Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecursu184mign
.
 PATROLOGLE CURSUS C03IPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OUMIIM SS. PATWJM, DOCTORUM SCRIPTORDMODE ECCLESllSTICORDM,

SIVE LATINORUM, SIVE GR>ECORUM,

QUI AB jEVO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTII (ANNO 1216) PRO LATINIS

III
ETCONCILII FLORENTINI (ANN. 1439) PRO GRJ£CIS FLORUERUNT :
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIDM QTLE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICiE TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIMA
ECCLESIiE SiECULA,

JUXTA EDITIONE9 ACCURATISSIMA9 INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATA9, PKRQUAM
DILIGENTER castigata; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS. VARIISQUE lectionibus continenter illustrata;
OMMBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU-E TRIBUS NOVISSIMIS S.ECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJUS
J

UOMENTI SUBSEQUENTIBUS, DONATAJ CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET
TITULISSINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATE-
RIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO
AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA J
WJCENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOGICUS,
6TATISTICIS, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALE,
LITURGICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE SED PRiE-
J

SERTIM DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO,
QUIQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM
OMISSO, IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTERO SCRIPTUR/E
|

SACR/E, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM
SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM S. SCRIPTUR^ VERSUS, A PRIMO
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT.
BDITIO ACCURATISSIMA, C*TERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA,SI PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITAS
CHART* QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS, TUM
NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGI^5 DECURSU CONSTANTER
SIMILIS,PRETII EXIGUITAS, PR.ESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOL OGICA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM
JNNOSTRABIBLIOTHECA,EXOPERIBUS ET MSS. AD OMNES vETATES, LOCOS, LINGUA3 FORMASQUB
PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.

SERIES LATINA,
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESLE LATINJ2
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III :

AGGURANTE J.-P. MIGNE,

Bibliothecee Clcri universse,
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SIiNGULOS SCIENTI/E ECCLESIASTICiE RAMOS EDITORE-

-«-»

PATROLOGUE LATINA TOMUS CLXXXIV

S. BERNARDUS, CLAR^l-VALLENSIS ABBAS.
—» C <»

PARISIIS,
APUD GARNIER FHATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUGCESSORES,
IN VIA DICTA AVENUE-DU-MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE-DU-MAINE, 127.

1879
Clichy. — Ex typis Paul Dupont, 12, via dicta Bac-d'Asnieres. 354.3.79

liiE INSTITUTF CF I
STUDIES
10 EL
TOROI i O 5, DA.

nc*
i

5/8-f
 S/ECCLCM XII, AMCS 1153.

S. BERNARDI,
CLAR^E-VALLENSIS ABBATIS PRIMI,

OPERA OMIVIA
SEX TOMIS IN QUINTUPLICI VOLUMINE COMPREHENSA

POST HORSTIUM DENUO RECOGNITA, AUCTA ET IN MELIOREM DIGESTA

ORDINEM, NECNON NOVIS PR^EFATIONIBUS, ADMONITIONIBUS, NOTIS ET
OBSERVATIONIBUS INDICIBUSQUE COPIOSISSIMIS LOCUPLETATA

TERTIIS CURIS

D. JOANNIS MABILLON,
PRESBYTERI ET MONACHI BENEDICTINI E CONGREGATIONE S. MAURI;

EDITIO NOVA,
ACCESSERE APPENDICES AMPLISSIMjE VITAM SANCTI DOCTORIS ET EJUS iETATEM ILLUSTRANTESJ

ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHEC/E CLERI UNIVERS/E
SIVE
CIRSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI/E ECCLESIASTICE RAMOS EDITORE,

VOLUMEN TERTIUM
S. BERNARDI OPERUM TOMUM V COMPLECTENS.

PARISIIS,
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUGGESSORES,
IN VIA DICTA AVENUE-DU-MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE DU-MAINE, 127,
1879
 SJECULUM XII. ANNUS 1153.

ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CLXXXIV CONTINENTUR.

S. BERNARDUS, CLAR^E-VALLENSIS ARBAS.

Operum tomus V. Aliena et Supposititia. Sermo Panegyricus ad B. Virginem Deiparam. 10(

Prcefatio in tomum V et VI. — de Villico iniquitatis. 10
Gilleberli de Hoilandia Serraones in Cantica. Col. 9 — in verba Sapientiae, vn, 30, vm, 1 : Sapientia
Ejusdem Tractatus ascetici. 251 vincit, etc, altingit, etc. 10
Epislolae ejusdem. 289 — de decem Virginibus. 10
Guigonis, prioris V majoris Carlhusiae, Epistola seu Nicolai, Clara-Vallensis, Sermo in festo S. Andreae. 1"
Tractatus ad Fratres de Monte Dei. 307 Ejusdem, Sermo in festo S. Nicolai Myrensis episc. 10
Guillelmi, S. Theoderici abbatis, Tractatus de cen- In Antiphonam Salve Sermones quatuor.
Jiegina, 10
templando Deo. 365 Meditatio in eamdem Antiphonam. 10
Ejusdem Liber de natura et dignitale Amoris. 379 Sermo ad Clerum in concilio Bemensi congregatum. 10
EjusdemCommentatio brevisex S. Bernardo in Cantica. 407 — ad Pastores in synodo congregatos. ii'

Gaufridi abbatis Declamationes de colloquio Simonis — ad Praelatos in concilio convocatos. 10

cum Jesu, ex S. Bernardi Sermonibus collectae. 435 — de fugienda Cordis et Corporis immundi|ia. 11

Scala claustralium, sive de modo orandi. 475 V— de Miseria humana. r.

Meditaliones piissimae de cognitione humanae condi- — de Septem Donis Spiritus sancti. 11.
tionis. 485 — de daodecim Portis Jerusalem. it

De interiori Domo, seu de Conscientia aedificanda. 507 — in Canticum B. Virginis Mariae. 11

De Conscientia. 551 — in illud Evangelii, Matlh. xix, 27 : Ecce nus
De Ordine vilae et. Morum institutione. 559 reliquimus omnia. ii'

De Charitate. 583 Homilia in illud S. Matlhaei, c. xm, v. 45 . Simile

Vitia mystica, seu de Passione Domini. 635 regnum ccelorum, etc. r
Meditatio in Passionem et Uesurreclionem Domini. 741 Sermo in illud Michaeae, c. vi, v. 8 : Indicabo tibi,
Lamentatio in Passionem Christi. 769 etc. 1:1
Inslructio Sacerdotis, seu de pracipuis Mysteriis Liber Sententiarium. 1 >

nostrse Religionis. 771 Disputatio cujusdam justi cum Deo. 1 i

De Statu virlutum Humilitatis, Obedientiae, Timoris Soliloquium. 17

et Charitatis. 791 Formula honesta? vitae. 1 1

Expositio in Orationem Dominicam. 811 Instructio quomodo homo possit in bono proficere et
Aclredi, abbatis Rievallensis, Sermo in adventu Do- placere Deo. II
mini. 817 Documenla varia pie seu religiose vivendi. 13
Nicolai, Clarac-Vallensis, in Nativitate Domini Ser- ^ Arnulfi, monachi de Boeriis, Speculum monacho-
mones tres. 827 rum. 15
Ejusdem, Scrmo in festo B. Stephani protomartyris. 845 Documenta vitae religiosae. 17
Aelredi Tractatus de Jesu puero uuodenni. 849 Octo puncta Perfectionis asscquendae. 11
Sermo in Dominica Palmarum. 869 Epislola de doctrina vilae agendae. 15
B. Ogerii, Lucedii abbaiis, Sermones XV de verbis Opusculum verba Ad quid venisti?
in haec : 1.9

Domini in ullima Ccena. 879 Liber de modo bene vivendi, ad Sororem. 1*

In Cnena Domini Sermo alter. 949 Carmen para^neticum, ad Rainaldum.
Sermo de Vita et Passione Domini. 953 Rhytmus de Conlemptu mundi. 13
— de duobus discipulis euntibus in Emmaus. 965 Jubilus Rhythmicus de Nomine Jesu. 117
— de cxcellentia SS. Sacramenli et dignitale Rhythmus ad singula membra Chrisli patientis.
Sacerdotum. 981 Oratio devota ad Dominum Jesum et B. Mariam
— in Nativitato S. Joannis Baplisla\ de decom Matrcm ejus.
ejus privilegiis. 991 Rhythmi veteres de vita monastica.
— in Assumptione B. Marioo Virginis. joOI Index Rerum.
 ;:

PR^FATIO IN TOMUM V ET VI.

I. Genuinis sancti Bernardi Operibus omnibus in primum volumen congestis, superest ut in hoc alterum
suuposititia et aliena concludamus. Quod qua ratione, quove ordine fiet, hic paucis explicandum est.
II. Hoc posterius volumen duobus tomis constat in : quorum altero Gilleberti Continuatio in Cantica.
aliique ejusdem abbatis Opuscula et Epistolae; simulque dubia seu conlroversa, et Bernardo falso ascripta
continentur : in altero exstant Guerrici abbatis, sancli Doctoris disripuli, Sermones, Bernardinis stylo et
pietate affine*; Guigonis ejusdem amici quaedam epistolae ;
varii libri de S. Bernardi Vita et miraculis
Gaufridi abbatis quaedam opuscula nonnulla de S. Bernardi Canonizatione
; denique Testimonia virorum ;

illustrium de sancto Doctore eodem, nec non diversse Vitae S. Bernardi, etc.
III. Primum in tomo quinto locum sibi vindicat continuata per Gillebertum Expositio in Cantica canli-

corum ut quam proxime Bernardinos in eadem Cantica Sermones, qui extremum in superiori volumine
:

locum occupant, haec Continuatio subsequatur. Gilleberto cognomen fuit de Hoilandia, quod vocabulum
est insula? seu provinciolae, Anglis et Scotis conterminae, quam Velandus et Lindus fluvii circumfluunt
qua in insula situm erat monasterium Swinhetense, cui Gillebertus abbas praefuit, Lincolniensi dioecesi
attributum. Duplex videtur fuisse illud monasterium, virorum ac virginum, quod tum ex /Elredo abbate
Rievallcnsi, tum ex ipsius Gilleberti sermonibus nonnullis ad easdem virgines habitis colligitur. /Elrcdus
quippe sermone secundo in Isaiam mentionem facit de monasterio virginum, « quae sub venerabili, et cum
summa nominando sanclo patre Gilleberto uberes pudicitiae fructus quotidie transmittunt ad
reverentia
coelos. » Et quidem Gillebertus ipse Sermones quosdam in Cantica apud illas virgines peroravit, nempe
17 et 18. In priori enim inter alia leguntur heec verba, num. 8 « Tibi, Domine, commendo hunc Liba- :

num, egregium hunc chorum virginum, sacrarum coetum feminarum. » Itaque partim ad monachos, partim
ad sanctimoniales habiti sunt isti sermones, numero octo et quadraginta, qui paulo minus habent succi,
sublimilatis, et virtutis ad persuadendum, quam Bernardini. Hos porro Gilleberti Sermones, qui in nova
bac editione innumeris mendis rcpurgati prodeunt, cum veteri exemplari Vallis-Clarae diligenter contulit
rogatu nostro rcligiosus ac pius vir D. Joannes Baptista de Noinville, cjusdem loci Prior, amicus, meus,
qui et Guifridi S. Bernardi notarii libelkim adversus Gilberti Porretani errores ex codice Longi-Pontis
nobis suppeditavit. De Gillcberto abbate quod superest, eum in Gallicano Trecensis dicecesis monasterio
Ripatorio decessisse tradit Chronicon Clarce-Vallense his vcrbis « Anno Domini 1172 Gillcbertus, quon-
:

dam abbas de Hoilandia, qui fecit Sermones super Cantica canticorum in modum beati Bernardi, apud
Ripalorium obiit. t His Sermonibus subjiciunlur quidam Tractatus, et nonnullae ejusdem auctoris Epi-
Stolae : quae omnia Joannes Pitseus in libro De illustribus Angliae scriptoribus indicavit cum aliis ipsius
Gilleberti commentationibus in Psalterium, in Mallhueum, in Epistolas Pauli, etc, ubi librum item unum
De Vita S. Bernardi eidem tribuit post Gesnerum : qui liber fortasse non alius sit, quam libcr Guillelmi a
Sanclo-Theoderico de hoc argumento. Plura de Gilleberto videsis apud Sixtum Senensem, et apud Manri-
cum ad annum 1163, cap. 3.
IV. In istis Gillcberli Sermonibus multa occurrunt in primis lcctu et observatione digna ad morum aedi-
ficationem, non solum pro monachis, sed etiam pro ecclesiasticis viris. Contra eos qui plus lectioni quam
I
precationi tribuunt, in sermone 7 praeclara habcntur, num. 2. Qualis dcbeat esse concionalorum oratio,

I
docet sermo 16, num. 5. Sermo vero sequens praedicalionis officium non ultro a quoquam cnptandum.
I
At sermone 26, num. 2, egregie perstringit auctor concionatores, plausum et gloriolam sectantes. Ibidcm
etiam utile eisdem monitum dat, ut conciones suas ad captum ct ulilitatem auditorum conforment. Ilue
l
etiam perlinent sermo 31, num. 4, et sermo 36, num. 5. Admirabile vitae religiosa; specimen exhibet sermo
23 etsermone 45, num. 8, apprime reprehcnduntur pr mlali, curis et rebus temporalibus plus aequo dedili.
;

Ad h;j;c studium in monachis commendatur sermone 47

scribendi at seribendi nihilominus facullatoin :

non cuivis esse concedendam subjungitur. Caeterum theologi elogium, quod reccntioies eidem Gilleberto
tribuunt, comprobant vari.i in eisdem Sermonibus loca, in primis quae de libero arbitrio leguntur in ser-
mone 39, et quae de sanctissimae Eucharistia; sacramento in scrmone 7, num. 8. Ardcntem ac purum ejus-
Patboi.. CLXXXIV. 1
11 GILLEBERTI ABBATIS 12

dem auctoris zelnm commendat sermo 30, ubi Alexaiidrum III pontificem arguere non veretur. Denique
non minoris momenti sunt ejusdem Tmctalus et Epistolce.
V. De subsequentibus Opusculis non est necesse diutius praefari hoc loco, quando smgulis praefixse sunt

Admoniliones, quse longioris Praefationis vicem supplere possunt. Horum omnium argumenta fusius expli-

cabit Index utrique tomo exeunti subjectus.

SANCTI BERNARDI
ABBATIS CLARvE-VALLENSIS

OPERUM TOMUS QUINTUS.

COMPLECTENS

OPERA SUPPOSITITIA ET ALIENA.

GILLEEERTI DE HOILANDIA
ABBATIS ORDINIS CISTERCIENSIS

SERMONES 1N CANTICUM SALOMONIS,

Ab eo loco ubi beatus Bernardus morte prseventus desiit.

1 SERMO I.
/\
de montibus,inquam, illis ad convallem lacrymarum,
ad lectum doloris relapsa, adlectum et ad noctem d«
In lectulo meo per noctes qucesivi quem diliyit
montibus luminosis. Quidni sic recidat ipsa, ubi sic
anima mea (Cant. m, i).
recedit dilectus suus ? ipse enim sponsae suae salus

1. Varii sunt amantium affeclus, quia casus va- el illuminatio. Ideo recedente ipso.illa recidit ad le-

rii. Ideo sponsa' verba aliquoties interrupta viden- ctulum inlirmitatis, et ic;norantia5 noctem. Jam ver
tur, sicut ipsa dilecto suo vel ex voto fruitur, vel satur super slratuin inhrmitatis suae. Super hun(
praetervolum fraudatur. Nunc ul super montes re- tamen stratum memoralur dilecti ; et jam non ir
verlalur invttat nunc i:' leclulo qua:rit elapsum.
: matutinis, sed in nocte meditatur in ipso, quaoren;

Quam hicassignabis consequentia: scriem ? quaedo- quem diligit anima sua. Non pigre agit in hoc Iect
ccbitur ordinis ratio ? Non videlur ratio, sed inter- ad quem relapsa est. Non lascivit, uon deleclaturi
ruplio. Vola amoris uniformia non sunt. Ideo sermo lecto concupiscentia3 sed magis reluctatur memorat; :

serie non tenetur. Affectus m amore loquitur, et dilecti solius non obnoxia intirmitati, sed charitali
;

verba interrumpit quia nec ipsc sibi semper in uno

:
Sic interpretetur cui sic videtur. Bgo tamen uon hi

slatu cohseret. Jure et ipsc sponsus hinnulo compa- accipio lectum doloris, nisi forte doloris illius, quen
ratur, sic fallens, ct sic fugiens dilectam. Yanelas B amor parlurit de abseute spouso deliciari vidett :

haec nec consequentia, ncc ratione caret. Yerba tam velle magis quam sanari, et amicum qu;esisse, no

subito commulata continuationcm servant, dum af- medicum. Ju\la hunc sensum sic continuare potes
fectuum ordini serviunl. Vidcte, jain qase sit in hac De montibus seraptim contuleral ad leclulum spon

varielate series continuationis. Elapsus erat dilect» sa>, ubi illa exercitata, et deliciens ubertate delect;

suaj super montcs, quasi hinnulus vagus ct volilans : lionis obdormivit, exhausta inter amplexus dilect
et Ipsa ad se relapsa de mo&iibus iliis iu quibus mi- Ohleetata obdormivit somnum dulcem, se ! expcrg*
rabiliter illuminala crat. el illuslrala visione dilecti; facta non invcnit illum luec mulier deliciarum i
13 IN CANTICA SEKMO 1. 14

manibus suis. Gaudia itaque illa, gauclia ineffabilia * sum amoris divini. E contra insensibilem pene red-
silentio transiens, in hanc tandem vocem erupit dit affectum frequens cura numdi, et quasi callum
:

In lectulo meo per nocte.< qucexvoi qucm diligit anir quem lam menti obducit. Animum cura rmplicat,
ma mea. Pro continuatione nunc ista sullieiant. quies explicat. Lxplicita desideria in quae putas iu-
2. Jam verba Miigulaconsideremus. In lcctulo meo crementa se dilatant?

pemoctes qucetiviquemdiligit animamea. Dulcesa- 3. Yides quanta bona contineautur in lectulo?

>t te, bone Jesu, qraaerere, dulcius tencre. In uuo Quies, liberlas, illecebra. In lectulo euim quietis e
pius labor, in altero perfecta ketitia. Dulcis utique vacuitatis votamagis inardescunt. Locus accommo-
esl aitrectatio lui : nam et ipse tactus frucLu non dalus oblcctamento charitatis sponsam ad quosren-
caret. Mulier illa evangeliea feliei furto attigit (im- dum urget ardentius. Illic enim segrius caret dileclo,

briam Jesu, et statim stetit in illa tluxus sanguinis ubi poterat uberius frui. In tectulo, inquit, meo, et

(Mattk. ix, 20-2-2), fluxus carnalis illecebrae, carna- per noctes. Quae per noctes quaerit, non videtur mihi
lis delectationis et curae; et rcstricta et desiccata tam aspectus quam amplexus sectari. Tenere magis
sunt quae prius in illa fluida crant : et totum hoc optat quam inlueri. Bona quidem visio cst, sed ad-

contigit ex conlactu timbrige. Quid, si caput ipsum haesio arclior. Nam qui adhaeret Domino, unus est
amplexari contigisset? Non modo staret et exsicca- n spirilus (/ Cor. vi, 17). Melior tamen ulraque. Nam
retur sanguinis fluxus, sed emanaret impetus flumi- COnjunctae vicissim incrementis se cumulant gratia-
nis illius, quod laetificat civitatem Dei (Psal. xlv, o). rum. Utramque apprehensurum non arbitraris,
si te

Bonus ergo tactus, scd attrectatio melior. In turba, sectare tu quod sponsa sectatur. Amplexus quaere
in publico vix tangitur Jesus. Ideo sponsa quae non dilecti. Ignorantiae tuae nox, imo noctes ignorantia-

tantuin tangere, *£ sed amplexari et altrectare Ver- rum tuarum, serenam tibi visionem adimit secreto-
bum vitie desiderat, devitans publicum, secrelum rum ceelestium. Tu suavia sequere. Quaere ut per-
elegil, secretum ct lectuli et noctis. Bonum opus vel sentias illa, si scire non potcs. Nox non praescribit
quaerere Jesum, vel lencre : scd opportunitas et loci deliciis, nam et ipsis aliquoties illustralur. ISox, in-

et temporis liuic adliibenda est operi. Et qtrae major quit, illuminatio meain deticiis meis (Psal. cxxxvm,
et accommodatior ad usum amoris, quam lectuli et 11). In deliciis, ait; non, In scientiis. Ita et tu no-
noctis opportunitas? Xisi quieta meme quaeri non ctem, si non potes scientiis, pertcnta illuminarc de-

potesl deleclatio sapientia', nec intranquillus in illam Quidquid hic videmus per speculum et in aeni-
liciis.

aspectus dirigilur. Nihil inquinatum incurnt in illam, gmate, totum in nocte est. Et in hac nocte potest
nec impacutum quidem. Illa vero in animum quie- Jesus meus magis dulci quodam affectu suaviler
tum el purum ullro incurrere solet, et gratis in- - sentiri, quam sciri ad 3 purum. Ideo etsi nondum
fluere. In pace enim locus ejus, et habitatio ejus in ** ad contuitum admittitur, contactum tamen sectatur,
Sion {Psal. lxxv, 3), hoc est, in speculatione. Pax dilectum in lectulo et per noctes quaercns.
praeponitur quasi praeparalio quaedam speculatiouis. 4. Quid, si ad inventionem dilecti et nox opera-
Oculus turbatus vcl ira, vel cura, quomodo lucem tur? Cooperatur plane, ct accommodate satis. Sicut
illam inaccessibilem intuebitur, quee nisi serenis non in lcctulo sanctae quietis accipis otium, sic oblivio-
attiiigilur mentibus, nec illis tamen semper ad libi- nem quamdam inlellige in nocte. Utrumque sapien-
.u;n? Quid, inquies. paci ad lectulum? Multum plane tiac et conlemplationis negotio opporLunitaLem mi-
tndum hunc modum, quod sicut in lectulo, sic nistrat. Nec Salomon vult te scribere sapieutiam,
:i pace dormitur et quiescitur. In pace, inquit, in nisi in tempore otii (Eccli. xxxvm, 25) : nec Pau-
sum dormiam et requiescam (Psal.iw ,%). Quidni lus in anleriora cxtenditur, nisi prius eorum quae
ibenter requiescat anima sancta, ubi locus est di- retro (Philipp. m, 13). Miraris quod
sunt oblilus
? In pace enim locus ejus. Idco hunc tibi Iocum bona nox, malus est? Diem hommis, inquit
et dies
)rimo acquire, ut in eo, quem diligit anima tua, vel prophela, non concupivi (Jerem. xvn, 16). Ncscio
dlapsum teneas, vel elapsum requiras. ln lectulo quo pacto sibi adversantur, et alterutro se obscu-
:nim et secrcta quadam mentis quiete potest investi- rant dies Domini, et dies hominis. Siquidem dum
;ari liberius, inveniri citius, et lulius teneri; forte altcr exorilur, alter reconditur. Diern, inquil,
Q homi-
t diutius, si lamen potest diutius morari in deliciis nis non concupivi, hoc est, humanum favorom, ho-
1b quae fere solent in ipsis intercidi principiis. Nam minum gloriam; et inter reliquos, imo prae reliquis
t haec vclut inter ipsos elapsa amplcxus, et fugien- spectabilis videri. Recte hanc diem propheta abjurat,
?s insectans delicias, dilcctum rursusanxius qua;rit, quae perturbationis ministrat matcnam. Mehor ergo
'thoc in lectulo. Bene collocaris in leclulo, si otio haec nox die : aiquidemnox a perturbalione abscon-
'uod.im ab occupationibus mens tua libere leriatur. dit, dies Deniqne primi parentes nostri
exponit.
iberlate et olio quid accommodatius ad usum amo- slatim ut hanc aperti sunl lucem,
eorum oculi in
;

s?Et libertas illecebram parit. In otio el cxpeditur erubescentes confundebantur (Gen, ni, 7). Quanlo
'ffcctus, et non parum inipendilur illi. Sic est. felicius clausa prius teuuere lumina, ct meliori
'
uanto fuerit expcditior animus, tanlo quidem im- coopei ta nocte, peccati pruriginem oescientes Abin- I

ensior crit in illud quod amat. Usu cvenit ut cum de sumpsit hic malus dies originem, qui viliorum
lerimus otio rcdditi, tunc sentiamus acriorem mor- denudavit semitas, illicientes species rii «Qstravit,
 ,

15 GILLEliEUTI ABliATlS 16

oculo concupiscenlire sollicitantem ingessit mate- « I 6. Per noctes, inquit. Multse sunt noctes ejus,

riam.Heu mel quomodo me circumfulget dies isla, nec est una nox illi jugis et continua. Noctes ejus

quomodo affeclum meum ad se abripuit! quam cla- frequenter intcrpolanlur prsesentia sponsi. Cum ad-
ro versantur m lumine ante mentis oculos, ct qui- est, lux est : cum abest, nox cst. Ideo multae sunt
dem satis imporlune impacata simul et impudical noctes sponsae; quia multi sunt elapsus sponsi, mul-
Nusquam fere declinandi, nusquam delitescendi co- tae lalebrae. Beala plane, quie dilecto adha:ret lota

pia; nullae satis tutac sunt latebrac. Ita ubiquc erum- die, et quaerit illum tolis noctibus. Provocent »tu-
punt et emergunt in cogitatum cuncta quae spiritum dium tuum qui audis ista, et instructus exemplo
vel turbent vel deturpent, sive diligenter attrectata, sponsae, Consurge et tu in nocte, in principio vigilia-

sive tacta leviter. Licet enim animus castigatiore rum tuarum, et effunde cor tuum (Thren. n, 19;,
repellat illa proposito, solo lamen irruentium cogi- ut liquefiat et currat, et decurrai usque in conspe-
lationum sordidatur attactu. Qui tetigcrit picem, in- ctum Dei lui. llli liba principia vigiliarum tuarum;
quinabitur ab illa xm, 1). Denique secun-
(Eccli. nihil in te peregrinae curae decerpant. Quaere per
dum legis scita quarumdam rerum tenuis etiam singulas noctes dilectum luum. Quid dico, per sin-
inquinat altactus (Levit. iv-viii). Non imputantur gulas? Totas noctes tuas in hoc opus continua. Nf
cum violenter importantur, culpam non inferunt ta> cesses et ne quiescas, donec egrediatur ut splendor
les cogitatus; aliquam lamen injuriam irrogant af- B dileclus tuus, et ut larripas accendatur tibi. Tunc
fectatae munditiae. Quid, cum se contemplanli ani- poteris i!lud Pauli dicere : Nox prczcessit, diesautem
mo corporeae offundunt imagines? Forte carnalem appropinquavit. Nam quod sequitur, Abjiciamus
appetitum non provocant, sed tamen spiritualem opera tenebrarum (Rom. xm, 12), huic non potesi
tardant inluitum. Alia turbant, alia deturpant, alia enim haec nox opera tenebra-
nocti adaptari. Nescit
tardanl: hoc est, lacerant, alliciunt, illudunt. Non- rum, sed magis lucem minislrat iis qui permanent
ne melius \supple esset] hujusmodi omnia obscurari in agone quodam quserendi dilectum. Bona quidem
quam illustrari, caeca oblivionis involvi caligine, nox, quando absconderis a conturbatione et ab in-
quam memoriter recenseri? cursione imaginalionum. Et quamvis nondum ab-
Bona ergo nox, quae prudenti oblivione dissi-
5. sconderis in abscondito faciei dilecti tui,bonum ta-
mulat omnia temporalia, ad illum qui aeternus est men est ut abscondatur tibi facies et pompa inanium
quaerendum tempus expediens, et explicans occasio- et carnalium cogitationum. Nox est ut non
illam
nes mundi concupiscentiam abscondit, curam,
: quae attendas, non videas; sed tamen in hac nocte non
cogitatum. Hoc est enim mundum habere abscondi- exstinguetur lucerna tua, ut dilectum quaeras.
tum, vel mundo abscondi. Sic etiam abscondi po- 7. Utinam ego tales mihi possim noctes nume-
terimus in abscondito faciei tuae, Domine : non dico rare, tam lalebrosas, et tam luminosas! Et qui»
plena notionc, sed tamen tota devotione, et libera nostrum gloriabitur omnes se tales noctes habere?
investigatione, et aliquanta inventione. Hanc abscon- Quisquis est, felix est, cui omnes noctes in usum
sionem, hoc secretum, has lalebras, quibus munda- talem decurrunt, qui in occulto suo nihil agit occul-
ni diei declinamus vel amorem vel imaginationem, tatione dignum. Unusquisque suam conveniat con-
quibus bumanum diem aut ablalum non repeli- scientiam. Quid enim mihi aliorum percutere con-
mus aut oblatum respuimus, noclis
nomine appel- scientiam iniirmam? Non percutio nec discutio
larinunc a sponsa crediderim. Denique in superio- quidem : elsi infirma est, fceda saltem non sil.
ribus dicit Sub umbra ejus quem desideraveram
: Non agat in occulto, nec cogitel quidem qua 1

sedi, et fructus ejus dulcis gutturi meo (Cantic. n, turpe est et dicere. Ad talem stratum Jesus de-
3). Fructus isle suaviter pascit, si tamen prius umbra clinare non novit. Offcndit illum, et fugat confusa
protexerit. Bona umbra, quue carnis prudentiam conscientia. Contusio conscientke non invitat illum.
obscurat, concupiscentiam refrigerat. Intelligis quae sed magis evitat. Charitas autem de corde puro c

sil umbra? lnde tibi refuiget occasio, quomodo et conscientia bona (/ Tim. i, 5), ipsa est quae quaerit ^

hic noctem inlelligas; nisi enim habes Qucesivi quem diligit anima
quod quaedam occultiores Sic :

latebrse et magis abditae, Nihil bona lutius conscicntia. Bona conscientia au-
et accommodatae maeis ad

invesligationis et conlemplationis usum sub noctis n det, et charilas ardet. Illa non formidat; ista in-
exprimunlur, quam sub umbric vocabulo. ln um tlammal illa pro dilecto non confunditur; ista con :

bra, rerum visibilium oblivionem aliquantam acci- fidit super dilecto. Magnavis amoris. Alieno non niti

pe in nocle, omnimodam. Quis mibi dabit sic

: tnr suffragio, propriis contenta meritis. Sempe
advesperascere? quis, inquam, dabit mihi ut rerum amari se praesumit, quae amare »e sentit. Dcniqu
temporalium memoria oblivionis hujus vergat iu non rcspectis aliis majestatis nominibus, »olui

vesperam ? Bona quidem nox, quando imaginatio- sponsa dilectum memorat, quae siugulariter intu

nes vanse animum nou vexant, uec versantur in eo; tolerat sestum amoris.
:«
quando absconditae sunt ab oculis quserentis dUe- Hoc autem attendendum quam frequenter di
8. )

clum. Dilcclio ipsa hanc noctem inducit, quse reli- lecti recensct vocabulum quocunquc cx mysteri» I

qua omnia ncc rcspicil, uec nota reputat, dum ad Dilectus mcus candidus et rubicundus ; et, Talis c
illnm qucm diligit intcnta suspirat. dilectusmeu$(Cantic. v, 10. 10):eliu pra^senti, Qmt
 :

17 IN CANTICA SERMO II. 18

diligit nnima mea. Magna certe sermonis hujusgra- * dilatatio in probrum vertitur ? Dilaxtati, inquit I)o
tia. Nec mirumsi frequentatur in ore, quod in corde minus pcr prophetam, stratum tuum, juxta me sw
fervct. Ideo et animam commemorat. Non enim scepisti adulterum (Isa. lvii, 8). Vides quomodo ob-
verbo tantum diligit, sed voto : nec solo actu, sed jurgando et exprobrando strati dilatatio objicitur
magis affectu. Quid vero quod animam, non sibi vult animae adulterae. Bonum est ergo non dilatare, sed

spiritum dicil? Forte quia dilecto quem adhuc quae- magis contraliere stratum cogitationis, et cordis le-

rebat, nondum adhaerebat qui enira adhaeret Do- : ctulum. ldeo sponsa jure sibi applaudit de lectulo.
mino. unus est spiritus (/ Cor. vi, 17). Et quidcm Qoangustatum est, inquit propheta, stratum, ita ut
nusquam in toto hoc cantico spiritum nominat scd, : alter decidat pallium brcue utrumque operire
: et

Anima mca 6\ et Anima

liqucfacta est (Cantic. v, iion potest(Isa. xxvm, 20). Utrumque, id est virum et

me (Cantic. vi, 11); et hoc ipsnm

conturlmvit adulterum. Breve enim et angustum est corhominis
frequenter, Quem diligit anima mea. Id quoque ad concipiendas Dci verbi delicias, etiam cum in illa

feiv nusquam, nisi cum absenlem quaerit, vel ab^sse totum extenditur. Quomodo non multo brevius, si
qneritur. Solent nominibus gradus quidam di-
liis fuerit ad alia distentum ? Sufticiat dilecto tuo vel bre-

stingui animae perfectioris, et minus perfectte. Apo- magis breviare, lectulum com-
vitas ista. Noli illam

Stolusdicit Animalis homo non percipit ea qure

: municando alteri. Bona quidem haec brevitas lectuli,
sunt spiritus Deiil Cor. n, 14). Egoanimam hancila qua3 nescit nisi dilectum suum, id est Christum,
amantem et aestuantem, ferventem et quaerentcm, suscipere. Est enim brevitas, quae nonnisi illum sus-
nunquam non spiritualem dixerim quippe quae licet : cipere novit; et est brevitas, quae illum plene susci-
nondum plena visione, voto tamen propensiore illi pere nequit. Illa charitatis est et disciplinae ; haec
adhaerebat, quem vehementer diligebat. Possumus vero, infirmitatis et naturae. Utraque brevitas intel-
intem non inconvenienter sicut in spiritu subtilem ligi potest in lectulo, vel qua cum plures non dile-

et attenuatum intellectum, sic in anima suavem et cto suscipit, vel qua nec illum plene. Magna certe
tenerum affectum accipere. Per prophetam in pro- voluptas lectuli, sed magna brevitas : et ideo bene
missione Dominus dicit Dabo vobis cor carneum : lectulus magis quam lectus dicitur.
h. xi, nomen in bono ali-
19). Si ergo carnis 2. Delectabilis lectulus est de quo legis in Prover-
non magis animae? Ego beatam
:ubi accipitur, cur biis : Secura mens quasi juge convivium (Prov. xv,
aanc animam ut licenter loquar, non lapideam sed lo). Foris nox, foris turbatio, sed tranquillitas intus
:arneam magis judicaverim et nihil habentem in se quasi quietis lectulus quidam. Non est hic illud la-
Hgoris vel duritiae; sed mollem, teneram, tractabi- mentabile dicere : Foris interficit gladius, et domi
em, et sensibilem ad singulos divini verbi .*»
acu- mors similis est (Thren. i, 20). Imosiforis gladius
'
eos. Denique quae dicat : Neque caro mea aenea est est, intus gaudium. Spe, inquit, gaudentes, in tribu-
quam Ad noctem
1

»ed spiritualis pertranseat gladius, et chari- latione patientes (Rom. xn, 12). tribu-
late se vulneratam gaudeat. Jure crgo animam suam latio refertur, ad lectulum spes et gaudium. Forte
liligere dicit, exprimere volens intimam quamdam propter hoc non lectum, sed lectulum appellat,
vividam et animatam affectionem erga dilectum
;t parco (id est diminutivo) vocabulo; quoniam totum
lioum Jesum Christum Dominum, qui vivit et regnat gaudium nostrum fere in spe est adhuc et ex parte
fn saecula saeculorum. Amen. Bonus ergo lectulus conscientiae, quies et munditia.
Cor impii quasi mare fervens, quod quiescere non
SERMO II.
potest, sed redundant fluctus^ in conculcationem et
'n lectulo meo per noctes qucesivi quem diligit lutum. Est ergo cor impii furbulentum, et tabi-
anima mea (Cant. m, 1). dum, et lutosum, et secum semper colluctans. Si-
1. Super hesterno capilulo hodiernum vobis in- quidem non est pax impiis (Isa. lvii, 20, 21) re- :

itauramus convivium. Nec enim ibi cuncta dicta gnum vero Dci justitia est et pax (Rom. xiv, 17). In
unt quae dicenda occurrunt quaedam vero nec tacta
: pace, inquit, in idipsum dormiam et requiescam
[uidem ^unt. Illa hoc sermone discutienda suscipi-
quoniam tu,Dominc, singularitcr inspeconstiluisti
nus, id est cur dicat, In lectulo; et non, In lccto me
(Psal. iv, 9, 10). Utrumque compleclitur spei
:

cur, In lectulo meo. Nam alibi lectulum nostrum

•t
D nomcn, et lectulum et gaudium quia in spe gau- :

iicere consuevit (Cant. i, 16). Haec reputate vobis dcmus, et in spe requiescimus. Sed unde spes, nisi
n sortem. Si quid autem nov?e disputationis super de securitatc conscientiac? Jure lectulum dixerim
is jam discussa sunt adjecero, in lucri ralio-
quae mentem securam et libcram : securam propter con-
lem (ut sic dicam) refcrte. Quid putatis myst''rii scienti;e bonum ; liberam autem a teniationc, libc-
kignat hoc ipsum quod dicit, In lec/ulo? laudisne ram ab extcriore occupatione, liberam a levi cogi-
ili(|iiod occulUe continet, an suggillationis? Etsi tatione. Quanta tamen cssc potest in hoc corporc
;
itrumque potest, libentius tamen hic laudem acci- quies ct liberlas menlis? Hrevis et exigua, et lectulo
)io : ct ideo primitua in hunc senstim inllectamus similis angusto. Multum indo dccerpit reficiendi ne-
ermoncm. Ego plane in hoc verbo coarctationem ccssilas corporis, multum conquirendi qu;e nccessa-
luamdam intelligo, ut soli secum dilecto suffici at. ria suul cura, mullum consumcndi hora, inultum
'iUr enim non in bono coarctatio accipitur, si stratt anima;casus immineus, multum causalatens. Gloria
10 (JILLEBKRTl ABBATIS 20

nostra hrec est, mqirit Paulus, testimonium cons- » ctuli sensum deflectcre velis; ncc erras, nec laboras
cientim nostrcr (II Cor. i, 12). Suavi corte se collo- sic assignando. Solius enim sponsse sub hoc intel-
carat in lectulo. GNihil, ait, mihi conscius sum. Sed est, nec communicatur sponso. Nam
leclu lectulus
qnantum illum dilatat et extondit; magis istum ar- novimus Christum secundum carnem, secun-
elsi

ctat et contraliit : Sed in hoc, inquit, juslificatus dum carnis concupiscentiam tamen non novimus.
nonsum. Qui autem judicatme, Dominus est (1 Cor. Communis quidem carnis natura, sed non est com-
iv, 4). Vides quomodo Paulus audet, et dicit, Cor munis illi carnis illecebra. Non rofulavit lectum do-
nostrum dilatatum est (II Cor. vi, 11). Vides quo- loris nostri, sed non ce reclinavit usque ad sensum
modo gloriam et testimonium conscientia?, divinac delectationis nostrae. Ideo cum istum designat, in
coarctat respcctus sententiae. lectulo meo dicit; non communiter, In nostro. Alibi
Bene ergo lcctulus mcns secura, sed minime
3. siquidemlegitur : Lectulus noster (loridus (Cant. i,

superba quicla, non elata; bona de se sentions, sed

; 15). Qui communis est, floridus est, vetustatis nihil

alta non sapiens, magis autem suspcctam semper habcns, nil corruptionis. Quando vero proprium
habens incerti noctem judieii. In lectuh, inquit, per suum leclulum dicit, nulla ibi fit menlio floris.

noctes. Multse nocles, scd unus lectulus. Multec enim non flori- Suus sponsae hic est, scd insuavis est :

tribulationes justorum (Psal. Dura satis condilio,

xxxm, 20) : sed ta- dus, sed horridus illi videtur. r-i

men quasi non sontientcs nec respicicntcs uno dor- B vel sola corruplio foret nunc vero ad infirmitatem :

miunt et requicscunt in lectulo, in ea in qua vocati acccdit adversitas, duplicatum incommodum, lectu-
sumus una spe vocationis nostrae. Transit nox et lus et nox, infirmitas et adversitas. Sed magna vis
nox sed illi non deserunt tranquillitalis suae lec-
: amoris, quam neutra compescit, nec illa innata,
tulum, donec tota transeat iniquitas. Multae noctes, nec ista illata. Non enirn vel lectulo tcnetur, v.T

et altae tcncbnn : sed tamen ab altitudine noctis non terretur nocle, sed in lectulo suo et per noctes quae-
liment, ncc turbantur, quia sperant in Domino. Non rit quem diligit anima ejus. Claustralium vidolur
timcnt a noctibus, qui in hujus spoi leclulo quies- vox ista maxime fratrum, qui et quieti a sollicilu-
cunt. Nam et ipsc novit dare carmina in nocte tri- dine, et quasi perditi et absconditi sunt in multitu-
bulationis (Job xxxv, 10) : et in nocto mandat canti- dine, habontes in altero lectulum, in altero nootis
cum ejus (Psal. xu, 9). Accepistis quare sponsa obscurum. Quodam modo enim absconditur cujus-
dicit noctes ; et quare plures : quare lcctulus di- libet quamlibet cxcelsa conversatio, ubi in aequalem
catur, et quare unus. altitudinem tota se fratrum numerosilas attollit,

4. Nunc accipite quare dicat sponsa, in meo. In juxta illam de Salvatore prophetiam : Ambulant in
lectulo suo, ot quasi singulariter suo est, quandiu tenebris. et non est cis lumen, sed humanae lau is

singulariter in spe est. Cum vero ad spem res ac- lumen, ut liberius sperent in nomine Domini, et
cesserit, vel magis succcsserit spei, cum jam ex " innitantur super Denm suum (Isa.t, 10).7 Quorum
parte tenuerit diloctum ; non jam suus cst bic leclu- absconditus ost vultus eorum. Unde nec reputavi-
lus sponsae, sed magis communis sponsi et sponsae. mus eos, imo qui se ipsos intus non reputant; quj
Suus cum quasi sola sine dilecto quiescit com-
est, : se mundi ad usus foris non aptant; qui nec honii-
munis est, cum ipse adest. Suus cst sponsae, cum num ab ore gloriam exoptant, sed illam qua? ex .^olo

quiolatis, et pacatis, et compositis moribus intra se Deoest, juxta quod legitur : Ego gloriam meam
collocta quicscit : communis est, cum jam incipit qucero(Joan. vm, 50). Et, Qui gloriatur, in Donutw
oblectari in sponso. Forte ost ot aliquis proprius glorietur (II Cor. x, 17) : hoc est, non pro donis
sponsi, quando sui oblila penitus, et se cxuta tota Domini in hominum favore quiescat; nec finis hujus
transil in ipsum, ct quasi induitur ipso dilecta ipsius. admistione, spiritualis gloriae adulteret in aliquo
In leclulo suo nec effluit exlra se, nec turbatur in se. gaudia, sed illi referat gratiam, et quaerat in illo

In lectulo communi affluunt illi delicise qusedam de gloriam : hoc est enim ipsum quaerere. Habet iste
prsesentia spousi. In illo qui solius est, sponsi amo- in tranquillilalo lectulum, in humilitate noctotn.
ris exagitata incendio cbuilit, et excrescit cffusa et Non illum mordaces curae circumvolant, inquioludi-
effluens. Tota transfunditnr in ipsum, et in similem num non exasperant injuriae; sod totum lectulus et
absorbetur qualilalcm. primo poncs so cst.: in In n nox, totum pax et quies, et latebrae.
secundo pcnes illam sponsus in tortio penitus est :
Numquid satis est 9 Fortassis satis, scd labo-
6.
ipsa penes ipsum, et, si dici potest, non est nisi ranti; nam non satis amanti. Dulcis onim laborinti
ipse. In primo quserit : in secundo adhaoret : in somnus (Eccles. v, 11). Amantis anxictas illum
tertio unitur illi. primo tranquillilatom propriam
In dormiro non sinit, somnolentiam oxoutit, vigilias
possidot : in sccundo quamdam morotur eommuni- induoit. Amor de quioto ipsa inquiotior redditur.
tatcm cum dilocto in tcrlio assumilur ot absorbe-
:
Quiescit tentalio, quiescil occupatio, quiescil atlli-
tur in quamdam charitalis et gratise unitaiem. Mc-
ctio, sed quioscoro dilectio nescit. Tunc magis vires
lior bic lcciulus tertius quara secundus, quanto ox- oxoreoi dulce incendium, ot flamraa vorax de laii-
prcssior est unitas quam communilas. Bonus ta- bulis evadens vacuo Hberius evagatur in animo, al-
men primus, per quem ad isto^ paratur aocessus. tius possidens, el avidius depascens. Occasione 16-
5. Quod si ad carnalis inlirmilalis illecebras lo- copla suum nescit amor non exerccre negotium.
 21 IN CANTICA SERMO III. 22

Semper enim quem amat, vcl praesenle co se oble- ^ huc inchoalum. Propterea et inilium aliquod dici-
ctat ; vel absentem desiderat. In die, inquit, tribu mur crcaturce Dei (Jacolri i, 18), et lantum prinu-
lationis mece Deum exquinvi manibm meu [Psal. tias acccpisse Spiritus (Rom. vm, 23).
lxxvi, 3). I.onge differeiuior quserendi ratio nunc a 8. Temerarius forsitan videar, qui conor inex-
sponsa proponitur. Illam no,n impellit afflictio, sed perta H exponere et de spon^ye lectulo, quae illum
traliit affectio. Ille in psalmo quaerit adversus tribu- suavius forsan et secretius collocavit, quam con-
lationem ; ista ad amoris usum et oblectationem. jcctura nostra possit attingere. Qua|>roptcr de my-
Ad hoc enim referl et quietis lectulum, el noctis steriis ad mores descenJamus, et dicamus hoc esse
latibulum, ut quem diligit, et inconcusse recolat, et dileclum in lectulo, et per noctes quajrere, cum post
sincere sapiat, el dulciter sentiat. Ergo multo po- cordis strepilum et carnis motum, quictis et prae-
lior in diligente quam in indigentc quaerendi ratio : sentium obliti, primitivas quasdam futurae dulce-
quamvis jure quod sancta quadatn
dici possit dinis captamus delicias. Habes ergo (ut breviter col-
semper eget amor avaritia. Semper enim ad secre- ligam) in hoc capitulo occasionem, actum, et cau-
Uora exaestuat, et quae tenet non reputans, volubili sam. In diligente causa, actus in quaerente ; oppor-
se raptat in anteriora rotatu ; et vitalis instar rotae tunitas vero et occasio in lectulo et noctc innuitur.
spiriluali leviiale ad superiora toto conatu altollitur, Breve aulem capitulum, quoniam bonus lectulus, in
de terra vix paululum aliquid attingens. Denique et B quo suscipit mens fatigata fomentum, imo fervens
in Paulo nondum se comprehendisse arbitratur incendium, in quo amor dum offendiculum non ha-:

sed ipse ad anteriora extensus, quasi rationalis rota bet, desiderii usum exercet ardentius. Sed jam nos
sequitur, quo illum rapit spiritus ferventis desiderii hic paululum quiescamus, et in illo utinam lectulo,
(Philipp. iii, 13). Siquidem et cum consummaverit in quo sponsa dum quievit, dilectum quaesivit : ut
homo, tunc incipiet (Eccli. xvm, 6). In praesenti experientige sensu in nobis ipsis ediscere possimus
quoque sponsa dum tenet lectulum, non hoc con- quod nunc alios docere conamur, quam duke sit

tenta, ardentius requirit dilecium. Ille illi lectulus : in hoc lectulo quiescere, et dilectum quaerere Jesum
ille dilectus. Lectulus, dum intirmam et fatigatam Christum Dominum nostrum.
suscipit : dilectus, dum inflammat et succendit. Lec- SERMO III.

tulus ct dilectus, quia quiescit in illo, et concupiscit Qucesivi illum, et non inveni (Cant. m, 1).
et deficit in ipsum. 1. Non sponsus semper, vel pro tempore,
solet
quod dico lectulum? Audebo et adji-
7. Miraris vel pro quantitate animae se quaerentis voto respon-
ciam vilius aliquid, imo sublimius super omnem dere. Qucesivi, inquit, et non inveni illum. Gratum
gloriam laudis ejus. Quanto enim pro me egit vi- certe verbum, qucesivi: sed, noninveniillum, grave.
liora, tanto bonitatis suae dedit indicia majora. Quidni grave et intolerabile sie quaerenti, et sic
Ipse parvulis lectulus, ipse pullis est nidulus : Etc- C amanti? Nemo enim
eo quod ardenter quaerit, non
nim passer invenit sibi domum, et turtur nidum anxie caret, tantoque cumulaliore angustia, si vi-
ubi ponat pullos suos (Psal. lxxxiii, 4). Vis audire cina spe jamjamque apprehensura fraudatur.
qualis lectulus ? Jacta cogitatus tuos implumes adhuc Quanto magis illa, quam expertae et perditae inter-
et infirmos in Domino, et ipse te enutriet, donec nae dulcedinis provocat esuries ! Credibile est secun-
formctur et firmetur Christus in te, et ocurras in dum mullitudinem retractatae et revolutae in corde
virum perfectum qui fluctuare non possit. Bene dulcedinis, acriori ad
quaerendum ictu everberari
ergo lcctulus, qui mihi factus est a Deo justilia et animum amantis. Denique ad dilectionis mensuram,
pax, ct rcdemptio, et sapientia. Quis dabit mihi tali non invenientis pendalur affectus. Si quis in se un-
collocari in lectulo ? quis, inquam, dabil mihi istos quam lalem expertus est vel dilcctionis vel desiderii
pulvillos, et cervicalia hujuscemodi assui sub cubilo sensum, proprii aestimare potest conjectura exem-
et capite meo? Felix cervical, quoi sibi sponsa sup- pli, quam querulo sponsa corde protulcrit Non :

ponit : Lcwa cjus sub capite meo, et dextera illius inveni illum. Nusquam consolalio, nusquam refri-
amplexabitur me(Cantic. n, Alterum jam possi-
6). gerium, scd ubique tribulationem et dolorem in-
det, alterum sibi pollicclur. Laevam tenet, sed dex- veni, dum illum quem ardentcr diligo, et instantcr
tram quaerit. Delectationes cnim indextra tuau&que r, quacro, non inveni. Denique posuistisme, non dico
'n finem (Psal. xv, 11). Quasi de lectulo tendit ad libi contrariam, sed a te quasi extraneam, et facta
lectulum. Suavissimum mihi cervical, bonc Jesu, sum mihimetipsi gravis (Job vn, 20). Gravis plane,
spinea illa capitis tui corona. Dulcis lectulus illud quain laedct vitte, tacdel luminis hujus, quoniam
jrucia tuae lignum. In hoc ego nascor ct nulrior, lumen oculorum meorum et ipsum non cst mecum.
rcor et recreor, et supcr passionis tuae altaria me- Ubi erit foris consolatio, si me ipsa te ab-
intus in
noriae mihi nidum libenter recolloco. Quod si ma- scntc turbatio? Conturbatum cst cor meum, dere-
inra datur et arcaniora persentiro divinrc majestatis liijuit me virtns mea, et lumen oculorum meorum
mysteria, nihil illud a lectulo et nocte differt, si quis et ipsum non csl mecum (Psal. xxxvn, 11).
id futuram cont nipletur plenitudinem, non for- Tria baec tccum abierunt, virlus, verilas, identitas.
mulam perfectionis humanae. Nam et perfeclius no- Quomodo cnim virtus erat in doloris lecto, in nocte
Urum imperfectum est, et (ut verius dicam) vix ad- lumcn, ct in divisionc ct separatione id ipsum? Ad
 ;

23 GILLEBERTI ABBATIS 21

me nunc respicit illa prophctalis exprobratio : 11 militas, quam amor et majestas. Paululum majesta
— * • » • y» i • _. O/T _..,-.-. ftr_\ _, __ 1. 1* ' __ j. ! _ 1 _ 1
•
T_ _

Quousque dissolveris, filia vaga? 22) (Jerem.xx.xx, tis obliviscere, ut misericordiae recorderis. In te

Denique el Cain.ex quo'egressus est a facie Domini, omno desiderium meum. Utquid non ante te ? ut-
vagus factus est et profugus. Ego quidem non ita quid absconditus est a te gemitus meus, qui totus
vaga et profuga : magis enim quaerens quam fu- est pro te? Dissimulas et differs, et avertis faciem
giens; et, ut licentius loquar, tibi fuga plus compe- tuam a me, ct facta sum conturbata. Propterea que-
tit. Annon vaga, quae de lectuli angustiis transeo ror et causor, et clamito : Non inveni illum.
ad ambitum urbis, discurrens per plateas, per vicos, 3. Felix conditio, quando dicere datum fuerit :

per vigilcs? Qui adhaeret Domino, unus est spirilus Dilectus meus mihi, et ego illi. Nunc vero ego di-
(I Cor. vr, 17). Dulce hoc ipsum, et ideo dura se- lecto meo, sed nondum ad me conversio ejus (Cant.

paratio. xi, 16, et vii, 10). Amara quidem amanti commuta-

2. Quomodo dissipata est haec identitas, dissiliit tio. Idcirco pro vice vocem commuto Non invrni :

unio, et ad me dimidiata redii? Nam tota a te non illum. Omnia tempus habent, et suis spatiis universa
discessi. Desiderio enim in te feror, sed a praesen- sub sole transeurrunt. Quando erit ut cum sole per-
tia differor : habeo aliquod in desiderio solatium, maneant, et ante mutabilitatem lunae, ut in aeternitate
sed totum illud abscondit et absorbet de dilatione non transcurrant cum tempore? Nunc vero
slent, et
supplicium. Quo pacto non absconditur omne sola- B omnia tempus habent, et habet forsitan suum tem-
tium, quandiu abscondis faciem tuam a me? De- pus aeternitas ipsa. Dicuntur enim et tempora aeter-
niquo, sicut ait propheta, Consolatio abscondita est na. /Eterna ergo in se aeterna sunt, sed nobis parata
ab oculis,quia facta est inter dilectos divisio (Osee sunt tempore suo. Omnia tempus habent : tempus
XWI, 14, 15). Sed mihi abscondita, quoniam mihi amplectendi, et tempus ab amplexji longe fieri
fuerat haec unio indulta. Tu enim bonorum meorum (Eccles. iii, 1-8). Quod ergo erit aptum magis, quam
non eges. Bona enim mea, dona tua sunt ideo : nox, amplectendi tempus? imo quis erit aptior ad
mihi incumbit desolatio, dum a te separari contin- amplectendum, vel lectulo locus, vel nocte tempus?
git. Tu virtus mea : tu lumen oculorum meorum :
In pace locus tuus : et ideo quietis tempus ; et pa-
tu mihi ipsum : tu mihi lotum. Denique defecit cis tibi paravi in corde meo lectulum. Yeniat dilec-
raro mea et cor meum, ut de reliquo in me nec tus meus, veniat delectatio mea, et requiescat in

carnalis affectus nec cordis mei sensus respiret cubili suo. Tu forsan dispensatorie differs : sed non
sed sit Deus cordis mei, et pars mea Deus in aeter- capit amor impatiens de dispensatione solatium.
num (Psal. lxxii, 26). Si hanc parlem perdidero, Scio mihi repositum tempore suo : sed de fugacis
inanis et vacua remanebo, quasi terra sitiens, et quasi amor causatur. Tu differs ego tardilate temporis :

vas perditum. Assume, assume, qui ebrius es, sili- quidem diutius non fero, sed surgam et circuibo
entem, et vacuo vasi tuae plenitudinis O portionem " civitatem. Contemno Iectulum, et initium sermonis
infunde. Quid parcis torrenti illi ubertatis tuae? Heu derelinquo, ut ad perfectiora ferar.
me quam raptim transit torrens iste nostris in con-
I
4. Nam etsi sponsa sum et perfecta pro regulae
vallihnsl Cito quidem transit, sed trahunt me post modulo humanae, initium tantum accepisse me re-
sein aeternum desiderium impartitae deliciae. Deliciae puto, ad quod rcstat respiciens : Surgam, et circuibo
abeunt, sed desiderium relinquunt. Illae excurrunt, civitatem, qureram per vicos et plateas (Cant. m,
ct istud excruciat. Quanto sunt enim praerogata dul- 2). Jesu bone, quid est quod alicubi non inveniris,
ciora, tanto molestior de dilatione mora. Itane, Domi- qui ubique crederis? Multae quidem mansiones in
ne, suavc videbitur tibi miseram mora tali torquere domo Patris tui sunt numquid alias deseris ad : sed
animam, et de pamis diligentis et quaerentis te ri- alias transiens qui infinitus ipse et immensus es?
,

dere? Si majestas te abducit, misericordia inclinet. Ubique creaturarum totus es, creans et continens :

Si te non indulges dilectae, miserere vel afflictae. sed infinitatem tuam creatura nulla polest exprimcre,
Afllicta sum et humiliata nimis, et a gemitu cordis quamvis virtutem nulla non possit ex parte in-
mei mccum illud rugiens : ISon inveni illum. Ubi nuere. Ubique totus es per existentiam : sed non
nunc mullitudo viscerum tuorum et miseratiouum rrqualiter in singulis per efficientiam. Nam etsi ex
tuarum ? Diu ct nimis diu continucrunt se super me. ub que opereris, non tamen totum quod po-
Q tolo te ;

Dilecta tua absentis desiderio in dolorem se fundit, tentire tune est ubique, imo potius nusquam, ope-
et tu te contines? Joscph male meritos de se mise- raris. Indifferenti enim virtute efficis in minimis mi-
ratus fratres, non poterat se continere sed com- nima, majora. Cum
:
et in ergo virtus tua
mota sunt viscera ejus, et quis esset, blande inno- ubique ct tota operetur, nusquam tamen tota ex-
tuit (Gen. xlv, 1-3). Et quidem tenerior esse solet penditur quia cum volueris, suppetit fibi efticere
:

ad gratiam sponsi pietas, quam fratris. Tu mihi majora ; nec tota exprimitur, quia veritatem non .

plus quam Joscpli. Tu enim frater; tu sponsus. possunt ad intogrum aemulari simulacra. Omnia er-"
Quisdabit mihi te fratrem meura? Ego mc totam ad go te mihi monstrant ad cognitionem, sed non om-
qu.rrendum impendo, et tu me suspendis, sponsus nia me movere possunt intus ad devotionom. Ubi-,'
et fraler? Ergo eris in dilectione ininor, qui es nia- que in te impingo, sed non ubiquc compungor. Ubi-
jestate supenor ? Magis sibi respondent amor et hu- que te mihi ingerit rerum species et usus ordo,
et
 •::. 1N GANTIC.V SRRMO IV. 26

sed Verbum sapicntiam, non Verbum salutem. Ver- • num, adcst. Ubiquc lc sequitur curiosa scrutatrix,

bum autem sapientia et salus, id est Christus Jesus, el pcr singulos opcrum tuorum gradus discurrens,
tantum in civiute Dei nostri, in IO montc sanrto quod tide tcnct, conatur transfunderc in affectum,

ejus. turgam, et circuibo eivitatem.

Proptcrea ct admirandse majestati dcvotione respondere. Ad
Surge, inquit Paulus qui dormis, et exsurge a mor- dilectionis inccntivum omnia Evangclii documenta
tuis, et illuminabit te Christus(Ephes. v, U).Sur- deducit : ut in quibus veritatem suscipit, virtutem
gam ego, non de mortuis operibus, non de pravis persentiat tc ipsum sponsum suum, Christe Jesu,
moribus : sed de bonis ad meliora, dc moribus ad qui vivis et rcgnas per omnia soccula sreculorum.
mysteria, de mysticis ad manifcsta, de scrcnis ad Amen.
suavia. Surgam. ct circuibo civitatcm illam, de qua SERMO IV.
dicitur Magnus Dominus et laudabilis nimis, in ci-
:
Surgam, et circuibo civitatem, per vicos et plateas
vitatc Dci nostri, in montc sancto cjus (Psal. xlvii, quwram quem diligil anima mca (Cant. m, 2).

I . Krgo surgcndum est ci qui in montana vult cum 1. Circuitus iste non est pcrvagalionis, sed inve-
ftfaria conscendere (Luc. i, 39). Et prodigus ille fi- stigationis. At si vagatur qure circuil, nnn evaga-
lius in sc Surgam, inquit, et vadam ad
reversus : tur tamen, non exccdit terminos civitatis, non loea
patrem mcum. Prudenter ait, surgam, iturus ad eum, qurc dilectus perambulare solet. In circuitu ambu-
qui in reelis est, Patrem. Sed nimis exilem et ma- [J lat. scd inlus ambulat per vicos et platcas civitatis.
cilentam spem reposuerat in sinu suo, merccnariam Sapientia enim in his viis se ostendit hilariler, et rn
conditionem patrem rogaturus. Modeste quidem pro plateis dat vocem suam. Ideo in istis circuit, quia

meritis, sed de paternae miserationis copia humili- novit ubi soleat illi uberior occursus esse dilecti.

ter nimis et injuriose sentiens, vere famelici dans Circuibo, inquit, qucerens per vicos et plateas. Frc-
in hoc animi indicium et inedia confecti. Dicam, in- qucns tibi est, o felix anima, talis circuitus, et ac-
quit, ei : Pater, fac me sicu/ unumde mercenariis cessus familiaris, et nota sunt tibi omnia civitatis

tnis (Luc. xv, 18-19) Non enim poterat jejunain ct hujus, circuitus ct recessus intimi, angusla vico-
macram spem ad majora porrigere. Surgam, inquit, rum, et lata platcarum. Introduxit tc rex in cellam
etvadam ad patrem mcum. Iste de qurrrendo nil vinariam numquid non et in omnes alios secre-
:

movetur patre, tantum de flectcndo sollicitus. Qure tiores reccssus ? Omnia tibi sunt aperta et pervia, et
sponsa est, certade gratia postulat praesentiam tan- usu quodam ad bealum hunc expeditam te sentis
tum. Surgam, inquit, et circuibo civitatem, ct quce- circuitum. Ideo non cunctanti, sed confidenti similis
ram quem diligit anima mea, inventioncm sufticere dicit : Circuibo civitatem. Et quantum putatis, fra-
reputans. tres, quantum solntii confert invisere interim et
5. Vide si non in prresenti haec possit observari crebro conterere 1 1 gressu loca in quibus stare so-
distinctio, quoniam patris exposita cst et parata ** lebant pedes ejus quem diligit ? Nescio quo pacto
cunctis indulgentia : deliciao vero fugaccs et recon- loca, in qnibus aliquid boni experti sumus, expres-
dita», et latibulis gaudentes. Ideo ille dicit : Surgam sius id ipsum imprimunt memorire, et ex ordine ante

et vadam. '
\\\s. vero : Surgam et quceram. Denique menlis depingunt oculos, et quod jam experti sumus
et pater occurrit pcenitenti, sponsus se subducit in ipsis, iterato speramus. Ego loca ista non corpo-
diligenti. Misericordia sui profusior est, delectatio ralia, sed spiritualia crediderim, opportuna ad ani-

parcior. Id autem non incongrue ab utroque positum mse exercitationem spiritualem ; propterea in his
fintejligitur, quod dicitur, surgam. Non permitlit accipiamus circuitum.
te Paulus quse sursum sunt quserere, nisi prius re- 2. Circuitus iste aut recordationis est, aut investi-
surrexeris (Coloss. iii, I). Non potes quro sursum gationis. Circuit enim qui vel nota recolit, vcl ex
sunt sapere, nisi prius illa quresieris. Quid enim est ipsis notis colligit quac nondum sunt nota. Cir-
}• illa bona quae sursum sunt, invcnire, nisi quodam cuit quodammodo qui nota recordatur, vel per-
Ldulcedinis ct experientire gustu persentire illa? Ideo scrutatur nova. Circuitus quidam est, cum ea quae
cuncta pcrlustrat et scrutatur, ut quod amat, alicubi jam fide et intelligenlia tenemus, ordine retracta-
degustet. Surgam, inquit, et circuibo civitatcm, mus. Circuitus quidam est, cum ex his qurc jam
qunram per vicos et plateas, quem diligit anima n tcncmus, ad occultiora tendimus et penctramus
mea. Multumsibifiduciresanctus amor assumit.Quan Circuitus ille oblectationis est, iste rationis. Ille

tum enim putas diligebat, quae tantum prresumebal ? amicabilior, iste acutior. Et quamvis ille circui-
Surgam, inquit, et circuibo civitatcm. Non veniet in tusmagis accommodalus sponsa; videalur, ncu-
conspectum tuum, Domine, omnis hypocrita. Ab- trum tamcn illi ncgabimus. Sive enim nota et
scondit se Adam, ex quo bonre conscientirc ausum comperta revisit, sive invcstigat nova, in omni-
amisit (Gen. m, 8), et inventum se doluit, qui ma- bus amori tantum fomitem qurerit. Bonus qui-
gis qurerere debueral. Qui fictc diligit, fugit conspc- dem rationis circuitus : sed quando ratio ipsa in-
ctum tuum : quao vero sponsa est et charitatis do- tra lidei regulas se coniinet, et ejus terminos non
tatamunere, etiam fugitantem insectantur. Quoibis, excedit, de lide ad fidem, vel de lide ad intelli-

bonc Jesu, a facic vehementis desiderii? Si ascen- gentiam perlingens. Intelligentia quidcm, ct si fidem
deris in cccluin, illic est : si descenderis in infer- excedit, non tamen aliud contuelur quam quod

i
 ;

27 GILLEBERTl ARB.VTIS 28

fide continetur. In intelligentia quam in fidc non * sequentiam in ordine, ut et in se ipsa pulchra sit, et

certitudo major inesl, sed serenitas : nciilra vcl in universilate supervacua non sit, et cum reliquis

crral, vel lueret. Ubi vel error vel haesilatio est, inconsequens et repugnans non sit. Sive enim res
inlelligentia non cst : ul)i lircsitatio est, fides non naturre agatur motu, sive libero arbitrii l^ nutu,
cst. Et si fides admittere posse vitlctur errorem, sivc divinae instinctu grati33, sive singulis his ratio-

non est vcra ncc catholica fides, scd erronca cre- nibus, sive conjunclis res agalur, quaelibet a divina
dulilas. Fi<lcs, ut sic dicam, veritatem rectam te- intus invisibiliter operante efficacia et modum acci-

net et possidel; inlHligentia rcvelatam et nudam pit et molum modum et qua^i legem quamdam
:

conluelur; ratio conatur revclare. Ratio inter fidem ordinis et motum aclionis. Non modo cnim ab eo

intelligentiamque discurrens, ad illam se erigit, cujuslibct molionis nativa facultas, sed cujuslibet

sed isla se regit. Ratio plus aliquid quam crcdcre facultatis administratur motio, ut simul ab ipso sit

vult. Quid aliud? Conspicere. Aliud est credere, et virtus, et motus virtulis. Motus vero intcntionis
aliud est cernere : non lamen aliud, quam quod
pravae, et ab ipso habet quod motus est, et ab ipso

fide concipit, conspicere conatur. si nondum

non habet quod pravus est. Neque enim ab ipso est,
Et
sincere videre potest, quibusdam tamen accom- quod in minus ordinatum finem dirigitur sed ab :

modatis experimentis conjicere tentat, quae jam ipso est, quod inordinatio ipsa mira prorsus ratione
solida fide concepit. Ratio supra fidem conatur, fide B in ordinem redisntur.
tamcn nititur, fidc cohibetur. In primo devota est; 4. Vide venditionem Joseph, descensum in ^Egy-

in secundo prudens; in tcrtio sobria et, ut sic ptum egressum et insectationem Pharaonis, sub-
: ;

dicam, fidcs lenet, tuetur ralio, intelligentia intue- mcrsionem exercitus, et ereptionem Israel, quo-
tur. Bonus iste circuitus, in quo mens rationis modo incarnationis ct passionis Christi, et ere-
ductu pervestigando procedit, sed a fide non rece- ptionis nostrae serviant mysteriis et multis quidem :

dit, inslructa a fidc, ct restricta ad fidem. Erronca in locis similia diligens reperies. Non ergo possent
plane, si non cuncta ad ejus referat examen, et antiqua delicta novis deservire sacramentis, nisi

cituin rationis inccssum ad fidei maluritatem ca- occulta ratione divina intus operante providentia.
sliget. Bouus circuitus, ubi justitia Dei revelalur Nec enim illa antiqua casu quodam et indifferenter
ex fide in fidcm. Bonus circuitus, ubi quis trans- ita provenere, quibus nova postmodum a prudenti
formatur a claritale in claritalcm tanquam a Do- dispensatore et obscrvatore diligenti adaptarentur
mini Spirilu 18).(II Cor. m, magis autem illa ad horum sunl signi-
Bonus circuitus, ubi mysteria :

quis postcriorum oblitus, ad anteriora extendit se- ficationem (non homine illud intendente, sed Deo
metipsum, si quo modo comprehendat {Pkilipp. m, disponente) praeparata, quam hoec illis aptata. Quid
12, 13). Bonus certe circuitus, non modo cum nova
r denique, quod Dominus eo potissimum tempore
semper et occultiora compreheuduntur, sed cum " ad passionem addictus, quod hac hora, hoc die,
jam apprchensa novo ct recenti semper affectu re- hoc mortis affectus genere? qui iste aut neget my-
volvuntur cum non modo quod restat, penctratur
: stica, aut credat fortuita? Quo die est homo con-

sed quod jara penetratum est, frequenter itera- ditus, eo reparatus qua hora sententiam pertulit, :

tur. Jucundus circuitus, ct sponsae non ignolus. indulgentiam meruit. Per lignum mors inducta,
Idco confidenler dicit : Surgam, et circuibo civi- per lignum vita restituta. Et nescio quis ista non
tatcm. divinitus dispensata, sed humanitus administrata
3. Qua: aptius cssc poterit civilas quam illa, de Habes agni paschalis tcmpus, habes im-
contendit.
qua dictum est : Gloriosa dicta siuit de te, civi/as maculatam hosliam; habes ereplionis Isracliticae
Dci? (Psal. lxxxvi, 3.) Et quidem universitas croa- de jEgypto horam habes erepiionis tuae gratiam
tune dici polcst non inconvcnientcr civitas Dei, ab de soeculi errore, de vanitate, de nativitate corru-
eo condita, et ab eo disposita. Gloriosa plane et pta : cl hoc simplicitcr contigisse credis, Deo non
pro specie, et pro ordine. Nam pro actibus mi- dispensante, sed Judoeo opcrante, quamvis uon ob-
nus justis, quos depravatse mentis producil liber- servanto? Hsec, inquam, quee tam apte concurrunt
tas, quantum in ipsis est, minus \al. niinisj in glo- de crucis ligno, de tempore, de bora, de die, et

ria : nec cx ipsis est, quod ordincm divinse dispo- reliquas quae observari, prudenter possunt, circum-
sitionis non cffugiiini, quem non intendunt. Soli stantias, Judaicse deputas dementiffi , non divina*
autem vere gloriosi sunt, qui divinse dispositioni sapientiae? Prorsusin eam salubri remcdio, et oum
sii|)|)oniint studium, solliciti primoo conditionis in- antiquis in unam formam concurrente sacramen-
tegram servare gratiam, vcl rcsarcire corrupiain. tis, ct fortuitus casus cxcluditur, et humanus in-
Isti gemino quidem modo gloriosi efficiuntur : na- tuitus, sed non divinus nulus. Et in Isaiae pro-
tmali cun cseteris conditione, et voluntaria prae phetia invenies ad Bzechiam dictum : Data smni
ca^teris coaplalione ad ordinantis et dirigenlis Dei omnia hatc in manus Chaldatorum (ha. \wi\.
ntiHim. Dicitur crgo civitas Dei universitas crea- Ubi dala c^sc dicil, ost oiniit non tantum prophe-
tiinr; quippe legibus administrata dispensalionis tice prsedicta, scil etiam judiciaria quadam aequi-
ipsius. Ipso universa* oreaturse speciem existentiee tale diclata. Ex his et luijusmodi passim per omuera.
pra?stat in proprio geuere, in usu eflicaciam, con- Scripturarum lcxtuni, cui dubium residebit, divi-
 :

20 1N CANTICA SBHMO IV. 30

nam pariter virtutem et sapientiam juslis legibus * facio (Isa. xliii, 18, 19). Jure nova, qure ab antiquo
pravas rationalis creatune non inspirare quidera, eurrentis oaturae oequaquatn conclusa sunt legibus.
sed dispensare voluntates? Quod si ila est, multo Latis ejus in ccclesia sanctorum. Quodam ut>que
minus ambigi potest animaa- motus caeterorum non tantum aequitatis dispen-
excellenti;e privilegio,
tium, quse nalurali ducuntur affertu, et sensuum satione, sed gratuito sanclitatis dono ct munere.
vel imaginationis tantum agunlur judicio, non ar- Laus ejus in ecclesia sanctorum : quoniam ila lau-
bitrio rationis a divina dispositione minime exem- dem ejus sanctorum ostendit actus, ut illam attendat
ptos. El ut semel coneludam, universarum vel es- affectus. Sancti enim excellenler gratiarum dona
sentiam, qua inhoc aut in lioc rerum generc sunt, vel suscipiunt, devotionem pcrsentiunt, gratulationem
existentiam qua sunt, velusum quo aliquid efliciunl, persolvunt. Ideo quodam laudalur privilegio in

justissimus, potentissimus, prudentissimus mode- Ecclcsia s.inctorum : extra Ecclesiam laudatur mi-
rator seternis et immutabilibus movet, et mutat, nisterio insensibili muto rerum, vano bominum.
et

et continet decretorum regulis, et cunctam crca- In rebus insensatis condilio in hominibus non re- ;

turam nusquam exorbitanle regit justitia, quasi natis aliquanta cognitio, in neutris tamen dilectio.
ordinatissimam et disposilissimam civitatem. Nam dilectio Conditoris sui in primis nulla, in se-
.">.
Hseccine er_.o civitas est universitas crea- cundis non sancla. Lans ejus in ecclesia sanctorum.
tursB, quam sponsa circuituram se proponit? Cir- B Sanctus enim et quae condita sunt, ut naturaliter
cuicrunt snpientes hujus sseculi rerum naluras, et sint, et qua. dispcnsata sunt, ut inconvenienter et

in arliticio suo opcrantem adverterunt sapienliam inordinate non sint ; et quee proedestinata sunt, ut
Dei.Operantem dico, sed non opus de quo legitur beate, sint, universa perscruiatur et a.stimat quan-
Deus autem rex noster ante sascnla operatus est sa- tum datur : ut per ha_c auctoris juxta vires colligat
lulem in mtdio terrce (Psal. lxxui, 12). Cognove- notionem, migret ad aemulationem, rapiatur in affec-

runt in opere artificem, sed non gloriticaverunt, tionem.

aut gratias egerunt (Piom. i, 21). Fidelis anima 7. Heec ergo civitas spiritualis est, ha.e Ecclesia

omnia replicat et recenset in laudem Dei, et omnem sanctorum, quam circuituram sese sponsa pra?su-
creaturam provocat ad glorificandum, ut se ipsam mit.Deus bone, quaula hic utilium copia specula-
excitet in graiiam et universitatis contuitu divi-
, tionum Quis enim satis existimare possit, quam
1

num stimuletur in amorem. Circuivit Salumon, ct pulchra et quam plurima sint ubique spectacula in

de cedro Libani disputavit usque ad hyssopum sacramentis, excmplis, miraculis? Prima salvatio-
(/// Reg. iv, 33). Circuivit in Ecclesiaste, et de nis, secunda conversationis, attestationis sunt tertia.
elementorum postquam disseruit circuitu, ad bu- Quid vero, cum de mysteriis, cum de moribus ad
maios actus disputalionem derivavit, ut de trans- remunerationes setcrnas temporalium meritorum
eunte rerum vanitate ad permanentcm transiret ve- admiratura mens assurgil? Quantum ibi profusis
ritatem. Circuivit Job, imo circumductus est ma- votis refunditur gaudii Filii homimim, utquid di-!

gis a Domino per terrse fundamenta, 13 pcr men- ligitis vana, et quceritis mendacium? (Psal. iv, 3)

suram, per lineam et bases, et lapidem angula- utquid animum ad aliena oblectamenta convertitis, la-
rem, et astra matutina, et filiorum Dei jubilum : boriosc qua_ritis labentes delicias ? Quasi ad manum
per maris ostia, et vulvam, ct veslinientum, et ca- materiam memo-
fidei nostrae tenetis mysteria , ad
liginosofl infantise pannos per terminos, vectcs,
: riam prompta, ad mcditandum profusa ad sub- ,

et ostia, per ortum diluculi, et aurorce locum, et sislendum perpetua, ad sufficiendum plena. Filii,
certas quasdam cxterarum rerum naturas (Job. inquam, hominum, imo filii Excelsi, alumni religio-
xxxvm, xxxix). Omnes enim numerare longum nis, qui regularis disciplina. limina teritis, utquid
erat, quae omnia prudenter intuenti admirationcm arida fauce aquas coenulentas sitilis, cudestcs fasti-

Conditoris facerent, et pie consideranli amorem. animum, ad

dilis? Utquid cogitationes admittiiis in
Et ha_c communiter omnibus proposita sunt ra- quarum actiones non ? Quod agere
mittitis manum
tione ulenlibus, et Conilitoris sui majcstatem ma- pcnitus delrcctatis, utquid studiosa mente relrac-
nifesta pulchritudinis surc specie commendant. Sub talis? lixperli frequentcr estis quod omncm hanc
tam pulchro tamen velamine pulchriora sunt, quae n inanem pompam recogitatce turpitudinis citus exci
_ _
latent
. _ . !_.•
salvationis
. .
nostrae sacramenla, et multiplicia
. . __ i> * , . :... j:_:_
i. t_„., -...^
pere solct exitus pcenitudinis. Dcnique
l/\.. nc
pudor est :
ct ; , .
,.

spiritualium dona gratiarum. proderc, et pcena relicerc. Meditationis ergo mulale

6. Denique et David in fine Psalmorum cum om- materiam, sed servate instantiam. Quam foednm est
ncm creaturam in laudes Dei concitasset Cantate, : tunc sludia vcstra minui, cum mutanlur in melius ?
inquil, Domino canticum novum, laus ejv» in ecclr- IIoc autem dico ; sicut exhibuistis animum ad cogi-

sia sanctorum (Psal. cxi.ix, I ). Verc novum, cujus tatus affectuosos fcedffi turpitudinis, ila exhibcte
vcritalis. Cir-
nescit antiquitatem materia, fastidium gratia : qu.T nunc ad fecundos circuitus pulchra.
scmpcr esl amore reccns, usu recentior. Vcre enim cumdate Sion, Inquit Psalmista, et complecUmvni
novum, quod liominum animos ad seternam innovat cam (Psal. xi.mi, 13). Circumdate meditando, com-
plectiroini amando. Complectimini eam, ut ejus
beatitudinem. Deniquc legitur sit
NetMmineritis prio- :

rum,ct antiqua nc intucamini; nova quoquc ego ct comprchensio intogr.i, el collocalio intima. Plus
 31 GILLKBERTI ABBATIS 32

aliquid innucrc videtur complexus quam circuitus. a henderc totum. In inedio sunt admissa per gratiam,
Complexus simul conlinet tolum, circuilus dc alio et in circuitu sunt exclusa perdifferentem naturam.
in aliud facit transitum. In lioc tamen circuitus In mcdio sunt, quia unita per contemplationem : et

praestare videtur, quodca qure compleclimnr, indif- In circuitu, quia disjuncta per comparationem. Quse

ferenter et involute constringimus ubi vero circui- : est enim sedes ista, nisi ea de qua loquitur Apos-
tus est, singula serialim disculimus. IIlc contentus tolus, lux inaccessibilis, quam inhabitat Deus
est summa, iste discurrit pcr singula. (7 Tim. vi, 16 )? Denique quanlumlibct oculata sint
118. Esuricns enim et qurercns animus, dum bcata illa animalia, ct illuminat illa ut quantum
illum non satiant aliqua, semper rapitur ad reUqua : possunt, capiant ; et excedit, ne ad totum sufliciant.
et quodam.volvitur circuitu, currentis desiderii pro- quam ampla ibi spcculatoria, quam latae platese
tractus rotatu, donec repleatur in bonis esuries in illa luminis infinitate patent, quam coarctati et
amoris, et occupct in illo cursus sui statum, in quo conniti et protensi in illa simplicitate, charitate,
terminum non invenit. Nulla enim quae crcata sunt, rrtcrnilate vici! Vire illae, vire pulchree, et semitae
in conditionis suae statu infinita sunt : et ideo mens pacificae. Non est in illis vel errare vel laborare se-
qure circuit, universa pcrlransit, nusquam requiem mitis. Undique occurrit ibi sponsus, et laeto, ut sic
eapiens ubi finem reperit. Solus ille requies e4 dicam, vultu se offert et influit cordi dilectre, ut de
amanli et refectio, qui finis est omnium, et cujus B csetero non indigeat quasri Jesus Christus, qui vivit
nullus est finis. Propterea sponsa, in circuilu suo ct regnat in srjecula seeculorum. Amen.
cuncta pertransit, ut pertingat ad ipsum : Surgam, SERMO V.
inquit, circuibo civitatem. Circuibo in cunctis, eum Per vicos et plateas quceram quem diligit anima
quem diligo quaercns, sed nusquam reperiens. In- mea. (Cant. m, 2.)
visibilia ipsius, per ea quae facta sunt, intcllecfa 1. Longum hesternus sermo in exsequendo spon-
conspiciuntur (Rom. i, 20) : sed tamen nullius crea- sfjecircuitu traxit limitem. Grcetiae tibi, Domine Jesu
turre quamlibet excellentis, et ad ipsius accedentis Christe, quod tam dulcia faucibus meis elo-
fecisti

imilationem, plene vel instruor indicio, vel incenlor quia tua, super mel ori meo. Ideo vix ab ore quse se-
ofticio.Tantum enim pigrum, et tardum, et inef- mel gustala sunt discedunt, ut alia succcdant cum :

ficax ad Condiloris commendalionem eorum quse mora ruminantur, et si deglutita fuerint, suavi quo-
condita sunl redditur ministerium, quantum no-
, dam ructu denuo redeunt ad ruminandum. Poterant
scitur a veritate distare simulacrum. Ergo circuibo hrec omnia breviter et cursim dici sed matcriae qure ;

civitatem, universa pertingens, univcrsa pertran- tractatur gratia, comedentis blanditur palato, et
siens ;
perlingens, qua ex parle ipsius imaginem quamdam sui appetentiam facit, non facile cedens,
differentcr pr.xferunt ;
pertransiens, ubi citra per- cum semel adducta fuerit in discussionem. Nam et
feclum subsistunt. Circuibo civitatem, ubique ca- quem mandendum infantulo nulrix comminuit
picns refrigerium, ct fastidium patiens. Quonam panem, 1 ."»
jam satis studioso dentc subactum ali-
enini modo non me quod amoris mci rcfrigerat, quolies eum in ore detiuet, gustus illecta sapore.
pigDUS aliquod portat, praefert indicium, indicit me- Et nos Cantici hujus solidos aliis, si qui forte in-
moriam notitiam inducil ? Sed iterum quonam
, digent, comminuentes cibos, guslatre suavitatis ja-
pacto non lolero taedium, dum quadam me rccogilo cturam faccre ncquimus : sed ita alieno inservimus
praeludi imaginc, cl umbra delincri, nudam et sim- usui, ut et nostro salisfaciamus in parte desiderio.
plicem non tenere veritatcm ? Circuibo civilalem, Dcniquc cum terminatum reor sermonem, et com-
qnoniam in loto cjus tam pulchro ambitu ubique petenti finc conclusum, impaticnti exhalatione epulre
refoveor, scd nusquam reficior. verbi redount ad labia : et dum abundantire suavi-
9. Ncc me fatigabil isle circuitus, donec pateat laiis eructatur memoria, ad discnssionem revocatur
plenior aditus, ut intrcm in sanctuarium Dci, ct niateria. Quid cnim ? cur non fious frequenter con-
inlclligam in novissiniis ejus. Ilabobit il)i circuitus cutitur, cujus fructus plene nunquam excutilur?
terminum, cum replcti fuerimus in bonis domus Quid mirum si convellitur ssepius, quee propria ex-
tuae, Domine ; cum inlellexcro in novissimis cjus spolialionc focundior cffccla, cum vellicantis videtur
illmn qui primus cst et novissimus, initium ct finis. corlare manu, decerpentis aviditatem ubertate
q et
O qualis ibi circuilus crit, porgere ab ipso in ipsum, convincerc ? Non talis illa cui maledixit Dominus
ire ctredire : desiderio ire, doloclalione redire ; dmn Jesus, nihil in ca fructus iuveniens, pro sterilitato,
somper ejus, quod experientia desiderat, prsesentia ariditate seterna condemnans illam (Marc. n,
saiiat : ut mcns possidcntis el contuentis, et illi sit 13, 14).
per appetentiam iritehta, et illo sii Bufficienter con- 2. Vide quomodo aridas fecit tidcs ChrisU Ju-
tenta !
Sic cnim pennata illa et oculata animalia in daeorura traditiones et dogmata philosophorum.
medio el iu circuitu sedis Dei leguntur (Apoc. iv, Quomodo arofocii flumina /Egypti. Non est in eo-
fi). Iu medio, quia voli sui penluoanlur ad inlima : rum doolrinis ot inlorproiationibus fructum inve-
In cireuihi, quia redivivo seraper voio feruntur iu de quo legiturin Psalmo
nire, : Terra uostra dabit
cadcm ipsa. lu medio, quia eorura jam completum fructum suum (Psal. iawiv, l3).Non potestineo-
est votum I» circuitu, quirt non sufficiunt compre-
:
rum vicis et plateis Christus inveniri. Jam, o Juda?i,
33 LN CASTICA SERMO V. 34

emigravit a vinculis vostris : jam tlimisit domum * piam in hoc genere distinctio, et arctioris respectu
Buam, dereliquil bereditatem suam [Jer. \u, 7), alia reputatur latior. An non tibi videtur latitudo

Denique facti estis quasi tugurium in cucumerario, mandati, ubi nemo compcllitur ad pcrfectionem, sed

quasi civitas qu» vastatur (Isa. i, 8). Sed ei de pla- infirmae non modo valetudini, sed eliam voluniati
teis nihilominus egitur, quia corruit mplatea verir inferioris gradus permiititur licentia? Gratias tibi,

tas (Isa. lix, 1 i). Siqnidemde Gentium philosophia Domine Jesu Christe lO, quod nobis salutis occa •

dictum est quod veritatem Dei detiuuerunt in mcn- siones paras, el ita vegetis et alacribus proponis
dacio [Rom. i, 18, 25). An non tibi videtur congrue consilium, ut etiam aegrotis disponas remedium, et

accipi in vicis, Israel secundum carnem ;

quoniam pigris dispenscs ascensum. Non modo vicos districtc

de uno erant semine Abralue, et in unum compacti vivenlium habet civitas tua sancta Jerusalem, sed
et coarctati ritum, una lege constricti ? Sapientes etiam plateas liumiliora et planiora diligentium. Sic

antem Gentium jure adumbrantur in plateis; quo- in omni professione et ordine, quae sponsa est, ejus

niam effrenata libertate et licentia, extra veritatis quem caste diligit, vestigia quaerit, quatenus habeat
evagati sunt tramilem, dc majeslate divina sentieu- undecunque et operationis exemplum, et amoris
tes et asserentes non minus absona dignilati, quam incendium. Non dedignatur ab his etiam qui foris
reluctantia veritati. Judaei paupertate intelligentiae, sunt, qui nulla arctioris disciplinae regula constrin-
circa divinae siugularitatem constricti substantiae, B guntur mutuari virtulis insignia : reputans ferven-
usque ad Filii et Spiritus sancti personas non po- tiorem ibi frequentcr affcclum, ubi infcrior fuerit
tuerunt fidei incrementa dilatare. Genlium philoso- ordinis gradus.
phi per planum diffusi, et nullo divinae eruditionis 5. Quid dicemus de his qui nusquam sa.utis oc-

obice tardali, deorum iuduxerunt numerosilatem in casiones quaerunt, ubique causantes et remissionem
naluris, inlinitalem in personis, sentientes inler se in plateis, et in vicis indiscretionem? Denique tales

singuli varia, universi vana. multi sunt, qui omnes perscrutantur professiones et
3. Sed quce jam anima in istis vel vicis vel pla- ordines, sed in eis nulla inveniunt quae illos trahant,
teis inquirit sponsum? Concubina est, si qua est, sed cuncta quibus ipsi detrahant, calurnniantes quod
aut adultera, quarum altera contubernium cum districtio in aliis sit nimia, in aliis nulla. Istorum di-

sponso non habet perpetuum, altera maletidum. cere est,et quidem quammisere tam vere :Non inveni
Quid enim ibi quaerat, ubi casta non occurrit sa- illum. Pravus certe sensus, ut dicas Ecce Christus
:

pientia, sed peregrina et meretricia ? Talis tibi de- hic est, imo ecce illic. Pessimus vero, si dicas Nec :

pingiiur in Proverbiis, occurrens vecordi juveni ubi Iiic, nec illic. Utrobique quaerit sponsa, et hic, et illic.

transit in platea prope angulum, advesperajcente Quceram per vicos et plateas, quem diligit anima
die, in noctis tenebris et caligine, mulier ornatu mea. Per vicos districtionem accipe, per plateas di-
meretricio, piveparata ad capiendas animas, garrula spensationem. Neutram in ministris Ecclesise sini-
et vaga; nunc foris, nunc in plateis, nunc juxla stre inlerpreteris. Utramque Ecclesia recipit, in
angulos insidians (Prou. vn, 7). Suspecta est mihi utroque sponsa quaerit Christum. Noli in altero j,au-

talis platea, qua mulier tam varia et versipellis,

in tum; in utroque Christum quaere. Vicis plateas in te

blanditiarum suarum insidias vccordi machinatur ipso conjunge. Quaeris quomodo? Si te coarctat af-
jnveni. Nescio enim quid obscurum et distortum et ilictio, aut voluntarie suscepta, aut violenter im-
fucatum mihi significat nox, et angulus, et ornatus pacta; inlus in corde gaudio dilatare spirituali, et

merelricius. Suspecta est mihi omnis doctrina, aul jain vicis plaleas copulasti. Nonne tibi videtur
certe despecta, quie nullam inducit de Christo men- utrumque tenere, qui in tribulatione dilatatum sibi
tionem : quae ejus me nec sacramentis renovat, nec laetatur? (Psal. iv, 2.) Aposlolus in arcto tribulatio-
praeceptis informat, nec promissis inflammat. Nam nis quamdam latitudinem optabat illis quibus ait :

Judiei quidem habent in pagina illum, sed in inter- Spegaudentes in tribulationepatientes (I{om.xn,i2).
pretatione non habent. Adliuc enim velamen est ma- Deuique ad spem latitudo refertur Habentes, in- :

gis in eorum mente quam lege. Nec enim auferri quit, tantas protnissiones, charissimi, dilataminiet
polest, nisi cum conversi fuerint ad Dominum. Su- vos (11 Cor. vi, 13). Angusta est nobis in praesenti
spccta est mihi tam in divinis seusibus quam in n res, spcs vero lata. Arcta possessio, exspectatio qui-
humanis usibus unius licentia, alterius reslriclio, dem Ergo ad latitudinem spei plateas istas
profusior.
obslinatio utriusque : unius in divina natura nunie- referlo. Spe gaudentes Apostolus dicit. Prophcta
rositas, allerius singularitas, utriusque caecitas. vero Adkuc replebuntur pldteas liuv ckoris luden-
:

Ideo sponsae non dederim in istis vicis et platcis tium (Zack. vin, 5). Vjdes quomodo sibi de spe ct
quaerere dilectum. Alios illi assignemus vicos, alias plateis senliunt consona Apostolus et Propheta?
plateas, quam sibi Christus desponsavit in lide et Uterque enim gaudium assignal.
vcritate. Simul etiam hoc advcrlendum juxta aliam di-
6.

4. Et quidem gemina qu.e Jam est conversatio li- stinctioncm, quod etiam in vicis mansio est ad do-
delium. Alii lalam sectantur viam : alii arctissimae mesticas utilitates : in plateis, feriatio quaedam ad
se tradunt disciplime. Nam etsi scribitur, Arcta via jucunditatem. In plateis enim chorus est et conven-
qiuv ducit ad vilam (Matth. v, 14) : est tamen quae- tus ludcnlium. Ergo vacationis et Leliliae usus in
35
GILLEBERTI ABBATIS 36

quibus alacri ctrinam Patris intelligit in angustiis illis, et proten-

plateis est. Bonae quidem platea*, in
fl
contemplationis saltus animns dit a fine usque ad finem fortiter, donec de vieis ad
satis agilitate in leves
quaerit sponsa plateas evadat et qui perfectiores sunt et platcis
se spirilualisuxagitat. In plateis ergo
:

qucm diligit, dum domcslicis evoluta cuns, dum cx- assucti, aliquoties ad angustias vicorum subito si-

domum terrc- nuntur relabi. Et quis perfecLior illa quai sponsa di-
tra corporis elfecta mansionem, et
datur dcserens, quam libere, tam citur? Ecce el ipsa per vicos et arctos quosdam
strem quanlum
Isete contcmplari studet. In vicis est mansio diulur- meatus qua^rit dilectum. Non est otiosa difficultas

in plateis quidem brevis, sed dulcior. In vicis ista quaerendi. Per hanc enim et exercetur ejus hu-
nior :

militas, et desiderium excitatur. Quoties in inextri-

virtulum usus est et exercitium, quae necessariae
nobis sunt, dum in corporis hujus habitaculo mo-
cabilibus me sensi quasi vicis errantem, et angu-

ramur -
in plateis vero, feriata quaedam felicitatis stiis animi conclusum, cum subilo vicinas ia plateas

futurao Et vide nunc verborum sericm

praeludia. evasi, et eduxit me in latitudinem bonus dominus?
Primo ponit vicos, consoquenter plateas. Habes et ln vicis exspiravi fcre, scd in plateis respiravi sla-

in Psalmo simile Quam dilecta tabernacula tua,

:
lim. Latitudo quacdam et liberlas exoccupalae et ex-

Domine virtutum ! concupiscit et deficit anima mea pedhae mentis in plateis tibi commendatur.
in atria Domini (Psal. lxxxiii, 2, 3). Miraris spon Sed considera ne libertatem istam des in oc-
8.

sae sedulitatem? ordincm sequere. Noli te pruden- B casionem carnis, ne coacerves lutum in platea tua,

tiorem vel promptiorem sponsa praesumere. Primo lutum illieitae cogitationis. Alioquin sicut lutum pla-
exerce te in opere virluali, ut deinceps ad veriiatis tearum delebit te Dominus. Lubricaverunt, ait pro-
spcculatorium conscendas. Quid illac ingressum pheta, in plateis vestigia nostra (Thren, iv, 18; :

paras qua exilus esl? Cum sponsa per vicos ad pla- lulosas volens intelligi eas, in quibus sit lubricus

teas veni, et cum Psalmista post tabernacula virtu- incessus. Non luto, sed auro sternantur plateae tute.

tum ad ampla veritalis atria : alioquin ordinem si Non ibi sit lutum, nec tamen siccitas et ariditas

couvertis, pervertis. Quanto magis coangustati sunt quaedam sit tibi ; sed fluant tlumina ibi aquae vivae,
vici, tanto uberiora et liberiora sunt inlus otia men- spirilualis quaedam iluentia meditationis. In plateis
tis. Quid otia dico? devolionem dicerem juslius. aquas istas divide in latiludine liberae meniis. Sa-
Arcla exterius disciplina animam interius dilatal. pientia, Quasi platanus, inquit, exaltata sum juxta
Sive libertalem, sive laeliliam in plateis intclligas, auuas in plateis (Eccli. xxiv, 19;. Non in plateis

ubi ampliores quam in hoc Ordine nostro platcas solum, uec solum juxta aquas, sed juxla atjuas, et
reperies? Sed nec facile dixeris ubi sint aretiores in pluteis exaltata sum, inquit. Ut laeta prodeant
vici, ubi major libertas, el ad usum et ad excrci- genimina sapientiae, quantum putas cooperatur el
tium virtulis, quam in hoc Ordine et convcnlu san- « otium liberum, et irrigatio crebra sanclae meditatio-
cto. Et ideo major ad bonum libertas, co quod sil nis? Jure quasi plalanus exaltatur, qua; sic planta-
minor licenlia in malum. Quo major dislrictio, eo lur. bealas vere plateas, in quibus sapientia sic

major direc:io. Arctiores 1 7 vici, ampliores plateas crescit, sic cxallatur et supereminet, perspicuam se
efliciunt. Quid ergo est per vicos ct platcas Jcsum ostendens, et non indigens quseri ! Et vide quomodo
quaerere, nisi hoc se modo et rcstringcre et cxlcn- sasculari prudentiae aliqui totam sui cordis latitudi-
dere ad capiendam de ipsius illustratione laHitiani? nem exponanl, quanlum distendanl animum ct di-

7. Vis ut utraquc inlus in mente assignem, pla- latent in plateam, ut plantent ibi plantalionem in-

tcas el vicos? Nonne tibi videtur in vico quodam et fidelem, hoc csl germen alienum : quomodo et con-
velut in arcto positus is cujus vexatur patientia, ca- tinuis exerciliis et medilalione frequenti et doctrina
stilas arcelur, coangustatur charitas? Qui in nullo illam irrigent. Ideo cernas in illis laetam ct uberem
virtutis sludio libcrc et sine labore vcrsatur, sine et exaltalam sieculi sapienliam, et fructilicanlem
lahore ct anxio conatu animi, num tibi quasi in vicis hujus mundi sensum : sapientiam vero quae cx Deo
localus videtur? Et quamvis non sine labore, non esl, humilem et obscuram, et inveniri non posse
sine conatu quaerunt, tamen ,'tiam qui tales sunt, penes illos.

quietcm in illo quem diligit anima sua, quasi pcr 9. Exi in plateas et vicos civitatis : otia discute,
vicos quaerunt. De quibus propheta, Domine, in an- Q scrutare negotia eorum qui judieiis vacant, qui te-
(justia qucesierunt tc : et, In semita judiciorum tuo- nent cathedram, qui sedent pro tribunalibus; eon-
rum, Domine, sustinuimus tc. lludibus et noviiiis templare quid agant in publieo, quid in cubiculo.
islud saepius evcnit, qui solcnt vel variis tentamen- Nunquid apud illos pura et vera ccelestis eminet
tis, vel quodam tssdio laborare, quando eos aul car- sapientia? Numquid expressa est in moribus, qiue
nis desideria coarctant, aut virlutum non exhilarat in scrmone versatur? nnmquid in prospectu invc-
oblectalio. Et beatus qiu non cst scandalizatus iu nies illam? numquid exaltatam sicut cedrum iu Li-
islis, qui non olfcndilur, qui non pcrdil Jesuni, sed bano, elcypressum in monte Sion? nam el in
sicul
magis quaeril per vicos tales, qui in angustia queerit, his monlibus exaltatam se gloriatur (ibid., 11). Nomi-
non sicut de quibusdani dxciluv lu aniiustiaijunsir-
: na ipsa mysterium conlincnt nec otiosus est etiam :

ritnt te;in Iribulationc murmuris doctrina tita cis ordo verborum. Preeeedil Libanus in laude sapien-
{Isa. xxvi, 8, 10). Imo el exercilia -virlulis, el do- tue, Sion subneclitur : post cordis mundi candorein,
 ,

37 IN CANTICA SERMO VI. 38

ad contemplandae veritalis fulgorem ascendis. Mun- ^ nomine. Nobis satis est, si nostris in claustris saltem
ditia meretur notitiam, non hanc litteratoriam tan- adamelur. Nusquam commoditas major ideoque :

tum, sed quanulam dulrem et inlimam, ac ipsis major confusio nusquam, si penes nos non inveni-

animae medullis infusam. Denique puritas ventatis lur Christus. Non invenitur forma justilia\ si piorum

comes est, et praevia est. Idcirco montes

socia est, et operum non est intentio pura. Nam ipsa laetitia est

istos, Libanum et Sion, in laude 1H sua sapieutia mentis quaedam divina alacritas, quae de ipsius prae-
copulat. Montes istos apud quos illorum assignare seutia concipi solet, et quam vere possumus pracsen-
poteris, qui litibus aut exercendis aut dirimendis tiam ipsius intcrpretari. Ilaec, inquam, ccelestis et

vacaut Non potest apud illos inveniri sapientia, in

? excedens affectio, non est res facilis et passiin obvia.

quibus non invenitur locus sapientiae. Amat Liba- Ilanc praecipue sponsa, ut puto, designat, dicens :

nura, araat Sion, amat plateas, libertate gaudet et Qucesivi, et 11011 inveni illum quem diligit anima
sublimitate. Quant.i perversitas , si sapientia quae mea, Christum Jesum qui vivit et regnat in saecula
litibus vacat, quee lucra sectatur, supereminet, et secculorum. Amen.
divina latet ? Supereminet litigiosa, et ea quse pudica SERMO VI.
est, quae pacifica, quae bonis consentiens, contcmpta Num quem diligit anima meavidistis ?(Cant. m, 3).

delitescit velut in obscuro. Illa excolitur, ista negli- n 1. Sponsa moram in queerendo patitur, et quam-
gitur, ac si sterilis et parum lucrosa. Neglecta plan- dam illi difticultatis umbram sponsus obtendit, co-
tatio in altum non crescil. Raro in plateis quasi piam sui non statim indulgens. Illa tamen, calente
platanura exaltatam invenies. Non est obvia, non studio, sedulitatem continuat, querelam ingeminat :

est frequens. Ideo dicit : Qucesivi, et non inveni Non inveni illum. Fratres, si sedulitas submovetur,
illum. desidia quando admittetur? Si non invenit amor,
10. Ubique teritur, ubique vertitur in quaestione, quando inveniet tepor, quando raritas orandi
ubique venerabile est nomen
utinam quod Jesu. Et quando remissio ? Quid ergo nunc contra raritatem
vox sonat, vita depromat, exprimat imitalio, emi- orandi et remissionem inter vos disputo? Non est
ueat et eluceat in moribusl Qui penes te sapientiam opus medelam adhibere morbo quo non laboratis.
qua>rit assidentem , inveniat illam in ipsis foribus Peregrina sunt a vobis hsec vitia. Quis enim ve-
luis, in ipsis sensibus, in modestia et compositione strum, qui non sit et frequens et fcrvens in ora-
hominis exterioris. Nam quasi fores sunt, per quas tione ? Et si torpor abest, videte ne vos dilalionis
interioris prodeunt habitatoris indicia. A fructibus taedia defatigent , et infringant desideria vestra.
cognoscitur, si apud te Jesus moratur. Accedit ad Utrobique reatus est, si sit anima vestra vel in po-
te sponsa, folia vertit ficulneae tuae, quaerit in te fru- « stulatione remissa, vel in exspectatione deficiens.

ctum, quaerit dilectum. Hic est enim fructus dulcis Sponsse dcsideria audis dilata : et tu ad primum
gutturi ejus. Felix es cum hoc abundaveris fructu, ID orationis ture pulsum, inspiralionis divinee deli-
cum Domini tui sponsam isto satiaveris cibo. Esca cias tibi non afiluere querulus causaris ? Nunc coe-
ejus, esca electa. Deliciae ejus sunt tecum esse dile- pisli, et tam cito a directione sua tuus infringitur
clum suum. Nou invidet, non zelatur. Dilectum spiritus ? Quid si libi illud de Evangelio impropere-
suum omnium vult esse diiectum. Ideo apud omnes tur : Sic non potuisti una hora vigilare mecum ?

quaerit, ut illum apud omnes aut inveniat, aut invi- (Matth. xxvi, 40). Vigilate ergo et orate, quia nes-
tet. Quaerit enim apud illos Jesum, quorum quaerit citis qua hora dilectus vester adveniat. Pertinax ora-
profectum in ipso. Quaerit per vicos et plateas, sed tio pcrtingit ad finem. Et si tibi in initiis sicca et
non in omnibus invenire polest. Qucesivi, inquit, et velut saxea videatur, oleum tamen gratiarum elicies
non inveni illum. Paulus omnium sitiebat salulem, de hoc saxo durissimo, tantum si perseveres, si te
in visceribus omnium Christum invenire cupiebat, longior mora non dissolvat, si non dilatione tua vota
omnes cupiens in visceribus Chrisli. Sed enim audi lentescant. Molesla plane amanti dilatio sed solent :

quid dicit, quomodo quosdam deplorat. Ncminem, protracta desideria amplius crescere. Quid vobis nota
inquii, unanimem kabeo. Omnes quce sua sunt quce- _ ingero ? Vexatio crebra ipsa vobis hujus rei dabit
runt, non quce Jesu Christi (Philipp. n, 20, 21). ^ iutelleclum, imo jam dedit, idque frequenter. Cre-
Putas quod apud eos inveniri Christus queat, qui bro vos exercitatos inveni in hujusmodi studiis. Non
ipsum ut inveniant, non quaerunt ? Et multos quidem possum gloriari hos me genuisse affeclus in vobis :

sic (puaerenles reperies aliud praeter ipsum, sed ta- gaudco tamen invcnisse vos in istis. Et si non haec
men per ipsum. Tractatur in consiliis, disceptatur io vobis studia formavi, utinam in illis fovcre vos
in judiciis ;
in scholis disputatur, cantatur in eecle- possim ! Et ipse custos sum ; ideo illani mihi sponsa:
siis. Religiosa sunt hac ncgolia : scd vade ad exitus vocem saepe replicalis : Num quem diligit anima
aquarum, et pensita quis generalior istorum linis mea vidistis? Obeata anima, quam tam sancta desi-
est operum. Videnon per heec omnia queedam
si deria exerccnt I Desideria dilectae, dilectee quae ncscit
exerceantur mercimonia de Christo. Quecstuosa res nisi de Christo rogare, quae talem invenla erumpit
nomen est Christi. Nil pensius, nil optatius. Felix in vocem : Num qucm diiigit anima mea vidistis ?

tamen qui nominis hujus virtutem sectatur. Apud 2. Denique sponsa est, qure talibus invcnitur oc-
illos traclelur, discepletur, disputclur super hoc Cupata scrutiniis Inicncntnt mc, iuquit, custudes
:
 39 GILLEBERTI ABBATIS 40

civilalis. Qui ficti et tam refu- » lanles

fallaces sunt, nihil suam, vel ex tepore proprio aviditatem £0
giunt, quam ab his inveniri custodibus, et si de- alienam metientes. Languidus enim et remissus
prehendunlur, non facile convincuntur. Cain factus amor, culpabili quadam patienlia non tam optat,

est vagus et profugus supcr tcrram, inveniri formi- quam exspeciat fuluia bona. Qui vero ferventior est,
dans. Omnis, inquit, qui invenerit me, occidet me ardenii fertur desiderio, repositam plenitudinem
(Gen. iv, 14). Non vult pcccalum occidi, non vult furtim et ex parle deflorare tentans. Quia tales plu-

pati salutarem in confessione verecundiam medi- , rimos novit sponsa custodes, quodam sub ambiguo
cinalem casligationcm magistri. Non vult inveniri, inlerrogationem librat : Num quem diligit anima
quia non vult mori. Nam ubi non veretur interfici, mea vidistis ? Sit prudens, sit fidelis, sit custos se-

sed magis se foveri conlidit, impudenter se jactat dulus, et disciplinse diligentia hostium coerceat ir-
indisciplinatus affcctus. Sed sponsa ultro se offert, ruptionem ab ovili. Non tamen statim sciet amatoria
kela sponsi occurrit sodalibus. Quidni laeta? Non canere, et sponsi internuntius ejus monstrare prae-
invenitur quasi fugiens ultorem, sed quacrens ama- sentiam, et in recessus secretos raptim admissus
torcm. lnvenerant me custodes ; non sunt inventi, stillare de intima aliquid dulcedine. Valde euim est

sed invenerunt. Diligenlia ipsorum in hoc commcn- imparis gratise, furtiva et fucata adulteri deprehen-
datur. Pigri eustodes et male fideles nullam in lioc n dere lenocinia, et legitimos sponsi advenlus conci-

adhibent diligentiam non circumeunt, non quacrunl

: liare. Malorum quia frequens cst experientia, facilis

si quem inveniant cauleriatam habentem conscien- esl notitia. Spiritualium vero sensuum quia rarus
tiam, signo amoris casli et studio quaerendi pro- usus est, et exile judicium, tenue satis est indicium
dcntem dilcclionis incendium. Non conveuiunt sub- de ipsis, nec possunt spiritualia nisi a spiritualibus
ditos, el forte molestum ducunl si compellantur ab dijudicari. Et ideo non possunt nisi a spiritualibus

ipsis. Nonnisi interrogati profcrunt verbum solatii denionslrari, quales sunt de quibus legitur : Quam
quidam, nec tunc quidem. Liltera quod habet in pulchri super montes pedes annuntiantium pacem,
pagina, tantum proponil, nil superadjicicns vel in- annuntianlium bona ! (Isa. ui, 7.)

,
- dustrio3 vel diligentiae. Alia est plane custodis ratio : 4. Num quem diligit anima mea vidistis ? Non
praevenire debet, non tantum reponere excitare : est una nec simplcx nec uniformis visio sponsi.

magis quam exspectare quaesituros; quasi de specula Exsultavit Abraham ut videret diem ejus : vidit et

super tilios prospicere, qui sit intelligens et requi- gavisus est (Joan. vm, 56), Vidit Jacob Dominum
rens Deum. Cusios luussum da : mihi, Domine, facie ad faciem, et salva facta est anima ejus
linguam erudilam, ut sciam eum qui
lapsus est sus- (Gen. xxxn, 30). Vidit Moyses, sed posteriora vidit
tentare verbo, et ad vcrbum dirigere. Q (Exod. xxxiii, 23). Vidit lsaias Dominum sedentem
3. Et quid aliud oplat sponsa, cum, dicit Num super solium excelsum (Isa. vi, 1). Vidit Exechiel
:

quem diligit anima mca vidistls Y Vides illam non (Ezech. l) vidit Daniel in hominis simililudine :

tam fatigatam quam excitatam studiis spiritualibus, (Dan. vn, 13, 14), cuin nondum hominem susce-
intellexisti pertinaciam ejus in quaerendo dileclum : pisset. Scd omnis ante incarnationem hujusmodi
vide nunc humileni prudentiani. Ncscit custodes visio in corporali niouslrata est specie, non in cor-

conlemnerc. Ncc enim tutum arbitratur inconsultos poris humani \eriiate. Viderunt Apostoli in ipsa

proeterire, quos scit dominici et conscios secreli, et carnis veritale, et palpaverunt et attrcctaverunt.
nuntios raandali. Num quem diligit anima mea vi- Ulrique tamen inlus lide Deum viderunt. Diclum est
distis? Quid tamen sibi vult haec interrogatio sub Philippo : Qui videt me, videt et Patrem meum.
ambiguo posita? An in hoc admouere te voluit ul Quae visio quia referatur ad lidcm quod adjunc- ,

non crcdas omni spiritui, sed probcs si ex Deo sit tum est declarat : Non creditis quia ego in Patre,
spiritus ? Dcnique non oninium est certum sponsi et Pater in me est? Alioquin propler opera credite
prrestare indiciinn, qui custodis ofliciuni vcl susce- (Joan. xiv, 9-12). Quae enim consequentia , ut ad
pcrunt vel arripucrunt. Mulli enim sunt quorum probandum quod Patrem vidcrit, inducat quia se
est oculus in unive•rsa tc,:n, et juxla alterras loci n yiderit, nisi quod in utroque e;'sun voluit visiouem
Proverbium, in fuuhbus terrce (1'rov. xvn, 24). Non intelligi, ,
quae per lidem
quaa tidem lil?
litv propterea
Prof et de credu-
est lumen eorum cuni ipsis, nec possunl illud ultra lilate consequenler adjungit : Non creditis quia
terrae porrigere limitem, levare ad coelum, Satis ego in Patre, <7 Pater in me cstl Alioquin propter
quidcm iidclcs sunt el seduli, sed hucusque ul ler- opera ipsa credite. Si enira habitat Christus per
rcna coacervent, et terrena Bervent. Ooulus, iaquit, lidein in cordibus nostris, el si ipsa corda nostra
eorum in universa terra. [nexplebilis aviditas in mundantur per lidera, cur non et in cordibus nostris
universa terra se cxlendil : propterea terrenis in- videtur per Bdem? Superiorura vero visioi.um,
erassala niens curis, et illius mensflB servieus qui quarum altera facta est in iraagine , altera io

peritsibi, coelestis epulseneseit dispensare vialicum carne, utraque plena est vel jucunditatis vel utilita-
cl de supernis iheoriis aliquid sercnum tetnperare tis ; sed cuin lerti;e, qme est per fidem, scrvalur
Bubjectis. Nani etsi foite qui lales sunt, de spiritna- tntegritas.
libus rogenlur secrelis, planam lidei et moiuin ">. Nam ut de Verbi apparitione, quae in carne
respondcnt sufliccrc viam ; in hoc isterililalcm so- erat. loquar : prseter vita? verba, quai de ore *ju*
 : ,

41 IX CAXTICA SiiRMO VII. 42

procedebant, quantum putas virlutis insigne in » Augmentum tamen affert gratiarum nova an-
si

ipso exteriori renitebat habitu? quam manifesta ojus, nuntias. Denique quod non cst vel ignotum vel in-
quae intus erat, dabant iudicia oculus, vox, vultus? solilum nieditationi, sponsae nova quadam gratia
denique gestus omnis quomodo divinam spirabat dulccsccre solet. Non fastidit auditus, quando fer-
gratiam? Jucunda plane visio illa, sed Deum in ho- vet aviditas : lantum de sponso disputa, et nova
mine credenti. Et quidem illa quae Prophetis et protulisti m auribus sponsae. Non suppctit tibi de
patribus ante Christi incarnationeiu facta est, divi- illo excellenti et excedenti visionis modo semper
ntim quiddam spirabat in apparente iniagine, quan- respondere. Sublimis illa et subtilis est, et subito
tum mea se habet fides, insestimabilem delectatio- praeoccupare solet animum, quem mundum et exoc-
nem et menti et sensui infundebat cernentis : nec cupatum invenerit. Subito praeoccupat, sed non oc-
nisi quorum mundus erat animus, apparebat obtu- cupat diu. Subtilia ista non adsunt ad votum, dul-
tibus. Nam ct post resurrectionem in ipsa carnis cia deducit in medium. Simplicis fidei capitula sin-

suae veritate nonnisi testibus praeordinatis a Deo gula quodam dulci disputationis temperamento
apparuisse legitur (Act. x, 40, 41). Felices illi custo- suavissimos gignunt in audiente mentis affectus et
dcs, si quibus tamen apparet frequenter et familia- excessus. Delicata est sponsa : dulcia vult magis
riter talis visio, praesertim illa quae est in carnis jam Q quam forlia, nisi quod omnia potest in eo qui eam
gloriticatae aspectu, qualem eum Petrus et Joanncs confortat sponsus. Narrent alii fabulationes, con-
viderunt in monte transliguratum (Matth. xvn, 1,2) troversias meditentur. Os tuum meditetur sapien-
sed lamen et illa prior non vera, non plena.
et ista tiam, et lingua loquatur delicias, qui sponsae loque-

Nam illa Moyses delectabiliter detentus, non tamen ris. Nam et illa tales vult qui de dilecto narrent et

contentus : Ostende mihi, inquit, te ipsurn (Exod. nuntient. Labia sacerdolum custodire debent scien-
xxxiu, 13, 18). De altera vero ipse Dominus : tiam : ideo legem requirit ex ore eorum (Malach.
Expedit cobis ut ego vadam; alioquin Paracletus n, 7), legem videndi et inveniendi dilectum. Num
non veniet (Joan. xvi, 7). Bona ergo visio, quam quem diligit anima mea vidistis?De visione illorum
Paracletus adveniens inducit : spiritualis est, quia se visuram praesumit : ideo diligenter investigat cu-
facta intus per Spiritum. Denique et spiritus ante stodum visionem, eorum sperans alloquio vcl in
facicm nostram Christus Dominus i Thrcn. iv, 20). secretiora reduci, vel dulcioribus affici. Id enim est

Visio Incc vel in revelata spirilualiter veritate per vidcre quem diligit, Dei sapientiam et virtutem pro-
intelligenliam, vel in suavitate infusa per gratiam. penso affectu et pura concipere mente. Bene illum
Nam et hoc ipsum experiri videre est. Gustate, in- conspicit, qui hoc utroque concipit modo, pure cer-
quit, et videte quoniam suavis est Dominus (Psal. - nens, et pie sentiens. Dutce, puto, susurrium, quod
xxxui, 9). Suavissima certe haec visio, et quamvis inter sponsam custodesque vertitur et grata colla- :

futurum juxta modum nondum plena, vicina tamen; tio, si tamen collatio. Nulla enim illorum hic respon-

'21 vicina qualitate, non aequalitate. Visio haec hu- sio memoralur. Secreta valde est, si qua est, quam

mano non est supposita ingenio, vel proposita studio, alto tegendam putat silentio. Secretum sibi secre- :

etsi aliquando desidcrio gralis indulta. Denique non tum suum sibi (Isa. xxiv, 16), Nec audemus hic ali-

est talis quae intelligentiae concepta viribus, continuo quid inde conjicere quod sponsa curavit reticere.
tenore moram in animi memoria protelare queai. Cum eorum silentio claudamus nunc sermonerp
Subitanea est et sui juris haec visio, in spiritu ve- prorogantes in craslinum sponsae transitum, quo se
hcmenti vadens et veniens. Subitanea est et mo- vigiles paululum pertransisse dicit, et invenisse
mentanca, repente veniens et repente vadens : et quem diligit anima sua.
si momentanea est, manent tamen reliquise cogita- SERMO VII.
tionis, tam succensae, tam serenae, et diem festum Paululum cum pertransissem eos, inveni quern dU
agunt in animo recordantis. Manet quidem memo- ligit anima mea (Cant. m, 4).

ria degustatae et deglulitae visionis : cujus suavita- n 1. Improbi exactores estis, et nimis inslanter re-
tem qui gustare possunt, eructare norunt, et hora pelilis debilorem vestrum; dignum tamen venia est,

hac maxime. Eructat enim bonum verbum cor rc- dummodo justa postuletis. Sed vos exigitis ut sol-
centi adliuc incalescens gratia, et ferrida medi- vam ad quod non me obligavi. Tractaturus eram de
tatio similes effundit sermones. Multum cnim transitu sponsae. Ad hoc enim et ordinis et sponsio-
intimae dulcedinis sapit in verbis, et gratissimi nis nostrae ratione teneor, et vos adhuc milii inge-
sunt sermones, qui de gratiarum ubertatc prorum- rilis illud cum sponsa Num quem diligit anima mea
:

punt. vidistis? (Cant. m, 3.) Sed illa modcstius interro-

6. Si custos es, scito quoniam talia te opor- galionem tcmpcrat ambigcnti similis, quaerens ma-
tet praeparare in occursum sponsae. Utquid oc- gis quam urgcns. Novit enim nec omnibus, nec
curris, si nihil dulce, nihil novum nuntiaturus omni lempore de hac visionc adesse sermonem. Ex
venis? Si nova r»on potes, vetera profer. Ingere quo enim abscondit vultuin suum, quis esl qui com-
nota, si nova non habes. Non tamen ingeritur tcmpletur eum? Vos aulein urgctis me, ut legem
quod exigitur. Non quserit qualem videris, sed vobis ponam coutemplandi dilcclum, ct disciplinam
si videris. Suflicil nuntiare qualem ipsa novil. inventionis hujus et visionis tradam. Quid ergo?
Patbol. CLXXXiV. 2

I
 :

43 GILLEBRRTI ABBATIS 44

yullis ut muncris divini largitatcm concluclam sub » ditale et desidcrio supergrediens quidquid dici po-
regula? £*£ Visio ha:c non est industri», sed gratiae teral. Cum pertransisscm illos, inveni quem diligit
revelationis est, non investigationis. Si quid tanien anima mca. Pertransivit illos vel eventilando doctri-
ad haec potest induslria cooperari, illud primum nam, vel aestimando naturam. Perlransivit el quod
ohservate quod scribitur : Lavamini, mundi eslote potuit ab illis dici, et quod poluit in illis conspici.

(Isa. i, 16), Secundo, ut scribatis sapientiam tem- Quilibel enim sint custodes isli, licet Clierubim in-

pore olii. Qui cnim minoratur actu, recipiet cam terpreteris, licet Serapbim, non possunt lotum quod

(Eccli. xxxvm, 25). Tcrlio, ut violenti sitis, ct gau- de Christo est, ncc eloquendo depromere, nec aema-
dium regni, quod vohis diutius subripilur, praeripia- lando exprimere. Cunctae res difliciles, ncc valet

tis (Malth. xi, 1 2) : id est ut habealis cor purgatum, homo eas explicare sermone (Eccle. i, 8). Si tanta

paratum, improbum. In prirno efficieris dignus: in diflicullas est in rcbus condilis, rerum Auctorera
secundo, dcvotus; in tcrtio, veliemens hoc est, :
quis indicabit, vel digne, velplene? Ideo dicit : Cum
idoneus, obvius, urgens : idoneus gratiac percipicn- pertransissem illos.

dae, obvius venienti, urgens morantem. In primo Utinam nos tales simus auditores verbi Dei, 3.

praepararis, in secundo assimilaris sponsae exspe- non succumhamus his quae dicunlur, vel tar- qui

ctanti dileclum quando rcvcrtatur a nuptiis, in ter- n dante ingenio, vel tepente voto; ne nos illa per-
tio properas, et sponsa non cxspectat, sed properat, transeant, ne nostram excedant tam aviditatem

et ipsos praeterit custodcs. Dixisscm mclius, si quam capacitatcm; sed magis docenlis quam com-
dixissem, Perlransit. Quod cnim praelerimus, non monentis pertranseamus conalum, majora etsi nou-
respicimus, non altingimus, sed contemnimus : quod dum capientes, conjicientes tamen, aut certe con-

vero pertransimus, intelligimus illud disculere, et cupiscentes. Quadam enim ralione pcrtransit quod
quasi disquirere et penelrare. Nec inulilis haee per- sibi proponitur, quid ampliora sectalur, quamvis non
Iransilio. Paululum enirn cum pertransisset, invcnit consequalur slatim. Sponsa vero consecuta esl,

dilectum. Vidctis, Cratrcs, quid proficiat consultalio proptcr quod elccta [alias, hieta] decanlat, Cum
cuslodum? Devolam, sed vagam animam ad inven- pertransissem illos,inveni quem diligit anima mea.
tionemdilecti pcrducit. Utilis quidem consultatio :
Quidni pertranseat illos, quorum et scientiae est

et frequcnter quod non confert eorum qui consu- numerus, et naturae modus? Ille vero qui quaeritur,

luntur crudilio, consulentis meretur humililas. Bo- magnus et immcnsus, el non aestimabilur alius ad
num est ut sis ad quacrendum sedulus, non tamen illum. Non ergo potest alieno documento, aut exem-

assiduus. Nam el sponsa non tam ex studio, quam plo ex aequo perpendi. Reliqui omnes perlransibiles

occasionc cuslodcs interrogat, et id in transitu. Tra- sunt : solus ipse pertransiri '£& non potest. Deni-
p
hebat enim illam ullcrius amor dilecti, nec vacuum que dicit : Transite ad me, omnes qui concupiscitis

. essc sinebat ex olio conferrc cum illis. Currebat in me, et a generationibus meis adimplemini (Eccli,
cordis siti, hausto forsitan de sponsi vicinia spiri- xxiv,26;. Transite, inquit, ad me; non, Perlran-

tu : et ideo minus inlendebat in his qui hcnedice- Quonam enim modo pertransiri potest, quod
site.

bant orc, tcndens ad ilhim qui bcnedicit in spirilu, immensum est? Uensura bona, et coagilala, cl con-
qui cst supcr omnia bencdictus in saccula Deus. ferta, et supereffluens dabitur, iuquit, in sinum <v- |

2. Advertite islud, vos qui in transitu oralis, et strum (Luc. vi, 38). Vobis immensitas dispensatur
cum mora legitis : qui ad lcgendum fcrvclis, in iu mensura nam in se immensa est. Non ait, Re-
:

orando tcpetis. Debel lcctio orationi scrvire, praepa- plens; sed supereffluens. Si ergo mensura capi non
rarc alfcctum; non horas praeripere, nec succiderc polest, immensitas ipsa quando capietur? Quo pa-

moras. Cum legis, erudiris de Christo : orans vcro, cLo perlransiri poterit, quod nec capi plene potesl ?

familiare cum ipso scris colloquiuni. Et quanto sua- Doniquc nec sponsa pertransire vull, sed dicit : i

vioris est gratiae cura illo, quam dc illo loqui? Si Tenui,nccdimittam illum. Paululum cumpertrans-
quaedam spirilualium dctrimenta suslincnt anima mea. Forte
visitatio- issem illos, inrcui quem diliijit >

num, proplcr orandi raritatem, qui lectioni vchc- n propinqui erant sponso vigiles hi, quos cum paulu- ,

mentius vacanl; quid diccmus de his quos aut in- lum perlransisset, invenil dilectum. Quod si juxla
disciplinatae collocutioncs dissolvunt, vcl anxiae divinam ejus aceipimus dici naturam, quis creato-
quaestioaea scindunt? Deniqne monachorum est non runi spirituum ad immensitalem et majestatem il-

colloijuium, scd silentium : non qUaestioaes, sed lam proxime accedit? Nam ctsi similitudo hn
quictem scctari. Aui si admittenda est inquietudo, intclligilur, longe tamen inferior et dissimilis digno-
non contentionis. Habel enim
dilcclionis csse dcbcl, scilur. Non est enim, Domine, quis similis tui.

amor sanctus inquietudinem suam, sed (|ualem le- Proximitatem forte ergo hanc, quam excludit con-
gis apud prophetam : Non tacebo,et uou quieseam, dilio, COgnitio admillit.
donec egrediatur ut splendor justus, etsalvatorut 4, Sed quis audeat abyssum illam divinae sapien-
lampas aecendatur (Isa. lxii, I). An non sinulcm tiae, cujus non est numerus, ingenio creati sphitus
|

animi sui passionem intimat ista ciim dicit : Cum perceptibilem (leiinirc.' Lucem, inquil Apostolus. Iia- l

pertrafisissem illos? Ferebatur impetu ferventis bitat inaecessibiiciii J Tim. vi, lt)>. Lux isia nobis
amoiis, idcoipic pertransisse se perhibet, quasi avi- inacccssibiiis est, scd nos nou sumus inaccessibiles
 :

45 IN CANTICA SRRMO VII. 46

illi. Propterquod dicit : Prope fecijustitiammeam, h tlicet conditionis. Sic illum habet principem £<1
et sulus mea non eUmgabitur dm. xlvi, 13). Prope gratise, ul confiteatur parlicipem naturae.
focta est, quia incarnata : proximior, quia rrvelata : 6. Quod si et ccelestes illos angelicos spiritus
magis autem proxime fkcta, quia donata. Prope quam sortitus cst anima*, ip-
contuitu sanctissimae
facta est justitia Dei Patris Cbristus Jesus carnis sum supercminere dicamus non erita iidc alicnuni, ;

nostra susceptione
1

; Bed gemino bominum genus scd omnino congruum dignitati ejus personae. Et-
omni' excessil privilegio, quautum spectat ad hu- enim si niinoratus est paulo minus ab angelis pro-
man;e naturae statum, sequitate et integritate : quia pter partem, qua indutus est, carnalem : par tamcn
prseter illum nemo mundus a sorde, nemo imnumis est illis secundum substantiam spiritualcm, et supe-
a corruptione. Dotatus gst ergo duplici boc munere, rior secuiulum praerogativam virtualem. Et hos ergo,
prsecessitque participes suos. Itaque ctreliquos om- sponsa, pertransi. Nam et illi custodes lui, et cura-
nes fides tua pertranseat, ut iu illo solo perpendas torcs tui sunt qui dicunt in propheta : Curavimus
pequitatem justitiae, et integritatem consimilis natu- Babylonem, et non est sanata (Jer. li, 9). Hos, in-
l.i'. Sed tamen paululum pertransi : quoniam sicut quam, pertransi, et in dilecto tuo privilegii singula-
nos longe excedit justitiaet incorruptione, sic propc ris dotes comtemplare. Illi administratorii spiritus,

p Q on operari salutis ipse vero magni consilii An-

factus est naturae indiffercntisconditione. Nescierunt :

Judaei in illius existimatione pertransire Moysen, gelus, qui operatus est salutem in medio terrae.
pertrausireAbraham, pertransire reliquosvelpatriar- Proter quod et Deus exaltavit illum, et donavit illi
clias vel propbetas : qui illum sicut unumde rcliquis nomen quod est super omne nomen. Jucunda con-
aestimabant, nec aliquid habere eratiae precellentis. templatio, in ccelesti familia contucri essentiae sim-
Denique dicebant AbrahametpropheUemortuisunt,
:
plicitatem, serenitatem mcntis, et mului suavitalem
et tu dicis :Qui manducat meam carnem, non mo- amoris. Jucunda contcmplatio contueri perpetuita-
rietur in cetemum ? Quem te ipsum facis ? (Joan tem existentiae, puritatem intelligentiae, scientiae
vm, ")•>,
NolueruntJoannempertransire, seddi-
'').].
\
profunditatem : tum etiam humilitatem in obedien-
cebant, qniaJoannes ipse est Christus {Luc. iii, 1S). tia, tranquillitatem in diligenlia, facultatem in effi-
Non passus est tamen eos in se remanere Joannes, cacia. Omnes tamen pertransi, etintuere quantussit
sed opinionem infideliter praesumptam a se avertit iste qui ingreditur ad salvandas gcntes. Quem in-
Non sum ego, inquit, Christus : medius autem ves- gredientem orbemterrae angelicse laudes inducunt,
in
trum stat, quem vos nescitis {Joan. i, 20, 26). et triumphaliter regredientem, cum admiralionis
5. Nescit synagoga pertrausire, sed ad caetero- canlico reducunt Quis est iste qui venit de Edom,
:

rum mensuram sestimavit illum et quasi blasphe- : tinctis vestibus de Dosra? iste formosus in stola
miam opponebat ei, quia cum homo esset, se faceret {Isai. lxiii, 1), utique carnis suae.
Deum. Sed Ecclesiae pertransivit lides, et invenit il- Jure quidem formosus in stola sua, quae sine
7.

lum unctum oleo Ixtitice prx consorlibus suis {Psal. commistione concepta est, et de Virginenata est, et
xliv, 8). Et quam uberi unctus erat oleo, de cujus ab omni non modo corruptione, sed etiam corru-
plenitudine omnium nostrum infudit vulneribus Nos I
ptionis fomite immunis conservata est, et in sepulcro
enim sumus saucius ille qui descendit in Jericho, qui dissoluta non est, ct die tertia resuscitafa, quadragc-
incidit in latrones, qui exspoliatus est, et vulneratus sinia in ccelum assumpta, omni die (quod super om-
est, et scmivivus relictus. Pcrtransierunt plurimi, nia mirandum et amandum) in salutis cibum cre-
et nullus erat qui salvaret. Pertransiit magnus ille dcntibus proposita. Quis non ad singula ista mire-
patriarclia Abrabam : non enim erat ille juslificans, turamanter et dicat: Quis est iste tam formosus in
sed tantum justificatus in fide futuri. Pertransiit sua stola ? Cucurristi per haec omnia administrationis
Hoyses : non enim erat gratiae dator, sed legislalor, genera, imo stupidus per singula substilisti, ecce
et fjus legis quae neminem ducit ad perfectum. Nec denuo nova tibi admirationis materia inde exsureit.
enim ex lege justitia. Pertrausiit Aaron. Pertransiit Satis in illis cxercitatus fueris : hic iterum ad stu-
sacerdos, et eisdem hostiis quas indesinenter offere- i
pendum excitaris, quasi illud tibi dicatur propliela',
bat,non poterat mundare conscientiam ab operibus Ne memineris priorum, nova eyo facio {Id. lxiii,
mortuis ad serviendum Deo viventi {llebr. ix, 14). 18, 19).
Pertransiit patriarcha, pontifex, et propheta arido 8. Quid magis novum, quam quod in mysterio
am animo quam opere imo et illi in hoc saucio
;
Dominici corporis mutatur materies, et species ser-
^aucii erant. Solus ille Samaritanus verus viso illo vatur ? Pristina manet forma, scd nova gratia, quia
nisericordia motus est, sicut misericordia totusest; nova substantia. Nova quidcm non in se, sed in hu-
!t infudit oleum vulneribus, se ipsum cordibus, jusmodi specie. Novum plane quod carnis Dominica:
nundans per lidem corda omnium. Ideo EkSclesiae li- substanlia, in aliena specie sumpta, sanctificationis
les omnes pertransit, pertingeasad illum qui solus virtutem anima: confert, et spinlualem emundat
llam pertransire non poterai, imponens in jumen- substaniiam in mysterio altaris immaculata caro.
um suum {Luc. x, 30-34), et factus et ipse jumen- Novum quidem, et sujira reliipiorum tisum sacra-
um. El paululum pertransit ut inveuiat illum, quem inentornm, quod non modo sanclilicationis nova
ie credit exsortem corruptionis, ut consortem praa- gralia datur, sed sttb.slantia naturalis inutatur. Nam
M GILLLBEKTI ABBATUS 48

per sacramenti benedictionem accipit oblatus panis a consortes et parlicipes suos : consortes nalurae,
hanc incffabilcm mninlinnnm
i.„_„ i«Aff«Ul/«n et ex
mutationem, r\\ mvjlifa fnnsp-
dv mystica conse n'i rl if-inr>c
participes r/i-.ntiro
gratiae. IVrfrnn«;i>»ti
Pertransisti illnc
illos, Pt
et n*>vv»nitli
pervenisti

cratione et Verbi viventiscopulatione haec vivificatrix ad Dilectum. Quidni illos pertranseas, qui et ipsi

gratia incarncm Christi redundat. Garo enim non pertransirent quasi fumus, nisi in dilccto suo sta-
prodest quidquam, sed spiritus est qui vivificat rent? Invenisti Dilectum, et invenisti illum unclum
(Joan. VI, 04), sacrosancUe carni conferens in solem- oleo Spiritus prae consortibus suis. Perpendisli in
ni sacramento spiritualem efficaciam ad vivificandos illo virtutum privilegia quacdam in consimib natura.
tanli parlicipes mysterii. Formosus ergo in stola, Invenisti sanctam ejus animam quaedam habere dona
hoc esl, in carne sua ; sed multo formosior in as- singulariter, quaedam excellenter. Ideo pertransisti
sunipto spiritu, qui utique carne prsestantior, quia illos, quiaillum praelulisti et paululum pertransisse
;

Verbo vicinior. Et in hoc spiritu unctum eum in- le dicis, quia consideratio tua in hac praelatione non-
lellige prae consortibus suis : id est, non modo prae dum recessit a generis ejusdem communione. Sed

filiis hominum, sed eliam prae angelorum agmini- nunquid hic subsistes ? In ulteriora et altiora ex
bus. Quidniunctus sit prae illis oleo gratia, quid non hoc gradu urgenda est profectio, pertingendum in
sicut alii participationc, sed personali unione uber- finem. Sapientia enim attingit a fine in finem (Sap.
rimae illi consertus est olivae, ex qua unctio omnis g vm, i). Denique et haereticus, ut superiorem di-
emanat? An non tibi velut oliva videtur Veritas et lecto tuo gradum conferat, hunc tollit. Tantum
Verbum Dci, cujus unctio docet nos de omnibus, carnem Verbo copulat in Christo, animam negat :

cujus mollili sunt sermones super oleum, cujus un- autsi hanc non audet (propter evidens ipsius Chris-

guenlum effusum nomen est ? Huic olivae personali sti testimonium dicentis : Nemo tollit a me animam
unione conserlus conditionis, non corruptionis nos- meam, sed ego pono eam,et iterum sumo eam), ani-

strce oleaster, ut sic dicam, et pinguedinis illius fa- mam sensificantem donat, sed ratiocinantem tollit

ctus particeps. spiritum. Correxit in parte errorem, sed non potuit

9. Quid luminis, quid dulcedinis,quid suavitatis, longius ab /Egyptiis recedere tenebris. Non potuit

quid omnimodae virtutis acceperit, operum cjus in- tridui iter conticere. Ecclesiae fides humanitatem nec
dicia loquuntur nisi quod longe exccllebat quod
: solam constituit in Christo, nec dimidiam. Utramque
sensit in spiritu, quam quod expressit in actu. Deni- naturam collocat in Christo. Et quia divina simplex
que ad omnia dicere potes, Oleum
virtutis indicia est et distinctione carens in homine triplicem il- ;

effusum nomen tuum ; absque eo quod intrinsecus lam, quam ponit Apostolus, distinctionem fatelur :

latet (Cant. i, 2). Nec cnim consentaneum est, ut id est integrum corpus, et animam, et spiritum (l

quamlibet mirificum foris animae opus illius virlules C Tkess. v, 23). Alioquin non hominem, quem refor-
exeequet. *ii>Non possum, Domine, quae in prospe- maturus in se fuerat, suscepit. Denique et ratio-

ctu sunt, omnia opera tua comprehcndere. Confor- nalis animae pars humanae indiguit mediatoris re-
lata enim sunl, et nequeo sestimare illa el eam : medio : quia ignorantiae fuscata nubilo, et concu-
quae intrinsecus lalct quonam modo experiar gra- piscentiac succensa igniculo, utramque naturam, id

liam ? Oculus non vidit, beatissima anima Christi, est humanam etdivinam, integram fatetur in Christo

pnetor te munera quae divinitus collata sunl in te. Ecclesia ejus, et sicut evangelica mulier in satis tri-

ldeo angclici spiritus deficienles in cnmprehensione, bus humanae farinae, divinae sapientiae fermenlum
non desinunl ab admiratione et quasi nescienles, : recondit [Luc. xm, 21).

sed stupentes in laudem supra positam erumpunl, 2. Sed quid ? indigebat rationali spiritu Christus
Quis est iste sic formosus in stola sua, gradiens in Verbum ipse Patris et sapientia et veritas ? Nec quod
multitudine fortitudinis sucefUmc considerans prae- lateret ipsum aliquid esse poterat, sed ipse illu-

rogativam virtulum in dilcclo, jure sponsa cuslodcs minat omnem homincm vcnientem in hunc mun-
sc pertransisse dicit, et paululum pcrtransisse quia : dum [Joan. i, 9). Qua ergo consequentia creato et

sic in eo singularem miralur gratiam, ut lumen creans et illuminans ?

lamen illuminalo indigeret

communem constituat nafairam, beatamque illam D Nulla plane. Ille non indiget, sed mea est haec in
Christi animam esse cum reliquis ejusdem quidem digcntia. Ratio haec est meae csecitatisj non charitatis

generis, seddiffcrentis cxcellenlisque virlutis. Para- illius non assumentis Verbi, sed assumpti spirilus. :

bam adhuc alium vobis cxplicare transitum sed Ego indigebam, ut et haec naturae meae pars Verbo
:

quod materia opporlune suggcrit, vel magis exigit, uniretur, et sic clarificatae in Deo portionis merita

sermo rcfugit jam urgens ad exitum. Nos inlerim ad in universos per tidom refluerenl. Omnes nos me-
quod vcnimus, in co pcrmanoanuis quatenus ex ;
diante eonsubstantiali nostro reformamur in Chri-

hocgradu,cum otium dabitur. ad altiora transeamus slo, accedentes per fidem ad ipsum. Et ideo totum
mysteria sponsi Ecclesia) Jesu Ghristi, qui vivit ct oportebat assumi, ut gratia refunderelur in totum
regnat in scecula s.vculorum. Amon. quia corruptio fermentaveral toium. Manent ergo in

SERMO VIII. una porsona naturae geminae, sicut integrae, sic el

impermistae. Divina enim inconvertibilis **0 et in-

Paululum cum pertransissem eos, inveni quem
diligii anima mea [Cant. m, 4). commutabilis esl : nec potest converti in aliam,

1. Pcrtransisti, o sponsa Domini, cuslodes tuos, nec iu se siuil aliam converli. Json valol in aliam
 ; :

49 IX CANTICA SERMO VIII. 50

ex se deficere. Defectus siquidem illi foret om- » 5. Qusestio hrec non jam circa unam Domini Jcsu
nis mutatio : nec magis in illam alia proticere solam restringitur animam sed se dilatat ad
,

potest. iNon commulare, sed communicare illam omnes quae alicujus sunt participes sapientise :

possumus, utcndo \pro fruendoj certe non exis- ut simililer qu.oii possit, an omnes unam lia-

tendo. bcant cum Verbo Dei sapientiam, imo an om-

Manct itaque naturis istis sua.cuique tam in-
3. nes aliam non habeant quam ipsum Dci Verbum
tegritas quam proprietas. Consequenter etiam com- sapientiam. Quod si ita est, uua jam el indivisa
petentcs his comprehonsiones, et affectus, et con- erit omnium sapientia. Et qua ratione dicitur
teraplationes, et heatitudines impermista? sunt, et omnis, si nonnisi una nu- cst ? Quid, si ideo
distinctee, et differentes, et numerabiles sine numero merose non quia in sc numerabilis sit, scd
dicitur,

persona?.Nam quis assereret beatissimamChristiani- propter numerositalcm habentium eam ? Nam et

mam aut nihil sentire pcnitus dulcedinis ct gaudii una dicitur tides, propter unam rem creditam, cum
aut ilrrum, gustum intimum illi permittere suavi- tamen cuique sit sua. Quare ergo una res non di-
takis et saporis, et beatitudinis illius qua beatissima catur numerose, cum multse singulariter dicantur?
perfruitur Trinitas? Majoris siquidem est excel- Denique et mult;c scienti;e, et multae voluntates
lcntise esse illud vitale bonum quam partieipale, ejusdem persona3 dicunlur, et eodem tempore,
B
longequc expressior est experientiaet domestica ma- propter multitudinem rerum quas vel scit vel vull

gis in essentia quam in usu ipsius. Esse utique id etiam simul. Ad res ergo scitas respicientes, non
ipsum uti est, non tamen usus essenliam confert. ad ipsius mentis vim, qua quisque omne quod scit

Quomodo ergo perfruitione sola non po-

essentia scit ; et unius multas, ct mullorum dicimus unam
tior, Deinde licet anima Ii.tcc in
quia proximior? scientiam. Cum itaque dicitur, Omnis sapientia a
Verbo omnia videt, et ipsum Vorbum in Verbo Domino Dco est, nihil ofticit ad astruendam unita-
videt tamen quia admissa non est in societatem
: tem sapienlioe : quia hoc non ad ipsam, sed ad illa

essentice, nec admitti potest in aequalitatcm notitiae. quae sciuntur pcr ipsam, refertur quod dicitur,
Nam hoc ipsnm essentialiter Deum esse, et sapien- omnis Ncque enim quia multa sunt, qiue illumi-
tiam esse, et summam bonitatem essc, et virtutem nantur ut videri possini, aut multi ut videre pos-
summam, et solam, et sempiternam, quid liabeat sint, ideo multiplex lumcn est, quod et visa illu-
delectationis et gaudii, cui dabimus nossc, nisi minat, et videntibus lucet. Quid ergo? dicemus
cui datum est )et esse ? Verbum ergo Patris tanto unam et eamdem esse scicntiam anim;e Jcsu cum
magis intime et sincere et simpliciter se ipsum no- Verbo, imo *&7 omnium rationalium spirituum,
vit, et universa per se ipsum, quanto mcliore ni- et inter se, et cum Dei Verbo unam esse sapien-
titur privilegio essentialis unitas, quam uuio per- tiam, quia Dei Verbum ? Jam ergo de sola anima
sonalis. Jesu non erit hoec disceptatio et nullus jam erit
:

i. H;ec ad hoc replicamus, ad discernendas sci- nobis exitus ad tuendam superius positam diver-
licet unius Jesus Christi virtutes, pro gemina in sitatem scientioe inter Verbum et animam Jesu. Et
Christo natura ; id est Verbi essentiatiter ex Patre quomodo patebit exitus, cum hoc modo omnium
nati, et spiritus cx tempore crcaii : maxime propter una convincatur sapientia, quia unum lumen quod
illos qui de unitate personse aequalitatem, vel magis illuminat omnes ? An forte quia diverso modo illu-
unitatem inducuntet virtulis, ct scientiao. Qui tamcn minatio fit, etiam diversae inter se illuminationes
cum omnia dicant animam habere per gratiam, qurc sunt, et ab eo per quod tiunt lumine differunt
habet Verbum per naturam ipsi videntur quasdam ; ita etiam in animis rationalibus, et divinitus illu

distantias et gradus, ut sic dicam, inducere per di- minatis et lumen quo illuminantur, et ipsa illumi-
stinctionem nominum istorum, id est naturam et natio qune per lumen fit, ab inviccm discerncntur ?
gratiam. Quantum illi dencgant, qui hoc ipsum non Nam illuminatio quidem fit in illuminato, et ex
dant per naturam habcre vel nosse ? Nam etsi anima tempore fit lumen aulem ipsum non fit, sed cst,
:

Jesu Verbo unita, excellenter et pergratiam illumi- et ex aUerno est. Hoc modo in una mente qui neget

nata sit; nunquid ot illud habcro dicotur ex gratia, multas scientias esse, in qua intelligit multas com-
ut naturaliter et essentialiter et simpliciter lumen prehcnsiones csse, quamvis una sit mcntis vis quae
sit, et illuminans sit ? Aut quonam modo erit na- comprehenditet videt ct unum lumcn illuminans,;

turre quam gratiro notilia prrostantior, si non ex- ut comprchcndere et vidcre qucal ? Haec dislin-
prcssior ? At illud adducunt quod fegitur, ct ve- gucnda sunt diligentcr, lumcn, ct illuminatio qua;
rissime legitur, omnis sapientia a Domino
quia per lumcn tit in animo intclli^cntis. Nam hoc
Deo est, et cum illo fuit semper, ct est anle
cevwm ipsum intelligcre, et illuminari, ct scirc cst. Quis
[Eccli. I, 1). Si omnis sapientia a Deo ct cum illo itaque non videat : quamvis nisi subtilissime non
est, et ante sevum quomodo crgo multne sapion-
: disccrnatur proptcr nonnullam similitudinom :

tiro sunt cum illi, qua> a Dco est, et illi coseterna quis, non videat
inquam, inlcr se lu- differre

est, quia cum illo ante aevum est? Non mulUe nec men quod illuminatio fit, ct illuminalioncm
|>cr

varise et diversae sapientiae, sed una sola et invaria- qua? per lumon lit in quovis illuminalo ? Alteruni
hilis est. enim creatum est, alterum creans alterum il- ;
 ;

51 lilLLSBEBTl ABDATP

luminatum, allerum illuminans. Nec potest es- * nata illuminanti, justificanti justificata? quid simi-
sentialiler esse eadem sapientia quae fit per gra^ lius alii, quam causativum causre, formatum formae?
tiam, cum illa quae per naturam existil : illa Nam in formato fere nihil aliud attenditur quam
quae fit in tempore, cum illa quaa nala est ab oeter- forma. Denique quod dulce est, super omnia si-
et

nitatc. mile videtur dulcedini et qnod lucidum est, luci. ;

6. Si haec distinxisti in Dilecto, o sponsa, et ab Itaque proximum non injuste videtur, quod illi tanta
his quae juxta statum humanae substantiae in illo aemulatione componitur proximum, quia nihil in-
;

sunt virtutes, ad Verbi pertransisli divitias, tunc terponitur. Nam etsi finitum nostrum incomparabi-
jurc et excellentcr dicere potes : Paululum cumper- liter excedit divinae immcnsitalis infinitas; imaginis
iransissem illos, inveniquemdiligitanimamea. Sed tamen ad veritatem nonnulla dignoscilur esse affi-

quomotlo aptabimus illud quod ponitur, scilicet,pau- nitas.

lutum ? Jnaestimabiliter pracrogat omni creaturae di- 8. Jure ergo dicit : Paululum cum pertransissem
vina majestas, et quasi vicina et lamiliaris sit, di- illos, inveni quem diligit anima mea. quam felix,
cit Cumpertransissem illos paululum, inveni quem
: quam laetus proventus tam longi circuitus ! Beati
diligit anima mea. Denique chaos magnum iirina- gradus illi, per quos in talem evaditur terminum.
tum est inter nostram et ipsius naturam. (Juale Quaesivit in lectulo, circuivit civitatem, interrogavit
quaerischaos? Ulique inanitatis nostrae. Omnes gen- B custodes. Primo loco quaerit per se et penes se. Se-
tes, ait propheta, quasi non sint, sic sunt coram eo, cundo, extra se, sed per se. Tertio vero, nec per se,
etquasinihiletinane reputatce suntei(lsai.xL,il). nec penes se. Et hoc loco quanto humilius quaerit,
Jure inanis reputatur nostra substantia, in cujus tanto quidem efficacius ;
quantoque a sui confiden-
assumptione exinanisse se dicitur illa plenitudo. tia longius recessit, tanto reperii citius. Inveni, in-
Quae ergo poterit assignari convenientia et vicinitas quit, inveni illum ; qui me prior quasi ovem erran-
manis cum solido, nihili cum immenso ? Qua ergo tem, et quasi drachmam perditam quaesivit et inve-
ralione dicitPauiulumcumpertransissemilios, in-
: nit, et misericordia ejus praevenit me. Me, inquam,
veni quem diligii anima mea. An forte pennigera est prior invenit perditam, praevenit nihil meritam. In-
charitas, et pr&meti volatu ardentis desiderii inter- venit errantem, praevenit desperantem : invenit dif-
jacens hoc, de quo loquimur, praetervolat vacuum ? ferentem, praevcnit diflidentem : invenit qualis es-
Utique sic assentior. Nam amare, jam tenere est sem mihi indicans, praevenit ad sua me revocans :

etiam assimilari ct uniri est. Quidni, cum Deus cha- vagam invenit in erroribus, vacuam gratiae preve-
ritas sit? nit muneribus : invenit ut non ego ipsum, sed ipse
7. Sed aliam hic ego paro rationem. Post ratio- me —
eligcret
n ;
praevenit
i
--• ut prior
r diligeret.
o- Sic
- ergo
-o- •

electa et dilecta, quaesita et acquisita, inventa et

primo se statim gradu divina ofiert et occurrit na- prncventa, quomodo non secundum vires conatu, et
tura, nulliusque allerius praestantioris naturae inter- supra vires affectu illum et diligam etquaeram?
ponitur distinctio. Non cnim inter imaginem et ve- Quaeram, donec voti compos vocem laetiliae profe-
rilalem medium assignari quid potest, supcrius uno, ram : Inveni quem diligit anima mea. Ego inventio-
inferius altero. Quod enim veritas non est, quomodo nem hic ad veritatis et gratiae non refero initium,
proximius acccdit ad eam, quam ut ipsius simula- sed augmcntum. Pcrgens enim et proticiens anima
crum et character sit? In quo ergo attenditur in ra- de virtute in virtutem, de veritate in veritatom,
lionali spirilu ea, quae ad divinum est naturam ima- dum ubique novis informatur mysteriis, et infundi-
go?Primo quidem loco, quia est veritalis et jusliliae tur gaudiis, per singulos profectuum gradus dicere
capax. Secundo, si capiat, illas, et fiat vcrus et ju- potcst : Invcni quem diligitanima mea, YorbumPa-
slus per gratiam, quod Deus est per naturam. Tria tris Christum Jesum, qui est super omuia Deus be-
hic mihi distincta sunt, id est,capacem esse boni nedictusin saecula saeculorum. Amen.
summi, ipsum habere, el csse ipsum. Imago atten-
SERHO IX.
ditur in primo, similitudo in sccundo, voritas in ter-
Tenui Ulum, nec dimittam, donec introducam il-
tio. Primum commune esl omnium inlellectualium D lum in domum matris meee (Cant. m, i .

spirituum secundum, clectorum tantum tertium,

; ; i. Tcnui illum. necdimittam, Ego hujuscapituli
solius increali spirilus. In primo prope acccdimus, sensuoi ad futuram volui tauium felicitatera re-
in secundo proxime, tcrtium ipse est. Prope acce- ferre, quando, sponsus dilecta* manifestam pnesen-
dimus per aplitudinem, proxime pcr coaptationem. tiae siue exhibebit pleniludinera; ut nihil sit quod
Prope per naturae prima-va, proxime per virtulis interrampat perpetuitatem. Nam et quod pramitti-
privilegia. Prope, quia eapaccs ;
proximo, quia oa- lur, Cu»i pertransissemnon iucougrue ad id illos,
pionlos. Quonam enim modo non de vicino accedit refertur Cuiu evaeuaverit omuciu principatum ct
:

immorlalitas ad inimutabililalcm, incorporalilas ad potestatem,utsit Deusomnia in omnil>us{ICor.w.

simplicitatem, illocalitas ad immensitatem ; ratio ad 24, 28). Ante illud onini tempus, quis o\ sontontia
veritatem, virtas ad bonitatem? El ul expressiua U> dicere polest . Non iimittam tfium?Sed hunc arotat
qaaT, quid esse vicinius et similius potest quam sa- el ovortii intellectum el ad pneseus fecit reforri,
picntia sapientite, justilia juslitia? ; '2H quamillumi- illud quod scquitur : Doucc introducam illum in do-
 53 1N CANTICA SERMO IX. 54

mum matris mece. Sed jam vigilantor sinpula consi- 11 inquit, sapicntiam et amplexahitur fc [Prov. iv,
deremus. Primo considera quam sint laetitia plena • )-8). Dcnique et de quibusdam dicitur, quod tenuit
hfpc verba : Inveni, inquir, tcnui, nec dimUtam. Ma- eos supcrbia. Quid est tcnuit, nisi, Irretivit, etimpli-

gnus ille patriareba Abrabam lcgitur vidisse Domi- cavit, ol inolilae consuetudiuis indissoluhili \al. de-
num, non invcni>so. Apparuit enim ci ultro stanti i| obli-avit vinculo ? Hoc cnim est quod sequi-
in ostio taberaaculi ad meridicm. Denique cgressus tur, Opcrti sunt inimiitate et impicialc sua (Psal.
de taberaaculo obvius, sedulus sub ilice exhibuit lxxii.6) : ut non facilc evolvcrc et explicare ab illa sc
officium (Gen. wiii, 1-8» : in labcrnaculum vero in- possint. Bt ut ampliusdioam,quasicule quadam, siali-

trodueere non meruit, nedum in cubiculum. Vidit qui prava oporti ol involuti sunt consuctudinc vitio-
et Moyses apparcntem sibi in Horeb Dominum, sed rum, ul illam dediscere ot dcsucscere,nontam cxspo-
tenorc non mcruit, qui nec permissus esl propius liari sit,quam excoriari. In cujus rei indicium forte ins-
acccdcrc [E.rod. xix et xxxivi. Vidit Jacob Domi- tilulio lcgisconlinet hoslicc pellcmabstrahi(Lct'i/.i,6).
num, sed vidit in somnis, et de longe vidit scate 3. Nam c regione, quod slricta sacerdos indui ju-

innixum {Gen. xxxvm, 12, 13). Nam etsi apprehen- botur linea ; Vcritalis tc vult illius quee de terra orta
dit angelum, non tamen retinuit : sed quadam lucLe est, habitu arctius astringi, ul per sc castimoniao et
violentia benedictionis extorsil graliam (Id. xxxn, g puritatis et innocenlicc tibi virtus inhrereat, et ag-
24-29), amisit prresentiam, el idcirco dicere non glutinctur tibi : sed et omnia sacerdotis indumcnta,
potuit : Non dimittam illum. Invenit illum Maria vel catenulis, vel baltcis vel vitiis astricta et colli-
Magdalene, scd prohibita est non dico tenere, sed gata sibi vult essc lex (Exod. xxviu) : utcum indue-
etiam tangere {Joan. xx, 16, 17 1,
quia penes momi- ris Dominum nostrum Jesum Christum, cum le in-

mentum vitam qunesivit. Suscepit diu cxspectatum, ducris visccra misericordiae, bcnignitatem, charita-
et iusperato inventum senex ille Simeon in ulnas tem,et reliquas quas apud Apostol&m legis virtutos
suas, et gralulationis Lietus erupit in canlicum, secl (Coloss. iii) : cum Christi te fidc memoriter vestioris,

vocis hujususum sibi non praesumpsit Non dimit- : et contemplandpe veritatis invisceraveris affectum ;

tam illum. Donique sic ait Nunc dimitfis servum : omnia tibi coaptentur et cohoereant, et constricta
tuum,I)ominc,sccundumrcrhum tuum iu i>ace(Luc. sinl, nihilque circa te vagari et iluctuare possit et

ii, 28, 29). Utique in pace dimitlitur '-Jffr solutus et tentationisveldissolutionis venlo follicare. Qui sc tali

sequestralus a carne, ut non in naturam versa vi-

amplius concupiscat virlutis vestierit habitu, ut ei
advcrsus spiritum et ilM non ego hunc tam tenore quam teneri dixe-
repugnet. Ille ad novi am- dcatur,
plexum pueri, senesccntis dcposuit hominis velusta- rim. Tciiuisti, inquit, manum dextcram mcam, et in
tem, ct in tranquilliorem slatum a corporis corru- Q volunlatetuadcduxistime (Psal. LXXU,2i).Tenuisti
ptibilis pcena, et carnis pugna dimitti se, vel posiu- ne pergerem in defcctum, de.dweisti.ia multiplicem
lat, vel exsultat sponsa vero dilectum a se non di-
: profectum, In voluutate iua dcduxisti me ; id est in
mittendum praesumit. Et quanto prccccllentis est voluntate qua3 a te est, et quac secundum te est. In
gratia? non dimitlerc quod ames, quam evadere voluntate quce magis trahens quam tracta est. Nam
quod horrcas? ct bonamvoluntatem cummulto labore nonnunquam

2. Omnes hi etsi in carne, vel carnis specie vide- attrahere nitimur, et magis prosequimnr quasi fu-
rint; quosdam vcl visionis, vel apprchensionis, gra- giontem, quam scquimur ducentem. Sic enim legi-
dus distinguunt humanis in menlibus. Quod nulli tur Concupivi desidcrare (Psal. cxvm, 20). Boua :

eorum indultum.legimus isla usurpat, cujus tenta- voluntas, sed nondum placens justa, sednondum ju- ;

mus eventilare scrmones. Inveni, tenui, nec dimit- cunda. In voluntate tua dcduxisti me. In illa quac
tam. Inveni per aspirationcm, tenui memorice re- blando constat boni ipsius gustu : nec lantum, ut sic
tractationc; non dhnittam continuatione jugi. Tenui dicam,pigra nitilur rationc, cpiam pia boni ipsius
illum. Et tu cum invcneris Chrislum, cum invenc- oblcctatione.
ris sapicnliam, cum invencris juslitiam, sanctita- i. Tcnui, nec dimittam illum, donec inlroducam
tem, redemptionem : Irnec omnia cnim nobis factus Q illum in domum matris mcoz, et incubiculum gcni-
est Christus </ Cor. i, 30) : cum ista invcneris, tene tricis mece, Multo planior viderctur scnsus si ita

alf.-< tu, tenc studio. Quod intelligcntia invcneris, dixisset : Non dimittam illum cum introduxero in
diliLrentia tene, ct retine, ut sic dicam, rcnitentcs vir- domum matris meae, illius sursum est
scilicot qu33
tutes, et lubricas species arctiori tibi astringe am- .). riisalem cudestis, (jua' ost nialcr omnium nostrum
plcxu, donec vice versa ultro tibi inbaereant, el am- Nam anle illud tempus omnia hic incorla sunt, ct
plexcntur lc gratis, ct sine studii lui labore tc lc- inter spem cl metum fluctuant, ct pondulo nituntur
neanl, nec sinant vel longius abscedcre, vel diulius gradu. Et quae erit certiludo degratia, dum mula-
abesse. lit si quando declines ad ofticia humana; ne- bilis est nalura? Dgnique et ille ait : Ego dixi in
cessitalis, ibi tn insectentur cl rcvocent, ct arri- abundanHamea,JSon90moveborineeternum.Ave>^
piant ad se, ut si non possint assidue studium, tisti faciem luum a mc, rl factus suw conturbatus
semper liabeant obhgatum affectum. Nam nonnnlla (Psal. \\i\,7, 8). An noii libi simili (lixi-^i vidon- i
1

mihi videtur distinctio, an tu teneaa Christum Dei lnr Rsahnista et Sponsa ! Quid cnim aliud est, Non
virtutem et sapientiam, an tenearis ab ipso, Auut, movebur in leleriiitm, quam quod hic ponitor, Non
 :

55 GILLRBKBTI ABBATIS 56

dimittam illum ? Sed ibiquidem manifesta prsesum- famillaris in ipsa usus. Omnia quae agit charitas,
* * 1»* A ±* 1* ' 'i f *
4 * 1 ii i n .'
ptioquia vicina ultio. Avertisti, inquit, faciem tuam quamdam habent indefessse orationis et gratulatio-
a me, et factus sum conturbalus Gum . sit ergo in nis vicem, et efficaciam. Sed tunc ista profusius et
hac carnc facilis casus, et frequens impulsus, citus la- excellentius exsequitur, cum singulariter in istis

psus et certus labor ;

quomodo non videhuntur prae- cxercetur. Absconde eleemosynam in sinu pauperis,
sumptionis et nimis prompiulse devotionis esse heec etipsa orabitpro te ad Dominum (Eccli. xxix, 15).
sponsee verha : Non dimiltam illumt Quis enim hic Eleemosynse vocabulo non incongrue censentur uni-
in eodem statu permanere poterit, prsesertim illo versa, quse indigentihus misericorder impenduntur ;

subtilissimso contemplationis, qui vix attingi potest non modo iste corporeus cihus et indumentnm, sed
tenuissimo mentis ictu ? Forte crgo verba haec non etiam doctrina, exhortatio, correctio, consolatio, et
securitatcm, sed sollicitudinem sonant. Nec cnim se- universa quse solius ad animse commoda spectare
curitas esse potest, donec introduxerit dileclum in videntur. Opera sunt hsec charitatis, etorationis vim
domum matris suse, et in cubiculum genitricis suee. obtinenl, cum solius Dei fiunt intuitu : sed non sunt
Non erit tnnc retinendi sollicitudo, quia erit certi- hsec specialia et propria ipsius. Quid enim tam pro-
tudo manendi in illo felicitatis stalu : absque studii prium quam dilecto soli intendere, et libere in amo-
nostri usu et disciplinse custodia ultro nobis affluent, p ris se exercere negotio? Ab hoc spiritualis jucundi-
imo intrinsecus de quodam inexhausto animse ven- tatis excessu et ebrietate sobrium fieri, et propter
tre flumina fluent aquae vivae et indefessae dclecta- fraternas necessitates ab alienatione mentis tempe-
tionis. Nulla tunc erit neeessitas in altum fodere, rare, quid nisi vultum in diversa mutare cst? Deni-
nullus labor vel purgare puteos, quos Philistaei re- que et Marlha sollicita erat, et turbata circa plurima.
pleverint [Gen. xxvi, 18), vel propugnarenerepleant. Illa circa multa turbatio, videtur qusedam vultus in
Hic ille labor exigitur, nam inde excludilur. Quod diversa mutatio. Mariaoptimam partem elegit, quce
ergo dicit : Non dimittam illum; studium polliceri non auferetur ab ea (Luc. x, 41, 42).
videtur et diligentiam, ut semper sollicita sit, quoad- 31 2. Optima pars contemplationis et dilectionis
usque plene possit esse secura : ne sibi elabatur de est usus. Nam etsi illa sunt opera charitatis,quse exhi-
reliquo dilectus suus Dominus Jesus, qui vivit et bebat Martha; ibi tamen servit charitas necessitati,
regnat in saecula saeculorum. Amen. non charitas sibi. In sublevandis alienis necessitatihus

SEBMO X. Bona enim miseri- bonum opus, sed molesta causa.

Non dimittam illum, donec introducam illum in Bona curatio, sed circa cordia, sed molesta miseria.
domum matris mece (Cant. m, 4). quem versatur, non bonus languor. Bonus in hujus-
1. Qu;e infirmitatis exempla sunl aptavimus spon- Q modi compassionis affectus; sed non bona compas-
sae praeterito sermone : hodierno quae sunt virtutis sionis occasioncm ministrans alterius passio. Fra-
aptemus de Scripluris sacris. De Anna lcgitur, cum ternis in necessitatihus charitas iutuelur cui condo-
intente profusoque exoraret affectu quod non sunt leat, quo moveatur ad miserationem, quid amovere
vultusejus amplius in diversa mutati (I Reg. i, 18). nitalur. At cum delecti contemplantur virtutes, totum
Vultus animi intcrprcs est, et ab inlimo affectu ha- placet, totum delectat, totum allicit : nihil ibi videt
bitum trahit. Ideo ab ejus constantia, interioris qua3 quod horreat, sed cui dulciter adhaereat. Hic pro-
in anima est, perseverantiac ducitur argumentum. prius amoris usus est, hoc ejus officium, ut totus sit
Non sunt vultus ejus in diversa mutati, quia nihil in amando. Sic est plane, cum una et individua ju-
imminutum est desiderii scmel concepti. Et quid cundilas omnia convolvit et complectitur officium, :

aliud sonat quod dicit Non dimittam illum, nisi, iinem, et causam. Officium amor
:
est, causa visio,
Non mutabo in diversa vultum, ct intuitum mentis finis utrumque : nequc ullus csse potest beatior liuis,
aliouon divertam ab ipso ? Sed et Apostolus simile quam ipsa visio et dilectio Dei. Omnia ad hunc fincm
quid horlalur, Sine intermissione orate (I Thess. v, sanctorum vota suspiranl. Finis iste ipse sibi tiuis
17) et idcm, Gratias agentes semper(Ephes. v, 20)
:
est, se ipso contentus in melius aliquid exspectatio-
illud quoque, Gaudete in Domino sempcr (Philipp.
D nem porrigerc non valens. Hoc est illud unum quod
IV, 4). Gontinua ct non interrupta haec vult csse necessarium dicitur, quod a Maria non tollitur, in
Apostolus : orationem, graliarum actionem, et gau- quo Psahnista gratulatur : Mihi, iuquit, adh&rere
dium in Domino. Sed quis isla ipso mentis hahitu, Deo bonum est (Psal. lxxii, 28). Hic est ille mentis
et affectu animi indcfesso explere sufliciat, nisi cui excessus, qui usque, ad tertium cudum Paulum ra-
dicere permissum cst Quisnos separabit a contem-
:
puerat (// Cor. xn, 2». Bsec ebrietas temulento si-
platione Christi ? Aposlolus dicit : Quis nos separabit milem Anna^ vultum cxprosserat (/ Rcg. I, 13). Hoc
a charilate Christi? (/{ow.vm,3o.)A contemplatione musto madebanl apostoli, cum illos vehemens reple-
diccre non polerat. Nam aliquando a contemplalicne verat Spiritus (Aet. n, i-21),et illius, quod novum
scgrogari Cliristi illum compellebat charitas. Sirc, pollicitus est Jesus, vini virlutem primo sensero
inquit, mcnte excedimus, Deo; sive sobrii sumus, (Matth. \\vi, 89). IIoc vino infusus Noe, spiritualis
vobis. Charitas enim Christi urget nos (II Cor. v, passus ost soporis excessum, et carnis curam post-
13, 14). Charitas ergo quadam dispensatione con- liahuit (Gen. i\. 21), totus factus in spiritu, poste-
templationi se suhducit, cujus tamen proprius est et riora contemnons, quem anteriora tonobant ex inte-
 IN CANTICA SERMO XI. 58

gro. Felix si instar Annce hujus vini nunquam di- * tas illas perambulare regiones, et visenlis instar

gessisset virtutem. Illa enim foris castigato corpore volucri calcare vesligio locum omnem, quem ac-
mentis est passa temulenliam, etsanctam, quampo- eepturua est in possessionem : cui licet stare non
stea non evacuaret ebrietatem Nam lioc sibi vult permitlitur, ascendere tamcn datur in montem Do-
quod non ulterius vultus ejus sintin diversa mutati. mini ; ct quamvis per umbram adhuc cursim, ta-
Talem appreheiwae jugitatem prcesentire sponsa
sibi men perlustrare cuncta, et se tali visu rcfovere.

polliceri vidctur cum dicit Non dlmlttam illum. : 4. Quae autem vcra est et plena introductio, hic
Quid enim praeclarum, quid spituale, quid sponsa innui vidctur cum dicitur : Doncc introducam illum
dignum dicerelur, si ad fidem, si ad justiliam, si ad indomum matris meas. Felix omnino quce adeo illi-
humilitatem, ad continentiam, ad beneficentiam, et gare potuit Verbum Dei, ct arctius agglutinare sibi,

ad reliquas, quce Christus esse dicitur, virtutes id re- quousque copulari in cubi-
el in exsilio collaterare,

ferret, quod ait, Non dimittamillum ?Nam nec his culo detur. Non dimittam illum, donec introducam

vacua credenda est etiam cum dilectum qusesivit. in domum matris meai, et in cubiculum genitricis
Deniquc et communes hujusmodi virtutes, et ita ha- nw/r, Quod tunc tiet, quando corpore et mente plene
bentibus commodse, ut caruisse nefas credatur. portabit imaginem coolestis, ut domus intelligen-
3. Eximium ergo et singulare quidpiam h?ec in- tiam ad corpus, cubiculi vero ad mentem reducas.
dicat inventio, per quam dilectum et comprehensum B Aut si magis placet, in domo possessionem accipe
applaudit, cl non dimiltcndum prcesumit. Forte pri- securam; in cubiculo, secretam in domo sempi-
: :

mitiae aliquce suntfuturce contemplationis et gloriac, ternam ; in cubiculo, internam; in domo, ut dicit

propter quod adjungit, Donec introducam illum in Ecclesiastes, eeternitatis (Eccle. xn, 5), et in cubi-
domummatris me«,etincubicu\umgenitricismeoe; culo charitatis. In cubiculo, ubi clauso oslio non
in illam coelestem Jerusalem quce mater est om- jam ores Patrem, sed de coetero adores in spiritu et
nium nostrum, cujus muros salus occupat, et portas veritate:/« domum non dicit patris, sed matris; et
laudatio, cujus in pacem posili sunt fines. [n illiun in cubiculum genitricis. Novit illa mensuram suam,
locum lucis et lactiliye, laboriosce vitee hujus intro- ct idco spem suam extendit ad illam seternitatem, ve-

duci non possunt virtutes qure si ingrediuntur per ;

ritatem, charitatem, quam assecuta est Ecclesia pri-
merilum, lamen excludunlur per usum. Ccelestem mitivorum in coclis. Nam quantum ad ea quse Dei
ergo aliquam affectionem et supermundanum sa- sunt spectat, solus habet immortalitatem ; et ipse

porem in dilecto experta, non jaclando, sed gra- lucem habitat inaccessibilem (l Tim. vi, 16), et su-
tulando dicit : Non dimittam illum donec introdu- pereminet scientire plenitudo charitatis Christi, qui

cam in domum matris mece. Scd nunquid non jam nos impleat in omnem plenitudinem in se ipso
ascendit ad Palrem ? nunquid non prsecursor in- (Ephes. in, 19), qui est benedictus Deus, et regnat
troivit pro nobis ? Et quomodo tu introduces quo in omnia ssecula sreculorum, Amen.
ipse prior ascendit? Tu magis indiges ut ipse te SERMO XI.
ducat, cui dicitur : Deduc me in via mandatorum
Tenui, nec dimittam illum, donec introducam
tuorum (Psal. cxviii, 3u). Vado, inquit, parare vobis illum domum matris mece, et in cubiculum
locum ; cumparavero, iterum venioet assumo vosad genitricis mex (Cant. m, 4).
me ipsum (Joan. xiv, 2, 3). Quomodo ergo in- 1. Delicata est species amoris affectio, et tenui oc-
troduces illumquojam ipse ascendit? Ascendit qui- casione leeditur laetitia spiritualis. Amor occupatio-
dem per se, sed adhuc in te foris existit : in te in- num externarum impatiens est; suis satis habens
troducitur, quo per se prior ascendit. Quidni ? In te inservire negotiis : otio gaudet, quiete fovetur, ad
nascitur, in te formatur, et in te non introducitur ? internam delectationcm libera habere tempora vo-
Filioli, quos iterum parturio, donec formetur Chri- lens. An non hoc ipsum tibi videtur sponsa innuere,
stusin vobis{Galat. iv, 19). ln nobis ergo Chrislus dilcctum suum ad cubiculi secretum trahens ? Novit
et parturitur, et perficitur ; nec scmel, sed scepius, illa dilectum suum non posse foris secure possideri,

et iterata credo parluritione. Ncque possumus om- nec intcgrc quidem. Et quam durum est amanti ani-
nes Christi simul virtutes adaptare nobis, equidcm mum dimidiare cum Christo et mundo Quam durum !

ne unam quamlibet ad plcnum. Idcirco scmper in- D cst, inquam, in dilcclionis jura peregrinas admittere
sistendum est, quia nounisi sensim (it in nobis spi- curas et cceleste secretum seecularibus infestare
rilualis parluritio Christi. Qui ergo in membris suis turbis ! Memor fui, inquit, Dei et delectatus sum,
in sponsa sua nascitur, cur non introducitur ? Non et exercitatus sum, et defecit spiritus meus (Psat.
enim vel parturitio heec vel introductio ad Christi lxxvi, 4). Si delectatio mcmorire Dei ncgotio se exer-
potest referri 3*J pcrsonam, sed, ad virtutes etgra- cet, et cxhaurit spiritum Prophetrc; quomodo plura
tiam. Ideo frequcns est sicut parturitio, sic intro- poteril ct pcregrina cum isto complccti negotia? Jure
ductio. Nam ct consedere dicimur in coelestibus ergo sponsa cum dilccto cubiculum pelit, ut libcro illi

cum Cliristo (Ephes. n,6). Sed sicut una est vera ct intendat studio, et ex animi sui arbilrio pcrfrualur,
seterna sessio in ceelis, sic et mtroductio. Perambu- ct quicto pectore penitus amplcxelur. Apparct illam
lavit Abraham terram promissionis antequam pos- spirilu charitatis duci, et ex sponsee affectu locutam,
sideret (Gen. xn-xvii). Felix omnino cui datur bea- opportunitatem cxerccndi qure sic qua-rit amoris.
 ;,

59 GILLEBERTI ABBATIS 60

2. Et quomodo nos, si quid vel tenuiter attingi- « opere institutionis ; septima requievit a labore resti-

mus de Christo, de sapientia, de suavitate, de con tutionis : in illa, postquam mundum condidit ; in

templationis gustu, non conlenti gralia, nec men- ista, quando se in monumento recondidit : in illa,
suram contemplantes nostram, slatim erumpere postquam fundavit mundana in ; ista, postquam re-
conamur, ct cubiculo fastidilo feslinamus egredi a formavit humana. Si quaesisti, si invenisti, si tenui-

requie, et ab illa requie ? In pace, inquit, in idip- sti dilectum tuum, lene quem tenes ; tene, inhaere
sum dormiam ct requiescam (Psal. iv, 9), Maria ad imprime te illi, ut ejus in te velut expressa refor-
Domini pedcs sedens id ipsum tenebat turbabalur : metur imago, huic tias conformis sigillo. Eris autem
Martha circa plurima. In multis lurbatio; porro si adhaeseris : qui enim adhseret Deo, unus est spi-
unum est necessarium (Luc. x, 39-42), imo et ju- ritus (/ Cor. vi, 17). Forte sicul durae materiae dif-

cundum. Denique quam bonum ct quam jucundum, iiculter in le primo fit ejus impressio ; etsi laboriosa
habitarc amantes in unum Alioquin non est hahi- ! impressio, sed dulcis adhaesio. Laboriosa est refor-
tatio in unum, nisi in amorc, qui inhabitare facit mationis tuae sexta, sed dulcia sabbata quietis se-
uniusmorisin domo (Psal. lxvii, 7). Quid est unius quuntur.
moris, nisi foedere conformes amoris? Amor huma- 4. Consepelire ergo cum Chrislo per hunc sabba-
num animum Deo conciliat, et unit. Similes, inquit, tismum in mortem. Beati enim mortui qui in Do-
ei erimus, cum apparuerit (Joan. m, 2). Quidni B mino moriuntur amodo jam : dicit Spiritus, utre-
similes? commendat se ipsam mundis rcvelata rnen- quiescant a laboribus suis. Spiritus hoc dicit, collatae
tibus majestatis divinae inaestimabilis pulchritudo, utique quietis exhibitione et effectu gratiae, quomodo
et inluentis 33 in se affectum rapit, et quadam ra- et ipse testimonium reddit spiritui nostro. Spirilus
tione sibi facit similem, dum aliud cogilare non hoc dicit, quia spiritus hoc efficit. Ipse dicit, quia
Odore trahimur, transformamur autem visio-
sinit. ipse donat. Amodojam dicitSpiritus,ut requiescant
ne. Bonus ergo contemplationis usus, qui unius a laboribus suis.A laboribus, inquit Ab ope- ; non,
moris efticit et conformat humanam mentem, et ribus: Opcra enimillorum sequuntur illos (Apoc .wv
summam majestatem. Bona hic mansio, ultra quam 13). Opera sequuntur spiritum, sicut calor ignem,
nec vota nos Irahunt, nec citra tenere nos debent. umbra corpus, lux solem, effectus causam. Qui sab-
Quis det mihi ut haec sit requies mea in saeculum batizat in Spiritu, non babet opus sectari opera :

saeculi? Felix qui ex corde potest dicere : Hic habi- opcra enim sequuntur illum. Opera illorum. Quae
taboquoniam elegi eaml (Psal. cxxxi, 14). Maria sunt opera illorum ? Quae sunt opera quiescentium,
oplimam partem elegit, quae non auferetur ab ea opera morluorum in Christo, consepultorum cum
(Luc. x, 42). Scientiae destruentur, evacuabuntur Christo, opera sabbatizantiurn ? Festiva sunt, feriata
prophetiae, linguae cessabunt (/ Cor. xin, 8) : sola sunt : olium valent opera ista. Festina ingredi in
contemptatio non excidet in futuro. Ideo lianc libi hanc rcquiem, in hunc sabbatismum. Sed vide quod
partem elige in praesenti, quac non auferetur un- non relinquitur sabbatismus nisi consepultis cum
quam, anima lua Pars mea Dominus pro-
ut dicat :
Christo,non relinquilur nisi post sextam diem, post
pterea contcmplabor eum. Propheta dicit Propterea :
sextam illam, in qua aut vetus homo crucitigitur,
exspcctabo euni (Thren. m, 24), Recte quidem. aut novus perficitur. Nam propter illum dicitur, ut
Exspectat enim boni plenitudinem,cujus portionem qui mortui sunt in Christo, requiescant a laboribus
jam tenel. Qui conlcmplationis bono hic fruitur, suis ; et propler istum, quod novo condito homine
amplius quid exspectare potest in lioc genere, sed dic sexta, septima requievit ab operibus suis Deus
aliud quid non debet. (Gen. ii, 2). Et tu quoque sabbatum tibi compara,
3. Rona hacc, bona sunt reposita in annos mullos, redime tempus, el liberas ab exteriori occupatioue
imo in annos cunclos. Ideo, felix anima, quae bono horas vidica tibi.

hoc frueris : epularc, comede ;

quia pars hacc non 5. Sed vide ne hostcs derideant sabbata tua, ne
rcpetetur a te, sed refundetur et reformabitur ube- illis serviant otia tua, ne illis vaces, qui vacare Deo
rius. Ilsec rcquies tua in saeculum s;nculi, hic habi- debueras. Vacatc, inquit,e/ videte quoniamego sum
labo quoniam elegi eam : hic inhabita, ut cum illo Deus (Psal. xlv, 11). Bonum est otium, sed sapien-
inhabites, qui sedet super Chcrubim, supcr scienlire tiam scribe in tempore xxxvm,
Q otii tui (Eccli. 25).
plenitudincm, qui luccm habitat inaccessibilem. Et Scribc illam super latiludiuem cordis Latum
tui.
ideo in speculalionis luce sit locus tuus. llic malris euim cor, quod curae 31 non aretant. Imprime in
tuse Heclesiac proprius et domesticus locus, h;ce ejus intimo cordis tui litteras quae non deleantur. et exara
domus : caelera qua> exercent temporalis ncccssita- in labulis spiritualibus signa sapieotise, ut diccre
tis ofticia, istum ad fincm respiciuni. Actiouis officia possis : Signatwn cst super nos lumcn vultvs tui.
transeunt : pcrnuuicnt conlemplationis. Bonum cst Dominc : dedisti Lrtitiani in corde mco^Psal, iv, 7).
hic tibi esse, hic tibi tahcmaculum lac. Non libi Lciare ct dicm festum age etun dileeto, et epolare,
unum, et dilecto tuo unum, scd libi ct ipsi unuui. sicul scriplum cst, in introitu glorias hujusmodi.
In lioc cubiculum dileclum tuum introdue, ingro- Sabbatum, juxta quod dicit Isaias. delicatutn cst.ct
dere in requiem tuam, ut requiescas a laboribus sanctum, ct qloriosum (Isai. lviii. 13). Deiicatum.
tuis, sicut ct a suis Deus. Septima requievit ab inquil, ct sarntum. ln desideriis est omnis otiosus
 IN CANTICA SKRMO XII. 62

(Prov. xxi, 25) : sed non sunt omnia sancla desi- * ot opportunitatem exlcrioris quietis in voluptatem
deria, qualia eorum qui volunt dilrites ficri, et per convortat visionis lnterme. Ili sunt qui assumcntur
hoc incidunt in desideria multa inutilia et nociva ab hoc Eecleskc cubiculo ad illud cceleste, ut ubi

(I Tim. vi, !•;. Vidrs quomodo Apostolus multitudi- Clirislus cst, et ibi sinl cum ipso. Denique ubi fuerit

nem desideriorum in vitio ponit. Quid si et immunda corpus, illic congregabuntur ot aquihc (Matth. xxiv,
fuerint? nam el multi qui agere non possunt, in 88). Esto tu quasi aquila, et acutis utere lumini-
occulto cogitant quae turpeest et dicere, tenui se in bus : spirituali assuesce contcmplationi , commane
hoc solantes remedio. Ad horum distinctioncm non in potris, et in praeruptis commorare silicibus , imo
contontus dicere snbbalum delicatum, adjecit, et in singularis illius petrao, quae Christus cst, cavernas
sanctum, ct Domini gloriosum, ut non sit in coufu- ingredere. Intra, juxtalsaiae verbum, incubiculatua,
sione gloria tua. Si vacas, sabbatum habes : si vacas claudc ostia tua, et abscondere modicum ad mo-
et vides, et contemplaris delectationes Domini, jam mentum, donec pertranseat indignatio (Isai. xxvi,
sabbatum tuum delicatum sanctum, et sabba- est el 20). Magis vero abscondere, in aeternum ut delectalio
tum Domini gloriosum : sabbatum ex sabbato. id maneat. Intra in cubiculum pacis, in potcntias Do-
p8t vacatio de vacatione. Prima vacatio est bona, si mini quia pax in virtute ejus. Memorare
;
justitia; ejus
mundo non vacas. Secunda quidem est melior, si solius, ut in le sibi obvient pax et justitia. Memorare
B
tibi ipsi el vaces, et cogites quomodo placeas Deo. justitiae ejus solius, quia quid habes quod non acce-
Tortia ost et optima, si etiam tui oblitus, soli Deo pisti ? (/ Cor. iv, 7.) 35 Justitiae ejus solius. Bona
vaces, et cogites quae Domini sunt, quomodo tibi justitia, quam adversus titillantia vitia tibi pugna qua-
placeat ipse. Non sit desidiosum sabbalum tuum, dam defcndis. Felicior, ubi non dimicas pro justitia,
operare in sabbato tuo opera Dei. Opus cnim Dei est sed magis delectaris in ea ubi non contlictationi
:

ut credas in eum. Fide vides. Videmus enim nunc studes, sed delectationi non seris ; cum vitiis jurgium,
per speculum : ideo vaca ut videas. Delicatum plane sed commercium cum virtute contrahis. Istam possi-
opus esi visio et visio Dei. Non cst tibi necessitas de des, non impugnas illa; ubi posteriorum oblitus, non
reliquo dimicare pro fide, sed tantum deliciari in ea. cogitas quse hominis, sed quae Domini, et memora-
Ercpta ost jam de contradbtionibus persequentis ris justitiae ejus solius, cum justitia et pax in tc os-
populi, et perverientis haeretici. Constitue eam in culatae Iiegnum enim Dei justitia, et
se fuerint.
caput cogitationum tuarum, ut cogites cogitationes pax, et gaudium (Rom. xiv, 17). Si regnum, quare
tidoles antiquas. Amen {Isa. xxv, t). non cst domus et cubiculum ? In pace enim factus est
SERMO XII (1) locus ejus, et habitatio ejusin Sion (Psal. lxxv, 3).
Teniii,necdimittamillum,donecintroducamillum ** Ingredere in cubiculum pacis, hujus quidem exte
in domum matris mece (Cant. hi 4j. rioris, sed magis illius interioris, in habitationem
I. Nesciunt cogitationes antiquas habere, qui speculotionis : quia Sion Speculatio inlerpretatur.
novitatesverborum exquirunt qui nova excuduul ln pace, inquit, in idipsum dormiam et requiescam
dogmata, qui juvenilia desideria non declinant, qui (Psal. iv, 9). Idipsum&d speculationem refert, quia
nihil habont gravitatis, nihil auctoritatis, nihil anti- haec est pars optima quae non auferetur. Denique el
quitatis plenum : non est ibi Amen, ubi est aut dis- sponsa obdormivit cum dilecto in cubiculo matris suae,
ceptatio, aut deceptio cogitationum ; ubi aut intide- et quemdam passa est soporatae mentis cxcessum in
litas est, aut fluctuat fides ipsa. Ingredere in tutos amplexu sponsi. Ideo sequitur, Adjuro vos, et caetera.

recessus lidei, introduc dilectum in cubiculum matris 3. Et tu ergo si sponsum apprehendisti, lene nec
tu.r, ut quidquid de Christo sapis, quidquid sentis, dimittas, donec introducas in domum et in cubicu-
intra Ecclesiae constringas rogulas, ad ejus castiges lum matris tU83. Quid ego nunc tibi persuadeo, ad
censuram : hujusmodi opera operaro in sabbalo quod te ipsa experientia perceptae dulcedinis multo
tuo. Alioquin si vacas, et talibus non vacas studiis, magis invitat et allicit ? Si quis enim ferialo animo
facile in vacuo animo cogitationes vanse et vcnenata n furtim et quasi in raptu praelibare potuit liberae me
erumpent consilia. Denique sicut habes, Agrum ditationis fesliva gaudia, nescio si quid unquam
hominis pigri urticcv et spince obsident (Prov. libentius agat, quam ut huic totum ct ex integro se
xxiv, 30, 31), et Evangolia tibi dicunt quia duo studio tradat et expediat. Denique trahebant sponsam
erunt in lecio unus assumetur, alter relinquetur
; prima pulchrae conlemplationis blandimenta, et ad
(Luc. xvh, 34). Quasi Icctus quidam est otiosa vita quietis provocabant cubiculum, quo dilectum intro-
et quieta in Ecclesiae gremio degentium, corum qui ducturam se Ia>ta gratulatur. Non dimiltam illum
nullo sunt ecclesiaslici munori.s onere occupati, nec doncc introducam. An non tibi vidctur quasi dicere
providcntiae et dispensalionis sollicitudine distcnli, hisverbis illud de Psalmo Si dcdero somuum ocu- :

sed libcro utuntur otio sub alieno regiminc. Non ta- lis meis, et palpebris meis dormitationem, donec
mcn hoc otio omnes riteetjure debito fruunlur, sed inveniatn locum Domino '! (Psal. cxxxi, 4, 5.)Omnia
Bbertatem quam obtineni temporis, daut in occasio- dimillo, ne dimittam illum. Onmia (letrimentum fa-
nem temporis. cio, ut Christum lucrifaciam, proplcr superenunen-
8. Bonus enim lectus, si quis eo hgitime utatur, tem ltetiliara praosenliae ejus. Si dormierint duo, (o-

(1) Hic sermo in codice Vallis Clarse contiauatur cum superiori

63 GILLEBRRTI ABBATIS 64

vebuntur mutuo : unus quomodo calefiet ? (Eccl. iv, SERMO XIII.

11.) Ecclesiastcs hoc dicit. Bonum cst foveri et in- Tenui, nec dimittam illum. (Cant. m, 4).

flammari in amplexu Verbi (ignitum enim eloquium 1. Adhuc capituli hujus nos discussio tenet. Te-
Domini vehemcnter), et spiritualibus aestuare deside- nui, nec dimittam illum. Itane adhibenda est dili-

riis : ideo non dabo somnum oculis meis, et palpe- gentia et sludium, ut dilectus tuus apprehensus re-
bris meis dormitalionem , donec introducam illum tinealur ? Si sponsus est, amanti respondet ex
in cubiculum matris mene. Tunc quiescam, et suavis aequo : quomodo non ultro cohaeret tibi, et astrin-

erit somnus meus. Quasi dormivit Joannes recum- gitur Denique hoc habet impatiens zelus
gratis ?

bens in pectore Jesu, ubi reconditi sunt omnes the- amantium, ut etiam expulsus importune se ingerat,
sauri sapientise et scientiae Dei. Ibi verae quietis lo- et pudorem dediscat aemulatio dura. Nunc autem

cus, intelligentiae serenum, sanctuarium pietatis, dicis, Non dimittam illum, quasi declinare vo-
dclectationis cubiculum. Hic dormi, ut videas quod lentcm si non instantius rctineatur. Quomodo si

ipse viditVerbum in principio, Verbum apud Deum, amat, aut declinare volet, aut avelli se sinet? An
et Vcrbum Deum (Joan, 1, 1); et intelligas in forte suspicionibus amatoriis moveris, et super-
Cliristo cum Patre existendi coseternitatem, pcrso- vacuo quodam metu amitlendi, pro multo affectu
nalem diversitatem, ct unitatcm consubstantialem. relinendi? Non est tamen supervacuus timor, ubi
Quid tibi videtur similius non pos- B exitus in ancipiti pendet. Non est supervacuus inter
somno? Huc se
sunt humani jactare intuitus, irrumpere ratio. De- pericula metus. Sed domestica tibi magis metuenda
nique non videbit hacc homo, et vivet. Bonum est est levitas. Nam Deus ille, et non mutatur. Innata

ergo te obdormirc, et humanorum sensuum et affe- tibi levitas vicina est lapsui, el instabili quodam
ctuum oblivione sopiri, ut hujusmodi somnia som- vagae mentis motu facillime abriperis, si non firme
niare possis. Hoc apostolorum cubiculum est, qui adhaeseris.

nos genuerunt in Christo. Quasi mater est Paulus, 2. Sed nos jam ad primitivam verba haec refera-
cum dicit Filioli mei, quos iterum parturio, donec
:
mus Ecclesiam. Ejus enim esse videntur, tidei et
formetur Christus in vobis (Gal. iv, 19). Matrem charitatis jura advcrsus perseculionum injurias pro-

habes : vis haberc cubiculum? Nostra^ inquit, con- phetica quadam praesumptione sibi defendentis.
versaiio in ccelis est (Philipp. ni,20). Vissomnum? Vide etenim quam multi conati sunt spirituale hoc
Mente, inquit, excedimus, Deo (II Cor. v, 13). Christi et Ecclesiae, vel divellere, vel adulterare con-

4. Huc ergo transi cum dilecto, mane, haec

hic nubium. Comtemplare adhuc initia lactentis Ecclc-

meditare, in his esto : aut si isto pertingere non po- siae, quondo velut inova nupta in primos Christi
tes, temperatius age : si non potes recumbere in properabat amplexus. Quid furoris, quid fraudis
pectore Jesu, ubi indefessae puteus sapientiae ; re- C illis, Jesu bone, sustinuit diebus! Oportebat quidem
quiescc inler scapulas, ubi patientiae ejus exempla haereses esse, oportebat et persecutiones esse, ut
el mysteria contempleris. Inter humeros ejus : quia tanto adhaereret dilecto tenacius, quanto ab ejus vel
principatus factus est super humerum ejus (Isa. ix, fide, vel confessione vchementius se abrumpi vide-
6). Et de Benjamin dictum est, quod amanlissimus bat. Quis nos, inquit, unus pro universa Eeclesiae,
Domini inter humeros requiescct. Requicvit quidem scparabit a charitaie Christi? (Rom. vm, 3o.)Deni-
et obdormivil Jcsus in cruce, ut et tu cum ipso in que non est in illis vel tidei corrupta veritas, vel
passionis ejus fide et memoria dormias : vel potius confessionis obturata libertas. Propter Sion, inquit,
inter istas sortes discurre inter pectus et humeros, iwn tacebo,etpropter Jerusalem non quiescam{Isa.
inter fidei mysteria, et manifestationem vcritatis. In synagoga discipulis denuntiatum
lxii, 1). Ciesis in

altcro fac tibi domum, in allcro cubiculum. Ama?i- est ut taccrent. Sed illi propter Sion non tacent, et
tissimus Domini Benjamin quasi in thalamo mora- propter Jerusalem illam camalem non quiescunt
bitur tota die et inter humeros requiescet (Deut. (Act. v, 40-42). Vere carnalis Synagoga, quae viviti-
xxxni, 12).Vides quomodointer humeros thalamum cantem in se exstinxit Spiritum, et Ecclesiae extor-
collocat?Quid crgo erit in pcctore? Utrobique plane querc conatur. Non probavit Christum habere in

contemplationis pulchrne locus, 3G et inter liume- D notitia; ideo tradita est in reprobum seusum. Re-
ros, et inter ubera. Sed uberior gratia in pectore, probavit enim lapidem probatum, lapidem electum :

ubi amoris locus, cogitationum sedes, amplcxus tenuit legem, sod Christura nescivit : tulit clavem
occasio, et cerncndi copia vultus. Bene ergo in pe- scientiae, nec ipsa introivit, nec alios intrare per-
ctore Jesu thalamus, imo el thesaurus. Ihi cnim ct Quid nobis claudis, quibus Christus aperuit?
niisil.

delieine Sponsi et divitine Verbi ;

quia in lllo abscon- Super lumierum ejos clavis donras David. qtm
diti sunt omnes thesauri sapientiffi ct scientuv Dci. aperit, ct nemoclaudit; claudit, et nemo aperit {Isa.
In hos ingredere thesauros, abscondc tc in abscon- xxn, 22). Aperuit Gentibus, et clausit Judneis. I

dilo faciei ejus a conturbatione hominum, et nemo citas enim in Israel contigit ox parte, ut gentium
te exsuscitct ncque evigilare faciat, doncc ipse velfe. plonitudo intraret. Cseca est Judsea, et in littene vo-
Deniquc ct hoc habet ea qua? subsequitur adjuratio lamine osiium invenirc nescit. Synagoga prsedicat
sponsi Christi Jesu, qui vivit et regnat in saecula sa?- velamon, reprobal voritateni, non recte vel offerens,
culorum. Amen. vel dividens. Recte enim dividcret, si litter.-i? obser-
 ;

05 LN CANTICA SERMO XIII. 66

vationem ab ejus interpretatione distingueret : si non est amplius in cruce Christi scandalum, sed
aliud tempus illius anti(|uitali, aliud hujus novilati gaudium, et facti sumus mundo huic non theatrum
daret. Tempus enin suendi, et tempua scindendi contumelise, sed triumphus gratiae; |>ost tot cnavi-

(Ecci. iii, 7). Simul enim et illa prsecepta sunt, et gata pericnla; nonne tibi videlur, quasi dc campo
ista praedicta suut. Sed iu illis ligura, ista sub figu- quodam pugnse el laboris, in pacia ct quietis intro-

ris. Bcdesia jam ista dividit et scindit quaj fuerant duxisse cubiculum dilectum suum Ecclesia Christi?
consuta : et si aliquando secundum
novit liiteram 5. Vides ergo in iuitiis Ecclesiae nasccnlis neces-
carnem, sed jam non novit Synagoga quem involu- sariam diligentiam, ne dilectus tandiu desidcratus,
tum quasi tenuit, revelatum dimittil. ettandem apprehensus posset extorqueri. Quid ego
3. Ecclesia dicit Tenui, ncc dimittam. Synagoga
: nunc de caetero tiet, quando in tutum introductus
reprobat, imo et exprobrat sed Ecclesia non vere- : est, et quasi in thalamum per fidem? Dabitur de
tur a voce exprobrautis et obloquentis, a facie ini- reliquo .desidioe locus, et diligentiae valedicemus ?
mici et persequentis. Denique servus nequam
ille periclitabitur in tranquillo, qui in tempestate non
dieit in corde suo : Moram t%7 facit Dominus meus potuit? Au non periclitatur qui moritur? Sine ope-
venire (Matth, xxiv, 48, 49). Et ideo percutit pueros ribus, mortua est lides (Jacob. n, 20). Commendat
Domini, quia jam ejus noverunt adven- n Apostolus iidem, sed illam quce per dilectionem ope-
et nuntiant
tum : sed iili propter Sion non tacent, et propter ratur (Galat. v, 6), Ubi dilectionis opus est, vel di-
Jerusalem non quiescunt. Corpus possunt percutere, lectio operis, ibi vita est fidei. Quid, si est in cre-
non.possunt ab animo Christum excutere. Flagellis dulitate veritas, in confessione liberlas, et non ibi

tirmius ligata est in corde eorum affectio Cliristi. In per dileclionem vita ? Funiculus iste triplex non est,

synagogis flagellati sunt, in custodias tradili, ad et facile rumpitur. Denique imaginaria libertas est,
calhedras tracti : sed gaudent in his omnibus, quia quae de radice non oritur charitatis : nec tam nititur
digni habiti sunt pro nomine Jesu contumelias pati. confessio talis libertate sua, quam aliena licentia
Tenui, nec dimittam i//«//i.Tenuit, quia non timuit. utitur. Precaria est, non propria; ex principum
Non timuit dum turbaretur omnis terra, et majores favore pendet, non procedit de calore fidei. Fides
mundi liujus potestates transferrentur adversus il- fervore charitatis animatur ad vitam. Pigra plane,
lam in cor amaritudinis. Agglutinala est sponso fu- ubi discrimen impendet, si non confessionis sibi

niculo qui rumpi non poterat, funiculo cliarilatis vindicet libertatem beneficio dilectionis. Alioquin a
qm nescit excidi, quia illa nunquam excidit : fiducia- mortuo, quasi qui non sit, perit confessio. Est ergo
liter egit, quia charitate adhaesit. Qui enim adhoeret siue charitate et fides mortua, et confessio vana.
Deo, unus est spiritus (/ Cor. Christum habitare per fidem in cor-
vi, 17) : ubi autem Apostolus dicit

Spiritus Domini, ibi iibertas (// Cor. m, 17)). Ideo " dibus nostris (Ephes. m, 17). Nunquid per mor-
libere egit, et spei suae confessionem tenuit indecli- tuam? Si intus est veritas, et foris vita, divisus est
nabilem. Et tunc quidem fatuitatis res fides videba- Christus ipse enim est veritas et vita. Nondum ex :

tur, et confusione digna confessio. Quid confusio- integro introduxisti dilectum tuum, ubi dimidius est
nem nomino? Extremi res erat periculi. Non tamen foris. Quid, si nec dileclum? Quomodo enim dile-
timere poterant eos qui occiduut corpus. Spiritus clus si fidci non fuerit sociata charitas? Christus
enim vitie ante faciem illorum, Chrislus Dominus resurgens ex mortuis, jam non moritur (Rom. vi,

(Tliren. iv, 20). Ideo et a carne avelli se facilius 9); sed sibi non moritur : vide ne tibi, aut magis
passi sunt, quam ab ejus charitate. Nihil sibi de se tu ne illi moriaris; alioquin quae poterit esse mor-
retinuit, ut illum teneret. Ideo dicit : Tenui, nec tui, vel cum mortuo dilectio ? Quanam ergo ratione
dimittam illum. Plane inter tot pervertentes et per- dilectus esse dicetur, ubi_dilectio non est? Si habi-
sequentes tenuit strenue, et dum alhuc tenera erat tat Christus in corde tuo per fidem, sed 38 foris
nostrcc fidei eetas. est per dilectionem, vereor, imo verum est, quia
4. Donec introducam illum in domum matris vel dimidius in te est, vel mortuus. Vivo, inquit
mece. Jam introducta est fides nostra in tutum. Non Paulus, jam non ego, vivit vero in me Christus
est qui palam impugnet illam : sed qui fuerant per- D [Galat. ii, 20),
sequentes, facti sunt obsequentes; ct qui perverten- 6. Potes et tu tibi vocis hujus usum assumere, si

tes, facti sunt dirigentes. Jam introducta est dc tamen cum eodem dicere potes : Charitas Dci dif-
campo in domum, de pelago in portum. Jam in fa- fusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum
vorem versus esl persequentium furor principum, qui datus cst nobis (liom. v, 5). Sed est in aliis haec
et versutae haereticorum cavillationes, catholicai fi- vita laboriosa, in aliis libcra, el in spiritualibus qui-
dei siucera veritate redarguta siluerunt. Jamerepta busdam deliciis agcns. Quod si adhuc in carnis jura
est lides nostra, ereptus est Christus de contradi- lotus transisti, et principibus teucbrarum in cordis
ctionibus populi. Jam conslitutus est in caput gen- tui recessus facilis et familiaris aditus patet, et
tium, nec positus est nunc insignum cui contradi- immundis amatoribus animam tuam prostituisti
catur. Post tot desudata martyrum pro fide Chrisli quie erit tibi conveulio Christo ad Belial? quae so-
certamina; postquam tot fregit persecutorum vio- cietas luci ad tencbras ? Si vero vitiis ct incentor
lentias, et baereticorum relellit versutias; postquam vitiorum indixisti pro Christi charitale conflictum;
 67 GILLEBKRTI ABBATIS 68

jam quidem dilectum tenes, sed nondum tibi res et non etiam in singulis nobis? Quis enim erit cui

est in tuto. Turbaris adhuc, et thalami tranquillitate sicul verae ct indubitalae fidei, sic etiam affectuum
non frucris. Fides in porlu est, scd pravae consuciu- piorum integritas, constet ? Magnus plane est, si

dinis impetus, et tantalionum vel emergenlium, vel quis est, qui sicut nunquam titubat in fide, ita pas-

frequenlium cumulus adhuc tibi frangendus, aut sionibus animi nullis turbetur. Plane talem ego
certe fugicndus est. Tene constanter inter discri- dixerim cubiculi secrcta ingressum. Bonum cubicu-
mina ne te effugiat, donec inlroducas dilectum in lum cordis tranquillilas. Cum aiiis laborat sapientia;
domum matris tuae, et in cubiculum genitricis tuae. scd cum humili et tranquillo quiescit Spiritus Do-
Tene cum labore, ne minus c luto et parum curioso mini, et in pace locus ejus. Sed hic quiescat in-

citius elabatur. Fide tenes, profcssionc tenes : tene terim sermo nosler, magis vero sensus noster in hoc
moribus, tene conversatione, nec dimittas. Non est uiinam requiescat secreto cubiculi quod expe-
: ut
de caetero nunc pro iidei veritate conflictus, sed spi- rientia docucrit, expressius refundat sermone se-
ritualis hujus certaminis aostus adversus mores bo- quenti, praestante Domino nostro Jesu Christo, qui
nos et vitam honestam totus incanduit. Instant his cum Patre et Spiritu sancto vivit St9 et regnat Deus
diebus novissimis tempora periculosa, quando sunt per omnia saecula saeculorum. Amen.
homines se ipsos amantes, cupidi, elati, inventores, SERMO XIV.
B
imo et incentores malorum (// Tim. m, 1-5). In
per capreas, cervosque
Adjuro vos, filiceJerusalem,
exorlu fidei christianae pcrsecutio nominis hujus camporum, ne suscitetis neque evigilare faciatis
grandis erupit : hodie pestilentia morum fceda satis dilectam, donec ipsa velit (Cant. m, 5).

et lenta nimis Corrumpunt enim mores

exhalat. 1. Patet illam obdormisse, pro qua lalis est facta

bonos exempla mala. Trahe nos, bone Jesu, in odore adjuralio. Quidni dormiat cum dilecto ingressa ma-
unguentorum tuorum, ne pestilens aura de vicino tris cubiculum, debciarum recessus ? Dormit cum
erumpcns, salem sapientiae in nobis infatuel. Sermo patilur mentis exccssum de accessu dilecli. Adjuro,
vester, Paulus inquit, semper in gratia sale conditus inquit,vosne suscitetis dilectam. Beata plane, quae
sit {Coloss. iv, 6). Nunquid solus sermo, et non po- dileclum hunc et tenere permittitur, et dimiltere non
tius visus, auditus, incessus, omnis denique exterior compellitur. Tene quod tenes, tene et attrecta mo-
gestus sale condiri debet? Placete, inquit, omnibus rose et diligenler verbum vita? : revolve volumen vi-

per omnia sicut et ego (I Cor. x, 32, 33). Quod si t,ae, imo quod est Je-
volumen quod revolvit Jesus,
fatuati sunt Ecclesiae principes, plebes in quo sa- sus. Involve te illi, involve te illa qua involutus est
lientur [al. salientj? ipsc sindone; quia amictus est lumine sicut vesti-
7. Et nos, fratres, qui religionis professores su« C mento. Induere dilectum tuum Dominum nostrum
mus, sal esse terrae debemus. Si ergo et in nobis Jesum Christum Excide tibi memoriale diligenter
sal evanucrit, in quo salietur? Factus et sacerdos in petra, monumentum novum, in quo nondum
sicut populus, ut licenlius populus sicut sacerdos quisquam positus fuerat. Christus enim petra. Sem-
iiat. Mundo se monaclii sludiose conformant el qui per nova reperiri possunt in Chrislo. Ad nova po-
:

in mundo sunt, errorem suum nostrorum satis ver- lest pcnetrari. Multi sunt in illo recessus, thesauri

sute el nimis vere tuentur exemplo. Mutuis ad vitia sapientue innumerabiles. Non est uno contentus vel-
sese, aut informant aut fovcnt exemplis, pastores lere; sa^pius tonderi potest. Bona vellera sunt sensus
et populi saeculares et rcligiosi.
Promptuaria plena mystici, sacrati alTeclus. Talibus abundat Jesus ; nu-
sunt hujusmodi, eructantia ex hoc in illud, aut tur- dari ct exspoliari non potest. Lcetabor, inquit, su-
pis, aut tepidae couversalionis spiritum pestilentem. pcr cloquia tua, sicut qui invcnit spolia multa
Heu! quam avido cordis ore pravum hunc allrahi- (Psal. cxviu, 162). His te vesli spoliis, involve vel-
mus spiritum, et corrumpcntem haurimus auram ! leribus, ut caletiant, sicut scriptum cst, latera tua
Pestilentia hccc passim inlluit per fenestras nostras. (Job. xxxi, 20) : eloquium enim ejus ignitum [Psal.
Jesu bone, quando erit, si tamen aliquando erit, cxviu, 1 40) In his quiesce, ut suavis sit sommus tuus,
sicut fides integra, sic ct incorrupli mores?Ouando Q sicul Salomon ait [Prov. m, 24). Denique et sponsus
conlinget ut sicut cum ventale
veritale pax, sic non sit istum ditectae sua3 somnum tuetur et fovet, illam
pugna pro virtute ? Quando integrum te, et cx ar- exsuscitari vetans. Adjuro vos, inquit, per caprcas,
bilrio in cotemplationis et quielis cubiculo comple- ccrvosque camporum. Nova planeadjuratio, nec plus
ctemur? Pauci sunt in Ecclesia qui in hunc slalum habens admirationis in spccie, quam in virtute my-
perveneruut, sed lamen pro parte prolitentur. Te- sterii.
rmi, nec dimittum itlum, doncc introducam illum 2. Qmerens quid in se sacramenti iuvolutum con-
in domum matris meie, et in cubiculum gcnilricis tineant heee animalia; quamdam liberee mentia alacri-
mece. Non est tola talis Ecclosia 1
tamen
lacies, sed tatem, ei agilitatem spiritus, cursim se et sahuatim,
multa talis, ut diccre possit : Tcnui, ncc dinultam ut sic dicam, ad superiora ferentis, intelligo adum-
illum, doncc introducam in doinum malns inva\ ct brari in illis. Au non et tibi velut caprea? et corvi

in cubiculum gcnitriris mcw. Fides profusior est, quidam videntur, qui licet m corpore commorantos.
conlracta sunl negotia charitalis. Nunquid in univor- corporis tameu etasenmt ineommoda, et spirituall
sitate crcdentium hanc advcrtere est dislinotionem, levitate poudora carnis penc nonsentiunt et terreiKv
 :

69 IN CANTICA SERMO XIV. 70

molis materiam nesciunt mentis beneticio? Hi sunt bunt: ambulabunt, et non deficient (Isa. xi, 30.
qui spiritu ambulantes, ullra non senliiuit dcsid. ria Mnlatio heec profectuum videtur innovatio jugis sine

carnis : aut si sentiunt, languida ccrte et quasi pal- dcfectu,sine fatigatione. Bona quidcm fortitudo qpaae

piiantia, ad extremum ducentia halilum. Yos, inquit currens licet cum labore, ad defeclum tainen decli-

Apostolus liis qui hujusmodi sunt.wcm estis in camc, nare non novit. Melior plane, quse nec laboris sentit

sed in spiritu \llom. vm, 9i. Deniquc etsi cognovi- molestias ; sed oppositarum difticultatum transilit

mus Christum sccundum camem, sed jam non no- scandala, et velut in campestri planitie explicitis
vimns // Cor. v, 16). Jam totus spiritualis factus est,
i
gressibus utens, juxla quod scribitur, Cursor levis

jam se ad soliludines coelestes contulit, jam conscen- explicat vias suas (Jer. II, 23).

dit ad superiora. Ideo dicit Ecclesia : Similis est di- 4.Hoc est quod in prsesenti cervos camporum
lectus meus caprece hinnuloque cervorum super dicit, quod illis queelibet aspera et ardua quselibet,

montes Dethel (Cant. n,9, 17). Ad hos te montes iu- plana sint et pervia, et inoffensis exposita cursibus
vitat qui dicit : Si consurrexistis cum Christo (Co- (juasi planioris aequora campi. Vox Domini, vox in-
loss. in, 1), etc. Quasi capream te spiritualem tieri timae inspiralionis mentis auribus suaviter illapsa.

vult Paulus.qui ad illos te ceelestesmontes provocat, :Illa est utique quoe cervos hujuscemodi prseparat,
qui singularisillius hinnuli te vestitimaginem. Sicut, quse revelat condensa. Nam si qua condensa sunt, et

inquit, portavimus imaginem terreni, portemus et B crebris scandalorum quasi spinarum aculeis obsiia,

imaginem ejus qui de C(vlo est(ICor. xv, 49). Bonus illis condensa non sunt, quorum Dominus perficil

cervus et ipse Paulus, qui ait : Nostra conversatio pedes quasi cervorum : qui nullo injuriarum obice
in crlis est (Philipp. Bonus plane ccrvus,
iii, 20). tardari possunt, magis autem complaccnt sibi in tri-

quem spiritus Domini vegetat et agil. Spiritus enim bulationibus, et acccptas habere norunt injurias.aut
Domini subtilis et mobilis. Boni cervi, quos vox Do- ncc respicere penitus, ex vehementia desiderii ad
mini pneparat, quibus revelat condensa mysterio- superiora properantis, et intendontis in anteriora.
rum, condensa in quibus benedictus ille latitat hin- misera heec tempora nostra ! quomodo ab hac regula
nulus. Bona certe caprea, quce ad omnia, quse vcl in contrarium omnes pene resilimus, eliam quoe pie-
sibi proposita sunl, vel imposita, impigra et inde- tatis plcna sunt specie, ad injurias interpretamur?
fessa devotione spiritus dicere potest, Paratum cor Ubique fere obicem patimur, et impingimus in pla-

meum, Deus, paratum cor meum (Psal. lvi, 8) : quoe nis, et lubrica facta sunt in plateis vestigia nostra,
ea quse retrosuntobliviscens,ad anterioraextenditur. sicut dicit Jeremias (Thren. iv, 18). Omnia nobis
3. Audisti communia : audi singularia, ut aliquid obstrusa querimur, siquidem iter pigrorum quasi
distinctionis inter hsec assignemus animalia, nec sepes spinarum (Prov. xv, 19). Ad querelarum oc-
confusa et indifferens sit de utrisque disputatio. In Q casiones gralulamur, ad suspiciones parati,ut,quem-
cervis antiquitatem attende vivendi, et videndi acu- admodum scriptum est, terrere nos videatur sonitus
men in capreis. Cervi quadam arte naturali a senio volantis folii (Levit xxvi, 36), et animi molestias
se tueri perhibentur, et vergentem in defectum vi- manibus et verbis accersire nitamur. Inde est quod
tam rediviva novitate ab interitu revocare. Christus spiritualium virorum nimis crebro inquietamus
singularitcr non tam cervus quam hinnulus dicitur : quietem, interrumpimus otia, et mentis ad superiora
qui nititur seterna novitate, nec habet aliquid vetu- intentse perturbamus soporem, et a gratissimo sponsi
statis admislum, quod subinde reuovatione indigeat. avellimus amplexu.
llle singulariter caprea videndi privilegio. Denique 5. Hujuscemodi ergo molestias, quas vel perver-
nemo novit Patrem nisi Filius, et cui ipse volucrit sitas quserit, vel inlirmitas parit, a dilecta sua spon-
revelare I Matth. xi, 27). Omnia lO autem nuda et sus avertit, tilias Jerusalem ad spiritualem quamdam
aperta sunt oculis ejus. Ergo et hi quoque quasi alacritatem invitans. Hoc enim sibi vult quod per ca-
eapreae quscdam spirituales intelliguntur, qui revcla- prcas et cervos adjurat, ut spirilualium ad semula-
tos habent mentis oculos in agnitione Dei : qui spi- tionem provocentur virorum, et ab infestatione im-
rituales effecti dijudicant omnia et perscrutantur ;
portuna dilectse quiescant. Adjuro vos ne exsuscitctis
qui revelata facie gloriam Domini contem|)lantur. dilectam, donec ipsa velit. Utile vobis est ut dilecta
Cervi vero sunt in eo quod in eamdem imaginem " evigilet; sed exspectate donec ipsa velit. Ejusexspe
transformantur a claritate in clantatem tanquam a ctcturarbilrium.ad cujuscura vestri spectat ofticium
Domini Spiritu : qui vcterem deponentcs hominem, Tunc volet, cum Spiritus illam velle docuerit. Un-
novum induunt eum, qui creatus est in justitia, et ctio Spiritus docebit illam. Adhscrens enim dilecto,
I sanctitate veritatis : qui senescentem devotionem, unus cum illo effecla est spiritus. Idoo dicere potest
etquodam languentcm tsedio, in novum denuo fer- SpiritusDominisuperme,eo quod unxeritme,evan-
vorem reducunt, et perseverantise fastidia nesciunt gelizare misit me (Isa. lxi, 1). Ergo evangelizabit
reparatione frequenti. Qui, inquit Isaias, confidunt vobis, cum acceperit tempus a Spiritu. Interim bi-
in Domino, mutabunt fortitudinem : non quidem ut bula hauriat quod refundat ubcrius. Contemplatio-
veterem perdant, sed ut novam adjicianl. Mutabunt nis gratia compassionem non evacuat,sed informat;
fortitudinem instauratis frequentcr incrementis, Mu- et menlis excessus temperantem reddit infirmis.

tabunt,\ni[uil,fortitudinem:current,etnon laboru- Dcnique cum dormit Adam, virilis costa in intir-

 71 GILLEUERTl ABBATIS 72

miorem mollescit sexum ; et propter socialem copu- * decurtare vultis? Nihil tam exiguo imminuendum
lam de latere viri formata est mulier, lmo m so- est momento. Frualur interim libere hora fugaci.
ciam niuliercni Adarn ipse converlitur, el conforma- Exsuscitare eam vultis, et avellere ad vos quam
lione quadarn transiit in conjugem. Ideo dum evigilat Chrislus exsuscilat, et in se evigilare facit? Deni-
charilalis vocem primam emitlit, in compari sua se que etsi dormit ipsa, sed cor ejus vigilat in Christo.
ipsum agnosccns lioc nunc os, inquit, de ossibus
: Petrus et qui cum ipso erant in monte gravati sunt
meis, et caro de carne mea (Gen. n, 21-23), An non somno, et evigilanles viderunt majestatem Jesu.
tibi Paulus videtur virilem dignitatem in humilio- Bene gravali somno, in quibus humanus reprime-
rem sexum defleclere cum dicit se faclum infirmis balur sensus. Gravabatur et reprimebatur in ipsis
infirmum ? (/ Cor. ix, 22;, Quasi spirilualis Adam quod erat ex ipsis, ut ad ea quee mundi sunt caeci
Eva efficilur, dum subjectis compatilur apostolica et hebetes,tantum ad cognoscenda quae Dei sunt,
lirmitas : et sublimitas 11 virlutis et scientiae so- spiritu evigilarent excitati divino. Evigilantes, in-
brietate quadam capacilati temperatur infirmorum. quil, viderunt majesiatem (Luc. ix, 32). Bene ergo
Et si mente excedit Deo, sobrius tamen iil aliis vigilat, qui talia videt, qui viclet gloriam Unigeniti a
(// Cor. v, 13), Mcniis excessus bonus est sopor : Patre; qui audit arcana verba, quae non licethomini
non superbiam inducens, sed sobrielatem docens. loqui. Non licet ei dici in quo Filius Dei nondum
Adjurovosneexsuscitetis dilectam,donec ipsa velit : B resurrexit. Videte, inquit, neminivisionem dixeriiis,
et si mente inlerim excedit Deo, iterum tamen sobria donec Filius hominis a mortuis resurgat (Matth.wu,
fiet. Si modo dormit, evigilabit rursum, et vina 9). Non potest ci dici visio, in quo nondum Christus
quae reperit, cum temperamento quodam vobis re- resurrexit. Dcnique simile dictum est Mariae : Noli
fundet. Ipsa novit quando dividat prsedam domes- me tangere ;nondum enim ascendi ad Patrem(Joan.
ticis, et cibaria ancillis. Quomodo non miserebitur xx, 17). Non licet ei dici, qui non est raptus in pa-
filiarum uleri sui, quae nec ancillas praeteril? Bonae radisum, in locum deliciarum, in locum de quo Pe-
tamen filiae ancillas se reputant, et naturalem ne- trus dixit Bonum est nos his esse (Matth. xvn, 4).
:

sciunt libertatem, dum veritatis spiritu liberatas se Bene exsuscitatur, qui in hunc cum Paulo rapitur
esse recensent. Vere enim liberae sunt, quas liberat paradisum (// Cor. xn, 4) ;
qui ascendit cum Petro
veritas : et ideo aliam libertatem ignorant, quae per in montem, qui vel una cum Chrisio potest hora vi-
adoptionem liberatas se gaudent. Denique quanto gilare, quem non homo tangit, ut exsuscitet et evi-
magis est graluita adoplio, tanto est abjectio devo- gilare faciat Christus. Et Petrum ipse tetigit, ideo
Eaedem ergo el ancillae sunl, et
tior. filioe; quia ubi evigilavit et vidit majestatem ejus. Denique et haec
major est in adoptione dignatio, ibi justior in sub- ipsa dilecta vide qualis exsurgat de sponsi amplexu.
jectione devotio. Qna; est ista, inquil, quae ascendit quasi virgula fu-
Ne
6. suscitetis eam, donec ipsa velit. Ipsa novit '

mi? (Cant. m, 6.)

quando dividat proedam domesticis, et cibaria an- 7. Sed nos jam hic ascendentem revocemus ser-
cillis. Non est de ista meluendum quod legilur : moneni et capilulum hoc alteri servemus principio,
;

Fiiia poputi mei crudelis, quasi struthio in deserto imo illi qui de se ipso dicil Ego principium, qui et :

(Thren. iv. 3). Struthio pennoe speciem habet, caret loquor vobis(Joan vm, 25). Qui utinam nobis sit et
tamen eifectu volandi. Nescit per mentis excessum sermonis principium, et cordis verbum; ut quee lo-
volare propterea speciem non visitat suam, sed
; culurisumus de ipso, prior ipse loquatur in nobis.
derelinquil in terra ova sua. Obliviscitur quod pes Loquere, Domine, loquere mihi, et loquere pro me.
conculcet ea, beslia conterat. Non novit in contem- Increpa pro me filias, non Jerusalem, sed Babylonis :

plationis soporem assurgere struthio, ideo se com- dic 4*£ ut sedeat et taceat filia Chaldoeorum. Deus
passionis affeclu non induit. Ad commodum enim bone, quantoe sunt hodie filioe Babylonis, quoe ne-
spectat filiarum in mentis excessu dormiiio matris, sciunt cantica Siou, propter quas organa nostra sus-
et lotum de compendio est quod spiritualis ejus pendimus! Quanti sunt filii Edom, qui nos exina-
somnus protrahitur. Ideo 'hcit : Adjuro vos ne ex- niunt et exhauriunt loetitia spirituali! Compeseis
suscitetis dilcctam, donec ipsa velit. Bona adjuratio tilias Jerusalem ab iufestatione dilectoe. Utinam mihi,
per quam et matri parcilur, et profectus quseritur
Q Domine, a iiliabus parcas Babylonis. Dispar enim
tiliarum. Quanlo enim liberius vacat et vidct, tanto est, et salis molestior vexatio' malignantium, quam
uberius adolescentulas revisil. Quanlo sublimius amanlium. Sed tamen nescio qua nostri temporis
suspeuditur, tanto descendit humilius, condescendit hujus miseria amantes
ipsi facti sunt malignantes,
utilius. ijuid vultis tempora dispensare, quoe sponsus Quanta malignatur hodie amicus iu sancto? dixisse
posuit in voluntate dilectoe? Ne exsuscitetis, inquit, debui, lnimicus; sed dixi quod magis dolet. Ipsi
illam,donec ipsa velit. Tunc volct cum ab oculis ejus amici facti sunt inimici. Amici professione : inimici
evolaveril visio dilecli. Lubrica cst ejus prcsentia, ct affectione. Specie amici : sed amiciliae virtutem dif-
elabitursubito,/w/o, inquit, dilccto, et adme convcrsio Gitentes. Amicus Absalon, quia tilius; sed quantt
ejus)Cant. vu, 10), Quid tam sanclum tentatiscom- malignatua est sceleratus iu sancto, tilius in patre,
mercium ante fempus divcllere? Beata collaiio, sed Absalon David? Absalon Pax patris
in dicilur. Bo-
brcvis hora. Sufficiat brevitas sua quid illam num
illi :
plane nomeu : sed ipse nominis hujus virtutem
 73 1N CANTICA SERMO XV. 74

abnegabat. nunc querelis his ulterius immoror? Non id nunc

•regnum, cubile. *
Affectavit incestavit
_— »-» * *-_ *' __
.-wl nl r\ n i>nn .*!.-_.. s\
gcro propositi, ut nostra detleam, scd utaliena can-
, * • • . ] •>. * .-. r\ I

Felix tamen David, cui inter tot filios, nonnisi unus

persecutor erupit. Quem mihi dabis hodie intcrma- tem. Suflieiut paucis nostra deplorasse. Jam a la-
gi>tros, cui nonnisi unus Absalon insidietur? An non mentis revertor ad cantica, illo nobis animum praes-
quasi Absalones sunt quidam, qui, sicut scriptum tante et os et otium, qui cohibetinquietos a sponsae
esi, pacem prtedicant,el mordentdentibus?(Mich.m, somno Christus Jesus, una cum Patre et Spirilu
5.) Affectant locum patris, fcedant cubile, dum pra- sancto rcgnans per omnia saecula. Amen.
vis susurriis socios corrumpunt : et subvcrtunt corda 43 SERMO XV.
innocentium, in quibus patris spiritus suaviter Quce est ista quce ascendit per desertum quasi vir-
quiescebat. Imitatione Absalon est, qui magistri et guila fumi ex aromatibus? (Cant. m, 6.)
locum sibi arrogat, et vitae derogal; pacem praedicat, 1 . Quce est ista quce ascendit per desertum quasi
et mordet dentibus. Malus est morsus derogatio, virqula fumi aromatibus? Videte, fratres, sicul
e.v

malus cibus de quo dicitur Dulce est enim in ore : *et videtis, quam sit efticax ad incrementa gratiarum
ejus malum, et abscondil illud sub lingua sua (Job tranquillitas mentis quales metat fructus de iu-
;

xx, 12). Abscondit donec evomat in tempore virus terna quiete Christi dilecta. Videte, inquam, qualis
collectum. Quanta malignatur amicus insancto? De- n procedat de sponsi amplexu. Qualis ergo progreditur,
nique quae non videt suspicatur. Posuerunt, inquit, a me ne quaesieritis : sponsi potius super hoc sodales
signa sua signa, et non cognoverunt. Ponuntqueenon consulite. Quid, si et ipsis quasi nova et insolita de
invcniunt :ponuntquae prave postea exponunt. Signa, secreto dilecti sinu procedit? Nova plane. Nam ipsa
inquit, sua. Se ipsos cnim in signum ponunt, cum novitas admirationem inducit. Quce est ista quae
ex suae pravitatis rcgula alios metiuntur. Signa, in- ascenditt Attende profectum. In superioribus cus-
quit : quasi dicat, Tantum signa, et non veritatem; todes interpellat, et de visione rogat dilecti. Hic
signa non certiludinis, sed suspicionis. Et non co- ipsis custodibus admiranda prorumpit, et nova sub
gnoverunt. Non enim cognitione, sed conjectura ni- specie. Quidni nova procedat de complexu dilecti?
tuntur. Malignatur inimicus insancto (Psal. lxxiii, ipse est enim qui de se dicit Ecce ego omnia nova :

3-5). Inquo sancto?In Sancto sanctorum; in Sancto facio (Apoc. xxi, 5). Etiam quae nova sunt, ipse re-
qui dicit Quivos spernit, me spernit(Luc. x, 16).
: novat. Puta camiuus est : aurum admove ; si purum
Temerarium est, ut dicit Apostolus, alienum servum est purgatius reddit, et rutilans metallum recentem
Tu ergo quis es qui domiuum
judicare (Rom. xiv, 4). de fornace fulgorem educit. An non caminus Chri-
tuum judiccs? Qui enim potestatem dijudicat, ordi- stus? Ignitum, inquit Psalmista, eloquium tuum ve-
nationem Dei dijudicat. hementer (Psal. cxvm, 140). Hoc camino decocta
8. Denique conqueritur et dicit : Tulerunt a me " non potest nisi nova, et velut altera prodire creatura
homines judicium meum(2). Filii liominum, utquid in Christo. Denique et ipsius dum oraret species
diligitis vanitatem, et quceritis mendacium? Vanita- facta est altera (Luc. ix, 29) : sed tibi altera, cum
tem utiquc diligitis proelalionis, et ideo queeritis in oras, ejus fit species. Nam in se manens unus, in-

preelatis vestrismendacium pravae suspicionis. Vani novat omnia. Altera facta est corporalis Domini spe-
enim tilii hominum, mendaces in stateris (Psal. lxf, cies cum oraret, et voluit per hoc in mente tua ora-
10), mendaces in judiciis. Et ulinam pro minimo tionis commendare virtutem, quod illa sit quee te in
mihi sit ab liumano die judicari, dum eeterni diei intimis alterum faciat, et novum commutet in homi-
exspecto judicium, Cum, inquit, accepero tempus, nem ct meditatio innovet. Nos, inquit Apostolus,
ego justitias judicabo (Psal. lxxiv, 3). Ipse justus Domini speculantes, in eam-
revelata facie gloriam
Judex tempus exspectare se dicit, ut justitias judi- dem imaginem transformamur(ll Cor. m, 18) hoc ;

cet : tempus assumis judicium? Pater

ct tu tibi ante est, in eamdem quam intuemur, transformamur.
omne judicium dedit filio et tu tibi quod non ac 2. Forte et sponsa de speculationis arcano eam,
:

cepisti judicium assumis, et hoc in palrem? Vide " quam intucbalur, sponsi imaginem vestita prodiit
ne forte in eum Patrem, a quo omnis paternitas in Nova plane. Nam sodalium circa ipsam admiratio
coelis et in terris nominatur. Viperea generatio ma- novitatem prolestatur, Quceestista quce ascendit ? ac
trem suam comedit, et dente venenato doctorisvitam si dicat, Non est cum llla sicut heri et nudiustertius.
. corrodit. Non sunt istae filiae Jerusalem, pacis filiae, Non jam amplius circuit civitatem; non discurrit per
sed Babylonis. Quando increpabis illas, et dices : vicos, per platcas, per vigiles. Non crrabunda
vaga-
Fili.ij Babylonis, nolite llere super me, scdsupervos tur, sed itinere directo ascendit. Quoe est in hac
ipsa haec tam subita novitas? Qute eti ista quw
as-
ipsas ilete? Siquidem improperia eorum qui vices
tuas gerunt, in te redundant : ncc est murmur eorum cendit, et ascendit /w
desertum? Dcsertum vere et
contra nos, sed contra Dominum. Parcite ergo a mur- aridum et slerile repulal sceculum omne hoc per

murmuralione, quaenon prodestvobis et aliis nocct. quod asccudit. Et quanani ralione uobis factus dc-
Tu, Domine, serti hujus odor, sicut odor agri plcni, el
quasi ei
tu potius obstrue os loquentium ini-
qua, ct ne claudas ora te canentium. Sed quid jam bcnedixerit Dominus? Quaulos trahit ad se descrli

(_) Vide de hoc loco in Doctr. PP. lib. contra Judic. temerar.

Pathol. CLXXXIV.
 /.) GILLEBERTI ARBATIS 76

hujus odor, et tcnet ne possintavelli? Odor iste est • conversationem sibi in coelo collocant? Sed ipse
odor mortis ad mortem. Inanitas est quam putatis speciali ratione ventus, qui reliquorum ambulat su-
ubertatem. Denique terra sitis est, et imagomortis, pcr pennas ventorum, et spirituum omnium virtutes

sicut dicit Jeremias propheta (Jerem. II, 6). Terra, excedit. Jure ergo ventum eum vocat, et venium
inquit, sitis. Cupiditatcs enim mundanas magis irri- urentem, quod ejus flatu peccati sint in nobis frigora
tat, quam satiat. Infructuosa est ista quam putas resoluta, et captivilas nostra conversa tanquam tor-

plenitudo : et si quid est fructus, id fluxum est, et rens in austro. Hujus se aestu exustos discipuli sen-

mutabilitate sua mortis praefert imaginem. Quomo- serunt cum dicerent ; Nonne cor nostrum ardens
do ubi mortis vides imaginem, odorem vitae senlire erat in nobis dum loquerctur? (Luc. xxiv, 32.) Et
te reputas? Odorcm vitae Ghrisli spirat ubertas. Ipse ncscio si uspiam libentius spirat, quam in castae et
enim est ager vere plenus, ager fertilis, ager cui be- illaesae integritatis deserto et invio. Haec loca libenter
nedixit Deus Pater. Alium praiter istum agrum perflat, et casli corporis animam charitatis fervore

sponsa nescit, sed desertum reputat, et terram» dccoquit, et spirilualibus liquefactam desideriis te-
salsuginis. nues resolvit in vapores, et veluti fumi virgulam
3. Quce est ista quce ascendit per desertum?Bo- exsurgere facit.

num erit certe non fuerit cor tuum in-

dcsertum, si 4. Quce est, inquit, ista quce ascendit perdeserlum

sulcatum inimici vomere non fuerit :ejus irri-

si g quasi virgula fumi? Etbonum desertum caro casti-
guum slillicidiis, impinguatum rore; si non quae talis exhausta et desiccata virtute, quae nullam de-

supcrseminat zizania in te laeta luxurient, imo re- lectationis immundae nebulam exbalet, nec ignem
nascantur quidem quasi fecundo solo. Sterile sit cor exstinguat, sed nutriat, quem Domini flatus succen-

tuum, ne lale vel germen proferat,vel semensusci- dit. Ignis hic aromaticam si invenerit animam, suc-

piat. Anima, inquit, measicut terra sine aqua tibi cendit, el alteram commutat in speciem, et quasi

(Psal. cxlii, 6). lionum desertum talis anima; bo- virgulam fumi exhalat in superiora. Quasi vircjula,
num etiam desertum caro integra, caro intacta, caro inquit, quod per cogitationum disciplinam ab exle-
immundis non exarata concupiscentiis, caro carna- riori sit ad interiora constricla, et ab inferiori ad
lis voluptatis nesciens semina. Qui enim seminat in superiora directa; quasi virgula,quod sese et ad se
carne, de carne metet corruptionem (Galat. vi, 8). ipsam colligat, et supra se porrigat. Sed quid sibi
Bonum denique deserlum alvus virginalis. Talis erat vult, quod illam fumi virgulae comparat? An forte

beatae illius et specialis virginitatis uterus, quem perhoc innucre voluil, quod non sit perpetua ac so-
nullius impudici motus affectionis immundse teme- lida spiritualis hujus suavitatis gratia, et mentis as-
ravit laesio.Caro ipsius sicut terra deserta, et invia, census, sed facile sicut fumus liquescat? Suavis est
et inaquosa, in qua Christus apparuit. Non tamen planc et omnino spiritualis vapor fumi, in quem se

deserta penitus, quae Christum parturivit irrigua C aromata concremata relaxant. Sed ego virgulae isti
:

est, sed fluentis virtulum. Ideo quasi puteus dicitur tcnerae et delicatae turbiues metuo, ne illam vento

aquarum viventium, quae iluunt impetu de -11 Li- rum flabra diverberent, ne circumlerat procella cu-
bano, quod virginalis munditiae candor spirituales rarum, ne tentalionis aura illam dissolvat, et cedat
refundat gralias. Horlus conclusus venter ejus casti- omni vento. Exempla nobis metum suadent. Multos
moniae virginalis disciplina, eo quod iutegritatis enim videmus et dolemus tam insperato cessisse,
sepem carnalis desiderii non dissipaverit ardor : quam subito erupisse. Medilatione subtiles sunt,

proptcrea in talibus irriguus aquis fructum dedit in oralionibus impensi studio, pingues gratia, devotione
tempore suo. Yis audire qualem hacc terra deserta quadam dulci uberes, effusi in lacrymas, cum subito
fructum dedit? Osee te docet, qui dicit Adducet : levis impaticntke occasio quajlibct spirituales has
Dominus ventum dedeserto urentem, et desiccabit contrislat delicias et exhaurit. An non ergo quasi
venas mortis (Ose. xni, 15). Quis alius mortis desic- furaus tam facile evanescens gloria? Jure quasi vir-
cavit venas, nisi Christus Jesus, quem nobis inte- gula fumi lalis ascensio, quae vel propria mutabili-

merati ventris dcserlum l^fudit? Et bene ventus : tatcdeticit, velaccidenti molestiae cedit. Ego tamen
quia Spirilus ante faciem nostram Cbristus Domi- non audeo super Spons» persona fumum pro de- .

nus (Tkren. iv, 20). Denique dictus esl secundus q fectu interpretari. At si tu contentiose resistis, eum

Adam in spiritum vivificantem (ICor. xv, 45). llu- libi do defectum accipere, quem tibi Psalmista com-

jus ilatu aposlolicaj nubcs volanl, quas Isaias mira- mendat : Defeeeruul oeuli mei in eloquium tuum.
tur (Isa. lx, 8). Quid niirum si vcntus dicitur, quem Defeeit in salutaretuum anima mca(Psal. cxviu,
etnubcm legis? Asccndet, inquit, Dominus super 88, s, .

nubem levem(Isa. xix, 1). Nec hic lcvem quasi va-

r
>. Utinam hoc, Domine, defectu attenuentur
gam ct instabilem accipias sed levitalis intelligen-
: oculi mei et deficiant. Utinam boc defectu deticiat

tiam ad spiritualem aptiludiuem trahc, quod COrpus aniraa inea, deticiat el liquefiat, et eloquio tuo cale-

inconuptibile nullam anirace gravitatem allulerit, facta, eloquio vehcmcnler ignito, ab omni crasso
nec depresscril terrcna coramoratio scnsuin inulta, inteilectu in tenuiorem spiritualis habiludinis auram
iino Cuncta cogitantem. An non quasi vcnti sancti laxetur. Ulinam si quid fuerit in rae corpulentae \al.

sunl oinncs, qui spirituali levitate a tcrrenis elapsi, torpulenteej intelli^entise, et bebetis desiderii, in >ub'
 : ;
;

IN CANTIC.Y SERMO XV. 78

tilioris gratiae usum deticiat, et attenuatione qua- cila cohihet appetilum : sed alterius est suavitatis
dam, et acumine spirituali a crassitudine sua verta- et gralias, quaudo charitalis ardore liqucscens cras-

tur in virgulam funii. In talem ulinam deticiat fumum sum omnem et carnalem nescit affectum. Quid vero
nimse mese virtoa : et non dotieiat sicut fumus, ne thus? Nonne ipsum est odoris exigui, dum inte-
dii-.u, Defeceruni sicut l^> fumus mei (Psal.
dies gritas illi ct corpulentia sua manet? Cum vero
ci, 4;. Aliud est omnino ita deticere sicut fumus, ut flammis suhactum eftluere cceperit, in odoriferos
omnino non sifi : alind ita deticere, ut sicut fumus totum fumos cxspirat. Simili ratione nonne lihi vi-
attenuatus animo, et spiritualis sis. Bene defecerat dclur crassa et pigra oratio, et corporea quadam
Psalmista, cum diceret : Concupiscit et deficit ani- tarditate segnis, igniti et intimi eloquii si non fucrit

ma mea in atria Domini \Psai. lxxxiii, 3). Quo- virtute succensa? Utique in thure ego accipio ora-
nam eniin modo non dclicit, quein Christus intlam- tionis materiam, ct in fumo gratiam Dirigatur, in-
mat? Jgnis ipse est, sicut scrihitur, et iynis consu- quit, oratio mea sicut incensum in conspectu tuo
mcns (Hebr. xu, 8, 29). Qui, inquit, approximat ad (Psal. cxl, 2). Nescit itinere directo ad Deum ire

me, approximat ad ignem. Quis milii dahit, ut liunc oratio quae succensa non fuerit. Oratio quae frigido

possim ignem ligare in sinu meo, ut intlammet cor fuerit de corde expressa, suhito relahitur nec po- :

meum, renes commulet, et ad nihilum me redigat? test csse perpetua, quae non est prompta. Vim pa-
Jure qua-i virgula fumi asccndit, quae de calore |J titur, et non est sui juris. Sed nec sui juris est plane
processit cuhiculi, de Verhi igniti complexu. Suaves succensa oratio. Illa contra conatum reprimilur
tua tlamma, Christe, vapores evomere solet, et odo- ista supra conatum ahripitur. Illa conatur, et re-
ris aromatici fumum producit. Quasi virgula, in- cidit; ista praeter conatum ascendit. Illa violenter
quit, fumi cx aromatibus. Et fumum lego, qui de dirigitur ; ista voluntarie fertur. Illa vix exhihetur
Leviatan ore procedit (Job xli, 11). Et item fumum ista nec cohihetur. Illa lahoriosa; ista lihera. Illa

de puteo ahyssi prodeuntem (Apoc. ix, 2) : sed non tristis ; ista laeta. Illahona sed ista optima. Denique
;

ihi virgulam, non aromala lego. Nihil ihi directum, est oratio temperate mcdia inler frigidam et fer-
nihil dulce ; scd horror summus, et ordo nullus. vidarn, illam excedens, sed non accedens ad istam.
Fumus erroris est, qui de puteo procedit ahyssi. De Et, ut sic dicam, prima coacta est ; secunda, di-
hoc fumo impii dixisse leguntur : Funius afflatus est recta; tertia, ahrepta. Prima, ut sic dicam, sitiens;
nuribus nostris, el scrmo scintillce ad commovcn- sccunda, sobria tertia ebria est. Ista enim est, quae
;

dum cor nostrum (Sap. II, 2). Meis utinam, Jesu mente excedit Deo ideo ascendit quasi {virgula
:

hone, narihus fumus aftletur, qucm tuus ignis agit : fumi ex aromatibus myrrhce el thuris et universi,
et de camino tuo sermo scintillae ad commovendum, inquit, pulveris pigmentarii.
imo et ad commutandum cor meum. Ignis tuus ignis 7. Mire in pulvere pigmentario humilitatis ex-
cousumens est : vitia si invenit consumit, et con- **
pressit virtutem, quod ea de magnis meritis nil

fessionis fumum emiltit. Scd non fumus ex aro-

iste magnum sentire noverit, non altum sapere : sed
malihus. Qui tangit, inquit, montes, et fumigant humili aestimatione reliquarum -1© attenuet merita
(Psal. ciii, 32). Bonus ignis qui tumores extenuat virtutum, et earum soliditatem quasi ad quamdam
animorum, ct atlactu suo elationes terrenas per pulveris exiguitatem deducat. Et bene post ora-
emissos poenitentiae fumos evanescere facit. Sed al- tionis commendationem sub pigmen- tigura pulveris
terius odoris et gratiae fumus est, quem aromata tarii de humilitate subjunxit. Oratio enim humi-

virlutum cremata refundunt. lgnis iste, ignis quem liantis se, nubes penetrat Eccli. xxxv, 21) imo :

Dominus misit in tcrram, et voluit vchementer ac- sine humilitatis gratia oratio quantumlibet acuta,
cendi (Luc. xn, 49), non tantum vitia consumit, sed hebes tamen est ; et tristem refundit odorem elalae

virtutes ipsas in suavioris gratiae affcctum commu- myrrha castitatis , neque bene fluxos carnalium
tal. Aromata cum integra sunt, olent suaviter; sed restringit motus cogitalionum continentiae myrrha,
hoc igne liquefacla alium longe spirant odorem. quae animum in superbiae fumum lascivire permittit.

6. Hujus odoris fragrantiam senlientes in sponsa Contritione multa pigmenla rediguntur in pulverem.
sponsi sodales mirantur et dicunt quoniam cor conlritum et humi-
: Qua; est ista, Et bona contritio,
qua; ascendit per desertum quasi virgula fumi ex n hatum Deus non despicit (Psal. l, 19). Bona plane
aromatibus mijrrhw et tkuris, et universi putvcris conlrilio, quae nihil relinquit indiscussum nihil ,

pigmentarii? Hahes in myrrhaconlinenlia: virtutem tumidum, nihil non humiliatum, nec in virtutibus
in tliure, orationis studium, in pulvere pigmentario, ipsis juslitias ipsas dijudicat, et arguit non modo :

inler virtutum copias cordis contrili humiliiatem. Et de peccato, sed de justitia, et de judicio. An non
bona myrrha, quae carnalem petulanliam reprimit, quasi comminuitur quod redarguitur ? an non quasi
et tluxos motus lascivire non sinit, et carnem non humihatur jusiitia quae dijudiealur? In veritate,

csse carnalem compellere nililur. Sed continenliae inquit, tua humiliasti mc {Psal. cxvm, 7B). Non
noslrae myrrha corpulenta videtur, et minus casti- omnium est hoc dicere. Intirmiores m vanilate sua

gata, et quasi vicina carni , nisi fuerit hoc igne humiliantur ;

perft;ctiores , in vcritatc Dei. Non
ccelcsti, hoc amoris divini fervore liquefacta. Boua potest vanitas vcritatem dijudicare, scd verilas va-
cjuidem continentiae myrrlia, quae pergentem ad ilii- nitatem, et veritas vcritatem. Spiritus enim diju-
 , :

79 GILLEBERTI ABBATIS 80

dicat omnia. Quod humano solidum et integrum * fectui. Molestus stimulus carnis, sed non charitatis.
videbatur judicio, cum venerit spiritus verilatis Et passio amara, et discussio severa utraque vir- :

evacuat et comminuit illud. In spiritu enim vehe- tutcs humiliat.

menli conterunlur virtutum pigmenla in pulverem, 9. Scd omnia dulcius et efficacius prodeunt de

et justitia judicatur. \In turbine, inquil Job, conte- camino quodam succensi amoris. Flamma haec non
ret me : in turbine spiritus sui , spiritus vehemcn- modo virtutes 47 humiliat, sed etiam immuiat, et
tis, in turbine spiritum meum abripientis. In hoc in novam convertit speciem, et de spirilualibus spi-
turbine conteret me, et multipicabit , inquit, vul- ritualiores facit. Continenliae myrrha, orationis thus,
nera mea (Job. ix, 17). Integra mihi videbatur, an- et in pulvere pigmentario, omnium humilis con-
tequam vcniret spiritus vehemens, justilia mea : sed scientia virtutum, omnia magis serenum producunt
ipse dijudicat, ipse conterit, ipse vulnerat, et mul- vultum et gratam speciem, cum de hac prodeunt
lipliciler confringit bonorum praesumptionem meri- officina. Bona enim contritio, sed concrematio me-
torum, sauciam et languidam humanam docet esse lior. Suavis pulvis pigmentarius, sed fumus excellit.
virtutem. Nescio enim quid magis suave et spirituale magis in
8Utinam mihi hoc modo conteri obveniat, redigi fumo quam in pulvere significatur. Ideo quodam
in pulvcrem omnium bonorum affecluum piarum ,
igniti verbi beneficio inter sponsi flagrans amplexus,
meditationum. Utinam, Jesu bone, lurbo spiritus B de pulvere pigrnentario in fumi tenuitatem liquescit
tui talem animae meae pulverem afflet de plaleis de humiliatarum pulvere virtutum in fumum gloriae.
cceleslis Jerusalem, ut in hoc pulvere calefiam, iu Qualis est, putas, pervcnlio ; cum lam delicatus sit

pulvere sedeam, in pulvere dormiam, sed pulvere ascensus ? Quo tendit quae talis ascendit ? Quantus
pigmenlario. Beatus qui in hoc pulvere moratur; cui deliciarum est locus , in quem ascensiones istas
suaves, et spiritualiter pulvereae cogitationes undi- disponit? Lectulus forte dilecti est. Nam ad illum
que allabuntur. Expcrgiscimini, inquit, et laudate, praecipue sponsa debet aspirare. Ita plane est. Ideo
qui habitatis inpuivere (Isai xxvi, 19). Denique et sequitur : En lectulum Salomo?iis sexaginta am-
sponsa de fclici expergefacta somno, quasi virgula biunt ex fortissimis Israel. Et pulcher ordo, ut de
fumi exsurgit ex aromalibus universi pulveris pig- lectulo ad lectulum veniat : de lectulo suo, de cubi-
mentarii. Universi , inquit. Et veritas ipsa bonorum culo matris suae, ad sui lectulum Salomonis. Nec
universitatem operum ad quemdam le docet pulve- minus congrua varietas quod deliciis istis immiscet
rem el velut sterilitatem dcducere. Cum omnia fece- fortia, et lectulum suum Salomon tam munita cus-

ritis, inquit, dicite : Servi inutiles sumus ; quce de- todia vallat. Sed verbi proruentis jam reducamus
buimus facere fecimus (Luc. xvii, 10). Felix qui habenas, novo capitulo novum dedicaturi sermonem,
tantum et talem sibi colligit pulverem, ut qiue juben- praestanle Domino nostro Jesu Chrislo, qui vivit e l
lur faciat omnia, et reputct quasi nulla : qui uni- ** regnat in saecula saeculorum. Amen.
versa bona quae colligit, per humilitatem illa conte- SERMO XVI.
rit. Paulus ad Corinthios operum suorum aromata Lectulum Salomonis sexaginta ambiunt ex fortis-
multa enumerat : In itineribus, inquit, swpe ; peri- simis Israel. (Cant. iii, 7.)

culis fluminum ,
periculis latronum, periculis ex 1. quam delicata sponsa ascendit, quam pene
geuere, pericuiis ex Gentibus, pcriculis in mari, sine mole corporis, et quam penitus sine corru-
periculis in civilate, periculis in solitudine,pericu- ptione carnis I Quaenam erit corpulentia, ubi fumo
iis in falsis fratribus. Quid deinceps? Quotidiana conferlur? quae corruptela , cuin illum non caro
ejus soliicitudo omnium Ecclesiarum. Quis, inquit, fhixa, scd aromata cremala exhaleut ? Delicate as-
infirmatur et ego non infirmor ? quis scandalixatnr cendit, et digna lectulo Salomonis. Esther et lotam,
et ego non uror? (I Cor. xi, 26, 28, 29.) An non ve- et unctam lego, ut regios unguenti suavitate mulce-
lut quemdam bonorum operum pulvcrcm libi colle- ret amplexus (Esther n). Haec vero jam unguentis
gisse videlur Apostolus hsec et hujusmodi plura per- non utilur in sponsi gratiam, sed liquefacta effecta

currens? Vis adhuc sublimioies aliquas virtutum ejus est odore ipso unguenti. Sed non omncs verbum hoc
species audire ? Veni cum illo ad visiones ct revela- capiunt, non omnes his possunt deliciis perfrui. Si
tiones Dei, ad raplum in paradisum, in tertium CQB- Q oinnes fruercntur, omnes fraudarentur : et in hoc
lum, ad beatam illani ignorantiam nescientis utruni est et pulchra varietas, et pia charitas, quia ahus
in corporc an cxtra corpus exlasis illa facta fuerit, esl qui fruitur, alius qui tuetur. In hoc aliorum et

non jam pulvis, sed funius. Sed ne tamen fumo liuic quod aliorum sunt munita cus-
tuta, et laeta sunl otia,

spirilualiscontemplationis sc jactanlia' tuinus immis- todia. Ideo lcctuluni Salomonis sexaginta ambiuni
ceat, audi quid sequilur. ISc magnitudo rcvclatio- cx fortissimis Israel. Non vult Salomon noster lectuli
num extollat me, dalus est mihi stimulu» carnis sui turbari delicias, duices attenuari aftectus, ne at-

meee (II Cor. xn, 1-7). Paulus stinmlatur ne cxtolla- tentari quidem : pacata diligit qui pacificus dicitur.
tur : et quomodo qui hffiC audis, refugis stimulari ? Quis nosier Salomon,nisi JesusChristus?Ipse esl pu
quoniodo tc ipsum inler ubertalcm donorum aut con- noslra, ipse qui fecil utraque unum {Ephes. n, 14).

tererc dcsinis, aut conteri non sinis ? Molestus sti- Ipse paciticavit sanguine suo non modo quae in tcr-

jnulus, scd tamcn vcxatio preeslat humilitalcm pro- ris, scd quce m ca-lis sunt {Coloss. i, 20). Disci-
81 IN CANTICA SERMO XVI. 82

plina pacis nostrae super eum (Isai. liii, 5). Disci- * Dco, et confinium cum mundo; confiuium cum spi
plinam debitse nobis poen;e sustinuit, ut nobis justi- ritu, et confinium cum carne. Et si quibusdam di-
ti.e paccm refunderet. Ipse punitus, tu repropitia- Ctum est, Vos non estis incarne, scdin spiritu(Rom.
tus : et ut punitus, sed poena tua pacem tibi parlu- vui, 9); eonfines tamcn sunt carni vel propter sub-
rire non potuit. Hostia immunda contaminatos mun- stantiae naturam, vel propter carnis curam. Hostis
dare non poterat, non modo alios, sed ne se ipsam ergo carne nostra quasi castro utens, regiones spi-
quidem. Disciplina ergo super nos, sed non erat illa ritus de vicino infestat, et de contermino praesidio
nobis ad pacem disciplina. Erat in nos morlalitatis insidias machinatur. Sed erit iste, id est Christus,
et aftlictionis illata sententia; sed non eral injustitia pax, cum Assyrius calcaverit fines nostros. Ille Sa-
revocata. Tu quidem judiciaria sententia ligatus, lomon noster, pacificus noster; qui prsestat nobis
sed tuus non erat solutus reatus : et peena erat, et pacem super pacem; pacem cum Patre, pacem ab
pax non erat. misera et gravis disciplina super fi- hoste; ipsc ponet fines nostros pacem (Psal. cxlvii,
lios Adam ! conteris et non protegis ;
punis et non 14). confinium et continium, quantum discrcpatis
purgas; consumis, et non concilias; consumis, sed ab inviceml quantis tuabundas gaudiis, et quantis
carnis substantiam, non culpam. Quid tibi et paci? tu es vicinum et obnoxium scandalis! finis et fi-

Quando pacem confercs, cui est cum peccato com nis! tu quam laete teneris, et tu quam laboriose
mercium? quando conferes, graliam, quae non aufers B regeris Utrobique Christus limes est medius isthinc ! :

culpam? Justilia enim et pax osculatae sunt (Psal. separans, illinc ftederans isthinc inchoans, illinc :

lxxxiv, II). Disciplina pacis nostrae super eum, qui consummans. Sapientia enim attingit ab hoc fine
nobis attulit fructus pacatos justitiae. Dictus est ille fortiter usque ad finem illum, disponens in illo fine

solus Salomon noster verus pacificus, quod in die- cuncta suaviter (Sap. vm, 1). Finis ille lectulus est.

bus ejus orta nobis sit justitia, et abundantia pacis Ideo de muliere forti dicitur : Procul et de ultimis fi,-

(Psal. lxxi, 7). Abundans vere pax, quae non modo nibus pretium ejus (Prov. xxxi, 10). Pretium ejus
prseterita suffecerit repropitiare delicta, sed omne est ;
propter quod ipse se impendit, quod ipse se aesti-

etiam abundet in saeculum. Abundat enim donec mat, quo ejus expletur aviditas. Quid id aliud est,
auferatur labor mutabilitatis nostrae, labor mortali- nisi sponsi amplexus et lectulus? Ultimus finis est,

tatis nostrae, alternantium labor defectuum. Vere ultra quem non potest aviditas extendere, nec fa-
se
abundans pax, quae non est data ad mensuram me- cultas comprehendcre sufficit. Finis est, ubi ipse a
riti. Non enim meritum invenit, sed contulit. Quo- te deficis, ubi exhauriris, ubi alius esse incipis, to-

modo non abundans pax, quae et remisit -18 offen- tus in Christo, et solus in te Christus. vera pax,
sam, et priorem cumulavit gratiam? Erat liomini et plena pax, quando de regno Dei tollentur scan-
primo in paradiso pax, ut non posset invitus abduci :
Q dala; quando non erit limor in finibus nostris;
sed non erat virtus, per quam postea posset, cum quando non erit tinis et finis, sed unus tantum iinis,

vellet, reduci. Eral gratia, ut posset non exire; sed. et supradictus finis. Finis Deo fcederans, et confor-
non erat ut posset, cum vellet, redire. Modo pax mans tantum : finis lectuli gaudiis fruens, non gla-
uberior in gratia Christi, quae post iteratos excessus diis agens.
ultro offertur, et pcenitentes non repudiat, sed re- 3. Nunc vero ut quieta sint quantulacunque sunt
vocat. Bene pax abundans, quae nulla potest exhau- lectuli gaudia, necessaria quidem est custodia ibr-
riri injuria, paratior ad veniam quam ad vindictam. tis. Ideo lectuhtm Salomonis sexaginta ambiunt ex
Pax haec a remissione peccatorum incipiens, usque fortissimis Israel.Et in Evangelio habet : Cum fortis
ad divinae participium abundavit naturae. Qui enim armatus custodit atrium suuni, in pace sunt ea qure
adhaeret Deo, unus spiritus est (/ Cor. vi, 17). possidet (Luc. xi, 21). Uberior hic commemoratur
2. Vides quanta repropiliationis abundantia, ut custodia, quia ubcrior est gratia lectuli quam atrii;

non jam pax cum Deo, sed magis unitas cum eo dici et sponsae sollicitudo major quam possessionis. Et
possit. beatum confinium, ubi sublatus est inimi- ad porlam paradisi angelicam custodiam cum gla-
citiarum paries medius! Beatum quidem confinium, dio flammeo positam lego (Gen. m, 24). An non
sed nondum tutum. Adhuc hostis noster hos tentat quidam paradisus lectulus Salomonis? Lectulus, in-
pervadere terminos, fines convellere. Est nobis in quit, noster floridus (Cantic. i, 15). Dcnique ipse flos
Christo pax cum Deo Patre, sed nondum pax ab campi, ipse lignum vitae. Bene paradisus deliciarum
hoste communi. Abundabit autem pax haec, donec lectulus talis. Vides quomodo amplae deliciae arcta
destruatur novissimus inimicus, mors. Interim etsi cinguntur custodia? Lectulum enim Salomonis am-
non est pax ab ipso, protectio tamen est contra biunt scxaginta fortes ex fortissimis Israel. Non
ipsum. Erit ipsc pax nostra, cum Assyrius venerit multum nunc de numcri hujus dispulo ratione : illos

in terram nostram, et calcaverit in finibus nostris. tamen videtur signare, qui praerogant et justitia ope-
Proximos sibi potest Assyrius fines infestare spiri- ris, et notilia legis. De fortibus Israel sunt, qui lide
tuales, ultcriores non potest : calcare potest, sed fortes sunt, qui stant in fide, et viriliter agunt; qui
stare non potesl in finibus nostris. Erit enim Chri- omnia possunt, sed in eo qui eos confortat Cbrisl is.

stus pax, cum calcaverit in finibus nostris Assyrius. Malc H* fortis est, qui advcrsus scientiam Dei se
Habemus confinium et confinium : confinium cum exlollit; qui adversus illam inflexibilis et rigidus
83 GILLEBERTl ABBATIS 84

est : cui fortitudo lapidum fortitudo ejus, et cor ejus ctum extollentem se adversus scientiam Dei (//
A
seneum ut nec vexalio det intelloctum auditui ejus
;
: Cor. x, 4, 5). Versatilis sit in manu tua gla-
quales denique sunt quibus Paulus ait, An cemula- dius spirilus, ut ad omne quod tibi emergit ne-
mur Dominum? Numq uid fortiores illo sumus?(I Cor. gotium famuletur; nec te destituat sermonis sacri
x, 22.) Non est de forlibus Israel, qui cum vulne- facultas, cum temporalis et subita deposcit occasio.
ratur non dolet; cum verberatur non senlit, stupi- In labiis tibi sit, non in foliia verbum validum et ef-

dus manens ad omnes stimulos anticipitis gladii verbi ficax : Labia enim, non folia, sacerdotis custodiunt
penetrabilis, et gloriatur si contra sapicntiue stimu- scientiam. Gladius verbi tibi sit a latere, non in late-
los calcitret. Non talis Maria, cujus animam, ac si bris : proximus tibi sit. Accingere eo super femur
mollem materiam, gladius pcrtransivit. Me utinam tuum, ut potens sis et promptus, et exhortari in
facile oblineat verbum validum; in me opcretur doctrina sana, etcontradicentes redarguere. Non tibi

ejus efficacia, et animam meam hic penetret gladius, sit ensis sub femore, et verbi sacri studium carnis
ut et ipsa quasi in gladium convertatur contra spi- prudentiae non supponas. Uniuscujusque ensis super
rituales pugnatura ncquitias. femur suum (Cant. m, 8). Alii datur sermo scien-
Quid mittis manum ad fortia, qui ex fortissimis
4. tiae, alii sermo sapienliae, et unicuique doctori sua

non es? Custodiam utquid suscipis, qui desidiam datur a Spiritu gratia (/ Cor. xn, 7 10). Uniuscu-
non excutis? Quid lectulum ambis, qui gladium non g jusquc ensis super femur suum : ut ubi est tentatio-
habes; aut si gladium habes verbi, habes illum in nis occasio, ibi major verbi praeoccupatio fiat, com-

vagina [al. pagina], non habes in lingua? Non tenes monitio crebrior. Uniuscujusyue ensis super femur
manibus linguae, verbi Dei versatilem gladium. Vo- suum : ut se ipso primo corripiat, se ipsum custo-
lubilis est sermo, spirilus flammeus cst sed ncscio diat, se ipsum dijudicet. Docet te Paulus quasi super
:

quomodo contra naturam suam pigrescit in manu fcmur tuum ensem habere Considera, inquit, te :

tua : rcstringitur et hebctatur, qui acutior est et pe- ipsum, ne et tu tenteris. Ensis cujusque super femur

netrabilior omni gladio ancipiti. Non est velox ver- suum, propter timores nocturnos, proptcr lapsus su-
bum in ore tuo non currit velociter
; ; non est ver- bitos, praoccupatos casus. Quasi timorem noclur-

satile in manu tua pro varietate negotii, quod tamen num Apostolus innuit dicens : Si prceoccupatus fue-

ad omnes spiritualis certaminis usus abundat. Quid rit homo in aliquo delicto (Gal. vi, 1). Nocturnum
tibi usurpas officium, cujus usum non habes? Omnes est enim quod improvisum est, quod subitum :

tenentes gladios, et ad bella doctissimi (Cantic. m, nocturnum 50

ctiam quod insidiosum cst. Ideo
8). Sine causa gladium portas tu, qui bellandi sufii- dicit Ut non circumveniamur a satana. Non enim
:

cienter non habes peritiam : aut si doctus es belli- ignoramus insidias ejus (IlCor. n, 11). Idem Paulus
gerare, magis te exerces ad negotia saaculi, quam ad alibi timebat a limore nocturno. Timeo, inquit, ne,
ne gotia Christi ; forensi jure plus uteris quam ec- C sicut serpens seduxit Evam, ita corrumpantur
clesiastico, plus saeculari quam spirituali certamine sensus vestri a simplicitate, quce est in Christo (II
calles. Paratum vult virum ecclesiaslicum Princeps Cor. xi, 3). Bona simplicilas, ubi Christo adhaerens

Ecclesiae, paratum eum vult ad reddendam rationem unus est cum illo spiritus. Simplicitas est ubi unilas
de ca, quae est in nobis, fide el spe (/ Petr. m, 15). est : simplicitas est, si jam non ipse vivis, sed vivit
Et quoniam paclo piger et impcritus ad ista gloria- in teChristus; si te devoret sapicntiaDei, si te spiri-

ris, si prompte respondcas de jure publico? Decen- tualis absorbeat laetitia, et intimis recondatur vis-
tius multo in ore clerici, in ore monachi sacra quam ceribus. Et ubi est tanta simplicitas nisi in lec-

srecularis littera sonat. Quid in Jerusalem vis loqui lulo?

lingua a?gyptia? Non sic Isaias. Erunt, inquit, quin- 6. Vniuscujusque ensis super femur suum. Super
que civitates in terra /Egypti loqucntes lingua Cha- femur, non proptcr femur, sed propter timores noc-
naan [Isai. xix, 18) scilicet quia pcnilus hebnoa
: turnos: forte quia non est illis colluctatio adversus
non poterant, ca loquerentur qu;e est vicina he- carnom et sanguincm, qui signatur iu femore, sed
brroar, quia lingua sancta non polcrant, vel ea lo- advorsus mundi rectores, lcnebrarum harum (Ephes.
querentur quse sanotse aftims est. Quid vis media ex vi, 12). kleo propter timores nocturnos,coxx[va spiri-
parte loqui azolice, qui judaice debes? Sic enim lia- r» Luales aequitias. Quanto feliciorem sortita esl luc-
bes in Esdra (// Esdr xui, 24). Loqucrc liuguis tam, quae Salomonis conlineris in lectulo? non con-
non hominum, sod Angelorum. Angolus enim Doi tra carnales nequitias, noc contra spirituales qui-
es, qui sacri profiteris verbi niinistorium. Labia dem, scd cum spirituali helitia, cum Salomone, qui
cnim sacerdotis custodiunt scictitiam, ct legem /v- paoitici uomine prserogat. Ideo pacifica eolluctatio
quirent ex ore ejus, quia angelus Domini exerci- cum nomen, et sapientia per-
ipso.Et pacifici 1

tuum est (Malach. II, 7). sonam Salomon gerit. Ama, inquit, sapicntiam
5. Evangolico cx toto loqucro, qui vir evangolious ct amplexabitur te. Amplezus, colluctationis quam-

es. Sermo crgo tuus lrgein redoleal, Propholas, dam speciem praefert. Amplexare, ut amplexetur tc.

Apostolos; corum verbis liuguam luam exacue, Glori/icaberis al> ea, cum illam fueris amplexatus,
inutua ex eis arma polentia Deo, ad (lcbollan- sicul dicil in Proverbiis (Prov. iv, 5-8). Ainpleelerc
das munitiones, ad redigondum omnem intelle- verbum, utere eo sicut iu lectulo, non sicut in bello.
 ; ;

85 l.N C.YNTICA SKKMO XVI. 86

n lectulo Iocus est non cnsihu?. sed amplexibus * qui pcccata nostra tulit in corpore suo, ut peccaitis
Btrietis. Noli fortis esse, ne tibi foris esse contingat. mortui, justitiffl vivamus (/ Petr. n, 24), Tu enim
eni
In'us utero verbo, non quasi gladio, sed quasi quod seminas, non vivilicatur, nisi prius moiiatur.
sponso, ut verbo ipse oblucteris. Oblucteris veri- In hoc resuscitato inlelligimur *>l omnes, et ideo
tate ipsa, non contra errores oblucteris ot vitia ; communis resurrectio bsec. Sed privata qusedam in
aliis hoc munus et ofticium relinque. Quid tibi lectulo Salomonis gratia, et solius sponsoe proeroga-
cum contlictu, cui totum de affectu constare tivce servata.
debet?Qiue sponsa non disputantis et conlli-
est, 8. Eliam nunc si quis matris nostrae (conventus
gentis sectatur negotium,
sed otium amplexan- htijus sancli), vidiue apud quam utcumque susten-
tis. Alii lectulum ambiant, tu cupitis amplexibus taris, Jesu bone, si quis lilius ejus moritur, tu re-
fruere. suscita. Mortuus est qui vel tsedii, vel desperationis
7. Quid tamenquod de ipso leetuli nobis ap-
est inole obruitur, in quo niliil et vividiae devotionis,
paratn quod ejus vel in modico depromit
nil dicit ? fervidi spiritus : qui et si legis praecepta non deserat,
delicias ? Forte verbum boc verbum ineffabile est, et intra Regulae gremium se concludat, frigido tamcn
et quod non licet bomini loqui. Qui experitur, in- et moribundo languet affectu, in opere sancto suave
et tantisper dum experitur, ne memoria Ordinis tristis exanimat
p nil sentiens. Totius illum
telligit :

nuidem pneteritas integre recenset delicias. Quod facies. Molli et femineo matris est sinu fovendus,
potuit Scriptura expressit. Lectulum dixit, et lectu- ut non exasperatus abundantiore tristitia absorbea-
lum Salomonis. Satis dictum est, sed sapienti. Et tur. Non expedit ei extra materni sinus ambitum
thronum lego Salomonis (III Reg. x, 18-20), el fer- reperiri, ne forte non tollal illum verus Elias in cu-
culum (Cant. in, 9) sed utrumque ambkioso ex- : biculum suum. Quos resuscitat Ghristus, mulierum
structum apparatu, et sicut regias decet delicias. ubique fletibus donat. Sic viduce filium (Luc. vn,
Numquid ergo lectulum intelligemus neglectum ? 12-15), sic sanctarum fratrem mulierum (Joan. xi,
Absit : sed sufticiebat scribenti, ut lectulum diceret, M-44), parentum precibus suscitavit puellam
sic
qui spons.-e loquebatur. Illa
enim nihil in lectulo di- (Luc. vm, 49-55). Tolle, bone Jesu, et hunc mor-
Jiget nisi quodquod in eo copia sit
lectulus est, et tuum nostrum de matris gremio. Regularis haec et
suum amplectendi Salomonem. Magnum ct multi- exterior observantia neminem ad perfectum adducit.
plex mysterium reperies in leclulis per omnem Introduc illum ad molliorem lectum melioris spei,
Scripturarum textum, sed non est comparatio ad per quam approximet Deo. Experiatur quod exspec-
lectulum Salomonis. Est lectulus, quem sibi Job tatquoniambonus Dominus cxspcctantibus se,animae
sternit in tenebris (Job. xvn, 13); el est lectulus, i» quaerenti illum {Thren. iu, 25).Uniushorae experien-
quem David rigat in lacrymis (Psal. vi, 7) est lec- : tia, multorum temporum labores exhilarat. Tunc
tulus, in quo languens dccumbit (Matth. vm, 6) redditur matri quem illa prius amiserat, dum non
•et est lectulus, in quo defunclus resurgit (Marc. v, teneret ejus affectum, sed mortuam devotionem de-
40). Talis Elisaci, talis lectulus Eliae. Uterque de- fleret. Novus redit ad nos, postquam tu illum te
functum hospitae mulieris filium in lectulo suscita- ipso vestisti. Ideo te super ipsum expandis, ut quod
vit (IV Reg. iv, 32-37, et /// Reg. xvn. 17-23). Ille est in eo foedum, operias ;
quod nudum, vestias.
expandit se super mortuum, iste incurvavit. ,Unus Bonum hujuslectuliusus, qui brevi hora in tempora
in utroque Christus. Ille exinanivit se, ut formam sequentia vitalem alacritatem transfundit. Major in
servi susciperet, et aeternitatis suae longitudinem Salomonis lectulo gratia, in quo sponsa matrem
intra tcmpofalis brevitatem naturae contraxit. Ipse carnalem derelinquens, perpetuo jure dilecto adhae-
expandit se, cum Spiritnm sanctum abunde in no- ret, et unus cum illo efficitur spiritus.

bis infudit. Sinus ille matris defunctum premere 9. Bonus ergo lcctulus, in quo nullus languor es
poterat, non viviticare. Littera enim occidit, spiritus nisi forle languor amoris : qui non versatur in infir-
autem viviticat. Sed verus Elias illum in ccenacu- mitate, sed in jucunditate. Bonus lectulus, qui noji
lum lulit, ad spiritualem provexit intellectum. Fri rigatur lacrymis, qui non in tenebris sternitur, qui
gidus erat litterae sinus, nec poterat ejus intelligen- D nihil habet in se triste, nihil tenebrosum, sed totum
tia vitalem spirare calorem. Bonus Eliae lcctulus, lux et lsetitia est : qui uon indiget tapetibus de
qui defuncto vitae calorem infudit. Justus ex fide JSgypto, quibus in Proverbiis mulier hserctica lec-
vivit (llehr. x, 38).
Ideo tribus metitur vicibus, ut tulum sternit (Prov. vn, 16). Nihil enim in se habct
Trinitas cognitionem conferat, et dividat mensuram lectulus Salomonis alieni ornatus ;
nihil picti, niliil
fidei. Plangit lex litterse sensum exstinctum, seusum mundani ; sed totum sancta voluplas et solida vcri-
carnalcm : sed Ghristus hunc sensum tulit, spiritua- las. Magnum et variuin sacramenturo in sanctorum
lcm rcstituit. Novum ct vitalem intellectnni reddidit lectulis ; sed sponsae lectulus huic vnlet comparari.
ptterae, quem suum verc agnoscat ipse Elias, qui In leciulo suo quem queerit dilectum non invenit
• restituit omnia , et nova facit : et Paulus legi se ideo surgit ct oircuil donec ad istum pertingat. Fes-
mortuum dicit, ut vivat in Christo 6Y«/. ( n, 19, 20). tina, filia, sacrata virgo, festina istam ingredi re-
Bonum est, ut et tu moriaris non modo veteri legi, quiem. Noli strictas in circuiti enscs vcreri, Enscs
sed et veteri homini, ut suo te vivificet in lecto, isti, enses verbi super femur, et propter timoresno-
 GlLLEBERTl ABBATIS 88
87
commoditalem, ut vel pauca inflectant capitula. Sa-
cturnos, vel carnis configunt lasciviam, vel timidi fl
quidem in aliis te pientibus et insipientibus debitor est Christus. Nihil
cordis abscidunt ignaviam. Hoc
:

transflxa no- vobis imminuitur, si aliis pro suo sensu abundet.

vero suavius vulnerant, ut charilate
Estote contentee lectulo inferioribus vel ferculi
cturnum ignores timorem, nec quidquam habeas
fri- :

sed tola transeas in affec- permittite usum inservire. Ulius gratia parcior, hu-
gidi timoris admixtum ;

jus popularior. In includitur, in isto ingreditur

tum igniti amoris, qpiae in solum amoris es usum
illo

lacum ascensura stratum di- Christus. Vobis se uberius et quadam specialitate

dicata, et in charitalis
iudulget sed lamen alias non obliviscitur, quse ve-
lectum Salomonis veri Jesu Chrisli, qui vivit :

lecli,
stram nondum valent ad mensuram pertingere. Po-
et regnat per omnia seecula seeculorum. Amen.
testis et vos ferculi participare sacramenlo et vice
SERMO XVII. perfungi, si Sponsum quem inclusum tenetis, ad nos
Ferculum sibi fecit Salomon de lignis Libani. quasi reportetis. si deferatis pacem, si annuntietis
(Cant in, 9.) bona, si gaudia foris preedicetis quae intus videtis.

sponsee Christi, au- Quidni ferculum erant,dequibusinEcclesia canitur :

1. Audistis, sacrae virgines,
pacem etilluminantes patriam ? (In Offi c.
« Portantes
distishesternosermone dclectulo vestriSalomonis
de Apost.) Sed nemo vel preedicationis officium as
ulterius hodierno pergitis quaererc de ferculi sacra- g
sumat, nemo sibi sumat honorem nisi vocatus a Deo
mento. Omnes vultis hujus Cantici sermones ad
(Hebr. v, 4). Quid te ipsum super candelabrum ponis,
amoris usum deflectere, et ad vestras interpretari
qui te ipsum non accendis? llle te ponat in sublimi,
delicias. Vobis solis htec putatis esse conscripta
qui lucernam te fecit. Per illum ascende, qui te ac-
carmina ? Nullus sapit vobis sermo, qui non amato-
cendit. Denique nemo se ipsum ferculum facit, sed
riis vernet affectibus et dulcem charitatis odorem
ergo et hic aliquid quod amatorium ipse Salomon fecit sibi ferculum de lignis Libani.
aspiret. Habetis
de ferculo vobis alludit sermo Est et ferculum, si quis non solum in ore, sed et
sonat blandimentum :

Nullam vobis residere patitur dilectus ex- in corpore suo Christum portet. Glorificate et por-
divinus.
tate Christum in corpore vestro, dicit Paulus (/ Cor.
cusandi materiam. Grata quidem sunt promissa le-
VI, 20). Portari vult a vobis Christum, sed gloriose,
ctuli gaudia, sed poterat aliqua in vobis adhuc su-
non cum tecdio, non cum murmure, non cum indi-
spicio de perveniendi difficultate submurmurare.
gnatione et fluctuante proposito denique portari,
Ideo vobis sermo sacri vehiculi, quo estis ad lectu-
;

lum portandee, pulchra varietate describit 5« orna-

non trahi. Trahenti enim onerosus est Christus,
onerosa castitas onerosa humiliatio obedientia
tum. Etiam in itinere sponsus vobis procurat ipse
, ,

gravis, pauperies sordet deformiter portas qui sic

delicias. Ferculum hoc quidem gratum est materia,
:

conversaris. Fascis quidam grandis tibi videtur fi

sed auctore est gratius. Ipse enim Salomon ferculi C
des, et pielas ponderosa. Non poles dicere Fasci-
hujus est auctor et artifcx. Ferculum cnim sibi fecit
:

rex Salomon de lignis Libani, columnas fecit argen- culus myrrhce dilectus meus mihi (Cant. i, 12).

teas, reclinatorium aureum. Audi, filia, quam glo-

Quid? Fenum libi videtur fides tua, sub cujus onere
sic strides, sic gemis, sic murmuras, quomodo plau-
rioso apparatu portaris ad lectum. Non sinit te
sponsus sine reclinatorio, et illo aureo, fortasse ex strum stridet onustum feno. Nonest fenum Christus,
Caput ejus aurum optimum sed flos est, sed fructus est, sed lignum vitee, li-
illo auro de quo legis :

gnum quod dat fructum in tcmpore suo et tu non

(Cant. v, 11). Multus reclinatorii usus est, sed infe-
:

rior quam lectuli. In reclinatorio habet spes fessa vis exspectare? Beati qui vescuntur tempore suo

jucundum sustentamentum, oblectamentum in le- Eccle. x, 17). Denique patientia necessaria est, ut
roportetis promissiones (Hebr. x, 36). Portate ergo
ctulo. Hic sponsee votum fovetur, ibi votis fruitur.

Quantus te, putas exspectat apparatus, quee tali de- patienter onera, imo onera pietalis. Pietas enim et

duceris ornatu ? Quid ego nunc sermone frcquenti ipsa partem jam habet repromissionis, sicut scri-

cuncta exaggererrr, ligna cedrina, ligna Libani, co- ptum est? [I Tiw. IV, 8.)

lumnas argenteas ? Ipso auditu se nobis isla com- 3. Ergo portate imaginem ejus qui de ccelis est,
mendant, ctcorporalis pulchriiudo in figuram adducta et gloriose portate. Onus enim ejus leve. Estote

spiritualem, quemdam et intelligibilem conatur in- non ignominiosum offendiculum, sed gloriosum ve-
dicare decorcm, et sancta; animee designare velii- hiculum, quale fecit sibi rex Salomon. Miro autem

culum. Heec enim corporalia intelligi, lectionis cir- modo ita virtutum distinguit varietatem, ut primo
loco elationis vanitatem cxcludat. Quid cnim habcs
cumstantia non sinit. Quid enim aurum materiale
charitale consterneretur? Scd omnia spiritualia sunt, ijuod non aecepisti '.'
$i autcm atscepisti, quid gloriar

amor, cui tam ambitiosus ferculi risquasi nonacceperis? (I Cor. iv, 7.) Si fercnlum
quia spiritualis est
cs, non tu te, sed ipse te fecit. Ferculum enim sibi
blandiiur apparatus.
2. Posscm hecc et similia de ferculo hoc ad no- fecii rex Salomem de lignisLibani. Et ugnaipsa quia
strum derivare sensum. Sufliciat ista breviter dispu- fecit ? nonne ipso? [pseplantavit ccdrosLibani.Quod
tassc, ad vestram vel satiaudam, vel provocandam si tu cedrus es alta Libani, noli tamen altum sape-

aviditatem. Quid ? vobis solis vultis heec cantica scr- re, sed time, ne forteiude evellaris 53 propter eta-
sinite adsuam tioncm, ubi plantatus es per electionem. Non enim
vire? Siniteadolescentuhrpascantur :
83 IN CANTICA SERMO XVII. 00

lu tc, sed ipse elegit te in opus ministerii : ipse mi- * maculatus, venter impollutus, venter intactus, ven-
nistcrii officium, ipse ministrandi confert gratiam, ter non incisus. Non incisus cst, cujus manet inte-
id est facultatem et dignitatem. Agnosee a quo gritas, non sunt rcsignata claustra pudoris.
cujus,
plantatus es, et non tibi veniat ra lix superbiae, ut Propter mundiliam Libanus propter integritalem :

non moveat le mamu tentaioris. Non aseendat, ut non incisus. Merito non est di-
non incisa, quae
Buecidat le seeuris inimici, cujus ue novacula qui- visa. Vis audire incisam? Mulier nupta cogitat
dem super capul sanctornm ascendit. Ferculum Dei qutr miuuli sunt, (juomodo placeat viro, et divisa
ille sibi pnvriperc gestit, et in usus suos de Libano est : utique in Deum virum divisa; et forte non
et

ligna succidere. Denique apud Ezeehielem gloriatur a'i(ualiler divisa, sed in virum propensior. Mulier
et ilicit : In cathedra Dei sedi (Exech. xxviii, 2). autem innupta et virgo non cogitat nisi quce domini
Yide ergo nc per elationem de cathedra justitia? sunt, quomodo placeat Deo (I Cor. vn, 34). Quasi
efticiaris cathedra pestilentiae et ferculum scandali, Libanus non incisus evaporavi habitationem meam.
et per te vel exempla, vel sermo malus ad multorum Matris Domini specialiter hacc verba vidcnlur. Illa

perniciem ut cancer serpat. Esto ferculum Dei, ut vere Libanus, et Libanus non incisus. Illa vobis
ejus iii te imaginem portes, et odorem notiliae suoe evaporavit, sacrae virgines, habitationem suam, ha-
per te manifestet. Tale Paulus ferculum erat, de n bitationem ccclestem, habitationem angelicam, quan-
quo Domiuus ipse protltetur : Yas elcctionis est do virginalis conversationis exempla in vos transfu-
mihi iste, ut portet nomen meum (Act. ix, 15). dit, et perpelui pudoris inspiravit amorem et satis ;

Ipse qui elegit, ipse ferculum fecit. expressit habitationis suae gratiam, quam evaporare
4. Ferculum sibi fecit rex Salomon de lignis se dicit. Quid enim habitatione virginea vapori si-
Libani. Ligna haec ligna cedrina sunt, et natura sui milius ? Nihil habet haec conversatio carnem, nihil
et nomine loci ncscio quid magnum commendant. mundanum, sed totum ceeleste. Supermundanum
Libanus candorem sonat, cujus ligna nulli obnoxia totum, spirituale totum ; et ido simile vapori : sed
sunt corruptioni : et sicut substantiae suae non ad- quali vapori? Et tanquam balsamum, inquit, non
mittunt putredinem,ita suavissimum spirantodorem. mixtum odor mcus. Tanquam balsamum non mix-
Bene Libanus Paulus, qui serviebat Deo, ut ipse tum, tanquam balsamum non corruptum, tanquam
dicit, pura (// Tim. i, 3). Quid enim
in conscientia balsamum non adulteratum. Est mixtura, quae bal-
pura candidius conscientia? quid imputribilius illo, samum simulat et mentitur : et est mixtura, quae

quem nulla creatura separare potuit a charitale Dei ? etsi non habet balsami similitudinem, bonum ta-
Momentaneae virtutes, et qua3 ad horam subsistunt, men 5-4 contristal odorem. Est ergo, ut sic dicam,

mihi non videntur tam ligna quam olera, quae cito « balsamum verum et solum; balsamum etsi
et est

decidunt. At in Paulo quaedam erat indefessse cha- verum, non solum : et est balsamum, nec verum
ritatis niputribilitas.Ideo bonum certamen certa- nec solum. Primum in perfectis est : hoc ultinum,
vit, cursum consummavit, de caetero exspectans co- in dcceptis : medium, in illis qui etsi nulla illudun-
ronam justitiaj (7/ Tim. iv, 7, 8), coronam de mani- tur fallacia, aliqua tamen vitutis gratia destituun-
pulis, cujus jam quasi de vicino attraxit odorem. De- tur. Merito itaque illa quae sola gratia plena erat,
nique etipse bouum exhalavit odorem, odorem vitae quasi balsamum non mixtum odorem suum dicit.
ad vitam, odorem notitia^ Dei (// Cor. n, 4 4, 15). 6. Quod si tu virginitatem oles, si orationum in-
Bonus odor famabona bonus etiam odor conscien- : stantiam, si jejuniorum abstinentiam, bene oles, et
tia bona. Illa aliis bene olet, ista sibi. Haec enim balsamum oles. Si vero impatientiae adhuc morbo
gloria sanctorum, testimonium conscientiae (II Cor. jaboras, si vaniloquium, si levitas consiliorum, si

i, 12 1. Futurae enim beatitudinis fructus jam nobis in ardor explendae propriae voluntatis, si tristitia, si

bonitale vitae cceperunt olere. Et bene imputribili- ta'dium, si horum aliquod unum in te nominatur,
tati bonus odor adjungitur : nam e contrario pu- mixtus est jam odor tuus, et non purum balsamum
tredo fetorem emittit. Qui enim seminat in carne, spiras. Modica enim stilla admixtionis peregrinae
de carne metet corruptionem, de corruptione tri- n totam balsami massam contristat. Bene quidem cum
stem odorem, sicut de integritate suavem. illo agilur, qui si quid triste fortuito et velut subito
•">.
Et bene de integritate inducta est mentio, quod redolet, statim abolel. Nam in multis offendimus
virginalis candor expressus videatur Libani lignis. omnes, dicit apostolus (Jacob. m, 2). Ex subilo qui-
Nam et bonum virginalis continentia vaporat odo- dem lapsu, sed statim correcto, nullus est odor ces-
rem, et ejus est perpetuus usus. Sive enim conjugii timandus; magis vcro ex eo in quo quis est sedulus
servitus evacuabitur, sive desolatio viduarum ces- vitio. Periculosa et pessima mixtura est, quando vi-

sabit, virginalis vero integritatis libertas et gratia tium quodlibet virtutis mentitur specicm et ange- ;

non excidet unquam quia qui non nubunt, nec nu- : lus satanae in angelum lucis se transligurat (// Cor.

biintur, jam sunt quasi Angeli in coelo (Matth. xxn, xi, 14), ct quasi balsamum facit venenum spirare.

30). Denique et Libano ia Scripturis legitur compa- Ungucntarius est Satanas, nolite ab illo oleuui eme-
rata virginitas, Ego, inquit, quasi Libanus non inci- re. Non enim tam confeclor est quam corruptor un-

sus evaporavi, et sicut balsamumnon mixtum odor guenti. Deniquc sicut scriptum est, Fervescere facit

tneus (Eccli. xxiv, 21). Merito Libanus venter im- quasiollammare, et ponit sicut cum unguenta ebul-
 GILLEBERTI ABBATIS 92
tiunt (Job. xli, 22.) Mors*in hac olla. Ollam hanc
A 55 SERMO XVIII.
succensam vidit Jcremias, ct facicm ejus a facie
aquilonis (Jer. i, 13). Qualis unguentorum artifcx, Ferculum sibi fecit rex Salomon de lignis Libani.
qui de rnortis olla vitac vapores cxirc simulat ? qua- (Cant. iii, 9.)

lis artifcx, qui ollao succensae faciem quasi ab au- 1. Lignis Libani incorruptio carnis, et munditiae
stro fervere facit, per quam potius ab aquilone mala vobis est candor expressus. Bona quidem est casti-
exardescunl in terra ? Aut filius prophetae est, aut tas : sed quod non est cx fido, peccalum est (Rom.
certe propbeta, qui mortem in olla deprehendit, et xiv, 23). Fide, dicil Scriptura, purificans corda eo-
vapores cjus ab aquilone vcnire. Sulphurei sunt va- rum (Act. xv, 9). Non enim sola carnis contincntia
pores, quos olla carnis tuae succensa evomit et lu : casiitas censctur : cordis multo magis est aestiman-
in his balsami tibi videris odorcm scntire? Si pcr te da puritatc. Jam vos, inquit Jesus, mundi estis prop-
nescis balsamum merum a mixlo discerncre, veni ter scrmonem quem locutus sum vobis (Joan. xv, 3).
ad Prophetas, veni ad Propheiarum Apostolos,
filios Bonus fidei sermo qui mundat et i-Jeo in hoc fer- :

qui te mixturarum differentias doceant, qua in olla culi cullu post ligna Libani columnas producit ar-
mors sit. Talis Paulus, qui dicere ausus est : Non genlcas, et virginalis mentem munditiae ad sacri
vjnoramus astutias ejus(H Cor. n, 11). Si non suf- provocat meditationem eloquii, eloquii casti, eloquii
ficit manus tua, ut purum habeas balsamum, sancti quod argento examinato confertur (Psal. xi, 7). Bo-
B
te doceant quomodo misceas. Atlulit Nicodemus nae sunt in pcctore virginum erectoe columnae, si
mixturam myrrhae et aloes quasi libras centum sacrac fuerint Scripturae suffultae et cognitione fideli,
(Joan. xix, 39), et Mariae emerunt unguenta (Marc. et recogilatione frequenti. Bonus Libanus es, si

xvi, 1). Sed Maria Domini mater unguenta non tam mundum cor babes, mundum a cogitatione fceda,
comparat, quam spirat; quae unctum oleo laetitiae et a cogitatione infideli. Magna foeditas spiritus, ti-
ipsum parturivit Christum. Tanquam balsamum, dei corruptela. Quod si sana fuerit in te firma forma
inquit, non mixtum odor meus. fidei, jam unam habes columnam. Noli tamen esse
7. Si mixlura rationem ignoras, vcni ad doctores hac contenta, adjunge et alteram : meditare in lege
Ecclesiae, ad eos qui columnss qufedam sunt et fir- Domini die ac nocte. Infidelitatem et fornicationem
mamentiun veritatis, et columnae argenteae in Do- puta, si mens tua vel modicum a fidei recogitalione
mini ferculo, ct sacri dispcnsatores eloquii ab his declinet. Bonae columnae sunt divinae notitia ct me-
disce quomodo cogites quae Domini sunt, et quo- moriae legis : recla credulitas et recordatio fidei. Co-
modo sollicita sis pro Christo ut sibi placeas. Tunc lumna es, si fueris in fide firma : argentea, si divini
et tu columnas habebis in te argenteas, si utrius- fueris usu instructa sermonis. Rectum est, inquit, ver-
que testamenti fueris suffulta scientia. Ideo et hic bum, Dotnini et omnia opera ejus in ftde (Psal. xxxn,
post Libani ligna, columnas subtexit argenteas ser- 4). Bonae columnae fides cl verbum fidei. Verbum hoc
**

mo divinus, ut habcas mysterium fidei in conscien- prope sit in corde tuo; nam in ore prope est : pro-
tia pura. Mysterium fidei, quam sacrum tibi prae- pe sit et perpetuo ibi sit. Ex abundantia cordis oris
scribit eloquium, eloquium argenteum est : ut evan- sermo erumpat. Scpties indie, inquit propheta lau-
gelicis et apostolicis subnixa praeceptis, illa medi- dem dixi tibi (Psal. cxvm, 164). Vos, sacrae vir-
leris, illa conserves et conferas in corde tuo ; nec gines, dicite semper. Septies quidem dicite laudem
patiaris inerti silu cohacrerc et obliterari, etoblivio- propter horas solemnes : semper autem cantantes
nis aerugine denigrari divini verbi argentum. et psallentcs in cordibus vestris.
8. Scd non possumus nunc in sermonem hodier- 2. Aruenteae sint lin^uae vestrse. Ars^enteae sunt,
num bas inserere columnas. Ilunc euim tractatum si de sacra Christum pagina sonant. Non mittttur
Libani pracoccupavcrunt ligna, et in eorum odore massa plumbea in os vestrum. Plumbeum os est,
longius quam pulabam noster sermo excurrit, sua- quod nil sublile loquitur, nil acutum, nil de super-
vitate illcctus Domine, hunc com-
matcriae. Tibi, nis sed totum remissum est, totum hebes, totum ;

mcndo Libanum, Libanum egregium, hunc chorum dc imis, fortasse et de iniquis. Nam iniquilas sedet
virginoum, sacrarum coetum feminarum. Tu cus- in talento plumbi ( Zach.w 7, 8i. Homo llle evange-
todi ut non succidatur, ut non incidatur, scd sua
q licus peregre proticiscens, non <alia servis suis ta-
illi servclur integritas, scrvetur castitatis candor, lcnta dislribuit (Matth. xxv, 14, iS). Nolile de tali-
quia Libanus candorcm sonat servetur puritas bus negoliari talentis, in thesauris vestris hujusmo-
:

mcnlis, ut sancta;, sint ct corpore et spiritu. Cus- di nou invcniantur. Paulo dicenti intendite Om»is :

todi Libanum hunc, cujus ligna iti lcrcuii lui dcdi- sermo mahtsex ore uestro non procedat, scd qui bo-
casti matcriam. Procul ab illo sit prophetica com- nus est ad cedi/icationem fidei(Ephes. iv, 29). Ad
minatio : Aperi, Libanc, portas tuas, comedat ignis (rdificationcm, inqmt. non ad eversiooem fidei. For-
cedres tuas(Zach.xt, 1 1, Portea istse ciaudantur aliis, reum os estquod iidem everlit, quod sanctam sub-
soli aperianlur tibi. Tu illi clavis sis et claustrum, niit conversationem, quod instrumentum est belli,
tu sigua ct rcsigna, ut ncc signaculuin ncc claveiu seminarium lilis, quod murmur ct amaritudinein
praetcr te recipiat, Christc Jesu, qui Deus es beue- sonat. Bestia talis in Daniele describitur, dentes et
dictus in saecula saeculorum. Amen. uugues ferreos habens, commaudens et commi-
 :

93 1N CANTIC.V SEKMO XYIll. 94

nuens onmia (Dan. vii, 7). Nulla inter oviculas, imo m fcssio, inquit, et pulchritudo in conspectu ejus(Psal.
inler amicas Domini bostia talis reperiatur. Iu hoe xcv, 6). In Libano pulchritudo, in argento confcssio,
jje virgineo nulla virulenta, nulla violcnta sil : in auro diviiue conspcctus praesentiae tibi commen-
nullus io lioo paradiso serpentis sibilus sonct. Vir- dalur. Quam magna est confessionis ct pulchritudi-
gineuni os virulenta verba non decent. Quid ? pravis nis liujus gratia, qusein conspcctu tantae majestatis
pofiuta verbis oseulum in SpOUSl labia porrigcs? ailmillilur ! Vis alibi in Psalmo lianc distinclioncm

Candor ipse lucis seterns, et uil inquinatum atiiugit audire? Cor, inquit, mundum crea in me, Deus, et
illum. Menieuto os tuuin ccelestibus osculis et ora- spiritumrcctum innova invisceribus meis. Ne proji-
culis consecratum. Sacrilegium puta, si quid non ciasmc a facte tua? (Psal. l, 12, 13). Vides quo-
dulce, uon divinuni, non de saucta pagina sonel. modo abyssus abyssum invocat quomodo diversa ;

Uuccinatc, inquit, in ncomcnia tuba, in insigni die Scripturse capituia sibi concinunt. Primum ad Li-
scilcninitatis vcstrce \Psal. lxxx, 4). Onmis dies vo- bani candorem refer. Beali enim mundo corde, quo-
liis soleinnis debet esse semper neomenia, scmper
; niam ipsi Deum videbunt (Matth. v, 8). Secundum
sabbalum. Ideo os vestrum quasi tuba sit ductilis, ad argenti columnas. Rectum est enim verbum Do-
luba argentea : tuba quae non litcs, sed ketiliam so- mini. Terlium ad aureum reclinatorium, ubi Domini
net, sed solemnitatem, sed cantica spirituaJia. facies sine velamento sincere videtur : et in auro
3. Neseio quomodo de columnis argenteis ad tu- g rutilal majestas regia ; hoc est, purgatum, instru-
bas nostra dcllcxil quod optima co-
oralio : nisi ctum, ct, ut sic dicam, prpcstrictum spiritum sibi

lumna est in domo Domini, qui lale os portat. Boua postulat dari. In Libano purgatur, in argento in-
columna est in quo fessi suslentatur. Hibes in struitur, in auro praeslringitur. Prsestringitur cnim
Isaia Dominus dedit mihi tinguam cruditam, ut
: vere in contemplandoqunelibetpurgatac mentis acies
scinm eumqui lapsus est sustentare verbo(Isa. l,4). et coruscationes intimae lucis ad modicum sustinet.

Erudita plane lingua Christi Jcsu, annuntiantis pa- Hos profectuum gradus relege tu, quce speculationis
cem, prsedicantis bonum. Lingua placabilis lignum aspiras ad gratiam. Nihil in te fcedum, nihil infidele
vilae (Prov. xv, 4), columnaet tirnmmentum veritatis. nuda tibi possit fulgurare veritas. Primo
residcat, ut
El tu virgo in hoc sponsi imaginem porta, ut habeas emundare, secundo exercitare, tertio intuere. Emun-
linguam eruditam, liuguam placabilem non erro- ; dare a lege carnali, exercitare in lege fidei, intuere
neam, non vagam, non labilem ad otiosa, sed quae et perspicc in lege perfectae libertatis, in lege spiri-
loquatur judicium; quae verbum solatii proferat, quae tuali. Ubi eiiim spiiitus Domini, ibi libertas (// Cor.
columna quaedam sit et firmamentum ad aditicatio- m, 17). In lege quae litterae velamine caret, in qua
nem 5C tidci, vel tuae, vel alienae. Prope sit verbum nec errori, nec ignorantiae, nec aenigmati locus cst.

fidei in ore tuo, et in corde tuo (Rom. x, 8). Vis co- Error ubi est, seducit. Iimorantia ubi est, non ducit.
lumnam audire argenteam? Le.r, inquit, Dei ejus in iEnigma ubi non tamen perducit.
est, etsi ducit,

eorde ip&ius : ecce argentum. Et non supplantabun- Quis ibi erret ? Reclinatorium enim est, et quies, et
tur gressus ejas (Psal. xxxvi, 31) : ecce columna. votorum finis. Quis ignoret ? Aurum enim est, et ru-
Jure columna, quae subverti non potest. Verbo Do- tilat ad lucem. Quod ibi aenigma ? Votorum finis, et

mini cceli (irmatisunt/mquiiVsalmhVd (Ps.xxxii,6). serena veritas, aenigmatum tiguras non recipit. Ibi
IIoc verbo contirmetur cor virginis ; ut cudum sit, nihil falsum, nihil occultatum, niliil tiguratum : au-
ul sedes Dei, ut reclinatorium possit aureum tieri. rum est, et fulget ; reclinatorium est, et fovet ; dul-
In argento, tidei rationcm et scientiam accipite : in cis fomcs, sed hora fugax. Et fulgor istc fulguri

auro, intelligcntiae et veritatis fulgorem. Reclinato- comparatur. In momenlo, fit, in ictu oculi, in novis-
riiun hoc aureum super hujusmodi columnas impo- sima tuba. Novissima quando non jam in tiiba cst,

nitur. Niti enim crcdidcritis, non inlclligetis (Isa. pagina, sed in ipsa praesentia innotescit quando ;

vn, 9, sec LXX). Fidei eruditio ad intelligenti<e pu- quis eflicitur docibilis Dei quando post Apostolo- ;

ritatem gradum praestat. Fundamento huic contem- rum et 1'rophetarum sermones novissime in se ipso

plationis innilitur gralia. Dum in sermone Dei me- Dei Filius Palris Verburn loquitur. Tuba haec nescit
ditaris tideliter, et per patienliam et consolationem incertum sonum dare ; non sonat nisi ad solemnita-
Scripturae ad spem te supernam erigis, columnam n tcm, nisiin neomcnia, et novae lucis exordio.
te exhibes. Reclinatorium aureum tunc exsurgis, o. Buccina nobis tu, bone Jcsu, in ncomenia tuba,
cum nuda tibi sine sermonis involucro raptim inci- in insigni die solemnitatis nostrae. Vere insignis dies,

pit coruscare verilas. ubi cliviua majcslas se manifestat nihil insignius, :

Sed jam perfcclius ordinem intuere, et pro-

4. sed nil succinclius. Diem dixi hora est. Hora vere :

vectum quemdam de Libani lignis ad colunmas ar- insignis, et vere solcmnis. Eructa lu nobis, Jcsu
genteas, et aureum reclinatorium. In Libano cordis bone, aeterni illius diei horas aliquas. Dieui illum
munditia ;
in argento divinte legis notitia ; in auro slatim cflicies, cui tu;o lucis verbum cructas, qui
sivc sermonis minislerio mysteria sacra manifesle dies cs aeternus. Fiilgura nobis coruscationes lales.
resplendcnl. In primo menlis oculum purgas in : Fulgur ellicitur, cui lu liilguras. Similem libi red-
aeeundo prospicis : perspicis aulem in tertio. Yel si dis, si qiiem irradias, Similes, inquit, ei erimns cum

mavis ita dici, mundaris, mediiaris, specularis. Con- apparuerit (i Joan. m, 2). Montcs quos tali radio
95 GILLEBERTI ABBATIS 96

tangis, non fumigant, 57 sed fulgurant. Aurei fiunt, A ad aureum : quoniam humilibus et quietis contem-
tuum quibus aurum refulgct. Caput tuum aurum plationis dcbetur gratia, a sapientibus autem et
oplimum rcclinatorium aurcum non invenil, sed prudentibus absconditur, revelanda parvulis. Pur-
reddit ubi se reclinat. Jam non est illud de Evange- pura haec magnum quoddam est pignus amoris,"
lio dicere Filius hominis non habet ubi caput re-
: quem tibi dilectus exhibuit. Vere magnum pignus
clinet (Luc. ix, 58). Vldesne, Domine Jesu, quot hic amoris mortis passio.Majorem hac dilectionem
habes reclinatoria ? Nunquam se majeslatis tuae ca- nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis
put libentius reclinat, quam in virginilatis aureo suis ((Joanxv, 13). Tale praestitit, tale pignus rcpo-
sinu. Respice virginea pectora hoec, pectora vacan- humiliatio tua. Quid pro te per-
stulat passio tua,
tia libi : in his frequenter reclinas, et rccumbis, et memoria tibi rcducat, et quantum adamavit,
tulit,

cubas iu meridie, et aureo clarilatis quodam sereno. pro qua se lantum humiliavit. Ama ergo tu illum
Non hic vulpes foveas habent, nec nidificant volu- qui prius et plus dilexit. Non exigunt ha-c tempora
cres cofili. Solidius est reclinatorium hoc, quam ut ut sanguinem effundas. Effunde animam tuam ef- ;

hic subdola valeat vulpes infodere. Nullus dolositati funde sicut aquam cor tuum. Nam etsi tradideris
relinquitur haereticae locus, ubi serena fulgurat ve- corpus tuum ita ut ardeat, charitatem non habeas,
ritas. Sublimius est quam ut huc aut subdola vulpis, quid tibi proderit?(/ Cor. xitt, 3.)Denique et ultimo
aut superba volucris accedere queat. Abscondita o loco quasi finalis omnium clausula gratiarum poni
sunt ha?c a sapicntibus ct prudcntibus, et revelata tur charitas ; et media, velut ornamento quodam,
sunt parvulis, qui humilem sectantur ascensum, charitate constrata dicuntur propter filias Jcru-
asccnsum purpureum, et passionis Christi vestigiis salem.
insistunt. Vere purpureus ascensus, quem Christi SERMO XIX.
signavit cruor, et passionis ejus coloravit fides. Media charitate constravit propter filias Jerusalem.
Sed illud attendendum, quomodo, imo quam
6. (Cant. iii, 10).

congruo modo sibi concinunt columnae argenteae 1 . Novum aliquid vultis audire ; sed ego novum
et ascensus purpureus. In illis sapis fidcliter : in isto quid non habeo, nisi ut vos innovet amor. Manda-
scntis humiliter. In illis meditatio, in isto imitatio. tum 58 hoc novum do vobis : nihil vobis notius,
IVon enim
sermone tantum est regnum Dei, sed
in et nihil est novius. Non estis in isto rudes et inexer-
in virtute. Quid tu istic dices qui humiliationem citatae negotio. Vestrum hoc proprium officium est.
servitutem putas ? Servilis non est, quam regalis In amoris enim praecipue munus estis dedicatae.
nobililat purpura. Ornamcntum est etenim purpura Denique et propter vos fercula Salomonis media
regium. Hos si tu vel dedignaris vel horres gradus, charitate constrata dicuntur. Media, inquit, chari-
respice quod purpurei sunt. Humilitas suscepta pro « tate constravit proptcr filias Jerusalem. Quodam
Christo regiam praefert dignitalem. Tu vero, sponsa
b
qu asi privilegi
quasi privilegio hic sermo vobis delegavit usum
Christi, candido preme pede gradus purpureos. No- amoris. jEmulamini, filiae Jerusalem, charismata
bilis est semita quam dilectus tuus prior incessit. meliora, magis aulem ut ametis. Amor omni super-
Quam pulchri sunt etenim gradus purpurei, quos eminct gratiae : et in hujusmodi descriptione fer-
pede sacro Christus prior signavil pedibus illis, culi, charitasreliquarum quasi ornamentum et clau-
quibus nullus pulvis adhaesit, pedibus niveis, quos sula superponitur gratiarum. Plures in hoc ferculo
cruoris sui signavit vestigio ? Hoec tu ardenter vesti- enumerantur gratiae, sed charitate cumulantur
gia relege : aufer calceamcntum carneum de pedibus omnes. Charitas cumulus est, charitas fundamen-
tuis. Sanctus enim ascensus est, quem tibi disponis. tum. In charitate, inquit, radicati el fundati [Ephes.
Nudo et expedito insisle vcstigio gradibus istis. Pur- in, 17). Illa in primis, illa in ultimis, illa in intimis :

puram hanc non conehylii, sed Christi sanguis in- illa inchoat, illa consummat, communicat cha-
illa
tinxit. Hic tu pedem libenter pone, ut pes luus in-
rismatibus caeteris : ideo in medio collocatur quasi
lingatur in sanguine Chrisli. Non veniat tibi pes su- ornamentum quoddam commune, et totius clausula
perbiac, si humilem
ascensum, qui Sponsi
secteris ferculi. Et color purpurcus, et auri fulgor obscurior
lui cruore sacro signatur. Huie tu non modo pedem, esset, si non charitate vestiretur . Quanta ejus est
sed etiam manum et caput intingc, ul tota purpurea, gratia, quae ipsum contemplationis aunun exornat ?
tota regalis ct passione Christe tota nobilitata ascon- Ipsa media est et reliquarum quasi medulla gratia-
das. Nam si compaleris, conregnas. Noli te sacculi rum. Nulla tamen est intima virtus, nulla sic ani-
nobilitatc claram rcputare. Vilior eris si respcxeris mos penetrat et porfundit, ot areanos cordis implet
ad illam, si natales tuos Sponso imputes, si te pro recossus. Ipsis animi medullis amor imbibitur, et
saeculi fastu praeferas aliis, aut aliquid hahore pri- secrotis intluit vonis. Mcdiu, inquit, charitate.hene
vilcgii putcs. Contra humilitatem propositi de pro- media, quse sic iutima est. Plonitudo legis est ehari-
sapia carnis evacuaris a gloria Chrisli, si alia rc tas Idco lex vacuatur, si fuoril doslituta charitato.
nobilitari praesumas. Huec tibi purpura sufticial ad Vitalis qusedam vcna logis est el roliquarum ohari-
fastum, sufticiat ad ascensum, sufticiat ad gloriam, tas virtutum. Gsetera quasi in partem sc contra-
ut non glorieris nisi in cruce Domini tui Jesu Chri- hunl : illa omni communis est gradui. Si montc
sti. Ascensus te purpureus reclinatorium perducet excedas, sive sobrius fias ; ubique charitatis et ne-
97 IN CANTICA SERMO XIX. 98
cessarius ct jucundus est usus. Reliquarum ofticia « Super omnem enim pulchritudinem pulchritudo
variantur gratiarum, et vicibus alternantur : chari- ejus. Super omnem pulchritudinern, inquit, dilexi
tatis continuantur jura quodam jugi tenore. Sive sapicntiam (Sap. vn, 10). Quomodo non decorus,
mente exccdamus, Deo ; sive sobrii simus, u qui candor est Iucis seternse. Frater mi Jonatha,
nos charitas Cliristi (II Cor. v, 13, 14). Vos vere, quam amabilii es et decorus valde ? (II Reg. i, 26.)
sicut arbitror, urget cliaritas Christi. In quid vos Volebam Jesum dicere, sed de consuetudine Jona-
urget ? In se ipsam. Aliorum alia sunt ofticia, ves- thae produxi vocabulum et tamen gratus error, qui:

trum speciale munus est amor. Improbus sui pro- gratiam expressit. Error in nomine, sed in re no-
vocalor est amor et dulcem agil in patientes tyran- minis hujus est servata proprietas. Jonathas co-

Didem. Amor se ipsum in provcclus semper urget lumbae est Donum, illum significans qui spiritualis
uberiores. gratiae est plenus, puerum qui datus cst nobis :

2. .Emulamini, filise Jerusalcm, charismata me- siveJonatham, sive Jesum dicam Jesum intclligo. ,

liora,magis autem ul ametis. «Emulatio vos haec Quam amabilis es, frater mi Jonatha, et decorus
semper amplius urgeat. Mandatum hoc vobis sem- valde ! Praestimptionem putatis quod fratrem eum
per sit novum. Et novum est, nisi in vestro dulcis dico? Verba hoec non meam temeritalem. sed ejus
Jesus veteraverit affectu. Utinam semper in vobis charitatem sonant. Praesumptio fuerit, si non ipse
ille recens sit, nec mora temporis aliquid imminuat B hunc mihi indulserit ausum. Denique et ipse cogna-
gratiae. Ulique recens in vobis vester Jesus est. tionis hiijus et assumpsit habitum, et exhibuit affec-
Ipse semper recens, sed non Deus alienus. Vere re- tum ; Apostolum, Non confunditur nos fra-
et juxta

cens, in quem semper anxio inhiatis amore. Deni- tres vocare (Hebr. n, 11). Si non confundilur, cur
que id solum habetis in votis, ut vobis semper am- non et tu ipse confidenter dicas, Frater mi Jonatha :

plius placeat. Quantum placet, qui satis placere non aut si domestico magis vis uti vocabulo, Frater mi
polest ? Nulla magis vos ratione placere potestis, Jesu, amabilis es et decorus valde ; amabilis es su-
quam si vobis placeat ipse. Animum vult, aliud per amorem mulierum ? Anxio et vehementi affectu
ncn quaerit. Solus sufficit, si lamen totus impendi- vestra, sanctae mulieres, in Chrislum inardescunt
tur. Satis est pro viribus tuis, scd parum est pro vota : sed ipse multo magis est amabilis, quam
ejus meritis. Si tc tibi conferas, et tua metiaris ex amatur a vobis.
regula, sufficit : sed si de te, nil tibi relinquitur. 3. /Emulamini ergo charismata meliora, magis
Si autem ex ipsius te regula metiaris, et velut in autem Enumerat ligna Libani, columnas
ut ametis.
libra colloces, quid tu momenti adversus illum te- argenteas, reclinatorium aureum ascensum purpu- ,

nebis. Si infra vires tuas amor se cohibet et con- reum, ad ultimum charitate cumulans omnia. Quidni?
trahit, iniquus est : et si juxta vires tuas, exiguus. p Adhuc, inquit Paulus, excellentiorem vobis viam
Quid ergo ? supra vires casso te extendes conatu ? demonstro. Bonae sunt etenim columnae argenteee,
Quidni ? amor non capit de impossibilitate reme- et sacri magna quidem Sed siest eloquii gratia.
dium. Nulla satis magna sunt amori officia, ubi linguis hominum loquaret Angelorum, charitatem
tamen ipse non intepuit amor. Quomodo erit in suo auttm non habeam, factus sum ut cymbalum tin-
parcus, qui in alieno fidelis existit? Quomodo erit in niens, vocis inanem dans sonitum sine sensu cha-
ofliciis propensus, in se ipso parcus ? Amor se ipso ritatis. Reclinatorii aurei ingens est gloria, per quod

niliil impendit libentius, nihil uberius potest. Quae tibi mysteriorum arcana signantur. Sed quid? Si

major ubertas quam ubi nihil decerpiiur? Amor noverim mysteria omnia et omnem scientiam, c/ta-
exaestuat, se ipsum non capit, superfluit sibi, im- ritatemautem non hubuero, nihil sum. Per gradus
mensitatem scmulatur, dum metam nescit affectui ascendis purpureos, et passionis Christi te gaudes
ponere. Oleum est quod stare nescit, nisi cum vas- habere insignia ? Sed si tradidero corpus meum ita
culum dcsit (IV Reg. iv, 6), nisiquod nec tunc ut ardeam, charitatem autem non habuero, nihil
novit compesci. Musti prsefert amor insigne, quod
mihi prodest, inquit Apostolus. Charitas non infla-
nalivitatis suae fervore quodam et velut aetatis lasci- tur, non est ambitiosa, non quxrit quoe sua sunt
via excrescit et superfluit, capi ncsciens et novo (l Cor. xii, xiii, 5) medio gaudet, et quasi in com-
, :

semper exfervescit et fermentatur affectu. Amor in- D muni sua bona prostituit. Media enim charitate cons»
firmitatem non causatur, sed magis accusat. Amori travit. Non inflatur, inquit, non est ambitiosa. Non
nihil satis est, nihil minus se ipso. Amor se ipso enim charitatis bonum singulare aut si habet, :

satiari non potest, et tamen nisi se ipso pasci non amal; aut si non habct, optat. Non vult aliis prae-

polest ipse sibi dulce satis e.st pabulum. Amor nil

:
cellerc, sed nec ipsum magis habere bonuin. Multi
magis vult quam amare. Quam dabit homo cominu- meritorum suorum infirma cognoscunt. Ideoquc dc
tationcm pro amore ? quam dabit, vel quam acci- se magnum nil senticntes, non intlantur isti, sed
piet? Nihil gratius amore impenditur, nil dulcius fortc ambiunt. Unde inllentur, non habent : scd in-
sentilur. 511 Amor ct dulciler optat, ct dulciter flatc satis optant ut habcant. Privatam ct hi amant
utitur ; dulciler deliciatur, et dulciter dolet. Verc cxcellentiam, dum aut concupiscunt ut sit, aut con-
dulcis amor, et solus dulcis amor; et omnis dul- tabescunt quod esse non possit. Charitas vero cum
cis amor, sed non est arnor ad amorem Christi. invidia contabescente iter non habet, non quierit
99 GILLEBERTI ABBATIS 100

quod suum est : et quomodo poterit quod est alie- * quidam aliarum inducitur graliarum. Media, inquit,
num decerpere ? charitate comtravit. quam molle est stratum
4. Quid tu invidia alienum vis corrumpere bonum ? charitatis. Proximi charitas livore, charitas Domini
Numquid tibi adjicios quod ab aliono docerpis? Ila timore carot. Nihil babet paeaale charitas, timorpce-
forsilan; sed si corporalis aliquid pccunke sul)lra- nam hahet : ideo non osl in charitate timor, sed per-
has. Non ergo in claustralihus rapacilatis hujus vi- fecta charitas foras niittit timorem (I Joan. iv, 18).

tium vereor : est suhlilius quoddam rapacitatis in- Quid enim timehit charitas? Veteres offensas 9 Sed
vidne genus. Quid enim rapacitalcm non putas, si charitas operit miltitudinem peccatorum (l Petr. iv,
pecunine parcis , famam decerpis ? Non concupiscis 8). Infirmilas propriae eonsciontire timebit ne deci-
posscssionem , et laccras opinionem. Quid libi dal ? Sed mors dilectio. Utrumque me-
fortis est ut

emolumcnti aliena diminutio confert ? aliena si cor- tum chaiitas foras mittit. Sed nec perfecta charitas
rodis bona, quid tibi inde accrescit? Eviilcnli for- temporales pro Christo timebit molestias. Scd ne
sitan vcritate alienao virlutis conleruntur in ore quidem ncternae si fuerint, dcfatigari et evancscere
tuo dentes ,
quos ad dcrogandum paravcras. Non polerit consummala dilcclio. Non potest semel
audes corrodere, non tamen potcs collaudare. Jam hausta cognitione lantae non delectari dulcedinis.
alienum bonum verho non carpis ; nuniquid ideo Non ideo amat charitas ne pereat sed mavult foris :

non rapis ? Quomodo non rapacitas , ubi evidens poenaliter in ajternum pcrire, quam usu amoris
bonum debito defraudas tcstimonio, et veram allc- aoterni privari. Si enim dederit homo omnem sub-
rius gloriam etsi mendacio non corrumpis, silenlio stanliam pro charitate, qaasi nihil despiciet eam
taincn supprimis? Yis audire in sola etiam aestima- (Cant. vm, 6, 7). Vere hoc molle stratum, in quo
lione rapacilalem esse ? Non rapinam, inquit Apos- etiam inter injurias tam suaviter quam sancte quie-
tolus, arbitratus est esse se cequalem Deo (Philipp. scilur. Da mihi, Jesu bone, ut super stratum hoc
ii, 6). In invidam animam non potest intrare nesti- memor sim tui, et mediter in le in malutinis. Dulcis
matio bona de bonis alienis. Non vult enim intel- plane memoria, quam amor inducit : grata modita-
ligere quod alius bene agat : etsi palam non audet, tio, quam suggerit charitas. Nihil enim est quod non
penes se tamen vel dissimulat, vel attenuat alterius jam dulciter et grate de Christo cogitetur. Amor
merita. Utquid istud , CO nisi quod livor, dum proximi compassionem habet, et quemdam minus
privalam semper excellentiam cogitat, alicnam ob- suavem gustum, dum gementibus novit condolere.
scurat? Charitas autem non cogitat malum, non Christo in quo condoleas ? etsi crucifixus est ex ia-
gaudet super iniquitate ; et, ut sic dicam, supcr iirmitate, sed vivit ex virtutc Dei. Non condolendi,
inaequalitate : congaudet autem veritati (l Cor. sed congaudendi in se vobis undique materiam prae-
xiii, 5, 6). Privatum non cogitat; medio quodam et stat. Totus desiderabilis, et concupiscenlia tolus, et
communi laetamr quae sua sunt non quaerit, sed
:
quasi charitate constratus. Quid enim videbis in
quae Christi Jesu. Ejus in omnibus gloriam, vel Christo, quod non ejus nobis et charitatem exhi-
amat, vel optat. Communis est Christus ; mediator beat, et nostram exigat ? Totus nobis est charitalis
enim est (/ Tim. n, 5) : et ideo ejus non sunt quae illecebra, irritamentum amoris. Nullum in se meti-
media non sunt, sed in partem se rcstringunl. Quid culoso relinquit. locum affectui. Totus amari vult,
tu livore Chrislum vis in partem contrahere? Ava- qui lotus meretur amari. Noli, virgo, ad tormenta
ram vis esse gratiam Spirilus, cujus circa te solum respicere, cui lanta proposita sunt oblectamenta in
optas beneficia restringi? Sine ut excrescal el exu- sponso. Otiosus debet esse timor, ubi tot insignia
beret, et effundat se super omnem carnem Spiritus relucent amoris. Dedignatur charitas timoris com-
Domini, et replcat orbem terrarum. Noli commu- mercium, cogi nesciens, quae nequit compesoi.
nem omnibus beneficentiam intra cordis tui angu- 6. Ideo charitas perfecta foras mittit limorem,
stias incarcerare. Dives est cnim in omnes (llom. x, vclut inutilcm et supervacuum sod non timorem il- ;

12") : et tu minuere tentas affluentiam gratiao, et lum, qui castus permanet in snoculum sa^culi yPsal.
immensitatem redigere ad i.vnutias ? /Emuli cordis xviii, 10).Est enim timor.quem foras mittit charitas :

avaras dedignatur Christus angustias. Nescil aemu- et esl timor, quem millit veritas : et est timor, quem
latione tua ejus bonitas detineri. Proflua est : non n intromittit et charitas et veritas. Primus cautus; se-
tibi soli, sed vicinis ctiam se vasis ejus oleum in- eunduseastus,sed nonpermanens in sseeulum savuli:
fundil. Fac ut illa mutuo tua sint. Erunt autem si , tortiusel castus et permanens. Prinuis veretur pcft-

communi fueris bono lactatus alioquin et animoa:

nam, socundus olfonsam, terlius totus libera qua\iani
tuac oleum evacuas, et illis nihilominus tanion infun- ct secura reverentia est. Bt primus quidem timet of-
ditur mediator Christus ;
et ideo quSB sua sunl me- fonsani, sed propter poenam : secundus ofionsam, sed
dia vull esse. In hoc, inquit, cognosccnt omncs, propler ipsam. El quidom injuria quaedam justitiflB

quia mei estis discipuli, si dilcctionem habucritis est, si niotu pcenarum iu gratiam veniat. Satis ipsa
ad invicem (Joan. xin, 35). por so morili obliuot. ut hominum in se studia provo-
5. Vides quomodo charilas speciale quoddam cst C6t, ct concilietaltoolus.ttl lluno ergo timorom cha-
insigne discipulatus Christi, etdoctrinie ejus singu- rilas perfecta excludit. Quomodo onim porfoota chari-
larc indicium? Ideo lnc in ultimo locoquasi ornalus tas,
1
qiuc timoris stimulo indigcl ad cultum justitia ?
 :

101 l.N CANTICA SGRMO XN. 10-2

Perfecla dilectio mentem in solidum possidet, om- a obseiiuendi necessitas jure conditionis, sed necessi-
nia soli sibi justitiae munera deputari volens. Vv\- tatem ignorat libertas dilectionis. Quid est timor ille,
gidus timor st, el pi^re incedit, salis babens tan-
(
nisi temeritatis et negligentiae magis privatio, quam
r

tum impune evadere. ktBOl fastidium ncseit, fervi- necessitalis coaclio? V ides quautum timor iste ap-
dus est, et in anteriora eitentus metus contrac- : proximal ad cliaritatem? pene illa est, sed plene non
tior, necessitate tantum justitiae subit officia. Amor est. Causadistat, par est affeclu. Quaeris qua causa?
pcrtectus soli quod agit debet justitiae, nibil in ea Inferioris eonditionis respectu obsequendi ad omnem
juris relinquens timori. Quidni ? An non satis in se nuliini lanle majestati. Incumbit til)i justa necessi-

obtinet meriti ad omne bonum opus juslitia ? Cbri- las, sed ad causain non respectat
istarn charitas :

stus enim nobis factus cst justitia. Quid ergo?Cbri- divinae majeslis admiratione rapitur, non contuitu

stus non satis in se liabet dolis ad placendum ? inlinruie condilionis. Ergo rationem quam timor re-

Alieno ergo et ipse, ut placeat, indiget adjumento ? spicit, charitas nescit causis praeventa potioribus.
Si non ejus obtentu solius obtemperatur ipsi, quo- 8. Causis ergo distant timor et amor, obsequio et

modo erit ejus perfecta dilectio? Diligam le, bone affeetu libero cognati. Primus ergo timor metuit pu-
Jesu diligam te,
;
mea, quem non possum
virtus niri secundus, privari tertius, neutrum. Primum : :

gratis diligere, nec possum tamen satis cbligere. illum perfecta charitas exterminat secundum ad :

Diriganlur in le cx integro studia mea, nec alieno d tempus tolerat tertium sibi indivise collaterat. :

deducantur et distrahantur affectu. At quam exigua Hunc vos, filiae Jerusalem, timorem captate. Primum
sunt, etiam cum integra sunt, in le studia nostra ! cavele illum, quem charilas foras mittil : Media,
quomodo ergo diminuam, quod cum integrum est, inquit, charitate constravit. Ubi media dicit, totum
tam exile est? Totus in te, Deus bone, ex desiderio fe- dat intelligi. Et vestri cordis medium charitas con-

rar. Trahe mc tu in le ipsum,ut nullo indigeam timo- sternat, charitas vesliat. Vestis haec est et ornamen-
ris impulsu,sed perfecta cbaritas usum ejus excludat. tum G'£ nuptiale. Quae si a nuptiali exigitur convi-

7.Quid igitur?non sunt metuencla aeterna suppli- va, quanto magis a nupta? Sola praeoccupare et
cia? Metnenda plane sunt, et cavenda. Nemo enim possidere vult omnes meniis vestrae recessus. Nolite

unquam carnem suam odio babuit (Ephes. v, 29) illos degeneri et alieno communicare affectui. Molle
sed vehementior Christi dilectio motu timoris non quidem et delicatum est stratum charitatis, molesto
eget in affectum justitiaj. tam vere- Amor iste nihil ne ad modicum quidem vult metu contristari. Pro-
tur quantum offensam sed propter offensam, non
: pter /ilias, inquit, Jerusalem. Jure quidem :pax enim
propter pcenam. At istud quidem, quamdiu in in- multa diligentibus legem tuam (Psal. cxvm, 165).
certo humanae res fluctuant, et non est tuta laus ho- Si quis de indulta gloriatur gratia, quanto magis et
minis invita ipsius. At cum ad veritatem post vitam C vos?nam etsi constat spiritualium donorum magnas
fuerit introduclus, hujusmodi de reliquo metus ces- esse divitias, sed charitas supergressa, est universas.
sabit, timori tcrlio faciens locum, qui prioribus Non modo supergressa, sed etiam complexa. Et
quidem succedat, sed nulli cedat permanet enim : dulcis et dives est charitas. Denique sicut habet
in saeculum saeculi. Primus ergo timor meluit ne te- Psalmus, Inter medios virtutum cleros (Psal. cxvn,
meritatis offensam luat secundus, ne infirmilate
: 14), et in spiritualium communione gratiarum super
offendat tertius,
: quod metuat non babet. Quid stratum dormitur charitatis. Charitas quasi mcdia
enim metuat completa felicitas el consummata cha- omnibus communicat, et quasi mclior omncs cumu-
ritas ? Timor hic de plantario orilur charitatis. Non lat virtutes. yEmulamini ergo, filiae Jerusalem, cha-

audeo dicere quod charilas est, nec tamen audeo ne- rismata meliora. Magis autem ut charitatcm habealis,
gare. Quid amor esse conatur, qui jam
enim nisi ctabundantius habeatis, totee in affectumamoris tran-
nescit affectum timoris ? quomodo non amor, qui site. Totus enim amabilis est dilectus noster Jcsus Chri-
jam pene timor cssc dcsiit? quanam enim ralionc slus, qui vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.
timor nil metuens? Timorem illum tam tutum no- SERMO XX.
mine impartirem amoris, ni>i quod Deus ipse ibi Egredimini, et videte regem Salomonem in diadc-
quidem amat nos, non tamen timori in tanla maje- mate quo coronaviteum mater sua.(Cant. iii, 11.)
state permitlitur locus. Sed in nobis quomodo a cha- 1 . Audistis quo invitatae sunt filiae Sion : sed unde
ritate timor ille separabitur ? Et quid aliud est ibi jubentur egredi, nondum audistis. Id enim est quod
timere, nisi non tumere adversus Dominum maje- non exprimit littera. Unde ergo? numquid dc Sion?
stntis? Quid est limor ille nisi votiva subjectio, ob- Sed videbitur Deus deorum in Sion (Psal. lxxxiii,

edientia non coacta, ultro impcnsa reverentia? Quo- 8). Non ergo de Sion eas vocat, quas ad videndum
modo timor qui offendere non limet ? non enim va- Dcum vocat. At forte non ad visionem Dei, sed ad
let.Sed iterum quomodo non timor, qui offendcre videndum Salomonem in diademate, quo coronavit
non audel? Et limor ergo non videlur, quia niiiil eum maler sua? Ideoque nil obstat, si filias Sion
vel peccati vel periculi metuit : et timor est, quiani- egredi jubeat de Sion. Sed numquid non homo ille
hil audactcr vel tcmere praesumit. Quid est tiinor natus est in Sion? Ergo si de Sion evocantur, non
ille, nisi reverenlia humilis ex debiti quasi necessi- tamen vocantur nisi ad Sion de Sion superiori ad :

tale impensa, sed neccssitatis nihil passa ? Est enim inferiorem Sion. Nec enim dignum aut consentaneum
103 GlLLEBERTl ABBATIS 104

videtur, ut filise Sion egrediantur de ea, praesertim Dina, non educta, et egressa est non ut regem Sa-
A
ad vidondum ipsum, cujus habitatio in Sion, et qui lomonem, sed ut mulicres videret regionis illius

natus est in ea (Psal. lxxxvi, 5, 7). Memini diserlum (Gen. xxxiv, 1). Quid invenerit, vos nostis, Vos
et eruditum quemdam virum, cum super hoc dispu- egredi nolitc, nisi quando vos aut sponsus, aut
taret loco, dixisse : « Male locatae videnlur quae ju- sponsi invilanl sodales. Egressus est Lazarus cum
« bentur cgrcdi. » Satis commode pro tempore illum Dominus evocaret ad vitam (Joan. xi, 43, 44 .

dixit, ad audientium quod proposuerat ulilitatem Egressus est Noe de ea quae ipsum inter hujus
defflectens. Mihi tamen nimis bene locatae videntur, mundi fluclus illaesum arca conclusit ; sed egressus
ad quas praesentis verbi hortatus intendilur. Ubi est cum ci reclusit ostia Dominus (Gen. vm, 16).
quaeris? In reclinatorio aureo, dequo praecessit ser- Egressus cst Abraham de terra sua, ut repromissio-
mo hcsternus. Delectabilis ille locus est, et uberior nis terram videret sed vocatus egreditur (Gen. xn,
;

ad lpolitiam, quam humana queat affectio capere. 1). Et vos egredimini, fih\-e Sion, invitatae ad feli-
Delectationis nimietas se ipsam cxhaurit, et ebibit cioris gratiam visionis. Conclusus est, et conclusus
animum voluptas exundans. Vicibus alternatur hoc misere, qui beatam ad hanc visioncm egredi nec ni-
gaudium, nec potest esse continuum, quod est ni- titur, nec meretur. Servilis conclusio, egressio libe-
mium. Bonae lamen vices, ubi non disceditur a spon- ra. Denique cum fueris, inquit, conversus ad Domi-
so. Non datur in carne commoranli haeredilate pos- num, auferetur velamen, vclamen ignorantiae et igno-
sidere reclinatorium aureum. Ideo jubentur egredi bilitatis Dominus enim spiritus est. Cbi spiritus
:

filiae Sion, sedquomodosi dicat. Ne longius abeatis. Domini,ibi libertas. Ubi major abundantia spiritus,

2. Egredimini, inquit, et videte regem Salomonem uberior. Quid concluditur

ibi libertas et involvitur,

in diademate quo coronavit eum mater sua. Non tenuem habet respirandi libertatem.
vult eas a Christo discedere, sive mente excedant, 4. Egredimini ergo, filiae Sion, ut cum Paulo di-
sive Bona sobrietas simplicitas fidci,
sobrioe iiant. cere possitis: Vos autem revelata facie gloriam Dei
quam intuentium possit aspectus ferre, et qua possit speculantes, in eamdem imaginem transformamur
foveri. Felixqui hocgradu cum descendit, excipilur; (II Cor. iii, 16, 18). Visio Dei, quodam est cum

et cum ascendit, incipit. Ascendentibus enim hic alfectu scmper accipienda. Et vere efficax est et vio-
speculationis locus primus occurrit. Bona enim spe- lenta visio tua, bone Jesu, quae intuentium in se ra-
culationis aemulatio : sed scientia neccssaria est. pit affectus. Nonne dulcem quemdam desiderii sui

Reclinatorium ad illud aureum succenderis et suc- passus est violentiam Moyses, ut transiret et videret

cingeris, locum vere speculatorium. Studium pro- visionem illam magnam ? (Exod. III, 3.) Vis accipere
bo, sed exspecta ut componam tibi gressum ct gra quam sitefficax? Cum exallatus fuero a terra, om-
dum ponam. Specula est, et specula verc sublimis, w nia traham ad me ipsum (Joan. xn, 32). Quid vero
specula omnis terrenac exhalationis supergressa ne- cum humiliatus fueris ad terram ? nonne omnium
bulas. Inassuctus quid illuc saltum paras? Manibus ad te trahis animos? Ego, bone Jesu, resurreclionis
(sicut scriptum esl) nilere, ut assuescas morari in tuae non cxspccto gloriam, nec admirationemmeam
rede rcgis (Prov. xxx, 28) Salomonis. Intcrim rcpe, ascendentis in ccelum reservo potentiae sed statim ;

donec rapiaris. Non enim saltus, sed ascensiones, in initio annuntiationis, vel nalivitatis tuae voces
inquil Psalmus, disposuit in corde suo. Erit aulem angelicae aures meas percellunt, et rumor novus
quando ascensio in sallum, magis vero in assumplio- stupefacit me, et ad se rapit insueta lux exorta in
nem convertetur. Quee sunt autem istce ascensiones, tenebris. Nuda visio, et quae se in affectus condi-
nisi quaedam mentis purgationes? Ideo in valle la- gnos nou transfert, ignorantiae et caecitati connume-
crymarum (Psal. lxxxiii,6, 7), quoniam delicta quac ratur. Vultis visionem fructuosam accipere ? Vhle-
plorantur purgantur. Felix qui satis lavit lectulum runt insulir, et timuerunt,et e.vtrema terra- obstu-
cordis, qui sufficienler ploravit : cujus completa est puerunt, et accesscrunt,ai{ Isaias (Isa. xli, o). Videlis
tristitia, cujus ad cor consolationes inspiratio loqui- quos virtutum fructus Dei visio pariat : timorem,
tur G3 divina, et de coi.valle plorationis evocat, stuporcm, amorem. Vidcrunt, inquit, et timuerunt,
cujus afurorc Judicis non turbatur oculus, ut vidcre D obstupuerunt, etaccesserunt. Viderunt leadintelli
valcat rcgem Saloinoncm trauquillo aspeclu in die gentiam, timuerunt ad reverentiam, obstupuerunt
laeliliae cordis ejus. ad novilalem, accesserunt pcr conformitatem. Visio
3. EgredUnini, filice Sion,et vidcte regem Salomo- comprehendit, timor comprimit, suspeiulit stupor,
nem. Illi enim habentur digni hac laela visione, qui rapil et unit acccssio. Illi eniin accedunt qui aemu*
se quadam poenitentiae lege concluserint, etdiscipli- latione accenduntur. Videnlis auimum timor humi-
nae coarctavcrint custodia, quorum rcnuil anima liat, stupor quasi infatuat, amor conglutinat. Cassa
consolari. Yis nosse quam bona sit conclusio? llor- visio ost, nec contemplationis tligua vocabulo. quce
tus C07iclusus, fons signatus \Cant. iv, 12). Surge, talibus non est vcstita affectibus. An illum videro
propera, amica mca, ct veni (Cant. n, 10). Vides jam deliuies, qui de mysterii cognitione nec timet, neC
quomodo illam invitat, et amicam vocat, qiue se slupet, nec ardel ".'
Timorc sobrius tit animus ; stu-
ipsam concludere novit? Quod si conclusre eslis, no- pore, absorptus ; accessu, couserlus ct cousociatus.
Ule cgredi, donec Christus vos invitct. Egressa cs, Ilujusmodi virtutibus contemplalionis gratia coustat
 :

105 IN GANTICA SERMO XX. 106

seii stupore magis et amore. Nam stupore et admi- « et aquce mistura profluxit. Hodie Synagogae dedit
ratione mcns amore accedit. Nec aestimanda
excedit, libellum repudii, et a priorc odiosa ad posteriorem
est virtus contemplatiouis tam ex materia, quam cx dilectam transivit. A ad novam,
veteri transivit
modo. Utraque attendenda sunt, et genera rerum quam sibi ipsc cxliibuit non habentem
gloriosam
contcmplandarum, et gradus effecluum. Sed satius maculam aut rugam, aut aliquid hujusmodi (Ephes.
inferiori in genere amplius aftici, quam in superiore v, 27). Novitatis signum est quod ruga caret. Ex-

minus. Visio haec abscondita est a sapientibus et plicuit Christus litlerae rugas, et quod inerat novi-

pruJentibus, et revelata est parvulis (Matth. xi, 25). tatis elicuit. Quid vultis vos, Sion et Synagogae filiae,

Ideo uicit : Extrema lerrce obstupuerunt, et accesse- rugas contralicre, quas Christus explicuit? Novis
runt. supervenientibus, quid veteribus adhuc gloriamini ?
'.').
Quod humiles capere sufiiciunt, id magis solet Egredimini, iiliao Sion, de cavernis litterae, de an-
afticere, et quamdam sui admiralionem et amorem gusta et ignobili iutelligentia. Egredimini, et videte
importarc. Cum exaltatus, inquit,/'«ero a terra, om- rcgem Salomonem in diademate quo coronavit eum
nia traham ad me ipsum. Omnia qme in te sunt, mater sua. Corona nobis est Incarnatio, quam vos
bone Jesu, quamdam habent G-4 alliciendi efiica- putatis contumeliam. Et videte jam quomodo bene-
ciam, et cogitantes sollicitant in affectum : sed ad dixit coronae anni benignitatis suae, quomodo campi
omnia non possumus omnes allingere. Sublimia so- B ejus repleti sunt ubertate (Psal. lxiv, 12). Videte
lis sublimibus sunt humilia, omnibus. Quae major
; coronam, videte et copiam : coronam victoriae,
humilitas, quam exaltari in cruce? Etiam de hac ait virtutum copiam. Unde heec, nisi quia granum fru-
Cum exaltatus fuero a terra, omnia traham adme menti cadens in terram mortuum fuit ? Denique haec
ipsum. Eflicax ad trahendum humilitas ista. Quidni? est victoria, quae vincit mundum, fides nostra
Quis non ad simplicem cogitatum hujus rei stupore (/ Joan. v, 4). Et ipsa credentium multitudo corona
et exstasi repleatur ? Cujus non affectum lides haec est et ornamenlum Christo. Eris, inquit, corona glo-
exhauriat et infatuct, et reddat insufticientem ? Faci- rice in manu Domini, et diadema regni in manu Dei
lis ad contemplaiuium locus, sed fecundus ad gra- tui. Numquid hoc dictum vobis usurpalis? an non
tiam. Simplicitas tidei iiujus ninus habet intclligen- per vos nomen Dei blasphematur ? Egredimini, filiae
tiae, satis magnum et admirationis et amoris incila- Sion, et videte quam gloriosus sit Dcus in sanctis
mcntum habens. Accessibilis locus, vel excessus suis, si forte visio haec ad aemulationem vos addu-
dulcissimos pariens. Nolite hunc contemplationis lo- cat, et de solitudine vestra ad Ecclesiae frequentiam
cum dedignari. Non est difticilis ad recogitandum, transire faciat. Etsi deserta fuisti, sed non vocaberis,
et est dives ad gloriam. Milu, inquit Paulus, absit inquit, ultra derelicta : et terra tua non vocabitur
gloriari nisiin cruccDomininostriJesuChristi(Ga- C amplius desolata (Isai. lxii, 3, 4).
lat. vi, 14). ? Crux ipsa corona
Etquidvullis audire 7. Sed jam desistamus ad eos qui foris sunt ser-

est gloriae, diadema regni. Denique in cruce trium- monem proferre. Ipsi potius videre delectemur, quo-
piiavit, exspolians principatus et potestates, et mundi modo jam pinguescunt speciosa deserti, quomodo
principem ejecit foras. Gloriosa visio triumphi ipsius. credentium corona Christus in Ecclesia cingitur.
6. Egredimini, fitioe Sion, etvideteregem Salomo- Quo2 est spes nostra, et corona glorice ? Nonne vos
nem in diademate quo coronavit eum mater sua. ante Dominum? (IThess. n, 19.) Si Paulus hoc dicit,
Videte carnem, quam humano sumpsit ex genere quomodo non magis Christus ? Vivo ego, dicit Do-
triumphantem in ligno. Et felix caro, quam sibi minus, quia his omnibus velut ornamento vestieris
Clirislus non quasi carcerem, sed quasi coronam (Isai. xlix, 18). Advertisli quomodo credentium
assumpsit quae fuit ornamento, non oneri. Nos
: agmina ornamentum esse ©5 Christi in Ecclesia
omues in carne quasi in domibus carcerum abs- definiat. Quare non et corona sunt? Sed corona
conditi sumus, compcditi et servientes legi peccati. habet quamdam insignem et illustrem prae ceeteris

tnfelix egohomo, quis me liberabitde corporemortis ornamentis dignitatem : quia caotera cum sint cor-
hujus? Gratia, Dei per Jesum Christum
iuquit, poris, ista cst capitis. Et tcmporis ratio ad ejus com-
(Hom. vn, 24, Deus enim mittcns Filium suum D mendationem aliquid affert. Solemnibus tantum
25),
tnsimilitudinemcarnis pcccati, de peccato damna- ususejusest accommodatus feriis.Jam erectam video
vit peccatum in carne(liom. viii, 3;. Verilas carnis alacritatem vestram jam ad vos hujus verbi in- :

pondus non sentiens, nobis omni-

in Christo, peccati terprelalioncm detlectitis. Jam vestrum in coronae
bus de peccato \ictricem palmam advexit. Bene praerogativa intelHgitis privilegium, qui purioris
quasi diadema accipilur corpus immaculatum, cor- estis vitae et professioue astricti, ct exercitio ins-

pus triumphi, corpushonoris et gloriae; corpus cujus tructi, et indelessi sludio, et otio icstivi. Jure
cruore peccati dcletur chirographum, jusliike et diadematis censenlur uomine, quos jam non tam
salutis signatur conscriptio, nuptialia sunt instru- pugna sollicital. quam tnumphus lueliticat quibus :

menta conlecta. Uenique hic dies dcsponsationis, non est colluctatio adversus carnem et sanguiuem,
quando veteres repudians ritus, nova Ecclesiae Sa- qui serpeulis jam caput non observaul, sed Chrisli
cramenta instituit : quando in perpctui matrimonii exornant. Vos estis corona Christi et gaudium :

signum et copulae nuptialis, de latere ejus sanguinis ct idco sicut cuepistis, sic state, churissimi, sic state

Pat.w.. CLXXXIV. 4
 107 GILLEBEKTl AUBATTS 108

in Domino, imo sic capite Dominum. Sublimis locus * discipulis desponsavit Ecclesiam. Desponsavit eam
est, nihil illuc vilioris afferte materiae. Vidcle voca in iide, desponsavit eam dando in cordibus eorum
lionem veslram, videte quem cstis in usum as- arrham et pignus, et primilias Spiritus. Et despon-
sumpli. Nihil feni, nihil ligni, nihil stipularum in satio dicitur participatio Spiritus, quando adbienns
Domini velitis diademate lexerc. Nihil denique quod Deo jam non duo, sed unus spiritus est i/ Cor.
ignem mercatur vel vereatur. Spinae complexae igne VI, 17).Denique et ipse est homo qui reliquit patrem
comburantur. Noli aemulariin malignantibus, neque et matrem, et adhaesit uxori suae, et facti sunt duo
zelaveris eos quispineam capiti Regis nostri impo- in carne una (Ephes. v, 31, 32;. beaturn com-
suere coronam. Tale diadema non honorem, sed mercium facta es cum sponsa in carne una, et
!

horrorem adducit. Ilorret Christus magis asperita- ipsa cum sponso in uno spiritu.
tem niorum, linguae stimulos, quam aculeos spina- 9. Quomodo oporluerat de tali te gaudere con-
rum : in his praesertim qui in silcntii vocati sunt jugio, tidelis anima? quomodo laetari, et diemfestum
simplicitalem, incharitalis negotium, in olii quietem, agere ? luduere, induere vestimentis gloriae tuae,
in humilitatis scholam, in subjectionis votum, et civitas sancta (Isai. lii, 1), ©G sponsa agni :

vinculum unitalis. Sed non est bonum vinculum, gaude et laetare, Sion, adjuncta Christo. Quomodo
quando mutuo confederantur,
D tu uon gaudebis, cum gaudeat ipse ? Gaudebit spon-
sibi aliorum ob- et in
trectationem dexleras conserunt, Judseorum more " sus, inquit, super sponsam, etgaudebit super te Deus
dicentes Toliamus justum, quia inulilis esl nobis,
:
tuus (Isa. lxii, 5). Sed quanto gaudio ? In die, in-
et contrarius operibus nostris (Sap. n, 12). Vos quit, desponsationis ejus, et in die lcetitice cordis
autem aemulamini pacis bonum in bono semper. ejus. Non levem dedit intelligi la^tiliae motum, quem
8. Denique species coronae quoddam unitatis esse cordis expressit. Laetitiam dico ? deiiciae sunt.
praefert indicium. Non sola coronae est aestimanda Delicice, inquit, mece esse cum ftliis hominum
maleries, sed forma ejus pulchrae intelligcntiae
et (Prov. viii, 31). Quam care tibi, Jesu bone, constant :

rationes administrat. Ea enim est coronae species, illae laetitiae I Non gratis eas possides, quas carnis
quae et in orbem cohaeret et in altum se erigit. Vis passione comparasti. Ideo cordis tantum hanc dicit
habere cohserenliam quamdam communem et id laetitiam. Injuria est sponsi, si ipse laetatur, et tu
ipsum? Credentium, inquit, erat cor unum,etanima non ex corde applaudis, non congratularis, non
una (Act. iv, 32). Quis hujus unitatis finis ? Propter congaudes. Vel fastidii, vel despectionis instar est,
spem utique, quae reposita est in coelestibus. Jam cum gaudente non gaudere, et hoc in desponsatio-
ergo habes cohaerculiain in unitate : erectionem in nis die. Affectum tuum cujus alliciat species, si
spe. Et Apostolus : Galeam,
assumite non ejus qui speciosus est forma prae iiliis homi-
inquit, salutis
(Ephes. vi,bene de galea introducta est C num ? Gaudensgaude in Domino, et exsultet anima
17). Et
mentio, eo quod habeat quamdam cum corona vici- lua in sponso tuo, in Deo luo qui si Deus non :

niam. Nam utraque capilis est ; sed altera muni- esset, et homo purus esset, quantas tamen haberet
mentum, altera ornamentum. Ideo nibil impedit in se amoris illecebras homo talis, tot gratiarum
spem ad utramque referri Spe enim salvi facti : abundans muneribus? Nam si a radice conceptionis
sumus (Hom. viu, 24). Ista nunc de forma perstncta ejus reccnsere cceperis, totus tibi stellalus videbitur
suflicianl. De matcria quid quaeritis ? Ipsi enim juxta conditioncm humanam, tam siugu aritale,
scitis quod fragilem ct obscuram materiam dedi- quain excellentia virlutum homo innocens, impol-
:

gnatur locus sublimis. Aurum vult et Iapides pretio- lutus, segregatus a peccatoribus ; ut interim sileam
sos. Posuisti enim in capite ejus coronam de lapide quod excelsior ccelis factus est (Hebr. vn, 26), inlir-
prelioso (Psal. xx, 4). Aureas in Apoealypsi coronas mitatibus noslris potens compati, tentalus per omnia
legis (Apoc. iv, 4). Pretiosa materies, sive solum pro simililudine absque peccato (llebr. iv, 15). Diffusa
sit aurum, sive quacdam auri gemmarumque mis- cst gratia in labiis, misericordia in visceribus, vir-
tura. Sed nescio quid niajoris graliae signiticare lus iu manibus; conversatioue singularis, sermone
videtur, quod auri mentione sublala de lapide, in- communis prudenlia in responsis, vita in verbis.
;

quil, pretioso yosuisti in viipite ejus coronam. Et D Qmd, qu°d conceplus est ex tide, uatus ex Vir-
adbuc excellenliorem vobis demonstro materiam. gine, nou consumptus iu niorte, et assumptus m
Apparuit signum magnum in c<clo, mulier amicta gloria ?
solc, et in capite ejus corona stellarum duodecim 10. Reticeo nunc credentium numerum, et merita
(Id. xn, 1). Apostoloruin tibi et nuinero el specie populorum, quos inisso Spirilu sibi iu lide el cha-
cliorus monstralur. Qmenim ad sapicntium erudiunt ritale soi iavil. vere magnum pielalis saeramentu
multos, ijuasi stellce splendent ad perpetuas astemi- Cliristus, irritamentum amoris, qui manifestatus e
tatcs (Dan. xn, 3). Ihec corona fratrum stelit in infcstatus est in carne, justificatus esi iu spiriiu, ap
circuitu Jesu, sicul scriptum csl (Luc. XXIV, 36). panni Angelis, prsedicatus estgentibus, credituses
Et in Apocalypsi diademata multa iu capite sponsi mundo, assumptus est in gloria! {I Tim. m, 16
(Apoc. xix, 12), secundum diversitalcm gialiarum Quis det nhhi istas discurrere et recurrere frequen-
et graduum scd illud prsecipoum quo coronatus
:
ter per lineas, el per singulos virtutum et operufn
est in dic dcsponsationis sua: iu dic quo sibi in ;
gradusdicere: Dommi, quis simiiis tui^Ps.il.wxw,
 :.

t<9 l.N CA-NTKA SERMO XXI. 1)0

10). Quis mihi det ut scribantur sermones isti in

^ quc prrevenitis et instrnitis apostolos? Ubique seduli
cortle meo, ut exarentur stilo, el quaai in silioe scri- estisad admiratores et annunliatores novitalis islius.

bantur, utnon deleantur? Bonus stilus digitustuus, Angelu" concipiendum nuntiatMariae Luc. i, 20-38) i

Domine, digitus quo scribebas in terra verba ar- natum pastoribus angelus nuntiat imo et ipsisAn- :

eana, verba quorum virtutera calumniantes ferrenon golis, non tantum pastoribus angelus nuntiasse vi-

poterant (Joan. vm, 6-9). Inclina te ipsum, Deus detur. Unus prsedjcat, alii applaudunt. Facta est,
meus, et incide in corde meo legis tuae tabulas. La- inquit, cumangelomultitudo avlestis exercitus lau-
pideura est cor meum, Bed durus lapis naturae obli- dantium,etdicentiwm, Gloria in allissimisDeo (Luc
ur ad digiti tui impressionem ; faeile cedens, n, 9-14). Unus annuntiat, quod alii seque noverant :

ul)i lu Sed jam multa diximus pro eo quod

tneidis. et tamen quasi novum ct reccns audiunt, quod illis

oportebat sponsam iaetari el gaudere in die despon- ignotum csse non poterat. beata haec novitas, quae

sationis, ei die laetitiae cordis sui dilecti. Magna in angclico gaudium praestat audilui ; ct, ut sic dicam,
bac die laetitise ratio, el quae cordis et affectus hu- delectat illos ab alio audire, et quasi discere quod
mani tines excedat, Nec est huc peregrina inducenda eos ab initio ipsa Veritas edocuitl O humilis et inde-
betitia, sed diei isti sufficit laetitia sua. Dulcis es, fessa devotio, et ad Dcum, el ad invircm !

Domine, et directus cst ad nos spiritus tuus, spirilus 2. Est hic aliquid, quod nos utinara observemus,
niavis. Humanas libi animas per lidem et amorem B imo ct servemus. Quid illud ? Ut angclico exemplo
quo.lam sponsi associas affectu, et de conversionc humilem et attcntum praebeamus auditum alieno ser-
la-taris. Durum cor quod sibi laetitiae hujus matcriam moni, etiam in illis quae non ignoramus. Non tamen
subducit, occasioncs atlenuat, imminuit rationes. alienus est, qui de Deo est, nisi nos a Deo alienos
mc impudenlem et ingratum, si non ego talem dili- reputaverimus. Et si alicnus est, auctoritatem illi

gam, tam absolutum a corruptione, et tanta circa tribuit divina materia. Nota fastidire, aut curiosita-

pne adstrictum compassione, necessitati non ob- tis esl, aut contumacise signum. Angelici spiritus,
noxium, et pietate obnixuml Diligam te, dulcis Do- quibus a principio innoluit sacramentum Incarna-
minc, etsi non pro me, pro te tamen ;
ut tuo satisfa- tionis, non abstinent ab admiratione in novitatis
ciam desiderio, deliciarum tibi causas subministrem, hujus cxhibitione; et antiqua cognitio non modo vi-

argumenta laetitiae, in die desponsationis, et in die sione nova, sed novo gaudet et leetatur auditu. In
Lelitiae cordis tui. temporum tine egressus est Ghrisius, ideo egrediun-
SERMO XXI. tur et ipsi. Et egressus ejus a diebus aeternilatis

Egredimini, et videte regem Salomonem, etc. (Mich. v, 2). Sed in temporum fine de utero ejus
(Cant. iii, 11.) egressus est, quse circumdedit eum, feminae. Ideo
Et vos audeo conlidenter ad visionis hujus invi- r» egrediuntur coelestis filiee Sion, admiraturae in com
tare tetitiam, tiliae cceleslis Sion Jerusalcm quse in pletione quod semper admiratae sunt in cxspecla-
ccelis est. Vos verae et plenae liliaesemper
Sion, quae tione. Angelus in annuntiatione (Luc. i, 26-38), an-
intuen»' li facicm Patris. Vos, inquam, mullorum mil- gelus in nativitate (Id. n, 9-14), angelus in bapti-
lium Angelorum frequentia, vos invito et voco. Egre- smate (/rf.m,21) :angelusapparuit oranti (Luc. xxn,
dimini et videte : egredimini de recondito illo sinu 43), testis est rcsurgenti (Luc. xxiv, 4), astat ascen-
inlimae visionis, de secreto lucis inaccessibilis. No- denti (Act. i, 10). Quam vehementes, putas, amato-
vum vobis terra nostra praestat sj)eclaculum : novum ressunt tam seduli annuntiatores, et indefessi admi-
enim fccit Dominus super terram. Ab ©7 aelernis ad ratorcs ? Per omnes hujus sacramenti gradus cir-
terrcna vos provoco. Mira haec invitatio : sed nescio cumeunt et immolant hostiam admiralionis, hostiam
quo pacto eeterna illa, quae in se ipsis semper et vociferationis ; cantant, et psalmum dicunt Domino.
nova et miranda sunt, in eo quod factum est in Et omnis hccc vcneratio exlrinsecus exhibita est,

terra novum, nova magis in mirabiliora refulgent. absque ea quae intrinsecus latet. Et si novum fecit

beala haec in terris novitas temporalis, quae anti- Dominus super terram, ccclos tamen novitatis hujus
quam illam el a^tcrnam novitatem angelicis in aspc- odor replevit. Femina circumdabit virum, quomodo
Ctibus amplius innovavit ! Novum faciet Dominus circumdat corona caput. Caput enim Ecclesiae Chri-
suj>er terram : femina circumdabit virum(Jerem. D Btus (Ephes. V. 23). Gloriosus plane in illo splendore
xxxi, 22). Quem virum?£cce, inquit, vir Oriens no- glorite, et paternoe ligura substanliai : sed super ad-
men illi(Zach. vi, 12). Oriens splendorlucis acternae dito nostrae quodam velut fuco naturae, et colore iu-
femineo, sed virgineo circumdatur utero, et carne ducto, dum sublucct, plus placet : nec illis tantum
vestitur. Hoc est illud novura, quod ipsa sui novi- qui secus ferrc non poterant, sed in his eliam qui-
late nimia credulilatem obstrueret, si non esset buspure sc splcndor illc refundit.
inauditis prius signis tides elicita. Denique inter lot 3. IIa>c autcm dico, quod dignatio haec ipsa, qua
et propheliarum et prodigiorum manifesta testimo- voluit incarnari, quemdam videtur attulisse decorcm
nia, ad novitatem islara adeo quorumdam sensus dignitati majestatis. Quomodo enim non plus place-
obstupuit, ut dum novitali lidem abrogant, signis bit bumiliata sublimitas, oxinanita immensitas, et
evidentissimisnon accommodent credulitalem. Sed divinitas incarnata > hla varictatc quid pulchrius ?

quidvos ad egrediendum invito, qui ipsos etiam ubi- Varietatem dico ? contrarietas videtur, eo ad con-
 ;

111 GILLEBERTI ABBATIS 112

templandum pulchrior, quod haec sese contrarianon tionis, an efficaciam salvationis. Utrumque in beneti-
^
impugnant, sed congruunt sibi. Mirabilis in se di- cio gratum est, et voluntas, et eventus. Adde et ter-

vina simplicitas ; sed ut sic dicam, mullo haec com- tium, modum ipsum et rationem. Nihil voluntate hac

positio mirabilior, quia novior. Non possum mixtu- affecluosius. Quae dilectio major, quam ut ponat

raehujus artem satis mirari, el pulo nec Angeli. Et quis animam suam pro amicis suis ? At hoc fecit pro

quidem illis mirandi ratio major, quibus divinae na- inimicis. Et inimici erant in se ipsis et amici, quia

turae mera simplicitas sincerius innotescit. llla in- ante mundi constitulionem dilecti. Quid operis hu-
compaiabiliter meraest, et ideo mixturam hanc mi- jus eventu uberius? Larga effusio Spiritus super
rabiliorem reddit. Quaenam hsec .mixtura, cum sua omnem carnem, satis manifestal. Effusio sanguinis

cuique nalurae constet integntas? Nam nec alterutra Christi spiritualem nobis effusionem impetravit.

in alteram i»H transit, nec ex utriusque quasi tertia Quos lavit sanguine suo, quomodo non perfunderet
et nova quaedam consislit. Novum tamen est quod Spiritu sancto suo? Ideo prius mundavit, ut essent
in una persona conveniunt. Contemplatio utraque super quos altius postea Spiritus inundaret. Ad
quaedam est velut cella vinaria. In illam introducti ordinem quid consequentius ? Coarctor in hujus ma-
sunt angelici spiritus cellam nectaream majestatis teriae consideratione ; et quid potissimum ad contem-
aeternae, inio a conditionis suae initio positi. Jam plandum e tribus eligam ignoro : pietatem, an pru-

nunc in temporum tine haec nostra in terris cella dentiam, an proventum. Certant haecinter se in con-
g
mustum novum eructat. promptuaria plena, templatione nostra; et cum in alteram partem
promptuaria exundanlia et eruclanlia ex hoc in il- intenditur, in alleram trahitur. Blandiuntur haec mihi,

lud! Egredimini, filiee Sion, de cella vini meri ad et affectione diversa permulcent. Inardesco, stupeo^

hoc mustum, quod miscuit sapientia in cratere no- gaudeo. Gaudeo pro utilitate, ad prudentiam stupeo,
vo. O calix inebrians, quam praeclarus es, et ideo inardesco propter impensum niihi pietatis amorem.
clarilate inebrians Liquor aeternus novo huic infu-
!
5. Quid ista dispertior? Confunduntur haec inter

sus calici majore cum charitate hauritur, qnamvis se, et in uno quoque genere permiscentur frequen-
cum clarilaie temperata : idcirco etiam amor esse de- ter. Nam et modus, et commoditas, et affectio, sive

bet intemperatus. Quis enim se ab amando tempe- malis sic dicere, prudenlia, proventus et pietas : haec

ret, quando nostrse se capacitati contemperavit im- inquam tria sive simul, sive sigillatim considerata,

mensa majeslas ? calix non hominum tantum, sed animum ad se meum et trahunt citius, et tenent

et Angelorum mentes inebrians, et in se a contem- diutius, et quamdam in admirationem et exsulta-

plalione meroe divinitatis mixlura hac nova conver- tionem convertunt. Matris Ecclesias fides talium va-
tens Egredimini, iiliae Sion, de copia illa vini meri
!
virtutum ejus diadema conlexuit. Hunc ibi
rietate

ad hunc calicem temperatum. Egredimini, et gustate numerum, hoc pondus, hanc mensuram assignant.
quam suavis est Dominus. Ibi suavitatis divinae sim- C In ordinis ratione et consequentia numerus depre-
plex natura prospicitur ; hic suavitatis ejus usus et henditur, et concordiae modus. In pondere pietatis

iudicia proponuntur. Ibi in se videtur ; hic in affeclu affectus vchemeutior. Et vere vehemens pondus gra-
suo hoc ullimo in genere, utrumque mirabile est
:
tiae, de coelis ad terram majestatem immensam de-

et nescio quid magis mirer, in una persona nalura-

ducens. Immensitas baec omuem incomparabditer

rum compositionem, an compositionis causam. Quid excedens mensuram se contraxit,

creaturam, ad
jam iu unilate divinse essentiae tres esse miramur mensuram pertiugendi usque ad nos. Non enim quasi
personas? Plures jam ex integro in una persona na- non condescendens ©«I ad nos superextendit se
turas mirare. Quid non hic ad contemplandum suave, ipsam, sed in mensura nobis distillat dona Spiritus.
quidque uon afticiat ? Mensuram interpretor in effectu munerum. Ad men-
4. Denique ad admirationis cumulum causa acce- suram enim dat nobis Deus Spiritum. In mensura
dit. Causa nec consequentia rationis, nec salvationis contra mensuram in mensura gratioe, contra men-
:

nec gratia compassiouis. Vis audire

eliicacia caret,
suram injustitiae. Nam sicut abundavit delictum,
cousequeutiam? Sicut in Adamomnes moriuntur, abuudavit et gratia. An non hic mensura contra<

itaet in Ckristo omnes vivificat)untur(lCor.xv,'l2) mensuram? Certe et supra. Superabundavit enim et

:
1

et idem, Sicut per unius inobedientium peccatores gratia. Numquid tantum super mensuram delicti ?
u Non utique tantum super mensuram delicti, sed
constitut; sunt multi,ila et pcriuuius obedieutiam
justiconstituunturnLulti.[)u\dconse(\uenliusnk\gna. etiam super mensuram gratise. Et coutra et supra

conscquentia, sed ex parie justitiae etficacia major. mensuram iujustitiaj abuudat gratia, ut supra men-<
Denique, ubiabundavit delictum, supera bundavitet suram gratne, sed non conlra abundat gratia. Ubi
eniin una abundat, necesse est et allera superabuu-
gratia (fiom. v. 19, 20). Ubi deliclum, ibi seductio
ct taHacia intercessit non omni ex parte vo-
; et ideo dei, ei detur abundantius abundanter habeuti. Men-
luntanum videtur. In gralia vero nihil non cx propo- sura hsec mensura bona ct conferta, ct coagitata, et
superlluens.
silo, nihil non libitum. Quomodo crgo non etiioa-
Supertluitas videtur, quaudo non tan-

ciora sunl voluularia bona, quam velut aliqua cx tum neccssaria suppetunt, sed etiam exuberaut vo-
parle coacla mala? El vcre cfiicax gratia et artiti- luptuaria. Iii donis Spiritus quaedam expediunt,

ciosa. Ncscio quid magis mircr, arliticium coapta- qua\iam docent, quajdam delectaut, sauant, exor-
113 LN CAXTICA SERMO XXII. 114

nant, exhilarant. Quomodo non superfluunt quaesic * Dem cum expressione tanta sponsus commcndat.
cxcrescunt? Sed haec jam suftieiunt de numero, et Frequenter ex multo placendi desiderio subest metus
mensura, et de prmdere diadematis, quod Salomoni displicendi ; et propensior devotio conscientioe secu-
rcgi mater ejus composuit. Quoddam enim illi quasi rilatem imminuit et furalur. Quid ergo mirum si

sertum gloriae confert dum coaptat quod a nobis

: sponsus applaudil illi de pulchritudine, affeclumque
assumpsil, et quod nobis exhibuit. Yidetis quibus blanda allocutione dcmulcet, quem metus invexerat?
hoc diadema dotibus gratiarum coustet. Sed quid de Quanam enim rationc deformitatem non vereatur
gratiis ad diadema ? Dabit, inquit in Proverbiis, ca- JO suam hominis anima quaelibet, quae nostri Salo-
piti tuo aui/menta f/ratiarum (Prov. iv,9).Pater dat, monis in matrimonium asciscitur ? Audivit illum in

et mater coronat. Ipsacoronat, quiaipsa credit, ipsa diademate suo, in die desponsationis et laetitiae cor-

circumdat, ipsa coronat Mater. Ecclesia se ipsa te, dis, iu illa abysso gloriae solilo festiviorem, poterat-

Jesu bone, exornat, se ipsa te vestit, se ipsa te cal- que jure vereri repulsam, si deformitatis et abjectio-
ceat et coronat. In profectione calceamentum est, in nis suae respectaret ad causam. Oportuit itaque ut
perfectione corona. Mira mutatio, ubi excusso pulvcrc, securior reddita resumeret animum, et infusa ala-

si quis adhaoserat, de calceamento corona efficitur. critas mentis faciem vivido quodam calore perfun-
6. In dic desponsationis et hetitice. Vide ordinem. deret. Nam totius vitae et operum pulchro vultui plu-
Unus dicitur desponsationis et coronalionis dies. Si B rimum adjicit mentis hilaritas. Propterea in hunc
istud scis, beatus es si sequaris. Convertis ordinem» modum amicam sponsus alloquitur : Quam pulchra
si vis prius desponsari quam coronari : si prius vis es, amica mea ! Similia fere dicta sunt supra in prae-
ad jucunditatem et quietem devinciri Christo, quam cedentibus, ubisiclegitur:Ecce tu pulchra es, ami-
cum Christo vincere. Anticipatio quidem beata, sed ca mea, ecce tu pulchra es (Cantic. i, 14). Idem
nonordinata, si ante triumphum thalamum tibi optas pene videtur : Ecce tu pulchra es ; et, Quam pul-
collocari, si ante laborem praesumis lactitiam. Unus chra es ! Utrobique pulchritudo praedicatur ipsius,
est his tribus constitutus dies : diademati, desponsa- et iterata commendatio contirmationem declaral.
tioni, et ketitire cordis. Et quod est cor Salomonis Sed quantum ipse advertere possum, aliquanta hic
nostri ? Vos, inquit, estis corpus Christi, et membra innuitur distinctio. Nam ubi dicit, Ecce tu pulchra,
de membro (1 Cor. xn, 27). Felix plane quodcumque agit tantum de pulchritudine : hic vero de nimietate
membrum capitis hujus ; sed qui cor est ejus, de pulchritudinis, Quam pulchra es, amica mea, quam
praecipuis est. Et vide, si non cor est, qui quodam in pulchra ! Ibi simplex attestatio quasi subito depre-
ventre secretorum Dei fovctur, in vilali affectionum hensae pulchritudinis ; hic autem admiratio nimie-
calore, in medio meditationum. De corde enim co- tatis ibi attestatur quam pulchra hic oblectatur : ;

gitationes, non operationes exeunt (Matth. xv, 19). p quod tam pulchra. Hic enim majore pronuntiatar
Jure ergo cor est, qui in medio spiritualium locatus cum pondere affectuque mirantis, et prolationis mo-
est cogitationum, in pinguedine gratiarum, in quo- dus motum oblectatae mentisdeclarat: quam pulchra
dam ventre verilatis, in utero sapientiae, cujus in es,amica mea, quam pulchra ! Et quidem in processu
typo Salomon ponitur. Et quidem una eademque vel Cantici perfecliora ad sponsam dici oportuit. Haec a
Ecclesia, vel anima, et corona est, et cor, et sponsa. nobis de similium distinctione verborum. Nam quae
Corona in capite, sponsa de latere, cor in ventre : super pulchritudine sponsae interpretanda fuerant,
corona in summo, sponsa in proximo, cor in inti- copiose et accurale suis explicata sunt locis. Et quae
mo. Quid hic non optime coilocatum? quid non festi- vir (utrum erudilior, an eloquentior nescio) suis
ve ? Egrcdimini hinc, nostrae filiae Sion et videte, disputavit in homiliis (Bernardus, Serm. 40 in Can-
ut et vos transeatis in affectum cordis hujus in tic.), nec minimo, ut sic dicam, digito decuit a nobis
sponsae gratiam. in diadematis speciem. Nolite no- ad discutiendum attingi.
mine casso gloriari. Estote quod esse dicimini, spe- 2. Hoc vero non negligenter attendendum, quod

culationis filiae. Usus ipse attestetur nomini. Festus post generalem commendationem pulchriludinis, par-
enim est desponsationis iste dies, et Dei susceptione ticulatim amicam depiclurus, loco primo ab oculis
dignus, et ab hoc ad festiviorem, qui nuptiarum est orditur. Prudenter quidem, quoniam si simplex ocu-
dies, pertingitur : in quo non datur libellus repudii Q pis fuerit, totum corpus lucidum erit (Matlh. vi, 22,
non intercedit divortium non ; abit vir via longis- 23). Et ideo columbarum comparat oculis, ut juxta
sima, ne brevissima quidcm, sed est semper in domo Evangelii doctrinam, suam amicam simplicem do-
sua sponsus Christus Jesus, qui vivit et regnat cum ceat sicut columbam (Malth. x, 16). Denique univer-
Deo Patre et Spiritu sancto pcr omnia ssecula saecu- sum corpus operationis simplex illustrat oculus in-
lorum. Amen. tenlionis, et facit ut coram Dco luceant opera, quoe
SERMO XXII. perse coram hominibus poterant lucere. Nam qtian-

Quam pulchra es, amica mea, quam pulciira! do foris bonum lucet opus, sed operis bonitatem
oculi tui, columbarum; absque eo quod intrinse- non animus quasi corpore claro oculus cee-
intendit ;

cus latet (Cant. iv, 1). catur. Opera quidem ipsa aliquoties in genere s-uo
1. Non veretur ne suis intumescat laudibus, et hu- bona sunt, et aliis commoda sed operum bonitas in ;

mihlatis jacturam faciat, cujus ipse sibi pulchritudi- actorem non refunditur, qui simplicem oculum in
115 GILLEBERTl ABBATIS 116

psis non habct. Ideo tenebrosa sunt, quod intcntio- * nos, glorietur se habere milvinos ? Si Christi
nis sincerse lumine carent. Bonus itaque simplex amicam dici te velis, quid tibi cum prudentia car-
oculus, non habens ullam partem tcncbrarum, con- nis, quae inimica est Deo ? (liom. vm, 1). An istas

versationis corpus totum serenans. Aut totus enim inimicitias evacuare conaris, ut utrasque carnis et
tenebrosus est oculus, aut tolus lucidus, aut ha- spiritus prudentias condas in te ipsa ? Modicum fer-

bens aliquam partem tenebrarum admistam. Tolus menturn totam massam corrumpit (I Cor. v, 6).
tenebrosus est, cum operi malo propter malum in- Quid ergo fiet, ubi mullum est fermenlum, massa
tendit : lotus lucidus, cum operi bono nonnisi pro- modica ? Quae societas legi cupiditatis, et legi chari-
pter bonum intendit. Cum vero in opere bono uon tatis ? Non debet illa huic esse conjuncta, quia nequit
tantum in ipsum bonum, sed eliam in alium ali- esse subjecta (liom. viii, 7). Prudentia enim carnis
quem finem intcntio dirigilur ; vel cum in opcre legi Dei aut repugnat, et inimica est : aut omnino
non bono, quod inesse credebatur bonum, errando perit, et nulla est : aut resistit, aut ex toto desistit.
diligitur aliqua cx parte oculus caligat, et non est
: Polest perimi, ut penitus non sit : non potest pre-
mera simplicitate purus. Quid, cum opus bonum mi, ut ei contemperata sit. Tuum ergo et os et cor

praetenditur, et non ipsum bonum, sed aliud totum bujusmodi exercitatum optas habere prudentia, quae
iutenditur ? oculusne iste tenebrosus dicetur, cx legi Dei non potest vel associari, vel subjici. Pru-
loto, an ex parte caligans? Mihi quidcm magis te- B dentia spiritus vita est et pax. Vitalis est enim pru-
nebrosus ex toto videtur. Nam etsi lux depuletur in dentia spiritus, usum habens vitae quae nunc est et
opere, nulla tamen agnoscitur in intenlione. Quo- futurae. Prudentia vero carnis in praesenti tantum
modo autem intentio bona, quae bonum non optat ? exercetur vita, nullum in ea quae sequilur, habitura
aut quomodo simplex, quae sub boni velamine se locum. Cupiditatis enim apud inferos nec opes, nee
ipsam occultat? In oculis vero sponsae utraque usus est, sed excruciatio. Isla pax est, illa litigium.

commendatur, et simplicitas, et spiritualitas ideo : Et bene pax, cui boc est evacuari, quod paci non
columbarum dicuntur. Et bcne in amica sua primo vacare. Talem prudentiam ad sponsae pulchritudi-
lucem commcndat, ut sibi demonstret similem, qui nem Christus commemorat. Talis in oculis colum-
el ipse dicitur lux mundi (Joan. vm, 12), etin quo barum depingitur, quae simplicitatem et spiritualita-
tenebrae non sunt ul ae (/ Joan. i, 5). In sex dierum tcm redoleat, eo quod in columbae figura Spiritus san-
conditione Iux omnium prima creata dicitur (Gen. Non solet esse vacua talis sim-
clus intelligi soleat.
i, 3), et in describenda pulchritudine sponsae, lucis plicitas multum cnim subest latentis gratiae.
:

inprimis inducta decenler est menlio. ik.Oculitui columbarum, absqueeoquod intrinse-

3. Oculi tui columbarum. Quid te amicam esse cus latct. Magnum nescio quid illud est, et vere
pracsumis, tu quae nescis oculos habere columba) ? - magnum, quod manifeste vel dici non debuit, vel
**
Opcra quantumcumque fucrint bona, si impurus dici non poluil ; nec aliquo, ul gratiae caeterae, simili
est animus, de pulchritudinc fruslra tibi applaudis. figurari, sed in suspicione et conjectura sola relin-
Quomodo amica es, quoe pulchra non es ? Sed quo- quitur iis qui similia forle patiuntur. Absque co, in-
modo non es inimica, quae malignaris in sancto? quit, quod inirinsecus latet : quasi non sint iutrinse-

Malignalur in sanclo, qui malignatur in bono sive cus aliac gratise et dona Spiritus. Et quomodo oin-
in 71 suo, sive in alieno. In luo malignaris bono, nis gloria filiae regis ab intus ? (Psal. xliv, 14.) De-
cum bonum ipsum non conspicaris : in alieno, cum nique et inlrinsecus ipsi oculi columbarum, ubi
de bono male suspicaris. Et prava intentio, ct pcr- simplicitas lidei corda puriticat, et illuminatos red-
versa interpretatio ; ulraque malignalio est : utra- clit oculos cordis : ubi non modo oculus, sed totus
que fellea, utraque falsa, niliil habens cum colum- absconditus hoino cordis dicitur [I Pelr. iii, 4). Sed
barum natura commune. Oculi columbarum suut, licel ab intus omnis sitgbria glorirc respectu inte-
qui nec falli volunt, nec fallere norunt. Nescis quod rior : et sicut in ipso homiue exteriori, sic et in illo

sponsus tuus veritas cst ? Quomodo dicet libi, Co- iuleriori alia aliis magis sunt intima, ct latentia
lumba mea, amica mea (Cantic. n, 13, 14). Amica penitus, soli tantum nota dilecto : fortasse el aliqua
est verilati simplicilas : ideo cum simplicibus ser- etiam ipsi sunt sponsae ignota, nec collalorum divi-

mocinatio ejus (Prov. m, 32). Denique simplicitati n nitus pleuum habet notitiam muuerum. Quid
ad
amicae applaudit dicens : Oculi tui columbannn. Bo- enim si occuhatur sublimitas, dum servatur humi-
na enim cst oculala simplicitas, ita simulationem litas? Secretum tuum libi, Jesu bonc, secrelum
excludcns, utnon caligetin veritate. Rara haechodie luum tibi, ei in abscondilis sponsa ^olus deliciaris. 1

in terris avis : et si qua cst cjus usquam frequen- Cur non vel ad modicum lud nescio quid latens i

tia, occulta satis, et latens in foraminibus petrae, in nobis communicas, ct occultam, qua deleetaris,
cavcrna macerise, desuper rivos aquarum. Quo-
et figuras pulcbritudinem ? Plus nos ad quaerendua
modo autcni obscuralus est aut occullalus ost oeu- allicis, dum illud latere intrinsecus dicis : et curio-
lus columbinus? Quis cst qui ssbcuII calliditates nou silatem nostram amplius irrilas, tantum silentio

sectetur, qui illis se uti nop gaudeat, qui uon mysterium premens, 1'lus nos dum tacea, trabis.
ainet liabere, aut saltem nominari in sc non velit ? Qiiani magna multitudo dulcedinis hujus, quam abs*
Quis csl qui non verecundetur oculos columbi- condendani judieas, dum nou explicas ! Quidquid
 :

117 1N CANTICA SEIiMO XX.111. 118

illud est, latet intrinsecus : scd de latebris islis sua- ^ corapescunt : mediee se ad id quod spiritualiter con-
yissimus odor aspirat. Nescio enim quo pacto dum cupiscunt, adhuc componunt ultimae, imo intimae
:

illud admirabiliter dulce esse conjicio, admirabiliter pptatis avide jam utuntur. Deus bone, quantum lu-
dulce jam sentio : jam illud pensal affectus, ad quod cis et deliciarum in illis est latebrisl quantus exccs-
non penetrat intelligenlia. Conditum cst hoc pcnes sus in recessibus illis Otinam talcs me concludant
!

iponsam, et signatum in thesauris ipsius; soli fas latebrae, ul iilud de Psalmo diccre possim Sox luec :

est dilecto istos ingrcdi, et gloriae latcntis arcana illuminatio inea in deliciis meis^Psul .cwwm, 1 1).

revolvere. 7. Ecce ounc aliquid latens attigi in hoc uliimo

TiHoc autem dico quod non facile est virtu-
5. gradu, et forte vel hoc est, vel aliquid simile quod
lem cujusquamex indiciis dctinire. Frequenter cnim sponsus signavit. Volo de caetero dcferre mysteriis :

exiguis exstantibus signis, eximia sunt quae latent nec cnim fas est audaci sermone orationum arcana
iutus secreta. Ideoque manifestas debemus sic vir- Dudare, ct minus sanctis manibus linguac convolutas
Lutes laudare, ut liac in singulis adjectione utamur : sanctorum revolvere species, et re-
delicate Sancti

Absque eo quod inirinsecus latct. Denique ipsam conditum manna contrectare, quod aurea el urna
lianc, de qua nobis est sermo, commendatam in continet, ct arca recludit. Kt ipsum mannae nomen
sponsa columbinam inspicite simplicilalom quam ,
B aliquid ostendit arcanum, et de quo magis possit
gratilica, quam est in se ipsa suavis et placens : qiurri, Quid est hoc ? quam dici quid sit hoc. El cui
majores tamcn in se reconditos liabet thesauros, et mclius quam manuse latens illud comparaverim?
dulci est, ut sic dicam, medullata sccreto. Quaeritis Dulcis quidem et ccelestis est manna cibus : sed vi-

quid sit illud ? Dixi jam, et adhuc vultis audire,

si detis quam secrete reconditus in urna, in arca, in

ignorare me falcor. Possem piam hanc vobis com- sanctissanctorum, ut curiosus et minus idoneus ab
mendare simplicitalem, et ad ejus vos aemulationem hujusmodi aspectus arceatur, oculus ille qui colum-
bortari, quae tam inexplicabile et dulce mysterium binus esse non novit, qucm non dirigit et pia cre-
continel, fortasse et conferl. Id autem ipsum si fuero dulilas, et intenlio pura. Rogamus autcm vos , fra-
couatus evolvere, forsitan ad aliquid occultum et tres , amplectimini sanctam simplicitatem, quictem
latcns pertingam vel experientia, vel conjectura : menlis, meditationes puras, liberas orationes; quo-
sed numquid illud erit cujus tam involute meminit niam in talibus vasis, et, ut ita dicam, in arca san-
sponsus in laude dilectae ? Quamlibct potuero occul- ctae medilationis et intcriori orationis urna, divina

tum eruere, aliquid adhuc latebit inlrinsecus. Altis nobis est locata refectio, et porlio gloriae, de qua
illud latet in tencbris : nec noslro subjacet vel sty- _ legitur : Satiabor cum apparuerit gloria tua (Psal.
lo, vel studio. Venerabor ipsum silentium tanti my- ** xvi, 15). Cujus plenitudo vitam nobis aeternam con-
sterii. Nam quamvis non est datum definite nosse ferat per Jesum Chrislum, cui est honor et gloria
quid sit, eo quod silctur, satis relictum cst credere per omnia Scecula saeculorum. Amen.
quod aliquid singulariter dulce et sponso gratum sit.
73 SERMO XXIII.
Non potest investigari quale sit, sed potest aestimari Capilli tui sicut greges caprarum quce ascenderunt
quam magnum sit, vel eo ipso quod verbum tam de monte Galaad. Dentes tui sicut greges tonsa-
arcanum non licuit.
dici rum, etc. {Cant. iv, 1, 2.)
6. Ut tamen aliquid dixisse videar, et non ex toto 1. Ecclesiae, ut bene noslis, haec blandimenta di-
siluisse (ad hoc enim instatis), accipite quod mihi cuntur, et de spirilualibus ejus oculis prteccdenli
videtur in hac parte vere dici posse utrum accom- : disputatum est scrmone. Scd quia tales sunt, num-
modale ad praesenscapitulum, vos viderilis. Vinutes quid rari sunt ? Vide lotum corpus ejus quomodo
i|> e suapte nalura intus in animo locatae sunt, sed plenum sit oculis ante et retro. Oculi ejus Prophetae,
usus quarumdam in exterioribus vigct quaedam oculi ejus : Apostoli, qui vel futura prcedicunt, vel
verosuam in interioribus exercent potentiam. Etilla jam facta praedicant. Oculi ejus sunt utrorumque
quidem carnalcs declinat illecebras, ista vero spiri- n interpretes et doctorcs populorum : quorum oflicio

tualium deliciarum latebras amplexatur. Illa vel sol- spiritualia animae vel commoda, vel scandala, et
licitantes occasiones refugit, vel insolcntes affcctio- cernimus, et discernimus. Sed nescio, si omnes qui
nes compescit ; et quamvis interim necessario, mo- oculi habent officium, teneant et usum. Duces c.*eci,

lesto tamen exercitio lauorat : ista tali dclectalur nec tantum c.TCCorum, sed, quod indignius est, et

matcria, quae non jucunditate magis, quam honcstate videntium, nonne videntur oculi habere et locum et
praecellat. Illa simplici intuitu et oculo columbino speciem, sed virtute carere? Otinam vel id suffice-

exteriores dum percurrit species, vel odit vcl despi- ret, ct virtute provideudi booa carereot, essentque
cit : ista curiosiorc prospectu cu-lestes perlustrat ad communes utilitates caeci, dum dod ad privatas
specics ,
perspectis amplius inardescit. Possumus areuti commoditales. Nunc aiileni ct caeci sunl, ct

lalem quamdam distinclionem formare, ut dicamus callidi ; hcbeies ad Ecclesias lucra, ad propria acuti.
alias exteriores csse, alias iuleriorcs, alias intimas. Sedquomodo oculus est columbae, qui columbae non
Ali;<> cnim se a carnalibus retrahunt, alia: spiritua- columbae dod videt, columbae non providet
inservit,
libus intendunt, aliae quasdam jam tenent primitias. qui columbam non ducit, sed magis abducit Ecclc-
Primae se a mundi illecebra, quam contemnunt, siam, et quantum m ipso est, pravis prancipilat
119 GILLEBERTI ABBATIS 120

exemplis?De talibus Apostolus loquitur : Omnes quce de monte Galaad, operum Christi majora
sibi semper

sua sunt qucerunt, non quce Jesu Christi (Philipp ad imitandum exempla cumulanles. Utinam fidei
n, 21). Tales occupant locum, et pervertunt usum ;
quam habeo in Christo, omnia opera mea attesten-
cum e diverso sint alii, qui oculi non habent officium tur, et jugi profectu congesta acervum mihi ascen-
ex promotione, sed usurpant ex praesumptione. Et sionis constituant. Quam paucos ego mihi testimo-
quidem frequens haec turba. Quem dabis nunc ex nii hujus contuli lapides I Vereor equidem, ne et in

numero discipulorum, qui preelatorum opera penes contrarium multos congesserim. Quid enim ? nonne
se, velut quodam locatus in tribunali, non carpat, libi videntur non pro fide, sed magis contra fidem
non corrigat, non castiget ? Isti non jam sunt oculi testimonia congessisse, qui sic vivunt, ut alterius
membrorum, sed quidam oculi oculorum : quomodo videantur fidei, quam christianae ? Denique tales

si pennae et plumae in corpore columbae ipsa velint quam multos videmus, de quibus jure dici possit :

oculorum dirigere lumina. Nolo locum hunc nimis Isli non sic conversantur, ut qui Christi redemptos
urgere, ne vos, fralres, exagitare videar. Estote se sanguine crcdant, qui aliam sperent vitam, qui
vestra contenti mensura. Niliil omnino in corpore futurum vereantur judicium, qui tandem evangelica
columbae officio vacat, nihil caret honore : et ea quse praecepta divinitus data fateantur? Talia utinam pe-
abscondita sunl, abundantiorem habent honorem. nes me testimonia pauca reperiantur : mallem nulla,

Denique et capillis sponsse suus est honos. Si enim B ne modicum fcrmentum acervum fidelium operum
in oculis praelati ; in capillis qui sunt intelligendi, totum denigret.
nisi discipuli ? Et boni discipuli, qui se capillorum 3. Et, fratres mei (ut modicum de communi glo-
more tractabiles et flexibiles exhibent ad omnem rier, qui de privato non possum), si totius vitse ve-
nutum magistri, sicut ad molum venti qui graciles, : strae respexeritis ordinem , et regularis observantiee
et spiritualibus extenuati disciplinis, pene sine cor- cursum; non erit exiguus, quem boni testimonii co-
pore sunt, et penitus sine carne, ad omnem insensi- eedificalis, accrvus. Nam si a nocturnis Vigiliis,

biles injuriam, ut nec tondentis instrumenti sentiant quas impigro velut primilias quasdam praelibatis af-

laesionem ; in hoc tantum passionis sustinentes mo- fectu, et effunditis a principio vigiliarum sicut aquam
lestias, si a capite cui inhseserunt, contingat evelli. cor vcstrum ante conspectum Dei : si, inquam, a
Reliquo enim emorluo corpore, vitalem ibi tantum capite singulos per gradus conversalionis divinae
sensum, retentant, ubi capiti, de quo oriuntur, jun- seriatim velitis incedere quid ibi reperietur quod;

guntur. Qui ipsi vicini cerebro, ubi sapientiae dici- disciplinam non sonet, quod non concinat fidei nc-
tur recessus, quasi ad intima ipsius arcana nituntur strae, quod non vel corpus atterat, vel mentem eri-

intrare : quibus hoc eradicari et quasi inde evelli gat, vel dirigat erectam ? Inter psallendum quanta
videtur, ad exteriores qualibet occasione curas vo- est disciplina in corpore, et quam major quorumdam
cari. Nam qm inde sine sensu doloris effluunt, quo- ** in mente, dum ne ad modicum, vel certe tantum ad
modo ibi aut nati, aut radicati credentur ? modicum a sensu verborum illam sinunt abire? Nam
2. Denique quod non decidant capilli sponsac, scd ibi, id est in ipsis quae cantantur verbis, aut ligatam
assurgant, audi quod sequitur : Capilli tui sicut tenent, aut ad cognata relaxant, ad peregrina ne-
grcx caprarum, quce ascend erunt de monte Galaad. quaquam. Quod si conlingat (fugax est enim mcns
Quasi grex caprarum, eo quod in sublimibus pasti humana), quanta statim casligant censura, et morae
et positi, tendentes semper ad alta ut capree, altum hujus usuras a se reposcunt ? Sed nec ipsa commu-
tamen nil sapiunt, sed carnalis conscii sunt infirmi- nium horarum intervalla nocturna vacant. Deus
tatis. Elatio namque ipsa descendil, ascendit humi- bone, hora illa noclis, quam sine nocte est, quam
litas. Ideo quasi caprae, quod semper et alta petant, nox illa illuminalio in deliciis ! Orationes illae pri-
ct ad infirma sua respectcnt. Et bene de montcGa- vatim fiunt, sed privata non petunt. Submissior qui-
laad ascendunt : scd tamen nonnisi in monte Galaad, dem vox, sed mens intensior, et preces tacitae mul-
qui testimonii Acervus interpretatur. Et quis ille tum habent acuminis. Denique frequenter vocem eri-
nisi Christus, super quem omnia Prophetarum coa- pit oratio vehemens et verbis nec eget, nec utitur,
:

cervita sunt teslimonio, cui Prophetae, cui Joannes, quse puro et pleno fertur affectu. Amor in auribus
cui Pater, cui opera ipsa lestimouium reddunt ? Hic n Domini solus obstrcpens , corporalium strepitus de-
nions Ecclesiae caput cst.Noli de hoc monte detluere, dignaturverborum, qiue sicut inchoanti excitamenla
si capillus es. Quid nobis separationem minaris, et sunt, sic impedimenta solent esse perfecte oranti.
velut avulsum iri a reliquorum grege capillorum ? Quid deinde? ipsis horis matutinis quasi de recenti
Numquid casus tuus Ecclesiae calvationem inducct ? orationes instaurant, frequentant confessiones, et
Nescit illa decalvari. Nam et capilli ejus omnes nu- verecuuda, sed manifesta revelatione etiam exiguos
merali sunt. Ad Synagogam illa interminatio facta purgant excessus. Non tamen exiguum reputant, si
est in propheta : Erit pro crispanti crinc calvitium a Chiisto vel tenui memoria titubant. Ilostis callidi,
(Isa. iii, 24). Crispi 71 sunt licclcsiae crines, ad m quid fuerit improbitale suggestum, sibi impulant
suum semper recurrentes caput, circa illud ambitu iniqui in hac parte aestimatores, dum proprium ar-
amico revoluti, in ipsa capitis secreta conantes in- bitrantur casum, quod aliense sunt fraudis eassoco-
trare. Idco capilli cjus nondecidunt, sed ascendunt natu tantum provocati. Quid quotidiauus manuum
 121 IN CANTICA SERMO XXIII. 122

lahor, quo corpus et satis atteritur, et tenuiter pa- h svelncis,et-incavernisterra>;ethiomncs testimonio

scitur? Labores manuum suarum non soli mandu- fidei probati sunt (Hebr. xi, 37-39). Vides quanto sit

cant; sedde insufticienti partiuntur egenis, ut et illis eorum fidesprobata scrutinio, quibus testimoniis exa-
sit iribulalio, dummodo aliis abundet. Intervallis minata ? Quid a vobis tale vel expetitur, vel exspecta-
quibusdam levant labores, sed fesso corpore fervet tur? El vestra ho?c inferiori genere testimonia cre-
affectus. Illic tacitae lacrymae ubertim volvuntur, dibilia salis, eo quidem credibiliora, quod non ea ne-
prodeunt gemitus, erumpunt suspiria : ut qui juxta cessitas imposuit, sed supposuit sc voluntas. Volun-
sedent, si forte ex se frigidi sint, vicinis possint tasergo voluntas sit, et primaelibertatis jure nitatur,

scintillis non de cra-

accendi. Quid denique, quod liberam se ad persistcndum exhibeat, non sestimet
stino eogitant, nec de l.odierno quidem
? oinnem ad recedendum. Agnoscat necessitatis debitum, sed
curam projicientes in ipsum qui eis praeest non : non senliat jugum. In bono libera sit, et ad bonum
prrrmium, sed solum quaerentes regnum Dei. Quid? nihilominus libera; in illo quod jam tenet, et ad il-

quod pene praetcrieram, in capitulo singulis diebus lud quo tcndere debet : sed ad ea quae retro sunt,
examinandi abbatis astant judicio, quasi ad Christi nullam sibi liccntiam permissam cxistimans.
prsesentati tribunal. Ibi quisque in primis accusator 5. De quanto acervo testimonii Paulus ascenderit,

e>t sui, accusanti se locum aliis n tandem audite. Ipse, inquit, quidem Spiritus testi-
praeripere festinans.
Quid ipsum continuum silentium, et quaedam com- monium reddit spiritui nostro,quod sumus filii Dei
positionis gravitas ? nonne totam conversationem (Rom. viii, 16). Quantus uno in hoc testimonio acer-
venustat, et quadam sanctitatis pulchra vestit facie? vus! Sed foris nunquid non perhibuit testimonium?
Ipse sorrinus quoque sanctitatis testimonium reddit, Deo, inquit, attestante signis et prodigiis et variis
nec in acervo testimoniorum est tantorum sine con- virtutibus, etSpiritus sancti distributionibus(Hebr.
fessione. Nam reliquiae cogitationum confitentur 75 ii, 4). Et tamen tanto constitutus in acervo virtu-
Christo, ubi somno corpus obruitur. Quomodo enim tum et attestantium gratiarum : Nondum, inquit,
dormientis poterunt non versari ante oculos totius me arbitror comprehendisse. Unum quidem quai re-
diurnae conversationis imagines depiclae, et in animo iro sunt oblitus, ad anteriora extendor (Philipp. m,
vigilare ? 13). Et nos ergo tantam habentes impositam nu-
4. Non tibi magnus hic videtur testlmonii acervus bem testium, deponentes omne pondus
circum- et
erigi, nisi quod non acervatim et sine ordine fiunt sta7isnospeccatum,perpatientiamcurramusadpro-
ista, scd serie certa, et suis singula sunt distincta positum certamen; aspicientes in auctorem fidei et
temporibus? Nonne haec testimonia credibilia facta consummatorem Jesum, qni proposito sibi gaudio
sunt nimis, eo quod domum tuam talis decet sancti- p sustinuit crucem, confusione contempta, atque in
tudo, Domine? Ulinam cordis mei radices super dextera Dei sedet. Recogitate enim eum qui talem
istum densentur acervum. Nescit sterilis esse tantus sustinuit a peccatoribusadversus semetipsum contra-
bonae conversationis cumulus. Locus est altus et dictionem, ut ne fatigemini animis\vestris deficien-
uber, qualem propheta commemorat : Vinea facta tes. Nondum enim usque ad sanguinem restitistis
est dilecto in cornu, in loco uberi (Isa. v, i). Et ma- (Hebr. xn, 1-4). Illorumenim teslimonia praerogativa
gnum plane fertilis soli testimonium, fructuum pro- (juadam dicuntur testimonia, id est martyria, qui pro
ventus uberior : sicut e contrario loci ubertas, ar- fide Christi sanguinem fuderunt. Videte primum
boris qualitatem redarguit de infructuositate sua. ipsum martyrem Stephauum de quanto lapidum
An non arbor mala, quae terram bonam occupans, acervo ascenderit ad Christum, quem
omnes se- et
fructus condignos non parit, sed ncc ullos bonae quuntur animae justae. Quasigrex, inquit, caprarum
spei parturit flores? Forsitan et ficulneam illam ste- qiue ascenderunt de monte Galaad. Gestabant the-
rilem, quam Dominus jussit succidi (Luc. xiu, 7), saurum fidei in vasis fictilibus, sed sublimitas erat
fcrliles de vicino vineae condcmnabant. Periniquum virtutis Dei. Ideo quasi ascendentes dicuntur, quod
est, in sancta conversatione plantatum, nil sanctum eos immania tormenta non tam infregerunt, quam
moliri, et excusationes praetendentem cognatis exem- _ firmaverunt ad reddendum testimonium virtute ma-
plis convinci, et inde descensiones disponere in gna. Quid hic eis animi est, qui nec unam, et eam
corde suo, unde alii ascendunt. Sufficiat tibi qui levem, et amicam praepositorum increpationem su-
talis es, descensus tuus. Quid bonorum acervum stinent; sed ad unum austerius verbum lotus lique-
operum, quem alii alacritatc conscendunt, detrahere scit boni propositi, quem sibi firmaverant, rigor?
moliris, et regulares obscrvantias immutare, qua- Istorum tot suffulla adminiculis testimonia vix stare
rum et numerum, et rigorem causaris? Noli prohi- possunt; 7G illorum tot repressa tormentis uberius
bere eos qui bene faciunt; si potes, etipse ascende. cruperunt. An non quantus numerus suppliciorum,
Audi de quanto et quali accrvo sancti ascenderunt. tantus et acervus teslimoniorum ? Elsi mortc affecti
Sancti ludibria et verbera experti, insuperet vincula tola die, et aestimati sicut oves occisionis, in omni-
etcarceres, lapidati sunt, secti sunl, tentati sunt, bus tamen superaverunt, ct velut superascenderunt
in occisione tjludii mortui sunt. Circuierunt in me- deGalaad, de acervo martyrii. Non enim dc conscr-
lotis, in pellibuscaprinis, egentes,angustiati, af- vanda corporali vita certamen inierunt sancti, sed
flicti, in solitudinibus errantes, in monlibus et in de vita fidei, ex quajustus vivit. Ideoque inomnlbus
123 GILLEBEKTI ABBATIS 124

superant quibus salva causa consistit. Quomodo . iulellcctus, non jam lactc opus est, sed
quibus
enim non supcrant, cum aut persistcndo in confes- solido ipsumque quodammodo attenuare et
cibo,
sione rcdditi sunt oeternilali, aut persuadendo per- iufirniare possunt, et quodam temperamento vel

secutores informaverunt veritati? Denique etsi aesti- dispensalionis vel disputalionis illis sobrium red-
mati sunt sicut oves occisionis, quibusdam tamen dere, qui ad solidum per se insufficientes erant,
innocuis dentibus ab infidelitatis radice hostes prae- sed tanlummodo lactis participes. Quodam enim
ciderunl suos, ut inter Ecclcsiae vitalia reconderent solidioris instrumenti ad mandemlum utuntur mi-
viscera. nisterio, qui exercitatos hahent sensus ad discre-
6. An nonhoc sibi vult quod subneclitur?.De»tes, tionem boni imo etiam boni et boni, non
et mali :

inquit, tui quasi grex detonsarum. Adverlis quales lantum judicanles inter noctem el diem, sed om-
ovcs islae sint, quae possunt quidem delonderi ; sed nem judicanles diem. El jure de lacacro ascen-
dentes earum non possunt conteri. Occidi possunt, dere dicit, ut mundando cordi studiosos probet,
et tlecti nequeunt. Imo ipsi pcrseculores infregerunt eo quod mundis corde divina sit repromissa co-
suos, et invincibilis doclrinre sermonibus emollilos gnitio. Vides quomodo lautos et irrcprehensibiles

quasi dentibus mansos, in tidelium trajecerunt uni- esse oporlet eos, qui aliorum excessus debent re-
talem. Petro diclumest, Macta et manduca (Act. x, mordere et corripere : quomodo lautos el mundos
13). Et Moysi dentes non sunt moli [Deut. xxxiv, 7). corde, qui divini sermonis dispcnsare debenl ali-
g
Dentes enim eorum arma et sagittte arma spiri- : moniam, et arcanos secretioris verbi discutere sen-
tualia, potentia Deo ad debellandas munitiones. An sus, sapientioe intima rimari, et ruminare vi-

non quidam Ecclesise dentes, de quibus dicit Apo- scera.

stolus : Intret infidelis aut idiota, dijudicatur abom- 8. Dentes tui quasi grex detonsarum. Quare ergo,
nibus, convincitur ab omnibus, occulta cordis ejus quasi grex ? Utique quod sese non impugnent, et
munifesta fiunt, et sic cadens in faciem pronunliat advcrsentur 77 sibi, sed in simplicilate el unitate
quia vere in vobis sit Deus (I Cor. xiv, 24, 25). sensus sui concinunt et concordant Ecclesioc den-
Nolite, fratres, istorum vereri morsus dentium :
tes, Quasi grex detonsarum quce ascenderunt de
non sunt canini, sed ovini. Detonsarum enim gregi lavacro. Veterem enim deponentes hominem, et one-
conferuntur. In canibus non dilaceratio, sed latralus re supervacuo levati ac loti, alacrius ad superiora
commendatur. Canes muti, dicit Isaias, non valentes conscendunt. Siquidem ipsi pili veteres oneri jam
lalrare : canes impudentissimi, nescientes saturi- esse incipiunt, cum primo nova vellcra germi-
tatem (Isa. lvi, 10, 11). Ac si quibusdam exprobret nant, cum hiems transiit, cum imber abiit et re-

quod in altero se canum officio exuant, in altero se cessit. Ideoque si vcleri et supervacuo levium et

canes exhibeant : lalrare non valentes, et non desi- inanium rerum vellere te involvi adhuc necessarium
nentes lacerare. Tales sunt qui invicem mordcnt et C ducis, nondum tibi hiemalia congclatoe mentis fri-

comedunt, et consumuntur ab invicem. Utinam huc gora trfnsierunt. Bene ergo detonsi et de lavacro
usque sufficiat ut invicem mordeant et comedant, ascendunt, quasi nihil veteris vel sarcinae vel sor-
nec tentent ipsos detonsarum lacerare dentes. Ipsi dis habenles. Altendis quod non tibi sufficit de-
doctores Ecclesiae et proepositi nonne tibi videntur tonderi, non sufticit exonerari, non suflicit lotum
dentes quidam, qui redargutionis benevolae velut et novum fieri, nisi statim ascendas, et spiriui in-

morsibus subjectos convincunt, dijudicant, manife- eedas, qui renovaris in spiritu ? Si spiritu, inquit,

stant, et ad meliorem emolliunt statum? Quod si tu ririmus, spiritu et ambulemus? (Galat. v, SS5.)

praedurus es, et emolliri non potcs, quid romordere Tu igitur si ascendere disponis, ascendc semper
paras? An non remordes, qui vcl in occulto detra- de lavacro, semper novus et mundus. Lava per
his, vel palam contradicis ? Quid dentem contra den- sinsrulas noctes lectum tuum lacrvmis. Aut si te

tem paras, denlem improbum contra dentem pium? peccatum non quasi nox involvit, sed sicut nubes
Mordere poles, sed consumere uon potes. Dentes praetervolat tu tamen lavare per singulas nocies,
;

enim sunt et duri sunt et firmi et detrahenlesnon

: ;
eliam levium vestigia delictorum lacrymis dele. llic

metuunl, memores se cum prophela inter scorpiones enim in convalle lacrymarum locus est lavaeri.

el incrcdulos commorari (Ezech. n, 6) ; el, sicut r» Quid est quod sordes congestas, et peccali purga-
oves, missos inter lupos (Matth. x, 16), ut ipsos inenta ftiluri reservas lavacro soeculi ? Quid seis si

lupos in oves rationabili lolerantia et exhortatione non eril illic conflatorium magis, quam lavaerum ?

commutent. El bene detonsarum dicuntur, quod il- Nam quae uic facile poteranl ablui, ibi non tam iu

lorum non sinl morsus fugiendi, qui bonorum ope- misericordiae, quam in spiritu judicii et ardoris
rum cxempla, sicut vellera quoedam, subjecti mini- purgantur. Et non quasi de
felix qui de saeculo,
straut. coeno, sed quasi de lavacro ascendit, non habens
7. Non tamen usus dentium iu alienis tantum necesse ut aliquid in se lavet, sed est mundus to-

remordendis et convincemlis erroribus aestimatur. tus. Iste plane dignus habcbitur dealbatis denti-
Est et polior quidam eorum usus, si qui idonei sunt bus, id est animae sensibus, panem angelorum
.suli'luni coelestis edulii mandere pancm, et subli- manducare : non jam panem doloris, sed panem
niioris doctrinac secretos dijudicare et discernere qui laetificat cor hominis, illum utique panem
 ,

125 1N CANTICA SERMO XXIV. 126

quem significavit propheta dicens, Satiahor eum ap- » lis cst intelligenlia. quam non coaeva ct germana
paruerit gloria tua (Pttu\ xvi, lo). Sic cnim illa coniitatur devolio. Obique tibi in Scripturis spar-

gloria dum non apparel, pascit ; reticit dum re- gilur quasi semen quoddam, undc gemellum hunc
velatur. Hujus siquidein glerise revclatio plena, quid possis 1'elum concipere. Non tantum suhtilia, sed
est, nisi sapientia vcra ? Quffl nos ad se ipsam suavia ihi sunt omnia. Et praeceptum Domini luci-
edendum invitans , non alias a nohis manditur dum est, et ignilum cloquium. Stcrile est in te

nisi cuin illani mtHlitaniur vclut vitales purae men- vcrhuni Dei, ex qua parte horum alterutrum non
tis debciaa, ct indciicienlem refectioncm. Hic ergo operatur. Si pcr intelligcntiam vides, scd gelido
purgatoa et exercitatos animi sensus babeamus, adlmc riges atTectu ; nonne slerilis et inefticax re-

non jam ad discrelionem honi el mali, sed tan- putaiur in te verhi Dei virtus ignea ? Denique etsi

tum ad perceplionem tanti boni. Actitenms hic ad ignem spcctal ul illuminet, multo amplius ut
orebre quod ibi continue agemus : prseoccupemus succendat. Verbum, inquit Dominus, quod egredie-
irequenter, in quo indesinenter occupandi erimus. tur de ore meo, non revertetur ad me vacuum,
Summum nobis hic negotium sit, quod solum lbi sedfaciet et prosperabitur in his ad qucemisi ilhid
erit. Contemplatio namque sapientiee, aeterna re- (Isai. lv , 11). Ad quae? Habes in Evangelio :

fectio est. Niliil onmino spiritualibus animse den- lgnem veni mittere in terram,et quid volo nisi ut
tilnis dulcius ruminatur, quam ille Panis vivus, B succendatur? (Luc. xn, 49.) Semen est verbum
qui Patri ait : thec est vita cetema, ut cognoscant apud Job legis, et lux, et oes-
Dei, et in eo, sicut

te verum Deum, el quem misisti Jesum Christum tus spargitur super terram (Job. xxxvm, 24). Sed
(Joan. xvn, 3) : qui vivit et regnat Deus per omnia nescio quo pacto lux amplius germinavit, ef dile-
da sa-culorum. Amen. xerunt homines magis lucem ,
quam fervorem :

quod ipsi magis sihi de luce placeant, qui id

SERMO XXIV. nisi

Omnes gemelMs fetibus, et sterilis non est in eis. ipsum quod lucet non amplectuntur. An non tibi
Sicut vitta coccinea labia tua (Caut. iv, 2, 3). videtur perdidisse aut dedidicisse naturam ignis non
1. Audistis commendatos sermone
praccedenti succendens ? Cum audis aliquem quasi gloriantem

sponsae dentes. Jure quidem quod non exigua : el dicentem: Non me ille Scripturae sacrae sermo
sil pulchriludinis ratio in denlibus posita, si can- aedificat : quid aliud videtur tibi dicere, quam,
didi sint, si aequahler conseiti. Nec tantum ap- Perdidit in me efticaciam verbum ignitum ; non
titudo, sed el utilitas in dentibus placet. Quid me succendit, non inllammat, non exercet in me
enim? Joannes in Apocalypsi involutum, quod vim genitalem ? Sterilitatem suam imputat verbo,
sibi

ab augelo porrectum esl, quomodo comcderet vo- quod quanlum in se est, crescit et frucliiicat.
,

luinen (Apoc. x, 9 , 10) sine idoneis ad talem _ Quam gloriosa, frater, jactantia, quod non te sermo
cihum denlihus? Durus videbatur cibus liber in-
" divinus tedificat, qui ista loqueris Forsitan eversa !

tegcr et ideo denlibus opus erat, qui illum com-

: et evulsa nondum sunt vestra ideo nova supenc- :

minuerent integrum, et emollirent durum, ut levius dilicari non valent, non germinare, non gigni. Fe-
degluliri posset. Et bonus plane dens inielligentia lix in quo amoris mundani desiccatus est humor,

cxcrcitata, intelligcntia spirilualis, quae omnia diju- et vigor delicit in eo facile igniti verbi vis opera- :

tur. Vcrbum Dei et lucet, et ardet. Neutra

dicat, omnia discutit, omnia ruminat et scruta- in te

lur, etiam prolunda Dei quae et am ipsam invo- viitute privetur, sed geminum
:
de isto seminc con-

mcdullam mandit, et inlima sapicntiae co- cipe fetum. Sterilis reputatur uterus qui istis fe-
luli libri

medit visccra. Stultus, sicut scriptum est, compli- tibus non gravidatur. In Christo Jesu neque cir-
cat manus suas, el comedil viscera sua (Eccle. iv, cumcisio aliquid valet, neque praeputium, sed fi-

o). Cibus iste crucntus, cibus carnalis est, cihus dcs quae per dilectionem operatur (Galat. 6). v,

imo qui pcrimit. Quam quia charitas in fru-

qui peril, tlulcius ct uti- Bonus plane fetus dilectio,

lius viscera sapientiae comeduntur, et sacri verbi ctibus Spiritus connumeratur. Denique velut ge-

arcana ? Non potest cruentis atiingi dentibus, sed melli fetus gemina charitas. Diliges Dominum Deum
lolis et candidis, quia candor est ipsa lucis aetcr- tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex

nae, et ipsius n totamenie tua. Uoc est maximum ct primum man-

sponsi dentes lacte candidiores dicun-
tur. Propterea tales in sponsa commendat qui ilatum. Secundum simile est huic Diliges proxi- ,
:

suis shit similcs Dentes lui sicut grex 7H de-

:
rhum tuum sicut te ipsum. Illud primum istud ,

irum, quae ascenderunt <le lavacro. Non modo secundum utrumque maximum, quia istud simile :

liberos uportel mentis sensus habere, Boni et sufficientefl isti fetus gcmclli quia in
[otos, sed el ilh.

si quis illos ad divini vcrbi scrutiuium parat. histotalexpendetet Prophetce(Matth.xxa, 37-40).

non charitas </ Ti»t. i.
2. Omnes gemellis fetibus, et stcrilis est in Denique et finis prceeepti 5),

uno fetu con- vinculum perfectionis dicitur [Co-

eis. Slerilitaa reputatur, si vel fucris auaa eliam alibi
teutus. Si potuisti ad sacratum aliquem in Seri- ll>.\S. III, t '*)•

pcrtingere, unum jam Et eongrue de coccineo vinculo sequitur, de

pturis mtcllcclum peperisti :j.

fetum. Bonus profectus et ingens, scd insufficiens quo in laude labiorura spons;e assumpta cst simili-

sacrato sensui, si affectus non respondeat. Steri- tudo. Sicul vilta coccinea labia tua. Ea cnim lahia
127 GILLEBERTI ABBATIS 128

ligant et rutilant, quae de tali ventris fructu loquun- « 4. Hujusmodi labium in sponsa Christus commen-
tur. Concepta in corde cliaritas, quasi ignis flammi- dat, non tantum in oratione, sed etiam in exhorta-
gcrans, coccineo colore labia inficit, per quae erum- tione, ut potens sit exhortari in doctrina sana. Quae
pit. Calor de excelso missus in corde, gcrmanum enim se Iabia in ejus alloquio adstringunt, jure qui-
labiis praestat colorem. Quid enim aliud sibi vult dem salutarem diffundunt et disseminant scientiam,
quod coccinea dicuntur, nisi quod in hoc flammea si dulci et fervida utantur oratione, ut audieniium
demonstrantur, eo quod coccus igneo rubet colore ? corda excitent : coccinea sunt, quia infiammantia.
Labia haec non jam altaris carbonibus purgari indi- Si vero simul exhortentur et doceant, et ea doceant
gent, et exteriori igne aduri. Ipsa enim de interiori quae sanam deceant doctrinam, quae regulis conci-
flamma jam flammca sunt, et conceptum visceribus nant fidei jam quasi vitta sunt, et non solum sa-
;

ignem de excelso aliis seminant. Salutarem utique lutarem, sed etiam insolubilem disseminant scien-
disseminant scientiam, legem igneam, quam Domi- tiam. Quid enim tam sibi cohaerens, tam tenax, tam
nus venit in terram mittere. Bene coccinea labia, insolubili contextum nodo, quam ratio fidei ? Talia
quae hunc ignem non solum in terram, sed et in Paulus discipulum informabat dicens : Attende
ccelum mittunt. Denique et ipsum Dominum coeli exhortationi et doctrince (/ Tim. iv, 13). Sed et in

succendunt. Ideo coccinea commendat labia, quod sermone communi, ubi fidei non traclantur myste-
illi coccinea sunt, quod illi calentia videntur, quod B ria, etiam sic vittae coccineae labia lua conferuntur,
illa flammea sentit, et in mutuam amplius succen- si fuerit scrmo tuus subtili mensura districlus, et

dunt charitatem. Mira res : ignis ipse est, et no- discretus, et parcus, et grato verecundiae rubore
stris tamen inardescit scintillis. Quidni? Et gladius coloratus; si Crucis Christi eo frequenter, quo li-

est Verbum Dei (Ephes. vi, 17), et tamen vulnera- benler mentionem usurpet. beatahaec labia, Chri-
tur. Vtilnerasti cor meum, soror mea sponsa,vulne- sti et osculo, et alloquio vere digna tam sin-
; labia
rasticor meum in uno oculorum 70 tuorum (Cant. cera, et tam succensa! in fide sincera, et in amore

IV, 9). Ita etignis est, et tamen inflammatur. Vulne- succensa. Succensio ista de intimis et de summis
ratur oculo, labio inflammatur, etiam et ligatur : est, nil habens de infimis.
ideo vittae comparatur. Sed charitas vulnus est, 5. Nam est succensio quaedam de inferis erum-
charitas vitta est, charitas coccus est. Vides quam pens. Jacobus ait : Lingua, modicum membrum, m-
acuta, quam tenax, quam ignea est charitas ? Tali- flammat rotam nativitatis nostrce, inflammata et
bus in orando utere labiis, tenaci velut vitta vinculo ipsa a 80 gehenna (Jacob. m, 5, 6). Quomodo po-
memoriae cordi tuo dilectum astringe, agglulina, test bene intlammare linguatam'pessimeinflammata?

succende illum succenso affectu. Quam dulce, si Vitiatae nativitatis mobilis corruptela per se nimis
dicat et alludat tibi : Ignitum eloquium luum vehe- rotatur ad malum, et volubilitate propria fertur in
menter, et sponsus tuus diligit illud! Osculare me ** praeceps : et quid necesse est inflammare rotam
osculo oris tui, quia pulchra sunt labia tua sicut hanc, quae firmari non potest, sed per se fertur in
vitta coccinea. Oscubanli siquidem desiderium la- malum ? Denique diligenter appositum est Cor ho- :

biorum innuit commendatio. Labia sua tuis desi- minis in malum ab adolescentia sua(Gen. vm. 21).
rat imprimi, ut fiat os unum et labium unum, et A prima nativitate impulsa nescit cursum inflectere :

post impressionem dicat tibi : Hoc nunc os ex ore ct tu illam lingua prava impellis amplius et intlam-
meo, ct labium de labio meo. Diffusa gratia in la- mas ? Lingua prava iracundiae et indignationis oc-
biis ejus in tua se refundit, et de cocco suo tua sunt casiones requirit ; injurias vel falsas simulat, vel
effecta coccinea. Bona impressio, quae tanlam ex- veras exaggerat, quas debuerat dissimulare : ad of-
primit gratiam in labiis sponsae. Memineris tamen fensam ofticia etiam interpretatur, et venenati ser-
non me nunc labia significare carnalia, sed spiritua- monis scintillas adhibet acl commovendum cor
lia, sed interiora, sed illa de quibus Apostolus lo~ suum. Quid Iingua nequam cordi tuo talem adhi-
quitur : Cantantes et psallentes in cordibus vestris bes flammam? Sufficiat illi flamma sua, sufficiat illi
Domino (Ephes. v, 19). Si sponsa es, in hoc unum concupiscentiae ardor carnalis, et levilatis calor in-
debcnt esse constricta, debent esse succensa labia natae, quibus cor tuum, ac si volubilis rota, impel-
lua, ut dilecto tuo supplicent, ut confabulentur n litur. Hanc tibi tlammam naiivitas prima ingenuit,
cum illo, ut illi canant, et dicas cum propheta : sed renascendi gratia restringit. Noli ignem igni
Exsultabunt labia mea cum cantavero tibi (Psal. adhibere, et concupiscentiae addere malitiam. Ignem
lxx, 23). In tam sancta confabulatione nil sit in la- hunc quem evomis, hauris de gehcnna. Inde incipit,

biis tuis fluidum, et quasi vilta sunt : nil frigidum, et illo rapit. Lingua, inquit, inflammata a gchenna.
et habes illa coccinea. Quis mihi det, Jesu bone, Lingua hasc mala coccinea est, sed vitta non est.
talia habcre labia in confercndis tecum sermonibus, Non euim ligat, sed dissipat. Male succendit, quia
tana prompta, lam exserta, tam succensa; succensa succidit unita, qui dissidii verba scintillat : et llain-
et cxsullantia, ut tanlum tibi cantent, et de te can- ma talis de inforis ost. Nam tlamma qaae desursum
lenl? Talia sint utinam labia mea, quac subtili quo- est, publica est, pacilica est, bonis consentiens. et
dam ductu ct succenso affectu indiruptae meditatio- bonos faciens. Verbum enim dulee et multiplicat
nis, funiculi coccinci speciraen exprimant. amicos, et raitigat inimicos. Quasi flammam flamma
129 IN CaNTICA SERMO XXV. 130

consumit, inferiorem superior, infernalem coelestis: • citer afficit, et suam in alios transfundit passionem.
dum sapiens et suave verbum vincit malignum, et Non possum non dulciter moveri, dum talem penes
dulce durum emollit. Et ideo dicit : Sicut vittacoc- me vultum depingo : et me simi-
amatoriaegenae in
cinea labia tua, et eloquium tuum dulce. Non enim lem gignunt affectum dum recogitantur. Quanto
decent Sponsam verba dulcia, verba amoris,
nisi magis dum videntur? nam expressior visio quam
verba quce delicati funiculi vice funguniur, verba cogitatus. Pulchraeomnino genoa, in quibus tanta
quae Sponsum irretiant et traliant vinculis charitatis. venustas eminet, quas grata commendat humilitas :

Fciix anima, quae hujusmodi novit dulcium verbo- nil in se altum habentes, nil rigidum, sed quae sunt

rum nectcre retia, quibus Jesum illaqueet, alliget ad modestoe humilitatis compositionem quodam di-
Verbum Patris animi affeclibus, velut affalibus sciplinae exercilio infractae.

Christum includat, amatorio deiineat sermone et 2. Sicut fragmcn, inquit, mali punici, sic gence

delectet, ul ejus eloquium dulce sit ei, qui habet tuce. An non tibi quasi fractas habuisse genas vide-
verba vitse aeternoe, et est Verbum aeternum, quod tur ille, qui eas dcdit percutientibus, dedit vellenti-
cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus per bus, et non avertit aconspuentibus (Isa. l, 6). Bona
omnia saecula sceculorum. Amen. quidem haec fractio, per quam interior ccepit virtus

SER.MO XXV. eminere, et quae intra carnis corticem concludeba-

Sicut fragmcntum mali Punici, sic gence tuce, etc. lur erum P cre g ralia Q uasi confracta videtur tanta
B -
;

(Cant. iv, 3.) dignitas, ad passionis inaniens se ipsam injurias :

t. Quam suaves sunt, putas, sponsae genae, quae sed per haec 81 fragmenta salutis se nobis ubertas

mandi possunt, quae salubris fructus obtinent gra- effudit. Et tu si adimpleas eaquse desunt passionum
tiam ? Et revera etiam corporales genas alicujus ita Christi in carne tua (Coloss. i, 24), si portes stig-
grala videas venustate refertas, ut ipsa exterior fa- mata Chrisli Jesu in corpore tuo (Gal. vi, 17) ;
jam
cies intuentium animos reficere possit, et de inte- tibi dicit Christus, quia sicut fragmen mali punici,
riori quam innuit, cibare gratia. Venustas vultus sic gence tuce. Si confractae sunt, et quasi crucifixae
mentem interpretatur, et inter nos affectus facies genae tuae, si quadam edomitae et excultae disciplina,
loquitur. Vides quam consequenter post candidos nonne tibi videntur velut fragmina cujusdam boni
dentes et coccinea labia, genarum inducitur men- fructus ? Et in consequentibus ad sponsum dicitur
tio. Genae satis germanae sunt labiis, et ipsis tacen- quia gence ejus sicut areolce aromatum(Cant. v, 13),
tibus quodam visibili verbo mentis arcana demon- eo quod exaratae sint et cultae et compositae aroma-

strant. Genae ipsae vocis usum habent ; et oris aut tibus confovendis. Sic et hic sponsae genas sicut
supplent officium, aut amplius exornant. Quantum- fragmen mali punici esse dicit. Et bona confractio,
vis fuerit dulcis et fervidus sermo, omnem ejus per quam nonmorsingreditur, sedspiritualisfructus
gratiam procax vultus exasperat, ct levitate sua C specimen elucet. Bonae ergo genae, quae per humili-
eloquii gravitatem imminuit. Ideo de genis se- tatem ita non per-
confractae sunt, ut fructus interni
quitur, quod earum modesta maturitas coccinei dant, sed magis prodant gratiam. Denique et ipsa
labii accumulet gratiam. Denique quamdam earum mala punica gratam modesti vultus verecundiam,
maturitatem tacite videtur innuere ,
quas fructui corticis rubei colore designant. Optimum plane in
comparavit. In fructibus enim scmpcr grata matu- Christi sponsa decoramenlum, verecundia. Verecun-
ritas. Et in praecedentibus genas ejus descripsit ut dia, quasi aurora quaedam, omnium actuum colorat
turturis, eo quod nihil lascivum, nihil leve, nihii principia, et virgineo virtutes reliquas venustat pu-
petulans in ejus appareat vultu, sed desideriorum dore. Verecundia bona sua non petulanter jactat,
aestus genas dulci gravitate dejiciat. Affectus anxii sed parce eloquitur, contenta tenuiter innuisse, et
vultum lascivire non sinunt, et amatoriae medita- cum urget necessitas. Jesu bone, quanta ubique ve-
tiones omnem a genis levitatem ablegant. Turtur si- recundia in sermonibus tuis ! quam propriis parcus
quidem avis sollicita cst, avis gemebunda. Talem in laudibus, quas poteras sufiicienter eloqui, tam
vult Paulus virginem esse, ut sollicita sit quomodo sine humilitatis jactura, damno veritatis quam sine !

placeat Deo (I Cor. vn, 32), quae diccre soleat : Si- Et cum propria exprimeret, tamen nomen suppres-
tivitanima mea ad Deum fontem vivum ; quando n sit. Poteratplenius elouui, sedipse ad sponsoe exem-
veniam et apparebo ante faciem Domini [Psal. xli, plum modesti pudoris colorem assumpsit. Non hanc
I). An non tibi videtur vox haec csse gementis ? Ge- modo praedico verecundiam, quae corporali rubore
mitus tuus dulcis, quem genuit amor. Quomodo non solet ora suffundere, sed eam quae tolius conversa-
graves et maturae genae, quas gemebundus informat tiouis venustat faciem. Nam sicut corporis, ila et
affectus? Gemitus isti non lantum gemitus, sed re- conversationis genae sunt quaedem, iu quibus nihil
feclionis gratiam tcnent. Cibabis, inquit, nos pane est eo colore gralius, si operum omuium habilus
lacrymarum (Psat. lxxix, 6;. Et in pracsenli malo humilitatem redoleat, si plus occultet in corde,
Punico sponsi genas assimilat, eo quod sollicitus et quam ostentel in lacic. Dcniquc et hic dicit : Sicul
amatorius affectus cognata quadam maturilate, et fragmenmali punici, sic gence tuce,absque occullis
vultum vestiat, et cibet intuenles. Rclucens enim in tuis. Bonoe genae, quae sicul nihilhabeut simulatum,
facie mentis gratia, videntes quasi reiicit, dum dul- ita multum habent occultatum : quoe sicut nihil fin-
 ;

131 GlLLEBERTl ABBATIS 132

gunt, sic ncc totura efiundunt ;

quae minus praeten- » ejus. Jam iides tuis rubet in genis, et vitae colorem
dunl in specie, quam tenent in virtute infundit ; sed adhuc lidei res est in occulto. Ideo
Possunt haecad interiores animae gcnas referri,
3. sicut fragmenmali punici, sic gence, tuoe absque oc-
quae in conscientiae facie sunt, ubi non homo, sed cultis tuis. Grata satis fidei facies, sed de occultis

Deus videt. llabetcujusque conscienlia quadam pro- tuis mihi commendabilior appares. Patienliae virtus
priam facicm. Ejus genae verecundo huniililatis ru- in evidcnii, ct quasi in genis tuis satis jam placet
bcnt colore, si penes se opera non jactet, non ma- sed ego de posteriore te magis aestimo gloria. Et rc-

non iila cximia putct, sed lam exi-

gniticet merita, vera, fratres, non sunt condignae, non dico passio-
gua pudeat. Quis enim gloriabilur caslum se ha- nes, scd et ipsa patienlia hujus lemporis, ad futu-
bere cor? (Prov. xx, 9.) Si accepit, quomodo glo- ram gloriam qute revelabitur in nobis (Rom. viii,
riabitur quasi non acceperit ? Et tamen ipsa quae ac- 18). Cujus jam quaedam in nobis jacla sunt semina,
cepit dona, quis intelligit? non in- Nam si delicta quae occulta operatione se ipsa ad maturitatem per-
telligit, quanto minus dona? Dona desursum sunt, ducunt, et ad perfecli fructus substanliam. Substan-
descendunt a Patre luminum. Quae vero Dei sunl, tia haec per quamdam seminalem gratiam nunc oc-
nemo novit, nisi Spirilus Dei. Ideo si cui Deus pcr cultatur in nobis. Substantia mea, inquit, in infe-
Spiritum suum revelat, non tam ipse novit, quam rioribus terrce. (Psal. cxxxvm, 15). Vides ubi occul-
Spiritus Dci in illo. Nos, inquit Paulus, accepimus B tatameam dicit? ininferioribus terrce. Felicitercum

Spiritum qui ex Deo est, ut sciamus quce a Deo do- eo quod non ininlinis. Ego quaedam terrae superiora
nala sunt nobis (1 Cor. n, 12). Numquid omnia? aut accipio, quaedam inferiora,quaedam infima. Supe-
si omnia scire potuit, numquid omnino ? Ne unum riora sunt ipsa corporis humani natura inferiora, :

quidem, ut arbitror, ex integro : et si in tlagello, ipsius naturae corruptela quaedam iniquitas

: infima,

non potuit intelligere donum. Utiliter ipsa sibi con- et culpa de corruptela procedens, el ipsam magis

scienlia absconditur in parte, et ipse proticiendi corrumpens. Ideo non dicit substantiam suam in
amor nimius incremenla sui profectus ignorat. De- infimis, quod nullum habeat spiritualis gralia (quae

nique non ipsa virtutum velut pomorum integritas, summa Prophetae substantiaj cum iniquitate com-
sed tantum fragmina in genis sponsae eminere di- mercium sed, in inferioribus terrce. Substantia
:

cuntur quia quod in genis est, in evidenti est. Et

;
mca, eo quod medicinaliter gralia Spiritus in iutir-
si veram in se virtutis alicujus gratiam,
novit quis mitate carnis sit occultata, et quasi fermentum abs-
numquid vehementiam, numquid constanliam, num- condita sanans et operans, donec absorbeatur-mor-
quid perseverantiam ? Non est, inquit, occultatum os talitas a vila. Nam non debet massa fermenlum

meum a te, quocl fecisti in occulto (Psal. cxxxvm, corrumpere, sed magis a fermento in similem con-
15). Et si mihi occultum est, non tamen tibi. Spiri- _ verti saporem.
tusenim tuus omnia scrutatur, etiam occulta mea. **
5. Sed et alibi idem dicit Substantia mea apud
:

Utinam talia in me occulla multa habeam cognita te est (Psal. xxxvm, 8). Ergo et ininferioribus terra:
tibi, Jesu bonc, et rcposila in thesauris tuis. Peri- ejus substanlia cst, et apud Dominum. Dislantibus
culosa repositio istorum in mea scienlia, ideo tuae est in locis abscondita, in superioribus cueli, et in
magis luto illa committo. Sed non ego tam illa com- inferioribus terrae ; in aeternitate, et in intii niitate :

mitto tibi, quam tunon commitlis mihi. Penes te ibi per providcntiam, hic per inoperanlem gra-
adhuc tutius foves quod fecisti in occulto. Nec tiam. Et bona gratia, quae sic virtutum profe-
sponsac perfectio tanta sinitur ipsi palere et prodire clus operatur, ut quemdam perfectionis sapo-
in genas. rem nobis vicissim aspiret, et eructet abscondita
4. Sic, inquit, gencetuce, absque occultis tuis. ab origine mundi, abscondita mundo, et ab-
Sunt quaedam occulta tempore congruo producenda scondita in Deo, ubi vita nostra abscondita
in lucem, et in facie collocanda. Inlerim lalcnt in est cum Christo. Et vere magna multitudo dulcedi-
semine tempore suo plcnam acceplura specicm. nis tua?, Domine, quam abseoudisti, sed timentibus
Nunc igitur sponsa es, sed nondum apparet quid te, non amantibus. ldeo nec sponsse forte baec fur-
eris. Quis, putas, similis mo H*i cum apparuero ?
:
tiva dulcedo. Illa ipsa occulta sunt sponsae, de qui-
Et nunc simililudinem tenes in parte, quia ex parte n bus dicit : 41 a gcnce tuce, absque occultis tuis. Ideo
cognoscis. Revclata facie jam gloriam meam specu- non propter illam lantum haec vox facta esi, sed
laris, sed tamcn adhuc transformaris a clariiate in propter eireumstantes, magis vero, propler longe
claritatem (// Cor. m, 18). Dum transformaris, slantes et propter resislentes : propter lllos qui se
nondum integre lenes. Transformari prolicerc cst, timule retrahunt a sancta conversatione, et propter
non esse perfectum. Perfeclum aulem tuum non- illos qui inviile detrahlint. Quorum alii vitam se-
dum tui sed jam oculi mei vident pencs ine jam
; : cretam, vitam sanctorum, vacuam potant et siue
cs qualis futura es. Jam in libro descripta es vitae, honore. Aliiquidemet si nonvaeuam, tamen totum
cl in manibus depinxi te. Facies lua coram me sem- ejusexcursum cum summo horrore nain exitum ;

pcr, coram mc fulgct, quae in te ounc cst obfuscata. non audent. Alii vanam, alii
sine honore sUspicari
Jam drachmam imagiuis meac in le inveni, sed ad- amaram rehgionem putant. llli nou venerantur, et
huc quadam squalet rubigine, et occullatur species isti verentur accedere. ldeo de occultis sponsie cu-
 ; ;

133 IN CANTICA SKIIMO XXVI. 131

ravit tenuiter innuere, quasi ex obliquo illos tan- a lus Domini, ibi libertas; libertas qua nos Chrislus

gens, et istos trahens, dum sic lalenter de intimis iberavit libertas data, non innata. Nam a nativi-
:

ejus admonuit delieiis : Sic, inquit, genaattUB, abs- tate eorum grave jugum super fdios Adam. Vere
quc OCCttltU tuis. Ac si dicat : Si cognovissenl el graw, quod mulicrem illam cvangelicam annis de-
alii quibiis absconditis adimpletus est venter tuuSj ccm 'et octo incurvavcrat, ne sineret sursum re-
o sponsa, quam facile omnia detrimentum facerent spicere (buc. xm, 11): multum dissimilem ab isla,
ut illa luerarenturl quam libenter el bona perderent quae cervicem in turris moduin sustulit in ccrlum.
et mala perferrenl ut absconditKdulcedinisparticqu s 2. Grave plane jugum, quod lotum humanum

efficerentor! Nunc autem abscondita cst ab oculis eo- gcnus inhac inclinata muliere excutere non poterat.
rum, quae sancti.s animabus in occulto, per vices al- Non poterat deponere et non desinebal apponere ct
ludit. Grata tamen vicissitudo, quae multorum mole- iniquitatem super iniquitatem, et infirmitatem su-
siias mitigat temporum nec exiles deliciae, quae in
: per infirmitatem, et utramque super alteram : fe-

futura temporaabundant. Quid egestatem in illave- cunda satis, sed infelici nimis fructificatione. Vis
remini ? Deliciae in occultis ejus, et abundantes de- audire apponenlem jugum super jugum? Audi quali

Abundantia enim in lurribus

liciae. tuis, o sponsa. se excusaljone unus de invitatis ab evangelica sub-
Denique sicut turrisDavid collum tuum : et silatent duxorat coena : Juga boum emi quinque (ibid. xiv,

delieiae, sed virtus eminet. Quomodo 83 non emi- B 14). tam invalida cervice, et at-
stolida anima,

nens, turri collata ? Sed differamus hunc in crasti- trito collo unum illud portas, quod tibi corrupla
!

num sermonem, dicturi de hac turre quod ipse Da- imposuit nativitas, et plura comparas? Non indiges
vid dederit auctor ejus ct tutor Jesus Christus, qui emere quod gratis innascitur. Alia adjicis emere, ct
tivit et regnat peromnia saecula saeculorum. Amen. ab hoc quo prcmeris, collum eximere non potes.
SERMO XXVI. Juga, inquis, boum emi quinque : et unum hoc tam
grave, tam generale gratis excutere non potes. Nec
Sicut turris David collum tuum, quos ozdificata est
cum propugnaculis. Mille clypei pendent ex ea, tibi tamen pretium suppetit unde te redimas. Nescis

etc. (Cant. iv, 4.) quam gravi jugo teneris? nisi sanguine Christi au-

1. Jam fortia ad sponsam et de sponsa loquitur ferri non valet. Abundas ut plura emas non abun- ;

nam delicata in superioribus, ubi sic ait Collum : das ut ab 'isto te redimas. misera^ divitiae tuae !

tuum sicut monilia (Cant. i, 9). Et simile quid ha- satis es locuples non ut mitiges, sed ut multiplices

besin Psalmo Dominus decorem induit, induit for-

: vincula colli tui, et compedes aggraves. Sufiiciat tibi
titudincm (Psal. xcn, 1). Bona haec indumenta, illud jugum grave quo premeris. Jugum hoc, si ne-
quorum unum ornat, alterum armat. Primum illud scis, quaedam est delinquendi necessitas, et impos-
posuitquod magis proprium sponsae videtur. Nunc sibilitas resurgendi. Jugum hoc diflicultas est ad

se ad ejus quamdam fortitudinem convertit. Virtus w DO num et aviditas ad malum. Jugum hoc et iniqui-

fortitudinis tanto in sponsa pretiosior quanto rarior. tas est qua reus teneris ad supplicium, et inlirmi-
Rara plane mulierem enim fortem quis inveniet ?
: tas qua pronus in vitium traheris. Originalia tibi
(Prov. xxxi, 10). Et si potest, tu tamen, Jesu bone, sunt ista, et de propaginis vitio et tu adhuc vo- :

non tam invenis quae talis sit, quam praevenis ut sit. luntaria accumulas onera Curiositate quinque sen-
!

Non se ipsa haec turris aedificat, sed ipse sine quo suum dum exteriores intendis in species, interiorem
in vanum laborant aediticantes. Et vide quam fortem concupiscentiae flammam provocas, quse nisi san-
velit intelligi, quam turri David assimilat. Sicut guine Christi exstingui non potest. Concupiscentia
turris, inquit, David collum tuum. Noli in hoc collo cum sola est, satis inardescit : exterior vero mate-
inflexibilitatem et duritiam accipere. Haec enim non ria si accedit, insanit. Germinum incommodum, na-
possunt ad laudem detlecti, sed maledictionis sen- tune corruptio, et curiositas quaedam exterius cjus
tenliam provocanl. Maledictus, inquit, furor eorum, irritamenta explorans. Duplicatum incommodum,
aijuiaperlinax et obstinatio,qui dura(Gen.\u\
: 1). 81 pioprius impetus, et hostilis impulsus. Dupli-
Nervus, inquit, ferreus cervix tua (Isai xlviii, 4). catum incommodum, flamma concupiscentiae, et

Ad condemnationem intorta sunt ista, non ad com- flatus incentoris.

mendationem prolala. Rigida pervicacitas solet Jugaboum, inquit, emi quinque. Bene utique,
3.
libortatem mentiri, quam in his verbis accipio : boum, quod brutas mentes curiositatis attcrat labor.
Sicitt lurris David coilum tuum. Liberaplane cervix, Jugum si optas, non habes necesse comparare.
et servilis condilioois ignara, lam erecta, tam mu- Tolle super te jugum Chrisli, jugum gratuitum, ju-
nita ut lurris David. Non puto quod aliquo abjectae guni gratum, nongrave. Jugum cnitn, inquit, meum
servitulis jugo collum islud alteratur. Grave jugum suaveest, et onus meum levc Matth.
i
xi, 30). Jugum
supor lilios Adam a die nativitatis eorum (Eccli. hocnon estjugum boum, quiajugum rationale est
xi., 1) : sed haec jam non videtur de liliabus Adam. jugum non quod laborem intligat, sed requiem com-
Jam veterem nativitatem regenerationis novitate paret. Et vide quomodo jugum hoc leve dicat. Nam
mutavil, carnalem nesciens Adam, ex quo transivit illud superius grave, quod est super lilios Adam a

a*l Christum; ex quo secundo adhaesit, unus spiri- die nativilalis usque ad diem mortis eorum. Cujus
tus effecta cum illo. Ideo libera, quoniam ubi spiri- putas mortis ? utique ejus de qua habes : Mortui
 ;

135 GILLEBERTI ABBATIS. 136

estis, et vita vetra abscondita est cum Christo in * ris David, ut dicere possis Fortitudinem meam ad
:

Deo [Coloss. iii, 3). Bona haec mors, quae veterem tecuslodiam(Psal. lviii, 10;. Ipse enim David, ipse
sepelit nalivitatem, novam inducit. Mors bona, quae Salomon, Christus scilicet Dei virtus et Dei sapien-
servitutemabsorbet, generat libertatem. Nam hujus tia. Ejus turris es, si non infime, non infirme sen.
nativitatis liberi sunt filii. Bonus hic exitus, ut tias circa ipsum : sed si sublimitas virtutis Dci, non
veterem exuentes Adam, simul grave jugum abji- ex te ipso. Quasi turris est, non turris David, sed
ciamus. Hic vitae carnalis exitus captivilatis nostrse magis advorsus David, qui inflatus sensu carnis suae
jugum dirumpit : ultra gravare non polcst, sed extollit se adversus sciontiam Dei. Sublime hoc
compulrescit a facie olei, ex quo coepimus nomine collum : sed superborum et sublimium colla sa-
invocatum est super nos nomen se-
alio vocari, et pientia calcat, humilium exaltat. Humilitas ipsa
cundi Adam, cujus ut oleum effusum nomcn ejus sumptus necessarios subministrat ad aedificationem
(Cantic. i, 2). Yis audire utrumqne jugum hoc gra- evangelicse turris. Nec verendum est ne sponsae
ve etdirumpi, et putrescere? Qui propitiatur omni- sumptus desint, quos abundanter de sponsi potest
bus iniquitatibus tuis, qui sanat omnes infirmitates arca mutuari. 8«> Discite, inquit, a me,quia mitis
tuas (Psal. cii, 3). Iniquitas tota et semel dimitli- sum et kumilis corde (Matth. xi, 29). Nondum inlel-
lur; diruptum est jugum : iniirmitas adhuc sanatur ligis qua ratione sumptus humilitas praestet in aedi-
jugum computrescit. Deniquequod computrcscit.len- B ficationem turris? Qui se, inquit, humiliat, exalla-
te deticit, non^desinit semel. Propositum voluntatis bitur (Luc. xiv, 11). Et bene de humilitate in prae-
praecidiquidcm potest, et quasi dirumpi; sed inve- cedenti latenter est suggestura capitulo, ubi sponsae
terala passio non tam deciditur quam dediscitur occulta commemorat, eo quod humilitatis pulchra
Et quando operandae salulis impossibililas aufertur sit species, meritorum laudes occultare. Si ibi de
per gratiam, tunc quasi dirumpilur caplivilatis ju- humilitate, consequenter de sublimilate islic anne-
gum. Sed quae residet adliuc boni difiicullas, dum ctit. Non potest abscondi diu turris in humilitate
paulatim sanatur, ejus vidctur jugum computre- fundata.
scere. Computrescet, inquit (Isai. x, 27), ut quam- 5. Sicut turris David collum tuum. Vide privile-
vis non semel totum, tamen quandoque putredine gium sponsae. Apostolus Petrus hortatur nos coae-
conficiendum donet intelligi. Quod computrescit, dificari in domos spirituales (I Petr. n, 5) : haec
utique corrumpitur ? Quomodo non Jiber, cujus ju- vero non tantum in domum, sed etiam in turrim
gum vel semel dirumpitur, vel sensim corrumpi- aedificatur. Paulus in habitaculum Dei coaedificari
tur? Et jugum, et vinculum corruptum, utrum- nos optat (Ephes. n, 22) sed sponsa hoc non con- :

que usu suo privatum videtur. Eam nec graviter tenta, etiam propugnacula adjungit, ut sublimis et
premit, nec tenaciter stringit. Felix plane, cujus securior sit habitatio. Forte et haec una de illis tur-
computrueruiit vincula, ut nulli sint usui cujus "
;
ribus est, de quibus dicitur : Fiat pax in virtute
computruerunt et corruptae sunt catenee a facie tua, et abundantia in turribus tuis. Omnino con-
olei. venit, ut in turre non desit ubertas. Dura quia dupli-
4. Sed dices : De collo sponsse sermonem in- cata necessitas, ubi foris obsidio, fames intrinsecus.
stitucras ;
quid nunc circa jugum immoraris ? Quid Quid proiicit clausos et munitos esse aditus omnes,
de jugo ad collum Ulinam nihil. Nunc autem con-
? si intus saovus hostis fames cuncta contristat ? Mala
tntio magna. Jugum enim ad quid, nisi ad collum? fames, fastidium. Clausse sunt januee et exteriores
Sed non ad collum sponsse, quia jam soluta vincula muniti aditus,si per sensuum tuorum fenestras
colli ejus, jam nescit servitulis jugo contineri. Sic- mors non ingreditur, nec experientia indisciplina-
ut turris, inquit, David, sic collum tuum. Exuberan- torum sensuum de exteriori materia mali incentiva
tissima per hoc monstratur libertas, et depressione admiitit. Si projicis avaritiam ex calumnia, si ob-
ab omni libera, non tamen nuda, sed quae habeat turas aurem ne audias sanguiuem, si claudis oculos
aliquid fortitudinis admislum. In turre non sola ne videas malum, jam clausus es, jam habitas in
erectio, sed munimenti fortitudo attenditur a facie excelsis, et muuimcnta saxorum sublimitas tua.
inimici. Rcstituta est quidem libertas, sed securitas Numquid prodest tam munita subli-
satis est ? t Quid
tibi nondum permittitur. Captivitalis contritus est D mitas, si quae intus sunt, fames et fastidii vastat
laqueus. Hoslis aliunde quserit innectere : jus per- crudelis egestas ? quid prodest dura saxorum et in-
didit, non deposuit recuperandi spem, non pervi- accessa sublimitas, si non ibi panis ost, si njn aquse
caciam infestandi. Liber eflectus es, libertatis luen- fideles Sunt? bona quidem proteclio, si tamen non
due de csetero tibi incumbit negotium. Collum am- dosit refoctio. Bona sunt munimenta saxorum, si
plexibus sponsi deditum noli ne in modico quidem tamen talia siut de quorum possit duritia et mel ot
degeneri exponere jugo. Denique revertenti tilio
oleum eliei. El quidem ipsa obsorvautiarum durilia,
pater obvius procidit super collum cjus. Pia sar- et potra discipluuv, frequenter largos cifundit rivos
cina, et jugum dulce quod tamon suslinere ncc
:
olei, et menlis faueibus dulcedinem devoliouis mi-
senlire meruit, donoc primo in se reversus servilcm
quidam lapideus rigor. Deuique sic
oistrat Ordiuis
conditionem dirupil, sic regressus ad patreni K
Luc. habes Fiat pax i» virtule tua, ctabundantia in tur-
:

xv, 20). Erecta est cervix tua : esto forlis sicut tur- ribus tuis, oJorusalom, sed abundaniia diliijcntibus
 :

137 1N CANTiCA SERMO XXVI. 138

te {Psal. cxxi, 7, 6). Alioquin, qui non amat, etsi totum illum de charitale locum; nonne tibi tot pro-
esurit tamen. Quomodo autem egestas
A puguacula videntur exsurgere, quot gralias distin-
intus sit,

erit in hac spirituali turrc, in turrc David, in collo ctasenumerat? Non asmulatur, non atjit perperam,
sponsue, quo jugi commercio spiritus vitalis tra-
in noninflatur, non esl ambiliosa,nonquwrit quce sua
hitur et refunditur; in quo veroi sacri commealus sunt, non gaujiet super iniquitate,congaudct autem
assiduus cst, et vocalis spiritus discurrit? quo- usque non cxcidit (I Cor. xm, 4-8).
veritati, etc.,

modo fames in collo, pcr quod abundanlia suavita- Vides quot propugnaculis turrita cousistat? num-
tis verbum bonum de cordis libcrlale?
eructatur, et quid non ista concorporalia charitati vidcntur, et
Collum quoddam videtur commercium, et quoddam velut de fundamento ejus exsurgcre? Et tamen istos

glutinum, et cordis cum ore, et corporis cum capi- affectus, quos charitas quasi naturaliter gignit, do-
te, utriusque ad allerum. Iu collo vinculum est et ctrina dirigit, disciplina regit, erigit exercitatio ; et
via. Quod aliud erit vinculum nisi cbaritas, per quam bonum originale, quantuin ad charitatem, ordo hic
capiti corpus cohaeret, Cliristo Ecclesia? Quoe alia ab experlis prsescriptus, vel fovet, ne deticiat; vel
via spirilus nisi charitas? Htec enim exccllentior promovet, ut crescal : ideo charitas interna inspira-
\ia, imo hcec est spiritus vadens et rediens, et ad tione non contenta, sermonis sacri undique sibi,

suam recurrens originem unde nascitur, ; illo rever- n vclut clypeos, institutiones memoriter appendit.
tens. Ab hac lex pendet et propheUc. Ipsum inspice Sponsum, qui mediator et sequester
G. Ideo tnille clypei pendent ex ea. Omnis enim quidam est inter homines et Deum, quasi collum
sermo Domini ignilus clypeus cst, ct propugnacula mcdium inter corpus et caput, turris fortitudinis a

ipsa ad sermouem referuntur. In sequentibus dicit facie inimici : ipsum, inquam, inspice, qui propriis
Si murus est, cedificemus super eum propugnacula abundabat, quomodo assumpsit Scripturae clypeos,
argentea (Cantic. vm, 9). Propugnacula de ipsa so- et velut ad auctoritatem se contulit, scuto veritatis

lent esse turris materia, et quasi de eodem cum fraudulcntas interpretis maligni propulsans insi-
ipsa corpore. Et vide quomodo charitas consubstan- dias.

tiaiia et sibi concorporalia propugnacula gestat. Vi- 8. Tu quoque si fucris mediator quidam et se-

de quomodo innata sit charitati sollicitudo quscdam, quester inter homines etDeum, etvelut collum cor-
prudeniia quaedam, et pervigil cautio ad declinan- pus et caput conjungens; mille clypei in te pen-
das vel depellendas infestationes et machinas hosti- deant, omnimodi clypei divini sermonis. Sacra tibi

les. Habenl propugnacula aliquid clausum, habent praesto sit auctoritas, ct ad omne patrocinetur ne-
et apertum aliquid. Pcr istud insidias exploral; gotium, non tantum ut tibi sufficiat, sed ut reliquis
pcr iliud assultus declinat : illic providens; istic se Q abundet. Esto paratus ad reddendam rationem omni
protegens. Talibus est charitas cum propugnaculis poscenti de ea, quce in te est, fide et spe (/ Petr.
sediticata quia talis est ei tam fortis, tam prudens m, 15). Quasi poscere videtur fidei tuge ratio-
sollicitudo innala. Ipsa magnum est sibi firmamen- nem, qui fidei contraria persuadere conatur, et
tum quoddam. Denique forlis cst ut turris dilectio. ipsam infringere. Bonum ergo a collo tuo scutum
Ipsa novit tentamenti occasiones et cum opus est pendet, si fueris scuto fidei munitus, sculo veritatis,

fugere, et ubi fugiendi non subest copia, fortiter scuto bonae voluntatis, sacri scuto sermonis. Omnes
fene : et cum ipsa tantum firmamenti habere vidca- hos in scripturis clypeos legis. Sed et si fueris
tur, aliena tamen adjumenta non refugit. Propu- in sublime per charitalem erectus velut turris; si

gnaculis munila assumit et clypeos. Bonus clypcus per contemplationis gratiam, quasi collum, reli-

conversalionis ordo, et lex ab hominibus tradita. quum corpus excedens, accedas ad caput Domi-
Htec etsi non est 86 charitali necessaria, non ta- ni , et abscondaris in abscondito faciei Domi-
men reputatur supervacua, nec onerosa quidem. ni, in secretario sponsi , in thalamo veritatis :

Spiritualis est charilas nec mdiget lege, nec tamen

: nonne libi videris delicato protectus clypeo? Et ne-
I legem dedignatur, sed legitimc utitur, ea prole- scio si quod scutum ad protegendum efficacius sit,
cta, non oppressa. Bonus etiam clypcus sacri mc- D quam talis amplexus dilecti. Igneus est, et ideo om-

dilaiio verbi. Omnis enim sermo Domini ignitus nia tela ncquissimi ignea exstinguit, et ignis ignem
clypeus est (// Prov. xxx, 5). consumit. Si fidei scutum illa exstinguit, quomodo
7. Nou est contcnla charitas spiritualibus, quas non magis veritatis bono protegiiur clypeo, qui ab-
ipsa gignit, meditationibus et cum ipsa Domini sconditur in calore ejus? Est enim veritatis fervida
:

lex sit, iu ipsis lamen legis sermonibus mediatur; meditalio, suggestioncs inimici male ignitas ante
inde sibi lestimonia assumit, inde se [al. scnsaj exslinguit, quam ad mentcm pertingant. Inter sponsi
tuetur, ct mulliplici protegit clypco. Et cum magnum smplexus et charitatis negotia, non vacat sponsje
habeal intus testimonium Spirilus, ab ipsis tamen peregrina tela suscipere. Bene talis clypeus a collo
litteris sacris patrocinia sihi dccerpit. Et boua spons;c dependct, eo quod tam succensi amplcxus
proteclio, quam vel charitalis cxperientia suggerit, graliam experitur sola dileclio, sola talcs novit ex-
vel sermonis sacri perilia tradit. Paulus in Epistola ccssus : et mentcm taciens adhnerere Dco unum ad
sua qmedam charitatis libi propugnacula depingil. horam cum illo spiritum cfficit. Beatum plane col-
Charitas, inquit, patiens cst, benigna est. Percurre lum, in quo scrmo Domini igncus moralur ; a quo
Patrol. CLXXXIV. 5
 '

139 GILLEBERTI ABBATIS 140

velut scutum gratis depcndet amplexibus Patris * duo hinnulicaprecegemelli,quipascunturinliliis.

Verbum, veritas, et virtus. An non tibi delicate Vidclis quam multiplex uberum commendatio. Si ma-

protectus videtur, qui talibus coronalur et circum- tcr est, maternum peclus uberibus carere non de-

datur undique sculisante ct retro? Fidelibus paxil- cet. Ubera noverat Paulus habere cum diceret Fa- :

lus, in quo vasorum genera pendcnt.

tot diversa cti sumusparvuli in medio vestrum, quomodo si nu-

Bene hoec a collo charitalis pcndent, quod ipsa sit trix foveat filios suos (I Thes. n, 7). An non tibi
unctio quoe nos docct de omnibus, et omnia sugge- vidctur factus quasi hinnulus, qui factus est quasi
rit : quod in ipsa omncs gralioe conferuntur, ct rc- parvulus ? Unde fovebat filios quasi nutrix, si non
feruntur ad ipsam, et ex ipsius pcnsantur ct pcn- habcbat ubcra? Quasi duo hinnuli capreae duo filii

duntur mensura. Mille clypei pendentex ea, omnis Ecclesioe : alter de Circumcisione, alter de Gentibus.
armatura fortium. Armatura plane, quam Paulus Vidc quomodo Paulus utrisque ubera coaptat. Fa-
ad Ephesios numerat (Eplies. vi, 13-18). Omnis ar- ctus sum, inquit, Judcris quasi Judceus autem
: his

matura fortium, id est amantium. Fortis est enim ut quisine lege erant, quasi sine lege essem. Omnibus
mors 87 dilectio (Cant. vm, 6). Quid ergo?tantum omnia factus sum, ut omnes lucrifaciam (I Cor. ix,

ibi sunt arma fortium, non infantium ubera? si ex- 20-22j. An non ubera hinnulis istis coaptaverat,
cedit quasi turris quoedam, charilas non condes- omuia factus omnibus? Omnibus omnia factus est
p
ccndit? Siuemente exccdimus, Deo; sive sobrii su- non simulantis astu sed compatientis affectu et ,

mus, vobis. Charitas Christi urget nos (II Cor. v, habitu coaptantis. Dcnique utrisque se conformabat,
13-14). nunc se cum illis a licitis cohibens, nunc ad licita
9. Audislis excedentem vultis sobriam et con- : condescendens; utrorumque ubique declinans scan-
descendentem acciperc sponsam ? Ubera, inquit, tua dalum, ubi fidei non obsistebat injutia. Omnibus
sicut duo Jdnnuli caprece gemelli. Bona turris omnia faclus est, nec Judaeis ritum in initiis licitum

sponsa, quoe se per convcrsationis disciplinam un- lollens, nec ad eorum irritalionem Gentiles com-
dique claudil, et per Scripturarum doctrinam sibi pellens. Omnibus omnia factus est, pro audientium
clypeos copiose appendit, et per conlemplationisex- capacitate el proecipiens moralia, et disserens mys-
cessum in sublime assurgit. Ipsius eliam continen- tica. In hac duplici materia velut duo ubera porri-
tia fortis, et doctrina fidelis, et excessus coclestis : git doctrinoe planioris lactea ubera parvulis tempe-

tamen et ejus sublimitas condescendere didicit, et rans. Interna compassio ubera quidem habet, sed
doctrinoe copia ad sobrietatem deduci, et rigor li- coaptatio foris ubera exhibet. Illa miseretur, sed
quescere in quamdain rationabilis laclis dulcedi- ista medetur. Quid enim mihi prodest si tantum
nem, et arma fortium in intirmorum ubera converti. « compateris, et infirmitati et quasi infantiaemeoe con- ,

~
¥TI .___ >_* a /"
temperare te commodew\ n
quid w\
mihi prodestr w_ #_** *^-> r\
fc

! 1 I _^-* _-_ r\ s\ *r_ s\ r* s\ \ _^ _"1 s\

Ubique illan. urget charitas Christi, sursum ad il
* _____ ---__- _^_. l-_ _i * 1 s\ v* »_ _•%_-_ _-* _r s*w i * » »*x _* rt
__. . I _ _ _ _

nescis?
I .-_ .-. . . t . . - J _ _ . _-v /-\ _ l-i
<
. . i h h . * . . , ,

lum rapiens, deorsum propter illum trahens, sed si compalientis affeclu causam in te meam trans-

non tencns diulius, dum ad suas subinde delicias fers, si curam quam debes non affers? Utraque ne-

in excessum rccurril. Ideo dicit, Ubera tua sicut cessaria est, et compassio, et quoedam disciplinoe et >

hinnuli caprece gemelli; quod semper circumspicit doctrinse compositio. Compassio affectum confor-

montes pascuoe suoe, quod ad pascuse locum illam mat, compositio te ad lactandum parvulos utiliter i

convertat et rapiat nota refectio, quod ad sponsi li- incurvat. Neutro in genere sancti doctores auditori-

lia levi saltu subito rclabalur, unde delicale refecta bus desunt, facti sicut illi, et pietatis affeclu, ct
ccclcstium succis herbarum, distenta ubera ad par- conformationis usu.
vulos iterato reporlct. Sed quoe de uberibus istis di- 2. Utinam istud attendant qui facturi sunt in'

cenda sunt, non possunt aurcs fatigatae forsitan et conventu fratrum sermonem. Student magis alta
hora fugiens portarc modo, et potum lactis ab ube- quam apta diccre, 88 facienles apud infirmas in-
ribus islis exprimcre. Uberius otium et horam li- lelligentias miraculum sui, non ipsorum salutem

beriorem orantibus vobis, cum Dominus dederit, opcrantes. Erubescunt humilia et plana docere, ne
oris nostri officium non dcnegabo, ipso, in cjus prae- sola hoec scisse videantur. Erubescuni ubera habe - 1

conia, praestante copiam, qui praestat affcctum,Chri- rc, nudarc mammam,lactare parvulos. Quid istud
sto Jesu, qui cum Dco Patre et Spiritu sauclo vivit esl? Idconc consodisti in medio calhcdram tenens,

et regnat pcr omnia soecula sa'Culorum. Ameu. ut scietttiam jactes, an ut teneram subditorum lacles
infantiam? Sabtilia texis artem qui audiunt mi-
SERMO XXVII. :

rantur; cloquentiam laudant. Beue quidcm, tamon

Duo ubera tua sicut duo hinnuli caprece gemelli,
si gratiam scntiunt, si tedisputantc audientium mo-
qui pascuntur in liliis, donec aspiret dies, etc
(Cant. iv, 5-6). veatur affectus, intellectus instruatur. Alioquin ijuid

1. Vidctis, quomodo nec tibera spoosse

fralrcs, ad praesens negotium peregrina qusedam adducere,
laude privanlur. Et quidcm uberum usurpalio fre- quse auscultantes non capiant? Magna eloquentiae

quens tum in aliis locis, tum io istis prsecipue Cau- laus est, causam quam susceperis apte exsequi, adi
ticis.Vino ubcra prsefert {Cant. i, 1), botro coofert ejus commodum cuncta referre, suscepto inservire
(Cant. vn, 7), assimilat turri (Cant. vui, 10) ct quod : negotio. Nusquam evidentius eloquentise tuae si-

nunc iii pivTsenli cst, Duo, inquit, ubera tua sicut gnum dabis, quam si humilem materiam cxscquaris
 ;

141 1N CANTICA SERMO XXVII. 142

ornate ; et sermonis temperamento attollas, quoe » vitas intimatur, sicut in gcmellis, in regeneratione
__.__. !___._________.__. » - **- — _-___. _ _ _•-,_.._> — _ . . 1 ._.___.*!_ *l__ * 1 * f\ * t_ _ _ -> — -_-_ _-J!. -_._-._••>* 1.1 ftflt I _ /.1.1 A-l *V%
per se jacere videbanlur, et velut contemptibiles parilitas. Qui bene caprece dicuntur, id est Ecclesice

sententias commendabiliores efficias. Nec tam debes tilii, propterea quod sicut caprea. acute cernant,
attendere quae te dicerc deceat hominem litleratum, Acuta sunt enim Ecclesice lumina, contemplantis
quam quce debeant audire quos instruis. Quid enim non quce videnlur, sed qu_e non videntur.
indc consequuntur, si ambulas in maguis et iu mi- 4. Ubera tua sicut duo hinnuli caprete gemclli,

rabilibus, non dico super te, sed super eos qui as- ijui pascuntur in liliis : si tamen liliorum sentiant

sident ? Noli allum alte sapere, sed condescende hu- gratiam; si ipsis lilia redoleant ut lilia, et non in-
milibus. Sublimia loquens, sed non in tempore, suavem odorem rcfundant. Bonus et gratus est odor
quid aliud affectare videris, nisi ut tibi soli taceant lilii sed tamen ipsum liliuni aliis redolet lilium,
:

bomines, et dicatur de te quod dictum est de Sal- aliis absintbium. Lilium convallium, lilium siugu-
vatore, quia nunquam sic locutus est homo? (Joan. lare Christus : lilia erant ipsi imilatores ejus. Audi
vn, 46.) Ascendisti cathedram, ut alios ccdifices, quid liliorum unum loquitur : Christi bonus odor
non ut te ipsum infles : ut' impleas, non exinanias suntus : aliis odor mortis 80 in mortem ; aliis, vitce

te ipsum, nisi forte eo modo quo se Salvator exina- ad vitam (II Cor. n, 15, 16). Vides quomodo sin-
nivit, formam servi accipiens (Philipp. n, 7), ut gulare lilium illud, in quo bonorum omnium pleni-
nos carnis sua. Iacte nutriret in salutem. Bonus imi- B tudo olebat, tristem tamen videbatur quibusdam
tator Magistri Paulus ubera non occultat, sed ba- odorem spirare. Isti sunt qui ponunt dulce in ama-
bere se jactat. Tanquam parvulis, inquit, in Christo rum, et lucem in tenebras. Sed ille vere inter lilia

lac vobis potum dedi, non escam (I Cor. m, 1, 2) pascitur, qui liliorum odore potitur. Lilia sunt,
et item, Nihil me arbitror scire inter vos, nisi Jesum exempla castilatis, quoe non solum moderna et prce-

Christum, et hunc crucifixum (I Cor. n, 2). Ipse seniia, sed et praeterita et longe posita optime redo-
novit cui mensam paret, et quibus ubera porrigat. lent. Lilia sunt etiam sacri sermones, in quibus
Ideo ubera ejus sicut hinnuli, quia doctrina. suce ceternae vitce olfacimus gaudia, et odorum atlrahi-
verba \al. uberaj emollita sunt, qualia parvuli in mus spiritum. Quam multis, fratres, estis bujusmodi
Christo capere possunt. vallali liliis ! Etsi omncs Ecclesice filii, vos copio-
3. Audisti jam qui sunt isti hinnuli, et duare duo. sius : quorum naribus singulis fere momentis nunc
Vis nosse quare gemelli ? Quia in fide non est di- prophetarum, nunc apostolorum, nunc evangelista-
stii.ctio Judaei et Graeci (llom. x, 12). Vacant tibi rum spirant casta eloquia, tauquam lilia, et verba
privilegia meritorum, et regeneratio nullos distin- et vita eorum grato fragrant odore. Quce enim lilia

guit, quae cunctos cequaliter absolvit. Omnes enim suavius redoleant, quce poterunt illorum cequare fra-
egent gloria Dei, per gratiam ip- C grantiam ? Qualem tibi refundit odorem Maria, qua
justificati gratis

sius (Rom. iii, 23-24). Fides utrosque populos aeque lem Joannes, qualem Pelrus, qualem alii evangelici
nobilitat ; sed Judteus aliter reputat : communi
in viri, qualem denique ipse Jesus, qui singulariter et
clementia jura sibi privata deposcit. Quid mirum si in se redolet, et in reliquis omnibus solus ipse scn-
vult esse primus, quando voluit esse solus ? Uni- titur, quidquid suave fragrat in ipsis? Ejus verba
genitus esse non potest, aflectal vel primogcnitus. novum mundo spargunt odorcm, cum mysteria re-
Vide quauta objecta sint Petro in Aclibus Apostolo- velant Trinitatis, cum Redemptionis gratiam, cum
rum, quod ad homines praeputium habentes introiis- copiam virtutum, cum gloriam Resurrectionis, cum
set, quod illos suscepisset ad fidei mysteria (Act. ceternce vitce statum exponunt. Verba vitce (eternce
x\). Vide quantum in Epistola ad Romanos Paulus habes, Petrus ait ; et, Ad quem ibimus? (Joan. vi, 69.)

desudct adversum Judceos, quod in gralia sibi fidei Et nos idcm dicamus dulci ejus odore perfusi. In

privilegia vindicarent qucedam, et quos una fidcs te, Jesu bone, Patris deitas olet, qui est in te. In te
conjunxit, distinguercnt gradibus. Ibi affeclabant gratia Spiritus, qui unxit te : in te Matris virgini-
esse in gratia soli hic summi, nolentes habcre com- t,as, in te propriae carnis integritas, in te nostri

pares, quos non poterant non habere participes medela languoris. Omnia hcec nobis olent in le et :

Gentes autem fecit Deus cum Israel concorporales D ad quem alium vel amore, vel memoria ibimus ? In-
et comparticipes testamentorum, et in nullo di- juria est plane talium liliorum, si aliquis peregrinus

screvit, tide mundans corda earum. Ideo dicunlur odor se immisceat, qui suavitatcm illorum con-
illis

gemelli, quia fides nullis gradibus scparat, quos tristet, animique aftlatus naribus ipsum corrumpat,
aeque regenerat. Alioquin qui nesciunt esse gemelli, et convcrtat ad sceculum, et post cocni fetorem cur-
•ffecti sunt nulli locum occupantcs
: et in convivio rerc faciat. Injuria cst, si tibi suavius fragrant vitia,

primum, jam ncc habent novissimum. Qu;c ratio quam virtutum lilia. Fastidiosus est vcrc, qui lacte
non inter illos tantum verlitur, sed se dilatat ad et in liliis pa;-ci non delectatur. Non est enim omnc
omnes, ut nemo alii in gratia, quocumque in gradu lac parvulorum. Nonne tibi quasi lac vidc-tur oinnis

fuerit, aut participium, aut parilitatcm invideat doctrina, omnis affectUB piu» animo illapsus dulci-

Quis enim merita praetendat, ubi in munere sola est ter? Quidquid facile ct dulciter BUgitur, lac vidctur.

gratia ? Non debent vetera pr.cjudicarc, ubi nova o. Tali lacte abundabant ubera sponsce : et ideo

facta sunt omnia. Et in hinnulis regenerationis no- dicuntur sicut hinnuli, quod sit in illis recens, et
 :

143 GILLEBERTI ABBATIS 141

quasi semper nova et renascens consolatio verbi, * tamen hac umbra se dicit,
tantum in speculo et

et doctrinae alacris copia. Ubera haec vetustatis nil aenigmate videns (/ Cor. xm, 12). Magnus mons, et
habent, ideo mcliora sunt vino (Cant. I, 1), sed si- tamen facile raptus in tertium coelum. Felix raptus,

milia musto. Vbera, inquit, tua botri (Cant. vn, 7), et multo felicior illo, quo mons ille evangelicus ad

non habentia scilicet austeritatem vini, sed musti apostolorum imperium in mare mitlitur. Baptus

novam dulcedinem. Ubera alia pascunt ; ista ine- est, quia sapicntia Dei immutavit sensum illius.

briant. Bcne ergo ubera sicut hinnuli, quia nulla Ideo raptus in tertium eaclum, in ccelum intelligcn-

vetustate infracta. Magnum sponsae pectoris orna- tiae purae, unde umbrae et aenigmata procul ablegata

mentum, si ubcra inlegra habeat ; non laxa, non sunt. Inferiorcs sunt umbra?, et reclinatse quodam
fractas mammas in hujus Mgyplo saeculi. Ideo dixit modo ejus respectu, qui in ccelum rapitur. Raptus
Vbera mea turris (Cant. vm, 10). Inexpugnabilia in cuelum est, raplus ct in paradisum. Serenitatis
ubera haec, et lactis ubertate tumcntia, quae in tur- locus cst ccelum, paradisus voluptalum. Pulchre in

ris excreverunt modum. Bona ergo ubera tam di- utrumque rapilur, eo <juod semiplena sit contem-
stenta, ubera pietatis, ubera gemina, eo quod pietas platio, quae allerutro caret. Denique in quodam pa-
consolaLionem habeal nunc est, et futurae.
vilae radiso deliciarum et
quae voluptatum locata videtur, quae
Gaudete, inquit, yaudiomagno, ut potemini alacte, n pascitur inter lilia, donec aspirct dies. Antequam
et satiemini ab uberibus consolationis cjus. Et cum aspiret dies, nox est. Sed nox isla nescio quid vide-

avulsi fueritis a lacte, epulemini ab introitu (jlorice tur habere diei Nox, inquit, illuminatio mea in :

ejus (Isai, lxvi, 10, 11). Videtis quo lactis usus ad- deliciis meis (Psal. cxxxvm, 11). Illuminationis

ducat? Ut epulemini, inquit, ab introitu glorice. An etenim vicem tenent ex parte deliciae. Pulcherrimus
non tibi videntur ubera sponsi epulari ab introitu contemplalionis locus est, ubi simplex consideratio

gloriae, quae sicut hinnuli pascunlur in liliis, donec fidei ccelestes et suave olentes aspergit affectus, et
aspiret dies, et inclinentur umbrae ? Quam dulciter aeterni luminis gratiam spirat. Non sunt istae delicise

suguntur ubera quae sic pascuntur, ubera de coelo quas beatus Job commemorans de sapientia dicit,

plena, quia ccelestibus refecta in liliis ! Ipsa liliorum quia non invenitur in terra suaviter viventium(Job,
Odor eorum
fragranlia pascit. cibi gratiam tenet. xxvin, 13). Quaedam sapientioe portio est in istis
Odor enim quidam fructus est : Ego, inquit, quasi deliciis. Quomodo non sapientiae portio est, ubi ipsa

vitis fructificaui suavitatem odoris (Eccli. xxiv, 23). veritas nondum intellecta, sed jam credita dulciter

Vide quomodo Sapientia odorem suum in fruclibus sapit? Ipsae spirituales delicise experientia sui satis
reputat. Spiritualis iste cibus est, nil habens corpu- edocent, et quantum expetcndum sit quod de ipsis

lenliae, nec dente lactus, nec labore mansus, sed restat,'_et quantum respuendum quidquid illis obslat.

hauslus spinlu, ipsis slalim uberibus intluens, et 7. Tria hic observanda occurrunt : tempus, opus,
ubera distendens. Unde etenim fragrantia dicuntur et locus. Tempus, id est nox, tempus quietis et
unguentis optimis (Cant. i, 2), nisi quodin ipsis de vacalionis cst. Opus refectionis est, quia pascuntur.

vicinis haustus liliis spiritus redolet, donec aspiret Locus delectalionis est, eo quod inter lilia. Jure
dies, et inclinentur umbrae ? distenta ad parvulos reportat ubera, qui sic pasci-

6. Dulce quidem inter lilia exspectare auroram tur, qui iu meditalionibus pascitur fidei, liberrime,
surgentem : el forte vicinus est dies istis liliis, et uberrime, voluptuose. Putas quod Salomon in omni
inter lilia ejus frequenter aura quaedam el vapor gloria sua vestitus est sicut sponsa, quae inter lilia

hauritur ; et ipsc sponsus in liliis pascilur, qui ipsc pascilur? Quomodo non gloriose vestita, vallata
et lilium cst convallium, el lumen diei. Dulcc est liliis? Nam, etsi umbra obscurat speciem, sentit ta-
ergo compasccndo cum ipso praestolari ipsum, prae- men odorem, scnlit vestimcntorum fragranliam : et

slolari inler lilia, donec diei lumen aspiret. 90 in his sapientiae quasi famam odoratur, doncc aspi-
Tempus illud declarat, de quo dicitur : Satiabor cum rct dies, etinclinentur umbrae ; id est, donec aspiret
apparuerit gloria tua (Psal. xvi, 15). Tunc verus et dies, et sempiternus dies. Quamdiudies et nox vices
aelernus aspirabit dies, curq aenigmatum in quibus alternant, non videutur umbra) reclinata; ex toto,
D dum slatum
adhuc videmus, umbrae inclinabuntur. Plures liic habent. Ubi ergo reclinata? sunt? Apud
umbrae sunt : umbra fallacia\ umbra refrigorii, Palrcm utique luminis, apud quem nou est vicissi- i

umbra iigurae. In prima serpens dormit in secunda ; tudinis obumbratio (Jacob, i, 17). Omnis vicissiludo

sponsa quicscit ; in lerlia spousus delitescit. De prima obumbralionis instar habot, et dum alii aliud suc-

dicitur : In umbra dormit (Job, xl, 16) : de secunda, cedit, quodammodo abscondil et obumbrat quod
Inumbraejus,quemdesiderai>eram,S('dit Cant.n,S). praecedit. Hoc ergo estquod dicit, donec aspirct dies,

de tcrtia, quia sapientia in mysterio absconditur ct inclinentur umbrce ; id est donec aspiret dies, et
(I Cor. n, 7). Omnes istae reclinabuntur umbrae cuna plonus sompitornus meridios, qui umbras omnes
aspiraverit dies,umbra fraudis, umbra fidei, umbra anniliilet. Qui pascuntur, inquit, in liliis donec aspi-
mysterii. Tunc erit umbra nulla, quia veritas mula. rct dies, <'/ inclinentur umbrai ; hoc est, qui sapien-
Tuuc ergo reclinabuniur, quae modo sunt exaltatae. tise oblectantur et pascuntur odore, doncc ipse lucis

Vultis nossc quam altae ? Operuit montes urribra ejus oetern;e candor illucescat. Utrumque commendatur
(Psal. lxxix, 11). Magnus mons Paulus : opcrtum in liliis, candor, et odor. Et odor quidcm quid aliud
 145 IN CAXTICA SERMO XXVIII. I'i6

nisi gratia fidei ; et candor, nisi gloria spceiei? In « speclat, lu alio vadis? Illa pascitur et exspectat in
nocte odor sentitur, sed candor non ccrnitur, donec liliis, et tu vadis ad monlcm myrrhne ? Quare non
aspirct dies; quia candor ipse est dies, non habcns magis ad lilia vadis, ubi sponsa moratur donec
ullam partera umbrarum. cum aspiraverit dics,
llle aspiret dies ? An forte lilia haec non sunt aliena, nec

jam non erunt ubera necessaria. Omnes enim crunt longc posita a monte myrrhae, sed magis oriuntur
docibilcs ipsius dici. Interim ergo sponsae ubera sunt in illo? Ita quidem est nusquam laetius nascuntur
:

sicut duo liinnuli qui pascuntur in liliis, donec as- lilia, quam monte myrrhne, nusquam magis illaesa
in

piret dies de dic, Christus Jesus. servantur. In montc myrrhae nec corruptioni, nec

» SERMO XXVIII. corruptibilitati locus ullus relinquitur. Ib. in monte

myrrhae, ubi carnis universi mortitlcantur affcctus,

Vadam ad montcm myrrlue, et ad collem thuris
(Cant. iv, 6). ubi lilia castimoniae, lilia gratiarum et pure nascun-
i. Ubera, inquit, tua sicuthinnuli capre(vgemelli. tur, et perpetuo florent. Ergo et in liliis, et in monte
Videtis quanta gratia sponsae ; parvula est et quasi myrrhne sponsam satis delicate locatam advertis.
juvencula, et ubcra habet. Quid enim nisi juvencu- Nam alterum libi sermo prncsens expressit, alterum
lam notat dum hinnulis comparat ? Ergo ct mater lu ipsc potes per interpretationem exprimere. Quo-
est, et parvula est, alios pascens, et pasci indigens. D nam enim modo alio iturum se dicerct, quam ubi
Et si quis sit Paulo similis, nondum tamen evacua- dilectam esse cognovit ? Sicut enim illa avide exspe-
vit quae sunt parvuli, in carne commorans. Et si ctat, sic ille ardenter properat. Vadam, inquit, mi-
aliis abundat, nondum tamen se arbitratur compre- hi. Quid ergo ? sponsse non vadit ? an ideo sibi ipsi

hendisse. In speculo videt, in aenigmate videt : ideo vadit quod ad illam vadit? Vadam ergo, inquit mihi.
sicut parvulus, sicut hinnulus in umbra pascitur, MihJ varlam, non soli illi vadam. Nou illa sola de

donec aspiret dies. In umbra, sed inter lilia pasci- meo capit adventu lnetitiam, sed et mihi nihilomi-
lur. Infelix plane qui quidem inter lilia posilus, in- nus alacritatem refundit. Mihi dulce, mihi jucundum
tcr lilia sanctte congregationis, ubi variae undique cst quod ad illam vado. Jam vadam mihi. Mihi sic

virtutes redolent, nihil tamen suave, nihil liliorum ire proficit, me delectabiliter afficit, ideo vadam mi-
simile novit odorari. Bonus plane et sponsae privile- hi. Jam mihi de monte myrrhae suavis aspirat fra-
gio gaudens, cui ipsa intrinsecus virtutum nascun- grantia, ideo vadam odore illectus. Vadam mihi,
tur lilia, qui inter lilia pascilur, inter lilia retlcitur, quia dclicine mene cum sponsa morari. Itane, Jcsu
lilia esurit. Beati enim qui esuriunt et sitiunt lilia bone, de sponsae colloquio oblectamenta tibi captas,
justitite, lilia castitatis, omnium lilia graliarum. Si ideo tibi vadis nec velul fastidiosus amator decli-
esurire beatum, multo magis inter lilia pasci. Et ipsa Q nas cum excluderis, sed stas ad ostium ? Stas et
virtutum esuries pascit, et delectat aviditas. Odor pulsas, et quamdam repulsae passus injuriam, stas

cibat, sed nondum satiat. Satiabor cum apparuerit 9'i tamen et pulsas, tantum ut aperiatur. Asperge,

gloria tua iPsal. xvi, 15). Dcnique ipsarum virtu- Sponsa, asperge cubile tuum myrrha et aloe. Chri-
tum, ut sic dicam, gloria latet adhuc. Totum quod stus in odore currit unguentorum tuorum. Asperge
inde hauris in odore est. Occultatur forma, scd fa- cubile tuum myrrha, quam Paulus commemorat :

mam audimus. Tenuis quidem in fama, in fumo, in Mortui, inquit, estis, et vita vestra absconsa est cum
odore cibus ; dulcis, sed tenuis. Et nos jam saturati Christo (Coloss. m, 3). Tali myrrha asperge, irriga,

sumus, jam divites facti, solo virtutum odore con- perfunde cubile tuum, vel potius esto mons myrrhae.
tenti. Nescio lamen si vel odorem haurimus, quos Uberior enim gralia, ubi myrrha nascitur, quam ubi
perfectionis non trahit aviditas. Suavis quidem lilio- respergitur. In hoc monfe colloca cubile tibi, imo
rum odor, sed cumulata in spccie gralia. Suavis qui dilecto, in quadam myrrhae copia, ubi heec species
dem liliorum odor, sed suavitas tenuis, si odor tan- aromatica magis oritur quam advehitur.
tum. Denique qui pascnntur, inquit, in liliis ; id est 3. In multis Scripturae locis usus myrrhae ad
inter lilia, non in ipsis liliis; sentientes viciniam, mystcria sumitur. Cum myrrha Magi ad Christum
non fruentes substanlia. Exiguus virtutum usus ex- D veniunt (Matth. II, 11). Venit et Nicodemus ferens
primitur in odore, non copiosa, non solida et quasi mixturammyrrhce, quasi libras centum (Joan. xix,
corpulenta refcctio. Non enim omnimodis reficitur 39). Magna hic copia sed quid ad collationem
:

qui pascitur : ideo non dicit : Qui reficiuntur ; sed, montis? Ferens, inquit, id est secum ferens, non ex
qui pascuntur in liliis donec axpiret dies. Deliciosa se profercns portans, non patiens. Bona utraque,
:

tamen exspectatio Iucis inter liha. Bt vide qualibus et qusB offertur, ct qune oritur, secl ista potior. De-
sponsa pascatur in liliis. In liliis non caducis, in nique ad Christum advehitur, ad hanc ipse va-
illa

liliis non marcescenlibus, in liliis dcniqiie quadam dit. Vadit enim sibi ad montem tnyrrhse. Bene mons

incorniptibiiitate myrrhatis. Nam myrrha incorru- myrrluo, qui morleni Ghrisii circumlert in se ipso,
ptionem demonstrat. non in parte ; nec quasi respersam, sed uberem, et
2. Jure post lilia de myrrha subtexitur, ut sponsae continuam, et emincntem : nec ad lioram et quasi
lilia quadam commendet.
incorruptionis perpctuitate velerasccntem, sed magifl renasccntem. Bcne mons
Vadam, inquit, mihi ad montem myrrhaz. Quid est, myrrhae, qui Chrisli in se mortiticationem et incor-
bone Jesu, quod sponsa tua, dilecta tua, alibi ex- ruptibilitatem quamdam, et resurrectionis futurae
147
GILLEBERTI \BBATIS 148

imaginem non tam gestat quam germinat. Nunquid fl

Et quaeconventio 93 collibus thuris ad phialas? quae
quo futurae in- enim phiala capiat collem thuris ? Bona phiala plena
tibi mons myrrhae videri potest, in

corruptibilitatis nil magnificum, nil cminens, nil odoramentorum. Sed ecce plus quam phiala hic.
plane mons, qui Ascendit, inquit, fumus aromatum in conspectu Do-
nisi ad horam apparet? Beatus

hujus myrrhae germine undique vestitur, non resper- mini de manu angeli (Apoc. vm, 4). Sed quae manus
gitur per partes, nil in se nudum, nil habens
sterile, integro colli sufficiat? Quae, inquam, manus, nisi

sed totum hacfelici fecundum spccie. Quomodonon tua, Jesu bone, manus, qui montes ponderas, et

beatus, qui Christum ad se trahit in sui odore aro- terram palmo concludis, qui libras montes in pon-

raatis? Bonus odor non tantum Leprosi domum dere, colles in statera? In manu tua, Dominej omnes
re-

plens (Matth. xxvi, 6, 7), sed etiam cocli palatium, fines istorum collium, el si fasest dicere, in sinu tuo.

thalamum sponsi. Bonus odor piane sponso Chris- Denique in sinu tuo sanctorum oratio conyertitur, in

sto, inter ipsas deitatis gratus delicias. Denique conspectu tuointrat : ibi conversatur, ibiconvertilur :

super tantas delicias, deliciae tamen ejus esse in illi intc, ettuinillis. Propterea vadammihi, inquis, ad
monte myrrhae. Ideo dicit Vadam, inquit, mihi ad : colles thuris. Veniergo,Domine, veniet noli tardare,
montem
JflOCIIV myrrhce
IIVUI I Ifr--'- • ne transilias colles
__________
veni et _ istos. Quid
._
si et ad te tran-

4. beatum monlem ad qucm vadis, Jesu bone, g siliunt colles thuris? Mobiles sunt montes myrrhae, et
iv.1. r.Kitnt. .Ki mp/\ o_-_.r_---._-.-__-*
•_
ad quem venis, quem perambulas, quem inhabitas,
... . .1 ..!.. _-......--_ 4Li.i.ir<
__y-.ll/._-. l
colles thuris, ubi ipse adveneris. Quomodo
fl1 1
non mobi-
*V»_"_1-1_
r\ rr-t r\ r\ _"» Y._"_r.

et inhabitas in finem quem solus inhabitas, et hoc : les, qui liquescunt, qui fluunt, qui fumigant, qui

usque ad terminum loci. Veni, Jesu, incipe hunc ascendunt sicut fumus aromatum in conspectu Do-
montem possidere. Nullus tibi quaestionem moveat, mini de manu tua? Vade ergo tibi ad colles thuris;

nullus dicat : Nunquid habitabis in hoc monte tu ubi incensa multa sunt, ubi incensa cuncta sunt :

solus? Mons uber, mons pinguis, mons abundans, nam in colle thuris nil sine incenso. Incensa haec

mons affluens ungucntis. Haec unguenta exinaniri data tibi sunt, ideo veni ut adoleas ea in conspectu

non possunt. Magna enim unguenti moles in monte tuo.

myrrhae. Non deficientunguenta de hoc monte ideo : Vadam mihi ad montemmyrrhce, et adcollem
6.

qui vadit ad montem myrrhae, unguentis non indi- thuris. Veni de Libano, veni. Jam exclusum est cur

gebit, ne odoramentis quidem, qui vadit ad colles vadat : utquid enim, nisi ut vocet, ut intret, ut dicat,

Libani. Non enim deficient thura de Libano. Namet Veni ? Ecce quam bonum, et quam jucundum habi-

Libanum dicunt thus intelligi. Veni, Jesu bone, ad tare in collibus istis, ad quos Verbum Dei vadit,
hos colles, ut fluant thura afacie tua. quantus in- quos revisit : de quibus sponsam vocat, et vocat ad
censi fumus ascendit de collibus cum tuo, imo p coronam Veni, inquit, de Libano, veni, coronabe
istis !

*_*
cum te fuerint igne succensi Magnam habet in col-
r»
*
lVfo mr\ O \Q .Q m /T\l — ris. ILibanus
-,.. _-/./.». r*\ .Lnv.nf r*f\r\A
1

!candoremAt*Ari. c Q
sonat. I-n inrti
ty.
Quidni I_-Ov._-_i_-.ilC
candidus
I t
de -_.^_. /.y. t /..

libus thuris ignis tuus materiam pabuli, et magnum nive coelesti? Non enim deficiet, sicut scribitur, nix

incensi fomitem. Non cito consumuntur haec thura. de Libano [Jerem. xvm, 14). Nix illa, quae descendit

Incensi hujus fumus non facile evancscit. Tanta de ccclo, quae infundit terram et inebriat, et germi-
thuris moles, lanta copia collis thuris non potest nare facit. Beati montes, super quos nix ista cadit,

pugillo concludi, non comprehendi Ihuribulo : va- et collcs quos operit. Sic, inquit Dominus, erit,vcr-
sculo non capitur, mensuram nescit, quia nescit bum quod cgreditur de ore meo, nonreverteturadme

intermitti. Bene ergo collis thuris, qui sine inter- vacuum (Isa. lv, 11). Videturne tibi vacuum reverti

missione orat, et, quod satius est, sine remissione : verbum, quod vadit ad montes myrrhae, et colles
qui in oralione nihil habet remissum, nil exile, sed thuris, quod cadit super hos montes, et colles ope-

velut cujusdam fornacis magnae fumus pinguescit, rit? Nescit vacuum reverti. Ideo vocat et dicit, Veni

sic pinguescentium votorum et desiderii exubcrantis de Libano, veni. An mysterio vacare putas, quod

agit volumina, Veni ergo, Jesu bone, ad colles tliu- post montes myrrhae et colles thuris commemorat
no
ris :
• copiosum _/iv- ___-__•_ incensum fumigant
v.upiuuuui orationis q montes, i Libanum? Qua?
—_ n,
res animum sic reddit mundum et

quos tangis. Quid simile, i

v atrcs, liabent orationes n candidum, quomodo orationis usus? Primo quidem
*t_- .-.._.... _v.Ot._-C/-ll¥.t
Et «••**_-_. ..iAnti(./l<_t
tlll.C purificat.
T-11T»1 t-i-Q \/>P
Nec enim
AI.II..
quam cito thura nostra inanescunt
__

nostrae?
f. _. ..... I .... !
I
I-Tl
myrrba morlificat, deinde thus
__•_-. /-. _- i t . /1 __k t

quodammodo vix succenduntur, et staiim exstin- ]>ura poterit emanare oratio, si non omnis pravus
guuntur. Utquid istud ? Ulique quoniam exiguam no- primo fuerit odor repressus, et exhalatio carnis. In
bis incensi congessimus materiam. myrrha. unguento mens stringitur, ut ad quamdam,
5. Ego spiritus angelicos, ct si qui inler homines imo omnimodam unitatem se coarctet : per llius in-

illorum aemuli sunt, quosdam velut colles thuris iu- censum dirigitur. et dilatatur, et se diffundit, et coe-

terpretor, quorum oralio quasi inccnsum dirigitur lestes replet regiones ex odore incensi. Illic se li-

qui dcvotionis suavissi- berae veritaUs auraa immiscet, et confundit et quae

sempcr in conspectu Dci : :

coelcstium glomcrant nubcs primo ad se anima ipsa contracta est, ibi rarcscit
mos vaporcs gignunt,
affecluum. Beatus utique saccrdos, qui thura lanta et attenuatur ct deticit, suspensa et suspicieus in

offert, quem tam suavis nebulae vapor operit et in- excelso.

volvit. In Apocalypsi legisp.ua/as plenas odoramen- 7. Oratio utriusque, et myrrhae, et thuris, minis-
torum, quaz sunt orationes sanctorum (Apoc.\, 8). terium explet. Orantis affectum in primis colligit,
140 IX GANTKSA SEUMO XX.IX. 150

et stringit in tcipsum deinceps diffundil et trans- • lucis aeternae candor immensus emanat. Bene tota
:

fundit in Deum. Quid myrrlue similius, ubi tanta in polcbra, et superpulchra, in quam uhcri illapsu sese
divinam unionem transfdsio? quid inccuso similius, transfudit omnis pulchritudo Domini. Exaltata qui-
ubi lanta divini cujusdam sensus diffuaio ? Jure tota dem est super sidcra species tamen pulchritudinis ,

pulchra vocatur et sine macula, quam orationis ar- ejus in sponsa. Specics, inquit, ejus in nubibus cocli.
dor incanduit, quam coloravit et candidam reddidit Quamdiu sponsa nubes coeli cst, nubes lucida et le-

candor lucis aetenUB. Tota pulchra c$, amica mea, quasi ad solem acccdens, etipsum suscipiens,
vis, et

ct macula non est in te. Tota pulchra es, quia tota tamdiu in ea solus Solis splendor relucet, et pul-
pulchra es hac hora maximc , hora orationis, hora chritudinis ejus species manet.

incenai. Tota pulchra cs, amica mea,tota pulchra 2. Plane tunc nubes est sponsa, quando spiritua-
es quia tota amica es, et solo amoris candens affec- lis obtinet affectionis levitatem, et lucem intelligen-
;

tu. Tota pulchra es, et sine macula, percgrini nil tiae. Quamdiu spiritualis anima pcr orationis et eon-

habens coloris admixtum. Yeni de Libano, vcni de tcmplationis usum in supernis suspcnditur, sicut

Libano, vcni de Libano. Ycni de Libano, quia sine lucida nubes et levis ; tota interim pulchra est, quia

macula es ; veni de Libano, quia tola es pulehra : tota amica est ; et macula carens, quia in fervidae

vcni de Libano, quia plene lola. Veni de Libano, ex n charitatis versa est colorem : hora ista gloriosam abi
toto illustrata : veni cle Libano, carens culpa : veni sponsam exhibet non habentem maculam vel ru-
,

de Libano et candens gratia : veni, coronaberis. gam, mundans illam non tam in sanguine, quam in
Felix omnino qui de Libano candcntis affectus , de lumine suo. Quomodo non tota pulchra, in qua tam
colle thuris, de orationis intentee copia vocatur ad expressa divinae pulchritudinis species apparet?
coronam. Felix, inquam, anima, quae hora incensi Quam mihi dabis animam, quam audeas ex toto pul-
ascendit ad Patrem, quae sine intervallo de Libano chram definire, nisi in hac hora tantum, quando per
ad coronam vocalur, coronam gloriae, quam reddet amoris aestum plus imbuitur, quam induitur specie

illi in hora transitus justus judcx et dulcis sponsus Sponsi quidem horis sine macula deputatur,
? Aliis

Jesus Christus cum Deo Patre per omnia saecula dum culpa non imputalur. Hoc autem momento quod
sajculorum. Amen. sine macula dicitur, non est indulgentiae sed dile- ,

XXIX. 91 SERMO ctionis, sed desiderii, sed devotionis. Quis enim da-

Tota pulchra es, amica mea (Cant. iv, 7). bitur, veniae Iocus, ubi vota charitatis tantum exae-
1. Tota pulchra es, amica mea, et macula non stuant? Amor indulgenlia non egel : totum enim
est in te : venide Libano, sponsa mea, veni de Li- gratiosum est, ubi solus est. Denique vide nunc quo-
bano ; veni, coronaberis. Quis mihi dabit istud trium _ modo et offensa excluditur, et gratia commendatur
(ut sic dicam) dierum iter conficere ? quis, inquam, et sola gratia. Tota, inquit, pulchra es, amica mea,
dabit mihi hanc viam indefesso incessu percurrcre? et macula non est in te. Blandimenta hujusmodi non
Viae istae, vke pulchrae, et semilae paciticae sunt, ve- videntur indulgentis, sed diligentis, sed amantis, sed
nire de Libano ad Libanum , de Libano ad regnum. admirantis. Oblectatus pulchritudine, optat praesen-
Nam sponsa ad coronam vocata , invitata videtur acl tiam. Yeni de Libano, veni de Libano : veni, coro-
regnandi consortium. Dulcis est hic viae terminus, naberis. Invitatio crebra prodit affectum, vota mani-
sed nihilominus dulcis est transitus. Quidni dulcis, festat.
qui nescit a Libano detlectere? Non hsec est via lata, 3. Alii trinoe vocationis scrutentur sacramenta, et
non haec est via laica, nec potest per eam transire gradus assignent : mihi quidem sufficit divinae ma-
pollutus. Non esl currentis, nec volcntis, sed mise- jestatis humanam adversus animam affectum mirari.
rentis Dei (Rom. ix, 16.) Miserentis cur dico?dixis- Istud sufficit, sed ipse succumbo. Utinam mihi nihil
sem melius, Desiderantis. An non aestuantis deside- incumbat negotii, nisi suspenso semper stupore
rii impensam gratiam, ita tamen ut admirationi
vota designat vocatio trina ? Vehementis affcctus mirari
argumentum est quod tertio vocat. Percurre animo huic vota jungantur, et germana sit charitas. Affec-
praecedentia Cantici hujus, nusquam reperies vel _ tus enim affectum meretur, et abyssus abyssum si-
tam crebro vocatam vel tam expresse commenda- ^ milem provocat in voce profluentium cataractarum
,

quae
tam pulchritudinem spons;e. Tcr vocat et totam (Psal. xu, 8). Bonae siquidem cataractac sunt,
pulchram dicit. Denique in praecedentibus sic lia- tuum, bone Jesu, distillant affectum, infundunt amo-
bes Ecce tu pulchra es, amica mca, ecce tn pul-
: rem. Amor mulus non est, usum habet vocis. Quod
chra (Can. i, 14). Et iterum alibi : cjuam pulchra enim continet omnia, scientiam habtt vocis (Sap. i,
quam pulchra cl bene nosti quanta
es, amica mea ! esl (Cant. iv, 1.) Iloc 7). De Spiritu scriptum est hoc,
autem tertio in loco totam pulchram definit. Illis in sit 115 aflinitas, si non potius
identilas, charitatis

ad Spiritum. Ella continet omnia, quia

locis vel demonslrat quod pulchra est, vel miralur plenitudo

quod tam pulchra est : non tamcn deiinite detenni- legis est charitas (llom. \m, 10). Spiritus loquitur

nat quod ipsa sit ex integro pulchra, sicut in pne- mysteria (/ Cor. xiv, 2), el amatoria plane loquilur.

amica mert.Quomodo non Ipse Spiritus rcddil teslimonium spirilui noslro

senti : Tota pulchra es, tota

pulchra pulchritudini, et loti pulchritudini collate- (Hom. vni, 16), utique et blandimentum loqui po-
rata ex toto ? Quomodo non tota pulchra, in quam test. Sonus cjus sensus amoris esl et desiderii, vota
 151 GILLEBERTl ABBATIS 152
instar habens vocis. Experimenlum gratise ipsum prcesenti est, inquit Apostolus, momentaneum et
est utique quod loquitur, quod invitat, quod dicit leve tribulationis nostrce, supra modum in subli-
Veni de Libano. Ter vocat, fortasse idcirco quod mitate ceternum glorice pondus operatur in nobis
funiculus triplex difficile rumpilur. Tenax enim fu- (II Cor. iv, 17). Passiones ergo hujus temporis co-
niculus, amor. Amor affectuose trahit cui est id ip- operantur quidem, non comparantur, ad futuram
etsi
sum alloqui, quod est allicerc. Nihil amoris tena- glorire coronam, quae rcservatur nobis. Cumulata
cius vinculo, nil trahentius. Audi quomodo lex plane matcries prsemiorum, quando inter totius pu-
divina triplicem hujus ostendit nexum funiculi. Dili- ritatis merita passionibus variis atteritur. Pulcherri-
ges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, ex to- mus coronse ncxus, quando puritas vitae, et humilis
ta anima tua, et ex omni mente tua (Matth. xxn, pressurarnm tolerantia sibi cohacrent. Magnum qui-
37). Ac si dicat : Diliges Dominum Deum tuum cor- dem est pressurarum pondus : ideo forsitan mon-
dis proposito, animse affectu vitali, integro et ratio- tium est exprcssum nominibus. Ingens moles, sed
nabili quodam mentis arbitrio ; ut amoris in te et fides superfertur nesciens opprimi. Capita montium
propositum sit, et ipsum propensum sit, et perspicax istorum conculcat, et percutit ipsum caput de domo
sit. Bona siquidem cordis in Deum intentio pia : sed impii. Jure ergo caput ipsum triumphans coronatur
quid, si pigra sit, si emortua, si nihil habens in se de capite, quia et tentationum initium conterit, et
vitale, nil animatum ? Bona ergo intentio pura, 3 tribulationum vehementise non cedit. In omni fre

quam vividam reddit et velut animatam fervida et quasi caput est quod vel primum est, vel maximum.
dulcis affectio. Affectum hunc, qui est quasi quse- Sic ergo caput hic accipe, quasi rerum quae his mon-
dam anima boni propositi, informat meditatio, si libus tigurantur, vel principium vel cumulum donet
discreta est ; et refovet, si crebra est. Funirulo sic intelligi. De capite Amana coronatur, de vertice
Iripliciter nexo, ad meritum reposilse coronse quid Hermon et Sanir, qui injuriarum cumulum quemdam
uberius, ad experimentum quid expressius ? An non exsuperat, et tribulationum molem extollentem se
tibi videtur invitare, et quasi tripliciter dicere Veni, adversus humilem scientiam Christi. Sed ©6 moles
hgec trina dilectio ? ista tanto videtur minus ponderis habere, quanto
4. Denique quasi invitat, dum confert et auda- totum momentaneum quod tumet.
est
ciam pro merito , et aviditatem pro experimento. 5. Denique etsi mons est, tamen scriptum legis,
Veni, inquit, de Libano, veni, coronaberis. In Apo- quia mons cadens defluit, et saxum transfertur de
calypsi quasi de Libano venientes sic legis : Hi qui loco suo (Job xiv, 18). Et vide quomodo defluxe-
amicti sunt stolis albis, qui sunt, et unde vene- runt, quomodo translati sunt montes isti. Translati
runt? Hi sunt qui venerunt de magna tribulatione, sunt, quia transmutati sunt. Quasi translatos et
et laverunt stolas suas, et candidas eas fecerunt in triumphatos indicat illos Apostolus, quibus Ioqui-
sanguine Agni (Apoc. vn, 13, 14). Stolas, inquit, tur : Et heec aliquando quidem, inquit, fuisti ; sed
suas candidas fecerunt in sanguine Agni : utique et abluti estis,sed sanctificati estis,sed justificati estis
credendi fide, et conversandi forma, qui in tribula- [I Cor. vi, 11), hac ablutione et emundatione quae
tione sua sequuntur hunc Agnum, non aperientem tit per verbum tidei. Pardus deposuit varietates suas,
os suum, cum ad occisionem duceretur, et coram totus immaculalus effectus, totus unius coloris, id
tondente se obmutescentem (Isai. liii, 7) qui non : est unius fidei et moris. Velut pardus quidam vide-
sunt tristes neque turbulenti, donec ejiciant ad vic- tur homo hseretici dogmatis varietate respersus :

toriam judicium (Isa. xlii, 4; Mattk. xn, 20), et sed et nihilominus pardo similis est homo dissimilis
certamen ad coronam. Non enim coronabitur, nisi sibi, homo varius et inconstans, et subinde mutans
qui legitime certaverit (// Tim. II, 5). Et quia de cer- consilia. Quasi enim, ut ita dicam, vult et non vult
tamine corona, ideo forsitan dilectam sic invilat ad pardus. Trahe ista ad conversionem Gentium, et
coronam, ul exprimat causam. Ait enim mox intelliges quomodo per unitatem
: Coronabe- tidei et spei,
ris de capite Amana et Sanir, de moniibus pardo- uuum induisse colorem videntur qui conversi sunt
rum, de cubilibus leonum. Nescio enim quid aspe- Q ad Dominum nec modo varietatem, : sed el ferita-
rum, quid ferum, quid fraudulenlum in his vel no- tem exuisse perspicies, et non in cubilibus leouum
minibus, vcl naluris datur intelligi. Ideoque de his non in cubilibus, inquam, et impudiciliis, sed in
coronari dicitur, dum h;ec triumphata coronae mi- cubilibus et in hortis aromalum, et commorari in
nistrant materiam. Ille quidem per tribulalionis tole- lectulis non ferinis, in lectulis non fa?dis, sed tlori-
raniiam coionatur, qui milis, qui mansuclus, qui dis. Floridus enim lectulus sponsi et sponsa\ Non
velut agnus de tribulationc magna venit, qui in cha- videtur apoasa de Libano libcnsegredi, et de Judaa
ritate vcnit candidatus, non consumptus, quem nulla transire ad Gentes. Abscedit enim invita, qu;v toties
impatientioc et murmuris macula denigrat. Hi sunt vocaiur : non vult deserere Libanom, ut traaseal ad
qui dc Libano veniunt, et coronantur de capite moniem Amana, ad verticem Sanir et Hermon. Sed
Ainana ct Sanir, de cubilibus lconum, de montibus Iransilu suo montes hos steriles, moutes barbaros
pardorum. Per hax enim coronantur, qui per hav, converiit ipsa in Libanum.
tentamentorum genera probantur. Numquid non col- 6. Sed jam monlium istorum nomina inluere.
ligunt isti dc spinis uvas, de tribulis ficus ? Quod in Amana populus Vanus intelligitur vel Coangustans :
 153 IN CANTICA SERMO XXIX. 154

Sanir, Hfepidu! flermon, Anathema. Quid va- hospcs ad commorandum. Commorantur autem in
nius illo populo, quorum ipsi doetorcs evanue- eo pardi, daemones quidem varii et versipelles, et
runt in coiritationibus suis; et diccntes se sa- leones cubant ibi. Non circumeunt ut transvolent,
pientes csse, stulli facti sunf? Quid anguslius illis, sed securi possident, et cubilia collocant. Sed qui
qui despcrantes semclipsostradiderunt immundiliae? tales sunt, desperandi non sunt. Etenim multi is-

Angustum enim cor, quod finem votorum intra tem- tiusniodi in sponsi proedestinantur, ornatum. Ideo
poralis jucundilatis metas contrahit, nesciens spcm dicit : Yeni, coronaberis de capite Amana, et de ver-

ad aelerna dilatare. Quid magis hispidum et magis tice Sanir. Yeni, inquit, de Libano, veni. Vide si

incomposilum illis, de quibus Apostolus dicit : Sine non morose egredilur de Libano, quae toties vocatur.
affeetione,'sine fosdere(II Tim. iii, 3), in malitia etin Mora tamen haec non est contumaciae, sed cautelae.
invidia agentes? (Tit. m, 3.) Nonne isti velut Sanir Quis enim a contemplationis candore, a quietis in-
reputandi sunt? Nam Hermon accipiuntur qui sunt ternae et puritatis sereno libens discedit? Cui non
alienati a sensu Christi, promissionis spem non ha- erit molestum, vel ad momcntum de loco deliciarum
bentes, non cives sanctorum, non domestici Dei, sed secedere? Forsitan sperata in discipulis lucra blan-

omnino sine Deo in hoc mundo. Et hsec quidem, diuntur, sed molestus labor. Optanda quidem lucra,
Gentes, fuistis; sed abluti estis, sed sanctificati sed meluendus est lapsus. Suspecta mihi sunt lu-
estis, sed justificati estis in nomine Domini nostri g cra, quorum incertus est proventus, vicinum pro-
Jesu : ideo de vobis sponsa coronatur, quae de vestra priae periculum salutis, certum internae suavitatis
immutatione gloriatur. Bona mutatio, ubi Sanir damnum. Quid mirum si moretur venire, cum et
convertitur in Libanum. Et Libanus quidem, ille moleslum sit de Libano discedere, et metucndum
prior Libanus Judaicus conversus jam in Sanir vi- sit ad montes illos barbaros et bestiales accedere?

detur et Hermon : ideo veni de Libano, et veni, et Et forsitan sponsae mora, festinationem nostram
vide pro Libano illo exiguo et brevi quanti tibi ex- suggillat et arguit, qui nimis prompti et parum pro-
surgant Libani. Leva in circuitu oculos, et vide, vidi, vircs nostras minus pensantes, festinamus in-
omnes mundi istius montes tibi sunt in Libanum gredi in labores praelationis, in sollicituiiinum mo-
convertendi. .Mole>tum plane gentis tuae detrimenta lestias, et maleriam lapsus
nec exspectantes vel :

et desolationem videre; sed molestiam hanc tam semel vocari, ultro nobis ipsi honorem sumimus,
lucrosa commutatio compensat, ut unius damna re- vocationem vel praevenientes, vel arte procurantes.
dimat proventus uberior. Noli ergo moram nectere, Non debet esse tanti muneris improvida praesumptio,
sed veni de Libano, qui jam desinit esse Libanus : sed nec pertinax mctus.
Gentium fide et conversione coroneris.
veni, ut de 8. Denique praesumendum est ubi Christus jubet,

Via omnes hos montes non in Judaea et Gentibus, ubi Sponsus vocat, et proventus uberes pollicetur,
sed in Ecclesia tantum intelligere? Non erit disso- w sicut in hoc loco : Veni, inquit, coronaberis de capite
nus intellectus, si interpretationem in hanc partem Amana, de vertice Sanir et Hermon, de cubilibus
velisdeflectere. Invenies hic etLibanum, et Amana, leonum, de montibus pardorum. Cum in subjectis
et Sanir, et Ilermon. Invenies hic et montes pardo- mutatur morum barbaries, cum de cubilibus et
rum, et leonum cubilia. impudicitiis ad florida et honesta transferuntur
7. Utinam in hoc Libano nostro, in hoc sacro cubilia, et in hortos aromatum; ad cubilia, in qui-
monachorum conventu, quem et professio, et con- bus non est fremitus, sed fietus; ad cubilia, in

versatio venustat et candidat : in hoc, inquam, Li- quibus compunclio est cordis, non pugna cogitatio-
bano, utinam non detur cernere caput Amana, num cum : aufertur maculosae varietatis velamen, ct
non verticem Sanir et Hermon.Cum videris in coetu nuda [succedit simplicitas, monbus ministerio suo
et congregatione sanctorum qucmquam efferen- in melius commutatis; coronari sponsa satis apte
tem se ipsum inflatum sensu carnali, jactantia va- accipitur. Bene quidem de talibus coronatur, cum
num, inlus et foris tumidum et turbidum, oliositatis jam vertuntur in ornatum, quorum antea mores
anxium vanitate (otium enim acediam parit); horrebat cum ordine quodam charitatis sibi cohae-
cum talem videris, quid aliud quam caput Amana rent in unum, qui ferinis prius affectibus disside-
cum Libano cernis? Nil otio vanius, nil anxius ace- n bant. Grata plane sponso est haec unitatis cohaeren-
dia, nil tumore turbatius. Nam et Amana populum tia : idco forsitan sequilur, ct vulneratum se dicit
vanum vel turbidum sonat ; ideo de Amana venitur in uno oculorum, in uno crine colli ejus, scilicet
ad Sanir, ad hispidum et pilosum. Ubi enim acedia, sponsac. Capiluli hujus ratio in aliud differenda est
ibi tumor : ubi 07 com-
turbatio, ibi nil lene, nihil tempus. Hoc autem iu fine admonuisse sufficiet, si

positum, nihil ordinatum, sed totum horridum et : quem alieni cura profectus ad gradum altiorem sol-
qui lalis est, sine focdere est, sine affeclione, inimici licitat, non dissuadeo, nec suadeo plane. Unum
scnsus et alienati, imo anathematizati, quod Her- autem hortor, quisquis is es, aemulare et cuucta-
nion significat. Non hic domesticus Dei, non civis, tionem, et candorem spons;e, quae non est conlenla
ne advena quidem ct hospes: propter quod nulla ad semel vocari, ncc digna (penitus, nisi de quodam
eum gratia, devotio nulla declinat. Non divertit ad purae et dealbatae conscientiae Libano. Non enim nisi

illum sponsus, ut vel in transitu visilet, et sicut de Libano dilectam vocat ad coronara Christus Jesus
155 GILLEBERTI ABBATIS 156
sponsus ejus, qui est Deus benedictus in seecula sse- * remissius agere, noli contenta esse dilectum vulne-
culorum. Amen. rare semel, sed conci<le ipsum vulnere super vulnus.
SERMO XXX. Felix es si sagitt.-r; tuee infixse sunt illi, et amores
Vulnerasti cor meum, soror mea sponsa, vulnerasli lui militent in Cliristo, si oculus tuus defixus inde-
cor meum in uno oculorum luorum, etc. (Cant. fesse sit in illo. Bonum vulnus, de quo virtus egre-
«v, 9). ditur. Tetigit mulier iimbriam, et virtutem de se sen-
1. cor durum, et male durum, in quo verba ista sit Christus exire (Luc. vm, 43-46). Quanto magis
vulnera non generant I Stupidum plane
quod est cor, cum cor ejus non leviter tangitur, sed vulneratur,
verborum istorum virtutem non quod non persenlit, gratiam de se emanare sentit? Vulnus istud non est
stupet ad dignalionem tantam. Quid dignationem sine sensu : ideo puri aspectus in illum spicula
dico ? etiam plus est. Et quantum essct, si vel di- vibra : rcputa illum quasi signum positum ad tales
gnatio esset? Magna enim rcs, et omni admiratione sagiltas. Tales favorabiliter excipit, quia tales jacit.
digna, si vel dignatur tanta majcstas bumanam in- Respexit Petrum, et cor ejus percussit, et compunxit
tirmitatem sororis et sponsee impartiri vocabulo. ad pcjenitentiam (Luc. xxu, 61, 62). Vulnerati cordis
Nunc autem non tam dignatio 9% est quam devotio. lacrymee dant signa. Denique clementi respectu
Vultis autem devoti et propensi affectus argumentum cor illud vulnerat, quod ad aliquem virtutis movet
audire? Vulnerasti, inquit, cor meum, soror mea B affectum. Talia in me utinam multiplicet vulnera a
sponsa, vuinerasti cor mtum. Cordis vulnus vehe- planta pedis usque ad verticem, ut non sit in me
mentiam designat amoris. vere dulce cor, quod sanitas. Mala enim sanitas, ubi vulnera vacant quas
nostris movetur affectibus ad rcpendendam vicissi- Christi pius infligit aspectus. Aspectus aspectum
tudinem dilcclionis. Et necessitudo heec, et vicissi- provocat : ideo tuo illum tenta vulnerare prospectu.
tudo : necessitudo in sororis et sponsee nomine, Oculi tui semper ad Dominum, ut amoris tui nuti-
vicissitudo designatur in vulnere. Magna necessi- bus capiatur, illaqueetur criniculis.
tudo sororis, sponsee major : illa cognationis, ista 3. Non tamen dicit, In oculis, et in criniculis,
dilectionis. Ibi significatur quia de uno sunt : hic, quasi in pluribus, sed quasi in uno : Vulnerasti,
quia unum. Soror est, quia divinee consors naturee : inquit, cor meum,soror mea sponsa, vulnerasti cor
sponsa vero, quia in singularilatem assumpta per- meum in uno oculorum tuorum, et in uno crine colli
sonee. Expressa plane necessiludinis heec vocabula tui. Si plures habes oculos, omnes alios claude; ut
sunt, quee vel naluram, vel gratiam sonant. Quan- hoc uno utaris, quo solo dilectum intueri soles, et
tum amare oportet, quee tantis aftinitatibus fcedera- quo solo vales. Qui directius intueri volunt, alterum
tam Christo se novit? Quantumcunque amat, non oculum claudunt, alterum intendunt, et eum ipsum
amat, sed redamat. Ipse enim prior dilexit nos quo cernunt stringunt, ut stricto cfticacius contem-
(/ Joan. iv, 10). Amor ad lllum noster quantumcun- ^ plentur acumine. Oculus tuus unus est, si purus

que propensus fuerit, non impenditur, sed rependi- est unus est, si "ad plura non est unus est, si
: :

tur debitus est, non gratuitus; eequari ei, qui jam

:
quodam modo simplificatus et strictus et directus
impensus est, amori non potest. Et quonam modo in unum est, non fissus, non diffusus, non sparsus
mereri potest, quomodo obligare potest qui ne in multa. Oculus tuus unus est, si intendis et in-
plene quidem solvere sufficit? Non potes, sponsa, tueris unum, et in illum unum. Denique
semper in
amatori tuo vicissitudinem plenam rependere. Ipse si amoris oculus est, unus est. Unam, inquit, petii
tamen non desinit superimpendere. Quod impendit a Domino, hanc requiram, ut inhabitem in domo
tibi, nondum plene solutum tamen obligalum se
est, Domini in longitudinem dierum, ut videam uolupta-
putat. Quidquid illi rependis amoris, non accipit tem Domini (Psal. xxvi, 4). Oculus iste unus est,
quasi debitum, sed quasi gratuitum. Quasi provo- unum petens, et unum prospiciens. Et in uno crine
catum ad dilectionem se persentit, dum cor suurn i)9 colli tui. Non oportet ut crines tluitent,ut sine
vulneratum fatetur. lege evagentur, et sparsi et errantes oculorum ef-
2. Quid est hoc miraculi, fratres? Nonne beatam fundantur luminibus. Non decet ut strictus sit ocu-
banc reputatis animam, quee ipsum cor Domini lus, et crinis laxus. Oculus enim offenditur, cum
nostri Jesu Christi piis affectibus transfigit et pene- effunditur. oculo intelligitur,
Q crinis Si inteutio in
trat? Acutus et efficax, et vere violentus affectus quid in crine nisi cogilatus designalur? ¥1s unum
ille est, qui tuum, Jesu bone, merctur ct movet habcre utrumque, et crinem et lumen, ct intcntio-
affcctum. Magna et violenta esl vis charitatis, ipsum nem et mcditationem ? Cujus est in lege Domini vo-
affectum Dei attingens et penetrans, ct velut sagitta luntas ejus, et in ca moditatur die ac nocte; iste
jccur ejus transfigcns. Quid mirum, si regnum coelo- ctiam in vohmtate uniformi unum possidet oculum,
rum vim patitur? (Matth. xi, 12.) Ipse Dominus vio- et crinem unum in medilalione. Alioquin, si unifor-
lcnti amoris vulnus sustinet. Scd vide quibus jaculis mis ct simplcx inlcntio in Deum tibi nou fuerit, si

vulncretur. Vuhicrasti, inquit, cor meum in uno cogitationes tua^ sine discipliua fiiiitcnt ; intculum
oculorum tuorum, et inunocrine colli /wi. Ne par- retundunt oculum et simplicem intentionis diver-
cas, sponsa talibus Sponsum telis appetere. Aspe- berant aciem, et cor dissipant peresrrinae et indisci-
ctibus piis quasi spiculis utere. Noli in hoc negotio plinatae mentis volutationes. Intentioni purae cogita-
 ,

157 1N CANTICA SERMO XXX. 153

tus rcspondeat, unus sit, sicut et illa uniformia est. ji G. llis diebus cernimus divulsos miscre et laceros
Bonus enim crinis qui fusus non cst, non incullus, sponsrp crincs, ct inter se pugnare Ecclesiae plches
sed collcctus in unum, et collo inhaerens, collo pro Ecclcsia. Ceruis hoc ct tu, Jesu bone, et nihil

utiquc illi dc quo dicitur : Collum tuum sicut tur- te movet ista divulsio ? non te sponsae tuae vulnus
ris, de qua mille clijpei dependent (Cantic. iv, 4). tam grave vulncrat ? Si unitas ad gratulationem cor
i. Collum hoc sacram Scripturam intellige, per tuum vulnerat, dissidium ad compassionem vulne-
quam ad nos divinae nuntia voluntatis verba pro- rare le dcbet. Movct te unitatis et uniformitatis di-
fluunt. Bene ergo crinis colli, cogitatus assiduus in spositio moveat te eorum quae unita fuerunt dissi-
:

lege Dei. Ideo colli dicitur, quia omnis cogitatus patio. Divisi sunt crines tui et disparati ab invicem,
luus, omnia sensa tua et intellectus tuus sacro non imo et contra invicem. Utrique a sponsae lOO collo
debent pra>judicare sermoni, sed ex ejus praescripto pendere se jactant, et de proprietate gloriantes alios

pcndere, et prodire ab ipso. Quod si divisi et quasi a se divellere tcntant. Novit Dominus qui sunt ejus,
laceri sunt crincs tui, et nihil in se compositionis et discedat ab iniquitate omnis qui nominat nomen
habentes ; non tamen placent
collo licet inhaereant, Domini. Geminum hoc habens signaculum, ut Pau-
sponso, nec ejus cor vulnerant non movent affe- ; lus loquitur (// Tim. u, 19). immobilis manet sponsa
ctum, nec gratiam mcrentur. Utrumqueoxigit, ut et ipsius inter impias manus undique convellentium

couniti sint, et collo inhocreant, et obtineant in se B illam et lacerantium. Reges terrae et principes con-
tam ordinem, quam aucloritatem. Quid enim profi- venerunt in unum adversus Christum Dominum
cis, si meditationes tuae in lege Dei sint, et ipsec, iu (Psal. ii, 2), et adversus sponsam ejus. Sed sponsa
se ipsis sine lege sint ? Sine lege sunt, quae sine or- Sponsum novit ut non sequatur alienum
, sed ,

dine sunt, et passim feruntur. In uno, inquit, crine ipsum. Non ignorat se ipsam, non ignorat cujus
colli tui. In collo, sacri sermonis aucloritas intelli- sponsa non vult egredi, nec abire post
sit : ideo
gitur, quae cogitationes informet : ordo autem in greges soJalium. Et si sodales fuerunt, jam quidem
unitate. Bonus enim ordo, ubi colliguntur in idip- non sunt. Exierunt ex nobis, sed non sunt ex nobis.
sum, et feruntur in unum, et in unum illud quod Quomodo sodales sunt, qui amici non sunt? Amicus
non aufertur. Vel ideo dicit, Inuno crine colli tui, enim sponsi stat et audit, et gaudio gaudet propter
ut liberam et revelatam significet sponsae faciem. vocem ejus (Joan. 3, 29). Isti vero non audiunt nec
Criues enim pro velamine habentur. Vult ergo in gaudent ad vocem sponsi, sed magis ad vocem im-
sponsa exertam et revclatam faciem ad speculandam peratorisRomani. Nisi (quod verius fatcmur) non
gloriam Dei, ad intendendum sine offensione oculum tam gaudent, quam timent ad rugitum ejus. Sed
contemplationis : ideo commendat crines composi- novit Dominus qui sunt ejus, non qui sunt Impera-
tos, et reduclos a vultu ad collum. p toris. Ideo moveri non possunt ad fremitum Leo-
5. una singulariter intelligimus ani-
Quid hoc in " nis (3), quia immobili divinae notitiae continentur si-

ma ? Derivemus hunc sensum ad Ecclesiae statum. gnaculo.

Gratius est enim quod commune est. Denique nihil 7. Bonum enim signaculum notitia Dei. Notitia v

sponso gratius communitate, imo unitate creden- quae secundum propositum est, secundum quod vo-
tium, et compage Ecclesiae. Multa bona in sponsae cati sunt sancti. Firmum est signaculum hoc noti-
cumulavil praeconium, quibus se delectatum osten- tiae ejus, quia nihil ei deperit. Non tantum non de-

dit : sed nunquam sic expressit congaudenlis affe- perit ei nihil : sed ipsa salvandos parit, ipsa praede-
clum sicut hic, ubi et luminis crinis commemorata stinat, ipsa signat quos Geminum suos esse velit.

est unitas. Quomodo non maximum erit ejus gau- signaculum, divinum propositum, et humanum stu-
dium, ubi maximum conservatur mandatum? Manda- dium divina providentia, et humana diligentia.
:

tum,\n(\\i\[,novumdovobis,utdiligatis invicemsicut Nam de diligentia subdit Apostolus : Et discedat ab

dt/e£U'0$.OculiEcclesiae,doctoressunt,quos qui tan- iniquitate omnis qui nominat nomen Domini. Vide
git, tangit pupillam oculi Domini. Crines vero, ple- duas hujus signaculi partes : unam divinae tantum
bes credentium. ln utrisque est sponso grata unitas. gratiae, alteram et graliae et libertatis ; illam propositi

Inhoc, inquit, cognoscent omnes quia mei estis disci- hanc adjutorii.Secunda haec pars libertatis nostraein-
puli,sidilectionemhabueritisadinvicem(Joan.\m, Q firmum arbitrium dirigit ; namprima praedesiinando
34, 3b). Consensus duorum vel trium preces impe- disponit. In prima qui sunt ejus Dominus praevidendo
trabiles facit (Matth. xvm, 20;; quanto magis totius novit : secunda nobis innotescit. Illa causa, haec est
in

Ecclesiae in Christo conscnsus ? Quomodo non impe- illius effectus. Illud signaculum immobile cst hoc ;

trat unitas, quae ipsum cor Domini penetrat ? Vulne- probabile. Ulud signaculum est, istud signaculi si-

rasti, inquit, cormeum, sorormeasponsa, vulnerasti gnum. llla radix est, hic fructus ; et a fructibus istis

cor meum in uno oculorum tuorum, et in uno crinc cognoscetis eos, qui nominant nomen Domini. Nam
colli lui. Quid enim in toto muliebri ornatu plus al- ipse in bencplacito suo novii qui sunt ejus, et ponit
licit et aflicit amantis affeclum, quam crines compo- eos ut fructum hunc plurimum afierant. Ideo dicit,
Sed quid conamur laudibus cumulare crines
siti ?

sponsae ambitioso comptos et collectos ornatu? Magis

subest plangendi copia quam applaudendi. (3) Alludit ad antipapam Petrum Leonis.
159 GILLEBERTI ABBATIS 160

Discedatab iniquitale omnis quinominat nomen Do- cum, saltem non sis contra me. Sufficit, si nec noster
A
mini: qui ejus cssc se dicit, non discedat abunitate. sis, nec adversariorum (4).

Nec discedere potest quisquam illorum quos divina 9. Sed non ita noster Jesus, qui ait, Noster
formavit et firmavit notitia. Denique et capillus de es, an advCrsariorum (Josue, v, 13?) medium nil
capite Ecclesiae non peribit. Capilli enim ejus omnes rclinquens. Numquid, Jesu bone, non est resina
numerati sunt, omnes signati signaculo praedesti- in Galaad ? Quare crgo non est sanata, Domine,
nantis nolitiae. Sine pnenilentia est ista notitia : ideo contritio sponsae tuae (Jerem. vm, 22), vulnus
firmum fundamentum, Domini habens signa-
stat et livor et plaga tumens non est circumligata,
culum, divini propositi adjutorium, et arbitrii no- nec curata medicamine, neque fota oleo ? (Isa. i, 6.)
stri conatum. Isto qui ligantur crincs signaculo, non Potasti, Domine, satis dilectam tuam vino com-
poterit eos quisquam rapere de capite sponsae. In punctionis? quando oleo fovebis, oleo sancto tuo ?

manu tua, Domine, omnes crines sponsae, et non Oleum autem peccatoris non impinguabit eam.
rapiet eos quisquam de manu tua. Tene, Jesu bone, Nam ct qui ex adverso sunt, oleum habere se ja-
quos tenes, et recollige quos nosti et qui tuum se :
ctant. Quid enim nisi oleum venditant, dum blan-
novit, qui dicit, Domini ego sum qui nominat no- diuntur, dum pollicentur honores, dum munera
;

men Domini, discedat ab iniquitate, accedat ad uni- proponunt ? Oleum istud non sanat, sed magis
tatem Ecclesiae, ad unitatem capitis el corporis, id g scindit. Ideo, sicut vinum eorum, ita et oleum eo-

est, sit crinis colli, et crinis unus. rum. JEquz lance pensanda sunt verba et verbera
8. Nihil sic sponsi cor vulnerat, nihil permovet corum. Rcnuit consolari anima mea ab uberibus
affectum, et animum penetrat, quomodo unitas consolationis eorum. Ipsi enim sicut lamia nuda-
sponsae, et ea ipsa inter diripientium servata, et verunt mammas : lactant inde catulos suos (
Thren.
quasi solidata conatus. Episcopi religiosi proprias iv, 3), non Ecclesiae filios. Ecclesia cnim mam-
deserunt sedes, de civitate in civiiatem fugiunt a mas suas habet. Idcirco in laudibus ejus statim
facie persequenlis. Deo devoti et clerici, et monachi, sequiturQuampulchrce sunt mammaz
: tuaz, soror

tribulationibus et contumeliis affecti, rapinam bono- mea sponsa ! Revoca, Domine Jesu, filios tuos,
rum suorum cum gaudio sustinent, cognoscentes se qui aberrant, ad lactis hujus dulcedinem ; ut ex
meliorem habere et manentcm substantiam in unitate ore lactentium perficias laudem, cum destruxeris
fraternae et ecclesiaslicae charitatis. Si enim omnem inimicum et victorem. Ideo festina et ejice ad
substantiam suam dcderit homo pro charitate, quasi victoriam judicium, ut habitent in unum qui in-
nihil despiciet eam (Cantic. vm, 7). Quidam equi- vocant nomen tuum : quoniam in hacunitate mandas
dem libertatem ecclesiasticae communitionis muneri- benedictionem et vitam per omnia saecula saeculo-
bus redimunt. Bona redemptio, sed venditio turpis. rum. Amen
Quid vendis quod ipse condemnas ? Si schismalicos «*

reputas qui a
SERMO XXXI.
te separati sunt, non dcbueras prctio
inductus erroris sui illis permisisse licentiam. Si Quam pulchros sunt mammce tuce, soror mea spon-
schisma reputas, cur libertatem ejus muneribus ven- sa ! Pulchriora sunt ubera tua vino, etc. (Cant.
iv, 10.J
ditas? Si autem ecclesiasticae unitatis apud nos ve-
ritas est, quid illam divellere lOI tentas? Si Petri 1. Leniter sunt a nobis perstringcnda nunc
sedem successionis jure tenes, cur non Petri senten- ubera sponsae, quae superius non uno in loco studio-

tias vindicas in eos, quos schismaticos arbitraris ? sius pressa sunt ; et nescio an ex toto expressa. For-
Pecunia, inquit, tua tecum sit in perditionem (Act. tasse et modo tacta novum aliquid nobis effun-
vin, 20). Nunc vcro dicis Pecunia lua salva mihi
: dant, Quis non avide et cum spe bona ad ubera
sit, anima vero eat in perditionem. Quomodo cnim currat, quae sic sponsus laudare curavit ? Haec
non perditio est, ubi ab unitate corporis separatio ubera sunt, quorum nos Petrus quasi modo gcni-
est ? Nec mihi, inquit, nec tibi sit, sed dividatur (III tos infantes lac concupiscere hortatur (/ Petr. n,
Reg. iii, 26), Ita et tu pecunias tollis, cum animas 2). Et commendatio praesens nonne vim quam-
non potcs. Tolle quod tollis : munera tolle tibi, ani- dam invitationis videtur obtinere ? Quam pulchroz
mas Ecclesiae relinque. Nam et ipsa nisi animas non n sunf, inquam, mamnur tua>, soror mca spotisa !

quaerit. Corporalia autcm apud tc bona spargant, ne Non est simpliciter et sine expressione laus tanta
bona animae dispergant lecum. Qui cnim non colli- profusa, sed ipse pronuntiatiouis modus admira-
git cum Ecclcsia, dispcrgit. Signanter satis ait : Qui tionem et oblcclationem proferentis demonstrat.
non colligit mecum, dispergil. Collcctio namque uni- Qu;r tamen est hujus ordinis ratio ? Cur post
tatis rationem continet, sicul dispersio inuuil sepa- oculum et crincm statim ad mammas sermonem
rationcm. Ecelesiacum sponso dicere novit Qui :

non est mecum, contra me est (Malth. xn, 30). Nihil (4) Non alius hic num. 8 pungi vidctur, quam
medium rclinquit aut colligis cum illa, aut ccrte
:
Alexandcr III, cui objecius fuit a FridericO imper»
tore autipapa Victor.Huuc auctor destructum cupil
dispergis aut cum illa cs, aut contra illam. Tu au-
;
in line sermonis ubi ultorcm antea legebatur, noc
:

tem dicere (ut aiunt) soles : Si non vis dispergere Yiclorcm, quae genuina lectio est ex codice Vallis-
mecum, saltera non colligas cum illis. Si non es me- Clarae.
101 1N CANTiCA S.iRMO XXXI. 102

detlectit ? aut cur in illis unitas commendatur, in « iv, 8). His uberibus geminis erga subditos abun-
his commemoratur pluralitas ? Mihi quidem in ca- dare debet, qui doctoris et patris in Ecclesia lo-
pitulo superiori mentis quidam et cogitationum cum occupat ; his muniri mammis a dextris et

excessus ad Dcum videtur innui ; sobrielas vero a sinistris, ut qui commissi sunt potentur a la-
ci

et temperantia ad parvulos io isto. Ibi unum ne- cte, et satientur ab uberibus consolationis ejus.
ccssarium est ; hic sollicitudo, et sermo doctrinae Harum alterum reputa sinislram, alteram dextram :

parliendus in plura. lbi intemperanlia fervidi amo- sinistram, iu tcmporalibus subsidiis ; dextram, in

ris et collecta in 10'J unum, et constricta, et spirituali consolatione : qui miseretur, in hilarilate ;

penelraus, ipsum dilecti pectus sauciat : hic tcm- qui tribuit, {Hom. xn, 8). Qui juxta
in simplicilate

perata doctrina, et sermo sobrius lacteo quodam Apostolorum principcm gregi commisso providet
potu parvulos satiat. Vidcs quomodo nihil me- non coacte, sed sponlanee (/ Petr. v, 2), mam-
dium relinquitur in laude sponsee : sed cum Paulo mam hic sinistram exhibet : et Ecclesice promit-
aut menteexcedil Deo, aut condescendit nobis. Cha- titur in prophetia Isaiee, quod recjum mamilla la-
ritas enim, inquit, urget nos (!/ Cor. v, 13, 14). Ad ctabitur (Isai. lx, 16). Mamilla, inquit, et non
quid urget nos ? Numquid ad excessum ? Non utique Mamillis, eo quod regum est temporalibus prae-
ad cxcessum, sed ad condescensum, Res illaest voti, cipue bonis Ecclesiam fovere ; haec enim sinistra

heec obsequii : illic iutemperantis affectus summus, B ejus est, in qua sunt divitiee et gloria (Prov. m,
hic contemperantis. Bonus odor plane haurire ibi, 16). Dextra quidem mamilla sic nos Paulus in-
et hic exhauriri. Primo ibi infundi, postea hic ef- format : Consolamini, inquit, pusillanimes (I Thess.

fundere inebriari ibi, et hic inebriare. Bona vicis-

: v, 14) ; et, Consolamini eum qui hujusmodi est,
situdo talis, si tamen modo lalis. ne abundantiore tristitia absorbeatur (// Cor. n,
2. Ordinationc tua, Domine, hsec vicissitudo 7) ; item, Vos qui spirituales estis, instruite hujus-
perseverat, vicissitudo contemplationis et consola- modi in spiritu lenitatis (Galat. iv, i). Et, ut ita
tionis. An non beatus, cui omnia vitee momenta in dicam, sunt qui sinistram tantum mammam ex
hoc decurrunt, ut vel Christo vuluera charitatis officio habent, sicut ii, quos supra diximus, reges
intigat, vel pietatis ubera porrigat subditis ? Ego, et principes. Et sunt quibus ex officii, sui jure im-
si quando tamen aliquando) inebriatus ab uber-
(si pendet dexteram maxime praebere mamillam, sicut
tate domus Domine, distenta ubera inde re-
tuse, sacerdotes Domini et doctores, quorum labia cus-
portare videor tot, tam variis et tam molestis ex-
; todiunt scientiam, et lex Domini requirenda est
siccantur negotiis incurrenlibus , ut mox arentia ab eis (Malach. ci, 7). Hi enim magis a subditis
reddantur, quae prius eruditionis et gratiarum plebibus carnalia metunt, quibus spiritualia semi-
ubertim lacte rorabant. Felix quidem qui sancta r nant. Qui vero possessionibus cunctis renuntiant,
interpolatione aliqua talia in se continuat studia, qui rebus temporalibus valedicunt, se suaque omnia
ut vel in ipsum (ac si ila dicamj sapientiae cor et monasterio tradentes, et ex toto in jus abbatis
secretarium penelret ; aut ubera inde referat volu- transeunt, nullam sui sibi curam relinquentes de
ptatis illius ubertate referta. Sponsa plane est, quee ceetero , tales utique gemino consolationis lactandi
novit hujusmodi variare vices. Ideo in laude ipsius sunt ubere. Ideoque neutro hoc carere debent qui
posl coutemplationis excessum, de consolationis et talibus praesunt,ne mutilum et velut detruncatum
doctrinee uberibus sermo statim contexitur ! Quarn videantur pectus gestare, una deformiler ma- 103
pulchrce sunt mammce tuce ! Purus oculus, et pul- milla contentum. Qui vero utroque destituuntur, lo-
chrae mammae. Ille sponso, et hee fdiis sponsi. Ille cum hunc in Ecclesia et sibi damnose tenent, et
ideo unus dicilur, hae plures ;
quia varia debet quantum ad alios periculose, ne forte lingua lac-
esse uberum temperatura, pro sugentium qualitate tentis adhaereat palato, dum arentia sunt ubera
diversa. Vide quomodo Paulus Judaeis factus est matris. Peregrina est plane heec laus ab illis in prae-
Judaeus, et iis qui sine lege erant, quasi et ipse senti facta ad sponsam : Quam pulchrce sunt mam-
sine lege esset, inlirmus infirmis (7 Cor. ix, mce tuce, soror mea sponsa ! Simulque adverte,
20-22;. Nonne velut tot applicat discipulis ubera, quod non omnes pulchree sunt mammee. Non est
qui se in tot Iransformat genera ? Quid aliud mo- D enim speciosa laus in ore peccatoris (Eccli. xv,
litus est lemperalura tam multiplici, nisi ut le- 9). Fili, inquit si te lactaverinl peccatores, ne ac-
niter et lactis more teneris auditorum ejus doc- quiescas eis (Prov. i, 10). Vide quomodo quorum-
trina influeret animis ? Tot videtur abundare dam ubera non modo non vult speciosa haberi, sed
mammis, quot modis arle ingeniosa capacitali se vult suspecta. Idcirco ista commendat, ut bene no-
inlirmorum coaptabat. Factus sum , inquit, in ris ad quac te debeas tuto confcrre.
tanquam parvulus in medio purvulo-
tnedio vestri 4. Quam pulchrce sunt mamnue tuce ! Meliora
rum, quomodo si nntvix foveat filios (/ Thess. ii, 7). sunt uber.t, tua vino. Duo sunt qu;e ponit in laude
3. Et si vullis, duas vobis mammas maternro uberum istorum ;
pulrliriludinem, et virtutem. Al-
pietatis assi^nabo ;
imo idem ipse Paulus assignat, terum convenit amanti alterum lactcnti. Quid ;

cum dicit quia pielas ad omnia utilis est, consola- enim lactentis refert, si pulchra sunt ubera, dum-
tionemhabens vitce quce nunc est, et futurce(l Tim. modo sint ubera, et redundantja lacte salubri? Pul-
 :

163 GILLEBERTI ABBATIS 164

chriludinem ergo pro se commemorat ;

et laclis a modice tamen, ut habeant auctoritatis quantum
gratiam pro suis. Et si non ipse melius sapis, pul- sat est, austeritatis nihil.
chritudinem ad conversationis venustatem refer ; 5. Ideo et vino meliora dicuntur ubera. Sic enim
ad doctrinam et erudilionem, quod rcstatincommen- in laude eorum statim sequitur Meliora sunt ubera :

dalione mammarum. Dulcius sugilur, ubi vita venu- lua vino. Ubera gratiae, ubera consolationis, auste-
stat sermonis virtutem. Et si spirituale ahquid ritatis ct duritia vino meliora sunt, quia efficaciora,
vis, et cxpressum de pulchriludiue earum audire, et accommodaia magis ad commutandum tristes et
ad mulierum le sludia mitlo, quae corporei decoris cxasperatos affectus, et ad confovendum imbecilles
et cullus et operam gerunt, et assecutae sunt arlem. et teneros. Facilius movent et fovent suavius. Ver-
Quid cnim magis affectant in ornatum pectoris, bum enim dulce, et mitigat lOA inimicos, et ami-
quam ne mammac superexcrescant ; et deformiler cos multiplicat (Eccli. vi, 5). Dulce Evangelii ver-
fluitent, et pcctoris ipsius occupenl spatia ? Ideo bum, durum Legis. Et vide quomodo verbum dulce
excrescentes et fluitantcs fasciis pectoralibus strin- effera genlium corda convertit, et quasi marinos et
gunt, naturae vitio arte medenles. Pulchra sunt salsos fluclus in lactis saporem. Inundalioncm, in-
enim ubera, quae paululum supereminent, et lument quit, maris quasi lac sugent (Deut. xxxm, 19]. De
modice nec elata nimis, nec tamen aequata carni
: aposlolis hoc dictum cst sub typo Zabulon et Issa-
reliqure; quasi repressa, sed non depressa leniler B char. Hodie qui amarus et turbidus fluit ? ne
;

restricta, non fluitantialicenter. Hoc quidem exemplo desperes, adhibe ubera, instilla lac, forte et ipse
qui verba bona, verba spiritualia [Al. consolatoriaj cras lacteus fluet. Quis scit sinon modica stilla totam
debet proferre, mulierum imitetur et studia, et in- massam converlat? Dabit enim Dominus verbura
dustriam. Castigato utatur sermone, verborum non evangelizantibus virtute mulla. Sterihs etinfirma
fluitent ubcra, nonsine legeferantur non peclus et est severitas legis
; et sine gralia praecipit, el sine ;

quoddam secrctarium mentis magis occupent, quam venia punit, ulroque ubere caret. In praefiguratione
ornent non habeant plus materiae quam graliae non
; ; haec continct, sed in actu non exhibet. Memento non
plus carnis quam laclis. Purus et prudens sit sermo Legis, sed Evangelii ministrum te esse, ministrum
pro tcmpore. Accedat huc pietas, et pulchritudinis Jesu, qui in passione acetum, et in coena vini vete-
numeros teneat.Non habeat plus oris, quam pectoris, ris reprobavit acorem. Novatianus non habet mam-
nec lactis fluxum patiatur. £x pectore debent ubera mam veniae, nec Pelagius gratiae. Ille naturae inve-
prodire, et inhaerere illi, non ipsum converli in illa. teratae et corruptae bona preedicat, et ad justitiam
Ex abundantia cordis os loquatur, loquatur ex illa, suflicere dicit : hic divinae naturae bonitatem tollit,

non totum effundal. Restringenda sunt ubera, ne dum poenitentiam negat. Ule, ut sic dicam, revocat
nimis exuberent. Videas aliquos dum verba conso- petentes, hic non suscipit pcenitentes. Vetustatem
latoria plus eequo seclantur, in vana devolvi : et ille propinat, hic austeritatem. Non habet ejus do-
dum auditores longo pertaesos silentio, et quasi ctrina gratiae lacteam novitatem, nec hujus dulce-
quadam subtristes acedia exhilarare volunt, petu- dinem. Parasti, inquit Psalmista, in dulcedine tua
lantis lascivia linguae posl ulilia profluunt ad scur- pauperi Deus(Psal. lxvii, 12, 11). Pelagiusdivesest,
rilia, modico frumento mullum zizaniorum aut
ct non eget hac dulcedine innascitur ei, non paratur.
:

praeserainant, aut superseminant. Loquuntur pla- Pclagius dicit : Non indigeo : et Novatianus, Nonin-
cenlia, et doctrinoe panem in risu faciunt, sicut dulgeo. Alter praedivesest, alter praedurus.Para, Do-
scriptum est (Eccle. x, 19) : sed paulo post risum, mine, para in dulcedine tua pauperi tuo, Deus Tu :

pane verbi salularis. Non est adul-

sine pane, sine para, tu repara, et nonnisi in dulcedine tua. Magna
terandumverbumDei (// Cor. iv, 2), nec admixtione niultitudodulcedinis, quaede uberibus tuis, Domine,
corrumpendum peregrina. Suis sit contentum ube- sugitur. Quoties post graves excessus ad ista acces-
ribus, uberibus utriusquc Teslamenti. Heec tibi me- si, pressi instanlius ; et quantam lactis expressi co-
moriter in pcctore haereant, haec tibi consolato- piam, tu, Domine, nosti. Ubi abundavit delictum,
rium et quasi lacleum sermonem minislrent, ista abundavit et gratia (Bom. v, 20). Sufficiebat mihi
suggcrant quod alii sugant. De pectore tuo erum- ut divitioe computarentur, si vel merercr veniam : et
pant radicitus, ut non sint affcctata quae dicis, sed Q CCC e abundavil et gratia. Mammarum pressi unam,
de puro et praecordiali prolata affcctu, juxta illud ct utraque influxil ubertim. Ideo sponsa tua gratioe
lacte potala, et satiata ab uberibus consolationis,
Si vis me flere, dolendum est
didicil et ipsa ubera magis pra?bere quam vinum.
Primo ipsi libi.
Meliora enim suut ubera ejus vino. Vinum vetustate
(IIorat. Art. poet. vcrs. 102, 103.)
acescit : ubera tolum novum, dulce totum efluu-
Compassionis et congratulationis affectus intus na- dunt. Denique et timor foras mittitur, et charitas
scatur tibi, sed per Scriptura) sacrae verba, ac si nunquam excidit (/ Cor. xm, 8). Hoc est mandatum
ubcra quaedam,ad educationcmaudientium profluat. BOYum ejus, semper receus dulcedo. Non potest
Pudice quidem, ut in re seria ; et pctulanlia absit, amor csse, el duleis non esse.
et sercnitas adsit. Ad pulchriludinem enim mam- 6. Mcliora ergost//// ubcra tua rino. Vinum non

marum accedit, si se paululum attollant, ct tumcant, malum, sed ubera meliora Meliora quidem sunt,
165 IX C.VNTICA SERMO XX XII. 1G6

mixturam tamcn non refugiunt vini. Nam in sc- dicum quod habeo olei vasis ingentibus, atque uti-

qucntibus aliquanlo post dicct : Bibi vinum cum nam aUquis Elisreus jubeat, cujus virtus nostro
lactc mco(Cantic.\. I). Mclius tamcn n bibat lac provenlum bonum conatui tribuat (IVReg. iv, 1-7).
solum, ct sine vino : quia in vino terror est, in ube- Quid crgo ? nonne hic multi assident Elisroi, multi
ribus compassionis et gratiae lene blandimentum. propheho, aut certe lilii prophetarum? et hi omnes
Nam vinum bono valeat et soleat accipi;
licel in juhoiit; et si merita inferius essent, numerus ipse
hic tamen ex collatione uberum aliquid durum et magni unius alicujus poterat vicem supplere, insiil-
forte siguitieare videlur. Mcliora sunt ubera ejus labo ergo aliquid de rcliquiis unguentorum. Nam
vino ;
quia melior est dulcis et fraterna compassio. ipsa in capite libri copiose et sufficienter effusa me-
quam indignantis animi durus et immilis affectus. minislis, et forte f;ex illorum nondum est exinanita.
Quasi non habenles ubera Paulus notat, quos sine Numquid et ego modo sum exhausturus illam? Ne
affcctione vocat (Rom. i, 3H. Nbn potestin humano speretis id a me nec enim prsesumo. Feriilis apud
:

pectore uberibus carere pietatis spousa sponso suo sponsam est unguentorum apotheca. Non est quod
adhrerens. Ipsi enim mons uber, mons incasealus, dicatis : Exhaurite, exinanite usque ad fundamen-
monscoagulatus,monspinguis.Quomododetantalac- tum in ea. Ulinam contingat mihi in hac faece in-
tiscopia nil sponsa capict, cui beneplacilum est in hoc figi, nec solum pedcm intingi in oleo, sicul scriptum

monle habitare? Elsiinhoc monte sineintermissione g est de Aser (Deut. xxxm, 24). Fratres, si non me-
habitare nondum possumus, recurramus frequenter remurin olei dolium, in unguentorum copiam, cum :•

ascendamus, inebriemur uberibus. Sic enim Scri- evangelista Joanne immergi, si non meremur tam
ptura habet Ubera ejus inebrientteomni tempore,et
: uberem unctionem numquid desperabimus vel in- ;

in amore ejus delectare jugiter (Prov. v, 19).Videte tinctionem,numquid saltem odorem? Nam et odor
ad quem sensum uberum interprctationem deflectat: hic tantum commendatus est. Et odor, inquit, un-
ad ebrietatem et oblectationem amoris. guentorumtuorumsuperomniaaromata. Uberapro-
'. Quid necesse est diutius in quaerenda uberum sunt ut crescas, unguenta ne deficias. Meliora sunt
ratione morari ? magis vero quaeramus ipsis ine- ubera tua vino, et odor unguentorum tuorum super
briari. Mcliora enim sunt ubera vino quia melior omnia aromata. Et ut hodiernum capitulum cum
est misericordia super vitas (Psal. lxii, 4) : melior hesterno copulemus, dicamus ubera tenerorum esse,
est amoris affectio quam afflictio carnis, et lacteus unguenta fortium.
potus spiritualis novitatis, compunctionis vino. Ibi 2. Conferamus inter se ista tria : vina, ubera,
enim ostenduntur ct guslantur dura, dum vetus unguenta. In vino, veteris hominis defectio; in
homo rcpcllitur et destruitur : hic in novitate vita), ubere, novi refectio; in unguentis, quaedam delecta-
clivini favoris lactea capimus blandimenta, nec fugce tio. Yino carnalis sensus inebriatur, et consopitur,

sed refugii signiticationcm. Bonum quidem vinum, C et obruitur; ubere novus nutritur; unguentis adul-
sed ubera dulciora bona compunctio, sed melior
: tus deliciatur. In primo homo vetus conficitur; in
unctio. Odor enim ungucntorum tuorum super secundo novus reficitur; in tertio jam appropin-
omnia aromata. Jam studia 105 vestra ad audien- quans ad perfectioncm ineffabili lactitia afficitur. An
dum redintcgrata video. Aviditatem vestram excita- non ordo bonus, ut de refectione ad delectationem
vit odor unguentorum sponsie. Indiscrela quadam accedas, post lactis primitias ad unguentorum deli-
esurie illa vultis hodie uberibus superaddi : date in- cias? Et a principio Cantici hujus utraque ista, un-
ducias usque mane. Hodie sufficiant ubera, crastino guenta et ubera, et commemorata et copulata sunt
accedemus ad unguenta, eo votis nostris prseslante in prceconiis sponsee. Nec exigua horum gratia, quce
effectum, quiuberum ct unguentorum sponsoe suse toties replicat in laudem dilectse, non contentus
et commendator est et dator, Jesu Christo, qui vivit commemorasse semel. Nonne delectatum putas lau-
et rcgnat in swcula sceculorum. Amcn. dibus istis, quas tanto affectu, tam frequenter recen-
SERMO XXXII. set ? Est et quod ad te trahas de tanta sedulitate

Mcliora sunt ubcra tua vino, et odor unyuentorum iteralac laudationis invitationem tuam puta hanc :

tuorum super omnia aromata (Cant. iv, 10). iterationem. Curre et tu in odore unguentorum isto-
1. Exiguum est mihi olei et unguenti, fratres, et n rum; imo cura magis ut haec in te unguenta reuo-
k

vos hodie vasa affcrtis tanta, tam vacua ? Nec duca- leant, ut et tu audire dignus sis, quia odor unguen-
tis ad injuriam, quod vacua vasa vestra dico. Ego torum tuorum super omnia aromata. Nec tantum
non inania per hoc, sed magis capacia volo intelligi, semel hoc audias, sediterato has tibi laudationcs os
co quod et avida, et idonea sint vobis ad capiendum dilecti loqualur. Recentia in te sint et quasi nova
ingenia. Quis ista implerc sufficiat ? Attenditis ad semper unguenta non : arescant, non exsiccentur,
unguenta sponsrr, quanla aromalum copia sit illi : non cxinaniantur. Olcum exinanitum nomcn dilccli.
quasi non et instrumenti habenda sit ratio, pcr Sed vide ut exinaniatur usquc in te, non exinania-
quod ad vos manare debent. Copiosa quidem male- tur a tc. Bonum est, si cum sponsa inchoes ab un-
ria, sed nihilominus attendite quid ministcr queat. guentis : scd non bonum nisi consummcris in un-
Fiat quod vullis : non causabor inopiam, ne vos mc gucntis. Alioquin tibi dicit Paulus : lOtt Cumspi-
non obscrvatcc sponsionis incuselis. Instillabo mo- riluc(eperis,nunc carne consummaris{Galat. m,3).
 167 GILLEBERTl ABBATIS 108

Bene ungeris, si spiritu ungeris. Ideo sic ungere, ut a rit eam. Omnes enim resurgemus, sed non omnes
caro in le immulelur propter oleum. Oleum non im- irnmutabimur (I Cor. xv., ol).
mutetur aut minuatur propter carnem. Oleum, imo et 4. quanta virtus unguenti illius, a cujus facie
unguentum non de capile tuo discedal, sed exuberet corruptionis lam vctuslse jugum computrescet, et
et descendat usque ad pedes quia utraque in Christo : caro quoe consumpta fuit a suppliciis, revertetur ad
Jesu non tam uncta quam perfusa sunt unguento. In- dics adolescenliae su;e, adole-centiae quae non disce-
tret oleum interiora tua, ipsis imbibatur affectibus, dat alia aetate succcdenle. Efficax omnino unguen-
ut carnalitasonmis in te mutetur propter oleum. tum, per quod tam inveterala sanabitur contritio, et
Erit cnim quando et caro immutabiiur propter tam annosa sanies in sanitatem incorruptibilem
oleum. Unctus est et perfusus oleo laclitiae prce con- converlelur. Ecclesiae proprium est hoc unguen-
sortibus suis (Psal. xliv, 8). Ideo soius antc resur- tum ideo Cliristiani dicuntur filiiejus aSponso suo
:

rectionis tempus dicere poluit : Caro mea immutata Christo, id est uncto. Et jam accepimus hoc un-
est propter oleum (Psal. cviii, 24). Jure anticipavit guentum in Baptismate. Sed sicut ibi operalum est
communis horam immutationis caro immunis a ad sanctiiicationem, ita et in fine temporum opera-
carnalitale. hora optabilis, o dulce unguenlum, bitur ad gloriosam illam immutationem ,
quando
quando et per quod caro dissoluta ascendet in i:i- caro immutata eril propler oleum. Quis scit si non

corruplionem ! Nam B interim morbus sinatur desaivire, ut ex violentia

ante illum statum quidui des-
cendatin corruptionem? morbi virtus declaretur remedii? Bene ergo un-
3. Vidistis hesterno die, fratres, aspexistis lacry- guenti hujus odor commendatur, eo quod gratiam
mabilibus oculis carnem miseram commutatam, ejus, ac si de longe adhuc, odoramur. Quod aliud
carnem descendentem de corruptibilitate in cor- dabis anlidotum lam efticax ad mitigandum omnem
ruplionem et quidem salis lente et cum mora
: mentis, quse potest accidere, desolationem, quo-
descendenlem, nec posse penitus corrumpi. Videba- modo iidissima spes est resurreclionis futurae, et fe-
tur velle, corpus quod occupaverat, haereditate pos- licis illius commutationis? Non habet doctrina Gen-
sidere ipsa corruplio; et ne desineret putrescere, tilium resurrectionis credulitatem , et Judaeorum
non sinebat perputruisse. Cohibebat vires, quasi tradilio non tenet 1 ©7 qualitatem. Illi non cre-
nollet substantiam celeriter consumere, ut diutius dunt ; isli minus plene, sed parum purede spirituali

iniicere posset. Nam, cum fuerit caro redacta in pul- resurreclionis gloria, et angelica similitudine sen-
verem, quid-habet ultra corruptela quod facial? tiunl. Gentiles unguenli hujus odorem non trahunt :

Omnis caro fenum, et omnis gloria ejus quasi flos Jadai, quidem non ipsum et proprium, sed nescio
feni. Exsiccatum est fenum, ct cecidit flos (Isai. quem alium et adulterinum pro eo. Apud solam
xl, 6, 7). His verbis prophela velocitatem defeclionis C Ecclesiam unguenti illius odor et integer, et pro-
expressit, qua facile caro tlorida et vitali pubescens prius existit. Ideo odor unguentorum ejus super
calore, et roseo colorc pulchra, sed de terra succisa omma aromata.
vivenlium, exsiccatur quidcm subito, sed non com- 5. Bona unguenta, impassibilitas et patientia. Per
putrescit tam cito. Ergo feni collatione celeritatem illam caro resuscitata leedi non poterit : per istam
subitae commutationis ostendil, non lentae et putridse mens pia inter provocationes et injurias illaesa con-
corruptionis exprcssil horrorem. Vitleres in illo ca- sislit. Per illam quieto et inconcusso jure carnis
davere ossa quae tecta fuerant, quaedam denudata, nostraj terram haereditate possidemus : per hanc
quaedam quidem adhuc non tam tecta quam pollula Ycro, ipsam animam. In patientia, inquit, vestra
et involuta putredine. Grassabatur in carne misera possidebitis animas vcstras (Luc. xxi, 19).Ipsapa-
longa corruptio, et attingens a iine usque ad tinem tienlia quid aliud est, nisi velut quidam futura; im-
fortiter, miscrabililer dissipabat omnia. Poteram et passibilitatis odor? Illic mala nulla inferuntur : hic
ego dicere : Disponebat omnia carnis ejus, eo quod vcro patienlia; beneficio, ac si ungucuto quodam mi-
dissipatio illa nutui divinae dispositionis serviebat, tigatorio, etiam quae illata sunt, non sentiuntur.
Misera commutatio, sed pulcbra qua Deo pla- ratio, Efticax et utile omnino unguentum, quod et inter
cuit ut carnis gloria nonnisi per putredinem dedu- carnis vexationes animum ab injuria tuetur, et con-
catur in pulvcrem. Saeviat mors, sa^viat ct grassetur tinet ne faliscat, ne deliciat, ne laboret. Ego utilita-

ipsa corruptio in carncm humauam depopuletur : tem unguenti Imjus praedico, lu forte voluptatem
eam quantum polest, deducal eam primo in saniem, qua:ris. Nc in hoc quidcm deero, ct adhuc vobis

deinde in cinerem. Nam huc usque potest, et non excellcntiorem unctioncm dcmonstro. Omne gau-
amplius,quam in pulvcrem deducerc, scilicct carnis dium,inquit, existimate,fratres t cum in tentationes
gloriam Non ad nihilum consumere
: valet carnis varias incideritis(Jacob. i,2). An nou tibividetur cx
substanliam, nec penitus consumcre, nec perpetuo cellentiori ungucnto pcrfusus, qui novit in adversis
possiderc. Doncc atleratur coelum, uou cousurget gaudcrc, quam qui didicit in ipsis non coutristari ?

(Job, xiv, 12), scd lameu tunc consurgct. Tunc cnim Minus cnim est quo dolor cxcluditur, quam quo
cffundet Dominus de Spiritu suo supcr omnem car- laetitia suadetur. Deuique et inimicos non modo to-
nem (Joel. h, 28), tunc caro sauctorum crit immu- Lerare, sedet amare jubetur spousaChristi. Diligitc,
tata proptcr oleum, co quod Spiritus Domiui unxe- inquit, inimicos vcstros (Luc. vi, 35). Boua ergo ejus
 (
16 J 1N CVNTIC.V SBHMO XXXII. 170

ungucnta, qase iii tristibus ketitiam redolent, et potesl gratis suscipi, quod non cum gratia offertur.
bostibus dilectionem prestant. Dilectio enim major Cbaritas radix cst : quasi rami virtules caetene de
ost omnibus sacrificiia ot bolocaustomatibus. Lleo illa pullulant ; et idi«o pinguedinis illius participes
odor unguentorum tuorum prsecellit omuibus aro- esse dobont. Quid prodcst ramus in bona oliva, si

natibos. Bonum plane oratiouis aroma, bonum in- nou in eo sentitur radicis pinguedo ct gratia ? Iia
sum; scd audi quid Evangelium praeferat Si : quidem nec virtutes, nec opera virtutum, si non in

offers, inquit, munus tuum ante allare, et ibi recor- cis charitatis et dileetionis virtus redoieat.

datus fueris quia frater lu us habet aUquid adversum 7. Maria, cujusetiam modo tibi nomen de Evan-
te, dimitle ibi miinus tuum ante allare, et vade gelio sonuit, quid in ea aliud dileciio redole- quam
frius reconciliari fratri tuo [Matth. v, 23, 24). Ad- b&t? Dimissa sunt ei,vaqail,peccata multa, quoniam
voriis satis quomodo unguontum reconciliationis aro- dilexit multum (Luc. vn, 37, 48). Bonus hujus un-
mali praefert orationis. Quid est recouciliatio, nisi guenti odor, cujus gratia veteris corruptekc fetorcm
iterata animorum dissidentium conciliatio ? Et de delevit omniuo, et totam Ecclesiae donmm suavilale

conciliatioue et cbaritate fratema dicit tibi Psalmus : grata perfudit. Dum essot Rox iu accubitu suo,
quam bonum et quam jucundum, habitare fra- uardi pistici alabastrum confregit, ct effudit super
tres inunum!{Psal. cxxxn, 1.) lhcc est excellcntior caput rccumbeutis (Marc. xiv, 3). Et nardus illa dc-
via juxtaPaulum,et aliis major charismatibus (/Cor. g dit, et aduuc dat, et in finem saeculi dabit odorem
xn, 31, cl xiiii, quasi eunclis aromatibus. Ungucn- suum. Bonum in ara pcctoris sui Christo domiuo
tum hoe desceudit do capite in barbam et oram ves- incendit aroma, ac si unguenlum exinaniluin cor
timonti (Psal. cxxxn, 2). Chrislus euim caput no- ejus, et liquefaelum llamma charitalis. Sepullo Do-
strum prius dilexit nos, ut nos diligamus eum. niiuo, vide quam officiosa, quam sedula mouumen-
6. Kleo ot sponsa sc currere dicit in odore unclio- tum frequeutat. It et redit, videt augelos, apostolos
nis, id cst in aemulatione dilectiouis. Nou dicit, Uu- invitat, abeuntibus illis non abiit illa. Ardens est,
gucnti; sod, utujuentorum : eo quod gemina sit di- inquit, cor mcum ; dcsidcro videre Deum meum :

loctio. Una, qua diligimus ipsum, quoniam ij>se queero, ct non invenio eum. Nonne tibi anxielas ista
prior dilexit uos alia, qua diligimus iuvicem,
: sicut quaerentis, eximite dileciionis odorom spi- videlur
ct ipse diloxit nos. Utiiusque dilectionis habcinus rare ? Ikec verba dum iu ejus memoria cantantur,
ab ipso et exemplum et donum. lpse enim dilectic- noune qui canlaut et ipsi quoque iuilammantur ?
nis ot viam moustrat, et ministiat virtutem. Ideo Dcnique et ipse Jesus, qui desideratur, unguenti
scriptum est : In odore unguentorum ejus curremus illius fragranliam odoratur ; el quasi currit ad iliam
{Cantic. I, 3). Ipsa connexio et suavitatis, ct amor in odore vehementis amoris. Quidni ad cognala li-
Patris, et et mutua complexio per Spiritum
Filii, benter recurrat unguenta? Quasi in matuiiuo festi-
amborum, nonne grato nos odore perfundit, et ad nat ad illam, et surgens mane prima sabbati, primo
similem nos invitat semulationem, ut et nos uuum apparet Mariae (Id. xvi, 1-9), et ungit eam oleo lse-
simus, sicut ct ipsi uuum suul? Felix quidem qui titiae praj consortibus suis, dumse jam resurroxisse
sequitur ct currit iu odore charitatis illius, suavi- manifoslat in gloria. Jam aromata illius in ungueula
tatis illius, dilectionis illius, unctionis illius. Ipse convortit, et desideria ejus iu delectatiouem com-
enim Spiritus utrosque quasi perungit, quos tanta mutat.
amoris dulcediue conjungit. Inhlemur unctionem 8. Aroma mihi videtur offerre, qui orat et optat.
istam, curramus in ejus odore. Divina; illius et es- Tuuc aulem unguento perfundilur, cum ejus quem
seutialis unilatis ajmula est, et quasi imago fratcrna amat, politur copia, cum pra^sentia delectalur. Bo-
charilas, et quajdam vclul umbra ungueuti illius ct num quidem orare et desiderare Dominum ; sed
enim quam boinun
dulcodiuis, et amoris mutui. Ecce amare, et habere, et frui melius. Et, ut ita dicam,
0tquamjucundum,habitarefratres inunumJSicut cum non habes, bonum est mendicare, sed melius
unijuentum in capite, quod descendil (Psal. cxxxn, manducare. Sipotes absentem amare, quanlo magis
1, 2), clc. Atquc utinam de capite noslro, quod cum adest, cum copiam sui indulget, cum experien-
sursum est, qmedam unguenti islius iu nos umbra tia dulcis alimenla ministrat amori ? Tunc enim ct
dcsceudat, audiro mcreamur, quoniam U spiritualius et profusius ungitur anima, cum illi qui
ul ct ipsi

odor unguentorum luorum super omnia aromata. unctus esl spiritu et virtutc, arctius jungitur. Tuuc
Pcrcurre animo virlules reliquas, usum et opcra siu- praecipue dilecto placet, tunc suavius redolet, cum
gularum recense; nihil in lllis tam suavitor rodolet tuta fuerit in ipsum transfusa, cum adbaerens illi,
quantum pura de corde charitas. Quem odorcm tibi unionis Eragrat unguento, unguento illo quod de
spireut jcjunia, quem odorcm BOS eleemosynce, si sponso rcdundat in sponsam. Jucunde oinnino et
non in illis charitas olel ? Caslilas ipsa et toleranlia suaviter redolet cohabitatio i^ia in unum, sicut
passiouum, si non fucrint charitate condita, quid unguentum in capite, quod deseendit, etc. Idco udur
tibi suavis odoris rcfundent? Si tradideru, inquit unguentorum ejus super omnia aromata. Kisi un-
Paulus, corpus meumita ut ardeam, ot quasi aroma guenta ij>si etiam sponsae alia sint; nulla taiia sunt,
incensum liquescam totus in igne, charilatem autem quale illud quod descendit iu ipsam, hora ha
non habeam, nihil miki prodest (/ Cor. xm, 3). i\'ou maxiinc qua dilcclo cohajrel, «juando inler ejus
Patrol. CLXXXIY. Q
171 (JILUWERTl AHBATIS 172

ubera moratur, quando cubat in secrelario cordis rit, cum illa caput ejus perfuderit unguento (Luc.
:
^
deniquc quando rex est in accubilu suo, tunc nardus vn, 46). Vides quomodo unguenta oleo praeferuntur,

odorem suum, odorem bonum super

gponsse spargit et odorifera unguenta? Nam r
pr, eler hoc quod un-
omnia aromata, odorem sponsi, magis vero odorem clionis habent effeclum, quodam odoris spiritualis
sponsum. Ipse est enim dilectse suae unguentum, beneficio praeroganl. Unctio quidem parcior est, sed
ipse est odor : nam ipse in dilecta sua complacet fragrantia se diffundit in plures. Eliam qui solus
Atque ulinam unguenlum hoc de
sibi, ipse redolel. ungitur, non solus odorat. Virtus ista communis
capite nostro non disccdat, et odoris ejus fumus est, si in omnes se spargit. Ergo unctio tibi, odor et
ascendat dc cordibus noslris in ssecula saeculo- aliis et tibi. Bene ungilur et bene rcdolet, qui diligit

rum. Amen. bona coram Deo, et pro\idet bona coram hominibus.

SERMO XXXIII. Domino semper; et iterum
gaudete, inquil Paulus, in
dico, gaudete sit omnibus ho-
modestia vestra nota
Odor unguentorum tuorum supcr omnia aromata.
:

(Cant. iv, 10.) minibus (Philipp. iv, 4, 5). Gaudium ad unguenta,

1. Dies ista Dominicae Resurrectionis annua cele- modestiae nolitiam ad odorem referto. Audi quo-
britate solemnis, de unguentis repetito tractatu me modo ipse Paulus odorem ad notitiam trahit. Et
compellit instaurare sermonem. Veniunt hodie mu- g odorem, inquit, notitias suaz per nos manifestat in
lieres cum aromatibus (Marc xvi, 1), venit etNico-
. omni loco (II Cor. n, 14). Bonum ergo unguentum
demus ferens mixturam myrrhae et aloes quasi lOO et bonus odor, spiritualis in Domino exsultatio, et
ibras centum (Joan. xix, 39) Maria Magdalene ipsa :
modesla exhibitio betitia et notitia. Bene ungitur,
:

prffivenit ungere corpus Jesu in sepulturam (Marc. cui Dominus in couscienlire interioris gaudio pla-

quanta mysteria celebrantur in un-

xiv, 8). Videtis cet, qui delectatur in ipso : et bene olet qui cum
guentis. Magna mystcria, et quis ad isla idonens ? Paulo omnibus per omnia placet (/ Cor. x, 33), et

Quis digne unguentorum assignabit distinclionem, non placet nisi Domino

in in cujus modesto ha-;

proprietatem exponet ? Disputatio haec experientis bitu, discrelo opere, sermone docto, interioris ala-
est, non conjicientis. Non est enim facile cuiquam critatis et gratiae fragrant unguenla. Bene ungitur,

de unguenlis traclare, nisi quem ipsa docuerit un- qui gloriatur in Domino et bene olet, per quem
:

ctio. Hodie unctus cst Donhnus oleo lfietitiae prae Dominus gloiificalur coram bominibus. Et ipsi qui
consortibus suis,non tamen sine consortibus suis. redolet, odor suus suaviter fragrat, si non gloriatur
Quomodo cnim consors est, qui non congratulatur, se ipsum commendari, sed per se Dominum.

non congaudet, qui resurgenti non consurgit in no- 3. Odor unguentorum tuorum super omnia aro-

vam laetitiam? Opporluna quidem occasio de un- C mata. Vultis ut inter unguenta et aromata differen-
guenlis vobiscum dissererc, sed multo magis oppor- tiam vobis assignem ? Ipse ergo sermo Cantici dis-
tuna unguenlis redolere. Vos exigitis a me sermo- tinguere videtur, non reprobans aromata, sed un-
nem, etego a vobis unguentorum odorem deposco. guenla praeponens. Quantum ergo in consimilibus
Qua rationc cum sanctis mulieribus Domini Jesu et conjunctis rebus invenire distantiae possura, un-

frequentatis monumentum, si nullum spirituale de- guenta videri possunt dona gratiarura quae in Spi-

fertis ad illud unguentum? Caro Domini hodie glo- ritu sancto conferuntur : aromata vero ipsa ofticia

riose est immutata propter oleum. Nonne condignum qua) devotc referuntur. In operibus el in ofticiis ho-

videtur ut corda nostra immutentur et convertan- nestatis quscdam naturalis species grata est, in un-
tur in oleum oleum cxsultalionis et
spirituale, in guentis gratia Spiritus. Dominum Jesum legis un-
laetiliae ? Institueram de unguentis sermonem, et ecee ctum spiritu el virtute : ita et sponsam ejus iu hoc
disputatio nostra haesit in oleo. Et quid oleo cum decuit assimilari, ut et ipsa spiritu et virtute unga-
unguentis Mullum quidem, et si non per omnem
? tur. Bona quidcm sunt aromaia virtutum, et per se

modum idcm est, accedit tamen ex parte aliqua et rcdolere videntur sed cumulatiore gratia fragrant, :

assimilatur eis. Oleum enim, quamvis non tragral, cum de unctione Spiritus suavitatis 1 lO asper-
mitigat lamcn uon bene: c'et, sed bene ungeris ex Q gunlur odore. Opera ipsa el virtutes cum his qui.
eo. Hic autem non lam unctionem quam odorem foris sunt communia nobis esse possunt, unguenta

commendat in unguenlis sponsae. Et odor, inquit, non possuul. Denique etsi per se pulehra sunl, plus
unguentorum tuorum supcr omnia aromata. placent cum procedent de Spiritu. Quomodo viden-
2 Non omnisanima odoriferis abundal unguoulis, les opera bona glorificanl Deum, nisi quia intelli-

sicul el mulier illa in Regum libro loquitur ad pro- gunt quod ipsum opus bouum et a Deo venit, et ad
phetam Non est indomo
: mca nisi paululum olci quo ipsum vadil ? Si qua sane in mc bona sunt, gratiord
ungar (IV Hcg. iv, 2). Non habel heee nudier un- mibi quidem sunt, cum deputantur grati* Christi^
guenta odoriferis speciebus composita, sed oleum ad cuni ejus in mo unclio eommendatur, cum Spiritus
unclionem simplex et exiguum. Maria Magda ene, rcdolet, magis quam cum naturalis arbitrii pnvdi
non Legis, sed evangelica mulier, unguentum dcfert catur facullas, aul fructus induslria Donique sinej >
.

nardi spicali preliosi, nec exiguum, sed libram in- unctione Spirilus, et nalura liberiale dcstituilur i"> .

tegram (Joan. xn, 3). Et ipse Simon redarguitur a

Domiuo, quod nec olco quidem caput ejus perunxe- (5) Vide serm. 39, nn. 3, i.
 :

173 l.\ CANTICA SEIl.MO XXXIII. 17'.

et virius veritate, et pus merito. Xam sine gratia h diam ministrare, sed melius misereri. Misericor-
Spiritus et tiile Christi, et voluntatis conatus cffectu iliam, qtiam debes ex loco, ex animo ?oIve. Exprime
caret, et virtusqu.i' vidotur fueata est, et opusa-ter- in lo Christi afiectum, cujus ofticium et vicem susce-
n;rmercedis non assequitur fructum. Ideo odor un- ]>isti. Minisleres ejus qui dives est in misericordia-
guentorum tuorum super omniu aromuta. Elenim Noli in alieno praedurus inveniri. Eroga conversis
qualiacumque aromata fuerint, non mer;e suavitaiis luis unguenti hujus mcnsuram in tempore. Si in

spargunt odorem, nisi cum in eis spiritualis gratia- alieno inlidcles estis, quod vestrum est quis dabit

rcdolent et redundant unguenta. • vobis? Afleotus tuus sit misericordiae : nam Domini
4. ungucntum proponam,
Vultis ut aliquod vobis csl effectus venioe. Qui laesam conscientiam gestat,
cujus odor super omnia eccloiaslicorum donorum tectnm [al. c;ecum] vulnus sub pectore, tulo se tibi

excellat aromata ? Quis odor in Ecclesia suavius fra- commitlet, si penes tc unguenli hujus odorcm prae-
grat odore misericordiae el remissionis ? Quanli cu- senserit. Si sciretis quid est, Misericordiam volo et
currerunt in odore unguenti istius, et per hoc Chri- non sacrificiumt nunquam condemnassetis innocen-
sto concorporati et agglutinali sunt? Bene redolet tes(Mattk. XII, 7.) Nonsictu, Domine, non sic; non
quod vetcris corruptela? et peecati ab antiquo inolili modo non innocentes, sed ne nocentes quidem con-
suh momento delet fetorem. Mulicr illa quae erat in demnas, sed emendas eos. Emendabit, 1 1 1 inquit,
civitale, Maria nomine, quam fctida erat quando B mejustus in misericordia, oleum autem peccatoris
accessit ad pedes Jesu in domo Simonis leprosi! non impinguet caputmeum (Psal. cxl, 5). Distinguil
quantum ipsi fetchat Simoni, qui praesentiae ejus bic Psalmista inter oleum et oleum inter oleum :

non sustinuit horrorem portare ! quam fetida, in- adulalionis, et oleum miserationis. Illud demulcet et
quam, accessit ad Jesum ! et ecce jam in toto mundo saucial istud demulcet et sanat. An non tibi super
:

et poeniteotiae, et dilectionis, et gratiae, quam re- omnia aromata bene redolet unguentum, per quod
portavit, spargitur odor. Xon est sera gratia Christi universa delicta tam facile delentur ? Filius ille ju-
in ipso convivio quo mulier haec Domini pedes ri- nior in se reversus, unguenti hujus uberem copiam
gavil, lersit per-
et perunxit, ct lota et extersa et odoratus esl in patre de rcgione longinqua, et inter
ncta est, Domini testimonio Pharisaeo
et ipsius greges porcorum patris ei coepit fragrarcclementia.
pnefertnr (Lur. vn, 37-50). Xon est enim parca Ideo attractus est, et currere coepit ad palrem in

clemenlia Chrisli, nec pigra quidem plus rependit, : odore unguenlorum ejus. Vide facilem, vide profluam
et suh liora rependit. Quid mirum si poenitenti oc- Domini Jesu gratiam cum poenitentc iilio gaudere :

lurrit indulgeniia, ubi ad poenitentiam palientia eum oportet et epulari (Luc. xv, 11-32). Manet in
adducit? Mulier illa deprehcnsa in adulterio et re- domo Zacchaei, publicanum in discipulatum asciscit

licla in medio, vide quomodo clementiam Jesu redo- r (Id. xix, 2-10) : et cum Lazaro post tumulum instau-
lebat, quae mcechiae culpa prius fetebat (Joan. vm, " rat convivium {Joan. xn, 1-2). Quibus propiliatur,
3-11). Revolve Evangelium; ubique Jesum invenies improperare nescit : dimidiata uti non novit cle-

et citum et copiosum ad veniam. Denique etsi qua- mentia; familiaritatis in gratiam suscipit quibus in-
triduanus mortuus est, et publicali criminis fama dulget.
jam fclet : ubi Jesus evocat et educit de tumulo 6. Bonum ergo misericordiae ungucntum, quod
prav;e eonsuetudinis, ubi Jesus solvit, et remissio- peccata remittit, praevcnil mcrita, comitatur, accu-
nis infundit unguentum ;
stalim a facie ejus fugil mulat superomnia fragrataromata, eo quod omnis
:

omnis fctor anliquae putredinis. Quis enim relra- Ecclesia sanclorum plus misericordia quam meritis
ctahit quod non imputat Dominus ? Quis tenebit er- Deniquc
nitilur. remissionis unguentum ultimuni
raia quae ipse remitlit? Xon potest male olere quod Sacramcntum. Ungucntum hoc et pcccatoribus ct

ipse abolel. JJomine inquit Martha, quatriduanus justis et commune et commodum est. Nam sunt
cst, etjam fetet (/'/. n, 39-44). Erraa, Martha, Jesus alia qiuedam spccialia sanclorum, et solis ipsis ac-
non tam fugit fetida, quam solet ipsum fetorem fu- commoda. Sunt enim ungucnta quae sanant sunt :

gare. Exemplum dedit Ecclesiae suae, ut, quemad- unguenta qtra fovent sunt unguenta quae sancli- :

modum ipse fecit nobis, ita et nos invicem faciamus : ficant sunt qua; delectanl. Et prima quidem agri-
:

hsec illi reliquit unguenta. " tudinem depcllunt ; secunda jam sanis conlerunt
5. Quanti desperantcs scmetipsos tradidissent im- alacrilatem; terlia sanctitiant in opus minislerii,

munditiae omni et avaritiae, omninmque viliorum sicut regium, ct saccrdotale ungucntum : quarta k

pnecipiles se dedissent in gurgitcm, si non mcdi- non jam in opus sunt, scd in otium ;
oon in admi-
caminis hujus relraherentur odorc ? « Tribularer, nistrationcm, scd inamorem, in sed in gloriam, scd
inquit, si nescircm misericordias Domini » (liesp. delicias, sed in usum sponsi et sponsa\
Bonum est
Eccl. Dom. 1 Quadrag. juxla Hrev. liom.) : mise- commorari in ungucntis; sed quoniam alihi satis

ricordias in capite, et misericordias in corporc ejus disputatum super iingucntorum distinclione (6),
est
quod est Ecclesia. Xam et ipsa accepit a Domino, un fr ucndi modus nunc bre\iler distinguamus. Alii
quod et filiis tradit : ipsa, inquam, accepit miseri-
cordiam in munerc ;
ipsa ctiam in mandato, ut sit

ministra miseralionum, Bonum quidem miscricor- (6) Bernardi, serm. 10 in Cant,

 :

175 iilLLEBEKT! ABBATIS 176

tanguntur, alii aspcrguntur, allii inunguntur, alii « gucnlum, cujus, ut sic dicam, liquor carnem immu-
perfundunLur. Itelege Pcnlateuchum, Evangclium lal, el odor spiritum recreal.
revolve ; et diversiLaLes istas unguendi, quas corpo- 8. Et ut summatim haec reca|)itulemus, unctio est
mores detlcctc.
raliler et exlerius factasadvcrtis, ad menlis exsullalio; odor, oralio. Unctio, spiritualis

Non ego nunc de nalura unguentorum, sed de men- laedtia ;

eorum quae animo gestantur,
odor, quaedam
sura agounguendi. El alii quidem semel, alii saepius, exterior perfamam noiitia unctio, inlerna delecta-
:

alii semper ungueula frequentanl. Bona quidem tio; odor, quoddam de gaudiorum experientia desi-

copia, si adsit et gralia. Neutra deesse videlur in dcrium suaviter profluens. ldeo odor unguentorum
unguentis sponsae, nec suavitas nec ubertas, quo- tuorum superomnia aromalu. Omne cnim orationis
rum odor omnia aromata superat. inoeiisum, et dcsiderii vehementiam excedil deside-
7. Ad Ecclesiam gencraliter lianc laudem deriva- rium illud quod di ccelcstium blandimento gaudio-
vimus : ad specialcm aliquam in Ecclesia personam rum gignitur, et concupiscentia quae de Spiritus
declinemus sermonem, quae singulari quodam amo- unclioue quasi suavissimus quidam odor ubertim
ris et beneficio, sponsae debcat no-
familiaritatis exbalatur. Bonuin hoc desiderium, quod vim habet
mine censeri, qua nou modo
in necessilatis, sed orationis, etnon habet afllictionis molestiam. Sponsa

dignilalis et voluptatis ubertim ungueuta aspirant. p est, cui privilegium hoc unguenti et odoris defertur.
Non banc crediderim ego sacro unguine vel tactam Quid mirum si praecellentius redolet, quae specialius
in parte, vel respersam per partes, sed per- ungiiur? quid mirum si avidius optat, quae gustat
fusam et perunctam abundanlius iu sponsi de- suavius? .Equum enim est ut amplius oret, quae
licias. Copiosae penes hunc sponsutn aromatum arclius haerel. Adlncrens Sponso, unus cum iilo ei-

cellae eructantes ex hac in illam, sicut regalcs fecta est spiritus. Idcirco nonnisi Spiritus redolel in

oportet habere divilias.Sed credibile est cxcel- ea, qui unxit eam, el orat pro ea affectibus inenar-
lentioribusrcginam unguentis redolere. Nihil tamen rabihbus. Propterea odor ungueutorum cjus super
nobis de virtute unguentorum exprimitur, praeter- omnia aromata. Et in Apocalypsi legis phialas ple-
quam quod solus odor commcndalur in ipsis. Non nas udoramentorum, qua; sunt orationes sanctorum
eloquilur quid efficiat unctio, delicias sulas memo- (Apoc. v,' 8). Aromata, sicut Exodus docet, gennnos
rasse conlentus, et eas delicias quos spiritualem ma- in usus dislribuuntur; id est, chrismatis, et thymia-
gis charitatem acccndunt. Unctio solo taclusentitur, matis (Exod. xxv, xxx).
cum fuerit carni superfusa. Odor vero, laclum diffu- 9. Nonne tibi videntur etiam nunc in laudibus
giens, tantum spiritu sentiri se patitur. El uuguenti Unguenta ejus, et
sponsae haec utraque conjungi?
quidem liquor sensim in inferioia liquatur odor C unguenta sunt, et odorifera valde odor enim eorum
: :

vero cum oinni facililate superiora petit, cercbro super omnia aromata. Unguentum, ut dictum esi,
illabitur, scnsuum sedem dum occupat, recrcat. donorum perceplio odor, de perceptioh&actiogra- :

Mullo ergo sublilior et sublimior, mullo magis un- liarum, desiderium oelernorum, ct quidam inter su-
guentorum est odor quam liquor. Et in blandimciito blimia bona sensus humilis. Oratio enim humilian-
sponssc magis dclicata ct magis accommoda spirilua- lis se, ipsas nubes penetrat (Eccli. xxxv, 21). Vides

libus oblectamentis, et faeculenti* minus habentia quomodo ascendit odoramentum humilis orationis ?
oportuit commemorari. Aliae ungucntis et oleo indi- Asccndit Pharisajus ille in templum ut oraret sed :

gent, ut motus carnis aut mitigenl aut immutenl. orationis ejus odor nesciviL asceudere. Dona gratia-
lliec autem jam non in carne, scd in spiritu, ut Do- rum sibi divinilus collaLa sccum repulat, et quasi
niini spcnsam decet, spirilualibus abundat delichs. unguenta recenset. Non sum, inquit, sicut ctvteri
Odor unguentorum luorum super omnia aromala. hominum, raptorcs, injusti, adulteri.Audis pra>qui-
Etsi solus odor comincmoratur, forte non solus op^- bus unctum sc gloriatur ? gloria ejus in coufusioue
ratur operatur et unclio. Quisunt Christi, ait Apos-
: aliorum. Non niagna gloria, magna tamen ipsi vide-
tolus, carnemsuam crucifixerunt cum viliis et con- tur. Ipsi redolel, non tamcn super aromata, sed su-

cupiscentiis (Galat. v, "!''). Ubi lltj unctio csl, n per sulphura Cicterorum. Audisti quibus pnvferan-j
non vidciur crucilixio nccessaria. llla mortificat, cL lur : audi nunc quid iu sc gratias praeferant unguen-
hffiCimmutat. Et quidem crucifixio doloris sensum ta, in quibus Puarisseus gloriatur. Jejuno his in s.ib-

habet, unctio lenitalem. Suavis unctio est, efficax bato,dccimas du omniuin qiav possideo, et si qucn.\

tamcn, quae sine lacsione olco exsultalionis el laeti- defraudavi) reddo quadruplum. Boua luvc legis cle
liae a eorruptione carncin ilhcsam couservat, cor- menta rcdolcnt, non evaugelicam doctrinam |a/. j>er

ruplioncm aufei t, ct cruciaLum non importat. Uo- fociioncinj. Non jejunat per onmc tempus, uon rc-

mini Jesu passionem unguenta praeveniunt, ungucnta nuuiiat onmibus qiue possidet, ut nou babcat undi
subsequuntur ; ul discas et tu carnis iiuv, si quis possii vcl primitias, decimas dare. Defraudati
veJ
est, cruciatum unguentorum exuberantium periu- reddii in quadruplum, nou sc patitur defraudari
sione lcnirc. Bis unctus esl, ut el crucis nou senli- non quod reliquum est exponit partem auferenli
ret injuriam ; et resurreciionis SU83 novitatem eonse- non acceptas se habcre dicit iujurias. Pbaris
querotur, cl ut quasi pcr hoc sacrainenlum spiritua- inlcr infirma opcra supra modum lumcs. Pbarissee
lis uuctionis graiiu.m commcndarcl. Bonum crgo un« non rogas, scd propc astanti Publicano injurias ir
 ;

IN CANTICA SBRMO XXXIV. 178

177

rogas. Tudo lc ipso pcrhibcs teslimonium, oxiguum . ritus ordioal in officium, Spiritus ct os aporit, et Ibr-

esl testimoniura tuum.Duo quaedam in oratione mat in usum. Idoirco in laudibus spons.io, prius agit

tua non tam redolenl quam fetcnt, tumor et tepor. do anguentis, deinde de dulccdino labiorum ejus
Tumor esl in oo »piod Publioano improperas : tepor qnia etsi dulcia loquitur, non ip*a est quae loquitur,

quidem, quia omnino nihil rogas. Quomodo enim sod Spiritus sponsi qui loquitur in ea. Dcniqiie audi
non topehit oratio, elationis vento et inanitate satia- quid ip>o sponsus Jesus primitivse pollicotur spon-
ta? Pharisase, non oras, sed effers te ipsum. Tu dc sa3, id ost Apostolis, qui primilias Spiritus accepe-

te ipso perhibes testimonium, et testimonium tuum runt : Ego, inquit, dabo vobis os et sapientiam, cui
non esl verum. Dc operatione tua exiguum est, de non poterunt resistere omnes adversarii vestri, [Luc.
praelatione non verum. Audi enim tostimonium Ve- xxi, 15). Magna quidem virtus sermonis divini et ,

ritatis : Aincn, amcn, inquit, dico vobis, descendit a Ivcrsantes revincore potost, et non adversantcs al

liic jnsti/icatus ab illo in domum suam (Luc. xvnt, lioore. quod nunc
Et hoc ipsum de prooconiis ejns :

10-14). — Non enim 13 commen-

qui se ipsum 1 in disputationo vcrtitur, ad hlandimentum plus
dat, ille probatusest, sedquem Deus commendat (// spectat, quam ad reda^gutionis effcctum. Favus

Cor. x, 18). Idoo folix anima ad quam ab ipsa veri- distillans Inbia tua. Familiare quidom est illi, et
tatetam excellens commondatio profcrtur Odor : n quasi innatum dulcia loqui. Si quando autem incre-
wnguentarum tuorum super omnia aromita. Wa- pat dure, perogrinum illud ab ea, ct de longe asoi-

gaum exhibitum esl Publicano testimonium, huic tnm, et non insitum, nec sic ost affecta, sed magis
autem cui laudes cnnuntur, multo majus. Des-
istse coacta Cum dulcia loquitur, dc propriis loquitur :

tendit ills justificatus a Pharisceo, hoc est. ab ho- cum vero dura, non liabot hoc oris ejus qualitas,
mino olato, ah homine injusto, in domum suam : sed pravitas audientium. Ergo de proprio et de fa-
hujus autem unguentorum odor omnia excedit aro- miliarila udat sponsam, cum dicit : Favus distillans
mata. Ingens prseoonium, sed ipsa non ab hominc labia tua.
teslimonium accipit, sed ab illoqui corda scruiatur, 2. Sed quia de continuatione aliquanta jam audi-
qui por tidom et dileclionem in corde ipsius et inha- stis, vultis ut ot de continentia commendationis hu-
bilat et operatur. Non se commendat, non improbat jus erlisseram ? Tria qunodam laus ista complcctitur ;

alios.Favus enim distillans labia ejus. Gapitulum dulcodincm, plenitudinem, parcitatem. Dulccdo con-
hoc ordine sequitur, sed hodie tractari non potest. sidoratur in gonere ; plenitudo, in copia ;
parcitas,

Crastina disputatio auditui vestro et aviditati dabit in effusione. Quid effusionem dico? distillatio magis
gaudium et lactitiam in Domino Jesu. Quod ipse ost quam effusio. Favus cnim distillans labia tua.
prsstare dignetur, qui vivit et regnat per omnia p Quid necessc est in assignandis singulis immorari ?
ila swculorum. Amen. Ipsi enim scitis quia favus nonnisi dulcedinem effun-
SERMO XXXIV. dit, nec nisi de pleno effundit. Et de plenitudinc
Favus distillans labia lua,sponsa,etc.(Cant. iv,l 1.) quidom ipsa, non totam ipsam. Ideo favus non ef-

1. Favus distillans labia tua, sponsa ; mel et lac fundens, sed distillans labia tua. Est ergo in labiis

sub lingua tua, odor vestimentorum tuorum sicut sponsre ot dulccdo sola, ct dulccdo plona, ct dulcedo

odor thuris. Vohomentor dulcia sunt qum nunc diota sobria. Plonc quidem possidetur, sed non plene offun-

sunl ad sponsam. Sed qtueritis quomodo superiori- ditur, 1 I I sed prout auditorum capacitas exigit.

husistaconvcniant. Scmel vos commonuissesuiticiat, Vultis etiam ipsius spons.T do labiis suis habere te-

a noccssitatccontinuationis libcram csse logem com- stimonium? Quam dulcia, inqtiit, faucibus mcis elo-
mendationis. Non tenet sericm, sed utitur ?aga li- quia tua ! supcr mel et favum ori meo (Psal. cxvm,
centia. Ubi laudum ratio vcrtitur, non potest ovdo 103). Dulcia qtiidem sunt labia sponsa\ Rloquia enitn

quiilem cxigi; sed nec dobet respui, si assignari Domini distillant ab eis. Eloquiorum Domini cst ista

queat. Post ungticntorum laudes stalim labiorum dulcedo. Non enim de suo loquitur, sed quasi ser-
gratia proferlir in medium. Quid enim scis, si non mones Domini ; idcirco diffusa est gratia in labiis

de unguenti virtuto hnoc in labiis diffusa est gratia? n ojus. Accipite jam ex parte qualia mella sacri favus
Evangelium revolve, et aliquid tale de sponso ipso distillat cloquii, et unicuique sicut Dens divisit vasi,

dioi invenies. Spiritus, inquit, Domini super me, eo cui instilletur, mensuram. Romittit ,
pormittit, pro-

quod unxerit me : evangelixare pauperibus misit mittit, pnomktit. Delicla romittit, intirma permittit,

mc' Isai. LXI, Luc. iv, 18).Oportuit ergo ot spon-

1 ; aHerna promittit, etipsorum primitias quasdam pne-
sam in hoc assimilari sponso, ut ct ipsa in opus miltit.Sapientiam loquitur inter porfoctos, sapien-
Evangelii unctione Spiritus ungeretur. Spiritusenim tiam (piidem non hujus mundi, sed Doi sapiontiam
et ad ofticium ungit, el ad oliioaciam. Utrumrpie ab in mysterio abscondilam, et inter minus spiritualilcr

illo est, et ministcrii gradus, et gratia ministrandi. sapientesnil arbilraturse scire nisi Christum Jesum,
Sine gratia gradus inutilis, ct sine gradu praesump- el hunc crucilixum. Cohorlalur ad porfcotioncm, non
tuo.-us ost ii^u^ i,
r
rati;(!. Quomoda prasdicabunt, tii*i cogit ; sed magia consolatur pusillanimes, suscipit
mittantur (Rom. \. 15)? aut quomodo mitlcntur, infirmos, et, si inquietos oorripit, corroptio ipsa dul-
nisi ungantur? sicut scriptum est, Spiritus Domini ccdinem matcrnam. Poccanti compatitur, con-
sapit

un.rit me rrnnqelhare pauperibus misit me. Spi-

;
vorso indulgct, noc indulgontiarum nninerum ot
 .

179 GILLEBERTI ABBATIS 180

quasi terminum qucm non transgrediatur pnefigit, mel et lac sub lingua tua. Ideo eructat verbum bo-
cui praecipitursepluagics septies in die delicta toties num : verbum tam mclleum quam lacteum, propter
confitenti donare (Mnlth. xviii, 22). 1 15 Deilalis majestatem, et propler Incarnationis

3. Vide quam magna mulliludo dulcedinis in la- mysterium. Lingua et labia ac si quidam argentt-us
biis sponsae, malum,
quae quoties ipse pcreflluis in canalis sunt, per quem de cordis fonte rivuli lactis
toties, si converlaris, ipsa bonum, et tibi distillalin et mellis erumpunt. Utrumque dulce, sed distincta
prcobendae venioe vicibus non exhaurilur. Denique dulcedo. Lac parvulorun est, ut Paulus loquitur
instar angelorum Dei non insultat, sed exsultat su- (/ Cor. lii, 1, 2). Et idem inter perfectos dulcem et

pcr peccatore ptrnitenliam agente (Luc. xv, 10). divinam et quasi mclleam sapientiam docet (idem
Bonum ergo cst labiis ejus auditum praeberc. Nam et II, 6).

Dominus precibus ejus aurem accommodat, &icque 5. Alii mel tanlum habent sub lingua, et non lac :

tuum provocat el invilat affectum, ut prodat et suum. alii tantum lac, et non rnel. Mel autem et lac utraque
Loquez^e, sponsa, quod loqueris, quia audit cum de- pariter sub lingua sunt sponsse. Nec mel tluit, sed
siderio dilectus tuus sive disputantem de se, sive magis distillat. Nec enim passim et intemperanter
colioquentem sibi. Sed cum ipsi Sponso sponsa lo- profundit sublimes illos et reconditos sensus secre-
quitur, tunc loquilur in loquela' dulcioris labii, et p torum ccelestium et Deitatis arcana, nec lactis potum
lingua altera. Tunc cordis labia vere mella delccta sine delectu propinat. Mel, inquit, et lac sub lingua
tionis stillant divinoe ; imo non lam distillant quam tua. Non enim sermo est vel interna dulcedine va-
tluunt, quoniam hora illa in melleas aflectiones anima cuus, vel internae dulcedini coaequalus. In promptu
tota convertitur. Beata vicissitudo, quando de corde est illi dulcia loqui, sub cujus lingua mel et lac.
sponsoe quaedam fluenta mellis emanant in dilectum, Beala liugua, quae velut fayus distillat, etvelutubera

et ab ipso reduudant in sponsam. Ad locum enim qusedam parvulorum lacte distenditur quae mel di- ;

unde excunt haec mellis flumina, reverlunlur ut ite- slillat, et lac fluit. Omnis clamor et amaritudo et

rum fluant. Boui favi in labiis sponsi et sponsoe eru- blasphemia longe ab islis proscribitur labiis, sicut
ctantes ex hoc in illud, el invicom rorantes amoris Apostoli s.uadet hortalus (Ephes. iv, 31). Nec est,

dulcedinem. Ille desuper irrorat gratiam : illa de juxta Psalmum, sub lingua ejus labor et dolor (Psal.
deorsum actionem gratiarum. Ipse Jesus in anima ix, 7) sed mel et lac, inquit, sub lingua tua. Favus
:

dilecta roris hujus mellci stillas genuit. Dulces om- distillant labia meretricis, et nilidius oleo guttur
nino sLillao roris, affectiones illse divini amoris, quan- ejus. Non tamen mel ct lac sub lingua ejus ; non in

do sponsa liquefacta tota distillat a facie ejus qucm non in ultimis ejus sed novissima ejus
intimis ejus, :

diligit, a facie Dei sui. Ideo quasi favus distillans Q amara sicut absinthium, et acuta ut gladius biceps
labia ejus, eo quod vehementer dulcis e t sic affectae [Prov. v, 3, 4). De muliere vero forti hoc idem in
mcntis succensio, sed velox succisio, propter illum Proverbiis inquit : Fortitudo et decor indumentum
dulcem in exccssum mentis raptum, et propter ci- ejus, et ridcbit in die novissimo(id. xxxi, 25). Spiri-
tam interruptionem. tualem illum et vere bealum risum jam nunc par-
4. Favus distillans labia tua. Purgata omnino hsec turit os ejus, et quasi dulcedo ejus sub lingua lati-
ego crediderim labia, de quibus ipse Jesus dulcedi- tat. Ebullient autem quae nunc subsunt mel et lac,
nem melleam haurire sc reputal. Isaiae labia forcipe in plenam hetiliam in die novissimo. Tunc nulla ex
et carbone de altari lacta purgantur (Isa. vi, 6, 7). parte quasi sub lingua premetur silentio, sed pres-
Misit, inquit alius, manum suam Dominus, et tetiyit suni diu prorunipet gaudium, ct implebilur os ejus
os meum (Jer. i, 9). Quae spousa est, non carbonem, risu : os, inquam, mulieris, cujus fortitudo et decor
non digitum optat, sed oris contaclum. Osculetur indumcntum ejus. Vidc quomodo non oportct nudam
me, inquit, osculo oris sui (Cant. i, 1) : labia labiis inveniri, quae pronhssa sibi exspeclat gaudia reddi.
debenlur. Nec enim de sponssc labiis exprimercnfur 6. Quis scit si non heec ipsa sunt indumenla, de
dulcedincs, si non labiis imprimerenlur dilccli. (juibus in hoc eodem Cantiei loco subsequitur : Quia
Quid autcm nisi osculi suavilate, quod de labiis n (></<)> vestimentorum tuorum xicut odor tliuris? Opc
mn.M.mHHn M n ^n1/\/ilnl MAiiiIaI A<n» i1!«l - -* -* t »*
<-t
sponscC rapit, se
*-v>' # s*
deleclatum gaudet cum
. . .-k-n
dicit, Fwus
I"» .. . . . . .' ',
. .
rui,iuquil Psalmista, in jcjunio
. . . . '.
I tl , t. 1 . > , ^ . I .
."
. . -* -^

animam meam [Pxal.

I

distillans labia taa ? Propler utrumque, et proptcr jcjunioanimammcam,

i\\iii,i [):'i(cm, lluiniliabo in
osculuin charitalis, ct propler oraculum verilalis. cl oratio mca in sinu mco convcrtctur \Psul. wxiv,

Favus, inquit, dislillans labia lua ; mcl cl lac sub 13). Bona vestis jejunium, in cujus sinu quodam se-

lingua tua. lslud jam proprie ad eloquii gratiam re- creto oratio commoratur. Vestis est quae sinum ha-
spicit. Nam labiorum usus eliam ad osculuni est : bel : mco conrcrtctur. Ilabes liic
Oratio mca in sinu
linguoc vero, ad cloquium lanlum. Non tantum dul- utrumque, si advertas, el in jcjunio indumentum
cedo in lingua sonal, sed mel et lacsub lingua tua. fortitudinis, et in oratione odorem thuris. Oratio,
Simulala dulccdo esl, quae tantum sonat in lingua, inquil. mCit in sinu ntco convcrtctur. Cur vero ait,

et non scntitur sub ipsa. Exigua est, quac lota cst in siuu ?An loite defectum oraiionis tepidse et infrac-

in labiis et in lingua, et non pars ejus major sub l;e dedil iutelligi, in ipso primo evaueseentis proces-
liagua. Non est dulcedo tanlum in ejus lingua, nec su; ideocpie dicitur in sinu suo converti. ibidcm scili-
tota est in lingua, sed sicut ipsc qui novit testalur : cct occidcnsulti e\haurilur?Scd quomodo converthur
 :

181 \\ CANTICA SEHMO XXXIV. 182

et redit, qiue perit ? Magis quidem in sinu convorli * ipsi universa Ikoc, quorum tam gratus est sensus, et

videtar, quae celerem precis reportat effectam, etsi perlruilio dulcis. Erunt, inquit David, ut compla-
nondum plene; i \ parte lamen Immilis el devotffl ceani eloquia oris mei, et medilatio cordis mei in
potitionis fructu potitur. Habet enim dulcedinem conspectu tao semper (Psal. xvm, 15). Habetis hic
mult im vehemena et devota oratio; et dumdirigitur utraque har et ne quid desit ad cumiilmn gratia-,
:

in eonspeetu Domini qnasi incensum, suavem ipsa sub vestimentorum vocahulo operum qualitas tertio
edoris sui sensum liauril. An non bonum indumen- loco profertur in medium. In labiis slillant eloquii :

tum, cum vapor Imjusmodi nebiihe ipsam otferenlis sub linejua meditalioaes (nelleaa Buunt : vestiincuto-
operit et veslit animam? Bonum plane. Sed nos, sic- ruin ornatus thuris spirat odorem.

ut ccepimus, vestimentorura interpretationem secun- 8. Quid illi censes deessc adgloriam, in qua luee
dum extcriores actns exsequamur. tria cbmplaeent, os, animus, opus? Iloc numero

7. Opera cnim bona et priorem deformitatem opc- omnia comprchensa sunt, sed ordine conversa smit.
riunt, ne ad noxam imputetur : et decorem quemdam Ab operibus enim inchoandum est, non ab eloquio.
8t venustatem couferunt, ut ad gratiam reputctur. Cornelii ccnturionis primo ojiera et orationes exau-
Bona ergo vestimenta, bona sunt opera, qiue simul diUe sunt : tide corda mundata sunt : deinde supe-
orn.tnt et orant. Et quod ornent, manifeslum qui- ipsum et super suos Spiritus cecidit, et erant lor

deni est : <ed non omnium ornatus redolct thura, B qucntes linguis (Act. x). Ipsi Apostoli post Ascen-
non oraliouis specimen tenet. Denique cujus opera, sionem Domini unanimes perstiterunt in oratione :

et patientia ct publica, ostentationem el inanem complelis promissionis diebus repleti sunt Spiritu :

mtiam redolent, non supplicationis instan- postea profecti proedicaverunt ubique. Primo in ora-
tiam, non sollicitudinem placendi Domino non , tione profiw sunt, deinde Spiritu infusi sunt ; et sic

impetrandse vota gratise quomodo enim aptabitur : quam susceperant aliis gratiam ipsi profundunt.
odor vestimentorum tuorum sicut odor thuris ? Qui Primo exspectalione et desiderio conversi sunt ad
vero orania agit ut ei placeat cui se probavit Deo, Deum secundo ad ipsos facta est Dei conversio
: :

ut ejus mereatur favorem, utique odor vestimento- tertio ipsi conversi conformant et confirmant fratres
rum ejus sicut odor thuris. Et quidem thura nisi suos. Sed sive sanctitatem vita?, sive visitationem
Deo soli nec offerri solent, nec debent : ideo odor divinam, sive verbi ministerium in Apostolis atten-
vestimentorum ejus sicut odor thuris; cum quid- das; omnia haec vestimentorum vicem lenent, his
qnid sive palam, sive clam agit, ad impetrationem omnibus operti et ornati sunt. Quid in illis relictum
placationis refert divinae. Idem videtur, IlOesse est aut uudum, aut vetuslatc prislina sordens, qui

oleum in vasis, et in vestimentis odorem, sed odo- tam feslivo et verbi et virtutis cultu resplendent ?
rem ihuris. quam gaudia illa spiritua- Q Eximius itaque cullus in illis, sed nec copia minor.
Quid aliud,
lia ct aeternam delectationem Deum exorat, qui Quidnam haec vestimenta redolent ? qualis est odor
onmem aliam abjurat et horret? Sitirit, inquit eorura? Numquid non sicut thuris?Cum Domini pe-
Psalmus, in te anima mea, quam multipliciter cuniam conservis erogant, non inde penes se quid-
tibi caro mea? (Psal. lxii, 2.) Vides in his verbis quam vel furlim residere passi sunt, nihil inde frau-
quomodo ipsum carnis veslimenlum quasi ora-
et dulenter sibi decerpentes : etiam a laudis munere
tionishabet vicem, dum Deo sitire dicitur. Caro vo- manum excutiunt, omnia referendo ad gloriam Dei.
luntariis afflicta disciplinis, nonne Deum ad propi- Quasi ceeli decoro vesliti sunt lumine, sed cudi cnar-
tiationem floctere nititur? Ipsa ejus propter Deum rant, non suam, sod gloriam Dei. Ipse tibi Paulus
Bopplicia, quaodam ad eum supplicationes sunt. subtilia et indissolubilia quaedam vestimenla verbis
Eleemosyna pauperi misericorditer impensa exorat suis contexit, et pro capacitate tua, luminis et inlel-
carnis propriae delectatio discrete repressa, cur non ligentiae coaptat amictum, non tamen in persuasi-
et ipsa orationis habet effectum? Voluptatis repres- bilibus humanae sapientite verbis, sed in doctrina
sio, qiuedam est votorum expressio, et desiderii Spiritus (/ Cor. ti, 13). Ideo vestimenta quibus vel
delectationem aliam suspirantis. Orationis fervidae ipse tegitur, vel quae libi contexit, nonnisi thuris
effectus in sinu cordis vertitur et convertitur. Thura habent odorem. Nam affectata verborum lascivia et
n
u cultus, inanis et levis
in exterioris abstinenline vestimento suaviter fra- gloriae redolere videtur affe-
grant. Et bonum omnino vestiinentum ,
quando ctum. Et qui non leporem eloquii , sed lubricas et
anima non tam carne vestilur, quam carnalium je- fallaces disjiutaliones subtilioris sectantur materiaa,
juiiio quodam et temperantia vohiplatum. Bonum dum inanem favorcm cxtenuant,
se nimis propter
orunino vestimentum conlinenlia virginalis : sua- aliquoties mtexunt blasphemias. Non crgo odor
vem redolet ct velut thuris odorcm, vcl illi quem vestimentorum ejusmodi sicut odor thuris. Nullum
diligil vel sibi quae diligit. Quidquid cum uilectione in vcstimentis sponsa: exciperc videtur, diiin indoli-
offertur, non potest ejus deloclatione non pcrfrui nite pronuntiat : Odor vestimentorum luorum 117
ipsa quae offert. Omnis enim lucc dulcedo qu.o prae- sicut odor tkuris. me felioem, si vel unum, vel
dicatur iu ea, senlilur et ab ipsa. Ab ipsa manat, allerum in me vcstimentum, inlcgriiin raddatthuris

et in ipsa manet. In labiis favus, sub lingua mel, et odorem, nec aliqua admixlione percgrina corru-
in vcstimonlis ejus redolentia thuris. Proxima smit ptum! Nam ad hanc mensuram, ul omnia ojus in-
 183 GILLEBEBTl ABBATIS 184

dumenta velut tliura redoleant, nemincm accessisse servat ill.-csa. Circumda ergo hanc horto tuo sepem,
puro, qui necdum in sponsarum sortem meruit as- nc, si fuerit ablata sepes, destructa maceria, in di-

cisci aDominoJesu sponsarum sponso. reptionem ct conculcationem fias. Non erat ille re-

SEBMO XXXV. clusus hosti : ejecto et exsuli inde quam graviter est

Horlus conclusus es, soror mea sponsa, etc.

interclusus? Cum difficultate rcgredilur unde in-

(Cant. iv, 12.) cauta f icilitate prolapsus est. In sudorevultus pane

1. Ilorlus conclusus es, soror mea sponsa : horltts vescitur suo, qui in paradiso de vitae Iigno ad libi-
conclusus, fons signatus. Primo ex verbis suis Iau- tum poma carpebat. Hic vescitur pane suo, ibi vitae
datoris hujus affeclum pensate. Oblectatus videtur, fruclibus. In paradiso produxit Dominus omne li-

qui non cst conlenlus laudasse semel. El quantum gnum pulchrum visu, et ad vcscendum suave. La-
esset, si vcl simpliciter et sine repetitione ejus quam borat in terra cjeclus Adatn; et non Dominus, sed
alloquitur eloqueretur praeconia? Nunc autem et ipsa tcrra spinas et tribulos gcrminat opcranti. Pa-
exquisitis ad illam utitur blandimenlis, el congra- radisus gtatis dat fructus suos : terra laboranti nec
tulando ipsa congeminat. Quidni? quam in matri- suos. Commutatio misera, sed tu, Domine, perdis,
monii delegit gratiam, non cjus dotibus eximiis et juste, omnes qui fornicantur abs te (Psal. lxxii,

aggaudebit? Non poterat tam dulcis necessitu-

in 27). Jurc perditur, qui tam charas necessitudines
B
dinis jura nisi digna eligi, nec jam electa tepicle di- pcrdit fornicando nec ultra meretur haec blandi- :

ligi. Numquid non aequum est ut et ipsa in talibus rcenta audire, utvocetur soror, ut sponsa, ut hortns,
ei placere studeat, qui sic ipsam probavit ? Ipse pro- et hortus conclusus, qui neminem nisi dilcctum ad-
bat, ipse talem parat, ipse plantat sibi paradisum mittat. Porta paradisi tui semper clausa sit, soli

voluptatis, ipse qui talem eam parat, ipse comparat principi pateat. Non dejicialur in securi et ascia

paradiso deliciarum. Ecce, inquit Isaac, odor filil janua ejus Unus sit ibi aditus, et hic commissus
mei, sicut odor agri plcni, cui benedixit Dominus 3 18 Cherubim. Nibil admittatur non examinatum
(Gen. xxvn , 27). Haec autem non agro confertur, sed prias gladio flammeo, nit.il quod verbum Dei repro-
borto; ubi spiritualis videtur plantatio florum, et bet, qu d non approbet charitas, quod non ad per-
aromatum cultus uberior. In hunc hortum, Jesu fectionem et plenitudinem legis accedat. Pleniludo
bone, libenter descendis ad areolas aromatum ; ut ergo scientiee Cherubim, et plcnitudo legis charitas
cubes in eo, ut colas et custodias illum. Hortus, in qua omnia concluduntur mandata. Haec sit tibi

inquit, conclusus, soror mea sponsa, hortus conclu- custodia tlammea, ut quidquid irrumpere indignum
sus. Per hortum internas, fratres, intelligite delicias; tenlaverit, sub momento et non lente consumat.

per conclusioncm, disciplinam custodiae. Quem da- Numquid non commode dilcctioni est assignata con-
bitis horto similem, nisi cujus anima spiritualibus clusio, quae sponsa? sempcr constringit affectus, et

sic affeclibus redolet, sicut aromaticis floribus hor- concludit in id ipsum, ad interiora semper conver-
tus? Quam jucundum penetrat, quam suavis reces- tens, ubi delicia? ejus sint esse cum Filio Dci?Bonus
sus in pectorc sponsae, in pectore tam florigero, ut dileclio murus : sed habet hic murus antemurale.
horto comparelur! Nulla in eo radix amaritudinis Dileclio quasi murus est, antemurale regularis di-

sursum germinans, per quam horti hujus impedian- strictio. Illa cogitationes sanclas, et affectus dulces
tur deliciae. Omnis plantatio quam non plantavit includit; haec occasiones delinquendi repellit et ex-
Pater meus cceleslis, non invenietur in eo. Denique cludit. Hnec opportunintcm vacationis al amoris
ipse plantavit hunc liortum voluptatis, ut solus ope- praestat officia ; illa perfruitur. Illemurus gratus est:
retur el cuslodiat illum. Gemino quidem operatur hic neccssarius. Ille le coelestes inter delicias clau-
modo, plantans et purgans. Planlat, ut sit omne ei dit islc proscnbit mundanas. Si libi votivum est,
;

semen verum purgatvoro, ut fructum plus afferal.

: cor tuum velut hortum deliciarum praestare Christo,
Et plantatur ut semcn verum sit, et purgatur ut non segre feras hoc antemurali si conclu laris. De-
scmiplenum non sit. Quid proderit plantatio facla licias pcrdere vult quas habet (si tamen habet) qui

ad veritatcm, si purgalio de.sil ad ubertatem ? Nihil de munitione submurmural. Hortus nescit esse, qui
confcret cultura diligcns disciplinae, si custodiadesit. nescit esse conclusus.
Neutro dcslituitur qui assimilalur horto, et horto 3.Hortusconclusus,fonssignatus.Emissionest%t&
concluso. paradisus malorum punicorum^cum pomorum fru-
2 Ilor/us eonclusus, soror mea sponsa. Male hor- ctibus. In tribushujus horlilaudcs absolvit, conclu-
tum, in quo positus erat, cuslodivit Adam contra sus ct irriguus, et aromaticus. Primum securitatem
lubricum fraudulenti serpentis ingressum. Jucundus confert : secundum, fertilitatem : lertium el ad ger-
quidem illc corporalium paradisus lignorum sed :
lr.ina quae producit respicit, et ad gratiam. Nonne
cgo mullo mcliorem in ejus animo planlatum intel- nobis gratus bortus iste videtur, tam integer tatn

li^o. Nihil obfuisset in illum corporalem irrupisse, uber, tam utilis? Nec tantum uiilis est, sed aroma-
si non irrepsisset in istum. Admissus est coluber, ticis etiam abundans deliciis. Quis nostnun has ad
et siatim ejus persensit venena. Qui enim dissipat se laudes audeat attrahcre? quis n«ec sibi blan-
sepem, mordebit eum coluber (Eccle. x, Bona dimenta praesumat ? Atque utinam sicut irrigatio-
8).
custodia sepes, quse cultaah incultis separat, et nem ei germinationem optamus aromatum. sic con-
 185 IN C.YNTIC.Y SRPiMO XXXV. 1S6

chuli signarique non detrectemus.Non cnim immis- A tiguris. In Apocalysi liber ostenditur in manu se-
sionos illas aromatiim producit, nisi hortus concln- dentis super thronum, signaculis soptcm signatus
sus, et fontis signati tluentis irriguus. Signetur ergo (Apoc. v, I), Dtriusque ratio, et fontis, etlibri, ad
fons tuus, m non cffusione prodiga lotus exsiccetur, sapientiffi spectat intellectum; sed uterque signatus
signetur, ut ad irrigandum tibi sufliciat. In plateia est figuris, ct aenigmatibus involutus. Signatus cst;

tuis aquas tuas divide : liabcto cas solus, ut non quibusdam enim nobis intimatur indiciis, et occul-

sint alicni participes tui (Prov. v, 16, 17). In plateis, tatur in ipsis : et sicut in Apocalypsi libri signati le-

inquam, s.ed in tuis aquas divide, ut virtutum aro- gis apertiones, ita et hic signati fontis emissioncs.

mata tibi accrescant; ac si juxla aquam in plateis. Emissiones, inquit, tuce paradisus malorum punico-
Quomodo non erit fons siguatus, qui dc fonte illo rum cum pomorum fructibus. Fons iste signatus
«tffi profluit, quem signavitDeus Pater? Qui, inquit, quidem est, sed exsiccatus non cst, cujus tam gra-
biberit de aqua hac, quam ego do; fict in eo fons liosac sunt emissiones. Siijnalus est fons sapicntiae ,

aquce salientis in ritam

ceternam (Joan. iv, 13, 14). sed ab emissionibus ejus cognoscetis eam. Erit, in-
In fonte hoc quem signatum vocat, signatam quam- quit, foni patens domus David in ablutioucm pecca-
dam, et spiritualem, et propriam, et a saeculari toris et menstruatcc (Zachar.xm, 1). Ille patet, hic

sejunclam doctrinam intellige aut doctrinam, aut : signatur ; ille abluit, hic alluit : ille lavat, hic ri-

e devotionem privilegio dulcedinis signatam, B gat : ille purgat dclicta, hic producit delicias : ille

ct quasi singularem, coniose fluentcm ct jugiter. communis multorum, hic spccialis est sponsae. Ibi
Hffic est quse omnia yirtutum Iffita reddit geuimina. remissiones fiuul, hic omissiones. psalmo pro In
II •
•
operum exhilaratio, ac si quaedam
est fortium octava vide quomodo primo lectum lavat, deinde
iirigatio ossium. Gaudium cnim cordis exhilarat rigat (Psal. vi, 7). Non enim est satis a foeditate
haec singularis et insignis devotio in Deum, quasi lavari, nisi et fecunditas secletur.

fons signatus et proprius, segregatusque in hoc 5. Emissiones tuce paradisusmalorum punicorum.

ministerium, ut cor sponsa*, ac hortum quemdam
si Ita, Jesu bone, ita est. Fmissiones islae, immissio-
irriget in sponsi delicias. Signctur ergo, ut non fiat nes sunt tute, immissiones per angelos bonos. Non
juxta quod scriplum est : Fo.is tuus turbatus pede, posset tales emitterc delicias, nisi tu inlrinsecus de
et rena corrupta (Pror. xxv, 26). AUoquin nescit lectaliones aquae vivffi immisisses. Signatum est su-
tuus dilcctus dc puro fontc potare. Signaium est, pcr nos lumcn vultus tui, Domine; dcdisti lcvtitiani
inquit, super nos lumen vultus tui, Domine; dedisti incorde meo(Ps'd. iv, 7): Signatum ost super nos,
litiliam in cordc meo (Psal. iv, 7). Lootitiam ad quod desuper nobis impressum est. Cui divini lumi-
irrigationem dcilecte. Denique in stillicidiis fontis nis imago desuper imprimilur, intus in corde hotitiae

hortus laetabitur gcrminans (Psal. lxiv, II). Nonne p spiritualis ubertas exprimilur. Ideo gloriosre emis-
recolis dc Gencsi, quod fons ascendebat, et irrigabat siones filiae regis ab intus sunt. Emissioncs tuce pa-
totam facicm terrce? (Gen. n, 6). Adhuc terra dedit radisus. Non sunt exiguae deliciarum intrinsecus
fructus suos, nondum novit spinas et tribulos. Quis de quibus integer paradisus emittitur. Utrum-
copiac,

dabit hortulo meo hanc aquam,et areolis meishunc que habes, et paradisum conclusum, et paradisum
fontem signatum ? Quis dabit ut tola hortuli mei fa- emissum. Ule est in purilatis affectibus; hic in acti-

eies irrigua sit laetitiae et lucis rivulis, ut nihil in bus pietalis. Illc inius est, hic de illo procedit, et

eo aut sterile sit, aut quadam indevotione triste ? probat illum. Utraque dclectabilis, et conscientia,

Ficina sterilitati videtur operalio tristis, et spiritua- et conversatio sponsae. Omnia enim ct proponit

ludii carens irrigatione. Denique et si quid na- utiliter, ct disponit suaviter. Mco quasi paradisum

icitur, quasi radix ascendit de terra sitienti. Quasi quemdam ccrnas in ejus habitu et opere cxtoriori,
radix, non quasi flores, non quasi fructus. Quasi dum honeslas placct in singulis, ct series in colla-

radix, hoc est aut parum aut nihil plus habcns tis, et suavitas in dispositis. Modeste et cum tran-

in radice. quillitate omnia agit, ut virginalis in ca vcrecundise

4. Ideo funtis inducla est mentio, ut germina non violetur sorenitas. Denique et paradisi dotes
la-ta

credas erumpere in horto irriguo. Et est equidem onumeraturus incipit a verecundia, in ojus designa-
hortus, cujus aquae fortuitae sunt, et quasi deforis Q tionem, propter colorem similem, punica tnala pro-
ascitae, non pcrcnnes, non propriae. Bonus autem pon<'iis. Emissiones tuce paradisus malorum puni-

hortus, cujus fons 1 19 in ipso nascitur. Fon^ si- connn.

gnatus et proprius, Fons, inquit, et fons signatus : 6. Potest et in malis punicis martyrum intelligi

id est jugiter intus erumpens, ct non valens cor- patieniia, eoquod proprio sint sanguiue rabricati.
ruinpi. Fons, quia uberlim fluit; signatus, quia ne- Kt bona pudicitiae comes patientia, quae in laudesa-
quaquam pereffluit. Aut ideo dicitur fons signatus, pieniiio sibi connectuntur, Bicul scribilur : Sapientia
quia etsi aliis alii fonlos sunt, sorori et sponsffi spe- quce desursum est, primo quidem pudica est, deinde
cialis fons ot proprius, et quadam praerogativa pacifica (Jacobi m, 17). Pudicitia modesle seel pro
Bignatus.Bonus omnino fons sapientiae, sed ad iuc dignitate temperat: patientia alienam immodestiam
Bub signaculo nobis emanat : dulciter sapit, sed ffiquanimiter portat. Illa proprios rnoius informat,
nondum dilucide scitur. Signatus est, et clausus sub hffic alionos Impetua infringit. llla dccor osl, bffic
 : !

187 GILLEBERTI ABBATIS 188

fortiludo. Ideo dicitur : Fortitudo et decor indumen- * et crocus fistulaet cinnnmomum cum universis li-

tum ejus (Prov. xxxi, 23). Primo, inquit, pudica gnis Libani, myrrha etaloe cum omnibus primis
est, deinde pacifica ; et post aliquauta subjungit unguenlis. A cypro incipiendum est ; nam ibi ter-

Plena operibus bonis. Bonum est enim persecutio- minavimus. Scptem hic enumerantur arbores aro-
aem pati, sed propter justiliac fructus. Ideo emis- maticse, quae dicuntur emitti de fonte signato. Et
siones ejusmalorum punicorum sunt, sed cum po- quidem verba haec videntur verba libri signati. Ita
morum fructibus. Bona quidem pudicitia sed si ; est, signata sunt et obserata. Quid nobis, Jesu
otiosa uon est, non affectata, non ficta, scd fru- bone, sponsae tuae laudes proponis, si non quid
clurn afferens in palicnlia. Illa disponit suaviter, ista \irlulis [al. veritatis] intus continent, ipse depro-
protegit forlilcr : illa modesta ; haoc longanimis. mis? Tu tenes clavem hujus horti conclusi ; tu si-
Ideoque his duabus nunc annectunlur, quasi con- gnasti, tu resigna, tu solve ; tu, inquam, solve
summalio et finis operum, fructus pomorum. seplem ista signacula. Nemo novit quae sunt illa

7. Transeundum jam erat ad arborum aromatico- inlima sponste, illa abscondita tua, quibus adim-
rum disputationem, ad delicatiores species, ad plctus est venter ejus. Nemo novit illa nisi tu, et

emissiones cypri cum nardo ; nisi inala punica cui volueris ipse revelare. Utinam et nos simus,
odore suo nos adhuc traherent, et feslinanlem ud qui facie revelata gloriam sponsae, qute ab inlus
alia retiuerent sermonem. Nos malorum punicorum g est, specularipossimus. Magna gloria ejus in my-
parabola respicit, qui regulares l^O celebramus sterio tam numeri quam nominum istorum. Et
conventus, qui sub uno continemur Ordine, quasi quidcm hic, quantum donante Domino quimus in-
grana sub cortice. Atque utinam hsec grana imite- spicere, septenaiii sacramentum, aut spiritualiia-
mur, similiter in cohecrentia cordis unanimes, sicut tem aut universalitatem indicat gratiarum. Id enim
in conclusione quadam
Pene indiscrelaOrdinis. frequens et usitatum est in sacris Littens, ut se-
facie hujus sibi mali grana cohaercnt numeri siu- : plenarius numerus intcrpretetur dona illa, qu;e
gularitate magis distant quam specie. Discamus et perfecta sunt, et quae desursum sunt. Divisiones
nos ab invicem numero differre, non animo. Non giatiarum sunt, el divisiones ministrationum sunt,
rixautur invicem, non contra corticem murmurant, et divisiones operationum sunt : idem aulem Spiri-
non tentant illum perrumpere ;
patienter se sinunt tus dividens singulis prout vult (/ Cor. xn, 4-11).
ejus quasi alvo concludi, utquodammodo dicere il- Alias aliis dividit, sed in sponsa quasi colhgit et
lud videanlur Ecce quam bonum et (juam jucun-
: confert universas. Non particulalim dividunlur illi,

dum, habitare fratres in unum (Psal. cxxxii, 1 .) An ! quasi divisae sint in illa. Aliis et dividit, et do-
non, fratres, in hoc Ordine nostro, ac si in corlice nat ; illi non tam dividit, quam totum donat :

puuico, passionis Chrisli per imitationem color ruli- nisi in hoc eum dividere illi intelligas, quod sele-

lat? Denique velut qucedam hujus magi grana sunt, Q ctim et preerogative confert illi, vel in eodem ge-
qui sibi nativum ducunt sub disciplinae regularis nere graliarum amplius, vel specialiter in alio.

corio conlineri, nec tam premi se censent, quam 1'osset alias arbores aromaticas enumerasse ; sed
protegi. Absit amor proprietatis, absit amor privaUe sufficit seplem, propter eam, quam diximus, vel
poleslalis, et hujus te mali granum exhibes. Di- spiriiualitatis vel universalilatis siguilicantiam.

scant alii nostro invitati exemplo quam bonum sit 1. Nunc arborum istarum nomina et naturas
et quam jucundum habitare in quodam arcto com- iu adducamus
discussiones et sub umbra ista- :

muuionis, et sub munimine corticis. Charitas uniat, rum immorari jucundum videtur, ct fruclus ea-
et cortex Quot videtis ordiuata collegia,
muniat. rum dulcis erit gulturi nostro. Umbram, tiguram
tot intclligite velut quiedam niala punica, quae de ipsam intelligo fructum, veritatem earum. Quo-
:

fonte tluxere Baplismatis. Denique credentium, ut modo non dulcis sensuum fructus, l'£l quando
\eg\mus, t erat cor unum, et ani»iauna(Act. iv, 32). ipsa verborum grata sunt folia ? El scitis quan-
Ex illis quasi granis tantarum congregationum ordi- lam audiiui vestro dat affectionem et latitiam
nale et unanimiter viventi'."n mala punica prodie- tam dulcium frequentia vocabulorum. Poterant ad
runt. Illos primos credentium conveulus non ad- permoveudum affectum ista sufficere suflicit qui- :

slrmgebat adhuc inslitutio Ordinis, sed instinctus dcin affectui simplicitas ista : nam iutelleciui suf-
amoris. Non modo ducebant utile, uon modo bo- D ticere nequit. Mos gereudus est ipsi, qui pasci vult
nuni , sed ctiam jucundiun habilaro in unum : sensuum veritate. Dulciier auditur lisee dulcium
siculungucntum quod descendit In barbam, barbam inculcalio verborum :Cypri cum ninlo, nardus ct
Aaron, iu oram vestimenli [Psal. cxxxn, 1, 2), ab crocus, /ittitlu et cinnamomum, mijrrha ct aloe.

ij»so capitc Christo Jesu, qui vivit et regnat per Absit autem ut nou multo dulcius intelliganiur
oniuia seecula sseculorum. Amen. Hagnse Bunt corporales in arboribus hic enunie-

SERMO XXXVI. ratis deliciae, sed quanio majores spirituales sunt

Einissiov.es tuceparadisus malorumpunicomtn, etc. quae figurantur in isiis? Emissiones, inquit, tiui po-
(Ciutl. n, 13.) radisus malorum punicorum sunt : sunt etiam cy-
l. Emissiones tuce paradisus malorvm punieorum pri cum nanlo. Bonus enim onlo, post labores
cum pomorum fructibus, cypricum nardo; nardus patientiee, posl verecundiam pudoris, ad ungucnll
 ;

189 IN CANTIGA SERMO XXXVI. 190

profieiaci, Bt unguonla rogalia. Nam et dc cypri a quamdam habet, n quo verbum Dei figuratum ac-
seniine unguenuim. Kt quia
regale contici solet cipimus. rtrumque euim et manna, et cypri se-

in malis interprelati sumus

punicis regularem men allnim est, et simile semini coriandri. Lex
unanimitatem; consequenter bis verbis et unguen- Domini immaculata est (Psal. wm, 8). H;ec non
lis regiis excellentem quamdom sublimitatem intel- vult aqua saectflaris discuti sapientiae, non ejus as-
lige. ijui sc, inquit, humiliat , exaltabitur (Luc. xiv, sortionibus firmari, sed oleo Spiritus, ut spiritua-
tl). In patientia et in unanimitate, quid, nisi hu- lis sensus, ut unctio Spiiilus cxprimatur ex ea.
militas? Humilitas nec contra injuriantes Uimct, Hujus meditatio et contemplationis Iaetitia facillime

nec supra consortes se tendit. In malis ergo puni- commiscentur , cum sibi conjungitur verbi slu-

cis humilitas, iu cypro sublimitas : in illis labor, dium, et gratiae oleum in contemplalione : et dum
in bis delicife. Cypri, ut aiunt, semen decoqui oleo illud per islam dccoquitur, facillime ex bac coii-

solet, ut unguentum exprimatur ex eo. Alii se- fectione spiritualis exprimitur intelligenlia, et un-
niinant in lacrymis, sed sponsa in oleo semina ctio quce docet de omnibtis. Et vide quia non ait

nnstra, opera nostra sunt. Ilsec si habent hilari- simpliciter, cypri; sed, 1 "i'i cypri cum nardo. Nar-
latem, quasi in oleo decoquuntur. Non satis est do se Dominus fatetur proeunctum in sepulturam
oleo intingi, nisi sint cocta et confecta in oleo, n (Matth. xxvi, 3, 8). Quid ergo in nardo, nisi men-
/-v D ..
- _,,.
. ¥.1.- „:i ..„
• ^r.
_ <_
tis quietem intelligis ? Idoo cum cypro jungitur, eo
• • • i i • i . _ . :

el quasi in ipsum oleum conversa. Quod in oleo

calente decoquitur, o!ei ipsius imbuitur natura. quod omnis contemplationis usus quiete mcntis in-

Coquuntur et conticiuutur semen cypri et oleum digeat.

in unam unguenli qualitatem. Mira quidem con- 4. Cypri, inquit, cum nardo, nardus et crocus.
fectio laboris et kelitia?, eo mirabilior, quod in Bona connexio. Crocus enim tlos quasi aurei colo-
labore non labor, sed leetitia sola scntitur. Opus ris, ad sapientiae rulilum refertur colorem. Ergo
enim exsultationis in oleo decoctum, in ejus tran- ra cypro intelligitur vestigatio in nardo, vocatio ;

sit naturam. Opus ipsum, ut sio dicam, oblivisci- in croco, visio sapientiae. Jure nardus poniuir in
tur opus se esse, dum amoris pinguedine totum medio; utrique necessaria, id est vestigationi et

inlicitur. Sed et ipsa interior exsultatio de opere visioni. Nam nec investigari sine vacatione men-
cauit au^mentum
sic enim el oleo : semen confert, tis veritas potest, nec videri cum inventa fuerit.
et oleum semini, quando cum exsultatione opera- Accipe ergo in cypro studium ; in nardo, otium ; in

tur sponsa, et de ipso opere magis exsultat. croco, utriusque fructum. Noli de caetero, sponsa,
3. Ungucnluin hoc regium est. Jesus ipse li- noli dicere, Quiu fusca sum; noli amplius te deco-
henler ex hoc inungitur : hilarem enim datorem loratam vocare (Cantic. i, o). Jam enim sponsi
diligit Deus (// Cor. ix, 7). Etsi unxit eum Pa- ipsius testimonio croceo colore resplendes, quee
ter Deus spiritu et virtute, etsi unclus est oleo crocum emiltis. Bene croceo niletcolore, quem non
lse titiue pra. consortibus suis ; vult tamen a con- infuscat fatuitas, quem non tnedii et deficientis

Bortibus suis ungi, et devotionis nostrte optat un- animi moribundus pallor inlicit : sed sapientiie
guentum. Quis dabit mihi tantam olei copiam, in fulgidus, ot rutilus charitalis color exhilarat.
qua omnes operum meorum fructus decoqui pos- velimus haec ad Christi personam reflectere,
5. Si

sint, et cor meum lotum confrigi? Evangelista congrua plane interpretatio sequitur. Quis magis
Joannes sub typo vitae contemplativse, sub sponsae oleo decoclus est gratiae ? Ipse in manna intelligitur,

ligura, in plenum oleo fervente dolium descendit ipse seminis cypri speciem tenet, ipsc passionis

(Hieron. I)e script. eccles.). Quis dabit mihi cruce pressus sacramenta salutis et unguenta gra-
laniam abundantiam olei, et olei ferventis, ul to- tise profudit ipse in cypro patitur, et in nardo se-
:

lus immergar et conficiar? quis dabit mihi tanlam pelitur, et de corde terrae resurgit in crnco. Quasi
abundanliain olci ct seminis cyprini, ut ungiion- novus flos et rutilus, quando per resurrectiouem
tari;o confeclioni sufliciat? Non omne semen haec ejus caro refloruit. lit fortasse in fistula ascendit ad
codum. Hcec enim arbor altum excrescit el
oloi decoctio recipit, non omnom vult fructum in :

Denique non omne opus contemplationis immii- P sponsa ejus quasi compatitur in cypro, consepelitur

iceri Ia?titiae potest. Opera exterioris sollicitudinis, in nardo, et in croco conresurgit. Quid ergo con-
et usus contemplationis confici simul non possunt, scquens est, nisi ut coascendat iu fislula ? Si enim
unam sponso, sursum sunt quaerere
nec in coagulari qualilatem. Quos ergo fru- conresurrexit quae
ctiis li.fc confeclio recipit? Illos plane quos Apo- debet, quae sursum sunt sapere, ubi sponsus ejus
stoluscniimcrat : Fructui autem Spiritus, gaudium, est in dextera Dci sedens {Coloss. m, 1, 2). Fistula

, patientia, longanimiias, fides, mansuetudo, et cinnamomum. Fistula exsurgit in altum, cinna-

modestia, continentia, castitas (Galat. v, 22, 2:5). momum parum quidem excedit a terra. In fistula

Ili fructus cum oleo contemplationis convcniunt, alluin cornit, scd in cinnamonnmi alluiii nou sapit.

ei nuasi in imam cocunt naturam. Sed et illud --e- llla asoendii, illud condescendit. Fistula est quando
men huic confcctioni maxime convcnit, de quo le- sponsa cxcedit Deo : cinnamomum, quando con-
gitur : Semen est verbum Dei (Luc. vin, il). Deni- tempcrans est nobis. Elsi se contempcral, totum
tamen spirituale quod profert. Ciimanioinum
que et scmen cypri, cum manna similitudincm est
 ;

101 GILLERRRTl ARBATI 192

enim cum frangilur, visihilo spiramontum omittif. davit, nec fidecandidum fecit ideo non sunt Li- :

A
Quando frangitur, nisi cum apnrilur, cum nxponi- bani ligna. Omne quod non est ex fide, peccatum
tur ? Sic cnim Jesus cum acccpit panem, fregit nt est (Rom. xiv, 23) quomodo non multo magis quod
:

dedit (Mare. xiv, 22). Tunc ergo doctor contompo- esl contra tidom? Non sunt ligna Libani, quffi fidei

rans sc ipsum quasi frangit, cum sc cceperit ape- non irrigat puritas. Steriles sunt virtutes, quae non
riro ; cum eviscorare illa quae intus de supcrnis Ia- fecunrlantur per fidom : sed et ipsa tides sine virtu-
tent sccrcta : cum memoriam abundantiae suavitatis tibus mortua ost. Candorem ejus nulla incontinen-
cructat. IIoc ost quod cinnamomum fractum visi- tiae fcodat putredo. In ecclosiaslicis lignis utraque
bilc dicitur spiramontum emittore. Quare spiramon- obviant sibi, forma fidei, et operis fortitudo. Talis
tum, ct quare visibilc ? Spiramentum, quia spiri- cedrus nostro plantatur in Libano. Hic est, et alibi

tualia sunt quae dicit : visibile, quia manifeste do- non est puritas fidoi ct perpetua et quasi incorru-
cet. Qui cnim de sublimibus ad ludicra et vanas pta pcrseverantia virtutis.
fabulationes prolabitur, non condescendit, sed ca- 7. Hic enim emittitur myrrha et aloe cum omnibus
dit. Fracte quidcm loquitur, scd spiramentum suave primis unguentis. Hae species ea etiam quae per se
non emittit. Quasi fistula quae crescit in aquis, ita corruptibilia sunt, a corruptione illaesa servare no-
inter orationum lacrymas exsurgis in altum. Pul scuntur. Quid enim haec post ligna Libani unguonta
chra ascensio : sed vide ut dcscensus cinnamomo B produceret, si nihil in eis esset distantue? Nam elsi

sit similis. Cum te ab asccnsu illo et excessu aliqua videntur similia, dislinctionem tamen recipiunt. Illa

rationabilis causa revocat et restringit, esto velut onim, id est Libani ligna, incorruptibilitatem m se

cinnamomum. Colloquia tua, conversatio communis hahent : ista, id est myrrha et aloe, non habcntibus
gratiam spirent. Et si de volunlate tua et proposito exhibent. Illa imputribilia sunt, ista imputribilitatem
aliquolies retlecleris, ad senioris arbitrium reflexa conferunt. Bonum ergo lignum, et vere plantatum
et quasi fracla sit voluntas : non murmur resonet, in paradiso Domini, in monte illo egregio, in monte
non querimonia. Esto cinnamomum omitte spira- : Libano quod ipsum se continet ne per illicita
ct

mcntum graliae, non responsum injuriae. Ideo con- defluat, et sermonis sui myrrha a tali fluxu alios
fractum visibile spiramentum cmittit, eo quod vir- reddit immunes; cujus corpus quasi cedrinum est,
tus humilitatis in infirmitate vexationis, et velut et a labiis myrrha distill at. Myrrha, inquam, et aloe
fraclionis, proficit et probatur. Et spiramentum, ct cum omnibus primis unguentis. Fossumus quidem et
visibile dicitur. Spiramentum ,
quia tranquillitas haec ad quatuor cardinales virtutes interpretando
servatur in corde : visibile, quia rclucet in facie. detlectere, si intelligamus in cedro forlitudinem ; in

6. His annectit et omnia liama Libani. Et vide Libano, fidem, quae ipsam prudentiam informat; in

quod nulla nisi Libani ligna ponit, nec aliqua qua3 C myrrha, temperantiam, continentiam et justitiam
sunt Libani praetermittit. Cum omnibus, inquil, li- in aloe, puritatem. Nam hujus arboris gummi dici-
gnis Libani. Ligna Libani et imputribilitatem ha- tur stomachum purgare. Per myrrham ergo exte-
bcnt, quia cedrina sunt; ct puritatem, co quod sunt riora constricta sunt, per aloe interiora in hypo-
Libani. Sola Ecclcsiae ligna sunt, quae habent my- crisi ficta non sunt. Habes jam in his haec quatuor
stcrium fidci in conscientia pura, et quamdam quasi oxpressa. Primo constantiam, ne ad tempus credas,
imputribilitatem continentiae : sola ejus ligna et pu- el in tcmpore tentationis recedas. Doinde pruden-
ritatem ct pcrpetuitatem habent. Bonum plane li- tiam, ut sit rationabile obsequium tuum. Sic myr-

gnum vir ecclesiasticus , in quo concurrent nt rha mortiticandae carnis sequetur, cum habueris zc-
obviant sibi fiit fortitudo disciplinae, et dccor fi- lum secundum scientiam. Quarto loco aloe, cum
dci. Fortitudo et dccor indumentum ejus (Prov. ipsum cor offerlur et adoletur ut simul sit et in :

xxxi, 25). Eruperunt hisdiebus ligna quaedam, quae myrrha mortificatio caruis, et in aloe emundatio
non planlavit Pater Ccelestis, ligna qu83 non sunt conscientia^ ab operibus mnrtuis, ad sorvien.dum
plantata in Lib:ino nostro. Fortitudinem praeten- Deo simus servieules ad oculum, nec
vivenli; ne
dunl opcris, injuriarum insensibilitatem, parcimo- quasi hominibus placentes, sed magis Deo. Nonne
niae tolerantiam. Cedrina videntur : sed Lihani non Q beata vere sponsa, cui tot blandimenta dicuotur?
sunl, ([uia immunda cst eorum mens et conscien- Multum immissum cst ei, quae tot cmiltit munora
tia. enim nihil est mundum (Tit. i, 15).
Infidelibus grata dilectio. Nam iu his oninibus ipse gloriatur
Forliludo quidem quao oslentatur et viroscit in con- et sponsic suae applaudit muneriluis Jesus Chri-
versalione, in confessione putrescit, Quod ibi qua- stus, qui vivit et regoat per omoia s.-vcula sa?culo-
si fulgct, hic fetct. In operc quidem videtur pietas, rum. Amcn.
in inlorrogatione infidclitas patot. Fortitudo lapidis, SERMO XXXVII.
fortitudo corum, ct caro aenea est. Scilic' t non de- Fons hortorum, puteus aquarum vivcntium, etc.
goncrant a patrc suo, de (pio in Job scribitur : ///- {C.iint. iv, 15.)

duratum estcorejusquasi lapis, stringitur tanquam i . Fonshortorum,puteusaquarum viventiun

malleatoris incus (Job. xli, 15). Male fortes sunt, [hiiuil impetu deldbano. Iu capituli priocipio istius
non pro tidc, sed contra tidem. Non enim emollivil fons dicta est sponsa : et nunc in tino, fontis eaiq
Omnipotens cor eorum, non emollivit, non emun- unpariit vocabulo dilectus suus. Ab ubertate in-
193 l.N CANTlC.v SEIi.MO X.XXVH. 11) '.

choat, et in senecta uberi nmlliplicatur : ori^ini a sponsoo dedeceat ; nullus sithie liortusolerum, quia

tinis respomlet. Mult;e sunt emissiones ejus, olera horbarum cito decident (Psal. xxxvi, 2). Qui
ipsa emissionibus non exhauritur. Non arescit mo- enim,wq\iit,infirmusestt olus manducet (Rom. xiv,
ra, non exsiccatur emanatione. Iu initiobujus capi- 2). Yos autcm oleribus nou indigetis quasi infirmi.

tuli dicitur fons tignaius l

Cant. iv, 12 1 ; hic innuilur Quod enim intirmum est in vobis, fortius est saicu-

non exsiceatus. lSI Ibi qualcs sint emissiooes laribus. Illorum intirmilas quiescit in licitis ; ad
cjus, liic quam sint iudefess;e docetur. Copiosi ex perfecta vestra laborat. Illorum inlirmitas est uli

hoc fonte rivuli graliaruin ciuanant, el semper ta- concessis ; vestra quidem,
perfcclum subsi- citra

men fons manet. Ab eo in quo iuchoat non se co- stcre.Quid est in vobis esse intirmum. nisi non
hibet : ideo liic et ibi lbus dicitur. Sed et jam vide esse perfeclum? quid est in vobis esse inlirmum,

quo in loco ejus aqiue tluunt : ubi, nisi in hortis ? nisi, summum non apprehendere ? Et quid forte,

Fons enim est hortorum, et delicate tluit, qui non nisi ut apprehendatis, contendcrc ? ldeo intirmum
al) liortis egreditur, qui non lavat, sed rigat : cujus nostrum fortius est soecularibus ; ct, ut sic dicam,
in hoc omnis usus est, non ut auferat foeditatem, melior est intirmitas monachi, quam srecularis
sed ut fecundilatem aflerat. Bonus quidem fonlis bcnefaciens. Opcra quce pcnes nos putantur infirma,
usus mundare, sed melior fccundare. llle abluit in- n (luanli crederentur, si ab ipsis tieri viderenlur?Per
quinamenta : lste quasi alluvione quadam, gratia- fectorum solidus cibus est : quolquot lamen in nobis
rum comportai augmeuta. Ille germina lota reddit : lmperfecti sunt, csumolerum dedignanlur. Qua) sye-

hic laetae. llle patens est in ablutionem peccatoris et cularibus licent intirmis, nostris nec exhibentur, nee
meustruaUe : hic signalus est in deliciis sponste. ipsi cxigunt. Apud nos perfecta professio quamvisin-
Tota pulckra es, amica mea,ct macula non est in te tirma explelio. PerfecUeplantationes, sedincremenla
(Ibid. ~). ldco nounisi fons hortorum dicitur, fons iniirma. Irrigandee sunt ut crescant, sed spirituali-
dcliciarum. bus aquis. Paulus bene novit quibus aquis quemli-
Denique quam varius et muliiplex est cude-
2. bet horlum irriget. Conjugatis copula) maritalis
stium deliciaruin modus, tantus vidclur et numerus usum dispensat (1 Cor. vn, 5, 6;, consolalur pusil-
horlorum. In aho rubent rosae, in alio candent lilia, lanimes, suscipit intirmos (/ Tkess. v, 14;, carna-
coloremque tlorcs violao purpureum reddunt. Tot libus potum lac prsebet (7 Cor. m, 2), sapienliam
horli sunt, quot virlutum plautaliones simul colle- loquilur spirilualibus qui dijudicant omnia, sapieu-
ctse : ubi tantum tlos unus est, quis ibi hortum esse tiam autem non hujus soeculi, sed quye ex Deo est,

deiinial ? Sic uec una castilalis plantatio, sed ncc sapientiam absconditam in mysterio. Et si quis
una juslitioe horti potest integritatem explere. Salo- ahus loquitur decorem domus Domini, locum ha-
mon qui delicatus et tenellus dictus est (Prou. iv, bitationis gloria? gaudium
ejus, thalami delicias,

3), ipse sibi fecit hortos et pomaria, et consevit ea quo gaudet sponsus super sponsam, et quo vicissim
cuncli generis arboribus. Non, Arbore consevi, ipsa gaudens gaudetinDomino plane I &5 hic non ;

inquit , sed, arboribus : nec, Unius generis ; sed, horlum olerum irrigare talibus debet aquis. Ani-
cuxeti tjeneris. Exstruxi, inquit, miki piscinWsaqua- malis enim homo non percipit ea qua; sunt spiritus
rum. ut irriijarem siluam lignorum germinantium Dei (I Cor. n, 6, 7, 15, 14). Kt oninino quisquis
i / .. le. ii, 5, 6;. Dives quidem in deliciis, qui non spiritualia vel agenda pracipit, vei intelligenda
rnra ligna, ct quce praj paucitale numerari ct scribi proponit, nonne tibi videtur aromaticis in liorlis

possent, sed intcgram possedit silvam, silvam li- quasi fons purus manare ? Et bene purus, cui non
gnoruin germinantium. In horto quippe sapientia; cst necesse propter auditorum peifeclionem, tiui in
niliil slerde, nil non gcrminans. Sic et sponsa plu- horlis auscultant, nisi de spiritualis viUe puritate
r.es habct horlos, et cuncti generis virtutum copiosc disputare, et quasi paradisi incolis de paradisi pro-
virgullis est consita. Et in sequentibus sponsoe spon- pinare lluentis.
sus applaudit dicens : Quai habitas in kortis, amici 4. Juxta hunc sensum, hortum auditores intel-
auscultant te : fac me audire voccm tuam (Cant. lige, fontem doctores. Sed si fons sunt, quomodo
viu, 13). Jure omnino. Quid enim nisi dulceauscul- puteus ? Nostis enim quantum inler se distenl hi
tarc illi, quoe in horlis moratur, cl de hortis loqui- no:i fontes et putei. Puteus infoditur, fous gratis
tur? Non auditur foris vox ejus, ncc extra hortum : lluit. In illo aqua? recondila) suut, in islo quasi
ideo amicus esl qui ln hortis commoratur cum ea. proposilae, et se ipsas oflerentes uhro. Magna eslin
iNcc tam in horlis est quam horlus ipse. Ipsa hor- istis dilferentia, nec possunt utraque in alterutria

lus, ct ipse fons, hujus hortos doctriua; sua) lluen- inveniri. Non polesl vel fons pulei, vel putcus fontis
tis irrigans. Felix sponsa, qua? non habet nisi hor- propria et domestica vindicare sibi : ulerque nalur;c
tos inigare. sua; continetur lirnitibus. Corporalia ct terrena an-
3. An non in hoc irequenti conventu tot horti, gusla sunt, spiritualcs abundant diviliae. Ad spiri-
quot animi ? Propter unanimilatem hortus unus : tualia si refcramus ista, iu eoJem erit invenire fon-

propter dilferentes gralias horli plures. Ulinam in lein et puteum, cl altcrutra ab inviccm propria
liis liorlis nulla radix amaritudinis sursum gcrmi- communicari. Communiccmus crgo h;ec, si vultis,

net, nullum sii lignum iuutile, uullum quod hortum invicem propria, cl in eodem assigucmus utraquc,
105 GILLEBERTI ABRATIS 196

Accipiamus in fonte surficientiam doclrime ; in pu- * C. Fsaac post Calumniae puleum, post puteum ini

teo, secretum : m illo abundantiam ; in isto, alta miciliarum, post hos, inquam, duos puteos reliclos,
mysteria. Et quidem bonus doctor, qui quasi dc duos 1'£<J puteos effodit ;.puteum Latitudinis, et
quodam alto puleo, ita de abdito sapienliae llie- puteum Salietatis (Qen. xwi, 20, 21, 22, 23). In illo

sauro copiose profert nova el vetcra. Puleus est, Coepit non rixari cum vitiis in , isto coepit fructu deli-

quia quae Dei sunt, nemo novit nisi Spiritus Dei. ciari virtulis. Noluit cum Pliilistaeis puteum habere
Spirilus enim omnia scrulatur, etiam profunda communem,qui interprelanlur potione Cadentes. Pu-
Dci (/ Cor. ii, 11, 10) : et quasi fons quidam pro- teos inimicitiarum et calumniae reliquit Philistseis.
ducit in medium, et virlutum hortos irriguos red- Gorruunt plane, qui bibunt de erroris et schismatis

dit. Habetis ergo in putco occultationem, in fonte puteo. Tales puteos fodiunt auctores, bibunt audi-
copiam : profusionem in fonte, sensuum profun-
et tores. Sic infodit Arius, sic Donatus. Alter fidei ca-
ditatem in puteo. Puteus altus est, sed non indigot lumniam induxit. Alter fraternitatis copulam in

hauritorio : fons est, el gralis tluit. Qui sitit, veniat, parles diduxit. IUe Trinitatis aequalitatem ha-re-
et bibat de aquis sponsa 1
, dc aquis Bersabee, ut tica detinitione
distinxit gradibus iste Ecclfii ;

novus ex ea Salomon nascatur. Et Bersabce Puteus unitatem sua praesumptione distraxit partibus. Da-
septimus interpretalur : id est puteus quietis, pu- n than et Abiron puteos calumniae foderunt adversus
teus sapientiae Nam sapienlise in spiritualium cala- Moysen et Aaron, et inciderunt in foveam ipsi quam
logo munerum ascendenti sursum scptima oocurrit. fecerunt, quos terra vivos absorbuit (Num. xvi, 1-
5. Sicut et puteus sapicntiae, ita et fons sapientice 33j : potione quam ipsi foderunt, praeeipitati sunt,
legitur (Eccli. I, 5). Et forte in his duobus gemi- nomen Philislaeorum interpretantes eventu. Bonus
nus ejus modus exprimitur : unus qui tit per in- autcm puteus, de cujus aquis qui biberit, exallabit
vestigationem, alter qui lit per inspirationem. Fonlis caput, non potione cadet. Quasi foveam fodit, qui
aquae ullro prorumpunt : in puteo vero lerrae per- acumine Scripturae soliditatcm pene-
lerreni sensus
rumpilur moles, et soliditas penetratur, ut ad scindit hortulum Ecclesiae, quod-
trat, el violenter

aquam vivain pertingas. Utraque alteri nccessaria dam incognitum dogma producens, et obscura
est, et industria gratiae, et gratia industriae, et vica- mysteria. Sed et qui subtili scrutinio et dolosa ma-
riam opem sibi communicant. ln vanum enim labo- chinatione fratcrnce charitatis \'al. unanimitatis) so-
rat qui puteum fodit, si non ipse fons vilse gratis lida pcrforat, et discordiae venam aperit ;
qui se
aftluat. Sed et tibi gratis foderis puteum, et rece- conspirationum claudit et signat in puteo, non ac-
ptaculum aquarum praeparaveris, si fuerit neglecius quiescens egredi,sedmagis ac magis ingrediens in in-
puteus tuus et silu squalens, non descendent in teriora schismatis, et ejus effodiens abyssum : Phili-
illum aquae vivae, non tluent impetu de Libano. staeorum est hic puleus ; nihil tibi sit commune cum
Aquae quae descendunt de Libano nesciunt colligi illo. Sensim primo et secreto crescunt, etdeterrenae
nisi in puleum candidum et aquae quae cum impetu ; et brutae mentis erumpunt visceribus, donec postea
tluunt, volunt puteum habere capacem. Altum et cum impetu tluant : sed non fluunt de Libano. Non
capacem efticies cordis tui puteum, si curas terre- hae aqute fideles sunt, non aquae vivae. Non potest
nas egeras si locum efticias in animo tuo laetitiae
; sibi constare discordia, non potest inter parientes
spirituali; si os tuum aperias ut atlrahas spiritum, schisma perpelua pax servari. Ipsum schisma infi-

el fluant in ventrem tuum flumina aquae vivae. Ad dum est sibi, nequit sibi cohierere diutius, quod
hoc[opus prceparata sunt foramina tua in die nativi- charitatis pcrtentat dissolvere gluiinum. Si quis te
tatis tuce, sicut scripluni estde principeTyri (Ezech. ad hos puteos invitaverit, dirumpe, si potes, puleos
xxvin, 13). Capacitas intelligentiua naturalis, qua in Philislinorum, et aquas pestilentes exsicca : re-
die crealionis tuae prae caeteris animanlibus privile- linque Philistreis puteos suos, puteos inimiciliarum.
giatus es, ingentis receptaculi vicem tenet ad com- 7. Sectare puteos ceelesiium delieiarum, puteos
prehendendas continendasque aquas visionis elviue. aquarum tidelium, et aquarum vivenlium ,
quae
Legimus cnim Viventis et Videnlis puteum (Gen. fluunl iinpelu de Libano. Esto tlos horti. ct borti
xvi, 14). Qui si post peccatum vitiis, vel innatis, non diripiaris
conelu-d, ut : et videbis quomodo tibi

vel superaddilis, ohslrusus videtur, aperiat illum dirumpet Domiuus fontes et torrontes. Conversare
tides, spes in altum inslanler diffodiat, dilatet araor. in horto, si forte et ipse converlaris in puloum, ot
Otium el cxoccupatio cohacrere situ lurpi non sinat. de vonlre tuo tlumina lluant aquse viv;e. CHuenam
Siquidem feriatas mentcs ab anxiis curis volunt sunt aquee vivae, nisi aquse uon deficientes ? Lt qui-
babere fesliva gaudia, et vacationem sibi vindical dcm bonee aquae, baustos quarara sestani desiderii
visio Dei. An non tibi quidam puteus allus vulelur sino defeclu rofrigerat. Ssaculi oblootamonla univer-
ille, in quo reconditi sunt omnos thesauri sapienii;e salitor falsam praeferunl refrigerii speciera, et aaeou-
et scienticc Dei ? an Mariam quasi puleum aqu;o pu- larom concupisoonliam sodaul ad horam : sotl

rissima» inliciaberis, qure conservabat oninia vorba quasi sub ipso ortu statim aroscunt, noc fluunt vona
de Christo, conferons, cordesuo? (Luc. n, 19,51.)
in peronui ;
quasi torrens raptim transeunt, et non ost
Esto ct tu talis puteuspro modulo luo, puteus allus invonire in hoc torreute aquaa vivas. Alio qaodain
et amplus. Isaac fodit in torrente, et aquas vivas inveuit <Gcn.
 ;

197 IN CAHTICA SERMO XXXVIII. l')8

xxvi, 19). Est enim torrens qui suavis videtur, ged a eonsidera puteum, Libannm, impetum, aquas vivas.
salutaris non est, aec sempiternus quidem, sicut Deprehcndes in his (si animo advortas) aquas istas
sacularis ille quem pr.-ediximns Quxus voluptatis. et sorenas esse, et secreias, et vehementes, et non
Et e.-t torrens salutaris qutdem, sed non sernpiter- deficientes. Puteus secrelum designat, sercnitatom
nus si tamen effoderis in eo, aquas vivte reperies.
:
Libanus. In impetu omnis alius axhauritur affectus,
Babemus, inquil Petrus, firmiorempropketicum ser- aqune viv;e ncsciunt cxhauriri. Honus etiam Lihanus
monem, cui benefacitis attendentes, tanquam lu- titles, co quod fide corda mundontur. Ah hoc Lihano
cernir luccnti in caliijinoso loco, doncc illucescat serense inteliigenti;e aqum vivae tluunt; quia nisi
dies, et lueifer oriatur in eordibus vestris (II Petr. credideritis, non intelligetis (IsaL LXX). vn, 9, sec.
i, 19), Xou exstinguetur in nocte isla Iucerna : interim Intellcclus aulem bonus, cujus contemplatio manet
enim usus ejus necessarius est. Sed cum dies a^ter- in sacculum s.ieculi. Hie csl vere vivens. Nam vit.i

niL> eloxerit, prophetieae lucerna cessabit doctrinae, reterna haec est ut cognoscamus unum verum Deum,
etlitterarii sermonis exsiccabitur torrens. Sive enim el quem ipse misit Jesum Christum (Joan. \vn, 3).
prophetia; evacuabuntur, ^ive linguae cessabunt, sive Et ipse Christus noster est Lihanus, deleetatiohes
aeientia destruelur; futurse manifestationis respeclu vivas fundens cum impetu in sinum dilectoe. Ipse
turbidus, ut sic dicam, in modum torrcnlis fluit sa- Libanus, et ipse rivus; siquidem ipse est candor
cra? sermo Scripturae, instruens nos per speculum et B lucis aetcrna?, et emanatio sincerissima. Delectahilis
in ;en ;
gmatc. Illius autem, quoe est facie ad laciem, plane pulcus affectus est sponsas, in quem aeterni
visionis / Cor. xni, 8, 12), vera?, purge sunt et pe- candoris radii, ac si quidam de Libano rivuli et col-
rennes aquae. Nou deerunt ilUe tibi, non tu illis. Cum liguntur et effundunlur, ut flores et horlos irrigcnt
mortalilatis hujus transierit torrens, transibunt cum sponsi. Bonus ergo Libanus, iu quem nihil inquina-

morialitate mysteria nubila; et sinevelamine serena tum incurrit : et magnus impetus, qui nullo com-
veriias, propler quam hic torrentem effoderas, hila- pesci obice polest.
riter erumpet. Istic locus est speculo, illic directm 9. Denique illi aqua3 cum impetu fluunt, quem
ilationi. Solet taznen aliquo modo h;ec specu- nec persecutio, nec fames, nec periculum, nec im-
latio locum alienum pervadere : et in loco peregri- ditas, nec gladius, separare potest a charilale Dci.
nationis se viantibus hiariler oslendens, invitat ad Tot credentibus populis objecti sunt ohices seanda-
patriam. Vere quidem festivus, sed furtivus adhuc lorum, tot opposita; moles tormenlorum, et tamen
istiu- 199 aeterni et luminis radius, et fluminis ri- scmper tluunt aqua) de Lihano. Aquae enim populi
vus. Non emicat, non emergit nisi in hortis, et in sunt (Apoc. xvn, 15). Magni obices, sed major im-
hortis aromaticis. altiludo divitiarum sapienti.-e et petus. Si coneris compescere, plus increscit, et per-
scientia3 Dei, quam similis es puteo Non potes ! P rumpit obstantia. Repulsus exsurgit in cumulum, et
exhauriri aquas vivas effundis et aquas salubres et impedimcnto lucra conquirens, se diffundit uberius.
uberes. Puro amori etiam ipsi obices cooperanlur inbonum,
8. Quis dahit horlulo meo has aquas, et cordi meo et incrementa capit vexata virtus injuriis. Nonne me
hunc puteum deliciarum? Ab occultis meis munda silenle ista possunt percutere conscientias eorum
vu\ Domine, et ab alienis parce servo tuo (Psat. quorum amor incertis et locis et horis tluit; qui
xvni, Fac me Libanum asperge me, et
13, 14), : quidem ad tempus diligunt, et in temporc tribula-
mundabor; lava me,et super nivem dealbabor(Psal. lionis recedunt ? (Juid dico trihulationis? Etiam exi-
l, 9). Etnunda me a delicto maximo, et erunt ut gu;e et dubke tenlationis nunquam molem, sed ohi-
complaceant elofjuia oris mei, et meditatio cordis ccm passi, facile compescunlur, et retlexo proposito
wui in conspectu luo scmper (Psal. xvrn, 14, 15). impetu irrcvocahili ad s.necularia ruunt. Si inclama-
Fac me Libanum, ut has libi semper aquas elfundam. veris juxta prophctam State, state (Nahum n, 8)
,

Erunl.\T\([n\i,utcomplaccant.(hi\dGs,lcomplaceant, non est qui reverlatur. Nulla illos pcrsuasio revocat,

ni>i ut utraque placeant, et utriquc placeant '( Cui non persecutio pia magistri non infelicilas, quas,

Btrique, nisi mihi et tibi?Qu» utraque, nisi eloquia freipientcr et fere scmper est in viis eorum. Fluunl,
laudis, et meditatio cordis?Aqu;i- istae viventes sunt, et ruunt et corruunt, ut hibant in via de torrente
quia semper complacent, semper lluunt sed non : D voluptatis, qua) non exaltahit, sed comjuassihit in
tlmmt nisi de Lihano, nec lenle quidem, sed cum terra capita corum. Beati quidem immaculali in via,
impetii. Magnus impetus violenti sensus amoris :
qui amhulant in lege charitatis, qui amhulanl in im-
dulees tamen, non ditticilcs aditus hahel. Matrnus petu uhicumque fucrit impclus spiritus, et non re-
lmpelus ejus, quia usquc ad afleclum pertingit elli- vertunlur, nec aliquo separantur ohstaculo a chari-
caciter, et exhaurit suaviter. Magnus impctus ejus, tale Dei, qua; est in Christo Jesu Domino nostro,
cujus vehementiae resistere potest Cum impetu,
nil : <jui vivit cl rcgnat per omnia sa-cula sa^culorum.
inquit, de Libano. Expressit causam redundanli;e, Amcn.
nomine Libani. Mundilia locus esl redundantis la?ti- 1»H SERMO XXXVIII.
tin', aquas sapientiae salutaris effundit de candido
ct :
Surge, aquilo;et veni, auster,per/la hortum mcum.
prorumpunt, et candidius reddunt.Congere in unum, (Cant. iv, 16.)
ct quasi in accrvum accumula delicias istas. Vide et 1. Affectiones dulccs ct sanche sunt sponsa aro-
 ; '

i
(
jy GlLLEBERTl AliRATlS 200

mata. Nam ipsa cst liortus. Austro flante ista fluunt ^ donum gratiae ad propriae inilcctunt effeclum indu
in delicias sponsi, sed aquilonis haec ilerum incle- slriai.Quid impensa desuper vobis beneficia impro-
mcnlia sislil. Frigidus est cnim ventus aquilo, el ad peratis nobis? An quia clcmcntiu; divina; circa vos
ilatum ejus aromala congelantur. Quandiu, Domine, oculus bonus est, ideo vester erga nos nequam est?
adversitatis aquilo regiones nostras premet ? quan- Cur vos divina beneficia paraliores reddunt ad de-
diu incumbct hortulis noslris ? quandiu, Jesu bone, rogandum, quam ad erogandum ?
conslringct aromata nosli a rigor aquilonis ? Parce, 3. Vides, Domine, quol ex partibus aquilonis nos

Domine, parce ab aquilone sponsa; tuae. Diu est quod flabramolestant undique perflanl incommoda, mur-
;

urgel, quod premit, quod incubat spiritus hic durus mura, probra. Inter hujusmodi dolores distractus
et vehemens. Cumulata nos undique premit adversi- et constrictus animus, austri lenia nescit flabra re-
tas. Dic ei, Domine, ul surgat, ul cedat, ut sinal lo- cipere. Exsurge, Domine, non prsevaleat aquilo
cum esse respirandi. Infortunii paupertas slerilis satis est quod jam diu insurrexit, quod incubuit :

est, et graves undiquc parlurit casus. Res infirmae dic ut surgat, ut disceJat, ul cedat austro. Suecensa
facile laeduntur, et infelicitatis abyssus aliam invocat jam pridem est oila a tacie aquilonis (Jerein. l, 13),
invoce calaraclarum tuarum (Psal. xli, 8). Occulte sed lu, Domine, austrum emitle, qui laciat medium
adversum nos vocas adversa et quomodo si dicas ; fornacis hujus quasi venlum roris flantem. Non au-
aquiloni, Insurge, prcme, posside. Fumus, inquit B deo continuos austri tlatus rogare, sufficit si vel
Isaias, ab aquilone veniet (Isai. xiv, 31). Nobis au- interpolatione ejus aquilonis malignitas lempcretur.
tem non tam fumus quam fiamma jam imminel olkc Exlendis (sicut in Job lcgimus) aquilonem super va-
succensaea facie aquilonis. Ab aquilone frigus, et ab cuum non ISJD super hortum. Non
(Job. xxvi, 7),
uquilone liamma. lla est, Domine. In durilia manus est in quo superius aunu-
vacuus horlulus sponsse,
tuee adversaris mihi, miserieordiae tuae venas restrin- meratae pianlanlur tot aromaticae species. Et quo-
gis ; ideo exajstuat animus meus, et in medilatione modo quibunt nieditalionis aromata Isela prolluere,
mea exardescel ignis. Gravis iste anxiae sollicitudi- ubi a mcerore libera non sunt siudia, ubi contristat
nis ignis est, et calore ejus aromata non fluunt, sed adversitas, aquilo stringit? Esto, Domine, zelotes,
magis, si qua sinis fluerc , siccantur lluenta : prae- ijemulare sponsam, dic aquiloni ut surgat, et cum
seriim ubi magis magisque adversitatum aperire se austro dimidiet tempora sua. Sic quidem fiet secun-
videtur occasio. dum mullitudinem dolorum meorum in corde meo,
2. Domine dolor meus in conspectu tuo est, et
, si consolationes tuse laetificent animam meam. Vide-
gemilus meus a te non est absconditus. Sollicilu- tis, fratres, qualiter aquilo ad mensuram sui au-
dinis meee ratio nota est tibi : sed mccroris magis strum parturiat : et forle ubi abundavit aquilo, su-
dicere debueram ; sollicitudo enim in mcerorem jam perabundabit et auster. Auster enim et prospere tla-

ccepit tola transire. Ubi consilii non fulget occasio, bil, et quas intulit aquilo compcnsabit injurias. Er-
1

ubi bonae spei se vel umbra non offert, ibi non sol- go surgat aquilo , soeviat quantumlibet, fremat,
licitudinis, scd mceroris sunt partes. Multi gemitus dummodo occasionem ei quasi vim [al. materiam]
mei, et cor meum mcerens. Parvuli petunt panem, prtestet llalibus austri. Nonne libi videntur graves
et non est qui frangat eis (Thren. iv, 4). Deest enim perlulisse aquilonis llatus, quos in Enistola ad He-
qui frangatur, non dico de verbi pane, scd de hoc brajos Palus alloquitur? Magnum, inquit, certamen
quolidiano corporis alimcnto.Non polest tamen ccc- sustinuistis passionum : et inaltcro quidem oppro-
lestis illius panis pinguedine repleri anima niea, briis et tribulationibus spectaculutn facti; in altero
dum quolidiani hujus panis inopia macicin quam- socii taliter conversantium effecti. Nam ei rinctis,

dam mueroris inducit. A voce gemitus istius oblitus inquit, compassi estis. Sed inter tanta aquilonis tla-
sum comcdcre panem illum ccelestem. Durus aqui- bra nullas sibi vices vindicavil auster ? Imo plane.
lo, cxtcrior advcrsitas, sed multo durior mentis an- Denique auJi quod sequitur : Et rapinam, inquit, i

xietas. Allera, fralres, vos urget : me

bonorum vestrorum cum gaudio susccpistis, cogno-
piemit utra-
que. Ego communi atlriHone laboro in vobis et Q scenles vos habcre meliorem ct manentem substan-
,

domestica quadam prae vobis, quia pro vobis. Hinc tiam (llcbr. x, 32-34). Quid?cuin Apostoli irent^a
inlortunii casus, hinc forenses insurgunl calumnia). dcntes a conspectu concilii, quoniam ditjni habiti
Alii submurmuranl, el alii insultant et quod non sunt pro nomine Jcsu contumeliam puti (Act. v, il
:
;

est humanoe industrioe providere ne contingat, im- nonne tibi videlur contra aquilonis graves impetus
properant cuin accidcrit. Quidam irrilant, quidam leniter ipsisauster spirasse?Considera trisiia illa s
irrident, adversam fortunam ad fatuitalcm trahcn- bata sepulturae dominicaB. Nonne velut ad aquilon
tcs. Succcssus bonos quibus exuberanl, sibi inipu- flatum, Apostolorum corda tofidelitate et timiditate
lant, ct quasi aut providenlia', aut mcriti crcJunt, quadam diriguerunt? ELesurgente Domino Cicjul aus-
non muneris esse divini. Abundant, inquit Job, ta- tcr lcnis hortum ejus perllare. Tolis hisdenique qua
bcrnaculapra'donum, ct audaclcr provocant Dcum, draginta diebusin muliisargumcuiisdoniinicicrcsu '-
cum ipse dedcritomniain manuseorum (Job xn, G). rectionis et verilatis tides, et liberlatis tiducia sensim m
Quidam ct prsedones et provocatores sunt, <mi quod incrementa sumpserant. Ipso dic Penteoostes, quan
Dci cst, ipsi tollunt, dum sibi tribuunt; et divince do lactus cst spiritus vchemcns ia canaculo ubi
201 1N CANTICA SKRMO XXXVIII. 202

erant apostoli sedentes, soluta est omnis conge- * reat. Modicmn enim etconsolationis auster succedet,

latae mentis frigiditas, sicul torrens in austro ctsi non inieiiin intercidat. Ubi enim abundavit af-

et deinceps verbi virtutumque protluxerunt aro- tlictio, aliundavit et gralia.

niata. "). Sed quid vobis, fratres, de exleriori disputo

i. Sed numquid idcirco aquilo durus <[uic\ it ? tribulatione ? Alius solet vos aquilo pernrgere. Ab
Nonne niulto vchementius pcrsecutoruin insurrexit hoc vobis Deus aquilone parcil, alios interponens,
procella, et impetus haereticae tempestatis? numquid qui saecularis lumultus et tribulationis impulsus
non aemnlatione quadam tentationis aquilo, austro frequenles excipiant. Exterior vos cura gravis nulla
se opposuit gratice? Quasi solus hortum perflare perstringit, quia de jure nulla contingit nec tamen :

eonatur quodam rigore duri spirilus, aromata re- immunes esse Quos exterior cura non
vos sinit.

Btringere volens ne fluant ; scd tanto latius Uuunt. valet, interior aflicil taedio. Bene cum illis agilur in

Adversitatis et prosperitatis alternis motibus nunc liac parte, quod extcrioribus non palent; sed nihilo-

provocala, nunc pacata sponsa Christi Ecclesia ejus, minus aquiloncm non effugiunt, dum sibi in inte-
aromata virtutum proferrc non destitit vel non de- rioribus non placent. Festiva prius gaudia vertun-

sinit. In persecutione virtus enituit, in pace auctus tur in fastidium, et hilarem mentis faciem tristitia

est numerus. In illa fortes probanlur; in ista foven- B commutat. Felix cui non est haec commutatio. Sed
Quid ergo primitivam Ecclesiam nunc
tur iutirmi. quis tamen est ? quis enim est quem non aliquoties
memoro, cum adhuc, ctsi non tam vehcmentes, fre- el toedium conliciat, et exulceret trislilia ? Denique
qnentes tamen aquilonis impelus sustinct hortus ubi prospero ferebamur navigio, ibi paulo post va-
sponsi ? Alternant circa illum vices auster et aquilo. dosa incurrimus, et secunda ferentibus aura turbo
Gravis impelus hoc tempore Ecclesiam impulit, et adversus erumpit. Etiam ubi non exstat ratio, instat
quidemab aquilone. Nam inde estorigo schismatis : turbatio. Causa non eminet, et ira imminet. Irasci-
inde orilur, et ibi rnoralur; solus illic aquilo pre- tur homo irse quam irralionabiliter patitur, et cujus
mii. Dic ei, Domine, ut surgat, ut discedat. Voca et detestatur motum, nescit exortum. Spiritus hic du-
dic austro : Ycni, perfla hortum meum, ct fluant rus ubi vult spirat : el nescis unde veniat, et forte
aromata illius. Non dico austrum felicitatis et sccu- quo vadat. An magis quo evadat? Nam ex se ad ma-
ritatis terrenae; nam lum talis affectio vadit, scd frequenter evaditadbo-
hic auster frequenter aromata
stringit ct exsiccat : num. Non pertingit quo pergit, sedfacit Deus etiam
sed austrum voca gratiae tuae.

Ei »i ita necesse est, et aquilonem in illum sterilem de tentatione proventum. Quando vull, ipse inducit
hortum mitte, nou obstinationis, sed vexationis aquilonem, quando vult dicit, Aquilo, surge. Et si
aquilonem, ut ipsa vexatio det intelleclum audilui Q interim de ejus moleslia quaereris, scito de tali ma-
ad obediendum. Aquilonis rigore tlagella hortum gisterio et commcmorari et commoneri. Comme-
tuura : hoc quasi verbere excita torporcm cjus, ut moraris ut aquilonis viciniam attendas , commo-
avidius ad austri se lenia spiramina conferat. Tam neris ut rigorcm ejus cffugias. Non subest tibi, dum

partibus quam temporibus auster et aquilo circa in lateribus aquilonis situs es, ejus viciniam fugere :

hortum nostrum vices alternant. Sicut euim nunc sed tamen violenliam evadere potes. Dum hic su-
flal auster, uunc aquilo : ita hic auster, et illic aqui- mus, semper vicinus est. Non est semper violentus :

lo. Aliquoties autem et simul tlant : scd altcr foris, sed postquam gyravimus per aquiloncm, saepe reflec-
et alter inlus. Foris aquilo, et inlus auster : ille fu- timus per meridiem. cum impulsum non
Etiam
rens, ct iste fovens. Fremul aquilo, et tumultuetur sentis, habe suspectam viciniam ejus.
foris : tantummodo liortum inlus non perllel, inlro G. Quando lamen ejus lurbincs cvades, nisi lenis
non penetret, intimam quae cst in Christo, non con- auster vocatus adveniat, et sic expandas adaustrum
stringat cordis laetitiam. Quando, Domine, cx inte- alas tuas, ut in ccelestem plumcscas volalum? Si ta-
gro gelidus ille spiritus quiescet ? quando ent ut men se intermiscere nititur aquilo, et nascentcs in
jam non limeatur a facic frigoris ejus? Fundata novilatc pcnnas gclido rcstringere spiritu, pennas a
est civitas tua, hortus plantatus in latenbus aquilo- volatu, et aromata restringit a fluxu. Stringit, in-
nis. IttO Hic vcntus iu Scripturis dexter vocatur. D quam, non lollit. Vehemens enim taedium et amari-
Ideo Job talem super eo dcponitquerelam : Addex- ludo cordis virlutes ipsas exercet, non evertit. Hic
teram, inquit, Orientis calamitatcs mem illico sur- Lurbo propositum sanctum impellit quidem, non tol-
rexerunl{Job. x\\, 12). Jure venlum illum dextrum lii. Stringit laetitiam, non tollit conslantiam. Tu.'dio
vocavit, qui nihil ei quivit sinistrum inferre : quin afficitur animus, scd non conficitur. Tristatur, scd
Btiam gloriae viro justo comportavit augmentum, obluctatur tristiii;c suae. Non est minus fortissic af-
quando virtus et probata cnituit, et provocata ex- fecla virlus, sed minus felix. Quid illi cum vitio

crcvit. De vicino in hortum luum impingit ; situs cum ([uo rixatur, cui bellum indicit ? Quasi suum
esl cnini in latcribus aquilonis. Effice illum nobis, non esi tastidium, cum quo non contrahit.
foedus
Domine, dextrum ; lempera illum flatibus austri. Molestuiu patitur, non propitiatur illi. Denique non
Cooperatur enim nobis etiam aquilo in bonura tuae ipsc animiis hoc operatur, sed magis aij uilo, in cu-
dilectionis, cliam austro afflante. Sive jussus, sive jus laleribus habital. Ideo dctestatur illud, eo quod
permissus surgere aquilo tribulationis, non nos tcr- adversus virlutem ejus molimina sentit. Qui sentit,

Patrol. CLXXXIV.
 ;

203 CILLEBERTl ABBATIS 204

ipse scit quanto cum laedio illud bonae conversationis a juveni, quiapudDominumde lcgisobscrvatione glo
taedium tolerat, quomodo faslidiL laslidium illud, riatus, evangelic;i; perfeclionis coarctatione propo-
quanta cum amaritudine obluctatur amaritudini illi, sila, tristis absccssil [Matth. xix, 10, 22) ; nisi qupd
amaritudini violentae, qua3 de jugitate exercilii disci- ille tristis abscessit, liic, quamvis trislis, accessit ta-
plinaris invito seingerit. Ad auslrumanimusex volo men. Videte timoris aquilonem flantem sublege :

se vergit ; et ecce aquilo adversanli ct invito se im- idco dc praicipuis electisque aromatibus rara fluxr;-
portune immergit. Durum est sustinere a facie fri- runt in ea. Ideo die I
J
enlecostes, quando Spiritus
goris hujus, et fugere non subest ad votum. Laborat vehemens llavit ab austro, lot hominum millia ve-
animus et disciplinse taedio, et liujus taeclii odio. Mo- ritate, vcrbo, vita spirilualilcr protluxerunt [Aet. n).
lesta est utraque atfectio, et non dulcesccre quod ele- .\on eos rei familiaris cura conslrinxerat de reliquo.
geris,et senlire quod 131 oderis. Moleslum utrum- 2. Libera quidem ab lioc aquilone satis du
que, et propugnare disciplinam, et propulsare dc- corda largius protluunl in contemplatione et chari-
sidiam. latc Dei.;Yt/n accepistis, inquit, spiritum servitutis
7. Quomodo, Jesu bone, lanlam tandiu toleras iterum in timore, sedaccepistis spirilum adoptionis
vexationem dilectae sponsee tuae? Desidiam invitapa- filiorum, inquo clamamus, Abba, Pater(Rom. vm,
tilur, et quasi volunlariam in sc sic puniendo perse- 15). Ille aquilonis spirilus erat, hic austri : ille gra-
quitur. JSgerrime tolerat quod non ad volum in le, B vis, liic gralus. Idco illi, lanquam gravi et ponde-
qui bonum ejus es, soium deliciari valel. Sibi impu- roso prementique dicitur, Surge; liic tanquam lfotus
lat quod suffert invita. Stimuialor ab aquilone venit gratusque invilalur, ut veniat et pertlel hortulum
illi, sed slimulus iste ad prcccs sponsam instigat. sponsi. Ule pcenam habct, hic profluagaudia. nie mi-
Hoc stimulo castigata, ad supplicaliones se confert, nax est, hic blandimenlis dcliciisquc manans. Ro-
quae se prius in amplexus paraverat. Mitiga sponsae gabo,inqpit, Patrem meum, etalium 1'aracletum da-
tuae,Jesu bone, a diebus his malis. Nisi enim adju- bitvobis (Joan.xiv, 16) : hoc est austrum invitare, et

ves eam,habitabit in aquilone anima ejus. Quis enim dicere uL veniat, elpcrllet horlumsuum. Perfla hor-
consurgct adversus aquilonem, nisi tu, Deus, qui tum meum, aromata ejus. Quidam fructus,
et fluent
venis ab auslroVBonum aroma, propositum sanclum nisi pressi coactique, liquorem non fundunt. Fru-

et conscientia pura sed non tluit illi, qui boni istius

: ctus autem qui sunt in horlo tam delicate depicto,
deliciis non fruitur. Veni, Jesu bone, veni ;
perfla pressionem non exspectant cogi nesciunt, sed aus- :

liortum tuum, ut fluant aromata ejus sicut torrens tro perflante tluunt ultro. Iutuemini mundi sapien-

in austro. Ipsa esthortus, esto tu ausler. Te irriganle tiam. Nonne violcnler expressa videlur, el lougo ela-
erit anima ejus sicuthorlus Lrriguus, et le tlante non borala lam exercitio quam sludio ? At in nostrse auc-
deficient ejus aromata, qui vivis et regnas in ssecula C toribus philosophiae, et velox et vehemens sapientiae I

saeculorum. Amen. prorupit abyssus. Vultis velocitatem audire? Cum ste

SERMO XXXIX. ieritis antereges etpraisides, nolite pratmcditari
Surge,aquilo ; et veni,auster ; perfla hortum meum, 1 3£ dabitur cnim vobis in illa hora quid loquaniini.
et fluant aromata illius (Cant. iv, 16).
'

Vullis vchementiam ? Ego, inquit, dabo vobis os et I

1. Exple,Jesu bone, quod jubes, transfer austrum sapientiam, eui non poterunt resistere adversarii
de ccelo, ct induc illum in liorlum tuum, in animam vestri (Matth. x, 18, 19; Lue. xxi. 1 i. lo).Quomodo
sponsae tuae. Hoc flatu leni solve tacdium, solve tri- haec tam subila ct lam serena protluc-rent, nisi hoc
sLitiam ab ejus affeclu. Namutrumque in vitio esl, et auslro aftlante ? Audivistis jam unde venerunt aro-
praefcrt speciem aquilonis : utrumquc mentemligat, mata veritatistam proflua ei parala tempore suo.
et pnepedil a purae protluvio quodam leetitiae. Quid 3. Charitas nonnc et ipsa diffusa cst in eordibus
timor? nonnc el ipsc rigore gelido constringit affe- nostris per Spiritum sanctum qui datns est no-
ctus? Ab alicnis parce, Domine, sponsae luae. Quid bis? (Rom. v, 5.) Multa sunt aromata quse protluunt
magis alicnum ab ea, quam timor qui non est in cha- per Spiritum, nec nisi per Spirilum, gaudium, pax,
ritate, cum ipsa tota sit in charitate ? Illeservilis cst, patienlia, Ionganimitas, bonilas, benignilas, lides,
illa in libertatcm vocata. Vidistis, fralres, hestcrno Q mansucludo, modestia, coutinentia, castitas {GalJ{
sermone virum meticulose incedere, ut institutionis v. 22, 23). Baec non modo provenernnt, sed eiiam
prima subircl elcmcnla quam morante, cl quam
; profluxevunt. Quod profluunt,copiadesignatur quod :

nutaute proposilo disciplinae rudimentis se passus est ad flatum austri, coactio lollitur. Charitafi non po-
insigniri! Et bene nostis, dum adhuc saecularis erat, lest cogi, gratis lluit non necessitate, sed arbitrio
;

quam largos elccmosynaruni rivulos manus ejus fun- fertur, austro lamen Qante. Arbitrii enim quid con-
debant. Quid erat causas, nisi quod mentem ejus in fcrret lihcrtas, si uon aspiraret auster gratise ? Nan
hacparte timoris perslrinxeral aquilo ? Auster scili- eisi arbitrium ubi est, semper liberum est, non ta-i
cel illam ex parte afllavil, sed non perflavit ; idco iiicn liberum ad omnia id es>e damus nec eleeiio-' :

eleemosynarum prompte profudit aromata. Scd abrc- nem, n.x exsecutionem omnium liberam habet. ln
nuniiaiionis pretiosissimus ille aromaticusque liquor eligendo semperesl libertas, sednon est semper ad
post niultos conatus vix tandem ab ejus animo tc- eligendnm. Eligere namque nisi libere non potesl
nuitcr cxprimi potuil. Planc similis eral evangclico scd cst aliqnid, quod non eligere per se potest. Su
 :

205 IN CANTICA SRRMO XXXIX. 20G

juris voluntas est ; libera est cum adesl : sed non lud possc. Mtilta siquidem ad qu.ie naturaliter poten-
esl animusad omnem quam oportet adesse volunta les sumus, non statim illa possumus, ubi connata
tein liber, cumabest. Nec magis sui juris est, quod facultas aui infirmitate praepeditur, aut arte usuque
intensam babeat voluntatem quam babet, oeo quod destituitur. Frequenter ad horam oculus viderc non
babeat voluntatcm bonam. Sedquantumpost lapsum polest, cum tamen nalurali non deficitur potcntia
in liberlate consistit arbitrii, quod vult animus, sem- visus : adcst babitus, et abest usus. Naturaliter po-
per libere vult sed non est liberum ei quodlibel,
: tens est videre, sed actualiter non potest. Sic et na-
etiain quod oportet, velle. Est enim libertas, quae turalis liberia^ arbitrii manet quidem, sed impedita
me voluntate non est, et sinequa non est voluntas peccato : ideoque non valet habere tertiam illam
el est libertas qua?dam, quam non scmper comita- libertatem, quae est in bono, nec sccundam qua) cst
tnr voluntas. Illa est in voluntate ; hoec est in qua- ad bonum Prima manet mutata quidem, non immi-
dam volendi facultate. Illa est in ipsa ; haec quasi nuta reliquae nec manere dicendae sunt. Non cnim
:

ad ipsam. Istam possumus, et illam cogimus. Et vi- post peccatum, liberum nobis reliuquitur bonum
sus quaedam est videndi virtus in oculo, et visus ni- velle; ideo nec residua libertas est, quse consistit in
liilominus quaedam passio in videndo. Sic et in bona voluntate sed pergratiamhaecultimainspiratur,
:

animo dicitur intellectus et potentia naturalis ad in- et secunda reparatur, ct prima naturaliter creatur.
B
telligendum, et usus polenriae. In arbitrio similiter 5. Dicta lioec sint de libertate, qua bonum volu-
li.ve occurrit distinclio, ut uno sub nomine et apti- mus, quoniam est ex gratia. Sed est alia libertas
tudo inlelligatur et actus. Utrobique arbitrii libertas nihilominus per gratiam, qua non modo bene volu-
est, et ad arbitrandum, et in arbitrando : et cum in mus, sed bonumipsum affectuose. Illa libertas sem-

malo semper serva est. Illa quidem eo ipso serva,

est, per in volunlate non sic. Semper enim li-
est, ista

quo intirma, tam ad bonum quam contra malum. bere volumus, affectuose non semper. Affectus ad
Libera esl voluntas mala eo ipso quod voluntas sed : libertatem non spectant arbitrii. Nec tamen plane
servilis eo ipso quod mala. Omnis enim qui facit pecca- Hbera est bona; voluntatis libertas, si affectuosa non
tum,servus cst peccati(/oa». vni. 34;Peccatum enim fuerit; sed cum auster afilavent, statim aftectiones
quem occupat, stringil et ligat : captivat dum co^it. aromaticaa tluent. Non premuntur ut exprimantur;
4. Sed tu, Uomine, convertc captivitatem noslram libere fiuunt. Voluntatem sanctam frcquenter taedium
sicut torrens in austro (Psal. cxxv, 4). Emitte spiri- quoddam et tristitia comitatur ; sed affectiones dul-
tum tuum, et renovabitur antiqua libertas renovabi- : ces cum illis iter non habent. Aromaticse sunt odo-
lur, inquam,non recreabilur. Nam etsi obliterata est, ratu, et lactu pariter grataa : dulciter sentiuntur, et
ablatatamennonest.Manetquaecreataest, sedmovcre C dulciter recoluntur, dulciler fluunt, et dulcitcr pro-
se nequit ad quod est data vivit, non viget. Sic et in
; tluunt. Sibi fluunt, et aliis protluunt. Aromatici
phreneticis non minuiturinnatarationalitas, sed insic utrique sunt intus affectus; et foris affatus. Ad ista
affectisnullusejusmolusexistere valet. Cum fuerit cu- potest aspirare libertas arbitrii sed de arbitri iliber-
rata gravis passio, non redditur, sed resuscitaturcon- tate non pendent. Sicut affectiones malae contra bo-
sopita ratio. Sic et concreta homini libertas arbitrii, nam voluntatcm saepe sunt, sic bon?e, cum adsunt,
non est penitus vel ex parte ablata, sed peccato li- etsi cum ipsa sunt, ex ea tamen non sunt : libera
gata : eadem cst quaj facta est ; sed est alitcr affecta. est sine istis, et quasi liberalis redditur ex istis.

Et,utsic dicam, est libertas conditionis, est libertas Voluntatem ipsam liberiorem efficiunt, sed ex ejus
dispositionis, est libertas affectionis. Prima naturao non tluunt. Fluunt autem cum auster pcr-
libcrtate
est, et ideo semper bona est ; sed nisi sanata fuerit, tlaverit. dulcis auster et vero optabilis, cujus spi-
nec secunda erit ad bonum, nec tertia in bono. Pri- ritu hiemalis rigoris horrida solvilur facics, ct ju-
ma in naturali aptitudiue consistit secunda, ; in ha- cunda: novitatis verna temperiesarridct in hortis, et
bitu bene vel male constituta: mentis tertia, ; in usu. nova temperies, et autumnalis ubcrtas ! Nam in
Ideo nisi fuerit aptitudo naturalis adjuta per gratiam, tluxu aromatum, fructuum signatur maturitas. Ecce
nec habitus, nec actus voluntalis ad virlutem spee- Q quam bonum, et quam jucundum in cubilibus ct in

tabit. Invalida est arbitrii libertas : propterea ubi hortis aromatum aurain hanc exspectare tam dul-
arbitrium succumbit, afflet auster, et i-tatim aro- cem, rcnovantem et recreantem fructus Spiritus,
mata tluent. Non habel generosam hanc libertatem piofundentem aromata, spargentcm odores Mitte, !

et vere liberam, quae est ad bonum et in bono, nisi Domine, hunc Spinlum nobis, qui post aquilonis
Spirilus liberaverit. Idcirco, Domine, emilte Spiri- horrorem horlulum noslrum nova facie vestiat, lu-
tum tuum, ut confcrat et possc et velle pcr gratiam, ctum nostrum vertat iu gaudium. Aut si quid boni
quiprimo possibilitatem ad utrumque contulit, dum si^niticat aquilo, illum cum auslro simul invita.
naturam hominis condidit. Tres supra enumeraviinus, Jungant officia, el partes suas assequatur uterque.
libertates. In tertia velle quidem adest, in secunda Aquilo stringat, auster resolvat. Stringat illc lasci-

subest, in prima consideratur ad duas reliquas po- viain, hic animum in gaudia protlua laxet. Ille con-
tentia naturalis. Lrgo prima vocelur potcntia se- ;
tmentiam pneslet, iste conscientiam cxhilaret. Ille

cunda, potestas ; lertia, volunlas. Non videtur idem, contineat, ei isterepleat. Factussum, inquit, sicut

naturalem potentiam ad aliquid habere, el llJfcil- uterirt pruiua, cljuslificalionestuas nonsumoblitus

 1 .

207 GILLEBERTI ABBATIS 208

PsaL cxvm, 83). Bonus uter sic congelatus et in- « non sint. Frequenter poma quse genere bona sunt
T ._*.__ _4* — -_..,_,...-_..-.
*
_— — vw> n ...--_*.- .-.,..-.( nl>_n>_f-_t-~- _-_-__<
r "1 * _ __

lusus. Foris continenliae pruina, intus replelio justi-

______ ' * _. * _L i

temporc
.

nondum
_. _ _-^

grala sunt,
. . . I . . . _» _ _-. t- _-i _-
sed immaturitate sola _ »-i_-_ •-*-_

tiae. Bene uterque ilat, quando exteriora gclido quo- displiccnt. Felix hortus cujus omnes fructus et natura

dam continentiae spiritu rigent, et interiora riganlur boni sunl, et tcmpore congrui.Neutrum deesse novit
profluis gaudiis. pomis suis sponsa, ad quorum comestionem dilectum
(i. Et ul auslri tlalum ad interiora deflectas Per- provocat Veniat dilectusmeus in hortum suum,ut co-
.

fla, inquit. Qui perflat, in intimis flat, et impenetra- medat fructumpomorum suorum. Videquam morose
bile niliil est illi : spiritus isle sublilis est, aculus, et modeste, et post multa pnoconia facta sit hsec in-

et mobilis, perflans non inllans. Scientia inilat (/ vitalio. Non enim pr_esun.it haec dilectum invitare,
Cor. vin, 1) : charitas perflat. Charitas interior est non sitit delicias, donec delicate satis se novit de-
quam scientia, et ad secretiora pertingit. Omnia in- scriptam. Quid enim ? putatisne Jesum delectabilem
teriora perflat Spiritus, qui scrulatur etiam profunda illum adventum praesentiee suae illis indulgere, qui
Dei. Ubi perflaverit, et quasi pcrtlaverit ista; ibi prtedictis non sunt pr_editi dotibus, nec Iaudibus
scientiarum aromata utiliter fluunl, medilationes, digni? Temerariaepraesumplionis puta, si,prius quam
oraliones, suspiria, singultus, lacrymae, ipsa collo aptus sis ad contemplationis usum, Jesum invitas.

quia. Omnia velut aromata de charitale n Tu illum ad deliciandum tecum sollicitas, qui forte
iluunl, quae
1 • f\ ^ .......!..
____..__.______ *»«_-_ ') 1 I /-. ». ,-.*-» t \-\ _-_
sordes adhuc delictis ? Hortus tuus sentibus horret
____.
_ • _1 _. .- . 1 .-. i .-_ 4 i * I . .-. 4 t .-i _-* _ l*-. t r. I"

Omnia quae procedunt de ea,

. . \ I . i . . . I i . . . .

ducunl originem.
quasi aromatica sunt, gratia plena. Chara sunt, et et sterilescit, et illuc Jesum invitas? Invita illum, non
copiosa sunt ; aromatica sunt et fluentia sunt. Plena ut jam delectetur, sed ut deleat quod plantavit dex-
suut quae de charitalis plenitudine procedunt. Plena lera tua. Invita illum ut purget primo, postea plan-

sunt, et expressa non sunt, nec torcularis violentiam let. In utroque labor est, sed cum delectatione de-

patiuntur ejus aromata. Torcular in hoc horto non cerpere veniet fructus maturos.
legis exstructum : nam vicem torcularis obtinet au- 2. Veniat, inquit, dilectus meus. Non tanlum
ster. Afllata quam calcata melius fluunt. Gratuita blandilur et applaudit praesenti, sed etiam in absen-
enim, ut diximus, sunt, non exlorla metu, sed spi- tem inardescunt vota ipsius. Falsus amor et simu-
rilu fusa. 134 Sunt qui aquilonem et auslrum ad latorius absentem obliviscitur, praesenti blanditur.

hujus seeculi adversaet prospera trahunt. Etquidem Non sic sponsa, non sic ; sed absentem desiderat,
gemina hac tentatione vexala Ecclesia Dei, bonae praesenle laetatur. Venial, inquit, dileclus meus in

semper affectionis et opinionis abundat aromatibus. hortum suum. Ad me quid auslrum invitat ? Ipse

Ideo his tentationibus perflandum dimittit, eo quod veniat, et sufficit mihi. Ipse ausler est meus, ipse

abundare novit, et inopiam pati. Locus iste latiorem aroma est meum : ipse auster meus, ipse amor
exsecutioncm exoptat : sed in calce haec tantum meus. Deus ab austro venit, et auster venit cum eo.

quasi leviter teligisse sufficiat. Sequens sermo ad Denique ipse plenus est graliae et veritatis. Bene au-
muluas invitationes sponsi et sponsae transibit, si sler meus, qui serenus illustrat, et suavis illabitm
gratiam nobis praestare dignetur Jesus Christus, qui Auster meus est Christus meus, ipse hortumperflat,
vivit et regnat Deus. ipse comedit poma. Veniat dilectus meus in hortum
SERMO XL suum, ut comedat fructum pomorum suorum. Puta-
(7).
lionis tempus jam transiit flores pepererunt fru ;

Veniat dilectus meus in horlum suum, ut comedat

ctus quos parturierunt, liiems abiit recessit ver,
fructumpomorum suorum. Yeniin hortummeum, ;

soror mea sponsa. Messui myrrham meam, etc. ;iMatem jam inclinatum maturior autumnus impel-
(Cantic. v, 1.) lit.Vcniat jam dilectusmeus in hortum suum, ut co-
l.Quam longe, fratres, a conversatione mea sunt medat fructus pomorum suorum. Eccejam veuitple-
verba votorum islorum. Aviditatcm Dominus novit, nitudo temporis; ideo _>_-?..«. dilectusmeusin hortum

sed ausu deslituor. Quidni? non est hortus mihi, suum. Poma praematura sunt;ideo comedat fructum
qualem supra Christus depinxit non sunt poma, : pomorum suorum. Ficulneae prima poma desiderat.
quibus avide vescitur; nou fructus aromatici; non Cum nondum tempus esset iicorum, accessit ad fi-
fons irrigans;non altusputcus aquarum vivenlium :
eum secus viam, verlit folia, et nihil fructus invenit
magis autem in hortum meum asccndit horror spi- (Marc. xi, _3). Ante tempus comedendi, et ante tem-
narum et veprium. Non audeo lc, bone Jcsu, in talem pus fructuum, accessit ad eam mane esuriens. No.

hortum vocare, nisi fortc ut evellas, ct disperdas, et ego liculneam malulinos a prima puerilia fructusfe-
dissipes primo, et plantespostea; et sic tempore con- rentem, fructus primitiarum, fructus gratiae virgina-
gruo de planlalione comedes dexteiw luse. Felix lis. Nec erat haec licus plantata secus viam, sed ir-f

anima qua. te invilarc digna esl ad fructus jam matu- horto, 135 et iu horto concluso, in horlo quen
ros, ad fructus paralos, ct acerbitatis nihil habentcs. circumdat disciplinaemaceria, etarcta cuslodiae sepes
Attiuc uiinam accrbitas sola noslris accusetur in Fecunda plane licus, et pulcherrima inter aliasspecie
:

fruclibus; utinam immaturi sint, dummodo mali Frequenter declinavit ad eam Dominus Jesus, iilu«

forte dicens : Sul> umbra ejus quem desideraceratl

festo S. Laurentii, ut ex cou-
scdi, et fructus ejus dulcis gutturi meo (Cant. n, >
(7) Ilahitus cst iu
textu apparet. 3. Sed utinam fructus quos prctulit servassei
209 IX CANTIGA SERMO XL 210

Dtinara iraproba furis manus non deprnedata csset ror measponsa. Messuimyrrham meam cum aroma-
eam. Nunc autcin optimos fructus tulit, et eos qui tibus meis. Durus est affectus quem non permovent
renasci non possunt. Alii succrcverunt in locum eo- invitationes ct rcinvitationcs ist;e tam dulces. Quid
rum, id est pro virginali continentia, amara poeni- hac vicissitudine gratius? quid mirabilius est hoc
tentia. Quara dulcius illo nativo fructu, quam hoc commercio? adrairabile commercium! Dilectus
subsecutivo, et te et dilectum cibabas ? V;e miserae Dei Patris, gloria c^rli, Angelorum deliciae, ad hor-
tibi ! quando veniet dilectus tuus, quae tibi mens, tulos nostros invitari se permitlit, et ad suos reinvi-

quae facies, quis vultus erit ? Quo te vertos prae tare non praetermittit Et qui noster est hortus, ve-
pudore, quae pudicitise fructus perdidisti ? quo te Non enim ait, Veniat dilectus
rius dicitur ipsius.

vertcs : cum acecdrt, cum vertetfolia tua, etsolitos meus hortum meum; sed, in hortum suum. Jure
in
fruotns uon inveniei, pudebit illum prae confusione quidem, in suum, quoniam ab ipso datum, et ipsi
tua. Recole verba voti virgiualis, consecraiionis tua? debitum, et certe deditum. Veniat dilectus. Veni,
verba recense. Sub his foliis atteude, quia jam non soror mea sponsa. Magna dulccdo, et apta distinctio.
est proprius fructus, fructus integritatis, fructus Illa desiderat, ct ille imperat. Haec dicit, Veniat :

virginitatis. Tales ^consecrati sunt, sed jam ablati hicdicit: Vcni. Ego, inquit, sto ad ostium,et pulso:
sunt. Non bcne conveniunt consecraiio et corruptio si quis aperuerit mihi, introibo et ccenabo cum illo,

Laesa virginitas condonari solet, sed redonari non B et ipse mecum (Apoc. m, 20). Non habes necesse, o
valet. Gloriosa dicla sunt de te, civitas Dei, sed igno- bone Jesu, morari ad l.'M» ostium sponsae ipsa :

miniosa facta sunt in te. Cum confusione duplici et enim te votis ultro interpellat. Redde vicem, rein-
rubore de ca;tero in planctu agnosce partem luam. vita illam. Sedisti ad mensam ejus, vide quanta sint
Quis dabit capili meo aquam, et oculis -meis fontem apposita tibi, sciens quia et tanta oportet te praepa-
lacrymarum, ct ploraho lapsam non vilem de plebe, rare. Tanta, inquam, et sufficit ei. Hoc autem dico :

sed qoasi primam grege? Quis, inquam,

in virginali totam se impendit, tu tetotum repende. Quomodo
dabit mihi fontem lacrymarum? Nam ipsa quae lapsa totum erit, si illa se totam dat, tu te dimidias?Exi-
Bst, lacrymis tota pereffluit, per ora irrigua lacry- guum tuum, plus est toto illius. Totum ejus, portio
marum rivi defluunt. Alta suspiria et anxii gemitus est quaedam gratiae tuae : ideo et suus tuus est, e
produnt quod contigua scmper culpae confusio sup- tuus suus est hortus.
primit. Vidi in misera facie dejectum vultum, fra- 5. Veni in hortum meum. Ego, fratres, in horto
ctas genas. Singultus sermones intercidebat : a sponsi copiosum illum, et delicatum,- et gloriose
lapsu continere noluit, a lacrymis continere non va- consitum paradisum virtutum Chrisli libenter acci-
|et. Age quod agis,fructus dignos poenitentiae. Inno- pio, quas secundum geminam naturam vel ab a>ter-

consumere, cum propheta dic

vct te dolor, moerore : no habuit, vel accepit in tempore. Ergo secundum
Nolite incumberc ut consolemini me, amare flebo hunc modum hortum sponsse statum animae vel Ec-
yl- xxii, 4). Flebo et ego tecum. Forte dilectus clesiae interpretare, et virtutum affectuumque dotes,
tuu^ et ipse collacrymabitur tibi, qui Lazarum fle- quibus ditatur a sponso. In isto considerantur bona
vit Joan. xi, 35). Forte plus ille flet. Plus dolet qui corporis; in illo, capitis. Pulchra utrobique con-
plus diligit. Miserationes ejus multae sunt : ideo, in- templationis cibatio. Sed quid illa ad istam? Quanto
qnit propheta, nonsumus consumpti (Thren. m,22). gloria Christi, vel animae, vel Ecclesiae praecellit
Denique nec tu consumeris, quia consiliarius est virtutes, tanto delectabilior in hunc hortum ingres-
tibi ac consolalor, convcrtens auimam tuam. Quo- sus. Ad illum operatio plus spectat, ad istum, con-
modo (ut dicam quod intelligi vix potest) non per- templaiio sola. Sponsa, etsi laetatur de illo, laborat
movebit ipsa, dissimiliter tamen, ejus affectum, lu- cum illo, et in sudore vescitur pomis suis : in istum
clns lui miserabilis facies ; dum ipse, qui retraclo cum introducta fuerit, nihil reliquum est nisi deliciae
m.rroris lui seriem, dolore cordis tangor intrinse- tantum. Suum tuctur, et istum intuetur. Nec intro-
BU8? Si feceris dignos pocnitentiae fruclus, reverte- mittitur in istum nisi de illo, hoc est, de actione ad
tur ilerum dileclus tuus in hortum suum. Nam poe- usum speculationis. Aut si conlemplationem in illum
niientiae poma libenter comedit. Beatius tamen, si sponsae hortum admittimus, similis est actioni. Uti-
primaevae puritatis fructus intactos quis servet. Bo- que de illis multis ordine commodo venitur ad hanc
num est in maturitate praevenire, et perscverare in ea. myrrham. Non enim nisi in abundantia virtutum
i. Ideo sponsa praevenit in malurilate, et dicit : ingredielur in hortum dilecti. Ingrcdicris, inquit
Veiuat dilectus meus in hortum suum, ut comedat Job, in abundnntia sepulcrum (Job, v, 2ti). Melius
fructum pomorum suorum. Veni in hortum meum, tamen hic sonat in hortum. In sepulcro innuitur
soror mea sponsa. Vehemcns amator est Dominus quies et quaedam a curis occultatio; in horto ex-
Jesus ad unam invitationis vocem advolat libens in
: primitur intuitus ct cpulalio : in scpulcro feria-
hoitulum spons?e. Quasi praevolat et praevenit in mur; in horto fruimur. Sicut ergo in scpulcrum
maturitate, Vcni, inquiens. Accipialur hoc verbum nonnisi in abundantia ingredimur, sicut scriplum
imperativi sensus, elaple cohaerebitquod dicit, Veni. cst; multo minua in horlum. Ideo sponsam de horto
Non est piger, non parcus retributor, se I inconti- in hortuin invilat : Veni in hnrtum meum,soror mea
nenti sponsam reinvitat : Veni in hortum meum y
so- sponsa. lugredere, ingredcre, sponsa, in contcmpla-
 ;

211 GILLEBERTI ABBATIS 212

tionem virtutum dileeti tui, ingredere in delcctatio- A mea sponsa. Tunc gloriabitur plene cum aromatiljus
nes ejus, memorare justitise ejus solius. Ibi Deus, suis se myrrham messuisse. Tunc enim et passionis
Deus tuus docebit te in jucunditate, et deducet te suae, et precum, quse in aromatibus signantur, potie-
mirabiliter dexlera sua. Cibabit te pomis vitae et in- tur effectu. Cum clamore siquidem valido et lacry-
tellectus. Myrrham et aromata messuit tibi. mis preces ofierens, exauditus esl pro sua rcveren-
6. Messui, inquit, myrrham meamcum aromatibus tia, factus omnibus opteniperanlibus sibi causa sa-
meis. Immortalitatem enim et incorruptibilitatem lutis aeterna; {liebr. v, 7, 9). Yolo, inqu.t, ut ubi ego
messuit post mortem. Myrrhae siouidem bencficio sum, illic sit et minister meus (Joan. xn, 26;. Dbi,
corpora mortuorum perdurant illtesa. Myrrham, in- nisi in horto suo 1 Erit hoc in generalis resurrectio-
quit, meam. Bene suam, quam et primus accepit, et nis completione : nihiluminus tamen et modo fit

solus impartit. Primitiae enim Christus, deinde qui per conlemplationem.

sunt Christi. Per illum resurreclio mortuorum, qui 7. Quasi enim m
horlum ejus ingredimur, cum
primus resurgens jam non moritur. Bona talis affectuose condigneque et desideranler speculamur
myrrha, el melior quam haec usitata, quae carnem quales futuri sumus per ipsum, et qualis jam re-
mortuam non sinit pulrescere nam ista redivivam surgens factus est ipse pro nobis, et in exemplum
:

non sinit deficere. Krat et myrrha ejus praecellens d nobis. Quid dico, Resurgens? et ante resurrectio
et singularis illa castilas virginalis, quce nullum ti- nem omnis conversatio ejus, horti pulcherrimi gra-
tillationis motum surgentem sensit, nec fomitem tiam praefert sed quod ante plantavit, postea mes- ;

habuit; in quo nec motus est talis repressus, nec suit. In resurrectione, et maturitatis et messionis

fomes rcmissus praeventus esl enim in unctionibus

: est tempus, quando unusquisque laborum suorum
myrrhpe, et myrrhae suae. Aliorum eatenus est effi- fructus percipiet. Quod ergo nos in hortum suum
cax myrrha, et continentia pertingit, ut scrvet a cor- vocat, quod myrrham et aromata sua se messuisse
ruptione haec a corruptibilitate carnem dominicam
: subnectit ad contemplandam resurrectionis glo- ;

custodit intactam. Aliorum myrrha corruptionem riam hortatur, quae fulura est per ipsum in nobis,
carnalis incentivi subsequitur haec incentivum pra> : vel quae jam in ipso preecessit pro nobis. Nonne ju-
venit omne. lllorum excludit, et hujus praecludit. cundus et vere delectabilis progressus introire in
In Jesu nec causa, nec corruptio in ejus Matre etsi hortum Christi, introire in plantationes Domini quo-
:

causa, non lamen corruptio in aliis omnibus dam prospectu de virtute in virtutem ejus ? Prospe-
:

et causa et corruptio. Myrrha nostra motus ctu, inquam; non audeo proveclum dicere. Nam
exsurgentes carnalis concupiscentice reprimit : myr- ad virtutum ipsius veritalem et plenitudinem quis
rha Mariae lales motus nescivit : myrrha Jesu tali- sibi provectum polhcetur ? Jucundus digressus plane,
termovendi nec causam, nec originem habuil. De et commodus quidem. Nusquam magis humanae
omnes accepimus, et myrrham de
plenitudine ejus mentis faslus reprimilur liumiliatione, nec fames
myrrha. Myrrha nostrae castitalis, munere et imi- contemplatione satiatur, nec fastidium excilatur
tationc ipsius est : ideo cum
myrrham me- in nobis amiulatione. Comparatio humiliat; imitatio exercet
tit, suam metit. Utinam in me multam myrrham consideratio delectat. Prima premit; secunda pro-
inveniat, quam metat. Myrrham cum aromatibus : vocat ; tertia pascit. Premit immensitas ; provocat
id est abstinentiam mali cum affectibus boni distri- ; honestas; pascit veritas.
ctionem carnis, et devotionem cordis; sive lempe- Denique paulo post ipse dilectus, ipse sponsus
8.

rantiam a licitis, sive tolerantiam in injuriis acci- amicos et charissimos sibi invitat, ut comedant et
piamus. In myrrha bene utriusque virtutum aro- bibant, et incbrienlur : quoque major illis innasca-
mata sociantur. Haec est enim gratia si bencfacicn- lur aviditas, de suo prius blandilur et proponit
tes flagellamur, si,ipsi nosmelipsos foris affligentes, convivio : Comcdifarumcum melle meo. Tuum, Jesu
1J$7 eo ipso suaviter intus afficimur. Multam dc bone, utrumquc est, et illud incl quod das, el Jlud
marlyris Laurenlii, cujus esta nunc agimus, agro quod es. Sed hoc in loco mcl quod es ipse,
illud

myrrham demessuit, aromata mulla ; confessionis nostrae intelligentiae se promptius offert. Cur non
myrrham, confcssionis aromata. Ad ignem enim dicis favum tuum, sicut mel tuum? Cur hac distin-
applicatus Christum confessus cst corpus suum
; ctione nunc uteris ? El lavus tuus est, sicul et mel
tradidit, ita ut arderet ; facultates dispcrsit pau- tuum : qaamvis manifeste istud cxprimas, cum il-

peribus. Caro cjus cremata est propter Christum, Lud sileas. Tua est utraque natura ; sed divin.i t.ia,

sed cor magis in Christo : idco de craticula voca- el quasi naluraliter lua, humana non est quasi
tur ad horlum. Et dum in craticula orat, al> liorlo naluraliler lua, sed magis assumpla, et dignalione
non aberal. Nunc tantum in horio, non tamcu lolus tibi efleola esl naluralis. Comedi favum cum mellc
in eo. Caro ejus adhuc in corruplione lenelur, non- mco. Ante sacrae conceptum Virginis quasi mel
dum relloruit rellorcbit autcm cum fueril corpus
: solum erat, et sine favo, noudum iucarnala Diviniias.
humilitatis nostrae confornie corpori claritatia Jesu. Postea mel ni favo, Deus in homine : nunc auiem
Tunc metet immortalitatis myrrham, quam ipse favus in melle, homo Deitate vesiitus. Lt si cogno-
praemessuii, et aromata multimodee glorise. Tunc rimus Christutn sceundum carncm. std nunc jam
vere invitabil et dicct : Veni in hortum meum, soror non cognoiimus, ail Apostotas \U Cor. \, 16). Sicul
 :

213 IN CANTICA SERMO XLI. 214

orat Deus reconditus iu carne, sic nunc vice versa • ptatis, ad fruclus maturos, ad fructus jam perceptos
ipsa caro est occultata in Deo : el si glorifieata est a se, el a te percipiendos. Tunc bibes vinum cum
caro illa, ut jam spiritualis sit, ct tnfirmitatis nil lacte, ut oblrviscaria prioris angustise, ct nov?e re-
habens, tamen esl occulta quodammodo, dom ma- sarreetionia degustes dulcedinem, praestante Do-
gis eum, in eo quod ipse cst Deus, atteadimus el mino noslro, qui vivit et regnat in ssecula s;eculo-
adoramus. Quodainmodo carnis lavus deilatis in rum. Amen.
melle reconditur, ilum admirationem oostram et SERMO XLL
lidem ad se traxit e\ integro manifestatse reverentia Messui myrrham meam cum aromatibus meis,elc.
majestatis. Jam ergo posi resurrectionis gloriam Cant. v, 1.)

Christus comcdil favum cum melle suo, et sinc ear- 1. myrrham meam cum aromatibus meis,
Messui
nalis intirmitatis iujuria in assumptse carnis sub- comedifavumcum mellemeo,bibi vinum meum cum
siantui litS delectatione divina el sibi sola uativa lacte meo. Veni in hortum meum, soror mea sponsa.
Comedi favum cum melle meo:bibi vi-
perfruilur. Putate, fratres, vocalionem hanc ad sseculi fincm
num meum cum lacte meo. Jam dicis luum esse referri, quando, complctis omnibus sacramentis Ec-
utrumque tam lac quam vinum. Tua sunt enim clcsiaj,ipsa invilatur ad regnum; quando mittet
Blriusque jura naturae , utriusque propria, non Dominus mcssores angelos, co quod regiones albaj
alierius vitia : ct sicut bibit vinum novum , B tunc erunt ad messem. fclicia tcmpora primitivae

ita et lac novum. Cum lactc, inquit, mco id; Ecclcsios ! Quam uber tunc erat ager illius, quam
esi. cum lacte novitatis tuae, non intirmitatis no- copiosos producebat fruclus ! quanta in martyribus
sli erat fecunditas myrrhac, quot apes perfectioris et
9. Curre, sponsa, propcra ad lam dulce convi- mysticse doctrinre favos operantes ! Putares intcr
vium, ulii vinum estnon sponsi, ubi lac, ubi favus ipsa initia tidei, cum verbi semina mitterentur,
inanis,non vaeuus, sed melle plenus. Uel invenisti, messionis jam esse tempus, ct quasi maturas ad
comcilc quod snfjicit ; nam tu ad totum nonsufticis. falcein regiones albere. Quid moraris, Jesu bone ?
Ipse autem Jesus non comedit ad mensuram, sed cur sponsam non invitas in hortum ? Nonne jam di-
totum comedil, qui sufficit ad tolum. Tibi dicitur, cere potes: Quia messui myrrham meam cum aro-
\ us scrutator majestatis, ut non opprimaris a matibus meis, comedi favum cum melle meo, bibi
gtoria (Prov. \\v, 16, 27 ipsescrutaturomuia etiam : viuum meum cum lacte meo '!
Ubi nunc marlyres in
profunda Dei. Nemo novil Patrem nisi Filius, ct cui myrrha, ubi doctores iti favo, ubi ferventes spiritu,
voluerit Filius revelare (Matth. \i, 27.) Ipse totum qui signantur in vino, et simplices in malo quos
eomedit, ipse eui vult, et quantum vult impartit lactis dulcedo figurat? An non ager Eeclesisc lua?
quasi participium tibi pollicetur bujus
cibi, se re- jam tanta gloria nudatus videtur ? Multiplicasti gen-
im gloriando. Si datum fuerit escam tuam C tem, sed non magniiicasti laetitiam ? (Isai. i\, 3 )
in
fel, et a eto in siti fueris polalus, memenlo quia Multi credentmm fructus, sed aromata pauca. Prse-
taba passus .:st Jesus. Gustavit illa in cruce, non cessit autumnalis ubertas primis illis nascenlis Ec-
bibit (ibid. xxvii, 34), vclocem amaritudiois transi- cleske diebus nunc biemalis borror perurget. Prse-
:

tum signans. Bibit autem vinum cum lacte suo. ccsserunt ubertatis anni, nuuc stcrilitalis incum-
Non turbatur amplius I monumentum pro Lazaro, bunt. 1311 Post spicas florentes et lretas, steriles

lion trislatur usque ad mortem, non sub ipsa morte et uredine confectse exsurgunt. Cur non dicis jam,
accto et felle potatur. Vetera transierunt, novasuc- bone Jesu : Veni in horlum mcum, soror mea sponsa ?

cesserunt. Turbatio illa, tristitia, tredium, dispen- Quid exspectas? cur moras nectis ? An utpost banc
satorie ad horam suscepta dc bomine veleri, in la- hiemem autumnus redeat? lsetabuntur adhuc coram
ctis dulcedinem novam demigrarunt. Bonum vinum, le, sicut lsetantur in messe. Tunc benedices coronae
quo hausto oblivioni traduntur priores angustiae, anni bcnignitatis tua^, et campi tui ubertale reple-
et non ascendunt super cor ; sed novis, ct puris, el bunlur. Pingueseent speciosa hujus nostri, quod nunc
carne jam resuscitata potatur affectibus,
lactci- in videlur, deserti (Psal. i.xiv, 12, 13) ; et persccutio-
quando nulla jam de reiiquo injuria, molestia nulla, nis fervor novissim.-e, matuiilalis canam albedinem
aut lii aniina, aut in carne, sicut prius, vel a-sumi- n messibus nostris inducet. Mulliplicahuntur in sene-
tur, vel sustinetur; sed acetum cum fellc mixtum, cta non dciicicnte, non confccta, non sterili, se in I

quod degustavit praelibans non bibens, in vini ct scnecta uberi : et bene patienles erunt, ut annun-
lactis transivit saporem. Hanc cl tu, lielelis anima tient. (Psal. xci, 15, 16). Patientes, propter marty-
qu;r sponsie dignitate perfungeris, hanc, inquam, rium; aimiintianlcs, propler verhum. In palienli-
et tu tibi commutationem fuluram confide. Ideo bus inyrrham metcs, in anniiiitianlihiis comcdes fa-

haec in se complcta praedieat,' ul tibi tu similia di- vum. Tunc electos tuos oompunctionis vino potabis,
• sperare tccum enim convivari vult, tedum bi-
: consolalionis Iacte immixto. Niai enim abhreviasset
bere : Xon bibam,
inquit, de hoc genimine vitis, do- Dominus dies illos, salva esse non posset omnis caro;
bibam illud novum inregno meo (Matth. xxvi, 2. Metit etiam nunc Dorainus, etsi non quantam
89). Hoe libi regnum significat, eum ad horlum le tunc myrrham, tamen multam myrrham aflliciionis

rocat, ad hortum deliciarum, ad paradisum volu- sjionlaneax Favum comcdit cum melle, ct exprcssa
215 GILLEBERTI ABBATIS 216
spiritualium dulcedine sensuum, continentibus fi- /i ejus qui congregabuntur illic, an inter eos qui con-
guris nos facit oblectari. Vinum cum lacte bibit, gregaliuntur in congregatione unius fascis in la-
quia suWimes scnsus et excedentes contemplatipnes cum ? inlcr zizania, an inter aromata ? An forte
fidei et morum simplicitate temperat et indulcat. etiam vestrum de vobis arbitrium haesitat? Quis
Zeli fervorem tamen adsunt lactea quse-
diligit, si gloriahitur in agro suo sc nihil hahere zizaniorum '

dam fomenta parvulorum. Gum fuerint expensa hsec Felix in quo parum quid est, et id ipsum non excul-
omnia, cum pertransierinl tempora marlyrum cum ; tum, non lotum, sed furlivum quadam cl latitans in
doclores quasi quidam favi sapientiam continentes aromalum ubertate, et quod, 1 lO statim cum ad-
in mysterio absconditam, ministerium complevcrint vertit, avellit homo ab horto suo. Vae mihi, Domi-
suum, et, disputationibus hsereticorum pressi, mel- ne, ab imperfcctione mea, si homo durus cs, si
leam doctrinam profuderint cum numeros suos et ; exactor austerus, si tollens quod non posuisti, et
dies complevcrint vcl parvuh qni lactc foventur, vel metcns ipiod non seminasti Vae mihi, si lotum metis !

ferventes spiritu qui inebriati vino

quod seminasli, sine remissione et pietatis respectu
gratiaj ohli- !

viscuutur quoe retro sunt cum consummala Incc :

nam non totum, quod in me seminasti, excrevit.
omnia fuerint [non enim transihit unus apex aut Utinam myrrhae meae acceptum digneris habere
unum iota de Iege donec omnia fiunt (Matth. v, n fasciculum, ut in medio uberum tuorum commore- i

18)], tunc exsultahit omnis Ecclesia sanctorum a tur. Ulinam aromatum meorum vapor exiguus ad
tam dulci auditu, Veni in hortum mcum, soror mea modicum parens ad te ascendat. Nam quando libi
sponsa. Messui myrrham meam cum aromatibus offeram integrum favum mellis? quando tihi offeram
meis,comedifavum cum mellemeo,hihivinum mcum meditationem assiduam in lege tua ? quando puram
cum lacte meo. Messui, comedi, bibi : praeteriti sunl et plenam intelligentia n spiritualium sacramento-
temporis haec verba, etconsummationem complelam rum? quando sapientiam mellcam, quam Paulus lo-
significant, ac si dicat, Cousummatum est. Veni in quitur inter perfcctos ? (/ Cor. n. 6. Nam sicut
hortummeum, soror mea sponsa. Messui myrrham cellulis favus mellis, ita purissimis figurarum sacra-
meam cum aromatibus meis. In hortum illum, ubi mcntis cudestis sapientia continetur, ut mulua col-
prope erumpens nulla urtica liliorum gratiam con- lalione et sacramenta veritas tigurata commendct,
tristet, ubi vernantem rosam asperitas spinarum non et non parum gratige trahat ipsa vcritas talibus
violet, ubi arhor nulla est cujus sit interdictus ac- quasi cellis expressa. Quando tibi in quodam cordis
cessus. Veni in hortum meum, soror mea sponsa. niei cralere, vini el lactis illam potero lemperatu-
Messui myrrhammeam cumaromatibus meis. Audile ram miscere ? Rara est mixlura h;cc, ut qui mente
quia non metit nisi quod suum est, nisi quod ipse « excedit Deo, sohrius esse discat, ut alta sciens
praeseminavit. Vcre servus ille malus et piger, qui " conscntiat humilibus ;
parvulus lial, qui puriori ine-
pigritise suae causam in dominum interpretatione hriatur inlellectu.
maligna transfudit : Scio quia homo austerus cs, 4. Quantus favus, quam mgens, quam uber ad
tollensquod non posuisti,et metensubinon scmi/iasli cceleste his diehus cst translatus convivium, dom-
(Matth. xxv, 24). Bene piger, in quo dominus non num Rievallensem dico ahhatem (8), cujus nobis
invenit quod meteret : et vere malus, qui, diligen- diim locum islum traclamus, nunliatus est transitus.
tiam metentis domini in duritiam perverso sensu Vidclur mihi in illo, dum sublatus est, hortus
convertit, infructuose qnod acceperat servans, et noster esse nudatus, et grandem agricohe Deo re-
injuriose debono domino sentiens. Non metit Do- signassc fasciculum myrrhae. Nullus tahs in alveari-
minus Jesus nisi quod seminavit, non metit nisi bus noslris rclictus est favus. Utrumque in illo cer-
suum. Quod inimicus homo supcrseminat trilico ncre erat, et mellis favum, ct myrrhae fasciculum
suo, non metit illud, sed mittet Angelos qui colli- cum aromatihus bonis. Quis illo vcl vita purior, vel
gant zizania, et faciant fasciculos ad comburendum, doctrina prudentior? Quis magis illo vel a^grotusin
qui colligant de regno ejus omnia scandala (Matlh. carne, vel alacer in spiritu ? Sermo ejus, quasi ce-
xiii, 24-30, 37-42). Ergo nrius regnum suum pur- rcus, mcllcam cffundebat scientiam. Carnc langui-
gat a scandalis, agrum suum a zizaniis, e! horlum dus, magis lamen intus in spiritu ccelestium amore
suum ah inutili germine, ut nonnisi suum mctat el languebat. Myrrhata earne, mente aromatiei. cre-
colligat. matione continua, indefessi amoris odoriferum in-
3. Si modo veniat Jesus, sonel vox angeli, terri- censum offerchat. Corporc desiecato et arido, anima
biliter intonet novissima tuba, producatur judicium, cjus sicul adipc et pinguedine repbbatur: ideo la-
ignis in conspectu ejus cxardescat, advocetur coelum biis exsultationis Iaudabit Dominum semper os ejas,
desursum, ct terra discernere populum suum (Psal. lavus distillans labia ipsius.^Nam totas conversus
xlix, 3, 4), si jam hasc omnia subito vos praroccu- in labia, modesto vuliu, ct toiius corporis habila
pent; de meritis vestris ([uam tenerelis scnlentiam ? tranquillo, serenos ankni prodebat affectus. Sensu
Ubi veslro essetis collocandi judicio ? inter sanctos perspicuus erat, sermone non praeceps. Modeste ro-

(3) Aclredum abbatem Rievallensem iu Anglia, notas ad epistolam primam S. Bernardi. Aelredi
quo ohiit anno Betatis Buae
quinquafcesimo, sub Ben- opcra babes in Bibliotheca SS. Patrum, ct in Biblio-
nco II, rcge Anglorum. anno Domini H66. Vide theca Pairum Cisterciensium, tomo III.
217 IN CANTICA SERMO XLl. 218

gabat, reddebal modestius, molestos sustincns, mo- a qui potabatur, jure dicere poterat ;
Quia.bibi vinum
lestus nulli; acute intelligens, morose referens, cum lacte. Imo in lactc noverat ista temperate
seqaanimiter ferens. Memini frequenter illum, cum miscere, et in altero ulrumque largiri. Facili ad
eoeptam de assidentibas uliijuis interrapissel ser- redilicandum utebatur materia , scil vehementiam
monoin imporlimo, verba suspendisse, doncc altor inebriantis graliae sentires in verbis. Facilis inerat
totum efludisset spiritum suum : et cum importuni ei intellectus, sed affectio vehemens.
sermonis impeluosusdefluxisset gurges, eadem qua 7. Dolcndum quidem quod tanti viri subtra-
sustintiorai tranquillitate, saspensam verbum re- cta cst nobis copia, sed nibilominus gloriandum
sumpsit, opportune loquens, et opportune silens. quod lalem de hortulis nostris fasciculum myrrhae
Vclox ad audiendum, ad loquendum tardns, sed non ad calestem illum horlum praemisimus. Illic

tardus ad iram (Jacobi, t, 19). Quomodo ad iram ornamentum est, qui nobis hic fuerat adjumcn-
dicendus est tardas, ad quam magis inventus est, lum. Et si vacuata videntur alvearia nostra,
ut sic dicam, nullus ? / et hortus nudalus ; multos tamen reliquit manipu-
5. Bene favus, quia sinceris undiquc compositus los, de quibus potcns est Dous per virtutum incre-
el consitus cellis, in o.nni menta crearc fasciculos. Quod et in lota operatur
actu, scrmone et gestu
internae putabatur dulcedinis mella sudare. Felix in Ecclesia, doncc per succcssiones continuas, omniuin

quo Jesus integrum lavum, quem comedat, invenit, B graduum dispensatione complcla, sponsae suae jam
erassam, non exsiccatum. Vide naturam favi quasi perfectae et consummatae dicat Veni in hortum
:
:

galeato capite est, propter formam vasculi cui in- meum,soror mea sponsa,Messui mi/rrhammeamcum
nascitur. Deinde desuperioribus pendel, et de supe- aromatibus meis, comedi favum cum melle meo,bibi
rioribus' prodit. Bona, secundum Paulum, galea vinum meumcum lacte meo. Comedite, amici, etbi-
spes salutis aeternae (I Tkess. v, 8i. A spe siquidem blte ; etinebriamini, charissimi. Quod quidem etsi
supernorum, omnium actuum caput et totius intcn- in generali illa Ecclesiae inlroductione in Domini
tio vitae inchoare debet, ct illi cohaerere, ad hanc gaudium, quae post resurrectionem fiet, perfectis-
tenderc, et hac se contra omnia tentamenta tueri. sime speratur ;
quotidie tamen angelicos cives ad
Si videris hominem, propter spem supernorum, in congralulationis convivium invitari credimus, cum
omni aclu, eliam advcrso casu, repleri gaudio spi- sancta quaelibet anima (sive qualem supra memini-
ritus, qui super mel dulcis est ;
quid hunc nisi fa- mus, sive inferioris perfectionis et gratite) in para-
vum credideris in cunctis cellulis melle redundan- disi amoenitatem transfertur, sempcr vi-
in hortos
tem ? Quid ? cum hominem cernis capacem sensu, rentcs, in locum tabernaculi admirabilis usque ad
conversatione compositum, actuum et vitae aequa- domum Dei.
bili commensuralione cohaerentem sibi, talibus un- 8. Haec recolite, fratres, haec recordamini, et ef-
dique vasculis consertum, vacuis tamen, et spei ** fundite in vobis animas vcstras. Ignita est hsec re-
quae est reposita in calis, melleo exliaustis liquore ;
cordatio : liquescere faciet animam tuam, et in dile-
numquid aliud tibi quam favi arentis siccitatem de- ctationes et desideria effundi, cum transibis in lo-
pingit ? Duplieatura 111 quidem incommodum, si cum labernaruli admirabilis. In voce enim cxsulta-
simul fuerit et dissipatus dissolulione, et indevo- lionis et confessionis sonus epulantis (Psal. xu, 5).
tione quadam desiccatus. Aliud tamen est si servat Dulcis ibi uterque sonus, et amici epulanlis, et Do-
speciem, ut mcnliatur virtutem : aliud si intcgrilatis mini invitantis. Invitantis est enim vox : Comedite,
formam, et infondendae favorem spe bonagraliae re- amici, et bibite;etinebriumini, charissimi. Amici,
fert, ut dono spiritualis dulcedinis receptacula apta inquit, et charissimi. Blanditiarum hroc sunt nomi-
non desint, et idoneae ccllulae mclli superno. na : sed lueblaudiliaeadulationem non sapiunt; ofii-

6. Noster autem hic favus, de quo loquimur, in- cii et dilectionis sunt plenae. Et haec ipsa a Domino
er crat, et interno liquore exuberans. Plenus eraL blandimenta prolata, inebriandi non carent elfectu,
cellularum, hac illacque distillabat dulcedinem, sor- efticacia sunt ad emulcendos eorum quibus fiunt
monis divini assiduus operator favos componebat. affectus. Habent tamen inter se distinclionem,et ali-

Boni favi, quibua adbuc integris multorum quotidic quid amplius gratiae praefert charissimi, quam amici
indulcantur fauces. Molestam non sectabatur subti- Q vocabulum. Vos, inquit Apostolis Dominus, amici
litatem, quoe plus contentionis, quam instructionis mei estis, si feccritis quce prcecipio vobis. Jam non,
ministrat maleriam. Circa moralem operosus scien- dicam ros servos, sed amicos, quia omnia
inquit,
tiam, cultissimis illam verborum cellis committebat. qucecumque andivi aPatre mco nota feci vobis(Joan.
Prudens erat eloquii myslici, ipiod inter perfectos \v, 14,15). Videte et hic quamdam distantiam. Illic
dispensabat. Lactca
ct consolationem
in salutcm dicuntur amici, et hic, sed dilTerenler. Ibi, quiafa-
parvulorum exubcrabat doctrina, cui tamen laetifi- ciunt ; hic, quia scinnt : ibi, propter ministralio-
caniis ct inebriantis scrmonis vinum sa-pc latenter nem ; hic, propter mysterium
comedunt, hic et : ibi

immiscuit. Ila cst. Lac ipsius vini obtinebat virtu- bibunl. Utrimque amici, nondum lamcn churissimi.
tem. Simplex cjus institutio, et sermo lacteus ani- Chaiissimis in potationem cedit ebrietas. Ipsa no-
mum auditoris in quemdam inebriantem alienata- minis forma s'iperabundantiam quamdam latentcr
mentis excessum furtim arripere consucvil. Unde insinuat, ct signilicat plemtudincin charitalis. Clia-
 :.

219 GILLEBERTI AI5BATIS 220

rissimus est qui charitate plenissimus est. Cliaris- a sponsionis sermo infertur? Tunc erat generalis invi
simus est qui charitate infusus et imbutus 1 1*5 latio, haec est responsio quasi singularis. Dri ploret
ures

est, cujus medullae et ossa et omnia interiora cluri- invitantur, liic unus respondet. Ibi dicitur, lncbria-

tatis liquore rigantur. Nec quia charissimus est ine- mini, charissimi : hic qu;r charissima est, quia

briatur, etsi inde charissimus est quia inebriatur. sponsa est, dormire se refert. Ego dormio. Quid
Denique, quid aliud est inebriari, nisi charitatis mirum si ad communem vilationcm responsum red-

perfectissimse deleclatione repleri ? Aut forte sic di- ditur singularc ? Multi charissimi, sed omnium est

slinguere volumus, ut sint charissimi plenissime di- cor unum, et anima una. Una est , inquit, columba
ligentes ;inebriati, perfectissime delectati. Comedite, mea vi, 8). Amor unit, et amor iuebriat.
(Canlic.

amici, et bibite ; et inebriamim, charissimi. Amici Vides quam juste tit ornnium unica responsio, quos
sunt qui vel agunt vel audiunt; charissimi, qui iu commune cliaritatis vehemens liquor infuudil ?
adhaercnt. Amici agunl pro eo, et audiunt ab eo; Vcre vehemens virlus amoris, inebrians et abalie-

charissimi inebriantur eo. Amici sunt, quibus nota nans. Vultis audire quomodo charitas abalienet ani-

fecit quae audivil a Patre charissimi, quibus plcnam

:
mum quem inebriat ? Ego, inquit, dormio : ac si

ipsius Patris infudit notitiam. lbi multa doccntur, dicat dilecto Tu me ad ebrietatem vocas, et ego tota
:

hic diligitur unum. In charissimis non esl opcrum huic muneri vaco. Ego dormio, et cormeum vigilat.
vel doclrinse distensio, sed diffusio sola, et summa B Ab aliis dormio et quiesco negotiis : ideo cor meum
amoris. Amici sunt qui contempcrantur divina: vo- liberius vigilat ad sectandam hanc ebrietatem, et vi-

luntati : charissimi, qui inebriantur ct imbuuntur num potandum. Ordo mirabilis. De ebrietate dor-

amoris divini voluptate. mitio, et de dormitione vigili;e. Ille dicit, Inebria-

.9. Comedite, amici. kimnovidxcliwY^Edentpaupe- mini ; Ego dormio. Bonus sopor mcntis
et illa dicit,

res, et saturabuntur (Psal. .vxi, 27); sed, Comedite, excessus, ct aiienatio ab affcctibus carnis, el (si id

amici, et inebriamini. Quomodo pauperes, quiine- ctiam dicitur) a sensibus corporis. Tunc magis viget
briantur ab ubertale domus Domini ? quomodo pau- et invigilat amor spiritualis, cum consopitur penilus
pertas ubiubertas? Comedite,dmici,et bibite; et ine- omnis passio et affectus animalis. Et dormitio et

briamini, charissimi. Amici vos etcharissimi mihi inebriatio, utraque alienationis 143 vicem pnefert.
amici, propter dilectionem socialem ; charissimi, Et quiddam in hoc ipso ad invicem lenent commune,
propter sponsalem. lnebriamini, charissimi. lntro- quod mentem lam haec quam illa sibi abripit, el pe-
duxi vos in cellam vinariam, ut ordinarem in vobis ncs se manere non sinit. Utraque statum pristinum
charitatem. Nec est charilas ordinata , nisi cum ipsi animae, ut sic dicam, foratur, cl novos infor-

mens vestra fuerit vehemcntia charitatis inebriata. mat affectus. Ego dormio, et cor mevm vigilat. Dor-
Non est ordinaia, nisi cum omnibus aliis fuerit af- miunt alii somnum suum, et delectatio eorum in

fectibus superordinata. Bonus ordo, supereminentia propria voluntate et voluptale quiescit. A talibus

amoris : supereminens amor charissimos efficit ego dormio, meiun libi. Ab increpa-
et vigilat cor

Charissimi sunt, in quibus nihil est vel charitate va- tione tua, Domine, dormiunl alii (Psal. lxx\

cuum, vel alii negotio vacans. Ordo plenus esl, cum ego ab incrapulatione. Dura haec increpatio satis,
de charis in charissimorum gradum transitur. Ordo (juando dissimulaudo suae hominem permittis desi-

pleuus est, cum charitatis cumulo nihil adjici polest. di;e, sicut est niagna increpatio desertionis signum.
Comedite, amici,et bihite ;et iuebriamini, charis- Ab hac increpatione dormit, qui ex dissimulalione

simi. Omnes ibi amici, et omnes charissimi. Omnes divina somnolentas securitati se tradens, dissimu-

potantur, et omnes inebriantur. Nonsic autemin hac laniis patientiam non attendit parturire impbeniten-
convalle lacrymarum, non sic : sed multi amici, tis repulsam. Patientis longanimitas, et intciim non
pauci charissimi; multi potantur, non inebrianlur, percutientis, in verecundis mentibus vim habet el ;

omnes;etqui inebriantur, iterum temperantesfiunl. eadem Doinini tolerantia, quae mentes honeslas fa-

Ad horam meiue excedunt, el ad sobrietatem soli- cil soUicitas, duras ip^a reddit securas.
tam denuo redeunt. Soporantur el exciiautur som- ;
2. Ego, inquit, donnio, et cor mcuni rigilat. Dor-
nolenli liunt, et posl paululum itcrum vigilant. ldeo mio non increpata, sed incrapulata a vino, ad quod
sequilur : Ego dormio, etcormeum vigilat. Ibeta- Q vocas charissimos tibi. Crapula ebrietatis tu;o mundo
men vigiliae non videntur dormitioni succedere, sed nie toUit, et tibi tradil : soporat, ei excitat : ssecula-

ipsam comitari. Praestet nobis Dominus Jesus quae riuin oblivisei ine facit, el tui non sinit. Ego dormio :

super ha?c sunt dicenda vigilanler intelligerc, el vo- dormi nieeum, juxta illud quod ipse in Salomone

bisaudire, qui vivit et rcgnat Deus per omnia sae- defims, Si dormierint duo simul, fovebuntur mutuo
cula seeculorum. Amen. (Eccl. IV, 1 1 I. Sic liel ut e\ dUecti prasenlia ob ve-
liemenliam amoris eor nieum vigilet amplius. Cor
SERMO XLIl.
meuni vigilat, cum tUUS amor m 00 amplius viget.
Ego dormio, ct cor meum vigilat. Vox dilecti mei
pulsantis ; Apoi mihi, soror mea, etc, quia Ego dormio, ct cor Donnio propter mcum vigilat

caput meum, etc. (Cant. v, 2 |

amiei requiem, propter raptum invigilo. [n somso
dulei quietis meaa, soliicitudo vigilantis te vigilan-
1. Ego dormio, ct cor mciun vigildt. Posl hester-
num capituium, qua rationia consequenlia talis re- lius sonmial. "uleis soninus, el dulce somuium. ne-
221 I.N C.VNTICA SBRMO XLII. 222

scire alia, solum te seire : vacare tibi, et te videre, * vox nota est, hsec mihi grata : alias obsurdesco
sicut hic datur per somnium, ut sic dicam, et um- voces, ad hanc expergcfacla sum ; statim cum inso-
bram et aenigma. Bona crapula, copia vacationis ct nuit m auribus meis, exsultavi prae gaudio. Mullse
visionis istius. Visio ista liabct aliquid somnio si- voces obstreperc solenl, et falsas insusurrare blan-
mile, eo quod non humano arbitrio et industria ditias, sed- non sicut vox dilecti. Magna, fratres,
fiat, non ex investigatione nostra, sed ex visitationc prudeutia sponsae, el discretione spiritus pollens,
orienlis cx alto. Paulus quasi dormit, cum mundo (|iise sic distinguerc novit inter versutias dsemonum,
nroritur : quasi vigilat, cum vivit Ghristo. Dormiat et blanditias veras dilecti. Vox, inquil, dilecti pul-
utinam, fratres, anima mea dormiiationc ista, et santis. Qu;c talis vox qualis Jcsu ? Numquid philoso-
tiant vigilise meae talium similes. Utinam juges sint, phoruin ? numquid hscrclicorum ? iNum Legis ? num

non interpolentur. Nunc autem versa vice ego vigi- Prophetarum ? Valida vox ejus est, stullam fecit hu-
lo, cor meum dormit dormit spiritus, caro vigilat
; : jus mundi sapientiam (/ Cor. i, 20). Lex et Prophc-
ct si caro dormit, non tamen statim spiritus vigilat. Ue neminem ad perfectum adduxerunt vox Jesu :

Indulgctur animo rcquies, nondum tamen ab illa consummationis summam compleclilur, vox ejus
gloriosa ebrietate sorbetur et rapitur. Uormit tenta- consummationis prsecepta continet, vox ejus movet
mentis, nondum tamen excitatur illis inebriantibus affectus. Vox, inquit, pulsantis. Pulsat enim ct pe-
blandimentis : et quamvis frequenter gustentur, re- B nctrat efiicax instar anticipitis gladii : leniter illabi-
diviva tamen novitatc animam, quam inebriant, tur, et blandc persuadet, quod nulla potuit alia do-
excitant. ctrina obtinere. Non altus sermo, sed alta mysteria.

3. Jure vigiles dicti sunt qui nunquam vinum Humilitatem conscienlise, morum contemperantiam,
illud inebrians digerunt, qui semper madent seternse obtemperantiam obedientise, carnis munditiam, con-
delectationis ubertate. Tales in Danielis libro vigiles temptum mundi, concupiscentiam seternorum, divi—
\egis(Dan. iv, 10). Bene vigiles, in quibus nihil est nitatis notitiam, quse unquam disputatio, qua; di-
quod soporatione indigeat, sed totum invigilat Deo. strictio tanta aut sermone tradidit, aut inspirando
Bene vigiles, quorum non inlerpolantur vigilia?. Xul- persuasit ? Resurgendi gratiam , impassibilitatem
lus in eis animalis affectus sentitur quem deceat resurgentium, aeternitatem vitae, majcstatis revela-
consopiri, ut expeditiores sint cordis vigiltse. Sunt tionem hac docentc sperare didicimus, et suspi-
quaedam vigilise sollicitudinum repletse molestia, de rare.Notusin Judxa Deus, in Israel magnum nomeu
quibus Petrus, Sobrii cstote et vigilate, quia adver- ejus (Psal. lxxv, i). Nunquid lanlum ? nunquid
sarius vester diabolus tanquam leo rugiens circuit tam expressum ? Numquid tam impressum ? nun-
quasrens quem devoret {I Petr. v, 8 1 : et Paulus in- quid lam sparsum ? In Israel magnum nomen ejus.
quit, Vigilate et state in fide [I Cor. xvi, 13). Sed sed non ealenus magnum vel evidenti doctrina,
illae vigiliae nihilominus sollicitudine non carent, C vel vehementi devotione, vel numerosa populo-
quibus Ecclesise vexantur doctores, sicut evangelici sitate credentium. Olim loquens Deus patribus in
illi paslores vigilantes et custodientes vigilias noctis Prophetis, novissime diebus istis loculus est nobis
super gregcm suum (Luc. n, 8). Vigilise istae qua- in Fitio {Uebr. i, 1. 2). Ideo vox valida, vox virtu-
dam torqucntur molestia ob imminentis mali caute- lis, vox dilccti ; sed Judseorum convalcscere ne-
lam. Vigiliae sponsae dormientis non continent mali quivit in auribus. Audivil Genlilitas, et confessa esl,
cautionem, scd copiaai boni. Exoccupatsc enim et non negavit dicens: Vox dilecti pulsantis. Utrum-
menti vehemens amor aviditatis inexpletse vigilias que agnosco esse dilecti, vocem et pulsum, verbum
indicit. Vigiliae qusedam sunt vel desiderium optatae et virtutem. Utroque mihi gratus dilectus meus,

praesentise, vel delectatio indeptse. Vigihse bonse, vi- utroque me demulcet et movit, voce et pulsu, et, ut
gens et non somnolenta devotio, sive in copia di- sic dicam, cantico et psalmo. Bene pulsat et quasi

lecti prsesentis, sive in concupiscentia absentis. Hsec tympanizat, qui verbi et operis concordem movet
nec vigilat, nec vigel, nisi inquieta, et quantum ad symphoniam. Tympanum puta Jesum:accede, tange,
Baeculi vel studia vcl desidcria consopita mentc. Ideo discute, pulsa mores, opera, verba, vitam. Omnes
dicit : Ego dormio, et cor meum vigilal. Et in Job le- in co chordse extentae et sonorse sunt, taclae me-

gitur,quod in visione nocturna,cum sopor irruil n lodiam dulcem resultant . Jesus ipse pulsat se

super homines, et dormiunl in lecto, tunc aperil ipsum. iSemo, inquit, tollit animam nwam, sed
[)eus aures (Job xxxm, 15, 16.), tunc loqoitur, ego pono eam, et iterum sumo eam. Potestatem
tunc pulsal. Ideo hic sequitur : kabeo ponendi eam, et potcstatem habeo itcrum
i. Vox dilecti pulsantis : Aperi mihi. Jure vigilat, sumcndi eam(Joan. x, 17, 18), Vidc quid tibi sonet
nescicns 111
qua hora venit dilectus cjus. Cjuasi ista positio, sumptio, ct ulriusquo potcstas ;
quid
continu33 sunt vigiliae sponsac, et vox dilecti. Cor, ipsa sic pulsandi causa.Nonne et ipsa maxime ad cor
iuquit, meum vigilat : et stalim adjecit, Vox dilccli nostrum pulsat el excilat, ul nos, velut cithara quffi-

pulsanlis : Aperi miki. Cor meum vigilat, et dilectus dam elfccti, sic souanli consonare nitainur ?

meus non dormit. Vox ejus pulsat, el dicil : Aperi 5. Vox dilecti pulsantis. Bene dilecti inquil, quasi

tnihi. Cor meum vigilat, et ipse statim advolai, et ex dilectione sola ct gralia loquentis et pulsantis.
auditur vox ejus : Vox, inquit, dilecti. Usec mihi Aperi mihi ,
quia caput meum plenum esl rore, et
 :

223 GILLEBERTI ABBATIS 224

cincinni mei guttis noctium. Refrigescit in Judaea A tas, quae non vis tam eminere foris, quam in-

charitas, jam transmigratio fit, juxta Scripturam, tus le tcnere, aperi mihi. Aperi mihi, aperi mihi :

ad Genles (Act. xm, 46). Illi missum est verbum quae quaeris, nisi me? Tola es mea : tota mea,
salutis, sed repulit indignam se judicans aeter-
illud, el multiplici jure mea. Quam multiplici? Audi
nae vilae. Exclusus sum ab ea, lu aperi milii quia ;
quam multiplici Soror mea, proxima mea, co-
:

caput meum plenum est rore,et cincinni mei gutlis lumba mea, immaculata mea. Soror mea, quia in
noctium. Caput Christi Deus. De Deo Patre glorian- assumpta carne cognala. Proxima mea, quia de la-
tur Judaei, ejus se jaclant habere nolitiam, Filium lcre, cum in cruce dormiret, de secundo Adam Eva

reprobant et blasphemanl, Caput tu aperi mihi. nova est creata; ut non jam sint duo, sed una caro.
meum plenum est rore. Non talcs dcsideral, non si- Ibi est cognatio naturalis, hic conjunctio personalis.
tit, sed magis fastidit ideo plcnum est. Plenum est
:
Ibi soror, hic sponsa. Columba mea, per spiritus

rore, eo quod sensu leves sint, rationis carentes gratiam : immaculata mea, per remissioncm et dis-

pondere, non habentes aliquod in asserlionc mo- ciplinam. In carne soror, in sacramentis sponsa, in
mentum : ralione leves, obstinatione graves, quasi spiritu simplex, immaculata in sanct tate : in his

rosetguttaeinefficaces et pertinaces.JE^ cincinni mei omnibus mea. Aperi mihi. Age quod agis, aperi
guttis noctium, quae gelida: sunt et tenebrosae. Nam mihi. Tibi intus sum, sed aperi mihi in illis in qui-

est quidam ros qui noctis non est. Ros tuus, ait B bus adhuc foris commoror, Aperi illis, invita, in-
IsaiasDeo, ros lucis(lsai, xxvi, 19). Et cincinnimei troduc in locum tabernaculi admirabilis. Pulsa, ut

sunt pleni guttis 7ioctium.Figurisa.dh&serun\, scien- aperialur tibi ostium magnum et evidens, sicut Pau-
tes lilteraturam, nescientes sensum spiritualem. De lus dicit (/ Cor. xvi, 9), ut pateat introitus persua-

unius 145 scientia Dei, de figurali legis observa- sionibus tuis ad affectus eorum. Penetra ad illos, ut
tione Judaei gloriantur, mysterium iniiciantes Trini- ad te post haec inlroducas. Exi ad illos, ut intrent
tatis, et pra:iigurationis veritatem, de superfluis et ad te qui foris congelato frigescunt affectu. Exitus
emortuis signis se jactant. Molesti sunt mihi, disci- tui damna aliorum introductione redime. Quid di-
pulos meos premunt, qui sunt velut quoddam capi- cis? Exui me tunicamea,quomodoi7iduarilla?Qmd
tis mei ornamentum ct decus ideo fugio, aperi :
dicis? Lavi pedes meos, quomodo inquinabo illos?
mibi. Exuisti te lunica tua, tunica carnalis curae, tunica
6. Quidam haeretici Christi divinilatem, ad quam certe molesta, et forte polluta. Tunica tua te exuisti
nec fide volunt nec ratione possunt altingere, co- mea induere. Zelus domus meae comedit te : ideo
nantur exstinguere. Sublilia et consona litterarum juxta Isaiam induere pallio zeli (Isa. lix, i7). Insta,

testimonia, et quae divina nituntur auctoritate, quasi argue, praedica, obsecra, opportune, importune
quosdam cincinnos capitis, non cohacrentibus di- _ (11 Tim. 2). iv, Non est pedes polluere, hac ince-
sputationum suarum argutiis, et velut quibusdam
" dere via. Si quis adhaesit pulvis, excutias illum de
roris instar minutiis, inliciunt, corrumpunt, oppri- pedibus Non pollulos, sed pulchros commendat
tuis.

munt. Hi quoquc notitiam Dei pracsumentcs et spi- Isaias pedes, cum dicit Quam pulchri super mon-
:

ritualium subtilitatem sensuum, quasi in ipso Dei tes pedes annuntiantium pacem, annuntiantium

capite et capillis superbe locatis, rori conferuntur, bonal (Isa. lii, 7.) Ne cuncteris; operum meorum
et guttis noctium ; ut intelligas eos minutos, geli- exempla te moveant. Tangal manus, si pigritaris ad
dos, fluidos, et non cohaerentes sibi. Sed et si quem verbum. Zelotes ego sum; tu quoque pro mc zelare.
videris sanam, quasi caput ipsum, tenere fidem, Sa- Otia dulcia sepone, paululum meis implicare nego-
cramentis superficie communicare
tenus subtili ,
tiis. Omnis militans Deo, istis, cum jubetur, se im-

vigere sensu ;
gelida tamen est propter malam con- plicet oportel negotiis. Cum divcs essem, pro omni-

scientiam, ct propter hypocrisim obscura, ct pro- bus pauper factus sum ; aequalis Deo, exinanivi me
pter velocem transitum Gaudium enim hy- fluida. ipsum, ministrandi formam accipiens. Pro omnibus
pocritae instar puncti (Job. Hunc lalem Jesus xx, 5). mortuus sum, ut qui vivunt,' jam sibi non vivant»

foris esse judicat opprimen^m, et quasi gravem

; sed mihi.
sibi refugil. Hujusmodi non tam ambulant, quam 8. Attentis talibus in dilectio sponsa, et his mota
volilant in magnis et mirabilibus super se, superba n exemplis ad aemulandum, sic ait : Dilectus meus mi-
elatione pendulo vagi in aere. Ambitiosa quidem nc- sit manum 114» suam per /ora^ncn, <•/ ad tactum
gotiatione perambulant in tenebris. De religione lu- ejus intremuit venter meus, Perarctumpaupertatis,
crum venantes, spiritualem se simulanles habere persccutionis, ct mortis foramen, operum suorum
doctrinam, fluidum instar roris eloquium, incerta el ad mc intromisit exempla. Haec me lnrcme
tangunt,
oculta et quasi nocturna nosse mysteria, sapientuc movcni. Nam tremor ventris motus esl mentis.
Dei sanctitatis tenere caput et culmen, et in ipso Audi deniquc motionis effectun. Sequitur enim :

Christi haererc vertice, eminendi magis quam in- Surrexit ut aperirem dilecto. Audite et iutelligite qui
trandi studium gerunt. pramropere satis et proterve nimis ad Ecclesisa pro-
7, Istos moleste ferens et fugitans Jesus , di- peratis honores. Sponsa enim, ad quam Cantici hu-
cit : Aperi mihi, soror mea. Quae intus es, quse jus blandimenta cantantur, morose et cunctanter
non vagaris foris, quse non in sublimibus voli- accedit, eliam postquam se sororem. proximam.
225 I.N CANTICA SERMO XLIII. 226

columbam, immaculatam audivit vocari. Contem- A nunc ; sed apcri milii, ut amplius intrem. Aperi
plare si baec in te sint : et si sint.verere ne perdas; mihi. Jam quasi novus accedo, et recenti rorans
sinon sunt, magis verere ne non accipias. Attende affectu. Ut ros tibi fluet eloquium meum, cum dei-
post quot et invitationes et commendationes sic di- talis mese libi inslillabo arcana. Caput raeum rore
cit : Surrexi ui aperirem dilecto meo. El tibi vanura abundat, et contemplatio divina> in me naturae sub-
sit snrgere antequam voceris, qui delectationis illius liles el fecundos parturit sensus. Quid circa huma-
sancUe panem manducas, et bibis vinum, de quo niLatis mysleria solum moraris? quid lamdiu solos
supra dicitur Comeditc,amici mei, ctbibite; ct inc-
: ad pedes rcsides? Surgc, ascende ad capul, illi

briamini, charissimi. Vanum, imo verendum sit aperi. Aperi mihi in hoc, quia caput meum plenum
tibi, nisi cum invitata sis, surgere, cum dormis est rorc. Humanitas gratiam comparat, divinitas
somnum dulcem, donec tibi dicat dilcctus Aperi : conferl humanitas fudit cruorem, divinitas infun-
:

mihi. Non ambitionis, non avaritiae, non inquictudi- dit amorem. Caput mcum plenum est. Ipsum est
nis, non elationis vox moveat animum, non demul- 1-17 ros ipse. IUabitur animae, et ejus medullas
ceat blandimento fallaci. Ista> tibi ignotaesint voces, irrigat. Usque ad aliquid ingressus sum : aperi
non tibi islte opus bonum suadeant; sed tantum ad mihi, ut pertingam ad intima, meee
ut divinitatis
dilecti tui vocem assurge, qui vivit et regnat, etc. g dulcis notitia infiuat, et inficiat totum quod est in
SERMO XLIII. interioribus tuis. Aperi mihi, ut divinitatis meae
subtilis ros cordis tuis terram infundat, et inebriet
Aperi mihi, soror mea, etc. Caput meum plenum est
rore. Exui me tunica, quomodo induar illa ? etc. eam. Et revera sic est, fratres. Ubi in materia ma-
Hunumsuammisit per foramen, etc.(C«»£. v,2,4.) jor est gloria, ibi in meditatione major est gratia.
1. Superiore sermone hunc locum ita duscissimus, Quod plus habet excellentiae, plus sibi exigit reve-
utdiceremus Jesumsponsae suaa implorasse solatiaad- rentioe, plus refundit et gratioe. Quod quodam na-
versus molestias eorum qui tidei nostrcc sinceritatem turae suae merito praerogat, perceptio ejus oblecta-
human;c et perfidte doctrinae corruptela tentant infi- tionis plus erogat. Plus omnibus placet, quod om-
cere, et subtilium persuasionum immadidare rore nibus pneslal. Singulari materiae peculiaris debetur
noclurno, quem princeps tenebrarum, princeps aeris cernendi modus. Non est humani juris : non eist

hujus, latenter ct leniter instillat. Nam et alio Scrip- enim moris humani. Quietae et pervigili donatur
turae loco queriturquod aquae inundaverint super ca- menti, non tamen ad votum, scd cum ipse vult et
pui suum (Thren. m, 54). Heri ergo inductus est a dicit : Aperi niihi. Quid est dicere, Aperi mihi, nisi

nobis Dominus Jesus molestias fugiens; hodie indu- quodam blandimcnlo affectum illicere, movere con-
cetur gaudia ferens. Heri inductus est solatia im- C cupiscentiam, ut mens ex parte tacta tantae lucis
piorans ; hodie, secum solatia portans : heri, plenus corusco, ad pleniorem perceptionem se praestet pur-
injuriis, hodie, gratiis. Illa interpretatio raras respi- gatam' Sic lux quasi oculo dicit Aperi mihi; quee :

cil, ista referlur ad plures. Non omnes ad praedica- ex modica perceplionc ad majus participium sui
tionis opus vel idonete sunt, vel delegatae. Non enim quamdam avidilatem praegenerat.
omncs corruplelas fidei repellere vel sufticiunt, vel 3. Aperi mihi, soror mea. Quid est, Jesu bone,
Non possunt omnes esse
huic muneri pneficiunlur. quod rogas aperiri? Tu ipse habes clavem David :

omnes possunt sorores et sponsae.

matres ct sponsoe : aperis, et nemo claudit (Apoc. m, 7). Apparitio tua

Non omnes possunt partus sustinere injuriam om- : apertio est. Appare, et ncmo tibi claudit. Cui ex
nes debent amplexus gratiam. Fuerat secundum minima parte majestatis tua i
coeperit gloria scintil-
hesternam interpretationem roris illius nocturni li- lare, animum ad se subilo convertit et rapit. Non si-

quor molestus ; hodiernus iste sit gratus. Ibi loqui- nit sibi claudi, dum ipsa coruscat. Cor quod pene-
tur Jesus querelas deponens, hic loquilur blandilias tras, aperis tibi : apertum tenes, dum te non sub-
suggerens. Ibi fugit infestos, hic solum ad sponsam trahis. Et forte utraque necessaria est, et cognatae
feslinat. sunt sibi apertio sponsi et apertio sponsaj. Apertio
2. Apcri miki t soror mca, proximamea. Discipli- D sponsi apparitio ejus est : apertio sponsa;, apparatus
nam hic attende custodia?, ubi janua passim non ejus et coaptatio ad tam dulces usus. Caput meum
palet. Quis illuc intrabitad arbitrinm, ubi Jesussine plenum cst rore, et cincinnimei guttis noctium.Ca-
interpellatione non inlrat ; nec nisi cum fuerit au- put plenum est, et eo madent qui adluerent illi.Delec-
dita et nota vox ejus ? me felicem, si de meadici labilis est Deus in se, et delcctabilis in sanctis suis,
anima queat : Porta haec clausa est, et per eam ncc qui de ipso per gratiam oriuntur, et ordinatione sua
furiim nec fortuito indisciplinatus affectus immit- quasi quitlam distincli cinciuni perseverant in eo.
titur ! ponam ori meo custo-
Soli principi patol, si Pulchra utraque contcraplatio, vel gratiarum quae
diiun, ul soli principi patuat, cum assistit ad illud. procedunt de eo. Divisioncs enim graliarum sunt
Aperi mihi porlam justitia; et ingressus in eam : (/ Cor. xu, 4), ac si qua dam distinclio cincinno-
convivabor tecum, comedam in ea, et bibam, cl rum. Invisibilia cnim ipsius quamdam pra.-ferre di-

inebriabor; dcniquc et ego inebriabo te guttis meis. stinctionem videntur, ad nostnc tamen capacitatis
Non accedo sterilis, sed madens suaviter illabcnle mcnsuram. Nam distinclis signis et sermonibus
rore gratiarum. Aperi mihi. Intus jam tibi sum aliud el aliud significare conanlibus, quae in ipso
227 GILLEBERTI ABBATIS 228
esse responde Quoe cognata
est, immaculata
suntunum, qua&i plura et varia innotescunt nobis. fl
. illi

Quiedam ad solam cjus magnitudinom respiciunt : non esl. Parva cognatio, quam contagio sequilur.
unum hoc cincinnum putat. Queedam ad solam poten- Christus quam sororem dicit, immaculatam sub-
tiam : sic et hoc quasi unum intellige. Similiter quse jungit . Ausculta quando dicere possis : Vox ditecti

ad sapientiam, quae ad bonitatem, quae ad praedeslina- pulsantis. Hostis primo aggressu timide agit : ten-

tionem, ad providentiam, ad gratiam, ad indulgen- tanlis modo deprehendi timens, palpat, non pulsat.

tiam, consilium, cogitationes Dei generaliter quee Dilectus tuus innolescere volens, pulsat audenter :

una significationis complectitur ratio, et quasi ad Aperimihi,quiacaputmeum,'mquil,plenumestrore,

unam pertinent, prouno cincinno interpretare : quse et cincinni mci guttis noctium. Ac si dicat : Apeh
ad aliam, pro alio crede. Invisibilia ipsius, ait Apos- mihi, quia rore gratiie refertus illabor. Aperi, aptam
tolus, per eaquce facta sunt, intellecta conspiciun- te prsepara tantse praesentiae.

tur; sempiterna quoque ejus divinitas {Rom. i, 20;. o. Tunc Exui metunica, quomodo induar il-
illa :

Illa plurali protulit, hanc singulari intellectu. Hanc la ? ? Tu di-

Lavi pedes meos, quomodo inquinabo eos
ergo velut caput accipe : illa velut cincinnos. Nam cis, Aperi mihi ecce aperui, parata sum
: sed do- ;

divinitas in se una et simplex est; secundum afie- mesticis turbari denuo curis refugio. Nolo quam
ctum autem in subjectis, et effigiem particulariter semel exui, reindui tunica. Quomodo induar ea ?
impressam subjectis, varia) signifkationis recipit B Quomodo ? Nullo modo. Non acquiesco, non possum

numerum. Ideo essentialia nomina mutuo de se dici non aegre reinduitionis verbum audire. Laneam exui
possunt, non sic autem denominata. Essenlia Dci vestita subtilibus. Novi quam laboriosae sint partes

scientia ejus est, cum conversionis veritate, et sub- Marthse, quam onerosa operla sil lunica : quomodo
stanliae identitate : non lamen, cum verum est circa frequens discurrendo ministerium, inquinatos

Deum nosse aliquid, et sequenter verum ent illum oportet illam affectuum pedes habere, et operum
id esse. Sic et potentia cum voluntate in Deo unum gressus. Non possum de Maria in Martham degene-
idemque essentialiler est denominata vero ab his : rare. Optimam partem elegi, apertum et paratum ef-

non se mutuo consequuntur. Denominationes enim ficere cor meum ad adventum dilecti. Non videtur

istae cum aliquem circa creaturas effectum conti- in partibus Marthae passus molestias, qui semel ab-
nent, cognatam ab illis multitudinem trahunt, et se solulus ad illas iterum reverti festinat. Nuda ab
nequeunt comitari. Mira identitas, et mira diversi- omni materia mundi, et sine impedimento velami-
tas : utraque inexplicabilis, utraque admirationis nis, libera et quasi revelata facie gloriam contem-

est plena, devotionis et reverentise occultissimas et platura dilecti, surgam ut aperiam ei. Via haec via
efticacissimas causas continens. pulchra est : non potest per eam pes pollutus in-
ad cin- cedere, nec pollui in ea. Brevis via nam dilectus
Accede, sponsa, ad boc caput
:

4. dilecti,
q quasi morse
stringe rorantes crines multum inde stat ad ostium vociferans et pulsans,
cinnos ejus :
;

Pleni sunt guttis noctis, impatiens. Pulsat ad ostium, explorat aditus, et ar-
dulcissimi liquoris elicies.
dentius diligens properantem praevenit me.
guttis occultis, guttis non ignota dulcedine refrige-

quando guttae tales expressse frequen-

6. Manum suammisitper
foramen, etad tactum
rantibus. Erit
impetum. Bonus qui- ejus venter meus intremuit. Quid sibi vult hoc loco
tius inlegri fluminis efticient
desiderium sestuantis amoris refrigerat. quod sponsa, quae clauserat ostium cubilis [al. cu-
dem, qui
Sive supradictis modis caput cincinnosquc 118 biculi] sui, non hoc quoque obturavit foramen, ne

nudam noti- ad illam quid ingrederetur incaute ; in caeteris cau-

intelligas, sive in capite illam deitatis
tius agens, cur hic locum negligentiae reiiquit ? An
tiam quae est facie ad faciem, cincinnos autem il-
forte hoc in se minus ipsa novit foramen ? quis enim
lam quae per speculum fit et in valamento aemghia-
utroque refrigerii uberem rorein reperies. in se omnia potest nosse foramina, omnes aditus,
tis, in
omnes aptitudines, nisi ille qui, sicut in Ezechiele
Ideo forte capiti ros simpliciter assignalur, guttae
lcgitur, in lapide pretioso foramina prapparavit?
vero cum adjcctione noctis cincinnis attribuuntur,
visio quse per sneculum fit ct eenigma, (Ezech. xxvin, 43.) Ipse foramina, ubi vult, parat;
quod hsec
quia, ubi vult, ipse manum mittit per foramen, per
nocturnae quiddam habct qualitatis, minus fulgens,
anima, spon- D aptum aditum, inspirationis occultae virtutem. Per
et minus fcrvens. JSmulare, sancta
devotionis rore madescant foramen, inquit, id est per aptum, per abditum, per
sum, caput el capilli :

intenlionis; cincinni, cogitationis. Ad mo- arctum ingressum. Arctus enim ingressus satis, ubi
caput,
capillorum striclsc sint, exlentse nianum tantum immittit Jesus, ejus respectu per
dum madentium
sint, pingues sint, conlinenlise extenuaUo disciplina, quem ostii apertionem sibi tieri petit. Non movere-
exsullationc tur ille venter sponsa\ non surgeret, non aperiret
continuationis perseverantia protcntae ;

modicum tcnebroso et gelido dilecto, nisi ipse prior inspirationis suae manum
spiriluspingues, ne ad
immisisset occultam. Occulta ratio vocationis pri-
maliti» et nequitise rore inticiantur, qucm princeps
Cave fallaces oise, latons causa, et nondum latus ingressus. Dila-
aeris bujus leniter et latenter aspergit.
mon- talur autem cum pneoperanti sponso anima coope-
iufectiones ejus; sponsi tui illum ctelestem se
dicat, Aperi ratur, conatur, assurgit et aperit. Prima solius De
titur habere rorem. Claude illi : et si

muuus agnoscitur secunda, Dei simul et hominis.

jnihi, soror mea ; nullam libi cum eo cognationcm ;
229 IX CANTICA SEKMO XLIII. 230

Et cum magis Doi sit proptcr munns, soli t.nnen « panis atcr, plaga1 virgarum voluntarie susceptae, in
homini deputatur ad meritum. Arcta est etiam et matatinis psalmodise vociferatio, et silcns oratio,
qoasi per foramen concepta cognitio Doi, ca 411.1 per utraque iu spiritu cordis vehemenli, sed haec lanto
operum ojus contemplationom percipitur, et quasi vohomontior, quanto corporalis spiritus minus est
tactus manus, non yisio vultus ejus. Advorte trinum continens ;
quidni distillant nobis, dum vicissim
eontemplandi modum 1 lt* : in capite, ia cincinnis, succedunt sibi? Jure conferuntur myrrhffi, quia carni
in mami. In capite aaturam, in cincinnis figuram, amaritudinem voxationis infcrunt, ct devotionis ve-
in manu facturam. Dehoc ullima sic ait : Delectasti lut unguento mitigant animum. Et ut discretionem

me,toomine, in factura tua, et in operibus ma- adcsse inlclligas, et obsoquium rationale : Digiti,

nuum tuarum exsultabo (Psal. xci, 5). Possumus inquit,mci pleni myrrka probatissima. Manus opera
etiam sie illa vocaro : essentiam, sigua, opera. Di- sunt; discretio, digili. Myrrha tam actio carnis,
vinae illius natarae notitiam sigua per quamdam in quam unguentaria exhilaratio cordis. Hsec myrrha
suo gcnere similitudincm dcpromunt, opera pro- probata est nam ost qusedam myrrha qua- rcproba
:

bant. Sigoa, ut sic dicam, exprimunt, et opera as- est. Cum vidoris quorumdam puerilium hominum
truuot. Ultimus hic contemplationis modus simpli- digitos prohibita passim signa distillare, agilem
oium est ; secundus, eruditorum ;
primus, purissi- manum undique petulantis vcl pervcrsi affectus in-
morum. Vorumtamcn, sicut jam diximus, immissio g dicia spargere; ut arbitror, indisciplinatpe conver-
mantis per foramon, immissionem illam latentem et sationis amaritudinem, quasi reprobam lnyrrham,
occultam significat inspirationis, quam divinse vir- istos fundere non negabis. An non
myrrha quasi
tutis tactus opcratur. lascivia talis, quae et fratrum disciplinatos mores
7. Hie otiam est advcrlere tria quredam in spon- conlristat, ct sibi in posterum confusionis et peeni-

sa. Qute tria? Primo quod trcmit, secundo quod tentia? cst paritura mcestitiam? Probatissima vero
surgil, tcrtio quod aperit. Primum fit quidcm in myrrha est, quse in multis argumentis exerci-
ipsa, sed non ab ipsa duo sequentia sic fiunt in : tii rcgularis est reperta laudabilis. Et regularis
ipsa, quod eliam ab ipsa. In primo prceoccupatur, exercitatio et hoslilis vexatio, utraque probabilis
in secundo conalur, in tcrtio caplat. Cum tremit, est, cum palientiae virtus, servata integritate sua,
nil ipsa agit, sctl magis patitur : cum surgit ct ape- amaritudine nimia non corrumpitur ac degene
rit, propriae aliquid industrise adhihet. Tromil, cum rat. Recolo tempora quibus juvencula adhuc Ec-

molum occultum iospiralionis sanctte dulciter sen- clesia ad aures pulsavit Gentilium, ut dilecto suo
tit assurgit, cum consenlit et sequitur quo illa
: Christo ad corda ipsorum ostium aperiretur, pate-
ducit apcrit, cum huic totam se operi mens in-
: ret aditus quam innumeros desudavit agones, 150 :

» —
01 et reddit capaccm. Verumtamen quanto ma- « quanta confecit martyria, quam
dulget, -
continuis est vexata
1

myrrha probatissi
— 1 •

gis sc huic usui apcrit, tanto ex nimia affectione et " suppliciis Vere digiti ejus pleni !

vehementia citius deperit. Memor fui, inquil, Dei, ma, eo quod omuimodarum passionum argumentis
et delectatus sum, et exercitatus sum, et defecit honestata est virtus ejos in laboribos suis.
tpiritus meus (Psal. lxxvi, 4). Mcmoriam ventri, 9. Cum hujusmodi manibus satagite, fratres,

tremori deleclationem , oxcrcitationem surrectioni aperire Verbo, speculationis dulcedini aditum prae-
confer et apta. Nam quod dicit, defecit spiritus parare. Bonorum actoom meritis, mentis vestrae
, ad illud spectat, quod hoc sequitor in loco : recessos Christo oberios reserabitis. Videte si labo-
Pessulum ostii mei aperui dilecto, ct ipse declina- ris et fatigalionis veslrae myrrha multis est experi-

vit. Tunc detiinat, cum tu deficis, ferre non valcns. mentis reperta laodabilis, sicot aurum quod pcr
Cum tu afficeris vehementius, tunc ipse citius avolat. ignem probatur. Digiti mei, inquit, pleni myrrha
Quanto affectuosius captas probatissima. Discrclionis significator sobtilitas, et
dilccti amplexus, el quasi
apcrto cordo totum absorbere et deglutire conaris, unctionis ubertas : et digitos enim dicit, et plcnos.

lanto vclocius dcclinat labilis pnosontia dilecti lui. Distillant, et pleni sunl : vicissitudincm habcnt, noa
Sed jam redeamus ad seriem litterse. Surrexi
8. evacaationem. Interpolantur jejunia refectione, ia-
ut aperirem dilecto. Manus mece distillaverunt boros requie, vigiliaa somno. Vicissiludorefectionem
myrrham : mei pleni myrrha probatissima.
digiti n affert, nondefectum. Digiti, inquit, mei pleni sunt
Quid est quod do apcrtiono locutura praemittit de ma myrrha probatissima. Contemplationis optas deli-

nibus?.\n forto suggerere volait, quibuste manibus cias, sponsi amplexibus ex otio perfrui,
illum solum

oporteat aperire dilecbo tuo, qnibtts operum meritis cordis lui conlinere secreto ? noli ad aperiendum
eootemplandae vcritaii aditum praeparare ? Honre qui- vacuis, noli aridis occurrere manibus. Actio con-
dem myrrhatae manus, quae carnis mortilicationcm templationem prsecurrit. Quanto magismyrrha con-
oporantur, quea lluxum ejus compescunt, stringunt et aftlictionis mortilicaveris
affoclus anima-
linentiae
hsciviam, ut lalius inlluat oblectatio verbi. An non les, tantouberiorcm aditum dilecto paraveris. Deni-
velut quasdam myrrhae stillas conses opcra hsec re- quc sequitur Pessubm ostii mei aperui dilecto.
:

gularis conversationis , qaas vicissini sibi succeden- Non poasumna in anguatia tcrminandi scrmonis hujus
tia mcntcm ungunt, etcarncm stringunt? FigUise, oslium aperirc capiluli. In alium difforamus tracta-
jcjunia, castigalus et parcus viclus, asper pannus ct tum, graliam ab co expotentes et exspectantes, qui
 ! :

231 GlLLEBERTl ABBATIS 232

ne habet clavem David, si qua nemo aperit, Jesus aperuissc se novit, qui dixit : Parotum cor meum,
A
Chrislus; qui vivit et regnat per omnia s;ccula sae- Deus, paratum cor meum (Psal. cvn, 9).
culorum. Amen.
Quomodo ostio egct Jesus, qui in Evangelio
2.
SERMO XLIV.
ait : sum ostium? .Miranda ratio. Ostium est, et
Ego
Pessulum ostii mei aperui dilecto ; at ille declinave-
pulsat ad oslium. Intrare vultper quem quisquis in-
rat atgue transierat. Anima mea Uqucfacta est
ul locutus est (Cant. v, 6). troierit salvabitur, et pascua inveniel(Joan. x
Magna est osliorum distanlia. Est eniin oslium qtiod-
1. Hodie vobis, fratres, de apertione ostii disser-
dam in argumentis nalurcc, esl ostiuui in Sacra-
turi sumus. Nam heslernus sermo de operalione,
menlis Ecclesia;, est ostium in experimentis gralia,-.
quac velut qusedam ad aperlionem est via, ultimum
In primo illo ostio naluralis rationis duclu innole-
traclatus nostri digessit articulum. Bona plane ope-
scit nobis pcr opera operans sapientia, et ad aliquid
ratio, quae immortalitatis et incorruplionis spem et
verilatis intromittitur : divinitatis colligimus noti-
speciem semper non seminat in carne,
praefert, qua;
tiam, non tamen personalem in deilate distantiam.
ne corruptionem inde metat. Ulinam in verilate ego
In hoc ostio non distinguilur persona, nec conferlur
dicere possim, quia myrrha in manibus meis semper
gratia. Ideo non debet esse assiduus, non nimius ad
Si quis, inquit Jesus, fecerit voluntatem Patris mei,
hoc ostium pulsator. Per secundum, in eo quod sa-
cognoscet de doctrina meo (Joan. vn, 17). Ecce qua- [J
lutaribus initiamur Sacramcntis, ad Ecclesise unila-
liter pietatis actus aditum rcferat vcritatis. Boni
tem intramus, ad communionem sanctorum. In hoc
certe actus, qui et quadam contemperantia et mode-
secundo ostio, sic quidam intus sunt, ut tamen quasi
ratione discreti sunt, et unctionis devotione repleti.
foris sint, donec ad lertium accedant quod familia- :

Jure manibus unguentariis aperitur Christo, qui de

rem interprelamur accessum per charitatis affectum,
unctione nomen accepit. Et forsilan nisi per unctiun
in copiam quamdam et contemplationem dilecti.
ostium ingredi nescit. Ideo in templo de lignis oliva-
Ostium hoc lam secrelum, tam intinmm, non omni-
rum ostiola facta sunt, per qusein Sancta sanctorum
bus patet, sed soli sponsse prsebet accessum. In
aditus pateret (/// Reg. vi, 31). Hujusmodi enim et
Ezechiele multas ostiorum distantias legis (Ez-ech.
ligni materia unguentarii est ministra liquoris. Ostiola
xl et xli), quas modo longum esset prosequi. Ve-
dicta sunt, et olivarum arctus introitus : sed in pin-
rumtamen parum quid interesse reputo, lunc ad il-
guedine gratiae sine difficultate illaberis, ubi subtilis
lum ingrediaris, an ad le ipse nisi quod tunc vide- :

est inlelligentia, et secretum mysterium. Non labo-

ris ingredi ad ipsum, cumtu quasi praevenis el prior 1

riosus patebit ingressus, si devotionis et charitatis

rogas ipse vero ad te, cum ipse te praevenit, pulsat
,
oleo quasi ostio Et pulo quod conve-
voluerit uti.
affectum, improvisus illabilur, ot nil lale meditantein
niens est de templo testimonium prolatum Templum :

P insperatse dulcedinis movet attactu.

enim Dei sanctum est, quod estis vos) I Cor. m, 17).
Habe ergo in templo tuo ostia, per quae summus 3. Quando pulsat hoc modo ad ostium tuum, noli l

Ponlifex solus ingrediatur in intimum cordis tui re- morari : surge, feslina, ne forte declinet. Nam el in
cessum. Claude ostium, obde pessulum, nisi quando hoc loco sic habes : Pessulum mei aperui ostii dile-
dilectus tuus pulsat ingredi volens. Si ostium non cto ; at ille declinaverat atque transierat. Cur abis,
est, passim patebit ingressusomni transeunti. Si Jesu bone ? cur declinas ? cur defraudas dilectam a
ostium clausum esl, sed pessulo non obseratum, desiderio suo ? Tu desiderium inducis, tu delecta-
facili cedet et patebit impulsui, clausuram non ha- tionem subducis. An forte hoc modo in majorem
bens tirmiorem. Habe utrumque ostium circumstan- aviditatem el ardentius desiderium concupiscentiam
tise, et pessulum constantire. Prospice circumslan- protrahis, dum copiam subtrahis ? Ita est. Planc ita

ter, resiste constanter. Obhvio et ignorantia non su- cst. fstae amoris fallacia? ipsum amorem magis in-
bripiat, improbitas non irrumpat. Et si ila mavis tlammant, ad ejus cumulum proficiunt dum sic de-
distingucre, sollicilam pnemeditalionem reputa cipiunt. llloe dominicae resurrectionis apparitioues
oslium, orationem quasi pessulum. Tali firmatum quam breves erant, quam subita?, quam soetisse !

repagulo, hostili non patebit nnpulsui ostium tuum. Quibusdam vix jam agnitus cst, et slatim elapsus
Confortavit, inquit Psahnista, seras portarum tua- n est. Non se patitur al> aliquibus tangi. Aliis clausis
rum(Psal. cxlvii, 13). Nonnc in serisct portis velut illabitur januis, ostii aperlione non indigens. Illud
ostium et pessulum tibi vidcris audire? Utrumque enim ostium maximc illi apcrilur, quod aliis omni-
neccssarium est, sed contra insidias inimici. [Jbj bus ncgotiis clauditur. Cum putatur teneri. quasi
vocem el pulsum audis dilecti, ubi manus ejus sub< furatur prsesentiam gratam : furtim accedens, el
lilem, et per foramen sentis atlactum, aufer pessu- furtim recedens. Graudium cnim coutemplationis in-
lum, ostium aperi, cuncta cedant obstacula : si Beri siar o>t puncti.Velociter recedit, et cxeellenier trans-
polest, 1*>1 medium parietcm tolum aufer, ut li- ccndil omnem humanse capacitatis virtutem. Quo ipsa
bcre se tibi dileclus tuus infundat. Sollicitudo ad- vadit, non possumus sequis cam in hac carne pas-
versus tentamenta diemonum in securitatem verla- sibus sequi. Di.vi, inquit Salomon. Sapietis efficiar
tur de prccsentia sponsi : cautelam hostcm repel- ct ipsa longius recessii a »n% multo magis quam an-
jendi in perfruendi dilecti copiam verte. Ostium tea crat [Eccle, vn, 24, 25). Perceptio ejus melius
 .

m IX CANTICA SERMO XLI\ 234

quam privalio docet (9), qnam sit transcendens * effiisam uberius, et conantem transire usque ad di
i i
» i " i 'i*i
ejns majestas. Vo ipso quo vehementior est, velocius lecti transitum, nihil prsssumens in ejus prsesentia.
transit: Ipse, inquit, deelinaverat atque transierat. ln voce exsultationis liquefacta sum statim ut locu-
[deone, Jesu bone, declinasti ad sponsam, ul tam tusestipse. Anima mea liquefaetaest, inquit. Quid
cito declinaresabea? fpw, inqnit, deelinaverai at- est, liquefacta est ? Id est, crescens facta est,

que transierat. Quid est, transierai » Transierat me, correns, clarescens. Crescens super se, currens ad
Irausierat vires meas, pertransiit me. Ideo qnasi ipsum, ex ipso clarescens. Virtute crescens, currens
ferre el subsistere non valentem transiit me. Gladins volis, vorilate elarcseons : hoc esl, lala, labilis, lu-

esl verbum Dei (Bphes. vi, 17), gladius est Jesus, cens.
animam sine mora et difficultale pertransit non : i. lix hac forte liquefactione pra>siitum illi cst
Bubsistens, dum ejus vehementiam liquefacta inens quod manus suse myrrham distillant, mens liquefa-
Bustinere non valet. Plammeus hic gladius est. Ideo cta est. Cur lertium prseterimus, quod canticum il-
sicut cera tluit a facie ignis, sic anima succensa a lud apponit ? Habet enim sic connexum ex ordine :

facie ejus. Anima, inquit, mea liquefacta esl, utdi- Venter tremit, distillant manus, anima liquefacta
lectus locutus est, Videtia qualiter ad ignitum elo- est. Potest istic etiam, leviter hanc lectionem trans-
quium Iiquefecit animam. B currens, onlinatum quoddam augmentum adverlere :

4. Pessulum ostii mci aperui dilecto meo ; at ipse non tamen planum gradatse distinctio-
facile est et
declinaverat atque tvansierat. Ita in manifestatione nis ralionem assignare. In omnihus quidam modus

Dominica) resurrectionis, quse facta est duobus illis signatur, sed major in secundo quam in primo et :

enntibns in Emmaus, ut aperti sunt oculi eorum ad major in lertio quam in secundo. Plus est enim di-
cognoscendum Jesum, sub ipsa apertionis hora eva- slillare quam tremere; sicut liquescere quam distil-

nuit ab oculis eorum, et quasi pertransiit cor illo- lare. Totum proestat praesentia sponsi sponsae suae,
rum,utipsi fatentur. Nonne cornostrum ardenserat quod ejus ventcr tremit, dislillant manus, anima li-

iu nobis, dum loquereturf etc. {Luc xxiv, 13-32.) quefacta est. Tolum est ex tactu manus ejus et vo-
Axdens I5*i erat in ipsis in collocutionc, sed in cis auditu, totum est ex lactu, et, ut sic dicam, ex
apparitione liquefactum est in illa visione vehenien- pertransitu ejus. Quia tangit, tremit : distillat, quia
ti, tolidilatem et conslantiam non obtinens. Quid pcrslringil et pertransit illam in spiritu vehemcnti,
enim Jesum evanuisse, nisi illos in gloria appa-
est cujus voccm audis, sed nescis unde veniat aut quo
ntionis subsistere non valuisse ? Declinat in dile- vadat. Ideo liquefacta est anima ejus, ut Iocutus
ctam ut tlumen pacis, sed ut gloriae torrens pertran- est ipse. Vox sublilior manu est, vehemenlius mo-
sit, sicut torrensigneus liquescere faciens animam, C vet, et velocius transit. Sermo Jesu subtilioris et
quam inundat, quam reticit, quam transit. Quam sublimioris doctrina; plus coulinet, quam aliqua
dulcis hora, quando anima huic igneo torrenti lique- operum prodere queant exempla. Omne transit
facta miscetur quam subtilis est in illo momento,
! exemplum de majeslate Deitatis sermo, quem inter
quam extenuata, quam mobilis Nihil tunc teporis ! discipulos fudit : omnem experientiam pollicilalio
habet, nihil duritia) reliquum, nihil rigoris : tan- gloria^ futuraB, quae revelabilur in nobis. Huic intel-
tummodo calens et liquens. Cognata sunl sibi invi- ligentige et perceptioni si aperis ostium ut compre-
cem liquidum et calidum. In his duobus contempla- hendas, slatim declinat ct pertransit : ideo et tu
lionis usus consistit. Quod liquidum est, calorem transi in affectum liquefacti cordis. Ad hanc vocem
promplius concipit ; el conceptus calor vice versa dilecli dic Mirabilis facta est scientia lua ex me
:
;

quod liquidum reperit, liquidius reddit. Quod dico confortata est, et nonpotero adeam (Psal. cxxxvm,
calidum et liquidum hoc est, ac si aliis dicatur no- 6). Et anima mea liquefacta est, deticiens a compre-

minibus, succensum et sincerum. Calidum est, eo hensione, et non sufficiens ex vehementi et violentd
quod amat : sincerum et liquidum, quia quamdam dulcedine persistere ct morari iu admiralione. Pro-
amati in se speciem lepraesenlat. Calidum, (juia ar- r» pter h*c et hujusmodi, inquit : Anima mea liquefa-
det : liquidum, quia videl. Calidum, quia intlam- cta est, ut dilectus locutus est.
matur : liquidum quia dilecti imagine informatur. 6. Quid putalis, ut aliquid praeter seriein et quasi
Quod liquidum est, nil liabet impurum, nil pigrum; e.\ abundanti ad cohortationem prsesumam; qtiid,

facile cernens, et facile sequens. Sed lanta gralia inquam, pulatis, quod non hic sermo quorumdam
li(|uidi non est cum calor non est. Bene liquidum, suggillat duritiam, quorum viscera gelido austerita-
quod et ex purilale dilecti claritalem percipit, el tis nimia; rigescunt affectu, quorum viscera nullum
quas-i promptum extra se elfusum post
percitum et misericordiaj distillant liquorem, nec exiguo tre-
dilectum qui jam pertransieral. Ipse, in-
festinat, munt et moveiitur affeciu IS8 erga poenitentes ;

quil, jampertransiit amc, qui totam pertransiit me. misericordis manus laciiun non senliunl, piissimi
Velox transiius sed violentiae non parum babens in
; Jesu non igniuntur alloquio, pulsantem in pcenitente
tactu, liquefactam post se reliquit animam meam, Jesum non audinnt? Vereor nc declinet ab eis
foris

et pertranseat, ne non inveniant cum qua;sierint, et

Vide an legendum, Privatio ejus, melius qua/m cum clamaverint non exaudial eos. Cur durantur
(9)
peneptio docet. viscera lua ad lilios, (juasi nou sint tui? Poleras

Patrojl. CLXXXIV. 8
 H. OO GILLEBERTI ABBATIS 236

forsitan tuos inclementi oculo respicere, et resupino * audite liquefactum affectum discipuli. Ego, inquit,
fastu pralerire, si tamen tui taritum essent, et non non contradico, retrorsum non abii. Auditis quo-

Domini tui. Quam durus fores, si de tuo largiri de- modo sequitur, audite jam ad quam infima. Corpus
beres, qui Uomini substanliam tam avaro et imnii- meum dedi percutientibus, et genas meas vellenti-
nuto etiam filiis affectu dispartiris? Dispersit, inquit, bus: faciem meam non averti ab increpantibus et
dedit pauperibus (Psal. cxi, 9). Sed tu forsitan pau- conspuentibus in me llsai. l, 5, 6). An non iste quas.
peres nescis. Quid, si dicat tibi Deus : Imperfectum ad aspera et abjecta descendit, non rigide resistens,
meum non viderunt oculi tui ? In libro tuo nonni^i sed liquefactus, effectusque tractabilis ad auditum
perfecti sunt scripti {Psal, cxvm, 16), de perficien- calentis eloquii ? Ergo qui liujusmodi humilitatis et
dis nulla te cura lencre consuevit. Malus medicus, obedientiae liquescit affectu, non frigida tumentique
qui non est opus aegrotis, sed bene habentes, fortasse mole immobilis et rigescens, pro suo jure, hujus
exulcerans. Si non vis erranlem quaerere, sallem oc- sibi verbi usum gloriose praesumil : Anima mea li-

curre revertenti. Aperi januam misericordiae, et si quefacta est, ut dilectus locutus est. mira vis ver-
non poenitentem propter Ghristum, suscipe vel Chi i- bi, et ignita vehementer ! Inflammat cor, commutat
stum in pcenitente. Liquescat anima tua misericor- renes, in nihilum in conspectu suo respectu Dei sui
dise rore, et ad clamantis et pulsantis Jesu succen- animam redigit ; a se ipso liquescere et dcficere fa-

datur eloquium. Vox pcenitentis, vox pauperis, vox B cit, ut jam anima non sit secum, sed sicut sequentia
est Jesu. Ideo cum audis hanc vocem, clementi af- continent hujus versiculi : Ego semper tecum (Psal.
feclu liquescat anima tua, ut et tu cum sponsa di- lxxii, 21-23). Ideo non in se, non secum, sed cum
cere queas : Anima mea liquefacta est, ut dilcctus lo- Deo suo est ; 154
semper obsequens, et quantum
cutus est. Ausculta et recolc quid locutus Mariae datur, sequens, sed non assequens semper pro volo,
Magdalenae, quid mulieri in adulterio deprehen- nec illo excellenti modo qui sponsae cum sponso
sae, quid Samaritance, Chananaeae, Zacchaeo, Petro, competit. Nam et hic sequitur Qu&sivi, et non in-
:

Centurioni. Ad tot pietalis sermones et clementiaj veni illum : vocavi, et non respondit mihi. Sed capi-
cujus non mollescat affectus, viscera liquescant ? Ad tulum hoc alterius temporis eget tractatu, ex otio

tam vehementes flatus austrinos, etiam de durissimo discuti volens. Sufficient ista non pro magnificentia
pectore quantumlibet annosa poterat glacies solvi sui, sed pro noslris disputata viribus, qualiter ani-
Sentio me aftluentis olei liquore perfundi, el simili ma sponsae liquescit ad loquelam dilecti sui Jesu
alfectu liquescere, quoties misericordiae tuae opera, Christi, qui vivil et rcgnat per saecula sa culorum.
v

verba, praecepta recenseo. Ignitum eloquium tuum Amen.

boc vehementer, et servus tuus diligit illud (Psal.
SERMO XLV.
cxvm, 140). Diligit, quia indiget ideo amat anima :

mea, et prae gaudio liquescit ubi tu loqueris. Quaisivi,et non inveni illum : vocavi, et non respon-
ditmihi. Invenerunt me custodes civitatis, per-
7. Istam liquefactioncm oportet ut sentiat omnis
ctisserunt et vulneraverunt me, tulerunt pallium
sanctus. Nam illa superius disputata liquefactio non- meum, etc. {Cant.y, 6, 7.)
nisi perfectorum eorum non semper, sed in
est, et

tempore opportuno. Et ne infructuoso subducam 1. Cum tibi fuerit dilectus tuus, elapsus, non tibi

silentio quod mihi suggeritur, breviter vobis absol- redit ad libitum : vexatio haecdat intellectum amori,

vam adhuc de hac liquefactione intellectu con-

qtiod et augmenta affectuum. Nunc visitat, nunc evane-
cepi. Non cernitis quod liquefit, qualiter de quodam scente visitatione vexat amicam. Varietas ha?c
rigore ct immobilitate moveri incipit, se ipsum egre- amantis cor et desiderium rapit, et reparat ad
di et deserere nititur, de tumore et mole pristina de- usum. Ut dilectus locutus est, liquescit anima tua.
fluit et descendit, et evanescit, se ipsum ducentem Anima tua liquefacta delicit, ferre non valens ; et

et ad humiliora loca facile sequitur; vel eadem per dilectus tuus declinat. Defectio tua, fuga ipsius est.

se ipsum sectatur, praecurrens frequenter ducentis Praesente et loquente dilecto liquescis, deficis, ex-
conatum. Magna iu liquelaclis ad sequendum mobi- spiras : absente eo respirare permitteris. Absens
litas, el prompfa voluntas. Intelligitis jam, ut arbi- vires reparat, quas praesens exhaunt. Delectationum

tror, in liquefactis ad obediendum aptitudinem Q vehementiam intervalla temperant, cujus continua-

grandem, bumilis animae affectum tractabilem. Hanc tionem ferre non potes. Quid continuationem dico ?
hiiniilitatem non metus infiigit, sed calor amoris in- nonne ipsa te iuchoatio reddit exhaustam ? Statim
formal. Mctus mentem violenter infringit, amor enini ut loquitur dilectus, liquescit anima tua. De-
omollit, et teneram ac liquidam reddens effingit ad uique et in sequentibus dicit : Oculi tui avolare me
libilum. Ilumilitas de charitate protluens, nil mole- feccruuti Cant. vi,4). Quomododilectum avolare fece*
Stise palitur, ultro ad inium tendit, quiescens cum runt, nisi dum nimio affectu in eum defecerunt ?
apprehendetit inferiora. Habetis jam in liquefactio- Modum nescis : ideo dilectus tuus moderatur. ct

ne, humilitatis illius generos;e, habetis et obedien- prsesentise sua? nieusuram tibi distribuit in tempore.
tise expressam sub brevilate naturam. Vultis et te- Ideo qua>ris, et uon iuvenis ; vocas, et nou respon-
slimonia? Dominus aperuit milii aurem, ut audiam del. Attendite, fratres, vehementiam et vim amoris.
eumquasi magistrum. Audistisloquentem Dominum: Nec abesse dilectum sustinet, nec sufficil pra>st'nti
 :

237 IX CANTIGA SERMO XLV, ?3S

Ilii vota anliela laborant, hic ekhausta deliquium ^ jam spoliata suni me ipsa, jam idonea dilecto vestiri
paiiuntar. felix amor, qui eontinua qaadam vicis- Spoliala el exoccupala niens languct amore, Nim-
silu line anl tiqueseit iu ipso, au1 queerena anhelal tiate dilecto quia a/more langueo, Fratres, si vos in-
ad Quaesivi, ei non inveni itlum, inquit
i|isuiii ! :
crepatorios doctoris sermo tangore specialiter vide-
vocavi, etnon responditmiki. Al biscriptumcstlioc, tur, vestros exprcsse ferire mores, mentis vestrae
loc modo Quosrent me m ili, et non invenient
:
: ninlare vulnora, vel oceultaUe, vel excsecatoe con-
90cabunt, et non exaudiam [Prov i, 28). Quidnam seientiae tollero pallium ; ad incentivum amoris, non
cst hoc qaod lioc ipsum tam conimune est bonis et ad odii illiul iuvertite fomitem. Cur privitam trahis
iralis? Cur indifferenter utrisque te, Jesu bone, sub- ad injuriam, quod in coinmune proferlur ad omnes?
ducis? Venmi quidem non iiulilferenter, sed mul- Forsitan atl tamen nonii-
te tpiod dicitur respicit, te

tum differenter. De malis dicitur Quwrent, et non : natim non exprimit. Amoris languorem generalis
invcnicnt. Sponsa vero non se inventuram diftidit, tibi ministrel correctio, non murmuris passionem.

sed non invenisse causatur. Queesivi, et non inveni Et nondum dulcis illius amoris desiderio langues,
si

illum : vocavi,et non respondit mihi. bonum est si inlerim langues pudore delicti; si
langues pcenitentia, si timore judicii conliguntur
•2. 0. quoties quaesivi Dominum Jesummeditando,
carnes tuae. Convertere in aerumna, tua dum con-
invocavi orando : sed nec meditatio effecta est dul-
B figitur spina : delictum confitere, et operimcnli pal-
cis, nec pinguis oratio! Idee- non inveni illum, nec
lium, quo injustitias dissimulanter abscondis, sino
respondit mihi. Nec inveni illum ipsui», nec sua ;

ut tibi tollat; noli pertinacius, noli strictius hypo-

sed supra modum dulcia sunt quae respondit mihi.
crisis te pallio operire, involvere tegumento. Non
At utinam milii frequenter respondeat cum vel lego,
convertetur ad te Jesus, nisi simulationis et fallaciae
vel oro! Ita,Jesu bone, responde mihi quantas ha-
a te fuerit ablatum velamen, quod tibi confusio
beo iniquitates et peccata, scelera mea et delicta
qucedam et displicendi metus praetexuit. Operuit con-
mea ostende mihi. Absconde paulisper faciem luam
fusio faciem conscientue tuae : aufer velamen con-
(Job. xiii, 22-2>), u t mea mihi fceditas salubriter in-

notescai vel in meditatione mea, vel in lectione sa-

fusionis, confessionis induere. Nam et Dominus
confcssionem induit, confessionem non suam, sed
crarum Scripturarum. Tunc enim me inveniunt cus-
tuam. Hoc se ornatum pallio reputat, hocate mulua-
todes civitatis, doctores sancli, cuni meos in eorum
tur hoc illi pallium trade, quod affectuose tollit
mores invenio. Tunc me inveniunl, cum
:

scriplis
quasi pignus amoris, et reconciliationis signum.
meos moreset vilia depinguBt; perculiunt, cum dis-
Tunc amore languere, cum prius pcenilen-
incipies
cutiunt; vulnerant, cum increpant. Sacri scriptores,
tiae Tunc te incipient iiliae
fueris affectibus languida.
ac si quidam custodes civilatis sanctse Jerusalem,
Jerusalem commendare dilecto tunc ccolestes spi- :
qu;e est Ecclesia, varios animoruminvestigant affeo- C ritus etanimae spirituales congratulantes languorein
tus, et inveniunl singulorum passiones, bonos mores,
nuntiabunt amoris.
et morbum quo quisque laborat : nullius vel cogi-
Sed nos ex abundanti super pcenitentise statu
4.
uon invenitur ab illis. Quoties
tatio illa lego, quasi
versamus hunc locum, cujus tota facies perfectiora
inventum me et deprehensum puto. Illa me exhor-
quaedam videtur spirare, et ejusconsona gratiae, quac
tationum jaculis feriunt, illa vulnerant, dum quod
sponsae meretur condilione censeri. Qutesivi, inquit,
integrum arbitrabar, saucium esse convincunt. Illa
etnon inveniillum; vocavi, et non rcspondit mihi
simulationis tollunt velamen, ignorantiae vel obiivio-
inveneruntme custodes civitatis. Meditando quaerit,
nis involucrum, fals;e pallium gloriae. Illa ac si pallio
vocat orando : audiendo doctores invenilur, percu-
quodam, sic dissimulationis spoliant operimento, et
litur, vulneratur, exuitur. Et ne quid desit ad cu-
elationis ornamento. Illa me quodam praesumptae fal-
mulum, filiarum Jerusalem, fidelium scilicet ani-
laciler gloriae pallio spoliant, dum conscientiae de-
nudaut inlirma. Utiliter ergo a cuslodibus in hunc
marum, commendatione adjuvatur. Quatuor hic
quaedam adverte, vel in illa, vel circa illam inve-
modum invenior, quamvia 155 dilectum ad votum
:

stigationes, vota, praecepta, et preces. Investiga-

inyenirenou queani. Denique jam minus in me in
liones meditationis, desiderii vota, praecepla docto-
quo glorier, minus in quo quiescam invoniens,
amoris in dilectum facibus inardesco. Q sanctorum
rtnn, et \al. sociorum) orationos. Aunon
doctorum praeccpta ct exhortaliones frequenter com-
3. Filice Jerusalem, nuntiate dilecto quia amorc mode sentiuntur ab liis quos ol auxia invostigalio,
latogueo. Per me non audeo accedere, non hancfami- et sincera oralio potcrat lassare? Nonne pigra vota,
liaritatem mihipraesumo, non sui copiam mihi adhuc verborum ssspius stimulis <;xcitanlur? Denique tpia'
Jesus indul^et : ideo, lilia; Jerusalem, ad vos accedo, lorvida sunl, his fomitibus efficiontur fervenliora.
vos ambio, vobis causam commcndo, committo ne- Invenerunt me custodes civitatis. Boniet prudentes
goliuin, nuntiate dilecto. Quasi ignorat, dum dissi- magistri vago quodam el quasi vouatico gonere
mulat. Custodes spolient, lilia* nuntient, doclores dicendi utuntur, et varioa ad mentiam status vcr-
exhortenlur, exorent liliae. Filice Jerusalem,nunliatc limt scrnioiiein, si lorlc invoniant (pioin taneanl,
dilecto quia amorc langueo. Nuntiate, iugerite : fre- qiicni sliniulonl, i|uoin pcrmoveanl, si quis audion-
quens suggestio dilectum iullectet. Jam exula sum, tiiim glorietur, et dicat : Invenerunt me custodet ci-
 ;

239 GlLLEBEHTl ABBATfS 240

vitatis,percusserunt me,et vuhieravcrunt me. Quo * moda expressius loquar. Novi quid sit hoc pallio
quis perfectior est, vulncratur facilius, et tener af- premi, quam arentem sortilus sum terram, et ficul-
fectus verborum citius sentit aculeos. felicem ani- neam sterilem. Jam multi elapsi sunt anni, quod
mum, ad quem tam sublimia exhortationis jacula venio, imrno asto, quaerens fructuin in ea, et non in-

veniunt,quem inveniunt suis aptum vulneribus; venio. Quoties spes nostras elusit, et fefellit operam,
quando nou abeunt retrorsum, auditorum vel duri- exspectationem noslram frustravil? Jur;- onerosum
ia, vel stoliditate repulsa! Non sunt passim hujus- hoc pallium dico et eo magis onerosum, quo minus
niodi jacula fundenda, nec in omni mullitudine, sed utile. Nam onera sollicitudinis leviora sunt, quae pro-

tantum ubi ldoneee meutes creduntur inveniri, quas ventuum lcvat ubertas. Vae mihi, quod invenerunt
tam excellens doctrina non effugiat. Quasi fulgura me custodes civilatis, quod aliquid in me tali di-
sunt haec : summa feriunt, submissa effugiunt gnum onere se invenisse putaverunt Pcrcusserunl I

summa inveniunt, summa feriunt. me, vulneraverunt me, tulerunt pallium meum, et
156 5. ldeo dicit : lnveneruntme custodes civi- plagis impositis abierunt semivivo me relicto. Tu-

latis, percusserunt me, vulneraverunt me, tulerunt lerunt pallium meum, pallium simplicitatis, pallium

pallium meum. Tulerunt pallium quo involutus erat lucis, amiclum laetitiae, ardentis vestimentum aife-
pucnaliter Adam, prioris simplicitatis splendore nu- clus. Quoties solebam hujusmodi palliis totus in-

dalus : lulerunt imaginationum operimenta, quibus g volvi, foveri in croceis? Nunc autem tota die mente
impediebatur intrinsecus; pallium figurarum vela- amplector et verso quae Paulus arbitratur ut sterco-
men tulerunt,veritatem intulerunt. Revelata, nudata, ra. Haec dulcia, haec gloriosa mihi pallia tulerunt,
simplex veritas gignit fervorem araoris. Ideo, filice onerosa induerunt. Quando haec tollentur a me ?

Jerusalem, nuntiate dilecto quia amore langueo. quando projiciara haec, si tamen projicere licet?

Quaudiu non placet, non rapit affectum, non suc- Felix dies,quo hoc exutus et expeditus pallio, libe-
cendit perspecta verilas : quaniumlibet sincere se riore vos ad congratulandum mihi invitabo affeclu,

frui quis putet aspectu intelligentiae, velamen pati- filiae Jerusalem ; cum vos, quae nihil eslis expertae

tur, operimentum lippitudinis, obductionis pallium. hujusmodi quale nunc deploro, pro renovato in vo-
Cum autem ablatum hoc velamen fuerit, tunc ruti- bis amoris languore gratias referetis. Miser quidem
lat veritas, tunc scintillat, et succendit amorem ; est qui hujusmodi pallio spoliatus, moerore et mo-
tunc aiios ad congratulandum, qui hoc patitur, po- lestia tabescit, non languet amore. Quae sponsa est,

terit invitare, dicens Nuntiate dilecto quia amore

: sic spoliata vel officio sollicitudinis, vel usu, non
langueo. Videte Judaeam, quandiu sub legis operi- fastidio languct, sed amoris studio. Ideo ipsa alias
mento latebat veritas, quandiu caecitatis ipsa tole- ad congaudendum sibi et gratias agendum dilecto
rabat velamen : metu lorpebat, affectu rigido nil po- exorat.
terat dulce sentire, nec vulnerari jaculo charitalis. C 7. Ecclesia primitiva cum quaereret Christum in

Cum autem conversa ad Dominum velamen depo- Judaea, repulsam passa, non invento ei loco in eis,
suit, cum ablatum hoc illi pallium erat, tunc ccepit non invento ibi Jesu, transivil ad Gentes quaesivit :

gloriosae hujus confessionis verbum usurpare Fi- : in eis, vocavit, et in multis noii invenit, non acce-

lice Jerusalem,nuntiate dilecto quia amore langueo. pil responsum, 15? nisi mortis responsum. Deni-

Tunc gloriala de novae et insolitae dulcedinis guslu, que a principibus hujus mundi, quasi custodibus ci-
lilias Jerusalem ad gratias agendum invitat, et suo vitatis, quomodo vulnerali, spoliati bonis, laniati

genlis consortes exemplo sollicitat. Audi denique corpore, carnis suee exuti pallio in initiis martyres
quid tali sollicitatione provocatae respondeant : Qua- nostri? Inter tanla et tot tlumina et gurgitestormen-
lis est dilectus tuus? et qutxremus eum tecum. torum non est in eis exstincta charitas, sed magis
Vides quomodo parlicipes fideihujus et doctrinae tieri augmcnto quodam languebant amoris. Jucundum
geraut in votis. Doce qualis est dileclus tuus, et quae- plane videtur, ex praesee.ti oeeasione verbi, marty-
remus eum tecum. Fac nos tantae consortes graliae, rum uiter tot vexationum el mortis genera charita-
ul quaerendi studio amons incipiamus affectu lan- tem indefessam recolere quomodo passionescorpo-
;

guere. Sulliciat interpretalione mystica haec per- ris passione intrinseca temperabant amoris. Nam si

slrinxisse breviter. n ad illos hunc lo um referas, non est querelae, sed

6. Jam ad id redeamus, cujus ex occasione in glorim vox ista, qua dicunt : Percusserunt me, vul-
himc sumus locum delapsi, dum ablati pallii utilita- neraverunt »n\ tulerunt pallium meum eustodet
lem exposuimus. Nam inde est sumpta occasio quod murorum. Eo modo nos oportet uon a>gre ferre si

ait Tulerunt pallium mfittn. Ihereamus adhucpau-

:
quando nos spoliant vel molesta solliciludinis, vel 1

lum hoc in loco, explicemus lioc pallium. Nou est non bon» aut perieulosa> actionis, quo stncte invol-
emm simplex pallium, quo ctiam sanctae mentes vimur, pallio, cuslodes murorum. Jecit Elias pal-
mvolvuntur. Est enim diplois, id esl duplex pallium, liuin dum raperetur {IV Reg. II, 13) : fugit Joseph
Quot vobis pallio-
fortasse et triplex, et quadruplex. dum leneretur (Gen. xxxix, 1-2) : sponsa tulii dum
rum gcuera proposuimus? Annon adhuc gravo el tolleretur. Speculi el imagiuis velamen projeoit

ouerosum salis esl palliuin animanun cura, et ad- Elias raptus ad faciem. Muodi oruamenta velut

ministrandaenecessitatis sollicitudo? Propria incoin- magna onera fugit Joseph sentieus fomitem. Solli-
 ; :

241 IN CAXTILA SER.MO XLVI. 242

citudine exuta, dilecti liberius captat sponsa favo-

15» SERMO XLVI.
rem. Imaginatione quasi velamine tenetur intelle-
Adjuro vos, Jerusalem,si inveneritis dilectum.
etus, ne sinceram contempletur veritatem. Honorum filio?.

ut annutietis ei quiaamorelangueo,elc.(Cant.v,$.)
et dignitalum aflectus obvolvitur pallio, ne libere
pergat in ea quae Dei sunt. Sollicitudo omnem in I. Ordo conveniens. Post exbortationem docto-
anima Isetitiam obnubilat, imaginatio obscurat, bo- rum, orationum a sodalibus suffragia videtur roga-
nor tentai. In primo tenebrne, in secundo illecebrae, re ; nec simpliciter rogare, sed cum obsecrationis ob-
in tertio labor. In primo caligo, in secundo cupidi- testatione : Adjuro vos, film Jerusalem, si inveneri-
tas, in tertiocura. Tulertmt pallium meum custodes tisdilectum, ut annuntietis ei quia amore langueo,
'
murorum. Boni eustodes bene norunt cui curarum : Adjuratio vehementiam precandi manifestat. Anxi
-

impedimenta tollanl, quam exonerenl animam, et vota suis nesciunt esse contenta meritis : ideo alien??
ad deliciandum cum dilecto suo redilant expeditam precis mendicant suffragia. Perfecta humilitas de
ad delectandum ct ad qu;r-rendum. Nam freipienter mcritis semper alienis praesumit. Adjuro vos, in-
elabitur, nec quaeri potcst nisi expedito affectu. No- quit, filire Jerusalem, si inveneritis ililectum. Condi
nint ergo boni custodes cui parcant ab oneribus et tio ista non dubitantis est, sed temperamentum ro-
actionum angustiis molestiisque, ut expeditius in p gantis : ac si dicat, si inveneritis ; hoc est cum in-

occursum amplexumque properent verbi, cui pal- veneritis : condilionalitcr suspendo, non ambigens
lium persuasionibus auferant suis. Exui me, inquit, do inventione vestra, sed magis consulens verecun-
tvnica mea (Cant. v, 3). diee. Nam sub conditione ancipiti haec vobis dici

8. Hoc quidem in anterioribus, nunc autcm dicit temperantius auditis, quam si dicatur praecise, Cum
Tulerunt pallium meum. Nuda? et purae se simplici- inveneritis. Non veretur ne suspensivam rogationem
tatis innotescit, et libero affectu in amoris negotiis, ad injuriam trahant : novit verecundiam filiarum
Tulerunt pallium meum, quodam modo dicentes : Jerusalem, novit humilem spiritum, et quod tenc-
Quid compedita curis quaeris dilectum? quid istis te rum pudorem plus htHleret preecisa delinitio, quam
convolvis roolesliis? Si non penitus deponis ofticium, suspensa conditio. Si, inquit, inveneritis. Dico, si

cur non sollicitudines ad horam sallem seponis? inveneritis, nou dico, Cum invenerilis. Illud dico,
Non detractamus studiis, sed instantia^ volumus de- sed istud intelligo. De meo affeclu dubitatio ista

traha*. Noli nimietatem quaestus necessitatis verbo non prodil, sed affectui vestro et humillimae existi-
praetexere. Quid bonum in te sinis ingenium terre- mationi de vohis ipsis morem gero. Si inveneritis,
nis obrui"? quid illos aemuhiris qui, in honoribus hoc est cum mementote mei, cum bene
inveneritis,
positi, jumentis comparantur, terrenis inhiant, ter- vobis fuerit tunc mementote mei, ut suggeratis, ut
:

rena mandunt, studio ruminant, vorant affectu, po- annunlietis dilecto. Non oportet in hujus loci dispu-
nuntur in sublimi, sed volutantur in limo? Noli ae- tatione morari : ad mores vestros, fratres, vos mitto.
mulari in istis vehementibus; nec zelaveris hanc 2. Recolite qualiter ab invicem, quam humili
facientes iniquitatem. An non iniquitas et inaequali- affeclu, quanta votorum instantia, et cum adjura-
tas mulla, ad transilo
ki intensum impendere ani- tioue, orationum mendicatis solatia : non quod om-
mum, ad remissum? Quid quod non semper
aeterna nes auderetis petere nuntiari de vobis quod sitis

intemlunt negotiis? Quul quod quidam sub obtentu amore languentes; alium soletis invicem languorem
providenlise necessitatis, et ab opere manuum, et a deplorare, non gloriari de isto. Et si potest quis ad
meditatione ac studio scrutandan veritali s excusant horam gloriari, non expedit quidem, ne forte im-
se ;
plus dant negotiationi quam quieti; plus scur- missione inanis gloriae gloria vestra nihil sit. Sunt
rilitaliverborum quam Scripturae sacra) collalioni tamen nonnulh, qui et conversationis indicio, et
plus olio quam operi ? Fratrum ofticinas circumeunt oris oflicio, divini in se languorem amoris occul-
et cr-llas, otiose, curiose, verbose. Noli eemulari in sic tare non possunt. Concepta vota non potest non
iegotiantibus, nor i n sic otiantibu«. Olia, vcl ob- aliquando amantis os parturire. Nam ad aliorum
lata, vel parata, in usum amoris, in sapienli;e me- i consolationem verbum latenter elicit spiritus inte-
ditaiionem, in dilecti vol quaerendi studium, vel in- riora replcns, infusse gratire copiam eructat. Deni-
venti complexum toia converte. Ilis et bujusmodi que et in hoc loco sponsa non loquitur, sed Spiritus
hortamentis tulerunt pallium meum cuslodes muro- cst qui loquitur in illa. In collationibus sanctis susr
rum. Custodes isti sunt do quibus ait Isaias : Super piria, singultus de imis prodeuntes pnecordiis, cre-
muros Jerusalem custodes constitui, lota die el tota brigcmitus, nonne sunt quaedam eructationcs spiri-
nocte non tacebunt (ha. lxii, 6). Sed nos jam hic tus et concept;c grati;e? Talibus indiciis nonne se
laceamus; taceamus a sermone hoc, orationum el prodit languor auioris? Non est occultatus languor,
laiKlum dcbita solventes, orc aliquando tacituri, quando gemitus non est abscondilus. Ipse se pro-
animo sempcr re dentes solemnia laudum Domino dit languor, cum haec producit indicia. Quid ergo
Jcsu rt>gi et sponso coslesti per infinita s;ecul;i percepta signa? nonne quamdam admirationis vina
culorum. Arnen. babent, at eos qui haec deprehendunt, ad congra-
lulaiionis permovcani affeclum? Etiamsi sermo
silcat, conversationis piae sanctitas rogat. Com-
243 GILLEBERTI ABBATIS 244

mendari vult, duoi se quibusdam prodit indiciis. * veslram, ut refoveat vota mea Annuntiate quia
Quid enim? cum in aliquo ccelestem hunc depre- amore langueo. Non languot amor, sed languet
hendero amorem, non me quasi adjuratum pulem, amans. Ubi vigct amor, ibi viget languor, si absit
ut propensas pro eo gratias agam? Num commenda- quod amalur. Quis eslhic languor, nisi affectio qu;e-

bo precibuspiis conceptum languorem, quem gemi- dam de absente dilecto, amantem conficiens?
tus altus prodit? Durus ego si non tam sanctam et 4. Amor vehemens patienlis simul afticit et car-

divinam in fratribus passioncm qua possum oratio- nem et menlem. Illius exstinguit lasciviam; hujus
nis instantia foveam, supplicationc commcndem, et laclitiam prrestringit : carnis exstinguit motus;
replicem et annunliem dilecto, si copia delur. Quid mentis hilaritatem praestringit quodam tristi affeciu,

tu, qui fratrum mavis vitia numerare quam virtutes, et desiderio absentis dilecti. Languet caro, dum ejus
damna quam dona, condemnare quam commendare. languidior et remissior motus efficitur : langu<-t

Si te ad commendalionem adjuratum non senlias, non animus, dum aestuanlis voti nimietate conficitur.
es jam Jerusalem fdia, scd filia Babylonis. Filia Baby- Carnis languor est motus ejus, vel nullus, vel per-
lonis misera, quis retribuet tibi retribulionem istam? exiguus : animae langnor est motus ejus nimius.
retribuetur enim tibi. Dedisce Babylonis tilia csse, Nonne eo ipso caro conficilur, quo mens, abstracta
barbaros depone morcs. Desine in sanctis numerarc ab ejus amore, in alia qusedam avertitur? Carnis
magis detrimcnta quam lucra. Sufliciat tibi vel nu- B motus non sentitur, dum animus vehementior factus
merandi malitia. Noli saltcm foris nuntiare, noli prae- vix sustinetur . quidem nec sustineri po-
Aliquoties
dicarc sodaUbus luis. Nam sodalcs sponsi aurem non lest, quando nimius exnestuans amor patientis animi
accommodant, si deroges sponsne. Ipse sponsns aegre vires exhaurit. Quae cst enirn humanae mentis for-
audit injurias dilectae. Cuicunque dicis, illi dicis : liludo ut suslincat, cum earr ille cielestis amor
auris enim zeli audit omnia (Sap. i, 10). Temera- sponsi impalienter exagitat? Liquefactus in hac exer-
rium estdileclam condemnarc 150 dileclo bona : citationc se fugit animus, amoris violentiam ferre
sibi mavult nuntiari de sponsa, et commendationi non valens. Sic cnim in consumpta materia et jam
promptius aurem praebet. deficiente, languidiora redduntur ignis incendia. El
3. Novit hoc sponsa : ideo dicit, Adjuro vos, filias Dcus nosler ignis consumens est (Deut. iv, 24). Sen-
Jerusalem, si inveneritis dilcclum, ut annuntietis tit omnino vim sermonis hujus qui vehementiori
ei quia amore langueo. Ut annunlietis, inquit. An- languet affectu, in meditatione Dei sui delectatus, et
nuntiatio precatiouis tenet effectum. Humanum rcco- exercitatus, et deficiens. potens et praepotens pas-
gitate morem in rogando. Nonne apud miseratorem sio charitatis! si non temperalur, non toleratur.

alicujus commemorare miseriam, ipsum rogareest? Jure polcns, quae animum quem possederit sui ip-
Efficax precatio est modesta suggestio, oppressi in- « sius efficit impotem. Cum semel fuerit accensa in
firma exponere, fortunae infelicitalem, insolentiam mente, altingit a fine usque ad tinem fortiler : facit

hostium. Haec, inquam, exponere in aure potentis, ad quod venit, et prosperatur, et crescit, nec deticit

quid aliud est quam ipsum verecunda quadam prece doncc deficienlem reddideril animam. Sicut enim hic
ad auxiliandum inllcctere ? Quot]in locis apud Psal- corporalislanguor non est semper ;equalis vehemen-
mistam hunc precis modum invenies? In Evangelio li.i', sed est aliquoties ejus intcnsior passio; sic et
inquit Maria ad Jesum Vinum non habent (Joan.
: amoris affectio, etsi jugi desiderio se tendit in dile-

ii, 3). Non precalur Dominum, nec imperat Filio, ctum, aliquando quidem intentioribus votis exaestuat,
defectum vini tantum nuntiasse conlenta. Cum be- hora orationis maxiine. Tunc quidem languet amans,
neficis et ad liberalitalem propensis ila agendum quia spiritus vehemens pertransit in illo, et uon sub-
est. Non est enim gratia violenter exprimenda, sed sistit. In exitu horae illius dicere polest : FUice Jc-
proponenda occasio. Commcnda sponsam sponso, rusalem, nuntiate dilccto quia amore liquesco. Anle
dotcs ejus cnumera. Nonne hoc cst cjus inflammare hanc horam languor est, sed in exitu ejus in lique-
concupisccntiam, slimulos adbibere? Nuntiate di- faelionem vertilur languor. Ideo cum tu oras, non
lecto. Hoc nuntiare, ipsum provocarc est ad repen- sinas animum fluctuarc, non declinare ad alia ; ut,

dendam vicem, ad rcfocillandum amorc languenlem. cum felici fuerit hae passione lactus, ad illam se
Ipse consolationcs disponit in corde suo, sed nos- stringal, donec plenius inticialur, et percurratur, et
Q
tris exspectat precibus compeni. Quod facit, faciel consumatur. lOO Nonenim desinet quousquetotum
citius nobis pulsantibus, fortassc et uberius. Dilalio percurrat el ebibat hominis spiritum. Sic virdeside-
haec cruciatum mihi parit, sed consolaiionis parturit riorum elanguit Daniel ex visione eu-lesti, ut uihil

cumulum. Multiplicalis prccibus, exspectala solatia virinm remaneret in ipso [Dan. x, 1-1 h. i'.iim per-
uberius rcfundct. NunHate dilecto quia amore lan- transieril illa vehemens passio, ad lolerabiliorem
gueo. Vos nuntiatc, quibus palel ad dilectum fatni- quemdam e1 humanum magis languorem sponsa
liaris accessus. Vos nuntiate, quse estis expertae redii. qui ei continuus est, quia tam concitatus non
quanta sit amatori virtus languoris, quam sit forlis est. Hic plani- etsi non deficit, tabescil tamen absen-
ut mors dileclio, quam sit ut infernus aemulatio lis amore dilecti. Bonus hic languor, per qnem car-

dura. Adjuro vos ut annuntietis dilccto quia amore nalis affectus se langui le movet. AJiud csl si impe-
languco. Narrate et annuntiatc, el exaudiet vocem tus carnis forliter surgcns. fortiore supervcuiente
 ;

245 1N CANTICA SERMO XLVII. 246

reprimitur : aliud, si languens et quasi exspirans a rusalem. Illa se rogat commendari sponso : istae se
moribundo pulsu molliter leutat. instrui rogant de sponso ; nec simpliciter : sed illa,

5. Sentio adhuc alios quosdam languores mole- cum adjuralione; h;r, cum ingcminaiionc. Non est
stos, omnes utiles tamen languorem timoris, lan- : cnim leviter rogantis, vel quod illa adjurat, vel quod
guorem taedii, languorem tristili.T. Quidni consumar istae ingeminant. Qualis est, inquiunt, ililcctus tuns
timore et nnrrore prae conscientia nequiter transactae ex dileclo, o pulcherrima mulicrum? qualis est dile-

vitae; timore pro facilitate lapsus vitae inter laqueos ctus tuus ex dilecto,quoniam ncodjurasti nos? Uti-
agendae, vitae t;edio, in imagine perlranseunlis vitae? liter adjuraUo sunt, qu;e sic animatae sunt. Non est
Universa enim vanitas omnis homo vivens (Psal. exigua sanctae collationis utilitas. Verbum est, cl

xxxvm, 7, 6). Utinam tibi, Domine, aliquae filiae Je- quo charitalis languor generatur, et quo infirmitatis
rusalem uuntient languores meos, si qui sunt in me curatur. Novit Centurio vim medendi efficacem in
qui commendari tibi digni sint ! Nam multi sunt in verbo ; ideo Hicit : Die tantum verbo (Matth. viii, 8).

me indigentes curari. me feliccm, si aliquis cen- lOl

2, Bonum est si dicantur verba, sed nihilo-

lurio coeleslis dicat tibi Domine, puer meus jacet : minus bonum est si scribantur verba. Volat enim
paralyticus in domo,
male torquetur ! Utinam, irrevocabile verbum, nisi scripto legitur. Scriptura
et

Domine, statim respondeas Ego veniam, et curabo n verbum et stabile facit, et visibile; mandatum pa-
:

eum! Dic, Domine, verbo, et sanabor. Verbo enim ginae reposcetur cum voles. Bonus depositarius est
ades, quia Verbum es. Magna curationis virtus in liber, integre quod acceperit resignans cum voles :

Verbo, et quod tu es, Domine, et quod a te per tuos sumes, ubi voles leges, quandiu voles moraberis.
esl. Sensit hoc centurio qui dixit Domine, dic tan- Scriptura memoriae reparatrix est, quia verbi reprae-
:

tum verbo,et sanabitur puer meus (Matth. viii, 6-8). sentatrix est. Tuto verbi medicamenta illic condis;
Sed vacuus est tamen omnis sermo docentis, si tu, servantur enim verbum medendi vim habet
illaesa. Si

Oomine, intus non loquaris. Dic verbo, et sanabitur cum dicitur, cur non habet cum legitur? Si bona
languor meus; forte et generabitur in me languor te curatio cum dicis cur non bona, cum legis? Non
;

loquente, ut et ego dicere audeain : Filirn Jerusalem, curetur hoc modo languor meus. Hoc est dicere :

nuntiate dilecto quia amore langueo. Bonus uterque Qui primo audit, verbi utilitatem capiat, ad poste-
languor, sive vehemens et concitatus, sive hic con- non pertingat ubi primo sonat, ros et longe positos :

tinuuset temperatus : nisi

ibi suffoceturquod in eo
exhauriatur omnis ejus commoditas
iste continuus :

non est, quod frequenter reverlitur ad ipsum, pro- auditu primo, aeterno prematur silentio. Non itcrum
pter incontinentiam ardentis desiderii excrescens, et cadat in terram bonam ut fructum faciat. Hoc me-
non se compescens. Non converlitur donec deficiat _ dicamentum qui primus acceperit, convalescat teger
iterum. Si ad horam diligis, et post horam desistis, ** virtutem ejus post illum persentiat nullus. In pi-
non est amor si diligis et ex amore absentis di-
: scina illa post aquae motum sanabatur unus, sed
,

lecti non tabescis, non est languor. Ut ergo amor in uno illo signata est charitas, non singularitas.

languor sit, habeat utrumque, et continuationem, et Post primum curatum non est dictum dc piscina
confectionem. ISuntiate, inquit, dilecto quia amore illa : Exinanite, exinanite usque ad fundamentum
langueo. Qui in infirmitatibus sunt, languores nun- in ea; aquae salutaris nec vestigium mancat. Bonus
tiari volunt medico; quae dilectionis sunt, amico : aquae motus, disputatio ct exagitatio sacrae paginae.

illi quidem, ut curentur, autem ut recreentur.

isti Bcne enim movetur, cum prudenti ventilatione ad
.Emulamini, fratres, meliorem hunc languorem, spiritualem promovelur intellectum bene enim mo- :

quem sicut absentantis se dilecti desiderium creat, vetur, cum ejus discussione auditor promovetur.
sic se praesentantis delectatio recreal Domini Jesu, Sicut medicamentum, sic et cibus est verbum. Et
sponsi Lcclesiae et animae sanctae, qui vivit et regnat quomodo dicitis, cibus quem vos operamini pereat,
per omnia saecula saeculorum. Amen. non permancat Sed tamen non est passim omnibus
?
SERMO XLVII. haec permittenda licentia; nec aquae motus sanabat,
Qualis estdilectus tuusexdilect», etc. (Cant. v, 9.) nisi cum angelus descendens tcmpore suo movisset
1 . Qualis est dilectus tuus ex dilecto, o pulcherri- D eam (Joan. v, 2-4). Ille utique angelus, cujus labia
ma mulierum? qualis est dileclus tuus, quoniam sic cuslodiunt scicntiam, ex cujus ore est exquirenda
adjurasti nos'} Magno profusae vidcntur affcctu inter-
.
legis scientia. Ergo (quod quidem fatendum est)
rogationes istae tam v< hemenles. Arbitrorin filiabus magua texendi verbi salularis utilitas : sed, cum ali-

Jerusalem ex confabulationc sponsae languentis si- cui hoc opus permiltitur, vel magis cum exigitur ab
milem languorem aut crcatum ut sit, aut cxcitatum eo. Idco non videtur nostrorum redargucnda cau-
ut auctior sit. Et in sequcntibus dicunt : Quo abiit tela majorum (quae superabundans non nocet), qu;i-
dileclus tuusf et quceremus eum tecum (Cant. v, generalitcr imponit silentium : no aliquibus utihter
17). Quasi dicant Qua;remus tecum, sed et nobis
:
indulta licentia, aliis prtosumplionis tcmeraria' scan-
quaeremus, tecum frui volontes. Denique non
illo dalum fiat; simul nc quis, dum in onerc sibi non
dicunt : Quaeicmus tibi; scd, quceremus tecum, par- imposito occupalur, otiotur ab imposilo.
licipium inventionis bcaiae optantes ct sibi. Magna 3. El, ut revertamur ad proposilum, multum ex-
utrimque liumilitas, et in sponsa, et in filiabus Jc- citatae et animalae sunt ex collocutionc ct adjura-
247 GILLEBERTI ABBATIS 248
tione sponsae filian Jerusalem. Quomodo non ani- A homo ideo totus dictus est Deus, et totus diclus :

mentur ad rogandum dc pulchriludine ipsius, pro cst lioino non tolum quod ipsius est, sed quod :

cujus amore sponsam languentem et fere cxanima ipse totus nec quasi in omni parte sit Deus, et in :

tam vident ? Deprehensus in sponsa languor amoris, omni parte lionio; sed quia non cst pro parteDeus;
in hanc illas quaerendi curiositatem protraxit. Vi- ct pro partc homo. Qurj.i ergo dicitur totus Deus
dentes enim in sponsa amorem esse vehementem, et totus liomo, magis partes excludit quam colligit,
causas et irritamenta tanti affectus arbitrantur in essentialem simplicitalem in utraque natura indu-
sponso. Affectuose quaerunt qualis sit in sponso pul- cens : non quod utraque essenlia simplex sit, sed
chritudo, de quo non possunt non praesumere quin quod i[»se simpliciter est utraque. Propter quod et
admirabiliter pulchcr sit, et sponsae pulchriludinem habilu inveutus diclus cst ut homo (Philipp. u, 7) ;

in argumentum assumunt pulcherrimi sponsi. Qua- quia, cum non sit connaluralis divinitati humanitas,
ex dilecto, o pulckerrima mnlic-
lisest dilcctus tuus per susceptioncm taincn in pcrsona Jesu quasi ha-
rum? Pulcherrima mulierum Ecclesia est, quae sin- bitu «juodain est vesliens et cooperiens eam. Non
gularum animarum pulchritudo est. Pulcherrima est divinai nalurse huniana nalura connaturalis, sed
est, in qua omnis pulchritudo est, et dcformitas tanlum person;je ipsius Jesu, qu.e humanae naturae
non inest. Denique et qua ex parle de Ecclesia sunt, propria sunt, naturaliter insunl. Sic est in nalura
deformes non sunt. quibus videtur inesse de- B hominis, quod naturaliter esl homo, verus homo, el
Si
formitas, etsi aliquibus membris ejus ad horam vere homo verus homo propter veritatem aniinrr :

respergitur deformis macula, non tamen imputatur cl humanae carnis : vere homo, quia vere coustans
dum non immoratur. Fortasse plus accipit pulchri- ex anima huinana et carne ; cx veris constans, el
tudinis post maculam detersa, quam deformitatis vere constaiis, non tantuni vr.ras habens, et vere
contraxit subito respersa. Bene itaque pulcherrima, habcns parles humanitatis , sed vere etiam existens
et omnem pulchitudinem habens, et omni fceditate ex ipsis. Naturales habens, ct naturaliter habens,
carens. Sed et multae fideles et spirituales animae in sicut naturaliler Deus, sic et naturaliter, et non lan-
co pulcherrimgesunt, quod aut per sanctam conversa- lum habitu homo. Jure ergo sicul iu veritate divinse
tionem maculam non admittunt; aut per sollicitam el dicitur exstare naturse Jcsus, sed [fort. sic] in veri-
sinceram confessionem subinde diluunt. Pulcherrima tate humanae naturae creditur, utrasque naturas ha-
est quodam modo, non omnesalias excellens, sed non bens, et naturaliter.
excedens. Quasi excessus non est, ubi citus regressus 5. Ideo filiae Jerusalem dislincte quaerunt qualis
est. Pulcherrima ergo est, decorem et confessionem sit secundum utramque generalionem, de ipsius
induens, amicta lumine sicut vestimcnlo. Pulcher- optanles natura doceri. Qualis est dilectus luus ex
rima est, quae vel ipsum lumen est, vel amicta lu- dilectol quulis est dilectustuus! In nativitate divina
mine : per confessionem amicla lumine, per con- est dileclus ex dilecto, in nativilate humana factus
versationem existendo lumen ipsum. est dilectus ex dilecta : nisi quod non tain est ipse
4. Qualis est dilectus tuus ex dilecto opulcherrima , dilectus ex Malre, quam ipsa est effecta dilecla per
mulierum? (jualis cst dilectus tuus? Nonvacatmulto ipsum. Totum habct quod habet dilectus ex dilecto,
affectu H»'* haec ingeminatio, nec mysteiio vacat. sed non totum a dilecta; magis aulem totum habet,
Quod si ita dixissel Qualis est dilectus tuus ex di-
: quod habet ipsa, ab ipso. Ideo cum primum rogant
lecta?sicut dicit: Qualis est dilectus tuus ex dilecto? filise Jerusalem, Qualis est dilectus luus ex dilccto?
nemo ambigeret quin alteruni referendum esset ad Non similitcr adjungunt, Qualis est dilccms tuus ex
eam generationem quae est ex Patre; allerum, ad dilecta ? sed simpliciter, Qualis est dilectus tuusl
eam quae est ex Matre. In ulraque enim mirabilis est Quod ibi supra capacitalis suae vires vota porrigunt,
et concupiscibilis nimis, scd ex conjunclione mirabi- corrigunt inconlinenti ad humaniorem qusestionem
lior multo. Nalurarum duarum alterutram, aut cum el inagis modestam se convertentes. Possumus au-
Patre habet, aut cum Matre communem. Conjunctio tcm utroquc sensu hoc inlelligere, ut aut interro-
ista propria est ipsi. Personalis ejus proprietas gatio propler gemiuam in Jesu naturam accipiatur
communiter consideratur in istis, quia inlcgraliler congeininata, aul illa prior quasi incapabilis bac
conficitur ex istis. Constat enim cx duabus oaturis; Q sequenti sit revocata, ac si dicant : Qualis est di-
sed nihilominus constat in duabus illis : ex con- lectus tuus c.v dilccio, o pulcherrima mulierum ?
junctis constat, et in singulis constat. Ex conjun- IIujus te quam tenes de generalione
lidci verilas,
ctis, ct non in singulis, constat proprietalis ejus dilecti de dilecto, inler omnes oinniuni professores

intcgritas, per quam simul distat ct a Patre et a seclaruni te pulcherrimam facit. Isla fides le mun-
Matrc. Non cnim in allerutro, sed incopulatis distat dat, isia venustat, qua dilectum tuum dilecto, ex
ab utroque, et a quolibet qui non est ipse. ln sin- quo est, sequalem defendis. Talis esi qualis ipse a
gulis, ct non in copulatis, consistit naturalis ejus quo est. Mira aequalitas, ei mira qualilas. JSqualitas
essentialitas secundum quid et simpliciler et per : illa identitatem valet. qualitas substantialitatem. Si
se Deus cst, sicut et Pater; et simpliciter, ct per essent duse oaturse, utraque summa, una in Patre,
se homo, sicut et Mater. Non est ex parte et secun- in Filio alia ; essel quidem eequalitas, non essei iden-
dum quid Deus, nec est ex parte et secundum quid lilas : scd eequalem sibi aliam divina natura non ad-
249 IN CANTICA SBRMO XLVIII. 250

mittit. Una numero in utroqno est qualitas, et ii quoniam sic adjurasti nos?
qualis est dilectus tuus,
substantialis qualitas, imo substantia <
j 1 1 a1it as . Ideo nondum tempus advenit,
IndsBorum, fratres mei,
Filiuni, qualis ost Pater, talem esso, est id ipsiim nostrum autem semper paratum est. Ideo omissis
quod Pater esi esse I4»l. Qoalis Pater ost, uilis et frivolis et fraudulentissermonibus, hujusmodi admi-
Filius : et ipsa qualitas est ulerquo, consubstantialis rationum, vel interrogationum commercia celebre-
cst illi, et eadem est cum illo subsUnlia. Substantia mus in conventibus nostris.
non tantum subsistere conferens, sed et ipsa subsi- 8. Ulinam vos lales sitis filiae, quae talia dogmata
steiiN vivens, potens, intelligens. desideretis audire ! utinam et ego talis sim sponsa,
6. Talom prsedicas diiectuai luum ex dilecto, ta~ a qua valeatis paratae talia petere! beata vere
lem definis. Si Heri potest, liujus fidei nobis ratio- mater quae sibi dici audire meretur : pulcherrima
nem edissero, ct sutlicit nobis. Ostendo nobis Pa- mulierum ! Reata plane, si pulchritudinem tantam
trem, et suflicit nobis. Quomodo sciemus qualis est integram servet. Candidiores, inquit, Nazarcei ejus
dilectus tuus cx dilecto, si non odoces qualis est nive : nitidiores lacte,rubicundiores ebore antiquo,
dilectus, ex quo est? Sed non est hoc aut hujus tem- sapphiro pulchriores. Denigrata est super carbones
poris, aut liujus capacitatis nostrae : sed suflicit cre- facieseorum. Magna certe collaudatio, sed misera
dere quia talis est qualis est Paler. Quamvis non commutatio. Candor nivis, lactis nitor, rubor ebo-
suflioimus compreliondere ipiae illa qualitas est, doce B ris, puritas et pulchritudo sapphiri, carbonis ob-
qualis socundum liumanitatem est, secundum quam ducuntur nigredine. Denigrata est super carbones
dilcctus est ox dilocta. Doce et dic qualis est dile- facies eorum,et non sunt cogniti in plateis. Non sunt
ctustuus. Delectat nos de ipso jam audita reaudire. utique pro Nazaraeis cogniti jam in plateis. Silebo
Replica nobis quae de dilecto tuo vel credi debent, de aliis. Ordinis nostri cernite viros, quam admi-
vel capi valent. Utraque audita nos vehementer de- rabile erat nomen eorum in universa terra. In ini-
lectant : et (pi.no incapabilia nobis sunt, nos tamen tiis, quando vix erant visi in plateis, statim cogniti
capiunt illa ; eo ipso admirationis et amoris aestu pro sanctilatis signo erant in eis. Nunc autem nullo
eaptae sumus, quae te sic captam, sic arreptam, sic religionis discrimine, nullo privilegio conversationis,
aestuantem videmus. qualis est, o quam amabilis aut nullo aut prsetenui distincli et signati sunt a
esl dilectus tuus I cujus in te semper amor capit caeteris. Ideo non sunl cogniti quasi Nazaraei in
augmenta, qni libi sit semper de dilecto dilectus, plateis. Frequentia platearum decolorat Nazaraeos,
imo de dilectissimo semper dilectior cujus te fa- : lOl et peregrinam speciem inducit. Mutatus est
cit amor pulchram, experientia avidam, aviditas color optimus ; dispersi sunt lapides sanctuarii in
anxiam. Anxiiestenimetaffectus votivi quod sic adju- capiteomnium platearum (Thren. iv, 7, 8, 1) ideo :

ras nos. Quali» est dilechu tuus ex dilecto,quoniam _ non sunt agnitiin plateis. Non agnoscitur ineis na-
sic adjurasti nos! Quain pulclier est,qui in le fcedum " tivus candor, non nitor, non rubor, non pulchri-
nitiil esse sustinet, ideoque te pulcherrimam effecit tudo. Quidquid enim ista signiticent ,
pulchritu-
mulieruin ! quam aniabilis et graliosus, sine quo nec dinem magnam depingunt. Ideo non sunt cogniti in
ad horam esse suslines, propter quem sicadjurasnosl plateis. Hi Nazaraeorum colores sunt, hi sponsae
1 . Rogo vos, filiae Jerusalem, filiae hujus terre- etiam et sponsi sunt. Nam et sponsa hoc in loco
stris Jerusalem, cur non has ad Ecclesiam interro- loquitur et dicit : Dilectus meus candidus et rubi-
gationes ingeminatis? cur hanc utramque nativi- cundus. Talis est Nazaraeus noster, cui assimilatur
tatem in Chrislo, quem detraclatis credere, dissi- Nazaraeorum color, assimilatur et sponsae color.
mulatis addiscerc 2 Cur vos non sentitis adjuratas Illa enim Nazaraea est, Domino se Jesu Nazaraeo
ab Ecclesia, piolatis contra vos Seripturae vestrae devovens et desponsans quam cum talem invene- :

cum lide teslimoniis, collatis in tide spirituum rimus, collaudemus pulchritudinem ejus, consula-
gratiis, perlatis pro fide passionum martyriis? cur mus peritiam. Qualis est dilectus tuus ex dilecto,
non \os qnasi adjuratas sentitis ab Ecclesia aptio- o pulcherrima mulierum '!
qualis est dilectus tuus,
ribus, (juas frcquentat, caeremoniis ; acutioribus, quoniam sic adjurasti nos ! Sed jam ipsa dilecti sui
quas tractat, sententiis ; altioribns, quae exspectat, laudes retexat Domini Jesu, qui vivit et regnat per
praemiis; arctioribus, quibus sese instituit, votis? Q omnia saecula saeculorum. Amen.
Disciplina restrictior, doctrina inslructior, expedi- SERMO XLVIII.
tior ritus, eminentior virtus tibi poterant zclum gc- Dilectus meus candidus et rubicundus etc.(Cant. v. 1
nerare, provocare aflectum, ct ad movendam ;cmu- 1. Dilectus meus candidus et rubicundus, electus
lationem adjurationis habere vim. Sed veniet tempus ex millibus. Studium quaerendi dilectum intermittit
inondum esl enimj cum conversis vobis ad Domi- ad tcmpus, sed ad tempus modicum, ut Hlias in-
num, auferetur i^norantiae et dissimulalionis vela- struat. Delectabilia necessariis interrumpit nec ta- ;

meii. Tunc quasi senaibiles effectae, acceplo Domini men sine dilectione est quod spon^i memoriter re-
spirilu, adjurationum istarum sentietis virtutem : censet praeconia. Dulces enim faucibus sponsae lau-
tunc, in sanclam expergefactae curiositatem, avide has des sunt sponsi. Pia materet sponsa prudens Hlias
interrogationes freqnentabitis, dicendo, Qualis est informat, commendat dilectum. Jurc prudens, tam
dilectus tuus ex dilecto o pulcherima mulierum/ parata et tam profusa habcns quae eloquatur de
251 GILLEBERTI ABBATIS 252
sponso. Diligenter ilii singula ipsius et notata sunt, ^ candore in vestimento Jesu. Quare, inquit Isaias,
et recogitata sunt, quae tam in promptu sunt. Tra- rubrum est vestimentum tuuml (Isai. lxiii, 2). Ve-
hunt singula affectum ejus, quae memoriae tam te- stimentum Domini Jesu natura virgineae generatio-
naciter haerent. Color, caput, comae, oculi, genre, nis, candens mundilia el innocentia sanclitatis,
labia, manus , venter, crura, pes, guttur, omnia multo decenlius colore passionis voluntariae in cre-
haec figurate describuntur in laude sponsi. Etquasi dentium rubet affectibus. Qualis rubor, qui deal-
in clausula et brevi capitulo tolum concludens, bandi non caret affectu? Laverunt, inquit, stolas
Totus, inquit, desiderabilis : utque in his amoris suas, et candidas fecerunt in sanguine Agni (Apoc.
sui parata alimentaedoceat, Talis est, ait, dilectus, vn, 14).
meus,et ipse est amicus meus. Videte in his om- 3. Rubor hic in Jesu meo candorem invenit non
nibus doctrinam sponsae, videte devotionem, videte fecit : in nobis facit, non invenit. Rubor hic cruen-
diligentiam, vel quaerendo dilcctum, vel instruendo tae nativitalis et propriae iniquitatis superinductus
filias, vel recolendo laudes ipsius. Obnixe adjurat, colore, ruborem ejus in candorem convertit, fide
parate respondet, tigurat ornate, distincte partitur, corda mundans. Justificati enim sumus per fidem in
succincte pertransit, summatim stringit, et nescio an sanguine Jesu. Bene tibi ruhet pro te cruor effusus.
sufficienter exprimit. Scio quidem quod affectuose g s i in animo tuo vicissitudinis accendit affectum. Bene
concludit : meus, et ipse est amicus
Talis estdilectus libi rubet, si tibi rutilat in effuso sanguine pro te
meus. Laudum istarum magnus ambitus, et magnus nimia charitas Dei. Sic enim dilexit sponsam 1U.>
plane amor laudantis. suam Jesus, ut lavaret eam in sanjjuine suo. Flam-
2. Jam singulos laudis hujus articulos revolvamus. mea est charitas, haec mihi Dominum Jesum rubi-
Dilectusmeus candidus et rubicundus ,electus e.tmil- cundum facit. In eo mihi et vcritas candet et rubet
libus. Singularis mistura est colorum, qui in sola charitas. Dilectus, inquit, meus candidus et rubi^
persona Domini Jesu operatione divina convenerunt cundus. Quidni candidus? Deus enim lux est, et in
in unum, nec sic ut sint unus, sed ut sint in uno. eo tenebrae non sunt ullae. Quidni rubicundus? Deus
gratiosus sponsus et amabilis valde in quo generatio enim ignis est, et ipse ignem venit mittere in ter-
divina candet, et rubet humana I Ipse est enim ram. Si tibi ministrat intelligentiae lucem, candidus
candor lucis aeternae (Sap. vn, 26) : ipse , etsinon est tibi : sed si non animum accendit ad amorem,
ex sanguinibus, neque ex voluntate carnis, neque non eum sentis rubicundum. In se ipso ulrumque
ex voluntate de sanguine tamen Matris natus Q est; sed tibi non est, nisi cum eorum in te sentis
viri,

est, et nihil in eo ruboris illius de quo ait Isaias effectum. Si sponsa es, aemulare misturam gemini
:

Si fuerint peccata vestra rubra sicut vermiculus,ve- coloris hujus a sponso tuo, ut similiter candida et
lut lana albaerunt (Isa. i, 18). Non sibi conveniunt, rubicunda sis, id est sincera et succensa, Nam ipse
non se patiuntur lanae albedo, et rubor vermiculi. sicut serenandi, ita et succendendi vim habet. Qui
Alius est quidam rubor, qui invenitur simul cum approximat illi, approximat igni.

Finis sermonum Gilleberti abbatis in Cantica, quos morte similiter prceventus absolvere non potuit.

EJUSDEPI GILLEBERTI
TRACTATUS ASCETICI
TRACTATUS I n sas : illud adjiciens perjucundum tibi forc, si amici
AD QUEMDAM B. (10) RELIGIOSUM raritatem colloquii pagina compensaret prolixior.
De contemplatione rerum cosiestium ad amicum Me aulem occupationes causante tuas, fastidioquc
scriptus. parcendum esse lectoris, tu de reliquo jubebas esse
1. Satisne protractum tibi videor sermonem te- securum. Ilaque, ul pro me fatear, nihil mihi jucun-
xuisse, et quod in superioribus decurtatum fuerat, dius hoc commercio, nihil suavius; dummodo ipsum
supplesse in isto ? Nimius fortasse et in hac parte sermonis habeamus materiam, quem amoris cau
fuerim, et oneri tibi nunc sit nostra prolixitas, qui sam : si ipse sonet in ore, serenet m corde ; intus
prius de brevitate causabaris. Breves enim a me parturiat, quod depromat foras. Denique et le^i».
tibi non epistolas, sed clausulas verborum
dari Si quis loqititur, quasi srrmoues Dei (IPetr. iv, \i) :

qucstus es, mi R., et, dum adhuc ordirentur. succi- quasi a Deo datos, et quasi ad ipsum relatos. Ab
ipso enim est gratia, penes ipsum causa, in ipso
(19) Fortasse Rogerum, ad quem tractatus vi. matcria copiosa plane. Quis illam explicet ? quis, ut
253 TRACTATUS ASCETICl. 254

interim de essentia sileam, ejus loquatur heneficia, 11 nens omnia suaviter (Sap. vm, 1). A tine ad finem :

ejus et judicia? sermo nimius Nullus

nulliis liic : a tide ad spem, attingens quasi via ; disponens,
satis multus. Exaltate, inquit Scriptora, Dominuin quasi vita. Ego sum, inquit, via, et veritas, et vita

quanliim potestis; major ett ciinn Eccii. \i.iu, 33). | (Joan. xiv, 6). Via deduccns, verilas docens, vila

Dives sane materia, dulce negotium. Quid enim dulcescens. Hnec enim est vita seterna, ut cogno-
dulcius ? quid hac occupatione gratius, qu;e sola scant te verum Deum (Joan. xvn, 3). Cognitio bffiC

fruitionis angelica> et futune conversationis super- plena dulceilinis. Adimplchis me la>.titia cum vultu
induit et vestit imagin-m? llonum cst, inquil Psal- tuo : deleclationcs in dextera tua usque ad finem
mus, confiteri Domino. et psallere nomini tuo, Altis- (Psal. xv, H). In hoc finc disponemur suaviter,
sime.Quia delectasti me in facturatua,et in operibus quando ipse fuerit omnia in omnibus ; deletisque
manuum tuarum cxsultabo (Psal. xci, 2, B) Si sic omnibus veteris hominis rcliquiis, absorpta erit a
delectat, sic l.etiticat nngniticontia tua, Dominc, vita mortalitas, a virtute intirmitas, a veritate caeci-
essentia quid faciet? si complaccs in operihus tuis, tas ; et carnalis concupiscentia ab abundantia spiri-
in te ipso qualis nohis eris ? tuali.

2 Felices qui id prselibarc possunt : vacare et 4. Qua? quoniam sibi dum hic vivitur adversan-
videre quam suavis est Dominus I Heu me I quod
p tur, pugnandum esl fortiter, ut pausemus feliciter,

non in hoc ipsum libcre labuntur tempora : quod et pugna vertatur in pacem, sicut scriptum est : In
distracto mordacibus curis animo, corrosus quodam pace in idipsum dormiam et requiescam(Psal. iv, 9).

modo et dimidiatus ad lam pium accedo spectacu- vera pax ct plena pax, tanto magis vera, quanto
lum quod de ejus jugitate cum proplieta gloriari
: minus varia ; tanto plenior, quanto perennior Id !

non licel Super speculam Domini ego sum stans

: ipsum diversitatem excludit, pax adversitatem. Non
iugiterper diem et super custodiammeam egoswn
; laborabunt frustra, nec generabunt in conturbatione
rtans tolis noetibus Isa. \\i, 8).Non illi in vacuum I
(Isa. lxv, 23). Quasi dicat Non laborabunt sine :

difthiebanl tempora, imo non ipse vagabatur et voli- fructu; nec lahorabunt ad fructum. Nullus hic sine
tabat cum tempore, qui tempora religata tenebat in labore fructus, sine fructu labor frequens. Cum ope-
sui custodia, vel in Domini specula illa expendens. non dabit fructus suos (Gen. iv,
ratus fueris terram,
Salubris quidem illa, sed ista suavior. Denique ad- 12). Modo parturimus et gemimus, tunc de partu
verteillam nocti comparatam, istam diei. Quid enim gavisuri. Non meminit prcssurae mulier cum pue-
ailAposlolustSosautemrevelatafaciegloriamDomi- rum peperit (Joan. xvi, 21): peperit enim mascu-
ni speculantes, in eamdem imaginem transforma- lum, in quo imago est et gloria Dei. Sedquando fiet
muraclaritatc in claritatemdl Cor.m, 18). Opti- « istud, quando adimplebitur quod legitur Scimus :

mum planeimmaculatumse custodire, necconformari cum apparuerit, quodsimilesei erimus, quia videbi-
huic sceculo : sed longe prsestantius futuro reformari, mus eumsicuti est? (I Joan. m, 2.) Ad hanc visio-
et transformari a claritate in claritatem. Huic specu- nem omnis creatura ingemiscit, suspirat, et parturit
lationi instare, super speculam Domini stare est, et usque adhuc (Rom. vm, 22). Ipsa est vere Sapientia,
stare per diem. Stans, inquit, jugiter per diem. Quid divinam nos suaviter disponens ad imaginem, In
ergo? non sunt intirmata genua tua, benedicte pro- multis nunc vexati, lunc in cunctis bene dispone-
pheta, a jugitate? non sunt intirmata a jejunio? Et mur (Sap. m, 5) : non per vices temporum,
quidem non jejunium, sed suavis est magis rpulatio non per gradus profectuum; non de virtute in
hujusmodi speculatio. Denique qui habitat in excel- virtutem, nec de claritate in claritatem, sed
so, panis ei datus est, aquse ejus tideles sunt. simul et semel in omni virtute et omni veritate.
3. Quis dabit mihi pennas sicut columbae, ut vo- An non hoc ipsum Isaias dicit Antequam partu- :

lare possim in tam fidam fecundam stationem,

et riret, peperit ; antequam parturiret, peperit ma-
ubi requies 164» est etrefectio? Rarus mihi illo sculnm? (Isai. lxvi, 7). Quae est ista, quse tanta cum
accessus, si tamen ullus. omni fatigatione peperit? Utique
Rarus, sed forte et inter- festinatione, sine
ruptus statim, et sicut umbra, cum declinat, ablatus Q ipsa, de qua loquimur, Sapientia, quae dicit Ego : :

donec ilerum locustarum more subitum excutiar mater pulchraz dilectioniset agnilionis (Eccli. xxiv,
in saltum. Bonus quidem saltus, de quo legis in 24). In hac parturitione nos ad plenum pariet, quan-
Psalmo Sotum fac mihi, Domine, finem meum, et
: do sine difticultate in aeternitate veritaiem contem-
numerum dierum meorum quis est. Dcnique et pro plabimur; charitali eontemperabimur. Filioli mei,
Idithun, id est, pro transiliente, hic psalmus in- quos iterum parturio, donec formetur Christus in
scribitur (Psal. xxxvm, 5, 1 Transilierat cuncta vobis, ait Paulus(Ga/a*. iv, 19). Ergo, nunc parturit
).

quae transeunt, ad ea quae sunl et manent, mento Aposlolus, tunc ipse Dominus pariet. Si ego, qui caz~
transmigrans-. Numerus illn sino numero, tinis sine lerosparerefacio, ipse non pariam? qui generatio-
fine; finis miseriam exlerminans, lelicitatem non nem prcesto cmteris, sterilis ero; dicit Dominus?
terminans. Finis enim legis Christus, ad justitiam dsa. lxvi, 9.) Imo erimus omnes docibiles Dei, con-
omni credenti [Rom. x, 4); finis idem ipse fidei ad formes ei.

laetitiam omni cernenti. Siquidcm ipse Sapientia 5. Denique in hac conformiiatc dc ejus visione
attingens a finc usque ad finem fortiter, et dispo- nata, in 167 prolem renovamur masculinam :
 ;

255 GILLEBERTI ABBATIS 256

siquidem vir imago est et gloria Dei. Unde non de- imaginis; osculo voluntarie indulto, non violenter
bet vir velarefaciem suam (ICor. xi, 7), id corporis cxtorto; osculo manifcstationis luan, et conforma-
pnelendens habitu, quod tunc erit in spiritu, quan- tionis mese, ut tibi compositus, tibi copulalus, in
do mentis revelata facie gloriam Domini speculan- uno sim spiritu. Qui enim adhapret Domino, unus
tes, in eamdem transformabimur imaginem, absque est spiritus (/ Cor. vi, 17.) Individuus iste amoris
proficiendi arliculo, et deficiendi periculo. Hoc enim et unionis complexus, jure osculi censetur nomine.
est quod admirando dicitur ? Quis nudivil unquam Et ideo tibi osculandi delego officium, auctoritatem
tale ? aut quis vidit huic simile? Si nata estgens se- attribuo, ubi totum est operis tui, non laboris mei
mel, et si parturivit terra unadie ; quoniam peperit mdulgentiae tuae, non diligentice meae; manifestatio-
Sion filios? (Isai. lxvi, 8.) Vere enim Sion, quae nis tuae non meae investigationis.
specula dicitur, in die parit, et in die una illa quae 7. Propterea dico : Manifesta mihi te ipsum, per
in atriis Domini melior est super millia. De qua et te ipsum, sicuti es, et sufficit mihi. Satiabor. cum
Propheta alias una : Et erit dies apparuerit gloria qure nostra est Do-
tua (Psal. xvi, 15): cum me
mino non dies et nox. Et in tempore vesperce lux
: infuderis vino illo, vino novo, quod ipse potas, ipse
erit. Quoniam quidem non occidet ultra sol tuus, propinas in regno tuo. Merum illud volo, non mis-
neque luna minuetur; sed erit tibi Dominus in lucem um; purum, et sine lacte, quia lac parvulorum est.
sempiternam (Isa. lx, 19, 20). Haecest dies quae nota B Evacuabuntur quae sunt parvuli. Meliora sunt qui-
est Domino haec est enim dies, Dominus. Nemo
: dem ubera vino, sed non islo magis autem optimum ;

novit Patrem nisi Filius, et cui voluerit revelare istud super ubera. Denique non haec inebriant, sed
(Matth. xi, 27). Ipsius revelatio etiam nos dies efti- illud; et mentis statum in novos quosdam inusita-
ciet similes ei erimus cum apparuerit. Dies, inquit,
: tosque transfundit sensus. Uberi dum sugunlur, sic-
formabuntur, et nemo in eis (Psal. cxxxvm, 16); cantur; illud quod inebriat, exuberat jugiter. Nolo
eorum utiquc quibus dicitur Vos eatis lux mundi ejus fervorem, lactis frigore temperari; purum ex-
:

(Matth. v.14). Habetisnuncpropheticumsermonem, speclo et perenniter manans. Sic etenim legimus :

cui benefacitis attendentes quasi lucernce, donec il- Inebriabuntur abubertate clomus tuce,'quoniamapud
lucescat dies (II Petr. i, 19). Jam quidem lucerna te est fons vitce, et in lumine tuo videbimus lumen
reconditur, cum Lucifer oritur. Evacuabitur enim (Psal. xxxv, 9, 10). Inusitata haec plane ebrietas,
sermo propheticus, evacuabitur apostolicus et ser- quae lumine non sinceritate, non sicera.
fit, liquore ;

mo et sensus. Ex parte, inquit, cognoscimus. Eva- Ideo emitte lucem luam, et verilatem tuam; pleni-
cuabitur autem quod ex parte cst, cum venerit quod tudinem, non pignus quod praesentiam luam tardet,
perfectum est (I Cor. xm, 9 10). Propterea ait gratiam temperet, lumen 168 obumbret quod in :

Philippus: Domine. ostende nobis Patrem,et sufficit _ umbra promittitur, praestetur in lumine. In umbra
nobis (Joan. xiv, 8). Tu, inquit, et Patrem. Non « est quod propheta loquitur : Oculus non vidit,Deus,
alius quam tu , non aliud quam ipsum ; et sufficit absque le, qua? prceparasti exspectantibus te [Isa.
nobis. lxiv, 4). Sed etiam quae in Numeris haDreditatem
6. Invisibilia quidem tua, per ea quae facta sunt, non possident, sed postulant paternam, filiae dictae
intellecta quoque virtus
conspiciuntur; sempiterna sunt Salphaad (Num. xxvn, 1-6), id est, Umbrae :

et divinitas(Rom. i, 20) sed aliud est videre te, : nec enim poterat Salphaad, non poterat umbra viros
nullo medianle; aliud alieno beneficio. Quid enim generare, in quibus imago est et gloria Domini.
mihilucernam accendis? ut solem conspiciam? Bona Quod quidem non crit, quandiu credimus : sed cum
lucerna, sed inlirmo oculo bona sunt ubera, sed ; videbimus, tunc erimus similes ei. Propter hoc qui
parvulis in Christo; bonum est speculum, sed me- sumus in corpore peregrinantes a Domino, postu-
lius est osculum. Ideo osculare me tu osculo oris lamus cum tiliabus Salphaad : quid enim poslule-
tui ; oris, inquam, tui, non operis tui. Inlus os, foris mus, sicul oportet, nescimus (Rom. vin, 26^ : postu-
est opus. Quis mihi det, inquit, te fratrum meum lamus haercditatem paternam ; Oominus enim pars
sugentem ubera mea,utinveniam teforis,et deosculer hesreditaiis me(e(Psal. xv, 5). Postulamus cum apo-
te?(Cantic. l.)Queminventum foris dcosculari
viii, slolo : Ostende nobis Patrcm, et sufficit nobisiJoan.
exoptat, vocat el sugentem ubera, de incarnationis n xiv, 8). Non insisto ulterius, citra non subsislo : in
exiuanitione aliquid signilicans. Alio autem modo, hoc mihi desideriorum limitem pono, votorum col-
etsi in unione personae, per operis tamen indicia loco tinem. Quis taudem ille tinis? Quem dicil Apo-
Sapientia artifex foris relueel ; foris delectatur, etsi stolus : Finem vcro vitam ceternam (Rom. vi, 22).
suaviter, nou sufficicnter. Fac quod sufticiat, osten- Queestista vita seterna? Quamdicit Christus: Ilcec
de te ipsum, cgo te foris studiose requiro, larde esi vita asterna, ui cognoscant te verum Deum, ei
invenio, cum dilficultate retineo, et quodam modo ijiwm misisli Jesum Christum (Joan. \vn, 3).
fugitantem et elahentem votive deosculor. Bona haec 8. Ad hunc fincm quasi ad condusionem univer-
oscula, sed sicut in iniagine, sicut in umbra ; bona sorum voto transieral, qui loquitur in Psalmo, .\Y>-

baec oscula, et ad tempus reticiunt, scd non sufti- tum fac mihi, DottUne, finem tneum ; tinem boni, et
ciunl : fac quod sufticiat. Deosculare me tu osculo tinem mah : illius, quia consumitur; hujus, qma
ttris tui, osculo Verbi, non carnis; veritatis, non consummatur. Ideo vere tincm, tinem purum, ple-
 : .

257 TKACTATUS ASCBTICI. m

imm, perpetuum u malo purum, m bono plenum,
: » Appropia, Domine, tu nobis, ut nos dicere
to.

Lo utroque perpeluum pure afficit, plene sufticil,: possimus :_M»t) Ecce hic venit saliens in montibus,
in ueutroque deficit. Hoc enim est quod addit Et nu- : trantilien»colles(Cant. u, 8). Appropinqua, et prae-

merum dierum meorum, qui est (Psal. xxwiu, 5). veni larditatem nostram. Denique et modo lectum
Vere enim dies illi sunl simul, et non succedenl ei est quomodo dnobus illis euntibus in Emmaus ap-
non minuitur, non mutatur illorum dierum nuinerus. propinquasti, tidei tarditatem in illis increpans, et
Proplerea dicitur, qui est. Quonam modo dies meus te ipsum de Scripturis interpretans ; intus aperiens,
detieit, si sol meus non occidit Non occidet inquit,
"? et foris apparens, sed nimis cilo disparens ; forsitan
sol tuus, et luna tua ?ion minuetur (Isa. lx, 20). quia non pleno meridie te manifestasti, sed sub ipsa
Ego luna, et ille sol; el ideo illa non minuetur, quia vespera et inclinata jam die. Denique in oinni illa

a perenni ct ubique praesenti sole non movetur.,

beatie resurrectionis apparitione, nusquam raeridiem
Dierum ergo illorum nova quidem ralione non erit legisse me memini ; sed vel fere nondum inchoatam
lerminus, el erit numerus erit ibi nobis jugis et : diem, vel jam inclinatam : ut omnem hic veritatis
indefessa sempiternitas, sed non erit omnimoda, et lucem quodam ignoranliae temperatam obscuro inlel-
divinae unitati contormis simplicitas. Caelera enim ligas. Simulgrata in hoc advertenda distinctio, quod

omnia, licetsempiternasunt, simplicia tamen nequa- quaerentibus se studiose mulieribus diluculo ad mo-
quam sunt quibus uon hoc est esse, quod lioc vel B numentum apparuit sero autem die illa una Sabba-
;
;

illud esse nec hoc vel iilud esse, quod quidlibet

: torum, reclusis discipulis in domo (Luc. xxiv, Marc.
quod sunt, esse. Nam in creatura spirituali, quse xvi et Joan. xx). Utinam ergo et nobis, Domine, in
sunt in se ipsis infinita, sunt propter inlermina- hoc vel diluculo vel crepusculo appareas optimus
bilera perseverantiam, et ad se invicem quodam plane super utrumque meridies ! Sed in illo cuba-

modo determinata, et detinita propter certam quam- bimus in patria. Interim dum in via sumus, oramus,
dam uaturarum aflectionumque distantiam. Denique, Domine, ut vespertinae lucis nos refocilles umbra-
In domo, inquit, Patris mei, mansiones multce sunt culo.Sed nos jara cum die sermonem claudimus,
Joan. xiv, 2) : mansiones plane luminum, quoniam sed te non excludimus : magis autem in te termi-

ipse Deus lucem habitat inaccessibilem (/ Tim. vi, nantes, et a te inchoantes, in matutino tibi gratias

16; ut quod hic dicitur numerus dierum, illic inlel-

;
referamus, in illud Cantici erumpentes, Sub umbra
ligatur multitudo mansionum non quod singulis ; ejus, quem desideraveram, sedi (Cant. n, 3).
sunt singulae, sed etiam alicui multae ,
juxta illud, TRACTATUS II.

Et tu esto potesiatem habens supra decem civitates De qucerendo Christo, viatorum beatorumque et de
(Luc xix, 17) : nam et stella a stella differt in cla- contemplatione
ritate (1 Cor. w, 41). In quo enim praecesserit vir- « 1. Declinavit paululum Dilectus noster inter no-
**
tutum numerus, multiplicabitur et numerus clari- ctis tenebras : ubi ergo quseremus illum ? Quem il-

tatura, sicut se habel promissio prophetica : Imple- lum?Illumutique quiait Ego : flos campi (Cant. n, 1).
bit Dominus splendoribus animam tuam (lsa. lviii, Si ergo illum quaerimus, egrediamur in agrum, imo
11). Felix plane anima, quae non uno tantum, sed ingrediamurin hortum siquidem ille descendit in :

multis fuerit repleta splendoribus, illis ulique de hortum suum, ad areolam aromatis (Cant.i\, 1). De-
quibus dicitur : Tecum principium in die virtutis nique et in horto Maria dum quaesivit, in\enil(Joan.

tuce,in splendoribus sanctorum (Psal. cix,3). Serenis- xx, 1-16). Quaesivit ipsa lamentando ; nos quaera-
simi splendores isti dies, et virlusclaritatis. mus laudando. Dulce quidem negotium, sed dulcius
9. Quis dabit mihi ut trini splendoris hujus radio praemium. Quale prsemium ? Quod legitur in psalmo :

spiritus meus illustrelur, ut dies meos beatissiraus Sacrificium laudis honorijicabit me; etillic iter quo
hic numerus expleat, compleat, et contineat ? Quis, ostendam illi salutare Dei (Psal. xlix, 23). Ergo
inquam, dabit mihi, ut aelernitatis ad lineara se laudantibus manifeslandus est Jesus. Quaeramus
porrigant, in veritalis splendore fulgeant, et fer- cum laude, sed in horto quaeramus ; in horto est
vcant in spiritu charitatis "? Sic enim, non ut in traditus, in horlo est passus, et apparuit in horto.
mundi pnma conditione, mutuus vespertini et ma- Quae vidit, ideo et ait : Qui habitas in hortis, amici
tutim temporis recursus plures dislerminabit dies,
Q auscultant,facmeaudirevocemtuam(Cant.\ui,i3).
sed continuus erit dies, et tolus meridies. ibi, ut lta Amici, Petrus et Joannes. Amici, discipuli, qui au-
dicam, inter mane et vesperam nox infelix explosa dierunt : Vos amici mei estis (Joan. xv, 14). Fac me
est : in isto utrosque terminos indeclinabiles occu- audire qui illis annuntiein ; illi in agro, ego in

pabil meridies, juxta quod legitur, In tempore ve- horto. llli quasi viri manum mittunt ad forlia, ego
sperce erit lux (Isa. lx, 19; ;
quoniam non erit vel ad suavia. Felix mulier, quae audire te meruil, leli-

temporis transmutatio, vel vicissitudinisobumbratio. cior quee vidit vox enim tua suavis, et decora fa-
;

Sed quando erit islud ? quando te ipsum nobis in cies; sed felicissima, si ad quam manum tetende-
illo meridiano, sicut es, manifestabis, bone Jesu ? rat, tctigisset, tenuisset, et relinuissel : nunc autem
In te enim videbimus Fatrem, et sufticiet nobis. dicitur : Noli me tangere (Joan. xx, 17). Quod una non
pigra tempora, et tarda pectora ! tarda ad cemen- potuit, plures potuerunt, illae quibus dixit : Avete. Et
dum : nam ad credendum prompta. accesserunt,et tenuerunt pedesejut \ilatth. xxvni,
259 GILLEBKRTI ABBATIS 260

9). Quod non potest singularitas, obtinel commu- « mul, tu in unguentis, ego in oclore, Felix anima,
mtas, obtinet charilas. Quaeramus ergo unanimiter, quae post laborem jam in unguentis laetatur ; in quam
et quaeremus uliliter. Denique, quoe cum unguento cognilionis et dileclionis tuse se effundit unctio :

venerunt, illae invenerunt. Bonum unguentum de magis autem assumpsit et absorbuit in se volupta-
quo legitur quam bonum et quam jucundum
: Ecce tis torrens, et mullitudo dulcedinis. Beate sane
habilare fralres inunum Sicut unguenlum in capite ! absconditur qui ibi reconditur, consepultus cum
(Psal. oxxxn, 1, 2). Cliristo, imo in Christo ; et est, sicut legitur, sepul-
2. Forte nec tam se inveniri permisil, quam ultro crum ejus gloriosum (Isa. xi, 10; ;
gloriosum plane,
ingessit. Pedes ejus, inquit, tenuerunt, non tamen cujus factus est in pace locus, et habitatio in Sion
unguento perfuderunt. Viventem enim repereranl, (Psat. lxxv, 3). Ibi qui sunt, te contemplantur in

quem quaesierant cum mortuis. Veniebant, ut inun- specula. Nam nos quid nisi in speculo, in speculo
gerent Christum, ut perungerent unctum ; et ipse ad creaturarum, et Scripturarum aenigmate ? Nos in li-

illas veniebat, totus spirans vitalem immortalium guris et obscuritatibus : in veritate et sinceritate

odorem aromatum. Ante passionem perungi sc vo- illi. Vacant et vident, slant et auscultant, et gaudio
luit, et postea sepeliendus permisit ; sed resusci- gaudent propter vocem sponsi, et propter faciem
tatus non indiguit. sponsi. Vox enim ejus suavis, et decora facies idco
Abundabat enim jam non modo :

immortalitatis, sed et regiae supereminenlisque po-

B que juge desiderium, indefessa alacritas, in tam
testatis unguento sicut et ipse testatur
; Data est suavem auditum et contuitum superextendil partici-
:

mihiomnispotestasinccelo etin terra(Malth. xxvm, pes unguenti oleum enim effusum in illis nomen :

18). Et Dedit illi Deus nomen quod est super omne

: tuum Oleum jure nomen enim tuum et notitia, ;

nomen(Philipp. n, 9). Propterea dicitur: Oieumef- lux est et laetitia laetitia profusa, laetitia diffusa in :

fusum nomen tuum (Cant. i, 2). Denique ad sua in- corde non adhuc credentium, sed jamcontuenliuni. ;

vilat unguenta Veni in hortummeum, soror mea

: Non est ibi cor ct cor, sed cor unum omnium.
sponsa; messui myrrham meam cum uromatibus quam bonum et quam jucundum habilare, inquam,
meis (Cant. v, 1). Quod, inquit, seminavi de tuo, sed in unum et ibiin unum Ibi enim Dominus man- : !

de meo messui mihi, imo et tibi ; mihi re, tibi in spe. dat, et emanat mandat aperte, emanat abuude et : ;

Propterea invito, Veni in hortum meum soror mea ubertim effundit benedictionem, et vitam usque in
sponsa. Grata vocabula, et plena dulcedinis, quaevel saeculum.
nalurae, vel gratiae copulam sonant. Consors factus 4. Vae mihi quod non effundo plene quod utcun-
naturae, gratiae vicem rependo. Ideo sororem te que capio ! Vae ab ariditate sermonis, magis vero a
1 70 voco, sed in carne ; sponsam, sed in Spiritu : sensuum ! Nec enim satisfacit vel sermo affectui, \el
in carne, in qua integra assumpta est humanitas ; r affectus fidei : sed nec lides sufiicit, qute non plene
in Spiritu,per quem infusa est charitas. Veni ergo, reticit. Satiabimur, inquil, cumapparuerit gloria tua
soror mea sponsa Veni tanto subarrhata pignore,
: (Psal. xvi, 15). Cum ergo venerit species, abibit
secura de plenitudine. Messui myrrham meam cum esuries, esuries egena, non esuries plena : csuries
aromatibus meis. Myrrham sorori, sponsae aromata: jejuna, non esuries refecta. Bona quidem refectio
myrrham carni, aromata spiritui myrrham incor- : quae fastidium evacuat, exacuil desiderium : bona
ruplionis, aromata veritatis. Cognoscetis veritatem ;
aviditas, quam satietas parit. Qui edunt me, inquit,
sed cum vos mea docuerit unclio. Vos cum unguen- adhuc esurient (Eccli. xxiv, 29). Quid est epulari,
tis venitis, sed ego alia habeo, quae vos nescitis, nisi coutemplari? Epulentur justi in conspectu Dei
unguenta nova, immo et vetera : omnia enim nova et (Psal. lxvii, 4), id esl,conspiciendo Deum. Quid est

vetera coacervavi mihi. Futurae etenim in mundi autem esurire, semper quaerere ? Qu&rite Domi-
nisi
fine resurrectionis in me jam pullularunt initia : et uum et conjirmamini : quxrite faciem ejus semper
antiquae illius aeternae claritatis perseverat gloria. (Psal. civ, 4). Quaerile semper faciem, qui videtis
Siquidem clarificavit, me Pater clarilate quam habui, facie ad faciem : nos qui sumus in corpore, quid
priusquam mundus lieret. nisiposterioraconspicimus?rr«/te nos post te. Trahe
3. Vere, Domine, oplima haec unguenta sunt, et nos de posteriori ad faciem, de tide ad speciem, de
ad sponsam tuam jam illorum pervenit lragrantia. odore ad unclionem : nam per lidem ambulamus, et

Unde et dicit : Ecce odor dilecti mei, sicut odor agri in odore currimus. Felices qui sic cucurrerunt, ut
pleni (Gen. xxvn, Tt). Denique quo tu praecedis, jam comprebenderint, nec habent ultra quo cur-
illa subsequitur sic etenim dicit
: Trahe me post te, : rant, sed in veritate slant, et non vacillant, onnn-
inodore unguentorum tuorum curremus (Cantic. i, modis perfusi ungueutis immortalitalis, inimutabili-
3). beata tempora,cum de se illud dici audient Qui : talisque delibuti mynha. Ibi te laudant tanto ube-
suntisti, qui ut nubes volant ? (Isa. lx, 8.) Nunc rius, quaulo libcrius. Coynoscetis, inquil, veritatem,
spiritus est promptus, sed caro est pigrior : vires el veritas liberabit VOS [Joan. vm, 32). Ergo ad co-
infirmae votum non aequant. Propterea trahe me post ruscum veritatis disparcbit vanilas : vanilati enim
te,in odore tuo curremus. Bonusest cursus, sed tractus c realura scivit non volens (Hom. vui, 20> : et grkte
efficacior. Exspecta morantem, trahe volentem. Cur- t?l corruptionis jugum oomputrescil a facie olei
ram devotius, si mecum cucurreris ; currainus si- (Isa. x, 2~), ab altluentia unguenii. Heriswa enim
 1 ;

26 TRACTATUS ASCETICI. m
bona, et conferta, et superfluens dabitur in sinuin * (Cant. vi, 12), donec teneainus. Revertere: similis
vestrum (Luc. Domine, dabis et te
vi, 38). Tu, esto, dilecte mi,caprea: authinnulo cervorum,super
ipsum nobis dabis pars enim mea Dominus. Sed : inontes aromatum (Cant. n, 17, et vm, 14).- Similis
quid est quod in mensura te donas, qui ipse maguus esto, inquit, capreie : videaris, et avoles; adsis, et
et immensus es? Num pro vasculi capacitate infun- elonges : adsis aspectui, absentans te tactui. Deni-
dis et oleum ? Quid ergo quod supertluentem est que et mulieri dicitur : Noli me tangere (Joan. xx,
dicis ? An quia plus effundis quani capimus ? neque 17), et quasi quadam experienliae fida attrectare
eniin, si omni nisu adcapiendum te nos extendimus, manu. Ecce, Domine, manum abstineo, oculum in-
totum conipreliendimus. Potens esl Deus facere su- tendo. Mane astabo tibi et videbo (Psal. v, 5). Vae
pra id quod pelimus et intelligimus quanto magis : mihi, si et illud audiam : Averte oculos tuos a me,
id quod ipse est et lactum non est, uostne exsupe- quoniam ipsi me avolare
(ecerunt (Cant. vi, 4)! An
ratmodumappetenti;t',elintelligentiaeliiiiitem?£cc^, forte dum fugis aspectum, accendes desiderium, ut
inquit, declino in uteos flumcn pucis, et ut torrens anxius quaeraris, dum amplius amaris. Denique fuga
inundans glorice (Isa. lxvi, 12). Nunquid ergo tua nos avidus ad cursum sollicitat.

absorbere poterit homo llumen, cujus impetus laeti- 2. Quis ponet pedes meos quasi cervorum, ut
licat civilatem Dei ; et exhaurire Jordanem, ut totus possim expeditu» et alacer hunc hinnulum sequi?
in os ejus intluat? Vere, Domiue, non angustiamur B domeslicas dediscere curas, et ccelesti in solitudine
in te : lu enim das nec
afiluenter ; paucis das, nec silvescere ? Bonum est exonerari se ipso, onere gra-
pauca das, nec parco remordeute animo; praeve-
et vissimo, et caprearum sensim in levitatem deficere.
niens merita, et excedensvota non angustiamur iu : Propterea propheta. Non laboravi, inquit, te, Do-
te, angustiamur autem in visceribus nostris. Tantas mine, sequens. Verum est quod dicis, benedicte pro-
liabentes promissiones, charissimi, dilatemur et pheta, verum est, sed adhuc parum; non laborare
nos, dilatemur ad optandum, ut dilatemur ad obti- non sufficit, nisi et laeteris. Ideo quod tu minus elo-
neudum. queris, alius perexplicat : Cantent, inquit, in viis
5. Tu, Domine, tu potius placido et leni allapsu Domini, quoniam magna est gloria Domini (Psal.
ubertatis tuae (viam enim mandatorum tuorum cu- cxxxvn, 5) itemque Cantabiles 179 mihierant
: :

curri, cum dilatasti cor meum) {Psal. cxvm, 32), justificationes tuaiinloco peregrinationismece(P sai.
qui coelum sicut pellem extendis, vetustam factam cxvm, 54). Totum intus agitur, in corde enim ca-
cordis mei pellem, et merti contractam situ leniter nitur : nam et ibi curritur. Ascensiones in corde suo
extende; rugas ejus explica, extrahe sinus, dilata disposuit in valle lacrymarum (Psal. lxxxiii, 6, 7).
receptacula ut sine mensura te concupiscarn, et
: Quee ascendentis cum lamento, est tamen ista ratio

sine mensura capiam, capaciorem me faciat haec Q et peregrinantis cum cantico, cum aut lamentari
sancta cupiditas. Sic enim experientiae tenui praeli- non possit in patria, aut leetari in terra aliena ? Quo-
bato gustu, quolidespersuadet, praevolabit affectus modo canlabimus canticum Domini in terra aliena ?
et rationis impulsum fervida non exspectabit alacri- iPsal. cxxxvi, 4). Sed forte, imo certe qui super flu-
tas ita, inter
: tentationum dura ac diuturna, minus mina Babylonis sedent et morantur, plorant et qui :

laborabit sancti constantia propositi, propensi desi- egrediuntur, exsultant. Et qui ascendit in valle la-
derii et piae spei exspectalione protracta. Sed ex- crymarum, ascendit et de valle lacrymarum et li- :

spectemus hic et respiremus paululum fesso par- cet de lacrymis, non tamen cum lacrymis. Suavius
centes spiritui, ut brevi fotus intervallo fervidior enim esl in monte gaudiorum esse, quam in valle
exsurgat. doloris. Quod si cum lacrymis, magis quia pigre
TRACTATUS III. ascenditur, et nondum prope acceditur. Non enim
Vice et patrice quam dispar sit gaudium. quia ascensiones in corde suo disponit, statim et

I.Nocturna quiete a te refectos dignum est nos, perficit : sed, cum benedictionem dederit legislator,

Domine, in matutino astare tibi : astare, an sequi? tunc ibunt de virtute in virtutem, ut videatur Deus

Felix qui te assidentem foribus suis matutinis inve- deorum in Sion (Psal. lxxxih, 8) : pergens et pro-

nerit, ut astare possit, et astare in vesperum; ne perans in laetitia cordis ad bravium, sicut qui intrat

subito elapsum volatu, vago vultu tenues inter auras D cum tibia in montem Domini, montem de quo pro-
quaereret. Tu enim tenebras ponis latibulum tuum pheta. Et faciet Dominus in monte hoc convwium
iPsal. xvn. 12). Lux es, et latibulum lucem siqui- :
pinguium, conviviumvin demia:,pinguiummedulla-
dem habitasinaccessibilem \l Tim. vi, 16).Propterea torum, vindemiae defcecatce (Isa. xxv, 6). Tempe-
nobis tenebrae, quibus est inaccessibilis : sed si rala est adhuc, et non defaecata ascendentis laetitia,

inaccessibdis visui, quonon tamen et voci; quia et mista cum lacrymis Calix enim in manu Domini
:

non approximat ratio, pertransit oratio. Clamor, vini meri plenus misto (Psal. lxxiv, 9). Mistum est
inquit, meus in conspectu ejus introivit inauresejus pergentibus, merum pertingentibus, remanente apud

(Psal. xvn, 7). Ergo et clamor noster intret in con- pigros fiece. Miscuit hic Sapientia in cratere vinum,

spectu tuo, ut et ipse egrediaris in censpectu nostro, ubi novam defaecabil vindemiam. Unum ibi est bea-

et indulgeas vel videri, qui te non sinis teneri. Re- torum negotium spirituum, una anni jubilaei feria-

vertere, revertere, ut intueamur te : ut intueamur tio; laetari cum Domino, et laudare ipsum : Cau-
 ;:

263 GILLEBEKTI ABBATIS !64

diutn etenim invenieturinea,gratiarumactio,et vox pigra praevolare lempora, et lanquam de pra?senti

j^
laudis (Isa. li, 3). affici, quod inconcussa sibi depingit liducia : sed ea
3. Laetare, Jerusalem, erumpe et lauda : lauda spes quam examinata' conscientiae puritas, non
majestatem, munitieo refer gratiam. Hoc a te votum prsesumptio parturit.
semper exsolvilur, et semper exigilur : prompte '>. Lavamini, mundi estote : lavamini, et igne exa-
exsolvitur, el pie exigitur. Exactio ipsa deleclatio minamini,ut pcenitentiae et patientia; exercitio quasi
est. Commendal se ipsam beatae veritatis votiva per- gemino conflatorio ad purum excoctos supernus
ceptio, et, scronitas aftlata sensibus, simul cum luce vos respeclus, et roris instar voluptatis suae asper-
laetitiam infundit. Lux orta est justo, et rectis corde gine refrigeret, gralanter et glorianter mox in illam

Uetitia. Lw.tamini justi in Domino. Quam pro laeti- vocemerupturos : Secundumrnullitudinem dotorum
tia vicem rependenl ? Et confttemini, inquit, memo- meorum in corde meo consolationes tuce lcetificave~
riw sanctificationis ejus (Psal. xcvi, 11, 12). Ergo runt anirnam meam (Psal. xcm, 19). Lavamini et
laetitia de luce, laus de ketitia laetitia excrescens : Lsetatnini : lavamini frequentius, ut ferventius laete-
erumpit in laudem; ct ncsciunt perfusa viscera lu- mini. Usurpate saepius quod sempiterne nondum
minosae veritatis felicem non eructare crapulam, et potestis. Infelices montes Gelboe, siccitate aelerna
temperare a cantico, torrente inebriata dulcedinis. damnali , non eslis perfusi hac pluvia voluntaria ,
B
Siquidem et suavitas provocat appetentiam, et uber- nec descendit in vos stilla (suppl. roris) antelucani:
tas ministrat sufficientiam; et instantiam perennal propler hoc non eslis agri primitiarum, sed nec
teternitas. Denique sic ipsa attestatur suavitas, serotinus fructus exspectatur a vobis. Ulinam, Do-
ubertas, aeternitas : Quibiberit aquam quam ego do, mine, caput meum plenum sit isto rore, et cincinni
fiet in eo fons aquoe salientis in vitam wternam mei guttis noctium ! Quid enim nisi in nocte versa-
(Joan. iv, 14). mur, donec aspiretdies, et reclinentur umbrae? la
4. beati spiritus et animee justorum ! o Eccle- meridiano quod exspectamus, nec umbra formida-
sia primitivorum, qui conscripti estis in coelestibus I tur, nec stilla optatur. Fluit hic stilla de situla Ja-

vos vere primitivi, qui proelibatis benedictionis futu- cob : semen ejus iu aquas multas. Feli-
sed erit ibi

rae primitias. Comedite, amici, et bibite; et inebria- cia tempora, quando universa facies terrae irrigua

mini,charissimi (Cant. v, 1). Bibite decisterna ve- erit, et superne irrigua, nec sterilis quidquam pos-

stra : et fluenta putei vestri excrescant et exube- sidebit ariditas : superius et inferius, utrinque ir-
rent ; aftluant et discurrant in plateis cordis vestri rigua, quando caro mea, et cor meum exsultabunt
aquae deliciarum vestrarum. Non participent vobis- in Deum vivum. Bonus plane fons, qui tunc ascen-

cum alieni : sed nec omnes admittantur domestici. del et mundabit cor nostrum, primoque illo melior,
Nos enim cives sanclorum, et domestici Dei ; cives quia non poterit exsiccari. Inebriabuntur ab uber-
conscripti, sed nondum suscepti ; cives exsultantes, tate domus luae, et torrente voluptatis tuae potabis
cives peregrinantes, cives vagi et palantes. Siqui- nos : quoniam apud te est fons vilae, et in lumine
dem iniquitates nostrae quasi ventus abstulerunt luo videbimus lumem (Psal. xxxv, 9, 10). Bonus
nos (Isa. lxiv, 6). Vos autem sedetis in pulchritu- cerle fons, ex quo tales emanant rivuli, voluplas,
dine pacis, et in tabernaculis fiduciae, et in requie ubertas, vita et veritas.
opulentiae (Isa. xxxn, 18). Vae habitatoribus terrae, 6. Irrora inde huc : praetende misericordiam
ubi rara pax, securitas nulla, jugis labor, vi is scientibus te, etsi nondum totum te; praetende mi-
egestatem parturiens ! Nam et miiitia est vita homi- sericordiam, infunde graliam, effunde Spirilum
nis super terram (Job vn, 1), quandiu caro concu- tuum super nos, qui innovet spiritum nostrum in
piscit adversus spiritum ; et adversarius noster cir- visceribus nostris, Spiritum principalem, qui refor-
cuit quasi leo, queerens quem devoret (I Petr. v, 8) met et conformet nos sibi, conformet et coutirmet;
et in sudore vultus nostri vescimur pane nostro, et laetiticet et illuminet. Justitia; enim Domini, rectae,
terra cordis nostri spinas et tribulos germinat ope- laetiticantes corda; praeceptum Doinini lucidum, il-

ranti. Propterea dissipati, et dilacerati, et corde ta- luminans oculos (Psal. wni, 9), sicut est nostrum
D
bescentes, abundantius habemus in manibus solli- hic illuminari et laHiticari. Alioquin plane l&>tabimur
cite de nobis adhuc gemere. quam secure gaudere coram te, sicul qui laetanlur in messe, sicul exsul-
inDomino nisi quod spes bona, primitiarum argu-
: lanl victores capla praeda, quando dividunt spoha
mento prospectans in finem, de tribulatiommi tor- (Isa. ix, 3). Laetabimur ibi quasi possidenies, hic
cularibus consolationis exprimil olcum, quo facie quasi proponentes et pra^sumentes, et prosequenles
exhilarata et impinguato capite, cum Apostolo in donec consequemur. Ibi ergo de possessioue, hic de
tribulalionibus gloriamur, in contumeliis complace- pruinissione : illic de plenitudine, islic de portiouc.
musnobis: Scientes quia tribulatio patientiam opera- Quod euim inde huc aspergitur, stilla est, non tlu-

tur,patientiaprobationem,probatioverospem{liom. vius; scintilla, uou caminus. Heu! quam cilo el

v, 3, 4) : quid vero spes, 172 nisi superventurae in scintilla hffiC evanescit, et stilla arescit! Memento
nos gloriae primitiva quaedam jam praelibare videtur noslri, Donhne, in beneplacito populi lui, visita nos
gaudia? Spe, inquil, salvi factisumus (liom. vm, 24) in salutari luo, ad videndum in bonitate, et ketan-
et. Spe gaudentes (Hom.xn, 12). Novit enini pia tides dum in ketilia, ul laudens cum hiereditate tua
265 n:\GTATUS ASCETICI. 266

[
J
sal. cv, 4, 5). Visita nos ad videiuium, ketandum, « tes in Kmmaus, cum se tingeret longius ire. Quid
laudandum : visita nos in salute et lumine, inlffiti- ergo fingit, quod non facil veritas? Ire se iinxit,

tia et laude. Bona sunt haec stiUicidia, quamvis ra- manerc compulsus; sed non permanere nam inter :

ra, et quasi roranlia. Rorate, cirli, desuper seterni ;

ccenandum evannit. Sed illa abeundi ticiio manendi
montes, distillate nobis duleedinem : in stillicidiis est occasio. Qnasi abire se fingit, spiritualem atte-
vestris l;i -tabitur genninans. ouans teetitiam : sed occultus manet, justitiam con-
7. Ksto tu nobis. Domine, sicut ros, ul ct nos linnans, humilitatem accumulans.

germinemus sicut lilium. Nescit verbum tuum se- TRACTATUS IV.

mel emissum vacuum revorti, sed prosperabitur in De confabulationeei meditationecircares divinas.

bis ad qua- mitlitur. Denique ad irrigationem ejus I. Habes (|uod rogasli, sed habes illud quodam
pro saliunca ascendot abies, et pro urtica crescet cumulatum fenore. Ego tamen fenus lioc meis assi-
myrtus (fra. lv, ii, 13). Dum dejectos erigit et su- gno commodis, et inter lucra deputo. Omnino
blimat, dum carnis incentiva lenit et mitigal, dum non possum bonis non deputare successibus, quo-
dosperatos locat et eonversari facit in coelestibus, ties confabulandi tecum alicunde occasio erumpit.

dum exasperatos mollit, el contemporal milibus. Redarguis fortasse, <|uod fabulationis usus sim verbo;
Jucunda har. visitalio : scd quasi nubcs matutina, g et, quoniam nisi de re seria nil fere loqui solemus,

et quasi ros mane portransicns(0see vi, 4). Jure ro- majestati sensuum tali injuriam vocabulo fecorim.
ri matutino confertur quantalibet in carne contem- Annon tibi cum et quod non
coniabulatio videtur,

platio et menlis cxcossus : babct cnim nescio quid, vidcmus loquiniur, quod non audimus, teslamur?
et

imo multum quid de noclis frigore, propter minus Oculus, inquit propbela, hon vidit, Deus, prceter te,
fervidum aifeclum et de noclis caligine, propter
;
ijuiv pneparasti exspectantibus te (Isa. lxiv, 4) :

subobscurum intcllectum. Sed si idco matutinus, spcranlibus et exspectantibus, scd nondum spec-
quare ergo pertransiens ? pcrtransicns a nobis, an lantibus. Quod enim videt quis, quid sperat? (liom.
pertransiens et penetrans in nos ? Vivus est sermo vin, 24). Quod si id quod videmus, per specu-
Dei et elticax, ct penetrabilior omni gladio, ut non lum est, et in aenigmate ;
quanto magis id quod
taniuin cutem foris signct, sed permeet ad interioi a, loquimur ? non enim potest sermo, quantumvis di-
ad 171 medullam transeat, et tiat irrigatio os- serlus, sensuum perexplicare secreta. Et quidem
sium : sermones onim ojus molliti super oleum, et mibi, meo pro sensu ut loquar, futuraj respectu
ipsi sunt jacula. An ideo quia, si expansum fuerit veritatisquaedam vidctur quasi fabula, omnis ad
sicul calum cor hominis, complicabitur sicut libor, illam intimandam figurala parabola. Specie grata

et sicut fumus liquescet ? Interpretetur quisque in C sint, unitale compaeta, usu commoda, virtute ef
seutcntia, sicut experitur in consciontia : perfectus, ticacia universa qiuo creata sunt : sed quid ad il-

quod illum infundit et penetrat; proiiciens, quod lam divinae essentiee immcnsam et simplicem et
lllum perlransit et praetervolat. Pertransit a nobis, seternam unitatem, sapientise pulcbritudinem, pon-
ut nos atirahat post se.et transire faciat ad se quasi dus amoris cl vires potcntia1 ? Deniquc et ipse est
ipsa iuga, dicens : Transite ad me, qui concupiscitis qni cst [Exod. m, 14), et sapicnliee cjus numerus
me {Eccli. xxiv, 26). Fortassis non irequcntius non est (Psal. cxlvi, 5) : et plcnitudo charitatis ejus

transimus a le, Domine, quam tu a nobis : siqui- scientiae supercminons est. Et quis loquetur potcn-
dem el ascendis lucernam, et everris domum, et tias Domini? omnia qua' ad illa nobis utcunque iu-

scrutaris nos, juxta proplietam (Sbphon. i, 12), sic- ouenda in sermonis assumpla sunt usum, inaestima-
ubi invenias intus sordes latitantes, vanis ct vagis, biliter sunl naturae ratione dissimilia, compara-
et

niollibus et molcstis curis et cogitationibus immcr- tionc nulla. Non comparabitur ci aurum de .E-
sos, non modo cum Deo et mundo animum dimi- lliiopia, componentur tincturae mundissima?
nec
diantes, sod in alteram propensiores et promptiores (Job xxviii, 19). Et lamen auro et tincturis, flore
parlem ; ctsi non pro cupiditate, tamen pro consuc- ct fructu, et omni, quoe creata est, pulcbritudine,
ludine. Nam et quae utiliter admitluntur curoe, vio- quod supcr omne pulchrum est nobis coloralur et
lenlerse ingerunt : sicque cum non urget necessiias, pingilur qut, uia penitus inlimum est, juxla quod
lamen occupal suporvacuilas. Deniquo videmur mihi est omuino nos laleat ol por superiiiductos iigu-
;

Bilvam refugoro, qua: iluit cum silontio, Babylonis rarum colores aliqualenus intimatum sub umbra
llumina sectari. Sod nos jam aliquanla sermocinati inlorlucoat. Bona quidcm umbra, et ad horam ro-

sumus, iecum, Domine, etde te : et suaviter refecti frigerans. Proplerea dicitur Suh umbra ejus quem •.

sumus, quasi catolli do micis qua: cadebant do desideravcram sedi, et fruetus ejus dulcis guttwi
monsa lua. Si sic afticis transiens ot transnicans, meo (Cantic. n, 3).

quid facis manens et commorans? Heu me quod ! 2. O qiiam deleclabilius, quam affeetuosius non
indi^ni suinus tam dulci commoralione. Mane, no- sub 175 umbra, sod supor uinbrani in te ipso, bono
ttyscum, Domine,quo7iiamadvesperascit, etinelinata Jesu, sedorot, elhoc dcsiderii sui line polila (juiosce-
est jam dies (/.»<•. xxiv, M, 2'J). Yere inclinatur. ret. Nunc autem sub uinbra quioscil, et sub uinbra so

cum lu doclinas. CompeUile oum, tralros, precum reficit?Sedqualisrefectfo,quam sequiturdefpctio?Ex

vesirarum inSlantia. Vnn ei intulerunt duo illi oun- parle enim Cogboscimus : evacuabiiur i)uod cx parte

Patrol. CLXXXIV. 9
 :! : '

207 GILLEBERTI ABBATIS 268

csl,cum vcnerit quod pcrfccliim csl(/ Cor.xin,9,10). A inconsultum elabitur. Deniquc favus distillans labia

Sunt haec iuterim fulcimenla labentium, cl fomenta tua. Ita cnim quadam cum mora et deliberatione,
languentium. Denique subscquitur Fulcile me flo- : et quasi de libra, quse loqueris prodeunt, ut dislil-

ribus, slipate tne malis, quia amore langueo (Can- lare magis quam profiuerc credaris. Extenuata
tic. n, 5). Felix, in quo sanctus amor languor cst, sunt, et subtilia sunl, ct evaporata sunt; propte-
uon passio. Sunt enim qui charitate subito vulne- rea distillantia sunt, secreta sunt, et suavia suiit,

rantur, ut subinde sanentur; quasi Jonae hedera, et de intimis erumpentia sunt : et ideo quasi favus

quae sub eadem hora qua viruit, aruit [Jonce iv, sunt. Hoc sibi vult quod sequitur : Mel et lac sub
6, 7). Ergo est passio desiderii affectus concila- lingua tua (Cantic. iv, 11). Sub lingua, inquit,
tus : languor, continuus. male sanum, imo vere et non, In lingua. Majus enim est quod sub ipsa
insanum cor, quod esse nescit hoc vulnere saucium! latet,quam quod in ipsa lucet. Quid si etiam supra
Vulnerala, inquit, charitale ego sum (Cantic. v, linguam? Sub lingua tua mel et lac. Non enim
juxla LXX). Non modo vulnerat, scd etiam necat : tantum in sermone est, nec totum in sermone est
Forlis est enim ut mors dilectio (Cantic. viii, 6). sed sicut niliil habes in ore simulatum, ita multum
Deuique Apostolus: Mortui esiis, et vila vestraabs- est quod est in corde occultatum. In lingua sunt quae
condita est cum Christo in Deo (Coloss. ni, 3). B manifeste loqueris : sub lingua sunt, quae latenter
Dum vita reconditur, et votum accenditur ; veritas suggeris : supra linguam sunt, in quorum edisser-
jacet, et virtus langue-t : anxii aestus desiderii figu- tione elinguis est quamlibet cloquens, et sermo si-
rarum refrigeralur umbris, et primaevis fulcitur lenlium.
lloribus. Pulchrae satis hae iigurae sunt : et laboran- 4. Memini, nisi fallor, abquoties in ipso oratio-
tem recreant affectum, puerilibusque refocillant nis processu pressisse te sermonem, attentum et
blandimcntis, ut solitis et sensibilibus oblectamen- attonitum ad erumpentem in corde lucem vel lae-

tis inusilatorum capiamus experimenta gaudiorum. titiam, vocem rupisse, ul verleretur in suspirium,
Platece lua>., Jerusalem, sternentur auro mundo quod formabatur verbum. Nam etsi lingua suf-
in

(Tob. xin, 22). Slemam per ordinem lapides tuos, ficiat ad evidentiam ad erudiendum), intrinse-\al.

et fundabo te in sapphiris (lsa. liv, 11). Ponam cus 1 7G tamen stupor, et amor, et admiratio ra-
deserlum tuum quasi delicias, et solitudines tuas diantis desuper luminis, prodeuntem per verba ani-
quasi hortum Domini (Isa. li, 3), et caetera quam mum convertit ad se, rapit in se, et continet intra
plurima a Prophetis et Aposlolis in typo cuelestis se ; spiritualique cum Mose circumvolvit nebula
dicta Jcrusalem. Cum ejus porteae et plateae, muri (Exod. xxiv, 15), et nubem ponit amictum ejus,
et mctalla, lapides et ligna, fontes et ilumina de- ^ ct tenebras latibulum, ut fiat ad interiora stupidus,
scribuntur, quantum afliciunt et obleclant ! quam ad exteriora mutus. Mcl ergo sub lingua tua, dul-

laele parum
audiuntur, quamvis dilucide dicantur cedo sub voce tua, non quasi inferior, sed quasi
Incomprehcnsibiliter enim aliud et incomparabili- imo et
interior : sub mente tua, dum illa conceptae
ter amplius rclinquitur in suspicione, quam pouitur necdum compos dulcedinis, pullulantia introrsus
in assimilatioue. Laetatus est Jonas vehementer sub gaudia non potest vel ad plenum explicare, vel
umbra hederae, scd hcdera illa aruit, et iigura ab- experta tolerare : totam se illis cedens, sed non
ivit. Proptcrea cum de liguratis texuntur collatio- ex toto illa possidens. Defecerunt, inquit Psal-
nes sermonibus, quasi confabulaliones quasdam li- mista, oculi mei in eloquium tuum : non modo ad
ccntcr dixerim, non propter adumbratam interius eloquium, sed etiam in eloquium : in eloquium tuuni,
aetcrnam veritalcm, sed propter obumbrautem extc- illud concupisccndo; ad eloquium.illud concipiendo :

rius vanitalem : evacuabilur cnim quod ex parte est. in eloquium tuum, ex qua parte est ignitum ; ad
Dcniquc habes in Evangclio, de duobus illis cunlibus eloquium tuum, quia vehcmenter estignitum : Igni-
in Emmaus, quod fabulareniur et secum quatrerent tum enim eloquium tuum vehementer (Psal. cxvm,
fortasse quia quaerebarit, et nondum tenebant ; nu- n 123, 140). Propterea anima mea liquefucta cst, ut
labant, cl iide non stabant. Idco qiucrcnles ct cou- dilcctus locutus est. Qiuvsivi illum (Caniic. v, 6).

ferentes, ambulantes et confabulantcs dicli sunt : Anima mea liquefacta est, non
quod audit, sufticicns

sed tamen ita confabulauliljus ipse Jcsus appropin- capere;et dulci ex auditu avidior effecla, non de-
quabat, et ibat cum illis (Luc. xxiv, 15), sinens in illud concupiscere. Ideo adjungit : Quas-
5. Unum suaviler recolis, quam frcquentcr ct sivi illum. Non satiatur auris auditu ; nec lainen
cor noslrum ardens erat in nobis de Jcsu, cum lo- suflicil auris ad auditum.
qucrcinur dc illo iu via. Qiuc ciiim de illo loculi o.Ergo et defeeerunt oculi mci in cloquium tuum,
sumus, ipse prior in nobis locutus est. Ulinam sae- ct auima mcn liqucfacta cst, se ipsfttt) contemnendo,
pius islud mihi coutingat, dc illo totuni quaerere, cl in ipsum contendcndo et eontuendo, admiramlo
conferre ct colloqui; de illo, inquam, et tccum : nec el amando, et ainbiendo circa ipsum MC valens, :

tam loqui, quam audirc tc loqueutem ! Pressus esl vel quantum cupit, intendere vel quantum cepit, ;

sermo tuus, ut lamen quae sentis, sufiicicnler ex- tencre. Quomodo ergo non inlcrciililur loquailisi
luimas : pauoa verba, sed plena sensuum videris ; spiritus, ubi meditanlis interior absorbelur sensus ?
milii singula in judicium vocare, adeo tibi nullum Sicut enim solida et corpulenlior materia iguisin sc
 : :

269 TRACTATUS ASGETICI. 270

virtutem difficiliusadmittit; subtilis vero et desiecata » ipso boni gustu. Quando, Domine, replebitur in bo-
et tenuis voraci tlamma cilius et accenditur, et con nis desiderium nostrum, in bonis domus tuoe ?
sumitur : ita mcditationes spirituales et extenuata; quando, inquam, replebimur veritale tua. ut nullus
succensi amoris dulcem violentiam citius suscipiunt, in nobis vanitatis vcl guslus vel odor resideat ; sicul
et diutius non ferunt. Spiritus vester, ait prophela, de Hoab legilur quod (justusejus remansit in co, et
sicut iijnis corabitvos(Isa. xxxiii, 11). Ego quidem sapor ejus non est mutatus (Jcrem. xlviii, 11). Ibi
meditationem reputaverim quasi materiam, amorem non silebimus a bonis, sed erimus quasi promplua-
quasi tlammam. Et in meditatione mea exardescet ria, non vana, sed plena, redundantia et eructantia

ujms : qui si veliementiori exrestuet incendio, omnem ex hoc in illud.

animi intentionem convcrtit el consumil in se; ut 8. Eructavi tibi quoedam de inanitale nostra. Uli-
totum affectio tiat quod medilatio fuerat : nec potest nam et aliquid distillari mihi merear de plenitudine
sui compos esse ratio, cujus est eruere occulta, am- vestra, dc rore cceli, etde abysso subjaccnte, sed
bigua dijudicare; recensere et recolere quod pie nondum plene erumpente, de abysso illa futurse
novil, vi absorpta amoris. Silui a bonis, ,et dolor gloriae quse revelabitur in nobis! Est ergo nunc in
meus renovatus est; concaluit cor meum intra me nobis, nondum tamen revelata, sed magis occulta
(Psal. xxxvui, 3, 4). Silui, inquit, dolui, concalui. g et seminaliler recondita; et quibusdam fidei iuclusa
Concalui de aliquanta interioris boni perceptione : vcnis, et conclusa ostiis, tam carnalium affectio-
dolui pro imperfectione, et ideo silui. Gemina hac num, quam corporalium phantasiarum. Talibus con-
divisus, et discerptus, ct absorptus passione, silui clusum est ostiis mare quando premitur, erumpe-
:

a bonis. Sed a quibus bonis? Forte de quibus dicit bat, quasi de vulva procedens. Bonum mare,de quo
Crcdo videre bona Domini in terra viventium (Psal. legimus: Replebitur terra scientia Domini, sicut
xwi, 13). aquce maris operientis (Isa xi, 9). Bonum mare, sed
6. Jure ergo silui et ab eis quae nondum videntur. graveostium.DeniqueipseprimusAdam quodam ino
Sed si silet a precandis, non tamen silet a deprecan- bedientise obice hoc mare compescuit, et per sepro-
dis. Ideo sequitur Notum fac mihi, Domine, finem
: dcuntem et erumpentem veritatem Dei in injustitia
mcum, et uumerumdierum meorumquiest,ut sciam detinuit. Primus homo injustitiae nos ostio semovit
(juid desit mihi. Quid ergo deest? verum quid secundus illud removit, factus ipse nobis ostium, et
adest? Audi quid adjungitur :Substantia mea per illum si quisintroierit salvabitur, el pascua in-
tanquam nihtlum ante te. Verumtamen universa veniet (Joan. x, 9). Deleta est injustitia, sed adhuc
vanitas omnis homo vivens (Psal. xxxvni, 5, 6). gravc restat ostium, diei hujus malitia. Nebulosum
Quid igitur adest, cum totum, aut nihilum est, aut C satis ostium consuetudo imaginariae cogitationis, et
certe vanum? Quid ergo? tides ipsa et virtutes vanae sollicitudo necessariae sustentationis ; hujusmodi
sunt? An hgec vita hominis interior dicta est vani- animum intendere, vere in terram fodere est, et
tas, quas ct mors dicta est? Mortui enim estis, et vita fodere cisternam dissipatam, et puteum qui aquas
vestra abscondita est cum Christo (Coloss. m, 3). continere non possit : et lamen quomodo rixantur,
Quod si ista vanitas est, quoniam ex parte est (eva- quomodo liligant, quas nobis calumnias struunt pro
cuabitur enim quod ex partc est (/ Cor. xm, 10) : talibus Philistsei puteis pro aquis transitoriae, non
;

justus siquidem cx fide vivil; tinis enim quem opta- dico voluptatis, sed necessitatis! Felix qui cum pa-
bat (non est in fide), fides abibit. Nunquid justitia triarcha Jacob [leg. Isaac] hujusmodi relinquit pu-
qu.i' ex fide est? quomodo ergo charitas nunquam teos, qui relinquit occasiones litigandi, et inimici-
excidit, quse sola vere justitia est?Quid, sidixerimus tiarum materiam, ut fodiat in torrente, in inveniat
universa qure in prsesenti sunt, vana esse, ad illud venam aquae viventis [Gen. xxvi, 14-22); si tamen
futurum bonum non rclata, vel illi comparata? Uni- non concludat ostiis. Haec tibi ego
supradiclis illam
versa ergo vanitas, aut inutili usu, aut veloci trans- magis pcrviacrediderim, familiariorem etfrequentio-
cursu, aut futuri contuitu. rem ad interiora accessum ne tantum forisstes.in- :

7. Quod si vanitas cst necessitas, quid es£ super- U trospiciens per feneslram,et auscultans pcrostium
tluitas? Si vanilas est, quoe in praesenti est verilas, Jam ergo ponam ostium ori meo ; ut, juxta prover-
quanta est ipsa vanitas? Universa vanitas omnis bium, libi tistula accommodetur, dum ego respiro.
homo vivens. Nec tantum vanitas, sed adversitas : TKACTATUS V.
frustra enim conturbalur. FrustralaHatur, etfrustra Locumillum Apostoli explicandum sumit. « Omne
conturbatur in utroque vauitas, vel propter inutilem
:
datum oplimum et omne donum perfectum,* etc,
sed potior epistohr aut tractalus pars deesse vi-
causam, vel propler non diuturnam subsistentiam.
detur.
Et nunc in his malis et vanis quce est exspectatio 1. Inslanter exigis, quod incaulius ipsc promisc-
mea! nonneDominus?Etsubstanliamea 177 apud ram ,
parum matcri.u diflicultatem contemplans. Ac-
teest (Psal. xxxvm, 18). Substanlia mea tanquam cedit huc gemina: gravitatis forma, quia minus ha-
niliilum ante te; sed substantia mea substantia est bita sit ratio temporis , ct mcnsura comparationis.
apud te. yotum fac milii, Domine, finem meum, ut Tempus quidem si alia: proripuerunt causa 1
, com-
sciam quid desit mihi. Nota milii satis est humana parationem cum aliis de hac materia sic habentibus
vanitas ex proprio defectu; sed innotescat plane ex prudcns dillitcor, quam minus considcratc pnesum-
 271 GILLBBERTI ABBATIS 272

psisse videbar: lamen quaestionem aggrediar, cujus ^ nuilur distinctio. An soluin dicta sunt ad expressio-
solutione obligatus leneor. Tuae autem nunc partcs nem et commendationem ?

erunl ut, quoda mepetis, ipse milii prior impelres, 3. Istasmihi difficultates capituli hujus verba par-
ut orationis tuee merilo desuper nobis infundatur, turiunt; sed jam ad ejus redeamus seriem, orantes

quod tibi uberius refundamus. Omne datum opti- Deum ut quodobstructum est ipse reserare
in ea

mum, et omne donum perfectum desursum est, des- dignetur, et donet nobis quod de donis ejus digne
cendens a Patre luminum (Jacobi i, 17). Quid ergo ? proloquamur. Omne datum optimum, etc. Primo
quae perfecla non sunt, quae optima non sunt, inde loco inter datum et donuin talis mihi videtur quae-
non sunt? Unde ergo sunt, si inde non sunt? Quid dam haberi posse distinctio. Dalum est quod non
habes quod non accepisli? Neque tantum oplima ab liabes a te ipso; donum, quia non est a merito.

illo minus bona aliunde: sed, sicut

sunl, et dicit Datum, dum accipis; donum, dum exinde promere-
Apostolus, Omnia ex Deo (Hom. xi, 36). An forte ris. Datum, dum illud habes ad usum donum, ;

nulla in his verbis exclusa sunt, quia cum oninia dum possides ad fructum.
inde sunl, omnia perfecta et optima sunt? Quod si
Ccetera desunt in codice manuscripto.
non per haec verba, opiimum et perfectum, inler
cst,

magis et minus bona, facla distinclio sed boni 3 ;

TRACTATUS VI.

expressio. lit quomodo omnc bonum optimum De mysteriis redemptionis humana;, ad amicum
et perfeclum est, dcsursum? x uid
cum, oinne « scriplus.

desursum ? Descendens, inquit, a Patre luminum. parcum sermonem, sed

1. Scripsisti mihi satis

Qua rationc 1 7H apud Palrem luminum iin- propenso, ut reor, affectu. Et quidem laetatus sum
perfectum aliquid intelligi polest? An forte omne de ea quam milii impenJis gratia, sed de laude, qua
datumoptimum et omne donum perfectum inde dc- me praedicas, parum giaiulatus. Ingenui est homi-
scendit, sed non ibi fuit ? Nam quomodo ab eo de- nis ad laudes crubescere, quas suas non novit. Ut
scendere et discedere posset, quod in eo, id est in veruin fatear, amica quadam credulitate tuum in
Patre luminum esset ? descensio enim non localem me oberravit judicium pigrior est ad credendum ;

migralionem, sed magis virtualem minoiationem fides, quam pia non informat affectio. Inde est quod
innuere videtur. facile credidisli, quod tanto creditum favore com-

2. Denique et ipse Dominus distinguere videtur plecteris. Dcnique tria quaedani in paginulae vestrae
inter perfectum et minus perfectum Hoc, inquit, mihi vultu reluccnt
: primum, quod velim exube- :

fac et vives (Luc. \,\2S). Siautem visperfectus esse, rare erga me; secundum, temperari circa me; ler-
vade, vende omnia quai habes, etdapauperibus;et " tium, averti a mc, sed in te non minui. Hcec sunt
veni, sequere me (Matth. xix, 21). Et Apostolus: affectus, iides, et studium votivus affectus, favora- :

Unusquisque proprium donumhabet ex Deo ; alius bilis fides, pium discendi verbi Dei sludium. Affe-

quidemsic, aiius vero sic (ICor. vn,7): item, Tan~ ctum suscipio, castigo fidem, insligo sludium. Amo-
quamparvulis inChristo, lac potum dedi vobis,non rem inlende, favori dclrahe, studium tuum ad alte-
escam (I Cor. m, 1,2): sapientiam autem loquimur rum diriii.e. Omnino in me minus invenies, quam
inter perfectos(ibid. n, 6).Quarationeergodistincte persuasum teues. Fortasse loquendo tibi barbarus
omne donum perfectum desursum esse dicit cum ; liam, qui fueram silendo philosophus.

nec omne perfectum sit, nec nullum desursum non 2. Propterea doctrinae studium jure in te praedico,

sit? aut si omne dalum optimum est, et omne do- sed docendi munus a me tiaduco. Non sum medicus,
num perfectum quia desursum est; quomodo non et in domo mea non est panis {Isa. m, 7). Non est
magis unum et idem, datum et donum, quam omne unde vel aegrotantem sanem, vel egentem susten-
dicendum est? Omne enim quod apud Patremlumi- lem sed tu nec aeger es, nec egens, ut nostra indi- :

num est, simplex et uniforme, non mulliplex cen- geas aut arte sanari, aut pane satiari. Denique ueu-
sendum est. Quid, si apud Palrem luminum etopti- « iium horum poslulas; sed nescio quas 179 secre-
mum ct perfeclumest, sed descendens in nos a Patre lioris sapientiaj stillas, subtiles et suaves, delicalas
luminum, minus bonum, etminusperfectum est?sed et dulces. Nunquid ego de illis libi videor montibus

hoc jam eritillam immuta!' !italem mutabilium con-

;
qui distillant dulcedinem, et quasi unum de coagu-
dilionisubjicere;minorari enim quodam modomutari latis mc su^picaris monlibus? uiinam vel collis fue-

cst. Qua ralione ergo quod in seest, ab ipso descen- rim! Colles enini /litott luc. Nani elsi tluxu* innuil

dere potcst ? scd iterun» quod in ipso non est, quo copiam, lactis tamen nomen imminuit gratiam lac :

paclo dicetur descendere ab ipso? aut si discendct cnim parvulorum est. E conlra distillatio videtur
ab ipso, quomodo non perieclum est ? Et quoniam quiddam sonare exiguum, sed indelenninala dulce-
ctiam Seripluraauctorilas habet alia perfeeiioraesse, do nos nutrit ad immensum. Quod enim indetinite
alia minus perfecla quod tanhini
quid sibi vult depromitur, quid, nisi inlinitum exprimitur? lanto
;

optimum ei pcrfectum donum desursum descendere omni qiue determinata esl, dulcedine superemineus,
dicitur, cum magis omne dicendum videtur? Deinde quanto omnis proprietatis determinalione careos,
quid sibi vult quud posituin est, datum et donitm, Stillabunt, inquit, moutcs dulccdiiicm, ct collcs
optimum et perfectum ? Aliqua per qomina Imbc in- ftueni lac (Joeliu, is>. Lacdulceest, scddulccdo non
 ;

273 TliACTATIS ASCETICI. 274

esl. Dulccdo vero et dulcis cst, dulccdo cst, ct cx 11 pus, inlus spiritus, in iniimis Deus. In ipso elaeter-
ea dulcia sunt nnivcrsa quno dulcia sunt, sivc ge- nitas incoepit, et immensitas crescit, et potenlia de-

nere differenter, sive gradu pr.rccllcntcr enim : qu;r fuit, et opiilcnlia inancscit, ct sapienlia npscit, et
ejus participalione dulcia sunt, comparalione tamen sermo silescit : Non clamabit, inquit, et non audie-
non sunt. Propterea dulcedo non lwc vcl illa, sed tur foris vox ejus(Isa. xlii, 2).
simpliciter ponitur, ut cx modo vocabuli pendatur 5. Ouid bone Jesu, quid cst quod legimus
cst, :

immensitas rci. Valde infinitum quiddamet intimum Sapientiaforisclamitat,etinplateisdatvocemsuam

intellcxit propheta, intimare volens, cxplicare non (I^ror. i, 20). Nunquid non tu es Sapientia, quae
valens : Oculiu non vidit, Deus, absque te, quce ex orc Altissimi prodivit? quomodo ergo illa foris

prwparasti exspectantibus te [Isa. lxiv, 4). elamitat, ct tu non clamas? non auditur foris vox
3. Refugit immensum illud divinae majestatis pc- tua, illa in plateis dat suam? Nunquid non lu Sa-
Iagus humani cordis et oris angustias, ct tenues pientia cs, dc qua loquitur Apostolus Ckristus fa- :

quasi per rimulas vix inde ad nos aliqnid distillat. ctus est nobis a Deo Sapientia (ICor. i, 30) ? nobis
(juomodo cnim scrmone concluditur, quod sensu quidem faetus, nam 1 in so natus nobis factus, SO :

non perlingitur ? Nam etsi in quibusdam omnia magis autem nos facti in ipso creati enim sumus :

eliam profunda Dei legitur spiritus scrutans, non B in Christo Jesu sicut in opcribus bonis, ita in sensi-
tamcn ct pcnelrans. Non est nostri vel otii vel in- bus piis. Imo et nos in ipso, et ipse in nobis. Fi-
genii pertingere ad illud intimum, et penetrare im- liolimei, quos itcrumparlurio, donecformetur Chri-
mensum, et in illam abyssum caput
secretaf lucis slus in vobis (Galat. iv, 19). Formatur in nobis ad
immergere, et madentibus cincinnis guttis, non no- vitam, formatur ad veritatem. Vivo, mqu\l, jam non
ctis, sed luminis (ros enim luminis, ut ait propheta), ego,vivitveroinmeChristus(I. Cor.u, 20) :quomodo
ros ille(/sa. xxvi, 19) dulce tibi aliquid inde asper- non consequenler et dicere poterat : Sapio jam, sed
gere. Denique tales a me stillas deposcis, quanti- non ego, sapit vero in me Christus ? Omnia in mc :

latc quidem exiguas, sed qualitate eximias pru- ;

in mc redemptio, in me sanctitas, in me sapientia.
denter satis. Nosti enim ubique fcre Scripturarum Non sapit in me, Domine, n ;
si tu ; sed non sapis in me
prsoponi protluis subtilia, profusis
respersa, corpu- nisi te, si tamen in te quae sursum sunt, sapiam.
lentiscomminula. Denique hostiarumlex sanguinem Gloria cnim in confusionc eorum qui torrena sa-
jubet animalium fundere, avium distillarc ct hoc : piunt. Morito ait propliela : Qui gloriatur, in hoc
ipso altare quod foris est, et basisejus pcrfunditur glorietur, scire et nosse te (Jer. ix, 24). Cum ergo
quod rero intus est altare et velum, velleviter attin- ipse sis sapientia a Deo, et sapientia Deus; sapien-
gilur, velsepties respergitur(/,<?vi/.iv et xvi). Manna " tia in tc, et sapientia in nobis; sapientia scita, et

quoque rainutum legitur (Exod. xvi), etthusinpul- sapientia sciens ; sapientia foris, sapientia intus;
verem redigitur ut qu;e in Scripturis exilia, qufe
: foris operans et intus aspirans ; in opere apparens, et
extenuata inveneris, spiritualibus attribuas etmysti- in corde aperiens : quid, inquam, est quod sapientia
cis sensibus. foris clamitat, et tu non clamas ?non auditur foris vox
i. Haec ergo sunt, in quae te sitis perurget arden- tua, etilla in platea dat suam ? An forte clamas per-
tior. Bona haec sitis : sed utinam, ut legitur, ebrius peris [i. e. indoctis] evidentiam ; sed nondum au-
sitientem assumat (Deut. xxix, 29), illc cbrius qui diris ad plenam notitiam ? Foris clamitas, dum quod
plenus diciturgratia etveritate. Ilie ebrius, decujus es, nobis per indicia loqueris : et item non clamas,
plenitudine nos omn-^s accepimus {Joan. i, 14, 16) : dum quod in te es, in veritate Iates. Foris clamas,
ille cbrius simul et inebrians, qui propinator cst et benelicia ostcntans ; et item non clamas, cssentiam
poculum, vasculum et vinum, vinum merumetmis- occultans. Fclix auris, qu?e susurrii illius venas per-
tum : miscuit enim sapientia in cratere vinum cipere potest. Venre sunt, quae vilales sunl, et o"-
(Prov. ix, 2). crater inebrians quam prseclarus culta" sunt, et clausas sunt ; et quod inde nobis te-
es ! praeclarus plane, veritate radians, voluptate in- n nuiler cvaporat, susurrio, imo silentio cst quam
ebrians. Denique in eo reconditi sunt omncs thc- clamori vicinius.
sauri sapientiae et scientiae Dei (Colos. n, 3). Bona 6. Mira vchcmcntcr cst majestatis illius cssentia,
mistura, ubi commiscctur veritati gralia, sapicntiae ct inlima et subtilior, quam ut crasso possit corde
scientia, divinis humana. Qune Deitatis sunt, mera comprchcndi : ad illam capiendam crassum certe esl
penitus sunl, ubi nihil est vcl partibus compactum, cor omne quod creatum cst. Propterca multiplici
vel materialiter subjcctum, vcl formaliter affectum, spissalur ct pingucscit aenigmatc, umbrarumque
et ideo ncc simul, nec successione diversum : sed quadam ct operum mistura tcmperatur; ct Incar-
omnia qu?e in nobis, et per nos, nomine et notionc nationis demum induitur habitu, ut possil a nobis
distant, in unam
indiffcrentem ct essentialem sim- facilius capi, frequentius recoli, teneri diutius, re-
pliritatem concurrunt, et indiscrete pcrmiscentur. tractari devotius. Univcrsa cnim quae sunt de Jesu,
H.-oc ergo mera sunt et simplicia : sed humanis in invcniuntur, si discutiantur, sublilia ; si observcn-
unitatem personse per Incarnationis commista my- tur, utilia : jucunda in orc, fecunda in opore, mcdi-
sterium. In Christo .lesu intuere quemadmodum tationc dulcia, clsi qu;edam sint imilationc aliqua-
personac est unilas, et essentirc Trinitas: foris cor- tenus dura. Etenim haec ipsa extcrinr afllictio, illa
275 GILLEBBRTl ABBATIS 270

interiori cordis roratur ct aspcrgitur gratia, ut sit « sitate extcntus cxlra se, ct subtus se ; nec sollicitu-

molliter aspera, suaviter amara, pinguis et arida : dine nccessaria distentus circa se, nec oblectatione
et in craticula crucis velut assa, scd bonae spei oleo privata contentus in se. Divinis mens illic occupata
respersa, sicul scribitur, Spcgaudentes, in tribula- et absorpla tlieoriis, perfectissima et securitate
tionepatientes (Rom. xi, 12). Item in Canticis : Dibi tranquillatur, et serenitate irradiatur, et suavitate
vinummeum cum lacte meo (Cant. v, 1) : ubi et inebriatur ssecuritas sine periculo, screnitas sine
sponsse ubera assimilata sunt botris (Cant. vn, 7, 8). nubilo, suavitas cum ineffabili jubilo.
Bonus ille botrus, qui in crucis est torculari 9. Sed haec illorum sunt, qui, jam avulsi a lacte,
pressus, ul passionis suae vinum myrrhatum et epulantur ab inlroitu gloriae : confortata sunt ista
amarum in lactis nobis alimenta dulcesceret, et supra nos, non possumus ad ea. Proptereaab his ex-
vulnera in ubera transircnt. Contemplanti sunt clusi epulis, ad ubera redeamus, ab epubs contem-
ubera ; et conversanti, vina ; meditanti, suavia ;
plationis ad ubera consolationis, ad ubera, et ad
imitanti, subamara. In uberibus pnelibando qua; botros; ab illa mera et epulaloria simplicitatc, ad
futura sunt sapimus, in botris quadam ebrietate hoc poculum temperatum, quod miscuit nobis Sa-
carnis motus sopimus; in uberibus complantati ad pientia in cratere illo, in quo habitat omnis pleni-
vitam, in botris consepulli cum Christo in mortem. B tudo divinitatis. De quo et dicitur : Umbilicus tuus
Ubera nobis sunt, dum dominicae passionis merito crater tornatilis, nunquam indigens poculis (Cant.
et munere gratise sempiterna bona speramus : botri vn, 2). Sit ergo et animae tuaeumbilicus sicut crater
nobis sunt, dumejusdem aemulandae passionis zeloa tornatilis, quodam castigationis et disciplinae ferro
carnis sensibus animum separamus. In uberibus in id attenuatus et tersus, et subtilis effectus, et capax,
quod futuri sumus ex parte reformamur ; in botris ut copiose infundi possis ct inebriari , meritoque
ab eo quod sumus, paulatim transformamur, donec illud tibi conveniat : Umbilicus tuus crater torna-
adquam creati sumus imaginem plene conforme- tilis,nunquamindigens poculis. Denique etmulieri
mur cum enim apparuerit, similes ei erimus
: fornicanti dicitur Non est proecisus umbilicus tuus
:

(IJoan. iii, 2). in die nativitatis tuce (Ezech. xvi, 4). Quammulti
Vere enim nunc cognoscimus ex parte. Donec
7. hodie in nativitatis suae die, et primo conversionis
ergo plene revelet quod nostrae salubriler notitise tempore umbilicum praecidunt, posterioribus addu-
sustulit, pie retractemus vel bona quae contulit, vel centes prceputium; spiritu incipientes, sed carne
mala quae pertulit, contemplantes non modo delc- consummali ! Sit ergo umbilicus tuus non modo
ctationes Domini, sed et tribulationes. Erit autem praecisus, sed et circumcisus, perpetuaque aequah-
quando totum occupabit delectatio, et absorbebitur w tate tornatus : ut erasa omni corruptela, imo cor-
mors in victoria. Hoc est quod scquitur Ascen- : pulentia, spiritualis poculi jugitate redundet quasi
dam inpalmam, et apprehendam fructus ejus. Vere aquarum viventium puteus, et de caetero ncn venias
in palmam ascenditur, quando novissimus inimicus huc haurire.
destruetur mors. Palma coronis est apta victricibus TRACTATUS VII.

Staturatua assimilata est palmce (Cant. vn, 8, 7).

AD ROGERUM ABBATEM.
Fide stamus, in fide triumphamus Duce suntpartes hujus tractatus. Priore redarguit
heec enim : est
ambitiosos, et prmsumptuosos ; altera Rogerum
victoria quae vincit mundum, fides nostra (/ Joan. commendat a dotibus ad pr<vlaturam idoneis, et
v, 4). Bona victoria quae vincit mundum, melior hortatur ut perseveret.
quae mortem fide vincimus mundum, fide vinci-
: PARS PRIMA.
mus mortem. Habe tis, inquit A\>oslo\as, fructum ve- 1. Persuaderi tibi postulas, mi Rogere , tenen-
strum in sanctificationem, finem vero vitam 181 dum esse quod tenes, et pcriculosae potestaiis
ceternam (Rom. vi, 22) : heec est enimvita aeterna, ut metum nostris allegationibus attenuari. Oleum
cognoscamus verum Deum (Joan. xvn, 3). Ergo certe mc jubes adjicerc camino (Hor. Sat. II, m,

finis est cognitio, fides inchoatio; in fide stamus, et n 321), et tui unius oceasione multorum cupidi-
in fine ascendimus, in fide stamus erecti semper el tates per se succensas tlatu nostri inflammare ser-
rigidi,mundi hujus nec flexi blandiliis, nec fracti mi- monis. Sed quid tlatu dico? Tenuis , sicut scri-
nis; in fide ascendimus, gr.vi corruptibilitate cxuti, bitur, halitus prunas hujusmodi ardere faeiet (Job.
mundi nec cgentes ofticio, nec laborantes supplicio. xli, 12). Quemcumque hac in causa dederis, sa-
8. Nec pretereunda distinctio, quod primo dicitur tis disertus orator patabitar, et persuadebit fa-
assimilari palmae, in posteriori assumi in palmam ;
cile : ad quod irrevocabiliter fere omnium ap-
in quo similitudine non innuitur, sed exprimitur posita sunt corda, omnes apposite quodlibet per-
unio. Denique qui adhaeret Domino, unus est spiri- suademus ; cuni autem ad id quod dccvt, ventuin
tus (/ Cor. vi, 17) ; et totus est spiritus, spirituali fuerit, ibi laborandum est, et in vanum verba fun-
perfusus et infusus luce et laetitia, totum se perdens dcnda. Denique et hoc ipsum propheta se expro-
et illum solum apprehendens : nequaquam medici- brando suhsannal: Loquimini nobis plaeentia. videtc
nali afflictione se perdens, ut ibi, Qui perdidcrit nobis errores ,nolite ea qu<r recta sunt loqui.\ kti.\w.
animam suam propter me, invcniet eam (Matth. x, 18). Bona causa, quae per se partesoratoris exsequi-
38) ; sed feliciori quadam ratione, nec vana curio- tur, et sine artis opera auditorum animos allicit et
 ;

277 TRACTATUS ASCETICI. 278

cmollit. Supervacun crit hnec persuasio, ct nihil * rum communitale contentum. Hic potcris superbiae

aliud assectatur, nisi ut de cupidis improbos faciat, posuisse metam et ascensionis , fixisse gradum.
et tenuem tollat pudoris obicem, qui solus ambitioni Similis ero Altissimo. Altitudinem nubium superas,
obstare vidctur, et ;estuantcs motus quasi maris et Altissimo tc comparas ? concreatis praefers \forte

aquas in cordis utre concludil. Hoc erit non fenes- prares|, et Creatori tc confers ? inordinati gradus isti ;

tram, sed ostium aperire, et succensa? fornaci fol- indebitum gradum usurpasti : propterea dejoctus es
lium admovere spiramina. Lascivus satis frutex de gradu tuo, et de stationctua ; ct dctracta est ad
ambitionis, et tanquam l%'2 n heta non tam fruc- infcros supcrbia tua (Isa. xiv,ll-iB). Plantavit te

ctificat, quam luxuriat homo. Dominus quasi vineam electam, omne semen verum
2. Haec est radix amariludinis, qua? sursum ger- (Isa. v, 1, 2, et Jer. n, 20; sed tu in die plantationis
minans, impedit, per illam inquinantur multi, et
et tuae statim effectus es labrusca, et ante mcsscm totus
exstirpari non potest et quid illam irrigari postu-
: eftloruisti. Effloruisti plane, evacuati sunt fiores tui,

las? Inter manus vellentium pullulat rediviva plan- ct non sunt reservati ad messem, non sunt ad ma-
tatio, et tu illam quadam diligentia exhortationum turitatem perducti, scd, sicutsubjungilur, immatura
excoli rogas ? Nam si in te prava radix haec emori- perfectio gcrminavit (Isa. xvm, 5) : propterca prae-
tur ; sed circumquaque juxta tc exoritur : cumque g cisi sunt ramusculi tui, ramusculi stenlcs ct infru-
verbum cohortationis ad te missum utililer fuerit, in ctuosi divinae scntentiae praecisi falcibus. Et tu ipse,
aliis forsitan damnose cadet. Plantatio hsec ubiquc juxta Prophetae ejusdem insultationem, quasi stirps
cst, sicut myricae in dcserto. Et nescio sicubi laetius inutilis(Isa. xiv, 19), de quietis et gloriae tuae loco
frutescit, quam in terra sitis et salsuginis. Vide projeclus es, cffectaque est habitatio tua in mcdio
mihi istos quorum exsiccatum est corium, quorum doli, et in medio doloris. Poterat superbiae surculus
pallent ora jejuniis,quorum operosam callus obdu- in paradiso pullulare, sed non poterat perdurarc :

cit manum, qui elongant et manent in solitudine, omnis enim plantatio, quam non plantavit Pater
qui adoperiuntur sacco, et squalet sordibus cutis ccelestis, eradicabitur (Matth. xv, 13). Plantare te

eorum : vide, inquam, si non in terra squaloris et voluisti in loco non debito, ideo quasi spuria plan-
solitudinisipsorum ubertim ambitionis radices in- tatio non dedisti radicem altam. Denique et nemo
crescunt. Denique intra vitales paradisi arbores et sumit honorem, sed qui vocatur a Deo
sibi tu au- :

laeta germina, ubi non habebat homo vestium sinus, tem assumpsisti indebitum, idcirco consumpsisti
quibus peccata reconderet ; in oplimo solo pravus datum.
surculus erupit. Creavit enim Deus universa bona 4. Hcu me I quomodo nullus tutus est ab hoc vir-
valde. C gulto locus, nulla immunis regio ! radix, ista radix
3. Sed quid ego de paradiso retexo? Coelestis illa cupiditatis, ubique fere crescit et fructificat, occu-
solitudo, et angelici montes humana conditione et pans terrae faciem, et quasi memor ubi primo orta
couversatione supereminenter deserti ,
germinis fuerit, in hispeculiarius qui portant imaginem coe-
praedicti ex parte malc feraces exstiterunt. Testatur Iestis.Quando, Domine, cradicabis plantationem
illorum casus, praeposterum qui parabant ascensum. hanc infidelem, germen alienum ? quando adimple-
Audi quid princeps dicat^S»/^'?- astra coeli collocabo bitur quod dictum est per 183 prophetam Dc- :

solium meum, ascendam super altitudinem nubium, sertafacta est vineaSabama, domini gcntiumexcide-
similis ero Altissimo. Dicebat haec non voce, sed runt flagella ejus ? (Isa. xvi, 8.) Sabama Attollens
voto : non, Inter astra, inquit, et inter nubes sed, ; altitudinem dicitur. Quid est altitutidem attollcre,
Super astra et super altitudinem nubium. Ipse ergo nisi Non sum, inquit Phari-
merita magnificare ?
interastra matutina creatuset unusde filiis Dei.cae- saeus, sicut cceteri hominum
(Luc. xvm, 11). Aliter
terorum sorte non contentus, solus haeredidate pos- Christus nos docuit Cum, inquit, omnia feceritis,
:

sidere voluit sanctuarium Dei, et in monte testa- dicite: Quia serviinutiles sumus (Luc. xvn, 10). Do-
menti, in haereditatis dignitate sedere : testamento cuit me altitudinem virtutum et operum non attol-
enim patcrni juris confertur haereditas. Sedebo in D Icre, sed attenuare ; docuit et fecit, sicut scriptum
monte testamenti. Quo seproripit improbatemeritas? est : Ccepit Jesus facere et docere (Act. i, i). Cum
qnid tibi usurpas quod cst Unici? Ipse Filius, ipse enim in forma Dci semctipsum exinanivit, et
cssct,
unicus, ipse imago est Dei invisibilis, ipse splcndor factus est sicut caeteri hominum. Ille inclinavit alti-
gloriae, et figura substantiae, et tu dicis, Similis ero tudinem suam, et tu atlollis tuam? Quid ergo in
AKissimo? Si similis eris, nondum ergo es : ipse vinea Sabama intelligitur, nisi cbrii scnsus animi,
vero Unigenitus semper est, ct ex aequo similis est sensus se attollens advcrsus sensum Dei, sensum de
ct in hoc non adoptatus, sed natus est, et paternae quo dicit Apostolus Hoc sentite in vobis guod et in
:

potestatis jura non accepit per gratiam, sed habet Christo Jesu, etc. (Philipp. n, 6,7, 5): et item, Non
per naturam. Firmum et immobile, et aHernum tes- alta capientes, sed humilibus consentientes? (Hom.
tamentum divinae essentiae, indifferens unitas : et tu xn, 16.) Audisensum altasapicntem, et se extollen-
tibi montem testamenti praesumis? Super astra as- tcm, et quasi fumum cvancsccntcm in cogitatione
cendam, et super altitudinem nubium. Satis sit us- sua: Visitabo,dicil Dominus,super fructum magni-
que huc ausus extcndisse tcmcrarios, non essc alio- ficicordis regisAssur,ct supcr altitutlinem oculorum
 !

279 GILLEBERTI ABBATIS 280

ejus. Dixit enint : In fortltudine manus meaefecij h ctanlia; denigrant nota, operantes ipsi cibum qui
et in sapienlia mea intellexi (Isa. x, 10, 12, 13). pent, nou <]iii permanei in \itam aeternam; ac si

Et alibi : Nonne hcec est Babylon ilta magna, quam quando de agro revertantur donium, indignantur ad
ego feci '! (Dan. iv, 27.) symphoniam cl chorum, et junioris fralris ad gau-
5. Audisti sensnm, magnificum sensum se oxtol- dia grunniiinl [Luc. xv, 25-32). Ronus junior ille, dc
lentem ; intellixisli quid sil vinea Sabauia, vinca quo dicit Apostolus Induile novum hominem qui
:

quse utinarn deserta sit, et non sit qui cxcolat secundum Deum creatus est (Ephes. iv, 24). Bomn
cam. Audi
nunc Apostolum audi dominum ; junior, MHl de quo item ait : Si qua in Ctiristo
ct doclorcm gentium Domini enim genlium ex- : nova creatura,vetera transierunt,et facta suntom-
ciderunt ftagella ejus. Audi, quomodo ipse cxci- nia nova (II Cor. v. 17). Imprudens ille senior, qui
dat flagella Sabamae Noli altum sapere sed :
,
laborem novit, laetitiam non novit. Jure senior, qui
time (Rom.xi, 20). Proecipe divitibus non superbe in velustate perdural, et quae veteris sunt hominis
sapere (I Tim. vi, 17;. Flagclla, inquit, praecide- curat, qui carnis agit curam, et si non in deheiis,
runt, radicem ncquiverunt : exciderunt quod erni- tamen in desideriis : in desideriis copiose possi-
nebat, non potuerunt quod latebat. Radix ipsa cu- dcndi, et si non intcmperantcr utendi. Qui volunt,
pidilas, ilagellum honor et sublimitas : concupi- B inquit, non delicati, sed divites fwri, inciilunt in de-
scentia cune quasi flagella. Advcrte
quasi radix, sideriamutta,inutitia etnociva (l Tim.w, 9). Inu-
quam signanter Ioquitur. Nos in sublimitatibus de- tile et nocivum dcsiderium, ubi, etsi necessitas est
licias arbilramur : Propheta flagclla vocat. Flagel- in causa, nimietas est in cura. Mala sitis ardor ha-
lant vere et excorianl animum, et cxulcerant tenerum bendi. Haecergo est lerra siliens, de qua pictatis et
et intentum in Chrislo affectum. Infclix plane, qui fidei radix intirme el humiliter ascendit, vix se pau-
in exterioribus adeo induruit, ut non sentiat haec lulum ab imis subrigens. Denique non polest i-la

esse flagella, sed gaudia. Flagellaverunt me, etnon non languere, ubi mundi desidcria luxuriant, ei

sensi(Prov. xxm, 35.) Descrta facta est vinea Saba- vanae dilatanlur propagines. Feiix qui has a se exci-
ma. Vere deserta a patribus nostris, qui nescicrunt dcrit, in quo deserta neglecta est vinea Sabama, vi-

possessiones, sed pietatem excolere ; non rcbus in- nea scilicel quaj altitudincm suam attollit, allitudi-

tendere, sed religioni. tempora ! o mores ! Modo nem conversationis ad gradum prrelationis. Sabama
fere omnes mundi in sc sensum excolunt, mundi enim etiam Aliqua conversio dicitur : nam qui con-
hujus spiritum habere se gaudcnt, sapientiam hujus versionis aliquatenus videntur attigisse inilia ; hi, in-

mundi, quaj . stultitia cst apud Deum, qufe legi Dei quam, magis, quasi summa flagella, ambitionis agi-
p
nescit, imo nequit esse subjccla. Non enim potest " lantur vento. Per se satis luec planlalio luxuriat ;

cupiditas servirc charitati, non novit aliorum oncra per se oritur, ubi non seminatur, el surgit dunJ suc-
portaro; magis autcm sua aliis impingerc. Accrrimi ciditur propterca non iudiget planlari, scd ampu- :

corrogatores, parcissimi crogatores, ul vere iu eis lari ; non excoli, sed excidi.
de Cis Saul nalus vidcatur. Cis namque Durus, Saul 7. Sed jam ista sufticiant pro eo, quod non expe-
autem Petitio, id est, de avarilia avidilas, de parci- diat proptcr alios exliortalionem quam exigis, fa-
tate improbitas. Durus ventus aquilo, ab eo conge- cerc. Sed quoniam jam aliquanla in ambitionem
latge sunt aquae : suavis auster, ad cujus flatum diximus, congnium erit si de pra?sumptione non
misericordiae et charitatis fluunt aromata. Durus penitus silcamus. Confulavimus illos ex parte, pri-
pater Cis, suavis ille, de quo Jesus Christus Vt : vata qui cupiditate ad alta feruniur ; confundamus,
sitis, inquit, flii Patris vestri, qui oriri facit solem imo et commoneamus et illos qui fraiernse necessi-
suum superbonoset malos (Matth. v, 45). tatis oblentu sc teneri gloriantur : quihus, laudabi-
6. Quam dissimiles rcrum a^stimalores in coemen- litcr quidem occupalio gravis est, cl grala quies ;

dis et in transigendis non operibus, sed mercibus sed tamen inani iino insolenti et tumido timore mo-
quam argute de oris sui sacculo duplicia proferen-
q venlur, si magisterii gradum dimittant, ne nonsit
tes pondera ! nati el cdocti videntur, non apud mo eui jure commitant : qui sajiientes sunt in oculis
nachatum, sed apud mercatum : in hoc scnsu suis, ct coram scmelipsis prudontes ;
qui hoc vani-
ahundant, satis tenuiler cl cxiliter ct siccc de lalis non conlcnti gradu, cum Elia soli rolicli sibi

Christo sapientes. Propler quod propheta : Bra- videntur (III licg. xvin, 22, et xix, 10). Quemdam
chium Domini cui revelatum estet ascendit quasi se Mosen reputant, sed supra flfosen. lllo namque
virgultum coram eo, et quasi radix de terra sitienti dicit, Dominc, provide alium quem mittas [Exod. iv.
(Isa. i.iii, 1, 2). Nihil validum, nihil suhlime, scd 13) isli dicunt, Non est alius, Domino, quem mil-
:

iniirmum et humile, et praeter simplicis radiccm tas. Apprehendet, inquit Isaias, vir fratrem suum,

fidei, sublimioris et divinae vix aliquid attingentes domesticum pairissui: Vestimentum tibi c*t, pnn-
sapientia;. Paulus dicit : Fmctificantes et crescentes ceps csto noster. Quid ille? Non sum mcdicus, et w
in scientia Dci (Coloss. i, 10) : isti e contra, propria domo mea nonestpanis neque vestimenium, Nolitc
non contcntii inscitia, contemnunl aliorum scientiam, constituere me principem (Isa. m, 6, 7). ke si dioal :

et invidi flestimatores, sapientiae studia stoliditatem Non sulticil ut vcstinienlum mihi sit, nisi abondet,
interprctantur, sobriam subtilitatem insaniae vel ja- ut el aliis impertiam. Non esl satis ut prineipatum
281 TRACTATUS ASCRTICI. 28:

obtineam, babere vestimontum disciplina?, vostimen- * rcddor et insolcns. Denique nihil melius arbitror,
tum exterioris com-
conversationis el observantiae, quam bumilis mutatione loci irruentes declinare in-
positum habere hominem exteriorem, quo tanquam jurias, et inlrare cavernas petrarum a facie formi-
vestimento utor in omui actu et gesta nam uv<- : dinis hiijus.
milii salis, mullo minus aliis satis. Exiguum esl praegnantibus et nutricntibus! in his dicbus
2. V.c

quod in me commendatur, majora expeteuda sunl. praesertiiu. Beata plane ubera quae non lactaverunt :

Parum esl ul ipse sanns sim, nisi ot alios sanare qui cnim lactis indiget alimento, parvulus cst; ot ad
possim. Propterea dicil Noliteconstitueremeprin-: perferendam inopiaro et rapinam bonorum imbecil-
cipem,non sum medicus % ei in domomea non esi pa- lem animiim gerit. Tales sunt pro quibus exercenda
uis neque vestimentum. Non sum ego medicus : ot sunt jurgia, sectanda concilia, palpandi rectores,
isto dicit, Solus ego medicus. Denique quocumque repellendi raptores, refellendi litigantes, redimendi
circnmspicit, aut imperiua, aut impuritas, aut do- judieantes, conformandi sieculo qui cum Paulo
lus, aul desidia occurrit, ut solus sit qui prudens conversabantur in coelo. Fuere tempora quando su-
sil el fidelis servus; et ideo in cogitatione sua di- gere solebamus lac genlium, et mamilla roq;um la-
cat. Nolite alium constituere principem, quod nos for-
ne fortc clari; et ecce jam repelunt instantcr,
detur puer princeps, et effeminati dominentur. Hu- suximus. Sed d m arida
g sitan paulo intemperantius
jusmodi non indigenl persuasione quam postulas. vehemenlius ubera premnnl, cum tempu. Uium
Quamvis enim superiori gradu non delectantur, lacte subditorum eliciunt sanguinem, non hunc san-
laborum se tamen lucris solantur, quietis ot pacis guinem carnis, sed illum animae sanguinem; illum
affectu Iabori resultant, sed alia ex parte ad uberes vitalem et interiorem, qui spiritualibus animi venis
operum fructus oxsultant. Currentem hic ego ser- includitur, illum de quo propheta, Benedic, anima
monom contraho, quia tu jam ad alia traheris, imo mea, Domino; ct omnia qucc intra me sunt, nomini
forsitan, ut fieri solet, per plura dislraheris. sancto ejus (Psal. cni, 1) inquam, sangui- : illum,

ALTERA PARS TRACTATUS. nem nimia absorbcnt et ebibunt inquietatione. Heu!

quomodo rerum omnium vicissitudo estl In bello
Rog#ruMCommendat,utiinstructumdotibusadpro3-
laturam idoncis, et perseverare jubet : prius ta- pax nobis, pace bellum. In pacc amariludo ama-
in

men dif/icultates et onera prcelationis exponit. rissima; sed nobis qui obligati sumus mundi ad ne-
I. Sormonc praeterito studium gessimus prae- gotia, quos iEgyntia illa praelationis involulos pallio

sumptuosos simul ot ambitiosos rcprimcre : in hoc tenet, et providendi caeteris necessitate astrictos;
aulem, plus justo meticulosos animare. Bone Deus, qui animales adhuc sumus, qualibus loquitur Apo-
quid intervalli I£5 inler liunc et illum obvenil! C stolus Omnis anima potestatibus sublimioribus
:

quantus saecularium irruens turbo calumniarum ca- subdita sit (Rom. xm, 1). Qui autem spiritualis
lamum excussit a digitis, pariterque manum et ani- est, ipse dijudicat omnia, et a nemine dijudicatur
mum longe abripuit a materia ! Veni vere in altitu- (l Cor. II, 15).
dinem maris, ct tempestas demersit me. Quando, Sed quorsum ista? An ut .Egyptiae in manu
3.

bone Jesu, salvum me facies a tempestate etsi : suscepti muneris pallium relinquas? Rclinquas, in-
nondum a tompestate, saltem a spiritus pusillani- quam, ct refugias cum Joseph quasi periculosum
mitate? Crescit etincrebrescit undique tempestas, et (Gen. xxxix, 12); vel cum David deponas quasione-
ogo pusillo sum spiritu, et angusto animo : nec pos- rosum Reg. vi, 14-20). Denique ut frequenter
(II

sum turbinum impetus, et ventorum rabiem medi- expcdiius sese daret in saltum, exutus et nudatus
tationum aura tranquillare. Non possum in cordis cst quo tegcbatur paltio. Sufficit enim corpori pigri-

mei cratere forensibus litigiis spiritualem miscere tia sua, et illud propria satis ponderositas gravat.
Uetitiam. Coantjustatum est stratum, sicut ait pro- Nunquid suscepti muneris te quoque vclaminc nu-
pheta,/7a ut alterdecidat,etpallium breveulrumque dare volo? At id contra propositum. Susceptum est
operirc non potest {Isa. xxviu, 20). Sanctus Jacob onim persuadere tibi ne onus abjicias pastorale,
vicibusuxorum muiabat amplexus, et qui simul D quod et rite subiisti, et ralione commoda admini-
utramque tenere non poteral, ab unius thalamis in stras : nam cum id parum cx voto susceperis, li-

alterius jura difticile transibat; fclix suo plano judi- bens semper amoliris, vel pcriculi metu, vel quietis

no, si solius Racholis lolus in posscssionom ccde- Verendum autem

obtentu. eral sic affecto, ne, dum
rct. Poterat occalluisse animus nostcr frequenti quodam mens in pendulo Quctuat, in adminislran-
tritus injuria, et usu ipso conlra adversa durior dis aliquid obrepat incuriae. Sed quomodo tibi per-
reddi. Et quidem frequenter ci callus obducitur, el suadere conabor, quod jam rnilh fcre dissuasi? Sed
ingrucntibus duratur adver.sis. quotios lirmum me longe dissimilis ratio. Denique imperitus ego arti-
ropulo ad mundi perferendos turbincs! ncc esl jam tcx in (liflicili habeo sudare materia; tibi ad volum
quod delilescere volim ; et sicut scribitur, abscon- concurrunt omnia, et ex sentenlia respondont.
4. Dissimulare non potcs quod rcrum
dere me a vento, tcmpestate celare evidentia
el a xxxn,
(Isa.
1 . U si quando iuter molles Rachelis mens lon- clamal. I#G Hxteriora si respicias, el ampla, et

amplcxus, solitam stalim remittor in tencri-

toscit tula sunt : nulla te in illis coarctat inopia; scd ne

tndinem, et ad sufferentiam tribulationum rudis mjuria quidem inijuielat. Locus secrctus et consi-
 ;

283 GILLEBBRTI ABBATIS 284

tus, ct irriguus, ct fcrtilis, et nemorosa vallis verno * quam fere de tabcrnaculo Dominiegrederis; in con-

in tempore avium dulci cantu rcsultat, ut possit ciliis, in conventiculis, in capitibus platearum, ubi
cmortuurn rccreare spiritum, delicati animi deler- modo dispersi sunt lapides sanctuarii (etsi tui ali-
gere fastidia, indevotae mentis emollire duritiam. quoties), tu rarissime vidcris. Magnum in hoc argu-
Dcnique haec vobis aut futune jucunditatis auspicia mentum, tibi non gratam inquietudinem, et remo-
depingunt; aut primae illius qualescunque exhibent tam procedendi necessitatem. Te non manus, non
reliquias, quas inter paradisi amoena humanse con- oculus, non pes tuus scandalizat : alioquin quamvis
ditionis sortita est integritas. Sed nullum inquies in cum dolore abscindendum et separandum erat po-
hujusmodi meritum virtutis collocari. Negare non tius membrum a capite, quam caput a corpore.
possum, quippe cum media sint haec sed sicut ad : Nullam ergo in his habes deserendi materiam officii.

comparandum meritum nulla, sic ad quietem confe- Forte injuriosus videar, et nimis molles afferre con-
rendam non parum sunt commoda. Nec nos ita ab solationes, erudito exercitatoque indignas animo.
antiquis, qui nobis conversationis experimenta tra- Quid enim si paupertas incumbat, si injuriae, si

diderunt, quorum auctoritas antiquior, et puritas calumniae, si rei inopia familiaris, imo communis,
amplior : non, inquam, ila ab illis dissentimus, ut si hujus etiam inopiae direptio, si a latere pericu-
quae ipsi ad perfectionem impcdimenta crediderint, lum in falsis erumpat fratribus? succumbendum
nos virtutis instrumenta praedicemus. Illi fortioris B erit viro forti et fideli? cedendum loco, et contra
animi impedimenta loca fertilia et amoena defini- Paulimonitum deserenda collectio ? (Hebr. x, 25.)
vere : nos dicamus fomentum esse infirmioris, et Imo quidem tenenda et tuenda tanto amplius, quanto
ejus qui necdum dicere possit, Renuit consolari ani- Denique fere haec om-
periculosior institerit dies.
ma mea; memor fui Dei, et delectatus sum (Psal. nia transcurristi testamentorum genera qui vcro :

lxxvi, 3, 4). Omnia possum in eo qui me confortat in arduis cucurristi, nunquid in planis effunden-
Christo (Philipp. iv, 13). Quaesiverunt antiqui patres tur gressus tui? aut qui egere didicisti, abundare
loca horrida, arida, ut exercendae haberent absti- ncscies; 187 cum Paulo esuriens, sed cum Paulo
nentiae materiam, et distendendi per sollicitudines saturari [supp. nesciens]? Philipp. iv, Imo 12.)
aniini non haberent causam. Corporali indulgentius utroque in genere bene instituti animi documenta
sese labori impenderunt, ut et cordis libertatem pos- praebuisti; susceptum conversationis iter continuo,
siderent, et vagam evitarenl discurrendi levitatem, nusquam interrupti tenoris filo deducens. Ego vero
simul et conquircndi improbitatem. Denique plus his fortioribus omissis, mediocri incedere via, et

manuum artificio, quam agrorum cultu vitam ea commemorare [supp. volui], inquietudinis a te
transigcbant, tenuis angustias subetantiae (ut non quae causas amoverent : cum altissiraa in paupertate
dicam nullius) lucro quietis levantes : quippe pau-
p quietum te semper audierimus, plus fide et manu
cis contenti, vel aftligendi corporis, vel recreandae nitentem, quam vel pudenda mendicatione, vel turpi
mentis gralia. Anxie siquidem et misere cor disten- nundinatione.
dilur et distrahilur, cui multa providendi et in lon- 6. Sed quoniam multa de facilitate administra-
ginquum incumbit necessitas. Servierunt illi tem- tionis dixiraus, consequens est ut administrandi pe-
pori suo, nos nostro serviamus. Haec nostra aetas in ritiam non transeamus. Peritiam dicam, an gra-
deterius vergens, alios attulit mores. Providenda tiam? imo et peritiam, et gratiam. Inepta erit quam-

nunc sunt permanentibus copiosa, adventantibus libet apta materia imperiti inter manus artificis

curiosa. Nec hos dico adventantes, qui saeculares ipsa vero peritia aut perniciosa erit, aut inefficax,
sunt; quid enim mihi de his qui forissunt, judicare? si graiia dirigente destituatur. Nisi enim Dominus
Quamvis nec apud illos solita teneatur districtio, aedifieaverit domum, in vanum laborant qui aedifi-
oDgre ibi ferentcs inopiam, ubi rerum omnium copias canl tam (Psal. cxxvi, 1). Collatas tibi dotes forsi-
arbitrantur. Sed quid illos commemorem, quorum tan dissimulabis : sed quod humilitas dissimulat.
deus venter est? (Philipp. iii, 19). Ipsi abstinentiae utilitas clarnat. Quid nunc ego commemorem pra?-
professores et praedicatorcs, ipsi primates Ordinis, dia, quid pecunias, quid vasa, quid restcs, quid
quam faslidiosi sunt alienis in domibusl quam ex- D aedes, quid homines, quid omnia et orta et aucta
quisitas et elaboratas artificnse requirunt epulas! in manu tua, quae vel rerum exteriorum sunt vel
quomodo contrahunt frontem, corrugant nares, religionis, ex quo te Dominus ligavit ad arandum
avertunt oculos, si quid minus lcpide, minus festive loco suo, ad confringendas glebas vallium post se?
apponatur I quanta piarum surrexit seges animarum? quomodo
Scd quoniam hujus temporis malitia ita com-
5. valles luae abundant frumento, frumento de quo
paralum est, ad utrumque sufficit manus tua, ut dicitur : Quid bomim ejus, aut quid pulchrum, nisi
possit simul ostentui servire ct usui, pauperum frumc>itumclcctorum,t't rinum tjcrminansvirgincsf
necessitati et divitum vanitati. Quid deinceps? (Zachar. ix, 17.) Non potes administrare sine gra-
quales habes officiales socios, quam strenuos, tia, quod per te sic excrevit in gloria. Gloriosa planc
quam industrios, quam sollicitos, quam, quod pri- facta sunt in civilate tua, sed per raanum luam.
mum est, fideles? Vix administrand3e exterioris Pro eo enim quod fuit dcrclicta et contemptui ha-
substantiae ad te summam dcferri nccesse est. Nus- bita, et non erat qui transiret ad illam, ecce quo-
 ,

285 TRACTATUS ASGETICl. 286

modo posita est in supcrbiam Sicculonini, paupor- 11 milis, qui ita sit contemplalione suspcnsus, ne fiat

tate, tempestate convulsa, absque ulla consolatione. operatione remissus ;

qui propter otia sapientiae,

Quomodo nunc strati sunt pcr ordincm lapides tui, providentia> negotia non deserat, qui sub obtentu
et fundata cs in sapphMs ? Si iu sapphiris fundata, utilitatis non transeat otiositatis qui non
in jura ;

ubi consummala? Fundata es in sapphiris. Funda- ita Liam commendet, ut Rachelem condemnet, aut

mentum bumilitatom sonat, sappbirus puritatcm : oorto contemnat cui ncc Lia sit infecunda, nec Ra-
;

humditatcm conscientia\ et puritatem scientiae : chel foeda. Qui die et nocte aestu aduratur et gelu,
humilitatem convcrsationis, puritatom contempla- sollieitus ne gregis damnum sustineal ; sollicitior,

tionis. Fundata cs, inquam, in sapphiris ;

propterea si quid damni contigerit, de suo ut reddat ; reddat
dicitur, \axanri tui candidiores nive, nitidiorcs lacrymis, reddat jejuniis, compassione, oratione,
lacte, rubicundiores ebore antiquo
sappbiris pul- , exhortatione. Quis in reditu suo avaritire nesciat

chriores (Thren. iv, 7) in primo conlriti in sc- : ;

idola : qui etsi illa habet in comitatu, non tamen
cundo nutriti; in tertio roborati ; in quarto purgati. habet in cultu : si habet in sarcinis, non habet ta-
In primo pcenitentes; in secundo innocentes ; in ter- men in sacris : qui pietati, non pecunia? scrviat, sicut

tio amantes; in quarto contemplantes. In primo mor- legitur. Pecunia? obediunt omnia (Eccle. x, 19).
tificati ; in sccundo viviticati; in tertio inflammati; Denique et avaritia idolorum est servitus (Coloss.

in quarto illuminati. Et hoc totum, quoniam fundala B iii, 5). Qui et avaritiam nesciat exteriori in occupa-
es in sapphiris. Tu ipse fundamcnti vice fungeris tione, et corporalium quasi idola formarum ceter-
per exemplum et providentiam ; sapphirum te ex- narum in contemplatione ; sed utrinque sit ejus et
hibes per verbum et sapientiam. Denique vox tua pura et prudens tam intentio quam intuitio. Vide-
suavis, et decora facies : vox verbi, et facies exem- bis multos tenero ad Deum affectu, generoso vultu,
pli ; vox praedicationis, et facies conversationis : pura et pulchra sicut Rachel facie, sive conversa-
propterea adolescentuko diliguut te nimis Quod si tionis, sive cogitationis ; sed infirmo et femineo ad-
tu discesseris, cui alteri dicere poterunt, Ostende huc consilio, alterius Jacob regi arbitrio egentes.
nobis facicm tuam, sonet vox tua in auribus nostris? Denique Rachel dum ad Jacob agcnda non retulit,

cujus alterius poterunt et inniti exemplis, et inten- clam patris sui Laban idola tulit (Gen. xxxi, 19).
dere sententiis? cjuis similis tui, ut vocet et annun- Tulit, inquam, idola Laban, quaedam simu-
tulit

liet, et Ordinem exponat? Fundamentum aliud tale lacra mundana? honestatis, mundani favoris
quis poterit ponere, quale positum est, abbas Roge- mundanae dealbationis. Laban enim Dealbatio di-
re? Filii tui sicut novellfe plantationes; filiae tuas com- citur.

posita?, circumornata) ut similitudo templi : prom- 8. Annon tibi videntur qusedam Laban idola in
ptuaria plena ; oves fetosae, abundantes in egressibus itinere tulisse, et sa?cularis simulacra vanitatis, qui
suis.Quomodo non beatum, quomodo non sanctum " superfluos nescio quos lepores religioni superindu-
diccmus homiuem cui haoc sunt? quomodo non Do- cunt ;
qui antiquse observantiae regulas novellis

minus Deus ejus. cujus tales divitiae ejus? (Psal. dispensationibus temperant, vinum suum aqua et

cxliii, 12-15.) miscent; qui laboriosam Patrum vineam in molles

7. Haoc ergo sunt quae manifesta dant indicia quod olerum hortos transferunt, et monachorum duritiam
Dominus in ministerio tuo elegit te, et non abjecit in mundi delicias? sicut enim scribitur, Quorum
te. Haec tibi persuadent ut teneas quod tam uliliter deus venterest (Philipp. m, 19) ; similiter dici po-
tenes. Tantorum ubi te solaris conscientia operum, lest, Quorum deus vanitas est : et sic per singulas
quid est in quo nostra tibi videbitur necessaria per- saecularis dcalbationis et delectationis species. Quan-
suasio? Domestic» tibi persuadent virtutes ut te- tum vereor ne nos revertentes de Mesopotamia Sy-
neas, ne alius accipiat locum ;
persuadet tibi tam riae plurima hujusmodi nobiscum idola portemus,

domestica induslria, quam aliena ignavia ; prosper non jam clanculo, sed in propatulo neque Jacob ;

siiccossus , et pravus successor. Novi animum nesciente, sed plane consentiente. Qusedam Rachel
luum, novi studia, novi mores, vel naturaliter col- patris idola, quse cupide sustulit, caute operuit,

industria comparatos; quam molli tenebat affectu, infirmitatis

latos, vel novi facilc
Q quod femineo el
hoc onerecareres, si invoniretur cui digne conferres. obumbrans cxcusans obtentu. Sed quod Laban
et
Contendunt inter se affectus et ralio : affectus hu- adoravit, et Rachel occultavit, Jacob ignoravit (Gen.
militatis, el utilitatis ratio. Gratum duceres tibi va- xxxi, 34, 32) quod apud Laban crat in honore,
;

care, ct Deo sed IS8 grave item locum tuum

: apud Rachel in amore, cognitum apud Jacob in
deserere vacuum. Vacuum plane quis enim sup- : horrore. Propterea quod ille in propatulo coluit.

plebit illum? Quis dabit nobis alterum Jacob, qui in illa in periculo ad tempus occultavit, iste in perpe-
baculo suo transivit Jordanem et nunc pluribus , tuum sepelivit. Sepeiivit, inquam, et suffodit dcos

cum turmis rcgrcditur? (Gen. xxxn, 10.) Quis, in- alienos subter terebinthum (Gen. xxxv, 4) :sub ar-
quam, talem nobis parabit, qui sciat inter Liam et bore fidei, ambitionis vanae et saecularis apparatus
Racholem moderate discurrere, unius foeditatem memoriam.
compensans, sterilitatem alterius decorae
fertilitate 9. Denique fidei animao post tentationem in pro-
forma3praetexensgratia?(&?tt. xxix.) Non est tui si- missione dicitur : Erit in ostensione sicut terebin-
 ^

287 GILLEBERTI ABBATIS 288

ramos suos(Isa.
thus, et sicut quercus quce expandit Patriarchae appingere virtutes, et ampliorem ad
vi, 13} subter terebinthum, qure esl post urbemSi- commendationem in nomine Jacob assimilare : sed
chimorum (Gen. xxxv, 4). Sichima humeri dicitur. parco, ne, dum amico grandi voce benedico, similis
Boni luimeri illi dc quibus legitur : Posteriora dor- videar maledicenti. Tu tamen, nisi penitus te non
si ejus in pallore auri (Psal. lxvii, 14). Bonus hu- novi, licet ista aliquoties tecum reputas, tibi non
merus Christi Jesu Factus est enim principatus
: imputas. Haec ergo sufficianl, et de administrandi
super humerum ejus (Isa. ix, 6). Post hanc Sichi- facilitate, et de gratiarum ubertate, el de substi-
mam posita cst terebinthus; plantata est in passio- tuendorum raritate. Quid, si commissum munus el
ne Christi ctfide. Felix qui in hac arbore triumphat facile potes, et commode exsequeris, et nescio si

omnes principatus et potestates, et sub ejus radice modernorum quisquam commodius? Nihil jam quid
vanitalis universa infodit simulacra : vcntus enim obstet video, nisi forte inferiore in gradu uberiorem
et inane, simulacrum corum (Isa. xli, 29). Et ideo meritorum tibi gratiam polliceris : tibi quidem, sed
mundi pompa simulacris jure confertur. Non est non aliis; tibi, sed non Ecclesiae Christi, et ideo nec
hoc infirmae animae, quo solo Christus compensare non potest,
et femineae, et fragilis; sed lu- tibi ; in
claloris cujusdam et supplantatoris. Denique non quod in pluribus perdel. Sed hoc si videtur, alteri
est Rachelis, sed Jacob; nam etsi plures Racheles, tempori reservemus nunc enim charam nostram :

B
sed non multi Jacob. Rarus qui sciat Esau supplan- sepelivimus, et sermo nostris psalmis mutandus
tare, Laban fallere, deos ejus infodere infodere, in- est. ;

quam, et sepelire veterem hominem, mundi imagi-

SERMO
nem, saeculi hujus conformitatcm, ut non amplius
conformetur 18SI huic saeculo, sed reformetur in
De semine verbi Dci.
novitate sensus pii, complantatus factus similitudini
mortis Christi, ut simul resurrectionis fiat. Hoc est 1. Ut abutar verbis apud vos Apostoli, quae modo
enim damnare et delere et defodere idola Laban, si audistis : Libenter snstinetis insipientem, cum sitis
veteris et terreni, quam portavimus, hominis imago ipsi sapientes [II Cor. xi, 19). Paulus haec dixeri!
fiat in absconsionem ; et novi et coelestis, in osten- exprobrando : ego dico commendando. Commendo
sionem, sicut terebinthus. aviditatem vestram, commendo et humilitatem : si-
10. Haec idcirco tam sollicite distinguo, ne forte quidem verbi Dei auditum ardenter aemulamhi, et
vir subjiciatur, et mulier praeficiatur; ne fortis a me parum ad id idoneo reverenter audire digna-
otietur, et fragilis negotietur ; ne Jacob decedat, et mini. Denique, sicut scriptum est, cum ipsi ebrii
Rachel succedat. Quamvis novelli isti, qui lempo- _ sitis, nihilominus sitientem assumitis (Deut. xxix,
ribus his prodire coeperunt, compositi et nitidi et
" 19). Propterea dixi, Libenter sustinetis insipientem,
dealbati, et quaedam progenies Laban, qui Dealba- cum sitis ipsi sapientes : quamvis non tam me sus-
tus dicitur, nec Rachelis in hoc adaequant modes- tinetis, quam a me verbum extorquelis. A vobis ac-
tiam quod illa vanitatis mundanae formam infir-
: cepi mandatum, a vobis materiam, qua-i in omni
mitatis obtexit et excusavit velamine ; isti vero sae- possim solo viventis aqua1 vmas reperire, et semi-
cularitatis et negotium colore depin-
superfluitatis nare super omnes aquas; el sub hora verba mihi ad
gunt et palliant humanitatis, non cxpurgantes vetus votum exuberent. Ulinam lum mihi tiat juxta fidem
fermentum, sed magis ostentantes peregrinis cibo- vestram, et membra mea oninia in linguam laxentur,
rum festivi confectionibus, et copioso conviviorum et cum propheta dicere possim : Omnia ossa inea
l.iudabiles apparatu. Longum erit si multa vanitatis dicent,Domine, quis similis tui? (Psal. xxxiv, 10.
percurrere velim genera, et jactantiarum catalogum Ego vcro quantum possum pro temporc enitar,
2.
tcxere. Hi sunt quos videas in gestu thrasones : in et labia mea non prohibebo. Tantum id cavetc, ne
c onviviis caupones, in conviciis gnathones : hi sunt verbum Domini ad me, imo ad ipsum revertatur
qiu sibi videri volunt in capitulis Catones, in causis vacuum. Neque enim revertetur, dummodo non .

C.icerones, in mctris Maroncs; deniquc in collocu- cadat secus viam, non cadat supra pelram, non,
lionibus sunt mimi, non monachi. Copiosc jocosis
Q cadat in spinis (Uatth. xiu, 3-8, 18-23). Ab his,
verborum salibus fluunt non illis de quibus Apo- ; inquam, observate vobis, a viis, a pelris, a spinis.
stolus, Sermo vester scmper in gralia sale conditus Primi impedimcnti causa, inimici calliditas; se-
sit (Coloss. iv, 6) magis illo dequo Dominus. Quod
: cundi, cordis nostri duplicitas; terlii, curarum mul-
si sal infatuatum fucrit et evanuerit, in quo salie- tiplicitas. In primo imprudenter nos custodimus; in
tur? (Matlh. v, 13.) secundo segniter excolimus; in tertio nimis diligen-
14. Propter tales ergo videris mihi sludiose reten- ter alicna curamus. In primo molliter resistimus ;

tandus, et non commutandus; el si qui alii, apud in secundo ab incoepto desistimus; in tertio rebus
quos antiquae, ut aiunt, rusticilalis resedere vestigia : supervacuis sollieite insistimus. In primo cogitatio
ne, si bonum salem abjiciamus, infatuatum susci- nostra mollis; in secundo mobilis ; in lertio molesla :

piamus, et contingat illud propheticum, In siccitate imo in hoc tertio simul el mollis. et mobilis, et mo-
messesillius conterentur, muliercs venientes etdo- lesta ; mollis in voluptatibus, mobihs in transitoriis
centes eam {Isa. xxvn, 11). Possem singulas tibi divitiis et facultatibus, molcsla in anxiis et sollicilis
289 BPISTOL/E. m
cupidilatibus. Anxue enun sunt et molesta? reruni • earum et difticilis sit quaestus, et citus transitus, et

Iranseantium CUr», el cupiditaies : quippe cum inanis, ut non inhonosius dicam, fructus.

EJUSDEM GlLLEBLRTI
EPISTOL^E
gratiam; complanas exasperantem, et immeritum
EPISTOLA I.

muneras, iino male meritum. Munera tua munera

AD FRATREM RICHARDUM.
milii grata sunt, grata auctore, grata et usu. Illa et
lliihiirdum correptione, ut apparet, vel nescio quo
asperiore verbo offensum, sed jam denuo placa-
te mihi praesentant, et me informant. Nesciunt muta
tum commendat. esse munera sapientis. Quid enim mihi in baculo
t. Tam vero quam veteri uteris, mi Richarde, B i""uis, nisi ut rectussim et rigidus : ne sim arundi-
proverbio : * Omnia cum amico deliberanda esse; ncae flexibilitalis et 191 fragilitatis, juxta illud

de tamen prius ». Noli, inquit propheta,

ipso prophetae, Baculus confractus arundineus AZgyptus,

amico credere, et in duce ne habueris fiduciam. Ab in quo qui innititur, perforabuntur manus ejus ?

ea qwt dormil in sinu tuo custodi claustra oris tui (IV Heg. xviii, 21, et Isa. xxxvi, 6.) Talem lu me
|Mich. vii, 5). Simulalte amicitiae veras in suspicio- invenisti, et confraclionis nostrae hastulis manus luae
neni adducunl, et virtutis hujus raritas facit ut de cruentari poterant; nisi quod illae solidiores sunt,
verilate dubitetur. Felix qui neutram impingit in et oppositos retundunt aculeos. Benedictae manus,
partem, sic in contrahendis amicitiis prudentem se quae nesciunt calamum quassatum conterere, magis
exhibens, ue sit in providendo nimius. Inutile siqui- autem considerant [fort. consolidant] neque linum :

dem arenae mandare semina ;

miserius multo non fumigans exstinguere. Confundentur qui operantur
seminare omnino, ad ventos et nubes respectantem. linum, pectentes et texentes subtitia (Isai. xix, 9),
Vilissimis in rebus solliciti possessores sumus; in ait propheta. Propterea confusionem indutus sum,
pretiosissimo possessionis genere (amicitias dico) qui lanae simplicitatis tuae, simulationis meae linuin
omnino inutiles. Lapsantem amicum quis fere est p subtexui in cujus duplicitatissuggillationem gemi- :

qui relevet, cum domum ruentem nemo non sufful- num mihi forsitan calicem transmiseris. Pondus et
ciat ? Haec idtirco dixerim, ut virtutem hanc in le pondusy mensura et mensura, utrumque abominabile
commendet ipsius raritas, et multitudine collata ne- (Prov. xx, 23). Yce qui potum dat amico
mit- suo,
gligentium clarior emineal. tens fel suum et inebrians, ut aspiciat nuditatem
2. Perspecla epistolae tuae facie, puilosophicum ejus : replebitur ignominia pro gloria! (Habac. n,
mox 190 illud recensui : « Et post malam segelem 15, 16.)

serendum est (Seneca, epist. ad Lucil). » Tanta 3. Quorsum ista, frater, nisi ut lenitatem tuam
aviditate ad amicitiarum mihi videris aestuare com- commendem, condemnem autem iniquitatem meam ?
mercia, ut ubi paulo ante naufragium pertule- Sed quoniam longum est per singula currere capi-
ris, navigatione iterata restaures. Prudenter plane lula, verbum tibi abbreviatum et consummans facio.

uuius forsitau horae felicior proventus longi tempo- Insipienter locutus sum, et quasi una de stultis mu-
ris recompensabit incommoda. Et ut de domestica lieribus. Agnosco delictuin : ignosce, tu. Rogatus
ahquid philosophia ingeram, apostolicum illud in te non negabis vcniam, quam gratis otfers. Posseni
experior : charitas operit multitudinem peccatorum excusaliones praetendere, altenuare immanitateni
(l Petr. iv, 8j. Tunla verecundia amici castigas er- , reatus, peccati pondusalii impingere; et in ferieulis
ralum, ut credaris veniam praelendere, non inten- caput, quo vulneratus sum, ferruni vibrare sed :

dere querelani. Denique sic me amica mordacitate parco, ad precem magis supplicalionesque conver-
corrodis, illo ut me sale leniler perfricari sentiam, sus. Nolo enim, dum scissa resarcio, utcunque sartu
quem Domiui sacriticiis abesse non licet (Levit. U, rescindere; et, ul latus meum prolegain, alteiius

13j. Volasti ad me uuus de Seraphim succensus ac vulnerare. Hoc lameu non sileo. Domus vestra qou
tlainmigeraus totus : el urenti carbunculo quem de bene compacla est; squamis se prementibus, una
altari lulisti, labii nostri lapsum expurgas (Isa. vi, uni non tirmiler cobseret cl nimis faole non pacis,
:

G, "). Quanto mihi gravior culpa, tanto gratior cor- sed dissensionis spiritus incedit per eas (Job xli, 6,
reptio. Vere alium te expenor quam arbilrabar. 7). De caetero quod diem protraxerim, quod diu no-
Nunc tandein aliquem niihi gustum prudenliae luae luerim, quod tarde facio, quod oneri te inilii tutu-

dedisti : siquidem in patienlia sapiens dignoscilur ruin dixerim, striclim respondeo. Multa inter lo-

(Prov. xix, 11). Patienliam luain admiror et vene- quenduin proferimus, alienuui magis animuin prae-
ror. Dissimulas injurias, provocautem refonnas ad tcntando, quam praecipitando nostrum. Nam el uude
 . :

291 GlLLEBERTl ABBATIS 292

tecum loquar, et ex cordis mei sentcntia societa- quasi pictis epulis, ut nunquam esuriat et nunquam
:
A
tem tuam optavi et opto; scd disluli, ut commodius degustet quam suavis est Dominus. Quid enim nisi
iieret, solatio te magis quam oneri milii futurum suavis Dominus? [Fort. Quid euim suave nisi Do-
prsesumens, propler morum forsitan studiorumquc minus?J Delectat te vehementer, animum amorem-
similitudinem. Utinam aeternum te niagis, quam ad que arripuit attraxitquc ad se tuum exigua haec cl
tempus recipiam, ad manendum, non ad remean- ambigua naturarum ralionumque notilia, ad quam
dum. Vale. vix longo circuitu et sinuosis anfractibus pervenitur.
EPISTOLA II. Quid ergo ipsa, a qua omnia haec et instituuntur ut

sint, et illustranlur ut nota sint, creatrix Sapientia ?

AD QUEMDAM ADAMUM.
nonne multo ambitiosius ejus se tibi commendabit
Hortatur Adamum, ut aliquando memor propositi,
religiosum statum amplectatur. perceptio; suavitatemque suam blandius serenatis
Quanlum te cupiam in visceribus Ghristi Jesu,
1 infundet sensibus, inusitatis affectibus mexplebilem
mi Adam, utinam ipse quod noster tibi nosses, in se provocatura concupiscentiam ? Siquidem qui
sermo explicare non sutficit. Jampridem id optave- edunt me, inquit, adhuc esurient : spiritus enim

ram, sed temperabat volum desperatio quaedam. meus super mel dulcis Eccli. xxiv, 29, 27).
Nunc autem solito uberius excrevit, et increbuit de- 3. Ampla quaedam habes, amice, ad hoc ipsum

siderium, exarsitque in concupiscentiam conversio- g mel receptacula ; acre dico et exercitaium ingenium,
nis tuae, concepta jam spe, sed satis tenui, de verbis muliarum subtiliumque rerum scientiam. Sed ego
tuis : veritus (quod pace tua dixerim) ne verba illa heec quasi capaces favorum cellas reputaverim, et
levi tibi quodam exciderint mentis impulsu momen- adhuc vacuas . Accede ergo , ut infundaris , ut

taneo. Sed dixeris ea ut libet, et fuerint vel nimis repleantur receptacula tua ; exuberent et redundent
promptulo subitaneoque elapsa affectu, vel provida et refundantur in nos, jure tibi applausutos in illud

deliberatione prolata; omnino nisi bene de te spe- Cantici Favus distillans labia tua (Cantic. iv, 11).
:

rare non possum, domestico commonitus exemplo. quando in domo Domini disputantem te au-
si

Atque utinam ipsum te nostra commoveant, imo diam, secretos sacratosque exponentem seasus,
commoneant exempla; et arreptis pennis columbae attingentem et distillantem tenuiter nobis aliquid
in locum quietis felici me compendio praevoles, qui de divinae majestate essentiae, de aeternitate, im
tardius coeperis I Quam latam et patentem ad semu- mensitate, simplicitate : ubi nihil exiguum est, quia
landum fenestram dederis, mox aliis futurus exem- simplex est ; nec multiplex, quia immensum est
plo; et, ut de nostris interseram, ingens ostium ad sed toium intinilum est ; non temporali successione,
virtutis Denique audire mihi videor de Canti-
viam ! nec mole et distenlione locali, sed vi essentialique
cis illud tibi decantatum
iri Trahe nos post te, in potentia. Quae quidem tota ubique est, sed in se
:

odore unguentorum tuorum curremus (Cantic. i, 3). C tota quoniam in nullo tota ejus virtus, veritas, ;

2. Felix planc, et bis felix, si conversionem tuam voluntas vel expenditur, vel exprimitur. Ubi pos-
salutis occasionem aliis effeceris si ad vitam veri- sunt disputandi gradus quidam esse, et distincta?
:

tatemque traxeris, qui post te currunt modo vole-

; secundum nos signiticationes nominum, res autem
bam dicere, in vanitate, sed veritus sum ne forte unica et inseparabilis. Plena sunt omnia admira-
tcnerum et nascentem adhuc in Ghristo affectum tione, et digna veneratione, et investigatione delecta-
contristem. Non quod ego artium eruditioni derogo, bilia. Denique, ul scriptum est : Non satiatur oculus
ct liberalium doctrinarum promptae memoriae, et visu, nec auris impletur auditu (Eccle. i, 8). De
perspicuae intelligentiae, in quibus 10*J scientiae hujusmodi te libenter prophetantem audiam ; et cum
consistit Bona enim artium notitia, sed
integritas. te in immensum pelagi hujus profundum immer-
si quis eis legitime utatur, id est tanquam gradu seris curiosus scrutator, aspergentem his qui ad
quodam et vestigio, non quo stetur et inhaereatur, uberiora habiles non sunt, suavem vitalis rorem
sed quo utendum sit ad superiora quaedam et sapientiae ; cum \ero divina te converteris ad benefi-
sanctiora et magis intima arcana sapientiae, in re- cia, tunc profusius explicantem, et expedieutem co-
conditos et suaves recessus, et in ipsam lucem inac- piosius quae senseris de venia, gratia, gloria, de his
ccssibilcm, quam inhabilal Deus. Quam artium om- quae vel dedit, vel reddidit, vel addidit, et uuiversis
nium artem dixerim, et legem, et formam, et nor- " quae pro nobis pcrtulit et contulit nobis Dominus ;

mam, et rationem, et exemplar universale, uni- proponentem nobis praecedentes in Christo passio-
forme, invariabile : ultra quam sicut nec progredi nes , et futuras glorias, patieutiam tribulationum,
possumus, sic nec citra subsistere debemus; cujus ct exspectationem retributiouum, elemeuta tidei, et

respeclu omnis alia qusecumquc et quantacunque morum instituta, et singulos percurrentem renova-
fuerit sapientia, non modo vana est, si istam non tionis et profectuum gradus. Copiosa haec plaue
aequat, sed etiam iniqua, si ad hanc se non dirigat; materia et concupiscibile negotium : nec est ubi sc
si ita studium nostrum sollicitet et alliciat ad se, ut fecundius et fructuosius exercere potest quamlibet
deleclationem nostram detineat et deludat in se, vel ardens vel eruditum ingenium.
hocque tine contritus conquiescat animus, repulsam 4. Haec idcirco dixerim, ne inanium le StndR)
passus ne pergat ad secretiora pastus iaaniiate et ; excuses litterarum ; umbram secteris, privaudus
 ; ;

293 EPISTOLjE. (
2 .)4

lumine : ne, Aristotelicis distortus argutiis, silentium * tem frequentius ingessisse, orationes ut tibi sollici
nostrum et simplicilatem causcris. In his enim vel tius impenderem de caetero fore me securum. Prae-
;

maxime adminislratur occasio, et revelala facie clare, frater, omnino, et ut virtutis virum decet.
gloriam Domiui speculautes, in eamdem imaginem Quid enim ? aliudne est quod vel quisquam libentius
transformemur a tanquam a
claritate in claritatcm, rogare debeat, vel monachus bcentius possit ? Eru-
Domini Spiriiu // Cor. iii, 18). Otiosumne
i
tibi besce ad quorumdam impudentiam, qui, cum omnia
uoslruiii videtur et iuers silentium, in quo istud ge- sperare debeant, necessaria quidem, a patre rao-
ritur uegotii in quo et traditur et exercetur ars
: nasterii ; emendicatis undecumque suffragiis, subti-
qu.edam velut directam ItKJ adlineam progrediendi les quasdam et exquisitas exinde pelliculas com-
iu Deuin, trausformandi et transmutandi se in no- parant ; portentuosas vestes et peregrina palliola ;

vum homiuem, in novum Adam ; et pertingendi caHeraque quee enumerare longum est, in odoribus,
usque ad sensum Christi, in quo absconditi sunt coloribus, saporibus, voluptatis irritaraenta, instru-
onmcs thesauri sapientiee Dei ? (Coloss. H, 3.) Peren- menta vanitatis denique quos temperare oportuerat
:

nes omuino hic et fero in promptu sunt radiantes ab his quae conccssa sunt usui, ostentui impudenter
omnino metalli venee, si tamen in altum quis fodere inservire videas. Quem naevumlonge abesse moribus
maluerit, quara foris mendicare. g tuis, vox illa tua toties replicata declarat, et deter-
5. Non ego tibi nunc collala in te divinarecenseo git a te leprae hujus colorem nimis late respersum.
beneiicia, gratias Domini, et ingratitudinem tuam, Durus ego et inhumanus, et cum in reliquis forrao-

imo malam mercedem optimo relatam muneri ; non sus sim ; ut ipsi aiunt, denigrata est in hac parte
perniciosa seeculi oblectaraenta, in quee ardenti pro- super carbones facies nostra, quod erogare non
ruitur studio, ita ut Domino terga vertamus; et non novi, nisi quae consuevi rogare. Obloquantur quan-
faciem, quantum possum, verbis extenuo; nec me- tum voluerint improbitatem suam avaritiam nostram
;

dicinalcs in praesenti expono molestias ; nonfuturas faciant, et de mollitie sua cudant mihi duritiam.
intendo pcenas, et propono gloriam, nec in longin- Ego quidem posui faciem meam ut petram durissi-
quum metum vel exspectationem tuam mitto. Tan- mam et confracto illorum malleo, spero quoniam
;

tum de instanti persuadeo pingere \forte pignorej, non confundar. Fuerim minus communis, fuerim te-
non de futuro preemio ; de primitiis, non de plenitu- nacior libenter hoc me naevo decolorari sinam dum-
; :

dine. Non estfacultatis meae rcm verbis prosequi modo panem tiliorum canes, imo catelli isti delicati
nec dignum est tantae majestatem materiee angustiis et tenelli non comedant, nec sordes pauperum
oris nostri coarctari. Tantum experiri velis, et Clnisti , supervacuas aliorum munditias faciant

scies quoniam cantabiles justiiicationes Domini, C neque de rugienle ventrevanum mihi nomen fratris

etiaminloco percgrinationishujus (Psal. cxvni,54,J; 11)4 et falsos conquiram favores.

et futurae in Hne saeculi messes, primitivis seminan- 2. Sed me interim omisso ad te ut revertar, com-
tur in gaudiis. Noli dulcia [al. dubia] differre in moneamque aliquid a nobis esse petendum, oratio-
annum: noli, quae se libi ultro ingerit, obsistere nes tu postulasti, ego ex abundanti ad exhortatio-
gratiae. Vae mihi si illam excluseris a te quam in- nem me verto aemulor enim te Dei aemulatione.
;

veni penes te Sequere alacri et impigro pede, quo

I Timco autem ne corrumpantur sensus tui a simpli-
teprima ejus vocant blandimenta. Jussisti ut mil- citate quae est in Christo : nc incassumpro te preces
terem ad te atque utinam ibi inveniaris, ubi dere-
: effundantur, qui ultro prorumpis ad casum; fru-

liqui te, in ipsis, dico, januis, et fere in limine, straque liberari te roges, ad Iaqueum consulto fes-
jamjamque exiturum de conversatione saeculari I Si tinans. Profecturus es, ut audio, ad curiam, eoque
tibi in aliquo necessarius videbor,, totum me im- profecturus, ubi impeditum iri te suspicaris. Vctcres

pendam, quia totum debeo. Praesentiam magis, quam vadiscum Duce renovare necessitudmes, sepulta,
epistolam exspecto. Vale. imo sopita suscitare desideria, juxta illam de stru-
EPISTOLA III. thione parabolam, compressas diu et complicatas

AD I RATREM GUILLELMUM. in altum alas evecturus , cum tempus acceperis

Dehortalur eum a periculosaprofectione in curiam y (Job xxxix, 18). Sed etciconia el hirundo visitatio-

et aliam quamdam syirituatem vrofectionemcom- nis suee diem cognoscunt (Jerem. vm, 7), cum aura
mendat. cueperit flare tepidior. Manifeste ad te loquor, quae
Dilecto fratri Guillelmo, frater G., salutem in alii in occulto forsitan loquuntur de te. Ad curiam
Domino. vadis, et ignoro an vocatus. Quid tamen actu- illic

1. Desideratissimus frater noster R. abunde suo rus?animae tuae curam cum Duce communicaturus;
nos exhilaravil adventu, et, nuntiata incolumitate aestus cordis tui ejus refrigeraturus alloquio ? Ita

vestra, gaudio uberiore perfudit, salutationis obse- fortassis, sed eo frigore, de quo scriptum est : lie-

quia dcportans, repostulans suffragia oralionum. frigescet charitas multorum(Mutth. xxiv,12). Audi
Utinam copiosius solita ad munus istud manus denique hujusmodi exprobranlem prophctam ; Quid
nostra sufficiat, et tanto plenius absolvam, quunto faciam tibi,Ephraim? quid facuimtibi,Juda? Justi-
parcere nobis in reliquis decrevisti I Audivi etenim tiavestra quasi nubcs matutina, etquasi rosmane
te satis crebro repetitisque verbis plenis significan- pertransie,ns(Osee vn,4).Malutina plane, magisaur
 ,

295 GILLEBERTI ABBATIS m

tem momenlanea cum enim vix spiritu coeperint, » propheta Erunt quinque civitates 195 in terra
: :

mox carne consummantur. Tales multos tolerasse /Eyypti,loquentes tingua Chanaan : civitas sotis vo-
se querilur sponsus in Canlicis Caput meum ple- cabitur una (Isa. xix, 18). Bona plane, cle Jigypti
:

num est rore,et cicinni mei guttis noctium (Cantic. tenebris educi in lucem; et post Pharaonis domumin
v, 2). Nam cum propter vita; sublimitatem quasi Solis justitiae civitatem dedicari. Bonus , inquam,
Doinini in caput ascenderint, haerent in crinibus ; motus, ubi transfunduntur et in lumen obscura, et
et majore in exlerioribus et a vitali spiritu alienis in unum plura. Denique et in pluribus perturbatio
occupatione insensibiles redditi ,
qua; Dei sunt est, et unum neccssarium (Luc x, 41, 42). Bonus
sapere nesciunt. Denique non habens in talibus motus, ubi convertitur et lippitudo Lise, et sollici-

ubi caput reclinet, si quem intus repererit, aperiri tudo Marthas in Rachelis claritatem, et Mariae tran-
sibi rogat. quillitatem. Hoc enim est quod qua± .Egypti, id est

3. Ulinam et tu intrinsecus commoreris, et pul- tenebrarum, civitates fuerunt, Solis dicuntur : et

santem statim ad ostium Jesum cum cordis susce- pro quinarii numcro, unius tantum.fit mentio. Com-
peris hospitio, glorieris, et dicas Secretum meum mulatum se noverat qui loquitur in Psalmo Uene-
: :

miki, secretum meum mihi (Isa. xxiv, 16). Vicissim- dic, anima mea, Domino, et noli oblivisci omnes
que gratam illam laudis vocem accipies, Hortvs retributiones ejus. Quipropitiatur omnibus iniquita-
conclusus, soror mea sponsa, hortus conclusus, fons B tibustuis, qui sanat omnes infirmitates tuas: qui
siynahis (Cant. iv, 12) signaculo quidem luminis
:
redimit de interitu vitam tuam, qui coronat te in
et cordis laetitia, signaculo septiformis Spiritus , miscricordiaetmiserationibus (Psal.cu, 2-4). Loqui-
quod solvere nemo nisi solus ipse poterit, qui por- tur hic lingua Chanaan, qui tot in se recolit com-
Uim orientalem singulariter ingreditur alienis clau- mutationes; de iniquitate propitialioncm, de infir-
sam, juxtaillud prophetae. Alieni non transibuntper mitate curationem, aelernitatem de interitu ; et per
Jerusalem amplius (Ezech. xliv). Tali inclusus pa- singulos gradus gratias exhibet auctori : piorumque
radiso voluptalis, imo ipse sicut ager irriguus, et indiciis profectuum ,
quadam commutationis
quasi
sicut fons horlorum, cujus non deticiunt aquae, alie- lingua, illud cum Psalmista eloquitur, Nunc ccepi,
norum obsurdesces ad vocem. Si saaculi te vexa- haicmutatio dexterce Excelsi (Psal. lxxvi, 11). Et
verit ambitio si dignatutum occasio vocaverit et ,
ut de prophetico semine apostolicas fruges meta-
invilaverit blanda pestis, spes honorum aliqua, mus quod Isaias claudit, Paulus declarat Fuistis,
; :

sponsae continuo respondebis verbis Exui me tunica

inquit, aiiquando tenebne, nunc autemlux in Domi-
:

mea, quomodo induam eam lavi pedes meos, quo- '!

no. Commutationem audivimus, de consummalione
modo illos inquinabo? (Cant. v, 3.)' nos admonet Ut filii, inquit, lucis ambulata (Ephes. :

4. Vides certe, frater, quid est quod dimidiatis p v, 8). Qui ambulat in die, non offendit. Crescat lux
verbis et umbrarum similibus, rem magis compri- tua usque ad consummatum diem; et cum consum-
mens quam premens, sciens esse mihi cum sapiente maveris, inchoasse videaris. Audi quomodo ipse
sermonem, vides, inquam, quid est totum quod tibi Paulus currebat et crescebat, non modo de tenebris
suggerere volo : ut periculosa ab hac profectione te in lucem, sed de luce in lucem. Xos, inquit, revelata
revocem, et falce quadam commonitionis nostrae Domini speculantes, ineamdem ima-
facie yloriam
celeris lapsus occasiones praecidam ; ad prophetae yinem transformamur a claritate in claritatem (II
praeceptum, planum tibi faciens iter offensionis, Cor. m, 18).
lapides eligens de via(Vs«. lxii, 10). Multa mihiest 6. Cum aliquos qui saeculo renuntiariint, in saeeu-
sollicitudo pro te, multa tiducia apud te. Alioquin lo prosperari videris, gressus tui non effundanlur :

malim inveteratas tecum necessitudines atlenuari sed illis impingentibus quasi caecis in meridie, ipse
ad tempus, quam silentio supprimere, quae ad salu- glorieris, et dicas: Non laboravi te, Domine, subse-
tem tuam spectare crediderim perdere familiari- : quens. Qui enim sperant in Domino, innovabunt
tatem, quam teneram et crescentem adhuc in te fortitudincm ; rolabunt,cl nonlaborabunt ;ambitla-
humilitatem periclitari. Currebas bene : cave ne bunt, et non de/icient (Isa.xh, 31.) Longum erit, si
fascinatio nugacitatis obscuret bona tua (Sap. iv, 12). per singulas virtutum innovaliones, quasi per quas-
manente conscienlia, in discrimen ne vcl Q dam mansiones terrae Chanaan ducere te velini. Et
el, illibata

fama ducatur. Currebas, inquam, bene ubi nunc quidem primo loco pio patriarchae imitatori venien-
:

impigre properas? Currebas, bene sed quid, si dum est in Sichem (Gcn. xu, 6), ubi humiliatis
:

non consummaveris? Consummandus in brevi, con- suppressisque humeris (Sichemenim Ihnneri dieun-
sumere vis lempora multa, ut jam tibi exprobrelur turj levissimum Christi onus suscipiat. Siquideni
a Paulo : Tanta passus es sine causa, si tamen sine bouum esthomini cum portaverit jugum Domini ub
causa (Galat. III, 4). adolescentia sua.Dabitpercutienti se ma.cillum: m-
5. Utinam praesens essem modo, et injecta qua- turabitur opprobriis {Thren. m, '21, 30). Simulqae
dam impigra vivae vocis manu deducere te possein observa in saturitatis verbo non levem quamdam
cum Abraham in terram Chanaan, id est Motus. Qui tolerantiam, elsummis piwlibantem labris, proji-
enim confuluul inDomino, mulabunt fortitudincm cientemque quse anara pwesenserit ; sed inexpie-
{isu. xx. 31). Bona mutatio, quam loquilur idem bilem eilacitutem adveisa lolerandi. Indeque post
297 ADMOiMTlO 1N EPIST. GUIGONIS. 298

felicem afflictionem et medicinaJem molesiiam per- » Isaiam mihi, si placet, perquirito; ut cum misero,
transitis Geraris, et dissipata veterum maceria ini- paratum eum liabeas.

micitiarum, de foraminibus petra? et cavernarum EPISTOLA IV.

scissuris, liberis ad spousi invitationem elapsus vo- quemdam amicum.
A1)
latibus, ad Bersabee fluenta evadat. De Sichem, Breoi epistola postulafts se annuerenon posse siyni-
inquam, id esl de bumiliatioue et oralione ad Ber- ficat

sabee, veniat ad puteum Septem agnarum, magis Pace vestra loquor, nimietas vestra obstinatum
quideni oinnium gratiarum. Humilibus namque dal me reddit : iino dloruni qui intercessorem te parant,
Deus graliam (Jac. iv, 6). I£l quoniam alia ratione major importunitas meritorum in me tuorum ali-
Futeus salietatis dicitur [Gen. xx, xxi et xxvi), juxta quatenus pondus atlenuat. Miror, quod non etiam
invitanlis vocem, Yeniteadme, qui onerati estis, et dominum de Fontibus adduxere super nos, ut gra-
eyovos reficiam ()latth. xi, 28) ;
post atllictionem ad vium nube intercessorum iterato me obruerent.
refectionem properat, suavissimique liquoiis hau- Lit brevi tamen tibi responso satisfaciam, reni
stu majorem provocatus in esuriem, verum illud in hanc quam magis quam sermone
postulatis, silentio

se Sapienlite prajcouium experiatur : Qui edunt negare volui. Verecunde quidem more meo, ut cae-
me adhuc esurient [Eccli. xxiv, 29j. Tacere jam tera, quae nequaquam facere decrevi : differo tamen
decrevi, quoniampridem forsitan taedere ccepitad " magis quam detinio responsum, donec
te in brevi si-

garrulitatem nostram. Vale et llieronymuin super

: mul conferamus. Vale.

ADMONITIO D. MABILLOINII
W SEQUENTEM EPISTOLAM.
I !NJ l De auctore sequentis Epistolce jamdudum ccepit dubitari: at eam Guitlelmo seu Willelmo, mona-
.

steni Suucti-Theoderici prope Hemos abbati, tribuendam esse constat.

2. Dubitutionemexprimit vetus codex viri doctissimi et humanissimi LeonoriiFoy canoniciliellovucensis,
ante annoscirciterquadrinyentosscriptus, in quoistaepistolahancpraifertinscriptionem:«. fncipit Epistola
ud Cartusienses, quce licet intituleiur nomine abbatis Guillemi, tameu Bernardo a pturibus adscribitur. »
Ei quidem hanc ipsam epistolam sub nomine Bernardi laudarunt Joannes Gevson cancellarius Pari-
tiensis in sermone de Coena Domini; eodemque tempore Joannes de Hayusio apud Henricum Canisium,
in tomo III Antiq. lect. pag. 240, aliique passim post eos: cui sententice codices scripti non pauci suf-
fragabantur. Nihit tamen ex hac epistota excerptum est in Bemardino, seu in libro Florum ex Ber-
nardo.
3. Dubitandi de auctore occusio potissimum nala est ex amanuensium vitio, qui yenuini uuctoris, id est
U tllelini, nomen initio epistolat prcvfixumdecurtarunt, veletiampenitus expunxerunt ; imo et praifationis
maynam partem, in qua Auctor texit catatoyum suorum operum, quceomnia Witleimi abbatisesseexplora-
tumest. Hanc vero prcefationem primus ad vetustoscodicesintegram edidit, suoque auctorirestituitreligio-
sus acpius vir Bertrandus Tissier, in tomo I V Bibiiothecui Cisierciensis. Prceter coaices ab eo laudatos qui
hanc epislolam Willelmo tribuunt,nempe Signiacensem, Caroti-Locensem, Lonyi-Fontis et Futcurdi-Montis,
aiios insuper invenimus idemattestantes, scilicet Flaviacensem, modoregia; Bibliotheca?; Thuaneum,nunc
Colbertinai ; et Batisponensem Sancti-Emmerammi : in quibus omnibus epistola ha?c ita inscripta est. « Do-
minis et fratribus H frwri, etc.. W
sabbatumdelicatum. » Ubivides Willelminomenprimistantumelementis
.

expressum,utiet tiaimonis Prioris, qui tunc Cartusiai Montis-Deipra?erat. Est autemCartusm Montis-Dei
in diwcesi liemensi, sub prcefecturu Mosomensi, ab Odone S. Hemigii abbate fundata anno 1136, Gaufrido
Prioreprimo,cui llaimo iste anno 1144 i97-19H
successit: Haimoni vero tertio loco Gervasius, cujus
suppresso nomine mentio est in Bernurdi epistola 290, successorem sortitus quarto loco Simonem, ut ex
venerabili patre Francisco Ganerone olim accepimus. Casterum hanc epistolamab ipsis conditoe Montis-
Dei Cartusiai L initiis scriptamfuisseinteUigiturexeo, quod«.novitatis nomine » notuntur primiejus incolct
ex num. 3.
i. Hanc epistotam Guilleimus an ubbas scripserit, an ex abbate factus monachus Siyniacensis, non
ita expioralum. Posleriori sentenlict: iltud favel, quod jam tum affectce esset cetatis, cum istam epi-
stolam scripsil. Accedit quod eadem epistola sub nomine « Guitlelmi Clarce-Vallis de Vita soti-
taria » luuduta est ante annos fere quadringentos a quoquam canonico regulari Sancti-Salvatoris apud
Bononiam, nempe in iibroprimo Sermonum ad Eremitas,cap. 23. Quo de auclore in Itinere nostro Itatico,
pag. 197.
'

5. Ex his refeliitur conjectura,alias haud improbabitis,doctiejusdemepistolctitranslatoris,quieamPetro

Cellensi tribui posse existimavit. fiam prcvterquamquod WUlelminomen epistolcepr(efixum,etenumcratio
WiLleimi operum iu pnefationc, slitique diversitas contrarium evincunt, certeauctor ipse in eademproifa-
tione « senem » se et deficientem » dicit. Quod quidem Willelmo ubbaticonvenit, non Petro Cellensi,qut
«.

virilem cetatem agebat Haimone Priore, cui epistola inscripta esl vixque tum annos triyinta uttiyerat, ut
probare esset in promptu, si res ita exiyeret.
6. eryo dubium relinquitur, quin hcec epistola Willclmo abbati tauquum yenuino uuctori resti-
Nullum
tuenda sit. Et quidem m
veteri codice Sancti-Theoderici prope Hemos prima hubetur in recensione Wit-
lelmi operum, apud Marlotum in lomo II Metrop. Hemens., puy. *67, in hctc verba : « Heverendus
Pater Guillelmus abbas Sancti-Theoderici composuit multu devota opusculu, quu: misit frutribus de
Monte-Dei, scilicet, De solitariu rila, Speculum et JEniymafidei, Decontemplundo Deo, De diynitate umu-
ns, etc. »
".Deniqueinbrevi ejus vitce compendio,quamexveterimembruuuHudotien>is monusterii hubemus,eudem
PATaoL. CLXXXIV. 10
 : ;

f& AUMO.MTIO IN EPKT. GUIGONIS. S00

epislola curh uliis eidem auclori vindicalur. Membrance verba huc referre nonpigebit. « Porro ingeniisui ac
studii monumenta non contemnendareliquit,exquibus ea solumnotdboquas visu et lcctioneprobavi. Vttam
sancti Bernardi scribere aggressus, opus consummare non potmt: librum lamenunnm,etipsumpr'nu nm, et
non modicce quantitatis,absolvit. ContramagistrumPetrum \bit'laitlum,quiqucedamfideinon consona stiis
operibus inseruerat, librum unum edidil eloquio venustum, fi.de catholicwn, ratione nervosum. Fecit quoque
duos libellos : quorum unum, /Enigma fidei; alterum, Speculum fideinominavit: inquibus breviteretaperte
quid sil credendum ostendit.Super Cantica canticorummoralem expositionem composuit:cujusoperis me-
nnnit in Vita sancti Berhardi. Est aliusejusdem liberde Natnra el dignitate amoris, qOem secundum ipsius
materiam Anii-JSasonem possumus appctlarc. Ineoenim verum instruit philosophum. tjitibus yradtbus et
modis possit et debeat inDeidilectioneproficere. Libellumetiam uuumtitrc.it/ Fratribus Cartusias habitanti-
bus in Monle-Dei : qui licet eis loquatur specialiter ,cunctis tamenest commodusinReligioneperficicupienii-
bus. Dcphijsica,ideslnaturacorporisclanimce, hictcincompilalionemformavit-.utquiaseipsumcognoscere
fructus est dicendi prcecipuus juxta itlial. qmdde ctvlodescendit r*>&0t oeaurbv, simplices lectores ad aliquam
vciinchoativam suicognitioneminsl rueret Estel libellus ipsius, cui tiulus est Dc contemplando Deo:in quo
.

sine dubio propter cedificalionem legentium desua loquitur contemplatione his verbis « Et nonnunquam,Do-
:

mirte, quasi clausis oculis ad te hianti «mittis mihi in oscordis, quodnon iicet mihiscirequidsil. Saporem
quippe sentio tlulcem, adeo confortantem, ut si perficereiur in me, nihil ultra quoererem. » Composuitet tra-
ctatumnon parvumcujusesl epigramma, Meditativas orationes, in quo nonunautitur matena,sed diversa
disseritcapitula;etinplerisqut' ()cumnitotptens,pro\)riam.midtiformemdiscutilconscientiam.Inhocopere
apparet prwcipue viri istius in Deutn ttott amor, sed ardor. Lt revera, ut reor, quisquis hoc pie et sobrie
lecjet quantumlibet religiosus et sciolus, in timore tamen Domini, in sui majori cognitione et mi-
nori ceslimalione proficiet. Non dubito quin alia cuderit opuscula : sed prceter hcec hactenus nulla potui
reperire. »
8. Ilactenus vefus membrana, in cujusprincipio « GuillelmusapudLeodiumclaro cjenere natus, » fratrem
habuisse perhibetur Simonem: cum quo Hemos profectus, in abbatia Sancti-Nicasii, in qua « odor bonas opi-
nionis »tunc erat,«. sacrw relitjionis batntttm » sumpsit. 1'rocessu temporis Simon factus est abbas Sancti-.M-
colai de Dosco, ubi cum fratribus « diu ct religiose prasfuisset, plenus dierum et virtute consummatus beato
fine quevil. At vero domnus Willelmus in abbatem Sancti-Theoderici, qui lacus urbi Remensi imminet, as-
sumptus est, » ncmpe anno 1 1 20, post annos sexdecimfactusmonachus Signiacensis Ordinis Cisterciensis,ut
in ISotis fusioribus ad Bernardi epistolam 85, tom. I, col. 860.
8. Exhis omnibus apparet, non solum epistolam ad fratres de Monte-Dei, sedetiam tractatus De contem-
plando Deo, ctc Dc natura et dignitate amoris, qui Bernardo suppositi fuerunt, esse ipsiusmet Guillelmi: cui
proinde eos restituere, atque prccdictce epistolce hac in editione subjicere visum est. Alia ejusdem Guillelmi
opuscula, superius indicata, exstant in tomo IV Bibiiothecie Cisierciensis.
Nunc exhibenda est Epistola ad fratres de Monte-Dei,qute veluti quoddam absolutissimce vitcemonasticce
exemplar censetur ab iis qui in eodem vitcegcnere exceliunt: tametsiJoannes Gerson in sermonede CcenaDo-
mini lectoremmonet, «ut dehacmateria, » nempe deunione perfectorum cum Deo, «cautelegatur Bernardus
ad fratres de Monte-Dei libro secundo, » hic num. 62. Ubi vides, hanc epistolam in duos libros aliquando
fuisse distinclam.

ADMONITIO D. MASSUETI
IN SEQUENTF.M EPISTOLAM
Qua Guigoni seu Wigoni, Majoiis Cartusiee priori quinto, asserhur.

De auctore sequentis Epistolce seu Tractatus jam duduni coepit dubitari. Euere qui Bernardo tribuerent
1.
et sub ejus nomine laudarent, ut Joannes Gerson, cancellarius Partsicnsis, in sermone de Coena Domini
eodemque tempore Joannes de Iiagusio ctpud Henricum Canisium in tomo III Antiq. Lect. pag. 240; et iis
longe antiquior auctor, qui de laude Cariusiensium scribebat ante annosquadringentos, cujusopus manus-
criptum exstat in Cartusia Montis-Dei:cui sentenlioe codices scriplinon pauci suffraganiur,u4 vetuscodex
Meterisis Sancti-Amulfi,etaliusMontis-Dei,inquo,abrasoauctorisnomine,subrogatum est Bernardi nomen.
Erroris occasio fuit amanuensium imperitta, qui subjunctum genuinis Bernardi operibus tractatum kunc,
absquc auctoris nominc, vitlcnlcs, Bernardi csse arbilrati, ei, prcefixo temere nomine, adscripscrunt,
aliisque posfea fucum feceruul Scd crrore detecto, tum c.r dissimilitudine sfili, tum ex co quod nihile.r
.

eo traclutu exceptum sil iu Bernardino scu in libro Florum ex Bernardo, tum denique uliis argumen-
tis, omnes pene in Wiilcimum seu GuiUclmum, cx abbatc Sancfi-Thcodcrici propc Hemos factum
monachum Signiacenscm, consenserunt. inus a cuteris dissensit doctus ejusdcm epistolat translator,
quieam Pelro Cellensi tribui posse existimavit, sed repugnantibus tum stito, tum manuscriptis codi-
cibus.
2. Et quidem dubitalionem satis exprimere boncememoriasMabilloniovisusesi rclus codex clarissimi viri
LeonoriiFoycanoniciBellovacensis,anteannoscirciterquadringentosscriptus, inquo ista epistolahancpras-
fcrtinscriptionem: «IncipitepistolaadCartu$ienses,qua?licei intituletur nomineabbatis Guillelmi Jamcn
Bernardo apluribus ascribi l ur. » Accessitprasfatio,quamprimus iniegratn, utsibivisus cst. advetustoscodi-
ces edidit religiosus ac pius vir Bertrandus Tissier in tomo quarto Bibliothecce Cisterciensis ; inqua aucior
lexil catalogum suorurn operum,quas omnia )\ illclmi Abbatis esse exploratum est. Eamdem cpistolam sub
nomine Guitleliui Claras-Vallis Devita solitarialaudavit ante annos /crc quadringentos quidam canonicus
rcgularisSancti-Salvatorisapud Bononiam,ncmpc in libro primo Scrmonum ad Ercmilas, cap. 23. Quo dc
tiuttoreinltincrc llalico Mabillonii ,patj. 197, huic scntcntitt suffragaripostea visi sunt codicesomnes quot-
quot vc I a uc I ori s u o »tc n p rtc /i ,ru m iniliocpisfoliedccurtutum hubcnt hocmotlo, II ut Flaviacensis.modorcgit
.

Bibliothecce; Thuaneus, nunc Colbertina ;ci Hatisponensis Sancti-Emmerammi; inquibuspmnibus epistola

hac ita inscripta est « Dominis et fratribus II. Priori, ctc, II sabbatum delicatum > vcl integrum pras-
. :
 ::

301 ADM0NIT10 IN EIMST. GUIGONIS. 302

ferunt, ut Sajiuuccnsis, Caroli-Locensis, Longi-1'ontis, Fnlcardi-Montis, e.t alii a Tisserio laudati : vel
denique it quibus nomen penitus expunctum est.
eliam in
:\. At riim iii ruui sententiam abiit MabUlonius, non viderai antiquissimum omnium ei eptimas notce
codicem Pontiniaeensem,eleganter scriptum anno l56,quemperscrutandoilliusmonasteriibibliothecam,
l

ad castigandam emrrnandamque novam editionem Gallias Christianae, quas jam sub prelo est, feliciter
invenit sollicitus rerum antiquarum indagator rtoster domnus Edmundus Martene. Isquippe coaex Gui-
gonis Cartusias Prioris nomen, non decurtatum sedintegrum, non unoprasfert in loco. Nam ipso initio
epistoloeseu traetahu hascleguntur: « Incipitprooemium in libro Guigonis, PriorisCartusias; adll. Priorem
i/
mte-Dei. Dominiset fratribus II. Priori ei II. Guigo, sabbatum aelicatum. » Deinde post prasfationem
i tncvpii liber ejwtdem Guigonis. » Ac tandem in /inr .•
Finis tertii et ultimi libri Guigonis. » Eadem
i

iiiuiiu subnotaturannus quo codex scriptus est, scilicet 1 156. Nemo vero sibi facUe persuaserit, paucispost
vulgatam Epietolam ad fratres de Monte-Dei, paucioribus post Guigonis et Willelmi obitum annis, tam
immaniter m
auctoris nomine errari potuisse, ut uni tribueretur qui esset alteriusfetus; et quidem in eo
monaeterio, in quo recensadkuc erat memoria tum Willelmi, qui Cisterciensium disciplinamin alio hatid
prurul dissito amplexus rr.tt, tum ejus operuni iutlubitutorum, quorum laudem in exterum transferre
nohtisseni Cietereiensee.
4. Cum codiee Pontiniaeensi apprime eonsentii alter ejusdem ferme antiquitatis, cujus eharacter annos
ininimuni quingentos reprassentat, in Cnroli-Locensis ordinis Cirterciensis monasterioasservalus.Ejusno-
MiamindefessisMarteniinostricui^ispariterdebemus, Cuigonisqnidemnomenineocodicedeleretentavitin-
vidaet imperita sciolicujuspiam recentioris manus, ut Bernardo tribueret; non ita lamen,ut sanum adhuc
et integrum non appareat. Sicenim prasfert operis titulus « Incipitprotmnium in libro Guigonis Prioris Car-
:

tusiensis ad II. Priorem de Monte-Dei. Dominis et fralribus H. 1'riori et II. Guiyo, sabbatum delicatum. »
Et post procemium : » Incipit liber ejusdem Guigonis. Tum sequunlur tres libri, ut in codice Pontinia-
<>

censi. Post primum legitur : « Explicit liber i :ineipit liber 2. » Post secundum, quidpiam minio exa-
ratum habebatiir, qubd hodie omnino deletum : sed ejus loco receutissima manus addidit : « Explicit
opuseulum ad fratres de Monte-Dei. (ncipit libellus Anselmi archiepiscopi de Vera lieatitudine. »
Ilujus utriusque codicis auctoritate lis omnis de auctore epistolce seu traclatus de Vita solitaria ad
•").

fratres de Monte-Dei dirempta eenseri debet ; nec erit, pulo, deineeps qui tam insignis operis laude Guigo-
nem Cartueianum fraudare velit. Intetjram c.crte suoaucloriIservat scriptorum codicum pars maxima, qui
Guigonemprimisnominissui elementisexprimuntjiocmodo W'.Norunt quippe qui sceculiundecimi moves te-
neiit ,qnam prndiris fuerit commutalio Gu iu W,et vicissim; adeo ut passimscriberetur , Willelmus proGuil\
lelmus, Wiaopro Guido, Wigo pro Guigo, et vice versa. Hincfactumut cum quidamepistolam ad fratres de
Monte-Dei inler Willelmiabbatis operadescriptam, cumnomine primis duntaxat elementis, W.designato,
uno eodemque in eodice reperissent, hac litterarum iititialium similitudine decepti, Willelmi ipsiusfelum.
essearbitrati,sub ejusnomine exscripserint ac laudarint, sicque e rrandi ansamaliis postmodum objecerint.
S.Erant tumeu in ea epistolahaudpauca, quiesi atlentiusexpensafuissent,soliGuigoniseu Wigoni Cartu-
sice Priori,noncerte Willelmo alteriusinstitui monacho,convenire il licodeprehensa fuissent.Jam ab operis
exordio, in ipso prowmio, scribit auetor se, ex quo recesserat a Cartusianis qui Montem-Dei excolebant,de
fratre Stephano ejusque sociis junioribus fratribus, et novitiis venientibus ad novam illam domum, sollici-
tum semper fuisse. « Ex quo, » inquit, « recessia vobis usque nunc, qualemcunque laboremmeum quoti-
diunum statuit dedicare, non vobis,quinon indigetis, sed fratri Stephano et sociisejus fratribus junio-
ribus, et noviliis venientibus ad vos, quorumdoclor Deus solusest: ut habeant el lecjant, siforte ibi ali-
quid invenerint utile sibi ad solatium solitudinis suai, » etc. At prorsus incertum an Willelmus novos
illos Montis-Dei incolas vel unquam viderit, qui paulopost condilum Signiacensemonaslerium eo sccessit,
anno \M,utin sexto Annalium Ordinis S. Benedicti tomo demonstrabitur : quo quidem anno fundamenta
I

Cartusia: Montis-Dei tum primum jacta sunt,agente Odone abbate Sancti-Remigii liemensis. Quamvisenim
biennio aute, instigaute llugone Gratianopolitano episcopo,consilium iniisset Odo deconstruenda in dimcesi
Remensi Cartusianorum domo, idtamen exsecutioni mandare non potuit ante annum 1134; quo e concilio
Pisano reversus,accitam e majori Cartusia solitariorum coloniam, sibi a Guigone Priore missam, ipse
deduxit atl Montem-Dei, tune diclum Montem-iiosonis, in finibus Remorum, duobus ab urbe Mosomo leucis,
amnem liarum ,ciquefundum reditusque sufficienles ad mdiftcandum monasleriumconcessit.Hcec qucenunc
strictim atlingimus, fusius explicabuntur in dieto Annuliunt tomo. Sed satis hinc patet, Guillelmum vix
ante secessum suum prvmo* illosMont is-Dci incolas videre potuisse, qui necdum forte eo tunc perveneranl
eum mn ins in secessuut suum iutentus, gravibusque paulo post tenlationibus vexatus, ut refert
Vita?auctor, omnesinseunumcuras convertere debuit,in exterosvix poluit Sed nec uspiam legimus, eum,
.

postquunt inter Signiacenses nomen professus est,pedem inde retulisse,ut Cartusianos Montis-Uei inviseret.
1. Sivero Guigoni MajorU Cartusias Prioridictam epistolam,ut par est,asseramus, nulla prorsusdifficul-
tas est, omniaque perfecte quadrant. Pius magister est, qui poslquamab iis quos asedimisitdiscipulisreces-
tit,de ei>rumsempersalutesolluitus,xuum qualemcunque laboremquotidianumeisdedicarestatuii utsanc-
tioribtts monitisatquehortationibus solituainis t(ediurelevel,junioresque vel in proposito confirmet,vel ad
professionem monaslicam accendat. Ilinc de subitmitute eorum professionis disserit, virlutes Cartusianis
proprias explicat, preecepta, quas tironibus conveniant, dat; qua ratione lempus agendum sit in cellado-
cet lectionum sanctarum, orationum, corporalium exercitiorum, c.ibi, somni, laboris manuum, etc, mo-
:

ilnoi tradit. Eaque ratione scribit, quos Cnrtusianum ad ejusdem instituti discipulos scribentem manifesie
snpmi nc demonstret. Ea propter plurali scepembdo toquitur, utiisdem legibusastrictum seprobet. « Hoc om-
nibus modis agatet labor eloliumnostrum, » ait, lib. I, eap.8, « ul nunquam simus otiosi et hoc sempersit
:

negotium nottrum, atperfecteconsummeturinnobis,quoddicitApostolus,etc. » Ei cap. \0,de solitariorum

iu cella of/ictisci exercitiis agen* :
<<
VigUiisnostris, » inquit,t inquibus medianoctesuraimusadconfiten-
tluiit nomi it DominJ,confestionis ejusdemordinemcontexenspropheta : In <lie,/ 111/0 it, inluilationJsmeirDoum
t

ex(|uisivi,manil)iis meisnoclo conlraoum.ot non suin deceptusl l'sal. i.xxvi 3). » tstis enim horis potissimum
eoram Deo debemus noemetipsos constituere quasi facie ad faciem, » etc. Capitesequenti,cibi modvm prces-
eribens « De condimentis vero tufficiat, obsecro, ut comestibiles (iantcibi nostri, non etiam concupiscibi-
:

les, vcl delectabiles.B V.l cap. 13, solitarios Apostoli verbis exhortans, ut cum silentio operantes panem
suum munducent yll Thess. 111, 12), addit « Yescumnr sultem tecundum pa tiuitt Adtr pane noslro, si non
:
 3(j3 ADMONLTIO LN EPISL GUIGONIS. 304

possumus in sudore vultus nostri, in dolore cordis nostri ; in lacrymis doloris, si non possumus in sudore
luboris. Magnam hanc jacturam profcssionis noslrcn suppleat pietas, ac devotio conscienliw. humilis >,

JSihil clarius iis verbis, « professionis nostras, « quibus Carlusianorum inslitutum aperte designat, quo-
rum patres, antiqui illi ercmitce et Thebaidem incolenles, ut initio capitis e.rplicat, laborabant manibus
suis, et de labore suo pauperes pascebant. Patres,inquam, suos vocat, nou Bencdictum, non Bernardum,
non liasilium aut alium quemvis coznobiarcham, sedeos qui « in JEgypto et Thebaida, sanctoe hujus vitce
ardentissimi osmulatores, in soiitudinibus degcntes... ipsi sibicellas cedificabant in quibus tecti lantum-
,

modo et circumsepli a turbine et a pluvia tutabantur, in quibus eremiticce frugalitatis deliciis afftuentes,
locupletabant mullos ipsi egentes. « En igitur eremitam. eremitas alloquentem, patrum suorum eremi-
tarum in JEgypti et Thebaidis solitudinibus et vilibus casuiis degentium oemulatorem; Guigonem proinde
Cartusianum, non certe Wiiteimum abbatem, cui haic minime conveniunt.
8. Sed si cui dubium adhuc superessel, eximeret prorsus quod scribit auctor ejusdem libri, cap. 12. Cum
enim accepissel tedi/icarianovis iilis Montis-Dei Cartusianispaulo sumptuosiores, quam decebat, eorumque
instituti leges ferebant, cellas, nihii non agit ut eos aproposito dehortetur, et ad pristinam patrum suorum
simplicitatem ac paupertatem revocet. « Jam, » inquit, « subintravit de oere alieno sumptuosa, el, quantum
pudor vix sinit, ambitiosa cel iarum aedificatio : et abjecta sancta simpticitate el rusticitate... quasi religio-
sas quasdam nobis creamus habitationum honestates ; in quibus tantum compassum est animalibus, ut pene
omnes in hoc effecti simus animules. Dimissam cnim vobis a patribus nostris jure h&reditario formam
paupertatis, etsanctae simpliciiatis speciem, verum decorem domus Dei, alienantes a nobis et a cellis nostris,
permanus urtificum exquisitorum cellas non t'am eremiticas quam aromaticas cedificamus nobis singulas
,

in titulo cenlum solidorum, concupiscentias oculorum nostrorum de eleemosynis pauperum. Amputa, Do-
mine, opprobrium centum solidorum a cellis pauperum tuorum. Curnonpotius centum denariorum ? cur
nonpotius nullorum ? cur non potius gratis filiigratias ipsi wdi/icant ? » In iis verbis nemo non deprehendat,
non Guillelmum, non Bernurdum, aut alium quemvis monachum ccenobiticam vitam agentem, quibus cella?
singulares, multo minus eremiticae, tunc temporis nondum erant, ut qui omnes in communi dormitorio, nec-
dum in celias diviso, dormiebant : sed eremitam Cartusiarum, eremitarum pulrcm generalem, qui doleat,
/ilios suos jam ab avita eremitica simplicitate degeneres, aedificare sibi curare cellas, non quales eremitas
decebat,sed superbiores quam ferebant eremitarum instituta,qui humiles casas, majorum exemplo,ipsi sibi
asdificare debebant. llinc addit « Ergo, obsecro, in peregrinatione hujus sKculi, in militia hac super ter-
;

ram, aedificemus nobis, non domos ad habitandum, sed tabernacula ad deserendum.... Sunquid non facile
est solitario,et sufficiens naturo2,et utile conscientiai,ipsi sibi cellam de virgis contexere,de luto plasmare,
undecunque operire, et decentissime inhabitarel Et quid amplius est requirendum?... Obsecro ergo, ut ma-
neant celloe illae delicatiores sicut factoe sunt, sed non crescat numerus earum; sintque in valetudinaria
fratribus animalibus et infxrmioribus, donec convalescant... Maneant inexemplum posteris nostris,quia
tales habuistis et sprevistis. » Quo jure, quoeso, Willelmus praicepta haec alienis, quorum cura nihil ad
eum attinebat, dedisset? Quid in Cartusianorum disciplinam se interposuissett Quid de eorum moribus,
qui sibi subditi non erant, reformandis sategisset ? A propriis superioribus regebantur, ad quos emen-
dare pertinebat, quid contra ordinis disciplinam peccatum esset. Tunc demum concludit auctor, com-
munium patrum, id est antiquorum eremitarum exempla suis in memoriam revocans, initio capitis se-
quentis Yos autem qui spirituales estis, sicut Hebrati, id est transeuntes, non habentes hic civitatem
:

manentem, sed futuram inquirentes ; aedificate vobis, sicut ca?pistis, casulas in quibus habitetis. In ca-
sulis enim hzbitaverunt patres nostri.» Qui patres? « Patres nostri,» addit, « in .Egypto et Thebaida,
sanctissim(e hujus vitoe ardentissimi xmulatores, in solitudinibus degentes... ipsi cellas fabricabant sibi,
in quibus tecti et circumsepti a turbine et a pluvia tutabantur, in quibus eremetica? frugalitatis deli-
ciis affluentes, locuptetabant multos ipsi egentes (11). » Quibus verbis institutum suum satis prodit auc-
tor,al>Guilleimi institutoomninoalienum, quineceremiturum more vivebat, nec in cella separata degebat.
9. Hactenus dicta sufficiunt ad asserendam Guigoni Priori Cartusia? epistolam ad fratres de Monte-Dei,
restituendumque suo auctori nobile opus, cujus laude eum defraudaverat amanuensium imperitia. Tria
duntaxat objici, cum aliqua verisimililudine, possent, quw ne incautos decipiant, breviter expendemu*.
Primum, idque prcecipuum, repetitur ex prcefatione quam primus integram, ut sibi visusest,edidit ber-
traudus Tissier, tomo quarto Bibliothecas Cisterciensis, in qua auctor enumerat alia operaab se edita :
quoe omnia WUlelmi abbatis esse constat. Si quidem leque constaret totam eam pnefationem, qualem
exhibuit Tisserius,unius et ejusdem auctoris esse, haudfacile solveretur eadifficultas : sed tantum abest
id constet, ut potius evidenter appareat, eam partem, qua praafationem auxit Tisserius, merum assu-
menlum esse, scribarum vitio perperam additum. Cum eniin, ul diximus, iu uno eodemque codice epis-
tolam ad fratres de Monte-Dei cum genuinis WUleimi ubbatis operibus descriptam irperissent, omniu
m
unius ejusdemqueauctorisesse arbitrati communc omnibusprasfationem temere prtemiserunt, male con-
cinnatam tumex eaquam Guigo epistolwsuo?.,tum exea quam Willelmus initio tucubrutionum suarwnprce-
mittendamscripserat. Errundi ansam prrebuit quod in sua scribit Guigo, se fratribus suisarbitratum fuisse
dedicandum, quod fecil ad solatium eorum qui prie religiosiori conscientia iis omnibus conturbabantur, qua?
fidei vel minimumrepugnare videbantur : quasi uliud quoddam opus esset, ab epistola dwersum ; cum ta-
men quai libro secundo tam accurale de anima ejusque /acultatibus ct actibus, ctc, disserit, ad cximcndos
e rudiorum illorum fratrum animis scrupulos scripta videantur. l.a vero csse opuscula, quas scripsit Wil-
telmus, ulterum sub noinine Speculi fidei, alterum sub titulo /Enigmatis fidei, perperam existitnantes
scriba' ; quat de utroque prafatus hic fuerat, statim malc consucrunt cuin Guigonis veibis, iisque non
nihil adulteratis. Et ne ipsi temere conjcctarc videamur, conjecturos nostras veritatem probant omnes
pene,quotquot exstantcumscripti,tumediticodices,in quibus desideraturillud assumentumquodhic exhi-
bemus. « Dividitur autemillud opusculum in duos libellos ; quorumprimum y Quia planusetfacuis, Spcculum
fidei; atterumfidei; aUerum vero,quiarationes et formam /ulci secundum dnla ct sensum catliolicorum Pa-
Irum summatim cont inere vide t ur ,c esl aiiquantulumobscurior, .Knujma fidci vocare statui :'plus in hujus-
t
'

niodi studiofugiens otiosilaU m inimicam aitiina- (quippequem senium ct a gritudo a communi laborc, jam
non quidcm ui emeritum sed utpigrum ctinutilcm relaxat), quam costerorum eruditioniinsistens, qute
,

(11) Lib. ii, cap. 13, u. 38.

 . ;

305 ADMOMTIO IX EPIST. GUIGONIS. 306

revera non est speciota in ore peccatoris; ci illos tantummodo decet, qui quod dicendo plantant, vivendo
ConfirmoMt. In primo quo aceedere debeat; in secundo, qua etiam cauteta incedere, rudis dpcetur au-
ditor. Nam hoc quoque ordine Dominus u<l discipulos dicii . Bl quoego vado sciiis, et viam scitis (Joan.
xiv, 4). Vndeet propheta : Diviuae, inti>tit, salatia sapienlia el scientia («a. xxxm, 6). Nam etiam in Psalmo
primum dies dioi eructal verbum: postea vero nox noeli indieat scientiam (P.sa/. xvur, 3).
i Suntprastera ei alia opuscula nostra. Tractatus duo :primus, De contemplando Deo ; alter, De naturaet

dignitate amoriy.libeltus Desacramentoaltaris: MeditationesNovitiisadorandumformandisspiritibusnon

usqueqxtaque inutilet: ei super Cantica canticorum usque ad illum locum, Paululum cum pertransissem eos,
inveni quem diligil anima mea. iVowi contra Pctrum Abaslardum, qui praidictum opus ne perficerem efficit :
neque enim integrvm miki forearbitrabartamdelicatointus vacare otio, ipso foris fines (idei nostrasnudato,
ut dicitur,gladio tamcrudeliterdepopulante:contraipsum,inquam,quodscripsi,quiade fontibussanctorum
Patrum hausiquod di ci,quemadmodumin Epistolam adRomanos inetrterisdequibusinfradicturussum,
ct
in quibus uut nihil ommno, aut non multum de meo dixi,melius suppresso nomine
est, si ita placuerit, ut
nostro interanonym relinquantur,quam,ut pr&dixi, quosnon peperi,congregarevidear. Excerpsi ettimex
i

libris sanctiAmbrosii quidguid i» cis aisseruit super Cantica canticorum, opus grandeet inclytum. Similiter
et ex beati Gregorii, scd diffusius quam Rcda fecerit. Nam idem Reda, ut nostis, ultimum in casteris libris
stms,haneipsamexceptionemconstituit. Sententiasde/ide, quas debeatimaximeAugustini librisextraxi,si
vultis transcribere,fortes nimirumetgravessunt,8ummpraaictoopusculo,quod^nigmafideiintitulaHpla-
cuit,magiscongruunt. EstetiamaliudopusculumnostrumdeNaturaanimo3,scriptumsubnomineJoanmsad
Theophilum :cui ut detotohomine{quasienimcongruerevidebatur)aliquidperstringerem,pra?misi etiamdc
natura corporisjiocest eorumquicorporibustnedentur; illud autemde eorutn quicurandis animabus invigi-
lant, libris dcccrpcns. ltaque legite omnia, etsi non primi, tamen, si ita videtur, vel ultimi : ne si in eorum
manusdevenerint,qui nihil ipsifacientes aliorumomnia rodunt, ego quoque, utpote senex et deficiens,sicut
dc Isaac lcgitur (Gcn. \xvii, \), deficicns, inquam, non gressu,sed sensu,illcesusnon possimeffugere.Deni-
quc melius arbitx or, si inutilia reperiantur, ut ea amicorum non tamjxidicio quam consilio ultor ignis absu-
mat quamxttinea livorirruensdetractorumoffendat. Inpace enimvocavit nos Deus, et providenda sunt bona
nonsolum coram ipso, sed etiam coram hominibus: ut,si fieri potest, qxwd exnobis est,cum omnibus pacetn
habeamus [Rotn. xu, 17, 18). Hoc enimsummopere monet idem Apostolusjudicandum,neponamus offendicu-
lumfratriccl scandalum (Rom. xiv). Quanquam si quis fratemo animo legerit, etsinullam consolationemex
ci*vcla?dificationem accipiat, nihiltamen meisunde scandalizari velstomachari, velut contra prcesumpto-
rem,debeat,reperturuxcst.Etutdea?dificationetaceam;quiamicusest,sustinebitetinhoc,siquaest,insipien-
fiunx mcam ; nec sinistro oculo interpretabitur simplicitatem meam : tummaxixne propter causamquamsu-
perius dixi quiascilicet forensiunx prorsus ignarus opex'um,et nonsolxim astate sedinsuper infirmitate jam
, ,

fractus, nisi sub hujus stxidii patrocinio,otiositatis, qu& teste Scripturamu\tcLma\adocmt(Eccli.xxxu\,29),

nullatenuseffugercdominium valuissem. » Deestquippe in omnibusqxiashactenusante Tisserium prodierunt
editionibus;deestin antiquissimisomnium etauctori fcrmc coazvis codicibus Pontiniacensi et Caroli-Loccnsi
in Metensi etiam Sancti-Arnulfi;in antiquaversione gallica ejusdem operis ,ante annos quadringentos facta,
qxue in Cartusia )lontis-Dei hactenus asservatur;deestuno verbo in omnibus fere manuscriptis,unum si exci-
piamxis codicem Signiacensem,quo prcesertim usus est Tisserius : nam alixixn in qxio occxirrat nonnovimus.
Sed et in isto Siqniacensi codice, quetn diligenter expendit, pro more suo, Martenius noster, ipsxtm se ultro
proditadulterinum additamentum a recentiori quopiam sciolo facfum. Namneque eadem manu, nequeadeo
antiqua,sedannisminimumcentumposterioriscriptumest,idqueinchartabreviori,necejusdemformcecum
reliquo codice. Quod proeposiere factum a recentiori illo sciolo nemo non videt, xtt Willelmo assereret episto-
lam, quam obscuriits. pro voiis, imo nullatenus adscribebat ei codex ille. Hanc siquidem epigraphen initio
praifert i In hocvoluminecontinentur quasdamopusculadomni Willelmi abbatis Sancti-Theodorici, postea
: ,

monachi Signiacensis. » Tum apparet in capite epistolce ad fratres deMonte-Dei, cumhocinitio: « Dominis et
fratribus H.priori, etc. W. sabbatutn delicatum. » Etinfine libri secundi : « Finit opxisculum domini W. ad
fratres de Monte-Dei. » Sequitur libellusqui incipit, « Notandum,duas esse beatitudines, » etc, quiest ter-

tixis Guigonis liber ad fratres deMonte-Dei: tametsi inmargine codicis alterarecentiori tnanu scriptum sit,
i Sermo domni Anselmi. » Hic vides decurtatutn auctoris notnen primis duntaxatlitteris exhiberi, non ita

vero Willelmi, quodsequentibxis opusculisintegrumprasftgitur. « Liber Willeltni monachi Signiacensis, qxti

vocatur SpeculumpZdei. Excerpta ex meditationibus domni Willelmi. Liber domni Villelmi, qui dicitur /Eni-
gma fidei. Expositio domni Willelmi super Cantica. » Vel e.t hoc specimine luculenter patet quod diximus,
decxirtatum Wigonis nomen, ejusque epistolam cum genuinis Willelmi operibxts permixtam, offendicxilum
fuisse ad quod incauti amanuenses impegere.
10. Nec kic omittendum quod inaltero Caroli-Locensismonasteriicodice,annorumcirciter quingentorum,
ab eoquisupcrius laxtdatusestdiverso,occurratepistolaad fratresde Monte-Dei,subnomine sancti Rernardi,
sedabsqxte ulla prcefatione : libervero tertius eadem tnanu Anselmo archiepiscopo tribuitur. Ipsa porro prce-
fatio.citttt suo add tamento, qualemedidit Tisserius,et post eumMabillonixis,epistoUepostponitur,cumhac
i

epigraphe: « Incipit prologus libellorutnsequenliumdomni WiUelmi missxisadfrafresac Montc-Dei. Dotninis

ac fratribus //. Priori t et « //. frater W. » Deinde sequxmtur tibelliduo Willehni abbatis, netnpe Speculum
fidei, JEnigma fidei. Adeo constitit librario totameam prcefationem Tisserianam epistolm ejxisque axictoris
instituto nonconvenire,ut cutn forte totam reperissetin codice quem exscribebat, nec tamcn spuriam par-
tem a genuina discernere valeret, in aliud extremum lapsus, maluerit integratn indubitatis Willehni
opertbus, adqureex parte quadrabat, quatn epistolos prtetnittere.
1 1 Objici etiam posset codcx monasterii Sancti-Theoderici prope Remos, quem vidit Marlotus, in quo re-
emsentur operaGuillelmiabbatis,atqueinterea,opusculaqucr misit ad fratres de Monfe-Dei f)e cita solilaria.
Sed codex recens est, cujxis character, judice Marlenio, vix trecentos referl annos; nec proinde tantre axt-
ctoritatis, ut Pontiniacensis et Caroii-Locensis codicum antiquiorum fidem elevare valeat. Tdemjudicium
ferendum de Vita ejusdem Guillelmi in codice Radoliensi, in qua ei tribuitur epistola ad fratres de Monte-
Dei; sed ab auctore non aiquaH, imo longe posteriori.
12. Tertia demxim difficultas exoritur ex serie Priorum de Monte-Dei, quam contexuit venerabilis Pater
Fraitriscits Gaqneronius, ejusdem Cartusiasmonachus. PrimximisconstituitPriorcni Gtiufridutncuisxicces-
sisseputal Haimonem, cuiinscriptaest epistola: Haimonx Gervasium, etc. Porrocum Guigo anno 137 obie- 1
307 GUIGONIS CARTHUSIENSIS 308

rit,hiwc epistolam scriberenmpotuit Haimoni;quiPri6r factusest annoduntaxal 14'*. Se&eodem

incom- 1

modo, si guod sit, labombi/ vulgata sententia, quce Willelmo abbati epislolam adscribit. Ex ipsa quippe
lectionecapitisduodecimi libri primi liquido patet % scriptamesse ijpsi* Cartusiee Montis-Deiprimordiu, lum
cum Cartusianiilli, havdsalis memores exemplaris quod viderant in monteMajoris Cartusice, adquem aperte
alludit auctor, cedificaHsibicurabantceUa*paMlpsumptuosiores,quam ferebateremilica simplicitas. Seripta
proindefuitannocitciter\i3b;certeanteannumi [$l,quodatumlegimusinstrumentum OdonUrabbaiU&m-
ctiRemigii,inquosenonmodofundassccl(lolasseCartusiamMoalis-Dci,scdetianicrmstruxissedicit, Gteno-
bium, » inquit, « ... in loco, qui nunc Mons-Dei nunc.upatur... construximus... Prvedictum ctenobium, et
quidquid ecclesianostra inprcecinctuejusdem crr.nobii...possidet tjratanfer et ab omnicensu et exactione
. . .

tiberumdedimus. » Jamigitnr conslrnciumerat absolutumque ccenobium, cum cellispro monachorumnu-

niero sufficientibus : quotamenanno nondum Prior eral Haimo,si guce Gagneronii catalogop.de*. In quidem
Prioris illiusinitia cum anno 1144 colligat, sed nullum hujusce sententice suce affert argumenlum; nec
ullum in Cartusia Montis-Dei exstat monumenlum, ipsis falentibus Cartusianis a Martenio interrogatis,
quo fulciri possit. ln Necrologio ejusdem monasterii, ab annis circiter centum duntaxat scripto, Gau-
fridus primus Prior dicitur. Verum prreterquam quod recentis adeo codicis sublesta est auctoritas,
Gaufridus paucis mensibus prreesse potuit eigue evivis erepto Haimo statimsubrogari. Certe codexPon-
,

tiniacensis, anno 1156 scripfus, hoc est paucis post Guigonis obitum annis, Guigonis ipsius et Haimonis
nomen integrum prceferens, longe prreponderare debet Gagneronii sententite guam nullis argumenttt
munire potuit.
13. Maneat ergo suo Guigoni Priori majoris Cartusire quinto asserta ac restituta epistola ad fratresde
Monte-Dei. Porro cum scripta fuerit tum. cum redificarelur Cartusia Montis-Dei, nt diximus, et ante
Guiqonis mortem, qure contiqit anno 1137, scribi debuit anno circiter 1135 aut sequenti. Eam vero hic
edimus, qualem exhibent manuscripti codices, tres in libros divisam, et ad Pontiniacensem potissimum
accurate recognitam et emendatam. Terlius liber publicam lucem nondum vidit, tametsi reperiatur in
codice etiam Signiacensi. Sed facto prrefationi memorato assumento, cumnon nemo ineolegUset,dividi
illud opusculum in duos libellos, iis verbis in /ransversum actus, existimavit GuigonU opusculum duo-
bus libris concludi. Hinc post jinem libri seeundi alia manu et alio atrammto tcmere scriptum tegitur
in exiguo illo spafio quod inter secundum et tertium librnm interjacet, « Finit opusculum domni W.
ad fratres de Monte-Dei : » et atl marginem libri tertii, « Sermo domni Anselmi; » qui tamen neque
rjenium, neque stilum Anselmi sapit,negue inter ejus opera recensitus a guqguam fuit. ludeque factum
ut cod.ic.es dein.de ad Signiacensem exarati, tertium librum tanquam alterius auctoris, prcetermiserint
Palam tamen fiet sobrio cuivis, tum ex citatis superius manuscriptis, tum ex ipsa libri leclwne, ejus
cum prcecedenti cohresione, contextus serie, ac slilo, unius ejusdemgue auctoris esse.
14. Quamvis ea epistola veluti quoddam absolutissi mum monasticre vitie exemplar censeatur ab iis,
qui in eodem genere vitre exceUunt, monet tamen lectorem Joannes Gerson in sermone de Crena Do-
mini, « ut de hac materia, » nempe de unionc pcrfectorum cum Deo, « caute legatur Bernanlus ad fra-
tres de Monte-Dei, libro secundo, » hic cap. 3, n. 16 : ubi virles, hanc epistolam tum in duos saltem iibros
distinctam legi.

GUIGONIS
PRIORIS QUINTI MAJORIS CARTHUSIjE

EPISTOLA SEU TRACTATUS

AD FRATRES DE MONTE DEI.

PRiEFATIO.
Charissimis fratribus et dominis, Haimoni, Priori a suis. Davidsaltando placuit Deo (// Rcg. vi, 14, 23 1,

199 et cpeteris, Gdigo, sabbatum delicatum. non propter saltum, sed propter affectum. Similiter
1. Pene impudenter, et plus quam decebat, os et mulier quae unxii pedes Domini, laudata est a
meum patet ad vos, charissimi fratrcs in Christo : Christo, non quia unxit, sed quia amavil (Lue. vn,
non possum tacere, Deus scit. Iijnoscilc ;
quia cor 37-48) : et quia quod habuit hoc fecit, in eo justi-
meum dilatalum est. Dilatamini et vos, obsecro, in ficata est.

visceribus vestris, et capite uos; quia lotus vester 2. Deinde vobis etiam arbitratus sum dedican-
sum in eo, in cujus visceribus inviccm cupimus nos. dum ^12) quod in consolationem suam, et in adju-
Ideo ex quo recessi a vobis usque lumc, qualem- torium tidei facere me compulil fratrum quorum-
cunque laborem mcum quotidianum statui dedi- dana plus anxia quara periculosa necessitas; quo-
care, non vobis, qui non indigetis, scd fratri Ste- rum trislilia plurimum niilii solet facere g&adilim,
phano et sociis ejus fratribus junioiibos, et novitiis nisi ipiod eos contristatos videre non possum. Pra?
venienlibus ad vos, quoruin doctor Deus solus esi :
magnitudme quippe non solum tidei, sed etiam
ut habeant et legant, si forte ibi aliquid invenerinl amoris, exosum adco habenl quidquid videtur esse
utile sibi ad solatium solitudinis sua3, et sancli pro- contra fidem, ut si vel ad motlicuni, seu ex spiritu
positi incitamentum. Offero quod possum, bonam B
voluntatem; ipsamque a vobis repeto cum fructibus 1 12) Ediii addnat,a/iud quoddam opusculn
309 BPIST. Al) FRATRSS DK MONTE DEl. - LIB. I. 00
blasphemia\ seu ex Ipso -ciisu carnis, fuerinl saper » tibus, quod conlingere sulei repentc prodeuulibus
hoc attentati vel pulsati, quasi e\ solo auditu, vel ad lucem a diuiinis tenehris; ut sicut. iu illis lux
attactu laesam omnino, in setnetipsis aestimenl con- ipsa, qua caetera videnda sunt, primo irrucns, in-

scientiae puritatem, el miscrabiliter defleanl semet- firmis ocuHs lit qnqlesta : sic et isti ad primum fidci

ipsos, quasi reprohos eirca lidem. Ouihus et contingit lumeu caecutiant, Q8C insolitOS nov.e lucis radios
a saeculi tcnehris ad purioris vitae exercitia venien- possinl sustinere, donec ipso lucis amore assuescant.

LIBEK PIUMUS.
»00 »OB CAPUT PRIHUM. namque simplicitas jam multos provocatad aamula,-

Congratulatio de innovatione ferooris antiqua tionem: vestra suftieientissima ct altissima pauper-

religionis. tas jam multorum confundit cupiditatem : vestrum
1. Fratribus de Monte-Dei, orienlalc lumen, et sccrctum jam earum rerum quae tumultum faciunt,
antiqunm illum in rcligionc /Egyptium fervorem tc- vcl facerc vidcntur, pluribus incutit horrorem. Si
nehris occiduis et Gallieanis frigoribus inferentibus, qua crgo consolatio in Christo, si quod solatiura
viiae scilicet solitariae exemplar, ct ccelestis formam charitatis, si qua societas spiritus, si qua viscera
eonversationis, occurrere et concurrerc anima mea B misericordiae, impletc gaudium non mcum tantum-
exsultat in gaudio sancti Spiritus, et risu cordis in modo, sed omnium diligcntium nomen Doniini ut :

fervore pietatis, ct in omni obsequio devotee volun- in varietate vcstitus deaurati dc auro sapientiae Dci
latis. Ouidni? etenim epulari in Domino et gaudere reginae assistentis a dextris sponsi, vestro studio,
oportet, quia Christianae devotionis ac religionis vestra instantia, ad Dei gloriam, et magnam coro-
speciosissima portio, qu« coelos propinquius tangere nam vestram, ct gaudium omnium bonorum, hoc
videbatur, mortuaerat, et revixit, perieratde mundo, sanqtae novitatis instauretur ornamentum.
et inventa est. Auditu auris audieramus, nec crede- 3. Novitatem vero dico propter linguas nequam (a

bamus : legebamus in lihris, et mirabamur de an- quarum contradictione abscondat vos Deus in ahs-
tiqua vitae solitariac magna in ea
glnria, et gratia condito faciei suae) hominum impiorum qui -'um ;

Dei ; cum subito invenimus eam in eampis silvae, manifestum lumen veritatis obnubilare non queunt,
in monte Dei, in monte pingui : ubi jam de ea pin- de solo novitatis nomine civillanlur, veteres ip^i,
guescunt speciosa dcserti, ct exsultatione colles ac- et in vcteri mente nescientes nova meditari utres ;

cinguntur. Ibi enim etiam per vos offert se omni- veteres non capientes vinum novum, quod si eis in-
bus, et in vobis se demonstrat, et ignota hactenus funderetur, rumperentur. Sed haec novitas non est
innotescit in paucis simplicibus, ipso eam vohis in- P novella vanitas. Res enim est antiquae religionis,
gerente, qui in paucis simplicihus totum olim sibi perfecte fundatse in Christo pietatis, antiqua haere-
mundum subjecit, ipso mundo enim
mirante. Licet ditas Ecclesiae Dei, a tempore Prophetarum praemon-
magna et iivinaplane fuerint miracula, quae Domi- strata, jamque noyae gratiae sole exorto, in Joanne
nus gessit in terris, hoc tamen unum super omnia Baptista instaurata et innata; ab ipso Domino fami-
alia enituit, et caetera cuncla illustravit, quod, sicul liarissime *©** celebrata, ab ejus discipulis ipso
dictum cst, in paucis simplicibus totum mundum prsesente concupita : cujus transfigurationis gloriam
et omnem sapientke ejus allilu linem sibi subjuga- cum vidissenl qui cum eo in monte sancto erant,
vit : quod etiam nunc ccepit operari in vobis. Ita conlinuo Petrus, in eo quidem abreptus sibi, et ne-
Pater, quoniam sic bencjilacilum es/ nnte te.
ila ;
sciens quid diceret, quia visa Dei majestate, com-
Abscondisti enim hcec a sapientibus et prudentibus mune bonum intra privatum suum visus est con-
hujus mundi, etrevelasti ea parvulis (Matth. \i, 26, clusisse; ineo autem pr<esentissimus sihi, et scien-
25) Nolite ergo timere, pusillus grcx, ait Dominus, tissimus quid diceret, quia suavilate ejus gustata,
sed omnino confidite, auia complacuit Deo Patri optimum sibi judicavit in hoc sempcr esse, vitam
dare vobis regnum (Luc. xn, 32). hanc in contubernio Dei et civiumsupcrnorum, quos
2. Videte, fratres mei, videlc vocationem vestram. cum eo viderat, concupivit dicens : Dpmine, bonum
Ubi sapiens inter vos ? ubi scriba ? ubi conquisitor D estnoskicesse. Sivis, faciamushictriatabernacula,
hujus saeculi ? (/ Cor. i, 26, 20.)Nam etsi sunt ali- tibi unum, Moijsiunum, ei Elice ftnum 1 Matth. xvn,
qui sapientcs inter vos, per simplices lamen sapien- 4'. In quo si auditus fuisset, facturus procul duhio
tes aggregavit, qui reges olim et philosophos mundi cral postmodum alia tria, sibi iinum, lacoho unum,
hujus pcr piscatores sibi subjecit. Sinite ergo, si- et Joanni unum.
nitc sapientes hujus saeculi, de spiritu hujus mundi 4. Posl passioncm vero Domini, cilente adhue in

tumentes, alta sapientes, et terram lingentes, sa- cordibus Bdelium effusi ejus sanguinis recenti mc-
pientcr descendere in infernum. Vos autem, dum moria, solitariam hanc vitam eligcntibus, pauper-
foditur peccatori fovea, sicut ciopistis, slulti facti tatem spiritus sectanlibus, el in spiritualibus cxer-
proptor Deum, per st.ultum Dci, quod sapienlius est ciliis et in contemplalione Dei pingue otium allcro

omnibus hominibus, Christo duce humilem appre- in allcrum zclantibus, dcserta repleta sunl. Ivx qui-

hendite disciplinam asccndcndi in ccelum. Vestra bus lcgimus Paulos, Macarios, Antonios, Arsenio«
 ;

311 GIJIGONIS CARTHUSIENSIS 312

et alios quamplures in sanctae hujus ronversationis

fl
intus vacare amant 903 charitati contemplandar
republica consulares viros, egregia nomina in civi- veritatis : et cum necessitas vocat, vel officium tra-

tate Dei, nobiles et triumphales titulos habentes de hit, promptissime se foras mutuant, non dant, pro
victnria hujus saeculi, et principis hujus mundi, et veritate adimplendae charitatis. Cave etiam, serve

corporis sui, de cultu animi, et Domini Dei sui. Si- Dei, cave ne quoscunque imitari non vis, damnare
leant ergo qui in tenebris de luce julicantes, vos videaris. Volo hoc facias in segritudine tua, quorl,

arguunl novitatis ex abundantia malae voluntatis : cum sanissimus esset, faciebat qui dicebat : VenitJe-

ipsi potius arguendi vetustatis et vanitatis. Sed et sus Ckrutus peccatores salvos facere, quorum pri-
laudatores et detractores semper estis habituri, si- musegosum '[ Tim i, l-*i). Neque enim hoc dicebat
cut et Dominus. Laudatores praeterite ; et bonum 1'aulus mentiendi praecipitatione, sed aeslimandi affe-
quod in vobis amant, hoc in eis amate : detractores ctione. Qui enim perfecte examinando semetipsum
dissimulate, et pro eis orate. Et obliti quse retro intelligit, suo peccato nullius pcccatum paresse exi-

sunt, praetermissis scandalis, quse juxta iter vobis a stimat, quod non sicut suum intelligit. Nolo ergo ut

dextris et a sinistris posila sunt, in anteriora ve- nusquam arbitreris Iucere solem communem diei

stra vos extendite. Si enim ad singula volueritis, nisi in cella tua, nusquam esse serenum nisi penes
vel laudatoribus respondere, vel cum detractoribus te, nusquam operari gratiam Dei nisi in conscientia

litigare, tempus perditis, cujus in proposito sancto g tua. An solilariorum Deus tantum?Imoet omnium.
non levis est jactura. A terris enim ad caelos festi- Miseretur enim omnium Deus, et nihil odit eorum
nantem qui moratur, etsi non detinet, plurimum ta- quae fecit (Sap. xi, 25). Malo tecogitare ubique esse

men nocet. serenum nisi penes te, et pejus de te, quam de ali-

CAPUTII. quo existimare.

Quam ard.ua et sublimis sit eorum professio. CAPUT III.

5. Nolite ergo negligere, nolite tradere : grandis Virtus ferventer colenda in poslerorum exetnplum.

enim vobis restat via. Altissima enim est professio 7. Cum timore potius et tremore vestram ipso-
vestra. Coelos transit.par angelisest, angelicae simi- rum salutem operamini. Nec quales sint alii, sed
lis puritati. Non enim solum vovistis omnem san- quales ex vobis fiant, quantum in vobis est, cogi-

ctitatem, omnis sanctitatis perfectionem, et

sed tate, non solummodo qui modo sunt, sed et qui

omnis consummationis finem. Non est vestrum circa post futuri sunt, quos in proposito sancto estis ha-

communia praecepta languere, neque hoc solum at- bituri imitatores. Ex vobis enim, ex vestro exemplo.
et vestra auctoritate in regione hac pendere habel
tendere quid praecipiat Deus; sed quid velit, pro-
bantes quae sit voluntas Dei bona, et beneplacens, tota posteritas hujus vestri Ordinis -ancti. Vos in eo

et perfecta (Rom. xn, 2). Aliorum est enim Deoser- patres, vos in eo institutores cum debita imitationis

vife, vestrum adhaerere. Aliorum est Deum credere,

1

reverentia appellabimini a successoribus veslris.

scire, amare, revereri : vestrum est sapere, intelli- Quidquid a vobis statutum, quidquid vobis lenenti-

gerc, cognoscere, frui. Magnum est hoc, arduum est bus et servanlibus iu consuetudinem fuerit admis-
hoc. Sed omnipotens et bonus est Deus, qui in vo- sum, absque omni retractatione a posteris vestris te-
bis est pius promissor, fidelis redditor, et indefes- nendum erit et servandum, nec tas erit aliquid im-
sus adjutor; qui magno ejus amore magna profiten- mutari. Sic enim de vobis erit apud eos, sicut de

tibus, et in fide et spe gratiae ejus majora viribus incommulabilibus legibus summae et aeiernae verita-

suis aggredientibus, et voluntatem et desiderium tis estapud nos, quas scrutari omnibus expedit et
suggeril in id ipsum ; et qui voluntatisgratiam prn^- scire, non autem licet alicui dijudicare. Deo autem
rogavit, subrogavit etiam virtutem ad proventum. gratias, quia nec indignum vobis erit, nec inutile

Cui cum fideliter fecerit homo quod potuerit, ca- posteris, si pie, si fortiter et vos tenupritis, et ipsi

lumniante calumniatore, ipse misericonliter pau- in vobis fideliter imitentur quod interim tenetis. Et

peri suo judieium faciet et causam, quia quod ha- si quid adhuc aliter sapere oportuerit, et hoc Deus

buit hoc fecit. vobis revelabit. Salva enim per omnia Cartusiae de-

6. Absit tamen, fratres, a conscientiae vestrae sesti- bita sanctitale, et cum omni laude praedicanda re-

ab ore verentia, multa in Alpinis illis horridis et continuis

matione, a parvitate et humilitate vestra, et Q
quia ailum sapere mors est frigoribus necessaria sunt, quae irugalem sufiicien-
vestro omnis altitudo :

et facile est in alto se contuentem obstupescere, et tiam, et voluntariam paupertatem seclantibus, m his

de vita periclitari. Nomen aliud vestrae professioni duntaxat regionibus non adeo necessaria viden-

imponite, alium titulum ordini vestro inscribite. tur.

incaveatas beslias 8. Intelligitis quae dico dabit enim vobis Domi-

Feras vos potius indomitas, et :

non nus intellectum. Gaudeo enim in vobis, et tieet ab-

(quae aliter communi hominum more doinari

poterant) existimate et appellate; longe supra vos sens corpore, sed praesens spiritu, et videns ordi-

virtutem eorum suspicientes, etadmiranles gloriam, nem vestrum, sed fervorem spiritus, sed ibutdan-
Ahod judex lor- tiam pacis, sed gratiam simplicilatis, in proposito
qui ambidextri fortissimi (sicut ille

rigorem, mutua ipsam

dilectione Spiritus s&ncti
tissimus Israel, qui utraque manu utebatur pro dex- in

tera [Judic, m, 15j, et quamdiu licet, devotissime suavitatem, et plenam omnino in convorsalione TO8-
313 EPIST. Al) FRATRKS DE MONTE DEl. — LIB. 1. 314

stra formam pietatis, in recordatione Montis-Dei * in sorono mundi cordis ultro patet sibi pura con-
lotus exsulto, et pri nitias sancti Spirilus, el pignus scientia, oi tibere se in se fundil affecta de Deo mo-
gralia^ in spe crescentis in eo religionis devotus rnoria : et vel ifluminatur intellectus, et bono suo/
adoro. Nam el ipsum Montis-Uei nomen bon.T Bpei fruitur affectus; vel libere seipsum dellet humanae
praofert omen ; scilicei, quod sicut Psalmista dicit fragilitatis defectus. Propter hoc secundum forinam
de monte Dei, habitatura sit in eo generatio quosren- propositi vestri hahitantes in ccelis poiius quam in

tiutn Dominum, guosrentiumfaciemDeiJacob; inno- cellis, excluso a vobis toto sseculo, totos vos inclu-
een» manibus, ct mundo corde : qui non accepit in sistis cum Deo. CelUe siquidem et cu-li habitatio
rano animam xuam i
Psal. wiu, 6, 4). lpsa est enim cognata- sunl; quia sicut ccelum et colla ad inviccm
professio vestra, quaerere Detim Jacob, non com- videntur aliquam habere cognationem nominis, sic

muni hominum more, sed quaerero faciom Dei, et pietatis. A colando cnim ccelum, ct cella nomen
quam vidit Jacob qui dixil : Vidi Dominum faeie habere videntur : et quod celatur in coelis, hoc et in

adfaciem,et salvafactaest anima mea(Gen.xxxn, cellis : quod geritur in coelis, hoc et in cellis. Quid-
30). Faciem enim Dei, hoc est cognilionem cjus, nani est hoc? Vacare Deo, frui Deo. Quod cum se-
quyerere, facie ad faciem, quam vidit Jacob, de qua cundum ordinem pie et fideliter celebratur in cellis,
etiam dixit Apostoltis, Tunc cognoscam sicut ct co- audeo dicere, sancti angeli Dei cellas habenl pro cce-

gnitussum:etnuncuidemusperspeculum inosnigma. o lis, et aeque delectantur in cellis ac in coelis. Nam

te; tunc autcm facie ad faciem (ICor. xm, 12) vi- cum in cella jugiter coelestia actitantur, ccelum cel- ;

debimus eum sicuti est t/ Joan. m, 2) hanc in liac lae et sacramenti similitudine, et pietalis affectu, et
:

vita semper quaerere per innocentiam manutim el similis operis affectu proximum efficitur nec jam :

munditiam cordis ipsa docol pictas ; qun\ sicut di- spirilui oranti, vel etiam a corpore exeunti, a cella
cit Job, cultus Dci est(Job, xxvm, 28, juxia LXX). in ccelum longa vel difficilis via invenitur. A colla
Quamqui non habet, in vano accepit animamsuam; enim in ccelum saepe ascendilur; vix autem unquam
hoc est, frustra vivit, vol omnino non vivil, dum a cella in inferuum descenditur, nisi sicut dicit

non vivit ea vita, propter quam, ul in oa viverol, Psalmista Descendant in infernum viventes (Psal.
:

aceepit animam suam. liv, 16); videlicet, ne descendant morientes. Hoc

•»01 CAPDT IV enim modo ssepc cellarum incolae in infernum de-
Quossit vera pietas, quos solitudo, quosve reclusio scendunt. Sicut enim assidue contemplando revisere
celUr Hcligiosis competens. amant gaudia coelestia, ut ardcntius ea appetant :

9. Pietas enim haec est jugis Doi memoria, conti- sic et dolores inforni, ul horreant et refugiant. Et
nua intentionis actio ad intelligentiam ejus, inde- hoc est quod imprecautur inimicis suis orantes, sci-
lessa affectio in amorem eius : ut nulla unquam in- licet ut descendan/ in infernum viventes. Moriens
veniat servum Dei, non dicam dies, sed hora, nisi
" autem vix aut nunquam aliquis a cella in infernum
vel in exercitii labore et proficiendi studio, vel in descendit; quia vix unquam aliquis, nisi coelo prae-
experientiae dulcedine et fruondi gaudio. Hnec cst dostinatus, in oa usque ad mortem persistit.
pietas, de <|iia Apostolus dilectum sibi discipulum 1 1 . Filium enim gratiae, fructum ventris sui cella
admonet dicens : Exercc temetipsum ad pietatem. fovet, nutrit, amplectitur, et ad pleniiudinem perfe-
Nam corporalis cxcrcitatio ad modicum utilis est. ctionis perducit, et colloquio Dei dignum elficil :

Pielas vero ad omne opus bonum est utilis, habens alienum vero vel suppositum abdicat a se citius et
promissionem nunc est et futurce (I Tim.
vitos quos Unde ait Dominus ad Moysen Solve cal-
projicit. ':

iv, 7, 8). Pietatis enim non solummodo formam, ceamcnta pedum tuorum locus enim in quo stas, :

sed et veritatem in omnibus et pra? omnibus habitus terra sancta cst (Kxod. m, 5). Morticinium enim
vester repromittit, propositum
vestrum requirit. mortuarum affectionum, vel hominem mortuum a
Nam, sicut idcm apostolus
Sunt aliqui formam dicit, cordo, locus sanctuo vol lerra sancta ncquaquam
ijuidempictatis habcntes, virtutcmautem ejus abne- diu palitur. Cella terra sancta, et locus sanctus est,
gantes (II Tim. in, v). flanc quicunque vestrum iu qua Dominus et servus ejus saepe colloquuntur,
non habet m conscientia, non exhibel in vita, non sicut vir ad amicum suum. In qua crebro tidelis

exercet in cella, non solitarius, sod solus dicendus anima Verbo Dei conjungilur, sponsa sponso socia-
Q
est : nec cella ei cella, sed recltisio et carcer est. tur, terrenis coelestia, humanis '£©5 divina nniun-
Vere onim solus est, cum quo Deus non est : vere tur siquidem sicut templum sanctum Dei, sic cella
:

reclusus est, qui in Deo liber non osi. Solitudo est servi Dei. Kl in lemplo enim, et in cella divina
enim, et reclusio sunt nomina miserise : cella autom tractantur : sed cebrius incella. In letnplo visibili-

nequaquam debet esse reclusio neceasitatis, sed do- tcr et tiguralive aliquando christianss pietatis sacra
micilium pacis, ostium clausum : non latebr.T, sed menta dispensantur : in cellis vero, sicut in coelis,
secretum. ipsa veritate, ipso ordine, elsi nondum ipsa purita-
10. Cum <pio onim Deus est, nunquam minus tis majestate, vel jrternitatis securitate, res ipsa om-
solus osi, qtiam cum solus est. Tunc enim libere nium sacramentorum fidei nostr.o assidue cclobra-
Iruitur gatidio suo. lunc ips(> suus est sibi, ad frtien- tur. Ideo, sicut dictum est, alienum, qui non est ti-

dum Deo in se, et sc iu Deo. Tunc in luce veritatis, lius, citius a se projicit tjuasi abortivum, evomit
315 GUIGONIS CARTHUSIENSIS 31fi

tanquam inutilcm ac noxium cibum; nec diu talem ft

affectu : cl tamen vel auctoritate permoti, vel do-
pati potest in visceribus suis officina pietatis, venit- ctrina commoniti, velexemplo provocati, approbant
quc pes superbiae, et asportat eum manus peccato- bonum ubi inveniunt, et quasi caeci, sed ad manum
ris, et movct cum : et expulsus non potest stare, tracti sequuntur, hoc est imilantur. Sunt rationales,
sed fugit miser, nudus et tremebundus, sicut Cain qui per rationis judicium et naturalis scientiae dis-
a facie Domini : expositus vitiis et daemonibus, ut cretionem, habent et cognitionem boni, et appeti-
qui prior invenerit eum, morte animae eum occidat. tum : sed nondum habent affectum. Sunt perfecti,
Vel si aliquandiu duraverit in ea, non virtutis con- qui spiritu aguntur, qui a sancto Spiritu plenius il-

stantia, sed pertinaci miseria, sic ei cella est quasi luminantur. Et quoniam sapit eis bonum cujus tra-
carcer, aut sicut viventi sepultura. Pestilente vcro huntur affectu, sapientes vocantur. Quia vero induit
flagellato sapiens sapientior erit (Prov. xix, 25), et cos Spiritus sanctus, cujus affectu trahuntur, sicut
lavabit justus manus suas in sanguine peccaloris inquil olim Gedeonem : Spiritus sancti indumcnto,
(Psal. lvii, H). Sicut ergo dicit propheta, Si conver- spirituales appellantur. Primus '-JOO status circa
teris, Israel, adme convertere(Jer. iv, 1) : hoc est, corpus se habel ; secundus circa animam se exer-
perfectae conversionis culmen apprehende. Nulli cet : tertius nonnisi in Deo requiem habet. Quorum
enim in eodem statu diu esse conceditur. Servo Dei singuli sicut habent certam proficiendi rationem, sic
aut semper proficiendum, aut deficiendum est : aul Q in genere suo certam habentperfectionis suae mensu
sursum nititur, aut in inferiora urgetur. Ab omni- ram. Initium boni in conversatione animali, perfe-
bus autem vobis perfectio exigitur, licet non uni- cta obedientia est: profectus, subjicerecorpus suum,
formis. Scd si incipis, incipe perfecte : si jam in et in servitutem redigere : perfectio, usu boni consuo
profectu es, et hoc ipsum jam perfecte age : si autem ludinem vertisse in delectationem. Initium vero ratio-
perfectionis aliquid attigisti, te
ipsum in temetipso nalis est intelligere quae in apponun-
Joctrina fidei
metire, et dic cum Apostolo Non quod jam appre- : tur ei : profectus, talia praepararc, qualia apponun-
henderim, aut perfectus sim : sequor autem, si fortc tur : perfectio, cum in affectum mentis transit judi-
comprchendam, in quo et comprehensus sum. (Jnum cium rationis. Perfectio vero hominis rationalis,
autem, quce quidem retro sunt obliviscens, et ad ea initium est hominis spiritualis : profectus ejus, re-
(juce sunt priora extendens meipsum, ad destinatum velata facie speculari gloriam Dei : perfectio vero.
persequor, ad bravium supernce vocationis in Christo transformari in eamdem imaginem a claritate in
Jesu. Deinde addil Quotquot ergo perfecti sumus, : claritatem, sicut a Domini Spiritu.
hoc sapiamus (Phil. ni, 12-15). In quo manifeste !3. Ut ergo primum prosequamur de primo, sci-
Apostolo docente declaratur, quia perfecta corum licet de animali, animalitas est vitae modus sensibus

quse retro sunt oblivio, et perfecta in anteriora ex- corporis serviens : scilicet cum anima, quasi extra
tensio, ipsa est hominis justi in hac vita perfectio : C se per seusus corporis circa dilectorum delectationes
et perfectio hujus perfectionis ibi erit, ubi erit bra •
corporum eorum fruitione
affecta, pascit, vel nutrit
vii supernae vocationis perfecta apprehensio. sensualitatem suam seu cum intra : se regrediens, et

CAPUT V. corpora quibus forti glutino amoris et consuetu-

Triplex status vitie religiosce, animalis, rationalis,

dinis adhsesit, in locum incorporeae naturae se-
spiritualis; alias incipientium, proficientium, cum ferre non praevalens, eorum illuc sccum trahit
et perfectorum. imagines, et amicabiliter ibi cum eis conversatur :

i 2. Hoc autem modo sicut stella a stella distat in quibus assuefacta cum nil putat esse, nisi vel quale
claritate, sic cella a cella in conversationc, scilicet foris reliquil, vel quale intus conlraxit, inde, quan-
incipientium, proficientium, et perfectorum. Inci- diu licct, jucundum habet secundum delectationes
pientium status potest dici animalis; proficientium, coporis vivere. Cum autem ab eis evertilur, nescit
rationalis; perfectorum, spiritualis. Ignosccndum nisi corporea imaginando cogitare. Cum vero ad co-
est in aliquibus aliquando eis qui adhuc sunt anima- gitanda spiritualia vel divina se crigit, non aliud de
les, in quibus ignosci non debet eis qui jam haben- eis quam de corporibus, vel dc corporalibus potesl
tur quasi rationales. Rursumque rationalibus in aestimare. ll;ec aversa a Deo, tit stultitia, cum ni-
quibusdam ignoscitur, in quibus non ignoscitur spi- n mium semetipsam fuerit remissa, el lam brula
intra
nhioli mi .-i Jtm _- „« ...I „ — „ ,-. /"*.. «« — ..., „ „
ut regi vel nolit, vel non possit. Cum vero ipsasibi
1
n
iii
ritualibus, quorum
I L- , , i , , , ..,,,. i. ...
perfecta i

omnia
. i...-.-..
cssc 1 1 .....
dcbcnt,
I .

et
1 i . . i .-« 1 " * .. .^ .*
» ....... , I ^ 1_

imitatione et laude poiius, quam reprehensione di- per superbiam extra se nimium fuerit abrepta, tit
gna. Kt cum ex his tribus hominum gcneribus con- prudentia carnis, et ipsa sibi sapientia esse videtur,
stet omnis status rcligionis, quae sicut propriis no- cum stultitia sit, dicente Apostolo: Dicentes teesse
minibus distinguuntur, sic ctiam dignoscuntur ex sapientes ; stulti facti sunt (Rom,i, 22). Porro ad
suorum proprielate studiorum debent omnes tilii : Deum conversa, lii sancta simplicitas, hoc est eadem
Dei in die qui est, semper diligenter prospicere quid semper circa idem volunlas : sicut fuit in Job ;
qni
dcsit sibi; unde vcnerint, quousque pervenerint diclus est rir simplex ct rectus, ac timens Deutn
et in quo proficiendi statu singulis diebus, vel horis (Job. i, l). Proprie enim simplieitas est perfeete ad
sua se aestimatio dcprchcndat. Sunt etcnim anima- Dcum convcrsa volunlas, unam petens a Doniino.
Jes, qui per se nec ratione aguntur, nec trahuntur hanc rcquircns, non ainbiens multiphcari in HMolo.
317 EPIST. .VI) FRATRES DE MONTE DEl. — LIR. I. 318

Vel est simplicitas, in conversatione vera humilita*, * CAPUT VI.

scilicet virtutis magis conscientiam amplectens Deus komini inttUectum variarwn artium ct scien-
quam famam, cum non nTugit vir simplex videri tiavum capacem dedit, quo tamen alii male,
sapiens in Deo. Vel simpli- alii bene utuntur.
stultus in saeculo, nl sil

eitas esl sola ad Dcum conversa voluntas, sed non- 15. In eo vem inquo se sibi animalitas ratioque
dum ratione forroata ul amor sit, id est formata conterminant, in oatura animse bumanae relictusest
voluntas, nondum illuminata ut sit charitas, hoc est a crcatorebono intelleclusct ingenium, et in mgc-
amoris jucunditas. nio ars; in quo constituil Deus hominem super

14. ergo initium aliquod in seipsa

Simplicitas opera manuum suarum, et omnia saecularia ista

habens creaturae Dei, hoc est, voluntatem simplicera subjecit sub pedibus ejus; animali superbo, in testi-

etbonam, quasi futuri boni hominis informem ma- movium naturalis dignitalis , et similitudinis Dei
teriam, in primordio conversionis suse auctori suo amissae ; simplici vero et humili , in auxilium recu-
eam offerl formandam. Jam enim cum bona volun- perandas dignitatis, et conservandae similitudinis. In
tate habens initium sapientiae, id est timorcm Domi- lioc quod notum est manifestum est in illis
Dei,

ni, eam formari posse,

e\ ipso colligit, nec per se (Rom. I, 19). In hoc aestimatur de creatura Crcator*

nec quidquam tam expedire stulto, quam servire sa- In hoc cognoscitur justilia Dei et quia qui bene :

pienti. Itaque homini se propter Deum subjiciens, B agunt, digni sunt vita qui vero aliter, digni sunt ;

ipsam ei bonam voluntalem committit in Deo fop mortc. In hoc creatura quae spontc homini servit,
mandam in sensu et spiritu humili; jam timore Dei ad naturam subjicitur et aptatur, ut serviat ad eam
incipiente operari in eo omnem virtutum plenitudi- quae ex peccato est necessitatem, et ad voluntatem
nem, dum per justitiam defert majori, per pruden- et voluptatem. Hinc etiam quot et quanta vitae huic
tiam non credit se sibi, per temperantiam refugit necessaria, et bonis et malis utilia, et in genere suo
discernere, per fortitudinem totum se obedienliae pulcberrima, et a bonis et a malis hominibus facta
subjicii, non discernendae, sed adimplendae. H,t>e sunt et fiant, omnibus manifestum est. Hinc enim
enim uxor est, cui a Domino praecipitur : Et ad vi- in litteris, vel opiticiis, vel fediticiis, per innumera-
rum tuum erii conversio tua (Gen. iii, 16). virejus, biliter multiplices hominum adinventiones, tot pro-
ratio vel spiritus est suus, vel alterius. Huic enim cesserunt modi studiorum, tot genera professionum,
viro rccte obedit vir simplex et reclus in semetipso : subtilitates, cxquisitae scientiae , arles, eloquentiae,
rectius autem saepe ac tutius in altero, quam in se- dignitatum ofticiorumque varietates, et innumera-
metipso. Ex praecepto ergo Dei, et ipso ordine na- biles conquisitiones hujus saeculi, quibus homines
lurae habere debet uxor ad virum, animalitas ad illi, etiam qui dicuntur sapienles hujus mundi, cum
spirilum suum, vel spiritualem aliquem virum, con- « e is qui sunt simplices et tilii Dei, pariter utuntur
versionem legitimam, hoc est obedientiam perfe- ad necessitatem et utilitatem. Sed illi abutuntur eis
clam. Perfecta vero obedientia est maxime in inci- ad curiositatem et voluptatem, et superbiam : hi

piente indiscreta, hoc est, non discernere quid vel autem utuntur eis propter necessitatem, alibi ha-
quare praecipiatur ; sed ad hoc lantum niti, ut tide- bentes suam suavitatem. Ideo illos servos sensuum
liter et humiliter liat, quod a majorc praecipitur. suorum et corporum suorum sequuntur fructus car-
Lignum enim scientiae boui et mali in paradiso, cen- nis suae ,
qui sunt fornicatio, immunditia, super-
sura 'i07 discrelionis est in conversatione religio- bia, luxuria, inimicitiae, contentiones, aemulationes,
nis penes patrcm spiritualem, qui dijudicat omnia, irae, rixae, dissensiones , invidiae, comessationes,
ipseveroa nemine judicatur. Ipsius est discerncre, ebrietates, et his similia : quae quicunque agunt,
aliorum est obedirc. Adam guslavit in malum suum regnum Dei non consequentur. Hos autem fructus
de ligno vetito, edoctus ab eo qui suggerendo ait :
Spiritus, qui sunt charitas, gaudium, pax, patientia,
Quare proscepii vobis Deus ut rfr lignononcomedere- bcnignilas, longanimitas, bonitas, mansuetudo, tides,
lis? Ecce discretio, cur praeceptum sit, Et addil :
modestia, continentia, castitas (Galat. v, 1 9-23), et
Sciebat enim quia qua die comederitis, aperientur pictas, promissionem habens vitae quac nunc est, et

oculi vestri, ct eritis sicut dii (Ibid. 1, o). Ecce n fulurae (/ Tim. iv, 8).

utquid praeceptum sit, scilicct quod deos lieri non Iti. Hi quamdiu simul sunt in actu, ho-
utrique
sinat. Discrevit, comedit, ct inobediens factus cst, mines vident similes actioncs, Deus autem volun-
et de paradiso ejectus est. Sic ct animalem discre lales discernit et intentiones. Cum vero unusquisque
tum, novitium prudentem, incipicntcm sapiciitcm in rcdit in sua, unumquemque ex fruclibus inlentionis
cella diu posse consisterc, in congrcgatione durare, suae pascit conscientia sua. Nec tamcn ab utroque
impossibile est. Stultus fiat, ut sit sapiens : et heec feque ad conscientiam reditur quia ncmo ad eam :

omnis sit ejusdiscretio, ul in hoe nulla sit ci discrc- redire amat post aclionem, qui rccta intentione ad
tio. Haec omnis sapientia cjus sil, ut in hac parle agendum ab ea non proliciscitur. Qui tamen redit
nulla ei sit. ad conscientiam, si nondum vicit concupiscenliam
suam, invenit ibi de ipsa concupisccnlia sua vcl
suaves dclcctationes, vel gravcs corrosiones et indc ;

multiplicat cogitationes. Qui vero jam concupiscen-

319 GUIGONIS CARTFTUSI!.\SIS 320

tiam virit, quandiu tamcn veri honi major concu- h virtus. Virtus enim vuli doceri cum liumilitate,

piscentia, vel major delectatio mentem ejus non quaeri cum labore, baberi cum amore Nam cum
obtinuerit, cum exosa quadam volnptatc, gestorum, omnibu^ bis digna sit; nee aliter, vel doceri, vel
visorum vel auditorum patitur imaginationes : unde quseri, v< I haberi potest.
rn utroque lumbi 90$ implentur illusionibus dele- CAPUT VII.
ctationum , et ad cogitanda divina vel spiritualia
Religiosus novitius, seu rudis eremita qum primum
lumen suorum oculnrum, secum ct ipsum non est : docendus.
qui i;um pugnat contra concupiscentias, palitur mo- 1'rimum itaque dooendus et rudis incola ero-
18.
lestias quia vincere.aahuc non praevalet ad perfe-
; mi, secundum apostolicam Pauli institutionem, ut
ctum affectiones. Qui vero jam ad libertatem aspi- exhibeat corpus suum hostiam viventem, sanctam,
rat, excutere a se uon potest affectionum imagina- Deo placentem, rationabile obsequium suum. Qui
liones, et noxias vel occupatorias vel otiosas. quae eliam compescens in novitio fervore animalis homi-
exinde passim oriuntur, cogitationes. Hinc in tem- nis, qui nondum percipit ea quae Dei sunt, ciroa
pore psalmodise vel orationis, caeterorumque exerci- spiritualia acdivina pracproperam et curiosam inqui-
liorum spiritualium , in corde scrvi Dei, etiam no- sitionem, subjunxit dicens : Dico enim per gratiam
lentis et reluctantis, imaginaliones volvuntur, et Dei quoe data est mihi, omnibus qui suntinter vos.
phantasmata cogitationum versantur : a quibus, ve- o non plus sapere quam oportet sapere, sed sapere ad
lut ab avibus immundis insidentibus vel circumvo- sobrietalem (Hom. xn, 1, 3). Quia enim omnis vel

lantibus, sacrificium devotionis vel omnino rapitur praecipue animalis hominis institutio circa corpn-
de manu tenentis, vel sa>pe polluilur usque ad la- esl et exterioris hominis compositionem, docendu,
crymas offerenlis. Fitque miserabilis et iniqua mi- est rationabiliter mortificare corpus suum, et mem-
sene animae divisio ; spiritu et ratione voluntatem bra sua, quae sunt super terram, et inter carnem ac
cordis et intentionem, et corporis sibi promptum spiritum, quae invicem jugiter adversum se concu-
obsequium defendente : animali vero improbitatc piscunt, justum rationis ac discretionis habere judi-
sibi affectum praeripiente et intellectum, mente sae- cium, nec alicujus eorum in judicio ^OO accipere
pius sine fructu remanente. Hinc in animis infir- personam. Docendus est sic habere corpus suum,
mioribus, el in quibus concupiscentia> carnis et sae- sicut aegrotum commendatum, cui etiam multum
culi necilum perfecte mortificatae suut, vitia passim volenti inutilia sunt neganda, utilia vero eliam no-
curiositalis ebulliunt. Hinc solitudinis et silentii qua- lenti ingerenda. Sic de eo agere, sicut de non suo.
runtur inordinatae, ei proposito inimicae consolatio- sed ejus a quo pretio magno empti sumus, ut glori-
nes, in via regia communium institutionum furtiva ficemus eum in corpore nostro [I Cor. vi, 20). Rur-
propria' voluntalis diverticula, solitorum faslidium, fj sumque docendus est cavere, quod peccatori populo
praesumptio novilalum : quae quidem aegn animi Dominus per prophetam improperat: Projecistis me,
pruritum et tffldium, quasi coufricando, videntur ad inquiens, post iergum vestrum (I Reg.x, 19. .Mul-
lioram lenire ;
sed calefaciunt et accei.dunt, et ut tumque esse cavendum, ne pro necessariis hujus
postea nequius ferveat, et amplius pruriat, efficiunl. vitae vel commodis, a propositi rectitudine, vel digni-

Hinc quotidie tiunt novae occupationes, nova aclio- j

lale naturae, in amorem vel honorem corporis sui
lium et laborum adinventiones lectiones diversae, , sinat in aliquo degenerare spiritum suum. Ideoque
non ad aedificandum auimum, sed ad fallendum tar- durius tractandum est corpus, ne rebellet, ne mso-
dantis diei taedium : ut cum danmaveiit solitarius lescat : sic lamen, ut seivire sufficiat; quia ad ser-
omnia vrtera, omnia solita, ct dcfocorint nova, non viendum spiritui datunfest. Nec sic habendum est
restet nisi odium celkc, et fuga matura. lanquam propter illud vivamus; sed tanquam sine
17. Propterquod pia simplicitas, et in professione quo vivere non possumu>. Foedus eniin quod habe-
religionis et solitudiuis novus homo, qui non habet mus cum non quandocunque volumus,
corpore,
vel rationem ducentem, vel affectum trahenlem, vel possumus abrumpere; sed legitimam ejus resolutio-
discretionem moderantem, sed vi quadam utilur in nem patienter nos exspectare oportet, et interim
semelipsum tanquam a ligulo figmenliim ; lege qua- quae legitimi foederis sunt observare.
dam mandatorum Dei, quasi manibus alienis facien- 19. Sic ergo nobis est cum eo convivendum, vel
dus est, et formandus in omr.i palienlia, el in rota conveniendum, qua>i non diunobis sii cum eocom-

volubilis obedionliac, et in igue probationis suae, morandum sicque ul : si aliler evenerit, non ur-
plasmatoris et formaloris sui volunlati et aibitrio geamur ad exeundum. In quo mullum ei scrnpulose
subdendus. Nam etsi callel ingenio, si vigel arte, si laborandum, et periculose SKpe luerat crranilum,
praeeminet intclleclu, inslrumonla sunl hsec lam vi- uisi lex obedientiae el ceHae plenara coramunis iusii-
tiorum (juam virtutum. Non ergo refugiat doceri, uii lutionis formam semel tradens, ingredienti de victu
eo in bono, quo ei inmalo uli polest, quod propnum el vestitu, de labore et quiete, de sileniio ei solitn*
virtutis opus est. Ingenium corpus adaptet, ars na- line, et omnilms qu83 ad exlerioris hominis eullum,
turam informet, et inlellectus non elatum faciat ani- vel necessiiatem spectant, fratrem obedienicm, e(
mum, sed docibilem. Ingenium quippe, ars, intelle- patientem, et quietum, in reliquum cautum redde-
ctus, et alia hujusmodi graluilo habenlur : aliter rel el securum. In quibus sic semel circumcisa sunt
 321 EPIST. AD ERATRES DE MONTE UEl. — LIB. I. 322
omnia, ei praecisa supertlua, sic intru congruae suf- » debet existimare, in qua nil eorumse egisse reculit,
licientia» lermiuos et generalis continentiae limitos propter quse iu cella vivitur.

circumscripta sunt omnia necessaria, ut sit quoit 22. Quseris quid agas, vel in quo te occupes?
fortes cupiant, et intirmi non refugianl : nec nlte- Primura extra quotidianum orationum sacrificium,
rius quantitas eoucessorum laeilere possit in aliquo vel lectionis sJudium, quotidiana? conscientiae dis-
utentinm cum gratiarum aciiouc conscientiam ; nec cussioni, emendationi,morum compositioni parssua
quse snnt amputata, tcniarc debeant aliquatenus in dieineganda non est. Deinde operandumesl aliquid
servo Doi corporis bene morigerati, et recteedueati manibus quod injungitur, non tam quod animum
sultiiienliam. In quibus, sicul Salomon dicit Qui : deleclando ad boram detineat, quam quod spiritua-
ambulat simpliciter, ambulat confidenter; uui vero libus studiis delectationem conservet et nutriat ; in
mentis estdurcB^corruet i» malum (Pr0v.x,9). Licet quo remiltatur ad horam animus, non resolvatur:
enim necessilas sic sit ordinata, ut nec querelse ul- unde se facile mox, ut sibi ad seipsum redeundum
terius sit locus ullus, ct omnis sit supertluitas am- esse visum fuerit, expediat, sine controversia inhi-
putata, si quid tamen vel publice, vel privatim ad- bentis voluntalis, absque contagio conlracta? delocta-
dendnm est, vel minuendum , hoc in Prioris est memoriae imaginantis. iNon enim vir pro-
tionis, vel

arbitrio, absque omni scrupulo obedientium subdi- q pter mulierem, sed mulier propter virum (/ Cor.xi,
lorum, vel periculo 9). Non spiritualia exercilia sunt propter corporalia,
2G. Insliluendus est ergo novus eremita ad com- sed corporalia propter spiritualia. Propterea sicut
muiiis institutionis normam concupiscentias carnis viro creato collatum est, vel comparatum ei adjuto-
suae praeteritorum peccatorum pcenitentia contiuua rium simile sibi ex ipsa hominis substantia : sic cum
domare, ei ad conlemnenda caetera, ad sui ipsius in adjutorium spiritualis studii necessaria sint, non
conieniplum veniio. Praemuniendus est assiduc con- lamen in hoc semper aeque convenire videntur om-
tra t.mtationes, acrius in solitarium novitium desae- nia corporalia exercitia, sed quae cum spiritualibus
vientes : cum servum DeigralisDeo servientem non propiorem videntur habere similitudinem et affmita-
cessent sollicitare vilia mercede oblatae delectatio- tem sicut ad aedificationem spiritualem mediiari
;

nis, diabolo suggerente, carne concupiscente, sae- quod scribatur, vel scribere quod legatur. Subdiva-
culo concupiscenda ingerente. Tentat enim nos lia enim exercitia et opera, sicut sensus dislrahunt,

Dominus Deus noster, utrum diligamus eum an non : si saepe etiam spiritum exhauriunt, nisi cum gra-
non ul ipse quasi nesciens agnoscat, sed ut plenius viore ruralium labore operum _sit major contntio
hoc in ipsa nobis teutatione innotescat. Sed illa; corporis usque ad contritionem el humiiiationem
tentationes facile vincuntur, et facile a ratione eis cordis. Fatigationis enim suae pressura exprimunt
occurritur, quae vel suspectae sunt, vel prima facie Q saepe vehementioris affectum devotionis. Quod etiam
malae esse innotescunt : quae vero sub specie boni se in labore jejuniorum, vigiliarum, et omnium in qui-
ingerunt, el difficilius discernuntur, et periculosius bus affliclio corporis est,crebro fieri rnanifcstumest.
admittuntur. Sicut enim ditticillime tenetur modus 23. Serius tamen animus et prudens ad omnem
in eo quod bonum esse creditur, ita non semper se comparal laborem, nec in eo dissolvitur, sedper
lulus cst omnis boni appetilus. eum magis in seipsum colligitur : qui semper prae
oculis habens, non tam quod agit, quam quo agen-
CAPUT VIII.

Utium ijuuntopereomni reliaiosoprcesevtimsolitario do inlendit, onmis consummationis attendit finem ;

fuijiendum, et quce illi occupationes conveniant. quo in quanluin verius innilitur, in tantum etiam
21. Omnium autem tentalionum el cogitationum ferventius et fidelibus manibus operatur, totius sibi
malarnm et inuiilium sentina otium est. Summa corporissui subjiciens servitutem. Coguntur enim
etenim mentis mahtia est otium iners. Nunquam in unum sensus ad disciplinam bonae voluntatis, nec
otiosus sit servus Dei, quamvis a Deo feriatus sit. lascivire eis vacal a pondere laboris, et subacti et
Nomen quippe tam suspectum et vanum et molle, humiliati in obscquium spirilus docentur confor-
rei tam certa^ lam sanctae, tam severae imponen- mari ei, et in laboris participatione, et in consola-
dum nou esl. Utiosum non esl vacare Deo, imo ne- Q tionis exspectatione. Exordinalaj enim natura per
golium negolioruui onmiumhoc est.Quod qui- $IO
peccalum, et a conditionis suae rectitudine exorbi-
cuuque in cclla nou agit tideliter et ferventer, quod- tans, si ad Deum fuerit conversa, recuperat cito
cunque quod propter hoc non agit, scilicet ut
a^it, pro modo timoris et amoris quem habet ad Deum,
Deo servialur,in eo quod agit,otialur. Ubipro vitando qusecunquc perdidit aversa : et ubi coeperit spiri-
otio otiosa sectari ridiculum est. Otiosum autcm tus reforman ad imagineni conditoris sui, mox
est, quod nuUam habel utilitatem, vel utilitatis in- etiam reflorcscens caro ex voluntate sua iucipit
tenlionein. Non aulem hoc tanlummodo agendum conformari reformalo spiritui. Nam et contra sen-

est , ii L cuni aliqua deleclalione, vel sine grandi nuii- sum suum incipil eam deleclare quidquid delectat
sea oiii dies transigatnr : sed, ut etiam de peracta spiritum suum. Insuper et pro multiplici defectu
ilieta ad profeclum meulis semper aliquid in con- suo ex pcena peccati mullipliciter sitiens ad Deum,
scienlia resideat, aliquid quoiidie in thesaurum cor- nonnunquam etiam conlendit pnecedere rectorem
dis congeratur. Nec ea die bonus cellita se vixisse suum. Delectationes enim nou perdimus, sedmuta-
323 GUIGOMS CARTHUSIENSIS 324

mus a corpore ad animum, a sensibus ad conscien- vis bonae voluntati non semper credi expedil, sed
tiain. Panis furfureus, et simplex aqua, et olera, ct frenanda est, sed regenda est, et maxime iu inci-
legumina simplicia, nequaquam res delectabiles piente. Regat sancta; ohedientiae regula bonam vo-
sunt : sed in amore Chrisli, et desiderio internae luntatem ; illa vero corpus, et doceal illud pos<e
deleclalionis, ventri bene inorigerato gratanter ex consistere in loco, cellam pali, secumque morari :

his satisfacere posse, valde deleclabile est. Quot quod in proticienle bonae compositionis initium est,
millia pauperum ex bis, vel ex aliquo horum dele- et certum bonaespeiargumenlum. Impossibile euim
ctabiliter satisfaciunt naturae? Facillimum quippe est hominem fideliter tigere in uno animum suum,
el delectabile essel adjuncto amoris Dcicondimento qui non prius alicui loco perseveranter affixerit

secundum naturam vivere, si insania nostra nos corpus suum. Nam qui uegritudinem animi migrando
permitteret : qua sanata, statim naturalibus natura de loco ad locum effugere nilitur, sic est sicut qui
arridet. Eodem modo et de labore. Uusticus duros fugit umbram corporis sui : seipsum fugit, seipsum
babet nervos, fortes lacertos: exercitatio £1 1 lioc circumfert : locum mutat, non animum. Eumdem
facit. Sine eum torpere ; mollescit. Voluntas facil ubique se invenit nisi quod deteriorem
: facit ipsa

usum, usus exercitium, exercilium vires in omni mobililas ; sicut laedere solet aegrum, qui circumfe-
labore subministrat. rendo concutit eum. /Egrum enim se sciat, et vacet
B
24. Sed redeamus ad propositum. Hoc omnibus circa causarias partes uegriludinis su3e. Si non ii.-

modis agat, et labor, et otium nostrum, ut nunquam terrumpilur quics, remedia conlinuala cito proti-
simus oliosi: et boc semper sit negotium nosirum, cient, et sanatus animus ab alienationibus, vel ca-
ut perfecte consummetur in nobis, quod Apo- dicit plivitatibus et tentationibus suis, totus in Deo suus
stolus animalibus et incipienlibus : Huma?ium, in- eflicietur. Cura eget, et non modica, non inquinala,
<\uil, dico propter infirmitatem carnis vestrue. Sicut sed infecta natura. Incumbat ergo hnmobiliter va-
enim exhibuistis membra vestra servire immunditice, letudinario suo (sic enim solentappellare medici va-
et iniquitati ad iniquitatem : itanunc exhibetemem- letudinum curandarumofticinam), et remedii suscepti
bra vestraservirejustitiai in sanctificationem (Rom. prosequatur usum usque ad sanitatis experimentum.
vi, 19). Audiat hoc hactenus amicum corporis sui 26. Valetudinarium tuum, o aegrote, o languide,
mancipium animalis hoir.o, qui jam incipit corpus cella tua est : remediuin in quo curari ccepisti.obe-
suum subdere spiritui, et adaptare semetipsum ad dientia est, obedientia vera. Sed scito quod remedia
ea quae Dei sunt percipienda, et ad exuendam fide crebro mulata nocenl, naturam disturbant etaegrum
,

servitutis nccessitatem, et carnis suae dominantem dislerminant. Nam et qui aliquo pergit, si uuam
consuetudinem se accingat. Necessitatem sibi faciat certam tenuerit viam, cilo perveniet quo lendit, et
contra necessitatem, et consuetudinem contra con- ilineris, et laboris faciet tinem. Si vero mullas ag-
suetudinem, et affectum sibiformelcontraaffectuni; greditur vias, errat, nec laboris aliquando tineni la-

donec plenius mereatur accipere delectationem con- cit ;

quia error finem non habet. Non ergo remedium
tra delectationem : ut delectalionibus carnis ac sae- niules, nec aliud pro alio accipias.sed 91& usque
secundum consilium Apostoli saltem tantum
culi ad terminum perfectae sanitalis, medicinalis obe-
eumdelectet carere, quantum eum deleclabat pri- dienliae remedio utere : nec abjicias eam, ut ingra-
mum eas habere tantum delectet eum de membris
; tus, cum factus fueris sanus ; sed tamen in reliquum
sui corporis servire justitiae in sanctiticationem, alio tnodo ea uti permitteris. Si ergo ad sauitalein
quantum prius delectabat eum servire immunditioe festinas, videut nil.velmodicum de temetipso agere
et iniquitali ad iniquitatem. Ha?c esl perfectio ani- praesuinas medico inconsulto operam ine- ; a quo si

malis hominis in suo statu , vel novitii incipientis : dicanlis exspectas, necesse est ut vulnus tuum sem-
qui cum consummaverit lioc animale vel humanum, per ei detegere non erubescas. Erubesce, sed tamen
si non respexerit relro, sed tideliter in anteriorase rcvela lolum, nec abscondas. Sunt enim qui conli-
extenderit, cito perveniet ad illud divinum, ut inci- tendo quasi fabulam enarrant suorum bisloriam
piat apprehendere sicul apprehensus est, et cogno- peccatorum, yegiitudines auinue suae sine confusione
scere sicut cognitus est. Hoc autem opus non in dinumerant, et pene sine pceuiteutia, et sine affectu
uno fit momento conversioni*, non est unius diei, D doloris. Cito eniin lacrymas invenit, et resolvitur in
sed multi temporis, mulli laboris, multi sudoris, gemilum, qui habel seusum doloris. Si vero niake
secundum gratiam Dei miserentis et studium hoini- aegritudini desperabilior stupor accesserit, hic in eo
nis volentis et currentis. quod non dolei, quamo sanilati videturesse propin-

CAPUT IX. quior, tanlo ab ea lil reinolior. Quod si inedicus

Stabilitas in cella commendatur , et custodes quasi clenientior fuerit, ui quasi unguentis et em-
proponuntur. plastris lenioribus omnia voluerit curare, tuage pro
25. Omnium vero bonoruni horuin oflicina cst Lemelipso, et remedii (urlioris el celerioris avidus,
cella, et slabilis persevcrantia in ea. In qua quicun- sanitatis ferrum require, cauterium exposce. Medi-
que cum sua paupertale benc convenit, dives est : cus semper preslo est, paraius est.
tibi

el quicunque bonam voluntatem habuerit, secum 27. Ne enim horrori sit libi lua soliludo. et ut
habetquidquid ad benevivendumeiopusest : quam- lulius in cella habites, tres tdji deputati sunt cus-
 :

325 EPIST. AD FHATRES DE MONTE DEI. — LIB. I. 326

todes; seilicet, Deus, conscieutia, el spiritualia pa- a cundum communis instituti leges tu tibi pr«esse, et
tcr. Deo debes pietalem, cui te loiinn impendas vitam ordinare, mores componere, et temetipsum
et

conscientia- tuae, honoreni, coram qua peccare eru- judicare, teipsum apud teipsum accusare, saepe
is : patri spirituali, obedientiam charitatis, ad etiam condemnare, nec impunitumdimittere. Sedeat
quem de omnibus recurras. Insuper ut gratum me judicans justitia : stet rea et Beipsam accusans con-
habcas, addam tibi et quartum: ei quaiuliuparvu- scientia. Nemote plus diligit, nemo te lidelius judi-

lus es, et ilonec plenius addiscas divinam cogitare cabit.

prsesentiam, psedagogum libi procurabo. Elige tibi 29. Mane, praeteritae noctis fac a temetipso exa-
tu ipse consilio meo bominem, cujus vitae exemplar ctionem, etventurse diei tu tibi indicito cautionem.
sie cordi luo iusederil, reverentia inhaeserit, ul quo- Vespere, diei praeteritae rationem exige, et superve-
ties ejus recordatus fueris, ad reverentiam cogilati nientis noctis fac indictionem. Sic districto nequa-

assurgts, el temetipsum ordines et componas : qui quam tibi aliquando lascivire vacabit. Singulis lioris
cogilalus ac si prasens sit, in alfectum mutuse cha- secundum communis instituti canonem sua distribue
ritatis emendel m te omnia cmendanda, et tamen exercitia : cui spiritualia, spiritualia ; cui corpora-
nullum patiatur damnum secreti sui solitudo lua. lia, corporalia : in quibus sic exsolvat omne debitum
IJic prceseus tibi adsit quandocunque volueris : oc- spiritus Deo, corpus spiritui, ut si quidfuerit iuter-
B missum,
currat ScTpe et cum nolueris. Increpationes ejus de- quid imperfectum, suo modo, suo loco,
si

scribet tibi cogitata sancta ejus severitas; consola- suo tempore non abeat impunitum, vel irrecompen-
tiones, pietas et benignitas ; exemplum, sanctae viia' satum. In quibus, extra illas horas, de quibus dicit

sinceritas. Nam omnes cogitaliones luas cum ab eo Propheta, Septiesindie laudemdixitibi(Psal. cxvin,
videri cogitabis : ac si videat, ac si arguat, emen- 164), matutinum, ac vespertinum sacriticium, ac
dare cogeris. secundum praceptum Apostoli,
Sic, mediae noctis est maxime observandum. Non enim
sollicite semetipsum custodi {I Tim. v, 22) etutte- : frustra ait Propheta, Mane astabo Libi,etvidebo(Psal.
metipsum semper inspicias, semper ab ommbus v, 5) ; sed quia tunc a curis exterioribus adhuc su-
oculos averte.' Egregium instrumenlum corporis est mus jejuni et, Dirigatur oratio mea, sicut incensum
:

oculus : si sicut ca,'lera, sic etiam videre posset se- in conspectu tuo : elevatio manuum mearum sacrifi-
metipsum. Quod cum inleriori oculo concessum sit, cium vespertinum (Psal. cxl, 2) quiatunc abhujus- ;

si ad exterioris exemplum seipsum negligens, va- modi impedimentis jam quodammodo invenimur di-
cat circa aliena : etiam cum vult, non sutticit redire gesti.Quietinnocturnisvigiliisnostris (inquibusme-
ad seipsum. Tibi vaca : multa tu ipse tibi sollici- dia nocte surgimus ad contitendum nomini Domini)
tudinis materia es. Exclude etiam ab ocuhs exte- confessionis ejusdem ordinem contexens : ln die,
rioribus quod desuevisti videre ; ab interioribus, inquit, tribulationis mea?
manibus Deum exquisivi,
quod amare : quia nil lam facile recrudescit quam meis nocte contraeum, et non sum deceptus(Psal.
amor, et maxime in tenerioribus et recentioribus lxxvi, 3). Istis enim horis potissimum coram Deo
animis. debemus nosmetipsos constituere quasi facie ad fa-
CAPUT X. ciem, et in lumine vultus ejus perspicere, tribula-
Officia et exercitia cellitce. tionem et dolorem nobis de nobis ipsis invenire, et
28. Aude etiam nonnunquam sapere, et aemulari nomen Dei invocare, scopendo spiritum nostrum,
chansmata meliora, et tu ipse tibi esto parabola sedi- donec incalescat ; abiendo ad memoriam abundan-
ticalionis. Alia cella tua exterior, alia inlerior. Ex- tia± suavilatis sua?, donec ipse in cordibus nostris
terior est domus, in qua babilat anima tua, cum dulcescat. Sed tunc maxime nobis agendum est,
corpore tuo : interior csl conscienlia tua, quam in- quod dixit Apostolus, Malo in ecclesia quinque loqui
babilare debet omnium interiorum tuorum interior verba sensu meo, quam decem millia verborum sine
Deus, cum spiritu tuo. Ustium clausura* exterioris, intelkclu : et illud Psallam spiritu, psallam el
:

si^num est ostii circumspectionis interioris : ut sic- mente orabo spiritu, orabo el mente (I Cor. xiv,
:

ut scnsus corporis per exteriorem clausuram foris 19, 15). Tunc enim menti et spiritui aggregandi
iri non permiltuntur, sic inleriores sensus ad sunt fructus sui, ut exinde vel in abuudantia bene-
suum semper interius cohibeantur. Dilige ergo inte- dictionis Dei in quietem uoctis relaxemur : vel
riorem cellam tuam,dilige exteriorem; ct unicuique surgentibus nobis ad laudes Dei, omnis exinde te-
suiim impende cultum. Tegat te exterior, non abs- uor operis nostri in ipsius laudibus formetur ac vi-
condat : non ut pecces occultius, sed ut tutius vi- viticelur. ldcirco iu proeveniendis nocturnis vigiliis
vas. Non enim scis, o rudis incola, quid cella; de- non expedit multitudine psalmorum obruerc intel-
beas, si non cogitas quomodo in ea, non solummodo lectum, et exhaurire spiritum, vel exstinguere. Sed
a \itiis tuis curaris, sed etiam non habeas rixari quandiu sobrius invenitur, pietati afliciendus est, et
cum alienis. Nescis enim quem conscienliai luoe dc- suo ilinere dirigendusad Deum donec dilatato cor- :

beas honorem, quicunque in ea non experiris gra- de currere incipiat usque ad linem opcrisDci, post-
tiam sancli Spirilus, et 'ilii interna! suavitatis dul- modum fervoris sui modum, sivc lenorem habitu-
ccdinem. Da ergo utriquc cellae lionorem suum, et rus, nisi magna intercidatur negligentia, vel omit-
tu tibi in ea vindica piimalum tuum. Disce in ea se- tatur voluntaria miseria.
 ; .

327 GUIGONIS CAHTHUSIENSI8 328

etiam quicunque sensum Christi habet,

30. Scit ^ mum, ut alicna cogitare non libeat. Hauriendus est
quantum pietati chrislianae expediat, quautum Dei stepe de lectionis serie affectus, et formanda oratio,

servum, el servum redemptionis Christi deceat et quae lectionem interrumpat, et non tam impediat in-

utile ei sit, una saltem aliqua diei liora, passionis et terrumpenilo, quain puriorem continuo animum ad
redemptionis ipsius attentius recolere beneficia, ad intelligentiam lectionis restituat. Intentioni servit

fruendum suaviter recondemlum

iu conscientia, et lectio. Si vere in lectione Deum quaerit qui legit,

tideliter in memoria: quodesl manducare spiritualiter ournia quae legit cooperantur ei in bonum, et capti-

corpus Cliristi, et bibere ejus sanguinem in memo- val senus legentis, et in servitutem redigit omnem
riam ejus, qui omnibus iu se credcntibus praecepit lectionis intellectum obsequium Christi. Si in
in

dicens, Hoc facite in meumcommemorationem(Luc. aliud dechnat sensus legentis, omnia trahit post
xxu, 19). In quo etiam proptcr peccatum inobcdien- semetipsum, nihilque tam sanctum, tam pium inve-
tiae, quam impium sit hominem lantae Dei pietatis nit in Scripturis, quod seu per vanam gloriam, seu
immemorem esse, palam omnibus est cum amici : per distortum sensum, seu per pravum inlellectum
hominis abeuntis sub quolibet signo commendalam non applicet, vel maliti;* 1

, vel vanitati. In omnibus

memoriam nefasSiquidem sancta> Iiu-
sit oblivisci. enim Scripturis legcndis initium debet esse timor
jus ac reverendae commemoralionis mysterium, suo Domini, ut in eo primo solidetur intenlio legentis.
modo, suo tempore, suo loco celebrare licet paucis (} et ex eo exsurgat et ordinetur totius lectionis intel-
hominibus, quibus hoc creditum est mysterium : leclus et sensus.

rem vero sacramenti vel mysterii in omni tempore, CAPUT XI.

et omni loco iJominalionis Dei, modo quo traditum Corporalium exercitiorum , item cibi somniquc
est, hoc est debitae pietatis affectu, agere, et tracta- modum tradit.

re, sumere sibi in salutem omnibus £14 in

et A
32. spiritualibus vero exercitiis in corporalia
promptu est, quibus dicitur Vos autem genus ele- : nunquam longe, vel in totum recedatur : sed facile
ctum,regale sucerdotium,gens sancta,populusacqui ad ea po^se redire animus assuescat, et cum ilhs

sitionis : utvirlutes annuntielis ejus, quide tenebris se mutuat, semperistis Sicut enim su- inhaereat.

vos vocavit inadmirabile lumen suum (IPetr. n,9). pra dictum non vir propter mulierem, sed mu-
est,

Nam etSacramentum sicut accipit ad vitam dignus lier propter virum (/ Cor. xi, 9) nec spiritualia :

sic ad mortem suam et judicium, indignus : rem propter carnalia, sed carnalia propter spiritualia.

vero Sacramenti nemo percipit nisi dignus et ido- Corporalia vero exercitia nunc dicimus, quae ma-
neus. Sacramenlum enim sine re Sacramenti sumenti nuali opere corporaliter exercentur Nam sunt et

mors esl : res vero Sacramenti, etiam, praeter Sa- aiia corporis exercitia, in quibus necesse est corpus
cramentum, sumenti vita aeterna est. Si autem vis, laborare, sicut sunt vigiliae, jejunia, et alia hujus-
et vcre vis, omnibus horis, tam diei quam noctis, modi : quae spiritualia non impediunt, sed juvanl,
hod tibi in cella tua praesto cst. Quoties in comme- si cum ratione discretionis tiant. Quae si ex indis-
morationem ejus qui pro te passus esl, hoc faclo cretionis vitio sic agantur, ut vel deficiente spirilu,

ejus pie ac tideliter fueris affectus, corpus ejus vel languente corpore spinlualia impediantur : qui
mauducas, et sanguinem bibis. Quandiu in eo ma- sic est, corpori suo tulit boni operis eflectum, spiri-
nes per amorem, et ipse in te per sanctitatis et ju- tui proximo exemplum, Deo honorem,
affectum,
stitiae operationem, iu ejuscorpore et membris ejus sacrilegus et horum omnium in Deum reus.
est,

compularis. Non quod secundum Apostoli sensum non videa-

31. Dcinde etiam certis horis, cerlae leclioni va- tur humauum etiam hoc, et nou deceat, et non de-

caudum est. Kortuita enim et varia lectio, et uon sit caput aliquando dolere in
quasi beat, et justum

casu reperta, non aedilicat, sed reddil auimum

quod olim saepe usque ad dolorem la-
in- servitio Dei,

stabilem et leviter admissa levius reccdit a memo-

;
boravil in vanitate sa>culi; esurire ventrem usque

ria. Sed certis iugeniis inimorandum est, et assue- ad rugilum, qui saepe repletus est usque £l«* ad
facieudus eal animus. Quo enim spirilu Scripluru' vomilum sed modus in omnibus habendus est. Af- :

factae sunt, eo spiritu legi desiderant ip.so ctiam in- lligeudum est corpus aliquando, sed non conteren-
:

telligendae sunt.Nunquam ingredierisin sciisumPauli n dum. Nani corporalis exercitatio ad modieum qui

donec usu bouae intentionis in lectiouc ejus, el stu- dem valet, et pietas ad omuia ulilis est / Tint. i\
dio assiduae meditatiouis, spirilum ejus imbiberis. 8). Propter quod et ad modicum, hoc esl non io con-

Nunquam iutelligcs David, donec ipsa experientia cupiscentiis, sed tamen cura carnis agenda est.
ipsos Fsalmorum aifcctus induerjs. Sicque de reli- Agenda \ero cst sobrie, cum spirituali quauam di •

quis. Et iu omui scriptura lautum Uislat studium a sciplina, ui neque in modo ojus, neque iu qualitate,

leclioue, quantum amicilia ab hospilio, sociahs af- neque in quaniiiaie appareal aiiquid, quod non de-
fectio a forluita salulatioue. Sed tt de quolidiaua ceal servum Dci. Lis enim quae inhonesta suni no-
lectioue aliquid quotidic iu venlrem memoriae de- stra, abundanttorem honorem circumdare debemvs.

mitleudum est, quod lidelius digeratur, el sursum Honesta vcro nostra nullius egenl v / Cor. xu, 23,
revocalum crebrius ruruinetur quod proposito con- ; 24). Non solum autein hoe, sed et omuem vilam no-
veniat, quod intcntioni proticiat, quod deliueal ani- slram, quamvis hominibus occultam, exlubere debe-
329 EPIST. AD FRATRES DE MONTE DEI. — LIB. I. 330
mus Deo sanctam et honestam, et omnem conversa- * facile evigilabis ; et surgens facilis et agilis eris ad
lionem nostram sanciis Angelis conspicabilem agere redeundum in id, unde non totus discessisti. Sobrium
et delectabilem, quamvis inter domesticos parietes enim cibum, sohriumque sensum, sequitur sobrius
inclusam. Omnxa vestra, inquit Apostolus, honeste somnus. Carnalis vero somnus, et brutus, et, sicut
Deo resest hone-
fiant ui vobis(l Cor, XI, 40). Grata abominandus est servo Dei. De quo
dicitur, lethaeus,
s, et sanctorum Angelorum amica. Propter quod vero post congruam quietem facile est sensus corpo-
eliam juhet Apostolus velari mulieres propter An- ris et mentis evocare, et quasi servos domus patris-
gelos: qui cum procul dubio tam clie quam nocte vo- tamilias ad opera necessaria spiritui suscitare et
hiscum sint iu cellis vestris, vos custodientes, et ve- emjttere hujusmodi somnus tempore suo, modo
:

stris studiis congaudentes, et cooperantes; placet suo aspernandus non est. Sic prudens et Deo dedi-
eis, ut eliani uullo honiine vidente, omnia vestra tus animus habere se debet in cella sua et in con-
honeste tianl. scientia sua, sicut prudens paterfamilias $16 in
:\i. Sive ergo manducetis, sive bibatis, sive ali- domo sua. Non habeat, sicut Salomon dicit, in domo
quid aliud faciatis, omnia in Domino agite, pie, san- sua mulierem litigiosam [Prov. xxi, 19) carnem
cte, et religiose. Si manducas, mensam tuani, per
suam, sed ad sobrietatem morigeratam et assuefa-
se satis Et cum B clam ad obedientiam, et ad laborem paratam, ubique
sobriam, sohrietas tua perornet.
inanducas, nequaquam totus manduces, sed corpore inslitutam et esurire, et saturari, et abundare, et
luo suam refeclionem procurante, mens suam non penuriam pati. Habeat sensus exteriores non duces,
oegligat sed de memoria suavitatis Domini, vel
:
sed servienles: interiores, sobrios, et efficaces. Ha-
Scripturarum aliquid, quod eam pascat, medilando, beat omnem omnino domum, vel familiam cogila-
vel saltem memorando secum ruminet et digerat. tionum suarum, sic ordinatam et disciplinatam, u i

Sed et ipsa necessilas, non sseculariter, non carna- dical huic, Vade, et vadat: et alii, Veni, et veniat;
liter cxpleatur: sed sicut decet monachum, sicut et servo suo corpori, Fac hoc, et absque contradi-
convenii servo Dei. Nam eliam quoad sanitatem cor- ctione faciat. Qui sic semetipsum ordinat, et regit in
poris, cihus quanto honestius et ordinatius sumitur conscientia sua, optime sibi credendus et commit-
et ingeritur, tanlo faeilius et saluhrius digeritur. Oh- tendus est Sed hoc est perfectorum, vel
in cella sua.
servandus est ergo sumendi modus et tempus, cibi perlici jam incipientium: quod ideo proposuimus
quantitas et qualilas: fugienda supertlua et adulte- incipientibus et novitiis, ut sciant quid desit sibi,
rma condimenta. Ohscrvandus est, inquam, sumendi et quo extendere habeant intentionem studii sui.
modus, ut non effundal qui comedit super omnem CAPUT XII.
cibum animam suam tempus, ne ante horam: qua- « Quinam idonei habitatores cellce: sumptuosa trdi-
:

lilas, uti quihus utilur communitas fraternitatis, ex- ficia improbantur.

cepta causa manifestse necessitatis. De condimentis 35. Sciendum vero est, quia cum de carnali, vel

vero sufticiat, obsecro, ut comestibiles tianl cibi no- de animali sensu, vel de rationali scientia, vel de
slri, non etiam concupiscibiles, vel delectabiles. spiriluali sapientia disserimus, unum hominem de-
Sufficit enim concupiscentise malitia sua : quae cum scribimus in quo sccundum diversos profectus el
vix aut nullo modo pertransire possit ad finem ex- profectuum proventus, et intentionis affectus, haec
plcndie nccessitatis, nisi per viam quanUecumque de- omnia diversis temporibus possibile est inveniri: et
si cu'perit accipere irritamenta ab eis triahominum genera, singula secundum statuum
ii suscepere bellum adversus ejus oble- horum proprietates in professione religionis in cel-
iunl duo contra unum: et sic periclitatur lis militantia: quamvis cella; dignitas, et sanctaj so-
liludinis secretum, et solitaria^ professionis titulus,
•
nde sicut de cibo diclum est, sic et de non nisi perfectis convenire videtur; quorurn, sicut
in quantum potes, serve Dei, ne totus Apostolus dicit, est solidus cibus: et qui pro consue-
rmias, ne sit somnus tuus non requies r» tudine exercitalos habent sensus ad discretionembon
pullura corporis suffocati non repara-
: el tnali (llebr. quo etsi ralionalis, qu
v, 14) ; in
tinctio spirilus tui. Suspecta res est som- proxitnus est sapienti, utcunque videretur esse te-
et ex magna parte ebrietati similis. Exceptis lerandus; sed certe animalisqui non percipit ea qua;
nm v [iiibus in dormiente, tum corpore dor- Dei sunt, penilus putaretur arcendus. Sed occurrit
nilante ratione non est qui contradicat, quantum Petrus aposlolus, diccns de quibusdani : Si Spiritutn
m continui profectus, nihil lemporis tam sanctum ipsi acceperunt, sicut el nus,ego quis eratn
vita noslra, quam quod somno deputatur. qui prohiberem Deum? (Act. xi, 17.) Spiritus enim
id somnum semper aliquid defer tecum sanctus hona volunlas est. Nec enim sine grandi
i vel co^itatione, in quo placide obdor- scrupulo nu.Mitis a quacumque professionis altitudine
onnunquam etiam somniarc juvet: quod arcendus est, cui testis inhahitanlis et trahenlis
ntem te excipiens, in slatum hesternae Spiritus sancti bona voluntas est. Siquidem ex
reslituat, Sic tibi nox sicut diesillumina- duobus hominum generibus ccllarum habitatio sup-
et qox illuminatio lua erit in deliciis luis (P sal. plenda est: scilicet vel de simplicihus, qui et sensu
,11). Placide obdormies, m pacequiesces, et voluntate ad assequendam religiosam prudentiam
1'AIROL CLXXXIV. 11
 :

331 GUIGONIS CARTHUSIEXSIS 332

ferventes apparuerint et humiles: vel de prudenti- ^ hominibus decet fieri tahernaculum Dei cum homi
bus, quos religiosae et sanctae simplicilatis constite- nibus. lpsiquibus in allitudine mentis ostenditur
rit esse aemulatores. Stulla vero superbia, vel su- exemplarveridecoris domus Dei, ipsi sedificent sibi.
perba stultitia, a labernaculo justorum semper pro- Ipsi quibus sollicitudo interiorum suorum contem-
cul sit. Est autem omnis superbia stulta: quamvis ptum et negligentiam indicit omnium exteriorum,'
non omnis stultitia sit superba. SJultitia enim sine ipsi aedificent sibi formam paupertatis et sanctae
superbia, nonnunquam simplicitas invenilur: quae simplicitalis speciem, et paterna' frugalitatis linea-
si ignorat, forsan est docibilis; et si nequit doceri, menla. Nulla enim sic aptabit artificum industria,
forsan est tractabilis. Et est propria civilas refugii sicut eorum neghgenlia.
simplicitati, cohabitatio religionis: nisi sit talis quae 37. Ergo, obsecro, in peregrinaiione hujus saeculi,
nolit humiliari, veltam bruta, ut non possit regi vel in mihtia hac super terram, sedificemus nobis, non
tractari. Bona tamen voluntas, etsi multum sit domos ad habitandim, sed tabernacula ad deseren-
bruta, non tamen est desercnda, sed salutari consi- dum: utpote cito inde vocandi, et emigraturi in
lio ad laboriosam et acluosam vitam transmittenda. patriam et civitatem nostram, et in domum aeterni-
Superba autem, quantumvis prudens sibi videatur, tatis nostrae. In castris quippe sumus, in alieno mi-

dimittenda sibi est, et abigenda. Si enim admittitur B litamus, in alieno laboramus: facile est quidquid
superbus, prima die qua ingreditur habilare, incipit naturale est. Numquid non facile est solitario, et
leges dare: nimium vero stultus discere non potest, sufficiens naturae, et utile conscientiae, ipsi sibi cel-
quas invenit. Sollicite ergo et prudenter perpenden- lam de virgis contexere, de luto plasmare, unde-
dum est, quis admittatur ad habitandum secum. cunque operire, et decentissime inhabitare? Etquid
Qui enim habitat secum, nonnisi se ipsu.n, qualis amplius est requirendum ? Credite, fratres, et uti-
ipse est, habet secum. Malus aulem homo nunquam nam experiri vobis non contingat: quia pulchritu-
tuto secum habilat, quia cum malo homine habitat dines istae et forenses honestates cito virile proposi-
et nemo molestior ei est, quam ipse sibi. Nam in- tum enervant, et masculinum animum effeminant.
sani etnimium dementes, et qui non satis quacum- Nam etsi ipso saepe usu sopiuntur earum delectatio-
que de causa mentis suae bene compotes sunt, custo- nes, etsi sint aliqui qui utantur hujusmodi quasi

diri solent, nec sibi relinqui vel commilti, ne soli- non utentes, tamen contemptu melius, quam usu
tudine sua male utantur. Admittantur ergo animales exstirpantur et vincuntur hujusmodi affectiones.
homines, pauperes spiritu ad cohabitationem cella- Conferunt etiam non modicum interioribus nostris
rum: sed ut fiant ipsi rationales ac spirituales, non
p exteriora nostra, ad similitudinem mentis
- aptata et
"' -'

ut propter eos lpsi qui jam hoc esse meruerunt, w composita, et bono proposito suo modo responden
convertantur retro, et efficiantur animales. Susci- tia. Pauperior enim cultus in aliis frenat concu-
piantur in omni benevolentia 2% 7 charitatis : por- piscentiam: in aliis circa amorem paupertatis afifi-

tentur in omni patientia benignitaiis. Sed qui eis cit conscienliam. Sed et intentum interioribus suis
compatiuntur, non eis conformentur: nec sic quae- animum magis decent inculta omnia et neglecta
rant eorum profectum, ut propter eos coganlur in- exteriora: quibu-. animus ipse [al. add. incola do-
currere propositi in religione rigoris defectum. musj saepius ahbi conversari dignoscitur seque ;

36. Inde enim jam subintravit deserealieno sum- a'ibi magis occupatam intentio sancla denuntiat;
ptuosa, et, quantum pudor vix sinit, ambitiosa cel- et efficaciter bonae conscientiae coneilial interiora,
larum aedificatio: et abjecta sancta simplicitate et cui omnia exteriora viluisse renuntiat. Obsecro ergo,
rusticiiate, sicut Salomon dicit, ab Altissimo creata ul maneant cellae illae delicatiores sicut factae sunt,
(Eccli. vn, 16), quasi religiosas quasdam nobiscrea- sed non crescat numerus earum: sinlque in valetu-
mus habitationum honestates. In quihus tantum dinaria fratribus animalibus et infirmioribus, donec
compassum est animalibus, ut pene omncs in hoc convalescant; hoc est, incipiant desiderare, non
effecti simus animales. Dimissam enim nobis a pa- valetudinaria infirmorum, sed labernacula militan-
tribus nostris jure haereditario formam paupertatis, tium in castris Dei. Maneant in exemplum posleris
et sanctae simplicitatis speciem, verum decorem do- vestris, quia tales habuistis, et sprevistis.
mus Dei, alienantes a nobis <H a cellis nostris, per CAPIT XIII.
manus arlificum exquisitorum cellas, non tam ere-
Exemplo priscorum monachorum, ercmi.
miticas, quam aromaticas aedificamus nobis, singu- Cliristi Apostolorum ct primorum ftdel
centum solidorum, concupiscentiasocu-
las in tilulo tatur ad modestiam,- otii fugam, ct /
lorum nostrorum de eleemosynis pauperum. Am- amorcm.
puta, Domine, opprobrium cenlum solidorum a cel- 38. Vos autem qui spirituales estis, He-
lis pauperum tuorum. Cur non potius centum dena- brsei, id est transeuntes, non habenles h
riorum? cur non potius nullorum? cur non polius manentem, sed futuram inquirenles, a^
gratis filii gratiae ipsi sibi aedificant? Quid responsum bis, sicut 'HH coepistis, casulas ia qui
est Moysi, cum consummaret labernaculum? Yide, tis. ln casulis enim habilaveront patres I
mmafacitosecundumexemplarquod ostcn-
inquit, o bitanies in lerra repromissionis quasi
sumesttibi in monte^Exod. xxv, 40). Non a savuli cum obbseredibus repromissionis exspe<
 ;

333 EPIST. AD FRATRRS DE MONTE DEI. - LIB. I. 334

damenta habentem civitatom, oujus ariifex et con- « mus in Domino Jesu Christo,utcumsilmtio operan-
ditor est Deus ; non acceplis repromissionibus, sed tespanem suum manducent (II Thess. m, 10-12).
a longe eas aspieientes et salulantcs, et eonfttentes» Suum, liocest, suo labore partum et acquisitum. Et
quia hospites sunt et peregrini super terram. Qui tamen ne illos, quamvis inquietos, niliil operantes,
enim haec dieunt, significant se patriam inquirere et curiose agentos, nomen tamen Domini invocatum
meliorem, hoc est ccelestem (Hebr. xi, 9, 10, 13, super se habentes, quasi exposuisse virleretur et
1'», 16). Idcirco patres nostri in JSgypto et Thebaida, abjecisse, statim intulit dioens: Vos atttem, fratres,

sanetse bujna vitae ardentissimi eemulatores, in soli- nolite de/icere henefacientcs in Christo JesuDomino
tndinibns degentes, angustiati, aftlicti, quibus di- nostro (Ibid , 13). Ac si diceret : Et si illi perseve-
guus non erat mundus, ipsi sibi cellas aedifieabant, rant in malitia, sive negligenlia sua, vos tamen in

in quibus tecti tantummodo et oircumsepli a tur- sustentandis eis nolite deficere a beneficontia vestra.

bine et a pluvia lutabantur, in quibus eremitica' 40. Cum ergo severissime superius denuntiavcrit,
frugalitatis delicils affluentes, locupletabant multos non manducandum r.olentibus operari, postmodum
ipsi egentes. Quos quo nomine dignius appellem ne- vero volentibus operari, sed nibil operantibus, ali-

scio, homines ceelestes, an angelos terrestres, ile- quanto seexhibuerit clementiorein,possemus di-
gentes in terris, sed conversationem habentes in B cere, secundum textum verborum eji
o
ooelis. Laborabant manibus suis, et de labore suo nino aberraret a vero), non volentibus quamvis
pauperes pascebanl; esurientes ipsi, de vastitate valentibus, intentatam esse illam severitatem; vo-
eremi urbium caroeres alebant ot infirmos, et in lentibus autem, sed non valentibus indulgentiam
«ruibuslibet necessitatibus positos sustentabant, vi- istam . Sed etiam cum istis denuntiel, et obsecret in
vontes de labore suo, ct babitantes in Jaborc ma- Domino Jesu Christo, ut cum silentio panem suum
nuum suarum. manduceut, videntur panem non suum manducare,
39. Quid ad liaec dicemus nos, non animales, sed nisi eum suum efticiant opcrando, quantum £19
animalia lerrena, adhterentes terrae, et sensibus operari possunt testimonio Dei et conscientiae suae.
carnis nostrae, in sensu carnis nostrae ambulantes, Ignosce, Domine, ignosce excusamus, tetgiversa- :

et ex alienis mauibus pendentes? Quamvis console- mur, sed non esl qui se abscondat a lumine verita-
tur nos in hoc ipsum aliquatenus ille, qui cum dives tis tuae; quod sicut illuminat conversos, sic etiam
esset, pauper pro nobis faotus est (// Cor. vm, 9); ferit aversos. Non est enim occultatum os nostrum
et qui voluntaria1 paupertatis dedit praeceptum, a te, quod fecisti in occulto hominum. Nos autem
ipse ejusdem paupertalis in semetipso nobis for- nobismelipsis facimus id occultum, quia vix est
mam dignatus est demonstrare. Ut enim sciant aliquis, in eis quae ad te sunt, qul experiri velit

evangelici pauperes quid eis faciendum sit, ipse quid possit, et quod promptissime potest quando-
etiam a fidelibus pasci voluit, nonnunquam et ab que secundum carnem vel saeculum, sive timor im-
infulelibus, sed ut tideles faceret, vitae necsssaria pulerit, sive cupiditas traxerit. Sed et si fallimus
accipere non recusavit. Sed etiam in primitiva homines inscios, non nos permittas, ut quasi volen-
Ecclesia pauperes illos sanctos, qui pro Christo ra- tes fallere te, fallamus nosmetipsos. Nos non labo-
pinam bonorum suorum perpessi fueiant, vel se- ramus, quia vel non possumus, vel non posse nobis
cundum perfeotionis consilium omnia reliquerant videmur, vel consuetudine otii et deliciarum no-
et vendiderant, ac fralribus tidelibus communia strarum nos non posse efticimus.
effecerant, sollicitudine quanta ,
quanla pietate 41. Adoremus ergo semper, et procidamus, et
sancti Apostoli alendos a fidelibus procurabant, ploremus coram te, qui fecisti nos, et qui in hoc
et liber Actuum Aposlolorum , et Paulus in Epislo- ipsum peccato nostro manifesto, judioio tuo occulto
lissuis maniteste demonstrat. Quod etsi conceditur formasti nos, ul forsitan quia non multum hoc vo-
liberius, hoc ipsuni Domino priecipiente el ordi- lumus, non possimus: vel quia non voluimus cum
nante, Evangelium annuntiantibus de Evangelio r» potuimus, cum volumus non possumus. Vescamur
vivoro, o\ Aposlolorum tamcn auctoritale non ne- saltem secundum pcenam Adae pane nostro, si non
gatur, etiam evangelice viventibus, sicut sanctis il- possumus in sudore vultus nostri, in dolore cordis
lis pauperibus qui tunc erant in Jerusalem : qui nostri in lacrymis doloris, si non possumus in su-
;

eiiam sancti paupores ob hoc vocantur, quia in pro- dore laboris. Magnam hanc jacturam prolessionis

fessione sanctitalis ot communis vitae nomen dede- nostrae suppleat pietas, ac devolio conscicntiae hu-
rant, et semetipsos in hoc ipsum sponte pauperes milis. Sint nobis lacrymae nostroe panes die ac no-
effecerant iLuo.xviii, 22; Act . II, 14, 45; iv, 34, cte, quamdiu dicitur animae nostrte, Ubi est Deus
35; Hom. xv; / Cor . ix ; // Cor . vm). Quod tuus? hoc ost, quamdiu peregrin.ilur a Domino Deo
enim Apostolus severissima aucloritate quibusdam nostro, et a lumine vultus sui. Unum quidem erat
denuntiat.ut qui non vult operari, non manducet necossarimn : sed qui nec in uno figimur, nec in
couiinuo ostendens de quibus diccrel , subjunxit multis exercemur, in quo ordine compulabimur ?
dicens : Audieimus cnim quosdam ambulantes inter Utinam oum illo de quo Apostolus dicit Ki <iui :

vosinquiete,nihiloperantes,sedcuriose agentes . tlis non speratur, credenti autetn in eum qui justificat
autemquihujusmodisunt, denuntiamus et obsecra- impium, reputatur /ides ejusadjustitiamsecundum
 ,

335 GUIGONIS CARTHUSIENSIS 336

propositum gratice Dei (Iior». iv, 5). Utinam cum ^ cor levare, spiritualiter orare, a corporibus vel cor-

peccatrice, cui mullum dimissum est, quia multum porum imaginibus, cum Deum cogitat, quantum
dilexit (Luc vn 47) et beata anima hoc judicio
. , , potest recedere. Admonendus est quanta potest

apud Deum meruerit justificari, judicio diligentium puritate eum, cui sacrifi-
cordis intendere in

nomen Domini, ut omissa omni justitia operum, et cium orationis ipsum attendere qui
^uuj offert : se

fiducia merilorum, in hoc solo justificelur, quo- offert, intelligere quod offert: quantum enim videl

niam dilexit multum. Nam in diligendo te, Deus, vel inlelligit eum cui offert tantum ei in affectu est, ,

retributio magna est diligenti conscientiae ipsa dile- et ei amor ipse est intellectus; quantumque ipse ei

ctio tua, deinde vero vita aeterna. Sic, fratres, obse- in affectu est,tantum sapit ei hoc ipsum si dignum
cro vos, non excusetnus nos, sed accusemus nos, Deo estquod ofiert : et in eo sibi bene est. Uujus-
et confiteamur. Et qui magni hominis umbram, et modi homini oranti vel meditanti, melius ac tulius,

personale quoddam figmentum perfectionis apud sicut jam dictum est, proponitur imago Dominicae
homines induimus; apud Deum conscientia nostra; Humanitatis, Nativitatis ejus, Passionis et Resur-
cognoscentes paupertatem , non usquequaque rece- rectionis : ut infirmus animus, qui non novit cogi-
damus a veritate, et veritas liberabit nos. tare nisi corpora et corporalia, habeat aliquid cui
B se afticiat, cui juxta modum suum pietatis intuitu
CAPUT XIV.
inhareat. Est quippe in forma Mediatoris, in quo,
Quomodo animalis incipiens, seu tiro religiosus do-
cendus sil appropinquare Deoperamorem etora-
sicut legitur in Job, visitans homo speciem suam,
tionem. non peccet (Job v, 24):hoc est, cum intentionis

42. Deinde docendus est animalis incipiens, et suee intuitum in eum dirigit, humanam in Deo spe-
Christi tirunculus Deo appropinquare, ut et Deus ciem cogilando, non usquequaque recedat,
a vero

appropinquet ei. Sicenim admonet propheta: Ap- et dum per tidem ab homine Deum non dividit,

propinquate Deo, et ipse appropinquabit vobis (Jac, Deum aliquando in homine apprehendere addiscat.
iv 8), Non solum enim faciendus est homo et for-
.
In quo pauperibus spiritu, et simplicioribus filiis

mandus, sed et vivificandus. Primo enim formavit Dei, tanto primum solet esse affectus dulcior, quanto
Deus hominem deinde inspiravit in faciem ejus
:
humanae naturae propinquior. Postmodum vero fide

spiraculum vitae, et factus est homo in animam vi- migrantcin affectum, amplexantes in medio cordis
ventem (Gen. n, 7). Formatio hominis, institutio sui dulci amoris amplexu Christum Jesum, totum
est moralis vita ejus, amor Dei. Hunc fides con-
:
hominem propter hominem assumptum, totum Deum
cipit, spes parturit, ipse se format et vivificat. Amor propter assumenlem Deum, incipiunt eum non jam
enim Dei, vel amor Deus Spiritus sanctus, amori « secundum carnem cognoscere, quamvis eumnecdum
fiominis se infundens, afficit eum sibi. Et amans secundum Deum plene possint cogitar<\ Etsancliti-
semetipsum de homine Deus, secum unum elficit, cando eumin cordibus suis offcrre ei atnant vota sua
et spiritum ejus, et amorem ejus. Sicut enim non quae distinxerunt labia sua; obsecrationes, orationes,

habet corpus unde vivat, nisi dc spiritu suo : sic postulaliones, gratiarum acliones, pro lempore, pro

affectus hominis, qui amor dicitur, non vivit,hoc causa congruentes.

estnon amat Deum, nisi de Spiritu sancto. Amo- 44. Sunt enim orationes aliae breves ac simplices,
rem ergo Dei, in homine ex gratia genitum, lactat sicut eas format voluntas, seu necessitas orantis pro
lectio, meditatio pascit, oratio confortat et illumi- causa incidenti : aliae prolixiores et rationabUes,
nat. Animali vero et novo in Christo homini ad sicut in inquisitionc veritatis petentes, quaerentes,
exercitanda ejus interiora melius et tutius propo- pulsantes, donec accipiant, invcniant, et aperialur
nuntur legenda et meditanda Redemptoris nostri ex- eis: alite alacres, spiriluales et fecundae, in alfectu

teriora; el ostenditur in eis exemplum humilitalis, fruenlis, et gaudio gratiae illuminantis. Et ipse sunt
J?"JO provocatio charitatis, et affectus pietatis el quas Apostolus alio ordine dinumerat, obsecrationes,
de Scripluris sanctis et sanctorum traclatibus Pa- orationes,postulationes, gratiarum actiones (/ Tun.
irum moralia quseque el planiora. Proponenda sunt ii, i). Nam postulatio, quam primam posuimus,
ei gesta et passiones sanctorum : ubi nec laboran- est circa oblinenda temporalia, et necessaria aliqua
dum ei sit in planitie historiali, et semper aliquid vitae hujus, in qua Deus posfulanlis quidem appro-
occurrat quod novitii auimum excilet ad amorem bans bonam voluntatem, facit tamen ipse quod mc-

Dei el contemptum sui. Porro alice historise delectant •ius judicat, et dat libenter ei.quod bene postulai

quidem cum leguntur, sed non tvditieant, quin po- [al. sequi bene postutantem]. Ipsa esl de qua Psal-
tius mcntem inticiunt: et in tempore orationis vel mista ail : Quoniam adhuc 9t oratiomM in benepla-

spiritualis meditalionis, inutilia quaeque vel noxia citiseorum (Psal. cxl, B). Ihec est etiam homi-
faciunt scalurire de memoria. Lectiouis quippe mo- num impiorum, quia omnium communiter est, sed
dum similis medilatio sequi solet. Difficilium etiam maxiine tiliorum saeculi hujus, desiderare tranqud-
lectio scripturarum latigat, non relicil teneriorem litatem pacis, sanilalcm corporis, temperiem aeris,

animum : frangit intentionem, hebetat sensum vel el alia qiue ad vil;e hujus usum spectant, et neces-
ingenium. sitatem, el abutentium voluptatem. Pro quibus qui
43 . Docendus est eliam in oratione sua sursum lideliler postulant, quamvis non ea postulanl nisi ad
337 KPIST. AD FIUTHES DE MOiNTK DEI. — LIB. II. 338

necessitatem, tamen in hoc ipso voluntati Dci suam * mani duritia, ad votum cxaudiri non meretur, anxie.
semper subjiciunt. Obsecratio vero esl in exereitiis tas desiderantis negari sibi a>stimat, quidquid dif-
spiritualibus anxia ad Deum instantia : in qiubus fertur. (himque sicut Chanansea illa praeteriri se ac

ante gratiam succurrentem, qui apponit scientiam, despici ingemiscit (Matth. xv, 22-28), quasi immun-
apponil et dolorem (Eccle. i, 18). Oratio vero est ditiam carnis, prapterita sibi peccata sua impulari,
hominis Dco adlwrentis affeclio, et familiaris quae- vel improperari imaginatur. Nonnunquam vero non
dam et pia allocutio, et statio illuminala 1
mentis ad sine labore petens accipit, quaerens invenit, et pul-
fruendum, quamdiu iicet. Porro gratiarum actio est santi aperitur : et consolationes ac suavitates ora-
ln intellectu, et cognitione gratise £"J1 Dei bona> tionis invenire tamlem aliquando meretur labor ob-
voluntatis indeficiens ad Deum et indefessa inten- secrationis.
tio : etiamsi aliquando, vel non sit, vel torpeat, 46. Nonnunquam etiam purte orationis affectus,
sive artio exterior, sive interior alfectio. H;ec enim et bona iba orationis suavitas non invenitur, sed
est de qua dicit Apostolus : Velle adjacet miiri, per- quasi imenit;cum non petenlem, non qurerenlem,
ficere nutem bonum non invenio liom. vu, 18). Ac si ( non pulsantem, et quasi nescientcm gratia praevenit:
dicat : Semper quidem velle adest, sed aliquaudo ettanquam genus servorum recipitur in mensa filio-
jacet, hoc est ineflicax est : quia perficere opus [J
rum cum rudis adhuc et incipiens animus in eum
-

bonum qiuero, sed non invenio. Haec est charilas orandi assumitur affectum, qui pro praemio sancti-
quaenunquam deticit. Ipsa est enim siue intermis- tatis reddi solet meritis perfectorum. Quod cum
sione oratio, seu gratiarum actio, de qua Apostolus fit, agitur ut vel in judicium suum non liceat scire
aii: Sine intermissione orantes, semper gratias negligenti quid negligat \al. Ouodcumque sit, agitur
agentes i/ Thess. v, 17, 18). Est enim jugis quspdam ut vel in judicium suum non liceat nescire negli-
bonitas mentis et bene composili animi, et ad Pa- genti quid negligat], vel ut provocatio charitatis
trem Deum in tiliis Dei bonitatis ejus quaedam si- amorem in eo ultro se offerentis accendat. In quo,
mililudo, orans pro omnibus semper, et gratias proh dolor ! plurimi falluntur, quia cum pascuntur
agens in omnibus; tot modis in oratione, vel gratia- pane iiliorum, jam se esse filios arbitrantur et :

rum aclione in Deum se jugiter refundens, quot in deficientes unde proticere debebant, ex visitante
suis necessitatibus vel consolationibus, in proximi gratia evanescunl a conscieulia sua, arbitantes se
etiam vel compassionibus, vel congratulationi- aliquid esse, cum nihil sint, et de bonis Dei non
bus causales in hoc materias invenit pius affe- emendanlur, sed indurantur, et fiunt de quibus
ctus. Haec autcm jugiter in gratiarum actionibus Psalmista dicit, Inimici Domini mentiti sunt ei, et

esi ;
quia qui sic est, semper in gaudio sancti Spiri- " erit ternpus eorum in saicula. Et cibavit illos ex-
tus est. adipe frumenti, et de petra melle saturavit eos
4o In postulationibus ergo pie ac fideliter oran- (Psal. lxxx, 16. 17). Pascuntur enim a Patre Deo,
dum est, sed non est in illis pertinaciter inhaeren- aliquando de pretiosiore gratiae substantia servi,
dum, quia nos nescimus, sed Pater coeleslis scit ut affectent esse filii : ipsi vero gratia Dei abu-
quid in temporalibus istis necesse nobis sit. Ob- tentes efficiuntur inimici. Ut enim abutantu.r etiam
secrationibus vero insisfendum est, sed in omni Scripturis sanctis in peccatis, vel in concupiscen-
humilitate et patientia, quia non afferunt fructum, tiis suis, redeuntes ad eas per orationes, dicunt
nisi in patientia. Nonnunquam euim cum celerius sibi illud uxoris Manuae Si Dominus voluisset nos
:

gratia non subvenit, tit obsecranti ccelum aeneum, occidere, non suscepisset sacrificium de manibtu no-
et terra sua ferrea. Et cum relicta sibi cordis hu- stris(Judic. xm, 23).

LIBER SEGUNDUS.
CAPUT I. n inquieta; et virilis maturitas, serius aniinus, castus,
Cella; secretum tironibus et perfectis iptam utile. sobrius, pertaesus exteriorum quantum potest, et in-
I. Quam dilecta tabernacula tua, Domine virtu- tra semetipsum recondens semetipsum? Quorum al-
turn, inquibus passer invenit sibi domum, et turlur terum in tabernaculis Domini vivtutum, in disciplina
nidumubi reponat pullos suos! (I>sal. lxxxiii, 2, 4.) cellarum invenit sibi ab 'i'i'$ omnibus vitiis quie-
Passer, inquam, naturaliter animal vitiosum, mo- tem, (irmamentum stabilitatis, et mansionem secu-
bile, leve, importunum, garrulum, ac pronum in li- ritatis : alterum vero, in secreto celhe sccretiorem
bidinem. Et turtur luctus amica, opacae solitudinis recessum conscientiac, ubi reponat ct nutriat sancta-
familiaiis incola, forma simplicitatis, exemplum ca- rum affectionum suarum fructus, el spiritualis sen-
stitalis. Ille sibi invenit in eis domum quietis et se- sus contemplationis. Passer solitarius in tecto, hoc
curilatis : illa nidum sibi, ubi reponat pullos suos. est in altitudine comtcmplationis, calcare amat ha-
Qiw sunt haec, nisi juvcnum naturaliter cahdus bitationem carnalis conversationis. Turlur in infe-
sanguis, et fervidus animus, ^tas labilis, curiositas rioribus fecundatur, ct gaudet in fruclibus humilita-
339 GUIGONIS CARTHUSIENSIS 340
tjs. Perfecti enim quique et spirituales, qui turturis * in proficiendo, sic et in meditando et tractando at- ;

nomine designantur, cum ad firmamentum et robur tingens ubiquepropter suimunditiam (Sap. vn, 24).
virtutissuae per virtutem obedientiae et subjectionis Adjuvat enimDeus vultusuo se inluentem, movet ac
perveniunt, premunt se semper ac dejiciunt in id promovet, etattrahit speciessummi boni se contem-
quod incipientium est : ct unde infra se desccndunt, plantem. Cumque ratio proficiendo in amorem sur-
inde ascendunt supra se : et humiliando se magis sumascendit, amantict desideranti gratia condescen-
proficiunt, propter fructus solitudinfs, qui sunt fre- dit. Unum saepe fiunt, quae illos duos status efficiunt
quentes et sublimes cxcessus contemplationis, non quae sunt ralio et amor, et qu;e ex eis efficiuntur,
arbitnntes esse negligcndam conscientiam volunta- scilicet scientia et sapientia. Nec jam possunt altrin-
riae subjectionis, usqm socialis vitae, et dulcedinem secus tractari vel cogitari quae jam unum et unius
fraternae charitatis. operationis ac virtutis sunt, el in sensu intelligentis,
2. Ideo vir spiritualis et corpore suo spirilualiter et in gaudio fruentis. Quamvis ergo distinguendus
utens, servitutem ejus, quam habet animalis homo sit alter ab ahero, tamen cum sic se res oblulerit, et
per vim coactam, rationalis per consuetudinem sub- cogitandus et tractandus erit alter cum altcro, et in
actam, accipere meretur quasi naturaliter affectam altero. Quia ergo, sicut jam supra dictum est (su-
Ubi illi est obedientia necessitatis, iste eam habet B pra, lib. i, nn. 14, 19), quemadmodum in profectu
charitatis. Ubi ille virtutes laboris plenas, iste ha- religionis, status animalis vigilat circa corpus et ho-
bet eas versas in mores. Illi vero passeres Dei sur- minem exleriorem componendum, el aptandum stu-
sum nitenles ad ea quae sunt perfectorum, non ela- dio virtutis; 293 sic rationalis circa animum agere
tionis praesumptione, sed pietatis amore, in pauper- debet, vel faciendum si non est, vel excolendum et
tale spiritus sui sublimati, non repelluntur ut elali, ordinandum si est primo videndum est quis vel quid
:

sed suscipiuntur ut devoti : et aliquando hoc meren- sit animus ipse,quem ratio rationalem facit quid ipsa ;

tur experiri, quo spirituales frui et semper aftectant ; ratio, quae animal mortale faciendo ralionale, ho-
imitari eorum vitam activam, ad quorum ambiunt minem perficit. Sed primo dicendum est de anima.
consolationem contemplativam. Sicque uno spiritu, 4. Anima est res incorporea, rationis capax, vivi-
licet non uno gressu gradientes, aeque proficiunt et ficando corpori accommodata. Haec animales con-
spirituales in humili, et incipientes in sublimi. Et stituit homines, quae carnis sunt sapientes, sensibus
haec sunt cellarum bene ordinatarum sancta com- corporis inhaercntes. Quae ubi perfectae ralionis in-
mercia, studia veneranda, otia negotiosa, quies ope- cipit esse, non tantum capax, sed et princeps, conti-
rosa, charitas ordinata, mutuo in silentio sibi collo- p nuo abdicat a se nomen generis feminini, et cfficiiur
qui, et in absentia ab invicem se ad invicem magis animus particeps rationis, regendo corpori accom-
frui, proficere de invicem, et cum se non vident ad modatus, vel se ipsum habens spiritus. Quamdiu
invicem, in alio videre quod imitandum est, in se ip- enim anima est, cito in id quod carnale est, effemi-
sis nonnisi quod flendum est. Ego vero, sicut dicit natur : animus vero vel spiritus, nonnisi quod virile
Jeremias, vir videns paupertatem meam (Thren. m, est et spirituale meditatur. Spiritus enim hominibus
1), cum alienas divitias computo, in memetipso eru- in appetitu boni subtilis et eflicacis naturae condi-
besco, et suspiro, quia quod tracto in alieno, mallem tus, et in arte creatricis sapientiae omni corpore
experiri in proprio. De duobus quippe malis tolera- melior, omni eliam luce corporea lucidior ac clignior,
bilius est quod amas non videre, quam videre, et non ob imaginem conditoris, et capacitatem rationis; vitio

habere; quamvis non sic de bonis Domini. Bona tamen carnalisoriginis implicitus, peccati servus effe-
enim Domini vidcre, amare est amare vero, habcre : ctus est, et captivus in lege peccati, quae est in mem-
est. Ideo nilamur, in quantum possumus ut videa- bris. Nec tamen omnino amisit arbitrium, id est judi-
mus, videndo intelligamus, et intelligendo amemus, quanquam cium rationis in judicando et discernendo,
utamando habeamus. Domine, super hoc ante te libertatem suam amiserit in volendo et agendo (13).
omne desiderium meum, et gemitus meus a te non D Nam in poenam peccati, et testimonium amissae di-
est absconditus. gnitatis naturalis, posilum est in signum ei arbi-
CAPUT U. trium, sed captivum. Quod etiam ante conversiouem
De secundo statu vitce religiosas, id est rationali. et liberationem voluntatis, nunquam perdere potest
3. De animali vero ^latu transeuntes ad lationa- ex toto ulla aversione ipsius voluntatis. In quo eliam
lem, ut dc rationali transeamus ad spiritualem tra- cum eo abulitur in eligendo malum pro bono, sicut
ctando, et utinam proficiendo, primo scire debemus dictum est, mclior est et dignior omni corporea
quia Sapientia, sicut in libro nominis ejus legitur, creatura, et in se, et in arle \al. arce] creatricis ve-
prceoccupat eos quise concupiscunt, et occurrit cis, ritatis. Liberaiur vero volunlas, quando efficitar
«t ostendit se in viis suis hitariter (Sap. vi, 14), sicut charitas : cum charitas Dci diffunditur in cordibus

(13) Sic omnes mss.

uno codicc Montis-Dci, In tatem naturavy»flm nunquam pcrdcrc potcstex toto,
suam amiserit in volendo et agendo, quod eodem re- scd lihertatcmgratia?, quae tum restitaitur cum libc-
dit. Arbitrium vero nostrum dicitur amisisse suain rata volunta/c pcr libcrantcm gratiam, spiritus aqi
in eligendo et agendo libertatem, non quidem libcr- incipit libera ratione, etc.
341 EPIST. AD FRATRES DE MONTE DEl. — LiB II. 342

nostrisper Spiritum sanctum, qui datur nobis {Rom. h rcre ei cujus imago est. Ideo etsi in tcrris regit cor
v, 5). Et nunc vere est ratio, hoc est habitusmentis pus commissum, meliore tamen parte sui scilicet
sibi

per omnia conveniens veritati. Cum enim libcrata memoria, intelligentia, et amore ibi semper conver-

voluntale per liberanlem graliam, spiritus agi inci- sari amat, unde quidquid est, quidquid habet, se no-

pit libera ratione, tunc suus est, hoc est se ipso li- vit accepisse, et ubi in perpetuum se mansurum, et

bere utens elticitur, et tit animus, et bonus animus. cum plcna Dei visionc plenam Dci similitudinem ade-
Animus, inquam, in quantum bene animans, et pturum quanium in hoc homini sperandum cst, spc-
;

perficiens animal suum supplemcnto liberte ratio- rare ei licet, si bonae spei vitam suam non negligat
nis. Bonus autem, in quantum jam amans bonum conformare. Illuc ergo spectat, inde pendet, plus
suum, quo bonus tk, el quo nec bonus, nec
sine cum hominibus commorans, ut vivificet eos vita
animus esse potuit. Fit autem bonus animus et ra- Dei ad quaerenda et capienda divina, quam ut ani-
tionalis, diligens Dominum Deum suum in toto corde met vila ista mortali et humana. Sicut enim corpus
suo, et in tota anima sua, et intotamcntc sua, et in quod animat, nalurali statu suo crigitur in ccelum,
omnibus viribus suis, et nonnisi in ipso se ipsum, quod natura et loco, et dignilate, et loca omnia et
et proximum suum autem bonus corpora supereminet: sic spiritualis ipsc natura, ad
sicut se ipsum. Fit
animus Deum timens, et mandata ejus obscrvans B ea quae in spirilualibus praeeminent, hoc est ad :

hoc est enim omnis homo (Eccle. xn, 13). Ratio Deum, ct divina erigere semper amat semetipsum,
vero sic definitur a detinientibus, vel describitur a non superbe sapiendo, sed pie amando, sobrie, et
describentibus : Aspectus animi est, quo per se ip- juste, et pie vivendo: qui quanto altius est quo ni--

sum, non per corpus, verum intuetur: aut ipsa veri titur, tanto fortioribus exercitiorum studiis exer-
contemplatio, aut ipsum verum quod contemplatur, cendus est, et quae eum non perfundant, sed intin-
aut vita rationalis, vel rationale obsequium, in quo gant, sicquc afticiant ut perficiant.
conformatur veritati contcmplatae. Ratiocinatio vero 6. Sludia vero haec etsi litteris aliquando adju-
est rationis inquisilio, hoc est aspectus ejus motio ventur et utantur, non tamen litteraloria sunt, non
per ea quae aspicienda sunt. Ratiocinatio quaerit, cavillantia, non disputantia, non garrula; sed spiri-

ratio invenit. Aspectus hic in rem aliquam conje- lualia, pacifica, et humilia, humilibus consentientia.
ctus cum ea videt, scientia est; cum non valet, Quae etsi foris exercentur, intus polius aguntur in
ignorantia est hominis. Haec ergo ratio est, et in- spiritu mentis, ubi renovatur homo de die in diem,
sirumentum per quod operatur, et opus quod ope- induens novum hominem qui secundum Deum crea-
ratur. Haec semper exerceri amat in eo quod utile tus est in sanctitate et justitia veritatis. Ibi enim fit

est et honestum, exercitio proficiens, desidia vero w animus, ibi fit intellectus bonus omnibus facicntibus
in semetipsa marcescens. eum, cum secundum regulam ab Apostolo datam, in
5. Nullum vero dignius et utilius exercitium est omnibu exhibemus nos sicutDei ministros inmulta
homini eam habenti, quam in eo quod melius habet, patientia, in tribulationibus, in necessitatibus,
et in quo caeteiis animaiibus, et caeteris partibus in angustiis, in laboribus,in vigiiiis, incarcere cel-
suis praeeminet, quae est ipsa mens vel animus. lae, in jejuniis, in castitate, in scientia, in longa-
Menli vero vel animo, cui caetera pars hominis re- nimitate,in suavitate, in Spiritusancto,incharilate
genda subdita est, nec dignius est aliquid ad quae- non /icta,in verboveritatis, etvirtute Dei;perarma
rendum, nec dulcius ad invenicndum, nec ulilius justiticeadextris et a sinistris; pergloriam et ignobi-
ad habendum, quam quod solum ipsam mentem litatem,per infamiam et bonamfamam;ut seducto-
supereminet, qui est solus Deus. Nec longe est ab reset veraces; sicutqui ignotiet cogniti; quasimo-
unoquoque nostrum, quia in ipso vivimus, movc- rientes,eteccevivimus;utcastigatietnonmortifica-
mur, et sumus (Act. xvn, 27, 28). Et non sicut in ti;quasitristes,semperautemgaudentes;sicutegen-
aere isto, sic in Domino
Deo nostro; sed in tes,multos autemlocupletantes; tanquamnihil ha-
•?*? I

ipso vivimus per fidem, movemur ct promovemur n bentes, etomniapossidentcs(UCor.\\,'i-\0):inlabo-

«• s_ ... U ±-t: l—Ali-~ • /„.. J.w,.,*,,
, . • /•

re et cerumna, in fame etsiti, infrigore etnuditate

.

per spem, tigimur per amorem. Ab ipso cnim ct ad

ipsum condiius est rationalis animus, ut ad ipsum (UCor.xi, i7). Haec ethujusmodi sunt sludia sancta.
sit conversio ejus, ut sit ipse bonum cjus. Hic au- exercitiaapostolica,in quibus discutitse animus.etin-
tcm cx illo bono bonus, ad imagincm et similitudi- vcnit, et emendat, mundahs sc ab omni inquina-
nem ejus conditus est ut quamdiu : hic vivitur, mcnto carnis ac spiritus, perficiens sanctiticationcm

quam propius potest, accedat ad cum similitudine, intimore Dei. Studia haec silentium amant, quietcm
a quo sola receditur dissimilitudine; ut sit is san. dcsidcranl cordis in labore corporis, paupcrtatcm
ctus, sicut ille sanctus est; in futuro futurus bea- spiritiis, et pacem in oxtorioribus pressuris, ct bo-

tus, sicut illc beatus est. Denique hoc solum ma- nam conscienliam omni purilate cordis et corpo-
in

gnum et bonum est, cum magnus et bonus animus ris. Ilroc faciunt animurn, quia undc
facianl, habent.

suspicit, miralur et aliectat quod supra eum est, et Vana vero illa, nugigerula, vcrbosa, contcntiosa,
adhaererc fcstinat similitudini suae devota imago. curiosa, ambitiosa, etiam sanctum animum vcl jam
Ipseenim imago Dei est. Et pcr hoc quod imago Dei perfectum dissipanl ct corrumpunt. Haec studia scru-
est, inlclligibile ei fit, cl se posse et debcrc inh;»>- tantur virtutum, non tam florcs quam radices, non
343 GUIGONIS CARTHUSIENSIS 34 \

ut luceant, sed ut sint: non ut sciantur, sed ut ha- • quo majorem conligerit inesse usum consuetudinis
beantur. et voluntatis, eo nequior et rebellior in oo inveni-
7. Vitiorum vero plus in semelipsis metuunt ap- tur, non tam malitia spiritualis, quam quasi mani-
petitum, quam ab aliis impetum plus contagium, ,
bus expellenda multiplex qufedam collectio et dura
quam malitiam. Sicut enim aliquando magno labo- corpulentia necessitatis.
re, et studio perseverante, virtutes trahuntur in af- 8. Scd redeamus ad laudem virtutis. Quid est

fectum et mentem bonam, sic vitia levissima remis- virtus? Filia rationis, sed magis graliae. Vis enim
sioris licenUiae opportunitale transeunt in consper- qusedam est ex natura Ut autem virtus sit, habet ex
sionem, et quasi naturalia efficiuntur. Sed nullum gratia. Vis est exjudicio approbantis rationis : virtus

vitium naturale est; virtus vero ££5 omnis homini autem ex appetitu illuminaUo voluntatis. Virtus enim
naluralis est. Oonsuetudo tamen vel voluntalis cor- est voluntarius in bonum assensus. Virtus est sequali-
ruptae, vel inolitae negligentiae, plurima saepe vitia tas quaedam vitae, per omnia congruensrationi. Virtus
quasi naturalia in neglecta conscientia efficere solet. est ad judicium ralionis usus liberaevoluntalis. Virtus
Consuetudo quippe, sicut philosophi dicere solent, quaedam est humililas. Virlus qufedam est patientia.

est secunda natura. Omnis tamen malus animus Virtus quaedam est obedientia. Virtutes, sunt pru-
priusquam indurescat, molliri potest malitia ejus B dentia, temperantia, fortitudo, justitia, : et aliae quam-
sed nec postquam induruerit, desperandus est. Haec plures in quibus singulis non est aliud : virtus, quam,
enim maledictio est Adae, ut in terra laboris nostri, sicut diclum est, ad judicium ralionis usus liberae vo-

et in agro cordis vel corporis nostri, noxia vel inu- Bona enim voluntasin animo
luntatis. origoom- est

tilia graluito passim ubique proveniant: utilia vero nium bonorum, et omnium mater virtutuni. Sic e
vel necessaria, et salubria, cum labore. Virtus ta- converso mala voluntas est origo omnium malorum
men quoniam naturae res est, cum vehit in animum et vitiorum. Ideo custos animae suae, valde sollicitus

aliquando, non venit sine labore, sed venit in locum esse debet circa custodiam voluntatis suae, ut pru-
suum, et sedet fideliter, et bene cum ea naturae denter intelligat, et discernat quid in totum velit,

convenit, cum nullum pnemium potius sit ei, quam vel volendum amor Dei
sibi sit, sicut est : quid pro-
in Deo conscientia sui. Vitium vero cum nihil aliud pter illud, sicut est amor proximi. Ut enim in illo
esse credatur, quam privatio virtutis, tamen vasti- tuta sit omnis indiscretio, in hoc semper secundum
tas ejus et enormitas tanta nonnunquam quasi sen- obedientiae regulas cauta et prudens debet esse dile-
titur, ut obruat et opprimat : fceditas tanta, ut in ctio. In dilectione quippe Dei non alia ratio, non
quinet et inficiat; adhaesio tam perlinax consuetu- alia discretio est, nisi ut sicut ille cum dilexisset

dinis, ut vix a se eam natura excutiat. Omnis enim C nos, in finem dilexit nos : sic, si fieri potest, in inli-

vitii frustra siccatur rivus, si fons non fuerit ob nitum diligamus eum nos, sicut beatus vir qui in

turatus. Verbi gratia, remissa voluntas facit men- mandatis ejus cupit nimis (Psal. cxi, 1).

tis levilatem, ex qua prodeunt inslabilitas mentis, ^£G 9. Sed cum nullum finem, vel terminum
inconstantia morum, vana laetitia saepe usque ad habere debeat devotio amantis, tamen terminos
lasciviam carnis, vana tristitia nonnunquam us- suos, fines et regulas habere debel actio operantis.
que ad aegritudinem corporis, et multa alia in negli- Ubi ne aliquando oberret nimia voluntas, necesse
gentia vel transgressione propositi exlevitatis vitio ve- est quod semper adsit mediante obedientia custo-
nientia. Sic etiam superba ex usu voluntas in magna diens veritas. Nihil enim in bonum hominis in Deum
saepe cordis inopia tumentem efficit animum. Unde proficientis, tam sibi convenit, quam voluntas et
procedunt vana gloria, fiducia sui, negligentia Dei, veritas. Haec duo sunt, quae, sicut dicit Dominus.
jactantia, inobedientia, contemptus, praesumptio, et si consenserint in unum,quodcunque petierint, fiet

caeterae animi pestes, quae profluere solent ex tumore eis a Deo Pafre {Matth. xvm, 19). Si duo haec in

et usu superbiae. Et in hunc modum omnia genera unum perfecte consenserint, omnem in se continent
vitiorum ex aliquo malae voluntatis affectu, vel malae n virtutum plenitudinem sino vitio intercurrente; om-
consuetudinis usu, suam singula ducunt matricem nia possunt homine etiam languente, omnia ha-
in

originem : quae quanto diutius menti inolita est, benl et possident in homine nihil habente: dant.
tanto fortius haeret, et forticnbus remediis eget, et mutuant, conferunl, prosunt in homine secum
curam requirit diligentiorem. Hujusmodi enim pe- quiescente. Gloria et divitiae in conscientia sancti

stes vitiorumusque in ultimam solitudinem solita- viri iflius, ex fructibus bona voluntatis 4
ejus. Feris

rium persequuntur. Et sicut bene concreta virtus, vero non ex uno latore, sicut scutum hujus mundi,
et fideliter animo insidens, possessorem suum in sed undique eum circumdat sculuin voritalis Dei.

nulla deserit multitudine, sic vitium consuetudinis Hilarem enim eum et jucundum inlus semper elticit

possessum suum liberum esse non palitur in qua- bona voluntas: in extcriori voro actione ^erium et

libet solitudine. Nam nisi pertinaci studio, et pru- gravem, tutum ac securum reddil voritas. Ideoque
denti opera expugnata fuerit consuetudo, leniri po- supergressus humana liomo ille, semper in sereno
test, vinci vix potest : el quomodocumque se com- est : siotil dc aere illo homines ferunt, qui super
ponat animus, et in quavis solitudine habitet, se- globum lun;v ost.

eretum vel silentium cordis esse non patitur. Cui 10. Volunlas, naluralis quidam animi appetitus
345 EPIST. AD FEUTRES l)K MONTE DEI. - LIR. II. m
est, alius in Deum, et circa interiora sua : aliua ^ vel Denm cogilanti, ipsa voluntas in omni cogita-
circa corpus, el circa extenora et corporalia. Haec lione princeps est; el '£'£? nocossario principium
cum sursutn tendit, sicut ii^nis ad loeum suum, hoc voluniatis sequitur omnis tenor eogilationis.
est, cum sociatur veritati, el movetur ad altiora,
12. Tria enim snnt quae cogilationem faciunt;
amor est. Cum vero promovetur, el iactatur a gra-
voluntas, memoria, et intellectus. Voluntas cogit
tia, dilectio est. Gum apprehendit, cum tenet, cum
memoriam ul proferat materiam, cogit etiam intel-
fruitur, ebaritas est, unitas spiritns esl, Deus cst:
lectum ad formandum quod proferiur, adhibens
Deus enim cbaritas est >l Joan. iv, 16), In liis au-
intellectum memorise ut inde formetur, mlellectu'
tem cum consummaverit liomo, tunc incipil (Eccli.
vero, aciem cogitantis, ut inde cogitetur. Quae quia
vin, 6): quia nulla horum in hacvitaplena perfectio
est. Cum vero declinat in ea quae carnis sunt, con-
in unum cogil voluntas, et faeili quodam nutu co-
pulat, a cogendo co^itatio nomen accepisse videtur.
cupiscentia carnia est. Cnm iu curiositalem sseculi,
Ilme fiunt cogitationes omnes, aliie bonae ct sanctae,
concupiseentia oculorum esl. Cum vero in ambilio-
ei dignge Dco: alite maiaeet perversae, quae
nem glorise vel honoris, superbia vil;e est. Quandiu >eparant
tamen a Deo: ali;c otios;e et vaiue, a quibusaufert se Dens.
in hujusmodi utilitati seu necessitati naturse
FIillc eiliul ,llcitur uott perversat
servit, natu
lura est, vel appetitus ejus. Cum vero in g
(
l
cogitationes sepa-
supertlua se exponit vel noxia, vitium naturae est, rantaDeo, elquia Spiritus sanctus aufert seacogi-
vel sui ipsius. Quorum primo appetitu vel aceessu,
tationibus quie sunt sine intellectu {Sap. i, 3, 5). In

de temetipso tibi hoc capere licet argumentum. Cum quibus verbis advertendum est, quia sine omni iu-
in eisquas ad corpus spectant, in rebus necessariis tellectu nullatenus cogitari potesl, et nulla omnino
voluntas primo appetitui linem facit, naturalis animi cogitatio sine omni inlellectu esl. Sed alius est in-
appetilus est. Cum vero in appetendo semper ad lellectusex vi naturalis rationis, alius ex virtute
uiterioraprogreditur, ipsum se prodit, quia jam mentis ralionalis. Inlellectus quidcm idem ipse est,
non lam voluntas quam vitium voluntatis est, ava- qui quoeunque seu in bonum, seu iu malum appli-
ritia, vel cupiditas, vel aliqnid Volun- cilus fuerit, naturaliter viget: sed alius invenitur
hujusmodi.
tati enim in hujusmodi sibi relictus, alius a gratia illuminatus. Ille saecuP
cito satis est, vitiis vero ejus
nunquam satis esl. rebuset seriiset nugatoriis se non negat: hic autem
nonnisi dignis se rebus, et similibus sibi se ipsum
i 1. Haec in spiritualibus, et in eis, quae ad Deum
accommodat. Ille saepe operatur sicut sibi relictus,
sunt, cum vult quod potest, laudanda est: cum et vitio infectus ex vitio rationis, et vitio corruptae
vult quod non rpotest, et plus quam potest, regenda „
,
P \oluntatis, texens perversas cojnlaliones, quibus
est: cum non vult quod potest, excitanda est et « „«„«;„„„„ „..; „„„;,„,
, . .

semetipsum qui cogital, _„»„

sponte „separat a Deo: hic ,

provocanda. Saepe enim si non frenatur, inpetum

aulem semper sicut illuminatus, et virtuti affectus,
facit, et agitur in prapceps. Saepe si non excitatur,
operatur pietatem, quae cogitanlem conjungit Deo.
dormit, et tardat, et obliviscitur quo lendebat, et
lacile declinat quasi a latere in obligationcs [al. 13. Qun^ vero secundo loco ponunlur cogitationes

obliquationes| oblat.-e delectationis. Ideoque sicut in sine intellectu, ipsaa sunt vanae illae et otiosae, neu-
corpore eliam solet lieri | melius enim corpus hoini- tro intelleclui per cogilantis intentionem se appli-
nis ab alio videlur, (juam sc ipsum videal), in hu- cantes, non repente perimentes, sed sensim et pau-
jusmodi nos s;epe melius videt alienus oculus, quam latim corrumpentes, occupantcs lempus, necessaria
nosler; et alius qui non est pariter in fervore impedientes, el animum inficientes: non tam cogi-
ejusdem voluntatis, rectior s;epe judex esi actio- tationes, quam ex veris vel imaginariis recordatio-
ni^: (juia saepe vel negligentia, vel privato amore nibus simulacra quacdam cogitationum, seu ipsap

nostri erramus in nobis. Bona ergo custos voluntatis recordationes ultro et mullipliciter de memoria
est obedienlia, sive imperii illa sit, sive consilii; scaturicntes. In quibus passio quaedam voluntatis
sive subjectionis, sive solius charitatis. Purius enim polius videtur esse quam actio, cum nulla sit in eis
ac dulcius saepe, secundum apostolum Petrum, ad cogitantis intenlio : eum quod sponte ebulil de me-
pares, seu etiam ad minores suos, lilii obedicnti;e moria, formandum se offert intellectui non curanti,
eastiticant corda sua in obedienlia charitatis, quam etquidquid agitur, vidclur potius agi in somnio dor-
ad majores subigant per obedientiam neccssitaiis mientis, quam in acie cogitantis. Ubi tametsi a se
i/ l'>'tr. i, 22; v, 2, 3). In illa enim sola vel prae- repcllere Spirilum sanctum non e^t in volo cogitan-
cipit, vel consulit, etobedit charitas: hic autem pce- tis, fit tamen ex culpa negligenlis, m spiritus ili.->ci-

nam timet, vel minatur imj)eriosa auctoritas et rne- pUnae merilo auferat se a eogilationibus iixliscipli-

ticulosa nccessitas. Et in illa obedienti saepe debe- natis. Qu;e quamvis tiant per vim quamdam occul-
tur major gloria: in ista vero inobedienti major tam rationis, non tamen fiunt ex ratione, ul attraha-

semper intenlatur pcena. Ergo homine sursum in tur in eas intellectus, cum nullus sit iu eis mtelli-

cor habenle propter exteriora sua regenda, mode- gentis assensus. Ubi vero serio de rebus serii^ bene
randa, componenda, palam omnibus est quam ne- eogitatur, voluntas libero arbitrio de memoi ia evo-
cessaria sit voluntati custodia sua, amplius autem catquodcunque opus hahet, et lntelleclum lorman-
propter iuteriora sua. Animo cnim saepe se ipsum tem memoriaa adhibet, formatumque quidquid illud
347 GUIGONIS CARTHUSIENSIS 348

est intellectus atlhibet aciei cogitantis, et sio per-

fl
putandae sunt cogitationcs. Nam etsi aliquando fiunt
agitur negotium cogitationis. usrjue ad delectationem animi, cito tamen inde se
CAPUT III.
oxcutit animus compos sui. Quod autem in totum
spiritualem, vult, primo consHerandum est ei quid illud sit quod
Tertium stalum vitce religiosce, id est
explicat. sic velit; quantum velit, et quomodo velit.
deinde,
14. Cum vero de his quae de Deo vel ad Deum Si quod in totum vult, Deus est, discutiendum est
sunt cogitatur, et voluntas eo proficit ut amor fiat, ei Deum quantum et quomodo velit, et utrum usque
continuo per viam amoris infundit se Spiritus san- in contemptum suiipsius, omniumque quae sunt vel
et omnia vivificat, adjuvans seu
ctus, spiritus vitae; cssepossunt; et hoc non tantum ex judicio rationis,
in oratione, seu in mcditatione, seu in tractatu in- sed etiam ex affectu mentis: ut jam voluntas plus
firmitatem co^itantis. Et continuo memoria efficitur quam volunlas sit, ut amor sit, ut dilectio sit, ut sit

sapientia, cum suaviter ei sapiunt bona Dei, et quod charitas, sit unitas spiritus. Sic enim diligendus est

ex eis cogitatum est formandum in affectu, adhibet Deus. Magna enim voluntas ad Deum, amor est; di-

intcllectui. Iutellectus vero cogitantis, efficitur con- lectio, adhaesio sivc conjunctio; charitas, fruitio.

templalio amantis, et formans illud in quasdam spi- Unitas vero spiritus cum Deo homini sursum cor
ritualis, vel divinae suavitatis experientia3 aflicit ex B habenti, proficientis in Deum voluntatis est perfe-
eis aciem cogilantis ; illa gaudium
vero efticitur ctio, cum jam non solummodo vult quod Deus vult,

fruentis. Et tunc de Deo bene cogitatur secundum sed sic est non tanlum affectus, sed in affectu per-
humanum modum; si tamen cogitatio dicenda est, fectus, non possit velle nisi quod Deus vult.
ut
ubi nil cogit nec cogitur, sed tantummodo in memo- Velle autem quod Deus vult, hoc est jam similem
riam abundantiae suavitatis Dei exsultatur, jubilatur, Deo esse: non posse velle nisi quod Deus vult, hoc
et vere sentitur de co in bonitate, ab eo, qui in sim- esl jam esse quod Deus est, cui velle et esse, id
plicitate *£'2& cordis quaesivit illum. Sed modushic ipsum est. Unde bene dicitur, quod tunc plene vide-
cogitandi de Deo non est in arbitrio cogitanlis, sed bimus eumsicutiest, cum similes ei erimus(I Joan.
in gratia donantis: scilicet cum Spiritus sanclus, iii, 2); hoc est, erimus quod ipse est. Quibus enim

qui ubi vult spirat, quan lo vult, et quomodo vult, potestas data est filios Dei fieri, data est potestas,
et quibus vult, in hoc aspirat. Sed hominis est ju- non quidem ut sint Deus, sed sint tamen quod Deus
giter praeparare cor, voluntatem expediendo ab af- est, sint sancti, fuluri plcne beati, quod Deus est
fectionibus alienis, ralionem vel intellectum a solli- Nec aliunde hic sancti, nec ibi futuri beati, quam
citudinibus, memoriam ab otiosis et negotiosis, non ex Deo, qui eorum et sanctitas et beatiludo est.
numquam et a necessariis occupationibus; ut in die w 16. Et haec hominis est perfectio, similitudo Dei.
bona Domini, el in hora beneplaciti ejus, cum au- Perfectum autem nolle esse, delinquere est. Et ideo
dierit vocem spiritus spirantis, ea qua? cogilationem huic perfectioni nutrienda est semper voluntas,
faciunt, continuo libere concurrant sibi, et coope- amor praeparandus, voluntas cotiibenda, ne in
rentur in bonum, et quasi symbolum faciaiu in aliena dissipetur; amor servandus, ne inquinetur.
gaudium cogitantis: voluntas exhibendo in gaudium Proptcr hoc enim solum creati sumus et vivimus,
Domini puram affectionem memoria, materiam
; ut Dco similes simus, cum ad Dei imaginem creati
tidelem; intellectus, experientiae suavitatem. simus. Est autem Dei similitudo quaedam quam
15. Sic ergo voluntas neglecta facit cogitationes nemo vivens nisi cum vita exuit. quam omni ho-
oliosas, et indignas Deo: corrupta, perversas, quae mini in testimonium amissse melioris et dignioris
separant a Deo: recta, necessarias ad usum vitae similitudinis creator omnium hominum reliquit;
hujus: pia, efticaces ad fruetum Spiritus, oi ad quam habet et volens et nolens et qui eam cogitire
fruendum Deo. Fructus autem Spiritus sunt, sicut potest, et qui tam hebes est ut eam cogitare nou
Apostolus dicit, charitas, pax, gaudium, patientia, possit: scilicet quod sicut ubique Deus est, et ubi-
longanimitas,bonitas,benignitas,m(insuctudo,fides n que totus est in creatura sua, sic et in corpore suo
modestia, continentia, castitas (Galat. v,22, 23). El omms vivens amma. Et sicut semper sibi indissi-
,
in omni genere cogitationis, omnia quaecumque co- milis Deus indissimiliter dissimilia in *.J »1I ereatura
gitanti occurrunt, conformantur intentioni volun- opcratur; sic aninia hominis quamvis loluiii C0T| tw

tatis, agente in eis misericordia et judicio Dei, ut vivilicans indissimili vita, in sensibus tamen corporis
justus justificetur adhuc, et qui in sordibusesl sor- ct in cogitationibus cordis indissimiliter operatur

descat adhuc (Apoc. xxu, 11) Ideo homini Deum assidue dissimilia. Haec similitudo Dei in homine,
amare volenti, vel jam amanti, suus sempcr consu- [iianlum ad mcritum ejus, nuliius apud Deum est
lendus est animus, examinanda conscicntia, quid momenti, cum natura 1
, non voluulatis ejus sit vel
sil quod in totum \ult, et propter quod vult: quid- laboris. Sed ost alia ma^is Deo propinqua simili-

quid aliud vult spiritus vel odil, quidquid contra il- ludo, in quantum voluntaria, quae in virtutibus con-
lud caro concupisoit. Incidcntes enim quasi extrin- sistit qua animus virlutis magnitudine summi
: in
secus et decedentes cogitationes, etpraetcrvolitantcs boni quasi imitari gestit magnitudinem; et persevc-
voluntates, quibus modo vult, modo non vull, ne- rantiae in bono constantia. aMermtatis cjus inoom-
quaquam inler volunlatcs, scd pcne inter otiosas de- mutabilitaiem. Super hane aulem alia cst adhuc -i-
349 BPIST. AD Fll.VTRES DE MONTR nEI. — LIR. II. 350

militudo Dci. jam aliquanta dicta a ad gattdia silentii, ct promodulosuo admomontum,

Hsec est dc qua
sunt, in tantum propric propria, ut non jun simili- ad punctum id ipsum osteudens ei videndum sicuti
tudo, sed onitas spiritas nominetur; cum tit liomo est; intcrim etiam et ipsum cfticil in id ipsum, ut

unum cum Dco, unus spirilus, non tantum unitato sii suo modo sicut illud est. Ubi enm didicerit ijuid

volendi idem, sed expressiore qaadam nnitate vir- intersit inter mundum ot immundum, redditur sibi,

tutis (sicut jam dictum est) aliud velle non valondi. et rcmittitur ad mundandum c»r ad visionem, ad

Dicitur autem bsec unitas spiritns, non tantum quia aptaudum animnnf ad similitudinem ul, si ali- :

cfticit eam, vel afficit ei spiritum hominis Spiritus quando rursum admittatur, sit purior adhuc ad vi-
sanctus, sed quia ipsa ipse est Spiritus sanctus dendum, et stabilior ad fruendum. Nusquam enim
Deus ebaritas : cum per eum qui est amor Patris el se melius deprehendit modus humansB imperfectio-
Filii, et unitas, et suavitas, et bonum, el osculum. el nis, quam in lumine vultus Dei in speculo divinae
amplexus, el qmdqnid commune potest esse ambo- visionis. Dbi in die qui est, plus et plus vidcns quid
rum in summa illa unitate veritatis, et veritate uni- sibi deest, emendat in dies similitudine, quidquid
tatis; hoc idem homini suo modo tit ad Deum. quod 990 dehquit dissimilitudine : similituuioe ei ap-
cum substantiali unitate Filio est ad Patrem, vel propinquans, a ([uo longefactus est per disshnilitu-
dinem et sie expressiorem visioncm
; expressior
Fihi mediam quodammodo se invenit beala con- semper similitudo comitatur. Impossible quippe est
scientia cum modo ineffabili inexcogitabilique tieri
; videri summuin bonum, et non amari nec non tan- ;

meretur homo Dei non Deus, sed tamen quod Dcus lum amari, quantum datum fuerit videri quousque ;

est ex natura, homo ex gratia. amor proliciat in aliquam simililudinem amoris il-
17. Unde in catalogo spiritualium exercitiorum lius, qui Deum similem fecit homini per humiliatio-
Apostolus prudenter interseruit Spiritum sanctum, nem humanae conditionis, ut hominem similem Deo
dicens : In castitate,in scicntia, in longanimitate, constituat per gloriticationem divinae participationis.
in suavitatc, in Spiritu sancto, in ckaritatc non El tunc dulce esl homini cohumiliari summte maje-
ficta, in verbo veritatis, in virtutc Dei l U Cor. vi, siati, compau|)erari Filio Dei, divinse sapienlia? con-
6, 7). Vide cnim quomoilo tanquam omnia facicn- formari, hoc sentienti in se ipso, quod et in Christo
tem, ordinantem, ct vivificantem, in medio bona- Jesu Domino nostro.
rum, virtutum sicut cor in medio corporis, consti- 19. Haec enim cst sapienlia cum pietate, amor
tuit Spiritum sanctum. Ipse est enim omnipotens cum timore, exsultatio cum tremore, cum cogitatur
arlifex creans hominis ad Deum bonam voluntatem, cl Deus humiliatus usque ad mortem,
intelligitur
Dei ad hominem faciens propiiiationem, formans mortem autem erucis, ut hominom exaltet usque ad
affectionem, dans virtutem, juvans operationem, similitudinem divinitatis. Hinc cmanat tluminis im-
agens omnia foniter, et disponens omnia suaviter. petus hetificans civitatem Dei, memoria abundanliae
Ipse vivificat spiritum hominis, et continet in unum: sii tvitatis ejusin inlelligcndis et cogilandis circa nos
sicut et illf vivificat, et in unum conlinet corpus bonis ejusi lu quo cum ad Deum amandum facile
suum. Homines doceant Dcum qnaerere ; Angeli ado- hominem adducant pensata, vel etiam comtemplata
rare : solus ipse est qui docet invenirc, habere, ct ejtts amabilia, per se ipsa in affectu contemplantis
frui. Ipse enim est et sollicitudo benc quaerentis, et elucentia, potentia ejus, virtutcs ejus, gloria, ma-
pietas in spiiitu cl veritate adorantis, et sapienlia jestas, bonitas, beatitudo: hoc potissimum aman-
invenienlis, el amor habentis, et gaudium Iruentis. tem rapit in amabilem, quod ipse in semelipso est
Quidquid tamon de visione et cognitione Dei hic quidquid in eo amabile est, qui est totum quod Cst,

fidelibus impertitur, speculum est ct aenigma ; tan- sitamen totum est ubi pars non est. Cui bono,
tum dislans a futura visione el cognitione, quantum amore ipsius boni sic se iutendit pius affectus, ut
a veritate distat tides, vcl tempus ab aeternHate, nisi non sc inde revocct, doncc unum vcl unus cum eo
curn aliqnando lit quod de co in libro Job legitur : n spiritus fuerit affectus. Quod cum in eo fuerit per
Qui abscondit lucem in manibus, ct prascipit ei ut fectum, jam solo morlalitatis hujus velo dividitur
rursum oriatur, ct annuntiat dc ca dilccto suo </uod ac differtur a sanctis sanctortim, summa illa bea-
ct

possessio ejtu sit, ct ad cam possit pervenire t.Job tiludine supercuelcsli : qua tamen cum jam in tide ct
xxxvi, 32, 33). spe ejus quem amat fruilur in conscientia, jam quod
18. Elccto enim etdilecto Dei, aliquindo vicissim supcreslvitaMiuius,tolerabiIioripra'stolalur paticntia.
lumen quoddam vultus Dei ostenditur (sicut lunxii 20. Et haec esl destinatio solitarii certaminis, hic
clausum in manibus patet el latet ad arbitrium le- linis, hoc pra^mium, lwc requios laborum, consola-
nentis;, ut per hoc quod quasi in transcifsu. vel in tio dolorutn. Et ipsa esl perfectio et vcra hominis
puncto pcrmitlitur videre, inardescat animus ad sa| ientia; omnes in se amplectens et oontinens vir-
plenam possessionem luminis a^terni, et haeredita- tutes, non aliunde collectas, sed velut naluraliter in-
tem plenao visionis Dei cui t.t innotescat aliquate-
: si;as sihi, ad simililudinem illtm Dei, qua osi ipse
nus id quod ei decst, nonnunquam qttasi pertrans- quidqtiid cst : cum sicul Deu^ esl id quod csl, sic
iens gratia perslringil scnsum amantis, et eripit circa bonuui virlulis, hahilus DOB8B voluntalis in
ipsum sibi, et rapit in diem qui est a tumullu rerum bonam mcnlcm sic oonsolidaius cl affccttis est, ui
351 GUIGONIS CARTHUSIENSIS 352

ex ardcntissima boni incommutahilis adhaesione, * vel ipsa commemorante hoc ipsum sibi inesse natu

nullatenus vidcatur jam posse mutari ab eo quod raliter inlelligit. In quo hoc potissimum est, curn

esl Cum enim fit circa hominem Dei assumptio illa quod notum Deo naturaliter revelantc, ma-
est Dci,

Domini et Sancti Israel regis nostri, sapiens et pius nifcslum fit homini, etiam impio. Deindc affectus
animus pcr illuminantem ct adjuvantem gratiam in virlutum naturalis, de quo licuit dicere ethnicum
contemplatione summi boni, speculatur etiam regu- poetam,
las incommutabilis veritatis, in* quantum ad eas Oderunt peccare boni virtutis amore.
perlingcre meretur intellectu amoris : etexinde for- Horat., Epist. lib. i, ep. 16, v. o2.
mat sibi modum conversalionis cujusdam coeleslis, Deinde per inquisitionem ratiocinationum quaelibej.

et formam sanclitatis. summam

Speculatur enim disrretio rationabilium. Infima vero pars est scien-
vcritatem, et quse cx ea vera sunt; summum bo- tiae et deorsum vergens sensibilium animalis expe-
num, et quae ex eo bona sunt; summam aeternita- rientia, quae fit per quinque sensus corporis, et
tcm, et quae ex ca sunt. Illi veritali, illi charilati, concupiscentiam, et experieijtiam carnis, sive oculo-
llli a-ternilati se conformans, in istis se ordinans, illis rum, sive superbiae hujus vitae.

non supervolitans judicando, sed suspiciens deside- 22. Cum ergo ratio sapientia» conformala, format
rando, vel inharrens amando; ista suspiciens, cteisse B sibi conscientiam, et ordinat vitam, in inferioribus
coaptans et conformans, non sine discretionis judicio, scienlia^ aptat sibi servitutem, et sufficientiam na-
non sine examine raliocinationis, ct judicio ralionis. urae, in ratiocinationibus et ralionabilibus ordinem
Ex quo concipiunlur et oriuntur virlutes sancta?, et vitae, iu obtentu virtutum formam conscicntife. Sic-
imago Dei reformalur in homine, et vita illa Dei ordi- que ab inferioribus promota, a superioribus adjuta,
natur, aquahomines quosdam alienatos conqueritur pergens in id quod rectum est, et judicio rationis.

Apostolus (Ephes. iv, 18), et colligilur robur virtu- et assensu voluntatis, et menlis affectu, et operis
tis, etduo illa in quibus conlemplativae vitfe perfectio effectu erumpcre festinat in libertatem spiritus et

constat, et activss : de quibus juxla anliquos illos unitatem : ut, sicut jam s;epe diclum est, fidelis

lnterpretes legilur in Job. Eccc pietas est sapientia: homo unus spiritus efticiatur cum Deo. Et ipsa est,
abstinere vero a malo, scientia est (Job xxvin, 28, de qua paulo ante diximus, vita Dei, quae non tam
juxta LXX). Sapientia enim pietas est, hoc est cul- rationis est profectus, quam jam in sapientia per-

lus Dei, amor quo eum videre desideramus, et vi- tectionis affectus. Haec enim quia jam sapiunt sa-
dentes in speculo et in aenigmale credimus et spe- pienti, sapiens est : quia factus est unus spiritus

ramus : et in hoc proficimus ut eum videamus in cum Deo, spiritualis est. Et haec in hac vita homi-
manifestatione. Abstinere vero a malis, scientia nis perfectio est.
temporalium est, in quibus nos sumus : in quibus 23. Jam enim qui hactenus fuit solitarius vel so-
in tantum abstincmus a malis, in quantum ad bona lus, efficitur unus, et solitudo ei corporis vertitur in
studemus. unilatem mentis. Et impletur in eo, quod Dominus
21. Ad hanc scientiam et ad hanc abstinentiam nro discipulis in clausula omnis perfectionis orayit
speclare inveniuntur primo omnium virtutum exer- licens : Pater, volo ut sicut ego et tn unum sumus,
cilia ; deinde, omnium artium vitae bujus in qua ita et ipsi in nobis unum sint (Joan. xvn, 11, 21).
versamur, disciplina. Quorum alterum, id est stu- Ihecenim unitas hominis cum Deo, vel similitudo
dium virtutum, respicerc 931 potius videtur ad ad Deum, in quantum propinquat Deo, in tantum
superiora, quasi superioris sapientiae praeferentia vir- inferius suum conformat sibi, intimum illi ut spi- :

tutem, etredolenlia suavitatem. Alteruni quod circa ritus et anima et corpus suo modo ordinata. suis
corporalia lit exercilia, nisi tidci religione religetur, locis disposita, suis meritis sestimata, suis etiam
detluit in inferiorum vanitatem. In quibus, cum proprietatibus cogitentur : ut incipiat homo pertecte
scientia sit res, sive ratione, sive sensibus corpo- nosse se ipsum, et per cognitionem sui proticiendo.
ris comprehensa, et memoria^ commendata; si bene i» ascendere ad cognoscendum Deum. Quo cum pri
res perpenditur, id proprie quod
apprehendimus mum exsurgcre et aspirare incipil profioientis af-
sensibus, omnino scienlise depulandum cst. Quod fectus, in cogitatione hujus simililudinis plnrimum
vcro per semetipsam ratio ii. hujusmodi apprehen- cavendus esl error dissimilitudinis : scilicel ut spi-

dit, hoc jam est in quo se sibi scientia atque sa- ritualibus spiritualia, et divinis divina comparando,
pienlia conterminant. Quidquid enim aliunde disci- noii aliter de eis cogitetur, quam quod res habel.
tur, scilicel \at. si] per sensus corporis, quasi Cogitans ergo animus similitudmem Dei et sui,

alienum et adventilium menli ingeritur. Quod vero primo in hoc formet et aptet cogilationem suam, ut
sponte venit mentem, sive ex ipsa vi rationis, sive
in omnino secundum corpus cogitare se ipsum:
fugiat
ex incommutabilium legum ineommulabilis verila- Deum vero non solum non secundum corpus, sicul
tis naturali intelligentia, cx qua etiam impiissimi locale, sed neque secundum spiritum, sicut muta-
homines nonnunquam rectissimejudicare inveniun- bile. Quae enim spiritualia sunt, tanium diversa
tur; hoc sic ipsi inest rationi, ut hoc ipsum ipsa sunt a oorporum qualitate et nalura, quanlum ah
ratio sil : ncc tam commendatur ei per doclrinam omm locali rircumscriptione remota. Quae vero di-

aliquam ul scientia sit, quam vel alio commonente, vina sunl tantum supereminent omnia et corporalia
 :

3.') 3 EPIST. AU FRATKES DE MONTE IJEI. - LIB. 111. 3f,4

el spiritualia, quanlum ab omni loci vel leniporis a non errat, amor non offendilur : qui semper qua-

Icge, vel mutabiliiatis suspicione aliena, in suae m- riiur, ul dulcius invcniatur; dulcissime invenilur,

commutabilitatis el aeternitatis beatitudine incom- ut diligentins quaeratnr.

mulabilia manent el aeterna. ln quibus sient quae -2o. Hoc ergo ineffabile (cum nonnisi ineffabiUter
eorporalia snnt discemit animns per corporis sen- videaluri qui vult videre, cor mundct, quia nulla

sus, sic qnse sunl rationabilia vel spiritualia discer- corporis similitudine dormienti, nulla corporea spe-

nere non pote>l nisi per semetipsum. Quae vero sunt cic vigilanli, nulla ralionis indagine, nisi mumlo
Dei, nonnisi a Deo quaeral vel '-»3$ exspectet in- conle liumililer amanti, videri potest, vel appreben-
tellerius. Et quidem de nonnullis quce ad Deum spe- di. Haec est enim facies Domini, quam nemo potest

ctani, faa esl el possibile homini rationem liabenti videre, et vivere mundo : haec est species, cui con-
aliquando cogitare et disquirere, sicul de dulcedine templandae suspirat omnis qui affectat diligere Do-
bonitatis ejus, de polentia virtutis, el aliis bujus- minuni Deum snum in toto corde suo, in tota anima
modi. Ipsum vero quod est id ipsum, id quod est sua, in omni mente sua, el inomnibus viribus suis.
cogitari omnino non potest, nisi quantum ad hoc Ad quod etiam non desinit excitare proximum suum,
scnsu illuminati amons attingi potest. si diligit eum sicut se ipsum. Ad quod cum ali-

84. Credendus cst tamen Deus, et in quantum g quando admittitur, in ipso lumine veritatis indubi-
Spiritus sanctus adjuverit cogitandus quaedam vita tanter videt praevenientem gratiam : cum inde re-

.elerna vivens el viviticans, immutabilis, mutabilia pellitur, in ipsa sui caecitate intelligit puritati ejus

omnia immutabiliter faciens, inlelligens, et creans non convenire immunditiam suam. Et si amat, flere
omnem inlellectum et intelligentem, sapientia fa- dulce habet, et non sine multo gemitu cogitur redire
eiens omnem sapienlem veritas fixa, ;
stans indccli- in conscientiam suam. Ad quod cogitandum omnino

qua vera sunt omnia quae vera sunt, in

nabilis, ex impares sumus sed ignoscit queni amamus, et de
:

qua sunt seternaliier raliones rerum omnium eve- quo digne nos non posse, vel dicere, vel cogitare
nientium temporaliter. Cuique vita ipsa essentia conlitemur ct tamen ut dicamus et cogitemus,
:

est, ipsa natura : et vita vivens ipse sibi est, quae amore ejus vel amore amoris ejus provocamur et
est ipsa divinitas, eeternitas, magniludo, bonitas, trabimur. Cogitantis ergo est, in omnibus humiliare
et virtus in se ipsa existens et subsistens, excedeus semetipsum, gloriticare in semeptiso Dominum Deum
omnem locum virlute nalurae illocalis, alernitate suum in conlemplationc Dei vilescere sibi: in amore
:

vero omne lempus quod vel ratione, vel opinione Creatoris subjectum esse omni humanae creaturse :

eomprehendi potest : quae longe verius esl et excel- exhiberc corpus suuni hosliam viventem, sanctam,
lenlius, quam quolibet sentiendi genere sentiatur. C Deo placentem, rationabile obsequium suum. Prae
Certius tamen sensu humilis et illuminati amoris, omnibus autem non plus sapere quam oportel sa-
quam quolibet cogitalu rationis attingitur, et sem- pere, sed sapere ad sobrietatem el secundum datam :

per melius est quam cogitatur; melius tamen cogi- a Deo mensuram fidei [Rom. xn, 1,3), bona sua
talur quam dicitur. Ipsa est enim summa essentia, non ponere in ore hominum, sed celare in cella sua,
ex qua omne esse prohciscitur ipsa est summa : et rccondere in conscienlia, ut hunc quasi titulum,
substantia non subjecta pra_'dicamentis vocum, sed et in fronte conscientiae, semper et in fronte cellae

rerum omnium subsistens causale principium, in habeat: Secretum meummiki, secretum meummilii,
quo esse nostrum non moritur, intellectus noster Isai. xxiv, 16).

LIBER TERTIUS.
CAPLT 1. Beatitudo igitur quae sanctis promittitur, tam
2.
D
Superna beatitudine nikis prceltabilius. magna est, tamque mirabilis, ut eam nec oculus
1. Notandum est duas esse beatitudines, duas viderit, nec auris audierit, ncc in cor hominis as-
miscrias una enim cst beatitudo quam Adam ha-
: cendcrit. Cum itaquc prac sui magnitudinc videre
buit in paradiso et perdidit; altera est in ccelo, nequeamus, consideremus quid in praesenti vita nos
quam habenl sancti Angeli quos Dominus assumpsit. naturaliter delectel, quid bonum vel honestum vi-

Una autem miseria csl in lcrra, quam singulis horis deatur, si aliquid forte possit inveniri, undc illud

patimur; altera in ergastulo infernorum, quam per. admirabile, oculum non vidissc el aurcm non au-
diti posl mortem patiuntur. llla itaque beatitudo disse, lucidius nobis appareal, et saporem gratio-
quam habuil Adam in paradiso, fuit temporalis rem habeal. Nimis etenim paucis verbis comprehen-
illa \cro cst ccelestis, propler quam factus est aeter- sum est totum illud quod eleclis promittitur, et quia
nalis. Illa itidem miseria vel tribulatio quam in hoc ita esl occullum, ita inclusum el ab intirmis men-
praesenli patimur, tinem habet : illa vero quae in in- tibus valdc separatum, conemur de lam excellenli
terno esl, omni fine carel, quae etiam mors secunda gratia aliquid dicere, ac illud in plures parles, ut

appellatur. limpidius clareat, dividcndo statuere. Si enim gros-

 :

355 GUIGONFS CARTHUSIEXSIS 356

sum pomum ad mandendum infanti porrigeretur, * milata apparebunt cum illo ? Hanc beatitudinem
pree nimia tcneriludine sui parvuli oris illud nequi- pulchram et beatam pulchritudincm David sancius
ret mordere vel manducare : quod si particulatim considerabat,cum diceret Unam petii a Domino, :

incidcretur, parvulus inde cibatus reficeretur; et hanc requiram, ut inhabitem in domo Dominiomni-
qnod prius scirc non poterat, cujus saporis esset, bus diebus vitce mece (Psal. xxvi, 4;. De isla pulchri-
diim integrum maneret, jam per frusla divisum tudine, quse vere est magna beatitudo, multa inve-
comederet. Servata itaquo illa invisibili promissione niunlurin sacro eloquio.
Dci, donec veniamus ubi eam vidcbimus siculi cst, 5. Huic autem pulchriludini subjecta est veloci-

lntcnli rimcmur quid corporibus, quitlve animabus tas. Velocitatem enim tantam habebunt hi qui cum
nostris conveniat, quid appetcrc quo etiam delectari Deo erunt, quantam habet radius solis, vel oculi
libero et sine offensa valeant; lirmiter tenentes, nibil alicujus hominis clare videntis. Sol quippe ut in
honoris vel alicujus bonitatis deesse omnibus, qui- oriente super terram venit, mox in occidentem ra-
bus in illa felicitate contigeril esse. dium suum porrigit; similiter radius oculi, dum
CAPUT II. palpebra aperitur, in coelum aut quovis alio, non
Corporum beatorum dotes recensentur et explican- impediente obice, in longum dirigitur : sic nimirum
tur. B corpora nostra cum spiritualia fuerint, et ad instar
3. Septcm igitur videntur esse quae possunt cor- Angelorum pondus et gravitatem non senserint, fa-

poribus aptari, et sunt decenfissima, ct ad beatitu- cillime transmigrabunt quocumque voluerint. Xam
dinem commoditatem ipsorum corporum sulli-
et et in resurrectione corporum singulae partes unius-
cientissima. Sunt autemhaec, pulchritudo, velocitas, cujusque hominis coadunabuntur, ita ut si manus
fortitudo, libertas, sanitas, voluptas, diuturnitas. vel pes alicujus, aut quodlibet aliud membrum in
Porro si aliqua in his sunt <iuse sancti viri magis oriente sepultum, aut a bestiis devoratum fuerit, et

fugianl quam desiderent, ut est corporis pulchritudo reliquum corporis in occidente vel septentrione ja-
atque voluptas, sciendum est non esse illa fugienda
divisis mundi partibus dispersum sit,
cuerit, aut in
quia bona per se non sint, scd ne eorum occasione
tam velociter tolum corpus congregabitur, quam cilo
in culpam offensionis aliquatenus cadant. Nam si clauditur oculus auf aperitur. Babyloniam namque
ea amplectendo scirent se a bonitate non impediri, a Judasa multa intercapedo dirimil; et tamen in mo-
nec Deo displicere, profecto nollent eis carere non mento angelus Habacuc prophetam de Judaea in Ba-
:

enim in futuro parva in his quoque erit sanctae dul- byloniam sustulit, quem super lacum leonum posuit,
cedinis delectatio, ubi nuila erit offensionis formido. qui Danieli prandium porrexit quo facto Habacuc :

Animabus vero sanctis heec convenienter aptari vi- U protinus restitutus est in locum suum (Dan. xiv,
*-

dentur, sapientia, amicitia, concordia, potestas, 32-38). Mirari certe potuil ubi fuerit, quando se in
honor, securitas, gaudium. Haec eleclos Dei in illo tam cito invenit. Talem itaque agilitatem
loco proprio
beato rcgno habituros dubium non est : cum illos quicumque habebit, magnum munus magnae felici-
nhabitet, ac illis praesideal de quo est quidquid tatis procul dubio obtinebit.
usquam bonum est, et qui potens est et gloriosus 6. Nec tamen iste felix istasola felicitate erit con-
super omnia ineffabilis. tentus. Sequitur enim fortitudo, quam unusquisque
4. Sed jam ad ccepta redeamus, et de singulis quaj beatorum tantam habebit, quantam nemo habere in
proposita sunt, aliquid scrutando breviter dicamus. prasenti vita poterit : nam mensura ejusdem \ale-
Quaeris de pulchritudine ;
audi quid scriptum est tudinis tanta erit, quanta is qui eam habiturus est

Justi fulqebunt sicut sol (Matth. xm, 43); et solse- elegerit. Si enim totam molem totius terrae uno di-

ptempliciter sicut luxseptemdierum(Isai. xxx,26). gito movere voluerit, utique facillime poterit. Dia-
Si ergo corpora nostra fulgebunt sicut sol, qui mul- bolus enim, Dei inimicus, ex fortitudine suae naturae
tiplicatum lumen septem dierum habebit, magna
movet aera, excitat ventum et tempestates, facit in-
in-
comparabilitcr gloriosa pulchritudo. Accipe n terdum terraj motum, multaquc alia satis admiran-
erit illa

et aliud Salvatorem cxspectamus,A\y Aposlolus, Do-

: da unde et arraatus fortis dicilur (Lue. xi, 21); et :

minum nostrum Jesum Christum, qui reformabit cor- Deus cleclis suis non dabit vcl parem fortitudinem,
pushuniilitatisnostra3CO))/i ;"ratnmcorpori clarita-
:
vel certe multo meliorem et majorem ? Absit ut hoc
tis suce (Philipp. m, 20, 21). Certe quoniam Domi- ahquis sential, qui sano capite ut homo sapial. Yo-
nus transtiguralus est in monte coram discipulis luntatem enim timcntium se facict Dominva (Psal.
suis, resplenduil facies ejus sicut sol, cujus cla- cxliv, 19); quibusetiam, ut aiibi dioitur, nilhldeerit
ritatis pulchritudine delectatus beatus Pelrus, Do- (Psal. xxii, l); sivero nihil eisdeerit, fortitudo non
mine inquit, bonumestnoshic esse (Matth. xvn, 2, 4). doerit : adeiit itaque et non modioa.
Aspectus quoque angeli qui sedit ad sepulcrum Do- 7. Verum quia nec fortitudo. nec velocitas, nec
mini, apparuit splendens sicul fulgur (Matth. xxviu. pulohritudo adco appretiantur ab illo qoi libcr non
3). Cum igitur tanta claritas unius angeli hic fuerit, est, quod illa beata multitudo libera erit, dubium
quam, putas, gloriosa, quam magnitica pulchriludo non est. Nam nulla maoeria, nullus ignis vel aqua,
erit, quando sanctorum millia, numeroque caren- sivo alia quaelibel materies, poterit eos praepedire
tla, claro corpori Domini noslri Jesus Chrisli assi- ue intrent etexeant quocumque voluerint iutrare vel
1457 EPIST. AD FRATRES DE MONTE DEI. -LIB. III. 358
exive. Libere enim Dominusclauso nionimiento oxi- ^ mensitate juounditatis inebriahit. Proplieta namquo
vit, libere infernum spoliavit, libere ad discipulos clamat: Inebriabuntur ab ubertate domus tuce, el
januis clausis intravit: libere sancti Doi. si voluorint, torrentevoluptatis tueepotabiseos, quoniamapudte
infernum intrabunt, libore per ignem et ardontem est fotis vitas (Psat. xxxv, 9, 10). Vere mirabihs
picem transibunt; libere, quantum voluorint, absque ebrietas illa, mirahilis
ubertas, mirabilis est do-
illa

sui hosione morabunlur, quia in illa gohennali mus utpote onim torrcns pra-cipitando defluit.
illa ;

Bamma oibil ardebit, nisi tantum deueta; et quo- Sic admirabili dulcediue domns suse nos Deus omni-
niam illa sancta socielas ab omni inquinamento pec- potens replehit. Et quia exemplum sufficions tantso
cati purgata erit, per gelida et eeslivata, per diversa suavitaiis,tantaeque dulcedinis, vel tantae bonitatis
tormonta et slagna vaporanlia transibit ilhesa. Ito- invenire nequimus, considoremus dolorem amarissi-
rum vero illud, vel consideratio eorumdom locorum mum quem sunt habituri reprobi, contra jucundis-
orit in arbitrio beatorum;et ad confusionem repro-
;
simam suavitatem quam habebunt probi et vere
borum, tanta erit eorum libertas, quanta fuerit ha- beati. Porro si quis mihi pupillam ignito ferro per-
bendi voluntas. non modicum dolorem haberem et si aliam
foraret, :

'£tl'£l>is8. BeaUeigiiurliberiaiiet tam libersebeati- simili tormento intigeret, multo majorem dolorem

tudini oomitabitur gratissima sanitas. Sanitas itaque B sustinerem. Quod si per omnia membra eadem mihi
erit magna, quoniam ahsterget Deus omnem lacry- pcena fieret, et idem dolorme ubique teneret, quid,
inaniab oculis sanctorum, et jam non erit amplius ne- putas, mihi esset? Nonne tanto dolore coactus insa-
que luctus, neque clamor, sed nec ullus dolor, quo- nirenr? nonne penitus alterius mentis fierem? cum
niani priora transierunt (Apoc. xxi, 4). Qui vero bene me llamma undique lamberet, combureret, cujus
considerare voluerit, nulla perfecia est in nobis in memoriee anima mea fieret? Sic utique suo modo
prsesenti seeculo sanilas. Nam in omnibus membro- replebimur jucunditate a facie Dei, saturabimur ab
rum nostrorum partibus, si aliquando durius tacti ubertate domus Dei, inebriabimur a torrenle volu-
fuerimus, dolemus, confeslimque hvsi conquerimur; ptatis sive dulcedinis ipsius Domini. Temporalis qui-
et quare hoc, nisi quia debiles ubique et inlirmi dem delectalio vel transitoria voluptas, in qualibet
sumus? Electis autem Dei nulla lacsio supervenire corporis parte solummodo sentitur; illa vero delecta-
non ferrum, non ignis, non aqua, non ali-
poterit-: tio, quemadmodum ignis, per totum sentietur, ita et
qua malorum mentio eis nocebil. Nulla memoria per omnes partes corporis et animae sentietur.
alicujus rei, quam passus est quivis eorum, nocere Quasi enim totum corpus sit gula, sic dclectahitur
eipoterit, quoniam tanta abundantia jucunditalis sancta illa cnim mali male habebunt
jucunditate : si

ibi erit, ut de his quse jam transierunt, nuila in eis «* in omnibus suis partibus, quia bene agere nolue-
turbatio meniis ex prseteritorum recordatione fieri runt, multo justius boni bene habebunt in omnibus
possit. Porro quod dicitur, Stabunt justi in inagna partibus animae et corporis quia bene egerunl.
constantia adversus eos qui angustiauerunl (Sap. 40. Habebunt itaque sancli hanc beatam volupta-
v, 1); non hoc facient propter suse injurise vindictam, tem, quae veraciter est delectabilis et magna beati-
sed potius propter Dei justitiam in qua lunc robusti tudo sed parum est hanc et alias supra diclas ha-
:

ac stabilesvidebuntur. lpsa quippe Dei justitia, sicut bere, nisi eassine defectu valeant detinere. Accedat
bonis erit dulcis et lirma constantia, sic malis erit igitur diuturnitas quae nullius finis novit metas, quia
acerba, et confusionis mcestilia. Hoc autem videat justi in perpetuum vivent (Sap. v, 16). Diuturnitas
qui Deo placere desiderat, ut ex toto suae injuriee illi ha'c non novit finem, quia beatitudo, pulchritudo,
vindiclam committat, cum ipse dicat: Mihi vindi- velocitas, fortiludo, libertas, sanitas et voluptas non
ctam ego retribuam (Deut.xxxu. 3o ; Rom.xu, 49). habebunt finem. Haec quicunque habuerit, laeto ore
Si semetipsum vindicarc cceperit, vindicem
vero Lauda, Jerusalem, Dominum; lauda Deum
cantabit,
Deum ejusdem injuriae ne([uaquam habebit, quo- ttium, Sion: quoniam confortavit seras portarum
niam quidom illam super se pr&sumptuose accepit. n tuarum, benedixit fdiis tuisinte (Psal. cxlvii,42,
Cui dicet Dominus Quia maluisli te ipsum vindi
:
43); quia multum laetabitur qui tali benedictione
care, quam me exspectare, non debesamodo me de benedicetur.
vindicla inlerpellare. Si vero Dei consilium secutus, CAPUT III.

vindictam suspenderit, fclix erit ; quia nulla offensa, Animarum beatarum dotes explicantur.
nulla ei erit cges'as, nulla imbecillitas, sed sana fe- 4 4. Breviter igitur insinuatis partibus hcalitudinis
licitas, et felicissima sanitas. qua' corpori competere videntur, partcs quoquc illas,

9. Haec qua^ dicla sunt, valde bona sunt; scd si quas supradiximusanimseconvenire. Domino adju-
saporcm non habent, quasi penitus infructuosa vante, perspiciamus. Partium quidem illarum prima
sunt: si autem safiorem haborent, incomparabiliter est sapientia; hanc beali viri pleniter habebunt, ut
lona rssent. Necessario i^ilur aderit volupias, qua: nihil eis desit de omnibusquse scire vcluerint: om-
oaiis illis sapcrem tribual, ut sapiant el intelligant
1
nia quippe pnetcrita, prrescntia etfutura scient, nec
quam sint dilccta et jucunda tabernacula Domini, et aliquid oorum notiti;o subtrahetur, quae crealor
quam mehor est dies una in atriis Jerusalem super scionda croavit ; nec indigenlia erit ut quisquam in-
millia. Voluptas ergo maxima erit, et cunctos im- terroget, quisejus proavus fuerit et de cujus stirpe
359
GUIGONIS CARTHUSIRNSIS 360

vel Omnium etiam lin- charum. Quod si dicat quis, patrem aut parentes se
prodierit, ct quis ille ille sit. fl

omnium creaturarum, omnium artium amplius ca-teris velle diligere, discutiat quod sen-
guarum et
notitiam habebunt, et suos invicem vidcbunt. Quid- lit. Etquidem tuum parentem, quisquis es qui hoc
quid feci vel facio in pracsenti vita illi omries aperte cupis, quem tu veraci et ardenti amore diligis,
videbunt; et quidquid aliquis eorum fecit, et ego affectas ut omnes diligant, el non minore amore

videbo, si ibi fuero : nec inde ruborem aliquis habe- quam tu eum diligis. Idem ego de meo amico sen-
bit, si in hac vita Deo per pcenitenliam satisfecit. tio, volo atque desidero; idem omnes alii de ami-
Ul igitur habcas unde conditori tuo non solum pro cis suis. Quapropter, ut sancti amoris omni ex

te, sed etiam pro illis qui tecum erunt, gratiosus parte plcniludo fiat, et omnis ibi compos suae volun-

semper existas, de quanta miseria nos

prac oculis tatis exislat, necessario amabis omnes alios sicul

extraxerit habebis, non quideni ad confusionem, te, quatenus omnes diligant te sicut se. Quod cum

sed ad majorem laetitiae glorificalionem. Tanto enim fuerit, eril magna et perfecta amicitia, quia in sin-
erit major mutuae cognitionis exsultatio, quanto ma- gulis singulariter et in omnibus erit communiter
nifestior eril ipsa cohabitantium cognitio. Omnes affectus perfecti amoris.

quippe scimus, Petrum apostolum Dcum negasse, et 13. Beala igitur amicitia, quae tot beatorum spi-

Mariam Magdalenam peccatricem fuisse, ncc eos la- B ritus copulat in aeterna gloria. Hinc nascetur amica
tet quia nos scinms; nec eos magis pudet quam concordia, quse ad membroruni
instar concordia;

dhim, qui sanissimus esset, nunc puderet quod olin. manebit jugiter inviolata. Ha'C tanla erit, ut nuUus
graviter in praelio saucius fuisset. Quare hoc, fra- aliud velit quam hoc quod te velle constiterit. Nam

tres?Certe quia facti sui poenituerunt, et indulgen- sicut una sponsa, una Ecclesia, unum corpus eri-
tiam invenerunt. Sic et nos, si pro commissisve- mus; sic non minor concordia quam nunc est inter

niam consecuti fuerimus, de perpetratis culpis non membra unius corporis. Membra siquidera nostra

erubescemus. Nam si quis nobis in hac setate impro- tantam habent inler se concordiam, ut puta oculi, ut

perarel quod faciebamus, parum nobis

in infantia nullo modo aller sine altero quidquam velit ope-

salis constaret, eo quod tempus et aetas illa pertran- rari. Nam si unus sursum vel deorsum, dextera vel
sierit: cum enim cssemus parvuli, sapiebamus ut non indiget ut alterum moneat
laeva velit intendere,

parvuli, cogitabamus et agebamus utparvuli; quan- secum conspicere, quia nullo modo naturaliter vult
do autem facli sumus viri, evacuavimus qua* erant aspicere absque alterius insociabili conspectione:
parvuli (/ Cor. xm, 11). In illa itaque vita pudor tantam namque inter se habent concordiam, utquid-
non erit, quando alter alterius facta videbit, si hinc quid unus voluerit, hoc idem et alius veht. Caetera
per satisfactionem illuc, donante Deo, pervenerint: quoque membra multa inter se copulanlur concordia:
quod enim Deus mundavit, nullus immundum judi- nam pro pedibus et loto corpore operantur manus,
cabit,nemo improperandum fore pulabit imo pro ; pro manibus vero et toto corpore prospicit oculus,
se el pro his quibus sociali fuerint, Deum indesi- etpro oculo et toto corpore inceditpes, etiam nudis
nenter laudabit. Porro si angelus le sui societate inlerdum plantis; nec dicit, licet abquando graviter
pro peccatis tuis indignum judicaret, haberes quid cruentetur spinarum aculeis, se nolle quoquam am-
ei rationabiliter diceres. Si enim ipse velindignare- pliusire: nec manus quamvis vulneretur, se nolle
tur, dicens, Tu, homo cum sis, pulvis et cinis, in- amplius operari. Nec, si contigerit ut manus siro-
tumuisti, et Dei mandatum neglexisti, putridus in niaste, id esl cuspide, pedem suurn transfodial, ali-
dcliclis; quo jure, quo merilo, vis nobis coaequari, qua adversus manum ira pes ipse movetur. Tanla
quos cernis in obsequio Crcatoris conversari ? re- siquidem inter se amoris adunantur concordia, ut
sponderes: Cum sim pulvis et cinis, non est miruni nulla valeant ratione dissentire occasione aliqua:
si venlo lent ationis impulsus aliquando corrui: sed imo quidquid alicui impendilur, omnibus placet,
ubi Crealorem meum cognovi, pcenilendo correxi quasi sibimet impenderetur. Omnia capiti serviuni
quidquid prave commisi; hinc mihi tribulatio, jcju- n et sepro illo periculis opponunl: exquo manifestum
nia, vigiliae, plaga* opprobria pro ejus satisfaclione est, omnia caput plus quam se veraciler amare ;

grata fuerunt. Quis autem vestrum tale quid un- i jisum autem dubium non est, omnium volis oei
quam pro illo sustinuit.? Qnod vero non peccastis, oninia concordare. Sic quoque in euelesti palria
donum illius fuit. Prseterea cujus gratia tanti cstis, Deum ineffabiliter amabis; et oinnium, ad qmecuni-
ne peccaretis, illius me sanguis a peccati macula re- que volueris, ipsius etiam Dci, lecum vclle habebis.
demit, qui et homo tieri voluit, ul me rcgni sui Nam sicut tu a volunlalc Dei non discrepas, sic ille

participcm efficeret. Cum ilaque mors ejus sit meee iu;r voluntati per omnia concordabit : caput enim a
sufficiens causa salutis, quivis veslrum juste Ise- suo corpore diseordare nequit.
lari debet me fieri parlicipem vestrae beatitudinis. t i. Scd forte quis dicci: Si Dcus et omnes electi
12. In hac socictale sancta erit quoque indefi- voluerint quod ego; cum ibi fuero, inter majores
ciens et perfecta amicitia. Nam unusquisque sigilla- esse volo. Cui respondendum puio, quia in gloria
tim omnesque simul ac Dominum Deum suum plus inter majores crit, sed in persona esse aliquis ma-
quam semetipsos incomparabiliter amabunt, el joruui, qui ibi eril, vclle ncquibit, nisi seipsum non
quisque qucmlibet alium sicul senietipsum habebit esse velil, quod fieri non poterit. Sed necin gloria
 ;

361 EPIST. AD FRATRES DE MONTE DEI. - LIB. III. 362

majoribus par tieri velle poterit, si meritis iinpar <l et Christi, cives patria; coelestis constituet, sicut

exstiterit, quoniam quiilem illius pulclierrima cor- scripium est : Ego di.fi, Dii estis, et filii Excelsi
poris compositio jam viderelur violari; quod cum omnes(P$al. Nullum justorum ab ista di-
r.xxxi, 6).
amnre ipso et puleliritiuline ejusdem compositionis vinitate excepit benignus Deus. Sed tentemus sub

nulla ratione consentire poterit. Nam sicut in hu- exemplo intueri qualiter possit homo, divinitatem
inano corpore, nec manus fungilur oflicio pedis, ncc participando, deiticari. Sit itaque unus ignis, in quo
oculus petit esse nasus, nec auditus odoratus, nec diversi generis materiae ponantur omnes quidem :

auricularis digitus medius vult esse vel pollex : sic igniuntur, sed alia plus, alia minus; unaquaeque
in illa gloriosa compositione civitatis Dei, nemo tamen servata sui nalura, juxta modum locutionis,

suum statum gradu potiori volet mutare. In tanium quia ignita est, ignis dicitur sic utique, sed tamen
:

quidem quod suum est quisque amabit, quia sibi suo quodam alliori modo, omnes beati parlicipando
sufticiens erit. Si enim is qui in beatitudine illa orit deitatem, etiam deificantur; qui, licet alii plus, alii

locatus, majus aliquid habere cuperet, quani ade- minus, omnes tamen qui deificati sunt, sequali no-
ptus esset, eo ipso miser existeret, quia nondum mine dicentur dii. Qualem honorem ab omni
igitur

haberet quod desideraret. Nam quantum cuique creatura ille habebit, quem Deus omnis creaturae
deest quod honeste desideratur, tantum miscr B amicum censebit, fratrem appellabit, pro filio tene-
in

esse ratione reprobatur : miseria quippe est absen- bit ? omnis enim creatura inclinata erit, quod ma-

tia alicujus commodi contra voluntatem. Sed ibi gnus et incomparabilis honor erit.

nulla est miseria, imo sufliciens concordia, ut con- 17. Satis magna et gloriosa sunt haec dona Dei
cors sufficientia. Quare omnipotens tuae volunlatis sed si per annum, vel certe toto tcmpore durarent,
eris, cum Omnipotentem tibi concordem per omnia putas, gauderes ? an pretium dares? Gaudenler, in-
habueris. quis. Oportet igitur ut securitatem habeant, quate-
"2S'2 ter lo.Poteslas et beatis tanta erit,quantam nus idquod habent semper servare valeant securi- :

quiseorum habere voluerit nam quodcumque aliquis : tas ergo sufficiens erit, quoniam neque luctus, ne-
eorum sive in ccelo, sive in terra, vel in mari vel in que dolor amplius ullus erit. Nunquam potero per-
profundo inferni imperaveril, absque ulla contradi- dere tam admirabilem beatitudinem, nisi voluero,
clione et mora liet. Mirum fortasse videtur quod aut nisi Deus mihi cam auferrc voluerit, aut quivis
dicimus; sed si fortior illo, qui eam auferat, regnum ejus invadat.
bene consideratur ubi tunc locati,

vel cujus capitis membra Sed sum securus, quia si eam adeplus fuero, per-
tunc erimus, et quia etiam
nihil deerit his qui diligunt Deum, nequaquam in- dere nolo securus quoque sum, eo quod Deus apud :

credibile erit quod asserimus. Hanc potestatem ha- " quem non est transmutatio, nec vicissitudinis obum-
bebunt sancti Dei qui veraciter omnia possidebunt bratio, eam non auferet mihi, postquam semel de-

cum Filio Dei. Erunt itaque omnipotentes suae vo- derit securus quoque sum et ero quod nullus for- :

luntatis. Potestas vero haec erit potestas aeterna, et tior illo supervenire poterit. Quare, postquam ita

idcirco his qui eam habuerint erit beatitudo non est, ibi esse plenariam securitatem dubium non
parva. Honor quoque illis beatis magnus erit, quiani- est.

mis lionorati sunt amici lui, Dcus (Psal. cxxxvm, 17). gaudium quod ultimo gradu acce-
18. Erit igitur

16. Honor iste tam magnus erit, ut ab humano dat, pro his omnibus
insestimabile, quod penilus

ingenio comprehendi non possit. Ponatur tamen id sensibus omnium supereminet. Quis enim cogitare
exempli, ut servus aliquis honerelur a domino. Certe potest gaudium quod de semetipso unusquisque
si imperator aut rex aliquis servum suum in magno habebit, quando tantam pulchritudinem, velocita-
languore inveniret, quem el ab invaletudine eriperet tcm, fortitudinem, libertatem, sanitatem.voluptatem,
et honoraret, ita ut a servitute liberaret, et in or- diuturnilalem, sapienliam, amiciliam, concordiam
dine suorum militum poneret; multum ille debitor potestatem, honorem, securitatem habebit? Nullus
domini sui et amicus fieret. Quod si eum inter pri- r sane hoc gaudium dicere potest quantum est vel
mates suos poneret, regia dignitate exaltaret, quan- erit, quia nemo in praesenti vita illud expertus est.

to, putas, gaudio exsultaret? quo amore domini Verum si alicui amico tuo, tu quisquis es qui illuc

sui recte ille fiagraret '?

Domini gratia ab omnibus venlurus es, idem gaudium daret Omnipotens, quid
impenderetur ei, omnes servirent illi ne indignatio- libi vidcretur ? Nonne multum gauderes ? Et si duo
nem domini, qui eum honoraret, incurrerent. Si bus vel tribus, vel ccrte pluribus, et illis quos non
autem herus ille in lantum adhuc eumdem dilige- le minus amares, quid diceres ? Vere magnum gau-
ret, ul illum sibi in filium adoptaret, et h3eredem dium haberes, et ultra quam dici possit cxsultares.
suum statuerct; jam procul dubio servi exsultalio Haec itaque donatio nullo modo deeril, si vere ami-
major existeret. Qua ex re propendi potest mirabi- cis ct parentibus nostris charissimis, qui ibi per
lem esse honorem illum qui datur in aeterna vita misericordiam Dei crimus, illud idcm gaudium da-
per ipsius vitae et hominum Conditorem, qui sibi bit Dominus, quatenus de illo qui supra erit gau-

servientes non inodo in a-ierna pace perenniter vi- deamus, et de nobis ipsis et de proximis nostris
vere, vel suos amicos vocari ct esse faciet, sed et exsultemus. Nempe gaudium illud tam magnum est
deos et Dei filios et haeredes Dei cohaeredes autem eritque ut omnes capiat in se : omnibus enim su-
Patrol. CLXXXIV 12
 :

363 (JUILLKLMI ABBATIS S. THEODERICl 364

perabundabil, omnes circumdabit, omnibus ex omni n sed sicut boni in die revelationis Domini gloriBca-
parle erit. Sicut namque pisces rnaris undique circa buntur, sic ipsi in dainnalionem aeternam praecipi-
se habent mare, sic sancti Dci illam magnificam tati dehonestabuntur. Felices et sancti erunt ad
suavitatem gaudii circa se habebunt undiqire, de omne quod voluerint velocissimi : infelices el mali

qua bono servo dicitur, Intra in yaudium Domini erunt pigerrimi; contra maximam beatorum forti-
tui (Matlh. xxv, 21, 23). tudinem habebuut miseri maximam debilitatem.
19. Breviter igitur perspectis qualuordecim parti- Jusii libertatem euudi quocuraque voluerint habe-
b.rs beatitudinis, sive commoditatis, eril forsiian bunt; injusti vero aeterna clausura damnati, nus-
qui quserat ad quid tanta pulchritudo, velocitas et quam ire poterunt. Electi Dei jugi sanilate potien-
aliae nonnulhc partes deceant vel proticiant, cum so- tur : damnati vero languore perpetuo cruciabun-
lummodo beate vivere et illa habere, quibus vita lur. Boni satiabuntur voluptate domus Dei : et mali

carere non potest, satis sufficere possel. Sed scicn- replebuntur amarissimo poculo domus diaboli. Bo-
dum est quod Deus indigens nullo esl : el sicul ille ni in bonis diuturnitatem habebunt : raali in malis
in omnibus est sufticiens, sic amici et ministri ejus nunquam line carebunt. Probi maxiraa sapienlia
in omnibus erunt omnem sufficientiam habentes. Si erunt prsediti improbi autem sua insipientia con- :

enim quisquis eorum in qualibet re sentiret se im- B fundentur ut miseri. Amici Dei summam inter se
potentem esse, non tantum gauderet quanlumfa- habebunt amicitiam inimici vero maximam inter :

ciet, cum se veraciter suae voluntatis cognoverit esse se inimiciliam. Erunt pace perpetuac oncordes beatr:
omnipotentcm. Proinde, ut gaudium nostrum sil erunt miseri jugi dissensione discordes. Justi ha-
plenum, nihil deeril timentibus, imo diligentibus bebunt regiam potestatem pnecipiendi : injusti quo-
Deum. que carebunt potestate scse quoquam movendi.
CAPOT IV
Sancti Dei honore magno sublimabuntur : damnati
vero multo dedecore opprimentur. Securi erunt
Summa damnatorum miseria.
boni quod nunquam bonum eorum peribit : timore
29. Cum itaque tanta beatitudo sit amicis Dei, de mali cruciabuntur, qui omni fine carebil. Mceror el
inimicis quid eril ? Utique nou sic impii non sic desolatio his qui Dominum Christum contempse-
(Psal. i, 4;; sed contra hoc quod sancti erunt pul- runt : gaudium eum dilexeruot
et delectatio his qui

chcrrimi, crcdenduin puto quod ipsi erunt turpis- et diligunt; cui honor, gloria et imperium in saecula

simi, nec in resurrectione immutabuntur m melius : saeculorum. Amen.

ADMONITIO IN SEQUENTES TRACTATUS.

1. Ul Episiola ad fralres de Monte Dei, sic tractatus De contemplando Deo, ac De natura et diynitate
amoris,liernardo suppositi fuerunt. Priorem auctori suo Guiyoni, posteriores Guillelmo abbati Sancti Theo-
derici prope Remos, poslcamonacho Siyniacensi restituere visum est, atquehuic editioniinserere. yampra;-
terquam quodinplerisque acmeliorisnota; codicibus manuscriptis iitractatus Guillelmi nomen pra?.ferunt ,

eosdem ipse sibi iribuit Guillcimusin brevi pradoguio Tisseriano, quod operibus suis prcemittendum scripsit,
quodque prw fationi Guiyonis in epistotam suam male assutum fuisse ostendimus. Et in brevi ejus Vita> com-
peudio, quod ex membrana Radoliensis monasterii habemus,iidem traclatus cum aliis eidem auctori vindi-
cantur.Membrauir verba huc referrenon piyebit « Porro inyenii suiadstudii monumeutanon contemnenda
reliquit, exquibusea solum notabo, quce visu et lectione probavi. Yitam sancti Bernardiscribere ayyressus,
opus eonsummare non potuit : librum tamen unum, et ipsu/m primum, et non modica' quantitatis. absolvit.
Gonlra mayistrum Petrum Abailardum,qui qua;dampldeinonconsona suis operibusinseruerat, Ubrum unum
edidit eloquio venustum.jide catholicum, ralione nervosum. Fecit quoque duoslibellos, quorum unum .Eniy-
mu fidei, alterum Speculum fidei nominuvitrin quibus brcviter et apertequidsit credendum ostendit .Super
Cantica canticorum moralem expositionem composuil : cujus operis meminit in Vita sancti Bernardi. Est
alius ejusdem De natura et Diynitateamoris,quemsecundum ipsius materiam Anti-Nasonem possumus
libcr
appellare.ln eo enim verum instruit philosophum.quibus yradibus et modis possit et debeat in Dei dilectione
proficere De physica, id est natura corporis el animoe, brevem eompilationem formavit: ut quia se ipsum
coynosccre fruelus cst discendi prorcipuus, juxta illud quod de cado descendit,rv&fo asauvov, simpliees lc-
ctores ad aliquam vel inchoaHvam sui coynitionem instrueret. Est et libellus ipsius eui titulus cst, De ,

templando Deo;in quo sine dubio propterndi/icutionem legentium de sua loquitur eontemplatione his eerbis:
« Ei nonnunquam, Dominc, quasi clausis oculis ad /e hianti, niittis mibi in os cordis, quod non licet mihi

scire quid sit.Saporemquippe scniio dulcem adeo confortanlemjtt si per/ieeretur in me, nihil ultra quare-
rem. » Composuit et tractatum non parvum,cujus est epigramma, meditativos orationes: in </uo non una
uiiiur materia,seddiversadisserit capitula;et in plerisque Deum alloquens,propriam,multiformem diseutit
conscientiam.In hocopere apparet proecipue oiri istius in Deum nonamor t sed ardor.Ei revera,ut reor,qu;s-
i/iiis hoe pie et, sobrie leyel, quantumlibet religiosus et sciolus,in tnnore tamen Domini,in sui majori eoym-

lioue el miuori irstiiuatione pro/iciei .Xon dubitoquin alia cuderit opuseula : sed praler htec hacienusnulta
polui reperire. »
2. Ilaclenus mcmbrana Radoliensis.in cujus principio Guillelmus apud Leodium claro yenerc natus,fra-
irciu habuisse perhibetur Simonem cum quo Remos profectvs, in abbatia Sancti NicasU, in qua odertnmes
:

opinionis tunc erat,sacras religionis habitum sumpstt.Processu temporis Simon factus est abbas Sanctt Ni-
colaide Bosco,ubi cum fratribus diu el religiosepra?fuisset,plenus dierum et virtute consummatus beato/ine
quicvit. At verodomnus Willelmus inabbatem Sancti Thcoderiei, qiti loeus urbi licmeiidi imminet, assum-
365 LIBER DE mNTEMPLANDO DEO. 360

ptus est^nempe anno 1120: post annosquatuordeeim faetu» monachus Signtacensis, ordinis CUterciensis,
ut in notis ad Bemardi eptstolam H&aictum est. •

3. Ex his omnibusafparet, tractatus De contemplando Deo, ac De natura et Dignitate amoris, qui Ber-
nardo perperom adscrtpti fuerunt,esse ipsiusmet Guillelmi; cui proinde eos restituereatque hic edereoperes
pretiumest. Alia ejusdem Guillelmi opuscula, superius indicata,exstant in tomoquarto Bibliothecce Cister-
ciensis.

GUILLELm
ABBATIS SANCTI THEODERICI PROPE REMOS, POSTEA MONACHl SIGNIACENSIS

TRACTATUS
(14)
DE COINTEMPLANDO DEO
t»33 PROOEMIUM. A quem diligit anima mea vidistis ? Respondetqu
1. In lacu miseria;, et in luto faecis jani pene pu- mihi memoria mea: Penes me est. Ubi, inquam ?
trefactus, et in linio profundi intixus, in quo non Tu enim mare magnum, in te reptilia quorum non
est substanlia, de profundis dolorum meorum ad te est numerus, animalia pusiila cum magnis (Psal.
clamo, Domine; Domine, exaudi vocem meam. Si- Ciii, 25). Non inquit, cum reptilibus, vel in homine
quidem in ultionein formaetuae (qua me libi confor- eum queeras. Ubi ergo ? In amore. Ibi est sedes
maveras, Creator bone, creans me ad imaginem et ejus, ibi cubiculum ejus. Amoris affectus in te na-
similitudinem tuam)quam neglexi et perdidi, in hu- luraliter est. Quem amore luo est, in
quaeris, si in
jus miseriae formam qua miser sum, deformasti me, te est: si ibi non Sed quem qua?-
est, in te non est.

et cum iniquilate deprimente in limo peccati intixus ris, non quaereres, si non amares. Habes ergo quem

sum inferius. Posuisti super me manum jusli et oc- qua>ris, et penes teest. Sed non eo frueris, nisi ego
culti judicii tui, prementcm super me, ne resurgam. tecum tota adsim.
Nec in lacu, nec in luto, nec in limo substantiam, 3. Noli ergo me in aliena dividere et dissipare,
Domine, invenio, cui inniiar ut exeam, quamappre- totam me ad te in eum
et habebis fruendi
collige :

liendam ul extrahar. Lacus inferni non habet fun- copiam, memoriam abundantiae suavitatis ejus eru-
dum, nisi desperationis profundum. Lutum faecis, B Ctabis, et in justitia ejus exsullabis. Imo totae ingre-
corruptio naturae quo semper mergar, habei; per diamur, o lnemoria mea, el omnes affectiones meae,
quod resurgam, non habet; imo impedit et obligat. ingrediamur: el memorando, intelligendo, et vi-
Limus profundi, amor carnis, ima semper pelens, dendo summo bono, et omnibus bonis
fruamur
et insatiabililatis profundum, justo judicio tuo tenet bjus. Prorsus me est, in amore meo cum in-
penes
me inlixum. venio; quia cerla conscientia amo eum, el amplius
2. Domine, abyssus abyssum invocat:
Sed, o et perfectius amare amo et desidero. Totis ergo in
abyssus profundissimae miseriae meae abyssum al- eum feramur amplexibus, et osculis incumbamus.
tissimae misericordiae tuae. Quaerens substantiam cui Amande, tremende, colende , suavis et mitis, el
innitar, quam apprehendam, nullam usquam inve- multae misericordiae, dignare amplexum meum, qui
nio nisi te, qui vere certa et solida es substantia, dignalus es naturam meam ; dignare me osculo cha-
nonnisi ex te ipso subsistens, a quo etiam quae ritatis tuae, qui naturaa meae dignatus es unire na-
sunt, omnia habent esse. Sed quid dico, Invenio? turam tuam. Amplexus noster est ad te, alfecluum
Jam si te invenissem, solide subsislerem. Quaero et operum conaius et extensio ad fruendum le. Os-
ubi inveniam quem dilexit anima mea. Circumeo culum nostrum, cum purae mentis purum tibi por-
civitatis hujus magnae, saeculi hujus vicos. Vivunt rigimus alfectum- amplexus tuus ad nos, dignatio
sibi qui, sicut dicit Apostolus, alienati mnl a vita visilationis et consolationis tu;e. Osculum luum, re-
Dei (Ephes. iv, 18). Circumeo plateas, latas sa;culi volatio et infusio gratiae tuae. Lseva etiam temporalis
vias et omnia quae intra me sunt, vel extra me,
; consolalionis tuae, Domine, non desit, sed sit sub
magnis clamoribus, certis scilicet ralionibus ad in- capite meo ad utendum. Dcxlera vero tua spiritua-
teriora mea me revocant, testilicantia ex te, regnum lis, de spiritualihus et seternis consolatio tua, totum
Dci intra nie esse, ul inlus in cubili cordis te quae- nie amplcctatur '£lt\ ad fruendum. Et in amplexu
ram, quem exiens exlra non invenio. Ecce intus charitatis tua-, in osculis dulcedinis luae, in pace
sum. Annunliate mihi, omnia interiora mea, num in id ipsum dormiat et requiescat anima mea ;
quo-

(14) In quibusdam manuscriptis, Liber Soliloquiorum S. Bernurdi.

 ; :

367 GUILLELMI ABBATIS S. THEODERIGI 368

niam tu, Domine, singulariter in spe constituisti me ^ Si non sum conversus, Deus virtutum, converte me :

{Psal. iv, 9, 10). si tu es aversus, Deus virtutum, convertere. Tu

CAPUT PRIMUM. dixisti, Si converteris, hrael, convertere (Jerem.iv,

Anima Deum amans se a terrenis et vitiispurgatam I); et iterum,Convertiminiadme,etego convertar

sursum elevari rogal. advos (Zachar. i, 3). Tu scis domum gratiae tuae in

1. Yenite, ascendamus admontem Domini,el ad corde pauperis tui: paratum cor meum, Deus, para-
domum Dei Jacob, et docebit nos vias suas (Isa. n, lum cor meum. Praecipe quod vis, fac meintelligere
3). Intentiones, cogitationes, voluntates, affectiones, quod praecipis; da posse, qui dedisti velle, et fietin

et omnia inleriora mea, venite, ascendamus in mon- me vel de me quidquid vis. Deus virtulum, con-
tem, vel locum, ubi Dominus videt, vel videtur. Cu- verte nos, et oslende faciem tuam, et salvi eri-

rse, sollicitudines, anxietates, labores, poenae, servi- mus (15).]

tutes, exspectate me hic, cum asino, corpore isto; Respondet quippe mihi intus in anima mea et
3.

donec ego cum puero, ratio scilicet cum intelligen- mente mea, tumultuans in me, et concutiens omnia
tia, usque illuc properantes, postquam adoraverimus inleriora mea vox testificationis tuae et caligant :

revertamur ad vos (Gen. xxn, 5).Revertemur cnim, oculi mei interiores a fulgore veiitatis tuee, ingercn-
et heu ! revertemur quam citissime : abducit enini g iis niihi quia non videbit £35 te homo el vivere
nos a vobis charitas veritatis, sed propter fratres ab- poterit. Lgo enim vere inpeccaiis totus usque adhuc
dicare et abjurare vos non patitur veritas charitatis. nccdum potui mori mihi, ut vivam tibi: sed tamen,
Sed licet retrahat vestra necessitas, non propter ex praecepto tuo, et dono tuo sto in petra fideimeee,
vos omnino omittendaest illa suavitas. Domine Deus fidei ChrMianee, in loco qui vere est penes le, in quo,
virtutum, convertenos, tuam et
et ostende faciem ut possum, interim fero patienter, et amplector,
salvi erimus (Psal, lxxix, 20). Sedheu heu Domine ! ! et deosculor tegentem et protegentem me dexte-
Deus, quam preeproperum est, quam temerarium, ram luam ; et ahquoties contemplans, et videre
quam inordinatum, quam praesumptuosum, quam gestiens posteriora videntis me, et percurrens semi-
alienum a regula verbi veritatis, et sapientiae tuae, tam dispensationis humanae Chnsti Filii lui suspicio.
corde immundo velle videre Deum ! Sed, o summa Sed cum accedere gestio ad eum, vel sicut haemor-
bonitas, summum bonum, vita cordium, lux oculo- roissa illa infirmae et miserae animae meae a salutifero
rum interiorum, propter bonitatem tuam, Domine, tactu vel fimbriae ejus quasi furari gestio sanitatem
miserere : haec est enim mundatio mea, haec fiducia (Mattk. ix, 20 22): vel sicut Thomas ille vir desi-
mea, haec justitia, contemplatio bonitatis tuee, bonn deriorum, totum eum desidero videre et tangere;
Domine. Ergo, o Domine Deus meus, qui dicis ani- C et non solum, sed accedere ad sacrosanctum laleris
mae mea;, modo quo tu scis, Salus tua ego sum ejus vulnus, ostium arcee quod factum est in latere,
(Psal. xxxiv, 3): rabboni, summe magister, unice ut non tantum mittam digitum vel totam manum,
doctor videndi quae videce desidero, dic cserro, men- sed totus intrem usque ad ipsum cor Jesu, in San-
dico tuo, Quid vis faciam tibi? (Luc. xvui, 41.) Et ctum sanctorum, in arcam testamenli; ad urnam
tu scis, qui jam hoc ipsum das, quam ex omnibus auream, animam nostree humanitatis conlinentem
suis rccessibus, abjectis procul omnibus saeculi hu- intra se manna divinitatis: hcu dicilur mihi, yoli !

jus altiludinibus, pulchritudinibus, dulcedinibus, et me tangere (Joan. xx, 25, 17); et illud de Apoca-
quidquid concupiscentiam carnis, vel oculorum, vel lypsi, Foris canes (Apoc. xxn, 15): sicque cum di-
ambitionem spiritus attentare potest, vel solet, tibi gnis conscientiae meae verberibus expulsus et pro-
dicat cor meum: Exquisivit te facies mea; faciem pulsus, improbitatis ct preesumptionis meae pcenas
tuam, Domine, requiram. Ne avertas faciem tuam a cogor luere; rursumque in petram meam mo reci-

me; ne declines in ira tua a servo tuo (Psal. xxvi, piens, quee refugium est herinaciis (Psal. cm, 18),
8,9). spinis, peccatorum plenis, reamplector et reosculor
2. Impudens quippe et improbus sum, o adjutor tegcntem, et protegentem me dexteram luam : et, ex
meus aniique et susceplor indefessc. Sed vide quia eo quod vel leviter sensi vel vidi, magis accenso
amore amoris tui hoc facio. [Cum enim ex munere desiderio vix patienter exspecto ut a me auferas ma-
gratiae tuee, Domine, ad ea quec carnis sunt, faciem num tegentem, et infundas gratiam illuminantem;
cordis non habeam, sed posueris ea mihi deorsum ut tandem aliquando secundum responsum veritatis
et jnundum, et queecumque ejus sunt, posueris mihi tuee mortuus mihi et vivens tibi, revelata facie ip-
deorsum: quid est, obsecro, quod in toto corde meo sam tuam faciem incipiam videre, et affici tibi avi-
exquircns te, cum faciem tuam apprehendisse me sione faciei lua\
gratulor, quam solam facies mea desideiat, repente 4. Et, o facies, facies, quam beata facies, quee
me invcnio seorsum? cur eam abscondis?Numquid affici tibi meretur videndo te; eediticans in corde suo
arbitraris me inimicum tuum? num consumere tu tabernaculum Deo Jacob, ct omnia faciens secun-
me vis peccatis adolcsecntiee mere ? mumquid ego non dum exemplcr quod ei ostenditur in monie, hic vero
sum ad te conversus, vel tu adhuc es a mc aversus? et competenter caot&tur: Tibi di.vit cor meum

(15) Quse lncluduntur uncis, desunt in editione Bibliothecee Patrum Cislerciensium.

 :

369 LIBER DE CONTEMPLANDO DEO. 370

Exquisivit te facies mea, faciem tuam, Domine, rc- ^ quem videro; et moriens in me, vivere incipiam in

quiram! (Psal. xxvi, 8.) Itaque, ut dixi, ex dono te; et bene milii sit in te, cui pessime est in sc. Sed
gratiae tuae contemplans omnes angulos conscienti.T Domine, ne lardaveris. Habet enim sapientiae
feslina,

meae vel terminos, unice et singulariter desidero vi- Domine, vel graliae tu.T sapientia, sua
tuae gralia,

dere te, ut omnes fines terrae meae videant salutare compendia et quo rationis vel ratiocinationis
:

Domini Dei sui, ut amem, cum videro, quem amare nullis argumenlis, nullis discussionibus, quasi qui-
hoc est vere vivere. Dico enim mihi in languorc de- busdam sralis consccnditur, ad torrentem scilicet
siderii mei: Quis amat quod non videt? quomodo voluptatis tuae, ad plenum amoris tui gaudium : cui
potest esse amabile quod non est aliquatenus visi hoc datum est, fideliter quaerens, fideliler pulsans,
bile? Sed te desideranti amabilia quidem tua occur- saepe repente ibi se invenit. Sed, o Domine, si

runt, et a ccelo et a terra, et ab omni creatura lua quando, quod quam rarum est, me in aliqua hujus
se mihi ultro offerunt, et ingerunt, o in omnibus gaudii parte invenio ; clamo, vociferor: Domine,
adorande etamabilis Domine. Quae quanto te mani- bonum est nos hic esse, faciamus hic triatabernacula
festius et verius praedicant et approbant amabilem, (Matth. xvii, 4): fidei unum, unum, amor
spei
tanto ardentius te mihi faciunt desiderabilem : sed unum. Numquid nescio quid dicam, cum dico, Bo-
heu! non ad fruendi perfectam suavitatem et gau- B num est nos hic esse? Sed repente cado in terram,
dium, sed ad intentionis [al. add. et intcnsionis] et quasi mortuus, et respiciens nihil video, et me ubi
defeclus (non tamen sine aliqua suavitate) tormen- prius eram invenio, in dolore scilicet cordis et af-
tum. Sicut enim mea non tibi perfecte placentobla- flictione spiritus. Usquequo, Domine? usquequo?
ta, nisi mecum : sic bonorum tuorum contemplalio Quamdiu ponam consilia in anima mea, dolorem in
reficit nos quidem dulciter, sed non satiat perfectc cordemeoper diem? (Psal. xn, i, 2.)Quamdiu non
nisi tecum. permanebit spiritus in hominibus, quia caro sunt
CAPUT II. (Gen. vi, 3): sed venit, et vadit, et spirat ubi vult
Anima Deum desiderans mole corporis se gravari (Joan. in, 8). Sed in convertendo Dominus captivi-
queritur. tatem Sion, facti erimus sicut consolati. Tunc reple-
5. Haec est animae meae assidua exercilatio, hinc bitur gaudio os nostrum, et lingua nostra exsultatione
assidue scopo spiritum meum; et cum bonis et (Psal. cxxv, 1, 2). Interimheumihil quia incolatus
amabilibus tuis, quasi pedibus ctmanibus, ettotisin- meus prolongatus est: habitavi cum habitantibus
nitens viribus sursum tendo ad te ; in te, summe Cedar, multum incola fuit anima mea (Psal. cxix,
amor, summum bonum sed quanto tendo fortius, lanto
:
5, 6). Sed respondet iriihi intus in corde meo veri-
retrudor durius in terram, in memetipsum, sub me- tas consolationis tuae, et consolatio veritatis tuae.
metipso. Sic ergo respiciens et discernens et dijudi- CAPUT III.

cans me ipsum, factus sum mihi ipsi de me ipso An et quomodo detur incequalitas amoris in beatis.
laboriosa et taediosa quaestio: tamen, Domine, cer- 7. Estamor desiderii et est amor fruitionis.
,

tus sum per gratiam tuam, desiderium desiderii tui, Amor desiderii meretur aliquando visionem, visio
el amorem amoris tui habere me in toto corde etin fruitionem, fruitio amoris perfectionem. Gratias ago
tota anima mea. Huc usque te faciente profeci, gratiae tuae, qui loqui dignaris ad cor servi tui, et
ut desiderem desiderare te , et amem amare te anxiis ejus quaestionibus aliquatenus respondes. Su-
sed hoc amans quid amem nescio Quid est enim scipio, et amplector hanc Spiritus tui arrham, et
amare amorem, desiderare desiderium? Amore laetus exspecto in arrha promissionem tuam. De-
amamus si quid amamus, desiderio dcsidcramus sidero itaque amare te, et amo de^iderare te, et hoc
quidquid desideramus. 936 Sed forsitan cum amo modo curro, ut apprehendam in quo apprehensus
amorem, non amo amorem quo amo quod amare sum; scilicet ut amem te perfecte aliquando, quia
volo, et amo quidquid amo, sed me amantem, cum prior nos amasti, amande et amabilis Domine. Sed
in Domino laudatur et amatur a me anima mea, i estne aliquando aut alicubi, Domine, haec amoris tui

quam procul dubio detestarer, et odio haberem, si perfectio, haec in amore tuo beatitudinis consum-
eam alibi quam in Domino et in ejus amore invc- matio, ut sitiens anima ad Deum fontem vivum, sic
nirem. Sed et de desiderio quid dicemus? Sidicam, satietur, sic impleatur, ut dicat, Sufficit? Miror qui-
Desidero esse desiderans, jam me invenio deside- cunque, ubicumque ille sit, si non deficit; si dicit,

rantem : sed numquid desiderium tui desiderantem, Sufficit. Sed ubi islius sufficientiae est defectio, quae
quasi non habeam, aut desiderium majus quam ha- potcst esse perfectio? Nusquam nunquam
igitur, ot

beam? perfcctio. Sed et injusti, Domine, numquid regnum

6. Cum igitur hoc modo deficiant et caligent et tuum possidebunt? Injuslus autem est qui non
cnecutiant interiores oculi mei, oro ut citius a te tantum desiderat, et debitorem se sentit ct intelli-

a;ierianlur, non sicutaperti sunt Adae carnales oculi, git te amare, quantum ab aliqua creatura rationali
ut videretconfusionem suam (Gen. m, 7); sed ut possibile est amari te. Constat etiam beata illa Se-
videam, Domine, gloriam tuam ut oblilus parvitatis : raphim, quae a vicinitale praesentiae tuae, a claritate

et paupertatis meae, totus erigar, et ruam in am- visionis luae Ardcntcs et intcrprctantur et sunt,
plexus tui amoris, videns quem amavcro, ct amans plus amare te, quam aliquem qui minorestin regno
 1 .

37 GUILLELMI ABBATIS S. THEODERIGI 372

coelorum. Qui regno coelorum non dicam mini- « supernre vocationis Dei in Christo Jesu: Quicumque
si in

mus, sed nonnullus est utique, tantum desiderat ergo, inquit, per fecti sumus, hrec sentiamus ( Philipp
amare te quantum ab aliquo vel potes amari vel iii, 12 15).
debes, et hoc forsitan est, in quem desiderant an-
CAPUT IV.
geli prospicere (I Petr. i, 12). Desiderat ergo beatus
tantum le amare
Deum propter se, ccetera omnia nonnisi propter
ille minor, quicumque ille est,
Deum diligi debere.
quantum amat quicumque plus eo amat, non aemula
9. Et hoc est amare tuum, quo amas te aman-
'2H7 insectatione, sed pia ct devota imitatione. Si
vero et in amore proficit, quanto dulcius illuminan- tes, adulcedine bonitatis tuae quam habes ad crea-
turam luam, Creator bone, inspirare eis hoc desi-
tis oculus in interiora procedit, tanto dulcius sentit
et inlelligit, si ingratus non est et injustus, et te
derium amandi te, et amorem quo amant, et de-

plus posse amari, et se debitorem plus amare, vel

siderare et amare te. Non enim afficeris ad nos, vel

quantum amant Cherubim et Soraphim. Sed qui

te
a nobis, cum nos amas : sed es, qui semper id

ipsum es; cui hoc est esse quod esse bonum: bo-
desideral quod assequi non potest, miser est. Miseria
vero a regno beatitudinis prorsus aliena est. Asse-
num autem tibi in te, et omni tuae in te creaturae.

quitur ergo quod desiderat quisquis

n Nos autem a te, ad te, et in te afficimur, cum te
ibi aliquid de-
sideret.
amamus, qui possumus misero aliquo modo esse,
et non amare te; id est, esse, et male esse. Tibi
8. Quid dicemus ad haec? quid inquam dicemus?
autem qui semper idem es, nihil accedit, si amando
Loquere, obsocro, Domine, quia audit servus tuus.
proficimus ad te: nihil decedi!, si deficimus a te.
Numquid et magni et parvi omnes qui sunt in
regno Dci, amat et
unusquisque in suo ordine Cum autem nos amas, nonnisi propter te nosamas;

amarc desiderat, et amoris unitas non sinit ut sit

cum verissima summse justitiac regula etiam nos nil

diversitas; dum amat, cui datum est hoc, arden-

amare permitlat extra te. Et certe possibile est

tius minor autem in amore sine invidia bonum

:
amori Deum amantis, ubi magna occurrit gratia,
eo proficere, ut nec te nec se amans propter se, et
ubicumque videt, amat quod ipse sibi desiderat; et
habet utique amorem, quanluscumque est, quem in te et se propter te solum amet: et per hoc refor-

amante habet et amat? Nimirum amor est qui ama- matur ad imaginem tuam ad quam creasti eum,
tur, qui cx magna bonitatis suae affluentia et natura qui ex veritate praestantissimae naturae tuae, et na-

amantes et coamantes, gaudentes et congaudentes, tura veritatis tuse, nec te nisi propter te, nec an-

pari implet gratia, licet dispari mensura; et quanto gelum, nec hominem amare poles nisi propter te.

se amantium sensibus largius infundit, tanto eos C 10. Et, o felicem et felicissimam animam quae

sui capaciores efficit, satielatem faciens, sed sine Deo Deo meretur affici, ut per unitatem Spi-
sic a

ritus in Deo 93$ solum amet Deum, non suum

fastidio; de ipsa satietate non minuens desiderium,
augens, remota omni anxietudinis miseria. aliquid privatum, nec nisi in Deo amet se ipsum :
sed
Amor enim est, ut dictum est, qui amatur, qui a et Deus in ipso amet vel approbet quod amare vel

voluptatis suae torrente omnem ab amatore suo re- approbare debet Deus, id est, se ipsum; imo quod
pcllit vel in satietate fastidii, vel in desiderio anxie- solum debet amari, et a creaiore Deo, et a creatura

tudinis, vel in zelando invidiae miseriam: illumi- Dei. Amoris enim vel nomen, vel affectus, nulli

nans eos, ut dicit Apostolus, a claritate in clarita- competit vel debetur, nisi tibi soli, o vere amor et

tem (II Cor. m, 18), ut in lumine videant lumen, amandc Domine. Et haec est in nobis voluntas Filii

et in amore concipiant amorem. Hic cst enim fons tui, haec pro nobis oratio ejus ad te Deum Palrem
vitae qui semper fluit, et nunquam pereftluit. Haec suum : Volo ut, sicut ego et tu unum sumus, ila et in

est gloria, hae sunt divitiae in domo beati amatoris nobisipsi itnum sint(Joan. xvn, 11 ,21 ), Hicest liuis,

tui, quia praesto est desideranti et amanti quod haec est consummatio, haec est perfectio; haec est

desiderat et quod amat. Ideoque et qui desidcrat, _ pax, hoc est gaudium Domini, hoc est gaudium in

semper amat desiderare et quiamat, scmper desi- ;

** Spintu sancto, hoc est silenlium in cudo. Quamdiu
derat amare et desideranti et amanti quod deside- quippe in hac sumus vita, hoc feliciSslmae pacis

rat et amat sic facis abundare, o Domine, ut nec silenlio in coelo, id est in anima justi quai sedes est

anxietas desidcrantem, nec fastidium aflligat abun- sapienliae, aliquando fruitur affectus: sed hora est
dantcm. Et numquid, obsecro, Domine, haec cst vita dimidia vel quasi dimidia, inlentio vero de reliquiis
aeterna, de qua cantat Psalmus: Et vide si via ini- cogitaiionis diem festum perpetuum agit tibi. In illa

quitatis in me est, et deduc me in via ceterna | Psal. vero bcata et seterna vita de qua dicitur, intra in

cxxxvm, 24)? Haec est affectio, hsec est perfectio: gaudium Domini lui (Matth. \w, 21, 23), sola erit

sic semper ire, hoc est pervenire. Unde Apostolus perfecla et aeterna fruitio, et tanto felicior, quanto
tuus, qui paulo anle Non quod acccperiin
dixerat, jam remotis omnibus quae hoc tardare vel impedire

aut perfectus sim, sequor autemsi comprehendam a videniur, amoris ejus indissolubilis aeternitas,

quo comprehensus sum in Christo Jesu : unum aiiicm irrefragabilis perfectio, incorruptibilis erit beati-

quceretrosunt obliviscens,adeavcro qua? sunt priora tudo.

extendens me ad destinatum perscquor ad bravium

173 LIBER DE CONTEMPLANDO DEO. 314

CAPUT V ii cisti, esse non poteramus nisi amando te. Ideo-

Supra Deum nihil amandum, ultra quem nihil ap- quc multifariam multisque modis olim Dcus locutus
peti potest. patribus in Prophetis, novissime diebus istis locutus
11. amor, veni in nos ; posside nos. Dlspe- est nobisin Filio (Hebr. I, 1, 2), in Verbo tuo quo ceeli
reant a facie omnia foeditatis nomina,
tua in nobis tirmati simt, et spiritu oris ejus omnis virtuseorum.
quae a concupiscentia carnis et oculorum et super- Loqui tuum in Filio luo nonaliud fnit, quam in sole,

bia vita? huic innascuntur affectui. quasi spuria id est in manifesto, ponere tabernaculum tuum.
qunedam vitulamina : affectui, inquam, qui amor 13. Quantum et quomodo nos amasti, qui pro
in nobis dicitur, et corrumpitur spppius morbis ani- prio Filio non pepercisti, sed pro nobis omnibus
ma? a te et ad te ereatae ; ad te solum concrcatus, et eum (Rom. vin, 32), qui cliam dilexit nos
tradidisti

concretus, et reluctans noster affectus legi naturali et semetipsum pro nobis (Galat. II, 20.)
tradidil !

et reclamans, cogitur vocari gula, luxuria, avaritia, Hocest Verbum tuum ad nos, Domine, hic omnipo-
et his similia, qui incorruptus et in sua permanens tens Sermo, qui, dum medium silentium tenerent
natura ad le solum est, Domine, cui soli amor de- omnia, profundum scilicet erroris, a regalibus sedi-
_
betur. Est enim anirme rationalis amor, sicut dixit hus venit, durus errorum debellator, et dulcis amo-
quidam servus tuus, motus vel quieta stario, vel B ris commendator (Sap. xvni, 14-16). Et quidquid
tinis, nltra quem nihil appetat, vel appctendum ju- fecit, quidquid dixit in terra, usque ad opprobria,

dicct vohintatis appetitus. Ultra te vero, vel supra usque ad sputa et alapas, usque ad crucem et se-
te qui quserit aliquid tanquam melins te, nihil est pulcrum, non fuit nisi loqui tuum nobis in Filio,
quod quaerit, quia nihil est melius vel dulcius te : amore tuo provocans et suscitans ad te amorem
ideoque nihil efficitur recedendo a te, qui solus nostrum. Sciebas enim, Creator animarum Deus,
amandus es vere, et fornicatur et luxuriat in alie- in animabus filiorum hominum cogi non posse, sed
nis affectibus, aliena, ut dixi, nomina habentibus. provocari oportere affectum istum : simul etiam
Amor enim, ut dictum est, et ssepe dicendum est, ad quia ubi coactio, jam nec libertas; ubi nec libertas,
te solum est, Domine, in quo solo est quidquid nec justitia. Tu autem, Domine jusle, salvare nos
vere est, ubi quieta et secura statio; quia Deum volebas, qui nullum salvas nec damnas nisi juste,
timere timore amoris casto, et mandata ejus ob- ipse nobis formans judicium et causam, sedens su-
servare, hoc est omnis homo. per tbronum, et sed quam tu
judicans justitiam,
fecisti (Psal. ix, 5); ut omne os obstruatur, et sub-
CAPUT VI.
ditus fiat omnis mundus Dco (Rom. m, 19) cum
Deum priorem dilexisse nos, et ad amandum nos
:

provocasse per Filium. misereris cujus misereris; et misericordiam pnpslas

12. Recedat itaque ab anima mea omnis injusti- cujus misertus eris (Rom. ix, 16). Voluisti ergo ut

tia ; ut te diligam Dominum Deum meum ex toto amaremus te : qui nec juste poteramus salvari nisi

corde meo, et cx tota anima mea, et ex omnibus amaremus te ; nec amare te poteramus nisi proce-

viribus meis : rccedat omnis ne tccum

zelotypia, deret a te. Ergo, Domine, sicut apostolus amator
aliquid amem quod propter te non amem, o vere tui dicit, et nos jam diximus, prior dilexisti nos,

unice amor, et vere Domine. Cum vero propter te prius diligis omnes dilectores tuos.
aliquid amo, non illud amo, sed te, propter quem CAPUT VII.
amo quod amo. Tu enim vere solus es Dominus, Quali amore Deus nos diligat.
cujus dominari super nos, hoc est salvare nos : no- 14. Sed nos, Domine, te diligimus affectu amoris
strum vero servire tibi, nihil est aliud quam a te a te nobis indito : tu vero, conditor omnium et af-
salvari. Quae enim salus tua, o Domine, cujus est bonorum, et animarum afficiendarum, fectuum
salus, et super populum tuum benedictio tua, numquid accidenti vel incidenti amoris affectu amas
nisi

quod a te accepimus, ut amemus te, vel amemur a quos amas et aliquo modo in aliquo afficeris, qui :

te° Idcirco, Domine, filium dextera? tuae, hominem n et omnes facis, et omnia? Absit Absurdum est I

qucm confirmasti tibi, Jesum, id est Salvatorem, procul est a fide, alienumab omniumCreatore. Quo-
appellari voluisti Ipse enim salvum faciet populum
: modo ergo nos amas, si nos amore non amas? Sed
suum a peccalis eorum (Matth. i, 21), ct non esl amor tuus bonitas tua est, o summe bone, et sum-
alius in quo sit salus (Act. iv, 12), qui docuit nos mum bonum, Spiritus sanctus procedens a Patre et
amare se, cum usque ad mortcm crucis prior ipse Filio, qui ab initio creaturae fertur super aquas
dilexit nos, et lavit nos amando et diligendo, susci- (Gen. i, 2), id est super mentes tiliorum hominum
tans nos, ut amemus eum qui prior usque in finem fluctuantes, omnibus sc offerens, omnia ad se tra-
dilexit nos. Hsec est juslitia filiorum hominum : hens inspiramlo, aspirando, noxia arcendo, provi-
Ama me, quia amo te. Rarus autem est qui dicere dendo utilia, Deum nobis, cl nos uniens Deo. Sic
possit Amo te, ut ames me. Hoc tu
: fecisti, 'OKI enim Spiritus sanctus tuus, qui amor dicilur Palris
quia, sicut clamat ct prsedicat servus amoris tui, et Filii, et unitas, ct voluntas, per gratiam suam in
prior dilexisii nos (I Joan. iv, 19). Et sic plane, sic nobis inhabitans, et Dei in nobis charitatem com-
est. Amasti nos prior, ut amarcmus te : non quod mendans, et per ipsnm ipsum nobis concilians, Deo
egercs amari a nobis sed quia id ad quod nos fe- nos unit pcr inspiratam nobis bonam voluntatem :
 .

375 GUILLELMI ABBATIS S. THEODERIGI 3TB

cujus bonae voluntatis vehementia amor in nobis

^ gulariter et perfecte beati, qui vere et perfecte
dicitur, quo amamus quod amare debemus, te sci- amant te. Beatum enim dixerunt populum cui hcer.

licet. Nihil enim aliud est amor, quam vehemens et sunt : sed menliuntur, quia solus beatus cujus est
bene ordinata voluntas. Amas ergo te, o amabilis Dominus Deus ejus (Psal. cxliii, 15)( Quid enim est
Domine, in te ipso cum a Palre et Filio procedit Spi- beatum non velle nisi bonum, et omnia
esse, nisi
ritus sanctus, amor Patris ad Filium, et Filii ad Pa- habere quaecumque vult? Te igitur velle, et vehe-
trem : et tantus est amor, ut sit unitas; tanta est menter velle, quod est amare, et singulariter amare,
unitas, ut sit homousion, id est eadem Patris el qui amari non dignaris cum aliqua omnino re sive
Filii substantia. Amaset te ipsum in nobis, mittendo carnali sive spirituali, sive terrestri, sive ccelesti,
Spiritum Filii tui in corda nostra, a dulcedine amo- quae non ametur pro te ; hoc demum est non velle
ris et vehementia inspiratae a te nobis bome volun- nisi bonum, hoc est habere qufecumque vult omnia :

tatis clamantem, Abba, Pater (Galat. iv, 6) : sic nos quia habet te qnis, in quantum amat te. Ergo, et
efficiens tui amatores, imo sic te ipsum in nobis amore et beatitudine uniti Deo, intelligimus quod
amans, ut qui primum sperabamus, quia novera- vere Domini est salus, et super populum tuum bene-
mus nomen tuum, Domine, et gloriabamur in te, dictio tua (Psal. m, 9). Ideoque orationes no-
qui diligebamus nomen Domini B in le, Domine
omnia nostra offerimus
o ;
stras, vota, et sacrificia, et
jam per inspirantem nobis gratiam, per Spirilum tibi, Pater, assidue per Dominum nostrum Jesum

adoptionis tuae, omnia quae Patris sunt, nostra esse Christum Filium tuum crcdentes et intelligentes :

confidentes, ipso te nomine invocemus per adoptio- ex te, a te, et ad te, per ipsum nobis esse, quid-
nisgratiam, quo Filius tuus unicus per naturam. quid nobis bene est, a quo ipsum esse habemus.
®40 15. Sed quia hoc abs te totum est, cujus 17. Quse omnia per subministrationem Spiritus
amare boc est benefacere a quo omnc datum opti- sancti tui habitantis in nobis credimus et intelligi-
;

mum, et omne donum perfectum, summe Pater lu- mus, quantum intelligere fas est : qui, ut dictum
minum (Jac. i, 17) lu te ipsum amas in nobis, el
: est, confirmans sibi et uniens spiritum nostrum.
nos in te, cum te per te amamus, et in tantum tibi spirat in nobis, quando vult, quomodo vult, quan-
unimur, in quantum te amare meremur : et par- tum vult : cujus sumus tactura, creati in operibus
ticipes efficimur, ut dictum est, orationis illius Chris- bonis, existens sanctificatio nostra, justiticatio no-
ti Filii tui : Volo itt, sicut ego et tu unum sumus, ita stra, amor noster. Ipse enim est amor noster, quo
et ipsi unum in nobis sint(Joan. wn, 11-21). Genus ad te pertingimus, quo te amplectimur. Alioquin, o
enim tuum sumus, Domine : genus Dei, sicut dicit incomprehensibilis majestas, comprehensibilis esse
Apostolus tuus, transferens ethnici sententiam de videris animae te amanti. Licet enim nullus seasus
malo vase in vas bonum,
non nisi ipsam et vas ul cujuslibet animae vel spiritus te comprehendat, ta-
bonum sapiat. Genus, inquam sumus Dei (Act. men totum te, quantus es, comprehendit amor
xvn, 29) etdii, filii Excelsi omnes (Psal. lxxxi, 6), amantis, qui totum te amat quantus es, si tamen
cognatione quadam spirituali magnam apud te vin- est totitas ubi non est particularitas; si quantitas
dicantes cum per Spirilum adoptionis
affinitatem, ubi non est tantitas ; si est comprehensibililas ubi
Filius tuus unum nobiscum nomen sortiri non de- haec omnia non sunt. Sed cum te amamus, afficitur
dignatur, et cum ipso et per ipsum praeceptis salu- spiritus noster Spiritui tuo sancto, per quem habi-
taribus moniti et divina institutione formati aude- tantem in nobis charitatem Dei diffusam habemus
mus dicere : Pater noster qui es in ccelis (Matth. vi, in cordibus nostris. Cumque amor tuus, amor Pa-
9). Amas quantum nos efficis tui
itaque nos, in tris ad Filium, amor Filii ad Patrem, Spirilus san-
amatores et nos, amamus te, in quantum a te Spi-
; ctus habitans in nobis ad te est quod est, id est
ritum tuum accipimus, qui est amor tuus, obtinen- amor, omnem captivitaiem Sion, id est animee no-
tem et possidentem omncs affectionum nostrarum straeomnes affectiones in se convertens et sanctifi-
rccessus, et perfecte eos convertentem in puritatem cans; amamus te, vel tu *?ll amas te innobis;
veritatis tuse, et veritatem puritatis tuae, in plenum nos affectu, tu effectu : unum nos in te efticiens per
amoris tuiconsensum : tantaque fit conjunctio, tanta unitatcm tuam, id est ipsum Spiritum sanctum
adhaesio, tanta dulcedinis tuae fruitio, ut unitas ab tuum, quem dedisti nobis, non est aliud ul, sicut
ipso Domino nostro Filio tuo vocctur, dicenlc, Ut Patri nosse Filium, nisi hoc quod est Filius. esso
sint ipsi unum in nobis; tantae dignitatis, tant.T glo- nihil aliud Filio nosse Patrem, nisi boc esso quod
riee, ut subsequatur et dicat, Sicut ego et tu unum cst Pater; unde in Fvangelio, Semo novit Patrcm.
sumus. gaudium, o gloriam, o divitias, o super- nisi Filius;ei nemonovitFilium, nisi Patcr [Matth
biam Habet enim sapientia eliam sui generis su-
1
xi, 27); el sicut Spiritui sancto mhil est aliud nosse
perbiam, quae dicit : Mecum enim sunt divitioe et glo- vclcomprehendere Patrcm ei Filium, quam hoc esse
ria, opes superbceet justitia (Prov. vin, 18). quod est Pater et Filius; ita nobis i^qui ad lmaginom
CAPUT VIII. tuam conditi sumus, et ab illa per Adam inveterati.
Per amorem nos ficri unum cum Deo. pcr Christum ad illam rcnovamur de die iu dieui I

16. Quid autem est absurdius uniri Deo amore, amantibus Doum nihil sit aliud amaro el timoro
et non beatitudine? Beati enim vere el unice, et sin- Deum, et mandata cjus observare, quam esse, et
 377 LIBER DE CONTEMPLANDO DEO. 378

unum spiriium cum Deo csse. Dcum enim timere, * rursumque ililectus dilecti, cum dilectus discipulus
et mandata ejus observare, hoc ost omnis liomo diligit magistrum Christum usque ad observalio-
(Eccles. xii, 13). Adorande, tremende, benedicende, neni omnium ejus mandalorum et usque ad mortis ;

daeumnobis. Emitte spiritumtuum,ei creabuntur, necessitatem non perdit hanc voluntatem, in illu-

et renovabis faciem terra' (Psal. cm, 30). Xon enim minatione verilatis et amoris ejus, rebus omnibus
in diluvio aquarum multarum, id est in perturba- el idoneis ab bonum, et pronis in malum, ot inter

tione et confusione affectionum tam mullarum, tam utrumque mediis bene utens in bono, quod pro-
diversarum, ad Deum approximabunt. Jam satis, prium est christianae virtutis. Est enim virtus, si-
Domine, duravit cataclysmus iste, pcena filiorum cut jamantenos dictum est, bonus usus liberae vo-
Adae. Adduc spirilum super lerram : recedat mare, luntatis : opus vero virtutis, bonus illarum rerum
recedat antiquae damnalionis salsugo, et appareat usus, quibus etiam male uti possumus. Exinde, ne
arida, fontem vitae sitiens. Veniat docemur amare proximum se-
columba Spiritus manca sit charitas,

sanctus, expulso teterrimo alite, et cadaveribus suis puram ut, sicut cundum legem
Deus charitatis :

incumbente veniat, inquam, columba, ramo oli-

:
nonnisi se ipsum amat in nobis, et nos solum Deum

vae, id est ramo refectionis et luminis, pacem an- '£ l'£ dicimus amare, ita et proximum sicut nos

nuntians (Gen. vmV Sanctificet nos sanctitas et san- B meipiamus amare, in quo solum Deum amamus
ctificatio tua, uniat nos unitas tua; ut Deo qui est sicut in nobis ipsis.

charitas, velut cognata quadam aflinitate per chari- 20. Sed utquid, Domine, totverba? Sed nuda
latis nomen sociemur, et pcr virtutem nominisunia- est, Domine, et gelida et algens misera anima mea,

mur. et desiderans calelieri calore amoris tui. Ideo, ve-

18. Sed inlerest, Domine, quomodo quis te stem non habens, panniculos hos undecumque col-
amet. Multi enim, sicut ait quidam a te illumina- lectos contraho et consuo ad tegendam nuditatem
tus, amant veritatem lucentem, et non amant re- meam; et non ut sapiens illa Sareptana duo ligna,
darguentem (S. Augustinus, Confessionum libro 10, sed surculos istos minutos, de deserti mei vastitate,
cap. 23, n. 34); justitiamque multi colunt affe- de cordismei spatiosa colligo vanitate, ut aliquando
ctu, a qua procul sunt effectu, approbantes eam, ingrediar in tabernaculum domus meae, et faciam
et amantes eam in sc ipsa, non autem exerccntes in mihi de pugillo farinae, et de hydria olei, et come-
se ipsis. Numquid isti vere te amant, o vera justi- dam et moriar, vel non tam cito moriar (/// lieg.
tiaDeus? numquid isti vere te amant ? Philosophi xvn, 10-16) : imo, Domine, non moriar, sed vivam
mundi hujus olim eam coluerunt et affectu amoris, el narrem opera Domini (PsaL cxvn, 17). Stans igi-
et effectu operis, in tantum ut dicerelur de eis tur in domo soliluJinis quasi onager solitarius, et
ab eis : habitaculum habens in terra salsuginis, et attra-
Oderunt peccare boni virtutis amore, hens ventum amoris mei (Jerem. n, 24), os meum
(Horat., Epist. I, xvi, 52). aperio ad te, Domine, et attraho spiritum. Et non-
Sed convincuntur justitiam non amasse qui non nunquam, Domine, quasi clausis oculis ad te in-

amaverunt le, a quo fons et origo, et in quem finis hiana mittis mihi in os cordis, quod non licet mih
et recursus verae justitiae, el sine quo omnes ju- scire sit. Saporem
quid quidem sentio, dulcem
slitiae hominum, sicut pannus menstruatae. Non a leo, suavem adeo et confortantem, ut, si perfice-
enim habebant fidcm quae per dilectionem operatur, retur in me, nihil ultra quaererem sed eum acci- :

licet affectatum quemdam amorem et opera quae- piens, nullo corporta visu, nullo animae sensu,
dam haberent honestatis : quae quia ex fonte verae nullo spiritus intellectu advertere me permiltis quid
justitia? non prodibant, nec in verae justitiae finem sit. Cum accepero, tenere et ruminare volo, et diju-
ibant, tanto desperatius errabant, quanto fortius dicare ejus saporem : sed statim transit. Deglutio
extra viam currebant. Via enim, Pater, Christus quidem illud, quidquid illud est, in spem vitae aeter-

tuus qui dixit : Eqo sum via, veritas et vita (Joan. n nae : sed operationis ejus virtutem diu ruminando,
xiv, 6) omnibus animae meae venis et medullis qua.si vita-
CAPUT IX. lem quemdam succum optabam transfundere, ut
Amorem constare observantia prmccptorum. ab omnibus aliis affectionibus desiperet, et illud
19. Veritas ergo tua, vel vita ad quam itur, via solum et semper saperet sed festinat transire.:

per quam itur veram et simplicem nobis descri- 21. Et cum de inquisitione ejus, vel acceptione,
bit formam divinae et verae philosophiae, dicens ad vel usu, formata quaedam lineamenta memoriae ge-
discipulossuos Sicut dilcxitmePatcr, etego dilexi
: stio arctiuus impressa commiltere, vcl etiam me-
vos. Manete in dilectione mea. Siprotcepta measer- moriam labilem scripto juvare, re et experimento
vaveritis, manebitis in dilectione mea, sicut ct ego cogor discere quid illud sit quod in Evangelio dicis
frcecepta Patrit mei servavi, et maneo in ejus dile- de Spiritu : Et nescis unde veniat, aut quo vadat.
ctione (Joan. xv, 9, 10). Eccc dilectus dilecti, sicut Quaecumque enim quasi quibusdam lineamentorum
in Psalmo legitur (Psal. lxvii, 13.), cum Patre di- liguris commendare curavi memoriae, quorum quasi
ligit Filium, manet in dilectione Palris
et Filius quodam reductu, cum voluero, illuc me recolligam,
usquc ad plenam mandatorum ejus observationem : ac per hoc subesse mihi vclim posse quotiescumque
370 GUILLELMI ABBATIS S. THEODERIGI 380

voluero ; audiens a Domino, Spiritus ubi vult spivat A bus viribus meis, vel amo vel amare desidero.

(Joan. iii, 8), et sentiens etiam in me quia non Quisquis angelorum vel bonorum spirituum te di-
quando ego volo, sed quando ipse vult spirat om- : ligit, scio quia et me diligit, diligentem etiam se in
nia illa mortua invenio, et insipida, et ad te solum te. Quisquis in te manet, et potest sentire preces
levandos csse oculos, fons vitee, ut in tuo solo vel affectiones humanas, scio quod in te me exaudit,
lumine videam lumen. Ad te igitur, Domine, ad in quo et cgo eorum glorite congratulor. Quisquis
te sunt, et sint oculi mei ad te; in te, de te pro- te habet bonum suum, in te me adjuvat, nec mihi
ficiant omnes animae meae profectus : et cum de- tui participationcm poiest invidere. Solius enim
fecerit virlus mea, quae nulla est, post te anhelent apostatac spiritus est, nostram miseriam suam fa-

omnes ejus defectus. Sed interim quamdiu me cere laetitiam, nostrumbonum suum damnum :

differs, quamdiu miseram, et anxiam, el anhelan- nimirum quia a communi omnium bono cl vera
tem post te animam meam protrahis? Absconde beatitudine lapsus, non est subditus veritati, pri-

me, obsecro, in abscondito faciei tuae a conturba- vato suo gaudens, et commune omnium odiens
tione hominum, et protege me in tabernaculo tuo bonum. Te igitur Deum Patrem, quo creatore vi-
a contradictione linguarum (Psal. xxx, 21). Sed vimus; £#«$ te Sapientiam Patris, per quam re-
jam asinus revocat, et pueri perslrepunt. B formati sapienter vivimus ; te sanctum Spiritum,
CAPUT X. quem et in quo diligentes beate vivimus et beaiis-
Professio cultus et amoris erga Deum. sime vivemus; unius substanliae Trinitatem, unum
22. Nunc ergo, Domine, plena fide te Deum Dcum, a quo sumus, per quem sumus, in quo su-
colo, unum te omnium principium et sapientiam, mus; a quo peccando discedimus cui dissimiles ;

qua sapiens quaecumque anima sapiens est;

est facti sumus; a quo perire non permissi sumus; prin-

cl ipsum bonum, quo beata sunl quaecumque beata cipium ad quod recurrimus, formam quam sequi-
sunt. Tc unum Deum colo, adoro, benedico te ex : mur; gratiam qua reconciliamur adoramus et be- ;

toto corde meo, ex tota mente mea, et ex omni- nedicimus tibi gloiia in saecula saeculorum. Amen.
:

EJUSDEUI GUfiLLELDII
TRACTATUS

DE NATURA ET DIGNITATE AMORIS.

CAPUT PRIMUM. p locum suum : cum res bene et ordme suo procedit,
Amorem homini naturaliter inditum, carnis vitio spiritus redit ad Deum, qui crcavit eum corpusad ;

corruptum degenerasse. terram, nec in terram solum, sed in elementa, ex

\ . Ars est artium ars amoris, cujus magisterium quibus compactum et formatum erat. Cum cnim
ipsa sibi retinuit natura, et Deus auclor naturae. quiddam eo quiddam aqua,
in terra, et quiddam
Ipse enim amor a Creatore inditus, msi naturalis acr sibi vindicet; cum naturalis compactionis natu-
ejus ingenuitas adulterinis aliquibus affectibus prse- ralis sit dissolutio, pondere suo unumquodque re-
pedita fuerit; ipse, inquam, se docet, sed docibiles currit ad suum elementum : et tunc plena facla est
sui, docibiles Dei (Joan. vi, 45). Est quippe amor cum horum omnium
dissolutio, in locum suum
vis animse naturali quodam pondere ferens eam in facta fuerit restitutio. Quae utrum corruptio, vel pu-
locum vel fincm suum. Omnis cnim creatura sivc tredo, et non potius, ut dictum cst, resolutio melius
spiritualis, sive corporea, et cerium habct locum vocanda sit, judicet qui vult. Et cum horum nihil
quo naluraliter ferlur, ei. naturale quoddam pondus a naiurae suae tramite aberret; snla miscra anima et
quo Pondus enim, ut ail quidam verc philo-
fertur. dcgcner spiritus, cum per se naturaliter eo tcndal,
sophus, non semper ferl/id ima igncm sursum, : peccali vitio corrupta nescil, vel difficile discit ad
aquam deorsum, sic et decaeteris. Nam et hominem suum redire principium. Naturali qtfidem pondcre
agit pondus suum, naturaliter spirilum fcrens sur- suo semper co impellitur : cum beatitudinera desi-
sum, corpus deorsum, unumquodque in locum vel derat, boatitudincm somniat, nonnisi beatus essi
finern suum. Quis enim corporis locus ? Terra, in- Beatos autom non
quserit. illo, et alius, cujus est
qnit, es, in terram ibis (Gen. m, 1!)). De spiritu vero Dominus Dcus ejus (Psal. cxi.iu, \o). Sed bealilo-
in libro Sapientiae: Et revertetur, inquit, spiritus ad dinom quaerens non in regioue sua, nec in via sua.
eum qui creavit eum (Eccle. xu, 7,).Vide hominem longc abcrrat a naturali intentiono sua. [deoque
dissolutum, quomodo totus ponderc suo fertur amissa doctrina sua
in naturali. opus jam habet de-
 ;

381 LIBER DE N.VTUIU ET DIGNITATB AMORIS. 382

clore homine, qui qua naturaliler ^

de beatitudine, proprius Dei creatoris erat, et nulli creatura? com-
aoaeritur amando, doceat; admonendo ubi, ei quo, municabilis, sedem satana?, sedem spurcitiarum, et

in qua regione, qua via quaoratur. omnis immunditia? conslituerint.

2. Amor ergo, ut dictum est, ab auctore naturee CAPUT II.

naturaliier esi animse humanae inditus sed post- De ortu et proqressu amoris.
quam legem Dei amisit, ah homine est docendus. 3. Acturi igiUr de amore, prout dederit ipse
Non esl autem docen lus, Dt sit tan(|iiam qui non eujus amori operis ipsius sudat iutcntio, primum
si;; sed ut purgelii'', et quomodo purgctur; et ut quasi a primordiis ipsius narrationis seriem inchoan-
proficiat, et quomodo profieiat; ut solidetur, cl tes, quasi per succedentes sibi aetates profectuum
quomodo solidetur, docendus est. Nam el foedus ejus processum ordiamur, usque ad senectam ube-
nmor cirnalis foeditatis soaa olim habuil magistros, rem, quae non est plena senilis doloris, sed plena
in eo quo corrupti erant et cnrrumpebant tam per- enim secundum a?tatum
misericordia? uberis. Sicut

spicaces, tam efficaces, ut ab ipsius feeditatis ama- incrementum vel decrementum puer mutatur in ju-
torihns et sociis, doctor artis amatoria? recantare venem, juvenis in virum, vir in sencm; secundum
cogeretur, ipiod intemperantius cantavcrat; et de qualitatum mutationes, etiam a?tatum nomina mutan-
amoris scribere remedio, qui de amoris carnalis B tes sic secundum virtutum profectum voluntas
:
7
scripserat incendio : qui in amoris incentiva vel crescit in amorem, amor in charitatem, charitas in

vetera quasi per 9<1-1 quemdam pruritum exse- sapientiam. Nec debet latere de amore, de quo agi-
cranda, vel in nova invenienda toto se effuderat mus, quibus ortus sit natalibus,qua nobilitatis linea
ingenio (16). Non utique amoris earnalis fervorem insignis habeatur ; vel quo oriundus loco. Primum —
vnlebatur ille docere, qui tam in docendis, quam in igitur ejus nativitatis locus Deus est. Ibi natus, ibi
eo qui docebat, sine quovis rationis temperamento alitus, ibi provectus ; ibi civis est, non advena, scd
naturali quodam igne aestuabat : sed naturalem ejus indigena. A Deo enim solo amor datur, et in ipso
vim indiseiplinatis quibusdam disciplinis in quam- permanet, quia nulli nisi ipsi et propter ipsum de-
dam erudicbat lasciviam, et supervacuis quibusdam betur. Porro si de natalibus ejus agilur ; cum Trini-
fomentis luxurke in ((uamdam perurgebat insaniam. tas Deus hominem crearet ad imaginem suam,
In illis eiiim pravis et nequam hominibus ex super- quamdam in eo formavit Trinitatis similitudinem,
fluenti carndis concupiscentia? vitio, totus depe- in qua etimago Trinitatis creatricis reluceret; et per
rierat ordo naturse. Quippe cum debito natura? or- quam novus ille mundi incola, simili naturaliter ad
dine, spiritus eorum naturali pondere suo, amore simile recurrente, principio suo, creatori suo indis-
suo sursum ferri de'>eret ad Deum qui creavit eum l* solubiliter inha?reret, si vellet ; ne multipliei creatu-
carnis humiliatus illecebris, non intellexit, et com- rarum varietate illecta, abstracta, distracta, creata
paratus jumentis insipientibus similis factus est illa trinitas inferior a summa et creatricis Trinitatis
Dlis Psal. xlviii, 13, 21), factique sunt de quibus unitate recederet. Etenim cum in faciem novi homi-
diceretur, Non permanebit spiritus meus in homini- nis spiraculum vitae, spirilualem vim, id est intel-
bus istis, quia caro sunt >Gen. vi, 3) : in quorum lectualem, quod sonat spiratio et spiraculum; et
pcrsona, tactum cst, inquit, cor meum tanquam vitalem, id est animalem quod sonat nomen vita?,
cera liuuescens in medio ventris mei (Psal. xxi, 15). infudit, et infundendo creavit; in ejus quasi qua-
In angusta quippe corporis parte cor locatum (ubi dam arce vim memorialem collocavit, ut Creatorigir-
quasi medium, suporiorum sensuum arcem, et cor- semper potentiam et bonitatem memoraret statim- :

poris inferioris, sicut populi humilioris quasi quam- que et sine aliquointerstitio, memoria de se
mora?
dam regeret et dispensarel rempublicam, totamque gonuit rationcm mcmoria et ratio de se protu-
: et
circumquaque cogitatuum et actionum regionem) ad lerunt 915 voluntatem. Memoria quippe habet et
concupiscentia? carnalis ignem dcgenere quadam continet quo tendendum sit; ratio, quod tendendum
mollitie Iiquescens, totum delluxit in venlrem, et in sit voluntas tendit et ha?c tria unum quiddam
n
u
: :

medium ventris ; videlicet non sapiens nisi ea qua? sunl, sed tres efficacia?; sicut in illa summa Trini-
ventris sunt, et de vcnire in ventris inferiora, om- tate una est substantia, tres persona? : in qua Tri-
nia confundens, omnia degencrans, omnia adulte- nitate sicut Pater est genitor, Filius genitus, et ab
rans, amoris naturalem affcclum pervertens in bru- utroque Spiritus sanctus; sic ex memoria ratio gi-
tum quemdam carnis appetitum non solum qua? : gnitur, ex memoria ct ratione voluntas procedit.
non licet appetentem cum contumeliis corporn in Ut ergo Deo inh;ereret creata in homine rationalis
passionibus ignominiae, sed adeo oblitum sua? anti- anima, memoriam sibi vindicat Pater; rationem Fi
qua- genc-rositatis, ut, qui creatus erat Deo soli, a lius; voluntatem ab utraque procedentem ab utro-
corruptis et corruptoribus suis a?stimetur esse potius que procedens Spintus sanctus.
luxuria; naturale domicilium et vitiorum omnium 4. Ecce quibus orta natalibus voluntas, cujus naT
prostihulum. Infelices, qui in tantum natura recla- tivitatis, cujus adoptionis, cujus dignitatis, cujus
mante sibi viluerunt, ul animae sua? locum, qui nobditatis. Qua? cum, pra?veniente et cooperante

(16) Ovidius.
383 GUILLELMI ABBATIS S. THEODERICI 384

gratia. Spiritui ipsi sanclo, qui Patris et Filii amor ^ Vis aliam ? Ipsum audi
Apostolum: Optabam, in-
est et voluntas, bono sui assensu incipit inhaerere; quit,anathema esse a Christo pro frairibus meis
et vehementer incipit velle quod Deus vult, et quod (Hom. ix, 3). Nonne quaedam mentis bene affectae
volendum memoria suggerit et ratio et vehementer : sana quaedam videtur insania, quod impossibile sit
volendo amor efficitur. Nihil enim aliud est amor effectu, habere fixum in affectu; pro Christo ana-
quam vehemens in bono volunlas. Per se enim vo- thema velle esse a Christo ? Haec ad sancti Spiritus
luntas simplex est affeclus, sic animae rationali in- advenlum apostolorum fuit ebrietas : haec Pauli in-
ditus, ut sit capax tam boni quam mali : bono re- sania, cum diceret ad eum Festus, Insanis, Paule

olendus, cum adjuvatur a gratia; malo, cum sibi di- (Act. xxvi, 24). Mirumne erat si insanire pronuntia-

mis us deficit in semetipso. Ne enim a Creatore ali- batur, qui in ipso mortis periculo ipsos judices suos,

quid animae deesset humanae, libera in utramvis a quibus pro Christo judicabatur, ad Christum con-

partem data est ei voluntas : quae, cum adjuvanti vertere nitebatur? Non 916 hanc insaniam multae
concordat gratiae, virtutis accipil profectum et no- litierae in eo faciebant, sicut dicebat rex veritatem
men, et amor efficilur cum : sibi dimissa se ipsa intelligens sed dissimulans, sed, ut dictum est,

secundum se ipsam frui vult, sui in se ipsa patitur sancti Spiritus ebrielas, in qua et in parvo et in
defectum; et quot habet vitia, tot vitiorum sortilur B magno similes eos sibi facere gestiebat qui eum
nomina, cupiditatis, avaritiae, luxuriae et alia hujus- judicabant. Et ut caetera omittam, quae major, quae

modi. magis inopinata insania, quam hominem relicto sae-

5. Primo itaque profectu suo voluntas, quasi in culo desiderantem et ardentem inhaerere Christo,
Pylhagoricae litterae bivio, libera constituta, si se- pro Christo rursum necessitate obedientiae et chari-
cundum dignitatem naturalium suorum erigitur in tatis fraternae inhaerere saeculo; tendentem in cce-

amorem, secundum naturalem virtutum suarum or- lum semetipsum mergere in ccenum? Hic est Benja-

dinem de amore, ut dictum est, in charitatem, de min adolescentulus, qui in mentis suae excessu
charitate proficit in sapientiam. Sin autem, nullo (Psal. lxvii, 28) nec se, nec suum aliquid sentit, sed

ordine sui, justa tamen ordinatione Dei, praecipiti eum solum in quem totus excessit. Hac insania in-

acta ruina, tenebris confusionis obruta sepelitur in sani erant martyres inter tormenta ridentes. Cur
inferno vitiorum, nisi a gratia citius ei fuerit sub- hic non dicam quod in fervore lasciviae suae lasci-
ventum. Si vero via inferni relicta, sursum coeperit vus poeta dicebat, « Insanire libet (17) ? »

gressum attollere, et gratiam sequens deducentem et 7. Hic ergo licet emineat fervor juvenilis, et fer-

enutrientem, adulta fuerit in amorem : jam in ju- vens religionis cursus; qui quamvis adhuc in hoc
ventutis constituta forlitudine, a spiritu timoris, quo statu nec habeat nec habere debeat, frenum tamen
hactenus ut puer timebat pcenam, in spiritum pie- patitur rationis. Fervorem enim novitiorum non
tatis incipit proficere, in eum a quo incipit jam no- docent illae misericordes in se ipsum discreliones
vam gustare graliam, pie jam incipiens amare et discretionum dispensationes, facilesque indul-
Deum et colere, de quo scriptum est : Pietas est gentiae suo judicio : non tamen iccusandae sunt
cultus ejus (Job. xxvm, 28, juxta LXX). Hic ergo alieno. A se ipso in se ipsum rigida debet esse cen-
juvenis non aetatis, sed virtutis naturalem fortitudi- sura, et districta severitas : ad regentem autem vel
nem exserat et virtutem; nec juventutis (licet a ra- consulentem paternam vel fraternam charitatem el
tione ea vetetur corrumpere) naturalia perdat incen- pietatem, lenis et obediens in omnibus humilitas. S'
tiva. Quibus si insaniunt qui corrumpunt, qui in alterum desit : vel in deside et tepido non spero
imagine pertranseunt, quorum spiritus ut spiritns cursus perseverantiam, vel in praecipiti timeo rui-
bestiarum vel pecorum, quorum carnes, juxta pro- nam. Propter quod tota debel esse discrelio novilii.
phelam,w< carnessunt asinorum (Ezech. xxm, 20): stultum se in omnibus pro Christo facere, et e\
multo magis eos qui in veritate sunt amoris, et alieno pendere arbilrio; maxime si seniorem talem
spiritualibus ejus aguntur inccntivis, in spiritualis habet de quo certum est quod a Deo discit quod
juventutis fervore suo licet modo insanire. Gravis hominem doceat. Ubi tamen prolicienti et obedienti
enim opprobrii res est in naturam, si plus in dete- non facile praesumenda est judicanti licenth.
rius proficere possunt ejus ;orruptores, quam in quandiu manifeste nil contra Deum pnvcipitur, do-
bonum veri amatorcs nec longa et paticns experieniia intellectum super
his dabit auditui. Ad eam vero maxime se semper
CAPUT III. obedientiam studeal exercere, de qua scriplum est^

De sancta quadam amoris insania, in homine vere Castificantcs corda restra in obedientia chantatis

religioso requisita.
(I Petr. i, 22) : haec est enim Dei volunias et bene-
placens, et perfecta.
6. Audi sanctam insaniam : Sive mente, inquit 8. Ad h»c autem obtinenda
et conservauda, con-
Apostolus, excedimus, Deo; sive sobrii sumus, vobis tinua appetenda sunl pra>sidia seduloc et longanimis
(II Cor. v, 13). Vis adhuc audire insaniam ? Si di- orationis in qua tanta sit tides, ut speret omnia,
:

mittis,inqu\l,eis peccatxim, dimitte: sin autem, dele

me de libro quem scripsisti (Exod. xxxn, 31, 32)- (,17) Virgilius Bucolicon cgloga 3, vers. 36.
385 LIBER DE NATUHA ET DIGNITATE AMORIS. S86
tanta «Jevoiio, ut Deum videatur cogere; tantus itos: Humanum dico propter infirmitatem car/us
ainor, ut omni 1 quae petit, in ipsa oratione se sen- Sicutenim exhibuistis membravestraservire
vestrce.
obtinere; tam henigna liumilitas, ut in omnibus
lial "nmunditiceetiniquitatiadiniquitatem,itanuncex-
non suam, sed Dei voluntatem in se fieri prseoptet. hibetemembra vestra servire justitice in sanctifica-
Sludeat etiam habere hic talis et amplectatur cordls tionem (Iiom. vi, 1 9) : ac si dicat, Cum amor in chari.
puritatem, corporis munditiam, silentium, vel ver- tatem transierit, cum anima perfectam sua made-
b im ordinatum ; oculos stabiles, et non sublimes ;
pta fuerit puritatem ; tunc vobis dicam vel indicam
aures non prurientes; victum et somnum sobrium, longe aliud quid et divinum. Nunc interim accipite
non impediat boni operis diaetam ma-
et qni faciat, ; istud humanum: ut, sicut in lempore veteris negli-
nus conlinentes, gressum mitem non ridendo cor- :
gentiae et peccati, liberi fuistis justitiae
;
justitiae in
dis prodere lasciviam; sed leniter subridendo, gra- nullo, in omnibus autem peccato exhibentes mem-
tiam: meditationes spirituales et assiduas, opporlu- brorum officium, et ad hoc iniquitatem
: sic amodo
nas lectiones, et non curiosas: ad majores subjec- exhibeatis membra vestra servire justitiae in sancli-
tionem, ad seniores reverentiam, ad juniores dilec- ficationem. In quo si fidelis, ut dictum est, apparue-
lionem : non desiderare preeesse, amare subesse,
quod David dixit: In rit, incipiet in se ipso experiri
omnibus cum quibus est, velle prodesse non seve- B "Ominetuolevabomanusmeas.Sicutadipeetpingue-
:

ritate obrui, non lenitate exinaniri in vultu sere- dine repleatur anima mea (Psal. lxii, 5, 6). Si enim
:

nitatem, in corde ad omnes habere dulcedinem, in spiritu facta carnis mortificaveril (Rom. viii,
13),
opere gratiam. Hic etiam locus et tempus est vo- si Deum in opere suo glorificaverit
ex hoc anima ;

luptates amputandi, vitia omnia exstirpandi, volun- adipe gratiae et pinguedine sancti Spiritus repleta,
tates frangendi ; ui caeteris non voluntatibus, sed renovari incipit spiritu mentis suae, et induere no-
voluntatum simulacris praecisis et ampulatis, sicut vum hominem, qui secundum Deum creatus est in
adnlterinis quibusdam et sponte nascentibus ra- justitia et sanctitate veritatis (Ephes. iv, 23, 24).
musculis, spes proficiendi augeatur naturali et verae 10. Ex hoc enim jam rerum facies nova ei inci-
voluntati. 111« enim non tam sunt voluntates, quam pit apparere; charismaia meliora, in quorum aemu-
appetitus animae : concupiscentia scilicet carnalis, latione hactenus laboraverat, familiarius se ei ape-
concupiscentia oculorum, et ambitio saeculi (/ Joan. rire corpus sanctis humiliatum disciplinis, ex con-
;

H, 16). suetudine jam bona in spontaneum spiritus servi-

CAPUT IV. tium transire; novi hominis interior facies de die in
De studio et conatuad profectum seu perfectionem diem renovari, et usque ad speculanda Dei bona re-
amoris. l* velari :
jam frequentes et improvisae theophaniae, et
9. Hic qui plus amat, plus currat : hic labor, hic sanctorum splendores animam continuo laboramem
opus est; labor multorum sudorum, opus mullorum desiderio incipiunt refocillare et illustrare quia sa-
;

laborum : maxime cum adhuc amor quod fa-

caecus pientia occurrens in viis hilariter, sicut dicit Job

cit faciat, sed nesciat adhuc unde veniat, aut quo Abscondit lumen in manibus, et prcecipit ei ut rur-
vadal: et sic hujusmodi operetur affectibus, sicut sus adveniat, et annuntiat deea amico suo, quod pos-
caecus manibus, qui manibus quidem operatur, sed sessio ejus sit, et ad eam possit ascendere (Job.
nec manus videt quibus '2-17 operatur, nec opus xxxvi, 32, 33). Ex quo jam diu laborans anima, in-
quod operatur. Sicut enim si videns quis in aliquod solitas quasdam et dulces affectiunculas incipit col-

opus erudiat non videntem, trahit docendum, curvat, ligere, in quibus tenere requiescit cum adsunt; cru-
erigit et disponit, in usum quemdam potius quam ciatur, cum auferuntur, et non redeunt ad votum.
in artem eum agens suscepti operis sic per omnia
:
Sicut enim ruri enutrita et ruralibus assueta ciba-
quae supra dicla sunt, caecus amor extrinsecus in riis, cum affectiones has, quas diximus, quasi in
quamdam vitae et morum formatur honestatem. Cum primo ingressu aulae regiae cceperit degustare, non-
vero interioris hominis substantia longo disciplinae q nunquam ignominiose depulsa, violenter expulsa, in
usu emollita plene poterit imprimi et informari in domum paupertatis suae, vix ultra [Al. iterum ultro,
eorum formam, tunc fructum pacatissimum opera- mendose} redire acquiescet : et frequenter ad januam
bitur salutis; tunc in re, non specie horum om- recurrens, importuna, improba, et anxia, sicut
nium et similium percipiet utilitatem. Quaecumque inops, sicut mendica, sperans, suspirans, inspicit,
enim observanda texuimus, nondum sunt in affectu, suspicit si quid sibi porrigatur, si quando aperiatur:
sed in desiderio et rationis magisterio: et de his et aliquando improbitate et importunitate sua sic
omnibus humililer adhuc canlat ad Deum, Concupivi evincit omnia obstacula et transgreditur, ut usque
desiderare justificationes tuas (Psal. cxvui, 20). , ad interiorem sapientiaemensampraecipiti transiliens
Sicul tamen dixi de caeco, quamvis adhuc non videat desiderio, impudens, et illico reexpellenda assideat
oculus, non cesset operari manus: ut qui proficere conviva, et audiat, Comedite,amici; et inebnamini,
vult in magno,
fidelis sit in minimo; et in eo in quo charissimi (Cantic. v, 1). Ex hoc jam innascitur
ex conditoris largitate jam praerogatum habet jus sanclae paupertatis amor, latendi studium, odium
potestatis, officium exhibeat bonaevoluntatis, in cor- saecularium distractionum, orationis usus, psalmo-
pore scilicet proprio ; faciatque quod dicit Aposto- dia frequens.
387 GUILLELMI ABBATIS S. THEODERICl. 388

«4* CAPUT V. A sit substantiae, in dato qualitatis; sed per empha-

De periculis et damnis neglectce gratice, et laudibus sim donum etiam charilalis Deus dicatur, in eo
verce charitatis. quod super omnes Deo co-
virtutes virtus charitatis

11. Sed grave, nisi impediatur, occurrit tentatio- h&ereat De charilate quid dicemus ?
et assimiletur.

nis impedimentum, quod multorum cursum usque audivimus famam ejus, non novimus eam, non vi-
liuc prosperum et felicissimum vel graviter retardet, dimus eam. Apostolus eam novit, qui, excellentio-
vel retro nonnunquam in quamdam teporis ignaviam rem viam eam appellans, in laudem ejus lotum se
retlectat . Quod enim a Patre pio in via accipit ne effudit, dicens Et adhuc excellentiorem viam vobis
:

deficial, sic incipil habere quasi sufticiat :

et hic demonstro.Silinguishominumloquaretangelorum,
proticiendi metam constituens, ubi desinit proficere, charilatem autem non habeam, factus sum velut ces
Quin etiam conculcans gratiam
ibi incipit deficere. sonans, aut cymbalum tinniens. Et si habuero pro-
Dei, et vanam de ipsa contra ipsam sibi tabricans phetiam,etnoverimmysteriaomniaetomnemscien-
tiduciam, vel in ore, vel in corde jactat se non tiam,etsihabueroomnemfidem,itautmontestrans-
usquequaque a Deo derelictum, toties sibi judicium feram, charitatem autem non habeam, nihil sum.
manducans et bibens, quoties visitationis et conso- Et si distribueroin cibospauperumomnes facultates
lationis a Deo accipit gratiam, et inde non in Domi- B meas,et tradidero corpus meumitaut ardeam, cha-
ni, sed in voluntatum suarum exsecutionem praesu- ritatemautemnonhabeam,nihilmihiprodest. Cha-
mit fiduciam. Inimici Domini, ait Psalmista, mentiti ritas patiens est, benigna est : charitas non cemu-
sunt ei, et erit tempus eorum in scecula. Et cibavit latur, non agit perperam, non est ambitiosa, non
illos ex adipe frumenti, et depetra, melle saturavit qucerit qucesuasunt,non inflaturn, on irritatur, non
eos (Psal. lxxx, 16, 17). Audi cibatos, et audi ini- cogitatmalum,non gaudel superiniquitate,congau-
micos : audi saturatos, et audi mentitos : audi non det autem veritati; omnia suffert omniacredit, om-
solum frumentum, sed adipem frumenti non pe- : nia sperat, omnia sustinet. Charitas nunquam ex-
tram, sed mel de petra, occultam scilicet et divinam cidit,siveprophetice evacuabuntur , sivelinguce cessa-
sacramentorum gratiam, de qua saturati perhiben- bunt,sive scientia destruetur. Nunc'H9autemma-
tur qui inimici convincuntur ;
non fuissent
quod si nent fides, spes, charitas tria hcec : major autem his
,

inimici non tam cito poluissent saturari. Qui enim est charitas (I Cor. xn, 31 ; xni). Hoc est jugum Do-
saturalus est, non plus petit quam accipit, quia ple- mini suave, et onus leve : onus quod portantem
nus est et quod habet, ei satis est. Hoc est, post
: portat, et levigat; onus leve Evangelii, suave eis,

primamilluminationem,ulailAposlo\us,postgustum quibus Dominus, Jam non dicam vos ser-

dicit ipse

doni cwlestis, post participationem Spiritus sancti, vos, sed amicos meos (Joan. xv, 15). Qui enim prius
post gustum nihilominus boni verbi Dei, virtutum- porlare non poterat prsecepta Legis, postea illi levia

que futuri sceculi, voluntarie peccando post acce- sunt praecepta Evangelii per cooperanlem graliam.
ptam notitiam rursum sibimetipsis Filium
veritatis, Qui primum non polerat implere, Non occides (1

Dei crucitigere et conculcare, et sanguinem tesla- Joan. iii, 16), postea leve habet pro fratribus ani-

menti pollutum ducere, in quo sanctiticati sunt, et mam ponere; et sic de reliquis: sicut cum jumento
spiritui gratiae contumeliam facere. Quid enim aliud imponitur onus grave, et refugit quasi importabile,
est Filium Dei sibi crucitigere, quam facere mala, adducitur quadriga volubilis, id est Evangelium,
ut veniant bona, confidenter peccare, et cruci Ghri- discurrens per totum mundum, et onus quod quasi
sti quidquid peccant imponere? si audiant quod grave refugiebat primum, postea sine labore trahit

sequitur Terrascepesupervenientemimbrembibens;
:
duplicatum. avicula qure implumis est et sine
Sic
etgeneransherbam opportunamhisa quibuscolitur, alis, se ipsam non potest portare; pondere plum.i-
accipit benedictionem a domino : proferens autem rum et alarum addito, advolat sine labore sic et :

spinas et tribulos, reprobaest, et maledictioni pro- panis durus qui per se transire non potest, adjectio-
xima;cujus finisestin combustionem. Sedredeamus « ne lactis vel alterius liquoris colabilis fit in gutture

ad meliora, ut aitipse Apostolus, et viciniora sa 13. Amor ergo prius habuit conatum, et aliquem
luti (Hebr., vi, 4-9 et x, 26, 29). alfectum ; Jam enim tanlo levius
charitas effectum.

12. Jam ergo bonae spei juvenis, cujus Deus ju- operatur charitatis manus, quanto eam adjuvat il-
ventutem incipit lsetiticare, crescere incipit in virum luminatus oculus. Primum quidem operamur per
perfectum, in mensuram setatis plenitudinis Chrisli munum, doindc manu tergimus oculum unde dieit. :

{Ephes. iv, 13). Jam enim amor incipit confortari A mandatis tuis intellezi (Psal. cxvm, 104). Jam
el illuminari, et transire in affectum ct nomen ma- enim incipit opera sua intelligere, et affectiones dis-

joris virtutis, et amplioris dignitatis. Amor quippe* cernere : jam sic afficitur virtutibus, ut, sicul Deo
illuminatus charitas est; amor a Deo, in Deo, ad hoc est esse quod bonuni esse, sic jam justa? et

Deum charitas est. Charitas autem Deus est Deus, : sanctaa animse non aliter sit esse quam sancte, ot
inquit, charitas (Uoan. iv, 16). Brevis est laus, scd juste, et pie esse : sancle in semetipsa, juste ad om-
concludens omnia. Quidquid de Deo potest dici, po- nes, pie ad Deum. Ex augmento cnim gratise Dei sic

test dici et dc charitale ; sic tamen ut, considerata afticit justam animam justus affectus, ut jam in

secundum nalurus doni et dantis, in danlc nomcn nulla sui parte, vel cogiiatuum vel alfectuum, vel
 :

389 LIDER DE NATURA ET DIGNITATE AMORIS. 390

actuum sciat vel possil esse nisi justa, suo, « tentatione et peccato incurrente, legi poccati videba-
in toio

iu omai eo quod est justitia*, plene el indissolubililer tur servire. Petrus cum peccavit, charitatem non

afTecta. Unde dicit Aposlolus: Charitas nunquam

amisit (18): quia peccavit potius in veritatem, quam

excidit. Aliquando quidem tituhat, vel deviat affe- in charitatem, cum ejus se non esse mentitus est in

ctionis vel operis efiectus, (juamdiu in hac vila non ore, cujus 950 lotus erat in corde. Ideoque nega-

pulcst videre charitas nisi ex parte et per speculum tionem falsilatis continuo lacrymis lavit veritas cha-

ni auugmate: sed inleger tamen semper et solidus ritatis (Matth. xxvi, 69-75). Sic et David cum pec-

in Boa virtute suus permanet afleclus.

cavit (// Reg. xi), charitatem non perdidit, sed ob-

CAPUT VI. stupuit quodammodo in eo charitas ad vehementem

Amoremconservari, etiam dum homo, ijuasi invitus, tentationis ictum: el charitatis in eo nequaquam fa-

leqi carnis et peccati servit. cta est abolitio, sed quasi quaedam soporatio; quae
14. Aliud quippe est affectus, aliud alfectio. Affec- mox ut ad vocem arguentis prophetae evigilavit, con-

tus est qui generali quadam potentia et perpelua tinuo in illam ardentissimae charitatis confessionem
quadam virtute firma et stabili mentem possidet, erupit, Peccavi Domino et continuo audire meruit, :

quam per gratiam obtinuit. Affectiones vero sunt Dominus transtulit a te veccatum tuum ; nonmorie-
qnas vanas varius rerum et temporum afferi even- B risdd. xii, 13).
tus. Inlirmitas enim carnis ex vitio primae originis 1 *i. Adhuc in laude charitatis, amor in fide est et

saepe offendit, saepe cadit, saepe laedit graviter, et lae- spe; charitas in se ipsa est, et per se ipsam. Potest
ditur mente interius dolente, et patiente potius quam etiam esse ut fides et spessint sine charitate: ut au-
agente quod perperam toris geritur; nec tamen cha- tem charitas tidem spem in se non contineat, non
et

ritatem peidente, sed ex charitate gemente et cla- potest esse. Fides enim quod amatur esse asserit,
mante ad Deum Infelix ego homo; quis me libera-
: spe promittit. Amatigitur qui in fide et spe amat,
bit de corpore mortis hujus? Unde dicit Apostolus: sicut amari potest quod creditur tantum et speratur
Ego, inquit, mente servio legi Dei, carne autem legi charitascreditum et speratum jam habet, jam tenet,
peccati: Et rursum: Non ego operor illud, sed quod jam complectitur. Amor igitur fidei et spei Deum vi-
habitat in mepeccatum (Rom. vn, 24, 25, 17). Ila- dere desiderat, quia amat: charitas quia videt,
que quisquis ille esl, sicut dicil beatus Joannes amat. Ipsa enim est oculus, quo videtur Deus. Ha-
secuudum hoc quod natus est ex deo, id est secundum bet enim anima etiam sensus suos.habet visum suum
interioris hominis rationem, in tantum non peccat, vel oculum, qui videt. Deum Sicut enim corpus ha-
in quantum peccatum quod corpus morlis foris ope- bet suos quinque sensus, quibus animae conjungitur,
ratur, odit potius quam approbat, semine spiritua- C vita mediante : sic et anima suos quinque sensus
lis nativitalis, quo ex Deo natus est, eum interius habet, quibus Deo conjungitur, mediante charitate.
conservante. Quod etsi interim aliquando incursu Unde dicit Apostolus Noliteconforamri huic sceculo,
:

peccati laeditur et atteritur, radice tamen charitatis sedrenovmaininovitaie sensusvestri,ul probetis quw
in altum detixa non perii: imo statim fecundius et sit voluntas Dei bona, et beneplacens, et perfecta
vivacius convalescit in spem boni fructus, et surgit. (Rom. xu, 2). Hic ostenditur quia persensus corpo-
Sic enim dicit beatus Joannes Omnis enim qui natus
: ris veterascimus, et huic sseculo conformamur: per
est ex Deo,peccatumnonfacit; quoniamsemen ipsius sensum vero mentis renovamur in agnitionem Dei,
in eo manet : et nonpotest peccare, quia ex Deo natus jn novitatem vitae, secundum voluntatem et bene-

est (/ Joan. Notanda vis verborum. Non,

in, 9). placitum Dei. Quinque enim sunt corporis sensus
inquit, peccatum facit, quod patitur potius quam animales vel corporales, quibus anima corpus suum
facit qui natus est ex Deo et non potest peccare,
: sensitical (ut ab inferiori incipiam) : tactus, guslus,
perseverando scilicet in peccato, dum legi Dei, cui odoratus, auditus, visus. Similiter quinque sunl sen-
mente servit, etiam carnem festinat subigere, quae sus spirituales, quibus charitas viviticat animam : id

(iS) Quod hic dicit auctor de pcccato Petri, jam- ducebatur, quam certum est non fuisse penilus ex-
dudum Thomas, 2, 2, q. 24, art. 12,
sihi objecit S. stinctam per peccatum; sed tantum aliquo pacto
ad. 2, citando hunc loeum quasi ex S. Bernardo de- sopitam: quod etiam de Davide dicendum est. Fa-
promptum unde videas non hodie primum hunc
: tendum est tamen solulionem S. Thomae satis esse
tractatum S. Doctori adscrihi. Respondetque chari- ad mentem auctoris, qui ea ratione innuit Petrum
tatem amitti dupliciter uno modo directe per actua-
: peccando non amisisse charitatem, quia, » inquit, :<

lein conlemptum; et hoc modo Petruin non amisisse « peccavit potius in veritatem, quam in charitatem. »
charitatem: alio modo indirecte, quando committi- Uuamvis etiam dici possit contextum hnnc efferri
tur aliquid eootrarium charitatis propter aliquam oralorio more, quo dicimus ea non amilti quae cito
passionem roncupiscentiae vel timori; et hoc modo recuperantur. Et sicut idem iste auctor ait, eum qui
Petrum contra charitalem facientem, amisisse cha- nntus estex Deo non peccare, quod non pcrseveret
ritalcm, sed cito recuperasse. Verum haec responsio in peccato sic dicere potuit, Petrum et Davidem
:

Duvaliio non omnino arridel, qui aliam in hunc lo- peccando non amisisse charitatem, nempe inillapri-
cum alfert, in 2. 2. q. 2 dc Charilate, art. 7 scili- : vatione ad linem usque pepmanendo. Apposite Gille-
cet auctorem hic non agore de charitale supernatu- bertus abbas, sermone quadragesimo septimo in
rali et theologica, quaj per quodlihet peccalum mor- Canticum canticorum, num. 3: « Non imputatur, »
lale amiltilur; sed de quadara charitate acquisita et macula peccati, « dum non immoratur Quasi
bene\olenlia humana, qua Petrus erga Christum excessus non est, ubi citus regressus est. »
 .

391 GUILLELMI ABBATIS S. THEODERIGI 392

est amor parentum, amor socialis, amor * amor inimicorum. Auditus enim nihil interius, id
carois,

naturalis, amor spiritualis, amor Dei. Per

quinque est intra corpus, operatur, sed exterius quodam-

sensus corporis, mediante vita, corpus animae con- modo, id est ad aures pulsans, animam evocat ut

jungitur : per quinque sensus spirituales, mediante exeal et audiat. Sic et amorem inimicorum in corde
charitate, anima Deo consociatur. nulla vis naturee, nullus alicujus necessiludinis su-
GAPUT VII. scilat affeclus, sed sola obedientia, qu;e per audiium
Supradictiamores quinque sensibus comparantur. significatur. Ideoque amor iste spiritualis dicitur.

16. Tactui comparatur amor parenlum quia Idco etiam quia ad Dei simililudinem, et
af- : Filii filio-

iectus iste promptus omnibus, quodammodo gros-

et rum Dei proficit dignitatem, dicente Domino Bene~ :

sus et palpabilis, sic se omnibus naturali quodam facite kis qui odei unt vos, ut sitis filii Patris vestri

occursu prsebet et ingerit, ut effugere eum non pos- qui in cazlis est (Matth. v, 44, 45,; et reliqua.

sis, etiam si velis. Tactus enim sensus est tolus cor- 20. Quinto, visui comparatur amor divinus. Visus

poralis, qui ex quorumlibet corporum conjunctione enim principalis est sensus: sicut inter omnes af-

conficitnr; si tamen unum eorum, aut utrumque fectiones principatum obtinet amor divinus. A visu
vivat, ut tactus esse possit. Sicut enim quoquo te oculorum caeteri sensus videre dicuntur, cum solus
verteris, corpus tuum non potest esse sine tactu :
sic [J videat oculus. Dicimus enim, Tange et vide, gusta
nec anima tua sine hoc affectu. Propter quod m et vide, sicque de reliquis : sicque ab amore divino
Scriptuns amor commendatur;
iste non multum caetera dicuntur amari, quae bene amanlur ; cum
imo ne sit nimius coercetur, dicente Domino: Si luce clarius constet nil debere amari, nisi propter
quis nonodit patrem suum aut matrem suam, non Deum; nec amari rem quae propter aliud quid ama-
potest meus esse discipulus (Luc. xiv, 26). tur, sed id polius propler quod anialur. Unde est :

17. Secundo, gustui comparatur amor socialis, A quo omnis paternitas inccelis et in terra nomina-
amor fraternus, amor sanctae et catholicae Ecclesiee, tur (Ephes. ni, 15). Visus vis quaedam ets animae
de quo scriptum est : Ecce quam bonum et quam ju- mera, et potens, et pura : sic et amor divinus po-
cundum habitare fratres in unum /Quia sicut per gu- rens est, magna opedtatur; sed et purus, quia,
quia
stum vita administratur corporis; sic illi mandavit sicut ille ait,inquinatum in eum incurrit (S. Au-
nihil

Dominus benedictionem et vitam [al. add. usque in gustinus, in libris Confessionum et alibi). Non enim
sceculum}. Guslas etiam licetcorporaliterexerceatur, dignatur Deus amari cum aUqua alia re, quae pro-
saporem tamen introrsusgenerat, quo anima affici- pter ipsum non amatur. Visus Item in eminenti
tur: propter quod corporalis quidem maxime hic cerporis arce et insigni capitis loco positus, et se-
sensus, sed tamen ex parte aliqua etiam animalis w cundum idpsius corporis formam infra habet, et, or-

esse comprobalur. Sic et amor socialis, quia ex cor- dine, et dignitate, et virtulis potenlia omnia caeto-
porali cohabitatione in unum, ex similitudine pro- rorum sensuum instrumenta, ipsosque sensus, quos,
fessionum, ex parilitate studiorum, aliisque hujus- ut ita dicam, animaliores, propinquiores; quos vero
modi causis, confcederatur, mutuisque officiis enu- corporaliores, remotiores. Infimus enim omnium et
tritur, maxime animalis esse videtur. Sed tamen ex caeteris ignobilior tactus, licet communis esse videa-
magna parte et spiritualis est, quia sicut sapor est tur totius corporis, tamen proprie manuum est. Sic
in gustu, sic affectus fraternee charitatis flagrat [al. mens quae caput est animae, et principale ipsius
fragrat] in affectu, de quo scriptum est Sicut un- : mentis, sedes esse debet amoris Dei, ut subse ha-
guentum. in capite, quod descendit in barbam, beat et regat et illustret caeleros amores ; nec sit in eis

barbam Aaron; quod descendit in oram vestimenti quod se abscondat a caloreejus, et lumine ejus : quos
ejus, sicut ros Hermon qui descendit in montem quidem spiritualiores, habens propinquiores; quos
Sion (Psal. cxxxn). vero animaliores vel carnaliores, remotiores ; cum
£51 18. Tertio, odori comparatur amornatura- dilexerimus Dominun nostrum ex toto corde nostro,

lis, qui naturaliter ex ipsius naturae similitudine et % et ex tota anima nostra, et ex omnibus viribus no-
consortio absque omni spe recompensationis omnem stris, et proximum nostrum sicut nos ipsos. Visus,
hominem diligit : qui ex occultis naturae recessibus utdiximus, in digniori corporis loco sedem habens,
veniens, et animae se ingerens nihil humanum ab eo etiam super ipsum animalitatis virtutem aliquid mo-
patitur esse alienum. Sensus autem iste magis ani- liri videtur : et mentis vel memorise, quantum fas
malis esse videtur quam corporalis, id est odoratus, est, gestit imitari virtutem, uno hora? momento
quia ad creandum eum inlerius corpus nihil agit prae- mcdium cceli pervolans, in uno momenti puncto
ter levem instrumenti sui, id est nariumattractum; plurima ten arum stadia transvolans, sic et illumina-

et licet haustus animam tamen afticit,

per corpus, tus amor Dei, suam in anima christiana sedem ob-
non corpus. Sic amor naturalis magis spirilualis
et tinens, adquamdam divimv potentia? similitudinem
esse videtur quam animalis; quia, praeler solum eam provehil, dum omnem creaturam angustam et
connaturalishumanilatis respectum, non consangui- brevem, imo nullam videri facil ad comparationem
nilas, non societas, nec aliqua omnino in eo neces- Dei,dum contidit sua esse omnia qiuv Patris suut,
situdo hujusmodi consideralur dum omnia ei cooperantur in bonum {Rom. vin, 28»,
19. Quarto audilui conipaiatur amor spiritualis, dum sive Paulus, sive Cephas, sive mors sive vita,
3<)3 LIBER DE NATUIU ET DIGMTATE AMORIS. 394

sive omnia qme sunt, ejus sunt (/ Cor. m, H); et omnibus gressibus; et quocunque hactenus igno-
^
^rfe/is Diri /o/?i< mundus divitiarum est (19). rando, dubitando, et palpando vix audebat tendere
CAPUT VIII. pedem boni assensus. Fortitudo enim simplicis, via
Ratione etamore fierihominem ad omnia indifjeren- Domini (Prov. x, 29). A saeculi ergo actibus, et affe-
lem et ad qiurvis ardua fortem ac intrepidum. ctibus se mortilicat, sicut Paulus apostolus : Mihi,
21. Visus ergo ad videndum Deum naturale lumen inquit, mundus crucifixus est, etego mundo(Gal. vi,
anima\ ab auctore nalurae creatus, charitasest.Sunt 14). Cum enim alter non curaret de altero, cum suis
autem duo oculi in lioc visu, ad lumen quod Deus ligati affectibus, ad se invicem non poterant vel cu-
••J.V.? videndum naturali quadam intenlione
est rabant accedere; sibi invicem crucifixi erant Pau-
semper palpitantes, amor et ratio. Cum alter cona- lus et mundus. Sed tamen, cum Pauli conversatio
tur sine allero, non lamtum [al. adeo] proficit; cum tota esset in coelis (Philipp. m, 20), non recusabat,
invicem se adjuvant, multum possunt, scilicet cum quandocunque necessaria erat hominibus in terris :

unus oculus elticiuntur, de quo dicit sponsus in propter quod cum gemitu dicebat. Cupio dissolviet
Canticis Yulnerasti cor meum, o amica mea, in uno
:
essecum Christo rmulto enim melius (Philipp. i, 23).
oculorum tuorum (Cant. iv, 9). In hoc autem pluri- Et o quam melius est esse cum Christo! Esse cnim
mum laborant suo unusquisque modo, quod alter g Cbristum cum Paulo, sicut et ipse dixit, Ecce ego
eorum, id est ratio, Deum videre non potest nisi in vobiscum sum usque ad consummationem sceculi
eo quod non est, amor autem non acquiescit re- (Matth. xxviii, 20); sic, inquam, esse Christum
quiescere nisi in eo quod est. Quid est enim quod cum Paulo, magna Pauli securitas esse vero Pau- :

ratio omni conatu suo possit apprebendere vel inve- lum cum Christo. vel hic per contemplationem, vel
nire, de quo dicere audeat Hoc est Deus meus? In
:
ibi per beatitudinis praesentiam, beata et gloriosa
tantum enim soiummodo potest invenire quid est, Pauli felicitas. Charitas ergo Dei sursum eum at-
in quantum invenit quid non est. Habet etiam ratio tollebat: charitas vero proximi infra eum preme-
suos quosdam tramites certos, et directas semitas bat, quasi a collo dependens. Unde sequitur et di-
quibus incedit: amor autem suo defectu plus profi- cit Permanere autemin carne necessarium propter
:

cit, sui ignoranlia plus apprehendit. Ratio ergo per vos (Philipp. i, 24).
id quod non quod est videtur proficere
est, in id : 23. Affectus ergo charitatis Deo indissolubiliter
amor postponens quod non est, in eo quod est gau- inhaerens, et de vultu ejus omnia judicia sua colli-
det dulicere. Inde quippe processit; et naturaliter in gens, ut agat vel disponat exterius, sicut voluntas
suum spirat principium. Ratio majorem habet so- Dei bona, et beneplacens, et perfecta, dictat ei in-
brietatem, amor beatitudinem. Cum tamen, ut dixi, C terius; dulce habet in vultum illum semper inten-
invicem se adjuvant, et ratio docet amorem, et dere; et sicut in libro vita?, leges in eo sibi legere
amor illuminat rationem; et ratio cedit in affectum vivendi, et intelligere, illuminare fidem, roborare
amoris, et amor acquiescit cohiberi terminis raiio- spem, suscitare charitatem. Jam enim et Spiritus
nis; magnum quid possunt. Sed quid est quod pos?-k/ scientiae [al. Spiritus sanctus] evidenter sanctam
sunt? Sicul proficere proficiens in hoc, ethoc discere docet animam, quid, qnomodo sit faciendum : et
non polest, nisiexperiendo, sicnec communicare po- Spiritus fortitudinis vires, vel virtutes subministrat
tuit inexperto ;
quia sicut dicitur in Sapientia, In gau- faciendi ; Spiritus consilii disponit. Et cum animae
dio ejus non miscebimr extraneus (Prov. xiv, 10). illi vacat Deo inheerere, Deo efficitur similis per de-
22.Ex hoc jam animam suavitate hactenus et votionis pietatem, et voluntatis unitatem. Cum vero
deliciis amoris tenere enutritam, sed et nonnun- ad homines et humana redire compellilur, a lege
quam paternae pietalis disciplinis attritam: ex hoc vultus Dei, el exhilaratam faciem 253 in oleo cha-
jam, inquam, mors dilectio pervadit dulci
fortis ut rilatis Dei, tam factis quam dictis, et etiam glorifi-

amoris gladio ab amore et affectu saeculi, sic occi- catione quadam et gratia exterioris hominis refert
dens eam funditus et interimens, sicut mors interi- ad homines: ipso suo bonitatis quodam habitu, et
mit corpus: in tantum ut dici de ea possit, quod gratia eam sibi exigit, vel efficit apud eos reveren-
de Enoch, scilicet quod non invenitur in saeculi acti- tiam, ut etiam in promptu habeat, in quo voluerit,
bus, quia transtulit eum Deus (Gen. v, 24). Scd eorum obedientiam. Nam etsi ex occulto illo ad vi-
corpus niorte sua mortilicatur ab omnibus sensibus tia delinquentium, et corruptos mores errantium,
suis: anima autem morte sua prolicit magis, et vi- aliquando exiens ex veritate et severitate judiciorum
viticatur, el roboratur in suis; fortiter, et constan- vultusDei, quasi facies cornuta apparet et terribilis
ter et prudenter incedens jam in semitis suis, et (Exod. xxxiv, 29, 30), ubi visa fuerit a corrigendis

(19) Hanc sententiam efferunt Interpretes LXX epist. 54, ad Macedonium, n. 26. « Jam vero, inquit,
Prov. xvn, postversum4, cum desit in Hebraeo.Chal- si prudentcr intueamur quod scriptum esl Fidelis :

ilaeo et Latmo, hocmodo: Ejus qui fidelis est, totus hominis totus mundus divitiarum est. » etc. Eamdem
mundus divitiarum est; illius autem qui infidelis, seritentiam explicat Cassianus, Colht. 24, cap. 26.
neque obolus. Eadem legitur frequentius apud SS. Uiitur eadem Beinardus in Vita S. Malachiae, cap. 28,
Palres, Hieronymum, epist. 103, ad Paulinum, « Cre- n. 63, cui, etsi paupcri pecunia, attamen liducia in
dcntitotus mundusdivitiarumest.infidelisetiam obolo Deum diviti, non decrant sumptus ad exstruenda
indiget; » Augustinus, Confess. lib. v, cap. 4, et ampla monasteria. •

Patrol. CLXXXIV. 43
 :

395 UUILLELMl ABBATIS S. THEODEBIGI 396

secundum insolubilem veritatis legem omnia agi et * quotidie Deo pro eis immolantes, filium liberse,

disponi in pondere, et mensura (Sap. xi, 21): ce filium repromissionis; reservant et conservant Is-
ditur [al. crediturj charitaii; et ira illa charitatis mael filium servitutis, cum propter eos fructum ne-
intelligitur disciplina. Ideo rotae in quibus est spi- gligunt spiritus, et serviendo ipsorum saluti, acti-
ritus vitse, semper eunt in voluntatem Domini per- bus servitutiseorum omnes postponunt atfectus
ficiendam: nec revertuntur ad faciendam suam. Si profectuum suorum ipsis vero perpetuum prsedi-
:

jubenlur praeesse, praesunt in sollicitudine : si ju- cantes sabbatum, a curis saeculi, a necessitatum
bentur subesse, in humililate: si aliquibus cocsse, anxictatibus reddunt alienos. Coactis enim in brevi
in charilate. Si pralati sunt, sunt sicut patres ad necessitatibus ipsis, parvo vivitur. Vilitasin vestibus,
filios: si subjecti, ut filii ad patres suos: si convi- sobrictas in victu, et caeteris omnia praefixae legis
ventes, omnium servos se faciunt. Pius ad omnes terminata limitibus, ut nec plus habeat quis quam
affectus, dulcis in bono consensus: occursus in hi- licet habere, et sufficiat omnibus; nec plus habere
laritate, cohabitatio in gratia, discessus in osten- libeat, si habent quod liceat habere.
sione charitatis. Ad minores, quovis modo, mitis 25. Nunquid non ista est non terrestris, sed cce-
affectio cum opere ad : patres amor usque ad sub- lestis 951 paradisus? Sed in ista paradiso solis
jectionem ad majores reverenlia usque ad servi- manducare assHue de ligno
:
Q praelatis permittitur
tutem. Non quae sua sunt quaerunt, sed quae sunt scientiae boni et mali; id est, dispensationes admi-
omnium. Si fieri potest in eis quae sunt adversa, nistrare discretionis; subditis vero, quorum est
sua saepe faciunt, omnium (20). Et ad
quae sunt obedire,non discernere, si quis illud tetigerit, morte
haec omnia, quodcunque lex illa summa ordinave- morietur. Omnes omni tempore student oris silen-
rit, facile habent et membra corporis, et bonam vo-
tio, invicem cordis loquuntur affectu. Crebris eorum
lunlalem commodare, cum Spiritus sancti arrham oleum additur camino,
qui praesunt exhortationibus
et pignus acceperint, servitutem istam creaturae et licet plus ipsi mutuo se excitent exemplo. Honore
membrorum suorum brevi transituram in adoptio- et obsequio invicem certalim se praeveniunt (Rom.
nem et revelationem filiorum Dei. xii, 10), secundum Apostolum, in provocatione se

CAPUT IX. charitatis invicem provocantes (Hebr. x, 24), invi-

Cohabitationem hominum religiosorum, veluti scho- cem suscipientes. Nullum inter se patiuntur esse
lam quamdam amoris depi?igit. solitarium, ne dicat ei Salomon. Vce soli! (Eccle. iv,
24. Sed veniamus ad eam quam dicit Apostolus 10). Solitarium eum deputant, qui in conscientia
socielatem spiritus (Philipp. n, 1), et laudem disci- sua per confessionem non vult habere socium, vel
plinae; bonum illud et jucundum cohabitationis C
ad qui novis et sohtariis adinventionibus suis conturbat
fraternaein unum; ubi mandat Dominus benedictio- societatem fratrum. Si quando res exigit, permitti-
nem et vitam (Psal. cxxxn, 3), de quo dicit Domi- tur de rebus animae vel corpori necessariis mite col-
nus Nolite timere, pusillus grex ; quoniam placuit
:
loquium : sin autem, mitius ubique silentium. Ad
Patri vestro dare vobis regnum (Luc. xn, 32). Laus studium orationis tanta et tam continua ubique de-
ergo hujns disciplinae ab Apostolis sumpsit exordium, votio, ut locus orationis omnis, sicut locus divinae
qui sicut a Domino didicerant, vel a Spiritu sancto, dominationis: psalmorum tam pia, tam consona,
cujus virtute nuper ex alto fuerant induti, modum tam fervens melodia; ut vitae, et morum, et bono-
convivendi sic sibi instituerunt, ut esset multitudinis rum affectuum, non musicae, sed charitatis regulis
cor unum, anima una, et omnia communia, et essent melos compositum quadam similitudine consonan-
unanimiter semper in templo (Act. n, 44-47; iv, tise Deo repraesentare et sacrificare videantur. In
34, 35). Hanc
apostolicae institutionis formam qui- communibus pictatis studiis, in quadam eliam vul-
dam aemulanles, non habent domos, vel diverticula, tuum, et corporum, et habituum gratia invicem, in
nisi domum Dei, domum orationis. Omnia qmecun-
se ipsis bonitatis divin* videntes praesenliam tanto
que nomine Domini faciunt; simul ha-
faciunt, in
n se affectu comploctuntur, ut, sieut seraphim, in
bitantes uno ordine, una lege vivenles, nihil haben- ^ amorem Dei alter ardeat ex altero (Isa. vi.
3), nec
tes proprium, nec ipsa corpora sua, nec voluntates ullo modo satis esse possit deferenti quodcunque
in potestate sua habcntes. Simul dormiunt, simul alter defert alteri.
surgunt; simul orant, simul psallunt, simul et le- 26. Haec est specialis charitatis schola, hic ejus
gunt. Fixum et immobilc propositum eorum obedire studia cxcoluntur, disputationes agitanlur, solulio-
praeposilis suis, et subjacere eis. Ipsi vero pervigilan- nes non ratiocinationibus tantum, quantum ratione
tes proeisqu:isi ralionem reddituri proauimabus eo. et ipsa rerum veritate et experientia terminatur.
rum, re ipsa ipsis pnedicant, quod in Jeremia po- Hic qui in proliciendo lassus est, si residet ad sar-
pulo Israel Godohas lcgilur pnedicasse : Ego pro cinas, qtias adhuc de suis et cohabilanlium sarcinis
vobis respondebo Chaldceis qui veniunt ad vos. Vos et necessitatibus secum trahit, nec morietur, nec
autemcollitjitc frumeutum, vinumel oleumin vaxis relro regredi, nec ultra procedere lege compellitur
vestris, et habitate inurbibusvestris securi (Jerem. el si tideliler residens hic sarcinas custodierit; in
xl, 10). Risumque cordis sui, ct gaudium Isaac triumpho victorice parum ei erit dissimilis, qui ulte-
(20)Hajc vcrba, Si fieri .. omnium, desuut in uliis.
 ;

397 LIBER DE XATLRA ET DIGMTATE AMORIS. 398

rius processerit (I Eeg. xxx). Nonne locus est sar- » viis, ostendens se hilariter (Sap. vi, 17); nec vo-
cinarum, ubi patimur eos qui per potentiam nos op- luntas movisset, necamor promovissel; neccharitati
primunt, quasi caput nostrum conculcantes, inimi- comtcmplatio, nec sapientiae provenisset fruitio.

cos supra dorsum fabricantes; tilios quasi in medio Itaque sicut coeperamus, prosequamur de gustu.
cordis amplexibus inhaerentes [al. malc vulneran- 29. Corpus Christi universa est Ecclesia, tam ve-
tes]? foris pugnae, intus timores; quotidiana, imo teris quam novi Testamenti. In hujus corporis ca-
continua omnium sollicitudo. Sed adhuc habet Idi- pite, id est prima et antiquiori et superiori parte,
thum, quo transiliat; adhuc grandis restat via as- quae est primitiva Ecclesia, quatuor sunt sensus :

cendenti in montem Domini, et ad domum Dei Jacob. visus, auditus,

odoratus, et tactus. Oculi sunt Angeli
Ulterius tamen procedere fas non est cum sarcinis, propter contemplationis subtilitatem aures, Patri- :

sed et senectuti suadebetur reverentia. Exhocenim archae propter obedientiae virtutem : nares vel odo-
jam senectus incipit, sed venerabilis, non annorum, ratus, Prophetae, propter absentium notitiam : ta-
sed virtutum numero computata; spirans sapientiae ctus vero communis est sensus. Omnes hi sensus
maturitatem et requiem laborum, quasi emerilae mi- ante Mediatoris adventum in capite erant, sed lan-
litiae praemium. guebant inferiori corpore emortuo propter unius
27. Suscipiens enim sapientia proiiciendi iter per- B sensus absentiam, id est gustus, sine cujus admini-
ficiendum, charitatem quidem non abjicit, non de- culo nec vivere corpus poterat, nec sensus vim suae
serit, sed provehit : sed tantum perlaesum habet, vivacitatis obtinere. Quidquid enim ad totius corporis
ut dictum est, sarcinas ejus portare, quae aliis jam spectat alimentum, cunctis sensibus, universo cor-
intendens rebus parare se, et aptare conatur ad in- pori appone, suppone, circumpone; si solus gustus
trandum in gaudium Domini sui. Odit ergo curas deerit, quid proderit ? Infunde auribus, intrude
quascunque, quando aliquos suscipit labores,
etsi naribus, vel per quamvis aliam partem; obesse
sed laborum non amat sollicitudines. Vires quidem poterit, prodesse non poterit. Gustum autem
non deficiunt ad portandum, sed refugit impedi- quaedam sequitur saporis dulcedo, quam in interiori
mentum. Excitans ergo in hoc proficiendi gradu suo sentiens anima, modoquodam singulari et caete-
Dominus, el provocans sanctam animam ad intran- ris sensibus incommunicabili, quse suscipit, cuncta
dum, gaudium suum Diliges, in-
ut dictum est, in : discernit, et dijudicat : seque omnesque sensus ve-
quit, Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex getat, et confirmat. Gustus ergo in capitis et cor-
tota anima tua, et ex omnibus viribus tuis, etex poris confinio, id est in gutture positus, velut utrum-
tota mente tua (Deut. vi, 5). que connectens, cum designat qui per conditio-

CAPUT X. nem carnis paulo minus est minoratus ab Ange-

Gustum et saporem rerum divinarum nobis infundi lis, et Moyse, et Elia cseterisque Patriarchis, et
per Christum. Prophetis. Per exhibitionem patientiae et humili-
28. Quatuor in Deum a nobis et toti exiguntur tatis minorem se quodammodo
fecit, et humiliorem :

affectus. In eo quod dicit, Ex toto corde tuo, totam cum 111 i Dei et suos prosternerent
potenti virtute,
sibi vindicat voluntatem : in tota anima, totum amo- inimicos; ipse vero suos doceret discipulos Si quis :

rem : in omnibus viribus, virtutem designat chari- percusserit te in dexteram maxillam, prcebe ei et
tatis : in tota mente, fruitionem sapientiae. Primum alteram (Matth. v, 39).
enim ad Deum voluntas animam movet, amor pro- 30. Hic enim post Prophetas veniens et Patriar-
movet, charitas contemplatur, '£55 sapientia frui- chas, limes quidam Legis et Gratiae, capitis et cor-
tur. Sapientia vero digne in mente constituitur. Quae poris, per mysteria humanitatis suae, et passionis,

cum ideo mens dicatur, quod meminit, vel eminet et resurrectionis, quaeeunque in lege, et Prophetis,

in anima, bene illi adscribitur virtuti, quae supcr et Psalmis, et hymnis salubria, quaecunque corpori
omnes eminent virtutes animse. Est enim mens vis vitalia vel utilia, quasi quoddam ipsius os degu-
quaedam animae, qua inhacremus Deo et fruimur n : stans, id estintelligens, et per se intelligenda corpori
fruitio autcm haec in sapore quodam divino est, trajiciens, homo Christus, interiori quodam divini-
unde et a sapore sapientia. Sapor autem iste in gustu tatis suae sapore [quo sapientia nobis factus est sa-
quodam Gustum autem istum digne nemo po-
est. picntia Dei Christus(/ Cor. i, 30)] sapida ca habet
test exprimere, nisi qui merctur gustare Gu- : nobisque facit sapida vel utilia. In se enim vivens,
state, et videte, quoniam suavis est Dominus (Psal. et per se totum corpus vegetans et conformans,
xxxni, 9). Hoc gustu secundum Apostolum gus- gaudium sibi, gaudium angelis facit de consumma-
tatur Dei verbum, gustantur etiam divitiae saeculi tione corporis ;
gaudium Patriarchis et Propheiis de
venturi (llebr. vi, 5). Jam ergo de gustu islo, visione diei suae, sicut ipse dicit, Abraham pater ve-
qui saporem habet illum, in quo sapientia sapit, sterexsultavit,ut videret diemmeum ; vidit, etgavi-
subtilius inquirendum est. Primum dicendum quia sus est (Joan. vm, 56) gaudium universo corpori et
:

licet per gradus ad arcem sapientiae venerit qui vitam ; ita ut quodam mentis tripudio universali illo
ascendit, tamen nisi ubique in omni gradu usque tactu spirituali vivificati et confirmati clamemus,
ad ultimum, sapientia (sicut ipsa dicit in libro sui Quod vidimus etaudivimus, et manus nostrce con-
nominis) quaerentes se quacsisset, et occurrisset in trectaveruntdc Verbo vitce(I Joan. i, 1). Ideoque in
 399 GLILLELMI ABBATIS S. THEODERICl 400

omnibus orationibus nostris subjicimus, « Per Chri- ^ CAPUT XI.

stum Dominum nostrum » vel quia ornnes oratio-

:
Quid Deo debeamus; et de necessitate mediatoris.

nes nostras ct sacrificia ad Deum Patrem dirigimus 32. Contra quatuor Dei debcmus duo. Qualuor
per eum, sicut per mediatorem noslrum; vel quia sunt in Deo, potentia, sapientia. cliaritas, et veritas

quidquid speramus a Patre luminum, omne dalum vel seternitas, quod unum est. Nihil enim vere est,
optimum, et omne donum perfeclum (Jac. l, 17), nisi quod incommutabile est. Ad quae duobus modis
non per aurem, non per nares, sed per ipsum petimus respnndere nos convenit. Potentiae quae potest nos

infundi os nostrum, et gustum noslrum, et sapien- punire, et sapientise, quain nil potest latere, debe-

tiam 25G nostram, ut sumenti possit esse proficuum. mus timorem verum; id est, quem non impedil tor-
31. Hic est gustus, quem in Christo facit nobis por securitatis, vel refugium simulationis. Simula-
spiritus intellectus, intellectus scilicet Scripturarum lio quando fingimus laborem in praecepto,
est vel

etsacramentorum Dei. Unde cum post resurreclio- vel quando irrationabilem misericordiam simula-
nem suam Dominus discipulis apparuit Tunc, in- : mus in Deo. Charitati et veritati debemus amo-
quitevangelista, aperuit illis sensum ut intelligerent rem verum ; id est, quem non impedit tepor affe-
Scripturas (Luc. xxiv, 45). Cum enim Scripturarum ctionis, vel scrupulus suspicionis. Charitati enim
nteriorem sensum, et virtutem mysteriorum et sa- B quid debetur nisi charitas? Veritas vero charitatis,

cramentorum Dei cceperimus non solum intelligere, et charitas veritatis omnem removet
scrupulum su-
sed etiam quadam, ut ila dicam, experientiae manu spicionis. Suspicionem autem dico, ne non amet

palpare et tractare (quod non fit nisi quodam con- cliaritas, ne decipiat veritas, ne defluat aeternitas.
scientiae sensu, et experientiae disciplina intelligen- Unde Paulus : Ut possitis comprehendere cum omni-
tis, imo, ut plus dicam, intus in semetipsa legentis, bus sanctis quce sit longitudo, latitudo, sublimitas,
et senlientis bonitatem Dei, et virtutem quam po- et profunditas (Ephes. m, 18). In sublimitate nota
tenti bonilale cum efficaci virtute in filiis gratiae, potentiam ; in profundo, sapientiam; in laliludine,
opus ipsius gratiae operatur) ; tunc demum sapienlia charitatem ; in longitudine, aeternitatem, sive verita-

quod suum est exsequitur; tunc quos dignos judicat, lem. Et haec est crux Christi. Etalibi idem apostolus
unctione sua, docet de omnibus; tunc apposito bo- exprimens evidentius summae in nobis sapientiae

nitalis Dei sigillo, omnia nostra pacata unctione virtutem, Propterea, inquit, etegoaudiens fidemves-
illa et emollita imprimit et conformat ; et si qua pu- tram quos est in Deum, et dilectionem inomnes sanc-
ra, si qua rigida invenerit, inculcat et infringit; do- tos, non cesso gratias agens provobis, memoriam

nec laetitia salutaris Dei recepta, et sapientiae spiritu vestri faciens in orationibus meis ; ut Deus, Domini

principali coniirmata sancta anima, laeta ad Deum ' nostri Jesu Christi Pater glorioz, det vobis spiritum
decantet, Signatum est super nos lumen vultus tui, sapientia;etrevelationisin'2i>7 agnitione ejus, illu-

Domine; dedisti lcetitiam in corde meo (Psal. iv, 7). minans oculos cordis vestri, ut sciatis qux sit spes
Unde et Dominjs H<ec est, inquit, vita astema, ut
: vocationis ejus in sanctos, qux divitia? glorix hosredi-
cognoscant tesolum verum Deum, etquem misisti tatis ejus in sanctis, et quce supereminensmagnitudo

Jesum Christum(Joan. xvn, 3).Beatascientia, in qua virtutis ejus in nos, qui credimus secundum opcratio-
oontinclur vita asterna. Vita ista ex illo gustu est, quia nem potentix virtutis ejus, quam operatus est in
gustare, hoc esl inlelligere. Ex hoc gustu per hunc Christo, suscitans illum amortuis(Ephes. i, 15-20).
saporem in hao sapientia minimus ille Apostolorum 33. Cum ergo orante Apostolo, et exaudiente Deo,
satiatus, exhilaratus, confirmatus, Mihi, inquit, mini- dalur nobis spiritus sapientiae, et revelationis in
mo omnium sanctorum data est hcecgratia, ingen- agnitionem ejus, id est utagnoscamus eum et sapia-

tibus evangelimre investigabiles divitias Christi, et mus eum, vel, sapiat ipse in nobis ; cum illuminan-
illuminarc omnes, quozsit dispensatio sacramenti lur oculi nostri, ut vidoamus bonum, et bona boni
absconditi asaiculis in Deo, quiomnia creavit : ut intelligamus, ad quce nos trahit spes vocationis ejus,
innotescat principibus et potestalibus in ccelestibus • scilicet divitias gloriae aclernitatis ejus insanclis; in
secundum
per Ecvlesiam multiformis sapientiai Dci, his omnibus nobis bonitas, vel benignitas apparet
pra'finilionem saiculorum in Christo Jesu Domino illuminantis et vocantis cum vero ut sequamur :

nostro,in quo habemus /iduciam et accessum incon- vocantent, eliam virtus addilur, per ipsam expeiien-
fidentiaper fidem ejus: etposl pauca, Uujus^ inquit, tiam spiritus sapienliae revelalur nobis, qua\ velquam
genua adPalrem Domininostri Jesu
rei gratia /lecto sil supereminens magnitudo veritatis ejus in nos. Ex
Christi, ex quo onmis paternitas in civlo et in terra hoc igitur, quisic est, ex gustudivinae contomplalionis
nominatur,ut det nobis secundum divitius glorite suce palatO cordissanato.omniadiscernit, omnia dijudicat.
virtutem corroborari, per Spiritum ejus in interiori In auctoreomnium bonorum Christo, primum ei sapit
homine habitare Christum per fidem in cordibus sua ad Deum conversio, dein.Ie peccatorum remissio ;

vestris, in charitate radicatiet fundali, ut possitis postmodum pro ira, cujus ti'ii oramus, graliarum
comprehendere gucs sit lalitudo, longitudo sublimi- mulliplex augmentatio : et bsec omnia nounisi per
tas, et profundum (Ephes. m, 8-18). Libet hicadver- Dominum noslrum Jesum Christum. Ipse eniru esl
tsre, si tortc in sensu apostolicai sapieutke aliqua- mediator noster, et sapientia nostra, cujus quod
tenus uenetrare possimus. slullum est, sapientius est homiaibus (/ Cor. i, 25).
 .

401 LIBER DE NATURA ET DUiXlTATE AMORIS. m

34. Nam cum lalibus bonitas Dei abundaret et * buit, sed justum, sed filialem, per quem in omnibus
offerretur omnibus, nec esset qui reciperetvel sciret honori ejus dctulit, dicens, Meus cibus est, ut fa-
recipere, vel recipere doceret, nec qui illuc posset ciam voluntatem Patris mci qui in ccelis est (Joan.
ascendere, ubi bona haee distribuuntur, velquodhuc iv, 34 ) : et in Psalmo, Lceteturcor meum, ut timeat
posset deferre : opus erat mediatore nos inter et nomen tuum (Psal . txwv , 11), et caetera multa in
Deum, per qucm nostra appropinquarcnt Deo, et hunc modum. Per quem etiam et seipsum videba-
bona Dei nobis. Iniit ergo consilium tota Trinitas, tur abjicere, humiliare, negligere, ut opus quodper
consilium illud, de quo Prophcia dicit : Consilium eum fecerat Puter, sed perierat, reparatum et reno-
tuum antujuum verutn fial (Psal. xxxn, sec. LXX). valum ei posset reconsignare.
Videbat quippe Dominus quantum ad hominem om- Hoc igitur modo ad Patrem mediator nosler
36.
nia confusa, omnia turbata ; nihil stare in loco suo, habuit timorem quasi sursum ad miscrum vero re- ;

nihil procedere ordinesuo. Videbat hominem abiisse conciliandum pictalcm, qua?i deorsum; ad utrumqtie
in regionem dissimilitudinis tam longe, ut per se vero scientiam , sciens quid cuique esset exhiben-
ne sciret, nec posset redire. Angelus enim prae- dum. Sed ad implendum ministerium mediationis
sumpseral similitudinem Dei, dicens : Ponamsedem suae cum Patris bonam haberet volunlatem desur-
meam ad aquilonem, et ero similis Altissimo (Isa. B sum , a miscro autem inferius jacente haberet nihil;
xiv, 13, 14). Homo similiter Deus esse voluit,cui et habere aliquid ratio et ordo mediationis require-
persuasum erat esse sicut dii(Gen. m, 5"). Ergone, ret, exegit ab eo fidem. Exegit autem fidem, praero-
inquit, Deus pater, Filiusmeus, splendor gloriae gando pietatem. Qua exactione nulla poterat esse
meae, et figura substantiae meae (Hebr. i, 3), in ipsa validior quia non fuerat difficile homini misero ei
;

mei similitudine tot aemulos habebit, etpares, et se credere, a quo se praeventum videbat pietate.
socios? Praecipitaius est uterque. Videns imago Dci Sed et cum se ei credere non posset, in quo spem
Deus filius angclum et hominem, qui facti erant ad non habcret, (quis enim se ei crederet, in quo spem
ipsam, id est imaginem Dei, per inordinatum ima- non haberet?) cum fide etiam spem obtulit, cum spe
ginis et similitudinis ejus appetilum perisse : Heu ! etiam addens timorem, sinc quo spes esse non pote-
inquit, solamiseria caret individia ; sed subveniendum rat; ne scilicetdesereretur a tam piomediatore. Ac-
estei, cui subvenire non prohibet justitia. Exhibeo cepto itaque mediator a reo suo tanto salutis pigno-
me igitur bonum hominem despectum et novissi- re, ad Patrem regreditur, scilicet cum in montem
mum virorum, virum dolorum et scientem intirmi- solus ascendit orare, vel cum factus in agonia pro-
tatem (Isa. liii, 3), ut zelet et imitclur in me humi- lixius orabat cum sanguineo sudore: Pater, inquit,
litatem, per quam perveniat ad gloriam, ad quam C Filium tuum, ut Filius tuus clarificet te
clarifica
praepropere lestinat, ut possit audire a me:Discitea (Joan xvn 1 ) En quid tibi, en quid exhibeam illi.
. , .

me quia mitis sum et humilis corde, et invenietis re- En quid a te habeo, en quid ab illo. Mediator quippe
quiem animabus vestris (Matth. xi, 29). sum, et in salutem ejus jam videntur concurrere

CAPUT XII. mediationis meae rationes. Sed captus est et ligatus.

Consilium et progressus humance redemptionis

Alligavit eum fortis : et nisi fortior eo supervenerit,
exponitur. non diripiet vasa ejus. Sed mitte manum tuam de
55. Accingit ergo se quodam modo Dei Filius, et alto, et eripiam eum de inimicis ejus fortissimis, in
aggressus est per humililalem recuperare eum, qui spiritu fortitudinis, fortitudo tua , et virtus tua . Scio
recuperaripoterat, qui per superbiampcrierat.Itaque enim quid faciam. Moriar innocens pro nocente, et
inter Deum et hominem medium se faciens, qui re- plus poterit incomparabiliter bonitas mea, quam
cedens, a Deo captus et ligatus a diabolo erat, hoc hostilis malitia ; poena innocenliae meae, quam pcena
modo boni mediatoris et personam induit et actum. inobedientiae humanae.
Factus est homo : Egressa cst virga de radice Jesse, 37. Et clarificavi inquit Pater, et clarificabo (Joan
,

etflos de radiceejus ascendit: etrequievitsuper eum r» xn, 28). Jam fortissimo mediatore opus est spiritus
Spiritus Domini, spiritus sapientia? et intellectus, consilii; quia si princeps mundi intelligeret, nun-
spiritus consilii et fortitudinis, spiritus scientios et quam Dominum gloriae crucifigeret (ICor. n , 8>.

pietatis, et replevit eum spiritus timoris Domini Per omnia ergo virtutem ei divinitalis occultans.et
(hai. xi, 1-3). Inielligitehicfortissimumscilicetago- solam ei carnis infirmitatem praeferens, per justitiam
nothetam nostrum, quasi campum mundi ingressum vitae suae invidiam suscitavit hostilis nequitiae: per
inungi ad palaestram oleo Spiritus sancti : et exsul- infirmitatem suae carnis spem illi contulit victoriae,
tantem gigantem ad currendam viam dispensationis ad faciendam invidiam accedentibus miraculis, qui-
humanae (Psal. xvm, 6) . Nota vero prophetam a su- bus reconciliandi sui fidem in se roborabat . Dece-
periori coepisse, et descendisse ad inferiora, quia ptus antiquus deceptor, pcenam peccati, mortem
mediatoris annuntiabat descensum. Nos vero per scilicet atrocissimam , ei inflixit, qui nulli pcccato
easdem Spiritus sancti gratias, ejusdem mediatoris erat obnoxius. Occisus justus iujuste pro justitia
Dei et processum operis, et ad superiora investigan- novam de inimico obtinuit justitiam, mortis scilicct
tes regressum, 958 ab inferioribus, id est a timo- injuste sibi illatae. Quam quasi sibi non necessariam,
re, incipimus. Christus ergoad Patrem timoremha- quia absnue peccato erat , ipse homini pecoatori
 , ;

403 GUILLELMI ABBATIS S. TIIEODERICI 404

communicans, reum absolvit pcr pcenam innocen- h omnia supernee sapientise est contraria, Haec est
tiae sure: positoquecorporesuo el sanguineinmanu enim malitia, quam odit sapicntia. Siquidcm ibi sa-
ejus, Hoc, inquil, manduca, et bibe, bincvive. Pa- por boni est in seipso, hic sapor mali est in se-
triquecum reprsesentans En.inquit, Pater, mei
: ipso ibi ad exsequendum praesto est prudenlia :

sanguinispretium. Si de peccato bujus requiris, en hic, ut dictum est, non deest astutia.
pro eo meus sanguis. Domine Pater, dedisti benigni- 40. Sed inter has duas quaedam media est sapien-
tatem , mei dedit fructum suum
et terra corporis : tia, quasi inter nigrum et album medio colore colo-
jam justitia ante te ambulabit, et tupones in via sal- ratum, quae sive inferius, sive superius, sic se ha-
vationis humanae pedes tuos (Psal. lxxxiv, 13, 14). bet ad utramque partem, ut proveniat ei finis secun-
Et ut juste jam salvetur qui juste perierat, tu, Do- dum intentionem et sludium utentis. Sapientia ista
mine, fccisti directiones, judicium ct justitiam in est, quam dicit Apostolus hujus mundi, et quam
Jacob tu fecisti (Psal. xcvm, 4). mediam locavit inler sapientiam Dei, et sapientiam
CAPUT XIII. principum hujus mundi (I Cor. n, 6, 7). Haec circa
De vera sapientia amatorum seu fdiorum Dei. utile ct honestum tota versatur, et affectata quadam /

38 .De fructu ergo hujus operis satiatus homo prudenlia dispensatur. Ha?c pene tota estin scien-''
mediante sapientia Dei, non solum reconcilialur, sed B tia, videlicet ut sciat discernere prudenter, et diju-
etiam sapiens efficitur. Sapit enim ei quod mandu- dicare inter utile et inutile, inter honeslum et inho-
cat. Manducal et bibit corpus et sanguinem Redem- nestum , etiamsi non sit vitae et moribus accomo-
ptoris sui, manna cceleste, pancm Angelorum, panem datum. Scientia enim inflat, charitas83dificat( ICor.
sapientia? manducans transformatur in naturam
: et vm, 1 ). Aut vero in hujusmodi exquirendis elabo-
cibi quem manducat. Corpus enim Christimanducare, rant, ut tantum sciant quod tantummodo servit cu-
;

nihil est aliud quam corpus Christi effici, et tem- riositati : aut, ut vidcantur, sive sciantur scire ;
quod
plum Spiritus sancti ? Templum autem hoc cum or- servit vanilali. Et hoc eorum studium tantum potest
natum fucrit praescriptarum positione 250 virtu- proficere, et in altum se extollere ,
quantum potest
tum, et supradicto dedicandi ordine dedicatum, nul- ratio sinc amore.
los ulterius alienos litulos potest suscipere, nullum
CAPUTXIV.
habitatorem, nisi Deum qui condidit illum et crea-
Antithesis verce et falsce sapientice: uhi de virtute et
vit. Nihil ergo ultra terrenum sancta illa anima, excellentia veraz sapientice.
nihil materiale, nihil corruptibile diligit aut curat, 41. Siquidem hsec philosophia in scientiam rerum
ex quo regressa est a loco sarcinarum, etsi aliquo
p humanarum et divinarum dividitur. QuamJiu est in
horum aliquando quasi in transitu utitur, sed frui " humanis, sic interim sibi est. Quando vero ad divina
dcdignatur. Si quid in hujusinodi prosperum evene- se exaltat, quantoalliusascendit, tanto inferius cadit
rit, pertransit non conturbalur, si quid adversi
: et impleturin eo, Quia elevans allisisti me (Psal.
conligerit. Toium sapit quidquid capit; nec potest ci, H). Eo siquidem aliquando conalu naturalis in-
amanti nisi sapere, quidquid sicut salivam contige- genii provehitur, ut, sicut dicit Apostolus, quod no-
rit de Christi capite descendere. Quidquid ad corpus tum est quantum de Deo, ratio potest
Dei, id est
spectat, sive bonum, sive malum, foris est ; nec po- comprehendere, notum sit illis, ita ut in illis, id est
test pertingere ad eum qui intus esl. Undc Aposto- intra semetipsos. Deus enim illis revelavit quiasic ;

lus in squalore corporis jacens et vinculis , et quan- eos creavit, ut in seipsis habeant, unde Deum co-
tum ad corpus tribulatione coronatus et miseria, gnoscant. Surgunt enim de ethica sua in quamdam
scribens discipulis Mittam, inquit, advos Timo-
: physicam, et invisibilia Dei, per ea qua? facta sunt,
theum, ut sciatis quce circame sunt. (Philipp. II, 23). inlellecla conspiciunt, sempiternam quoque cjus vir-
Quce circame sunt, inquit; id est, in exteriori homi- tutem et divinitatem; ita ut sint inexcusabiles : quia
ne, in exteriori tunica carnis, quae ad me, qui intus vidclicet nolunt ulterius procedere vcl proficere cum
sum, non pertingunt. n possint, in veramscillicet theologiam:quiacumcogno-
39. Haec est sapicntia de qua dicit Apostolus, Sa- verint Deum, non sicut Dcum gloriticant, aut gratias
pientiam loquimur interperfectos:de qua sic noslo- agunt; sed evanescunt in cogitationibus suis, et obs-
quimur, sicut qui audivimus et non vidimus sicut : curatur insipiens cor eorum : dicentcs *£GO enim
loqueremur de aliqua civitate, quam non vidimus, se esse sapientcs, stulii facti sunt.Et qui iheologiam
sed plurima de ea audivimus ; de qua qui vidisset insipienter perdideaint , ctiam de physica miserabi-
longe aliter loqueretur, ct expressius. Hsec autem liter cadunt , cum gloriam mutant incorruptibilis Dei
sapientia oppositam sibi ex adverso aliam habet in- in similitudinem imaginis corruptibilis hominis, et
fausti nominis sapientiam (quam dicit Apostolus volucrum, et quadrupedum, et serpentum. Propter
principum hujus mundi [ICor. II, 6]), sicutnigrum quod ncc in nostra ethica permanere permittunlur,
albo, sicut luci tenebras, de qua dicitur, Sapicutia sed tradit illos Deus in desidcria cordis ipsorum, in
vincit malitiam(Sap. vn, 30). Malitiasiquidem sapor immundithm, ul contumeliis afficiant corpora sua
est mali, unde el a sapore sapientia. Cum igitursa- in scmetipsis : reprobum sensum ut
tradit illos in ,

pit malum, et non deest astutia, vel voluntas ad ex- faciant qua? non conveniunt ^Rom.i, 19,28). Sed
scquendum; sapicntia principum hujus inundi pcr sapienlia sempervincit malitiam : qua? contubernium
 405 LIBER DE NATURA ET DIGNITATB A.MORIS 406

habensDei, novitsemper prolicere, et nunquam deii- i vita beatitudinem praelibare in hac vita videntur, et
cere, et attin^it aline usquead ilnem tbrtiier, etdispo- iniliari; sic etiam de corporum suorum glorilica-
nit omniasuaviter iSap. viu, 1) ; sapienter se agens tione, quam plene ibi percepturi sunt, in hac vita
in divinis, caute in physiois, prudenter in moralibus. nonnihil percipiunt. Exeepta etiam illagratiade qua
42. Igitur sapiens anima, sicut supra scriptum est, diximus, qua habitantes in unum aeipsis in Deo, et
abomnibus alienisaffectibusdefrecata, Deum tantum- Deo in seipsis fruuntur, ipsius carnis sic sentiunt
modo sapiens, hominem in hominc exuit : Deoque evanuisse \al. convenisse] omnes contradictiones, ut
plene et in omnibus affecta, omnem infra Deum universa subslanlia carnis non sit eis nisi instrumen-
creaturam non ahter quam Deus atlendit, in luce et tum boni operis. Nam etsi ipsius miseriis et infirmi-

virtute sapienliae omnia disponens, et ordinans; sic tatibus contabescunt, sed ex hoc ipso interiori ho-
agens, sic de eis judicans, sicut est, sicut vivil, fa- mine fortius convalescunl : Quando enim infirmor,
ciens judicium el justitiam de eo uude esl, el unde tunc fortior sum, etpotens, dicit Apostolus {HCor.
vivit. Estenim sapientia Dei, sicul ipsa dicit, Candor xn, 10). Sensus ipsi novam quamdam percipiunt, et
lucis eetemee, et speculum sine macula Dei majesta- prope spintualem gratiam : oculi simplices, et aures
tis(Sap. vn, 26), et emanatio clantatis omnipotentis temperantos. Aliquando in fervore orationis, tanta
Dei sincera, el vapor virtutis ejus. Ideo sapiens B odoris ignoti cujusdam spirat fragrantia; tanta gu-
anima sicutcandorem lucis aeternae intra se gcril, et slus etiam non gustando *?<»3 suavitas; tantum per
speculum Dei majestatis (21) sic cum in creatu- ; mutuum tactum spirilualis charitatis lncentivum, ut
ram se exponit, cxprimit et exhibet imaginem boni- videanlur sibi intra seipsos spiritualis cujusdam vo-
tatis et justitiae Dei : et sicut virtute Dei vaporatur luptatis gerere paradisum. Vultus etiam et totius
interius, sic claritatis et charitatis Dei emanationem corporis compositione, vitae et morum etacluum de-
effundit exterius, unde et alibi dicit Salomon, Sapien- core, mutuae- etiam servitutis vel devotis exhibitio-
tiahominislucetinvulluejus(Eccle.\u\, 1); etalibi, nibus, vel piis susceptionibus, sic cujusdam gratiae
Oculi, inquit, sapientis in capite ejus (Eccle. n, 14); beneplacito sibi invicem convcniunt, et conniuntur,
quia non aliunde quam de naturali et inlerna virtute unum, et anima una. Nimirum fu-
ut vere sint cor
cerebri sui, id est sapientiae, exterius se effundunt, turam corporum suorum gloriam jam hic initiant,
et a capite Salomon Multitudo
non recedunt. Dicit : ex puritate conscientiae, et mutuae conversationis
sapientium sanitas est orbis terrarum {Sap. vi, 26). gratia, perfecte eam habiluri in futura et perenni vita.
felices res humanas, si ubique sapientibus servirent CAPUT XV.
i sipientes! Sed et felices res huminas, dicit qnidam De consummatione sapienlice usque ad assecu-
felici
,

philosophus (22), si aut soli sapientes regnarent, aut '

tionem beati finis, et summi boni.
philosopharentur omnes quiregnantl Sed cum sa- 4i. Sicut enim nunc viventia omnia solis clari-
pienter fugiunt sapientes super insipientes regnare, tate perfunduntur, et ab invicem perfundi videntur,
ctiam insipienter fugiunt insipientes sub sapientibus et sicut nos invicem hic vivere videmus, nec tamen
esse : omnia desipiunt, omnia confunduntur, et tur- vitam qua vivimus, videmus (23) sic in illa vita :

bantur. Sapientes latent et delitescunt, pueri regnanl Deus a singulis in omnibus, et ab omnibus
videbitur
et principantur : et fiunt principes qui mane come- in singulis : non quod corporalibus oculis videatur
dunt, et vae terrae illi I (Eccle. x, 16.) Sed ad proposi- divinitas, sed praesentiam divinitatis glorificatio
tum redeamus. corporum demonstrabit manifesta quadam sui gra-
43. Anima igitur spiritu sapientiae illustrata, quia tia.Ad hoc etiam in hac vita corporalium sacramen-
dili^it justitiam et odit iniquitatem, et propterea un- torum valet religio; quia cum vix aliquid nisi cor-
xit eam Deus oleo laetitiae, quo unctus est Christus pora et corporalia intelligamus, quandiu in imagine
prae participibus suis (Psal. xuv, 8), et quam per- pertransimus, corporalibus religamur sacramentis,
fudit gratia ;
omnibus placet, et ab omnibus amatur. ne a Deo recedamus unde etiam a religando religio
:

Ipsi etiam qui ex adverso sunt, videnteshujusmodi, dicitur. Cum vero fidelis anima talibus erudita,
timent et reverentur. Etsi bono non vult bonum in talibus incipiet non indigere, et a corporalibus
imitari indurata nequitia, dissimulare tamen non transire ad spiritualia, a spiritualibus ad spiritua-
potest natura. Inter se autem habent sapienles quam- lium et corporalium conditorem, hoc verc erit exire
dam privatain gratiam, et quamdam linguam ange- a sarcinis. Relicto ergo corpore et corporeis omnibus
licam, qua inter se loquuntur mutuis aifeclionibus, curis et impedimentis, omnium quae sunt praeter
spiriluali quadam gratia, communicantibus in hoc Deum obliviscitur, nihilque praeter Deum attendens,
ipsum exlcrioribusaspectibus : quam linguam nullus quasi se solam solumque Deum existimans : Dilectus,
novit, nisi Rex Angelorum, et Angeli ejus, et qui inquit, meus mihi,eteqo illiiCant. II, 16). Quid enim
sunt in genere Israel, et cives Jerusalem. Nullus eam mihi est in cailo et a te quid volui super terram ? De-
novit JEgyptius, nullus Chananaeus. Sicut enim in fecitcaro mea,etcormcum Deus cordis mei, et pars
:

sanctilale vitan et hominis interioris glorificatione, et mea Deus in azternum (Psal. lxxii, 25, 26). Deindc
contemplatione, et fruilione divinitatis jam futurae venitur ad mortem. Hunc enim transilum ad vitam
(21) Alias haec desunt, etemanatio... maiestatis. (23) Alias haec dcsunt, nec tamen vitam qua vi~
(22) Plato. vimui, videmut.
 :

407 1N CANTICA CANTICORUM 406

miscri infidelesmortem appellant; fideles autem quid, ^ deatur Deus deorum in Sion (Psal. lxxxui, 6, 8)
nisi pascha?,In morte igitur corporali perfecte moritur Deus dcorum, beatitudobeatorum, gaudium bene gau-
raundo, utperfectevivatDeo: ingreditur locum taber- dentium; unum denique bonum, summum omnium
naculi admirabilis, ingreditur usque ad domum Dei bonorum. A fine boni propositi, in principio ascen-
(Psql. xli, 5): secundum ordinem
etomnibus bene et sionis, usque ad finem omnis consummationis, sa-
praecedentibus, sicut in principio diximus, pondus pientia atiingit fortiler, fortitudinem ascendentis ad
suum unumquodque defert in locum suum corpus in ; se custodiens, ne in ascensu deficiat : suaviter dispo-
terram, de quaassumptum est, tempore suo resuscitan- nens omnia (Sap. vm, 1), et adversa, et prospera,
dumetgloriticandumspiritumadDeumquicreaviteum. omnia ei in bonum modificans et componens; do-
45. Sed quando fit iste transitus ad Deum disru- nec animam ad principium suum reducat, et abscon-
ptis omnibus obligamentis, superatisque omnibus dat in abscondito faciei Dei. Scire autem debet om-
impedimentis, perfecta beatitudine, perenni dile- nis sajjiens ascensor, non sic esse gradus hujus
ctione; ex hocjam perfecte Deo inhaeret, vcl potius ascensionis, quomodo gradus scalae, ut singuli affe-
unitur vere sancta anima in terra, ut efficiatur una ctus isti suis tantum temporibus, et non alio lempore
ex quibus dixit Ego dixi, dii estis, et filii Ex-
illis, : sint necessarii. Habet quippe unusquisque affectus
celsiomnes (fsal. lxxxi, 6). Hic est finis eorum qui B in ascensus ordine tempus et locum suum, quo co-
proponunt Jerusalem in principio laetitiae suae (Psal. operantibus aliis affectibus suas valeat partes solh-
cxxxvi, 6); quos unctio sancti Spiritus docet de om- citius exsequi sed omnes tamen sibi concur- ;

nibus (/ Joan. n, 27) qui ascensiones in corde suo

;
runt et cooperantur, et praeveniunt, et sequuntur;
sapienter disponuntde virtute in virlutem, donec vi- et seepe fiunt primi novissimi, et novissimi primi.

IN CANTICI CANTICORUM
PRIORA DUO CAPITA
BREVIS COMMENTATIO EX S. BERNARDI SERMONIBUS CONTEXTA,
UBl DE TRIPLICI STATU AMOHIS.

2G9
ADMONITIO.
Sequens expositioin priora duo capita Canticicanticorumex codiceDunensi anobis vulgataest in supe-
_

riori editione, etBernardiin Cantica Sermonibus subjuncta tanquam genuinus ejus fetus,quem Gnillelmus
Sancti Theoderici abbas designaverit in lib. de ejus Vita cap. 12, liis verbis : « Itai/ue tunc disseruit mihi de
i

Cantico canticorum, quantum tempus illud infirmitatis mece mihi permisil,inoratitcr tantum, intermis-
sis mysteriis Scripturce illius, quia sic volebam, et sic petieram ab eo : singulisque diebus qucecunque super
hoc audiebam, nemihi effugerent,scripto alligabam, in quantum mihi Deus donabat et memoria juvabat * .

Quibusyerbis ipsammetexpositionem indicari tunc nobisvisumest. Verum re (Utentius expensa, nihil aliud
esse existimamus, quam breve compendium priorum 51 Bernardi sermonum in Caniica, a quodam homiue
studioso et pio concinnatum. Quam vero designat Guillelmus, ipsa esse videturquce subejus nomine edita
est intomo IV Bibliothecce Cisterciensis: ubiattcndcnda suntPrwfationis hcec verba: « Non autem profun-
diora illamysteria, qure in eocontinentur, attentamusde Christo etEcctesia; sedcohibcntesnos intra nos..
sensum tantummodo moralem aliquem perstringimus. » Qua?, verba recte pra^missis ex Vita Bernardi
conveniunt, cum ait Guillelmus se a Bernardo expositionem inCantica petiisse « moraliter tantum, inter-
missis mysteriis Scripturai iltius. » Hcecrationosmovit,ut sequentem expositionem inter Collectanea ex
Bernardi operibus facta refcrremus, et quidemposi superiores duos Guillehni tibros, quibus subjicitur sub
nomine sancti Bcrnardi in codice Dunensi: cui Guillclmo si quis ctiam scquentem commcntationem
tribuere velit, non repugnabimus ; maxime, cum sti/lus ejus satis ad Guillelmi stylum accedat.

2G3 1. Tres sunt status amoris Dei in anima Et dixi, Nunc ccepi (Psal. lxxvi, 12). Primus adeo
christiana. Primus, sensualis vel animalis ; secun- deleclatur in contemplatione et dulcedine humani-
dus, rationalis; terlius, spirilualis vel intellcctualis. talis Christi, ut merito cis dicat Christus : E.rpcdit
Dc quibus Dominus in Evangelio Diliges Dominum : vobis ut ego vadam (Joan. xvi, 7). Secundus cor jam
Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, habet ardens, sed oculi ejus adhuc tenentur, cum ei

et ex tota virtute tua (Matth. xxn, 37). Primus si- loquitur Christus, sed in via, et aperil ei Scripturas
gnificatur in corde, id est in particula infirmae car- (Luc. xxiv, 15-32). Tertius jam tota fiducia dioil,

nis, propter pium circa humanitatem Salvatoris af- Etsi novimus Christum sccundum camcm,sed nunc
fectum : secundus in anima, quo jam primus ille jam non novimus {II Cor. v, 16) quod nequaquam
:

amor animatur et vivificatur cum jam mysteria

; primus, et vix potcst dicere secundus. Quod enim
fidei el sacramentorum virtutem humili pietate apostoli in corpoiali Domini piwsentia passi sunl.
scrutatur tertius, in omnibus viribus; quia in hoc
: hoc isti patiuntur in quadam pia mentis sua? phan-
gradu, quantumcunque profeceris, dicere poteris. tasia de humanitatis Christi dulcissima memoria,
 :

4U9 COMMENTATIO EX BERNARDO. 410

et conversationis et operum ejus, et passionis et re- * 3. Sed libet adhuc contemplari subtilius divitias,

surrectionis et ascensionis ejus, et bonorum nobis quibus utrique abundant. Prirnus est contra tenta-
per haec collatorum, eum amoris affeetum induen- tiones; secundus, contra haereses; lertius cantat,
tes,quo Petrus tenere el sicut homo hominem In pace in idipsum dormiam ct requicscam (Psal.
Deum amans, suggertbat ei passionis suse seriem iv, 9). In primo, remissio peccatorum ct emundatio

praedicenli Absit a te, Domine, propitius esto tibi,

: viliorum; in secundo, exercitium virtutum : in ter-

non fiet istud (Matth. xvi, 22). Tertius autem gra- lio, virtutum perfectio, et summi boni adhaesio vel
dus totus extra hominem, supra hominem; totus in fruitio. In primo, usus sacramentorum; in secundo,
Deo, Deum propter Deum, justum diligit propter mysteriorum ; in tertio, res sacramentorum vel my-
justum, et bonum propter bonum ; non quia bo- steriorum Primus in Maria peccatrice humilis, in

num nobis, sed quia bonum in se : sic affectus a Petro fervens, in Joanne pius et dulcis. Secundus
Dco, et bono et justo, ut malit non esse, quam bo- dormit a saecularibus, vigilat in spiritualibus, lan-
nus et justus in Deo non esse. Haec est fortis ut guet cum deficit in salutare Deianima ejus, videns
mors dilectio (Cant. vm, 6) : haec est virtus induens et non pervidens, et ad pervidendum amore et desi-
Aposiolos ex alto {Luc. xxiv, 49). Unus enim spiri- derio languens. Tertius audit verba ineffabilia, si-
lu s effecta cum Deo sancta anima, non magis po- B lentium, pacem scilicet illam Dei, quae exsuperat
test pati ut vel ad modicum declinet a justitia, quam omnem sensum (Philipp. iv, 7). Primus oves suas,
ipsa justitia pati potest ut desinat esse justitia. id est infirmos sensualitatis affectus, minans ad in-

2. Inler hunc vero per summum et inferiorem il- teriora dcserti, id est ad interiores contemplationis
lum statum positus slatus rationalis, inferiorem recessus, et considerans rubum qui ardebat et non
quidem regit et illuminat, superiorem vero aliquan- comburebatur, id est mysteria incarnationis Do-
do attentans manu pii desiderii, mox ad se refugit, mini, volensque propius accedere per intellectum,
et sicut David percutit cor suum, quia in Christum audit a Domino Ne appropies huc, sed solve
: cal-
Domini manum mittere praesumpsit. Si enim bestia ceamenta de pedibus tuis; locus enim in quo stas,
tetigerit montem, lapidatur (Ilebr.w, 20); et cum terra sancta est (Exod. iii, 1-5). Secundus uscendit
fit vox super firmamentum, quod imminet capiti in montem, auditque a Domino, Tu ve^o sta hic me-

animalium, stant, nec procedunt, et submittunt alas cum, et docebo te leges ac mandata quaz proponas
conatuum suorum. Nihil enim ibi agit rationalis filiis Israel (Deut. v, 31) : videtque exemplar taber.
disciplina, ubi totum constat ex amoris et intellectus naculi aeterniquod Deus et non homo, audit-
fecit

et affectus experientia. Status enim iste quasi quod- que a Domino, Vide ut omnia facias secundum
dam firmamenturn est coeli, in quo habitat Deus, exemplar, quod tibi ostensum est in monte (Exod.
nec ratione inferiore fulcitur : sed tamen ipse non- xxv. 40). Tertius in monte sepelitur a Domino, id
nunquam sui generis sibi creat rationes, quibus de est absconditur in abscondito faciei ejus, et non
abscondito faciei Dei ad suos illos quodammodo so- novit homo, id est humana sapienhft, sepulcrum
eius inferiores regrediens, lumine illos supernae ejus usque in hunc diem (Deut. xxxiv, 6). Primus
clarilatis restringit. Scd sicut dicitur in Apocalypsi, audit ab hominibus, et dicitur ei quotidie, Ubi est
Factum est silentium in ccelo quasi dimidia hora Deus tuus ? secundus recordatur, et effundit in se
(Apoc. vni, 11; sic et illos momcnlanea quadam animam suam tertius transit in locum tabernaculi
;

consolatione laetilicans, dicere videtur eis, Currite, admirabilis usque ad domum Dei (Psal. xli, 4, 5).
ut comprehendatis (I Cor. ix, 24]. Sed nonnisi dies Primus servit fidei, secundus spei, tertius charitati
diei eructat verbum lioc. Sunt autem rationes istae et sicut fides Deo nos generat, spes nutrit, charitas
non raliociuantium perplexionibus *-?G 1 involutae, consummat; sic primus status in nobis humanum
scd de mera et simplici veritate merae et simplices, affectumDeo dedicat; secundus exuit veterem ho-
laetae de oleo laetitiae Dei, melleae de melle cceli; in- minem cum actibus suis, et iuduit novum hominem
ventorem suum non scicntia inflantes, sed charitate n qui secundum Deum creatus est in justitia et sancti
aedificantes ; pauperibus spiritu perfaciles, alta sa tate veritatis (Ephes. iv, 22, 24); tertius consum-
pientibus incomprehensibiles; tam eflicaces, ut vi- mat, Deoque conformat et mentis puritatc, et vitae
deaturdictum de eis, Spiritus omnia scrutatur etiam sanctitate. Sive enim prophetiae, sive lingua>, sive
profunda Dei(I Cor.u, 10); tam solidae in se et nul- lides, sive spes caeteraque omnia charismata cessa-
lius extrinseci egentes, ut dictum de eis intelligatur, bunt : charitas autem nunquam excidit (/ Cor.
Judicia Domini vera, justificata in semetipsa (Psal. xin, 8). Interdum autem superior ille status 9G5
xvin, 10). Scd et omnes tres isti amores, vel amoris quasi vicem rependens paedagogis et tutoribus ef
siaius, saepe sibi concurrunt et cooperantur, et mu- actoribus suis, quemdam eis divinum affectum vel
tua quadam
et amica liberalitate, de quibus singuli plus quam humanum nonnunquam infundlt, ut
abundant, invicem dant et accipiunt quia et supre- : miro et incognito modo saepc mirentur se rapi supra
mus in deliciis inferioris saepe delectatur et jucun- se; et eo cos deducit ct enutrit, ut oratio illa Do-
datur, et inferior nonnunquam superioris gaudio mini compleatur in eis : Pater, volo ut sicut ego et
perfunditur et afticitur, medio alternatim inter tu unum sumus, tta ipsi in nobis unum sint(Joan.
utrumque discurrente, et utrique congaudente. xvn, H-21).
411 IN CANTICA CANTICORUM 412
Secandum hos tres status in Cantico cantico- A maxima iniquitas, et ncgatio contra Deum altissi-
4.

rum modo adolescentulae, modo sodales, modo mum (Job xxxi, 27, 28; sed osculatur manum :

sponsus et sponsa loquuntur suo unusquisque modo. largienlis, cujus gratiae totum quod est ascribit

Sponsa igitur de sponso Osculetur me, inquit, cum dulci gratiarum actione, quae signatur per
:

osculo oris sui (Canl. i,Sed sunt linguae Angelo-

1). osculum. Terlium est osculum contemplationis, seu
rum, sunt et linguae hominum. Lingua igitur homi- contemplatorium, quo sponsa jam duobus primis
num, id est consueto hominibus modo; scilicet exlnlarata, et fiducia collecta, desiderat insigniri,
quasi quihusdam parabolis, spirilus sanclus sua et sponso jam per noiiliam et amorem conjungi, et
hominibus manifestat secreta, quorum infirnutas secretorum ejus aliquatenus esse conscia. Hoc oscu-
aliter intelligere ea non polerit. Unde et Dominus lum oris sui est, et longc dissimile a superioribus
in parabolis loquebalur. Quinimo et ipse Deus ideo osculis. Osculetur, inquit, meosculo oris sui. Viden-
homo pro^bmfnibus factus est, ut qui Deum cogitare dum est quale sit istud osculum, quale os illud suum :

non noverant, per eum quem noverant, scilicet ho- qualia labia illud imprimenlis, qualia suscipienlis.
minem, ad cogiiandum et inlelligendum Deuin pau- 6. In Deo non est aliud esse, et sapere : nec ha-
latim edocti ab ipso, rationabilem mentis inlelli- bet Pater sapere a Filio, ne habere videatur et esse,
gentiam erigerent. Propter hoc non solum in para- B quod absurdum esset. Habet igitur Pater a seipso
bolis loquebatur hominibus, sed tota ejus conver- et esse, et sapere ; 2GG et si est Filio esse a Patrc,
satio in terris quasi quaedam insignis erat eis pa- est et sapere. Habet igitur Filius a Patre et esse et
rabola, ut per visibilia ejus invisibilia ejus intellccta sapere, sicque pleoae sunt subsistenliae, quas Graeci
conspicerentur. In omni cnim carnali affectione dicunt hypostases : nec fulcitur aller ab altero ut
nihil dulcius, nihil solet esse desiderabilius conjun- subsistat, vel sit quod est per alterutrum ; sed sunt,
ctione sponsae ad sponsum; in spirituali vero, creali sicut diximus, vel secundum Graecos, plenae per se
spiritus ad increatum.Ibi enim de duabus una caro; subsislentes hypostases, vel secundum Latinos per-
hic autem dc duobus unus spiritus eflicitur. Unde sonae vel per se souantes, licet una sit et perfecta
ducta simililudine de carnalibus ad spinlualia, de Trinitas Deus. Nullum autem conturbent, nulli ca-
humanis ad divina, describitur hic sponsus et spon- liginem obducant nomina substantiae, vel subsi-
sa, Christus et Ecclesia vel quaelibet sancta anima, stentiae, vel personae, quae sunt nomina nostrae pau-
quae aliquatenus jam experta duos primos amoris pertatis, divinitatis essentiam non exprimentia, sed
gradus, jam anhelat ad tertium, et totam se super ex defectu suo incompiehensibilitati ejus testimo-
se effundere gestit in sponsi amorem et dulcediaem, nium perhibentia. Nomen enim subsistcntiarum
et jam amplexum amoris ejus et osculum notitiae **
exprimere conatur proprietatem personarum, no-
ejus desiderans Osculetur me, inquit, osculo oris
: men vero substantiae simplicitatem et unitatem
sui. Osculum signum est pacis. Et si peccata nostra, summae illius essentiae. El est quaedam conversio
ut Scriptura dicit, separant inter nos et Deum, cum a Patre ad Filium, el a Filio ad Patrem : sed prima
pro his satisfacimus ut reconciliemur, quasi pacis est Patris ad Filium, quia Filius a Patre est, non
requirimus osculum. Pater a Filio; prima autem non tempore, sed qua-
5. Nam secundum tres status amoris, tria sunt dam quasi relatione, sicut Pater ad Filium. Con-
etiam oscula amantis. Primum, propitiatorium versio autem ista est in osculo et amplexu. Osculum
vel reconciliatorium ; secundum, promeritorium ; est mutua de se cognitio, amplexus est mutua di-
tertium, contemplatorium. Primum ad pedes, se- lectio. Unde dicil Filius in Evangelio ycmo novit :

cundum ad manum, tertium ad os. Primum, Patrem nisi Filius,et nemo novit Filium nisi Pater.
cum sordens in pulvere puenitentiae osculando Osculum igitur Patris et Filii et ainplexus, est Spi-
duos pedes Domini, cum peccatrice indulgentiam ritus sanctus ab utroque procedens, amor Patris ad
percipit peccatorum. Duo autem pedes Domini sunt Filium, et amor Filii ad Patrem, de quo etiam sub-
misericordia et judicium, quibus totum mundum n ditur : Et cui voluerit Filius revelare (Matth. xi, 27).
perambulat, et aoibulat super undas maris. Ilis Voluntas quippe ista, ipse est Spiritus sanctus, vo-
circuit jugiter et perambulat spirituales mentes, luntas Patris et Filii, qui ipsam Patris et Filii nobis
exsultans ut gigas ad currendam viam (Psal. xviii, revelat unitatem, unus cum Patre et Filio Deus exi-
6); si tamen tales sint de quibus merito dicat : Et stens. Proprium quippe est Patris revelare Filium
Habitabo in illis, et deambulabo in eis (II Cor. vi, sicut in Evangelio Non, inquil Filius, caro et san-
:

16). Hos pedes osculatur qui coaptando se eis, mi- guis tibi revelavit, sed Patcr mcus qui in ca'lis est
sericordiam et judicium cantat Doinino. Deinde sir- (Matth. xvi, 17) Debitum Filii glorificare Patrem,
gilur ad manum, ut secundum ei osculum offeratur, ul ibi : Glorifico, inquit, Patrcm mcum qui est in
cum jam lidelis anima in novitate viUe ambulans, civlis (Joan. vm, 49). Ofticium Spiritus sancti reve-
de humihtate poenitentis ad manum surgit largien- lare utrumque,sicut dicil Apostolus : Quod ocutu* non
tis, jam agens pro perceptione affecluum et
gratias vidit, ncc auris audivit,ncc in cor homimu asC'->i_
effecluum bonorum operum, quae per manum desi- dit, quiv pra>paravitDcus diligentibus sc ; nobis au-
gnantur. Nec enim iu claritate bonorum suorum tcm revelavit pcrSpiritum sanctum {I Cor. u, 9, \0).
suam manum osculatur, qua>, sicut dicit Job, cst Cui igitur Filius per Spiritum revelat. non dicendus
 ,

413 COMMENTATIO EX BERNARDO. 414

est osculari ore suo Deus, sed oseulo oris sui. Non ^ terrenorum notilia; in fortitudine, patientia : in
enim os tangimus, sed osculo tangimur. Osculo tan- consilio, ulilitas; in intellectu, divinitatis conjun-
gimur, cum amor^ et cognitio nobis infunditur. Non ctio; in sapientia, polestatis moderatio. Per quin-
os tangimus, id est mutuum illum intellcctnm : non que superiora coaptavit se homini Chrislus in as-
os tangimus, quia, ut dictum est, Ncmo novit Fi- sumpta hominis substantia per duo ullima unita :

lium rtisi Pater, et nenu novit Patrem nisi FiliUs; semper fuil divinitali Christi persona. Nam sicut
sed osculo tangimur, cui voluerit Filius revclarc. mcdicus bonus ad aegnm se humiliter inclinavit,

Non os tangimus, quia nec oculus vidit, nec auris misericorditer vulnera traclavit, noto sibi figmento
audivit. Osculo tangimur quia nol)is revelavit Deus prospexit, patienter insanum suslinuit, utilia cui-
per Spiritum sanctum : cui enim revelat, nonnisi que morbo apposuit, unum cum Patre indivisibi-
per Spiritum sanctum. Ipse est itaque osculum : manens, singulariler in ipsa hominis veritate
liter

ipswn tangit nos, cum

gemina nobis gratia in-
se Deum intellexit, quia nemonovit Patrem nisiFilius;
fundit, id est cognitione ct amorc vcritatis. Et haec per illam quae ipse cst, sapientiam Patris, a fine
sunt non ipsa labia Dei, sed vestigium labiorum; usque ad finem fortiter attingens, moderate ac sua-
imo, si dici fas quod enim in nobis du-
est, labii :viter omnia disposuit. Haec igitur conjunctio divinae
plum est, in Deo est simplum, cui idem est nosse B et humanae naturae quoddam est osculum, sponsi et
quod amare. Hoc autem vestigium imprimilur in sponsae quod desiderans Ecclesia, Osculetur me, :

osculo sanclo duobus labiis sponsae, voluntali sci- inquit, osculo oris sui. Sunt et alia tria oscula,
licet et rationi; amor voluntati, notitia rationi. Quae quibus sponsa sponso conjungitur; scilicet osculum
lamen duo, notitia scilicet ct amor, quia, ut dixi- naturae, osculum doctrinae, osculum gratiae de qui- :

mus, iu Deo unum sunt, pulchra oris singularitatc bus jam, quia de osculfs multa dicta sunt, legentium
exprimuntur, ubi dicitur: Osculetur me osculo oris meditationi relinquitur.
sui. Vel osculetur me Filius eo osculo quo oscula- Quia meliora suntubera tua vino (Cantic i, 1).
8.

tur os suum, id est Patrem, qui ideo dicitur os ejus, Scriptum est Desiderium pauperum exaudivit Do-
:

quia Verhum Patris est Filius. Et in Sapienlia : minus; pra'purationem cordis eorum audivit auris
Ego, inquit, ex ore Altissimi prodii (Eccli. xxiv, 5). tua (Psal. x, 17). Quia semper ergo desiderium
Vel osculetur me Deus Pater osculo oris sui, id est, solet praecedere fiduciam, respondet sponsus, et
Filii vel Verbi sui i Verbum quippe ex ore procedit, fiduciam dat sponsae desideranti, causam etiam
et est figurata locutio) : id est, iafundat mihi eam Io- fiduciae subjiciens, Quia, inquit, meliora suntubera
'.
£ationem, qua novit Pater Filium, et Filius Patrem. tua vino. Videor mihi trepidantem Esther hic vi-
Vel ipse Pater osculetur me osculo oris sui\ id est ** dere, quasi pavidam accedentem ad solium Regis,
mittal in cor meum Spiritum Filii sui, ut diligamus et vix audentem attollere oculos ad claritatem vul-
Filium, sicut ipse diligit. Sed quare, Osculetur; et tus ejus; Regem vero virgam clementiae proten-
non, Osculare ? Sponsa enim et sponsus carnalis dentem ad eam ac dicentem : Quid vis, Esther?
muiua quadam se solent praevenire reverentia. aut quce est petitio tua (Esther, v, 1-3). Sic et
Unde et ista quasi Rebecca ad occursum novi sponsus ad sponsam : Quid, inquit, trepidas ro-
sponsi quasi quodam verecundiae pallio faciem gare quod desideras? Multa jam a me accepisti,

operla (Gcn. xxiv, 65), non imperativo modo. quse fiduciam tibi facere debeant majora audendi.
sed desiderativo vel optativo modo : Utinam Ex perccptione praeteritorum munerum, firma po-
inquit, tandem aliquando osculetur me osculo oris test esse exspectatio fulurorum. Quae enim desi-
sui. deras contemplationcm, jam in acliva vita ex mu-
7. Est et aliud osculum, quod multifariam, mul- nere meo Quia meliora sunt
accepisti perfectionem.
tisijue modis olim loquens Patribus in Prophetis, ubera tua vino. Uva semcl expressa, totam semel
Ecclesue969 suae promiserat, ci novissime diebus effundit ; sic et saecularis sapicntia, vel legis sensus
istis locutus est nobis in Filio [Hebr. i, 1,8). Quod n carnalis: ubera vero sponsae quanto plus premun-
enim dicitur, locutus est nobis in Filio, ipsum est tur, tanto plus exuberant. Ubera tua ex gratia mea
osculum. Conjunctio enim Verbi el audienlis, di- meliora sunt vino, id est, efficaciora amore el sa-
vinitatis et humanilatis, quasi quoddam osculum pientia saeculi. Inebriant isla, inebriant illa :
sed
est charituis. Quod prsevidens Isaias in spiritu, ubera tua multo uberius in bonum, quam illa in

Egredietur, inquit, virga de radice Jesse, et flos malum. Simplcx enim et lactea christiana et apo-
de radice ejusascendet; et requiescet super eum spi- stolica doctrina, omnia dialecticorum solvit argu-
ritus Domini, spiritus sapientice et intellectus, spi- menta. Sed et musto Spiritus sancti quo impleti
ritus consilii et fortitudinis, spiritus scientice et sunt Apostoli ct inebriati, sic impleti sunt beati

pietatis, et replebit eum spiritus timoris Domini pauperes spiritu, tilii graliae, filii novi Testamenti,
(Isai. xi, 1-3). Haec sunt scptem dona, vel septem ut ampleclerentur amorem Dei usque ad contemp-
charismata Sancti spiritus, quae specialiler in Do- tum sui, omnia tanquam stercora,
ut arbitrarenlur
mino Jesu enituerunt, sicut specialiter super eum ut Chrislum lucrifacerent. Ergo ubera sponsae me-
requievit spirilus Sanctus. In timore enim humilitas liora sunt vino. Haec autem ubera sponsae duo sunt :

designatur; in pietate, misericordia ; in scienlia, unum compassionis, alterum congratulalionis. Ex

 ;

415 IN GANTICA CAXTICORUM 416

ubere compassionis sugitur lac consolationis; ex ^ tor jam accedere non dubitans, fidenter loquitur:

unere congratulationis sugitur lac exhortationis. Nunc autem cum fiducia accedimus ad thrnnum gra-
Haec ubera ut meliora sint vino, fragrant unguentis tice ejus. Nnnenimhabemus Pnntificem qui nnn scial

optimis ;
quia cfficaciam in illis opcratur unguen- compatiinfirmitatibusnostrisUlebr. iv, 15, 16).Pec-
tum optimum, id est, supcreminentis charitatis. catrix ergo ad pedes, justa ad ungendum caput ac-
Uncta igitur sunt sponsse ubera, id est, tactu sponsi cedit.

per unctionem lenificata : fragranlia boni exempli 10. Tantoautem capitis unguentum illo alio, quod
longe quasi bono odore dilatala, vel usque ad sponsi pedibus apponitur, pretiosius aestimandum est,

odorem per sacrificium piae inlentionis et sancti desi- quanto species quibus hoc conficitur, his quibus
derii proniota. conficitur illud constat esse preliosiores. Has quippe
9. Fragranlia unguentis optimis (Canlic. i, 2). facile et absque labore (nam in nostra regione) re-
Tria suiit unguenta : compunctionis, ex recorda- perimus : pe>Jcatores siquidem omne sumus. Porro
tione peccatorum; devotionis, £G$ ex recorda- illas difficile ac de longinquo valde, utpote de para-
tione beneficiorum; pietatis, ex recordalione mise- diso Dei asportatas suscipimus : omne enim datum
rorum. Primo unguntur pedes Domini, secunlo ca- optimum, et omnc donum perfectum desursum est,
put, lertio totum corpus. De primo inquit Maria B descendens a Patre luminum (Jacob. i, 17). Quid
:'

unxit pedes Jesu, etextersit capillis suis, et dnmus denique hujuscemodi unguento excellentius, de cu-
impleta est ex odore unguenti (Luc. vn, 37, 38 ; jus effusione etiam Apostoli murmurasse videntur,
Joan. xn, 3). De secundo Attulit mulier alaba-: dicentes Utquid perditio ha>c? potuit enirn venum- :

strum nardi spicatipretiosi, eteffudit super caput dari multo, et dari pauperibus. Sed et nunc quoque
recumbentis (Marc. xiv, 3). De tertio: Maria Mag- cum forte videtur quispiam vacare Deo, tantaeque

dalene, Maria Jacobi et Salome abeuntes, emerunt esse devotionis et gratiae, ut merito credatur ungere
aromata, ut venientes ungerent Jesum(Marc. xvi, 1) caput Christi, persistens utique jugiter in sancta

Nota ordinem profectus ad superiora ab inferioribus, quiete, et gratiarum actione, et divinae contempla-
sicut supra de statu et oscuio amoris. Denique tionis delectatione; non desunt qui hoc perditionem
Maria Magdalene quse peccatrix erat, unxit pedes dicant, et justo, ut sibi vident, murmure conque-

Jesu. Nec mediocre sane hoc unguentum est, de rantur, quod is qui pluribus prodesse poterat, quie-

quo scriptum cst Et domus impleta est ex odore un-

: scat sibi : non quod sanctitati invideanl, sed quod
guenti. Nec mirum, cum etiamin coelestibus sentia- provideant charitati. Caeterum ipsa charitas Deus
tur hujuscemodi unguenti fragrantia, Veritate atte- hujuscemodi animae plerumque parcit, quam videt
stante, quia magnum gaudium est interangelos Dei w spiritualibus studiis delectari; maxime si talem
super uno peccatore pcenitentiam agente (Luc. xv eam noverit, quae adhuc pusillanimitate vcl imbecil-
10). Verum quantumlibet unguentum hoc pretiosum litate animi mulier sit, et necdum in virum perfe-
videatur, tamen comparatum
quod appellalur de- ei ctum profecit. Quod utique melius ipse discernit
volionis, et conficitur ex divinorum memoria bene- qui intuetur cor, quam homines, qui in facie tan •

ficiorum, quo et ungitur caput Domini, vile et nul- tum vident, et secundum faciem tantum judicanl :

aestimatur. Denique de illo dicitur, Cor

lius pretii cum videlicet minime attendunt non esse ejusdem
contritum et humiliatum, Deus, non despicies (Psal. facilitatis devote quiescere, et fructuose occupari
l, 19) : deisto vero, Sacrificiumlaudishonorificabit humiliter subesse, et utiliter praeesse; regisine que-
me (Psal xlix. 23). Caput autem ex eo ungis, cum rela, et regere sine culpa; obedire sponte, et impe-
de suis donis Dco gratias agis. Siquidem caput rare discrete; bonum denique inter ^GObonos, et

Christi Deus. Dcitas ergo in Christo tangitur, quo- bonum esse inter malos ; imo etiam esse pacatum
ties a>i laudem ipsius, ejus in nobis beneticia memo- inter filios pacis, et his qui oderunt pacem exhiberi
ramus : sicut non tam deitas quam humanitas ne- pacificum. Sciens igilur Jesus qui sint qui vene. non
cesse est cogitelur, cum non ejus dona, sed nostra sunt idonei implicari curis et oneribus ecclesiasticis,
peccata recordamur. Nam in carnis assumptionc pro tali anima quam pro sui adhuc teneri-
delicata
duos illos pedes ad hoc accepisse cognoscitur, id est tudine negotiis minus sufficere sentit,
tractandis
misericordiam et judicium. ut peccator qui ad ca- adversus aliter sentientes, el ob hoc cjus quietem
put, id est ad deitatem, accessum non habebat, ad tanquam infructuosam, bono quidem zelo, sed non
pedes, hoc est ad humanilalem, accederet. Nisi secundum scientiam insimulantes, ipso respondet
enim pes ille, quem diximus misericordiam, ad ho- alfectu Quid molesti estis buic mulieri? {Matth.
:

minem assumptum pertineret, Paulus Apostolus de xxvi, 8-10.) Nam elsi, quod fatendum est, melius
eo non diceret : Unde debuit per omnia fratribus as- est ad quod ipsam trahere lentatis, bonum tamen
similari, ut misericors fieret (llebr. n, 17). Et nisi est opus quod operata est in me. Sinite eam inte-
judicium aeque ad hominem pertineret, ipse homo rim operari bonum quod potest, dum necdum ine-
Deusdeseipso non dixisset : Et potestatem dedit lius potest novi enim ego quod adhuc mulier sit.
:

eijudiciumfacere, quia Filius hominis est (Joan. v, Cum aulem mutalione dexterrr Exrelsi de muliere
27). Itaque ad hos pedes viri, juxta prophctam, do- facta fuerit vir (quod et nie quando erit, si quando
lentis et scientis infirmitatem (Isa. liii, 3), pecca- tamen erit. latere nonpoterit), quiamevocante pro-
 .

417 COMMENTATIO BX BERNARDO. 418

movebitur, me quoque servante tenebitur: el tunc a 12. Vel aliterutsint etiam haec verba sponsae, ac
melior erit etiam iniquitas viri, quam benefaciens 81 aperle dicat : Praesumplionis quidem est quod
mulier ^Eccli. xlii, 14 . Verum et iilud spcro nie- requiro osculum contemplationis, sed fiduciam dat
lius : et boc inleriin bonum minime sperno, nec conscienlia boiue actionis ;
quia ubera mea ; mea,
reputo perditionem unguenti hujus effusionem, in quia a te mihi data ; tua, quia a te impleta, tibique
quo ct mulieris devolio desiguaiur, ct niea praesi- servientia ; meliora sunt cino. Aliter,ut
vox soda- sit

guatur sepultara. fluc accedit, quod lam lale suain lium, id est Angelorum, cxhortantium *-?!© spon-
lragrautiam eircuinquaque diffundit, quatenus ubi- sam contemplationis avidam. ad laborem actionis,
cumque praedicalum fuerit lioc Evangclium in toto ex considcralionc profeclus in subdilis. Dicuut er-
mundo, dici cliam habeal el quod luec fecU in ejus go : Non quidem privaberis osculo cum perveneris ;

comniemoralioncm sed cum laboris tui fructum videas, ne deficias dum

ll.Jam ad tertium unguentum accedamus. Sane tardaris : quia ecce ubera tua, id est tenerior do-
in duorum pra;missorum alterulra collalionc, priore meliora sunt vino,fragrantia unguentis opti-
ctrina,

sequens absque omni ambiguitate, cognoscitur esse mis. Tria hic videmus in uberibus sponsae; tactum,
melius, longeque excellentius. autem mirum odoratum et gustum tactum , in lenitate unclionis
Illud :
;

videtur, inveniri queat aliquod, quod B odorem, in unguenii fragrantia

si tertium gustum, in vino. ;

ambobus jure debeat anteponi, juxta quod optimis Tactus praesentibus in verbo, odoratus absentibus
unguentis sponsa sua rcdolere ubera gloriatur. in exemplo; gustus sponso,per quem signaturbona

Alioquiu optima non sunt, si non vincuni et me- mentis intentio.

liora : sicut ncc veraciler meliora dicuntur, qute 13. Ad tres sententias duobus modis quae scquun-
nou superant bona. Porro tantie excellentiae un- tur conlinuanda sunt Oleumeffusum nomen tuum.
:

guentum illud secundum, quod caput ungit, inven- Siverba sint sponsi, intelligendum est hic sponsum
lum est esse, ut vix quaelibet ei diviliae non dico sponsae desiderium consolatum, post exhibitam gra-
praeferri, sed saltem conferri videantur posse. For- tiam, post datam fiduciam, dedisse ei osculum. Ac-
tassis in Evangelio si requirimus , inveniemus et cepto sponsa osculo, et oleo cum osculo, id est, per
hujus tertii unguenti tiguram praecessisse . Maria, internam inspirationem aliquatenus accepta sponsi
iuquit, Magdalene,
Maria Jacobiet Salome eme-
et noiitia, ct cum notitia amoris, laetitia, exclamavil

runt aromatd, utvenientes ungerent Jesum (Marc, dicens Oleumeffusumnomentuum,ideoadolescen- :

xvi, i). Videsne in prima froute propositi capituli, iulai dilexerunt te (Cantic. i, 2). Si, inquit Aposto-
quanii aestimandum sil etiam hoc materiale un- lus, mente excedimus, Deo; et sisobrii sumus, vobis

guentum, cujus aromatibus comparandis non una " (// Cor. v, 13). Oleum effusumnomentuum, verba
vel duae sufficere valuerunt ? Una primum, una et sunt mente excedentis Deo
ideo adolescentulce di-
:

secundum attulit ungucntum ; ad hoc autem com- lexerunt te, verbasuntsobrietatisproximo. Poslquam
parandum trcs pariler couvcnerunl, ut simul vide- enim mente exccssitDeo, ex abundantia olei accepti
licet emerent, quod per se singulee non poterant, et a Deo, sobria facta est adolescentulis. Charitas
sic venientes ungerent Jcsum. Non solum pedes aut quippe sponsi urgebat eam. Ad nomen enim sponsi,
solum caput, scd ut venientes, inquit, unyerent Je- id est noliliam sponsi, ab eo de cujus plenitudine
sum ; id est, corpus totum Sed atlende quod tan- . omnes accepimus, tanta facta est olei, id est chari-
quam unguenti hujus pali Christus noluerit perdi- tatis effusio, ut plena sponsa pro se exclamaret,
tionem ficri, curn non invento corpore, rcportarunt Oleum cffusumnomentuum : et de plenitudinesua
iutcgrum, et jussaesunt exhibere vivo, quod praepa- refundens in adolescentulas diceret, ideo adolescen-
raverant mortuo. Quod et fcccrunt, cum protinus tulce dilexerunt te. Effusio quippe notat abundan-
nuniiulo ^audio resurrectionis, discipulorum qui tiam . Hoec est effusio in fide vel spe , sed in chari-
procul dubio membra Christi, et membra viva erant, latis tantum pleniludine. Vel secundum superiores
tribtia corda delinire curarunt. Quce utique mem- duas senlentias : Dixi, inquit sponsa quia meliora
,

bra nisi plus illo crucifixo corpore Christus dilige- sunt ubera tua vino, id est, a te implela, libi ser-
ret, pro iis cruciligendum illud non tradidissct. Li- vientia ; sum id quod sum
sed gratia Dei : quia
quel itaque duo illa quia tantum hoc prtcccllit ulli- oleum effusum nomen tuum. Sed gratia Dei in me
mum unguenlum, quautum Christo hoc suum cor- vacua non fuit, ideo adolescentulce dilexeruntte. Se-
pus cui exhibctur, hoc est Ecclesiam, quod ex eis cundum anagogen oleum ct nomen, id est notitia et
pcrungi, quod ct pro hujus redcmptione tradi vo- amor Dei, priusquam effunderetur, et abundaret in
luil, constat essc amabilius. Sponsa^ igitur ubera omnes gentes, infusumerat, noneffusum, quia no-
fragrant unguentis non tantum bonis et mclioribus, tus tantum in Judaea Dcus cum vero effusio facta :

scd ctiam optimis ; et duo ejus ubera compassionis cst de infusione adolescentul.e.^ Kcclesiae de Genli-
et congralulationis, ex pietate et consideratione mi- bus factaesunt, non adolescenlulae, sed sponsae.quia
serorum, abundant lacte consolationis ct cxhorta- dilexerunt . Quae enim per fidem primum adolescen-
tionis. Primo igitur unguento sanata, sccundo pu- lulicst, vel pedisequa^incipit sponsa esse cum in-
rificata, tertio sauctificala, fragrantia habet ubcra diligerc.Quiaergo oleum effusum nomenluum,
cipit
unguentis optimis. ideo adolescentuhe dilexerunt te.
 ,,
: .

41!) IN CANTICA CANTIGORUM 420

14. Secundum moralem sensum in effusione olei ^ in cura proximi, quantum diligat Deum. Sursum
cum fit nobis per gratiam infusio, cavendum est, ne eam trahit charitas veritatis , infra eam trahit veri-
inordinate fial effusio. Quiddam enim nobis infun- tas charitatis.Sed quamvis hic eam detineat ista ne-
dilur quod nostrum est quiddam quod proximi. ,
cessitas, tamen ab animo ejus recedere non potest
Nostrum est sine quo non salvamur, caetera sunl illasuavitas. Ideo trahe me, inquit, sponse. Quatuor

proximi.Quod nostrum est si effundimus, stulti su- quippe suntquse a Deo nosabstrahunt : caro illece-
muset vacui quod alienum est si retinemus, frau-
:
bris, diabolusdolis, mundus curis, proximus affectu.

dulenti. Quod nostrum est, fides est, spes et cliari- Ab his sponsa, vel ab horum aliquibus tracta invita
tas. Fides facit servos, spes mercenarios, charitas a Deo, trahi exoptat et exorat ad Deum. Tractus
filios. Fides facit ancillam vel pedisequam , spcs enim alius voluntarius, alius coaclitius ut in carce- :

concubinam, charitas sponsam Fides . dicit, Sic est rem , coactitius ; voluntarius, ut fesso vel caeco.
spes, Habebis charitas, Da gloriam Deo. Fides est
: Sponsa vult trahi, quse trahi precatur ; et quo'd
malorum vel bonorum scientia ; spes, cavendi ve' trahi vult, h £&'ml propter caecitatem, aut pro-
adipiscendi fiducia ; et charitas, utriusque gratia, pter debilitatem, aut propter utrumque. Haec au-
cum securus de utroque gratias agit. Haec igitur tem patiebatur fatigationem
A mundi vel diaboli,
cum nostra sint, non sunt effundenda, id est, pro B sed et acies mentis turbabatur in cura proximi.
aliis perdenda : sed agendum ut operentur in nobis Contra haec omnia cupit trahi ab lis ad Deum, a
quod suum est, id est, ut sanemur, ut servemur, ut Deo, Dei virtute. Tractus enim iste in virtute est.

salvemur. Sanemur per laborem corporis, servemur Ipse enim est juxta Apostolum, sicut a Domini Spi-
per lectionem et meditalionem, salvemur per ora- ritu, cum transformamur de claritate in claritatem
tionem . Labori insidiatur desidia ; lectioni, inquie- (II Cor. in, 18). Et in anima quidem electa uterque
tudo vel otiositas ; orationi, nimia securitas. Quod fit tractus : primo coactitius, ut ibi, Sepiam vias tuas
igitur nostrum peccamus si effundimus, ut
est, spinis(Osee n, 6); deinde voluntarius, ut hic, Trahe
dictum est:idest,si laborem negligimus propter me post te. Vel ita Et quia adolescentulae, agente
:

desidiam, lectionem propter inquictudinem vel me, ut diligerent nonme, sed te, diligunt te, nec jam
otiositatem, orationem propter nimiam securitatem. egent me, trahe me post te ; id est, exime me de cor-
Nostrum vero non est, sed aliorum, quidquid habe- pore. Sed adolescentulae reclamant post te, In odore
mus sine quo salvamur ut sunt sermo sapientia) :
unguentorum tuorum curremus ; idest, veniemus et
sermo scientise gratia, curationum, et caetera quae nos tecum.
haberi possunl praeter charitatem in qua sola sal- , 16. Vel trake me, id est, spiritualem me fac post
vamur. Haecsi retinemus in tempore, ut dictum est, ** te, id est ad imitalionem tuam, quia Christus passus
fraudulenti £7 B
sumus. Cum enim res exigit ut estpro nobis-, vobis relinquens exemplum, utsequa-
effundantur, cavendum est ne aut tepide, auttrepide, mini vestigia ejus (I Petr. ir, 21). Cum enim thalamo
aut invidiose retineantur. Tepide , de auditoribus virginali processit Sponsus , exsultavit ut gigas ad
diffidentes ; irepide, si irrationabiliter timentes ; in- currendam viam per omnem dispensationem conver-
vidiose, fratrem non amantes. In primo fidei, in se- sationis suae, quasi quamdam vivendi viam nobis
cundo spei, in lertio charitatis defectus deprehendi- sternens et ordinans, per quam nos post se et
tur. Cum vero effunduntur, cavendum est ne in- exemplis, quasi quibusdam vestigiis, dirigeret, et
caule, ne lemere, ne ambitiose effundantur. Incaute, amore traheret. Undedicit in Fvangelio Petroel An-
ne sanctum det canibus temere ut fidei regulas ; , dreae: Venitepost me (Matth. iv, 19). Si enim co-
non excedat qui loquitur ambitiose, ne quaerat ; gitamus conceptionem ejus sive nativitatem, spiri-
quae sua sunt, sed quae Jesu Chrisli. Cavendum tualis nobis conceptio, piae est voluntatis intentio.
eliam ne intempestive , ne praesumptuose, ne in- Ihec enim anima virgine, quia soli Deo cupit
fit in
fructuose : intcmpestive, ante maluritatem animae et placere Nativitas vero Domini boni in nobis operis
. ,

corporis; prsesumptuose, sine officio ; infructuose, est inchoalio, sicque de reliquis. Nam circumcisio,
Pl
sine gralia . In his omnibus, si bona sit effusio, ubi quam non licet fieri suis manibus, magistrorum est
tacta est olei hujus infusio, tres suas oleum opera- super opera discipulorum discretio. In qua eircum-
tur virlutes. Oleum euim pascit, lucet et ungit: cisione Jesus nomen accipit quia opus subjecli,

charitas eliam pascitse, lucet proximo, un#it Deum. virlutis vel salulis nomen sonitur ex discretione
15. Trahe me post te, curremus in odore unguen- magistri. Porro Domini apparitio est nutu Dei, non
torum tuorum. Condescendens sponsa adolcscentu- per se operis manifestatio. In apparitione vero sem-
lis de alliludine illa in qua mente excesserat Deo, per Virgo Mater et a Magis et a Pastoribus inveni-

postquam effusionem illam olei sibi infusam in ado- tur; quiaveram virlutem tam apud sapientes, quam
lescentulas refudit, cum laboraret in eis ; recordata apud insipientes jugis semper pudor comilatur
osculi et oleietsponsi, et suspirans ad eum a quo in- Quadraginu '£?'£ vero dierum purgalio, est usque
vilam eam trahebal cura proximi, Trahe me posl /<', in linem boni operis exercitatio Pueri ad templum .

inquit. Cum enim mente exccdit, Deo; cum, sobria delaiio, est post tinem vitiu perfecti operis reprae-
est, proximo. Cum mente exccdit, ostenditur ei scntatio. Sed delatio in templum til per iluos, per-
quantum a Deo diligitur ; cum sobria esl, ostondit secutores scilicet et simulatores ; sed iis extra rema-
 421 COMMENTATTO R\ BERNARDO. 422
nentibus parentes, Ld est boni operis patratores, in ^ qui ad omnia qure desiderat, et de quibus anxiatur
lemplum Dei illum introducunt . Simeon vetustus, et in illud merclur admitti secretum, ut
dubitat,
antiquus est dierum, Deus omnipolens : puer in omnia possit facere secuncfum^quod sibi ostensum
ejus ulnisest ponderatio in manu Dei cujusque opc- est in monte. Introduxit me, inquit, rexin cellaria
ris vel meriti. Debet enim conceptio esse pura, na- sua. Quoniam de cella vinaria in proximo disputa-
tivitas volunlaria, circunicisio discreta, apparitio turi sumus, de cellariis regis usque ad ipsum locum

verecunda, purgatio continua, oblatio sancta. Qui differamus. E.rsitUabimus et hvtabimur in te. Au-
igitur bsec el his similia de Domino imitatur fideli- dicntes adolescenlulae sponsam sponsi liberalitatem
ter, currit post eum forliter. commendantem, non valebant in
sicul tilii Israel qui
17. traheme post te, id est, amore lui tantum.
Vel montem ascendere cum Moyse Loquere tu, in- :

Averte oculos meos ne videant vanitatem. Nec sola quiunt, nobis, etnon loqualur nobis Dominus(Exod.
volo trahi, quia ego et adolescentulae curremus in x\. 19). Sufficis interim nobis, E.rsultabimus etlce-
odore unguentorum tuorum. Tria sunt quae faciunt tabimur in te; id est, in doctrina et imitatione tua.
A
currere; timor videlicet, desiderium, et amor : ti- Exsultabimus, cum corporaliier operabimur; et lce-
mor, fugiendo; desiderium, appelendo; amor, pro- tabimur, dum spirituali jucunditate perfruemur,
ximum amando. Quatuor quoque sunt quae impe- B memores uberum tuorum (Cant. i, 3), quse interim
diunt cursum istum; frigus, cilor, via laboriosa, nobis sufficiunt. Lac enim consolationis et exhorta-
nimietas currentis. Quae sunt alio nomine, diffiden- tionis, quod inde sumpsimus, cum quodam mentis
tia, concupiscentia, asperitatis impaticntia, nimia tripudio t»73 cantare nos facit : Exsultate justi itt

confidentia : vel torpor diffidentiae, carnalia deside- Domino, rectos decet laudatio (Psal. xxxn, 1). Unde
ria, observationumasperilas, vehementia proficientis et sequitur :

vel p^rficientis. Conlra torporem necessarium est 19. Recti diligunt te.Sunt jacentes, sunt erccti,
un-uentum compositionis laxativum, quod confici- sunt curvi, sunt recti. Jacentes nec timent, nec dili-

tur de recordatione miraculorum et testimoniorum gunt; curvi timent^iion diligunt; recti diligunt.
Christi : contra aestum, unguentum refrigeratorium, Orat crgo sponsa pro adolescentulis, ut quas adhuc
cx speciebus conversationis et eommonitionis Cliri- in timore videt curvas, rectas videat in amore spon-

bti contra liislitiam laborantis, unguenlum sanati-

: si : ac si dicat, Video istas curvas, sed fac rectas,
vum, ex recordatione passionum et promissionum quia recti diligimt te. Aliter : videns sponsa adole-
Cliristi contra vehementiam profuientium, un-
: scentulas sibi applaudentcs, commendans istas, ti-
guentum mitigatorium, de recordatione mansuetu- met aliis : istis exsultantibus, illis invidenlibus : ac
dinis et miserationum Chrisli. Haec autem omnia l» si dicat, Istae sunt rectae, ideo diligunt te; et si dili-

uuguenta inutilia sunt, si ex oleo sponsi confecta gunt me, non dilligunt nisi in te. Docui enim eas non
non sunt. In odore horum unguentorum currunt me diligere, sed te.^Videns enim sponsa illarum se
adolescentuhe,quarum cmsusnoniinpeditur. Sponsa benevolentia praegravari, conserva ad sponsum,orat J
vero haec omnia non odoralur, sed tangit; quia in pro eis : Recti diligunt tel Sed de invidentibus quid
se ipsa omnia haec exhibet, sed aliis non sibi. Exhi- faciamas? Conversa ad eas, et curam agens pro eis
bet enim miraculorum gloriam, exhibet conversa- quse de pristina conversalione nonnunquam ei in-

tionis exemplum, et commonitionis documentum. sultabant : Nigra, inquit, sum sed formosa, fHice
Sed et passionum Christi circumfert stigmata; man- Jerusalem. Et nota ordinem «haritalis. Cum de
suetudinem vero et miserationem et praedicat om- amore sponsi quodammodo in eo lique-
agit, tota
nibus^.et exhibet. scit: cum de adolescentulis, afficitur quadam com-
iS.lnlroduxit me rexincellaria sua(Cantic.i, 3). pas^ione, et quasi una ex illis efficitur cum de :

Audiens sponsa sponsionem adolescentularum, In inimicis toto charitatis zelo pro eis zelatur. Nigra
odore unguentorumcurremus, responcht : Meiito cur- sum, sed formosa, filia?. Jerusalem. filioe Jerusa-
retis, ct currendum vobis est. Expertae credite, quia > lem, filiae pacis,^pacem liabete mecum, quae pacem
inlroduxit me rex in cellaria sua, unde plenam et habco vobiscum. Exprobratio est ista vestra, non
confertam me remisit. Inlroduxit me, inquam, rex, compassio^Ata/m quidem sum ex pristina conver-
qui dirigit in veritate grcssus meos introduxit me : satione, sed formosa ex pura confessione, et recta

in cellaria sua, liberalitate sua; non ego^rupi pra> intcnlione. Duo quippe sunt qua3 faciunt nigram,
sumptione mea. Audiens enim sponsus vota sponsae duo quae formosam. Nigram, mala convcrsatio, et
precantis, Trahe mc post te ; abstrahens eam quo- dislorta intentio formosam, innocens conversatio,
:

dammodo a carne, post sc traxif^eam in occultum et recta intentio. Qu;je sic suut in anima, sicut sunt
quoddam contemplationis suse, et oslendit ei secreta in corpore pulcher color, et bona formae composi-
sua. Ubi cum mentc exccssissct Deo, rursum sobria tio.Quse aulem non habuit innocentem conversa-
facta proximo, rediit ad adolescentulas. Et cum ex tionem, postquam induit confessioncm, ct direxitin
visionc et collocutione Dei, quasi duo cornua prae- melius intentionem, tiducialiter dicit, Nigra sum,
ferens contemplationis, rationis scilicet el amoris, sed formosa; quia praelerita ejus peccala tegit con-
mirabilis et tcrribdis appareret, Inlroduxit merex, fessio. Est enim pulchritudo incmoii;e confessio et ;

inquit, in cellaria sua. Felix ille rector animarum, composilio voluntalis, recta intenlio. Primum tegit
 :

423 1N CANTICA GANTICOUU.M 424

veritas confessionis, secundum format justitia rectae Jl monbus suis pugnaverint contra me. Contra quos
intentionis. Unde dicit : cum pugnarem arguendo, obsecrando, increpando,
20. Sicut labernacula Cedar, id est, tenebrae. Non Posuerunt me custodem in vineis suis (Cantic. l, 5)
sum tabernacula Cedar, sed sicut tabernacula Ce- id est, seipsos commiserunt mihi custodiendos;
dar : et si fui tabernaculum, vel sicut tabernaculum alii per contentionem et invidiam, ut sicut dicit Apo-
Cedar, id est babitatio tenebrarum, tabernaeulum stolus, suscitarent pressuram tribulationibus mcis
fui,non domus mansionis fuimus enim aliquando : (Philipp. i, 17); alii per bonam voluntatem. Yinea
tencbrae,nunc autem lux in Domino. Sicut pelles Domini sabaoth, domus Israel est (Isai. v, 7); vi-

Salomonis. Vivo enim, jam non ego, vivit vero in tis, Christus; palmes productus, peccator conver-
me Chnstus; id est, praeteritam nigredinem mcam sus ; fructus, fructus digni poenitentiae. Contra hos
legit fides Christi. Quae bene dicitur pellis Salomo- dum pugno, et postmodum custodiendis invigilo,
nis, quia ducta de morte Christi, nosque mortifi- dum sicut Jacob afficior aestu per diem, et per noc-
cans, tabernaculo Cedar, id est tenebrosae conscien- tem gelu, non est mirum si decoloravit me sol. Sed
tiae, superducta, dignam facit mansionem vero Sa- cum custos posita in vineis, laboro in alienis, vine-
lomoni. Poterat enim dicere Mater Domini Maria, am meam non custodivi. Custodi eam, tu qui cuslodis
mirantibus de se filiabus Jerusalem : Nigra sum ex B Israel, propter quem neglexi eam, propter quem
natura Adae, sed formosa ex fide, id est, m pelle decolorata sum. Et ut sciam quid debeam vineae
Salomonis. Aliter ad casdem, videns ab aliquibus meae, quid alienae: Indica mihi, o quem diligit ani-
se contemni propter sobrietatem, qua omnibus om- ma mea, in meridie, id est in fervore malitiae tantae,
nia facta erat ut omnes lucrifaceret : Nigra sum, in quo etiam filii matris meae pugnaverunt contra
inquit, exteriori hac humilialionc, sed formosa pul- me, ubi cubem intendendo mihi, ubi pascam com-
chritudine intentionis.Onmis cnim gloria filiae regis missos mihi. Quod autem dicil, hoc est. Indica mihi,
ad intus. Sicut labernacula Cedar nigra sum exte- ubi cubante me, cubas mecum, et pascente me pas-
rius, sed intus decora pelle, non mea, sed Salomo- cis mecum, ut nihil contra me, vel sine te, sed omnia

nis. Aliter ad adolescentulas sibi exsultantcs, non faciam tecum, et tu mecum. Hoc est igitur quod pre-
insultantes : Quia, inquit, exsultatis in me, et post catur, utsciat quid etquando sibi, quid ctquando aliis*
me curritis, ne attendatis quod nigra sum, id est debeat. Aliter : meridies est fervor malitiae, daemo-
sobria vobis : vel nigra sum, in humilitate ct pressu- nium meridianum, quando angelus satanae transfigu-
ris mundi, quia formosa sum in oculis sponsi, quia rat se in angelum lucis. In quem ne incidam, Indica
decoloravit me sol. In cule corporis color apparet. mihi ubi pascis, ubi cubas in meridie (Cantic.i, 6).
Intentio sponsae cutis est, color actio. Decoloratur Aliter : Quatuor sunt dies, duo boni, et duo mafi,
ergo culis, cum cura proximi intentionem ad Deum de quibus dicit Psalmus : Vespere, et mane, et me-
obfuscat actionibus suis. ISolite itaque, inquit, con- ridie narrabo et annuntiabo (Psal. liv, 18). Primus
siderare me quod fusca sum, quia sol, id est amor dics incipit amane, et desinit in vesperam noctis el
Dei, me decoloravit (Cantic. i, 3-5), qui me occupa- mortis aeternae, qui est angelus malus. Secundus
tionibus vestrje actionis denigravit. Sed quod deco- incipit a mane conditionis, et procedit in meridiem
loratur a sole, cito redit ad colorem naturalem; sic et fervorem perfectionis, nec inde movenlur pedes
et ego ad propriam forrnositatem.. Sed cutis deco- ejus, qui est angelus bonus. Tertius incipit a ve-
lorata est, tum- autem os interius.quo sponso assi- spcre peccati, ct procedit in noctem aeternae perdi-
due canto, Non est occultatum os meum a te, quod lionis, qui sunt reprobi. Quarlus dies est dies Do-
fecisti in occulto (Psal. cxxxvin, 15) : id est, amor mini noslri Jesu Christi, qui incipit a vespere sab-
cordis interior nullam patitur lacsionem. bati, et lueescit in prima sabbati; id est, incipit a
27-1 21. Filii matris mea> pugnaverunt contra vespere peccati nostri, et brevissimo timoris quasi
me(Cantic. i, 5). Heulquantamutatio! quaepauloante noctis spatio interjecto, perducit filios lucis ad mahe
in secreto illo pacis Dei quac exsuperat omnem sen- n spei, et inde ad meridiem perfeclionis angelicae et
sum, jucundabatur, nunc inter rixas hominum ca amons : nec inde eos ultra patitur jmioveri. Prc-
lumnias patitur. Has praelatorum fluctuationes con- catur itaque sponsa eum quem diligit anima ejus,
siderans David inspirilu, Qui descendunt, inquit, in non caro, id est, quem spiritualiter diligit, ut ponat
mare saeculi, in navibus, id est in regimine Ecclc- eam in meridie perfectionis angelicae, ut hberata ab
siarum, facienles operalionemin aquis multis, ipsi omnibus ignorantiae tenebris, sine ulla contradi-
videruntoperaDomi,ii,ctmirabUiaejusinprofundo. ctione dubilationis videre incipiat quidquid sibi vel
Dixit et stetit spiritus procella?, ,et exaltati su n t flu-
, gregi expediat : ne posita in incerto ijuietis vel la-
ctusejus. Ascendit usqueadcailos,etdescendit usque boris, incipiat vagari posl gregcs sodalium sponsi.
ad abijssos, anima eorum in malis tabcscebat. Titr- id est, se ei pariticantium vel sua qua^rcntium.
batisunt ctmotisunt sicut cbrius omnis sapientia
, et 22. Post greges. Qui enim de perfectione vcritatis
corum devorala est. Filii matris mca: pugnaverunt abit in devium erroris, nec cum gregibuserrantibus
contra me (Psal. cvi, 23-27). Non mirum si de-
est vadit, sed post greges; quia omnibus deterior
his
coloravit me sol, cum gravis sit pugna quam palior, invenitur. Sed non est prauereundum, quod grex
cum eliam filii malris mea\ iilii Ecclesia», pravis Domini modis pascilur
tribus a pastoribus ;
exeni-
425 f.OMMEXTATlO EX BERXARDO. 426

plo, verbo, orationo. Kxemplo, contra eoncupiscon- a tra spiritualia nequiti v in ocelestibus, exercitus

ham rarnis, verbo, contra concupiscentiam oculo- uterque, el currus Dei el currus Pharaonis, sicut

rum; oratione. contra ambitionom ssecnli. Si igno- in bello commisti sunt : sicut enim currus Pharao-
ras /c, o pulchra hiter mulieres. Qnaerebat sponsa nis, id est diaholi. sic et currus Dei decem millibus
sponsum in meridie, id est in manifesta Ince veri- multiplex. Lihet ipsos currus et Dei et diaboli sub-
tatis, seilicel ne ei afind oecnrrerel pro alio : qnsere- lilius describere, et quiDcovcl diabolo miliient evi-

bat ubi cubarei in meridie, id est in qua affeclione dcntius demonstrare. Currus diaboli trcs sunt, qui-
*£7."» meridians perfeotionis, ut videret qnse quando bus totum mundum perambulal ; luxuria, superbia,
eligenda esset affectio, nbi sponsus cum ea cubaret, malitia. Luxuri.T currus duas habet rotas, ingluviem
et ipsa cum sponso. Respondit itaque sponsus : et molliticm, quas trahit sicut equus indomitus, im-
pulehra inter mulieres, scilicet interMariam et Mar- petus carnis; cui insid^t amor sui in sella volu-
iham, quia nolo ut alteram de istis eligas, sed ptatis, frenun habens penuriam; stimulum, stimu-
utramque teneas, conternplativam scilicet vitam et lum libidinis, Currus superbiae duas habet rotas,

aciivam; o pulchra inter mulieres, si vis nosse me, praesumptionem de se, et temeritatem : equus qui
noli ignorare te. Hoc est responsum Delphici Apol trahit, appetitus ost vanae gloriae, cui insidet amor
linis : • Scito teipsum. i Duo sunt quae nos ta- B mundi, in sella adulationis, frenum habens avari-
ciunt ignorare nosipsos, vel nimia de nobis teme- liam, stimulum, stimulum livoris. Currus malitiae
ritas, vel nimia humiliationis timiditas. Seoundum duas habet roias, simulationem et dissimulationem :

duo respondit sponsus sponsae, vel de temeri- equus trahens est malevolentia, cui insidet .«apor

ta»e revocans eam ad hurnilitatem, per experientiam mali, in sella fraudis, frenum habens tergiversatio-
sui, vel de timiditate ad confidentiam, ex perce- nem ; stimulum, stimulum irae. Contra hos tres
plionepraeteritorum munerum. Duae enim sunt igno- currus, tres sunt currus Dei. Currus continentiae
rantinesui, vel quando plus, vel quando minus de se duas habet rotas, orationem et exercitationem cor-
quis aeslimat : et duo sunt quae hoc efficiunt, prae- poris : equus trahens devotio, cui insidet miles
sumplio et pusillanimitas; duae vero horum effe- Dei, contemptus sui in sella puritatis ; frenum
ctirim causre, superbia, et minor sui experientia. habens disciplinam ; slimulum, stimulum timoris
Expericntia vero sui facit humilitatem; humilitas, Domini. Currus innocentiae duas habet rotas, hii-

sui co^nitionem. Reprimens itaque sponsus temera- militatem nolentis praeesse, &t mansuetudinem vo-
riam : Praepropere, inquit, et impatienter desideras lentis subesse : has trahit eqims, id est amor pacis,
meridiem angelicae beatitudinis; quia primo tibi sessorem habens conlemptum saeculi, 97G in sella
agendum est multum, et laborandum in matutino benevolentiae; frenum, zelum veritatis; slimulum,
virtutis. Si igitur ignoras te, egredere a me, vel a stimulum amoris Dei et proximi. Currus sapien-
bono conscientiee tuae, et non stes mecum, sed abi tiae duas habet rotas, prudentiam et simplicitatem;
post vestigia gregum et pasce hcedos tuos, id est pra- equum, forlitudinem; equilem, amoremDei; sellam,
vos motus carnis, vel perditos auditores, qui sta- vigilantiam ne oadal; frenum, modcstiam, ut re-
tuentur a sinistris, juxta tabernacula pastorum ; id gat; stimulum, zelum justitiae. Cum ergo, amica,
est, secuta magislrorum reproborum doctrinas, non currus habeas ut Pharao, et equitatui meoin curri-
in Ecclesia, sed in conventiculorum suorum prava bus Pharaonis assimilaverim te, satagendum nunc
docentium tabernaculis. Quod autem dicit, Egre- est de victoria, non de praemio victorise : nimis
dere, permittit, non preecipit, quod etiam ne0 ex enim est, et praeproperum quod Non vide- quaeris.
toto permittere videlur, sed revocat ad laborem. bis modo faciem meam, mea vide-
scd posteriora
23. Etjuitatuimeo in curribus Pharaonis assimi- bis. Licet enim meridiem quem postulas modo non
lavi te, amica mea (Cant. i, 8;. amica mea; licet accipias, multa tamcn interim a me accipis, in qui-
te.ut temerariam reprimam, licet ad laborem te re- bus merito lauderis.
vocem, propter hoc tamen non minus amica. Jam 24. Jam enim ex gratia mea pulchne sunt gence
vis sedere mccum in regno meo; indignarer prae- tuce ut turturis; id est, magna sunt et exteriora, et
sumptioni, sed ignosco amori. amica, non reg- interiora dona quibus te ditavi. Quid enim interius
oandum tibi modo est, sed pugnandum : quia equi- acceperis oslendit cxierius boneslas et maturitaa
latuimeo incurribus Pharaonis assimilavi le. Posita convcrsationis, quae sunt duae genae turturis, id est
es in medio curruum Pharaonis : non tibi exeun- animee in absentia sponsi gementis, et consolatio-
dum solum est, sed educere habes populum meum nem nullam, recipientis, et singularitor habilantis.
de lerra servitutis. Sive, ut erigam pusillanimem : Sicut in pallore vel rubore genarum eaterioris
Nec perdes, Ao amica mea, quia in curribus Pharao- hominis deprehenditur qualitas : sic in honestate
nis equitalui meo assimilavi te, id est, equitatui An- et maturitatc conversationis, sinccritas ostenditur
gelorum te similem constilui : ut sicut illi habcnt bene cornpositac mentis. Et non solum hoo, sed et
chariiatem, et castitatem, et humilitatem, et ordi- collum tuum sicut monilia. Puritatcm animae com-
nem; sic et tu posita in medio curruum Pharaonis. mcndat in te, ut dixi, coram hominibus, honestas
Quandiu enim hic in procinctu sumus, ct collucta- et maturitas convcrsationis: apud Deum vcro direc-
tio nobis est non cum carnc et sanguine, sed con- tio intcntionis. Inlcnlio cnim lua, quae sicut collum
Patbol. CLXXXJV. 14
 :

427 JN CANTICA CANTICOKUM 428

eapili Christo conjungil totum operis lui corpus, a effusioncm. CJuod cum effundere necesse sit, exun-
sicut monile est, cum palam fit omnibus Deo eam dante plenitudine charitatis ad adolescentulas re-
et proximo dcservire. Hoc enim signilicat monile currit, quibus idem desiderat quod sibi. Felix
ornamentum colli, quod exterius aurum, gemmam amicilia et beata socieias, ubi qui audit, statim di-
vcro habet intrinsecus, intentionem scilicet esse al- cil : Veni. Rediens itaque ad eas, Dutn esset, inquit,
fcclam amore Dei, et amore proximi. Quod cum 1-L'xinaccubitusuo, nardus mea dedit odorem suum
sponsus homimbus declaral, sponsae collum monili lioc est, 1'ulabam me vilem et abjectam in oculis
ornat; imo facit esse sicut monilia. Cum haec om- sponsi, quia cum meridiem et expeterem, repulsam
nia, dicit sponsus, tibi dederim, adjiciam adhuc or- passa sum. Sed qui judicat me Domiuus est. Dum
namentum aliud : Muranulas aureas faciemus tibi. enim esset rex meus et Dominus meus, pro arbitrio
Sic est plane, sic esse solet. Cum quaerit sponsa in judiciorum suorum omnia disponens secuudum
hoc saeculo gloriam, non assequilur; vel si asse- bonum consilium voluntatissuse, in accubitu suo, id
quitur, inulilis est. Cum vero in solo sponso qmerit est judiciorum suorum
nardus mea, id est
secreto,
gloriam, etiam uesciens gloriam incurrit, ct gloriam liumilitas de priori conversalione vel de pressuns
quee ulilis cst. Sicut enim in colli ornamento gloria inundi, dedit in conspectu ejus, odoremsuum, id est
se oblulit de exemplo, sic in ornatu aufum dc B sccundum qualitalem suavilatis suae. Nardus enim
vcrbo. Grloria cniin te debetquaerere, non tu illam. herba esl humilis et calida el odorifera, per quam
Si qmcris illam, 1'ugit; si fugis, incurrif; si quseris tiguratur humilitas, iervida charitate, et accepta
cam ct invcnis, nociva cst vel inutilis. ^ Deo ex purilate intenlionis. Et vere nardus mea de-
25. Murasnulas aureas faciemus tibi, niquit, ver- dit odorem suum: nam fasciculus myrrhai dilectus
miculatas argento (Cantic. i, 6-lo\ Muraenulse sunt meus tttilti (Cantic. i, 1, 12); id est dileclio dilecti
1

ornatus aurium, quae a sponso sponsse dantur, cuni mei ^quyj causa nnhi est in hoc saeculo tribulationis
bonus datur auditus ejus praedicationi. Vermiculatas et ainariludinis, de quo gemebam ad eum, cum pu-
argento, id cst, distinctas eloquio : quia alii datur gnarent contra me hlii matris meaei facta esl mihi
sermo sapientios, quod signiticat aurum; alii sermo myrrha quidem amara, sed condiens me, ne putre-
scientias (I Cor. xu, 8),quod signiticat argentum. scam in torpore securitalis et negligentiae. Non est
Promittit ilaque sponsus, quod interius et exterius autein mihi fascis myrrhae, sed fasciculus, quia diu
cam glorificabit. Murtrnulas. inquit, faciemus, ego non durabit : vel parvus mihi prae amore ejus; vel
et Pater el Spiritus; me sapientiam, Patre effica- parvus pra consideratione malorum
1
meorum praeter-
c.iam, SpiritU sancto prsebente benignitatem. Facie- itorum. Sed laetetur Sion, et exsultent tilise Judae
mus autem de nihilo, id est ex nullo praecedente C propler judicia tua, Domine(P5fl/. xlvii, 12 1 : quia
mcrito; hoc enim significat noinen iacturae. Lnde quantumcunque amara sit myrrha, quantumcun-
ci ibi diciturFaciamus hominem (Gen. i, 26). Vel
: que ponderosus sit fasciculus, m medio uberum meo-
facicmus, ego et Angeli etdoctores mei ego inspi- : rum commorabitur,Jnmedio prosperitalis et advcr-
rando, Angeli suggerendo, homines doeendo. Dcus silalis mea?, in medio congralulalionis meae el com-
onim videl inlentionem. el angelus affeetionem, ho- passionis meae ibi eommorabitur, nec inde move-
:

mo factum. Angelus cnim intentionein non videt, bitur in aelernum. Ncc enim gaudebo nisi iu Domino,
sod affoctionem videt. ldeo angelus malus bonum nec contristabor nisi in Domino^Sed et ipse sive
Deum non vidct. quia ulem est Deus, el affectus, cl per prospera me consoletur, sive in adversis exer-
volunlas ejus : noc onim atticilur. Suggestiones vero ceat. de medio uberum meorum, id est de medio
Angelorum, ipsse sunt bnguee eorum, de quibus di- corde meo, non movebilur : et sive congratulandum
cil Apostolus; Si linguis Angelorum loguar {1 Cor. in bonis aliorum, sive in malis compatiendum mihi
XIII, ISunt autem bsec qiuedam signa occulta spi-
>. sit, nonuisi in Domino.
ritualia nobis incbgnita, quibus sibi loquuntur. el 27. Botrus cypri dilcctus meus mihi in cineis.- En-
innotescere faciunl voluntates suas, ncc solum sibi m. gaddi. Supenus sponsam tabescere fecerat zelus
invicem, sed et hoinimbus aliquibus angelicam vi- suus, quia obliti erant verba Domini iuimici sui, \el
tam ducentibus. Linguam ergo Angelorum intelligit, qui insultabanl ejus nigrcdini, vel qui pugnabaul
qui suggcstionos illoruir. intclligit. Lingua eorum contra eam tilii matris su*. et posueiunt eam ca-T
loquitur, qui sicui Nicolaus et Benediclus, in som- stodem in vineis. Quibus cum ipsa usque ad sua,
nis, vcl aliis qinbusdain OCCultis modis, vel dor- vinea oeglectum invigilaret, et peno jam desperare
mientihus; longe \cl SUggerunt qu;o absenlihus. de ois, el in cura et in sollicitudine earuin caliga-
xohml. Xn\murtcnulas aureasfacicntttstibwermicu- rct, meridiem sponsi ezpetieral : a quo benigm
latas argcnfo, id esl,sei monem gratisesale conditum. coeroita, rursumque oonsolatione, uou qua volebat
**5? Audiens sponsa benignam sponsi pro-
26. sod qua expodiebat Uetificata, repente operanti
missionem, taeta redit ad adolescentuias. Solatium gratia ubi uon sperabal. fructum, invenit, botrun
cst quippe vim buman», habere cui cor tuum cre- sdlicel cypri in vinois Engaddi : el evclamans pra
das, quom partioipcm gaudii. partieipem otiam la- gaudio, Hotrus, inqiul, Cgpri dilcctus mcus mihifi-
cias doloris tui. Sponsa lgilur quotiescunque a clus osl. Cyprus msula o^t bonarum vmearum. fer
sponso aoeipil olei mfusionem. impletur usque ad tdilaie nobilis : Bngaddi interpretatur tons
 ;;

429 r.OMMENTATIO EX BERNARDO. 430

Signitical uulein CyprOB abuiulans vmo, Eeclesiam * Deum; vitai et conscientiae munditiam, quiu amo-
tluelibus sitculi undique qu.issatam, sed abundan- rem non impediat discretionem spiritus, quae pu- ;

tia graliaram exundantem. Fons hsedi significat ritatem contemplanlis non sinat errare, sed doceat
tontem Baplismi, in quem baedi ingrediunlur; sed Deuni, et non aliud pro Deo intelligerc; ralioncm
egrediunlur Bgni novelli, de quo in sequentibus : qaae jndicet de discrelione ; lidem quam ratio de
Sicut gi irum, qWB ascendcrunt delavacro, omnibus judiciis suis consulat, et quae suis eam re-
omnes yemellis fetibus. Miratur ergo sponsa, quod gulis cobibens et terminis, errare non sinat. Et iste

m vineis nova' conversalionis fructum invenil per- est oculus colunibinus.

tectionis, et fructum non alium, quam ipsum Cbri- 29. Ecce tu pulcher es, dilecte, mi. Intelligens

stum. Cum enim in omnibus aclibus nostris vel sponsa in oculis sponsi aliquatenus se placuisse,
conatibus Cbristus in causa est, fructus noster Cbri- gestit in amplexus. Unde et exsurgens in laudem
stus est. Hunc fructum sponsa repente inventum, pulcbriiudinis ejus, ad amplexus suos eum provo-

quo laboraverat, pia ex- cat. Me, inquit, pulcbram praedicas, sed, o dilecte
laboris sui conscia in eis

sultatione sibi vindicans, botrus, inquit, Cypri dile- mi, pcce, id est in jucunda ostensione gratioe tuae,
ctusmeus nuhi in vineis Enguddi. Vel aliter, ut sur- tu magis pulcher, a quo omne pulcbrum pulcher :

sum aliquantulum repetamus postquam sponsa a B

:
in humanilate, decorus in deitate. Quod si tu pulcher
sponso meruit ornari, in laudem ejus et praedica- et ego pulchra, si tu dilectus et ego dilecta, quid
tionem operum ejus statim erupit, dicens, Dum cs- restat nisi lectulus ? Sicut de fasciculo diximus, le-
ist rex in accubitu suo, nardus mea dedit odorem ctulus nomen estdelicatum. Ecce lectulus conscien-
suum accumbente *£7H Rege, id esthumiliante se
:
tise, non meus nec tuus, sed noster; meus per con-
in utero Virginis, nardus mea, id est humilitas Do- fessionem, tuus pergratiam et illuminationem. Flo-
mini mei, dedit odcrem suum, dum propter nimiam ridus est, id est, in proposito virtutum vernat flori-

charitatem suam qua dilixit nos, tieri ex Virgine bus bonarum cogitationum. Nec ad curam domesti-
dignatus est sub lege. Deinde non fascis, sed fasci- cam me remittas, sicut cum expeterem meridiem
culus myrrhae fieri dignatus est, dum mortis, et cru- tuum remisisti me ad equitatum curruum luorum,
cis, et sepulcri amaritudinem, trium tantum die- vel expulisti me ad custodiam gregum cum jam :

nim spatio passus est; moxque bolrus Cypri in re- adolesccntularum domus mihi commissarum gratia
surrectione apparuit in vineis Engaddi, dum fideli- tua et sollicitudine mea sic sit munita et ornata,-ut
bus spiriluaiia bona distribuit. non timendum sit eis a turbine et pluvia ; interim
28. Sequitur : Ecce tu pulchra es, amica mea r dum in lectulo purae conscientise perfruar conjun-
ecce tu pulchra, oculitui columbarum. Vidensspon- ** ctione dulcedinis tuae. Quam beata anima, quae in hoc
sus sponsae devotionem, et quia inter ubera sua da- lectulo unus cum Deo spiritus efficitur, oso.ulo intel-

bat ei locum commorandi; Ecce, inquit, id est, in hgentiae Dei perfruitur, amplexu amoris ejus astrin-
hoc statu tuo, in hac confessione tua et cognitione git et astringitur, etsic in pacein id ipsum dormitet
tui, tu quia unde pulchra tu, inde ego non pulcher requiescit !

et non habens speciem neque decorem, tu, inquit, 30. Tignadomorum nostrarum
cedrina. Vere mu-
pulchra es. Et rursum, Ecce tu pulchra : id est, pul- nita domus, quia Angelis tuis mandasti de ea,
et

chra in interioribus, et pulchra in exlerioribus ut custodiant eam. Cedrus umbra sua fugat ser-
pulchra in intentione, et pulchra in actione. Amica pentes. Tigna ergo cedrina, Angeli sunt protegentes
mea. Amicitiam duo faciunt, mutua conscientia et domum Dei, et virtute sua deemones fugantes, quasi
eadem voluntas. Porro amicitiam sponsi et sponsae latrunculos domus(psanctorum merita portantes te-
lacitquaedam mutuo conscientia, et eadem voluntas, ctum orationum, clavis timoris Dei affixum : la-
cum Dominus secreta sua bona sponsae revelat, et quearia cypressina, et foris tecto munita est domus,
sponsa mala sua per puram et humilem confessio- inla*ius vero ornata et ordinata. Sunt enim in e;i

nem facit ei cognila. Pulchra es, inquam, nec ti- n *279 laquearia, quae ut domus perpetua sit, vel
meo ne evanescas,quia oculi tui columbarum; id perpetuus sit ejus ornatus, cypresssina sunt et bene
est simplices sunt, nonsunt inlendentes veltibi, vel illaqueata. Cum laquear illaqueatur, unum se ape-
aliis, nisi in Deo. Porro duo oculi sponsae sunt, my- rit, alterum constringit, ut alterum ab altero capia-
sticus et aciivus, vel contemplativus et moralis. Sed tur, hoc est amare et amari: ubi heec sunl, bene
libet adhuc de oculo subtilius aliquid inspicere. omnia ordinata sunt. Ubi enim omnes et amant in-
Oculus ut clare videre possit, liaec habet necessa- vicem, et amabiles se praebent invirem, tanta est
ria, radium validum el purum, qui de pupilla proce- conjunctio, ut merito fraterna unitas dicenda sit

dat; aerem purum et lucidum, qui transitum ejus potius quam congregalio. Ego flos campi. Audiens
non impediat; corpus in quod effundat, rationem et approbans sponsus desiderium spnnsae, differt ut
cui renuntiet, memoriam quam ratio consulat. Ho- ^ugeat, comprimit ut exaltet.^£(/0 flos campi, flos

rum si quid defuerit, perfectus visus non erit. Sic mundi : quia sicut tlos in campo, sic ex utero Vir-
et amor Dei, ut verus sit, haec habet necessaria : ginis unicus elflorui in mundo. Non ergo a te, sed
affectum purum, quo Deum nonnisi propter Deum a me floridus est lectulus sum lilium, castilalis
et
diligat, nec aliquid cum Deo, nisi in Deo et propter videlicel et puritalis cxemplum non superborum
:
 ; ,
:

431 1N GANTIGA CANTICORUM 432

sed convallium. Castitas enim superba non castitas a luritafis, collectionis. Tempus plantationis est sicut
est, sed ornatum diaboh prostibulum. Sicut lilium in Genesi et iu Prophetis et sripturis Veteris Te-

inter spinas sic amica rnea interfi lias ( Cant.

, i , 1 2 ; n stamenti, de creatione coeli et terrae, et primor iia

2).Ac si dicat illud Salomonis Si : filice tibi sint, noli mundi. Tempus maturitatis esl, cum in Ctirnto et

faciem tuamhilaremostendere adillas(Eccli.\ii,2§). Evangelio conversationis humanae apparuit maturi-

Cave igitur de ado^escentibus, de quibus securam tas, ut jam non dicatur, Oculum pro oculo, dentem
le lacis; sed sicut lilium inter spinas, sic esto, o pro dente (Deut. xix, 21) : sel, Qui te percusserit in
amica mea, inter filias. Si sic fueris inter eas, tunc dexteram maxillam, prcebe ei et sinistram (Matlk.
eris amica. Ego lilium, tu vero sicut lilium, pul- v, 38, 39j ; et multa alia, quae licet simpliciter et

rhrum quidem, sed tenerum; filiae luae spinae sunt quasi historialiter inlelligenda sint, ad vitse tamen
in quamcunque earum te inflexeris, vulneraberis. pertinent maturilatem. Tempus collectionis, temp:is
Recla ergo esto in medio earum, omnibus te prae- est futuri saeculi, de quo £8© simpliciter, et quasi
bens in exemplum. Audicns sponsa quia a sponso liislorialiter pronuntiamus: Qui bona egerit, ibil in

hnmiliaretur, et ipsa se humiliat, et illum exaltai. vilam acternam; qui vero mala, in mortem aeternam
Ego sum, inquit, sicut lilium pulchrum, sed fragile (Matth. xxv, 46; Joan. v, 29). In liorto, deambulatio
in medio spinarum tu vero es malus inter ligna B e^t exemplorum obumbratio. Sed fructus horti de
:

silvarum, id estinter Angelos, sicut inler filios. For- fertur in cellarium. In hoc horto, sicut supra di-
tis ergo es ad frafilem sustentandam ;
pulcher visu, ctum esl, sub arbore malo sponsa sedebat, dum hu-
ad fidem reborandam; boni odoris, ad spem confir- mililer contemplabatur seriem hisl rialem humani-
mandam; gustu salubris, ad charitatem pascendam. tatis Christi; scd fructus ejus non fuisset dulcis
31. Iterum sponsus recedit a sponsa, et abscon- gutluri ejus, nisi, inlra.-,set eellarium. Unde statim
ditur in coeli sui secreto, qui jam teneri putabatur ibi sequilur :

in conscientiae lcctulo. Rediens ergo, sicut solet, ad 32. Introduxit me rex in cellam vinariam (Cant.
adolescenlulas, et sensus sui tenorem in corde reti- ii, 4). Fructus enim horti, ut dictum est, deferlur
nens, quo sponsum allocuta fuerat, assimilans, eum in cellarium : amcenitas in horto remanet, utilita s

malo inter ligna silvarum: Sub umbra, inquit, ejus alibi quaerenda est; si eam invenire vis, ingredere
quem desideraveram, sedi, etfructusejus dulcis gut. cellarium.^Tria habet merita, quasi tres moralitatis
turi meo Umbrainter deitatem Chrisli
(Cant. u, 3). cellas: habitum ad praelatos, quae est disciplina;
et nos, corpus ejus eft, sub qua sedet sponsa, dum habitum ad pares, quae est juslitia vel amicitia; ha-
modeste et humiliter mystcrium Incarnationis ejus bitum ad subdilos, quae est charitas. Quod ut bre-
contemplalur ; et fruclus ejus dulcis est gutturi « vius et lucidius dicamus, est ut scial quis subesse,
ejus, quia non pervenit in venlrem ejus, id est in coesse, praeesse. Prima cella plena est odoribus; se-
satietatem, sicut ct illud Job, Nec dimittis me ut cunda, saporibus; lertia, gratia. Prima enim magis
glutiam salivam meam(Job, vn, 19). De sacramento proficit exemplis; secunda, moralibus vel mysticis
enim verbi Dei vix est qui possit satiari. Gustare studiis; terlia, charismatibus Spirilus sancti. Haec
possumus, satiari non possumus: quia quanlo sa- est enim cella vinaria. In hacbibunt amici, inebrian-
nior guslus, tanto validior appetilus. Dulcis ergo, lur charissimi. Nullus enim coram Deo altior est
ait sponsa, esl gulturi meo fructus ejus, ex dulce- ordine praelatorum, qui pleni sapientia Dei, et ipsius
dine exempli sui ostendens mihi quanta oporteat in subditis vicem gerentes, a fine possibilitatis at-
me pati pro nomine ejus. Ideo ad vos redeo, ideo tingunt fortiter ad finem impossibilitatis, et inter
vos non desero. Quin etiam introduxit me rex incel- haec duo disponunt omnia suaviter. Isti pro fratri-
lam vinariam, ubi didici quae ignorant sapicntes bus, secundum Apostolum, optant anathema esse a
mundi, videlicet in charitate praeesse. Tria enim Cuisto (Rom, ix, 3), sed a Christo beatitudine, non
habet Sponsus divitiarums uarum quasi gazophylacia a Cbrislo juslitia. Utrumque cnim nobis e&l Chri-
hortum vel paradisum voluptatis, cellarium, & do- i p» stus, et beatiludo, et justitia; sed tanlo gloriosius
mum vel cubiculum. Horlus amoena habet el uti- acquirunt beatitudinem, quanto pro bealitudine no-
lia: amoena in horto remanent; utilia in cellarium lunl deserere justiliam. Verba enim haec Aposloli
dcferuntur : de cellario vero in domo vel cubiculo affeclus sunt, non effeclus. Hac enim ebrietas, qua
regi inde servitur. Hortus enim continet historicum int briantur charissimi dum pro amore Dei el fra-
sensum; cellarium, moralem; domus myslicum. trum projicit quis intima sua, hsec est cella vinaria,
Ilortuscontinet historias Novi et Veteris Testamenti, in quam sponsa meruit introduci, dum didicit in
praesentis et futuri saeculi; cellarium, moralem in- charitate praesse. Cella ha?c juxta domum regis
structionem Christi; domus, gloriam aeternae remu- est Sape ergo exinde domum regis ingredilur, et
nerationis. In horto, omnium quae sunt creatio ; in- secrelum cubiculi. lam per se quam per subditos
celhrio, omniurn qui salvantur hominum reconci- Domino sponso serviens de commissis sibi bonis et
lialio; in domo, omnium reconciliatorum confirma- horii, et cellarii. Sive enim prselatas, sive subdilus,
tio et gloriticatio. Hortus dividilur in tria tempora; liborum huc habet accessum, quicunque istum
cell.irium, in tria merita; domus, in tria pr»mia. charilatis mduerit atfectum. Unde sponsa superius
Uortus enim tria habet lempora, plantationis, ma- cum trahi i>ost sponsum desideraret, ipsa vero ado-
 ;

433 COMMKNTATIO EX BERNARDO. m

lescentulas post se traheret, dicens, Curremus in nos fa 'imus : non quod omnibus prodesse nolimus,
fl
odore unguentorum tuornm : statim, ut ipsa |irofite- Bed quia illis maxime prodesse credimus orationes
tur, introduxit eam rex in cellaria ista, ut inde acci- nostras qui nobis se commiltunt, vel quia magis
peret unde illas reficeret, ne in cursu deficerent; el corda no^tra excitantur. Itaque hoc ordine Sponsus
per ordinem de horto ad cellarium, de cellario ad in me ordinavit charitatem.
cubiculum regis eas int^oduceret ; nunc quidem per 34 Et quandoquidem Christi charitas urget nos

contemplationis et amoris affectum, postmodum ve- ad vos, Fulcitc me floribus affectionum vestrarum,
ro per beatitudinis effectum. Porro domus uunm stipate me
malis operum, quia amore absentis lan-
habet praemium Domini, nisi quia per lior in tria gueo. Est amor pius, estamor fervens, est languens.
praemia dividitur, ut sciamus, quid, quantus, quo- Pius ad impetrandam vcniam peccatorum, fervens

modo; id est, quid sit Deus, corpus an spirilus; in exhibitione opcrum, languens, cum deficit anima
quantus, creatus an increatus ;
quomodo invenien- in salutari Dei, id est, intuitu contemplationis. Cum
dus. haec dicens sponsa langueret, rursutn sensit spon-
33. Introduxit me ergo, ait sponsa, in eellam vi- sum praesentem, et lrevam ejus sub capite suo, dex-
nariam, id est inplenitudinem charitatis, in qua ne teramvero ejus se amplexantem. Ideoque respirans,
inebriata musto Spiritus sancti perperam aliquid B E°, inquit, iterum sponsus; Lcvva ejus sub capite
agerem, cum ad subditos redirem, ordinavit in me meo, et dextera ejus amplexabitur me. Ponit, ergo
charitatem (Cant. II, 4). Charitas duo habet, affe- sponsa caput ut requiescat, non supcr laevam, sed
ctum, et actum. Dc affeclu, Diliges Dominum Deum in laeva sponsi, cum afficitur mysteriis humanitatis
tuum ex toto corde tuo, et ex tota mente tua, et ex Christi : dextera vero sponsi eam amplectitur, dum
omnibus viribus tuis (Matth. xxii, 37); in quo illuminatis oculis ejus, totam eam possidet amor
omnia affectus genera comprehenduntur. Affe- Divinitatis, et intellectus. In hoc tam pio amplexu
ctus ergo Deo debetur principaliter, secundario sponsa^in id ipsum obdormivit et requievit. Sponsus
proximo, quem in Deo debemus diligere sicut nos. etiam exsultans in amplcxu charitatis ejus, filias Je-
Nos enim primum, quia nobis conceditur prin- rusalcm adjurat, id est quamdam eis reverentiam
cipatus, ut primum amemus nos, deinde proximos erga sponsam inspirat. Adjurat autem eas per ca-
sicut nos. Debetur autem charitati Dei quidam actus preas cervosque camporum, cum exhibet eis agi-
purgatorius, id cst purgans, nos ad visionem Dei, litatem cl alacritatem bonorum operum. Adjuro, in-
ut sunl vigiliae, jejunia, meditationes, leelioncs, quit, vos, filiwJerusalem, per capreas ,cervosque cam-
compunctiones : debetur et actus proximo, sicut porum, ut non suscitetis occa.-ionibus necessitatum
opera misericordiae, et caetera quae exigit necessitas I* vestrarum neque evigilare faciatis sponsam impulsu
activae et Scd affectum Dei debemus
socialis vitae. malorum vestrorum, quoadusque ipsa velit; id esl,
per nmnia pr.-pponere proximi, non vero
affectui contemplatione gratiae moae satiata, ex impetu con-
senver actui proximi actum Dei. Sed et in nobis de- cepti amoris, ipsa per se ad vos redibit. Sponsa"de
hemus saepe actum charitatis corporis praeponere medio consolationis et contemplalionis somno au-
actui charitatis aniir.ae; et aclum charitatis animse, diens verba sponsi, id est, videns affectum gratiae
actui charitatis Dei, id est contemplationi. Haec la- ejus, quia adolescentulae nec eam excitarent, nec
men omnia cum exigit 'dHl necessilas, quac non evigilare eam facerent; sed sicut capreae cervique
habet legem. Est enim lex charitatis, et est neces- camporum in alacriiate bonorum operum se exerce-
sitas charitatis. Lex charitatis praecipit actum cha- re .t, ipsamque in contemplationis suae quiete in-
ritatis Dei praeponere actui animne, et actum animee quielari nefas ducerent: exsurgensin laudem sponsi,
actui corporis Necessitas charitatis saepe omnia Vpx,. inquit, dilecti mei (Cantic. n, 5-8). Ha3C est
his contraria. Inde est quod multi dicunt, pauci in- "^Vwt* cfilecti mei, hee c est -ve4untas ejus, hoc cst opus
telligunt. Necessitas non habetlegem. Procedit ordo cju^, haec estvirtus ejus in illarum conversionc, haec
et regula charitatis, qu.-e praecipit suum corpus et rj est dulcedo ejus in mea dilectione. Ecce quomodo
minus dihgere quam suam et alterius ani-
alterius ordinata charilate omnia ordinata suntet peccata, et
mam; suam vero animam et alterius plus diligere m pace factus est locus ejus, et in Sion habitatiu
quam suum corpus vel alterius : Miam animam non ejus (Psal. lxxv, 3;, cum sponsa in amplexu S|ionsi
plus quam alterius, sed altcrius sicut suam. Haec quiesci'., cum sponsus eam fovet et protcgit, cum
quantum ad affectum charitatis. C.Tterum actus ipsius liliae non suscitant eam, ncc evigilare faciunt
charitatis saepe aliter ordinatnr. Pneponitur enim sed potius bonis suis studiis laetam faciunt et ju-
saepe, ut dictum est, in actu corpus animae, anima cundam.
Deo. Quod si fratri tuo, ejusdem meriti et ulilitatis 35. Hoc signitic.ibat mulier i!!a, quae clamabat ad
tcc lm in eadem necessitate posito, prius subvenias, Elisaeum morluo viro suo, scrvo ejus, sponsam Deum
abundas charitate; si tibi, non pcccas. Nam in eo Patrcm invocanlem pcr morlem Filii sui viri cjus :

quod dicitnr sicut te(Matth. xxu, 39), primatus tibi

Servus, inquit, tuus, vir mens, morluus est;elecce
conceditur:si autem disp.iris meriti fueris, meliori venit creditor, ut tollat sibi duos filios meos ad ser-
estsuhveniendum. Et cum omnos aequaliter dili^ere viendum sibi. Sic et sponsa duos (ilios, alterum ver-
debeamus, non tamen sine causa familiares oratio- bo, altcrum exemplogenuerat, quos tulcratdc manu
 ,

435 GAUFRIDI ABBATIS 436

diaboli. Cumque charitate ordinala sibi et Deo va- * de oleo devotionis quo abundas per omnia vasa illn.

caret, filiosque negligeret, actumque Dei actui eo- etcum impleta fuerint, reverteread me. Non cnim.
rum praeponeret; facta est fames verbi Dei parvuli
: parum habes
ut dicis, olei, quae in tempore famis
petierunt panem, nec erat qui porrigeret eis. Coepit non solum pascendam te, sed ungendam praesumis.
creditor diabolus redire, ct jam non sicut perditor, Audiens haec sponsa, charitatem reordinavit; ut
sed sicut creditor illos repetere ad serviendum sibi. missa fuerat, oleum Spiritus sancti mentibus audi-
Mater vero quia non volebat labore bonorum studio- torum infudit : Deus autem vacua vasa implevit.
rum et actuum agere<- putans se acturam sola ora- Quod cum factum esset, Vade, inquit, vende oleum,
tione, ccepit ad Deum clamare. Et quid dixit illi re- et libera te a creditore; id est, pro effusione devo-
sponsum divinum? Quid habes, inquit, in domo tua, tionis tuse, fetornae vitse exspecta praemia. Tu autem
id est, in conscientia tua? At Domi-
illa, Vivit, inquit, et filii tui vivite de reliquo (IV Reg. n\l-7j quia
;

nus,non habeo ego anciliatua aliquidin domo mea, quanta a te aliis fiet olei hujus effusio, tanta a me
nisi parum olei in vase, id est, devotionis in menle, tibi fiet infusio. Sed vivite, inquit; non, Ungimini :

quo ungar. Nota delicias. Non eget pasci, sed desi- vos instate ut vivatis, tu videlicet et filii tui; ego
derat ungi. Atille, Vade, inquit, et pete mutuo vasa tempore suo de unctione deliciarum vestrarum pro-
vacua non pauca, id est, auditorum corda, et mitte videbo.

GAUFRIDI ABBATIS
DECLAMATIONES
DR COLLOQUIO SIMONIS CUM JESU
Ex S. Bernardi sermonibus collectce.

AD HENRICUM SANCT^E ROMAN^ ECCLESLE CARDINALEM.

ADMONITIO.
2&Q 1 Hujus opusculi auctor est Gaufridus, Bernardi discipulus, qui istud ex variis sancti Patris scr-
.

monibus contexuit, utiipseasserit initioprologisequentis. Namubi ineditislegitur, t e multis sermonibus

Patrum; » scripti omnes prceferunt, « emultis sermonibus Patris nostri: » Cheminionensis, « e tnultis ser-
monibus beati Bernardi Patris nostri. » In hoc codice sichabet libri inscriptio: « Incipitopusculum domni
Gaufridi de dictis beati Bernardi ad Henricum Romance Ecclesice tunc subdiaconum, postea monachum
Clarce-Vallis, deinde cardinalem, super Dixit Simon Petrusad Jesum. » Codex Aquicinctensis, scriptusab,
annis quadringentis : « Liberde lectione evangelica, Ecce nos rcliquimus omnia, collectus exdictis domni
Bernardi abbatis Clarce-Vallis. » In codice Vaticano, n. 658, scripto pro Nicolao V, exstat sub hoc titulo: « De
colloquio Simonis et Jesu, ad Henricum Romance Ecclesia? suhiliaconum, qui postea monachus Clarat-Val-
lensis factus est abbas apud monasterium Sancti-Anastasii deUrbe; » el in fine: « Explicit liber beati Ber-
nardi. » Vallis-Lucentinus antiquior:
Incipiunt capitula inopusculo ,quod fccitabbas Igniacensisad Hen-
«

ricum, » etc. Denique Clarce-Vallensis nomenprceferunt. non Bcrnardi.

et Regice Xavarro: codices Gaufridi
Ex quibus, aliisque codicibusintelligitur, hunc librum abaliis Gaufrido, ab aliis Bernardo olim fuis<eattri-
butum. Ex his unus est Willelmus monachus Tornacensis, qui in Bcrnardino suo seu libro Florum ex Ber-
nardo, librum « de colloquio Simonis et Jesu » passim sub Bernardi nomine laudat. i'trun\,que verum est
et Bernardi esse hoc opusculum, uti auctoris, et Gaufridi uti collectoris, qui ex oredicentisyarios Bernard
sermones, de colloquio Simonis ad Jesum habitos, in unum conflavit, Sane tunc moriserat. ut e.r ore lo-
quentis exciperentur sermones non modo Bemardi, quod de Sermonibus in Cantica aliisque comtat
sedetiam aliorum, ut de Guerrici abbatis Sermonibus factum videbimus.
2. Gaufridus itaque istius opusculi non auctor, sedcollector agnosccndus. At plures fuere ejus nomini
monachi Clarw-Vallenses. Abbatcm Igniaccnsem vocat codex Vallis-Lucentis. I* ergo est Gaufridus. Bcr
nardi primum notarius, et post Guerricum abbas Igniacensis, tumpost Fastrcduni Clarce-Vallensis, qu libro i

de Bernardi vita duos, et sermoncm dc codemcomposuit. HenHcus rero, cuiopusculum istud nuhcupatum
est, ipse est quem idem Gaufridus laudat m
Actis concilii Remensis contra Gilbertum Porretanum hi
verbis: « Dominus Henricus Pisanus, tunc Romanas Ecclesios subdiaconus, futurus postea Clara-Vall
monachus, et ex abbate Sancti-Anastasii, sanctorum Xcrci ct Achillci presbyter cardinalis, » etc.
3. Anno 1501 typisvulgatus est islc lihcr Spinr, sub titulo Dcclamalionum ct nomine Bernardi, absque di
stinctione sectionum. Deciamationum rocabulum cum nomineBernardi insequentes cditioncstransiit, ne
contra mentem auctoris,qui libcllum hunc « instarcujusdam copiosideclamatorii sennonis* a se composi
tum dicil. Cceterum cum auctor in fiue prologi 'estel'ur se hujuslibri lectionem brevibus distinxisse sentet
I ,

tiis, eamque scripti codices passim in sexaginta sectiones partiantur hanc distinctionem ex mcnt :

auctoris servare visum est. Certc in codice Albo-Manlcliorum apudParisios tractatus istcita inscribilui
« Sententice exceptce ex opusculis venerabilis Abbatis Clara'-Vallis. t
437 DECLAMATIONES EX S. BERNARDI SERMONIBUS. '.38

PROLOGUS COLLECTORIS. Jl (Philipp. ii, 8-10). Libct proinde sacratissimo huio

5?83-£8-l.Uttibi,dilectissime,prapsentesexhor interesse colloquio, et intima cordis aure percipere
tationis schedulas destinarem, qmv otiosa esse non quae dicuntur. Arbitror enim verba lectionis hujus
patitur, nimirum credens omnia, et omnia sperans ea esse, de quibus ad immortalem Sponsum a tini-

charitas persuasit. Ubi sane non tibi me propria tra- bus terrff clamat Ecclesia : Propter verba labiorum
didisse putes, nec tanquam nostra suscipias, sed e iuorum cgo custodivi vias duras (Psal. xvi, 4). Haec
muliis sermonibus sancli Patris nostri, quorum di- nempe sunt verba, qune contemptum mundi in uni-
gna satis laus est in Ecclesia, quae huic videbantur verso mundo, et voluntariam persuasere hominibus
aptae negotio, noveris decerpsisse sententias; et sub paupertatem. Haec sunt qure monachis clau- £85
unam utcunque formulam redigendo, cujusdam co- strareplent, deserta anachoretis. Hapc, inquam, sunt
piosi declamatorii sermonis instar, hunc tuae Dile- verba qnse /Egyptum spoliant, et optima quaeque
ctioni libellum edidisse. Hoc nimirum scribendi ge- ejus diripiunt (Exod. xu, 35, 36). Hic sermo vivus
nus ad persuadendum arbitrabar, quod
efficacius et efficax, convertens animas felici aemulatione san-
soleat amplius movere lectorem, vividas magis vo- ctitatis, et veritatis promissione fideli.

ces, quam mutosapices repraesentans. Caeterum quo- omnibus. II. — De relinquendis

niam suspecta mihi ignorantia propria, propriaque B 2. Dixit enim Simon Petrusad Jesum Ecce nos :

oblivio est; hortor et moneo, ut si qua deprehende- rcliquimus omnia. Bene, optime, et non ad insipien-
ris digna reprehensione, aut ipse ea corrigere stu- tiam tibi. Nam et mundus transit, et concupiscentia

deas, aut si id forsitan ex mansuetudine refugis et ejus : et relinquere haec magis expedit, quam relin-

humilitate, mihi saltem quaecunque te moverint, qui. Ecce, inquit, nos reliquimus omnia, et secuti
non dissimules amicabiliter intimare. Atque id qui- sumus te. Nimirum quia exsultavit ut gigas ad cur-

dem de sententia dixerim. Nam de verbis, erit for- rendam viam (Psal. xvm, 6), nec currentem sequi
sitan invenire nonnullos, ad quorum aures si vene- poteras oneratus. Sed nec inutilis commutatio, pro
rint, subsannent ea, dicentes: Qais est iste invol- eo qui super omnia est, omnia reliquisse. Nam et

vens sententias sermonibus imperitis? (Job xxxvm, simul cum eo donantur omnia, et ubi apprehende-
2.)Verum niltale mihi super tua reor eruditione ve- eum, erit unus ipse omnia in omnibus, qui pro
ris

rendum. Quippe etmetum hunc, etpudorem, suspi- ipso omnia reliquerunt. Omnia sane dixerim, non
cione carens charitas foras mittit. Affectum magis, tantum possessiones, sed etiam cupiditates, et eas
ni fallor, in his quam verba pensabit amicus prae- maxime. Plus enim concupiscentia mundi quam
:

sertim quod non ostentationis, sed aedificationis substantia nocet. El haec fugiendarum causa divilia-
cdere paginam cogitarim, optans magis isi possihile «** rum praecipua est, quod aut vix, aut nunquam sine

videretur) et sine verbis haec imprimere cordi tuo. amore valeant possideri. Limosa siquidem et gluti-
Faciat hoc, qui invisibiliter operatur in cordibus nosa nimis non modo exterior, verum etiam interior
ekctorum: et pia dignatione sua, suam hanc vo- substantia nostra videtur; et facile cor humanum
cem repulans, vocem ei virtutis et efficaciae largia- omnibus quae frequentat, adhaeret.
tur. Agit enim quod potest operosa dilectio, op- III. —
De eo qui juga boum emit quinque.
portune instans, fortassis et importune. Nulla sane Age ergo qui relinquere disponis omnia, te
3.
operi idonea magis occurrit digniorve materia, quoque inter relinquenda numerare memento. Imo
quam. evangelica lectio, ubi felicissimum illud Simo- vero maxime et principaliter abnega temetipsum, si
nis et Jesu colloquium continetur. Hancergo susci- deliberas sequi eum qui exinanivit propter te semet-
pere libuit, sed exhortationis magis gralia quam ipsum. Pone gravissimam sarcinam, pone asina-
expositionis, ut scilicet ex ea sermonis occasio su- riam molam, terrenam molem pone illa quinquc :

meretur. Sed et sentenliis brevibus distinguere stu- non hominum plane juga, sed boum, quae tibi insi-
dui lectionem, ut distinctio ipsa fastidium non pienter emisti. Alioqui sequi sponsum, et venire ad
admittat. n nuptias spiriluales quinaria hac pressus et oppressus
I — De laude obedientice et de verborum Christi.
vi corporis sensualitate nonpoteris; sed etsi novissime
i. Dixit Simon Petrus ad Jesum: Ecce nos reli- veneris et pulsaveris, minime proleeto aperietur tibi;

quimus omnia, et secuti sumus te(Mattk. xix, 27). sed respondebitur de intus, quod non sit de bobus
Fidelis sermo et dignum omni acceptione collo- et asinis caeterisque jumentis cura Deo. An vero
quium Simonis Petri et Jesu. Familiaris siquidem et comparatum jumentis esse quis dubitet hominem,
amica saluti obedientia est, sed obedientia firma et qui sibi juga emerit jumentorum? nisi quod eo sanc
stabilis, quae fundata est supra petram. Melior est ipsis quoque jumentis convincitur esse stolidior, et
tnim obedienlia quam victimce el asquiescere ; bestialior besliis comprobatur, quod juga necessi-
nollc,ut peccatum ariolandi cst (I lieg. xv, 22, 23j. tatis earum propria ipse subierit voluntate. Quod
Unde et vitae quoque ipse Salvator praetulit hanc vir- enim illisnatura est, huic culpa : dum tanquam unum
lutem, eligensmagisanimamponere, quam obcdien- ex his quae ratione carent, sine raiione degens, et
tiam non implere. Postremo et ipsum nomen Jesu, ipse sub corporeis similiter sensibusincurvatur. Scd
quod est supcr omne nomen, in quo ftecitur omne quid eum juga subisse causamur? Arguamus magis
genu, Apostolo teste, obedientiae remuneratio esl emisse. lllud enim stoliditatis miserandae, istud ex-
439 GAUFRIDI ABBATIS 440
tremae dementiae est. Dignus est operarius mercede ^ Nec minus contraria sunt quae simulatio et pusilla-
sua : nam ut mercedem pro opere tribual, inaudi- nimitas suggerunt impudentiae, impatienti<eque cla-
tum. Denique loquitur super hoc vcrbo Dominus per moribus; et utraque labor et dolor, et afflictio spiri-

prophetam, sub lypo mulieris fornicarise scelera ar- tus sunt.

guens Israelis : Omnibus,inquil,meretricibusdantur V. — De duabus sanguisugw jiliabus.
mercedes : tu autem dedisti mercedes cunctis ama- 5. II;ec autem omnia, similiaque ac dissimilia
toribus tuis, ct donabas eis ut intrarent ad te undi- mala, ex una radice pullulant, propriae scilicet vo-
que ad fornicandam ; factumque est in te contra luntatis. Hujus enim sanguisugas duae sunt insatia-
consuUudinem mulierum in fornicationibus tuis, ct bilesfiliae, clamantes, Affer, affer (Prov. xxx, 15).

post tenon erit fornicatio. In eo enim quod dedisti Siquidem nec animus vanitate, nec voluptate corpus
mercedes, et non accepisti, factum est in te contra- aliquando satiatur, ut scriptum est : Non satiatur
rium (Ezech. xvi, 33, 34). Plane el in eo qui juga oculus visu, nec auris impletur auditu (Eccle. i, 8).
emit, contrarium iieri manifestum est. Quid enim Fuge sanguisugam hanc, et omnia reliquisti. Haec
juga emit, et juga bouni, cui jugum suave gratis enim omnia trahit ad se. Pone hanc, et jugum lam
offertur? Nam jugum Christi, jugum bominis est, imporlabile quam multiplex abjecisti. Non e*t enim
siquidem et Christus homo. Nec niodo gratis tribui- B dominus crudelis ad illam; non est tyrannus impius
tur, scd et copiosa his qui tulerint, remuneratio est, et inhumanus sic urgens servulum, et non parcens.

ut a nemine non dico emi, sed gratis sustincri queat. Fatigatum magis instigal, subditum premit durius.
Quid ergo, miser, pro jugo boum distrahis animam Inquietum malum, quod semper incubans,
spiritui
tuam, qui jugum Cbrisli suscipiens, emere poteras inexcogitabilia meditatur. custos hominum, quare
regnum Dei, mercari vitam, lucrifacere Christum? posuisti me contrarium tibi, et factus sum mihime-
Nam non potes, homo nimi-
sine jugo interim esse tipsi gravis? (Job, vn, 20.) Nullum mihi onus impor-

rum, qui natus es ad laborem (Job v, 7). Sed grave tabilius, nulla gravior sarcina est. Faclus sum mihi

jugum super omnes fdiosAdam(£c6'/i. xl, 1), utique talentum plumbi (Zachar. v, 7), et resedit iniquitas
qui sequuntur eum. Nam super eos qui Christum super Sed audiam vocem solatii, audiam quid
illud.

sequuntur, leve est et suave^Matth- xi, 30). Postrcmo loquatur magni consilii Angelus. Veniie, inquit, ad
ut caetera sileam, cum sine jugo esse non possinl- me, qui laboratis et oneratiestis, et ego vos reficiam.
quale hoc ipsum esl, eligere 98G potius quinque Tollite jugummeum super vos,et invenietis requiem
quam unum? Quis enim potest servire quinque do- animabus vestris (Matth. xi, 28, 29). Veruin haec
minis,nedum quinque tyrannis, quinque prsedoni alias; invenient forte in novissimis locum sibi. In-
bus? siquidem oculus meus depraedatur animam *» terim sane ielices liquet esse, qui exonerati sunt, et
meam CThren. m, 51). Annon saepe aliud gula exi- sequuntur Dominum cxpedili. Arclissimum enim
git, ad aliud pruritus aurium vocat? Sic et odoratus nos foramen exspectat Si quem sequimur, consequi
et tactus diversa interdum imperant, forsilan et ad- volumus, per angustam contendamus ingredi portam
versa, dum uterque communem sibi gestit praeripere necesse est. Quid tu, camele, gibbum; quid tu, pe-
servum, ct trahit sua quemque voluptas. Vides ex- cuniose, proditoris loculos tollis? Non sic, impie,
cusationem hominis qui propterea Christum non se- non sic ingredieris. Foramen acus hujusmodi sarci-
quitur, propterea se excusat a nuptiis, quod juga nas non admitlit.
boum emerit quinquc (Luc. xiv, 19). VI. — De divitiis Patrum Veteris Testamenti.
IV. — De multiplici dominio vitiorum. 6. Sed excusant aliqui fortasse dicentes : Abra-
4. Quid, si corum laborem et dolorem consideres, ham, Isaac et Jacob, caeterique sancti nunquid non
si numeres juga, qui variis serviunt vitiis morum, terrenas divilias habuisse legunlur? Sutficit nobis
magis quam corporum sensibus? Erit profccto inve- esse sicut illi fuerunt : neque enim sumus nos Pa-
nire jam homines, qui multo magis in labore homi- tribus meliores. Si culpabilis esset possessio divi-
num non sint; sed longe amplius aliena ab homine r» liarum, nunquam illi in divitiis lantam a Domino
flagella sustineant. Erit invenire ementes non modo gratiam oblinuissenl; aut lautam *-?S7 graliam c on-

quinque, sed plus quam quinquaginla quinque, non secuti. divilias nilnlominus possedissent. Quid re-
plane jumentorum juga, sec rlamionum. Contendunt 1
spondebimus novis imilatoiibus sanclorum vete-
ambitio etelatio cordis: altcra nidum, altera foveam rum ? Imponant certe vitulos super altare Domini,
parat. Volare altera jubet, repere monetallera; cuni mactenl arieles, hircos immolenl. quia et hoc Abra-
nculrum profecto sit hominis. Quis enim cs tu, ait ham fecit, et hic rilus Patrum, quibus non modo
haec, quis veroille vel ille est, autquae domuspatris meliores non sumus, sed ne digni quidem solvere
eorum, ul eis in aliquo cedas, ut revcrearis eos, ut corri^iam cahoamentorum eorum. Sod ha?c, in-

eis aliquatenus blandiaris? At bonus sermo bonum quiunt, slatum non habent;ubi revelata <\-t
ultra

inveiiit locum, ait ambilio, et interdum quoque qui veritas, transiere. Quid, si ip^as quoque sanclorum

prodessc non potest, polest obesse. Undc dissimula: divitias tempoiales, umbram fuisse dixerimus futu-
primum vinum bonum pone, donec veniat hora tua. rorum? In tigura siquidem eis omnia leginius conti-
Avaritia quoque et appetitus laudis sibi invicem gisse {I. Cor.\. 11 1. Denique quidni lenen.is palam
adversantur, et quod haec congregat, hic dispergit. divitias possiderenl sancti et perfecti viri, cum sola
441 DECLAMATIONES EX S. BERNARDI SERMONIBDS. 442
adhuc terrena palam promitterentur a Deo ? Sicut * Scd non omnes capiunt verbum hoc, sicut nec con-
enim saeriiiciis lllis, aic et divitiis, carnalibua adhnc siliuin castitatis. Quid dicitur populo ? Facite vobis
popuiis dispcnsatio divina morem gerebat: nimirum amicos de mammona iniquitatis, ut, cum defeceri-
ut tanquam parvuli paulalim a Gentilium ritu sece- tis, recipiant vos in a?terna tabernacula (Luc. xvi,
derent, eadem quae Gentes daemoniis, Domino im- 9).Verba Domini sunt, etquod loquitur, tale est. Fir-
molantes, eademque et illi, sed a Domino, non a ma equidem siat immobilisque, sententia, eos qui
daemoniis exspectanles. Ubi sane cadestis promissio volunt m hoc saeculo divites tieri, incidere in tenta-
sonuit, spiritualia jam necesse est spiritualibus com- tionem laqueumque diaboli (/ Tim. vi, 9); sed quia
parari, et mutaii sacriticium spe mutata. Noverant misercor super turbam, ipsum quoque camelum et

haec quicunque vel eo tempore fuere perfecti, sed (quod homo non potest) per foramen acus tradu-
ex charitate populo cohaerebant, ut in manifesto qui- cere *£H& possum; cavete saltem a verbo aspero,
dem et agere eadem, et eadem quaerere viderentur. qui laqueum venantium minime declinatis. Vestite
An fortc violenta vidctur extorsio, quod de umbra nudum, egenum alite, visitate infirmum, ne forte
dicimus et signiiieatione ? Olim alter super hoc scri- audire contingatsermonem durum, aspcrum ver-
pserat in Imnc modum : « Nullus mibi opponat au- bum, auditionem malam Ite, maledicti, in ignem :

ruin temph Judaeorum. Tunc enim hoc fuil, quando B mternum, qui paratus est diabolo et angelis ejus
sanguis immolabatur, quod totum tigura fuit. Au- t Matth. xxv, 41). Facite vobis amicos de mammona
rum ergo repudiemus cum caeteris superstitioni- iniquitatis. Ac si manifestius dicat : Vce vobis, divi-

bos Judaeorum: aut si aurum placet, placeant el tes, qui habetis consolationem vestram(Luc. vi, 24).

Judaei. » (S. Hieronymus, epist. 2 ad JSepot.) Postre- Attamen unum jam superesse videtur. Communicate
mo non multos legisse me recolo aut non afflictos eam pauperibus, quorum est regnum Dei, ut, cum
graviter, aut non graviter in ipsa sa-culi hujus pro- venerit hora eorum, reminiscantur, et deficicntes

speritate tentatos, forte et periclitatos. vos recipiant in aeterna tabernacula sua : et conso-

\ II. — Quomodo Judo?us inter aquas, Petrus supei

lationem suam, quam modo prudenter exspectant,
aquas. dum vestram ipsi percipiunt, misericorditer com-
1. Nimirum longe aliud est in luto aquarum mul- municenl desolatis. Mensuram enim bonam et co-

tarum, divisi fundo maiis iter carpere, terrena li- agitatam et supereffluentem dabunt in sinus eorum
ciie possidendo: aliud ipsam novis gressibus undam (ibid. 38) : nec erit illud pallium brcve, quod duos
calcare, omnia relinquendo. Sed tempori gratiae operire non possit, aut stratum coangustatum, unde
pra?rogativa haec debobatur : Petro novum iter et decidat alter (Isai. xxvm, 20).

novi typus itineris servabatur. Anliquorum sane Pa- C IX. — Depericulo clericorum.
trum diebus, donec in terris viderelur et conversa- 9. Hinc est quod clotatas et ditatas videmus ec-
retur inter homines Dominus majestatis, non eral clesias a potentibus et divitibus hujus saeculi, qui

evangelicae forma perfectiunis, sed spirilum Deum in operibus bonis divites, juxta Evangilii admoni-
solo interim spiritu sequebantur. At ubi Verbum tionem, amicos sibi facere studuerunt de mammona
caro faclum est, et habitavil in nobis (Joan. i, 14); iniquitatis, a quibus in seternatabernacula reciperen-
jam nobis in eo tradita est imago vita?, et conversa- tur. Quidni spcrarent ab his recipi, qui claves vi-

lionis exemplar, quod oporteat eliam corporaliter dentur habere ? Sed heu! data est ipsa providen-
imitari, ut utroque seqnentes vestigio, non ulterius lia eorum in occasionem carnis, et qui sibi pariter

cnm patnarchi .lacob fcmore claudicemus

altero atque aliis in coelo tabernacula aeterna parare de-

(Gen. xxxn, 31). Ubi enim audivimus quia diclum buerant, in terra conjungunt domum ad domum, et
ritantiquis, Nisi quisrenuntiaverit omnibusqurepos- agrum copulant agro Quis rapuit ab ore Aposto-
!

sidet.nonpotest meusessediscipulus! K Luc. xiv, 33.) lorum temporis hujus verbum gratiae, fiduciae ver-
et item, Si vis esse perfectus, vade et vende omnia bum Ecce nos reliquimus omnia, et secuti sumus-
:

qufi' thesaurum in n te ? Ecce enim ut populus, sic et sacerdos(/sac'. xxiv,

habes, et da pauperibus, et habebis
ccelo; et veni, sequere me ? Matth, xix, 21.) Nec id 2). Similiter volunt in hoc saeculo fieri
divites; simi-
(

dicimus, tanquam salvari quis vel hoc lempore ne- liter, imo et abundantius suam hic praeripiunl con-
queat, si secus egerit; sed utgradum agnoscat pro- solationem. Similiter amicis egent et ipsi, ut in
prium et locum perfectionis, aut discipulatus ofti- alicna saltem tabernacula suscipiantur, utpote pro-
oium non usurpet. pria non habentes. Beati enim pauperes spiritu,
VIII. —
De remedio imperfectorum. quoniam ipsorum rst regnum coelorum (Matth. v,
8. Habent enim Kvangelia et perfectionis consi- 3). Caeterum hominibus, qui perfectionis
obtinent
lium, et rcmeJium lnfirmitatis. Nolite thesaurizare locum, dignitate pollent, auctoritate pncemincnt,
vobisthesauros in terrai Matth. vi, 19;, haec perfeclio funguntur officio, an inter haec infirmitatis et im-
est. Siquidem Filius hominis, ubi caput reclinaret, peifectionis, quam usquc adeo diflitentur, liceat

non habcbat (Luc. ix, 58). Petro et Joanni nec ar- saltem spcrare remedium, ipsi hinc quoque sint

gentum ncc aurum erat (Act. m, 6). Paulus victu judices; ipsi, inquam, judicent utrum liceat. Nam
simplici vestituque contentus (/ Tim. vi, 8), baec quod minime deceat, manifostum est nobis sane :

ipsa labore manuum acquirebat (// Thess. m, 8). liceat vel audire diceniem, Si sal infatuatum fuerit,
 ; :

4 '.3 GAUFRIDI ABBATIS m

in quo salietur ? Ad nikilum valet ultra, nisi ut mit- Grex avium plumas. moveat cornicula risum
A
tatur foras,etconculcctur (Matth.y 13V Sed ct Pre- , Furlivis vudata coloribus.
sbytero, cui forsitan derogare timebunt, quoniam Horat. Epist. lib. i. epist. 3, vers. 18-20.»
sanctus est, uti liceat solita spiritus Iibertate, nulli Magis autem magnus ille propheta el plus quam
palpare neminem; sed nude nudam pro-
blanriiri, propheta terribiliter increpet, dicens : Genimina
mcre veritatem. « Cloricus, » inquit, « qui par- viperarum, quis demonstravit vobis fugereaventura
tem habet in terra, non habebit partem in cnelo. » ira ?(Luc. m, 7.) Ubi enim sunt pcenitentiae fructus ?
Itemque, « Clcricus si quidpiam habuerit praeter Cum coeperint resurgere homines unusquisque in
Dominum pars ejus non erit Dominus : verbi gra- ordine suo, ubi, putas, generalio ista locabilur ? Si
tia, si aurum, si argentum, si possessiones, si ad milites forte diverterint, exsuftlabunt eos, quod
variam supellectilem, cum istis Dominus pars minime secum laborom aut pericula tolerarint. Si
ejus fieri non dignalur. » (S. Hieronymus, epist. 2 agricolae; sic negotiatores, et singnli quiqueordines
ad Nepot.) hominum a suis eossimiiter arcebunt finibus, ut-
X. — Quomodo clerici a singulis generibus homi- pote qui in hominum labore non fuerint. Quid igi-
num quod delectat usurpent tur reslat, nisi ut quos omnis ordo repcllit pariter
10. Videtur et sanctus David cauterio gravi inu- B et accusat, eum sortiantur locum, ubi nullus ordo,
rere quosdam : ipsi viderint quos hsec parabola sed sempiternus horror inhabitat ?
tangat. In labore, inquit, hominum non sunt, ct cum XI. — De officio clericorum.
hominibus non flagellabuntur : ideo tenuit eos super- 12. An forte ad electionem cleri audeant aspi-
bia (Psal. lxxii, 5, 6). Habentenim singulaquaeque rare ? Magnus enim vere eorum locus in regno Dei :

genera hominum Iaboris aliquid, aliquid voluptatis. et bonum sibi, sed qui bene ministraverint, gradum
Sed advertere est prudentiam aliquorum, et mirari acquirunt (/ Tim. iii, 13). Caeterum suus et ipsis
quemadmodum novo inter haec artificio discernen- nec modieus labor esse videtur, et diccbat qui plus
les, et ab invicem sequestrantes ea, totum quod de- omnibus laboravit : Qui non laborat, non manducet
lectat eligunt et amplectuntur : quod molestum est, (11 Thess. in, 10). Et Petro dictum est : Simon
fugiunt et declinant. Cum mililibus nempe super- Joannis, amas me ? pasce oves meas (Joan. xxi,15-
biae fastus, amplam familiam, et nobiles apparatus, 17). Idemque tertio repetitum; tertio dictum, Pasce;
equorum phaleras, accipitres, aleas, et similia quae- nec Mulge, seu Tonde vel semel additum est. Speret
que frequentant. Aliqui forte dependenies a collo ergo discipnli locum, gradum ministri, qui domini-
rubricatas murium pelles, ornatos thalamos,
--, balnea , cum pascere Bgregem
, ._ _... satagit,
„
ft
—
_,.., quam
^„ tondere
..„ —
pascere_ :
. ,

et mollitiem omnem
atque gloriam vestium a mu- *» vero tripliciter, exemplo conversaiionis, verbo prae-
lierculismutuantur; caute omnino loricae pondus, et dicationis, fructu orationis; et pascere ad manda-
insomnes in castris noctes, incertaque discrimina tum Christi, ut nemo sibi hunc sumat honorem,
praeliorum, muliebrem £89 quoque verecundiam sed qui vocalus fuerit a Deo tanquam Aaron (Hebr.
et disciplinam, aut si quid sexus ille laboiis habere v, 4). Per eum nempe si quis iniroierit salvabitur, et
creditur [al. cernitur] declinantes. Sudant agricolae inveniet pascua. Si voro ascenderl aliunde, plane
putant et fodiunt vinitores : et qui inter haec tor- fur est et latro (Joan. x, 9, IV Atque utinam vel
pent otio, accedente fructum tempore innovari sibi quseratur jam inter dispensatores, ut tidelis quis in-
horrea jubent, etpromptuaria eorum plena, utinam veniatur.
non prae illis ; utinam vel cum illis. Vivunt tritico, XII. — Excusatio quod nonnisi manifesta hquatur.
bibunt uvae sanguinem meracissimum : parum est, 13. Nemo tamen indignetur nobis, aut moleste ac-
impinguantur et dilatantur adipe frumenti. Herba- cipiat quae dicuntur. Si sanctus est, et minime sibi
rum succis peregrinum mutuantur vina saporem, et conscius horum, congratulamur ei : doleat et ipse
additur oleum camino. nobiscum in pluribus haec inveniri. Nec enim revo-
11. Sed considera et negotiatores. Circumcunt n lamus nunc occulta dedecoris, nec parietem fodi-
mare _ ¥»rt nl aridam,
et
<_»•/)•_ rv\ Inl\AMA n ., « « -
l «-»
in labore 1_ _'*
. .

corporis, et periculo vitae

. . i __. __ * ™* ___••__• • _. s a-_ l \

mus, ut abominatio major appareat (Ezech. xil).

periturassibi divitiascongrcgantes. Dura sunt hsec : Nullum adbuc de lornicatione fecimus verbum,
caveant prudentes nostri; dulces interea capiant quamvis et haec in multis eliam et mutipliciter re-
somnos, ne dicam, in stratis lasciviant suis. Erit gnet, qui puritatis auctori, impuro corde et corpore
tamen invenire in die festo graves vasis aurcis et ministrantes, non verentur staro ante angolum Do-
argenteis ministrorum dextras, refertas variis, opi- mini, qui secet medios ot dispordat t Dan. xui, 55) :

bus mantjcas, porticas oneratas, tam et in scriniis sed omnino audent Agni immaeulati sacras contin-
multiplices loculos, ut si mensas adhibueris, num- gere carnes, ot intingere in sanguine Salvatoris raar
mularios putes. Quid fabros aut caunentarios, av- nus nefarias, quibus paolo anlo carnes, proh dolor
'

terosque ejusmodi operarios necesse est numerare ? coeretricias aUreclarant; sio £90 altaria circuin»,
Victum sibi mullo labore quasrunt : illi madent de- sic frequenl ire psalmos, cum el ejusmodi iaus exs -

liciis, copiis affluunt otiosi. Annon merito tales crabilis, el oratio sit in peccatum tPsal. cviu,
poeta subsannet ? Sed nec eorum sacrilogia recensemus. qui diliguni
JVe, cum forte suas rcpetitum venerit olim. munera, sequuntur retributiones, vonduut sacra-
 ? :

445 DECLAMATIOXES E\ S. BERNARDI SERMOXIBUS. 446

menta, justiliam produnl: quorum gutlura necdum * tanta hominum temeritate loquatur patiens redditor
traxit ad laqueum. necdum praefocavit faucos ver- poenitentiam cupiens, quam vindictam. Ipsi, inqmt.
bum blasphemin', vox sacrilega, sermo nequam, regtutuerunt, ctnon ex me : principes exstiterunt,et
Quid vulth miki dare, et ego vobis eum tradam ? ego non vocavi eos [Osee vm, 4). Universos siquidem
(Mattk. xxvi, 15.) Videmus hme omnia, sed quodam in ordinihus ecclesiasticis caeterisque ad sanctua-
modo non videntes, quippe quibus nec flagcllum rium perlinentibus honorem quaerentes proprium,
est, nec ille comedens zelus. Manifesta loquimur, ot aut divitias, seu corporis voluptatem, postremo
quae vix aliqui erubescunt. Postremo et nos in clero quae sua sunt, non quae Jesu Christi; manifeste
tuimus: liceat vel nostra scrutari. prorsus et indubitanter, non ea quae Deus est chari-

XIII. — Quomodo intrent clerici ad ecclesiattica tas; sed aliena a Deo et omnium radix malorum,
bcne/icia. cupiditas (/ Tim. vi, 10) introducit. Quid istud te-
\\. Videte vocationem vestram, ait vocatus Apo- meritatis; imo quid insaniae est? Ubi timor Dei,
stolus I Cor. i, 26). Consideremus et nos an vocati ubi mortis memoria, ubi gehennae metus, et tcrri-
venerimus, et vocati a Deo, cujus nimirum haec bilis exspectatio illa judicii? Sponsa nec cubiculum.
vocatio est. Nec communem modo vocationem nec cellam ingredi nisi rege introducente praesumit
dixerim, qua sano juxta eumdem apostolum, quos B tu irreverenter irruis nec vocatus, ncc introductus
praedestinavif, hos et vocavit (Rom. vm, 30); sed Trahemepostte, inodoremunguentorumtuo-
aitilla,

quis vocaverit nos in honorem cleri, convenire ve- rum curremus (Cant. i, 3). Nunc autem trahit sua
lim conscientia singulorum, ut secundum praece- quemque voluptas et odorem turpis lucri sectan-
;

ptum Domini ad cor Jerusalem loquar [Isai. xl, 2). tes, 991 quaestum aestimant pietatem (/ Tim. vi,

Huic enim parvulo adhuc, aut forsitan necdum 5) : quorum certa est damnatio.
nato, ecclesiastica jam beneficia provida sane pa-
rentum sollicitudo parabat. Huno. nos, inquiens,
XIV. — De loculis Judce.

illi vel illi trademus episcopo, apud quem habemus 16. Verum elsi irreprehensibilis videatur ingres-
gratiae locum, aut cui forte servivimus, ut ditetur sus, et intentio casta; timendum est? nihilne ultra
de bonis Domini, nec in tot liberos nostra dividatur Timendum quidem, et maximo. Neque enim qui-
haereditas. Illum praepositus aut decanus ut sibi cunque spiritu cceperint, etiam spiritu consum-
succederet, plus quam materno educavit affectu, in mantur, sed carne nonnulli (Galat. m, 3). Denique
deliciis enutriens, et delictis. Ille dignus archidia- et Saul princeps constitutus a Domino (/ Reg. ix,
conatu, utpote tilius principis; magis autem si sit 16), et Judas non ab alio electus in apostolum me-
moratur. Nonne ego, inquit, vos duodecim elegi ; et
scopata progenies. Alius undique circuit sedulus ex- unus ex vobis diabolus est? (Joan. vi, 71.) Utinam
plorator, blanditur, obsequitur, simulat et dissi- in duodecim unus hodie Petrus; unus qui reliquerit

mulat, miseraque sibi suffragia mendicare non eru- omnia; unus qui loculis careat, inveniatur. Unus,
bescit,manibus et pedibus repens, si quo modo inquit, ex vobis diabolus est. A duobus utique bolis
tandem aliquando sese ingerere queat in patrimo- diabolus dicitur; el JuHas non loculum \al. locum],
nium Crucifixi et bona Domini, quae sola ex omnibus sed loculos habet. Utinam saperes, miser, et intelli-
hodie inveniuntur exposita. Nimirum peregre pro- gercs cum thesauro pecuniae thes urum irae pariter
fectus est, sed in plenilunio forte, ut sua districtc cumulari : utinam novissima providens, animadver-
repetat, rediturus. teros facile per foramen acus transituros non divi-
15. Quis ea intentione gradus ecclesiasticos et tiarum cumulos, sed delictorum. Nil enim intulimus
mimsteria sanctuarii quaerit, imo quaeritur (quaori in hunc mundum: haud dubium quia nec auferre
nempe, quam quaerere ipse debueral), ut sine curis poterimus quidquam (ITim. vi, 7). Sane argentum et
saeculi, in sanctimonia cordis et corporis illuminan- mundus.
aurum non nihil est:sibi utrumque retinet
dus accedat ad Dominum, et suam pariter ac proxi- n Inexorabilem constituit janitorem: foramen angu-
morum operetur salutem, orationis studio deditus, stum est, nihil ex omnibus asportare licebit. Nam
et verbo praedicationis? Nam si ea quaerit aut tenet peccatum, quoniam nihil cst, nulla potest foraminis
animo, eoque intuitu, ul huic vitae habeat necessa- angustia retineri. Solum hoc te sequitur quocunque
ria evangelizat ut manducet, et perverso nimis or-
; ieris quacunque intraveris, pellcm hanc non de- :

dine, ciolestibus terrena mercatur. Quam certe di- pones. Qiw autem parasti insipiens, cujus erunt ?
gnius, ampliusque conscntaneum rationi, ut pro Vae ! vae ! in domo Dei horrendum vidcmus. Quidni
carnali victn carnalia magis opera et negotia exer- idololatras minislrantcs? Mcntior si non idolorum
cerel, nec fieret inversor rerum, aut inhonoraret servitus avaritia est (Coloss. iii, 5); si non quibus-
ministerium spirituale? Sod modico esl natura con- d im etiam ventcr suus factus est deus suus (Phi-
tenta, nec multi sola in his necessaria quaerunt, lipp. iii, 19). Quod enim quisque prae caeteris colit,
quippe minori facile satis obtinenda periculo. Hono- id sibi deum constituisso probatur. Quantos sane
rati incedere volunt, placere student hominibus, dc- videmus qui diligunt munera, sequuntur retribu-
lectari ot superbire, et huic sseculo per omnia con- tionem ? quantos qui Christo Domino non serviunt,
formari. Audi querelas Domini, quid super hac sed suo ventri ?
447 GAUFRIDI ABBATIS 448

XV. — De qnatuor virtutibus. fa

in perditionem? Sic enim Evae prudentia, Adae tem-
17. Quis, putas, estfidelisservus etprudens, quem perantia, Cain omnino justitia, Petro detuit forti-

constituit Dominus super familiamsuam, ut det illis tudo. Quam quidem virtutis quadrifariae perfectio-

escam in lempore ? {Matth. xxiv, 45.) Quaeris forte nem et cathedram sanctitatis omnimodis exigit mi
quam escam ? Meus, inquit, cibus est ut faciamvo- nisterium hoc de quo loquimur ulhacdote carens, :

luntatem Patris mei (Joan. iv, 341. Nimirum vita in Irustra sibi,tanquam per Christum introierit, blandia-

voluntate ejus (Psal. xxix, 6), qua quidem ncc pasci tur. Siquidem dicitur ignoranti, Si crpcus cvco duca-

ipse, nec alios pascere poterit, nisi fidelis sit et pru- tum prcestet,nonne ambo in foveam cadunt? (Matth.
dens, ut eam et intelligat, et diligat : diligat autem xv, 14.)etitem, Sacerdotes non dixerunt, Ubi estDo-
fortiter, diligat et ferventer. Quando enim excusare minus?et tenentes legem nescieruntme (Jerem. n, 8).
i^norantia possit hominem, qui se magistrum infan- Ipsiprophetce et pastores abierunt in terram quam
tium, doctorem insipientium profitetur ? Ignorans ignoraverunKJerem. xiv, 18) :Dicitur etiniquo, Fur
utique ignorabitur (/ Cor. xiv, 38), imo et multos non venit nisi ut mactet et perdat (Joan. x, 10): et
ignorare faciet et ignorari. Quid enim periculi sit, illud, Dilexisti malitiam super benignitatem (Psal.

ubi non invenit pastor pascua, ignorat dux itineris li, 5). Dicitur pusillanimi : Mercenarius, et qui non
viam, vicarius nescit domini voluntatem ; Ecclesia B esl pastor, videt lupumvenientem, et fugit quianon
quotidie multipliciter et miserabiliter expcritur. Est est ei cura de ovibus (Joan. x, 12, 13). Dicitur ei qui

cnim ul sacratissima, sic et secretissima res voluntas post concupiscentias suas vadit: « Mors est posita

Dei, et occultum omnino consilium, de quo et Apo- secus introitumdelcctationis(S. Bened. Reg. cap. 7):»
stolusgloriatur:Pwtfo, inquiens, quodet ego Spiritum dicitur item, Omnes quce sua sunt qucerunt, non
Dei habeam (I Cor. vn, 40). Unde et ipsa Veritas quceJesu Christi (Philipp. n, 21). Verum hoc hac-
ail JSemo scit quae sunt in homine, nisi spiritus ho-
:
tenus.

minis,quiestinipso. SicetquceDeisunt,nemonovit,
nisi Spiritus Dei, quiinipso est (I Cor. n,H). Utilis
XVI. — Quomodo deserviant clerici pro iis quce de
ecclesiis habent.
proinde leclio, utilis eruditio est, sed multo magis
unclio necessaria; quippe quae sola docet de omni- 19. Jam qui per Christum sibi in sortem ministe-
bus (/ Joan. n, 2 7). Unde autem scire videbitur quae rii hujus introisse videtur, de caetero quemadmodum
sit volunlas Dei bona, et beneplacens, ct perfccta, ei serviat, quemadmodum ministret, quemadmodum
qui nec pulsare, necquaerere, nec petere consuevit; pascat tripliciter, ut praediximus, gregem Domini,
qui donec alienarum curam susciperet animarum, sollicita secum examinatione disculiat. Indignus
nunquam suaegessisse curam, sed in vano eam visus ** enim lacte et lana convincitur, si non pascit oves.
est accepisse? Atque utinam vel tunc curaret suam, Si non vigilat in custodia gregis, judicium sibi man-
ut meam quoque postea curaturum sperare liceret; ducat et vestit. Vae, vae tibi, clericeMors in olla
:

et de suo prius oculo festucam ejiceret, de meo vi- (IV Reg. iv, 40). Morsin ollis carnium mors in hu- :

deret ejicere trabem (Matth. vn, 5). Nam de his qui- jusmodi deliciis est. Non modo, quia secus inlroilum
dem qui et ubi forte inlelligunt Domini voluntatem, delectationis posita esse cognoscitnr; sed ob id
negligunt tamen, et quantum praevalent adveisantur maxime, quia populi constat esse peccata quae co-
ei ;
qui dederunt manus morti, et cum inferno iniere medis (Osee iv, 8). Sumptus ecclesiasticos gratis ha-
foedus, utodientes bonum, adhaerentes malo, paiati bere te reputas? Cantando, ut aiunt, bona tibi pro-
sint gratis consentire peccato, fovere malitiam, fa- venire videntur; sed bonum eral magis fodere, aut
vere iniquitati ;
quoniam odibiles Deo, et mundo etiam mendicare. Peccata enim populi comedis, ac
cxsecrabiles esse constat, melius est silere quam si propria tibi minus sulficere \iderentur. Sollicitus

loqui. eslo tanquam reddilurus rationem, dignos pro eis

£92 18. Sane nemo repente tit turpissimus et : gemitus fundere, dignos agere poenitentiae fructus.
vix aliquis in hunc affectum nequitiae nisi prava con- n Alioquin tibi ea noveris imputanda, quae modo in-
suetudine pertransivit. Sunt enim intirmi et tepidi ter delicias comedis, et parvipendis, et dissimulas,
amatores justitioe, quibus aut vigor, aut fervor de est, tanquam nihil aUincnlia tibi. judiciorum Dei
aut fortassis uterque; cum uterque sil summoperc abyssus multa! terrihilis Deus in consiliis super
necessarius, inter prospera quippe et adversa ver- filioshominum!(P5a/.LXv,3.)Fruslra/u«c incipieni
santi. Ut enim vigoris esse dignoscituv, nequaquam miseri diceremontibus, Cadite supernos;etcollibus,
cedere tribulationi, sed pro justitia persecutionem Operite nos (Luc. xxm, 301. Venient, venient ante
utiliter sustinere: sic fervori videtur attribuendum, tribunal Christi : audietur populorum querela gra-
nullis capi voluptatibus, nullis illccebris enervari. vis, accusalio dura, quorum vixere stipendiis, nec
Qu3e quidem tum omni populo, tum maxime et spe- diluere peccata ;
quibus facti sunl duces caeci, frau-

cialiter ducibus populi sunt necessaria, ne forte in dulenti medialores. Quid tibi, insipiens, delicia? sa-

perniciem omnium errare contingat. Quid enim re- piunt? quid divitise ill;v C83COS oblectant oculos, qui-
fert qua occasione viam descrant veritatis, seducan- bus mercaris tam grave judicium, tam dunv lemel-
tur ignari, sequaulur sponlanei, compellantur inviti, ipsum obKgas rationi ? Universa siquidem usque ad
seu attrahanlur illecti? quid interesl, dummodo eant quadrantem novissimum exigeris.
 449 DECLAMATIOXES EX S. BERNARDl SERMONIBUS. 450
XVII. — Quomodo eosdem reditus expendant. * sum ipse qui deleo iniquitates tuas (Isai. xuu, 25).
Sed esto studiose quis et tVuctuosc Iaboret.
20. Et baculus juvat ad tolerantiam virgae, dum illius
Dignus plane est operarius mercede sua (l Tim. v, comparalione fil levior. Econtra vero dicitur indu-

18) ut qui altario servit, de altario vivat JCor.w,

:
ratis, Frons mulieris meretricis facta esttibi;erube-
13 1 Vivat, inquain, de altirio, ut, juxla eumdem scere noluisti (Jerem. iii, 3) : et addit, Recessit zelus
apostolum, alimenta et quibus tegator habens, his meu* a te, ultra nonirascar tibi (Ezech. xvr, 42).
conlenlus sit (I Tim. vi, 8). Tertium enim hoc pe- Quem enim diligit, arguit, et tlagellat omnem filium
ricolum est. De allario, *-?Oil inquit, vivat; non quem recipit (Hebr. xn, 6). I.iquet proinde eos qui
superbiai, nonluxurietur, deniquenonditetur; <* non,» in labore hominum non sunt, et cum filiis non tla-
eoatra suieti cujusdum plane digoam omni acce- gellantur (Psal. lxxii, 5), nec diligi a Deo, nec re-
ptione sentenliam, i ex clericatu ditior tiat (24). » cipi. An tu forte quos in mundo tlorere conspicis, ab
(Hieronymus, ad Nepot.) Xon sibi de bonis Eccle- auctore mundi diligi putas? Audi quid super hoc
siae ampla palatia fabricet, mutans quadrata rotun- Scriptura loquatur.
dis; nec loculos inde [al. Judae] congreget; nec in XIX. — Quis amicus mundi.
sit

vanitate aul supertluitate dispergat ; non extollat de 22. Omnis qui voluerit amicus esse hujus mundi,
facultatibus Ecclesise consanguineos suos, aut neptes B inimicus Dei constituitur (Jacobi iv, 4): etalioloco,
(ne tilias dixerim) nuptui tradat. Res pauperum non Charissimi,nolitediligeremundum, nequeeaquce in
pauperibus dare, par sacrilegio crimen esse digno- mundo sunt. Si quis diligit mundum, non est charitas
scitur. Sane patrimonia sunt pauperum, facultates Patris in eo. Verba sunt apostolorum, prius quidcm
ecclesiarum : et sacrilegia eis crudelitate subripitur, Jacobi ;
posterius ejus discipuli quem diligebat Je-
quidquid sibi ministri dispensatores, non utique do- sus, qui et ipsius ignorare non posset animum [al.
mini vel possessores, ullra victum accipiunt et ve- amicos].Sed vis nosse quis sit qui diligat mundum?
slituni. Nec enim ordinavit Deus his qui Evangelio Neque enim creaturas Dei juberis odisse, sed quae a
serviunt, de Evangelio quaerere delicias vel ornatum, Deo non sunt, ea diligere prohiberis. Quse vero sint
sed vivere ^ait Paulus) ex eo (/ Cor. ix, 14), ut vide- hsec Joannes ipse loquitur adjiciens: Nolite, ait,
licet sint contenti alimento corporis; non lrrita- mundum, neque
diligere ea quce in mundo sunt.
menta gulse, aut incentiva hbidinis, et quibus tegan- Omniaenimquce inmundo sunt, concupiscentiacar-
tur non quibus ornentur, accipere. Sane qui non nisest,etconcupiscentiaoculorum, etambitio sceculi:
fideliter introivit, neque per Chrislum, quidni infide- quce non sunt, inquit, ex Patre, sed ex mundo (l
liter agat, et contra Christum? Manifestam sine du- Joan. II, hicquisque cujus sit spiri-
15, 16). Viderit
bio faciet aiborem fructus, radicem palmes, opus " tus, quid diligat, quid cupiat, quid sectelur. Ecce
intentionem. Faciet ad quod venit, ut mactet utique $94 enim speculum verilatis tantum ne quis con- :

et dispentat. Quando enim altario serviat qui ejus- siderato vultu conscientiae suae praetereat, et qualis
modi est: serviat autem in spiritu et veritate? fuerit obliviscatur. Ambitio, curiositas et voluptas
Tales nimirum Pater adoratores quaerit (Joan. iv, non ex Patre sunt, sed ex mundo. Aut certe quia
23). Alioquin ministratio mortis est, in judicium et multi codices habent non Ambitionem seeculi, sed
condcmnationem. Aut quando poterit necessariis Superbiam vitae; in concupiscentia carnis univer-
esse contentus, qui eo animo introivit, ut stipendia sam accipe corporalium sensuum delectationem,
c!eri in usus voluptatis, curiositatis et vanitatis con- qua quidem nec ipsa curiositas caret; ac deinceps
greget, servet, cxpendat? Triplex ergo funiculus qui concupiscentiam orulorum, quaecunque ad huma-
difticile rumpitur, hominem miserum in perniciem num dicm (quem propheta minime concupivit)
'.rahit: qui impure intrat, indigne ministrat, sed et (Jerem. xvn, 16), et saecularem gloriam, et extrin-
pso fructu abulitur temporali. secam pertinent vanilatem. Porro in superbia vitae,
XVIII. — De virga et baculo. elationem cordis intellige. Haeceuim tria qui diligit,
21. Quid enim si in hoc mundo floret, et prospe- n mundum diligit, et Dei constitutus est inimicus.
atur in via sua? Arescet velociter, cito decidetflos Suscipiat autem qni ejusmodi est, reconciliationis
eni, et vapor ad modicum parens. officium, non mediatoris; qui etiam proditoris sce-
Parcitnr virgae,
[uoniam invenitur iniquitas ejus ad odium utique lere inimicitias cumulavit: ut merito jam non ut
Psal. xxxv, 3), non ad iram. Virga, inquit, hostis, sed ut traditor judicetur, ut Judas utique,
tuaet
aculus tuus ipsa me consolata sunt (Psal. xxn,
4j. non ut Saulus.
labet enim virgam, sed habet etiam baculum. Et XX. — De impudentia.
aec consolatio est quod is qui virga ca:ditur, ba-
23. Nam cum impudentia et frontositas cor ob-
jIo sustentetur. Aut certe portat pastor virgam
duraverit ut non paveat, non horreat, non contre-
baculum, illam, ovibus, illum lupo, omnia autem miscat; ea jam demum
.
desperaiio est. Quid enim?
'Opter elcctos. Siquidem et virga eos conso- Horum sibihomo, tanquam qui justitiam
conscius
tur a stimulisconscienlia\ dum hoc modo sentiunt fecerit, divino sose non veretur; tan-
vultui sistere
bi peccata dimitti, dicente Domino: Ego sum, ego quam domcsticus intrat et exit, magistrum salutat,

(24) Manuscripti addunt ex ignobili yloriosus.

 :

451 GAUFRIDI ABBATIS 452

genua flectit, osculatur ore sacrilego, dolose agit, 11 peccatum diaboli; quo ceciderunt qui operantur
sed in conspectu Dei; ut inveniatur iniquitasejus ad iniquitatem. Haec non recipil disciplinam,
est quae
odium(Psal. xxxv, 3). Odibilis plane Deo frontosa curari renuit, medelam non sustinet. Ulcus pessi-
temeritas, et impudenlia exsecranda, Propter quid mum, quod nec summis saltem digitispaiitur altre-
eium irritavit impius Deum, exacerbavit Dominum clai i. Hujus et ipse indignationem vereor super his,
peccator, ut secundum multitudinem irce suce non el i^rave judicium. Quidni timeam morsus, spirilua-
quaerat? Num propter fornicationes, incestus, aut lem insaniam, et animarum plirenesim non igno-
sacrilegia? horum Propheta memorat, sed
Nihil rans?Sed Domini sunt verba quae replico, et eadem
quod in corde suo tlixerit, Non requiret (Psal. ix, 4, ipse quoque legunt et inlelligunt pariter, legem
43). Sermo cordisaffectio est, et dicere, Nonrequi- quippe scientes In terra, inquii, sanctorum iniquu
ret, non expavescere requisiturum. Haec impietas, gessit, etnon videbit gloriam Domini Jsaixxvi, 10).
cuisecundum multitudinem irae suse miseretur \al. Durus est hic sermo, et comminatio valde tenibilis,
male non miseretur] Deus, nec quaerit nec arguit, non videbit gloriam Domini. Quid igitur cselcra vi-
nec flagellat, nec ulciscitur in adinventiones eorum, disse praestat? Hiccine totus misericordise finis?
sicut de Moyse el Aaron et Samuele legimus, quibus Hanc ego misericordiam nolo; procul fiat miseratio
nimirum propitius fuit (Psal. xcvin, 8). B tam crudelis, ne veniat in eorum consortium anima
XXI. —
De miseratione crudeli. mea.
2\. Sed expresse atque signanter cujus sit haec XXII. De commutatione kumance pcence pro —
impietas, audiamus. Misereamur impio, ait Dominus diabolica.
(hai. xxvi, 10), velut in concilio Angelorum, et 26. Quis caim vobis, miseri, demonslravit fugere
congregatione deliberans. Nec eos latuit crudelio- a ventura ira ? Quid preesentem tantopere fugitis
rem omni indignatione misericordiam Judicom me- iram, flagellum timetis, declinatis virgam? Et qui-
ditari,qua non discat homo justitiam facere, sed dem in hac die veslra, quae ad pacem vobis, sedsi
obdormiscens miser et dicens, Oblitus est Deus, aver- cognovissetis et vos. Mutatis, non effugitis pu^niten-
tit faciem suam (Psal. ix, 11); diessuos ducat in bo- tiam : nam malum impunitum esse non potest. Non
nis, in puncto ad inferos desceasurus (Job xxi, 13): punitur hic propria voluntate, punietur alibi sine
et cum dixerit, Pax et securitas, tunc subitaneus ei fine. Misera sane et extremse plena dementiae com-
superveniat interitus (/ Thess. v. 3), nec effugiat. Et mutatio, humanum declinare laborem, et paratum
nondiscet, inquiunt, facere justitiam. In terrasan- diabolo stridorcm eligere sempiternum! Animadver-
ctorum iniqua gessit, ait Dominus (Isai. xxvi, 10, tite siquidem et videte, non hominibus, sed diabolo
ac si diceret, Nolo discat justitiam facere; inventa C et angelis ejus ignem illum esse paratum. llle

est iniquitas ejus ad odium. An adhuc quaerendum enim hostis et lupus : nos autem populus ejus, el
est, quis iste sit impius? In terra, inquit, sanctorum oves pascuee ejus. Illi securis et malleus : nobisfla-
iniqua gessit, in ecclesiasticis possessionibus, quse gellum et virga debetur. lllius iniquitas inventa ad
sanctorum fuerant usibus assignatae ; in domo Dei, odium, suum habet carcerem, ubi nulla redemplio,
quam sanctitudo decet : de qua Pa.ulus discipulum unde minime liceat respirare. Milii sane et labore
studiose sollicitans, Ut scias, inquit, quomodo te tolerabilior carcer, et lempore brevior assignatur :

oporteat conversari in domo Dei, quce est Ecclesia ubi cum iratus fuerit Dominus, misericordiae recor-
Dei vivi, columna et firmamentumveritatis{I Tim. delur,redemptionem suo mittens populo copiosam.
ni, 15). In clero quippe tanquam in coelo gerens ini- Denique tempus mihi constituit mihi dicil donec, :

qua, quid, nisi de ministerio judicetur? Cceleste te- ignem illi parat aeternum. Insudore, inquil, vultus
net officium ; angelus Domini exercituum factus esl tui comedes panem tuum, donec in terram, de qua
(Malach, n, 7) tanquam angelus aut eligilur, aut
:
sumptus es, revertaris (Gen. m, 19). Pessimusille
reprobatur. lnventa quippe in Angelis pravitas angelus de terra sumptus non est, nec in terram ali-
et districtius judicetur necesse est, inexorabilius « quando redilurus. Propterea non habet donec, sed
quam bumana. u
ignis ei paratur seternus. Minime igitur expedit, ut
25. Age ergo, quoniam judicium grave his qui m sapientia hujus saeculi, auctoris sa?culi non ve-
praesunt, et potentes potenter tormenta palientur rtamur fruslrari judicium. et deludere velle senten-
(Sap. vi, 6, 7) : asccndat superbia lua semper, se- liani doclinando \idclicet laborem homiiuim et su-
quere regem tuum. Omne sublime videant oculi tui. dorem, ac si nullo modo nos contingere videatur
Festina multiplicare preebendas : inde ad archidia- quod Adae dictum est; aut nonin eo senleatiam la-
conatus evola, demum aspira ad episcopatum, ne ibi boris exceperimus, in quo sine exceplioae peccau-
quidem requiem habiturus; quoniam sic itur ad mus omnes ant non commuais culpa> nihilominus
;

astra. Quo progrederis,miser? anut abaltiori gradu esse debeat poena communis.
sit casus gravior? neque enim sic paulalim decides, XXIII. —
Dcjudicio Abraha
sed tanquam fulgur in impelu vchementi, quasi 27. Forle enim aliqui dicant Quid peccamus? :

$1*5 altersatanassubito dejicieris. Inlaborehomi- bona est omnis creatura Dei, nostra licite posside-
numnon sunt,'mqa\\,,et cumhominibusnon (lagella- mus, nostris utimur facultatibus, et rapinis et lalroa-
buntur ldeo tenuiteos superbia (Psal, lxxii,
:
5, 6), niis abslinenles. Unimvero non pascelis in cruce
 ;

DECLAMATIONES EX S. BERNARDl SERMONIBUS. 454

453

corvos. Ego sane divitem illum, cujus Salvator me- num tantaque libertate convenit: Ecce, inquit nos
fl

minit in Evangelio, in nnllo horum aiulio amisan reliquimusomnia, et secuti sumus te : quid ergoerit

et bysso, quotidie epulabatur nobis ? (Mattk. xix, 27.)

Induebatur purpura
splendide : sed crudelitatis arguitur, quod substan- XXIV. — Quomodo reliquerit omnia quinihil
tiam mundi habens, et videns fratrem suum egere, fere habebat e.r, omnibus.
clauscrit viscera sua ab eo. Quando hsec admodum
diviti 29. Nota quaestio est, quemadmodum
deest? Quantos videtis et ipsi Lazaros, esurientes, Petrus, cum nil fere ex omnibus habuisse sciatur,
nudos, ygrotos; et plus de jumentisvestris,
plusde tam tiducialiter glorietur seseomnia reliquisse. Unde
eorum phaleris, quam de istorum miseriis cogitatis? sanctorum quispiam : « Multum, » inquit, i dese-
Sedadtremendum Abrahae judicium veniamus. Non ruit, qui voluntatem habendi reliquit. » Et post
enim Abrahae, sed Dei Abrahae sententia est. Me- pauca : « A sequentibus ergo tanta relicta sunt,
mento, inquit, fili, quod recipisti bonu in vita tua, quanta a non sequentibus desiderari potuerunt. »
et Lazarus similiter mala. Verum utrumque Gbeg. hom. 5 in Evang.). Fidelis sermo, sed
est, (S.

non potest omnino negari. Fer sententiam, quia forsitan clausus et ipse est. Nunquid enim voluntas

paucis expressa totius summa negotii est. Ille bona, habendi tam multa complectitur, ut reliquisse illam,
et iste mala recepit. Quid modo? ISunc autem, in- B sit omnia deseruisse? Quis hominum omnia deside-
quit, hic consolatur, tu vero cruciaris (Luc. xvi, 19- rare [al. affectare] possit, nedum piscator iste pau-
25). Expergiscimini, SOG ebrii, et flete. Terribilis per et modicus ? Sed quid cuique sufficere possit,

enim Deus in judiciis super hominum. Hoec- iilios diligentius vestigato, et facile est invenire omnia
cine cruciatuum causa tota, quod in hoc saeculo desiderantem. Neque enim ponere est coucupiscen-
bona recepit? Ipsa plane. Neque enim ad hoc nos tise modum, donec videatur impleta, donec adepta
de paradiso voluptatis animadversio divina ejecisse sit quibus valeat esse contenta. Caeterum nec ama-
videtur, ut alterum sibi hic paradisum adinventio tor pecuniae dicet aliquando, Sufficit; nec libidino-
humana pararet. Homo ad laborem nascitur si la- : sus satiabitur voluptate. Sic et crudelis quisque
borem refugit, non facit ad quod natus est, ad quod semper sanguinem sitit, et ambitiosus aut cupidus
venit in mundum. Quid respondebit ei qui misit laudis humanae, adeptis dignitatum titulis seu favori-
eum, qui instituit ut laboret?Afemento,ait, quodre- bus, nullum exinde capit omnino remedium; sed
cepisti bona in vita tua, et Lazarus similiter mala desiderio aestuat ampliori. Minus autem invenit re-
nunc autem hic consolatur, tuverocruciaris. Quid quierr qui sibi placere cupit, et suis, et fatui cujus-
dicemus ad hac? Si talis est finis, et tale judicium,
r dam de semetipso testimoniis gloriatur dicens, Ma-
ut extrema gaudii luctus occupet; nunquid non nus mea excelsa (Deut. xxxn, 27), etc, putans
praeferenda sunt in hoc saeculo mala bonis? Quippe sese aliquid esse, cum nihil sit.

nec illa vera bona, nec istas vera mala esse manife- XXV. — De innaturali et inexplebili fame.
stum est. Vera poiius sententia Salomonis : Melius 30. Vidi ego aliquando quinque viros, quidni
est ire ad domum luctus, quam ad domum convivii phreneticos arbitrarer? Primus siquidem buccis tu-
(Eccle. vn, 3). mentibus marinam masticabat arenam. Secundus
28. Caeterum si sic cruciandi sunt qui in vila sua sulphureo astans lacui, exhalantem teterrimum feti-
bona receperint; et habentibus consolationem prae- dissimumque gestiebat haurire vaporem. Porro ter-
sentem, vce repositum est sempiternum (Luc. VI, tius fornaci incubans vehementer accensae, micantes

34): cum in superioribus inventi sint aliqui de sa- scintillas hiantibus excipere faucibus lcelabatur.

pientia carnis scientes in omnibus et per omnia re- Quartus supra pinnaculum templi residens, lenioris
probare malum, et eligere bonum; quisnam eorum aurae spiritum aperto attrahebat ore et si quo mi-
:

poterit esse finis, si secundum multitudinem conso- nus intluere videretur, flabello sibi ventum ipse cie-
lalionum suarum dolores apprehenderint animas mi- bat, ac si totum speraret £07 aerem deglutiie.
serorum? Consequens enim videtur, ut bona omnia, n Quintus seorsum positus ridebat caeteros, ipse quo-
et omnem saeculi hujus recipientes consolationem, que ridendus, maxime. Proprias enim carnes in-
et
nitiilominus universum va;, et universi maneant credibili quodam
studio sugere Iaborabat; nunc
cruciatus. An vero et illud aque ex eadem Abrahge manus, nunc brachium, nunc alias partes applicans
senlentia conjiciendum \idelur, eos qui conlrario ori (25). Miseratus homines, causamque miserise
ducti spiritu, vitae praesentis omnia bona respuunt, sciscitatus a singulis, unam omnibus esse reperio,
et eligunt mala, omnia quoque bona Domini, et om- validissimam utique famem. Tunc vero macilen-
nem habituros conaolationem? Forte enim hoc erat tissimas eorum facies contemplatus, recordabar pro-
quod Pelrus audire voluit, cum tanta fiducia Domi- phetae gementis miserabiliter et dicentis : Aruit cor

(25) His verborum involucris, seu potius sermone medunt quod saliare eos possit; ac proinde nmnea
parubolico, varia peccatorum genera farne tabescen- fame cruciantur, acpercunt. Ergo prunus illeavaros,
tium designat. Mundum cnim vult esse esurientium alter luxuriosos, tertius iracundos, quartus super-
hominum congregationem, insatiabili fame tempo- bos quintus denique proprias carnes
et ambitiosos,
ralia elperitura bona appetentium, et simul ccele- sugentes, vel invidos, vel homines sibiipsis placen-
slium bonorum nausea laboianlium. Nihil enim co- tes et de se praesumentes repraesentat.

\
 :

455 GAUFRIDI ABBATIS 456

meum, quia oblitussum comedere panem meum * bolica, inimica salutis, suffocatrix vitae, mater tepi-
(Psal. ci, 5). Quid prosunt vobis haec, inquio? Non ditatis ejus quae solet Deo vomitum provocare. Cave
sunt naturales cibi : magis famem haec provocant tibi, ait. Utquid enim?Cum a Deo verbum esse non
quam exstinguunt. Panis namque animae justitia dubites, quid opus est dcliberatione? Vocat magni
est; et soli quoniam ipsi
bcati qui esuriunt illum, consilii Angelus; quid aliena consilia praestolaris?
saturabuntur (Maltfi. v, 6). Nimirum ad imaginem Quis enim fidelior, quisve sapientior illo? Seduc me,
Dei facta anima rationalis, caeteris omnibus occu- Domine, et seducar : fortior esto et invalesce. Novi
pari potest, repleri omnino non potest. Capacem ego qusenam sint qua? oportet fieri cito. Ab ore pu-
Dei, quiquid Deo minus est, non implebit. tei gehennae eripior; et inducias petam, et retardabo;
XXVI. De circuitu impiorum. et cunclabor exire si forte interim fiat aliquid? Abs-
31. Inde est quod naturali quidem desiderio condi ignem in sinu meo; et *29H exusto jam la-
summum quivis probatur appetere bonum, nullam tere, jam nudatis visceribus, jam sanie defluente, diu
nisi adepto eo requiem habiturus, CaUerum errant mihi deliberandum est an expergiscar, an excutiam,
miseri non invenienles viam, et, ut scriptum est, an abjiciam illum? Magnum omnino est quod offer-
ambulant impii in circuitu (Psal. xi, 9), dum mi- tur; sed eo utique libentius et festinantius susci-
nora quaeque bona quaerentes, illud semper deside- B picndum, et obviis arripiendum manibus cum fer-
rant,quod sibi vicinius necdum videntur adepti. vore et hilaritate. Probet autem seipsum, qui de
Atque utinam, si fieri posset, csetera omnia oiiti- propria virlute praesumit; nam divina quidem om-
nuisset unus; eodemque procul dubio et ipsum, nino probata est. Amicos consulat, qui non legit :

quod sibi solum deesse videret, summum utique bo- Inimici hominis domestici ejus (Mich. vn, 6).
num, desiderio quaesiturus, quo caetera quoque sem- XXVIII. —
De tribus responsionibus Domini adeos
per expetit non adepta. Sed innumera sunt haec, et fiui promittebant sequi eum.
a caeteris quoque pariter requiruntur. Quod valet, 34. Quid frequentat Evangelium, qui Evangelio
quisque trahit in partem, nec aliquando poterit hic non obedit? At in eo sane legimus promiltenti cui-
circuitus peragrari. Vis pra3venire? incipe transilire. dam sequi Dominum, sed defunclum prius palrem
Alioquin prseripieris miser in desiderio terrenorum, sepelire volenti responsum esse ab eo, ut sineret
et a summo bono eo longius invenieris, quo te am- mortuos sepeliremortuos suos (Matth. vm, 22). Al-
plius dederis caducis rebus et transitoriis appetendis. teri quoque tantum suis qui in domo erant valedi-
In circuitu siquidem ambulas; et quod prope erat in cere cupienti Nemo, inquit, mittens manum ad ara- :

corde et in ore tuo, si corde crederes, et ore confi- .___-

trum, et respiciens _-_.__.____
retro. aptus est rcgno Dei
_ (Luc.
_.
r , i , x

tereris; terga vertens declinas, elongaris ab eo. C ix, 62). Sed quid audierat primus? Magis ter, ait,
Hinc est quod vociferatur dicens, Convertimini, filii volo te sequi quocunque ieris. Cui respondens Domi-
hominum (Psal. lxxxix, 3); et item, Revertere, re- nus: Vulpes, inquit, foveas habent, et volucres cceli
vertere, Sunamitis; revertere, revertere, ut intuea- nidutn : Filius autem hominis non habet ubicaput
mur te (Cantic. vi, 12). Anfractuosa siquidem via reciinet (Matth. vni, 19, 20). Prudentiam carnis in
est, et inambulabilis : faciliusque pervenies spretis fovea vulpis, in nido volucris arguens cordis elatio-
omnibus, quam adeptis. nem. Est enim interdum videre nonnullos, qui reli-
XXVII. — De acceleranda conversione. ctis omnibus abrenuntiare saeculo disponentes, cum
32. Ecce nos reliquimus omnia, et secuti
sumus recte offere velint, nolunt dividere recte, calliditate
te : quid ergo Dignum plane apostolica
erit nobis ? humana totos sese divino committere nutui formi-
fide etdevotione verbum. Jam reliquisti omnia; jam danles, sed reservantes nescio quid fermenti, ut to-
Dominum, Petre, secutus es et nunc demum quid :
tam massam corrumpat (/ Cor. v, 6) : quod in mul-
sis accepturus, interrogas. Vere Simon, vere obe- tis frequenter expertum est. Alius sine duce et prae-
diens in auditione auris, sine pacti conventione. Ad ceplore spirituale studium apprehendere facile cogi-
unius enim jussionis vocem Petrus et Andreas reli- tans, ambulat in magnis el mirabilibus super se;
ctis omnibus secuti sunt Redemptorem (Matth. iv, ut vulgo dicitur, « Saliens antequam videat, casurus
20). Quod si homini carnali stultitia forte videtur, antequam debeat. » Pelrus cogitaium suum jactans
audiat, Quodstultum estDei, sapientius est homini- in Domino, et omnem sollicitudinem suam in eum
bus : et quoniam placuit Deo per slullitiampr&di- projiciens, cerlus quod illi foret cura de eo, reliquit
cationis salvare crcdentes ; quippe cum munduseum omnia, seculus est Dominum, ne interrogans qui-
insapientia minime cognovissel (l Cor. i, 21, 25). dem de praemio, donec ex periculo divitun. quod
Quantos enim mundi sapientia maledicta supplanlat, Salvator prosequebatur, sumeret occasionem per-
et conceptum in eis exstinguit spiritum, quem vo- contandi :

luerat Dominus vehementer accendi? Noli, inquit, XXIX. — De secunda rcgenerationc.

praecipitanter agere, diu considera, diligentius in- 35. Quid ergo erit nobis? Ait illi Jesus : Amen
tuere. Magnum est quod proponis, et opus habens dico vobis. Verbum confirmalionis pramiiltitur
multa deliberatione. Experire quid possis, amicos magnum noveris esse quod sequitur. Amcn dico vo-
consule, ne post factum poenitere contingat. bis, quod vos qui secuti cstis me, in regeneratione,
33. Haec sapienlia mundi terrena, animalis, dia- cum sederit Filius hominis [Matth. xix, 27-28), etc.
 :

457 DECLAMATIOXES EX S. BERNARRI SERMONIBUS. 158

Quid esi quotl dicit, iu regeneratione ? aut quae est A randam, et conformandam corpori ejus in gloria «'I

btec nova regeneratio? Neque eniin jam i^noramus claritate.

quoniam oportet hominem nasci denuo, non exsan- XXXI. — Vtnonresidcamus in via.
guinibus, neque e.\ vohintate viri, sed e.\ aqua et 37. In regeneratione, inqui t, cum sederit Eiliusho-
Spiritu saucto (Joan. iii, 3-o.) Cnerum cumnulla minis in sedemajestatissuce, sedebitisetvos (Matth.
lenus ad eam regenerationem valeat haec promissio \i\, 28), ctc. Conscquomini, ait, quem sequimini

pertinere, fone et allera regenerationeopus es^' vi- ut cnm ipse sederit, et vos pariter sedeatis. Qnando
detur : nee solum denuo, sed et lertio liominem na- enim resedit in nuindo, quando substitit, quan-
ille

sci necesse est. Infelix e^o, et miserabilis casus do reclinavit caput? Exsultavit ad currendam viam
meus. cui non una suflicit, cui duplex est neccssaria J'sal. xvni, 0), benefaciendo pertransiit (Act. x,
regeneratio. anima constans,
Nimirum ex corpore et 38); quippe nec nidum, nec fovcam, nec locum ha-
cecidi totus simul simul tolus omnino resurgere
: bens in divcrsorio : donec, opere tandem quod sus-
non possum. An vero dignum non est ut ea quaj ceperat consummalo, sedcndi praeceptum mereretur
videlur potior, priorque portio reparelur ? Atipsam accipere, et diceret Dominus Domino meo :Sedea
sane animam esse nemo sana) mentis ignorat. Prior dextris meis [Psal. cix, 1). Insipiens tu qui prgesi-
ergo reticiatur, qux pnor corruit praeserlim quod B dere eligis quam consedere,
: quaerens in itinere di-
ab ejus culpa alterius pcena prolierit, et ipsius cor- verticula. Ule ministrare venit, non ministrari
ruptio eorporcaa quoque fuerit causa corruptionis. (Matth. xx, 28) : tu supra magistrum, ct Domino
Hinc est quod animabus primurn Salvator advenit, major, imo nec discipulus, profecto nec servus,
lollere utique peccata mundi, non molestias carnis. recumbere jam festinas ? Paululum dormies, paulu-
Quod sane manifestius docuit in se ipso, pcenis om- lum dormitabis,paululuinconseresmamis(Prov.\i,
nibus corpus exponens, animam autem immunem 10j.111 e saiit in montibus, transilit colles. Clama ad

prorsus custodiens a pcccato. eum, anima mea : Trahe me post te, in odore un-
guentorum tuorum curremus (Cant. i, 3). Alioquin
XXX. — Ut icmpvs sua; regenerationis corpus
quando eum remorando, tepescendo, pausando con-
exspectct. sequi speras? lixsultavit ut gigas ad currendam viam.
Non sic hodie filii hominum, non sic, sed ani-
36. Hilarem sine dubio diligit seculorcm. Necdum ad
mae curam negligunt, curam autem carnis perficiunt bravium pervenisti, necdum apprehendisti metam.
iu omni de^iderio. Neque peccare metuunt, sed pu- Grandis adhuc restat via noli sislere gradum, noli :

niri nec : opera datur, sed valetuuini « in medio itinere residere. In sudore, inquit, vultus
virluti cordis

corporis, imo etiam voluptali. De schola Hippocra- ** tui comedes panem tuum, donec in terram, de qua
lis £t>!> ct Lpicuri didicerunt hcec neque enim sumptus es, revertaris (Gen. m, 19). Et tunc sane
:

suis Clnistus discipulis horum quidpiam tradidit; tcmpus erit rcquiei, nimirum quando jam spiritus
sed, Discite, inquit, a me quia mitis sum et humilis ipse dicct ut requiescas a laboribus tuis. Necdum
corde? (Matth.xi,2V i.Filii hominum,usquequogravi tamcn eril consummala pax, necdum perfecta quies,
corde? utquiddiligitis vanitatem,ctquairitismenda- denique necdum sessio plcna.
cium ? (Psal. iv , 3.) Tempus hoc animabus, non XXXII. — Quomodo nunc nulla ex parte sedemus.
corporibus est assignatum : dies salulis utique, non 38. Intregcneralione, inquit, cumsederit Filius ho-
Omnia tempus habent (Eccle. IU, I):
voluptatis. minis in sede majestatis sum, sedebilis et vos. Felix
animabus nunc operam dare necesse est. Nam in regeneratio Quando enim renascar ad scssionem,
!

carne qui seminat, solam exinde meiet corruptionem miser homo nalus ad laborem? si unquam sedero
nemo, inquiunt, carnemsuam odio
[Galal. vi, 8). At totus, cujus modo ne minima quidem portio sedet,
habuiKEphcs. v,29i. Veium est sed zelumhabens : in quo nihil tranquillum, nihil quietum, sedatum
ibsque scientia, dum prodesse festinat, invcnilur nihil, nihil unquam in eodem permanens statu ! Se.
)besse. Cum enim judicium carnis ex anima pcn- n debitis et vos. sessio ! Quis mihi tribuat ut dignis
ieat, carni nihil potest utihus quam salus animae cxprimam verbis quae de sessionc hac cordis affe-
)rovideri, ut videlicet in tempore sit respectus il- ctionc concipio ? imo quis tribuat mihi sessionis hu-
ius; et, socia passionis, feliciiatis quoque consor- jus imperturhata frui requie, quam dcsidero, quam
lum merealur. Unde Apostolus inquit : Salvatorem cupio, quam requiro? Ecce enim, ut dixi, nil in me

xspeetamusDominumnostrumJesumChristum,qui sedei, sed cuncta inmotu sunt, omnia nutant, flu-

ef'ormabitcorpushumilitatisnostra;,configuratum ctuant universa. Poslremo ubi concupiscil adhuc
'
orporiclar itatis suat(Philipp. m, 20-21 j.Rcquicscc caro adversus spiritum, spiritus adversus carnem,
l hac spe, caro misera : qui propter animam ve- quidnam hominis sedere videtur ? Nec sola jam con-
il, proquoque venlurus cst; qui reformavit il-
te cupiscentia pacem turbat, impedit sessionem, vetat
im, lui quoque non obliviscelur in finem. Regene- esse sedatum; sed duplex quoquesecundum corpus
3turmterim anima; et, tanquam prxscita et prae- miserum ttOO homincm contritio vcxat, praesenlis
estinata a Domino, conformis fiat imagini Filii videlicet sensus doloris, ct morlis mctus futurse.
jus in mansuetudine et humilitate cordis. Ipsius Nimirum cum et passibile sit et mortale, duplex
uim merito te quoque noverisaliquando regene- nihilominusanimam agitare sollicitudo videtur
Patuol. CLXXXIV. D
 : :

459 GAUFRIDI ABBATIS 460

spei utique et tiraoris. Inler haec nempe fluctuat paruerit ,vilavestra, tunc et vos apparebitis cumipse
^
jugiter,donec peccati corpus inhabitat, ascendens ingloria(Coloss. m, 4). An magis audebimus dicere
usque ad coelos, et iterum usque ad abyssos descen- et ipsum adhuc stare quodam niodo, utpote cujus
dens; tabescens m malis, et ad bona nihilominus necdum sedes consummata videtur, necdum pedi-
inardescens. bus ejus scabello supposito, quod a Patre promis-
XXXIII. — De imperfecta sessione. sum est? Non quod illi plenitudini quidpiam desit,

39. Erit autem cum luteum hoc egrediens domi- sed quod membra caput exspectet. Audeat hoc te-

cilium, a timore quidem penitus liberabitur, sed slari, qui meruit intueri. Ecce,&i\. Stephanus, video
necdum ab exspectatione. Ex tunc cnim jam nonerit ccelos apertos, etFilium hominis stantem adextris
titnor in finibus nostris, sed in spe singulariter con- virtutis Dei (Act.\n,»'6). Paulus quoque sic scri-
stituti psallemus singuli mente etspiritu : quod pree- bit: Christusassistenspontifexfuturorum bonorum,

libaverat quodam modo qui dicebat, Convertere, introivil semel in Sancta, ceterna redemptione in-

anima mea, in requiem tuam, ijuia Dominus benefecit venta (Ilcbr. ix, 11, 1 2). Caoterum in regeneratione
tibi : quia eripuit animam meam de morle, oculos corporum sedebit in sede majestatis, qui pro ani-
meos a lacrymis, pedesmeos a lapsu(Psal .cxi\ ,7 8). marum regeneratione stetil [al. sedit] StOl in
,

Caeterum de exspectalione idem ipsesicait Me ex- B ignominioso supplicio crucis, intcrrogatus contume-
:

spectant justi donec retribuas mihi (Psal. cxli, 8). liis pariter et tormentis nec modo durissima morte, :

Nec modo numerum fratrum, ut compleatur, sedet sed et turpissima condemnatus. Quoniam enim obe-
ipsum corpus, ut sua regcneralione restituatur, ex- diens Patri factus est usque ad mortem, mortem
spectant. Imo vero et expelunl cum desiderio, sub autem crucis, propler hoc exaltavit illum, et dona-
altare Dei vociferantes ad ipsum ut qui audire me-
; vit illi nomen quod esl «uper omne nomen, ut in

ruit, potuit et testificari (Apoc.vi, 9, 10).Namcor- nomine Jesu omne genu flectatur (Philipp. n, 8,
pus quidem illo in temporc sedere quis dicat, dum 10). Haec autem dixerim, fratres, ut noveritis quae-

eftluit, et in saniem pulveremque redigitur. nam sint duo latera scalae, quae volentibus se-
XXXIV. — De perfecta sessione. qui Dominum proponitur ascondenda, quae bases

40. lnregeneratione,inquii, sedebitis etvos. Semi- eorum, quae capita, quive gradus quorum summi-
naturenim corpusanimale, resurget corpusspirituale tati Deus innixus est.

seminatur in ignominia, surget in gloria (/. Cor. xv, XXXVI. — De laleribus scalce.

44, 45). Ubi jam tunc, mors, vicloria tua ? Siquidem 42. Oportet siquidem nos domare carnera, calcare

et tu inimica novissima destrucris. Corpus enim re- mundum, ut, voluptalem corporis declinantes, ca-

surrectionis jam non moritur, morsilliultranondomi- t veamus nihilominus saeculi vanitatem. Hae nimirum
nabitur (Iiom. \i, 9). Sed etdolor et gemitus omnis abominationes .Egyptiorum, quas immolamus Do-
abscedet, quoniam abstergetDeusomnem lacrymam mino Deo nostro (Exod. viii, 26). Et totum quod a
ab oculis sanctorum, el jam non erit amplius neque via vita» et disciplinae deterret filios hujus saeculi,

luctus, neque clamor, sednec ullus dolor, quoniam totum quod exercet interim servos Dei, in his duo-
priora transierunt (Apoc. xxi, 4). Felices lacrymae, bus est, quac sub uno versu prophela commendat
quas benigna manus Conditoris absterget : et beati Vide,inquiens,humilitatemmeam,etlaboremmeum
oculi, quiin talibus liquefieri fletibus elegerifnt, quam (Psal. xxiv, 18). Haec ergo sint latera scalae, vilitas,

elevari superbiam, quam omne sublime vidcre, quam et asperitas : quibus deinceps internee virtutis et

avariliae et petulantiae famulari. Sedebit igitur corpus gralia? gradus firmiter inserantur. Est enim videre
immorlalitatis gemina quadam feli-
et impassibilitalis homines mundi spernentes gloriarn, favorcm cal-

citaiedotatum, liberum ab onini necessilate, ab omni canles populi, non desideranles humanum diem :

corruptione securum, alienum et immune ab onini sed non adeo fortes in tolerantia molestiae corpo-
concupiscenlia, plenum gloria, configuratum deni- ralis, non adeo rejicientes mollia, non adeo carnis
que clarilati corporis Christi. Sedebit et animasicut n illecebras superanles. Quid islos dixerim, nisi latus

nil mctuens, sic nec cupiens ultra : nimirum plena alterum non lenere ? Porro uni tanlum Jatere inni-
bealitudine, et secura plenitudine fruens ; nullos tentis periculosus nimis ascensus, et proximus est

jam cogitationuni fluctus. nullos tenlalionum con- ruinse.

flictus, nullos affeclionuni sentiens motus : sed 43. Quod si perichtatur qui circa carnem vide-

aeternae illi incommutabililati prorsus immersa, et sic tur plus quam oporteat infirmari, licet mundi
adhserens Deo, ut unus jam spiritus sitfacta cum eo. respuat gloriam, nec contumeliis movoatur : pro-
XXXV. — De sessione Domini. fecto longe horribilius est perieulum, et multo ma-
41. Sed quando haec, aut quibus luec erunt ? Yos, gis inexcusabile, si quis forte, licet casligans viri-
iuquit, qui secuti estis me, cum sederit Filius homi- liter corpus suum, non parcens ejus
et afflictioni

?ii$ in sede majestatis sua', sedebitis et vos. Jamqui- \al. aifectionij, invenialur lamen minus resistens

dem, scdet Filius hominis in sede majestatis; siqui- gloriaj desiderio, minus patiens injuriarum,
dcin ascendens in ccelum, sedet a dexlris Dei. Sed minus immunis a saeculi vanitate. Quid enim
cum sederit diciuin est; hoc est, cum apparucrit tibi, infelix homo, cum his nugis et calami-

sedens, sicutAposlolus ait: Cum enim Christus ap- latibus, cum hoc fastu et venitate isla, qua
 :

461 DECLAMATIONES E\ S. BERXARDI SERMONLBUS. 462

nec animse nec corpori prodest? Quid irritaris, * cella progrediens, nisi Ordo quem idem vir beatus
quid intlammaris ad verbi tlatum, quod nec carnem instituit, et forma vitse quee ab eo sumpsit exor-
vulnerat, nec inquinat mentem*? Niliil sic alienum ilium? Oua nimirum via dileclus Domini asccndit,
a natura, nil tam contrarium rationi. Xeque enim quia « non potuit vir sanctus aliter doeere quam
sic dicere possum, Quid tibi cum cibis et vestibus? « vixit (ibid.) » Et heec quidem eorum vel maxima
aut frigore vel esurie quid moveris? cum unita per- fiducia est, qui ipsius utcunque student inheerere
sonaliter anima non huic mundo, sed corpori, longe vestigiis, ipsnm prseceptorem preeviumque sequun-
minus carncm possit odisse quam mundum, quippe tur. Neque enim venire aliquatenus in dubium po-
quse liuic multum debeal, illi nihil. Quod quidem test, quin omnino sacer si modus conversationis,
dixerim, non ut voluptas perinde excusetur, sed ut et divina magis inspiratione atque consilio, quam
vanilas et impuritas ante omnia fugiantur. humana prudenlia vel adinventione formatus, quo
XXXVII. — De gradibus scalcz. nimirum tantam in vita gratiam sanctitatis, tantam
44. Sane ubi sic stabilieris et tirmaveris in corde post obitum gloriam felicitatis idem vere Benedictus
tuo, asperitatem corporahs abstinentiae ac laboris obtinuit.
amplecti, et omni vilitate et extremitate esse con 46. Sed haec hactenus: ne quis forte (quod longe
tentus; bona sunt latera, securus jam insere gradus B sit semper a cordibus nostris!) derogare nos potius
exercitii spirilualis, ut totum quod muudo et carni eis qui sibi varios, prout cuique visum est, religiose
subtrahis, studio pietatis impendas: oblitus quoe vivendi formaverc modos, quam alios consolari et
retrosunt, ot extentusinanteriora (Philipp. m, 13), animare voluisse causetur. Eam tamen, quam vide-
ut, ascensionibus dispositis, de virtute proficias in mus in ecclesiis hodie, formam cleri (ne informem
virtutem, ut videre Deum deorum in Sion merearis dixerim vitam), a quo sanctorum habuerint, quis in-
[Psal. lxxxiii, 8). Et primum quidem per desertum quam vel inNovo vel in Veteri Testamento sic vixe-
proprii cordis et convallem plorationis ascendes ut rit, sic vivere docuerit homines, utinam ipse sese
virgula fumi: dehinc jam in serenius quiddam ela- interrogent singuli, nec conscientias super hoc con-
psus, ascendes etiam de deserto deliciis aftluens, venire proprias dissimulent. Quantos enim videmus
innixus super dilectum (Cant. vni, 5), ductusacla- sectatores viarum, quee videntur quidem hominibus
ritate in claritatem, tanquam a Domini Spiritu, illo bonse, sed in profundum inferni descendit finis ea-
utique qui scrutatur etiam alta Dei. Nec paucos in rum? (Prov. xiv, l2.)Quantos ascensoresscalee, non
his gradus invenies gratiee multiformis. Verum haec cujus summitas ccelos tangit, sed quse illi omnino
spintualia sunt, spiritualibus utique comparanda contraria est, habens latera concupiscentiam carnis
Nunc vero ad initiandos potius sermo dirigitur, cu- l» et concupiscentiam oculorum, gradus vero super
jus tota intentio est revocare ad cor prsevaricatores. biam vitee: quse ex mundo sunt, non ex Patre?
Ceeterum habent proficientes editum olim de duode- 47. At ejus sane quam vobis commendare volu-
cim Gradibus Humilitatis ex sermonis occasione mus scalse gradus et latera, ex Patre utique sunt,
libellum (26), quos videlicet gradus ille justorum non ex mundo, cui nimirum innixus apparuit. So-
omnium spiritu plenus in Regula sua tradidit vere brie, ait Apostolus, etpie, et justevivamus in hoc sce-

per omnia Benedictus (Cap. 7). culo(Tit. n. 12). Sobrietas voluptatem carnis impu-
30*? XXXVIII. — De via orientali quoe a B. Dene gnat; justitia, sseculi vanitatem; dum videlicet cui-
dicti cella processit. que reddens quod suum est, et adulantem deplorat,
45. llle enim spiritualem nobis erexit scalam, cu- et compatitur irascenti. Denique et ipse Salvator
jus utique summitas ccelos tangit, quod in ejus glo- dum Baptistse manibus celsum illum verticem incli-

rioso transitu evidenti legimus miraculo commen- naret, S''c, inquit, decctnosimplereomnemjustitiam
datum, beato papa Gregorio sic scribente: « Inter (Matth. m, 15); solam nimirum humihtatem justi-
discipulorum manus imbccilla membra susten- tiam reputans. Exhibeatur ergo sobrietas nobis, ju-
tans, erectis in ccelum manibus stelit, et ultimum stitia proximo, pietas Deo. Pietas enim cultus Dei
spiritum inter verba orationis efflavil. Qua scili- est. Sane ut voluptas et vanitas elationem cordis fo-
cet die duobus de fratribus, uni longius posito, al- vere noscuntur, sic sobrietas et justitia pietatem
leri autem in cella commoranti, revelatio unius ut inter hsec latera de fide in fidem spe mediante
atquc indissimilis visionis apparuit. Viderunt proficieus, supereminentiam aliquando teneat chari-
namquc quia strata palliis et innumeris corusca tatis.
lampadibus via, recto orientis tramite ab ejus XXXIX.
De basibus scalcn. —
jcella in cadum usque tendebatur. Cui venerando 48. Innituntur autem haec Iatera basibus quas
habitu vir desuper clarus assistens, cujus esset supposuit artifex Sapientia, duobus forsitan lignis
via quam cernerent inquisivit. Illi vero se nescire crucis. Ubi enim ille mulctatur morle, cruce turpa-
professi sunt. Quibus illc ait: Hsec est via qua tur, quis suorum delicias seu gloriam sustinere
ilectus Domini ccelum Benedictus ascendit (S. Greg. queat, nedum audeat quserere? FlagellatusChristus,
lib. ii Dial. cap. 37). » Quse est enim via ab ejus et sputis illitus, bajulat sibi crucem, et ludibrio

[2G) Tractatum scilicet S. Bernardi De gradibus humilitatis.

 ;

469 GAUFIUDl ABBATIS 464

factus irrisoria vestc, arundineo sceptro, corona spi- » quos possunt, blasphement, congerant maledicta,
nca, fodilur clavis, annumeratur sceleraiis, in ligno vcniant super nos opprobria exprobrantium Chrislo,

extenditur, etiam mortuus vulneratur: et haec in- quoniam merces nostra copiosa cst in cudis. Glo-

luens qui dicitur christianus, propriis nihilominus riam quae ab invicem est, habeant utique vanam et
voluptatibus indulgere, et Ilorere velle in 303 soe- mendacem; quoniam vani filii hominum, mendaces
omnis qui se lilii hominum. Gloriam enim quae a solo Deo est,
culo nullatenus erubescitl Cacterum si

dicit in Christo manere, debet, sicut ille ambulavit, nolunt, veram utique et manentem: quoniain ipse

et ipse ambulare (/ Joan. u, 6) ; multo magis qui est veritas, et ipse est qui est.

f>ro co mauere se dicit, qui pro eo legatione fungi- XLII. — De grossis ficus.

tur, qui ei ministrat, si eum non sequitur, incxcusa- 51. Infelix prorsus ambitio, quae ambhe magna
Sane nisi abnegaverit semetipsum, et lule-
bilis est. non novit, quaerens de modico crescere, et de nia-
rit crucem suam, scqui eum omnino non potest ximo minui. Amant enim calhedras prim is quae :

(Matth. xvi, 24). Quid vero crucem tollerc est, nisi velut grossi ficuum velociter sunt casurse. Sunt eni n
laborem amplecti et humilitalem? sicut scriplum est, grossi primae quaedam ficus prorsus inutiles, solam

Elegi abjectus esse in domo Dei (Psal. lxxxiii, 11). habentes speciem ficuum, non saporem ; nec tam

XL. — De capilellis. B fruclus,quam futurorumqufedampraesagiafructuum,

quas et decidere necesse est, ut eis aliae humano
49. Sed fortasse minus adnuc firmiter stabilita
usui et esuiaptae succedant. Unde sponsa in Cantico
haec videantur, si tantum fuerint subnixa basibus,
canticorum, Hiems transiit, imber abiit etrecessit:
non etiam desuper cohaerentia capitellis. Hinc est
et post pauca, Ficus, inquit, protulit grossos suos
quod minime suis contenlus exemplis Salvator,
(Cant. ii, 11, 13): quod videlicet, persecutione ces-'
etiam praemia repromittil, ut quem forte non pro-
sante, inclyta facta sit Kcclcsia, posita in superbiam
vocat invitalio praecedentis, trahat vel desiderium
saeculorum. Quam sane sublimitatem et excclien-'
retributionis: et, si quidcm voluptuosus est, illum
tiam digniiatum congrue satis grossos vocat, ut fu-
sitiat torrentem voluplalis; si vero gloriae cupidus,
tura in his moneat potius quam praesenlia cogitare.
nspiret ad ilbim celsiludinem judiciariae potestaiis.
.Quae enim videntur, temporalia 304 sunt quae non ; I

Sedebitis, ait, et vos supersedes duodecim, judicantes

videntur, aetcrna. Caveant igitur qui primas cathe-
duodecim tribus Israel (Matth. xix, 28). Ac si dice-
dras amant, ne contingat carere secundis ; et qui
ret: Pro confusione vestra duplici et rubore pars
primos nunc recubitus eligunt, incipiant cum ru-
vestra laudabitur. Propterea enim in terra vestra du-
- bore locum tenere novissimum. Sedebitis, inquit,
pliciapossidebitis, etlaetitiasempiterna eritvobis (Isa.
super sedes duodecimjudicantesduodecimtribus ls-
lxi, 7). In exsilio vobis afflictio duplex, humilitatis
jam ficus erunt, non utique grossi. llas
rael. Hae
ulique et laboris. Sed consolamini, et nolite defi-
nimirum sedes praeviderat qui de superna civitate
cere: quoniam in terra vestra, terra utique viven-
diccbat: Illic sederunt sedes in judicio, sedes super
tium, duplex vos nihilominus renumeratio manet,
domum David (Psal. cxxi, 5). Illic plane, non hic.
sublimitatis et delectationis. In sedibus enim quies
Quomodo enim sedent quas hic videmus sedes, quae'
imperturbata, in judicio dignitatis eminentia com-
toiies nutant, toties titubant, toties subvertuntur?
mendalur.
Nimirum grossi ficuum sunt, quos tenuis aura deji-
XLI. — De Judicio. cit et dispergit. Caeterum quid sibi vult, quod duo-
50. Quis vero saecularis honor excogitari potest, docim tribus Israel judicaturos fore promittit, in

qui non prorsus in tantce sublimitatis comparatione quibus etiam mundus ipse cognoscitur judicandus?
vilescat? Non unius siquidem civilatis aut populi An quia notus tantum adhuc in Juda?a Deus, uni-
seu fegipnia unius. sed universilatis judiccs habent versitatcm fidelium appellatione duodecin trrbuum
praesidere cum Christo. Nec solum homines, sed et voluit designari, et quasi solas meminit judicandas
ipsos angelos judicabunt (/ Cor. vi, 3), quiparentem Q propter illud : Qui non credit, jam judicatus estf
ad modicum vaporem prsesentis gloriae dedignantes (Joan. m, 18.) Haecenim est perfectorum gloria sin-

et exsufflantes, improperium Chiisti universis prae- gularis, inter ipsos etiam eminere tideles, ct caetcris

ferunt titulisdignitatum. NoMtetimere, pusillusgrex, quoque salvandis praeeminere auctoritate judiciaric

ijuoniam complacuit Patri vestrodare vobis regnum potestatis, ut juxta illud de Psalmo, sedeant supet
(Lue. xn, 32). Definitum est consilium quod non domum David. Quid istud miseriae est, quod ad
evacuabitur, propositum immutabile perseverat; tantse promissionis verbum ncgiigentia humanador-
denique juravit Dominus, ct non pccnilebil eum :
milat?
Amen dico vobis, quod vos, qui secutiestis me, in re- XLIII. — Querimonia Salvatoris.
generatione, cum sederit Filius hominis insede ma- 52. Popule meus, ait Dominus, quid tibi debui
jestatis mas, sedebitis et vos judicantes. Quid glorio- faeere, et non fcei (Isai. \, 4.) Quid causae est quod

sius? Judicent nunc et praejudicent superbiae tilii, inimico meo vestroque libet servire quam mihi?
cuni rege suo sedcant, qui sibi latera aquiloms elc- Neque cnim ille creavit vos, sed nee pascit quidcm,

gil. Exaltentur et eleventur sicut cedri Libani. aut lempora vestra ipse disponit. Si parva hs?c vi-

Transibimus, ct ccce non erunl. Opprimanl nunc dentur ingratis: non ille, sed ego redemi vos. Sed

I
 465 DECLAMATIONKS EX S. BERNARDl SEKMO.MBUS. .60

quo pretio? Non utique corruplibi'ibus auro et ar- consulit pusillanimitati uostrae, hnmanse obviat

gento, non sole vel luna, non salteni aliquo Angelo- cogitationi, anxietalem abigit, praevenit trcpida-

rum, scd proprio vos cruore redemi. Caeterum si tionem.

nequc lam mulupliei juro debitum a vobis elicere XLV. - Dc duplici promissione.

est famulatum, omissis his omuibus, me cum sal- 55. Scquitur enim : Et omnis qui reliquerit pa-

tem e\ diurno denario convenite. Nihil vobis ille trem, aut matrem, autdomum, autagrumpropter
nocuerit, nihil ipse videar profuisse. Ei obtempera- nomenmeum, centuplumacciput,et vitamceternam
t<\ qui plura vobis ct potiora pollicetur, apud quem possidcbit [Matth. xix, 20). Qtiid ultra dicelis, iilii

certior copiosiorque remuneratio est; ul illud quo- hominum, quando et in hoc mundo tanla vobis pro-

que benignissima miseratione dissimulem, quoil, bo- missa suni, ut dormiatis inter medios cleros de
norum vestrorum non egens, vobis tantummodo ve- quibus paulo ante oausabamini, ct exeuntes a sortc
Iim esse consultum, ne pnrsentia suscipere detre- tcrrena ampiior statim excipiat consolatio, qua non
ctetis qua? nunc offcro dona gratiae, futuris gloriae modo patienter sed etiam gratulanter exspectelis

nuineribus eadem coronanda promittens. sortem sanctorum in regenerationc promissam? Si-

XLIV. —
De excusatione scecularium. quidem et ipsa exspoctatio juslorumhetitiacst. Cen-
53. Quid ad haec conscientia humana respondct? g tuplum,inqait,accipiet,etvitamoeternampo$sideMt.
Cum iniproperari coepcrint h;oc in die judicii, quo- Habetis, filii Adam, promissionem vitae cjus quae

modo miseri sustinebunt? Quid excusationis pote- nunc est, pariter et futura?; ut obstruatur omne os
runl habere de peccato? Nunquid lunc dicere inci- loqucntium iniqua, et confundantur omnes iniqua
pient: Modo, ecce modo, sine paululum? Sic enim agentes supervacue [Psal. xxiv, 4). An non super-
nunc dissimulant infeliccs, ct Modo, et modo, non vacue penitus agit iniqua, qui non modo fructuo-.
habet modum; et Sine paululum, in longum vadit. sius, sed et jucundius; non modo saluhrius, sed et

Bonus est, inquiunt, Deus qui in proximo juvat. suavius Deo poterat servire quam mundo ? Et at-

Magna quidem divina promissio, sed longa nimium tende quod Petro quidem Dominus tantura de futuro
dilalio, et molesla exspcclatio est. Terrenam dese- respondit : neque enim super his quae experiebatur

rere sortem, et necdum obtinere cuelestem, afflictio praesentialiter, haesitare poterat, aut opus habebat

est intolerabilis, et inconsolabilis dolor. Quid acce- interrogare. Denique non, Quid nobis est ? dixit,

lerare necesse est, ut miseria prolongelur? Misera sed, quid erit? {Mattlu xix, 29, 27).
prorsus et seductoria cogilatio. Nova siquidem haec 56. An vero quis dubitat instantis esse temporis
querela est, nec prolixiorem vilam filii hominum centupli promissionem ? Manifesle id quidem ipsa
hactenus causabantur. Brcves dies hominis sunt, « verborum consequentia probat ubi cenluplum ac-
donec conscientia stimulante, de pcenitentia ct con- cepturi, et possessuri dicimur vitam aeternam. Cae-
ver ione vel intus a spiritu, vel foris commoneatur terum ne quis omnino impudenti remaneat obstina-
ab homine. Et tunc sane novum concipitur tae- tioni locus, mitto vos ad Evangclium secundum

dium lougioiis vitae, differendoe morlis orilur fiduria Marcum, ubi promissio eadem dcscripla manife-
nova. stius invenitur. Ait enim Dominus: Nenio est qui

54. Sed esto : multa tibi annoruin curricula re- reliquerit patrem,autmatrcm,aut filios, autagros,
stant. Adolescens es, usque ad sencclutcm viclurus aut domum propter me, et propter Evangclium, qui
et senium : quid necesse babes amittere tompora non accipiat centies tantum nunc in tempore hoc
tanla, perdere tanta Iucra? Nihil pretiosius lempo- [Marc. x, 29,30). Atquc ut vchementius admirelur
re, sed heu ! nihil hodie vilius aestimalur ! Transeunt carnalis anima, non percipiens qune sunt spiritus
dies salutis, et nemo recogitat, ncmo sibi non redi- Dei, sed stultitiam reputans, addit signanter, cum
lura momenla perisse causatur. An putas, o homo, persecutionibus. Forte enim cum audissetin temporc
. biennii tantum aut triennii opus ab Omnipotenti hoc centuplum promitti, conjectabatur etiam de
, posse recompcnsari? Sic abbreviata estmanus Do- q temporalibus exhibcri sed praeripit hunc intelle- :

mini, ut centum annorum non possit remunerare ctum nomen additum persecutionis. Quid enim ter-
;
laborem? ftO.> Sedc, computa quid diebus singulis renae est consolationis, quod non facile tcrrena per-
aequirere valeas, certus equidem apud Dcum nul- secutio Quid terrenum inter persccutiones
tollat?
lum omnino bonum irrcmuneratum fore; ct sicut sancti martyres accepcrunt, quando el ipsa quoque
non capillum de corpore, sic nec momentum de bcatorum corporum tcrra data est in manus homi-
lempore periturum. Quid illud Sapienlis consilium num impiorum?
i ingcr.im : Netarde» convertiadDominum (Eccli. v, XLVI. —
De incredulitate.
%);ne$cisquid$uperventwapariatdies?(Prov.Ti\vi\i 57. Interim lamen undccunquc ccntuplum sint
I.) Quid insaniam causcr de fuluro tam temerarie accepturi, dummodo sit contuplum, dum valcat ccn-
prsesumenlis : quasi vero lempora el momenin Pa- tupliciter, centupliciter placealt, consoletur, delecter,
ter in tua, et non magis in sua posuerit vo- ameiur: quid insaniae esl quod cunctantur homincs
luntate! Postremo, (juid dc incerlo fine, quid rclinqucre simpla pro centuplis ? Uhi esl oupidus,
de certa hrevitate laboris, relributionis neter- ubi amhitiosus, ubi confjuisitor hujus sa culi? i
Quid
oitale loquar? Novit Dominus figmcnlum nostrum, ad tidelc ncgotium ct nundinasqiuestuosissimas ava-
 :

467 GAUFRIDI ABBATIS 468

ritia intepuit bumana?Cui Judaeo irl A elevatus utique super ligna, ut in sublime gaudcas:
et obdormivit
nogarcs, o homo, qui in vanum accepisti nomen nec in carnc propria, sed in cruce Domini glorieris,
Domini nostri Jesu Christi ? cui sacrilego darerjuid- per quem nimirum crucifixus et ipse es, sed cruci-
quid habes, pro centuplo cunctareris ? Sed exsecra- fixus mundo, nam ei vivis.

bilis tibi est manus Domini, ut nullam ab eo com- XLVIII. De nigredine el decore sponsce. —
mutationem recipere, non ei in ratione dati vel ac- 59. Haec nimirum conversatio perfer torum, haec
cepli communicare penilusacquiescas. An forte non sanctorum vita, h;ec gratia spiritualis. Denique
ex odio, sed ex incredulitate detrectas ? Nam id mi- tanquam tristes, inquiunt, semper autemgaudentes
hi, fateor, credibilius est. Nemo enim perire magis tanquam nihil habentes,etomnia possidentes : tan-
optarel minimae cujuspiam consolalionis obtentu, quam morientes, et ecce vivimus (IlCor. vi, 10,9).
300 quam maxima cum exsullatione salvari. Sed Qui videbant me foras, fugerunt ame(Psal.xxx, 12),
non est omnium fides, ne eorum quidem qui nomine dicit et filia regis, ea utique cujus gloria omnis ab
tenus sunt fideles. Poteram sane multorum vobis intus est. Unde et clamitat in Cantico canticorum
exempla proponere, multos producere testes, quiid adolescentulas rcvocans, quas exteriori sua incom-
profecto, sicut credidere, sic senliunt; sicut audi- positione dcterritas videt : Nigra sum, sed formosa,
erunt, sic experiunlur. Abundat hujusmodi testi- B fi.Ha' Jerusalem, sicut tabernacula Cedar, sicutpel-
moniis, hujusmodi carbonibus desolatoriis omnis les Salomonis. Nolite me considerare quod fusca
natio, regio omnis et omnis lingua, ubicunque san- sim, quia decoloravit me sol (Cant. i, 4, 5). Ac si

ctorum congregatio cst. Sed quando humanis cre- manifeste spiritualis quispiam dicat, teneras et in-

dat cxperimentis, qui Verilati non credit promit- firmas mentes exhortans : Quid laboriosa quaeque
tenti? Illud ego vehementius arbitror admirandum, et humilia conversalionis nostrae tam sedule nume-
quod fideles magis in maximo, quam in modico vi- ratis? Saga cilicina sunt, et pelles arietum rubrica-
deamini. Num ei difficile est dare cenluplum in prae- tae, quibus interior ille splendor et interna tegitur
senti, qui daturus esl vitam aeternam in futuro ? Qui gloria, ut illaesa a pulveris et imbris injuria con-
dalurus est quod nec oculus vidil, nec auris audivit, servetur. Nolite me considerare quod fusca sim,
nec in cor hominis ascendit, non modo centuplum nolite pavere, nolite mirari. Neque enim tristitiae

dare potest? aut necessitatis est exterior iste neglectus et nigre-

XLVII. — De labore ficto. do forinseca, sed occulti splendoris et exsultationis
b8. Sed quomodo, inquis, possunt haec tieri? Qua inlernae. Decoloravit, inquit, me sol, lux intcrior
ratione accipit centuplum, qui nihil sibi reliquit ex exterioris impatiens. Nimirum ignis est, etinania
omnibus? Nempe hoc est quod paulo ante comme- w folia non admittit. Alioquin aut exuri folia, aut
moravi : Tollile jugum meumsupervos,etinvenietis certc, si prfevaluerint, ignem exstingui necesse est.

requiem (Matth. xi, 29). Mira novitas, scd ejus qui Quod quidem omnino cavendum «SO? Aposlolus
nova omnia facit. Jugum tollens invenit requiem; docet : Spiritum, inquiens, nolite exstinguere (I .

relinquens omnia, centupliim habet. Noverat hoc et Thess. v, 19). Magis aulem id Christus prohibet,
illenimirum homo secundum cor Dei, qui ei loque- volens eum vehementer accendi (Luc. xn, 49). Igi-
batur in Psalmo Numquid adhceret tibi sedes ini-
:
tur sponsa quidem nigra est, sed formosa Aposto- :

quitatis, quifingislaboreminprcecepto? (Psal. xcm, li lanquam tristes, semper autem gaudentes ipsi :

20.) An non fictus in praecepto labor, onus leve, Christo, si Judaicis consideretur oculis, non erat
suave jugum, crux inuncta? Hujus rei sacramentum species neque dccor. E conlra sane alios dealbalis
est, quod in dedicatione ecclesiarum depictas in pa- Veritas comparat monumentis, foris quippe splen-
riete cruces oleo sancto pontifcx linit. Sic et olim didos et nitentes, intus sordidos et fetentes. Ambu-
quando Abraha? dictumest, Tolle fllium luumquem lant enim in stolis, et primas, ut dictum est,cathe-
diligis Isaac, ct offeres mihi eum in holocaustum dras amant, gloriosi, honorati, et magni in oculis
(Gen. xxn, 2), laborlictus est inpraecepto. Oblatus n hominum : intus autem, ubi Deus videt, pleni ava-
siquidem Isaac sanctificatus est, non mactalus. Et rilia, invidia, ambitione, superbia, luxuria fortasse
tu igitur si vocem Domini audieris intus in animo, nonnulli (Matth. xxiii, 5-7, 27, 28). Quando enim
el dicatur tibi ut offcras tuum Isaac, tuum quodcun- talibus detur pretiosum illud eontinentiae munus,
que est gaudium immoles Deo (hiterprelatur enim nisi forte ad judiciumet condemnationem, ne quan-
Isaac Gaudium seu Risus); lidelitcr et constanter do paveant, et resipiscant, et convertantur a studiis
obedi. Ne timeas nimirum : etsi rem gratulem tibi suis, sed obdormiscant in peccatis, et deterius pe-

dicit prophela, facere debes, ct obtemperandum ei roant ex ipsa sua irreverentia et securitate?
per omnia, eliamsi oportuerit ipsum Isaac jugulari. XLIX. — Quomodo egestas interior foras ejiciat.
Nunc autem quidquid alTcctio propria judicet, secu- 60. Sane ul exercilii spiritualis ct curae cordis indi-

rus esto, non Isaac, sed aries morietur; non peribit cium evidens est contemptus exteriorum, sic oorum-
tibi lsetitia, sed contumacia, cujus utique cornua deinsollicitudocertum nihilominus signum est mentis
vepribus haerent, et sine punclionibus anxielalis incultae : scriptum quippe est, In desideriis cst omnis
esse non potest. Tentat enim te Doininus Deus tuus, otiosus (Prov. xxi, 25); et item, Dc stercoribus
nec mactabitur Isaac, ut opinaris : vivens vivct, sed boum lapidabi I ur pi gcr (Eccli xxu,2) Vae, vaemisero!
. .
 . —

469 DECLAMATIONES EX S. BERNARDI SERMONIBUS. 170

dum stercoralur, pulatur ornari. Bos oral Paulus, * ut in corporalibus credas spintum posse magis
triturans in area Domini, et suuni ulique agnoscens quam in spiritualibus oblectari. Vel humanam con-
possessorem: unde et dicebal, Propter Christum sule rationem, si lldes in te penitus obdormivit.

omnia detrimentum feci, ctarbitror ut stercora, ut LII. — Dc tribus in carcere, et tribus in cruce.
Christum lucrifaeiam (Philipp. m, 8). Haec ample- 63. Tres in carcerc quondam fuisse legimus, tres
xatur stereora, etiamsi quondam nutrilus fuerit in in cruce. Josepb siquidem cum pincerna ct pistore
croceis {Thren. iv, 5>; his lapidatur stercoribus regis carcerali custodiae mancipatus; Christus verus
piger, qui Christum lucrifacere negligens, corde Joseph cum duobus utique sceleraiis reputatus est.
vacuo et deserto foras cogitur evagari. Siquidem Et illi quidem in carccre videre somnia, et audiere
famis necessitate Jacob patriarcha descendere in intcrpretationem : isti in cruce verba locuti sunt, et
.Egyptum (Gen. xlvi, 6); et prodigus ille filius unus accepit promissionem. Priorum siquidem altcr
servire porcis, esurire siliquas egestate coactus est propinabat regi, et audivit : Restitueris in gradum
{Luc. xv, 15, 16). pristinu w.Alterpascebataves [al. corvos],etrespon-
L. — De
vcrme qui non moritur. summortis accepit {Gen. xl). Ipsi quippe sunt porci,

61. Sed quid dicit Scriptura? Habenti dabitur, et quos pavit ille prodigus adolescens (Luc. xv, 15).

abundabit: non habenti autem, et hoc ipsum quod B Spurci siquidem et elati merito porcorum et avium
videtur habere, auferctur ab eo (Matth. xiii, 22). nomine designantur. Porro eorum qui crucifixi sunt

Arescet fenum, et decidet flos: ipsae quoque fenes- cum Salvatore, alteri utique confitenti dictum est,

trae claudentur, ut nihil ultra terrenae valcant con- Hodie mecum eris inparadiso; alteri blasphemanti,
solationis haurire; denique, Arguam tc, ait Domi- non quidem a Domino (neque enim tunc ille judica-
x\\is,etstatuamcontrafaci#m tuam (Psal. xlix, 21). bat quemquam), sed a socio responsum est, Neque tu
Ouid illud confusionis eril, quid miserice, quid do- timesDeum,qui in eadem damnatione es? Quid ergo
loris, quando, dissipatis foliis et dispersis, universa pulamus, quid duobus illis, quorum alteri dictum
nudabilur turpitudo, revelabitur ignominia, sanies est, Restituerispost tres dies; alteri, Hodie mecum
apparebil; quando jam immortalis factus internus eris in paradiso, praeteripsam sane dilationem inte-
ille conscientiae vermis, tota malignitale corrodet, rim potuit esse molestum? Quid vero illum potuit
sed non consumet animam infelicem ; nec erit om- delectare, cui diclum est: Truncato capite post tri-

nino dissimulationis locus, aut spes ulla consola- duum

suspenderis, avium esca fuiurus? Sanein hoc
tionis? Quid enim causa? est quod ne modo quidem sumus omnes, et nemo nisi in carcere, sine
posili
conscientise stimulos sustinere aliquatenus possunt, cruce interim [al. interiori] nemo: quippe ubi nec
sed avertunt oculos cordis, et ad consolationes C innocens invenitur immunis, quando peccator re-
miseras convertuntur, aut certe simulationibus ali- quiem speret? Caeterum si quis volens sustinet et
quibus decipiunt semetipsos, et mentitur iniquilas dicit, Nos quidem juste(Luc.x\m, 39-43), mercedem

sibi: nisi quod intolerabilis ille est cruciatus (licet habebit: sin autem invitus et blasphemans, et ne-
adhuc blandiatur sp s et extenuet omnino dolorem), gans Deum factis, duplex ei contritio cst. Si quis

dum sibi ipsis pro libitu tempora metiuntur, et omne testimonium habet salutis, etiam et caro ejus re-
quod agunt facilc diluendum, deserendumque quod quiescit in spe, et Prophetae farinula pulmentum
appetunt, temeraria praBSumptione promittunt? Sed condit atque dulcorat, ut in olla jam non mors, sed
et lpsa consuetudine et incuna stupidi et insensati vita sit (IV Rey. iv, 41).

corde, fere nihil sentiunt: quan quidem omnia lon- LIII. Quodsine exceiptione centuplum promittitur.
gius abcruut, ubi fict quod scriptum est: Aryuam te 64. Denique nemo sanae mentis ampliorem esse
et statuam contra faciem tuam. in vitiis credat, quam in virtutibus delectationem,
LI. —Quod aliter spiritum nostrum corporalia praesertim cum sit Deus virtutum, totius verae jucun-

quam spiritualia tangunl ditatis fons, laclitiae et exsultationis origo. Neque

Quanto enim sibi vicinior, et naturali neces-
62. m. enim carni seu mundo aut maligno principi, sed
situdine charior anima carne sua est, tanto acrius Christo utique servire, regnare est. Audi hominem
doleat necesse est, et molestius ferat propiiam de propria utique experientia perhibentem fidele
quam corpoream laesionem, ubi a siupore islo et testimonium Verilati: In via, inquid, testimonio-
insensibilitate fuerit exeitata: sicut e contra hona rum tuorum delectatus sum sicul in omnibus divi-
propria, et delieias spintuales, internamque animi tiis (Psal. cxvm, 14). Quid erit in patria, si tanta
voluptatem ubi conligcrit cxperiri, eo utique ilele- est copia delectationis in via? Sic et Apostolus,
ctabilius ampleetatur, jucundiusque fruatur oportet, non in spe solum, sed etiam id tribulatione docuit
quo proprius et expressius eam tangunl, nec exle- gloriari (Rom. v, 2, 3). Ille quidem sic, ait ami-
riu* mendicdiitur. Nemo quippc 30& eo modo ju- cus hujus saeculi, auctoris saeculi inimicus, ille

menti sui, quo corporis sui, refectione potcrit de- quidem sic: ego forte non ita. Delicatus sum, homo
lectari. Placet quidem et illa: sed longe aliter ista pcccator sum, nec subsisiere in tanto labore sine
supit, aliterque sentitur. Quod si jumentum animae gralia multa, nec ipsam gratiam valco promercri.
corpus esse fateris, eadem utique ratio tibi obser- Quasi vero gratia non sit gratia, sed operum mer-
vauda est et in ipsis. Noli ergo errarc, noli seduci. ces, quasi non omncs pcccaverint, aut non omnes
 !
.,

471 GAUFRIDI ABBATIS 472

egcant gratia Dei. Jilstimas, o homo, qnia perso- a retinent et amicis quod abjiciunt a semetipsis, pro
narum acceptio sit apud Deum, et non omnes eorum prosperitate praesenti. inani prorsus et sae-
omnia rclinquentes tam copiose consoletnr? Noli culari solliciludine resluantes; «rudeles plane, qu'
esse increrJulus, acquiesce vel Veritati, de cujus nequaquam proximos diligant tanquam se crude-
:

testimonio nulli licet dubitare fideli: Et omnis, in- les, inqua n,r
vel in ?e, vel in suos ; imo, quod
quit, qui reliquerit patrcm. aut matrem, aut do- verius esl, in utrosque. Nemo ergo, cum se vi-
mum, aut agros propler nomen meum, centuplum det non omnia rehquisse, centuplum non acc r -
accipict (Matth. xix, 20). Ncminem Christus ex- pi«se miretur.
cipit. Miseri igitur qui dicunt, Praeter nos; qui ex- LV. — Quod cnelesti consolatione se privant qui re-
clmlunt semetipsos et ge-excipiunt a beneficio silire parati sunt ad terrena.
nerali. Nimirum indignos se judicanl multo magis 66. Pretiosa siquidem divina conso!atio est

vitae aeternae, qui nec ipsum quidem centuplum nec omnino Iribuitur admittenlibus alienam. In-
sperant. Scd quia Deus verax est qui promittit, felix tu, Esau, qui dixisti Num unam tantum be- :

homo ilaque mcndax est qui diffidit. ncdictionem habes, paler? (Gen. xxvn, 38.' Quanto
309 I.IV. — De his qui videntur omnia
reliquisse, inelius diceres cum Propheta Vnam petii a Do- :

nec centuplum habent, B mino, hancrequiram? (Psal. xxvi, 4.) Indignus enim
65. Et omnis qui reliquerit patrem, aut matrrm, benediclione cadesti convincitur qui dubio quaerit
aut domum, aut agros propter nomen meum, cen- affcctu, duplici petit intenlione, aliud sibi refugium
tuplum accipiet, et vitam cetcrnam possidebii. Fa- parans, si forle eam non obtinere contingat. Ife-
cile ego poteram contradictionem sustinere lingua- jor est iniquitas mea, ait fratricida p imus,
r
quam
rum, si id loquercr ex me ipso ; siquidem non ut veniam merear. Quid ergo? Renuat consolari
percipit carnalis homo quae sunt spiritus Dei, scd anima tua, si veniam non meretur. Hoc solum de-
stultitia illi videntur (/ Cor. n, 14). Nunc autem plora, hoc solum plange ; aliud ne cogites qui-
ipse id loquitur, cujus verba, eliam coelo et terra dem. Sed nunc, inquit, omnis qui invcncrit Cain,
transeuntibus, non transibunt (Luc. xxi, 33). Sed occidetme, (Gen. iv, 13, 14). Grave scilicet dam-
audivi, ait homo qui perditionis suae occasionem, num, grandis jactura, si perimatur corpus, quan-
et, ut vulgo dicitur, festucam quacrit unde sibi doquidem anima periit Sed occidendum sese cau-
!

eruat oculum; audivi, inquit, de illo et illo qui re- sabatur infelix, tanquam pro magno beneficio ha-
liqucrant omnia, et ad vomitum sunt reversi; quo- biturus si prohiberetur occidi. Quod et factum est
modo illi acceperunl centuplum? Exsurge, Do- Consolationem miseram obtinuit quam quaerebnt,
minc, judica causam tuam. Et istorum nempe ca- « et oblitus est desolationis [«/. male consolationis|
lumnia, et murmur ipsorum omnia
qui forte re- maximae, pro qua mullo sludiosius supplicare et

linquere visi sunt, minime tamen centuplum ac- remedium qurerere oportebat. Simile quiddam et
ccperunt, non contra nos, sed contra tc cst, qui de Saule legisti, cum, Amalecitarum rege servtto,
dixisti: Omnis qui reliquerit patrem, etc. centu- primum quidem Samueli sancto visus est pro in-
plum accipict. Quid tamen dicimus? An ex colle- dulgentia supplicare: sed eo tamen in sententia
gio discipulorum rejtrobari quis potest, nisi locu- Sunc, inquit, honoramecoram popufo.
persistente,
los habens? Sunt enim loculi non modo pecuniae, Hoccine est quod dicebas Peccavi, roga Domi- :

sed propriae voluntatis. Scrutetur proinde vias suas num pro me? (I Reg xv, 24-30) Merito non 3IO
et studia sua, qui promissam centupli gratiam sibi pepercit qui intuebatur cor, nec simulatae est hu-
deesse causatur : nec dubium qUin inveniat an- miliationi misertus. Non ita sane, posi majora li-

gulum, et diversorium, reclinatoriumque, non qui- cet crimina, inexorabilem eum David, potuit inve-
dem Filii hominis, sed aut foveam vulpis, aul vo- nire. Denique vix adhuc dixerat David, Peccavi
lucris nidum. Magis autem perfectius, obsecro, et responsum illi est, Domiiui*;, franstulit peccatum
relinquat omnia, et solum sequatur Christum, ja- n tuum a tc (II l\eg. xn. 13).
ctans cogitatum suum in eo, cnutriendus ab eo, 67. Sic nimirum, sic usque hodie, dileclissimi,
et centuplum sine dubio perc.qHurus. Neque enim cujus mens ad alias consolationes inliial. et non
potest solvi Scriptura, qure tam certa veritate sub- penitus in caducis ei transitoriis renuit consolari,
nixa, omnihus id sinc cxceptione promitlit. Nihil ipse sibi profccto Cddestis sublrahit gratiam con-
sibi retineal, nihil suis, ne modicum fermentum solationis: quam si digna devotione, pleno affe-
totam massam corrumpat (/ Cor. v, 6). Sunt enim ctu, desiderio vehementi petere, qua?rere, pulsare
qui sibi retinent aliquid, Dominicre vocis obliti, qui salagerel, sine duhio pelens acciperet, qua^rens in-
non suam venit facere voluntatem : et in ipsis quo- venirel, pulsanti aperiretur. Alioquin si forte (quod
que sanctorum collegiis proprio aut desiderio, aul ahsil!) pudendum illum apostasia> saltuni prsesum-
forlassc consilio importunius adhnerenles, sciolos pserit, certum omnino sit tesdmooium veritatis
sese faciunt, de se sibi aliquid retinentes, quos accipienlibus, aul nunquam eum omnia reliqnisse,
penitus abnegasse, et divinae providentioe, ac obc- atit ipsum t|iioque postea deserui^<' > cenluplum
dientiae patrum, consiliis quoque spirilualium vi- quod accepit. Nonnulli siquidem cum spiriia ere-

vorum debuerant commisisse. Sunt qui propinquis perini, heu ! carne postea consummantur. Quod
 .

473 DECLAMATIONES EX S. RERNARDI SERMONIRUS. 474

si insanum est centuplum nolle recipere, velle rc- * cooperantur in honum ? An non centuplum habet
linquere plus quam insanum jure censetur. An omnium, qui impletur Spirita Sancto, qui Christum
vero plangendus tibi videtur qni abstraclas et ille- habet in ttl I pectore ? Nisi quod longc plus quam
clus a concupiscentia sua, sponto id deserit, li- centnplum esl visitatio paracleti Spiritus, et pra^scn-
bcns abjicit, voluntarie derolinquit ; et qui nutrie- tia (lliristi. Qitam magna, inquit, mul/itudo dulcedi-
batur in croceis, amplexatur stercora? Nonestunde nis tittr, Dominc, quam abscondisti timcntibus tc,

causetur qui ejusmodi est, lanquam in eo videatur perfeeisti cis qui tpercmi in teHPsat. xxx, 20.) Vides
irriiumverbum Domini, aut evacuata promissio. quomodo memonam abundanti;e suavitalis hujus^
Dum euim reliquit omnia, babuit sino duhio repro- eructet anima sancta? quomodo exprimere gestiens
missam centupli honedi lionem. Sine causa con- verba mulliplicet? Quam magna, inquit, multitudo!
tendit : non ci magis quam Cliristo crediraus; nec IIoc ergo centuplum a loptio fdiorum est, libertas ct
omnino aquiescimus mendacem euni facere qui primitiae spiritus, delieiae charitatis, gloria conscien-
promisit. tia\ regnum Dei, quod intra nos esl; non utique
LVI. — De centuplo et vita ceterna. esca vcl potus, sed justitia et pax, et gaudium in
68. Centuplum, inquit, jccipiet, et vitam ceter- Spiritu sancto (Rom. xiv, 17). Gaudium sane non
nam possidebit. Illu i enim in via, haec in patria B modo in spe glorinp, sed etiam in trihulationibus.
est; imo h;vc patria, illud via; illud consolatio Hic est ignis, quem voluit Christus vehementer ac-
praesentis lahoris, baec fulurre felicitalis consum- cendi (Luc. xn, 49). Haec virtus ex alto, quae An-
matio est. Sic nimirum ei operariis hujus saeculi dream fecit amplecti [al. desiderare] crucem; Lau-
solet cibus in opere, merces in tine dari, sic mili- rentium ridere carnificem; Stephanum in morte
tantibus et stipenilia ministrantur pro nocessitate pro lapidantibus flectere genua ad orationem. Haec
temporis, et novissimo donativum majus erogatur illa pax, quam suis reliquit Christus, quando dedit
pro quantilatc labori^. Sic ct filiis Israel, donec et suam. Siquidem donum et pax electis Dei (Sap.
terram promissionis intrarent, in deserto manna iii, 9) ;
pax utique praesens [al. male praesentisj et
non defuit : ot ah Ecclesia, post quaesitum regni donum futura 1
. Illa superat omnem sensum, sed et
cceleslis adventum, quotidianus panis quotidie pe- huic quidquid sub sole placet, quidquid in mundo
titur in oratione quam ipso Salvator insliluit. Ha- concupiscitur, non poterit comparari. Haec gratia
bes hanc duplicem promissionem et in propheta devotionis, unctio docens de omnibus, quam
et
evidenter expressam, uhi ait : Rcddet Deus merce- expertus novit, inexpertus ignorat, quoniam nemo
dem laborum sanctorum suoruni, et deducet illos in scit nisi qui accipit.
via mirabili (Sap. \. 17). Ipsa est enim via tesli- « LIX. — Exhortatio brevis.
moniorum Domini, in qua prophela alius sicut in 71. Utinam hic filiorum hominum concupiscen-
omnihus divitiis delectatum se esse tcstatur (Psal. tia vigilet, utinam vel curiositas excitetur, ut dicant

cxviu, 14). Utquid ergo in increJulitate moriemini, in cordibus suis : Non vidctur hoc verbum adinven-
filii hominuni .'
tionis humanae, cui sic consonant uno ore testimo-

LVII. — Quod ccntuplum hoc spirituale sit. nia Scripturarum. Quod si ita est, sine duhio vehe-
69. At forte adhuc saecularis ad haec q.iispiam menter erramus. Probare libet an haec ita se ha-
dicat : Ostende mihi cenluplum quod promittis, beant, gustaro quid hoc absconditum manna sapiat*
et libens universa relinquo. Utquid ostendam ? Fi- experiri quid sit hoc centuplum, quale gaudium in
des enim non habet meritum, cui humana ratio Spiritu sancto. Cras profecto respondebit ei justitia
praebet experimentuin (S. Greg. Hom. 26 in Evang.) sua, qui id studiose quaesierit. Confestim ut gusta-
An potius liomini ostendenti, quam Veritali crede- verit, videbit quoniam suavis est Dominus, quoniam
res promittonti? Deficis scrulans scrutiuio : nisi bonus non modo tenenti, sed et quaerenti sc, animae
credideris, non intelliges. Manna absconditum cst, speranti in se(Thren. m, 25). Alioquin venite et ar-
quod in Apocalypsi Joannis victori promittitur n guite me, dicit Dominus (Isai. i, 18), si non omnis
(Apoc. ii, 17) Novum nomcn est, quod nemo scit qui reliquerit patrcm, aut matrem, autdomum, aut
nisi qui accipit. Videtur enim forte nonnullis prae- agrum propter nomen meum, centuplum acceperit,
sentem sanctorum communionem, facultatum pari- nunc in hoc tempore parum est; et vitam aeler-
:

ter ct voluntatum, hoc loco ccntupli nomine dcsi- nam possidebit.

gnari. Et magna quidem ha;c ipsa consolatio : sed LX. — Devita reterna.
non adco generabs, ut possit universaliter oranibus 72. Verum si in praesentis commendatione centu-
convcnirc. Quantos cnim sanctorum aut volun- pli sermo deficit, ct ex abundantia cordis augustia
tarie eam dcscruisse, ut anachorctas; aut volentia oris obstruitur; qtiidni ad promissionem aiternae
persecutionis, ut martyres exsilio rclcgatos, hu- vita', defectum proprium ipsa etiam cogitatio fa-
mana consolatione novimus caruisse? Datum opti- teatur? Si id quod ex parte cst, non valet eloqui
mum centuplum hoc, desursum descendit a Pa-
est noc expertus; quid inexpertus de perfectionc balbu-
tre luminum. tire conetur? Oculus non vidit, Deus, absque le, quae
LVW. — Quid sit hoc centuplum. prseparasti diligentibus le. Pax cnim estquae exsupe-
70. An non dcniquc omnia possidet, cui omnia rat omnem sensum, pax supcr pacem, indeticiens
 1

SCALA CLAUSTRALIUM. 476

475

exsultatio, lorrens voluptatis divinae, flumen

laetitiae,
^ tiam, ad solatium utique et remedium laboris hujus,
n :•_. _..: A„..\,\
i ..;.- A n
quidquid
,, r\r>_
po- ne A nfi _ mn c
na deficiamus
.-> i
in via et
in via, nt
<-t ut de py hi hilinnp prjesentium
rlr> exhibitione nra-ci->ntiiim
fraudium plenum. Cogita quidquid
. \ , . i . 1
vis,

les exopta; exccdit cogitatum omnem, desiderium munerum firma sit exspectatio futurorum, qui venil
ul vitam habeamus, et abundantius habeamus, Jesus
omne exsuperat illa felicitas, aelernitas illa, beati-
tudo illa. Ad quam nos sua miseratione perducat Christus Dominus noster, qui cum Patre et Spiritu

pra-veniens in benedictione dulcedinis, et indeficien- sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum.

ter nobis interim tribuens promissam centupli gra- Amen.

SCALA CLAUSTRALIUM.
SIVE

3i *
TRACTATUS DE MODO ORANDI.

Hic Tractatus inter opera S. Augustini (modo in tomo VI) reperitur sub hoc titulo, « Scala Paradisi,
»

Lovaniensium Censura : « Hoc opusculum fertur etiam inter operaD. Bernardi.quan-

cum hac Doctorum
quamnecillius videatur esse. » Incodice vero manuscripto Cartusice Coloniensis Guigoni [Cartusice majo-
ris Priori quinto ?) trihuitur. Exstat aliud
ejusdem argumenti opusculum apud Chiffletium in Manuali
» sub nominealterius Guigonis ad Priorem et Cartusienses
Solitariorum, « de quadruplici exercitio cellce,
quatuor cellce exercitia explicantur, tria quidem primaeademquce hic, mempe lectio,
Wittehamenses: ubi
meditatio, oratio ; sed quartum actio pro contemplatione, quce prcefertur in hoc tractatu, cujus inscriplio
sic se habet in codice Coloniensi:

EPISTOLA DOMINI GUIGONIS D proprietates et officia quidem singula quid circa nos

CARTHUSIENSIS etficiant, quomodo inter se invicem differant et

Ad fratrem Gervasium, de vita contemplativa. praeemineant, si quis diligenter inspiciat, quidquid

Dilecto fratri suo Gebvasio, frater Guigo, delectari laboris aut studii impendorit in eis, breve reputabil

in Domino. el facile, prae utilitatis et dulcedinis magnitudine.

Amare te ex debito teneor, quia prior me amare Est autem lectio, sedula Scripturarum cum animi
incoepisti : et rescribere tibi compellor, quia litleris intentione inspectio. Meditatio, est studiosa montis

tuis ad scribendum me prius invitasti. Quaedam ergo, actio, occultae veritatis notitiam ductu propria? ra-

quae de spirituali exercitio claustralium excogitave- tionis investigans. Oratio, est devota cordis intentio
ram, transmittere proposui : ut qui talia experiendo in Deum pro malis 313 amovendis, et bonis adi-
melius, quam ego tractando, didicisti, mearum ju- piscendis. Contemplatio, est mentis in Deum sus-

dex sis cogitationum et corrcctor. Et merito hsec pensae elevatio, aetern.r dulcedinis gaudia degu-
nostri laboris initia tibi primitus offero, ut novellae stans.

plantationis primitivos fructuscolligas : quoniam de- CAPUT II.

servitute Pharaonis, te delicata solitudine laudabili Descriptio officiorum quatuor graduum.

furto surripiens, in ordinata caslrorum acie collo- C 2. Assignatis ergo quatuor graduum descriptio-
casti: ramum de oleastro artificiose excisum pru- nibus, restat ut eorum officia videamus. Beatae igitur
denter inserens in oliva. vitae dulcedinem lectio inquirit, meditatio invenit.
CAPUT PRIMUM. oratio poslulat, contemplatio degustat. Unde ipse

Descriptio quatuor graduum excercitationum Dominus dicit : Qiueritc, et invenietis, pulsate, ct

spiritualium. aperietur vobis (Matth. vn, 7). Quaerite legendo, ei

I. Cum die quadam, corporali manuum labore invenietis medilando : pidsate orando, ot aperietur
occupatus, de spiritualis hominis exercitio cogitare vobis contemplando. Lcctio quasi solidum cibum
coepissem, quatuor spirituales gradus animo co- oriapponit: meditatio masticat et frangil : o r atio
gitanti se subito obtulerunt : scilicet, leclio, medita- saporem acquiril : eontemplatio est ipsa dulcedo qua
tio, oratio, et contemplatio. Hae est Scala Claustra- jucundat ct reticit. Lectio, in corlice; mcditatio, in

lium, qua de terra in cielum sublevantur; gradibus adipe; oratio, in desiderii postulatione; coutem-
quidem dislincta paucis, immensa? tamen et incre- platio, in adeptse dulcediois dclectatione. Quod ut
dibilis magnitudinis. Cujus extrema pars terrae in- exprcssius videri possit, unum do multis sappoaam
nixa est; superior vero nubes penetrat, et secrcta exemplum. In lectione audio Beati mundo cord<\ :

coelorum rimatur Hi gradus sicut nominibus ct nu- quoniam ipsi Deum vidcbunt (H. v. 8). Ecce breve
mero, ita ordine et munere sunt distincti. Quorum verbum, sed suavi et multiplici sensu referUim. Ad
477 SCALA CLAUSTRALIUM. 478

pastum anima* quasi uvam ministravit, quam posl- A novit adco esse jucundam. Scd quid faciet ? Habcndi
quam anima dihgenter inspexit, dicil intra se Po desiderio aestuat, sed non invcnit apud se quomodo
:

lest aliquid boni esse. Reilibo ad cor meum, cl ten- liabere possil et quanto plus inquirit, plus sitit. :

tabo si forle intelligere ut invenire potero mundi- Dum apponit medilalionem. apponit et dolorem :

tiam hanc. Pretiosa enim et desiderabilis est res quia sitit dulcedincm quam in cordis munditia me-
ista, cujus possessores beati dicuntur, quibus visio ditatio esse monstrat, sed non praegustat. Non enim
Dei, quae est vita aetcrna, promittilur, quae tot sa- est legentis atque meditantis hanc sentire dulcedi-
crae Scriplurffl testimoniis collaudatur. Hoc crgo nem, nisi enim et me-
data fuerit desuper. Legere
sibi plenius explicari desiderans, incipit hanc unam ditari tam bonis quam malis commune est. Et ipsi
masticare et frangere, eamque quasi in t rculari philosophi gentium, in quo summa veri boni con-
ponit : deinde excilat rationem ad inquirendum quid sisteret, ductu rationis invenerunt : sed quia cum
sit, et quomodo haberi possit h;ec adeo pretio^a et Deum cognovissent, non sicut Deum glorificaverunt
desiderabilis munditia. (Rom. i, 21), et de suis viribus praesumentes dice-
CAPUT III. bant, Linguamnostram magnificabimus, labianos-
Of/icium meditationis. traanobissunt: quis noster Dominusest? (Psal.xi,
3. Accedens ergo sedula meditatio, non remanet B 5.) non meruerunt percipere quod potuerunt videre.

extra, non haerct in superficie, ulteriuspedem figit. Evanuerunt in cogitationibus suis (Rom. i, 21), et
Interiora penetrat, singula rimatur : attente consi- omnis eorum sapientia devorata est (Psal. cvi, 27),
derat quod non dixit, Beati niundo corpore ; sed, quam eis contulerat humanae studium disciplinae,
corde : quia non sufticit manus habere innoxias a non spiritus sapientiae, veram sapien-
qui solus dat
malo opere, nisi a pravis cogit.ilionibus mundemur tiam; sapidam scilicet scientiam, quae animam, cui
in mente. Quod auctoritate prophetae confirmatur inhaesit, inaestimabili sapore jucundat et reficit. Et
dicentis : Quis ascendet in montem Domini? aul de illadictum est : Sapientia non intrabit in male-
quis stabit in locosancto ejus ? Innocens manibuset volam animam (Sap. i, 4). Haec autem a solo Deo
mundo corde (Psal. xxm, 3, 4i. Item considerat est. Oflicium enim baptizandi Dominus concessit
quantum hanc cordis munditiam optabat idem pro- multis polestatem vero et auctoritatem in Bapti-
:

pheta, qui orans dicebat, Cor mundum,\nqm\, crea smo remittendi peccata, sibi soli retinuit. Unde Joan-
in me, Deus (Psal. l, 12; : item, Si aspexi iniquita- nes antonomastice et discretive de eo dixit: Ric
tem in corde meo, non exaudiet Dominus (Psal. est qui baptizat (Joan. i, 33). Sic de eo possumus
lxv, 18). Cogilal quam sollicitus erat in hac custo- dicere Hic est qui sapientiae saporem dat, et sapi-
:

dia beatus Job, qui dicebat : Pepigi fcedus cum ocu- dam animam facit. Sermo siquidcm datur multis,
lismeis, necogitaremquidemdevirgine(Job xxxi,l). sed sapientia paucis; quam distribuit Dominus cui

Eccc quantum arctabat se vir sanctus, qui claude- vu!t,'et quomodo vult.

batoculos suos nevideretvanitatem.neforteincautus CAPUT IV.

respiceret quod postea invitus desideraret. Post- Officium orationis.

.quam haec et hujusmodi de cordis munditia pertra- 5. Videns autem anima quod ad desideratam
ctavit, incipit cogitare de ejus praemio, quam glo- cognitionis et experientiae dulcedinem per se non

riosum et delectabile est videre faciem desideratam possit attingere, et quanto magis ad cor altum ac-
Domini, speciosi forma pr<e filiis hominum; non cedit, tanto magis exaltatur Deus (Psal. lxiii, 7, 8);

esse jam abjectum et vilem, nonhabentem speciem humiliat se, et confugil ad orationem, dicens Do- :

qua vestivit eum mater sua Synagoga scd stola : mine, qui non videris nisi a mundis cordibus, in-

immortalitatis indutum, et coronalum diademate vestigavi legendo, meditando quaesivi quomodo

quo coronavit eum Pater suus in die resurrectionis haberi possit vera cordis munditia ut : ea mediante,

et gloriae, die quam fecit Dominus. Cogitat quod in vel ex modica parte possem te cognoscere. Quaere-
illa visione erit satietas illa, de qua dicit proplrta :
Q bam vultum tuum, Domine, vultum tuum require-
Satiabor, cum apparuerit gloria tua (Psal. xvi, 15). bam (Psal. xxvi, 8). Diu meditatus sum in cordc
Videsne quantum liquoriscmanavit ex minimauva; meo, et in meditatione mea exarsit ignis, ad desi-
quantus ignis cx hac scintilla ortus est ;
quantum derium amplius cognoscendi le(Psal. xxxvm, 4).

haee modica massa, Beati mundo corde, quoniam ipsi Dum panem sacrae Scripturae mihi frangis, in fra-

Deum mdebunt (Matth. v, 8), in incudc mclitationis ctione panis magna cognitio esi (Luc. xxiv, 30, 31):

extensa est? Sed quantum adhuc posset extcndi, si et quanto plus te cognosco, plus te cognoscere de-

accederet aliquis lalia expertus? Senlio enim quod sidero, non jam in cortice litterae, sed in sensu ex-

putcus altus est: sed ego adhuc rudis tiro, in quo perientiae. Nec hoc peto, Domine, proptcr merita
pauca haec haurirem vix inveni. nva, sed pro tua miserioordia. Fateor enim quia

4. His amooa facibus inflammata, his incitata de- indi"na et peccatrix sum : sed et catelli edunt dc
sideriis, fraclo alabastro suavitaten unguenti prfe- micis quae cadunt dc mensa dominorum suorum
sentire incipit,necdum gustu, sedquasi narium odo- I
Witth. xv, 27). Da mihi, Domine, arrliam haeredi-
ratu. Et hoc colligit quam suave esset hujus mun- tatis futura>, saltem guttam ccelestis pluviae, qua
ditiaesentire experientiam, 31 1 cujusmeditaUonem refrigerem sitim meam ;
quia amore ardeo,
 . : .

479 SCALA CLAUSTRALIIM. 480

CAPUT V. * exterioris litterae, nisi glossam et interiorem sensum

Officium contemplationis. sumat ex corde.
6. His et hujusmodi ignitis eloquiis suum inflam- CAPUT VII.
mat desiderium : sic suum affectum. His
ostendit De gratioe occultatione
incantationibus advocal sponsum. Dominus autem, 8. anima, sermonem. Eonum
diu protraximus
cujus oculi superjustos, et aures ejus non solum ad enim erat nos bic esse, cum
et Joanne con- Petro
preces (Psal. xxxni, 16), sed ipsas preces eorum templari gloriam sponsi, et diu manere cum illo,
non exspectat. donec sermonem finierint; scd me- si vellot hic fieri, non duo, non tria tabernacula
dium orationis cursum interrumpens, festinus inge- (Ibid. xvii, 1.4), sed unum, in quo essemus simul
rit se, et animae desideranli festinus occurrit coele- et simul delectaremur. Sed jam dicit sponsus Di- :

stis rore dulcedinis circumfusus, unguentis optimis mitte me, jam enim ascendit anrora, jam lumen gra-
delibutus : animam fatigatam recreat, esurientem tiae et visititionem quam desiderabas acccpisti.
reficit, aridam impingual; et facit eam terrenorum D.ita ergo benedictionc, mortificato nervo femoris,
oblivisci, memoria sui eam mirabiliter fortificando, et mutato nomine de Jacob in Israel (Gen. xxxn, 25,
vivificando, et inebriando, ac sobriam rcddendo. Et 31), paulispcr secedit sponsus diu desideratus, cito
sicut in quibusdam carnalibus ofticiis anima adeo B tam a pnedicta visione quam a
elapsus. Subtrabit sc
vincitur carnali concupiscentia, quod omnem usum dulcedine contemplationis manet tamen praesens :

rationis amittit, et fit homo quasi totus carnalis quantum ab gubernationem.

ita merito in hac superna contemplatione ita consu- CAPUT VIII.
muntur et absorbenlur carnales motus ab anima, Quod gratire occultatioad tempus nobis cooperetur
ut in nullo caro spiritui contradicat; et fiat homo bonum.
quasi totus spiritualis. 9. Sed ne timeas, o sponsa, ne desperes, ne exi-
315 CAPUT VI. stimes te contemni, si paulisper tibisubtrahit spon-
Signa Spiritus sancti ad animam venientis sus faciem suam. Omnia ista cooperantur tibi in
7. Sed, o Domine, quomodo comperiemus quando bonum, et de accessu et recessu lucrum acquiris.
haec facis, et quod signum adventus tui? Nunquid Tibi venit, tibi et recedit. Venit ad consolanonem
hujus consolationis et laetitine testes et nuntii sunt recedit ad cautelam, ne magnitudo consolationis.
suspiria el lacryrme? Si ita est, nova est antiphrasis si ^emper apud te sit sponsus, incipias
extollat te; ne,
ista, ct significatio inusitata. Quae enim conventio contemnere sodales, et hanc continuam visitatio-
consolationis ad suspiria; laetitiae ad Iacrymas? si nem non jam gratiae attribuas, sed naturse. Hanc
lamen istae dicendae sunt lacrymae, non potius
et ** autem gratiam cui vull, et quando vult sponsus tri-
roris interioris desuper infusi superfluens abundan- buit; non quasi jure haereditario possidetur. Vul-
tia, et ad interioris ablutionis indicium exterioris gare proverbium est, quod nimia familiaritas parit
hominis purgamcntum : ut sicut in Baptismo pue- contemptum. Recedit ergo, ne forte nimis as^iduus
rorum per exteriorem ablutionem significatur et contemnatur, et absens magis desideretur, desi-
figuralur interior animao ablutio; ita hic e contra deratusavidius quaeratur, diu quapsitus tandem gra-
«xteriorem ablutionem interior praecedat purgatio. lius inveniatur. Praeterea si nunquam deesset hic
felices lacrymae, per quas maculae interiores pur- consolatio (quae respectu futurae gloriae, quae reve-
gantur, per quas peccatorum incendia exstinguun- labitur in nobis, aenigmaiica cst ct ex parte), puta-
turlBeati qui sic lugetis, quia ridebitis(i)fa^/i.v,5). remus forte hic habere civitalem manantem, 314»
In his lacrymis agnosce, o anima, sponsum tuum, et minus inquireremus futuram. Ne ergo exsilium
timplectere desideratum. Nunc torrenlc te volupta- deputemus pro patria, arrham pro pretii summa.
tis inebria, suge ab ubere consolalionis ejus lac et Venit sponsus, et recedit vicissim nunc consola- :

mel. Haec sunt miranda munuscula et solatia quae tionem affereus, nunc universum stratum nostrum
dedit tibi sponsus tuus, gemitus scilicet et lacrymae. r» in infirmitatem commutans. Paulisper nos permittit
Adducit tibi potum mensura. Hae
in his lacrymis in gustare quam suavis est, et antequam plene sen-
lacrymae sunt tibi panes die ac nocte; panes utique liamus, se subtrahil: et ita quasi alis expansis su-
confirmantes cor hominis, et dulciores super mel et pra nos volitans, provocat nos ad volandum. Quasi
lavum. Domine Jcsu, si ad^o sunt dulces istie la- dicat. Ecce parum gustatis quam suavis sum et
cryma: quae ex memoria et desiderio tui cxcilantur, dulcis;sedsi vultis plene saturari hac dulcedine,
quam dulce erit gaudium quod ex manifesta tui currite post me in odore unguenlorum meorum, ha-
visionccapietur! Si adeo dulce est tlere pro tc, quam bcntes sursum corda, ubi cgo sum in dextera Dei
dulcc erit gaudere de te ! Sed quid hujusmodi sccrcta Patris. Ibi videbilis me, non pr>r speculum in aeni-
colloquia proferimus in publicum ? cur ineftabilea gmale, sed facie ad faciem : el plone gaudebit cor
ct inenarrabiles affectus verbis communibus cona- vcstrum, et gaudium vostrum nemo tollet a vobis.
mur exprimere? Inexperti talia non intelligunt, nisi CAPUT IX.
ea expressius legant in libro experientiae, quos ipsa Quam cautc sc dcbcat habcrc anima post gra:
doceat unctio. Aliter autem littera exterior non pro- visitationcm.
dest quidquam legcnti. Modicum sapida est lectio 10. Sed cave tibi, o sponsa: quando absental
 :

481 SCALA CLAUSTIULIUM. «2

sponsus, nonlongc abibit ; el si non vicles eum, ipse quomodo cavere poterimus nc, falsa aut inania
tamen videt le semper, plenus oculis ante et ivlro. quadam meditando, limites a sanctis patribus con-
Nuntpiam potes eum latere. Habet eli;\m circa !e slitutos transeamus, nisi prius circa hujusmodi ante
nunlios suos spiritus, quasi sagacissimos explora- ex lecUone aut ex auditu fucrimus instructi? Audi-
lores, ut videant quomodo absenle sponso conver- tus enim quodam modo pertinet ad leclionem.Unde
seris, el accusent te coram ipso, si aliqua signa la- solemus dicere, non solum libros ipsos nos legisse
stiviso et scurrilitalis in te tleprehenderint. Zeloty- quos nobis ipsis vel aliis lcgimus, sed illos etiam
pus est sponsus istc. Si forte alium amatorem rece- quos a magistris audivimus. Item quid prodest ho-
peris, si aliis magis placere studueris statim di- mini si per meditationem quae agcnda sunt videat,

sceilet a le, et aliis adhserebit adolescenlulis. Deli- nisi oralionis auxilio et Dei gralia ad ea oblinenda
catus est sponsus iste, nobilis et divcs est, specio- convalescat 9 Omne siquidem datum optimum, et
sus forma prae tiliis hominum; et itieo non nisi spe- omne donum perfectum desursum est, descendens
ciosam dignalur habere sponsam. Si viderit in te a Patre
17), sine quo nihil pos- luminum (Jacob. i,

maculam sive rugam, stalim avertit oculos. Nullam

sumus facere sed ipse in nobis facit opera, non :

enim immunditiam potest sustinere. Esto ergo ca- tamen omnino sine nobis. Cooperatores enim Dei
sta, esto verecunda et humilis; ut sic a sponso tuo g sumus, sicut dicit Apostolus (/ Cor. m, 9). Vult si-

merearis frequenter visitari. Timeo ne diulius deti quidem Deus ut eum adjuvemus, et ut ei, adve-
nuerit nos sermo iste sed ad haec compulit me ma-
: nienti et praestolanli ad ostium, aperiamus sinum

teria fertilis pariter et dulcis, quam ego non protra- voluntatis nostrae, et ei consentiamus. Hunc con-

hebam spontaneus; sed nescio qua ejus dulcedine sensum exigebat a Samaritana, quando dicebat
trahebar invitus. Voca virum tuum. Quasi diceret Volo tibi infun- :

dere gratiam, tu applica liberum arbitrium. Oratio-

CAPUTX.
nem exigebat ab ea, cum dicebat: Tu si scires do-
Recapitulatio pra;dictorum.
num Dei, et quis est qui dicit tibi, Da mihi bibere;
1 1. Ut crgo quae diffusius dicta sunt, simuljuncta
forsitan petiisses ab eo aquam vivam. Hoc audito,
melius videantur, praedictorum summam recapitu-
quasi ex lectione mulier instructa, meditata est in
lando colligamus. Sicut in praedictis cxemplis prae-
corde suo bonum sibi fore et utile habere hanc
notalum est, videri potest quomodo pra?dicti gradus
aquam. Accensa ergo habendi desiderio, convertit
cohaereant, et sicut temporaliter, ita et causaliter se
se ad orationem, dicens Dotnine, da mihi hanc :

praecedant. Lectio enim quasi fundamentum primo

aquam, ut non sitiam amplius, neque veniam huc
occurrit, et data materia mittit vos ad medilatio-
C haurire aquam(Joan. iv, 16, 10, 15). Eccc auditus
nem. Meditatio vero quid appetendum sit diligentius
verbi Domini, et sequens super eo meditaiio incita-
inquirit, et quasi effodiens thesaurum invenit el
verunt eam ad orandum. Quomodo namque esset
ostendit. Sed cum per se obtinere non valeat,mittit
sollicita ad postulandum, nisi prius eam accendis-
nos ail orationem. Oratio, se totis viribus erigens
set meditatio? Aut quid eipraecedens meditatio con-
ad Dominum, impetrat thesaurum desiderabilem,
tulisset, nisi quae appetenda monstrabat, sequens
contemplationis suavitatem. Haec autem adveniens,
oratio impetrasset ? Ad hoc ergo ut fructuosa sit
praedictorum trium laborem remunerat, dum coele-
meditatio, oportet ut sequatur orationis devotio,
stis rore dulcedinis animam sitientem inebriat. Lectio
cujus quasi effectus est contemplationis tlulcedo.
ergo est secundum exterius exercitium : medilatio,
CAPUT XII.
secunduminteriorem intellectum : oratio, secundum
Quomodo prwdicti gradus concatenati sint ad
desiderium : contemplatio, super omnem sensum.
invicem.
Primus gradus est incipicnlium, secundus est pro-
13. Ex his possumus colligere : quod lectio sine
ficientium, tertius est devotorum, quartusbeatorum.
meditatione arida est; meditatio sine lectione, erro-
CAPUT XI. nea; oratio sine meditatione est tepida; meditatio
Nec lectiosine meditatione, nec meditatio sineora- sine oratione, infructuosa : oratio cum devotione
tioneprodest. contemplationis acquisitiva ; contemplalionis adeptio
12. Hi autem gradus ita concatenati sunt, et vi- sine oratione, aut rara, aut miraculosa. Deus, cujus
caria ope sibi invicem deserviunt, quod praeceden- potentiae non numerus vel terminus, et cujus
est

tes sine subsequentibus aut parum aut nihil pro- misericordia super omnia opera ejus, quandoque
sunt : sequentes vcro sine praecedentibus aut raro ex lapidibus suscitat filios Abraha', dum duros et
aut nunquam haberi possunt. Quid enim prodest nolentes acquiescere cogit ut velint : et ita quasi

lcctione continua tempus occupare, sanctorum gesta prodigus, ut vulgo dici solet, bovem cornu trahit,
et scripta legemlo transcurrere, nisi ea etiam masti- quando non vocatus se infundit. Quod etsi quando-

cando ruminando sticcum eliciamus; ct transglu-

ct que aliquibus legimus contigissc, ut Paulo et qui-
liendo usquc ad it!7 cordis intima transmittamus : busdam aliis, non tamen ideo debemus nos, quasi
ut ex his diligenter consideremus slatum noslrum, Deum tentando, divinapraesumere, scd facere quod
et studeamus eorum opera agere, quorum facta cu- ad nos pertinet : legerc scilicet et meditari in lege
pimus lectitare ? Sed quomodo haec cogitabimus, aul Dei; orare ipsum ut adjuvct infirmitatem nostram
 8 ;! !

483 SCALA CLAUSTP.ALIUM. 484

et videal imperfectumnostrum : quod ipse docetnos ^ non cognoscere, quam post agnitam relroire. Quam
facere.dicens, Petite. etaccipietis; qucerite, et inve- utique excusationem habebit iste de peccato ? Nonne
nietis; pulsate, et aperietur vobis (Matth. vn, 7). ei juste potest dicere Dominus, Quid debuilibifa-
Nunc enim regnum ccelorum vim patitur, etviolenti cere, et non feci? (Isai. v, i.) Non eras, et creavi te :

rapiunt illud dd. «, 12). Ecce ex praesignatis di- peccasti, et diaboli servum te feceras, et redemi te,

stinctionibus perspici possunt praedictorum graduum in mundi circuitu cum impiis currebas, et elegi te.
proprietates, quomodo sibi coliaereant, et quid sin- Dederam libi gratiam in conspectu meo, et volebam
guli in nobis efficiant. facere apud te mansionem tu vero despexisti me
:

14. Beatus homo cujus animus, a caeteris negotiis et non solum sermones meos, sed me ipsum proje-
vacuus, in his quatuor gradibus versari semper de- cisli retrorsum, et ambulasli post concupiscentias
siderat : qui, venditis universis quse habuit, emil tuas. Sed, o Deus bone, suavis et mitis, amicus dul-
agrum illum in quo latet Ihesaurus desiderabilis, prudens, adjutor fortis, quaminhu-
cis, consiliarius

scilicet vacare, et videre quam suavis est Dominus: manus, quam temerarius est qui te abjicit, qui tam
qui in primo gradu exercitatus, in secundo circum- liumilem, tam mansuetum hospitem a suo corde
spectus, in tertio devotus, in quarto supra se leva- repellit ! quam infelix et damnosa commutalio
tus, per has ascensiones, quas in corde suo dispo- B Creatorem suum abjicere, et pravas noxiasque cogi-
suit, ascendet dc virtute in virtutem, donec videat tationes recipere ! fllud eliam secrelum cubile Spi-
Deum deorum in Sion. Beatus hoc supremo cui in rilus sancli, secretum cordis, quod paulo ante coe-
gradu vel modico tempore conceditur manere, «81 lestibus gaudiis tam subito immundis
intendebat,
qui vere potest dicere Ecce sentio gratiam Do-
: cogitationibus et peccatis tradere conculcandum
mini; ecce cum Petro et Joanne gloriam ejus in Adhuc in corde calentsponsi vestigia; et jam intro-
monte contemplor; ecce cum Jacob plerumque mittuntur adulterina desideria ? Male conveniens et
Rachelis amplexibus delector. Sed caveal sibi iste indecorum est, aures quae modo audierunt verba
ne post contemplationem istam, qua elevalus fuerit quae non licel homini loqui, tam cito inclinari ad
usque ad ccelos, inordinato casu corruat usque ad fabulas et detractiones audiendas: oculos, qui sacris
abyssos, nec post Dei visionem ad lascivos mundi lacrymis modo baptizati erant, repenle converti ad
actus et carnis illecebras convertatur. Cum vero videndas vanitates ; linguam, quae modo dulce epi-
mentis humanse acies infirma veri luminis illustra- thalamium decantaverat, quae ignitis et persuasoriis
tionem diutius sustinere non poterit, ad aliquem eloquiis suis cum sponso reconciliaverat sponsam,
trium graduum, per quos ascenderat, leviter et or- et introduxerat eam in cellam vinariam, iterum
dinate descendat : et allernatim modo in uno, modo converti ad vana eloquia, ad scurrililates, ad con-
in altero, secundum modum liberi arbitrii, pro ra- cinnandum dolos, ad detracliones. Absit a nobis,
tione loci et jam Deo
temporis demoretur, lanto Dominel Sed si forte ex bumana intirmilate ad talia
vicinior, quanto a primo gradu remotior. Sed heu! dilabimur, non ideo desperemus, scd iterum rccur-
fragilis et miserabilis humana conditio Ecce ductu !
ramus ad clementem Medicum, qui suscitat de terra
rationis et scripturarum testimoniis aperte videmus inopem, et erigit de stercore pauperem (Psal. cxn,
in his quatuor gradibus bonae vila? perfectionem 7), et qui non vult mortem peccatoris ilerum cu- :

contineri, et in eis spiritualis hominis exercitium rabit et sanabit nos.

debere versari. Sed quis est qui hunc vivendi tra- Jam tempusest ut cpistolae finem imponamus.
16.
mitem teneat? Quis est hic? et laudabimus eum. Oremus ergo Deum ul impedimenta, qua? nos ab
Velle muliis adjacet, sed perficerc paucis. Et utinain cjus eontcmplalione retrahunl, in praesenti nobis
de istis paucis essemus. miliget, in luturo nobis penitus auferat : qui per
praediclos gradus de virlute in virtulem nos perdu-
CAPUT XIII.
cat, donec videamus Deum deorum in Sion: ubi
Quatuor causoe nos ab his quatuor gradibus
electi non gullatim, non interpolalim percipient
I

retrahentes. dulcedinem, sed torrenie

divinee contemplationis
Sunt autem quatuor causa?, quae retrahunt
15. voluptalis indesinenter tepleti, habebunt gaudium
nos plerumque ab istis gradibus scilicet inevita- :
quod ncmo tollet ab eis, et pacem incommutabilem,
bilis necessitas, honestse actionis utilitas, liumana pacem in id ipsum. Tu ergo, frater miGervasi
infirmitas, mundialis vanilas. Prima est excusabilis; si quando daluxo libi fuerit desuper pranlictorum
secunda, tolerabilis; terlia, miserabdis; quarta cul- graduum celsiludinem conscendere, memenlomei:
pabilis. Illis enim quos hujusmodi novissima causa et ora pro me, cum bene fucrit tibi; ut sio cortina
a sancto proposito retrahit, melius erat gloriam Dei cortinam trahal, el qui audit, dicat: Veni.

(27) Sic habet manuscriptus; non Gofrede, uli haclenus lectum.

 :

485 MEDIT. DK HUMANA CONDITIONE. 486

MEDITATIONES PIISSIM^E
DE COGNITIONE HUMAN.E CONDITIONIS.

Sl9lnomnihus f ere manuscriptis Bernurdo trihuuntur ,etquidem scepe,«.De interiori homine,»inscript(e.

Exstant nihilominus apud Hugonern Yictorinum suh titulo « libriquarti de Anirna » quanquam nec itlius :

essevideantur. Incodice Dunensi hanc prceferunt epigraphen: « Tractatus utilis ex verbis B. Bernardiabbalis
Clarce-Vallensis et aliorum Patrum, de Interiori homine, quomodo Deum inveniat. » Certe aliquoties Am-
brosii, Auqustini et Uoetii sententice, nedurn Senecoe, referuntur in his Meditationibus : quce non semel sub
noiniiic Bernardi lauJantur in Bernardino, seu in pervetusto libro Florum ex Bernardo,nempe in lib. 5,
capp. 10, II, 13, 17, 44, 48; tamesti pauca ex vulgatis Bernardi operibus in his Meditationibus afferuntur:
quce Bernardo nec indignce sunt, nec tamen ejus esse nobis videntur, cum ob styli dissimilitudinem, tum ob
carminum citationes, Bernardo insolitas; ne quid dicamusde ilta peccatorum confessione quce fit acap. 9, ,

longe alia ab ea quce est apud Bernardum in tractatu De gradibus humilitatis, cap. 18.

CAPUT PRIMUM. imaginem Dei facti sumus; hoc esl, ad intellectum

fl
De diynitate horninis. et notitiam Filii, per quem intelligimus et cogno-
1. \Iulti multa sciunt, et se ipsos nesciunt. Alios scimus Patrem, et accessum habemus ad eum.
inspiciunt, et se ipsos deserunt. Deum quaerunl per Tanla cognatio est inter nos et Dei Filium, quod ipse
isla exleriora, deserentes sua interiora, quibus inte- imago Dei est, et nos ad imaginem ejusfactisumus;
rior est Deus. Idcirco ab exterioribus redeam ad in- quam cognationem etiam ipsa similitudo testatur,
ab inferioribus ad superiora ascendam
teriora, ei :
quoniam non solum ad imaginem, sed et ad simili-
ut possim cognoscere unde venio, aut quo vado;
tudinem ejus facti sumus. Oportet itaque id quod
quid sum, vel unde sum; el ita per cognitionem mei ad imaginem est, cum imagine convenire, et non in

valeam pervenire ad cogitationem Dei. Quanto nam- vacuum nomen imaginis participare. Repra^senle-
que in cognilione mei proficio, tanto ad cognitio- mus ergo in nobis imaginem ejus in appetitu pacis,
nem Dei accedo. Secundum interiorem bominem in intuitu veritatis, et in amore charitatis. Tenea-

tria in menle mea invenio, per quae Deum recolo, mus eum in mem jria, portemus in conscientia, et
conspicio, et concupisco. Sunt autem baec tria, ubique prasentem veneremur. Mens siquidem nostra
memoria, intelligentia, voluntas sive amor. Per p eo ipso ejus ifiO imago est, quo ejus capax est,
memoriam reminiscor : per intelligentiam intueor; ejusque particeps esse potest. Non propterea ejus

per voluntatem amplector. Cum Dei reminiscor, in imago est, quia sui meminit mens, seque intelligit
memoria mea eum invenio, et in ea de eo et in eo ac diligit; sed quia potest meminisse, intelligere, ac
delector, ^ecundum quod ipse mibi donare digna- diligere a quo facta est quod cum facii, sapiens
:

lur. Intelligentia intueor quid sit Deus in se ipso; ipsa iit. Niliil enim tam simile est illi summae Sa-

quid in Angelis, quid in sanclis, qnid in creaturis, pientiae, quam mens rationalis, quaeper memoriam,
quid in hominibus. In se ipso est incomprebensi- inlelligentiam et voluntatem inilla Trinilate ineffa-
bilis, qnia principium et linis: principium sine prin- bili consistit. Consistere aulem in ilia non potest,

cipio, tinis sine tine. Ex me intelligo quam incom- nisi ejus meminerit, eumque intelligat, ac diligat.

preben^ibilis sit Deus quoniam me ipsum intelli-

;
Memine.-it itaque Dei, ad cujus imaginem facta est;

gere non possum, quem ipse fecil. In Angelis est eumque intelligat, diligat, atque colat, cum quo
desiderabilis, quia in eum desiderant prospicere : in potest semper esse beata. Beala anima, apud quam
sanctis est delectabilis, quia in eo assidue felices Deus requiem invenit, ct in cujus tabernaculo requi-
lajtanlur : in creaturis est admirabilis, quia Et qui creavii me,
omnia escit. Beata quae dicere polest :

potenter creat, sapienler gubernai, benigne dis- in tabernaculo meo (Eccli. xxiv, 12). Ne-
Q requievit
pensat in bominibus esl amabilis, quia eorum
: gare siquidem requiem cudi ei non poterit.
Deus est, et ipsi sunl populus ejus. Ipse in eis ba- 3. Cur ergo nos deserimus, et in bis exterioribus

bitat tanquam in templo suo, et ipsi sunt templum Deum quaerimus, qui apud nos est, si nos velimus
ejus non dedignatur singulos, neque uniYersos.
: esse apud eum ? Revera nobiscum est, et in nobis
Quisquis ejus meminit, eumque intelligit ac diligit, sed adhuc per fidem, donec videre mereamur per
cum illo est. speciem. Novimus, inquit Apostolus, habitaie Chri-
2. Diligere eum debemus, quoniam ipse prior stum per fidem incordibus nostris (Ephes. iii, 17);
dilexil nos, et ad imaginem et similitudinem suam quia Cbristus in lide, fides in mente, mens in
nos fecit, quod nulli alii crealura1 donarevoluit. Ad corde, cor in pectore. Per fidem ergo recolo Deum
 :

487 MEDIT. DE HUMAiNA COiNDITIONE. 488

crcatorem; adoro redemptorem, exspecto salvato- • pote commemorans scelerum commissa meorum. Et
—* i— w~~. :«
rem. Credo videre in omnibus creaturis, habere m
• --'— — " o nm dicctur de me, Ecce homo et opera ejus; re-

mcipso; cl, quod his omnibus ineffabiliter jucun- ducam ante oculos omuia delkta et peccata mea.
dius atque beatius est, cognosccre inse lpso. Patrcm Quadam namque vi divina fiet ut cuique sua opera
namque et Filium curn sancto Spiritu cognoscerc, bona vel rnala in memoriam revocentur, et menlis
\ ita eslaeterna, bcatiiuilo perfecta, summa voluptas. intuilu rnira celeritate ccrnantur; ut accuset, vel

Oculus non nec auris audivit, nec in cor ho-

vidit, excusel scientia conscienliam, atque ita simul et

minis ascendit, quanta claritas, quanta suavitas, et singuli, et omnes judicentur.

quanla jucunditas maneal nos inilla visione, quando Judicium faciet gestorutn quisque suorum,
Deum facie ad faciem videbimus; qui est lux illu- Cunctaque cunctorum cunctis arcana patebunl.
minatorum, requies exercitatorum. patria redeun- Quod enim nunccontiteri erubescimus, lunc omni-
tium, vita viventium, corona vincentium. Ita in bus manifestabilur : et quidquid hic dissimulando
mente mea quamdam imaginem illius summa: Tri- palpamus, totum illic vindex flamma comburet.
nitatis invenio : ad quam summam Trinitatem reco- Ignis ubique ferox ruptis regnabit habenis.
lendam, inspiciendam, et diligendam, ut ejus rccor- Quanloque diutius Deus nos exspectat, ut emen-
dcr, ea delecter, et eam complectar et contempler, B demus ; tanto districtius judicabit, si negle.xeri-
totum id quod vivo, debeo referre. Mcns imago Dei mus.
est, in qua sunt haec tria : id est memoria, intclli- 5. Cur ergo tantopere vitam istam desideramus,
gentia et voluntas. Memoria? attribuimus omnc in qua quanto amplius vivimus, tanto plus pecca-
quod scimus, etiamsi non inde cogilemus. Intelli- mus ? Quanto est vita longior, tanto culpa numero-
gentiae tribuimus omne quod verum cogitando inve- sior. Quotidie namque crescunt mala, et subtrahun-
nimus, quod etiam memoriae commandamus vo- :
tur bona : assidue variatur homo per prospera et
luntati, omne quod cognitum ct intellectum, bonum adversa, et ignorat quando moriatur. Sicut cnim
et verum esse expetimus. Per memoriam Patri si- in ceolo slella coruscans velociler currit, et repente
miles sumus, per intelligentiam Filio, per volunta- delicit; et sicut scinlilla ignis subito exstinguitur, el
tem Spiritui sancto. Nihil in nobis tam simile Spi- in cinerem rcdigitur
ritui sancto est, quam voluntas vel amor sive dile- Sic cito finitam datur istam cernere vitam.
olio, quae excellentior voluntas est. Dilectio namque Dum enim libenter ac jucundissime moratur homo
donum Dei est, ita quod nullum hoc dono Dei est in mundo, diuque se victurum arbitratur.
excellentius. Dilectio namque quae ex Deo est, el Ac multa in longum disponit tempus agenda;
Dcus est, proprie Spiritus sanctus dicitur, per quam w subilo rapitur in mortem,et ex improviso anima
charitas Dei diffusa est in cordibus nostris (Hom. V, aufertur a corpore. Verumtamen cum magno metu
5), per quam tota Trinitas in nobis habitat. magnisque doloribus anima separatur a corpore.
391 CAFUT II. Veniunt enim Angeli assumere illam, ut perducant
De miseria hominis, horroremortis, et districtione eam ante iribunal Judicis metuendi : et tunc illa

supremi Judicis. memorans operas ua mala et pessima, quae die no-

4. Secundum exteriorem hominein de parentibus ctuque gessit, contremiscit, et quaerit illa fugere,
illis venio, qui me ante fecerunt damnalum, quam induciasque petere, dicens : Date mihi vel unius
natum. Peccatores pcccatorem in peccato suo ge-
Tunc quasi loquentia simul opcra,
horae spalium.
nuerunt, et de peccato nutriverunl. Miseri miserum dicent Tu nos egisti opera tua sumus non le : ; :

in lianc lucis miseriam induxerunt. Nil cx eis habeo, deseremus, sed lecuin semper erimus, tecum per-
nisi miseriam et peccatum, et corruptibile hoc cor- gemus ad judicium. Vitia quoque multis et multipli-
pus quo 1 gesto. Ad illos vero fcstino, qui morte cibus criminibus eam accusabunt, multaque falsa
corporis hinc exierunt. Cum eorum sepulcra respi- testimonia advcrsus illam invenienl, quanquam vera
cio, non invenio in eis nisi cinerem et vennem, fe- n ad damnationem ejussalis possent sufiicere. Daemo-

torem et horrorem. Quod ego sum, ipsi fucrunl; ct nes vero lerribili vultu et horribili aspectu eam ter-
quod ipsi sunt, ego ero. Quid sum ego Honio de rebunt ingenti furore eam persequenlur el com-
.'
:

humore liquido. Fui enim in momento conceptionis prehendcnt, tam terribiliter quam horribiliter vo-
de humano seminc concept»s; deinde spuma illa lentes retincre et possidere, nisi sit qui eripiat.
coagulata modicum crcscendo caro facta est. Postea Tunc anima inveniens oculos clausos et os, aliosque
plorans et ejulans traditus sum hujus inundi exsilio corporis sensus per quos solebat egredi, et deieciari
;

et ecce jam morior plenus iniquilatibus et abomina- in his exterioribus, revcrtetur ad se; ct videns se
tionibus. Jam jam praesentabor ante districtum Ju- solam et nudam, ingenti horrore concussa, despe-
dicem, de operibus meis rationem rcdditurus. Vae ralione delicict in se, et cadet sub se: ct quia amore
mihi iniscro, cum venerit dies illa judicii, el aperli mundi, et carnis 399 voluptate, Dei amorem dere-
fuerint libri in quibus omnes mei actus et cogitatio- liqucral, derclinquetur a Deo misera in hora tanta?
nes Domino praesentandae recitabuntur ! Tunc de- necessitatis, alque dajmonibus tradetur in inferno
niisso capite pra1 confusione malae conscentia', ia crucianda.
•udicio coram Domino stabo trepidus et auxius, ut- 8. Sic anima peccatoris in die qua ignorat, et
 :

489 MEDIT. DE IIUMANA CONDITOLNE.

490
hora qua ncscit, rapilur a morte, ei segregatur a cupiscemi;,'
fl
iraxit, quo captivus tenetur et in
corpore, pergitque miscriis plena, tremens et do- curvatur, ui diligat vanitatem, el iniquitatem
ope-
lens : et cum nullam exeusationeni habeal, quam retur.
pro peccatis suis possit obtenciere, contabescit et 8. Attende, homo, quid fuisti ante ortura et quid
pertimescit ante Deum apparere. Ingenti horrore cs ab ortu usque ad occasum, atque quid 'eris pon
concut.tur, et mulliphcbus cogitutionum a-stibus hanc vitam. Profecto quando non eras postea fuit •

agitaiur, cum urgente solutione carms, et subdu- de vili maleria factus,

et vilissimo panno involutus
ctis e medio omnibus, se ct illum tcrminum consi menstruali sanguine in utero matcrno
fuisti nutri-
derat cui appropinqual, et post paululum hoc inve- tus, et tunica tua fuit pellis [al. pellicia] secun-
nit quotl in perpetuum mulari non poterit. Conside- dina.
rat plane, quam districtus veniat aeternus Judex, ct
Sic indutus et ornatus progressus es adnos:
anie severilatem lantae justilise, quas rationes viia? Mc memor es quam sit vilis origo tm.
suae ponat. Si enim cuncta opera quse intelligcre torma, favor populi, fervor juvenilis,
opesque
poiuit, devila\it venlura tamen coram districto
;
Subnpuere tibi noscere quid sit homo.
Judice illa, magis quae in semetipsa non intelligii, Nihil aliud est homo quam sperma fetidum, sac-
cus stercorum, cibus vermiura.
pcrtimescit. Crescit pavor, cum cogital quod viam B
vilae hujus nequaquam sine culpa transire potuit :
Post honiinem vermis, post vermemfetor
et horror.
nec hoc quideni quod laudabililer Sic in non hominem vertitur omnis
vixit, sine aliquo homo.
reaiu est, remota pietate judicelur. Quis enim
si
39 3 Cur ergo superbis, homo, attendens quod fui-
considerare valeat, quanta mala per momenta tem- sti vile semen, et sanguis coagulatus in utero
;

porura perpelramus, et quanta bona facere negligi- deinde miseriis hujus vitse expositus et peccalo,
mus? Sicut enim peccatum est perpetratio mali, sic postea vermis et cibus vermium futurus in
tumulo?
deliclum est desertio boni. Gravis siquidem jactura Quid superbis, pulvis et cinis, cujus conceptus
?st, cum nec bona facimus, nec bona cogitamus, culpa, nasci miseria, vivere pcena, mori angustia ?
sed cor nostrum per vana et inutilia sinimus vagari. Unde superbit homo, cujus conceptio culpa,
Nimis tamen dilficile est cor lenere, et ab illicita Nasci pcena, labor vita, necesse mori ?
:ogitatione servare. Nimis etiam difficile est terre- Curcarnera tuam pretiosis rebus impinguas et ador-
las occupationes absque peccatis ministrare. Qua- nas, quam post paucos dies vermes devoraluri sunt
iropter
v f »<~i nullus
-r. «*u«* v*o> semetipsum
- ^ *»*_ v.j/juiii dijudicare
ujjuujvuiv et
v, fc compre
v^wiujM W in sepulcro
l - ;
3
animam
-* vero
»w»w tuam
'unui non
uvii adornas
UUUl UllO bonis
XJUlJ Ib

lendere perfettc potest ; sed multis cogitationibus C °P

eribus >
quae Deo et Angelis ejus prsesentenda est
.*—... -«..-
)ccupatus, sibimetipsi aliquo
„:u:~_i." : _i: i_
modo manet i : : in r>nolio
in ccelis 9? Quare -mlmnm tuam
Onovn animam ,,r.^, ..:i: i« >

incogni vilipendis, et ei car-

us, ut omnino quod tolerat nesciat. Propterea ur- nem praaponis ? Dominam ancillari, et ancillam do-
jente exitu, subtiliori terretur metu : quia elsi illa minari, magna abusio
Tolus quidem iste mun- est.

luse scivit, nunquam se prsetermisisse meminit, dus ad unius animae pretium sestimari non
potest.
ormidat lamen ea quse nescil. Non enim pro toto mundo Deus animam suam dare
CAPUT voluit, quam pro anima humana dedit.
III. Sublimius
De dignitate animce, et vilitate corporis. ergo est animse prelium, quae non sangurae
nisi
1 . anima, Dei insignita imagine, decorata simi- Christi redimi potuit. Quam ergo commutationem
ludine, desponsata fide, dotata spiritu, redempta dabis pro anima tua, qui pro nihilo das illam ?
anguine, deputata cum Angelis, capax beatiludi- Nonne Dei Filius cumesset in sinu Patris, a rega-
is, ha?res bonitatis, rationis particeps, quid tibi libus sedibus pro ea descendit, ut eam liberaret a
um carne unde ista pateris? Propter carnem aliena potestate Quam cum vidisset peccalorum
diaboli ?

eccata
••v/v«»i.v» tibi
i, • / i imputantur,
uii|'VUiii.nili | etV
V lUl^ JUOUUliv
tuaj quasi
justiiise UUCLOI pan
ptl.ll — fumbusirretitam,T jamjamque
J
— dasmonibus tradendam,
j"*»»v^v.^ Uv^lllVllllJUO kl aUC/HUdlli
,

08 menslruatae reputantur (Isui. lxiv, 6), aique tu « ul morte perpetua damnarelur, flevit super
illam
>sa id nihilum est redacta, ct quasi nihilum et f
l
U8e fere se nesciebat : nec solum flevit, sed etiam
lane reputala. Nihil enim aliud est caro, cum qua occidi sepermisit, ut prelioso sanguinis sui pretio
uiia est libi societas, nisi spuma caro facla, fragi.i eam redimeret.
estita decore : sed erit, quando erit cadaver mise- Aspice, mortalis, pro te datur hostia talis.
um et putridum, vermium. et cibus Nam quan- 9. Agnosce, homo, quam nobilis est anima tua, et
iracunque excolatur, semper caro est. Si diligenter quam gravia fuerint cjus vulnera, pro quibus ne-
)nsidercs, quid per os et nares eaHcrosque corj>oris Dominum vulnerari. Si non
cesse fuit Christum
ealus egrediatur, vilius stcrquilinium nunquam essent haec mortem, et mortem scmpiternam,
ad
idisti. Si singulas ejus miserias enumerare vclis, nunquam pro eorum remedio Dei Filius morerelur.
i sil onerata peccalis, irrclila vitiis, pruriens Ncli ergo vilipendere animae luae passionem, cui a
oucupiscenliis, occupala passionibus, polluta illu- tanta majestate tantam vides exhiberi compassio-
onibus, prona scmpcr in malum, et in omne vi- nem. Fudit ipsc lacrymas pro te : lava et tu per sin-
iim proclivis, plenam omni confusionc et ignomi- gulas noctes Iectum tuum cordis compunctione, et
ia invenies. Propier carnem homo vanitali similis lacrymarum assiduitate. Fudit ipse sanguinem suum •

Clus est [Psal. cxliii, 4), quia ex illa vitiura con- funde et lu tuum quolidiana corporis affliclione
Patrol. CLXXXIV. 16
 j,

/j91
MEDIT. DE HUMANA CONDITIOXE. 192

quem semel poncre pro Christo non potes, saltem a fletus et planclus, gemitus et ululatus, mcerores
si
i

mitiori quodam, sed longiori martyrio pone.

Noli alque stridores (icntium mliilque ibi videbitur, nisi :
<

attendere quid caro vclit, sed quid spirilus poscit. vermes, ct larvales facies tortorum, atque lelerrin.a
Tunc enim gloriosus eril, cum ad Deum suum re- monstra daemonum.
dierit, ita tamcn si de corpore nullum peccatum sc- Vernies crudeles mordebuvl intima cordis:
cum tulerit, et deterserit omne sordidum. Si vero Hinc dolor, inde pavor, gemitus^ stupor, cl limor I

dicis, Durus est hic sermo ; non possum mundum [liorrens. I

spernerc, et carnem meam odio habere : dic mihi, Ardebuntquc miseri in igne aHerno in aeternum et
j

ubi sunt amatores mundi, qui ante pauca tempora ullra. In carne cruciabuntur per ignem, in spiritu I

nobiscum erant? Nihil ex eis remansit, nisi cineres per conscientiae vcrmcm. Ibi erit dolor intolerabilis,
j

ct vermes. Attende diligenter quid sunt, vel quid limor horribilis, fetor incomparabilis, mors animael
luerunt. Homines fuerunt sicul tu • comederunt, bi- et corporis sine spe veniae et misericordise. Sic ta-

berunt, riserunt, duxerunl in bonis dics suos ;

et in men morientur, ul scm])er vivant; et sic vivenl, ut

puncto ad inferna descenderunl (Job. xxi, 13). Hic

anima peccatoris aut in iu- scmpor moriantur. Ita i

caro eorum vermibus, et illic anima ignibus depu- ferno pro peccatis cruciatur, aut in paradiso proj

tatur, donec rursus infelici collegio colligali, scmpi-

o bonis meritis collocalui Nunc crgo alterum e duo-j
ternis involvantur incendiis, qui socii fuerunt in vi- bus eligamus : aut semper cruciari cum impiis, aut
tiis. Una namque pcena implicat, quos unus amor perpetualiter lsetari cum sanctis. Bonum siquidemj
io crimine ligat. Quid profuit illis inanis gloria, brc- et malum,viia et mors, ante nos sunt posita, ut adj

vis laetilia,mundi potentia, carnis voluptas, falsaa quod voluerimus manum exlendamus. Si torm- nta
divitise, magna familia, et mala concupiscentia?
Ubi non terrent nos, saltem invitent prsemia.
risus, ubi jocus, ubi jactanlia, ubi arroganlia ? De CAPUT IV.

tanta laalitia, quanta tristitia ! post tantillam volu -

De prcemio patrice ccelestis.
ptalem, quam gravis miseria De illa exsultatione ! 11. Praemium est videre Deum, vivere cum Deo,|
ceciderunt in magnam miseriam, in grandem rui- vivere de Deo, esse cum Deo, essc in Deo, qui erit i

nam ct in magna tormenta. omnia in omnibus; habere Deum, qui est summumj
10. Quidquid illis accidit, tibi accidorc potest, bonum. Et ubi est summum bonum, ibi cst summa
quia homo es: homo de humo, limus de limo. De felicitas, summa jucunditas, vera libertas, perfecta

terra es, et de terra vivis, et in terram reverteris, charitas, aeterna securiias, et secura aelernitas ;
ibi

quando venerit dies illa ultima, qurc subito vcniet ; Q est vera laetitia, plena scientia, omnis pulchritudo.l
et forsitan hodie erit. Certum est quia morieris sed ; ct omnisbeatitudo.
incertum quando, aut quomodo, vel ubi. Quoniam Est ibipax, pietas, bonitas, lux,virtus, honestasm
mors ubique te exspectat, tuquoque, si sapiens Gaudia, l&titiaz, dulcedo, vita pcrennis.
fueris, ubiquceam exspeclabis. Si carncm scquoris, Gloria, laus, requies, amor, et concordia dulcisM
punieris in carne ; si in carne delectaris, cruciabcris Sic cum Deo homo bcatus erit, in cujus conscientic
|

in carne. Si curiosas vestes requiris, pro ornalu pccc.ilum invcnlum non fuerit. VidebitDeum ad vo-

vestium subter te sternetur linea, et operimenlum luntatem, habebit ad voluptatcm, Iruetur ad jucun-
tuum erunt vermes (Isai. xiv, 11). Justitia enim ditatem. In a;ternitalc vigebit, in veritate fulgebit, ii

Dei aliud judicare non potest, nisi quod merentur bonitatc gaudobit. Sicut habcbit permancndi aHer- J

opera nostra. Qui enim plits diligit mundum quam nitalcm, sic co^nosc^niii facilitatem et requiescen- 1

Deum, saeculum quam claustrum, gulam quam abs- di felicitatrm. Civis siquidem erit illius sanctae civi-

tinentiam, luxuriam quam ca>litalen>, sequitur lalis, cujus Angeli cives sunt, Dcus Pater templum I

diabolum, et ibit cum eo in supplicium JJ£JL aater- Filius ejus splendor, Spirilus sanctus charilas. ( I

num. Quis, putas, tunc mceror erit, quis luctus, civiias ccolestis ! mansio sccura, patria fertilis c I

qute tristitia, cum separabuntur impii a consortio ampla, totum continens quod delectat: populussin
sanctorum, et a visione Dci : ct traditi in potestatcm murmure, incolse quieti, homincs nullam indig
d<emonum, ibunt cum ipsis in iguem a:ternum, ibi- liam habentes ! Quam gloriosadicta sunt dete,ciri
que semper erunt sine fine in luctu ct gemitu! Pro- tas Dei! sicut l&tantium omnium habitatioest in I

cul quippe a beala psradifci patria cxsulantes, cru- (Psal. lxxxvi, .5, 7). Omnes koiautur in hvlilia e
j

ciabuntur in gehcnna pcrpelna, nunquam luccm vi- exsultatione : omnes delcctantur de Deo, cujusas
suri, nunquam refrigerium adepturi; sedpcrmillia cius pulcher, tacios decora, cloquium dulce. Dele 1

millium annorum in inferno cruciandi ; ucc inde ctabilis ost ad videndum, suavis ad litbendum, dul
unquam liberandi, ubi nec qui torquet, aliquando cis ad perfruendum. Ipse pcr se placet, et p
fatigalur ; nec qui torquetur, aliquando morilur. sufficil ad meritum, sufficil ad prxmium ; ncc cxlr
Sic enim ignis ibi consumit, ul scmper reservct ; illum quidquam qua^ritur, quia totum in illo iuveni

sic lormenta agunlur, ut scmper rcnovenlur. Juxla lur quidquid desideretur. Semper libel eum aspici

vero qualitalem culpss poenams ustinebit uuusquis- rc, semper habere; semper in illo delectari, ct tll

quc gehcnnsc, ct similis culpse rci suis sinrilibus perfrui. In illo clarificatur intellectus, et puritia
jungcntur cruciandi. Nihil aliud ibi audietur nisi affccius ad cogncscendam ct diligcndam vcritatcn
 ;,

493 MEDIT. DK HIMANA COXDITIONK. 494

tolum bonuni hominum, nosse

Et hoc est scilicet et A quarn sequeps coinquinat culpa. Omnis bonus obo-
amare Crcatorcm suum diens dat suum velle, cl suum nolle, ul possit di-
12. Qu« ergo nos agit vesania, vitiorum sitire ab- core : Paratum cor >ncum,Dcus, paratumcor meum
sinthium, Imjus mundi sequi naufragium, vitse la- (Psal. cvii, 2). Paratum quodcunque praeccperis fa-
bentis pali inforlunium, impia) lyrannilis fcrre do- cere, paratum ad nutum citius obedire, paratum
minium, ct non magis convolare ad sanctorum Feli- tibi vacare, proximis ministrare, meipsum custo-
citatom, ail Angelorum 3*£5 societatem , adsolem- dire, et in ccelcslium conlemplalione requioscere.
nitatem superna' ketitur, et ad jucunditatem con- Amabilis socius, omnibus est ofticiosus, et nulli
lemplativa" vitse, ut possimus intrare in polentias onerosus. Omnibus cst officiosus, quia devotus ad
Domini, el videre superabundanles divitias illas bo- Dcum, benignus ad proximum, sobrius ad mundum ;

nitatis ? Ibi vacabimus, ct videbimus quam dulcis Domini scrvus, proximi socius, mundi dominus.
est Dominus, et quam magna multitudo dulccdinis Superiora habel ad gaudium, sequalia ad consor-
ejus. Videbimus gloria? decorem, sanctorum splen- tium, inferiora ad servitium. Nulli cst onerosus, sed
dorcm et regiae poteslatis honorem . Cognoscemus inferioraredigit ad utilitatem modiorum, et ad ho-
Palris poientiam, Filii sapientiam, Spiritus sancti norem superiorum : superiora sequens, inferiora
benignissimam clementiam ; et ita habebimus noti- * trahens; ab illis posscssus, ista possidens. Fidelis
tiani illius summto Trinitatis. Nunc corpora per scrvus est iu contemplalione Dei, et custodia sui.
corpus videmus, imagines etiam corporum spiritu Custodife ergo tuse adhibe prius omnem diligentiam.
cernimus : tunc vero ipsam Trinitatem puro mentis Deinde intelligens te nunquam posse suflicere ad te
intuitu videbimus. beata visio! videre Deum in se- custodiendum tua industria, divinam implora cle-
ipso, videre in nobis, et nos in eo felici jucundila- mentiam.Itemque ad contemplandam in teCreatoris
te et jucunda felicitate! Quidquid desiderabimus, tui voluntatem bonam et beneplacentem atque per-
totum habebimus, nihil amplius desiderantes : ct fectam, angelicam exora tutelam, patrociniumque
quidquid videbirnus, amabimus, ipso amore beati omnium cum Christo regnantium super te roga.
beati dulcedine amoris et suaviiate contemplationis. Curreper singulos, supplica singulis, et simul om-
Ihec erit summa illius contemplationis, hcec eril nibus clama et dic Miseremini mei, miseremini
:

summa illius quoniam intelligetur

felicitatis, in suo mei, saltem vos, amici mei (Job xix, 21). Recipite
puro esse sincera divinitas, comprehendetur in ea fugilivunv vestrum, sed fratruelem, sed consangui-
incomprehensibilis Trinitas. Patebunt arcana divi- neum in sanguine Redemptoris. En pauper stat ad
nitatis; videbitur et amabitur Deus : et hcec visio et
C ostium, clamat et pulsat. Aperite pulsanti, et con-
delectatio totum cor hominis implens et salians ducite eum usque ad Regem, ut. prostratus coram
tota erit illius bcatitudinis consummalio. Una erit eo indicem 3£G ei omnes miserias et omnes ne-
omnium lingua, jubilatio indcfessa, unus affectus, cessitates quas patior. Ad extremum vero prselato
aroor aetemus. Patebit voritas, implcbitur charitas; tuo cor tuum cum omni progenie reconsigna. Nul-
et erit iidegra coiporis el animaa societas [forle lum in eo remaneat peccatum, quod non pura con-
salietasj. Fulgebit sicut sol humanitas glorificata : Jesum Christum etiam super cor
fessione deleatur.
quiela erit el concors carnis et spiritus societas : suum sicut signaculum pone. Cum enim Christus
Angelorum hominum erit gaudium unum, unum
et cordis ostium custodit, et est cordis ostiarius, ut per
.:olloquium, unum convitium. Non languebil amor, illum ingrediantur et egrediantur omnes familiae
iec liquefiet dilectio. Prasentibus, omnibus bonis, cordis, consequenter adsunt millia millium Ange-
lulla erit dilationis afflictio, quoniam beatifica di- lorum ad fores exteriorum sensuum excubantium,
.inae majestatis pra-sentia omnibus erit omnia, et nec audet alienigena irrumpere terribiles illas acies,
'rit communis omnium omnipotentia, sapientia, propter ostiarii reverentiam, et Angelorum custo-
>ax, justitia, et intelligentia. Non eril in illa pace i diam.
liversitas linguarum, sed pacifica ct concors con- CAPUT V.
:ordia morum et affectuum. In torrente illius volu- De quotidiano sui ipsius examine.
itatis nihil ultra appctet cumulata satietas; tanta 14. Integritatis tua; curiosus explorator vitam
i rit felicitas. Ibi siquidem cumulus felicitatis,
crit tuam in quotidiana discussione examina. Attende
uporeminens gloria, el superabundans lcetitia. diligenter quantum proficias, vel quantum deficias»
13. Sed ad haec quis idoneus? Profecto vcrus qualis sis in moribus, et qualis in affectibus : quam
icenitens,bonus obediens, amabilis socius, fidelis similis sis Deo, vel quam dissimilis : quam prope,
I ervus. Vorus pcenitens semper in labore et dolore : vel quam longe, non locorum intervallis,sed morum
l.olet de praeteritis, laborat pro futuris cavendis. affeclibus. Studc cognoscere tequam multo melior :

era siquidem pcenitonlia est, sine temporis inter- et laudabilior es, si tc quam si te neglecto
cognoscis,
nissione de pcccatis dolcro. Sic plangit commissa, cognoscores cursum sidcrum, vircs herbarum, com-
t non commiltat plangenda. Iriisor namquc est et plexiones hominum, naturas arjimalium, et habe-
son verus pcenitens, qui adhuc agit quod poeniteat. res omnium coeleslium et tcrrestrium scientiam.
>i orgo visverus pcenitens esse, cessa a peccalo, et Redde ergo non scmper, vel saepe; sal-
te libi, et si
ioli amplius peccare; quoniam inanis est pcenitenlia tem lnterdum. Regc luos affectus, dirige actus, cor-
 49: .MKDIT. DE HUMAJNA CONDITIONK 4%
rjge gressus. In te nihil remaneat indisciplinatum. * rantibus prsesunt. Diligimt siquidem suos concives
Pone omnes transgressiones tuas ante oculos tuos superna; poteslates, et pro iis qui haeredilatem ca-
Stalue te ante te, tanquam ante alium et sic lcraet- ; piunt salutis, sollicile congmdeni, conforlant, in-

ipsum plange. Plora iniquitates et peccala, quibus struunt, protegunt, providentque omnibus. Omnes
Deum offendisti : indica ci miserias tuas, ostende enim ipsi desideranl adventum nostrum quoniam
illi malitium adversariorum luorum. Cumque coram ipsi de nobis exspectant civiiatis suse ruinas restau-

eo in lacrymis te maceravcris, precor te ut memor rari. Diligenler quaerunt et libenter audiunt bona
sis mei. de nobis : solliciti discurrunt medii inter nos et

15. Ego enim ex quo cognovi te, in Christo diligo Deum, nostros gemilus fidehssime ad eum portantes,
te ; et illucmentionem tui defero,ubi ct illicita cogi- ipsiusque gratiam devotissime ad nos reportantes.
tatio supplicium, et honesta promeretur praemium. Non dedignabunlur esse socii nostri, jam facti qui
Ad altare namque Dei cum peccator sto, sed sacer- sunt minisiri noslri. Exsultare eos fecimus, quando
dos, tui me comilatur memoria. Tu vero mihi vicem conversi sumus ad poenilentiam. Festinemus ergo
reddes, si me amaveris, et orationum tuarum parti- de nobis eorum lselitiam adimplere. Vse tibi, qui-
cipem feceris. Ibi recordatione tecum essepra;sens
cunque es, qui desideras redire ad vomitum, reverti
desidero, ubi pro te et tuis familiaribusdevotas B ad lulum. Putasnc placatos habebis eos in judicioj
pre-
ces coram Deo funriis. Ncc mireiis, si dixi, Prse- quostanto et tamen sperato privarevis gaudio ? Exsul-
sens quoniam si me amas, et ideo amas, quia
: taverunt quando venimus ad religionem. tanquam
imago Dei sum, itatibi praesens sum, ut tuipse tibi. super liis qucs ab ipsa inferni porta cornerent revo-l
Quidquid enim lu es substantialiler hoc ego sum. cari. Quid vero tunc eril
, si ab ipsa janua paradisi ,

Imago cnim Dei est omnis anima raiionalis. Proindo viderint redire, et retrorsum abire eos, qui jain al-

qui in seimaginem Dei quaerit, tam proximum quam terum pedem habebant in ccelo? Nam etsi corpora i

se quserit : et qui illam in se quserendo invenerit inferius, sod corda sursum.

in omni homine eam cognoscit. Visio enim animset 17. Curramus ergo non passibus corporis, sed
intellectus est. Si ergo te vides me vides, qui nihil affcctibus montis, scd desideriis, sed suspiriis, quo-
aliud sum quamDeum diligis, me iniagi-
tu. Et si niam non soluni Angeli, sed Angelorum Creator nos
nem Dei diligis ct ego Deum diligendo, diligo te.
: exspectat. Exspectat nos Deus Paler, tanquam filios j

Et ita dum unum quaerimus, et ad unum tendimus, et hseredes, ut constituat nos super omnia bona sua. <

semper invicem prsesentes sumus, sed in Deo in quo Exspeclat nos Dei Filius tanquam fratres et cohsero- j

nos diligimus. C des, ut fructum suse nativitatis, et pretium sui san-

CAPCT VI. guinis Deo Palii cfferat. Exspcctat nos Spiriin-

De attentione orationis tempore habenda. sanctus : ipse siquidom est charilas et benignitas ir :

16. Cum ad orandum sive ad psallendum eccle- qua ab seterno prsedestinati sumus ; nec dubiuir |

6iam intraveris, flucluanlium cogitalionum tumultus quia prsedestinationem suam adimpleri velit. Krgt «

exterius relinque, curamque exleriorum penitus quia omnis eoelestis curia exspectat nos et deside- I

obliviscere, ut soli Deo possis vacare. Fieri enim rat, desideremus eam quanto possumus desiderio
non potest utaliquando cum Deo loqualur, qui cmn Cum magna nanique confusione et rubore ad illan i

toto mundo etiam lacens fabulaiur. Intende ergo illi veniet, quisquis videre eam veheraenter non desi-

qui inlendit tibi; audi illum loquentcm tihi, ut ipse derat. Quicunquc vero jugi orationc el assidua co-

exaudiat le loquentem sibi. lta het, si divinis laudibus gilatione in illa conversatur, ct securus hinc c-
solvendis debita revercntia el sollicitudinem assistas, dietur, (t cum magna lsetilia recipietur in illam
super singula verba divinse Scripturae diligentcr in- Ibicunque orgo fueiis, intra temetipsum ora. S
lendas. Non quod ego isla faciam dico, sed quod fa- n longe fueris ab oralorio, noli quaerere locum, quo
ccre vellem, et non fccisse poonitet, et non facerepi- niam lu ipsc locus es. Si fueris in lecto aui in ali

get. Tu veromajor gralia concessa est, votiset

cui loco, ora, et ibi est tcmplum. Frequenter orandum
devotis precibus pias aures Domini ad te flecle, la- ot tlexo corpore mens cst crigenda ad Deum. Sici
crymis et suspiriis pro tuis excessibus illum cle- enim nullum osl momeniura, quo liomo non utatu
menter exora, atque caniic ;
s spiritualibus in omnibus vel fruaiur Dei bonitale ot misericordia : >ic nullun
operibus suis illum lauda ct glorilica. Nihil enim debet esse momcntum, quo cum prsesentem noi
magis supernis civihus spectare Jibct ; nil Regi habeat in memoria.
summo jucundius exhibetur, sicut ipse testatur : 18. Sed dicis : l^o quotidie oro, et oraiioni
Sacrificiumlattdis Itonori/icabitme (l'sal. xlix, 23). mcffi i ullura fructum \ideo ; sed sicul accedo a
quam felix esses, si spiritualibus oculis if£? se- illam, sic ct redoo. Nemo mihi respondot , nom
mel intucri posses, quomodo prseveniunt piincipes loquitur, ncmo quidpiam donat sed incassum labo ,

conjuncti psallentibus in modio juvoncularum lym- rasso vidcor. Sic loquiiur humana stultitia, non at
panislriarum ! (Psal. lxvii , 20.) Vidcrcs procul tendens quid inde Verilas promittat dicens : Ame
dubio, qua cura, quove liipudio intersunt cantanti- dico vobis, t/uia quidquid orantes petitis, crcdite qui
bus, assislunt oranlibus, adsunt mcdilantibus, su- accipictis,ct ficl vobis yNaitli. \\i. ^2: Marc.xi, 24'
persunl quieseentibus, providenlibus atque procu- Noli crgo vilipendere orationem tuam, quoniai
 407 MRRIT. nR HUMAN K CONDITIO.M;. 498

ille ad qaem oras, non vilipendit eam; sed ante- a enim socius est, nec descrit sperantes in se, nisi

quam cgrediatnr de ore tuo, ipse scribi eara jubel ipse prior deseratur. Deseritnr autem cum cor per

in libro suo. Bl umim e duobus indubitanter spc- pravas el inutiles cogitaliones vaga mcnte discurrit.
rarc debemus, quoniam aut dabit nobis quod peti- Idcirco omni solliciludine cfcustodia illud custo-

mus, aut quod nobis noverit esse ulilius. Cogita dire et tenerc debes, ut in illo Deus requiescere

itaque de Deo quidquid melins potes, et de te quid- possit. In omni nanique creatura quae sub sole muu-
euid deterius vales. De illo amplius credere dcbe>, di vanitatibus occupatur, nilul humano corde subli-

im cogitare potes. Omne tempus in quo de Deo mius, nihil nobilius, nihil Deo similius reperitur.

doo cogitaSjhoclecomputes perdidisse. Omnissiqui- Quapropter nibil aliud qua?rit a te nisi cor tuum.
dem res aliena esl a nobis lempus autem tantum : Munda ergo illud per puram confessioncm et assi-

strum est. Vaca ergo, el ubicunque fueris, tuus duam orationem, ul mundo corde Deum videre pos-
\ li te rebus tradeiv, sed commodare. Quo- sis per continuam Dei eircumspcctioncm. In omni
cunquc loco consistis, cogitationes tuas jacta in locoeslo ei subjectus ct intentus, et compone mores
Deuui, et aliquid salulare inanimo tuo versa. tuos, ut sis in te placatus. Dilige omnes bomines,
Omuis siquidcm locus ad meditandum congruus et omnibus amabilem exhibe, ut sis pacificus, et
te
B Dei lilius. Sic eris bonus monachus, sanctus, humi-
19. Tota ergo facultate animum colligens, hberc lis et rectus : et cum lalis fueris, memcnlo mei.
tecum babita, et in latitudine cortlis lui deambulans, 21. Vse mihi qui ista dico, et ista non facio : et

ibidem cceuaculum grande stratum Christo exhibc. si aliquando facio, non diu pcrsevero. Ista habeo in
Hens namque sapientis semper est apud Deum. II- memoria, el non servo in vita : habeo in sermoui-
lum semper &'£S ante oculos babere debemus, ner bus, et non in moribus. Legem in corde et in ore

qnem sumus, vivimus et sapimus. Ipsum namque, tota die rumino, et contraria legi ago. Lego de re-
ut essemus, habemus auctorem ipsum eliam ut sa- : ligione in ea, et plus diligo lectionem quam oratio-

pientes simus, debemus habnre doclorem, et ut nem. Verumtamen nihil aliud me docet divina Scri-
beati simus, internae suavitalis largitorem. Etin hoc ptura, nisi religionem amare, unitatem servare,
iinaginem ejus, hoc est illius summae Trinitatis, in charitatem habere. Ego aulem miser et miserabilis,

, nobis cognoscimus. Nam sicut ille est, et sapiens citius curro ad lectionem, quam ad orationem : li-

est, et bonus est ; sic et nos pro modulo nostro et beniius volo lcgere, quam Missas auscultare. Ex-
sumus, el nos esse scimus, et id esse et nosse dili- sueciat me aliquis volens de necessitale sua mihi

gimus. Ulere igiiur le ipso velut Dei lemplo, pro- Q loqui; ego vero librum aliquem accipio, quem ille

pler illud quod in teestsimilc Deo. Honor siquidem vel ille vellet habere. Lego in eo, et legendo amitlo
Deo summus est, illum vcnerari el imiiari. Imitaris, fructus charitatis pietatis atfectus, compunctionis
;>iuses. Templum enim sanctum est Deo mens fletus,Missarum utilitatem, ccelestium contempla-
pia, 1optimum cor ejus. Yeneraris, si mise-
1 altare lionem. Nil tamen in hac vita dulcius sentitur, nil

rieorse*, sicut ipse omnibus misericors esl. Hostia avidius sumitur, nil ita mentem ab amore mundi se-
siquidem acceplabilis est Deo, facere bonum omni- parat, nil sic animam contra tentationes roborat,
hus pro Dco. Fac omnia sieut Filius Dei, ut dignus nilhominem ita excitat et adjuvat ad omne opus
sis eo qui te dignatus est filium vocare. In omnibus bonum, et ad omnem laborem, quam gratia contem-
vero qua? agis, Deum esse pi aesentem cognosce. Cave plationis.
ergo ne in eo qnol male deleclat, v< 1 visio lua vel 35» CAPUT VIII.

cogitatio tua remorelur : nec dicas aut facias <(iiod De incurice seu negligentiaz inter orandum detesta-
non licet, etiam si libet : nec aliquo facto vel si- tione.

.
gnoDeum oflVndas, qui ubique praesens cernit quid- 22. Miserere mei, Deus, quoniam ibi plus pecco,
quid facis. Magna custodia tibi necossaria est, quo- n ubi mea emendare
peccata debeo. In monasterio
mam ante oculos Judicis vivis cuncta cernentis. c.um namque saepe dum oro, non attendo quod dico. Oro
,.illo tamen semper es securus, si talem le praepara- quidem mente foris vagante, orationis fru-
ore, sed
is, ut tecura adesse digoetur. Si tecum uon est ctu privor. Corpore sum interius, sed corde exte-
per gratiara, adest pervindiclam. Scd vae tihi, si ita iius ct ideo perdo quod dico. Parum enim prodest
:

im est. Imo vae libi, si ita lecum non adest. Illi sola voce caniare sine cordis intentione. Proplerea
paraque irascitur Dcus, quem peccantem non flagel- magna perversitas, imo magna insania est, quando
lal ; nam quem Qagellando non emendal, in futuro cum domino majestatis loqui in oratione pnesumi-
damnal. mus, et insensaii aurem avertimus, et ad nescio
I LPUT VII. quas ineptias convertimus cor. Magna quoque insa-
/)'- custodia cordis, ei studio orationis. nia, et graviter vindicanda, cum vilissimus pulvis lo-
20. Certum esl quoniam mors ubique minatur quentem ad se audire dedignatur Creatorem univer-
. Diabolus insidiatur, ut rapiat animam tuam, silalis. Ineftabilis vero est dignatio divinse bonitatis,
mflo egredieiur decorpore : lu vero nnli timere, quae quotidie conspicit nos infelices aures averten-
quoniam Deus qui in tc babit.it (gi tamcn in tc ba- Les, obdurantes corda, et nihilominus clamat ad nos
bitat) cripiet te, et a morte, el a darnione. Pidelis dicens: Redite, pr/ruaricatores, adcor(Isa, xlvi, 8).
 :

499 MEDIT. DE HUMANA CONDITIO.NK. 500

Vacate, et videte quoniam ego sum Deus{Psal. xlv, « plura maehinatur cor 330 meum uno momento,
U). Loquitur mihi Deus in Psalmo, et ego illi : nec quam omnes homioes perfieere possent unj anno.
tamen, cum Psalmum dico, attendo cujus Psalmus Cum Deo non sum unitus, et ideo in me ipso sum
sit. Idcirco magnam injuriam Deo facio, cum illum divisus. Curn illo vero uniri non possum, nisi per
precor ut meam precem exaudiat, quam ego qui charitatom, nec subjici nisi per humilitatem, nec
fundo, non audio. Deprecor illum ut mihi intendat : vere humilisesse nisi per veritatem.
ego vero nec mihi, nec illi intendo ; sed, quod dete- 25. Expedit ergo ul in veritatc me discutiam, et
rius est, immunda et inutilia in corde versando, fe- cognoscam quam vilis, quam fragilis et quam la- ,

torem horribilcm cjus aspeclibus ingero. bilis sum. Deinde cum omnes miserias meas cogno-

CAPUT IX. vero necesse est illi inha^ream, per quem sum, sine
De instabilitate cordis humani. quo nihil sum, et nihil facere possum. Et quia a
23. Nihil est in me cordc meo fugacius ;
quod Dco peccando reccssi, ni-i pcr vcrarn confessionrrn
quoties me dcserit, et per pravas cogitationes de- ad illum redire non possum. Fateri ergo oportel
fluit, toties Deum offendit. Cor meum cor vanum, quod fatendum est ;
quia nunquam eo modo aut ea
vagum et instabile, dum suo ducitur arbiirio, et di- intentione, qua peccavi, peccata confessus sum; nec
vino caret consilio, in se ipso non potest consistere B omnium recordatus sum, aut propler vetustatem,
sed omni mobili mobilius, per infinita distrahitur, et aut propter multitudinem. Si autem confessus sum,
hac atque illac per innumera discurrit. Et dum per non pureconfessus sum propter turpitudinem. Con-
divcrsa requiem quaerit, non invenit ; sed in labore fessionem ctiam meam divisi, ut diversis sacerdoti-
miserum, a reqnie vacuum manet : sibi non con- bus diversa manifestarem : et ita venia carui, ad
cordat, a se dissonat; a se resilit, voluntales alter- quam per partes pervenire putavi. Exescranda nam-
nat, consilia mutat, aedificat nova, destruit vetera, que fictio est, peccalum dividere, et superficie tenus
destructa rotcdificat, eadem iterum atque iterum radere, non intrinsecus eradicare. Non enim utilis

alio et alio modo mutat et ordinat, quia vult el non cst confessio, nisi sit in oris veritate, ct cordis pu-
vult, et nunquam in eodem statu permanet. Sicut rilale. Et ut tres sint qui testimonium nobis dent in
enim molendinum velociler volvitur, et nihil respuil coelo, Pater, Filius, et Spiritus sanclus, addamus
sed quidquid imponitur molit; si aulem nibil appo- testes sacerdotes cordi nosiro et ori, ul in ore duo-
nitur, se ipsum consumit : sic cor meum sempcr rum vel triurn testium slet omne verbum.
est in motu, et nunquam requiescit ; sed sive dor- 26. Sed dicis : Sufficil mihi soli Deo confiteri,
miam, sive vigilem, somniat et cogilat quidquid ei
Q quia sacerdos sine eo a peccatis me absolvere non
occurrit. Et sicut molendinum arena, si imponatur, potest. Ad quod non ego, sed beatus Jacobus respon-
exterminat, pix inquinat, palea occupal ; sic cor det dicens : Confitemini alterutrum peccata vestra
mcum cogitatio amara turbat, immunda maculat, (Jacobi v, 16). Conveniens namque valde est, ut nos
vana inquielat et fatigat. Ita cor meum dum futu- qui peccando Dco contumaces fuimus, pcenilendo
rum non curat gaudium, nec divinum queerit auxi- supplices sacerdolibus et ministris ejus simus, ut
lium, ab amore cocleslium elongatur, et in amore homo qui ad gratiamconservandam medialore non
terrestrium occupatur. Cumque elabitur ab illis, et eguit, jam eam recuperare non nisi pcr mediatorem
involvitur in istis, vanitas illud recipit, curiositas hominem possit. Gemat ergo et suspiret; et anxius
deducit, cupiditas allicit, voluplas seducit, luxuria pro pcccato timeat, cl expavescat : sollicitus discur-
polluit, torquet invidia, turbal iracundia, cruciat rat, auxiliatores et interccssores quaeral ;
prosler-
trislitia; sicque miseris casibus submergitur omni- nat se humiliter homiui, quihumiliter adstare noluit
bus vitiis, quoniam unum Deum, qui ei sufficere po- Creatori. Nam et hoc saluberrimum est, ut homo
terat, dimisit. corde pocniteat, el ore delictum suum confiteatur :

24. Per multa dispergitur, et huc illucque quaerit quatenus Deus, qui pius adest per gratiam, cor ad
ubi requiescere possit, et nihil invenit quod ei suf- poenitentiam compungat : deinde adsit, ut oonfitenti

ficiat, donec ad ipsum redeat. A cogitationc in cogi- peccatorum vcniam tribuat. Quod si forle peccator
tationem ducitur, ct per varias occupationes et affe- vere pamiteat, sed intccurrente aniculo necessita-
ctiones variatur, ut saltcm varictale ipsarum rerum tis, ad confessionem pervenire non possit; confi-
impleatur, quarum qualital? satiari non potest. Sic dcnter crcdcre debemus, quod summus Sacerdos
labitur cordis miseria subtracta divina gratia. Cum- complet in eo non poluit. Et jam
quod mortalis
que ad se revertitur, ct discutit quod cogitavit, nil apud Deum factum constat quol homo quidem
reperit; quia non onus fuit, sed importuna cogita- vere voluit, sed non valuit a 'implere; quia confes-
tio, quae componit multa dc nihilo. Sic denique de- sionem non contemptus exclusit, sed impedivit ne-
cipit imaginalio, quam dsemonum format illusio. cessitas.

Imperat mihi Deus ut proebcam illi cor meum ; et CAPUT X.

quia imperanti Deo non suin obediens et subditus, De impatientia corrcctionis, ct accusatione pro-
mihi sum rebellis et conlrarius. Unde mihi subju- priortm defectuum ac vitiorum.
gari non potero, donec illi fuero subjectus; mihique 27. In capitulo, ubi pcccala mea emendare debui,
serviam nolens, qui ei nolo servire volens. Idcirco peccatis peccata addidi. Cum de illis accusatus fui,
 :

501 MEDIT. DR HUMANA CONDITIONE. . 502

aut aliquo modo excusavi, aut ex loto negavi : aut * otio utiliiatcm non cogitct proximi : nec sic actuo-
quod deterius e-t, defendi, et impatienter respondi: sus, ut Dei contcmplationcm non requirat. Parum
cum nulhim peccalum a quo non sim contami-
sic enim proticit, qui alteri non prodcst, cum potcst. De
natus,aul conlaminari non possim. Juslum ost crgo, viliis meis multoties mc jactavi; putans essc insi-

ui omni excusatione remou emendalionem pro- gne virtutis, ubi cral lapsus criminis. De virtutibus
mittam, undecunqpe aul a qnocunque accuser ; eliara vitia feci. Justitia nam dum suum modum
qualenus sic liberari valeam a peccato perpetrato excedil, crudelilatis vitium gignit : et nimia pietas
vel perpelrando. Multitudinem tniquitatum mearum dissolulionem disciplinae parturit. Sic s;cpe vilium
expavescens, aliorum transgressioncs reprehendere est quod vfrtus putalur. Sic remissa segnilics man-
liniui, et ideo morlis auctor cxstiti ; qui.i virus quod suetudo creditur, ct pigritise vitium quietis virtutem

clamando expellere potui, non expuli, Indignatus imilatur. Finxi mc esse quod non crain : dixi me
sum adversus alios, qui mede vitiis mcis reprehen- velle quod nolcbam, vcl nollc quod volcbam. Aliud
debant ; ct quos amare dchui, odivi. Illa qua* mihi orc diccbam, et aliud corde volvebam : et ita sub
noccban!, vcl displiccbant, desideravi ut nou cs- ovina pelle vulpiuam conscientiam conservabam.
scnt. Sciebam lamcn quod in natura sui eranl bona, Vulpina plane conscieniia est tepida conversatio,
mihi nocebant,
B confessio, brevis ct rara
et a bono factore facta, scd ideo animalis cogitatio, ficta

quia malus eram, et malc illis utebar. Nihfl enim compunctio; obedientia sine devotione, oratio sinc

mihi contrarium esl, nisi cgo ipse. Mecnm cst quid- inlcnlione, lectio sine iedificalionc, sermo sinc cir-

quid mihi nocere potesl, et ego ipsc mihi sarcina cumspectione.

sum. 30.quam dura mihi sunt isla quse loquor!
28 Optavi eliam ut Deus peccata mca nescirel, quoniam meipsum loquendo ferio. Verumtamen
aut punirc nollet, aut non posset ;
et iia volui Deu n quia peccatorem non nego, sed peccatum meum
me
essc insipieniem, injustum el impotentem : quod si eognosco, erit fortasse apud Deum pium judiccm
essot, Deus ititi nonesset. Non cst superbia super ipsa cognitio culpse, impetralio veniae. Dicam ergo,
superbiam meam, propterea longe a salute mea, dicam miseriam mcam, si forte sua pictas moveat
verba delictorum mcorum, suspecta est siquidem illum. Dicam pecca'tum meum, quoniam notilia
Deo superbia et odiosa ; ncc ficri potcst ut cum co peccati inilium cst salutis. Magnam porto coronam,
in gratiam revertatur, Divcrsum utriusquc hospi- cl vestem rolundam; regulam servo jejuniorum;
tium, ncc in eodcm cohabilam animo, quibus non statutis psallo horis, sed cor meum longe est a Deo
licuil cohabiiarc in ccelo. In ccclo nata cst ; scd C meo. Exteriorem supcrficiem intuens \al. mundans],
velut immemor qua via indc cecidit, illuc postea salvamihi omnia arbitror, non sentiens vermein in-
redire non pctuit. Cum aer pluvia, vel nimio fri- teriorem qui interiora corrodit. Unde Oseas, Come-
gore, aut calore turbatus fuit, contra Deum inique derunt alieni robur meum, et ignoravi(Osee vn, 9)

murmuravi. Omnia namque quse ad usum vitse ac- ct ideo pergens totus in ea qure foris suni, et igna-
cepimus, ad usum culpse convertimus. Quapropter rus interiorum mcorum, sicut aqua effusus sum, et

justum est ut qui in cunctis peccavimus, in cunctis ad nihilum redactus sum, praeteritorum obliviscens,
feriamur. Siepe ad sacrum Mysterium vocem meam praesentium negligens, futura non providens. Ingra-
fregi, ut dulcius canlar^m : magis delectabar in vo- tus sum ad beneficia, pronus ad mala, et tardus ad
cis modulalione, quam in cordis compunclione. bona.
Deus vero, qui non absconditur quidquid illicitum 31. Si me non inspicio, meipsum si au-
nescio :

perpetratur, non quserit vocis Ienitatcm, sod cordis tem me inspicio, tolerarc me non possum tanta in- ;

purilatem. Nam dum cantor mulcet populum voei- venio in me quae digna sunt reprehensione et con-
bus, Dcum irrilat pravis moribus. Licentiam lu- fusionc : et quanto me sublilius et saepius discutio,
quendi vel aliquid faciendi, ssepe nimia importuni- n lauto plures abuminationes in angulis cordis mei
tate, vel callidilate a praelatis meis extorii : non at- invcnio. Ex quo namque peccare ccepi, nunquam
tendens miser, quoniam illc se decipit. qni occulte unum diem sine peccato transire potui; nec adhuc
vel apertc sitagit ut hoc ei Paler spiritualis injun- peccare cesso, sed de dic in diem peccata peccatis
gat quod ipse desiderat. addo, et ea qufe pne oculis habeo, inspicio, nec
29. Acum, vel cullellum, vel aliquid utile multo- gcmo; crubescenda video, nec erubesco. Dolenda
ties nimium desidcravi, ncc confessus sum ;
quia intueor, nec doleo : quod est mortis signum, et
•
peccatum non sestimabam, propter rei vilitatcm. damnationis «$3*2 indicium. Mcmbrum enim quod
Verumtamen non multum distat quoecunque sub- dolorem non senlil, mortuum esl; et morbus insen-
stantia vilis vel pretiosa roquiratur, dum aequaliter sibilis, est incurabilis. Levis sum et dissolutus, nec
sit corruptus affectus, Non enim cultcllus in vitium me corrigo, scd ad peccata qute confcssus sum,
est, sed cultclli appelitus : neque aurum in vitium quotidie redeo; ncc caveo fovcam, in quam miser
cst, scdauri cupidilas. In laborc non laboravi quan- ego cecidi, vcl alios cadere feci, aut vidi. Cumque
lum debui, qiiaiitum potni . In silonlio etiam fui plorare ct orarc dcbercm pro malis quse fcci, et bo-
otiosus, «piod est maximum peccatum. lu silentio ois quffl neglcxi, proh dolor ! versum est mihi in
ramquc ncmo sic debet esse otiosus, ul in eodcm contrarium. Nam tepui et frigui a fervoreorationis,
503 MEDTT. DE HUMAXA GOMDITIONR. 504

etjamsine sensu frigidus remansi et ideoflere me- ^ : luxuria, et Ccetera quibus anima vulneratur. Et quii

ipsum non possum, quoniam gratia lacrymarum re- est ille qui jacula ejus ignea exstinguere possit ?
cessit a me. Proh dolor ! his telis superatur scepe (idelis

CAPUT XI. Heu mihi quot video bella parata mihi

! .'

De individuo comitatu conscientice nos ubique re- 34. Undique tela volant, undique tentamenta, un-

mordentis. dique pericula. Quocunque me vertam, nulla secu-

32. Peccata mea celare non possum, quoniam ritas est. Et quae mulcent, et quae tristant, vel mo-
quocunque vado, conscientia mea mecum est, se- lestant, omnia timeo : esuries et refectio, somnus
cum portans quidquid in ea posui, sive bonuin sive ct vigiliae, labor et quies pugnanl contra me. Non
minus suspeclus est mihi jocus, quam ira. Multos
milum. Servat vivo, restituet defuncto depositum
siquidem jocando scandalizavi. Nec minus prospera
quod servandum accepil. Si male facio, adest illa ;

si autembene facere videor, et indc extollor, adest

vcreor quam adversa. Prospcra namque suavitate

illa. Adest vivo, sequitur mortuum. Ubique mihi sua incautum me faciunf, el 333 decipiunt. Ad-
gloria, vel confusio est inseparabilis pro qualitate versa vero quia aliquid amaritudinis habent, velut

depositi. Sic, in domo potiones amarae me suspecium et timidum faciunt.

propria, et a propria familia
B Magis timeo malum quod facio in abscondito, quam
habeo accusaiores, testcs, judices et tortores. Ac-
cusat me conscientia, testis est memoria, ratio ju- quodin aperlo. Malum namque quod nemo vidct,
dex, voluptas carcer, timor tortor, oblectamentum nullus reprehendit et ubi non timetur reprehensor, :

tormenlum. Quotquot enim fuerunt oblectamenta securus accedit tentator, et facilius perpetratur ini-

mala, tot erunt tormpnta dira in pcena : nam inde quitas.Nimirum utrobique bellum, utrobique peri-
punimur, unde delectamur. culum, utrobique limendum et sicut in hostili re- :

gione versanlibus, hac illacque circumspiciendum

CAPUT XII.
est, et ad omnem strepilum circumagenda est cer-
De tribus inimicis hominis, carne, mundo et vix. Caro suggerit mihi mollia, mundus vana, dia-
diabolo. bolus amara. Quia quoties carnalis cogitalio men-
33. Adjuvame, Domine Deus meus, quoniam ini- tem importune pulsat de cibo et potu, de somno,
meam circumdederunt corpus caeterisque similibus ad carnis curam pertinentibus,
mici mei aniniam :

mundus, et diabolus. A corpore fugere non

scilicet,
caro mihi loquitur. Cum deambitione ssecnli, de ja-

possum, nec ipsum a me fugare. Circumferre illud ctantia, de arrogantia cogitatio vana in corde versa-

necesse est, quoniam alligalum est mihi perimere :

tur, de mundo est. Quando aulem ad iram et ira-

cundiam, amaritudinem animi provocor, diabolica

non licet, suslentare cogor et cum illud impinguo,
;
et

hostem meum adversum me nutrio. Si enim satis suggestio : est cui non aliter quam ipsi diabolo rc-

comedero, et id robustum fuerit, sanitas et forti- sistendum est, nec aliler ab ea cavendum quam ab
tudo ejus mihi adversantur. Mundus vero circum- ipsa damnatione. Daemonum officium est suggestio-

cingit et obsidetme undique, et per quinque portas,

n^s malas ingerere non consentire.
: nostrum est illis

videlicet per quinquecorporis sensus,scilicet visum, Nam quolies resistimus, diabolum superamus, an-
auditum, gustum, odoratum et lactum, sagittis gelos Iaetificamus, Deum honorificamus. Ipse enim

suis mevulnerat; et mors intrat per fenestras meas nos hortatur ut pugnemus, adjuval ut vincamus :

animammeam. Respicitoculus, et mentis sensum certantes in bello spectal, deficientes sublevat, vin-
in
avertit. Audit auris, et intentionem cordis inflectit. centes coronat.

Odoralus cogitationem impedit. Os loquitur, et fallit. CAPUT XIII.

Per tactum ardor libidinis pro aliqua parva occa- De impugnatione trium dictorum inimicorum.
sione excitatur; et nisi illico respuatur, subito to 35. Caro mea de luto est, ct ideo lutosas et vo-

tum corpus occupat, urit et incendit. Primo cirnem Q luptuosas cogitationes ab illa habeo vanas et curio- ;

cogitationemodicum titillat deinde ddectatione

:
sas a mundo ; a diabolo malas et malitiosas. Isli

turpi mentcm maculat et adextrcmum; per consen- tres inimici me impugnant et persequuntur, nunc
quidem aperte, nunc vero oeculte, semper autem
sum pravitatis sibi mentem subjugat. Porro diabolus
quem videre non possum, et ideo minus ab eo mihi muliliose. Diabolus namque plus confidit in adjuto-

cavere, tetendit arcum suum, et in eo paravit sa- rio carnis, quoniam magis nocet domesticus hostis.

gittas suas, ut vulneret me repente. Narravit ut abs- lll.i vero ad subvorsionem meam cum illo fcedus

conderet laqueos suos, et dixit : Quis videbit eos? iniit : ulpote de peccato nata, el in peccato nutrita ;

Laqueum posuit in auro et argen- vitiis corrupta ab ipsa origiue, sed multo amplius
{Psal. lxiii, 6.)
to omnibus quibus abulimur, cum illis male
el in
vitiata prava consuetudine. Hinc est quod tam acri-
;

delectamur et illaqucamur. Nec solum laqueum ler concupiscit adversus spiritum quod assidue :

et impatiensest disciplinae quod illicita

posuit, sed et viscum. Viscus est amor possessionis, murraurat, :

affectus cognationis, cupiditas honoris, etcarnis vo- suggerit, nec'rationi obt^mperal, nec inhibetur ullo

luptas : quibus anima inviscatur ct irretitur, nc tiniore. Huic accedit, hanc adjuvat, hac utitur tor-

luosus eerpens hostis humani generis cui nul-

pennis contemplationis per plaleas supernae Sion illc :

volare possit. Sagitla^. diaboli sunt ira, invidia, lum aliud esldesiderium, nullum negotium, nullum
505 MEDIT. DE HUMANA CONDITIONE. 506

studium, nisi perdere animaa nostras. Ilic est qui « peregrinus, sed quicunqtie illuc venire merebuntur,
jugiter malum machinatur, argale loquitur, artifl- securi in propria patria manebunt, semper laeti, et

ciose suggerit, callidc decipit. Ulicitos motus insuf- semper satiati de visione Dci. Et quanto plus aliquis
flal, venenatas cogitationes intlamniat : movel bella, hicDeo obediens fuerit, tanto ampliorem ab eomer-
nutrit odia, incitat gulam, movct libidinem , desi- cedem ibi recipiet quantoque ainplius Deum ama-
:

deria carnis instigat, et peccati occasioncs parat , et bit, tanto propius videbit quem cernere cupit.
mille nocendi artibus corda hominum pulsare non CAPUT XV.
cessat. Hinc est quod baculo nostro nos caedit, et /)(' proprietatibus ct affectionibus veteris hominis,
manus nostras proprio cingulo ligat ut caro quae : ejusquc mortiplcationeet mutatione per Christum.
data est nobis in adjutorium, fiat nobis in ruinam 38. Dies hominis sicutumbra super lerram, et
et scandalum. Gra\is lucta, et grave periculum est nulla est mora tunc et proprie nihil est, cum stare
:

adversus domesticum hostem pugnare maxime

: videtur. Cur ergo thesaurizat in terra homo, cum
cum nos advenae simus, et ille civis. Ille suam inha- sine dilatione transeat, et illud quod colligitur, et
bitat regionem : nos exsules sumus et poregrini. ipse qui colligit ? Et tu homo , qucm fructum exspe-
.Magnum quoque discrimem est adversus diabolicae mundo, cujus fructus ruina est, cujus finis
ctas in

Iraudis astutiam tam crebros, imo continuos susli- B mors est ? Utinam sapercs, et intelligeres, ac no-
nere conflictus : quem astulum fecit lam natura vissima prudenter provideres ! Scio quemdam qui
subtilis, quam longa exercitatio malitiaehujus. per annos plurimos tecum familiariter vixit, ad
CAPUT MV. mensam tuam sedit, cibum de manu tua sumpsit,
De desiderio patrice caelestis, et summa ejusdem in sinu tuo dormivit , cum voluit tecum colloquium
felicitate. habuit : hic jure haereditario servus tuus est. Sed
36. Eripe me de inimicis meis, Deus meus, et ab quia ab ineunte aetate delicate nutristi eum, et virgae

his qui oderunt me, quoniam confortati sunt super pepercisti, contumax effectus est ; levavit calcaneum
me. Ego vero qui usque ad hunc diem contra me suum super caput tuum , et te in servilutem redegil,

vixi, jamjam pcr tuam gratiam mihi vivere inci- et tui crudeliter dominatur.
piam. Sic enim in boc mundo vivere debemus, ut 39. Sed fortasse dices : Quis est hic ? Vctus homo
cum corpus cceperit a vermibus devorari in sepul- tuus, qui conculcat spiritum tuum, qui pro nihilo
cro, anima laeletur cum sanctis in coelo. Illuc spiri- Inbet terram desiderabilem, qui sola quae carnis
tus dirigendus est, quo esl iturus : illuc fesiinare sunt sapit. Homo iste a nativitate csecus est, et

debemus, ubi semper vivamus, et ubi mori amplius C surdus, et mutus; inveteratus dierum malorum,
non timeamus. Si sic amamus istam labilem et ca- rebellis virtuti et veritati, inimicus crucis Christi.
ducam vitam, ubi cum tanto labore vivimus, ubi Deridet innocentem, et simpliciter transeuntem;
comedendo, bibendo, dormicndo, vix carnis neces- ambulat in magnis el in mirabilibus supra se. Ar-
331 satisfacimus mullo magis amare
silatibus : rogantia ejus est plus quam fortitudo ejus. Nullum
debemus vitam, aeternam, ubi nullum laborem sus- reveretur. Dicit in insipientia sua : Non est Deus.
tinebimus, ubi summa semper jucunditas, summa Tabescit bonis, et malis pascitur alienis. Immundis
felicitas, felix libertas, et felix beatitudo ; ubi simi- cogitationibus pascitur ; non fatigabitur in illis trans-
les erunt homines angelis Dei, et fulgebunt justi grediens usque ad finem. Dispergit et dissipat pro-
sicut sol in regno Patris eorum [Matth. xiii, 43). pria, sicut prodigus ;
cupit et rapitaliena, sicut ava-
Qualis, putas, tunc erit splendor animarum, quando rus ; turpitudinem et ignominiam congregat sibi;
solis splendorem habebit lux corporum ? Nulla crit simulans et callidus provocat iram Dei. Homo iste
ibi tristitia, nulla angustia, nullus dolor, nullus totus in peccatis natus est, et sic nutritus, amicus
limor, nullus ibi labor, nulla mors, sed perpetua n iniquitatis, filius mortis, vas irae in contumeliam
sanitas semper ibi perseverat. aplus ad interitum. Qui cum talis sit, enarrat ju-
37. Non surgit ibi malitia, nec carnis miseria. flitias Dei, et assumit testamentum ejus per os
Nulla est ibi aegritudo, nullaomnino necessitas : suum. Odit disciplinam projicit dominum suum ,

non est ibi fames, non silfc, non frigus, non aestus, post dorsum suum. Cum videt furem, currit cum
MD lassiiudo jejunii, nec ulla tentatio inimici, nec eo, et cum adulteris portionem suam ponit. Ad-
peccandi voluntas, nec delinquendi facultas, sed to- versus filiura malris suae ponit scandalum (Psal.
tumlaelitia, totum exsultatio possidet. Homines quo- xlix, 16-20). Super terram etiam thesaurizat iram
que angelis sociati, sine olla carnis infirmitate in in die irae. Vult a te haereditatem tollere, et de-
perpetunm manebunt. Ibi erit jucunditas infinila, suppr terram auferre : et tu tautam injuriam non
beatitudo sompiterna : in qua qui semel suscipilur vindicas, sed dissimulas, nec ei v^rbum durum
semper tenetur. Ibi est requics a laboribus, pax est loqueris, nec vultum iratum ostendis , scd blandienli
..b hostibus, amumitas de novitate, securitas de tibi arrides ? Ludis cum 335 illusore : ncscis quia
seternitate, suavitas atque dulcedo de Dei visionc. Ismael est qui tectum ludii ? (Gen. xxi, 9.). Ludus
Kt quis non illic habiiare vehementer desideret, et iste non est pueritiae, nec simplicitatis, vel inno-
propter pacem, et propter amoenitatem, et propter eentiae ; sed illusio esl anim?e, sed persecutio, sed
aeternitatem, el propter Dei visionem ? Nullus est ibi mors. lam te in foveam, quam fecit, praecipita-
 ?
,;

507 TRACTATUS DE INTEHIORI DOMO. 508

vit : jam effeminatus es, jam jugo miserrimse ser- A clamaverit, exaudiat illum, quoniam miserioors est.
vitutis pressus, sub pedibus ejus miscre et viliter con- quanta esl misericordia Dei quam ineffabilis mu- !

culcaris. Jatio dextcrse Excelsi Heri eras in tenebri>, hodie !

40. miser et miscrabilis homo ! quis te libe- in splendore lucis : heri in ore leonis, hodie in manu
rabitde vineulo improperii hujus ? Exsurgal Deus, mediatorifl : heii in porta inferni, hodie in deliciis
et cailat armatus iste : cadat ct couieralur inimicus paradisi. Sed quid prosunt hse litterse admonitionis,
homo, contemptor Dei, cultor sui, amator mundi, nisi deleas de libro conscientiae tuae litteras mortir,
servus diaboli. Quid libi videtur ? Si recte sentis, Quid prosiinl haec scripla, lecla et intellecta, nisi
mecum dices : Reus est mortis, crucifigatur. Noli temetipsum legas Da crgo operam in-
et iutelligas ?
ergo dissimulare, noli differre, noli parcere; sed fe- ternse lectioni, ut legas, inspicias, et cognosc^ te-
stinanter, audacter, instanter crucifige hominem ipsum legas ut diligas Deum, ut pugnes et vincas
:

istum, sed cruce Chrisli, in qua est salus el vita : mundum cl omnem inimicum; qualenus labor con-
ad quem si ex corde clamavcris, Crucifixus tuus vertatur in requiem, luctus in gaudium, et post te-
audiet te, benigne respondens, llodie mecum eris p in ortum surgenlis aurorae
nebras hujus vitae vi leas
paradiso {Luc. xxm, 43). Christi pietas ! o in- videas ctiam meridianum Solem juslitiae, in quo
opinaia salus miseri I Tam gratuita est ct probata sponsum cum sponsa prospicics unum eumdem-
dilectio Dei, tam stupenda dulcedo, tam inopinata que Dominum gloriae, qui vivil et regnat per infinita
dignatio, tam invicta mansueludo, ut qui ad eum
saxula. Amen (28).

(28) In manuscripto Cisterciensi, aliisque non- Jolii canonici ac cantoris Parisicnsis superioribus
nullis uno contextu subjuuguntur quaedam capita, subjungitur aliud caput ab his verbis incipiens
quorum primum De anima et ejus
insciibitur, «
«.Perfectissima atque plenissima juslitia est, Deum
pietale, » etc, ac Auimus cst sub-
sic incipit : «
toto corde amare, » ctc, quae verba desumpta sunt
stantia qiuedam rationis particeps. » Verum non
ex initio tractatus Paulini Aquileiensis de Salutaribus
sunt.superiorum consectaria, imo apud Hugonom
Documenlis, in appendice lomi VI operum S. Augu-
Victorinum efficiunt librum secundum De amina
; stini. Quocirca hic finem prsemissis Meditalionibus
apud Augustinum vero, tomo sexlo, librum De
imponimus.
spiritu et anima. Ad haec, in codice V. C. Claudii

33G
TRACTATUS DE INTERIORI DOMO
SEU

DE CONSCIENTIA M)IFICANDA.

Hic tractatus inter opera Hugonis a Sancto-Victore recensctur, ct inter rjuatuor libros de Anima nu-
merahir ordine tertius. Videtur tamen esse cujusdam monachi liegulam S. Benedioti profitentti : nam
cap. 20, n. 40, meminit cucullce; et, ni fallor. est cujusdam Gisterciensis Bernarao aqualis, ut
ex
victus qualitatecap. 30 relata conjicere fas est. Cujuscunque sit, Bernardi non est. Pius tamen <-t uti-
lisest, sed sine ordine et methodo ; jkceserUm a cap. 2i varia documenta congerit, repetens subinde
pnores materias, et pleraque e.v libro Meditationum prtecedentium. Distinctio capitum in BugonU ope-
ribus reperla, nobis congruenlior visa est, et hanc fcrc sequemur, sed summariis capitum
passim
mutatis.

cujus sensibus el motibus sic reoie utimur ani-

PROOEMIUM. :

mique imperio eos subjicieotes in usum virtutia

Domus haec, in qua habhamus, cx omni parte infleciimus, dum corpus animo indesinenter, el in
sui ruinam nobis minatur. Idcirco quia in brevi est animus Deo ex toto subjicitur. His nimirum modis
casura alia nobis est ;edificanda. Redeamus ergo intcrior conscicntia ivditicalur quam utiquc
, :
bo
ad nos , et discutiamus conscientiam nostram. Nam nam faciunt malorum condigoa sa-i
prsetrritoruni
sicul corpus noslrum tabcrnaculum dicilur, in quo tisfaciio, et mstantium malorum cauta providaqua
mililamus, sic conscienlia noslra domus vocatur, dcclinatio. Condigna satisfactio cst mala facta cor-
in qua posl mililiam requicscimus : ct illc recte rigore, el correcla non reilerare. Conscientia vcro
mdilat, qui per militiam quam excrcol in corpore, perpctua est, quie nunqnam finitur, sicul noo
domum a;dificat vomtmti&:Diligenter exerceagrum anima. Quse cum sil immorlalis, non
sicut po-
tuum, ait Sapiens, ut postea<vdi/ices domum tuam tcst esse non anima, sic nunquam potest
{Prov. xuv, 27). Ager iste corpus nostrum si. sine conscieutia. Conscioutia namquc
<
est insepa-
509 TRACT.VTUS DE IXTERIORl DOMO. 510
rabilis gloria, vol confusio uniuscujusque pro quali- * in his cxterioribus delectatur. Sed cum invenerit
tate dcposili. portas islas clausas, lunc rediens ad se, et vidcns se
nudam ct desolatam, inseslimabili confusione et hor-
CAPUT PRIMUM.
rore concutietur. Et quia mundi consolationem qua-
De conscientia prius mutuianda et pacanda, guam sivit, illam quae a Deo intus in conscicnlia datur,
tedi/icanda.
non habebit. Et non solum eam dedignabitur Deus
1. H;ec ergo conscientia, in qna anima perpetuo visilarc, sod ncc ipsaquidem, male sibi conscia, se-

mansura esl, aedilicanda est, sed prius mundanda. ipsam potcrit tolcrare. Requicm in sc non potorit
Et quis eam mundabit ? Profecto Deus ct homo : habere, quoniam illam dcreliquit cum quo habitare
homo, per cogilationcs et affectiones ; Deus vero, ct requiescere debuit. Cogita ergo in societate alio-
per misericordiam et giatiam. Cogitaliones et affe- rum nunc posilus, quia non poteris scmper manere
ctiones necessaria> sunl in conscientiK mundatione : cum illis. Et interim elige tibi socium illum, quicum
cogitationes, in investigationo veritatis ; affectioncs, subtracta libi fucrint hrec omnia, tibi fidem scrvabit,
in exercitatione virtulis. Porro misericordia modo qui dilccloribus suis fidem servat, nec rcccdit in
delel peccatum ; modo dat virtutem resistendi pcc- tempore angustiae. Deus tuus ille est, quem cligere
calo : nunc subtrahil peccandi occasionem ; uuuc B debes.
immittit amaritudinem : plerumque sanat affectio- 4. Omncs igitur cordis distractionos, et mentis
nem. Gralia adjuvat ad bonum, defendit contra ma- fluctuationes in unum collige, et in solo Deo totum
lum, erudit ad utrumque discernendum. Homo igi- desiderium tuum cortuum, ubi esl the-
fige : ibi sit

tur per vcritatem stimulalus, peccata sua confitetur: saurus luus desiderabilis multumque amabilis. Ipsc
Dous autem per misericordiam flexus, confitenli mi- enim frcquenter visitat et lihenter inhabitat tran-
serelur. Omnis namque spes veniae et misericordiio quillitalemcordis, et olium quietae mcntis quoniam ;

in confessione est, nec polest quis justificari a pcc- pax est, et in pace factus est locus c']\\s(Psal. lxxv,
cato, nisi prius fuerit confessus peccatum. E\ co 3). Proptcroa lalem te prsepara, ut tecum adsit
enim unusquisquejustus esse incipit, ex quo sui ac- Dcus ; sil in orc, sil in corde : semper tocum eal,
cusator exslilerit. tecum redeat ; nec recedal a to. Nuuquam ille te di-

2. Felix conscienlia, in qua miscricordia Ubicunque fueris,

et veri- mittet, nisi prior illum dimiseris.
las obviaveruut etsibi, justilia nanquam pax osculatae sunt Deus tccum erit. solus esse poteris, si

(Psal. lxxxiv, 11). Veritas conlitenlis et misericor- Munda igitur conscientiam luam, et semper paratus
dia miserenlis obviavcrunl sibi, quoniam non potest Q esto, ut quacunque hora venerit Dominus, et tecum
illi misericordia dccsse, qui se cognoscit in veriiate. habitare voluerit, paratam sibi in le inveniat man-
Osculum justiiite est, inimicos diligere, parentes et sionem. Ipse namque dixit Facite mihi sanctua- :

propria quaeque propter Deum relinquere, illatam rium, et ego habitabo in medio vestri (Exod.
injuriam palienter ferre, oblatam gloriam ubique xxv, 8).
declinare. Osculum pacis est, odientes invitare ad 5. Studeamus ergo temp'um Deo aedificare in no-
pacem, discordantes ad concordiam rcvocare, adver- bis : primo quidem ut in singulis nobis, deinde ut
sarios pacifice sustinere, errantes pie et benignc do- inomnibus simul inhabitet quia nec singulos dedi- ;

ccre, mcerenles clomenlcr mulcere, et cum omnihus gnabilur, nec universos. Primo igitur studeat unus-
pacem habero. Boata illa anima, quae in pace Chri- quisque, ne dissideat ipse a semetipso quoniam :

sti fundata est et in Dei amore solidata : quae cum omne regnum in scipsum divisum desolabitur, et
extorius bella patitur, pax inlerius non turbatur. In domus supra domum cadet (Luc. xi, 17); nec inlra-
qua quaecunque molestiae foris perstrepant, usque bit Christus, ubi parietes inclinati fucrint, et mace-
ad silentium internae quietis non irrumpunt : quo- riae depulsae. Vult haberc animacorporis sui domum
niam gustu internae dulcedinis tacta, intus est per
n integram, ct exire eam necesse est, si fuerint a se
desiderium collccta; nec jam foris cnormiterin car- inviccm membra dispersa. Videat igitur et ipsa, si

nis voluptates dissolvitur, quia loium intus possidet dcsidcrat Christum per fidem inhabitare in corde
in 337 quo dcleclatur ; aique ita in scmetipsa pa- suo, id est in seipsa : videat et sollicite caveat, ne
cificata, dum nihil est quod foris appetit, tota per a se invicem membra ejus dissideant; id est, ratio,

amorem intus requicscit ; et cum tota ad internum voluntas, et mcmoria. Dignum habitaculum parat
gaudium colligitur, ad^imaginem Dei reformatur, Dco, cujus necesl ratio dccepta, ncc voluntas per-
quam in sevoneratur. Talem animam frcqucntcr vi- versa, nec memoria inquinata. Felix illa anima est,
sitanl Angeli atque Archangeli, et honorificant, ut- quaa donium cordis sui sic de peccatorum sordibus
pote Dei tcmplum, el Spiritus sancti habiiaculum. studet emundare, el sanctis ac justis operibus adim-
Esto igitur templum Dei, et Deus excelsus habitabit plerc, ui in ea non solum angelos, verum etiam Do-
in lo. Anima enim Deum habens in se, templum Dei minum angelorum habilare deleciet. Mundata domo,
esl in quo divina mysteria celebranlur. cunctisque malis ab ea exclusis, omnibus bonis im-
3. Porro anima quae non studet in se consistere, pleatur ; ne sit nobis necessarium aliquid foris quae-
nec in amorc Dei desiderium figere, per oculos etau- rere, qui omnia forinseca reliquimus.
res, ajiosquc corpons seusus foras egreditur, alque
 511 TRACTATUS DE INTERIORI DOMO. 512

CAPUT II.
a pietate et misTicordia : sic nullum debet esse mo-
mentum, in quo eum pnesenlem non habeamua in
De septem columnis erigendis ad cedificandam do-
mum conscientice, et in primis de bona volun- memoria.
tale, quce esi columna prima. CAPUT IV.
6. Sapienlia ergo aedificet sibi domum : erigat co- De tertia columna, quee est cor mundom.
lumnas septem, quibus tota fabrica innitatur. Do- 8. Scquitur ut eum, a quo tanta beneticia acce-
mus est conscientia : columnaa sunt bona voluntas, pimus, toto corde diligamus hoc est, tota cogila-:

memoria, scilicet memorem esse beneiiciorum Dei ; tione, tota affectione, sine dcfectione. Sit cor re-
cor mundum, animus liber, spiritus rectus, mens ctum, ut ei por omnia placeal Deus. Sit rrctum re-
devota, ratio illuminaia . Prima igitur columna prior ctitudine intentioni«, exclusione perverss cogita-
erigatur. Nam int^r omnia Deidona, qu?e ad salutem tionis , assiduitate coniemplationis. Sit paratum
hominisspectare videntur, 338 primum et princi-
sequi voluntatem Dei, in quamcunque partem in-
pale bonum, bona voluntas essc cognoscilur, per clinari eam cognoveril. Sil sursum, ad sola ccele-
quam imago similitudinis Dei in nobis reparatur. stia el divina contemplancia et desideranda. Sit
Primum est, quia a bona voluntate bonum omne in- puru ii, ul nihil morari intra se patialur mali nec :

choatur. Principale est, quoniam bona voluntate ni- B modicum quidem olfendiculum tolerabile reputet,
hil hominibus utilius dalur. Quidquid bomo facit, aut in conscientia sua, aut in aliena. Sil dulce dulci
bonum esse non potest, nisi ex
bona voluntaie pro- responsione, suavi admonitione, benigna reprehen-
cedat. Sine bona voluntate omnino salvari quispiarn sione, moderata correclione. Sit mundum, ut lotius
non potest cum bona volunlate nemo perire po-
:
immundilia' spurcitias resiiuens, cogitationum sicut
test. Voluntas bona nec dari potest invito, nec au- actionum peccata deploret. Defleat pro sua miseria
ferri nisi volenti. Voluntas hominis est potestas Dei. elaliena lugeat non solum sua delicta, sed eliam
:

Voluntas hominis est, quia velle in voluntate homi- aliena : compungalur pro malis quae commisit, et
nis est ; et ideo totum meritum in voluntate cst. bonis qu?e neglexit.
Quantum tantum mereris. Quantum crescit vo-
vis, CAPUT V.
luntas lua bona, tanlum crescit merilum tuum. Fac De animo libero, quarta columna.
igilur magnam bonam voluntatem luam, si vis ha- 9. Animus vero sit liber a mundi sollicitudinibus,
bere magnum merilum. ItaDeus ut piissimus ct mi- a carnis voluptatibus, a pravis cogitationibus : ut
sericordissimus paler in eo redemptionem nostram possit, cum voluerit, aut sibi intendere, aut utililati
posuit, in quo nullus, nisi velit, potest egere. Amare Q fratrum ministrare, aut in contemplatione coele-
namque homines aequaliter possunt, et divites , et sliuni requiescere. Sit firmus, ut nulla repenlina
pauperes : etiamsi pecuniam aequaliter dare non perturbatione concutiatur ; 339 non capiatur illece-
possunt. Voluntas tamen bona non est, si non ope- bris, non frangatur molosliis. Xnlla ira, nulla impa-
ratur quod potest, tientia pacem quietemque animi lurbare pos^it, quo-
CAPUT III. niam Chrislus pax est, et iu pace requiescit pacis
Desecunda columna, quceest memoria beneficiorum amalor ; et in pcrturbalo animo habitare non potest.
Dei. Sil cunsummalus in Dei dilectione. Hoc enim esl di-
Recordemur ergo misericordiam Dei, ut sic
7.
ligere Deum, illi occupareanimum, concipere fruen-
accendamur in ejus amorem. Revocemus ad memo- dse visionisejus affectuin.haberepeccali odium, mun-
riam bona quae tribuit nobis quomodo in periculis ; di contemptum diligere proximum, quemipsecen-
:

saepe constituios clementer noseripuil; nec unquam suit diligendum.

peccatis nostris, quominus misereretur, vinci po- C\PUT VI.
tuit : de se admonuit; aversos a se revo-
oblitos sui
De recto cohimna quinta.
spiritu,
cavit; venientes ad se benigne suscepit; poenitenti-
10. Spirilus autem ab omnibus terre-
sit recius,
bus indulsit; perseverantes custodivit; stantes te- nis et praesentibus prorsus aversus, et Deo insepa-
nuit; lapsos erexit; malos delectationes in amaritu- rabiliter junctus et unitus. Pia devotione ascendat,
dinem convertit; et rursus salubriter amaricatis con- et visitet supernas sedes, ct multas quseio domo Pa-
solationes suas tribuil. Postremo tribulatione purga- suiH mansiones, humiliter se
tris prosterneus ante
tis, quietem pacem perfectam restituit
et qui nec :
tbronum Dc'i ct Agni. Curral per plateas supernse
peccautibus unquam defuit, ut corrigerel, ncc juslis, Sion : audial illud mclos Angelorum, et cum reve-
ut custodiret. Recogitemus quanta bona Deus fccil
rentia supplicet cunctis ordiuibus b atoruni spiri-
nobisnon rogantibus ncque desidcranlibus, imo re- tuum singulis per se, ot simul omnibus sc commeu-
;

cusantibus; et quam multa peccala dimisit oobis, dans. Tantam vero gratiam non meretur accipcre
et a quantis periculis libcravit nos liberator Deus :
animus, qui in siii cognitione diu exercitatus
quam magna dignalio pietatis fuit, quod ingratos plene eruditus non est. Fruslra enim cordis oculuoi
et in mullis conlrarios, a tam multis peccatis cu- ad videodum, Deum nondum
erigit qui idoneus
stodivit nos Dei gratia, in quae poluimua cadere, ad videndum seipsum. Prius enim necosse est ut
sicut in alia mulla cecidimus. Idcirco sicut nullum cognoscas invisibilia spiritus tui, quam possis
est momentum, in quo non ulamur vel fruamur Dei idoneus ad cognosconda invisibilia Dei. Kl si non

i
 :

JV6 TRACTATUS UE l.NTEMOIU UOMO. 514

potes eognoscere te, non presumaa apprehendere a ulla laboris difficullalc possis ibi assiduus esse ;

ea qu<e sunt supra le. quinimo pcena libi potius sit, alibi,quam ibi moram
It. Praecipuum et piincipale speculum ad viden- aliquam facere.
dum Deam, est animus ratiooalis inveniens seipsum. CAPUT VII.

Si enim invisibilia Dei, per eat quae facta sunt, in- l)c mente devota, columna sexta.
tellecla conspiciuntur (Rom. i, 20 ), ubi ,
quaeso, i3. Si ergo persenseris desideria tua circa exte-
qu.iin in ejna imagine cogniiiouis cjus vesligia ex- riores deleclationes aflici, et cogitationes luas jugi-
preaaius impressa reperiunlar? Tergat ergo spccu- ter in eis occupari; cum magna sollicitudine com-
lurn nmndci spiritum suum, quisquis
suum ,
sitit pelle eas, nec permittas ad cor tuum intrare : sed
videre Deum suum. Beati numdo corde, quoniam redi ad cor Uium , cl ibi intrare et habitare omni
ipsi Deum viriebunt (Matth. v, 8). Iloc speeulum moilo stude. Mens enim quie sc ad sui consideralio-
verus poenitens non cessat quotidie insi.icere, ler- ncni non sublcvat, sed adhuc per varia desideria
gore, tenere, et custodire; lnspicere, si aliquid in spargitur, et variis cogitationibus huc illucque dis-
eo reperiat, quod Dco displiceal. Tergere, non so- tenditur, non polest seipsam in unam colligere,
lum peccata actiomun, verum etiam cogiialionum, quia nondum novit ad seipsam intrarc, sed adhuc
ut nihil in eo remaneat quod Deum offendat. Tenere, B inimo est cogitatione et conversatione. Ideoque
ne deorsum corruens, terrae per amorem inhaereai, non potest ad ea quae supra ipsam sunt, penna con-
et ne inanium cogitationum pulvere sordescat. Cu- templationis evolare. Discat ergo dispersiones cor-
stodire, ut iile cujus labernaculum est cum homini- dis congregare : assuescat in internis suis immora-
bus, cujas delicite sunl esse cum filiis hominum, ri, studeat evagationes mentis restringere, et exte-

qai ad ostium slat ct pulsat, quacunque hora in- riora omnia oblivisci. Discat sola bona inleriora
Irare voluerit, receplaculum muudum inveniat. Deus amare, ct illa frequentius cogitare, qui ad ccele-
eiiim qui munditiae amator csl, cor pollutum habi- stium eontemplalionem anhelal, qui in divinorum
tare non potest. noiitiam suspirat. Cumque se diligenter atlenderit,
12. Exterso igitu;- speculo, et diu diligenler in- et diutius quaesierit, cum tandem invenerit qualis
specto , iucipit ei quivdam divini luminis claiitas sit, reslat ut revelatione divina cognoscat qualis
interluccre, el immensus quidam insolita 1
visionis esse debeat, quale menlis aedificium Deo praepara-
radius oculis cordis apparere. Ex hujus luminis vi- rc, ct quibus obsequiis eum placare oporteat.
sione animus in tlammatus, incipit munda ccrdis acie 14. Qui ita evagaliones mentis in unum colligit,

superna et interna conspicere, Deum diligerc, Deo C ct omnes cordis motus in uno aeternitatis desiderio

inhaerere; cuncta quse adsunt, tanquam non sint figit, profecto jam ad cor suum rcdiit, ct jam ibi

considerat, cunctis suis alfectionibus renunliat, ct libenter moratur, ac mirabiliter delectatur. Et cum
totus soli incumbil amori, sciens solum illum esse seipsum prse gaudio jam capere non possit, supra
beatum, qui Deum amal. Perro ad tantam graiiam seipsum ducitur, et per excessum mentis ad sum-
nunquam pertingit mens per propriam industriam. maelevalur; atque ita per seipsum supra semet-
Dei donum <st hoc non hominis meritum. Sed, ipsum, per cognitionem sui ad cognitionem Dei
absquc dubio talem ac tantam gratiam ille accipit, ascendit, ut discat solum Deum amare, et ipsum
qui deserit curam saeculi, ct sgit curam sui : qui indcsinenter cogitare, etin eo delectabiliter requie-
studet se Ircquentcr cogitare, ct diligcntcr agnosce- scere. Cum sic amor Christi lotum absorbuerit af-
re, quid ipsc est. Rtdi ergo ad cor luum, et dili- fectum hominis, ut negligens et immcmor sui, non
genler discule teipsum. Considera unde venis ; quo nisi Jesum Chrislum, et ea quae sunt Jesu Chrisii
tendis; quomodo vivis ;
quid agis ;
quid amittis; sentiat, tunc demum, ut arbitror, perfecta est in eo
quanuim quotidie pioficis; vcl quantum dcficis charitas. Huic itaquc qui sic affectus est, non est one-
quibus co^ilaiionibus magis incursaris ;
quibus af- rosa paupertas : iste non senlit injurias : ridet oppro-
fectionibus frequcntius langeris; vel quibus tenta- bria, contemnit damna, mortem lucrumreputat : imo
lionum maculis a maligno spiritu acrius impcgna- nec mori se putat, cum magis de morte ad vitam
ris. Cu.n totum interioris exleriorisque hominis transire sc sciat. Quem sic amor Dei intrinsecus li-
statum ct babitum, quantum possibile est, plenc
in £alum lenet, nec ad modicum quidem exire exle-
co^noveris, el non solum qualis sis, verum etiam rius valet; sed interius in ejus desiderio flagrat,
qualis esse debueras; de cognitiouc tui poteris tanlo amplius, quanto familiarius, et eo vehemen-
sublevari ad contemplationem Dei. Quantum nam- tius, quo frcquenlius. Qui sic in amore Dci jugiter
que quotidie in cognilione proficis, tanlum ad alliora dcleclatur, frcquenter mentis excessus patitur ab :

seiii|ier tcndis. Sed jam fortassis ascendisli , jam omnibus pracsentibus et terrenis raptus, coram Dco
ad cor iuimi rcdiisti, et libi stare didicisti : nec hoc prsesenlatur; ct dum pulchritudinem ejus conside-
sulliciai libi. Disce ibi habitare, et mansionem fa- rai, magniludine pulchritudinis ejus attonilus, totus
ccre ; CtlO ct qu;.licunque mentis vagationc inde in ejus admiratione suspcnditur. Miratur Regis glo-
abstractus fucris, illuc semper redire festina. riam, rcgni magnificentiam, supernae civitatis no-
Absque dubio per multum usum quandoque tibi biliialem, el civium fclicitatcm; contemplatur etiani
vertclur in oblcclamcntum : in tantum ul absque fcloria' dccorcm, Dei bonitatem, internae suavitatis
515 TRACTATUS OE INTERIORI DOMO. 51G

dulcedinem, et acternae quietis tranquillitatem. Me- » catum dissimulat ; et cum corripit , non insultat.

ditatur Patris potenliam, Filii sapientiam, Spiritus Tranquilla est, quia omnibus esl dulcis, et nulli

sancti benignitatem, et angelicae naturae beatitudi- gravis : utens amico ad gratiam, inimico ad palion-
nem. Deleclatur de Dco in Deum, dum ejus pietatem tiam, cunctis ad benevolenliam , et quibus potest ad
miratur, et decorom conlemplatur. quamjucun- beneficentiam. Talibus enim domus animae aedifica-

dum sentirolur, si non esset ad lam modicum ra- tur. Quod si forlc, ut fieri solet, fur advenerit, qui

ptus! Rapitur, dum sola coelostia conlemplatur, oi non venit, nisi tit furelur, et mactel et pordat si, :

contemplando jucundatur. Sed cum ibi stare diulius inquam, fur venerit, id est vel cordis elatio intrin-
conatur, subito labitur; et rediens ad se nulli po- socus oriens, vol appetilus human&e laudis extrin-

test intimare quod vidit supra se : sed agnitione secus adveniens, seu aliqua quaelibet pestis, quae
suavitatis illectus, gustatae dulcedinis suavitaiem, doinum istam machinetur perlodere; tunc ralionis

el illam ccelestem infusionem betiliae spiritualis in- ira, quasi canis, thesaurum custodiens, evigilet, la-

tra semetipsum miratur. Revolvit eliam in corde trot, mordeat et jugulet : irrucns in ho«tes, nemini
suo tacita mente incorporeae lucis claritatem, et in- parcat, nullum inttare permiltat; sed clamitet, et

timae salietatis saporem, et illud inlernae quieiis se- excitot inlus habilantcs ad arma capessenda. Unde-

crelum, et summae tranquillilalis arcanum. In hu- o cunque vilium, sive clam, sive palam nocere tenta-
jus contomplatione contemplationisquc dulcedinc verit, procul illud arceat, ut sit secura conscientia.
mens delectabiliter afficitur, et mirabililer delccta- Secura cst quando accusationem non palitur, vel
tur. Volet ergo, et non deficiat. Volet, donec ante pro tempore boni vel pro preesumptione mali. ,

ttil Regem perveniat, ibique ploret et suspiret, Munda est et bene sibi conscia, cum nec de praeter-

mactetque se in lacrymis : deprecetur veniam, po- ito juste accusatur, nec de praesenti injuste dele-
stulot gratiam ; nec inde recedat, quousque Deum ctatur.Pura cst, cui Deus nec sua peccata imputat,
quem nimium offenderat, placatum sentiat, et ab eo quia non fecit nec aliena, quia non approbavil
: :

consolationem recipiat. nec negligentiam, quia non tacuit nec superbiam, :

GAPUT VIII. quia in humilitate permansit.

De ratione illuminata, columna septima. CAPUT X.
15. Denique ratio per mentis excessum in con- De cura conscientiai prwferenda scientice.
lomplationem sublimium sublevata, et in divinse 17. Multi quaerunt scientiam ;
pauci vero con-
contemplationis arcanum rapla, atque ibi illuminata scientiam. Si vero tanto studio et sollicitudine quae-
ad cognitionem ventatis et vcri luminis, inflam- Q rerelur conscientia, quanto quaeritur saecularis et

mata ad desiderium bonitatis, omnes illicitas volu- vana scientia, et citius appreliendoretur, et utilius
plales, affectiones, et vagas memoriae cogitationes, retincretur. Cogitare namque de conscieutia, sensus
cordis dispersiones, animi fluctuationes, spiritus est consummatus , et qui custoditillam, semper erit

evagationes, et mentis distractiones in unum colli- securus. Salva reverentia sapientiae, utilius est cur-
git, atque in illo felicilatis fonte lolum suum desi- rere ad conscientiam ,
quam ad sapientiam; nisi sa-
derium figit. Locum superiorem ratio semper obti- pientia illa sit quae aedificet conscientiam. Tunc
neat, nullusque motus adversus eam sit rebellis ;
enim se intelligit anima, cum illustratur conscien-

sed omnia ei obtemperent, sicut et ipsa obtemperat tia; ii 1*-? tunc impletur cor bona conscientia, cum
Dco. Si vero aliquem motum ad id quod non debet, in se Deum , et in Deo mutua revolutione seipsam
vel quomodo non debet, moveri senserit, non con- recoperit imago creata. Creatrix imago in imagine
sontiat, sed illico resistat. Nam solus consensus creata, nihil aliud est nisi sapbntia in anima, nisi

reos nos facit, etiamsi aliquid impediat ne opera gloria in conscientia, nisi sanctificalio in arca.

subscquantur. Tunc enim anima mori, sicut scri- quam ineffabilis est pietas Dei, quae tantam majesia-
plum est, dicitur cum ipsa ratio ad peccatum per _ tem inclinat ad tantam humililatem ! Qui creavit
conscnsum cunatur. Anima cmm quo? peccaverit,
u nos, creatur in nobis: et quasi parum esset nos
ipsa morietur (Ezech. xxni, 20). Resistat ergo ne Deum patrem habere, vult etiam nos lieri sibi fra-

moriatur : pugnet ut coronelur. Molesia est lucta, trem et matrem. Quicunque, inquit, fecerit volunta-

sed fructuosa ;
quia si liabet poenam, liabebit et co- tem Patris mei quiin ccelis cst, ipse meus frater ct

ronam. Non nocet sensus, ubi non cst consensus : mater est (Matth. xu, 6u). Frater, ohediendo ;
ma-
imo quod resistentem fatigat, vincentem roronat. ter, generando : fraler, per hfereditatis participa-
CAPUT IX. tionom ; mater, por aliorum inslructionem. fidelis

De notis et litutis bene cedificatce conscientm. anima, expande sinus, dilata affectus; ne angu-
16. Sic nimirum, sie axlificatur bona conscientia. slicris in visccribus tuis concipere, quem lotus or-
Bona conscieniia est, quae pcceat praueriia punil, t bis non potuit compreliemh re, donec Virgo beata
el punicm a commiltcre refugit qiue si peccatum : illum tide concepit. Fide namque Chri^lus concipi
scntiat, pcc(ato non consentit : quam si cogilaiio tur, verbi pra^dicatione nascitur, devolione nutri-
inquinat, ralio lavat. Recta conscientia cst, cui lur, amore tcnetur. Sil ergo conscientia pura, ut
suum peccatum displicet, et alieno non consemit : Deum conducat ad hospitium nostrum : sit sollicita

nec propter hoc peccatorcm dimittit, nec ejus pec- circa lidcle ohsequium, ne tanla majestas recuset
 :

517 TRAGTATUS DK IXTERIORl DOMO. 518

eordia gremima sit dovota. ut soli Deo plnceat, a tcnetur, vcl vane occupatur, ad seipsum redeat, et
:

soli Dco ioie dat, oec recedal ab eo. Talia ooo- seipsum diseutiat cumque invonerit culpam, ti- :

seiontia latitieal animam, ct cxbibot .se Deo gratam, meat pcenam. Qiuerenclo aulem culpam, nusquam
et liuminibiis et Angelis' reverendam, oi abimetipsi illam nisi in se reperiat : reperta aulem culpa et

placata et qoieta existit. pcenae causa, Beipsum puniendo se ante se statuat,

CAPDT XI. et tanquam alium se judicel; se cquidein culpatum,
De commodii et fruciibua bonct comcientice. antc se aftlictum se rcum, ante se judicem seve-
;

18. Conscicntia cst cordis scicniia : quee dupli- rum ; se impium , ante se ad pielatem revcrsum :

citer intelligitur ; vidclieet vel illa quae sc novit per proponat se ante se; decernat quid a se faciendum
se, vcl illa qu» pr;oter se eliam alia novit ex se. sit de se ;
juste in se injusto infligat justa flagella,

Cor enim ct sc novit sua conscientia, ct nnilta alia. Loqualur ctiam sic sibi apud : Quiapacem deseruisti

Quando novit sc, appellatur conscienlia : quando Dominum Dcum tuum, ct bellum incurrisli apud te-
preelcr se alia, nominalur scicniia. Conscieniia bo- ipsum, scissuram pateris, ut tu a te ipso condem-
na, titulus esl rcligionis, templum Salomouis, ager neris. Quia pactum pacis rupisli, vis quod non vis,

bcnedictioois, hortus deliciarum, aurcum rcclinato- ct non vis quod vis a leipso coudemnaberis. No-
:

rium, gaudium Angclorum, arca fcrdeiis, thcsaurus B lcnda vis: volenda non vis. Ecce^le ore tuo te judi-
Rcyis, aula Dci, babitaculum Spiritus sancti, libcr co, serve nequam. Affligc itaque te, c-t statue te con-
signatus et clausus, et in die judicii apcriendus. tra faciem tuam, ut aspicias lurpitudinem luam, et

Nibil est jucundius, nihil tutius, nihil dilius bona recogites stullitiam tuam. Sic igitur in miseriis suis

conscientia. Prcmat corpus, trabat mundus, terreat ad seipsum revcrtitur cor, et sistilur cor ad cor.Vis
diabolns, ct illa erit secura. Bona conscientia sc- est quaedam quae sic de corde operatur, et retinet cor

cuia eril cum ccrpus moriclur secura, cum anima ; fluxum et vanum ; ne profluat in abyssum extermi-
coram Deo prcescntabitur ; secura, cum utrumque nii. Vis ista seu violenlia rapit rognum ccelorum.
in die judicii antc tribunal ternticum justi Judicis Regnum ccelorum, inquit Dominus, vim patitur, et
statuetur. Futuru' beatitudinis non csl utilius reme- violenti rapiunt illud (Matth.w, 12). Nobileregnum
dium, nec cortius lestimODium boca conscientia. possidet, qui cor suum possidet. Non regnat, qui in
Cum mundus omni volubilitate circumrotetur, plo- corde suo dcditus scrvitutibus vitiorum, praesidel
rct, rideat, pereal, transeat ; nunquam marcescit urbibus et turbis populorum. Solus is regnat, qui
bona conscientia. Subjiciatur corpus in poena, in deposito cordis imperio, ad leges rationis ordinat
jejuniis maceretur, verberibus lanietur, equuleo dis- () tolam familiam motuum interiorum et exteriorum.
lendatur, gladio trucidctur, crucis supplicio aflli- Si insurgit rabies leonina, premitur per patientiam :

gatur ; et secura erit conscientia. si pelulantia hirci, per abstinentiam : si ferocitas

19. In speculo conscicntite slatus exterioris et in- apri, per mansuetudinem : si superbia unicornis,
terioris hominis cognoscitur. Anima enim novit se, per humilitatem.
qu* sine speculo rst. Speculum mundum, clarum
etpurnm totius religionis, bona conscientia. Sicut CAPUT XIII.

enim mulier qua? viro suo sivc amico placere desi- De mobilitate cordis restringenda per consideralio-
derat, in coutuitu spcculi imaginem oppositam red- nem majestatis et potentice divince.

dentis, decorem et pulchritudinem faciei componit 21. Non invenitur autem inter caeleras arles libe-
sic anima in quibus ab imagine veritatis discedit, rales ars ista prrealiis liberalis, qua teneatur corquod
vel in quibus vestigia creatricis imaginis recipiat, omni mobilimobilius est, quod omni lubrico lubrico-
in conscientia relegil et intelligit. Non immerito sius est.Mobililate cnim naturali instabile, vel in pun-
conscientiam speculo comparavimus quoniam in
; cto fixum recusatconsistere : cujusvita inmotuest, et
ea tanquam in speculo rationis oculus, tam quod motus est eivita. Movctmolemtotiuscorporishumani
decens, quam quod indcccns est in se claro, aspe- D tantillus iste in motus et qua coercea-
corde vitalis :

ctu apprcbcndcrc potcst. tur arte, ut alia movens, ipse non movealur? Forte
CAPUT XII. mola asinaria si ad collum ci suspendatur, non
De custodia ct refrenalione cordis ad bonam con- moveretur. Imo multo magis cummola concitaretur.
scientiam necessaria. Agendum itaque cum co est, ut circumeat terram,
20. Vila uniuscujus.iue non cognoscilur, nisi in et perambulet eam; si forte velociorem, et mobilio-
conscientia : ncc venitur ad bonam conscientiam, rem se invenire qucat. Si super terram similem sui
nisi per cordis cuslodiam. Cor enim suoarbitrio di- non invcnerit, etiam gyrum coeli circumeat, et rotas
missum, aut ad vitam se vertit, aut ad mortem. currum Dei ad cursum suum admovcat. Quid tunc
Velle namque peccare, malum est : pcccare, pejus : ambulant super pennas ventorum?
faciet ad illos qui
in pccrato perseverarc, pessimum est : nolle peeni- Forte ct cum illis contendcre poterit. An et cum illa

terc, inortalc. Quidquid igitur cor cogitat, quod ad virtute curret, qua attingit a fine usque ad finem
1

utilitatem suam proximorum JMJiquoquo modo

vcl fortiter, et disponit omnia suaviter ? (Sap, vm, 1 .) an
non pcrtincft, rcspuendum csi. De diversis igilur el illam apprehendet, de qua dicitur, Mobilior est
mundi parlibus, in quibus cor vagum et profundum omnibus mobilibus sapientia? (Sap. vii, 24.) Saltem
 !

519 TllACTATUS Uli LNTKRIORI UOMO. 520

cum viderii tam spatiosis saltibus transilientem appellantur apudicis et casiis labiis, motu inordinato
fl
suam potentiam, poleniiam Creatoris sui, subsistat rempublicam infestaverint ? Certe abscindantur, non
et dimittat alas suas, retinens se, et habenis deificae ferro, sed jejunio; non detruncatione, sed mortifi-
comparationis se ad se colligens et cohibcns, non catione. Utinam, inquit Apostolus, abscindantur qui
iransgrediatur terminos suos. Sic enim sancta ani- vos conturbant (Calat. v, 12).Hispersuasionibus cor
malia in visione Ezechielis, cum fieret vox super effrenatum, in praeceps cursum suum rapiens, teneri
firmamenium,quodimminebatcapitieorum,stabant potest, ul sit bona conscienlia. Bona est, si habeat in
et submittebant alas suas (Ezech. i, 25). Quod plane corde purilatem, in ore veritalem, in actione rectitu-
sancti faciunt, cum perlustratis operibus et mira- dinem. Pro his namque merebitur Trinilatis visio-
bilibus Dei super intclligibilibus absconditis myste- nem. beata visio, in qua sic Deus erit notus atque
riis, nihil se scire deprehendunt, sed momento sta- perspicuus, ut videatur a singulis nobis in singulis
terae omnia opera sua appendunt. Tunc se non a se nobis : videaturinseipso; videaturincoelo novo, et in
moveri cor intelligit; quia per se immobile perma- terra nova, atque in omni quae tunc fuerit creatura
omnia movet, illud quoque inter om-
neret, nisi qui
CAPUT XV.
nia moverel. Mulualum igitur a Deo cognoscens De emendando.
libro conscientia?
motum suum, jam non usurpet ut proprium, sed ut D 24. Humana Domini vinea, quam
conscientia est
commodatum. Ad voluniatem namque commodan- excolere debent peccatorum confessio, et eorum
tis, commodatarius uti debet commodato alioquin :
satisfactio, et exhibilio bonorum operum, el
furtum facit in re commodata. custodia eorum. Unicuique est liber sua con-
344 CAPUT XIV. scientia :hunc librum cliscutiendum et
et ad
De admonitionibus divinis, quibus subinde movetur
emendandum omnes alii inventi sunt. Anima cum
cor hominis ad caute utendum creaturis, et re- de corpore egredielur, nullum alium praeter con-
ctum sui ipsius regimen. sricntiae suae librum secum porlare poterit, atque
22. Cum igitur te moverit Deus, vel moveri vo- in illo cognoscet quo debeat ire, et quid debeat re-
luerit, o cor humanum, movearis: non mo- aliter cipere. Ex his quae scripla erunt in libris nostris
vearis; quia non esset moveri, sed commoveri. Sed judicabimur, et ideo scribi debent secundum exem-
quando te movet Deus? Cum admonet. Admonet plar hbri vitae : et si sic scripti non sunt, saltem
autem sic : Vane occuparis, o cor sapiens et omni corrigendi sunl. Conferamus itaque libros nostros
praerogativa excellens, in his quae vanitates vanita- cum libro vitae : et si quid aliter habuerint, corri-
lum sunl. Non te deccl his subesse, sedpraeesse. Te r
„ ganlur, ne in illa ultima collatione, si quidpiam
indigentista, ut melius et commodius subsistant **
: aliter inventi fuerint habentes, abjiciantur. Beatus
tu hisneque ad beatitudinem indiges, neque ad im- homo, qui se potest cognoscere et despicere, pro-
mortalitatem. Viaticum quidem jumento tuo prae- bare et improbare. Nam qui sibi displicet, Deo pla-
parant in via, sed si ad mensuram sumantur, non cet : et qui sibi \ilis est, Deo charus est. Multae
ad superfluitatem. Ex enim ciborum
superfluitate sunt seientiae hominum, sed nulla melior est illa
quandoque infunduntur jumenta, et in ventris iri- qua cognoscit homo seipsum. Quamobrem redeam
miam effluxionem resolvuntur, ita ut ex refectione ad cor meum, et ibi stare assuescam, ut totam
deficiant. Sic corpus tuum, o princeps et domine vitarn meam 345 et meipsum
possim discutere,
corporis, si regulas necessitatis excesserit, et ad cognoscere. meas coram Deo ef-
Omnes miserias
barathrum concupisccntiae os aperuerit, lacum pcr- fundam, si forte illa sua magna pietas moveat eum.
ditionis sibi
elfodit in hospitio reparationis, ei de Confiteborei peccata mea, cui omnia nuda sunt et
rcmcdio comparat cxitium, de vehiculonaufragium. apcrta, quem fallere non possum, quia sapientia
Quid proinde? Superfluum tollit necessarium. Aufcr est ; nec effugere, quia ubique est.
superfiua, et nullideerunt r.eoessaria; quia de su- CAPUT XVI.
sup<rfluonti copia aliorum nascitur valdeaegra alio- Deplorat homo coram Deo miserias suas, inquietudi-
rum inopia. nem cordis, et ad mala propensionem.
23. Tuum cst male acta corrigere : tuum est in 25. Audi ergo, piissime Deus, confessioncm
ordine, et officio familiam membrorum corporis, et meam ; et respice ad pietatem tuam, et fac mecum
animae motuum disponere : tum, singulorum ne- secundum misericordiam luam. Audi quam saepe de
gotia secundum competeniiam assignare. Non sit memoria mea te expulit irruens turba plurimarum
in regno corporis tui, qui lcgcs et jura institulorum cogilationum, qua1 vclut plebs ad aliquod spectacu-
tuorum impune praevaricetur; non oculus, non ma- lum solent efflucre in cor meum. Dum orare vel
nus, non pes, non auris, non guttur. Quid enim de cantare in monasterio volo, nescio cujusmodi stulta
ignobilioribus et plebeiis membris dicam? Si vel cogitatio cor mcum rapil, et ducit per diversa loca.
attrectare rcbellionem praesumpserint, lapidibus Cumque illud ad nie revoco, tenere nou possum, sed
obruantur, jaculis increpationum confodiantur, et illico elabilur,huc illucque dispergitur, et per
et
noveiint rcgcm Salomonem sedere super mulam innumera effunditur. Idcirco crebra terrenarum cu-
regis, id est rationem super sensualitatcm corporis. pidiialum illeccbra, et vanitatum effusio ila cor
Quid si pudibunda illa, quse velato seiuper uomine nieum occupant, ul quod vitaie studeam, boc cogi-

i
 521 TRACTATUS DE INTERIORI DOMO. 522
tem, animoque volvam. Xon enim est iu polestate giat. Adjuva me, Domine Dcus meus, ut huic tam
^
moa cor meum ei cogitationes mca?, quae ex impro- pestifero et morliforo vilio rcsistere possim. Scio
viso effusae mentem meam animumque confundunt, onim quia quod resistentem fatigat, vincentom co-
alquc alio trahunt quam ego proposueram. Ad saecu- ronat. Scio etiam quoniam si mentem meam cogi-
Iaria revocant, mundana inferunt, voluptuaria in- tatione immnnda polluoro, tibi, qui munditiae aucior
gerunt, illeccbrosa conlexunt : ipsoque in tempora es, placere nou valco.
quo levare mentem mcam ad te paro, inanibus co-
CAPUT XVII.
gilalionibus infectus, ad terrena plerumque dcjicior. Pergit accusare et dcplorare miserias suas circa
co-
Bujusmodi perstrepentium cogitationum tumultus a gttahones amarulentas, a>>usum membrorum,et
corde quotidie amovere volo, necvaleo sed visa et :
rcrum cxtcriorumad vitas usum spectantium.
audila, dicta ct facta ad mcmoriani revocant, ot in 27. Cor mundum crea iu me, Deus, quoniam non
ca cum magna imporlunitate perslrepunt. Cogitanda solum vana cogitatio illud occupat, et turpis inqui-
cogito, cogitata rccogito, ct eadem iterum atque nat,verum etiam amara dissipat. Saepe namque ali-
iterum rcplicar-c non cesso ct cum diu multumque qua injuria commotus, dcnsis cogitationum
:
tumul-
quidquid potero cogitavero, sine cojitationibus essc tibus in corde premor. Hinc inde sollicituset csecus,
non possum, scd intrant et exeunt, atque aliae alias 3 occasionem vindictae de accepta injuria rimor, con-
introducunt et excludunt. Haec invitus suslineo; silia multiplico, et nihil
aliud nisi jurgia quae foris
plerumque tamen consentio, cum per ea quae vidi, desunt, in corde pcrago. Praesentes non video,
ab-
vel feci, sine utilitate, absque discretione, vaga sentibus conlradico, intra memotipsum contumelias

menle discurro. Ita mens mea sempcr mobilis, et proferoet recipio, recep'is autem durius rcspondeo.
nunquani stabilis, sempcr vaga et velut ebria, per Cumque qui obviet nullus adsit, rixas in corde com-
divcrsa distrahilur. Graviter pccco, cum cor meum pono,insidiasinvidentiumconsidero, et quid conlra
derclinquo quoniam gnvis jaciura estquae per ne-
;
jurgia movere possint penso exquiro quid respon-
:

gligcntiam fit. Vim paliorcum illud me deserit. Con- deam : et cum rem nullam teneam, vacuus litigator
lirma cor meum, Deus, quoniam cum slare in se- claboro. Sicque diem in olium, noctem vero in
co-
metipso nititur, aliquo modo a semetipso etiam ne- gitationem verso. Torpeo ab utili opere, quoniam
sciendo derivatur. Ita peccandi consuetudine etiam fatigor illicitamens inlus pugnat,
cogitatione. Ita
cum nescio pi cco : et cor meum cor vanum pcr cum menti nemo repugnat. Nonnunquam vero quod
intinita dcducitur, et in multa desideria dividitur. egi in corpore, hoc postmodum importuna cogita-

26. In nocte vero cum dormire volo, multarum p tione verso in mente : multoties gravius torqueor
et

rerum imagines et phantasias clausis oculis video,

' in recordalione, quam prius captus fueram in operis
oasque invitus tolero : quantoque ab eis aciem meu- perpetratione. Saepe eiiam ea quaa nunquam feci,
is avcrtere nitor, tanto amplius iilao se rnilh inge- nec in voluntate habui, ita recogito, quasi pceniteal
rurit, et molestiis turpium cogitationum cor meum me illa non fecisse. Ab occultis meis munda me,
-naculant. Inde est quod sa?pe mihi nocuit mortifera Domine; quoniam cum nihil exterius ago, intus
ex recordatione praeleritorum pecea-
ielcctatio, quae graviter pecco. In corde enim servo depicta quae
orum nasci solet, sed maxime ex recordatione libi- vidi et feci. Ideo temporalium rerum tumultus in
hnis. Ihec enim peslis quo prae ca;teris vitiis est corde versare non cesso, etiam cum vaco. In cogi-
nilii familiarior, eo ad nocendum proclivior, et ad tatione enim comedo, cum jejuno loquor, cum ta- :

epellendum difficilior. Nam cum cam repellere volo ceo : irascor, et tranquilius sum : corpus requiescit,
lOlenti mihi se ingerit, blande onerosa, displicendo et animus huc illucque discurrit.
ilacens, et placendo displicens. Carnis libidinem 28. Ita vitam istam sine culpa nunquam transire
mnqu^m fugere potui, sed semper me persequitur, potui : nec hoc quidem quod laudabiliter vixi, sine
t cum aliqua dcleclationis cogitalione, vel visus aliquo reatu esi, si remota pietate discutiatur. De
nteniionc me comprchendere potest, nondiebus ne- D necessitatibus meis eripe me, Domine. Crebro nam-
ue noctibus requicscere sioit. Subtilitcr intrat, et que dum necessitatis debita rcddere studeo, volu-
nentem occupat, ct ni~i subilo repellatur, allicit et ptatis vitio deservio : sub velamine necessitatis,
icendit, et quasi virus pestilcniiin per lotum corpus cado in laqueum voluptatis. Saspissime namque co-
;
aulatim se diffundit. Cogiiationes pravas mulli- medi et bibi non ad necessilatem, sed ad volupla-

licat, affectiones malas generat, dclectatione illicita teni : et quod necessitati satis erat, voluptati parum
icntcm afticit, et ad consensum pravitatis animum era». Cogitavi etiam de cibo ct potu, quando non
:1 ctil, omnesque animre virtutes corrumpit. Hac debui, et ubi non debui, ct plus quam debui. Cogi-
; este cum astriclus tcncor, divelli ab ea vix pos- tando de escis, epulas in cogilaiione lota die rumi-
am, quoniam stimulos cjus confiteri aut nescio, nabam. Cum
membris vestimenta qutero,
tegcndis
n crubosco ; tam subtiles et turpcs sunt. Revera non solum quee tegant, sed quaa extollant, expeto :

fficile est libidinis incendia exstingucre. Impube- etcontra frigoris torporem, nou solum quaero quse
;s slimulatjuvcncs inllammat, viros enervat, senes muniant pcr pinguedincm, sed quie mulceant per
decrepitos illO faiigat. Non aspernatur tugu- mollitiem : non solum qute per mollitiem tactum
a, non revcrciur palatia. Uiinam sola ccenobia fu- mulccant, scd qua3 per colorcm oculos seducant.

Patrol. CLXXXIV. 17
 ;

523 TRACTATUS DE INTEIUORI DOMO. 524

Cum pro aliqua ncccssitatc licenliamloquendi alicui * pterea statuam me ante me, et judicabo me ipsum,
habui, loculussumnon solum de necessariis, verum ut illius extremai et tremenda) diei judicium evadere

etiam de non nccessariis, ci de his qua? ad me non possim. Damnat me conscientia mea, quanquam di-

pertincbant, et de quibus licentiam non habebam. vinum judicium nondum me damnet. Accusat me de
Immersi me colloquiis hominum. Ibi locutus sum homicidio, quod,si opcre non feci, voluntate tamen

non ad aedificationem, sed ad destruclionem; non ac desiderio sa:pe percgi. Accusat me de adulierio,
quod deccbat, sed quod libebat: locutus verba vana et eodem modo respondeo. Accusat me de invidia

etrisui apta, verba otiosa et inutilia. Verbositati confiteor cl cgo ,

quoniam invidia saepissime cor
descrviens, detractioni sludens, os meum mendacio meum laniavit. Per invidiam namque, sancte vivcn-
et detractione inquinavi.Lingua mca omni fallacia tium merita, mea feci invidendo peccata. Nam bona
plcnaest, ct nocuitmihi plus quam omnia membra. quae ab eis ficri, vel dici audiebam, vera omnino
Nam ea quae audivi vel vidi, nunquam co modo quo non credebam : ipsas res bene gestas, in malum
dictavel facta sunt, referre possum: sed alia affirmo male interpretando convertebam. Omne malum quod
pro aliis, et saepe mulla intersero supcrflua; atque de illis mendax fama jactabat, statim tanquam si

ita vcl nimium laudando, vel vituperando, fere quo- ego vidissem, credebam. Omnia mala meis semulis
lies loquor, mentior. B fingebam, et ex profectu corum deficiebam. Haec
29. Gultur insatiabili ardet ingluvie: gula diver- vero odia intra me abscondebam, et in meos crucia-

sis saporibus satiari non potest. Cor pravum, dolo tus enutriebam. Proficienlibus invidebam, pcccanti-

et malitiaplenum, pcr puram confessionem purgare bus fdvebam, de malis eorum gaudebam, ct de pro-
nunquam J547 potui. Manus ad opus pravum fue- fectibus lugebam.

runt paratae, et ad operandum bonum pigrae. Sto- 31. Gratuitis inimicitiis ardebam, et hanc mali-

macbus et intestina nimio cibo et potu saepe sunt tiam mei pecloris deprehendi timebam. Semper

distenta, et ideo dolore sunt plena. Nam unde gula eram ei amarus, et nunquam certus : et ita amicus

delcclatur, inde venter inflatur, corpus infirmatur, eram diaboli, et inimicus mei. Inler amicos discor-
gulae delectationem cor- dias seminavi, discordantes in dissensione confir-
et scepe mors sequilur. Per
unde debui mihi parare mavi, opiniones eorura mendaciis decoloravi, in
rui in ventris ingluviem : et
spiritualibus carnalia laudavi ut spiritualia bona
salutem, inde contraxi nimium comedendo perni-
,

eis deesse persuaderem. Amicitias simulavi, ut

ciem. Pedcs velocius me portaverunt ad aliquam
quam ad ecclesiam eos qui se incaute mihi committebant, qua possem
curiositatem speculandam,
omnemque C arte ^eciperem. Odiorum mihi occasionem pravis
Oculi iniquo inluitu me perverterunt,
immunda desideria traxe- suspicionibus coacervavi ; et ita daemones, quorum
motum corporis mei ad
vanis, facta sectabar, laetificavi. Mullis velut amicus fui in
runt. Aures citius aperui verbis oiiosis et
odori- obsequio, hoslis in anima, comptus in verbo, turpis
quam sanctis. Delectatus est odoratus vanis
in facto. Proditor fui secrelorum, tenax malarum
bus; gustus, diversarum rerum diversis saporibus:
suspicionum, utrobique perversus. Et ita persecutus
nec non singuli alii sensus, his et illis, juxta quod
Deus meus, in est inimicus animam meam, humiliavit in terra vi-
cuique suus ferebat appetilus. lta,

omnibus membris meisnaturae modum excessi. Om- tam meam Psal. cxlii, 3). Piissime Domine, undc
possum esse bonus, qui in bono sic fui malus ? Ego
nia membra mea velut conjuratione facta inimico
peccabam, el tu dissimulabas prolongabam multo
meode medominium tradidere, cum morte foedus
:

tempore iniquitatem meam, et tu pietatem Si.%

iniere, pactum pepigere cum inferno.
CAPUT XVIII. tuam ;
quia pccniientiam et indulgentiam cogitabas.

accusatio proprix iniquitatis, prcescrtim Da ergo misericordiam misero, qui tam diu peper-
{Jlterior
cisti criminoso. Credo namque quoniam quidquic
circavitium invidice, odii,jactantice, etc
mihi condonare decreveris, sic erit quasi nunquair
3u. Eripe me, Domine, ab homine malo, id est,
fuerit.
a me ipso; aquo recedere non possum. Nam quo-
32. Non solum invidia cor meum afflixit vcrun
cumque me verto, vitia mea me scquuntur: ubi-
,

etiam vanitas circa varias delectaliones languenten

cumquevado, conscicntia mea non me deserit, sed
Idcirco animum involvit. Per vanitatem namquc de opcri
praesens assistit, et quidquid facio, scribit.
judicia, judicium bus, quorum nnhi conscius non cram, lurpiter m«
quanquam humana sublcrfugiam
jaclavi. Gestiebam etiam docere quce nesciebam
proprite conscientiae fugcre non valeo. Et si homi-
Crcdi de mc sublimia volebam, dclectabilia gravibu
nibus celo quod egi, mihi tamen, qui novi malum
Proprii reatus conscicn- anteponebam, exsecrabar verbo quod animo concu
quod gessi, celare r.cqueo.
sed de die in diem ve- piscebam, appellationes virtutum meis vitiis impo
tianon me requicscere sinit,

vchcmcntius ncbam, ct iia mc ipsum fallebam, ct favcntes mil

hcmenter me torquet,et dedie judicii

cum Dominus ad judicium decipiebam. In promissione bonesla fui velox, i

terret. Nam in die illa

tcstimonium exhibilione mendax a bono mutabilis, mali tenax

uniuscnjusque conscicntia ad
•,

vcnerit,
in verbo gravis, animo turpis, ubique fallax laelu
adducetur, el aperto libro conscicntiae, omnis culpa
;

ad prospera, fragilis ad^advcrsa; inflatus ad obse

anlc oculos reducclur: alque ita cogente conscien-
unusquisque erit accusator et judex suus. Pro- quia, anxius ad opprobria, immoderatus ad gaudia
tia,
 : ;;

525 ni.VCTATlS DE INTEMOM DOMO. 526

facilis humana, ad diificilis ad honesta. Miseri- ^ qua: ago, ad dcierius propinquo ;

quia dum menti
cordissime Domine, ita defecerunt in vanitate dies ilitiam pariunt, ct quamdam securitatem gignunt,
mei, in quibus debui tlere commissam iniquitalem, mens mca secura redditur, et in torpore laxatur.
excitare remissam voluntaiem, suspiraread amis>am Ssepe otiam me ipsum et opera quae fcceram lauda-
heredilatem, aspirare ad promissam felicitatom, vi, ct ab aliis Iaudari 311) volui. Plcrumque Iaus
properareadangelicam societatem, rcpropitiiri luam humana, quam non quajrebam, mihi oblata placuit

majestatem. et cum ex ca incaute extollerer, subitomulla quae fe-

. APUTXIX. ceram ad memoriam vencrunt, ut amplius in ela-

Adhuc gcmit ct plangit coram Dco miserias ac ri- tione attollcrer. Qua? sublililer rcplicans, atque in

tia sua. unum cuncta coacervans, cocpi magis magisque de-

33. Terret me tolavita mca, Deus, meus, quoniam ceptus intumcscere. Dumque in mei admiraiione
diligeuter discussa apparet mihi aut peccatum, aut occupatus defigercr, mihi dans gloriam, ct non Deo
sterilitas : et si quid fructus in ea videtur, sic est aut a quo omnia acceperam, omnium fructum amisi
simulatum, aut imperfectum, aut aliquo modo cor- atque ita didici quoniam qui me laudabant, adver-

ruptum, ut possit aut non placere, aut displiccre sum me jurabant. Quanto enim quisquc in scmet-
libi. Et cum vere ila res sit, sic est mihi quasi non (J ipsogloriatur, tantoa Dei amore disjungitur.
ita sit : quod est misoria super miseriam. Sic co- Deus meus, inferno appropinquavit vita
35. Ita,
medo, bibo, et dormiosecurus,quasi jam transierim mea. Si me liberabis, habebo unde tibi gralias
diem mortis, et evaserim dicm judicii et tormenta agam si unde non liberabis, non habeo unde te re-
:

inferni. Sic ludo et rideo, quasi jam regnem tc- prehendam, quoniam justus es. Heu mihil qualis
cum in regno muliitudincm iniquitatum
luo. Idcirco vixi ! quanta mala fcci, et dixi 1 Pudet qui sic vixe-
mearum expavescens, sed de tua pietate confidens, rim, et quod natus fuerim. Mallem non esse, quam
tibi Creatori ct Redemptori meo, qui veniam et in- Bonus eram, et malum me feci
talis esse. utique :

dulgeotiam post reatum per puram et lacrymabilem qui sponte me fcci miserum, justum est semper
confessionem assequi promisisti, confiteor, quoniam esse miserum. Conscientia mea meretur damnatio-
in peccalis conceptus sum, et in peccatis nutritus; nem ;
pcenitentia mea non sufficit ad satisfactionem :

et per omne tempus vitse meae usque ad hanc diem sed certum est quoniam misericordia tua delet om-
in peccatis sum conversatus. Nullum invenio pec- nem offensionem. Delc ergo, pie Domine, iniquita-
caturn, a quo non sim aliquo rnodo inquinatus. Per tem meam mullitudine miserationum tuarum. Ego
superbiam namque praecepta tua et seniorum meo- vero qui usque adhancdiem sine causa vixi, amodo
rum transgressus sum. Silentium el tacilurnitatem, C sine causa vivere nolo.
sicut regula docet, non tenui. Quod mihi licilum 36. Sed heu miser hsec tara saepe sic confessus; !

non fuit, habui, dedi, et accepi. Clamores paupe- surgens, cadens sum defessus repeccando toties, :

rum et miscrorum non libenter aut misericorditer confitendo toties. Multoties promisi me emendare
audivi, ncc eos in inlirmitatibus suis visitavi. Sua- et nunquam tenui, sed semper ad peccatum redii
. dentibus mihi inmalum consensi. Facilius multa in ct prioribus sceleribus nova et deteriora conjunxi.
imo, quam unum in summo cogilo facilius repre- ; Nunquam, ut debui, mores meos in melius mutavi
:
hendo aliorum vilia quam mea et quod in aliis re- : nec a malefactis recessi. Plurimos etiam, me per-
prehendo, facere non erubesco. Facilius uniuscu- dens, peccare feci, et multis causa mali exstiti : et
.jusque vitia quam virtutes intendo. Cum aliorum exemplis vitae meae nonnulli subversi sunt. Ecce pec-
delicta cerno, mcanon aspicio. In meis delictis sum cala mea, misericordissime Deus, non abscondo, sed
clemens, in alienis rigorem tenere volo. Ad irrogan- ostendo ; accuso me, non excuso quoniam iniquita-;

das contumelias sum validus, ad tolerandas infir- tem meam cognosco. Nec idcirco justus sum : quo-
mus; ad obedicndum piger, ad lacessendos vero niam si alter ita me accusaret, sicut ego me ipsum
aliosimportunus : ad ea qute facere et debeo el va- -. accuso, patienter sustinere non possem. Desperare
lco, torpens, ad ea vero quae facere nec debeo, nec ulique potuissem propter nimia peccataet vilia, cul-

valeo, paratus. Ita rcpletaest malis anima mea, pec- pas, et infinitas negligenlias meas, quae egi, et quo-
calis meis exigentibus. tidie indesinenter ago corde, ore, opere, el omnibus
, 34. In ecclesia mc deteriorem repcrio; ante alta- modis,|quibus humana fragilitas peccare potest ;

ria sacra devote non supplico : vasa sacra non re- nisi Verbum tuum, Deus, caro fieret, el habitaret in
.verenter traclo : in choro sum corpore, et in aliquo nobis. Sed desperare jam non audeo, quoniam sub-
aegotio mente. Nunc intus maneo, nunc foras exeo ; ditus ille libi usque ad morlem, mortemautcm cru-
.anta est levitas corporis, nec non et mentis. Aliud cis, tulitchirographum pcccatorum nostrorum et ;

;anlo, et aliud cogito. Psalmodia; verba proforo, ct afiigcns illud cruci, peccalum crucitixit ct mortem.
jsalmodia; sensum uon attendo : sed mente vagus, Gratias libi ago, Domine Deus meus, quoniam visi-
labitu dissolutus, oculis attonilus, huc ct illuc pro- tasli me, ot ostcndisti mihi peccata mea. Nunc pri-
piciens ;
quaecumquc ibi gcruntur, perlusiro cl mum le inspirante didici ad cor meum redire, et me
icrspicio. V» mihi ! quoniam ibi pccco, ubi pcccata ipsum cognosccre. Advocabo ergo aliquem de amicis
smendare debco. Nonnunquam vero in ipsis bonis tuis, et ei omnia delicta mea exponam, sicut mihi
527 TRAGTATUS DE INTERIORI DO.MO. 528
praecepisti ; ut ejus consilio et auxilio ab omni- * filios Dei sto, habitum monachi, non conversatio-
bus meis possim iniquitatibus liberari et tibi re- nem magna corona, et ampla cuculla,
habens. In
conciliari. salva mihi omnia oxislimo. Tanquam arbor sterilis
CAPUT XX. terram occupo, et velut jumentum vile, plus con-
Confessio coram prcelato. sumo quam proficio. Alliorem alterius locum teneo,
37. Audi ergo, pater, miserum peccalorem : audi et nul ius officium suppleo sed sum sicut truncus :

voccm lacrymantis et pcenitcntis : attende quam sine frondibus et fructibis. Alii me pascunt de la-

graviter peccavi, et Creatorem meum offendi. Deo boribus manuum suarum, sicul praebendarium suum.
jubente ad eor mcum redii; et inde exclusis omni- Ego autem tanquam pauper et miser, nec clericum,
bus prseier Dominum Deum et me ipsum, tot;im vi- nec laicum gero. Canlare namque et legere nequeo,

lam meam discussi tanto dilligentius, quanto fami- laborare nescio sed sum opprobrium hominum,
:

liarius, et ut verum fatear, nihil aliud ibi inveni, pecore vilior, cadavere pejor. Tolerabilius enim ca-

nisi locum horroris, et vastae solitudinis; conscicn- nis putridus fetet hominibus, quam anima pecca-
tiam vidclicet diu neglectam, omnino incultam, spi- trix Oeo. Idcirco tsedct me vivere : vivere erubesco,

nis et tribulis obsitam, et omni horrore plenam. parum proficio. Mori tirneo, quoniam non sum
quia
B paratus malo tamen mori, et misericordiae Dei
Nullum enim invenio vitium, a quo non traxerim :

aliquod contagium. Turbavit me ira, laceravit me me commitlere et commendare, quia benignus et

invidia, inflavit superbia. Inde conlraxi mentis in- miscricors est (Joel. ii, 13), quam de mala mea
constantiam, oris scurrililatem, opprobria proximo- conversatione alicui scandalum facere. Tota nam-

rum, scclera detractionum, linguae effrenationem. que die verecundia mea contra me est, et confusio
Seniorum meorum imperia non servavi, sed judi- faciei meae cooperuit me (Pial. xliii, 16), cum vi-

cavi : de meis negligentiis objurgalus, aut rebellis deo me somnolentum ad vigilias, tardum ad horas
fui. aut murmuravi ;
praeferri me melioribus impu- canonicas, et pigrum ad opcra manuum. Alios au-
dcnler affectavi; simplicitatem spiritualium fratrum tem video tam strenuc et dcvote divinis interessc

irridentcr 35© exagitavi; meas sentenlias proca- laudibus; alios vero ita reverenter et alacriter co-
citer jactavi ; obsequia delata fastidivi, negata quae- ram Deo assistere, et eum laudare : egoautemcom-
sivi; juniores meos elatus despexi. Non observavi pungi ad lacrymas nequeo; tanta est duritia cordis

in obsequio ieverenliam, in sermone modestiam, mei. Cantare non libet; orare non deleclat; medi-
in moribus disciplinam. Habui in inlentione perti- tationes sanctas non invenio : tanta est sterilitas

naciam, in corde duritiam, in sermocinatione ja- C animae mese, cl devotionis inopia quam patior.

ctantiam. In humilitate fui fallax, in odio peitinax, Heu mihi omncs in circuilu meo visitat Do-
39. !

in jocatione mordax. Subjeetionis impatiens, poten- minus, ad me autem non appropinquat. Nam alium
tiae sectator, ad opus bonum piger, ad unitatem fe- quidem intueor singularis abslinentue alium, admi- ;

rus, ad obsequium durus ; ad loquendum quae ne- randae patientiae; alium, summae bumilitatis et man-
sciebam promptus, ad supplantandum paratus, fra- suetudinis ; alium mullae misericordiae et pietatis :

ternae societati inhumanus. Temerarius in judi- illum in contemplatione frequenter excedere ; hunc,
cando, clamosus in loquendo, fastidiosus in audien- pulsare et penetrare ccelos orationis instantia;

do, pisesumptuosus in docendo, effrenatus defor- aiiosque, in aliis praseminere virtutibus. Omnes
mitcr in cacbinnando : onerosus amicis, infestus considero et prospicio ferventes, omnes devotos,
quietis, ingratus beneficis, inflatus obsequiis, et omnes in Chrislo unanimes, omnes donis coelesti-
impcriosus subjectis. Ssepe jactavi me fecisse quod bus et gralia aifluentes, tanquam revera spirituales
non feceram, vidisse quod non videram, dixisse homines, quos Deus visitat, et in quibus habitat.
quod non dixeram. Dissimulavi etiam me non fe- In me vero nihil horum invenio quoniam declina- ;

cisse quod teceram negavi me dixisse quod dixe-

;
vit Dominus in ira a servo suo. Inde cst quod, cum

ram, non vidisse et audisse quod videram el audie- alii vigilanl, ego dormio quando alii canlant in :

ram et ita ex omni parte sum reus. Reus in sae- D monastcrio, ego huc et illuc discurro quando alii
: :

culo, reus in claustro : sed ibi per ignoranliam, hic in aliquo sccreto loco se furanlur a colloquiis lio-

p«r negligentiam ; et utrumque me terret. miuum, ut ibi loquantur cum rege angelorum, cgc
38. Verumtamen multo implius terret me, quod qu&TO colloquia liominum cum alii vacant 351 :

in monasierio anle conspeclum Dci deteriorem me lcclionibus, ego fabulis et verbis oliosis quandc :

invenio. Collocavil me Deus in loco volupiatis, in alii discutiunt ct dijudicant semetipsos, ego judicc
domo ubertatis, in paradiso deliciarum : ego vero alios. Aliis placet communis vita, communis disci-

miser mensas epulantium fame

et miscrabilis, inter plina, et commune studium : et mihiplacent anguli
pereo, juxta fontem silio, ante ignem aly;co cl ad ; et diverticula. Sic, sic cx quo peccare polui, nun-
neulrum manus extcndere volo, tam piger sum et quam a pcccatis et malis operibus cessavi. PecealU
desidiosus. Ila lcmpus amilto quod Deus mibi sua peccata seni])er accumulavi; et peccata qua 1
aii-

pietate indulserat ad agendam pceniientiam, ad obti- quando operibus implere non potui, malis volunta-

nendam veniam, ad acquirendam graliam, ad pro- libus ot malis desideriis nunquam perficere cessavi

mcrcndam gloriam. Quasi quoddam monstrum intcr 40. Super omnia mala delectatio carnis, quae al
 520 TRACTATUS DE INTERIORI DOMO. 530

ipsis cunabulis soniper mocum crevil, milii semper * indulgentiam accipiet. Et quanto quis frequentius

adhaesit, nec adhuc jam prae senectute deficientibua quantoque vehemontius de suo rcatu interno doloro

membris me deserit, multia et variis modis infeli- afficitur, tanto certior, tantoque securior de indul-
cem animam meam maculavit, dissolvit, captivavit, gentiae vcnia efficitur. Inde cst quod animam pceni-
et omni virtute destitutam, inancm et debilem red- tentise lacrymis afflictam, tam frequcntor quam li-

didit. Fateor hujus opcris nefarii immundis recor- bonter consolalur Spiritus paraclelus. Illam frequen-
dationibus me saepe esse commotum ct incensum, tor visitat, illam libenter confortat, et ad veniae fidu-
ardures non modicos et inhonestos passum : ot non ciam pleno reformat, quam sua scelera flendo dam-
solum mearum dclictalionum mala memoria ct nare, et damnando tlerc considerat. Incipil extunc
stultae recordationes milii nocuere; sed ctiam alio- quaodam familiarilas iuter Deum ct animam, eo
rum malefacta mihi narrata, et per recordationcs quod haec se sentiat ab illo saopius visitari, et ex
sordidas ad memoriam reducta, cor meum non ejus adventu non tantum jam consolari, imo ali-

parvo veneno iniquitalis maculavere. Et in hoc mi- quoties quodam ineffabili gaudio repleri.
serabiliter miserabilis sum, quia non tantum doleo :t7>'£ 43. Sod ad haecquis idoneus? Profecto vcrc
quantum dolendum me cognosco ; sed sic securus pccnitens. Omnia elenim in confessione lavantur :

B peccatum
torpeo, velul quid paliar ignorem. conscientia mundatur, amaritudo tollitur,
41. Hoc vero mihi est omni infeiicitate miserius, fugatur, tranquillitas redit, spes reviviscif, animus
quod opere pcrversus, ore pollutus, corde im-
ita hilarescit. Post baptismum nullum aliud nobis con-

mundus ad altare accedo, et Christi corpus manibus stilutum cst remedium quam confessionis refugium.
meis perlractare non pertimesco. Accedo elatus ad Sit ergo devota cordis compunctio, vera oris con-
humilem, iratus ad mitem, crudclis ad misericor- fessio, discrela carnis mortificatio, repentina vitio-
dem : et tamen patitur humilis elalum, mitis ira- rum exstirpatio, laeta bonorum operum exhibitio.
tum, crudelem misericors. Acccdo servus ad Domi- Non erubescas Deo confiteri, cui non potes abscondi.
num, non amore, sed timore; non devotione. sed Ipse enim novit abscondita cordium, cui omnia nuda
usu. Accedo ad Dominum cujus percussi servum. sunt et aperta; ante cujusconspectumcuncta nostra
Ad Patrem accedo, cujus occidi filium percussi ; peccata sunt scripla. Sed quod ibi scribit transgres-
verbo, occidi exemplo nec tamen pertimesco Do-
: sio, hic delet confcssio. Non te igitur pudeat dicere,
minum, nec revereor Patrem. Manens in turba fra- quod non puduit facere. Quod si forte pudor est ti-

trum, turbans aliquos, etab aliquo turbatus, quan bi, mihi soli peccatori peccata lua exponere; quid
doque accedo ad pacificum. Appropinquo etiam talis Q facturus es in die judicii, ubi omnibusexposita tua
ad osculum pacis, qui prius rcconcilialus accedere apparebit conscientia? coram multilu-Si cogereris
debuissem ad osculum turbati fratris. Convincit me dine nudo corpore transire, non posses non eru-

I
reum et Dci inimicum mea iniquitas; peccatum bescere cur ergo minus confunderis, quando im-
:

meum saepe mc a Doo. Idcirco

separavit obsecro munda mente sordidaris? cur minus
cogitatione in

te, pater, ut me instruas, quomodo possiin, aut erubescis pudenda cordis, quam pudenda carnis?
semper stare cum Deo meo, aut redire, cum ab eo, cur magis vereris vultus hominum, quam \ultus
peccaiis meis exigentibus, motus fucro. angelorum? Talis confusio separat a Deo. Omnis spes
CAPUTXXI. veniae et misericordiae est in confessione vera. Si-
I Palris spiritualis ad confitentem responsio et mulata namque confessio non est confessio, sed du-
instructio. plex confusio. Excludit enim miserationem Dei mi-
42. Confessio tua, fili, ad lacrymasme commovit, seria: simulatio : nec dignatio locum habet, ubi
lum propler me, lum propterte. Proptcr me tlco, quo- fuerit dignitatis praesumptio. Provocat vero compas-
am quaecumque de eadem fere
te dixisti, aut simi- sionem humilis miseriae confessio. Nulla esl enim
lia reperio in me; et multa ad memoriam revocasti, r» tam gravis culpa, quae non habeal vcniam per pu-
•quorum oblilus fucram. Propter te gaudeo, quoniain ram conlessionem. Vitia igitur cordis tui et pravas
nsitavit te Oriens ex alto. Non enim longe es a re- cogitationes illico manifesta. Peccatum enim prodi-
gno Dci. Notilia namque peccati, initium est salutis. lum cito curatur: crimen vero lacendo amplialur.

'Confido in Domino, quoniam quidquid minus est in Vilium si patet, fit ex magno pusillum :
si lalet, fit

'.c fervoris et boni operis, humililas supplobit purae ex minimo magnum. Narn velox confessio veloci-
hconfessionis. Quacumque namque hora peccator ler mcdicinam facit. Meliuscstut vitcsvitium, quam
mnversus ingemucrit, salvus cril (Ezech. xvm, 21, ut emendes : ne forte cum incurrcris, revocare non
27), quoniam cor contritum ct humilialum Deus possis.
lon despiciot (Psal. l, 19). Tardius siquidem vide- CAPUT XXII.
iur Deo voniam pcccatori dedisse, quam ille acce-
Remedia suggerit adversus pravas cogitalioncs
jisse. Sic enim fcstinat misericors Dcus absolvere cfficacia; memoriam Passionis Christi, et novis-
reum a lormcnto conscienliae suae, quasi plus cru- simorum.
ciet misericordem Deum compassio miseri, quam 44. Quoiics te sentis turpibus cogitalionibus pul-

psum miserum compassio sui. Qui enim vere pce- sari, et ad illicitam dclectationcm allici ; toticspone

litct et veracitcr dolet, absquedubio et absque mora ante mentis oculos quomodo Christus in cruce cru-
 !

531 TRAGTATUS DE INTERIORI DOMO. 532

cifixus est pro te. Intuere quomodo a Juda Judaeis
^ saior et judex tuus . Conviclus teste propria con-
traditur, et quatn vililer perlraclatur, blasphematur scientia, et testihus oculis ipsius Judicis, fugere non
et colaphizatur, judicatur et condemnatur, exspo- poteris : sed tremens et anxius stabis suspensus ad
liatur ct flagellalur ; ad ultimum vero conlumeliis gravissimam sententiam in angusto periculo et in
cl opprobriis affectus inter duos latrones suspendi- periculosa angustia, tanquam illico recepturus quod
tur : clavis cruci affixus, sputis derisus, spinis co- in perpetuum amitterc non poteris. Judex tunc erit
ronatus, lancea perforalus. Ex omnibus partihus vehementer iratus, et lerribililer districtus : sen-
sanguis emanat, et inclinato capite emillit spirilum.
tenlia ejus semel lata erit immutabilis : tortores
ItaRedemptor tuus moritur pro te et tu nescio cu- :
horribiles, qui nunquam miserentur, erunt parati,
jusmodi sordida cogitatione sordidaris in mente ut, data sententia, te damnatum ad tormenta rapiant.
Sufficere posset haec cogitatio ad excludendas om- Tormenla erunt sine intervallo et sine lempera-
nes illicitas cogitationes. Sed ecce ad alia transea- mento : timor conturbabit te, cum terra apcrietur
mus. coram te, et lu rues et cades in stagnum sulphuris
45. Considera quomodo morieris, quando aliqua ardentis et fetenlis. Ignis exterius carnem tuam
gravi infirmitate ad extrema deductus,
vexatus, et
comburet; vermis inlerius conscientiam corrodet :

ibi ad terram projectus, int?r longa suspiria et dif- B ibi eris sine fine, sine spe veniae et misericordiae.
ficiles singultus, inler diversos dolores et timores Omnia vero gehenn* supplicia superabil, Deum non
animam exspirabis. Tunc veniet corpus in pallorem videre, et bonis carere, quae in potestate habuisti
et horrorem, in saniem et fetorem : erit vermis et obtinere.
cibus vermium. Animam vero mox capient et ra- 47. Si vis omnes malas cogitationes a corde tuo
pient larvales illae facies, quae eam in exitu praesto- expellere, haec saepe cogita. Ibi namque esl cogitatio
lanlur : et ex omni parte terrobunt eam daemones tua, ubi est affectio tua; ibi cor tuum, ubi est de-
terribiles et horrihiles. Cogita quis eam defendet a siderium tuum quoniam illud saepius in cogita-
:

rugientibus praeparatis ad escam : quis consolabitur tione volvimus, cujus amore plus affecti sumus. In
eam, cum teterrima illa monstra daemoniorum oc- cogitatione sua cadit quisque, vel stat. Si bona co-
cursantia sibi catervatim ruere videbit : aut quis de- gitas, cogitalio tua sancta custodit te. Si mala co-
ducet per ignotam regionem. Attende etiam quam gitas, Spiritus sanctus disciplinae effugiet fictum, et
subito venit dies ullima : subito venit, et forsitan auferet se a cogitationibus quae sunt sine intellectu
hodie erit. Jam adest ;
jam praesentaberis ante tre- \Sap. i, 5) ; eritque templum Dei spelunca diaboli :

mendum Judicem : accusaberismultis et magnis of-

£ quoniam quem Deus deserit, diabolus arripit. Spiri-
fensis; non uno, non paucis, sed innumeris crimi- tus sanctus suggerit bona et dulcia : spirilus malus
nibus; non parvis, sed immensis; non dubiis, sed malaet amara, vana, inutilia, et immunda. Et idec
certis; non brevi accusatione, sed tam longa, quam quacumque hora mala cogitatio cor tuum tangit, nor
longa cst tota vita, non uno accusatore, sed tot consentias illi : nec sinas eam in corde tuo manere,
quot sunt delicta tua. Ipse Judex erit districtus ac- sed illico repelle. In inilio cogitationis iniquae re-
cusator tuus. Omnes etiam spiritus boni ct mali co- siste, et fugiet a te. Nam ante Dei oculos non vo-
ram Deo te accusabunt cum eo. Boni, quia 353 Deo lant vacuae cogitationes noslrae : nulla momenU
debent sequitalem ; mali, quia tuam servant iniqui- temporisin animum transcenduntsine statu retribu-
tatem. Tot judicibus et populis astabis, quot prae- tionis. Cogitatio prava delectationem parit, delecta-
cesserunt te in opere bono. Tot arguentibus con- lio consensum, consensus actionem, actio consuelu
funderis, quot, tibi praebuerunt benc vivendi exem- dinem, consuetudo necessitatem, necessitas mor- |

plum. Tol convinceris testibus, quot te monue- tcm. Sicut vipera a filiis suis in utero positis lace-
runt bonis sermonibus, el justis aclionibus. Om- rata perimilur, ita nos cogitaiiones nostrae intr;
nihus populis nudabuntur iniquitates txue, et cunctis nos nutritae occidunt. Daemonum est malas cogita
D
j

agminibus patcbunt universa scelera tua, non so- tiones suggerere : nostrum est illico illas expellere
lum acluum, verum etiam cogitationum el locu- Nam in animo nostro eas jacere, nostrae attinet vo
tionum. luntati, et propriae deputatur culpae. Voluntale nam-
A26. Mulla vero peccata tunc proruont ex impro- que suacadit quicaJit, et volunlate Dei stat qui stat
viso, quasi ex insidiis, qu<c modo non vides, et for- Cogilatio tamen immunda mentem non inquina
sitan plura et terribiliora his qu;e nunc vides. Un- cum pulsat, nisi cum hanc sibi per delectationen
dique erunt libi angustiae. Hinc crunt accusantia pec- subjugat.
cata; inde, terrens justilia : sublus, patens horri- CAPUT XXIII.
dum chaos infcrni; desuper, iratus Judex : intus, Dedamnispeccati$upei'bice,invidia;,et detractionis
urcns conscientia; foris, ardens mundus. Si justus 48. Superbia sicut est origo omnium criminum
vix salvabilur, peccator sic deprchcnsus in quam ita est ruina omnium virlutum. Ipsa enim esl in pec
partem se prcmet? Latcrc erit impossibile : apparere cato prima : ipsa in contlictu postrema. Ipsa autcn
intolerabile. In tanto discrimine totquebit te tua in exordio mentem pcr peccatum prosternit : aut i.

conscicnlia male sibi conscia, cruciabunt cordis ar- line dc virtutibus dejicil. Idcirco est omnium pec
cana. Cogente ctiam conscicnlia, tu ipse cris accu- calorum pessima; quia tam pcr virlutcs, quam pe
 : :

533 TRACTATUS DE I.NTERIOKI UOMO. 534

viiia humanam 35 1 mentem exterminat. CaHera « jmlicio, non alieno. Nemo enim magis scire potest
vitia solas illas virtutes impetunt, quibus ipsa de- quis scis, sicut tu, qui conscius es tibi. Quid enim
struuntur ; ut luxuria pudiciliam, ira patientiam : prodest dum malus es, si bonus proodiceris ? Qualis
sola vero superbia contra cunctas animi virtutcs se haberi vis, talis esto.

erigit, et quasi generalis ac pestifer morbus omncs semper habebis eumdem.

Si sapicns fueris, te
corrumpil. Idcirco nisi omnia opera noslra humi- Slude loqui non quod libet, sed quod oportet. Qui
litas praecesserit, comitata et consecuta fuerit ; pro- oliosum vcrbum non reprimit, ad noxia cito transit.
posita quam intueamur ; apposita cui adhnoreamus ;
Magna virtus cst, si non la;das a quo Ircsus es :

interposita qua reprimamur : lolum de manu cxtor- magna gloria est, si cui nocere potuisti, parcas.
quetsuperbia. Quantalibet sit justitia operis, apud Nobile vindicta; genus est iqnosccre victo.
internum judicem] nulla est, si hanc elevat tumor Quidquid tibi contigerit adversi, pro tuo peccato
menlis. Perit revera omne quod agitur, si non solli- evenit tibi. Tempera ergo dolorem tuum, et dic :

cite iu humililate custodiatur. Sigua superbia? haec Juxta modum deliclorum parva datur ultio. Mala
sunt : clamor in locutione, amaritudo in silentio ; dis- aliorum bono tuo supera. Vince malitiam bonitate :

solutio in hilarilate, furor intristitia; honestas in ima- detrahentium errores dissimulando calca : non sis

gine^ inhoncstas in aclionc, rancor in reprehensione. B in pace infidus, nec levis in amicitia. Odientes ad
Vti. Sensumcomedit, pectus
Invidia estanimi tinea. pacem invita, discordantes ad concordiam revoca.
urit, mentcm aftieit : cor hominis quasi
quaedam
pestis depascit, et cuncla bona ardore pestifero de- 355 CAPTJT XXV.
vorat. Invidus alienum bonum, suum facit invidendo
Varia et prazclara morum documenta proponit.
peccatum. Cum peccatores quosque conspicimus,
51. Conscientia hominis abyssus multa. Sicutenim
non facile eos judicemus, sed magis defleamus ;
quia
abyssus exhauriri non potest; sic cor hominis eva-
in similibus aut lapsi sumus, aut labi possumus. Si
cuari a cogitalionibus suis non potest sed continua :
vis delinquentem corripcre, aperle increpa, nec oc-
volubilitate in eo volvuntur. Mare magnum est, et
culte mordeas. Quid enim prodest, si me nesciente
spatiosum manibus illic reptilia quorum non est
;
aliis mala mea referas ? Vae illi qui suam renuit
numerus (Psal. cm, 23). Sicut enim reptile latenter
corrigerc vitam, et alien» non desinit detrahere. Si
repit, et sinuosis anfractibus huc et illuc deambulat
vis detrahere, tua in te peccata retorquenon alio- :

ita conscientiam hominis venenatae cogitationes in-

rum delicta, sed propria cerne. Nunquam enim aliis
« trant et exeunt ut nesciat homo unde veniant, aut
detrahes, si te bene inspexcris. De malo alieno os
;

quo vadant. Hoc bene cognoverat, qui dicebat Pra- :

tuum non coinquincs non detrahas peccanti, sed ;

condole quoniam grave peccalum est detractio.

:
vum est cor hominis, et inscrutabile; et quis cogno-
scet illud (Jerem. xvn, 9)? quod scrutationem non
Dctrahentes et audientespari reatu retinentur. Sicut
recipit, nec cognitionem.
irasceris alteri quando detrahit tibi : sic irascaris
52. Nulla pcena gravior est prava conscientia.
tibi quando delrahis alteri. Detractio est mordacior
Mala conscientia propriis >agitur stimulis. Si publica
quam vera cordis reprthensio.
fama non damnat, propria conscientia te con-
te
CAPUT XXIV. demnat quoniam nemo potest se ipsum fugere.
:

Varia monita de vitanda curiositate, mendaeio, va- Vis nunquam esse tristis ? Bene vive. Bona vita sem-
niloquio, et vindictce studio. per gaudium habet : conscientia rei semper in pcena

50. Multos seducit curiositas. Tamdiu quisque est. Ila clemens esto in alienis delictis, sicut in luis

sua peccata iguorat, quamdiu curiose aliena consi- nec quemquam districtius quam te judices. Sic

derat. Qui semctipsum aspicit, non qua;rit quid in alios judica, ut ipse judicari cupis. Lex tua te con-
aliis frequenter reprehendat ; sed in semetipso quid slringit. Judicium quod aliis imponis, ipse portabis.

lugeat. Quod inter se loquunlur homines, nunrpjam D Nullum ante judicium condemnes : ante proba, et

scire desideres. Omne eiiam genus mendacii sum- sic judica. Non enim qui accusalur, sed qui convin-

mopcre fuge. Nec casu, nec sludio loquaris falsum :

citur, reus est. Valde periculosum est de suspicione
quia os quod mentitur occidit animam (Sap. i, 11).
quempiam judicare. In ambiguis, Dei judicio serva

Per nullam fallaciam vitam alicujus defendas. Fuge sententiam. Non eligas cui miserearis, ne forteprae-
nhonesta verba rejice verbum quod non adificat
:
lereas illum qui mcretur accipere. Omnibus (29) te

audientcs. Vanus cnim scrmo cito polluil mentem tribue, si potcs, quoniam incertum est pro quo [magis
et facile agitur, quod libeuter audilur. Vanus onim pleceas Deo. Major sitbenevolcntia, quamquod da-
sermo, van?e conscientkc est indcx. Morcs tur quoniam tale crit opus tuum, qualis fuerit in-
hominis ;

lingua pandit ; et qualis sermo oslenditur, talisani- tenlio tua. Qui cum tristilia manum porrigit, fruclum
mus comprobatur : quoniam ex abundantia cordis remuncralionis amittit. Non est misericordia, ubi
os loquitur Olatth. xii, Sermo vanus non erit
34).
non est bencvolcntia. Non auferas uni, unde tribuas
absquejudicio quia ab omni rectitudinis statu de- alteri ;
quoniam nil prodesl si inde alium reficis,
;

nonappetit, neo contumeliam scnsit. Discerne te tuo

percunt, qui per verba vana dilabuntur. Qui laudem (29) Vidctur decsse, peteniibus.
535 TRACTATUS DE I.NTEIIIORI DOMO. 536
undealium inanem facis. Abjice a te quidquid tuum ^ cum ab exteriori sensualitate se videt exclusum, in-
bonum propositum impedire potest icontemne vivens teriora colloctis viribus aggreditur et ingreditur
quae post mortem non habere potes. sed spiritualishomo qui omnia judicat, ejus astu-
35. Difficile est, imo impossibile, ut pracsentibus tias non ignorat. Reprimit quod potest quod non
;

quis frualur bonis, et futuris : ut hic ventrem, et potest, tolerat : quia etsi latratum canis suslinet,
illic mentem impleal ; de deliciis transcat ad deli- morsum non timet. Mordet, cum ad consensum
cias ; ut in terra el in coelo gloriosus appareat. Si pertrahit : latrat, cum suggerit et lunc non vulne-
;

vis cum laetitia animi vivere, noli multa habere. rat, sed coronat ;
quoniam etsi resistentem fatigat,
Istam quisquc finiens vitam, nisi quod mcruit in non obligat nisi consenlicntem.
ipsa, non potest habere post ipsam. Quanto namque CAPUT XXVII.
inferius dclectamur, tanto a superno amore disjun- De oratione, et modo recte orandi.
gimur. Nullus sitcasus quem non meditatiotua prae- 56. Oratio estmentis devotio ; id est conversioin
veniat : nullus sit casus qui te imparatum inveniat. Deum per humilcm affectum. Humilem ex
pium et
Propone nihil esse quod tibi accidere non possit. conscientia infirmitatis propriee pium ex conside- :

Vita foveam, in quam vides alium coram te cecidisse rationc divineo clementiae. Nullo alio modo Deus ci-
Aliorum perditio tua sit caul.io. Dum nescimus, re- " tius ad misericordiam flectilur, quam si animus
pente mors venit. Nescimus enim quid hodie nobis deprecantis ad eum tolo devotionis affeclu conver-
conlingat : et ignoramus an hac noctc animam tatur. Nil ita Deum compleetitur, quemadmodum
nostram conditio mortis deposcat. QuoliJie ad fincm purus menlis affeclus. Idcirco cum orare volueris,
vitae tendimus, el ad mortem properamus. Idcirco solus solitudinem cordis tui ingredere : et collecto
singulis debemus, quo singulis mo-
horis cogitare mente et vacua curis, orationis
spiritu tuo, integra
mentis properamus. Unde Dominus ait per prophc- dornum intra et stans coratn Deo ante unum ali-
:

tam Perditio tua, Israel, ex te: tantum in meauxi-

: quod de altaribus, orationis instantia coelos pene-
lium tuum (Osee xni, 9). Quasi diceret : Ut pcreas, tra : et pnssentalus choris ccclestium, in ipsorum
imputa tuo merito ; ut salveris, meo auxilio. Nun- prsesentia miserias et calamitales, quas pateris, mi-
quam oportet pcenitenlcm habere securitatem de serandus deplora. Prode tuam necessitatem, posce
peccatis. Nam securitas negligenliam parit, et ssepe corum pietatem, et eo confido in eo qui dixit, Pe-
incautum ad vitia transacla reducit. Non solum gra- tile, et accipietis (Luc. xi, 9), quoniam si persevera-
cavenda sunt peccata. Multa enim
via, sed et levia veris pulsans, non exibis inde vacuus. Sic ora cum
levia unum grande cfticiunt sicut solent de parvis C oraveris
: quasi sis assumptus et prsesentatus ante ,

el minimis guttis immensa flumina crescere. Non faciem majestatis in excelso throno ubi millia mil- :

est dubium quod qui casti perseverant et virgines, lium ministrant ei, et decies centena millia assistunt
angelis Dei efficiunlur aequales. ei (Dan. vn, 10). Tunc veracitcr oramus, quando
CAPUT XXVI. aliunde non cogitamus. Sine inlermissione orare
De ventris importunitate et vermtia diaboli. debemus (/ Thess. v, 17). Nam sicut nullum est
54. Nullus homini tam improbus exactor esl, momentum, quo homo non frualur aut utatur Dei
quam venter, qui quotidiana famis exactionc te pietatc et misericordia : sic nullum debet esse mo-
urget. Cum Cfeteris vitiis, etsi interdum nascimur, nienlum, quo eum prsesentem non habeal in me-
interdum t&Ttil tamen cum eis non morimur : sed moria. Fclix anima, quae omnes evagationes mentis
cum isto nascimur, ct cum isto morimur. Muliis in unum sludet colligere, el ir» illo vcra felicitatis

crcdiloribus reliquit me obnoxium pater mcus sed : fonte desidenum figere. Quando oramus, Spiritum
ab omnibus liberatus sum. Unus tamen superest a sanctum ad nos vocamus. Oratio cordis est, non la-

quo liberari non possum, id est venler. Venter prae- biorum. Ncque enim verba deprecantis Deus inteu-
ccpta non audit : Non est tamcn n
poscit, appellat. dit ; sed orantis cor aspicit. Vis virtules tuas auge
modestusereditor: parvo dimillilur, si modo dederis re ? Pro;lere noli. Quod manifestando potes amit-
ei quod debes, non quod potes. Quosdam praesciens tcrc, lacendo custodi. Quibusdam enim concessum
Dtus peccarc posse, in salutem fiagelhit cos infirmi- est tanlum bcneagere, ct fructum boni operis non
tate corporis, nc poccent ut eis utilius sit frangi : habere : quod ipsi sibi auferunt per siudium humanae
languoribus ad salulem, q-iam remancre incolumes jactantia?. Sicut glacies calore dissolvitur, ita virlus

ad damnationem. Est perniciosa sanitas, quae ad ore laudantis.

inobedientiam ducit : csl ct salubris inlirmitas, quac 57. Cum ad cor meum redire volo, desideriorura i

por divinam correptionem menlcm a duritia frangit cainalium lurbffl tumullusque vitiorum , tentationi-
et humiliat. bus suis cogilationem meam dissipant, et intenlio- I

55. Diabolus quando dccipere quemquam tentat, ncm cordis in oralione perturbanl. Et dum convorli l

prius naturam uniuscujusque inlcndit : et inde se ad Dcum post perpetrata vilia studoo, et contra I

applicat undc aptum homincm ad peccandum aspi- h»C eadem vitia, qu;e porpctravi, illum exoraro oo-
cil. Bhndis ct lenihus mentibus luxuriam, aut va- nor ; occurrunt cordi phantasm.ua peccalorum quae
nam gloriam proponit : aspcris vero menlibns iram, feci, et mentis mese aciem reverberant, confundunt
supcrbiam, vel crudclitatem. Adversarius nosler animum, ct deprecationis mese vocem premunt.
537 TH.VCTATUS DE 1NTEIU0IU DO.MO. 533

Ila mala qnae fcci, cogitationi 357 meae suis ima- A 60. Quacumque arte verborum quis juret, Deus
ginibus impressa, in ipsa mea oralione mc contur- qui conscientiae testis est, ita hoc accipil, sicut illc,
bant. Cseterum quanto graviore tumultu cogitatio- Ctti hoc juratur, intelligit : qui vcro duplieiter jurat,
nirn carnalium premor, tauto arclenlius orationi dupliciter reus tit, quiaet nomcn Domini in vanum
insistere debeo. Et quantum peccatorum meorum assumit, et proximum dolo capit. Deus hic
Saepe
phanlasmata in oratione plerumque paiior tantum ; puniri tolerat, quoa ad salutcm perpctuam parat.
nccesse est ut intenlio corJis mei quo durius repelli- Jucunditaa cordis est Cor pravum
vita hominis.
tur, tanto valcntius insistal orationi : quatenus co- dabit trislitiam. Omnis boni impedimentum esttristi-
gitatoinis illicitiv tumultum supcret, alque ad pias tia. Humililas ncc ipsa irascitur, ncc alios irasc 1
aures Domini nimietate sua? importunitalis tamdiu permittit. Humilitas est, si quando peccavcrit in te

irrumpat, donec cogitationcs malas manu sancti de- frater tuus, antequam illum peccasse poeniteat,dimi-
siderii ab oculis cordis abigal. Haec est vera tran- seris illi. Unusquisquc lalem indulgeniiam acccptu-
quillitas, cum tota mens in se ipsa colligitur, ct in rus est a Dco, qualem ipse dederit proximo suo in
uno aeternitatis desiderio immobiliter figitur. Debct se pcccanti. Frustra Deum propitiari sibi quaerit, qui
proinde fluctuationem cordis restringere, et ad unius cito placari proximo negligit. In tua infirmitale non
veri gaudii desiderium, cogitationum ct affectionum B te despicias, scd ora Deum, et curabit te. Saepe
motus colligcre. multos Deus non cxaudit ad voluntatem, ul cxaudiat
CAPUT XXVIII. ad salutein. Duobus modis oratio impeditur, ne im-
De vitiU et abusibus linguce, cantus, juramen- petrare quis valeat postulata . hoc est, si aut mala
ti, etc. quisque committil, aut si delinquenti in sc dcbita
58. Multum loqui, stultiiia est : quoniam in mul- non dimittit.
tiloquio pcccatum deessc non potest (Prov. x, 19). 61. Vera confessio et verapcenitenlia est, quando
Lingua dieilur, quia lingil. Lingit adulando, mordet sic pcenitet hominem peccasse, ut crimem non re-
detrahendo, occidit menticndo. Ligat, et ligari non petat. Nihil pejus est quam culpam cognoscere, nec
potcst : labilis esl, ct teneri non potesl; sed labitur deflere. Si videris aliquando persccutorem luum
et fallitur. Labitur ut anguilla, pen^trat ut sagitla; nimissaevientem, scito 35Squiaascensore suo dae-
tollit amicos, multiplicat inimicos; movel rixas, se- mone perurgetur. Omnis homo qui alium in cor-
minat discordias. Uno ictu mullos percuLil et inler- pore persequitur, prius ipse in corde persecutionem
ficit. Blanda esl et subdola, Iata et parata ad exhau- sustinere cognoscitur. Super tr
;
a firma sedet humi-
rienda bona, et miscenda mala. Qui custodit lin- C litatis perfeciio : ut atlendat homo quid fuit ante or-
guam suam, custodit animam suam (Prov. xxi, 23); tum, quid est ab ortu usque ad occasum, quid erit
quoniam mors et vita in potcstate linguae est (Prov. post hanc vitam. Unde enim superbiat homo, reme
wiu, 21). Qui linguam suam et venlrem cusioJire morans.quod fuit vile semen, et sanguis coagulatus
non potest, monachus non cst. Cujus peccalum in utero ;
postmodum in deserto hujus vitae miseriis
quisquis sequitur, nccesse cst ut ejus poenam se- expositus el peccato ; tandem cinis, et esca vermium
quatur. Uniuscujusque casus tanto majoris est cri- futurus in tumulo?
minis, quanto priusquam caderet, majoris erat Unde superbit homo, cujus conceptio culpa,
viriutis. Per quae peccasti, per haec torqueberis. Nasci pcena, labor vita,necessemori?
Sccutus es carnem; tlagellaberis in carne. Crimen Quando vel quomodo, vel ubi, nescire ?
non est in rebus, sed in usu agentis. Saepe pro- CAPUT XXIX.
lixa lectio, longitudiuis causa memoriam legeatis De cordis instabilitate confessio pcenitentis et
oblitterat. responsio patris spiritualis.
">9. Sunt quidam voce dissoluti, qui vocis suae 62. Solus solitudinem cordia mei ingredior, et
modulatione gloriantur : nec tantum gaudent de n cum Corde mco paulisper confabulor, ab ipso quae-
dono gratiae, scd etiara alios spernunt. Tumcntes rens de ipso et de his quae circa ipsum suut. Cor
elatione, aliud cantant quam libri habeant : tanta meum, cor pravum, vanum et vagum, omni volu-
est levitas vocis forsiian et menlis. Cantant ut pla- bilitate volubilius : de uno in aliud vago incessu
ceant populo, magisquam Deo. Si sic cantas, ut ab transit, quaerens requiem ubi non est. In omnibus
aliislaudcm quaoras; vocem tuam vendis, et facis enim quse viJentur, requiem qua-iivi, et veram re-
eam non tuam, sed suam. Uabesin potestate vocem quiem in eis invenirc non potui. Deinde rcdicns ad
tuam, habeto et animum. Frangis vocem, frange me, consislcre in me ipso non possum quoniam :

ct voluntalem. Servas consonanliam vocum, serva mensmea valdc levis, multumque instabilis, vaga ct

ct concordiam morum ; ut per cxemplum concordes profaga, ubique se variat, undique tluctuat; quia
proximo, per voluntalem Dco, per obcdicnliam vull ct non vult pigra, consilia mutat voluntatea ,

magistio. Cave nc, sicut delectaiis aliitudine vocis, alternat, quod a venlo movctur ct cir-
similis folio
dcleclem elatione mentis. Ncc divili obsunt opes, cumfcrtur. Indc cst quo 1 cogilationes mcae vana: et
si cis bene utatur : nec paupcrcm egeslas commen- imporlunae mc trahunt, et ducunt modo ad forum,
dabilcm facit, si inter inopiam sordcs peccati non modo adlitigia altcrcantium, nunc ad convivia pin-
caveat. guium, nunc ad immunda libidinum. Modo sordida
 , ,

539 TKACTATUS DE I.NTEKIORI DOMO. 540

litillatione caro inflammatur; nunc vcro focda cogi- « supcr hujusmodi inutili ncgotio consumitur sape
tatione animus sordidalur : et cum confusionis meac hora una.
caliginem declinare volo, non valeo. Sic, sic dum 65. Qui carnis suae desideriis non resisiit, el mo-
me diligenter inspicio, tolerare rne ipsum non pos- tus cordis sui custodire negligit; ita tandcm prava
sum. Non est enim hora diei, nec momentum tem- consuetudine illigatur, utpostmodum etiam vplens
poris, quo Creatorem meum in aliquo non offen- eis resistere non posit. Propterea quoties hujus-
dam, imaginem suam in me aliquo modo non
et modi consiliarios improbos et iniquos in unum con-
obfuscem. Vitam meam cum diligenter exploro, venire senlis; non eis consentias, sed illico excute
quolidiana confessione confiteri non possum pessi- tp,nunc ad orationem,modo ad operationem, saepe
ma vitiorum germina, quse in me quolidic repullu- autem ad meditationem nec prius cesses, donec ;

lant. Ecce audisti, pater, abominaliones meas ma- illi evanescant. quomodo Christus
Inluere stetit in
las et pessimas; et adhuc scias multo pejora et cruce; considera quomodo morieris, vel ubi, vel
iniquiora in angulis cordis mei latere, quse ad . quando : slatue lc ante lerrificum tribunal tremendi
lucem verse confessionis venire erubesco. Verum- Judicis; descende usque ad infernum inferiorem, et
tamen si Dei consilium habes, consule quid agen- ibi cerne quomodo pro pcccaiis suisanimse puniun-
dum sit. tur, Talis etenim cogitatio probatissimum remedium
63. Cum per pravas incptasque cogitationes vaga est contra turpes cogitationcs.
mentc discurris, deceptoriis spiritibus tentandi adi- CAPUT XXXI.
tum m te aperis. Et ita te a Deo separas, quoniam Confessio pcenitcntis de cura carnis, et vitiis gulx.
perversae cogitaliones separant a Deo, et Spiritus 66. Quoniam verba delictorum meorum audire
sanctus disciplinae effugiet fictum, et auferet se a non dedignaris, sed patienler auscullas, fateri opor-
cogitationibus quae sunt sine intellectu (Sap.i, 3, 5). tet quod adhuc fatendum est. Cum supradictis con-

Mensvero instabilis ct inquieta, dum sempcr nilitur siliariis iniquis et iniqua consulentibus acquiesco,
apprehendere quod appelit, desideriis suis circum- et eorum consilia libenter recipio; adsunt subito
agilata nunquam requiescit. Idcirco in uno aeterni- cogitationes pravse, assurgunt affecliones perversae,
tatis figi. Peccata autem
desiderio immobiliter debet . multum sollicitag, sed parum discrelae, quomodo
non erubescas quoniam omnia in con-
tua confiteri : carnem meam delicatis«ime foveam ;
quse quan-
fessione lavanlur; et nullum peccatum dimittitur, tumcumque suavissime nutriatur, semper caro est.

nisi prius confiteatur. Prosequere igitur, et si ad Offerunt mihi infirmilorium; sed quoniam turpe est
perfectam sanitatem pervenire desideras, quidquid in illo diu permanere, cquitandi occasionem quae-
conscientise stomachum gravat, totum vomilu purae runt et inveniunt. Nec mora, equi parantur, cadi
confessionis evomere non differas. Virus enim vi- implentur, hospitia eliguntur, et quee sunt necessa-
tiorum, nisi, festinanler ejiciatur, prius interiora ria in via, ligantur et parantur. Vocor, et vocatus
corrumpit ; deinde ad exteriora ebulliens, totum venio. Injungitur mihi obedienlia illa : ego vero me-
corpus occupat et maculat. tuens ex meo desidcrio vilescere, recuso ore, quod
CAPUT XXX. corde desidero; acquiesco tanquam coactus, et ideo
Pergit poznitens aperire conscientiam et statum heius ascendo, et iter arripio. Proh dolor ! religio

animce suce coram patre spirituali. relinquitur, et silentium rumpitur : hinc inde vo-
64. Quoniam iEgyptium tuum non abominaris, lant verba vana et inulilia, forsitan et detractoria.
sed foves et tibi, non solum
inslruis; manifestaboSic confabulando saepeconsumitur dies integra. Ve-
peccala actionum, verum etiam cogitationum. Audi nio ad hospitium, assideo ad mensam, apponitur
crgo miseriam meam. Saepe veniunt ad mentem Q panis albus et vinum bonum, piscis et caseus, ova,
meam cogitationes innumerae et surgunt affecliones etc. Interea recurrit animus ad fratres qui sunt

mullce, et sollicitant me de cura corporis, et suggc- in conventu, et grave est mihi ut dissimiliter ab eis
runt multa de 359 usibus necessitatis. Conveniunt reficiar; et epuler splendide, illis aride reficienti-

ibi adconsulendum,veraciterautem addecipiendum : bus : et remordet me conscientia moa, si pro faba

el congregantur consiliarii mulii , et consilialores piscem, si pro cepe seu milio caseum, si pro mica
vani, imo dcceptores veri. Congregantur aulem quasi gastellum ad refectionem sumam ; si vinum bibam,
in consilium unum, et quasi ad queerendum consi- et fratrcs aquam.
lium bonum , et dantur in commune consilia multa 67. Gula vero exspectat'onis impatiens, invitat et
scd inutilia ct vana ;
quia consilium vanitatis cst, instigat, ut comedam et bibam. Dicit enim Non de- :

et totum eorum consilium dc vanilate est. Suadent bes esse molestus ei qui te cliariiative suscepit, sed

milii sanguinem minucre, ut possim pausare, et ad nutum illius te per ornnia debes habere, et mo-
lauliorcs cibos sumerc; remanere de vigiliis, ut sa- niiis illius libenter obedirc, et impensa beneficia
tis possim dormire Consulunt corpus rocreare ne cum gratiarum actione pereipere, quoniam nihil
deiicial,carncm fovere ne tabescat, abstincntiam rcspuendum quod cum charitate offertur. Chari-
est

aliquantulum relaxarc, quieti parumper indulgcre : lalis cst ut quod ille tibi apponit, cum ipso parilef

cl in hunc modum agitur de cura corporis, cura de eodem sumas ne scandalizctur si viderit te
superflua, ct de vanilatc vcntilatur qmvstio vana, et aliud quam se comedere. Iia ergo fac ut convenit
511 TIUCTATUS DE INTEIUCRl DOMO. 5'i2

Communica et participa cum hospile, sicut scri- ^ Verumlamen super omnia vitia, invidia me perse-
ptum est Comedentes etblbcntcs quaf apud illos
: quitur. Pestis haec ubique me torquet. Da crgo con-
sunt (Luc x, 7». Ego vero his persuasionibusvictus, siliumquomodo illa effugcre valeam.
communico ct participo cum hospite pro hospite. CAPUT xxxm.
Et quoniam de alieno ministratur, et non de pro- Responsio patris spiritualis de invidia.
prio, incipio mihi esse indulgentior, et manu lar- 70. Tristius [al. justius] invidia nihil cst, qiw
gior. Prosequor causam pro qua veni ad mensam. [protinus ipsum
.*MJO Nam comedo et bibo profuse, sicut mos est :
Auclorem torquet discruciatque suum.
et multiplicantur fercula el pocula, donec et venter Omnino igitur fugienda est et exsecranda; quoniam
gravetur, etcerebrum turbetur : nec arguitur super- in illa Deus offendilur, proximus laeditur, animus

tluitas, quam excusat hospitalitas. Sic, sic mei obli- affligitur. Invidia etenim semper torquet possessoris
tus, dum guhe appetitum sequor, oblivisci mox in- sui animum, quamvis saepe laedere nou possit suum,
cipio quid faciant fratres in refectorio; et cadit a crga quem sacvit, proximum. Sed cum mala sit om-
memoria faba, caulis, panis durus, et aquae potus. nis invidia, pessima tamen est hujus mali species,
Sicut fabula, sic est vila mea. Timeo etiam ne ego- quae sub specie sanctitatis suas exercel injurias.
met sic fabulando fabula efficiar, si sine bonis ope-
B Saepe enim quando saevil in proximum ex vitio ira-

ribus inveniar. Dicito ergo mihi quid debeo facere, cundiae, vel veneno invidiae, fingit sibi cogitatio
ct quoraodo possim gulam conlinere, ne tam parvi quod faciat illud zelo justitiae. Laesus namque quili-

bidelli servus efticiar. bel a proximo suo, non jam eum facile respicere
68. Gula semper est in pugna, et in culpa. Sive potest simplici oculo. Displicet sibi quidquid ab illo

manduces, sive bibas, adest illa tecum pugnatura :

fieri considerat. Omni fere hora tacila apud se cogi-
si bene non pugnas, certe vincerisab illa ; quaecum tatione illum accusat. Surgunt causae quotidie innu-
multis pugnat, et a paucis cxpugnatur. Tu ergo merae, quae illum culpabilem ostendunt : occurrunt
tanto vchementius illam expugna, quanto manife- rationes multae, quae illum reum, illum esse punien-
stius illam esse expugnandam cognoscis. Et quo- dura convincunt. Crescit aulem saepe eousque ma-
niam ad Dei cognitionem pervenire non potes, nisi lum, ut apud Deum esse credat se reum, nisi illum
per cognitionem tui; iterum atque iterum discute te severius corripiat, et de sua perversitate redarguat.
ipsum, si forte aliquid in te lateat quod Deo displi- Loquitur enim apud se hujusmodi maligna 361
ceat. Videre enim Deum non potes, nisi mundo cogitatio ; Usquequo illum talem tolero? Consentire
corde : nec fiet cor jucundum, nisi prius fiat mun- ei comprobor, si eum non corripio ; consenliens
dum ab omni contagione. p autcm Deumoffendo. Corripiam ergo eum,ne Deum
CAPUT XXXII. oifendam : nihil enim pro mea, sed pro Dei injuria
Accusat se poenitens de confcssionis vitiis et de ulciscenda totum facio. Imo sic illum sibi reslituam :

invidia. proximum enim corripere, et eum castigare, hoc

69. Multa habeo adhuc tibi dicere, sed confiteri non est proximo nocere, sed prodessevelle. Sic saepe
erubesco. Verumtamen, quia aliter Deum videre non apud se loquitur maligna cogitatio excaecavii enim :

possum, aperiam libi cor meum. Faleor quoniam eam malitia sua. Et putat odium suum amorem
peccata mea recogitare neglexi, et ideo multa obli- esse, et injuria sua justitiam exercere. Conveniunt
vioni tradidi. Cognita autem non omnia confessus itaque undique hujusmodi malignae cogitationes ad
sum, propter multitudinem. Quae vero confessus mentcm, et tingunt se ad obsequium Dei convenire,
sum, non pure sum confessus propter turpitudinem, non aulem suum odium exercere velle. Considera
aut omnino celavi. Quae autem sive bene, sive ergo adhuc frequenter, cogita vehementer, investiga
male sum confessus, non digne flevi, propter ve- diligenter conscientiam tuam, ut scias quid corri-
tustatem, et inveteratam consuetudinem. Confessus gere, seu etiam unde debeas gralias agere. Valde,
sum cui non debui; et cui confiteri debui, celavi; enim utile et pernecessarium est, ut scias quid desit
cl, quod pejus est, de confessione inanem glo- D tibi, quid vis, quid cupis, et quid habereoptas.
riam qusesivi. Manifesta vero peccata excusavi, CAPUT XXXIV.
cum dc illis convictus fui, vel, quod deterius est, Accusatio suide variis, vaqis et otiosis coqitatio-
defendi. Culpam meam pr« rubore confusionis pal- nibus, et responsio patris spiritualis.
liavi. Sic, sic peccatis peccata semper accumulo, et atomos mundi possem dinumerare,
71. Facilius
vitam meam quoiidie corrigere dispono semper au- :
quam motus cordis mei. Vclocitas animalium et vo-
tem de die in diem differo, et dum hoc in fuluro latilium meis motibus a^quiparari nonCo-polest.
iicri propono, fit ut illud futurum semper sit futu- gitaiiones mcas non est qui possil comprchendere.
rum, imonunquam fuiurum. Domine
fortassis Desideriorum meorum non est modus. Nunc illa,

Deus mcus, quamdiu ponam consilia in animamea? nunc ista cogito et desidero, nec ista, ncc illa ha-
[1'sul. xn, 2.) Quae utilitas in sanguine meo, dum bcre possum. Dum corpore vaco, cogitationibus per
descendero in corruplionem? (Psal. xxix, 10.) Non diversa loca vagor. Nulla hora, nullo temporis mo-
est vilium cui aliquo modo non servierim. Omnia menlo quicsco : sed in momento, in ictu oculi per
enim conlendunt de me, cujus potissimum videar. mulla spatia locorum discurrens, novas creaturas
513 TRACTATUS DE INTERIO!!! DO.MO. 544

creo; el iterum easdem cadem falcilitate dcleo, vel A tia locorum, el volumina temporum mira festina-
alio atque alio mo'Jo multipliciter vario. Illud vcl lione perlranseo. Undique patet mihi facilis trans-
illud habere dcsidero, talis vel talis essc cupio, itus, agilisdiscursus, dc summis ad ima, et dc imis
quasi Deus illud dare, vel talcm me faccre nescierit, ad summa; de pnmis ad novissima, de novissimis
aut non potuerit. ad prima. Digne explicare non possum, quod alter-
72. custos cordis, quam modicum et cupidum nalionis modos momentaneis permutaiionibus in-
cor liabes ! parvum est, et magna cupit. Vix ad duo, et quam mullifjrmiler me aliernantium vicissi-
unius milvi refectionem sufiicere posset, et totus tudinum motibus variare consuevi, et quibus per-
mundus ei non sufficit. Solo corde pcr totum mun- lurbationibus quotidie afficior. Modo me in fiduciam
dum vago molu discurris. Sine pedibus curris, sine erigo, modo in diftidentiam cado. ISunc per constau-
manibus operaris, alas non liabes, et volare non tiam figor, nunc subitaneo terrore concutior: modo
cessas. Divitias quotidie congregas, et saliari non me turbatira, modo ingens furor exagitat. Nec illud
potes : epulas ad refectionemparas, ci inde non co- adeo mirum, quod variis qualitalibus diversisque
medis : haec et illa cogilas, et falsum est quod co- perturbationibus per singula momenta afficior; sed
gitas. Audi quomodo, ut de caetero tibi caveas. For- illud supra modum stupendum, quod sub eodem
silan cogitas modo de sole, vel de aliquo amico tuo,
p penc momento saepe contrariis affectionibus tangor :

aut de te ipso. Si unus est sol, falsus e&l iste quem nunc odio, nunc amore ducor; modo gaudio, modo
lu cogitans fingis : quoniam ille certis locis et tem- mcerorc detrahor. Quam saepe inter mira gralulatio-
poribus cursum suum peragit, istum vero constituis nis meae tripudia, superveniens subitoque emergens
ubi vis. Si unus est ille amicus tuus, falsus est iste tristitise causa me vehemenler concutit ac dejicit, et
quem cogitans fingis : quoniam ille ubi sit, nescis ; omnem illam exsullairis animi mei solemnitalem
istum autem ubi vis, fingis. Porro te ipsum hoc subito in moerorem vertit ! Saepe diu mullumque di-
esse loco sentis, et tamen figmento cogilationis va- Iecta nimio postmodum odio prosequor, ct vehe-
cum quibus vis, et hoc verum
dis ubi vis, et loqueris menter approbata atque desiderata subito detestor.
non est, quia modo ibi non es. Quoniam ergo falsa Sed quis omnium mearum affectionum qualitates
sunt ha^c, noli amodo talia cogilare, sed jactacogita- enumeret? quis omnes variationis meae modos ex-
tum tuum in Domiuo, qui te fecit et refecit, elegit plicare sufficial? Pene quot sunt diversitates rerum
etvocavit, judicabit et salvabit. tot sunt varietales affeclionum mearum.
73. quot et quanti hac hora cum eo loquuntur,
CAPUT XXXVI.
eumque in semetipsis amplcxantur ! tu vero in his
delectaris quse poreunt ma- C Responsio patris spiritualis, quam sit utilis
et transeunt, et tecum
nere non possunt! Considera quam multi modo mo- necessaria sui cognitio.
riuntur quibus si haec hora ad agendum poeniten-
; 75. Cum inter omnia animalia, humanum genus
tiam concederetur, quae tibi concessa est, quomodo tum digniori forma, tum digniori potentia digoius
per allaria, ct quam festinanter currerent, et ibi rcpeiialur; nulla scientii mclior cst illa, qua co-
flexis genibus, vel certe lolo corpore in terram pro- gnoscithomo se ipsum. Relinque ergo caetera, et te
slrato tamdiu suspirarent, plorarent, et orarenl, do- ipsum discute : per te curre, et in te consiste. A te

nec plenissimam peccatorum veniam a Deo conse- incipiat cogitatio tua, etiu te fmiatur; nec frustra in
qui mererentur? Tu vero comedendo, bibendo, jo- alia distendaris te neglecto. Praeler salutem tuain
cando, et ridendo, tempus otiose vivendo perdis, nihil cogites; quoniam in acquisitione salulis tuae
quod tibi indulseral Deus ad acquirendam graliam, nemo est tibi germanior, nemo propinquior teipso.
et ad promerendam gloriam. Cogita etiam quolani- Si vero aliquid cogitalioni tuae sc olferat, quod non
mae nunc cruciantur sine spe veniae et
in inferno quoquo modo ad lui ipsius silutem perlineat, illico

misericordiae. Si amor Dei te tenere non potest, sal- respue et exspue, ut semper te possis inspicere, et
tcm teneat et torreat timor judicii, mctus gehennae, Q de cognitione tui venire ad cognitionem Dei. Agno-
laquei mortis, dolores inferni, ignis urens, vermis scere se debet homo, ad quae bona sit naturalit^r
corrodens, sulphur fetens, flamma tartarea, et omnia promptior, vel ad quae mala proclivior: quibus stu-
mala. Discute adhuc le ipsum, ut scias quid desit diis debeat vehemeniius insistere, contra qua? mala
libi, ne in illa ultima discusdone itii'2 coram om- dcbeat instantius vigilare : quibus exercitiis valeat
nibus confundaris, si inventa fuerit in te iniquilus. mclius promoveri, quibus viliis valcat facilius cor-
CAPUT XXXV. rumpi : quibus culpis subjacoat, vcl quibus meritis
Perglt confiteri varias et instabiles affectioncs ac emineat, et quid pro his poenae vel pra^mii cxspe-
perturbationes suas. ctare debeat : quantum quotidic proficiat, vel defi-
74. Digne pcnsarc, ct sufiicicnler seslimare non ciat : cum quauta animi iDdaslria salagat pnvterita
valco, quie sit illa tam multiplcx cogitationum mea- m da flere, pnvscntia declinare, futura praevenure :

rum volubililas, et lam inquieta et infatigabilis vc- cum quanta animi constantia sludeat reparara bona
locilas, quae per tam multa, tam varia, tam infiniia amissa, cuslodire et multiplicire possessa. quam
discurrere me
Nullaenim horaetnullo tempo-
facit. nccessaria discus>io et quam mi r anda speculatio,
ris memento quiescere possum, sed per infinita spa- tot animi virlutes, tot ejus cxercituiones, tot ejus
.")
i ") TRACTATl S |)E lNTkTUOIU DOMO. (".',
i6

studia vel merita pra? oculis habere, et hujuscemodi h Ipse enim et secretum quperit, ct solitarium locum
contemplaiioni diutius inhserere diligit. Fugiam crgo hominum solatia et colloquia,
76. Suspende ergo animum tuum ab inferiorum ut in secrclo cordis mei Donm habitatorem habcre
amore; no forie de sublimibus ejectus, et de loco possim. Valde tamen diflicile ost ab exterioribus ad
voluptatis a propria conoupisccntia abstraetus ct il- interiora mcntem revocare, et ibi permancrc. Nec
lectus, posl concupisceniias tuas eat, et vagus fiat minus diflicile ost de visibilibus ad invisihilia penc-
et profugus super lerram. Deniquo, si cupis implere trare, et in illis cliutius consistere. Dura sunt haec,
dominicum pneceptum, iiiiit omni custodia serva et multum laboriosa, sed valde fructuosa. Assuescam
cor tuum \Prov. IV, 23). Neseit cnim quid de spiritu igitur sola inlima cogitare, sola inleriora diligere,
angelico, quid de Spiritu divino senlire debeat, qui et in illis permanere, ut possim audire quid loqua-
suum prius non cogital. Nihil recte existimat, qui tur in me Dominus Deus meus. Ecce adsum, piis-
se ipsum ignorat. Ncscit quod sub pedibus suis om- sime Domine : lecum sum, intus sum. Quamdiu in
nis mundana gloria suhjacoat, qui conditionis suao extcriorihus occupatus fui, voccm tuam intra me
dignitatem non pensat. custos cordis, si nonduin audire non potui. Nunc aulcm reversus ad me, in-
es idoneus intrare ad te
ipsum, quomodo ad illa ri- gressus sum ad le, ut possim te audire, ct tibi Io-
manda idoneus eris quee sunt intra, vel supra te B qui. Loquere ergo, misericordissime, quia audit ser-
ipsum? Si necdum dignus es inlrare tabernaculum vus luus loquere, quia paratus sum obedire. Quid- :

primum, qua fronle praesumis ingredi tabernacu- quid jusscris, pro posse meo libenter devotus im-
lum secundum, hoc est in Sancta sanctorum ? Si plcbo.
nondum moliri potes gressus altos, ut cum Domino 78. anima mea, Rex Angolorum venit ad nos,
Jesu, vel saltem cum Moyse ascendas in montem ot hospitatus est nohiscum. Lsetemur ergo de tanio
excelsum; qua praesumptione putas volare in cce- hospite nostro corde perfecto. Demus ei gloriam et
lum ? Prius re<ii ad te, quam rimari pnesumas quse honorcm, quoniam dignatus estvisitare servos suos.
sunt supra te. Prius sol orlus sui confinia irradial, Epulemur et jucundcmur cum eo in laetitia et exsul-
quam ad altiora conscenclat. Primum ergo est ut tatione. Delcclcmur in eo de eo, et nullus sit ei in
redeas ad te ipsum;intres ad cor tuum; discas aliquo molestus, ne in ira recedat a nobis, et indu-
aestimarespirilum tuum. Discule quid sis, quid fue- cat supernos maledictionem pro bonediclione. Exhi-
ris, quid esse dehueris, quid esse poteris : quid boamus ei omnc servitium charitalis, rogantos et de-
fueris per naturam ;
quid modo nobiscum manere dignetur. Si vero
sis per culpam, prccanles ut
quid esse debueris per industriam; quid adhuc esse C non possumus persolvere et totum quod debemus;
possis per gratiam. Disce ex tuo spiritu cogno- saltem nosmetipsos humiliter ei subdamus ad om-
scere quid debeas de aliis spiritihus aestimare. Hiec nem voluntalem ejus. Sit hsec dies solemnis, in qua
porta, hsec scala, hic introitus, iste ascensus hac Salvalorem iiiil nostrum in hospitio nostro I?eti
:

intratur ad intima, hac elevatur ad summa. Vides suscepimus. Nullum membrum, nullum officium
quantum valeat homini plena cognilio sui ? Ex hac ab hoc gaudio excludatur. Conveniant ergo in unum
siquidem proficitadcognilioncm omnium ccelestium, omnes cogitationes et affectiones, diem festum ce-
lerroslrium, et infernorum. lebrantes in omni puritaie el sanctitate. Nulla se
GAPUT XXXVII. ahena cogitatio interserat, qme hujus solemnitalis
Propositum pcenitenlis de seipso diffideniis, et ad gaudia portirbct. Oculi mei semper ad Dominum,
Dei familiaritatem anhelantis. per quem sum, vivo et sapio; nec cessent lacrymis
77. Scire vellem qualis ipse sum, sed vix de me pedes ejus rigare. Audiant et intelligant aures quid
ipso vcra discernere possum. Amor namque priva- in nobis ei displiceat, vel quid ei placeat; quid

tus, quem erga me ipsum habeo, aufert mihi vcrum damnet, vel quid approbet. Delectetur odoratus illo
judicium de me ipso. Idcirco parum mihi credo de suavissimo odore dulccdinis ejus. Odor ejus odor
me ipso, ulpote homini mendaci, timens ne, si me vilae aJterna>, odor totius suavitatis et jucunditatis.

ipsum judico, mentiatur iniquitas sibi (Psal. xxvi Repleatur os mcum laude, ut cantem gloriam tuam,
12 1. Judicet ergo me ille, omnia nuda sunt et
cui allissime Domine {Psal. lxx, 8). Sit mediiatio cor-
aperta : qucm fallere non possum, quia sapientia dis mci in xvm, 15),
conspectu tuo semper (Psal.
est neceflugere, quia ubique est; neque corrum-
;
ut te possim videre per fidem et contemplationem,
pere, quia justitia est. Ille vcniat ad me, cujus
de- donec mcrear videre facie ad facicm. Clementissime
B sunt esse cun filiis hominum (Prov. vm, 31)
Pater, nihil in nohis ccsset a laude tua. Benedic,
;

qui stat ad ostium et pulsat, paratus inloire, si ei anima mea, Domino ; et omnia quae intra me sunt,
aperuero (Apoe. iu). Intret ergo et sanclificet sibi nomini sanclo ejus (Psal. cn, 1). Bcnedic, et
sancluarium, quoniam sanctus est, el domum ejus dic :

decel sanctiludo. Exstirpet vitia, ordinet cogita- Gloria,laus et honor tibi sil,rex Christe redemptor.
tiones, sanet affectiones, mores componat. Nullus ei CAPUT XXXVTII.
in aliquo resisiat; ut sit in pace locus ejus (Psal. Animce cum Deo analogia et similitudo.
lxxv, 3). Uiinam nullus hominum csset mecum cx- 79. anima mea, si vis amari a Deo, reforma
terius, u,l familiarius loqui possem cum eo interius. in te imaginem suam, et amabit te : repara in te si-
 ;

547 TIUCTATUS DE INTERIOIU DOMO. T;48

miliiudinem suam, cl desidcrabit te. Consilio nam- h crgo naturalem pulchritudinem tuam in lc repara-
que sanclae Trinitatis ad imaginem et simililudinem veris, concupiscet rcx decorem tuum quoniam
:

suam creavit le Creator tuus ;

quod nulli alteri cx ipse est Deus luus (Psal. xliv, \ 2) ; ipse amicus et
crcaturis donavit : ut tanto eum ardcntius diligeres, sponsus, frateret filius. Ipse enim dixit Quicum- :

quanlo mirabilius ab eo te conditam intclligeres. que fecerit voluntatem Patris mei qui in coelisest,
Considera ergo nobililatcm luam : quoniam sicut ipse meus frater, et soror, et mater est Olatth. xn,
Deus ubique est totus, omnia vivificans, omnia mo- 50). Audi quomodo, Virtus et sapientia Patris, filius
vens ct gubernans; ita tu in corpore tuo ubique toia est Palris. Verbum Patris, volunlas est Patris. Vo-
es, illud vivificans, movens, ct gubernans. Et sicut luntas hominis nihil aliud est, quam quaedam pro-
Deus est, vivit et sapit : ita tu secundum roodtim Ics mcntis. Si igitur eadem est volunlas tua, el vo-
tuum es, vivis, et sapis. Et sicut in Deo tres sunt luntas Patris; idem cst filius tuus, et filius Patri*.
personae ; Pater, et Filius, ct Spiritus sanctus : sic Veritas, sapientia, voluntas corde concipitur, et ex
et lu habes tres vires ; scilicet intellectum, memo- corde generatur.
riam, et voluntatem. Et sicut ex Patre generatur 81. Si igitur idem vis et idem sapis quod Pater,
Filius, et ex utroque procedit Spiritus sanctus : ita eumdem filium habes quem et Pater. In te est utrum
ex intellectu generatur voluntas, et ex his ambobus B sis pater aut maler, an potius utrumque, paler ct
procedit memoria. Et sicut Deus Deus est Patcr, mater ; non tuo merito, sed Dei dono. Potes namque
est Filius, Deus est Spiritus sanctus non tamen ; eum gigncre in corde tuo, et in corde alieno. Potes
tres dii, scd unus Dcus, et tres persona; ita anima : eum concipere a corde tuo, et ab ore alieno. Intel-
est intellectus, anima voluntas, anima memoria ; lectu gignitur, consensu concipitur, affectu nascitur,
non tamen tres animae, sed una anima, et tres vi- effectu nutritur. Quando veritatem intelligis, vel
res. Ex quibus animae viribus quasi excellenlioribus alium intelligere facis, Ghristum gignis. Nosti volun-
jubemur Deum diligere, ut diligamus eum toto corde, tatem Dei; consenti ei, et concepisti. Quando gignis,
tota anima, tota mente : id est, loto intellectu, lota es pater; quando concipis, esmater. Amando partu-
voluntale, et tola memoria; hoc est, toto affectu, ris, operando nulris. Sic, sic in potestate cujusque
sine defectu, cum discretionis intuilu. Nec solus relinquitur, utrumnam tanlae prolis mater efficiatur.

sufficit de Deo intellectus ad beatitudinem, nisi sit Maledicta ergo sterilis quae non parit, quae talem

in amore ejus voluntas. Imo haec duo non sufticiunt, filium pro voto per Dei gratiam habere potuit. Cur
nisi memoria addatur, qua semper in mente intelli non similiter maledictus qui non gignit, nisi quia
gentis et volentis maneat Deus ut sicut nullum po- C non aeque in nostra potestale consistit veritatem in-
:

test esse momenlum, quo homo non utalur vel frua- telligere, et veritati consentire? Non enim veritatem

tur Dei bonilate vel misericordia ita nullum sit semper intelligo cum volo intellectae autem sem-
; :

momentuin, quo eum praesentem non habeat in me- per consentio velle lamen non possum, nisi gralia :

moria. Dei fuerit mecum. Nulla est enim humana industria

CAPUT XXXIX. sine Dei Ex quo primus homo peccavit, na-
gratia.

De dignitate animoe, ut quce Christum spirituali- turae bonum perdidimus, pariter et arbitrii vigorem,
ter gignere valet. sed non electionem, ne non essetnostrum, ul emen-
80. Inlellige dignitatem tuam, nobilis creatura daremus peccatum. In nobis namque manet ad quce-
quoniam non solum insignita es Dei imagine, ve- rendam salutem arbitri libertas, id est rationalis
rum eliam decorata simililudine. Sicut enim Crea- voluntas, sed admonente prius Deo el invitante ad
tor tuus, qui te ad similitudinem suam creavit, est salutem, ut vel eligamus, vel sequamur. Potestatis
charitas, bonus et justus, suavis et mitis, patiens nostrac est divinae inspirationi acquiescere, et quae
et miscricors, et caetcra insignia quae de eo leguu- ad salutem nostram pertinent eligere et sequi : divini
lur : ita tu creala es, ut charitatem haberes, et es- n vero muneris estut possimus adipisci, quod se-
ses munda et sancta, pulchra et decora, mitis et hu- quendo cupimus consequi. Noslrae potestatis est et
milis. Quas virtutes quanto plus in te habebis, lanto ignavur, ul labamur : sollicitudinis vero nostrae est
propinquior Deo eris et majorem tui Conditoris ge- et ccelestis pariter abjutorii, nc labamur. Felix homo
res similitudinem. Quid majus his tibi facere po- qui sic ambulat sapienier, ne cadat ; aut si ceciderii,

tuit, quam ut ad similituuinem suam te conderct ut stalim resurgat. Felicior vero est qui nunquam
factor tuus ; et eisdem virtutum vestimcntis te or- cecidit : felicissimus autem est, qui jam cum Deo
naret, quibus ipse ornatus est? Atlcnde igitur dili- regnat.
genter primae condilionis tuae exccllentiam, el vc- CAPUT XL.
nerandam sanctae Trinitatis imagincm 865 in te De promptitudhn' aninuv ad recipiendum Chris*
ipsa agnosce : honoremque simililudinis divio.se-, ad de hdhno recessu divini amoris.
tiaii, et

quam crcata es, habere stude nobililate morum, 82. homo est, cui pnusto est cum voluerit,
Felix
exercitio virtutum, dignitatc praemiorum ; ut quando habere filium Deum. quanta est dignitas hominis,
apparebii qualis sit, tunc similis ei apparerc possis. iilium habere Deum! et quanta est humilitas Omni-
Similis enim similem quaerit : et qualem te para- potentis habere hominem patrem et quanta est no« !

veris Dco, talis necesse est appareat tibi Deus. Si bilitas animae, Chrislum Jesum haberc spousuml
V,19 TIUCTATUS DB 1NTGIII0M DOMO. 550

Sancta crgo anima et vcri sponsi amica ad dilecti A quamvis fortassc summc, nondum tamcn singulari-
sui advenlum summo cum desiderio sempcr debet ler diligis. Nondum ergo in inlimum perducitur,
inhiare, et parata atquc cxpedita esse, ut pulsantem nondum in inlimo collocatur. Si crgo non satagis
amicum ahsque ulla dilationis injuria possit susci- inlroducere aum ad intima lua, quomodo tc crcdam
pere, etvocanti cum omni alacritate occurrere ; nc vellc eum ad sublimia sua?
velposse sequi
subito et inopinate advenicns, minus promptam et C^rtum ergo signum tibi sit, quiecumque cs
84.

minus ornatam inveniat : vel diu exclusus, diutinse anima, quod diloctum tuum minus diligis, vel ab
prnestolationis ullam molestiam sustineat. Aliud est illo miiins diligeris, si ad theoricos illos excessus
autem cum ipso intrare, atque aliud est ad ipsum nondum vocaris, vel vocantcm sequi nondum me-
exire.Ibi anima se ipsam revertitur, el cum di- rucris. Quomodo cnim pcrfecte diligis vel diligeris,

lectosuo usque ad intima cordis sui penelralia in- si in summorum desidcrio ad superna non raperis,
greditur hic extra scmetipsam ducitur, et ad su-
:
et ad theoricos el anagogicos illos conaius mentis
blimia contemplanda sublevatur. Quid namque est alienatione non transis? Vis nosse quia sublimitas
ejus introire, nisi se totam in semetipsam colligere ? divinarum revclationum sit manifestum divina? dile-

Quid vero est ejus exire, nisi se ipsam cxtra semet- ctionis indicium? Jam non dicam, inquit, vos scrvos y
ipsam totam effuiulere ? Nihil itaquc itiiil aliud est
B sed amicos quia omnia quce audiviaPatre meo
; .

animam cum dilecto suo in cubiculum ingredi, et nota feci vobis (Joan. xv, 15). Satage ergo Deum

solam cum solo morari, dulcedineque ejus perfrui; luum intime et summe omni hora in
diligere, el

nisi exteriorum omnium oblivisci, et in ejus dile- divina) contemplationis gaudium summo cum desi-
tione summe et inlima delcclari. Sesolem cum di- derio anhelare. Collige te ipsam ad lemelipsam, et

Iecto videt, quando extcriorum omnium oblita, ex in solo divinitatis desiderio requiesce.

propria consideratione in dilecti sui dilectionem CAPUT XLI.

desiderium suum perurget, et ex his qure in intimis Anima excitatur ad contemplationem rerum subli-
suis considerat, animum suum in ejusmodi affectu miumet divinarum.
intlammat, et tam ex bonorum, quam ex malorum 85. Debet namque anima perfecta, et assidue
suorum consideratione in graliarum actioncm as- summorum contemplaiioni dedita, omni hora pere-
surgit ; et hinc pro impensa gratia, hinc proindulta grinationis suae terminum, et ergasluli hujus egres-
venia, iutiime devotionis victimas persolvit. Usque sum, cum summo desiderio exspectare, et ad illud
in intimum dilectus pcrducitur, et in optimo collo- divinae contemplationis spectaculum, quod in futura
calur, quando ex intimo cordis affectu, et super om- C vita speramus, animum suum suspendere,
et in hu-
nia diligilur. jusmodi exspectatione vehementi desiderio anhela-
83. Cogita quid quod in vita tua ardenlius di-
sit re ut quod interim videt per speculum el in seni-
:

lcxisti, anxius concupisli, quod te jucundius afficic- gmate, mereatur videre facie ad faciem. Necesse est
bat, ca:terisque omnibus profundius delectabal. itaque ad cor altum ascendere, et mentis excessu
Considera ergo si eamdem affeclionis violenliam, per divinam revelationem addiscere, quid sit illud,
delectationisquc abundantiam sentis, quando in ad quod aspirare vel studere oporteat, et ad qualem
summi dilectoris desiderium inardescis, quando sublimitatis habitum animum suum componere et
in ejus dilectione requiescis. Cui dubium sit quod assuescere debcat. Nam si semel ad illam luciferam
intimum illum affectionis tnae sinum necdum teneat, angelicae 367 sublimitalis gloriam quis admissus
si intimfe dilectionis aculeus animam tuam in divi- fuerit, ct ad illud divinorum radiorum spectaculum
nis affectibus minus pcnetrat, tepidius exagitat, intrare meruerit quam
: intimis desideriis ,
quam
quam in alienis affectionibus aliquando penetrare profundis suspiriis, quam inenarrabilibus gemitibus
vel cxagitare solebat? Sed si tanlam prorsus, vel cum qui ejusmodi putamus insistere, quam as-
cst,

forte validiorem dilcctionis vel delcctationis violen- n sidua recordatione, quam jucunda admiratione in
tiam in intimis tuis circa diviua perspexcris, quan spcctam claritatem credimus eum retractare, men-
lam alias nunquam expcrtus fueris ; vide adhuc si leque revolvere ; illam desiderando, illam suspiran-
forte aliud aliquid sit, quo dclectari vel consolari
in do, illam conlemplando, donec tandem aliquando in
possis. Certe quamdiu possum ex aliena qualicum- eamdem imaginem transformetur a claritate in c!a-
que re consolalioncm Yel jucundilatem concipere, ritatem, tanquam a Domini Spiritu ? (// Cor. m, 18.)
nondum audeo nostrum intimum
dicere dileclum 86. Verumtamen cum ab illo sublimitatis statu
ardentissimi amoris sinum tenere, Satage ergo, fe- ad nosmetipsos redimus, illa quae prius supra nos-
stina trahere eum adhuc ad intcriora et secretoria mctipsos vidimus, in ea veritate vel claritate qua
cordis tui penetralia, qmecumque es ejusmodi ani- prius perspcximus, ad nostram mcmoriam omnino
ma. Quis cnim ncget illud inlimum cordis humani revocare non possumus. Et quamvis inde aliquid
penetrale tales reccssus habere, seu ctiam oblinere in memoria teneamus, et quasi per modium velum,
posse, in quibus summi et singularis amoris violen- et velut in medio nebulffi videamus nec modum ;

liacum aliquid per affectum infixerit, aliena omnino quidem vivendi, nec qualitalem visionis comprehen-
delectatione avclli non possit? Certe si alienam ali- dere, vcl rccordari sufiicimus : et mirum in modum
quam consolationem quseris vel rccipis, Deum tuum, rcminiscentes, non rcminiscimur et non rcmini-
 551 TRACTATUS DE CONSCIENTIA. 552

scentes, reminiscimur, dum videntes non pervide- « dis ejus creaturis. Dum enim Deus in omnibus suis
mus, et aspicientes non perspicimus, et intendenles operibus mirabilem inveniunl, quid mirum si ubi-
non penctramus, donec iterum mcditatione assur- que mirando venerantur, venerando mirantur ma-
gamus in contcmplaiioncm, contemplatione in admi- gnalia ejus, quem diligunt ? Inveniunt itaque, non
ralionem, admirationc in menlis alienationem. Veri- solum in crealuris incorporeis, sed eliam in creatu-
talis contemplalio in hac vita inchoalur, sed in fu- unde mirintur, unde Creatorem ea-
ris corporeis,

tura jugi perpetuitate celebratur. Per veritalis con- rum dignc venerentur. Ilaec omnia jugiler eontcm-
templationem eruditurhomo ad jusliliam, consum- plantur, conlcmplantes mirantur , miranles lsetan-
matur ad gloriam. Graiia coiitemplationis cor ab tur. La;tanlur de rfivina contemplatione congra-
omni mundano amore non solum emundal, sed san- lulantur de mutua visione, mirantur in rerum cor-
ctificat, et animum ad ccelestium amorem inflammal. poralium speculatione.
Qui di\ina inspiralionc ct revelatione ad contempla- 88. Discamus ct nos contemplantes mirari, et mi-
tionis gratiam promovelur, quasdam arrhas fulurse ranles conlemplari, quomodo illius supernae beati-
illius plenitudinis accipit, ubi sempiterme contem- tudinis cives omnia quae sub ipsis sunt indesinenter
B
plationi perpetuo idhaerebit. Qui vcro contemplationi aspiciunl, omniumque qufe ab alto vident, ralionem
veritatis vult vacare, necesse est ut discat rcquie- et ordinem comprehendunt ; quomodo de mutua
scere, non solum ab operibus malis, sed ctiam societate indissolubilique charitatc in infinilum gau-
a cogitationibus supervacuis. Multi siquidem etsi deant, quomodo in illam divinae claritatis visionem
sciant vacare corpore, minime tamen valcnt vacare insatiabiliter inardescant. Nihil est jucundius, nihil
corde, nescientes facere sabbatnm ex sabbato et : ulilius gratia contemplationis. Quanto amplius in
'dco non valenl implere quod dicitur in Psalmo. coelestium conlemplatione delectaris, et delectando
Vacate, et videte quoniam ego sumDeus (Psal. xlv, admiraris, tanlo libeotius immoraris, tanto diligen-
11). Vacantes siquidem coipore, sed vagantes ubi- lius perscruiaris, profundiusque illuminaris. Semper
que corde, nequaquam merenlur videre quam dulcis in illis invenies quod mireris, ct unde delecteris.
esl Dominus, et quam bonus Israel Deus iis qui Nusquam est copiosior materia admirandi, et nus-
recto sunt corde [Psal. lxxii, 1). Inde estquod hosles quam utilior causa ddeclandi. In his ergo scmpcr
derident sabbata eorum (Thren. i, 7) ; id est, lpsa sit tua admiratio Nec necesse erit
et delectatio.
suae vacationis otia in cogitationes inuliles protra- alia pro aliis vanam huc illucque
quaerere, et per
hunt, et per devia quaeque vago incessu, sine respe- cogitationum evagationem discurrere. Deum nam-
ctu perventionis passim huc et illuc vagantur. Ani- que cognoscere, plenitudo est scientiae. Plenitudo
mus eorum in diversa rapitur, et nunc in hanc autem hujus scientia?, plenitudo est gloriae. Con-
partem, nunc in illam discurrcndo mira agilitate in summatio gratiae, perpetuilas vitse. Ad hujus vero
eonlraria agitur. scienliae plenitudinem opus est potius intima com-
87. Sic, sic quamdiu sub egenis hujus mundi ele- punctione, quam profunda investigatione ; suspiriis,
menlis 368 vivimus, desideria noslra ullra gaudia quam argumentis ; crebris lamentationibus, quam
nostra extendimus, quia infinite plura sunt quae copiosis argumentationibus ; lacrymis, quam sen-
concupiscimus, quam quaj in hac vita apprehendcre lentiis; oratione, quam lectione ;
gratia lacryma-
possumus. Beata autem supernorum spiriiuum
illa rum, quam scientia lilterarum ; coelestium potius
multitudo desideria suaultragaudiorum suorum non contemplatione, quam terrestrium occupatione.
extendit plenitudinem, quae felicitatis suae infinita-
tem vel immensilatem comprehendere omnino non Sequebatur hic inreccntioribus editionibus alius
sufficit. ^Est autem eorum gaudium, non solum de libcllus deConscientia, sed ab Horstio merito ex-
contemplatione Creatoris, sed etiam de.contemplan- punctus, utpote mera superiorum repetitio.

TRACTATUS DE CONSCIENTIA.
AD RELIGIOSUM QUEMDAM ORDINIS CISTERCIENSIS.

Hic tractatus non est Bcrnardo indignus,quanquamnec illiusesse videatur.Auctorinfinenomen suum

reticcri cupit: quod Bernardus non solct.

PROQEMIUM. n conira me, videlicet lumen scicnliae, conscienlise

Petisa me, dilccle mi, quod supra me cst, imo puritatcm. Iu utroquc falleris, sed falli non credis,
553 TRACTATUS DE CONSClEXTIA. 554

ita vel dilectione mea langeris, vel opinione. Ego a Dei, quod me non sinit intelligere quod operor,
quid sum, el quid pussum ? Peccalor enim sum, et quia ncscio si acceptet illud quod operor. Ipse
ultra modum peccans peccalor, et ingenii vivacilas enim melius novit me, quam ego me, scrutans el
uliuminme non habct locum. Accedit ad luve nego- renes et corda, occullorum cognilor, pertingens
tiorum muUiplicilas, quae quidem in liomine ingc- usque ad divisionem ariimre et spiritus (Hebr. iv,
nioso lotius doclrinu' semina vel obruit, vcl rcpel- 1- , qui solus novit omnia el omnium rationes.
lit, Sapientiascribenda estin tem-
jnxia Sapicntem : 2.0 singulare sancliSpirilus organum, si non in-
pore otii, et qui minoratur actu, pcrcipiet illam. tclligis quod opcraris, cur alio loco dicis, Gloria
Eccl. xxxvni, 25). Verumlamen etsi non eo quod ami- nostrahxc est, testimonium conscientias nostroe )II
cus es, tunen quia importunus es, surgam juxla Cor. i,12) tuam gloriam^tuam conscientiam vocans ?
:

pneceplum Domini (Luc. xi, 8), et dabo non quod tibi Sed ex partc iutelligil, et ex parte non intelligit. In-
necessarium, sed quod mihi ad manum. Dominus telligit plane, quia et suum aliorum supergressus est
autem tribuat tibi secundum cor tuum. Ipse est judicium : sed citra judicium Dei retinetur, ubi
enim qui dat voci suae vocem virtutis : qui in dul- procul dubio Non enim per
nescit quid operaiur.
cedine sua pauperi parat, qui replet in bonis desi- illaduo juslificatur, sed per tertium justificabitur,
denumtuum. n quod sicut non est cognoscibile, ita est incompre-
CAPUT PRIMUM. hensibile. Duorum tamcn judiciorum exclusio, id
Quam obscura et impenetrabilis res sit conscientia. est in prsesenti justificatio, quodammodo certa si-
i. Conscientia hominis abyssus multa. Sicul enim gnificatio est seternae prsedestinationis, in qua nos
profundum abyssi exhauriri non potesl, ita cor ho- Deus praevidit conformes fieri imagini Filii sui; et
minis evacuari non potest a cogitalionibus suis. fulurae glorificationis, cum nos in ipso erimus et
Conscientia hominis est quasi mare magnum et spa- ipse in nobis, cum ipse erit omnia in omnibus.
Homm, ubi reptilia quorum nonest numerus {Psal. Propter hoc enim tam secure quam sincere alibi

cm, 25). Quam bene dixit, 3Gt) reptilia ! Sicut loquebatur : Certus sum, ait, quia neque mors, neque

enim reptile lalenter repit, et sinuosis anfractibus vita, et multa alia, imo pene omnia quae ibi enumeran-
huc illucque deambulal : ila el in hominis conscien- tur, non poterunt me separare a charitate Christi
tiam venenat* cogilationes suaviler intranl et (liom, vn, 38, 39). Sed cum tot et lanta dixis^el,

exeunt ; ut nescial homo unde veniant, aut quo va- unum, scilicet propriam volunlatem, relicuit, quae
«lant. Bene noverat hoc quidicebal : Pravumest cor salvalionis et damnationis est causa. Et attende quo-
hominis et inscrutabile ; et quis, inquit, cognoscet Deo plenus conscientiam snam dixerit modo vir
illud ? (Jerem, xvn,9.) Ncc dicit quis, pro
p gloriam suam, tanquam eam plene intelligens, et difficili,

sed pro impossibili quia quod scrulationem non

: se in ea. Et tamen dixerat se non intclligere quod
recipit, nec cognitionem. Yide illum magnum apo- operaiur, conscientiam suam non jam in gloriam,
stolum, Paulum loquor, unicum scrutatorem con- sed in ignorantiam concaptivans. Deficit ergo Apo-
scientiaj suae. Mihi, ait, pro minimo est ut a vobis stolus scrutans scrutinio conscientiam suam : et dum
judicer, aut ab humano die. Ecce quomodo huma- ad fundum ejus pervcnire se credidit, alicnum judi-
num judicium evaserat, nihil dubitans ab his qui foris cium et suum evacuans, incurrit profundum, scili-

sunt, Sed neque, inquit, meipsum judico (I Cor. cet judicium Dei penetrare non valens, ut jam vel
iv, 3^. Et ubi est, o Apostole, verbum sanctum tui couventus vel convictus eructet, Judicia tua, Do-
ipsiusdicenlis: Sinosipsos judicaremus, nunutique mine, non modo abyssus, sed et abyssus multa
iudicaremur ?(Id. Quid est quod teipsum vel
xi, 31.) (Psal. xxxv, 7). Quid ergo faciemus nos miseri et
nobis vel disaimulesjudicare? Audi quare Nihil, ail, : miserabilcs, si ille qui plus omnibus laboravit
nihiconsciussum. Felixconscieutianonsibi in aliquo (1 Cor. xv, 10), cuietiam Claviger regnicum Joanne
:onscia, qua? nec proprium judicium, nec alienum et Jacobo nihil contulisse videntur (Galat. n, 6-9),
/eretur. Videsne quam sublimi conversalione et qui usque ad tertium coelum raptus est (// Cor. xn,
ilicnuiii et proprium judicium non timebal? Latel 2), ita de seipso sentit ct loquitur ? Sed ut jam to-
amen adhuc laqueus et fovea magna, vas electio- tum quod de conscientia senlio, verbis nudis et
hs : sed qme \igilanlissimum illum oculum luum puris tua^ puritali aperiam, quatuor dislinctionum
ioii possil eflugere. Subjunxil enim, Sed non in hoc modos tibi assignare decrevi , ut quod particulatim
ustificatus sum : et addidit, Qui autem judicat me, dislinctum fuerit, legatur dulcius, et melius con-
iominus est (I Cor. iv, 4). Hoc autem tcrtium judi- servetur.
ium Dei, quod eliam illa purgatissima non com- »TO CAPUT II.

rehendit conscientia, nescicns juxta Scripturam, Quatuor conscientiarum genera.

trum amore an odio digna sil, cum omnia ei iu 3. Conscicntia igitur alia bona et tranquilla ; alia
osterum reservenlur incerta (Eccle. ix, 1, 2). llu- bona et turbata : alia mala et tranquilla ; alia
is enim judicii limore concussus parilor, et per- mala et turbata. Sed primum de prima videamus.
assus gemebat et dicebal : Quod enim operor,non Bona namque conscicniia est, quae rt prseterita pcc-
itelligo (Rom. vn, 15). Etsi cnim exi judicium cata punil, ct puniend.i committere relugit : quse
mndi, et judicium mei ; rcslat tamen judicium ct^i peccatum scnlial, peccato non consentit. Bea-
Patrol. CLXXXIV. iS
555 TRACTATUS DE CONSClEiNTIA. 550

tus vir, cui non imputavit Dominus peccatum, ait * 5. Notandum vero est, quod quibusdam in reli-

sanctus (Psal. xxix, 2). Non dixit, Qui non fecit gione viventibus apponitur lac ad bibendum, qui-
peccatum non est enim hic aliquis, nisi unus et hic
: busdam etiam vinum sed tamen uirumque divi- ; :

esl Filius Dei, qui pcccamm non fecit, nec invenlus num. Bibunt illi lac, qnibus et vigiliae breves. et
esl dolus in ore ejus (I Petr. n, 22). Omne ergo cibi dulces, et labores appetibililes, et panni suaves
quod ipsenon imputare decreverit, sic est
mihi videntur : quibus etiam parum cst quod ma-
illud
quasi non fuerit. Deati ergo, non quorum nullae gnum est in cxercitiis sancta: converj,ationis. Lac
inventse sunt, sed quorum remissce sunt iniquitates, enim suaviter bibitur, dulciler liquntur, sine lae-
et quorum tecta sunt peccata (Psal. xxxi, 1). Non sione, sine aimritudine. Ita et isli in sancto pro-
dixit, Quorum nulla sunt sed, quorum tecta sunt ; posito suaviter incedunt, dulciter currunt : sine lae-
peccata ut quodam tegumento quodammodo Dei
: sione propriae conscienli», sine amaritudine alienae.
oculis abscondantur. Felix anima, quae peccatum Hoc habet proprium qui hujusmodi lac bibit, ut ei
senliens, peccato non consentit quam etsi cogitatio
: peccatum suum displiceat, ut alieno peccato non
inquinat, ratio lavat, pugnans et repugnans legi consentiat, ut propter hsec peccatorem non deserat;
peccati. Molesta lucta est, sed fructuosa ist quantum in ipso esl, non dissi- ;
quia ut vitium ejus, in
elsi pcenam habet, adhibet et coronam imo quod mulet; et cum corripuerit, non insultet. Ecce de
:

sentientem fatigat, vincentem coronat. In hoc enim 3 potu lactis audi de vini potu. Vinum quippe 371 :

contlictu ubi sensus est, non consensus, nihil dam- asperum est et insuave. Vinum bibunt hi qui vias
nationis est, juxta Apostolum, his qui sunt in vitae aggressi et ingressi, tribulationibus corporis

Christo Jesu (Dom. viii, i). Porro is qui volunta- et animae pariter contorquentur, sed non cedunt,
tem habet non peccandi, et custodiendi pedes suos neque recedunt in tribulatione. Isli sunt quibus ipse
a lapsu ; qui commissa prauteriti temporis el plan- Dominus ore proprio pra^dicat et praadicil Vos es- :

git, etpunit ;
qui malignos cogitatus advenientes cor- tis, inquil, qui permansistis mecumin tentalionibus
di suo allidendo ad Christum respuit : boc tanquam meis (Luc. x\n, 28). Sed quis horum tibi videtur
triplice funiculo strictus atque constrictus, con- [supp. felicior] vel ille qui in suavitate, vel ille qui
scientiam habet et puriiicalam, et puram. Tran- in asperitate currit viam mandatorum Dei ? Primus
quillam autem dixerim, cum jam ipse Spiritus videlur esse felicior, secundus fortior : uterque ta-
testimonium perhibet spiritui ejus quod filius Dei menjustu', uterque pius, habentes proprium do-
sit, cum omnibus dulcis e.-l, ni.lli gravis ; utens num ex Deo, alius quidem sic, alius vero sic. Vis
amico ad gratiam, inimico ad patientiam, omnibus nosse quia in utroque bene placitum est coram
ad benevolentiam, quibus potest ad beueiicentiam. Deo? Dibi, vinum meum cum lacte meo (Cant.
inquil,
Rara avis in terra hujusmodi conscientia : sed C v, I). Qui enim primum a tentatione liberat, secun-
quanlo rarior, tanto charior apud Deum. dum in tentalione confortat : et sic alter experiiur
CAPUT III. quoniam suavis est Dominus; alter vero quo-
De conscientia bona et turbata. niam fonis est Dominus. Fortis plane et potens
4. Conscientia bona est, sed turbata, quae nil in praelio, in quo servum suum, etsi premi, non la-

molle, nil iluxum recipit, sed a mundi aspergine men opprimi palitur in mullitudine misericordiae
|

quando potest pressius detertii, non tamen in jdul- suae. Yenite, ait propheta, emite absque argento vi-, 5

cediue, sed in amaritudine multa. Dura enim vide- num et lac (Isa. lv, 1). Omnis enim limorata con- |

tur ei via n ctior, et austerior vi;a. Ubique videt scientia quae ad Deum venit, vel lac ab ipso, vel vi- l

quod carni displicet : sed retinet se freno limoris num secundum quod dictum est et tractatum.
emit,
Dei, et in omni tempesiate cordis sui ad hanc an- Et nota quia utrobique vinum praeposuit, pro eo sci-
choram iigitur. Nam, juxta Prophetam, turbatus licct quod qui majorein sustinet pro Deo perseve-

est, et non est locutus (Psal. lxxvi, Sed 5). ranler tribulalionem, majorem habeat et merce-
audivi quid de isto Dominus dicat : Cum sum, ipso dem. Ei haec dicla sint pro differenlia bonae et tran-
inquii, in tribulatione . Ad quid ? Eripiam eum,et quilhe conscientiav, et bon» ct turbatai conscieniiae.
glori/icabo eum (Psal. xc, 15). Eripiam ab amari- D CAPUT IV.
tudine, glorificabo in voluptatc : cum illa quie prius De mala et tranquilla conscientia.
facicbat limore : fa< iet cuni amore. Haec vero con- 6. Sequitur mala ct tranquilla conscientia, qua

scientia loquitur Deo Commo-in Psalmo, et dicit : sicut nihil pejus, ita nihil est infelicius. Quaeris quae-
visti, inquit, Domine, terram, et conturbasti eam : nam illa sit? Haec est illa quie nec Deum timet, nw
sana contritiones ejus, quia commotaest. Commove- hominem rcverelur : qua3 cum venerit in profun-

tur lerra, cum peccator confit» tur ct pocnitet con- ; dum malorum, conlemnit [Prov. xvin, 3'. Et vid<
turbatur, cum in conversatiuiie amaiitudincm sus- lapsum, imo cl casum mahe conscientia?, quam mi-
tinet : sed coutritiones istas illius sanarc ?olius nutalim et pedetenlim declinet a Deo ; et ita in pro- I

est, qui sanat omncs infirmilales nostras. Audi la- fundum descendat, ut super eam urgeat puteus oj
men quod sequitur : Ostcndisti populo tuo dura. suum. Primum quando hoino assuetus bonis gravi-
Quae dura ? Potasti nos vino compuuctionis [Psal. ler peccat, videlur ei adeo importabile, ut in iufer-

lix, 4, 5), non lacte unctiouis. num vivens desccndere vidcatur. Processu verc
557 TRACTATUS DE CONSCIENTIA. 558

temporis non importabile, sed lamen grave videtur, » manuum suarum comprehensus est peccator(Ps.m,
et inter importabile et grave non parvus descensus 17). Verbi gralia, appetit quis adulterium ad volu-

est. Paulo post et love judical : et cum crcris ictibus ptatem, sed comprehenditur ibi ad anxietaiem : et

verberetur, vulnera non senlit, verbera nou aiten- multo major est anxielas quam voluptas ad omnem
dit. Do bujusmodi in Scriptura veritatis expressum verecundiam et angusiiam hominis qui hominem et
est : Yerberaverunt me, et non dolui : traxerunt me, vivil, etsapit. Sed licet quidam in ipsa deprehen-
et ego non sensi [Id. xxm, 35). In brevi vero tem- sione convertantur ad Dominum, major tamen est
poris spatio, non solum non sentit, sed et placet, et numerus in ipsa confusione permanentium in pec-
dulce fit quod amarum erat, et asperum verlitur in cato, quam propter peccati confusionem exeuntium
suave. Ducitur deinde in consueludinem, ut jam a peccato. De exeuntibus scriptum est Imple facies :

non modo placeat, sed et assidue placeat, el se con- eorum ignominia, et qucerent nomen tuum, Domine
tinere non possil. Ad extrcmum vero non potest (Psal. lxxxii, 17). De non exeuntibus dicit Jeremias

avelli ,
quia consuetudo vertitur in naturam el : propheta Percussisti eos,Domine, etnon doluerunt,
:

quod prius faciendum erat impossibile, jam impos- attrivisti eos, et renuerunt suscipere disciplinam

sibile ad coniinendum. Sic enim descenditur,

est (Jerem. v, 3). Hi snnt quatuor conscientiarum rivi de
imo caditur, a Jerusalem in Jericho sic itur in 3 voluntatis fonie currentos, in quibus justi purgan-
:

aversionem et duritiam cordis. Hic peccator fetet, lur, inquinantur injusli ul fiat quod scriptum est, :

hic quairiduanus est hic lapis speluncse superpo-

: Et qui in sordibus est, sordescat adhuc, etjustus ju-
situs [Joan. xi, 39, 38) illosmisericordes radios di- stificetur adhuc (Apoc. xxii, 11). Et quia cogitatio-
vini luminis non admittit : hic juxta Scripturam, a nes hominis, sive boni, sive mali, continua volubi-
mortuo, tanquam ab eo qui non est, perit con- litate volvuntur; plurimos cogitationum modos, qua-
fessio (Eccli. xvn, 26); nisi forle miserans Deus quaversum se vertant, pro modulo meo libi statui
cor lapideum in carneum quandoque convertat. demonstrare, ut melius possis intelligere quam lon-
7. Haec est mala conscientia, quae per hujusmodi ge simus ab illo qui semper in eodem stalu perma-
discrimina , imo prsecipitia ruit, et corruit et irruit net, Domino nostro Jesu Christo.
super se ipsam. Quomodo tranquilla? Cum mundi CAPUT VI.
hujus prosperitas alludit et illudit ; cum laudatur De variis cogitationum generibus.
peccator in desidcriis animae suae, et iniquus bene- 9. Cogitationum vero alise onerosae aliae affectuo-
dicitur; cum peccantium favor, et peccare nolen- sse, alise obscense, alise otiosae, aliae curiosae, aliae

tium pavor nolens et dolens arridet ei; cum non est Q suspiciosae, aliye distentotiae. Onerosas cogitationes
qui arguat, sed et qui arguere peccatorum audeat in anima justi illas accipe, quibus resistere vult, et
ex omnibus qui in circuitu ejus sunt. Et sic imple- tamen non potesl ; sed velit nolit, irruit in oculos
tur in eo quod scriptum est : Prosperitas stultorum mentis muscarum Mgypti pestilentia, et perstre-
perdet illos (Prov. i, 32). Nihil seque exasperat il- punt ranae in penetralibus cordisejus. Cogitat homo
lius tremendi Judicis majestatem, quam peccare, plerumque terribilia de fide, horribilia de divinitate,
ct secure peccare, et de vitiis quasi de virtutibus et per phantasmata corporearum imaginum transro-

•gloriari. Non miserearis, Domine, ait juslus, omni- tatus, illa sentit, quae vel in confessione evomere
bus qui operantur iniquitatem (Psal. lviii, 6).Haec peccator oneratus exhorret : et quanto districtius
?est iniquitas cujus non miseretur Deus, cum homo non exhibet membra sua arma iniquitatis peccato,
•defendit quod Deus odit, et peccatum juslitiam as- tanto slrictius hujusmodi spiritu quatitur et pulsa-
.serit, ut Omnipotenti resistat, eL Omnipotens illi. tur. Cum enim ille insatiabilis homicida ab exteriori

ajHaec esl illa superbia, de qua scriptum H7'i est : sensualitate se videt exclusum, interiora collectis
m-Deussuperbis resistit Jiumilibus autem dat gratiam viribus aggredilur. Sed spiritualis homo omnia
qui
'Jacobi. iv, 6). Intellige quoddicil, resistit. Resistere , judicat, illius non ignorat.
aslutias Repnmit quod
snim ex a?quo autem ex aequo Deo resistere
est. Ille potest : quod autem non poiest reprimere, tolerat;
jroponit, qui quod Deus astruit, destruit quantum quia eisi lairatumcanis sustinet, morsum non timet.
n ipso est, dicens malum bonum, et bonum ma- Latrat enim cum suggerit ; tunc vero mordet, cum
um, amarum dulce, etdulce amarum; lucem tene- ad conscnsum perlrahit sed cum non ingerit quod:

*jras, et tenebras lucem (Isai. v, 20). Hanc vero suggessil, lunc non vulnerat, sed coronat; quia elsi
ranquillitaiem nutril impunitas, securitatis et ne- sentientem cruciat, non obligat non consentientem.
,'ligentiae mater, noverca virtutum, religionis virus, Sunt nihilominus et onerosae, ctim ex officio Marthae
inea sanclilatis. suscepto sollicitus homo turbatur erga plurima pro-
CAPUT V. pter plurimos, ut habeant undc in divino officio sus-
De mala conscientia, et turbata, tenlentur.
8. Mala aut>m conscientia est, sed turbata, quse 10. AftVctuosae sunt, quando circa carnis suae cu-
n actu peccalorum suorum dcprehenditur et com- ram affieitur, sicut in victu et veslilu. Tang^tur
•rehenditur. Nam dum pasci se voiuptatibus credit, eliam ssepe homo affectione propinquorum suorum
xietatibus cedil humani*, pudoribus et coiifuMO- sr>cundum carncm. Obscenae sunt, quainlo carnalis
ibus reverberata, sicut scriptum est ; In operibus delectalio titillat et pungit sed hae tanquam fgeces :
 ;

559 TRACTATUS DB ORDINE VTCvE. 560

immundissimae longius in ipso principio propulsan- ^ norum quatuor spirilus loquuntur assidue, spiritus
da; sunt. Otiosae sunt, quando illis nec delectalur, inundi, spiritus carnis, spiritus diaboli, Spiritus

nec afficilur .'

verbi gratia, equum currentem vel Dei. Spiritus mundi loquitur vana; et ipse tunc lo-

avem volantem cogilans, ubi pene inter vilium JJ7JJ quiiur cordi nostro cum cum vanitatem diligimus,
residct ct virtutem, nec descendens,ad illum,necad de cum deleclamur in vanitate.
vanitate laetamur,
|

islam ascendens. Curiosae sunt, quando proponit Spiritus carnis loquitur, cum mollia carni et sensi- i

explorare proximorum secreta : et quse curiose se- bus carnis appelimus cum ejus curam in desideriis
;

ipsim scrutari debuerat, oblita sui alicna curat, et voluptate perfuimus. Spiritus diaboli loquitur,

nunc inlus, nunc foris vaga et garrula, ct quietis quando el amara cogitamus, et aspera proferimus,
impatiens. Suspiciosae sunt, quando nullum certum tristes in nobis, aliis irascentes ingrati, invidi, sine
argumentum habens, male de proximo suspicatur affectione, sine fuedere. Spiritus Dei loquitur, quan-
et ea quae in utramlibet partem inclinari possunt, in do dulcia meditamur el loquimur, hilares nobis et

deteriorem interpretatur. Distentoriae sunt, quando proximis, in omni dulcedine et bonitate, sollicili

de longinquis rebus, et regnis, el regionibus dispo- servare unitatcm spiritus in vinculo ]>acis(Ephes. iv,
nit et traclat; quando distenditur in qusestionibus 3), Hae conscientiae, \\m cogitationesconscienliarum,
et rationibus hujus mundi : quam pessimam occupa- B hi spiritus loquentes in cogitationibus nostris : quae
tionem, juxta Salomonem, dedit Deus filiis homi- melius tua conscieniia, dulcissime frater, quam mea
num, ut dislendantur in ea (Eccle. i. 13). Item. pagina cernit, atque discernit. Faclus sum insipiens, |

41. Cogitalionum vero multiplex varietas esse tu me coegisti : sed melius volui ostendere imperi- |

cognoscitur. Aliae namque cor inflant, aliae elevant, tiam meam, quam confundere faciem tuam. Siquid
aliae pcrturbant, aliae dissipant, aliae confundnnt, bene dictum esl, tibi imputa, pro cujus fide, et sen-
j

aliae dislendunt, aliae ligant, aliae inquinant, aliae sum, el verbum dedit Filius Dei. Si quid secus di- J

contrahunl, aliae corrumpunt. Inllant, ut superbae; ctum est, tibi imputa, quia jussisti. Parce aulem et I

elevant, ut vana> ;
perturbant, ut invidae; dissipant, festinationi, quia nihil ila contrarium, nihil ila dis-

ut iracundae ;
confundunt, ut acediosa', ; distendunt, crepantissimum in scribendo, quam acceleralio et
ut ambitiosae; ligant, ut gulosae ; inquinanl, ut luxu- celeritas. Digne cnim invemre quod qusris et ver-
riosae ; contrahunt, ut timidre ;
corrumpunt.ut mali- bis competeniibus vestire quod inveneris, et locurn

tio^ae. Ilis igilur exclusis mens purgatur, si sanctis aptum, et tempus fVriatum et ingenium vividum , et

cngitationibus jugiter exercealur, sicut scriplum stylum exercitalum desiderat. Yerumtamen abscon-
esl : Cogitatio sancta custodiet te. Sunt prseterea U de epistolam, vel librum, si sic magis eligis nomi-
cogitationes bonae et sanctae. Debemus enim cogi- nare : vel, si propalare decreveris, tacc nomen au-
lare de Deo, ut dclectcmur in illo : dc Redemptoris ctoris. Novit Auctor salulis, cui soli honor et gloria,
nostri passione, quam pro nobis suslinuit in crucis quantum ego diligo salutem animae tuae, et honorem
patibulo, ut et nos parali simus tribulationes et an- personae tua\ Ipsc est Dominus noster Jesus Cbristus,
guslias liber.ter sustinere pro illo : de hora trans- qui tibi et se ipsum donat, et coronat te in miseri-
itus noslri, ut semper simus parati : de die judicii, cordia ct miseraiionibus. Vale, et ora pro me.
quia ibi de operibus noslris ralionem sumus reddi-
turi : de inferno, ut timeamus poenas, quia inde
nulla esl redemptio : de paradiso, ut desidercmus
coronas, quas habebimus in futuro ; de mandalis
Domini, et de Sacramentis nosliae redemptionis; ut
perseveremus in via justitiae pcr gratiam Dei. Amen. In aliis editionibus inepte nonnulla assuta repe-
CAPUT VII. ries, prcecedentibus, petita cx tractatu de Interiori
De ijuatuor spiritibus in cordibus hominum loquen- n Domo.Sed nobis non est operce pretium,rebus otiose
tibus. repetitis, implere paginas, prwsertim cum ipse

12. His omnibus cogilationibus cordinm huma- prcesentis tractus epilogus additamentum reticeat.

TRACTATUS DE ORDINE VIT^

|30
ET MOMJM INSTITUTIONE '.

JIIJI Hic Jractatus guamvis Bernardi non sit, cst tamen cujutdam Benedictini, ut excap. 5, n. 16, ap-
paret, ex Patrum, maximc ex Ambrosiisententiiscontextus. Dividitur i/i quatuor partes: quarum prima
ciip. 1-5, de virtutibus adolcscentium ; secunda, cap.6,de virtutibus proficientium : tertia, cap. 7, 8,de
1'irtutibus pcrjectorum ; quarta, cap. 9-12, de vitiis.

(30) In quibusdam manuscriplis iuscribitur, De Doctrina pucrorum ; alias, De Yerecundia adolescentum

I
561 TRACTATUS 1)R ORDIXE VIT.E. 562

CAPUT PRIMUM. 11 mundum et ejus concupiscentias, contra carnem et

Bonam institutionem prima- astatis permagni esse ejus dcsideria, conira diabolum et ejus multiplicia.
momenti . tentamenta viriliter pugnent? Sed quod admiran-
I. Hortalur quidem timHam montis meao impe- dum est et dolendum, i>lus eis quam caeteris gravis
ritiam frat»Tna charitns , ut de vita ordine, et iro-
1
et austera videtur disciplinae regula. Quare hoc,
rum institutione brcviter loqui debeam. Sed quia nisi quia saecularem magis diligunt vitam ? Certe
tempus est, ut ipso qui inspiravit opitulnnte, opus vel nullus, vcl rarus inter eo* invenitur, qui liben-
aggrediar, exordium sumere necessarium duxi ab ter sequatur antiquorum Patrum institula, et majo-
illa laudabili virtuto, quae dicitnr verecundia. Qnae rum vilam diligat ; aut qnia labor eitm lerret, aut
cnm omnibus aetatibus, pcrsonis, temporibus et
sit quia in lubrica aetato difficilior est abstinentia, aut
locis a[)ta, tamon adolesoentes et juvenilcs animos quia alaeri adulescenliae vi letur vita obscurior : et

maxime dccet. Tres enim virtules stfnl qusp pueris ideo ad ea convcrluntur studia, quae plau>ihihora
adolescentibus magis congruunt, verecundia, taci- arbitrantur. Prooscntia quippe plures, quam futura
tnrnitas , et obedientia. Non est autem dubium , si praeferunt; sed meniini?se debcnt quh non praosen-
has studuerint habere, quin possint Christo duce ad tibus, scd futuris militamus. Unde quo praestantior
culmem perfeclionemque virtntum ascendere. Mo- B causa, eo debet esse cura atlenlior. Infelix qui logem
rum enim insignia, et ornamenta virtutum in illis vilae et disciplinae abjicit, et majorum gubernari ma-

procul dubio cernimus senibus, qui ab ipso tirocinio gisterio refugit. Iste vero non secundum Deum,
primaevae aetatis usque ad perfcctum virum discipli- sed secundum se vivit: qui, sipoterit, est cum qui-
nis ccelestibus exercitati, per viam Domini fortiter bus vult ; pergit quo vult, et quantum vult ; ridet et
cucurrerunt. Quorum scilicet sapientia tantum vi- jocatur, inter quos, et ubi, et quando vult ;
postre-
get, et lucet, quantum senectus ipsa aetate fit do- mo quidquid fratribus suave est, quidquid tactui
tior, usu cerlior, processu temporis prudentior. blandum, quidquid oculis delectabile, quidquid cae-
rlaec autem veterum studiorum dulcissimos fructus teris sensibus carnis suee jucundum, exercet ac se-
>dit, et alios reficit. Multi namque senes diu vi- quilu". Ille vcro qui secundum Deum vivit, non
/entes, et nihil proticientes, quia nullas sibi in op- quod eum carnaliter delectat, sed quod spiritualiter

lortuno tempore divitias congregarunt, inopes aertificat facit et quidquid cupil aut agit, non vult
imnium viriulum animos juvenum reprobae vita? ex sua, sed ex Dei volunlate, majorumque suorum
norbo inficiunt. Sicut enim per senem viliosum et jussione procedere. Nemo tamen positus in adole-
atuum, ila per adjlescentem inverecundum et te- soentitiae, vel inlemperantiae lubrico, de sui conver-
nerarium religio sancta destruitur. Post indoctos " sione desperet. Oleaster enim oliva? inserlus amissa
amque praelatos malosque, in sancta Eccle^ia nulla amaritudine efficilur fructuosus. Si ergo agricultura
•estis ad nocendum infirmis valentior invenitur. converlit stirpium qualitatem, nonne studia doctrinae
•enique talium hominum genus, ista de quibus et disciphnae assiduitas miligare possunt quaslibet
• ostolus praedixit, tempora (/ Tim. m, 1), proh aegritudinis passiones?
olor ! sine numoro ferunt, quando ferme omnia CAPUT II.
uae bona sunt et sancta, ppssumdari confundique Verecundiam esse prrecipuam virtutem qxue ado-
idemus. El quoniam senes in melius mutari ab illa lescentes ornet, et ubi ea potissimum exercenda.
loliia vitiorum consuetudine difticillimum est, de- 3. Sed ne puerilis vita variis lapsibus vitietur,
emus manum adolescentibus porrigere: qui si dare oporiet leneros animos praefatis diligenter manci-
Dlunt opcram, omni depulso tepore possint utiquc pare virtutibus, quatenus bona consuetudo cum
er gratiam Christi vitam corrigere mores compo- , aetale simul accrescat. Ut igitur clarius patescat
ere, actusque suos in omnibus meliorare. quanta et qualis virtus sit verecundia, patris Am-
2. Idcirco diu est, quod de>ideravi propter ju- m. brosii magna ex parte ponainus sensus et verba : ne
orum salutem (eorum praecipue cum quibus vivo) si me parvipenderint
forte stullum homuncionem,
i opusculis Patrum pauca quaedam deflorando col- magnum Ambrosium, imo in Ambrosio Christum,
?ere, quae tenerae aetati eorum videantur speciali- non audeant spernere. Sic enim ille ait instruendo-
r consulore. Est enim mihi, fateor, tristitia ma- rum morum rnagister (Offic. lib. I, cap. 2, 3, 17-20).
laet continuus dolor super caecitate cordis eorum, Est autem bonorum adolescentum timorem Dei ha-
I h cum didicerunt in schola Christi qualiter debeant bere : deferre patribus honorem, castitatem tueri,
vitia propulsare, et sanctis 375 virtutibus insu- non adspernari humilitatem, diligere clementiam
re, hou ! rebellionis spiritu armati, tam praecipiti ac verecundiam, quae ornamenta sunt minori aetati.

ipelu per abrupta vitiorum currunt ad mortem, Ul enim in senibus gravitas, juvenibus alacritas :

eos auriga praesidens nullo freno disciplinae va- ita in puoris adolescentibus verecundia, velut qua-
it coliibere. Dcberent utique in domo Dei ad cul- dam dote commendalur naturae. Quam pulchra vir-
m divini honoris super omnem ornatum tanquam tus verecundia, et suavis gratia, quaa non solum in
s aureum refulgere. Cur autem ab ipsis piimis factis, scd etiam in ipsis spectatur sermonibus, ne
dimentis inlantiae cducati sunt tanla cura, tanto- modum progrediaris loquendo, ne quid indecorum
e labore ; nisi ut fortes in bello facti, contra scrmo resonet tuus ! Speculum enim mentis plerum-
 ,

563 TRACTATUS DE ORDINE VITjE. 564

que in verbis Ipsum sonura vocis libret a non resalutavit (Luc. i, 28, 29). In ipsa vero ora
refulget.
modestia, ne cujusdam offendat aurem vox incom- tione nostra multum verecundia placet, niultumque
posita. Denique iu ipso canendi genere prima disci- conciliat gratiae apud Dominum noslrum. Nonne
plina verecundia est; imo etiam in omni usu lo- haec praelulit Publicanura et coramendavit eum, qui
quendi, ut sensim quis, aut psallere, aut legere, nec oculos suos audebat ad ccelum levare ? Ideo
aut postremo loqui incipiat, ut verecunda principia justificatur Domini judicio plus quam ille Pha-
commendent processum. Est etiam in oculis vere- risaeus, quem deformavit praesumptio (Luc. xvm,
cundia; qua prohibetur boni adolescentis pudica 10-14). Oremus et nos, in quantum possumus.in in-
anima inlueri et alloqui feminas, non ut exsecretur corruptione quieti et modesli spiritus, qui est ante
sexum, sed ut fugiat vitium. Plurimum autem pro- Deum locuples. Paulus quoque cum orationem de-
ficit ad tuitionem castilatis custodia oculorum. Multi ferri praecipit cum verccundia et sobrietate (/ Tim.
vero perierunt propter speciem carnis. Unde Domi- n, 8, 9), primam hanc et quasi praeviam vull esse
nus : Qui viderit mulierem ad concupiscendum eam, non gloriptur peccaioris oratio,
orationis futurae, ut
jam mcechatus est eam in corde suo (Matth. v, 28). scd quasi colore pudoris obducta, quo plus defert
376 4. Bonae indolis adolescentes in monasterio verecundia de recordatione delicti, eo uberiorem me-
viventes, ita se omni studio conservent, ut adole- p reatur graliam.
scentiam suam nulla libidinis sorde
commaculent, 6. Est etiam in ipso motu, gestu.incessu tencnda
ut ad altare Christi quasi de thalamo virgo proce- vcrecundn. Habitus enim mentis in corporis statu
dant. Quorum tanta animi debet esse munditia, ut cernitur. Hinc homo cordi nostri absconditus, aut
prae nimia verecundia ne sermonem quidem audire levior, aut jactantior, aut turbidior, aut e contra
velint, vel locum impudicum. Et ne incentivis nalu- gravior, et constantior, et purior, et maturior aesti-
ralibus superentur, necesse est ut lasciviens caro matur. Itaque vox quaedam animi est corporis mo-
eorum crebris frangaturjejuniis. Melius est eos sto- tus. Saepe enim per incessum proditur qualis sit
machura dolere, quam mentem. Beatus plane ado- animus. Lucet quippe in quorumdam incessu imago
lescens qui castus perseverat, et corpore, et mente. levitatis, species quaedam scurrarum percursantium.
Huic procul dubiocaro et sanguis Redcmptoris no- Sunt enim qui sensim ambulando imitantur histrio-
stri efficitur salus et vita. Sunt et qui propter hu- nicos gestus, et quasi quaedam fercula pomparum ,
manam confusionem, sine respectu divini timoris, et statuarum motus nutantium ; ul quotiescunque
pleni sordibus audacter se ingerunt tantis mysteriis. gradum modulos quosdam servare vi-
transferunt,
Audiant autem quod scriptum esl : Homo videt in deantur. Nec cursira ambulare honestum arbitror,
facie, Deusautem in corde (IReg. xvi, Sed illi 7). nisi cum ciusa exigit alicujus periculi, veljustae ne-
plus metuunt homines, quam Deum. teme- caeca cessitatis. Nam plerumque festinantes anhelos vide-
ritas! Dei mira patientia ! Nunquid enim tantum mus torquere ora : quibus si desit causa festinatio-
peccaverunt vel quos ignis consumpsit, vel quos nis necessariae, fit naevus justae offensionis. Sed non
terra absorbuit (Num. xvi, 31-35). Nunquid tale de his dico, quibus 'rara properatio ex causa nasci-
scelus filiorum Aaron, alienum ignem offerentium tur ; sed quibus jugis ct continua in naturam verti-
(Levit. x, 1, 2), quale est islorum qui tam terribilia tur. Nec in illis ergo lanquam simulacrorum effigies
sacramenta sumunt sibi ad mortem? Etenim sic vi- probo, nec in istis tanquam excursorum [Ambros.
vendum est, ul Panem illumsupersusbiantialem sem- excussorum] ruinas. Est enim gressus probabilis
per accipere valeamus : quia vae ei qui se alienum in quo est species auctoritatis, gravitatis pondus,
fecerit ab eo ! et multum vae illi qui spurcus et tranquillitatisque vestigium : 377 ita tamen si stu-
immundus accesserit Utrobique grande pericnlura.
!
dium desit atque affectio, sed motus sit purus e'
Ideo magna necessitas instat ne indigni inveniamur. simplex. Nihil enim fucatum placet. Motum autem
Quapropter tenenda est in omnibus verecundia pu- natura informet. Si quid sane in natura vitii est,
dicitiae comcs, cujus societate castitas ipsa tutior industria emendet , ut ubi ars deest , non desit
erit. Bonus enim regendae castitatis pudor est co correctio. Quod si eliam ista spectent itineri [Ajt
mes, qui si repellat prima pericula, pudicitiam vul- D bros. spectantur altius], quanto magis cavcndum est,
nerari non sinit. Etenim inverecundis oculis, et la- nc quid turpe exeat de ore? hoc enim graviter coin-
scivis sermonibus libidihosus animus deprehendi- quinat hominem. Non enim cibus coinquinat, sed
tur; et per exteriorem horainem interiorem hominis injusta obtreclatio, sed verborum obscoenitas. Haec
vitae monstratur. Multa et dura corporis bella susti- etiam vulgo pudori sunl.
net adolescentia : et calore sanguinis inflammata, ut 7. In nostrae vero religionis proposito, nullum
evadere possit, omni indigetcustodia. Quanto plura verbum incutiat verecundiam.quod inhoneste cadat
sunl quae impugnant pudicitiam, tanto majora Et non solura nihil ipsi indecorum loqui, sed noc
sunt praemia; quia ubi major labor, ibi merces erit aurem quidem debemus hujusmodi praebere dictis ;

amplior. quia quem delectat audire; alterum loqui provorat

5. Amatores autem
verecundiae sumant exem- Audire quoque quod turpe sit, pudori maximo est
p!um de Matre Domini, quae quamvis esset mitissi- videre vero si quid hujusmodi fortuitu accidat
ma, tamen prae verecundia salutantem se angelum quanti horroris est ? Quod ergo in aliis displicet
565 TRACTATUS DE ORDINE VIT/E. M
numquid potest non displicere? Nec ipsa a nicn non excludimus qiua verecumlia eliam vultus
in se ipso :

natura nos aliterdocet :quaeperfectae quidem omncs lpsos solet pudore suffundere, gralioresquc reddere.
partes nostri corporis explicavit, ut et necessitati Ut arlifex in matcria commodiore melius operari
consuleret, et gratiam venustar et ; sed tamen eas solet, sic verecundia in ipso quoque corporis decore
quae decori ad aspectum forent, in quibus formae plus eminet : ita lamen, ut ipse non sit affectalus

apex qu.isi in arce quadam locatus, et fij^urae suavi- corporis decor, sed naturalis, simplex, neglectus
tas, et vuhus specics emincret, operandiqu 1
usus magis quam expotitus; *%7H non pretiosis et alben-
esset paratior, obvias aique apertas reliquil. Eas libus adjutus vcstimenlis, sed communibus, ut ho-
vero in qirbus esset natur.de tbsequium necessita- nestati vel necessiiaii nil desit, nil accedat nitori.
lis, ne deforme sui praeberent specticulum, pariim Vox ipsa non remissa, non fracta, nihil femineum
tanquam in ipso cmendavit [al. in imo locavitj atque sonans (qual^m mulli gravitatls specie simulare con-
abscondit corporc, paitim docuit aique ssasit te- sucverunt), sed forman quamdam et regulam ac
gendas. Nonne igitur ipsa natura magistra fit vt rc- succum virilem reservans. Hoc est enim pulchritu-
cundiae? Cujus exemplo modeslia id quo in bac cor- dinem vivendi lenere, convenientia cuique sexui et
poris noslri fabrica additum reperii, operuit et texit. pcrsonae reddere. Hic ordo gestorum optimus, hic
Ergo naturae opifex sic nostra* studuitverecundiae, sic ** ornatus ad omnem actionem accommodus. Scd ut
decorum illud et bonestum in nostro cuslodivit cor- molliculum et infractum vobis sonum aut gestum
porc, ul ductus quosdam alque [al. et ; ambros. aquaej corporis non probo; ita neque agreslem ac rusticam
exilus cuniculorum noslrorum post tcrgum relcga- naturam imitandam esse censeo. Ejus disciplinae

ret, atque ab aspectu nostro averteret, ne purgatio formula effigics honestatis est. Imitetur pius adole-
ventris visum oculum offenderct. De quo pulchrc scens vestigia Isaac et Joseph. Sit verecundus,
aitAposlolus : Qiue videntur, inquil, corporisnostri castus, simplex, et sobrius : humilis, obediens, pa-
membra infirmiora, necessariora sunt : et qua>puta- tiens, et remissor injuriae. Faciat ut Daniel et tres
mus ignobiliora menbra corporis esse,eis abundan- pueri: studeat sapicntiae, el non det se illecebris
tiorem honorem circumdamus : et quce inhonesta gulae. Pinguis venter non gignit tenuem scnsum (31).
nostra sunt, abundantiorem honestatem habent(I Fugiat ebrietatem tanquam venenum. Si rcligiosus
Cor. xii, 22, 23). Etenim imitalionenaturae industria et sapiens vult esse, nunquam vinum redoleat, ne
auxit gratiam, ut non solum abscondainus ab oculis, audiat illud philosophi c Hoc non est osculum
:

verum etiam quae abscondei.da accipimus, eorum porrigere, sed vinum propinare » (Hieron. ep. 2 ad
indicia ususque membrorum sua appellatione nun- C Nepot. c. 14). Amet sanctarum Scripturarum scien-
cupaie, inJecorum putemus. Denique si casu ape- tiam, ne mens ejus, vel lascivis cogitationibus pa-
riantur hae partes, confunditur verecundia : si stu- teat. Beatus qui divinas Scripturas legens, verba
dio, impudcntia aestimalur. verlit in opera. Sit abstinens irarum, et fugitans li-
8. Cum igitur in quibusdam humanis membris tium, ut bonis pollere moribus hoc indicio com-
tanta sit dcformitas, ut nominari magna sit verecun- probetur : sicque se exhibeat, ut seniores inter quos
dia : hcul quamturpes illi sunt, et quam imnurlen- habitat, dum
admirantur vitam, non sinantur de-
tes, qui has secretas partes corporis, non solum de- spicere aetatem. Sit inter fratres coaequales suos
siderantes cernunt, sed ctiam studiose tangunt? primus in opere, extremus in ordine el ita singu- :

Pudet me ac pigel illorum facta referre, in quibus lis virtutibus iustet, ut nulli eorum secundus inve-
regnat Sodomitica libido : quibus sic iratus est niatur.
Deus, ejusque justo judicio ita tradili sunt in repro-
CAPUT III.
bum sensum, ut masculus in masculum lurpitudi-
nem operetur. Nonne dcteriores brulis sunt effecti Adolescentium cum senibus conversationem ad
animalibus, quibus non est intellectus? Si euim profectum virtutis conducere.
Cham qui nudatum patrem videns risit, in filio ma- 10. Delectat me adhuc in partibus demorari vere-
ledictus est : qua isli maledictione feriuntur, qui de- cundiae; quia ad eos loquor, quiadhuc bona ejus ex
sUerio peccandi suam aliorumque turpitudinem de- semetipsis non recognoscunt, aut damna nesciunt.
legere non erubescunt? Utinam viderent quantum Ordo quidem vitae tenendus est. Et a verecundia
flagitiis talibus Deum offendnnt! prima quaedam fundamenta ducantur quae socia ac :

9. Sunl etiam qui pulchros homines, despectis familiaris cst mentis placiditati, proterviam fugiens,
deformibus, amant et laudant, suspiciunt et hono- ab omni aliena luxu, sobrietatem diligit, honestatem
rant. 111i enim qni sanos habent oculos, solam animi fovet, decorum nil requirit. Sequatur conversatio-
pulchritudinem in homine riiligunt el reverentur. nis eleclio, ut adjungantur probatissimis quibusque
Qualis est autem isla pulchritudo, quam levis febri- scnioribus. Nam ut aequalium usus dulcior, ita se-
cula perdit, et rugosa senectus ita dissolvit, ut nec num lulior est, qui magisterio quodam etductu vitae

fuisse pulctur? Et lamen sunt qui habentes hanc colorant mores adolescenlium, et velut murice pro-
extolluntur : et cum sint vacui virtutibus, per hanc
solam gloriosos se arbitrantur. Nos certe in pul- (31) Proverb. Graecorum teste Hicronymo, ep. 2,
chritudine locum virtutis non ponimus ;
gratiam ta- ad Nepot. cap. 14.
567 TRACTATUS DE ORDINE VM. 568
bitati inficiunt. Nempe fi hi qui sunt ignari loco- A moniam, quasi concentum quemdam bonorum ope-
rum, cum solertibus viarum iter adoriri gesliunt; rum. Usus enim cito infleclit naturam. Quam multos
quanto magis adolescentes cum senibus debent no- stultorum societas decipit? Quid nobis cum fabulis,
vum itersibi aggredi, quo minus errare possint, eta risu, et joco? Nam licet interdum honesta joca sua-
vero tramile virtutis deflectere! Nihil enim pul- via sint tamen ab ecclesiastica aberrant regula, quo-
;

chrius, quam eos et magistros vitae habere et testes. niam qusein Scripturis sanctis non reperimus, quo-
Pulchra itaque copula seniorum atque adolescen- modo usurpare possumus? Cavenda suntenim omnia
tium. Alii tcsiimonio, alii solatio sunt : alii delecta- quae inflectere possunt graviiatem propositi no«tri,
tioni, alii honori. Legitur quod Barnabas Marcum nostrseque profcssionis. Vce vobis qui ridetis, quia
a.ssumpsit (Act. xv, 37); Paulus Silam (Ibid. 40), et ftebitis vos, Dominus ait (Luc. vi, 25). Nos ridendi
Timotheuum (Id. xvi, 3), et
II, 1), ut Titum (Galat. materiam inquirimus, ut hic ridentes, illic flexa-
seniores consilio praevalcrent, juniores ministerio. namque Dominum flevisse legimus mus ? Ipsum
Patet namque quod nulla ars discitur absque ma- (Id. xix, 41). Non solum profusos, sed etiam omnes
gistro. Si enim animalia, et ferae, et aves, et apes jocos arbitror declinandos nisi forte plenum :

duces habent, et principes suos sequuntur; quanto gravitatis et gratiae sermonem esse, indecorum
magis homines sine doctore et rectore, essenon pos- " est (33). Ingemiscendum est autem jugiter, et post-
sunt? Inde cavendum est ne adolescentiores ei par- posita sccuritate lugendum, ne a Deo deseramur
vuli sine duce ingrediantur viam quam nunquam propter superbiam ct negligentias, et in potestate
ingressi sunt, et in partem alteram declinantes erro- daemonum rclinquamur. Revera quem Deus relin-
res patiantur, si vel plus, vel minus ambulantes quit, daemones suscipiunt, et susceptum suae perdi-
quam necesse est, aut currentes lassentur, aut mo- tionis participem faciunt. Terribilis in consiliis su-
ram facientes obdormiant. Plerumque et virtutibus per filios hominum Deus (Psal. lxv, 5). Operalur
pares, dispares aetatibus, sui delectantur copula, figulus cx eadcm massa aliud vas in honorem,
sicut delectabantur Pelrus et Joannes. Nam adolc- aliud in contumeliam. Sunt vasa misericordiae,
scentem legimus Joannem (32) : quamvis nulli se- et sunt vasa irae (Rom. ix, 21-23). Sunt novis-
niorum in virtute fuerit secundus. Erat enim in eo simi primi, et primi novissimi. Sunt multi vo-
senectus venerabilis morum, et cana prudentia vir- cati, et pauci electi (Matth. xx, 16). Et ideo unus-
tutum omnium. Magnum enim
hujus vitae solatium quisque nostrum salutem operetur suam, sicut
est, ut habeas cui peclus tuum aperias: cum quo C ait Apostolus, cum timore et tremore (Philipp. n,
arcana participes : cui committas secreta cordis tui, 12). Declinet a vanitate : mundi spernat amorem.
ut ames et sequaris eum : qui tibi paterna pietate Amplectatur luctum et quielem, et sectetur, quan-
in tristibus compatiatur, in persecutionibus adhor- tum potest, verecnndiam, tranquillamque man-
tetur, et in prosperis graluletur. Felix talis societas, suetudinem : quae facitut homo inler hominines pacifi-
talisque amicilia, qua nihil est in rebus humanis ce vivat, ut adomnia quae inhonesta sunt erubescat.
pulchrius. Teneamus 37© ergo verecundiam, vel CAPUT IV.
eam quae ad lotius vitae ornatum nos altollit mo- Taciturnitatem et silentium prcecipue convenire
destiam. adolescentibus.
11. Magna autem est modestia individua verecun- Laudanda autem virtus verecundiae
12. quia :

diae socia quao cum

: sit sui juris remissior, nihil usur- quorum oculos, aures, linguamque possidet non si-
pans nihilvindicans, etquodammodo intra vires suas nit turpiter ludere ac ridere ; efficiens eos graves et
contractior, dives estapud Deum. Verecunda mode- mites. E contra grande vilium est juniorum impu-
stia, et modesta verecundia est: quae nulli insidias dentia, quae improbo ausu et dissolutione sua patres
machinatur, laesanon irascilur ; et cunctos simpliciter n et fratres conturbat : quia , sicut scriplum est, nec
respiciens, de nullo sinistrum aliquid suspicatu»-. Deum nec homines reveretur (Luc. xvm, 4) ; sed lae-
Hanc teneamus, hanc diligamus
pueri,
et ut eam : taturcum male fecerit, et exsuliat in rebus pessimis
semper habere possimus, fugienda est nobis fami- (Prov. n, 14). Facta est ei frons meretricis, quia
liaritas etconfabulatio eorum, qui turpiter et indisci- non potest erubescere (Jerem. m, 3). Ubi lingua au-
plinate vivunt. Talium autem infinitus est numerus. dax, et frons inverecunda ;
quid loquatur, quidve
Habet sane suos scopulos vereaindia, non quos ipsa agat non curat. Cum enim boni adolescentuli et
invehit, sed quos saepe incurrit, si intemperantium mansueti tacendo revereantur majores suos, nemo so-
incidamus consortia, qui sub specie jucunditatis vc- lius laciturnitatis hanc laudem putet ;
quia silentium
nenum iniundunt bonis. Hi si assidui sunt, maximc ipsum in quo est relinquarum virtutum oiium, maxi-
in convivio, ludo, risu, ac joco, enervant gravitatem mus actus vcrecundiae est, Denique si naturale est,
illam virilem, et animos pueriles eorrumpunt, atque aut infantia* dcputatur, aut suporbia? probro datur :

suis malis assuefaciunt. Caveamus itaque ne dum si verccundiae, laudi ducilur. Tacebat in periculis
relaxare animum volumus, solvamus omnem liar- Susanna {Dan. xm. 42. 43), et gravius verecundi*

(32) Juxta multos, Marc. xiv, 51. Vide Chrvsost. (33) Aliter haec periodus legitur apud Ambrosium,
in Psal. xin ; Ambros. in Psal. xxxvi; Gregor. Mo- sed videtur hinc corrigi posse.
ral. lib. xiv, cap. 23; Baron. et alios.
 569 TRACTATUS DE ORDINE VILE. >70

qaam vitae damnum putabat, ubi soli loquebalur cui a henditur ? Nunc quidem de Deo cogitat et sanctis

poterat caslaverecundia loqui. Fugit et pulcher Jo Angelis ejus, atque dc immarcessibili gloria aeternae
sepli relicta veste in manibus fornicariae; tacensque beaiitudinis : nunc verode versutiis diaboli, de pec-

celeriter egressus est (Gen. xxxix, 12), qui incon- calis suis, de hora mortis, de pcenis inferni, de die
grua suae verecundiae audiens, non poterat diu stare. tremendi judicii : nunc de profunditate divinarum
Moyses quoque (Exod. lll, 11, et iv, 10), et Jeremias Scripturarum, de naiura virtutum, de composilione
(Jerem. i, 6) quod poterant pcr 3SO gratiam, ex- morum bonorum. Quam gloriosum tale silentium,
cusabant per verecundiam. Tutius enim est discere ubi eloquia Domini eloquia casta sunt ! Est igitur

quam docere tacere quam loqui. Quid autem magis

,
tacendi et loquendi modus. Bona mens et verecuada,
potest verecumliae bonum, quam Htjuniorum aelas ut loquatur, multa prius considerat ;
quid dical, et
magis debeat discere quam tacere? Pyihagoras cui dicat, quo loco, c-t quo tempore. Merito sapiens
quippe legem dedit silentii discipulis suis, ut lacen- dicendus csl, qui novit tempus loquendi. Unde bene
tes per quinquennium, loqui discerent :et tu non vis ait Scriptura : Homo sapiens tacebit usque ad tem-
laccre, cui virlus silentii propria est? Quid opus esl, pus (Fxcli. xx, 7). ldeo sancti Domini, qui sciebant
adolescens, ut properes pcriculum suscipere lo- quia vox hominis plerumque peccato juncta est, et
quendo, cum tacendo possis esse tulior? Quamplu- B initium erroris humani sermo est hominis ; tacere
res vidi loquendo incidisse peccatum : vix quem- amabam. Denique sanctus David ait Posui ori meo :

quam tacendo. Ideoquc tacere quam loqui

nosse, custodiam (Psal. xxxvm, 2). Propheta custodiebat,
difficilius est. Scio plerosque loqui, cum tacere ne- et tu non custodies ? Poies autem custodire, si cito

sciant. Rarum esl tacere quemquam, cum sibi lo- non loquaris.
qui nihil prosit. Sapiens ergo est qui novil tacere. CAPUT V.
Alliga, moneo, sermonem tuum, nc luxuriet, ne Obedientice promptitudo commendatur junioribus.
lasciviat, et in multiloquio peccaia sibi colligat. Sit Lex dixit Audi, Israel, etc. Audi, enim dixit;
15. :

restrictior, et ripis lpsius coerceatur. Cito lutum et non loquere. Tuae enim aetalis cst tacere et obe-
,

colligit amnis exundnns. dire, non de majoris sententia judicare. Scriplumest

sermone pon-
13. Sit libi gravitas in incessu, in iterum : Audi, Israel (Deut. vi, 3, 4), et tace. Isaac

dus, atque in verbis modus. Haec autem si cutodie- deferebat patri suo honorem, et obediens ejus vo-
ris, erismitis, mansuetus et modeslus. Custodi cor, luutati, non recusabat mori (Gen. xxn, 6-10). Jesus
et reline linguam. Bona enim possessio, mens bona. vero Nave sedulo obsequio Moysen venerabatur ; et

Sepi ergo haticpossessionom, el muni eam undique ;

obecliens 381 existens in omnibus, tantam gratiam
ne irruant in eam et captivam ducant irrationabiles apudDeum meruit, ut illius successor ad regendum
corporis passiones. Custodi quantum potes interio- Dei populum eligeretur (Deut. xxxi, 7). Elisaeus re-
remhominem luum. Noli eum quasi vilem negligere licto aratro, mactaiis bobus vocantem Eliam secu-
ac fastidire : quia pretiosa possessio est, et meriio tus (/// Reg. xix, 19-21), per veram mitemque obe-
pretiosa; cujus non caducus fructus et temporalis, dientiam ad tantam morum ascendit celsiludinem,
sed slabilis atque aeternae salutis est. Si vis bene ut spiritus tam excelsi magistri dupliciter in bono
cusiodire, tac^ prius et audi, el non delinquas in discipulo requiesceret (VI Reg. n, 9-15). Abraham
lingua. Gravemalum, ut aliquid ore suo condemne- vero ille fidelis senex adjussionem Domini reliquit

tur. Etenim si pro otioso verbo reddet unusquisque terram nativitatis suse, et quamvis in multis locis

rationem in die judicii, quanto magis pro verbo im- frequentes injurias, gravesque perpessus foret labo-
puritatis, et turpiludinis, et impietatis ? Videamus res, nunquam cceptae obedieniia pcenituit. In lantum
eti;im ne ralionem ponamus pro otioso sibntio. Est enim per obedicntiam et fidem placuilDeo, ut ei de
enim fructuosum et negotiosum silentium. Tacendo Christo primum repromissio fieret (Gen xii-xxii).
enim apud homines, melius loquimur Deo. Multae Ipse demum Dominus noster Jesus Christus in factis
enim contemplaiiones sunt, quibus anima devota dictisque suis multum nos obedientiam docet. Vera
Dco tacendo mirabiliter pasc:tur. David prophota enim subjectio propter Deum, propriae voluatatis
docuit nos tanquam in ampla domo deambulare in est mortificatio : dum abjecta et indigna de se cre-
corde nostro, et conversari cum eo tanquam cum dit, et Deo acceptabilem, hominibusquedulcem obe-
bono contubernali, utipse diceret sibi, et loqueretur dienliam parat. Denique volunias propria ex liberi
secum Dixi, Custodiam vias meas (Psal. xxxvm,
: arbitrii praesumptione descendens, obstinatis et in-

2). Moyses in silentio loqurbatur (Exod. xiv, 21), et obedientibus ipsa bona in peccalum converlit. Vir
in olio operabatur (Id. xvi). bonus cum bonis suis omnibus habere obcdientiam
14. Quando ergo justus solus est, qui semper studeat. Scriptum quippeest Melior est obedientia :

:um Deoest? Quomodo solitarius est, qui nunquam quam victimce, el auscultare magis quam offerre
.eparatur a Chmto? Quando autem feriatur a nego- adipem arietum : quoniam quasi peccatum ariolandi
io, qui nunquam fenatur a merito, quo consumma- est repugnare, et quasi scelus idoiolatrice nolle ac-
ur negotium? Quibus autem locis circumscribilur, quiescere (IReg. xv, 22, 23). Cernisquantum et quale
:ui totus mundus divitiarum possessio est ? Qua sit inobedientiae malum, quod idololalriae magicis-
ixistimatione definitur, qui nec operatione compre- que comparatur artibus ? Adolesccntes qui tali re-
 ;

571 TRAGTATUS DE ORDINE VIT/E. 572

pleti sunt raalo, subdi senioribus dedignantur : facta ^ mo, quia suam voluntatem facere voluit, a paradisi
vero eorum aul dicta tumida et erecta cervice non gaudiis exivil; secundus ad redemptionem homi-
observant, sed dijudicant; non venerando exaltant, num veniens, dum se voluntatem Patris, et non
sed spernendo subsannant. suam facere ostendit, permanere nos intus docuit.
16. Sed non impune. Inde enini evidenler defi- Cum non suam, scd voluntatem patris facit;
igitur
ciunt, unde miseri proficerc debuerunt. Hoc autem eos qui ad se veniunt, foras non ejicit quia dum :

vult Deus, ut homo per hominem doceatur, et minor exemplo suo nos obedinntiae subjicit, viam nobis
majori subdatur. Si enim angelus angelo imperat ; egressionis claudit. Hinc rursum ait Non possum :

et inter jubentem et obedientem summamanel sem- ego a meipso facere quidquam, sed sicut audio ju-
per concordia : videat ille quam graviter peccat, qui dico (Id. v, 30). Nobis quoque obedientia usque ad
debitam exhibere suis majoribus reverentiam non mortem servanda praecipitur. Ipse autem sicut audit
curat. De interitione namque illorum, qui non obe- judicat, tunc quoque obedit, cum judex venit. Ne
dicntes sunt, et suos seniores suosque palronos de- igitur usque ad praesentis vitae terminum obedientia
spiciunt, mulla dici potuissent ; nisi promissae bre- laboriosa a pareat, Redemptor noster indicat, quia
vilatis memor, illa studiose praeterirem. Ad quid hanc cum judex vencritservat. Qnid ergo mirum, si
plura ? Una enim sententia obedientibus et inobe- B peccator homo obedientes in praesentis vitae brevi-
dieutibus sufficere polest, quam per se Veritas lo- tate se subjicit, quando h"nc Mediator Dci et homi-
quitur dicens Qui vosaudit, me audit : et qui vos
:
num etiam cum obedientes remunerat non rehnquit?
spernit me spernit (Luc. x, 16). Inde
gaudeant illi 18. « Sciendum vero tst, nunquam per obedien-
gaudio magno, qui seniores suos venerationi habent tiam malum debere fieri : aliquando autem per obe-
et lionori propler Christum. Multi namque de vir- dientiam, quod agitur bonum, debere intermitti.
tute obedientiae multa scripserunt : inter quos san- Neque enim mala arbor in paradiso exstitit, quam
ctus pater noster Benedictus de ea lam terribiliter Deus homiui non tangere interdixit sed ut melius :

locutus est (S. Bened. Reg. capp. 5, 68, 71), ut fra- per obedientiae meritum homo bene conditus cre-
trum etiam bene obedientium corda prae nimio ti- sceret, dignum fuerat ut hunc a bono prohiberet
more concuti valeant. Sed et ille summus melliflui quatenus tanto verius hoc quod ageret virtus esset,
oris Gregorius mirabiliter superexaltat el magnifi- quanto et a bono cessans, auctori suo se subditum
cat eam : demonstrare autem volens quanti nonnunquam nobis
sitme- humilius exhiberet. Sed quia
riti obedientia, ita ait vir eloquens Sola
hujus mundi prospera, nonnunquam jubentur ad-
: cc namque
obedientia virtus est, quae virtutes caeleras menti sciendum summopere est, quod obedientia
Q versa;
inserit inserlasque custodit. Unde primus homo
,
aliquando, si de suo habeal aliquid, nulla est ali- :

praeceptum quod observaret, accepit cui si vellet quando aulem, si de suo non habeat, minima est.
:

se obediens subdere, ad aeternam beatiludinem sine Nam cum hujus mundi successus praecipitur, cum
labore perveniret. Deinde idcm doctor verba quae locus superior imperatur ; is qui ad percipienda haec
locutus est Spiritus sanctus per os Samuelis supe- obedit, obedientiae sibi virtutem evacuat, si ad hoc
rius posita exponens dicit : « Obedienlia quippe vi- ex proprio desiderio anhelat. Neque enim se sua
climis jure praeponitur ;
quia per viclimas aliena obedientia dirigit, qui ad percipienda hujus vilae
caro, per obcdientiam vero voluntas propria macta- prospera, libidini propriae ambitionis servit. Rursus
tur. Tanto quisque Deum cilius placat, quanto ante cum mundi despectus praecipitur, cum probra adi-
oculos ejus repressa arbitrii superbia gladio prae- pisci et contumeliae jubentur; nisi ex seipso animus
cepti se immolat. Quo contra ariolandi peccatum appetat, obedienliae sibi meritum minuit, qui ad ea
inobedieniia dicitur, ut quanta sit virtus obedientia quae in hac vita despecta sunt, invitus nolensque
demonstretur. Ex adverso enim melius ostenditur descendit. Ad detrimentum quippe obedientia duci-
quid de ejus laude sentialur. Si enim quasi pec- cum mentem ad suscipienda probra hujus sae-
r I tur,
catum ariolandi est repugnare, et quasi scelus ido- culi nequaquam ex parte aliqua etiam sua vota co-
lolatriae nolle aquiescere ; sola obedientia est quae milantur. Debet ergo obedientia aliquid ex suo in
fidei meritum possidet, sine qua quisque infidclis adversis habere, et rursum in prospcris ex suo ali-
couvincitur, etsi fidelis e^se videtur. quid minime habere : quatenus et in adversis tanlo
17. « Hinc | er Salomonem dicitur in ostensione gloriosior, quanto divino ordini ex desiderio jungi-
obedientiae : Vir obediens loquetur victoriam (Prov. lur ; et in prosperis tanto sit verior, quanlo a pra^-
xxi, 28). Vir quippe obediens victorias loquitur; seuti ipsa quam divinilus percipil gloria funditus
quia dum aliense voci humiliter subdimur, nosmet- mente separatur (Gregor., Moral. 1. xxxv, c. 10). »

ipsos in corde superamus. Hinc Veritas in Evan- 19. His ergo tanti doctoris esidentissimis asser-
gclio dixit : Eum qui venit ad me, non ejiciam fo- tionibus Moyses et Paulus in factis suis procul du-
ras, quianonvenifacere voluntatemmeam,sed ejus bio attesiantur. Quaere et lege quid ut< rque eorum
qui misit me(Joan. vi, 37-38). Quid enim? si suam fecerit. Verumtamen inter haec scire oportet, quod
faceret, eos qui 389 ad se voniunt repulisset ? innocuis mentihus virtus semper ohedientiae jungi-
Quis autem nesciat quoniam voluntas Filii a Patris tur, Domino testantequi ait : Oves meo? meaudiunt,
voluntate non discrepet ? Sed quoniam primus ho- et eqo coqnosco eas, etsequuntur me (Joan. x, 3, 4,
 TRACTATUS DE ORDINE VIT.E. 574
573

44). Redempiori igitur suo non obedit, qui innocens tientiae.Sine causa enim laborat, qui virtutes sine

non est et innocens esse non potest, qui obedire

:
humilitate congregat. Vera aulcm patientia, nisi per

contemnit. Sed necesse esl ul ipsa obcdientia ron profundum humilitatem, nec acquiritur, nec tenetur.

servili metu, scd cbarilatis affectu fiat non ter- : Hanc vero quisquis veraciter habet, nec beneficio

rorc pcenae, s«d amore justitiae. Nulla quippe inno- cellae, nec perfngio solitudinis indiget : et si ei ad-

centia, nulla vero obedienlia est, nisi in eis chari- vorsitatis aliquid acciderit, non contristalur, sed

tas fulgeat, quae virtutes omnes trauscendit. Saepe adhuc diligenti Denm omnia oooperanlur in bonum
enim falsa obedientia sub timoris specie palliatur. (Rom. vui, 28). Iste timet in prosperis, gaudet in

Igilur si viderisjuvenculum desidem ad obedicn- adversis. Amat et adjuvat persequentes, quia eum
dum, et velocem ad loquendum; non dubites cum patienlia et . benignitas comitantur velut individuae

variis animi passionibus, praesertim superbiae pesle comites.

laborare. Inobedientia enim sequitur superbiam ma- 21. Si quis igitur habet animam virginalem, et

trem suam, sicut habes : Eguus mdomitus evadet amator non debet mediocribus esse
est pudicitiae,

durus, et fiUus remissus evadet prceceps [Eccli. xxx, contentus, quae cito exsolescunt, et exorto caumate

8). Sicut superbia rqui indomiti praecipitio prona

arescunt sed perfectas virtutes sequalur, ut lumen
:

est; ita lascivia adolescentis indisciplinati, peccati B habeat sempiterniim. Qui enim profirerc sludet,
ruinae proxima est. Loquere tu, major natu ; decet semper invenit quo crescat, el per dics singulos se

enim te. Adolescens loquere, in causa tua vix cum ipso melior fiat. Adolescens, profice. Mancipatus es

necesse fuerit. Si bis interrogatus fueris, habeat ca- Christi servitio, el ccepisti magna agere, et excelsa

put responsum tuum. ln multis estoguasiinscius, et imiiari : confortetur cor tuum, et viriliter age. Ma-
auditacenssimul et qucerens. In medio magnatorum gna tibi dabitur gloria post victoriam. Licet lubri-

loqui non prcesumas et ubi sunt senes, non mul-

:
cum sit iter per quod incedis ; tamen de Domini au-
tum loquaris. Ante grandinem prceibit coruscatio, xilio confidens, desere ima quantum vales, et sum-
et ante verecundiam prceibit gratia, et pro reve- ma pete. Non deficias neque tepescas, ut gradum
rentia 383 accedet gratia bona[Id. xxxn, 4, 10, perfectionis po c sis ascendere, ad quam nonnisi mul-

Ex his namque verbisSapientiae intelligere potes,

14). tis laboribus pervenitur. Euge nunc, euge, frater

quantum virtutes superius positae juniorem aetatem bone, initia transcende, et ad superiora tende, ut

adornent. Deoinvoce exsultationis canticum graduum cantes.

CAPUT VI. Tibivero de radice ad cacumen festinanti, liber pa-
De castitate, humilitate et patientia. P tet ingressus ad illas quatuor virtutes principales,

20. Pueri enim a puritate dicti sunt, et dec^t ut quae in adolescentibus inchoantur, et in juvenibus

regnent in eis simplicitas, et innocentia, et puritas, augentur, in senibus, perficiuntur : quia matura

hoc est virginitas. Cum his crescant, et in his per- aetas multis laboribus exercitata, jam novit per ex-

severent, ul mereantur sequi Agnum quocunque perientiam, quod didicit per scientiam.

ierit. Adol^scenles autem juxta nominis hujus inter- CAPUT VII.

pretationem per dies singulos in bonis operibus Quatuor virtutes cardinales, et earum munia des-
crescentes, verecundiam diligant, obedientia nimis cribuntur. Item de virtutibus theologicis.
ferveant. Istas quippe virtutes in primo conslitui- 22. Unde jam non immerilo prudentiam, fortitu-
mus loco, velut quaedam incrementa bonorum ope- dinem, justitiam et temperanliam in tertio consti-
rum, ut per eas ad castitatem et humilitatem et pa- tuimus gradu ;
quia per eas maxime instruuntur
tientiam, quae secundam partem obtinent, recto tra- mores, et bene vivendi magisterium docetnr. Sed ex
nute valeant pervenire. Castitas igilur (quia uterque his prudentia agnitione veri delectat. Justitia dile-
sexus vilio libidinis aegrotat) nisi aliarum virtutum ctionem Dei et proximi servat. Forliludo metum
ope fulciatur, facile labitur. Et proinde nimio studio n mortis contemnit. Temperantia affectionem carnis
servanda est ;
quia semel amissa, non reparanda temperat. Prima etenim 384 intelligit : secunda
est. Prima namque tela sunt oculorum : secunda bene vivit : tertia appetitum cohibel : quarta modum
verborum. In desideriis enim est omnis otiosus, et imponit. Tres illae superiores quod honestum est

desideria occidunt pigrum (Prov. xi, 2'6). Et ideo operantur autem quarta decorum agit illud,
: haec
suffragatur ei plurimum vercundia, quae custodit quodexradicehoneslatisproficiscitur. Siquidem pru-
oculos : el taciturnitas, quae retinet linguam : at- dentia est agnitio verae fidei, et scientia Scriptura-
que obcdientia, quae mentem occupat, corpusque rum, in qua intueri oportet illud trimodum genus
faligal jejuniis, vigiliis, orationibus, et opere ma- intelligentiae, quorum primum esl historicum : se-
nuum. Sed necessariam prae omnibus habet humili- cundum allegoricum tertium superior ille intelle-
:

tatem, qua conserveniur habita usque in finem. clus, quem dicunt anagogen. Justitia vero est Deum
Multi enim in ipsa senectnte per superbiam inluxu- timere, religionem venerari, honorem ferre parenti-
riamceciderunt. Qua de re timendum est te caven- bus, patriam diligerc , cunctis prodesse , nocere
dum, ne subitus calor superet longum tempus, et nulli, fraternae charitatis vinculum tenere, pericula
impudicos senes lascivia condemnel. Tenenda est aliena suscipere, opem ferre miseris, bonis vicissi-
itaque semper humilitas cuslos pudicitiae, mater pa- tudinem rependere, aequitatem in judiciis conserva-
 : ;

575 TRACTATUS DE ORDIXE Vim 576

re. Fortitudo autem est animi magniludo, contem- * Cum hoc cum isto ascendil usque ad ple
incipit, et

ptus honorum vel divitiarum. Hsec adversis aul pa- nitudinem luminis. Cumque fides plene adulta fue-
tienter cedit, aut resistit fortiter. Nullis illecebris rit, velut quaedam magna arbor diversa in se habens

edomatur, malis et adversis non frangitur, non ele -

poma, ex quibus reficilur anima plena Deo; tunc
vattir secundis ; invicta ad labores, fortis ad peri- adhaeret ei limor ille castus et sanctus aeternae cha-
cnla : pecuniam negligit, avaritiam fugit, contra ritatis, qui permanet in saeculum saeculi (Psal. xvm,
universa pericula animum praeparat, molestiis nul- 10). flaec est enim fi-Jes illa quae per dileclioriem
lis cedit, gloriae cavet appetitum. Sed inter has oprratur, ut homo nova creatura efficiatur : fides
temperantia semper amplectenda est. Est enim mo- prudcnlissima et invictissiina, quae inler verba aller-
dus vitae in omni verbo vr-1 opere. Haec autem so- calionis, in tempore perseculiouis et in die necessi-
brietatis et verecundiae comes est, quae alio nomine tatis superari non potest. Quapropter 385 fides
vocatur modestia. Humililatis r-^gulam custodit, firma, et charitas plena, fideles comites ei insepara-
tranquillitatem animi servat, continenliam el casti- biles sorores, cuncta in se genera virtutum conti-
tatcm diligit, fovct dccus et honcstatem, restringit nentes, virum perfectum efficiuut, quantum possi-
ratione appetitum : iram contemnit, nec rependit bile est eum perfici in hac vita plena miseriis et er-
contumeliam. * roribus. Isteillud Apostoli in veritate dicere potest
23. His tu plagis cceli includere, homo Dei. His tu Quis nos separabit a charitate Christi? Tribulatio?
armis, bellator Christi, accingere, protegere, et or- anangustia ?an persecutio ? an fames? an nuditas?
nare. Istecurrus igneus te forlem militcm gestabit an periculum ? an gladius ? Certus sum enim quod
consummato cursn ad coeli palatium , ut assistas neque mors, neque vita, neque angeli, neque princi-
Regi tuo, cui certasti bonum certamen, fidem ser- patus, neque potestates, neque virtutes,neque ins-
vasti. Bene rege hanc quadrigam virtutum, et sede tantia,neque futura,neque fortitudo, neque profun-
in ea firmus, ut isto vehiculo vehi allius, et intro- dum,7iequealtitudo,neque alia creatura poterit nos
duci valeas ad tricameratam domum in summo separare acharitate Dei, quceest in ChristoJesu Do-
montis vertice collocatam. Hanc enim dico firmam mino nostro. (Rom. vm, 35, 38, 39).
fidem, spem inconcussam, perfectam charitatem,
quae omnem servilem foras mitlit timorem, ubi via
CAPUT VIII.

mandatorum Dei dilatato corde curritur. Hinc ani- Inter virtutum et vitiorum confinia caute gradien-
ma justi sedes sapientiae facta, plano moderatoque dum esse.
incessu portat Deum sessorem suum. Huic autem 25. Haec est autem disciplina bonae vitae, et recta
q
vivere Christus est, et mori lucrum. Vir discretus series virtutum. Ista est via regalis, praecedentium
et contemplator transit quotidie, visionemque mi- Patrum trita pedibus. Ambula in ea, o grex adole-
rabilem cernil ;
trahitur a Deo, et ardenti desi- scenlium, et noli declinare ab ea neque ad dexte-
eum. Si autem istum montpm ex-
derio currit post ram, neque ad sinistram (Prov. iv, 27). Ille quidem
celsum, hancque pulchram domum inhabilaveris ; ad sinistram declinat, qui se aperlis viliis implicat.
poteris et tu saepissime intueri terram illam promis- Ille vero ad dexleram declinat, qui vilia sub specie
sionis, terram lacte et melle manantem, ubi verus virlutum lalentia summopere non devitat. Per haec
Israel moratur, et veritatis pabulo in aetemum euim multi decipiuntur, et ignorant se esse dece-
pascitur. ptos. Itaque dupliciter rea est anima, si et bonum
24. Sed dicis tu mihi : Quare fidem in primo loco non facit unde spiritualiter vivat, si et hoc ipsam
non posuisti, quae est in christiana anima funda- lateat. Superbus vult se credi constantem ;
prodigus
mentum omnium virtulum ? Facerem utique, nisi liberalem; avarus diligenlem ; temerarius fortem ;

fides cresceret. Nisi autem fides cresceret, Apostoli inhumanus parcum gulosus humanum. Impudenlia
;

Domino minime Adauge in nobis fidem

dixissent : conhtanlia1 sibi nomen adscribit. Procacitas appella-
l
(Luc. xvii, 5). Continua cnim operatione virtutum, tionem libertatis ostendit- Eloquentiam verbositas
assidua meditalione Scripturarum sanctarum fides fingit, et curiosilatis malum sub sludii spirilualis

erudilur, et erudiendo illuminatur, et illuminando colore delilescit. Nam interdum sub praetextu justi-
augeiur, et augendo perficilur, el pcrficicndo stabi- liae crudelitas agilur, et putatur esse virtus quod ni-

litur ita ut nullo turbine haereseos vcl persecutio-

; niirum vilium est : sicut remissa segnities mansue-
num a statu suae reclitudinis moveatur. Igitur prius- tudoesse creditur; et quod agit torpens negligentia,

quam homo per fidem cognoscat Creatorem suum, pulatur agere indulgenlia pietalis. Item limor sub
ignorantia mater oninium viliorum ejus possfidet specie obedientiae occultatur, et dicitur virlus humi-
animam. Ergo ignorantia dox esl : fides vero dies. liialis, quod tnmen vitium est timoris. Porro vitium
Sicul dies crescit per horas ; sic fules augetur per inquietudinis virtuteui se vult vocari sollicitudinis

illuminationem divinae gratiae, ct per documenla ct praecipitationis facilitas, fervor boui studii credi-
matris Ecclesiae. Primum itaque sincera radix san- tur; ct bene agendi tarditas, consilii mora esse vi-
humani cordis plautaiur cui in- Ha?c
clae fidei in terra :
detur cum tamen ista sit virtus;
: illa vitium.
seritur ramusculus ille sanctir arboris, id est, timor etsi humano possunt disccrni judicio, lamen sine
Domini, qui dicitnr initium sapientiae, (Psal, cx, 10). dono Dei, quantum mihi videlur, nec virtutes pos-
 :

577 TRACTATUS DE ORDINE VTTtE. 578

sunt haberi, vel appeti nec earum similitulincs, pericula in ipsa, qua incedis, eremo. Ibi certe igniti
;
^
qua sunt
1
vitia virtutes imitantia, declinari sunt serpentes, qui percutiunlet mterimunt murmu-
26. Sed sciendum est quod quaedam summae vir- ratores. Ibi lepra, quae iuticit el deturpat delraclores
tutes sunl, quaedam vero medie. Summa* viitutes et susurrones. Ibi saevus gladius, qui devorat fabri-
sunl spes, fUes, charilas. Nam a quibus habenlur, catores idoli el cultores; illos vidclicct monachos,
utiquc v. raciter habentur. Doclrina, jejunium, ci- qui sectantur avaritiam, quae idolorum est servitus
stitas, scienlia, et caetera his similia, mediae virtules (Coloss. iii, 5). Ilanc dicil Apostolus radiccm om-
sunl; quia et ad utilitatem, et ad perniciem possunt nium malorum (/ Tim. VI, 10). Scito tamen quia
baberi. Non potest esse veriias cum mcndacio, pu- non nisi tepidissimos monacbos boc impugnal vi-
dor cum pelulantia, fides cum perfidia, castitas cum tium. Tu cave ne praetcr victum et vestitum aliud
luxuria. Adversjs impelus viliorum contrariis vir- aiiquid babeas, aut velis habere. Detestare super-
tutibus est pugnandum. Contra luxuriam aJhibeatur biam : fuge contentionem. Rectores monasteiii di-
cordis munditia : contraodium, dilectio : contraira- lige ut parentes; time ut dominjs : crede esse salu-
cundiam patientia : cootra timorem, fiduciae virtus: lare quod injungunt.
contra torporem, fervorboni studii. Opponantur tri- 28. Sed haec custodire non poteris, nisi prius te
slitiaegaudium ; acediae, fortitudo ; avaritiae, largi- B stultum facias ut sis sapiens : nihil scilicet discer
tas; superbia?, humilitas. nens, nihil dijudicans ex his quae tibi fuerint impe-
CAPUT IX. rata : sed cum omni simplicitale ac fide semperobe-
Superbia et avaritia detestabilia vitia, ipsis quoque dientiam exhibens; illud lantummodo sanctum, il-

religiosis infesta. lud ulile, illud sapiens judicans, quod tibi vel lex

27. Prineipalium septem viiiorum regina etmater Dei, vel senioris examen indixeril. Terreat te illo-
est superbia : quae omnium deterior tanlo in imo rum exemplum, qui adversus Moysen rebellaverunt
jacet, quando in altum se erigit. Septem principalia quorum alios cccleslis flamma combussit, alios au-
pariunt de se multa sibimet quadam
vitia, quae ita tem infcrnus viventes suscepit (Num. xvi, 31, 35).
cognatione junguntur, ut ex altero alteium oiiatur. Deiiciet mihi tempus, si velim omnia per ordinem
Supcrbia sicut est origo omnium criminum; ita pandere.
ruiua cunctarum viituium. Ipsa est in pcccato 29. Illud libi inculcandum video, quia dum vivi-
prima : in contlictu poslrema. De superbia nascitur mus, intcr laqueos currimus. Nusquam tuta pax,
arrogantia ; quam in diclis ca-
quae tam in factis, proh dolor! nusquam tuta quies; ubique bella, un-
venda est. quam Deo placere
Vae ei qui sibi mngis, dique hostes. Pharao enim cum suis iEgyptiis reti-
studet. Per cenodoxiam maxime subjicit sibi 38G p nel exeuntem clades autem plurimae
: iu medio iti

diabolus monachum, quia per eam ab humihtatis nere, quae impediunt nimis eunlem : m extrema
culmine dejicitur. Summa itaque virlus monachi vero parte ante te hostes diri et fortes, qui resistere
humilitas : summum Su-vitium ejus superbia est. cupiunt ne terram promissionis possis intrare, id
perbiendo, contendendo, dimicando, murmurando, est Amalech, Seon, Og, Moab, filii Ammon, et la-
detrahenJo, susurrando, ne^ligendo, contemnendo, trunculi moniis Seir. Si autem forte his superatis,
et proprias voluntates faciendo, infinitas monachi per multos labores oplimam ingressus fueris ter-
qui rmnc sunt, culpas incurrunt. Hinc est quod ex ram, videbis quod in ipsa etiam non valebis esse
horum magna multitudine, qui saeculum deserunt, securus. Enimvero remanent Allophyli, et aliae in
rari valde inveniuntur, qui mortificatis vitiis
ascen- tuo circuitu reservantur genles, in quibus te Deus

dere contendant ad perfectionem virtutum. Haec au- experiatur, utrum diligas eum, utque semper ma-
tem signiticant illa sexccnta millia armatorum, qui num ejus respicias, ne forte cum comederis el satu-
de terra -^gypii educti sunl : duo autem solummodo ratus fueris, obliviscaris eum.
homines, id est Josue et Caleb, ex illis omnibus CAPUT X.
lerram promibsionis ingressi sunt regredi autem :
D Vitia capitalia cutn suis speciebus explicantur.
volentes in.Egyplum, prostrati in deserto diversis 30. Igitur per septem gentes, quae ex illa terra
generibus mortium iniei ierunt. Pcr iJgyptum intel- cxpulsae sunt, intellige sepiem capitalia vitia, quo-
lige mundum per Pharaonem, diabolum, qui est
: rum duo carnalia sunt, scilicet gastrimargia et for-
rex super omnes filios superbiae {Job. xli, 25) : per nicatio, reliqua Spirilualia, quae in mcmbris suis
mare Ilubrum, abluiionem peccalorum omnium : taliter dislin&uuntur. Gulae concupiscentia in quin-
per /Lgyplios in eo
mortuos, ipsa peccata, quae sunt quc modos dividitur. Primo, si ante tempus cibos
exercitus Pharaonis. Tu quidem jam Jlgyptum de- quis appctat. Secundo si lautiores escas quaerat.
,

scruisti, Pharaonem fugisti, ut lotus a sorde tua, Tertio, u-i quosque communes cibos quis
diligentius
submersis curribus canticum laetiliae Domino ceci- procuret. Quarto, si vilcs escas nimium quis 3S7
nisti. Tandrm ingressus solitudinem ad montem sumat. Quinlo, si quisque ex desiderio quodcunque
Sinai pervcnisli, ubi data sunt tibi praecepta vitae, sumat. Foruicalio, trimodo genere. Primum, dum
et instiluta cocleslis disciplinae : quae coram Deo et pcr \oluptatis luxuriam commixtio expletur. Alte-
sanctis ejus te pollicitus es observare. Quamvis om- rum, dmn sola aitrectatione luxus carnis per im-
nia feceris, noli tamen essc sccurus. Multa habentur munditiam provocatur. Terlium , dum intentione

,
 579 TRACTATUS 1)K ORDINE VM, 580

turpium cogilationum nocturna quisque illusione servatione mandatorum extolluntur in elationem vir-
pollnitur. Est et quartum genus juxta Scripluram, tulum. Tertia eos. qui per contumaciam mentis
scilicet idoiolatria el avaritia. Sed et omnis im- subdi dedignantur majorum impcriis. Quidam au-
munda pollutio, fomicatio dicitur. Philargyria in tem pro carnalibus, quidara pro spiritualibus su-
gemina membra distinguilur, pula in concupiscen- perbiunt, ct est una superbia sub diverso colore.
tiam rei augendae, et in metum carendae. Est el 32. Cenodoxiae alterum caput, mulliforme prodi-
lerlium genus pestis hujus, quando monachus ex gium, el mulliplex malum, diras voces et rugitus
ipsis necessariis, sine quibus vivere non poiest, terribiles ex turgidis faucibus quadriparlito modo
plus desiderat habere quam necesse sit : aut ea vo- altius afflat. Nam sunt qui habent dona, et donan-
lumus in monasteriis possidere, quae si essemus in tem ignorant. Et sunt qui se dicunt pro suis prae-
saeculo, minime habere valeremus. Irae genera tria cedentibus meritis dona accepisse, non pro gratia
sunt. Unum, quod ardet extrinsecus : aliud,quod in largientis. Item quidam sunt qui quod non habenl,
verba sine operis effeclu prorumpil : tertium, quod habere se per tumorem existiraanl. Sunt et alii qui

non ut illud fervens ad horam digeritur, sed per contemnendo caeteros, putant se habere aliquid sin-
dies et tempora reservatur. Exillo quippe calor et gulariter. Sed ista cluio caeteris perniciosior est,
indignatio, ex istoodium; quae omnia B de singularitate jactantiae veniens. Haec autem dira
nasciiur
aequali sunt a nobis horrore damnanda. Tristiliae lues, quamvis se ad alta erigat, et impleat clamori-
vitium in tres dividitur parles, quarum prima tem- bus aures non lamen ei juxta quam habet 388 ;

perata est el rationabilis, de delictorum pcenitudine extollenLam est vis et potentia. Ipsa quoque invidia
veniens. Altera, perturbata et irrationabilis, de duplices evomit flammas. Hoc namque caput ter-
anxietate metus, seu de desperatione peccatorum lium, modo illum urit quimeliori invidel in id quod
exoriens. Tertia, de iracundia, vel de illato damno, ipse non est; modo illum afficit, qui quemlibet con-
ac desiderio praepedito procedens. Acediae genera similem dolet sibi esse aequalem. Ut haec tria dis-
duo sunt. Unum, quod aJ opus Dei pigritare mona- cernere valeas, ista do tibi indicia. Superbia enim
chum ac dormilare compellit. Aliud, quod vagari rubet cenodoxia albet, invidia pallet. Furor igneus
huc illucque lacit, ac fugere cohortalur de fratrum, in superbis ex indignatione, candor in hypocritis ex
cum quibus vivit, societate. simulatione, pallor in invidis ex nimio dolore. His
31. Haec scilicet sex vitia quadam inter se cogna- ita digestis, rectius septem criminalia vitia deno-
tione sunt conjuncta, ila ut prioris tantur quam dinumerantur, ut mihi videtur
exuberantia, se- quia :

quentis exordium. Ex primo enim secun- Q sicut princeps septem viliurum diabolus nos eorum
efiiciatur

dum, ex secundo tertium et sic de caeleris. Et ideo

: subdit poteslatihus; ita Christus Deus noster, Spi-
e contra simili modo atque eadem ratione pugnan- ritu septiformis gratiae plenus, a dominatu ipsorura
dum est, quia primo devicto, aliud facilius devinci- eruit, et sibi subditos facit.
tur. El ista vitia, licet invicem sibi sint connexa ea 33. Sed scire le oportct, quia ista vitia diversos
quam diximus ratione; specialius tamen in tres co- ortus et dissimiles deficientias habcnt. Gula enim et
pulas dividenda sunt. Gastrimargiae fornicalio, ava- fornicatio, quia nonnisi per corpus expleri possunt,
ritiae ira, tristitiae acedia peculiari consortio foede- carnalia sunt : et ideo corporali indigent afflictione,
ranlur. Sed his superatis major tibi restat pugna, et simulque remotioribus locis, ut velocius curari
ea tanto gravior, quanto ista amplius fuerint devi- queant. Avaritia et ira, licet non sint unius natune :

cta. Arripiendum namque tibi est totis viribus juge nam prior extra naturam est, sequens autem origi-
certamen contra crudelissimam et triformem be- nalis vide.ur, quia homo irascibile atiimal esl : si-
stiam, id esl superbiam, inanem gloriam, et invi- mili tamen oriuntur modo; siquidem commotionis
diam, cujus in uno corpore tria capila, et inipsis causas intrinsecus concipiunt. Tristitia et acedia
capitibus dentes ferrei comminuentes omnia. quam nulla extrinsecus accendente provocatione generari
multos viros haec immanissima bestia momordit et solent. Superbia, cenodoxia, atque invidia, sine cor-
dejecit, atque sub pedibus suis conculcavit I Cir- porali ministerio consummantur. Ad haec curanda
cumda itaque tibi fortem armaturam, ut possis stare quae spiritualia dicuntur, mullum prosunt humana
contra tantam nequitiam. Indue te lorica charitatis, consortia, maxime si inter bonos prudentesque ri-
accinge te gladio spiritus, quod est verbum Dei : ros vivas, qui illa semper redarguant.
sume sculum fidei, pone galeam salutis et spei in ca- CAPUT XI
pite tuo, sint pedes tui calceati in praeparationem Non iisdem omnes, sed alios aliis vitiis gravius
evangelii pacis, ut nullus in te pateat locus insidiis impugnari.
potentis adversarii (Ephes. vi, 11-17). Caput super- 34. Sed inter haec scieudum cst, quod in quibus-
biae sicut caput vipcrae, furor ejus ul furor draconis, dam venlris ingluvies, in quibusdam fornicatio prin-
et flatus ejus lelhifer, ut insanabiiis flalus reguli. cipalem obtinet locum. In aliis superbia, in aliis ce-
Ulud enim praestanlius caeteris, tres venenaias ex nodoxi.i arcem tenet. In quibusdam ira, in quibus-
vipereo ore ad feriendum educit linguas. Prima eos dam avaritia, seu Iristitia, aut aliquid eorum sibi
percutit, quiper transgressionisculpam conlemplui tynmnidem vindicat. Et ideo oportet unumquemque
habent divina prajcepta. Secunda illos, qui ex con- uostrura secundum qualitatem belli, quo principa-
581 TRACTATUS DE ORDINE VIT.U. 582

liter infeatatur, iia ut alium ne- » postquam surrexerit, neque, pes neque manus suum
pugnam arripere :

cesse sil adversus vitium quod tertium poniiur, pri- officium lenent, et omnis ejus exhilaratio verlitur
liiuin exercere conflictum ; alium, contra quarium in ruinam. Vir superbus nec decorabitur, nec vo-

stu quiutum : et ita prout viiia in nobis oblincnt lunlatcm suam perducet ad finem. Semper enim
principatum, utque impugnationis exigitur n.odus, conscieniia servi Dei humilis dobet esse et trislis :

nos quoque oportet ordinem instruere praeliorum. scilicel ul per humilitatem non superbiat, et per
Et sic conlra illud unum forliter pugnemus, ut alia utilem moerorera cor ad lasciviam non dissolvat.

a quibus minus impugnamur, non negligamus. At- Dei servum sine intermissione legere, orare, et ope-
que ila totis viribus laboremus, ut non de noslris rari oportel, ne forle menlemotio dedilam vitia sibi

laboribus, sed de Dei auxilio confidamus. Hoc enim praeoccupent. Mens Deo dicata sic caveat minora
modo ad puritatem cordis, et ad pleniludinem vir- vitia, ut majora ;
quia a minimis incipiunt, qui in
tutum valebimus Christo adjuvante pervenire. maxima pioruunl. Satis delicate se palpat, qui vult
35. Illud eliam non minus te scire volo, quia va- sine labore magno sludioque continuo vel vitia su-
riae in omnibus sunt morum conspersiones. Unde perare, vel virlutes acquirere. Anima autem mole
alia vitia tranquillis et lenibus moribus, alia duris carnis pressa sicut difficile ad virtutes surgit, ita

el asperis vicina sunt. Saepe auiem quod istis pla _B facile in vitia cadit; quia ista in imo sunt, illae vero
cet, illis displicet. Diabolus enim dum decipere in summa arce consistunt.
quemquam quaerit, prius naturam uniuscujusque 38. Denique nonnulli, quia non pro Dei amore
intenJit ; et inJe se applicat, unde hominem aptum sseculo renuuiiant, laborare non curant. Utinam
ad peccatum inspexerit. Ex ea quippe parte homi- quod mundum relinquimus, voluntatis sit, non ne-
nem diabolus tentat, qua eum per excrescentem cessitatis. Qui enim non rigida inlentione monachi

humorem facile ad vitia inclinari conspicit ut se- ; prolessionem sectantur, quanto superni amoris pro-
cundum humoris couspersionem, adhibeat tentatio- positum dissolute appetunt, lanto proclivius ad
nera. Nullus ergo culpam non aestimct quam ex mundi amorem denuo reducuntur : ex quibus alii

conspersione propria sustinct ; sed, quantum valel, corporis voluplatem, alii honorem requirunt. Sed
conlra id quod tolerat pugnet. Nam si conspersioui qui ad hoc conversaiionem sanctitatis praetendit, ut
cedit, lentationi vel vilio nequaquam resistit. Igilur aliis quandoque prseesse desideret ; iste non discipu-
constantes et duri mores semper contra superbiam, lus Christi, sed pravitatis sectator existit. Ferre
iram et crudelitatem pariter repugnent. Jucundi au- enim crucem, ct non mori, hypocritarum est. Ille
tem el lenes contra inanera gloriam, hypocrisim et C autem qui se pro Deo duriliae tradit monachorum,
falsam pietatem praecipue certare non cessent. Llud assiduus debet esse in orationibus, lacrymas suas
namque hominum genus laudis amore facilius ca- Deo, non hominibus offerre; jejunia in aurigae
pitur. Nemini volunt displicere, omnes aequanimiter modum pro lassitudine et virib;is corporis l' mpe-
poriare videniur ; decipiunt et decipiuntur : et rare.
quanto hominibus placent, tanto fiunt Deo odibiles,
sicut scriptum est : Astuti et simulatores provocant
CAPUT XII.

iram Dei {Job. xxxvi, 13). Boni enim viri limentes Excitatio juvenis religiosi ad virtutis iter strenue
Deum, id ipsum quod esse «B89 raeruerunt, videri capessendum.
refugiunt. Sane laus humana bonos cruciat, malos 39. Quapropter non pigeat te, bone frater, quan-
laeiilicat. tum potes actibus sanctis insistere ; ut laboris tui

36. Dupliciier autem damnantur hypocritae, sive fructus quandoque possis recipere. Hoc solum at-
pro occulta iniquitaie, sive pro aperta simulatione. tende quod monachus facius es; et ideo ea agc quae
Nam nou semperlatent hypocritae. Omne sincerum monachi sunt. Inter eos cum quibus vivis seclare
permauet. Nam quae simulata sunt, diuturna esse t> meliores. In omni gradu el ordine optimis permista
non possunt. Hypocrilae foris candidi, inlus sordidi. sunt pessima. Animosos senes et perlinaces, quos
Amator vanae gloriae unde possit laudari agere non vides in his abundare periculosis temporibus, noli
quiescil. Nonnulli falsa opiuione arrogantiae se per- imitari. Mores vitamque illorum fuge, ne tibi sint
lcelos esse existimant, dum non sunt : qui oboi tis in laqueum et ruinam. qunm multos senes et ju-
tenlationibus innolescunt. Tanto quis fit veritati vi- dices Israel turpiter vitam suam negligentes rex
cinior, quanto se longius essc ab ea fueril arbitra- Babylonis in terra captivitatis et confusionis possi-
lus. Esl humilitas formiJinis et iguorantiae, quae det; et quam multi juvenes spiritui ferventes, Do-
non esl laude digna. Hypocrita verba sanctorum mino servientes, vim faciunt coelo, totisque viribus
habet, vitam non habet cui semper jaciautia ocu- : sibi diripiunt illud Utinam talium praeconia juve-
!

los, quibus Deus videri potest, claudit. num nostri lmitarentur senes, ut annosa redderet
37. Superbis et libidinosis plus dominatur diabo- senccta, quod tenera fert sponte adolescentia! Si tu
lus. Transacta libido semper sui reliuquit pcenitu- vis proficerc, non respicias quid mali faciant alii,

diuem. Nunquam satiatur, et exstincia reaccendi- sed quid boni ipse facere debeas. Nonne cernis ne-
tur. Vae illi qui tunc habuit lerminum luxuriae, goliatores et milites multa sustinere pericula, ut ad
quando vilae ! Vinum contra polantem facit; quia iucertos honores et periiuras divilias perveniant ?
 ;
; ;;
;

583 TRACTATUS DE CHARITATE. 584

Isti quippe servant cum animae discrimine ,

quae * tione, addam et formulam orandi : ut legendo et

cum pluribus tribulationibus inveniunt. orando, esurienti animae duplicem tribuas refeclio-
40. Quid ergo tibi, dic, rogo, faciendum est, qui nem; quod desideras, apud Deum facilius valeas
et

venditis omnibus pretiosam quaeris margaritam, et oblinere. Nimio enim coactus desiderio, quod de
emptum habes agrum, ubi thesaurus latet, quem salute tua habeo, islud supra vires meas assumpsi

fur auferre non potest? Necesse est tibi omues in- negotium, ut vinculis verborum meorum ad instru-
sidias praecavere sollicite, ne ruinam passus fue- si clionem tuam Patrum sententias colligerem. Haec tu
ris, pro gloria habeas ignominiam. Quamvis sis in meditare, haec in tabulis cordis tui scribe. Et ut
tuto, noli esse securus. Frequenter in mcdia tran- sciaspcr quam viam incedere debeas, et utperficere
quillitale, vitiorum syrtibus incauti et desides obru- possis opere, quod discis leclione : clama ad Deum,
unlur. Quanta, proh dolor ! animantia nutrit hujus sine quo nihil boni agilur ; clama, precor, clamore
saeculi dcsertum, quae ncgligentes monachos duris magno in toto corde tuo, et flebilis supplexque tu
morsibus depascunt! et quoniam credo le posse ora.
plus proficere oratione, quam ista nostra exhorta-

LIBER SEU TRACTATUS DE CHARITATE

300 Hic Tractatus a quodam anonymo consarcinatus est tum ex Richardo Victorino, nimirum
quinque priora capita ex Tractatu de Gradibus Charitatis : tum ex Petro Blesensi, videlicet a capite nono
usque ad finem ; quod ex duobus ipsius libris de Charitate Dei et proximi ad verbum excerptum est,
paucis hinc inde prcetermissis. Cceterumquidquid a capite quinto ad nonum interjacet, ex diversis S. Ber-
nardi locis contextum est, prcesertim ex Sermonibus in Cantica. Editus est primum a Gretsero, In-
yolstadii, anno 1617, ex Bibliotheca Cartusiensium Erfordensium.

PROCEMIUM. non sunt, tanquam ea quae sunt! simul et vir-

g
Cogit me instantia charitalis tuae, tibi amantis- tutes et vitia omuium in meriti tui cumulum trans-
sime, aliquid tibi de charitate scribere, alque supra ferens, mercris in singulis, quam singuli
plus
meipsurr. praesumere, et super modum parvilatis sibi ! fortis virlus, quae neminem spolians, om-
meae ; imo, ut mihi senlire videor, de vacuo, et nia rapis ! omnia facis tua, et nemini aufers sua
quod non habeo, dare. Difficile, dico tibi, ac- quae bonum quod in alio diligis, luum facis ! El
quiescit animus meus aliquid de charilate dicere; quidem ut bonum quod operaris fru-
fieri potest
sentiens quod ad eam tractandam, non cor, non stra agas autem frustra ego diligam, fieri non
: ut

lingua sufficiat. Quomodo enim de amore loquitur potest omnino.

homo, qui non amat, qui vim non sentit amoris? CAPUT PRIMUM.
De aliis nempe copiosa in libris occurrit materia : De fortitudine amoris.
haee autcm loia intus est, vel nusquam est, quia 1. En ad manum est forlitudo amoris quam quae-
non ab exterioribus ad interiora suavitatis secreta rimus, cui resistere nemoestqui possit. Omnia sibi

transponit; sed ab interioribus ad exleriora trans- subjicit, omnia suis profectibus servire cogit. Ini-

mitiit. Solus proinde de ea loquitur digne, qui _ micos amando superat, et sibi amicos efiicit vel in-

secundum quod cor dictat interius, exterius verba " vitos. Nam etsi habeat aemulos, inimicos omnino
compunit. non habet. Nullum enim inimicum habere potcst,
Ne ergo mireris si alium de hac audire mallem, qui nulli novit inimicari. Sicut enim amicitia non-
quam ipse loqui. Illum, inquam, audire vellem, nisiduorum amicorum est, sic inimiciiia nonnisi
qui calamum linguae tingcrol in sanguine cordis duorum inimicorum. Qui cnim odit diligentem se,
quia tunc vera et veneranda doctrina est, cum quae non tam inimicus dicendus est, quam iniquus. Sola
lingua loquitur, conscicnlia dictat, charilas sug- enim charilas est, quae in adversis non deficit, quia
geril. Falleris si me talein putas, imo fallor ego : patens est; qua; injurias nou rcpendit, quia be-
nam tibi quidem pium est in illa, quae omnia crcdit, nigna est; quam felicilas aliena non cruciat. quia
aestimare de me supra id quod cst in 31M me non semulatur; quam conscientia mala non pungit.
milii aulem durum est, bonum, quod non habeo, quia non agit perperam; quae in honore non ex-
de me aestimari. Tametsi quidcm haberem, cxpe- toililur, quia non inllatur; quaj iu abjeclione non
dircl forsitan ignorare. Cum vcro diligilurqtiod non confunditur, quia non est ambitiosa; quam cupi-
cst; non amans et amor niliil est, sed quod ama- diias non coarctat, quia iton quaeril quae sua sunt

tur. magua virtus chariias, qu;o vocas ea quaj quam contumelue non provocant, quia nou irrilatur
585 TRAGTATUS DE CHARITATE. 58G

quam sinistrae suspicioncs non focdant.quia non co- * dihwit nos(Rom. vm, 37). Securus interfrcndentium
gitat malum : quam aliena mala non laelilicant, quia undiquo hostium fulLiurantos hastas ct circumvolan-
non gaudet super iniquilate quam error<>s non cae- : tia spicula, cum charitate dormit, quae sola potons
cant, quia congaudet verilati quam persecutiones : est ignita ncquissimi tola exstinguere (£/.>/'.<>.'>•. vi, 16).

non frangunt, quiaomnia suftVrt quam pertklia non : Quippepeccatorum mulliludinem operit (/ Petr. iv,
indurat, quia omnia credit quam desperatio non :
18), ct tentationum muscis pnTvalebit. Praevalel et
absorbet, quia omnia sperat : quam mortis separa- subjicit illum Jebusaeum populum, caeterosque Cha-
lio non intcrcidit, quia non excidit (/ Cor. xiii, 4-8). nanitida; prolis servire fa<it in tributo(/)t'M/f. xx, 11).
2. Quid mirum
si morie non vincitur, quae fortis Et in materia exerconda> virtutis, majoris profecto
est ut mors (Cantic. vui, 6), imo ibrlior morte, quae hostem dojicero, quam conan-
potentiae est, erectum
ipsam quoque morlem mori coegit in morte Ile- tem reprimere. Charitatis proprium est, tentationes
demptoris? insuperabilis virtus charitas ?quae ipsum mtu perimerc, ne insurgant : srd cum surrexerint,
quoque insuperabilem superasti, et cui omnia sub- sternere ut non procedant. Itaque non tam virtus
jecta omnibus quodammodo subjecisti dum
sunt, potens, quam virtutum potenlia dicenda est, eo
:

victus amore Deus, liumiliavit semelipsum, formam quod ab illa omnes aliae accipiant, ut vere virtules
servi accipiens (Phiiipp. n, 8, 7), factus non solum- D sint. Haec est vita fidei, spci robur, et omnium in-

modo homo, sed opprobrium hominum et abjectio tima vis et medulla virtulum. H;vc est, quae vitam
plebis (Psal. xxi, 7). Propter uimiam charitatem qua ordinat, affectus iuflammat, informat affcctus, ox-
dilexit nos (Ephes. u, 4), continere ultra non poluit cessus corrigii,mores componit; valens ad omnia,
in ira sua misericordias suas (Psal. lxxvi, 10), quo- et omnibus praevalens quae ipsam quoque omnipo-
:

minus dilectam animam suam inimicis exponeret tentiam quodammodo reddit impotentem.
pro amicis suis, ut mortis limorem pariter et vi- 4. Nonne haec est, quae in Moyse divinae justitiae
gorem tolleret ab amicis suis. Et si contra Deum et potentiae obstans, praevaluit in fortitudine? Di-
fortis fuil, quanto magis adversus homines prae- mitte me,inquit, utirascatur furor meus contra po-
valebit ? Ilinc extunc illa fidelium intrepida con- pulumistum. Audi, Dimitte; et Dominum tenerinon
stantia cordis, qna supplicia contemnentes, et mor- dubiles; necaliunde, quam amoris forlitudine. Quaa-
tem calcantes, laeti pcr medias mortis fauces ad pa- ris cujus? Hlius utique servi fidelis, qui in populum
triam reverluntur. Morienles exsultant, et insultant majorem major fieri, et gloriosior esse rcnuit, nec
morti, dicentes : Ubi est, mors, stimulus tuus? carnali, ut assolet, devictus affectu ; sed ne in Dei
(I Cor. xv, 55.) Jam non stimulus, sed jubilus, fj gloriam rneretur venenatis spiculis blasphemorum,
dum per medium tui latum laetumque exitum, viam Ne quazso, ait, dicant JEgyptii, Callide eduxit eos, ut
pandis ad regnum. Facit ergo charitas, ut pro ipso montibus (Excd. xxxn, 10, 12), nec
interficeret in
et io ipso mori non metuant, sed affectent, a quo potuitin terram introducere quam promisit (Num.
sic amari se vident, ut ne morerentur ipsi, morte xiv, 16). Quidni cesserit justitia, cesserit potenlia,
turpissima vellet condemnari. Admirantes enim et ubi charitas de corde puro non tam rogabat, quam
amplectenles in Christo illum amoris excessum, a urgebat? Hanc vim, Domine, tu qui paieris, facis,
quo proposito sibi gaudio sustinuit crucem, humana simul in unum potens et pius. quanlum virorum
confusione contempta (Hebr. xn, 2), confundun- talium penuriam patimur, qui pro nostris delictis
tur non reddere vicem : atquc passionis ejus ludi- Domino se opponerent, placarent iram, comprime-
briis quasi quibusdam aculeis incitati, feruntur ef- renl ultionem! Nonest, ait propheta, quiinvocet no-
frenes in amoris abyssnm et profundum charitatis, men tuum, qui consurgat, et teneat te (Isa. lxiv, 7).
illud omnino et solummodo quaeritantes, Quid re- Sola quae Dominum tenere possit, vis amoris, qua so-
tribuam Domino pro omnibus quxretribuitmihil lum Sed quod non teneatur, pie con-
se teneri patilur.
(Psal. cxv, 12) et quadam sensata et sancta insa- queritur per prophetam Quaesivi de eis virum, qui
:

nia mentis translati, parum amare se reputant sic interponeretsepem,etstaretinoppositumcontrame,

amati. Vchemens quippe vis amoris ratione non proptereanedissiparem eam; et non inveni(Ezech.
compescitur, quia leste Apostolo, supereminet xxn, 30). Quaerit Deus quis se sibi opponat irato,
scientiae (Ephes. III, 19) : majestate non terretur, cujus profecto proprium est miserori, perogrinum
quia foras mittit timorem (/ Joan. iv, 18), miseriis ulcisci.Percgrinum, inquit, opus ejus ab illo (Isa.
non reprimilur, quia in infirmitate periicitur (// xxvin,2l).Quod opus?Niinirum opus ultionis elirae.
Cor. xn, 9). Prorsus virtus omnipotens, quae ipsas 5. Charitas igilur sua forliludinecxtentam Dci ma-
miserias facit potentes, dum convertit &9'2 in ad- num, ne feriat, cowtmct, Satanam sub pcdibuscontc-
jutorium, quae parata sunl ad nocendum. Quee suf- rit, etsuperinimicorumcapitacarbonescongerit^/tom.
fulti sancli miliies Chrisli, impavidi et cerli de vi- xn, 20), potens non solummodo adversus carnem et
ctoria, in mediis periculis incerlunt lutissimi, nec sanguinem; sed adversus princi|)alus et potestates
daemonem, nec hominem metuentes. tenebrarum harum , conlra spiritualia nequilia:
3. Hinc Paulus p< riculis
i
plurimis enumeratis, qui- in cu;leslibus (Ephes. vi, 12). In advcrsis fortis,
bus inclyte triumphaverat, triumphi causam adjun- sed forlior in prosp -ris. Solus cnim amor Chris-
git : Et in his omnibus superamus propter illum qui ti ,
qui ridentis ct irridcntis forlunae impurae

Patrol. CLXXXIV. 19
587 TRACTATUS DB GHARITATE. 588

blanditias spernit et conspuit, sapore dulciori dele- aliud, nisi tsedium impatientis desiderii, quo necesse
fl

ctatus, cujus respectu omnis dulcedo amara est, est afficimentem vehementer amantis, absente quem
omnis jucunditas moeror est, omne pulchrum foedum, amat.
omne suave molestum. Et haec de ejus insuperabi- 8. Frustra, nisi fallor, sic languentis animae cona-
litatc sufiicianl, etsi non ad materiae copiam, quae tur quis exteriori solatio lenire dolorem et moerorem
in littera esl minus, certe ad occupalionem tuam. temperare, cum de intus curari oporteat dulce vul-

CAPUT II. nus amoris. Nullo proinde humano solatio mitigatur

De insatiabilitale amoris. secreti doloris sacra amaiitudo, cum sublato inte-

6. Jam ad ejus insatiabilitatem accedamus. Sane riori dulcoris gustu, nil prosit exterius consolari,

amoris fortitudinem illa efficit dulcedo, quam sentit, imo secundum beati Job sententiam, omnes conso-
cujus tantillo gustu facile Deum videns anima, cun- latores reputat onerosos \Job. xvi, 2). Sensit, hoc,

cta contemnit, qui nisi in hujus mundi contemptu qui dixit : Renuit consolari animamea; memor fui
non potestamari; sciens dilectum invenire prius non Dei, etdeleclatus sum (Psal. lxxvi, 3, 4). Felix tris-

posse, quam praelereuntis mundi figuram quodam titia, quae non de creatura, sed de Creatore concipi-

despectu pertransierit. Hinc se in se totam perstrin- tur; quae nulla praesentis vitae luget incommoda.
B Dignum Deum
gens, non tantum ascensionis gradibus vel passibus plane ut totius consolationis habeat

utitur; sed inopinatis raptibus vel excessibus ferlur, consolatorem, quae rerum fluentium qualibet affluen-
volans, non vadens in illa sublimia iV.Kt secreta t,ia renuit consolari. Nonest gralia citraDeum, unde
ccelestium. Unde et Paulus non in terlium coelum se possit solatium capere, quae praeter illum nil didicit

ascendisse, sed raptum fuisse perhibet (// Cor. xn, amare. Habeant alia vana solatia sua, quibus dici-
2), ubi sic afficitur eo quasi igni de altari; dum ani- tur : Voe vobis divitibus, qui habetis consolationes
mus divino ebriatus amore obliviscilur omnium et , vestras(Luc. vi, 24). Sibi solus consolator est, quiet

totus pergit in Deum, gustans illud quod nemo no- inhabitator, charitas Deus. Qui etsi justis nunquam
vit, nisi quiaccipit (Apoc. n, 17). At quoties illam desit ad meritum, plerumque tamen ad solatium ab-
felicitaiem percipiat, istam nesciat miseriam necesse est. Illud ulilius; istud jucundius. Habetur igitur,
est; quae utique simul esse non possunt. sed latet, dum sensum cordis minime tangit illa sua-
7. huuc tamen amoris gradum etsi mortalibus
Ad vitas habita, sed abdita.
interdum pervenire detur, diu tamen in eo stare 9. Moram aulem faciente, quem desiderat, non

anima prohibetur, donec corruptibilibus exuta exu- jam cumfatuisvirginibus dormitat vel dormll (Matth.
\iis libere evaserit in libertatem gloriae filiorum C xxv, 5); sed crebris succensa suspiriis et gemitibus
Dei {Rom. vm, 21). Nilitur autem et trahitur illius excitata, non valet ultra dissimulare tristitiam, nec
desiderio faciei, quam juxta prophetam paler ut ada- ignem abscondere, qui triste pectus adurit. Non jam
mantem posuit (Ezech. m, 9), ut ferrea quaeque deliberat, non consulit rationem, non verecundalur :

corda altrahere possit. Tractus isie, etsi suavem modum ignorat et ordinem.id omnino et solummodo
quamdam habeat violentiam, magis tamen mortali- satagenle animo, quomodo redeat praesentata dul-
latis impotentiam notat, qua male gravala misera cedo, cujus quantamlibet festiuationem reputat tar-
anima, saepe a suo volalu decidere cogitur, et defi- ditatem. Hoc quod aliquando quae-
est, dilectissime,

cere a conatu. Habent igitur amatorii spiritus, cor- sisti, quid sit quod Augustinus ait Amor Dei non :

poris corruptione distenti, crebram de Dei visita- capit de impossibilitate solatium. Omne enim desi-
lione Uetiiiam, sed nullam copiam, dum nec plena derium tunc solet ralione mitigari, cum desidera-
essesmitur, nec m irosa. Unde et quodam jucundo tum impossibile sit haberi. Amoris tamen violentia
joco interim ludei*e videtur cum filiis hominum (Prov. nulla impossibilitate frcnalur. Nam etsi animam ter_
vin, 31), a quibus dum teneri putatur, e manibus rena inhabilatione pressam, immcrsam luto, illa fe-
"
labitur : insectatus se patilur comprehendi, ct dispa- licitate ex integro frui omnino impossibile omni ho-
rens rursus nou videtur, donec denuo, lacrymis et mini constet, nullum tamen 39-1 sic amanti hrec
precibus vocalus, revcrtaiur; el ita, licet delectet vi- impossibililas praebet solatium, quominus ardeat et
sitaiio, molcsiat vicissitudo. Sed quanto, putas, stu- aestuet habere quod optat. Quo tamen desiderio, etsi

pore perfuuditur anima subtracta illa dulcedine, et ratio excedatur, non offenditur Deus, qui simile
ad hos sensuum laqueos capliva retracta? Nonne quiddam videtur innuisse prrjecepto Diliges Domi* :

quasi de patria spirituum pulsa in vallem corporum, num Dcum tuum cx toto corde tuo, cx tota anima
in aliud quoddam ignotum saeculum sibi cccidisse tua,cx omnimente tua(Matth.xxn,3~) Quod lamen .

videlur, longe dissimile priori, in quo charitas fri-

in hac vita mortali, vel potius morte vitali, a ue-
get, sensualitas regnat, caligat oculus mentis, et mine posse impleri (34), tam rationibus,quam aucto-
sensus viget corporis? Maret tunc, ex allo suspiria riiatibusconstat. Ab omni tamen homine dcbereopta
trahens; inde misera, undc beata efticitur. Nam ri nemo est qui ambigal. Unde in justi dcscriptiom
quanto gratiora luerat experla, co n.oleslius fert ca
sibi esse subtracla. Subtraitio enim rei amalae,
(34) Nempe secundum omnem perfectionem suanr
augmcnlalio dosidcrii est. Et quod ardentius optas, Vide. S. Bernardi tract. De diligendo Deo, cap. 10
cares aegrius. Et hic languor amoris, qui non est n. 29, et nolas.
 ,

589 TRAGTATUS DE CHARITATE. 590

dicitur : In mandatis ejus voletnimis(Psal. cxi, 1). * opto ; sed impaiientem esse in hoc ma^is expedit.
Velle nimis, est plus velle quam posse. Quo sensu CAPUT III.

et ego dictum puto : Adolescentuhi' dilexerunt te De incessabilitate amoris.

nimis (Cantic. i, 2). QuM enim nimis, nisi supra 12. His ergo utrisque \fort. utcunque] pnetaclis,
posse et vires? Iufiniius quippj et immensus est ad invcstiganda reliqua stilus percurral, quantura
Deus, in quem amor eorum, ut nullus pos-
tendit ad lam digna aditum aperire dignabitur i,i dulce-
sit esse tinis vel mensura amoris. Amat ergo sic dme sua pauperi Deus. Solet tamen in his facilius
amans amma, etsi nimis posse suo, minus tamen patere ingressus pie pulsantibus, quam subtiliter
velle suo : nec capit de liac impossibilitate solatium, perscrutaniibus. Pulsat qui affeetat, qui orat et pul-
sed potius desiderii incrementum. Concupivit, ait santibus aperitur (Matth. vn, 7). Non enim ambi-
quidam, anima mea dcsiderare justijicationes tuas gendum est,quin libenter pulsanti apcriat, qui non
(Psal. cxviii, 20). Nec potuit satiari desideri \ qui dum pulsantem hortatur ut pulset. Sic Deus prius
non Fames enim animae
\isa desidcraie concupivit. vult a se requiri etiam quod promitlit. Et ideo
quod
desiderium est. Sic vere Domini amans anima dare disponit, prius promittit, m rogandi
ausum
amore uon s Uialur quia Deus amor est quem qui: praebeat, et ut quod daturus erat gratis, devota
pro-
amat, amorem amat. Amare autem amorem circu-
C mereatur oralio. In hoc nobis
a nobis merita extor-
lum facit, ut nullus finis sit amoris. quens, dum nos praevenit, tribuendo quod 395
10. Vi les igitur quemadmodum insuperabilis est retribuamus, agit ne gralis tribuat. Plane dignus ut
charitas, omnia superans ; ita et insatiabilis, omnia reamciur, qui nos sic praevenit in amando. ln hoc
vorans, et ex copia parit inopiam, dum ex praegu- inquit Joannes, est charitas,nonquasinos dilexeri-
statis quidem deliCiis amplius tamen in desi lcriis mus Deum, sedquia ipse prior dilexit nos (IJoan.
exardescit. Quae etsi dentur ad plenitudinem, nun- iv, 10). Praecedit amor suus, nostro quirlem
igitur
quam lamen ad satietatem. Qui edunt me, ait, adkuc benignior, sed nosler expenditur justior. Ipsc enim
csurient (Eccli.xxw, 29). Deus bone, quem amare, adhuc ingratos gratis diligit nos vero suo dono,
:

edere est ;
quomodo amantes te sic reficis, ul magis non debito, constat diligere. Dat unde, et facit quare
esuriant, nisi quia tu simul cibus es et esuries ? Et amatur, ut de suo et pro suo pariter diligatur. Et
qui te non gustaverit, te prorsus esurire nescit. Ad quidemdonum illud prosequi omilto, eo quod inef-

hoc ergo cibas, ut esurire facias. Esurientes, aitiJla fabile sit. Nam etsi sentiri a paucitate spiritualium

plena, implevit bonis (Luc. i, 53). Quibus bonis ? poissit, exprimi tamen a nemine potesl. Solum enim
Nolo a me quoeras, quae sunt bona charitatis. Profe- C illud novit, qui dat, et qui accipit [Apoc. u, 17),
cto aesiimo illa, de quibus dicitur : Oculus non vidit, exclusis caeteris. Ipsis eliam accipientibus et ha-
Deus, absque te quoe abscondisti timentibus te (Isa. bentibus suspecta, et est incerta illa clausa collatio,
lxii, 4) : et alius : Quod oculus non vidit, et auris idque salubriter, ut praesumant.
non audivit, hominis nonascendit (ICor. H,
et in cor 13. Sed nunc, quaeso, reduc oculos ad ha;c infe-

9). Audis diligentibus praeparata, ut dilectionis bona riora, quae videntes plerique non vident; et adverte

fore non ambigas. In hac enim repositae sunt aeter- si non cuncta quae vel nobis in prosperis serviunt,
nitatis deliciae, et omnis ccelestis suavitas. In hac vel contra nos saeviunt in adversis, quaedam sint
sunt pax, patientia, longanimitas, et gaudium in charitatis calcaria quodammodo ad cur-
urgentia
Spiritu sancto (Rom. xiv, 17) ; et quidquid jurun- sum amoris. Ad hoc enim omnia cursus sui finem
dum mente concipi potest, et ultra. Hoc, inquam, dirigunt, ut humanis utilitatibus
ei oblectationibus
pr.rparasti diligentibus te ; sed abscondisli timenti- occurrant, vel defectibus certe succurrant. Hoccce-
bus te, donec charitas foras velamen mittat timoris lum, terra, mare et aer, hoc circuitus temporis,
(/ Joan. iv, 28), ut vi lere pessint, quam magna redivivis parlubus antiqua innovans, dilapsa refor-
multituilo dulcedinis tuae (Psal. xxx, 20), qiue etsi n mans, consumpta restaurans, implere non cessat :

replet, satiat nunquam. Ideo audeo dicere illos, si ut sicul haec continua, communiaque bencficia re-
qui sunt, secunda stola vestitos. spuere nemo est qui possit, ita tantum beneficium
11. Objicis torsitan iilud : Satiabor cum apparue- diligerc non sit qui non debeat. Assentis forsan de
rit gloria tua (Psal. xvi, 15) : et illud quod Jerusa- prosperis; at adversa quomodo amorem doceant,
lem quae sursum est, adipe trumr-nti saliatur (Psal. vel exigant, tibi innotescerc cupis. Cum plerumque
cxlvii, 14). Sed satiatem ibi desiderati abundan- humana ingratitudo superbe sibi arrogat dona Con-
tiam nolare noveris, non desiderii finem. Finis au- diloris, vult idem hominis Conditor alto salubrique

lem desiderii, ut ait quidam, satielas est. Qui vero consilio homincm tribulalionibus exerceri : ut, cum
stmiper esuriunt, non sunt.
liquet quod saliali defecerit homo, et subveneril Dcus, ut dignum est,
Sed vere beata esuries quae solum esurit quod ,
ametur ab homine. IIoc est quod dicit : Invoca me
h.ibet, et solum habet quod esurit. Ilis itaque per- in dic tribulationis; eruam te, et honori/icabis me
suasum sit charilati lua;, quod dulcedine divini (Psal. xlix, 15). Ex occasionc quippe freqn-ntium
amoris nemo in futuro saliari, nemo in praesenti ncccssitalum, crcbris necesse cst inlcrpelMionibus
iraplcri potest. De qua impossibilitale solatium Deum ab homine frequentari, frequentando gustari,
libi sit, nullum habere solatium. Patientiam tibi gustando probari quam dulcis est Deus sicque cor :
 591 TRACTATUS DE GHARITATE. 592

ferrcum quod bencficiis emolliri nequibat, flageilis * visibilibus amanti se exibere non cessat? Integer
eruditum ad graliam liberantis liquescat, discatque quippe amator Dei quocunque se vertit, familiarem
Dcum diligere, etsi non proptcr suam boniiatem, secum habet admoniiionem amoris. Rebus his pro
certe propter suam utilitatem propriam. Et bic gra- speculis utitur et in omnc quod cernit, sui amoris
;

dus amoris amare inchoantibus primus est. Jam resultat memoria aspicit cuncta, et eum qui condidit,
;

vero amantibus infimus gradus, cum nec propter et quo condiderit fine. In his non tam admirabilem,

ipsum, sed propter nos, Deum diligimus. Liquet quam amabilem sibi senlil, alque ex arrha dilectionis
quemadmodum
igitur, tantum carnalitcr et carnalia quam prftcontulit, sapienter a:stimat quanta reser-

amantem ad Dei amorem adversa instruuut, cl vavit in dotem. Casius profeclo columbinusque ocu-
quodammodo cogunt. lus amor est, qui in rebus usui humano concessis :

Sed et ipsis amore succensis, non

14. inferiori nulla libidine figitur, sed in transiloriis contempla- :

consilio interdum prospera subtrahuntur, et inge- tur adernum. Isle est oculus qui non clauditur, quia I

runtur adversa ut si forte, quod vitare

: difficile carnalitatis palpebra caret. Nullo lurbatur injecto, I

e-t, blandiens prospei'itas aliquam sibi subripuerit quia nihil admittit forinsecum. Nulla caecatur cali- I

amoris parliculam, succedens tollat adversilas, quae „ gine, quia trabes in eo non sunt ullae. Nulla grava-
I

sola juxta Joannis doctrinam, veraciter docet, non tur sopore, teste qui Ego dormio, et cor meum
ait :
ti

diligere mundum nec ea quce inmundosunt (Uoan. vigilat (Canlic. v, 2). Oculus rectus oculus vere ,

n, 15). Sic Israelitae cogunturab JEgyplum iEgyptiis dexter, quem nulla deorsum vertit sinistra intentio,
egredi. Quia, teste beato Gregorio, dum mundus nulla deorsum infleclit terrena affectio. Oculus vere
animum calamilatibus pulsal, nil aliud, nisi ut non simplex et prudens, quem nulla conculit incerta
diligatur, clamat. Solus igitur amor est, qucm a suspicio; nulla delinet curiosa sollicitudo, illum
nobis Deus exigit, aut cum benefitiis obruit, aut incessabiliter intuens, quem angeli desideranl
in
f

flagcllis corripit, vel consiliis instruit, vel man- prospicere (I Petr. i, 12). Amor enim vehemens, ut
datis aslringit. Pleniuido legis charitas est (Rom. ait Augustinus, non potest non videre quem amat : L
xm, 10), et legem continet et prophetas. Quia quid- quia amor oculus est, et amare videre est. Hoc
quid divina lege indicitur, vel interdicitur, ad so- oculo te vulneratum fatetur, qui ait : Vulnerasti
lum amorem reducitur. Solve tributum amoris, cormeum in uno oculorum tuorum (Cantic. iv, 9).
et

Domino noveris satisfictum. Duos nempe oculos habet anima, unum quo intel- !:

15. Quid igitur, inquit, nobis prodest tanta in git, alium quo inquiril. Dominus, inquil Psalmus ,
l
nostro victu parcitas, in habilu vilitas, in vigiliis et C prospexit super /ilios hominum,utvideat siestintel Y
disciplinis jugis austeritas? Paucis accipe. Quaedam ligem aut requirens Deum (Psal. lu, 3). Et horum
sunt charitatis obsequia placentia et placantia, si in duorum dexter oculus est amor, qui requirendo
charitate fiant; at sine charitate nihil prosunt. Haec vulnerat. Neque enim ille saliens in montibus et ,

esl enim virtus, in qua nec minimum opus respui- transiliens colles(Cantic. n, 8),id est, omnem sen- :::

tur; sine qua ncc maximum acceptalur. Non prae- sum superans, humanum videlicct, et angelicum,
it

dicalio, etsi linguis fiat angelorum. Non tides, absque vulnere capitur duntaxat amoris.
eliamsi montes transferat. Non elecmosyna, eliamsi 17. Quaeris quid sit vulnerari Deum? Et ego :
n
omnes facultales in cibos pauperum distribuat. Non Illam omnipotentiam nostrae inlirmitati pie conde
I
corporis affliclio, et si tradatur corpus ita ut ardeat scendere, est quasi vulneris quadam apertura internae

(/ Cor. xin,Non missarum solemnia, quia

1-3). suavit.itis secreta patefacere. Vulnerari ergo potest,
anle fratris reconciliationem munus offerri prohi- qui, etsi sit impassibilis, compassibilis tamen est.

betur (Matth. v, 24). Ipse enim amor hominum Vulnus hoc absque ira infli^itur, et absque dolore
Dcus est, omnis creatura merito confitetur ct
cui sentitur. Hunc vulnerantem oculum ille Ammonita-
dicit, Bonorumi%91» meorum noneges (Psal. xv, Q rum rex super infelici fcedere molitur eruere. /n
2) : sed hoc solum requirit ab omni homine, quod hoc,inq\iit,ineamvobiscumfcedus f utomnibusoculos
nulli constat esse difticile. Solus enim amor est, ut dexteros eruam (IReg. enim amore,
xi, 2). Sublato
ait Augustinus, qui nomen difficultatis ignorat. Qui qui dexter est oculus, ad solum errorem remanet in-
cum multa amico impenderit, pauca vel nulla se tcllectus, quem sinistrum diximus. Intelligere quippe
judicat impendisse. Hinc Cst quod annorum multi- nec amare illorum error erat, qui cum cognovisscnt
ludo videbantur Jacob dies pauci prae amoris ma- Deum, nonsicut Deum glorificavcrunt, sedevanue-
gnitudine (Gen. xxix, 20). Verus enim amans quid- runt in cogitationibus suis (Rom. i, 21). Quam multi
quid pro amico patitur, vix sentil; dum sic totus qui errorcs persequi vidcntur, hoc errore caecan-
amori intendat, ut practer dilcctum nil plene cogi- tur 1 quo nullus forsilan poiest deterior inveniri.
tare sinatur, quem sicut signaculum gerit super 18. Videtur ilaque ab amantibus Deus utroque
IN
cor, et super brachium suum [Cantic. vin, 6). oculo, scd altero vulneratur, quando ubi inlelleclus
tff

16. Dcnique qua parte subreperc possit illius caligat, amor penetrat ; ubi ille repellitur, iste ad-
10

oblivio, qui praelcr illos incircumscripti luminis mittitur.Quippe perscrutari prohibemur, et phu I»'

radios, praeter illos rivos incorruptse dulcedinis, sapcrc quam oportet (Rom. xn, 3) sed amare : etiara
qmbus inetfabililcr animam intluit, iu rebus etiam plus quam possumus ,
praeeipimur. Non potest
 ;

593 TRACTATUS DR CHARITATE. 594

etiam obtenebrari amoris oculus, quominus videre * mus, quos obcaecavit ambitio) et ipsa religionis
possit quem amat, etsi non sicut est (I Joan. m, 2), electio nostro miserabili tempore tanla divisionc
quod, teste Joanne, servatur in praemium sed certe ; spargatur, ut vix unus alteri conveniat in unum,
sicut viator, quod in praesenti ad solatium indulge- nisi forle adversus Dominum, et advcrsus Christum
tur. Videtur autem a quolibet amante prout amat, ejus (Psal. Ubique apparent scissurae turris
ii, 2).

ab alio quulem sic, ab alio vero sic, pro varietate charitatis David et in tantum jam hiant, ut vicinam
;

affectuum quibus feruntur in ipsum. Alii ad divini- ruinam omnino minentur. Servatur sub tunica una
latis arcana fervenlius inbiant ; alii humanitalis et veste simili cor vanum et omnino dissimile, ita
my.-teria securius admirantur, contcmplantes altis- ut de religione anliqua vix signa servanlur, et ve-
simum consilium Dei super salutem generis hu- nientibus ad sepulcrum Domini, quod claustrum
mani. Tolum lamen tulum est, quidquid amoris est, et Christum quaerentibus solum linteamina pa-
oculus 397 intueiur, qui solus nunc videt teant, id est, habitus forma. Fateor, taedet me hic
ad meriium, visurus quandoque ad pracmium, cum esse, exeamus hinc : neque enim hoc loco de vitiis

sublato corruptionis nubilo, Jaciem illam, ui scri- loquendi propositum est.

pium est, videbit injubilo (Job. 20. Deum homini et hominem Deo unit charitas,
xxxin, 26). Poterant
hic multa adjici, famelicis, etsi B non solum illa ineffabili unitale, qua noslra natura
non fasiidiosis pro-
futura sed ne prolixiori sermone te gravem, stilum
: unitur Verbo aeterno in unitate personae, quam
premo, multo plura fateor cupientem. efficit utique illa charitas, qua ante mundi consti-

CAPUT IV. tutionem nos dilexit (Ephes. i, 4) : sed etiam de

De inseparabilitate amoris. qua ait Aposlolus Qui adhceret Deo, unus spiritus
:

19. Jam nunc ad medium veniat ullima illa luae est (I Cor. vi, 17). Profecto unitas haec amoris est,
petitionis particula, maxime illa quam instanter quia homo totis praecordiis et totis votis supernse et
poslulas, vir devolissime [Richard. add. Severine], aeternae voluntati conformis unitur Deo glutino quod
meisquidem labiis, sed tuis certc meritis explicanda, non dissipabitur. enim charilas vinculum per
Est
quibus non tantum in studiis, sed et in cunctis meis fectionis (Coloss. m, 14), quo mentes fidelium ar-
necessitatibus non mcdiocriter tido. Ut autem in ea ctissimo complexi sibi invicem haerent, et suo capiti
quae proposuimus, suo tramite sermo gradiatur, quae per omnes juncturas connectuntur in unum corpus,
dictasunt brevirevocentur catalogo [Richard. epilo- in mutuo participio bonorum omnium, ul fidenter
goj. Habes enim in praemissis, quod et charitas insu- quilibet dicere possit : Particeps sum ego omnium
perabililerpugnat, insatiabiliter gustat, incessabiliter C timcntium te, et custodientium mandata tua(Psal.
videl; in manibus addere est quod inseparabiliter cxvm,63). De hoc dictum puto Funiculus triplex :

haeret. Adeo namque tenerum est amoris glutinum, difftcile rumpitur (Eccle. iv, 12). Triplex dicitur, eo
ut non tam jungere quam unire dicatur. Prorsus quod, ut praefatus sum, tripliciter liget ? Vis tibi

bonum glulinum est, liniens virum vir-

tripliciler funiculum triplicem describat Apostolus ? Finis t

Ituiis, ut sibi, proximo, Deoque conveniat et cohae- inquit, proecepti est charitas, de corde puro, et con-
[reat in veritate. In se quippe homo per amorem scientiabona, et ftde nonftcta (I Tim. i, 5). Solum
i unus efficitur; dum se intra se colligens, et reductis cor purum est, quo i supereffluere nescit. Nil facilius
iffectibus a cunctis locis, quibus capiivi tenentur, exposilo fcedatur, quod sola conlineret 398charitas

I
solum unum incommutabiliter amat, nec amplius ne frustrapateat. Porro, juxta Apostolum, conscien-
I n diversa mutatur. Partitus enim per amorem in liam bonam habet ad omnes (Hebr. xm, 18), qui
t idura, nunquam sibi invenitur unus ei idem, sed proxirni bonum aeque ut proprium diligit quo- : si

I >emper sibi ipse est dissimilis; quia toties variari minus, convincitur non habere illam, quae non
:ogitur, quoties quod amat, variatur. Qui enim la- quaerit quae sua sunt (/ Cor. xm, 5). Fides non ficla
)enti innilitur, necesse est cum labente labatur. n illa, est quae per dilectionem operatur. Alioquinnon
•'roximo etiam per charitatem unitur homo, dum modo fictam, sed etiam mortuam Jacobus ea di-
I ion solum oine querela vivendo, cum omnibus cere non veretur (Jac. n, 20). Et vere isle triplex
"t mum studct eftici, et omnium successibus coaptari, funiculus rumpitur, quo vinctus Paulus
difftcile
t| >audere cum gaudcntibus, et cum flentibus
flere ardenterdicit Quisnos separabit a charitate Christi?
:

flom. xii, 15), infirmari cum infirmis, et cum scan- Tribulatio? an angustia? an fames? an nuditas ?
•| lalizatis uri (U Cor. xi, 29); juxta quod scriptum (Rom. vin, 35.) Validum prorecto vinculum cui
I jsi, sociusin tribulationeetregno'//Cor. i,7; Apoc. nulla praevalet violentia; inseparabiliter conlinens
1,9). Sic multitudinis credentium erat cor unum, amantem cum amato.
4 *t anima una (Act. quando nec voluntatum
iv, 32), 21. Nemo tamen me aestimet cura illis sentire,

4 /arietas, nec rerum proprietas animos dividebat imo desij ere, qui charitatem semel habitam asserunt
* icd firmiler stringebat charitas et suaviter cohibebat ultra perdi non posse. Quia si omnis qui habet cha-
1 n unitate spiritus, in vinculo pacis (Ephes. iv, 3), ritalem, haberet perseveranliam, frustra suos disci-
ai| 4eu! inquam, in inferiori saeculo delapsi sumus nos, pulos Dominusmonuisset : Mancteindilectionemea
n n quos ftnes, imo s&culorum faeces devenerunt (Joan. xv, 9). Sed et hoc indubitanter senserim,
is lCor. x, llj; cum (utde saeculi hominibus tacea- eharitatem posse sponte deseri, non violenter au-
 ; :
:

595 TRAGTATUS DE CHARITATE. 596

erri : auferlur omni, aufertur nulli, ut nullus nisi ji ad purum excoqui, si quara habet scoriam , ipso
suo vitio ea careat. mutua viriute in
Ut autem liac amore, qui ignis consumens est, paleas ignorantiae,
unum occurrere possint afloctioncs amantium, cor et delicta juventuiis purgans, et purgatissimam
amanlis aniinse liquefieri necesse esl, ut transfundi faciens animam, et divino dignam conjugio, noa
possit et quem amat, el mu-
transformari in illum habentem maculam neque rugam. Audi flam-
tari in virum altcrpm quemadmodum aquae siilla
: mam vorantem Dimissa sunt ei peccata multa,
:

multo infusa vino, deficere a se lota videtur, dum quia dilexit multum (Luc. vn, 47). Denique dili-
alterius saporem induit et colorcm. Hinc illi pie gentibus Deum omnia cooperantur in bonum (Rom.
amantium crebri defectus, imo profectus, dum de viii, 28), el nihil impulatur ad mortem. Omne au-

se in se nihil sentiunt, nisi quod in Christo Jesu tem quod ipse non imputaverit, sic est quasi 309
sunt. Nosti quid dicere velim? Nemo le raelius. So- non fuerit. Beatus vir cui non imputabil Dominus
lum liquidum est, quod orani forinae congruit : quod peccatum (Psal. xxxi, 2). Nam qui non habet,
optime convenit cordi amatoris. Factum est, ait nemo est nisi ille solus inter mortuos iiber (Psal.
ille, cor meum tanquam cera liquescens (Psal. lxxxvii, 6). Sic calefactum et liquefactum cor fa-
xxi, 15). cile ad omne.n dilecti sermonem compungitur ei
22. Res liquescendo mollitur dilalatur, purga- B ebullit, experiens illud quod canitur : Anima mea
tur. Et nunc hunc tripliccm affectum considera in liquefacta est utdilectus locutus est (Cantic. v, 6)
amore, qui vere ignis divinus est, corda resol- et illud quod in Evangelio legitur Nonne cor no- :

vens, purgans et conflans in massam unitatis strumardens erat in nobis, dum loqueretur nobis in
quemadmodum varia melalla soluta igui concur- via ? (Luc. xxiv, 32.) dulcis confabulatio Dei in
runt in unum. Ad tactum cujus mollilur et cedit anima et cum anima, qure sine linguae et labiorum
illa odiosa duritia ,
quae est insensibilitas cordis formatur strepitu, et sine aure percipitur et sub
qua homo nec sentit se, nec alium; nec pietale silenlio ? Solus qui loquitur, et cui loquitur, audit
fleclitur, nec precibus inclinatur ; exemplis non illam : omnis alienus excluditur.
inducitur, minis non terretur; beneficiis duratur, 25. Sunt auteni verba illa qusedam coelestis
flagellis non eruditur frontosus ad turpia, pro-
; fontis irrigua, rigantia corda arentia prse amoris
nus ad illicita, flecti vcl subdi nescius, nisi cum multitudine et desiderio, quorum de deliciis [Ri-
resistere non potest. Et in omnibus exemplum chard. quorum dulcis] narratio est, de civitate Dei,
tibi sit duritia cordis. et pace, et copia civitatis, de civium gloria, de de-
23. Emollitum autem cor, juxla Pauli doctri- C core lucidissimge mansionis, pellens a corde fasli-

nara dilatalur (// Cor. vi, 11), a dextris et a si- dium, el acoipore fatigationem, nuntians dilecto
nislris usquequaque diffunditur, subveniens pariler quod possessio ejus sit, et ad eam possit ascen-
hostibus et arnicis, atque grato quodam et sponta- dere. Nec aliud peliit vel passtis est, qui dicebat :

neo occursu omnibus occurril congaudens prof<- Dormitavit anima mea prw tcedio, confirma me in
ctibus, vel defeclibus condolens proximorum. Fluit verbis tuis (Psal. cxvm, 28). Similia autem sunt
igitur, sed non cffluit ;
quia sic derivalur ad alios, verba veritatis nostris cogitationihus ; et tamen
ut a se aliquatenus non recedat. Et vide ne forte nemo lantus observaior est, qui facile discernai
Propheta senserit id ipsum, qui, cum cor suum quid cor pariat, nisi qui Dominura loquentem ad-
cerae liquescenti comparasset, protinus adjunxit : vertit : Quid cogitatismalaincordibusvestris? Matth.
In medio ventris mei (Psal. xxi, 15). Liquidum ix, 4), el illud De corde exeunt cogitationes mala
:

fuit, sed cxtra non effluxit. Solus effluxit, qui sic (Matth. xv, 19) : et : Omnis qui mendaciurn ioquitur
intendit aliis, ut sibi non attcndat. Videte, ait Apo- de suo loquitur .(Joan. vm, 44) ; ct illud Apostoli
stolus, ne forte superejfluatis (Hebr. n, 1). Neque Non quod sufficientes simus cogitare aliquid a no-
enim necesse est ut his exces^ibus, in quibus hu- n bis quasi ex nobis (II Cor. m, 5). Alala aatem ii
mani spiritus lulosis sensibus avelluutur, extra eos corde dicimus juxta illud : Dixit insipiens in cordt
esse dicantur, cum Paulus in suo raptu an in suo Non est Deus (Psal. xiu, 1). Bona autem au-
:

corpore an exlra corpus, sc dicat prorsus igno- divimus. Unde Audiam quid loquatur in me Do-
:

rare (// Cor. xii, 2, 3). Ubi ergo sunl , inquis ? minus Deus (Psal. lxxxiv, 9). Et prorsus hujui
In eo quod interius est sui. Profundum esl cor auditui dabitur gaudium et laetitia : Nec revertetm
hominis et inscrulabile (Jerem. xvn, 9), el ita hoc verbum vacuum,scd facict ad quodcunque misv
fecrelus sibi est, qui sui ipsius nesciat interius. illud (Isa. lv, 11), rigans et fecundaiis penetuili
Non igilur educuntur, scd inducuntur spiritus in cordis. Qui talibus verbis docentur, dociles De
illo interiori quantumcunque est illud,
ccenaculo, sunl, et unctio cos docet de omnibus (/ Joan. n
ut clausis seorsum sensuum osiiis, sccurius secre- 27), quce sola omnem veritatem docet, celeriqn<
liusque, castissimoque coraplexu conveniant cuin magisterio loquitur qucedam mysteria Dei, qua
dilccto, et ibi melius secum sunt, cum sic ubi sinl non licet homini loqui, et si auuire liceat, qualii
nesciunt, lutius se habenl, cum se hoc modo per- apud seecali magislros nullatenus audientur : quo-
diderinl. rum virtute et auditu corda liquescunt, liquescendc
24. Porro liquefactum purgari necesse est, et et deficiendo perficiuntur, dum in unilatem illan
 :

597 TRACTATUS DE CHAKlTATK. 598

occurrunt, quam suis Salvator orat et optat in /i charitas charitatem offendit aut conlemnit, cum
Evangelio : l/7si'«/, inquit, unum, sicut ct nos unum sentit offensam. Nam se ipsam non potest negare,
sumus (Joan. xvn, 11, 21) ; cujus Joannes in Epi- nec in se ipsa divisa est. Novit potius in se divisa
stola meminit, dicens : Sicut ipsccst, ct nos sumus conjungere, juncta dividere nescit. Pacem diligit,

in hoc mundo (I Joan. iv, 17) : ut sicut videlieet congaudet uniiati. Sola quippe est quae generat,
illa beata et beatificans personarum Trinitas amore colligit, solidat et conservat ubicunque servare
continetur aetcrno, abs |ue confusione, ut ncc uni- cogno«citur unitas in vinculo pacis. Cum omni
tatem turbet personarum numerus, qui essentiam fiducia chariias pulsat ad ostium amici, nequaquam
non multiplicat, nec unitas Trinitaiem redigat in putans se pati repulsam, quae amicitiarum malrem
singularitatem personae : sic et ipsi unianlur et or- se novit. Nec veretur signatissimum paulisper in-
dinentur in charitate, non comparatione quidem, quielare otium propter suum negotium. Illa siqui-
sed qualicunque Nec absurdum pu-
similitudine. dem vera et sincera est cliarilas, qua proximi bo-
tetur quod dixi Deum amore conlineri, cum non num ut nostrum diligilur. Nam qui niagis aut certe
alio dixerim quam se ipso, et quam se ipsem de solum diligit suum, convincituv non caste diligere
aliis. bonum, quod utique propter se diligit, non propter
Amat ergo Deus, et ex se toto amat quia tola B ipsum. Amemus et amemur, in altero nobis, in
;

Trinitas amal, si tamen totum dicit potest de infi- altero nostris consulentes. Nam, quos amamus, in
nito et incomprehensibili, aut certe de simplici. ipsis profecto requiescimus; a quibus autem ama-
Quomodo reamabis, anima, vitae tuae graluitum mur, ipsis nos in nobis requiem paramus. Porro
largitorem, largissimum administratorem, pium con- amare in Deo, charitatem habere est : studere vero
solatorera, sollicitum gubernatorem, copiosnm re- amari propler Deum, charitati servire est. Utram-
demptorem, aeternum conservatorem, ditatorem, glo- que teneo, dilectionem Dei, et dilectionem proximi,
rilicatorem ? cum te amo, Domine Jesu, qui meus proximus es,
CAPUT V. quoniam homo es, et fecisti mecum misericor-
De dignitate et pr&cellentia charitatis. diam, et nihilominus es super ornnia Deus benedi-
26. Charisma peroplimum charitas est plane in- clus in saecula.
comparabile. Denique quidnam huic comparandum CAPUT VI.
putamus, quae ipsi praeferlur martyrio, ac Hdei De natura seu indole et viveriamoris, tum homi-
transferenti montes? Porro per charitatem homo nis erga Deum, tum Dei erga hominem.
in Deo, et Deus in homine est. Quid enim ita Dci C 28. Flagrans veliemcns amor praesertim divinus,
utcharitas? Nempe et Deus est, Chariias liberta- cum se intra se cohibere non valet, non attendit quo
temdonat, timorem pellit (/ Joan. 16, 18), laborem ordine, qua lege, quave serie, seu paucitate verbo-
non sentit, meritum non intuetur, praemia non rum ebulliat, dummodo ex hoc nullum sui sentiat
requirit et tamen plus omnibus urget. Nullus ter-
; detrimentum. Interdum nec verba requirit, nec vo-
ror sic sollicitat, nulla praemia sic invitant, nulla ces omnino ad hoc contentus suspiriis.
ullas, solis
justitia sic exigit. Charitas non quaerit quae sua Amor praeceps, vehemens, flagrans, impetuose, qui
sunt. Charitas non irritalur, non praecipitatur, praeter te aliud cogitare non sinis, fastidis caetera,

nunquam non in foveam lOO ruit, et

excidit, contemnis omnia praeter te, te contentus. Confundis
pro tributis malis cumulat bona. charitas patiens : ordines, dissimulas usum, modum ignoras totum
:

sed et compatiens Charitas patiens est, sufticit

!
;
quod opporlunitatis, quod rationis, quod pudoris,
benigna est (/ Cor. xm, 5, 8, 4), cumulus est quod consilii judiciive esse videtur, triumphas in
patiens charitas dissimulat, expectat, sustinet de- temetipso, et redigis in captivitatem. Frustra ad
linqucntem ; sed benigna trahit, adducit, converti audiendum legendumve amoris carmen, qui non
facit ab errore. Benigna charitas etiam quos tole- n amat accedit quoniam omnino non potest capere
:

rat amat, et
amat ardenter. Flet quippe chariias ;
ignitum eloquium frigidum pectus. Quomodo enim
sed ex amore, non rwerore, flet ex desiderio, flel graece loquentem non intelligit qui graecum non no-
cum flentibus (Rom. xn, 15). vit,nec latine loquentem qui latinus non est, et ita
27. bona maier charitas, quae sive foveat in- de caeteris sic lingua amoris ei qui non amat, bar-
:

firmos, sive exerceat provectos, sive arguat inquie- bara erit; erit sicut aes sonans, aut cymbalum tin-
tos, diversis diversa exhibens, sicul filios diligit niens (/ Cor. xm, 1). Amor revercnliam nescit ; ab
universos. Cum le arguit, mitis est ; cum blandi- amando quippe amor, non ab honorando denomina-
tur, siraplex est: pie solet saevire, sine dolo mul- tur. Honoret sane qui horret, qui stupet, qui me-
cere ;
pati<mter novit irasci, humilitcr indignari tuit, qui miratur. Vacant haec omnia penes aman-
;

non provocatur, spreta revocat. Ipsaest enim

laesa tem; propterea qui amarc amat, et aliud novit
hominum mater ct angelorum. Non solum quae in nihil. Ipse qui honori, merito et stupori, et miraculo
terris sunt, sed etiam quae in coelis sunt, pacifica- est, amari tamen plus amat. Exigit Deus timeri ut
vit (Coloss. i, 20). Ipsa esl quae Deum homini pla- Dominus, honorari ut pater, et ut sponsus amari.
cans, hominem Deo reconciliavit. Charitatis pro- Quid in his praestat, quid eminet? nempe timor?
fecto damna sunl scandala pusillorum. Nec enim Absit hoc et timor pcenam habet (/ Joan. iv, 18).
:
599 TRACTATUS DE GHARITATB. 600
et honor non habet gratiam, et qui de amore non » tionis. Elinguis esl anima atque infans quae hanc
venit honor, non lionor, sed adulatio est. Et quidem non habet, et non potest ipsi nullatenus sermoci-
soli Deo honor et gloria (/ Tim. 4, 17) sed horum natio esse cum Verbo. Lrgo hujuscemodi linguam
:

neutrum acceplabit Deus, <1©1 si melle amoris suam cum Verbum movet, volens loqui ad animam,
condita non fuerint. Is per se sufficit, is per se pla- non potest non senlire. Vivus est sermo Dei et effi-
cet el propter se; ipsc meritum, ipse praemiumsibi cax, etpenetrabilior omnigladio ancipiti, pertingens
est. Amor praetcr se non requirit causam, non fru- usque ad divisionem animae et spiritus (Hebr. iv,
ctum : fructus cjus usus est. Amo quia amo; amo 12). Et rursus cum suam anima linguam movet, la-
ut amem. Ubi autem amor, labor non est, sed sa- lere Verbum multo minus poterit, non solum quia
por : quoniam amanti nihil difficile est. Amor do- ubique praescns e4 ; sed propter hoc magis, quod,
minum nescit : per se satis subjectus esl, obsequi- nisi ipso stimulante, devotionis lingua minime ad
lur sponte, gratis obtempcrat, libere retinetur. loquendum moveatur. Verbo igitur dicere animae :

29. Amat et Deus, nec aliunde hoc habei. Ipse Pulchra es, et appellare amicam, infundere est,
est unde amat, et inde vehementius, quia non amo- unde et amet, et se praesumat amari. Ipsi vero Ver-
rem tam habet, quam hoc
ipse est. Neminem suspi- bum vicissim nominare dilectum, et fateri pul-
citamor, sed nec despicit quidem. Omnes ex aequo B chrum (Cant. i, 14, 15)qucd amal, et quo amatur,
intuetur, qui perfecle se amant, et in se ,ipso celsos illi sine ficlionc ascribere et fraude, mirari digna-
humilesque contemperat; nec pares modo, sed tionem et stupere ad gratiam. Ila sane loculio
unum eos facil. Magna rcs amor. Nam cum amat Verbi infusio doni, et responsio animae cum gratia-
Deus, non aliud vult quam amari quippe qui ob rum actione admiratio.
:

aliud non amat, nisi ut ametur, sciens ipsos amore 32. (34*) Cum quod amatur, viget amor;
praesto est
beatos, qui se amaverint. suavitatem! o gratiaml languet cum abest quod non est aliud quam tse-
:

o amoris vim ! Summus omnium imus factus est dium quoddam impatientis desiderii, quo necessc
omnium. Quis hoc fcrit? Amor dignitatis nescius, est affici menlem vehementer amantis, absente
dignatione divcs, affectu potens, suasu elficax. Quid quem amat, dum totus in exspectatione suspensus,
violenlius? Triumphat de Dco amor; ut sciamus quantimlibet feslinaiionemreputat 40*£ tarditatem.
amoris fuisse quod plenitudo effusa cst, quod alti- Sublraclio nempe rei quam amas, augmentatio de-
tudo adaequala est, quod singularitas associata est. siderii est, et quod ardentius desideras, cares aegrius.
Deus non modo amans, sed amor est, el solam CAPUT VIII.
amoris viccm requirit et fidem. De activa et contemplativa vita.
30. Quidni ametur amor? El quid tam cordium 32. Forte appetis coniemplationis quietem ? Et
vila, quam Deus meus Jesus? Is vere est et amans, beue facis. Ergo cura virtulum exercitio sanctum
et amabilis, et totum quod de ipso est, vere est, otium pravenire. Alioquin delicato salis olio dor-
quando ipse non aliud sane quam ipsa est veri-
est mitare voles, si non exercitalus quicscere appetas,
tas. Quis fidus, verusve animae amor, nisi ulique is, et Uiae fecundiiate neglecta solum cupias Rachelis
quo veritas adamatur? Ralionis sum compos, veri- amplexibus oblectari. Sed et pnepostorus esl ordo
sum capax sed utinam non forem, si amor in
tatis :
ante mcritum exigere pnemium, et antelaborem su-
me dcfuerit. Non sum securus a securi, si absque mere cibum. ISon igitur putes de proprio amore
eo inveniar. Valde omnino milii amandus est, per quictis, sanclis obedientiae actibus, seniorumve ira-
quem vivo, sum, sapio, si ingratus non sum et in- ditionibus prfejudicium ulialenus facienJum : alio-
dignus. Dignus plane est morte, qui libi, Domine quin non approbat Dominus tuae conttmplationis
Jesu, recusat vivere, et mortuus est; et qui libi, non inane otium, propter quod non exaudiet orationes
sapit, desipit : et qui curat esse non propter te, pro tuas, vocatusque non veniet. Nec enim dabit inobe-
nihiloesl, et nihil est. Pro ,ter tcmelipsum, Dcus, dienli copiam sui tanlus obedientiae amalor, mori
f
Q ut
fecisti omnia (Prov. xvi, 4) : et qui esse vull sibi et quam non obedire maluerit. Ex bonis operibus re-
non tibi, nihil esse incipit inter omnia. Pro his ergo cipil consolationem mens assueta quieti, quoties
ila sum amans te quantum possum. Sed
quod est sibi lux, ut assolet, contemplationis subtrahitur.
me plus movet, plus urget, plus accendit. Super om- Quis enim non dico continue, sed vel diu, dum in
nia, inquam, reddit amabilcm te mihi, Jesu bone, hoccorpore manet, lumine contemplationis frualur ?
calixquem bibisii, opus nostrae redemptionis. Hoc At quoties corruil contemplativa, toties in activam
omnino amorem meum facile vindicattotum sibi. Hoc se recipit, inde nimirum, tanquam e vicino, fami-
estqiiodnoslramdevotioncmctblandiusallicit, etjus- linrius reditura in id ipsum : quoniam sunt invicem
lius exigit, et arctius stringil, et afficit vchementius. contubernales, et cohabitant hae duae pariter. Est
CAPUT VII. quippe soror Maria> Martha. Neque enim elsi a con-
De duplici Uiujua, Yerbi, et animm. templationis lumine cadit, patilur tamen ullatenus
31. Spirilus est Verbum, spirilusque anima, ha- se incidore tenebras peccali, scu ignaviam otii, sane
bcnlque linguas suas, quibus se alterulrum allo- in luce operationis bonae se relinons.
quuntur, prsesentesque indicenl. Verbi quidem lin- (34") Cum proposito sequentia ha?c minime conci-
gua favor dignationisest ; anima? vero, fervor devo- ncrc videntur. — Edit. Patrol.
601 TRACTATUS DE CHARITATE. 602

34. Loquor vobis experimentum quod expertus « ordinaia esse non potcst. Nam, cum Apostolus dicat
sum. Si quando sane eomperi profecisse aliquos Omniasccundum ordinem fiant in vobis(I Cor.xix,
noslrum ex mcis monitis, lunc non piguit me, fa- 40) et iterum Omnia vestra in charitate fiant (Cor. ; :

teor, curam praHulisse sermonis proprio otio et xvi, 14), patet ea ordinem non habere, quae incha-

quieti. Palienler avcllor ab infecundae Rachel am- ritate non fiunt. Charitas via est et vita virtutum,
ploxibus, ut mihi exuberent fructus profectuum ve- ipsa cst via cminentior, et illic itcr quo ostenditur
slrorum. Charitas enim, quae non quaerit quae sua salutare Dei (Psal. xlix, 23). Unde Apostolus in
sunt (/ Cor. xni, 54), id jamdudum facile per-
milii prima Epistola ad Corinthios : Adhuc viam, inquit,
suasit, nil scilicet desiderabilium meorum vestris cminentiorem demonstro (I Cor. xii, 31) et
vobis :

praeferre utilitaiibus. Orare, legere, scribere, medi- item : Scire etiam supereminentem scientice chari-
tari, et si quae sunt alia spiritualis studii lucra, tatem Dei(Ephes.\u, 19). Haecestviade qua Isaias :

haec arbitratus sum propter vos dcrimenta. Ha^c Ambulabunt hac via, qui liberati fuerintet redem-
siquidem vera et casta contemplatio habet, ut men- pti a Domino, et venient in Sion cum laude fugiet ;

tem, quam divino igne vehementrr succendit, tanio doloret gemitus.Lcetitia sempiterna supercapita eo-
repleat zelo et desiderio aequironJi Deo, qui eum rum,gaudiumet lcetitiamobtinebunt (Isa.hi, 10,1 1).
similiter diligant, ut otium contemplationis pro siu- o Charitas est praeceptum Domini lucidum ill uminans
dio praedicationis libentissime intermittat. Et rur- oculos (Psal. xviii, 9). Ipsaest lumen cordis, omnes
sum potita vobis aliquatenus in hac parte, tanto sensus etaffectus hominis clarificans et serenans, ut
ardentius redeat in id ipsum, quanto fructuosius discat homo ubi sitlumen oculorum et pax.
intermisisse meminerit, el iterum sumpto contem- 37. Charitas est oleum quod omni liquori super-
plationis gustu valenlius aa" conquirenda lucra so- natat, quod sanat quod omnem aspe-
et illuminat, et

lita alaoritale recurrat. Caeterum inter has vicissi- ritatem propria suavitate Hoc oleo uncti laetificat.

tudines plerumque mens iluctuat, mctuens et vehe- apostoli et martyres, suavissimam reputabant mor-
menter exaesluans, ne forte utrique horum, dum tis amaritudinem et immensam saevitiam tormento-

suis affectionibus hinc inde distrahitur, plus justo rum. Christus enim unclus a Deo prae participibus
inhaereat, et sic in utrolibet vel ad modicum a di- suis (Psal. xnv, 8), hoc olcosuos unxit, et exactoris
vina deviet voluntate. Unicum quippe in hujusmodi jugum a facie olei computrescere fecit (Isa. x, 27).
remedium seu refugium, oratio est, et Irequens Spiritus, inquit, Domini super me, eo quod unxerit
gemitus ad Dominum, ut quid, quando et quatenus me (Isa. lxi, 1). Charitas non solum mortis et sup-
nos facere velit, assidue nobis demonstrare digne- Q pliciorum amarituriinem suavificat ; sed et ipsam
tur. mortem potentissimam morte mortificat. Nonne
CAPUT IX. Christi charitas peremptoria erat morlis, cum ipse
De variis effectis et elogiis charitatis. dux vitae mortisque destructor comminaretur et di-
35. Amiciiia vera non est, nisi firmum in Deo ceret : Ero mors tua, o mors? (Osee xm, I4).Imo for-
habeat fundamenlum. Eapropter cum amicitia donum tior. Cum enim mors vitam eripiat temporalem, nos
sit Dei, justum est ut qui ex dono Dei riiligit, nihil ad vitam charitas introducit aeternam. Illa nos a vila
praeter Deum diligat, et ut illuc flumina refluant, transitoria dejicit : hsec ad vitam et gloriam sine
undo tluunt (Eccle. l, 7): nec rivus a suo fonte de- fine restituit. Charitas est porta speciosa, quae in
generet, qui de pleniludine gratiae affluentis emanat. evcrsione Jerusalem, portis omnino deslructis,
aliis

Ulam siquMem unice et singulariter veram atque integra et intacta permansit. Charitas nunquam ex-
perfoctam amicitiam profitemur, per quam nos Deus cidit (I Cor xm, 8). Haec est speciosa Sunamiiis,
amicos suos vocare dignatus cst, si ejus praecopta quae David in virginitate sua ealefaciebat eo quod
fcorimus. Vos, inquit, amici mei estis, si feceritis non poterat calefieri pellibus animalium mortuorum
quce prcecipio vobis (Joan. xv, 14). HaecDei amicilia (/// Rcg. i, 1-4). Qui cnim versantur in operibus
est charitas, qua dilexit nos ante mundi constitutio- mtrtuis, refrigescente charitate, cogitatione passio-
nem, etelegit in dilocto 103 Filiosuo [Ephes. I, 4, num Christi denuo recalescunt. Haec est nubccula,
5). Ipsa est fons omnium bonorum omniumque do- quae al preces Eliae magnam excrevit in pluviam.
norum, quae nobis a munificentia supercoelesti pro- Cum enim aliquis Deum diligere ex toto corde in-
veniunt. Ab hac omnis amor legitimus ordinem for- cipil, statim non solum ad proximos, sed etiam ad
mamquc sortilur : nec ordinata esse potest aliqua inimicos benovolentiae stillicidia et gratiae fluenta
mentis affectio, nisi ab ea causam, modum, et ordi- Nec mirum. Charitas enim est olcum viduae,
difiundit.
nern sumat. quod conlinuum ex distributione suscepit incremen-
De qua hac constantissima charitate Sapientia
36. tum. Mulier siquidem de uxoribus Prophetarum,
libro sui nominis dicil Ab ceterno ordinata sum
: uxor Abdiae, clamavit ad Elisceum dicens : Vir meus
(Prov. vin, 23). Haec ordinata a Deo orriinat angelos mortuusest,etecce creditorestollunt ame duosfilios
in mmisioriis suis. Haec studia et exercitia justo- meos ad serviendum sibi (IV Iieg. vi, 1-7). Implcvit
rum disponit in professionibus suis. Hac mediante ad vocem Prophctae vasa oleo, quo debcbat inungi.
ordinata lex est per angelos in manu Mediatoris Sunt filii timoris <t amoris, qui vasa non modica
(Galat. m, 19). Sine hac, amicitia inter homines offorunt, quibus mater gratiae oleum bonevolontiae
603 TRACTATUS DB GHARITATE. 604
et devotionis infundit. Clausit tamen ostium con- « rali, sine compositione partium, sine distinctione
scienliae a favorc humanae laudis ne sine oleo inter
, membrorum ex quo omnia causaliter, non mate- ;

virgines fatuas reputelur. Creditores sunt, importuui rialiter: in quo omnia, non in loco, sed in virlute.
cxactores, maligni spiritus, qui pro voluptate tran- Sine qualitate bonus, sine quantitate magnus, sine
sitoria aelernos exigunl cruciatus. Vicinae, a quibus situ praesidens, sine habilu continens, omnia dispo-
vasa mutuo aceipiuntur, sunt angelicae potestates et nenf. Disponit enim ut sapientia, operalur ut virtus
animae sanctorum, qui nos consiliis crudiunt et amat ut charitas, revelat ut lux, miseretur ut pie-
exemplis, quod oleum misericordiae proximis infun- tas, scit ut veritas, judicat ut aequitas, praesidet ut
damus ; scientes et quaudiu hujusmodi superfue- majestas.
rint, non stabit oleum, et charitas impensa pluribus 40. Non comprehendis ejus altitudinem, nisi vi-
uberius soriietur augmentum. lcscas apud tc contemplatione ejus. Nec comprehen-
38. Linguae angelorum et hominum, sustentatio dis ejus magnitudinem, nisi parvus fias in oculis
pauperum atque martyrum sine charitate nihil
, luis, subjiciens te omni creaturae propter ipsum.
sunl. Prophetia lO-I praedicit, scientia comprehen- Deus charitas est (Joan. iv, 16). Spiritns sanctus
dit, fides credit : sed nec prophetia, ncc scientia, specialiter charitatis nomine desiguatur. Ipse est
"*
nec lides, etsi montes transferat, quidquam sine amor Patris el Filii, ct suavitas et unitas, et oscu-
charitate valebunt (/ Cor. xm, 2). Sine charitate lum et amplexus ; et quidquid amborum commune
nihil prodesse potest, cum charitate vero niliil esse potest. Quia vero per graiiam Spiritus sancti
obesse. Charitaiis beneficio impediente , peccat.t non anima hominis Dr«o mirabiliter unitur, sciendum est
sunt ;
quia chariias operit multitudinem peccalo- quod idem Spiritus in illa unione donator est et do-
rum (/ Petr. iv, 8). Charilas cst lex vilae, disciplina num. Spiritus enim cst qui vivificat spiritum homi-
morum, pax conviventium, gloria concordium, cri- nis, et ipsum instruit et informat Deum diHgere,

minum abolilio, lcgis plenitudo, sacrae Scripturae quaerere et invenire, tenere et frui. Ipse est sollici-
compendium praeceptorum Dei consummatio, vir- tudo quaerentibus Dominum in humilitate, pietas
tutum bonorum impletio meritorum.
virtus , et adhortanlis in spiritu et veritate. Ipse est sapientia
Omnia mandata vita?, omnia justiliae opera referun- invenientis, amor habentis, gaudium perfruentis.
tur ad illam. Ex hac suum sortiuutur effectum ope- CAPUT XI.
rum commendatio, devotae orationes, et ab ipsa lan- lnrebus creatis stabilem felicitatem non ,inveniri.
quam fructus ab arbore, tanquam ramus a vite, 41. Porro quidam ad perfruendum sibi eliguut ea
pendet tota lex et Propheiae (Matth. xxn, 40). Sicul C quae peremptoria sunt salutis. Veneno enim cupidi-
enim fructus suum a palmite recipit alimentum tatis infecti, a malitia hujus mundi, fallacibus divi-
,

donec ad maturitatem perveniat, sic boni operis tiis, transitoriis et honoribus, in volupiatibus car-
fructus, sic sancla devotio, sic omne quod pie agi- nis, saeculique favoribus suae intentionis finem con-
tur, a charitate suum recipit initium et progressuui. stituunt, ei in his, quae 105 sunt aeternge damna-
CAPUT X. tionis occasio, felicitatem suam falsa opinione, quasi
De Deo, ejusque attributis. somniando depingunt. Scd ubi copia diviiiarum
39. Sciendum quod quanto terra inferior est alti- major exuberat, ibi se gravior molestia sollicitudi-
tudinecoeli, tanto elegautior, et eminentior, et inaes- num, totius perturbativa quietis incendit. Rationalis
limabililer dulcior est amor proximi amor Dei. Et ilaque aniraa lic^t ad summam beatitudinem deside-
ut de Dei dileclioae loquentibus campus arrepti ranler aspiret, aliis tameu abstrahitur, et eam quae-
propositi dcsiderabilius et liberius ad intelligeutiam dam falsa felicititis imago deludit, aut verae mise-
se diffundat, pauca de eo quasi dclibando perslrin- riae simililudo deterret. Quis autem pauperlatem,
gamus, ut appareat quam ineffabili gratia et digna- perseculionem, aegritudinem, luctum, famem, non
tione incomparabili, Deus gloriae mediante cliaritatis n reputet magnam miseriae portionem? Islis tamen et

beneficio homini condescendat. Credendus itaque et vera miseria praecavetur, et vera beatitudo acquiri-
cogitandus est Deus quaedam vita perpetua, vivens tur. Nec mirum. Paupertas regni coeleslis acquisiliva
in se, et omnia vivificans, omnia intelligens, omncm- est. Beati enim pauperes, quouiam ipsorum est re-
que creans inlelligcnliam, sapiens el ipsa sapienlia, gnum coelorum. Beati qui lugent, qui esuriunt, qui
veritas fixa, justitia indeclinabilis, summa virtus, persccutionpm patiuntur, quia ipsi saturabuntur
perfecta bonitas, divinilas, aeternitas, magniludo, (Matth. v, 3, 5, 6) : illi consolationem recipient, et

immensitas, summa esscntia, a qua omne esse, isti jarn coelesle regnum adepti sunt, non solum ad
summa non subjecta praedica-
et astcrna subslantia, habendum, sed aliis conferendum. Quam fallax et

mentis vocum aut cogitabilium sed omniuin rerum delusoria sit illa perniciosa felicitas, quam plerique
causaleefficiens et superessentiale principium. Co- in carnis voluptate coustituunt, in libro experientiae

gitandus est Deus simplex, purus, integer, ct per- legitur incessanter, dum in opere impudicitiae cito
feclus, nihil habens quod in numerum transeal , preterit quod delectat, et permanet sine fine quod
tempore vel a loco. Sic in omni loco,
nihil trahens a cruciat. De lalibus lugeudura potius sentio quam
quod non includatur nec excludatur a loco. Cogilan- loquendum. Quid ergo indignius Lpmini, quam ani-
dus est Deus sineforma visibili, sine specie corpo- mam suam, pro qua Chrislus mortuus est, viliori
 605 TRACTATUS DE CIIARITATE. 606

parti sui corporis substituere, et se brutis ot irratio- * hic sabbatizatur, Mc ab omni opere servili vacatur.

nabilibus conformare? Apertissime liquet, quam Nimirum charitas non agit perperam, non cogital
perniciosus sit amor carnis, et usus libidinis, ad makim (/ Cor. xiii, 4, 5)
B) scd et dilectio proximi:

quorum dcteslationem Deus de purpurata meretrice malum non operatur (Hom. xm, 10). Vides, o Ju-
exsecutoribus angelis dicit : Quantum exaltavit se diee, sabbatum ubi sit? Inde etsi aliqua peccali sub-
in dehciis, tantum date ei tormentum ct luctum reptio exaliqua infumitato contingat, non perit sab-

(Apoc. xvm, 7). bati feriatio; quia charitas operit multitudinem pec-
42. Rcstat prosequi, quod in voluptate oculorum ct catorum (/ Petr. iv, 8).

aunum, caeterorumque sensuum, non est beatitudo 44. Videmus aliquos, qui cum suaviter respirare
vel requies ; sednequein his qua^pertinentaddelicias deberent sub jugo et onere tam suavi et tam Ievi,

vitffi hujus, ad ambitiosum honorem, ad potentiae do- sub utroque laborant murmurant. Ad jugum uti-
et

minatum. Veniat ergo ditissimus rex, potentissimus, que mundi p»rtinet quod curis aestuant, quod in-
sapientissimusel delicalissimus, Salomon, scilicet, et flammantur odiis, quod torquenlur in\Mia. Hoc ju-
quid de tine talium judicelaudiamus. Dixi, inquit, in gum cupiditaiis est, et onus saeculi grave. Jugum
cordenwo, Yadametaffluam dcliciiset fruarbonis. Et autem Domini suave est, et onus leve. Et quid sua-
plantavivineas, feci hor- B vius homini, quid jucundius, quam mundum con-
iofra: .-Edificavidomos, et

tos ct pomaria, et consevi ea cuncti generis arbo- lemnere, et se reputare sseculo cebiorem, atque in
ribus. Et multa similia persequendo adjecit. Pos- bonae conscientiae verlice consistentem, et mundum
sedi servos et ancillas, et familiam multam nimis, habere sub pedibus, mhil in eo videre quod appe-
coacervavi mihiaurum et argentum, substantias re- tat, nullum cui invideat, quem metuat, nihil mali
gumct provinciarum. Et addens de voluptate au- esse quod ab aliquo sibi possit inferri : et in illam

rium : Feci, inquit, mihi cantatores et cantatrices. haereditatem immarcessibilem, incontaminatam, et

,
Et post ha.csubjecit : Quidquid desideraveruntoculi incorruptam,conservataminccelis(// dr. i, 4) oculos
mei, non negavi eis, nec prohibui cor meum, quin dirigendo, fallaces divitias et Lonores perniciosos,
omni voluptatc fruerctur,et oblectaret se in hisquce et damnabiles delicias conculcare? Quid, quaeso, de-
paraveram. Quid, quaeso, dehcatius, et quid jucun- siderabilius est, et quid tranquillius, quam suam
dius ? Continuat autem Salomon et subjungit Cum- : animam sic stabilire, ut nullis motibns carnaiis
que convertisscm me, inquit, ad cuncta opera mea,in concupisceniiae agitetur, carnem rore pudicitiae te-
quibus sudaveram, vidi in omnibus vanitatem etaf- pescentem compellat ancillari, ut eam ad exerci-
flictionemspiritus,etnihilpermaneresubsole(Eccle. Q lium militia> spiritualis prompiissimam habeat ad-
ii, 1-11). Senteniiam quidem generalem praemiserat jutricem? Quid praeterea ita divinae tranquillitatis

dicens : Vidi cuncta quaz fiunt sub sole ; et ecce om- imaginem gerit, quam anima, quse sic ad omnium
niavanitas etafflictio spiritus (Eccle.i, 14). injuriarum tolerantiam se obfirmat, ut eam contu-
CAPDT XII. meliae illaiaenon moveant, et mentem ejus a statu
Sub jugo Christi esse veram requiem. suo nullae comminationum aut injuriarum machina?
43. Habes ex verbis Sapientis, ut supia memora- dejicianl? amicuin et inimicum eodem oculo intueri?
tum est, vanitatem et afflictionem spiritus. Apponit Nonne similis est ei qui facit solem suum oriri super
Veritas tertium, scibcet serviiutem. Omnis, inquit, justos et injustos, et pluit supcr bonos et malos?
qui facit peccatum,servus est peccati (Joan vm,34). (Matth. v, 45.) Quid?cum omnia ciica eum muta-
Conjungantur igiiur hseo tria, vanilas serviius, et biliter fiant, nulla est in corde ejus mutatio.
afflictio spiritusubi ergo reqi.ies? ubi sabbatum ?
:
CAPUT XIII.
Nonne verbum legis est Nullum peccatum facies in :
Per charitatem perveniri ad veram quietem et sab-
eo? Quis cst, qui peccaium non fecit? Dixit rex Da- bati spiritualis festivitatcm.
vid Ecce enim in iniquitatibus eonceptus sum ; et
:

I
45. Vere verum est in charitate sabbatum. Cum
in peccatis concepitme matermea (Psai l,7). Quis enim caeterae virtutes vicem vehiculi vcl viatici ge-
ergo nos liberabita jugo veteri et servilute peccati ? rant ad requiem obtinendam, omnes in charitate
Ille dequo Veritas in Evangelio dicit : Si Filius vos qniescunt. Ulud admiratione dignum est, quia sine
liberaverit,vere liberi eritis l/oan. vni, 36). Ipse nos cliaritate nihil est virtus, et ipsa unicuique virtutum
ab sabbatum invitans : Yenite, inquit, adme omnes, exhihet ut sit virtus. Fides autem quae haec operalur
quilaboratis et onerati estis,et ego reficiam vos. Ecce ad viiam, in D. i visione jam non erit fides, sed ve-
refectio, quasi sabbati praeparatio. Audiamus el sab- ritas. Ibi enim absorbebitur ti les, cum id videbitur
batum: Tollilc jrtgum meum super vos, etdiscitea qnod supcr omnia Jiligetur. Non opus erit credere,
me, quiamitis sum et humilis corde,et invenietis re- quod nobis licebil plena cognilione percipere. Non
quiem animabus vestris. Ecce sabbatum, ecce quieta erit. etiam de cajtero spei locus nam Deo frucntes, :

Iraoqaillitas. Jngum enim meum suaveest, et onus non habebimus quod speremus. Hic temperanlia pu-
meum leve (Matth. xi, 28-30). Jugum hoc non pre- gnat contra libidines, prudentia contra errores, for-
mit, sed crigitpennas lOO habet quibus evolet,
; titudo contra adversitates, justitia contra iniquitaies.
non pennas quibus aliquos gravet. Illud jugum cha- Porro in charitate perfecta est castitas : ideo non
ritas est Dei, proxknique dilectio : hic requiescitur. est libido, cui tempcrantia repugnet. In charitate
607 TRACTATUS DE CIIARITATE. 008
pcrfecta est scientia : ideoque ibi nullus est error, n divisit. Nec minoris esse arbitror dignitatis diem,
quem prudentia eliminet. ln charitate vera bealitudo in quo aquis in unum congregatis a Deo arida ve-
est : ideoque nulla adversitas, quam forlitudo ex- stita est hcrbis, et arboribus decorata, venustati
pugnet. In charitatc omnia sunt tranquilla et aeqna- floribus et fructibus fecundata. Nec est dies repu-
ta : ideoque nulla est tibi inaequalitas, quam justifi- tandus inferior, in quo Deus coelum suis luminari-
cari oporteat. Denique nec tides virlus cst (35) sinc bus adornavit. Sed n^c ille alienus a laude est, in
dilectione; nec spcs virtus est, nisi quod speratur, quo Deus partem animantium in aquis, partem col-
ametur. Quid est temperantia, nisi amor, quem nul- locavit in aere. Ab istorum eminentia et privilegio
la voluptas illicit? Quid caetera virtutes, nisi amor, non degenerat dies sextus, in quo Deus td imagi-
qui quod suuni est, unicuique distribuit? ncm suam creavit hominem, et vitam inspirans,
46. Sicut charitas est vcre menlis humanae re- ipsum animantium praefecit universitati. Porro diei
quies perfectumque sabbalum, sic et sex virtutes septimae praeeminentia omnibus antecellit; in quo
praedicla, fides, spes, temperantia, prudenlia, f<>r- nullius rei creatio, sed omnium creaturarum perfe-
titudo, justitia, sunt quasi quidam dies oporatio- ctio, et Dei requies commendaiur. D^ singulis scri-
nis : charitas vero quaedam luminosa et luminosi=- ptum est : Factum est vespere et mane dies unus,
sima dies est quietis, tranquillitatis et pacis. Et
B
aut secundus, et deinceps (Gen. i). At diei septimae
nunc quae est expectalio mea, nisi tu , Domine? non mane, non vespere, non initium ac finis d n -
si forte desiderium pauperum exaudiat auris tua, scribitur. Dies enim requietionis Chrisli et immu-
ut ad modicum tempus requiescam cum regibus et tabilis et aeternus. Mutua quidem Patris Filiique
consulibus, 107 qui aedificanl sibi soliludines, et dilectio, suavisrimus amborum complexus, chari-
replent domossuas argento? (Job. m, 13-15.) Porro tas scilicet, qua Pater in Filio, et Filius in Patre
vix ad momentum permillitur mihi requies ab (Joan. x, 38), ipsa est jucundissima quies, indivisi-
exactoribus Pharaonis ; ut non mihi sabbatizare li- bilis unitas, pax imperturbabilis, aeterna tranquilli-
ceat vel hora dimidia. Ulinam mihi detur vacare, tas, Spiritus sanctus, qui ab utroque procedit.
et videre quoniam Jesus est ipse Deus. Ipsc sab- Quod insinuans Fihus Dei, Ego, inquit, Patris mei
batum animae quaerentis eum, praeparans dili- mandata servavi, et maneo in ejus dilectione (Joan.
gentibus se tranquillum et impcrmutabilcm sabba- x, 30) et rursum Ego etPaterunum sumus(Joan.
:

tismum. quam beati qui ingrediuntur locum ta- xv, 10): et idem de Filio Pater, Hic est Filius meus
bernaculi admirabilis usque ad domum Dei, atque dilectus, in quo mihi bene complacui (Matth.
in voce exsultationis et confessionis tripudiant et C xvn), etc.
exsultant, memores uberum tuorum, dulcis Jesu,
cum Habacuc propheta cantantes Ego autem in Do- :
CAPDT XIV.
mino gaudebo, et exsultabo in Deo Jesu meo (Ha- Spirituale Hexaemeron, seu opus sex dierum
bac. ni, 18). exponitur.
47. Sabbatizat Judaeus, quia legit Deum sex die- 49. Expressa igitur congrua collationum imagine,
bus operalum fuisse, et quasi labore operis fatiga- sicut sex diebus, ita et sex virtutibus exercemur,
tum die septimo quievisse (Gen. i, n, 3). Non est ut post sacrarum vicissitudines actionum in tran-
hoc Deum cogitare, sed in Dei conlumeliam ido- quillo charitatis, quasi in vero mentis sabbato re-
lum fabricare. Sane non laboravit operando Crea- spiremus. Quocirca fidem ponimus primum diem,
tor : dixit, el fucla sunt omnia pro beneplaciio quo fideles ab infidelibus, quasi lux a tenebris, se-
suo (Psal. cxlviii, 5). Summa et aeterna essent a ;

parantur. Spes etiam secundae diei vicem obtineat,

Deus, nullius indigens, plene sibi sufficiens, in sua per quam hi quorum conversalio in coelis est, di-
summe tranquilla charilateMndeclinabiliter ct immu- scemuntur ab aliis qui terrena sapiunt. Temperan-
tabiliter manens ct mirabilia operans, requiescit in Q tia quasi dies tertius illucescat, in quo membia no-
se, vita in se vivens, bonorum pax et indeficiens stra mortitlcantes super terram, carnalis concupi-
quies. Quocirca sicut successione dierum, mane ct scentiae fluxum, quasi aquas amarissimas, certis
vespere vicissim variantium, crealurae mutabilitas conlinentiae limitibus <108 coarctamus : ut in terra
dcsignatur, sic in Deo cui nihil advcnit, nihil prae- cordis nostri appareat arida, et sitiens fontem viuv,
terit, aut succcdit , atern;. tranquillitas ipsius et fructusque producat. Prudentia
virtutum flores,
quieta aeternitas intimatur. quasi dies quartus faciat, quasi scientia1 lumen
48. Notandum vero quod operibus Dei sena- erumpat, et inter facienda et non facienda discer-
rius; septenarius autem divinae quieti ascribitur. nens, dividat inter diem et noctem, quatenus lu-
Nimirum senarius numcrus perfcctus est, constans mcn sapientiffi velut solis splendor effulgeat : lux
ex partibus suis. Si enim connexucris unum, duo, vero scientiae spiritualis, qurc in quibusdam deficit,
tria; perfeclum liabes senarium, qui Dei operibus quasi lux lunae minor appareat. Fortilu lo dies quin-
specialiter est assignatus : rerum universitale
ut in tus, per quam in hoc mari magno et spatioso, quasi
nihil superfluum, nihil recipias imperfectum. Ma-
gnae quidem excellentiae diesest, in quo Deus supe-
(35) Non est virtus, formata scilicct et conducibilis
riores aquas ab inferioribus firmamento mediante ad aeternam beatitudinem.
 :,

euy ITUCTATUS DE CHAKITATE. GiO

pisces spirituales, procellosa fluctuum volumina to- «charitate hoc triplex sabbatum, si velis diligenter

leremus, cohibcamus lingua.1 lubricum sub censura idveriere, invenitur. In lcge duo praeccpta dilectio-

silenlii : et quasi volaiilia pennata, nunc ad ccrle- nis expre:sa sunt. Diliges Dominum Deum tuum
slia erigamur, nunc vero condescendentes operibus ta ex tota virtute; et proxi-
mcnie tua, et

nuseriomrdia Iruclus bonorum operum sub Dci be- mum tuum sicut te ipsum (Matth. xxn, 37, 39).
nediciione rcddamus. Constilu :Lur denique ju^titia Haec duo mandata duo csse diligenda insinuant :

dies sextus, per quam ad divinam imaginem refor- non enim potest quis proximum suum diligere, sic-
mali, bestialibus desideriis, vitiisque reptilibus ul scmetipsum, nisi diligat se ipsum. Primum sab-
imperantes, corpus spiritui,spiritum Dco subjicia- batum hominis e*t dileciio sui; secundum , dile-

mus, ct sic utrique quod suum est tribuatur. ctio proximi : sabbatum sabbatorum, dilectio Dei.

50. Et nolandum, quod Dominus omuibus crea- CAPUT XVI.

tuns benedicit homini auiem omnia subjiciuntur.
; De sabbato primo seu dilectione sui ipsius.
His autem quae in se Dei repraesentant imaginem, 52. Utergo homo se diligat in Christo, Dei dilec-
jumcuta, id est, corpora, subjiciuntur, et besliae , id lio inchoatur ut diligat proximum, capacior qui-
:

est, nequitia: spirituales, de quibus propheta preca- dam sinus affectionis obpanditur. Verum qnidem,
tur, Ne tradas, inquit, bestiis animas confitentes B ubi divinus ille ignis medullitus incalescens caeteras
tibi (Psal. Lxxni, 19) : et Dominus pcr alium pro- dilectiones, quasdam sui scintillas, in sui
quasi
phetam, Auferam, inquil, malas bestias de terra plenitudinem traliit, omncs animi motus absorbet
vestra, et dormire vos faciam fiducialiter [Levit. iu desiderio illius sublimis et ineffabilis boni. Et sic
xxvi, 6 ; Osee n, 18). Haec est dormitio et septimae non homo a se, nec proximus diligilur, nisi quan-
diei tranquillissima quies, dies scptimus est chaii- tum uterquc affectus deficientis animse tolus trans-
tas, dies sabbati, dies requietionis, jucunditatis et fertur in Deum. Agitur enim ineffabili dispensationis

patis, per quam homo secure, imo securissime clicit artificio, ut licet hi tres amores semper habcantur,
In pace in idipsum dormiam et requiescam (Psal. nec tamcn semper aequaliter sentiantur : sed quan-
iv, 9). Ipse esl omnium virlutum consummatio doque mentis illa jucunda suavitas ex conscientiae
sauclarum animarum suavis refectio, tranquillis- quandoque ex bono pro-
propriae puritate procedit;
sima mentis ferialio. Ipse cst septimus dics, in quo xiini recipit congratulationis affectum quandoque ;

manna coeleste nos reficit. Ipse est mensis septimus contemplando in desiderio et exsultatione aspirat
in q..o post diluvium tenlationum irruentium, cor ad eum. Quemadmodum quispiam diversas aroma-
dis arca suavissime requiescit. Ipse est illud sab- Q tum cellas ingrediens, nunc istarum, nunc illarum

batum ex sabbaio, et mensis ex mense, et post se- specierum redolentia jucundatur sic animus dili- :

pties seplimum annum, annus jubilaeus incipiet, gentis nunc intuitu sui, nunc intuitu Dei aul proxi-
aunus placabilis Domino (Isa. lxi, 2), in quo sua mi, quadam insestimabili suavitate perfunditur.
singulis restituatur haereditas, plenaria jucunditas, 53. Quiergo primum recolebat in amaritudine ani-
anliqua possessio, et aeterna libertas. Domine Deus, mae suse perditos dies suos, postquam concupiscentise
quamdiu prolongabitur jubilaeus ? quando praeveniet dedit libellum repudii, et abolilione criminum impe-
misericordia lua, ut portio mea sit in terra viven- trata, se pignus et arrham gratise ccelestis perccpisse

tium ? (Psal. cxli, 6). Quoniam tu es pars hteredi- cognovit, dum nihil quod ipsum accusel, aut Deo
tatis meae, et calicis mei ; tu es qui restitues hae- displicere debeat in libro conscieniiae suaa legit,

reditatem meam mihi (Psal. xv, 5). Differtur reliquia? cogitationum diem feslum agent ei (Psal.

equidem, sed non aufertur jucunditas, qua satia- lxxv, 11). Dum enim immunis ab exteriori tumultu
bor, cum apparuerit gloria tua (Psal. xvi, 15). In- se in conlemplationis arcana recepit ; cum cir-

lerea comedam ego pauem meum in sudore vultus cumstrepentium sollicitudinum lurbis ostium mentis
mei, et cum lacrymis in mensura, donec vinum de- clausit, cum inlerius conscientiae thesauros in-
tur moerentibus, et sicera his qui amaro sunt animo spexerit, non inveniens inordinatum aliquid aut
[Prov. xxvi, 6), et tota dcliciis illis absorbeatur ineptum, aut rationi adversum sed omnia pacifica ;

anima mea, quarum primitias jam degusto. et jucunda, et ad instar disciplinatae familiaB videns
40» CAPUT XV. multitudinem cogilationum, sermonum et operum,
De triplicisabbato, seu triplici dilectione, sui ipsius ei, quasi cuidam patrifamilias obedire, ct omnia
proximi, et Dei. interiora sua sibi in quadam humilitate assurgere :

51. Erit, inquit, mensis ex mense,et sabbatum ex prorumpit ex his omnibus mira securitas, ex secu-
sabbalo(lsa. lxvi,23). In veterisiquidemTestamento ritate mira tranquillitas et ex ea ineffabilis jubila-

! assignatur trijdcx distinctio sabbalorum. Primum tio cordis tanto devotior in Christo laude, quanto
sabbaluin dititur septimus dies. Secundum , se- perspicacius intelligit hoctotum ex ejus gralia pro-
ptimus annus. Tertium annus qui sequitur poat
, venire. Haec seplimoe diei festiva solenmitas, quam
septics seplimum annum, id cst quinquagcsimus sex dies praecedunl, id esl sex opera misericordiae.

anmis. E>1 iiaque primum sabbalum dierum ; se- Hsec namque in earum exercitio justus probat, et
cundum annorum ; tertium sabbatum sabbatorum, iu siuu sanctae conscientiae bonorumque operum
ita ut in uniiate perficiatur. Et notandum, quod in constesiatione respirans, in ea gralia quae ei a Heo
611 TRACTATUS DE CHARITATE. 612

data est, feliciter sabbatizat. Haec est primi sabbati quibus dictum est : Diliges amicum tuum, et odio
^
tinalisjucunditas, in qua servilia opera, id est, pec- habebis inimicum tuum. Sane et parentum, ami- et

cnta, quae servos faciunt, prohibontur : in qua nec corum aftectio quamvis servata, parum praemii con-
ignis concupiscentiae accenditur nec onera, id est sequitur ;
quippe cum ad illam lex naturalis inducat
co»ilaliones impietatis, sine legis transgressione por- ad istam mutua obsequia nos provocent utraque :

lanlur. tamen si neglecla fuerit, cumulum damnationis im-

CAPUT XVII. portat. Veritas in Evangelio dicit : Si diligilis eos

De secundo sabbato, seu dileclione proximi. qui vos diligunt, quam mercedem habebitis? Nonne
54. Sane, si ab hoc puriore thalamo cordis ,
quod etEthnici hoc faciunt? (Matth. v, 43, 46. ) Utergo in
primo sabbato dedicavit, migraverit ad illud diver- majorom amplitudinem dilectio nostra se porrigat,
sorium, ubi solet gaudere cum gaudentibus; coinfir- amplectatur et eos qui nobiscum Deo mililant, et
mari infirmi3, scandalizatis couri, suamque senserit ejusdem vitae professione nobis in vinculo pacis et

animam fratribus suis indissolubili glutino charila- spiritus rite cohaerent. Deus equidem hujus dileclio-

tis unitam, adoo ut nec suspicio sinistra, nec invi- nis est causa efficiens, dum a capite in barbam
diae motus, nec sestus iracundiae aut tristitiae, possit Aaron, et usque in oram veslimenti unctio spiri-
aliqua occasione surrepere; sed eos brachiis sin^e- B lualis emanat (Psal. cxxxn, 2) : ut qui ab uucto
rissimse dilectionis amplectens et fovens,uno eo- uncti, a Christo Christiani vocantur, omnes in par-

demque humero propria et aliena communicans; ticipium nominis Jesu communi vinculo charitatis

cessante omni slrepitu viiiorum, ad tanlae suavitatis invicem complectantur.

delicias resolvitur inaslimabili gaudio, et fitin amo- 57. Adhuc duo genera hominum restant, quos si
ris fructu dulcedine libera, intus a noxiis omnibus m nostrae dilectionis sagenam concludamus, nihil

absoluta vacatio. Nam quod nullum vitium prorsus aliud superest, nisi ut illius veri sabbali requie per-

in hujus sabbati quiete residere Iraterna charitas fruamur. Eorum enim qui foris sunt, Gentilium

pennittat, lestis est hujus secundi sabbati continuus videlicet ac Judaeorum, schismaticorum et haerelico-

feriator Aposlolus dicens : Non adulterabis. Non rum, necesse esl ul ignorantiam doleamus, compa-
furtum facies. Non falsum testimonium dices, et si tiamur et infirmilati, duritiam defleamus pio com-
quod est aliud mandatum, in hoc verbo inslauratur: passionis affeclu : succurrentes eis orationum sufira-
Diligesproximum tuum sicut te ipsum (Rom. xin, 9). gio, ut et ipsi in odore unguentorum nostrorum
David dulcedine hujus suavitatis atfectus, ex tanta currrant in Christo Jesu Domino nostro.
mentium unione 4.10 in vocem jubilationis pro- Q 58. Adhuc dilatat tentorium suum charitas, et

rumpens; Ecce, inquit, quam bonum et quam jucun- pallium, quod veteris legis tempore erat breve, sic

dum habitare fratres in unum (Psal. cxxxn, 1). ampliat, sic extendit, ut duos operire sulficiat, dum
55. Nota vero, quod sicut primo sabbato unus inimicumsuumanimajsuaenova Spirilus sancti unione
dies tantummodo dedicaiur, quod videlicel singulare conglulinat. Hac dilectione filius Dei efficitur homo :

esl, quod in propriae conscientiae tranquillilate con- hac divinae bonitatis imago plenissime reparatur.Z)/-
sistit ita non immerito hic annus integer consecra-
; ligite, iuquit Dominus, inimicos vestros ; benefacite,

tur. Quemadmodum enim ex multis diebus annus inquit, his qui oderunt vos ; et orate pro persequen-
efficitur, ita ex multis animabus cor unum et anima tibus et calumniantibusvos ; ut sitis filii Patris ves-
una charitatis igne conflatur. Sex autem annos, qui tri, qui in coelis est (Matth. v, 44, 45). Haec dilectio,
praecedunt hoc sabbatum, possumus intelligere sex dum inimicum simpiici oculo intuetur, securissime
genera hominurn, in quorum dilectionepermoramur, dicere potest : Dimittenobis, sicut etnos dimittimus
vel praecepti debilo exercemur. Sicut vero annus (Matth. vi, 12). Ita dimiltitur qui dimittit, sic lilius

multos dies compleclitur, ita in singulis generibus ho- Dei, sic haeres Dei etChristicohaeres elficitur {Piom.
minum, multi nobis animorum junguntur « vm, 17). Atlende ergo, quam securum, quamdulce sit,
unitione.
56. In primis vero dilectio vera naturali ordine quam jucundum inimicis compati, injuriis non mo-
ad domesticos nostri sanguinis derivetur, quos dili- veri, eum amare pro Christo, a quosenlio non ama-
gere sicut ex natura necessario tenemur sic nimis ri
; et eam affectionem gerere erga ipsum, quam
;

inhumanum est, quod a nostrae dileclionis sacrario indulgentissimus pater exhibet erga sibi chanssi-
repellantur. Nam teste Apostolo. Qui suorum, et mum lilium phrenesi laboraulem, quo majores ab
maximedomesticorum curam non habet,fidei trans- ipso irrogantur injurne, eo propensiore erga eum
gressor est, et estinfideii deterior(I Tim. v, 8). Ilinc ferveat charitale.
est quod liaec dilectio, quae ex nalura prolicisciiur, in 411 CAPUTXVIII.
mandatis, quae pertirient ad dilectionem proximi, pri- Detertii sabbati jucunditate et solemnitatc, $eu de
nmm locum, Deo praecipiente, sortitur. Honora in- dilectionc Dei.
(|uit, patremtuum ei matrem tuam (Exod.xx, 12). 59. Tertium sabbatum habet sex preambulas dies
Hinc ad eos, qui nobis specialiter amicitiae vel offi- in quibus coelesle manna colligimus, ut in illa prae-
cii vicissitudine copulantur, dilectio nostra progre- clara solemnitale, qrai in Dei dileclione celebranda
dicns, quodam sinu diffusiores laxatur. Verumlanien cst, sugamus lac ab uberibus consolationis ejus, et
ista dileclio Pharisaorum justitiam non transcendit, intcr duas sortes, iuler ubera sponsi, inler sinistram
 613 TRACTATUS DE GHARITATE. 614

et dexleram, per 'viscera misericordia* Dci nosiri » gnabili arce munitus Ezechiel in Chaldaeam. Jere
beatissime quiescamus. Isti sex dies sunt, Christi mias in .Egyptum frelus istius tuilione descendit.
Concpplio, Nativitas, Pranlicatio, Passio, Resurrec- Job frater draconum per hanc sine periculi suspi-
tio, Ascensio. I<lis sex diebus operatus est Dominus cione faclus est (Job. xxx, 2 J). David sub istius l

salutem in medio tcrras (Psal. lxxiii, 12), et requies- umbra securus per umbram mortis incedere non vc-
censab omui opere quod patrarat, sedensque in relur. Cum enim Deus sit charitas (/ Joan. iv, 16),

gloria Dei Patris, ad illud sabbatum, quod est illius scit quod ubi sil charitas, ibi est Deus. Si ambula-

dilectione celcberrimum, miserieorditer nos invitat. vero, inquit, in mcdio umbnv mortis, non timebo

boneJesu, o benigne, o amabilis, o suavis, o mala, quoniatn tu mecum es [Psal. xxn, 4).
dulcis, o amor Deus, quid dukius, quid suavius, quid 61. Infelix ego, dilexi hactenus mundum; dilec-

amabilius, quam vacare, et viiere quantum nos ctionem tuam, Deus, amori mundano posthabui.
amaveris ? Quam pie, quam mis< ricorditer in con- Nunc e diverso facis, secundum divilias miscricor-
ceptione et nativitaie tua te dignatus sis exinanire, dia? tuae, ut te dilig\m, mundumque et omnia quae
us^ue ad infirmitatesinfantilis naturae ? Quam be- io eo sunt, prae tua dilectione contemnam; fastidiat
nigne, quam diligentcr nos viam vitae verbo et anima mea in desiderio tui, Deus, coelum et terram,
exemplo docueris ? Quanta dignatione te pro nobis et omnia quae Quid enim mihi est in
in eo sunt.
morti oblulcris Quomodo resurgens in gloriam
? ccelo, et a te quid volui super terram? Deus cordis

tuam, naturam reparaveris humanam et ascendens ; mei, et pars mea Deus in aeternum (Psal. lxxii, 25,
in ccelum, eam in throno majestatis tuae collocave- 26). Deficiat in amore 4119 luo et liquescat anima
ris gloriosam ? Quid felicius, quid jucundius sabbato mea, ut in deficiendo ex me spiritum meum (Psal.
illius animae, quae contemplatione et dilectione Do- cxli, 4), psallam et cantem tibi amoris delicias et

ntinum comprehendens, et quasdam divinae sua- divilias charitaiis ipsius, per quam torrente volu-
vitatis experientias in se formans, ineestimabili ptatis potantur aeternae (Psal. xxxv, 9), quorum af-

gaui!io sancta: fruitionis afficitur, dum a se peregri- feclio prorsus a tua dilectione absorpta est. Sicut
nansjam incoelis habitat, et in memoria abundantiae enim ferrum ignitum in quamdam ignis essentiam
suavitatis Dei exsultat et jubilat ? quies pacifica, o transit; et sicut gultula aquae vini dolio infusa, sua
sabbatum delicatum, o dulcedo charitatis, quae ani- insipiditate deposita essentiam melioris substantiae
mam diligentem D 'um, usque in altissima ejus assumit;et sicut aer solari splendore perfusus, to-

magnalia provehit, provectamque inter voluptates tus cst splendor : sic spiritus hominis divino amore
aeternas rcquiescere facit ! Feriaiione hujus sabbati Q affectus, lotus est amor. Quocirca qui Deum diligit,

totus homo iuterior hilarescit, ejus intelligentia sere- sibi mortuus est, et soli Deo vivens, quodammodo,
natur, affectiones dulcescunt, ei sancta desideria in ut ita dixerim, consubstantiat se dilecto. Si enim
Deo quadam fruitione felicissima resolvuntur. animaeDavid conglutinata est anima Jonathae (I Reg.

raane, o db>s, quae meiiores in atriis Domini, super xvin, 1), aut si is qui adhaeret Deo unus spiritus
millia ! (Psal. lxxxiii, 11). splendor lucis et ardor cum eo efficitur (/ Cor. vi, 17), non absimili unio-
charitatis, quae inflammat Angelos, et illustrat inte- nis judicio quodam genere coessendi tota in Deum
riora sanctcrum ! praeclara solemnitas ct jucunda transit affectio, in quo sine alterius desiderii exce-

pausatio, et sabbatum delicatum ! sabbatum glo- ptione, tota in se collecta transfertur in Deum, qui
riosuin ! est omnium desiderabilium plenitudo. Diliget tamen
60. Et quae gloria delicatior aut desiderabilior anima perfectius, cum introducelur in gaudium Do-
polest esse, quam Deo medullitus inhaerere, et ja- mini sui (Matth. xxv, 21-23), in amplexus sponsi,
clare in eum omnes cogitatus etaffecius suos, atque omniumque justorum bcatitudinem suam faciet com-
in dilectione ipsius colligere tantye certitudinis fru- munione charitalis, cujus beneficio omnia in nobis
ctus, ut desalute anima? suaB.de consortio Angelo- i erit Deus.
rum, alquede illa interminabili exsultatione, quse
1

CAPUT XIX.
diligentibus Deum praeparata est, nullatenus opor- Christi passionem et mortem assidue meditan-
teat haesitare ? Propterea ibant Apostoli gaudentes a dam esse.
conspectu concilii (Act. v, 41). Andreas glorians et 62. Audite, coeli, et auribus percipe, lerra (Isa.
exsultans currebal ad crucem : Paulus perlusus tanti i, 2), quantum magnificavitnobiscum Deus raiseri-
gaudii suavitale dicebat : hlihi autem absit gloriari cordiam suam. Et quis abyssum tam inelfabilis gra-
nisiin cruce Domininostri Jesu Chrisli (Galat. vi, tiae considcravit, quis de fonte tantae dulcedinis gu-

1 \ ; securus, Scio, inquit, cuicredidi, et cerlus sum slavit,et non amavit? Nonne Deo subjccta eris,
quia nec mors, nec gladius, nec angelus, neque po- anima mea ? (Psal. lxi, 2.) Quare non effundis affe-
testatcs neque «/utaliqua creatura poterit mesepara- cius in Deum, quos dirigis ad vanitateset insanias
rea charitate Dei, quce est in Christo Jesu(ll Tim. i, falsas t(Psal. xxxix, 5.)Quarc tristis es, anirna inea,
12; PiOm. vin, 38, 30). Moyses innixus tam solidse et quare conturbas me? Numquid
(Psal. xli, 6.)

Icharitati, praeclegit de libro quem scripsit Dominus, consiliarius non est tibi aut salvator? Nunquid re-
deleri, quam sustineat sibi creditum divina indigna- sinanon est in Galaad, aut medicus non est ibi ? (Je-
tione populum deleri (Exod. xxxn, 32). Hac inexpu- rem. vin, 22.) Revertere, revertere, Sunamitis, re-
615 TRACTATUS DE GHARITATE. 616
vertere {Cantic. vi, 12) ad Dominum Deum luum, ^ est sigillum, plaga scilicetlateris, quam in pretium
divulsa mea, dilacerata mea, perdita mea, sed Chri redemptionis nostra? et placationem continuam jugi-
sti morte denique resuscitata, Chri>ti passione re- ter exhibet ante oculos Patris.
dempta. Cur, quaeso, diligis aliquid praeler illum, 65.Adhuc exstat tituluschartae inscriptus in tanlae
qui lam benigne, tam misericorditer a tot miseriis charilatis memoriam ;
sciasque quod si te ingratam
te rcdemit. Jugi scrulinio el assidua meditatione reperit, nec velle uti tanto beneticio, exiget a le di-

revolve, qualiter Unigenitus Dei Patris, cum esset strictissime mortcm suam, vereorque nequando in-
splendor ei ligura subslanliae ejus (Hebr. i, 3), po.it dignantissime dicat tibi : Tolle manum et mitte in
•exinanitionem usque ad formam servi (Phiiipp. II, lalus meum dexirum, mitte digiios tuos in fixuras
7), post famem, post sitim, post iassitudinem, post clavorum (Joan. xxix, 27), et vide quanta pro te pas-
lacrymas, post vincula, post flagella, post fel, post sussum. ingrata etcrudelis impietas nonne pu- !

acetum, posl coronam spineam, post claveos et lan- tas Deum de collaiis tibi beneficiis pcenitere, si ea vi-

ceam, pro salute tua inierduos latrones quanrioque derit per ingratitudinem periisse ? Propterea oratio
pendebat in cruce; crucis equidem cornua in mani- nostra saepe repellitur. Et hoc ipsum pia dispensa-
bus ejus (Habac. ni, 4), ac de iilis pius ille Samari- tione fieri existimo ; ne qui de praeacceptis bencficiis
tanus tuis vulneribus oleum et vinum infundebat B ingrati fuimus, ex nova largitione ccelestium mune-
(Luc. x, 34). Porro ibi erat abscondita forlitudo ejus rum graviore culpa ingratitudinis oneremur. Cum
(Habac. m, 34), el in amariiudine morlis dulcedo enim Deus beneficium perditum reputat, quod non
ejus. quammagna multitudo dulcedinis tuce, Do- prosequilur actio gratiarum, nobis expedit non ex-
mine,(juam abscondisti timentibus te (Psal. xxx,20). audiri potius, quam ad cumulum damnationis no-
In testimonio Isaiae, Vere tu es Deus absconditus, materiam obtinere quod petimus.
strae ingratitudinis

Rex Israel Salvator (Isa. xlv, 15). Qua ergo praesumptione non diliges illum, qui te
63. Moriebatur Salvator tuus, anima mea, ut te non diligentem dilexit qui te peccatiicem non de-
;

vivificaret : affixus erat cruci, ut iniquilates tuas spexit ? Vide, quaeso, qua compensatione, quo me-
propriis manibus cruci afiigeret. Manus elevabal ad rito summae el aeternae respondeas Trinitati.
Patrem in sacrificium vespertinum ut te ad am-
,
66. Tradidit pro le Pater Unigenilum suum mor-
plexus amicabiles invitaret : vitamque suam, quae ti. Tradidit et Filius se ipsum pro lua salute in

nulli erat obnoxia morli, pro te obtulit ad mortem, mortem. Datus estdeuiqueSpiritus sanctus, teslante
ut dum a principe tenebrarum juslus injuste occidi Quia charitas Dei diffusa est in cordibus Aposlolo :

tur, quia, quod suum non erat usurpare convictus C nostris, per Spiritum sanctum, quidatus est nobis
est, ea quam habebal in le poteslate privarelur. In (liom.v, 5). Sic amat nos Paler, amat Filius, amat
lam exuberanti beneficio, in tanto cumulo gralia- Spiritussanctus, amat nos Trinitas sancia tota, Deus
rum, quo te largitio disina quasi obruit et confundit, aetemus, omnipotens et immensus, cujus magnitudinis
vide ne ingrata sis. Ingralitudo enim peremptoria non est finis [Psal. cxliv, 3), cujus sapienliae non

est salutis, ipsa est flatus aspidis, virus animi, estnumerus (Psal. cxlvi, 5), cujus pax exsuperat
uredo virtulum, ventus pestilens, et aura corrum- omnem sensum (Philipp. iv, 7) a quo et in quo uni-
pens stillicidia pietatis, rorem gratiae et miscricor- versa sunt, visibilia et iuvisibilia, coelestia et ter-
diae fluenta desiccans. restria. Et si eum diligis, hoc facis ex debito ; si tc

CAPUT XX. diligit, facil hoc ipse gratuilo. Atlende celsiludinem

De beneficio redcmptionis, et aliis. coeli, el magnitudinem firmamenii, et modicum in

64. Adhuc dico nihil estenim satis dictum, quod

: locis palustribus lulum. Talis est adhuc inaeslima-
semper esl dicei.dum, atque recordatione continua biliter dispar comparatio tui ad Deum, sicut luti ad
replicandum. Eras illi gravissimo creditori , angelum ccelum. (Juae autem collalio tui ad ineffabilem, aJ
Satanae loquor, illi quidem immanissimo exaclori, n incomparabilem,ad incompreiiensibileui ? Nihil ei ad
tot 413 debilis quot peccalis vinculo chirographi men^uram mcriii retribuere posses, si in retributio-
obligata, nec solvendo cras. Dei autem Fillus non nem eorum, quae pro te sustinuit, le millies mille
quae rapuerat, sed quae rapueras, pro te solvit : et, annis etiam gehennali incendio cruciares.
quod dignatio propensior el gratia uberior erat, non CAPUT XXI.
delegavit alium debitorem, scd dedit animam suam De beneficio creationis.
in causam tuae salutis. Cumqueillc angelus transfuga 67. Omnia quidem qua? m Deo sunt, incslima-
et emansor, te in detesiabilem peteret ancillatum, biliter excellenliora sunt his qua> noslra sunl. Ipse
Christus litem contra te propo.-dtam suam fecil. cnim diligit ut charitas ;
judicatut cequitas : dispo-
Postquam diversas productiones iestium, legum, nit ut sapientia ; revelat ul lux ; miseretur ut pielas;
oraculorum, prophclarum, signorum, landem pro- scil ut veritas ; operatur ut virlus ;
praesidet ul ma-
prium sanguinem allegavit, oblinuit allegatio illa jeslas. Circumscnplis autem omnibus qua ad dispenr 3

tuae senlentiam liberlalis; super calculo sententiali sationein incarnalionis siue perlinent, diligonter at-
scripiae sunt lilterae in membrana capitis crucilixi, tcnde quod tibi universitas mundi de mandato obse-
ci confirmatae a saeculo misericordiae et veritatis, quilur, omnis nalura luis famulatur obsequiis ; C05-
pacis et justitiaeobviantium sibi. Deniquc impressum lum, acr, tcrra, mare, et omnia quiu in eis suut,
617 TRAGTATUS DE CHARITATE. 618

tuis pariter necessitatibus et obleciamentis inser- A navit te sensibus, quasi quibusdam prsefulgentibus
viunt.Annua arborum ct
revolutio tlores fructusque gemmis : le voro inlerius quasi naturali pulchrilu-
herbarum redi\iva innovatione reformat, atque ha- dine sapientia insignivit. Nofit quis ornalus tibi

benlibus et repullulautibus naturis germinum anti- competeutior esset : ideoque dedit quod te decuit, et

quitalis, continua Dei munera libi circuilus tempo- in tantum, ut etiam propter hoc ipse te diligeret qui
rum subministrat. Recognosce, anima, quod quan- hoc dedit. Sane insana es, si eum mediocriter amas,
doque noneras, et 411 ab eo 1'acta es. Niliil ei de- qui te tanto amore prsevenit, qui tanla et tam pre-
disli, ul te faceret. Nihil enim dare poteras, qui non tiosa largiens, majora eliam diligenti se pollicetur,

eras. Cum autem melius esset essc, quam non esse, quae nec oculus vidit, nec auris audivit; quorum aesli-

gratis tibi esse contulit , omnibus illis le praeferens, matio in cor hominis non ascendit (/ Cor. II, 9). Ex
qmr de uon esse ad esse poterat perducere, necper- ejus munere pensare teneris, quantum sit diligendus,
duxil. Adjecil tibi speciem : et cum essentia de ni- qui lanium non tantum temerarium, sed
diligit ; ul

hilo prodierit de gratia Creatoris, ipse sua te ima- eliam nefarium debeas reputare non solum diligen-
gine et similitudine insignivit, el adhibuit cum pul- tem non diligere, sed tanti, tam potentis, tam prae-
chriludine vitam. Unde tanta et tam ^ratuita, et tam cellenlis amorem totis visceribus, totis interioribus

inaudita dignaiio, ut tieres ad imaginem et similitu-

B praecordiis non amplecti. Omnium pulcherrimus est

dinem ejus (Gen. i, 27), nisi ut simile tuum dilige- sponsus, speciosus factus prae filiis hominum. Ama
res, et ei, qui te gratuita dileclione praeveuil, dile- Sponsum, ama Regem in decore suo, Regem virtu-

ctione mutua conformares ? tum, plenum gratiaeet veritatis, coronatum gloriaet

68. Ei ergo cor et medullarum tuarum interiora honore, Dominum majestatis.
exhibe ad diligendum, qui te diligere dignatus est, 70. Concupivit Rex decorem tuum, munera et

lamen in te reperiens diligendum. Ama signa-

nihil quibus te ornare dignatus est, in tuum cjus amo-
culum luum, et imaginem tuam utque expressior ; rem inclinavcrunt affectum. Amat te in muneribus
in te forma tui Creaioris appareal, ei qui charitas suis. Si enim habes aliquod bonum, iliud habes [al.

est, te fide et charitate conforma, et in materiam Verbum Apostoli est.

debes] intelligere ejus donum.
gratiarum beneficia ejus jugi meditalione cogita. Quid habes quodnonaccepisti? Si autem accepisti,
Amalor Uius ad hoc exhortatione prophetica te in- quid gloriaris quasi non acceperis? (/ Cor. iv, 7.) Si
vitavit Pone me, inquit, ut signaculum supercor
: de aliquo gloriaris, quasi illud de te ipso, non a Deo
tuum, eisuper brachium tuum dexterum (Cantic. acceperis; furaris Deo quod suum est, honorem al-
vm, 6). Ac si dicat Pone me niemoiiale tuum in C terius tibirapis, el in alienam gloriam praesumptuose
:

corde et brachio, id est, in cogitalione et opere, ul intrudens, habes quidem gloriam, scd non apud
deposiia imagine terreni hominis, coelestis imaginem Deum (Rom. iv, 2); quia gloriam alienam tibi usur-
portes (/ Cor. xv, 49), attendens divinae dilectionis pas nequiter contra Deum. Vide ne unquam subre-
argumenta, quae refelli uon possunl. Pone me super pat tibi ingratitudinis nota. Recole incessanter 415
cor luum, ut fidei signaculum, ut amoris exemplum. te tua iniquitate perditam, et ipsius misericordia
Tale signaculum ante praevaricalionem suam in se reparalam.
angelus apostata exprimebat, teslimonio Ezechielis CAPUT XXII.
dicentis : Tu signaculum simililudinis, plenus sa- Animarn, aliisrebus creatis digniorem, nondebere
pientia, et perfectus decore (Exech. xxvm, 12). An- quidquam umare supra Deum.
gelus siquidem in sua creatione lanta Deo confor- 71. Studeas illi placere modis omnibus, quibus
miiate unitus est, ut esset potius signaculum simi- potes, qui te talem facere dignatus est, ut placeres,
htudinis, quam simile vel signalum. De sigillo quip- ut te ipsam agnosceres, et tui graliam Creatoris in
pe talis, similitudo imaginaliter exprimitur, qualis tuae pulchritudinis inspectione irobares. Porro ocu-
in eodem sigillo essentialiter habetur : et hsec ho- n lus cuncta videns, se ipsum non videt. Ideo faciem
mini competit. Angelus vero pro sua sublilitate tui cordis quandoquein speculo propriae rationis at-
Deo expressiori similitudine adhaerebat, quia loius tendas, ne tuae faciasinjuriam dignitati : quod equi-
el lantummodo spiriius erat. Nos vero luteo inclu- dem facis, si vis te abjectiora tibi praeponere, et ea
sos carcere, et inhabitatione terrena depressos, cha- quse decorem suum imaginarium et umbratilem
'itas ud dignilntis angelicae statum reparat : et licet habent, tibi quae in veritate pulcherrima es, coae-
:orpus, quod corrumpitur, aggravet animam, et de- quare. A tua dignilate nimis enormiter et igno-
)rnnai terrcna cogitatio sensum multa cogitantem miniose te dejicis, si transitorias tt inanes pulchri-
Sap. ix, 15), lamen peccaio deformatos, novum tudines appelis et miraris. Mundus nimirum propter
liligenli Dei mandatum ad Dei similitudinem nos te factus est : idco mundum non ames quia mun- ;

eformal. dus non est t" dignus, cum sis eo longe dignior, et
69. Multiplicavit in te Deus dona sua. Adjecit solc et luna, el omnibus creaturis. Omnia quippe
•nim pulchnludini luae vivere, seniire, discernere : temporalia suae pulchriludinis defectus agnoscunl;
•i io omnibus quae iiiuniticenlia ejus tibi conlulit, et lu in futuro, labore non deficis, nec pallescis
ccepit iudigeniia tua gratiam ejus, non exigentia aegriludine, nec marces senio, nec morte tabescis.
ui meriti antecessil. Desponsuvil te fide, foris or- Quocirca aliquid diligis in hoc mundo, qui totus

Patkol. CLXXXIV. 20
 :

619 TRACTATIS DE CHAMTATE. 620

iibi est subjectus, summa temeritas est ; nisi ea dili- nione singularis, dum nihil ex plurium participa
gere velis, ut libi servientia, ut munera sponsi, tioneminuitur, et diffusus in omnes totus in singulis
ut amici xenia, ut beneficia Domini. Necista diligas reperitur. Te ilaque singulariter diligit, qui nihil
cum illo; sed propter illum ista, et ipsumdiligassu- sine te diligens, aha propter te diligit. Licet enim
per isia. Degenerabis equidem in amorem meretri- amor diffundatur in plures tamen est in singulis ;

cum, si plus amas danlis munera, quam amantis tolus, ut omnes unice diligens, ab omnibus unice
affectum. Donanti quidem injuriam facis imo te ; diligatur. Propterea hic est amor unicus, non pri-
meretricali lurpitudine dehonesias, si recipis dona, vatus solus, non solitarius communis, non divi-
; ;

et dilectionis vicissitudinem non rependis. Ipsum sus; nec usu deficiens, nec tempore, aut participa-
ergo dilige propter se, et propter eum dona ipsius. tione decrescens. Rcpone igitur in thesauro merno-
Dilige te illi, et illum tibi : dilige ipsum ut eo frua- riae, et recole incessanter quse Deo donata
libi a
ris, ut in eo ponas affectiones tuas, el cumdilexeris sunt ; ut nec de acceptis praesumas, nec unquam
ferventius, affectuosius diligaris. amor sanctus Hic super acceplis ejus beneficiis in gratiarum actione
est, nihil habens sordidum, nihil impurum sed in ; lentescas.
Dei recordatione dulcissimus, omnes mundi super- CAPUT XXIII.
grediens delicias, et quodammodo ex natnra suae B Amorem Dei in nos mirabilem vicissim a nobis
stabilitatis aeternus. exigere ardentissimam dilectionem.
72. lllud autem jugi memoria teneas ,
quod Quanto praeemineutior est humanilate divini-
74.
quanto differentius est praeeminentior essentia ejus tas, tanto amor Domini Salvatoris, quem habet ad

fragilitate humana, tanto suavius et incomparabiliter nos, amore illo quein habemus erga illum vel ad
dulcius et delectabilius diligit alque diligitur, quam proximum, dulcior est, firmior, atque profundior ,

angelus, quam homo, quamaurum, qnam argentum, violentior, penetrabilior, compassibilior, ferventior,
seu lapis pretiosus, vel charitas, vel libertas, vel atque suavior. Omnes maternos aflc< tus, omnes fra-

quaecunque alia, quibus corda hominum distrahun- trum conjugumque consensus , illa dilectio quam
tur. Nec te ab eo minus diligi credas, si quibusdam habet ad nos , inaestimabili charitaie iranscendit.
animanlibus lerrae tecum pariter beneficium solis et Ipse paternae gratiam lenitatis exprimens in se ipso,
lunae, et caetera gratiae suse dona communicat. Ni- fidelem animam alloquitur dicens, Amodo voca me,
mirum quaecunque illis donata sunt, propter te Pater meus es tu, dux virginitatis mece tu es : et

donata uon dubites. Ut enim tibi serviant universa, illud, Patrem vocabis me, etpost me ingredi non ces-
ipsa de divina bonitate necessaria sibi bona reci- Q sabis (Jerem. m, 4, 19). Ipse luaterua nos benigni- 1

piunt, sine quibus esse aut servire non possunt tate prasveniens, Quemudmodum, inquit, mater con-
Nunquid ideo videtur circa te dileclio ipsius inten- solatur filios suos, ita et ego consolabor vos (Isai.
sior, si tibi soli omnia contulisset? nunquid bea- lxvi, 13) rursum, Numquid potest mater infan-
: et

tior esses, si sola habitares in mundo, et omnia quae tem suum oblivisci,utnonmisereatur filii uterisui?
m eo sunt, sineullo socialis vitae solatio possideres? Et si illaoblita fuerit, ego tamen non obliviscar tui
Et si etiam de malorum hominum societate causaris, {Ibid., xlix, 15). I|ise in se modum fralernae dilec-
scias procul dubio, quod sicut libi et malis homini- tionis assuuiens, animae iideli sic loquitur : Hortus
bns caHera serviunt, sic malorum bominum vitam conclusus, ait, sorormea, sponsa (Cantic iv, 12)

facit divina dispensatio in tuum militare profectum. Amicus est, dum fideli animaj dicit, Pulchra es,
Malorum siquidem societate hi qui boni sunt, in amica mea (Ibid., i, 14) et ipsa de illo, Talisest, in-
:

melius exercentur : docentur et affeclare virtules, et quit, dilectus meus, et ipse amicus meus (Ibi, v,

alia doua Dei, quibus ipsi carent, et quae longe me- 16). Sponsus est cum de illo dicitur : Gaudebit spon-
liora sunt, quam omnia quae cum injustis hominibus sus super sponsam, et gaudebit super te Deus tuus
pussidentur. rv (Isai. lxii, 5). quod in
Hoc ergo sentiamus in nobis

73. Denique cum videanl malos ruere in interi- Christo Jesu (Philipp. n, 5), qui exiendens manus
tum, de eorun at'_
suae salutis exspcctulione crcscit in discipulos suos vocat eos fratres, etquod amplius

fectus in Deum, et de divinis muneribus, quorum est, patrem, el malrem, et sororiiu omnem scilicet

cum impiis nulla esl commuuio, sequitur devotior qui sancte et humiliter, qui caste et socialiter, ejus
exhibitio graliarum. Cum ergo omnia libi cooperan- aut proximi iecerit voluntatem (Matth. xn, 49, 50).
tur in bonum, ut mali tibi exercilio, et boni libi 75. Si recenseas diligenter eflusarn et indefessam
olalio fiant, non repules le minus ifiligi, quia sin- circa lc magniticcntiam ct muniliceniiam giatiae Dei,
gularitor le non amal, qui tainen quadam amoiis licct ipse sit generalis omnium dispensator, vidobis
sin^ularilatc te diligit, dum et bonos, ct mnlos in lamon cum circa commoditates tuas, quasi toium e
usum lua> ulihtalis intlectit. Cumque ipso jurc cl singulariter occu(intum. Quocunque tc vertas, tibi

debito charitalii vclis tecum omnes alios aHernse sollicilus cl diiigens provisor assislit ; in intentioni-

beatituiinis esse pai ticipes, tua bona voluntas bo- bus, in mcditalionibus, in vcrbis, in consiliis,

num alienum libi proprium facit, et sancli Spirilus openl)us, iq adversis, in prosperis, foris, intus, ejus
cuiiiinuiiio,,t', bealitudine -IIG omniiim, singuloruin gratia tc scquitur et pracedit. Tibi exliibel in omni
beat'tudo accrescit. Fit igitur amor cx ipsa commu- tribulatione rcmedium. Saual iufiriuam, reducil er-
 ,

621 TRACTATUS DE CHAMTATE. 622

roneam, corrigii delinquentem consolatur afflictam, « laverit, amaverit, integritati restituerit. Amor enim
erigit lapsam, trislem ketifieat nec diu vacillare ipsius violata integrare, non violare intcgra consuc-
,

austinel deficicntem. Illud, anima mea, lanquam vit. Licet autem faciem suam non videas, ipsum
aniniii' \fort., amicaj mese consulo, sicut alias me tamen tibi pncsentem non dubites. Vide ergo ne ali-

recolo monuisse, ut primiiias creationis tuse atten- qua indecentia tui, oculos prsesentis offendae, ut
rJens, jugi scratinio et sollicita meditatione revol- scias indubitanter quod qui tc dilexit turpem, ple-
wens, i|uud speciosam te fecit, quod mulliplices gra- nius te diligit speeiosam. Induere orgo, quaeso, veste
tic (ioti-s adjecit, quod cum postea per te fueda et innocentise, orna te quasi vcste polymita, varietate
fetida faeta esses, pius et misericors gratuita be- vittutum, et qui te fidei annulo subarrhavit, in te

nignitate sua luae aversioni compatiens, sicut te non odorarc kolatur aromata gratiarum, Dilige, quaeso,
entem dilexit ut eonderet; ita te conditam, sed tota anima Dominum Deum tuum, sponsum tuum,
perdilam, sua gralia reparavit. vitam tuam, solatium tuum, consilium tuum, auxi-
"76. Loquitur in Jeremia fons misericordia' Do- lium et refugium tuum. Denique illum dilige, qui
minus dicens : Vulgo dicitur, Mulier si dormierit tibi est quidquid amabile aut optabile esse potest :

cum numquid revertetur ad virum

adultero viro, dilige eum caste, devote et sancte, non verbo, non
B
wwm priorem ? Tu autem fornicata es cum umato- lingua, sed opere et veritate. Qussre in amore tuo
ribus multis tamen revertere ad me,et ego susci-
: non quae tua sunt, sed quse Jesu Chrisli (Philipp. n,
piam te, dicii Dominus (Jerem. m, 1). Qui te illiba- 21). Sic enim diligere propheta nos docebat, cum di-
tam et integram creaverat,tibimultiplicis gratiae dona ceret Confitemini Domino quoniam bonus ; quoniam :

sponsalia contulerat tu vero amatoribus alienis

:
in sceculum misericordia ejus (Psal. cvi, 1). De illo
adhaerens, dedisli sponso tuo libellum repudii.tuam aulem qui qusrit quae sua sunl, scriptum est. Confi-
inlegritatem exposuisti corruptoribus, et illicitos tebitur tibi cum benefeceris ei(Psal. xlviii, 19).
amplexus alfectans, divaricabas pedcs4uos spirilibus 79. Sic ergo totam jacles in eum, sic amando
te

immundis. Tandem 11 7 super omnes meretrices tota transeas amatum, ut lui oblita, faclajue
in
vilis fada es : noluisti erubescere, sed animo infru- apttd te ipsam tanquam vas perditum, vivas in ipso,
nito ad illicita ruens, te ipsam devolvebas in abys- el iu te ipsa deficias, utpossis dicere cum propheta :

sum damnaiionis asterna?. Ipse vero tam excelsus Defecit caro mea, et cor meum, Deus cordis mei, et
tam admirabilis, tam potens, tam insignis, post pars mea Deus in ceternum (Psal. lxxii, 26). Domine
lapsum tam damnabilem, oculo te respexit miseri Deu-, tibi dixit cor meum, Exquisivit te facies mea
cordiae. Ipse ut te de luto fcediiatis erigerel, de suae C (Psal. xxvi, 8). Sed quando fiet hoc, Deus? quando
gloria majestalis descendit; ut tuae corruptionis igno. veni^s, anima mea, et apparebis ante faciem Dei ?
miniam aboleret, pro te dura et ignominiosa susti- (Psal. quaudo sinistra in dexteram conver-
xli, 3.)
nuit et, ut paucis multa concludam, ut te liberaret
: tetur? quando sponsus te exhibebit, non habentem
amorte, damnatissimae se morti obtulit.Nec expres- maculam neqtie rugam? (Ephes. v, 27.) Cum flumi-
sius, nec fidelius, nec dulcius, nec beuignius exhi- nis impetus laetificat civitatcm Dei (Psal. xlv, 5)
bere potuit, quanto te diligeret charitatis affectu. cum templum sanctum, quod lu es (/ Cor. ni, 17),
77. Nunc eiiamtuae praevaricationis oblitus refun- ornabitur cortinis aureis (// Paral. iv), cum maje-
dit libi gratiam, quam amiseras; redintegrat amo- state replebitur omnis terra (Psal. lxxi, 19), cum
rem, quem corruperas, nec sua beneficia tibi, nec tibi exsultanti in conspectu Dei, et delectanli in lae-

luos excessus impropcrat. Imo si humiliter et tide- tilia (Psal. lxvii, 4) ministrabit transiens (Luc. xu,
liter ei adna;rere digneris , accumulabit gratiam 37), dico ab illa specie corporali, quam suis exhibuit
super graliam, ut pulcbrior quam unquam fueris el Apostolis, ad illam gloria; speciem, in qua estcoae-
purior fias, el quanta sit circa te dileclio ejus, ex qualis et eoaelernus, coomnipotens Deo Palri. Te ita-
tui lapsus reparatione cognoscas, sciens quam fru- D que in spe et exsultatione futurorum jugiter exer-
ij cluosum sil eum dili^ere, qui tam ineffabiliter esl ceas votis ac desideriis, ac de perceptione prsesentium
bonus, et incomparabiliter mansuelus : quod nun- semper sit apud tegratiarumactio, et voxlaudis (Zsa.
quam fonassc sine tanti periculi experientia didicis- xn, 3).
»es ; sentiens te ex infirmitale fortem, ex casu sta- 418 CAPUT XXIV.
ul( ni, cautain ex pcriculo, ex infelicilatc felicem. Quantopere cavendum, ne anima sit ingrata erga
Juocirca iterum adhucet iterum usque ad nauseam Deum sic diligentem.
freplicabo, ut assidue cogites, quanta lulerit tantus 80. Usquequodormies, auima mea, usquequo dor-
^»ro te tantiJiaet tam perdita, sanguioem et mortem mitabis, ut vel brcvis hora otiosa subrepat, in qua
uam ponens pretium tuum, cum sit sanguis ejus non habeas memoriam Filii Dei, pro qua miseria, el
mpretiabilis, et mors ejus ajstimationis non rccipiat pro sua misericordia crucdixi? Unicuique molestis-
I .aodurn. simum videretur, si compari suo magnum impen-
„
78. I lud eiiam sujter
, omnia cavere le oportet, ut disset obsequium, cl ipsum sttpcr beneficii exhibi-
,j,Un arroganter de ipsius effusa liberalilale pra;su- tionc invcnirct ingralum. Quid ergo facict Dominus
glias, sed conitnue rccolas, qualiter in lupanaii op- majestati.*, si nos, qui cinis ct pulvis sumus, tantae
[(..robrio prostttulam, ab immunditiis sanguine suo misericordiae invenerit ingratos?Quemadmodum pa-
 623 TRACTATUS DE CHARITATE. 624

termiserelur filiorum, misertusesi nostri (Psal. cii,

^ Charilas autem a Deo prtecipitur fortiter et obnixe,
13). Si enim aliquem indurat, judicat, et condemnal, et sub inlerminatione pcenali cordibus humanis in
ab eo non est, sed a nobis. Licel cnim cui vult mi- dicitnr. Mandavit equidem hoc mandatum Dominus
sereatur, ct quem vult induret (liom. ix, 18) : ipse custodiii nimis,elut ipsum in cordibus nostris allius
tamen, cui proprium est misereri sempcr et parcerc, quam clavum inligeret, velut ciebros ictus saepius
et suas misericordias coromit in nobis, ct malitias inculcavil, prius ui diligercmus ex toto corde, poslea.
nostras punit. Ipse nimirum Paier misericordiarum subjungil, quod tota anima ; dtinde adjecil, quod
per prophetam loquilur Nunquid voluntatis meae
:
extota virtule nostra. Vere clavus aul stimulus esl
est mors impii, etnonmagis ut convertatur et vi- huC pra^ceptum. Nam sicut Salomon dicit, Verba sa-
vat ? (Ezech. xviii, 23.) pientis stimuli sunt, etquasi ciaviin altum deftxi
81. Recole, rccole, quod Deus Dei unigenituspro (Eccle. xii, 11). Nonne plus quam stimulus e:l aut
salulo tua inclinavil ccelos et descendit (Psal. xvn, clavui 41 19 sermo Dei \i\us, et efticax,et penetr -

10), et ut te de luto faecis erueret, quodam arlificio bilior omni gladio ancijiiti ? \Hcbr. iv, 12.) Sa 1

e
incffabili, manendo quod erat, usque ad livores et duritia cordis nostri hanc exigebal inculcationis in-
vulnera passionis, se a sua majeslate deposuit. Moy- slanliam, ut hoc praeceptun ad nostrorum cordium
sesquidcm /Elhiopissam duxit (Num. xii, 1) : sed iii
B inlerioia transiret, sicut duro slipiti clavus cribra
ca pellis nigredinem nonmutavit. Te filiusDei Chii- inlixione infigilur, donec etiam inleiius auigalur.
stus Jesus reperit, muhiplici peccalorum luipitudine Expedicbat ergo nobis, quorum corda mundauus
denigratam : lacrymis suis et baplibino suo tandem arnor infecerat, et interiores lalebias aoiuue obti-
etcruoris unda te la\it, el tc sibi exbibu.t gloriosam nebat, ul ejiceretur de omnibus cordis medullis, ut
(Ephes. v, 27). Scis, nec ambigere debes, quanium eliam princeps hujus n.ninii ejiceretur foras (Joan.
sponso tuo sis inferior gtnere, speeie, dignilale. xii, 31), exsulaus a cordu noslro, ul in Deo manerei,
Unde igitur tibi tanlus et tam ineffabilis honor, quod ctDeus in eo (/ Joan. iv, 16). Sed quis lotum cor
te Deus iibi in sponsam dignalus est eligere, per suum habere coniidat, cum de corde suo conqu^r..-
quem omnia facia sunt (Joan. I, 3), qui habet pote- lur prophita et dicat : Multiplicatw. sunt super ca-
statem vilae luae et morlis, rex cceli et terrae, splen- pillos capitis mei,et cor meum dereliquit me?(Psal.
dor et imago subslantiai Palris, in quem desideranl xxxix, 13.) Et iterum sui corUis reparalioni congra-
Angeli prospicere (l Petr. i, 12); cujus pulchritu- tulans : Invenit, inquil, servus tuus cor suum, ut
diuem sol et luna mirantur; creator el rector univer- oraret te oralione hac (II Picg. vn, 27).
Angelorum el Archangelorum desiderium, Q
sitatis, 83. Saepe in libro experientiae legimus, quomodo
Deus glorite et Dominus majeslalis? Undc hoc tibi, a corde nostro relinquiinur. Nunc esl nobiscum,
quod tc recipil sociam gloriae, consortem regni, nunc alibi nunc avolat, nunc recurril in sola lu- :
;

participem ihalami? Quem cum tetigeris, casta es; bricitate manens, in nulla unquam sui soliditate
cum cognov.-ris, docla es; cum videris, beata; cum consistil. Quomodo igilur dihgam loto corde, quae a
frui ppteris, gloiiosa. Fac igilur ut confidat in tecor toto corde meo excidi \al. incidoij? aut quomodo
viri lui (Prov. xxxi, 11); obliviscere populum luum totum cor meum valeo habere, nisi Deus ipsum l'e-

(Psal. xuv, 11), nec mentem tuam declines ab eo cerit meum ? Nihil equidem de corde meo habilurus
vel etiam ad momenlum. Siat angelus Domini qui sum nisi quantum Deus de ipso feceril meum. Porro
stcel le mediam (Dan. xm, 55), si almm amatorem si omnes affectus et iutenliones et molus cordis mei,
receperis, si erga eum tepuerit amor tuus, si le in Deo adjuvante, in ipsum dirigerem, fixumque in eo
modico indevotam exhibuens vel ingratam. Recole immobili devotione tenerem, insuper et medullas a-
quanla tibi feceiit Deus : atlraxit le, ad domum glo- nimae ille ccelestis ignis accenderet, de quo propheta
riae suae te provecturus, quae non audebas de sca- commemorat, IgnemmisitDominus in ossibus meis,
bello pedum ejus, aut ae venia cogilare n et erudivit me(Thren. i, 13); liberum for^ilanmihi
CAPUT XXV. esset toto corde diligere. Nunc autem imperfectum
Quomodo Deus diligendus. ii). um vidcanl oculi mei (Psal. cxxxtiii, 10), ut si
82. Quam affectuose, quain sincere, o,uam sua- quanlum debemus non datur nobis diligere sallem ;

vilur, quam dulciter Dcum diligei e leucaris ; Domi- quanlum possumus diligamus. Si recolamus benefi-
nus Moyscn docet dicens Diliges Dumitutin
per : cia Dei non ea tantum iu quibus per carnis dispen-
;

Dcum tuum cx toto corde tuo, extoia anima tua, et. sationem visilavit nos oriens ex alto ; sed quolidiana
cx totis riribus tuis (Deul. \i, 5). lloc Dei praece- t-i fere coniiuua, quibus uos in angusiia et alflictionc
pimn exactissimam observamiae necessiiaiem sibi spiritus conslilutos, Pater misericordiarum assidut
hahet unplicitam. Polest eniin aliquis sc excusare, consolatur; quis ei unum pro mille respomleie au
quod vigilare et laborare idoneus uon sit. Sed excu- rependere possil, qui tot miserationibus lot misera-
sare se nullus potesl, quod
amare non possit. De liones inculcans el ingerens.et inomnibus nobiscuu
virginiiate diitur eonsilium, non preeceptum. Qui magna facieus, tam crebris munilicenliis obruit no
potest, inquit, Dominus, capere,capiat (Matth. xix, et confundit? Ut ergo cor nostrum totum ingraliaa
12);et Apostolus, Dc virgiiiibus qiiidcm pncccptum suse dilcctionis alliciat, ut ab amore mundi prorsu
non hubeo, consilium autem do (1 Cor. vn, 25). nos aveliat, cum amiou muudi sit inimicus ipsiu

l
625 TRACTATUS DB CHARITATE. m
cor quia nesciunt quid faciunt (Luc. xxui, 34;.
(Jac. iv, 4), et hoc doceat nos sacra eruditio,
illis,
^
Quam dulcis erit diligcmibus se, qui odientes et oc-
noslrum ad amorem suum paternu leuilate iuvitat.

Dcum diligere ex toto corde

tam indebita, tam gratuila
cidentes se, tanta et et
Quod ei-im praecipimur
tam stupcnda bmignhnte praevenit !

nostro, ex lota anima, ex tota mcnle, perin le esl ac

Deus diligere se dulciter, pruden.er, CAPUT XXVII.
si r.os instruat

et 1'ortiter.
Amorem debere esseprudentem et constantem.
86. Quia lamen cordis amor totus est in affectu,
CAPUT XXVI.
ne sit nimium praeceps, expedit ut sapif-ntia <t di-
Christus maxime obpassionem suam diligendus est.
srretione regalur. Praecipimur ergo Deum tota ani-
84. Rtqaid dulcias, qaaaa jugisrecordatiodispen-
huma- >»•/, id est sapienter, diligere. Anima enim sedes
sationis ejus, pcr quum apparuil benignilas et
Dei? (Tit. ni, 4.) Super om- est sapienti;e. Diligebat enim Petrus Dominum dul-
nitas Salvaloris nostri
passio tua nobis amabilem fa- ciler , non prudenter, quia carnaliter. Amor
sed
nia, Christe Jesu, te

cit : ipsa propitiata est omnibus iniquitatibus nostris enim cordis plurimum ad carmdes affectus accedit ;

Effusione cnim sanguinis siue culpa, ideoque ipsum mori prohibebat quia non sapien- :
(Psal. cn, 3).
sunt deleta. Gratias ter,sed dulciter, nou discrete, sed temere diligebat.
omnium culparum chirograpiia
p
tuae cruci, Jesu. Ipsa enim omnes cruciatus nostros Quia etiam dulciter discipuli, sed imprudenler ama-
bant, dictum est eis. Si diligeretis me, gauderetis
evacuat. Gratias clavis, gratias lanceae referamus,
uliijue, quia ad Patrem vado quia Pater major me
qua> nobis aperuit visccra misericordiae Dei nosiri, ;

est (Joan. xiv, 28) ; ac si diceret, Si diligerelis me

inquibus visitavh nos Oriens ex*alto (Luc. I, 78).
prudenter, desiderabilis esset vobis ascensus mens
quam horrenda et insatiabilis est plaga praevarica-
ad Patrem quia naturam bumanitatis vestrae me-
tionis nostrae, pro qua Filium Dei oportebal tot dura ;

cum defero, in patris gloria collocandam.

opprobria, tot et tam dura vulnera sustinere! Clama-
batsanguis Abel ultionem de terra. Clamabat sanguis 87. Tertius amor zelo fHei et quodam affectionis

N Clamabat sanguisomnium justorum qui effu-

ibotli. fervore firmatur , cum homini mentem suam ad
Deum diligendum tota interiori virtute consolidat,
sus iuerat super terram Matth. xn.ui, 35), dicentium,
i

atque ad dura et dira toleranda pro Christo se in

Vindica, Domine, sanguinem nostrum, qui effusus
est super terram (Apce. vi, 10 1. Solus sanguis Christi desiderio coelestium et temporalium contemptu con-

redemplionem populi slanter fortiterque conquadrat. Quia vero non dili-

clamabat reconcilialionem et
gebat Petrus ita prudenter ut debebat, lic^t affe-
sui. Clamabal mors ejus defunctis ad vitam ;
peccato-
nbus.adindulgenliarn; captivis, ad liberalionem per- «* ctuose diligeret, increpatus a Domino vocatus est
;

ditis, ad salutem. Ipse jugitcr interpellat ad Patrem, satanas, eo quod adversarelur oniuium redemptio-
ui pretium sui sanguinis, ctmerces obedientiae quam ni, quam Chrislus in sui corporis passione dispone-

Pat' : exhibuit, pro redemptionem

peccaloribus in bat (Marc. vm, 31-33). In quo etiam patet tuno di-

poeniteiitium convertatur. Teste quidem Apostolo, lexisse imprudenter, cum sola carnis affeclione

inductus, propriam salutem et Christi gloriam re-

DeusFilium &uum nobis propitiatorem constituit per
m, 25). Apostolus clau- tardaret. Sed nec dulciter, nec prudenter, nec for-
ftdem in sanguine suo ^Rom.
sulam hanc, scilicet per fidem, 130
circnmspeclis- titer diligebat, ubi negavit ad vocem ancillae, qui se

noa negaturum etiam pro periculo mortis evitando

sime posuit. Si enim fiJcm et fiduciam luam jactes
in livores et vulnera crucitixi et in tuse salutis promiserat. Porro ut hic triplex amor purgaretur et
,

firmaretur in Petro, ter, sicut credimus, etiain in-

usum convertas memoriam Domioicae passionis,
eril sanguis ip»ius prelium tuae redemplionis, mors terrogatus esi a Christo : Petre, amas me (Joan.

ejus libi convertetur ad vitam, suus dolor in gau- xxi, 15-17)? ut qui in hoc triplici amore inventus
dium tuum, suae angusliae iu tuas de'icias, in tuum est minus habens, imperfectnm suilhi triplici con-
fes<ione redimeret et suppleret. Sic in ministerio
hoaorem sua opprobria, et ut multiplicato fervore Q
dispensationis amandus est dulciter, ct ne de re-
graliaa tuae obtineas salutem, quam operatus esl in
medio leme, tibi cedet in jucunditates aeternas demptionis noslrae bcneficio nimium praesumamus,
i:>sius supplicium temporale. aut in aliquo diffidamns, ililigendus est prud nter.
Habila vero consideralione ad potentiam et f;loriam
85. fons misericordiae Jesu, quem ad le diii-

gendum non moveat, quod inler opprnbria expro- resurrectionis, per quam fortiter de potestate tene-

brantium, inter mortis angustias, tuarum miseria- brarum nos eripuit, nobisque portas gloriae aperuit,

[rum oblitus, sed tuarum misericordiarum memor, amandus esl fortiter et constanter.

ftam pie, lam opportune, ad Patrem pro luis cruci- CAPUT XXVIII.
'fixoribusinlerpellas? Nam exlensione et transfixione Deum etiam in promisxis diligi dcbcre.
fcorpons tui, cum jam figura tua in odium vertere- 88. Denique cum ex toto corde diligendus est Deus
'lur; iu ipsa hora incensi, cum jam virtus holocausti in bcneficiis suis, sicut in supcriori pracslruximu>,
Irccclos aperirei, concuteret terram, el inferos spolia- simili modo ex lola anima eum in suis promissis
'ret, tu summus Ponlifex introiens cum sanguine in amarc tenemur. Ille quidem, qui veritas, qui salvare

sancta sanctorum (Hebr. ix, 12), exaudiendus pro nos vult, et scil, et potest, promittil nobis requicm
|"tua reveientia (Ib. v, 1.) clamibas, Pater, ignosce a labore, secoritatem 1*^1 a limore, gaudium a
627 TRACTATUS DE CHARITATE. 628

mcerore, resurrectionem a morte, vitam jeternam a * hac misericordia et ira propheta loquitur dicens,
transitu hujus vilae promiltit regnum coelorum, re-
: Quis sapiens ,et custodiet hcec,et intelligel misericor-
fectionem in mensa Patris : promittit quod oculus dias Domini (Ps. cvi, i3)? et idem, Quis novit potes
non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascen- lalem irce tuce, aut quis poterit pr<R timore tuo iram
dit, sicut paravit diligentibus se(/Cor. n, 9). Promittit luam dinumerare' (Psal. lxxxix, 11, 12.) quam
insuper et seipsum : Juravit a.d Abraham patrem magnificata sunt opera tua, Deus! nimis prfffundce
nostrum daturum se nobis (Luc. i, 73). ln omnibus facta? suntcogitalionestuce. Yir insipiensnon cogno-
promissionibus ,
qnae omne desiderium superant, scet, et stultusnon intelligethcec (Ps. xci,6,7j. Pro-
tota animae possibilitate curramus. Licet enim sine pterea prosperilas stultorum perdet eos (Prov. i, 32).
modo debeat esse ad hoc hominis desiderium ; tamen 90. Quod si a Deo corrigantur, neque mundan-
ex defectu hominis recipil in se modum. Quod si tur, nequc emendantur : scd est emundatio eis suae
desiderium tamen cx defectu circa promissiones destructionis occasio, juxta illud , Destruxisti eos
Deimodum excedat ; non habet hic excessus exces- ab emundatione (Psal. lxxxviii, 43). Isti inler fla-
sum , et est impatienlia commendabilis, cum spes gella Dei mu"murant et blasphemant, et poenis prae-
quae differtur, affligit animam (Prov. xm, 12). Amor senlibus pocnas gehennales accumulant. Sancti vero
ex desiderio juge recipit incrementum. David uila- B Domini inter flagella, et flagella ipsius diligunt pro-
tionem banc impalienlissime ferens Quemadmo- pler Deum gratias eiiam agunt Deo de judiciis
:
:

dum,inquit, desiderat cervus adfontesaquarum, ita ojus, se accusantes et cum prophela dicfnte^, Omnia
desiderat anima mea ad te, Deus (Psal. xli, 2). Apo- quce fecisti nobis,Domine, in vero judicio feci>H,
stolus etiam patientiae impaticns : Coarclor, inquil, quia peccavimus tibi; sed da gloriam nomini tuo
e duobus, desiderium habens dissolvi, et esse cum (Dan. iii, et Jerem. xiv). Talibus convemt illud pro-
Christo multo enim melius. Permanere autem in
: pheticum : E.rsultaverunt filii Judne propter judi-
carne neccssarium propter vos (Philipp.i, 23, 24). cia tua, Domine (Psal. xcvi, 8). Sunt qui non solum
Sponsa etiam desiderio Sponsi ardenter et impa- judicia Dei sustinent patienter, sed ipsi se ipsos jii-

tienter exaestuans, atque coelestium virtutum san- dicant, el manum adjuvant flagellantis : accu^in
ctorumque precibus suos commendans affeclus : se, testificantur conira se, se ipsos judicanl, et

Adjuro vos, inquit, filice Jerusalem, si inveneritis di- propriae sunt exsecutores sententiae.
lectum, nuntiate ei quia amore langueo(Cant. v, 8). 91. Judicium Dei operatur ualientiam in affliclis.
Et notandum quod amor qui procedii ex dcsiderio Tribulatio 4*5^ enim patientiam operatur, palientia
promissorum, proprius esl animae. Nam in sancto- Q probationem, probatio spem, spes aute-n non con-
rum desideriis haec affectio animye frequenter expri- fundit (Rom. v, 3-oj. Quando enim esset confusio,
mitur, ut illud est, Concupiscit et deficil anima mea ubi est quod omnem spem et omnem fiduciam trans-
in atria Domini (Psal. lxxxih, 3) et itom, Sitivit : cendit, aeternae scilicet gloriae certitudo? Sub hac
anima mea ad te, Deus (Psal. xli, 3) et alibi pro- : exspectatione propheta dicebat, Domine, in judiciis
pheta, Nomen tuum,Domine, et memoriale tuum in tuis supersperavi (Psal. cxvin, 43) : etidem, Judi-
desiderio animce. Anima mea desideravit te in nocte, ciaDomini vcra, desiderahilia super aurum et lapi-
sedetspiritusmeusinprazcordiismeis(lsa.xxxi,&,9). dempretiosum, etdulciora supermelet favum(Psal.
CAPUT XXIX. xvm, 10, 11). Cur ergo timebo in die mala [Psal.
Deum diligendum in suis judiciis. xlviii, 6)! Consultius est hic puniri, hic uri, hic
89. Sicut autem ex beneficiis Dei procedit affe- nos accusando et judicando torqueri, quam incidere
ctio, qua Deum toto corde diligimus; ex promissio- in manus Dei viventis (Hebr. x, 31), et in die tre-

nibus vero Dei desiderium surgit, quo medianie menda, damnalionis aeterna? supplicium a terribili et

Deum tota anima affectamus : sic ex judiciis Dei inexorabili judice exspectare.
causam et judicium habet amor, quo Deum tola vir- CAPUT XXX.
tute, totisque viribus, id est fortiter et constantcr, Deum ddigi debere in suis mandatis.
amamus. Est autem judicium Dei desiderabile, 92. Deus mente diligendus est in suis man-
tota
juxta illud Aspice in me et miserere mei, secundum
: datis. Vult enim Deus, ul loia mens bominis ita ia-
judiciumdiligentiumnomen tuum (Ps.cxvm, 1-32). clinet se ad obediendum, ut omnes sensus et affe-
Etest judicium terribile, de quo dieitur : Non intres ctiones suas impendai observantiae mandatorun
in judicium cum servo tuo, Domine (Psal. cxlii, 2). coelestium. Obedire siquidem Deo. est voluutati ejus
Ex hoc horrendo judicio nemo Doum diligii, aut se per omnia consentire, et sic obediemlo vivere; quia
ipsum. Deus itaque justissimo judicio suo quibus- vita esl in voluntite ojus [Psal. xxix, 6). Cum au-
dam non miserturus in futuro quos-
hic miscrelur, ; tom voluntas Dei expri i atur in mandalis i sius.

dam autem flagellat tanquam iratus, ul ira etflagel- nec Dcum quis possil diligere nisi ejus diligat vo-
la ipsius afflictis in gloriam convertantur. Dimitlit luntatem, constat Deum neminem posse diligere,
illos secundum desideria cordis ipsorum, ut eant in mandata ejus. Est denique probatio di-
nisi diligat

adinventionibus suis (Psal. lxxx, 13), ut iniquita- lectio' is si in cis me^itemur, si

ex mandatis Dei,
tem iniquitati apponant (Psal. lxviii, 28) ; ut qui in secundum ea operemur, si in eorum exercitio \er
sordibus sunt plus sordescant (Apoc. xxn, 11). De semur. Quod insinuans prophcia, Mcditabor, inquit,
629 TRACTATUS DE GHARITATE. 630

in mandatis tuis.quw dilexi. Ecce sollicila mcdita- « perfecta 1

Omnis consummaiionis
consummalionis.
tio. Et levavi manus meas ad mandata tua,qua? di vidi finem, latum mandatum tuum nimis (Psal.
lexi. Ecce cliligens operatio. Et exercebor in justifi- xviii, 96). Haecest testimonium conscientise nostrte.
cationibus tuis {Psal. cxvm, 47, 48). Ecce justitieans Haec est gloria nobis proveniens a Spiritu veritatis .

exercilatio.De medilatione scriplum csl Qua> pr&- : Spiritus enim veritatis perhibet testimonium spiri-
cepit Deus tibi, hazc cogita semper (Eccli. iu, 22). tui nostro, quod filii Dei sumus (Iiom. vm, 16), re-

Co^itentur siquidem mandata Dei, quam sancla, generati in spem vitae per rcsurrectionem Jesu Chri-
quam honesta quam dulcia, ei quam
sint, salubria, sti ex mortuis (/ Petr. i, 3). Quam regenerationem

quam jucunda, quam fidelia, et confirmata in saecu- Joannes evangclista insinuans dicit : Scimus quia
lumsa-culi (Psal. cx, 8). In elevatione manuum san- qui natus est ex Deo non peccat ; quia coslestis gene-
cta operatio designatur, cui justus libenter insislil. ratio, innovatio sc\\\celchar\t,ai\s, eum servat (I Joan.
Certus est enim quod merilisejus aelerna retributio v, 9), per quam
eum Deus fieri conformem
praevidit
exuberantissime respondebit. Jugis vero exercitatio imaginis (Rom. vm, 29). Nam etsi David
Filii sui

luclam sibi habet anncxam, laboremque conlinuum. proditioni adulterium homicidiumque adjecerit; li-
Justus autem pugnat ut coronetur, recepturus ab cet seplom daemonibus Maria Magdalena laborave-
eo requiem pro labore, qui tingit laborem in prae- B rit ; licet Petrus culpam apostasiae incurrerit; non

cepto (Psal. xcni, 20). esl tamen qui eos de manu Domini erueret. Chari-
93. Est itaque probatio charitatis utrum vera sit, tas vitae innovatio esl, per quam crucifigitur et ex-
si homo mandata Dei dilexerit ; si ci meditatione et terminatur in nobis vetus homo, terrenus, animalis
operaiione \al. oratione] operum exercitaiione
et et carnalis ; sic ambitiones et concupiscentise, mala
senierit, cui servire regnare est. Mandatorum si- opera, prava desideria, charitate omnia nova fa-
quidem obedientia nullus est merili, nisi ex chari- ciente, evanescunt. Nunc autem, si qua nova crea-
tate procedat. Quia enim annexae sunt obedientia et tura esl, in ipsa vetera transierunt (// Cor. v, 17).
charitas ; ideo qui non diligit, nec mandata cuslodil. CAPUT XXXI.
Audieum qui veritas est Si quis diligit me,sermo- : Quibus indiciis prossentia Dei in anima depre-
nem meum servabit (Joan. xiv, 23). Et adjungitma- hendatur.
nifeste insinuans,quod si quis diligit, obedil : si non 95. Se ergo in alfectibus istis provida circumspe-
obedit, non ddigit. Vera sane ubnlientia esl vera ctione anima rationahs exerceat; sentiat de Dommc
observ.intia mandalorum Dei. Propterea semper in bonitate, el in simplicitate cordis sui (Sap. i, 1),
obedienlia in?eparabiliter charitati adhaeret, propler p sequecellam vinariam, ignisque divini receptaculum
qiK>d scriptum est : Qui offendit inuno, factus est tanta \ igilantia studeai exhibere, ut in die bona Do-
omnium reus (Jacob. n, 10). Quod in uno m.-wda- mini, et in hora benoplaciti ejus, cum audierit vo-
lerum breviter exponi poiesl, ut de simihbus cen- cem spiritus, et velut sibilum aurse lenuis sanctum
snra simfs babeatur. Huic mandato, Non occides susurrium, offerat affectioncm puram, fidelemque
(Exod. xx, 13), il!e qui non diligit et non occidit, intelligenliam, ut spirituales fructus quasi de ligno
mandatum quidem aJ lilteram facit, sed non facit vitae colligeremereatur. Sunt autem fructus spiritus,
ad meritum mandati ;
quia non diligit. Legem cnim teste Apostolo, charitas, gaudium, pax, patientia,
facere, non est verba le^is exlerius sequi, sed mente longanimitas, benignitas, temperantia , bonitas,
et intentione obcdienter implere. Quia ergo non est mansuetudo, fides, modestia, castitas (Calat, v, 22,
sincera obedientia, quae ex vera dilectioiie non fit 23). felix anima, si benevolenliam, inspirationem
;

non dicitur obedire, qui non diligit, licet non occi- gratiae coelestis, suamque circa le pra^scntiam tibi

dat, eo quod legem opere tantum, et non intentione certis liceat indiciis experiri.Tanget enim te quaedam
pura custodiat. C/um7as siquidem patiens est,beni- in ipsius recordatione suavitas, afficiens nova et
gna est, in quibus obedientia commendatur. Non inexperta dulcedine, ut quasi abstracta, el quasi
agit perperam, quia nihil contra conscientiam suam '

a te prorsus aliena exsultesquadam amcenitate coe-

facit. Non inflatur de beneficiis Dei. Non est ambi- lesti. Faciuut autem suae praesentiae fidem , quod
tiosa, qiiia omnem respuit dominatum. Non qu&rit omnes tui sensus hilarescunt, serenalur intelli^eil-
qua> sua sunt, sed quae Chri-li vel sui proximi : imo lia tua, desideiia incalescunt, gestis et aspiras in
etiam ablata non repetit. Non irritatur, Ad iracun- amnlexus illius quem tenere te sentis, et vereris ne
diam subaudi. Non cogitat malum, ut malum pro elabatur; et ideu non quantum vis, sedquantum po-
malo reddat. Non gaudet iniquitate, subintellige les, ipsum quodam delectabili nexu intimae charita-
Alterius ejus enim iniquitns nulla csl. Omnia suf-
:
lis astingis.
fert patienter, omnia credit, omnia sperat,dicla. vel 96. Iste est, o anima, dilectus tuus invisibiliter et
promissa a Deo. Omnia sustinet (/ Cor. xm, 4-7), incomprehensibiliter, misericoruiter et dignanter
obediendo humiliter. accedens, ut excitet te, ut se tibi inspirel, in sinu
1*^3 94.Qui crgoex charitate obedit,legcm man- tui amoris tibi se insinuet, ut luum accendat desi-
datorum Dei adimplet, quam sine charitale omnino derium, et illuminet inieriores oculos, ul inflammct
aliquis implere non potest. Ideo ipsa est hnis legis affectum. Sic primitias, non pleniludinem suae dile-
(/ Tnn. i, o), mandatorum impleiio, el lerminus ctionis, non ad satietatem, sed ad degustationem
631 TRACTATUS DE CnARITATE. 632

tibi exhibet; ut tali quam dul- * pate memalis, fulcite me florbus, quia amore lan
experientia probes
cem, quam suavem, quam jucundum, quam dele- gueo (Cant. n, 5). Initia siquidem virlutum flores
ctabilem se tibi praebeat, cum apparuerit gloria ejus; sunt, atque fruCus honoris et honestatis (Eccli.
cum eum videris revelatum facie, coronatum diade- xxiv, 23). Mala vero maturiora pati"ntiae sunl exer-
mate Patris sui, quem nuuc adoras coronatum dia- cilia el exempla. Stipatur it^que anima, dum tempo-

demate matris suae gloriosae virginis Mariae. Haec est ris prseteriti fructus pcrcipit, convertens in utilita-

ebrietas Unde Apostolus

sobria tantum. : Sive vi- tem propriam Christi flagella, opprobria, H dolores,
vimus,sive morimur (Rom. xiv, 8), Deo sobrii su- et caetera quae passus est, usque ad ignominiam cru-
mus. Haec sobria ebrietas vino charitatis efficitur, si- cis. Et haec omnia transierunt. Christus enim jam
cut sponsus in Cantico amoris insinuat dicens Co- : non moritur (Rom.. vi, 9). Fructum tamen quotidia-
medite, amici, bibite, et inebriamini, charissimi num de ipsins pas<ione colligimus. Fulcitur sponsa
(Cant. v, 1). In vita primum panem lacrymarum in floribns, quos naturae humanae innovatio de Chrisii
sudore vultus sui comedit anima mihtans Deo ; post resurrectione produxit. Hiems enim transiii, imber
exitum hujus non pascitur pane doloris quia
vitae : abiil el recessit, flores apparuerunt in terra no*tra.
jam non erit dolor, neque luctus, quoniam priora nimirnm qui dicit, Egoftos campi, et lilium con-
Ille

transierunt (Apoc. xxi, 4) : sed amatorio poculo refi- B vallium (Cant. i, 11, 12. 1), f>rram carnisoo«tr?e,
cielur et inebriabilur, juxta illud, Et calix meus quae sub maledicto veteri spinas et tribulos gcrmi-
inebrians, quam praidarus esi (Psal. xxii, 5)! De hoc nabat (Gen. iii, 18), surgens a mortui* reflorescore
etiam calice credo Isaiam dixisse : Ad te quoque, filia fecit, el in novae regenerationis infantiam nos redu-
Edom, veniet calix, et inebriaberis (Thren. iv, 21). xit. His malis et his floribus stipanda et fulcienda
Inebriatur ergo ab ubertate domus Dei (Psal. xxxv, est, ut ea quam habet ad Dominum non torpescat
9), bibensvinummerumelnovum inregnoPatrisChri- affectio, donec recepta in amplexus sponsi dical :

sti. Interim autem bibit vinum suum cum lacrymis Loeva ejus sub capitemeo,et dextera illius amplexa-
in mensura, 494 donec Rex introducat eam in bitur me [Cant. u,6).Quidquid enim in primo sponsi
cellam vinariam, ut ipsam sibi cellam efficiat, et advenlu de illius sinislra nunc recipit, comparatione
ordinet in ea charitatem (Cant. n, 4). Illa siquidem glor ;
te, quam in amplcxu dexteraereceptura est,mo-
nunc diligens, sed non dilectionis fructum percipiens, dicum reputabit, sicut scriptum est : In sinistra ejus
et in solis affectibus se exercens, modo dicit, Vulnc- divitiae et gloria, et in dextera ejus longitudo vitce

rata charitate ego sum : et ad Angelos et ad sanctos (Prov. iii, lti).

loquiturdicens : Adjuro vos, filiae Jerusalem, si in- ;

CAPUT XXXIII.
veneritis dilectum, dicite ei quia amore langueo Dimensiones charitatis.
ibid. v, 8). 99. Sane Deus sicut nunc imperfecte et ex parte
CAPUT XXXII. cognoscitur, sic etiam imperfecte diligitur. Cognitio
Qua ratione amor sit languor. enim quam de Deo in praesenti habemus, si compa-
97. Mirum tamen cst quomodo amor sive chari- retur ad notitiam patriae, quando revelata facie vide-
tas languor sitsponsae vel animae,cum charitas ope- bimusDeum,quando videbilur in gloria sua, quando
riat multitudinem peccatorum (/ Petr. iv, 8); et cum suam sicutingressus luci* matutinae
ostendet faciem ;

Maria Magdalena, quia multum dilexit, ab infesta- per tenuissimam rimam, si ad meridianum splendo-
tione septem daemoniorum, id est seplem crimina- rem conferalur, quando sol lucet in virtute sua ; sic

lium languore, sanata sit (Luc. vn, 47). Porro amor est dilectio Dei, quae in hac peregrioatione habetur,
languor est, dum amans desiderii dilatione torque- quasi scinlilla ignis exigua, ad magnum illius amo-
tur, dum sponsi suspirat amplexus. Sed qui sanat ris ignem ,
quo justi cum Seraphim in illa superna
omnes infirmitates tuas (Psal. cn, 3), anima mea, Jerusalem igne oharitatis ardebunt. Nunc enim est

tuum languoremsui fruitione curabit, quando se tibi . ignis in Sion : tunc vero cnninus erit in Jerusalem
ad habendum, ad videndum, ad fruendum, facie re- (Isa. xxxi. 9). Cum autem in amore Dei erga nos
velata praestabit, et nunquam de caetero separaberis sint,teste Aposiolo, longitudo, latitudo, sublitnitas et
ab osculo et amplexu illus. Gaudebit equidem spon- profundum (Ephes. iii, 18), charitati divinae humana
sus super sponsam, et gaudebit super te Deus tuus dilectio pro suae insufficienliae modulo 495 non se
(feo. lxii,Tunc languoris angustiam fructus
5). coaptat. equidem non superficialiter diligit
Deus
amoris excludet. Languor tnim excidel, sed non nos, non simulatorie, uon mediocriter sed plene, :

amor; quia charitas nunquam cxcidet (/ Cor. xm, 8). sed sincere, sed medullitus.w/ et nos comprehendere
Amor nunc languor est, dum cruciatur desi-
igilur possimus cum omnibus $anctis t qn& sint tanta? cha-
derio vivendi eril autem satietas, quando jucunda-
: ritati^ altitudo, latitudo et profundum. Altitudo est

bitur usu desiderii. Utendi enim desiderium lantum excellentia gloriae, quam prseparavit Deus diligenli-
distat ab usu desiderii, quantum appetitus a plenitu- bus se, cujus aestimalio in cor hominis non ascendit.
dine voti, et quantum famesa satirtate. Profunditas ejus, inclinatio majestatis a Patris coae-
98. Interim ergo graviter infirmatur, ct languore qualilate, exinanitio Filii usque ad formam servi, et
afficitur, dum opem ferat illi supcr lcctum doloris usque ad mortem et ignominiam crucifixi. Longi-
ejus. Vox autem languentis et plangentis est : Sti- tudo ejus est sine initio, et sine fine. Dilectio enim
 ;

633 TRACTATUS DE CHARITATE. 634

ejus nec incipil, nec desinit, qui ante mundi consli- a viventium unusquisque beneficio charitatis omnium
tutionem elegit nos in dileclo Filio suo (Ephes. I, 4); beatitudini coexsultat.
et, sicut scriptum est, Misericordia ejus ab (etemo et 102. communio charilatis, o dulcedo amoris, o
usque in (fternum super timentes euniiPsal.cn, 17). securitas, o requies, o sabbatum delicatum, o aeter-
Altitudo ojus esl ampla, et extensa, H diffasa in nae felicitatis introitus, quam pretiosiorem omnibus
omnem benevolentiae modum. Ipse enim vult omnes thesauris, desiderabiliorem omnibus divitiis, elegan-
homincs salvos fieri per ipsum ( Tim. n, i). Pro- tiorem omnibus regnis operatnr charitas de puro
prio enim Filiosuo non peperrit, sodpro nobisom- corde, et bonaconscientia, etfide non ficta! (/ Tim.
nibus tradidit illum ipsumque nobis donans,
, I, Quis mihi dabit hoc amatorio poculo inebriari,
3.)
leste A iostolo, nobis donavit omniain eo (Rom. hoc lelhargo sopiri, ut totus a corde meo mortuus,
viii, 32). lotus a me translatus in amorcm Dei et proximi, in-
100. Sic etiam pari vicissitudine charitas hominis ter has duas sorles, in pace in ioipsum dormiam
se divinae cliaritali conformi divisione coaptat. Alta et requiescam? (Psal. iv, 9.) Quis me sanctae illi com-
est, dum aeternaet coelestia contemplatur. Profunda munioni adscribet, ubi jucundilas Angelorum trans-
est, dum ab homine propterDeum vilitas et abjectio funditur inomnes, el abomnibusrefundetur in Deum,
affectatur. Longa e-l, dum finaliler perseverat. Fi- B eritque Deus omnia in omnibus (/ Cor. xv, 28), ut
des enim et spes atque scientia, et caetera evacua- sit ipse universis diligentibus eum amor, vita, pax,
buntur ; charitis autem nunquam excidet (/ Cor. J'^0 gaudium, quies, claritas, securitas, et jubila-

xiii, 8). Lata cst, quia laHa est, quando in delecta- tio, satietas omnium desideriorum, aeterna el con-
lione justitia? cor hominis dilalatur. Lata cum est , summata gloriae beatitudo. Amen.
extenderit se non solum ad Deum et proximum; sed CAPUT XXXIV.
etiam anore pio amplectitur inimicum. Lata est, Animos Denm amantis et anhelantis continua
cujus maudatum latum est, dicente propheta Om- : suspiria.
nis cnnsummationis vidi finem, latum mandatum persona diligentis et suspirantis et desi-
103. In
tuum nimis (Psal. cxvm, 96). la'a et dilalans cha- derantis animae dicit Jeremias Divisiones aquarum :

ritas, quam magna est domus tua, et ingens locns deduxit oculusmeus (Thren. m, 48). Duo sunl ge-
possessionis tuae ! (Baruch. iii, 24. icujus latitudinem neracompunctionis principaliter quia Denm sitiens ;

et longitudinem, et allitudinem et profundum com- anima prius timore compungitur, postea amore.
prehendunt sancti, utet nos in Prius enim se in lacrymis afficit. Quia dum multi-
eadem sagena chari-
tatis possimus pariter comprehendi. Dilatat iiaque « tudinem ma!orum suorum cogitat, pro his perpeli
charitas in sanctis tentorium suum, ut si Deum et aeterna supplicia pertimescit. Cum vero longo fuerit
proximum dilexerimus, recipiamur in communi ex- moerore doloris consumpta, quaedam jam de prae-
sultatione sanctorum. sumptione veniae securitas nascitur, et in amore coe-

101. Quocirca non angustemur in visceribus no- le?tium gaudiorum animus inflammatur : et quae
stris, non coarctemur intra limites quantulaecunque prins tlebat, ne duceretur ad supplicium, poslea
laelitiae noslrae : credamus in Spiritum sanctum,san- amarissimc flet, quia iucolatum suum in hac vita vi-

ctam calholicam Ecclesiam, sanctorum communio- det prolongatum. Nonne haec est mutatio dexterae
nem, utimperfectum nostrum videant oculi lui (Psal. Excelsi? (Psal. lxxvi, 11.) Et certe non est mirum
cxxxvm, 16,i. Jesu, et in beneplacito tuo, sanctorum si flet et dolrt se esse in hoc exsilio, cum contem-
communione, nos'.ra insufficenlia suppleatur. Si plalur qui et quales sint Angelorum chori pulcher-
enim in sanctis Deum, et ipsi pro suo-
dilexerimus rimi, quae illa societas bonorum spirituura, quae ju-
rum exigoniia meritorum nobis communicabunt bea- cunditas aeternae visionis Dei : et septem alia quae

titudinem apud Deum. Ubi enim in medio diligen- illud dulce convivium perficiunt, et beatum faciunt
tlum sederit Dnus omnia in omnibus, necesse est ut quae sunt loci amcenitas, minislrorum digniias, pul-
affectus communes gaudiorum communio comiletur. D chritudo discumbentium, multiplicitas ferculorum,
Non solum itaijue proximi, sed tota Christi beati- convivarum securitas ,
jubili assiduitas , convivii
tudo, communione amoris et exsulationis, atque aeternitas. Istis consideratis, amplius flet et dolet
alieni participatione gaudii, nostra erit. Quod ergo atque plangit, quod e tantis bonis deest, quam p-ius
minus beatiludinis in me habiturus sum, de be.-titu- fleret cum aelerna lorraenta metueret; sicque fit ut
dine aliena supplobo. Bonum enim quod in Deo vel perfecta compunclio formidinis, tnhat ad compun-
in proximo diligam, diligendo faciam m<>um ut ; ctionem dilectionis quo cum pervenium fuerit, po-
:

perfectio gaudii alienimcum suppleat defectum. Vis test clamare ex ardenti desiderio et dicere, Fac, ,

ut familiari exemplo rei hujus faciam fidem ? Videt Domine, sponse mi Jesu Christe, me gustare per
matf.r filiun suum, (jucm sii[>er omnia diligit, regali amorem, quod gusto aliquamulum per cognitio-
unctione ac diademate imperiali sceptroque et in- n^m. Fame amoris tui languet misera anima mea;
fulis augustalibus insignitum ;
quanta est matris di- refocilla eam, Jesu, et sanet eam dilectio tua, im-
lectio, lanta est exsultatio ejus, et filii honorem et pinguet pam affectus tuus, impleat eam tuus amor
gaudinm ,
atque populares applausus, omniumquc mellifluus, et inebriet eam. Eia? vae animae te non
congralulationem sibi mater appropriat : sic in terra quaerenti el te non amanli! vae illis», Domine, qui di-
635 VITIS MYSTICA. m
ligunt creaturas tuas pro te! Anima quae mundum » 28). Et nusquam mihi salus, nusquam jucunditas,
dili: r it, peccalo servit, et absque te nunquam quieta, ncque perfecta requies, nisi in le, Jesu Christe
nequc secura erit. Unde Augustinus : « Fecisti me, sponse fidelissime. Si vis ut rccedam a te, da mihi
Domine, ad te, et inquietum est cor meum, do- alium te, ut de te fugiam 1*J7 ad te ; alioquin non
nec requiescat in te. » dulcissimo Jesu, quando recedam a te. Paupertecum, vilis lecum, et abjecta
le \idebo?quandoapparebo ante faciem iuam? Psal. multo magis desiderio, quam habitare in tabernacu-
xli, 3.) quando satiabor pulchritudine tua, quem
in lis peccatorum (Psal. lxxxiii, H). Mora grata est
desiderant Angeli prospicere? (/ Petr. i, 12 )0 quam mihi separari a te ad tempus propter te : sed m .ira

excelsus tu es, qui excelsior coelo es. Et tamen in nimis difficilis, aliquo tempore esse sine te ; cum
tautum te humiliare dignatus est, quod animas hu- tamen tui ad haec misera caream, sine quo tamen
miles in habilaculum tibi elegisti. Ergodomum tuam esse non possum.
decct sanctitudo (Psal. xcn, 5). Hujus tam gloriosi 105. Surgam ergo et circuibo omnia loca quae
et lam dilecti hospitis possimus sic considerare uti- potero : non dabo somnum oculis meis, nec requiem
litatem ;
quoniam mentis quani inhabitat , lorpenlia podibus meis, donec inveniarn quem diligit anima
excitat, quia gallus est; inquieta frenat, quia magi- mca. Effundite lacrymas, oculi mei, et porate, et

sler esl; frigida accendit, quia ignis est: accensa B nolite deficere, et nolite quiescere, donec illum in-

moderatur, quia unguentum esl; emollit rigida, quia veniatis. Sed quid faciam, ut illum inveniam ? quo
ratio est ; fluxa restringit, quia medicina est. Est me vertam ? ad quem ibo ? a quo consilium petam ?

igitur manifestum.quia amor tuus non est otiosus; quam interrogabo ? quis mei miserebitur ? quis me
quia qui le diligit, non tepescit. Da mihi igitur, consolnbitur ? quis mihi indicabit quem diligit aninia
optime Jesu, te diligere, et indesinentcr meditari de mea, ut requiescat? Circumspicio, viderem illum, si

te. Odor tuus, pie Christi Domine, et sponse aman- et non video. Vellem illum invenire, et non invenio-

lissine, suscitat mortuos, curat aegrotos. Fac me M'c mis"ram quid agam ? quo enim abiit dilecius
!

igitur, charissime Domine Jesu Christe, haec semper meus ? Quaesivi, et non iuveni illum vocavi, ei non ;

h ibere in memoria mea, et recordari amaritudinis respondit mihi. Heu heu quo abiitgaudium meum ?
! !

aceli et fellis, quod tu, aelerna dulcedo, pro nobis ubi latet amor meus ? ubi esl dulcedo mea ? cur de-
gusiasti in mortc. reliquisli me, salus mea ? Heu mihi Domine, heu ! !

104. Consolamini, qui sub chlamyde voluntariae miserere animae meae ! Recessisti, consolator vitae

paupertatis nulrimini, qui lectos sericis tectos re- meae, nec valedixisti ; mihi; et quid faciam ? ubi te
spuitis; qui» vobiscum Deus in paupertate. Non cu- C unicum bonum meum requiram ? et quandote inve-
bat in deliciissplendidi cubilis. Non invcniturin terra niam ego miserabilis? Renuit consolari anima mea
suaviler vivenlium (Job, xxvm, 13). Vere delicata (Psal lxxvi, 3), nisi in te, dulcedo sancla mea.
nimis, i<< o fatua et inhonesta esset sponsa, quae Salvator meus, vcniat, obsecro, tempus quando re-
sponsum suum sapientem, )>ulcherrimum et deli- velatis oculis inspiciam quem nunc a longe inclamo,
calum viderct recumbentem in loco humili super apprehendam quom desidero, et ampleetar, in abysso
fenum, et ipso vulente fugeret, ac sic loco volu- amoris tui totus absorbear. Nihil n ilii-, quaeso, sine
ptuoso se collocaret. Quid sponsus posset de tali te dulcescat, nil prdio-um arrideat mihi. Sed da
credere, nisi quod vellet divortium sui et sponsi mihi, bone Jesu, in te vivere, et pro amore tuo mo-
quaerere? No'i, anima mea, separationem quaerere, ri, me dignabaris amarae morlis
qui pro subire tor-
sed dic : Mihi adhcerere Deo bonum est (Psal. lxxii, mentum. Amen.

VITIS MYSTICA
SEU

TRACTATUS DE PASSIONE DOMINl

Snper, Ego sum vitis vera.

Hic tractatus non est S. Bernardi,sedcujusdam alterius auctoris pii, necindocti, nec inelegantis, qui
parvos sermones conscripsit, ex num. 53.

<1%S PROOEMIUM. n castissiina', sine quo nullus sapit, quia tu es aeterm

Jesu benigne, vitis ve:a, lignum vitae, quod in Patris Sapientia : meniem meam debilem et aridam
medio paradisi situm est; Domine Jesu Christe, cu- pane inlellectus, et aqua sapientiae salutaris digoar

jus folia sunt in medicinam, fructus vero in Yitam reficere, ut te, o clavis David, aperiente, mihi i

flptcrnam ; benedictus flos et fructus Virginis Matris rentur obscura; el te, o vera lux, raliante, tene-
 ;

637 VITIS MYSTIGA. 638

brosa pandantur : ut per me ministrum humilcm, ^ remur. Sed quid dicimus, cum plures inveniamus,
tenvtipso manifestaate et elucidaate, loquenies si et post oclo plantatos, vel postocloginta annos, cum
mul et audiei.tcs vitam babeamus H-ternam Amou. ualuralilcr eriteorum labor et dolor, nec voluntatc
CAPDT PRIMDM. saltemad Dominum eonverti, uec tanrmature im-
Christum Jesum esseverammt p nsi sanguinis pretiosi memores, tamdiu vanitati
Ego sum vitisvera (Joan. xv,
i. [pso Domino l . - ibjectam corrigere vitam ? Quid miserius ? Christus

Jesu Chrislo adjuvante videamus quasdam proprie- octavam diem a nalivitate sua vix exspeclat ut suum
laltsvitis terreslris, io quibus etiam illius supercce- tibi sanguinem impendere iucipiat tu post non dico :

leslis viiis proprietates nominare possimus : nee octo dies, scd nec post octoginia menses, imo et
tantum ca, quae exterius ad culturam cidem exhi octoginta anitos solam non rependis voluntatem?
bentur, consideremus. Et primoquidem, quod plan- llle vix nalus sanguinetn tibi eflundit : tu jam mori-
lari solet vitis in nou seminari, translata de
terra, lurus voluntatem tuam non rolundis ? Bonus pro-
sua vite quod: ad conceptionem Jesu mihi perti- fecto Jesus, qui ttiam
iu quarla vigilia vrnientem
nere videiur. Vitis enim primo nala de vite, est Deus servum suscipit pamitentem. Dedisti robur annorum
^enitus de Deo, Filius de Patre, coceternus ei con- juvenilium hosti Christi ! Christo saltem misericor-
substantialis ei, de quo genitus est. Sed ut majorem B diler exspecianti" infiimam tribue voluntatem nec :

raceret fructum, plantatus est in lerra, id est in Vir dubites quin tllam accipiat. Puer enim natus est
ginc Maria conceptus, faclus quod non erat, manens nobis (Isai. ix, 6), ut parvulis munusculis console-
quod erat. Benedicta terra h;ec, umnium gentium lur ; Quod si quod offers
quia p:trvum parva decent.
profercns bcnedictionem. Vere beneJicta, quae Deo parvum non luerit, id est humile, per hoc ipsum ad
dante benignitalem, tam bencdictum prolulil fru- ipsum humilem intrare non poteris, qui de se dicit,
Ctum. Haec est terra, dc qua scriptum est : Terram lujo sumostium (Joan. x, 9) : elalibi, Venite ad me,
non operabatur quisquani, sed irrigabatur a fonte omnes; et discite a me quia mitis sum et humilis
ascendente de paradiso (Gen. u, 5, 6j.Terra quippe corde (Matth. xi, 28, 29;.
haec non accepit operationem humanam, ut conci- .3. Possumus et alio modo accipere praecisionem
peretur in ea Filius Dei ; sed aqua Spiriius sancii irri- vitis nostrae : ut dicamus otnnia ab eo preecisa ,

gatafuit : iia enim le^is, Spiritus sanctus superveniet quibus caruit in hac vita, cum ea tamen habere po-
inte,et virtutAltissimiobumbrabit tibi(Luc, i, 33). tuisset ; et accipiamus hanc praecisionem a verbo
Rursum dehac lerra ^criptum est : Aperiatur terra, Apostoli dicentis : Qui cum in forma Dei esset, exi-
et germinabit Salvatorem (I<ai. xlv, 8). Apcrta C nanivit semetipsum, formam4L29 servi accipiens
quippe fuii per fidnn, credens et obediens angelo :
(Philipp. n, 6, 7). Ipsa enim exinanitio, quaedam
germinavitque vilam saluiarem, Salvatorem nostrum prtccisio est. Sicul enim minuitur vitis, quando
aeternae vitae praemia largientem. Hac ilaque vite prseciditur, ita vera vilis Christus incarnatione mi-
nosira in lucem edita quaedam proprietates cullurae noratus ab Angelis, imo et infra omnes homines
vitis attinenles adhibilae sunt. liiimiliatis fuil. Quomodo amputata fuit in eo glo-
CAPUT II. ria cultro ignominiae, potentia cultro abjectionis
De prcecisione vitis, sivc de variis mysteriis ad voltipias cultro doloris, divitiaa cultro pauperlatis.
statum exinaniiionis Cnristi spectantibus. Vitle nunc quantum praecisa fuerit. llle cui famula-
2. Solet eii'in vitis Iructifera praechli : quod et tur omnis gloria ccelorum, imo ipse qui solus vera
corporaliler, et figuralive accipi potest. Circumci- gloria est, quasi abjicil gloriam. Servuli circumda-
sus enim luit Jesus ;
non quod hac circumcisione tus indumcnto sustinet ignominias, confusionibus
egeret, qua^ in antiquis Patribus delebat originale opeiitur, ut te a confusionibus redimeret, et ad glo-
peccatum, sicut Baptismus in nobis. Nihil enim riam prislinam revocaret : ille cujus potenti nutui
peccato originali per concupiscentiae viiium con- n omnia inferna, terrestria, et superccelestia sunt
traclo debebal, quia sine omni concupiscentia car- subjecta, sic fit abjectus, ut reputaretur om-
na'i conceptus erat ; .~ed ne legem, quam ipse de- nium virorum novissimus (Isai. LUI, 3). Subjicitur
derat, solvere videretur. Moraliter vero docens nos lami, siti, caloribus, frigoribus, doloribus, infirmi-
oportere non aegrequando poenas pcccati
ferre, si tatibusjet post haec tanta mortis supplicium non
patimur, quod in nobismelipsis non recognoscimus, cvadit. Ille qui lucem inhabitat inaccessibilem
cum ipse peccuorum purgator nou fuerit dedigna- (/ Tim. vi, 16), in quem desiderant Angeli prospi-
lus pro nobis subire remedium peccatorum. Cons';- cere (/ Petr. i, 12), cujus solius odor sanctorum sic
lemur ergo dolores nostros, qtii nequaquam sine mentes inebriat, ut etmundi praesentis, et sui ipso-
peccalo sumus, doloribus illius, qni non pro se, sed rum obliii tolis viribus currant post ipsum ; tanlo
pro uobis doluit et vulneralus est, non pro se, sed ut doloris suhjicitur, ut in ipso veraciter noscatur im-
nostris vulneribus mederetur. Vide quantum ad su- plctum quod ante dixerat per Prophetas : vos om-
tcipiendos doloresfeslinavit, qnam paratuset prom- nes qui transitis per viam, attenditeet videte, si est
ptus sanguinem cffundere. Circumcisus pro nobis dolor similis sicut dolor meusl (Thren. i, 12). Ille
die nalivitatis suae octavo (Luc. n, 21). Utinam ios in quo omii(;s tlnsauri sapienliae et scienliae Dei sunt
saltem el anno octavo nonnihil pro Domino pate- absronditi (Coloss. II, 3). Rex rcgum, dives in om-
 ,

639 VITIS MYSTICA. m

nes, solus nullius egens, sic fit pauper, ut, ipso * veniunt mortuo hu-naniiatis servitium cxhibere <Ib.
fcste, et vulpibus terrae et volucribus coeli paupe- xxiu, 56), tamcn illud resurrecturum nequaquam
rior inveniatur, cum dicit : Vulpes foveas habent, et credebant. Et fortasse prople>ea (quod lamen non
volucres cozli nidos: Filius autem hominis non habet asserendo dico, ne novas videar asserliones introdu-
ubi caputsuumreclinet(Matth. vm, 20). Pauperin Mater quae plus habuit pietatis, cum aliis
cere) illa
nativitate, pauperior in vita, pauperrimus in cruce. ad ungendum non venit corpus Christi sepultum
Natus enim pastum habet lac virgineum, tegmen quia frustra pulabat eum ungi, quem resurrectu-
pannosviles. Invitaverosi tegumentum habuit, sae- rum sciebat. Vere fortis hcfc mulicr, et prae cnnctis
pius in victualibus defecit. In morte et nudum in- post filium honoranda. Vere et virago dici potest,
venies, et sitiente;i : nisi forle ad sitis ipsius reme- quae a viro Christo per amoris [al. animi] forlitu-
dium velis adhibere acetum myrrha et felle mix- dinem separata non est ; sed 1IM> eum, quem mo-
tum (Joan. xix, 29). rienlem, et mortuum vidit, credidit immortalitatis
4. Postremo autem cultro timoris ampulali suul gloria sublimalum.
ab ipso omnes amici et proximi, ut non esset qui
CAPUT III.
consolaretur eum ex omnibus charis ejus. Torcular
enim calcavit solus, et de gentibus non erat vir cum B De circumfossione vitis, id est, de insidiis judoso-
eo (Isa. lxiii, 3) et cum suslinerel cor ejus im-
:
rum et vulneribus Christi.

properium et miseriam, exspectavit qui simul con- 5. Circumfoditur vitis. Fossio baec insidiantium
tristarelur, et non fuit ; ct qui consolaretur, cliam fraus intelligitur. Quasi enim foveam fodit, qui dolo
non invenit (Psal. lxviii, 21). Vide nunc quantum machinalur aliquem decipere. Unde conqucrens di-
praecisa fuerit vitis nostra. Quae vitis unquam tan- cit :Fcderunt ante faciem meam foveam (Psal. lvi,
tum praecisa fuit? Sed quae est consolatio hujus 7). Non enim poterat illi aliquis dolus abscondi, qui
praecisionis?Multus fructus. Multam enim et incom- oculatus est ante et retro ; et qui praeterita et futura,
parabilem praecisioncm sustinuit. Videlur tamen si- tanqu im praeseniia, intuetur. Omnia enim nuda et

gnanter dictum esse, Et de gentibus non est vir me- aperta sunt oculis ejus (Hebr. iv, 13). Ostendamus
cum : tanquam inlelligendum sitsolasmulieres cum autem per exemplum aliquam fraud^m istarutn fos-
illo remansiss». Viris enim fortioris naturae fugien- sionum. Adducunt, inquil Evangelium, Domino Jesu
tibus prae timore, non fugit muliebris infirmita 5 ,
mulierem adulteram, dicentes, quod Moyses in lege
quae etiam bajulantem sibi crucem, et in cruce mo- prcecepit hujusmodi lapidare. Tuautemquid (Licist
rientem non dereliquerunt (Luc. xxm, 27 ; Joan. (Joan. vm, 3, 5.) Vide foveam, qua beatam Yilcm
xix, 25), sicut in persona Christi conquerentis lo- nostram circumfoderunl illi pessimi agricolae, non
quiiur beatusJob: Derelicta sunt tantummodolabia ul facerent cam g^rminare, sed magis arescere. Vc-
mea circa dentes meos (Job, xix, 20) Per labia quippe, . rumlamen in contrarium cessit eorum intentio, et
quae caeteris sunt rnembris molliora, muliebris sexus circumfossa ferlilis magis facta est, cl humorem
mollis et infirmus intelligitur, qui solus Christo, miscrico'di;c distillans. Foveas vero videamus.
discipulis fugientibus, adhaesit, figuratur. Elegit Dixerunt apud se : Si sccuudum Icgcm dixenl mu-
enim Dominus infirma mundi, ut confunderet fortia lierem lapidandam, foveam incidet crudelitalis, qui
(/Cor. i, 27). Si vero fugam mentalem intelligi- de se dicit. Mitis sum et humilis corde (Matth. xi,

mus ; nec vir relictus est cum eo, nec mulier, prae- 29) ; et iterum, Misericordiam volo etnon sacrifxciu m
ter illam, quae sola benedicta est in mulieribus, quae (Ose. vi, 6). Si vero dixeril absolvendam, fovejm
sola per illud triste sabbatum stetit in fide, et sal- praevaricalionis non evadet : et jure condemnabitur
vata fuit Ecclesia in ipsa sola (36). Propter quod ut legis transgressor. Sic captanl in animam justi
aptissime tota Ecclesia in laudem et gloriam ejus- (Psal. xcm, 21), et observant peccatores justum, et
dem Virginis diem sabbati per totius anni circulum slrident (Psal. xxxvi, 12) : nescientes quod frustra
celebrare consuevit. Vere et singulariter benedictus jacitur rete ante oculos pennatorum \Prov. 1"),
Q i,

palmes, qui a sua vite nullo potuil limore praecidi. et quod qui fodit foveam, incidet in cam (Ibid. xxvi,
Abscissi sunt viri qui dicunt : Nos autem speraba- 27). Sed leviler transilivit has foveas nosler Ibex,
mus quodipse redcmpturus esset Israel (Luc. xxiv, ipsosque fossores dejecil in illas. Ail cnim, Qui sine
21). Abscissae sunt muliercs quae quamvis pie prae- peccato est vestrum, primus mittat in eam lapidem

(36) Ecclesiam in morlis Christi triduo perman- domadap sancta?, caHcris cxslinctis, sola remanet ac-
sisse in sola B. Virgine aeque tenent Alensis, Du- censa, quasi percereos exsiinctos exliacta tides apo-
randus in Rationali div. Oftic. ct alii, quos citat et blolorum, per acccnsum tides B. Virginis integra
sequitur Tnrrecremata lib. i De Ecclesia, cap. 31. significctur si quid probat, id solum obtinpt, apo-
;

Sed ista opinio passim rejicitur. Cum enim Ecclesiae stolos a fidci confcssione delecisse, aul eiiam in tide
nomen collectitium sit, inquit Melchior Canus lib. iv viva, quee per di'eciionem operatur, inqu<t Canus
De loc. theol., cap. ult., si unus tantum crederet, ib. cap. 5. Quanqmm Rupcrtus lib. v. Dediv. Offic,
non crederet Ecclesia cum congregalio ad minus
; cap. 26, asserit, exsimctos cereos, priores denotare
trium esse debeat. Quod vero praefati auctores affe- piophetas a Judseis occisos, accensum vero ipsum
runt pro fundamento suae sentcnliae, nimirum hujus Chnstum. V. Duvallium iu 2-2. Tract. de li le q. I,
rei signum esse candelam illam, quae in officio heb- a. 2.
 641 VITIS MYSTICA. 642

(Joan. viu, 7) : quasi dicat, Legi mese QOQ eontra- A tus iu corde jam dudnm morlui peccalis, mortui

dieo, pielatem meain uon desero. Isia quidem mundo, tanquam insensibiles facti, nec minas, nec
meruit lapidari; sed non lapidabitur, quia qui lapi- tormenta, nec mortem seutire potuerunt. Quid mi-
dem jusle possit in eain mittere, non liabetur. rum?Mortui erant. Mortui enim estis, ail Apostulus
6. Nonne vis adhuc aliquas foveas videre? Licet, Coloss. ui, 3). Qualem mortem quidam stultus sa-
inquiunt, censum Citsan dari, an non? Dixerant pienter optabat dicens : Moriatur anima mea morte
enim apud se : Si dixerit, Licel, tenebitur reus, justorum, et fuint novissima mea horum similia
tanquam libertatis nostra' destructor. Solulio enim (Num. xxiii, 10. Bona mors, mortem contemnens :

censos, serviiii signuin est. Si dixerit, Xon licet; bona mors, vitam conferens sempiternam. Sic ergo
reus erit laesae majeslatis. stultos I sulei stullus jam dudum vulneralum et morluum fuit cor Jesu
aliossecundum se asstimare et quod ipse ignorat, ;
morliticati propter uos, tpta die aestimali sicut ovis

sapientes quosque credit similiter ignorare. Sed occisioms [Psal. xi.iii, 22). Accessit autem et mors
quid ait Sapienlia? Liberlati non derogo, majesta- corporalis,et vicit ad tempus, ut vinceretur in aeter-

lem non offendo foveas vestras non incido. Reddite

; num. Victa est, quia resurrexit a mortuis ,
quia
quce sunt Ccesaris, C&sari; non dominabitur ( liom. vi, 9). Sed quia
et quce sunt Dei, Deo raors ultra

[Matth. xxn, 17, 21). Nonenim olfenditur Deus ju- * semel venimus ad cor dulcissimum Jesu, el bonum
stus. qui vult cuique reddi quod suum est. Si redda- est nos hic esse, ne sinamus nos facile avelli ab eo,

lis Cesari quod Caesaris est, non offendilur Csesar. de quo scriptum est ; Recedentes a te in terra scri-
Si Deo reddideritis quae creavil juste, quod justum bentur (Jerem. xvn, 13). Quid autem accedentes?
i -t facitis. Reddile ergo Caesari denarium, Caesaris Tu ipse doce nos. Tu dixisti accedentibus ad te :

habeniem imaginem : reddite Deo aniinam, quam ad Gaudete, quia nomina vestra scripta sunt in coelo

imagioem el siruiliiudiuem suam creavit; et ecce ( Luc. x, 20). Concordemus haec, quia si sic hi qui
jusli fucritis. Longum esset nimis omnes foveas, in ccelis scripti sunt, quid ergo illi qui iu terra scri-
quas verae Viti nostrtt' maligni isli foderunt, edisse- bentur? Lugebunt utique. Sed quis nolit gaudere?
rere ;
quia omnia illius et verba, et facta calumniari Accedamus ergo ad te,et exsultabimus et laetabimur
nitebantur. in le memores cordis tui.
, quam bonum et quam
7. Sed cum viderent circumfossiones nil nocere jucundum habitare in corde hoc Bonus thesaurus, !

Viii, magis autem se ipsos dum fodiunt, in ipsas bona margarita cor luum, bone Jesu, quam fosso
incidisse; ipsam Vitem circumfodere et perfodere agro corporis tui inveniemus. Quis hanc margari-
laborabanl, ut sic saltem ad modum aharum
C tam abjicial? Quin potius dabo omnia, omues cogi-
arbo-
rum alernam incurreret ariditatem. Foderunt ergo tationes et affectus mentis commutabo, et compa-
el perfoderunt non solum manus, sed et pedes, la- rabo illam inihi, jactans omnem cogitatum meum
lus quoque, et sanclissimi cordis intima furoris lan- in cor Domini Jesu, et sine fallacia illud me enu-
cea perforaverunt, quod jamdudum amoris lancea triet. - <. '
.

fuerat vulneralum. Vulnerasti, inquit in Canticis 9. Ad hoc templum, ad hsec Sancta sauctorum,
amoris sponsus, cor meum, soror mea sponsa, vulne- ad hanc arcam testamenii adorabo et laudabo no-
rasti cor meum (Cant. iv, 9). Vulnerat cor tuuin, men Domini, dicens cum David : Inveni cor meum,
Domine Jesu, sponsa lua, amica tua, soror tua. ut oremDeum meum (II Reg. \n, 27). Etego inveni
Quid necessarium fuit illud ab inimicis ultra vulne- cor regis, fratris el amici benigni Jesu. Et nunquid
rari? Quid agitis, o inimici? imo si vulneratum esl, non adorabo? Qrabo utique. Cor enim illius mecum
quia vulneralum est cor dulcis Jesu, quid secundum esl, audacter dicara, si, imo quia caput meum
vuluus apponitis? An ignoratis quod uno vulnere Christus esl. Quomodo quod capitis mei est, non
tactum cor emoritur, cl fil insensibile mortuum Do- meum est? Sicut ergo corporalis capitis mei oculi,
niim Jesu, quia vulneralum? Possedit vulnus amo- n mei oculi vere sunt : ita et spirituale cor, cor
ris, possedit mors amoris Domini cor sponsi Jesu. meum est.Bene ergo mihi. Ego vero cum Jesu cor
Quomodo mors allera introibit? Forlis est ut mors, meum habeo. Et quid mirum, cum multitudinis cre-
imo veio etiam fortiorquam mors dilectio (Ibid. viii, dentium fueril cor unum? (Act. iv, 32.) Hoc igitur
6i. Non enim 131 potest prima mors expelli, id est corde tuo, et meo, dulcissime Jesu, invento, orabo
dilec.io malarum morlium mortiiicalrix a domo cor- te Deum meum. Admitte tantum in sacrarium exau-
dis, quam sibi inviolabili jure, suo vulnere acqui- ditionis luae preces raeas : imo me totum trahe in
-iwt. Si dum *que forlcs concurrunt, quorum unus cor tuum. Licet enim tortuositas peccatorum meo-
sil in doino, alter vero deforis, quis dubitet eum qui rum impediat me, tamen quia cor illud incompre-
deintus est, obtinere vicloriam ? Et vide quanta sit hensibili chantate dilatatum est et ampliatum, ct tu

vi- amoris domum cordis obtinenlis, et per vulnus qui solus potes facere mundum de immundo con-
dulcissime occidentis, non solum in Domino Jesu, ceptum semine, ut deposita gibbi sarcina per fora-
sed ct in servis ipsius. men acus possim transire ; o omnium pulchritudine
8. Veniamus ad marlyies. Terreanlur licet mar- speciosissime Jesu, amplius lava me ab iniquilate
tyres, rident : feriuntur, et gaudent ; occiduntur, et mea, et a peccato meo munda me, ut puriiicaius
ecce triumphant. Quare? Quia morte charilatis in- per le ad te purissimum possim accedere, et in cor-
 !

643 VITIS MYSTIGA 044

de tuo omnibus diebus vitae mea: merear habitare; tantam allitudinem mcntorum processit, ut dicat
A
el ut videresimul semper et facere tuim v;ileam vo- ei, Surge, amica mea, columba mea, formosa mea :

lunlalem. (Cantic. n, 13, 14.) quse sola, licel raro, aliquo

10. Ad hoc enim perforatum est latus tuum, ul modo arbitrans se compiehendisse proclamat, Inve-
nobis patescat inlroitus. Ad hoc vulneratum est cor ni quem diliqit anima mea;tenui illum,nec dimit-
tuum, ut in illo et in te ab cxterioribus pcrturbaiio- tam (Ibid. m. 4). Sed ad hunc gradum non facile
nibus absoluti habitare possimus. Nihilominus et quis ascendit. Nos igitur adhuc intus, id est in cor.
propterea vulneratum est, ut per vulnus visibile pore, manenles, quantum possumus amemus, redame-
vulnus amoris invisibile videamus. Quomodo hic ar- rr.us, amplectamur vulneratum nostrum, cujus
dor melius osteodi potesl, nisi quod non solum cor- impii agricolae foderunt manus et pedes, latus et cor :

pus, verum etiam ipsum cor lancca vulnerari per- slemusque, ut cor nostrum durum -adhuc el impoe-
misit? Carnale ergo vulnus vulnus spiriluale osten- niiens amoris sui vinculo constringere, et jaculo
dit. Et hoc fortasse innuit ipsa aucloritas praelibata, vnlnerare dignetur.
in qua bis positum est, Vulnerasti. Utriusque enim
vulneris ipsa soror el sponsa causa est : ac si spon- CAPUT IV.
sus 43'-? aperte diceret, Quia zelo araoris tui vulne- B
rasli me, lanceaquoque militis vulneratus sum. I)e vinculis nostrue Vitis, id est de variis Christi
vinculis et pienis.
Quis enim cor luum palo vulnerari permittoret,
nisi prius amoris illius vulnus percepisset ? Dicit 12. Ligatur vitis. Quis vincula nostrae Vilis non
ergo : Vulnerasti cormeum, soror mea sponsa,vul- videat? Yideamus tamen hoc vinculum. Primum,
nerasti cormeum (Cantic. iv, 9).Sed quare soror et obedientiafuit. Obedivit enim Patri usqu^ ad mor-
sponsa ? an non poterat sufficientem sponsi amantis lem, mortem autem crucis (Philipp, n, 8). Obedivit
alfectum ostendere solius sororis, vel solius spons;r Matri et Joseph secundum illud Venit Nazareth :

posito? Vel quare sponsa, et non uxor, cum quoti- cum eis,et erat subditus illis(Luc. n, 51). Obedivit
die vel Ecclesia, sive quaelibet fidelis anima sponso enim in lerrenis judicibus, solvens didrachmum
suo Christo bonorum operum sobolem debeat gene- (Matth. xvii, 23-26). Secundum vinculum, uterus
rare?Paucis dico : solent sponsae nondum alligatae Virginis, de qua canimus « Quia quem cceli capere
:

conjugali vinculo amari ardentius, quam postea. non poterant, tuo sancto gremio contulisti (Re-
Tempore enim procedente amor ipse componitur. spon. de Nativitate Domini). » Tertium, in prae-
Sponsus ergo noster, ut magnitudinem insinuet sui £ SO pj fuit, secundum illud Vagit infans inter arcta :

amons, qui tempore non decrescit, amicam suam conditus praesepia, membra pannis involuta Virgo
sponsam appellat, eo quod illius amor semper novus maier alligat, pedes, manus, atque crura stricta
sit.
cingit fascia {Hymn. Officii Passionis). Quartum
11. Sed quia sponsae etiam carnaliter diliguntur, vinculum fuit funis, quo ligabatur, cum caperetur :

ut inamore sponsi noslri nil carnale sapias, ipsam ita enim habes, Tnnc, videlicet cum traditus csset, in-
sponsam suam sororem appellat, quia sorores jam jecerunt manus inJesum,et vinxerunt eum(Matth.
nequaquam carnaliter adamantur. Dicit ergo, Vut- xxvi, 50 ; Marc. xiv, 46). rex regum, et Domine
nerasti cor meum, et caetera : tanquam dicat, Quia dominanlium, quid tibi et vinculis ? Ligantur vites,
summe te diligo, ut sponsam; caste, ut sororem; nc, si jaceant in terra, aut minuantur, aut corrum-
vulneratum est cor meum propter le. Quis illud cor patur fructus earum. Incorruptibilis autem fructus
tam vulneratum non diligat ? quis tam amantem non fuit ejus, et est. Quare ergo ligatur? Bene quidam
redamet? quis tam castum non amplectatur? Diligit rex, curo percussus humana sagitta peteretur ut se
profecto vulneratum, quae nimio illius amore vulne- liirari permitloret, donec excideretur, 433 quia
nerata proclamat Vulnerata charitate ego sum. Q levissimo motu mortem posset incurrere
:
« Non :

Nunquid non redamat sponsum amantem, quae di- decet,» inquit, « vinciri regem (37-38). «Libera sitre-
cit ISuntiate dilecto quia amore langueo ? (Cantic. v,
:
gis et semper salva potestas. Deus deorum, quan-
8.) Fralerno se amantem ;unor complectilur, quac di- lum ergo derogatum fuit libertati et potentia! tua>
cit: Quismihi det te fratrem meumsugentem ubera
Tot adco liyaris vinculis, qui solusligaudi el solvon-
matris mem, ut inveniam tit foris, el complectar, et di potestatem habes Sed propter misericordiam !

deosculer, etjamme nemo derideat ? [al. despiciat] tuam ligatus cs, ut nos a miseriis nostris faceres
[Ibid. viu, l.)Quis autemestforis?jEstimo quod exlra absolutos. quam immilia fuerunt illorum immitis-
corpus. Quamdiu sumus in hoc corporr, pere^rina- simorum vincula, quibus Agnum milissimum vin-
mura Domino. Quis hanc peregrinationcm patienler ciebant I Vidco oculis mentis te, Domine Je^u. tam
feral? Plena est dolore praeteritorum, labore pra> duris nexibus astrictum, tanquam latronem trahi
senlium, timore futurorum : in qua etsi sponsus se ad judicium principis sacerdolum, et inde ad Pila-
aliquando gratia consolalionis cxhibeat, stat tamen
longe quasi post parietem, corpore hoc pcccati sc-
(37-38) Similc quid de Alexandro Q. Curtius, lib.
parante inter nos et ipsum; ncc facile praebet se
ix, cap, 11. Item de C. Mario Plutarchus in Apoph-
tangenduni el osculanduiu, nisi illi auimai qua: in theg. Hom.
 645 VITIS MYSTICA. 646

tuni video, el perhorresco, et admiror, el admiran- a is a (

esl, dies indignalionis el blasphemiae, dies tribu-
do delicerem, nisi quod liquide cognosco te prius in lalionis et miseriae, «lies percussionis et doloris , dics
corde chari atis nexibus fuisse coostrictum, qui ad vinculorum el moriis, dies desponsationis illius est.

detcriora vincula sulferen la te levitcr attiahere po- Hac arrha, o fidelis aaima, sponsus tuus pretiosus
tuerunt. Gra:ia -il vinculis luis, boneJesu, quae uo- subarrhavit te; ei ipse tanquam spoosus liodie co-
stra tam potenter diiuperuiit. ronatus processit. Coronatus, inquit, non auro, non
13. Quintum luil vinculum, quo ligatus liiit ad gemmis, sed spinis. Nec defuit purpura vestis irri-

columium, cum QageJJarelur. Quanquam et ipsa fla- sorue. Chlamydem enim cocjiue.im circumdederunt
i, quae corpus cjus circuibanl, non incongrue ei, quamvis ips»; veslem corporia sui, sanguinis sui
possumus vincula appellare. Sccl quamvia iminitii, pretiosissimi elfusione raullo nobilius purp iravil.

quamvis dura, qtu.i vis injusta, dili^o flagellorum Purpura enim non plus quam bis tiugitur ipse :

islorum vincula, quibus sacratissim >m corpus tuum vero purpuram coruoris sui nou solura bis, sed etiam
dalum est conlingere, quae luo purissimo sanguine terlio sanguineo torrenle pertinxit. Ecce sponsus

nou mediocriter sunt imbuta, o boue Jesu. Si enira tuus, o sponsa, rubricatur in sudore, in flagella-
sanguis tuus iu flagellatione fuit tara copiose effu- tione^iJl in crucitixione. Eleva mentis oculos, et
sus, ut columna gultis illius respersa adhuc, sicut
B vide si tunica sponsi tui haec sit,au non. Ecce fera
asseritur, quantum sanguinis
rubra servet vestigia ;
pessima condemnavit filium tuum, fratrem tuum,
credara ipsis flagellis corpus tuum mitissimum scin- sponsum tuum. QuLs hic gemitus, lacrymasque con-
dentibus inhaesisse ? Tam dure flagellatus esl Domi- tineat? quis hic non doleat? quia si est pium gau-
nus, ut sanguis ejus sursum in aera resultaret. Vidc dere pro Jesu, iia est pium flere pium Jesum.
lntem quam bene huic ligationi conveniat, quod vi- 16. Septimum vinculum fuit, quo ligatus fuit in
tis ad palum ligatur. Quid enim aliud per palum cruce, ferreum. Fuit hoc vinculum multo ferocius
quam ipsa columna, cui Dominus Jesus alligalus quod non solum mai.uum, pedumque san-
caeteris,

acciuitur? Sicul enim vitis palo, ita Christus co- clissimorum compagem divisit, verum etiam illam
lumnae alligalur. purissimam animam a mundissimo corporis hospi-
14. Sextura vinculum fuit corona illa spinea, cum lio separavit. Nunc etiam, o filiae Sion, egredimini,
magna amaritudine illud caput amabile complectens, et videte pacificum nostrum, pugnantem pro liber-
et multorum aculeorum in illo signa relinquens, tate nostra, in bcllo occumbere. Videte vitae nostrae

sanguineas utique gultas eliciens, et, ut puto, in fa- auctorem pro nobis vitae januas introire, ut no- ad
ciem venerabilem tnrasmittens, vix adhuc de spu- C vitae viam revocet, Videte vincula durissima, clavos
tis Judaicis exsiccatam. Crudele viuculum hoc
fuit ferreos, pedes et manus, quae salutem nostram ope-
pra±ler poenas quas pertulit in ligno, honoris pluri- rabantur in medio terrae, crudeliter peneirare. Vi-
mum habens et decoris. rex gloriae Domine Jesu dete lignum crucis missum in panem nostrum, pa-
Christe, corona oranium te conlitentium, te sequen- nem candidissinura, panem delicatum, panem An-
lium, puguantium pro te, viventium pro te, manen- gelorum, qui de ccelo descendit, ut se nobis daret in

lium in te! quis te tam amaro vinculo confusionis cibum, et animas nostras, continuo subjectas la-

addixit? Ecce operit confusio caput tuum, et faciem bori, semetipso, non alieno cibo reficeret; et se no-
tuara amabilem. Ingerilur tibi a generatione prava bis incorporando, non se in nostram carnem, sed
et amaricanle honor derisorius in corona : sedspi- nos in suum spiritum reformaret. Videte quomodo
narum aculeis coutendunt in te dolor ct confusio. justus ligatur, quomodo cum iniquis depulatus est
Nescio in utro magis puniaris. Corona derisionem; liberriraus et optimus sponsus noster. iMoritur vita

spiiut' ingerunt punctionem. Egredimini, filiceSion, nostra,non pro suis necessitatibus, sed pro nostris.
et videte regem Salomonem in diademate, quo coro- Dale lacrymarum Iluminain tantis vinculismorienti,
navit eum mater ejusin die desponsationis ejus,et in r» quia el ipse prior lacrymatus est. Vacate, et videte
die Uetitue cordisejus (Cantic. m, 11). Quaecunque quam amara, quam turpi morte condemnetur. Su-
autem anima conlitetur se liliam Sion, id est Eccle- stinet enim adhuc, et diligenter considerat, si quis.

siae, egrediatur acuris saecularibus, a cogitalionibus sit qui simul conlristetur; si quem inveniat qui
vanis; et videat per contemplalionem mentis regem sanguinis rivos abstergat, et de cruce depositum
Salomonem, id est Christum Jesum, qui est pax munda sindone non panni, sed cordis involvat, et

noslra, destruens inimicitias, amicitiasque refor- flens, cum beatis mulieribus flentibus ad lumulum
mans ioter Deum ethorainera. prosequalur.
15. Vide hunc, o felix anima, in diademale, quo 17. Quaecunque anima fecerit haec assidue, spero
coronavit eum mater Synagoga videlicet plebs
ejus, etiam quod laetissime resurreclionis quandoque me-
Judaeorum. maier amara Quid peccavit hic bo-
! reatur gaudio recreari.St enim compatimur, etcon-
nus filius tuus, ut viuculis cliam vinciatur ? Hic est regnabimtu Tim, n, 12). Quod beoe sponsa in
{11

qui solvit compeditos, qui erex.it elisos, suscipicns Cantico amoris ostendit, prajmilleus. Fasciculus

adveuas, pupillos, viduasque consolans; et meruil myrrhas dilectus meus mihi ; inter ubera mea r.om-
vinculari? Hancne dotem, rueccmemunusculanupliis morabitur : et subjungit, Botrus Cypri dilectusmeus
illius impendis? Dies enim desponsatiouis illius, dies mihi [Cantic. i, 12, 13). Quid est fasciculus myr-
647 VITIS MYSTICA 648

rbae ? Myrrha amara amaritudinem passionis signi- CAPLT V.

A
licat : fasciculus vero coadunationem multaruin pas- De cultura et speciositate nostne Vitis, id est, de
sionumostendit. Fit ergo sponsus sponsae suae fasci- pulchritudine Christi, interna, et externa.
culus myrrhae, quando ipsum mulliplicibus affectum 19. Visis ex parle his quae viti ad culturam exte-
injuriis ad mentem reducil : quarum quaedam jam rius adhibentur, nunc ad ipsam vitem animum co.i-
enumeratae; aliae vero enumerandae sunt. Quae sunt verlamus; ut per quasdam similitudines illius,
autem ubera sponsse, inter quae illum commoratu- nosiram Vitem magis proprie et propius contemple-
rum alfirmat ? Duo ubera sponsae, prosperitas el mur. Totum corpus ipsius vitis aliis arbohbus et
adversitas sunt. His lanquam uberibus nulritur, aibustis deformius invenitur, et quasi penitus iuu-
dum adversitate fovetur, ne in prosperis elevelur. tile videtur et abjectum, nec ipso aspectu amabile,
Ponit autem dilectum suum inter haec dum
accommodum. Quid hic dicemus? Corpus
ubera, aut visui
illius et in adversis, et Ex
in prosperis recordatur.
Vitis nostrae Domini Jesu significare deberet, nisi
quo evenit, ut ille qui modo fuerat fasciculus myr- quod plurimum discordare videtur hujus deformi-
rhae, id est, qui mentem sponsae passionum suarum tas, et forma illius, de quo scriptura est Speciosus :

amariludinibus amaricaverat, subiio sit botrus Gy- forma proefHiis hominum (Psal. xliv, 3). Sunt au-
pri, continens in se vinum jucunditalis et laetiiiae B tem nonnulli qui haec verba non ad exteriorem, sed
:

quod fit, dum Sponsum, quem lot viderat oppres- interiorem hominem retorqueant, id esi, ad animam
sum injuriis, etmorte lurpissima condemnatum, per sive ad divinitalem, in quibus nimirum nou solum
resurrectionis triumphum gloria videt et hdtiore co- filios hominum, sed etiam filios Dei, id est ipsos

ronatum, et cum humanilate, quam assumpserat, ad angelicos spiritus, praecellebat. Tanto enim melior
Patrisdexleram considere; confidens se certissime Angelis effectus est, quanto differenlius prae illis no-
per diversas tribulationes ad idem Domini sui gau- men haereditavit (Hebr. i, 4). Ne ergo nos huic sen-
dium intraturam. tentiae contradicere videamur, ad manum auctori-
18. Exeamus igiluret nos, secundum monila Pauli tateshabemus : licet plurimos esse sciamus, qui
aposloli, cum sponso nostro bono Jesu extra castra, nondum omnino spirituales effecti, aliud sentiant,
id est extra concupiscentias praesentis saeculi, im- fingentes sibi quamdam spiritualem [fort. specialem]
properium crucis et vinculorum asperilalem cum pulchritudinem in corpore Domini : et si quando au-
illo portantes (Hebr. xm, 13) : quia non decet diant Dominum ipsum despicabilem forma fuisse,
membrum delicatum esse sub capite crucifixo ; nec non patienter sustinent; et si lingua taceant, ran-
ad capitis corpus se indicat pertinere membrum, Q core et motu animi conlradicunt, non attendentes
quod capiti compassum non fuit. Vinciamur ergo quod scriptum est, Spritus est qui vivificat ; caro
vinculis passionis boni Jesu, ut eliam vinculis cha- autem non prodest quidquam (Joan. vi, 64). Isaiam
ritatis cum illo vinciri possimus. Ipse enim vinculis quoque non audiunt, vel inviti audiunt, dicentem in
c harilatis devinctus, ad suscipienda vincula pas- eum Ecce vidimus eum, et non erat illi species ne-
:

sionis de ccelo tractus est in terras : nos e contra- que decor : aspectus ejus non erat in eo; et desidera-
rio, qui de terris trahi desideramus ad coelum, prius vimus eum, despectum et novissimum virorum, vi-
passionis vinculum nostro capiti colligemus, ut per rum dolorum, et scientem infirmitatem ; et quasi
hoc ad charitatis vincula peninentes unum efficia- absconditus vultus ejus etdespeclus. Unde nec re-
mur cum ipso, secundum quod oravit Patrem, di- putavimus eum. Etnos reputavimus eum quasi le-
cens, Rogo, Pater, ut quos dedisti mihi, confirmaii prosum, et percussum a Deo, et humiliatum [Isa.
in charitate 435 sint unum in nobis sicut tu et ego liii, 2-4). Ecce qualis describilur a Prophela. Quid
unumsumus (Joan. xvu, 11, 20, 21). Quid hac uni- apertius? Et vere talis erat in oculisinfidelium et car-
tate gloriosius? quid ultra vel optare poteris, vel ha- nalium, qui tantum carneru noverunt intueri.
bere ? Unum cum sponso tu eris. felix, felicior, n 20. Quod et nos manifestis rationibus possumus
imo omnium felicissima unitas ! Hac unitate se Apo- approbare. Primum quidem per affectum compas-
slolus Chrislo unitum sentiebat, cum dixit : Quis sionis, deinde per defectum passionis. Et quia vere
separabit nos a charitate Christi? Tribulatio ? an susceperat affeclioncs nostras, videamus quomodo
angustia ? an fames? anpersecutio
an periculum? ? aflici solent homiues circa eos quos amant, ut per
annuditas? angladius? Cerius sum quianeque mors, notum ad ignotum veniamus. Quis uesciat hominem
neque vita,neque angeli, neque principatus, neque circa au.icum suum periclitantem saepe lanlo affectu
potestates, neque altitudo, neque profundum, ne- el dolore moveri, ul corporis sui detrimenlum iu-

que alia creatura poterit nos separare a charitate, currat? Si hoc pra;stat homo homini;quantum Deum
quce est Christi Jesu (Rom vm, 35, 38, 39). Opte- hominem Jesum putas homini praestilisse? Si tu pro

mus lotis desideriis hujus charitatis vinculis sponso uno homine per compassionem periculum corporale
et Domino nostro colligari iia ul ejus sequentes
, incurris; quid putas Domiuum Jesum pro omnibus
vestigia illuc pervenire possimus, ubi ipse esl qui hominibus tolerasse ? Omnes enim sui erant, et oin-

dixii : Volo, Pater, ut ubiego sum, illic sit et minis- nes morlaliler infirmi erant. Certe novimus Paulum
ter meus (Joan. xn, 26). apostolum de sedixisse : Quis infirmatur, et ego non
infirmor? (II Cor. xi, 29.) Etvereeo usque in6rma-
6-S'J VITIS MVsTICA. g.-,o

batur, ut, sicut ipse de se f.itetur, praesentia ejus es-

^ amabilem tantis jejuniis consideremus affhctum. Et
set despicabilis (Id. x, 10) ; et, sicnt ait, Mundus optime posuit Evangelista posi jejunium, Esuriit
milii crucifi.rus r</, ct cgo mundo [Calat. vi, 14). (Matth. iv, 2); ut scias Jcsum, non in virtute divi-
Mmi'lu quippe ei crucitixus erat, qui omnia quse
- nitalis, sed hunianitatis su;e naiura jejunasse. Quid
mundi orant, tanqnam mortua reputabat. !pse \ero enim magnum, si in divii itatis forliludine quadra-
mundo eliam crucitixus erat ;
quii ipsum pro|>ter ginta diebus jejunasset, in qua nunquam esuriit ?
crebras eompassionum simul et passionum intirmi- 23. Sed jam ad illuni ullimaj diei agonem venia-
taies corpore extenuattun et exterminatuno eunu miis, et causas deformati corporis nequibimus igno-
miindus abliorrebat, niliil in co inveniens -Itttiquod rare. Incipiat ergo consideralio nostra in eodcm
perlinerel ad ipsum. Si ergo Paulus cum infirman- loco, ubi, ipso teste, cum inciperet pavere et taede-
tibiis inlirmabatur, cum esset conservus et frater, anima ejus usque ad mortem (Marc.
re, trislis fuit

cum conservis eifralribus; quid benigmis Jesus xiv, 33, 34). Sudor sanguineus orantis et agonizan-
Dominus el paler, pro creatura et fiiiis? Ardebat tis membra copiose perfudit, ita ut jam non solum
Paulns, quasi esset ra lio solis accensus : quanlum sed guttatim decurreret in terram (Luc.
distillaret,

ipsum Solcm pulas exarsisse usque ad tantam

1 Si xxu, 43,44). Procedamus nunc, et illius noclis in-
inlirmitatem per affectuni compassionis accenditur " commoda percurramus : quomodo lentus, vinctus,
qui scintillam charitalis babuit ;
quid sentientlum tractus, caesus, consputus, colaphis alapisque per-
puias de ipsa Cbaiilate, de cujus pJeoitudine omnes cussus, spinis coronatus, arundine caesum caput,
acceperunt ? flagcllis acerrimis laceralus, propria cruce oneralus,
21. Nec aliquo modo dubitandum, quin infirmita- primo portans eam, quae ipsum po^tea statim fuit
tem et exterminatiouem corporis incomparabilem portalura. Talem inspice Jesum. Quis hic locus de-
sustinueiit, qui etiam venerat Qrucem sustinere, et liciarnm ? qualis hic decor speciei? quis in corpore
prae cceteris tanto magis fuerit confectus, quanto sic mactato formae pulchritadinem quaerat ?
major in eo fuit eompassionis affoctus, qui non so- 24. Sed veniamus ad finem. Nudatur Jesus. Quare?
)um lacta, sed etiam cogitaliones inspexit. Suffra- Ut tu corporis purissimi deformationem valeas in-
gatur liis rationibtis sententia ipsius Domini sic di- tueri. Nudatur ergo bouus Jesus. Heu mihi qui ve- !

centis :Jerusalem, Jerusalem, quoties volui congre- stivit ccelos diversis sideribus, ante crucem exspo-
gare /ilios tuos, quemadmodum gallina congregat liatus, nudus etiam ut erat, lividus cruci atfligitur.
pullos suos sub alax, et noluisti? (Matth. xxm, 37.) Heu ! candor lucis aeternae nigrescit in carne pro-
Videamus qu d sibi boc velit, quod Dominus se gal- C carne salvanda, et facies quam Cherubim et Sera-
bnae magis, quam altcri animali voluit comparare. pbim aspicere desideranl, erat ex lacrymis turgida.
Quia, ot a sanctis Palribus tenelur, iJeo factum es!, Nudalur Dominus, qui ante saecula regnans decorem
ut exprimatur incomparabilis affectns charilatis. induit et forlitudinem, cui canimus: Confessionem
Nullum enim animal circa pullos suos tanta com- et decorem induisti ; amictus lumine, sicut uesti-
passione movetur, sicut gallina. Fit enim toto cor- inento (Psai. cni, i, 2). 437 Spectaculum fit et

pore hispida, voce rauca, tolo fervens animo, et opprobrium mundo et homimbus fit tanquam pro- ;

omnibus membris infirma, el usque ad snpremum digium multis, et commotio capitis in populis Caput
deleetum perveniens. Si ergo tantum pullis suis in noslrum, gaudium nostrum, bonor noster bonus
gallina animal irralionale compalitur quanlo putas ;
Jesus. Sed quid moror ? Exaltato in crucem perfo-
optimum Jesum humano generi fuisse compassum ? ranturmanus et pedes viri optimi benigni Jesu. Eji-
ad quantam putas eum debilitatem et infirmilatem citur sanguis, si quis supererat. Stat Mediator nosler
pervenisse ? quanta ipsum putas macie confectum in conspectu Patris sui in confractione, ut avertat
fuisse, qui pro omnibus cognoscitar doluisse? Unde iram ejus, ne disperdat nos. Vere non cadit mente :

Isaias : Vere languores nostros ipse tulit, etpeccata n stat constanter etiam perseverantia bonae voluntatis.
nostra ipse portavit (Isai. liii, 4). qualem te intueor, dulcis Jesu ? dulcissime atque
Sed ad passionis jam defectum veniamus.
22. amantissime Jesu,quis te tam arnarae tam odiosas
et
Passionem autem non illum dicm unum appellamus, morti addixit I Vulnerum autiquorum nostrorum
quo mortuus fuit, sed to'am v.tam illius. Tota enim unice Salvator, quis te usque ad liaec non solum
vita Christj crux
et martyrium. Brev.ter crgo
fuit duissima, sed etiam turpissima vulnera palienda
dicamus, srd meditando longius immoremur, quantae penraxit? Vitis dulcissima, bone Jesu, hunccine
fuerit parcitatis in abstinentia quam jirolixus fuerit fructum reddil libi vinea tua, quain de /Egypto trans-
;

in vigiliis; quam frequensin orationibus in laboro, ;

tulisti ? Exspeclaveras palienler u*quo ad liuuc diem
in sudore vullus sui quam assiduus, cum circumiret nuptiarum tuarum, ut faceret uvas ; fecit autem
vicos ct castella, evangelizans cl curans undique spinas. Spinis enim coronavit spinis pecca-
le, et
; et
quam crebro famem perlulit et sitim illc Panis vivus, lorum suorum circumdedit te.Ecce in quantam ama-
ille Fons aqua; salientis in vitam
aternam. Videa- ritudinem conversaest vitis, non jam tua, sed aliena.
.mus aliud jejunium quadraginla dierum et quadra- Negavit cnim le dicens et clamans : Non habemus
ginta noctium, posl quos esuriit et jam a deserto regem,nisi Cuisarem! (Joan, xiv, 15).
;

ad homincs redeunti occurramus, et vullum illum 2;i. Ejectum ergo tc cxtra vir.eam civilalis et

Patrol. CLXXXIV, 21
 ;

651 VITIS MYSTIGA. 652

non su- * tem nostrum, quomodo coniritus est desiderabi-
consortii tui, sacrilegi agricolse occiderunt ;

bilo, sed longo crucis tormento confectum, et mul- lem noslrum, quomodo 4HH miserabililer defor-
tis vulneribus flagellorum et clavorum pariler cru- matus est pacificum nostrum, quomodo in Lvllo ;

ciatum. quantos habes,Domine Jesu, percussores! peremplus. Ubi est rubor roseus? ubi candor juve-
Percutit te Pater tuus, qui proprio Filio suo, id est nilis ? ubi in corpore lam conlrito decorem inve-
tibi, non pcpercit, sed pro nobis ommbiis iradidit te nies? Ecce defecerunt dies nostri diei Domini Jesu,
(Rom. viii, 32). Percutis temelipsuvn :tradisenim in qui solus est dies sine l* ncbris, ct ossa ejus sicut
mortem animam tuam, quam nemo potest tollere a cremium aruerunt. Percu^sus est sicul fenum, et
te sine te (Joan. x, 18). Percutit te discipulus im- aruit cor ejus ; elevatus est et allisus valde : sed in
pius traditione et osculo falso. Percutit te Judaeus decore extrinseco decorem simul verc et decus in-
colaphiset alapis. Percuiiunt te Gentiles flagellis et trinsecus retinebat. Noli ergo deficere pro ipso in
clavis. Ecce quantum percussus et humiliatus es. hunc speciosum forma
tribulationibus tuis, quia
quanli percussores, et quanli traditorcs tuil Tracli- omnes in cruce. qui lan-
prae filiis hominum videruni
dit te Pater tuus ccelestis quia, sicut dictum est, pro
;
tum exteriora intuebantur, et viderunt eum non
nobis omnibus tradidit te. Sic enim quidam servo- habenlem speciem neque decorem sed facies ejus :

rum tuorum gratulando dicit de te Qui dilexit nos, B abjecta est quasi deformis. De hac lamen deformi-
:

et tradidit semetipsum pro nobis (Ephes. v, 2). tate Redemptoris noslri manavit pretium decoris

vere admirabile commercium tradidit se rex pro

! noslri, sed decoris interni. Omnis enim gloria filiae
servo, Deus pro homine, creator pro creatura, in- regis ab intus (Psal. xnv, 14). Senseral haec, quae
nocens pro nocente. TradiJisti ergo le in manus in Canlico Salomonis proclamat: Nigra sum, sed
traditoris illius falsi discipuli tradidit ille te Ju-
: formosa, filice Jerusalem, sicut pelles Salomonis
daeis, et tradiderumt le illi pessimi traditores Genti- (Cantic. i, 14). Nisi corpus Domini Jesu deforme
libus ad illudendum, et conspuendum, et flagellan- fuisset, cujus nigredinem supra pro parte exsecuti
dum, et crucifigendum. Dixisti et praedixisti tu haec sumus ; formositatem intrinsecam (quia in ipso omuis
(Marc. x, 33, 34), et ecce facta sunt. Omnibus eoim plenitudo divinitatis) quis enarrabit? Deformemur
consummatis, ecce crucifixus Nec sufficit te vul-
es. igilur et nos in corpore extrinsecus cum deformato
neralum esse, quin et super dolorem vulnerum tuo- Jesu, u t reformemur inlerius in anima cum for-
rum addunt, dantes tibi sitienti vinum myrrhatum moso Jesu. Gonformemur corpori Vitis nostrae in
bibere cum felle mislum. corpore nostro, ut reformct corpus humanitalis no-
26, Doleo super Domine mi rex, magister, et Q strae configuratum corpori clariutis suae. Imitatores
te,

paler, imo et fraler, Domine mi Jesu Christe, ama- simus Pauli apostoli, sicut ipse Chrisli (/ Cor. xi, 1),
bilis valde super amorem mulierum, cujus sagiita qui de se dicit, Christo confutus sum cruci (Galat.
nunquam abiit relrorsum (// Reg. i, 26, 22). Sagit- ii, 19) et alibi, Ego semper porto stigmata Jesu :

tae enim tuae, id est doctrinae tuae, acutae, quia vivus Christi in corpore meo. (ld. vi, 17). Bene porta-
est sermo laus et efficax, et penetrabilior omni gla- bat characterem passionis Jesu Christi in corpon
dio ancipiti, pertingens usque ad divisionem animae suo, cui mundus mortuus erat, et ipse muudo
et spiritus (Hebr. iv, 12). Nec declinat clypeus tuus Fuscus effectus est, quia decoloravit eum sol pas-
n Scuto enim bonae voluntatis tuae coronasti
bello. sionis et chariiatis Christi. Sciendum tamen, quoc
nos. Hasta oralionum tuarum non c»t aversa ; quia ea quae diximus de deformitale corporis specio-
etiam pro transgressoribus orasti ut non perirent si, non de naturali.sed de accidentali deformi-
quanto magis pro amatis ? tu leone forlior. Etenim taie Domini diximus, non accusantes in ipso de-
tu Ieo de tribu Juda, superasti illum leonem quicir- fectum naturae, sed passionis charitatem commen-
cuit rugiens et quaerens quem devoret (Apoc. v, 5). dantes.
Tu aquila velocior. Exsultasti enim ut gigas ad cur-
CAPUT VI.
rendam viam (Psal. xvm, 6), ad implendum myste- |

rium incarnationis tuae donec sicut aquila provo-

:
De foliis vitis generaliter, id est de variis Christ
verbis, ad virtulum commendationem spectan-
cans pullos suos, expandisli alas brachiorum tuorum tibus.
in cruce, et super nos volitans assumpsisti nos, et
28. Folia vilis pene omnium arborum foliis pra?
portasti in humeris luis, in fortitudine tua, ad ha- stantiora sunt. Quid autem in foliis, nisi verae Viti
bitaculum sanctum luum, in domum familiaritatis nostrae benignissimi J<su verba commendanlur
et claritatis tuae; ubi de ove et drachma perdita el Pravminet in loliis vitis : praeeminet in verbis Do-
inventa fecisti convivium vicinis ct amicis tuis bea- minus Jesus. Senserant lioc Judawum minisiri
tissimis spiritibus, ipsos bilariter ad tuam congratu- qui missi ut adducerent Jesum, reversi et culpa
lationcm invitans, faciens in coelis gaudium de pec- dixerunt : Nunquam locutus fuit hotno sic (Joan
calore pcenitenle. Et cum lalis sis ac tantus, morle vn, ii>). Non accusaverunl detectum trunci, pulcbri
lurpissima condemnaris, spiritumque in manus Pa- tudinem foliorum videnles : imo per folia aliqui
tris commendando, capite inclinalo, cxspiras. aliud quam quod videbatur, in corpore clebili later
27. Vonite, quaeso, et condolete ei omnes qui senserunt. Senserat etiam Petrus, qui multis a Do
gaudcrc dcsideratis in Domino. Attendite manu for- mino Josu rccedentibus, et interrogatis ab ipso duo
 ;

053 YITIS MYSTiCA. 65 i

decim Aposiolis, Sumquid et vos vultis abire? re- » prxparationemcordiseorumaudivitauristua(Psail.

spondit Domine, quo ibimus? verba vita ostema
:
ix, 17). Ad commendationem largitalis contra avari-

habes [ld. vi, 68, 69); et nos ad quem ibimus? ab- tiam, Date eleemosynam, et omnia muwla sunt vo-

sil. Ac si diceret Folia pulcherrima habes, qus

: bis (Luc. xi, 41) et illud, Facite vobis amicos de :

nos ab omni a-stu prolegant. Da nobis ergo aliuin mammona iniiiuitatis; ut, cumdefeceritis, recipiant

pulcluiorem, id est meliorem te, et ibimus ad illum vos in xterna tabemacula {Luc. xvi, 9). De diviliis

Bbfl lo. Qnem quia dare non potes, qui omnia po- hoc est, quae nobis
iniquitatis, id est inaequalilatis,

les, ad quom ibimus reliuquenles to? Senserat ho- abundant, cumaliis deficiant, facimus nobis amicos,
rum foliorum, id est vorborum benigni Jesu, virlu- cum illas pauperibus erogamus; ut, si modo in illos

tem, qu;e loquente ipso ad lurbas, in foliorum pul- misericordos existimus, per illos post hanc vitam
non cogitabat, nec tacite
chritudine singulari laetala mist ricordiam consequamur. Beati enim misericor-
qoidem, sed extollens vocem dixit Beatus venter : des, quoniam ipsi misericordiam consequenlur
qui te portavit, et ubera qute suxisti (Lucxi, 27; (Matth, v, 7). Ad commendationem vero abstinenliae
Vere beata, imo boaiissima terra, quie talem lulerat contra gulam : Attendite, iaqml, ne graventur corda
vitem, virgo liaria mater Jesu vere ct tu boala, : vestra crapula et ebrietate; et superveniat in vos
qua foliorum pulchritudiue considerata, inter tol B repentina dies (Luc. xxi, 34). Et parabolam contexuit
calumniantium insidias sola verilali testimonium au- de divite epulante quotidie splendide, qui mortuus
dacter piabuisili. Sed credo quodjam nunc magnam petebat guttam aquae, cum esset in tormentis, a La-
habos, et niijorem habitura sis hujus confessionis zaro quioscente post mortem, nec poterat obtinere,
mercedcm, iusa Yoritate, cui tcsiimonium perhi- recipiens perpetua mala pro voluplate temporali
buisti, jam le conhtcnte coram Patre suo ; et hunc transacla (Id. xvi, 19, 26). Ad commendationem cas-
nibilominus confessuro, cum dicet calumniatoribus titatis contra luxuriam : Audistis, inquit, quia di-
suis : Non novi vos. Disceditea me, maledicti, in ctum Nonmcechaberis. Ego autem dico
est antiquis,
igncm atemum. Notis voro dicot ; Yenite, benedicti vobis, quia quicumque
viderit mulierem ad concu-
Patris mei [Matth. xxv, 12, 41, 34). Yiderunt viro- piscendum eam, jam mcechatus est eam in corde
reni loiorum verae Vilis Pelrus, et Joannes, et Mat- suo (Matth. v, 27, 28). Hujus verbi folio tegantur
llmus, qui ad unam vocantis vocem illi retia, iste oculi nostri; ne si forte minus caute reserentur,
leloniura reliquerunt. Quis virtutem verborum be- eveniat quod Jeremias dicit Ascendit mors per fe- :

nigui Jesu enumerare sufficial? Quae virtus esl ver- nestras nostras (Jerem. 21). Fenestra? quippexi,

borum, quao verbis illius non commendttur? Nulla q animas nostrae suut foramina sensuum nostrorum,
protecto scilicet oculorum, aurium, narium, et oris per
13t> 29. Vis auiem audire verba breviter, quas quos quasi per fenestras quasdam mors ascendit,
tanquam folia refrigerium nobis ab aesiu praeslent quoties ad aliqua criminalia appetenda reserantur.
vitiorum? Ad commendationemhuuiilitatis dicil, Qui His el aliis verbis plurimis, tanquam quorumdam
voluerit iuter vos major esse, sit vester minister : foliorum umbra per Vitem nostram benignum Jesum
et, Filius Itominis non venit ministrari, sed minis- ab sestu vitiorum refrigeramur, et in virtutum lem-
trare, et dare animam suam in redemptionem pro perie refovemur.
multis Jtl.\x,2d, 28): elitom, Qui sehumiliatexal- CAPUT VH.
tabitur [Id. xxm, 12, et XI, 29). Ad comniendat.o- De umbra foliorum vitis, id est de verbis a Christo
nem mansueludinis cOiitra iram, Discite a me quia tn crucem elevato prolatis.
mitis sum et humilis corde et : ilem, Beali mites, 30. Sed quia gratior solel csse umbra foliorum

quontam ipsi luerediiabunt terram. Ad commcnda- cum ipsa

vitis, elevata super quamdam struem li-

lionem charitatia coutra invkliam : Diligite inimicos gnurum huc et illuc disteniitur; videamus si vera
veslrvs, benefacite hisquioderunt vos etcalumnian- Vitis noslra ahquando elevala fuerit et distenta, et
tibus, ut sitis filiiPatris vestri, quisolemsuum oriri D siqua tunc ad nosliam protectionem dulcium ver-
facit super bonos et malos, et pluit super justos et borum folia emiserit, contemplemur. Quod elevata
tnjuslos (Id. v, 4, 44, k'6). Ad conimend.ilionem fuerit Vitis nostra, ipsa teslatur de se dicens, Ego
alacritatis ad exe;ci.ia spiriiualia contra acediam, si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad me
ait discipulis, Yigilate etorate, ne intretis in tenta- ipsum{Joan. xn, 32) : item, Sicut Moyses exaltavit
i
lionem {ld. xxvi, 41) : Quoniam semper
et alibi, serpentem in deserto, ita exaltari oportet Filium
\orarc oportel, et nunquam de/icere (Luc. xvm, 1). hominis (Id. m, 14). Elevatus ergo fuii, quia exalta-
Uui inlelligilur orationem nou lantum esse vocis, lus. Manifostum est autem quod haec exaitalio de
.sed dovotionis. Nou cuiin semper clamare possuuias crucc dicta est. Et vide quam apte lignorum strues,
'i.olu labiorum; semper autem possumus bono de- super quam vites solent elevari, crucem signot.
sidcrio fervere quod ostendit Dominus loquens ad
: Cancellantur enim, hoc est, ex transverso compo-
Moysen taccnlem, Quid clamas ad me (Exod. xiv, nunlur : et sic super haec vitis elevati disten litur
«15)? Desidenum viri sancti, clamorem appcllat; convenientius. Cancellantur ligna crucis : clevatur
quia liugua profecto Unde Dominus in
tacehat. in illam, distenditur brachiis et toto corpore vitia
'saimo ; Desiderium pauperum exaudivit Dominus noslra, bonus HO Jccus. in tantum cnim in crucq
655 VITIS MYSTICa. 650
distensus fuit, omnia membra
ut numerari possent • pueri, aliquid arfectuosius orare volentes, nomen
ejus. Itaenim Foderunt
dixit manus
perprophetam : paternum nominare : ut naturalem dilectionem ipsis
meas, et pedes meos: dinumeraverunt omnia ossa ad memoriam reducant, per quam facilius peiiiionis
mea [Psal. xxi, 17, 18). Quantum fossus fuit, supra suie consequanlur effectum. SicetRedemptor noster
dictumest quanlum aulem disiensus, nunc subjun-
: miserator et miserieors, patiens et multum miseri-
gitur, Dinumeraverunt omnia ossa mea. Ac si dice- cors, paliens et multum misericors, el suavis in
ret : Tum distensus sum dextrorsum et sinistror- universis, quamvis se a Patre
semper audiri, sciret
sum, el a summo deorsum, ut corpore meo in tamen nobis cornmendans cum quanto affcctu sil
modiiin tympanicae pellis distenso, facile possenl pro inimicis orandum, nomen posuit charitalis.
omnia ossa mea dinumerari. Respice in faciem Tanquam si diceret : Per dilectionem paternam qua
Christi tui, o anima christiana, et eleva oculos tuos unurn sumus, supplico tibi, ut exaudias me pro his
ad tormenta illius non sine lacrymis, et cor contri- occisoribus meis ignoscendo. Agnosce Filii tui ami-
lum non sine singultu, et vide quantam tribulatio- ciliam, ut inimicis ignosca^. Et idem quare sit igno-
nem ct dolorem invenit, dum quaereret te, ut inveni- scendum, subjungil : Quia nesciunt quid faciunt.
ret te. Laxa igitur oculos tuos, ut respicias in fa- Qnid hic dicemus? Nnmquid ignorabant se cruciti-
ciem Chrisli lui. Ausculta auribus arreclis, sed in B gere eum, quem cruciiigebant? Nequaquam, sed
dolore tanto, quod proterat verbum, el semel audi- quis esset ille quem occidebant, ignorabant. Si enim
tum pro preliosissimo reconde thesauro in cubiculo cognovissent, nunquam Dominum gloriae crucitixis-
cordis tui. Lcce posilus est hic in immiti lectulo sent (/ Cor.' II, 8). Nescierunt quid facerent; quia
mortis suae, crucem dico. Extrema sponsi tui man- quantum deliqucrunt, nescierunl. Sic cogitandum,
data conserva, si vis haereditalem incoinquinatam sic orandum tibi, quae sponsa Domini nuncupari
et immarcescibilem oblinere. Nec multa sunt, quae desideras. Cuin in te saeviunt inimici, cum oblo-
moriens locutus est, facile servabuntur a voluntaria quuntur, minantur, damna ingerunl, et cum in fa-
Christi sponsa. ciem caedunt, imo cum occidunl; memento folii
et

CAPUT VIII. 441 Vitis tuae, sonum citnarae tuae recordare; se-
quere, id cst, imitare sponsum luum, et dic ex toto
De foliis vitis in speciali,sive deprimo verbo Christi
incruce pendentis, Pater, ignosce illis, etc. Luc. corde : spouse, ignosce illis, quia iusciunt quid
cap. xxin, f 34. faciunt ; id est, quanlum delinquant, ignorant. Si
31. Septem sunt verbula, quse, quasi septem folia enim quantam beatituuinem amittaut, quan-
scirent
semper virenlia, Vitis nostra, cuminciucem elevala
Q tam i peccando incurrant, utique non
n f e licitatpm
fuit, emisil. Cithara tibi factus est sponsus, cruce peccarent. Quid enim esl quod omnes homines ad
habente formam ligni ; corpore aulem suo vicem peccandum instigat, nisi ignorantia boni quod per-
supplente chordarum per ligni planitiem extcnsa- dilur, et mali quod peccando incurrilur? Amittilur
rum. Nam nisi ligno altigeretur expansus, neuii- peccando optimus Deus, acquiritur poena gehenna-
quam verborum sonum ederet tanquam citharizans, lis, quorum commulationem nullus appetit, nisi
quibus amplius delectareris. Observa diligentius.
prorsus insanus. Et vere quicunque coeli delicias
Septem chordas habet cilhara. Cantat tibi, ludit
amiltentes scienler peccando pcenas infernales inva-
tibi, te ad audiendum invilat, quae illum ad loquen- dunl, insani sunt : nesciunt ergo quid faciunt. Tali-
dum polius debueras invitare. Vide ergo folia Vitis
bus ergo et pro nostra salute, et pro illorum igno-
tuae, el indelebiliter ea memoriae commendare me- rantia est ignoscendurn, et pro ipsis orandum, cum
mento. Haec aulem septem diversis modis ordinan- grandi fiducia, quia tales preces aures Domini vio-
lur, quorum ordo non facile potest invenin, cum lenter irrumpunt. Nimirum exaudit ipse alios, in
non ab uno evangelista fuerint ordinata. Nos ergo quo se voluit exaudiri. Et exauditus fuit, cum ad
eam secundum quod potuimus invcstigare, ordi- pn£(Jicalioncm Petri un0 die
mi n iaj a io die lria i

namus. quatuor millia eorum, qui in necem Domini accla-

32. Luca referenle cognovimus, quod cum cruci- niaverant, sunt conversi {Act. n, 41 et iv, 4.) Quanta ,

fixus esscl Jesus, dixit : Pater, icjnosce illis, quia cum occisus occisorem,
in coelestibus jucunditas, el
nesciunt quid faciunt. folium viride! o verbum,
quilibet laesus se laedentera oraiionibus suis pcrducil
summi Palris Veibo convcniens! Facit bonus do-
ad ccelum! quanta fuit exsultatio Siephani supei
clor, quod jusserat. Orat non solum pro persequen- qui suis oralionibus ad
conversione Pauli, fi.ien
tibus et calumniantibus, sed etiam pro occidcntibus
couversus, postea pro tide Christi sicut ipsum lapi-
se. Reconde in thesauro cordis tui lioc folium, ut
daverat. lapidatus est, et multa mala, qua3 antc
quotiescunque inimici, memoriam abundantia? sua-
sanclis ingesscrat, propter Christum suslinuil ! Se-
\itatis Jesu valeas eructare, lolium semper, tan-
quamur igitur et nos pro inimicis orando, ut illh
quam clypeum, conlra inimicorum insultus oppo-
simul el nobis anernam iiiereamur oblinere salutem
nens. Orat Chrislus pro sms oecisonbus : tu non

orabis pro delracioribus?

33. Sed ipsam orationem diligentius videamus.
pater, inquit. Quare nomen Patris ponil? Solent
 *

657 VITIS MYSTICA. 658

CAPUT IX. A mccum eris. Bomis vero et dulcis Jesuscito exaudit,
De secundo folio vitis, seu de secundo verbo Christi cito promittil, cito dat. Quis de tam pio exaudilore,
in crucc, Hodie niccum eris in paradiso. Luc. veloct promissore, prompto reddilore desperet? Spe-
cap. xmii, v. ii. raviinus in te, qui novimus du!ce nomen luum, quo-
34. Sccundum Vilis nostra» folium, ct secunda niam non dcrelinques quaerentes te. Accedimus
cilhanr noslra? chorda e&t socundum verbum Do- crgo ad te, o bone Jesu, mrnle qua possumus, se-
tnini crucilixi, quod ait ad Latronem conlilenlem, dentem in throno majestatis ; oranles, ut illuc a te,

el crucilixi consonium cxpeteutem : Amcn dico tibi, et ad te mercamur introduci, quo ingressus est tuus
hodie mccum eris in paradiso. Quanti viroris est Latro, le confessus in throno crucis.
hoc folium quanlam dulce>liuem resonat chorda
!
CAPUT X.
ista ! Quam subito cx hoste factus esl amicus, ex
De tertio folio vitis, id est, tertio verbo Christi in
alieno familiaris, de exlraneo proximus, de latrone cruce, Mulier, ecce lilius tuus, ctc. Joan. cap.
confessor ! quanta Latronis liducia ! omnis mali, xix, \'v. 26, 27.
DiillittS boni couscius sibi, nunc visum pariter el auditum
transgressor legis, vitae 36. Praeparemus
simul et substanliae
raptor alienae, positus in januis coidis nostri ad videndum terlium folium Vitis no-
morlis, in rine vila?, desperalus de vila praesenti, B sttae. Mulier, inquit, ecce filius tuus. Ecce mater tua.
spem vitae futnrae quam toties demeruerat, nun- Verbum bonum et suave, verbum mirabile, magnum
quamque merueral concipere, eam requirere non continens piae charilatis affectum Certe nos legimus !

formidat. Quis hic desperet, Latrone sperante? Sed Dominum Jesum, tnaxime cum ad aelatem proveciam
opera? pretium esl diligenter intueri qualis fuerit accesserat, charissimae Malri suae familiarius adhae-
Lairo iste ; ne, si causam spei nesciamus, praesum- sisse, el cum ipsa frequenlius convivatum esse, et
plionis vilium incidamus. Omues amici et proximi, prae caeteris miiius allocutum. Sed quantus in ipso
quoque, imo et ipsi discipuli unani-
el noti, fratres fuerat circa Matrem charilatis affectus jamcorpora-
me-, de mundo a Domino Jesu Christo, in
et elecii Htcr recessuro, brevibus intimavit verbis. Et ut cru-
laniarum pressurarum molestia, in tanla confusione, cis suae taceam passionem, quanla circa beatam
el tantis opprobriis, percusso paslore velut erraticae Matrem compassione mutua credis affecium fuisse
oves sunl dispersi. Fugorat qnoque ille discipulus cor ejus mitissimum, quod tam valido doloris sui
quem diligebat Jesus. Ille ardens a longe sequeba- gladio transverberatum perl>cte sciebal ? Adauxit
tur, signorum immemores divinorum, quffi Salvato- vulnerum passionem malerna compassio, quam con-
rem tolies viderant operari, imo et ipsi in nomine C tritissimo corde, manibus complosis, oculis lacry-
ipsius fuerant operati. Et nunc Latro inter tot tm- marum torrente fluentibus, vultu contracto, voce
properia el miscrias, imo et inter tol tormenta cru- querula, ct totis viribus cordis destituta, viriliter

cis et mortis prius non cognitum confitetur, et ab eum vidit sibi adstare pendenli. Quoties ipsam ad
eo liducialiter petit auxilium, qui auxilio videbatur illa immilia verecundos putas oculos elevasse ? si ta-

indi^ere. Oucm discipulornm tanta audacia inflam- inen eos aliquando inde deflexit, vel si prae nimio
mavit? Fugerunt omnes^ eum, quem hactenus fue- tluxu Iacrymarum potuit intueri. Quoiiesipsam pro-
rantconfessi dum viveret : iste vero quem viventem pter verecundiam virgindein pariter et immensiu-
negaverat, confitetur morientem. tem doloiis stantem, ut aestimo, capite cooperto in-
35. Orat vero in ftde, et spe, et chariiate, dicens : gemuisse pulas lugendo filium, et dicendo, Fili

Mementomei,Domine,dumvenerisinregnum tuum mi Jesu, Jesu fili mi ! Q.iis mihi del ul tecum et

Credit profeclo in eum, qucm Dominum et Regem propler te moriar, filimi dulcis Jesu?Quoties ipsam
appellat. Quis autem pelit hoc, quod non speral ? prae immensilate doloris credis potuisse deficere, a
Amat vero eum, cui conjungi desiderat. Quid tali quo ipsum summe miror etiam morluam non fuisse ?
oratori ille bonus Pater negaret, qui eum incitave- n Moriebatur vivens, vivendo ferens dolorem morle
I
• » • J I O J
'
f* Tfi'*l
*
1 1
crudelioreif. Sed ne moriendo deficerel, a Filio pro
*i

rat ut rogaret, praeserlim dura in sede sponsali, in

die nupiiali sedoret ? Sedes sponsalis, crux erat, in ipsa rnorlalitate confortata est. Conforiata est in-
qua verus sponsus S)>onsam suam Ecclesiam sibi trinsecus, exterius vero el verbis el factis pie con-
copulavil, ipsam sibi proprii sacrati sanguinis effu- solata. Quomodo stabat, juxla crucem Jesu Maler
sione subarrhans. Exaudivit ergo Christus animam ejus? Vere juxta crucem slabat quia crucem Fihi pra?
t on jam Lalronis, sed confessoris sui, sponsam caeteris mater majore cum dolore ferebat. Slabant et
suam, et orantem digoa rosponsione confortavit : alia), sed proxima haec.
.\)uen dico tiln 4 15 vere dico libi, hodie mecum 37. Cum ergo vidhset Jesus Matrem et discipulum
eris in paradito. Cui tibi ? Tihi, qui me confessus es stanlem quem diligebat, dixit Malri suas : Mulier,
in cruce lormcnlorum : inecttm eris in paradiso ecce filius tuus. Ad discipulum aulcm Ecce mater :

deliciarum. Mccum, inquit. Mira benignitas ! Non tua. Ac si diccrct Tu me iilio corporaliter priva-
:

dicit simpliciter, erisin paradiso; vcl, cum Angelis ris ;

unde tibi amirum pric cunctis dileclum in filium
eris : s- d, mecum eris. Satiaberis eo quem deside- do, cujus praesentia interim, dum absuin, consoleris.
ras : videbis in majestate, quem contiieris posiium Tu vero me patre spoliaris : uude hauc matrem mihi
in inlirmiuie. Nec dilferoquod prorailto; quia hodic charissimam libi in matrem do. Conservate jura
 ;

659 VITIS MYSTICA. 660

mutuae charitati3 ad invicem, tu islum filium, tu ^ sunt receptiunde Paulus, lieconciliati sumus Deo
:

istam matrem habendo. quam munificus factus es per sanguinem ipsius (Jiom. v, 9, 10;. Tertia, qua?
in nuptiis luis, rex et sponse, bone Jesu ! Quam habentur erga eos qui nunquam fuerunt inimici :

large quae habuisti omnia tradidisli ! Ecce ipsis cru- de qua idem, Operemur bonum ad omnes, maxime
cifixoribus tuis orationis affectum, Lalroni paradi- autem ad domesticos fidei (Galat. vi. 10).Prima au-
sum, Malii filium, filio malrem, mortuis vitam, ma- tem charitatis species nobis commendatur in primo
nibus Patris animam tuam, toti mundo signa poten- verbo, ubi Dominus Jesus orat pro inimicis. Se-
tiae tuae conlulisti, pro redimendo servo non ex parte, cunda, ubi Latroni petenti paradisum promitiit.
sed lotum sanguincm ex mullis et largis foramini- Tertia, ubi amicos praecipuos committit. Tegamur
bus effudisti, proditori tuo reatus sui poenam, lerrae ergo horum umbra foliorum. Audiamus et exau-
corpus non eorrumpendum,sed ad lempus reddidisli. diamus hos noslrae citbarae sonos dulcissime modu-
38. Sed movet me, quod cum dixisset, Mulier, lantes, et a fervore omnis invidiae, odii, irae, et ab
ecce filius tuus ; subjunxit, Ecce mater tua : cum omni amaritudine detraclionis, adulationis, simula-
utique etiam si hoc non subjunxisset, necessarium tionis, adjuvante Domino qui cst vera charitas, tem-
fuisset eam esse matrem I l.*t illius, qui in filium peremus ipsum in omnibus charitatis speciebus,
sibi datus erat. Sed hoc mutuae charitatis affeclum B
animo simus et operibus imitantes.
mihi commendare videtur. Sunt enim nonnulli, qui
CAPUT XII.
ab omnibus amari volunt, sed nullos affectu muluo
De quarto folio vitis, seu quarto verbo Christi in
compleclunlur. Nolunt ut eorum iabores et dolores
cruce, Deus, Deus meus, utquid dereliquisti me ?
allevienlur, et cum ferantur a pluribus, ipsi nullius Matth. cap. xxvu, v 46.
onera volunt portare, etc. Non hoc enim Christus Sed jam ad quartum folium videndum, et
40.
docuit, aut fecit. Porlavit enim onera tua, invitans quarlam chordam audiendam, oculum simul et au-
te, et tu onera portes illius, id est, ut lu passiones rem cordis adaptemus. Acutos hoc folium ocu- petil
illius imiteris. Christus enim pas us est relinqucns ;
los, aures bene purgatas haec chorda imo el ipse :

nobis exemplum, ut sequamur vestigia ejus (/ Petr. purgare et acuere potest aures et oculos, quia jam
n, 21). Hoc el docuil cum Malrem Discipulo, el Ma- non simpliciter hoc verbum ut caetera dicil Dominus
tri Discipulum mutuo commendavit : nimirum no- Jesus; sed ul testatur evangelista, circa horam no-
lens ut charitas spiritualis ex una parte Irigida re- nam exclamavit Jesus voce magna, Heli, Heli, lamma
manerct ; scd ut simul dormientes, id est, in vera el quod est interpretatum, Deus meus, sabacthani ?
pura charitate simul quiescentes, mutuo calefiant, id C Deus meus, utquid dereliquisti me ? Qui oculi folium
est, alter ab altero ad charitatis exercilia mutuo ac- hoc non videant ? Quae aures hanc chordam non au-
cendantur. Hoc enim est efficax signum verae et pu- diant ? Quare ergo clamavit, nisi ut fortius audialur?
rae charitatis, quod hi qui spirilualiter connectuntur Quanti fuit doloris, pulas, acerbissima haec magnitu-
per puram charilalem ad exercitia spiritualia alte- do, cum hoc Dominus Jesu toto corpore distcnsus
rutrum accendunt, ut devotius orare, saepius gonu- clamabat? Sed cave ne propler clamorem putes ad
flectare, frequentius disciplinam corporalcm susci- impalientiam dilapsum Dominum Jesum; cum enitn
pcre libeat ;
praecipue cum nec invideat, imo ut con- in 411 summa crucis esset amariiudine, nihil cxivil
gaudeat amans quisque, si tertius vel quartus, vel de ejus corde, nisi dulcedo. Patientiam enim, sicul
plures ad charitatem illius quem amant, se adjun- in sequenti folio et chorda oslendemus, in amarissima
gant : dummodo tales sint, quorum familiadlas non passione retinuit ; et sui doloris magnitudinem oslen-
sit suspccta ; el in his omnibus, et in his similibus dit : quod in beato Job, qui interpreiatur Dolens, et
charitatis fervore perseverantiam conservent. Non verbis et faciis ejus prius ostensum fuit qui audilis
;

enim bonitm videtur habuisse fonlem rivus cfaarita- nunliorum verbis amaritudinem animi foris ostendit
tis aliquando decrescens. Amemus ergo et nos invi- n in verbis. Scissis enim vestibus et tonso criue capi-
cem, et amoris eificaciam operibus approbcmus tis corruit in lerram. Ecce magnitudo doloris. Post
quia talis charitas ex Deo est, quae iinis est praecepii, hoc ail : Dominus dedit,Dominus abstulit ; sicut
et quae legem implet. Domino placuit, ita factum est : sit nomen Domini
CAPUT XI. benedictum (Job. i, 21). Ecce viitus paiientia?. Si

Dc tribus charitatis speciebus, per tria priora verba patienler suslinuit Job miserias suas, quanlo patien-
commendatis. tius putas Dominum Jesum sustinuisse crucem suam,
39. Sed in tribus verbulis perlractatis tres chari- pro qua sustinemla venerat ?
latis specics mihi commendari videntur. Uua, quae 41. Quod autem haec verba loqueretur ex persoua
habetur ad inimicos eliam reconcihari nolentes, de homiuis assumpti, cui cum ipso Deo Filio una per-
qua dicit Joannes, Diligamus Dominum, qui dilexit sona fuit, paiet per hoc quod ait, Domine Deus
nos (l Joan. iv, 19), cum adhuc esscmus inimici : meus : quod uiique non diceret ipse qui unus est Deus
el hoc cst summa el magis admiranda dilcciio. Dili- cum hominem assumpsissel. Quid esl au-
Patre, nisi
&ere enim inimicos magis divinum est quam huma- ttm hocquodait, Utquid me dereliquisti? numquid
num. Sccunda, quae habetur ad eos qui aliquando Pater unum sunm Filium poterat derelinquere? Absil.
fuerunl inimici, sed petita reconciliatioue, in graliam Sed pro toto corpore suo, id est. pro se et pro tota Ec-
 661 YITIS MYSTICA. 662

Caput enim nostrum Dominus

clesia, loquitur ista.
^
115 CAPUT XIII.

Jesus volens unitatem commendare, et charitalem Dequintofoliovitis.xeuquintoverboChristiin cruce,

suam quam habet a<l Ecclesiam sponsam suam, se Silio. Joan. cap. xix, V- 28.

quoque omnibus membris suis passurun ostendii : Quintum lolium, sive quinta chorda brevis
i3.

quia nunc m capite sustinuit passionem, hoc esl, in quidom videtur, sed si discuiialur, si diligcntius
proprio corpore, quod as-umpsit de Virgine. Clamat consideretur, ad amoris indicium efiicacissima po-
autem se derehctum, qui derehnqui non poteral ;
terit inveniri. Ait enim evangelista : Videns Jesus
quia mulla membrorum suorum ad tantam tribula- quia omnia consummata essent, ut implercntur
tionem erant ventura, ut a Deo derelicta penilus vi- Scripturce, quae impleadse erant, ilke utique quoe

derentur. Quorum personam geslabat ille, qui dice- dicunt : Dederunt in escam meam fel, et in siti

bal:Quicustodiebantanimammcam, consilium fece- mea potaverunt me aceto (Psal. lxviii, 22). Sub-
runt in unum, dicentes Deusdereliquit L'itm,perse~
: jungit enim evangelista Vas ergo positum erat :

quimini.ct comprehendite eum. quia non est qui libe- aceto plenum; et currens unus implevit spongiam
ret cum (Psal. lxx, 10. 11). Quod et ipsi benigno n aceto et circumponens hyssopo, dabat ei bibere ,

Jesu in lormenlo crucis improperatum est : Si Filius (Joan. xix, 28, 29.) Alter vero evangelista plenius
Dei es, salvum tefac (Matth. xxvn, 40). exponensquomodo Scriptura sit implela, etiam fellis

ii. Potfst et ita accipi, quod Dominus praevidens facit mentionem, ita dicens : vinum
£t dabant ei

rliquos, imo plurimos in corpore suo, qui ab uni- mi/rrhatum bibere cum felle mistum (Matth.
late fcccle-iae suae per hrcreses, sive per alia crimi- xxvn, 34, et Marc. xv, 23). Fracti* membris omni-
nalia peccata erant recessuri, illorum personam in bus, dulcis Jesus voluil puniri et linguam. Dedit ergo

se transfigurando, clamabat : Utquid dereliquisti ? ei illa viiis aliena conversa in amaritudinem de fructu
Ac si diccret : Quare aliquis eorum abiit reiror- suopotum amarum, potum non potandum, sedpotius
siim, ut pereat ab unitate corporis mei, qui tanto degustandum quia ad pcenam linguae sufficit ace-
;

crnciatu mihi sunt unili ? Unde ex persona marty- tum gustasse,

ram dicitur in Psalmo : Adhassit in terra venter 44. Sed licet haec ad impletionem Scripturae in

noster\Psal. xliii, 25). Per ventrem, qui est mollior verilale patrata sint, tamen hoc verbo, Sitio, aliquid
et inlirmior pars hominis, signantur illi qui ca- aliud significari videtur. Puto enim quod hoc liquido
rentes patientia et lirmitate perseverantiae, et propter immensitatem nobis ardenlissimae charitatis voluit

hoc in acerbitate tormentorum deficientes, adhfc- C commendare, quia ab homine sitiente mullo arden-
serunt iu terra, id est, terrenis consiliis et aciio- tiusdesideratur potus, quam cibus ab esuriente. In

nibus consenserunt. Nos autem qui adhuc in tri-

se ergo ostendens Dominus Jesus desiderium illius

bulationibus quotidianis versamur, qui spectaculum rei quae ardentissime concupiscitur, per illam figu-

factisumus mundo el Angelis et hominibus, et tan- rari ardorem suae charitatis ostendit. Licet etiam

quam pur^amenta hujus mundi et peripsema om- veraciler possumus accipere, quod siliverit, qui

nium usque adhuc (/ Cor. iv, 9, 13); inenarrabilem per lotum corpus sacrati sanguinis effusione sicca-

spiritus fiduciam concipiamus ex hoc praecipue, quod tus, ossa habuit sicut cremium arefacta. Sed non
ipse Dominus consolator omninm pressurarum, ipsum de siti corporali
satis credibile est dixisse, ut

tauta unitate spiritus et charitatis nobis conjun- polum peteret carnalem, qui in instanti sc sciebat
clus e>t, ut etiam personam nostrae infirmitatis
carnaliter moriturum scd potius desiderium ar- :

in se tam manifestis verbis transli^urare digna-

dentissimum salulis noslrae ipsum credimus siti-
qui adhuc visse. Sed esl quod moveal nos, quia cum instaret
lus sit : etiam apud Patrem osten-
sione vulnerum suorum interpcllat pro nobis, orans
hora passionis extremae, procedens ad orationem
ne derelinquatur in inferioribus membris suis, qui Q Dominus Jesus procidit in fac.em suam, orans et

in se cipite nequaquam poiuit derelinqni. Et quo-

dicens, Mi Pater, si possibile est, transfer huncca-
modo membra deperirent, quae in voluntale capitis licem a me (Luc. xxu, 42) : et hoc non tantum se-
m suam sciunt constare salulem? Numquid aliquod mcl, sed secundo et tertio fecit. Per calicem quem
membrorum est in morlili corpore noslro, cui non b biturus erat, procul dubio passioaem significans,

condoleat caput nostrum ? Si affligitur pes vel ma- quam erat passurus nunc vero eodem calice pas-
:

nus, statim clamat caput p?r linguam Cur alfli- :

sionis jam ebibito dicit, Sitio. Quid est hoc ? ante-

gor Clamabat Dominus ad Saulum in membrasua

? quam gustes, o bone Jesu, petis calicem omnino
-
1 lentem, Cur me persequeris? (Act. ix, 4) cum
•'. auferri : et postquam ebibisti, sitis. Ut video,

ipse tamen securus romaneret in ccelo. Benedictus mirabilis polator es tu. Numquid vino jucundita-
ii Dominus Jesus, qui primo in se pro nobis, nunc
tis, et non potius vino compunctionis et summae
cliam noljiscum amaritudinis replotus luit calix luus? Imo vero
in nobis pali dignatur tribu-
lationem, qnam cxigente justitia palimur, suam compunctionis amarissimai plenus est, qui non
re-
piiianset clamans.Cwm/p.w.<;umintribulatione(Psut. sitim, sed potius potandi fastidium generare de-
xc, t^); ul securiusconfidamus. beret.
45. Sed, ut cxistimo, ante passionem calicem
ipsius Patris a te transferri orasti, non ut passio-
 663 VITIS MYSTIGA. 664
nem dcclinares pro qua veneras patienda, et sine * rum ipso benigno Jesu duce venientcs, cum ipso
qua salus liumano gcneri non adesset sed ne : coufidcnterpossimusdicere, Consummatum est. Hoc
putarel quis te verum hominem amaritudinem non est, Tuo adjutorio, non mea virtute, bonum certa-
scnsisse propter claritalis unionem, verbis peten- men cursum consummavi, fidem sor\a\i.
certavi,
tibus calicem a le Iransferri scmel, et bis, el tertio Redde ergo quod legitime certantibus in agone, te
summam acerbitalcm passionis ture dubitanlibus promiltcnt'', repositum esl, scilicct coronam justi-
indicasti ; nobis quoquc le scqucntibus doctrinre et tirp, quam tu justus judex reddes in tua dic, in illa

exempli formam prae quod imminenlibus

cripsisli, die, quoC nubilum non habel ; in illa die, quae in
jiericulis, eliam cum ad utilitatcm no^tram perli- atriis luis melior erit super millia dierum, in qua lu
neant, posse cl debere a nobis Dominum frequcntius solus, id est singulaiiler sol eris o sol juslitiae, be-

cxorari, ut flagella iracundifje suae a nobis dignetur nigne Jesu Christe, lucens in virlute tua, reddens
avertere; nihilomiaus et si tamen ablata non fue- lemetipsum praemium sempiternum omnibus, qui
in

rint, cxemplo passionis luae gratanter, patienter et perseveraverunt io agone certaminis Kecipieut enim !

viriliter cum omni perseverantia toleranda sunt. a te splendorem sempiternum, in quo sine fiue leli-
Quando autem passionis caliccm, quem antea ro- ces lretantur.
gaveras auferri, jam exhausisti, dixisli : Sitio. Di- D 47. Hunc autem splendorem nullus poterit adi-
lcctionis erga nos tuae magnitudincm commendasti, piscit nisi qui perseveraverit usque in fiuem. Quia
tanquam dieeres : Quamvis passio mea tam acerba nimirum virtus boni opeiis perseverantia est, huic
fuerit, ut quantum ad humanitatis sensum illam de* soli redditurcorona juhtitiae. Quid enim prodesi,
clinare potuerim lamen tua, o homo, me
; charitate esse bonum, esse sapientem, esse pottntem, si non
vincente, et ipsa tormenla crucis suj>erante, adhuc perseveraveris usque in finem ? Bonus erat Saul et
plura et majora, si necesse sit, sitio subire tormenta. oplimus; quia docet Scriptura quod non erat vir
Nihil enim est quod dctrectem pro te pati, pro cujus melioreo in populo Isracl. Sed ad quid devenil? Ge-
pretio animam mcam jiono. Imitelur ergo quslibet cidit et reprobus factus est iia ut non obediret voci
;

fidelis anima sponsum suum dulcem Jesum, lanise Domini, prophetam conieninerel, a i-piriiu malo
amaritudinis poeulum B 94» sitientem pro ipsa, pa- vexareiur, virum innocentem persequerelur usqne

riter et ebibcntem : el sicut ipsa eliam pro ipso ebi- ad mortem; landem vero consuleret pylhonissam,
bal per adversa praesenlia ; sitiat quoque et ipsum et ab alienigena miserabiliter iuleriret. Quis vero
dulcissimum sponsum suum, cujus dulcedinem ex sapientior Salomone? Seddcficiens a praeceplis Do-
amariludinibus praesentibus melius poterit conside- C milli > et conjunctus mulieribus gentilibus, tabricd-

rare, malisque exhaustis propter eum confidentius vit diis, imo daemonibus illarum lempla, ita ul ijtse

ipsum sitirc poterit, et dicere cum propheta, Si- cum illis idola adoraret, tanto magis m stultitia de-
tivit anima mea ad Deum fontem vivum ;
quando sipiens et dejeclus, quanto pnus in sapieutia fuerat

veniam et apparebo ante faciem Dei ? {Psal. xli, 3.) elevalus. De quantis legimus in Vitis Patrum, viris

et iterum, Sitivit in te animamea, quam multiplici- polenlibus in \igiiiis, et in jejuniis, in laboribus

ter tibi caro mea (Psal. lxviii, 22). supra modum humanum, imo ct in miraculis coru-
CAPUT XIV. scantibus, qui ceciderunt, quia non perseveraveruat

De sexto folio vitis,idest,sextoverbo Christi incruce, usque iu finem ? Qui perseveraverit usque in jinem,
Consummatum est. Joan. cap. xix, ty 30. Dominus ent {Malth. x,
iuquit, hic salvus 22). Fi-

46. In sexto folio vitis, sive in sexta chorda ci- nis, non pugna coronat. Lauda navigantis felicita-

lliarm nostrre nobis viitus perseverantirjc commen- lem, sed cum venerit ad portum. Unde
datur. Ait enim evangelista, quod cum acce|»isset Q Ccepistimelius, quam desinis : ultima primis
dulcis Jesus amaritudinem aceli, dixil : Consumma- Cedunt ; dissimiles hic viret illepuer.
tum est. Quid est hoc ? Supra dictum est, quod \i- (Ovio. Ileroid. epist. 9, vers. 23-24.)
dens Dominus quia consummata sunt omnia, ut im- quantum humililalis tibi jure incutiet el timoris,

plerentur Scripturm, ait, Sitio : et cum guslasset cum adverteris summum Angelorum cum magna
acelum sibi porreclum subjunxit, Consummatum nuiltitudine sequacium suorum in coelo ceciuisse,

est. Consummatum quipj>c est, id est, perfeclum hoNiinem proloplastum cum uxore sua a paradiso
fuit teslimonium Scripturae^ qu;e dicit : Dederunt in ejeclos luisse; lol bonos sapienles, poleuies in terra

escam meam fel, et in siti mea potaverunt me aceto uostra jieriisse, quia 117 ad bonorum opeium con-
(Psal. lxviii, 22). Et per hoc omnis Scriptura quae summationem non perveneruul Est euim alius alio !

de ipso erat, coe.summaiionem accepit. Sicut ergo justior;et nescit utrum amore, vel odio dignus.

caput nostrum pro peccatis nostris acrbitatem su- Quare ? quia ignoral si perseveraturus sil, si coro-
slinens passionis usque ad consiimmationem, id est nandus sit.
usque ad perfecuonem oiniiium Scripturarum, quae 48. Esl aulem afticax medicamentum quo huic i

de ipso erant, perseveravit |)atientcr ita et nos, si : liinori apponamus videhcet liduciam, s|>em
: et for-

hujus capilis membra esse volumus, in oininbiis titudinem nostram ponamus in eo, cui canit Psal-
adversilatibus nostris virtulem pcrsevcrantiae con- mus, Adjulor meus, tibi psallam ; quia Deus susce*
servemus, ut ad flnam omnium passionum nostra- ptor meuses, Deus meus, misericordia mea. [Psal.
 ; :

66: VITIS MYSTICA. 666

Lviu, 18) : et de quolsaias, Cccc Deus salvator mcus, h nostria spcraverimus in co qui proptcr nos liomo
fiduciuliteraijam ctn»n timcbo : quia fortitiulo mca, faclua cst. ui uniius aostree natura? esset nobiscum ;

cl laus mca Dominus, et factus cstmiki m salutcm si ardeuti desi lerio proximorum salutem desidcra-
(Isai. xn, 2). Quicumque enim ceciilerunt, idco pro- verimus ; el postremo si in bonis operibus ad con-
fecto ceciderunt, quia magis de se, quam de Deo summatione n perslitcrimus : in quantum haec ege-

pnrsumpserunt. .Ldilicaverunt quippo domum in- riinus fiducialiter polcrimus dicere aHerno Patri

tentionis suae super arenam. Imminentc ergo lem- cum Domino Jesu. ln manus tuas,Dominc, commen-
poslate tcntalionum fluxerunt flumina, id cst concu- do spiritum mcum. Semper oranlcs dum vivimus,
piscenlia' transitoria? pcrsuadcntes appclilum ; et ul in his verbis, quibus ipse spiritum emisit, prse-
flaverunt venli superbiic et vanae glori;e, et cecidit stare dignetur nos eliam spiritum noslrum emit-
domus illorum, elomnia facta corum dcslructa sunt manibus commendarc.
tere, et suis efficaciter

quia super arcnam, id est semcti|)sos, redificaverunt 50. Ecce secundum quod potuimus, non quod

Matth. vn, 26-27), de propiiis nimirum viribus dcbuimus, nec secundum quod voluimus, Vitis no-
contidcnles. Nos aulem multo mclius fundamentum n slraa desuper exlcns;e folia septem veslrae oslendi-
ponentes, illum scilicet de quo tlicit Apo^lolus, Fun- mus charitali : quae non salis esl tanlum intueri,

damc/itum aliud ncmo potest ponere prceter islud sed potius est accedendum, 4 18 et sub umbra il-

quod positum cst, quod est Ckristus Jesus (l Cor. iii, lorum sedendum, ut possimus cum sponsa veraciter
II), sccuri aedificcmus super illud bona opera, quae dicere, Sub umbra illius quem desiderabam, sedi
(pi;imdiu ilii inha^serint fundamento, corruere non (Cant. 3). Cujus? Illius sponsi utique, cujus fo-
ii,

potcrunt, donec ipso adjuvaute qui ccepit, ad con- lia umbram lanto habent laliorem, quanto ipse spon-
suminationem debitam perducantur. sus Verbum summi Patris verba habel virtutibus

CAPUT XV. amabiliora vicinioraque saluli, magis accommodata

De scptimo folio vitis , seu de ultimo vcrbo Christi pietati, el omnium intelleclui propiora. Quamvis
in cruce, Pater, in manus tuas commeudo spintum enim in omnibus Prophetis et Aposlolis locutus est
meum. Luc. c. XXIII, y 46. ille bonus Jesus nullius tamen verba reperies om-
;

49. Nunc vero ultinium folium Vitis nostra 1

vel
,
nino, quae ila et fortibus et infirmis, id est doclis
ullimam chordam cilhara: nost r
a2 considcrcmus ut
;
et indoctis, sapientibus conveniant et insipientibus,
indelebili memoria; commendemus, imo el ore in-
ut verba doctissiuii Verbi Domini Jesu. Nam sicut
dcfesso semper ruminemus. Pater, ait bonus ille
ait quidam,
Jesus, in manus tuas commendo spiritum meum. Dulcius [qratius] ex ips0 fonte bibuntur aquce
Q
Littera plaua est. Quid esi auiem, quod ille eoaeternus (Ovid. Epist.de Pont. lib. m, ep. 5, v. 8.)
ei consubslaulialis Patri Filius animam suam ita
Sciendum autem quod in umbra fohorum isto-
manifeste in manus
commendabat, cui non Patris
rum, id esl in verbis Domini, meditandu.m est die
minus commendataetiamesset, si hoc non dixisset? ac nocte quoruui uinbra tunc profecto protegimur,
:

In Evangelio Joannis habemus, quod cum Dominus

cum quoties a vitiis aut diabolo tentamur, per tra-
Jesus suscitaturus esset Lazarum, dixit Gratias :
ctatores aliquid verbum de Scripturis evangelicis
tibi, Pater,ago, quia me semper audis ; sed propter
nobis adducimus, cujus monitis et aucioritate ir-
astantcs dLn, ut ipsi credant quia tu me misisti
ruentibus in nos vitiis resistamus. Verbi gratia, si
(Joan. xi. 41-42) . Ila profecto et nunc. Quamvis sci- tentatus a superbia videlicet, ut velis praoesse, sub-
ret animam suam sanctissimam Palris esse manibus esse nolis : occunil tibi statim verbum Domini di-
cummendatam,qui pauloantedixcrat, Venitprinceps centis, Qui voluerit inter vos primus esse, sit om-
liujus mundi, id esi satauas, et in me non kabet quid-
nium servus : quia sicut qui se exaltat, kumiliabi-
quam (Joan. xiv, 30) : tamen ut crudiret nos, qui
tur ; ila qui se humiliat, exaltabitur (Matth. xx,
terra samus et cinis, ncstrum dibceie- n 27, el xxiii, 11-12). Si iuleslat te ardor iracundia\
ut spiritum
mus Patris ;eterni manibus commendare, ne ab hu- habes statim folium Vitis nostrae, quod illi fervori
jus mundi principc, cum a corpore egressus fuerit, opponas, verbum illud scilicet, quod omnis qui ira-
comprehendatur, qui in nobis, heu non pauca quaa !
scitur fratri suo sine causa,reus est judicio(Matth.
ad lpsum periineant, inveniet cum ipse qui peccato ;
v, 22) : ct sic contra singula tentamenta verbainve-
nildobebat, imo eliam qui tollere peccata advenerat,
nies, quibus ab aeslu vitiorum defendi possis, et vir
^piritum suum purissimum a purissimo corpore
lutem temporis confovere ipsa Vite benigno Jesu no
>surum, non utique necessitatis, sed exempli bis praestante subsidium.
gratia, Palris sui minibus commcndavit. Quod et CAPUT XVI.
nos sub spe gratue et misericordiie poterimus fa-
De jucunditate florum vitis, id est de virtutibus
cerc, si sub umbra foliorum pra:missorum latueri-
Ckristi.
mus ; si sonos cliordarum citliara: nostras auribus Deinde ad florum jucunditatem animum in-
51.
cordis audierimus scilicei, si oremus pro inimicis clinemus, imo vere elevantes videamus quomodo
:

m poeniieQtibuj qui in nospeccaverunt, ex totocordc enim

floruerit Vitis nostra. Floruil et lanto uberius,
remisLTimus; i>i proximis nostris mutuam rcpcnde- jucundiusque caeteris, quanto ipsa melior omnibus,
rimus chariiatem ; si m omnibus tribulationibus cujus magnificentia elevata est super coelos ; sub
 !

667 VITIS MYSTIGA. 668

cujus pedibus omnia sunt subjccta quamvis nostra ;

^ 10). Et in legeMoysi duplex pondus prohibetur ha-
charitate devinctus, ad tempus paulo m-inus ab An- beri (Deut. xxv, 43-16). Duplex quippe pondus ha-

gelis fuerit diminutus. Nam proplerea exinanivit se- bet, qui sibi malorum conscius, malum se judicat;
melipsum, formam servi accipiens; et planlatus esl aliis vero vull foris bonus, et aiiis melior apparere :

in icrra nostra, et corporis nosiri deformilatem ac- suo judicio tcrrae proximus est, et aliis cupit eleva-
cepit. Fronduilque, et iloruit, et frucius plurimos tus videri. Agitantur hi, quicumque tales sunt, vilio
attulit ; ut per hoc quod nostrse humanitati unitus hypocriseos, de quibus in sermone, quem de parvis
est, suae divinitati nos uniret. Sed quia sine flore conscripsimus, plenius sumus elocuti.

non pervenitur ad fructum ; floruil ille benignus 54. Odor violae suavis est, salubris, quia etiam
Jesus. Qui sunt fiores ejus, nisi virtutes? Floruit apud ipsos superbos laus bumilitaiis exaltatur. Ipsa
enim mirabililer et valde singulariter et excelleuter enim fama laudabilis, suavitns est odoris, et vere
Vitis haec, non uno florum genere, sicut aliae vites salutaris est : et nonnunquam de laude humilium
et arbores ; sed omnium florum speciem in se con- auditores emendanlur, etiamsi sint tales qui islum
tinebal. Aliorum enim sanctorum alius alio castior, odorem amiliant, iicet, diligenter considerent. Co-
alius alio patientior, alius alio in charitate ferven- lor, sicut apparet, abjectus est, illis praecipue qui
tior : ista vero, Vilis omnibus Angelis et hominibus B virtuiem flosculi ignorant : sed vim floris agnoscen-
in humanitate, patientia, castitate, charitate, et cae- tibus fit etiam ipsius floris despectio commondabilis
teris virtutibus omnibus praeiminebat. Habuit ergo et dilecta. Hoc in ipsius humililalis magislro beni-
Viiis isla vera non unius, sed omnium florum spe- gno Jesu facile agnoscemus secundum illud verbum
cicm violam humilitatis, lilium castitatis, rosam
: Aposloli : Nos, inquit, prcedicamus Christum cru-
patienlise et charitatis, et florem abstinentiae, quam cifixum, Judceis quidem scandalum, Gentibus vero
crocum appellamus. Quam jucundus, et putas, eril slultitiam; ipsis vero vocatis sanctis Christum Dei
fructus Vitis nostrae tanta jucunditate florentis virtutem et Dei sapientiam (I Cor. i, 23, 24). Nimi-
52.Sed jam singula eliam de his floribus Vitis rum Chrisluscrucifixus viola est.In cruce enim hu-
nostrae ipso annuenle aliqua disseramus hoc tamen : millimus factus est. In hac humililate solum colo-
praeviso, quod flores in jucunditate visus, et in sua- rem inluenlibus Judaeis et Gentibus ipse color viiis
vitate odoratus maxime considerantur ; comedi vero apparuit ; nobis vero qui virtutem agnoscimus pas-
non solent, nisi quod apes de quibusdam floribus sionis , ipsa eiiam humililas despecta , humililas
cibum dulcissimum sugendo colligunl. Diximus au- Christi placel, et per humilitatem maxime commen-
tem quod nullus flos, id est, nulla virius per quem- datur. Despectui ergo coloris adjungatur quae latet
cumque florem significata, deest Viti nostrae. Quae virius floris interior ; ut per interiorem virtutem, hoc
enim virtus deesset Domino virtutum ? quod exterius vile videtur, non contemnatur, verum
CAPUT XVII. amplius diligalur.
De flore humilitatis, quce est viola. 55. Nunc ergo perfcctiori et puriori oculo in-
53. Primo ergo de flore humilitatis, id est de tueamur, quantum floruerit ille flos singularis, de
viola, videamus. Quare flos violaceus humilitatem quo scriptus est : Egredietur virga dc radice Jesse,
significet, statura, situs, odor, color, et vis ipsius ct flos de radice ejus ascendet, et requiescet super
floris manifestant. Statura enim, id est quantitas eum Spiritus Domini [Isa. xi , 1,2). Bonus flos , su-
ipsius, modica est. 449 Quis enim flos hoc flosculo per quem Spirilus Domini sanctus requiescit, et licet
minor est? Nam et humiles in oculis suis parvi flos hic nosler Dominus Jesus qui de se dicil, Ego
sunl. Sic enim ait de se ille Apostolus, qui omnibus sum floscampi (Cantic. n, 1), omnium in se florum
plus laboraverat : Ego summinimus omnium Apos- habuit virtutem et decorem sine diminulione aliqua ;

tolorum,qui non sum dignus vocari apostolus (I Cor. nulli tamen flori magis convenit, quam violse, ut in

xv, 9). Vides, hic magnus, quam parvus sibi erat? eo Spiritus sanctus requiescat. Nec ego hoc aftirmo,
Et miro modo fit ut his quibus conscientia secura n sed ipse qui dicit Super quem requiescet spiritus
:

est, qui nihil sibi conscii sunt, tam humilia de se- meus, nisi super humilem etquietum, ettrementem
metipsis sentire contingat. Situs liujus floris terrae sermones meos ? (lsa. lxvi,2.) Qnid aperiius ? Num-
est proximus, et optime. Ita enim habes docentem quid non potuisset ponere rosam palientia? et chari-
Apostolum, Non alta sapientes, sed humilibus con- tatis, lilium castitatis, crocum abstinenlire, cum vel-

sentientes (Rom. xn, 16). Non habent hancproprie- let ostendere roquiem Spintus sancti ? Quibus pra?-

tatem istius floris, qui se aliis meliorcs pulant, vel termissis, violam poluit humilitatis, cujus pe lise-

aliis meliores videri volunt, quamvis sibimctipsis quaesunl quies ettimor qua? pojtponunlur. Non enim
parvi sunt. Sunt enim nounulli, qui quidem in con- possunt moveri viola3 id est humiles, a vento super-
,

scientiis suis se subjectos judicant, sed tamen vi- biae, qui semper quterit alta corda quae concutial, si-
deri foris volunt aliis meliores. Isti staturam hujus cut quidam ait :

floris habent qui sibi intus in animo parvi sunt : si- Summa petit livor, perflant altissima vcnti.
lum vero non habent, quia volunt foris super alios Remed. amoris, v. 369.)
(Ovid.
elevari,de quibus dicitSalomon.il/ettsuraef mensura, Dum euim inveniuntur humiles, non possunt move-
pondus et yondus,abominatioest Domino (Prov. xx, ri. Quiescunt ergo, et spiritum snper se quiescen-
 ,

669 VITIS MYSTICA. 670

tem non excutiunt, dum nec superbia\ nec iovidise a castitatis, rosa elnrilatis rubescat. Nolile gloriari,

venlo commoventur. Esl et timor non quilibct pcr- virgines, de caslitate corporali, licet illa sit laudabi-

dendae pecunia\ non bonorum transiloriorum, sed lis virtus. Sed quanto majores estis vos, tantohumi-
limor sermonum Domini humililalis pedisequa; liate omnibus, ut invcniatis gratiam apud
vos in
quia duni humilis nihil de sua virlute pnrsumit, Deum. Non enim castitatem respexit Dominus, sed
sermones Domini pro sua consolalione attendens, humililatem ancillae suae. Si vultis oculo misericor-
semper timet ne non adimpleat praecepla,ne Patrem dia^, oculo gratia^ a Domino respici, humiles estote.
pnecipientem sua transgressione offendat. lf»0 Bo- Humilibus enim, Scriptura ait, dat qratiam (Jacobi
uus ergo flos iste quietem generans et limorem, uti- l\,G);quia respexit humilitntem ancillce sua>(Matth.
que genitoren securitatis, Qui qaia scriptum est, xxv, 1-12). Si vultis lampades vestras esse refertas
timct Deum,faciet bona (Eccli. xv, l).Pro quibus la- oleo, cum sponsus ad nuptias venerit, id est, si vul-
ctis quid dabilur mercedis, nisi securitas sempiterna? tis integram et laetam conscientiam habere (oleum
56. Bonus profecto flos viola,qui florem cuelestem enim in lampade , est laetilia spiritualis in corde),

Verbum aeterni Patris in uterum terreni floris beatis- nolite de altitudine lilii veslri , id esl , de purilate
simae Virginis mirilica dulcedine sui odoris attraxit, castitatis vestrae, alta sapere. Nolite laudem exterio-
ipsa altestante qux ait : Exsultavit spiritus meus in B rem appetere : ne clauso ostio regni coelorum, dicat
Deo salutari meo,quia respexit humilitatcm ancillos vobis sponsus, Amen dico vobis, nescio vos ; et a se

MMB. Quid dicis? numquid non ahos flores habes ? excludat, qui respexit humilitatem ancillce suos.
llabeo, inquam. Tota enim floreo, nullius floris ex- Multae enim virginum excludentur, quia supcrbarum
pers, quia nulla virlute careo, cum lota speciosa nulla ingredietur. Humilium vero nullus.ncc conju-
sim, el macula non sit in me. Habco lilium castita- galus, nec virgo, nec viduamerebitur expelli. Arcta
lis, qui.i prima votum conservandae virginitatis vovi est janua regni coelorum, ne recipil nisi parvos.
Domino. Habeo rosam charilitis, quia si non usque Tumidi rejielluntur, imo nequaquam possunt acce-
adeo dilexissem Dominum, unde mihi tanta fiducia, dere, cujuscumque sexus sive conditionis fuerint
unde tanu audaeia, ut novum aliquid puellula te- vel aetaiis. Et breviter dico, Nulla virtus accedit
nera et verecunda ct adhuc sub parentum jure et nisi ad humilitatis violam fuerit inclinata. Dicit
praeceptis legis conslituta inchoarem ? Sed, ul verum enim docet hoc ipse humilitatis Magister, qui ad-
et
fatear, audacem faciebat amor : coegit rosa ardens, vocans parvulum slatuit eum in medio discipulo-
seryilem timorem devorans, ut lacerem novum vo- rum, et dixit : Nisi conversi fueritis, et efficiamini
lum, et singulare lilium, ut possem quandoque di- sicut parvulus hic, non intrabitis in regnum ccelo-
cere dileclo meo : Candida sum et rubicunda, sicut " rum(Matth.x\m, 4-3).Numquid posuit ibi in exem-
ct tu candidus et rubicundus. Habeo et alios quos- plum discipulis lilium castitalis Joannem, vel rosam
cumque flores, sed nullum horum tanta dignatus charitatis Petrum, qui et tunc praesentes erant ;

praerogativa respexit in me Dominus, ut florem \io- quorum prior ab ipsis nuptiis , ut 451 asseritur,
laemeae : Respexit enim humilitatem ancillce suce.El vocatus fuit et electus a Domino ; sequens vero
vultis videreomnes, cui mutuavi flores meos, quan- trina confe>sione Domino beni^no Jesu , sui men-
tum ex flore sim consecuta? Ecce enim ex hoc tiri non potuit, perfectae charitatis affectum contes-
beatam me dicent omnes yenerationes (Luc. i, 47, tatus est ? sicut enim Joannes de speciali prseroga-
48). Ex hoc dico, quia respecta sum a Domino. tiva caslitatis, ita Petrus de ferventiori chnritate
Flos violae meae, quia nardus mea dedit odorem commendalur. Nec tamen istos in exemplum posuit
suum, quae idem signiticat quod viola, id est, humi- coelorum januam inlraturis; sed parvulum humili-
lilatis virtulem, cuju» fragrantia delectatus cst Rex, tatis virtute praecelsum.
Filius Regis, Deus Dei Filius, cum esset in accubitu 58. Videamus ergo quantum in se istam virtutem
suo {Cantic. i, 11), id est, in sinu Palris; et odore omnium virtutum Dominus commendavit. Primo
tam delectabiii quasi quadam illius violentia tracius rj verbaejus allendentes, ubi ait : Discite amequiami
e I in me, et voluit concipi llos in llore intra florem, tis sum et humilis corde, et invenietis requiem ani-
id est, inlra quod interpretatur Flos, ut
Nazarcth, mabus vestris (id. xi, 29). Quid est, magister bone,
herei ipse hoc el Nazarenus.
flos tlorens, Con- optime Jesu? Numquid ad hoc redacti sunt omnes
cordantomnia flori. Concipilur flos manens in llore, thesauri sapientiae et scientiae in te reconditi, ut hoc
hoc est, in Nazareth. Bonus ergo omnino, et opti- singulariter doceas, quia mitis es et humilis corde.
mus violaceus flos, qui odoris sui fragrantia, quasi Non doces ut coeli discantur fabricari, fieri miracu-
quo iam delectabili vinculo, Uorem coeii in uterum la, mortui suscitari, et caetera hujusmodi ; sed, quia
noslri floris humilis Virginis inclinavit. mitissum ethumilis corde. Numquid tam magnum
57. Discant omnes, sed prae omnibus, mundi est quod est parvum? Utique quia per hoc iuveni- ;

lorcs, id est virgines, qui in tota Ecclesia Dei excel- tur requies animabus. Quae enim alia est causa
luot, tanquam
flores in gramine, quod Virgo virgi- omnis laboris et ccrlaminis nostri, nisi ut invenia-
im prima, virginum devotarum sanctissima et cas- mus requiem animabus uostris ? Brevis doctrina,
5sima omnium, suramam gloriam ponit in viola brevis via demonstrata est, Disce hanc a Domino
humihlatis, licet in ea candeat singulariter Jilium Jesu, qui mitis est el humilis corde , id est, vide et
 ;

071 VITIS MYSTICA. 072

quantum et quare humiliaitts fuii illo, qui est excel- ^ didrachmum inventum in ore piscis (Matth. xvn,
sus supor omnes genles Dominus, et super coelos 23-26). Subditus est Joanni baplismatc l.V£ suo,
gloria ejus : etdisce etiam quia tu es lutum et ci- qui ab ipso potius debuit bapli/.ari lid. m, 13-to).
nis, et sic invenies requiem animae tuae. Sed nola, Ilumiliatus est usque ad ablulionem pedum discipu-
quod ait : Jhimilis corde. Non enim ficla humilitate lorum suorum bonus et benignus Jesus (Joan, xni,
[ilacatnr ille, qui est humilis corde, sed humilitate 5). Postremo humiliavit seinetipsum, factus obe-
vera. Humilitate cordis delectatur ille, qui inluelur diens usque ad mortem, mortem aulem crucis. Quo
cor ;
quia inhumilium cordibus requiescit. Quaerit ullra progredi poterimus? Mortuus non qualibet
enim corda humilium, quse elcvet; non tumida, a morle, sed morte crucis, morte turpissima con-
quibus resiliat. demnatus esl. Videsne igitur, quantum in Vite no-
59. Sed quia duo posuimus qute nobis conside-, stra, benigno Jesu, flos iste violaceus florueril?
randa sunt, scilicet quantum et quare humiliala Mulli usque ad mortem humiliati sunt : sed nequa-
fuit Vitis nostra Dominus Jesus ; ulrumque hoc jam quam eo vilipensionis descenderunt, quia nunquam
explicemus, quia vestrae votiva sunt charitali. Deficit ad tantam exsultationem pervenerant. Quis enim
enim humanus intellectus , ralio succumbit quan- bonorum omnium morientium sibi potuit usurpare,
tum humiliatus fuit Dominus in conversalione. Quo- B quod de Christo Jesu dictum est Cum in forma Dei :

modo enim scire potesdejectionem humilitatis, nisi esset, non rapinam arbitratus est esse se cequalem
eliam excellenliam dominationis agnosceres ? Lo- Deo ? (Philipp. n, 6-8.) Nullus prof>cto, quia nullus
quere enim. Quid potes? numquid mensuram glo- hominum praeter ipsum Deus erat. Maxime ergo
riae, polentiae et pulchritudinis ejus attinges ? Non humiliatus fuit, qui solus c un in forma Dei esset,
ad hoc Angeli, neque Gherubim, aut Seraphim per- exinanivit semetipsum, formam servi accipiens, et
ve.erunt. Non enim ali<)ua creatura Deum agnoscit ad tantam abjectionem deveniens, ut ab hominibus
ita plenarie el pcrfecte, sicut ipse est : quamo mi- jam non homo, sed vermiculus reputaretur.
nus homo, autfilius hominis vermis? Et tamen quia 61. Sed quae est cansa lantae humiliationis in be-
lantus erat, ul magniludinis ejus non esset finis ad ; nigno Jesu ? Non enim sine rationabili nccessilaie et
hoc inclinatus est , ul filius hominis fierct vermis. justa causa sic humilialus esl Filius et Sapientia
quanta humilitas ! Incomprehensibilis Deus vult Patris, qua? nihil sine causa facit. Quid multis im-
comprehendi , summus humiliari , polentissimus moramur Propter hoc factus est homo, ut homi-
!

despici ,
pulcherrimus deformari , sapientissimus nem redimeret infirmatus est, ut noslras infirmi-
:

fieri jumentum, immortalis mori; et, ut compen-

ut tates curaret inops faclus est, ut sua nos inopia :

dio absolvam, Deus vult fieri vermiculus Quid Q ditaret humiliatus est, ut nos exaltaret traditus ! : ;

excelsius Deo ? quid vermiculo inferius? Ego, inquit, est ad mortem, inio mortuus est, ut nos vivificaret.
vermis sum, et non homo (Psal. xxi, 7).Quare ver- Quis sanae menlis contemnit humiliari propler tam
mis?Quia lilius hominis.Ita enim habes in iob: Astra humiliatum pro nobis ? Et li:el multce sint causse,
non sunt munda in conspectu ejus : quanio minus quae nos ad humilitatem cogant, scilicet initium
homo pulredo,et filius hominisvermis ?(Job.xx\ ,5,6.) pudorosum, vita dolorosa, finis limorosus, melus
60. Si ergo filius hominis est vermis , utique et gehennae, spes ccelestium, hisque cum aliis causis,
ipse vermis est, quia ipso testante Filius hominis si quae sunt, cessantibus, sola regis nostri ac re-
est. Quem, inquit, dicunt homines esse Filium ho- demptoris, patris dulcissimi et oplimi Jesu humili-
minis (Matth. xvi. 13) ? Ecce qualem distinctionem las ad humilitalis virtutem nos, non solum inciiare,
facit inter hominem, et filium hominis. Homincs sed violenler cogere deberet. Humiliemur ergo, et
appellat, qui de primo homine Adam per corru- propler supradictas causas, ut vicetn rependamus
otionem desctnderunt. Unde et Job ait, Quanto ma- propter nos humiliato Domino Jesu, offerentes vio-
gis homo putredo ? quia in putredine corruptio est. lam humilitittis ipsius, qua ipse Vilis nostra tam
Ipse vero solus purus Christus Dommus, quia sine excellenter effloruit, et in corde nostro gustantes
corruptione de Matre Virgme natus est ; se quidem ut hunc floiern suum, quem ipse specialiter in se
non appellat hominem, qui ulique putredo est sed ; voluit commendare, rrcognoscens in nobis, nos se-
Filium hominis, qtii vermis est. Sicul enim vermis cum, qui super omne nomen exaltatus esl, in tem-
de sola lerra, ila Jesus Chrislus de sola Virgine pore visitalionis su;e exaltare dignetur.
generatur. quam humilis vermiculus Jesus Chri- CAPUT XVIII.
stus, qui opprobrium factus est hominum, ct abje- De flore castitatis, quee est lilium.
ctio plcbis (Psal. xxi, 7), ab homiuibus conlcmptus 62. Non potuit deesse in Vite noslra florenle flos
sine cattsa, sine vindicta conculcalus sicut vermis I lilii candentis, cxcelleus caslitatis iosigae. lnter
Cum maledicerelur, non maledicebat; cum patere- omnes virtutcs castitas quadam speciali prserogativt
tur, non comminabalur (/ Petr. II, 23). Humilialus ilos mcruil appollari, quse per lilium liguratur. Ca-
est, ut fieret homo, ut hominibus subderetur, bealae stitatis autem nomine hoc tractam non qua cum-
Matri et Joseph nutrilio suo, Simeoni cxspectatori que accipe castilatem, sed eam quae virginiias ap-
suo (Luc. n, 51, 28), iion solum bonis, verum pellatur. Est enim et castilas contiuentium, seu vi-

etiam malis lerrcnis potestatibus solvens cum Peiro duarum ; et est castilas maritalis. Sed eap jam mt
673 VITIS MYSTICA. 674

nime flores appellantur, quia virginiiatis tlorem lilii a Lieffi sunt cogitationos, qua; a diabolo invenlae sunt,
amiserunt. Eos igilur qui detlorali non sunt, id est et ab ipso Civleris familiarius usurpala>, ita ut pro-
virgines, tlore liiii io prtfsenti volumus nuncupari : prie character diaboli dicalur superbia. Cogitatio-
nec dieondo facimus injuriam contineolibus et
lioc nes mundana' sunt ilke, quae animum concupisccn-
marilatis. Non ouim, cuni laudamus caslitatem liis rcrum illaqucant; ul illis acquirendis nimis sol-
Joaunis, vilupcramuscoujugium Abrahse: nec, com- licitse iusisiai.t, el acquisiiis nimis delcototur ne
mendando virginiiatem Marise, viduitatem Aoose re- proximorum necessitatibus erogontur, el sic fiant
probamns. Sed habent singuli merila sua, non parva alieni a charitate Dei.quia scriplum esl: Qni habuerit
tainen digniiate dislineta. Quis autem fruetum trice- substantiam hujus mundi, frutrem sxium et viderit
simnm non laudal io conjugatis, soxagesimum in necessitatem patientem, et clauserit sua viscera
viduis ; bcet his excedenter praeferatur Iructus cen- abeo, quomodo charitas Dei manet in eo (I Joan. m,
tesimus virginitalis? (.V«///t. xiii, 23.) 17)?Cogitationos carnalessunt, quae homines ad lu-
63. De hac igitur gralia lilii, in qu) Vitis nostra xuriam pertrahuni carnis, uipote quando inordinata
iloruit, locuturi, videamus, vera luce nos illumi- dileciione et delectalione cogilant viri de mulieribus,
nante, quare lanta virtus per lilium tigurctur. Et vel mulieres de viris : quia
homines amorem stulti

manifeste quidem occurrit, quia propter candoris B

° appellare praesumunt, quod vorius odium posset ap-
munditiam, qua ille flos caeteris floribus est praela- pellari. Est et luxuria ciborum el potuum, cum lau-

tus. Hinc sane munditia virginalis merito figuratur tiora et delicatioria propter solum saporem quaerun-
typo lilii. Nullus pneterea alius flos vtl ipso prospe- lur, non propter sanitatem adipiscendam. Posset
clu taotum prae se fert gratia>, quantum hic unus : quis uti delicatis cum moderatione : quod lamen
quare merito mundissima, et ommbus piis gratiosa clifticile observatur. Simile judicium est de his qui
virginitas per hunc tiguralur tlorem. Quibus itaque vestimentis delicatis uli desiderant.
laudibus le efieiam, o virginalis candor Prorsus '?
65. Perditur proprielas lilii et virginitatis decor,
nescio. Atqui nescienlem me doceat singulare illud si radici desit albedo, et cogitationi vir^inalis mun-
Lilium, increata Dei sapienlia Dominus Jesus, uni- dilia. Nam si corpus extrinsecus sit mundum, et
gonilus Patris filius, et unicus tilius lilii singularis, cogitatio intrinsecus sit polluta;jam non virtus, sed
id est, casiissimae Virginisj matris, I."»J4 quae in hypocrisis appellanda tamen sciendum,
est. Hoc
conlinio utriusque legis voiura consecravit perpeluie l»
teste Grcgorio (Moral. lib. xxi, c. 23),
quod cogita-
et integernmse virginitatis. Doceat, inquam,me,qno- lio quantumlibet immunda mentem non polluit, cui

modo pcr considerationem hlii matenalis, lilii virgi- ratio non consentit. Quis cnim cogitationes suas ita
nalis circumstantias agnoscere valeam. Propter has refrenare potcst, ut non qualibet immunditia tilille-
ergo proprietates quas jnm proposuimus, ijisuni tur? Sed continuo lalium cogilationum insullus sunt
lilium materiale in radice et trunco, foliis, et in his reprimendi; ut unde sperabat se hostis vincere,
ahis flosculis qui intra illum concluduntur studio- per hoc magis victus ibscedat. Quod fit, quoties pra-
sius invesligare curemus. Speramus enim, quod his vis et immundis cogilalionibus attracti, stitim ad
omnibus spocialiter consideratis, commendationem signum crucis, ad passionis dominica^ recordatio-
perlecue virginilalis invenire possiinus. nem lacrymarum subsidia confugimus, et suo telo
et

in bello fortes effectihostem fenmus.

CAPUT XIX.
66. Non solum autem alba, sed et candida sive
De radice lilii, id est cogitationibus in corde laten- splendida est radix lilii. Candore autem sive splen-
tibus. dore hilaritatem animi videtur designare. Sunt au-
64. Radix lilii commendalur in tribus alba : est, Q tem nonnulli, qui bona quidem opera faciunt vel
splendida est, tractabilis est. Quid auiem per radi. coactione, vel necessitate, vel consuetudine ; sed ad
cem in terra lalentem, nisi cogilatio latens in corde haec agenda nulla alacritate moventur, quod vitium
tiguratur ? Per albedinem ergo radicis munditiam propriae acedia dicitur. Et hoc quidem vitio religiosi

cogitaiionis accipimus. Quid ergo munditia carnis, homines maxime affliguntur. Nam saeculares admo-
sine mundilia cogitationis ?De hac prscipit Domi- dum pauci, et si hoc sil vilium, non advertunt.
nus Lavamini, inquil, mundi estote. Nam ne exte-
: Mundo enim alligali, spiritu ilis vitii vix possunt
riorem munditiam intelligeres solam, subjunxit Au- : apprchendere nomen : cum tamen hoc vitium inter
ferte mulum cogitationum vestrarum ab oculis meis septcm principalia nominelur. Nunc ergo spirituali-
(Isai. i, 16). Pi.-rversae enim cogilaliones separant bus '15 1 loquamur, qui hoc vilium possunl intel-
a Deo : et sicul Vcritas testatur, De corde exeunt, ligere. Vitium acediae est, quod quemdam lorporem
cogitationes mala;, homicidia, adulteria, furta,bla- inculit animo; ut ipsi omnia exercilia spirilualia
tphemim, et caetcra, quai coinquinant hominem quasi iusipida videantur, et in grave taedium con-
Olatth. xv, 19, 20). Sunt autem cogitationes nigrao vcrtantur. De quo taedio dicit Psalmus, Dormitavit
sive polluta,', nempe diabolicae, mundana^, carnales. anima meaprcv tcedio (Psal. cxvm) : etalibi, Omnem
Cum aiiqtiis se alio meliorem aestimal, cum alii si- escam abominata estanima eorum, et appropinqua~
milis essevideri vult, qui co majorest; vel cum non veruntusque adportas mortis (Psal. c\i, 18). Tan-
vull subjeclus esse ei qui sibi praslatus est ; diabo- tum quippe aliquando affligitur lioc vitio anima bo-
 675 VITIS MYSTICA. G7b'

norum, ut otiam omnem escam, id cst omne spiri- * verbum, sed habe sustmentiam, ut merearis et tu
tuale exerciiium, abominetur, ut nec orare, nec le- audire, Sicut lilium inter spinas, etc.

gere, ncc meditari, ncc opus manunm libeat exer- 68. Nec tamen haec dicimus, ut tacite iranseat
cere.Imo ctiam appropinquant usque ad portasmor- omnium non corripiantur inquieli,
pervers-ilas, et ut

tis, id est, ul etiam ipsius vilae fastidium habentcs vel ut tumidi non comprimantur imo qui ejusmodi ;

morle finiri desidcrent, cum sancto Job dicenles : sunt, reprehcndendi veniunt, ut ne amittaiur tra-
Tcedet animam meam vitce mece? (Job x, i.) Huic ctabilitas tuae radicis, qui vis esse lilium. Sed se-
gravi vilio medetur jucundiias, quae per nitorem cundum Apostolum argue, obsecra, increpa, insta
radicis lilii designatur, et reiormat aegrum animum opportune, importune, in omni mansuetudine et
etabjectum, et ad meditationem incilat spiritualem patientia (II Tim. iv, 2) : quasi dicat, lta forlis

et reddit desiderium laborandi, orandi, lcgenrii ut ; exerce zelum disciplinae, ul lenitatem non perdas in-
exsuliet quasi gigas ad currendam viam, et cum lerins in mente, ut revocando perversum, tu ipse
Psalmistadicat : Viammandatorum tuorum cucurri, quoque non pervcrtaris. Sunt autem quandoque ma-
cumdilatasticormeum(Psal. cxvin, 32). Curritur lorum viiia arguenda, quandoque tacile sufferenda,
quippe via mandatorum Dei, cum cor dilalatur, id secundum quod uniuscujusque, qui talis est, ulilitali
est, spirituali juc.undit;ite aperitur. Dicilur enim na- B vidcris expedire quianon omnes aegroti uno gencre
;

turaliter timore et tristitia cor claudi, secuntnte medicinae curantur.

vero et laetitia aperiri. Quantum, putas, onvenit
haec virtus hilaritatis virginibus sacris, quae gau-
455 CAPUT XX.
dium luijus mundi et omnem ornatum saeculi con- De trunco lilii, seu proposito bono, quod e radice
bonce cog/tationis exsurgit.
tempserunt propter amorem Domini sui Jesu Chri-
sli, ut quod deesl extcrius, interius impleatur? Gau- 69. Sequitur videre de trunco lilii, quo tria
in

dete ergo in Domino semper, quia vana gaudia eje- considerantur, reclitudo, fortitudo, longitudo. Trun-
cistis. lierum dico, gaudete, quia vero gaudia adhae- cus ergo lilii a radice exiens, est propositum bonum
rere meruistis, et in cogitatione cordis vestri hilari- exiens a bona cogilaiione. Cum enim bona cogila-
tatis nitorem semper habere. Hilarem enim dato- veris, si convalescant illa in le sicut radix in terra,

rem diligit Deus, dator singularis et verae hilari- necessitas exigit ut ea quae cogitationi placent, pro-
tatis. ponas ad affectum boni operis perducere : et sic sta-

67. Est et tractabilis radix lilii, per quam virtu- tim habes truncum lilii, id est boni, hoc est, bo-
tem mansuetudinis intelligere debemus. Scimus enim Q num propositum a bona radice et cogitatione pro-
quam plurimos esse qui castilatis virtule praeemi- cedens.
imo sine omni causa mo-
nent, sed ita levi causa,
CAPUT XXI.
veri consueverunt ul tam sibi quam aliis, in quos

commovenlur, fiant nirnium onerosi, semper exa- De rectitudine lilii, id est, recta intentione.

cerbatum ammum gerentes ex omnibus quae ca- 70. Necessaria est huic trunco honi propositi re-
piunt visu vel auditu. Non decet hoc virginem Chri- ctitudo, id est ut recta intentione proponamus bonum
sti, qui dicit et docet, Discite a me quia mitis sum facere pro illo ; non terrenas divitias, non humanos
et humilis corde (Matth. u, 29) ; et qut mitibus pro- favores, nec honoris transitorii excellenliam requi-
mittit beatitudinem, dicens, Beati mites, quoniam rentes. Astutus enim ille serpens, id est satanas,
ipsi possidebunt terram(Id.\, 4). Quid ergo immi- cum principio bon.fi cogitationis non poiesl resis-
tes ? Exsules eruut in terra. E qua ? De qua scriptum tere, ponit insidias in via, quibus intentionem boni
est : Placebo Domino in terra viventium (Psal. cxiv, projositi possit evertere, et per truncum perversum
9). Quid prodesl castitas ab illa terra exsulanlibus? ipsam quoque radicem bonae cogitalionis amarescere
Non sunt illa profecto lilia, quibus haec proprietas - faciat. De his insidiis conqueritur Psalmus : In via
deest : unde non pertincnl ad islud perfectissimum hac qua ambulabam, absconderunt supcrbi laqiwum
lilium, benignum Jesum, qui de se dicit, Ego flos mihi (Psal. cxli, et cxxix, 6). quanti istis laqueis
campi,et lilium convallium. Quae sunl illa lilia ad capli et decepti suntlqui bona quidem bene ini-

ipsum pertinentia ? Auui. Sicut lilium inter spinas, tiantes, landem exterioribus cogitaiionibus acceden-
sic amica mea inter filias (Cantic. n, 1, 2). Tracla- tibus, proposili sui rectitudinem descruciunt.oninino
bile et lene est liliuin : pungentes el durae sunt, perversi ; et per bona opera sua, vel divitias, vel

spinae. Non peruit lilium suam lenitatem, hcet per- honores, vcl voluptates terrenas semel adepli, priina?
ferat spinarum asperitatem. quam malae filiae per intenlionis sunt obliti, et aliud quam Deum quae-
communionem fidei, spinae per amaritudincm mo- lvnles, idololatra) facti sunt, dum gloriam incorru-
rum? Tu ergo si vis esse lilium verum, si vis a ptibilis Dei, qui solus gloriosus est, ct solus qiuo-
sponso dulcissimo collaudari, esto lilium inter tilias, rendus, mulaverunl in similitudinem volucrum,
inter illas animas quae ejusdem fidei, ejusdem pro- bestiarum et serpenlum (Rom. i, 23). Quomodo ia
iessionis tccum sunt. Sed et si morum amaritudine similitudinem volucrum mutant gloriam Dei ? Quia
el verborum asperilate te pungunt, esto inter tales bona opcra sua, quaa prius ad gloriam Dei facere
jnilis ct tractabilis ; non ei aspereris ad quodlibet inteuderunt, iuientionis rectitudine commutata prqi
 ;

677 VITIS MYSTICA. 678

vana munJi gloria facere Ialorant. Per volucres * CAPUT XXII.

enim, leves et inatabiles, el alta petentes, vana iigu- De fortitudine trunri, seu de constantia boni
ranlur. Gloriam Dei mutant in similituclinpm be- propositi.
stiarura, qui bona opera, per qua? prius gloriam Dei 73. Fortitudo trunci imprimit virtutem, quae for-
intenderunt, prseterea |»ro carnis impleoda voluplate liludo vocatur. list autem forlittulo, sccundum (piod
frtciunt. lVr bestiaa enim qoa lanium qu;i' caroia eam hic accipimts, qnaulam virlus omnium tenta-
sunt se.juunlur, voluplas designalur. Gloriam vero tioiium susltnens insultus, non earum modo quae
Dei iu similitudinem serpentura coramutant, qui modeslaB, sed eliam earum quae prosperae sunt. Est
bona opera q\iae pro coelestibus tantum diviliis, et autem haec \irtus trunco lilii nostri, proposito boni
pro gloria Dei adipiscenda lieri deberent, propterea operis, et maxime voto virginilalis conveniens :

operantur, ut ex his lerrenas divitias consequantur. quia quanto laudabilius est votum, tanto fallacius
Per serpentes enim qui terram comedunt, designan- et fortius insistit diabolus, ut impediat bene lerliari

lur avari, qui lantum lucra terrena sequuntur, et \al. tcrminari], quod in bono inilio non poluit im-
animae suae ventrem enpiunt impiere. pedire. Talis truncus vero opus est, ut sit forlis
71. Haec sunt scandala, quae in via rectie inten- contra frigus. Bonum namque propositum unde ten-
tionis gradientibus abscondit diabolus, ul truncum * tatur, acedia est, qua quandoque, sicut etiam supra
lilii, id est bonum propositum, a sua rectiludine diximus, in lantum tentantur electi, ut non orare
distorqueat. Heu Heu Domine Deus,
! 1 quis evadet libeat, nec legere, nec meditari, nec aliud quidquam
laqueos istos ? Kcce, ut taceam saeculares, quot operari eorum quae sunl quaedam fomenta animae ;

quantosque videmus Ordinum diversorum pr&laios, quia oratione, lcctione, meditatione, seu etiam ex-
quos bona sine dubio scimus intenlione nudos nu- teriori exercitio corporis vires animae reparantur et
dum Christum fuisse secutos ; et tamen inviti ad conservantur, el augentur, eisque subtractis animam
pra-laluras licet atlrahanlur, oon post longum tem- languescere necesse est, et in frigus mortale resolvi,
pus, sed corrumpunl inlentionem, truncum
slalim slatimque subintrat luxuria, vindicatque sibi sedem
vitiani, commutant proposilum ul pra;!aturis ad : in anima frigida, et eam pessime suo igne calefacit.
quas inviti venerant, libenter inh&reant, praeesse Sine autera intermissione nostro lilio virgini Christi
cupienles, potius quara prodesse ; lautioribus ferculis orandum, legendum,medilandum, veleliam exlerius
et exquisili>, voluptaii venlris polius quam ulilitati, aliquid operandum est, ne in ipsa truncus bonipropo-
vel diuuae voluntati deserviunt ; nonnunquam eliam siti corrumpatur. Haec enim, sicut ait beatus Augus-
pecunias congregare dicuntur, non ut spiritualibus C tinus, si cum discretione fiant, ut valetudinemcorpo-
filiis oecessaiia, sed utcarnalibus nepotulis et amicis ris non perturbent, in delicias spirituales vertuntur.
superllue aliquid largianlur I U utinam mentiar, Do- 74. Calor quo corrumpitur truncus boni propo-
mine Jesu, utinam mentiar ; ut me solo mentiente, siti, saeculi prospera sunt, in quibus nimis insidiae
omnes in reclitudine et veritate persistant. inimicorum latent. Multos enim invenimus, qui ad-
72. Vobis autem, o virgines Christi, humilitatis versis resistanl, quia in illis tenlatio est manifesta.
virtulem, quam saepius veslrae charitati comraenda- Sanum est corpus, adversilates animi quae enervant,
mus, ad propositi noslri rectitudinem pro maxima et lentaliones sedatae sunl. Quid superest, nisi secu-

parle pulamus sufllcere. Dum enim in lantam altitu- ritas? Cave, cave : vae huic securilati, vae paci huic,

dinem caslitatis ascenditis ; 15G laborat adversa- dc qua dicit ipsa Veritas : Dum fertis armatus cu~
rius vester salanas, ut vos ab
illa deflectat. Clamat stodit atrium suum, in pace sunt quce possidet(Luc.
enim nobis semper suggerit vocem illam,
saepe, irao xi, 21). Time ergo dum omnia prospera sunt et
dicens Incurvare ut transeamus (Isai. li, 23).
: tranquilla, ne ille foriis armatus satanas sine resi-
0,uiJ esl, Incurvare? Flecte inteniionem tuam ad ter- slentia possideat te. Noli dicere apud te, quod dixit
rena, quamad ccelestia erexisti,ut pateat nobis tran- n ille dives, cujus ager uberes fructus attulit, Anima
situs per te, ut conculcemus te. Ne consentias inimico mca, habes multa bona reposita in annos plurimos
luo, o anima casta, virgo Chrisli, amica sponsi tui, comede, bibe, epulare (Luc xn 19); quia cum dixe- ;

amici lui sponsa, ne consentias, ut ne incurveris. rint, Pax et securitas, tunc repenlinus superveniet
Hoc est, niliil terrenum quaeras, non laudes huma- eis interitus, et non effugient (/ Thess. v. 3). Tu vero
nas, non honores, non divitias terrenas : quia si ad si \is pacem et securitatem veram habere, vide ne
hiec declinaveris, transibit per te mendax ille, tc- unquam securusbis; sciens pro certo nihil tibi tam
que conculcabit ct premet ac eliJet te, et jugum timendum, sicut praesenlem pacem, quac sine dubio
iniquitalis suae importabile ponet super te, si abje- aeternum geuerat timorem. Ncque enim omnibus
cerisjugum Christi leve el suave. quam insen- sanctis melior es tu, qui in tentationibus probati el
sati, qui rectiludinem intenlionis suae sic incurvant, perfecti sunt. Quis melior beato Job, cuiipse Do-
ut accipiant illura telcrrimum et iniquissimum sa- minus teslimonium perhibuit, quod esset vir sim-
tanam, sessorem suum, abjecto illo pulcherrimo et plex et rectus ac iimens Deum, et recedens a malo,
optimo primo rcctore Domino Jesu, cujus, ut ipse et cui simitis non erat in terra? (Job.i, 1, 8.)Simile
assent, jugum suavissimumcst, et onus levissimum vide in omnibus Deum timentibus, Apostolis, mar-
{Multh. xi, 30;. tyribus; quanla passi sunt tormenta, ut securi per«
679 VITIS MYSTIGA. 680

venirent ad palmam regni, qui fortes facti sunt in * vigiliae, intolerabilis labor sine requie, duritia lecto-
bello (Hebr. xi, 34), non in prosperitate rum, laborisassiduitas, et super omnia abrenuntiatio
75. Tempcstales autem truncum lilii nostri im- proprise voluntatis, cum periculo falsorum fratrum,
pugnantes, manifesta± adversitates sunl ; in quibus duritia prselatorum. Ecquis omnia enumerabit? In-
quserendum 457 cst unicum et singulare reme- numerabiles sunt hi vermes pessimarum suggestio-
dium, ille optimus medicus, dux non seducens, rex num, truncum boni propositi gravissime corroden-
suos erigens, athlela forlissimus, in suis et pro suis tes. Omnino resistcndum esl his vermibus, omnino,
pugnans el vincens, et inde victores coronans Do- et sacrarum Scripturarum ralionibus sunt enecandi.
minus Jesus. Quid quaeris, quod in illo non invenias? 77. Vennis igilur qui indiscrele adeo charitalem
Si segrotus es, medicus est. Si exsulas, dux est. Si et misericordia; compassionem persuadet, occiden-
desolatus es, rex est. Si impugnaris, pugil est. Si dus est unguento domiuira' senlenliae, dicenlis : Si
sitis, potus est. Si alges, vctimenlum est. Si trista- quis venit adme, et non odit patrem et matrem, et
ris, gaudium est. Si obtenebraris, lux est. Si orplia- uxorem et filios, et fratres, et sorores, adhuc autem
nus es, pater est. Sponsus est, amicus est, fraier cst, et animam suam, non estme dignus (Luc. xiv, 26).
summus, optimus, misericordissimus, fortissimus, Qualiter autem diligendi, et qualiter odiendi, per
pulcheirimus,sapientissimus est, omnia sine finegu- B vaccas trahentes plaustrum cum arca Domini per
bernans. Quid autem laboro? Omnia quajvelle potes docemur : quarum vituli dum essenl reclusi domi,
et debes,esl Dominus Jesus Christus. Desiderahunc, ipsae vaccae arcam gestantes et recto itinere pergen-
require hunc. Quia haecest illa una preliosa marga- tes Belhsames, cum audirent voces vitulorum, de-
rila, pro qua emenda etiam vendenda sunt omnia quae deruut quidem mugitum, qui erat signum naturalis
tua sunt ;
qua habita nullius tempestatis procellam afleclus nec tamen se ab arrepto semel itinere de-
:

timebis. Sit ille finis propositi tui, sit in illo posita flexerunt (/ Reg. vi, 10-12). Tu vero si jam portas
fortitudo tua, non in viribus tuis, etnullomodo con- sive professione aperta et solemni, sive occulto pro-
fringeris ;
quia ipse, et non alius, est vcrissimus et posito jugum Domini, id est Regulam quamcumque
oplimus consolalor adversitatum et pressurarum. per Spiritum sanctum a Patribus institutam; si te

GAPDT XXIII. praedictorum vermium suggestiones incipiunt corro-

De vermibus qui corrodunt truncum, id est, malis dere, 458 imitare vaccas Allophylorum portantes
suggestionibus bonum propositum corrumpentibus. arcam Domini: redde mugitum, id est signum af-
76. Vermeslruncum boni propositi corrumpentes, fectus, hoc est, condole, compaiere, consolare eos

sunt tentationes intrinsecae, quae tanto viciniores r» qui nalurali amore conjuncti sunt; nihilo tamen
sunt, quanlo familiariores, saepe sub boni specie bo minus serva viam incceplam, hoc est, perfice bo
num propositum corrumpentes. Est enim aliquis qui num proposilum dirigendo pedes luos versus Belh-
de bonse cogitalionis radice, boni propositi truncum sames, versus Domum solis, hoc est, ad ccelestem
emisit. Proponit omnia qure mundi sunt relinquere, patriam, ubi est summa et spiritualis habitatio solis

ut nudus Christum nudum sequatur; sed nascitur nostri Domini Jesu, qui est sol justiliae, qui in illa

intrinsecus veimis pravse suggeslionis, dicens ita : domo lucet in virtute sua, habitans lucem inacces-
Indotata tibi soror est, paupercula mater ; sunl for- sibilem. Sic sunt odiendi amici, ut affectus amoris
tassis fratrcs, vel filii, sive alii quicumque amici, erga illos conservetur : sic sunt et amandi ut eorum
rei familiaris inopia laborantes, qui dc te solo pen- amor nequaquam amori Dei praeferatur. Imo ncc
dent, te unum respiciunt : quos si reliqueris, aut animae nostrae commodum amori illius praeferre de-
mendicabunt lurpiter, nimiium in tui generis op- bcmus : sed tanquam odisse animas nostras aftli-

probrium ; aut furlive, vel violenter certe rapient gendo illas jejuniis, vigiliis, casligalionibus, ut do-
aliena, et sic in corpore simul et in anima peribunt. ceamus eas dominicis obedire praeceptis. Eos quo-
Quod si tu, qui his poteris subvenire manendo in que quorum inopiam implere possemus in sa?culc
possessione tua, hos in certo periculo reliquisse vi- D permancndo, eidem commendabimus conservandos
deberis, et claushse viscera tua ab eis, quomodo qui est Rex regum, et dives in omnes qui iuvocan
charitas Dei manet inte? Ergo ut maneas in chari- eum, orantes ut corum stalum ila gubernet, sicu
tate, mane cum illis; quia sine charitate nihil pro- scit eorum saluti cxpedire.
derit tibi, quidquid agas. Quod si libi etiam prodes- 78. Canerum vermes suggerentes austeritaten
set, melius tamen esset ut mullos tccum, quam so- vila; regularis, vclocitcr necabuctur, si mentem no-
lum Nunquid pncceptum est alicubi a
te servares. stram myrrha, id est amaritudine dominica? passio-

Domino, mundum omnino ab omnibus relinqui? nis, curaverimus inungere, cui quidquid pati poluc-
Quin ct magis operibus misericordiae commenda- rimus comparatum, aut parum, aut niliil poteri
bunlur electi et salvandi in exlremi examinis die. Gestimari. Sunt autem hi vermes maxime importun
Quid ergo quaeris exlra mundum, quod in mundo proposito virginali, eo quod magister \ermiun
melius habere poteris et securius ? Adduntur liis Bcelzebud, qui primitus Evam virgincm leviter sup-
vermibus alii veimes mortiferi, scilicet ditlicullas plantavit, se modo jure doleat a virgunculis utrius-
clauslralium pra;ceptorum, ct quod major est ca- que sexus toties supplantari. Vidc ergo et praevide
gus, ubi altior gradus, ciborum parciias jejunia, et pracave vermes tibi insidianles, virgo Chnsti
 681 VITIS MYSTICA. bb2
Cum cniin nonnunrpiam cogitaris te ad perfectam ^ rare vo'<ntibus summe necessaria est. Sed quia de
Itaturam casii lilii aut prrvenisse jam, aut facile virtmo perseverantise supra tu Iraetatu sexti lolii
pr Twniurum ;
excute ac depelle abs te veunes istos diffuftius loeuti sumus, bic breviua aliquid dicemus.
Buggestionum noxiarum, el imminentium tnmco \ i letur aiiiom Ikoc virtus plurimiim ooiiimondanda
pariter ct radiei t u i lilii, libique per Buggestionem iu virginibus, maxime sexua feminei, quarum lam
dicentiu.n : Quii agis Nun- :' quorsum deflecterifl ? anunis, quam rorporibus qusedam inOrmitaa et de-
quid florem juvemut s tua- \is exstinguere ? nun- bilitas longanimitati sive perseverantias coutraria
quirl dulc^dinem mariialis copula> non experieris ? imeria. Sed benedictus Deus, qui
naturaliier est
nun [uiil tilios charissimos et tiliassolalii tui, et su- hodierna dieetiam inlirma mundi elegit, ut confun-
perslitcs vilae tua> non habebis ? nunquid miuistro- dat forlia, ot animis virguncularum leiierrimarum
rum tidelium seivitio carebis "?
Stullum est iterqnod se ipsum proponit defeusorem, ut illius primi et
aggredcris : imitare parentes tuos qui te genuerunt. fortiasimi corruptoris, antiqui serpentis dico, caput
Gigne et lu tilios, el secundum institutionem domi- elidat, qui humillimis Christi virginibus iiiBidiatur.
nieam conjugio fruere, qui de virgioibus praeceptum Quissanae meniis prce gaudio non exsiliat, cum jam
noa dediu tompora noslra tot vidoat virginum liliis redimiri,
vermes suut
79. Insidiosi hi, o vir.o Cbrisli, in o lanta fortitudine non ^ua, sed sponsi sui contra lu-
quorum taciem conspuendum tst tibi. Si hos cura- rorem draconis infesli viriliter dimicanlibus, et
teria evadere, diligentius inluerc quis sit Jesus triumphi coronam merenlibus?
Christus, o anima virgiualis utrum virgo, vel con- ;
81. Gaudeo ego plane, cum jam nec in vicis nec
ilus, cui Virginem malrem commiseih quem ,
in civitatibus, nec in claustris lilia ista desint, imo
lamiliarius dilexeril . Quid opus est mullis ? Virgo cum et multa deserta et iuvia clauslris virginalibus
est Christus Jesus natus dc Virgine ,
quam virgini sint repleta, iia ut vere d>catur quod germinent
commendavil puiissimo, hoc est, bealo Joanni ,
campi eremi, germen odorcm Dommi. Etenim
quem specialis praerogativa caslilalis ampliori dile- ascendunt de de.-eno virgunculae, virtutum deliciis
etione fecerat dignnm. Ilic Jesus Cbristus sponsus affluentes, innixse non super se, sed supcr diioctum
tuus libi sequendus potius quam parentes, si vis suum, et longanimiler exspectantes sponsum suum,
florem juvenilem animaj luae conservare ,
qui nun- quando voniat : ut cum clamor factus fueril, aptont
quam veterascit. Virginitas enim nunquam decidet. lampades suas, el intienl cum eo ad nuptias sem-
intem do flore corporali vis agore, nunquirl non pitornas, ubi jucunditas el exsultatio thesaurizabit
magis florent virgines animo simul el corporc, quam Q suuer ipsas, et nomine aeterno haereditabit illas Do-
rjui corrupli ? Imo vero \irgines tam in corpore, miuus Deus noster. Vos igitur, o virgines Christi, ne
quam io anima vore florent, singulana lilia lilii sin- deficiatis in exspectatione Christi. Aderit enim citis-
gularis : qui, ut firmiter spcro, et in bac mortali vita sime sponsus vester, qui idcirco adventum suum
suis liliis abundaniiam suae suavitatis ab.mdantius differl, ul cum caeteiis bonis operibus vestris, ve-
quam oaeteris eiuctat, quia in his similitudinem stiae eliam donet
exspeclalioni coronam. Scio,
suam videt disiinclius expressam . Quocunque enim quamvis experlus non sum, quomodo gematis, quo-
Cbristus pergit, virgines sequuntur , tecundajquc modo compungamini in illo purissimo cubili cor-
fiunt, de spiritu ipoius coneipientes bonum proposi- disvestri. Ne deficiatis in bono proposito vestro, ut
tum , ct bona opera parientes , quae nunquam mo- ad consummationem boni operis et perscverantiam
riuntur ; sicut genoratio terrena in peccato concipi- pervenire possitis, per quam coronam mereamiui
•
tur ,
in tristitia paritur, et anxietate nutritur, cum sempiternam.
dolore larjdem amittilur vel desorilur . Non lales CAPUT XXV.
erunl filii lui, o virgo Cbristi non sic. Neque enim
,
De folii lilii circa truncum, id est, de verbis piis
unquam morionlur , unquam amittentur imo sem-
; rj et fructuosis virginum.
per sive morientem , sive viveruem sequentur te 82. Jam de foliis quae circa iruncum sunt \idea-
,

tuobuniur te, et in \itam aeternam perduceul tc. mus. Folia igilur, sicut supra diximus de foliis vilis
Multi ergo iilii , et multo meliores desertae, id est (cap. vi, n. 28), verborum figuram habcnt. Circa
virgincs Cbristi, qui ad praesens deserli vMentur, qute folia considerandum esl, quod soinper sunt
magis quam ejus quae babel virum carnalem. Si virenlia iuferius, et oirca lerram majora sunt el
ct bis similia frequenler ad menlem rcdux. ris quam
plura, in superiori parte ; el quod supcr-
' moriontur procul dubio in le vormes malarum sug- posita aposlt matibus, rumpunt et miligant ea. Ni-
geetiouara, n ec 15!* ad corrodendum truncum mirum his fohis similia dobenl esse veroa vi ginuin.
booi propositi lui, tuente le Bponso tuo, aliquomodo Viridnas lgilur loliorum, virlulem vcrborum signi-
prajvalebunt. fical : vidolicei ut nullum verbum proforalur ab ore
CAPDT \X1V. viiginis Chrisli, quod nilnl iu se viriUlis conlineat.
D*longitudinetrunci,seu devirtute longanimitatis, lireseeentur hic uou sokiin vorba turpia, scurn-
et persevcranliu in bono proposilo. jocosa, luxuriosa,
lia, superba, iracunda, detracto-
80. Longiiu.io Iruuci in lilio, quse in allum erecla adulatoria, scd etiam
ria, verba supeillua. Verbum
IBt, virtutem longanin.italis insinuat, quae perseve- enim superfluum, id csl otiosum, folium ariJum est,
Patrol. CLXXXIV. 22
 ;

VITIS MYSTICA. b8't

C83

Folium vero aridum, folium lilii non est. Si ergo 11 tis, morte moriemini (Gen. n, 17), morte videlicet
vis esse lilium, habeio verba
virtuosa, folia viridia, animae : vel, ut alii oxponunt : Moriemini, id est mor.
de quibns scriptum est Folium ejus non defluet : lales elficiemini, scilicei, ut necessitatem tunc babea-

(Psal. i 3). Yis aulem videre, quod

verbum otio- tis moriendi, qui modo potestis non mori. Si enim

sum folium aridum ost? Audi ipsam Veritatem, Do- in obedientia permansissent, monui non fuissenl.

minum Jesum : Omne igitur verbum otiosum quod Cantavit <t Adam canticum excusationis in i-eccatn,

locuti fuerint homines, reddent de eo rationem in

die cum dixit : Mulier quam mifii dedisti sociam, dedit

judicii (Matth. xii, 36). quanlus terror Judex ! mihi, et comedi (Gen. iii, i2); acsidiceret : Tu po
sapientissimus, qui numerat omnes pluviae guttas, tius accusandus esses, qui talem mihi janxisli mu
discreior omnium cogitationum omnium hominum, lierem, quae me a I ped andum induceret.
a primo Adam usque ad ultimum, qui erit in fine 84. Cliarissimi , vetcra cantira sunt haec, canli

saeculi, vult audire rationem verboium omnium cum superbiae, canticum delraciionis, canticum du ;

oliosornm, cum sederit in scde majestatis judicii bitalionis , canticum mendacii et canticum excu«a-
sui, ubi non .jarn 'lOO misencordia, sed judicium tionis. Cavemla sunt, et per omnem modum ov<mda
cantabitur Domino. Quid tum miscri et miserabiles haec cantica, o virgines Christi, si novum vultis

|'aciemus?Sapienlissimus es, Domine, fallinon potcs; D cantioum decantare. Sed neque aures vestras la'i-
juslissirnus es, corrumpi non potes. Tempus mise- hus cantiris aperietis, qui vocem Christi specialiuj
rendi tunc prsetcrilum erit.quiajudicabis orbem terroe et familiarius audire desideralis. Vivit adhuc illf

in requitate ;
judicabis populos in juslitia, qui prius malignus sorpens, et sub virginea facie , id est suf

permisericordiam pepercisti. Quid ergo dicam? Mi- specie bonae collocutiouis , siife malignitatis venens
serere, qurcso, dum tempus est miserendi, Pater
mi- disiillat . Cantat adhuc in eordibus auditorum s

sericordiarum, ul non judices me in tempore judican- rum canticum superbiae, cum illis latenter suggerit

di. Pone custodiam ori meo, ei ostium circumstantiae ut ad honores et dignitates et praelaluras a^pirent

labiis meis, ut non solum a maledictis

et turpibus vel propter nobilitatem, vel propter scientiam, ?iv«

dcclinem, verum ctiam otiosa verha devitem ;

ne etiam propter bonilatem suam. Quin et his deceptn
de illis me opoi teat in die judicii reddere ralionem, fuit ipse, qni se praelalum in nobililate pulchriludi-

ubi jam non de honis et viridibus foliis verborum, nis, et sapientia et virtulibus , aliis vidit choris ar

sed de malis aridis ratio est reddenda. gelorum , et prorupit in canticum superbiae, pe
83. Quid est autem verbum otiosum ? Otiosum quam cecidit et alios cadere facit, quotquot ; secuii

est veibum, teste Gregono, quod ratione justee ne- p idemcanlicum cantare praesumunt.
cessitatis, vel imenlione pise udlitalis caret (Moral.
CAPUTXXVI.
lib. VII, cap. 18). Quidquidergoloqueris, nbd inten-
De novo cantico virginibus cantando.
das alicui prodesse, otiosum esl. Quis de his omni-
bus reddere potesl ralionem ? Moderetur ergo omnis
85. Non ita cantavil novi caniici imitalrix mate
prsecipue virgines Chrisli Chrisli, verum lilium vere viridantibus foliis redimi
homo linguam suam, sed
quaudo vel qualem prolerant sermonem. tum. Vis videre folia ejus ? \is audire canlicun
ut sciant,
Non enim decei ex ore canlaluro canlicum novum ejus ? Exaltata, et supra quam dici aut cogitari po

sponso suo, aliquod verbum procedere quod illi test, toti 4CI mundo ccelisque praelata , non as

contrarium. Quid est ergo canticum no- cendit supra se, sed cantavit canticum humilitatis
cantico sit

Canticum Quare novum? Quia ini- quod et charilatis non intlatui est quia charitas
vum ? charilatis. ,

primis creaturis canticum fuit velus, Eruclavit de corde suo inebiiato verbum bonui
lio saeculi a
Vis ergo nosse ? et suave, canticum novum virginibus cantandum
caniicum conirarium charilali.
Cantavit angelus perilurus in coelo canticum super- Et quid ait? Magnificat animamea Dominum [Lui
dicens Ponam sedem meam ad aquilonem,et i, 4b). Vide, quam contranum est caniicum hc
bia?, :

simiHsero Altissimo {Isai xiv, 13, 14). Cantavit D canticoangeliruituri. Inccepil ille iu alto, ac proin
dein ima non descen sed corruit. Incoepit Mai
postea delracliouis caniicum in paradiso, cum acce-
lit,

Quare prohibuit Deus vobis, abimo, ut in altum sublevaretur. Magnilicat ha

dens ad mulierem aii :

scicntiie boni et mali tan- Dominum, non se ; licei insestimabililer exaltan

ne comederetis de ligno
:'

Mala mtontionc prohibuit. Canlicum servausquod sciiptum rst Quanto major esjnnn :

quam diceret :

mulier, diccns Ne comeda- lia te iu omnibus (Eccli. Ul, 20). Cnde et snperon,
dubilaiionis canlavit :

forte, quanlum infirmi- nes cboros Angelorum meruit elevari . Magmticax

mus, etfortemoriamur.
Videus autem diabolus mu- se ille supra Domiuum, unde infra omne quod ee
taus nobis induxislil
caniicum mendacii, meruit praecipitari. Ex-ulta itspiiitus humilis M
lierem dubitantcm, prorupit ad
ne- in Doniino Ji su suo uude oleo laetitiae prae conso
dicens Nequaquam moriemini (Gen.
:
ni, 1-4). ;

lihus suis inungi promeruit exsultavil stultus

qnam, o nequam, ubi estmodo tuum nequaquam? : il

dixisti uequa- angelusin se; undeluctu perpeluo meruit coudcn

Ecce mortuisunl dnplici morte, quos
nari. Gloriatur isia humilitatcm suam esse resp
quammoriluros. Nequaqa('m,\n>\u\l, moriemini. Ma-
ctain undo liabebit fructum in respectione auim
lum et vetus canticuni hoc verbum veiiiati contra-
;

rum sanctarum gloriabatur ille in multitudi

vium.Dixorat enim Deus Quacunque die comcdcri-
:
;
685 VITIS MYSTICA. G8G

virtutis sua? ; unde perpetuam despectionem ineur- • quag ip«e fecil. Fecit ipse primo tesecundum se, et

nt. faclua e>l postea secundum te. Fecit ipse te firior

86. Vos ergo, o virgines Christi, virete in foliis, a i imagioem et Bimililudioem suam, el factus est

in verbia eharitatis, humilitatis et patieotise. Se- ip^e posterior homo ad simiiiludioem tuam. Verbum
quimini lilinm illud pnecipuum, Matrem summi eniin caro facium est (Joan. i, 14). Laudemue orgo
lilii, boni Jesu, ut ipsum so um magnificantes, qui Deum, W'± qui aecuodum se feeit nos. Amenius

snl>is uia.ims est, in ipso, et per ipsum et cum inso Deum, qui propteir nos factus cst secundum nos.

mereamitii magoificari. Cavete nihilominus canti- Orcmus ipsum, ut imaginem suam, sicubi deformata

cum detractionis, quoil in paradiso inchoatum est, e>t in anima nostra, misericorditer reformare di-
eaoiieom vetos et in peccati velustatem perducens. gnelur ; nihilominus et corpus nosirum, quod ad
El videte quanlum omnino sil contrarium novo simililudinemet naturam n istram accepit, sic im-

eanlico charitalis ; cum necessarium sit illum non maculalum conservare dignelur. Et viridia folia, id
diligi, cui delrahitur. Solet enim charitas non oi»lo- est verba virtutes contmentia, proferamus, si qui-
qui, non detrahere ;
sed potius peccala aliena excu- dem voliimus esse vera lilia , quae verba veterum
sare : vel si forte sit necessanum corripere, facit canticorum non habent, sed quaenovo cantico, id est

hoc non animo m.ilignandi, sed corngendi. Cavete d charitati , spei, humilitati, et cajteris virtutibus,

et canticum dobietatis; non dubitantes de miseri- convenire noscantur.

cordia Domini ; sed omnem sollicitudinem vestram 87. Proferamus folia (et vos praecipue, o virgines

audaeter in eum projicite, quoniam ipsi cura est de Christi, quae a viridilate nomen habelis) qua? vi-

vobis. Non enim crudelis est, ut permiltat vos ca- reant, et quse apostematinus rumpant superposila
dere, si vos in ipsum projec^ritis, qui vos ad hoc illa, et b-vient, et sanent, sanie quod foris ejecta :

hortalur ;
qui vos propter ipsum omni terreno so- fit quoties incestum ad cas'itatem, superbum ad
latio scit voluntarie deslitutos. Nec dubitetis de humilitatem, iracundum ad mansuetudincm, avarum
pcena malis pro suis demerilis infli^enda, ne in prae- ad largilat^m, gulosum ad sobrietatem, iuvidum ad
sumpiionis vitiun incidalis : nec dubit<His de praemio charitatem, aeediosum ad alacritatem verbis bonis
ju-4is conferen lo, ne forte desperaiionis periculum et vcritati consentaneis perducimus. Ista viiia quisi
incurralis. Cavete, ne canticum mendacii abquando ulcera animam gravant, contineotia in se venehura
ex ore veslro procedat, quo veritatis sponsum ves- immunditise et prava? consuetu.liins, de quibtis sin-
trum spiritualiter laudare spernatis. Perciit os virgi- gulis quia nos m iractatu de foliis vilis exempla po-
nis virginiiatem suam, quoiies ^cieut' r in animo ma- C suisse memininus, causa brevitatis in praesenti
lignamii lixjuiiur mendacia contraria veritati. Cavete judicamus praeiereunda. Hoc autem dicmus lanium,
nihilominuscanticum OxcU52l|onis in pecctis, scm- quod considerandum nobis est, quo vitio unus-
per haherites in mente illud beati fe&K2Js virginis quisque laboret, ut secundum laboris sui ma^nitu-
veritati [al. virginitati] testimonium perhibentis. i-i.~ dinem et qualitatem, verborum medicinam mini-
lioli, inquit, si di.rerimus quia peccatum non habe- strefiia^ pt similiter de aliis vilis, sicut supra posi-
tnus, nosmetipsos seducimus, et veritas in nobis non tum Hoc enim §6Jgpdum est, quia non semp eV
est.

est. Si autem c.onfessi fuerimus peccata nostra, silentio studeodum, licet curiMBPgno stndio sj|en -

fidelis, etjuslus est Deus, qui dimittit nobis peccata tium sit servandum sed januam oriifTiOsirj quan-
;

nostra, et cmundat nos ab omni iniquitate (l Joan. doque claudere, quandoque aperire debemus, qua-
i, 8, 9). Nemo igitur aestimet se sine peccatis esse : tenus ita taceantur mala, ne cum malis etiam bona
nec, cum cogooverit illa, excuset se, sicut slulii so- et uiilia taccantur. Quod etiam in petitione sua
lent, adhuc hodie loquentes excusaiionem Ada?, et innuit Propheta, dicebat cum
Pone, Domine, cu- :

dicentes : Mulier quam dedit mihi Deus, seduxit me. stodiam ori meo, ostium circumstantice labiis
et
Quare lalem mulierem dcdit mihi Deus, quae me se- n meis (Psal. cxl, 3). Ostium quippe non semper
ducat? Mulier seducens virum, est caro spirilum
islaspiritui patet, nec semper clauditur sed in domo sapientis
;

nostrum adducens ad consentiendum peccatis, pro patet sapienlibus in r.unliis emittendis; claudilur
qua stulti Deum quoiidie accusant, seipsos in pecca- vcro pro stuliis intrinsecus retinendis. Sic el os
tis volventes, et dicentcs se carnis illecebris non posse Doatrum, quod esl ostium cordis nostri, per quod
rcsist.re, cpiam acccperunt a Deo. Grande valde est verba quasi quaedan nuntia egremuntur, nunlianiia
peccatum illud, accusare Deum optimum, qui fecit qnid interius agalur in corde, quod verbis pruden-
omnia bona valde propler te ; ct praecipue ipsum ho- tibus el utilibus est in tempore reserandum pravis
;

mineni pra eateris crcaturis exornavit. Bonum sine vero vebis quse de maiis molibus cordis surgunt
dubio feeit te Deus bonus, qui fecit omnia bona, jugiter est claudenclum. Tempus enim loquendi, et
bona valde propter te. Ne<i,uc enim I onus cssel, si teni|ius taceodi. N c mious peecat is qui verbum
te male fecisset, proptcr quem omma fecit, qme subtrabit io tempore opporluoo, quam qui prava
propter te bona facta valde fecit omnia. Bonum ]0([uerido, alios scandalizat. Nimis enim videtur
ergo et valde bonum f"cit te Deus. Bonus tu ipse, avarus csse et invidus, qui verba graiis habila ad
te vere malum facis. Si deleveris in te quod lu ipse utiliiatem proximorum negbgit ministrare. Quaudo
facis, invenies valde bonum te esse inter creaturas enim putas eum substantiam propriam indigenti
 ;1

687 VITIS MYSTICA. 68S

proximo largiturum, quae divisi minuitur, qui verba devitent virgines pudic», si volurit virlutem pudici-
nunquam dcficientia non largilur ? Ponat ergo Do- tiae conservare. Manifeslum enim est quod in mul-

minus custodiam ori nostro, ut sciamus quando et liloquio non deerit peccatum (Prov. x, 19), s<vl
qualem debeamus proferre sermoncm et ostium : paulatim ab otions verbis ad detractaliones venitnr,
circumstanliao labiis noslris, ut ita non solum ape- d nec tandem ad apertas conlumelias prorumpa-
riatur, sed etiam claudatur iri tcmpore, ut neutro tur. Arguit autcm loquacitatem apostolus Jacobus,
offendamus. Sed superposila apostematibus ani- ita diccns : Si quis pu/at se religiosum esse, non
marum infirmarum verba nostra , lanquam folia refrenans linguam suam, sed seducens corsuum;
liliorum , saniem vitiorum Domino adjuvante hujus vana est religio <Jacobi i, 26), Nr-mo igitur
ejiciant, el virtutum vires valeant inserere audito- sibi de religionis habilu blandiatur, qui adhuc lin-

ribus. guam suam non didicit religare. Rpliga tuam lin-

CAPUT XXVII. guam, si vis csse religiosus, quia sinc linguae reli-

De foliis lilii inferioribus et superioribus, seu de gatione religio vana est. Un ie patres sanclissimi
frequentia et parcitaic verborum. religionum in-4itulores, et eorum sequaces ^apifn-
88. Ouid est autem, quod ipsa juxla terram ma- tis^imi, sicut a Spiritu sapientiae docti fuerant,
jora suntet plura, superius vero pauciora el minora, v distiicte instituerunt observationem silentii ;non
nisi quod viri justi, et praecipue virgincs ,
quanto ignoranies quia, sicut urbs patens et absque muro-
altius ascendunl ad culmen virtutum, terrenis cogi- rum ambilu, ita vir qui non potest in loquendo
tationibus et cupiditalibus infia relictis, tanto di- spirilumsuum cohibere (Prov. xxv, 28). Et, sirut
sciplinatores et tanto parciores debenl esse in ver- Psalnms ait Yir linguosus non dirigetur in terra
:

bis ? Per diminulionem enim foliorum in supeiiori (Psal. cxxxix, 12). Sciunt etiam homines spiritua-
parte disciplina verborum intelligilur ; quia disci- les, qi i hoc experli sunt, quantum aufcrat devn-
plinali quique qufisi circumcidunt et cxlcnuant tionis, quantum afierat dissolutionis intrins?cns
verba sua, ne quid in eis pudicitiae, vel disciplinae frequons linguae resolulio. Nam, sicut fornax, cujus
contrarium valeat invcniri, quae indisciplinati 1 os semper apertum est, non potest in se retinerc
turpes quicunque omni honestate carenlia, lurgida fervorem, sic nec cor devolionis in se poterit gra-
ct intlata emittunt. Per pauritatcm vero foliorum, tiam conscrvare, cujus os non fuerit janua silentii

verborum 163 aucitas conveuienter accipitur

r : reclusum. Claudamus igitur os nostrum, ut cum
cuiomnes honi tanto magis student, quando virtutum devoiiouis fervore Christum devotionis largitorem
Ciillurse viciniores existunt. Unde de fiatre quodam, in fervenli affeclu animi possimus conservare.
qui discere volebal, et quasi in usum reducere lin- r* 90. Vos autem praecipue, o virgine^ Sponsae
guae corrcctionem, legilur quod quemdam pcr trien- Christi, intrate in cnbicaissr^rSSsY^tn^ et clauso
nium lapidem portabat in ore : de alio vero, quod ostio oris vc^; orale fam iliariter, humiliier, la-
triginta annos non fuerat locutus quidquam. Vide- STJmabiliter, hilaiiter, dulciter, fiducialiter spon-
mus plnres, qui, dum in principio boni
P]£^MJ§?ti""*et sum veslrum, regem vesirum, patrem veslrum,
^huc quasi viciui terrae,
Bt^fciTducti consuctu- et consolatorem. Eflundite coram illo, omnium
ncC n s,,
inspeclore cordium, corda vestra confabulemiui
dint* ,! .am', nec paucilatem verborum ;

vabaui SSsSrvare, quorum verba designanlur per cum illo recordantes illius, effuudite super vos ani-

iolia lilii juxta icnam : procedenle vero tempore, mas vestras, et terrems corporalibusque rclictis,

gratiaque accedeme secundum profectum suum mo- pennis spiritualibus charilatis elevamiui : et transite

deraniur veiba, studenlque sileniio, ita ut non solum in locum tabernaculi admirabilis usque ad domum
prava, scd etiarn otiosa deviient. Dei, ubi non corporis, sed cordis auribus audialis
89. Cui autem bonorum statui melius competit vocem exsultationis, ct confessionis sonum, festua
verborum quam celebranles, ubi interna consolatione
n diem
diseiplina et paucitas virgini refectae,
,

Christi ? Nam, si omni homini chrisliano praecipilur, quandoque cum arliculus tempesialis ct necessitalis,

ut nec turpiloquium, ncc scurrilitas proccdat ex ore tentationis ct carnis advenent, coelestis relVetionis
eorum, sed magis graliarum actio (Ephes. v, 4) reiordari possitis, et dicere : Quare tristis cs, antma
quanto magis virgo, suo Domiuo pudici;iam conse- mea? ct quare conturbas mc '.'
Spera ttt Deo, quo-
cr.ms, ab his omnibus debet tenipoiibus abslinere ? niam tuihitc confUebor illi, saiutare vultus mei ct

Qui suam procul dubio pudieiliam non violavil, Dcttsmeus (Psal. xlii, 5). Memores ebtote optinr

tanto majoi cs di bet D miino reddere gratiarum actio- Domini Dei, memoramini et delectamini, et dcticiat

nes, quanto majorem esl graliam conseculus. Bonos spirilus carnis vestrae : ul spiritu illius, qui esl supet

cnim virgincs esse, sunmnim bonum est, et sunmia mel dulcis, rcGciamini, et discatis vilipendere exte-
gratia, qnii ii soli sequunlur Agnuin qiocunquc riores colloculiones, poslquam interioris 14» 1 collo

iciil (Apoc. xiv, 4). Quanlum ve:o is eliam a mul- cutionis gustavcrilis dulcediuem. quam bonum e

tiplicilate verborum debeat absliucre, quis non quam jucundum, o quam bonum etjucundum est, te

videat, cum loquaeilas omnis sit indicium impudi- cum, o dulcissinio' Jesu, habitare io unum, teeun
citiio, quae nequaquam polest simul esse cum pudi- colloqui, libi revelare causam animse nostrae, lusequ
cilia virginali? Loquacitatis crgo vitium maxime consolaiiouis rcsponso perfrui I quam bonu n es
 ;:

6o9 VITIS MYSTICA. 090

ad le inhabitantem lucem inaccossibilem duce chari- tur. et per quos verbum Doi auditur. Tal- s enim
^
tale accedrre, cui, si lanlum dux noslra fucrit, nihil non audiunlur propter se, scJ propter Deurn, qui et
manerc poteril inaccessum! No\itcor Mum.o dulcis habitat et loquilur in ipsis: el cum talibus loqucndo
Jesu,char tatis lancei vulneralum, viam facere cha- a nostris saepe Domino coopcrante dubietatibus ex-

ritati.rui perpeluo non claudetnr. pedimur, a pravis abJucimur, in bono proposito cl

9t. Accedite ergo ad eum per eum gressibus cha- conlirmamur. Verumt tnen omuibus direciionis
in

ritatis, et illuminamini : gustate quoniam suavis spiritus optandus esl ct implorandus a Domino, ut

e9t. Sciunl experti, ct bene sciunt qui ex alia parle ipso revelanle sciamns, cui spiritui sit credendum,

gustaverunl bonu:u Dei donum, qui aliquando in cui cordium nostrorum simplicium sil cogitatio

cellam vinariam a vera vite noslra sunt introrlucti, revelanda, a quo salutis verbum audiendum : ne
quam amarum et quam taHliosum sit a dulcedine simplicitas nostra ab astuti serpcntis fallacia capia-

contemplationis illius interiori prasenlia separari, tur, qui plerumque mala bonis, ct falsa veris, cr-

et ad exteriora corporalia vel audienda vel videnda ronea rectis admiscere consuevit.
reduci. Cum euim ille, quanlum in praesenti fas est, 4C5 CAPUT XXVDI.
boius Jesus, discipulis suis frtmiliaribus seorsmi ab De contemplandis in lilio, id est decore et excel-
monte conlemplaiionis educlis.g lentia verce virginitatis.
aliis fratribus in .

so coram illis transfigurare voluerit, et in veste can- 93. Jam nunc ad contemplandum florem ipsum
uida dulcedinis et bonitatis suae apparere mirauti- lilii veniamus. Vide, \irgo Chrisli, quanla pulchri-
bus, et solida charitate inebriare voluerit eos, qnos tudine praeemincat tuus iste flos, tuum florem dcsi-
ante visila\erat per limorem judicii, sive per vio- gnans, prae caeteris floribus. Vide quantam prae om-
lentiam salubrium tentationum; quia per tlagella nibus floribus qui sunt in terra, gratiam obtineat
Deus nonnunquam suorum se cordibus reprae-ontat specialem. Vide quantam ab ipso Sponso tuo laudem
cum ergo, siout diximus, aliquando se in suorum pra? cunctis floribus mereatur. Considerate, inquit,
cordibus transtigurare dignatus fuerit, ut tristitia in quomodo crescunt. Amen, dico vobis, quo-
lilia agri,

gaudium convcrlalur; si interim dum haec nescio niam nec Salomonin omni gloria sua coopertus est
quomolo agnntnr, aliquis exleriorem rcquirens sicut unum ex istis (Luc. xn, 27). Lege igitur, o
praesmtiam sic sit affoctus, ut tamen ab amabilis vir^o, et perlege, et saepius relege hoc verbum
contemplalionis monte ipsum coiral descendere Sponsi tui, et intellige quantum in hujus floris com-
putas illum talem imtmlsionem exteriorem pationter mendatione tuam gloriam commendavit. Omnem
ferre, el non magis clamare cum Petro, Dornine, mundi gloriam sapientissimus ille omnium creator et
bonum est nos hic esse (Matth. xvn, 1-4): et cum C condtlor unico flosculo tuo cooperuit ; ncc gloriain
Paulo Infelix ego iiomo, quis
: me liberabitde corpore flosculo, sed hunc flosculum omni gloriae praetulit.
morth hujus? (Hom. vii , 24.) quam amarum e^t In Salomone enim,de quo legiturquod mngniticatus
eis, qui tali inleriori refectione satnri noverint, ad est super omnes reges universae terrae in divitiis ct

exteriora rursus attrahi ! Mori videntur sibi, quia honore (/// Reg. x, et // Paral. ix), omnes mundi
revera quaedam mortis species est a conlemplatione glorias debes inlelligere. In flore lilii tui, qui tuam,
vita?, a contemplatione candidi Jesu , a contempla- omniumque vifginum Christi fiouram gerit, virgini-
tione faciei illius rulilantis sicut s d, ad has tene- tatis gloriam contemplare. Si ergo tantum commen-
bras rursus avelli ; et a Maria' dulcedine ad Marthae datur ab ipsa Veritate decor lilii tui, ut ei juste sub-
ministTium revocari. jiciaturomnis gloria Salomonis, quem non dubium
92. Breviter autem dico, quod quicunque sciunt est secundum magnitudinem gloriae suae fuisse ma-
mentis oculos interioribns conlemplationibus oc- gnifice coopertum quantum putas commcndandum
;

cupare, et linguam animae ad divinum colloquinm ipsum esse tuae virginilatis lilium incorruptum, et
reserare, non solum non delectantur exterioribus nu'la in perpetuum macula corrumpendum, cujus
visibus vel colloiuiis, verum etiam plurim im fati- vel umbra et figura tanlum meruit honorari ? Si
n
gantnr. Hi vero qui intrins^cus caeci sunt et muti ,
omne opcrimentum omnis gloriae Salomouis non
et contemplatione divina et orationibus devotis potest decori unius maierialis lilioli comparari, quis
Besciunt se occupare, exteriorum sensuum subsidia decor comparabitur tua1 florenti virginititi, quae est
iiuarunt, et longitndinem temporis qua gravantur, tnum lilium verum et speciale ? Nullus, inquam :

inutilibus confabulaiionibus expendere satagunt. quia charitatem allitudinis tui decoris nullus potest
Kxlcrioribus enim collocutionibus velle occunari, decor terrenus transcendere, quia nec Salomon in
ngnnm cerlissimum est animas oliosa», quae ad col- omni gloria sua coopertus fuit sicut unum ex istis.
locutionem divinam nulla penilus devotione leva- 94. Noli ergo subtristis cantare, « Regnum mundi
tur. Nondum certe ad summititem hiii p^rvene- et omnem ornaium saeculi contempsi propler
runi, qui linguam suam a mulliplicitate verborum amorem Domini noslri Jesu Chrisli (Hesp. in Off.
liesciunl sive nolunt refr^ nae : lantoque allius se Eccl. de SS. Virginibus) ; » qui tibi etiam in prse-
quisque noverit in virlutum gradibus ascendisse, senti vita decorem dedit omui mundano decore ma-
quanto minus humanis colloquiis dclectatur, nisi jorem, lilium iniegritatis tuae sibi conservando, et
foile rjusmo li hoininum in quibus ipse Deus loqui- sibi prae caeteris pulchritidinibus virtutum spccia-
 ;

691 VITIS MYSTIGA. 692

liter dedicando, et speciali dilectione astringendo. ^ enim illi hodie unus, cras alter, deinde tertius et
Videbis luculenter hoc in Cantico amoris, uhi caete- quartus, et forlassis plures : el quomodo si talis
ris florihus pene omissis ilorcm tuum saepius nomi- morilur, meritum ohtinehit virginilalis iucorruplae ?
nat, nomcn lilii ssepius inculeando. Sicut lilium in- 96. Utrum auiem vir^im.-s illa;, quse vi opprimun-
ter spinas,sic amicu mea inter filias (Cantic.u, 2) tur post virgiuilatis votum, nec aliquando consen-
et itom, Dilectus meus ascendit ad areolam aro- tiunt corruptioni; vel illae etiam, quse ante votum
matum, ut lilia colligat : et rursus: Dilectus meus aliquando ad nuptias a>-piraverunl firma mente,
mihi, et ego illi, qui pascitur inter hlia (Cantic. vi, licet postea poenitentia ductae voto castitatis se con-
1, 2), Laudabile iilium, amica sponsi : amabile lilium, strinxerint; sive etiam illa;, quae post votum ali-
quod colligitui- a sponso. Non enim, ut aestimo.col- quando sola voluntate avoio continentias resilierunt,
ligitur, ut ulira marcescat; sed utiu altari aureo col- sed rursusad voti constantiani reoieruntet usquein
loeetur, quod est ante oculos Domini, id est, ut col- finem peiseveraveiunt : utrurn, inquam, tales virgines
locetur in ccelesti sanctuario, ut sit ipsum lilium ad sint prasmio coronaudre, faleor me ex auctoritate
ornamenlum aliorum sanctorum. Delicalum profecto nescire. Et hoc magis peritiorum hominum, vel
lilium, in quo pascalur sponsus non quod : in hoc solo certe divino potius arbitrio sentio relinquendum.
dplecletur; sed in hoc quadam B Dico autem magis opinando quam definiendo de
speciali pra.rogativa
dilectionis, plusaliis delectatur. Nec immerilo. Du- primis, quse vim patiunlur; si nuuquam sua; cur-
plex enim bonum in virginihus, quod in allis sanctis ruptioni, nec volunlate, needclettatioueconsentiunt
non virginibus simplex est. Cum enim tota Ecclesia bealo virainali [iraemio non esse spo.iandas (39),
virgo sit in anima, nullam habens maculam neque quod ex verbis Luciae (si tamen aulbentica \idean-
rujjam, in fine, et spe, et charitate iucorrupla, pro- tur) videtur posse comprobari (40). Si etiam per
pter quorf et virgo appellalur, mereiur et a sponso violentiam, et non a consentientibus, castitas virgi-
laudaii : quanta laude putas esse digna lilia nosira, nalis amiltitur, spero quod lalis amissio castiutis
quae hic habent tarn in corpore quam in anima, ipsis amittenlibus cedat in bonum : quia forte per-
quod tota Ecclesia habet tanlum in anima?Quasi misil eas benignus Jesus tali bono spoiari, quod
enim quidem adeps et medulla Eeclesiae sunt virgi- praescivit ip.^as non bene usuras. Ulile enim esset
nes Christi et quadam singulari excellentia aliorum
: aliquam, qua3 propter virginitatis meritum deberel
flornm sponsi ami.lexibus familiarius inhaerentes. superbire (41), perdere virginitalem, el per huc
95. Hoc autem est virginibus summopere consi- consequi humiluatis viitulem.
derandum, qui bhi pulchritudine delectantur, quod Q 97. Cavenda suut autem virginibus summo sludio
flos lilii tam inteiius quam exterius albus est. Quid loca et lempora corruptoribus opportuna, ne.si su3E
enim per exteriorem partem tloris albam, nisi mun- corruptiuni per insipientiam suam occasioneni pi ae-
ditia corporis ; aut quid per interiorem, nisi mentis bueriut, ipsaa sibi merito nocuisse videanlur, et sua
\irginalis puritas figuratur ? Turpe esset, imo non corona priventur. enim Belhsabee non seimpu-
Si
essel liliura, quod vel interioris vel exterioris can- dice sive iucauie lavisset in solariu, el Susanna ir
doris sui puriiate careret: lta I4»ti» quoqtie turpis pomario, ubi vicleri poterant aliquo modo; nequa
est virgo, imo non est virgo, quae non habel utram- quam illa adulterium, nec ista morlis periculum in-

que, seiiicet mentis et corporis castitatem. Ubi non cidisset. Cautse sint virgines, sicul sunt casta?. Fe
dubito multos uiriusque sexus virgines in corpore neslras oculorum et aurium suaruin discant obse
defunctos esse, et salvandos, qui nequ.iquam virgi- rare, vultus abscondere, ne vel sibi, videndo vel au
nale praemium merebuntur. Mortui euim sunt, qui diendo quoil forte nou expedit, moitem asciscaol
corpoie quidem incorrupti, sed mente currupli ne dum- ab aliis incaula; videntur et audiuntur
erant ipsa tamen menlis conuptione non exigente
; ipsos, quamvis ignoranler, occidant. Quod saep
tios ad mo'tem aelernam, quia legitimas nuptias ex- n contigisse cognovimus, illo snggerente et iusidianle

spectabant, sine quibus nuba illiciia conuubia vo- de quo scriptum est Sedet in insidiis cum diviti :

luerunt perpetrare. Si cnim, sicut au Aposlolus, bus inoccultis, ut interficiat innocentem {Psal. \
nupserit virgo, non peccavit (l Cvr. vn, 28), quae 8). De aliis vero, quae vel aliquando ante votuir
sola tantum voluplate nupsii, quamvisjam in meiite vel post sola vuluntate lapsaa sunt; nnhi videtui
florem virginilatis corru (
it. Consenlit huic senleii- sine praejudicio cujuslibel melioris sentenlia?, quo
liae beatus Augustinus, dicens, quod nequaquam virginilatis coronam non amitlant, si tamen citii

virj^o aspiraus ad nuplias melior est muliere nuptias ad votum redierunt, el iu eo tideliter (
ermanst
adepla, cum ea quae jam nupsii, uno sil viro cou- runt; sed lamen coroiue merilum pulo aliqualitt
teula; nuptura vero quaerens per omnem populum iinmiiiueiiduin secundum inutationem voluutaiis, i

cui adlneeat, cum pluribus necesse cst fornicelur si qua longo tempo:e, vel tirma volunlate perslit
animo (Lib. De sancta virginitate, cap. 11). Placet in volunt..le fraiigendi volum virgiuitalis, tanl

(39) Vidc Augusl. lib. i De civitate Dei, cap. mcviolari Fcceris, castitis rnihi duplicabitur ad cc
10-20. roiara. A|>ud Sur. 13 Decemb.
»

(40) Respondit enim Pasehasio t Nunquam inqui- : (41) Vide Augusl. hb. l De civitate Dei, cap. 2>
natur corpus, nisi de consensu menlis. Si invilam
69.3 VITIS MYSTICA. G94

minus habcat monti in corona. Integvam \ero om- * voro bona, grati;o sponsi tui sunt. Gratulare ergo,
nmo coronam sesiimo possessuras, quae .1 primis id est, laetare sinral et gratias age ei, a quo habes
annis suis virgtnilatem spooso suo Domino Je*u . ei beoe osse :
0» tmto magis dilige dilectum
vovc r •
el conservare studueraot, tuum, quanto pluribus et majoribus boois suis su;un
CAPUT XXIX. erga te comprobat dilectionem. Imo et ip-a dona
I flos lilii inclinatus ad terram doceat humili- virtulum plus dilige, diligentiusque conserva, quia
tatcm. boc a tam dilecto tam diligendo accipere me-
et
98. Noc pneler undum, qnod ipse flos lilii lam ruisti, quam si propriis viribns hoc obtineres. In
ahus, tam caadidus, taro jucuodus, semper rooh- retioeodo datum diligeoter, dnntis dileeti sponsi tu

naturiii7 ad terram. Quid nobis per hoc aliud dilectionem ostende; quia non dcbet dure vilia mu-
quam bumilitas commendatur? Caput enim incli- nera dator tam preliosus.
uare ad lerram, est memem nostram ad generatio- 100. Secundi vero, qui credunt se quidem acce-
nom terrenam ei fragilitatem de terra contractam pisse, quod non habent, a Deo, sed tamen propler
inflectere, ne de oobis aliquid praesumere omnino mcrita sua vobmt benignum Dominum Jesum sua
;

audeamus, dum nos lutum el cinerem esse conside- gratia Cur propter merita tua accepisse
spoliare.
ranius. Nulii autem h;oc virtus tam necessaria est, B te putas virtutem ? Dicmihi: Ouis dcdit libi posse

nuam virgioibus, ne in profundum saperbise inci- mereri? Quidemm habesquod non accepisti? Quid
daut dum suorum considerant excellentiam meri- gloriaris, quasi non accepens? (/ Cor. iv, 7). Et
torum. Virgines enim Christi etiam adhuc in terra lamen, si vis sc.ire quomodo acceperis, audi eum-
viventes, Ancelorum ducunt vilam, cum tales sint, dem apostolum: Grutia, inquit, Dei salvi facti su-
quales dixit Domious homines fuluros post resur- mus. Ou d aul"m salvamur secundum opera nostra,
netionem : quia tunc negue nubent, neque nuben- non ex jusliticationibus nostris salvamur ; sed gra-
tur; sederunt similes Angelis Dei in ccelo [Mattli. tiadalu*- pro gratin. Gratia enim Dei sumus in quod
xxii, 80). Non exspectant autem \irgines Chrisli so- sumus, sive in habendis virtutibus, sive in ccelesti-
lnmmodo incorrttptionom rcsurrectionis, sei in pr;e- bus obtioendis.
senti etiam vivunt incorrupla?, vitam sine dubio 101. Tenii vero, qui ex spirituali dono putant se
iBgelicam aemulanies. Ne igitur e tam sublimi gra- aliis mcliores, aliosque contcmnunt tanquam vilio-

du. qnem non ex prsecepto cujusquam, sed propria res se, peste illius Pharisaei premuutur, qui eliam,
volunlaie viriliter ascenderont, viliter, por snper- ou n acceptis virtutibus gratias agerct, peccavi', quia
biam decidant; inclinenlurad terram, sicut tlos lilii: , Publicapum coniempsit (Luc. xvnr, 11). Sed, quia
recordentur quoninm pulvis sunt, et quod dies '

plurimi hac peste laborant, tentemus ad.uvantc

earum sicut fenum et nondum aestiment se ad im-
: Domino his aliquod medicamentiim adhibere. Con-
mortalitatis beatitndinem resurreusse, sed adhuc siderandum puto. Is aliqua virtuie spirituali carel :

illo carneo pariote eircumdatas, qui inter ipsos for.-itan habel aliam similem i-ti, vel m ijorem hac,
dividit et dileetum .losum. Caveant illum ast itum Ideo dicit Hieronymus : « Pr?eclara est virginitas et
serpenlom ipsis multinliciter insidiantem, ne sodu- pudicitiae 4tt8 virtus, si moao non abis macula-
cat eas ad piaesumondum aliquid de se quatenus : rum lapsibus iofirmatur. » Nam tanto majori stu-
o\ stimont bonnm quol lnbent, non h.ibrre se a dio placendi opus est, qnanto est major ille cui
Deo, sed a propria \irtuio; vel credaut sibi pro plaeendum est. Si enim virgo es, adhuc dubium
Beritis suis tradilum ; vel propter hoc quol a Deo tibi est ad qucm gradum dignilatis virginalis ascen-
acceperunt, singulariter credanl se mcIio<os aliis, deris. Non enim ejusdem mcrili suntomnes virgine-;.

vel ul pulentse habere, quod non habent. Hae snnt Quis enim sanctorum virorum similis |io castitaie ct
quatuor species jaetantise, quibus ille nequissimus lauuc Joanni venit aequandus ? Quae virginum femi-
Krpens etiam non raro bonos decipit. oarmn usque ad altitudinem digmtatis Mariae Virginis
99. Et prima quidem specie decpti, qui non pu- Q altissimae pervenit? Non ergo exaltes super quem-
tanl quod habent a Doo accepisse, incidunt, quo (|intri, eujus mentem lgnoras, ne sub omnibus
nullum ost majus, crimen ingratitudinis. Quid enim cadas. Item, si tu forte dignitate virginitatis locum
pejus, quam non rccogroscec Denm esse hr^ito- tenes infimum q lomodo audehis ie comparare ei, ;

rem omnis bom ? Ouod qui non agnoscai, quomodo qui in biimilitate vcl charilate, vel obedientia forte
grates deferet ei, a quo nihil se aestimet accepisse? juxta summiim gradmn ascendit? Quid, si iile, cui
Iv ccrte non pauci tales suni, quos ox ipsoram teaudes praeferre, ad tantam p rfectionem pervenit,
vcrbis potes a^noscere. Qnid eoim dicunt? Quare, ut non dubitet, imo, Deo te>tc, cui conscicntia
liiquiunt, non scvasti eastitatem tuam ? quare nOO ipsius nota ost, tota mcntc flagret calicem passionis
habei humilitalis et patientiae virtulem ? quare uon pro noniiuo exhaurire? Fed hic fortassis dicis, quia
babes orati nis devotionem.et Quenta lncrymarum ? et lua conscieotia testante, paratns sis ad tole-
Qnid putaa 1 itare qui hoc diennt, nisi quod randum passionem. Ad quod respondemns, quod
ipsi hoc habeant a sc, p| quslibet a se hoc possit non sit quisquam, qni hnjus virluti* constHnii.im

ktbere? Non ila cogita tu, virgo Christi, sed in se veraciter possit agnoscere, nisi re ipsa
scito te n tc ij-so nihil baberc, nisi peccala : caelera atque oxperientia doctrice didicerit. Quanios enim
605 VITIS MYSTICA. 696

putas lormentorum acerbitate defecisse, qui se * me (Cantic. I, 7). Vide ergo quanlum malum sit
in
putabant usque ad mortem fortiti?r per>evcraturos? qua:vis ignorantia 4Gt>sui, propter quam ab aman

Non ergo te ipsum judices, qui te ipsum non tissimo sponso merctur repelli. Ad cognhionem igi-

agnoscis cum perfeclissimus omnium Paulus dicat

:
tur propriam redeamus, id est ad terram noslram, :

Sed neque me ipsum jadico; qui autemme judicat, si volumus esse v.ra lilia, et ad sponsi admitti prae-
Dominus est. Alios quidem multo minus dcbes sentiam. Nos ipsos jugiler introspiciamus, incessan-
judicare, propter hoc quod ibidem subditur : Nolite ter clamantes ad verum et benignum Jesum; ut
itaque ante tetnpus judicare, quoadusque veniat mentis nostr&e oculos ad cognoscendum nos ipsos
Dominus, qui et illuminabit abscondita tenebra- illuminare dignetur.

rum, et manifestabit consilia cordium (I Cor. iv, CAPUT XXX.

3-5). Ubi sine dubio muiti alii conlra opinionem ho-
De numero foliorum nostri lilii, seu de tribus incom-
minum, judicio Domini cuncta videntis praeponentur, modis vitce prcesentis, quce evadunt virgines; et
et postponentur, qui praeponendi falso putabantur. totidem commodis vitce futurce quce exspectant.
Est autem adhuc radio valida, quae ab hac specie 104. Nunc ad numcrum foliorum ipsius floris,

jaclantiae te avocet. Item enim habeto. Esio alius candidissimo flore no.-tro benigno Jesu nos illumi-
alio ju.-tior, alius alio sanctior sit ; idem tamen B nante, animum intcndamus. Iu perfectis liliis ipse
nescit utrum odio an amore dignussit. candidus flos plurimum sex fohis constat, per quae
102. Hincsuam mcntem exerceant optimi quique, sex causas intelligimus, quae ad virginitatis mundi-
et ad excmplum lilii timore et humiliiale coacti iu- tiam debent animos virginum incitare, quarum trcs
clinabuntur ad terram ; cum liabuerint in mente, ad vitam praesentem, tres ad futuram pcrfment.
quod nesciunt utrum amore an odio sint digni. Et Tria sunt incommoda in praesenti vita in conjuga-
vcrc ncsciunt, et ignorant quid superventura pariat tis, propter quae vitanda virginalis castitas est ap-
dics, imo nec hora : quanto iniinis sciunt, qualis pctenda. Tiia sunl quoque commoda fulurae gloriae,

eorum finis eorum qui modo

fulurus sit, vel mali propter quae acquirenda votiva virginitas est et con-
sunt ? Si vidisses, cum adhuc
Judam proditorem scrvanda. Praesentis \itae incommoJa duo habemus
erat discipulus, et inier summos, ejicienlem in no- ex maledictione, quae inflicta fuil primae parenti no-
mine benigni Jesu daemonia, vidissesque Latronem strae Evae post transgressionem peccati. Serpens
postea cum Chrislo crucitixum, qui eatenus inslitis- enim Eva du.;bus,
tribus maledictionibus subjacuit,

set latrociniis et hoinicidiis, non dubito, quin La- Ad.im uni. S rpenli enim dictum est a Domino :

troni Discipulum praetulisses : et tamen omnes s-ci- fj

Su P m
P ect us tuum gradieris, terram comedes, ct
mus, utri alter in fine praelatus sit. Tu ergo, si etiam mulier conculcabit caput tuum. Evae autem dixit
ad tantam jam vitae perfeclionem pervenisli, ut nii- Deus In dolore paries, et sub potestate viri eris.
:

racnla opereris ; time, ne ad cxtremum cum ipso Adae vcro ait : hi sudore vultus tuicomedes panem
Juda deprehendaris rcprobus. Si vero alium quem- tuum(Gen. m, 14, 15, 16, 19).

quarn pessimis operibus videas insudantem ; ne te 105. Maledicliones Evae, et per ipsam omnium
illi praeferas, quia nescis utrum exemplo Latronis ad mulierum nuptarum duae sunt in praesenli expres-
,

ultimum converlatur, sicut scriptum est Beatus : sae, scilicet quod in dolore pariunt filios, et sub

vir cui non imputavit Dominus peccatum (Psal. potestate virorum sunt. Quis et quantus sil dolor
xxxi, 2). Quod de illis communiter accipitur, qui parienlium mulierum, nullus hominum novit, nisi

post scelera sua ad Dominum a Domino converluntur, quae expertae sunt. In Scripturis aulem doloris hu-
qui consi lerat qua'is quis moriatur. Nullum ergo jus testimonium frequenter invenimus ;
quia, cum
el tu judicarepraesumas :nec te, licet oplimum, cui- magnitudinem alicujus doloris volumus exprimere,
quam alteri, quam\is pessimo, praeferas ;
quia tuus r» ipsum mulieri parturienti comparare solemus. Hoc
ct illius qualis futurus sit exitus, ignoras. Ad terram enim ipsum Dominus omnium dolorum cognitor
igitur cum lilii ilore inclinare, id est considera fra- cum videret discipulos suos ue morte sua nimium
gilitatem tuain, in te, quia tcrra ct cinis es : el quanlo contristandos, ipsorum tristitiam mulieris partu-
major es, humilia le in omuibus, carnis munditiam rienlis tristitia' voluit comparare, dicens : Mulier,
virlute humilitatis inc ioans. !
cumparit, tristitiam habet,quia venit hora ejus :

103. Quid autem vanius iHis, qui se putabant ha- ita et vos nunc quidem tristitiam habetis(Joan.xsi,

bere quod non habcnl? Sed certe hac peste omnium 21, 22). Similiter et beatus Paulus dicit voleos

hominum gcnus fere laborat. Quis estenim qui se- oslcndere dolorem eorum, qui in extremi judici

ipsum perfccte cognoscat; nisi cui datum esl a Pa- die imparati invenienlur,
ait Cum autcm dixcrint. :

tre lurninum, a luce vera quai illuminat omnem lio- Paxet securitas,tunc repentinussuperveniet cis in-
minem ? E coelo venii, lVo9t a£ajt6v id est Nosce teritus, sicut dolor in utcro habenli et non effugiem
le ipsum. Nam in Cai tio canticorum ijisa sponsa v/ Thcss. v, 3). Saepius quoque iu Prophctis el ir

quae adamplexus sponsi anhelabat, qua: senserat aliis Scriptuiis de hujus doloris magniludine inve-
ungucntorum illius fragrantiim, de ignoranlia sui niuntur multa exempli. &ed, quia vivorum \ lura

quodaminodo reprehensa est, diceate sponso Si : suppelunt lcstimonia, quaa illud ad experienliam co-
ignoras te,o pulcherrima intcr mulieres, egredere a gnoverunt, videlur in his non diutius immorauduin-
 VITIS MYSTICA. G'J8
697

Sed vere prudentcs, quae ciiam dedil? Cerie si ic millies posses rependcre, quid es-
felices virgines, et ^
prseter commoda temporalia m Bpirilu Domino jungi sea tuincomparatione Dei? Rependc tainen quantum
vicinius elegerunt, spiriluales fetus, id esl bona potes, repende te totam illi, qui le tolam tibi etde-

opera, multo melius, uberius ct securius immortali dit, et reddidit et hisnoncontentus.se quoqueto-
:

sponso suo Jcsu non singulis annorum spatiis, sed lum tibi hunc tantum
dedit. Diliget te diligentem,

diebus singulis procreantcs amaules eum, in cujus : ct singularem dilectum ex tota anima tua, el ex toto

thalimum castissimum duce pudicitia intraverunt, corde tuo, et ex omnibus viribus tuis ;
quia ei cor

vel quem potius in sui cordis thalanium icceperunt, bona' volunlatis, et animam rationahilem, et vires

ejus vocem organicam in pra>eeptis suis et promis- ad implenda quae bona sunt, ipse dedit libi. Bene-
sis preemiorum ccelestium audierunt, tt loquente dic.t anima tua Domino, et noli oblivisci omnes re-

sponso suo, ei per obedienliam responderunt; cujus tributiones ejus; et te dilectionis illius vinculis

amor castimonuun, cujus tactus munditiam, cujus astringe, nt liborius vacare possis, ct videre quam
nuptise virgincs faciuntet eonservant. Dominus quem, si recle gustaveris, ipso
vere feliccs, suavis est :

quae tali viro non solum animi, sed etiain corporis le trahente jam nequaquam ullerius sub alterius
mundiliam consecraverunt Cujus commercio sic in _ potcstatem rcdigeris. Omnis enim sapiens ab illius
!

animo fecundautur, ut omnium virtutum matres effi- " se nollet absolvere servitio, cui servire regnare est.
cian.ur, quorum filii in domo coelesti aeternaliter Quis autem regnare nolit? Vis regnare feliciter?
habiiaut, et semen operum ipsarum coram sponso si rvi benigno Jesu, et regnabis quia illi servire ;

suo in saeculum dirigetur. regnare est. Sic enim de sanctis legitur, quia cum
106. Evadunt etiam virgines Christi maledictio- Christo regnabunt in aelernum (Apoc. xxn, 5). Quid
nem secindam Evre matris nostrae, et per ipsam est, regnabunt ? Reges erunt. Hoc enim et Aposto-
omnium maritatarum, scilicet quod sub viri mortalis lus ait Hmredes quidemerunt Dei, cohceredes autem
:

potestate non sunt et in hoc quantum bonum in-

: Christi(Rom, vin, 17). Reges ergo vere erunt, hae-
venias, quantum malum effugias, diligentius UO redes regni Dei, coheeredes autem Regis. Felicissimae
intuere. Super quo Pauli apostoli sentenlium audia- ergo virgines hujus solius jugo subjectae, qui servos
mus. Xirgo. guceinnuptaest, cogitat qucesunt Dei, ut suos commutat in reges, quorum reguum non mu-
titsancta corpore et spiritu. Quceautem nupta est, labitur in aeternum !

cogitat quce suntmundi,quomodo placeat viro(I Cor. 107. Tertia causa appetenise virginitalis est ca-
x, 34). Quid acquiritur ? Evaditur malum non modi- rentia multiplicium anxietutum, quae inenarrabiliter
cum, sollicitudo muadaua, quomodo viro placeat. C habetur circa pueros nutriendos. Quanta sit heec an-

Quantum putas animis virginalibus devotionis auge- xieias, soli novere parentes. Secundum amorem
ri, quod libere, q ando volunt et quando debent, enim quo afticiuntur circa filios, extendilur sollici-
nulla impd ienle cur.i possuntorationibus cseteiisque tuiinis magnitudo, quem amorem exceptis paren-
spiritualibusexerciiiis vacare ? Quanlas habent con- tibus nulli sciunt. Verum dixit, qui ait :

jugatae, religiosaB et Deo vacare volentes, molestias; Quis sit amor prolis, soli novere parentes.
cum a propriis vins, quibus eas esse subjcctas Unde nonnunquain sollicitudinem ipsam in tantum
opnrtet, prohibeniur? Est enim hoc maguum onus contingit extendi, ut omnes animi vires occupet, et
conjugii, cum rau'ieres viris lalibus copulantur, qui omnibus postpositis solummodo tiliorum mentionem
a bonis earum morihus et bona conveisatione discor- habeant. Discurrit animus, el vagalur, et percurrit

dent. Quantas putas esse conjugatas, qua? sup^liciis mare et aridam : nil inexpertum relinquit, pluri-

hoc emere vellent, quod a malorum potesiate libe- mumque et corpus miserorum parentum diverso
ratae, rum Doraino possent servitium exhibere ?
lib labore attcritur, ut tiliis pecuniaet possessio com-
Felices ergo virgiues, quae sponsum suum Christum paretur. Nec adhuc quiescitur, eliam pluribus quam
accipientes, illi se soli subjncerunt, cujus jugum n nfces-itas exigat conquisitis quia occasione dile ;

suive est et onus leve ; eique soli tota et intega ctionis liliorum subintrat avaritta, elc
mente placere dei-iderant, qui sane est speciosus Crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia cres-
forma prae filiis hominum non dividentes mentem cit. (juvenal, sat. 4, vers, 139.)

suam, ita ut nec ex parte cupiaut, et sollicitse sint 171 minus Et hanc oplai cuin non habet : con-

placere Deo, nec ex parle placere viro : scd se totas sequenterque moriuntur in miseriis; nec possunt
integras reddunt quo reccpcrunt ut essent, et
illi a compati, nec volunt misereri, et se ipsos miserrimi
receperunt ut bene essent; ipsum munere praeterea pareutes faciunt mdignos ad misericordiam conse-
sponsum suum gratuito acceperunt. Quid poteris quendam. Jam, ut nuto, vides quantum malum facil

largilori tuo digne rcpendcrc ? Dcdit te tibi, quando sollicitudo circa filios habita, ct ad quem finem ten-

te creavil, ut esses : reddidit te libi, cum recreavit, dil. Quantum antem pulas anxietatis adjici ctiam
ut bene osvs : dedii in viaticum tibi, ne iu viadeli- bonis parcntibus, et maxiine malribus ,
quae majori
cias, CorpusSanguiuem suum, se verum Deum,
et cnca tibos solent allectu moveri, cum vident vitam

et bominem verum cl tu quidropendes ? Si pro eo

: tiliorum, virtutum tramile relicio, vagari per devia

quod dedil libi, quando te creavit, vicem ncquis re- vitiorum, cum diversis illosaftici vident corporum
pendere ;
qnid dcnique pro eorependcs, quod se tibi intirmilalibus, cum denique tandem ad morlis vi-
609 VITIS MYSTICA. 700
dent Intoritum devcnire? Quis in tantis miscriis ^ talem corporis amiserunt, non quocunque ierit ; sed
locus divinae conlcmplationi relinquilur? Quoinodo quocunque ipsi poterunt. Possunt autem in omnibus
cor sur>urn haberi potest ad Dominum, lantis gra- virtulibus, nisi cum in decore virginilaiis incedilur.
vitaiibus oppressum ? quam eaiae virgines, qua-
I Quomodo ernm posi eum ibuntitinere virginali, uui
jum sponsus ultia mori non polest, quarum filii, id hic amiserunl, quod nullo modorecipiunt? Vos ergo,
est virlutes, semper vivunl, imo et ipsas ad viiam o virgmes ejus, ite post eum, quae pro;>ter hoc quo-
perducunt; quarum animus non ad diveisa terrena cunque ieril, sequimini eum, tenendo perseveranter
descendit, posteriorunr oblilus! Poitant jam virgi- quod vovistis, ardenler facile quod potestis, ne vir-
nes bcalae in menle sua cudum cum gaudiis, quan- ginitalis boiium vobis pereat, cui semel perditse, fa-
tum hominis i'as est, quod ipsas praeterea esl laturum. cere oihil poiestis, ut redeat. quanta cum admi-
Jam vagantur per gaudia cceleslia, transeunl singu- ralione, quauto cum gaudio videbit 4?*£ voscaetera
latiter cboros beatissimorum spirituum, singuloium multiludo sanctorum, qure Agnum ad haec sequi non
chororum otficia singularia spiriluali mentis viva- potest ! Vulebit, nec invidebit : et collaetando vobis,
citale perspiciunt, et singularium virginum gaudia quod in se rron habet, habebit in vobis. Agnus quippe
sibi a rege tt asponso praparata, libera menlis avi- n ille,qucm vos quocunque ierit, sequimini, nec eos
diiate ucgustant, nulla hliorum tenenorum sollrci deseret, qui eum non valent sequi quo vos po-
tudine remoratae. testis. Ornuipoteniem Aguum loquimur, qui vos
praeibit, ei ab eis non abibil, cum Deus omnia
erit
CAPUT XXXI. m omnibus; et qui miuus habebunt a vobis, non
De Iribus commodis fulurce vitce, quce obtine- borrebunt : ubi enim nulla invideniia est, concors
bunt virgines. est differentia. Praesumite iiaque, confrdite, robora-
108. Sequamur, el nos prosequamur in materiae mini et permanete in eo quod vovislis, et reddite
tractatu propositae tria commoda futurae vilae, Chri- Domino Deo vestro vota perpetuae contineniiae, nou
sti virginibus singulariter accessura. Beatissimus tantum propter aerumnas praesentis saectili vitandas,
Joannes evangelista in Apocalypsi sna vidit duode- sed multo magis propler futuri saeculi delicias sin-
cies duodcna millia sanctorum ciiharcedorum illi- gulares, quas nobis spiriiualiler Agnus nosler Chri-
batae virginitatis in corpore, viriditatis inviolatae iu stus transiens ministrabit.
corde, quod sequantur Agnum, sponsum virginum, 109. Caveant autem virgines Christi, ne pueriliter
quocunque ieril (Apoc. xiv 1-4). Ecce virginum - inlelligant : ita ul solanr virginitatem credant sibi

prsemium singulare, per quod quarlum folium floris suffrcere ad sequendum Agnum Dei, quocunque
lilii designatur; quia sequuntur Agnum qnocunque ierit ; cum ipse Ag' us non solum virginitatis se-
ierit.Quo ire putamus hunc Agnum, quo nemo se- mitam, imo etiam omnium virtutum viam incedat.
qui eum vel audeat, velvaleatnisi vos? quo,inquam, Oportet ergo virginem Ctiristi omnium virtutmn iti-

prrlamus, eum ire? in quos salius? in quae prata? nere, eliam in hae vila, Agnum niansuetissimum
Illuc aestimo, ubi suut vera gaudia, non gaudia hujus imitari ; si vult illuc venire, uhi sine fineeum, quo-
mundi vana, insana, mendacia, nec gaudia qualia cunque ierit, sequetur . Quomodo enim posset soqui
in ipso regno Dei caeteris praestamur; sed a caeteris virgo superba Agnum in humilitatis via gradienlem,
sorte distincta gaudia virginum Christi, de Ghristo ,
ad quem nullo modo accedel? quomodo milissimum
cum Christo, post Christum, per Clrristum, gaudia iracunda ? quomodo ferventem charitale invida ?
propria virginnm Chrisli. Non sunt eadem non vir- quomodo largissimum avara ? quomo lo sobrium
ginum, id est eorum qui non sunt virgines, quamvis ebria? Ambulat omni via omnium virtutnm
in

tamen sint Christi. Nam sunt aliis gaudia alia; sed Agnus : ambulet siceUirgo cupiens Agnunr imitari.
nullis talia. Sequuniur Agnum quocunque ierit quia Sit milis, sit humilis, sit charitale fervens, sit larga,

Agni caro ulique virgo e*t. Iloc enim in se retinuii D sit alacris, sit sobria ; et imitabiiur Agnnm quocun-
cum essel in corpore, quo I non abstulil Malri. Virgo que rerit; denique merebilur ab ipso sponso suo
enim ex Virgine conceptus esl : et nalus Virgo de arrdire : Quam pulchri sunt gressus tui in calcea-
Virgine, et post naiivitapom cum Vir^ine matre per- mentis tuis.filia principis ! (Cantic. vn, 1.' Specinlis
mansit Virgo, auclor et custos, ct amator virgini- filia Dei piiucipis, et domina regum uuivers* torrai'
tatis ac remunorator larg&Bg mus Dominus Jesus ;
eril anima virginalis, cujus ltossus commendantur
Clrrislus. Merito igitur eum sequunlur eliam m hac in calceamenlis. Per calceamenta autem accipimus
vita virginitate cordis et carnis, quoctrnipre ierit. exempla mortuorum; quia ealeeamenta trunt de
Quid esl enim seqtri, nisi imitari? quia Christus mortuis animalibus. Pulchri igitur sunt gressus vir-
passus estpronobis, relinquens vobis exemplum, si- ginum cum dir.cte sequuuiur »er
in calceamentis,
cutaii apostolusPelrus, ut sequamini vesligia ejus viam virtutum omnium Agnum Christum pro ipsis
(I Petr. n. 21). Hunc in eoquisque sequilur, inquo morluurn, pro Agno paratas etiam ipsa' usqu* ad
imiialur, in quo multum ad innlandum proponitur mortem el per nroriem. si necesse est, sequi Agnum;
omnibus, virginiias autem carnis non omnibus. ln omni laoto munientes pedes alfeeluum suorum,
Non enrnr habent quid faciant, ul virgines sinl. exemplis optimi Agui Jesu Cbrisli, adveisus s<i-
Seqtiautur ilaque Agnum caeteri lideles, qui virgini- peotem iusidranicm c.rlcaneo virginali, cum capui
 VITIS MYSTIGA (02

serpontis virginali pede ipsius Agni adjutorio con- * Erunlque sicut in cantico sponsae dicitur, sicut vilta
culcalur. coccinea labia virgioum, et eloquium earum dulce
\ 10. Quintum folium floris lilii quinlain causam (Cant. iv, 3). Sicut enim vitta coccinea sunl labia,
designat, propter quam virginilas esl appetoiula ; quse sempor vorbis ardentis charitaiis abundant,
illud scilicot quia cantabnnt canticum novum anle quibusverbis motus et cogitaiiones carnales restrin-
thronum Dei et Agni, quo i practer virgiues nemo guntur. Per coccineum quippe colorcm, charitas;
potestdicere.O felices virgines, el caeteris feliciores per vittam, qui crines restringuulur, restrictio cogi-
virgmes, quae affertis ad illas Agni nuptias aelernales talionum carnalium, quaj per crines li^urantur, ac-
canticum Qovum, quod cantabitis in citharis veslris, cipilur. Spousarum ergo Agni, hoc est virginum
non utique tale, quale cantat universa terra, ul di- Christi, labia praeoipue decel esse sicut vitta cocci-
citur, Cantate Domino canticum novum ; cantatc nea, ul sermo earum semper cbantate ardeat, pas-
Domino, omnis ttrra (Psal. xcv, tj : sed talc, quale sione Agni et sponsi rubeat, qui semper debet esse
nemo potest dicere, nisi vos. Audiet lamen, et de- in corde, semper sit in ore caudidus et rubicundus
leclabiiur omnis muitiludo fidelium vestro proprio dulcis Jesus. Nec timeo talibus de mendacio, quia
et lam exce lenti dono. Vos autein qu;v et diceiis, et mentiri omnino nolunt, cum de veritate loquuntur
au li tis, quia illud dicetur a vobis; felicius exsul- B dulcissimo Jesu. Scurnlia vero, luipia,*joco?a, et-
labilis, el jucundius rognabitis. Ouis istam felicita- otiosa verba, verbis passionis convenire non pos-
tem imo quis bumana menle con-
poterit explicare? sunt. Quid enim utilius, quid amarius, quid deceu-
jubilum ? Jam si omnes
cipiet tantae exsultationis tius passione Jesu Christi?
virgines canticum islud cantabunt, nunquid illa H2. dulcissime atque amantissime Jesu, agne
Viigo virginum primiceria non cantabil? Gantabit Immaculate, candide per innocentiam, rubicunde
utique, et tanto jucundius, quanto castior eaeteris. per sanguinem passionis, quam jucundum cogitare,

Prsebebitque toti cboro in cantando exemplum, quas quam salubre loqui de te 1 Tu euim de te loquenli-
ad vir^initatis amorem suo incitavit exemplo. Can- bus prsesens, montem dulciter accendis, informas
tabunt ergo virgines in illa jucunditate festiva can- verba, et omuium in te loquentium trahis affectus :

ticum suum in cor Agni virgiais sponsi sui, a quo curruntque in odore ungueulorum tuorum, donec
ut tale canlicum cantare possent, acceperunt. Quid introducantur a le, Rex regura, in cellaria tua, bi-
antem? Nunquid et ipse Agnus non solum aliarum banlque vinum dulcissimae cousolationis tua^ in ju-
virginum coetum, sed etiam ipsam Virginem Mairem cunditate cordis sui, audiantque suavissimam vocem
suam superexcellens, quo habent non solum, ut Bibite et inebriamini, charissimi
a
p tuam dicentem,
sint \irgines, sed etiam sint; nunquid, inquam, (Cant. n 1) sentiantque indignos amari a te giatis, ;

Sponsus viryinnm virgo, virgo optimus nou eliam amicissime et gratissime Jesu. Videsne igitur quor-
cantabit ? Imo \ero et ipse cantal.it, el jucundissima sum tendant verba charilatis et passionis benigni
illa vox Verbi Patris aeterni, cum omnibus, prae om- Jesu ? cujus nomen quod est super omne nomen,
nibus, et in omnibus 473 audietur. felicissi- nulli polius nominandum, nullis dulcius sapiendum
mum canlicum ! o festivitatem jucundissimam, est,quam virginious sacris, sponsis ojus ut nun-
:

comparatione et fine carituram! Quis ad iilud non quam ab earum ore recedat nomen dulcissimi Jesu,
anhelet ? quis latiorare conleinnat ut illuc perveniat, in quo ipsi Agno ccelestis Patris canticum novum
ubi tantarum virgmum canticum novum audiat, ubi solas cantabunt. Iucipite ergo quanlum fas est, o
mirabililer prae caeteris virginibus redundantem vo- virgiuos, frui sponso vestro. Ipsum semper in ore,
ccm Matris Agni percipial ; uiii et ipsum Agnum semper in corde geslanles : ut liant ei sicut vitta
piissimum et dulcissimum melos, totum melleum coccinea labia vestra, et eioquium duice, ut dignae
auaat concinentom? Si enim eloquia Domini, ttsie habeamini postmodum osculari ab osculo oris ejus,
Psalmisla, et in ipso corpore mortis existeutis uni- etab ipso introduci in coelestem thalamnm.
cuipiam tam dulcia sunt, ut mel et favum superent " t!3. Sexla et ullima causa, propter quam virgi-
{Psal. cxviu, 103) quanta putas ea dulcedine su-
; nitas est appetenda , st-xto folio fluris liiii desigua-
perabundare debere, ubi omnis moitalhas, omnis tur. Ostenditur enim nobis quae sit haec causa testi-
limor, omnis dolor p.ocul transierunt ubi amariiu- ; monio Isaiae dicentis : Eunuchis id ost virgiuibus
dinis nullus reiinquitur locus, sed omnes torrenie meis, daboin domo mea et in muro meo locutn nomi-
voluptatis divinae potaounlur, ii.ebritti ubertate naliimmulto meliorem, quam filiorum atque (ilia-
domus ejus? Maxima omnibus felh itas, canlicum rum : nomenceternumdabo eis, quodnunquamde-
virgmeum Agni dukissimum audientibus abun- : ficiel(lsa. lvi, 5). subliwe meritum virginura ; o
daniior tamen virginibus Cbrisli, cum ipso Agno gloriam exccllentem, o praemium spiriluale! Logant
eaotantibus. et intolligmt, memoriaeipjecouimendent verbum hoc,
111. Quanta soilicitudine meritO custodire debent verbura bonum et suayo virgines omnes; pueri pa-
virgiues ora sua, canticum sohs virgmibus caulau- riter ei puelho gaudeanl, el perseverauler cui raut,
duin cautare, et cum omni mundit a couservare, qui jam coiitinonliam voverunt, donec com,treiien-
non solum ab omni actu polluto, sed ad omni verbo dant. Audiaui qui nonduui vo^crunt ; et dolccten-
luxuiioso, lurpi, scurrili, jocoso, imo et otioso? tur iu altitudine praemiorum, ut voveant etiam ipsi
 !

703 VITIS MYSTIGA. 704

volum somilam virgi- a

castitalis caslissimo Jcsu, 115. Si ergonuplias conlempsislis filiorum homi-
ut

hitatis 17 1 altis^imam ct arctis iinam apprehen- num, ex quibus filios homiois gigneretis tanto ma- ;

dartt, [>er quam incedenles bravium accipiaut nomi- gis corde amale Filium Iiominis specio^um forma
nis sempit>'rni, el locum multo mclioiem, quam qi.ii prae filiis hominum. Iuspicite pulchriludinem ama-
filios et filias cx se genuerunt, incolcre mereantur. loris vcstri, et lioc ipsnm quod in eo derident su-

Quid per hoc designantur nomen, quod Dominus pcrbi, inspicile quam pulclirum sit interioribus lu-
promittit se suis daturum virginibus ? Utique gloria minibus. Inspicite vulnera pendentis, cicitiices re-
propria (xcellensquesignificatur, quaeerit virginibus snrgenlis, sanguincm n.orientis, preiium et com-
noncommunis cum multis, quamvis in codem regno mercium reditnentis. Haec quanti valeant, cogitate :

constitutis. Nam ideo forta-sis nomen dictum est, haec in stntera chariiatis appendite, et quidquid

quod eos quibus datur, dislinguit a eacteris, sicut amoris in nuptias veslras impendendum habelis, illi
homines propriis nominibus distinguuntur. Licct qui non pulchram carnem, sed intcrio- repcndiie,
enim omnesad vitam aetemam prae iestinati in uno rem vcsiram pulchritudinem quaeril, qui vobis dedit
regno sinl mansuri, ct uno Deo fruiluri tainen, si- potestatcm filios Dci ficri. Videte autem quanta se-
;

cut ait Apostolus, ut stella differt a stella in clari- curit^ite amatis eum, cui displicere falsis suspicio-

tate,sicresurrectio mortuorum(I Cor. xv, 41, 42) B nibus non timetis. Vir et uxor invicem se amant,
:

hacc sunt merita diversorum sanctorum. Nam sicut quia in se manife>te vident signa charilalis : saepe
commune est omnibus sideribus esse in cuelo, ei tamen de se aliqnid m.di invicem suspicantur, quia
tamen alia est gloria solis, alia lunae, alia sldlarum: sua occulta invicem non contuentur. Non ita e^t de
sic in ipsa vita aeterna distincte fulgcbunt lumina amore vestro dulcissimo Jesu ac desiderabili, in
meritorum.In domo aulem Patris aeterui mantiones quo uiliil iuvcnietis quod rejirehendere possiiis : ncc
mulUe sunt (Joan. xiv, 2) : ubi non vivet aiter al- vobis timendum esl quod falso aliquid mali de vobis
tero prolixius, quia onmes habcbunt vitam aeter- snspicetur, qui renes intuetur et corda. Si ergo ma-
nam. Inmuliis a>item habitationibus honoratur alius gnumamorem conjugibus deberetis, quantum amare
abo clarius. Quanta, pulas, ibi gloria fulg^bunt vir- debetis eum, propter quem conjuges habere no-
giues Christi, cordis simul et menlis |iunlale Cbris- luistis ? Totus vobis figalur in corde, qui pro vobis
tum scquentes ? Quis sauctorum cliorus melius tolus fixus est in cruce ; 175 semper htbenles in

lunae comparatur, quam virgines ? Solae sequentur mente, quautam vobis exhibuit charitatem. Qui vos
solem justitiae Christum ut Agnum Patris, quocun- sibi inviolatas tam in corpore quam in anima con-
que ierit : unde et rolae illi similes sunt atque si- C servavit, quantam vobis et quam specialem gloriara
millimae.- Honorabuntur ergo prae caeteris in eodem praeparavit, quas sic sublimavit ? Specialem, in-

regno existentibus splendore quidem excellentiori, quam, gloriam, specialcm coronam donavit vobis
sicut lunam videmus prae caeieris sideribus praeemi- in coelis,quam nostri majores aureolam appellant,
nere ;
possidebutttque in domo Domini locum me- quam idcirco ab auro ae.timo nominatam, ut ip>um
liorein multo qnam ca^terorum liliorum et liliarum, coronae nomen quae dabitur vobis in prasmium vir-
qui virginitatis merito non sunt insignes. giniiaiis, insinuel excellentiam gloriae virginalis.
i 14. Pergite itaque, saucli Dci pueri et pucllae, Quid, inquam, dabilur sacris virginibus Chri>ti?
mar< s el femitiae, caelibus ct innuptae ;
pergile per- Caeteris sanclis ut praeemineaut, sicut aurum caetera
sevcranter usque iu finem. Laudatc Dominum dul- melalla praeccllit. Dicit enim Isaia^ : In die illaeril
cius, quem c<>gitalis uberius : sperate felicius, cui Dominus corona gloriw, et sertum exsultatioitis
servilis instanlius : amate ardentius, cui placetis residuo populi sui(Isa. xxvm, 5). Atiende quod co-
altcntius. Non sint iu vobis incenliva ulla vitiorum, rona fit de auro et de lapidibus pretiosis ; sertum,
sed totum homiiiem ve^trum vestro sponso conse- de floribus, puta rosis, violis, et hujusmodi. Attende
cratc simul et conservate specioso forma prae filiis qu.im !>.-agnum est ipsun. Deum h.ibere pro corona
D
hominum. Non conspiciatur in virgineo corpore ve- et virgines nou tantum habebunt Deum pro corona,
stro improbus vulius, non vagi oculi, non infrenis idquod est commune omnibus glorificalis sed ha- ;

lingua, non pelulans non scurrilis jocus, non

risus. bebunt pro capillo florido exsultationis praerogati-
indecens habitus, non tumidus aut fluxus incessus. vam spirituahs excellenliae, quae in virginibus in

Jam uon reddite malutn 'pio malo, aut maledictum patiia coelesti apparebit. Quid aulem est ille locus
pro maledicio. Jam postremo ad illam dileclionis mullo melior, quam filio iim Dei? qu.d illud uomcn
mcnsuram accedite, ut ad imiiationem sponsi vestri aHernum ? qui.l aureola ? Maguum est valde, et in-

ponalis animam pro fiatribus vesiris. lhrc enim explicabile inexpertis : et proplerea cum magna avi-

addito virginitati angelic«m vilam hominibus, et ditate curren lum, cum magna fortiiudine perseve-
cceli moros exhibcnl lerris. Sed quamo majores r.uidum csl eis, qui soli fruendo poterunt hoc expo-
eslis, lanto huinilitale vos in omuibus, ut coram riri. Sed qui i commemorando gratiam specialem
Deo inveuialis gratiam, qui superbis resistit, qui se virginibus a sponso suo graiis concessam, etgloriam
exaltantes humilial, qui intlatos per angustam por- spccialem ab ipso quo pic nihiiominus in ttelis \ir-

tam non trajicil. Nulla sil superflua sollicitudo : ubi giuibus preeparatam, ad specialem dilectionem sponsi
fervet charitas, non desit humilitas. coelestis benigni Jesu auimos virginalis munditise,
 ;

7o; VITIS MYSTICA. 706

proul ipse virginitatis et (lileclionis auctor largiri a subvenire : sufficitque Domino cor inluenti, si sola
dignalus est, incitare curamus ; secundum ordinem voluntas adsit. Nam el ipsaro pro facto reputat vo-
prosequendo, de dilectione proximi, sine (|ua Doi luntatem. Xullus ergo se poterit excusare, quin
dilectio noa subsislii, piuca qmeremus adnectere, omni petenti se tribuat, vel opere, vel volunl ate.
quia in liis duobtis mandatis tola lex pendet et Pro- Non igitur se excusent qui dare non possunt. Tam
phetse [Matth. xxu, 40). enim atflicti, quam voluntaria paupertate coacti
CAPUT XXXII. voluntalem dare tcnontur. Examinel aulem se qui
De sex flosculis flavis in medio lilii, id est de dile- hanc habeat voluntaiem. Cum enim vides pau-
libet, si

ctione proximi, ct sex operibus misericordiee. perem, vel infirmum, velperegrinum.ctnulla compas-
116. Flosculi igitur aurei coloris numero sex qui sioue permolus tales pertransis, nec orationem, nec
in medio floris albi in lilio consislunt, charitatcm gemitum pro Hlo effundis nun^uid dandi habes vo- ;

erga proximum
habendam figurant quse in scx :
luutat.in? Nequaquam. Si enim non dividis affectum
operibus charitatis, qme et opera misericordiae no- charitalis cum proximo indigente, perinde est ac si
minantur, consistit. Charilas ergo qua: oliosa esse noncompatiarispatienti. Sienim non condoles cum
non potost, ubicunque est, se opeiibus ostendit. dolente; quomodo substantiam extcriorem divide-
Sicut beatus Gregorius dicit, « Probatio dilectionis, " res? Si non das compassionis affectum, qui quoplus
exhil)itio est operis. » (Homil. 30 in Evang.) Et ille datur, plus abundat ;
quomodo terrenam substan-
specialis dilectus Domini Joannes ait Qui habuerit : tiam dares, quse divi>a minuitur? Quotirs ergo vi-
substantiam hujus niundi, et viderit fratremsuum demus aliquem indigentem, agnoscamus Christum
necessitatem patientem, etclauserit viscera sua ab in illo ;
quia et ipse in<ligens, membrum Christi cst.
eo quomodo ekaritas Dei manet in eo ? (/ Joan. m,
; Non claudamus viscera compassionis nostrse ab il-

17). Sienim fratrem suumquem videt,nondiligit; lo, et per hoc sciemus quia charitas Christi manet
Deum quem non videt, quomodo posset diligere ? in nobis. Maxirr.o virgines Christi intra albos flores
i/ Joan. (Opera autem miscricordiae, quibus
iv, 20. mundiiiae virginalis habeanl hos aureos flo-eulos
charitas Dei demonstratur, curavit ipsa Veritas ex- charitati*, sine qua nulla est mundilia castitatis,
plicare, osteodensse de iis solos justos in die extremi nullus labor passionis, nulla scientiae pleniludo ja-
judiciilaudaturum, et propterhorum defectum repro- nuam vitoe ingreditur asternas.
bos damnaturum, dicens : Cum vcnerit Filius homi- 118. Nihilominus autem, imo et multo magis mi-
, ci sederit in sede majestatis suce, et statuent serendum est miseris a via recta? fidei vel operum
justos adextris suis, et rcprobos a sinistris, dicet fidei exorbitantibus, et in peccatorum sorde jacenti-
C
ipse Rex his qui a dextris ejus erunt : Venite, bene~ bus, sive ipsi sua pcccata agnoscant, sive non : et

dicti Patris mei, percipite regnum quod vobis para- frangendus est eis, id est, oralionibus et lacrymis
tum est. Esurivi enim, et dedistis mihi manducare nostris ad misericordiam inclinandus ille Panis
sitivi, et mihi bibere : hospes fui, et colle-
dedistis ccelestis angelorum dulcis Jesus. Similiter et illi

gistis me: nudus, et cooperuistisme ; infirmus, et quibus dedit Dominus intellectum, panem sacra?
in carcere^ct visitastisme.Quiaquod uni exminimis Scripturae talibus frangent et apponent, orando Do-
meis fecistis, miki
Tunc dicet his qui a si-
fecistis. minum, ut oculos eorum aperire dignetur, ut eum
nistris : Ite,maledicti, inignem ozternum. Esurivi agnoscant, et cordis palatum sanent, et gustenl, et
enim,et non dedistis miki manducare ; sitivi, et non videant quoniam omnino suavis rst Do ninus : et
dedistis mihi potum: hospes eram, et non collegistis ipsum in fractione panis, id est sacra Scriptura,
me ; infirmus, et in carcere, et non visitastis me. agnosrant, quorum oculi intcllectus ante tenebantur,
Quiaquodnon fecistis uni ex minimis meis, nec ne eum cognoscerent, peccatorum sordibus super-
miki fecistis {Matth. xxv, 31-45). Ecce opera mise- jectis. Frangendus est panis consolationis his qui
ricordiae ,de charitatis radice procedenlia. Conside- _ in pressuris sunt consiituli, sive in languoribus
randum est iUquc, quantae sint dignitatis, quae soli corporis, sive onere paupertati^, vel in semetipsis,
in disiricto examine laudari merentur; quorum di- vel in amicis suis secundum consiliumSapientis
: ut
gniias in colore aureo tlosculorum lilii designatur. vinum dulcis consola-
delur sicera moerentibus, et
Nihil valet albi floris munditia, lioc est virginalis tionis his qui amaro sunt animo (Prov. xxxi, 6),
puritas, siue operibus charitatis. divitem semper voluntatem habentes ad omnes;
117. Sed quid dicimus de his qui propter defe- non solum ad amicos et domesticos fidei, verum
ctum 174» u-rrense substanlife hoc operibus implere etiam ad inimicos, ut simus lilii Patris nostri qui in
non possunt, sive adhvc in siltuIo commorcnlur, coclis cst, qui lacit solem suum oriri super bonos et
sivc ri nuntiantes sajoulo el omnibus qua: possidn- malos, ct pluit super justos et injustos (Matlh. v,
banl, nudum Christum nudi seculi sint? Nunquid 45). Sedforte dicet aliquis Quid deperit Deo meo, :

hi omncs reproM crunt,qui Chnstoin operibus mi- quod solem suum et pluviam su.im tam malis quam
sericordia: ministrare non possunt ? Absit Non enim ! bonis largilur? Nihil inquam, lmo et prodest, (juia
impotentes, sed nolentes condemnabuntur. Nam vi- plerumque vincuntur mali mulliludinc bonitatis ct
scera, id est compassionem suam, non claudil a beneficiorum Dei, et a pravis suis itineribus con-
proximo indigentiam paiienti, qui si posset, vellet vertuntur. Et tu dic mihi : Quid depcrit tibi, si cha-
 707 VITIS MYSTICA. 708

rilatem tuam, quae quasi sol caeteras virtules illumi- A V.go gloriam meam non c/uaero (Joan. viii, 50;; sed
nat, et pluviam lacrymarum tuarum etiam cum ini- honorifico Dominum meum, et ipse honorificabit
micis dividas orando et lacrymando pro illis, ut me: quia ipse solus susceptor nums et gloria mea,
quandoquc revertantur ad cor, et errores suns qui exallabit caput meum, dulcis Jesus. Si quis vir-
agnoscanl, et charilalis unitatem recipianl ? si ginum sic loqi etur, sic ag^i ; rrit perfectum lilium,
scires bonitalem optimi Dei, el quam bonus est oui et florebit in alernum ante Dominum. et in Domino
te monet orarr- pro persequentibus et calumnianti- suo, etin sponso suo : et Dominus suus et sponsi.s
bu< le, et quant.im mercedem talia orant'bus pa- suus florebit in ipso, qui in hortum Ecclesiae suae

rct ! cerle jam dudum petivisses ab eo, et dedisset descendit, ut laba lilia colliireret.

tibi solcm talis charitatis, et pluviam talium lacry- 120. Haec autem per quemdam excessum de flore
marum; qui dat omnibus affluenter, et non impro- lilii spiritualis, qno prtecipue floret vitis et vita Do-
perat, apud quem fons est viiae, et in cujus lumine minusJesus, in !*raiiam virginum, ad quarum no-
videbitur lumcn, lux vera, quae illuminat omnem titiam hunc tractatum credimus venturum. diligen-
hominem, dulcis Jostis. Ad cujus exemplum divide tius tractare studuimus; ut hic invcniant compen-
et tu charitatem tuam, divide Iacrymas tua«, t^m diose et facilius m^morife commendenl, tanio avi-
cum inimicis luis, quam cum amicis; ut sis filius » dius legendo, quanto brevius quod ab aliis sanciis
477 Palris tui coelestis, et fraier et imitator Domi- Patribus diffusius est tractatum, et multis gravibus
niJcsu, qui super civitatem flevit peccatricem, pro disputationibus aggravatum, quod propler difficul-

occisoribus suis oravit, ut non perirent. talem a simplicium virginum simplici intellectu non
jam ad finem
119. Sed iloris hujus attingamus. potest comprehendi. Nec timcmus lmguis detracto-
Flosculus in medio flosculorum aureorum praeemi- rum, dicentium nos uniformitatem materiae non
nens, caeteris omnibus longior, nivinitatem signat, servasse, qui a tractatu Vilis in traclatum Lilii ce-

quae est sup^r omnia D'ms benedictus in sascula. ciderimus : qui pro certo sciamus, nos a charitale
Amrn. Habet aulem hic floscnlus caput unum iri- el benignitate Ciiristi, nimirum virginum sponsi,
angulum, per quod Trinitas ipsa designatur. Unum excusandos, cui in hoc tractatu confilemur, sicut,

enim caput divinae substantiae unilatem figural : intelligimus, subservisse, in cujus manu sumus et

tres vero anguli eminentes, et se dislincti, signant nos, et sermones nostn, quem utfirmiter sueramu !, 1

Trinitatis personas. Summus est hic flosculus in in hujus materiae tractatu secuti saia;"S, non glo-
lilio virginali, quia virgo domini omnes cogitatio- riam doctorum, sed fructum discentium requiren-
nes suas, omnem omnia verba C tes. Verumtamen, quantum intelligo, non magis flo-
volunlatem suam,
sua, omnia facta sua, omnem munditiam suam cor- ret ullo aliquo tlore. Vitis nostra, non alierius ali-

poris et cordis sui ad honorem Sponsi ccelestis de- cnjus floris tam attrahit fragrantiam, quam hujus
bet referre quia si gloriam propriam
: quaesieril, lilii, id est virtutis virginalis, cujus amore tot ado-

lampadem, id esl purum corpus, non habebit; sed. lescentulae altraclae, tam Hberaliter currunt in odore
oleo laetitiae spiritualis et igne charitatis carebit. ungucntorum sponsi, voce simul et opere claman-
Scimus autcm, quod illis virginibus dicturus sit tes : Trahe nospost te, in odore unguentorum tuo-
sponsus, quae lampades habebunt sine oleo, verbum rum curremus (Cant. i, 3). Quid enim amant tot

horribile non solum auditu, sed et cogitatu, Ne-

, virginum millia mundi illecebras spernentia ? quid,

scio vos (HUitth. xxv, 12.) verbum asperum Li- I inquam, tam amant in sponso suo, cujus virtutis

bera nos, Domine Jesu, dum adhuc lempus est li- delectatione altrahuntur, quam odorem hlii, id est

berandi nos pauperes peccatores, a laqueo venan- amorem virginilatis? Licuerit U8 ergo nobishunc
tium, ne postmodum illud verbum asperum audia- florem potissimum in Vite noslra commendare, quo
mus. Scimus, quod adversarius noster serpens ille nullus pretiosior nec speciosior est in ipsa vite.
astutissimus innumerabiles et subtilissimos laqueos Nunc autem ad alios compendiosiustractandos trans-
nobis obtendit ; ul quos a bonis opcribus r.on potest D camus.
averlere, pravis suggestionibus de bonis sallem fa-
CAPUT XXXIII. .

ciat operibus gloriari. El quomodo putas eum fre-

De flore charitatis, seu rosa rubente et ardente.
mere, quomodo slridere dcntibus suis, cum videt
virgunculas lencras a primis infanliae suae rudimen- 121. Floret in Vite nostra, bcnigno Jesu, nihil

tis regnum mundi, et omiiern ornatum saeculi con- ominus rosa rubens et ardens : rubens sanguinc

tcmnere, et tam altam scmilam virgiuitalis ascen- passionis, ardens igne charitalis, roscida effusiont

derc? Quanlas illum putas insidias lendcre nunc lacrymarum dulcissimi Jesu. enim ei contri Flevil
I

radici, nunc trunco, nunc foliis albis, nunc floscu- status esl propter me gaudium meum, imo gaudium

lis aureis lilii virgmitalis, ut mducat cas in aliquo Angelorum, Dominus Jesus, (/ui. «t a»l Apostolus,
-.

bonorum operum quaerere gloriam propriam, ne ad tn dicbus carnis suce offerens vota etsupplicationet
virginitatis summae apiccm pcrtinganl? Sed virgo ad eumqui poxsit salvum facere etim a morte,cun
Clirisli scmper icspiciat in facicm sponsi sui, ut clamore valido ct lacrymis,c.vauditus est pro sua re
I»
omnia faciat propter ipsum, omnia ad ipsum refc- non carneum, sec
verentitt (Hebr. v, 7). Audis, cor
rat, in omnibus quaerat ipsum, dicens cum ipso : lapideum, illum magnum Jesum et optimum in die-
109 vrns MYSTICA. 710

bus carnis sua°, quam pra

redimendo assumpse- « et sordidum abluatur quae virtns utraque in lacry
nic :

rat, lacrymis immadnisso, a llnic aridum pcr mis ioveoitor. Quaeram ergo mihi, et utinam invo-
ot

manens ? ror durum andis commnvcri pro me niam, fontem lacrymarum in lacrymi-;, in cruco
! irt ,

ad laerymaa iilum, qoi io setornum stat et non com- cla\is, postremo et in sanguine rubicundi Jesu. Le-
movebitur; nee a Uiuc tu ad lacrymas comraoveris? garo orgo ot intelligim, qna-itum ipse annoerit , ru-
Ad iam el ignem ch triiatis et passionis sanguinom, bo r om -arnis et animse ITSdileeti ex dilectoamao-
si forte caleHas, si emolliaris, ut dulcissimo Josu tissimi Iesu. Rubuit enioi iu utroque , id ost tam in

pro lacrymis suis oi sanguinis elTusione so'as sal- corpore quam

in anima in : caroe ex natura, quia
tem lacrymas repeodas. Adluic addam ot malloum oaloraliter omnis caro ruboaest; nec minus san-
gravm, el cuneos fcrroos incuiiam ubi, ut scinrla- guino passionis quo carnem suam charitate nosira
,

ris. Nam si tu, cor, sicut terra sine aqna, exaruis- compellente tam crebro tamque copiose perfudit :

ses; ulique vol 1-viier posses emolliri solis perfu- quas sacratissimi sanguinis effusiones in superiori-

sum lacrymis lacrymanlis Josu. Si autem a facie bus frequenter momiuimus nos explicasse . In bis
frigoris iniquitatum induraium es in rigorom la- igitur minime immorandum, ne lectori fastidium ge-
pidis, addo instrumenta forlia, malloum crucis, et tieretur.

cuneos clavorum forreorum, ut illis libi incussis B 124. Sed quis ,

nisi totus caro et sanguis, et qu
scindaris, ot fontem lacrymarum salubrom effun- in se nihil h tbeal spirituale, sanguinem istum fasti-

das. diat ? Quis volens se de sanguinibus cootractis li-

1 22. Quod sic nec adhuc commoveris, o cor du- berari, istum purissimum saluberrimumque san-
rum et impcenitons, durius es silice, qui in deserio guinem Josu purissimi non affectet? Quis semel isto

a Moyse bis noreussus virga emisit aquas largisM- dulcissimo sanguine inebriatus, quem paravit in

mas (Num. xx, \ \) : praesenim cum majleus crucis dulcedine sna pauperi Dous , non magis ac magis
Domini validior sit ad feriondum, quam virga Mov- sitiat, audiens veram vocem Sapientiae Dei , Uni.^c-
si, <•( tres clavi ferrei tibi incussi efficacioros esse niti Palris, optimi Josu dicentis : Qui edunt me,ad-
deboanl ad aquam lacrymarum elicieurlam, quam huc esurient : et qui bibunt me,adhucUient{Eceli.
percussio virgae Moysi geminata. Si vero et adhuc xxtv, 29.) Si verum est, imo quia verum e»t bu-
per nanos inconcussum, oo qnod in adamantis du- mano sanguini prae caeteris tantam naluraliter in-
ritiam sis conversum, qui solo haedi sanguine potest csse dulcedinem, ut cum a bestia qualibet semcl
molliri; affero tibi haedi parilor et
Agni incontarni- gustalus fuerit, illum de caetero semper gustare de-
nati, o|itimi, sanguinem copiosum, calore in- C sideret, ita ul aliis animalibus postpositis, sanguini
Josu,
comparabilis charitatis ferventem, qui sua fortitu- in idientnr humano, et in mortem suam ruant pro
dineillum adamantinum pariet^m inimioitiarum po- illo acquirendoquantum io se credis habere dul-
:

silum inler Ueum et hominem, omnino comminnit celinh sanguinem Filii hominis Jesu Ghristi ? Ecce
et dtssolvit. annorum millia du-
Hic paries per tot sitiunt irrationales bestiae sanguinem hominis el ,

raverat, nec lege, nec

Prophnis ipsum diversorum. non sitiam ogo sanguinom Filii Dei ? Bestiae quanto
praecoptorum, commonitionum et comminalionum , plus gustaverint, tanto plus sitiunt sanguincm hu-
malhis perculientibus aliqualitor fuerat comminu- manum : et ego fastidiam sanguinom Dei ethominis
tus : seJ accedente sanguine haedi et Agni nostri benigni Jesu ? Bestiae ruunt in mortem suarn , dul-
bonigni Jesu, non tan'um p<j rforalus, sod ot dostru- cedine sanguinis humani attractae : ego non fosti-

ctu> est. Diciturautem et bonus Jesus, etsi purissi- nabo ad vitam meam, et sanguinem rubicundi Jesu
mus, csse haedus, qui est immundum animal quia : et candidi ? Imo vere lesliuabo, cmam et bibam.
carnem nostram gestabat, plenam in nobis immun- Emam absque argento et absque ulla commutatione
ditiis peccatorum; in ip-o vero nihil ejusmodi ba- vinum et mel : quae nobis Sapientia Partis altissimi
bentem. Propter eximiam voro mundiliam Agnus n ncnignius miscuit in cratere cordis sui , nimirum
est, qui non solum non babot peccata, sed totius sanguinem suum ,
pretium vitae nostrae. Properate
mundi tulii peccata. mecum ,
qui diligilis Dominum : emite non corru-
123. Hujus ergo haedi elagni copioso sanguino, o ptibilibus auro el argento, sed commutatione mo-
cor adamanlinuum, inunger.' et immergere jace in rum et conversationis vestrae vinum et lac , sangui-
;

illo, ut cabdias, calefactnm emolliaris emolliium nem illum dico purissimum, preliosissimum ; ine-
vero fontem lacrymarum effuodas. Copiosa autom briantem porfectos, ut vinum ;
ut lac, parvulos nu-
aqua opus est, ut reficiatur populus meus ei ju- tientem. Si perfectus , si fortis es , vinum est tibi
menta. Est aulem populus mous, motus animi mei sanguis iste , sanguis meracissimus. Si adbuc infir-
rationale-s qutereotes ea quae lantum spiritui m.-o mus es et cui opus sit lacte, lac est tibi ad nutrien-
convoniu l. Habeo et jumouta, nompo alias cogita- dum te . Bibe crgo sanguinem hunc meracissimum ,

liones, quae circacarnrm occuantur, qu?e animae fide, momoria, et intuitu spirituali. Ecce sub com-
tenentur servitutem imp-nderc, ul jumoutum quas : pendio, ilerumque reduco tibi multiplicem sangui-
utrasque cogitationes decot rolici fonte lacryraanim nis cffusionem largissimi Je^u, qua rosam passionis
ne in via vitae hujus deliciant, vel a rocto iiinere et chariialis sua: rubricavit. Charilatis quidem il-
declinent; ut quod bonum est in eis conf'>rteiur lius ardorem humanus comprchendore non sufticit
711 VITJS MYSTICA. 712
inlellectus, nisi quantum ex passione ipsius, quae » 6j,crucem quamimperii nomine significavit nativitati
cunctis apparuil comprehendit. statim adjungens ;
quia profecto a nativitatis exordio
CAPUT XXXIV. passio crucis simul exorta cst. Non modicum enim
De rosa charilatis. pertinet ad commendationrm rubicundae passionis,
125. Verumtanicn piius de rosa charilatis , quam quod Salvator noster in alieno loco, in media hieme,
de rosa passionis vidcamus. Ardorem rosa: cliarita- in medio noctis, in stabulo diversorii ex mutrc pau-
tis perpcndemus, si diligenter \ideamus, quis, qua- pcrcula natus est, sangnis ejus effusus non
licet lbi

lis,quantum qnare anaveiit amator miscricors et

,
fuerit,quod tam parvo tcmporis intervallo, id est,
mirabilis Amalor noster esl ilie, quo nihil majus
.
,
septem dierum spatio scci.tum est. quanla chari-
nihil dilius, nihil fortius ; cui omnis spiritus conti- tas o quanta commendatio charitatis
! Vix natus !

tetur,quoniam Deus meus estu,quia bonorum meo- est cceli gloria, coeli divitiae, cceli deliciae, dulcis Je-

rumnon eges (Psal. xv, 2). In hocbrcvi versu com- sus; et ecce recenli ortui crucis ignominia, crucis
prehenditur, quis amator noster sit quis Deus et , ; dolor, crncis paupertas copulalur : sed redemit mi-
quare amaverit, ex verbo sequenti elicitur videhcet seriam crucis, imperii nomen verum. Cruce etenim
:

non ideo amavit nos, ut aliquid nostri acciperet,qui totum mundum simul et inl*> ros subjugavit, qui
bonorum nostrorum non eget sed gratuita gratia B regnavit a ligno foriis Jcsus. Propler enim crucem,
;

sua. Quod si etiam in nobis esset aliquid boni quod ad quam humiliavit se ipsum factus obediens, exal-
ille appeteret, non hoc a nobis, sed ab illo habere- tavit illum Deus Pater, ct dedit illi nomen, quod est
mus Qualiter autem amaverit nos amator noster
. super omne nomen; ut in nomine Jesu omne genu ,

exponit ille qui ait Cum adhuc inimici essemus, flectatur, ccelestium terrestrium, et iufernorum
: ,

reconciliati sumus Deo (Hom. v, 10). Juslus enim (Philipp. ii, 8-10,). Bene ergo iu prima eflusione
injuslos, solus bonus cl pius peccalores et impios sanguinis Agni purissimi aptatum est ei hoc nomen
adamavit. quanta dignatio Jam vero quantum Jcsus, eo quod jam tunc pro salule nostra sanguiaem
!

amavent, videamus. Quis hoc sutficienter dicat? fundere inciperet, qui in complelione salutis nostrae
4SO CAPUT XXXV. totus erat effundeudus.
De rosa Passionis. CAPUT XXXVII.
126. Ecce in exposilione hujus verbi necessarium De secunda effusione sanguinis.
habemus rosam passionis rosae charitalis conjun- 128. Secunda sanguinis eifusio Jesu Christi, qua
gere ; ut rosa charitatis in passione rubescat, et rosa passionis rosa coloratur, invenitur in sudore san-
passionis igne charitalis ardescat. Tantum enim Q guineo orantis el agonizantis benigni Jesu. Ita enim
dilexit nos dileclor noster, ut charitatis ardore co- ait evangelista : Et factus in agonia prolixius ora-
gente ruborem passionis incideret , traderctque in bat : et factus est sudor ejus sicut guttce sanguinis
mortem animam suam , mortem autem crucis , non decurrentis in terram. Ut cessent omnescaeterae san-
breviter transeuntis, sed a principio ortus sui usque guinis purissimi effusiones, nunquid haec sola non
in tincm morlis durissimae pedurantis. Sicut ete- poterit rosam nostram sufficienter rubricare ? Vere
nim superius vestrae commendavimus charilati, crux potest conscindere cor meum misorum, et sangui-
optimi Jesu Christi non tantum fuit unius diei ; sed neis lacrymis madefacere : quia ecce Creator meus
tota vita illius crux fuit et martyrium. (Jmnia ergo pro me sanguineo cruore perfunditur; nec levi qui-
quaecunque passus cst Dominus in diebus carnis dem, sed decurrente in terram. Vae miserocordil
suae , ad ruborem utique passionis ,
pertiuent rosae quod tali et tanlo sudore non madescit perfusum.
passionis quamvis effusionibus crebris sacratisbimi Inspice tribulationem ipsius milissimi cordis, qua
sanguinis ipsius specialiter fuerit rubricata. Scd angebatur, 481 cum toto corpore ex omni parte
quia omnia quae passus est enumerare non possu- sanguineus sudor manaret. Neque enim corpus ex-
mus, sanguinis effusioncs salutiferas nos non pigeut trinsecus tanto talique sudore deflueret, si cor intrin-
n
itcrare; ut quae jugiler sunt memoranda, lenaci me- secus nullius doloris molestia frangeretur. Coniri-
moriaj arctius imprimantur. tiun cst cormeumin me ipso, ait propheta(A'/vm.
xxiu, 9). Scisso igilur corde intenus, scissa est et
CAPUT XXXVI. ,

extcrius pellis nostri Salomonis : elfusus est sudor

De septem cffusionibus s<inguinis Vitis nostrce Jesu
Chrisii. sanguineus supcr terram. Kubricala cst rosa pa>sio-
127. Primam sanguinis cffusioncmlcgimus in cir- nis et charilaiis Christi rubicundi Jesu. Eccc quam
cumcisione, quando nomcn cjus vocalum cst Jcsus, rubicundus, et quam totus rubicundus. Nec vaeat a

jam tunc mvstcrio hoc siguilicanle, quod effusione mysterio istasanguiuis Jcsu cffusio gcucralis. Suda-
sanguinis sui fulurus nobis esset verus Jesus, id est vit enim tolocorpore sauguinem, qui nostras vene-
Salvalor. Audianl et intcliigant lam pucri teneri, rat lollcic intirnmates ex carne r.o.-lra ct sanguinc
quain puelUv, ct frequenter eorum mcniibus inculcc- conlruCtas; ut ad couvalcsccnliam et sanitatcm to-
lur malurum martyrium inuoccntis Je:>u . Unde el tius corporis spiiilualis, si\e Ecclesia 1
sulficerQl

Isaias dc nativilate ejusdem Jesu Christi loquens, sudor sanguincus ab oinni parte corporis, capilis

Ptter,iaquit, nalus est nobis, ct jilius Jatus est no- scilicet nostri Domini Jesu Chrisli etfusus. Liberati

bis : cuius imperium super humerum cjus(Isai. ix, ergo suinus dc sanguinibus; Dco gratia sit, auctori
713 VITIS MYSTIGA. 714
saluiis nostrae benigno Jesu, qui suum pro nobis « nostri ; et boni bellatores simus scquendo vestigia
sanguiuem liberalissime effudit. Vel lioc eerte skrni- sigaiferi nostri.
ficubrU sudor sanguineusa toto corpore capitia nos- l%$ CAPUT XL.
iri efiusus, quia in tolo corpore suo fpirituali, quod De quinta effusione sanguinis.
est Ecclesia, sanguis erat martyrum effuudcndus, 131. Quiuta rubricatio ros;o iuvenitur in crudeli
et Ecclesia rubricanda. flagellatione mansuetissimi Agni rosei Jesu. cum
quanta quantitaie putas illum sanciissimum sangui*
CAPUT XXXVIII.
nem e conscisso corpore et llagellato distillassc iu
De tertia scuiguinis effusione.
terram I quanta putas saovitia impiorum fremen-
129. Tertia sanguinis elfusio fuii in vellicatione
tium, quanto fremitu ssevieutium flagellatum putas
genarum, cujus teslimonium babemua in propheta, fuisse dulcem Jesum, qui venerat ut nos a flagellis
dicente ex persona ipsius crucilixi Corpus meum :
liberaret auernis « Sine causa,
! » inquit, « Ilagellis
dedipert utientibus, et genasmeas vellentibus (Isai. ceciderunt me. » (Respons. Oific. Eccles.inPassione.)
Quod qui-lam exponunt de laceralionc maxil-
L, 6). Vere sine causa, nisi forte miserrimi et perversi
larum facta cum unguibus impiorum Judawum; bona opera tua pcenis digna judicarent, qui verita-
quidam autem de evulsione barba; Domini. Pot<>st B tem tuam in mendacio detinuerunt.
Sed et hic mo-
utrumque fuisse verum. Crcdo non sine aliqua san- ralitcr erudimur, ut llagella benignissimi Patris no-
guinis effusione id peraclum. Video ergo sacrilegas stri discamus asquanimitcr tolerare, qui pcssimorum
manus impiissimae gentis non saturatas colaphis et
flagella pro nobis indignis tam palienier sustinuit
alapis, et conspulione desidcrabilis vultus Christi :
dulcis Jesus. Quis enim flagella non sufferret homo
sed eliam genarum ipsius vellicationem exar-
ad in flagella paralus, ad laborem natus, in peccatis
sisse, el a vultu quoque dulcissimo ad rubricatio-
nutritus et conversatus, hsereditati coelestis aulae
nem rosae nostra: sanguinem elicuisse. Video Agni destinatus, quae non nisi mundos recepit cum vi- ;

illius immaculati palienliam admirabilem et imiian- deat Regem omnium rogum, et Dominum dominan-
dam, per quam genas pudicissimas impudicissimo- tium dulcem Jesum, qui peccatum non fecit, et in
rum ungu.bus Iacerandas cum omni mansuetudine cujus ore non esl dolus inventus, tam gravibus fla-
prasbuil; ut paticnter sulferamus, si aliquando no- gellaiionibus csse contritum? Audi, o homo stulte et
stram faciem operiai confusio propler ipsum, imo et
non solum non refuge, sed
jnsipiens, et erudire, et
si quis nos caedat in faciem verbis et factis propter etiam apprehende disciplinam, ne forle quandoque
dulccm Jcsum.
C pereas de via justa, Domino tibi irascente qui pro- ;

CAPUT XXXIX. prio Filio suo non pepercit, sed propter te tradidit

De quarta effusione sanguinis flagellandum (Rom. vm, 32). Non pepercit Filio suo
naturali, consubstantiali sibi, et coseterno, et lm-
130 Quartam sanguinis purissimi effusionem in
quin pro salute lua ipsum facerct nasci in
pa^sibili,
rorona invcnire poss-uinus, ia corona spinea, non
lamen levilcr imposita, tempore, et passibilem et flagellis contereret, sicut
sed valide impressa capiti ;

dulcissimo capitis mei dulcis Jcsu. Satis enim con- scriptum esl : Dominus voluit eum conlerere in in~
firmitate (Isai liii, 10). Et quomodo parcet tibi filio
scntit veritati, ul qui oderant veritatem, non solum
"Cprobrium illius, sed supplicium rcquiranl. Nec adoptivo, cum sensus tui proni sint in malum?
hic puto quidem rivos sanguinis defuisse, qui a ca-
Quin in chamo et freno maxillas tuas constringel,

pilc irrisorie et invide coronati detluerent in ut saltem vexatio det intellectum tibi
quatenus ad :
collum
simul ct in faciem dulcis Jesu quia suo noluissent ipsum approximare cogaris, qni licet moleste, salu-
;

coronato poenam simul cum irrisionibus briler tamen flagellat omnem filium quem recipit
irrogare,
facilius de ramis vel virgulis arbotis alicujus
aliis (Hebr. xn, 6)
potuerant plexuise coronam sed ut morum suo-
: n CAPUT XLI.
rum aculeos demonstrarent, nunc gloria et honore De sexta et septima effusione sanguinis
:oronaium tunc 6pinarum aculcis coronaverunt
, 132. Sexta effusio sanguinis, quae rosam passio-
\.^'uum milissimum dulcem Jesum. Et licet in irri- ni;> rubricavit, in fossione clavorum copiosissime
iione coronent, tamen ignoranles et irrideutes co- invenilur. Quis enim de fossis, imo ct de perfossis
•onalum regem fatentur, quia regum est coronari. manibus pedibusque innocentis Jesu copiam sacrati
Joronaius-ergo rex esse a ne^cientibus demonstra- sanguinis dubitet eflluxisse ? In torrentibus hujus
•ur. In spinis vero coronaniium malitia apeiitur. sanguinis rosa nostra puipurata est quia vere hic ;

loraliter autem docemur imitari caput nostrum, ardtnlissima cliariias, hic rubicundissima passio in-

n et ducem nostrum dulcem Jesum. Si autem vcnitur. In hac magnitudiue passionis magnitudo
lalorum quorumlibet perversitate compungimur et Consideretur charilalis : ardorem rosae charitatis,
•ridemur : cum caput noslrum
compunctum, ila ruborem considera passionis. Quis unquam tam.
a lrrisum conspexerimus, non murmuremus, non gravia, lam jiudenda passus fuil ? Deus csl qui pati-
!
ecalcitrcmus; pauca qua: nobis ia vil.i prseseati et lur, ucc in aliquo sibi durum torcular passionis
revi inferuntur, cum omni a;quanimitate et patien- allevial, qui scrvis snis vel omnino aulerre, vel al-
a suffcrcndo, ut digni simus essc membra capilis lcviare, vcl breviare vires tormentorum consuevit,
Patrol. CLXXXIV, 23
 :

715 VITIS MYSTIGA. 716

Non pepercit sibi qui suis parcere novit. Hujus rei CAPUT XLII.
^
cvidentiam vides in Evangelio Joannis, ubi cum ab De croco abstinentite vitis nostrce.

his qui adipsum venerant capiendum, ei diceretur, 134. Crocum etiam abstineniiae in nostra vite,

qiiod ipsum quaererent, subjunxit Ego sum, quem :

dulcissimo Jesu Christo senlimus floruisse. Qui non

quaeritis. Si ergo me quceritis,sinite hos abiret (Joan. proptcrea abstinens fuerit, ut castigaret corpus

xvih, ardor verissimae charitalis ! Manifcstat suum, et in servitutem redigeret, ne forte reprobus
8).

et tradit se charitas ipsa saevientibus inimicis, non efficeretur; sed ut nobis formam daret et documen-
parcens sibi, rogalque pro suis, ut parcatur illis. tum abstinentiae sicut in circumcisione et baj.ti-
:

Caplus ergo post plurimas illusiones tam Judieorum, smo, quae non ad emundationem suam accepit, qui
quam Genlium, post sanguinis plures cffusiones, semper fuit mundissimus et omnium emundator ,

clavis immitibus, manibus simul et pedibus perfo- sed ut obedientiae nobis formam justitiaeque donaret.

ralur et configitur ligno crucis Salvator noster, mi- Sine dubio virtutem habuit abslinentiae. Rex virtu-
tissimus Jesus. Intuere et respice rosam passionis tum, omnibus sanctis praeteritis et futuris
et prae

sanguineae, quomodo rubet in indicium ardentis- excellentius semetipsum macerans, non necessitate,

simae charilatis. Contendunt passio et charilas illa, :

sed voluntate. Sed objicitur nobis sententia de ver-
D bis ipsius Domini Salvaloris de se dicentis, Venit
ut plus ardeat ; ista, ut plus rubeat. Sed mirabili-
ter per ardorem charitalis fit passio rubea, quia si ad Judceos Joannes Baptista non manducans, neque
nondiligeret, non palerelur : et in passionis rubore, bibens, etdixistis Dcemonium habet ; iiem, Yenit
:

maxima et incomparabilis ostcnditur charitas. Sicut Filius hominis manducans et bibensel dicitis Ecce :

enim rosa per frigus noctis clausa, solis ardore homo vorax et vinarius, amicus publicanorum et

surgenie tota aperitur, et foliis expansis in rubore peccatorum (Matth. xi, 4 8, 19). Ecce testimonium
demonstrat ardorem jucundum : ita flos coeli deli- Veritalis, quod Joannes non manducavit neque bibit

ciosus, optimus Jesus-Chrislus, qui multo tempore et quod ipseJesus et manJucavit el bibii, Nunquid

a ppccalo primi hominis, quasi in frigore no- 483 ergo Joannes in abstinentiae virtute praecellit no-
ctis clausus fuit peccatoribus, nondum pleniiudiuem strum dilectum Jesum? Nequaquam.
impendens; tandem plenitudine temporis accedente, 135. Sed notandum quod duplex est abstinen-
radiis scilicet ardentis charitatis, in omni corporis tiae virtus. Una inlus iu menle, altera foris in actu.

sui parte apertus est, et rosae charitatis ardor in Et ea quidem quae in mente est, semper est ha-
rubore sanguinis effusi refulsit. Vide ergo quomodo benda : ea vero quae est in actu, rerum ac tempo-

hoc llore rosae floruerit optima Vilis nostra, rubi- C nim qualitate manifeslanda est.Bene autem Joan-
cundus Jesus. Vide totum corpus, sicubi rosae san- nes, qui purus homo erat, abstinentiam tam in
guinrae florem non invenias. Inspice manum unam mente quam in corpore exercebat, ne forte conta-
et alteram, si florem ro^ae invenias in utraque. In- minaretur : sed hono nostcr verus Jesus, qui
spice pedem et unum et alterum : numquid non maculari non poterat, cibis et potibus pro tem-
rosci ? pore ulebatur, ut convescentes sibi ad virlutem
133. Inspice lateris apcrturam, quia nec illa caret attraheret abstinentiae, caeterasque viitutes. Nec
rosa, quamvis ipsa subrubea sit propter mixturam credas ullo modo majorem esse virlulem omnino
aquae : quia, sicutnarrat evangelista, Cumunus mi- abstinere a cibis, quam ipsis cibariis uli moderate.

litum lancea latus ejus perforasset, exivit sanguis Difficillimum est enim in cibariis modum servare
et aqua (Joan. xix, 34). Ipse est enim qui venil per omnimodum, ita ut ultra quam naturae potest suf-

aquam, et non pcr aquam solum, sed per aquam et ficere, nihil sumatur, nec ipsi nalurae aliquid de
sanguincm optimus Jesus Christus. suavissimc necessariis subtrahatur. Si ergo contingat ali-

universorum Domine et Salvator bone Jesu, quales quem habere virlutem abstineniiae cumJoanne, sci-
libi condignas gratiarum referre potero actiones ; n licet ut ipsam mente et opere exerceat , non con
qui a principio ortus tui, usque ad mortem durissi demnet eum qui abstinet cum perfefflissiino Jesu,

mam, imo ct post mortem, pro me pretiosissimum id est, qui abstinentiam, prout tempora exigunt
sanguinem luum effudisti, qui ardorem excellentis- et personae, pro utilitate, vel propriis corporis, vel

simae charitatis tuae tam crebis s inguinis lui effu- proximi 484 nunc nunc remittit, ob-
intendit,

sionibus manifestare cura»ii ? quam multo numero servans tamen in omnibus omnia quae circa vir-
foliorum multiplicata et exornata est rosa tua I Quis tutem abstincnlia; suut scrvanda, ut semper vitii
omnia ista enumeiel? Numera gutlas smgninis ef- abslinenlne oppositi, id cst gula? , crimen evilei

fusi de dulcissimo corpore dulcissimi Jesu, et habe- Cujus vitii ahusiones hoc versu nolantur :

bis passionis charitativac folia cnumeraia. Singulae Prceproperc, laute, nimis, ardenter t studiose.
cnim guttae sangninis sui, folia suut rosse sanguinese Praepiopere cnim conndunt et bibunt, qui tempu<
passionis Sed ideo ad aha transcamus, quia
ipsius. comcdendi praeveniunt, sola voluplate, non neccssi-

scptimam sanguinis dominici elfusionem jam brevi- tate coacti. Legimus in Vita Patrum de saneii
ter diximus, cum de aperiura latcris doceremus, Patribus, qui hospitum spiritualium charitate de-

unde exivit sanguis et aqua, per qua) Baptismalis vincti, lcmpus consuetum ciborum anticipaverunt
acccpimus sacramentum. sed comedendo in charitate, se nequaquam solvi*8<
717 VIVIS MYSVICA. 718
jejunium aestimabant ; ita [Ol eliam aliqui post ta- hominis (Eccli. xxix, 28). Nec adhuc conterunlur
A
lem refcctiunculam Missarum celebrare so!emnia hac confusione duris>imae frontes voratorum tam
non limerent quod qi.amvis nohis non conveniat
: ipsius Veritatis vorissimi Jesu ,
quam Apostolis
tralierein exemplum, ut similiter faciamus, quo- ejos, imo ne genlilis quidem hominis reprehensione
niam quidem ab eorum perfectione nos nimium se- et eniditionc percussa', et dicunl, Christiani su-
paramur, eos lamen sine peccato talia fecisse cou- mus : non lamen recipiunt vocem Christi in Apo-
fidinius, quae noquaquam nisi Spiritu sancto ipsis stolo loquentis et monentis, Curam carnis ne fece-
veraciter revelanle feeissent. Laute comedunt, qui ritis in desideriis (Hom. xm, 14). Unde frequenler
delicaiis utunlur cibariis sola delcctatione attracti : evonit, ut cum adhuc escae eorum sint in ore eo-
q tibus non sufticit naturalis sapor carnium, sive rum, ira Dei, ascendat super eos (Psal lxxvii, 30,
piscium, quem Creator illis imposuit; sed modis 31): et qui deduxcrunt in pessimis terminis dies
naturae conlomptis quaerunt adullerinos sapores suos, in puncto ad infemum descendunl ubi ver- ;

pipcris et salsamentorum variorum, ut sibi appe- mis comedens ipsos non moritur, et ignis non ex-
tilum faciant comedendi, non metuentes oplimum stinguitur, pro deliciis brevibus mala recipientes
hominum Creatorem vituperare in creaturis, dum sempiterna.
alios illis sapores ipsi faciunt, quam Creator natune B 137. Nimis comedere quid sit, omnibus notum
earum prsestiierit. quantum hujusmodi alienos est. -183 Nimis enim comedit, qui ultra quam
sapores homo Chrislianus vitare deberet, si advor- naturae suae sustentandae possit sufficere, sumit ali-
teret duleissimum el sapientissimum Dominum menta, maxime si hoc scionter fecerit. Evenit enim
suum fecisse omnia bona valde, cujus creaturas non raro, ut homo suis laboribus consideratis plus
vere bonas nullus nisi malus altera p e consuevit! vilium sumat alimentorum, ut in labore possit sub-
Consuevil dico, quia quandoque lautioribus uli ci- sistere, et timore deticiendi cogente mensuram re-
bariis pro infirmitate corporis repnllenda, palato non fectionis excedat, a quo peccato vix credo aliquem
alludente, sed renitente cibariis ; nulla vel parva esse immunem. Sed lalia peccata crebris confessio-
culpa est. nibus, intermixlis volunlariis abstinentiis, statim ut
^ 36. Ad eorum igitur confusionem, quoram, ut deprehenduntur, purganda sunt. In nullo autem
Apostolus ait, deus venter est, et gloria in confu- genere ciborum illud vilium superfluitatis ciborum
sione eorum l PhiHpp. m, 19 ,18), quos idem asserit potuum excusatur. Cum eliam legatur, quod pec-
et
flendo iuimicos esse crucis Christi, et imitatores il- catum Sodomos
fuit abundantia panis (Ezech. xvi,
Inis pauperrimi et miserrimi divilis; qui epulaba- Q 49), et diabolus tentaturus Dominura non de alio
lur non aliquando pro sanitaiis remedio, sed pro aliquo quam de pane tentavit (Matth. iv, 3), sciens
voluplate quotidie splendide ;
propter quod nec profccto in nimio sumptu punis peccatum non
guttam aqute, cum in inferno sepnltns esset, me- deesse, qui primos parentes, et per ipsos omnes
ruit impetrare, ut refrigeraretur lingua ejus ardens homines unius pomi comesiione decepit quamvis :

profecto in flamma (Luc. xvi, 19-26), quae alienis non ita facile in ctbis vilibus mensura excedalur,
semper et superfluis fuerat saporibus delectata : nec ubi sapor non decipitur, sicut in cibariis laute prae-
naturali aquae frigorc meruii refoveri, qui in volu- paratis et saporibus akeralis.
ptaiibus suis naturae saporem adulteraverat : ad ho- 138. Ardenter comedere, est cibos vel potus
rum, inquam, confusionem gentilis hominis me- cum nimio desiderio sumere, quod tam in vilibus,
morare sententiam non gravabor, ut erubescat quam in delicatis polest cibariis evenire. Cujus rei
nomine christianus, cum a meliore se ipsum igno- exemplum habemus in Esau, qui vilis cibi dele-
rante docetur, qui neque creaturas per Creatorem ctatione attractus, ultro vendidit Primogenita sua.
venerari sciebat, nec asperos sciebat pati sapores Ita enim habet Genesis , quia veniente Esau de
pro Christo, quem vel non
neschit, vel credidit « agro vidit Jacob fratrem suum coquentem lenlicu-
pro se in crucis patibulo vinum myrrhatum bibisse lam : cui dixit, Da mihi de coctione tua hac rufa,
cum felle mixtum : sed soli naturae consenliens quia oppido lassus sum. Et facta pactione cum Ja-
contra voluptuosos cxclamat :
cob de venditione primogenitorum, comedit in vo-
racitate coctionem nimis desideralam, et dignita-
prodiga rerum
Luxuries, nunquam parvo contenta paratu, tem primogeniiorum amisit : quia enim nimium
Et quiesitorum terra pelagoque ciborum ardenter desiderabat lenticulam. En, inquit, morior;
Ambitiosa fames, et. tautie gloria mensce ! quid mihi proderunt primogenita ? (Gen. xxv, 29-
Discite, quam parvo liceat producere vitam,
32.) Non est dubium quin ardenter comederit ac-
Etquantum naturapetat. Non erigit cegros
Nobitis ignoto diffusus consule Bacchus, ccptum, quod tam ardeuler fucrat desideralum.
Non aurogemmisque bibunt ; sed gurgite puro Misorere, Dominc misericordissime Jesu, mihi mi-
Mtaredit: satis est populis fluviusque Ceresque. serrimo peccatori, qui nullam diem sine peccalo
(Luc.vn. Pharsal. hujusmodi me sentio praelerire ; ne per talem ex-
lib. iv, vcrs. 375-381.)
cessum, fidei tuae qua tibi gcnitus sum, merear
id est, aqua et panis. Haec satis concordant cum perdere dignitatem. E contra ct sanclissimos Eliam
illa usitata sententia et vera Panis et aqua vita
:
et Joannem Baptistam carnibus nullis usos fuissq
710 YiTlS MYSTICA. 720
cibiet P otus sed etiam somni et 'ascivia?, et vesti-
accepimus et per sobrietalem temperantife eos nul-
:
, A
mentorum, et aliorum quorumlibet commodorum,
lum ex hoc omnino merilum perdidisse.
quas corpori superllue tribuuntur;
vel balneorum,
139. Studiose comcdere est in cibis vel in po-
unguenlorum, musicorum instrumeniorum, et caa-
tibus nimis diu immorari. De hoc expertis loqui-
tilenarum, et caeterorum liujusmoJi, quae sensus
mur, et ulinam non essemus txperti, nec urquam
humauos corrumpunt animumque subvertunt. Quod
experturi. Frequenter solet accidere, quod sumptis
secundum consueludincra necessiiali autem quaedara folia rubei sunt coloris, signat cha-
cibariis quae
sumeniis posseni et deberent sulficere, quaedam ritatem semper debere immixlam esse operibus ab-

surgat nova deleclatio, quae facit hominem impro- slineiUiae; quia si uuis sine charitale corpus suum
vidum, et nou caveniem illi cibo
insidias diaboli ila tradat, ut ardeal, nihil ei prodest (/ Cor. xm, 3).
cum tanto studio inhaerere tanquam nihil auie ,
Quosdamenim esse qui non propler cnaritatem Dei,
sed propter vanam gloriam se macerant abstinendo,
comederit, vel intra multos dies po.4 hoc nil sit
ostendii ipsa ventas Duminus Jesus dicens discipu-
sumpturus ciborum. At qui gulae speciem in se dc-

prehendunt , auxilianle Dco huic facile possunt lis suis : Cum jejunatis, nolite fieri sicut hypocritce

rcsistere, impetus ejus non longius durat,

quia tristes, qui exterminant facies suas,utvideanturab
quem dum mensa surgatur et illius quod
a q tanlo " Iwminibus jejunantes. Amen dico vobis, receperunt

sludio desideratur memoria subducatur. Sunt au- mercedem suam Maltk. vi, 16). Quare? Quia non
tem plurimi, qui tale studium comedendi, nec pec- sunt verus crocus, qui carent rubiis foliis charitalis,
sine qua nullum opus perfectum est. Ipsa enim est
catum existimanl, nec ttiam cuiquam suggerenti
esse peccalum fidem adhibent, habenles in con-
,
virtus, de qua dicitur Qui habel unam, habet om- :

suetudine damnabili, nulli desiderio resistere, quod nes, et quam qui non habet, illud quod habet aufe-

possit a natura aliqua obumbratione defendi : nec retur ab eo.

ponunt aliquam metam desiderio comedendi, donec CAPUT XLIU.

tempore deficiant faligati. Sed christianus homo De odore florum Vitis.
comedit ut vivat, non vivit ut comedal, sicul qui- 141. Jam ad odorem florum Yitis nostrae acceda-

dam ait. ldeoque et illud bene de inutilibus et vo- mus, rogantcs ipsum dulcissimum Jesum, ut su
racibus :
odods dulcissimi fragrantia corda noslra dignetur
Nos numerus sumus, et fruges consumere nati. aspirare, ut de ipso dulcia et sentire et dicere valea-

(Horat. Epist. lib. i, ep. 2, vers. 27.) mus. Quid autem dicere de hoc odore poterimus ?
Chrislianus autem non sic sed semper ita surgat C Mirabiiis, et supra quam potest credi aut cogitari,
:

de mensa, ut adhuc habeat appetitum plura sumendi, inaesiimabilis est iste odor vitis nostrae, Floruerunt

et eum qui adhuc esset implendus cibariis, Domino etaliisancli palmites, in quibus ipseprofeclo Uoruit;

Jesu pro grato munere conferat appetilum, qui pro sed cerlissimi viri illi soli capiti nostro oplimo Jesu
nostra salute saepius esurire voluit et sitire. His et clamabant, nempe illa spiritualis sponsa, Meliora
aliis similibus rationibus unus aliquis inductus tanta sunt ubera tuavino; fragrantia unguentis optimis.
se abstinentia macerat, ut nimia consumptus inedia Oleum effusum nomen tuum; ideo adolescentulce di-

in languores iocidat diulurnos; ut nec sibi, nec aliis lexeruntte. Trahe me

curremus in odorem
posl te;
valeat omnino prodesse, imo fiat eliam omnibus unguentorum tuorum Cant. i, 1-3). Non est mirum
gravis, qui si gravarentur, ipse potius alleviare de- siodor estinaestimabilis uimis, qui de hac Viie noslra
berct. Quis ista docel? quis ista sapiens faciet? Igno- florente procedit, si nomina ejus diligentius atten-

rant tales, quod damus, quae suul Jesus, Christus, Nazarenus. Jesus
Virtus est medium vitiorum, el utrinque reductum. autem, ut scitis, Salutaris vel Salvator inierprela-

(Horat. Ibid. ep. 18, vers. 9.) tur; dequo Psalmus, Converte nos, Deus, salutaris

Est enim quoddam medium intcr nimis comedere , n noster Psal. lxxxiv, 3) : et iterum, Salvasti 7ios de
et nimis abstinere ; et illud medium est virtus : boc affligentibus nos (Psal. xliii, 8). Quis autem in alfli-

est tanlam J.SC sumere alimcniorum, ne nimis clione posilus salvari nolit? Si vis salvari et allrahi

debilitetur natura ; nec tantum, ut vitia vegetentur. odore liujus nominis salutaris, quod effusum est

Quod si omnino tale medium servare non polcst, sicut oleurn, incipe delectari iu dulcissimo Jesu, ct

tamen hoc cavere poiest, ne nimis a medio receda- confidenter rcquire in vero salulari salulem, non

lur id eist, ut ille qui minus comedil quam debeat,

:
imitando illos qui laelantur cum malefecerinl, et ex-

non nimis abstineat ; ut ille, qui comedendi mensu- sultanl in rebus pessimis (Prov. n, 14\ in quibus
ram exccdit eam non nimis excedat, ut corpus salutem suam conslare pulam; sed potius eam, cu-
non nulriatur vitiis, scd virtutibus conscrvelur. jus spirilus cxsultavit in Deo salutari suo (Luc. i,

140. Quare autem ilos croci abstiucnliam signat, 47), qua3 nominis hujus salutaris odoreiu tanlo sua-

color ipsius osiendit : facilenim suos cultores ab- vius attraxerat, perfccliusquo senseral, quauto illi

stinentia croceos, llori croci assimiles. Non enim lide, spe, et charilate vicinior fuerat, quse ipsum d«
potest facies esse rubicunda cum stomacho absti- suis visceribus gcinierat, nempe vcrum ct perfcciura

nentise. Muliitudo aulem florum croci multas spe- Deum el homincm, salularem Jesum. Non ignorabal
cies desi^nal. Non enim est abstinentia solummodo onim qualitcr sine omni carnali concupiscentia con-
 ,

721 VITIS MYSTICA. 722

ceptu^ qualiter sine omni dolore ex lpsa natus ;
quo- » tihus conficitur. Quid ergo miriim, si haec Vitis ad
modo a pastoribus praedicatus, quomodo a Hagia mirabilem dedit odorem, quae et uncta est, et fiorens?
adoralus, quomodo virgineo lacle suo nutritus, quo- Nazarenus enim Florens interprctatur.
modo a Simeone et Anna commendatus. Noverat, 144. Vitis nostra Jesus Christus Nazarenus, id
iui|uun, bse omnia, el multo plura virgo illa lide- est salutaris, uncta et florcns, qui non attraherel
lissima, et perfectissima file salutarem veii salutaria omnes, qui salutem, gloriam, divitias vel delicias
sequehatur odorem. Nec poterat non sperare in concupiscunt ? Venicnt omnes ad Vifem hanc. Dabit
eum, quem fide perfeclissima cognoscebat et posse, enim Jesus salutem, quia salutaris est : dabit Chri-
et scire, et vclle salvare omnesdesiderantes salutem, stus regnum, quo in habetur,
gloria cum diviliis
Quantum enim quis credil, lantum 18 J speral : quia unctus esl, quod propric ad reges pertinet da. :

quantum sperat, tantum amat. Quanto ergo haec bit Nazarenus delicias, quia florens est. Quid etiim
optima Mater perfcctior fuit in fide, lanto in spe jucundius flore ? Mulli aulem, imo omnes, id est

fortior et in charitate ferventior , omnem cogitatum omnium virtutum flores in nostro Nazareno sunt,
suum jactans in eum. quarum deleclabili odore totum muntlum traxit post
1 i2. Olewn enim effusum cstnomen tuum.Quare ? se. Nam qui veniunt ad ipsum propter humililatem
Quia oleo nutriuntur infirmi pascuntur famelici, " violae ejus sequuntur odorcm qui propter castita-
, ;

lumina reparantur. Quis enim tam intirmus, qui hoc tem, lilii qui propter charitatem passionis, rosae; ;

oleo salutari, nomine scilicet salutiferi Jesu, curalus qui propter abstinentiam, croci sequuutur odorem.
non fuerit, dummodo velit curari ? Ita enim ait ipse His ergo urtutibus 0|dimi Jesu Christi ubique prae-
Salvaior cuidam languenli, qui jacebat ad piscinam dicatores tanquam quodam pretioso unguenlo effuso
probaiicam : Vis salvus fieri ? Et ille : Domine, ho- extraxernnt odorem ejus et adolescentulae odore ,

ninem non habeo, ut cum mota fucrit aqua, mittat ejus mirifico delectaiae cucurrerunt post unctum Je-
tne in piscinam (Joan. v, 6, 7). Stulte, ecce oleum sum. Et adhuc nimirum currunt clamantes in toto
salutiferum salutaris Jesu, cujus nomen est sicul corde suo, Trahe me post te, ut curramus in odore
oleum cffusum. Quid tibi cum aqua ? Si vis reeipere unguentorum tuorum ; scientes quod neque volentis,
salutem, ecce fons olei misericordiae, in quo te nul- neque currentis, sed solius Dei miserentis est. Su-
lus prohibet baptizari, cujus nomen est effusum perat autem omnes odores omnium virtutum uncti
oleum, id est omnibus gentibus manifestum, quo Jesu odor crucifixi, ubi perfcctio praecipue efflore-
oleo uncti infirmi sanantur. Quomodo cum audis el bat, et de floribus vulnerum suorum inaestimabilem
intelligis supereminentem misericordiam optimi Jesu Q odorem cffundit. Fracto enim alabastro mundissimi
(qui propter te redimendum de sinu Patris descenriit corporis virginalis dulcis Jesu effusum est unguen-
ad terras, te misericordi^sima passione redemit), tum sacratissimi sanguinis. Ipsa quoque anima, in
non oboritur tibi cerla spes, quod te redemptum qua sine dubio redolebat unguentum spiritus septi-
tanto prctio nolit perdere, quem de ccelo venit redi- formis, emissa, dilatatus el dispersus est odor Vitis
mere ? Jam ergo sic cogitanti, sic spcranti oleum no- nostrae florentis non per terras solum, sed et per
minis Jesu tibi effusum est. Unge te, ut saneris; id •188 inferos ; et suscitati sunt mcrtui, qui tam ad
est spera in misericordia Salvatoris, qui salvat om- vitam corpons quidem, quam ad vilam animae quo-
nes sperantes in se. tidie suscitantur, quia domus Christi, id est Ecclesia,
143. Nihilominusautem et oleum hoc pascit te, impleta est ex odore unguenti nostrae Vitis praecipue
si famelicus es, si esuris, verbum est. In hoc verbo in passione florentis. Conscissus est saccus corporis
Dei optimi Jesu invenis quod te satiet, si dictis et Domini Jesu, ceciderunt grana sanguinearum gutta-
factis ejus aurem cordis lui velis inclinare. Sanat rum, quae adhuc a lidclibus mente colligi possunt, et
enim animam esuricntem quidquid dixit vel fecit ab accedentibus ad crucem fideliter ac devote colli-
dulcis Jesus. Quod si esuris et sitis justitiam, sana- guntur. Pretiosissimus vero thesaurus et incompa-
bit tc vcrbum oris ejus, qui dixit : Beati qui esuriunt rabilis, gutla; sunt sanguinis Jesu Christi.
et sitiunt justitiam, quoniam ipsi saturabuntur Accedc huc, o fidclis anima, cl collige tibi
145.
Olatth. v, 6). Addel quoqueigncm ad oleum quod : reliquas epularum sponsi tui micas gratissimas, ;

huic nomini Jesu optime convenit quia hujusnomi- folia rosarum. Ecce in quanta muliiludine distillant
;

nis virtute fides confirmatur, charitas exardescit.Pauci de manibus simul et pedibus, nccnon et de latere
enim fidem habuerunt ante hujus olei elfusionem, dulc.issimi crucifixi Christi Jesu. Non est morbus
id est ante praedicaiionem nominis tui, o bone Jesu: animae, cui his floribus mcderi non possis. Collige
pauci igniculo chantatis arserunt. Sed ecce illa ef- tanium folia florum florentis Jcsu slillas sanguinis
,

fusionc, quanti fidc illuminali ? quar.ti charitate con- ruhictindi : el tanquam piluhis, sinc quibus csse no-
flagrarunt? Dedit odorem, id est bonam famam, lo, in cuhiculo cordis lui reconde. Erit libi illarum
oleum nominis effusum, oleum Jcsu, et patuit te
tui sapor ct odor in medicinam salubrem, morbo% si
esse etiam Chrislum, id esl unctum. Sic cnim ait repellcniem
qui fuerint , venturosque cayenlem.
Psalmus de te : Unxil te, Deus, Deus tuus oleo lceti- Vide tantum, ne unquam sine illis esse vclis, quae
txm prceconsortibus tuis(Psal. xliv,8). Ergo etoleum vere nomen habent, quolibct fidcli dicente, sine
unguentum est, quia unguentum de oleo et aroma- quibus esse nolo. Hauri ergo toto cordis tui affectu
723 VITIS MYSTICA. 724

odorcm Vitis vcrae Jesu Christi Nazarcni, et dele- a Aaron, id est non solum Christi Apostolis datum
ctare in illo, sicut Patcr ccelestis in illo delectalus unguentum hoc, quod liquefactum fuil igne passio-
fuit, ut vere dicere potuerit : mei sic-
Ecce odor filii nis Christi ,odorem bona; opinionis per
ut daret
ut odor agri pleni, cui benedixit Dominus (Gen. omnem terram 4SO; sed quod descendit in oram
xxvn, 27). Vere pleni, in quo habilat omnis plcni- veslimenti (Psal. cxxxxn, 2), id est in infima mem-
tudo divinitalis, in quo omnes Ihesauri sapientise et bra Ecclesiee, quae est tanquam Christi vestimen-
scientiae rccondili sunt (Coloss. n, 9, 3). tum. Quod ita impleium est et adhuc impletur, ut
146. Est autem adhuc causa, quare tanto Cruci- etiam in nationes Spiritus sancli gratia diffundatur
fixus odore fragraverit. Modicus vel nullus est odor (Act. x, 45), et sentianlChristi odorem spirituahs un-
corporis cujuslibet animalis viventis : sed cum igni guenti dc summo capite omnium defluentem, quo
caro apposita fuerit, quam suavis, quam delectabilis mundae fiant adolescentulte, ut atlrahant et diligant

inde procedat odoris fragrantia, nullus ignorat. At- Unctum nostrum, et currant in odore unguentorum
tendamus ergo, quis et quantus ignis corpori nostrae illius.

Vitis appositus fuerit. Flagrabat interius incendio 148. Nec mirum si vehementer delectentur duplici
odore Vitis nostrae uno qui ex unguentis, altero
charitatis immensae, exterius passionis ardore veris- :

simum, et gratissimun, et saiubenimum holocau- B qui ex floribus procedit. Odoratur euim et odora-
stum in ara crucis crucifrxus Jesus. Quod holocau- tum sequuntur Jesum, imitantes bestiam quamdam,
slum simile isti ? Nullum vero, quia nullum sic to- quae odore cocti panis et recentis ita delectatur, ut
tum incensum dicitur et si istud dicebalur vere
: ubicumque illum senserit illum sequatur eliam ,

holocauslum, quod totum ardebat, cum tamen ibi usque ad interilum. Ecce ipso teste panis vivus, qui
arderet sola caro ;
quanto verius nostra victima di- de ccelo descendit (Joan. vi, 33, 41, 131), decoctus
cetur holocaustum, quod intus et foris incompara- duplici igne odorem suum
charilatis et passionis,
biliter ardebat ? Ardebat et totus Laurentius, Vin- longe lateque dispergit. Quis hunc non sequatur?
centius, aliique quam plurimi, sed nihil ad hunc. Sequitur irrationalis besiia odorem panis cocti el
Quis enim ardori fornacis crucis aliquod audeat consumendi non sequeturhomo rationalis odorem
:

supplicium comparare? De quo superius nos multa panis bis cocti Angelorum ? Imo stullior est quam
meminimus posuisse exempla. De holocausto igitur bestia, qui illius odoriferi panis odorem non inlel-
nostro crucifixo Jesu incomparabiliter ardente in- ligit et honorem, Sed praeterire non possumus, quod

aestimabilis nimis odor processit : odoratusque est transituri mare panem bis coctum necessarium ha-
Dominus Deus Pater odorem suavitatis, etbenedixit C bent. Quicumque ergo se in hoc mari magno hujus
nobis, avertitque iram indignationis suae longe a saeculi esse coguoverit, quod quia Spatiosum est,
nobis, pace integre reformala, et sanguine rubi- cito transire non potest el propter replilia quorum
;

cundi Jesu tam nostro, quam ipsius parlicipe pacis non est numerus, periculosum est, quia et ventis
aeternae obside existente. Odoraverunt et alii plures et tempestalibus saevit; si securus vult esse, ha-
ab oriente et occidente, ab aquilone el meridiano beat hunc panem coclumforlissimum Jesum in nave
accurrentes, et ad hoc dulcissimi odoris corpus flo- crucis suae, quem comedal, quem adorel, quo refi-
ridum congregati, ut de eo se satient, illo lamen quo consolelur, quo, ut breviter dicam, ab
cialur,

integro permanente, impleverunt ipsius dulcissimi omnibus periculis eruatur. Si enim, ut ail Psalmus,
Jesu verbum diccntis : Ubi fuerit corpus, ibi congre- illic naves pertransibunt (Psal. ciii, 26), id est ho-
gabuntur aquike (Luc. xvn, 37). Sed jam non cru-
et mines ia crucibus suis Jesum sequentur ;
quae navis
da caro ista comeditur, optime percocta cum sit potius pertransivit, quam navis crucifixi Jesu ? Se-
duplici igne charitatis et passionis. Unde tam de- cundum vero Pauli senlenliam dicentis, Quia Chri-
lectabili odore inebriati non solum viri natura for- stoconfixus sum cruci {Galat. H, 19), crucifigamur
tiores, sed et virgunculae tenerrimae currant toto Q et nos cum Christo, crucem ejus, imo ipsum in

cordis alfectu, omnibus viribus animi ad delicias cruce indeficienti cordis affectu amplexemur, in vivi-

crucis, hausturi delicias cordis sui, quantum in fico odore delectemur ardentis Jesu, qui de se di-
praesenti vita licet unguentorum deflueniium lar- cit Ego qiiasi vitis fructificavi suavitatem odoris et
:

giter ab holocausto nostro tam validis ignibus ar- flores mei fructus honoris et honestati*, cujus spiri-
dente. ius cst supcr mcl dulcis. Ejus, inquam, odore dele-
147. Non parum enim delicatum ardentis corpo- ctemur, unguentis charismaium ejus foveamur, pa-
ris adauxit odorem ungucnlorum odor,
spiritualium ne coelcsti, id cst corpore suo purissimo, cotjforte-
id est gratuilorum collatio, quae post pasionem a mur : ut corpus ejus edenles, sanguinemque pro
Domino Jesu Apostolis sunl collala. Ante passionem salute nostra effusum in nostram salutem bibentes,
enim Spirilus nondum erat datus quia Jesu nondum gustare possimus, et videre liceat per speciem in
erat glorificalus (Joan. vn, 39) humilialo autem et : eenigmate, quia suavissimus est Dominus; ut etiarn
exaltato pio Jesu, defluxit unguenium Spiritus san- ipsius promissio perficialur in nobis, quanlum iu
cti a capite, id est a Christo, id csl uncto, in barbam, praesenti \ita fas est, qui dicit, Qui edunt me,
id est in eos qui viriliter egcrunt et confortati sunt, adhuc csurient : ct qui bibunt mc, adhuc siticnt
ut superarent in Domino : et non solum iu barbam (Eccli. xxiv, 23, 27, 29).
 :r VITIS MYSTICA. 726

CAPUT XLIV * ct singulorum florum folia sunt sugenda : nunc ad

Quod flores invcniendi sunt in Yitc nostra. dexteram, nunc ad sinistram rivulos et guttas san-
149. Poslremo videamus, quia llores ei visum de- guinis spargentem propius et interius accedendum.
lcctant odoratum. Licet comedi nou soleant, su-
et Undelibet quarenda devolio et gratia lacryniosa!

guntur tamen ab apibus, et de liquore e floribus compunctionis : ulrinque quam

considerandum,
expresso dulcissima sibi rmlla conticiuut. Afcs eju- immiles fixura; clavorum, quam amara venarum
modi, ut puto, sunt illi qui peiinis contemplationis ossiumque perfractio in manibus illius, qui coelum
clevari sciunt et possunt, suaque ipsorum possunt fabricavil et terram, qui operatus est salutem in

alvearia, hoc e-t corporis curam, relinquere, et ad medio terra?, et inter horum considerationem fre-

hortum deliciarum transvolare, in quo omnium queiiter repctendum. Redde miki lcetitiam salutaris
tlorum divitias et divites delicias inveniunt. Uortus tui (Psal. l, 14), ad imiialionem apisqua? inter vo-
enim iste paradisus est. Ita habes enim in Cantico landum semper quemdam sonum habet, nec conti-
amoris : Emissiones tuos, o virgo Maria fecundissi- cescit donec inter florem intraverit; ubi mellis op-
ma, paradisus (Cantic. iv, 13). Processit enim hic tali dulcediucm colligit, et exsugit. quam felix

paradisus ab utero virginali, omni flore, omnique eris, si postquam inlra florenlis paradisi nostri flo-

fructu refertus, sed fruciibus interim dilatis. Flores " res sanguineos, vulnera dico, fucris intromissus;
istius paradisi videamus, legamus, vel potius suga- ab hujus mundi strepitu et tentalionum incursi-
mus. Convenit enim ut tales modo apes simus, quse bus, per dimidiam saltem horam omnino valeas li-

sciant sugere melde petra. Idem enim est hortus et berari, et soli ei, ad quem introisti, vacans, gu-
Petra, id est Chrislus. Si ergo flores quaprendi sunt, stare, et intelligere possis, quam bonus, quam
ubi potius qusercntur, ubi promptius invenientur, dulcis est Dominus. Sic lustrandi sunt et pedes non
quam in dulcissimo Christo? Manifesti sunt flores minus sanguinis habentcs ;
non minus quam ma-
virtulum et vulnerum ejns. Stat ecce expansis mani- nus, perfossi et ipsi et perfracti, sanguineis manan-
bus, nudo corpore, manibus simul et pedibus per- tes guttis.
foratis. capite inclinato. Conforlare nunc et elevare, 152. Tandem accedendum est ad cor humilimum
anima mea misera et infirma, et alis fidei et spei ad altissimi Jesu per januam lateris lanceati. Ibi procul
hunc hortum charitatis enitere, et totum mentis in- dubio thesaurus ineffabilis desiderabilis charitatis

tuitum pervaria dispersum in unum collige, acapum latet : ibi nova devotio invenitur, inde lacrymarum
sedulitatem imitans 190 ad conficiendum tibi mel gratia extrahitur, dicitur mansuetudo, palientia in

devotionis. ad paradisum charilatis ascende, acce- C adversis, compassio in afflictis. Prscipue cor con-
dens ad cor allum ;
quia ecce quem qusris, exalta- tritum et humiliatum ibi invenitur. Ipse Jesuscom-
tus est, et Non enim elevatus est in
humiliatus. plexus luos desiderat, talis ut comi lectatur, exspe-
crucem, ut se difficilem praberet accedere ad eum ctat. Caput floridum multis spmarum aculeis con-
volentibus : sed magis, ut omnibus posset paratior fixum ad te inclinat, ul ad pacis osculum te invitet,

inveniri. tanquam Eccequomodo configuratus sum,

dicat tibi :

150. Accedens ergo cum fiducia ad hunc paradi- quomodo confossus, quomodo mactatus, ut te pos-
sum in extensione brachiorum cognosce, suscipe affe- sim ponere super humeros meos, quaB abcrraveras,
ctum paratum ad tuos, et te ad suos invitantis ovis mea, et ad pascua reducere paradisi. Redde vi-
amplexus, et quodammodo miserabiliter misericor- cem, el super vulnera niea misericordia commovere,
diterque clamantis : Revertere, revertcre, ut intuea- et pone wetalem, qualem nunc vides, utsujnaculum
mur te(Cantic. vi, 12). Revertere, a mala voluntate super cor tuum, ut signaculum super brachium
a malis factis, ab obstinatione, a desperatione. Re- tuum (Cantic. vm, 6); ut in omnibus cogitalionibus
vertere, inquim, ad me, qua> a me aver^a fuisli, ut cordis tui, in omnibus operibus brachii tui mihi tali-
intueamur te intuitu gratiae, quo mulierem pecca- ter, ut vides, signato possis similisinveniri. Confor-

tricem, Petrum et Latronem respexi. Lege me li- D maveram te imagini diviuitatismeaB cum te crcarem :

brum vitae scriptum intus el foris, et lecttim intel- conformatus sum iinagiui humaaitatis lure, ut le
lige. Collige tibi flores meos sanguineos, ut para- reformarem. Tu ergo qui non retinuisti formam
disi illius possis januam inlroire, ante cujus fores divinitalis mere libi impressam in tua formatione,
Clierubim collocalus est cum gladio tlammeo ac ver- retine saltein formam humanitalis mihi impres- tu.e
satili. Valet enim scientia, quam ex me plenarie di- sam in tua recreatione non relines qua-
: id est, si
sccre potes ad admovendum impedimentum Che- lem te creavi, retine saltem qualem te rccreavi. Si
rubim. Flores ergo sanguinis mei, gladii versatilis non capis quantas virtutum divitias tibi dederim lc
flammas horrcndas ac tibi formidabiles exlrahant. creando cape saltem, quantas in humanitate tua
:

Inlra crgo, o anima, paradisum omnibus paradisis miserias propter to acccpcrim recreando 1?M ct ;

meliorem, nunc solo cogitaiionis quo potes affectu ad potiores, quam ad quas le formaveram, delicias
;

ut postmodum anima et corpore et terrestrem, et reformando. Nam propterea homo visibilis faclus
ccelestem paradisum valeas introire. sum, ul a te vibus amarer, qui in deilale mea in-
151. Nec breviter amplexandus est hic paradisus, visibilis non amabat. Da le ergo prsemium incar-
sed volamlum est per singulos istius paradisi flores, nationi et passioni mea?, pro quo incarnatus simul
727 VITIS MYSTICA. 728
et passus me. dulciscime atque amantissime A per lignum inlelligitur
rledi ;
ita lamen si sit in eo li-

Jesu, Pater luminum, a quo est omne datum opti num, id est exercitium spiritualis laboris, quod per
mum, et omne donum perfectum, misericordiler linum intelligitur, sumptum de lino, quod multis la-
respice humilitcr libi confitentes, et vere sentientes boribus conteri solet, ut ad utilitatem aliquam per-
quia sine te nihil possumus facere : et qui dedisli ducatur.
te pro nobis in prctium, da, licet lanto pretio mi- 154. Si ergo in memoria nostra passionis Christi
nus simus digni,ul tuae gratiae tam integri reddamur, laborem habemus, potes accendi et ardere charitas
ut conformati imagini passionis tuae,ad eam quoque [al. proprielas] ejus in nobis, qui illuminat lenebras
quam peccando amisimus, tuai divinilatis imaginem ignorantiae nostrae, et accendit frigus tarditatis no-
reformemur. strae ut et nos parali simus pali pro illo, et cum
153. Nec pnetcreundum est, quod apcs de liquorc illo, qui prior pro nobis passus est. In tali cera me-
florum collecto favum conficiunt, id est ceram in se moriae nosirae debet esse mel, id est, delectalio de
mel conlinenlem. Quid est hoc? Per ceram, tenacem recordatione Crucis, quae est mel dulcissimum.
memoriam accipc, quae aptaest ad recipiendum for- Quid tam amarum, quod in recordatione vivificae
mam sigilli, et ad nulriendum ignem, si tnmen in passionis non possit dulcescere ? Certe legimus He-
easit linum (al. lignum) : quae cera mel in se con- B braeos cum exissent de .Egypto, venisse ad aquam
tinel dulcissimum, mundificativum, descensivum. amarissimam, quam nullus gustare poterat : cui
Nos vero si vere spiriiuales apes sumus, de floribus cum Moyses lignum injecisset, dulcorata est (Exod.
nostri paradisi Nazareni, id est horti florcntis flo- xv, 23-25), sic ut eam delcctabiliter biberent. Quid
ridissimi Christi, nobis memoriam componamus apertius per aquam amaram, quam cujuslibet ad-
tenacem, quae non qualibet tcntatione dissolvalur, versitatis amariludo signatur ? cui cum lignum Cru-
sed apta sit illa memoria recipere impressionem cis injicitur, id <102 est, cum passio dulcis Jesu
sigili, id est crucifixi Jesu, ut illum semper in consideratur, necesse est omnem passionem ho-
memoriahabeamus, qui dicit, Pone me sicut signa- minis levem videri respectu passionis dominicae
culum. Signaculum enim regium Crux esl, quam quam pro hominibus voluit sustinere Deus et horno,
si iii cordiis noslri memoria poriaverimus, tanti re- mediator Dei et hominum Dominus Jesus. Est el
gionem Regis, qua3 finem non habet, secure pote- mel mundificativum, qua vere nihil est quod ita
rimus transire. Habet hoc sigillum imaginem cru- ab omnium vitiorum impulsu et contagiones cogi-
cifixi Jcsu in ipso sigillo crucis multis fossuris ef- tationem nostram purificet et in puritate conser-
fossam et expressam, sicut in sigillis imago regum Q V et, sicul jugis memoria crucis et passionis Domi-
exprimitur fodiendo. Habet et superscriplionem ti- niJesu.
lumm a Pilato conscriptum, Jesus Nazarenus Rex 155. Est et mel descensivum, quia conlra aliorum
Judceorum (Joan. xrx, 19). Hujus superscriptionis liquorum consuetudinem naturalem, quod in melle
significationem spiritualem consequetur, si quis est purissimum, ad ima descendit, fcoculentum vero
hoc sigillum crucis gestare curaverit tenaci me- ascendit. Quidper talem descensum, nisi virtus hu-
moriae impressum ; habebit Jcsum, id est salutem, militalis designatnr ? Quae profecto virtus in pas-
quod primum est in superscriptione. Salus autcm, sionis dominicae memoria acquiritur et conser-
quae ab omnibus sanae mentis appetitur, in tribus vatur; quia non potest quis non bumiiiari, cura
consistit, ut quse in tribus dictionibus exprimitur. recordatur pro se humiliatum Dominum raajestalis.
In hac dictione, Nazarenus, quod interpretatur Flo- Indignum quippe esset hominem, lutum et cinerem,
rens, voluptatem sive delectationem intellige, quia per sui elevalioncm illuc ascendere, ubi angelus
florum pulchritudo delectit. Undc in libro Sapienliae perfectissimus in ornni scientia et decore, quia hu-
luxuriosorum voluptas oxprimitur his dictis : Nul- mililate caruit, non potuit rcmanere. Colligamus
lumpratumsitquodnonpcrtranseat voluptas nostra. n ergo nobis in floribus Vitis nostrap Domini Jesu ta-
Coronemus nos rosis, antequam marcescant(Sap. n, lem memoriam, lalem delectaiionem, ut stigmata
8). In hacdictione, Rex, divitiae exprimunlur. Reges Crucifixi nostri in momoria jugiter retinentes,
enim diviles esse solent super omnes quos reguiit. ita in ipso, qui solus c-t dulcis, delectemur, ul
In hac dictione, Juda'orum, gloria accipilur quia omnes per ipsum praesenlis vilae amaritudines su-
;

uno modo Judaius Glorian^ intcrpretatur. Ponitor peremus, mundemur ab omni delicto, el in bonis
ergo volunlarius sigilli regis nostri crucifixi Jesu fru- operibus jugiter pcr humilitatis custodiam conser-
ctnm superscriptionis consequetur, ut sit salvus, vemur.
seilicct ut voluptatem consequatur, sempiternam, CATUT LXV.
lorrcnte voluptalis summi Regis potatus, aelernas De odore florum Vitis.
quoquc divitias thesauiizet in optimo Jesu, in quo 1")6. Suporest ut dulci Jesu adjuvante dicamus,
sunt omues thesauri sapienlise et scientia» recondili :
quid sit quod per odorem florum vitis omnia vone-
in ipso quoque glorielur sine termino, qui excelsus nata prsecipue effugentur. Cujus rei ratio citius in-
est super onines gentcs, el cujus gloria super ccelos. venitur, si quid serpentes significant, agnoscatur.
llluminat quoque domum cordis nostri, el lovet in Quod autem de serpenlibus dicitur, de aliis quoque
eo ignem cliaritatis divinae. Cera lenacis memoikv verenosis replilibus accipiatur. Quid autem melius
729 VITIS MYSTTC.V. 730

per scrpentes, quam diabolicas suggcsliones accipia- « ramur? Prorsus an cxallatum in cruce benignum
mus? Ad similitudinem onim scrpenlum reptant oc- Jcsum, qui optime serpenti a*neo ot exaltato compa-
culte per mentes homiiuirn; sed eubito, nisi agno- ratur. Serpcns enim dicitur mortifer, quia per sug-
scaniur, morsw mortales incautia afBgunt : quod gostionem serpentis mors inlravil iu orbem. J-mcus
paaefiguralum accipimus in filiis Israel in doserto a vero, quia charitatis simul et passionibus ignibus con-
serpentibus miserabiliter interemplis (Num. xxi, 6). flalus, passionis sanguine rubricatus.ad modum aeris

Hnjus inleremptionis causam ponit Apostolus di- in resunvclione induratus est, quia ultra non mori-

cens : Neque tentemus Deum,sicut quidam eorum tur. Exallatio aulcm serpentis exaltationem cruci-
tentaverunt,et aserpentibus perierunt(I Cor. x,9). iixi Josus figurat. llicest serpens, quem incrcduli a
Qnid estautem tentare Deum? Non credere Domino. malignis spiritibus vulnerati, ad crudelitatem con-
Increriulitalis namque vilio urgebantur, eoquc a sei- versi, si volunt salvari, rcspicere commonentur. Est
pentibus occisi sunt. Quid est autem desertum, in enim serpens istcde virga Moysi transformatus. Pcr
quo liic mundus, in quo vagamur,
occisi stint, nisi virgam, quae est insigne rogium, Deum intellige :

per Baptismu n tanquam Rubrum transeuntes tnare, per serpcntem vcro cujus suggestione primi paren- ,

liberali per nostrum legislatorem Dominum Jcsum a tes morlui sunt, hominem mortalem accipe. Mutata
scrvitnle .Egyptiaca, qua ante Baptismi gratiam pre- B est virga in scrpentem, quando Verbum caro factum
mebamur? esl, assumens quod non erat.idest humanilatem, ma-

157. Si autem diligontius consideremus, cuncla nens quod erat, id est Deus. Sicut ergo factus ser-
pene vitia ex incredulitatis vitio invcniemus oriri. pens Magorum ^Egyptiorum serpentes devoravit
Quis onim vanam mundi gloriam quaerercl, si per- (Exod. vu, 10, 12) : sic Deus factus homo inimico-
fecte crederot aliam csse futuram in coelis immar- rum suggorentium peccata, et fraudes evacuavit,
sibilem, quam oculus non vidit, noc auris audi- maxime tamen cum essct exaltatus in cruce, cum
vit, nec in cor hominis asconlerunl, qufe humilibus sanguinis sui flores ostenderet, et florum, scili-

conservai<tur? Putasne, huic gloriae mundanae lam cet virlutum suarum odorem per totum mundum ef-

incerlae, quam transitoriae animum inclinaret ? Ne- fundcret, et corda quibuscunque vitiis vulnerala sa-
quaquam. Sed quod tales asserunt sc Dco credere, naret.
provenit ox quadam consuetudine, quia totum pene 159. Rospiciamus igitur et nos in faciem serpen-
mundum tali vident ct audiunl fide teneri. Quod si lisaenei elevali, Christi, si volumus a pravorum dae-
infidelium numerus excresceret, et nomen Christi nionum suggcstionibus serpentinis liberari. Respi-
non possent sinepccna, vel sine timore confiteri ; ci- C cere autem, fide in ipsum tendere est quod non :

tius audires eos quod corde gerunt, lingua propa- infirma, sed forti et perfecta fide completur. Sunt
lare et verbis etiam abjurare eum, quem faciis de- autem qui quidem ore confilenlur quoniam chri-
negare nonliment. Simile est deavaris, qui coelestes stiani sunt, factis autem negant : quos non puto
non curanl divitias ; el de invidis, qui charitatis lau- fide tendere incrucifixum pium Jesum. Utautemhoc
dem et praemium non atlendunt et de iracundis, ; per similitudinem aliquo modo ostendamus similis :

qui in palicntia animas suas non possident et de ; est enim fides vino, quod tantum colorem habet vini,
tcediosis, qui pro aelerno commodo labores subire sed a sapore veri vini el viribus estalienum . cujus-
refugiunl temporalcs ; et de luxuriosis, qui ccelesli- modi vinum non credo fideliter Deo acceptum, sed
luis voluptalibus menlis oculum non intendunl, et qualc in Canlico canlicorum laudatur, ubi ipse spon-
de gulosis, qui panem illum dclicatissimum angelo- sus ad sponsam Gutturtuum, sicutvinum opti-
ait,

rum suis epulis terrenis postponunt : quia si ea qua^ num. El illa staiim respondet, Dignum dilecto meo ad
futura promittuntur, vere crederent, nequaquam potandum,etdent\bus ejus ad ruminandum (Cant.
lerronis tam ardonter inhiarent. Propler ergo incre- vn, 91 et posl pauca, Dabo, inquit, tibi vinum con-
:

dulilatem suam dantur, non solum vulnerandi per H ditum et mistum malorum granatorum meorum
tentationes, sed etiam l?Kt occidendiper venenisui (Cant.\iu,2). Ecce quale vinum eritplacens dilecto,
infusionem serpentibus ignilis, id esi, da>monibus etquodin amorcm nostri illumaccendat. Est namque
illius maximi et lortuosi serpenlis primi perversoris vinum optimum fides perf> cla, cordis sententia, et
ministris, qui illos secum perverlunl, et inccndiis oris confessione pariter concordante. Et quod subdi-
suarum
eetemis addicunt, quos in hac vita incendio tur, Dabo tibi vinum conditum, fides bonis virtutum
pravarum snggcstionum corrumpunt. operibus condita et exercitata intelligitur. Tali fide

158. Sed remcdium attendamus, per quod vitium lendilur et intenditur in pium Deum, non fide ficta,

incrcdulitatiscorrectum est. Dixit Dominus ad Moy- opcribusque carente, sine quibus fides mortua cst.
sen Fac serpentem ceneum, et pone in ligno erecto;
: Demus ergo dilecto noslro pio Deo vinum optimum
quemquiintuitifuerint, a serpentium morsibus sa- fidei perfcctae, ct vinum iJiversis aromatibus virtu-
nabantur (Num. xxi, 8;. Cujus serpentis mysterium tum sa[)orosum : el sic intueamur in faciem ejus,
ipsc Dominus Jesus curavit exponere, dicens Sicut : pro nobis ad similitudinem sorpentis aenei in cruce
Mogses exaltavit serpentem in deserto, ita exaltari suspcnsi. Et quoties alicujus serpentinae tentitionis
oportet Filium hominis ; ut omnis quicred.it in illum, morsu nos cognoverimus vulneratos, ad crucem cur-
nonpereat (Joan. m, 14, 15). Videsne, quorsumfe- ramus, et ad thronum crucis quandoque iguominiae,
731 VITIS MYSTICA. 732
nunc suramae gloriae accedamus; et fide, et spe, et passionis extrinsecus igne, ut fructum nonrjfi
^ re-
charitate liberatorem piissimum intendentes, per
in demptionis sine mora produceret. Produclus est
morlem postri Serpentis, qui morlem antiqui ser- ergo bolrus ille optabilis cunctis Patriarchis et Pro-
pentis occidit, a serpentum morsibus petemusacpo- phetis aliisque jusiis, scilicet redempiio nostra :

terimus liberari. quem fructum Ecclesia non solura cx his qui sunt
191 CAPUT XLVI. sub lempore gratite, sed a mundi principio juste
De fruclu Vitis nostrce,seu Christi,pro nobis passi congregata, dulcem sibi iore gratulatur, dicens de
et crucifixi. umbra
sponso in Cantico amoris, Sub illius, quem
460. Quia docente et ducente, ut spero, nos pari- dcsiderabam, sedi; et fructus ejus dulcis gutturi
tcr pio Jesu, duce optimo et doclore, prolixiorem
meo (Cantic. n, 3).
multo quan speravimus, sermonem habuimus de 162. Quid mirum, si redemplio justorum a dia-
floribus Vitis nostrae; nunc codem nos adjuvante, bolica tyrannide, a tenebris el umbra raortis, a
qui usque in finem diligit et dirigit suos, in cujus carcere infernali, quo inclusi t^nebantur, reductio
manu sumus el nos, et sermones nostri; ad frnctum in paradisum, Angclorum custodiae deputatur ? Quid
ejusdem vitis animum acclinemus, florum dispen-
mirum, praesentiam Christi fuisse deleciabilem at-
dium fructuum compendio redempturi. Confortata " que votivam, tanlo tempore exspectati ac desidera-
est enim scientia fructus Vitis noslrac hujus, et non
ti ? In affliclis enim rebus constitutis tanto solelesse

potest adeam nostri ingenioli tarditas elevari. Ut gratior liberatoris adventus, quanto fuerit diutur-
ergo omncs ahscindamus ambages, si fruetns per- nior affliclio. Quanto enim tempore primus Abel
quiramus, praecipue redemptio est plantala in terra justus, primus martyr, qui sua passione primus li-
benedicta, in Virgine virginum Maria. Illa Vitis vera, beratorem praefiguravit, exspeclaverat ? Quamdiu
dulcis Jcsus, apparuit in nalivitate, praecisa in cir-
ipse Adam et Eva parentes nostri, adhuc etiam in
cumcisione, circumfossa in insidiis, perfossa clavis, inferno paradisi gau-lia ad memoriam invicem re-
ligaia vinculis multiplicibus, fronduit in virtutibus, vocantes, istam redemptionem sitiverant cum aliis
fructificavit in passione; et redemit hominem, quem sanctisetjustis, qui se liberandos sperabanl ? Quanto
alio modo redimi non conveniebat. Sed dicis Quo-
: putas eos exultasse tripudio, cum ille crucifixus
modo dicitur in passione fructificasse, qui paulo adveniret, Angelis praecedenlibus et clamantibus :

ante dictus est in nalivitate [fort. passione] floruisse ? Tolliteportas,principes,vestras ; et elevamini, 195
Nunquid idem sunt flores et fructus ? An ita subiio portai ceternales, et introibitrex glorice?(Psal. xxur,
sine intervallo temporis fructus suum florem secutus Q 7, 9,) Quanta putas eos alacrilate concinuisse, et
est? Non enim id videmus fieri in rerum naturis consonis jubilis in communem laelitiam prosiluisse
praecedunt enim flores, et intercedit muiii temporis ac dixisse : « Advenislidesiderabilis, quem exsjjecta-
intervallum, ut fructus ad maturitatem perducalur. bamus in teuebris, ut educeres vinctos de clauslris.
Quod nos verum quidem esse fatemur verum ea ; Te nostra vocabant suspiria, te larga rejuirebant
quaehabemus praa manibus, non tantum humana, lamenta. Tu factus es spes de^Merantibus, magna
sed et divina sunt; unde non sequuntur rerum na- consolatio in aeternum? » (Eccles. Offic. Pasch.).
turas in omnibus, sed naturae magis suum sequuntur quam dulcis fructus redemptionis his, qni in tanta
auctorem. et tam araara scrvitute fuerant conslituti ! Hic est
161. Quod videlicet aperiius intelliges, si dili- fructus, de quo sponsus loquitur in Canlico amoris :

gentius volueris intueri in omni arborum genere, in Dixi, Ascendam inpalmam, et apprehendam fructus
ortu fruclus florem decidere et perire in homini- Quid palmam cru-
; ejus (Cantic vn, 8). est in ? In
bus quo <ue et fere cunctis animantibus fructus fo- cem ejus, cujus una pars de arbore palmae dicitur
liorum florem virginitatis abscindit. Non sic erat in facta fuisse.
naiivitate Vitis nostrae. Beatissima enim Mater illius De quatuor enim generibus arborum facta
163.
fructum quidem protulit benedictum non amisso virgij fuisse refcrtur: de cypresso, de cedro, de oliva, de
nitalis tlore, imomagis per partum mirabilem et mun- palmis. Cypressus in profundo, cedrus in lon^o,
dissimum est decorata ; ubi lex, ubi jura naturae oliva in alto, palma in lato. Unde dicit Apostolus:
abscissa sunt. Non est igitur magnum, si sine tem- Ut possimus comprehendere cum omnibus sanctis,
poris imcrvallo flores Vitis nostrae non pereuntes quatsitlatitudo,longitudo,subUm\tasetprofundum
fructus saluoerrimus consecutus cst. Protulit eum (Ephes. iii,Profundum vero in cruce vocatur
18).
Mater pulcherrima flore virginali non perdito, pro- illud lignum, quod infixum erat terrae in quo sta- :

tulit et ipse fructus redempiionis nostrae floribus bat lignum erectum et cui dorsum crucifixi Domini
virtulum non marcescenlibus. Nec tamen carcl ra- applicandum fuerat, quod est crucis longitudo. Li-
tione maturitas fructus accelerala. Patct enim quia gnum vero ex transverso illi appositum,"cui manus
secundum augmentum et diminutionem caloris, ma- crant affixaa, latitudo crucis nominatur. Illud au-
turitas fruclus vel accelerat, vel tardat. Vide ergo tem, quod a Pilato fuit appositum, in quo li:ulus
magnitudinem caloris, imo fervoris in patiente pio triumphalis fuit scriplus, altitudo nuncupatur. Ha-
Jcsu, et non miraberis fruclus sui accelerationem. bent autem horum lignorum singila suas myslicu
Ardebat incomprrabiliter chaiitatis intrinsecus, et signiticationes secundum naturas suas. Cypressus
t
 ;

733 VITIS MYSTICA. 734

cnim timorem sive humililatom significal, ubi est » cebat, in ligno quoque vincerctur (Prfle/af. Missre dc
radix crucis, per <[tiam non solum situs lmmilis, cruce) Quare autem per bomincm qui erat Deus, et
sed natura ejus exprimitur : qoia, ut dicitar, fugal non per simpliccm homincm, satis manifestum esl
odore serpentes, id est diabolos, quorum proprius quia omnes homines peecato erant obnoxii, ct non
cbaracicr superbia ab humilitatis virtute fagatur. poterat quisquam aliorum solvere vincula, qui se
Cedrus arbor longiludine praestans aliis arboribus, ipsum solvere non valebat. Christus enim fortis, qui
longiludinem crucis, id esi, pcrseverantiam signiti- originali peccatonihil debcbat, eo quod singulari
cat, sive patientiam. Nalurali enim sua virlute ap- privile»io nasccndi sine omni carnali concupiscentia
probatur, quia est valde durabilis et corrumpi ex conceptus erai, qui solus est inter mortuos liber,
natura non potest. Oliva vero arbor oleum effun- so!us a morte poterat mortuos liberare , sicut ait

deos, per quam misericordia? opera significantur, Apostolus : Non habcbat necesse pro se offcrre sa-
charitatem significat, quae arbor bcne latiludinem cri/iciuin, qitemadmodum nlii saccrdotes, tam pro
habet crucis : quia lata est charitas, quae etiam ad sua, quam pro popuii ignorantia (Uebr. vn, 27).
inimicos extondi pnrcipitur. Palma porro arbor vi- 166. Si autem quaeritur, quare Deus potius pcr
ctoriam significans, altiludinem crucis optime signi- se, quam per aliquam aliam creaturam hominem
licat spem de supernis habendam, non ad infima o voluerit Hberare ,
possumus hoc quidcm charitati
deprimendam. Haec arbor habetin setitulum trium- ejus imputare ,
quam ut nobis commendarot, non
phalem scriptum, in quo invenitur fruclus crucis. solum incarnatus, sed et mortuus est pro nobis.
Prima cnim dictio cst Jesus, per quam intelli- Tradidit nihilominus per boc formam charitatis , ut
gitur salvatio, quae idem quod redemplio. Ecce
est parati simus cum necessitns exegeril, pro fratribus
fructus crucis. Propterea enim Christus crueifixus nostris animas nostras ponere, cum Regem nostrum
esl, ut redim^ret hominem. Quod autem ait, Ascen- pro nobis animam posuisse videmus. Est et adhuc
dam in palmam, a parte crucis totam crucem signi- alii rationabilis causa ,
quare per Dominum
ficavit. El bene per palnmm, in qua litulus siguum redcmpti sumus : sciliccl quia nequaquam decuit
redemptionis, quae fructus crucis est, invenitur. nos per alium reformari, quam per eum, per quem
164. Sed dicet aliquis : Dicturus eras de fructu formati eramus. Plus enim excitat nos ad charita-
vilis, et dicis de fructu palmae. Quae concordia est tem reformalio, sicut saepius supra dictum est,

vitis ct paht.ae? Ad quod cgo

Palma crucem, vitis quam formatio. Si ergo per alium, quam per ipsum
:

vero signiticat Crucifixum. Dic igitur, Numquid di- per quem sumus formati, formati essemus, plus re-
versus esl fructus crucis, et crucitixi? Non puto.
Q formatori noslro, quam formatori dcberemus; et
Brgo et idem est fructus ct palmae, et vitis. Ascen- sic plus diligeremus creaturam quam Creatorem ,

dit vitis palmam, apprehendit fructus palmae, non

in quod esset inconveniens. Ut ergo incitaret nos ad
quos palma habuit ex se, sed ex vite in palmam ex- diligendumipsum ex toto corde, ex tota anima,et ex
tenla. Quare ergo dicil ipsa Vitis, apprehendam omnibus viribus nostris impendit nobis quidquid ;

fructus ejus, et non potius dicit Meos; cum palma debuit creando ct recrcando nos optimus Deus cu- ,

fructum habuerit a vile, non vitis a palma? Christus jus beneficiis non communicat alienus.
non habuit hunc fructum sine palma, imo et per 167 . Fructum igitur redemptionis nostrae toto
palmam, id est per crucem quia si Cb/istus cruci-
;
desiderio complectamur , et saepius, imo sine in-
fixus non esset, non fuisset secuta redemptio. Ap- termissione ad memoriam revocantes latentem in
prehendit ergo Christus fruclum crucis, illum pro- ipso dulcedinem, lingua intellectus nostri degu-
fccto, quem ipse per crucem fuerat operatus. stomus, vase memoria? nostrae recondamussan-
et in
165. Sed habet hic bolrus grana multa, scilicel guinem hujus uvae meracissimum sanguinem, in- ,

impletionem Scripturae, vicloriam de diabolo, resur- quam, rubicundi Jesu ;

quia factus est nobis re-
rectionis gloriam, ascensionis mirabilem elevatio- demptio, quia per ipsum salvati et libcrali sumus.
n
aem ;
donorum Spirilus sancli missionem. D^ im- His floiibus, hoc fructu, quo redempta cst a lyran-
pletione Scriplurae ipse Dominus testimonium per- nide daemoniaca, jugiter reficienda est fidelis anima
hibet, dicens PetroCalicem quem dedit mihi Paler,
: ne in hoc taedioso deserto deficiat, in quo sine
non bibam illum ? Joan. xvm, 11.) Quomodo
vis ut requie, sine intermission-; laborat , suspirans ad
erao implebuntur Scriptitrre, quia sic oportetfieri? i'lam terram lacle et melle manantem , et cum
Matth. xxvi, 54.) Et in alio loco Nonne oportet : sponsa proclamans : Fulciteme floribvs. stipate me
adimpleri omnia, qure scripta sunt in Lcrje, et Pro- malis,quia amore lanrjueo (Cantic. n, 5).Nonigno-
< phctis, et Psalmis de me? (Luc. xxn, 44.) Victoria rat ipsa, quis ot qualis fueril fructns vitis ligni vitae
de diaboio, ctsi alio modo potuit, tamen alio modo Jesu Cbristi. Nonnunquam enim lectum conscicn-
» ".mpleri non dcbuit. Multum
deaipit, qui sa- enim tiae Suae floribus virtutum ct passionis sponsi sui
oientiam Dei et Domini aliud aliquid putat, nisi id rcspcrscrat, quae eidem in eodem Canlico amoris
'piod pnostanlissimum 11M» fuit, ordiuasse. Neces- proclamat: Lectulus noster floridus (Cantic. i, 15);
.arium fuit eum per hominem vinci et per lignum, iion dc alienis, sed de luis floribus, dulcis Josu, Veni
mi hominem vicerat per lignum ut unde mors : crgo et agnosce tuos flores : requicsce in lectulo tuis
'mebatur, inde vita resurgeret; et qui in ligno vin- tloribus adornato. His crgo floiibus petit a sociis
735 VITIS MYSTICA. 736
sponsi, ab annuntiaioribus verbi Dei so sponsa ful- a Merito ergo lseva sponsi sub capite sponsje, super
ciri sciens profeclo quid virtutis habeant
; qualem quam videlicet caput suum inclinata sustentet, id
,

effeclumoperenturin ipsa tales flores ppr ministrum est, menlis sufe intenlione iucurvelur, ne inclinetur
verbi ad memoriam revooali; quantum ipsam in ten- ad carnalia et saacularia desideria quia corpus
:

talionibus et periculis pneseclis vitae conforlent, quod corrumpilur, aggravat animam,

et depnmit
quantum ad supernae patriae desiderium accendant. terrena inhabiiatio sensum mulla eogitantem (Sap.
Ncc dubito quin eadem sporisa in hortum sanctarum xi, 15). Idem ergo per flores et fructum nostrae Vi-
Scriplurarnm sui sponsi quandoque fuerit introdu- lis, et per laivam ipsius sponsi figuratur : languoris
cta,ubi procul rlubio Jignum vitse. Yitem veram inve- autem sanatio per dexteram ejus.
nit,cujus alacriter fruclum apprehendit, volvens in 169. Per hos ergo ilores el fructum Vitis noslrae
mentesua et revolvens et intuens diligenter ac per- peiunl se fulciri, nec aliena dilectione glorianlur se
spicaciter, qualem ex ardoredilecli sui, imo ex ipso 6ustentari, qui spem et fiduciam suam non in rcbus
dilecto fuerit fructum consecuta : sensitque infalli- caducis posuerunt sed illa tantum anima, quae
:

biter, quanlum amoris eidebeat, quantum ad omnia modo pro amore et desiderio dilecii corporalibus et
pericula sustinenda meriio debeat confortari gustato
.. o w — ™ rv
mundanis curis languel,
O imo » —
et morilur, '
cui el di-
spintu fructuosissimo quem ex arbore lam di- » cilur, Quas estista quce ascendit de deserto deliciis
,

bcta suscepit. Optat ergo sibi saepius ad memoriam affluens, innixa super dilectum suum ? (Cant.\m,o.)
revocari hosflores el hunc fructum : quia et illisful- De deserto quippe hujus mundi ascendit, quae cor
ciri, ne cadat ; et liis slipari , ne aliqno modo mo- suum cum corde dilecti in ea charilate connexuit,
veatur, exorat : sciens nimirum quid virium habeant quaerens ea quae sursum sunl, non quae super
et illorum odor, et hujus sapor. terram. Unde deliciis virtutum affluit, tanquam
168. Quod aulem Quia amore languco,quid
addit, unguento delibuta diversorum aromatum, quae de
est, 497 nisi quo sponsa desiderio supernae pa-
1 dilecti paradiso collegit, sequens eum qui pro ea pas-
triae accensa dilationem diuturnam non patitur? sus suum exemplum. Unde et bene di-
ipsi reliquit
Unde eodem Filice Jerasalem, nuntiate dilecto
in : citur, Innixa super dilectum suum, nonsuper homi-
quia amore langueo{Cant. v, 8). Quis est amor iste nem ;
quia maledictus homo qui confidit in homine,
tam validus, rt languorem inducens ? Numquid non et ponit carnem braclrium suum (Jerem. xvn, 5) :

est amor, de quo scriptum esl : Fortis est ut mors nec super aliquas res terrenas, quae omnia reputa-
dilectio? (Cant. vm, 6). Qualis est ista fortitudo,quae vit quasi stercora, ut Chrisium lucrifaceret. Talis
infirmitatem inducit ? Respondeant illi qui in libro C er £° ani ™a ,
quae nunc floribus et fruclu Vilis verae
expenentiae hujus quaestionis solutionem perlege- sponsi sui fulcitur, quae modo prae amore illius lan-
:

runt. Experienliae dixi. Et quare non sapientiae, quae guet usque ad mortem, dicens cum Job, Desperavi,
a sapore dicta est? Qui ergo in libro sapientias le- nequaquam jam ultra vivam (Job, vii, 16), talis, in-
gerunt, id est, qui saporem internum experti sunt, quam, post hapcsponsa dulcissima dextera inefifabi-
dicant rt doceanl nos, quis sit istc amor, qui cum liter amplexari, et fructu aeternae jucunditatis satii-
sit forlis ut mors, facit amantes languere usque ad ri merebitur, languore non solum sanato, sed et
mortem : quia in morte hujus corporis, et non ante aucto. Sanabitur enim languor inlolerabilis deside-
sanantur . Possent quidem medio tempore , dum in rii in perfruilione jucundissima dilccti desiderati;
vita hac moriali sive in hac morte vitali degunt, di- non tamen auferetur, imo augebilur idem de.-ide-
lecti ac desiderabilis floribus et fructibus consolari, rium sed lunc non erit languor, sed depulsio fasti-
:

al non satiari, donec veniat dies, quem cum Pro- dii ; cum desideransplenissime saliabitur desideraio,
pheta desiderant dicentes, Satiabor cum apparuerit et satialus discet in satielate desiderare mutua el
gloria tua (Psal. wi, 15); et in ario loco : Adimple- inlerminabili et inexplicabili generatione, desiderio
bis me jucunditate cum vultu tuo : delectationes in generante satietatcm, et satietate desiderium pa-
dcxtera tua usque in finem (Psal. xv, 11). De qua riente. Sed jam revertamur ad uvam.
dextera alias legitur : Lceva ejus sub capite meo, et 170. Est tertium granum in botro redemptionis
dextera illiusamplexabitur me(Cant.u, 6).Et vide noslrae dominica resurrectio, quae quantum habuit
quam bene ista auctoritas cum suporioribis concor- habeatque dulcedinis, quis explicet ? Ponat aliquis
dat : ut lceva dilecti appelletur recordatio illius cha- lamen, si quis potesl, in corde suo magnitudinem
qua nulla major est, quam ea qua posuit
ritalis, inclfabilem illius beatissima? et 108 tristissima?
animam suam pro amicis suis In dextera vero . passionis : videat quanto dcsperationis moerore illa

beata Dei visio, quam promirit amicis suis, el gnu- dileciorum passi Jesu corda percussa fuerunl : vi-

dium de praesentia divinae majeslatis. Meiito illa deat illarum fidelium mulierum lament;Uiones, quae
Dei -et deitica visio, illa divime praesentiae iiucstima- dulcissimum Jesuni ad passionis locum euntem,
bilis dilectio in dextera deputatur, de qua dclecta- cum sibi crucem bajularet, ct cum dulcissimam ani-
:
biliter canitur Dclectationcs in dextera tua usque
: mam exspiraret, non deseruerunt. Videat praecipue
in fincm . Merito in laeva memorialis illa et semper illam tunc spcclantem mulierculam, nunc vero
memoranda dilcclio collocalur ; ut, donec transcat mundi dominam Matrem Domini, quam acuius do-
ini.iuitas, super eam sponsa requiescat et recumbat. loris gladius animam ejus pertrausieril. Videat to-
737 VITIS MYSTICA. 738

tius mundi machinam fabricatori suo compatien- A ctorum mereamur introduci, quo ipse Christus caput
tem, tetra caligine involutam. Vileat, tnquam, nostrum pnecessit.
haec, et tantae turbationi serenilatem tcrti.e dici, ct 173. Quintum granum]missio Spiritus
botri nostri

insperalam keliliam laelissitme resurreclionis anne- sancli est. Quis vinum jucundissimum hujus grani
ctat recogitetque propensius, cum quanla exsullt- valeat explicare? Vinum, inquam, ct, si magis pla-
tione susteperint Dominum a mortuis resurgenlem, cet, muslum. Mox enim accepto ab Aposloiis et aliis
quem cum ingenli tristilia videraut morienlem. qui cu:n eis erant exspectantibus. Spiritu sancto
Vide cum quanta jucunditate recompensaveril in verbum bonum, loque-
inebriati sunt, eructaverunt

resurrectione discipulis suis tristitiam illam, ct san- bantur variis linguis magnalia Dei. Ante timore
clissimam extrenuu comestionis sute ccenam, ia qua absconditi, nunc cucurrcruul foras non jam ti- :

dixil yon bibam amodo

: de yencratione vitis, donec mucrunt aquam populi frementis, charilalis igne
bibam illam vobiscum novam (Matth. xxvi, 29). Eccc succensi. Tunc pro ccrto experientes verum esse,
jam nunc resurrexit in gloria Vilis vera comedit- : quod scriptum est Aquce multce non potuerunt
:

que el bibit cum eisdem discipulis cum gaudio nia- exstinguere charitatem, et flumina non obruerunt
ximo procul dubio, seque dubitantibus aliquibus illam (Cant. vm, 7). Irruerunt enim in eos flumina
videndum pariler et tangendum exhibuit. o polestatum, fluxerunt aquae populosae multitudinis :

171. Nec puiet quisquam, quod resurrexerit ad flaverunl venti ac proecllae comminationum, 499
gaudium solis discipulis imo et resurrexit nobis ct
: verborum et iguis charitatis non est exstinctus, ;

loli mundo, beatiticans omnes, qui quamvis non imo etiam auctus est. Ibaut enim Apostoli gauden-
videaut, crcdunt tamen ipsum passum fuisse pro- tes conspectu concilii, quontam digni habiti sunl

pter dtlicta nostra, et resurrexisse propter justifl- pro nomine Christi contumeliam paii (Act. v, 41).
catiouem nostram (Rom. iv, 25) ;
quibus docemur, Est autem auctus ignis charitatis, pluribus per eo-
quoniam si socii fuerimus passionis, erimus et re- rum praedicationem accensis, et eadem, qua ipsi
surrectionis ; el ul non dubiteraus morlalia corpora ardebant, jucunditate succensis. Sed quid aiebant
nostra resurreclionis gloria sublimanda, cum caput Juda i omnium bonorum increduli
i
? Musto, in-
nostrum mortc turpissima condemnatum resurre- quiunl, pleni sunt, (Act. n, 13). Mentientes et igno-
xisse credamus. Nam sicut in Adam omnes moriun-
verum dixerunt. Musto quippe illo nobihssi-
rantes
tur, ila et in Christo omnes viviticabuntur. Primitiae mo
imo charitate Deo repleti erant,
charitatis Dei,

enim dormientium Christus deinde hi qui sunl : inflammante ad amorem, et confortante ipsos con-
Chrisii, in adventu ejus (/ Cor. xv, 22, 4 23j, qui ad Q tra timorem. Unde sicut mustum non patitur se
exemplum Christi resurgentis, ad gloriam ultra non contineri a Nase, nisi foramen habeat, unde pro-
morituri resurgenl. rumpat, sic ab istorum corde per ora eorum se
172. Est et ascensio granum in botro redemplio- mustum Spiritus Sancli manifestavit, loquentia ma-
nis per passionem factae; dulce quidcm grauum, gnalia Dei cum mirabili eloquentia. Non enim
plurimum in se contiuens dulcedinis, faciens gau- impedit, sed expedit linguam haustus musti hujus :

dium coelis et terris. Quis cnim dubilet gaudium ut illud poeticum verum invenialur.
magnum factum discipulis, cum eum ut hominem Fecundi calices quem nonfecere disertum ?
viderent coelcstia penetrantem '?
Stabanl animis simul (Hoiut. Epist, lib. i. epist. 5, vers. 19.)
et cordibus in ceelum ereclis, animi sui gaudium Fecundus vero calix Domini et praeclarus inebriave-

non capientes : sed in voce jubilationis eunli Domi- rat eos ;

quia, sicut ait apostolus, charitas Dei dif-
no gratulantes. Exsultavil procul dubio et coelum : fusa erat in cordibus eorum (Rom. v, 5). Sed viden-
omnes videlicel Angelorum chori purpurato suo Do- tur verbis nostris verba Petri contraria, qui haustu
mino nostrae carnis trabea occurreutes, et summa novi musli audax factus, jam non solum non limuit
cum laude summum suscipientes victorem. Quod si verba mulieris cujusquam, ut ante ; sed nec verba
in uniusjusti sine martyris animae adventu omuis principum. Hic ergo objiciens se in mediura dixit,
Angelorura exsultat chorus; quantum putas in sin- discipulos ebrios non a vino. Sed audiamus verba
gularis sui Impcratoris adventu omnium ordinum ipsius optime distincta. Nonenim, inquit, sicut vos
spirituscxsultasse ? Humano igitur intcllectu ad hu- cestimatis, hi ebrii sunt (Act. n, 15). Non enim
jus laudis et gaudii magniludinem succumbenle, musto terreno ebrii sunt, sicut vos putaiis, sed cce-
gradeamuset nos, dulcedinem hujus grani recolen- lesti Spiritu. Ilauriamus igitur et nos, charissimi,
dam admirando, diligendo sugamus, exsullantes in de vino jucundissimo grani hujus. Quod si vel in
Spirilu sanclo pro eo quod carnis nostrae portio in quo hauriamus, scilicet vas intellcctus, non habe-
dulcissuno Domino iu summo Trinilatis throno mus curramus cum plcna liducia ad singularera
;

excellenlissime sit collocata ; iutendcntcs animos nostruin ac providum conditorem, cujus tigmentum
'nostios, quanlum possumus, post ipsum el in ipsura, sumus, oremusque ut vas formet in anima nostra
ipsi in humililatis spiritu supplicantes, quatcnus nos hujus dulcissimi musli capax : ut nostro consolatore,
post sc trahere diguclur, ut in odore unguentorum Spiritu grali«e septiformis accepto, multifonnes ten-
[isius currcntes, in illa cellaria, in illam supremam taloris adversarii nostri laqueos evadamus, et pedes
ipothecam aromatum, in illa inleriora Saucla san- atfectuum noslrorum in compedcs sapientiae injicia-%
 739 VITIS MYSTIGA. 74C

mus ; ut cum ipsa sapientia colligati vinculis chari- a celebrabuntur. Bibeturque in summa laetitia oordi.'

tatis inclesinenler et indefesse curramus post illum, omnium clamantium Domino, et dicentium : Tu bo-
donec et saporis ipsius plenitudinem altingamus, num vinum servasti usque adhuc (Joan. n, 10j. Nos
ubi jam non per speculum et in amigmale, sed lacie aulem dicimus hanc laetitiam per cibum significari
ad facicm Regem nostrum in decore videamus, et cum scriptum sit. Ut edatis et bibatis super mensan.
sicut sumus cognili, cognoscamus. meam in regno meo (Luc. xxn, 30; : licet expositic

174. llic enim advertendum puto, quod Vitis praecedentis aucioritatis etiam in hac possit locurr
nosirae fructus et comeditur, et Libitur. Masticatur obtinere. Si vero asserat aliquis indignum fore, m
enim uva, bibitur vcro vinum quod in uva continc- lanla Vitis tanlum laborala et laborans, unum
tur, et iu utroque usu jucundilas est : sed in vino tantum botrum produxerit ;
potest, si vult, ea qua
et jucunditas et utilitas prolixior est, quod ad bolri nos grana appellamus, botros appellare, et singuli;
hujus, de quo locuti sumus, fruitionem mihi per- aliquam granorum multitudinem adjungere.
tinere videtur. In praesenti enim vila hunc botrum 176. Verumtamen non irrationabiliter in praesent
masticamus, cum suavitalem, jucunditatem, et uti- botros Viiis innumeros inveniemus, si omnes eccle-
litatem nostrae redemptionis denlibus inielleclus sias, omnia monasteria, omnes congrcgationes, qua
nostri discutimus ; cum resurrectionis potenliam, D in universaEcclesia sunt, volumus intueri. Hos enin
ascensionis gloriam, etadvenlus Spirhus sancti uti- botros quis produxit, nisi Vitis nostra ? Nam e
lilatem in cordis nostri consideiatione verbamus Christus el Ecclesia vitis una sunt, sicut unum cor
tanquam uvas in ore, fitque de his nonnunquam ali- pus ; singulae congregationes, singuli botri ;
gran;
qua laelitia cordi noslro. Erit autem plena, post- vero singularitatem exprimunt personarum ,
et noi
quam cessaverit tempus, id est mutabilitas tempo- inconvenienter, ut mihi videtur. Nam per exlerioren
rum, quando haec jam non comedemus, sed bibemus, folliculum grani sive uvae corpus exprimitur, pe
inaestimabilem de his perpeluam laeliliam consecuti. nucleos ossa ;
anima figuratur, ve
per liquorem
In comedendo enim aliquis labor est quod vero : san^uis, qui est sedes animae. In morte homini
bibitur, sine labore recipitur. Unde per comestionem anima a corpore, tanquam vinum de acino, expri
deleclatio qusecumque, vel qualiscumque, vel quan- milur : et dignum fuerit, in regale deferlur ceila
tacumque sine corpore non percipitur sed semper ; rium paradisi ccelesiis, ut gaudium fiat Regi coe
aggravat animam. Per potum vero sine labore accep- lesti, et convivis suis beatis, qui ad nupiia
tum, illius loci et Agni vocati sunt et perveniunt. Bibit enim et ip?
temporis gaudia significantur, ubi
et quando jam non erit luclus, neque clamor, sed Q Sponsus vinum proprium de vite sua et vine
ncc ullus dolor, quoniam haec omnia transierunt. Et sua, Ecclesia scilicet, cujus ei ipse caput est. Bibi
ipse ab seterno stabilis, qui pro nobis, ne velut et ipse sangninem uvarum meracissimum, scilice
umbra transiremus, transiens factus fuit, ministra- ainimas sanctorum expressas, et separatas ab acini
bit nobis. Ibi etiam tunc jam non cum labore ti- in torculari crucis, in labore et siti, in frigore c

more et impedimento corporis mortis hujus come- nuditate, in vigiliis multis, et aliis exerciliis spiri

demus sed cum magna jucunditate bibemus vinum

: lualibus. Bibet has, id est, sibi delectabiliter incoi

redemplionis noslrae, et secundam naluram nobile porabit, faciens ul unus spiritus secum effecti, cui

vinum quanto plus biberimus, licet saturemur, taulo ipso et in ipso a cunclis de caetero laboribus re

plus sitiemus, admirantes et laudantes sine tcrmino quiescant. Timeant et caveant sibi illaputrida gran;
oOO et sine intermissione bonitatem admirabilem fratres falsos, perversos chrislianos dico, qui in >

Redemptoris nostri, quam in fructum redemptionis vinum non coniinent, sed venenum ;
qui in torct
noslrae circa nos voluit exhibere. lari crucis premi nolunt, elin labore homiuum no
175. Et vide, si non ista differenlia cibi el potus sunt. Caveanl, inquam dum tempus est, ne porci:
nobis in verbis sponsi in Cantico amoris commen- _ id est diabolis, devorandi projicianlur quia in ce
datur, cum ait : Comedite, amici, et bibite ; et ine- * laria regia non nisi per toi cnlar crucis iter esl.
briamini, charissimi (Cantic. v, 1). Praemonet enim 177. Restabat nobis dicere de secundis floribi

comedere, quod utique ad pracsentem vitam pcrtinet, Vitis noslrae, et de fructibus illorum, secundu
in qua, sicut diximus, contemplatio labori actionis quod scriplum Et rcfloruitcaro mca (Psal. xx\
ett,
admixta est. omni aciione
In fulura vero vila, quae 7) quod de resurrectione dici nullus est qui ambiga
caret, gaudio fanquam poculo peifruemur. Ribemus cujus fructus eril gloria resurrec;ionis sccundae
eniin et inebriabimur ab ubertale domus Dei, ct sed nos magis legentem vclentcs siiieniem relii

torrente voluplatis ejus potabimur, jam nos tunc quere, quam fastidientem, hic huic sermoni leru
esse Regis el Sponsi nostri charissimos liquido co- num imponimus, parati emendare, demere, et mi
gnoscentcs, cum aqua omnis laboris et aclionis ler- tare, sicubi contra tidem, et contra sacras Scri) lur
renae in vinum divinae contemplationis commutabi- aliquid diximus ; in omnibus gratias humiliter
tur, implebunturque onines hydriae usque ad tes ei qui gratuita gratia sua nos edocuit, qui ape
summum. Omnes enim implebuntur in bonis domus os mutorum, et linguas iufantium disertas lacit ; n
Domini cum ille desiderabiles nuptiae Sponsi, id
; mini cujus novum principium opusculi hujus finer
estCliristi, et Sponsae, in est univcrsalis Ecclesitu, que consecramus optimo et dulcissimo Jesu. Amc
 ;

741 MEDITATIO IN IWSSIONEM ET RESURRECT. DOMINI. 742

MEDITATIO
IX PASSIONBM ET RESURRECTIONEM DOMINI.

Prodiit in priori editione ex codice eruditi viri Leonorii Fou, insignis ecclesm Bellovacensis canonici,
in quosicut et in Victoritio Parisicnsi auctorem prirfcrt S. Bemardum. Carolus Sacci, doctor Parisien-
sis tteculo decimo quinto, Bcrnardo tribuit librum de Pussione et Besurrectione Domini, qui non alius
ab isto videtur esse. Quanquam hunc nonesse Bemardisatis arguit, prceter alia, stili dissimilitudo.

501 CAPUT I. ^ magnus est, si audis, et vides, et inclinas au-

De Christi ingressu triumphali in Jerusalem. rem tuam, Audis per obedientiam, vides per intelli-
1. Soli timere,filia Sion ecceRex tuus venit tibi
:
gentiara, inclinas aurem tuam per humilitatem. Hic

mansuetus, et sedens super pullum filium subjuga- decor, haec omnis gloria ab intus est in fimbriis au-

Us (Joan. xu, 15). Veni, Domine Jesu, veni, deside- rcis (Psal. xliv, 11, 12, 14), hunc decorem tuum
rale cunctis genlibus, quia dormilavil anima mea prae Rex mansuetus concupiscit. Egredere ergo de civi-
laedio mortis luae, et oculi mei languerunt prae ino- tale; quia vidi, inquil,iniquitatem et contradictio-
pia luminis lui. Orire, sol amabilis, ut excal homo nem in civitate (Psal. liv, 10). Egredere cumpueris

ad opus suum, et ad operationem suam usque ad Hebraeis, qui transeunt simpliciter in occursum Do-
vesperam, el operelur non cibum qui perit, sed qui mini. Sterne in via ramos olivarum, ut opera mise-

permanel in vilain auernam. Noli timere, filia Sion. ricordiae pedibus ejus accommodes. Accipe frondes
Timere pusillorum e>t. Ideo adliuc filia, quia times; palmarum, ut triumphes de principibus tenebra-
id est, nondum Jerusalem, sed Hlia Sion, id est spe- rum. Nihil in te resideal, quod in occursum ejus
Ergo disce speculari. Noli timere, quia limor
culaa. non prodeat; quia nec una ungula in ^Egypto Pha-
,, oculum turbat. Ililaris pupilla lucide speculatur. Fi- raoni relinquenda est. Manus, cor et lingua conci-
des pupilla est oculi tui. Quomodo pupilla oculi nant, Hosanna in excelsis (Matth. xxi, 9).
subtilissima est, et nisi impigre ac sollicite custo- B CAPUTII.
diatur a palpebris, levissimi ac tenuissimi pulveris De oratione etsudore in horto, ac sotnno
tictu confunditur : sic acies fidei, nisi pervigilem discipulorum.
semper liabeat custodiam, nihil citius conturbatur. 3. Videns vidisti, Domine, afflictionem populi lui

. Sed noli timere, /ilia Sion : ecce Rex tuus venit tibi. quiestin iEgypto, et inclinasti ccelos tuos,et 5©'£
Oritur tibi sol, qui te et custodiat et illuminet, et descendisti liberare nos. Indulta est et mihi, Domi-
perducat te ubi palvis non est. Venit tibi mansue- ne, modica quies ab operibus tenebrarum durissi-
tus. Qualis ipse est, talem te esse vull. Mansuesce mis, quibus mentem meam vehementer affligebat
jugum ejus portare, ut sedeat super le asinam importunus exactor Pharaonis; et sabbati tui prae-

suam, el pullum filium subjugalis. Et quae est haec paratio jamanimam meam. Verumtamen
laetificavit

asina ? Ipsa qusc caro vocatur et mulier et virago, nondum usque ad speculum perveni, ubi plenius
. quia de viro surapta est. El quis est pullus ejus? intelligam pustulas et naevos qui maculanl faciem
Masculus vir. Et quomodo pullus ejus est? Quia mcam,
quoniam quae valde displicent in oculis tuis :

non prius quod spiritnale sed quod aniraale est elsi lavero me nitro. el multiplicavero mihi herbam

deinde id quod spirituale (/ Cor. xv, 46). Sedet p borith, maculata sum iniquitate mea. Et nunc, Do-
prius Rex mansueius super asinam, postea super mine, passionis, luae dies urgere nos deberent magis
pullum. Prius caro domatur, ut jugo habilis sit quam praepositi Pharaonis; quoniam in operibus
:

dcinde nascitur pullus, et nutritur, et roboratur, ut luis justitia est, et pax, et gaudium in Spiritu
sessorem suum portare possit. Et quare filius sub- sanclo.Nos autem dormiiamus, te, Dominc, pro no-
jugalis? Quia sub viro est mulier, et mulieris caput bis orante, quia oculi nostri tepore nostro gravati
!

,
est vir.Et tamen cst filiu9 subjugalis, quia pcr sunt. Suscita nos ut vigilemus et oremus ne inci-
muliercm vir, sed in dolore parict. Sedeat super damus in tentalionem, quoniam tribulatio valde no-
utrumqtie Rex mansuetus, faciens paccm, ne haec bis proxima est Quam cito clauditur oculus ne te
t
r
sibi invicem adverscntur. videat, collabitur pes noslcr in hoc mare magnum
2. Venit tibi, et tu non vadis ci. Egrcdere dc terra et spatiosum manibus, ubi sunt rcptilia quorum
cirnis tuse, ct de cognatione menlis tua:, ot de do- non est numcrus I quae soiniiiorum suorum plian-
,
mo, id est memoria, palris tui. 1'atcr tuus Amor- tasiis inteniam ludificant animam, et trahunt in cor
.rhaeus, et maler tua Cethaea. Hujus palris oblivi- maris, unde non facilis ad superiora reditus est,
t

scerc, ct tunc concupiscet Rcx dccorem tuum. Decor

I
nisi tu emittas manum tuam dc alto, et liberes nos
 ;

743 MEDITATIO 1N PASSIONEM ET RESURREGT. DOMINl. 744

de aquis multis. Suscita nos, Domine, ut tecum vel ^ tandem, miserabilis anima, non amore, saltem si

una liora vigilemus et oremus. Quin autem est qui limore. CogiU saltem crucialum, quem jam pas-
tecum una hora vigilet? Avulsus enim es a nobis sura es in morte. Certe nulla crux durior est quam
quantum jactus esl lapidis, et agonizas prolixius, mors. Mors, inquam, ipsa est durissima crux, quaj
ita ut gutta sanguinis tui decurrat in tcrram. Longe, tibi paralur ad quam quotidie tu festioas, et non
;

longe a nobis avulsus es, quia lapis abscissus est altendis. Vide quomodo te mors crucifigit. Corpus
de monte sine manibus, et jactus est lapis, et per- rigescit, crura distendunlur, manus el brachia deci-
cussit in fronte Goliam, et staluam in pedibus. dunl, pectus auhelat, cervix languescit, labia spu-
4. Iste est jactus tuus longe a nobis : quia etiam mant, oculi stupescuut, facies exsudat, vultus hor-
usque ad intcriora velaminis praecursor inlroisti rescit, et veiut testa pallescil : ista crux manet te.

pro nobis, ubi semper iuterpellas patrem. Sed uii- Nescio ulrum in iectulo molli, an in cruce rigida
nam gutla sanguinis, qui de agone tuo decurrit, suavius morialur, nisi quod crux citius dolorem
usque ad terram nostram decurrdt, et aperiat os abscidit. Quee videmus et senlimus levia sunt ad ea
suum, et bibat tecum ad
illum, et clamet ad quas iutus anima jam pr&egustat. Nam sensus a
te, et

Patrem, melius quam sanguis Abel. Quis autem est, corpore cito recedit anirnam sua mors sempcr co- :

Domine, qui tecum una hora vigilet ? Etiam in coelo B mitatur.

non est factum silentium nisi quasi media hora , CAPUT III. :

quanlo minus in terra vigilabimus lecum una hora? De horninum duritia erga Christi passionem.
Quolies el quolies redis ad nos, et invenis nos dor- 6. Cum ambularent animaiia, ambulabant pariter

mieutes! et tamen benigne suscitas nos, et ilcrum et rotx juxta ea {Ezech. i, 19). Si viia nostra prori-
abis secundo et teriio eumdem sermonem dicens. ceret, rolasanctae Scripturoenobiscum paiiler ambu-
Statim autem ut recesseris, iteium somnus occupat laret : sed quia per paludes et saxa pedibus euntes
nos, nec vigilare possumus, nisi quamdiu nobi^cum oftendimus, vix rotaa nos sequunlur. Passio Domini
es, et suscitas nos. Venis in secunda et teriia vigi- celebratur, et nos voluptati operam damus. Clamat
lia : sed bealus ille servus, quem tunc inveneris nobis de cruce : vos omnes qui transitis per viam,
vigilantem. Jam primae et quartae nulla mentio fit attendite, et videte si est dolor sicut dolor meus
quia nec primaeva aetas sensum recipit vigilandi, (Thren. i, 12) ;et nemo estqui audiat, nemo qui con-
nec ultima spem prolixius dormiendi, Et quid est, soletur, nemo qui respondeat. Sitio, inquit (Joan.
Domine, quod terlio rediens copiam dormiendi xix, 28), Dumine, quid sitis? Ergone te plus cruciat
praestas? Dormite jam, inquit, el requiescite. Nun- Q sitis, quam crux ? De cruce si.es, et de siti clamas.

quid alium coucedis somnum ubi requiesarent, et Sitio. Quid ? Vestram fidem, vesiram salutem, ves-
alium proliibes in quo oculi gravantur? Ita est. Qui trum gaudium ;
plus animarum vestraruin, quam cor-
enim vigilat in te, suaviler dormit et silet et somno poris mei cruciatus me tenet. vos omnes qui transi-
suo requiescit : qui autem dormit a te, sicul ebrius tis, attendite, et videte si estdolor sicut dolor rneus.
nocte nesciens graviter agitatur. Tristis , inquit, Atlendite dolorem meum, ut in dolore meo viJealis
animamea usque ad mortem (Marc. xiv, 41. 34). dolorem vestrum. Dolor meus imago vestri doloris I

Anima tristis est quae exspectat mortis tribulatio- est. Quod attenditis in corpore mco, attendileet<
nem. Quis enim sciat utrum ad sinistram , an ad videte si smiilis dolor non est in corde vestro.
dexteram eat? Quis sciat quomodo respondeat ad Transitis a vobis ad me : retransite a me in vos, el

arguentem se, quando Judex sicut parluriens loque- videte si non est similis dolor in vobis, sicut dulor
tur? Ideo tristis anima similis fiat pelicano solitu- meus. Nolite flere super me, sed super vos ipsas flete,

dinis, quas audil civitatem, et conventicula eorum Jerusalem (Luc. xxm, 28). Vester
filice ille dolor
de sanguinibus,el macie solitudinispallet : aut sicut quem transitis, et non attcnditis, magis est flendus

nycticorax in parietinis Scripturae quaerat sibiescam n quam dolor meus. Propler scelus enim veslrum
tola nocle, et evolent in 503 passerem super tec- percussus sum. Haec nobis de cruce tua clamas, o
tum vigilantem, et canentem quando fur veniat. benigne Jesu, el si non verbis, tamen ipsa re. Quid
5. Vel Judam nonquomodo non dormit?
videtis , tibi respondeam, quid loquar, aut quid retribuam ?

Quam pervigiles habel oculos avaritial quomodo Eecisti ergo de corpore tuo speculum animse mex.'
circuil orbem terrael nou cessat manus ejus, non Nesciebam coniumelias, ct terrores, et colaphizan-
cessat pes, et coacervat sibi iram in die irae. Et ta- tem me incessanter satanam,nisi viderem artemme-
men dormit Simon, dormit Jacobus et Joannes. dicinse tuae similia similibus curanlem, et appeiulcre

Quare? Quia non attendunt quid post paululum fu- in statera hinc calamitalcm tuam, illinc iniquilalem
turum sit. Periculi magniludo somnum fugat. Nun- meam. Dcdisti corpus tuum perculientibus, elgtmas
quid dormivit Pelrus in alrio? nunquid dormierunt tuas vellentibus ; faciem tuam uon avertisli a con-
qui relicto eo fugcrunt? nunquid dormivit adole- spuentibus in te, ui alapae tuae alapas meas remo-
scens, quando tenuerunt eum, et illc relicta sindone veant, et flagella flagellis expieniur, et opcrobria
nudus profugit! El tamen frigus erat, quia stabat exprobrantium qiue ceciderunt super te, auferaul a
Petrus, el calefaciebal se. Magnitudo periculi som- me opprobrium sempiiernum. Hivc sunt linteamina
pum, et frigus, et famcm facit oblivisci. Evigila mundissima caruis tuse, quibus vulnera moa alli-
745 MEDITATIO LN PASSIONEM ET RESURRECT. DOMINI. 746

gasti, o Samaritane misericors, ut imponeres me h CAPUT V.

super jumcntum tuum, et perduceres in stabulum :
De Pilati interrogatione, Christi flagellatione,
quoniam vere languores nostros ipsos tulisti, et do- ac militum illusione.
lores nostros ipse portasti, eujus livore sanati su- 8. Mane aulem facto, vinctus ducitur ad Pilatum.

mus. Quandiu culpa latet, nox esl; at ubi coeperit inno-

501 CAPUT IV. tescere, mane fit. Tunc jam ligalur a principibus sa-

De Christi colaphizatione et Petri negatione. cerdotum, et traditur Pilato hoc est principi tene-
7. In domo ergo Principis sacerdotum velata fa- brarum, sicut ct Apostolus jubet hujusmodi iradere
cie colaphizatur Christus : quia in domo conscientiae satanae in intcrilum carnis (/ Cor. v, 5). Effertur
caecata menle colaphizatur christianus. Quod enim adolescens de domo ad poitam civitatis ad Pilatum,
Christus in publico, ego patior in occulto et quod ;
ubi sedet Pilatus pro tribunali. In porta enim judi-
ille foris a minislris Caiphae, ego iutus a nequitiis cium iicri solebat. Pilatus autem apprehensum fla-

satanae : quia supra dorsum meum fabricaverunt gellavit. Saepe dum culpa retegitur, per impuden-
peccatores, faciem mihi velaveruni, faciem meam in tiam peccatorum effrenatur. Arguunturflagitia, plagae
terra defixerunt, et dorsum meum incudem suam mulliplicantur. Multa enim flagella peccatoris (Psal.
fecerunt, et super dorsum meum fabricaverunt. Sed B xxxi, 10). His flagellis et Pharao cae debat filios

adhuc intra domum contineor, ubi puella et mori- Israel.

tur, et suscitatur. Nam et ibidem Petrus negavit. 9. Post haec traditur militibus ad illudendum. Ipsa
Ohomo 7ion sum (Luc. xxu, 58). Hominem attendo, est nequitia spiritualis militiae. Vide ordinem mi-

nonDeum hominem limeo, non Deum, cujus veri-

; seriae. A principibus sacerdotum traditur principi
tatem nego. Nonne tibi Pelrus in his verbis velalam tenebrarum, qui flagellis suis sibi mancipatum, mi-
faciem habuisse videlur? undc et tertio colaphizatus litibus suis exposuit altius illudendum, et postea no-
est, quia tertio negavit. Et Paulus tertio rogavit vissime crucifigendum. 505 Postcrucem enim non
Deum, ut auferret a se angelum satanae, qui eum restal supplicium, quia peccatum morte terminatur :

colaphizabat (// Cor. xii, 8). Uterque ergo, aposto- sed vicina jam morte, majori daemonum ludibrio
lus colaphizatus est, uterque ter naufragium passus peccator agitatur. Exuentes quippe eum veste totius
est; ille intus, iste foris. Voluisset satanas, si tamen christiani decoris, quasi pro regio decore chlamydem
licuisset lamdiu Petrum colaphizando cribrare
ei, ei coccineam, hoc est vestimentum mixtum san-
sicul triticum,donec omnem ab eo fidei medullam guine, circumdant, cum propter crudelem vitae suae
excussisset. Sed ego, inquit, Petre, rogavi pro te, C sanguinolentiam a plerisque et honoratur, et cir-
ut non deficiat fides tua: unde respexit euwChri- cumdatur. Unde et pleclentes coronam de spinis po-
amare. Tamdiu faciem
slus, et egressus foras flevit nunt supcr caput ejus, cum de rapina pauperum
habuit velatam Pelrus, donec respexil eum Chri- spineas ei divitias coacervantes, caput ejus ad re-
stus. Sed nunquid non etiam prius negantem respi- gnum elalionis efferunt. Vindicat enim sibi pecunia,
ciebat? Etiam sed Petrus respicientem se Christum
: quod Sapieniia dicere solet : Per me regesregnant, et
non respiciebat, quia velatam laciem habebat. Unde conditores legum justa decernunt(Prov. vui, 15).
bene alius evangelista : Et recordatus est, inquit, Ubi pecunia, ibi rex, ibi lex ibi, clienlumcopia. Unde
Petrus (Luc. xxn, 32, 61, 62). Recordatio Petri, re- et arundinem in dextera ejus ponunt. Potesias enim
speclus fuit Christi. Ergo cum peccalum recordaris, et regnum impiorum arundo esl vento agitala : re-
a Christo videris, imo sublato velamine Christum gnum autem Christi, virga ferrea. Et bene arundo
vides. Et egressus foras. Propterea negabat, quia in dextera ponitur, quia dextera eorum dexlera ini-
intus esse volebat. Et tamen quando negavit, foras quitatis. Jam quod sequitur luce clarius est, quia
egressus est. Unde foras? De domo Christi, de genu flexo, talibus illuditur polius quam serviiur.
domo tidelium : at ubi de domo Caiphae foras egres- Ave, Rex Judceorum (Matth. xxvn, 29). Et exs-
sus est, in domum Christi intromissus est. Quanti q puentes in eum laudibus supervacuis (laudatur
suut hodie qui dicanl, Nos sumus de domo Christi, enim peccator in desideriis animae suae , et iniquus
nos sumus de domo Ecclesiae : et sunt de domo benedicitur [Psal. x, 3]) acceperunt arundinem, et
Caiphae, hoc cst hypocrisis ! Quod Petrus ne- percutiebant caput ejus. A talibus enim rectoribus
gando, hoc isti faciunt affirmando : sed nisi confi- milites eorum potestatem accipiunt nocendi et devo-
tcndo foras exeant amare fleant, non intrant Ec-
et randi pauperes quod tolum lamen redundat
: in caput
clesiamDei. Amariludo tletuum velamen diluit ocu- ejus, cujus auctoritate se tuentur. Hic teriia mors
lorum. In domo ergo Caiphac colaphizatur Christus, cst, quando sedet fetcns in cathedra pestilentiae. His
quia in domo Caiph;<: colaphizalus cst Pelrus et : morlibus infelix anima ante extremam crucem mor-
quod Pctrus a satana intus passus esl, hoc Christus lisafficitur, el, quod miserabilius est, lalibus oppro-
a ministris satanae foris pcrtulit. Altende ergo, et briis quasipro magnis honoribus delectatur ; et talis
vide si esl dolor sicut dolor meus. Vidcs quis gra- quotidie ducitur ad crucem, bajulans ipse sibi sup-
viora pertulil opprobria, Chrislus foris in corpore, plicium.
an Petrus intus in pectore. Sed jam ad Pilatum 10. Sed quid est, quod post illusionem chlamyde
oatur. exuitur, ct suis veslnneulis reinduilur ; nisi quod
Patrol. CLXXXIV. 24
 '

747 MEDITATIO IN PASSIONEM ET RESURRECT. DOMINI. 748

saepe supcrbus Adam cum per dolorem carnis con- * rum mendicans alimoniam carnis meae, aereas
foris
finia mortis ingreditur, deposita elatione ad pulredi- et falsas imagines hominum, ubi coacervem mihi
nis suae considerationem revertitur, ubi videlicet talentum iniquitatis, fasciculos deprimenles. Et ecce
vcl miseratione divina pccnitentiae fructus invenit, hora oralionis nona est. Ascendunt Petrus et Joan-
vel per tremendum judicium duplicicontritione con- nes apostoli tui, ut orent ad templum sanctum
teritur ? Sic Herodes, cum veste regia praefulgidus tuum : ego autem baereo terrte et luto, terrena et
plus quam decuit a populo acclamaretur , mox vana sapiens; et aliis introeunlibus, ego foris rema-
percussus ab angelo, exuius cblamyde, vestem suam neo, non quaerens cum eis ea quse Patris tui sunt,
reinduit, ct consumplus a vermibus exspiravit. Re- sed quae primi parentes mei, qui me hinc quotidie
ctene illusus esl? Ave, Rex Judteorum. Quid super- foras ponunt, male concupierunt. Et ecce jam hora
bis, terra et cinis? quid vesle nitida gloriaris?Sub- oralionis nona est. Inclinata est dies, prope est
ter te sternetur tinea, et operimenlum luum ver- nox : cum surrexero mane diluculo, de his quae
mes (Isa. iv, 11). Haec tua vesiis est. Illuserunt nunc mendico, nihil in manibus meis reperiam. Ho-
tibi qui te cblamyde coccinea circurr.dederunt. Sic ra, inquam, orationis nona est. Orasli enim hac ho-

Antiocbus, et dominici nalalis hostis Herodes, alie- ra pendens in cruce, orasti inclinato capite clamans
nis vcstibus deposiiis, in suis veslibus, id est vcrmi- B voce magna, et exspirasti. Orasti inclinato capite in
bus, exspirarunt. spirilu humilitatis, clamans voce magna altissimo
GAPUT VI. et secretissimo affectu paternae et noslrae charitatis.
De Latronis confessione, et elogio sanctce crucis. In illo, Domine, clamore valido exspirasti, et eum-
11. Redi ad cor luum tandem aliquando, redi, dem quem de nobis tunc habebas compassionis ani-
vctus Adam, quomodo te requisivit et
vide ubi et mum tecum portasti : et credo, Domine, quia te-
invenit novus Adam. Oslendit tibi in corpore suo cum adbuc reservas, quia charitas tua refrigescere
ignominias animae tuae. Non satis fuit, quod per co- nescit. Erat autem hora orationis nona. Et quare
laphos, flagella, et nova irrisionum genera post te nona? Quia circa horam nonam tenebrse factae sunt
fugientem clamitans et miserans percucurrit , et (Matth. xxvii, 45). Repellendus erat borror tenebra-
usque ad novissimum crucis supplicium, jamjam rum, qui universam operuerat terram; repellenda
efflantem consecutus invenit et apprehendit. Quis caligo populorum, quae ex tunc cceperat abundare,
enim latro ille nisi Adam fuit ,
qui ex quo primum ex quo coepisti ad auram post meridiem deambu-
in paradiso sui ipsius homicidium perpelravit, tam- lare. Ex tunc non cessasti clamans, Ubi es, Adam ?
diu a Christo fugit reus et abscondit se, donec in C (Gen. m, 9.) sequens post tergum fugienlis et ab-
crucis arliculo novissime consumptus et comprehen- scondentis se, quantum in ipso fuit. Et emissus
sus, fugere et latere ultra non potuit ? Ibi compre- est de paradiso voluptatis, et pervenit usque ad con-
bensus a te, bone Jesu, conversus cst, culpam suam dignum suae cruciatum iniquitalis. Sed nos, inquit,
confessus est , pcenam libenter amplexus est. Tu digna factis recipimus : hic autem quid fecit?
enim admonebas ne pati abhorreret, quod te quo- Adam, quam sero in haec verba prorupisti! modo
que secum pati videret. Ille ergo tibi de toto hoc primum te inveni. Amen dico tibi, hodie mecum eris'
mundo solus ct unus adhaesit et ideo solus de mun- ; in paradiso (Luc. xxiii, 41, 43). Ideo hora orationis
do toto hoc tecum in paradisum intravit ubi etiam : est nona. Nona oravit, nam undecima paradisum
firmitcr non jam custos paradisi, sed civis et dome- intravit. Propterea et non introibat claudus in tem-
siicus Dei collocatus est, ut amplius inde cadere plum, quia nondum usque ad decimam generatio-
non possit. beatissimum lalronem, imo non la- nem venerat: sed Petrus ad eum : In nomine, in-

tronem, sed martyrem et confessorem! Necessitatem quit, Jesu Christi, surge et ambula [Act. m). Vere
enim vertit in voluntatem, et pcenam commutavit vos estis montes, ad quos levavi oculos meos, undt
in gloriam, et crucem in triumphum. In te, beatis- veniet auxilium mihi. Sed auxilium meum a Domi-
sime et confessor et martyr, de totius mundi sterili- no,quiain nomine Jesu Christi, surgeet ambula. Ir
late, 500 fidei reliquias collegit Ghristus. Tu fu- verbo Christi laxas rete, in verbo Christi claudun

gientibus discipulis et Pctro negante , socius et co- levas,in verboChristi solidantur bases ejuset plan-
mcs passionis cjus fieri gavisus es. Tu Petrus in tae. Quae sunt bases ejus? Fides et timor. Et qua

cruce fuisti, et Pctrus in domo Caiphae latro ;

lamdiu planl»? Spes et cbaritas. Idem bene Petrus etJoan-
enim Petrus latro fuit, quamdiu intus lalilans Chri- nes simul asccndebant, quorum alter lidei, alte
stum foris negavit idco ct Pctrum praccessisti in
: charitalis insigne ferebant. Ascendebant ad templun
paradisum, quia qui te in cruce complexus est dux tuum, Domine, lccum oraturi, ut et ipsi tecum si-
ct rector tuus.eadem dic qua ipse ingrcssus csl, mul introeant in paradisum sanctuarii tui qui; :

fidelem et gloriosum militem sccum lc pariter intro- scissum est in morte tua velamentum, quO(

duxit. eral supcr facicm Moysi. Sed nolunt introire soli

12. Egonus ct pauper ego sum, Domine, ct clau- quia ncc tu, Dominc, solus paradisum introisii
dus ex utcro rnalris meae ; ct cccc scdco ad portam Tu laironem, claudum inlroducunt sed nequ
isti :

templi tui qu* dicitur Speciosa , non valens , nec jam latro in paradiso est, neque claudus in templo
volens introire ;
quin polius cgestate bonorum tuo- Quomodo enim claudus qui stat et ambulat, exsilit
 749 MEDITATIO 1N PASSIONEM ET RESURREOT. DOMINI. 750
et Deum laudal? Aut quomodo latro, qui cum Chri- ^ Qui hunc sermonem erubuerit, hunc lu erubesces
sto in paradiso? Non enimhabitat juxta le mahgnus Qui enim erubescit crucem tuam, crubescit gloriam
(Psal. v, 6). Latro fuerat quando latebat ante con- tuam. Milii autem absit gloriari , nisi in cruce Do-
fcssionem, justus autem post orationcm. Quid enim inini mci Jesu Chrisli. Crux gloria lua cst, crux im-
BtMifi Memento mci, Domine, dum veneris in re- perium tuum cst. Ecce impcrium tuum super hu-
gnum tuum [Luc.xxui, 42). merum tuum : portas cruccm luam, portas |)ortan-
13. mngna fides, o magna spes, o magna cha- tem te. Qui portat crucem tuam, portat gloriam
ritas! Oral pro futuris, non pro prrcsentibus. Non luam. Qui gloriam luam portat, portat te. Portan-
vult de cruce deponi, sed in Christi regno reponi. tem autem humerum luum, quia
tc tu portas super
Quid enim aliud quam, Cupio dissolvi
est dicere, impcrium tuum super humcrum tuum. Ergo qui te
et esse cum Christo? Nescio quid Paulus magis isto portant, imperium tuum sunt in ipsis enim tu reg- :

latrone cupierit. Memento mei. cor conirilum et nas, o maxime Imperator. Sed quomodo, aut quo
humiliatum! Quid minus vcl humilius potuit orari, portas imperium tuum ? Supcr humerum tuum. Hu-
quam ut vel sui mcmoresset? 507 Memento mei. merus tuus altus est, humerus tuus forlis e^t hu- ,

Cujus mci? Mei, inquam, tam indigni, tam peccato- merus tuus pertingit usque ad Patris consessum,
ris. Iniquilatem meam ego agnosco, et peccalum B super omnem principatumet potestatem et viriutem.

meum contra me esl; confundor oculos meos ad te Uluc reducis ovem centesimam , illuc reducis ovem
levare. Tibi soli peecavi; tu solus potes me a pec- Joseph.
cato meo mundare. Malum coram te feci, cum me i4. Vade jam sccura, ovis Joseph, Christus te

tibi celare volui. Latro sum animaa meae : homici- poriat super humerum suum : fortis est humorus
dium quod feci, volui occultare, sed malum coram eju^, noli timere. Altus est , noli ad ima respicerc,
Memcnto mei, miserere mei. Merito in hanc
tc feci. quia nemo miltens manum suam ad aratrum, et
miseriam deveni, qui luam beatitudinem deserui. aspiciens retro, aptus est regno Dei (Luc. ix, 62).
Dives eram, et ecoe quam pauper factus sum. De Suave jugum super filios Adam a die nativitatis eo-
omni ligno paradisi poteram comedere et drlcctari, rum, usque in diem reversionis in matrem omnium.
et ecce crucior et morior in hoc ligno. Memento Quandiu sum filius veteris Adam, grave jugum
mei. Tui oblitus eram, sed lu cum iralus fueris, porto : si essem filius novi Adam,lege jugum porta-
misericordia.' memor eris. Miserere mei secundum rem. Quod est onus grave ? Talenlum plumbi . Et
magoam misericordiam luam. Vidco in te magnam quod est onus leve ? Crux Chrisii. Illud, sicut scri-
el tuam, hoc est competentem tibi, misericordiam, Q ptum cst, submergitur in aquis vehcmeniibus (E;rod.
qua? te mihi ad mei consimilem condescendere fecit xv, 10) : istud enalat super aquas. Mira res.Nihil for-
miseriam. Ego autem digna factis ; tu vero quid fe- midolosius homini, quam crucem pati. Sed quare li-

cisti? Video te mihi in pcenasimilem, quem in actu ment homincs crucem ? Quia latrones sunt si Ia- :

i
vidco tam dissimilcm. Non potuisii me longius se- trones non esscnt, crucem non timerent. Ergo qui

i
mi. Unde venisti ? A summo coelo egressus es. De timet, latro est. Quomodo, inquis, lalro est ? Audi
,
ltero Virginis spcciosus forma prae filiis hominum Christum. Vos autem, inquit, fecistiseam spelun-
, iroccssisli, et mecum pendes in ligno! Quis te ad- cam latronum(Matth. xxi, 13). Templum Dei san-
I secundum hanc magnam
luxit? Sola misericordia : ctum est quod estis vos (I Cor. m, 17). Faciunt ergo
y
.nisericordiam, miserere mei, Dcus. Deus es, non homines se ipsos speluncam latronum. Jugulant ho-
I antum homo. Dcus es, ego homo, ego plasma mines, et trahunt in speluncam suam. Quod enim
j.uum, quem fecisti ad imaginem et similitudinem majus homicidium, quam ut se ipsum interfi- 508
„ uam. Imaginis tme, Deus, miserere. Sed iu quo ciat homo? vel quod gravius homicidium, corpus
gnoscam te misereri? In eo quia imaginem meam occidere an spiritum ? quoiies homo spiritum ir:-
i te video, eamdem mecum miseriam
similem et terficit ! quot homicidia in semetipso perficit! Quo-
aii. Quid crgo rcstat, nisi ut sperem? De tanta mi- lies voluntarie et ex studio peccatum perpetrat, quid
jricordh quis unquam potuit desperare? Ergo me- aliud quam sc ipsum jugulat? Omnis enim qui ac-
lento mei, cam vencris in regnum tuum. Vadis ad ceperit gladium, gladio peribit (Malth. xxvi, 52).
,'gnum tuum, implesti ncgotium tuum, ad hoc ve- Gladius anima) peccatum est, peccatum anima3 mors
.
sti ut mc reducas tecum. Tecum ire concupisco, cst. Qui hunc gladium manu propria) deliberationis
pro hoc amarissimam mortem non contrcmisco, accipit, hoc est, acceptum habet et gratum, pri-
:
.'C erubesco. Quomodo enim contremisccrem, ubi mus in se ipsum manum mitlit ,
primus semctipsum
mecum vidcrem? Etiamsi ambulavcro in medio interficit. Gladius, inquil, eorum intret in corda
nbrae mortis, non timebo mala, quoniam tu me- ipsorum (Psal. xxxvi, \'6). Nec satis est semel occi-
:m es. At quomodo erubescercm, quod te Domi- derc ct quiescere : millies et millies crudelcs manus
im cceu' portare vidercm ? Quil enim te erubuerit in se convertunt, ct vcloccs sunt pcdcs corum ad
tuos scrmones, hunc tu crubcsces, cum veneris effundcndum sanguinem suum, viri sanguinum et
majcstate tua, el Patris, et sanctorum angclorum. dolosi. Quomodo Quia congcrunt cadavera
dolosi ?
ui nonbajulat cruvcm suam, et sequitur me,non mortuorum in spelur.cun suam, ct operiunt aggere
I me dignus [Luc. xiv, 27), hic est sermo tuus. terrae, ne vel ipsi vidcant, vel ab- aliis vidcantur.
 .

751 MEDITATIO IN PASSiONEM ET RESUP.RECT. DOMINl. 755

Nolunt ipsi videre , ne horrorcm vel putorem inge- * dulcia poma de ligno vitae decerpit. In hac cruce
rant eis in faciem morticina fetcntia : nolunt vi- Domino suo adhaerens dulciter decanlat Susceptor :

deri, ne forte deprehensi tanquam latrones et homi- meuses tu,g'oriamea et exaltans caputmev.m(Psal.
cidae ad horrenda supplicia pertrahantur. Quid au- iii, 4). Nullus ergo te quaerit, nullus te invenit nisi

tem in omnibus suppliciis tam horrendum quam crucifixus.O gloriosa cruxl radicare in me, ut ascen-
crux ? Ideo liment crucem latrones ,
quia crux sce- dam in te.
lerum vindex est, crux impiorum poena est, crux 509 CAPUT VII.
sequa lance judicat et remunerat hinc nocentes, illinc De Judce peccato et desperatione.
innocentes. Ideo crux impiis formidolosa, piis au- 16. Sed ubi cruciGxerunt eum? In Calvariae loco.
tem super omnia ligna paradisi graiiosa est. Nun- Beatus vere locus, in quo figitur crux; bona calvi-

quid enim Ghristus crucem timuit? nunquid Petrus? ties, quae tali fronde vestitur. Ad hanc calvitierr

nunquid Andreas? Imo et optavit. Exsullavit enim Elisaeus ascendebat... Ascende, calve; ascende, calvi
ui gigas ad currendam viam (Psal. xvm,6). Et desi- non calvus est et nostei (IV Reg. ii, 23). Yide si

derio, inquit, desideravi hoc pascha manducare vo- Elisaeus. Filius, inquit, hominis non habet ubi capu
biscum antequam patiar (Luc. xxn, 15). Mandu
, suum reclinet (Luc. ix, 58).Ecce quam calvus es
cavit pascha cum discipulis manducavit pascha et B qui non habet ubi caput reclinet calvus est, qui;
, :

cum passus est, quando transivit ex hoc mundo regnum ejus non est de hoc mundo; calvus es
ad Patrem, Ego, inquit, habeo cibum manducare ,
noster Elisa:us, quia discipuli ejus, reliclo eo om
quem vos nescitis: meus cibus est, ut faciam volun- nes fugerunt. Quid enim discipuli nisi capilli capi-
tatcm Palris mei (Joan. iv,32, 34), et voluntasPa- tis, qui omnes numerati sunt? Ergo in Calvaria

tris est ut calicem ejus bibam. loco vexillum crucis erigitur. Pro eo, inquit, quo>

15. Ergo incruce manducavit et bibit, et inebria- ambulaverunt filice Sionextento collo etnutibus ocu
tus est ct dormivil, et ribit verenda ejus maledictus lorum, decalvabit Dominus verticem filiarum Sicr,

Cham. Filii autem revertentes altissimi soporis (Isa. in, 16, 17). Decalvel Dominus verticem ca
mysterium pallio contexerunt. Immisil quippe Do- pilli perambulantium in deliciis suis. Decalvei
minus soporem in Adam, et tulit unam de costis inquam, verlicem filiarum Sion, et faciat ibi Calva
ejus, et aedificavit in mulierem, et adduxit eam ad riae locum, ut ibi figatur gloria Christi crux, ubi sc-

Adam. Manifesta res est, quia dormitavit et sopora- dem sibi superbia locaverat. Dilata, inquit, calvitiur.

lus est Christus, et de latere ejus quotidie aedifica- tuum sicut aquila (Mich. i. 16). Aquila decalvat
tur, el pascitur, et nutritur Ecclesia, et adducilur a p perspicuo sole fruitur : sic animae calvities quant
finibus lerrae, ut assistat regina a dexlris ejus m dilatatur, tanto se purius in eam vera lux infundi
vcstitu deaurato, circumdata varietate. In cruce ergo Qui autem sibi comam nutriunt, caecitatis et gravi
pascha manducavit, quia ascendit in palmam,etcolle- tatis sibi damnationem acquirunt. Propterea luc
gil fructus e]us. Cum exaltatus fuero,omnia traham hujus beatae perdiJit visionem Absalon, quia gn
ad me(Joan. xn, 32). Quce omnia?Coelum,terram,etin- vabat eum caesaries, et nonnisi scmel in anno ton
feros. Tiaxitadse Patrem,quia clamor ejusintroivit debatur , el crines suos ponderabat ducentis sicl

in conspectu ejus in aures ejus : et contremuitterra, pondere publico, unde et eodem crine suspensus r

et pelrae scissae sunt et monumenta aperta sunt, quia arborem interiit. Absalon Palris pax; ipse est et Ji

vocem Filii Dei audierunt. Sic mediator Dei el ho- das, et quicunque in pace Christo est amarituc
minum homo Christus Jesus, medius inter coclum amarissima, Ave, Rabbi (Matth. xxvi, 49), voce
et terram, pascha manducabat, el fructus arboris occulo Patri pacem ferebat. Ore suo benedicebar
ur.dique colligebat, quos in corpus suum trajicie- et corde suo maledicebant. Homo, inquii, pacis met
bat, quia confluebant omnia ad arborem vitae quae ,
in quo sperabam, qui edebat panes meos (Psal. x
erat in medio paradisi. Rcstinda enim erat framea 10), etc. Unus est, el multi sunt. Ecce Absalo
quae viam mtcrcluserat. Quis ergo amplius crucem ecce Judas, ecce corpus satanae. Sed quomodo c

timcat ? Yere qui crucem timet, ipse sibi lestis est mam nulriebal? Fur erat, et loculos habcbat : i;.

quod adhuc latro est. In cruce enim pendet omnis eum caesaries gravabat ; ct semel in anno lonsus e
fructus vilse, quia ipsa est arbor vitae , quae est in quando semel retulit triginta argenteos, et proje.
medio paradisi : ipsa est allitudo ct laliludo, subli- eos in lemplo, quos ponderavit ducentis siclis, c.

milas el profundum : ipsa bonos colligit et remune- numcrus immundorum est, et hoc pondere publii
rat, ipsa malos disperdit cL condemnat : ipsa est non pondere sanctuarii. Poeniientia enim ducti
moestorum consolatio, esuricntium rcfcclio, perfe- pcccatum suum valde ponderavit. Peccari, tradel
ctorum gloriatio . Circuire possum, Domine, ccelum sanguinem justum [Matth. xxvn. 4). Singula vera
et tcrram, marc et aridam, et nusquam le inveniam plena sunt pondcribus, sed pondere publico, di
nisi in crucc; ibi dormis, ibi pascis , ibi cubas in pondcre sanctuarii; quia |ilus erubuitinfamiam qu;i

mcridie. Crux enim tua iides est, cujus latitudo cha- conscirntiam, plus sui nequitiam quam Dei mist*
ritas, longiludo longanimilas, altiludo spes, profun- cordiam ponderavit. Audi pondus sanctuarii.yciru,
dum timor. Iii hac cruce te invenit quicunque le in- malum coram te feci, dclc iniquitatem mca
vcnit. In hac cruce anima suspcnditur a terra, et Uinc iniquitalcm mcam ego agnosco, illinc misc
 753 MEDITATIO IN PASSIONEM ET RESURRECT. DOMINI. 754

cordiam tuam magnam attendo Misererc mci, Deus

:
aedificio Ezechieli propheL-v monstratum cst (Ezech.
fr
(Psal. l, 1-6). Audi etpondus publicum. Major cst, xi., 13). Interim tamen et ftmestram habes in arca,

ail Cain, iniquitat mca, quam ut vcniam mcrcar per quam diloctus mittit manum suam, ct columbam
(Gen. iv, 13). Retulilcrgotriginta argenteos, et pro- suam excitat. Surgc, inquicns, amica mea, speciosa
jecit eos in templo. Vide quantum magni pendebat mca, columba mca y
et veni (Cantic. n, 13, 14). Et
eos. Non projccit eos in sterquilinio, sed intemplo; cum evolat posl tc, ut appreliendat tc, tu effugis et

nimirum semper diis tcmplum suum devo-

talibus ascendis supcr Cherubin, et volas super pennas
verai. Avaritia enim simulacrorum servitus est, ct ventorum; ut non invcniat pes columbae tuse soli-

avaritia excaecat oculos sapicntium. dum quid de te, ubi requiescat, nisi iterum ad ar-
17. Ecce infelix qualitcr excaecatus est![maluit cam revertatur, et tu manu apprehensam iterum in

sc ipsum perdere, quam denarios perire ;. denarios sua mansiuncula rcponas. Melius cst enim in portu
templo, se ipsum laquco addixit amabat haeredes : fidei interim praestolari ct quicscere, quam te nimis
suos, qui eosdem denarios exinde colligerent, qui et frustra insequendo, aquas diluvii intransmea-
in

etiam reservant eos in sua corbona. Projecit eos biles decidere ct submergi. Aquae enim, quse a
iu templo, cl abiens laqueo se suspendil. Jam qui- dextro lempli latere effluunt, mille passus mensura-

dem quod a Chiislo abierat, et avaritiae laqueo * laeusque ad talos veniunt, et postalios mille passus
diu
se suspenderat sed quod fecerat in occulto, palam
:
usque ad genua, iterumque post alios mille usque
omnibus innotuit. Exterioris pcenee qualitas suppli- ad renes ascendunt. Post alios autem mille passus
cii inodum aperuit ;
quia per quae peccaverit homo, in tantum crescit et intumescil fluvius, ut transva-

per haec et punietur. Suspensus crepuit medius : dari non possit, sed oporteat retro potius redire ao
plenus erat venter, el ruptus est uter ; crepuit me- solidum ripee. Ideo sancta animalia ibant et reverte-
dius, ubi sedes erat satanae. Crepuit ergo vas contu- bantur columba quoque cum non inveniret ubi pes
:

melko, quia non erat de vasis figuli, quae probantur ejus requiesceret, ad arcam reversa est. At vero
quod in agro figuli, in sepultura
in fornace. Propter corvus semel emissus nescit reverti, quia non sim-
peregrinorum sortem non habuit, sed velut testa plici oculo mundum insequens, vanitatis diluvio in-
crepilans per inane dissiliit. Et diffusa suntomnia lcrceptus est. El merito. Quid enim columbae et

visceraejus (Act. i, 18). Pecuniaviscera sunl avari ;

corvo? quid candidae et nigro ? quid Judae et Joanni ?
illa diffundur.tur et perduntur,sed viri misericordiae quid Christo et Belial ? El tamen Christus inter Ju-
colliguntur. Pendet adhucJudas et Absalon per co- dam
et Joannem sedet medius, inter eleclum et re-

mam capitis, et mulus cui sederat pertransit. Nolite C probum latronem medius pendet, et Noe inter cor-
ficri sicul equus et mulus, quia mundus transit et vum et columbam. Sed corvus semel emissus non est
concupiscentia 510 ejus. Crinis Absalon, quo sus- reversus, quia Judas egressus in aera, submersus est.
pendilur, radix omnium malorum avarilia est ubi : 19. Sed quid Domine, quod unusex militi-
est, o

ha?c radicaverit, omnium malorum caesaries abun- bus (42), nisi tunicam tuam inconsu-
forte ille qui
dabit. Mulus vero ex equo et asino mixtus, duplex tilem forte accepit? Ipsa est nimirum unitas fide-
est animus, qui foris ostentat quod intus non ser- lium, quae libi soli militat, cujus lancea praedicatio-
vat. Talis eral Judas, talis Absalon. Foris pietas, nis latus tuum enim sermo Dei et
aperuit. Vivus est
intus malitia duplex est iniquitas. Equus manifeste efficax, et penetrabilior omni gladio ancipiti [Uehr.
tumet, asinus simpliciter ambulal, mulus nequam iv, 12). Haec estilla lancea, quam Habacuc propheta
et subdolosus incaulum praecipilat. fulgurantem hastam nominat (Habac. m, 11). Hanc
CAPUT VIII hastam cum urceo atquae tulit David a capite
De apertione lateris Christi. Saulis inimici sui dormientis : quia superbis et in-
18. Aperi nobis, Domine, aperi nobis ostium late- vidis ac negligentibus sermo sapientian simul cum
ris tui, quod nos cum
est in arca tua, ut introducas r> gratia subtrahitur. Sed dormientem filius Sarviae
mundis animalibus, septena ct septcna. Tu es enim confodcre voluil semel, ut secundo opus non esset,
verusNoe, quom solum invenit Deus paler tuus ju- nisi huncDavid benigne prohibuisset quia peccsto- :

slurn coram se. Ilic est, inquit, Filius meus dilectus, rem pigrum et contemnentem, nisi misericors et
;
n quo mihi complacui (Matth. iii, 17). Tu cogno- longanimis patientia Dei sustineret, gladius satanae
«cis oves tuas, et illae te agnoscunt : quia sunt ani- semel, hoc est in aeternum, interficeret. Vult enim
1

-nalia munda septena et septena, qui septiformi gra- improbus satan, quatenus qui dormit non adjiciat
:

ia et sabbatum ex sabbalo adepti,

operilv.s lucis, ut resurgat. At vero misericors David dc longinquo
am digni sunt octava? conscribi, qui numerus tan- vertice saepius w.cl&mat: Nonne respondcbis, Abner?
"um in arca salvatus est. Introduc et nos ad te per Rotribuis enim peccatori bona pro malis, mitissime
;

'istium latms tui, quod est fides Ecclesiae, et claude David, et admones, et exspectas diutius, ut respon-
^tium a foris, donec pertranseat iniquitas, et ces- deat tibi unum pro mille. autem vox tua
Illis
1
•anle diluvio iterum nobis aperias ostium, nonjam improba videtur, quia inquieturn eorum somnum
'idci, sed spei ostium contra ostium, quod in montis inquietas. Quis es tu, inquit, qui clamas, etinquie-
tas regem ? 51 1 Ab increpatione tua, Domine, dor-
'42) Ilic aliquid dccst. mitaverunt qui ascenderunt equos, nec evigilare eo
755 MEDITATIO IN PASSIONEM ET RESURRECT. DOMl.M. 756

vult auriga ipsorum, doncc praccipites ruant in pro- * ccssabunt. Lia vero post sex filios aui omnino pa-
fundum. Rex enim impiorum superbia in umbra rere cessat, aut filiam parit. Ipsa est carnalis vo-
dormit, in sccrcto calami, in locis humenlibus, et luptas, quae sub specie discretionis nonnunquam
protegunt umbrae umbram Ahner qui cjus. Ipse est subrepit activae. Sed tamen si vere vidua fuerit,
protcgcbat Saul. Cur, inquit, inquietas regem? Com- salvabilur, non per filiae, sed per filiorum genera-
pungitur lamen aliquando ct superbum cor ad vo- tionem. In spelunca itaque duplici Patriarchae nobi-
ccm David, sed non usque ad correclionem. Flecli- lcs una cum suis conjugibus sepulti sunt. Habita-
tur bumillimis sermonibus supcrbus Saul, dicente runl enim in tabcrnaculis, sicut advenae et pere-
David : Quempersequeris, rex Israel? quem perse- grini super terram : ideo sepulturam peregrinorum
queris? Canemmortuum etpulicemunum,sicutper- tam ipsi, quam tota eorum successio haeredilate
dix in montibus (I Iieg. xxvi). Non sine causa vel possident.
cani mortuo vcl pulici se comparat David. Melior 21. Sed quid est quod Jacob grandaevus patriar-
esl canis vivus, leone morluo : melior est canis vi- cha, majore quam cseteri ambitione, suavitate el

vens Deo, mortuus mundo, quam leo superbus et gloria, ibidem a filiosuo Josoph sepelitur? Per Jacot
reprobus, mortuus Deo, vivens saeculo. Pulcx par- grandaevum perfecla charitas exprimitur, in quf
vulus ct mordct, et salit : sic humilis juslus carna- B Paler a Filio imo cum Filio consepelitur, dicenU
lium vitia mordct confidenter, el salit in montibus, ipso, quia si quis diligit me, sermonem meum serva-
ubi lutissimum habet refugium, ul non timeat per- bit, etPater meusdiligeteum, etadeum veniemus
dicem adulteram, quae persecuta est Eliam, et Joan- etmansionem apud eum faciemus (Joan. xiv, 23)
nem Baptistam inlerfecit. Haec est illa gloriosa et suavis sepultura Patris an
CAPUT IX. tiqui dierum, qui diligentes se ibi consepelit, e
De sepultura Domini. abscondit eos in abscondito faciei suae a conturba-
20. Da mihi, Domine, portionem in terra viven- tione hominum. 51 2 Illuc et ossa Joseph, Salva
tium, in sepultura peregrinorum, in agro Hachelde- toris nostri memoria, ex ^gypto quotidie referun-
mach, qui pretio magno sanguinis tui emptus est. tur a filiis Israel.Non enim ossa Joseph ./Egypt>
Ibi enim sepulti sunt omnes patrcs nostri, qni super relicta sunt, quia fetentia et dealbata sepulcra de
terram hanc advenae fuerunt et peregrini. Ibi Abra- testatur. Et Moysen Deus sepelivit, sed sepulcrun
ham pulcherrimam conjugem suam Saram in spe- ejus usque in hodiernum diem ab homine non inve
lunca duplici sepelivit. Sed quid est quod nec agrum nitur (Deut. xxxiv, 6). Denique quis poterit il

ipsum gratis accipere voluit, nec in electis eorum C luc ascenderc, ubi ille ascendit per medium nebule
sepulcris mortuum suum sepelire? Quia nec sine in altissimum montem, et fuit ibi quadraginta die
pretio sanguinis Christi, gratis se per se ipsum sal- bus et quadraginta noctibus, et vidit, et scrulatu
vandum credidit, nec bonum sibi eestimavit esse, si est exemplar tabernaculi admirabilis, quod fixi

in fetcntibus mundi sepulcris habitaret. In electis, Deus, et non homo? Propterea usque hodie, dur
ait, sepulcris nostris sepeli mortuum tuum (Gen. legiturMoyses velatam habet faciem.quia ab ho
xxm, 6). Habet mundus electa sepulcra, illos uti- mine mortali sepulcrum ejus non invenitur. I
que, quos elationisfastigium, vel superstitionis opero- eodem agro sanguinis et gloriosa regum linea sor
sitas perspicuos reddit. Tota ^Egyptus sepulcris ple- tem accepit, qui sepulti sunt in sepuliura patrur
na esl ; ncque enim erat domus in qua non jaceret suorum in Jerusalem illic et Prophetarum visi
:

morluus. llla sepulcra in deserio desiderabant filii et Machabaeorum bellicosa virtus gloriose ostenditur

Israel. Deerant, inquiunt, in JEgxjpto sepulcra, ut 22. Comparetur jam, si placet, huic sepultur;
cadavcranostrajaceantindeserto nuda et inhuma- peregrinorum, illa quondam gloriosa in regnis, in
ta ?(Exod. xiv, 1 1 .) In talibus sepulcris noluit mortuum clyta in superbia Chaldaeorum, turris Babel. Qui
suum sepelire sanctissimus Patriarcha. Sed ubi? In n similc huic noslrae sepulturae reperitur? Ibi una i
spelunca duplici, ubi spes bonorum operum et amor plures lingua discinditur hic quinque civitate ;

contemplativc requiescit. Ibi enim et Liacondila ja- iEgypti, nonjam lingua velJigyplia vel Chananitid

cel. Ergo Sara etLia in spelunca dupbci abscondilae loquuntur, sed Civitas solis vocalur una. De illa si
sunt. Illa prius sterilis, postmodum senex, filium quidem turre Babel projecta est meretrix Jezabe
gaudii unum tantummodo peperit : haec post sex fi- fornicationum maler, idolorum cultrix, avaritiae a
lios parere cessavit, nisi quod novissime filiam, sa- tifex et cum eam sepelire vellent, quia erat fili
:

crigeneris ignominiam, pcperit. Mira res! haec quae regis, non invencrunt nisi tantum calvariem et nu

sex habuit filios parcre cessare dicitur : quae unum nuum summitates, et sanguine rcspersum parieten
tanlummodo, parerc cessare non mcmoratur. Sed Haec sane est impiorum sepultura, haec digna retri
activa fincm habet, conlcmplaiiva semper parit. Ula butio, quod ex eis nonnisi summitates manuun
m dolorc, ista in gaudio pai lurit. El tamen utraquc hoc cst, operum vix exlrema remanent, ct calvarie
in codcm agro sepulta est. Nam Rachcl juxla Be- quae fuerat locus superbia} spoliatus capillorum gk
llilehcmsubtcr iliccm crucis posita est. Nimirum so ria : qai&vidiimpium superexaltatum,elelevatui
dct ad pedcs Jesu, ut de domo panis scmper fecun- sicui eedros Libani; et transivi, ct ecce non m
da pariat. Ergo Sara et Rachel nunquam parere (Psal. xxxvi,35, 36).Haecest calvaries Jezabel, qu
 757 MEDITATIO IN PASSIOXEM ET RESURRECT. DOMINI. 758

vestita erat decorc meretricio,etpinxeratoculossuos » secreto cubiculi lui. Ibi te ambiunt sexaginta fortcs
stibio. Decalvatusest superbiae vertex ; non est qui ex forlissimis Isracl, in quibus opera sex dicrum,
jam dignetur aspicere, nisi qui voluerit ncfas cjus opera bona valde perfecta sunt, ut in senario et de-
abhorrere, ut lavet manus suas in sanguine pecca- nario legis imagimem ct similitutlincm tuam con-
loris, et velut equus forlis et velox, meretricem pro- scrvent.
jectam ungula sua confodiat, el conculcet, et pra- CAPUT X.
tereat. Propter boc et paries ad haec sanguineus rc- De militum custodia ad sepulcrum Christi.
lictus est, ut sanguinum et dolosos,
terreat viros Isti melius te custodiunt quam fallax impio-
24.
qui propter avariiiam suam lapidant humilem Na- rum cuslodia, quia sunl ad bella doctissimi non so-
boih. Sed canes impudcntissimi, amatorcs cadave- lum carnis illecebras, sed etiam potestatcs aerias,
rum, carnes sibi fornicarias incorporant, undc et nocturnosque timores abigere. Illi qui nocte sicut
sanguinem ejus consequentcr lambunt quia sicut ;
ebrii sepulcrum tuum obsident, illic trepidaverunt
libidinis, ita et ultionis participes erunt. Alii vero limore ubi non erat timor, quoniam potestas tene-
sunt canes, qui fiunt ex inimicis ab ipso (Psal. brarum lucem non sustinens, ad nuntium vitae facti
lxvii, 24), quifamem justitiae patiuntur, et circum- sunl velut mortui. Non ergo te custodiunt filii no-
eunt civitatem, non Babyloniae, sed Ecclesiae, et
B ctis, sed filii diei : illis enim horrorem incutit splen-
quod mortuum a viliis ibidem reperiunt, comedunt, dor tuus, ut fugiant a le istis autem gaudium, ut
;

et sibi consepeliunt. Vae autem his quos extra civi- approximent ad te. JVoMs, aiunt, dormientibus vene-
tatem mortuos volucres, hoc est daemones, per runt discipuliejus, et furatisunt eum(Matth.\x\iu,
inane volantes comedunt, quales fuerunt Achitho- 13). mendaces! verum dixistis,sed mentita est ini-
phel et Absalon, et Jezabel et Judas, qui accipientes quitas sibi. Dormienles enim Christum custodire
in vano animam suam, in vano etiam cfflaverunt non possunt, sed qui mane vigilaverint ad me, in-
eam I venient me. Vobis quoque dormientibus quid nisi
23. agrum Hacheldemach, ut
Sed redeamus ad somnia apparent? Ecce habetis copiosam in mani-
admiremur aemulemur potius bealarum mansio-
et bus pecuniam illam si potestis custodite, ne fures
:

num gloriam, quoniam memoria impiorum peribit effodiant, vel furentur. Nam discipuli Christi suum
cum sonitu memoria vero justorum vivet in sae-
; thesaurum custodient. Unusquisque quod amat, hoc
cula saeculorum, quales fuerunt Joseph qui erat servaresludet.Certe Michol amabat Davidmagisquam
dccurio, vir justus et bonus ; et Nicodemus, qui patrem suum Saul, ideoper fenestramdimisiteum et
quoudam noctis, scd jam diei minister, ad perun- est hoc? Michol filia Saul,filiaquondam servavit. Quid
gendum corpus Domini, cum ferebat mixturam p posiquam nupserit specioso David, inci superbiae,
1 - !•*.
_ 1 . "» * . _••.__•
rwi _ *-_.!___ i . •

myrrhae et aloes quasi libras centum. Tales sepul- pit odisse pairem suum, cui dicitur in Psalmo :

turae suae ministros amat Jesus, qui corpus ejus Audi, fdia, et vide, et inclina aurem tuam, et obli-
audacter eripiant de poteslate tenebrarum, et sibi visceredomum patris tui, etconcupiscet rexdecorem
vindicent, ut sciat unusquisque vas suum possidere tuum (Psal. xliv, 11, 12). Unde per fenestram di-
in sanctificalione et honore, ligantes illud castitatis mitlit David. Illam intelligite fenestram, per quam
legibus, et disciplinae linteis, et a vermium putre- dilectus mittit manum suam. Per hanc fcnestram
dine conservantes per mixturam myrrhae et aloes. dimiititur ab amica sua ad amicam suam, hoc est
Sunt enim hae species amarae quidem, sed corru- ad se ipsam ; et absconditur in interiore homine,

ptelam rcmoventes quoniam laboriosa quidem est

: ubi et securus vivat, et iniquos latcat. Abscondit
casiigatio carnis, sed aliter neque mens, .neque ipsa enim se, et exit de templo perfidiae : quoniam dum
caro servatur imputribilis. Quasi libras centum cilharizat coram Saul, ut spiritum Domini malum
(Joan. xix, 39). mensuram bonam et confertam! faciat ab eo recedere, illum impius hasta cum pa-
Librandum sanc cst inter corpus et animam discre- riete tentat Sed declinante David, quid
configere.
lione subtilissima, ut unumquodque plcnum suum est quod parieli hasta infigitur, nisi quod recedente
se babcre gaudeat, et fiat pax el aequalitas inter D Christi gratia, mens indurata suae malitiae telo con-
carnem et spiritum, quatenus et mcnsura teneatur, foditur? Quid autem ita hodieque perosum habet
et non deseralur perfectio. Haesunt quasi librae cen- rex tenebrarum Saul, quam David gencrum suum?
tum, quae corpus Jesu in sepulcro fidelium, inte- Propter quod abscnte David filiam suam tollit, el dat

grum 513 et sanum custodiunt. En lcclulum, Sa- alteri marito ignobili : sed manu fortis cum redierit

lomonis sexaginta fortes ambiunt, omncs tenenies et acceperit regnum, rursus sibi vindicat suam,
gladios, ad bella doctissimi. Lcctulus tuus, Jesu quoniam desponsaverat sibi eam ducenlis praeputiis
Chrisle, plus quam Salomon, sepultura tua est, in Philistinorum (/ Rey. xvm.xix, xxv, et II Reg. m),
,
qua sabbato requiesti ab omni opere quod patrasti. a qua non solum carnis, sed et mentis immunditias
Est autem monunv.ntum tuum in horto novum et in abscidat.
petra excisum quia amica tua fidclis anima hortus
: 25. Vae pcccatoribus, Domine, scpulcrum tuum
conclusus est (Cant. iv, 12), et renovalur quotidie obsidentibus, quoniam vere dcclinas ab eis, et non
in agnitione tua, et solidatur in petra amoris tui, inveniunt te in lectulo luo suavi et florido, sed po-

, , consepcliens se ipsam tibi in inleriori homine, in tius offendunl in statuam cordis sui tenebris invo-
 !

759 MEDITATIO IN PASSIONEM ET RESURRECT. DOMJNI. 76G

lutam habentes ad caput suum pellem caprinam, ^ visceribus nostris ,

quatenus in te etDeum, et pro
peccatorum suorum memonan fetentem. Beatus ximum diligamus. Circumdederunt nos dolores
aulem qui vigilat ad monumentum luum ut custo- mortis, et torrentes iniquitatis conturbaverunt nos :

diat te, et luctatur manc cum Angelo resurrcclionis, circumdedit nos mortalitatis nostree vestimentum
ne dimittat eum, doncc audiat aliquid de nomine scaturiens vermes, qui me assidue comeduni et non
ejus.quod est mirabile, ut etnomen Jacob commu- dormiunt, qui sunt dolores praenuntii doloris illius
tclur in Israel, et transmisso animae [add. gladio] maximi, qui venit super nos velut armatus, et im-
doloris stalim oriatur ci sol jusiitiae. providos molitur obruere. Quamvis et quis tampro-

514 CAPUT XI. vidus, ut terrorem illius possit sustinere ? Atlamen

angelorum apparitione, et velimus, nolimus, certe sustinendus est, certe trans-
De lapidis revolutione,
Christi resurrectione. meandus. Sed noli oblivisci pallium Eliae; alioquin

26. Quis revolvet nobis lapidem ab ostio monu- torrens tibi sine illo non dividetur. Sunt et alii tor-

menti? (Marc. xvi, 3.) Domine, ostium

Clausum rentes iniquilatis, pelagus peccatorum meorum, qui
est,

mentis meae, et premit intellectum meum lapis mor- conturbant me, atque utinam sic conturbarent, ut
talitatis, praegravatus pondere iniquitatis meae; nec n cum dolore clamarem Pater mi,pater mi,currus :

humanae prorsus valent illum amovere vires, nisi Israel et auriga ejus (IV Reg. n). Conturbant enim

omnipotens Sermo a regalibus sedibus veniat, An- me torrentes iniquitatis, auferentes mihi lumen
gelus consilii, qui diruat maceriam inimicitiarum, oculorum meorum, ut non possim videre piissimum
et aperiat nobis sensum ut intelligamus Scripturas, Eliam, quando tollitur a me. Si enim viderem, pro-
et videamus linteamina posita ante nos, humanitatis fecto duplex fieret in me ejus spirilus, et clamarem,

et resurrectionis tuae verissima testimonia. In qui- Pater mi, patermi, MisitDeus spiritum Filii sui in

bus qui te adjuvante scrutari te potuerit, praegusta- corda nostra, ait Apostolus, clamantem, Abba, Pa-
bit aliquid de gloria resurreclionis, quam praeparasti ler (Galat. iv, 6). Duplex spiritus duplo clamat,

diligentibus te : cujus primitias in sinu tuo colle- Palcr mi, pater mi. Pater mi creator, pater mi re-
gisti, jam offerens eam semper in conspectu Patris formator, pater mi, paler mi. vox affectuosa
tui, tostas igne Spiritus sancti. El ille quidem an- Currus Israel et auriga ejus, portas et regis, susli-

gelus tanti gaudii praenuntius, qui revolvit lapidem, ncs et gubernas. Quem ? Israel credentem in te, su-
et impias menles perterruit, pias autem blande le- spirantem ad te. Ecce sublatus es, amplius te non
niens timere prohibuit; ille, inquam, angelus non _ 515 videbit tuus Elisaeus. R^mansit tamen ei pal-
**
tantum verbo, sed vultu, habitu, vel actu beatae re- lium tuum in memoriam tui, ut praesentia absentiae

surrectioni testimonium perhibuit. Revolvit enim tuae dolorem ejus semper et augendo leniat, et le-

lapidem, et super eum sedit, lapidem, inquam, qui niendo augeat.

etiam nunc advolutus est super nos, et faciem no- Hoc sumite, ait, in meam commemorationem
28.

slram deprimit. Quod in prima quoque resurre- (Luc. xxn, 19).Hoc est Sacramentum corporis tui,
clione quaeest animae, non est dubium fieri, utpre- quod sumimus in tui commemorationem, donec ve-
mentem se corruptionis sarcinam versa vice spiritus nias. Pallium tuum est caro tua, qua vestitus ad nos
subjiciat, ac velut judex et dominus inferioris sui processisti, et latuisti quidem perfidos, sed fidelibus

regimen accipiat. tuis te ipsum ostendisti, sicut et usque hodie. Sub

27. Quid aulem per candorem nivis, vestimento- hoc pallio abscondita est maxima fortitudo tua, o

rum speciem, nisi corporis nostri frigida et mun- fortissime Samson, quam etiam dileclae non diligenti
dissima castitas, quae presidenti in se angelicse cla- te ad ultimum non celasti, ut inimicam verteres in

ritati et testimonium praebet, et obscquium? Porro amicam. In tantum amasti mulierem non amantem
aspcctus ejus interior, ubi signatum est lumen vul- te, sed persequenlem te, ut propter amorem ejussa-

tus tui, Domine, sicut fulgur, et terribilis cst, et D pientia tua stultesceret, et fortitudo infirmaretur.

lucidus : terribilis, ut inimicos animan scindat me- Sed quod stultum est Dei, sapientius factum est
dios ct perterreat; lucidus autem, ut libi vero lu- hominibus, et quod infirmum Dei, forlius homini-

mini cum justitia scmper appareat. Talis erat facies bus : quoniam voluntarie le ipsum Patri, sacrificans,
Moysi ex consorlio sermonis tui, id est, el luminosa et ex postestate tua moriens, concussisti principes

et terribilis, quia cornuta erat ad ventilandum ini- tcncbrarum , et reguum eorum attrivisti, et faetaest
micos, et vclala splendore, quem carnales oculi crux lua Judaeis quidem scandalum, Gentibus autem
fcrrenon poterant. Et nunc, Domine, scimus et stultitia, his vero qui credunt, Dei virtus ct Dei sa-
gaudcmus, quia resurrcxisti vere a mortuis, et pientia (ICor. i, 23-25).
longe divisus cs a nobis adhuc morlalibus, quia CAPUT XII.
ascendisti super equos currum tuos igneos, et De Christi apparitionc facta discipulis cuntibus
igneum, qui decem millibus multiplex est verum- : Ennnaus.
tamen cccidit nobis a te, et apud nos usquc hodic 29. Quandiu sumus in hoc corpore, pcregrina-
remansit pallium tuum, quae suiit linlcamina cor- mur abs le, Domine. Ambulas quidcm cum his qui
poris tui, quibus polentiae tuae opem expcriamur in diligunt te, ct loquuntur et tristantur super lc ; sed

temporc opportuno, ut spiritus tuus duplcx fiat in tiimcn peregrina est facies tua, ct cum cogno?ca«
 76 J MEDITATIO 1N PASSIONEM ET HESURRECT. DOMINl. 762

eos, non tamcn cognosceris ab eis. Ycrc tu es illc * aestum nobis temperat, ct Spiritus sancti lux tencbras
Joseph, qui ad fratrcs tuos quasi ad alienos durius nostrae mcntis illustrat. Igitur dum loqucrcris in via
loquebaris, non indignalione, sed miseratione ; dum duobus discipulis tecum pariter eunlibus, et nubes
illos duos in via ambulantes el tristes appropio- peregrina faciem tuam tegercl, Nowne, inquiunt, cor
quans, ct docebas, et arguebas : stultiet tardi nostrum ardens erat in nobis, dum loquerctur in
corde ad credenduml (Luc. xxiv, 25). Veniuntergo via, et apcrirct nobis Scripturas ? (Luc. xxiv, 32,
ad te qua-i alieni fratres tui, sed tu benigne appro- 35).Ardebat nimirum intus columna ignis, quiaforis

pinquas eis : veniunt ad te cum asinis stoltitise et coiumna nubis loquebatur ad eas.
tarditatis suae, el cum saccis vacuis pra inopia; 31. Sed ubi tandem cognoverunt eum? In frac-
sed lu non solum frumcnto reples eos, quin ctiam tionc panis. Et vere non cognosceris, Domine, nisi
pecuniam reddis ligatam in ore saculi. Apcrto, in- in fractione panis. Panis caro tua est. Fregisti ma-
quit, unus sacco ut darct jumcnto pabulum, invc- nibus tuis corpus tuum, quia potcstatem habebas
nit pecuniam in ore saculi. Reddita est, ait, mihi ponendi animam tuam, el iterum sumendi eam. Fre-
pecunia, en habetur in sacco (Gen. xlii, 27, 28). gislicorpus quod foris apparebat, et ostendisti me-
Quidnam est quod fecisti nobis, Deus? vacui et stulti dullam quae intus latebat nisi enim patereris, non
;

veniunt ad te, sed tu remittis eos onustos, et abun-

B cognosceris. inquit, abscondita
Ibi, est fortitudo
dantes frumento sapientiae ; insuper et eloquentiae ejus (Habac. iu, 4). Quae est autem fortitudo lua,
pecuniam reddis ligatam auctoritate Scripturae : quia nisi misericordia, nisi mansuetudo, nisi bumilitas,
linguas jnfantium facis disertas, ut dent jumentis nisi patientia ? Has virtutes fortissimas et suavissi-
nondum intelligentibus te pabulum et mensuram mas in fractione panis, hoc est in passione tua, no-
tritici in tempore suo. bis ostendisti. His virtutibus caro tua, quod nos su-
30. Gradere
nunc nobiscum, Domine, ne dcso-
et mus, nutritur paulalim, et proficit, el perficilur. Et
lemur et tristemur in via hac qua ambulamus:quo- primum quidem inter duas molas spei et timoris
niam tu ipse quondam praeccdebas filios Israel in molitur sicut frumentum, ut fiat nova conspersio.
columna nubis per dicm, et in columna ignis per Deinde cum in formam panis transierit, coquitur in
noctem, el ad nutum tuum deponebant tentoria, et clibano passionum : postea cum benedixeris ei omni
rursus erigebant. Quae est autem nubes quae prece- benedictione spirituali, et dixeris, Consummatum
dit veros Israelitas, nisi verissimum ct sanctissimum est (Joan. xix, 30), frangis et ipsum corpus nostrum
corpus tuum quod in altari sumimus ? in quo vela- quod in manibus tuis est, et in manus tuas commit-
tur nobis altitudo diei, immensitas majeslatis tuae, C timus; et ibi agnosceris, non in specie peregrina, scd
cujus et calorem et splendorem mortalis infirmitas in facie propria, ut jam non lancea latus tuum nobis
sustinere non posset, nisi mediatrix nubes interpo- aperiat, sed digito palpare et videre possimus quia
sila et ardorem desuper temperarel et tutam subtus ,
tu es, Domine, Deus noster.
viam praemonstraret. Hanc nubem totus exercitus CAPUT XIII.
sequilur, Domine rex sabaoth. Qui autem non se- Pia ad Christum aspiratio ad obtinendam sacrce
quituream, in tenebris est, et in tenebris ambulat, Scripturx intelligentiam.
;
et nescit quo eal. Relucet enim de hac nube semita 32. Pater orphanorum et judex viduarum, nun-

.quae ducit ad vitam, scmita humilitatis et patientiae, quid non vides viduam hanc pauperculam et deso-
; semita mansuetudinis et misericordiae, et quidquid latam, animam meam, non babentem aliquos neque
humano generi per incarnationis tuae myslerium re- fratres,neque amicos, aut vicinos, a quibus mutuo
.velare dignatus es. Relucet nobis ex hac luce legis accipiam vasa vacua non pauca, quse mihi filii mei
?t prophetiae gloria, quoniam Moyses et Elias tecum suggerant ; et ego infundam de modico olei, quod
q>paruerunt in monte, sed nubes lucida obumbravit mihi de te residuum est (IV Reg. iv), ut tu be-
.:os: ncc ipsi enim, sicut et nos, sine tua protec- r\ nedictionis tuae plenitudinem omnibus exhibeas? In-
.ione salvari potuissent. Verumtameo illis sicut telligo enim, Domine, vasa vacua esse , litteralcs

.
micis et domesticis, imo domesticorum ct amico- quosdam et hisloricos sensus Scripturae tuae, quae

um tuorum praecipuis, sacramenti tui nubes erat non pauca sunl, ut totus mundus ea capere non
,rselucida, quae nobis jacentibus et projectis a facie possit. Quae quidem vasa sanctissimi templi tui Ra-
,culorum tuorum valde subobscura est : sed imper- bylonius rex, hoc est superbiae principatus, captiva
vium meum viderunt oculi tui, et in libro tuo sibi ducit, suisque conviviis, non ad gloriam, sed
Imoea scribentur, quoniam 516 sub nube tua nu- ad ignominiam suam servire cogit, usurpans sibi
ifl ct perficis, et deducis velut ovem Joseph. Haec scientiam legis tuae, etbibens in vasis sanctuarii vi-
it columna nubis, quae per diem praecedebat filios num prostitutionis suae, unguentis meretriciis do-
raol. Columna vero ignis per noctem Spiritus san- naria tua commaculans. Propter quod etiam ex
us est ,
qui supcr Apostolos in igncis linguis appa- adverso parietis, crudelis, sed justa contra eos sen-
il, qui caecitatis nostrte caliginem illuminat el tentia conscribitur; quia omne regnum
ipsum in se
rsum erigit, ut sapiamus ca quyn sursum sunt, divisum desolabitur (Luc. xi, 17) et tradetur Me- ;

•n quae super tcrram. Nubes ergo per diem, et co- dis el Persis (Dan. v), qui argentum non quae-
nna ignis per uoctera; quia caro tua et divinitatis rant, nec aurum velint, sed venenatis et ardentibus
 ;

763 MEDITATIO IN PASSIONEM ET RESURRECT. DOMINl. 764

sagillis parvulos et slultos corum sensus inlerfi- quinquagenario crematur hircus, in secundo aries
^
ciant. Tu autem,Domine, pauperis et desolatae viduae incenditur. Tertius autem, qui est ressurrectionis vel
misercberis, ne pessimus et importunus fenerator, contemplationis, finem non habet, sed cum Elia
qui ad usuram pcrdilionis meae multa mihi talenla
, scmper vivit. Unde bene lectum est in Evangelio de
iniquitalis suae credidit, duos filios meos, inleriores magnis piscibus centum quinquaginta tribus, qui
animae mcae scnsus, ad serviendum sibi tollai. Bo- omnes in unum piscem redacti sunt, quem super
num et salutare consilium luum, ut petam mutuo prunas positum septem discipuli viderunt, ct una
vasa non pauca, ct banedictione superabundantis cum Jesu, qui octavus erat, pransi sunt (Joan. xxi,
olei rcdimam peccata mea de reliquo autcm cum ;
1-13).
filiis meis vivam. Sed quia nec vicinos habeo, nec
34. Ipse numerus, hoc est centum quiuquaginta,
liberos, a quibus commodem exercitium mentis qui sunt tres quinquagenarii et septem discipuli, re-
meae, statim, ut remisero manus, invadit me credi- quiem concorditer sonat ; et sicut singuli quinqua-
tor improbus ille, ct duos filios meos, id cst intel- genarii ad unitatem, ita septem discipuli ad octa-
lectum 517 et affectum, inertiae vanisque .illusio- vam, hoc est ad Christum, tendunt, et in uno omncs
nibus suis deservire cogit. Tu ergo, misericors vi- consummantur. Sicut autem unum corpus, unus
duarum defensor, quoniam dives es nimis et das "
panis,unus homo vel unus piscis, Christuset omnes
omnibus affluenter; tu, inquam, ipsemihi commoda,
electi : ita diabolus cum omnibus reprobis, unum
et vasa quae nosti ad haec ulilia esse, et oleum ut corpus et unus enim aquila 'grandis ma-
hoslis. Est
tua sint omnia, elomnia serviant libi quia nolo :
gnarum alarum, etc. Aquila, propter nimiam naturae
in ^Egyptum oleum tuum deferre, ut non peccem li-
plumalis perspicaciam : grandis, propter superbiae
bi, sed tantummodo ne panem otiosa comedam
altitudinem ; magnae alae et adhaerentes sibi, et ex-
quin potius tota die exercear in justificationibus tollentes eum, malignorum spirituum polestates,
tuis et vivam. Et ecce quod
memoriae meae filius
longo membrorum ductu pessimi homines, quorum
mihi obtulit, sicut primum inter manus mcas incidis,
ministerio fungitur ad pugnam contra bonos. El
arripiam.
bene longo, quia adhuc quotidie veniunt et durant
CAPUT XIV. usque ad finem saeculi, ducalum superbiae sequen-
De tribus Quinquagenariis ad Eliam missis, ad tes : plena plumis, fallaciae dolis, et varietate, quia
capturam centum quinquaginta trium piscium modis ad decipiendum transfi-
easdem artes variis
ailegorice relatis.
gurat. Veniet ad Libanum, animam saeculi, et vitae et
33. Stabat Elias in vertice montis, et mittitur ad C fidei merito candidatam. Tulit medullam cedri. Ce-
eum quinquagenanus pnmus, qui lgni consumptus drus imputribilis, altitudo spei, cujus medulla cha-
est, et secundus similiter tertius tamen humilitatis
;
ritas, quam singulariter nititur expugnare diabo-
et dcvotionis merito reservalus est. Ecce vas, sed lus. Summitatem frondium ejus avellit; idest, ser-
vacuum, quia potius sic acceplum crudelitatem re- monem sapienlhe, qui excellentissimus est, avellit
sonat. Impleatur oleo, et gravis ex eo sonus cessa- ab amore Dei, et transportavit in terram Sennaar
bit. Quis enim Elias stans in vertice montis, nisi
(Ezech. xvn, 3, 4), hoc est, fetoris eorum, quod si-
[suppl. tu] Domine Jesu qui sursum Patri assistis ?
gnificat inanem gloriam.
Venit ad te quinquagenarius primus, quem tibi ari-
518 CAPUT XV.
dus prae nimia siccilate mundus transmittit, et cla-
De Marue Magdalena? devotione in Christo requi-
mat ad te Homo Dei, descende de monte (IV Reg.
: rendo, et ejus visione.
l). Mundus enim cognoscit quia sine te salvari non 35. In die Dominus muscaz qu& cst
illa sibilabit
potest. Ilomo Dei [al. Deusj et Deus homo, moveat in extremo fluminum JEgyyti, et apiqux est in
te quem quaeris homo, ut homini condescendas. terra Assur (I$a. vii, 18). Sibila, Domine, et huic
Descende de monte. Nullus tibi appropinquare po- muscae 'immundae, peccatrici animae meae : spiritus
test, nisi tu appropinquaveris ei ; nullus ad te potest tuus bonus deducat cam in viam rectam,
vadam ut
ascenderc, nisi tu dcscendas ad eum. Homo Dei, adexcelsam et monluosam promissionis terram, qua 1

descende de monte. Tu es mons elevatus super verti- de superioribus suis irrigatur, et de ccelo exspectat
cem montium descende et compatere nobis in con-
: pluviam, non sicul terra ^Egypti, quam fluvius de
vallc lacrymarum. Sihomo, inquit, Dci sum,dcscen- terra ebulliens totam cooperit. Non est enim mons
dat ignis de coelo, elc. Ignem cnim venimittere in oppositus, non est aliquod obstaculum concupiscen-
terram (Luc. xn, 49), et quam volo ut accendatur, tiis JEgypli ; scd sicut de terrena mente ebulliunt,
ct devoret te, et quinquaginta tuos I Obsecro, Domine, super dejectam anima? superficiem sinc mora de-
ut suppr me descendat ille ignis, et devorct in me currunt.
veterem hominem cum actibus suis. Hic cst quin- 36.Habet autem septem ostia fluvius .Ugypti,qua
quagenarius primus, quem tuus ignis dcvorat ut ab de uno capite, id est superbia, derivantur. Horun
omni operc servili requiescere faciat. Quinquagcna- extremum intelligitur luxuria carnis, de qua mui
rius autem sccundus, ipsa est activa, quae similiter nascuntnr, immunditue semper amatrices; nec istam
finem habct, sabbatum ex Hanc quoque in
sabbato. desplicitsuperabundanlia gratia?, sed sibilat elevocat
holocnustum tuns ignis absumit.Et in primo quidem eam de extremo fluminum, et jungit api qua1 erat in
 ::

765 MEDITATIO 1N PASSIONEM ET RESUUREGT. DOMI.M. 7G6

terra Assur, ut veniant et requiescant simul in lor- a Dominum tuum consequaris. lterum et iterum incli-
rentibus vallium et in cavernis pet rarum, et in om- nare, vel locum 511) vacuum, ubi positus fuerat,

nibus frutelis et in universis foraminibus. Apis BffipitM inluere. Amplius et amplius ipse tc ad plo-
virgo est, sed quandiu in tcrra Assur, lioc est, ela- randum locus irritat, dum ejus quem quaeris absen-
tionis moratur, mel non polest operari ; sola repro- tiam repra\>cntat.
missionis terra lacte et melle fluit. Sibilante crgo 38. Vidit, inquit, duos Angclos in albis sedentes,
gratia, musca et apis conveniuni, simul requie- uiudh ad caput, et unum ad pedes, ubipositum fuc-
scunt in torreniibus vallium. In illis torrentibus et rat corpus Jesu. Mulicr, inquiunt, quid ploras ? quem
apis de superbiae de musca de luxuria? sordibus quceris? Kt quidcm bcne noveratis, o piissimi An-
emundantur. Torrentcs vallium disciplime sunt hu- gcli, quid ploraret et quem quaereret, quare illam
militatis. Torrentes quare ? Quia si quis moeror, si commemorando iterum in flelus excitatis ? sed prope
qua gravitas in corrigendis viliis, cito praHcreunl. erat inspcralac consolationis gaudium, ideo tota vis

Uade mulier cumparit tristitiam habet (Joan. xvi, doloris el ploraiionis excurrat. Convcrsa retrorsum
21), etc. Nam labor vertiiur in amorem, et Uedium vidit Jesum stantem ; et nesciebat quia Jesus est.

in desiderium, ei amaritudo in dulcedinem, sicquc pium, o deleciabile pielatis spectaculum I ipse qui

de torrentibus vallium proficiunt ad cavernas pc- B quaeritur et desideratur et occullat se, et manifes-
irarum. Petra? firmissimi atque fortissimi in fide tatur. Occultat se ut ardentius requiratur, et requi-

Patrcs sunt, quorum passionibus veluti suis

in situs cum gaudio inveniatur, invenlus cum solli-

exemplaribus musca et apis quasi columbae nidiii- citudine teneatur et tentus non dimittalur, donec in
cantes requiescunt. Unde non cessat manus eorum, amoris sui cubiculo mansionem facturus introdu-
non cessat pes sed in omnibus frutetis bonorum
; catur. Hac arte Sapientia ludit in orbe terrarum, et

jugiter exercilalae, sic demura ad contemplationis deliciae cum filiis hominum. Mulier, quid
ejus esse
foramina perveniunt. ploras? quem quozris? habes quem quaeris, et igno-
37. H;ec sunt opera tua, Domine Jesu, quia sunt ras ? habes verum et aeternum gaudium, et ploras ?
bona valde. Sic Mariae Magdalenre sibilasti, de qua habes intus quem foris requiris. Vere stas ad mo-
non unum, sed septem flumina ejecisti. Vide quo- numentum foris plorans. Mens tua monumentum
modo requievit in torrentibus vallium : intravit in- meum est. Ibi non morluus, sed in aetemum requi-
ter epulas discumbentium, cucurrit ad pedes Jesu, esco vivens. Mens tua hortus meus est. Bene existi-

effundebat torrentes lacrymarum

super eos ad masti quia hortulanus sum. Secundus Adam ego
:

lavanda Domini sui vestigia, non alias quam ocu- C sum, operor et custodio paradisum meum. Fletus
lorum suorum undas attulit, capillis suis pro linteis tuus, pietas tua, desiderium tuum, opus meum est
usa esl. Tum vero ubi affectus vehementior incan- habes me intra te et nescis, ideo foras quaeris. Ecce
duit, et velut carbo lacrymarum umbra respersus ct foris apparebo, ut te intus reducam, et iuvenias

fortius exarsit, videres ab illa sacratis vestigiis cre- intus quem foris quaeris. Maria, novi te ex nomine,
berrima et insatiabilia oscula infigi, videres effusae disce me cognoscere ex fide. Rabboni, id est Ma-
unctionis suavitate totam domum compleri. Quid gister. Quod est diccre Doce me quaerere te, doce
:

igiiur illa nisi in torrenlibus vallium requiescebat, me tangere teetungere. Noli, ait, me tange re sicut
de qua tot et lanti gratiae torrentes effluebant ?Unde hominem, nec sicut prius teiigisti et unxisti mor-
etiam dimissis ei peccatis multis, quia multum di- talem. JSondum ascendi ad Patrem meum (Joan.
lexcrat, jam sicut columba quae lacle est lota, resi- xx, 1-17); nondum credidisli me Patri coaequalem,
debat ad pedes Jesu juxta fluenta plenissima, cum coaeternum et consubstantialem. Hoc igitur crede,
quidem soror ejus Martha saiageret circa frequens et tetigisti me. Hominem vides, ideo non credis :

ministerium. Quid mcmorem de sepulturae officio quod enim videtur non creditur. Deum non vides ;

quod praevenit, de pedibus ascendens ad unctionem Q crede et videbis credendo me tanges, sicut et illa :

capitis, cum in eam fremeret illud avaritiae sepul- mulier quae vestimenli mei fimbriam tetigit, et con-
crum fetens, odorem pietatis ferre non sustin p ns? festim sanata est. Quare? Quia fide sua letigit me.
Non potuit amor tantus Christo etiam mori^nte mo- Hac manu lange me, bis oculis quaere me, his pedi-
ri fugientibuset latenlibus viris, hoc est Apostolis,
: bus feslina currens ad me, nec longe a te sum. Deus
mulier imperterrita stabat ad monumentum plo- enim appropinquans ego sum, verbum in ore tuo ct
rans; non habebal vivum, et tota super mortuum in corde tuo sum. Quidpropinquius homini quam
ardebat. Corpus erat sublatum, a monumenlo rece- cor suum? Illic intus invenior, a quibuscunque in-
frn non valebat. Quo plus de manibus el oculis venior: nam quae foris sunt, videntur. Opera mea
aufercbatur, eo ardentius animus insequebatur : si quidem sunt, sed transitoria sunt, sed caduca sunt
ficri posset pro redimendo corpore, sepulcrum la- ego autem horum artifex in secretissimis et in mun-
crymis implevisscl. Stabal, inquit, plorans; id so- dissimis cordibus inhabito.
lum ei de te residebat. Corpus erat sublatum, sed CAPUT XVI.
quis auferat ei ploratum ? Indulge, domina, indulge Pia ad Chrislum aspiratio ad obtinendas virtutes.
toiis habenis, et effundere, procurrens ad infatiga- 39. Data est tibi, Domine Jesu, omnis potestas in
biles lacrymas, donec sublatum, imo resurgentem coelo et in terra, rex magnc, rex virtutum, quia
 ;

767 MHJDITATIO IN PASSiONBM ET RESURRECT. DOMINI. 768

factus cs obedicns Patriusque ad mortem, mortem tui octingentos interficiens princeps militiae. Quis
autem crucis. Ecce elevata est magnificentia lua ita fortis ul tu, quis ita misericors, qui flesti super
super ccelos, el omnia subjecta sunt sub pedibus Jerusalem, et planctum fecisli super interitu inimi-
luis. Regnavit David prius in Hebron septem annis corum tuorum ?et tunc doles tu super Saul et super
super Juiam, postea vero unctus est super univer- Jonatham filium ejus, qui occumbunt quotidie super
sum Israol, et regnavit super cum triginta tribus montes Gelboe. Nisi enim doleres, non clamares de
annis. Cum
autem super Judam tantum ungcreris, ccelo : Saule, Saule, quid me persequeris ? (Act. ix,4.)
vcrissime David, in Hebron, jam mortuus erat Saul Quos enim Saul, nisi superbos in Ecclesia tua prae-
n eis rex superbiae alioquin vivente illo et domi-
: latos, significat qui ab humero et sursum eminere
nante eis peccato, non dicerent tibi Os nostrum et : sibi videntur super universum populum ? Qui vero
caro nostra es. Quis enim membrum Chrisli, et per Jonatham, nisi dociles et elegantis ingenii ado-
membrum simul potest esse meretricis ? ant quse lescentes, qui moribus et colloquiis majorum de-
convcntio Christi ad Belial? Ecce nos, inquiunt, os pravali, amicitiam suam non possunt excolere cum
tuum et caro tua sumus, sedel heriet nudiustertius, David, nisi fnrtim, et quasi caventes ab insidiis de-
cum essetSaul rex super nos (II Iieg. v, 1, 2) ; tu trahentium et illudentium sibi ?
sustines in multa patientia vasa irae apta in interi- B 41. Merito ergo ploras, o benigne David, super
tum, et exis ante nos, provocans ad bellum contra Saul ct Jonatham filium ejus (// Reg. i) : plorandi
vitia, et liberas et educis indignos de manu pecca- enim non essent si bene occubuissent; sed super
torum. Idcirco primus Judas, id est, Confessio, un- montes Gelboe qui decurrunt in profundum, nec
git le super se regem in Hebron. Mortuo quippe ros gratiae, nec pluvia doctrinae venient amplius quia
Saule, beneficiorum tuorum reminiscitur, et erro- ibi abjectus est clypeus fortium, clypeus Saul.
rem suum conhtendo, Iransitum facit de poccatis Clypeus fortium 'spes est divinae protectionis, quia
ad te, Regnas autem super Judam se-
rex justitiae. ignita diaboli jacula repelluntur ,
quibus graviter
plem annis in Hebron quia reddis eis septuplum in
; vulneratus est Saul a sagittariis, in tantum, ut se
sinu eorum, et septem vitiis expiatos, quibus praee- ipsum desperatione interficeret (/ Reg. xxxi, 4).
rat superbus Saul, tua septemplici 5£© virtute Clypeus autem Saul propriae virtutis confidentia est,
reformas. Post transitus regni in Jerusalem
non valet resistere sagittis incircumcisorum.
tui fit quae
super universum Israel ;
quia per negotium confes-
Vae autem his qui amiserunl sustinentiam (Eccli.
sionis, illuminatis jam sensibus, pervenitur ad visio- ii, 16), hoc est, clypeum fortium; et maledictus
nem pacis in qna factus est locus tuus. Et ipse est n qui confidit in homine, quod est clypeus Saul. Erit
mons quem constitueras discipulis, ut irent in Gali- enim quasi miricae in deserlo (Jerem. xvn, 5, 6) ;

laeam, et viderent et adorarent te ibi post resurre- quia nec ros nec pluvia venient super vos, montes
ctionem tuam quia jam unxerat te, Deus, Deus
; Gelboe. Quomodoceciderunt fortes ? Si enim fortes,
tuus oleo exsultationis prae participibus tuis, ut quomodo ceciderunt ? Et si ceciderunt, quomodo
esses primogenitus mortuorum, et princeps regum fortes ? Sed non glorietur sapiens in sapientia sua,
terrae. neque fortis in fortitudine sua : sed qui gloriatur, in
40. Porro in Jerusalem regnas triginta tribus Domino glorietur; ut qui stat, videat ne cadat. Nam
annis. Triginta, tres habet decades, in decade lex si sint aquilis velociores, ut contemplativos velo-
quae decem praeceptis consistit, in ternario triplex citate intellectus surpervolent ; et si leonibus fortio-
animae profectus accipitur, quae vivendo, meditando res, ut in fortitudine operis veros praedicatores
vcl amando legem Dei custodit. De primo dicitur, superent : tamen si de se praesumentes clypeum
Laudabo Deum meum mea (Psal. cxlv, 2)
in vita salutis abjiciunt, erunt corruentes coram inimicis
desecundo, Lex tuameditatio mea est (Psal. cxviii, suis. confidit in Domino sicut mons
Qui autem
77); detertio, Quomodo dilexi legem tuam,Domine? Sion, non commovebitur in aeteraum. Sed maluit
**
(lbid. 97.) Tres vero qui super triginta sunt, quos. Saul incumbere super hastam suam, quam inniti
dam contemplativorum excellentissimos indicant, qui super Dominum; idcirco baculus .Egypti arundi-
puritate consrientiae, pleniludine sapientiae, perfc- neus perforavit manum ejus. Sua enim hasta, suus
ctione charitatissummac Tiinitati approximant. Hic auriga, qui currum insolentiae ejus agitabat inter-
est ctiam numerus fortissimorum qui sunt in exer- fecit. Sciebam, inquit, quod vivere non posset
citu tuo, Potcntissime, quorum tamen eminentissi- (II Reg. i, 10) : nescit c.iim humiliari arrogant
mi usque ad sapientiam et fortitudinem tuam non obstinalio, ut vivere possit, Jube, rex justissime
perveniunt, quoniam quis in nubibus aequabilur David, jube puero tuo, hoc est spiritui purae dis-

Domino, aut similis erit Deo in Filiis Dei ? (Psal. crelionis, ut interficiat in me Amalecitam hunc ar-

lxxxvih, 7.) Tu es quasi tenerrimus ligni vermicu- migerum Saul, qui ausus est etiam nunc quotidie
lus, qui virginaliter editus, humilitale et charitate manum mittere in Christum Domini.
tua omnem perforas duritiam, uno impetu spiritus
 ;

769 LAMENTATIO IN PASSIONEM CHRISTI. 770

LAMENTATIO IN PASSIONEM CHRISTI

.V£l Edita est primum Ingolstadii, anno 1617, a Gretsero, sub nomine Bemardi, ex bibliotheca
Carthusiensium Krfordensium.

1. Quis me consolabitur, Dominc Jesu Christe, 2, 3). Respice, Domine, sancte Pater; ecce enim
qui te vidi in cruce suspensum, plagis lividum , morte vox sanguinis fratrismei Jesu Chrisli clamat ad te
pallidum; et non sum crucifixo compassus, obsc- de terra, id est dc cruce. Intuere dulcern natum tuum
culus morluo, ut saltem lacrymis meis loca illa vul- toto corporeextensum. Cerne manus ejus innoxias
nerum delinirem?Quomodo dereliquisti me insalu- proraanantes sanguine, et remitle mihi scelera quae
tatum, cum formosus in slola tua, Rex gloriae, in perpetraverunt manus meae. Considera Filii lui la-

alla coelorum te recepisti? Prorsus renuit consolari tus crudeli fossum cuspide, et renova me sacro
animamea. Heu memiserum, unum de miseris filiis fonte, quem inde credo fluxisse. Vide immaculata
Evae elongatis a Deo! Quid faciet, altissime Domine, vestigia duris confixa clavis, et perfice gressus meos
quid faciet ille longinquus et exsul? Hcu mibi, Do- in semitis tuis (Psal. xvi). Candet nudatum peclus;
mine, heu animae mea^! recessisti consolalor animae rubet cruentatum latus : hominis Dei conspice poe-
mcae, nec valedixisti mihi! Quid dicam? quid fa- nam, et releva hominis condili miseriam. Misi pro-
ciam? quo vadam?ubi le Dominum meum queeram? paginem tuam inter me et te Deum mediatorem
ubi te inveniam? quem inlerrogabo? quis annuntia- misi, inquam, intercessorem, per quem spero ve-
"
bit dilecto meo quia amore langueo ? Renuit conso- niam. Multum quippe estquod mea meruit irapietas ;

anima mea, nisi

lari le, dulcedo mea sancla, atten- sed longe raajus est quod reposcit Conditoris pieias.
dcrcm et ad osculum oris tui. bone Jesu! cruen- Quanto Deus superior est homine, tanto mea maiitia
lam bestiam aversatus non es, sed os in quo non inferior est ipsius bonitale.Dominum Jesum Chri-
inventus est dolus, ori in quo abundavit maliiia, stum babemus advocalum non saevum hominem,;

dulciter applicuisti. Quisaudiet sine gemitu, qualiter non crudelem tyrannum habemusjudicem; sedpium
in illa hora homicidoe tib manus injecerunt, et in- Dominum, qui bene meis scit infirraitatibus com-
nocentes manus tuas, Jesu bone, constringentes, te pati. Scio euim quod si coaeternus tibi, sancte Pa-

Agnum mansuetum nihil obloquentem ad inslar la- ter, Filius non esset, peccator homo non auderet

tronis traxerunt ad victimam? Sed nec tunc miseri- polluta ad te labia aperire. Dat ausum loquendi
cordia tuae dulcedinis, Christe , super inimicos luos Christus Deus, quem habemus sacerdotem in coelis
stillare desiil favum mcllis. Nam mutilatam a disci- pro nobis VJ*-» interpellantem. In ejusmodi confido
pulo tuo aurem iniraici tui sanasli tangens. adYOcato, in ejus misericordia spero.
2. Attende, anima mea, quis cst iste babens ima- C 3. dilectissime Pater,quando te videbo ?,quando
ginem quasi regis,el nihilominus servi despeclissimi ante faciem tuam apparebo ? (Psal. xli, 3.) quando
confusione replelus. Coronatus incedil, sed corona satiabor pulchritudine tua ? quando videbo vultum
ejus cruciatus est illi; quia mille puncturis specio- tuum desiderabilem, quem
in desiderant Angeli
sumejus verlicem vulneravit. Regali purpura indui- prospicere, qui omnes adimplet laetitia, quem omnes
tur; sed in ea potius despicitur, quam honoratur. deprecantur divites plebis, quem sputis inquinave-
Sceptrum gestat raanu ; sed co ipso venerandum runt, manibus ceciderunt velut derisorera eum
,

ejus caput feritur. Adorant coram ,ipso positis in cooperueruut nec pepercerunt amaris vulneribus
terrara genibus, cl regem clamant ; et continuo ad virginem carnem divellere ? Quid commisisli, dile-
conspuendum amabiles gcnas dissiliunt. Maxillas ctissime puer, ut sic cruciareris ? quid fecisti , aman-
palmis concutiunt, et collum honorabile exhonoraut. tissime juvcnis, ut sic judicareris? Certe ego causa
Sub crucis oneredorsum incurvare cogilur, et suam doloris lui, causa tuae culpae, et tuse offcnsionis oc-
ipsiusignominiam portare jubetur. Liquesce, anima casio. amor mirabiliter ardens, ipsam, ut ita
mea, igne compassioms supcr contritionem amabilis
Q dicam, deponens altitudincm, virtutem infirmans,
jiivenis islius, quc;n in tanta mansuetudine vides exinaniens majestatem. Utquid haec omnia? Certe
tantis afflictum doloribus. Qualis est hic,
quiaccetum ut de hac paupercula meretrice exhiberet sponsam
compatiuntur ci? Cognosce, anima mea. Iste
el terra
non liabentcm maculani ncque rugam. Ipsa sponsa
formosus pne filiis hominum, sed et prae millibus est anima humana, qua; foruicata est cum diis mul-
Angelorum, quam deformis praj tiliis bominum fa- lis, quia curn amatoribus suis, sub omni ligno fron-
clus Quia vidimus eum novissimum virorum,
est! doso prosternebatur merelrix, meretrix ! quid re-
non habentera speciem ncquc decorem (Isa. uu, tribuara Domino pro omnibus quae retribuit mihi ?
 771 INSTRUCTIO SACERDOTIS 772

Vae animae te non quaercnti, te non amanti ! quse si « mine, dignum fuit et juslum ut fleres, et eadem
mundum diligit, peccatis servit, nunquam quieta, causa flendi nobis exislit hodie super filios A'lam.
nunquam secura. Nihil, quaeso, sinc te rnihi dulce- Flevitenim Deus, redem-
ul Passio sua sufficeret
scat, nihil placeat : nihil speciosum, nihil praeter te plioni omnium, cum profuit redemptioni paucorum.
arrideat pretiosum ; vilcscant omnia practer te. Quod dulcis Domine, fodiendas praebes manus tuas et
tibi est adversum, mihisit molestum ; ettuumbene- pedes ut procedat ccelestis thesaurus qui in illis la-
placitum sit mihi indeficiens desiderium . Taedet tet, et sit nobis redemptio copiosa. quania est
gaudere sine te, delectat gaudere tecum, et flere te- amaritudo peccatorum meorum ! Vae mihi ! pro iis

cum, et conturbari pro te. Sit nomen tuum refocil- necesse fuit Dominum vulnerari. Certe, bone Jesu,
latio mea, memoria tua consolatio mea. Si peccata si non essent haec ad mortem aeternam, nequaquam
mea prohibent, si me delicta mea excludunt [Suppl. oportuisset te mortem subiisse, ut ego viverem. Sed
bcnignitas tua me] non repellit. bone Jesu! quid faciam ? Ecce tu filius Altissimi moreris, ut
Memoria tua super mel dulcis ; meditatio lui plus 5£«t ego vivam. Et unde tibi dignatio tanta, cha-
quam omnis cibus suavis; de te loqui plena rcfectio, rilas tam immensa ? Et quid, bone Jesu, pro tali tua
te nosse perfecla consolatio : tibi adhaerere vita morte et mea vila libi rependam? Plus enim videris
aeterna; a te separari mors est perpetua . quam B diligere vitam meam, quam animam luam, quam
excelsus tu es, et quam humilis corde ! Fac me gus- in manus inimicorum tradidisli pro me , Jesu Chri-
stare per amorem,'quod gusto per cognitionem.Fame ste, ut me restitueres vitae, et ab inimicis me tam
lui amoris languet anima mea refocilla eam sa- ; ; crudelibus eriperes, liberares a morte. Et quis sum
tiet eam dileclio tua, impinguet eam affectus tuus , ego pro cujus salute tanta fecisti, ita te exinanisli,
implcat eam amor tuus. Quid enim mihi moveatcre- quem tam dilexisti, pro quo etiam descendisli in
bras lacrymas, nisi absentia Jesu Christi ? bone carnem, in passionem, in mortem, mortem autem
Jesu ! si tam dulce est de te flere, quam dulce est crucis? Heu mihi peccatori pro nimia iniquitate et
de te gaudere ! Novi quod sis lenis natura, mitis et impietale mea ! lacrymae, ubi vos sublraxistis?
humilis corde, blandus aspectu
quidem unctus , et ubi estis, fontes lacrymarum ? humectate maxillas
oleo laetitiae prae consorlibus tuis. Qui non sentit meas, irrigate genas meas, fluite super faciem. Heu
odorem tuum, Christe, aut fetidus aut mortuus est. me miserum ! omnis creatura compalitur Christo,
Tota dulcedo terrae humanitas Christi : tota dulcedo et turbatur de morte sua, sed miserum cor meum
cceli spiritus Christi.
Q non compatitur Creatori suo morienli pro ipso.
4. quam dulciter, Jesu Christe, cum hominibus Flete me, coelum et terra ; lugele me, omnes crea-
conversatus es ! quam fortiter tam indigna et aspera Melius esset me non essc creatum, quam sic
lurae.
pro hominibus passus es I Et tu, Domine, pro inju- induratum cor meum remanere de tanta morte.
stis passus es, moriens propter delicla nostra, qui Domine, quantum humiliasti te Sed per mortem !

venisti gralis mortuos vivificare, servos facere fra- tuam, cui tam fuit chara anima mea, Jesu bone, li-
tres, cohaeredes captivos, exsules reges. Sed, o bera me ab iniquitatibus meis, et per passionem
bone Jesu, quid fecisti, quod majus esset cum magis tuam, fuga impietatem meam. Per illa ergo vincula
esset gaudentium (43) cum operabaris salutem in manus tuas
quae sanctas lam acriter ligp.verunt,
mcdio terrae nostrae, affigens peccata nostra cruci, solve vincula iniquitatis meae. Passio tua sancta et
damnans diabolum et salvans miseros ? Vere, Do- dura animam meam tam dilectam libi liberet a
morte aeterna. Amen.
(43) Hic aliquid deest.

INSTRUCTIO SACERDOTIS
SEU
TRACTATUS DE PR^CIPUIS MYSTERIIS NOSTR/E RELIGIONIS.

5 ~ 4 Uic Tractalus primum ab Iforslio edilus, pius quidcm cst, scdnon asscuuitur qcnium 5. Dcr-
nardi cujus lamen prceerunt nomen manuscripti.
In codice Cistercicnsi a R. I\ Jacobo de Lannoy ad
nos transmxsso inscribitur, Gemma Crucifixi.

PROCEMIUM.
Revcrendo sacerdoti, frater Bernardus, scr-
illc
q Salis superque compertum est, quam anhelanii
vus anliquus et novus, in novitate \itae ambu- desiderio , quam BBStuanti intentione concaleat cor
lfl.ro
tuum inlra te, et in meditatione tua exardescat ignis
773 INSTRUCTIO SACERDOTiS. 774

flammigerans in ossibus luis; et hoc in signum prae- * ris; non exsulis io valle pIoralionis,sed civis patriie

senti mihi injunxisti, ahsenti scripsisli, et per fide- coelestis; non militantis, sed triumphanlis : non
lem nuntium dcnuo inculcando mandasti, ut tihi ali- hoc datur currentibus, sed pervenienlibus ; non
quas scinlillulas colligerem, exsilientes dc illo ma- pnocedit ad meritum, sed accedit ad praemium.
gno camino charitalis [al. claritatis] Verhi incarnati. Quis enim major, vel par illi, qui post raplum su-

Sed quis ego, ul praesumam os rneum incoelum po- peremineniiamque terlii cceli, post perspecti arcana

nere? Scriptum quippe est, Bestia qws tcliycrit ccelestia, qu«e non licet homiui loqui,dicit, Videmus
montem, lapiilabitur (Exod. xix, 12, 13; Heb r. xn nunc p.e r speculumin cenigmatc ,tunc autem faciead
10) : et rursum, Altiora te ne qucesieris (Eccli. in, facicm (I Cor. xni, 12.), et iterum, Nunc cognosco
22) ; el, Qui scrutatorest majestatis, opprimetur a ex parte, tunc cognoscum sicut etcognitus sum?
gloria (Prov. xxv, 27). Coarctor ergo a duobus :
(Ibid.) Vas igilur clcctionis, in quo si oculus con-

supra vires est quod exigis ; negare lamen formido seicntiae caligavit,quis se \idere pra sumet? Videamus j

quidquid requiris. Scio enim qui dixit, Donum opus tamen interim cum ipso per speculum et in aenig-

nobis in voluntate sit : natn ex divino adjutorio mate, quod possumus ; et si nondum revelata facie

eritin perfectione; et vires quas imperitia denegat, 8 gloriam Domini speculari sufticimus, nec rotam so
charitasadministrat. Accipeitaquesyllahas aliquas ex lis directa acie intueri valeamus, saltcm interposita
sacris Lilteris, passim sparsimque comprehensas, nube radiis ipsius aliquatenus illustrari affectemus.

in quibus si quid fragranlia?, si quid dulcoris, si Et his praemissis de proposito, praevia Dei gratia,

quid interni saporis palato pii cordis degustaveris, quod possumus exsequamur. Pauca igilur dicturi,
nolo mihi attribuas; sed nobilibus illis pigmentariis, dicendorum seriem tribus tantum capitulis praedis-
de quorum apothecis emendicatum est, referas glo- tinguimus, praenotantes tria dona, quae nobis con-
riam. Intentio tua, ni fallor, hsec erat : explanari fercnda ab aeterno praeordinavit Dei Sapientia, vel

tibi veris auctoritatibus et congruis exemplis, quo- potius unum donum tribus operibus , ad tres usus
modo Chrislus, cum in altari sit opertus et velatus conferendum. 1. Quod FiliusDei dedit se nobis mo-
sub specie panis, tamen maneat in splendore incir- riens pro nobis. 2. Quod dat se nobis in Euchari-

cumscripia2 et inaestimabilis claritatis. Scire debes, stia. 3. Quod dat se nohis in aeterna vita.

quod scire hoc, non est vialoris, sed comprehenso-

PARS PRIMA.
Quod Filius Dei dedit se nobis moriens pro nobis.

CAPUT PRIMUM. p nem, ul haberes memoriam, intellectum, discrelio-

De lapsu hominis a dignitateprimcevce conditionis. nem, et caetera naturalia; ad similitudinem, ut ha-
1. Omne datum optimum, et omne donumperfe- beres innocentiam, justitiam et alia gratuita : ad
clum desursum est, descendens a Patre luminum, imaginem,in cognitionc verilatis; ad similitudinem,
apudquem non est transmutatio, nec vicissitudinis in amore virtutis. Vel certe factus es ad imaginem
obumbratio (Jac. I, 17). Revera datum optimum, Dei collatis tibi omnibus istis; ad similitudinem se-
quia dalor optimus. Ut enim ait Roetius, porro cundum essenliam Deitatis factus es immortalis et
optimus ille summus artifex, et ab eo longe rele- indivisibilis. Omnis creatura propter te facta est :

gata esi omnis invidia. Vide, o homo, quid ipsc libi ccelum, ut esset libi patria, et delectareris in aspe-
erogavit, imo quid praerogavit, et supererogavit ! ctu pulchritudinis ejus; terra, ut delectabiles et

Creavit cum noncsses, recreavit .cum perditus es- pulchcrrimos ferret tibi fruclus. Solem et Iunam,
ses : creavit ut esses parliceps beatiludinis suae ; et caetera sidera libi fecit lucentia : dominium dcdit
"ecreavit, ne post lapsum permaneres exsors patriae libi super volucres coeli, et bestias agri, supcr pisces
}t exsors fclicitatis aeterne. Creavit lc ad imaginem q maris, utomnibus his ad libitum tuum dominare-
H similitudinem suam : adimaginem conferens libi ris. Ecce datum optimum et donum perfectum de-
laluralia ; ad simililudincm largicns gratuita : ut scursum descendcns. Quid ultra debuit tibi facere, et

mente excelleres, et omnia irrationalia rationc vin- non fecit?

! peres. 2. Post hrcc dona cs prasvaricatus,

talia ct lanta

Pronaquecumspectent animantia ccelera terram, ut ircs in locum pessimum; de vita ad mortem, de

Os homini sublime dcdil, crelumque videre iucorruptionc 595
ad corruplioncm, de libertate
Jussit, el erectos adsidera tollere vullus : ad servitutem, de gloria ad poenam, de innocentia
(Ovid. Mclam. lib. i, vcrs. 84-86.) ad culpam, do patria in exsilium, de gaudio ad lu-
t scmpcr n.spiciens sursum, Creatorem tuum in clum, de bealitudine ad miseriam, de quiete ad
nente habercs, et originem tuam inccssanter ad aerumnam : et qui eras concivis supernorum ci-

nimum rcvocares. Fccit enim tc, ul diclum est, ad vium, factus es subjugalisdaemonum; el qui reve-
nagiuem suam et similituJinem Deus : ad imagi- lala facie poteras inccssanter perfrui aspectu desi-
 !:

775 INSTRUCTIO SAGERDOTIS. 776

derabilis vultus divinse clarilatis, in quem desiderant CAPUT IV.
A
Angeli prospicere (/ Petr. i, 12), cogeris inde tur- De tempore reconciliationis.
pia et pudenda videre; et secundum prophetam, qui 5. Tempus reconciliationis extunc ccepit, et sta-
nuiriri debueras croceis, amplexatus es stercora tum habuit, quousque patratum est mysterium no-
(Tren. vi, 5). Denique proscriptus de loco volupla- strse redemptionis, quando immolata illa salutaris
tis, de paradiso amoenitalis detruderis in vallem plo- hostia nos reconciliavit Deo Patri, de quo vere scri-
ralionis ; et factus es miser ille viator, vel potius ptum est, Ecce sacerdos magnus, qui in diebus suis
deviator, qui descendit de Jerusalem in Jericho, et placuit Deo, et inventus est justus, el in tempore
incidit in manus latronum, in arbitrium maligno- iracundice factus est reconciliatio :non est inventus
rum spirituum ;
qui vulneratum eum in naturalibus, similis illi (Eccli. xliv, 17, 20; l, 1) : dequo Apo-
spoliaverunt in gratuitis, et abierunt semivivo dere- slolus,Legatione fungimur pro Christo; rogamus,
licto, imo duplici morte corporis et animse affecto. reconciliamini Deo (II Cor. v,20). Et vere ab effe-
Et hoc tempus deviationis tuse. Quatuor enim tem- clu ccepit hoc nomen reconciliationis.
pora humano secundum quatuor stalus, pe-
generi,
5*6 CAPUT V.
rilorum distinguit industria tempus deviationis, :
De tempore peregrinationis.
tempus revocationis, tempus reconciliationis, tem- B
6. Tempus peregrinationis est post adventum Spi-
pus peregrinationis.
ritus sancti usque ad consummaiionem saeculi, ex
CAPUT II. quo fidelis Ecclesia coepit recognoscere peregrina-
tionem suam, et suspirare ad patriam. Unde Vas
Detempore deviationis.
electionis ingemiscens ait, Quandiu sumus in hoc
3. Tempus deviationis cucurrit a lapsu protopla-
mundo, peregrinamur aDomino (ibid. 6) et David, ;
storum usque ad tempus Abrahae, qui in fidei si-
Heu mihi, quia incolatus meus prolongatus est
gnum accepit circumcisionis mandatum, et qui re-
(Psal. cxix, 5.) tamen ipse etiam se consolatur, et ait
promissionem gratiae primus a Domino audivit sibi
Cantabiles mihi erant justificationes tuce, in loco
dicente In semine tuo benedicentur omnes gentes
:

peregrinationis mece (Psal. cxviu, 54). Patel in

(Gen. xxu, 18). Unde Aposlo\us, Abrahce dictce sunt
exemplis, cur censeatur tempus peregrinationis.
promissiones,et semini ejus.Non dicit In seminibas,
CAPUT VI.
quasi in multis ;sed quasi in uno, Et semine tuo,qui
Tempus reconciliationis ulterius expenditur, et
Christus est (Galat. m, 16) et Lucas praeco, imo
:
totum opus redemptionis humance summatim
evangelisia ejusdem gratise, de incarnatione Verbi ponitur.
p
dicit, Jusjura?idum quodjuravitad Abraham patrem " 7. His quatuor temporibus distinctis, et causis
nostrum, daturum se nobis (Luc. i, 73). Dicitur au- appellationum assignatis, intuere, o homo, tempus
tem deviationis tempus, quia quotquot in eo erant, tu* redemptionis, recordare et respice, quomodo
pene omnes deviabant a via veritatis. Deum non in- redemptus sis. Empti estis, ait Apostolus, pretio
vocaverunt, non erat timor Dei ante oculos eorum magno, glorificate etportateDeumin corpore vestro
(Psal. xni, 3-5), exceptis paucis : videlicet Enoch, (I Cor. vi, 20). Non magno tantum, sed permaximo.
qui raptus est, ne malitia mutaret intellectum ipsius; Venditus eras sub peccato, preiio vili et despicabiii,
et Noe, qui cum octo animabus salvatus est in arca, morsu unius pomi ; emptus et redemptus es prelio
ne absorberetur in diluvio. magno et inaestimabili, morte Filii Dei. Quid prelio-
sius hoc pretio ? quid inaeslimabilius ? Ille per quem
CAPUT III.
facla sunt omnia, et sine quo factum est nihil, sum-
De tempore revocationis. mi PatrisUnigenitus, eidem Patri consubstantialis et
4. Tempus revocalionis protensum est ab Abra- coaeternus, par majestate, aequalis gloria, idem essen-
ham usque ad adventum Redemptoris : in quo tem- tia, ipsius virtus et sapientia, hic talis et tantus cum
pore fides Trinitatis viguit. Jam in Palriarchis flo-
[) in forma Dei esset, exinanivit semetipsum, formam
ruit, in Regibus fructificavit, in Prophetis fructus serviaccipiens, de sinuPatris in vallem nostrae plora-
maturitatem quoniam nos Oriens ex alto visi-
fecit, tionisdescendit;in uteropuella? se contraxil : ct qui
tavit. Et benevocatum est tempusrevocationis, quia apud Deum, factum est verbum ab-
erat in principio
Deus et Pater Domini nostri Jesu-Christi, Pater mi- brcviatum(/oflM.i,l,2, 3, 14). Elvide quamabbrevia-
sericordiarum, et Deus totius consolalionis, jam co- lum, quam immensum, quam breve factum. Intra
gilavit super humano genere cogitationes, pacis, et puellae viscera clausit : ibi sanguineis circumda-
non afflictionis (Jcrem. xxix, 11); revocare dispo- tusinvolumcntis, ta^dia novem mensium sustinuit :

suit ovem quae perierat, Patriarchas misit, lcgem deinde in lucem editus infanlililer vagiit, pannis
dedit, signiset prodigiis consuluit, beneficiis innu- sordenlibus more miseriag nostne implicilus est, et

mcrabilibus subvenit : tandem propler nimiam chari- fascia constrictus, in prascpi ad aftlalus brutorum
tatem qua nos dilexit, Filium suum unigenitum mi- animalium reclinatus, et in felenti stabulo juxta
sit in similitudinem carnis absque peccato, ut om- inatris pauperiem dcponitur. Quae docet littera, quiv
nes lavaret ; et hoc verc tempus miserendi, et annus loquitur lingua, qux monstrant exempla, quempiam
benignitatis. nascentium in humano genere talis inopiiv pressura
777 I.VSTRUCTIO SACRRDOTIS. 778
laborasse? Oninium nulritor liuniano laote nutriliir ; * exempli huinilitalis ostenderet in se ipso, sexto die
„~...l~. :. _.......
: ..:. />: i :
H ... . L •.
soidel in pannis, ne lu sorden s in peccatis. Circum antequam pateretnr, humilis in humili asello et
ciditur in carne, ut tn circumcidaris in menie. Hu- ahjecto Jerosolymam venire el a turbis salutari ;

milial se siib manibus sui servi Joannis in Jordane voluit, utomnis sua actio esset lua lectio, et omnis
baptizandus, non ut aliquas maculas a se abluat, sui vilaesset luadoctrina. A perfido Juda et perdito
qui ingressus est mundum sine macula, qui pecca- traditus esl, et lanquam vile mancipium pro liigin-
lum mm feeil, nec inventus esl dolus in ore ejus ;
La ili nariis venditus esl, ut lu venumdalus suh pec-
sed ut tibi sanctilicel aquas, et conlaclu sua* nnm- cato redemptionem acciperes. Sedens in ccena cum
ili*>ima? caruis conferat aquis vim regenerativam beatis Apostolis suis, pridie qnam pateretur, carnem
luis facinoribus ahstertrendis. suam dedit ad manducandum, et sanguinem suum
8. Mox baptizalus, ut libi pra>beat exemplum san- ab bibendum, ut tibi idem mysterium faciendum
clitatiset religiosa? conversalionis, in commemorationem deinde surgens
desertum proli- reliquit, in sui ;

ciscilur jejunat quadraginta diebus, et quadraginta

: a ccena, linleo praecinctus, misit aquam in pelvim;
noclibus, nullum omnino deguslans cibum; quod et se Rex Angelorum deposuit ante pedes humilium

humanse infirmitati penitus impossibile est, qua servorum suorum mundissimis manibus tangerc, 1
:

nisi quotidianis lulcimentis ruinas stomaclii resar-

B tergere, et abluere non dedignatus est immundiiias
re studuerit, detrimento defectionis subjacebit. pedum ipsorum, qua eis de luto platearum adheese- 1

E^uriens ergo Deus ex voluntale potentiae, ex neces- rant. Et idem exemplum relinquil tibi, dicens Si :

sitate assumpia' nalurae, tentari suslinuit a diabolo: ecjo lavivobis pedes,Dominus et Magister vester;et
de cibi appetilu inordinalo lentatorem non minns vos debetis alter alterius lavare pedes {Joan. xm,
patienter quam sapienter vicit, et confusum repulii. 14). Unde igitur superbis, terra et cinis, putredo et
Trn beneficia bbi, o bomo, in hoc contulit: exem- vermis? Quid, putridum mcmbrum, erigis te super
plum humilitatis, formam patientiae, imitationem caput ipsis angelicis sublimilatibus timendum?
MBlelas. Humiliare si lenlaris, quia non esl major 10. Deinde Dominus in oratione conslitutus, prae
servus (lonino suo. Dominus tentatus est ; Oportel angustia spiritus sui, tolus sudore sanguineo im-
ut tentelur servus, quia tentatio est vita hominis maduit. Ibi captus et tentus, ad tribunal judicis du-
super lerram (Job, vu, Quoniam autem multi- 1). ctus est; el cum multifalsi testes contra eum proce-
plices et subtiles sunl datmonum tentationes, Domi- derent, ei in multis mendaciis accusareni, ipse
nus insinuat Pctro, inquiens Satan expetivit vos tanquam agnus innocens, qui ad victimam ducilur,
:

ut cribraret sicut triticum [Luc. xxn, 31). Patienter C obmuluil; non aperuit os suum, tanquam homo
fersi teularis. Nam et Dominuscum tentatorem suum non audiens, et non habens in ore suo redargutio-
imperio in ima inferni pnecipitare potuisset, patien- nes (Psal. xxxvn, 14, 15). Ibi conspuerunt faciem
ler lulit, et ralione superavit. Cautus esto si tentaris, dulcis Jesu, colaphis eum caedebant, et alapas in
ne leniati r se 597 transfigurans in Angelum lucis, caput ejus certatim ministri dederunt. Inde ad co-
rafc specie recli te fallere possit ; sicut Evam, cui lumnam rcvinctus, flagellis caeditur, carne prae nodis
dixit : Ugno comederitis, critis sicut dii, scien-
Si de flagcllorum in tumorem surgenle, et in livores se
tei bonum et lnalum [Gen. m, 5), Resiste humiliter, vertente, sanguino guttatim de plagis in terram
ic canle, resisie patienler. Fidelis est Dominus, currente. Inde spinarum punctionibus caput undi-
ait Sciiptura, uui non patietwvos tentari supraid que cruentatur, el in ludibrium ipsius virga manui
potestis; sed faciet etiam eum tentatione pro- cjus inseritur, coccinea chlamide amictus, tanquam
renlum ut possitis sustinere [I Cor. x, 13i. Qui vi- infatualus irridetur, Parva loquor. Hic tu, ohomo,
erit, inquit, [aciam illum columnam in lemplo meo totus contrcmisce, tremore obrigesce, merito expal-
Apoc. iii, 12; rursumque ail: Qui vicerit, dabo lesce, pugnis pectus conlunde, fletibus totam ani-
edere de ligno vitce, quod est in paradiso Dei mei n mam effunde, compatcre patienli. Ad mortem duci
Apoc. ii, 7). Dulcis promissio, et felix bravium bene lur, ul educaris de morle : ducunt impii lanistae,
uiretiti, bcata coroi a bene \incenti. ducunl Agnum immolaudum, et angariant ut pro-
9. Tibi ergo, o homo, tentatus est, non sibi ; libi priam crucem propriis humeris bajulet el ad locum
icit, non sibi; libi csurivit, tibi silivit, el lassitu- snae passionis deferat. Non reclamat, non remurmu-
inem rastinoit; proptcr le opprobriis et contume- rat, non contradieil, obsequitur torloribus.
- ^aturatus est, el propter le omnes passiones H. Imaginarc hic, o homo, quo, quali et quanto
i.i-, qqafi oportuit et decuit, accepit. Nihil tuorum pretio redemplus es : non corruptibilibus auro vel
tfectuum pra^ter peccalum a se exclusit: propter argcnto redemptus es. Simplex mors Redemptoiis,
inultiplicitcr operalus est salutem in medio terrae Creatoris, Plasmaloris lui non sufficit ut tu redin.a-
ortaos sascitando, ciecos illuminando, surdis au- ris; vide modum mortis, altende qualitalem morien-
tum, claudis gressum, leprosis munditiam resli- di, et attcnde quid debeas morienti. Ecce quoinodo
endo, et innumeras alias virtutes perliciendo
;
per morilur justus. In cruce distendiiur, menbra dislra*
.
ipida el castella, per vicos el plateas cucurrit, hunlur, dorsumadhuc plagosumdereceniibus plagis
aiigelizaiido vcrhis et exemplis, signis et prodigiis llagellorum recenli adhuc sanguine stillans, rigido
Ue viam demonsirando. Ut amplius etiam tibi patibulo crucis atterilur; manus 598 et pedes
Patrol. CLXXXIV 25
 ;; :;

779 INSTRUCTIO SACKRDOTIS. 780

periodiuntur, clavi malleisquanto » buit; quoniam et hunc natura, et illum gratia im

incutiuntur, et

altius clavipenetrant, tanto amplius plagas praegros pasubilem exliibuit: iirationabilis creatura non sut
sitie dilacerant, et passionem aggravant; sitienli lecit tanl* rei magnitudini. Unde oponuit ut Deuset
ori fel aceto mistum infunditur, vinum myrrhalum liomo fieret hostia : Deus, pro potentia liberandi ;

additur; agitant ministri da.monis capila, insultan- homo, pro sufficientia immolandi : Deus, pro mise-
tcs dolori pendentis : Si Filius Dei est, inquiunt, de- ricordia; homo, pro indigentia. Oblatus est ergo,

scendat nunc de cruce, et credimus ei(Matth. xxvn, quia apud ipsum propitiatio est, etcopiosa apud eum
40. 42) ; ac sidicanl : Non adjiciet utresurgat (Psal. redemptio (Psal, cxxix, 4, 7). Oblatus est, quia sic
xl, 9), tantaeum turpitudo ligat el poena. decrevit ipsius erga hominem ina:stimabilis dileciio.

Redemptor, animam sanclis-

12. Dehinc, piissime Oblatus est, quia ipse voluit (Isa. liii, 7), oblatus

simam mortem, ut meam miseram animam

tradis in est, quia sic homo indiguit.

viviticares a morte, nec his contenti lanistae im- 14. homo, quid retribues Domino pro omni-
piisimi, adhuc latus lancea perforant,et laticem san- bus qua; retribuit tibi ? Solam dilectionem exigit

guinis tui, quo redimimur, cum inundatione manare sola dilectio ei sufticit. Quare diligentem te non di-

cogunt. anima, quid agis? quis dabit aquam ca ligas ? diligamus eum, quoniam ipse piior dilexit

pili luo, etfontem lacrymarum oculis tuis, ut satis B nos (/ Joan. iv, 10). Yis audire modum dilectionis

plangere, ct salis flere possis iuterfectum populi tui? ejus, vis nosseeffecium? Sic Deus dilexitmundum.
llic fasciculus myrrhae sit dilectus tuus tibi (Cant. ut Filium sum uniyenitum daret (Joan. m, 16)

1,12); et non tantum fasciculus sed immensum Proprio Filiosuo non pepercit Deus, sed pro nobis
pondus amaritudinum. Compatere patienti, ut me- omnibus tradidit illum (Rotn. vn,32). Audi ipsum
rearis redimi. Esto columba in foraminibus petra?, Filium, Majorem, inquit, hac, dilectionem nemo ha-
in caverna maceriee (Cant. n, 14). Pervola manus, bet, utanimam suam ponat quis pro amicis suis

pervola pedes,invola lateri; nihil horum inscrutatum (Joati. xv, 13). Dilige ergo, o homo, dilectorem
relinquas ; singula membra compassionis amaritu- tuum ; diligeeum non lantum verbo et lingua, sed
dine perlundas. Ecce pretium redemplionis tuae, o opere el verilate (/ Joan. m, 18). Dilige eum ex

homo redempte, ecce qualis hostia victimatur pro toto corde tuo,et ex tota anima tua, ex totisviribus

tua culpa, pro praevaricatione tua. tuis, et ex omni mente tua (Matth. xxn, 37). Dic

13. Sed qua necessitale qua indigen-ista pertulit, Diligam te, mea; Domine, firma-
Dotnine, fortitudo
liatotiessanguinem suum
cnim quin-fudil? Legilur mentummeum, etrefugium meutn etliberator meus
quies periusus sanguinis eifusione, quod hic brevi- Q (Psal. xvn, 2, 3). Vere liberator, quia liberasti me
loquio exprimere judicavi non inutile pauperem a potente, et inopem cui non
:
erat adjutor

Quinque vices, et quinque modi

Christe, cruen- te,
(Psal. lxxi, 12) ; et liberasti animam meam a perdi-
[tant : tione {Eccli. u, 16). Ecce dalum optimum, de quc
Circumcisio, sanguineus sudor, et flagra, spince, promissum est in exordio hujus capituli, de quc
Fixurce quinque, lateris, manuumque pedumque. Isaias: Puer natus est nobis, etFilius datus est nobi;,

Tam mira pro redemptione hominum perlulit, qui (Isa. ix, 6); et alibi: Quomodo non etiam cum UU

solius majeslalis imperio potcntissime redimere po- omnia donavitnobis Deus?(fiom. vin, 32.) Si dona
tuit.Audi,o homo, necessitatem luam, et non suam. vil nobis eum, qui est omnia in omnibus donavi ;

Protoplastus piaculare facinus commisil praevari- procul dubio omnia nobis cum illo. Si ergo dalu
cando, quod expiari sine hostiae oblalione non po- est nobis, utamur dalo tanquam nostro, ne demu
tuit. Purus homo puram hostiam offerre non valuit, alienis: honorem noslrum, et annos nostros crudel
quem peccati contagio penilus immundum csse con- (Prov. v, 9). Et haec de primo capitulo lantispe

tistit : nec simplex Deus, nec Angelus immolari de- dicta prosint.

PARS SECUINDA.
Qaod Jesns Filiits Dei dat se nobis in Eucharistia.

529CAPUT VII. _ Apostolus, Angeliscf/ectus, quantodiffercntiuspr

De ineffabdi et perpetua claritate Verbiincarnati. ^ illis nomen hoereditavit. Cui enim aliquando Anft
15. Qui datus est nobis primo in redemptionis lorum dixit Paier, Filius meus es tu.cgo hodie gem
pretium, non eessat se nobis dare quotidic in Via- te ? et rursumj Ego cro illi in patrem, ct ipst

licum : primo passibilis et passionibus expositus, mihi in /ilium ? F.t rursum, cum introducit pritnog
nunc impassibilis ct gloria et honore coronalus nitum in orbcm tcrrar,dicit:Et adorenteum omu
lunc homo mortalis, nnnc homo victor mortis Angcli Dei (Hcbr. i, 4-6). In hoc loco, dilecle D
tunc paulo minus ah Angelis minoratus, nunc prse sacerdos, videtur mihi maximc consislere sumn
Angelis omnibus sublimalus : Tanto tnelior, ait desiderii tui, quod cupis illustrari aliquaicnus cli
 : ; ;

781 IXSTRUCTIO SACERDOTTS. 782

ritale illa, quam habuil Verbuin incarnatum post * tari contkitur, et fidelibus in Viaticum distribuitur
glorificaiionem humanilatis assumpts. Cupio satis igne divini ardoris clsrificatur. Sicul eniin claris-
facere voto tuo, et velle adjacet mifai, perficere au- suna purpura candidissimam lanam inficii, et totam
tem ex me non invcno, nisi ille det qui dat omni- in suicolorem transire cogit et qu<niadmodum ;

bus abundanlcr, non improperat [Jacob i, 5).

el anima lotum corpus animat, vegetat, ct viviticat
Ouod ergo dare dignabitur, mihi quidem pigrum sicut .~»:tO et ignis ferrum transverberans ignitum
m libere non erit, tibi autcm necessarium. reddit ; candorem suum el calorem conferens, ip-
16. Primo adverte quod scriplum est, Deus habi- sum scintillare, flammescere, et urere contra naiu-
tat litccm inacccssibilcm (I Tim. VI, 16) ; ct rursum ram suam facit sic Dcus hominem sibi unitum
:

Deus noster ignis consumens cst Dcut. \ iv, 24). Quod deificat, et supra omnem creaturam exallatum pu-
utrumque dictum est de divina essenlia, in qua riiatis onmipotentia et deitatis pnerogativa secum
Pater unum est cuin filio, ct Spiritu sancto : quia clarificat. Filius de se ipso teslimoniiim perhibet,
in illa Trinilate niliil prius aut posterius, nihil ma- dicens Ego lux veni in mundum, et dilexerunt ho
:

jus vel minus; sed totae tres personre cooetcrnoe sibi mines magis tenebras quam lucem (Joan. iii 19);et
sunl et coaequales (Symb. dict. S. Athanasii). Unde iterum :Ego sum luxmundi (Joan. vm, 12). Joannes
et Filius : Ego et Pater unum sumus (Joan. x, 30j. B id ipsum expresse loquitur, inquiens : Erat lux
Si ergo unum sunt, habitant eamdem lucem inac- vera, quce illuminat omnem hominem venientemin
cessibilem : sunt idem ignis consumens, et eadem hunc mundum (Joan. 9). Ad Patrem quidem anle
i,

clarilas,eadem potentia, eadem sapientia, eadem passionem orans locutus est Filius, dic«ms : Clari-
majesias, eadem aetemitas. Est itaque Filius a Pa- ftcamc, Pater, apudtemetipsum claritate quam ha-
nv, Deus de Deo, lumen de lumine, Deus verus de buiprius quammundus fteret [Joan. xvn, 5) ; cui Pa-
Deo vcro. Est ulique splendor palernae gloria>. Hinc ter, Et-clariftcavi, ctclariftcabo (Joan.\u,2%). Quid
et Aposlolus ail: Qui cum sit splcndor gloriie, ct ft- clarius ? quid manifestius? quid evilcntius?
gura wbstantios ejus (Hcbr. 3); hand dubiumquin i, 18. Ex Evangelio collige claritatem, quam nunc
Patris. Splendet ergo sque Filius ut Pater, imo habet Deus homo secundum homines clarificatus,
idem splendor Filius qui palet. Sufficiuntne lsta qui appropin |uante tempore, quo transiturus erat
libi testimoBia de claritate Filii ? Aut fortasse dices, de hoc mundo ad Patrem, assumpsit Petrum et
te magis desiderare, te dclectari claritate ejus, Joannem et Jacobum, ct ascendit supra montem
prout Deus est et homo ? Xcc in hac parle ipsius Thabor, et transfiguratus est ante eos, et splendida
opitulanle gralia deerunt teslimonia. facta est facies ejus sicut sol, et vestimenla ejus
17. Primo te esse monitum volo, ne sestimes of- sicut nix, qualia fullo non potest facere super ter-
fuseatam Verbi claritatem, pcr assumptam in Deo ram ; et apparentibus Moyse et Elia, cum intueren-
liumanitatem. Audi quid scriptum esl « Deus as-
: lur claritatem vultus ejus, ferre fulgorem non po-
suinpsil humana, non reliquit divina assumpsit : terant, sed timentes valde et conslernati animis,
quod non erat, mancns quod erat. » (In Offtc. Ec- quasi exanimes lapsi sunt super terram (Luc. ix,
ctes.) Angelus ad Mariam ail Spiritus sanctus su- : 28-36). Si igitur tanti jubaris, tam radiosi splen-
perceniet in tc,ct virtus Altisslmi obumbrabit tibi doris, hurmnis obtutibus tam imporlabilis clarita-
. (Luc. i, 35). Cujus dicti inlelligentia cst : Spiritus tis apparere dignatus est, corpore adhuc mortalitati

: sanctus operabitur in le incarnationem Veibi incar- obnoxio, et membris nondum corrupiione exutis :

nandi, separando a carne tua partiunculam,quae ani- quantam claritatcm credere debemus inesse Filio
; mabitur, et divina? essentia? in unitaie personee co- Dci in forma hominis assumpti, jam glorificati, jam
i
pulabitur. Verum quae causa obumbrationis Altissi- super ccelos cnelorum exallati, jam habcntis nomen
mi virtutis ? Hsec nimirum prseeipua. Caro Virginis quod est super omne nomen, iia ut in nomineejus
• ni^i f|uadam latente operstione obumbrata fuisset, omne genu tleclatur ccelestium, terrestrium et in-
<|il«Midorem tanta; majestalis sine sui consumptione fernorum (Philipp. n, 9, 10); jam consiituto indie
oequaquam ferre potuisset. Un«Je Dominus ad Moy- virtutes suae, in splendoribus sanctorum, ubi Pater
sen : rYiwi videbit me homo super terram, et vivct jucunditalem et exsultalioncm thesaurizans ait : Ante
ic -i dicerct: Tantrr sum in natura divina claritatis, luciferum genui te (Psal. cix, 3). Ibi revera lucet,
quod liomo constilutus in morlali carne \iderc me in die virtutis suse, in die ajlcrnitatis sua\ Hanc
«leiiuaquam poterit absque sui con>umptione. Inde nimirum diem nulla nox interpolal, nulla interrum-
quod cum .Moyscs in mulla conslantia Domino pit obscuritas, nulla caligo sequestral. Ibi circum-
lupplicaret, «licens : Dominc,ostende le ipsum mihi; datur abysso luminis, ob immensum pelagus clari-
llit : Sta in foramine petrre, et cum pertransiero, tatis. Ibi tanquam sol refulgct in cly-
ipse Christus
idebis posleriora mea faciem aulem meam
; videre peos aureos, ei rcs|lcndent mortes ab co. Ibi illu-
wnpotcris [Exod. xxxm, 18-23); hoc ait, pcr fa- slrantur ab co sancti. Undc Prophela Illuminans ;

ioin «h^ignans divinitatero, per posteriora humani- tumirabiliter a montibuswtcrnis (Psal. lxxv, 5). Et
atem, quam Moyses corporali inluitu non vidit,sed rursum scriptum cst « In circuitu tuo, Domine,
:

'Osteris videnda reliquii. Exemplariter quidem co- lumen est, quod nunquam deficiet, ibf requiescunt
rnoscilur, quando gloriosa caro Chrisli, qua? in al- sanctorum animaa ; » et iterum ; « Sanctum est ve-
782 INSTRUCTIO SACERDOTIS. 784

rum lumen et admirabile, ministrans lucom his qui * rex gloriai? Ibi auditur : Dominus fortis et potens,
permanserunt in agone certaminis : recipiunt a Dominus potens in prazlio, Dominus virtutum ipsf,
Christo splendorem sempiternum, iu quo assidue estrex glorice (Psal. xxm, 8, 10). ante faciem ejus
teliceslaetantur. »(In Officio de Martyribus). ibit mors. mors, ero mors tua; morsus tuus ero,
19. E ( c quam vera, qua consona tesiimonia inferne. Ubi est, mors, vicloria tua ? ubi est, mors,

de illa heala et ineffabili claritate, in qua Christus stimulus tuus? Absorpta est mors in victoria (Ose.

est,imo quae Chrislus est, quse nequit minui, augeri xiii, 14, el / Cor. xv, 64, 55) : victor ab inferis

non potcst, quia immensa, quia aeterna est, quia pompa regreditur nobili. Egreditur, inquit, diabotus
superal omnemsensum,quia omnemcogitatum excc- ante pedes ejus (Ilabac. iu, 5). Nunc judicium est

dit, omnem sestimationem supergredilur; et homo mundi ; nunc princeps hujus mundi ejicietur foras

accedit ad cor altum, et incomprehensibiliter in sua (Joan. xn, 31). Splendor ejus ut lux erit. Illuminare
claritale exaltabilur Deus (Psal. lxiii, 7, 8). his qui in tenebris et in umbra mortis sedent (Luc.
Semper eadem manet claritas, in nullo accessu assu- i, 79). Manet igitur claritas Verbi incarnati in ho-

mit augmentum, et nullo decessu patitur delrimen- mine glorificato, persislit in isto ad dexteram Pa-
tum. Non decrevit per assumptum hominem, non tris collocato. Non tempore decrescit, nec tempore

magis excelluit in Deo per gloriticatum hominem. B minuitur, nullo eventu obfuscatur. Splendet aeque,
Quod manifestat Propheta dicens Tu autem idem 'cum est in allari, ut in sublimitale coeli
:
non mi- ;

ipse es, et anni tui non defwient (Psal. ci, 28) Haba- nus radiat, cum est in manibus sacerdotis, quam in
,

cuc quoqucpropheta intuenshanc lucem ait Splen- : sinu Dei Patris.

dor ejus, ut lux erit ; cornua in manibus ejus. Ibi CAPUT VIII.

abscondita est fortitudo ejus, ante faciem ejus ibit De sacerdotum dignitate.

mors (Habac. m, 4, 5): aperte designans,. quod 21. Gloriare igitur semper, sed in Domino, sacer-

eliam, cum manus ejus cruci altixse fuissent, licet dos Dei altissimi ; dignitatem tuam considera, in-

ipse sol radios suos obumbrasset, ne Christum mo- tuere mentalibus oculis eminenliam tuam, cogita
rientem in cruce viderel, lux deitatis non minus in praerogativam tuam, vide sortem tuam. Certe funes
Chrisio niiuit. Uude praemisit Spiendor ejusut lux :
ceciderunt tibi in prseclaris, si haereditatem tuam
erit.Txx, Judaee, insultaus dicebas: Vidimus eum praeclaram (Psal. xv, 6) non negligis. Atteude quan-

non habentem speciem neque decorem (Isa liii, 2). tum Deus tuus te extulit, quantum prae omnibus
Oculo lippo vidisti ; imo oculo caecutiendi penitus, creaturis sublimavit. Oralio tua munda sit, quia da-
quia tunc caecitas cecidit in Israel. Ast Habacuc cla- tur locus voci tuae in ccelo, cum rite assistis sacris
p
ros oculos habebat ; et populus genlium qui ambu- altaribus, cum sanciissimum mysterium cceleslis sa-

labai in tenebris, vidit lucem magnam, in rc^ione crificii celebrare intendis. Ad vocera tuam prola-
umbrse morlis lux orta est eis. tam, ad verbum tuum vivificum, ad postulationem
20. Constat ergo ex Habacuc testimonio, quod tuam salutarem, summus Pater, cujus nutu omnia
passio humanitatis non minuit lucera deitatis; imo subsistunt, quem indesinenter laudant Angeli, cui
ipse moriens 531 victor mortis de morte trium- jubilant aslra matutina, quem adorant Dominatio-

phavit, et mors tuam mortem calcavil. lbi

ejus nes, quem iremunt Potestates; qui respicit lerram
J
abscondita est fortitudo ejus. Corpusculum examinp, et facit eam tremere (l sal. cm, 32) qui fecil mi ;

lorridum, etexsangue pendet in cruce caput deflexa rabilia magna solus {Psal. cxxxv, 4); ipse, in

rervice vix collo haeret pendulo; facies livida, oculi quam, lantus, tam immensus, dulcissimum Filium
inmorte lugenles, et semiclausi ; manus distenta 5
,
suum deponit, el manibus luis imponit ; transmit-

et clavis ligno compactae. lbi abscondita estfortitudo tilab altissimis, el digitis tuis immiitit. Ibi holo-

ejus, abscondita est Juda;is, abscondita est et disci- caustum tuum pingue fil, plus quam in nhllibus

pulis. Abscondita est Judaeis, qui dicebant : Conte- agnorum et arietum pinguium.
ramus eum de terra viventium, morte turpissima D Mullum enim acceptum fuit munus Abel, sed
22.

condemnemus cum (Sap. n, 19, 20). Abscondila dis- non ita multum (lacuit sacrificium Abrahpe pa-
;

cipulis qui dicebant : ISos autem sperabamus quia triarcha, sed non adco
1
, multum approbala fuil ;

ipseesset redempturus Israel(Luc.\x\\, 20). Splen- oblatio Melchisedech, sed multo minus isto. Deni-
dor ejusut lux erit; cornua in manibus ejus. In qne quid ait Prophcta? Sacrificium ei oblationem
crucearet, in aere claret; pendet in patibulo, splen- noluisti, holocaustum ct pro peccato non postu-
det in altissimo. sancte Habacuc, quam bene lasti; tunc di.ri, Ecce venio (Psal. xxxix, 7, 8) :

splendor hujus lucis luxil, qui libi tot ssculis anle dixit ille, qui non per sanguinem hircorum aul vilu-

illuxil ! Cornuacrucis in manihus ejus; sed et ma- lorum, sed per proprium sanguinem introivit semel
nus ejus in cornibus crucis. Ibi abscondita est forti- in Sancta, aHernaredemplione invenla (Hebr. ix, 12 .

tudo ejus; sed non apud inferos. Ibi vecles f-rreos Omnia in figura contiugebant anliquis. Hic veriias

contrivit, ibi portas aereas confregit, ibi fortitudinem |bi tigura ; ibi umbra, hic lux ; ibi uubes, hic clari-

manifeslat, ibi fortcra fortior ipse alligat, et vasa tas ; ibi agnus lcgalis, hic agnus innocens qui lol-

ejus diripit, qui antc atrium suum in pace custo- lit peccala mundi. Vorus est enim Filius Dei, quem
divit (Luc. xi, 21 22). Ibi clamatur : Quis est istc tu sacerdos immolas, quem manibus tractas, quem
 !

785 INSTRUCTIO SACERDOTIS. 786

ore sumis, quem in corpus tunm transmhlis; sed » tant , Angeli, licei semper videant faciem Patrisqui
non sola ad le ven it illa majestas. Venit ad le Filius, in coelis cst; hi, inquam, omnes sancii beatorum
sod nonsinePairc. Qui memisit, inquii, mecum est, spirituam ordines, quamvis perfruantur beatitudiue,
et nonme reliquii solum yJoan. viii,S9). Venit ad te ul niliil eis desil asnmma felicitatc; gloriam tamen
Filius, sed non sine Spiritu sancto. Quid enim 7*',V2 sacerdotis reverentur, admirantur dignitatem, .ce-
ait Joannes? Superquem viderUdescendentem Spiri- dunt privilegio, honorant potentiam.
tum et manentem, 33). Su-
ipse est Chrislus(/ortH. i, 24. genus ecclesiasticum, regale sacerdotium,
per alios descendil Spiritus non sem-
sanctus, sed gens sancta, populus acquisitionis, virtutes annun-
per manet. Super Christum vcro semper mansurus tiate ejus quis vos vocavil de teuebris in admirabile

descendit. Adesl uiliilominus totus supernorum lumcn suum (/ Pctr. n, 9) et ineffabile mysterium
exercitus civium. Millia, inquit, tnillium ministra- suum. Vos estis lux mundi,vos eslissal terrae (Matth.
bant ei, etdecies centena millia assistebant ei(Dan. v, 13, 14). Levitis dicitur Mundamini, qui fertis :

vn, 10). Semper enim Angeli, licet sinl administra- vasa Domini (Isa. fti, 11); dicendum cst Mun- :

tores spirilus, et in ministerium missi propter eos damini, qui esiis vasa Domini. Glorificate et portate
qui haereditatem capiunt salutis, vident tamen fa- Deum in corpore veslro (/ Cor. vi, 20). Vos elegit
ciem Patris, semper assistunt vultui majestatis, in B Deus in haereditatem sibi. In vobis sepelitur illud

quem desideranl prospicere : fruuntur, nec fasti- corpus gloriosum et glorificatum, quod olim in Je-
diunt, qui eo magis frui sitiunt. Quanta luce cre- rosolymis cst sepultum exanime et defunctum. Certe
dis te circumfundi, sancle sacerdos, in praesentia sancius ille Joseph noluit illud sepelire nisi in se-

tantae majestatis; in tam solemni adventu et con- pulcronovo, in quo nondum quisquam positus fue-
ventu Trinitatis, et tolius milili* coelestis? Quantam rat, studuit illud mvolvere in sindone munda (Matth.
aestimas clarilatem adesse, el inesse toti euriae cce- xxvn,59,60;/9an.xix,41). Vae tibi, si non posueriset
lesti? Tantam nimirum quanlam ferre non posses, illud in sepulcro novo, vel saltem innovato, id est in

nisi virtus Altissimi tuae infirmiiaii ad ferendum corpore a peccalis penitusmundo; vel,si peccasti,per
obumbraret. poenitentiain ei satisfactionem mundato ! Vae tibi, si

CAPUT IX. non posueris lllud in sindone munda; idest, conscien.

Sacerdotum potestatem majorem esse dignitate tia ab omni immundilia penilus defaecata et absoluta

angelica. Non sit in corpore tuo conventio Chrisli ad Belial,

23. Attende igitur, ut praedixi, el semper in mente non sit consensus Dei cum idolis, non sit societas
habe, jugi memoria retine gratiam tibi singulariter fj luci ad lenebras ( IlCor vi, 15, 16); peccatum non
a Deo collatam, quam nec Angelis praestitit, nec regnet in mortali corpore tuo (Iiom. vi, 12), et sic
caeteris hominibus concessit. Panis enim in mani- dedicabis 533 venerabile sepulcrum Christo, tem-
bus tuis in corpus unigeniti Filii Dei transubstan- plum Spiritui sanclo. Templum, inquit Aposlolus,
tiatur; vinum in sanctissimum sanguinem Domini Domini sanctum est, quod estis vos(l Cor. iii, 17) et ;

nostri Jesu Christi tua benedictione converlitur. iterum:An nescitis,quiacorporanostra templa sunt
Multum ardent Seraphim sanctae Trinitati prae cae- Domini,et Spiritus sanctus habitat in nobis ? (I Cor.
teris cunctis spiritus loco et charilate conjuncti. vi, 19.) Si hoc vere dicitur de quolibel charitatem
Unde et ardentes, sive xncendentes Seraphim inter- habente, multo amplius dici debet de sacerdote Deo
uretantur. Unusquisque enim ordo ejus rei cense- placente.
tur nomine, quam copiosius accepit in munere. 25. Perpende et attende etiam, devote sacerdos,
Non tamen hoc privilegio praenitent, ut corpus vel quanta diligentia, quanla vigilantia sancti Angeli
sanguinem Redemptoris nostri in subjecta creatura conservarunt locum sepulcri, corpore Dominicojam
sanctiticent. Chcrubim, quibus inest plenitudo sublato,rodivivoet glorificato : inquanta claritate, in
icientiae, quod etiam testanlur nomine, quia fami- , quantavultusetvestiumvenustateapparuerutit sanctis
omnibus cognoscunt de mysteriis coelestibus;
iarius mulieribus sepulcrum visitantibus, et corpus requi-
nirantur quod mirabilis facta est scienlia et poten- quod si tu idem
rentibus. Procul dubio scire debes,
ia t-acerdotalis ex eis, et non possint ad eam. Dominicum corpus, jam supra modum gloriosum,
fhroni, qui lantce dignitalis sunt, ut in eis Do- el in coelis regnans, et ad dexteram Patris honorifi-
ninus sodeat, et per eos sua judicia decernat, non catum digne tractaveris, mundum et novum sepul-
quo sacerdotes praeeminent. Domi-
ioc praevalent, crum tui corporis pwparaveris ipsa Angelorum ;

dominium super caeteros a Domino

lationes, licet non deerit tibi frequens custodia, animam luam scr-
, cccperint; Principatus quamvis principentur aliis vabunt, corpus gubernabunt, in omnibus vitiis luis
lbi subjectis; Pot< states, ciim potcntatus sublimi- te protegent; et dicent tibi tuisque similibus : Vos
ite praeemineanl, Virlutcs coelorum, cum pote- sancti Domini vocabimini, ministri Dei nostri (Isa.
Lates aereas sua virtute coerceant, ne omnem ne- lxi, 6). Vide orgo ne tangas illud sacrificium, nisi
uiliam suam in genus humanum exerceanl ; Ar- innocens manibus et mundo corde; alioquin ipse di-
hangeli, cum summa mysleria divinae voluntalis cet tibi : Noli me langere, quiatactus luus contagium
iferionbus spiritibus nuntiare habeant, eosdem
et cst.
iferiores ^piritus ex auctoritate ad homines mit-
 :

787 INSTRUCTIO SAGERDOTIS. 788

CAPUT X. peccali accusatrix, actio sit test;s, consensus et de-
A
De meditatione sacerdotis, seupra>,paratione ejus ad lectalio aggravct peccatum sive reatum. Omnia ac-
digne celebrandum tantum mysterium. cusent, nihil te excuset. Veniat limo'" carnifex, et
26. Medilare, dileclc Dei saccrdos, et medilaiio tortor reum cruciet. Sanguinem cordis, scilicel la-
quod Joannes Baptista prsecur-
cordis tui sempersit, crymas, fundat; et sic per judicium proprium eva-
sor Domini, amicus Sponsi, paranymphus sponsae, des divini judicii supplicium, juxta illud Apostoli
propheta, et plus quam propheta, in utero sanctifi- Quodsi nosmctipsos judicaremus, non utique a Do-
calus, in cremo justiticatus; hic tanlus, tam praeci- mino judicaremur (/ Cor. xi, 31) et tunc veniens ;

pui meriti, tam singulariler sanclificatus contremi- offeres munus tuum, et placebit Deo super vi-
scit, et non audettangere sanctum Dei verticem, sed tulum, cornua producentem et ungulas [Psal.
clamat cum tremore : Sanctifica me, Salvator (Matth. lxviii, 32).
iii, 14). Medilare quod Pelrus clavicularius regni CAPUT XI.
ccelorum a Domino designatus, Pastor ovium trina Ex rilu legalis purificationis docet studium puri-
dilectionis confessione constitutus, et princeps Apo- tatis.
stolorum praefiguratus; in poriculo mortis, naufragio 28. Ritu quoque legalis sacerdoiis ingressuri San-
incumbentc, positus penes Dominum approximare B cta sanctorum, fac tibi luterem de speculis mulie-
pertimuit, et se elongare ab eo prae formidine voluit rum, quae excubant ad ostium tabernaculi (Exod.
dicens : Exi a me, Domine, quia peccator sum (Luc. xxxviii, 8), utdum te lavas, si maculam incorpore
v, 8).Joannes ille electus et prwdilectus discipulus, luo deprehenderis, abluas. Luterem, sacram Scri-
qui supra pectus Domini in coena recubuit, cui Chri- pluram accipe mulieres excubantes ad ostium ta-
:

stus in cruce Matrem Virginem virgini commenda- bernaculi, intellige sanclas animas vigilantes ad in-
vit, cui nihilominus adhuc in mortali carne consti- troilum regni coelestis. Specula earum supt exempla
tuto revelata sunl secreta cceleslia; ipse supra mo- sanctorum, sive lestimonia Scripturarum : in his
dum gloriatus est de solo audilu, visu extrinseco ct animae jusiorum velut in speculo se considerani, el

tactu Dominici corporis, dicens : Quod fuit ab ini- quidquid deformitatis inse deprehenderint castigant.
tio,quod audivimus et vidimus, oculis nostris, quod Litterarum igitur divinarum sacris meditalionibus
perspeximus, quod manus nostrce contrectaverunt jugitur vaca, his lanquam divinitus illuminatus le

de Verbo vitce (I Joan. i, 1). Si ergo isii speculo quodam refulgente

gloriosi prin- oblecta, ibi totum m
cipes terrae, curiae ccelesiis proceres eximii, lantum pravum deprehenderis, cor-considera : si quid in te

reverebantur forinsecus tantum Dominici corporis, Q rige; quod rectum, tene; quod deforme, compone ;

nondum in gloria ad ccelos translati quanta reve- quod pulchrum, excole; quod sanum, serva; quod
;

rentia, quanio timore, et tremore, quanta corporis infirmum, corrobora. Dominica praecepta inlatigabi-
castitale et animi puritate oportet sacerdotem, nunc liter lege, inexplebiliter dilige, efficacilcr imple et :

illud gloriosum, et in claritate paternae gloriae sub- per haec quid cavendum, quidvc sectandum tibi sit,
limatum super omnia, illud conficere, tangere, su- sufficienter instructus agnosce.
mere, et in corpus proprium trajicere? 29. Ecce habes qualemcunque initialem formam
27. Quapropter si offers munus tuum ad altare, declinandi mala et faciendi bonum ;
quae si tenueris,
quicunque sacerdos, si disponis illud venerabile et dabit tibi benedictionem legislator, ct eo duce ibis.

ineffabile mysterium celebrare, et recordatus fueris de virlute in virtutem (Psal. lxxxiii, 8); et ipseerii
quod fratcr luus habet aliquid adversum te, ille ma- tibi in Deum protectorem, el in locum refugii, ut
gnus frater, qui Filius Dei est per naturam, xxx, 3); et dicet tibi Ecce
et no- salvum te faciat (Psal :

bis potestaiem dedit filios Dei fieri (Joan.12), et ego tecuni sum omnibus diebus vitaa tuae, usque ad
i,

fratres suos per gratiam qui nos dignatus est vo- consummalionem seeculi (Matth. xxvm, 20). Vere
;

care fratres suos, per Prophetam diccns JSarrabo n erit tecum, quia dabit se ipsum in vialicum, ne de-
:

nomentuumfratribusmeis(Psal. xxi,23), ct rursum * ficias in via, donec pleuc reliciat in patria. Proba
postresurreclionem : lte,dicite fratribus meis(Matth. igitur te modo pra?dicto, et sic de pane illo sancla
xxviii, 10), etc, si ille frater habet aliquid adversum Eucharisiiae edas, et de calice bibas.
le, si offendisti in illam majestatem cogitatu, diclo CAPUT XII.
vel factojsi candorem innocentiae luae aliqua macula De tripUcisumptionc corporis et sanguinisDomini
offuscasti, si conscienliam habes vel valde aegram, 30. Hujus auiem sacratissimi panis, et venerand
vel minus bencsanatam ; relinque ibi munus tuum, calicis, i'l est, vivifici corporis Domini et sanguiuis
differ mysterium, et vade prius reconciliari fratri triplicem esse sumptionem discrelus sacerdos igno-
tuo, per devotam cordis contritionem, per puram rare non debet. Uua est sumptio sacramentalis e
oris confessioncm, per duram corporis in poeniten- spiritualis el hax vera, sancta, el sanelitican.-
;

tia attritionem, el condignam satisfaclionem lava ; beata, et bealificans; vitalis, et viviticans. Ali

per singulas noctes lectum tuum, per singula pec- tantum spiritualis ; ei haec nihilominus graiiam con
cata munda 534 conscientiam tuam. Ascende tri- feri, auget virtutes, meritum cumulat. Terlia tan
bunal conscicnliae tuae, sedeas in loco judicis; te ip- lum sacramentalis; et ha^c damnabilis el condem
sum condemna, et reumconstilue. Accedal memoria nans, Deo odibilis et ab co separans, et nullo mod'
 .

789 1XSTRUGTI0 SACKRDOTIS. 790

beatificans. Sacramentaliter ot spiritualiter sumit * Hfoc cst salubris distinctio corporis Dominici ab
sanclam Euchari<tiam quilil>ol religiosufl sacerdos, aliis cibis : quia cum alios sumimus eos corpori
vesto nuptiali, i<i est charilale, doconter ornalus, ot nostro incorporamus : cum vero Domini corpus in

nulli mortali culpse obnoxius, a<i altare Dei in- escam suscipimus, si di^no agimus, Domino inoor-

troiens, et sacrum mysterium rite colebrans. Eodem poramur, imo toli in Deum transimus, quia qui ad-
modo, et eodem merito sumit quisque fidelis, qui ha>ret Deo unus spirilus est cum oo (I Cor. vi, 17).

de manu sacerdotis ipsum sacramentum suscipit. Felix viator, qui tali viatico reficitur quod secure ,

[pse imen sacerdos singulari prairogativa pr;v aiiia

t reducit cum per viam, et trajicit in patriam.

insignitur, qui quolidie, dum non impcdiat aliqua 32. Ipsis ergo sacerdotibus ministerium suum
culpa vol intirmitas, habet potestatem Eucharisliam digna oflicii cxseculione honorantibus prima sum-
conficere et sumere; aliis vero permittitur tantum ptio congruit ; et per eos tantum aliis fidelibus sum-
certis temporibus de manu sacerdotis communicarc. ptionis dispensatio competit. Ipsi enim habcnt cla-

Spirilualiter lantuna sumit quisque fidelis, qui cst ves hujus Sacramenli, ipsi sunt veri mediatores in-
de membris Ecclesise, perseverans in charitaie; quia ter Deum et hominem , ipsi sunl vox et organum
licet Sacramentum ore non conlingat, virtutem Sa- sanctae Ecclesiae , ipsi offerunt Deo plebis precartio-

cramenti tamen, id est remissionem peccatorum, ** nes, et referunt propitiationcs. quam fidelis pro-
el spiritualis gratia? infusionem, per tidem el unio- missor ! quam verax exhibitor ! quam muniiicus lar-
nem Ecclesiae sibi comparat. Sacramentaliter lan- gitor! Dixisti, Domine Jesu : Ecce ego vobiscum sum
tum percipit, qui in culpa morlali perdurans com- usque ad consummationem sceculi (Matth. xxvm,
municare praesumit; sed is talis socius est tradito- 20). Haec vere dixisti. Vrope est verbum,Hit Scriptu-
ris Judce, et melius fuerat, 535 si natus non fuis- ra, in ore tuo, et in covde tuo (Deut. xxx, 14).
set homo ille; nisi reipiscat, et digne Deo satisfa- Verbum quod in principio erat apud Deum, in finc

ciat. saeculi dignatur esse apud hominem : est in ore, et

31. De prima sumptione, quae est sacramentalis in corde. Quid propius? quid magis mtrinsecum ?

et spiritualis, Domiuus dicit Qui manducat meam : Est in ore luo : ergo Iaus ejus scmper in ore tno
earnem, ct bibit sanguinem meum, in me manet et sit. Est in conle tuo : crgo confitere ei in directione

ego in eo ; et rursum Qui manducat me,vivet propter

: cordis, et noli oblivisci omnes retributiones ejus.

me. De secunda, quae est tantum spirilualis, ilerum Quas retributiones ejus ? Propitialur omnibus ini-

ipse Dominus loquitur Caro nihilprodest, spiritus

: quitalibus tuis; sanat omnes innrmitatcs tuas; re-
est qui vivificat (Joan. vi, 57, 58, 64) ; ac si diceret :
C dimit de interitu vilam luam ; coronat te in miseri-
Si intelligis lanlum carnalem sumptionem absque cordiaet miserationibus ; replet in bonis desiderium
gratia, nihil prodest, imo nocet; spiritualis vero tuum, dans se ipsum tibi iti viaticum : renovabitur
absque caroali te vivificat. De tertia,quae est tantum ut aquilae juventus tua (Psal. cn, 2-5) in resurre-
sacramentalis, dicit Apostolus : Quimanducat etbi- ctionejustoium.quando se denuo dabit in praemium :

hit indigne,judicium sibimanducatetbibit, non di- cie quo praemio in hoc ultimo capilulo, quod ipse
judicans corpus Domini(l Cor. xi, 29), quod estdi- dare dignabitur, styli officio prosequemur.
cere Non discernens oorpus Domini ab aliis cibis.
:

PARS TERTIA.
Quod Clwislus dat se nobis in prcemium in ccelo.

CAPUT XIII. q
quod desideratur, non valet eis comparari. Verum
33. Aristotelicum est Omne sensibile
: extra sen- quia secundum Apostolum, adhuc ambulamus per
sum positum incerium cst. Divinum est, Quod nec fidem, et nondumper speciem(ll Cor. v, 7); invisi-
oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis bilia Dei,a creatura mundi,per ea qwe facta sunt,
ascendit ,qun -prceparavit Deus, diligentibus te(l Cor intellecta conspiciuntur (Ram. i,20);ex similitudine
u, 9); et illud : Oculus nonvidit, Deus,absque te rerum qnae sensibus subjacent, quantumlibet exili

qux prceparasti diligentibus te (Isa. lxiv, 4); et ler aliquid loqui lentemus, dc ineffabili bono fideli-

Joannes : Deum nemo vidit unquam {Joan. i, 18). bus et felicibus promisso ; de corde nostro plane ni-
Quid ergo; Sioculis invisibilia, si auribus inaudibi- hil prsesumentes, sed de divinis Litteris qua: possu-
lia, si cordibus inscrutabilia sunt repromissa vitae mus lestimonia trahenles.
pr;<'inia, si Deum nemo vidit unquam, qui est lux et 536 34. Nulli sane sapienti venit in dubium,
pnpnnum juslorum; quis de inauditis ct penilus iu- quod post hanc vitarn, justorum animae in manu
compeilis loqui audebit; quis de inetiabilibus tari Dei sunt (Matth. vm, 12); anim;o vcro reproborum
|)r«>sumet? Illud unum scio , quod quanto sunt corruunt in supplicium, juxta illud : « Qui bona fe-
iueffdbilia, tanto magis sunl desiderabilia; el omne ccrunt, ibunt in vitam aelernam ;
qui vero mala
791 TRAGTATUS DE STATU VIRTUTUM. 792

egerunl, in ignem aelernum » (Symb. Alhan.) Est » ardor, inquam, tanlus lbi est, quem omnia etiarn

ergo eleclis duplex causa beatitudinis : alia, devita tlumina in unum colleeia exstinguere non possent.
tio poenae; alia, adeptio gloriae. De poena malorum Unde apud Matllwim Ibi erit fletus et stridor den-
:

est aliquid perstringendum, ut ea considerata major tium [Matth. viii, 12) qura fumus de igne excitat ;

bonorum aestimetur gloria ;

quia nullius rei dignitas fletuin oculorum ; fngus, slridorum dentium. lbi si

melius declaratur, quam si ejus contrarii pravitas mons igneus immitteretur, in glaciem verteretur.
non taceatur. Ex opposito vitio venustius virtus elu- Pervagantur autem miseri his miseriis depulati ;

cescit pulchritudinrs , ait Isidorus. homo , cogila nunc de ardore in algorem, nunc de algore in ardo-
omnes mundi cruciatus, et compara gehennae, to- rem, quaerentes remedium contrariis passionibus in
tum leve erit. Ignis eliam purgatorius, qui non est contrariis qualitatibus, nec minus tamen crucianti-
gehennae, ad modicum crucians, transcendil omnia bus. Hinc beatus Job ail : Transibunt de algore ni-
mundana lormenla. Unde Augustinus super Psalle- vium ad calorem nimium (Job. xxiv, 19).
rium Domine, ne in furore tuo arguas me, neque
: 36. Vermes immorlalcs ibi sunt, serpentes et dra-
inira tua corripias me(Psal. xxxvn, 2); id est,non c.ones, horribiles visu el sibilo, qui ut pis.ces in
B
sim inter illos quibus dicturus es injudicio : Ite, aqua, ita vivunt in fhmma; qui miseros affligunt,
maledicti, in ignem ceternum (Matth. xxv,41). Ne ct praecipue membra illorum pervaganlur etrodunt,
in indignatione tua emendes me ; id est, non sit qu<e praecipuepeccatismilitaverunt:utpote luxurio>is
mihi opus igne emendatorio, qui et purgatorius genitalia, gulosis palatum ac guttura, ac similiter de
dicilur : qui cum gravior sit omni eo quod pati polest singulis membris. Unde iUud Sapientiae
caeteris :

homo in hac vita; cum multi facinorosi per diversis- Per quce quis peccat per hcecet torquetur *Sap. xr,
,

simos crucialus luant sua crimina, multique per im- 17). Unde ei Isaias Vermiseorumnon morietur,el
:

mania et exquisita tormenta migraverint ad Dominum ignis eorum non exstinquetur (lsa. lxvi, 24). Fetor
(Enarr. in Psal. xxxvir, n. 3.) adeo gravis de igne exhalat, qui nou minus ardore
CAPUT XIV. cruciat. Unde idem Isaias : Erit pro suavi odore fetor
De pcenis inferni. (Isa. m, 24)'; et Ps dmus : Ignis, sulphur, spiritus
35. Habetquidem infernus, ut ex auctoribus com- procellarum, pars calicis eorum (Psa/, x, 7). Spiri-
probari potest novem notabiliasupplicia, praeteralia _ tum procellarum voeat exhalalionem fumi et fetoris,
innumerabilia quae continet mala, unde illud :
" quae spiranl ab igne in vehementia ad instar procel-
Malleus, et fetor, cum vermibus, ignis, et algor, lae. Flagellis tanquam malleis incessanter feriuntur,
Visio dcemonica, tenebrce, rubor, igneavincla. a daemonibus sua crimina fateri cogentibus, ut qui
Erit ibi ignis inexstinguibilis, algor incomparabilis, fuerunt hic malorum iucentores, ibi eorumdem sint
vermes immortales, fetor intolerabilis, mallei crebro tortores. Hinc Salomon : Pr&parata sunt derisori-
percutientes, tenebrae spissae et palpabiles : ubi nul- bus tormenta (Prov. xix, 29). Dilalaut enim daemo-
lus ordo, sed sempiternus horror inhabitat, ubi nes ora sua super miseros in cachinno dicentes :

cunctorum crimina cuncta cunclis sunt manifesta; Euge, euge, viderunt oculi nostri (Psal. xxiv, 21),
aspectus daemonum, quos ignem scintillare videut quia consortium neglexerunt novem ordinum Ange-
assidue, quo nihil in mundo horribilius et terri- lorum.
bilius ; ignea vincula omnia membra constringentia;

TRACTATUS DE STATU VIRTUTUM.

537 Hoc Opusculum nuper editum nobis exhibuit bibliotheca monasterii L&tiensis Ordinis S. Bene-
dicti dicecesis Cameracensis, ex vetusto codice, curn hac inscriptione : « Bernardus abbas, de Statu nr-
tutum. » Nonest tamen S. Bernardi, sed cujusdam Benedictini ; uti colligitur ex num. 14. Compositum
est ingratiamNovitiorum, ac in tres parta seu sectiones distinctum : quarum prima estde Humihtaic :

secunda, de Obedientia; tertia, de Charitate.

PR.EFATIO. n tur, cor irracliet, obscura reseret, efticaciam pnv-

Ejus inspirante gratia, qui ubi vull ot quando stet, ad gloriam suam, ad utililalem meam, ad pro-
vult spirat, et linguas infantium facit diserlas, volo, fectum Novitiorum, qui de monte superbia in con- 5

si possim, de virtutum statu variabili quaedam vallem plorationis descenderunt, qui in loge Domini
quae legendo reperi, quaedam quae a doctoribus meditanlur die ac nocie. Sed quia huuiililas est ,co-

meis audivi, simplici sermone colligere, adjun- nitrix virlulum, cl hominis lmmilitas non ab ho-
gendo etiam si qua forte occurrerint, quoe tidei non mine, sed desursum est ; ab ojus humilitate inci-
repugnent, et ratione roborentur. Paracletus ergo piamuSj qui ait : Discite a mc quia mitissum ct hu-
qui aspirando praevenit ,
pcr omnia subsequa- milis cordc (Matth. xi, 29).
793 TRACTATUS DE STATU VIRTUTUM. 794

PARS PRIMA. ^ cidit ad suam et suorum porniciem, Christus de-

I)K HLMILITATE. sccndil ad eleclorum suorum exaltationem. Supcr-
1. Chrislus igitur cum m torma Dei 68961, noti bia de augelo fecit diabolum, humilitas Chrisli de
rapinam arbitr.Uus est es-e >o «oqualem Deo, sed tiliis diaboli fccit tilios Dei. Superbus diabolus cum,
semetipsmn exioaoivit, formam servi accipieos suis de ccelo cecidit in infernum Christus humilis
;

(Phillipp. n, 6, 7). Exinanivit, dico, ut fieret minor oum suis regressus ab inferis ceolum ascendit. Vi-
Patre, minor se i|>so, minor Angelo ; subderetur des ergo quanta sit in una Christi pefsona hominis
hominibus, quin et ipsi Joseph ut nutrilio, ct sanct;o sublimitas sine hominis merilo, et Dci humilitas
Mariit- ul matri, juxta id quod scriplum est : Et erat sine Dei debito, charitas sine modo, exemplum sine
subditus illis (Luc u, 51) Exinanivit eliam so ut exemplo. Si ergo Deus humiliatur in terra, cur ad-
non solum homo ficrct, sed et pauper. Esurivil <iui- huc homo superbit, pulvis el cinis, vermis, putredo,
dem, silivit, lassatus est, sed quia voluit. Tandem qui hodie exloliitur, et cras non invcnitur ? Praepo-
exinanivit se usque ad derisiones, opprobri;», fta- nit autcm se Christo, qui in hac terra est superbus,
gella ; sicut ovis ad occisionem ducius est, et sicul ubi Chrislus mvcntus est humilis. Verumtamen si

agnus coram tondente se non aperuit os suum. Flcce ascenderil usque in coelum suporbia, et nubes ca-
hominum sinc specie ct
B
speciosus forma pra> filiis |iut ejus teiigerit ut sterquilinium in tine perdetur
;

decore, et quisi absconditus vultus ejus ab co et et quo ahius ascendcrit anle homines, eo deterius
despectus, unde ncc reputatus est ab hominibus, sed ruit anle Deum humilitas vero quo humilius de-
;

cum iniquis deputatus est, tanquam leprosus et per- scendit ante homines, eo altius ascencJit antc Deum.
cussus el humiliatus a Deo. Ipse autem vulneratus Ilumilitas humilis Dei est amicus, amicus vero Dei

est propter peccata noslra, altritus est propter sce- omnis ascendit, juxta id quod scripium est Amice, :

lera nostra; disciplina pacis noslrae super eum, cu- ascende superius (Luc. xiv, 10). Unde et omnis hu-
jus livoresanati sumus (Isa. liii, 2-7). ineffabilis milis procul dubio ascon lit, nec aliquo modo vera
Dei clemenlia, qui proprio Filio suo non pepercit, humiliias novit casum ; scmper enim in imo est, et

sed pro nobis omuibus tradidit illum, qui et nobis propriam contemnit excelleutiam. Si enim humilitas
natus est, et nobis in mundo conversatus est, ct et superbia contrariae sunt ; superbia autem ost

nobis morluus est, pauper et humilis in conversa- amor propriae excellentiae : recte humilitas est con-
tione, pauper et humilis in cruce, nostra partici- temptus proprke excellentiae. Sicut enim superbia
paus, sua lam benigne dispensans, ut secundum est vitium, quo homo excaecatus sibi ipse placet,
viiam ejus esset nostra conversatio, et in morte C cum et in hoc displiceat Deo et hominibus ; sic et

pjus nostra redomptio-! humilitas est virtus, qna homo illuminatus sibi ipsi

2. Ecce Dei humilitas imcomparabilis, quia com- displicet, in quo profecto el Deo et hominibus pla-
parationem diguam non recipit; inaeslimabilis, quia cet.

aeslimari non potest ; ineffabilis, quia verbis expli- 4. Est autem humilitas alia incipiens, alia profi-

cari non polest, ut Deus et Dominus omnium fierel ciens, aiia perfecta. [ncipiens in novitiis, proficiens
homo ets<-ivus omiiium, in\isibilis vidcretur, panis in bene pugnantibus, perfecta in emeriiis. Est ali*
Angelorum alereiur, virtus coelorum infirmaretur, sufficiens, alia abundans, alia superabundans. Illa

vita moreretur ; sed hujus mysterii causa est, Dei humilitas est sufficiens, qua homo subdit se majori
juslitia et miscicordi;!. Superbia quippe hominem et uon praefert se aequali. Illa est abundans, qua
prostraverat, sed Deo digne satisfaccre non poterat lmmo subdit se aequali, et non praefert se etiam mi-

nec homo qui debuit, nec angelus qui non debuit, nori [suppl. teriia definilio]. Sed illa quae sufficiens
sed nec alia creatura ad hoc fuit idonea. Juste igi- est, recte genilrix virtutum dicitur, qua homo inci-
tur ac misericorditor Deus homo factus est miseri- pit poenitendo peccata sua confiteri, et subdere se
:

corditer quidem quanium ad Deum, qui nihil ho- Q majori. Humiliias vero abundans et superabundans,
mini nisi poenam dcbuit juste vero quantum ail et nutriunt virtutes, et custodiunt et ampliant. Se-
;

hominem, ([uia homo Deo peccaveral, ut ejus hu- plcm modis diversificatur humilitas. Est cnim hu-
miliias superbos humiliarct, et ejus sapientia excae- militas in deposilione temporalium possessionum.
ratos illuminaret, frigidos igniret. Ipse csl cnim \'\n, Sequuntur aliae sex, duae in voce, duae in corpore,
voritas et vita (Joan. xiv, 6). Via utique convcrsa- duae in corde. Duae in voce, quia et humilis contra
tionis, verilas doclrinae, vila 53$ beatitudinis. Via verbum impaiientiae pacifice, et conlra verbum ja-
rine qua vel non, vcl male itur ; vcrilas, sine qua ctantiae loquitur humiliter. Dnae in corpore, quia et
velnon, vel male dicitur ; vita, in qua bene vivi- vililas est in habitu, et mortificatio in carnc. Duae
lur, sine qua omnino male vivitur. Ipse cst onim in corde, quia ct communc consilium praeponit pro-
Dci \irtu<, et Dci sapientia : ct quia Dei virlus est, prio; et propria volunlate postposila, alterius sc
prspsl-u suis efticaciam per quaelibet adversa trans- subjicit imperio.
cundi ; et quia Dei sapientia cst, praestat intelligen- 5. Humilitas quasi quaedam fovea est sublerra-
tiam. nea in qua thesaurus virtutum tutissimc recondi-
:i. Scil occe memoriae occurrit quod angelus per tur, ubi ucc praedonum violentia irruit, nec fures
superbiam de ceelo cecidit, non dcscendit. Ille ce- effodiunt et furantur. Esl etiam humililas clypeus
795 TRACTATUS DE STATU VIRTUTUM. 1%
impenelrabilis, quo protcgimur spiritualiler ;
gla- « laudandum le es;e dixeris, culpabilis effpctus es,
dius indeficiens cx utraque parle feriens : quia et etiamsi fueras ante laudabilis; si vero inutilem
cxterior humililas extcriores inimicos salubriter csse te fatearis, faclus es utilis, si fueras eliam
percutil ul pconileanl, ct interior humilitas .VSf) ante culpabilis.
invisibiles inimicos forliter percutit, ut nihil profi-
9. Propler quod necessarium est ad humiUtatem
ciant, imo ut deficiant. Unde ct recte bumililas cor-
conservandam, si adest, vel ad eam adipiscendam,
dis murus dicitur conlra invisibilia tcnlamenta ; ct
si deest, ut diligenter consideres non bona tua, sed
humilitas corporis , antemurale conlra exteriora
mala tam occulta quam publica; attendas eliim
impedimenta. Dicitnr etiam humilitas turris for-
aliorum non mala sed bona : et si quandoque non
liludinis a facie inimici ;
quia quemadmodum tur-
apparent in publico, fortasse latent in occulto, quod
ris in aliqua civitate est pulchritudo et munimcn-
pium est suspicari. Sic fit utililer, ut temetipsum
tum civiiatis, sic bnmililas est pulcbritudo ct mu-
deprimendo, alium exalles sicut econtrario su-
nimentum cordis.
perbus bona sua attendendo, si qua sunt, et non
6. Est ctiam iuutilis liumilitas, qua homo ei ab
mala quae multa sunt, attendendo etiam mala alio-
opere se retrahit, ct sub silentio abscondit, quia
D rum et non bona, et alios deprimii, et se ipsum
limet vilescerc, si forte sibi objiciatur id undc con-
exallat.Unde nccessaria nobis est quaedam praeter-
scientia metuit. Est ct alia humilitas non aedifican«,
itarum oblivio virlutum, quod sic intelligo, ut nun-
sed destruens, cum abquis loco vcl tempore non
quam alicujus virtutis meminerimus. Virtutum
congruo dictis vel factis immuderaie se dejicit, illis
namque memoria ad simplicem laudem Dci relala,
ctiam quandoque intucntibus qui le\iter scandali-
non solum reprehensibilis non est, sed laudabilis
zantur. Est et humiliias simulata hypocrilarum,
qui speciem humililatis praetenriunt iu babitu, de
est. Verumtamen bona tua dum in hominum noti-
tiam frequenter prodeunt, cave ne quis forte ea
nadem specie cum in oc-
ostensa superbientes ; et
diripial quod Pharisarus passus est in lingua, bona
cullo cordis superbiant, ante oculos hominum vo-
:

sua circumferens, unde ea et diabolus rapuil. Aliis

Junl videri humiles, dolose ageutes, qucmadmodum
enim cxprobrando Deumlaudare, non e-;t gratiarum
aurifex dolosus, si annulum argenteum deauratum
actio, sed sola virlutum evacualio.
vendal pro annulo aureo.
7. Notandum autem est quia humililas alia est 10. Caveamus igitur de nobismetipsis dicere ali-
simplex, nec laudil)us hominum effertur ; alia est quid gloriose ; hoc enim nos, et Deo el hominibus
virtutibus ditata, nec tamen ab homiiubus hono- quanto magis fecerimus
Q odibiles facit : idcirco
rata est ; alia ab hominibus honorata, nec lamen bona, tanto de nobis minora dicamus. Quando
virtutibus ditata. Ille simplicem dicitur habere hu- enim sancta aliqua fecerimus, habemus pro- 510
militalem, qui nec vitiis subjacet, nec virtutum cul dubio Deum debitorem quando vero nihil nos :

copia fulcitur unde superbiat nec in his qua> arbitramur operatos amplius etiam mcremur de tali
praevalet, alicui se praefert. Cum vero humilitas ab affectu, quam propter opera sua qu;>> fecimus. Ita
hominibus vel honoralur, vel despicitur, graviter virtutum omnium merita bonum humilitatis exsu-
impugnatur quia et laus humana, quamvis non
; perat. Quae si non adsit, nec illae poterunl esse lau-
quaeratur,tamen oblata delectat et viluperium, ;
riabiles : quod si adsit humilitas, etiam virtu-
quamvis cum de estquandoque non timeatur, tamen tes aliae cum ipsa humilitate proliciunl. Quod me-
cum adest vulnerat improvidum. lius ostendimus, si Patrum exempla subjungimus.
8. Praetereundum autem non aestimo, quod humi-

lilalis virtus ideo ioter alias virtutes eximia dicilur, 11. Genturio Domino cor suum humibans dixil :

quia hanc in se unicus Dei Filius ad exemplum no- Non sum dignus ut intressub tectum meum {Mattk.
bis maxime exhibuit, et per hanc virtutem omnes vui, 8) ; el propterea dignus efiectus est. Sic el
laquei multiformis proditoris declinantur. Gum enim D Paulusait : Egosum minimus apostolorum, qui non
Antonius omnes inimici laqueos conlra se videret sum dignus vocari Apostolus (I Cor xv 9); et ideo
extensos, et admirando quaererei quis eos evadere ante Deum et homines maguus invenlus est. Iia

possct, diwna vcce rosponsum est ci sic « Sola : etiam mnlir-r quse se ad pedes Doiniui humiliicr
humilitas. » (44 )
Quisquis autcm cs, qui sine vir- inclinavit, postmodum a Deo sublimata est, ul jst

lute humilitalis virlutes congregas, sic es ut ille qui ad caput Domini utigendum admitteretur, el sicul
pul\erem in venlo portat. Si autem vis sublime vir- resurrectionis Domini Aposlolis praenuntia, ac per
lutis ostendere, noli sublime sapere, et luue illud hoc Apostolorum apoUola. Sic et David dum salia-
quod egeris, esse inonstrabis excelsius. Noli le pu- ret nudus coram Domini arca, et conlemnerelur a

tare quidquam fecisse cum Icceiis, el plenissime Michol tilia Saul, speciem humilitaiis praetendeas
cuncta fecisti. Noli luorum corrumpere fructus in habilu, virtulem hunnlitatis r« tinuit iu corde,
laborum. Noli cursum in inane dirigere, ne post quain et verbo bumilitatis nobis intimavit dum di-
mille circuilus mercedcm Iaboris amittas. Si enim ceret : Ludam ct vilior /iam plus quam factus stm,
croque humilis in oculis meis (II Reg. vi,22). Sed iu

14) ln Vitis Patrum. hoc hurailitas ejus, eximia apparuil, quod cum essei
797 TRAGTATUS DE STATU VIRTUTUM. 798

miles fortissimus et rex futurus, non se mililicom- ^ extulit, sed luimililatem quam exhibuerat 511
paravil, scd pulici et cani, non vivo sed mortuo, Gabrieli archaagelo, etiam hominibus exhibere cu-
dum loqucrclur regi Saul sic : Qucm segueris, re.r ravil, quando Dominum ct hominem gestans in

Israelfquem seqnerit? Puliceit unu n et oan m i utero, Elisabeth cognaue Stt«, tanquam virgo ju-

mortuum (I Ileg. xxjv, 15). Merito ergo humilitatis vencula, mulieri provectse statis, servitutis otii-

anse tranalatas esl de servitute ad regnum. Sic ei cium humiliter impendit et cuin esset : et liumilis

Publicanus orans in lemplo, et a Pharisaeo condc- virgo, non virginitatcm, scd humilitatem suam Do-
mnatus, conscicnliacor accusante non audebat ocu- minus respoxisse dicitur. Exsultarit spiritus meus,
los ad coelum levare, sed percuticns peetus suum in(|iiit, in Domino DeO salutari meo, quia respexil
dicebat Deus, propitius esto mihi peccatori (Luc.
: kumiHlatcmiuicilhr sua? (Luc. i, 47, 48). humili-
xvin, 13) unde etiam a templo descendit magis ju-
: tas, ptr quam femioa mater Dei cffecta est, per
stilieatus quam Pharisfeus. Sic et Petrus cum esset quam Deus de ccelo descendit ad terras, per quam
Aposlulorum piinceps, erat omnium humillimus. animae de inferno ad ccelum, translatse Fimt. ll;ec

Undeel lanti merili fuit apud Deum, ut umbracor- est scala proposila vobis a Dco, per quam ascendi-
poris suis obumbrante sanarentur infirmi. (Act. tur de terris ad coelum. Per hanc ascenderunt pa-
V . 1
"> .
8 tres nostri, per hanc et nos ascendere oportel, alio-
12. Sic el Joannos Baptista cum cssel annuntialus quin non ascendemus.
per angelum, et Spiritu sanclo repletus adhuc ex 14. Sed praHcreundum non est, qualiter gradus
uiero matris suffi, et nondum nalus pneeursoris ol- humilitatis dispositi sunt in Regula beati Benedicti.

ticio Dorainicum sentiret adventum, deinde jam ju- Dicit aulem quia ad primum humilitalis gradum
venis cum csset mundi contemptor, eremique cul- pertinet timor ad secundum, non amare propriam
;

tor, habilu incultus, abstinentia singularis, praedi- voluntatem; ad tertium, obedientia; ad quartum, in
cator eximius, Baptista Domini, martyrio rubicun- obedientia patientia; ad quintum, cogitationes patri
dus, virginitate candidus ; et post Virginis Filium, el revelare ; ad sextum, omni vilitate et exlremitate
Matrem virginem unde eliam
electus ex millibus, essc contentum, et se ipsum jndicare ad omnia in-

ut ipse Christus esset aestimabatur apopulo; cum, juncta operarium indignum ; ad septimum, non so-
inquam, talis ac tantus esset, ne per inancm glo- lum lingua pronuntiare, sed ctiam corde credere se
riam raperetur super se, elegit solide subsistere in omnibus inferiorem et viliorem ad octavum, nihil ;

se. Confcssus est enim, et non negavit; confessus agcre nisi per communem regulam monasterii et per
est, Quianon sum ego Christus (Joan. I, 20). Sed p majorum exempla; ad nonum, Hnguam sub lacilur-

quia veritalem humiliter confessus est, adhuc ad nitate cohibere usque ad interrogalionem ad deci- ;

perfectiorem humilitalis gradum ascendii. Ait enim : mura, non esse promptum in risn ; ad undccimum,
Venit post mefortior me,cujus non sum dignussol- si, cum quis loquitur, leviter et humiliter cum gra-

vere corrigiam calceamentorum ejus (Luc. m, 16). vitate, et pauca \erba et rationabilia loquatur ; ad

Onae si simpliciter ad litteram intelligantur, satis duodecimum, ut quis non solum in corde humilis,

grala appaile humilitas. Secundum vero spiritualem sed ipsam humilitatem signis congruis exlerius vi-

sensum sic exponitur. Per calceamentum Domini, dentibus ad exemplum demonslret, in vestium vili-

IncarnalioDomini intelligitur, sicut per Psalmistam lale etvultus simplicitate(cap. 7).

Dominusait In lduma>am extendamcalceamcntum
: 15. Sed cum multis modis diversificetur humili-
meum (Psal. CMI, llli ; id est. In mundo incarnatus tas, sicut mihi videiur, una est humililas ; secun-
apparebo, quod et factum est, ac per hoc sibi alie- dum effectus interiores et effectus exteriores multi-

nigeme subditi sunt. Joannes autem se indignum pliciter crescit : quemadmodum unus et idem homo
confcssus est ad hoc ut solveret corrigiam calccd- cum transeat de infantia ad pueritiam, de pueiitia

mentorura Domini, id cst, ul mysteria Incarnatio- ad juventutem, inde ad senium per diversas aetates ;
nis ejus apcriret ; in quo tanta creditur humililas " unus homocst, non plures homines, sed unus et :

eju^, ut oinui sacerdoli sc suppo eret, quorum ot- sicutexuna arboris radice procedit stipes, ct ex
ficiura esl Incarnationis mysleria aliis aperire. rami, ex ramis flores et folia ; et indc fructus
stipiic ;

Quia autem inler natos mulierum non est inventus ilaex una humilitatis radice proc^dunl bona opera,
Joanne humilior, ideo nec major. Secure ergo Joan- tanqtiam rami paupertatis habitus, et vcrba reli-
;

nes multiplicem thesaurum viriuljm in fovcam hu- giosa, tanqnim flores ei folia: deindc gaudium in

militatis abscondil. Spiritu sancto, tanquam boua; arboris fructus. Est

13. Sic el Maria, quam stellam marinam appcl- crgo, si recte perpendo, virtus humilitatis in corde,
lamus, cum esset ex jirogenie orta regali, totius species huuiilitaiis in ore, lahor humilitatis in opere,
probitalis forraa ; hominum et domina it mater, fruclus huinilitatis hic el in pervenlionc. Dat enim
Angelorum regina, virginum virgo fccunda, dcifica, Deus gratimn pro gratia, (|uia et in pra>senti super
nec siniilem habens primam, vel subsequentem, humilem et quietum requiescil Dominus, el quanto
quippe templum Domini, sacrarium Spiritus sanc i, quisque in hac terra fuerit humilior, tanto in regno
quam splender elegit paterna? glori;e; cum es et, constituelur gloriosior. Ha'C de humilitate diximus
inquam, lalis ac lanla, non se dc donis cceleslibus propter Novitios, ut sciant humilitatem esse funda-
799 TRACTATUS DB STATU VIRTUTUM 800

mentum in quo oportet reliquis virtutes fundari. * qui etiam despoliaverunt eum, et plagis impositis
abieruntsemivivo relicto. Qui enim visionem pacis
PARS SECUNDA. deseruit, hujus mundi defectus per experimentum
DE OBEDIENTIA. didicit. Latrones autem, id est spiriius maligni, tu-

16.Quiaergo humilitatem soror ohodientia inse- nica immortalitatis spoliaverunt eum. Graviler el-
parabiliier comiiatur, aliquid de obedientia dicamus. enim vulneratus esl, quia graviter peccavit; sed se-

Sed obedienti<E bonum per inobedientise malum lu- mivivus relictusest; quia onini peccavit, quasi mor-
cidius declaratur : quanlum enim inobedientia cre- tuus est, et quia rationem non perdidit, quasi vita

scil inmalo, tantum obedientia crescit in bono. In- remansit.l deo autem peccatum suum gravissimum
obedientia enim amplectitur omne malum. Inobe- fuit, quia non coegit eum peccare vel necessitas, vel
dientia de angelo fecit diabolum, primos parentes fragililas ipsius, vel ignoranlia boni. Ignorantia non
rle paradiso expulit, innumeros postea tradidit in coegiteum, cum nec multa fuissent ei injuncta, sed

inferno ; bona evacuat, mala multiplical, idolum in unum : et ilerum videns Deum facie ad faciem, in

corde fabricat. Nolle acquiescere, scelus cst idolola- memoria labi non potuit. llem fragilitas non coegit
triae. Sed peccatum quale sit et quantum, in primo eum, quoniam ipse habuit liberum arbitrium, non
parente evidenler perpenditur. Deus ergo homini B depressum, sicut postea, sed sancti Spirilus illumi-

quem posuit in paradiso voluptatis, diversi generis natione corroboratum, et ita per graliam Dei con-
fructus plurcs et oplimos ad esum concedens, so- firmatum, ut nonpeccaret si peccare nollet. Iterum
lummodo lignum scientiae boni et mali interdicit. egestas non coegit eum, quoniam neque fame, ne-
Certum est aulem arborem illam uon fuisse cibo que siti, neque alia miseria vexabatur; et si vellel

noxiam neque enim qui fecerat omnia bona valde,

:
aliquo fructu vesci molestias passionum prsevenien-
in paradiso instiluerat aliquid mali sed ut per me- ;
do, eranf in paradiso diversi fructus, quibus licenler
lius obedientiae meritum homo bene conditus cresce- vesci poterat. Quorum fructus alius obviavit fami,

ret, dignum 5 1? fuerat, ut etiam a bono prohibe- passionibus

alius sili, alius aliis quibus omnibus :

letur, quatenus hoc quod ageret, verius virtus esset, tanquam essent prohibili, illum fruclum,
propositis,

quanto et a bono cessans Auctori suo se subderet, quo voce Domini fueral interdictus, appetiit lan-
humilius exhiberet, et ci promerendi Dominum quam esset ei injunctum, ut illo fructu vescerelur;
suum virtus esset obedientia ipsa : quam possum et i leo quia voluntate sol i a Creatore recessit, et

verissime dicere solam esse virlutem omni creaturse omnes posteri sui hac peste interfecti sunt : gravis-

rationabili degenti sub Dei polestate ;

primumque P sime enim deiiquit.

esse et maximum vilium ad ruinam, hominem sua 18. Sed et hoc notandum, quia sicut hcaius Au-
potestate velleuti, cujus vitii nomen et inobedien- gustinus testatur in Enchiridion, in hoc peccalo
tia. Non esset ergo unde se Dominum habere cogi- multa criminalia comprehenduntur peccata. QuoJ
taret alque senliret, nisi ei aliquid juberelur. Lignum enim Adam scienter se conlra Deum crexit, superbia

autem scientiae boni et mali, a quo prohibitus fuit magna fuit; quod autem plus qu;:m sibi suffecil

Adam ne comederet, animae medietaiem, id est or- appetiit, avaritia fuit. Non est enim avarilia lantum
dinatam inlegritalem, designat in nobis ;
quae tan- pecuniae, sed et allitudinis. Quia se ipsum in mor-
quam arbor iu medio paradisi planlala dicitur, et tem praecipitavit, homicidium fuit : quia vero semet-
lignum scientiae boni et mali vocalur : quia si anima ipsum amando, ab amore sponsi ccelestis alienavii,
quse se debet in anteriora extendere, id est in Deum, adulteiii crimen incurril; et quia cibum vetitum

ei posteriora oblivisci, ad se ipsam, deserto Deo, usurpavit, lurtum fecit et quia Deo non credidit,
:

conversa fuerit, et sua poieutia sine Deo frui volue- sacrilegium fccil (cap 45, n. 13i. Ha^c ei alia con-
rit, et hoc peccalum ejus poena fueril consecuia ;
similia etiam in nobis inveniunmr, cum scicnter

mox experiendo discet quid interest inter bonum _ contra obedienliam agimus.
quod deseruil, et malum quo cecidit ; et lioc erit ei
* 19. inobedienti;o horrendum malum! Omnis
gustasse de ligno scieniiae boni et mali. enim qui propria conscientia accusanle conira obe-
Peccalum aulem Adae gravissimum fuit, quia
17. dieniiam 513
ag.it, quantum ad se pcrtinet, nnc
cum in honore essel, non intellexit, (Psal, xlviii, Deo, nec homini subdilus esse vuli, sed simihtudi-

13, 21) ; id est, cum esset ad imagiuem ct simililu- nem Deiapjietens rapmam facil; cui sicul voluntas

dinem Dei creatus, noluit obediens pcrmancre, sed Dei invicta est et nulli subjecta, iia a nullo vult

magis audivil vocem uxoris sua% quam Dci, ct viso vinci, nulli sponle subjici, quia noc Deo. Cum ergo
peccato apostatae angeli et ejusdem peccaii pcena nolii. Doo subjici, ot constans sit qoia Dous esse non
(scilicetquod de angelo factus csset diabolus), su- possit, se vull parifacere Deo, vel pnvesse : et hoc
perbia obcaecante cor suum, posuit et ipse sedcm quidem malum est, illud pejas, utrumquo slaltissi-

suam ad aquilonem, ut esset similis Altissimo. Iu nnim. Non solum autem in majoribus, sed etiam in

pace quidem factus fuerat locus ejus, et habilatio minoribus culpis quam gravis sil inobedieatue oul-
ejus in Sion ; sed quia pacem perdidit volens, dolo- pa, facile est. Quia onim Jonathas, oliam
perpendere
res multiplicos coactus est senlire nolens. Descendil ncsciens patris imperium, parum mellis guslavit dlo
enim ab Jerusalcm in Jcricho, et incidiliu latrones, die, quo omnibus interdictum fuit a Saule ne come-
801 TIUCTATtS DE STATU VIRTUTUM. 802

derent, divina gralia a Deo subtracia est, ul victo- * ail saphntiam, dux ad marlyrium, dux ad palriam
ria tunc penilus interniitteretur; quoniam eulpam nostram. Dux dlOO esl ad \irtutos, secunduin illud

tani gravis puena subsecuta esl, ut Jonallias absquo Gregorii : « Ohedienlia sola est quae ca'terasvirlutes
retractalione moreretur, nisi lolius populi precibus monti inscrit, iuserlasquo cuslodit (ibid.). » Alibi
quod quidam
lihoraietur (/ liey. xiv). Legitur etiam, dicil, qnia obediontia tidei meritum possidet, sine
Prophetarum mandaium acceperat a Deo ne come- qua infidelis quisque convincitur, oliam si tidelis esse
d-ret, donec roverlerelur inde qtio missus fuerat. videalur. Du\ est ad sapioniiam juxla illud : Concu-
Supervenil aulem quidam alius propheta, dicens pisti sapientiam ? serva mandata (Kccli, i, 33).Dux
sibiDominumapparuisse, quod etex dominico prae- est ad mai tyriuin,|quia qui vere et perfecta vult obe-
c-pto comedere deberet ostendit. Qno sennone Fro- diens esse oportel eum gravissimas cordis etcorporis
pheta deceptus, credidit, et comedil ; ot in quo se passiones porpeti ; sed magna nobis est consolatio,
obedire credidit, inobediens fuit : cujus inobedientiee quia compatimur conregnabimus , et quia secun-
si

culpam talis subsocuta esl pcena, ul eum in itinere dum 511

multiluUinein dolorum noslrorum conso-
leo perimorot. Verumlamen
in morte peccatum in- laliones Dei hetilicabunt animas nostras el quem- :

quod per hoc indicatur, quia

obedientia* solulumesl, admodum tilii Jonadab propter obedientiam quani
leo qui Prophetam exslinxerat, postmoduni nec ca- D exhibuerant patri suo, scilicel ne vinum biberent, et
daver, nec asinum suum tangere praesumpsit (/// ut manerent in tabernaculis, benediclionem merue-
Reg. xin >. Ouod si tam graviler deliquitur, cum runt a Domino (Jerem. xxxv) ; ita et quicunque praa-
per ignorantiam inobedienlia fit ;
quam horribiliter latis suis perfeciam exhibent obedientiam, benedi-
iiorcat qui couscientia accusante obedire contemnit? ctionem merentur a Domino, utique triplicem ;
quia
Ergo, ut praedictum esl, per inobedientiae malum prima est virtutum benedictio juxta illud Psalmislae:
qaanlum sit obedientise bonum evidenter perpen- Multiplicabis in anima mea virtutem (Psal. cxxxvn,
dilur. 3); secunda est, ut anima exiens a corpore statim
20. Nudc autem simpliciter obedientiam descri- transeat ad requiem ; tertia est, ut in resurrectione

bainus, subjungendo breviterejus divisiones, et qnae justorum omnis obedientiae filius stolas biuas reci-
sunl qua^ obedientiain impediuni, qme juvanl, quae piat, juxta illud quod seriptum est, scilicet, In terra
sit ejus proprietas, el quae dignitas, quae perfectio, sua duplicia possidebunt (Isa. lxi, 7). Amplius, v< -

quod meritum. Esl ergo obedientia virtus, quahomo, ram obedientiam comitalur charitas, simplicttas,
propria voluntale poslposita, animo ampleclitur in- concordia, quod per hoc nobis figuralitcr innuitur,
juncla opere implenda, nisi obstiterit causa invinci- Q quod postquam Job de infirmitate convaluit, unus-
bilis, vel praelati auctorilas idem prohibens quod in- quisque amicorum suorum oblulit ei inaurem au-
junxerat. Obedientia alia perfecta, alia imperfecta. ream unam, el ovem unam (Job xlii, 11.) Sed quid
Imperfecta est, quae usque ad mortis terminum non per inaurem, quod instrumenlum est aureum, nisi
pertingit. Perfecta est, quae morte non cousumitur, obedientia? quid per ovem,nisi simplicitas,designa-
sed consummatur. Ilem obedientia alia est magni lur? Et quare inauris aurea, nisi quia aurum cha-
meriti, alia parvi meriti, alia nullius nieriti, cum ta- ritatein signiticat, sine qua obedienlia esse non de-

men obedientia videatur. Magni meriti est, cumse- bet ! et cur inauris unaet ovis memoratur una nisi ,

cundum quod bealus Gregorius disserit (Moral. lib. quia unitas per concordiae vinculum charitati et sim-
xwv, cap. 10), obedienlia in adversis aliquid habet plicitali conjungitur ? Tanta enim concordia oninia
ex suo, id esl ex desiderio amplectitur adversa. nostra dirigi debent, ut nostro vilio scandalum divi-
Parvi meriti esl, cum quis in adversis invitus obe- sionis in Ecclesia non fiat.

dierit. Nullius meriti esl obedientia in prosperis, 22. Amplius, amor saeculi et amor privatus valde
cum obedientis animus ad eadem prospera anl.elat. impediunt obedienliam, et valde roboratur obedien-
Ilem obedientia alia est venalis, alia servilis, alia ii- _ lia, si quis esl conlemplor saeculi et sui. Sunt au-
lialis. Venalis est, quaj ad quodcunque tem|>orale tem hae proprietates obedientiae, ut subjectus obe-
commodum, vel ad mundi gloriam respicit. Servilis diat, non tepide, non tepide, non cum sermone no-
esl, qua±fit quocunque timore nou casto. Filialis est, lentis, sine mora et usque ad mortem. Et haec est
quae ad solam cliaiitatem respicit. Obedientia tilialis perfectio obedientke, propter quam perfeclionem
ost valde bona ; obedientia servilis nec ad salulem dictum Usque ad mortem. Alius enim permanet
est,
suliicit, nec est valdc mala; obedientia venalis valde iu obedientia usque ad verborum contumeliam, alius
malaest, illa maxime qua nililur homo ad praelationis usque ad damna rerum alius usque ad corpons ;

culmeo fraudulenter altingere; ut qui subjectus hu- passiones, aliu«. usque ad mortem et hic solus ad :

milititis signa praetendit, aliis prtelatus cornua su- perfectionem obedienliae pertingil. Bl notandum
perbia.' osleulalmalitiose. liem debemus subjecti obe- quod obedientia nobis usque ad mortem servanda
dientiam, primum Deo, deinde preelalis, postmodum praecipilur. Ne igitur nobis usque ad prwsenlis vitse
ad invicem. Deo, ex necessitate ;
pruelatis, ex po- terminum obedientia laboriosa apparoat, Redemplor
teslate, quia eis nosmetipsos sponse subjecimus; ad noster factus esl obediens usque ad mortem. Quid
invicem, ex charilalc. ergo mirum si homo peccalor obedientiae in vitae

21. Iiem obedientia dux osl nobisad virtutes, dux hujus brevitale se subjicit, quando hanc et ille qui
803 TRACTATUS DE STATU VIRTUTUM. 804

obedientes remunerat.non reliquit? Sed et hoc prae- * secundum humanam rationem videntur, si sibi

tereundum non est, quod primis parentibus dictum a praelato injungantur. Multi enim sanclorum,
est : Ex omni ligno paradisi edite ; de ligno autem humanam ralionem fide iranscendentes, supra
scienlica bonietmaline tetigeritis (Gen.n, 16, 17). aquam ambulaverunt, et montes de locis suis rerno-

(Jui enim ab uno quolibet bnno subjecios \etat,ne- verunt.

cesse est ul multa concedat, ne obedientis mens 25. Nunc quae sit obedientiae dignitas restat osten-
funditus intereat, si ab omnibus bonis repulsajeju dere. Dignitas vero obedientiae simillima Deo est.

nat. Omnes enim paradisi arbores ad esum conces- Qui enim simpliciter charitatem servat in moribus
sit, cuin ab una probibuit, utcreaturam suam quam similitudinem Dei tenet. Qui aulem cum charitate
nolcbat exstingui, tanto facilius ab una restringeret, etiam jejuniis, vigiliis, et aliis virtutum laboribus
quanto ad cunctas latius relaxaret. vigilanterinsistit, Deo similior est. Qui vero cum

23. Quod autem superius dictum esl (Supra, his omnibus sub alterius polestale, obedientiae vin-
nmn. 20), obcdientem non solum ex pra3cepto,verum culo semetipsum ligat, et ad voluntatem etimperium
ctiam cx proprio dcsiderio adversa tolcrare; in pro- magistri pcr omnia pendet, obcdientiam servans
speris autem de suo omnino nil habere debcre ; ve- usque ad morlem, Deo simillimus est. Meritum au-
raciter atfirmare possumus,Moysen et Paulum ad o tem obedienti.c in regno erit
si vitae, tantoque illic

medium deducamus. Moyses namque cum in deserto quisque constituetur sublimior : quanto hic in ipsa

oves pasceret, a Domino per a ngelum in igne lo- obedientia manet perfectior; et illi maxime meren-
qucntem vocatus est, jussusque est ut omnium Isra- tur sublimari a Deo, qui virginitatem obedienliae
elitarum multitudini praesset; sed quia apud ?e usque ad mortem servant. Virginitatem obedientiae
mente humilis exstitit, oblalam prolinus tanti regi- vocamus obedientia^ incorruplionem, scilicet cum
rainis gloriam expavit, moxque ad infirmitatis palro- quis ex quo magistro se subdidil nulla hora vel ,

cinium recurrit, dicens : Obsecro,Domine, non sum actu, vcl voluntaie fuit inobediens: et sicut inregno

eloquens abherietnudiustertius,ex quoccvpistiloqui vilae omnes qui carne et spiritu virgines permanse-

ad servum tuum, tardioris et impeditioris linguce runt virginitatem lamen obedieniiae non servaveruni,
factus ; et se postposito alium deposcit, dicens : canticum novum cantabunt Agno, non tamen canti-
Mitte quemmissurus es [Exod.'iv, 10, 13). Ecce cum cum virginitatis obedientiae sic e converso omnes
;

auctore linguae loquitur, et ne tanti regiminis po- qui in virginitate obedientiae permanserunt, et

lestatem suscipiat, clinguem se esse causatur. Pau- virginitatem carnis et spiritus non servaverunt,

lus autem sic ait : Ego non solum

Q alligari, sed et in etsi non canticum virginum, canticum tamen vir-
Jerusalem mori paratus sum pro nomine Jesu (Act. ginitatis obedientiae caniabunt coram Domino et

xxi, 13); neque enim facio pretiosiorem animam Agno.

meam quam me (4c£.xx,24).Jerosolymam ergo per- 26. Magna est ergo virtus obedientiae, quae de
gens adversa cognoscit, et tamen hoc libenter appe- corruptis quodammodo virgines facit. Haec virtus
tit aurlit quod timeat,scd ad hoc ardentius anhelat.
: mrlites Ghristi ducit per ignem et aquam, ut trans-

Moyses itaque ad prospera de suo nil habet quia ,

cant in refrigerium probat eos, probatosque reddit
piecibus renilitur, ne Israeliticae plebi praeferatur; perfectos, et quia perfectos, ideo victores : vir enim
Paulus ad adversa 545 etiam ex suo voto deduci- obediens loquitur victorias (Prov. xxi, 28). Obediens
tur, quia malorum imminentium cognitionem per- enim quotiescunque aliquid asperum et difficile ei
cipil, sed devotione spiritus etiam ad acriora ferve- injungitur, si glariio praecepti se ipsum mactat et Do-
scit. Illepra?senlis potestatis gloriam Domino voluit mino sacrilicat, magnam loquitur victoriam, quia se
jubente declinare ; iste Domino disponente per dura ipsnm vincit. Multo enim melior est obedientia quam
et aspera studuit ad graviora properare. Praeeuntium viclimae (Eccle. iv, 17) ;
quia per victimam mactatur
crgo virorum exemplo instruimur utilitcr, ut si obe- _ aliena caro, per obedientiam vero mactatur propria
dienlia! palmam apprehenderc veraciter nitimur,
u voluntas. Vir obediens hilariter et fidncialiter orat ;

prosperis hujus saeeuli ex sola jussione, adversisau- quia,sicut per beatum Augustinum dicilur « Melior :

tem ex devotione mililemus. est oratio una obedicntis quam decem millia con-

24, Et notandum quod quantum ex humana ra- temploris. » (De Opcre Monachorum, cap. 17, n. 2BJ
tione colligi potesl, sicut nulla mala a praelaiis ex Obedicntia quidem oraiionem diri^it ad ccclum, quae
praaceplo injungi debent sjc nec omnia bon* sed , ,
sinc obedientia non ascendit ad Dominum, sicul et
media bona, qua; quasi ex nostra potestate nobis a lapis projeclus ad coelum non atlingit. Vir obedrens

Domino data sunt, verbi gratia nt legere, scribere, confidil ut IfO et quemadmodum )eo non viribus
:

loqui, silere, laborarc, cessare, et consimilia. Scd, aliis, sed in viribus proprii pectoris confidit, nec ad
sicut praedictum est , non omnia bon.i praecipienda alicujus bcslia1 pavet occursum ; ita et vir obediens
suiit. Quis cnim audeal per obedientiam injungere non in aliorum oratione et vita, sed in propria con-
omnia rclinquere , virginitatis volum , in virginitate scienlia glorialur, juxia illud Apostoli: Gloria nostra
manere, inimicuni diligcre, mori pro proximo?quan- liiw est, testimonium conscietUue »05<r<v(// Cor. i,
quam si quis habeat fidem sicut granum sinapis, 12), ncc ad malarum bestiarum pavel occursum. Si
possit ac debeat ctiam amplecli ca quae impossibilia enim occurit ei spirilus avariiia^ vel superbiae, vel
 ;, ;

805 TRAUTATUS DE STATU VIRTUTUM. 806

fornicationis, vel quilibet alius malignus spirilus qui dere vult, sed bona, si qua sunt; nec de occuhis
dicat : Incurvare ut trameumus u, 23>; ipsa (Isa, magistri bene senti;, nec ojus manifesta bona ap-
ob( dientia virlus sic ipsum roboral, ut non incur-
1
probat, sed mala, Bl qua sunt, manifesta libenter at-
vetur, sed victor transeat. Nee niirum. list enim virtus leedit: dum, imjuam, hoc facit, et se ipsum inaniter
obedienlice salus omnium tidelium ; obedientia ."» 14» extollil, elmagistrum malilia agitatus deprimit. Ve-
est genitnx omniuni virtulum ; obedienlia est inven- rumlamen commissa sua attendcns, se peccatorem
trix regni culorum ; obedienlia est coelum aperiens, confitetur, nec tamen tanlum se peccasse a>stimal,
el hominem de terra elevans ;
obedientia estcoliabi- ut lali ma^istro subditus esse deberet, et crescente
tatrix Angelorum obedientia est sanctorum omnium
; malitia \erbum responsionis subtrahit, et pejus silet
cibus : ex hac enim sancti ablactati sunt, el per quam pejus loquerelur. Sed in hoc inobediemia> vi-
hanc ad perfectionem venerunt. tium a filiis obedieutue longe est, quorum studium
27. Item sunt modi qui ad obedienliam per-
alii est ul semper humiliter cogitent, humiliter loquan-
linere videnlur, cum lamen Veritas obedienlia! in eis tur, humiliter obediant, humilitatis habitum non
non Suntenim quimagislrum sibieligun tidiotam,
sit. recusent. Haec de obedientia et ejus proposito pro-
nou ut ei obediant, sed uteam secundum suam carna- pter simplices obedientia filios simpliciter descripsi-
lem vol unlatem tlectere valeant vel eligunt litteralum ;
o mus; sed quia humilitaiis et obedieutiae charitas re-
qui carnahter vivat, etcarnaliter diligatobsequentcs. gina est, et ad ejus regimen omnes virtutes dirigi
Hi ergo qui non ut Domino placeant, sed pro cuncu- debent;volo, si possum, de uberrimo charitatis
piscenliis suis nutriendis in exterioribus obedire vi- fonte fratribus novellis propinare. Sed quia limor
dentur, recte Ismaelilae dicuntur. Ismaelita namque introducit chariiatem, sic intrans ut exeat, aliqua de
interpretatur sibi obediens. Est et obedientia ex nimia timore proponamus.
simplicitate descendens, quam fatuitatem appella-
mu", cum quis tam in malis quam in bonis obedire
547 PARS TERTIA.
conteudit; cum scriptum sit :Malum per obedientiam DE TIMORE ET CHARITATE.
nunquam fieri debere, sed bonum aliquando inter- 29. Est quidam timor naturalis,
nobis cum ani-
mitti. Et est obedientia semetipsam indiscrete exce- malibus communis, ex natura carnis procedens. Ti-
dens, cum quis nimia sublilitate deceptus decernit memus enim quaecorporibus sunt noxia, et naturali-
quaj sibi praelatus injungere debeat, et qua? miuine. ter ea vitamus, et appetimus salutaria; unde scrip-
Est et obedientia praecisa, cum quis sibi bonum lum est : Nemo unquam carnem suamodiohabuil,
praeeligit, ut a praelato sibi injungi postulet (quod Q sed nutrit et foveteam(Ephes. v, 29). Iste timor non
aperte malum est), sed per inpatientiam frangitur est peccatum, sed pcena peccati, nec iutroducit cha-
cum a praelato denegatum fuerit. Quod si humiliter ritatem, nec introductam expellit, sed naturaliter
bonum quod desiderat, pnelaio suggerat, et cum de- est in nobis, sive habeamus charitatem sive non. Et
negatum fuerit immotus permaneat, bonum est. hunc limorem habebat Christus cumdiceret: Tristis
Item est obedientia superbiae simul et stullitiae peste est anima mea usque ad mortem (Matth. xxvi, 38)
depravata, ex propria voluntate descendens, cum ut per hoc veritatem assumpti hominis ostenderet, et

quis in bonis apud semelipsum quae facturus esset, electossuos adversa mundi morlemque passuros cor-
si injungerentur ei,et quae minime...Et quandoque roboraret suo exemplo. Et nullus miretur eleclo ti-
contigit, ut illa bona quae facere non vult, ei praela- more concuti, cum Chrislus essel tristis usque ad
tus nunquam injungat, et tamen propter stultam morlem.
cordis deliberationem et inobedientiam apud Deum 30. Sed et timor, qui est initium sapiemiae, et ser-
reus mortis tenetur. Sed et hoc notandum, quod vilis dicitur, in Christo fuisse creditur, de quo Isaias
quandoque magister aliquid discrete injungit, et dicit: Et replevit eum spiritu limoris Domi?ii(lsa.
discipulus nullo modo acquiescit ; sed quasi consi- r\ xi). Unde merito quaeritur, cum perfectam chari-
lium melius datiTus, voluntatem magistri volun- tatem, quae foras Imittit timorem m Christo fuisse
tali suae subjicit, cum propriam voluntatem et nefas sit negare, quomodo perfecta charitas et timor
proprium consilium sub voluntate et imperio ma- servilis in eo esse simul potuerint. Ad quod diversa,
gistri Ueclere debeat. Longe ergo ab itinere obe- nescio si sufticientia, respondenlur. Dicitur quod ille

dientiae errore ducitur devio, cum semetipsum qui nulla causa cogente, sed voluntarie caeteros no-
magistrum, et magistrum suum constitual disci- strae mortalitatis suscepitdefeclus, hunc quoque, curn
pulum. sit donum Spiritus sancti, habuit. In eo tamen pcr-
28. Praterea aitendcndum est, quod subjectus fecla charitas fuit ; alterum habuit ex sua perfeclio-
errores magistri sic cavere debeat, ut semper magi- ne, alterum habuit ex nostra infirmitatc. Aliter :

strum veneretur : quodque adeo seducitur, magi- Cum dicitur, Timuit, sic intclligitur, Nihil neglexit :

strum venerando imitetur errores, vel errores ca- et ponitur causa pro effectu. Timor enim causa est
vendo magislro subdi dedignctur. Quippe dum ma- hujus effectus, ut nihil negligatur. Ihec cxpositio
gisiri actus vel verba curiosa subtilitate altendit, et verbis beati Gregorii congruere videtur : dicit enim
semetipsum qualis apud se lateat, seductus ignorat sic : « Tin.ere Deum est, nulla quae facicnda sunt
et dum mala sua nec m&goa, nec minima alten- prteterire. » (Lib. Moral.) AlitervereChrislus timuit^
 ; ; :

807 TRACTATUS DE STATU VIRTUTUM. 808

sed sicut in se incomprehensibilis est, ita timorem a ipsum propter se ipsum, non respicientes ad pcenas,
liabuit incomprehensibilem. Aliler : Cbristus qui per sed ipsum intuentes, ipsum prae omnibus deside-
divinilalem omnia scivit lormcnta gehennalia, et illos, rantes, caste inhaeremus ei : et iste castus affectus

qui in illis cruciabantur et cruciandi erunl intuens, foras miltit timorem. Non de charilate quaein piae-
ex humanitate limuit, horrorem in se sensit quem- :
senti habetur, sed de perfxta quai in futuro habe-
admodum si aliquis nostrum aliquem damnatum bilur, solet iotelligi; et tunc revera timor foras mit-

gravissima poena torqueri videret, protinus in fre- tiiur, vel in pnesenti per charitatem expellitur.
mitu carnis exhorresceret. Aliter secundum Iliero- Quamvis enim timor naturalis sit in homine, tamen
nymum, timorem Christus habuit nou ad limendum, venienle charitate, jam non pro timore servitur,
sed ad dandum sicut medicus sanus qui medica-
: sicut prius, sed propter ipsum Deum.
mentum habet, non ad sanaudum se, cum sit sa- 33. Timorem autcm Domini Scriptura multipli-
nus, sed ad sanandum aegrotos. ciler commemlat. Verbi gratia scriptum est Et ti- :

31. Item nascuntur diversi timores in hominibus. menti Deum bene erit in extremis, et in die defun-
Est timor ex vitio animi veniens, quando aliquis ne ctionis suai benedicetur ; et : Corona sapientia? timor
non adipiscalur temporalia, vel adepta amittat, ho- Domini ,replens pacem et salutis fructum et: Radix
mines magis quam Deum timet. Et iste timor non D sapienlioe timor Domini et Timor Dominiet gloria- :

inlroducit charitatem, sed introductam impugnat. iio,et corona exsultationis ; et Timor Domini dabit :

Est et timor vituperabilis, cum timet homo vi!e- gaudiumin longitudinem dierum; el Timor Domini :

sere, non oculis Dei, quod timendum est, sed oculis expellit et reprimit vitium, cautum facit hominem
hominum, quod timendum non est. Esl et timor re- atque sollicitum ; nam qui sine timoreest,non poterit
prehensibilis, cum ipsa mors et corporis passiones justificari, quia ubi timor non est, dissolutio vitct

ultra modum timentur; et ideo tertio oravit Domi- est (Eccli. i, 11-29). Et alibi scriptum est : Qui ti-

nus, ne nos per trinam tentationem timoris succum- me7itDominum,pra;parabiintcordasua(Eccli.u,2Q);

bamus. Item est timor malus respectu solius gehen- et : Timete Dominum [fort, servite Domino} cum ti-
nae, cum horao nec Deum timet, nec peccare limel, more, et exsultate ei cum tremore (Psal. n, 11); et
sed ardere; et retrahit se ad tempus ab actu pec- Beatus homo qui semper estpavidus quiautem durw. ;

candi, non a voluntate mala quia vellet peccare, si mentis est,corruet in malum (Prov. xxvm, 14); et
liceret impune: nec amat justitiam, sed odit. Et iste Timete Dominum,omnes sancti ejus, quianon est ino-
timor non dicitur limor Domini, nec correptionis, pia timentibus eum(Psal. xxxm, 10); et Timentes :

nec initium sapientiae. Q Dominum, sustinete misericordiam ejus, et ne defle-

32. Est et alius timor respeclum habens in Deum, ctatis ab illo, necadalis; et Qui timetis Dominum, :

quando videlicet ipsum Dominum timemus propter diligite eum,et illuminabuntur corda vestra; et Qui :

otentiam ipsius, quia potest animam et corpusmit- timetis Dominum,sperate inillo, etin oblectatione
tere in gehennam. Hunc autem Dominus jussil ha- veniet vobis misericordia ; el : Qui timetis Deum, cre-
beredicens: Nolite timere illos quioccidunt corpus, ditein illum,etnon evacuabitur merces vestraiEcdi.
animam autem non possunt occidere ; sedtimete il- ii,7-10) ; et : Timenti Dominumnon occurrent mala,
lum quipotest animam et corpus perdere in gehen- sed in tentatione conservabit illum a malis {Eccli.
nam (Matth.x, 28).In hoc autemtimorealiquantulum xxxin,l); et : Spiritus timentiumDcumquairitur,et
vis charitatisest, in hoc quod ad Dominum respicit in respectione illius benedicelur ; et : Qui timetDo-
et donum Dei est ; sed quia exejus potenliahabetur. minum nihil trepidabit et non pavebit, quia ipse
poenam habet, et servilis dicitur, et quod in initio est spesejus ; et facultas et virtus exaltavit cor ejus
suo bonus est, sed non perfectus est, nec ad salu- (Eccli. xxxiv, 1 i-20). Snper hoc timore Ainbiosius
tem verumtamen per excrescentes gradus
sufficiens, dicit « Qui timet Dominum, declinet errorem, et :

melioratur, et adeo hominem corrigit, ul nec aclu, n ad virlutis semitam vias suas dirigat. » Gregorius
5-1* nec voluntate peccare libeat; etiamsi peccatis dicit « Prava menssi non prius per timorem ever- :

obligetur invincibilibus; ct limor iste dicilurDomini litur, ab assuelis vitiis non emendalur. » Sed imer
dicitur correptionis, tlicitur snpientiae. Ex hoc autem haec notandum est, quod gratia Dei pra>cedens mittit
timore, medianiibus virtutibus, ad illum tendimus ti- nos ad triplicem cogilationem, quae habetur exnostris
morem, qui dicitur permanmc in faeculum saeculi excessibus, de judicio Deifuluro, de gehennae incen-
{Psal. xviii, 10). Et notandum, quemamodummulier dio : quse cogitatio opportuna importunitate sui
castum timorem habet, scilicet ae vir discedat ab ea, mentem stimulans mittit nos ad timorem, limor
vcl in aliquo virum offendat; sic limor Domini di- aulem ad charilatom. Ha>e de timore charitatis gra-
citur castus, cum timet aliquis ne Deum offendal, tia iricidenler dicta sunt. Ipsa autem charilas nos
undo gratiam quam accepit, aniittai; et iste limor, docoat, quid de ipsa chariiate seutiendum sit, quid
cnm taliter castus sit, nonpcrm;met in saeculum sae- proferondo, quod sit ejus initium, ot quod incre-
cum in beata vita unusquisque certus sit, nec
culi,
mentum, qua3 perfectio.
Deum offendere, nec velle, nec posse. Timor autem 34. Dicamus ergo quia charitas multipliciter di-
castus qui permanet in saeculum sieculi, si diligcnter cilur. Accipitur enim pro opere chariiatis, ut CMD
perpenditur, potest dici amor. Amamus autera usualiter dicitur, Eleemosyuam dare eharitas esi ;
 m TKACTATUS I)R STATU VIKTUTUM. 810

quod gonus charitatis, cum ex menlis affeclu non a 36. Dubitari autem solet de dilectione Dei ct pro-
descendil, non sulvat. Significat etiam cliaritas ipsuni xinii, quae quam pwcedat. Quod ita decernitnr.
Deum, ut cum dicitnr, Deus charitas est i
Uoan. iv, Dilectio Dei alia incipicns cst, alia nulrita. Incipit
16). Signiticat et charilas aflectum mentis purga- (|iiiiJem homo diligere Deum anlequam proximum;
tuni unde S. Augusiinus talem ponitdescriptionem,
: sed, quia dilectio Dei non potest pertici, nisi nutria-
t Cbarilas est motus animi ad diligendum se, el tur et erescal per dilectionem proximi, oportel ut
proximum propter Deum. » nolindum, quod
Et proximus diligatur. Sic ergo dilectio Dei pnrcedit
quando dicilur, « Cliaritas esl molus animi, » molus ut incipiens : procedit a dileclione proximi, ut ab
corporis removetur, qui, quamvis aliquando sit opus illa nutrienda. Kt haec esl in dilectione Dei perfectio,
clianlatis, tameu non est charitas. Et quia movelur ut si articulus necessitatis evenerit, monatur homo

animus ad judicandum, et ad consimilia, additur, quocunque genere mortis, antequam transgrediatur

« ad diligendum ; » sed quia movelur animus ad unuin de pra-ceptis Dei mimmis. In dilectione vero
5 11) diligendum sa^culum, additur, « Deum. » Et pioximi haec est perfectio, ut homo diligat inimicum
ne aliquis ex.spcctet aliud prtemium a Domino quam suum, et ponatanimam suam pro fratribus suis. Sic
ipsum Deum, recte subjun^iiur, « propter Deum : » eniin scriptum cst : Diligife inimicos vestros, bene-
etilem quia nullus debet se ipsum diligere propter B faeitekis qui oderunt vos, oratepro persequentibus
se ipsum, ncc proximum propter proximum, sed et calumniantibus vos (Matth. v,44) etalibi: Majo- ;

propler Deum; convenienter subditur, « ct se et rem charitatcmnemo habet, utanimam suam ponal
proximum propter Deum. » Et allende quam recte quis pro amicis suis (Joan. xv, 13).
determinalum sit, « propter Deum. » ilomo nec per 37. Jureergo charitas dicitur signum, quo discer-
se est, nec per se bonus est; sed a Deo est, a Deo nuntur elecli a reprobis. Non enim discerni possunt

bonus est similiter dico de angelo, et de quacun-

:
fide, aut eleemosynarum largitione, vel scientia, vel
que crealura. Deus enini per se est, et per se bonus jcjuniorum vel vigiliarum affectionibus, vel marty-
est. Iu eo aulem qui per se est, et per se bonus rio haec enim sunt communia electis et reprobis.
:

esl, tinis Qoslrae bealitudinis consliluilur : ergo in Solaeigo chariias iiliosDeia filiis gehenna? distin-
solo Deo. Quod si guit, dicente Domino In hoc cognoscent omnes quia
liomo diligerel se ipsum propter :

se i[>sum, vel proximum propter proximum jam mei estis discipuli, sidilectionem habueritis ad invi- ;

non in Deo, sed in creatura finem sme beatitudinis cem (Joan. xm, 35). Cbaritas congregat tilios Uei, et
conslituerel, quod nefas esset unde procul dubio facil liabitarein unum. Ecce quam bonum et quam
:

in miseiiam laberetur homo, cum sibi ipsi non Q jucundumhabitare fratres inunum(Psal.cxxxu,{).
posset esse beatitudo, nec aliquid praeter Deum. Et alibi scriptum est « Ubi est charitas et dilectio :

Debet ergo unusquisque se ipsum diligere, nec pro- ibi est sanctorum congregatio. Ibi nec ira est, nec
I
ler se, sed propter Deum. indignatio, sed firma charitas in perpetuum. » Nulla
Sed quia
3b. isia charitas manifesta vel perfecta virius sine charitate roboratur, imo
peccatum in
esse non potest, nisi ex operibus comprobetur (pio- vertitur. Peritus enim sine charitate stultus esl; el
balio enim dileclionis est exbibitio operis), necesse idiotaqiuhbet, si charitalem habel, valde doctus est,
est sequi opera quae Deum exhibcanlur.
propter divina Scriplura teslante. Ille tenet et quod patet, et
Unde dicilur : Diliges proximum sicut te ipsum quod latetin divinis sermonibus qui charitatem te-
(Matth. xxil, 39); scilicet propter Deum id est ut ;
nei in moiibus. quid digne de charitate referam,
sei viiium Dci ab illo impleatur. El islud sicut simi- quae scientiam non abscondit ignorantibus, nec 550
litudinem sigi.iticat non quanlitatem sed ut
bic, ; fruclum indigentibus, nec inlirmis negat medicinam,
situt diligis te ad servicndum Deo, ilidem dilige ncc sanis lutelaml Charitas interna inspiratione
proximum ut serviat Deo el regnet cum Deo. Non praedesiinatos vocat, vocatos justificat , justos ma-
eniui audeo judicare jn-ccatum, si quis habeal mi- gnilicat. Pigrumexcitat ut pugnet, pugnantem juvat
norcm affecium circa alium quam circa se ipsum :
D ut vincal, viclorem coronat ut regnet. Scienlem in-
quod si aequalis esl, perfectus est. Eisdem etiam pro- flatum tangit ut humilielur, idiotam humilem docet
ximis tempordliaet spiritua'ia debemus impendere : ut sapiat et exaltetur. Blanditur sine adulatione, sae-
spirilualia, ut
praedicaliones et qua:cunque spiriiui vit sine crudelitate; cum infirmis inlirmatur, pro
congruunt; corporalia, quaecunque sunt nobis ultra scandalizatis uritur ; magna, agit niinima, ut
agit
neccssitatem. Non dcbemus proximis dare nostra nunquam sit otiosa. Gaudet in confessoribus, jucun-
temporc necessitatis : ipsa necessaria non noslra dalur in virginibus, fervet in martyribus, regnat in
dare, sed partiri debemus. Sic enim beatus Grego- Augelis. In humiiibus confessoribus redolet ul viola,
rius teslatur : « Minus amare proxiinuniconvincilur, in devotis virginibus germinal ut lilium, in sanctis
qui neccssitate cogcnte, necessaria non partitur. » martyribus rubet ut rosa?, in beatis Angelis fulget
' Et revera charilas magis vull ut duo tolerabili alli- ut aurum obrizum. quam dulce et salubre est
cianlur inopia, quaiu unus intolerabili lorqueatur vinculum charitatis, in qua, aflirmante bcato Augu-
miseria : ncc mirum quia charitas, quae non qua:rit stino, pauper dives, sine qua divcs pauper est! Ha;c
quae sua sunt, juxta vires occurrit, et ultra vircs in prosperit.ilibus temperat, in adversilalibus tole-
vult. rat, in tentatione tutissima, iu hospilalitate lalis-

Patrol. CLXXXIV. 26
 ,, :

811 BXP09. 1N ORAT. DOMIMC. 812

sima, inter veros fratres laetissima, inter falsos pa- mysteria omnem
fl
et scientiam, et habuero omnem
tientissima : libera in Paulo ad arguendum, humilis fidem, ita ul montes transferam, charitatem autem
in Petro ad obediendum, humana in Christianis non habeam,nihil sum. Et si distribuero in cibos
ad confilendum, divina in Christo ad ignoscendum. pauperumomnesfacultatesmeas, et tradidero corpus
38. Charilas ergo mira, pulchra, optima docet et meum ita ut ardeam, charitalem autem non ha-
operatur. Docet enim ut sempcr diligatur quod dili- beam, nihil mihi prodest (l Cor. xm, 1-3). Charitas
gendum nunquam diligatur quod diligendum
est, ut enim omnium virtulum obtinet principatum, unde et
non est, nec amplius diligatur aliquid respectu hu- vinculum perfectionis dicitur m,
(Coloss. 14), eo
jus rei quod aequaliter vel minus diligendum est, nec quod uuiversae virtuies ejus vinculo religentur.
aequaliter quod mir.us minus quod
vel amplius, nec quam beata est virtus charitalis, quse omnes amplec-
aequaliter vel amplius. Debet unusquisquehomo qua- omncs
tilur, diligit, omnes fovet; peccata delet, vir-
tuor tantum diligere : Deum scilicet, angelos , se- tules nutrit; el, sicut scriptum est, comprimit iram,
melipsum, ethomines. Alia autem ab his minime excludit odia, expellit avaritiam, comprimil 551
diligenda sunt, sed pro loco et tempore utendum
r xa m, et fugat pariter omnia vitia! Inier opprobria
R j

est eis, et pro conditione

sua laudandus atque ad- secura est, et inler iras placita, inier odia benefica,
mirandus est Creator in illis. Verbi gratia Deus et in veritate firma : a pravis impugnaloribus non diri- i

proximus semper diligendus est, peccatum autem pitur, non

a latronibus furatur, ab incendio non I

nunquam dHigendum est : item Deus non minus vel crematur, ab haeresi non dividitur : individua stat,
aequaliter respectu alicujus, sed magis diligendus inexpugnabilis manet, inconcussa perseverat, incor-
est; nec proximi minus nec magis diligendi sunt, rupta laelatur. Charitas concordia est, meritum et
sed aequaliter, licet opera charitatis non aequaliter societas electorum. Charitas patiens est, quia in ad-
exhibenda sint. Item corpora nosira nec magis
versitate non frangitur : benigna est, quia amicis et
nec a?qualiter ut animae diligenda sunt, sed minus. inimicis opera misericordiae impendit : non
charitas
39. Item docet hominem gaudere cum gaudenli- cemulatur, quia alterius bonum diligit utsuum non :

bus, flcrecum flentibus, abstinere ab illiciiis, trans- agit perperam, qm-d ad opus perversum non ducitur :

cendere licita, dare superflua ,

parliri necessaria, non inflatur, quia eam nulla prosperitas attollit
inimicum diligere, pro proximo mori. Charitas pur- « non est ambitiosa, quia non vult aliis pra;poni : non
gat cor, illuminat, accendit, corroborat : purgat quoe.rit qucesua sunt, quia communia propriis, non
dico, a sordibus peccatorum, illuminat ad inlelli- propria communibus anleponit non irritatur, quia :

gcndum, accendit ad diligendum, corroborat adope- nou provocatur ad iram, et non solum opere non
randum et perseverandum. Charitas est vita verbo- nocet, sed nec rnalum cogitat non gaudei superini- :

rum et cogitationum, vita virtutum et operum ;

quia quitate, congaudet autem veritati : omnia suffert in
siugula haec si ex radice charitatis non pullulant actu pro veritale; omnia, credit quae veritas suadet;
non vivunt, sed mortua sunt. Item charitas est vita omnia sperat quseveritas promittit; omnia sustinet,
beatarum anirnarum, vita quoque Angelorum; quia in ipso capite,id est Christo. Charitas nunquam ex-
nec animae nec Angeli vivunt nisi per charilatem
cidit (I Cor. xm, 4-8), quia etsi opera ejus ccssent,
Dei qua pascuntur. Item charitas cst mors crimi-
ipsa tamcn charitas nec in hoc saeculo, nec in futuro;
num, pugnantium, palma victorum quam
virtus :
finitur. Vel charitasin eleclis non cxcidit, quia, etsi
fides concipit, ad quam spes currit, cui profectus
aliquis cleclus criminaliter peccet, charitas tame
ornnium bonorum deservit. Non est autem charitas n in eo non excidit irregressibiliter. Hanc autem vir-
integra, nisi cum dilectione Dci amor fraternus tc- tulem qui servat in operibus suis, benedictionen
neatur : qui enim a fraterna societale secernitur, consequitur, Scriptura affirmanle qua? loquitur ac
divinae charitalis participatione privatur. Chrislus populum Israeliticum sic : Si autem audierisut fa
Deus ct homo cst totum crgo Christum non diligit
:
cias omnia mandata ejus, faciet te Dominus e.vcfl
qui hominemodit. Quamvis aliqui fide el bonis ope- be
siorem cunctisgcntibus quce versantur in terra :

ribus videantur esse participes; tamen quia fraterna

nedictus eris in agro, et benedictus eris in civitaie
dilectione privantur, nullum habent incrementum benedictus fructus ventris tui,et benedictus fructu
virtulis. Nam sicul Apostolus ait, Si linguis homi- terrxtucv : mittet Dominits super cellam tuam etn
num loquar et Angelorum charitatem autemnonha- per omnia opera manuum tuarum benedictionet
beam, factus sum ut ces sonans, aut
cymbalum tin- (Deut. xxvin, i -8).
niens. Etsi habueroprophetiam,et noverim omnia

EXPOSUIO IN ORATIONEM DOMLMCAM-

Ki

559 Prodiil nupcr ex bibliotheca Duncnsi. Ejusdem cst aucloris ac prcecedens Tractatus, cujus
hic mcntio fit num. 3. ;•

\. Pater nostcr. Septcm sunt petitiones, sicut petitiones vcnitur ad dona, et per dona ad virtute
v
septem dona Spirilus sancti et septem virlules. Per per virtutfis ad beaiit mliues. Isla> petitiones distii
**
 ;

813 BXPOS. 1N OHAT. DOMINIC. 814

cUe sunt secundum duas vitas : quia viia alia cst * rancore nioveatur, quod lit per spiritum pietatis. Et
temporalis, alia coelestis. Per temporalem transilur non orat quod non eveniant tentationes, sed ut non
ad ccelestem, si bene et recte temporali utatur via- inducatur. Ille inducitur in tenlaiionem, qui suc-
tor ; ita quod nunquam adhaercat liuic mundo, imo cumbit tentationi, et mcrgitur in ea. Et dimitte no-
liberetur ab eo. Trcs inferiorcs pertincnt ad tempo- his debita nostra. Quamvis sit liberatus a malo,
ralem vitam, et primaetres consummabuntur in cce- quamvis non frangatur tentationibus, adhuc tamen
lestivila : mcdia vero, quamvis de coelcstibus sit, non potest cvilare quiu in mullis Deuni olfendat;
tamen hic complelur ;
quia p-uiis spiritualis ideo sicut navis transiens per marc, per rimas recipit
peiitur, ut in praesenti eo fruamur, et per eum con- aquas : et ideo necessarius est luctus, quo peccata
firmemur. Sed antequam ad peiiiioncs veniatur, ca- abluantur, quae ut sibi dimittantur, necesse esl ut
ptatio benevolentia> in ore orantis praemittitur, Pater aliis dimittat, et de miseriis hujus mundi doteat
noster. Inducilur unusquisque simul orans, non sibi, quod totum fit per spiritum scientiae. Scientia facit

sed communisaluti hominum, ut charitas et unitas lugere hominem, cum quania sit miseria in prae-
Ecclesiae designetur : in qua tam bene frater deside- senti, facit agnoscere, ct peccatis cognitis facit cla-

rat salutem fratris, sicut et suam. Dicitergo, Puter mare, Dimitte nobis debita nostra, id est peccata
noster. Cum vocet eum Patrcm, debet esse filius, B quae dcbemus lugere sicut ; et nos dimittimus debi-
non degenerare a tanio Patre, qui affectu ct benevo- toribus nostris. Debitores sunt qui nobis debent pe-
leniia Pater est. Cum vocamus Patrem, signiticamus cuniam, et qui fecerunt nobis aliquam injuriam. Si
quia jam non sumus servi, sed filii; cum dicimus debet pccuniam, si perfectus es, dimilte; si imper-
noster, signiticamus quia multorum est, non unius fectus, licite repetere potes, si illc habeat unde red-
tantum qui enim habebat unum filium naturaliter,
: dat ; sin autem, debes dimittere. Si fecit injuriam,

per graiiam suam voluit et alios filios adoptionis ad- et se tibi humiliavit, dimitle non
; si vult, paratus
dere. Ecce communis est Pater omnium nostrum, sis ad condonandum, ct fac quantum in te est. Ille
per quod admonemur fraternitatis et ejusdem una- autem nihil proliciet quod tu facis, nisi te rogave-
nimitatis. Non applaudat sibi dives vel nobilis, sive rit : sed tu te expedivisti.
dominus; quia similiter cst iilius Dei pauper etigno- 4. Patrem nostrum quotidianum da nobis hodie.
bihs el servus. Omnes itaque fralres sumus. Cum Tres petitiones praecedentes ad lerrenam vitam per-
dicilur, qui es inccelis, videtur orare ille qui est in tinent, quia liberalio a malo, tentalio, lugere pro
imo, ul ad Patrem suum qui cst in ccelis, id csl in peccatis in praesenti est, et a mundo separatio voca-
immutabilitate, aeternitate, impassibilitale, possit n tur. Modo transit ad ccclestia, et in primis peiit
ascendere, ut cum eo sit immutabilis et impassi- sibi dari panem coelestem, quo bene operetur, et in
bilis. via confortetur, ne deficiat. Do ccelo quidem panis
2. Praemissa captatione benevolentiae, accedit ad petitur, sed ut hic comedatur; et ita petitio ista
petitiones ; sed alio modo hic ordinantur, quam in confinium est de temporali ad ccelestem vitam, quia
hominibuscomplcnlur. Praemittuntur cnim illae pe- res ccelestis inclinari postulalur, ut hic in praesenti
tiiiones quae in futuro erunt consummatae, quia di- habeatur. Panis iste estDeus qui pascit angelos: et
gniores sunt : poslea ponuntur illae quae ad praesen- sicut panis qui matre comeditur, in lac vertitur,
tem vitam perlinent, quia indigniores sunt. Sic ut puer illo fruatur ; sic Deus quo fruuntur angeli
Isaias fecil, qui don;i Spiritus sancti digniora prae- sicutiest, nobis versus est inlac, ut eo posscmus
niisit desccndendo iu minimis (Isa. xi, 2, 3) : et frui.Assumpsit enim visibilem formam, ut doceret
Moyses, qui dilectioncm Dei pramisit dilectioni homines, ut sic saltem eum agnosceremus. Come-
proximi (Deut. vi, 5), quamvis sil posterior tem- dimus ergo eum semper sub aliqua specie in Sacra-
pore. Utergo meiius dignitatem, et quomodo aliud mento altaris, in Scripturis et in verbo praedicatio-
cx alio nascatur, vidcamus; naturalem ordincm, D n is, et omnibus modis qnibus in nobis revelatu
prout in nobiscompletur, prius sequamur, et postea Fruimur et illo pane, quando terreno pane vesci-
ad istum ordinem redcamus. mur, ut sustentati ei fortius serviamus. Panem
3. Ultima petitio est : Sed libera nos a malo, quae istum vocat supersubstantialem (Matth. vi, 11), quia
tamen prima cst in nobis. Homo cnim qui vult as- supir omnts substantias est, et quotidianum eum
cendere ad coelum, videns qnia non potest aliter vocat Lucas (Luc. xi, 3), quia euni quolidie, aliquo
ascendere, nisi a malis hujtis mundi liberetur, cla- supradictorum 553 modorum comedimus. llodic
mat :
Libera nos a malo, id est a peccato originali ct vocat praesens tempus. Per islum panem csurimus
actuali, et adesiderio hujus mundi, ut temporalia et et sitimus jusliliam fuluram : jus itia enim praesens

me i|)sum abjicere queam, et fiam paupcr spiritu. esl imprrfecti, ot quasi esurics. De hac esurie dici-
Quod totum fiarn per spirilum timoris, sicut tur, Saliabor cum apparuerit gloriatua (Psal. xvi,
expositum esl planius in tractatu Virtutum. Et ne 15) : et desiderium coelestis justiliae, quae perfecta
nos inducas in tentationem. Abdicatis omnibus ter- cst. Et iste panis habetur per donum forlittulinis.
renis, necesse est instare teniationes ir.teriorcs ct ex- 5. Fiat voluntas tua. Istae trcs petitiones quae re-
jriores. Neccssaria esl crgo mansuetudo, ut mitis stant,non possunt adimpleri perfecle nisi in ccelo.
'sii el humilis omuibus noeentibus, el nulla ir,t vcl Dute sunt voiuniatea in Deo una misericordia.', duse ;
 ,

EXPOS. 1N ORAT. DOMINIG. 810

811

nec abquid libero arbilrio aufert, ^ eu. Modo in eamdem imagin^m se reformari
non est cogens,
quod tamen in petit, id est in Deumapeiteeumdem intellcctum, ut
qua omnes homines vull salvcs ficri,
est. Est aliaquaeest inlelligat, quae regnum Dei imago dicitur
libera eorum voluntate positum
videre :

Omnia quce- cnim summum bonum 55 1 Cst regnum coelorum.

de effectibus rerum, et dc qua dicitur :

cnnque voluit fecil (Psal ciiir, 3). Iluic nemo po-

Reformatio hnjusimaginis idem rst quod mundilia

lest resislere Voluntati enim ejus quis resistit ?

:
cordis : unde dicilur : lieati mundo corde, quoniam
(Ilom. ix, 19.) Hax providentiffi
concordat semper, ipsi Deum videbunt (Matlh. v, 7, 8j, quae aliquate-
per misericor- nus in praesenti habetur. Haec petitio per spiritum
aiia vero non seniper. Si enim
\ull
confer.it ei inlelligentiae complelur.
diam de aliquo pravo quod sit justus, et
gratiam suam, el tamen ille per liberum arbitrium 7. Sanctificetur nomen tuum. Haec seplima pe-

conlradicat, nec gratiae Dei consentiat; huic volun- titio est, ultra quam nulla habetur ,
quae merito

non concordat quia, quamvis per sequitur posl Dei visionem. Parum enim esset
tas providenlise :

dulcedinem conferat, tamen scil non consensurum. Dcum videre, nisi deleciarelur homo in illa visio-

autem de
Quaj auieui
yua; ue eu«.AAiuuo est,
effectibus vo», alia
«»...* ~~. permittens,
est r~ i
alia — ne. Haec
- requies — — et
-- deectatio
~
praefigurata
r " cst — —
in

apnrobans. Permitlens est, quod faciat malum quan- septima die, in qua dicitur Deus requicvisse : unde
" etiam dicitur: Sanctificavit diem Sabbati [Exod. xvi,
doquidem vult approbans est, quod quando vult,
:

justitia. Itaque homi- 23) quia in futura requie vere sancti erunt fide-
faciat bonum. Utraque est ex ;

quoad effcctus. In lrs. Hasc est illa pax de qua dicilur Beati paci'
nes resislunt volunlati juslitite
:

Paulo tamen videtur cogcns voluntas Dei, sed non fici, quoniam filii Dei vocabuntur (Matth. v, 9).

est quia licet sit percu^sus, tamen voluntaserat li-

:
Quando enim erunt similes Deo immorlales, im- ,

bera. ut resisteret si vellet. In ccelo liunt omnes vo- passibiles, incorruptibiies, nulla inquietudine moti,

Dei, ct nullus ibi voluntaii Dci resistit : sed in aeterna pace, in qua est Deus, viventes tunc
luutates ;

erunt Dei, et etiam parlici^alione dii. Quod

sed in lerra multi contradicunl Dei
volunlali, illi filii

scilicet quae est cx misericordia ;

cum enim vellet orat iste : Sanctijicetumomen tuum in nobis, ul

tamcn ipsi contradi- tu dicaris Pater, et nos filii, et etiam dii ac

etiam salvare pravos si vellenl, : si

iste, quod diceret, Sanctitas nostra non

cunt operibus huic voluntali. Oral ergo sed tua
erit nostra,

sicut volunias Dei est in omnibus civibus cceli ita , in nobis ; et ideo sanctificetur, id est sanctitas lua

faciat et alios terrenos lalcs qui

nullo modo volun- fiat et appareat in nobis, et tuum nomen sanctum
lati
laii Dei resistant; quod in nullo
nulio complelur nisi in appareat in filiorum dignitate.
dignitnte. Haec petilio com-

ccelesti vita. Et lamen aliquo modo complelur in Q pletur per spirilum sapientiae. Differunt sapientia

hac vita in sanclis, etsi non per omnia ;

qnia nullus et inlelligentia, sicut inter nos possumus \idere

vixere sine macula potest. Sicut in ccelo

et in terra, Intelligentia enim inter nos est ipsum exercilium

diversis modis variari potest, ul

dicamus, sicut in investigandi Scripturas : sapientia vero, ipsa de-
in quo Dominico homine lectatio cognitionis quando jam nihil investiga-
ccelo, id est in Cbristo, ;

Deitas tesidct, et suae voluntati

nunquam homo ille mus, sed jam quasi oinnia scimus, el in cognitis
fiat. Vel, delectamur. persimile est in
conlradixit ; et in terra, id est in Ecclesia coelo intelligere
Ita

sicut inccelo, id esl in angelis ;

ita et in terra, i 1 est ipsum videre, non quod in coelo sit labor aliquii

in hominibus. Vel, sicut in ccelo, id est m anima (45). Sapientia vero est in cognitis delectari. It;

iusti
-
ita et in terra, id est in carue ;
ulnullo modo ascendit ille qui estin terra ad ccelum, et hoc ordinc

caro contradicat spiritui, sed in eadcm voluntate complentur petiiiones istae septem : modo videamu.'

consentiat cum co. Vel, sicut in ccelo, id est in san- eas secundum hoc quod descendendo sunl ordinatae

ctis viris ita in terra, id esl in peccaloribus. Quod 8. Quia ille qui petit, noverat Deum Patren

esl per spiritum consilii, qui dat nobis consi- i n coelis regnanlem, pcti;ionem illam praemisit
totum
liumbonum, quo istam miiericordiamadipisci possi- rj quae Palri illi vicinior est, de pace illa qua homi-

mus ulsimusscilicetmisericordes:Be«iienimmisgn- nes filii Dei efficiunlur : quasi diceret : Patcr no-
cordes, quoniam ipsi misericordiam consequen ster qui es in cadis, da ut nomen luum sancli

tur. > licetur in nobis, id est, ut in coelo tecum ma,

6. Adveniat regnum luum.

Postquam assecutus neamus, et filii lui eftkiamur. Quam deleclatio

illam misericordiam, ut volunlali

Dci non resi- nem non possumus habere, nisi reformes in no-
est
stat; poslulat allius donum, ut Deum videat, scilicet bis imaL;inem quaecorrupta est. Adceniat regnun
clare, remolis omnibus nebulis
phantasmalum; quod tuum. Quse imago et munditia cordis quia resti-
complelum, nisi iu futuio. Et lui non polest, donec voluntati tua^ cuusemiamus
non crit perfecte

qnamvis illa in coelo ordine non dentur, secundum Fiat voluntas tua sicut in coelo et in terra. Et qui;
dignitatis postulanlur quia quamvis Dci obedire non possumus pcr omnia
ordincm lamen ; voluntati
data, tamen ordine sunt nisipane corroborcmur Pancm nostrum quotidia-
in terra non sinl plcnarie :

a sanctis in tcrra recepla. Haec postulatio est sexta, num da nobis hodie. Et quia corpore Chrisli in-

quia homo in sexta die, id cst in perfectionc, quae digni sumus, quandiu peccalis foedamur ; idec

per scnarium designalur, ad imaginem Dei faclus

imago postea per peccatum corrupta (45") Aliquid decsse vidctur.
cst : qute
81 SBRMONES YARII. — IN ADVBNTU. 818

dimitte nobis debita nostra, ctc. Ul autcm pcccala a cta vestra, Qoit autcm quamdam conditionem po-
nostra intelligamus ct deplorare valcamus, oran- sucrat quse gravis erat, scilicet dimitte nobis de-
dum est nobis, ne tentationes inimici nos sibi bita nostra,xicutet nos()latth.\i,$-lb), etc.ut ad
subdant ; ct idco dicendum csl : Et ne nos mductu cam nos invitct, cam commendat quasi medici-
in tenlationem. Quibus tcntationibus resistere non nam nostrorum pcccitorum ,
dicens , ut si condo-
possumus , nisi tcrrena abdiccmus , idco petcndum nare volumus sua poccUa quse nobis fece-
aliis
cst Sed libera nos a malo. Siautem dimiseritis ho-
: runt, et Deus nostra condonabit sin autem, nec :

minibus peccata eorutn, dimittet et vobis Pater re- ip.e nost'a. Nota quod dicit, hominibus, et noo
ster ccelestis peccata vestra :si autem non dimiseri- dicit, Vos homincs quia illi quibus cst condonan-
;

tishominibus, nec Pater vester dimittet vobis deli- dum sunt peccatores.

SERMONES VARII
IN QUiEDAM FESTA ET DOMINICAS ANNI.

555 AELREDI

ABBATIS RIEVALLENSIS IN ANGLIA, ORDINIS CISTERCIENSIS,

SERMO IN ADVENTU DOMINI,

De undecim oneribus lsaice.

1. Tempus cst, fratres chrarissimi, ut miseri- D firmitatis divinitas, in miraculorum

susceptione ;

ordiam et judicium cantemus Domino. Adventus exhibitione daemoniorum oppressione, potestas ;

; in
juippe Domini est, illius qui vcnit et qui vcnturus in peccatorum susceptione, benignitas. Humanila-
•st omnipotens (Apoc. i, 8). Sed quomodo venlti- tis namque fuit, quod esuriit divinitatis, quod de ;

us cst, vel venit ? Nempe vox ejus est: Ccelum et quinque panibus quinque millia hominum satia-
erram ego impleo (Jerem. xxm, 24). Quomodo vit. Humanitatis fuit, quod in mari dormivit ; divi-
r go ad ccelum venit, vel ad terram, qui coelum et nitatis, quod mari et fluclibus imperavit. Humani-
•^rram implet? Audi Evangelium : In mundo erat, tatis fuit, quod mortem sustinuit; divinitatis, quod
tmundus per ipsum factus est; et mundus eum mortuos suscitavit. Item potestatis fuit quod Pha- ,

on cognovit (Joan. i, 4 0). Ergo et praesens erat, risseos de templo ejecit; benignitatis quod in con- ,

t absens. mundo erat absens,

Prnr-sens, quia in : vivium publicanos et peccatores suscepit. Potesia-
uia mundus eum non cognovil. Non est longe ab quod dsemones terruit
tis fuit, : benignitatis, quod
nnquoque nostrum, ait Paulus; in ipso enim vivi- adulteram absolvit. Postremo poiestatis fuit, quod
ms, movemur et sumus (Act. xvn, 27, 28) et : volentes eum capere, prostravit ; benignitatis, quod
.men longe a peccatoribus salus (Psal. cxvm, 155). abscissam sui persecutoris auriculam loco simul
ropc ilaque per essentiam, longe pcr graliam. " et sanitati resiituit. Et haec omnia cum ad primum
uomodo non longe, qui non agnoscebatur, nec cre- advenlum pertineant, misericordiae dicimus ascri-
""batur; nec timebilur, nec amabatur? Longo a pec- bcnda.
toribus : quos nec revocabat errantes, nec erige- 2. Considerate ergo quid sit Deus, ct videte quid
it jacenles, nec rcdimebat captivos, nec mortuos sitquod deposuerit tantam majestatem,quod exina-
sciiabat. Longe, inquam, quando nec juslis cco- nive rit tantam potcstatem, quod infirmaveril tantam
('stem mercedem, ncc impiis manifesto judicio virtutem, quod lantam allitudinem humiliaverit,quod
ernam inferebat damnationem. Venit proinde ut tantam sapientiam infatuaverit. Nunquid hominis jn-
l 'mosceretur, qui non agnoscebatur crederetur, ; stitia ? omnes enim declinaverunt, simul in-
Absit 1

li non credebatur timeretur, qui non timeba-

; utiles facti sunt non esl qui facial bonum (Psal.
;

r; amaretur, qui non amabatur. Sic qui prae- xiii, 3). Quid ergo? Num aliqua ejus egostas?
•
ns erat esseniialiter, venit misericordit«r, ut ag- Minime ejus enim esl orbis lerrae et plcnitudo
:

scerctur humanitas ejus, crederelur divinitas ejus (Psal. xxiii, 1). An forte nostri in aliquo
is, timerelur poleslas ejus, amaretur benignitas Nequaquam
eguit ? Deus quippe meus est bo-
: ,

is. Apparuit autem humanitas ejus in nostrae in- norum meorum non eget (Psal. xv, 2). Quid ergo?
 : ;;

81!) SERMONES VARII — IN ADVENTU. 820

Vere, Domine, non mea justitia, sed tua miseri-

^ prophetico sermone describit. Onus Babylonis 1,
cordia ; non lua egeslas, sed mea necessitas. Dixi 2, onus Philistiim;3, onus Moab; 4, onus Damas-
sli enim : Misericordia mdificabitur in ccelis (Psal. ci\ 5, onus desertimaris ; 6, onus /Egypti;!, onus
lxxxviii, 3). Ita plane : quia miseria abundabat in Duma; 8, onusin Arabia;9, onus vallis visionis
terris, ideo in primo adventu tuo misericordiam 10, onus Tyri ; 11, onus jumentorum austri (Isa.
cantabo tibi, Domine (Psal. c, 1). Misericordia1 , xni-xxii), xxxj. Et quid est onus, nisi pondus quod-
namque filit ,
quod infirmitales nostras factus homo dam deprimens animam et ad terram inclinans fa- ;

in se suscepit : misericordiae, quod tidem divinilalis ciens eam ad inferiora respicere, et negligere supe-
sua2 miraculis confirmavit. Miscricordia} nihilomi- riora ? Tale nobis onus aliquando ex mundi provenit
nus, quod daemonum nobis calliditates detexit, et delectatione, et hoc onus Babylonis ; aliquando ei
evacuavit virtutem; misericordiae, quod meretri- immundorum spirituum immissione, et hoc onus
cis atlactum non respuit, sed approbavit devo- Philistiim; aliquando ex naturali quadam et inevi-
tionem. 55G Itaque, quod se exhibuit in humani- tabili necessilalc, et hoc onus Moab ; aliquando ex
taie bumilem, in miraculis polentem , in daemonum tenebris ignorantiae, et hoc onus JEgypti ; aliquando
oppressione fortem , in peccatorum susceptione ex innata nobis infirmitale, et hoc onus Damasci ;

mitem totum hoc ex misericordiae fonte proces-

B
; aliquando ex malorum perseculione, et hoc onus de-
sit, totum ex pielalis visceribus emanavit. Et ideo serti maris ; aliquando ex occulta animi vexalione,
in hoc primo adventu tuo misericordiam cantabo et hoc onus Duma; aliquando ex timore moriis, et
tibi, Domine. Et merito, quia misericordia tua hoc onus in Arabia ; aliquando ex vanitate, quando
plena est tcrra (Psal. cxvm, 64). proficimus, ethoc onus vallis visionis ; aliquando
3. Ecce oleum, ad cujus praesentiam jugum no- ex angustia pro his quae toleramus, et hoc onus Tyri;
strae caplivilatis computruil, sicul ait Isaias sanctus aliquando ex charitate, quando aliis prodesse desi-
In illa die auferetur onus ejas dc humero tuo, etju- deramus, et hoc onus jumentorum austri.
gum de collo tuo,et computrescet jugum a facie olei. 5. Primum itaque onus Babylonis esl, quod ne-
Quae ista dies ? quod onus istud ? quod jugum ?Audi cesse est ut auferatur ab humeris nostris. Babylon
quod idempropheta praemitiit Suscitabit supercum : significat mundum, cujus amor cupiditas est : onus
Dominus, scilicet regem Assyriorum, flagellum juxta itaque grave multos premens, et ad inferiora incur-
plagam Madian in petra Oreb et virgam ejus super : vans. Tripliciter autem miseros onerat ; labore, li-

mare, et levabit eam in via JEgypti (Isai. x, 26, 27) more, dolore. Cum homo ac laborc 557 pervenit
Flagellato itaquc et percusso diabolo, qui est rex « hoc quod cupit cum timore possidet, cum dolon
;

super omnes filios superbiae (Job. xli, 25), levavit amittit. Eia, fratres, quis regum non cum labon
Dominus virgam suam super mare, et levavit eam acquirit quod cupit quis regum ua securus
in via ^Egypti. Mare, saeculum ; virga, crux : via ut nullum timeat 9
? quis non cum dolore aliquic

jfigypti, via illa lata et spatiosa, quae ducit ad mor- amittit? Sed retorqueamus ad nos parabolam istam
tem. Gratias tibi, Domine Jesu, qui exaltasti virgam Nullusne nostrum sub hujus oneris pondere suspi :

tuam super mare, prosternens cruci tuae superbiam rat ? Nullaene in nobis mundanae delectationes rese
saeculi , et subjiciens ei principatus et potestates. derunt?Quid, quod quisua relinquerunt, aliena qus
Vere, Domine, crux tua premit fluctus sseculi, sedat rere non formidanl? pro quibus laboribus fatigan
tempestates, perseculionum et tentationum procel- tur, cruciantur doloribus, timoribus conleruntur
las mitigat. Levasti etiam eam in viaMgypli ut ; Nunquid vel ille ab hoc onere liber est, qui cur
obstructa via illa laia quae ducit ad mortem, illam nihil vel parum in monasterium attulerit, tamen i

arctam angu^tam ostenderes quaeducit ad vitam.

et aliis det quidquid potest, de monasteiio auferr
An nescitis ? an non senlitis ? an non experimini ? non desinit : qui imporlune petit; qui irascitur, s

Fervet in carne aestus concupiscentiae, aliquando in Q non accipit ; dolet, si corripitur; sasvit, si proclam;
mente ira desasvit, indignalionis et amaritudinis tur? Quid illi, qui tanto parcnlum stringuntur al
verba prorumpunt, et ad instar maris quod vehe- feclu, ut religionis dispendium, maximosque labo
menter agitat ventus, omnia interiora hominis con- res pro eis subirenon dubitent, et ob hoc etiam dic
turbantur ; sed levante super hoc mare crucem vacuos et noctes ducunt insomnes? Quid de illis di
suam Jesu, sedantur omnia, omnia conquiescunt. cam, qui honores ambiunt ? quid oneris non sust
4. Praaterea, fratres charissimi, quis vos in hanc nent ? Nunc adulantur, nunc detrabunt, nunc pi
viam et anguslam semitam salutis induxit, nisi do- aliorum promotione insaniunt, nunc frustraii s)
minicae crucis et passionis exemplum ,
quam levavit sua, in ipsos ctiam patres suos maledictis insui
Dominus in viam yEgypti ? Merito hac die, id est, gunt. Itaque, fratres, omnes hi conformantur hu
tempore gratiae, tempore misericordiae, temporc quo sa-culo. Undc et nomine Babylonis censenlur, il

crux levatur, quo Christo subditur mundus ,

quo pcenarum onere, quod Propheta super Babylonc
princeps mundi hujus ejicilur foras : hac, inquam, describit, miserabiliier opprimendi.
die, hoc tempore auferetur onus de humero tuo. 6. Sequitur onus Philistiim, qui interpretanli
Quod onus ? Legimus in Scripturis multa onerum cadentes potione, illosque signiticant qui superh
genera. Nam sanctus Isaias undecim nobis onera inebriati cecidenint de habitaiione cordesti. Isti m
821 SEKMONES VARII. - 1N ADVENTU. 822

seros onerant, nunc tenlatione, nunc aftliclionc. Hi * fecto Damascus est, proprium sanguinem fundens,
.Egyplios onerabant plagis mullis et magnis, sicut et suis se manibus interficiens. Hic procul dubio

habes in psalmo : Misit in eos iram indignaHonu pondere pocna\ quod in onere Damasci describitur,
su<i\indignationem,etiramct tribulationem,immis- se novcritopprimendum.
siones per angelos malos {Psal. lxxvii, 49). Hi cor 9. Additur onus Aigypti. yEgyptus interpretalur
Jadae oneraverunt avaritia, et cor Pharisaeorum tenebrce. Sunt autem tenebra ignorantiae, sunt et
invidia, et Filati stultilia. Hi cor fidelium niultis iniquitatis. Eia, fratres, non est leve hoc onus, quod
tentationibus onerant; insultantcs animae consen- de ignorantise nosine caecitaie portamus, nescientes
timli, ct dicentes : Incurvarc ut transeamus (Isa. in multis quid expediat; quid laudemus, quid im-
U, 23). probemus, ita ut sajpe dicamus malum bonum, et

7. Additur onus Moab, qui inlerpretatur de pa- bonum malum (Isa. v, 20). Sed et quid oremus
tre. Naturalem illam exprimit necessilatem, quam sicut oportet nescimus (Rom. vm, 26), ct in luce
pater generatione transfundit in filium ; sicul est Scripturarum quasi in nocte palpando inccdimus.
inevitabilis manducandi, bibendi dormiendique Qui ergo hujusmodi sunt, ab /Egypto oncrantur;
necessitas,, et caHera quaej ad necessariam ,
— , pertinent
r _ —D sed cum /Egypto
^„, non onerantur, cum illis scilicet
,

corporis curam. Quale boc onus, fratres charissimi, qui .Egyptus sunt et tencbrae, filii tcnebrarum. Dc
quo cogimur post solis splendorem, ad carnis hujus quibns Domimisin Evangelio Omnis quimale agit, :

curam, quasi ad fetidum cadaver redire, et post spi- oditlucem (Joan. in,20); et Apostolus Qui dor- :

rituales cibos mentis, procurare onera ventris ? miunt, inquit, nocte dormiunt; et qui ebrii sunt,
Quale hoc onus, quod quotidianum a nobis miserae nocte ebrii sunt (I Thess. v, 7). Hi nimirum eo pon-
servituiis tributum exigit ; et quem hodie implevi- dere pcenae premuntur, quo /Egyptum propheta do-
mus, evacuatum craslino ventrem rcimplere com- cet essepuniendam.
pellit ? Quid dicam ? Quantarum sollicitudinum ac lO.Subjungiiur onus deserti maris . Mare deser-
curarum onus miseris mortalibus necessitas ista im- tum est multitudo reproborum, qui, derelictia Deo
ponii, adeo ut quorumdam hominum deus venter et asanctorum numero separati, pondere persecu-
sit (Philipp. m. 19"), pro cujus non dicam delecla- tionum sanctam prcmunt Ecclesiam, ipsi pcenarum
tione, sed onere ipsam jusiitiam et divinam doctri- pondcre, quae in hoc onere a propheta notantur,
nam venalem habeni ? Hujusmodi, ut ait Apostolus, postmodum puniendi. Praeterea mare sunt illi, qui
Domino Jesu Christo non serviunt, sed suo ventri diversis passionum ac vitiorum tumultibus quatiun-
(Rom. xvi, 18). Quid praeterea oneris in ipsa cibo- Q tur. Qui semperin motu sunt, sempcrque vagi, nun-
rum distinctione sustinentes, hos desiderantes, illos quam stabiles, nunquam in eodem statu pcrmanen-
rejicientes, cum alii ventrem torqueant, alii caput tes : nunc superbia intumescunt, nunc ira ferve-
gravent, alii pectus oppilenl, alii tol corruptis hu- scunt; nunc tristes, nunc leves, nunc pressi silen-
moribus premant ? Yerum de illis quid dicam, quos tio, nunc risu dissoluti, transgrediuntur praecepta
ista necessitas nunc murmurare, nunc detrahere, seniorum, et fratrum pacem turbant. Quandiu ta-
nunc insuper litigare compcllit? Contristantur, si men timenl, quandiu dolent, quandiu admiitunt
cibus vilior sit, si potus minus sapidus apponatur, correptionem nec fugiunt satisfactioncm ; deserlum
si praeparetur tardius, si negligcntius accuretur. mare non sunt. At si venientes in profundum malo-
Fratres qui hujusmodi sunt, secundum carnalem rum contempserint, si correpti reclamaverint, nihil
generationem viventes, Moab dici possunt, pondere honestum, nihil quietum, nihil insuper ordinatum
pcenae, quod in onere Moab propheta commemorat, responderint; sed tumidi, sedinflati etiam in ipsum

infelicitcr onerandi. a quo corripiuntur, verbis indignationis insurrexe-

8. Jam de onere Damasci prophetia subjungitur. rint, ila ut necesse sit relinquere eos sibi ; deser"
Damascus interpretatur fundens sanguinem, illam . tum mare non dubiles eos nominare. Vae illis qui a
nobis innatam exprimens corruptionem, quae quo- Deo derelicti et hominibus, dimittuntur secundum
dammodo nolentes el inventos trahit ad peccatum. desideria cordis eorum, ut eant in adinvenlionibus
Ipsa est lex in membris noslris repugnans legi men- suisl (Psal. lxxx, 13.) Quibus etiam Dominusper
tis nostrae, et captivos nos ducens in legem peccati, prophetam dicit Auferam zelum meum a vobis, et
:

quae est in membris nostris. Omnis sensus vitalis in ultra non irascar (Ezech. xvi, 42). Scilis, fratres
corpore ex sanguine est; vitalis autem sensus in charissimi, quam grave onus in humeros sanctorum
anima ex ratione est. Et scitis quam naluralis mo- imponant qui tales sunt. Sub hoe onere Propheta
tus peccaii nonnunquam in quadam delcctalionis gemebat quidicebal: Supra dorsummeum fabricave-
voragine pene ipsam vim rationis absorbeat et to- ; runt peccatores (Psal. cxxvm, 3). Vere supra dor-
tam, ut iia dicam, reddat exsanguem. Sed 55S sum nostrum fabricant, qui hujusmodi sunt, quoti-
quidam sentiunt, sed non consentiunt ; impuguan- dianis nos suis exorbitationibus onerantes ; qui ad-
tur, sed non expugnantur; onerantur, sed non pro- dunt peccala contcmptum jungunt con-
pcccalis,
sternunlur. Hi onus quidem sustinent a Damasco, temptui, contumeliosi, elati, dctractorcs. Deo odi-
sed Damascus non sunt. At ille qui consentit et biles, senioribus non obedientes, sociis non con-
pra^bet mombra sua arma iniquitalis peccato, pro- temperantes. Tales arenarum pondus, quod in .
 ;
:

823 SKKMOiNES VAIUI. - 1N AUVE.YiT. 824

onorc dcsorti maris continetur, sc noverint incur- hnueruntin cogitationibus suis,etobscuratum est in-
suros. sipiens cor eorum, et a monte contemplationis ceci-
11. Ex hinc onus Duma sermo propheticus descri- derunt in vallcm erroris. Ideo mutaverunt gloriam
bit. Duma interpretatur silentium. Scitis, fratres, incorruplibilis Dei,in siviilitudinem imaginis corru-
quod mulios sikntium onerat, el gravat quies, ita ptibilis hominis,et volucrum, et quadrupedum, et
ut tacentibus et quiescentibus omnia oneri sint; serpentium. Et si scire volueris quo isti digni sunt
caput doleat, venier rugiat, caligent oculi, et renes onere, audi quod sequitur : Propter quod tradid.it
pene solvantur exeuntibus autem huc illucque
:
eos Dcus in desideria cordiseorum et in pussiones
vagantibus et loquentibus, jucunda sint omnia, tra- ignominice, et tradidit eosDeus in reprobum sensum
dantur oblivioni dolores, singulis membris sua red- (Hom. i, 19-28). Sed el illi qui scientiam Scriptu-
dantur officia. quanta est virtus linguae, quee ocu- rarum vel doclrinam coelestem intentione non recta,
los serenat, caput alleviat, renes consolidat, genua puta ad laudes hominum vel ad temporale lucrum
dissoluta corroborat ! Haec infirmum in laboribus retorquent; ad vallem visionis pertinere noscuntur,
infaligabilem reddit, patientem in injuriis, paratum ut scientia visionem, vallis lntcntionem significet.
ad iler, promptum ad obedientiam. Itaquc si videris Quos omnes quale poenae pondus exspectet, prophe-
monachum in claustro residentem huc illucque re- ticussermo declarat.
manus et pedes extende-
spicere, oscitare crebrius, 14. Sequenti loco ponitur Tyri onus quod nomen
re,nunc librum ponere, nunc resumere; postremo, angustia interpretatur, cujus onus esl in amaritu-
quasiquibusdamstimulisagitatumde loco in locum, dine pumitentiae, in labore continentiae, in corporali
de auditorio in auditorium cursitare : sub onerc segritudine. Quid enim? nihilne oneris est in hac
Duma eum suspirare non dubites. Est praeterea aliud corporali exercitatione vel disciplinae regularis ob-
quoddam silentium, quod
pondus aeternae poenae servalione ? Quid in labore continentiae ? Quid labo-
mullis imponat. Ipsum est silentium, quod ex 559 rionius, quid ditficilius ? quid periculiosius serva-
pudore et confusione procedens, confessionem ob- tur ? quid facilius amittiiur? Et est alia quaedam
struil peccalorum, vel cxcludil remissionem quod : cordis angustia, quam facit amor sui : cui conlra-
onus poenae tale silentium mereatur, propheticus ria esl cordis lalitudo, quam facit amor Dei et pro-
sermo non tacet. ximi. Amor autem sui ex propria voluntate proce-
12. Jam onus in Arabia propheta subjungit. Ara- dit. Qui igitur amat propriam voluntatem, oneri illi

bia vespera interpretatur, quae diei finis est noctis- est voluntas aliena, et ideo quae sua sunt quaenl,
quc principium : horam morlis non incongrue, ut C non °. use aliorum. Ad omniaquae sibi voluntas pro-
puto, signans, quae cunctis fere mortalibus timoris pria suggerit, prompius ; ad ea quae sibi injungun-
non leve pondus imponit. Quis enim hominum hoc tur, piger et tardus. De talibus dicit Apostolus
onus evilet, cui se Salvalor exempli causa sponla- Erunt komines se ipsosamantes (II Tim.ui, 2). Qui
nea voluntate submisil? lmminente enim morte, profeclo pondus poenae, quod in oncre Tyri scribitur,
cozpit, ut ait evangelista, pavere et t(edcre(Marc.x\\, non evadent.
33). Sub hoc timoris onere totum vivit genus homi- 15. Ullimumoraus est jumentorum austri. Auster,
num, nisi fortc aliquid talis sit, cui certa sit beata qui ventus est calidus, signat Spirilum sanctum,
vita post mortem, cujus desiderio cliam amariludi- sicut habes in Canlico canticorum : Surgat aquilo,
nem mortis non sentiat. Praeterea vespera quae, etveni, auster;perfla, hortummeum (Cantic . iv , 16).
ut diximus, diei finis est noctisque principium, Felix anima quae hujus austri jumentum est ;
quae
ejus exprimit casum, qui post opera lucis, ea freno moderaliouis hujus re^itur ;
quai in omnibus
inchoat quae sunt tenebrarum, cujus fiunt no- ejus subditur volunlati. Felix plane anima, cui Spi-
vissima pejora prioribus, qui profecto eo pon- ritus sanctus praesidet, et omnia opera ejus dirigil,
dere opprimetur, quod in huc Arabiae onere conti- -. cogitationes ejus disponit, motus ordinat moresque
netur. compouit. De talibus scriptum est Ubicunque erat :

13.Subditur onusvallis visionis. Y\s\o refertur ad impctus Spiritus,illuc gradiebantur, cum ambula-
coutcmplationem ; vallis, ad humililatem vel dejc- fent(Exech. l, 12). Dequibus propheta : Viam feci-
clioncm. Esl enim quorumdam contemplatio humi- sti iri mari equis tuis(IIabac. III, 15). Hujusjumen-
lis, quorumdam dejecla. Hnmilis sanclorum, ab- tum austri Paulus erat, qui dicebat : N(& spiritum
jecta philosophorum. Sancli autem quo magis pro- h ujus m undi accepim us, sed Sp irit u m q u i ex Deo est
iiciunt, eo majore onere vanitatis fatigantur, et sic 5GO utsciamusqiKV aDeodonatasunt nobis(ICor.
ad altioria se erigunt, ut quandoque invili etiam ii, 12). Et vidcte quomodo jumcntum austri ubique
ad inferiora trahantur. Si enim virtus proficit, ser- rcgilur freno pnosidenlis. Prohibetur a Spiritu, ne
vatur humilitas; si onerat, vanitas esl. Scilis, fra- in Asia praedicet (Act. xvi, 6); monetur a Spiritu,
tres, qualem necesse est ut sustineat ijugnam niens ut Macedoniam visilet (Act. XX, 1, 3); incilalur a
proticientis, ne favor humanae laudis subrepal, ne Spiritu, ut Atheniensibuscvangclizet (Act. xvn, 16);
dissolvatadulatio, ne cor ambitu intumescal. Atiili, alligatus Spiritu Jerosolymam properat {Act. xx, 22 >.

qui^ruorf notum est Dei, notumest illis; qui i^wisi- Vides quomodo insidens ei Spiritus sanctus quasi
hilia Dei, per ea quai factasunt, conspiciunt : eva- jumenlo suo, nunc stringit habenas, neeat quo vult;
 ;

825 SERMONBS VARU - 1N ADVENTU. 820

nunc urgot calcaribus, ul eat quo Spirilus vult. ribusojus, a pcvnis ejus nonsit immunis. Sub onerc
^
Quid putamus, Iratres mei ? niliilne oneris portant Philistiira, videat ne potionibus eorum inebrietur;

hujusmodi, jumcnta ? Sed jumenta ausiri sunt, ideo eu>que tiat similis in culpa, futurus eis similis in

oneranlur ab austro. Quali onero, iuquis ? Audi rxena. Quod si sabooere Moah se senaeril laborare,

Apostolum Charitas Dei: diffusa cst in eordibus no- sitag.it sio nocessitatibus corporis indulgere ; ne

stris per Spiritumsanctum quidatusest nobis(Rom. Nuluizardam muros deslruat Jerusalem (IV Reg.

v, 5). Ia hac itaque charilate quale onus suslinuit xxv, 8-10); noc sic ei cum illo in
satistViat, ut

Aposlolus ipse dicat : Quis infirmatur, ct ego non a'lernum ardeal. At si onus Damasci humerum pres-
tnfirmor ? quis scandalhatur, etego npn uror? (II serit, caveat ne ipse sibi manus injiciat; et ita se-

Cor. xi, 29.) Et iterum Tristitia mihi magna est : minans in cariv», de earne metat corruptionem.
etcontinuus labor, profratribus mcis secundum car- Sane onus .Egypii incubuerit,
si abjiciat opera le-

nem (liom. ix, 2, 3). llle igitur qui jumenlum est nebrarum, et armis lucis induatur; ne si hic inte-

austri, oneratur aliena inlirmitate, oneratur aliena rioribus tenebris mentem libens tradiderit, quan-
iniquilale, oneratur aliena necessilate el perversi- doque in exterioribus nolens crucictur. Porro, si

taie. Onus est onus deserti maris malis eum persecutionibus in-
esuries pauperis, oppressio inopis,
miseria aegrotantis, p feslaverit, non deiiciat nec frangatur; ne quod ipsi
tenlatio proficienlis, causa
deficientis. Oneraverat el eum plebis tribulatio, or- injecerint permalitiam, ille per impatientiam patia-
phanorum desolatio, viduarum gemilus, aftlictio tur. Si aulcm onus Duma, id est silentii, fecerit im-

captivorum. Nonne beatissimus Paulus quasi hoc patientem, vel pudor et confusio obstruxerit confes-
onere pre:-sus, a secretis coeiorum descendit ad cu- sionem; caveat pondus pcena >
,
quod taliter silenti-

bile uifirmorum? Sed et vos, fratres, qui fugisiis bus prophetaintentat. 561 Verum si onere Arabiae
ab aquilone dc medio Babylonis, et jam habilatis pressus mortem timuorii, secundum naturam sese
in terra austri, Alter alterius onera portate, et sic, hab^at, ut eam non limeat propter conscientiam
ut jumentum austri, adimplebitis legem Christi | Ga- ne non solum ab Arabia prematur, sed insuper
lat. vi. 2). Cerle non est jumcntum austri, qui por- cum Arabia «-tcrnae damnationis onere comprima-
lare negligil onus fratris sui, infirmitates et morum tur. Pneterea si sub vallis vidonis onere suspirans
et corporum, quas in istis oneribus, ut pottiimus, contra vanitatem pugnaverit, caveat ne a montc
commemoravimus. contomplationis cadat in vallem erroris, eo utiquc
16. Pra:terea, ftatres, per jumenta austri, possu- onere obruendus, quod in onere vallis visionis pro-
niuseos signilicalos dicere, qui dona Spirilus sancli pheta describit. At si sub onere Tyri, ob pra^sentes
non per merilum, sed per olticium sortiuntur, sicut « laborcs et dolores mentem pusillanimitas in despe-
sunt prophelia, curalionos et ca?iera hujusmodi. rationem dejecorit, caveal prae omnibus propriae vo-
Quos ordinant, onlinautur ; maledicunlur, quos luntatis angustiam; ut corde dilatato, peromneshu-
maledicimt; quos benedicunl, benedicuntur ; ligan- jus vitaa anguslias gratanter incedat, et sic aeternum
lur, quos ligmt ; et quos absolvunt, absolvuntur : miseriae pondus, quod Tyro intentatur, evadat. Po-
ita tamen si haec omnia secundum leges Ecclesiae, stremo, si sub onere jumentorum austri affectus
non secundum animi impelum faciunl. Hinc est laedio defecerit, cogitet sciatque, quia, si onus cha-
quod Balaam populo Dei benedixil (Num. xxm, ritatis abjecerit, onus damnationis non immerito
xxiv i

;
quod Caiphas pessimus prophetavil (Joan. suslmebil.
xi, 51); Judas pessimus , sicut caeteri Apo^loli, 18. Credo etiam quod non vacat mysterio ipse
miracula fecit (Matth. x, 4, 8). Hinc est quod mulli onorumordo; nec sine causa primo loco ponitur
venieiil in illa die dicentes, Nonne in nomine tuo onus Bahylonis, secundo Philistiim, et sic de cae-
prophetavimus, et siyna multa fecitnus ? Et tunc teris. Si cnim prius a cordibus noslris non fuerit

confitebor itlis,&\l\)omiuus,quianon7iovivos (Matth. expulsa cupiditas, quae onus Babylonis et radix om-
vn, 22, 23). Hi lales non homines dicendi sunl, sed nium scituresse malorum (/ Tim. vi, 10) nec cae- ;

jumenta, qui Domiuo Jesu Chri^to non serviunt, sed fj tera onera declinare vel vincere, nec ad virtutum
^uo venlri, qui terrena cupiunt el ccelestia contem- progredi summam ulla ratione poterimus. Fit au-
uunl. Hinimirum illo onere miserabiliter punientur, tem ista cupiditatis expulsio, vel in his qui saeculo

quod quibusdam jumenlis austri Isaias terribilitcr plone renuntiant, vel qui sic utuutur hoc mundo,
inlentai. tanquam non utantur (/ Cor. vn, 31) vel tanquam ;

17. Frcgimus, ut potuimus, panem istum hor- nil habenles et omnia possidcntes (// Cor. vi, 10).

deaceum ;
sed quia festinavimus inter frangendum, Cupiditate autem devicta vel exclusa, jam non esl
plurima nobis ccciderunt fragmenta. Vos igitur qui nobis colluctatio adversus carnem et sanguinem,
otiosi estis, quos Christus ab his occupaiionibus sed adversns mundi reclores tenebrarum harum,
scr\avit immunes, colhgile quae superaverunt fra- contra spiritualia nequiliae in coelcstibus (Ephes. VI,
gmenta, ne pereant. Inspiciat unusquisque seipsum. 12). Sed cum his qui non patitur nos lentari supra

Videat, et quod onus suslineal, et quod in futurum id quod possumus, sed facit cum tentalione pro-
sustinere formidet. Si sub onere Babylonis est, de- ventum, ut possimus sustinere (/ Cor. x, 13); onus
'esteturillud et abjiciat ; ne si fueris conformis ope- istud vel alleviaverit vel abjecerit, onerabit nos hu-
827 SI5RM0NBS VAHII. — I.\ NATlVITATIi DOMLNI. 828
juscarnis ncccssitas, cujusmetas sicut scire difficilc h onerabit. Quse si fuerit profunda humilitatc devicta,
cst ila servare impossibile. Necesse proinde est ut, nil restat nisi ut alienis necessilatibus quasi jumen-

concepto igne, naturalia non incentiva fatigent; et, tum austri oneretur.
nisi eis resistatur, ad illicita quseque compellant. Si 19. Haec praesenti de oneribus dicta sufficiant,
vero cornpressis Pbilistiim , necessitas corporalis, quorum quaedam ab humeris nostris hoc tempore
quasi Moab, sul) modo fucrit temperanliaque re- gratiae Ghristusdeponit, quaedam temperat, quaedam
dacla, et sic quasi onus Damasci carnis quis , vicerit minuit, quaedam autem omnia ope-
disponil. Haec
incentiva; slatim errores et blasphemiae, quasi te- ratur secundum abundantiam misericordiae suae, a
nebrae yEgypti oculos carnis obducent, donec co- cujus praesentia, quasi a facie olei, jugum diabolicae
ruscanti luci sapieniiae tenebrae cedant; et staiim dominationis computruit. Sed qui tempus miscricor-
desertum mare, id est perversorum invidia ma- diae negligit, judicii tempus formidet; quia is qui
liliaquc succcdant. Qua cessanle, cum omnia ei vi- pcr misericordi;im nos redemit, per justitiam ju-
deatur csse quicta, ipsa quies a spirilu acediae, dicabit. Itaque, fratres, misericordiam et judicium
quasi ob onere Duma, non potest esse quieta. Quo n cantemus Domino. Misercordiam scilicet, quam
operis, orationis ac lectionis, assiduitate expulso, experimur ;
judicium, quod exspcctamus. Ample-
onus Arabiae, id est metus mortis, incumbit. Sed et ctamur illam, illud timoamus, ut hic devoti, illic

ipso bonae conscientise ac fidei virtute superaio, jam securi inveniamur, praestante Domino nostro Jesu
quasi vicinum et propinquantem perfeclioni vanitas Christo. Amen.

NICOLAI CLARAE-VALLENSIS
SERMONES TRES IN NATIVITATE DOMINI.

SERMO I (46). mate facere decrevissent, ab omni illa deorum, imo

In illud : « Oleum effusum nomen tuum. » daemoniorum multitudine quaesierunt usquequodu-
(Cant. l, 2.) rare posset tam excellentis operis operosa constru-
l.Non potcrit explicari sermo quem mentc con- C ctio, responsum est Donec Virgo parerel. Illi ad : i

cepi. Stupor enim miraculorum opprimitme; et impossibililatem oraculum retorquentes, Templum

dum omnia replico, omnia complicantur. Quis poterit .Eternum, solemnem illam machinam vocavcrunt.
excogitare diem advcntus ejus? Ideo fit elinguis lin- Nocte autcm cum e virginali thalamo virgineus flos
gua, 5G*? memoria immemor, insensibilis sensus : Mariae eiTessus est, ita cccidil el confractum est illud
insucta novitate rclucenl omnia, et omnia partui mirabile et columnarium opus, ut vix apparerent
Virginis obsequuntur. Fiunt mirabilia in ccelo sur- vestigia ruinarum.
sum, etin deorsum; quia universa in na-cen-
terra 2. Bethlehem civitas Dei summi, et in te et in

tis Dei obscquium juraverunt. Insigniuntur convexa suburbiis tuis visa sunt mirabilia hodie. Deus pen-
coelorum stclla lucentiore, ct multo luminc loca det ad ubera, ponitur in praesepio, ligatur in cunis,
flammantia pertringuntur. Diffuuduntur per qua- pannis involvilur, et laxatis fasciolis, felices manus
drilidum orbem radii rulilantiores, et pluralitalem et sancta brachiola per cunarum parvitatem expan-
stellarum novus ignis obtundit. Miratur orbis ccelos dit ; alludit Virgini, Matri arridet, et blandientes
novum pcperisse splendorem, et inconverlibilcm oculos ad Mariam intorquet. Stat perterrita tanlis
eorum statum ad signa et prodigia fuisse conver- miraculis Regina coelorum, confert in corde suo
sum. Vident Chakhei in coelis quod Balaam reli- saluiationem archangeli, conceplionem Dei, nativi-
quit in Scripluris : Orietur, inquit, stclla ex Jacob, D tatem pueri, et miratur quod ille, qui aliier potuit ad
et consurget homo ex Isracl, et erit omnis terra nos venire, sic voluit subvenire. Adest et Joseph,
possessio ejus (Num. xxiv, 17, 18). Nascitur stella in sed ab utroque remotus, ct in cxcessu mentis mira-
Deus in lerris, cujus possessio a mari
excelsis, et tur, et mirari satis non poiest, qualiter ad tantae
usqueadmare. Praparant se reges Tharsis, ut cum disjnalionis admissus sit arcanum. Adest mullitudo
novitatemuncrum videant novam Matrem, Filium coeleslis exercitus ; vocibus gloriosis Gloria in cxccl-
novum, novam novitatem. Fons olei de terra erupit; sis Deo (Luc. n, 14) auditur. Pastores veniuni, et
templum Roma>, quod vocabatur .Eternum, corruit, iuveniunt puerum et puellam; pra>cedit stella, re-
omnibus impensis et urbis et orbis mirabiliter con- ges accedunl, adorant Filium, Matrem veneranlur.
summatum (47). Cum cnim Romani in victoriosa1 offerunt muncra, dcferunt majcslati. Cruciatur He-
antiquilaiis memoriam, templuin singulari sche- rodes, Jerosolyma lurbatur, requiruntur Scribae,

(46) Quod hunc sermonem male nonnulli ascri- (47) Refellilur hoc a Baronio in Annalibus, initic
pserint Pelro Daminno, salis apparel ex num. 3, tomi t; quod istud lemplum longe post Chrisli Nali-
cum Pelrus Damianus quinquaginla annis Bernar- vitatem a Vespasiano fuerit constructum.
dum praecessent.
 ; ;

829 SERMONES VARU. — 1N NATIVITATli DOMINI. 830

locus prredicitur, indicilur simulaiio, simuhitor ad * nanivit semctipsum, ait Apostolus, formam servi
nihilum dedueitur, deteguntur commenta fraudum, hodierna die accipiens (Philipp. n, 7), el cum tota

Magi per aliam viam vcvertuntur, pax inaudita a muliitudine miscrationum suarum de ihalarno pro-

sjeculo regnat, universus orbis ad censum descri- siliit virginali.

bitur, rivus olei (ie terra prosu lat, et in divilem \e- 3. Non enim habuit dulciorem modum ad rcdi-

nam liquor sanctitieUus ebullit. Quid est hoc, nisi mendum nos abyssus illa coiisiliorum Dei; quia

quia vera pax in terris apparuit; nisi quia ad su- quidquid in Divinilalis thesauro pictatis est inven-
pernum regnum cives ascribunlur; nisi quia fons tum, touun congestum. Non
in alero Virginis est

misericordiic de Virgine emanat? me capio prae hctitia, quod tanta majestas naturam
3. Oleum effusum nomcn tuum (Cantic.i, 2).S$i- meam assumens, lanlum me elevat; et me mise-
ritus sanctus, Scriptune ipsius vivus fabricilor, et rum in divitias glori;e suse non ad lioram, sed in

unus aliquis iion parvam suae pingaedinia dulcedi- sempiternum includit. Fit frator meus Dominus
nem sub hoc capiiulo dereliquit. Sed vos nocturnis mcusjct timorem Domini fratris vincit affcctus.
vigiliis ita delatigati eslis, ut vix possitis somnum Domine Jesu Christe, libcntor audio le regnanlem
ab oculis amovere. Evigilate lamen paulisper, et in coelis, libentius nascentem in lerris, libcntissime
aderit de cujus Nati- B crucem clavos et lanccam sustinentem. Haec siqni-
somni torporem excutite : ille

viute loquimur, utilluminet oculos nostros, ne ob- dem effusio rapit effectum meum, istorum memoria
dormiamus. Totus autem sententiee sensus cx illius incalescit eor meum, vivcnlis et vividee potionis

arca mutuabilur, cujus eonsilium est quasi cousi- asperitate purgatum. Yivusest iste sermo et cfficax,

liumDei. Ipse ille est dominus videlicet Abbas Cla- et penctrabilior omni gladio ancipiti ,
pertingens

rae-Vallensis, cujus religio et discretio, sapientia, usque ad divisionem animee et spiritus, compagum
eloquentia, vita etfama per totam latinitatem non quoque ac medullarum scrutator (Hebr. iv, 12).
immerito decurrit. Libenter enim illius sarcinas Unus illorum qui prophetalis chori aut magister ,

odoro Sed ad proposilum revertamur. Benignus aut inter magistros e?t, sub scnaria divinorum no-
ille do cujus secretiore fonte Canlicorum
Spiritus, minum partilione, de hac effusione mirabiliter qui-
flumen evadit, in his tribus verbis tria nobis requi- dem sed subtiliter prophetavit Vocabitur, inquit, :

renda reliquit; videlicet nomen sponsi, quare oleo nomen ejus aalmirabilis, consiliarius, Deus, fortis,
comparetur, quomodo et effundatur ;
quia ct no- pater futuri sceculi, princeps pacis [Isai. ix, 6).

nien tacet, de comparatione nil loquitur, de effu- Erat quidem admirabilis Dominus meus inter angc-

sionc nil dicit. C licos ordines audiens hymnum glorise suae ;

admira-
563 4. Primum de nomine videamus. Multa, ut bilis illi mirabili creaturae; faciens mirabilia in coelo

arbitror, vocabula Sponsi per divinam Scripturam et in terra, in mari et in omnibus abyssis. Ego au-
sparsa legunlur; sed in duo vobis universa comple- tem in luto fsecis et miserise obvolutus , miser et
ctor. Nullum quod non sonct aut
profecto reperies, miserabilis omnem spem emergendi perdideram.
majestalis potentiam, aut graiiam pietatis. Puer Do- Ille in gloria, ego in miseria : admirabilis il!c, mi-
mini, de quo frequenlius facio mentionem, ad re- serabilis ego. Sanctum ct terribile nbmen istud clau-

gis cubiculum introductus, duo quasi sublimiora de sum et integrum quomodo capere poteram, quando
ipsius ore divinitatis audivit : Potestas Dei est, in- vix angelicus oculus prospicere, ncdum perspicere
quit, et tibi, Domine, misericordia (Psal. lxi, 12, potest?
13). Sed et ipse Salvator propheticae veritali at- 6. Sed vide effusionem. Ille qui erat admirabilis

testans ait : Vos vocabis me, Magister et Domine agminibus Angelorum, inclinat coelos et fit consi-
(Joan. xiii, 13). Dominus nomen est majestalis liarius hominum. Majestativum nomen in pietativum
pietatis, magister. Si enim pium est praebere escam effundilur; et qui mitabilis cst in coclis, consuler-:
corpori; mullo misericordius escam animte impar- venit in terris, abscondit purpuram sub miseriae ve-

liri, quod est proprie magistrorum, qui mentes disci- stimcntis. Et ad lulum ubi jacebam inclinatur, non
plinatas sub disciplinac rigore coercent. Videamus mergilur : et, si aiuleo dicere, intixus sum in limo
quod horum nominum effundatur ; utrum nomen profundi, opeii manuum suarum porrigit dcxleram,

potenliae in nomine gratiae, vel nomen pielatis in de profundis aquarum exlrahit, extractum abluit,

majcstatis vocabulum. Absit ut misericordia in po- ablutum induit, indutum reportat, roportatum con-
tentia includatur ;
quia miseraliones ejus super om- firmat. Porrigit cum loqui-
dexteram cum nascitur ,

nia opera ejus! (Psal. cxliv, 9.) Certum cst ergo lur extiahit, abluil cum moritnr, induit cum resur-
quia poteslas Dei in majorem hodie pietatem effusa git, cum ascendil rcportat, confirmat cum Spiritum

est, cum coeli dislillarent a facie Dei, et de virgi- sanclum remittit de ccelis. Bonus quidem consilia-
ncis membris Antiquus dicrum cxoritur. Non est rius, qui consilium quod voce dederit, et morle de-
qui so abscondat a calore isto ;
quia largior olci effu- fendit. Erat enimdocens, ait evangelista, sicut pote-
sio a capite descendit in barbam; quia etiam extrc- statem habens non sicut Scriba? et Pharisasi eorum
mam vestimenii fimbriam largius irroravit. Tanta ( Marc. i, 22). Deus, fortis, nomina sunt potestatis :

est abundantia misereniis, ut non solum sub no- sed Dcus effunditur in patrem futuri 56 1 saeculi

mine cffusionis, sed exinanilionis censeatur. Exi- fortis, in principem pacis. Breviter curro ; quia et
831 KKHMONKS VAKH. — 1N NATIVITATB DOMINI. 832

fatigatis el scientibus legem loquor. Quid libi, nius- * fulgor exsilivit ab ore Petri, cum nominaium esl
• __. ._.....:<• :„ .-...., _!..<.. .-:-.... -. _<v.. .: a i __. r. . • _.o r-_ -_-___•
sitabundc Lucifer, in tanta dcfluxione et effusione? nomen quod os Domini nominavil? Et slalim, in-
f.lausum esl tibi tolum ilinerarium Dei, et mali- quii, consolidatcE sunt bases ejus et plantce (Act. in,
gnans oculus luus hic nimium caligavit. Sed et Do- 6, 7). Vocabulum Jesu, sicut Origenis lingua nobi-
minus mcus admirabills luilin nativitale, consiliarius lior definivit, dulce et gloriosum ; omni adoratu cul-
fuit in praedicationc, Deus miraculorum coru-
in tuque dignissimum, qur>d non prius ab hominibus
scatione, fortis in passione, pater futuri sasculi in decuit effeni in mundum, sed a quadam sublimioii
resurrectionc, princeps pacis in illa a.terna beatitu- excellentiorique natura. Omnes quippe Prophetae
dine. Non terreamini novitale verliorum, quia nihil nomen istud aut nescierunt, aut penilus tacuerunt;
novum inlroduciiur. Sic et o!im nomina commutata et reservata est praerogalivae dignilas archangelo Ga-
et effusa sunt Abram in Abraham; Sarai in Saram
: brieli, qui sancto ore sanctae Virgini illud primum
(Gen. xvn, 5, 51); ct si quas alias immutationes in evolvit (Luc. i, 31). Nonne Isaias in excessu men-
illa veteri officina vos legisse recolilis. tis captus, verbis archangelicis eisdem pene syllabis
7. Sed et ab ipsis pene mundi principiis, in ar- consentit usque ad sancti nominis novitatem? (Isai.
cano quodam Scripturarum loco divini nominis ef- vii, 14.) Pascit revera, nec cst felicior pastio in loco
iusionem invenisse merecolo. Loquitur Dominus ad B pascua. ubi nos Dominus collocavit. Quid aeque
Moysen de liberalione Israelis, et post mullam Dci mentcm cogitantis impingual? Nomen Jesu mel in
et Moysi conf ibulationcm, proplicta subiiliter in- ore, in aurc melos, in corde jubilus. Omuis cibus
quirit nomen ejus. Et Dominus dicit : Eqo sum quia qui non condilur hoc sale, infatuatus est. Scriplura
sum, hoc est nomenmcum in (cternum. Ilcec dices qua. non fueril interlinita oleo tantae devotionis, in-
/iliis Israel : Qui est, misit me ad vos. Perterritus sipida est. Olim mihi Tullius dulcescebai, blandie-
Moyses inextricabilis auctoritatc vocabuli, ac si di- batur Virgilius, et Syrenes usque in exitium dulces,
ceret : Hoc excedit intellectum meum, non possum meum incanlaverant intellectum. Lex, Prophetae,
capere nisi eflundatur, audiat a majestate : Ego sum Evangelium, Epistola, ct omnis gloria senienlia-
Deus Abraham, Deus Isaac Deus Jacob (Exod. , et rum Domini mei ct servorum ejus, aut 5G5 parva
in, 14, 15). Vidcs effusionem. Ecce Deus Angelo- videbatur, aut nulla. Nescio modo quid dulcius mihi
rum vocat se Deum hominum. Curramus ergo, fra- immurmurat filius Jesse, qui vario sermonum et

tres, in odore unguentorum istorum curramus ad ; sententiarum conccntu, omnes illos quos diligere
oleum do oliva speciosa in campis expressum, nulla consueveram, ineloqucntes reddit et mutos. Lenit
infeclumamurca, nulla infeclum amaritudine. Oleum C et ungit, quia nihil sic recreat in tribulatione. De-
quod exhilaial faciem hominis, quod sanal vulnera, nique et probare licet. Invoca me, inquil, in tribula-
dolorem tollit, reddit suavitatem. Nonne Samari- tione; eruam te, et honorificabis me (Psal. xlix, 15).
tanus noster nobis a latrone pessimo vulneralis at- Hoc nomcn, hoc est oleum, haec olei effusio.
esl

tulit vinum et oleum, ad purgandum et mitigandum Amen dico vobis, non defici.t hic lecylhus olei, nec
vulneris magnitudinem? Sed multum olei, parum minuitur, donec pluviam voluntaiiam, quae segre-
vini; multum misericordiae, justilia. parum. Sie gata est haereditati cjus (Psal. lxvii, 10), diffusus
quippe decebat mistrantem, sic misero expediebat. inslillet, donec facial coelum novum et lerram no-
Non intres in judicium cum servo tuo, ait justus, vam; quia miscricordia cjus ab aelerno et usque in
quia nonj ustificabitur in conspectu tuo omnis vivens aeternum super limenlcs eum (Psal. cn, 17). Sed jam
(Psal. cxlu, 2) ; sed corona me in misericordia surgamus et praeparemus nos ad solemnioris Missae
et niiserationibus. Veniens quippe hodie quiuque jubilationem, nec cordibus parcenlcs ncc vocibus, ad
vasa attulit olei nonnisi duo vini. Spirilus enim honorem Pueri qui nalus esl nobis, qui est Deus in

sapienliae, intellcctus, con^ilii, scientia., pietatis, sa:cula benedictus. Amen.

misericordia. dulcedinem sonat, misericordiam fia- i

SERMO II (48).
grat, eruclat sanitatem. Fortiludo ct timor vinum
sunt, sed hoc \ino polatus est potcns ille, cum Chri-
De duplici Christi generatione.
1. Exsultate, fratres, in Domino, quia de Domi-
slus in spirilu forliludiiiis descendit ad inferos, non
nica illa sermo succedit, qua^ singularem in cordibus
limidus, sed limendus.
vestris vindicat principalum ;
quae esl ad cujus no-
8. Vidcamus nunc quare o!eo comparetur. Olcum
men humiliter inclinatis , cujus horis rcverentcr
(si vos melius non habetis) lucet, pascit et ungit.
assisliiis, cujus momoria'ii jugilor frequenlatis. Ha?c
Idem facit Christi nomen, et per omnia consonat
est quae vestris affeclibus suaviter indulcescit, quia
comparationi. Lucet prsedicatum pascil recogita-
,
magna multiludo dulcedinis ejus. Spiritus enim ejus
tum, invocatum lenil et ungit. Vide si non pra-cla-
super mel dulcis, in quam dulcis Dominuscumomni
ra luminaria lumen nominis hujus supcr eloqucntia.
sua dulcedine supcrvenit. Cum enim fecorit Deus
candelabrum portavcrunt si non illuxerunt coru- ;

omnia opera sua valde bona, hic melius fecit, con-

scationcs Dci orbi terrae, si nonin splendore fulgo-
ris hujus commota est et contremuit terra (Psal.

lxxvi, 19). ln nomine Jesu Christi surge et ambula, (48) In tomo III Bibliothecae Cisterciensis inscribi-
dicit claudo Princcps Apostolorum. Nonne quasi tur, a In adventu Domini, » etc.
 ;

833 SEKMONES VAKU. — I.N NATIVJTATB DOMIM. 834

secrans in ea sibi reclinatorium aureum, ut post 11 Evocalur stalim ceelestis ille convcntus, et, juxta
lumultus Angelorum et honiinum, et rccliuaret, el prophelam, iiiit Deus consilium, cogil concilium,

requiem inveniret. Hoc est quod nalura , miratur, facil sermonem cum angelis dc restiiutione eorum,
revereiur angelus, veretur liomo, stupct coehim, et de redemptione bominum, de clementorum reno-
contrcmiscil terra, infernus exliorret. In hujus ulcro valione (Isai. XVI, 1-3). Illis stupeitibus ct miranti-
majestas AUuumi mirahililer liqucfacta, sicut adipe bus prse gaudio, quaritur modus redemptionis, ct
et pinguedine rcplevit terras, infudit ca-los, inferna statim de Ihesanro divinitatis, Mariae nomen cvol-
respersit. semetipsum excelsus ct
Hic exinanivit vitur; et per ipsam, et in ipsa, et de ipsa ct cum
immensus mensuram bouam et confertam et coagi- ipsa totum hoc faciendum decernitur, ut sicut sine
tatam mitlens in sinum vestrum. Hic divinis inaui- illo nihil est factum, ita sine illa nihil refectum sit.

bus uncius oleo la>liti« et sicut altare in siguum , Tradilur epistola Gabrieli, in qua salutaiio Yirginis,

ponliticii consecratus. De ahari hoc ad aram crucis incarnatio Hedemptoris, plenitudo gralia 1
,
gloriaj

ascendens, proprio cruore, tanquam alterius genc- magnitudo, multitudo lteiiiiae continetur. Missus er-
ris oleo perfusus, jam non consecratus, sed conse- go angelus Gabriel a Deo, etiam anlequam ad Vir-
crans, totum corpus machinaa mundialis largiore giuem perveniret, invcnit Deum virgincis illapsum
liquamine consecravil.Fatiscal ergo mceror, tristitia o visceribus (49), et majestatem Dei virginalis ventris
fugiat, eliminetur dolor, rancor abscedat, ut liceat brevitate conclusam. venter diffusior ccelis ler-

vacare et videre cum Moyse visionem hanc grandcm, risque amplior, ca|.acior elementis ! qui totum clau-
qualiter Deus in hoc ventre concipiatur, decipiatur dit onmia concludentem, in quo Deus gloria recli-
diabolus, recipiatur perditum, indebitum accipiatur. na^ur. Dcnique et Archangelus non ait Ave, Maria :

Totum me trahit alfectio, sed oralio deficit. Dives repleuda, scd, plena; non Dominus veniet m te :
;

cogitatio vocis pauperlate confunditur, Fervent in- sed, Dominus teeum ; quia inde totam eam sibi ra-

leriora, el in undo^am ebulliunl altitudinem ; sed puerat Spiritus sanctus, et ccelestibus insignierat
frigiditas cumulos refrigerat exundantes.
lingua: ornamentis. Jam consecrala erat in loco voluptatis,
Quid est , Nuoquid ita sensu lacilur-
o Beatissima ? de quo fons ille dcbebat ascendere, qui universam
nus obdormiam, ut ibi mutus sim, ubi omnis loqui- terra superficiem irrigaret.
lur crealura "? 3. Satis hucusque sparsimus verba, et volalicis
2. Verumtamcn non tacebo et non quiescam, do- sermonibus diversa prffiscminavimus : nunc insista-
nec egrediatur ul splendor vultustuus, et sermo de mus hic, si forte aliquod dignum elicere valeamus.
te conceptus, si non ut lampas, saltem ut scintilla Q Fluvius, ait Scriptura, egrediebatur de loco volupta-
acccndatur. Movet.fateor, quod, disponente Deo.pec- tis ad irrigandam universam superficiem terrce,
canl rationales creatura el mullis annorum millibus quiinde dividitur in quatuor capita (Gen. n, 10].
tam ccelestia quam terreslria incassum stare vi- Fluvius iste est Dominus meus Jesus, qui de duobus
deantur , semirutis illis, islis dirulis. Stal illa ma- locis voluptatis egreditur, ex utero Patris, et exutero
gna civilas, civium suorum numerosilale fraudata, Virginis Unde prophela : Dominus Deus nostcr flu-
et a stellantibus palaliis mulliplcx habitantium mul- viusgloriosus, exsiliens in terram sitientem.Sed in-
tiludo propelli ur. Obscurantur slcllarii ignes, so- effabilibus differentiis longe aliier a Patre quam a
lcm loquor et lunam et stc-llas, et multa sui luminis Malre egreditur ;
quia et si hasc temporalis nativilas
clarilate mulctantur. Terra maledicilur (Gen. in, 17), gloriosa cst, multogloriosior est aHcrna. Horlantibus
cum damnalur hominum succcssio ; et omnis crea- vobis, de utraque generatione volo aperire quod
fctra, juxta Apostolum, parturit et ingemiscit (Rom. sentio, non quod aliquid exponere praasumam, cum
vui, 22). Tacet Deus omnipolens, et ordinans ejus hoc ullra omnium vires, quanlo magis ullra meas
omnipotenlia tantam dissimulat confusionem. Tan- sil ? et extrema? demcntia? sit velle fari ineffabilia,
dem nascitur M?ria, et ad nubiles annos egrcdiens maxime hominem impcrilum. A'on enim oblitus sum
D
speciem induit speciosam, qua? ipsum aliicial Deum, Salomoncm dicentem Sicut qui nimium comedit :

e divinitalis oculos in se convcrtat. Vidc quid inde mel, evomit illud ; sicqui scrutator est majestatis,
dicat non minimus explorator secretorum Dei
ille : opprimetur a gloria (Prov. xxv, 27). De utraque
Audi, ix\(\m[, filia, et vide, et inclina aurem tuam, ct enim per prophetam dici puto Generalionem ejus :

obliviscerepopulum tuum,et dumum palris tui, et quis enarrabil ? (Isai. Llll, 8.) Quia et 1'atris illa iuef-

concupiscet Rex .*»<»<» decorem tuum, quoniamipsc fabilis el inaccessibilis cst, ac nulli pervia creatur*.
est Dominus Deus tuus?(Psal.xuv,\\, 12j. Germi- Hoc sensu credo Apostolum dixisse de Deo : Qui so-
nal i^itur virg.i Jesse de torluosa radice generis hu- lus kabitat lucem inaccessibilem (l Tim. vi, 16)

mani et patriarch lrum arbore,et in altitudinem et rec- cum etiam purioresiiatura; lanto revcrberentur intuitu
titu lincm erump^ns omnem ignorat nodosilatem fi- ut nec possint irrumpcre in tanla: claritatis abys-
liouni, lenebras ncscit, fructicosa quaeque non ha- suni. Ipseetiam Filius protestatur : Nemo novit Fi-
bcl. Videt et ardel ille vehcmens amator, ct totum lium nisi Pater, neque Patrem quis novitnisi Fi-
epilhalamium in ejus laudibus dccantat, ubi mani- liiis, et cui voluerit Filius revelare (Matth. xi, 27).
festc sponsus inducitur spirans amorem sincerissi-
mum, nec ultra valens dissimulare quod patitur. (i9j Hypqrbola, ut significct eelcritatem.
835 SERMONES VAHII. -- 1N NATIVITATE DUM1.NI. 836

Nec tamcn sicut est, scdsicut capere potest cui tanta 11 ut patenter quod sentiebat ostenderet, subjunxit : /n
<li»natio revelatur. Unde et illa sublimis anima qua; lumine tuo videbimus lumen ; scilicet ad irrigandam
usque ad tertium ccclum in divitias gloria; Dei rapta universam superficiem terrae. Quaenam terra est in

fuerat, dicil Ego me non arbilror comprehendisse

: illa ccolorum summitate reposita, quamsuperfluatet
(Philipp. lll, 13). irriget fluvius gloriosus ? Regnum coelorum terra

4. Vcrissima ergo dcfuiitio cst, quia illam gignen- viventium est : Unde, Credo videre bona Domini in
tis et geniti generationem nullus omnino penetrat terra viventium (Psal. xxvi, 13) ; item : Placebo Do-
inlellcclus. Hanc etiam de Matre, omni humanae minoinregione vivorum (Psa/. cxiv, 9). Irrigatio haec
crcaturae reor incxtricabilem, el nescio utrum ab illa indicibilis est. Inebriantur quippe Angeli ab uber-
excellentiori natura valeat comprehendi. Quis enim tate domus Dei, et torrente voluplatis ejus po-
compreliendat unitionem carnis et Verbi, qualiter tantur.
Deus ct honio in unam personam conveniet, salvis 5. Hic quid dicam, nescio, quia plurimus slupor
imperturbalisque proprietatibus naturarum ? Unus- sensum opprimit assurgentem. Ubi sunt oratorii
(juisque in suo sensu abundat ; ego hanc omnem sermones, quos in fornace rhetorica omnis ille phi-
sensum supergredi credo, velerum virorum vcsligiis losophorum conflavit chorus ? Ubi sunt gigantes a
inhaerens, qui super haec sanas et inconcussas sen- o saeculo nominati, qui ab initio fuerunt magni sla-
tentias rebquerunt. Ad paternam igitur generationem tura, scientes bellum, languentes circa pugnas ver-
recurrenlos, locum voluptatis Patrem esse cense- borum Nunquid non maximus ille
? gigas (Platonem
mus, 567 quamvis Dcus illocalis sit ; sed elficien- loquor) ab intelleC.u tam purissimae veritatis repul-
tias rerum, nisi per vulgatos sermones, explicare sus est ? Nonne acerrimo menlis ingenio tangens
non possumus. In ipso autem omnem voluptatem sed non attingens divinilatem Dei , dicit : « Unum
esse inlelligit, qui legit Apostolum dicentem Quo- : inveni quod cuncta operetur ; et aliud per quod
niam ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia cuncta etficiuntur, tertium autem non potui inve-
(Ilom. xi, 36) ; et alium ex illo duodcno apice si- nire ? » Recte de Spiritu sanolo inscius, qui illi non
militer eructantem Omne datum optimum etomne : eral infusus, qui sanctorum revelationum magister
donum perfectum desursum est, descendens a Pa- est, qui revelavit Paulo quae oculus nou vidit, sicut

tre luminum (Jac. i, 17). Ipse eliam Filius dicit : idem apostolus gloriatur : Nobis, inquit , revelavit
Hcec est vita ceterna,ut cognoscant te solum verum Deus. Perquid, Apostole ? Per Spiritum sanctum (l

Deum(Joan. xvii, 3). Cognitio igitur Palris vita ae- Cor. n, 10), non per spiritum nostrum, per quem
terna cst el ubi vita aeterna, ibi sempiterna volu- sicut philosophi seducti sunl, ita et seduxerunt. Ille
:
Q
plas. Egredilur cri:o fluvius de loco voluptatis ;
quia noster philosophus, qui super senes et super omnes
gignilurde ulero Patris Deus dc Deo, lumen de lu- docenlcs se intellexit (Psal. cxvm, 99, 100), quid
mine, de Domino Dominus. Egreditur autem idenli- super hoc senserit audiamus : Rigans montes, iu-
tate, quia idem est Idem dico secundum cum Patre. quit, de superioribus suis (Psal. cm, 13). De subli-
substanliam, non secundum personam. Egredilur et mioribus quippe Angelis, qui non per speculum in
aequalitate, quia Patris omninotentiam recipit ; cum aenigmate, sed facie ad faciem ipsam Dei substau-
omnia quae possil Pater, possit haec et Filius, sicut liam luminibus indefessis aspectant.
ipse testatur : Omnia quce facit Pater, facit et Fi~ 6. Sequitur : Quiinde dividitur in quatuor capita.
liusmec potest Filius facerc quidquam, nisi quod In quae quatuor capila? Dicamns breviter, quia gran-
viderit Patrem facientem (Joan. v, 19). Egredilur dis nobis restat via. In ;'.dinirationem; nam de fra-
et ceternitate, quia licct genereiur, non tamen est gilitate complexionis humanae , de torrente volupta-
posterior gcneranlc,sed ambounius antiquitalissunt: tis bibens, tota obstupet illa dignior creatura de
si tamcn vocabuli novitatem non cxhorrctis ;
quod Crcatoris gloria, et gloriae ratione. In puritatem ;

licet quoquo modo significet quae dicunlur, longe ta- « quia non in vase testeo , sed remoto velamine hau-
men cst a sententia; majeslate. Egreditur similitudine, riunt aquas in gaudio de fontibus Salvatoris. In sa-
quia similis cst Patri, Patris imago, splendor glo- tietatem ;
quia, ctsi desiderant in eum prospicere,
riae et figura subslautiae ejus. Egreditur alteritate, 56$ non tamen desidcrium necessitatem, vcl ne-
quia alius e*t ab illo : Alius dico ; non Aliud. Ego, ccssitas miseriam inducit ; sed mirabiliori modo et
inquit , et Paler unum sumus (Joan. x, 30). Unum scmpcr desiderant ul sempcr satieutur, ct semper
dixit ; non uqus: quia Unum significat subslantiae saliantur ul semper desiderent. In securitatem ;

unitalcm ; unus vcro, personarum prof.rictatcm. quia de sua stabililate certi, perennibus gaiuliis iin-
Sic igitur et longe excellentiori modo de Patre Fi- mergunlur, exspcctantes beatam spem, et adventum
lius cgrediens, inundat angelicas stationes ;
quia, gloriae magni Dei, quan io tiet unum ovile et unus
juxta Salomoucm: Fons sapientice vcrbum Dei in c.v- paslor, et suuema illa Jerusalcm consumniabitur m
celsis (Eccli. i, 5). Cilharcodus puer de hoc fonte id ipsum. Sed intluit lluvius iste per angelicas of-

pleno ventre polaverat, cum dicerel : Apud te est ficinas. Sed ha;c omnia tides capit, nescit ralio, in-
fons vitcv, et in luminc tuo videbimus lumen (Psal. telleclus ignorat humanus. Haec sunt forlassis illa

xxxv, 10). Apud te, inquit, cst fons vitas ; quia tu qualuor, quae Vas electionis felici quaternario in
non solum vita, sed et Filius tuus fons vitee ost. Et Epistola ad Hebnvos vidit, dicens : Hon accessistis,
837 SBRBiONBS VAIIII. - I.N NATIVITATK IHJ.MIM. 838
ad montem fumantcm, scd ad inontem Sion, a martyrii praefigebal. Egreditur occulte quia subti-
inquit,
;

ad Jerusalem civitutem Dei viventis, ad multorum lissimus ille fraudium investigator, tant* ab alti-
millium Angelorum frequentiam, adEcclenampri- tudinc dignationis excluditur. Ilinc ost quod ambi-
mitivorum ascriptam in coslis [Hebr. xn, 18, 22, guis alternaliombus fatigatus, illum tentat, nunc
23». teutatum filium appellat Altissimi; nunc inslruit
7. Nunc accingamus nos ad videadum qualiter crucem, nnnc destroit, maadma yor mulierem.con-
ogrediatur dc Virginc ;
quia cgressio ista dulcior ct suctum sibi organum : Nihti tibi ct justo illi (Matth.
olfcctuosior cst humanae miscria 1
,
quffi inluenlium wvii, 19).
peclora conculit, et irrorat oculos, et beatis fonti- S.Sequitur: Adirrigandam universamsuperficicm
bus vultus amantium perfundit. Uic locum volu- terre; id cst ad terrenam miseriam expiandam,
ptalis uterum Marise intelligo, in quo cumulavit quam nobis in hfereditatcm primus ille peccator re-
omncs delicias Dominus, de cujus deli-
deliciarum liquerat. Volo ut Apostolus hic eum mihi, sicut et
ciis Spiritus sanctus admiratorio sermone in ar.o- superius, in quatuor capita distribuat, quia securius
ris Cantico eructat : Qux est ista qum ascendit de cjus expositionem suscipio. Qui factus estnobis, in-
deserto deliciis a[]luens ? (Cant. vm, 5.) Nunquid in quit, sapientia, justitia, sanctificatio, redcmptio
Augelis voluplatem kabet Allissimus, in quibus ipse B (I Cor. i, Ad nos quippe veniens qui eramus in
30).
reperit pravitatem? (Job iv, 18.) Nunquid in con- carcere, 569 pnmo omnium tenebras ignorantiae
stellatione vel scintillatione stellarum quarum aliae nostra? depuiit luce sapientiae suse ; demum per ju-
convertuntur in sanguinem, alias cadunt de ccelo, slitiam quae ex tide est, solvit funes peccatorum
aliiii in tenebris obscurantur ? (Apoc. vi, 12,13.) nostrorum, sanctificans nos in suo corpore, redi-
Nunquid in aere, vel i^ne, vel ventis ? Nequaquam mens in corporis passione : Dominus enim solvit
in ijne Dominus ; non in commotione Dominus ; non compedilos, Dominus illuminat ceecos (Psal. cxlv,
in spiritu Dominus (III Reg. xix, 11, 12), si verus 7, 8), sanctiticat tabernaculum, de manu redimit
esl ille, qui in curru igneo et cquis igneis est as- inimici. Dividitur et in patientiam, qua peccatores
sumptus in eoehim (IV Heg. Nunquid in
n, ii). sustinel; in misericordiam, qua peccatores fovet ;

aquis, ubi furens el tortuosus Leviathan immora- inlargitatem, qua proficientes exaltat ; in forlitu-
lur (Isai. xxvn, 1 1; aut in terra ,
quae sub maledicto dinem, qua perficientes conservat. De hoc secundo
Adie spinas emiltit et tribulos? [Gen. iii, 17, 18.) quaternario, toto hoc Adventu vestrae Fraternitati
Non est locus voluptatis nisi uterus Virginis. Ex confabulatus sum, per fluminum decursionem et
hoc egreditur humauitate ;
quia vcstitus cicilio no- P nominum inlerpretationem moralia mysticis inter-
Blne mortalitatis, visibilis humanis oculis apparuit. nectens, utrum aliquid digne, vos videritis. Verum
De virgine virgam, de libro autem generalionis li- non omnia possumus priesenti sermone coarctare,
neam faciens, diviniiatis hamum innexuil, quem fastidium evitantcs.
carne opc<*uit virginali, ut draco magnus illectus ad 9. Habeo ego qualuor capila dulciora prioribus,
carnem, ferrum divini numinis subsenliret. Egre- quae fortassis vestris cordibus dulcius complace-
ditur ct cum no\ilate : nunquam sic ratus cst
quia bunt. Dominus enim vester elevatus in cruce, lar-
homo sicut nascitur. Primus enim homo primo de gissimas sanguinis undas quatuor partibus sui a
terra formatur; secundo mulier ex cjus latere fabri- corporis abundantius emanavit. Spinis enim pun-
calur iGen. n, 7, 22); tertio Cain consuetudinario gentibus sanctissimum caput nivea cervice reflexum
iu>cendi ordine ^ignitur ab ulroque (Gen. iv, 1). et clavis pcdes et manus, et lancca latus ejus trans-
Solus iste de sola Virgine nascitur; ct Virginis ute- verberante pretiosus sanguis emanavit, cujus
rum novo ct singulari partu divinitas humanata si- aspersione judex transit in patrem; iratus, in mi-
gillat. Ubi nunc Arislotclicae subtiliiatis facunda tem; in misericordiam, virga; captivitas, in coro-
quidem, sed infecunda loquacitas : Si peperit, cum m. nam. Christus ergo fons Iatens et occultus in ccelis,
viro concubuit? Velit nolit, vertitur in habitum pri- fons patens et aperlus in terris : illic de ulero Pa-
vatio ; nec astringitur dialecticis terminis omnium tris, hic cgreditur dc utero Virginis; illic vivens
lerminator , ad cujus impcrium perit natura, dis- terram irrigat vivcntium, hic moricns, lerram mo-
sucscit consuetudo. Egreditur etiam cum clarilate. rientium; illic dividitur in qualernarium admirabi-
Nascente quippe illo sepelitur omnis illa slellantium lem : hic, in dulcem. Dulcis Dominus, dulcis Do-
luminum luminosa serenitas ; et stella candidior mina, quia ille Dominus meus, misericordia mea ;

lucidioribus radiis praescintillans, totam sibi coeli haec Domina mea, misericordia Ducat nos 1
porla.
rapil porlioncm. Ambulant reges in splendore ortus Nater ad Filium, Filius ad Palrem, sponsa ad spon-
ejus, quoniam ccce reges congregati sunt, convene- sum, qui est Deus bencdictus in saecula. Amen.
runt in unum. Ipsi videntes sic Deum et hominem
nascenlem, malrem et virginem parientem, admi-
rali sunt, conturbati sunl, commoli sunt, tremorap-

prehendit cos in tantorum lnce miraculorum. Egrc-

dilur el cum paupertate; quia in pannis vilissimis
reclinatus, jam ox Uinc sanclis>imi> membris Icgem
 ,

839 SERMONES VARll. — 1N NATIVITATK DOMINl. 840

* gralulabunda: laudis adverbio demonstrandi pro-

SERMO III (50).
rumpens : Ecce, inquil, faciet Dominus novum super
De fluvio JEgypti et ejus rivis per allegoriam. terrarn imulier circumdabitviruml Jerem.xxxi 22 ,
.

1. Tandem de mari ad portum, de promisso ad Sed tamen repentina; submersionis lacrymis edoce-
pr?emium, de labore ad rcquiem, de desperatione ad tur, prius lamenlum Chrisli iuscipiens, quam ad-
spem, de via ad patriam pervenimus. Scripserat venlum conticescat. Danicli dicitur : Visio est in
siquidem nobis frequenlibusepistolis calamus scribae dies et in tempora longa (Dan. vm. 17, 19;. Et Eze-
velociter scribentis Exspecla, reexspecta. Sed nos
: chiel tanlis caliginibus involvitur, ut vix dignosci

quod subjungilur dicere poteramus: Modicum ibi, et possit unde veniat, aul quo vadat (Ezech. xiij. De-
modicum ibi (hai. xxvm, 13). Prsecucurrerant cur- nique omnis ille prophetalis conventus longa tardan-
sores promissione diviles, sed exliibitione pauper- tis gratiae morisilale perlaesus, nunc rogando, nunc
rimi. Dicebal alius : Virililer age, et confortetur cor conquerendo variat orationom , et plerumque sermo-
tuum, et sustine Domiuum (Psal. xxvi, 14); alter nibus exorativis indignatorios intermiscel. Nos quo-
vero : Si moram fecerit, exspecta eum, quia veniens que satis eos audivimus, et nobis in fastidium rele-
veniet (Ilabac. II, 3). Pari consilio exierant de san- guntur. Jam fugit Moyses, impeditioris siquidem
ctuario Dei, nihilsecum nisi promissionum mulii- B linguae faclus est nobis (Exod. iv, 10). Isaiae labia

luclinem reportantes.Unde et Citliarisia uoster jam immunda sunt (Isai. vi, 5). Jeremias nescit loqui
dormitaverat pra? taadio, et in ipsum Deum tacitis quia puer est (Jerem. i, 6). Ezechiel polluto paue
oblocutionibus totam culpam modis flcbilibus intor- vescitur (Ezeeh. iv, 12). Osee lornicariam et adulte-

quebal Tu vero, inquil, repulisti, etdespexisti, distu-

:
ram duxit uxorem (Osee. i, 2, 3). Daniel posl visio-
listi Christum tuum (Psal. lxxxviii 39). De flebdi nem graviler infirmatur (Dan. viii, 27).

quoque ad imperativum conversus est, exagilante 3. Omnes prophctse elingues sunt el muti : jam
iinpatientia, quse impudenlia; et fronlositatis mater laetari et exsultare non possumus, nisi osculetur
est : Qui sedes super Cherubim, manifestare (Psal. nos osculo oris sui. Audiii et exauditi estis : adest
lxxix, 2). El quid tandiu dominatrici sedeus iu ca- benignilas et humar.itas Sahatoris noslri Dei, qua3
thedra, circumvallantibus et vallanlibus Angelis, vel differri i.on patiatur amplius amorem languen-
non respicis super tilios hominum, quus absorbuit tium. Quid enim audistis ? « Sanclificamini in cra-
et obsorduit iniquilas per Adam quidem commissa, slinum, filii Israel (Josue. vn, 13), et estote para-
sed a te permissa? Memorare quoe mea sit substan- ti ;
quia die craslino descend> t Dominus. » Resi-
tia (Psal. lxxxviii, 48), ad tuse subslantiee simili- Q duum diei liujus, et superventurse noctis vix me-
Ludinem fubncalu ;
quia, etsi ornnis Iwmo vivens va- dianda progressio, dirimil nos a vultu gloriae, a
nitas est (Psal. xxxvni, 6), in imagine tamen tua puero Deo, a puerperio singulari. Currite celeriore
pertransiens.vanilus esse non potcst. Nunquid ita vune et rapidiore passu, conficiie metas vestras, ut liceat
constituisti omnes filioshominum ? (Psal. lxxxvih, videre Fiiium Dei vagientcm in cunis, et Salvatoris
48) de quibus dicis : Deliciai meceesse cumpZliisho- nalivilati qualiacunque obscquia pra-parale. Credo
minum (Prov. vm, 31), ut eos veilerct et diverte- vos esse filios Israel, sanctiticatos ab omui inquina-
ret a te malignus ille deceplor, qui decipere, nisi te mento carnis et spiritus, preeparatosad diei crastinae
permittente, non potuit. lnclina ccelos tuos et de- sacramenta sollicita devolione el devota sollicitudine
scende(Psal. cxliii, 5), et illos misericordes oculos suscipienda. Quid enim aliud his sacris diebus Ad-
misi ris inflecte peccantibus, ut saltem non in perpe- ventui ejus dedicatis egislis? Vidi ego senes, sene-
luum obliviscaris nostri. Ha?c quidem iste, sed ge- ctulis oblitos, astare sacris juvenili alacritate vigi-

milibus et «rumnis intortus, tantte prasumptionis liis ; el juvenes juventute sepulta, senili gravitate

senlentiam abjurabat. Dixi, inquit, Custodiam vias reverenlia? Divinitatis assislere. Plena eranl subsellia

meas, ut non delinquam in lingua mea (Psal. H concinentibus, et concentu parili voces in sublimi-
xxxvm, 2). bus resonabanl, ut lelici iuvidia jurasse vos crede-

2. Sed el ille vir nobilis, et profundi sermonis ur- rem jubilare Deo in voce exsultationis. Psalteria

banitatc perlucidns, affectuosis excessibus incale- erant pras manibus, psalmi in labiis, in corde devo-
sccns, 570 Propter Sion, inquit, non tacebo, et tio : solemnilatem animi indicabat hilaritas vullus,
propter Jerusalem non quiescam (lsa. lxii. 1), elc. discursio corporis, oporis solliciludo. luspexi sacer-

Utinam, ait, dirumperes ccelos, etdescenderes ! (Isa. dotes vigilantibus oculis primos dici ortus siil>tiliter

lxiv, 1), et alia mulla, qua3 fastidiosa prolixitas indagare, sacramenlalibus indui veslimenlis ; in-

vetat inserere. Hic etiam niorosioris gralke longin- troire ad altare Dei, ad sacriticandiun corpus el

quitate suspensus, et nimielate doloris excedens, sanguinem ltedemploris. Vidi assisleuliiun turbam
impatientcr oblatrat dicens : Ecce gentes quasi non nnnisteriali devolione nunc flecteie genua, nuuc
s\nt,slcsunteoram quasinihilum et inane repu-
eo, osculari manus, et ftd imperantittm nutum nulu ci-

tatcesunt ei(Isa.\L,\l). Jereinias quoque in \ocem lius obedire. Sed et pueros as|>exi, qui nesciunl
quid sit inter dexleram et sinistram, sibi ad invicem
50) In UibliotliecaCisterciensi inscribltur, « In Vi- psaltcria invidere, et rcportare ad leclulos suos, fu-

gilia NativilalisDomini, » etc. rari sommum ab oculis suis, el in lectulo suo per
 , :

841 SERMONES VARII. — IN ADVENTU. 842

nocles quaerere anima eorum quod * lam pnrtermiuit artem nocendi

quem diligebat sed ubilibct suae
; ;

licet contra consuetudinem pra-sumplum sit non calliditatis assignat argulias. Et in choro quidem ,

tamen contra devotionem. Fateor, inter hsc omnia inter orandum et psallendum mentem perlraliit in

cogitabam : Castra Dei sutit ha'c,non cst hic aliud divcrsa, prar-teritorum rememoratione purilatr-m in-
nisi domus Dei,et porta cctli(Gen. xxvm, tlJ.Vel- telleclus involvens. In choro vero multiformea libi-

lem, nollem, vestra devotione trahebar, ct vobis dinis sensus cvolvit, insidians solliciludini veslrae,
negotianlibus otiari non poteram. Sequebar vos, et telis fortioribusoppugnans vos, ulinam non ex-
sed a longe, vcl aberrans a via, vel claudicans a pugnet, pungat, non vulneret. In refectorio aulem
seniitis meis, lugens et contristatus, quia non polc- gul.un allicil ad videndum quae perferuntur, et io-
ram aequare currentes. Novit unus (51), cum ille geuli aviditate oneral distentum ventrem, ut majore
quo uno unum cocpi esse in Domino, quam frequen- opera ad egerendum egeas, quam ad iugerendum.
libus querelis impleverim aures ejus, quod vos in In claustro libros revellit a manibus, memoriam re-
meridie esselis cum sponso, et ego cum spousa in serat Scripturarum, et nunc de isto ad illum, nunc
vespertino frigore commorarer. de illo ad istum cum signis et scurrilitate transver-
4. Eia, fratres, si aliquis adhuc dcfluus humor de tit. Per officinarum multitudinem te facit excur-
flumine morialitatis hujus vestras circumrorat affe- B rere, et vagabundo se comitem facit, donec tacitur-
ctiones ,
Lergite et tegite illum niveo confesMonis nitatis ostium, aut aperiat, aut confringat. Quid
amictu, el calceale vos in praeparatiooem Evangelii plura? In choro devotionem, in thoro castitatem, in
pacis (Ephes. vi, 13), ut sitis 571 de quibus dicit refectorio parcitatem, in claustro lectionem, in offi-

sanclus: In flumine pertransibunt pede.Qaid autem cinis silentii virtutem virtulis inimicus exstirpat.
per haec : Ibi lcetabimur in ipso? (Psal. lxv. 6.) De Nec sufficil in vigilando subtilius spiculis cordis te-
flumine hoc, imo de fluminibus islis Isaias prophela rebrare vitalia, sed dormiendo singulari se versat et
in noctufnis lectionibus largius d\s\m\.a.vit.Percutiet } reversat astutia. Quae omnia melius vestraeconscien-
inquit, Dominus (luvium /Egyptiin septem rivis,ita tiae, quam styli scientiae derelinquo. Sed et ad allara
ut transeant per eum calceati (Isaxi, 15). Volo de Domini virlutum sequunlur nos spiritus ipsi ; et ip-
fluvio et rivis ejus paulisper confabulari vobiscum, sos ante mentis oculos involantes, ut vix aliqua vel
quomodo et qualiter perculiatur ,
quid eum
sit per nascentis Dei, vel pendentis in cruce possint memoria
tran^ire calceatos. .Egypto figuraliter exprimi mun- delurbari. Magnus ille patriarcha vixvolucres hujus-
dumislum, divinorum eloquiorum scrutatores modi a suis sacrificiis abigebat (Gen. xv, H) nos affir- :

mant, qui posilus est in maligno, qui tenebris et C Q m sumus qui fugare praesumimus ? Quisinhoc rivo
confusionibus est repletus. Flumen fluxus humani vel mersum, vel submersum se esse negaverit? Vi-
gencris est, qui de primis pareniibus infelici vena detis quam turbidus torrens et limosa regurgitans
prorumpens, in impetuosum erumpens torrentem, ccenositate, qui vix aut nunquam ad hoc ducitur ut
per totam mundi lalitudinem instagnavit : qui in penilus exsiccetur. Non puto quod ille qui clausit
septem torrentibus derivatur, valles ct campestria coelum oratione (III Reg. xvn, l),clauserit animum
profunda voragine supcrsedit ; ipsis quoque mon- a cogitatione, ut facilius sil ccelum obserare, quam
tium cacuminibus eamdem refusionem intentans. animum.
Undc unus de altioribus da.ma.1, Torrentes iniquitatis 6. Secundus rivus est locutio perversa. Linguam
conturbaverunt me (Psal. xvn, 5) et : , Intraverunt nullus hominum domare potest, ait Jacobus (Jac.
aquae usque ad animam meam (Psal. lxviii, 2). iii, 8) : membrum inquietum, membrum mortife-
5. Piimus hujus fluminis rivus est co^itatio ma!a. rum; facilis ad loquendum, ad obloquendum pro-
Rivus exundans, et qui nullis obicibus repellatur. clivior. Et notandum quod alter nascitur ex altero,
Habet frequentiam pluviarum per fenestras corpo- cum malai cogitationi perversae locutionis janua sit
reorum sensuum, qui ei mundanis cataractis morli- n aperta.Et est etiam aliud verbum falsum : unde dici-
.feros imbres infusius administrant. Occursat aspe- tur, Perdes omnes qui loquuntur mendacium (Psal.
ctui mentis quod vidit et audivit, quod odoravit et v. 7). 57£
Aliud vanum, de quo scriptum est :
gustavit, quod palpavitel teligi.l. Et plerumque quod Vana locuti sunt unusquisque ad proximum suum
simplici oculo aspeximus, versipellis contortor in (Psal. xi, 3j. Aliud impudicum, de quo Aposiolus
offendiculum retorquct ac scandalum. Fingit simili- Turpis sermo de ore vestro nonprocedat {Ephes. iv,
tudines, imagines pingit, colores aptat, et in thalamo 29;. Aliud excusatorium, unde Psalmista : Non de-
mentis universa couvolvit, si fortcconscnsum eliciat clines cor meum in verba malitiaiadexcusandasex-
et affeclum inficiat. Offert horribilia de divinitate, cusationes in peccatis (Psal. cxl, 4). Aliud dolosum,
terribilia de fidc, mirabilia de fidei inslitutione; et dequo Propheta Disperdat Dominus universa labia
:

in alveolo mentisvcncniferas ingerit poliones, quas dolosa, et linguam magniloquam (Psal. xi, 4}. Aliud
in confessione cvomcrc peccator oneratus exhorret. oliosum, de quo ipse Domiuus De omni verbo oiioso :

Venit in oratorium, dormitorium occupat insidct , quod locuti fuerint homincs,reddent rationem de eo
refectorio, circuit claustrum, rcvisil officinas, nul- in die judicii (Mallh. xn, 36). Et qua alia
ei geneic
sunt pestis hujus, quse nos brevisaltu transilirenon
(51) Scilicel Bernardus, vcl Petrus Cluniaccnsis. possumus.
Patrol. GLXXXIV. 27
 843 NlCOLAl CLAM2-VALLENSIS. 844

7. Terlius est actio prava. Post cogilalionem et ^ peres : quod vituperaverit , tu laudes. Non et hoc
locutionem vcnitur ad opcra, quando exhibemus palpativa dissimulatione tacendum ,
quod vidcrim
membra nostra arma iniquitatis peccato, et conlu- quosdam veslrum tantis impatientiae stimulis agitai i,

meliis afficimus corpora nostra. Quid cnim lurpius, ut ad primas correploris voces non solum excusa-
quam membra Christi sanguine consecrata, et con- tioncm el defensionemexhibcaiis ; sed et nisi disci-

sepulta in Baptismatc, libidinosis ardoribus macu- plinalis \igor obviaverit, ad tumultus et jurgia pro-

lare, nec allendere reverentiam praesentis Dei, mi- silialis.Huec est impielas maxima in Deum, dclictum
nanlis pcenam, gloriam promittentis?Absit utaliquis maximum quod vir simplex et rectus, et puer Do-
:

nosirum huic idolo subslernatur, ut Filium Virginis mini summa circumspectionedcvitat.Elegantissimam

in Vcneris templo snscipiat, ut arcam Dei juxta super his comparationem inducit propheta, quam

Dagon collocet; ut nutrilus in croceis stercora am- de sacrario sancti Spiritus asportavit. Ibi, inquit,

plexelur. Quid Petro cum Mago; quid Chrislo cum habuit foveam ericius (Isa. xxxiv, 15). Ericius ila

Antichristo?quid Virgini et libidini? quid puritati 573 confertissima spinositate densatus esl, ut

et corruplioni? Absit ut quisque vestrum

ambulet in undique punclionibus ct aculeis vcsliatur. Cum vero
passione desiderii, sicut et gentes quae ignorant se solitudinem adeptum putat, caput aperit, exseril
Christi aut consecratis, aut Chri-
B pedes, el vivificatorios motus plana deambulatione
Deum; quicorpus
sticorporiministratis! Elccti servite Imperatori, ut demonstrat . Si quis superveneril, slalim celerrima

cum Imperatore sedeatis, cum sederit in sede ma- velocitate caput cum pedibus in interius abscondi-
jestatis suse. Qua fronte, quibus oculis videret vos, torium reponit : ut si tenere volueris, prius videas

viveret vobiscum, qui tantis inter vos obscccnitatibus sanguinem tuum, quam corpus suum. Sic et pecca-
descrviret? Qua mente, qua conscienlia accederet ad toris caput cum pedibus , intentio cum actione, a

Sancta sanclorurn, immolaret Sanclum sanctorum, pastorum sollicitudine prospectatur : et quod fere

cujus fama contemptibilis, vita notabilis, scrmo re- omnium peccanlium vitium est, cum ab omnibus
prehensibilis haberelur? Scd et si forle (humanum videatur, a nemine sestimat se videri. Si vitium

loquor proptei* infirmitatem carnis vcstrac) aliquis resecare studeas , et intentionis ingressus cum
vestrum tale aliquid in cubiculo conscientiae compli- actionis egressibus correctivis deprehendere : statim

cavit; deplicet illud per confessionem et pceniten- Ciceronis eloquentia renovatur ; excusatur et de-

tiam, et ego ei de misericordia nascenlis pueri ve- fenditur quod opponis, accusaris et olfenderis qui

niam repromitto. Et si confessus fuerit ct pcenitue- proponis. Interrogat de loco et de tempore quando

rit nascitur in eo lux mundi, ut dimotis fallacibus C factum fuerit, et novusdialecticus exserta lingua pro-
tenebris, splendorem verae lucis accipiat. Qaomodo rumpitin medium. Parentes advocal; palrocinatores
enim miseris misericordiam hac nocte negabit, in quaent ;
gravari se judicat ; indicat se rccessurum,
qua misericorditer misericors nascitur et miserator malle mori, quam pali talia ; et quae vidisti, negans,
Dominus? Adest Deus ethomo Mater et virgo; caro ; et quae non vidit in te consicia rctorquens. Sic spi-
bonilas; mi-
et Verbum; lux illuminans; bonus et nam sentis, et culpam perdis odium incurris ne( : ,

sericordia et veritas ; fecunda virginitas, virginalis corrigis : et quem totum tenere pulabas, totuu
fecundilas ; selerna novitas, nova aeternitas; divina amitlis. Vides quam multiplici cumulositate rivu:
1

humanitas, humana divinilas, humilis sublimitas, iste omni homini, et maxime nostro Ordini se in-

et his omnibus misericordia fabricatur. Cohibete fundit?

ergo extollentiam ab oculis, loquacitatem a lingua, 9. Quintus est exsultatio in peccatis. detestand;

crudeliiatcm a manibus, voluptatcm a lumbis, pe- laetitia, et in sempiterni doloris trislitiam demutanda

des ab itincre non recto, et vcnite et arguite eum, in peccatis sicut in viritutibus exsullare ! Nonne la

si non hac nocte dirumpit

ccelos, si non descenderit trocinanles et facinorosi quique cum votorum pleni

ad vos, el projicict in profundum maris oinnia pcc- tudinem asscquuntur, non se capiunt prae gaudio,it

cata vestra. Quis tamen est, qui hujus lertii rivuli eliam ut audeant ipsi Diviuitati gratias immutire

nonsit mersus et remersus inslanlia? Qui cum malefocerint, Isctanlur, et exsultant i

8. Quarlus rivus est defensio peccatorum. In ve- rcbus pessimis (Prov. n, 14). Cadent super eos car

ritale dico vobis, quia nihil sic exaspcrat iram divi- bones, etin iguemdejicientur (Psal, cxxxix, li). Se

nitalis, quomodo iniquitatis defensio. JEquo cnim rivus iste, quam undosa rcflexione miseros animan
certamine nos certarnus cum Domino, cum defendi- tes effundit, melius conscientia, quam eloquenti

mus quod odil cum nobis placet quod displicet illi.

:
comprchendit.

Magna quippe superbum el humilcm

diffcrentia intcr 10. Sextus est alios docere ad malum. Heec di

peccatorem; cum illum despicit, hunc respicit quia : clrina de caihcdra pestilentia- derivatur, quara d(

humilia respicit, ct alta a longe cognoscil. Quando tcstatur et reprobat qui docet hominem scientia

sanuri polerit qui medicum spernit, medicinam quam in vanum accipit animam suam ,
qui ali<

conculcat , et infirmam substanliam contrariorum rum auimas vcnatur ad mortcm, qui trahii pecca
•
rcceplione succcndil ? Tu dicis malum bonum, sicut vcstem longam ;
qui niiscet sanguinem -sai

amarum dulce , tcncbras lucem , ct in Creato- guine; cui non sufficit ut intcreat in saxulum -

rcm rcfuudis injurias; ut quod laudaYcrit, tu vitu- culi, nisi ct alios ad interilum pcrtrahat sempite
845 SERMO 1N FESTO S. STlilUIANI. 846
num ! Scitis enira qiiia raulta vitia tcnerrimis * (Psal. lix, 10), cujus corrigiam solvere non potuit
aetatibus imprimunlur ;
quae postea in magno cor- magnus illeBaptista (Luc. iii, 16). Misit de summo
pore vix mitigare, nedum exstirpare quisquara Filium suum et accepit me in
: utero Virginis, et sic
possit. Infelices magistri, qui hujusmodi plautaria tandem assumpsit me, et de profundis aquarum.
plantaverunt ! explantabunlur ab illa cudesti planta- Percutiemus et eos, si cogitemus pro peccalo nostro,
tione, quam plantavit Pater ille coelestis. Quis glo- si prohibeamus linguam a dolo, si dcclinemus a
nabitur sc hujus rivi torrcmibus non fuisse valla- malo, et faciamus bonurn si confiteamur adversucn
:

tum ? nos injustitiam noslram Domino, si dolor nosler sit

11. Seplimus est, in omnibus liis malis perseve- semper in conspectu nostro, si doceamus iniquos
rare. Hic peccator demersus est et absorptus, et vias Domini, el semper laus cjus
sit in ore nostro.

clausit super eum puteus os suum. Cum enim non Et ut de arte sutorianoslrismoribus aliquid consua-
levat oculos ad ccelum, nec recordatur judiciorum mus, habearaus calceamenta densa et suutiliter con-
justorum, mortuus est, et sepultus in sepulcro suta, quae possint aquas obviantes excludere. Facia-
conscientiae suae. Tunc a mortuo tanquam qui non
p mus carnem nostram firmam et confixam 571
est, pcrit confessio (Eccli. xvn, 26) : tunc peccaior timore Domini, quae libidinis humorem excludat, et
cum venerit in profundum malorum, contcmnit excocta tribulationibus, atque ita densata fiat uter
Prov. xvni, 3). Hic est in extremo fluminum novus ad conservandum vinum novum de quo dici-
.Fgypti, et multitudo miserationum Domini tollitur tur Quia factus sum sicut uter in pruina {Psal.
:

ab oculis ejus. cxviii, 83). Sed jam corda et corpora vestra ad

1 2. flumen malum, rivi pessimi, rivi extermi- suscipiendum Filium Virginis praeparata dimittamus
nantes ! Hac nocte Dominus eos calceatus transivit, in pace, et omnes in commune lumen ad revelatio-
cum in virginali substantia purara carnem etoranium nem gentium innocentibus brachiis amplectamur
praetaxatarum pestium immunem accepit : illo cal- qui est benedictus in saecula. Amen.
ceamento calceatus quod in Idumaeam extendit

NICOLAI CLAR.E-VALLENSIS
SERMO IN FESTO BEATI STEPHANI PROTOMARTYRIS.
Stephanus autem plenus gratia et fortitudine ( Act. vi, 8).

1. Adhuc Filium Virginis habemus in manibus, n prodigia et signa magna in populo. Nunquid aequum
et obseculoria delinitione vagientis Dei honoraraus est derelinquere regem, et ad milites oculos detor-
infantiam. Ducit nos Virgo ad veneranda cunabula, qucre? Nequaquam, ni imperaverillmperator.S urgit
et speciosa prae filiabus hominum, ad speciosum ipse Rex Filius Regis, sed Lipidantium aciem inter-
forma prae filiis hominum, benedicta inter mulieres i-umpens, triumphatoris certamini non sine dolore
ad benediclum inter homines nos conducit. Sub- cordis assistit. Videt opprimi primum et primi-
murmurat nobis in aurem, si forte domus exaspe- cerium purpuratae coliortis grandinaria lapidum
rans aucliat et quiescat, revelata esse velamina Pro- densilate, fontes sanguinis de corpore Protomarty-
phelarum, et completum consilium Dei. Videle ris ebullire. Videt quia universa debacchatio redun-
miraculum Malris Domini, quia crcalura creat, et dat in ipsura, et ipsi soli improperia exprobrantium
Creator creatur. Scintillat sidus, Magus adorat, cumulantur. Ubi pietas et misericordia lua, Do-
exsultat polus, tellus resultat, gloriantur Angcli, pa- mine, non compaleris patienti ? ubi sequitas el
si

stores aggaudent, Virgo parit, nascilur Deus, et jusiitia, si non judicas el vindicas de populo lapi-

ccelorum luminaria clariori lumine lumen cxorturn -. danle? Curramus ad speclaculum ad quod currit,
in tenebris proscquuntur. In islis bonis versamur : qui cxullat ut gigas ad currendam viam, et videa-
beatus vir qui impleverit desiderium suum ex ipsis. mus quibus armis armalus vexillifer martyrum in
Scio quiadulcenohisest, In principio erat Verbutn: campurn pugnaturus descendit. Et ut diligcntius
dulcius,VerbumcarofactumestUoan.i, 1, 14);dul- elucescat singularis martyrii praerogativa, revoce-
cis-imum Verbum in cruce suspcnsum. A tanlo mus ad memoriara apostolicorum Actuum descrip-
puerperio quis insanus oculos nostros amovere, lionem, in quibus historicis el tigurahbus dictis con-
nedum avellere praesumal, nisi ipse jubeat qui dicit : versio et pussio belligeri militis continetur.
Averte oculos tuos a me, fjuia ipsi me avolare fece- Stephanus, inquiunt, plenus gratia et fortilu-
2.
runt ? (Canlic. vi, 4). Ecce dum osculalur nos osculo dine, faciebatprodigiaetsigna magna in populo. Non
oris sui, dum tantis miraculis et slupidos nos facil et parvum latel hic mystorium, nec vilipendcnda sim-
ittentos, Stephanus plcnusgratia et foriitudine facit plicioris scriptur&e manifesta positio. Ad virginera
 ;

847 AELREDl ABB. MEVALLIS. 848

quippe loquens angelus, verba de ccelestibus scri- * refraclarios spiritus, duros cervice, incircumcisos
niis sumpta, nec alterius nisi ipsius Dei spiritu fa- corde etaunbus, et sublimi voce homicidas, et pro-
bricata, nova salutalione perorat [al. porlatj. Nulli ditores appellat. Non \eretur conventicula congre-
dubiutn quin omnium verborum excellaut altitudine, gata de sanguinibus, et inter manus quaerentium
utpote de mclioribus disciplinis sar.cli Spiritus animam ejus, de liberiori justitia cacumen veritatis
evoluta : quorum annuntialione
confcederandum ascendit. Dissecantur cordibus, el strident dentibus
erat illud unicum sacramentum Verbi et bominis in eum, concipiunt dolorem, et prope est ut partu-
divinitatis et carnis. Ave, inquit Forlitudo Domini, riant iniquitatem. Mirum quod non revocantur in-
plenagratia(Luc. i, 28). Quid autem de Slephano? sueli novilate miraculi, quod luminosa Protomarty-
Stephanus plenus gratia ct fortitudine. Nonne ris facies non refrenat insanos. Videbant, inquil, fa-
Lucas eisdem pene litteris de utrisque eloquitur? ciemejus tanquamvultum angeli stantis inter illos.
Sed licet longe excellentior modus in Virgine prae- Quid est, o insensati ? lumine vultus Dei insignilur
dicetur, secundario tamen laudatur inMartyre. Ila- gloriosus Levila, et vibranti splendore Stephanus
bet igitur gratiam Stepbanus sublimiori genere, serenatur, et reverberantur oculi vestri, et tamen
quam reliqua marlyrum multitudo : plenus gratia invidiae magnitudo visionis majestalem occludit?
refertur scilicet et cumulatus, quod raro in Scrip- " Respondeant in divinorum voluminum evolutionc,
turis canonicis subtilis inquisitor inveniel. Jungilur ubi repererunt hominem in terris positum per (sic)
graliae forlitudo, 575 infuso spiritu libertatis. Igni- vultum angelicum induisse : et cum in ulrisque legi-

tus animus in vocein verilalis erumpit, nec patilur bus vel raro, vel nunquam invenerint, obslupeant
ullo paclo rigorem justiliae submitti aliquando, vel gloriam triumphantis. Sequitur :

dimiiti. Sic loricatus gratia, et basla fortitudinis 4. Cum autemesset plenus Spiritu sancto, inten-
sapicnter infrendens, faciebat prodigia et signa dens in ccelum vidit gloriam Dei, etc. Mirum diciu,

magnain populo. Ille potestprodigiaet sigua facere, et totius supergressio creaturae ! Intendit in coelum,
in quo gratia et fortitudo sedem tirmissimam statue- videt jam non coelum, sed coelos apertos, videt glo-
runt. Sic Stephanus ad homicidas, ad legis adulte- riam Dei et Jcsum stantem a dextris virtutis Dei.

ros, ad crucifixores Filii Dei Patris loquitur, genti Movet me haec intentio, quae de cordis purilate re-
peccatrici yEgypto, populo gravi iniquilate in de- fusa vim facit ccelis, et ad ipsius divinitatis consi-
serlo, semini nequam in terra promissionis, filiis storium penetrat et attiugit. Cceli aperiuntur, gloiia
sceleratis in morte Salvaloris. Dura, inquit, ceruice Dei videtur : Jesus conspicitur stans non solum a.
et incircumcisi corde etauribus,vos semper Spiritui C dextris Dei, sed a dextris virtutis Dei. Hanc inten-
sancto restitistis. tionem fecerat abjectio mundi, contemptus sui, cor-.
3. Surrexerunt quidam de synagoga : synagoga dis munditia, dikclio Dei, proximi amor, veritatis
utique Salanae, et utique conglobantur, vel ad con- defensio, desiderium Christi. Retorquenda essent
vincendum, vel ad occidendum. Facitint impietatis haec omnia ad communes flosculos moralilatis, nisi
parietem unum; squama squamae conjungitur (Job esset excellentia Martyris commendanda. Felices^
xli, 6). Sibilant sibi serpentes ad invicem, convene- oculi, subtihs visus, visio gloriosa. Signanter re-J
runt in unum adversus Dominum, et adversus Chri- collige positionem verborum. Plenus est Spiritu, et
stum ejus. Velit, nolit, cedit impietas pietati, veri- sic intendit in ccelum, quia in Spiritu afflatur ; con-
tali error, stullilia sapienliae, Spirilui sancto prae- culcatis terrestribus, cceleslibus inhiat et aelernis.
sumptio el vanitas spirilus humani. Non poterant Post haec aperiuntur cceli, nullaque praevalet lirma-
resistcre sapientice et spirituiqui loquebatur. Non tio vel quam non iransvolet aut irrumpat
clausura,
dixit, Non volebant, quod rationabilium et perfecto- mens summae
illi menti affectanter inhaerens. 5?G
rum e&t ;sed nonpoterant, ubi menti malae facultas Aperiuntur ergo cceli, et puto quod omnes coeli;
tollitur, non voluntas mutatur. Redarguebantur, ait, 1% eorumque apei tionem sequitur visio gloriae Dei, et
ab eo cum omni fiducia. Fiducialiter agit, nec mutat, videtur Dominus Deus stans a dextris virtutis Dei,
nec mulalur mens imperterrita, quae magis justitiam ne Patre minor esse putelur. Stat cum stante, cura
quam vitam, fidem quam sanguinem, mortem quam bellanle bellat ;
quia lapidatur in lapidato.
juslitiae Concurrentcs rapiuni
taciturnitatem elegit. 5. Non mediocris stupor iavolvit me, ulrum pri-
eum, adducunt in concilium, et gaudent cum intra mitivus flos martyrum oculis corporeis an incorpo-
sua reliacula rcclusisse : scd fruslra jacilur rete reis ista porspcxerit. Grande quidem miraculum s
ante oculos pcnnatorum. Tunc vox liberior, el ex mentali iniuitu slellantibus se immersit areanis, ^i

eorum codicibus seimo exacuitur veritatis, totum- mundicordes oculi tam solemnem iiispexerint visio-
que marlyrein rapit sibi Spiritus Dei, et ex ejus nem. Quod si corporalibus, cerlum est hunc omnf
ore sonantiori organo modulalur. Apparet ei una hoininum genus disparilitate gratue praevolasse, el

facies Scripturarum, ct veteris instrumenti dispen- peunis fidei ct virtutum incorporea corporeis, et si

dia in compondiosam rcdi^il brcvitalem. Replicat non comprehendisse, apprehendisse tamen. Nilul
promishiones cl bcncficia Dei, murmuraliones et audoo tcmere definire, vcl ex abrupto prsecipitarc
mulelicia populi ; bona piirsliia, rtddita mala ; ad sententiam, cum finilivam supcr hujusmodi regulam
CXtrcmum divini sanguinis cxprobrat cffusionem, me legisse non mcmincrim. Securius tamen sequoi
849 TRACTATOS DE JESU DUODENM 850

Apostolum, imo Spiritum Dei in Apostolo, qui cum A scitur mortis vicimv novum introducturus exem- :

summa verborum libertate magis secure ambiguilati, plum, aperit latitudinom charitatis, ct apertiori

quim periculoste definitioni ista eommiitil Sineitl campo terminos traditffi legis amplificat, jam non
:

corpore, inqnit, sicc extra corpus,ncscio,Deus scit solum amicus amicis, sed velint, nolint, amicus pa-
[HCor. xn. 2, 3). Exclamant stalim clamorc hor- riter inimicis. Pater, inquit, iqnosce illis, quia ne-
ribili, continent aures suas, el eas obslruunt vcritati, scuuit quid faciunt (Luc. xxm, 34).Non potuit esse

impetum faciunt unanimitcr in eum, facti amici in unde et inimicorum nu-

inefficax oratio moricntis ;

morte illius : et ejicientes eum extra civitatem lapi- merosilas ad numerum amicorum transivit.
dabant. Ejicitur martyr extra civitatem sanguinum, 7. Vide quam rectq^cursu Stephanus etsi non

'n qua prius justitia habitavit, nunc autem liomici- a>qual, sequilur tamen Redemptorem. Volat saxo-
dia : de quadicit sanctus, Quoniam vidi iniquitatcm rum imbcr, et fortissimis invidorum manibus loca

etcontradictionem in civitate. Haece.-tcivilas, quam vuluerum duplicantur : sed patientcr patitur coro-

die ac nocte circumdat iniquitas. ct labor in medio natus noster, de corona nominis ad coronam regi-

tjus et injustitia [Psal. liv. 10, 11). Civilas castellum minis transferendus. Nescit affectum carnis, et
B
despective vocata, quod contra apostolos et aposto- morlis horam ignorat. Et vide quid deliberel facien-
lorum Dominum durissimis infidelitalis vectibus est dum. Positis, ait, genibus clamavit voce magna :

munitum . Extra portam civitalis hujus passus Domine, ne statuasillis hoc peccatum. Cfamntvoce
est Dominus, extra eam lapidatur servus exicns ad magna,quia magna utiquecharitate. Positis gcnibus,
eum extra castra, et portans similitudinem impro- quia vera el humili simplicitate pro se orans stat et
perii ejus. Dcponuntur vcstimenta marlyris ad pe- erigitur; pro lapidantibus flcctit genua. Quis audi-
dcs persecutoris ,
qui attactu sacrarum vestium, et vit unquam tale ? et quis vidit huicsimile ? Plusdo-
orationibus lapidandi fuerat converlendus. letpersequentium peccatum, quam sua vulnera il- :

Et lapidabant, inquit, Stephanum invocantemet

6. lorum iniquitatem, quam suam mortem. Et cum hoc
dicentcm : Domine Jesu, accipe spiritum meum. dixisset, obdormivit in Domino. Felix somnus cum
Currunt illi ad lapides, el ille ad preces. Lapides rcquic, requies cum voluptate, voluptas cum salie-
lapidem percuiiunt, sed lapidem molliorem, de quo tate, satietas cum securitate, securitas cum aeterni-
fluit oleum charitatis, ct tinnitus redditur pietatis. tate, Obdormivit, inquit, in Domino, absorptus in
Domine Jesu, inquil, ne statuas illis hoc peccatum. claritalis abyssum, et inter Dei sui brachia requie-
Rogal suscip^re spiritum suum, spiriium utique, et scens. Sedebat a dextris Dei Dominus Jesus, sed
sanctum : illum quem signanter quasi quoddam primo martyri martyrum caput. Recolitis quod illa
signaculum Apostolus in homine praecipit conser- Ecclesife lingua (Augustinum loquor) de hoc marty-
vari. Utinteger, inquit, animaet spiritusetcorpusin re senserit, quem post morlem septem mortuos asse-
die Domini sine querela servetur (I Thess.v, 23]. rit suscitasse. Eia vos, qui levitali ordine praefulgetis
quanta pietas, quanlus affectus, et ardenlissimae cha- cantate huic canticum novum, et tantae festivitati

ritatis int3gritas! Recte martyrii florem iste sibi fostivis vocibus inclamante. Fortassis concinentibus,
praevindieat , in quo similitudo Domini pcndentis in etiam suggeret de vobis Domino suo Judiei vestro,
cruce mirabilibus formulis est impressa. Ia ligno ne statuat illis aliquid ad pcccatum, qui esl Deus
enim spinis coronatus, lancca confossus; cruci af- benedictus in saicula. Amen.
fixus, dissimulat illum unicum dolorem, et oblivi-

577
AELREDl ABBATIS RIEVALLiS
TRACTATUS DE JESU PUERO DUODENNI (52).

ln Evangelium Domini infra octavam Epiphanioe, « Cum factus esset Jesus annorum duodecim »

(Luc. n, 42).

1. Pelis a me, fili charissime, quatenus cx le- r» senserim, quid in me ipso evangelica verba non-
ctionc evangelica, qua duodennis pueri Jesu gesta nunquam egerint, vel cum legerentur, vel cum can-
narrantur, aliqua pia; meditationis et sanctis amoris tarentur. Respexi liiiser, respoxi, et \idi quam
eliciam semina, et sportulis litterarum commendans longe post tergum meum illa suavia et jucunda re-
tibi coHigenda transmiltam. Adhuc nuntius ista lo- liquerim : quam longe ab his deliciis occupationum
quebatur; et ecce sensi in ipsis medullis cordis et solicitudinum mc funes abstraxerint ; adeo ut
mei, ex quanto, ex quali, cx quam ardeuti, ex quam quae tunc lan^ere nolebal auima mea, nunc prae
dulci tua id Fraternitas potebat affeclu : cum subito angustia cibi mei sint. Ilaec recordatus sum, eteffudi
raihi venit in mentem ubi aliquando fucrim, quid in me animam meam ; cum emissa ad me manus
(52) Exstat in tomo XIII Biblioihecae Veterura Patrum, edit Colon
 851 AELREDI ABB. RIEVALLIS. 8i

Domini tetigit cor meura, et unxit illud unctione 11 scens, non docens, audienset interrogans, ct in his
misericordiae suse. Cernis in ipso inquisitionis tuae omnibus a parentum disciplina non recedens. Sic,
modo, quid luminis, quid splendoris tuus mihi scin- Domine, sic praeccdis raiseros, sic sanas segrotos :

tillat affectus, cum insinuari tibi flagitares, puer hanc viam errantibus, hanc ascender.tibus scalam,
Jesus triduo illo quo quaerebatur a Matre, ubi fue- hunc exsulibus reditum praeraonstrans. Quis dabil
rit, quo sit usus hospitio, quibus cibis alitus, quo- mihi, bone Jesu, tuis inhaerere vestigiis et sic cur-
rum delectatus consortio, quibus negotiis occupa- rere post te, ut quandoque apprehendam te? Ego
tus. Sentio, fili mi, sentio ea ipsa, quam familia- prodigus ille filius, qui accepi ad me substantiam
riter, quam affectuose, gim quibus lacrymis in meam, nolens custodire ad le fortitudinem meara,
orationibus tuis sanctis ab ipso Jesu soleas scisci- profectus sum in regionem longinquam, regionem
tari, cum ante oculos cordis tui illa dulcis Pueri dissimililudinis, comparatus jumenlis insipientibus,
dulcis versatur imago : cum illum speciosissimum et similis redditus, illis. Ibi dissipavi omnia bona
vultum spirituali quadam imaginalione depingis, mea vivendo luxuriose : et sic coepi egere. Infelix
cum oculos illos suavissimos sirpul et mitissimos in egestas, cui et panis defuit et porcorum cibus non
te jucundius radiare persenlis. Tunc, ut videtur profuit Sequens quidem animalia immundissima,
!

mihi, inlimo clamas affectu : dulcis Puer, ubi ** erravi in soliludine, io inaquoso, viam civitatis ha
eras ? ubi latebas ? Quo utebaris hospitio ? quo frue- bitaculi non inveniens. Esuriens et sitiens anima
baris consortio? Utrum in coelo ? utrum in lerra ?An mea in malis contabuit, et dixi Quanti mercenarh :

in domo aliqua interim morabaris, vel certe cum in domo patris mei abundant panibus et ego hic
aliquibus tuse tunc aetatis puerulis secreto loco con- famepereo (Luc. xv, 12-17.) Dum sic clamarem ad
sistens, eis secretorum mysteria profundebas se- Deum, exaudivit me, deducens me viam rectam, in
cundum tuara in Evangelio vocem : Sinite parvulos ut irem in civitatem habitalionis quam, nisi in :

venire ad me, et nolite prohibere illos ? (Matth. illam quse abundans panibus, Doraus dicilur panis,
xix, 44). Felices, siqui fuerunt illi, quibus tot die- id est Bethlehem? Coufliteantur tibi, Domine, mise-
bus tam familiariter tuam praesentiam indulsisti. ricordiae luae, quia satiasli animam inanem; et ani-

2. Sed quid est, mi dulcis Domine, quod sanctis- mam esurientem satiasti bonis; Pane utique illo

simae Matri luae quaerenti, dolenti, suspiranti non qui de coelo descendit, et positus in praesepio, spi-
compatiebaris ? Denique ipsa et pater tuus dolentes ritualium cibus factus est jumentorum.
quaerebant te. Imo Domina mea dulcissima, cur
tu, 4. Et haec quidem conversionis, quasi spiritualis
Puerum quaerebas, quem Deum esse nonignorabas ? C cujus'iam nalivitatis sunt initia, ut conformemui
An ne cruciaretur fame, ne frigore vexaretur, ne ab parvulo, pauperlatis suscipianius insignia; et fact
alio quolibet aelatis suae puero injuriaretur, formi- ut jumentum apud te Domine, praesentiae tuae deli-

dabas? Nonne ipse est qui pascit omnH, omnia nu- ciis perfruamur. Sed quia scripium est, Fili, acces-

trit qui fenum agri quod hodie est, et cras in cli- sisti ad servitutem Dei sta fortiter, et prcepara ani
banum mittitur, gloriosius Salomone vestit et ornat ? mam tuam ad tentationem (Eccli.u, 1); abscondi
(Matth. vi, 29, 30.)Quin potius, Domina mea (pace raodicum faciem suam Dominus Jesus a nobis, uor
tua dico), dulcissimum Eilium tuum cur tam facile ut discedat, scd lateat. Et ecce .-Egyptus, ecce tene-
amisisti ;tam incuriose custodisti,tam,sero, quod de- brae, ecce turbatio. Sedenles quippe in tcnebris e
erat, animadvertisti ? Utinam etmihi inspiraredigna- umbra mortis, laborantes expertae jucunditatis ino-'

retur ipse Jesus, quid sibi sicquaerenti, sic flagitanti, pia, vincti et compediti ferro, proprii videlicet duri'
sic aestuanti, inlerno et spirituali sermone respon- tia cordis; necesse est ut claraemus ad Dominun
derit, ut nota tibi scriberem, et gustata eructare cum tribulamur, et ipse de necessitaiibus nostri
sufficerem. eruet nos. Luce enim consolationis suae dissipan
3.Videamus tamen, si placet, quidnam sit quod , tenebras hujus tentationis, et gratia interna? com-
Dominus Jesus in Bethlehem nascitur, latet in punctionisrumpens vincula interioris duritiae, sere»
jEgypto, nutritur in Nazareth, et inde duodennis niori vultu nos prsecedit in Nazareth, ut ibi inte
ad templum et metropolim civitatem ascendit; nec flores Scripturarum, et virtutura fructus sub senio
tamen solus, sed sub parentum disciplina. Utquid rum disciplina nutrili, duodecimi anni delicias sor
ista omnia?Quia profeoto dux est
Dominus meus tiamur. Sicut enim Dominus Jcsusin nobis nascito
Jesus quia medicus, quia doctor 57S. Ut dux no- et concipitur : ita profecto crescit et nulritur, ii

ster, exsullavit ut gigas ad currendam viam, quo- nobis, donec occurramus omnes in virum perfe
niam a summo coelo egressio ejus (Psal. xvni, ctum ct mensuram aotatis plenitudinis Christ
6, 7), et usque ad Bethlehem descensus ejus. Ibi (Ephcs.iv, 13).
plena ccelestium odoramentorum relinquens vesli- 5. Cum ergo factus esset Jesus annorum duode
gia, posuit tenebras, id est iEgyptum, latibulum cim,ascendentibus illis in Jerusalem secu ndu m con
.

suum. Et cum sedentibus in tencbriset umbra mor- suetudinem diei festi, cum redirent, remansit pue
tis luccm supernae gratiae infudisset, ctiam Naza- Jesus in Jerusalem. Primum itaque, ne nos praele
reth sancta sua praesentia nobilitavit. Sicque Naza- reat hujus historiae mira suavitas, sciendum id mori
renus affectus in templum ingreditur quasi puer di- fuisse Judaeis, ut ascendentes ad diem feslum, scor
853 TRACTATUS DE JESU DUODENNI. 85't

sim viri.seorsim mulieres incedorent,nefortealiquid A fiori, vel saltem divini illius edulii reliquiis sagi-
coinquinationis subreperet, praescribente lcge divina nari?
ut nmndi tantum saoris solemniis interessent. Unde 7. Sed ut ha>c ad sublimioris sensus secrcta ver-
credibile est, pucrnm Jesum illo tompore 57f> lamus, prima forte die paiornis sc vullibus praesen-
nunc patri ol viris adliaerentibus ei nunc Mairi et ; tavit; non ut consedcret, sed ut ordinc susceptffi di-

mulieribus comilanlibus eam, su<t praesentia? dulce- spensaiionis paternam voluntatem consuleret. Nec
dinem indulsisse. Cogitomus ergo quanta eorum absurda videtur talis opinio ; si aeslimetur quod Dei
tuerit feliciias, quibus datum est tot dicbus videre Filius de his, quae in divina natura simul ipse cum
faciem ejus, et mellifluos audirc sermones consi- ; Pairect Spiritu sancto, coaaqualis et consubstantia-
derare in homine ct puero signa quaedam ccelestis lis utrique, disposuerat, in formaservi quam suscc-
radiare virtutis, et inter coufabulaliones mutuas perat, homo Deum, parvus magnum consulucrit,
mysterium sapientia salutaris iuserere. Stupent se-
1
non ut disceret, quod ipse cum Patre in forma Dei
nes, admiraniur juvenes, et suae tunc aetatis pueri, BBternaliter noverat; sed ut ipsi Patri pcr omnia de-
morum gravitate, et sermonum illius pondere de- ferret, ohedientiam offerret, praeferret humilitalem.
tm-cntur. Credo enim in illo speciosissimo vultu Ibi agitur in illo secreto cubiculo Patris de baptismate
tantam gratiae coelestis eleganiiam refulsisse, ut ** suscipiondo, de eligendis discipulis, de condendo
omnium in se converteret aspcctum, auditum eri- Evangelio, de miraculis faciendis, postremo de to-
geret, excitaret alfcctum. Corne, quaeso, quemad- lcrantia passionis, et resurrectionis gloria. Cunctis

modum a singulis rapitur, a singulis trahilur. Senes divino modo dispositis, altera jam die angolicis et
osculantur, amplectuntur juvenes, pueri obsequun- archangelicis choris snavitatem sui vultus indulsit :

tur. Quae lacryma; pueris, dum dintius a viris tene- referensque antiquam civium supernorum ruinam
retur ? quae sanclis mulieribus querimoniae, cum post modicum reparandam, universam laetificavit
paulo plus cum patre et ejus sociis moraretur ? civitatem Dei. Jam tertia die se cuneis Patriarcha-
Credo singulos intimo proclamare affectu Oscule- : rum et Prophetarum immiscens, ea quae a sancto
tur me osculo oris sui (Cant, i. 1). Et pueris ejus sone Simeone dudum audierant, proprii vultus ma-
praesenliam suspirantibus, sed senum contuberniis nifeslatione probavit. Sicque exspoctationis illorum
sc inserere non audentibus, illud facile coaptatur : moras,instantis jam redempiionis promissione conso-
Quismihidette fratrem meumsugentem uberama- lans, animoequiores atquealacriores reddidit univr-
tris meoe, ut inveniam te foris, et deosculer (Cant. sos.
VIII, 1.) Q 8. Merito igitur post triduum invenitur in templo
6. Cum hac igiiur jucunditate ingredientibus cun- in medio doctorum et seniorum, ut palernae pielatis

ctis civitatem sanclam, contemplare, rogo, inter dehominum 5^0 reparatione consilium, sicut An-
singulas familias quam pia fuerit ac sancta conten- gelis et sanctis carne exutis, quantum videbatur,
tio, cunctis dcsiderantibus ejus sibi prasentiam dul- propalaverat; ita in omnium locorum sacratissimo
cissimam indulgcri. Ha>c folix quae vicit. Forte ob templo Jerosolymitico, et his primo qui pretiosissi-

hanc causam consummatis omnibus cum redirent, mum hujus promissionis thesaurum in sacris Litte-
remansit puer Jesus in Jerusalem, et non cognoverunt ris conservabant, paulatim inciporet reserare, pri-
parentes ejus. Arbitrantos enim unusquisque quod nmm audiens et interrogans, deinde sacratissima
esset cum allero, utpote qui amabatur ab omnibus, mysteria prodens. Denique mirabantur omnes super
et ab omnibus petebatur :non cognoverunt paren- prudentia et responsis ejus. Data est haec pueris ei
tesejusquod abesset, donec ilinere diei oxpleto, adolescentibus humilitatis et reverentiae forma, ut
pcr singulas familias, quae simul ascenderant, quae- in modio seniorum taceant, ut audiant, interrogont
rerctur inter cognatos ct notos. Et non invenicntes et discant. Indica mihi, o dilectissima Domina mea
regressi suntin Jerusalcm post triduum autem in- Maler Domini. mei,quid libi tunc fuerit animi, quid
:
H
venerunt eum in templo. Per illud iiaque triduum, stuporis, quid gaudii; cum dulcissimum filium tuum
ubi eras, bone Josu ? Quis tibi cibum aut potum mi- Dominum Jesum invenires, non inter pueros, sed
nislravit ? quis lectulum stravit ? quis delraxil cal- inter doctores; cum omnium oculos in ipsum in-
ceamenta ! quis membra puerilia unguentis fovit et tentos, omnium cerneres aures ad ipsum ercctas;
balneis?Sciocerte quiasicutvoluntarienoslram sum- cum de prudentia ejus et responsis pusilli ct magni,
cum vellcs, propriam oslen-
psisii infirmitatom, ila, docti parilor et indocti loquerentur. Inveni, inquit,
disti virtutcm cl ideo cum v<dles,his obsequiis non
: (juem diligitanima mea; teneboillum, necdimittam
eguisti. Ubi ergo eras, Domine Jesu ? De his omni- (Cant. III, 4). Tene, o dub:is Domina, tenc quom di-

bus astimare, vel conjicere, vel opinari libot ali- ligis, rue in collum ejus, amplectore, osculare, et
quid : affirmire autem temere nihil licct. Quid di- triduanam ejus absentiam mulliplicatis deliciis re-
cam, Dcus mcus ? An ut te omnia nostrae con-
per compcnsa. Fili, quid est quod fecisti nobis sic?ecce
formares paupertali, et omnes in te humanae naturae patcr tuus dolcntes qu&rcbamus te. Itcrum
et ego
calamitates susciperes, quasi unus e turba paupe- dico tibi, o Domina mea, quid dolebas? Credo, non
rum stipem per ostia mendicabas ? Quis dabit mc famcm, non sitim , non inediam timebas puero,
buccellarum illarum sic mendicatarum participem quem Deum noveras : sed tantum subtractas libi,
 ;

835 AELREDI ABB. RIEVALLIS. 856

vel ad modicum, ineffabiles prrr-sentiae ejus delicias * hominem esse confileamur, et veram hominis ha-
quercbaris. Tam enim dulcis est Dominus Jesus gu- buisse naturam, in qua potuit proficere aetate.
stanlibus eum, tam speciosus videntibus, tam suavis Utrum autem sapientia, ipsi viderint qui de hujus-
amplectcntibus, ut brevisejus absentia, maxima do- modi conlendere norunt.
loris materia sit. 11. Tu autem, tili, non qutestiones quaeris, sed
9. Quid est quod me gucerebalis ; nesciebatis quia devotionem necunHe lingua acuatur, sed undeani-
:

in his quce Patris meisunt oportet me esse ? Jam hic mus excitetur. Et propterea his quae ad historiam
cooleslium mysteriorum, in quibus per triduum pertinent interim praeternmsis, ad spiritualcm in-
fuerat obversalus \al. observatus] incipit reserare telligcntiam emicleandam, sicut ipse de quo loqui-
secretum. Ut humilitatis et simulque
obedienliae, mur inspirare dignabilur, transeamus. Dominus
propriae volunlatis deserendae, seniorumque praece- Deus noster, Deus unus est ; non potest variari,
ptis,eliam utilibus praetermissis, obtemperandi ex- non potest mulari, dicente David, Tu semper idem
prcssius et excellentius commendaret exemplum es, et anni tui nondeficientfPsal. ci, 28). Hic igitur
;

cum his sublimibus, tam utilibus, tam denique ne- Deus noster aeternus, intemporalis incommutabilis,
cessariis praetermissis, seniorum se subdit volun- in nostra faclus est natura mutabilis, et temporalis ;

tati, ut ait fcvangelista : Et descendit cum eis, et erat B ut mutabilibus ad suam aeterniiatem et siabilitatem
subditus illis. Sed quid est quod ait Evangelista, sci- viam faceret eam quam pro nobis assumpsit muta-
licet quod
non intellexerunt verbum quod lo-
ipsi bilitatem ; ut in uno eodemque Salvalore noslro, et
cutus fuerat? Non hoc de Maria diclum arbitror, via esset qua ascenderemus, et vila ad quam veni-
quae ex quo Spirilus sanctus suporvenit in eam, et remus, et verilas qua frueremur, Ego sicut ipse ait :

ei virtus Altissimi obumbravit, nullum Filii sui po- sumvia, veritas etvita(Joan. xiv, 6). Magnus ilaque
luit nescire consilium sed nescienlibus sive non
; Dominus in sua natura persistens, parvulus natus
inlelligenlibus quod dixerit, Maria, ut sciens el in- est secundum carnem, per certa temporum spatia
conservabat omnia verba hcec, conferens in
telligens, profecit, et crevit secundum carnem ut nos mente ;

corde suo. Memorh conservabat, meditalione rumi- parvuli, imo pene nihili, spiritualiler nasceremur,
nabat, et heec cum caeteris quae de eo viderat et au- et per spiritualium aetatum distinctiones crescere-
dieral, conferebat.
beatissima Virgo eliam tunc
Ila mus, et proticeremus. Ita ejus profectus corporali*,
misericorditer providebat nobis, ne tam dulcia, tam noster est profectus spirilualis ; et ea, quae ab eo in
salubria, tam necessaria verba, aliqua negligentia cunctis aelatibus acta describuntur, in nobis per
laberentur, ct propterea, nec scriberenlur, nec prae- singulos profectuum gradus spiritualiter agi a bene
dicarentur; et sic sequaces hujus spiritualis mannae proficienlibus sentiuntur. Sit igitur corporalis ejus
p
deliciis fraudarenlur. Omnia igitur haec Virgo pru- nativitas spirilualis nostrae nativitatis, id est san-
dentissima fideliter conscrvavit, verecunde tacuit, ctae conversionis, exemplum persecutio, quam
:

opportune prodidit, et sanctis Aposlolis et discipu- passus est ab Herode, illius, quam in inilio nostrae
lis praedicanda commisit. conversionis sustinemus a zabulo, tentalior.is indi-
10. De his vero quae sequuntur Jesus proficiebat cium : educatio ejus in Nazareth, nostrum cxprimat
cetate, et sapientia,et gratia apudDeumet homines in virtule profeclum. In primo prodigus tilius fame
multi multa dixerunt, et diversi diversa senliunt : tabescens, ad domum panis invitatur (Luc. xv, 16,
de quorum senlentiis non est nostrum judicare. Alii 17) ; ubi non similagineus, sed subcinericius inveni-
animam Ghristi, ex quo creata est et assumpla in tur, ut cinerem cum pane manducet, potum suum
Deum, sequalem cum Deo sapientiam habuisse pu- cum tletu temperet (Psal. ci, 10). Est enim panis
tarunt. Alii quasi creaturam. Creaiori adaequare ti- similagineus purus, mundus, sine cinere, sine fer-
mentes, sicut aetale, itaet sapientia profecisse dixe- mento, sine paleis : In principio erat Yerbum, et
runt, evangelicae innitentes auctoritali, quae ait Verbum erat apud Deum, et Deus erat Yerbum
;
n
" (Joan. i,
Jesusautem pro/iciebat cetale, sapientia, et gratia. 1).
Nec mirum, inquiunt, si minor dicatur fuisse sa- 12. Sed ad haec quis idoneus ? Panis est Angelo-
pientia, cum mortalis atijue passibilis, atque per rum quorum palalum
: ad gustum uvae accrbae non
hoc beatitudine minor tunc fuisse veracissime prae- obstupuit ; ideo plene, el perfecte guslant, et vident
dicetur. De horum sententiis judicet quisque ut vo- quoniam dulcis est Dominus. Sed ut panem Angelo-
let. Mihi sutficit scire et cred< rc, Dominum Jesum, rum manducarol h<>mo, susceptis paleis nostrae
ex quo cum Deo in unam esl assumptus per- paupertatis,* usceptis cineribus noslrae mortalitatis,
sonam, perfectum fuisse Deum ac per hoc per- ; suscepto feimento nosirae intirmitatis, panis Ange-
fectam sapienliam, perfectam justitiam, perfectam lorum factus homo, magnus factus esl parvulus;
est
bealiludinem, perfeclam insuper tuisse et esse vir- dives, pauperculus ut tu magnus in oculis luis. hu-
:

tutem : et quidquid de Deo secundum substantiam militate tias parvulus ; divcs cupidilate. facultatum
dici potest, de Chrislo potuisse dici, etiam cum J>8 I abjeclione tias pauperculus ; nec ubi spiritualiter
in utero esset Matris, non ambigo. Nec ideo ante re- nasceris, locum habeas in diversorio, dum non tuae

surrectioncm, aut mortalitatem ei, aut passibilita- voluntati, tuo sensui, tu« scientia?, tuae industriae,
temabrogamus; cum enm non phantastice, sedvere scd alieno judicio inniteris. Tunccinerem cum pane
 .

857 TRACTATUS DE JESU DUODENNI. 858

manducabis, Dominus pane la- A mvsteria Christum aliquando habebatis sed appa-
quanto cibabit te :

crymarum, ct potum dabit in lacrymis in mcnsura rente co qucm pramunliabant, ipsapranuntia sublata
(PsaL t\\i\, 6). Sio tu nasccris in Christo, sic in sunt, de quihus frustra post cjus advcntum prasu-

tc nascitur Christus. Turbatur Herodes, scilicct dia- mcbatis. mira perversitas I o mira caecitas ! Haec
bolus, quod suuin Christus invasit impcrium : nec omnia non attondontes Judaei , adhuc cum esse in
aequis aspicit oculis, suum domicilium in Christi ho- suo aestimant comitalu, et requirunt eum inler co-
spitium commutatum. Vibrat gladium, tendit ar- gnatos et notos. Quem quacritis, o Judai, quem
cum, ct in eo parat vasa mortis, ut sagiltet in ob- quaritis? Jam lapis abscissus dc monte sine mani-
scuro rectum corde. Inflammat carnem naturalibus bus, univcrsam implevit faciem tcrra (Dan. n, 34,
inccntivis, turbat menlmi cogitationilms noxiis, el 35), et adhuc quaerilis ? Ecce ubique terrarum di-
parvulorum cogitatus priori suavitate lactantcs, spersi, ubique Christum offenditis et adhuc quaeri-
irultiformi tcntatione confodit. Tunc videtur tibi lis ? Ubique inter genles in laudibus Christi vestrum
Christus defuisse, donecllerode, non tuisviribus.sed Amen resonat, vestrum Alleluia cantatur, ve^trum
gratia divinae miserationis exstincto, cum ampbori Hosanna resultat, et adhuc quaeritis ? In sole posuit
tranquillitate redeat, tuumque in Nazareth praslo- tabernaculum suum, nec est qui se abscondat a ca-
lotur occursum. Post tentationem namque necesse " lore ejus (Psal. xvin, 6, 7), et adhuc quaeritis?
est ut ad virtutum studia, spiritualiaque exercitia Quaeritis eum inter cognatos el notos. Quteritis eum
mentis alacritate conscendas quasi ad Nazareth, id apud Isaiam sed, sicut ipse ait, Cognovit bos pos-
;

est, florem : quia sicul flos non quidem fructus est, sessorem suum,et asinus pr&sepe dominisui : Israel
scd ex eo fructus producitur ; ita exercitia haec, non autemnon cognovit me populus meus nonintellexit
;

quidem quamvis ex eis verae vir-

purae virtutes sunt, (Isai. 3) : ideo non invcnilis. Quaeriiis eum apud
tutes, Deo operante.nascantur.Indeascendendumest sanclum David, sed et secundum ipsum, facta est
Jerosolymam, sed modo congruo, etlempore oppor- mensa vcslra coram vobis in laqueum ideo non in- :

tuno. venitis. Obscurati sunt enim oculi vestri ne videant,

5Hf£ 13. Cum enim factus es=et Jesus annorum et dorsa vcstra incurvantur (Psal. lxviii, 24). Quae-
duodecim, ascendit Jerusalem. Planc secundum le- ritis eum apud Jeremiam ; sed, ipso teste, Sacerdo-
gcs allegoricas, Christus de Nazarelh ascendit Jeru- tes ignorantlegem, nesciunt videntem(Jerem.n, 8),
salem : quando relicta Synagoga, Ecclesiae Genlium ideo non invenitis. Quaeritis apud Moysen ; sed usque
pra-sentiam suae pietatis exhibuit. Merito tunc duo- hodie cum legeritis Moysen, velamen positum est
dennis erat, -quia qui legem non venerat solvere, sed C super cor vestrum : ideo non invenitis.
adimplere, denarium legis binario auxerat evange- 15. Revertere itaque, revertere, Sunamitis, rever-
licae perfectionis :verbum abbreviatum, sed con- tere in Jerusalem, et invenies. Nuntialur certe Jesu
summans, et consummatum faciens super terram, quod Mater ejus, et fratres foris slent quaerentes
et Legem et Prophetas bipartilo charilatis praecepto eum : nunquid egreditur? Vos potius ingredimini,
concludens. et invenietis. Etregredientes, inquit, invenerunt eum
1 i. Remansit itaque puer Jesus in Jerusalem, et post triduumin templo. Si fuerit numerus fdiorum
non cogfioverunt parentesejus. EstadhucinEcclesia Israel sicut arena maris, reliquiae convertentur, re-
Christus et Judaei, parentes scilicct ejus secundum
: liquiae, inquam, Jacob ad Deum fortem. Quando?
carnem, ignorant. Est adhuc in JEgypto Joseph, et Utique posl triduum. tempus desiderabile, quando
lingua .Egyptiaca non judaica dicitur Salvalor cognoscet Isracl Deum suum, et pavebit ad David re-
mundi, et ipso frumenta sapientiae suae iEgypliis, id gem suum (Osee m, 5), quando utraque gens faciet
est, Genlibus dividente, fratres ejus inter Chaua-sibi caput unum, et ascendcnt de terra? Quando hoc
naeos, immundos videlicet spiriius, vcrbi Dei fame Q crit, Jesu bone ? quando respicies carnem tuam, do-
b\\wscunt. Existimantes ,inquit,eum esse in comitatu mesticos sanguinis tui, cum nemo carnem suam odio
Quid est hoc? Adhuc, o Judaei, Chrislum in vestro habeat? Frange, Domine, esurientibus panem tuum,
comitatu pra-sumilis cum jam secundum Jeremiam
; et egenos vagosque induc in domum tuam. Quandiu

vcstrum, rcliquerit domum suam, dimiserit haere- miser Cain vagus et profugus erit super terram
ditatem suam, quomam facia est ha?reditas ejus tuam ;
quae aperuit os suum, et suscepit sanguinem
quas ispelunca leaenas ? (Jerem. xn,7, 8.) Quibus in- tuum, o noster Abel, de manu ejus? Nonne adhuc
diciis, quibus mysteriis, quibus sacramentis, in ve- reddidisti ei septuplum in sinum ejus, cum ubique
stro est comitatu ? Ubi templum, ubi juge sacrifi- major serviat minori cum ubique «>$3 sil jugum ;

cium, ubi sacerdotium, ubi altare illud, quod so- premens, el gladius terrens : nec sit qui redimat,
lum vobis in sola Jcrosolyma
coneessum est ? Ubi neque qui salvum faciat ? Scio quia tandem conver-
ignis ille pcrpeluus, quo exslincto omnia pariler ho- tentur, et famem patientur ut canes, sed ad vespe-
locaustomata perierunt, quae non possunt alieno ram. Post triduum enim invenerunt eum in templo.
igne consumi? Ergo aut nihil horum habetis aut : 16. Prima dies, qua ingressus nostram Jerusalem
si forte vos ea habere praesumitis, non secundum Dominus Jesus, abscondit se a matre sua Synagoga,
Dei praceptum habetis, ac proinde nec Christum et fratribus suis Judaeis, apostolica fuit in Gentibus
habetis. ln his cnim omnibus secundum prophelica praedicatio, sicut ipsis Judaeis Paulus loquitur : Quia
859 AELREDI ABB. RIEVALLIS. 860
indignos vosjudicatis ceternce vitce, ecce convertimur * suam cum meretricibus, qui fornicatus in ligno et
ad Gentes (Act. xiii, 46). Tunc quippe tenebrosis lapide (Jerem. ui.9), mutavitgloriam incorruptibi-
Gcntilium cordibus lux coelestis infulsit decussaque lis Dei in imaginem corruptibilis hominis, ct volu-
pristinae infidclitatis terra caligine, splendor fidci crum et quadrupedum, atque serpenlium (Rom. i,

montibus perdilorum radios suse claritalis invexit. 23); introduclus indomumtuam, ecce pm lolannis
Sed hujus jucundissimum lumen nox dirae per-
diei vituli saginali carnibus pastus, el sanguine uvse me-
secutionis interpolat, quando saevientibus in Chri- racissimo debriatus, in nostri David deliciis sym-
stianos mundi principibus cruces, bestiae, equulei,
, phonia lusit, et choro ; et nos quorum erat testa-
ferraeque manus, ignitae sartagines, et ardentes la- mcntum, et legislatio, et obsequium, et promissa,
minae, et mille tormentorum genera in oorum exi- et quorum palrcs ex quibus tu secundum carnem,

tium praeparanlur : quac omnia licet Christianorum quasi alieni foras stelimus (Luc. xv, 11-32): Fili,
pars maxima tidei non modica ta-
virtute vicisset, quid fecisti nobis sic? eccepater tuus et ego dolentes
men mullitudo torloribus cedens, luctum miserabi- qucerebamus te. Putamus novo miraculo templum
lem sanctis indixit. Secutus est hanc noctem dies, reaediticandum, restaurandum sacerdolium, disper-
divinse miserationis luce clarissimus, quando regi- sionem Israel in Jerosolymam revo-
delectam sibi
bus mundi ad Christum convcrsis, subvertuntur -* candam, et sic Christum invcniendum in fini-
et delubra daemonum in martyrum
templa Gentilium, bus Judaeae, quem nunc invenimus in campis silvee.
memorias consecrantur, paulatim veritate morta- 18. Dolentes qucerebamus te. Doluimus antiqua
lium pectoribus illabcnte, nox perfidia: confusa re- sublata 58-4 miracula, oracula siluisse prophetica,
pellilur. Sed hunc iterum splendidissimum diem ne- duccm de femore Jacob uullum, unctionem regum
bula haeresiacae pravilatis obtexit
donec labore do- : et pontificum nullam et cum haec omnia tuum :

ctorum error productus in lucem, Christianorum testarentur adventum, non credidimus tamen te,

corda deseruit el in ea jam fides diu examiuata, et

; nobis relictis, alienum dignasse hospitium ; ideo
multis probata ralionibus, solem justitiae pericli- dolentes qucerebamus te. Non putabamus nobis pro-
tanti mundo revexit. Et ecce nunc advesperascit, et missum, nobis redditum, ob aemulae gentis salulem
inclinata est jam dies. tempora periculosa Jam ! reliquisse quos genuit, sprevisse quos fovit; et his,
lucem falsorum Christianorum perdita vita
terlii diei quibus mare cessit, quos ccelum pavit, quos potavit
recondit, et noctem superabundanti iniquitate ca- saxum, quibus aqua murus exstilit, quibus murus
ligantem, senescenli jam mundo refundit. Supera- C pervius fuit, quibus paruit sol, quibus luna substi-
bundat enim iniquitas, et refrigescit charit^s. Ex- tit, iinmundas idololatria Gentes praetjulisse. Ideo
spectamus diem, qua praedicanteHenoch et Elia, Je- doientes qucerebamus te. Et aliquando quidem multis
sum inveniat mater ejus Synagoga , ingressa nimi- indiciistuus nobis probabatur adventus, sed ob Gen-
rum templum, id est Ecclesiam : in qua inter se- tium vocationem, et nostram repulsionem rursusde-
niores et doctores medius residet mediator Dei et sperabatur. Ideo dolentes qucerebamus te. Et ille :

hominum, liomo Christus Jesus, in parvulis au- Quidest,'mqmi,quodmequcerebatis?nesciebatisquia

diens , in adolescenlibus quaerens, in senioribus iniisquce Patrismeisunt, oportet me esse? stulti,
docens. et tardi corde ad credendum, in omnibus qwe locuti
17. Tunc vox laetitiae et exsultaiiouis in taberna- suntProphetce ! nonneita oportuit pati Christum et
culisJacob personabit, quando agnitus a fratribus itaintrarein gloriamsuam, etprcedicariinnomine
verus Joseph populo Judaeorum in fine mundi, quasi ejus pcenitentiam per omnes gentes? (Luc.xxw, 25,
palris senescenti vivus nuniiabilur a dicentibus, Jo~ 26, 46, 47.) Siccine non audistis per os David vocem
seph filius tuus vivit, et ipsedominatur in tota terra D Patris ad Filium : Postula ame, et dabo tibigentcs
Mgypti (Gen. xlv, 26). Fili, inquit, quid fecisti no- hcereditatem tuam, et possessionem tuam terminos
bis sic? eccepater tuusetego dolentesqucerebamuste. terrce ? (Psal. n, 8). Quid est quod me quaerebatis,
Quid fccisti, o Joseph ? Mater moritur, pater perpe- et non stalim intcr gentes inveniebatis ? Nonne
tuo fletu conteritur, periclitantur fratres, tota in- Abrahae dictum est : In semine tuo benedicentur
super domus palerna languescit; et tu, tuorum ne- omnes tribus terrce ? (Gen.xxu, iS).Nesciebatis </uia
gligens, jEgyptiis consulis ad salutem ? Fili, quid in iis quce Patris mei sunt, oportet me esse? Audite
fecisti nobis sic ? Eunt fralres in jEgyplum, et re- Patrem per Isaiam loquentem mibi: Parum mihi est
deunt : cernunt te Dominum terrae, nec recogno- ut sis mihi servus ad suscitandas tribus Jacob, et
scunt : et speciosus ille vultus, quem iEgyptus tota fceces Israel convertendas. Dedi te in luccm gcntium,
miralur, domeslicis tanium tuae carnis absconditur. ut sis salus mca usque cul f\nc terras ? {Isa. xux, 6.)
Fili, quid, fecisti nobissic? Rcspicis tuosquasi alie- Nonne ego sum apud patriarcham Jacob e.vpectatio
nos, imponis crimina, minaris supplicia, et quem Gentium (Gen. xlix, 10); et apud Malachiam (53),
clementissimum inveniunl alicni, lui te crudelissi- Dcsideratus carum ; et sicul idem ait .1 solis ortu :

mum reperiunt. Fili, quid fecisti nobis sic ? Prodigus usque ad occasum,magnum nomen meum in gcnti-
ille filius tuus, qui dilapidavit omnem substantiam bus? (Malach. i, 1 1). Tumuistis muneribus meis, invi-

(53) Lapsus memoriae, vel error scribae; nam est Aggaei n, 8.

861 TRACTATUS DE JESU DUODENNl. xi;-2

disiis visceribiis meis ; etquianequam oculus saluli A spirilns scientia^ suae infirmitatis cognitionem, et
pceniteotis invidit, livore csecatus proprise saluiis auxilii divini desiderium infuderit; tcrtium annum
auctorem videre non potuil. Ideo naturalibus ramis non dubites accessisse. Qucm si conlra omnes len-
non peperci, sed illis a radice naturalis olita deci- 1
taliones, et carnales delectaliones, qua^ militant ad-
sis, ramos alienos inserui. Sed nunc cxsurgens mi- vcrsus animam, spiritus fortitndinis immobilem
serebor Sioo ,
quia tempus miserendi ejus, quia reddidcrit ac robustum annorum quatuor puerum
;

venit tempns (Psal. ci, 14). Revocoquos abjeceram; admirare. Accedat spiritus consilii, et virtute eum
recolligo quos disperseram; suscipioquos repule- discretionis quinquennem efficiel. Cui si spiritus
ram,£f ecce ego vobiscum sum omnibus dtebus t usque intelligentiae meditationem sacrae legis indulserit,
nd consummationem steeuli(Matth. \\\iu,20).Hsec adsexti anui aeiatem fefici progressu pervenit. Septi-
inlerim allegorice dicta sufficiunt. mum annum spiritus sapicntiae advehit, quae de legis
19. Nunc redeundum est mihi ad te, tili charis- divinao mcdiiationc procedit, qualuor virtutes quasi
sime, cui animusest conformari Christo, et vesli- quatuor annorum lucem animae invehensproficienti :
giis Jesu arctius inhaerere.si forte sufficiam de evan- quibus nihil est in via utilius hominibus, sicut de
gelica lectione tuum tibi explicare profectum, ut hoc p ipsa Sapientia scriptum est,
Sobrietatem docet, et
ipsum in his legas schedulis, quod in temelipso ab prudcntiam et justitiam ct virtutem, quibus nihil
intus suavius experiris . Credo enim te transisse ad utilius (Sffp.vm,7). Hae sunt praecedentium virtutum
Nazarenas de Bethlehemitica paupcrtate divitias; et moderatiices, sine quibus caeterae nec honeste ha-
jam duodennem effectum, de floribus Nazarenis ad beri, nec p-rseveranter possunt servari. Agit enim
fructus Jerosolymilicos ascendisse; ubi non tam in sobrietas, quae alio nomine temperantia dicitur, ne
codicibus, quam in propriis moribus haec myslica sit ipsarum virtutum immoderata progrcssio. Pru-

valeas Ieclitare. Sicut enim Bethlehem, ubi Christus denlia, ne sil earum indiscreta confusio. Justitia, ne
parvulus et pauper nascitur, bonae vitae est inchoa- sit virtutum usus inordinatus. Virlus, quae et forti-
tio : sicut Nazareth,ubi nutritur, virtulum est exer- tudo dicitur, ut perseveranter earum teneatur affe-
citatio : ita Jerusalem, ad quam Dominus duodennis ctus. Sequitur annus duodecimus, lux videlicet con-
ascendit, ccele-tium secretorum esl contemplatio. templationis, quae ad ipsam ccelestem Jerusalem
In Bethlehem anima p luperascit ; in Nazareth dite- animam sublevat aestuantcm, quae ccelum reserat,
scit ; in Jerusalem affluit deliciis. Pauperascit quippe quae portas paradisi aperit, quae sponsum ipsum,
perfecta mundi abrenuntiatione ; ditescit virtutum sponsum speciosum forma prae filiishominum, quasi
perfeclione ; et deliciis affluit spiritualium saporum t» per cancellos prospicienlem, purae mentis oculis
dulcedine. Ascendendum quippe e?t a convalle plo- exhibet contemplandum, ut vocem illam suavissi-
rationis, inter aspera tentationis, per plena exercitii mam mereatur audire : Tota pulchra amica mea, es,

spirituaiis ad alla luminosae conlemplationis. In et macula non est in te. Immaculata enim sordibus
Bethlehem novae conversalionis dedicatur infantia, peccatorum vel passionum evolans a retibus occu-
quae ralibnis impolens neminem laedit, neminem pationum, abolila memoria praeteritorum, evanes-
fallit ; libera cupiditatis, suae voluntatis inscia , ne- centibus imaginibus exteriorum, decoram cordis sui
minem judicat, nulli detrahit, nihil cupit ; ncc de faciem ad cernendum quem diligit, summa aviditate
prsesentibus anxia, nec de futuris sollicita, alieno suslollit. Et ideo audire meretur : Tota pulchra es,

tantum sustentatur judicio. Hanc nobis infanliam amica mea,et macula nonest in te. Favus distillans
Vas electionis commendans, Si quis, ait, inter vos labia tua (Cantic. iv, 7, ii). tiiems, inquit, transiit,
sapiensvoluerit fienstultus ftatut sit sapiens(ICor. imber abiit et recessit ; apparuerunt in terra
flores
iii, 18) : ct Dominus in Evangelio, Nisi conversi nostra. Hi sunt flores odoriferi, nimirum, licet adhuc
fueritis et efficiamini sicut parvuli non intrabitis in quadam novitate, virtutes, quae post hiemem per-
in regnum ccelorum (Matth. xvm, 3). seculionum, et imbres tentaiionum, in agro pectoris
20, Hac itaque quaelibet anima iniiiata infantia, bme proficienlis felicitcr oriuntur : quarumChristus
post Herodianas per.^ecutiones, si cceperint in ea decore simul et odore delectatus, ab inferiorihus
quasi in agro o$5 fertilissimo virtutum flores eam ad superiora Hiems, inquit, transiit,
invitans,
uberius pullulare, non immerito Nazareth, quae FIos imber abiit et recessit ; flores apparuerunt in terra
interpretatur ,
quasi septennis inhabitans duodeci- nostra. Et quoniam pro gemitu compunctionis aperi-
mum annum feliciter exspeclabil. Primo quidem tur vitacontemplationis, adjecit in sequentibus : Vox
necesseest m ager cordis nostri peccalorum nostro- turturisauditaestinterranostra(Cant.n, 11, 12).
rum rccordalione, et intirmitatis nostrae considera- 31. Rccole, fili, quid soleas in angulis susurrare,
tione quasi stercorelur ; deinde tentationum vomere cum scilicet ad instar turturis, quae avis castissima
multipliciler fatigetur ; ut sicvirtutum scmina flores est, solivaga et gemebunda, latebras qua;ris, et licet
parianl spirilnalium exercitiorum. Ergo illum.aquo inter multos conslitutus, soliludinem tibi rcdificas

jam spiritnstimoris viiia anliqua et inolilas cupiili- quotidianam quomodo gemis, quomodo aestuas,
:

lales resecaveril, unius anni puerum cxistimato. quomodo queeris quem diligit anima tua, el amoris
Si deindc mitem eum et obedientem spiritus pieta- vim patiens jam optas videre quera amas quomodo :

tis effecerit, biennem spiritualiter judicato. Jam si nunc blandiris, nunc ad majoris desiderii incenti-
 863 AELREDI ABB. RIEVALLIS. 864
vum suaviter indignaris. Nunc moras accusas, nunc ^ Dei, in voce exsultalionis et confessionis. Tuncam-
te causaris contem|jtnm : nunc te visitatione confi plexus, tunc oscula; tunc canit, Inveni quem diligit
teris indignum; et iterum de cjus toiies experla animamea; tenuiillumnec dimittam(Cant.\\\,k).
bonitate pnnsumis. Nunc quasi ulterius non susti- Tunc in Jerusalem alfluit deliciis , et fruitur bonis,
ncns, spirituali quodam litigio, vel luclamine evin- et diem festum cum exsultatione colit.
cere retardantem conaris. Quae tunc lacrymae? qui 23. Obsecro itaque, fili charissime, memento mei
gemilus? quae suspiria?quae voces? Nuncoculi fletu cum bene libi fuerit, ut suggeras dilecto tuo, Regi
graves, cum intimis singullibus eriguntur ad coe- tuo, qui est in sancto, ul educat me de isto carcere,
lum : nunc manus expanduntur el brachia nunc : de his tenebris, de his vinculis, ut tandem aliquando
pectoris tunsione animae tarditas accusatur. Profe- re?pirem in prioris gaudii libertatem. Sentiam et
runtur interim verba sine principio, sine fine, quo- ego quam magna multitudo dulcedinis illius quam
rum nec sententiae cohaerent sibi, nec rationes 586 se. Sed h^u, heu, rara hora, et
abscondit limentibus
similes sunt; nec alicujus lingnaesensus, vel idioma parva mora! felix qui triduo in his poterit commorari
servatur, quando vox aliquando respondet affectui, delicii>. In his tribus diebus triplicem contemplatio-
et iterum vocem alfrctus iotercipit. Gaudet certe _ nis lucem non inconvenienler intelligo, quoniam
pius ille Jesus tali certamine superari, et lalis ani- * quidquid de Deo poterit mens illuminata sentire,
mae tali instantia delectatus, ad circumstantes An- aut ad potentiam ejus, aut ad sapientiam, aut ad
gelos gloriatur ; Vox turturis audita est in terra no- bonitatem credimus perlinere. Cernitur ilaque Do-
stra. ln terra enim vivenlium talis vox animae minus Jesus aliquando fortis et potens in praelio,
aesluanlis audilur, et tanti desiderii
odor suavissimus dilexeris eum, contra mundum, con-
ut scias te, si
univcrsam demulcet civitatem Dei. Sic tibi in an- tra diabolum, contra omnem principalum et pote-
gulo domatis quasi Eliae in spelunca, primo transit statem, ejus dexlera protegendum cui resistere ;

spiritus grandis et fortis subvertens montes, et con- nemo potest, sub quo curvantur qui portant orbem:
terens petras non in spiritu Dominus. Et post
: sed qui si tenuerit aquas, omnia siccabuniur si emi- ;

spiritum commotio; sed non in commotione Domi- serit eas, subvcrtent terram.
nus.El post commotionemignis ; sed nonin igne Do- 24. Si igitur spiritus potestatem habens ascen-
minus. Et post ignem sibilus aurce tenuis, et ibi Do- derit super te, si stimulos acediae exagitaverit, si
minus (/// Reg. xix, 11-13). Hi sunt quidem gradus, aculeos diversarum passionum accenderit, si adver-
per quos in oratione mens compuncta conscendit, sum te commoveril mundum, si inflammaverit per-
quasi virgula fumi ex aromatibus myrrhae et thuris, C secutiones, si times, si trepidas, si per singula mo-
et universi generis pulveris pigmentarii menta vinci formidas, et ita ad Jesum tuum anxius
22. Sed haec non tam invesliganda, quam
tibi ipsi curris, ploras, exponis pericula, opem flagilas ;

in ipsa tua oratione animadverlenda committo. Dili- adhaeret libi quem diligis, in specie potentissimi
genler ergo atlendas cum qua primum difficultate regis, et secundum orationem sancti David appre-
nonnunquam ingrederis cubiculum pectoris tui, ut hendet arma et scutum, et exsurget in adjutorium
invenias libi speluncam,
qua quodammodo sepe-
in tibi (Psal. xxxiv, 2) audiesque, Ne timeasa facie
:

liaris in omnibus quae mundi sunt; et ores Patrem eorum, quia ego tecum sum (Jerem. i, 8). At 587
tuum in abscondito. Videtur aliquando cor in mo- si secretorum cognilionem, vel quaestionis alicujus
dum silicis duruisse. Videlur quasi mons aliquis solulionem tibi desideras revelari; si mundanae con-
interjacens interiorem aspectum ab omnibus spiri- fusionis causas et rationes anxius admiraris; si
tualibus exclusisse, donec spiritus grandis pertran- moventur pedes lui, quia pacem peccatorurn vides,
siens subvertal montes, et conterat petras anteDo- qui in labore hominum non sunt, cum homini-
et
minum. Qucm nimirum spiritum sequitur commo- bus non flagellantur quaeris diversorium ubi cum
;

tio, quando mens quadam compunclione revolvitur,

n Jesu soluscum solo fabuleris, clamas cum Jeremia :

el profluentibus lacrymis quidquid in se sordidum

Justus quidem tu es,Domine ,si disputem tecum. Ye-
senlit, adversum se commota interiori contritione
rum tamen justa loquor ad te. Quare via impiorum
detergit. Unde orla spe igne ineffabilis desiderii
prosperatur ? (Jerem. xn,i .)Sic itaque quaerenti ade-
exardescit, et spirituale quoddam certamen init cum rit ille Magister, quisolus docet hominem scienlhm,
Deo, donec sibilus aurae tenuis illapsus pracordiis qui revelat oculos nostros, ut consideremus mira-
leni tactu perstringit affectum, cunctisque cogita- bilia de lege ejus, qui habet clavem sapientia?, el
tionibus, cunctis molibus, cunctis distensionibus, aperit, et nemo claudit ; claudit, et nemo aperit.
cunctis verbis imponens silenlium, usque ad ipsas Aderit autem in specie dootoris suavissimi. in cujus
portas Jerusalem ccelestis animum sublevat con- dextera ignea lex, ut te et legis cognitione illuminet,
lemplanlem. Tunc ille diu quaesitus, tolies rogatus, et charitate quae ex legis meditatione procedit, iu-
lam ardenter desideratus, speciosus forma prae iiliis flammet. Porro in sinistra ejus virga aequitatis,
hominum, quasi per cancellos prospiciens invitat virga regni sui, ut el qua?renlis pra^sumptioneni
ad oscula, Surge, inquiens, propera, amica, et veni arguat, curiositatcm
et compescat. Postremo, si
{Cantic. n, 12). Tunc ingrediens Jerusalem transit haec omnia ctsi magna, etsi splendida, etsi sublimia,
in locum tabernaculi admirabilis usque ad domum unius tamen osculi desiderio ac suavissimorum la-
 805 TRACTATUS DE JESU DUODENNl. 866

biorum illius, uno tantum tactu fastidias, incipias- * stratam respicit peccatricem, quam compatienter san-
que querulis vocibus clamare cum propheta, Qucr- ctissimos illos penes poenitentis lacrymis praebeat ir-
sivi rultum tuum, vultum tuum, Domine, requiratn rigandos ct capillis, quos sibi bactenus superbia et
(Psal. xxvi, 8); et illud Quis mihidet tefratrem
: lascivia vindicavcrat,, detergendos, SSSlabiisque tot

meum sugentem ubera matris tneas, ul inveniam te scelerumfceditatepollulis dulciter osculando. Oscu-
foriset deosculerte? (Cantic. viii, 1.) veniet ccrte lare, osculare, o beata pcccatrix, pcdes dulcissimos,
libi io aromatum, sicque
odorem unguenlorum el suavissimos, speciosissimos, quibus caput serpentis
cceleste et disinum quoddam tuffi menti imprimens conlcrilur, ante quos autiquus hoslis egreditur, qui-
osculum, onmia visccra lua ineflabili jucunditate bus calcantur vitia, quibus omnis mundi hujus
perfundet, ul clamare delectet, Diffusa est gratia in sternitur gloria, quibus superborum et sublimium
labiis tuis (Psal. xliv, 3). Cum legem et Prophetas colla mira virtule prcmuntur. Osculare, inquam, et
legis, auimadverte diligenter, et invenies has ipsas felicibus labiis allambe vestigia, quae nullus post
apparitiones et contemplaliones multoties in tiguris te peccator exhorreat, nullus quantumlibet crimi-
el amigmatibus quibusdam designatas. nosus refugiat, nullus expavescat indignus. Oscu-
25. Sunt enim multa genera contemplationum ac lare, compleclere, stringe et Angelis et hominibus,
spiritualium visionum qua? tamen omnia, ut credo, ° adoranda
,
vestigia, perfunde pcenitentiae et confes-
vel ad Dei potentiam, vei sapientiam, vel benignita- sionis unguenio, ut lota domus impleatur odore
tem pertinere noscunlur. Nam si cogitetur Deus re- unguenti. Vae, vae tibi, o Pharisaee, cui est odor iste

rum omnium causa, quorumdam ut sint, quorum- odor mortis in morlem ;

qui times alienis maculari
dam autem ut ralionales, ac per hoc sapienliae ca- peccatis, cum te tumor proprius deterius fcediusque
paces sint multorumque ut bene sint primum :
commaculel. Nescis quam suave redoleat misericor-
illud potentiae, alterum sapientiae, ultimum ascri- diae confessa miserae peccatricis hujus miseria :

bitur bonitali. Potentia; quippe est, quod sine ipso quam dulce sapiat pietati confessio peccati : quam
nulla creatura subsistit. Sapientiae, quod sine ipso gratum sit illi sacrificium, cordis contritio quam :

nulla doctrina instruit. Bonilatis, quod sine ipso cito consumat peccatum ardens dilectio. Denique

nullius rei usus expedit. Apud ipsum secura sunt dimissa sunt ei peccata multa, quoniam dilexit
omnia, cum quo ejus turbari possit potcn-
nihil sil multum (Luc. vn. 36-50).
tia. Iq ipso ceita sunt omnia, cujus uon potesl falli 27. Gratias tibi, o beatissima peccatrix : osten-
sapientia. Ex omnia cujus naturam
iuso recta suut disti mundo tutum satis peccatoribus locum pedes :

nulla potest depravare malitia. Ergo in rerum crea- C scilicet Jesu, qui neminem spernunt, neminem reji-

tione contemplamur ejus potentiam; in forma, sa- ciunt, neminem repellunt, suscipiunt omnes, omnes
pientiam; bonitalem, in usu. Sane si in his quae in suam
admitlunt. Ibi certe iEthiopissa mutat pellem :

carne gessit, eum contemplari malueris, hunc ibi pardus mutat varietatem suam
; Pha- ibi solus
ipsum triduanae lucis splcndorem facile intueberis. risaeus non exspumat superbiam suam. Quid agis,

Si jacentein in praesepio, si in brachiis vagientem, o anima mea, o misera mea, o peccatrix mea Ha- !

si pendentem ad ubera, si inter ulnas Simeonis par- bes certe ubi tuas lacrymas libes, ubi fceda oscula
vulum oculis illuminatae mentis aspexeris : bonita- tua sacris osculis purges ; ubi totum tuae affectionis
tis ejus opera admirare. Si vulium illum igneum, unguentum secure sine aliquo tactu vel molu vitii

flagellum quoque de resticulis^vocemque terribilem, tentantis effundas. Quid dissimulas ? Erumpite, o

quibus vendentes et ementes in lemplo terruit, qui- dulces lacrymae ; crumpite : cursum vestrum nullus
bus evertit cathedras nummulariorum et aes effudit impcdiat. Rigate sacratissimas plantas Domini mei,
quibus iusupcr columbarum venditorcs ejecit, con- Salvatoris mei, susceptoris mei. Non curo si quis
sidcrare deleciat, tantae virtutis potentiam expave- Pharisaeus submurmuret ; si me a suis sedibus ar-
sce. At si jucundum ducis insidias Scribarum et cendum censeat : si fimbriae suae taclu indignumju-
Pharisaeorum toties deprehensas, callidas eorum *
dicet ; subsannet, irrideat, avertat oculos, contineat
objectiones responsionum illius prudentia confutatas, aures : nihilominus tuis inhaerebo vestigiis, bone
oculala mente perspicere ; sapientia; ejus lucem Jesu ;
meisstringam manibus ;
premam labiis, nec a
clarius emicare persentics. Ita quoque potentiae fuit lacrymis cessabo, velos culis, donec audiam : Dimis-
quod fugavit daemones, quod turbas pavit, quod sa sunt ei peccata multa,quoniam dilexit multum.
caloavit maria, quod Lazarum vocavit dc monu- 28. Est ergo dies prima, qua anima Deum sitiens

menlo et tamen non minoris sapienlia; fuit, quod

: in speculativis amcenilatibus quasi in Jerusalem
ut piincipes hujus mundi fallercntur, inter haec di- commoratur, divinae potentiae contemplatio. Se-
\ina miracula a diabolo se tcntari permisit quod cunda, sapientia; illius admiralio. Tertia, bonitatis
;

velul egcns esuriil, quod in navi dormivit, quod et dulcedinis suavis praelibatio. Ad primam pertinet
crucem moriturus ascendit. justiiia : ad secundam, scientia : ad tertiam vero,
26. Verum quia in boniUtis illius meditatione !i- misericordia. Justilia terret, scicntia docet, miseri-
benlius immoraris, ingrcdcrc, queeso, domum Simo- cordia fovet. Introibo, inquit propheta, in potentias
nis pharisaji :inluereatlcntiusquampio, quam suavi, Domini; Domine, memorabor justitice tuce solius
quam jucundo, quam clementi vullu humi pro- (Psal. lxx, 16). Ecce justitia. Incerta, ail, et occulla
 ;

867 AELREUI ABB. RIEVALLIS TRACTATUS DE JESU DUODENNI. 8G8

sapientice tuce manifestasti mihi (Psal. l, 8).Ecce vinae dilectionis felix tactus sapuerit; cum holocau-
scientia. Quoniam meliorest misericordia tua super sto gratissimo templum Jerusalem frequentasti.

vitas (Psal. lxii, 4). Ecce misericordia. Et in prima 30. Sed anima sancta in his deliciis commorante
dio limor, qui ex justitiae consideralione procedit, dolet mater et nulritius,conqueruntur, et quaerunt;

animam purgat : in secunda purgatam sapientia invenlum tandem Jesum, et levi increpatione casti-
illuminat : in lertia illuminatam bonitas duleedinis galum reducunt ad Nazareth. Ha?c maxime viris spi-

suae infusione rernunerat. Cernis, ni fallor, quam ritualibus congrunt, quibus dispensatio verbi Dei,
necessarium sit et ulile, inter bonorum operum cxer- vel animarum cura commissa est. Porro nutrilium
citia, per triduum hoc Jerosolymiiicas frequentare nostrum nihil libentius dixerim, quam Spirilum san-
delicias, in quibus timor adminislrat panem doloris ; ctum : matrcm vero nil rectiusquam charitatem. Hi-
scientia, vinum exsultationis bonitas, lac consola- ; nos foventet promovent, pascunt et nutriunt, et ge-
tionis. Scio te non mirari quod delicias dixerim, minae affectionis, Uei videlicet et proximi, lacte refi-
quibus dolorem non deesse commemoravi, cum ciunt. Hi nos in studiis sanctis, quasi in Nazareth,
saepius expertus sis quod dolorem illum qui de ca- lcncm et sustinenl : hi nos consolantur in trislibus
sto timore procedit, omnibus hujus mundi deliciis hi in dubiis consulunt : hi fessosroborant ; hi sanant
mens compuncta praeponat. Et liaec dicta pro mo- p contriios corde, et aliigant contriiiones eorum. IIo-
dulo cxperientiae nostrae. Caeterum viriexcellcntioris rum auxilio de Nazareth transimus in Jerusalem , de
meriti, etcapacioris ingenii, animaeque purgatioris, labore ad requiom de fructu bonae actionis ad se-
in tribus subtiliora ac profundiora rimantur. In creta contemplalionis. Hi nobis aeterna loge praescri-
polentia scilicet Uei, profunda judicia : in sapientia, bunt, ut pro cura proximi nonnegligamus ex toto
ejussecreta consilia : in bonitate, misericordiae ejus contemplationem Dei nec rursus pro deliciis con-
:

dona ineffabilia. Denique Paulus ingressus in poten- lemplationis curam proximi omittamus. Unde non
tias Domini, et abyssum judiciorum cjus expave- immerilo, si quieii plus quam oportel indulgeamus ,

scens homo, inquit, tu quis es ut respondens Deo ?

: quasi de nobis charitas fraterna conqueritur, nec
nunquiddicitfigmentum ei qui se finxit, Curme fe- gratam habet nostram inJerusalem commorationem,
cisti sic ?(Rom. ix, 20.) Sed el thcsauros sapienliae si aliis, quos nostra solliciludine prospicit, senserit
ejus admirans exclamat : altitudo divitiarum sa- imminere ex nostra [al. nimia] quiete perniciem.
pientice et scientice Dei ! quam incomprehensibilia Plerumque enim nobis vel secretis meditationibus,
sunt judicia ejus, etinvestigabiles 580 vice ejus vel privatis oralionibus postposita omni actione in-
(Rom.xi, 33). Diviliasquoque boniiatis ejus comme- r» tentis, si, plus quam subdilis expedit, immoremur
morans. An divitias, inquit, bonitatis ejus contem- in mediis deliciis, spiritu nimirum operante , et cha-
nis? (Rom. u, 4.) ritate suggerente ; subito venit in mentem memoria
infirmorum, ut illum cogiiemus contristatum ex-
29. Post tnduum igitur invenerunt eum m tem- spectare a paternis visceribus consolationem ; al-
plo, haud dubium quin JVIaria et Joseph : altera terum tentatum explorare, quando procedens in pu-
Mater, alter Nutritius. Invenitur ilaque spiritualis blicum pater aliquodei afferat suo sermone solamen ;

spirilualium contemplator, non in quolibet loco, illum irae slimulis agitatum, quando non habet ubi
sed in templo. Habetenim Jerusalem atrium, habet conceplum virus confessione salubri evaporet, ad-
portas, habet et templum. Et atrium quidem ali- versus iiatrem submurmurare alterum acediae spi- ;

quando patet etiam inimicis : portae autem pate- rilu victum, ul inveniat cui loquatur, quem consu-
fiunt solisamicis : ingressus vero templi non in- lat, huc illucque discurrere. Tali itaque suggestu
dulgetur nisi perfectis. Igitur qui in temporalibus progressi ex paternis cordibus, quia increpaniem
aeierna, in terrenis coeleslia, in humanis divina, id audimus matrem charitatem : Fili, quid fecisti no-
est in creaturis Creatorem valet inspicere, quasi in bis sic ? Ego et pater tuus dolentes qucerebamus te.
n
u Nec
alria coelestis Jerusalem introductus exsultct. Huc- injuria dicimus Spiritum sanctum, vel chari-
usque philosophi, quasi inimici, in atria intelligen- tatem in sanctis, etsi adhuc minus perfectis, aut do-
tiae suae vim poterant extendere, sicut dicit Apo- lere aut conqueri ; cum ipse Spiritus gemitibus ine-
stolus Quod enimnotum est Dei, manifeslumest in
: narrabilibus interpellet pro nobis (Rom. vm, 26), qui
illis. Invisibilia enim ipsius, a creatura mundi, per et loqui, et coniristari, et caslera lalia agere in san-
ea quce factasunt, intellecta conspiciuntur : sempi- ctis consuevil.
terna quoque virtus ejus et divinitas(Rom. i, 19-20. 31. Quod si contra hujusmodi nocessitates, amator
Qui vero in Scripturis sanctis ablato velamine, re- quietis in ipsius animse affcctibus murmuret dicens,
velata facic gloriam Dei poteril contemplari, de in- Nonncin hisquce Pairis meisunt, oportet me t
gressu porlarum Jerusalem glorietur. At si pingue- nihilominus considerans spiritus rationalis quod
,

dinem intimae dilectionis, et tuaa adipem affectionis, ideo Christus mortuus est, ut quivivil, non sibi
in cordis ara cccleslis desiderii ilamma succenderit, vivat ; descendit cum eis,etest subditus illis. Sccure
ctascendeiit fumus aromatum de fragrantia ora- descendit cum lali nutritio, 5*M> et cum tali matre
tionis, sicque oculus mentis in ipsa sccrela ra-
coeli desccndit. Feliciter dcscendit, qui Spiritu Dci actus
dium porrexcrit, ct cordis quoque palalo illius di- cbaritativc inferioribus condesccndit. Descendam
 ;;

869 SERMO 1N DOMINICA PALMAKUM. 870

libens his ducibus etiam in JEgyptum : tantum si solus, id est propriae voluntatis arbitrio, sed semper
ducunt, rcdncant; si cogunt descendere, et reascen- seniorum distingue consilio.
dere faciant. Libenter subdar lalibus magistris 32. Ecce habes, fili charissimc, quod peliisti, li-

libens oneri quod imposuerint

supponam humeros cet tuo dcsiderio, tuo affectui, tuaeque exspecta-
libens suscipiam jugnm, cui me subdiderint, sciens tioni nihil dignum, volunlalis tamcn meae, aut qua-
quia jugum corum suave est, et onus eorum leve. liscuoque conatus aliquod, ni fallor, indicium.
Sed et tiui, fili mi (licct a lalibus curis liberum ad- Scias igitur, quod non tam evangelicatn lectionem
huc sub alis suis Christus abscondat, quod pradatis exponere, quam ex ea aliqua mcditationum semina,
incumbit facere.ne subditi perichtcntur), hoc ipsum sicut rogasti, elicere curavimus : et legentibus in-
expedit providere, ne socii scandalizentur. Illi ne- citamenta devotionum ex hujus serie lectionis evan-
cessitatesquandoque praepouunt contemplationis de- gelicaecomposuimus, ipsius adjuvante gratia, de
liciis : tu eas non pra>ponas unitati et paci congre- cujus loquimur infantia, qui plenus est virtute et

gationis. Praecipue haec ipsa spiritualium vicissitu- gratia et sapientia, Jesus Christus Dominus noster,
dinum tempora, quando videlicel vel descendas ad qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et rcgnat in
Nazaretu , vel ascendas in Jerusalem , nunquam Q saecula saeculorum. Amen.

SERMO 1N DOMINICA PALMARUM.

Christi in Jerusalem ingressus mystiae expositiones {Matth. xxi, 1-9).

Hunc sermonem, ex abbatia Marchianensi erutwn, Guilielmus Estius censuit tam stylo et conditione,
quam pietate Bernardum referre : quamvis (ne quid de stylo dicamus) inserie sermonum de tempore in
manuscriptis omnibus desideretur.

1. Redemptor noster, fratres charissimi, Dominus solventes et pullum, atque ad Jesum ducentes, duo
noster Jesus quem Pater ad salutarem victimam misit sunt pnedicatorum ordines, quorum unus in cir-
in mundum, cum tempus instaret quando moreretur, cumcisionem, alter in praeputium est missus, utrum-
pnesentem, ut sciiis, exhibere se voluit in loco ubi que populum et peccatorum funibus absolventes, et
moreretur autem venit utmoreretur, sic praevi- C ad agnitionem verae fidei perducentes. Vestimenla
; sicut
dit ubi, et quando, et quo mortis genere moreretur, jumento imposita, sacramenta sunt fidei populo
praescripium coram se habens ab aeterno mortis suae christiano commissa, super quod sedet Jesus, quia
genus, locum et tempus. Haec autem tria erant, Jero- per fidem in 5tll cordibus eorum habitat Christus.
solyma, Pascha, cl Crux. Nam si de loco quaeris, in Plurima autem turba, quae sternebat vestimenta
Jerosolvma mortuusest : si degenere, morle crucis: si sua in via, multitudo est martyrum sanctorum, cor-
vero de tempore, instante tempore paschalis solemni- pora sua ad iniitationem Christi opponentium ad
tatis. Ut autcm vos satis legendo et audiendo didi- supplicia. Ramos de arboribus caedentes, doctores
cislis, iniquieum Judaei, aliquandoetaliter, el alibi, et sunt, catholicas ex Libris sanctis sententias extra-
antea perimere voluerunt. Nam quando eum duxe- hentes. Quiprazibant et qui sequebantur, clamabant,
runt ut praecipitarent, ubi et transiens per medium Hosanna ;
qui unam eamdem confitentur fidem chri .

illorum ibat, nec ad

Jerusalem venerunt, nec Pa- stianam, et populus Judaicus in eadem fide praece-
scha exspectaverunt, nec crucem quaesierunt, sed dens, et gentilis subsequens. El quidem sensus hic
in perimendo eum nequaquam vel modum, vel lo- per omnia approbandus est quia, sanus, et plene
cum mutare, nequaquam lempus praeoccupare seu n catholicus est. Verum nos istum approbantes, alium
differre valuerunt. Venit itaque hodiernadie Jeroso- non autcm alienum in hoc sancto Evangelio perqui-
lymam, ante quinque videlicet dies Paschae, illo se ramus, et sensus in eo moralis medullam perscru-
insinuans agno praetiguralo, qui decima quarta die lantes, ad aedificationcm morum ministerium linguae
mensis verni ad vesperam immolandus, decima qui- noslrae convertamus.
dem ejusdem mensis die lolli, el usque ad praedi- 3. Hgo puto quod quotidie Dominus appropinquat
ctum terminum jubebatur servari (Exod. xn). Jerusalem veniens Bethphage, et Belhaniae ad mon-
2. De hoc autem adventu ejus ad Jerusalem multi tem Oliveii, mittens in castellum quod conlra eos
ante nos multa dixerunt quae quia nos vera atque : est duos discipulos qui ad eum pcrducant, super
catholica dignum est ut nostro
esse cognoscimus, quoJ sedeat, jumentum, sed spiritualiter. Spiritus
ea silentio approbemus. Bt communis quidem sen- enirn ante faciemnostram Christus Dominus, etsi
sus est, quod ejus in Jerusalem ingressus, ipsius cognovimus Chrislum secundum carnem, sed jam
eat ad Ecclesiam adventus : duo discipuli asinam nunc non novimus (// Cor. v, 16). Proinde quaercn-
 871 SERMO LN DOMINKJA PALMARUM. 872
dus est advenlus ejus ad Jerusalem spiritualis, et 11 quia tunc ab eis perniciose discordamus, cum eo-
quod hodierna die appropinquante tempore sacro rum, quae secundum Deum sunt, praeceplis super-
sanctae passionis suae fecit in adventu suo in Jeru- be contrahimus. Quod si montem Oliveli coa- 59£
salem, qualiter id adhuc quotidie actitare dignatur scenderemus, procul duhio tunc cito ad Jerusalem
m nobis. Appropinquavit, ut ail Evangelisla , Jero- veniremus. Prope enim est mons Oliveti Jerusalem,
solymis. Ipsius Jerosolymam
appropiuquare ad ,
quia el obsoquium parit amicos, et construeremus
ejus csl appropinquare ad animam. Non solum eam in sociis noslns : quia tunc pleua pace per-
autem, sed ut suum appropinquare ad nos no- , fruimur, cum pie pro invicem solliciti, mutuis ne-
strum est appropinquare ad ipsum. Nam cum longe cessiialibus rnisericorditer condescendendo, el dili-
ab eo peccando simus, quando ei bene vivendo ap- gcnter pro posse subveniendo compatimur. Yidetis
propinquaverimus, nisi primitus ipse appropinqua- ergo non esse ab re, quod iturus Dominus Jerusa-
ret nobis? Sicut enim dicit Joanncs, quod hcec est lem, per Bethphage et per Bethaniam atque per
charitas, nonquasi nos dilexerimus Deum, sed quo- montem Oliveti vwluit transire : intimans nobis pa-
niam ipse prior dilexitnos (I Joan. iv,10) : sic et cis nobis esse occasionem et causam, et erga nos
nos dicere possumus debemus, quod haec est gra-
et quidem confessiouis puritatem, et erga praelalos
tia, non qua nos appropinquavimus Deo, sed quo- B nostros obedientise alacritatem, et erga contuber-
niam ipse prior appropinquavit ad nos. Appropin- nales nostros miscricordiae compassionem.
quans itaque Jerusalem venil Bethphage, el Betha- 6. Mitlit duos discipulos ut eant in castellum ,

nise ad montem Oliveti : innuens nobis, ut arbi- quod contra eos est. Castellum quod contra disci-
tror, in hoc sancto itinere suo non posse nos ad ve- pulos Christiesl, anima est peccatrix, quae per ob-
ram pertingere pacem, nisi simus et per confessio- stinationem et elationem internis et spiritualibus
nem pure nos detegentes, et in praeceplis prompte Redemptoris noslri virtulibus contraria est. Talis
et humilUer obedicntes, et aliorum necessilatibus anima turrim elationis, et murum habet obstinatio-
per misericordiampie compatienles. nis ,
per terram pertinaciae clausa, et per eminen-
4. Nam, ut sciiis, Jerusalem Visio pacis dicitur. tiam superbiae erecta. llanc lurrim facere aggressi
Ad quam tunc recla et regia via pergimus, si per sunt quondam illi filli Adam, de quibus ail Scriplura,
confessionis purilatem, per obedientiae humilitatcm, quod proficiscentes de Oriente, campuminvenerunt
et per misericordiae sublimitatem inccdimus. Ecce latissimum in terra Sennaar (Gen. xi, 2). Qui sunt
tres virtutes quarum primam impendere
eximiae, hi, nisi reprobi, inanis gloriae cupidi, iumore super-
nobisdebemus, secundam praelatis, tertiam vero pro- Q biae inflati ? qui ab eo corde el opere discedenles,
ximis nostris. Nam confessionem debes tibi ipsi, ut de quo propheta dicit, Ecce vir, Oriens nomen ejus
qui peccando te inquinasti, per confessionem te (Zach. vi, 12), in coutagiis fetidae conversationis
mundes. Secundam praelato tuo, ut obedias et sub- per viam latam incedunt, quae ducit ad perditio-
jaceas ei, qui pervigilat quasi rationem redditurus nem : quia Scnnaar Fetor eorum dicilur. JEdifice-
pro anima tua (Hebr. xm, 17). Terliam vero pro- mus,'inq\imnt,turri)n,etcelebremus nostrumnomen.
ximis tuis , ut eorum necessitatibus juxta vires Hi sunt qui vocant nomina sua in terris suis, et ai-
occuras, sed prodesse etiam supra vires exoptes. titudinem in se construentes [fort. construunt] e ia-
Primam designat Bethphage, quae Domum buccae tionis, amantes primos recubilus in coenis, el pri-

sonat. Sccundam Bethania, quae Domus obedientiae nias cathedras in synagogis, et salutaliones in foro,
dicitur. Tertiam quoque mons Oliveti, quia oleum et vocari ab hominibus rabbi (Matth. xxin, 6, 7).

in Scripluris, ut scitis, misericordiam exprimere so- El unde ruinosam hanc turrim erigunt ? Habuerunt,
let. Fratres, unde bella et lites in nobis ? Nonnc ex inquit verax historia, lateres pro saxis, et bitumcn
imperfcctione propria, qui, redderc nolumus quae pro ccemento (Gen. xi, 4, 3). Saxa robur exprimuut
debcmus nobis ipsis, quod
quod consorti- praelatis, bonae operationis, lateres i^.ne concoquuntur et in-
bus nostris ? Nam si vellemus ire a Bethphage ad durantur. Reprobi flamma libidinis exuruntur, et

Jerusalem, intra nos pervenire possemus quia ;

pertinaces efficiuntur : invidiabitumencst, concordia
nunquam plenam habere pacem polerimus, quan- caementum. Aiunt enim bilumen nasci de terra ful-
diu occullantes intra nos reatum noslrum, per pu- minata ct scimus in mente oriri invidiam, tumore
:

ram et humilem confessionem non deicgimus. superbiae percussa. Caemenio simul junguntur lapi-

Nunquid inexpertis loquor ? Semper pene et ubique des in aedificio. Et quae 'est alia virtus quam con-
remordet conscientia, occultum jugitcr vulnus men- cordia, qua in charitatis axlificio conglulinantur la-
tis oculis subjicicns, eamque super ipsius latebris pides vivi, cx quibus coelestis Jcrusalem quolidie
anxie et dure reprehendens. vermis, qui quan- construitur? Habenl itaquc lateres pro saxis, et

diu vivit, nunquam inleriora cordis comedere clde- bitumen pro caemento : quia fortitudinem deserentcs
pascere omiltit, qui nunquam vivere, et per hoc bona? actionis, luto se inquinant sordida1 libidinis;
nunquam rodere desinit, nisi cum mucrone purita- etabjicientcs glutinum concordia?, pertinaciam am-
tis suae humilis confessio jugulaverit ? plectuntur invidiae.
autem vellcmus ire ad Bethaniam, pcrlin-
5. Si 7. Enormis quidem turris admodum : sed ne
gere possemus ad Jcrusalem, etin prajlatis nostris; faciles possit prosterni, obsistit non modo sui ipsius
 :

873 SERMU IN UUMINICA PALMARUM. 874

altiiudo, sed ot muri includentis eam fortitndo. Bl a ille vocem suam, el dicil : Quiescile perverse agere
hoc cst (iuod iMStro> conatus saepe offrin^it, cum iste vero : Discite benefacere (Isai. i, 16, 17). Ille :

contra castellum illud puguamus : quia facile ma- EveUeet destrue, et disperde et dissipa ; hic autem
cbinis el arietibus sanctse praedicationis lumorcm /Edificaet planta [Jerem. i, 10). Ille dcnique : Di-
in anima dejeceremus elatiouis, nisi tam invincibi- vertea malo; isle quoque, Facbonum (Psal. xxxm,
liior nobis, ul sic dixerim, in ea resislerel pertina- 15). Isii duo viri sunt, qui botrum ad lilios Israel de
cia obstinationis. Quid enim erga eam potcris profi- lerra repromissionis afferunt (Num. xm, 24), dum
cere, quam insensibili quadam durilie adamantiuam interuis nostris meditationibus, quis sit coelestis

effectam nec praeceplis vales fiectere, nec consiliis patria- fruclus iunotescunt. Ili duo nuntii sunt,
aitrahoro, noc blanditiis mulcere, ncc comminatio- qui Raab de dcslructione Jcricho cripiunt (Josue
nibus lerrere, uec emendare dcnique flagellis, nec vi, 23), dum animam quam suis Utus muneribus
cmollire beneficiis '?
Nonne de ea dicas, pene esse dilatat, ab hujusmodi perditione abstrahunt. Hi
impossibile ul curctur Verumtamen etsi apud ho-
'? ct duo isti, de quibus modo agimus, discipuli sunt,
mines impossibile est, sed apud Ueum omnia possi- qui in hoc castellum missi, alligatam asinara et pul-
bilia namque misericors Uominus el
sunt. Miltit lum solvunt, et ad Chrislum adducunt.
pius oloquium suum terrae, inspiralionem scilicei B
9. Ue quo bene dicilur, quod contra eos est. Quid
hojusmodi infundens aninae, ad quam vclocilcr
enim magis contrarium divino amori, quam tumor
currit sermo ejus, non reversurus ad eum vacuus;
elationis ? Quid magis timori, quam pertinacia ela-
sed faciet qua^cumque vult, et prosperabitur in his
tionis et obstinationis ? Est eoim superbia, ut aliqui
ad qua> misit illud. Unde et liic mittit discipuios
dicunt, ainor propriaoquomodo, exccllentiae. Et
suos in casle-lum hoc, quod contra eos est. Et acl
(juamdiu inanis gloria; cupidus propriam amas ex-
quid ? Ut asinam quam in eo repcriunt alligatam,
cellenliam, illins perfecte honorem affectas et glo-
et pullum cum ea, solvant, ol adducant ad eum.
riam, de quo Paulus Soli, inquit, Deo honor et glo-
:

Qnijussa perficientes, dod solum solvunt ci ad cum

ria(l Tim. i, 17). Sed et obstinatio, ut aiunt, insen-
adducunl, sed ut prosperctur verbum de ore egie-
sibilis quEedam est perlinacia mentis, nolens ali-
diens in hisad quae mittit illud, veslimenta sua im-
qiinndo acquiescere, magis autem parata semper
ponunt, et eum desuper sedere faciunt. Ad hoc
rofiugnare: quod quidem morliferum malum, dum
spectare videtur, quod qui emittit eloquium suum
animam timoris nimirum divini sti-
plene possidel,
'
dat nivem sicut lanam, induens cos per justi-
mulis insensibilom reddit. Sed castellum quod con-
liam, 5t)3 qui primitus frigidi erant per culpam :
Q dum jam
tra hos discipulos cst, extra illud sunt,
nebulam sicut cinerem spargit, infusa illis, qui ob-
cum illis est, dum illud ingressi aliquandiu intra
scuri erant per ignorantiam, notitia corruptionis
illud sunt. Illud quippe sibi potenter subjiciunt,
sucf, concutit \al. coutuliensj eos per pceniteniiam.
quia amor dum coelestem et aeternam, ac per hoc
Mittit crystallum suum sicut buccellas, iWossibi in-
longe meliorem, quam ibi haberi potest, alibi ha-
corporans per mansuetudinem, qui obdutaii eranl nimirum turrim
bcndam esse celsitudinem asserit,
per obstinalionom. Sed qualiler opus illud salutis
elationis prosternit. Timor vero, dum his qui attrita
peragit ? Emittet verbum suum, et liquefaciet ea:
fronte indomabili corde sunt, aeternum gehennae
flabit spiritus ejus, et fluent aquce (Psal. cxlvii, 15- comminans promittit, murum profecto
supplicium
18) ut euntibus duobus discipulis in castellum quod
hoc modo castellum hoc,
;

obstinatione confringit. Et
coulra eos est, faciant de asina ct pullo, quod modo
dum ipsis extra illud degentibus contra eos est,
breviter teligimus.
ipsis inlra illud commorantibus jam cum eis est.
8. Sed qui sunt duo discipuli isti? Fortassis duae
Unde fit ut, juxta quod vaticinatur Isaias, civitas
illffi eximke virlutes sunt timor et amor. Ille trist.a
: