Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecur93mign
 :

PATROLOGIi^ CURSUS COMPLETUS,

SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, GOMMODA, OECONOMICA,

OMNIIM SS. PATRIM, DOCTOItlM SCRIPTORllOUE ECCLESIASTICORIM,

SIVE L\TINORUM^ SIVE GR.-ECORUM,

QUI AB jEVO APOSTOLICO AD TEMPORA CONCILII TRIDENTIM {ANNO 1545) PRO LATINIS
ET CONCILII FLORENTIM {ANN, 1439) PRO GR^CIS FLORUERUNT

RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUW QU.E EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLlCyE TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIMA
ECCLESLE S-ECULA ET AMPLIUS,
JUXTA EDlTIONIiS ACCURATISSIMAS INTER SE CUMQUE NONNULLIS GODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM DILIGENTEB
,

CASTIGATA; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA OMNIBUS OPERIBUS ;

POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU.-E TRIBUS NOVISSIMIS S.ECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS DETECTIS, AUCTA INDICI- ;

BUS PAHTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS, SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENTI SUBSEQUEN-
TIBUS, DONATa; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM
PAGINARUM MABGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS,
ADOBNATA OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTOBITATE IN ORDINE AD
;

TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;

DUGENTIS ET AMPHUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPIIABETICIS, CHRONOLOGICIS, STATISTICIS,
SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS,IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM DOGMATICUM, MORALE, LITURGICUM, CANONICUM,
DISCIPLINARE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE SED PR.BSERTIM DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS
;

ET GENERALIBUS, ALTEUO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATEIi,
VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM OMISSO, IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO
INTUITU CONSPICIATUR ALTERO SCHIPTUR^ SACH^, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM
;

QUINA.M PATRES ET IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORU.M LIBRORUM SCRIPTUR.-E
VERSUS, A PRIMO GENESEOS USQUE AD .NOVISSl.MU.M APOCALYPSIS, GO.MMENTATI SI.NT.
EDITIO ACGURATISSI.MA, C.-ETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR CHARAGTERUM NlTIDllAS,
GHABT.E QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORREGTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM V.\RIETAS,
TU.M NUMERUS, FORM.WOLUMINUM PERQUAM GOMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGI/G DECURSU GONSTANTER
SIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PR.ESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA METHODIGA ET CHRONOLOGICA,
SEXGENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM,
PRI.MUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES .«TATES
LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, GOADUNAl i)RUM.

SERIES LATINA PRIOR,

IN QUA PRODEUNT P.VTRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESLE LATIN.E
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

Bibliothec:*; eleri universae,
SIVE CURSULM COMPLETORIM IX SINGULOS SCIENTI.E ECCLESIASTIC.E RAMOS EDITORK.

PATROLOGIA, AD INSTiVR IPSIUS ECCLESI.E, IN DUAS PARTES DIVIDITUR, ALIA NEMPE L.VTINA, ALIA GR.ECO-LATINA. LATINA,
JAM PENITUS EXARATA, QUOAD PRI.MAM SERIEM VIGINTI-QUINQUE ET DUCENTIS VOLUMINIBUS MOLE SUA STAT, MOXVE
POST PERACTOS INDICES STABIT, AG QUINQUE-VIGINTI CENTUM ET MILLE FRANCIS VENIT. GR.BCA DUPLICI EDITIONE TYPIS
MANDATA EST. PRIOR GR.ECU.M TEXTUM UNA CU.M VERSIONE LATIN.\ LATER.\LIS AMPLEGTITUR, ET AD NOVEM ET CENTUM
V0LUMIN.\ PERVENIT, SED SINE INDIGIBUS POSTERIOR AUTE.M HANC VERSIONEM TANTUM EXHIBET, IDEOQUE INTRA QUINQUE
;

ET QUINQUAGINTA VOLUMINA RETINETUR. UTRAQUE VIGESIMA QUART.V. DIE DECEMBRIS 1860 OMNINO APPARUEBAT. UNUM-
yUODQUE VOLUMEN GR^CO-LATINUM OCTO, UNUMQUODQUE .MERE LATINUM QUINQUE FRANGIS SOLUMMODO EMITUR UTRO- !

IHQUE VERO, UT PRETII HUJUS BENEFICIO FRUATUR EMPTOR, COLLECTIONEM INTEGRAM, SIVE GR.-ECAM SIVE LATINAM,
o26 VOLUMINIBUS PRO AMPLIORI EDITIONE ET 272 PRO MINORI .\BSQUE INDICIBUS GONSTANTEM, CO.MPARET NECESSE ERIT;
SEGUS ENIM CUJUSQUE VOLUMINIS AMPLITUDINEM NECNON ET DIFFIGULTATES VARIA PRETI.\ .CQUABUNT. ATTAMEN, SI QUI3
EMAT INTEGRE ET SEORSIM COLLEGTIONE.M GR/EGO-LATINAM, VEL EAMDEM EX GR.ECO LATINE VERSAM, TIM QUODQUE VOLU-
MEN PRO NOVEM VEL PRO SEX FRANCIS OBTINEBIT. IST.E CONDITIONES SERIEBUS PATROLOGI.E NONDUM EXGUSIS APPLICANTUR.

PAmOLOGIjE LATINJE TOMUS XCllI.

VENERABILIS BED.«
TOMUS QUARTUS.

EXCUDEBATCR KT VEMT APUI) J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIA DICTA DA)lli()ISE, OLIM PROPEPORTAM LUTETLE PARISIORUM VULGO WENFER
NOMINATAM, SEU PETIT-MONTROUCE, NUNC VERO INTRA MOENLV P.VRISINA,

186^2
 AVIS IMPORTAMT. a.07s
D'apr*s une des lois providentielles qui regissent le monde, rarement les oeuvres au-dessus de rordinaire se font
«ans contradictions plus ou moins foites et nombreuses. Les Ateliers Catlioliques ne pouvaient guere echapper a ce
cachetdivin de leur utilite. Tantot on a uie leur exisleiice ou leur importance; tantot on a dit qu'ils etaient fermes
ou i]u'ils allaieut Tetre. Cepeiulaut ils poursuiveni leur rarriere depuis 2" aus, et les productions qui en sorteiit
deviennent de plus en plus :,Taves et soignees aussi paiait-il cert;iiii iiiTa moins d'eveiuineiits ijuaucune pi-udence
:

humaine ne saurait prevoir ni empecher, ces Ateliers ne se teruitiuul que quaiid la HilHiotlieque dii Clergi' sera
termiiiee en ses 2,000 volumes in-4°. Le passe parail un sur gaiant de Tavenir, pour ce qu'il y a a esperer ou ii
craindre. Cependant, parmi les calomnies auxquelles ils se sont trouves en butte, il en est deux qui ont ete coiili-
r.uelleinent repetees, parce quetant plus cipitales, leur effet entrainait plus de consequeiices. De petits et ignares
ypiicurreuts se sout. doiic acliarnes, par leur correspondance ou leurs voyageurs, a repeterpartout que nos Edilioiis
felaient mal corrigees et mal imprimees. Ne pouvant attaquer le foiid des Ouvrages, qui, ponr la plupart, ne sont
que les chefs-d'cpiivie du Catholicisme reconnus pour tels dans tou.': les temps etdans tous les pays, il fallait bien
se rejeier sur la forme dans ce qu'elle a de plus serieux, la correction et rimpression; en effet, les chefs-d'oeuvre
menie irauiaicnt qu'iiiie deini valeiir. si le lexte en etait inexact ou illisibie.
II est ires vrai qiie. dans lc principe. uii succes inoui dans les fasles de ia Typographie ayant force TEditeur de
recourir aux mecaniques, afin de marcher plus rapidement et de doniier les ouvrages a moindre prix, quatre volumes
du douh\e Coiirs d'Ecriture sainte et de TliMogie furenttires avec la correction insuffisantedonneedans les impri-
meries a presque tout ce qui s'edite; il est vrai aussi qu'un certain nonibre d'autres volumes, appartenant a diverses
Publicatioiis, furent imprimes ou trop noir ou trop blanc. Mais depuis ces temps eloignes, les mecaniques ont
cede loiravail aux presses a bras, et Timpression qui en sort, sans 6tre du luxe, attendu que le luxejurerait dans
des ouvrages d'une telle nature, est partaitement convenable sous tous les rapporls. Quant a la correction, il est
defait qu'elle n'a jamais ete portee si loin dans aucune edilion ancienne ou contemporaine. Etcommeiit en serait-il
de I

t-es
prepa
Daus les Ateliers Catholiques la differenceest presque incommensurable. Au moyen de correcteurs blanchissous
le li.irnais et dont le coupd'(jeil typographique est sans pitie pour lesfaules, on commence par preparer la copie d'un
bout a Tautre sans en e.xcepter un seul mot. On lit ensuite en premiere epreuve avec lacopie ainsi preparee. On lit
en seconde de la nieme maniere, mais en collationnant avec la premiere. On fait la meme chose en tierce, en colla-
tionnantavec la seconde. On agit de meme en quarte, en collatiounant avec la tierce. On renouvelle la meme ope-
ratioii en quinte, en collationiianl avec la quarte. Ces collationnements oiit pour but de voir si aucune des fautes
sigualecs au bureau par M.M. les correcteurs, sur la marge des epreuves, na echappe a MM. les corrigeurs siir le
marbre et le metal. Apres ces cinq lectures entieres controlees Tune par rautrc, et en dehors de la preparation
ci-dessus mBiitionnee, vieiit unerevision, et souvent il en vient deuxou trois; puis Ton cliclie. Le clichage opere, par
consequent la |)urete du texte se trouvant immobilisee, on fait, avec la copie. iine nouveile leclure d'uii bout de Te-
preuve a Tautre, on se livre a une nouvelle revision, et le tirage n'arrivii qu'apres ces iiiiiombrables precautions.
Aussi y a-t-il a .Montrouge des correcteurs de toutes les nations et en plus grand nombrc que dans vingt-cinq
imprimeries de Paris reuiiies! Aussiencore, la correctioii y coute-t-elle aulant que lacomposition, tandis qu'ailleurs
elle ne coiite que le dixieme ! Au-^si entin, bien que Tassertion puisse paraitre lemeraire, Texactitude obtenue par
laiil de frais et de soins, fait-ello ipie la plupart des Editions des Ateliers Catlioliques laissent bien loin derriere
elles celles meme des celebres Beiiediclins Mabilloii et Montfaucon et des ceiebres Jesuites Petau el Sirmoiid. Que
Ton compare, eii effet, iritnporte quelles feuilles dc leurs edilions avec ceiies des notres qui leur correspondent, en
grec, comme en laliii, oii se convaiiicra que riiivrai«emblable est uiie realite.
D'ailleurs, ces savants eminents, plus preorcii;-cs da sens des textes que de la partie typograpbique el n'etaut
poiiit correcteurs de profession, lisaient, nou ce qiie portaient l6s epreuves, mais ce qui devait s'y trouver, leur
«iiite iiitelligenco suppieant aux fautes de redition. f)e pliis les Benedictins, comme les Jesuites, operaieiit piesque
toujours sur des manuscrits, cause perpetuelle de la multiplicil^ des fautes, pendaiit que les Ateiiers Catlioliques,
doiit le propre est surtoiit dc ressusciter la Traditioii, ii'operenl le plus souveul que siir des imprimes.
Le It. P. De Bucli, Jesuite Bollaiidiste de Bruxelles, iioiis ecrivait, il y a quelque tenips, ii'avoir pu trouver en
di.v-liiiit inois d'etude, uiie seule faute dans notre Putrologie latine. M. Denzinger, professcur de Tlieologie a rUni-
versite de Wurzbourg, et .M. Beissmanii, Vicaire General tle la meme ville, nous niaiidaienl, a la date du lyjuillet,
n'avoir pii e;.':ilenieiit surpreiidre une seule faule, soit daiis le latiii soit dan,s le grcc de notre double Patrologie.
Enliii, ie savaiit P. Pitra, Beuedictiii de Solesme, et M. Bonetty, directeur des Annales de philosophie chr^tienne,
mis au dcli de nous convaincred'une seule erreurtypographique, ont ete forces d'avouer que nous n'avions guere irop
presume dc notre parfaite correction. Dans le Clerge se trouvent de bons latinistes et de bons liellenisles, et, ce qiii
est plus rare, des hommes tres positifs et tres pratiques, eh bien ! nous leur promettons une prinie de 10 centimes
par chaque faute veritable qu'ils decouvriront dans n'importe lequel de nos volumes, surtout dans les grecs.
Malgre ce qui precede, TEditeur des Cours complets, sentant de pius eii plus rimportance et meme la necessiie
d'une correction parfaite pour qu'un ouvrage soit veritablement utile et estimable, se livre depuis plus d'un an, el
est resolu de se livrer jusqu'a la fin a une operation longue, peiiible et coiiteuse, savoir, ta revision entiere el
universelle de sgs iiinombraDles cliches. Ainsi chacun de ses volumes, au furet a mesure qu'il les remet sous presse,
est corrige mot pour rnot d'un bout a Tautre. Quarante hommes y sont ou y seront occupes pendaiit 10 ans, ct une
somme qui ne saurait etre moindre d'uii demi-inillion de francs est consacree a cet important controle. De cetie
manifere, les Publicatious des Ateliers Catholiques, qui deja se distinguaient entre toutes par la snperiorile de leur
correction, n'auront de rivales, sous ce rapport, dans aucun temps ni daiis aucuii pays; cnr qiiel esl Tediieur qui
pourrait et voudrait se livrer APKfiS COUP a des travaux si gigantesques et d'uii prix si exorbiiant? 11 faut
(jertes 6tre bien penetre d'uiie vocation divine a cet effet, pour ne feculer ni devant la peine iii devaiit la depense,
surtout lorsque TEurope savanle proriame qiie jamais volumes n'oiit cle edites avec taiit d'cxaclitude que ceux de
la Dibliotheque universelle du Clergi'. Le presciit voliime est du nombre de ceux revises, et tous ceux qiii le seroiu
ii Tavenir porteront cette note. Eu conseqiience, noiir jiiger les prodiictions des Ateliers Calholiques t^otis le rapport
de la correction, il ne faiidia preiidrc que ceux qiii porteront en lete Tavis ici trace. Nous ne recoiinaissoiis que
cette ^dition et celles qiii siiivroiit siir iios plai.clies de metal aiiisi corrigees. On croyait autrefois quc la slereotypie
immobilisait les fauies, attendu qiTuii cliche de metal n'est point elastique; pas du tout, il introduit la perfection,
car on a trouve le moyen de le corriger jusqu'a extiiictiou de fautes. L'Hebreu a ete revu par M. Drach, le Grec
par des Grecs, le Latiii etle Fraiicais par les premiers correcleurs de la capilalc en ces langues.
Nous avons la consolation de poiivoir linir cct avis par les reflexions suivanles Enfin, notre exemple a fini par
:

ebranler les graiides publications cn Italie, enAllemagne, en Belgiqiie et en France,par \es Canons grecs de Bome,
le Gerdil de Naples, le Saint-Thomasde Parme, V Lncgclopedie religieuse dc Munich le recueil des ddclaratwns des
rites de Bruxellis, les Uollandistes, le Huarezei le Spicilege de Paris. Jusqirici, oii n'avait su reimprimer que des
ouvrages de coiirte liaieine. Lcs in-4°, oii s'engloutissent les in-folio, faisaienl peur, el on n'osait y toucher, par
crainie de se noyer daiis ces abimes sans foiid et sans rives; mais on a fini parse risquera iious iiiiiter. Bien plus,
80US iiotreimpiilsion, d'autres Editeursse preparent, sous notre patronage et notre direction, au Ititllaire univer.sel,
aux DMsions de toutesles Coiigr6gations, a une Biographie et a une lUsloire generale de tous les conciles et a
une Histoire universelle, etc. Malheureusement, la piupart des editions deja faites ou qui se font, sont sans
autorite, parce qu'elles sont sans exactitude; la correction semble en avoir ete faite par des aveugles, soit qu'on n'en
ait pas senti la gravite, soit qu'on ait recule devant les frais; mais paticnce! une reproduction eorrecte surgira
bientdl, ne fiit-ce qu'a la lumiere des ecoles qui se sont faitei et qui se feront encore.
 S^CULUM Vin. ANiyUS 730.

VENERABILIS BED^,
ANGLO-SAXONIS PRESBYTERI,

OPERA OMNIA,
EX TRIBUS PR.EGIPUIS EDITIONIBUS INTER SE COLLATIS,

COLONIENSI, DUABUSQUE IN ANGLIA, STUDIO DOGTISSIMORUiM VIRORUM

SMITH ET GILES,

NON SINE INGENTI LITTERATORUM PLAUSU IN LUCEM VULGATIS,

NOVISSIME AD PR/ELUM REVOCATA, MELIORI ORDINE DIGESTA, VARIIS MONUMENTIS AUCTA, ET,

QUOD MAXIMUM EST, INNUMERIS, QUIBUS SCATEBANT, MENDIS DILIGENTER EXPURGATA j

ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHEC^: CLERI Uil^IVERSiC,

SIVE

CURSUUM COMPLETORUM IN SINGLLOS SCIENTI.^ ECCLESIASTIC* RAMOS EmTORE.

TOMUS QUARTUS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

PORTAM LUTETLE PARISIORUM VULGO ^'ENFER
IN VIA DICTA D'AMB01SE, OLIM PROPE
NOMINATAM, SEU PETIT-}WNTROUGE, NUNG VERO INTRA MCENIA PARISINA.

1862
 SMCULUm Vlll. ANNUS 730.

ELENCHUS
OPERUM QUiE IN HOC TOMO XCIII CONTINENTUR.

-<c&0«oo-

VENERABILIS BEDA.

OPERA EXEGETICA GENUINA. {Continmtio.)

Expositio super Epistolas Catholicas. — Prologus. col. 9
— Epistolam D. Jacobi.
in 9
— Epistolara
in I S. Petri. 41
— in Epistolam II ejusdem. 67
— in Epistolam I S. Joannis. 83
— in Epistolam II ejusdem. 119
— in Epistolam III. 121
— in Epistolam Judae. 123
Explanatio Apocalypsis. 129

Sectio secunda. — DUBIA ET SPURIA.

De sex Dierum creatione liber Sententiarum ex Patribus coUectarum. 207
Quaistiones in Genesim. 233
— in Exodum. 363
— in Leviticum. 387
— in Numeros. 395
— in Deuteronomium. 409
— in Librum Jesu Nave. 417
— in Librum Judicum. 423
— in Librum Ruth. 429
— in IV Libros Regum. 429
Variai Quaestiones. 4S5
Dc Psalmorum libro Exegesis. 477
Catalo^ais Diapsalmatum. 1097
Psalterii artis cantilcna?, vel specierum singularum, vel nominum interpretatio. 1099
Interpretatio Nominum Hcbraeorum. 1101
Sermo in Psalmi ui, v. 3, verba : Dominiis de ccelo prospexU, etc. 1103
Expositio verborum Genesis (xix, 14) : Surgite, egredimini, etc. 1129
Index Rerum. 1129

Parisiis. ^ Ex Typis J.-P. MIGNE.

 ;

SUPER EPISTOLAS CATHOLICAS

EXPOSITIO.

PROLOGUS SUPER 6EPTEM EPISTOLAS CANOISICAS.

(Cave, Hisl. litl. ad an. 700 }

Jacohus, Pclrus, Joannes, Judas, septem E|)isto- A lam scriplam ad Partbos csse :esian!ur. Mcrito Jud.-c
las cdideruril, quas ecclesia^iica consuetudo Cailio- posila esl ullima, qiiia quamvis el ipse magiius est,

licas, hoc est univer!>alcs , cognoniinat. In quibus tribus lameii pra'Codeiitibus apostolis minor esi
ideo prima Epislola Jncobi ponitiir ,
qiiia ipse Jero- vcl quia prima [Supple Jacobi) scripta est Ei.isiob,

sttlymorum regendam suscepit Ecclesiam. In Caia- deinde Petri, post eas, Joannis ; ideo nuuc usque or-
logo eiiim aposiolorum priores solent notninari Pe- dinem qiio scriplae sunl relinent. Coiistai eniiii .|uia

Irus et Joannes. Verum (oiis et origo evangelicre beatus Jacobus iricesimo post passioriem Domini
pradicalioiiis incipiens [Deeit ab Hicrosolymi] per aiino suuin consuuimavil mariyrium. Petrus trice-
orb^m dilTu^a esl universum. Cnjiis catiiedr^ digni- simo ociavo, boc e.st ultiino aniio Neronis, passus
tatem etiain Paulus a|iosloliis in eo nominaiido vene- est, ci ipse in secunda sua scripjii Epi-iola : Ccriits
rans aii, Jacobus, Ceplias et Joanne'', qui videban- sum qtiia velox sil depobilum labernucuU mei, secun-
lur columnx Ecclesiae ; vel cerle quia ipse duodecini dum quod et Dominus nster Jesus Chrislus sujnifiea-
tribnbus l.^-raelis, quse primx crediderunl, suam Epi- vil milii per revelalionem. Unde paiei quia imiiiinente
Slolaoi iiiisit, meritoprima poni dibiiii; nieriio Pe- passione banc scripsit Epistolam, cuin multo anie
iri secuiida ,
quia ipse elcctis adveiiis, qui Groecc Jacobiis migravit ad Cbrisium. Neque vero convenie-
diciiniur pro^eiyii, lioc esl, eis scripsii qiii de Gen- i^ bat cjus Epistolas ab invicem separari, qiias iisdem
lilitate ad Judaismum, de Judaisino ad electionis scripsit Ecclesiis. Porro Joanncs muilo posi icnipt>re
cvangclicae gr;tliam coiivlTsI suiit. Meriio Joannis suas Epislolas simul el Evangelium scripsit, qui pobt
Episiolae tcrtio loco sunt posiix, qiiia Iiis scripsit occisionem dominicam reversus de exsilio lurualam
ipsd qui dcgoiitibiis crediJenini, cum nec liatiira nec se al-sente per baereiicos reperii Ecclesiam, quos
profe^isione exstiii^seiii. Deniquc multi srripiorutn in suis Ei»istolis percuiiciis saepe cognominai Ami-
ecciesiasiicoium, in quibus esl saiuius Albanasius cliristos.
Alexandrnae praesul Ecclesi^, primam ejus Epislu*

SUPER DIVI JACOBI EPISTOLAM.

CAPUT PKIMUM. verHra etiam iilis qui, percepia fide Chrisli, nec-
dum operibus pcrfecii esse curabanl, sicut sequentia
Jacubus Dei ei Domini Jfsu Clirisli seivus, dw dc- Epistolae icslaniur, nec non et eis qui eiiam lidci
eim tribubut qu<e sunt in dispersione , salutem. Dixii exsortcs durabanl, quin et ipsam in crcdentibus
dc hoc Jacobo apostolus P.iulus : Jarobus, et Cephas, C quanlum valaere persequi ac pcrturliare studebaut.
el Joannes, qni videbanlur columnx esse, doxtras de- Qui lamen omnes ia dispersione fueruiit variis casi-
dcrunl mihi et Barniibee socieialis, ut nos in gcnlibus, bus patria profugi, ct innumeris cacdibus moriibus-
illi autem in circumcisione pracdicarent (Galal. ii). que atque aerumnis , ubicunque eraut ab bostibus
Quia ergo in circiimcisione ordinatus erai Apostolus, pressi, sicul llistoria ecclesiasiica sufficienier expo-
curavii eos qui ex circumcisionc erani, sicut pra>- nit. Sed ct in Actibui apostolorum legimus eos tem-
senics colloqiieiido docere, sic et absonies per Epi- pore dominicaB passionis longe laleque jani fuisse
siolam coiisolari, instrucre, increparc , corrigerc. dispersos, dicenle Luca : Eranl aulem in JerusaUm
Duodecim, iiiquit, Ir.bubus qux sunl in dispersione, habilantcs Judaei, vivi religiosi, ex omni nalione qu<r.
taluiem. Legimus orciso a Ju<<x'is bcaio Stc|iliano, sub ccclo est (Act. ii). Quaruin eliam nationum plu-
quia facla est in illa die persecutio m.^gna in Ec- nominalim exprimiintiir, cum
rim.T! subinferiur:
clesia quae erat Jerosolyniis, ct omnes dispcrsi sunl Varlhi, ei iledi, el Klamiia;, el qui habitanl Mesopota-
per rcgjones Judwa; ei Samarix, praeier aposiolos miam, elc. (Ibid.). Ilaque jiistos bortatur iie iii len-
ilis ergo dispeisis qui pprsecnlionem passi siini tatioiiilnis a fide dcfiLiani, pcccantes castigat et ad-
proptcr jusiiiiaiii miiiii F.pisiolam. Ncc solum his, inoi.el ui .•
pi:cca'.is sc coniin^ani, ei viriuiibus
rATl-.OL. XCli!.
^^ 1

310
 : :

u Br.Di: vr.NEnADiiJS opi'. r.\Rs ii. SECT. I. - rXEGETICA GflNllNA. ii

liioliciaiii, »e iHfiiicnobi, sIn'! priain vlaiimabtles, A lerel ((ina deiiJtriuFn ('aiiperuin cxandiv i D.niiniis.

ab iis qui iidei sucraincnla iicrccpisseiil redJ.wiiur. £l situl ideiii aiibi dicit : Bjiiedixit omncs timeutes
Increilulos adnionet, ui pa.'i)iteiiiiain lie iiLte Salva- se Dominus, pusilUts cum majoribus {l'sal. cxiis).

loris ca;leii-q'ie (iwiljiis iiJipiic.tbanHir scelerilius Veruin qnia niulii inulta petunl a Doiiiino, qui la-

gcraiit, iinleijuam cos allio cajlostis vel invlsibiiilcr, nien accipeie non nicreniur, addit qual ler pcteie

vel eiiam visibililer pcrcellal. debeant si impetrare desidcrani.

Omiie ijatulium exiniinate, fiutres msi, cum hi ten- Postulet auiem in fidc niliil limilans. Id est, talein
lalioncs luirias incideritis. A [icrfcclioribiis inclio.it se exliibeat bene vivtnJo, ulJigiiu.-; sii exauJiri duin
Terbiun, ul i>er onlinein [ervenial aJ eus qnos in- postiilal. Qui enini ineininit se Domini noii oblein-
terfeciDS videbat cssc corrigfndos, r.Kj.ie ad perle- peras e praceplis, nuriio despcrai Doininum suis
ctioiiis cnhncn en;j'Ciiii(iS. El noiandiiiii quod non inlendcre prccibus. Scriplun esl eiiini ; Qui obturat
•lil siin()lici!er Gaudete vel Gaudium existimate, sed
, aurcin sunm ne uudial legem, orati ejiis eril cxsecra-
Omne (iinpiil) (jaudiinn exi^timatc, cum iri lentnliMcs bilis {Prov. xxviu).
varius incideritis ; oiniil gaiidio digiios arbilramini, 0«« enim luvsital, similis est (luclui maris qui a
si vos pr..(.ler iidein Clnisli lenlaliones susliiiere vento movetur ei circiimferlur. Qiii mordenle se con-
COiiliiigal, Uicc esl gratia, si proiAcr conscienliam Dei y scieniia peccati haesiial dc per .eptionc i>rxmiorum
sustinel quis padens injuslc, ul 1'clrus ail (/ Pelr. n). ccele.ainm, facile ad inipulsum lenialionuni slatum
l£l (Oaposlolus ejus I'aiilus : Non sunt condigna; pas- fidei Jeserit, qiia in iraiiquiHilale Deo scrvire vidc-
iicnes hujus temporis ad supeivenlnram gloriam, qua: batur, ei ad libilum lioslis invisibiiis, quasi ad fla-
revelubilur in nobis. El Aposloli otnues ilant gaudrntes tuiii vcn:i, per divorsos viiiorum rapialiir eriores.
a conspeciu concilii, qiioniam digni habiti sunl pro Vir duplici animo inconstuns est in omnibus viis
uomine Jesu conlunieliam pali. Non ergo conlrii^lari suis. In omnibus viis, iit aJvirsis et prospcris dicit.
debenius si teniaii, scd si a leuiaiioiiibus superali Vir aulem du(Jex csl aniino, qni et ad prccaiiduin
lueriinus. Doiuiuum gciiulleciii, ct voces precaloiias cmiitil,
Sfientes quod probalio (idei vestra; patientiam ope- Cl tainen «ccusaiite se intus conscienlia impelrare
ralur. Paiieniia autem opus per[ccium liabeal, ut sitis pos.sc dilTidil. Vir est duplex aniuio, qui et hic vull
yerfecti el intcjri, in nullo d.ficienies. Ideo (iiiquii) gaudcrc cum !^a;cu!o , el illic rognarc cum Deo.
adversis teuiainiiii, ut viriuiciii paiientlu discalis, Iteni vir duplex csl aniino , qui in bonis quae facit
el pcr lianc oslendere possilis ac probare quod fir- iion reiribulionem intcrius, sed favorem exlcrins
mam ndein fuluroe rclribuiioitis in cordc gesi(?iis. quxrit. Uiide bene per quenidam sapicniem dicilur:
Necjue iiuic loco contrarium debet putari, sed poiius G Vk pcccalvri taram iwjredicnli duabus viis {Eccli. u).
consoiiuin iiilelligi, quid Taulus aposiolus ail Duabus quij.pe viis (leccaior terriin iiigreJilur,
Scicnlf;s quod tribuiatio patientiam operalur, palieniia quando ei Dci Cbt qiiod 0( ere cxbibcl, et mundi
auiem probaiionem {liom. v). Paiientia enim proba- quod pcr cogiiationcm quairii. Oinnes autein isti

lionein opcratur, qiiia cujus palieniia vinoi non po- inconsiantes sniil in onmibus viis suis, qiiia facilliine

lest, il!e [lerfecius esse probalur. Quod hic quoque ct ajversis s;i.'culi deterreniur, et prosperis irrehun-
subscqiienler cdocelur, cuin ditilur : Palicniia autem tur, ut a verilatis via Jiveriau'.

opus perfeclnm iiabet. El nirsuin : Probulio fidci ve- Clorictur aulcm fraler luimitis in exallatione sni.
stra patienliam operatur. Quia illa raiio facil fideles Idro, inquii, oiniie gaudinm vos existiinare oporiet
per paiiciitian» exerccri, ul per banc fides corum cmn in tenlaiiones varias incidcriiis, qiiia oninis qiii
quain sit perfecia probelur. aJversa iiuniiliter pro Domino sulTert, sublimia ab
Si quis autem vesirum indiget sapienlia, poslulci illo rcgiii pr.emia percipict.
u Deo, qui dat omnibus ufjluenler, cl non improperat, Dives autem in humilitate sua. Subaudiiur a siip •-

ei dutiiur ei. Omtiis quidcni ia|jiciitia &aluijris a riore versu glorietur. Quod per irri.sioncm , quae
Doniino postuianda cbl, quia sicul vir sapiens ait
Grx'ce ironia vocaiur, diclum esse consiai. Iia, in-

Omnis sapieniia a Domino Deo csi, et cum illo fuii quit, gloriani suam qua diviiiis su(ierbit et pauperes
icmper (Eccli. i), Nequc aliquii per liberuin arbi- des(.itil, aul etiam opprimit, fuiiend.iin csse menii-

irium adjulorio gralix nerit, iii humiliiatus in aelernmn pereat cum

sii.e divina-, qiiainvis Pela- pur-
giani inulium coniendani , intclligere ac sapcrc pnrato illo divitc qiii Lazarum despcxii egciiiera.

valet. Sed bic specialiler dc illa sapienlia dici vi- Quoniam sicut (los feni irumibit. Flos feiii et odo-
deiur, qua nos iii iciiiaiion.bus uii necesse esi. raium deleciat, et visum, sed velocissime graiiam
Si quis (inquit) ve-iruin non poicsi inlelligeie utili- sua: veiiustaiis et suavilaiis amittil. Ideoque huic
laleiTi leiilalionuin quae fidclibns probandi causa cve- rectissime praescns iinjiiorum (elicilas assimilaiur,
iiiunt, poslulet a Deo liibui sibi sensuiii, quo di(;iiu- qu.(3 diuturna csse nullaienus valet.
scere valeai qoaula pielaie P.aer casligai (ilios, Exorlus est enim sol cum ardore, el arefecil fenum,
quos ajicriia liitrediiate dignos ef/icere curai. Kt ct flos cjus decidii. Ardoreni solis scnlemiain dicii
(orisulle aii ; Qut dat onmibus afftuenler ne quis, dislricii judlcis qua reproboriini
,
, decor lempora-
videlitci, sux conscius fragiiitaiis , accipere sc lis In fiiie consiiniiiur. Floieni niiicm et eleeii,
peieniem pofse diflidcrel, se.i pc.tius quisijiie reco- antem
iioii iii feniiin. Justus eniin ut pulma florebii
 EXPOS. SUP. EPISTOLAS CAillOL. - 0. JACOP.l EPISTOLA. 11

(P». vli). rioreni injusii leuiporaliler, (|iii lanquam A erroreni, qm sicul bonas coirii^siicnos .1 Deo nolus
leiiuui velociier aresceiU , ei quemadrriodum olLra cfliislat in.spirari, iia eiiam inal.-is ipso in^tiganie

licrbarum ciio radeiil. FloreaL jiisli taiiquam arl.o- pulant nosira in ineiite gcnerari. Neuio ergo, cuin

res, qiiia flos eoruiu, id cfcl siiCs cerlissinia cirnui, (e iialur, dical qiioniam a Deo leu aiur, illa viiluli-

fruciuin exspcclai pereiinom. Ilaiiix (luoqne, jd es(, cel teiiiatiorie qua dives incedens i« ilineribus siiis

cliariias, eorun» lixa et iminobilis permauct. Iliiic marcescil. !d esl, iienio, cum rapinam, fuilum, fal-

elcniiu vir s;ipioiis ail : hfyo quaii viih fiuclifjcari sum lesiimoniuin, bomicidium, slupruin, vol c.eiera

suaviUitem udoiii [Eccii. xxiv). Ocnique iNabolIi vir iiujusmodi commiseiil, dictt quouiam 1)00 cojjente
jiiSlus iiiori iiiaiiiil, ciuam viii.aiu pairuni snonnii in nocfsse iisi)uerii lia'C patraro, iiieoque inilialenus

horiuni olerum lraus(cire. Yini;am quippe piliuiii Iioiuui eflt.cium dccJiiiare poiuerii.

ili iioruini oleruiii Iransinulare e^l, foriia \irluluin Deus ciiim inlenlalor maloruni est. Subauditur ten-

opera ,
qti* ex pairuin dotlrina i)ercepimu>, taiiieiiloyiim. Ipse eiiini uemincm tenlal. Ea videlicel

fragiii vitiunim deleclamenlo iiuiiiulaie. Jii^li auieia teiilaiioue qux' dccipil miscriconlcs ul pcccenl. l)u-

aniinani poncre ,
quarii lerresiria pro coelosiibiis plex esl eiiim j^eiius leiilalionis. Uiium qnod dccipil,

bonn cli^cre, malunt. Uiidc pcne de illis ps:illiiiir Sccundum lioc quod decipii, Deut
nliud qiio.l piobai.

quia erunl lauquaiyi Ugmm iiuod plmlatum at secus ^ nemiiiem Secundum hoc qu.id probal, Deus
lentavit.

decurtus aquarum, quud fruclum suum dubit in lem- tcniavil Abraham. De quo et propbe!a postuiai :

pvre suo {Psal. 1), el c.ctera. Al quid injusli? Ll de- Proba mc, Domine, et tenta me (/'so/. xxv).
tor, inquil, vulius ejus dtperit. Ita ct dives in ilineri- IJiuiaquisquc vero lentuiur a conrupisccnlia sua ab$-

lus suis marcescet. Non oiiiiieiu divilein dicit, sed tructus et iiUctus, elc. Abstraclus a recto ilinere,
euiTi qiii conridil in inccrto diviiiarum. Q-.ii eniin et illecius in maluni. De Iioc versu llieronymus
fralri iiumili divitem e conirario opposuii, o.'t''ndil coiiira Jovini;inum : < Sicul in boiiis (iuquil) operi-

se de illo divite loqui, qui iiumilis non est. Nam cl biis peiffcior cstDeus, non euim voleulis, nequn
Abrabam cum essei dives in mundu, jiauperein la- currenlis, sed Dei miscreniis el adjuvanlis est, ut
meii po5i inorlcm suo &usc< pii in sinu, divitem reli- pervenire ad calcem valeamus, sic in malis aique
quit iii poenis. Sed non ideu divilem retiiiuit quia pcccaiis seiiiina nosiia suni incen.iva, perfsciio au-
dives erul, quod et ips-e fucrat, scd quia mi.-ericors tcm diaboli. Cum viderit nos super lundamenlum
ei buniilis, quod ipse fuerul, esse de.^peierai. El Clirisli jcdilicasse fenum, ligna ei stipulam, suppo-
conlra niendicum L;;zaruin rccepii, non quia rebus nit iucendiuin. ./Edificemus auriiin, argendim, 'api-
pauper erat, qnod ipse fucrai, sed qiiia Iiumilis et in- des prcliosos, el leiiiare non audebit, quanquam ct
noceus, quod ipse iucrat, esse ciirab.ii. Taiis crgo
C
"*
;
in boc non sii cerla el sccura pojse.^sio : se.Jei

divcs, buc est sujierbus ci inipius, terrena yaudia qui[ipe lco iii insidiis in occuUis, ut iaierliciai in-
coelesiibus .'inlepuiieus, in iiineribus suis tnarcacel, lioceiiienr. Ei vasa llyuli probai lornax, honiiiies
hoc esi in aeiibus suis peribit iniqui.s, quia ilcr Do- .'lulcm juslos tcnlatio liibulatiunis. »

iniiii reciuin ingiedi neglexii. Sed cum i!!e ui feiium Deinde concupisccnlia cum conceperil, parit pecca-
.Tiiie ardorcm solis dccidii, jiisius e conira, ui arbor tum. Peccalum vero, cum consummatum fuerii,qenerai
fruciilcra, ei ejusdem solis ardoiem, id esi, seveii- niGrlem. Tribus niodis leiitatto a^^ilur, suggeslione,
taiem judicis inlegre suircrt, cl iiisuper bonoruin delcciaiione, conscnsu. Suggealione bostis, (ielecia-
opcrirn frui tos pro quibiis iii perpcluam remuncrc- li.ine aulein, vel etiam consensu nostrae fragiliialis.
lur, aiTert. Cnde recie subjuiiijuur : Quod si, busie suggerente, dcleciari aul consentirc
Beaius vir qui suffcrl lenlaiionem, quoniam cum peccaio nolumiis, lentaiio ipsa nobis ad victoriam
probiUus fueril, accipiet coronam vil<E, quain repromi- provcnil , qua coronam vitae inereaniur accipere.
iit Dcus diligeuiibus se. Iluic sim le cal illud iii Apo- Si vero el hosiis suggesiionc paulaiim a recta inlen-

ca'yp.si : Eilu fidelis usque ud tnortcm , et dabo libi lione alistraliimur, cl vilio iiuipimus illici, dele-
coronam tilce, quam reproniisit, inquii, Deus diiujen- ctando niiidem oileudimus , sed necdum lapsum
libus se {Apoc. n). Aperlc adnioiiens qiiia laiilo aui mo!tis incurriinus. Ai si deicclaiionem conrepii
jilius gaudere in teniaiionibus oporiel, quanio cei- corde facinoris, etiam parlus pravje sequilur aclio-
lius (.larcl Deuin bis qnus dili|;il inajiis syepc lciila- nis, nobis, jam moriis reis, victur bosiis abscedii.
lionum pondis imponere, ui scilicel per lenialioninn Qtiod ut aslruamus cxemplis, icniaiiis esi Joscpii
exeicilium probentur in lide perfccti ; cmn aiileio vcrbis doniinop, scd ijuiu conciipisccniiam iibidinis

prubali siiit vericiicr c.^se G-.leles, boc esl perfecii non habiiit, suggeslione t.inlum, non etiam delecta-
el integri, in nulio dclicienies, jure accipiaiil pro- iione ve! conscnsu icntari poiuii, ideo victor evasit.
missam vila; oclerna; coroiiam. Ter.taius cst David visu uxoris alicnx , et qtiia

Nemo, cum tenlaiuv, dical qutuiam a Dco tentutur. iiccduin carnis appeiitum vicerai, a concupisceulia
Mactenus de (eiitaiimrbus quas perniitienie Do- siia absiraclns ei illectiis est. Alque ubi conceptuiu
iniiio exleriiis pnibandi t^ratia perpelimiir, dis|iuia- scelus jierfecii , rt.-jtuin inoriis etiam proprio ore
vil ; nunc incipit ajrcre de ilhs qujs inlciiu.s, insli- judicatus incidit , (|ii:iin laincn pdinilen lo cvasil.

ganle di;ib(»lo, vcl oli:uii niliHM' iiosine fr;'g liiaii' Tei:l;Uus csl Jui!:is per pnilurgyri nn, el (|uia emt
suadciiic, luleranuis. l'bi piinumi illon;in dc>iriii( uvaius, ab ip^a sua concupiscenlia abstractus e! il-
i:. r.ED/E VENERAniLIS OPP. PAUS II. SECT. I. - EXEGLTiCA GENIJINA. |r,

kcuis, ad iriicriuim coiiseiniendo decidit. Teiitaius A Scilis, fratres mei ditectissimi, Notissiii.uni (Inqnil)
esi Job muliipliciier, sed quia nec possessioiies, vubis est quia a vi bis ipsis babuiaiis ad iiiia labi, a

nec salulem corjioris divino amoii prxpositerai, Domino autem vos illuslrari, non vestra proviaionc^
lenlari quideni suggesiione hoslili poiuil, sed coii- sed superna gralia vos prxTeniente coniiiiit.

seniirc vel saiicni deieclari peccato nullalenus va- Sil aulem omnis homo velox ad audiendum, lardm
Juil. Quod ergo dicilur, Peccntum, cum autem nd loquendum.
coitsumnia(uin llinc aoditoreni moralibus in-
fuirily geueral mortem : respicil C contrario ad lioc slruit prxceplis. Tt rccte primo ^tdnioiici aurem
quod supra diciuia esl de eo <jfin sufferi teniaiionem, quanio ciiius fieri potest accommodare docenti, sero

qnia cuin probulus fueril , arcipiel coroiiam vittc. Sicul autem os ad doccndum aperire, qtiia stulium csl
eiiim ille qui (oiitaius suieiai puemia \iiae mereiur, quemlibci quod ipse iiou didicerii, aliis velle pix-
iia iiiiiiirum(|ue qui concupisceniiis suis illeclus dicare. Qui ergo sapieniiam diligit, priino, ul supra

a lenlaiione superaiur, raerilo ruinam moriis iii- admonijit, baiic a Deo poslnlet. Deliiuc magislrum
curril. verilatis bumilis nudilor inqiiirat. Et intcr agendiim
Holile ilaque errare, frulres mci dilecisiimi. Vi- suam cautissime lingium non solum ab otiosis ser-
delicet a-&liiiiaiido quoJ leniiimcnta viiiuruiii a Deo monibus coerceat, verum et ab i|>sa quam iiuper di-
sumant oiigiiiem. Quumvis sciamus nonnulios exi- H di( it vcritaie iirxdicanda coniineal. Iliiic Salomon
gentibus nierilis irxcedcniiuin criminum, iii aiia dedislanlia temporum scribcns ait Tempus tacendi, :

rursus scelcra jusio districti judicis corruisse por- et lempus loquendi [Eccle. iii). Hinc Pjlbagorici, natu-
niissu. linde csi Aposluli : El sicut non probavetunt ralis scienlia; magisteiio prxdiii, auditores suus pcr
Deum habcre in noiiiiit tradidii illos Dcus iu reprobum quiiiquenniiiin jubeut silere, et sic demum perniil-
sensum, ul faciant quoe non conveniunt, repletos onmi lunl privdicare. Ndin tulius est ut veritas audiaiur
iniquilati: [Rom. i). quam pr;>;<Licctur. Quoni:im cum auJitur, bnmiliias
Omne datum optimum, omne donum perfeclum et cusioditiir; ciim auiem prx-dicalor, vix csi ut noii
desursum est, descendens a Patre luniinnm. Postquam subrepal cuilihei bominum qu;)i;tulumcunque jacian-
docuil viiia quibiis lentamur, noii a Deo iiobis, sed lix. Ilinc Jcrcnii;>s bene insituii adolescentis viiaiD
a iiobis ipsis inessc, osiendii e conira (|uia qnidquid describens , modcsiiam ticiturniiaiis iiiier prima
boiii agimus, boc Deo donanie pcrcipimus. Lnde et Tirtutum siudia cimpniat. Doiium esl vero, inquit,
euin Pairem iuminum appellat, quem auciurem no- cum portaverii jucjum ab adolescentia sua. Scdebil SO'
ii spiritaliuin ciiarismalum. Cui consonat iilud titarius ct lacebH (Thren. iii).

posloli Pauli : Quid enim hubes quod non accepisii? Et tardus ad iram. Qiiia maluriias sapienlix non
{l Cor. IV.) G nisi tranquiila mente percipitur. Scriptiim est enim,
Apud quem non est trammuiatio, nec vicissJudinis quia ira in sinu siulii requiescii {Eccte. vii). Non au-
obumbratio. Quia iii Dei nalura mulabilitas non est, tem ita velocii:iiem irx vortai, ut iiujus tardiiaiem
oeque lumen ejiis sicut lumen bujus mundi ali<|ua apprubet, sed buc potius ailmonei, ui el hora per-
vicissitudinis uinbra inlcrcidit, liquei utique qnia turbaiionis ac liiium, ne nobis ira sulirepat, cavoa-
so!a nobis dona tucis, ei noii etiam lenebras iniraii- mus ; aui si forle subrepserit , intra oris sepia ejus
til errorum. cohibcamus iinpctuin, et exacla hora discriminis
Yoluniarie enim genuit nos verbo veritalis. Ei Do- liberius eam ad integrum a nostro coide per tempus
niinus in Cvaiigelio : Non los me elegiitit, sed ego expiir^emus. Vel ccnc lardos ad iram nos esse prx-
elegi vos [Joan. xv). Et in Osea propbota : Diligani cepit, ut non quaslibet ob causas scicnitatem noslri
eos spouianee {Ose. xiv). Quod ergo dixerat Omne : Yultus iii austeritatem vcrlumus, scd ccrta existciite
daium optinum, et omne donum perfecluni a Deo raiiune. Veibi gratia, si aliier conigi proximos,
detcendere, con.seqiieiiter astruit addcndo, quia noa niaxime qui nobis sunt commi^si, non pus.oc cer-

nostris nieritis, scd sux beiicficio voluniaiis, per nanius, severitatein er(;o eos verbi, vel eiiam judi-
aquam regeneralionis, de filiis tenebrarum nos in cii districtioris exhibeamus, raanenie lamcii quan-
lilios lucis mutaverit. ^ tum naiura buniana patiiur statu mcniis nostr«
L't simut initium aliquod creaturcc ejus. Nc in eo sereno. Naro (ui credo) Phinees, Samiiel, Elias et
quod aii genuii, buc nos lieri puiaremus, quod ipse Pcirus, tardi fuerunt ad iram, et lameii pcccaiiics,
cst, ideo principatum qucmdam iii creatura nobis vel gladio, vel verbo, percmeruni. Sed ci Moyses,
Uac adopiione conccssum ostendit. ilos eteiiim versi- cuni esset vir raitissiinus, exivii a Pharaonc qutni
culus quidam ita iranstulit : Volens genuii not verbo incorrigibilem vidit, irntus nimis, comminalus csi
teritalis, ut simus primHiw crealurarum ejus. Id esi, ei poenain, quam ei opcre patravit.
ui tacteris qiias cernimus creaiuris simus meliores. Ira enim viri jiistiliani Dei non operatur. Facilis
Priniili.is namque fruguin vcl animanlium Domino esi sensus, quia qui iracundiaa viiiu se inraulus
f onsecr.ire lex prajcepii, primiiias autcm subjugat, eisi hominibus justus apparet, in divino
aiiri et ar-
genii ad opus labernaculi jiissit conforri, id esl, op- lamen examine nondum peifcQte justus esi. Veruin
tima qu;rque in inetalis. Ki de :muquo Dei populo aliios poiest intclligi, quia de Domino dictum est *.

dixil Jercmias propbela : Sa)i<ius Ifrael Domino, Tu auiem, Domine virtutum, cum Iranquitlilale judi-
vriniiiia' frugum ejus {Jrrein. ii). ccs {Sap. xii). Qiiali«ciin'|uc jndex h ^mo amissa
17 Lxros. sur. eimstolas c.\t ilOL. — D. J.VCOlil tPISlOLS. f !

incnlis iranquillilale tilifnjneiilcin judicat, eliam si A Vis!'are pupillos et vidnas in liibulutione corum,

justc judical, ju^liliain lamen diviiii exaniinis in ct immaculatum se custodire ab hoc sceculo. Quja
iiuain perlurbalio c:>deie nescil, iniilari non potesl. dixeral faclorem operis beatnm in facio suo fulu>

Propler quod abjkimles omnem immundUinm el rum, nuiic qu3e f.icia maxiinc Deo placeant dixit,

abundanliam matiiiiVt J» mansuetudine suscepistis in- misericordia scilicel ct innoceniia. Namque in eo

siium verbum. Trius el corpus el meniein a viiiis quod pupillos ei viduas in tribulaiione eorum visi-

jiibcl expurgaro, ul digni exisiere possint, qui ver- lare jussil, cnncta quae erga proximum misericordi-
bum salulis percipiani. Qm enira noii declinal prins ter agere debemus insinuai. Quod (|uantum valeai,
a malo, nou polesi facere bonum. Omnem quippe ipso judicii tempore pandclur, iibi diciurus est Ju-
iinmundiiiaiu el cantis ei anim^: nuncupat. Matiiia dex : Qunndiu fccislis uni ex his fratiibus meis mim-
autem proprie ad iiiierioris boininis pravititeni mis, mihi fecistis {Mallh. \\\). Porro iu eo quod

rcspicit. Susupite (inquii) imiium veibum^ id est, iinmacuiaios nos ab boc s.x-culo custodire praecepit,
verbum quod veslris cordibus prxdicando imponi- universa in quibus nus ips is castos servare decet

mus, vos discendo suscipite. Vel cene ita seniicn- osteiidit. iii quibtis sunt et ea quoc supra observarc

dum verbum quod vobis in die redempiionis in-

esi: raonuerat, ut tavdi simns ad toquendum, ei tardi ad

8itum est, quando voiuntaric genuit vos Deus, jam B tram.

nunc perfeciius suscepii, etiam operibus iinplendo, CAPLT II.

quod jain iu ministerio ieneiis. Fratres personarum acceplione habere

uiei, notite in

Quod potest $alvare animr.t vestras. Eiiim si in ftdem Domini noslri Jesu Chritli gtorioe. Oslendit
corpore tenlaiioncs paiiamini, vel a pcrfidis morte quod Li qiiibus scribebat flde quidem evangetica
cunsumamini. iinbuti, sed operibus erant vacui. Et quiamandaia
Estote autem factoret verbi, el non audilores tan Domini eleemosynis panperum docueral impienda,
(ttm, elc. Sic ei ranius dc legis culioribus. Non au- vidit illos e conira, quod pauperibns erat propior

ditoret (inquii) legis jusli sunt apud Deum, scd facto- ajlerna praemia faciendum, divitibus poiins propler

res legis jusliftcabunlur {Kom. ii). El iu Apocalypsi lerrena accommoda fecisse, ideoque eos proul erant

Juannes cum dixissel : Beatus qui legit, el qui audit digni redarguit. Et congrue in huins exordio senlen-

veiba prophelite libri liujuSf prolinus adjuiixil : Et ti£ Dominum nostrum Jesum Cliristuin gloriae co-
tereat ea quce in illa scripta sunl {Apoc. i). gnominat, ut nicmincrimus qiiia ejusesi poiiusjussis
Qui autem perspexerii in leije perfeclce Ubetlaiis, el obediendum, qui cum sit spleiidor gforice {Hebr. i),

permanterit in ea. Legem perfectyc lijjeriatig, graiiam sempiicrna gloria remunerat quidquid pro ejus
dicit E/angelii. yihil enim ad perfectum adduxit lex ^ amore pauperibus datur, quam quailibct bominum
{llebr. vii). l ald i . Son etiim accepistis tpirilum dignitas honorai'da, de quibns generaliter dictuin
lervilulis iterum in tiniore, sed accepirsiis spiriium esl qnia omnis caro fenum , el omnis gtoria ejus

adoptionis fiiioiuni ' liom. vii:). El iteruin : Vbi enim tanquam flos feni, elc. {Isai. xl).

tpiritut Dominiy ibx liberlns {11 Cor. iii). Kt ipse Do- Eienim ii introierii in conventum vestrum vir, aureum
Diinus : vot, inquit, Filius libeiaveiit, vcre lii^eri annnlum habens, in lesle candida, inlroierit autem <,(

erilit {Jo .r. m). pauper t/i sordido habilu, et inlendatis in eum qui tit*

Ac uuditor oblii iosut factus, sed factor opeiis, hic dulus est vesle praiciam, el dixeritn ei : Tu tede hic

bcalHt in facto suo eril. Non audilu vcrbi superva- bene, pauperi autem dicalit : Tu sta itlic, aut tede sub

ciio, seJ operis exsecuiione beaiiiuilo prxparatur. scabetlo pedum meorum. In liujus expusilione senten-

Sic ei Dtmiiius lnquens ad discipulos : Si hcec sciiit, ti;e beati Augusiini diciis utamur. < Si banc, inquit,

iiiqu^t, beali eiilis si feceritis ea {Joan. xiii). disiantiara sedendi el stanli ad bonorcs ccclesiasti-
S» quit aiiiem pulal se religiosum esse, non refre- cos referamus, non est putandum levc esse pecca-
*iant linguam snam, ied seducens cor suuni, hujus ium in personarom accepiione h;ibere fidem Domini
vana est religio. Monuerat supra verbuin Dei nou so- |. nosirl Je!-u Cbristi glorije. Quis cnim fcrat eligi di-

lum andire, sed et lacere. Nunc addit quia et si quib vitem ad scdem honoris Ecc!esi;e, contemplo pau-

ii>andaia Domini quse didicit factis exercere videiur. pcre inslructiore et sanciiore? Si auiem de qiioti-

si nun etiam in lingnam a delraciionibus, menda- dianis coiisessibus loquilur ,

quis hic pcccai ( si

ciis, blaspheniiis, siuitiioquiis, ab ipso etiam mul- tamen peccat ) nisi cum .ipud scmetipsum intus hi
tfioiniio, caeterisque quibus peccare solel, refrenave- jiidicat, ut ei lanio mclior quanlo dilior illo videa-

rii, frusira se dc uperum juslilia jaciat. Sicut Paulus tur ? > Hoo enim vitlelur signiUeasse subdeiido.

gentilis poeiae senientiam comprobaiis, ait : Corrum- Nowie judicatis apud vosmctipsos , el facli etlis /u-
punt mores boiios coUoquia mala{l Cor. xv). dices cogilalienum iniquarum. Scquilur :

lieligio aulein munda et immuculata apud Oeum ct Audile, fralres mei dilectissiiHi. Diiigentius, iii-

Pulclire addidit apnd Denm el Pa- qiiil, animadvertite, quia non qui diliores exislunt
Palrem, ha:c csl.

bominibits videntur, ad S3ecu!um, ii in diviiio examinesimt meliores,

Irem, quia siint qui relij^iosi

cnm a Deo habcantur profani. Uude ct Salomon ait: Nonne Deus eUgit paupcres in hoc mundo, diviles
Fst via qu^v videtur himini recta, novissim^ aiiletn in fide, el haredcs regni quod promisit diligenlibus te?

cjus deducunl ud nt ttcm {Vviv. xiv). l'aupi;res vocai humilos, ciqui per coiiiempi.i:n :e-
 : :

IJ lit.D.i; YKNLIIAIJILIS OI»r. PAIlS II. SLCT. 1. — EXKoETlCA GEMTN.4. «0

iiiui visihilium, nde aulem invisiliilinm ilivili^nim a magis facit conira chariiatem qui gravius pecc.ti,
imindo huic liespicaljilcs parei.l. Taios n.Tinqup e'e- niiiiiis qui lcvius ? Tamen eliam si in uno oflendeiii,

gil Dojniiius nosicr Jcsus Clirisins dicemlo : Noliie rcus esl ouinium, quia conlra eam facil, in qua pen-
limerr, pj/si//»s grex, quia coinpldcuil Valri veslro dcnt oninia.
dare vubis regnvm. Talcs elcgil c»m parcntes sihi Sic loquimini, ei sic facite, bicul per leijem Hberta-

patiperes fjuorura ofTicio in iniimJuiii veiiiens nulri- li!, incipientes judicari. Lex liberialis lex charilalis

retnr, crcavii. Sed lios tr.mci! fiiiuri regni exspecla- e^l, dc qoa ditilur : Si tamen tegem pcrficilis re(ja'em

lione (irsclaros reddiilii ac noltilcs. secundtim Scripluras : Diligrs proximum luum sirut

Vot aulem erhoiwraatis paupcran. Proplcr i!lum fcipjHJ?:, bene faciiis. !loc ergo, iiiquii, loquendo,
scilicei cui dicium csi : Tusia H.lic, cum hahcnti an- hoc faciendo curate, ui proxinios diligendo a Dco
niilum aureum diclnm esl : Tu sedr liic bene. diiigi rnereamini, et proximis misericordiam impen-

ffonue diviles per poieniiam oppriinunt vos, el ipsi dendo in divino judicio misericordiam exspectetis.
Irahnnl vot ad jvdicia ? Nunnc ipsi blasphcmant bo- Aiiter : Sicut lex servitiiiis est quae dato esi pi-r

num nomen qmd iniocalum est supcr vos? Hic osieri- .Moyscn, iia lex libertaiis gratia e£t Cvangelii qux
dil aperliiis qui sinl divilcs, de quoruHi liumiliaiionc per Jesuro Christuin facta esl, Aposiolo atiestante,

ac perdilione supra dispnlarel. Illi nimiiuni qui di B qui ail : yon enim accepislis spiritum servilutis i/^-

vidas suas Clirisio praeponiinl ,

prorsusque a fide rum in timorc, scd accfpistis sjnrilum adoplionii filie-

ejiis alieni, insuper cl cos 'jui credunt pcr pnientiain rum, in quo clamamus Abba Paler (llebr. vn). Et
opprimun!, irahenies ad judicia poieniiorun) , ac jteriim : Vbi auiem tpiriius Domini , ibi libevias

nomcn Chrisli blasphemanies, quod esi super oinne {11 Cor. in). Si ergo loquimini, inqiiit, ei eic faciic

nomen. Quod aposioloruni icmporibus plures genli- sicul per legem liberiaiis judicandi. Hoc esi cnitn

lium et maxinie Judieornm primorcs fecisse, el in incipieiHes judicgri. Gravius namqr.e juiicabilur
Aciibus eorumdem apostolurum, ei in Epislolis PauH qui lcgetn Moysi, quam qui Icgem naturalem con-
apostoli satis patenlcr ostendiiur. temnit. Gravius itein qui cogniiam Cvangelii gra-
Si lamen legem perficilis leyalcm secundum Scri- liam, quam qui Mnsaicae lcgis tdicia dfspicii. Ilo-
plurax : Diliges pvoximum tuum sicul teipsum, bene miiii eiiim cui mullum daium esl, niuHum quccritur

facitis. Si aulem perscnam accipitis, peccatum opera- ub eo. Ei cui lommendaverunt muiiujn, phis petenl ab
mini, redarfjuli a lege quasi traiisgressores. Vide nuem- eo {Luc. \\i). Unde el Aposiolus a t : Si enim qui
fldmodiim lran«;gressorcs appellal, quia dicilur di- per angelos diclus est, sermo factus est firmus, ei oai-
viti : Sede liic, et paupcri : Sia illic. Uiide ne puli- uis pia;varicatio et incbedientia accipii justam merce'

renl contempiib;'e e.sse peccaiiini in hac una relegem ^ dis retributionem, quomodo nos effu(^\emus, n tantam
transgredi, secutns adjunxil neglexerimus saluiem ? Quw ..um in um accepitsel

Quicunque avlem tolam lcfjem servaveril , offendat

enannri per Dominum, ab eis qui audierunl, in ncs

tiutcm in m.o, faclus esl omuiiim reus. Qai enim dixil confirmata est { Hebr. u ). El iterum : Irritam quii

jVon nioechaberis, dixit etiam, non occidet. Quod fariens legem iloysi, sine ulla mxseraiume duobns vel
si non
nuBchaberis, occides autem, fnctus es transyressor (c- tribus (eslibus moritur, quanto mafjis pulal deteriora

Redarnuli a lcge me^eri supplicia qui Filium Dei conc . ril et

gis. Pr0[ilor iliuJ qiiod dixerat ;
, ,

quati trnusgressores. Quae cum i(a sini, Ciinsequeiis sanguinem testamenti paUutum duxerit in quo ^ncti-

f.calus est el Spiritui gratioe contunieliam feceril

videlur (iiisi alio modo inicliigeiiduin osieiidaiiir) ul ,

qiii dixeril diviti : Sede hic, et panpM : Sta iUic ,

{llebr. x) ? Cterque aulcm scnsus ad unom fiiiem

huic ampliorcni honorem qnam iili (ielereiis, et ido- rcspicil, ui videlicci divinae graiiic jusiis «peribus

lolatr.i, et blaspheniiis, ci adulier, ei homicida, et rcspondcnies, simus invicem benigni, niisericordes,

quia longum cst cuncia dooanics iiivicem, sicut ei L>eus in Chrislo donavit
commemorare, reus onmiuni
criuiiiium judicandus iioliis.
sil. OiTendens quippe in uno,
faclus esi omnium reus. Quscrendum esl ergo, unde ry
Jttdicium enim sine misericordia fiel illi qui non (ectt

silomniiiin rcus, ei in uno o/Tenderii, qiii totam le- Hii.scritordtam. Sinemiscricordia judicahitur ille qui,

gein sfcrravent. An forie quia pleniludo legis cst cum facere possei, non fecilniisericoidiam aniequam
chariias, qiia Deus proximusque diligiiur, in qnilms judicarotur. Quod cum de omnibus ifnmisericordibus

pr.Tcepiis chariiaiis tota !ex pendet et proiihelac, rccie seiiii iiur, constat omnimodis quia quo majurera

n^eriio fit omi)ium reus, qui contra illam facii in quisque a Donaino miscricordiam consecuius cst, oo
qua pendeni nmniaf Ntmo auiem peccai nisi .tdver- inju-tius indigenii proximo niiscrifordiam negavit,
sns cam faciendo. Quia Non .idulierabis, Noii liomi- eoque juslius inipieialis 5U3C p(finas Iuel. Uiide |'ro-

cidium facies, Non furaberis, Non concupisces, ei si vide Dominus admonet : Nolitf judicure, ul non ju'

qiiod esi aliud mand>iium, in hoc sermonL- recapiiu- diremiiti ; nolile condemnare, et ncn condcmnabimini.
latur : prcx<mhm tuum ('.mquam teipsum. Di-
Dilif;es Dimillite, el ditnitielur vobit- Dale, et dabilur vobis
lcctio proTimi malum non operalnr. fleniludo autcm {Luc. \i). Judicivtn ergo sine mnericordia fitt ei qui
legit csi chaiiiat ( Rom, xiii ). iSeus ilaqMe 1 1 om- non fecil misericordiam.
iiiuin, .faciendo contra eam in qua pendeut oniiiia. Super^iaUal ai-.lem misericordia judiciim. Qua
Ciir ergo non dicunlur paria poccala ? An forlc qu;a qiteiiiadmodum (laiir.:r.iiis in judicio Dei dolebit, qiii
M EXrOS. SUP. F.riSiOLAS CATliOL. — D. JACOBi Ei'!2T )LA. 22

I 011 Uich misericordinni, iia qiii fecit reinuneraliis A i)eini osso tum cieilunl, vel crciiitiiin uoii inieiii,

exsuil.ibil el gaudebil. Aliier : Superexaltal niiseri- l»rol'ccto suol ux'inoiiii)i)S laitiiorcs ac proler^iores

cord.a jodicidii). Noii dicliim esl : Vinoil roiserii oi- iCsiiiiKuivli. Scd nec Deum credcio cl 'COiilrcmiscere
dia judiciuni. Non ciiim adversa cst jiidicio, sed inagnuni csl, si non el in cmn crcdaiur, hnc esl si

tuperexalial, quia plurcs per misericordiain sjolli- irin ejus in cordc amor leimaiur. Aliu.l esl eniiii

giiiilur, scd qui niisericordiam pr;tsti(erunt. Beaii (redtre illi, aliud crcdero i!lu n, .tliiid credcre in

eiiiin misericoidei, quuniam ipsorutn uitserebitiir l>cus illnai. Crcdere iili, est credcrevera c>se (|u;i; loqui-

(Mallh. v). Item Superexaltal viiscricoydia Judicium, liir. Credoro illum, credcre qu d ipse sil Oons.

'h\ esl, superpoiiiiur misericonlia judicio. Iii qiio Credere in iilum , esi ditigcio iliuni. Credore ver.i

invenluin fuerii opus niisericordiae, cl sl liaJiucrit esiic qiiX' loquiiur, niulii ei in»li possunt. Cred>int
forle in jndicio quo piiniaiur, lanfjuam unda aiise- eaiin esse vera , cl noluni ea facere, quia ad opc •

ricordiue, pcccili igiiis exslinguiliir. raiiduin pigri suiit. CrcJerc aiiiem ipsum esse Dcuin.
Qnid proderit, fralres viei, si fidcm quis dicul ic Iioc ci dnsinones jjolucmni. Credcic vero iit Deinii,

iiabeie , cpera aulem uon liabeal ? elc;r.iera. liiiic de soli novere quidiligunl Dcum, qui non solu noiiiino
niisericordi;e operibus ialius dispuial, ul quos velic- suni Chriiliani , sed ci faciis el viia. Quia sine di-
nienler siieniia pr.ecedente lerrueral consoletitr, " lcciioife lldes iu.tnis. Cum dileciione, fides Cliristiani,

cuin admonet qu-omodo eliam j eccata quoiidiana, siiio diieciione fides diC-monis. Qui ergo non vuU
s ne qiiiljiis liic non viviiur, qnoiidianis remediis Cicdcre Ciiristuii), adliuc ncc daeniones iinitatur. Ci
txpieniur. Ne iiomo, qui, cum iu uio ofi"i'iideiii, fii &i jam credit Christum, sed oJii Clirislum, hubet
cl omiiiiisn rens, in mullis oflfendendo, quia in muliii .( onfoEsionein fidei in tiinore pcenae, non in ainore

c/fendimv.s caines (Jac. iii), magiium aggercm realus corona^. Nam el illi puiiiri timeliaat. Deniqiie boa-
suiniinutatiincollecttim ad (ribunal Innti J[;tdicis jier- liis Peirus cum Dominum conlitcns dicerei Tu es
:

velial, ei cam quam non fecit miseiicordiam iion (.lirisius Filius Dei v-vi (Maitli. \\\), eadem pene
invenial, sed polius diiniliendo alqne dando, nierrj- vcrba quae ei dxmones proferre videiur ex ore, scd
lur sibi diniitii dcbita, reddique prornissa. illcrum confessio q'il.i cum odio prolata est, a Cliri-
Si nutein frater aut scror nudi siui, el indigeant ijlciu sio jnerito damnala est, illius quia ex inienia dile-
qnotidiano , dical aulem aliquis ex vobis iliiB : lle in clione proc s^^ii, nclcrna bcatitudine remuneraia esl.

pace, calefacimini el saluraiiini, nou dederilis avicm Vis aulem scire, o liomo inauis, quoniam fides sine
eis qua- ncces^^ana sunl corpori, quid prodcrii ? Sic et operibns oiiosa €s( .''
Quoniam Paulus aposlolus pr«-
fidet si uon liabeat cpcia, vioriua c.s( iu iemetipsa,c[Cr ^ dioans justificari homi.Mem per fidem sine opcribus ,

M:uiilestum cst quod sicut vi rba sola pietaiis niidurn non hcne inieliecius e«t ab eis qui sic dicium acce-
vcl esurienicm non rccrcani, si noii ei cibus prae- perunt , ut putarenl . cuni seinel in Clirislum credi-
beatur, ac vesiis, iia fides vcrbo leims servr.la non disseiit, eiiam si male oporarentur, ei faciuorose

$alv;it. Morina est enirn ia seiiiciipsa sine Oj»eribus flagiiioseque viverent, s:dv(:S se essa per fldem :

charilaiis, quii.us reviviscat ci animetur. Neque huic locus iste hujus episiolae eumdeni sensum Pauli
scntenti:je con rarium esl quod Domiiius ait : Qui apostoli quomodo sil iiitelligendus exponil. Ideoque
credideril et ioptizatus fuerit, salrus evil ( ilarc. xvi). magis Abraliyc exemplo uiitiir, vacuam esse (idcin.<;<

Subintcliig dum nanirjuc ibi csl tjuod (antunimodo iioii bene opereiur, qiinniam Abrah;ie exemplo etiam
vere cred;* ,
qui exerccl operando quod credit. Et Paulus usus est, ul prob:iret jusiilicari homineiii sinc

quia (idc, et cliai itas ab invicem scparari nequeiint, operibus posse. Cum enim bona opora commeniorai
Paulo aticsianle ,
qui ait : Esi /ides quce per dileclio- Abrah.Ts», quae ejus fidem comiiaia sunt, salis osten-
nem operalur ( CalaL v ), apie Joannes aposioliis la- dil apostoiiim raulum, non ita per Abraham docere
li-in de (liaritaie seiilenii:>iii, qualem de fide Jacobus jiisiilicari lioniiiieoi per fidein sine openbus, ui si

profcrt dicens : Qui liubueril snbslanliam miindi , el (|uis credidorit, non ad euin pertiiieil bene operatf.
videril fratrcm snum necessc fiabere , et clauserit vis- rv sed ad hoc polius, ui nemo arbilrelur rneriiis prio-

cera sua ab eo, quumodo charilas Dei manet in eo riiin bonnrum oporura se pervenisse ad donum ju-
(/ Joann. iii )? siiiiiaiioiiis qtix esi in (ide. In hoc se geniibus iii

Tu nedis quuniam unus esl Deus, bene facis , el dce- Christum crodontibus, Jud:ci jJi.ofeire cupiebant,
mones ciedunt e! conlremiscunt. Ne putes quia ina- quia dicebant se rncriiis boiiorum operum, qii:t in

gnuni aliquid facis creriendo linuip. esse Deum. lloc lctje canl, jierveuisse ad evaufielioaiii graiiain. Ideo-
eiiim eld;jBmone> faoiunt, ncc solum Deuin Patrem, quc soandaliiabfliilur in.dli qui ex eis credideruni,
so.d el niium orodiini. Unde dicit Lucas : E.tibant qiiod incircumcisis geniibus Cbrisii graiia iradere-
iiulem dfcmonia n inullii claiiutnlia el dicimlia, quiu tu liir. Unde aposinliis Paulus dioii jiosse hominem
es FUius Dei. El vurepans non tinebat ea loqui, quia sine operihus, scilicet praecedeniibii!», jusiificari per
scicbant ip.^um esse Cluislum {Luc. iv). Noc so'nni fidom. Nam juslificalus per lidem, qiiomodo poto.-t
treduiii, vorum eliani coniremisounl. L'iide ad illtini nisi jiiste operari ? Cuin orgo dicll Jacobus'
logio quj- liominfim (djsidtdial .«npplici vocc procla- .Abrnham paier nostir nvnnc operious juslipcalus
mai : Qiiid mecum et lihi, Jesu Fili Dei siimmi? .\d- cat. offerens hune filium simin supec niiincy F.lcgaiilor
jiiro lcV' Ueum, nc mc lurijucas {^torc. v), Qui ergo oxor.ijdum bon^r (ipcralioni:: ab ip<o pilrianhs mo-
 ,

23 V.£D£ VENEiiAP.lLiS Oi P. PAUS 11. SECT. I. — EXEi.ETICA GENUINA. 24

niiit essc Jiscendum, provocans vidclicel eos qui de A illius, reputala esi ad jusiiliam. Et tit nos ^uoqiie
JudsDis creditlerunt, ui qoasi l)on3e soboles primi el fidem illius q la justilicatus est sciremus, teniavit

maxinii sui pareiilis actus se(;uerentur. Ei quoniam eiim Deus jubens offerre filiom, et ex operibus fidet

eosnein lcniationibns deticercnt, et ut lidem su;im consummaia eti, id esl, quia esset in corde ejus per-

pcr opera probarent, admoiiebat,e!eg:>nier de palri- fecti opcrum exsecutione prid^alum est. IIoc quoque
anha posuiiexemplim», per quodeos in utraipie vir- lempore si quis nuper ad fidem veniens baptismum
lule possei in8tili:eie. Qnae enim leniatio major, accepeiii, et proponens se loio corde Dei servire
cxceplis liis qnjB ad proprii corporis plagas perii- pr.neceptis , mox de liac luce niigraverit, justilicatus
ncnl, accidcrc poiest, quam si quis (ilium unicum utique per fidem sine operibus wigravit, (|uia tem-
dileclissimumque suum senex cogaiur occidere ? piis opcrandi unde fidem prubaret , ipso in quein
Quomodo aulem tunicas vel escas siias pro divino credidii Deo disponenie nun liabuit. Ai qui perceptis
an;ore pauperibus dare differret, qui (ilium quem fidei sacrameniis longo supervivunl tempore, nec
senex acceperai haeredem ad jussionem Domini bonis insistere curant operibus, his inculcandum esl
siaiiin morii dare non distulit ? Iiaqne congrnil quod beatus Jacobus proposito exeroplo fidei simiil

liuic bcati Jacobi senleutix quod Paulus ail : Fidc ei opcrum Abrahae, mox subdidit dicens :

obtulil Abraliam haac filium tuuin cum tenlarelur, ct " Videiis quoniam ex operibus justificetur homo, et

U7iigeniium offerebat quem susceperal pcr repromissio- non ex fide lantum ? Quod ait ex operibus, significal
nem, ad quem dictum cst, quia in Itaac vocabitur libi ex operibus fidei. Quia perfecta opera sine (Ide

semen , arbitrcns quia et mortuos sutcitare polens est nulius babere potesi, fidem vero sine opcribus
Deus {llcbr. xi ). Si quidetn in uno eoucmque facto mulii, si illis operandi lempus iion adsit. De quaii-

beaii Abrabam Jarobus operumejus mngiiificeiiliam, bus dictum est : Haptus esl, ne maliiia mutaret intel-

Paulus lidei constaniiam laudavii. Ncc tamen di.<ipa- lecium illius, aul fictio deciperet animam ejus {Sap. iv).

rem diversainque J.icobo proiulil Paulus sentcn- Similiter et liaab meretrix nonne ex operibut justi'

tiam. Scicbant nam ]ue anibo quia Abraham ei fide ficala est, suscipiens nunlios et alia via ejiciens ? Me se
el operibus erai |»erfeclus, ei ideo quisque eornm c.iusarentur opera lanii patiis Abrahx imil:iri non
illam magis in eo viriutem prxdicavit, (jua suos au- valere, praeicrtim cum nullus eos niodo cogerel
diiores ampliiis indigere perspexit. Quia eiiim Jaco- Deo filios uITerre perimendos, scd hoc poiius ipse
bus illis scribebat qui fideni sine operibiis otii)sam per Scripiuras Deus fieri probibeat, addit el mu-
lcnebanl, opporlunc illud proiulii exemplum in quo lieris criminosae , mulieris alienigenae, quac tamen
illa prxcipua fides Abraliae, qu;B el prius Scripiura per opera misericordia?, per officium hospiialiiaiis
p
tcsie laudala est, appareret ,
qu:% non otiosa cjus in eiiam cum periculo vitae suae Dei famulis exliibituin,
corde torpuissel , sed ad obediendum divinis impe- jusiificari a peccalis iiicruit, Israelitici populi civis

riis jam probaia nagrasset. Quia vero Paulus illus ascribi, regalis eoruiii prosapi* caialogo annume-
instiiuebat qui sine gratia fidei de suis se exiolle- rari, ipsiiis Domini ac Salvatoris iio«iri gciicraiioni-

bant opcribus, ostcndil quia sine fide iinpossibile est bus qii.T a pairiarcharum fonle d'scendiiiil Inscri,
placere Deo (Ibid.), atquc ad redarguendam corri- a!) cxcidio palriac peieuolis, cujus p« fidiam dese-
gendamque eorum temcriiatem, collectis omnium riiit, crui. H s igitur conversae ad inel ora mulitfiis

pairiarcharum cxemplis , maiiiresic edocuit quia cxemplis suadct audiiores suos palriae ,
*ciintis iu-
omnes tesiiinoiiio fidei piobaii sunt. Unde et spe- iroiiuiii cavere , et a cujus sceleribiis 'rdcndo re-
cialiler de Abruham iniulit qiiia (ide olTerret Isaac, cesserant, ab hac ciiam frnciuo.-is opcr.7>ij;v se me-
orbilrans (iiiquit) quia et moriuos suscilare potens est minisse seccrnere ,
quaienus sanciorum coeiibus
Deus (Ibid.). Coujuiixit crgo opus fidei, qui idco fi- copulari, ct ad Kedempioris sui niereanlur perlin-
lium mox offerre voluit, quia Deuni iiiinc conlinuo gerc consnrtium. Ei illos ergo horiaiur suscipere
re-<usciiaturuiii esse credebat. Idco autem bunc posl iiuutios Jesu , hoc praedicatures verbi Evangclii
moriem a Deo resusciiandum esse credebat, quia J} graianier audire. Et cuin hos a contribulibus suis
verum esse credebal quod audierat, quia in Isaac repiilsos, vel certe ad mortem quoesilos esse cogno-
vocabiiur tibi seinen. Quain conjunciionero ulrius- veriitt, ut sxpe factum Aclus eoruin edoccnt, ipsi

que virtutis beaius quoque Jacobus subsequentcr Do-

contra, accepto ab eis consilio saluiis suac, ad
exponil dicens : Vides quoniam fidet cooperabatur miiiuinJesum eos in pace remittant. Quod honora-
operibus illius, et ex operibus fides servata est, el bilem quondam uiiiversae plebi Judxoruin, et nunc
supplela est Scriptura dicens : Crcdidil Abraham Deo, magis hfinorandnm onini Kcclcsiaj Chrisii, per reve-
el rcputalum esl illi ad justiliam, et amicus l)ei ap- lalionem reliquiarum protomarlyris Slepliaiii effe-
pellaius est. De boc teslimonii) P,iulu<i ad R' manos ciiim, lieali Pauli apostoli magi>lrum Catnalielcm in
firr.iissime disseruil, manifesle docens quia tanta Jerosolymis feci.sse pra^falus Actunm apostolorum
esl virlus liilci, ut slalim pcrceplis ejiis iitysteriis liher insiuiial, quando, disponeniesenaiu Judxoruni
jiistnm de impio facerc possii hominem. Qnia eiiim apostolos inierficere, ipse sapieniiore consilio eoium
Abra(i2iii lanla et tam fervenii fiJc credidii Deo, iii moliniina evaciiavit, crepto^que de insidiis (onnii
protnptus essei animo ad agenda omnia qii% D' us apostolos ad cvangelizandum Jesum remisil Inco-
jiilierei, inerito lides ejus a Deo, riui cor novcial liiiDes.
 ; ,:

; EXPOS. SLP. EPISVOLAS CATllOL, - D. JVCOBI EPISTOLA. 20

CAPIIT 111. A non o/fendit, hic perfeclus csi vir, ilto viJelicel verbo
fralres niei. Miilinin cujiis offonsioiiem huuian:i viiare poiesl fragilitas,
Nolite })lurcs macintri fieri,

fuisse siuilii ncJiiiiiilms lempore aposioloruiii , «t ut est Vi^rbum doli, dctracliunis , maledicliuuis

Acius eorum edocent, su|:erbiae, jactaiitix, cxcus^^tionis in peccatis, seuiu-

verbiiin l:ilius |)ioji3garciit,
Apullo vir Scripturis doclissiinus sciens lalionis, dissensionis, hxresis, mpndacii, perjurii,
iia ut iii ,

l.ti.tum b:<plisiiia Joannis, flilucialitcr Chrisium prac- sed ct olios.T , nec non etiam superflux locuiiouis
dicaret. Qui lamen quia sapicns erat, mox ut doctor in his qua: neccssaria videntur. Iii quo nimirum
adfuil, faciUiine quod niinus habueral adimplcvii, verbo quisquis se sine ofTen-iDne cuslodil , Iiic per-

alque ad prxdicandi oniciuin pm pcrrcrlus rediil. feclus esl vir. Qui enim cttstodii os sunm el linguam

Alil majoie imperiiia discedentes de Judxa Aiitii>- suam, cuslcdilab angusliis awmam tuam {Prov. xxi).

chiam, docebaiil credcuies ex gentibus qui.i, iii^i Potest etiinu freno circumducere totum rorpus. Pen-

secundum legem Moysi, essc dei hic versus a superiori. Si quis, inquit, in verbo
circumciderciilur salvi

non posseni , nrc parvum casiis praedicaioribus non offendilf liic fmfcctus esl vir, et bic poiesi etiam

quyeslionis laborem conlnlerunl. IIos ergo el liiijus- freno circumducire loluin corpus. Quod esl apcrie

modi docl(»re> beatiis Jacobus ab officio veriji remo- dicere : Si quis lapsum lingua>, qui pene inevitabiiis

vet, iie intpcdimentum iiis qui illud riic implere po- ^ esl.cavet, hic consueludine fixa ejusdem conlineuli*

lerant racereiit. eiiam cxicra corporis membra, qux faciiius casii-

Scieuten quoniam mnjtis judicium sumilis? Sicut gari possunt , ne a reclo ilinere divertant, disctt

enim is qui bene niiiiisiravcri» graduin bonuin sibi observare.

acquirii , iia qui officiiim doceiidi sibi indoclus Si aitiem equis frenos in ora miliimus ad censentien-

iisurpare teniaverit, qui Gbrisium nou sincere an- dum nobiSf et omne corpus illorum ferimns. Subaudis

nuntiat ,- m.ijus judicium damnaiionis mererelur Quanto amplius decel ut nobis ipsis frenuin conti»

quam si solus iii suo scelere periret. nentix in ora miitamus ad conseniicndum Cre.iiori
Jh mulds enini o/fendiniui omnes. Non dixit offen- nostro, qiialcniis per linguoe custodiam opcrum quo-
ditis, cum illos argucrei qios ei scieiilia et opera- que recliludinem obtinere qu3er.inius? Quod si , ni

tione minus perfecios videbal, talesque a catliedra qiiidam Codiccs liabent, legerimus : Sicnt autem
inngisierii deponeret, tiinens ne tel per erroiem equis frenos in ora mitiimus, nihil qnse^tionis erii,

prxilicando parvulus iacderent , alque ah auditu quia conjungiturad hoc quod in scqueniibus diciiur:
docioruin prxoccupando eorum aures averlereni Ita el tingna modicum quidem membrum est, elc.

vel ( erte ea quae recte praedicarent non rectae aciionis r» Ecce el naves cum maqiioe sini , ci u ventis validit

sorde focdarenl, ac per hoc viam evangelicje perfo- minenlur, circumferuntur a modico gubernaculo qiio
ctionis sinistra opinione fuscarent ; sed offendim s, impeius dirigentis votueril. Naves magnae in mari l/
inquit, cuin sumus thristi; sic loquilur Apostoltis. mentes suiit bominum in hac viia, sive bonorum, sive

Et prxiiiisil in mutlis, subjnnxit omncs, ut taiilo niaiorum. Vcnli validi a qiiiiius minantur ipsi appe-
cautiusse imperfecii quique in agendo vel loquendo (ilus sunt nieniium, qnibus naturaiiier cogunlur ali-
circunisp'cerenl, quanio ceilius cognoscerenl quia quid agere, pcr quoJ vcl ad bonum, vel ad maliiin
ncc perfccti quidem boni, et qui Spirilus sancii pervcniani linem. Guberuaculum quo hujusmodi
grntia duce incedunt, bujus viix viam absqiie oITcn- naves circumfcrunlur , ubi iinpelus dirigcntis volue-
sinne peccaii aliciijus transire nullalenus possiui, rit, ipsa cordis intentio esl, qua elecii, transgressis
juxta quud aiibi scriptum est : Coeli non sunt mundi hujus sxculi fluclibus, felicem pairiae coelestis por-
in ecnspectu ejus ( Job. xv ). Ei sicut Salomon aii : tum atlingunt, reprobi aiiiem quasi Scylla vel Clia-
Qitia non cst liomo jnsliis in terra qui faciat bonnm el rybdi necaii Duotunsis viix hujus Grronbus, quos
non peccei {Eccte. vit). dcserere nescitbant, intereuiit. Et quia exabuudan'
Si quis in verbo non o/fendit^ liic perfeclus est vir. tia cordis os loquilur, recte subjungiiur :

Qiiomodo dicit pi-rfectuin esse virum qui in verbo j) Jta et tingua modictim quidem metnbrum est, el

non cum
oITeiidil, praimiserit Quia iu muttis offen'
: magna exaltat. Magna ulique prxmi.i exnltal, si eaiu
dimus omnei? An quia cl in miiitis offendere possunt im[ielus anlmi dirigcnlis beue giibernaverit. Jiixta
elecli, el tainen perseverare perfecii? Iino iia iniel- illud Salouionis : Qui inleltigit ,
gubernacuta posside-
ligendum est. Nainque diversx oflensionum sunt bit. Sin autem mnle, mala e conlrario sibi Ruisque
species. Aliier elecli, aliler ofl"eiidunt reprobi, Salo- magiia iierditinnis cxiiUal. Unde el Saloinon : JI/or«,

nione lestc, qui ait : Septies cnim cadit justus, et inquit, ct vita in manibus tingtice {Prov. xvui). Vitam
resurgit; iuipii autem coiruent in tnalum. El t-i eiiiin ergo exaltat, si bene docel Ecclesiain. Mortein con-
jiislus per fragililaiein cariiis vel ignorantiam forie tra, si grave agii. Namque hoc adversus eos dicit
oirenderii, jiisius tamen esse iion desistit. Quia ut qiii, ct viia el scicniia desliiiiti , docere prcesuuie-
quoiidiana est hujiismoili et inevitabilis oITensio, ila baiil, ideoque magis Ecclesiam Ixdebanl ;
quod si

est et quiitidiain oraiionutn ac bonorum operum iiie- legatur ut in qnibusdani Coilicibus invenitur : Et
dela, qiix oireiidenlcm jiisium, ne in tcrram pro- tnagna cxsuttal, illa nimirum liic exsiilialio debel
ruai, ei nnptialem chariiatis ac lidei vcstein pulvere inielligi, dc qua in sequrntibus, cum {ler plura liii-

vitiofuin soiJidei, ocius crigct. Si qv.is ergoin vcrbo {^ucc vitia cnumcr.isbct, adjiinxil : A'nfu- autem cr
27 BF.r).-E Vi:Nr:UAB!L!S OPP. IVVKS n. SECr. I. — EXtlGETICA GENDINA. 48
suliaiis i'' supcrtiii ves'Tis. Oniiiis exsiilLUio talis A roiniii luitiviiaiis nostr;e, cum siaiiim omneiu no-
niiiligca esl. A qiia el matcr lieali Samiifitis nos pia sir.x ctmversaiionis pnva loquendo coniaminai.
fxliorlaiione compescil, diceiis : yotiie midiiplicare Itcm Mtaiii nalivitaiis noyirae dicil, quia merito
/,J7»;i svHima gloriaiilfis {I Heg. ii). Magna ergo ex- primfit pra-varicaiionis ah inicrna sialtilitatc proje
51111.1.1 iingn», qiiae, taGleroriini fiensns el veiba de- cii, buc .'iique illuc menie vaga raptaniur, ei incer-
spicicns, singiilnriler se esse sapicnlcm jacial el lis pcr cuncla discursibus, ubi periculuin, ubi salus,
f:iCimil:iin. ignoramus. Innaminatiir antcm liaec rota nostru;
Ecre ijmiiilus ii]in$ quani mnijtiani silvam incnidit. nativtialis igne lingux niacnlanlis, cuiu viliuni nati-
Oiiantiis '.iicil f|uain modicus. Dciiiqoe ol Codices sic vx perlurbationis inepiis ctiam ac noxiis sermonl-
li;ibenl : Ecce modicut igni*. Siciil cniin a modica bus accuinulalur.
scinliil.i i^^iii.s cxcrescens ni.')gnani soepe silvain in- Omuis enim nalura besliarum, el volucrum, etter-'
ccndit, ila iiicontinenlia lingiiae siiis nuirila Jevitali- pentium, et cwterorum, domantiir et doniila sunt a na-
itiis maijiinMi uporum honorum maleri:im, muUos tura humana. Legimus in Plinio imnianissimam ser-
vilx !:|>iritaiis rnictiis, ubi nllaniinaverit pcrdil, sed pentium aspidem in ifDgypio domitam a patrefami-
ti iniiumera plerumquc qnx opiitna videbanlur lo- iias, el quotidie de caverna sua egressam, ad men-
culionis foiia consumit. B sam cjus annonam percipere soliiam. Legimus iiem,
Et liiujMa ignis es(, univenilas iHiquiialis. Igias esl sci ibmte Marceliino comite, mansueraclam ligridem
lin<;u.i, qui.i viriiitum silvam male loquendo dcvo- ab India Anastasio principi missam. Yult ergo intcl-

ra(. linde ^ir sapiens de iiisipicnte : El apcrlio, iu- ligi quia lin;,ua pravoruni besliis ferociiaie, volucri-
qui(, orii itlius inflanimaiio etl. Cui videlicel igni bits icviiate vel cxsuliaiione, scrpcniibus virulcnlia,
peidiiionis contrarius esi ille ignis salntaris, qui pr.-ccellut. Sunl enim besliale» qui txacuerunt ul

iingun, fcniim. siij ulani, vilionim coiisumens, se- fjladium linguas suas {Psal. lxiii); sunt volafiles qui
«rcia cordis illustrat, quo saiicti intl imm:inlur do- posueruni in caelum os suum (Psal. l\xii), et quo-
ctorcs, ut et ipsi ardcant aniando, cl quasi linguis rum os locutuin est vanilatein [Psal. cxlui)^ stinl scr-

igniiis accciidant alios pr:L>dic:indo. De quibus bene peniini, de quibus diclum est : Venenuin aspidum
scriplwm est : Quia apparuerunt iltis disparlilce lin- lub tabiis eorum {Psat. xiii).

gua: tanquam ignis, scdiique svpra singulos eoruiu^ et Linguam aulcm nullus hoiuinum dontiare potest.

repteli sunt oiriuei Spiritu sanct» (Ac/. ii). Rcoie au- Ddobus modis bxc senienlia lectc polosl intelligi,
iein de lingiia iiidisciplin:iia dicitur quod ipsa sil quia et nulius bonorum dociorum potest domare lin-

tiniversitas iniquiiaiis, quia cuncta fere tacinura per

^ guas corum nui seipsos a siult;) verbositate cobibere
cam aul concinnanlur, ni lairocinia, slupra ; aui pa- negligutit, ct nullus ioqneniiuin cst qui non ali-
iraiiiur, ut perjuri;», falsa ie,stimoiii:i ; aul defen- quando dcliiiquat in lingua sua. Denique de viro
duntur, cum quilibei impurus excnsando sccliis quod perfecto in arliculo maximse lentaiionis conslilulo,

ailmisit, simulai osieniando boinim quod non lecii. veracitiT dictnm esl : In omnibus his non peccavii
Et inpammat roiom naiiviiads mslrte, iuflammaiu Jub tobiis suis {Job. i). Ei tamen ipsc sc posiraodum
agehenna. A gclieima dicii a diabolo cl angelis ejiis, audiiis Dci sermonibus, de inepiia stultai locuiionis

propler qiios gelienna facla esl, et qui ubicunque rcircbciidil, dicens : Unum lociuus suin ,
quod uli-

vil in aere voliianl, ve! iu terris aul sub terris va- tiain non dij.isscni, el atierum, quibus ullra non ed-
gaiitur, sive deliiicniiir, suaruin secuin feruni sem- dain {Job. xxxix).
p»'r lormenla fiaininnruni, iiisl:ir febriciianti.s, qui et Inquielum maltim plena vcneno moTtifero, eic. In-
si in leclis eburneis, et si in locis ponalur apricis, qiietum addil, ob boc qnod dixerat cain domari non
fervorem latnen vel Irigiis iiisili sibi languoris evi- posse, cum bestiae domonlur ct volucres. I'!enam
laie noii poiesi. Sic ergo dyomones et si iu teniplis vero dicil veneno morlirero, ul exponal indoinabi-
colantiir auralis, ei si pcr aer»;a disfunant, igiic lem cur dicerei eam, cum ei serpentes consicl
semper ardeni geliennali, et ex ipsi sua posiia com- 1) pns&e domari. Dc ciijus airocitaie vencni plura
moniti, decepiis qiioque lioniiuibus fomitcin vilio- subscqui iitcr adjiingit.

mm, iindt; et ipsi pcicanl, invidendo siiggerunt. Ex ipso ore proceiiil bcnediciio et maledictio. Non
Cui conira sancta Dci civiias nova Jcrusalem decoelo o\)orlct, fraires msi, htce ila jieri. Nuuqnid fons de
a Dco dcscendere diciiur, quia nimiruin quidquid eodem (oramine emanal dulcem ct amarani aquam?
«oeleste in lerris agimns, boc profecio ut agiremus Siciil duicis et am:ira aqua noo possnnl simnl una
<{E'csli niuncre acccpimus. Uotaui auiem dicit n:iii- de vcna (oniis ebiillirc, scd ct si misccanlnr in vase
viiaiis noslrae incessabilem vilaR teniporalis procur- vcl cisierna, dulcis quidein mox aniarcscilab ainara,
sum, quo a die naiivilalis nsqiie ad mortcm vclul amara autein ex admislionc dnlcis in dulcedinem
.semper cnnenic rota curricnli incessaiiter agimur. iicscii iiiimnlari, ita bene liclio el malediciio in uno
l'iidc licne Salonion cum diccrcl : ilemenlo Creulo- oie nuilaicniis possuni convenirc sed quicimtpie sic ;

ris tui in diebus juvcntwis lun:, onteqnam xeiiial dies Deum beiicdiierc oraiido, vel verbuin ejus praedi-
tifHiciiiiuis {Eccle, xii), paulo posl adilidii : El con- ( ando consucvil, ut ctiam malediccre bonjines non
fring:itor lola super cislernan;, ct revcrtaliir pulvis omiscrii, consiai qiiia dulcedincm bencdiclionis ejns
iii lerram Miam unde crat. Iiinaiinnat cr"o Iinuua aiitariludo malciiiciioiii? consumit. Modii.um enini
 29 LXi v>S. Si P. niMSrOLAS C,\T IIOL. — D. JACOni EPISTOLA. 50
feymentuiii (o!am vta^sini li/rranijii: {l Cor. v). Et A qnenter egesias {Proi. xiv). Undc ci bic quoque recie
non est pulchrn laudntio hi ore peccalGris{i^ccli. xv). subjungitor :

Denique sl facias (i.siulaiu liino ore nixle .'iqii.i intrel, Qnod s» ielum amarum hnhrtis, el contentiones sunt
siinplici uiule cxeai, ei iri lioc amnram aquaiii, in in cordibus vettris, noUle §loriari, slo. Zeliim ama-
illi» diilcf^n» inimiltas, !)b=(ii!8 \i!! i «luljieiaie nbi a.i riim dicil, quia csi ei zelus dulcis, a qiio et Simon
unuiii ejiius foraiucn pfTver.itnr, peruiisia iilraque apostolus merilo perfccli cordis noinen acrepit.
ct aniara apparebil. 0''-^ iiimirmn niulio faciiliis Quem ei Kiias habuit, cum aii Zele zelalus sum pro :

dulce iii atuai-uni ubi coainuscenior, quani amarum Domino Deo exerciiuum, quia dereliquerunt pacium
verlimr in (Julce. Quo exemplo coiligiJur quia collo- luum filii Israe! {lll Heg. %i\). Ei aposioliis Paiiliis:
qiii.i mala sicul niores bonos, icsic Anoslolo, sic AJmulor enim vos, iiii|Uil, Dei a-mvtaiiouc (II Cor.
eiian» sennones bonos, corrui!i|uiiii. xi). Est et bona conieniio, qiiam Doiiiinus nos iia-

Nunquid potesi, fro.ires mei, ficus oliras fncere, aul bcre pr^eccpit diceiis : Conlendile intrare per nngu-
Miit (icus? etc. In prouiplu csl, quia sicul arbor no- slam porlam (iL.uc.xiii). yolite, inqiiit, ///oriflri, ei

quii ainisso nalurali fructu alterius arboris ex se mendaces esse aikersus veriiaiem. Qiiia Veriias ipsa

ferre fruclum, iia nialetlicus ei si q<iitl honi :u\ lein- probai non e.sse gloria diguos eos qui sapienti.Te
pus loqui viileaiur, frucliim bencdicMOiMs habere B verba promentes ex ore, zelum amaruin cl conien-
iiuil.tu-nus valet. Aisi quis bscc allius velit discuti, lioiiis infrucluosai siudium goslant in corJe.
potcsl ii> ficu, ciijus foliis proioparentcs nosiri posl Non esl isla sapienlia desursnm descendens, sed
agniiioiient pr;evaiicalioois sua puJcnda lexcrunt, lerrena, animalis, diabolica. El Pauius dicil quii ani-

velainenium exousalionisinieliigi, quo ei ipsi luncin- malis liomo non percipii ea quas sunl spirilus Dci. No-
ciepaiionem Croaioris a se repelleie el iu ipsuin landum aulcm quod animalis liomo, sive animalis
Crealorem conabanliir rcruiideie, el nunc plcrique sapientia, non ab atiimaii, sed ab anima derivatur,
slulloruin cor suom tleclinant in verbuin inalnm, ad tesic Apo«to!o, quia factus est primut homo Adam in
excusandas excusationes in peccails {PsuL cxl). rolest aniinam viveniem, rioviss mus A'.'am in Spiriium vivift-

in olivis friiclus inisericordiie, in viie fervor dile- cantein {I Cor. xv). Sed non priiis qiiod spiiiiale est,

ctionis accipi. Ego autem (inquil) sicui oliva frucli- sed quod aniinale. Quod ab aninia dcrivaium Graice

fera in domo Douini, speravi in misericordia Dei mci tcstaiiir auctoriias, in qua videiice! lingua yuxr)
{Psal. Li), id est, sieul is qui rructum miseiicordiic aninia , ^v/^ty.oM diciiur aniiuaie. Porro ammalia
facii, miscricordiaui ipsc a Doiuiiio speravi. Ilem- quamvis Laiine ab aiiim.i Yocabiiluin accepisse vi-
queriEt pGCuluin, iiiquil, «uu»i inebrians quam prcecla- dcantur, lunge divci.^ani Gra.'ce ac dii^simiiem ba-
rum csl (P.sfl/. xxii) ! Qnod de chariialc Dei couslai ^ licnt clymologiain. Namquc ab eo quod vivatit no-
dictuin, quu: dilJusa esl in cordihus nostris per Spiri' nieu sorliunlur. Siquidem apud eos 'Cuh tita, ^w*
lum sancium qui dalui esl nobis {Rom. v). Non polest vocasuur animulia. Cuin ergo Aposiolus in Episiolis

orgo ficus oiivas facere, qiiia qiiicunque se in pecca- suis socpissime iiominel carnaiem hominem, nomi-
lis cxcusarc poiius qiiam accusare nililur, ncqua- nei aaimalem, nnminet spiiiialem, spiritalem vcl
quam opera pietaiis qnjc pro peccatis liunt in proxi- ipsum Doniiniim dicii, qui, in carno ei aniina appa-
nios perlci 10, seii niagis superbo conie largiiur, rens, Spiritu sanclo plcnus exsiiiii, vel omnein ele-
Ncque viiis liciis, quia qui divina dileciioue se per- ciuni, qui, in carne et aiiima naturaliter consisiens,

fei te incbriai, nuiluin jam de sui.s erroribus, nisi graliam quoque Spiritus sancti sccuiiduin mcnsurain
seipsuia accusat. donalioiiis Cliristi , qu.i illustrelur, acccpit. Carna-
Quis sapicns cl discipHnaius inter vos ostendal cx iem vero vcl aniuiaiem appeilat bomiuem, qui, nil

bona conversatione operalionem suam in mnnsuetudine graiia; spiriialis balens, ea tantunimoilo quae naiii-
sapienii(s. QhVj iiiiprobis duCloribus silenlium mpo- raiiier carnis sive anima! sensibus iiisiia suiil cogi-

siierat, eosqiie inagisierii gradum leiicre veiuerat, lare vel facere novii. Meriio ergo conieiiiiosa ct su-
quos iiec viix perleciioncin siec coniincntiani lingna) perba sapienlia esse lerrena, animalis et diabolica
hubere ccrnebal, conseqiienier adinonel ut si quis mcmoraliir , quia dum lencnam gloriam animt ^
inier eos sapieiis et disciplinaius, vel sit vel sibi quicrit, dum, expers graiiai spiriialis, renianeiis

esse vidcatur, magis sapientcr ipse ac disciplinaie sola, ca quae sibi naliiraHier posi rcaium prinu^e

vivciido enidiiionem snam, quam alios docendo, de- praivaricaiionis sniil insita cogilat, jure a maligoo
nioiiiirei. Qui cnim maiisiieto corde dolusa spiriiu. ad agcnda se illa quae sunt vesaiia et
et orc sereno
bona qii;e valel opeiaiur, evidens uiiqiio dat bo- noxia converlil.
f
uiiiiis sapienlis indicium. Principium enim tapieniuv Vbi eniin zelus et cenleniio , ibi inconsianim et

limor Domini {Psal. cx). Qui vero ad pra^dicandiim oinne opiis pravum. Omni, iiiqtiit, cuslodia serva cor

verbuin qiiam ad ficieiidum proclivior esi, plei iim- luum, quoniiim ex ipso vHa proceitil. Qualis cnim
quc pcr aniorein jacianlix', per siudium coiileniio- cordis esi radix, lalis in coiispeciu iulerni arbiirii

nis, per eloqueniiae faciliiaiem, pcr inyideiiiiaio est omnis fructus aciionis. Ei qui nequiiias corda

aliorum doceiiiium, per ignnrautiam catboiicjc veri- livoris vel conienlionis conlegil, biijus esl pravum
latis, slii!liii,ip reatutii inciuTil. Cui bene tongruil il- omiie opiis, quaniuiiilibel rccluin hiuniuibiis esso

lud Salomimis : Qnia ubi sunl wrba plurima^ ibi frc- v.deaiur, vidciicel proptii^r incoiislantium me^Jlis
 .

51 rn.n.f: veni rahius opp. i\\i\s n. sect. i. — exegltiCa genuina. 02

l.uc illucqiic niicluamis, quia se nd unam superni A bns, cuiii ad ca que mcns imprnJia prave suggerii,
iiiluitu^ aiKlinram flgcre negluxil. manus. vel lingua. vftl caeli roi um memlirorum con-
Qua auiem detnrsu n cst sopienlia, primum quidem sciifius iiUfniperanier obedii. De qiio ct in primis
pudiea eil, ilciHde yacifica, mndesla, suadibilis, boms liiijiis Epislolap. parlibus aii : Unusquisque vero len-
coiiseniinis. Ila^c est infinsucluJo sapicnli;r, qiiam taiura concupiscenlia sua, abslraclus, el illeclus,
clc.
superius iia^iendam esse proncepit, zclo utique ama- Possunt auiem concupisceniiae ci tenesiriiim
bono-
ritiidinis et contentionis, stullis adversa, qua snncto- riim iu boc loco diciae inleiligi, r /ni videlicet ap-
riim prnedicntorum virtus ei doclrina vicissim sibi in pe-.iius, divitiarum, honoriim, digniiaium. Propter
ctiaril:ttis alque ( oiicordia! pace sociantur. Piimum, li.T!C enim el hujusmodi inuumera, liies frequenter
iiiqiiit, pudica est, deitide pncilica. Pndica, videlicet, inter nialos el bell.i coiiimitinntur.
quia casic iiitelligii; pacifica autem, qiiia per elaiio- Litiyntis el b^tigeratif not habetis propler qnod
ntva se miuime a proximorum socieialc disjungit. non postulaiis. Liiigatis, iiiquit, et belligeratis pro
Modesta vcro, suadibilis, bonis conscniicns, quia ieu:poruIi sciliccl gloria, ueque hanc obtinere vale-
nimirum sapientis est bonorum suasioni ass«nsuni lis, propter hoc niinirum, quia Dominum pustulare
pixbeie, quomodo Pelru* redarguenii se paufocon no» curasiis, ut ipse vobis saluiaria quxque confcr-
fiuis aniiuii, improborum vero doctrinam loia in- ^ rei. Si enim ilium pia inientione posiolaretis, et
lenlione, vcl docendo, vel vivcndo rcpellere. tcrrena vobis necssaria ad usum temporalem, et
PUna mitericordia el frucHbus bonis. El h«o esi ad fiuendum perpeiiio superna bona tribuerei.
bona convcrsalio, quam sapienlem el discipli-
siijira Pelilis e' non accipilis, eo quod maU pelalis, etc
iiaium osleiidere monuit, misericordem, videlicei, rr.xdixer;\t eos non poslulare, et nunc dicit eos
aiiimo esse, et ejusdem misericordiaB fructus cxte- malc pelere, quia qui male petit jani in conspeciu
rins per pietalis opera nioiijirare. iiiterni lesiis niliil pelere videiur. Male autem peiit,
J ndicans siiie timulalione. Ilac virlule quanlum pu- qiii. jussa Domini conlemnens, a Domino beneficia
dicn sapienlia proprie uiitur, l:iiiiuiti conicniiosa snpenia desiderat. Male pelit et ille qui, amisso
proisiis caret ol blaspiieina. Nam qui se dociiorem amore supernorum, infima tantum quxril buna ^er-
coeierisque pcrfeciiorem videri appetit, mult'jm ne- cipere, et hxc non ad susieniationem humanae fra-
cessc est laborei, ut et proKimum quasi impruden- gilitaiis, sed ad redundaniiam liberx volnptaiis. IIoc
liorein dodc possit I iceraic, el se nunquam eliam a esi enim quod aii : Ui in concupitcentii$ vestris intu-
quilius alicjius esi bona fecisse, vel dixissc simu- matis.
I.indo pract nJat. Adulleri, nesckis quia amicitia liujus mundi inmica
tnictus aulem justil;a; tn pace seimnatur facicnli- est /)£i .' Adulteros recie nnncupai, quos de amore
bus paceiu. Oiiine quod in liac viia agimus semencst sapieniix coelesiis ad ampiexuni potius amicitix
luiur.-e ritiibiitionis, ipsa autem retributio fructus mnndialis esse deflexos increpal, qiios, Conditore
ist opcriim praesciilimii, tesie Ap<-sloIo, qui .lii :
coiitem|>to , mammonae niagis servire cernebat.
QuKcunque eni.n semnnveri' liomo, hccc et metel. tl Diserat qiiidem supra de apertis Dei inimicis
qni seminat in canic, de carne melcl cirruplionem. Nonne diviles opprimniH vos pcr potentiam, et ipii
Qni autem seniinnl :n spiiilu, de spiritu me.tei vitam trnliunt tos ad judicia? Sonne ipsi blaspliemanl bo»
wternam {Calut. vi). Ei itleo recte dicilnr quia fru- num nomen quod invocalum etl snper vos {Jac. ii) 1

rtus justiii;c in pace seminaiur facicniibus pacem. Scd ne illos putares solos inimicos esse Dei, qui
rriicius eiiim juttiii.ne vita aet rna esl, qo;p operibus eum aperic blasphcmant, qui fidcm ejus persequun-
jusiis rciiibuiiur, r|iiia qui inquirunl pacem, se- tur in sanctis, et eos iniquo jodi<-io condemnuiil,
quuiiiiir cam, ipsa p-.ue cui student quasi optiina ostemlit ct eos csse Oei inimicos, qui, sub fide et
semcnie icrram sui quo per quo-
ci riiis as^pergunl, confessione nominis Christi, mundi illecebrii et
lidiauiim bonv uperaiionis crementum ad rruclum amori deserviiini, qui. nomiiie lenus fideles, rebua
vale.mi viia; pervcnire coRlestis. Dc qno alibi scri- icirenis cu;Icstia proponunt. Quod et scqiienti vcr-
u
ptum est ; Qui seniinanl in lacrymis, in gaudio me- siciilo instantiiis inculcal subdeus : Quirunque ergo
teiii (Psil. cxxvj, ei crtera usque ad liiiein psalmi. voluerit amicnt esse sa;culi hujus, inimicus Dei consli-
Seiiiiiianl aiilent et meti-nt eliam reprobi, qnia pro iniiiir. Crgo iniiiiici sunt Dei oinnes amatores
meriiis in jiidicio recipienl. Non tamcu frucium, inundi, oinnes inquisitores nugarum, omnes qui
sel corruplionein meiere di^noscunlur, quia bonis pertincni ad eos de quilius diciiur Quoniam ecce
:

mn rriiiininr ^iliruis {Prucius quipj.e a fruendo dici- iniiniei tui, Domine, peribunt {Psal. xci). liitrenl
tur), se.l !>ro corrupiione lu qua vixerant pcjnas non intrent ecclesias, inimici Dei sunl.
ecclesias,
iuent scDipiiemas. Ail lempus possiint florcre sicut fenum, sed ubi ar-
CAPLT IV. d-.r judicii apparuerii, pcribunt, ei decor vultus
Unde bella et iiles in vobis? Nonue hinc? Id esl, a eorvMn decidet.
xelo el coiiteniione, qux supra veluera!. haberi. An putaiis quia inaniter Scriptura dicat ? Illa, vi-
Undeet liic l:iiiiis idem exponendo subjungil dicens r cJicei, Scriptura qua; a maloruin societaie fideles
Et coucupisceiiliis vestris qna m iilunt in membris coercciis, ila pei Moysen loqnitur : Non inibis fitdus

i*i<M>, cic. Uonciipisceiiii.c aiilrin iniiiiaiil in incin- cuin cis, nec (}<>•> ii^''s >,orum. Non hnbitent in lerra tua^
53 KXPOS. SIP. EPISTOLAS CATliOL. — D. JACOBI EPISTOLA. 34
«e forle peceare lc fa. ian! in me, si servierii diis eorum, A Appropinquale Deo, ei appropiiiquabit vobis. Api.ro-
quodibi cerle eiil in scandalum(Exod. xMii). El rur- pinqiiaie Doniin > per li'.ii!iiliiaiem ejiis vesiigia se-
siim : yonfacics opera eorum. sed deslrues eos atqne ciando, el appropinquahit vobis per inisericordiam,
confringes slatuas eorum [Ibid.), Yos de aiigusiia liherando. Non enim rcgionibus lon-
Ad iuvidiam concupiscil spirilus quihabilatin vobis? ge esl quisque a Deo, sed afTeciilius. Namquc uno
Interrogaiive per iiicrepaiionem legendum esi, qnasi conimoraiites lerrs; loco, is qui virlulibus studel, el
tliceret : Nunqiiid Spirilus graii:i! quo significaii eslis is qui defluii sordibus viiioruiii, tonge est a Dco,
in dic rtidompiionis lioc coiiciipisc.it, ut inrideatis aliusproxiinum habelDeum. Dndi; ei Pbalmista dicii:
allerulrum ? Nonuliquuboiuis spirilusinvidixvitiuin Prope esl Dominus omnibus invocunlibus eum in veri-
in vobis, sed malus operalur. Ciii similis esl modtis laie (Psal. cxliv). Rursunique : Longc est a peccato-
locuiionis iii psalmo : Fraler, non redimil, redimet ribus salus (Piai. cx^in). III. i ulique salus cui caiii-
homo {P$al. XLViii)? Ita cnim iiilelliginir. Si nos Cliri- mus : Dominus itluminulio mca et salus mea, quem
stus non rcdcmil, qui nobis fiaier fieri dignalus est limebo {Ptal. xxvi)? Gl ipse Dominus, cum iios sibi
pcr liiimaiiilatem, nunquid aliquis lioino purus non appi opiuqua/o suadurcl diceii>) : Venite ad mc, omiies
r dimere suflicii? Quidam iianc senlenliam iia cdis- qui laboratis et onerati eslis, elego rcficiam iOh{Mi:llh.
seruni : Ad invidiamconcupisciltpiritus, qui habitat iii
Q ^jj^ conliiiuo quia non lioc pedihus, sed sciihiis es-
tobis. Advcrsus invidiam cncupiscit, lioc esl invi- sel iniplendwni dciiionstr;ivii, ciim subdidit : Tolliie
diae morbum dehellari, aiqiie a vesiris mentibus jugum meum su<ier vos, et disiite a me quia milis suni,
exslirpari desiJciat. Alii de spiritu hiiininis diclum ct humil s corde (Ibid.).
inlelliguni, ul sit sensus : Noliic concupiscere, no- Einundate manus peccatoret, el purificate cordn,
lite mundi hujus smiciiiis adlio^rere, quia spiritus Juplices animu. Hoc est veraciter Domino nos appio-
mentis vestrx, dum terrcna coiicu|iiscii, ad iiiYidiam piiiquare, operis videlicel mundiiiatn, ei cordis
uliqiie concupiscii, d.sin ca qux ipsi acquirere con» simplicitaiem habere. Innocens, inquil, manibus et
cupiscitis, aiios invidetis hahcrc. mundo corde, hic accipiet benedic iouein a Domino, tl
Majorem uutemdut graliam. Majorem graliam Do- misericordiam (Psal. xxv). Et hoc csi veraciier Do-
minus dat (|uani aiuiciUa mundi, quia haic lerrcna miiium appropiiiquare nohis, suce nohis duna pieiaiis
bnna ad teuipus, et ea cum doloreamiiienda Uibuit, simpliciler quxreiilihus dare. Sanclus enim Spiriiui
ille gaudium largiiur xiernum. Qiiatibiis auiem diiciplince effiigicl ficium, et auferet se a cognilionibus
banc gratiam targialur, suhsequcntcr exponii. quw sunt sine inleUeclu (Sap. i).

Proptcr quod dicit : Deus superbii resisliL, hunijli-

Miseri tbtote, el lugete, et plorate. Risus vcs^cr in
busautem dal graliam. Fures quidein, pcrjuros, luiu- C luctum convertatur, et gaudium in mceroiem. Humi
riosos, et aiios peccaiores, qiiasi coniemptores liamini in conspeclu Domini, el exaiiabii vos. Noliie*
prxcepiorum suorutn piinil Deus, sed speciaiiler su- iiiquii, ainare locuplctari, ei gaudere iii hoc sxculo,
perbis resisiere dicitur, quia niinirum majori potna scd memores scclerum qux fecislis. hoc poiius pro-
ploctunlur qui conrKliiiii in virtute sua, qui divinx curate, ut per breves vilx liujus niiserias pauperta-
potentix subdi poeiiiteiido iiegligum, qui quaiii sihi tirmqiic ac lamentationem iransiioriam ad gaudia coe-
ipsis ad salvandum sufliciani, auxiiium supcrngeg<a- lesiis regni sempiieriia pcningatis, ut non pro Ijclilia
tix quxrcre deirectant. At cotilru humilibus dat gra- temporalium opum quas per iniquuui laboreui acquisi-
tiam, quia qui in suorum |>lagi^< viiiorum veri se nie-
stis, pcr[>etiio mendiccti.s,lugeaiis, lormenla soiv.itis.
(lici manibus supplictter suhduiit, meriio desideraix
Nolite delrahere cUterutrum, fratres mei. Et hoc
saniiatis doiia recipiuut. Noiandura autem quod vitium detr.ictionis ad vcnenum lingux murtiferum
hanc senlcutiain de superbis et humilihus healtis
rcspicil, de quo ail : Litigatis et bdligeiatis.
Jacobus de parabultB Salonionis juxia aniiquam Trans -

Qui delrahit fratri, aul qui judicat frairem suuin,

lationem, qucmadmodum et Petrns, in sua Epi>tola
posuit. Pro quo in noslra Edilione qux* dc IIohr.)ica
•.„ ^•-•...
.«,:i»»o^oo».. A., ita
Teniatedesceiidit,
el
III
diciiur : Iliusorcs ji j-
ipse deludet,

mantuetit dabit gratiam. Dcludcl autem Dontinas

"...
n
deirahit legi,

irahit fratii, quasi

traciioiiem
el

vetuit,
judicai legem. Detraiiii legi qni de-
ipsa noi;

dicens
hentem adversut proximum suum occulte, hunc pcrse-
recie
per Prophetam
..

leccrit qux de
: Detra-

illusores, jtiita hoc quod Paulus loquiiur dc eis qui

quebar (Psal. c). Et in Leviiico : Dlun cris crimiitator,
iilum in nomine Pairis sui veiiicntem rccipere recu-
nec susurro in populis(Levit. xix). PotC!>l cl iia inteU
santcs , Antichristum in n itnine suo venitntem
ligi : Qui dclrahii fralri legis jussa facienli, dclrahit
suscepluri sunt (Joan. v) : Eo quod dHectionem ,
legi, et judicat legem qux talia jussa dedil. Yerbi
inquii, verilatis non receperunl ul ^alvi fierenl, ideo
gralia, Kx prxcepit dicens : Ne memor tris injurix
mitlel illis Deus operationem errorit, u( credant men'
civium tuorum, Qui ergo detrahit fralri, ct qui judi-
dacio{Thess. ii). Dclusit illusores, cumdicentibus Ju-
cal frattem qucm videt pro Dei amorc lihenier
dxis : Si rex tsrael est, descendal de cruce et crcdimus
injurias suscipere, delrahit utique legi, et judicat
ei {Maith. xxvn), patienter sustinuit, donec moriuus
ac si'puttus, et eorura insultationei el ip.sam inonem
Icgcni qux nos injurias ublivisci pnecepil.

Tu autein qnis es qui judicas proximum tuum ? Te-

ciia resurrectione superarct. Dahii aulem mansuetis
merilaicin aiguii cjiis qui pniximum delectaiur judi-
graliam, quia eis qui se humilitcr sequuiiiur, et ]ierfc-
care, nec suec statuin fiajjiiitatis ac viix lcmpuralis
ctioncm b»ni(>perisci bcata^perennitaiisdonalargiiur.
Z^ DED.-E VhNERABlLIS OPP. PAilS M. SECT. I. — EXEGETICA GENXiNA.
iiiccriuiu perpcnderc cural. Ei qiiia noiiiiiiuq\i;i!ii a CAPLT V.
l'er iiiiniuiaiioriein desierieExcelsi lii qiii jndicabaiil Agitc nunc, dicites, ptoraie ulutanles inmiseriis quee

proximuin ejus qiicm judicabanl polesluli subdun- advenieiil vol}is. Nuiic Uum lempus esi acceplaliile,

tur, iioimuiiquain ipso superslilcrupiunlur e iiiuiidu, dum dies sa)utis(i/ Cor. vi), fuiuras inquii p<£n3-

arguil tubseqiienler ei eoruni leinerilaleni qui, cer- ruiii nii^ericordias ib rdo ct eieemosynas faciendu
tiiudincni \d.\i sux nuilam habcnles, de mullornm vilaie. Auruni el arfjentum veslrum a;ruginamt, et

• «mpoium liicro animum in fuluruin disleiidiinl. (Eiugo eoruin in leslinwnium vobis , ct manducabit

Nam seqiiiiur: carnes vestras sicul ifjnis. Noii soluin iinpios cl im-
niiscricordes diviies visibilis gebennue igiiis in lor-
Ecce nunc qni dicilh : Hoelie aul crasiino ibimu$ in
mcniis cxcruciat, sed et ipsa d]viiinruin pulrefaila-
illam civiluiein, el faciemus quidem ibi annum, el
\um e( inanium memoria, quibus facillime posseut
tnenabimur, el lurrum faciemui, qui iqnorali$ quid
siias rediinere nequilias, non minus ei anle ju<liciuiD
eril in crasiinum. MuUifariam iii hiijusinodi disposi-
animas eoruin, ei posl resurrcciionem etiain carncs
lione sluliiiiam inessc notat, quia videlcei el dc
agunl.el se mnlio lempore
cxurei, dum sibimeiipsis gravitcr irasci incipiunl,
liuri augincnlo consilium
qiii.i s»a scelera elecino-iynis abliiere noliicnini.
^ csse
victuros arbiiranUtr, cl ubi aniiuin facianl, suu:
Denique dimitli illi piirpnralo serugo pecuniaruin
|iOieslalis aulumanl, et in bis onmibus supcrni Judi- i

iii tesiiinonium nequiiiae, ei in angmeiitum versa

cis cxauien ad mentem revocare conteinnunl.
erai pocnarum, quaiido pcr increpaiionem Abralia:
Qu(e onim viiavestra? Vapor esl ad modicum appa-
auiiivii : Viii, recurdare qaia recepisli bona in vita lua,
rens, et deincips extomiualiitur. Ntin ail qua- esl vila
et Lazarus similiter maia (Lnc. xvi). Possiint eliam
iiosira, sed quw, inquit, vua vesira ? Quia jiisii lunc
noniine cariiium ip>rt camalcs deliciae intelligi, quas
verius vivere iiitipiunt, cum ad iiiijus viUv bnem
xr.igo pccuniariim sicut ignis manducat, duin atii-
pervcnerunl. Inimici aulem Domini mox cum liono-
ni:jin luxuriosam ct cxtrinscciis sxviens Gamma
rificiXi el etalluli fueriul, deftcienles ut fumus defi-
crucial, ct non minus inierius pungens sux lenacix
cient [Pfal. xxxvi). >'on auleni pnlanduiii est lianc
dolor accusal. Quod in liac quO(jue vila sx'pius con-
catiKiem senieniiam essequain apud se impii in libro
liiigit, ut noniulli divitias quibus male ulebantur,
Sapicnlix' dixisse pcrbibcntiir : Quia ex nihiio naii
aiiiiltant, perdilisquc facuiialibus jam sero iiicipiant,
suvius, el posl haec erimus lanquam non fuerimus
quod eas sine fruclu babucrint dulore, ct lunc se
(.So/). ii). Quoiiiam fumus afflaius esi in naribus
gemaiit indigcntibus sua non dcdisse, cuin ipsi ia-
nosiris. el sermo scinliilje ad commovendum cor
imsirnm. (Jua cxstincla cinis eril corpus,
•- ei sptnlus
«^ n
vj
grucnie indigcnlia coganiur mendicare.
~, ... .>
1 heaaumaslisvobts tram iH iiovissiims (iiebus. \iwsi,
.•,
difTundctur tanquam moilis acr. Hxc cnim illis ratio-
neglccla pau|icruin nudiiaic vel esurie, tlicsauros
cinabutur, qui nuilam vitam, nisi isiam esse crcde-
pccuniu; vobis condcre gaudebatis, jam vubis ipsis
baiit, diccnies cuiii Epicuro : < Posi murtem niliil
noii prxvidcntes inlerni judnis iram cumutastis.
esl, ei niors ipsa niljl cst. > lllud autem beatus
Qu c eisi necdum apparuit, in novissiinis dicbus jain
Jacobus intulit, ui duceat quia vita pravorum brevis
ceriissima restat, id esi, ubi lemporalium dierum
cst in prxsenii, quam tanien in futuro mors scqui-
iiiiis adfuerit.
(ur xterna, juxla illud beali Job : Ducunt in bonis
Ecce rnerces operariorum qui messuerunl regiones
dies suos , el in punclo ad inferna descendunl
veslras, quce fraudala esl a vobis, clamal. Quaiita
{Job. xxi).
supcrborum iuiquiias, qui oum diviiias snfficicnlcs
Scienti ergo bonum facere ct non facienli, pec- liabeant , non Miiutn pauperes piissiin venieines
cuium est illi. Per toium hiijus Epislolue texturo suscipere ac reficere spernunt, sed ipsis quoque
beatus Jacobus ostcndit quod bi qiiibus scripsit meicenariis, vel lamulis suis debiiatn laboris siii

scicniiam boni fjiCiendi babebant, simul ct lidcm mercedem reddere noluiit. Quod impictaiis viiiuni
rectam didicerant, ita ui et aliis se magistros fieri beatus Job niullum se cavere in-inuat, cum ait : Si
po s>e pixsuincrent, net tamen operum jierfectiu- ^ adversummc terramea clamat, el cum ipsa sulci eyts
nem, ncque menlis buniilitatem, neque conlinentiam deflent, si fructus ejus comedt absque pecunia, et

ndhuc seriiioiiis erani adepii. Uiide illos modo inier animam agricolarum ejus afflixi, pro frumento oriatur
alia iiicrcpatioiiis el ei.lioriaiiouis verba non mini- mihi tiibulus, et pro hordeo spina(Job. xxxi). Et cla-
«iium tenei in eo, quod scientem boiia faccie, ei mor iptorum in aures Domini Sabaolh inlroivil. Do-
noii facieniem qua; novit, majus diciiur haberc niinuin Sabaoib, id esl, Dominum exen.iluutn ap-
peocalum, qnam il!um qui ignoianter deliii(|uit. pellat, ad terrorem eornin qui pauperes puiant nul-
Tameisi nec illi» prorsiiS a rcaiu Iibcr esse possil lum habcre intoiein. Iluic auiem loco congruit illud
qui nesciens erravil, cum ipsa boni ignoranlia iion Fsaliiiistac : Titii ejiim dereiictus e$l pauper, pupillo
parvum sil inaluni. Hinc eleiiiin Doniiniisail : Senus tu eris adjulor (P^al. Hebr. x). El qnod in libro

qui cognovit voluntaiem djviini sui, el non fecit secun- bc.Tli Job scripluin est : Neque enim frustra andiel
d:im volunlalem ejns, vapulnbil mullis. Qui auiem Deui , tt oinnipotens sinyulorum causits intuebilur

r.on cognovil, el fecil digna p'agi^, vapvlah.l pnucis (Jub. ixxv). Epulati eslis supf.r tirram. Negleciis

{Lttc. xitj. gaudiis coclcslibus ad qii;e per affliciiones cl j.-junia

57 EXrOS. SIP. EPISTOLAS CMIIOL. — D. i \COVA r.PISTOLA. "^S

A c'"»" *''"'» sanctifteutionem, ftnem vero vHa,u

venirc poicnuis, epulas «aiiliim diligiiis carnales, i'' «'«

aternom {Hom. vi). iVo/i(e iiujemiscerc, (ralres, in

qiias lanla in fuiuro fames siiisquc sequelur, ut ne
guUa luiiC possit aliiinile acquin, allerulTum, ut uon jutliceiuini. Quasi vos iiiajora nic-
niia quiJein a(|ux'
rilis adversa patiamini, et per.sernlorts vesiri cum
per quam vobis ardens lingua refrigcreiur.
Inxu- maxima scelera fecerini, niliil lcrre videaulur ad-
Et in luxnriis ennlriiiis cordn vesda. Illi in

riis euulriunl corda sua, qui, jiixla iiluni Ecclesia- versi. Ut non jndiceniini, Jiuiicio videlicci damna-
co qiiod jiidiccm islnm quasi iniq le jiidican-
slis scrmonem, non prohihent cor, quin oinni vo- lioiiis,

luplale frualur, et oblcctel sc in liis qtia; parave- lem vUuperelis.

Kcce Jndex antejanuam aaislil. Qui el vobis pric-
rinl.El hanc ducuiit parlem suam, si utantur ipsi
mia el advcrfariis vesiris pocnain quam
laboribus suis , nwllam de p.iupcrum outriinouio
palienliac,

/n die niercniur rcsliluel. Anle jaiiiiam aulem ;tssislil, quia

vel oblectamenio curam babenieS {Eccl. ii).
proximus cst nosceiida omnia quaj gerilis,
occisionis adduxinis et occidistii juslum, nec restitit vci ail

de veniet ad rciiibiis-iKluin, ei vobis, ei per-

vobit. Justum appellal Dominum Salvaiorcm, vi-i cito

seculoribus vestris, qux sin{;uli mcruislis. Exem-

quoet beaius protoaiartyr Slepbanus eisdem Jud:ris
Quem pTopkelarum non sunt persecuti pa p!um accipiie, fralres,vxilus mati, el lonijaiiimitatis, et
loquilur :

tres vestri, et occidcrunt eos qui annnntiubant de ad- B hboris, cl palieuiiii; proplieias qui locuii tunl m no-

ventu Justi? cujus vos nunc prodilores et liowicidoi mine Domini. Videle, inquil, quia propbeia; qui l;iin

fuisiis {Act. vii). Apparet eigo quod beatus Jacobus sancli eraul, lam iinmunes a deliciis, ul Dei sprilus

illos diviies alloquiiur ex eo loco, qiio aii : Agiie per eos sua mysleria loqucrelur boniinibus, exiiuiu

nunc, divites, plorale ulutantes, qui in necem Domioi iiiylum babuerunt niorLem pallendo ab infidelibus, ut

conjuiavcranl, el necdum lidera nomiiiis ejus qua Zacbarias, Lrias, et Machabaei mariyres. Ei in novo

salvarcntur acceperant. De quibus et supra lo.iuiinr Tcslameiiio Joanncs, Slepbanus, jjcobus Zelieaai,

credenlibus Nonne divites per poenitcntiam oppri-

:
et alii quam pluriini. !Scc taincn bujusmoJi cxitu

munt vos, et ipsi traliunt vot ad judicia ? ISonne ipsi ingcmi-cerc, scd eum poliu.s iDiij-aniuiiier ferrc vo-

bonum nomen, quod invocatwn est iuver l!,'baiii. Alii loiigos susliiiucre labores , sed lios pa-
blaspliemant
vos {Jac. u) ? El quia duodecim tribubus qu.'C sunl lieuicr el s.ne murmuraiione lulere, ui Noe iu aeJi-

in dispersione scribit. ita fideies inonet opera fidei litatiune arcjeper ceiitum annos, Moyses inereplionc
facere, ui eos eiiam qui necdum credidoranl ad li- ei duca.u populi per anuos xl, DaVid in exsilio siiie

dcm dominicam simul el fidei opera suadeat coa- culpa per{jesso,Josepb in servilio fratrum f.aude su-
verli, revocaas illis ad memoriam quia Dei Fdinm scepio.Ad utraqiie auieninrinmn ei immuiabile sub-
occidcrint, et insuper quasi nibii iiiali perfecisseiit, ^ jouxii exempliiin diccns : Sufferentiam Job audislis, cl

luxuriae sese cl avariiix inanciparint, ncc tantuin finemDomini vidiitis. Laborcin, iiiquit, el palieiniam

scelus poenitenlia el eiecmosvnis emendarc ciirarint. Job leclione cc.goovislis, el qnia duj.licia cuncia, quai

Quibus proprie convenil quod all : Avaritium cames lia*iis fraade perdidii, Domino miseranie, recepii.
eorum instar ignis manducaturam , et quia thcsaurita- txiium qiioque Doinini in cruce quem longaniiniier

verunt sibi iram in noiissimis dicbus. lioc namque i;i suscepii, asiaiiies ipsi vidislis, sed ei gioriam resur-

cis posi occisionem ipsius Jacobi compleium esse rcclionis el ascensionis ejus ad coelos, evangelica

claruil, cum Jerosolymorum civiias, iino omnis Jii- pryedicalione didicislis. Quia miiericors est Dominut
d;ix provincia exjugnareiur acdeclu:areiur a Homa- et miseralor. lll vel iii prasenli suos a tentalioiiibus

iiis, el caelcroruu'; quae patrarani scelerum. Paiienies iiberel, ei pro consCanlia lidei eliam corain homi-

crgo esloie, fralres, usque ad adventum Domini. Fosl- nibus vivenles giorilicet, vel iosim"riem in oiciilio

qiiam superbos et incredulos increpavcrat, rursus coronel, ct ne sic quidem ab liominibus memoi iaii»

convertiiur ad eos qui lalium improbitate fuerant quam meruere laudis auferat. Ante omnia autem, fra-

opprcssi, cobortans eos ud pulicntiam, ct insiiiuans tres mei, noitte jnrare, neque per ccrlum, neque per

quia t.»lium pressurarum fiuis piuximus in^tct, aut j. teiram, neque aliud quodcunque juramentum. Sit au-
D
ipsis videlicet rapiis ad Dominum, fnictumque su:e tem sermo vesler est, Esi, A'cn, non. Quia leihif. riim

paiientiue recipieniibus , aui persecutoribus eorum lingiiae virus ad iiiiegrum >ii suis audiioribus exliau-

poieslaie persequendi privaiis. Lcce agricola exspc- rire desiderat, qiii detrahere ailerutrnm vetuit, qiii

clal pretiosum fructuin terrw, patienter ferens donec judicare proximum iuierdixii, qui iii adversiiniibus.

accipiat temperaneum et seroiinum, eic. Si illc pro alteruirum ingeiniscere probibuit ,

quae suai apcta
terra* fruciu qucm exspeciai, el lemporalem spenii fieccaia, addit et hoc q-iod *iuibiisdam leve viiielur,

pruveiiire, tum patienter laboiai, quanio m;igis vos ul jiirisquoque jurandi consuetudinem toilal. Nain

pro coelesiis IVuctu nierccdis, qucm perpeluo pos- lioc qiioque iliis nequaquani parvipe dendum paten-
sidere vnlelis, omnia nuiic adversa susiincic debetii»? ter apparet, qui illani Doinini senlenliam sollicite

Accipietis eienim vos temporaicm iructum, viiam consideraiil, qui dicit : Omne verbum oliosum quod

videlicet animsc posl tuoitcm. Acripielis el scroti- locuti fueri.l liomincs, reddenl nUionem de eo in die

num carnis incoirupliouem in judicio. Vel cerie judiiii {Mattli. xii), nt non tub judicio decidatis Adeo,
,

temporaueum in operibus jiislilia>,serotiuum in reiri- inqail, vo> a jnralionis culiia coinpescn, ne frc-

bulione laborum, ju\ta ilUid Aposioti : Ilabetis fru- qiie.iier vcra jurando aliquaudo eliam in perjiinuui
 : ,

S") CED.E VENF.RABILIS 011'. PAUS H. SEv.T. I. -EXEGElll^ GENUINA. 40

d-*ciilali>, sedeo lyngius a pejeranJi viiio siciis, quo A 1'ac aulem seniciiiia, illo debei esse disciciio, ui

proxima necessiiale velilis. quotidiaiia leviaque peccata aiterulruiii co:iequalibus

nec «ernm dejcrare nisi

Sed el sub judicio realus decidit, qui elsi nuii-

ille
confiieamur eorumque quolidiana credamus ora-
,

Porro gravioris lepr* immundiliam

quam pejerai, ciel.rius lamcn quam opus veruin esl tiofie salvari.

dejeral. Qnia nimirum ipsa supeiQuse loculionis olio- juxl.i legem sacerdotii pandamus alque ad ejus ,

siiale deiinquii, offenditque Judicem,

qui el inulile nrbilrium qujliter el i|u:iiilo lempcrc jusseril puri-

Tcrbum ei jiuamenium omne veluil. ficare cureiiius.

Qui supra in pres- Mullum enim valel deprecatio jtisli amidun , clc.
Tristalur aliquU vestrum? eic.
prohibiiit Dccenti astniii exemplo qiianium deprecaiio justi
furis ad ii.vicem fralies ingemiscerc
valet assidua, cuin Elias una tanium oratione oran-
iiunc quid 6 conlrario gcrendum sit ipse demon-
depri- do (am longo lempore coelos conlinuerit , tnrris
slral.Si quid, inquit, alicui vesirum lrisliii;c
imbies aveiieril , frucliis mdrlaiibus nrg:ivcrit, et
meiuis , vtl ab al.is bominibus illala forie iojiiria

dam- rursus ubi vohiit, ubi lempus esse perspoxii, ubi

ingruerit, vel culpa accideme, ve! d .mesMco
longa inedix tabe cor regis superbi ct gentis id, lu-
vos
no pra.0fcupai.le , vcl alia qnalibel ralione
latrae ad poenilcntiani vidil Innexum , una soliim-
ooiiliistari coniigeiil , i.ciuaquam illa hora ad in-
Dei judiciis querelas
B "'««^^ «^^''«'"^ «^^^^"'^ «' f^"<=l«s »"!"« «Q^as
vicem murmu,a.uri, el de
M'''*^ negaverat, icrns resuiucr.t. b.c enim sequi-
deiosiluri Cunveiiiaiis , sed poii..s ad e.clesiam
lur :

concurrenics Oexis gcn bus Dominum ora'e , ul

Et rursum oravit, et coelum dedit pluiiam, etc.
consolaiioiiis suae graliam mitlal , i.e vos Irisiilia
Semel ergo et prius el posimodum oravii , ei boc
sa-culi, qux moriem operalur, absoibeai (// Cor.
unus Elias talia ac laiita impetravii, quantum igitur
vn). quoque crebra psalmodiae dulrrdine, no-
Ipsi
valel rrcquens plurimortim oratio justorum? Sed ne
c.vam moeiliiiae pesiem vestro de corde repel-
trepidarel nuslra fragililas, reputans se lanto pro-
liie.
pheiae, qiii curru igneo rapi meruit ad coelos, si-
Infirmatur qui$ in vobis ? elc. Sicut deileral cou-
q^a- milia fucere non posse, consiille beatus Jacobus de
sic dal consiiium ei infirmaiili
irisiaio ,
,

ejiis oraiione locuturus, ita inchoavil : Etias homo

liier murmuralionis siuUiiia tuealur, juxta-
se a
erat s'milis notis, passibilis. Homo namque crat ta-
que modum vulneris, modum pnnit ei m*de!oc ,
melsi nulli hominiim viitiiie secundus, similis no-
ni ipsc pro se orci ei psallal,
irislato prxci|iien^
bis origine caniis, passihilis ut nos ct mentis fragi-
infirm.tnti aiilcm vel corpore vel fide mandans ul
•. „,,« r.i..r;,n„r..m a.rm-
cp aujii- Iiiaic «t camis. Num quia
^ came fragilis
" cssei, apud
naioiem susimuii plagam, plurimorum se
1 » •'
«ui
*
.
' , . ^^^.r.nr\i
„ mcmincrii no.ii.A
neqne
^ Sareiiianam viduam victum quaerendo monslravit.
lorio, ei boc seniorum , , curare
Qtiia mente quoque passibilis fuerit, ostendii cum
ad juniores ininusque ducios causam sux
imbecilli-
post reddiias lerris a |uas exstinctosque prophetas,
laiis refernt, ne forie qiiid per eos
allocuiionis aut
ei sacerdoies idoiorum , uniu» muliercuix iniiiis
cunsilii iioceiilis accipiai.
cxtcrritiis per dcseria fugit. Qiianii autem sit me-
Et orenl svpcr eum vngeules cum, elc. Hoc et
,
riii apud Dominum pro infirmanlibus orare , ens-
aposiolos fecisse, in Evangelio legimus, et nunc amissam revocare
qiie sua peccaia confitentes ad
Lcclcsi» consuctiido ! nei, ui infiriiii oleo conse-
sospilatcm, siibdendo maiiifeslatur :

craio uiiganiur a prcsbyieris, ei oralione comitanie Fratres mei , «i quis ex vobts erraveril c veritale,
saiienlur. Nec so'uifl presbyleris, sed, ul Innocen-
clc. Qiiia enim in superioribus biijus Episiolai
licel
lius paj.a scribn, eliaiii omiiibiis Chrisliaiiis uti pariibus liiigua nostra a maligna vcl oiiosa locii-

codem oleo in sua aui suorum necessiiale ungcndo, restriiigiiur opporlune iii fiue quid maxime
liniie ,

quod Uiiien oleum, non nisi ab episcopis r.cel con- ioqui debeamus osiendiiur. Jubemur iiaque orare
lici. Nain qund aii, Olco in nominc Domim,
signifi-
cl psallere Dumino , quoiies aliquibus pulsamt-r
cal oleiim conserralum in nomine Domini. Yel
confiieri alieruirum peicaia nostra
adversis. Ilein
cerie quia eiiam cum ui.gunl infirmura nomcn Do- U
,
^^ ^^^^^ ^^^ jnvicem, ut salvemur, pro saiiilait
miiii snper eum invocare debcnt
proximorum, solum temporali sed p lius aeter-
noii

Et si in peccalis «t/, dimittenlur ei. Mutli propler na, quantam possumus impendere curam. Sic cnim
peciaia in aiiima facta, infirmitaie aiil etiam morie magnx mercedis est a morte eripere carnem quando-
pleciunlur corporis. Unde aposlolus Corinihiis, qui qite moriluram, quaiiii esi meriti a morte animam
corpus Domini percipere indigiie solili erant, ait :
libcrare in coelesti palria sine fine victuram ? No

imbecille! sunl, et
Jdeo inter vos mulii cl inlirmi et
laiidum sane quod quidam Codices habent : Salva-
dormiunl multi (I Cor. %\). Si ergo iiifirmi in pec- bit animani suam a morte. Et ex ambiguo Gixco,
cilissiiit, cl hxc presbylcris Ecclesiae confessi fuc- ita ciiam rccic intcrpretari pntest. Lt revera qui
rini, ac perfecio corde ea rclinquere atipie emen- errantem corrigil, sibimeiipsi pcr hoc vii.T: coRlestis

dare satagerinl , diinilteulur eis. Neque enim sine gaurlia ampliora conquirit. Salvabil, inquii, aniniam
confessione emendaiionis peccata queuui dimiiti.
surm a morle, cl coopcriel niullitudiuem peceatorum.
Uiide rccle subjunsiiur Qiii pcci atorem ab errore convcriii ci c;i.is pcccata ,

Conftiemini e-go atierutrum peccaia icsna, elc. Iu pcr hunc conversiunem ab aspcciu inicn.i judicis
 ;,
,

il i\ ri.lMAM tA l.-^fOr^AM PLiRI. .j^

superposilionc Yil;c nu;l'inis :»b;toii»lit ; cl sii i (|!io- A «loulor facere peibib:'liir, hoc a!iu loco cliariias faccro
que in quibusruiiqiie ofTfnlil eiraia , ab iiiluidi ('jns iiiLinoralur , tliconio bcalo ri^tio apnslolo : QmjVi
qui omnia videl prcximuiii cinaiKln coniegil, jiixH cliaritas cperit muttiludinem peccalerum {1 Petr. iv).
illuJ PsHliiiiala! : Dcaii iiuornm remisaCF s"»i/ iniq: i- Kcc pr.Tlereuiiduiii ,
quod Ii.tc erranlis conversio
lates, et quorum tecla sunt pcrcntn {Psal. xsxi). Ncc noii s(;luni loquendo , sed plermnque eiiam bciic
ublivisciiur li:ec hfwtaiis bealus Jacobiis, <|iio(l $!• agondo perficitur. Nam si qiiis, cliani lingua la-
peritis ail : Solile plures mngislri ftcri frat-.^s mci cente proximis oxetnpla
, , bon.-c aciidnis ostendit
(Jac. iii). Ibi naniqui; iiiipcrf(.-clus in propria aclio- eosque ad iniitanda qiise ncglexeraiu oleemosynaR
110 3 iiin£;islerii oriicio qiioJ pcr jaclauiiam quTC- vel iiospiljliialis , vel aliaruin opcra viriulum con-
rcbant, snbnioviM. Ilic vcro inslruclos ex omni vertii, olficium profecio doctoris exsequiiur, acpro
purie quid erga salutein pioxinnoriiin pro amorc fjus qiiem corroxii salvatione frairis, certain a pio
Iraicriiiiaiis a.ero «lobcani eilocel. QuoJ eiiiin iiic Judicc nieicedem consequclur.

m PRIMAM EPISTOLAM PETRI.

CAllJT PKLVJUM. B hi versiculi ad lioc quod pracdixcral, Electit adv.nit.
Pdrus, aposloius Jesu Clnisii, olc. Advente Laline, Elecli namque crant sccundutn praebcieniian Dii
Crxce dicunlur praselyti. Qun noniine appcllabaiit Palris. Unde et apostolus ait Quos prwscivil et pnv- :

Jiidxi C05 qiii, dc gcntibns iiali, in beiini crodere destinavii conformes fieri imaginis Filii sui.
Et alibi
ei, circuincisioue accepia , Judaico more, juxta Dci Sicul etegit nos iii ipso ante mundi constiluiionem.
lcgein vitain duiere nialuerunl. De quoruni numero Elecii auiem erani ad hoc, ui per donalionem Spi-
fuere quidam eoruin qui in die saiicio Pentecosiei;, riliis sancti sanclificarentur, emundati ab omnibus
quo aposioli Spirilum sancUim in ignis visione per- peccalis, ui obedirc incipereni Doinino Jesu
Clirislo,
eoium Clirisio credide-
ceperuiit, ad pra.'dicatioiiem qiii per inobedieniiam proioplasii pcrieranl, ul as-
lunl , dictnie Scripiuia quod Judiii qiioqne el pro- persi sanguine ejus poleslaiem SalaiKe vitarent
se'yii adcsseni. Eltcios erj^o advrnas dicii, qui de sicul Israel per agni sanguimm iEgypioinin domi-
grniililalc ad agnilii nein ac susceptionem diviiix nainin declinavit. A«persionein auiein dicil inorc
le;;is, ac percepiis saframeniis Icgalibus, ad acce- Scripturae veicris, ubi quse sanctificanda erani, san-
piionem gralix fidci pervenire rncruerunt. Undesan- gnine bosiiarum solebant aspergi. Cicierum ipse
c us pre&byler ilicronyiiius de bis loqueiis ait : Doniinus dicit inanifeste de eo : Nisi manducaveritis
€ Qiiia Peirus posi episcopaium Aiitiochcnsis Eccle- ^ carnem Filii lioiuinis, et biberitis ejus sanguincm, nott
siLC, el prxdicaiionem dispersionis corum qui de liabebiis vilam in vobis (Joan. vi).
circunicisiune credidcrunt in Poiilo, Galalia, Cap- Gratia et pax multipliceiur. \]n\\ioA bcne coepi-
padocia, Asia el Ditliynia , secundo Claudii nnno, siis, perfecie compleaiis. Bene priiiio graiiam, post-
ad cxpiignanduin Simoncm magiim Komam pergii. » ea nominai pacem, quia sine gratia Clirisii ad pu-
Sed et nos si veraciier cum propbeia, Deo dicere cem reconciliaiionis per\enire non possuinus, iino
piissumus : Quoniam incola; nos sumns apud te in iiibil pacificum, ni>l per graliam ejiis habere va-
terra, et percgrini sicut omnes palres nMri (Psal. lemus,
xxxviii), ad no$ quoque Epislolas beati Pelri scri- Beneiictus Deus, el Paler Dnmmt nosiri Jesu Christi.
plas credere et ut nobis missas legere debemus. Dc- Ila Deo Patri laudes bencdiciionis refert, nt Doini-
niquc iii ipsis Epistolis, (]uasi alibi pairiam habcii- num Salvalorem nostrum, el Deum demonsirel esj.e
les, iios admonet, dicens : CliaiisAtmi, obtecro vos ei homlnem. Cum enim dicit, Deus et Pater Domini
tanquam advenas et peregrinos abslinere u carnalibui nostri Jesu Cliriiti, Deum quidem Domini Jesu Cliri •

desideriis (/ Petr. ii). Qiiod vcro adjungilur, disper- sii .tppellal, quia ipsum Doiuinnm Clirislum ho-
,

sienis, significat qnia dispcrsi siiii a Jerosolyinis in miiiem faciuni fuisse niemiiiit ; Palreni auiem Do-
persecuiioiie qua; faci» fucrai sub Sicpliano, vel
D mini nnsiri nominat, quia eiimdem Dominum no-
certe aiiis mullifariis perseculiunibus sinl pro (idc .siruin Dei Filium semper exsiiiisse non dnbilat.
vel a Judaeis vel a genlibus afllicti, a propriis s:c|ie Qui secuiidum magnam miiericordiam snam rrge-
sedibus puUi, ul in Aciibus aposlobirum legiini.s. neravit nos, elc. Jure bcnedicilur a iiobis Deu«, qui,
Sed ci Paulus ad Galalas : Tauta, inquit, putii cstis cuni nostris ineriiis generaii fuissemus ad moriein,
sine causa, si tamen sine rausa. sua nos inisericordia regeneravlt ad vitam. Ki bne
Lispeniouis Ponti, Guiuti(V, e:c. Oinnos li.x pro- per resurreciionem Filii sui, onin in tantum noslram
vincix snni Gra:coruin in A^ia. Sed el alia Bilbyiii i dilexcrit vitdm, ul iUum pro hac mori disponercl,
csl in Europa, dc qiia illi qui iii Asia snnt iiabytii aiquc eadem niorte per resurrectionem destrucia,
originem ducere perbibenlur. lila antein qua: in spem notiis cxeuip!um:]uc resurgendi monsira-ei.
Asia esl Bitbynia, vocatur el iiiajor Pbrygia, qiiin Mortuus naini|ue cst, ne no? mori tiineremus. Ite.
llicra niimine est a Calalia (liit^jiniiiala. Riirre.xit c* moriiiis, ul ci nos per eum resiirrcciu-
Sectindum prcescienlium Dei Patris, clc AJhxienl io> cssi' s;i('r.iroiniis.

Patrol. XCIll.
45 DED.E VLNLiiACiLIS VI i>. I-aUS li. SLOI L^Li^LllCA GLMLNA. 4i

In hftredilatem incorrnplibiiem, fic. liiciirruptibi' A ejns (i'sal. c*.v). Siciil er.im aunim in rdruaco claii

tem, inquit, propUM- viiam coeleslcm, qu:t; nec stmo, snm igiiibiis examiualur, iToialiim vero foras eujus

nec niorle, nec ali.^na mujslilia langi- sii fuigoris apparcbil, ita ndeliuiii constanlia iiiler
i.ec iiiorbo,

IiitontiiminiUim, ijiiia nulitis iii cain polesi im- infidelium qiiidem pre.^^suras coniempiibilis videlur
lur.
Iinmnnetdbilem qnia nec ipsis ac slulta ; sed nbi lcmpus reiribuiionis, linilo ccrta-
munJiis intrare. ,

be.Tlorum lu>niinmii iiieir.iltus e\ longn u»u coele- ininc tribuluiiunuiii, adtn-rit, luuc quantx fuerit

$tis illa cjnversaiio valei aliiiuanJo vilescere, qno- giuri c quantum Ibmniis passionum proieceril, eo-

niodo prxsoiilis sjc.uli luxus el ileiiciaj solcnl non- nim virlus osienditur. Unde apie subjungiiur :

iiuiiquam iliuiina consueludino ei usu in fastidiiira verti. Invenilur in laudem e( gloriam , elc. Invenilur

Coinervalam in calii in vobis. Con-ervalam in vo- autem in laudem probaiio fidei, cum iaudans eani

Ijis <ii> it, pro eo III ilireret, conserv.uam vobis, id Judex dicel : Esurivi, el dedisiis milii mauducare,

esl aj lioc cunservalaiu nunc, ul voliis lcmpore prae- eic. {Muit. xxv). Iiivenilur in gimiani, cum prcc-

reud.-ilur in coelis. Vel cerie consei vaiam in miuit eaindein glorilicans : Yenite, benedicii Patri»
sliiuio

ca;lis in vobis, quia qui dedii crcdeniibus iiolesia- mei, possidele paralum vobis regnum a conslilutione

leni filios Dci licn {Joan. i), ipse dcdil ejusdem mundi [Ibid.). Invenilur in honorem, cum, caden-
poieslaiem b.ircdiiaiom iii coulis actijierc, perseve- B libus iiiipiis in supplicium aclernum, justi ibunt in

rando us<joe in (inem oi ^alvi siiii. Li ideo conser- vilam iCieniain (Ibid.). De quo ipse ait : Si quis

valMin dicii in iilis liaercdiiaLem, quonim meriiis, milii mininiiaveiil , honori(icabil eum Pater meus
jiivanie Domino, pcrv«nieiidura novii ad illam, quia {Joan. xii).

qui non servaveri.ii di>ciplinam Palris, baeredila- Quem cuin nori viderttis, diligUis, elc. Et Taulus

lein ab eo non meieniur accipere. ail : Quod oculus non vidii, nec auris audivit, nce in

Qui in virlute Dei cusiodimini per fiuetn, eic. Et cor hominis ascendit, quce prwparavit Deus dilicjen-

Dorninus ail in Evangelio : In dovio Palrii wei man- libus se (/ Cor. ii).

ii^nes uialue suiU {Jcaii. xiv). Lt iteruiii : Nun esl De qua ialule exquisierunl aique scruiali sunl pro-

tneum dare vobis, sed quibns parulum esi a Puire nieo phcioe, etc. Exquisierunl el scruiali sunl in occulto

(Murc. X). ParaLa) e go sunl scdes in regiio Dei, a Doinino, ve! ab angehs, de futura Evangelii gra-

p irat.e inansiones in domo Puiris, parata saius in lia, qiiando vel quo ordine salus .isierna inundo

lUilis, luiilu:ii f.icial se dgnum qui accipcre desi- a Iveiiirei, quod eorum libris
in ir<veiiitur. Uode ei
(icrai. Sed quia nemo ^uo lanluin conamine dignus unus ex eis pro magno scieDtie salutaris amorc vir
lieii , suisqiieviiibus ad xiernain poiCst vemre sa- deideiiorum appeliari ab angelo meruil. lVop'.:e-

luiem, rcclc pr*niiliiiur : Qni in virlute Dei custodi- C labani anlem loqwenoo palam hominibus, el expo-

Niini per fidem. Neque enim quisquam sux liberialis nendo qu£ in occuUo inlcrn.T conleinplationis ipsi

l^ote iiia cuslodii i valet in boni^, sed illius per omnia cognoveiant.
iinireiidujn csL auxiliuni, ut perQ^iamur, a qiio iiii- Scrulanies tn quod vclm quale lempus significarei

liuni bon* aclionis accepiiiius. iii cis Spiriius Chrisii, eLC. Ilas glori;is significavil

In quo exsullabitis, etc. Quod dicit In quo, signifi- evi.ngelista , cnui ail : Spir j^ms cnim noudiim eiat

cai in eo quod lempore novissiinu saliis paraia re- dutus, quia Jesus nondum fuerat ylorificatus {Joun.

velabilur, ac dignis dabitur. De quo ei Dominus vii). Duae auiein sunL Domini glorificaiiones, secun-
ait : Ilerum autein videbo vos, el gnudebil cor vet>tinm, dum suscepii bominis formam : uno, qua resiirrexit

et gaudium ves rum neino toUei a vobis {Joan. xvi). a mortuis; ei alia, qua ascendil in coelum ante
Modicum nunc, sioportet, contrisiari. Oporlet, in- oculos discipiiloniiii suorum. Picsiat tertia, et ipsa

(juii, conlrislari, quia noii itisi per irisLiliam soiculi in conspeclu liominuiii, cuin veneril in majestate

labentis ei alllic.iones polesi ad gaudia a^lenia sua el Pairi^ ei sanclorum angelornin ut reddat uni-
pervcniri. iloiiicum auiem dicil, quia iibi merces cuique secundiim opera sua.
ai.cina reuibueiur, breve videinlur ac lcve tolum Quibus revelalum esl qu.a non sibimetipsis, elc.

fiiisse qiiod in sa-coli iribulalionibus grave vidcba- ^ Inler inulu aicana quie reveUta sunt proplietis,

lur ei acerbuin. cum diiigenier de fiitura saluie scrutarentur et ex*

it probiilio fidei vesiice muiio pretiosior sil aum, quirerent, ciiam boc illis revclaium est, quia non ia

ctc. Et Sapiciitiae liber passionos sancioium auro d.ebus coruin eadem salus , sed in vestris poiiiis,

quod per ignein cxaminatnr coniparat, dicens de q li in fine sxculorum nascimini, esset advenlura
Domiiio : Tanqunm ourttm in fornace probavil illi s, lemporibus. Ilaec ideo dicit, ut admoneat eos curam
ei iiuasi holocausli hosliam accepil illos {Sap. m). gerere saluiis oblatae, quam taniisper amabant pro-
(juia niiiiirum quos in raiiiiiio iiibiilaiio^is fideies pheia? el jusii piiores, desideranies illo lempore
probavcrit, bos iu gaudio rctiibiiliniis quasi placa- vivcre in muiido, quo ablatis e muiido slatim liceret

bileui sibi bosiiam assumcl. Et bene patienlia san- coelestia regn.i conscendere.
clorum auro assimilatur, quia sicu' in ineiallis pre- Per eos qui cvangelizaverunt i« vos, etc. Supra
liosius a:iro aliqiiid iion esL, ita ba:c apiid Deum dixeral propbcias Spiritu Clirisli praeiiiintiasse pav
(>miii est latide digiiissima. Uinc cloniia ^ciiptuin sioiics ejiis ei po-ieriores glorias, ei iiunc eadein

osl : Preliosu in conspeciu Domini mors sanciorvm dicit ap(isiol>s eis nuniiare Spirilu sancio misso de
 i:i IN riUMAM EPiSTOLAM rF.TlU. 4ti

faHo, UiiJp prilel qui-t itJcm Si>i!iiiis Cliri-li orn.t jn A oni Doniinn <;n plr.cor*' non novit, mcrita gpc Imiu»-
firoplielis prins, qui poslniodiiin in ojostnlis; ideoqiic nirn, rnnics ne oiliii'5 advenial, mctuit.
raiiKlein fidein pMssioiiis Clirisli el posleriores g!o- QnaHJ filii ohcdicndic, eJc. Kccle filios obeJientia»,
lias, utrique popiilis prandirahan), illic aliiuc vcn- viiil ilios exi.<;icre, quos in pr;i'f;Uione in obedien-
tiiram, isti jam venis5e; ac pcr hoc nnsm esse Ec- liam et aspersionein sanguinis Jesu Chrisli dixerat
ci^siam, cnjus pftr> cainalom Domini adventiim- elerios.

praecesseril, pars sii aitera si^ctiin, Sed secnndum eun: qni vocavll vos sancium, etc.
In quem desidcrant ancjeli prospiccre. Constat pro- Iliiif simiie e.>t illud in Evangelio : Eslole igitur vos

fcclo quia lanta ejus qiii passus est pro nnhis Iio- perfecli, sicul et Paier vester coelesiis perfectus est

ininis Jesii Chrisli poslerior gloria snccessil, u!. [Malili. V).

oiiam angeMcoe in coclo virimes, ciim sint aRlerna El ii Palrem vivocalis eum. Ocendo in oratione :

f.licitalft perfeclx, iion solum immorialem Deitaiis Putcr noster, qui es in ccelis (Mallli. vi).

iiiagitiiicenliam, scil cl assiimplac liuin:i)iilaiis cjus Qui sine acccplione personarumjudical, eic. Non iil

(larilaiem semper aspicere gaudcbant, \erum d;li- paler carnalis qui (iliis peccantibus indu!i<eRiius par-
geniiiis iiiluendum qiiomodo dicai qiioj in eiiin dn- ctre qiiam famnlis consuevit. Paier aulem Ocus
isideretil angeli cum desiderium dici non B taniae jusliiiae el pielatis esi, ut el s.rvos liiiinilcs
prospicere,
soli^at ejus rei qnain bahcmus, scd quam voluniu.? aique obedienies, imo et lioslcs sibi manuin danlos
habere, nam nemo desideral quod liabel. Quomodo mulet in adoptionem filiorum, et rursum cos q«i
ergo in Chrisinm prospicere desideraiil, ciijus faciem fiiiarnm nomiiie videntur honorabiliores, pro cu!p;«
ceinere niinquam cessanl, nisi conlemplatio divinae inobedieniiac prorsus I ccredilatis perpeiua; rcdd-i
prxsciiiix ila siipcrna pitriae cives bealificat, ut exsories.
iiieir.*biii nobis orciine et «emp r ejus \isa gloria /h limore incolatus vestii tempare couvenamini. Nn /
fialientiir, ei semper ejus dulccdinem quasi novam videlicet perdesidiam et neglige.uiam lanio Paire
insatijLiililer csuriani ? Nam , sicut beatus papa existalis iiidigni, et dum tcinpore prxsentis incolatns
Grcgorius, dclicias cordis et corpoiis mirificc dis- securi siiis, ad promissain pairioe beaiiiudineui pei-
liiiguens, ail corporales deiiciae, cum non Iiabenlur, veiure !ion possitis.
grave in se desideriiiin accendunt, cum vero habii* Scientes quod non corruplibilibus, auro vet argenio,
ndiinlnr , comedenlem prolinus in fastidium per elc. Quanto majus est preiiiini quo redempii csiis

saiieiaicm veriuiit. At contra spiriiuaies dcliciffi, a corrupiione viix carnalis, lanto amplius limere
rum non liaheniur, in fasiidio snni ; cunri vero ba- debeiis, ne forte ad corrupieiam viiiorum rever-
Lenlnr, in desiderio sunt; lanioque a comedente C iendo animum vestri Redempioris odtendatis.
amplius esuriuniur, qunniu et. ab esiirieiiie amplius Renati non ex semne corrupiibili, etc. Taleesl in
comediiniur. in ilijs appeiilus satiiriiatem, saiuriias Evangelio joannis : His qui credunl in nomine ejus,
fasiidiiim gcneral; iii istis aulem appetiius saturi- qui non ex sanguinibus, neque ex volnntafe carnis,
laiem, saiunias appeiiiosn pariu Auger.t enim spi- neque ex volunlale viri, sed cx Deo nali sunl {Joaii. i).

riiuaies delician desidcrium in mente duaa saiiant, Sicui ergo incorruptibile est pretiiim doiaiaicx pas-
quia qu.into iiiagis canim sapor percipitur, eo am< sionis quo redempii sumus, ila ciiam incorruptibile
pliiie cognosciii5r<|UGd amplitis amelur. Potcst auiem Cii sacramenlum foniis sacri quo rcHascimur. Quae
qood ait : In quem desideranl angeli piospicere, iia sii)i invicem connectuiilur, ut uiium nobis sine
etiam de Spiiiiu sancio rccie inieiligi, de quo pro- aliero .«alutem conforre neqneal. Qnia nimirum Do
miserat : Qui cvancfelizaverunl in vos Spiritu san- iniiius iia nos tcmpore Jncarnaiionis suae suo sacro
cio misso de ccelo. Namque iioc beaius Peinis ad s;!nguine simul omnes redeniit, ut uos quoque no-
gratiam refcrre divinac pielatis vcluit, qiiod euin giro icmpore viritim per regcnerationer.i baptismi,
qiii tmitx majcsiaiis e>i ei glorise, ul seniper ejus ad consortiuni ejusdem regeneraiionis pervenire
visio sicul et ipsius Pairis el Filii (quia nimiruni debeamus. De qua regeneratione bciie dicitur qiiia
una eademque esi) desideroiiir ab angeiis in coelis, ^' non ex scinine corrupiibili, sed pcr verbum Dei
causa salutis iiunianac ad lerras Spiritum miserii, vivi et permancntis in seiernum agatur, ui liiiic col-
alque illiisirandis lidelium menlibus iiifudcrit. ligaiur <|uia sicut ex semiiic corrupiibili caro quae
Propter quod succincti lumbos tnenlit veslr<v, eic. coiriHiipiliir nasciiur , sic per aqiiam verb) Dei
Quia vobis, iiiquil, lioc proiiiissum est, ut revela- consecratam viia iiobis quae fidem nesciat iribuiitir.
lionem Jesu Cbrisli videalis pnsl hanc vitam, qnaiii Quod el apte propltctico aslruit lestiinonio, subji-
iiiinc angcli vidcnt, quanlo major est graiia vobis ciens :

promissa, lanlo amplius digni essc <iiraie ut eam Quia omnis caro ut fenum, ctc. Siciil ergo corru-
percipere valealis. Siiccingit iumbos mciitis ,
qui plibilis corriipiibilem caro generai carnem , iia

hanc et a cogiiaiione rcstringit. Et recie dicit : Spe- verbuni Doinini, quod manet in .x'ierniim, acieriiani

rnle in eam qnw offerlur vobis gratiam in revelalwnc bis quos cx aqua recrcat in carne simiil et anitna

Jesu Chrisli, quia qtii succinctis lumbis nicniis, id vitain dat. niijiis tesiimonii sancius Cyprianus, ii\

est, (nente et corpore casms, Domini adveninm libro de Ihtliilu Virgiiimn ,

ila iiieminit : < Claniat,
e\spt'ctai, ineriio, qiiando revclaiur, speial. Natii iiiqiiii , i-ai;«: Deus : Omnis caro [cnum, el omnii
i' \A:[)J£ VI.NtlUAlilLIS OrP. PAllS 11. SM.T. I. — LXfXLTlCA GENIMNA. 48

ciitriiaa ejui, ui (los feni. Anul fcnimi, el flos dcci- A Ad (jucm accedenUs lapidiin vlvim, clc. El lioc do
i:ii, sfcnin» iuiteiii Doiniiii inaiiet iii yciernuin. > Nc- ia!»ide lesli;noniuin siiinil cx psaluio, ubi scriptuni

mincm Cliiis!iniiiim (Jccet, el niaxime virgineni iinii esl : Lapidem quem reprob.tverunl (cdificantes, liic fa-

ilcct;l, claiii.iicm »!l;ini com|iiiiarc c.irnis et liono- clus e.l in caput anguli (Pja/. txvii). Qiiod ne quis
rern , seJ wtluni nppeiere scriiionein [)ei, bona in Judaico seiisu puiaret de niateriali lapide a propbtta

ailernuin maniura CGinplecii. Aul si in cariie sil ianlatiJin, qui in xdiiicatione terreiia: cujnslibel do-
gloriaiitluni, tunc lane qii.uido iii noniinis coiifes- iniis coiilra biiiiiiiuin disp(;silioiiem divino jiidicio
i

.Mone cruciitiir, quando foriior fciiiina viris lor- iiiiponore ur, consulle aildidil vivuai : Ad (fuetn ac-

iiuenlibus iuvenilur : (|uando isnes, aut cruces, aut ctdcntes, iiiqiiieiis, iapidem vivum, ul de Clirislo di-
!•. rrum, aui heslias paiiiur, ui coronetur. lUa sunt ciunt signiticel. Qui lecie lapis acpellains e^i, qui in

c-:rnis pretiosa iuonilia, illa corpoiis ornainenta me- carnc veniens, ad xdilicaiionein sanctae Ecclesix,
jiura. Non autcm turbet lectorcin quod in liac pro qii» banc confirmaret, sese in-erere dignaius esl.

plict;c senlciilia, ille claiilalem, costra Tra- 8'at:o Vivti> auiein qui diecre poinil : Ego sum via,veiitas

tjiurvim po^uil , n:(iii«|iie ex um» iinrco, «inod csl ei lita \Ji)un. xiv). Qiii ab iiomiiiibus reprobatiis cst,

to5«f uiruMKiuo soiel Laiine tr; n^ltsri. ciiin dicereiil : Non habemus reyem nisi Ciesarem

CAPLT II.
B [Joan. xix). A Deo nulem electns, cuni ait ipse :

Dcponeulc$ iijilur ownein lualiliaiu ei omncm do- E(jo auiem curistiiutus sum rex ab eo (ttal. ii), el

iiiin, cic. Uoia rcnali esiis, iuquii, iiuper, el (ilii Dei cxicra. Ll bonoiificaiu!^, quaado po^t inorlein crucis

pcr bapiismuin facii, lalcs modo eslole pcr sludimn Deus illum exalluvit, ei donaiit illi nomen quod est

bonaj convcrsaiionis, qualcs reccnler editi infanies super o:)ine nomen (PUilip. ii), ei caeiera.

|.er r.aiiirain innoxia; a;talis, ignari videlicel inali- Ei ipsi lanqtian lapi^les vivi , eic. Superxdilicari

t:a: ei doli, simulare, ii;videre, delrabere, aliisrjue illos dicit, quia sme Dumino iioslro Jesu Cbristo,

iiujusinodi viliis mancipari omnimodis ignnraiile-. Ijpide scilicel vivo, nulla spirilualis xdiiicatio slaro

Qui sicul )ac niaterniiin naloraliler desidcrant, ul p itest. Fuadamentum enini aliud nemo poiest po-

ad salu'.em croscerc aujue aJ p;inem coiuedcnduin nere pr.tler ipsuin (/ Cor. iii), ciijus pariicipaiione

jiervenire val.'.;aiil, ila cl vos siinplicia lidei rudi- fidoles lapides vivi eiTiciunlur, qiii pcr inlideliiaicru

iiienla, priino de Etc;esi;ii lualris uberihns q':a.*rile, lapidos iiKiriui fiieranl, (liirt scilicet ei iiisensibilcs,

lioc est de tilri:iS(|ue Tcslamenli docloribus, qui di- quibusineriio djcilur : Auferam a vobis cor lapideum,

vina eloiuia vcl siripsore, vel eliam viva vubis voce el diibo vobis cor carncum (Ezech. xxxvi). Sed Linquatu
|irxdic;ini, iil beiie disceiido pcrvenialis ad r«ifeclio- Lil-Kles vivi ad spiriiuaie a.-dificium apiaiilur, qui,i.cr

nem l'aiii> vivi qui de coelo rtesce idit, lioc esi p^r discreiiono.Ti oruditi doctoris ampulaiis aciibus et

Eacramenla doininica-. inc;iniaiioiiis, quibus renaii cogiiationibus supcifltiis, velui iciu quaJranlur se-
1 siis el quihus nulriii, pcrvenialis ad coiileiuplaiio- ciiiis. Et bicul oidines lapidum in parieie poriantur

iieu) diviiij' inajcsiai s. alii ab aiiis, itu portantiir (idelcs quique a prxcedeu-
liatiouubile el i>iae dolo lac concuptsc.le, etc. Pr.t- til usin Ec( lcsia joslis, portaul el ipsisequentcs justos

cepio coiicujiiscendi lac verbi langii ecs qui ad au- perd^jclrir.aioellolcranliamu^queadullinuimjustum.

ilieiidas leclioi.cs sacras invi^i cl faslidiosi advc- Qui cum a prioribus porieiur, quem portare dcbeal

iiiuiit, ignari illiiis si>is cl csuriei de qna Domiiius ipse Eequentem nun babebit. Qui aulem oinne xdifi-

ail : Deali qui esuriunt el siiiunt jusiitiam (Mullh. v). fiuiii portai, ei ipsc a nemine porialvtr, Dominus
Idonque lardius ad perfecluin salulis cremeiiluni csi Cliiislus, unde et lapis preiiosus a propbeta vo-

|:erveiiicDles, quo po^siiit solido vcibi cibo refici , id calur in (uiidamenlo fuiidaius. licm vivos lapides

csi, arc:iiia cogiiosreic divina, vel inajora faccreborja. appellal elcctns, ui eonaiuni insinuet bonx inten-

Si iamcH gusiatit, quouiam du'cis est Dominui. tiuiiis sive aclionis corum, quo prxveniente se ac
Iloc (iiiquii) p.icto ditiiissa atqiie cmendaia cordis coiiiii;iiile Dei gralia seinper excrceri dcbe:inl. Mor-

vchtii inablia elspuicilia, vilalcin Cbnsli aliinoniam p lui namquc, id est, maleriales lapiJes, cuin praipa-

cuiicnpisciie, si divin.T duicodinis (|itatiia sit miil ilu- laiiiur aul ponuntur in xdilicio, nil ipsi bibureui

<lo .sapiiis. Nam qni nibil de snperna suavilate animo operaiilis juvare, nil etiain per se nisi caderepossunt,
gus^ai, non esi mirurn si Imiiic lerrestiibus illeccbris scd quucun(|ue et ubicunque a struciore pusili fue-

Bord.dare iioii evitat. lieue autein Psalinisi» gusiare rint, iia ibidem inscnsibililer perduranl, aul clapsi

admonet quaiti diilcis sil Doniinuc:, (|uia sunt non- decidunt. Noa autem nos boalus i*eirus laliuiii la-

iiiilii qui de Deo senliiiit, non quod dulcc iiileiiui piiluin duriliam atque insciisibilitaierri vult imiiari,

sapiat, sed qiioil excusstiiii cxicrius sonei. Qtii cisi sod tanquain lapides vivi s fundaincnto Cbrisii super-

secrcta quxdam ioSe ligendo percipiunt , eoriim xdilicaii , ul viilclicet juvanle iios giaiia, sobrie

diilccdinem cxperiri iion possuat. Et si novcnint ei jiisie ei pio vivendo coo|icreinur, juxia cxeuiplum

liiioino.lo siuil, igiiorant, ul dixi, qiiomodo sapiiiiil. ejiis qiii diteb.il : El gralia ejus in mc vacua non fuil,

i.l quoiiiain in ipso psalmo rle quo Imni: vcisiiuluni scd plus omnibus illis luboravi (l Cor. \y). Vivus nain-<

;>ssump>it, pr* tnissiiMi e-i : Ac,;:dile ftd illnm et illii- (jue la|is iii xdilicatione sanclx Ecclesix exslitit,

i.iinamiiti iPsnl. xxxiii), r'tlo bcalus rc.nis Siiii- qiii i:e giaiiani Dei fruslra videreuir acoepisse, so-

diJit, diCe:.S ; diitis iaboraie coaieiidii. LLt nealiiuid ejusdetu |iii

 : : :

49 IN PPvlMAM i PiS TOI.AM PETRl. ro

lalioris siliimet Jnbuisse viJereltir. vi;,'ilaiiler nd- A iiii supcrcFdiftcamini. Pulclire aut m conveuit buic

junxil : No» aiilem ego, sed ijralia Dei niecnm {Ibid ). jropl.eii.e ei aposioli sermo quo dicilur : acccJcn-
Taiiqiiaiu ergo l;;pis viviis a-ilificauir a Cluisio in lcs .id la!<idem vivcm vel crodentes in eo, non con-
diuio ejii?, quiciinqnp, (ion.iiile ac jnvante ipso, bo- fuiKieniini ; iHiiisque ps;iliiii versiculo, in quo cuni

nis indefessus iiisi^lerc curat operilius. At ijui per di,"iiia! ( sset : .Accedile ad eum el vli.minamiK';

graliam regenoralionis snnol,is Ecclesicc incorporaliis (Psal. xxsiii), coiiliniio siibjonctuin esl, El vuUi.s

ampl us pro sia saliile operari sludueril, liic

niliil restri non crubesceni (Ibid.). Cui similo »"ft qiio 1

quasi lapis mnrtuus coelesli rrorsus esl SRdificaiioi e Jiiinnes ait : El nunr, ftlioli, maicte in co , u! cuui

iiidignus, ideoqne abjicieiidns divino exainiue, aiqne appiiriierit, hnbcnwus fuluciam, et non con[nndamur
alius qui dignus est lico ejus sulisiiluemJus, jii\i;i ab eo in advewu cjus [1 Joan. ii).

pr«ceptum Leviiici, in quo Icprosi doinurusn I ipi- Viitis iqitiir hinor credcnlibvs. Illo iiiniiriini h.uvT,
des a sacerdote iiispiti, et, si purificari nequivcriiit, nt noii coHfimdiuiiioi al) co in advcniu eju«, sed, sic-

jain inler imnumdos computari, ao de ordine iiiuii- nl ipse ait : Si quis mihi minislraveril^ honoripcabit
doruin lapidum prjecipiuiilur erui. Superwdificamini, eum Paler weus {Jonn. xii).

inquii. domos spiriinales. !la ilias domos spiiiiuales iVon credrnlitus aulnn, lap>s quem reprobanerunl
"
dicit fieri dcbcre, ciim sil una donnis Clirisii cx a'di(icanti's. Ul sicut illum reprobaveruiit oum aj-iiJI-

eleciis omnibus angolis cl liominibus condila, quo- carent acins suos, nolenles eum ponere in funda-
modo cum sil una Ecclesia Caibolica toto orbe dif-
iiiciUo cordis siii, ita ct ipsi reprobeiitur ali co in
fusa, sype pluraliler appellanlur occlesise propier advonlu ejns, nolente ilio tunc eos qui se renrobave-
multifaria scilicet fidelium couveniicula , variis Iri-
runt iii ucd ficalionem accipcre donuis su?o, qox* est
bubus, linguis el populis discrtl;». Unde dicit ipse :
in ccelis. Ei haec distinctio honoris creJeiiliiim, no:i
Ego Jesus misi orKjelum mcum leslificari vobis in ec-
credentium aulem reprobatio bucusque perlingit.
clesiis. Ncc prnDlereunduin quod quid;im codices
lliiic iiem de crodentibus infert :

liabent iii nuinero singuliri, Superwdipcamini, domus

Ilic fnclus esl in capul anguli. Qui;i vidclic t sicul
spiritualis ; alii ; Sursnm cedificamini in domum spi-
lapis angularis dnos pnrieles conjiingil, iia D 'inii us
riluaUm. \n qiio nauiruin uuilas ipsa toiius sanciae
Judaeoruin plebem ei gonlinm in una sibi fiJci .«ocie-
Ecclesis .'spertiusconinien-ialur. Cum autcm dixisset
tate copulavit. Ac nicx de infidelibus ad.lit :

Supereedificannni domos spiriiuaies, sive domus spiri-

El lapis offensionis, el vetra scandali. Uinc el Pau-
tualis, addiJil
lus : Nos, inquit, pra:dicamus Christuyn irucifi.xiim.
Sacerdolium sanclum. Quo manifestissime nos hor- „
latur ut sacerdolium sancluni ipsi exislenles snper-
G Judwi^ quidem scandaltm, genlibus antcm sntltninm
(I Cor. i).
ajdiiiceniur super fundameniuin Cbrisii. Ouinein
ergo Ecclesiain saccrdoliuin sanc.um appellat, quoj IIis qui offendunt verbo, etc. Ofrendunl vcrbo eo
Bola donius A.'iron in lege noinen el officium liabuit. ipso quiid verbuin Dei andiro oos coniigit. OJr^-n.iiiiit

Quia nimirum omnes sumini gaccrdolis ineiiibra su- aniino, (linn noIiHU crederc quod ;iuJium. Qmnim
V mus, cuncii ideo lx'tilix signamur, uuiversis aulem slultiliam exagserando siibjecit : Nec crednni in nuod
congruit qiiod subdidit :
el posili sunl. Qnia in boc posili, id est, io boc por
Offerre spiriluales liosiias, acceplabiles Deo per Je- natiiram facli suni homines. ulcridaiit Deo, el ejus
sum Ciirisitim. Spiriluales auiem Itostias opera nosira, volunlaii obtempercnl. Salomone ;itiestante cuin ait

eleemosynas el pieces dicit, ad dislinclionem carii;i- Iienm time, el mandala cjvs se-ra, lioc csl omnis
iium in lcge viclimarum. Qiiod antein in conclusione hnmo {Eccle. xii). Id esl, in hoc naiuialilor laclns
dicil, per Jesum Chriftum, ad cuncta qusc prajuiisenit f.^t omnis homo, ut Deum iime.At, ejusiine mandatis
perlinct, quia per ipsius graliam cl siiperredificanHjr oliSfcundet. Quidam Codi(es babcnl : in qua ct po-

in illo per arcliiiectos s;ipienies, bnc cfel niinistros sili sunt, (jiiod inlelligilur j'ixta boc quod raulus de
Novi Testamenii, el domus spiriluales e!!iciiniir por Deo lo'iuoiis ait : In ipso tnim tijimus, ci movemur,
jj
Spiriiuin ejus, conlra pluvias , ventos, rulmiiia tcii- el suinHs {Act. xvii).

taiioncm niuniti. Ei sacerdntio sanclo pariicipare, ei i' V(.s nutein qenus (leclum, regot!; sacerdotium, ctc'..

boni aliquid accoptibile Deo gorer'*, iion hisi por jp- Itoc lOiidis leslimoiiiuii! qorniiJam anliiiiio Oci popui!»
sum valemus. Sicnt eniin i^aioiiies non possunt ferrc por Miysen daloui (Si, <niod nuncrccle genlibus d.u
fructuni a someiips s, nibi p,ti!(an-.eriiu in viie ; SiC aposloliis Poirus, i|uia vidi;licot iii Clirislum croJi-

iiec vos (inquit) nisi in ine iiianseritis. deruni, qui velut b^pis angularis in e:iiTi qiiam in se
Propser quod rontincl Scriplnra : Ecce pouo in Fiion isrdci lialiuor;<l s:iii!lom ^eiiles adunavit. Quas genus
lapiJem. eic. lloc iosiiinoniinn de Isaia |)onil, ud elccliiin vocnt jiroiiler lidem, ol disliiigual ;ib eis qui
coiiiirnuinduin lioc quod prsnrniserrtl : Ad cjucm nccc- lapidoin viviiin reprobamlo iacli sunl ipsi reprobi.
dentes lapidcm vivum, astrucns et aflii iikiiis Doiiiiun.ii Rojiale ;iuiciii saffrd iiinin, qiiia illiii> cori'ori sunt
Sahalorem propter firrniiateiii snani l;ipi(Jeni a pro- nniti, qni los sumniiisci sacerdi'S est vonis, regnoni
pholis vocari. El qiiod ad.lidit : siii» tiibuens nt rex , et ut i>oiilif»'X eonim pec( ala

Ei omnis qui crcdit in ilhmi non confnndtluy. Pm- sui s.i.igiiinis liosti;i inuiulans. llogale .'-accidoiiu!!!

pier boo ponit qiiod dixeral : /Ti los tunjuani lnpidt^s tos noininai, ut cL rcgnnni sperarc porpeiaum, et
51 CED.E VEMiRALilLlS OPP. PARS li. SECT. !. ~ EXEGRTICA GENTIN.V. S2
lioslias liiimaculai» conver?ai!Ofijs Oeo semper of- A lendit. Apie auleni liberos daccl a cariialilius ;tbsU-
l<;rre, meniinerini. Gens quuqije saucia ct popiilus nere de^ideriis, qu a sol.-i llljeiias vii,'« remissioris
iicqiiisilioiiis vocantur, juxia id quod apo-lolus Pju- majora iiiec.brarum liiillaiitiuia l.lerare pericuhi,
lus piopiiel^ senlentiatii eiipdneiis dicil : Juslus au- quae inililafit adversus aiiimam. Qnia du,-ii cnnciipi-
t€iii vteus ex fide vivil ; quod ti subiraxerii se, non pla- sceiiiiis blandienliljus ca-o enervii.r subjugalur, jam
cebit anittuB mea: ; tios auiein, inquit, non sumiis sub- viiionito exercilus firmiier adversus aniniam arma-
tracliouis in peidilionem, sed ftdci in acquisidonem lur. Qiins coui|>eieiiier advcnas vocrit et peregrinos,
animcc [Ucbr. x). Et i.'i Aciibus apo.sloIo.'-um, Vos ul eo minus terrenis reLus aniinam siipponanl, quo
Spirilus sancius posuit ef^iscopos regfre Ecclesiam Do- se patriam in coelis babere memincrinl. Nnmque boc
mini, ^u;m acquisivil sanguine mo (Ac/. xx). Po{iulus distare in hac vita inler electos el reprobns soli-t,

ergo acquisilionis far li sumus in sanyuine noslri Re- quod clecti peregrini nunc ei exsuks pairiam exspe-
demptoris, quod crat quondam popuius Isr.iei re- ctanl in fuloro, tantoquc minns in pra;seiiti gaudiis

deuipius saiiguiiie agni de .^Egypio. Unde ei m se- delectdiiitir caducis, quanto iuluia sine fine gaudia
qiietili quoqiie versiculo mystice veleiis rccitrdams se sieraiit accipere , ei in iciernuin regnare cum
liistorian, ei lianc eiiam iinvo Dei populo spirilualiier Cliristo. At vero reprobi bic liabenl p;iiriam, cujns
docel implendani, diccns :
" solum vil<E desideriis norm.l iiihiare , ideoque pnst
ili lirluief. annvnliclii ejus., elC. Sicut enini bi qui lianc vilam in exsiiium n'le;^ahuiitur perpetuum, ul i

de .^gypila servitute liberali suni per Movsimi car- cufictis carenios voliipiniilius sola iii lormenlis p:i-

iiieu Iriumptiate post transitum maris Rubri et de- liaiiinr adversa.

inirsuin Pharaonis C/^iercitum Doniiiio uecantaruni, Vl in €0 quod delractatu de vobis , etc. Pleriimque
itJi ei 1105 oportci post acceptam in baptism.o remis- coniigit ut pagani qui (idem Cinisiianorum viiupera-

feitihem pcccatorum d'grias beneficiis coeksiibus re- bani, quia deos suos dercli.juissent, postmodum
prnderc gralias. Numque yEgyplii, qui po|iul'Jiii Dei consideranlcs castani eoruin convcrsationem ei in-
ainigebaiit, qui eiiain lenebrae vel iribulal:ones inler- victum in Christo animum, ressarenl eis detrabere,

prctajiiur, ajiie per scquenlia nos peccat», scd in iriagisque Deum glunfioarc ac laudare i^cipereiii,
b<ptismatedeleta, si^'iiilicaiii. Liberaiio quoque (ilio- qui bonitaie ac justiiia cnliorum suorum boiius esse
runi Isrre!, ct ad promissam oliiii pairiani perduclio, probareiur et justus. Glortfirent (itiquii) Deum in die

coiigruit myslerio iiosircn redempiionis, per quom ad visitationis, hoc est in tempore rctribulionis, quaiiia
iucem siij ernjE nian:?ii>iiis, iliustranle nos ac ducL-nte, sii vobis gloria per ficiim donanda, jam nun? agno-
Chrisii gialii, lei<dimi)S : ciijus lucem graiiic eliam .,
sc.int incrcdnli, ciim vos insianf-r inier obstanti»
illa nubis ct ignis cnluinna mnnstravit ; quj> eos ot periciila illnm seqni perspexerint.
iii loto itjiicrc illo a tcnebris defendii noctium, ei ad Subjecli igilur estote omni liumanw creoiuroi propler
piomissas paiiiiC scdes inenarrabili cnlle peiduxit. Deum. Omiii humanj' creaiuiae dicit, omni digniiati
Qui aliqttandc noii populus Dei nutic auletn popu- . hominiim, omiii persoiiic, omiii priiicip:Uui, cui nos
luo Dei, eic. inilicai aperie pcr hos versiculos quia divina dispositio siibdi voliieril. IIoc esi criim quod
liii qui de geniibus ad (idem veneranl Sianc scripsit ait ; 1'ropter Deum, quia unn est potcbtas nisi a Deo.
E(iisloIim, qui quondum alieiiati a convcrsalione po- Et qiii poteslati resislit, Det ordinationi resistit {f{ <ni.

puli Dei, nunc per gruliam fidei populo sunl ejus ndu- Xiii). Qu.im cr;':itiiram subsoquenter ex]ioiiit, adjuu-
nati , ei misertcordtam quani sperare non noviranl gens :

adepii {Epfies. ii). A«suniit auiem eos de propheta Sive recji quasi prccceUenti, ctf . fdco rogi taninin
Osee, ,iiji de vocaiiooc geniium prxcinens : Vocabo, ?.C dui;ibi'S, i;on autem et dominis dicil, qiiia in hfu;
iiiqui:, hon pUhem ritenm plebem meam, el non miseri- loco iilos speiiil ler, nt pr.rfati >umui, inslriiil qni
coniiam consecutam inisKricordiam comeculam. Et biint (ioniii;i servorimt. Suiisequenier vero rlservo.-i
erii, in lieo xibi dictam en eis : I>'on plebs mea vos, qiiomfulo dominis famuh iiliir admoi-.el. Dorct erg'»
ibi vcnnbuntur f.tii bti iii.i (Ost. i, n). fidcles famulos vidclicel a^tcriii Regis, eiiaiii mumli
Ckarissimi, cbsccro vos tanquom adicva$ el pere.jri' potcstaiibus subdi, ne vtl in tinc lidei el rcligioni
nes , eic. Ilucusque liealus Peirus generaliter Eccle- Clirislianas pos<-il detrahi, quod por rani i.umamu
i-i;>.Ej instituit, explicans vei beopficia quibus i os coiiditionis jura turiieniur. Nam el ii;i pnlesl reclt)

jJivirii p;eias ad Sjlutem vocare. vei doiia qirilius ali- iiiieliigi qiiod diclum esl, Omi.i fnimame crealnra;, lU
(juando JuisEOS, nunc aulein no.s honoraro dignaiu.s &ir;!iific»^!ur et (idclibus et iiicrcdulis ri-rum douiinis.
csi. Hinc diversas fidelium personas solerior hoil;»- Ad riiidiciam malefactorum, laudcm vero bonorum,
iiir, iie se taiit.i sancti Spirilus gratia carnaliter vi- Noi» quoif oiiiues qnidem reges aul dtices vel matc-
vend'» rcddani iiidiKnob. Ne qiii icgali ;-c sacerdolali f;i;;li re» psniiic ve! iaiidarc hono> novt;riiit, sed qtii«

vocabido sunl iiisigniii, viiiorum niiiiili.-j ;s!ib;^cti, .i es>-e d.bi;:l arilo honi juJicis simpliciler narrai,
condonatx vel prjimissae olim sibi u •b;'i!aiis gloii:. iux: jsi u! ma'c('acientes coerceat, bene ;igenlcs re
dcgciicreiii. It;iquc primo libcrus ei .sci vos, 'lciiKie munvril. Qui elsi ii.jusie ;<gil si bonos dainiial, ni-
niulieies et viros spccialiter ailoquilur, ac iiosl in- ii:!oii'inus iid htiidem eorum iicitiiieni, iju;e facil, m
l<-ilo(:ul:o!ieii! generalis cxiiorlalionis SiTiinics <i.to- paticnlet <j'.is ioiptobiuucm toleroiit , el patienter

f|;ie ct adolcsce!ilcs qnjliter scse agcre debcanl os- ejus slylliiuc rosivlant, ?'is (itujai;) non litncre p
 .

KA
53 JN PUIMAM LPlSrOLVM 1'F.TRI.

iaudemexiUa (Wd A indocii el agrcsie.H. Sed ul.isquc v.iU nbcJire subdi-

testaleni? Bomnn (ac, elhabebis ).

eisi po(esla.s hn- lus, explicaiis apcriius quomodo n)? supra omni
Kon dicii ab illa, sed ex ilia, (\»v\
humaiiai crealurae jusserit esse suhircios. Alia
eliam pcrsequitwr, si occi-
inana no» l;\udai, imo si
Tnnslalio, {no dtjscolis difficiles ha!)el. Et sauclus
crucifigil ul Pelrutn, habebis
,
dil gladio ul Paulum, si

aiitislcs Fulgcnlius in cpuscuiis siiis sic pouil :

ex iila laudem, dum ex eo quod ilia nialcfacil in lc

Servientrs cum liniore non lai.tmn bonis el mode-
ju«tum el iniioxium, luae virluiis |>atieulia coronam i

beaium Pc- slis, sed eliam difliciliunbus. »

laudis merclur. Nam et hoc iuiciidisse
Sed si benefacienles, m'te*ifer suitineiis, e:c. No-
irum in b;tc s.eaieuiia, verba sequenlia doceni, (|tii-

tiuilu !i atiomius qiniu suuime coiidiliom-m servD-

bus dicilur :

rum glorilicel, quos benefacitenles et absque culpa,

Qiiia iic est volmtas Dei, tit benefacieittes, elc.
vafiulanies a domiuis cmd^libus « t improlr.s, imita-
Ilxc csl ergo laus bonorum, ad quaui duccs a rcge
iore> essft douiinic.K passionis alTirmal. Audis autem
dicil niissos, dum ignoranlia dui um impnuleuliuiii,
q ;ia passus csl pro iioliis, el giudes quia pro liJ
boni ad laudem suaui perpeiuam beiie se agendo
mortuiis esl, aiteiuic quod sefpiiiur :

uiuuiur.
lUiiuqnens vobis e.rcmpluni nt set]uamini vetiyia
Qiiasi iibcri, elnon quasi veimien habenlis malitiiv

libertatem. Quasi liberi bona faciuui, <|ui quo majore ^ ejns. flxemplum iribul.itionun. i.on deliciarnm, con
tuuicliaiuui, flageilorum, doloruiii, opprobriorum,
apud hom ncs lilierlale uluiiiur, eo arclius, imo li-

spinarum ciucis, vuluerum, inorlis. In psalmo

berius divino taniulalui subjiniganiur. Sed et illi
,

scriplum e^l : Piopier vcrba lahiorum inormn ego

quasi liberi benefaciuot, qui exemplu Joseph pa-
ciislodiii lias dur,is (Psnl. xvi). Propier qua; verba
Iriarchx, taniclsi scrviiio deprimuiilur hominum,
lahiorum Dci, nisi quilius promiltil vitam seternam ?
seivi esse viiiorum iiulla arie compelluniur. At vcro
<}ui fcccaia uoilra ipsc pnluitt, ctc. Cuiii supra
libcriaicm suam in velamcn malitix verlutit, qui
ad scrvos spc ialitcr feccrit sermoneu!, nunc gene-
quo minus humaui famulatus jugo cohibentur, eo
lalius peccalonim dominio mancipanlur, el cum vitiis laliter admcnet ut etiam d minis in memoriam revo-

nominc hoc fcntquid pro illis Deiis cl Domiiius suainucril. Pno

iinpuiie serviunl liberiatcm vocaiii
, ,

totam lCccloiam inslruii quid pro ejns lilicialione

suam tegeiite.s culpam. Poiest :>u!cm juxia iliud apo-
suus anclor ertuleril, Noii euim aii peccaia vesira,
sioli Pauli gencraliier accipi : Vosiit liberialem vocait j

cstis, fraires, tanlum tie liberlaieni in occasionein carnls scd eiiam sc addito : Qui peccala, inquii, nosliu ipse

</e/is (Gc/a(. v). Liberi eiiiui recte vocamur, qiii per perludi in corpore suo anpsr lignum.
liraiis ciuiu sicut ovts cryait'es. Quoinodo et oves
iiaptisma a peccalorum sumus nexibus ubsoiuli qui
j
p
a da^moniaca servitiile redempti, quiu fllii Dei ef-
cum hi qui
dicii el erraiil.-a, ciTore vilam duciint, iii

iecii, nun tanto dono libertaii^ poiiorein pcccaiuii lijcdoruin potius quam ovium nomiiie ceiiseaniur,
qtii et muUos
liiculialcm vel liceiitiam acoepimus quinimo si ni.-^i quia novil Dominus qui Snul ejus,
;

pcccamus, mox , libertaie pcrdila, scrvi eniciuHvr diu male conversanies suslinet, (jnos tamen iu oviurn

peccali. Et quisquis se ad h c liberaliim a DumiiiO siiarum numcro salvandos essc priJDvidel?

puiat, ui liceiitius peccei, lalis suam bberialcm iii Sed con-ceisi csiis mmc nd piislo eni et visiialonm

velamen niuliiix inulat. Vuk auicni nos beatus aniniarum vestrurum. Taiigii evangelicam parabolam,
Petrus iiberos osse a sciviiiu cuiparum, ul scrvi ubi pius Paslor. relictis nonagiuia itovcm ovibus in

Creaioris nosiri botii el iideles pernianere possinms; dcserlo, veuil visilarc uinm qu;c erraveral. Nam
unde subsequenter aiijungit : qiiod ilii dicliim csi, quia haitc invenlam iinposuerit

Sed situt servi Dei. Omnes homratc, elc. Mottct in bumcios siios gaudens, hoc isiic bttalus Petrus

ergocongruum cuuctis impeudeietnmurem, ei, justa prapirii.-it, dicens : Qnia peccuta nostra ipse portavil

Imperiuin Domini, Caesari nuae Caisaris suiit, et Dco in corpo.e suo super iiijinnn. (hiia niuiirum ila nos
reddcre qua; Dei suiit {Luc. w). lii bene iuter alia redimcie voluit, ut ligiium in (jno pcccata noslra
fraternilalem diligerc jubet libcros, ul eos quoque tx l'dlcrft pendeiis in hume'is liaberel. .irf p.istorem

qui sibi temporaii condilione subjecli sunl, Iratrcs cVifO, iuquii,c< visilaiorem ainmnium vcstrarum.
Pa-
sibi esse inClni-to laclos recolant, iina cum ipsis siorem, videlicet ,
qnia pa»cua nobis vit;c dmial

Fatreiii invocanles eum qui siiie ac- cplione pcrso- a-lcriKP, pascua iii iirivscrili i?un)0!;«liuiu prxsiat

naruin judicat. graliartiin. Visiiolorem vcro animanm veslrayum ,

Servi, hubdni eslole iii onini liinore domhiis veslris, quia visi:avil nos Oriensex alto, nl illnminarel liis qui

non lantim bonii ei modcslis, sed eiiam dyscolts, cic. mlciiebris el in umbra mcrlis sedtnt (Luc. i). Visital

Dysfolis, indisciplin.ilis dicit, nomiiie ducio a Cncco quniidie ipsam in nobis quam douavit luccoi, nc
eloquio. Quia Grucce s<iliola vocalur locus in quo deficial scrvanJo, imo ni cresrnl juvando. Quidam
adolescentes lillcralibus siuJiis opeiam darc, et au- Codices i|isuni Gracutu Iiaheiil : Arf pasloicm et

dicndis magislris vacare solenl ; unde scliol.i vacatio tpiuopnm aniinariim ve.slrarum. Kpiscopus vUleui
iiilerpretatur. Denique in pbabno ubi canimus : Va- l.aijnc f.uperiuleiidrns diciiur. Qu!:i niuiirum otnti

caie, e( videte quoniain cijo xiim IJer.s {P.-iaL m.v), Duinint supei jusios, ei anies ejv.s ad preces ecrum
Vro to quud nos diciiiius iac(,-(c, iii Cr;i'co liibilnr ul c.i onmihis liibHlaiion.btn corum liliacieos. {Pad.
c/oAfc^iTE. Sclioiabtici Cra:cc suni ciuJiii, dyscdi XWIil).
 .

rcn^ YtNEP.ASILIS OPP. PARS II. SKCT. I. — EXrXETICA GENLI.W.

CAITT II!. A Ecclesia in fiiiura viia perpoino bcnedicitur. Uiivlo
Shuiii(er ct mnlures iubuiliv sini siiis viris, cic Nu- cl nuiic spe f;itiiroriiin grat'.:l.il)!iiida dicil ; Exahubo
ianduin qiiod baliis l'elrus ca condi.ione desideral te, Deus, meus rex, et bcncdicam noniini tuo in ».TCu-
Chuliercs bitnas el lioiicslas viiis iiiciedulis s\ib li, lum et in scEculum sccculi {I't'il. cxi.iv). Quod ergo
Uw non soliim niiiil niali :id iinpcriuni corum fariant, guisque iii fuuiro invenire desiderat , hoc iii prse-
verum eiinm in lani casia conversaiione |>crsisiant senii ineJiiari ei agere saiagai, cl Condiiorem vide-
iiHuperabiles, nl ipsis eiiom viris excmplu pos^inl licct el proxiiiiiim sincera voce benediceie, cl se-
csse castilatis el fldci.
ipsum eliam diviiia paiiicr ac fraiema benedictionc
Quaruin sil nnii cxtriusccus capillalura, elc. Qiiia, tlignuiu rcdderc.
(icut Cyprianiis aii, < scriciim et piirpuraiu induUe
Qiiia ocnli Domini super jnstos , elc, Qiiia hcaliis
ChristuRi inducre iioii |)ossuiit. Auro cl niargnritis
Teirus maluni nos pro ni.ilo relderc veluerai , imo
ct nioiiildius adoriiala; ornam.-nla cordis nc pecloris
m:iledioentibus bcnc.iiccrc jiisserat, recle propliclico
pcrdidcrunt. Quod si Pelnis iiiiiliercs qiioque ad-
tesliinonio aslniit siipcrna inspcclione el bonossem-
monei cocrcendis, el ad ccclesiasiicam discijilinam
quaienus memincrimus el no-
per videii et nialos,
religiosa observaiione inodcranda?, qnaj cirusarc
stram p:iiieniiam qna tolcramus malos, ei nostram
cuiius suos solcant per mariios, q.ianlo id magis B ^,^„^^„,^„11,,,, ^„3 perseqiieniibus bona opl:.mus
observare virginem f:is cst, cui nulla ornatns conr
aeierno prjemio remunerandam , et pcrsecutores
peiat vcnia, nec derivjii in alierum p ssil menda-
nostros , si pa-nitere nolucrint , digno plectendos
cium culpsc, sed sola ipsa in crimine remaneal? >
esse supjilicio : si vero poeniiucrint, nos quoquo
Sed qui abseondiius est cordis honio in incor^
pro ipsoium salula quam deprecabamnr a Domiiio
,

ruptibililale quieti et modesli tpiiitus, clc. Cis-lilalem

coronam jusix congratuhiiionis accepiuros.
pra^dicat, et ornnliim inlcrioris !ioininis iii incor-
Et quis est qui vobis nocent , etc. I)e liis dicil qux'
ruptionc quieli el modcsri spirilns , quod:imiiiOi!o
iiobis ab advcrsariis per verb» conlomeliosa ,
per
dicens : Quoniam exicrior vesier Iiomo corrnpiiis
damna rerum leniporaliiim , pnr tormcnta corporis
csl, et beaiiludinem integriiaiis, quac proprie virgi-
accidunt. llxcenim et liujusntodi omnia ciim Odeli-
nuniesl, babere dosliiislis, imitamiiii iiicorrnplionein
biis irrogan:ur, liis duniaxat qui bonl xmubilores
spirilus per severnm abstincntiain, ci qnod corpore
sunl, ei hoc sccmdum scicniianl , nequaquam eis
iion potesiis, niente prxstaie. Uas cniin Claisdis
nocere possonl, seJ palmnni niagis | aiieiniDC «"qua-
divilia-:, et vos \F. bos] vcsirae coiijunciionis qii^ril
liimiier loleranlibus afferunl, et con'ra illis qui ir-
«rnatiis. Min:m ci apud Pyihagoram naturalis scien-
Q rogant pcenam accunmlando aeieriiam pluriinum no-
ti;i; lege dictanie lianc scnlciiliani ii.veniri, vera or-
cciit. Si quis aiitcm hujusniodt adxersis victus defi-
ninieiiia inatronarum pudiciliain , noii vestcs, esse.
cil, iion liuic ille qni malum intulit, sed ipse sibi qui
Yiti, timiliicr coliabitan;cs sccundum iicicntiain, clo.
hoc paiienier ferie recusavit nocnii. Nrque eiiiiti
Simititer dicil, viros ad imilationem piovoc:iiis ,
doinus <! lam vir sapiens aidilicavil, ideo iion ceci-
quia jam snpra uxoribus prJL'ce,icra(, dice:is : Con-
dit quia violcniias leinpestatum non pciiulit, sed
sidfieht viri in tiinore. Dei caslam vcstrfim couicrst!-
qiiia liMnlata crat super pciram. N. c rurstnii «a
tionem. Secundum «ciVn/iar» aulein, ut novetinl quid
qiiam btullus slulie lybricavil, idco cecidiiquia piil-
deiiderel Deu«, ct iribu.ml bonorera vasculo mulie-
sala tcnipeslaiibus fuil, sed (piia super arenam po-
bri. Si ubstineamiis nos a cuitu, lionorem liibuimiis.
sil.T cral. LUiamqiie clenim ccqualiier adversiias
Si noii abstiiiejnius , perspicuuin cst lionoi i conira-
fcriens lenljvit, 6 '1 nni firmiias fundamcnti coro-
rium esse tonciibiium.
naiii pcrseveraniiai iribuii, allerain fragilis slructu-
Ul ne impediantur orationes vestrm. El P.iulus ait :

r;r siuUilia siravit. Non enijii perfcciuin boni ;vinu-

Noliie fraudare invicein, nisi forte ex contensu ad
l.tlorern casus aliquis, vcl a dialiolo, vel ab hoiiiine
tcmpns
oraliones oIIkio
vt vacelis oraiioni (/

r.cscunque uxori dcbiliim reddo, or:irc

;
.
coniig.ili
, ,
Cor. vii).

c.miriemoral,
,,
Im[>ediri ergo

(inia

iioii n(issu:i).
quo- •»
^ ...
iraprobo, vcl gemi^ili renini bibenliuni turbi;ic illa-
tiis», laiJcre lolesi. (>u)terum

.Tmiilalores
,

la.'<os
„ ....
plurimos conslal bnni
esse ab
.
•

aliis,
,

dum
1

111 ve
..
veritaiis
,. , ,. .. . .

Quod si juxla alium aposioli scrinor.em .moc inlcr

qiiam diligiiiil scienlia;ii m:ile insliluiiiilur. Quanlos
inissione orandnm csl. iiiiiKjii.Tm ergo milii co jogio
cniiii catboiice in Deum tredere, cl lecie iu Eccle-
servienduin est, ne ab or;ilione cui seii)|ier insisiec
sia vivcre cupieiilcs, .Vrii vesania, qiianlos Sabel-
jiibcor, ulla iioia prrpi-di:ir.
lii, aliorunive harclic' riim iicquiiia nescienles sc-
/n fide avtem onvus uiiai-imeK, coiiipatieitWt. Q r:\
doxii? Lcge libruni .loaimis Chrysostoini ,
qiiein
.Mipeiiiis diver-as porsoiias, coiiditiones, «jt >eMi;
stniisii de co : Ncniinem posse i.edi ab alio nisi a
congrua sibi diScr«!iione docebal, j.im ininc Oiinies
seitielipso.
coniniuiiiter adiiionci iii fi.lci doniinicae cansa, uiiuiii

cor ei iiiiani li;.bero aiiim:.m. Sed ci si quid palianiini proplir jusiiiium, beati m-
lis. Noii soliiin (iiiqiiii) iiiliil vobij 110. el, qoi Iioikiim
Quia in hnc vnccili euis, nt b nedicliouem liirrcdiinle
farieulibus inaia irrogal, d cl ciiiii vos propier
p'jtii:iectlis. R ccnle, videlicel, J;idi:,c : Yeiil>:, le-
s-

Kedicli Panis mei peicipite rcgninn ^Jat li. n\>). bon.i qua^ exserraiur hostis injeqiiiliir, oausam vobis
, {

l'oiCil bencJitli 1 b ircJil.ilij cl iil;; inlri"igi, qna niajoris boaiiiiidinis pr.!.slal cum piil cnti;c vcslrJ'
 ^7 IN PUIMAM EIMSTULAM PETR!. r.j

vires excrcel, jtixta illinl evangelic.mi : D.ati qni A sio inlravit; qni nrc inler flngeila de^isiit a culpis.
pertecutionemvniinniurpropterjustitum. sinisirum iu.iialnr I..lionem, quipro,,ief peccau
Dominuxi uutcm Chrislum sancli/icnte in cordihus ascendit in crucom, et uosl criirem rnil i:» Taria-
veslris. Quid est Doniinuin s.inclilicare in cd. dilms rum. Idco autcin Cbristum senicl esse morinutn
nosiris, nisi sanrlilalem cjus qii.Tin incornprelicnsibi- comnienioral ul noois qnoque
, in meiiif.nam revo-
lis glorix sii, intiino cordis adeclu intueri? Qiianiani cet, quia «emporaneis nostris passioiiibiis merc s
in se speranliljus rorlitiid'nem viiifendi darc valel, rcdditur aotcrn.u
cujns inaeslimabilis s..ii<lit:i6 fi.l_.;ct? Ll nos o/1'errct Deo mortilicalos quiJem carne, etc. I)n
Parati semper ad satis(a:t\onem omni poscenti vos bac morlificalinnc oarnis cl vi^ificaiione spiriins
,
ralioneni, clc. Duobus niodis de Sjie et fide niolm quani babcnt hi qui pro Domino per paiieniiam la-
Mlionem poscontibus reddcre debcmus, ui et jusias boranl, dicit c( aposioliis Panliis : Etsi exterior Itomu
spei ac fidci nnslraj causas onwiibiis inlinicmus sive noster corrumpilur, sed tnmen is qui inus esl rcnora-
fidelilcr sive infideliter qncerentrbus , et ipsain fidei tur de die in diem {11 Cor. iv). Oircrt ergo nos Doo
ac spei nostne profes^icnom illiliaiam seniier le- Pairi Cliristus, cnm ler niortificaiionein carnis pni
nennius, eliam inler piessuras advcrsantiuin, oslen- illo iiiimolari gaudeinus, id csi, vilaiti mislrain hm.
dcntes per patientiain quain raiionabiiitcr cam ser- B dabilom in conspeclo Fairis ostendit. Vel cerie offeri
vandam didicerimus, pro fiijiis ainore nec adversa nos Deo, cuin absoliiios canie iii aleMuim nos rb-
palinec mortem subire formidemus. gnum iiitroducit. S:ii;e lioc quod dicitiir : Vivifica-
Cum modes'ia et timore conscieniiam habenics bo- tos uulem Spiriiu : saiicius Atbanasius Alexaiidrioj
nam. Iii ipsa doctrin i: scientia qiialitaiein docendi pontifex, iion ad liomiiiis s|) rilnm, qni morlilicaia
monelobservare, iii vi.Ielicel bumiliias,quaj inagislra tarne melius viuficaiiir, dicenle propiieta de D<.-
eslomniiim maieique virtutum, ei loquendo dicaiur, niino : Ul vivi/icel sinritum humitiunt , et viiificel
el videndo monsireliir. cor contritorum {hai. LVii), sed ad graliam po-
Ut in eo quod delrahunt de vobis lanquam de male- lius rcfert Spirilus sancti, qiii morlincaniibus c:ir-
factoribus, ctc. Ut qiii fidem ac spem coeb^siiiim qua; nem suam vitnm tribuil aelcrni.m. Liiiur enim
videre nequeunl in vobis irridenl, videant opcra el lioc lestiinonio conlra Aiianos, qiii icqualitali
vcsira bona, el per b;pc confuiniantiir qu.ie apeite sanctse Trinitalis conir.idirunt , astrueiis quia in-
esse bona ncgare noii valent. Yel cerie ila son- divi !u:\ ilivin:e oprrilionis unilaie qna vivificat
liendum : Curale, boiiefacienles, ut qui vestrse boii.ii 1'ater, vivlficel Filius , vivificcl SpiriUis saiicliis.
conversalioni delrabiint, adveniente lempore re- Palor vidilicel et Filius, quia scri|itinu est : Sicut
iributioiiis riilurLC, confuiidanlur, vidciiles vos cinn ^ enimPaler susciiat mortuos et vivificat, sic et Filiiis
Cbristo coronari, sesir auiem cum diabolo d.iinnari. qiios viilt vivilicai. Spirilus vero sancuis, ul hoc
Melius esl enim benefacientes, si velii volumas Dei, tosti:uo!iio doclaralur . quo diciliir de Filio, ut nos
pati, quam nialefacienies. ihrc senienlia illorum sinl- vffcrre' Oeo, mortilicalos quidem carne, vitip.cutos au-
liliam e!egan;er a-gnit, qui ciini pro culpis arguiintnr leni Spiritu iJcoqne qnoruin una
; 0( eralio est, lio-
a fralribus, vel eiiam poenis cooioontur, jjalieiuor riiiii (ii>.ji.jr osse ^ubsiaiiii.i vc! esseniia non jiossit.
oniiiino toleranl; ai ciiui alisquc culpa, vel verborum In quo et iis .^ia in ciirne condusi ertint, eic. Qui
conluiiieliifs, ve! diinna leruni, vel advcrsa qnjcque iioslris leinporiljuj ii carno veiiiens iler vllse niundo
paliuiilur a pioxiiiiis, iiio.\ ad ir::cuiidijni prornni- pr;e ii a\il, ipse oli.iin anle dilnviinii ois qni lunc
punl, ei qiii bai teiius videi>anlur iiiiiox.i. por impa- iiHrodnii eiant el c:un:iftor vivebanl, Spirilu ve-
tientiain se et niiiniiuraijoiuni liosios rcddnnl. iJt
liieus prx'dioiivit. Ipse eiiiin per SpiriUim sanclum
auietn fliigeilorum distiuitia in disparibns incriiis cral iii Koe c;i'terisquc (|ni luiic fuerc sanctis, et per
longe dispar appareat, videainns iina eaileniijiie cie- eoniiii boiiam conversaiionem pravis illiiis ;i vi
cilatis iiuilesti I lobiani, Suiluni, iC!ym;un fnisse hoiiiinibus, nt ad iijeiiora (.oi.verioreniiir pia^di-
percu9.sos. Sed Tobiaiii o!. bnc , nt virins ptienlix cavil. Coiicliisos namque in can.e dicil carnalibus
jj
ejus latius iii cxeinplinn cuiiciis ciarcscciet ; Saii ile^ideriis veliemeiiler aggrav.iU)s. Unde de iilis

lum ob lioc , iil de Sanlo pors.cutore in Paiiliiin Scripiun ait : Quia omnis rnro corruperal viam suam
miuareiur aposialn.n ; Elyinain vero , nl, d^gnas snai {Cen. vi). Qiiod anlein d cil , i.'i quo, sigiiilicil in co
perfidiae pocnas luens, ab ooruni quoqne qni cre.li- (plOil pi;eiiiisorjl, ut nos offerrei Ino. Qnia el luiic si

liiri orant denienlatione cessaici. El milii si dcuir (|iii ad |iiaciiictiioiicm Dniniiii, (|uam per viiam fide-
optio, iiialim cuiii lanlo i'atre .<ive divinis sen iin- liu:n pra^loiiiiebal, crodcre vi.lnissenl, et ipsns offorre
inanis snbjai-cre jiislis verbcnbn-, ipiam oli injusii- Dci) Palri gauilobal. Si qiii aulom delraliobnnl de
liain verberuiii vi ad jiistiii:e sln>li:i Iriilii. ituisnm- bonis t:iii(|iiam do inalclaciotiiius, hi venioiite itiluvio

qne malim a cnl|iis nigello relritbi, ({nani pro iii>a- ci;i.iiinitcbanui!'. N:iiii el do nirnqiic pi>losl intclligi

li:ibrli pomlero peccatoriini ii:terii:e uitioni sntijici. qnod ail , in quo, id est, ol in ois (jui iii came con-
ijuiu ct Chrisiu-^ semct pro peccatis noslris niortuut ' cliisi eraiil, Spiril:i veniens pia;dicavii, ui per eam-
f*/, etc. Qui eri;o jiisltis palilur, Ciirisluin iniiiaiiir ;
dom snani pnodicatioiieiii , et iiedontibus corona
(pii in fl.igollis ciirrii^iiur, l.tlionom, qui iii < riice i.iUiiis.el iis qiii in iin lodnlicile |ier^uiisseiil , c -n-

CuiiLiutn c(>gn'jvii, ot i ciuce paradisum tum Clni- fu.'>io iiasccrctur. Quidam Coviices bjbont ; It quo ti
59 BLD^ VENERABILIS OPP. TAHS IL SECT. L - EXEGETICA GEMJINA. 60

tit qtu in carcere erant, Spirilu veniens prxdicavit. A fical quod ad comparaiionem pereunliiim genliliuni.
Quod ad eamdera pravoruin alque incredulornin Judxorum, lixrclicorum el falsnrum ndelium, mullu
inienlionein respicit , qui quoniam leneliris ob- brevior esl numerus elccioriim. Liule de angusla
scuratutn habenl sensuui , merito eiiain in hac porla et arcia via , qux ducil ad vitnm, dicitur : Kt
Yita in carcere conclusi essc dicunliir. In quo vide- pauci sunl qui inveniunt eani (Matth. vii). El iteritm ;

iicet carcere, interioribus adhuc tenebris, hoc est, NoiUe tim^re, pusillut grex ,
qitia complacuil Patri

cxcitale meniis el opcribus injustis gravantur, donec, vestro dare vobit regnum (Luc. xii}. De qiio pusilio

carne soluti, in tcnebras exteriores el in carccrem grege el hic aple suhjungilur ;

projiciaiitur aficrnx damiialionis; dc qiio Dominus Non caruis deposiiio sordium, elc. Ubi enim csi
in Evungelio : Eijudex (inquii) tradal te ministro, et conscienlia bona , iiisi ulii esi ei iides non ficla ?

in car.:eretn niillaris {Mallh. v). Quamvis cliam san- Docet namque apostolus 1'aulus quia finis prteccpii

cti iii hac viia se in carcere posiios, cum gnudium esl cliarilas de corde puro, et couacientia kona, el fide

&iiperna: patrix sitiiint , incrito proclaineiit, jusia non ficia (I Tim. i). Quod ergo nqiia diluvii iion sal-

itiud Psalmistx : Educ de carccrc animam meam ad vavit exira aicani posiios, sed occidit, sinc dub o
con/itendum nomini tuo (Psal. c\u). Dislat namque «^ pixfigurabat omnein bxreiicum , licet habeniein
oiulttim inler ulrumque carcerem, siquidem reprobi *' baptismatis sacramentum, non aliis, sed ipsis aqiiis

in carceresunt peccaiorum el ignorantix, justi vero ad itifertia mergendum ,

quibus arca sublevainr ad
in carcere licet iribulationum positi, luce semper c(elum. Ipse quoque ocionarius uuuierus aniinnrum
justitix dilalaio in Deum corde perfruuntur ;
quos qux salvx factae sunt per aquam significai cpiia .'-ati-

designavcrunt aposioli Paulus et Siias, cum media ctJ Ecciesia in sacrameiilum doniinicx resurreciiu-
nocie in intinio carceris horrore, vincti licel et fla- nis baptisroi lavacrum percepit, ut sicut ipse resur-
gellati.hymntim Deo laudis Iseiissima voce canebant. rexit a mortuis pergloriam Pairis, ita etiios, exinir-
Quidam hunc locum iia interpretalus est, quod con- gati a peccaiis pcr aquam rcgeneraiionis, in novitate
solationem illaiit de qiia dicit aposlolis Dominus : vitx arabulemus (Rom. vi). Oclava namque die, lioc.

JHulii proplieloe et justi cupierunt vidcre quce vos vide- est post septimam Sabbaii, Dominus, a mortuis rc-
tis, ei non videruntf el audire quce audiiis, el non au- surgeiis, el exemptum riobis fuiurae resurreclionis,
dierunt (Mailli. xiii); de qiia et Psalmisia : Defecenint et myslerium novx cnnversationis ,
qua iii lerris
ocuU mci in eloquiunt tuum, dicenles : Quando conso- positi cceleslem vilain aj^eremus , osiendii. Qiiod
laberis me (Psal. ckvhi) ? saiicii qiiiescenics in in- ctiam ipse Petrus exponendo subjungit, dicens :

feniodesideravcruni.qiiod hxc.descendenteDomino Per resurreclionem Jesu Chribti, elc. Sicnt cnini

in inrerna , eiiam his qui iii carcere erani et incre- ^ ipse resurgens a morluis aicendil in coelum, et scdel
duti quondam ftierant in diebus Noe, consolatio vel a dextris Dei, sic etiain et nobis per baiiiisma viatn
exhoriaiio praeilicaia fueiii. El haec illc (lixerit, sed &aluiis ac rcgni coelcsiis iniroiium paiere signavii.
calliolica iides habet, qnia descendens ad iiiferna Bene autem ait Deglutiem mortem; quod eniiii de-
:

Dominus non incredulos inde,sed iideles solummod» gtutimus, agimus ui virtuic nostri orporis assuni-
secum
suos educens, ad coelcsiia re;;na perduxerii, ptuiu nunquam pareat. Et degluiivit morleni Dunii-
neque exutis corpore rmini;.hus, ei Infcrorum carcere nits, quaai rosurgens a ntoiliiis iti ri.ndiliis coiisiiui-

scelerum inciusis, sed in hac vita vel per scipsuin psit, ut uihil conlra se H!lia per allactuni a!ictijiis

Ycl per suorura exeitipla sive verba fidelium, qiioii- corrupiionis valerct, ac, maaciiie spccic veii roipo-
die vitam vil.-K (leinonslres. De quibus bene dicilur : ris, abcsset prorsus Lihcs oniuis priscic rragiliiaiis.

Qui increduli \ueranl aHquando, elc. Nam et ipsa Quod ipsunT et nobis ui fme pioinitlimr fiitiiruin ,

Dei patienlia pradicaiio erat ejus, ciim Noe, centufii dicente Apostoio, ciim de iiosira resiirreciione lo-
annis arc.T opciibus insislctis, qnid mundo iuturum queretur : Tunc fiel Acrmo qui f.crip'its <'sl : Absorpla
csset quoiidianaoperis exsccurioiiemonsirabat. Unde esi mon in vicloria (l Cor. x\). Bene absorpta, qiiia

Paulus ait : An ianorat quoniain palieniia Dei ad „ cum el nos viix wlcrnai parlicipes fucriinns eir«'Cli.

pcenileniiam te ndduclt (Jxonni)! elc. Alia Translalio i;,-, niiniruin virlus corporis
rpor (intnortalis oiiine pi.cic-
titinc locutn iia liabei : Clirislus semel vro pcccalis rl;ecorruplionis vilr.jm tollcl quoinodo so!ei flaniiua
nosiris monrius est,juiitni pro iujusiis, ul nos adducal igiiis iiiiniissaiu sibi auit.c ijtuiain ardoris sui coiiau-
ud Deum , mortificuius corpore , sed vivus facius in ineie virtnle.
t;iirilu. In quo spirilu el eis i^ui in carcere crant prtc- Profeclus (inqiiit) in coilum, etc. Niilli dubiuin est
dicavit, qui quondam non crediderant in ilicbus ill s, quin Filio Dei seniper lueriiit angeli et oinnes pa-

cum exspeciarent Dei patienCam in diebus Noc, ctc. iriA" coelestis viriutes ac potesiales snhjecliE ,
qiictn

In quapauci,id est,octo animce salcoa factiesunt, cli'. cuni Palre et Spirilii sancii> iinum siiie inilio !)eiim

Fonnam baptisini .'^.ssimilatam dicit .ircx etaquis laudant, Ireniunt, adorant. Sed neccssario admonei!-

diiiivii.Et rccle omnino, qtiia el ipsa iahiicalio arcie duin bealus Pelrus aestiinavii quod assunipia liMiin-
de ligiiislavigriiisconslriiclioiiem significai Lcclesi.»-, niias in tantain sit gloriam restirgendo subliiiial.'), tit

t\u.v fil de colleciione aiiiiiiaruin fidelium pei artlii- iiicoiiiparabili ciitniiiie oin.ii angclicn dignilalis po-
lcclos verbi. Et quod pcrcunic orbc tolo, p.iuci, id tenlix ptarercliir. Jnxta qiiod cl rsalinisla , cuin

cfc!, ocio aiiiiujp, .salvae faci.x sunt per aquam, "^irni- diceret de ipso Pairi : Mitnisii cum paulo miuu- nh
 t ,:
,

fft IN rniMAM EPISrOLAM PETUI. r^

angelu {P$al. vim); coiuiimn siiltjecil : Clo^ht ci lio- A vivos nc mor-itios. Ideo (iiiqnii) minus curate, ininMS
nore coronaaU lum, et comlitutsti ewi, •iuper opera doicle, si bcnefacientos blasplieinauiini a reprobis

nianuum ludrnm ; (jmnia subjecisti sub pedibns ejns quia eisi vos tacneriris, non tamen lare'til, neque
{Ibid.). compesceiur Deus judes uliqiie insiiis , qni et illis

CAPLT IV. biasifiiomi.Te siiaj, et palinnii.e vcblrx* vobis prnuia

Clirislo igiiitr paiso in came, elc. Poslquam exem- Jigna resiitiiet.

pliim resnrreclionis doininicac el nbliiiionis noslre Propler hoc emm el mortuis evangetizdium esl, etc.

quae (ii in bapiismo , de arcae ac diluvii sacramenlo Taiita Deo cnra, tanlus amor, laiituin esi (lesiileriniii

aslruxcrat, revercitur a»l lioc quod dicere coeperat, nos mortificari carne, vivilicari autem spiiitu, ut liis

ut, iinilantes opus Redempioris nosiri inier bona , qiii^que qiii majoribus criminibus involuli suni, ol

qiioe facimus, paiienler malonnn nequiliam lolere- inter morluns jure iiominrmdi, luxiiriis videli' ei, de-

mus. Noiandum auleni, quod d.sUncte loquens ah : sideriis, vinolcntiis, comessaiioiiibus ,

poiaiionibns,

Christo iijititr passo in canie. Quia sicut bealus Am- el illicitis idnlorum cuUibus , verbiim ndci cvangeli»
brosius aii : < caro ejus esl passa, Diviniias autem zare prxceperit, quatenus et illi jiidic:ilis, id es»,

moriis libera ,
passioiii cnrpus naluraR bumanne lcge spreiis el alijectis carnalib^is desideriis spiritualiier

concessit. I A» vero mori Divinitas poiest , cuin " vivani, nnaque cum eis quos innocenier vivenies
anima non possit? yolite, inquil, «imerg eos qui occi- Evangelii gratia invenit , viiain exspecleni acier-
dunl corpus, animam uutem non poisunl occidere nain.

Malih. i). Si crgo auima occidi non polosl, quo- Omnium autem finis appropinquabil. Ne sibi quis-
(

nuKlo Divinilas polcsl? que blandiretur de lon<;iiiquilate futiiri jidicii, lii

carne desiil a peccatis, CIC. quo vivos et mortuos dixerat esse jiidicaiidi>s, con-
Quia qui passus esl iii

Quisqiiis sanclorum corpus suum ad mariyiijim per- sulte admonet, quia eisi incertus est extremi discri-

seculornm violeniiie subdidit, nulli dubium quin minis adventus, certum lamen consiat omnibus quod

tcrminum, quaniuin bumana; na- in nac moriali viia diu subsisiere neqiieunt.
nsque ad viia; su3r

u\rxi possibile esi , sese a peccatis absilnuerit. Quid Estoieilaque piudentes , eic. El Diimiiuis in Evan-

ciiim de peccaii perpeiraiione, quid de cirtiaiibiis gelio, nos incerti linis intuilu semper orare et vigi-

desideriis cogilare, quid nisi voluntatem Dei poliiit larc prxcepi'. Aii namqtie, loquens de die jndicii

aninio versare, qui vel Ii»?no aflixus, vel lapidum Viqilate ilajue , oinni lcmpore oranies , w' digni ba-

ictibus tirciimdaius , ve' besiiarum morsibiis sub- beamini fuaere omniaqucp vcnttira sunt , el s'are ante

acius, vel ignium (lamnils superposilus, vel scorpio- Filium hominis ( Luc. xxi ). Denc aiiieni in oratioiii-

num flagris pcrfossus, vel aiio quolibel pflenarum biifi vigiiare jubemur , ut Cuin stamiis ad orationem,

gcncre aircctus, boc lanlummodo desidcrare cogo- cogiialioomnis carnalis et Sicculai is abscedat, nec
balitr, iit fiiiilo rertaminc coronam vite percipercl? tuncquidquam aiiimus praeter id solum cogiiet quol
Taiium ergo mentem iios beaius Peirus cupil sempcr precatur. Subripit enim frequenter hostis, et subli-
liter fallens prcees nosiras adco avocal nlaliud ba-
iniitari, cum, proposito dominic;t passionis cxemplo, ,

bcamus in corde ei alind proferamus in voce cain

nos eadeni cogitaiioni; conira iiequiiiam pravorum ,

conlraque vilioriim oblectanienta pracipit arinari, inlenlione sincera Deum debeat non sonus vocis

volens iniclligi qnod eiiam iios in pace Ecrlesia» sed animae sensus orare.

qiiiescentes, si babiiuiii piiieniis induirnus, faciie , Ante omnin aulem mntuam in vobismclipsis ckarila-

adjiivante Doniino, lapsus vitamus peccaiorum oin- tem conlinuam habentes. Bene addidit continuairt ,

nium cunctaqiie desideria divinae voliiniatis sui jnga- qtiia semper diligerc valcmus, sempei' aulem vigi-
inus imperiis. Deniq-.ie et Psahnisla Doitiiimm pie- lare in oralionibus ffa;ii'iiaie carnis ol.siante m^qui-
caltir diccns : Infiye tiinorc iuo carnes meas, n iudciit mus semper
; liis quae subjungii vir;u!ibus insisterc

enxm tuis limui (Psal. cxviii). El Apostoius : C^m: ergo minime valeamus, id csl , bospilaiitali , (loctiinx ,

Chrisli snnl (inqnii) carnetn suam crvcifixerunl cmn grntiarum vel comniunitim vel
u adininisiraiioni , ,

viliis ci concupifceniiis {Gnlat. v). Qui crgo timore specialium in proxiic.os, (;pierisqiie Iiiijnsiuoili. Quia
judiciortini cocicsiiuin carnaiesin mente concupiscen- liJC uimirum et per (iliicium corporis , et pcr leni-
lias exslinguii, jain lalis orucilixu ac paiienti pro poia opporluna liei iieccsso rsi. Ipsa aiiu-m cbaii-
Cbrislo simiiis, qiiasi morluas exisicns pcccalis, l>ei las tujus insliiiciu bxc loris aguiitur, quia inle-
tanlnm sorvitio vivii. riiiri boniini pr:rsidel , senipcr ibidem baberi pote.si,
/n quo admiraniur, non concurrcniibuf vnbis, eic. quamvis in pubbt o non scmjter nslondi pussil
Qui I carticm (iiiquil) vestram "iiicilixislis cuin vitiis Quia charilas coopcnt muliitndinem pecca<oruni. \n

et concupisceiiliis, evenil prol»'! lo iil eisi propicr co niaxime , ciim veraciicr Deo diciiur : Et dimHie
suam perfnliain vos biaspbemenl. ul poie scgrcgaios nobis deblia nostia, sicut ei nos dimiilimus debiloribus
ab eonim consorlio, iii vesira lanicii oonvcrs.ilionc uostrii {Malth. vj). Kl quidcm cuiicia opera boiia qu;e

eemper opcra jiislili* et pieialis vidoant, qux rne- facimii!) ciiipas (juas rccimus diluDio vi coopciire
ritu adiiiircnlui , et pio quihiis fitlem jiire laudc' ccrtum est , scd l.oc ideo sptcialitcr de cbarilaie
ac vcnoroniiii- t^liristianaiii. dicitur pcr (|ii:im proximis nostris ca quas nobis
Qui rcddcnl ritlion.T.i a i;iu p:<rati:s al iiidiiwc dcbciit iloiiainus ,
qnia juttis^imum csi apud Dcuni
63 DEDiE VF.NEr-.ABlLlS OTP. PAHS 11. SIXT. I. — LXEGETFCA GENUlNA. C>\

iil jr.xja niciisiiiam pietniis qiia nicnsi tuoriiniis re- A f^ei. Duo sunl jtidici» Dei per Scripluras in.sinu.tla

mciialur iiolii-,. Sicut e coiilra lerribiiilor (Iiiriconlf-i nniiiii ooculttmi, alteriini manirestutn. Occnitnmju»
vir sapieiis arguil , dicens : Ilvmo horiini se<v.it ditiuin cst puena, qua niiiic unusquisque hoininum
iram, et a Deo qiKBiil medelam (Eccli.xwiu) "i Ncc aiil exercciur ad pnrgaii inem, ant admonetur ad
dubilniidum nnod iii co qnoque qiii per cliarititom conversionem, anl, si conlenipserit vocationeni et
quidqnid v;«lcl crga corrcplionem proximi , adino- disciplin.^m Dei, exca^caltir ad damiiatioiicm. Judi-

nendu, incrcp.indn, rastigondo operaiur, charilasipsa cinni anteiii n):>nifesluin cst, qtin venlurns cst Dtnni<

cooperiat ntuliiiudincni peccaiorum , Jacobo atlc- niis jndicaie vivos et nioriuos. Nunc auiem dicitur

siante, qiii ait : Quo7iiam qui convcrli fecerit peccato- essc lempiis in qno incipiai judicium dc doino Do-
rem ab errore lia suw salvabit animam ejut a morte ,
inini.id est,de Ecclesia, qna; per excrcilium prasen-
el operit multiludinem peccn'orum {Jac. v). liiim alTlictioniim ail fiilura gaudia praeparaiur.
Si quis loqnitur qiiasi sermones Dei. Timens videli- Naiiique rcprobi tanto securiores nunc el sine ullo
cel , iie pra'ler volnnialem Dei , vel prjcler quod vindict£ verbere vitam transituriam dncunt, quanto
in Scripiuiis sanclis evidenter prxcipitur , ve! dicat eis in fuiuro niliil nisi vindicta restat, juxta illud
aliquid vel iinperei,eiiaveniaiur lanqtiam faUus les- beali Job: Ducunt in bonis dies tuos, et in puncto ad
tis Dei , aul sacrilegus , vcl inirodncens i.iiquid alie " itiferna detcendunl.
num a docirina Domini , vel cerie Rubrelinqiiens et Si uiiiem priinum n nobts, qnis fimi Ulorum, e^c.l
p-xieriens aliqnid eorinn qn:e Deo pl.icila sunl, llinc colligiliir disirictus Judcx quanta iliic feriat

cum ip^e inanifesiissime prajdicaloribus veriliiis dislrictione quns reprobat, si iiic sic crniial qnns
de bis quos ad vilam iinbncrint prxcipi.it, diccns : aniat. Si enini flagellantiir filii, quid debcnt spi-raie
Docenles eot servare omnia quacunqite tnandavi vobis servi i;eqnissimi ?

{Mallh. xxviii). El ea cniiii qu;e ip.se nyndavil , nos [<J si jusius quidem vix talvabitur , elc Nulnnt
alia , et h;ec non ex parie , sed omnia snis audito- credere I'elagiaiii quod in uno liomine tota estgene-
ribiis obsi.*rvanda iiadere jubct. ris humani inassa viiiata, el lota damnata. A ipio
Si quis ministrai, eic. Tanto liiimiLns iinpendal viliu unins hominis et damnalioncsola sanat et libe-
quisqne proxiiiio oinne boinjm qnod poie.«t, quanto ral gralia Ghristi. Quare enini justus vix salv;ibitiir}

ceriissiitie novit quod a seinelipso n<Mi polest babere Nunquid liberare jnslum labor esi Deo? Absil. Sod
quod iiiipendal. nt ostcndaliir quod merito rtieiil damiiala natura,
Vt in omnibus honorificelur Deus per lesum Oiri- non vult facile dc lanlo m;ilo nec ipse Omnipotens
slum, c'c. Jnxia ipsins Jesn Clirisii pr.rt epliiin qu» libcrare. f'ropler qiiod el peccala prorlivia suni, ct
aii Yideant veslra /'oh« oprra, «f ^/on/icfnt /'fl/rem
: btboriosj jti«tilia, nisi ani;intibus. Scd cliariias qna;

ve»trum qut in ctrAis est {iiatlh. v). Honorilicalur IhiS amaiiles facii, ex Dco est. Noiandum auiem
crgo Deiis in actbns nosiris, cuin oir.r;e quidquid quod hanc genleiiliam bealus Petriis de Proverbiis
liene ac secniidnm voiuniatcm ejns fjciinus , non Salomonis jiixia vetctem duniaxai Ediiionem assuin-
hoc nosiris ineritis , sed ejus graiiae tribuimus, psii, pro qua in nostra ijtiM» de llebraic;c verilalis
econlra aulein niaia qu.-e gcriiniis iioslra; so!um foiitc descendit, scriplum csl: Si ju$lus in terra re-
inaliiiae vel ignoranlix dcpiilanius. cipii, quanlo magis impius et pcccalor (Proverb. xi)?
(lliaritHmi uolile mirari in fervore, elc. Quoil est apcrte dicere: Si tanla est vitac morl;ilis
, Quidam
Codices liabeni : Nolite perefjriniiriin fervorc. Utriiis- fragililas, ul iie jusli qnidcni qni in ca;lo coroiiandi

qiie aut< rn veriii sensus in prninpiu esi , quia ncqi^e siiiil, haiic sine liibulaiioue propler innumerani vi-

inirari (iJelis ([ui-que debei qtiare in l.ac viia fer- liatae natura; labeni transeant, quanlo magis hi qui
\orcm patiaiur tribulaiiouum , qui ccria ratione ideo (ifilestis sunt grjli» exlorres certum suai perpeluae
nniic iribiilaiioMibus teniaiur, ut, cum pvobatus fue- damnaiioni.'! exituniexspeciani ?

rii, ad fiilnraz viiaecoronam percipiendam digtiiis ha- C.MHJT V.

heaiur neqie se aliqnis idco peregrinnm ei eitia- Scniores crqo qui in vobis sunl obiecro, oic. Iileo
;
d
neiim a Clirisli niembris exisiimare debct qnia viHcIicel lestis, qind pr.cFens i lo paliente as;itii, »!l
,

prTseoiis s;rcii!i ferialnr adveisis , ciim el noiiiini (iincia ul geiebaiiiur aspexit. Vel ceite qiiia et
exilus mortis (PsiU. i.xvii), et in ejus Ecclesia nmi- ip«c propter nomen Chrisli , carccrem , viiicula ac
<mam, a |.rnl(iiiiaityre Aliel usqiie ad ultiiniiiii elec- vtrbcra passus e>t, iit iii aposiolurum Actibus le-
iiim qiii iii fine s:rctili liMsciltiriis est , iiirideliiiiii giniii.s.

persccnti i cessaverii. Lmle h 'iic cuin dixissci ,

Qui et ejus qute in fnturo revelanda est ijloritc rom-
Noiile uiirari in fervore , addiJil : tiiunicalor. Tuiic iiinnruni ctiin in monte sancto glo-
Quasi nevi aliqui I vobii con'ingiflr/. Quia valde esl riani vnltus cjus cmlestCiu cinn Ja^obo et Joanne
ai.liqniini cl frcqiioiis, el.cins Dci vii.- i.raeseutis ad- (Oiispexit, sive cnm resurrci^lionis ct ascensionis
versa pio roit>rna salulc lolerare. ojns polcnliain cnm c;i'leris qui afTiicre discipulis
A'err.0 nuleni vesiruin patialur tanquam iwmiciJa, clc. vidit.
Tanqii.ini nialedicns Giii:t» patilnr qui pnssinnis su:c Pascile qui in vobis cst (jrcgrin Dii, Sicnt Domlinis
lfiii|iore in sni iiijiiri;ini pcrscciiliris pffccnalMr. bcaio Peiro ioiius gregis ejus, hoc cst Ecclcsia; <n-
Qiouiam lci:ipi'.s cs! nt incpinl judicinvi a ilomo lam haberc jussil , ita ij^ae fVirus sequcniih'is
 : :

r^ IX PRIMAM EPISTO; AM 1 ICIU!. 63

LcciesifC pasloribus jure mamlal iil cum «|«i qiio A itnranle eo C;rs:iream, Corneliiis occurrens pedibus

secum est, gregem Dei sollicila gubernaiijne se ejus liuiiii'ilcr slrnvii,el iile biimilius levaviieuui,
qui
luietur. diceiis: Siirgc, cl cijo homo sum, sicut el tu (Acl. \).

Providenles non coacie, sed spon'ance, eic. Coarle Ei qnideiii (Jor:ieliiis necdum renaius in Cbriblo,
pascilgregem Dei ei proviilei ille i\\i\ propler renim necdiim Ecce^ije er;il membris incorporaius. Oin-
temporalium penuriam (loii liabeiis iinde vivji, itl- ncs cigo btiiiiililalcin babcre ad alleruiriiiu vel

circo praedical Evangelium, nl de Evangelio vivere exeiiiplo d(ic<3l, vcl eli;»ni verbo insinual, quia nimi«
possit. Sponlanee vero secundum Dcum, qui ntil-
el ruin oiniiibus siipcrbiu^ vilium qiiod angilos de
liua snpern» mercedis in-
lerrenac rei, sed laniuni coelo dejecii, novcrai essc cavendum, omiies ad-
tuitii verbum Dei praedicat. Quoil uirumque dislin- juncia Salnnoiiis senieniia terrei salubriier ac rcfo-

giiens ab invicem aposiolus raiilns : Si enivi volens vei, dicens

(inquil) /loc u(jo, meiceilem liiibeo ; si autem invilus, Quiu Deui superbis ressiil, elc. Fl quae sU eadem
dispensalio mihi crediia est. Dispensalio qnippe ei gralia qiiani confert hiimitibus Deus, con&equeiitcr

credila dicilur, qui rei extern^je curam ad lenipus cxponii, ciiiii adninncndo siibjungit:

liabcre praBcipiiiir. Verbi gralia , qui iriticum domini lluniiliauiim igitnr sub potend manu Dei, elc llanc

fcui coiiS'Mvi3 iii iciiipore dispeiliri jubeiur, buic " cr^o graliaiu bumiiibus tribuil, ut quo magis Iiiimi

u>>siniilaiur qui nuii bponianee, scd iiivitus evange- liaii fueriut propier i^isum, lempore certaminis, eo
lizat. gloriosius exaltentur ab ipso lem|iore relributionis.
Neque turpis lucn gralta, sed vulunlarie. Turpis lu- Potest auiem bumibaiio hoc in loco muliifarie accipi,

cri gratia prov.dei giegi Dei, qui propier quuisiura hoc est, ei on qua incipiens qnisque viam viriuium
ei terrena commoda praedicat, cum religioiiis opera pro abluenil;s qute commiserat peccaiis saliibriier

cuncia sponianee fieri debeani. Juxia iiliid exem- atteriiur, et iila qux sponianea mentis devoiione a
plum consiruciiuiiis laberniiculi, quod i^rxsentem perfectioribiis Deo vei proximis iii pace exbihetiir re-
Ecclesisc consiruciioneiu prxiendebal, ubi el omnis ruin circumslaniium, necnon et ea qua, incursanti»

muliiiudo filiorum hrael obtulil mente promplissima bus pers' cuiioiium tnrbinibus, invictus perpaiieniiae
aique devota primiiias D<'mino ad faciendum opus virliiiem ani:nus annaiur. Oinni autem generi Deo
labernaculi, spi.nte propria ciincta liibuens, ei ipsi devoi.-e buinililalis mcrres succtdil illa, ut qui se
ariifices sponte sua obluleruni se ad faciendum tenipore perogrinationis suae bumiliant, lempore Ti-
opus. silaijonis ejus exaltentiir.

Neque vl dominanles tn cleris, elc. Ul videlicel Sobrii esior.e et vigilaie, etc. In biijus expositione

liumiiiialem, quaiii subdilus et ad vos ei ad iuvicem '

scjiienii*, non nosira, veium beaii Cypriani dicia

babere desideratis, ipsi prius ei actu inonsireiis, el ponamus. < Circuinil (inqiiii) il!e nos siiigulos, et
in animo serveiis integro, juxta iiiud dominicum: tanqunm hosiisclausos obsidcns muros explorai et
,Sct/ia' quia hi qui videntur principari genlibus, domi- tental, an sil pars aliijua membroruni miiius siabilis
uantur ei», el prmcipes eorum potestalem habent ipso- et niiiius lida , cirjiis adilii ad interiora peneiretur.
rum. Nonauiem ,'; erilin vobis, sed quicunque volue- OlTeitoeutis fornias illiccs el faciles voliiplates, ut

ril fteri major, cit vesier minister; el quicunque VO' visii (lestiuat castitaiem. Aures per canora miisica
lueril in vobis imus esse, erit omniufn servut {Maiih. lentat, ut scni dulcioris audiiu solvat et molliat
xxiii). Quod iUlus inipcrium diligenter observaiis Cliristianun) vigorcm. Lingnam convicio provoral,
ail : Non nosmetipsos piadicamus, sed Jesum manum injuriis laccssentibus ad petulantiaui cTdis
thristnm Dominum nostrum, nos aulem savos vebn\js iusiigai ; iit fraudaiorcin faciat, lucra oppouil injusta;
per Jeium. iil animaiu pecunia capiai, ingeril peruiciora com-
Siinilitfr , adolescenlis , tubdiii eslote seniuribut. pendia. Iloiiores lerrenos promiuit, ut coelesies aJi-
I'ostquaiii seiiiores quumodo pra-essenl docuit,opor- mat. Obtendit falsa, ut vera subri) ial. |]t cum laten-

lebai ut eliam juniores ad obediendum paternae eo- p ter non pitost fallcre , aperte ininaiur, lerroreni

rum provisiuni insiruerel. Non auieiQ opus erat eis turbidx per^ecutiunis iutentans , ad debellandos
plura loqui,sed tantum subjectionisdare prseceplum. servos Dei inqnietus scniier et semper infestus. In
Quia nimirum senioiibus pra>ccperat ul forma facli p ce subdoluLS , iii persecutioiie violenius. Quam-
essent sibdilis, et sufiiciehat juiiiores ad niajonim obiem conlra omnes diaboli vel fallaces insi-

benc ageiiiium exemp'a respicere, et hxc devoie dias vel apertas niinas stare debel insiructus ani-

imitari. Sed ne bsec oudienlcs pr:clati putarent so- jiius et armalus, la:n paraius sempcr ad repugnan-
lummodo subiiiiis !>uis, et iion etiam sibi debit;£ hu- dum, quam cst ad impugnandum semper paratus
miliiatis jura esse servainia, coniinuo generaliter iniiiiicus. i

Cui rcsislitc foriet in fide, elc. TaiJlo (inqiiil) for-

admonendo siibjecil
Omues aulem intlccm hum litatem vitinnate.Omncs liuics cstule iii (idc, Uniu majorem habeiote ndu-
ciam ad supcrandas dialioli vcrsuiias, qiianto congtat
etenim dicii, eiscniores ci adolescenles, qui invicem
jnbcnlur bumilitalis in^inimrc viriulcm, el bi vide- quia non vos soli tenlamini, sed ipsa pass oquuc vos

licci regeiido, el illi obseqMendo lnnniliier. Quod fali^ai ei quoquc qua: per loliini miindum csl Eccle-

laCiim gimiis, ccm, six tbrisli. veslr;c videlicct rrateniiiati, cotumuiiis

ai>iiii i|ioiiiu IVMruiii, ei in i«)-o !•
P-T UEVtJE VKNEUAnii.lS OPP. I'AUS 11. SFXT. ) — EXEGETICV GENUi.NA. CR
£»i. ElqiifKl a consliliiiioiie nniixli si-mivr passi stml A .M irciim Ale^andrium de Roma ad evangciizriiiduiu
iusii, pudcal vos snlos pra; (ininihus suslinere it<in m-ue-c!, Epistolam hanc scrip^it. Tempore autcm
posse. Cl.'iti(lii principis cl Pclrus el Marcus i\omam VJ!-

Per Sytvanum vcbh fideicm fniirem, clc. Quoil ait iierunt, ei ipse Marcus, descriplo Romjc Evat»-
obseciaus iioiesl ad supcriora rcfcrri, quia vid^^licel gelio suo, Alexaiidriam missus csl. Unde (olligi-

breviUT scripseril, iioii iniperans, sed «bsccrans eos lur quia Epistolain lianc Velrus dum qu.Trilur ubi
furles iii (ide persisiere. Potesi ei ad sequeniia \n\ quando scripserit, lociis erai Roma, tempus
recle oopulari, ut inielligaiur non soluni conlcsiari Ciniulii Caesaris.

haiiC esse verain eoruiii gratiani qiiaui scriljciulo Saltilale inticem in o^cuto sanrto. Oscu^o sancto,
prxdicat, quia niuiiruin noii cst in alio aliquo saius, osculo vero, osculo pacifico, osculo columbino, nen
iii quo oporleal nos salvos fieri (Act. iv), scd eliam subdolo, non polhiio, quali iisus cst Joab ad occi-
obsecrare eos, ui lianc esse veram suam gratiam fa- dendum Amasam, quali Jud:is ad tradeodum Sal-
cianl, qua imbuti suni in Ciirisio. GraiiaeiiimClirisii vatorem ,
quali uluniur hi qui ioquuniur pacem
eorum (il graiia, qui liaiic niundo ccrdc suscipiunt. cum proximo suo, mala auiem sunt iii cordibuseo-
Nam qui graiiani Dei spcrnit, non ipsam graiiam rum (/'sa/. xxvii). Illi ergoosculo sancio salutanl iuvi-
ii.inuil, sed banc suaiii iion esse, id e:l, sibifacitnon B cem, qiii iion diligunt ver})0 neaue lingua, sed opere
prodessc. ei veriiatc.

S(itu(al vo$ Ecclesia quce esl in Uabijlone collecla, (iralia vobis omnibus qui etlis in Chrislo Jesu. A
eic. Baliylonera lypice K<ini;im ditii, videlicet pro- graiia c<£pit Epistolam, in gratia consummavit, mc-
pier confiisionem muliiplicis idoioiatrise. in cujus diani gratij respcrsil, ul errorem Pelagiaiium omni
nicdio sancla Ecclesia jain rudis et ncrparva fulge- locu.ionissuce parie d^unnaret, Ecclesiatn vero Chrisii
)>ai, jiixia cxemplum pleijis israditicx, qux quon- non nisi per gratiam cjus salvari posse doceret. El
dam, parva iiuiiicro et capiivata super numiiia liaby- consulte cum diccrel : Gratia vobis, addidil : Omni-
ionis sedens , absentiam sanctx terrap, dcdcbat, nec hus qui estis in Clirisio Jcsu, ut ea qiix paucis Eccle-
canlicum Domini in lerra aiieiia caiiiare valelrat siis, id esl, Ponti, Galatix, Cappadocix, Asix, et
{Psal. c:i3(xvi). Ei bene beaius Pelriis duin suos audi' iJiihyiiix scripsii, cnnciis per orbeui Chrisli Eccle-
tores ad loleraiitiain liortatur advcrsiiatum prafsen- siis sc scribere dcsignei. Sicut el Joanncs iii Apoca-
tiuni, dtcit ei Ecclcsiam qux secum esi in Bab)lonc iypsi, cum scptem Asix Kcctcsias singulaiim pruui.

consiilutam, id esi, in (onrusionc tribulaiionum. El compeiebat admoneret, atijitnxitpcrsiiiguia, ila con-

lameii coileciam eam es-c conlirmai, ul ostendat cludens : Qui fiabel aures audiendi , uudial quid Spiri-
saiiciam Dei civiiateni in hac viia a pcrmistione et ^ iusdicat Ecclcstis {Apoc. ii), aperie ins'nuans quia
pressura civitaiis diaboii , (juam Dabylonia siguat, cuncla qux unicuilibet Ecciesix scripsil omnibus qui
immuiiem csse non posse. Marciim aulem filium audiium salubrcm haberent ctuiiiversisfideliurascri-
suuin evangeiisism dicit , qui ejus in )):tp(ismate beret Ecclesiis.
dicilnr filius ciTectus. Unde patet quod priusquam

m SECUNDAM EPISTOLiM PETRI.

opera justiiix cxerceni. Ejus videlict .stiiix quam
CAPL'T PRIMUM.
non iiumana prudentia reperit, nec legaiis instilutio
Simon Pelrus, servus ei aposiotus Jesu Clirisli, eic.
docet , sed per Evaiigelinm loquens Domiiius et Sain.
Sciiiiluni esl in seqneniibus hujiis Episiolx Ecce
:
vator nosler ostendil, ciim ail : Nisi abundaveril ju-
hanc lobis, charissinii, secundam scribo Epiitolam.
slilia vestra pius quam Scribarum et Pharisoeornm, non
Uiide consiai quia iianc eisdem quibus ei priorem
D intrabitis in regnum coetorum {Mallh. v), Et ilcniin :

Epist'ilani miserat , eicciis proselytis, dispersionis Nen Eyo

Audistis quia dictum est anliquis, occidct.
Ponii , Galaiix, Cappadocix, Asix ei Biihynix, auiem dico tobis, etc. {Ibid.).
scripsit Epi$iolam. Quos coxquales sibi co^rnos- Gratia vobis et pax adimpleatur, eic. .n prima Epi-
cii, iioii qiiia circumcisionem et lege acceperant, slola scripsil : Gratia vebis et pnx mvttiplicetur
qtiam ipse ui naiura Judxus habcbat scd quia
,
(/ Pelr. i). In liac aulem : Gralia vobis e( pnx adim-
caindem quaai ipse illtisirante Chrisii graiia ac- pleitur, quia nimiriim illam incipicntibiis, lianc per
cepcr.a sortiti sunt fidcm. Non cnim cir umcisio reclioribiis scripsit Epistolam. MititiplicMlur enim pax
lcgjilis, scd sola est (ides evangelica, qux geniium et gralia bene proficicntibiis in liac viia per fidem,
populos anli(|HX Dei plcbi consociet. Yerum quia adimplebiiur auiem pervenientibus in alia vita per
(idcs eadem siiic opciibus saltare non polc.sl, recle
speciem. Unde bene ctira dicerei : Cralia vobit et pnx
subditiir :
ndimpleatur, addidit : In cognilione Domini nnsiri
/n justit:a Dei nostri el Salvaloris Jesu Chrisli. Mis Jesu Christi. Quia htec est tiia tetc"na (inqiiit), m
ergo scribit Epislidam, iilos salutat apo^ioltisPelrus, c yuoscanl te unum et verum Ueum, et qnem misisli
qiii coxqii ilcm sibi ftorliti siini fidcu), cl liaiic per Jisnm Christum {Joan. xvii). El itcrum : .b/ i'" Eiiiun
 : ,

«9 !N SECLNDAM EPLSTOLAM l>iiTnr -^

Hberavmt, vere liberi eriiis, el coijno>irriis vpritatevi, el \ Graiia vobis el pax in eo adimpleatur , nt sic cogtio-
vertias liberabil vo% [Joaus viii) scaiis Doniinum nosirum Jesum Cbrisium, eiiam vos,
Qnomod» 9miha nobis divinm virtutis svw, etc, sictii nobis per illum omiiia divinae virlulis suse pro-
Feiiilet hx-c scnieniia a snperioribus. Esi eniin sen- missa ve! muiiera, qiiae ad viiam ei piciaiem ducuni,
siis : (iralia vohis et pax adimplealur in co, lU [)omi- donata sunt. Ul siciil nos proinissa ab illo doiia vel
niim noilrum Jesuin Clirisimn perfecie cognoscaiis. accepimus vol aicepiuros nos esse sine
, ulla dubie-
El liocquoque per eum cognoscaiis, (|uomodoomn;a laie coi fidimus , ii:i eiiam vos ciedenies de donis
nobis divlnie viriniis suce doiiata siinl per cjus gra- cjiis noii exislali? dubii.
liain, qu:c ad viiani obtinenJam ei pieiaiem coiiser- Fugie tes ejus qnw in mnndo
, esl, concupiscenlice
vaiidiim sufnciunl. Unde ai( : Quia oiunia qucccnnque corruplionem. Bene dicil coiicupisccMiliam inunJi ba-
audivia Palre meo nota fcci vubis [Jo.in. xv). Et alibi ; bere Cf^rrupiiomm idc0(|ue lugicndam essc
,
, iuxla
El ecjo darilatem quam dedisti milii, dedi eis {Joan. eum qiii dixil : Quasi a [a,ie cotubri fuge peccala
xvii). Quod si legalur ut quidain Codiccs liabenl : (Eccli. xxi), quia est ci iiicoiriipiihilis concupiscen-
Quas ad vilam et pielatem donata esl, bic eiil scnsus : lia, de qua caniiiir : Concupivil el difecil anima mea
Ul cognoscaiis
_.,_j, quomodo
-,_ _ —
Dominus iioster omnia
_ in alria
..._.. Domini
•• {P$al.
\* "•>• De i]Ud
Lxxxiii). L/c
^"^*i'i/. qua ciiaiii
eiiam in libro
III iiitru

nobis divinae virtuiis suae dona juxla modum capaci- B Sapieniiae per liguram loculionis qu.-e Graece y.).ra«;.
(atis noslrae prxstilorit , qux videlicet virius ad Latinc gradatio vocaiur , pulcberrime refertur : Ini-
vilam nobis ei piciaiem consequendam donaia cst. lium (inquii) snpientice , verissinia csl disciplince con-
Ilic eienim modus locutionis Scripturis est usi- cupiscentia ( Sap. vi ). Cura ergo disciplinae dileclio
tatissimus ; ei appell;itur a grammaticis ellipsis, esi ,
et dilectio custodia logum illius est. Custodido
id est , dofecius necessariiE dictionis, quale est autem legiim consuinmaiio incorrupii nis est. Incor-
in psalmo Quia neqne ab orienle , neque ab cc- ruj.tio auiem facii csse proximum Deo.
:
Concupi.scen-
cidenle, tieqne a drseriis monlibus. StibaudJtiir enim lia iiaqiie saiiiontiac deducit ail regnum perpeluum.
pitlpl via fdgeiidi ,
quoniam Deus ubiqne judex esl Vos auiem curain omnem inferentes , ministraic in
[Psal. Lxxiv), fide vesira virlutem. Virlulein hoc loco non pro for-
Per cognitionem ejus, qui vocavil nos propria gloria tiiud.iie ac miraculis , sed pro conver.-alione buna
el virtuie. El boc a superioribus pendet ,
quia per pnsuit ; quae fidei recle jungenda esi, ne sine ope-
tognitionem Domini el Salvaioris nosiri omnia divi- ribus oiio-a sii et moriua : in quo recte oninem
iiitaiis eji!S niysieria , quibus salvaremiir , agnovi- curam subinferri prsecepit , quia qui mollis el dis-
mus. Qui nos propria gloria et viriuie vocavit, quia solutus esi in opere suo , fraicr est sua opera de-
non angeluin ad salvaiionem nosiram , non arcban- ^ slrucnlis.
gelum misit , non in nobis aliquid mcriti boni pro In viriuteauiem scientia. Juxla iilud Isaii : Disciie
quo salvaremur invcnit, quin potius infinnos el iii- bene facere, quarile judicium.
glorios cernens, sua nos viriule recuper:»vit et gloria, In scieniia autcm abstineuliam. Ui cum Iwoa facere
llinc eieiiim dicit : yon vos me elegistis , sed cgo didiceiini, mox a malis abi.iiiieant , ne in vacuinn
elegi vos {Joan. i\). sciciitia coelestium cadat , si se ab illecebris terre-
Per quam mcxima el pretiosa mbis promissa do- Slribus qiiis continere neglexerii.
navil. Ter qu. ,
per cognilioiiem ejns dicil ,
quia In abstinentia autem paiientiam. Abslinentiam ne-
qnantn quis ;
ctius Deum cognoscit, (anio aliius cesse esl semper , ut paiieniia coiniietur , ui qui-
promissoruin us maguitudinem seotii. cunque volopiaiibus mundi se conlinere didicit
a

Ut per Iktc efficiamini divincc consorlcs nalurae. ejus qunque advcrsa corde fit mo sustineai, a
dexlris
Mutat repenie personam, ei qui prius de sc suisqne videlicet ei a sinisiris per arma iaslitia; munilus
dixerat : Pretiosa nobis promissa donavil , conversus {II Cor. vi).
exiemplo ad eos quibus loqueb.Ttur : Ut pcr liocc , In palienlia aulem pietatem. Ul erga eos quos pa-
inquit, effuiamini divina: consortes naiura:. Quod non lienier tolerat etiam
d , piiis exisiat ,
juxia illud apo-
fortuitu, sed providenter agit. Ideo (inquit) Dominus sioli Pauli :
Charitat paliens esi, benigna est {I Cor. iin).
nobis, qui naiura Judxi ,
qui sub iege sumus naii, In pietale autem amorem fraterniiatis. Ut non alte-
qui m:igi£icrio ipsius etiam corporaliter imbuii , rius rei inluitu pioiatis opera suis quisque adversariis
omnia divinae virtutis suse secreta reseravit , ideo impendal, nisi fnitcrnae taiiium dileciionis. lloc, vi-
nubis, suis videlicel discipulis, niaxima ei preiiosa delicel, lota in tcntaiione procurans, ut quos docendo
Spiriius sui promissa dunavit, ut per lixc etiam vos S(dnm vel redarguendo nequit ad alTeclum pieiaiis
,

qui ex geuiilius estis ,

qui eum corporaliter videre orando vel bene faciendo convertal,
nequivisiis , divinac suae naiurae donaret esse parli- In amore autem fraternitalit, charitatem. Charilatero
cipes, nobis scilicct vos quac ab ipso audivimus do- boc loco appellal specialiter e.im qiia Condiiorem di-
ceniibus, vts per ejus mysteria consecraniibus. Unde ligimus, quac, proficicntibus virlulum gradibus, me-
rcctissiine quod sucra ait Graliavobis pax adini'
: et rito amori fraternitatis adjungilur ,
qiiia mc Deiis
pleatur in aynilione Domini noslri Jesu Cliristi , quo- sine proximo, nec sine Deo proximus perfectc valei
modo omnii iiobis divinac virtuiis suce quae ad vilam amari. Et qiiidem Dei arnor excellentior est amore
ci pictaiem doiiaia suiil poicst ita (licmm accipi proximorum, quia
, illos sicui nos, Deum vero ex loio
 ,,

75 nF.iTl. \F.NFJlAn:LIS OPP. PAUS H. SFXT. I. — EXtGliTICA Gr.M;iN\. 72

corde , loU aiiima , iwla virinie diligero jubenmr A Propler quod hinpiain vos semper coinnionere de
(ilarc. xij). sed Uimen consiiclu.Iine aiiioris fnlei !ii liis , e;c. 0"aic vull ilbis semper coinmoncre de bo-
oporlel nos ad :'nii itm Conditoris ascciiilerc. Qui nis opcribus, quos babere scicuiiam dicit, el de
enim non diHcjii frnirem suiun qiieni vidct, Deum quem praesenlia verilaiis ob esse coiifirmaios ? nisi lorte

non videl quomudo potvni di'igae (I Joan. ivj ? boc, ui scieniiam quain noruiii operibus exerceant
et veritaicin cujiis prxseniia confirmati suiil fixa
//ffc eniin ownia si vobisnim adsint el svperenl, non
inente cu.slodiant , ne qiiando per magistros erroris
vacuos , elc. Si suf^crent «lixii , si advcrhuni bL'll.j vi-
excidanl a &implicit:uc et castiiaie fidei , de quibus
liiiriiiii polioii viriiiie piuvaliifriiit.
videliret magislri,? in processu Epistol.e plura loqui-
Cui enitn non prasto suni licec, ccecua esl, elc. Ocn-
lur. Conciiiii au:em liuic seiiteiiiia beaii Joanuis,
liis scicnliam manus operalionem designat. Csecus
,
qua dicit : Non scripsimus vobis quasi ignorantibu»
esl auiem et nianu lenlans, qni, scieiiliam reclae ope-
vcrilatem, sed qtiasi scientibus eum (/ Joaii. ii ). Ideo
rationis non liahens qiiidquid sibi recium videlur
,
autem scieiuibus vcrilalem scribunt, et coimno-
operaiiir , et iunien veritaiis ignorans qnasi munnm
nenl cos apnstoli , ul quod sciuni observent. Umle
ad opii.'i quod non videl exlendit ,
gressus in iler
el Joannes loijuens, posl pauca subjtmgil: Vos quod
quod iion prrcvidel aliollii , ideoque rcpente miser B uudislis ab inilio, in vobis permaneat (Ibid.).
in ruiiiam perdiiioiiis, quain pr.rscire nequibat, iii-
lustum aulem arbitror quandiu sum in lioc tabet-
cidil. Talis aiilem esl omnis cui non prscsto sunt nnculo , clc. Tabernaculo solemus in iiiiicre vel iii

hacc qiix Pelrus ioqniiur, qiiia per incremenla virtii-

htllo uli , ei ideo se recic fideles, quandiu siinl in
Uim spiriinalium ad coiisoninm divinilaiis perveniie
corporc, et percgrinantur a Domino, iii t.ibcriiaculis
nos coiiveiiiai. Al contra Salomon sapienicm moneiis esse testaniur, in quibus ilcr linjns viix peragant,
auditorem : ll palpcbrcc (inquil) luai prcecedanl qres-
ei ciitra advcrsaiios vcritaiis ccriainen agaiit.
fus luos (Prov. iv). Qiiod cst palenler suggererc , ut
Certus quod velox esl deposilio tabernaculi mei. Pul-
iii I unclis aclibiis iioslris qni iios fiirs snquatur ,
cherrime beaiiis Peirus obiiuin siiuni noii mortcin,
sedula iiiieniior.e pr.xvidere curcmiis, quid seciin-
sed deposiiionem labernaculi sni dicil ,
qtiia nimi-
duiii Di-i volni;iaicm, cuid aliier ai;aliir solerter cx-
rum sic esl pcriectis Dei faiiinli» carnis relinacula
ploreniiis.
evuere, sicul viaioribiis confecto iiinere doiiium
Qunpropt. r ,
frutres , mngis sulaqite ul per buna propriam pro habiiaiione labcrnaculi adire, sicut
fipera certam veHram locaiionem el eleciioncm faciolis. positis in expcditione lugato bosie vcl prosiraio ad
Sttiili sunt vocati, paiici vero electi (Mallli. xv, xxil). _ pairiam rcdirc. Solam naiiique sibi domnm pro-
Certa esi vocaiio ciinctorum qui ad lidein veniuiii ; priam, solum municipaium , sohim pairiam noruiil
qui vero fidoi sacramciilis quyo perceperniil bona iii cueiis. De ipia el apostolus Paiilus : Scimus, in-
quoque opcra perscvcranter adjunginit , isii siiani quil, «i terretlris donius noslra liuju» habitalion.s dit-
vocaiionem ci elcciionem ceriam iuiuentibus raciunl. soimlur, quod cediftcalionem ex Deo luibemus, domuin
Sicut, c conlra ,
qui posl vocaiioncm ad crimina re- non manufactam , (etcrnam in coelis (II Cor. v).
verlunlur, cum in his cx bac vita niigraveriiil , rer- A'on enim indoclas fabulas sccult elc. Ilic paganos
liim jam onuiibus quia reprobi suiil ndduiil. siniut et haTciicos tangii ,
qiiorun. priini quidquid

Ilosc enim facienUs , non peccabilis aliquando De eos deleci:)bai, deos appellare iinn uuerunt ; se-

niajoribus pcccatis dicit, qu;K quicuni|ue cgerit , iion cuiidi , accepiis Dei veri mysteriis , cailero non
babel b.xrcdiiaiem ia regiio Cbristi et Uei, el a quibiis diviiiis Scripturis aiiendere , sed a uum potius

omnis qui supradictis virtuiilius se manciparii , im- scnsiim erroneuin has uiale inLerprclaiidu Iransrene

luunis Doaiino permanel. Alioquin sunt peccata nii- siiiduerunt.

iinra, dc qiiibus scripluin est : Quia non esl hoino jU' Et hiinc voceni nos audivimus de cnelo allalam , elc.

sius in lerra, qui ficiul bouutn {Eccle. vii) : el nonju- Qtiidain hanc Episiolam negant a beaio Petro apo-

rificahvur in conspcciu tiio omnis vivens (Psal. cxlii). |)

stolo esse conscriptam ; qui si hunc versiculum so
Sic enim abundanler ministrabiiur vobis inlroiius in Icriius attcndcreiit , et hoc quod sequiiur : Cum et-

aternum regnum, eic. Iluic loco conv* nil illnd Eze- semut cum illo in monte sanclo , iieqii.<quam de Epi-
tliielis prophci:!', ubi de a-dificio in monte consliiuto stolx hujiis auctorc dubiiarenl. Constat eniin, juxta
loqucns ait: Et in oclo gradibus ascensus ejus (Ezech. fidein Evjngeliorum ,
qui.i prxraiain vocem sur.>-um
xl). El hic eniiii bcalui Pelrus octo virtulum gradus Domino in monte clarificato idem Peirus cuin Ja-
eiiumeral, quibu^ rngicnles mundialis co{icupi>ceiitijc cobo et Joanne coaposiolis snis audivit.

cnrruptionem ad haliilationem regni ccelcstis ascen El habenius (irtniorem prophelicum srrntonem. II-

(iore debenius , (idem scilicet, viriulem , scicniiam ,

lum, videlicet ,
quo ox person.i Medi;iioris Dei ei
altslincntiam, paiientiam, pielaiem , amnrem fralcr- huminum dicilur : Dominus dixit ad me, Eiliui meus
iiitali.-;, cl cliaritatem. De quibus iiiiiiirum gradibiis es tu, ego hodie genui le (Psul. n). Si enim quispiani
Psalmisla dicit : Ascensus in cerde ejus disposuit (iiiquit) nosiro lcstinviuio discredeiidum puiaveril
(Psal. lxxxiii) ; ei capiera, usi|ue dum aii : Ambuta- qiiod ii! SGcrelo gloriani Redciiiploiis iiosiri cunspe-
bunt de mrlule m virtutcm , vidcbitu,- Deus ejrum in xiiiius divinam, qiiod v.iceiu Palris ad euin faclam
6ion (Ibid.). audiciiuius, cerie scrmoni propheiico nemo conira-
 ;;,,

75 IN II EPISTOLAM S. PETRI. 74
.liccre, nuUus de lioc ambigcre audebii
quem di- A riiiis vellei ore proferrent, nec
,
lamen ea qu.x Ui
vinis Scripturis jam olim inscrlum omnes vernni rcnl ipsi menle tenerenl juMa
, illud Maronis : D»i
e.i^a lestanlur. sitie mtnte sonnm ; qiiod impudeiitis>inii tirroris cs-i;
C'«t bene facitis atienienles quaei (ucernoi lucenli palani cliiret. Quoinod() enim
, , au<lii;uiibiis lam saii.-)

in cidifiiiioso (oco , elc. Ordo sensus cst : Cui alien- vivendi consiiia darenl, si tnsanis similes ipsi qii*
rieiile» ^ju:isl lucern» Inteiiii in caliKinoso lo(«», Itcne l0(|uerehiur nescirent? Qiiar(i >idenles appellaniu:

facilis. In lutjus eleiiiin s;cculi nnde proplK^ia; ? yii.i ralioiie scriptum esi Verbum
lenebrosis leii- :
quoe.
tidil Isaias {Isii. ii), awi aliquis prophela
Inlionibus plena, uhi di'lici)e qiiisqtinm inveiiiitir qiti , nisi qiii«

iton ufTend^it, quid e»senius lucernam prophclici inoccullo visionum cofilcslium lucidi simo mentis
si in

sertiionis non liabcrt^nius? Sed nunquid lucernn seni-

tuitu cognoscebani arcaiia, qiiae foras suis audiloribui
pcr eril necessaria ? Non uliqtie. Donec (iiniuil) dies
palam verbis quibuscunque velleni cfferrent ?

lucescal. Maiie enim astiibe ct conemplabor {Psnl. \).

C.\J>LT II.
Ad iucernam interiin no( tuniam pcrlinci qiiod (ilii
Fuerunl vero pseudoprophene in populo ,
et
Dei sunius, ct nondum apparuit quid erimus (/ Joan. eic.
Qu;e secia Latine, Giaece dicitur hceiesis, cum
\\i ). Va in conipar.itione quidem itnpioniin , dies sii- qiiis

inus, faulo dicente : Fuisiis aliquando lenebrw, nunc ^'"'^^ obsliiiatione errorum qucm semel coepil sem-
rier scciari nullaieniis cessat. Quod
autem Itix iu Domiuo {F.plws. v). Sed si C(>nip:«remur bareiicoruiii
proprium esse quis nescial ?
iili \ilae in qua fuiuri sunius, adbuc nox suiuus, ei
Ft eum qui emit eos Dominmn negant , elc. De bi>c
lucernu indigemus.
empiorc et Paulus ait Empii enim esiis pretio nw- :

Et lucifer orialur in cordibus vcstris. Quis esl liici-

gno, glorificate el portate Deum in corpore veslrc
fer Isle? Si Dominum dicas, pamm esi. Lucifcr ipse,
{ I Cor. 6 ). Merito autem sibi ceterein pcrdilioneiK
clarus noster inlellcctus est. Ipse ciiim oritiir in cor-
superducunt ,
qui Redcniptoicm suuin neganles ..

dibus nostris, ipse illuslrabitur, ipse manifes^abitnr.

Iiunc recle cnnfitendo glorilicare, et bene f;icicndc
Dileclio erit qualein nunc optainus, «t quooiain tion
sito in corpore ferre detrect;int quod omiics faciuni :

est suspiramus, cl qiialis crit, singiiii iu sin.ulis

l«*retici ; nam el Arius, qui Kedeniptorem nnstruin
videbimus, quomodu nunc facies nostras altcruirum
in divinitate Pjlre ininorom dicit, et PliOtinus. qu;
vidcnius.
dicit : < Cbrisius hoino est, Dctis non esl, » ei Mani-
Uoc primuni intelligentes ,
quod omnis roplielia chseus qui dicii
, : < Cbristiis Deiis lantuin est , h.»-
ScriiUura:, eic. Pcndel bic versiciilus ex co quoil mo vcrus non est,
, » el Kbion, qui dicit : « Cbrisius
superius .lit : Cui bene facids, atlendentes ; qtil enim C anie Mariim non erai, cx ipsa originem sumpsit, i

propbetaruin verba attetuleiiics bene ulique faciiint

ei Apollinaris, qui dicii : < Cbrisius laniuni Deus oC
ui per b > c luccm liabere possiut scienlix , boc pri- caro cst aniinam ralion;ilem
, iiutii|iiain suscepit , i

mum intelligere debenl, qua nullus pnqibctarum et Pclagius, qui dicit : < Cbristus IJedemptor parvn-
sanclorum propria sua iiilerpreialione pojnilis do- loruin in bapiisnio non est, quia sine iniquitatibns
gmata viiai prxdiiarii, sed qu;e a Domiiio didice- toiicepii ei sinc delictis a maiie
, siia gi-niti , nullum
ranl, liX'C suis audiloribus agcnda cummcndabaiii, prorsus babent peccaium quod sibi debeat dioiiiii,
quaeque in secreio coclesiia arcana peiceperat, b:cc ideoque Cbiisius non esl Sdvaior oiniiiuin eleclo-
simplicitcr vcl loquendo vel scribendo Dei ptebi tra- riim ; » ct caeieri cnm bis bjereiici Duminum profe
debant, et non »icut gcntium divini, qiii qux ipsi
cto, qui emil eos preiio sangiiinis sui , negaiit, qiiiii
de corde suu linxeranl, li;£c turb s dccepioriiiii illum noa qualcm veriias osiendit, sed qualcni ipsi
quasi divini oruculi cunsulla, profcrebinl. Sicut sibi fingimt pradicant. Kt propierea a Redempion!
ergo proplictx non sua prupria, sed Dci verba scri- alieni facii, iiibil cerlius qiiam fuvcani perdilionis
bebanl, itu cl lecior eoruni non sua propiia iiiier-
exspectaiil.
preiatiune poiesi uii , ne a ^ensu veriiatis cxorbiiei,
Ei mulli sequenlur corum
»j lu.rurias, elc. Via vei'ita>
sed boc omnimodis debet attendere quoaiodo sua
,
lis blaspliemabitur per lixreiicus iion solum iii cis
verba volueril inteltigi ipse qui scripsit.
quus 5ux' ba;resi educlos ussociant, sed in eis quo-

Non enim voluntale humana allaia est uliquando que quos pcr impiirlssinia sna iacia ci sacrilicia, vel
propiielia, elc. Semper futura posse pra;dicere {sic) ; rnysleria exsccraiida(|iijnr:iciuiil, iii odium Cliristiaiii

sed ipse Spirilus eorura cnrda quando voluii imptevit notniiiis concitanl, (xisiiiiiaiitibus imperiiis oinnes
iia ctiain putcslatis euruin non erat , ul qu:ccuiiqu6 Cbrisiiaiios biijustModi llagiliis esse iiimicipalos. Qua-
velbnt docercni, sed qu3e Spiritu illuitraii didice- libus dicil Scripiura : Pcr vos nomen meum btaspht-
ranl, e.i so'a dicebant. Wxc ideo diciinus . tie quis malur in gentibus {Itai. lu).

ad libiluin suuin Scripturas exponere audeat. Uidi- Quibus judiciuin jnin oliin non cessat. Cuin jani
cule quidam b.xc beati Pciri verba interpretaius esl, olitn prxteriluin leiiipns significet, noii cessal auleui

dicens quod sictit flstula flatum oris liuiuani , ut re- verbuin pr.cscntis tcinporis sit {sic), iidii aliud intel-

soiiet, accipit, nec sonum taim^n ipsa quem miiii- ligendum vidclur, nisi quia jam olim coepil jiidiciuiii

siiat, qiiia inscnsibilis naturje esl, intclligere vaici perdilioiiis iinpiorum, qiiod eos prxseniialiier seui'
ita jiropbetae Oei Spiritu inspiraii , ea qux ideni Spi- pcr excrucial, nullo unquam fine ccssabit.

i>ArHOL. XCIII. 3
 :

'r. V.TJJ^ SLMiHMiWA^ 01 i' iAUS U. ScXl. !. - EXMGFTICA CENIJINA. 76

/^ Si cuim Deusumjelis fieccautibus nou pcpvrcil.MuHi A nc (liiiiutniitr nijnriruiii imfioliis terram ohsidetis

rum Itic vpr.siouli iino fine ilaw<liii*iiir : iVoiif Dovii alluebat.

viii pios tle leiiiiilione eriperi:. Si eniin, iniinil, Ihus Sid ocuvnm i\'orjus!iiiiL' j-nvconem custoditit, ei'-.

rnigelis pecciinubus non ptpergii, seil cos iiiferiii ira- Ccn.^ial oinuibiii (piia iNiie .leiiiua ab Adaiii geucr.i-
dilos {lueiiis :4il niJijorcs in liic j.iilirii st.rNal «.•iiuia- lioiie natus isl, sed oilavum eum iiominai, quia oclo

lus ; si «triginaiem mundiini projiler scelora diltivio hoiiiines diluviuni evasertint, e quibus i!le unus
|;fcrdenSi Noe jusium sc.' v.-ivit ; si Sitdomoriini flagilia eral. Idcirc>> auleu! octavi uumeri facil menlionem,
|!uni(.iis, Lolli jusliliic ciilloiein ali iiijnsiis eruil; ul occuile iiisiiiuet quia lempus diluvii discrimcn
cdiislat pro cerlo qiiia nuvtl Doiuinus pios de lenla- sigiiiliceC examiins ultimi, quando, damnatis omiii-
lioneeripirey ini(|uos vero io (iieiM judicii '••iiCiandos biis iCjirobis. omiies ju.sii gloriam vitae perpelis acci-

ie->er-.ar';. iA iioianduiu in eo qiiod ail, Deii;n .ioge- piciit. Se.x etenim suiil pr.Tsentis suculi a-taies,

iis {(eccaniiiiiiS non |»eptMtissei quia ipsi niai! un~ seplima eliani nunc agitur «t.is, in illa vita ubi :ini-

%c.\\ non s Deo ctMidiii niaii, seu p( ccahilo laiti ^unt mj; sanciorun» Sabbaio felici, id est, requie por-

^nali. fruuiiMir ajieriia, ociava csl ventura lempore resur-

Sedrudenlibus ir.feini dtiractoi in liv.larum Iradi' reciioiiis omniuiu el uiiivernaiis jiidicii. .lustitiuH au-

dii, elc. Iluiic vtrsiculum alia Translatio sic habei : " lem piaconem Koe coguominai, quia jusiilix opera
Scd carceribus caligiuis inf.ri relrudenx, traditlit in h.ciens cunciis iniueiiiibus, quaiiier coram Doiiiino
judicio pun-cndct rescruari. Oslendil ei^o adisuc ari- viveudum essel osleudit. Ncque enim verbo quem-
^;elis aposlalis uMimi judicii pof^iiam dcberi, de qua piam docere reperisur, (|uippe cujus nec unus sermo

Domimis dicit : Ile in igucn aierninn qut panUus reperiiurad Dcum prolatus vel hominem, scd quort

esl diubolo eianyilis ejU3 {Mgh.'i. ixv), qu:inivis jani maximcc viriulis est, in tota arce fabrica, in adventu

pomalitiir huuc iufernum, boc esl ioreiiorem ouli- diluvii, in scqueiitis x\\ primordiis, orc quidem
ginosum aerem, tanquam caicerem aiccperint. sileiiie, sed cordis devoiione prompiissima jussis
yuanlam enim ad snblimilalem coeli, jam Imjus obtemperare coelcstibus.
aeris spalium dici iiiferuus polesi, sjc ct quanium E: civitates Sodomorum el Gotnorrliceotum, etc.

ad e]'.isdem aeris alliiuiiinem, lerra quaj iuferius Quia civilaies impiorum in cinerem redactas asseril,

jacei, mfernus inieliigi poiesi el profundiis. Ruden- dupiiciier inieiligi debet. Quia el prirao pcr inccu-

les auiem inferni appcilat ipsam superbiae jacian- dium eas cum aiij:iccii<ibii6 terris in cinerem rede-
tiam, qua angiMi ejus spiriius coniia Condiioiem gii, et cum loca iiKeiuiii posimodum moriui m nis
jiilumuil. Rudenies quippe diciiiitiir fuue-, qu biis uiidis coiitexerit, servare adhuc voluii circumposi-
iKmine vela siispendan!, ul fianle aura porlus iraii- tam legioiiem prisc* speciem poenae. Nascuuiur
«luiiiiliiicin rfcliiiquani , seseque aiiili^Miij seuiper enim poii:a pulcberiima, quae el edendi cupiditat^ni
p.ititi fluciibus cred:int. Quibus coiivenieiiior rudcu- specianiibns generani. Si carpas, fatiscunl, ac resol-

itbus im.mundorun; spiriiuum conamina comparan- vuiiiur 11) cioerem, fumumque cxciiant, quasi adbuc
iiir. qui iiiox ul, flaiu superbiaj impuisi, se adveisus ardeant. liiide in iibro S-npieutio; dicilur : Uwc
Condildreni erexerunt, ipsis elaiionis suai con:ilibus jusium a pereuntibusimpiis liberavii fuyientem descen-

in ;ilys>,i profuiiila sunl r.^pii^^iipjam Codices ba- dente iyne in Pentapotim. Cujus in tcdimonium wqui-

beu! : Sed ruyitntibus infcini detractos in tartarutn lice fumigabutida conslut deseria terra, it in certo

iradidii, quod voLcm vei supern* elationis, veleju- tempore fructus hahentes arbores^Sap. \). Subauditur
latiis io poenis sigmlicai. Uugiunt namque fere, cunj El ipsse lumii;abuiida; conslanl deserloe. Et lioc est

vcl fimem vci quid aliud palluiitur, propler nimic- quod liic quoque subjungitur :

laieni clatiouis ferre non valentes, siquid cis adver- Exemplutn cerumqui impieacluri suntponcns. Nau^
silaiis o( currerit. el ignis qui Scdomiiris semei puniit, osiendii paieu-
Et oriifinali mundo non pepercit. Idem ipsemuudiis ter quod impii sint sineflne passuri. Ei qiiud lcrra

est, in quo nunc iiunianum gcnus babiiat, quem -. eorum fumigabiinda constai, quod fructus ejus pul
Scd
D
inbabitaveruiil lii qui anlc diiuviuin lutirunt. cherrimi cinerem babenl intus et lelorem, aperte
tameii recte originaiis mundus ille, quasi alius di< i- omnibus sairuiis innuil quia delectatio carnalis, etsi

lur, quia sicul in consequeiilibus liujus Epistol^ stultorum uieutibusad prxsensarrideat,niliil lamcn
scripium continetur, illo tuuc mundus aqua inun- in invisildlibus uisi inccndium sibi reservai, nisi

daius periit,ei coelis videlicel :pii erj.ni prius, id esi, ui fumus lormentorum < jus in sa;cula saeculorum
cuiicii:-- aeiis liiijus tuibulenli spaiiis aquarum ac- as( endat.

cresceiiiiiim alii.tidiiie .'onsuinpiis, i^^rra (juoque in lii jusinm Loth oppressum, eic. Cruciabanl quidem
alieraju f.iciem cxccdcutiiius aqm» immutaia. Nam saiiciijin virum iniqua proximoruin fiicta paritcr el

el^i monles aliqui alqueconvallesab inilio facii cre- verba qu;c quoiidie cerneiis nullatenus corrigere
;

«luiiiur, noo l.imcn laiili quanti uunc in orbe cer- vilebai; sed tamcn ipse Cim circumspccte se gere-

iiuiilur uiHverso. Quod neg;ir! lori.e paiuissct, si iion bat, uliiccMsis eorum flagitiis, necaudilis, in aliqiio
eiiam iiunc omniUiis auuis lerrarum facieui cerne- casl.e su:e inenlis fuscaret inluilum, sed indelessa

reiiius aquaru.ii suiiversioiie niutalim. Quod lanlo i.nliuuone caipii- S'i e juslUiae insislebai aciibus. Vel

ui 'gis lu' c Jui— e i.-. tom crediiur, quanio niajor crie a.^p-cuj -A Mi-Am jnsitis eial, «piia nibil in cu
 :

^7 IN U EPISTOLAM S. {'LTUl. 7S

pi'£sciitcs nisi jusiiliaj opera cetneljant<^l andiehanl A Mircioi-.ilas , »;i ter«loiii.(!i .s. phirce ;no iitios iii^t^-

eioqiiia, nihil I-jnia tleillo per al.senles. nisi quod ad li I eccl» siasiica rt-rcri. De qnilMH recle cinn dixissel

jusUtiam perlimTel vulgabal, ad exfmpluni l>eaii Blaipfiemantcs in conupliune sua pftrilntni, aljunxil :

Job, qui ait : Auris auiiiens btaiificubat m.; el oculus Peicipienles mereedem injustilia:. Mercedem oaniqiie
vidctts tcuimonium reddebat tnilii {Job. xxix). El no- iiijiKtitiac poenam dicil, quam opTa injusrui.-K» in^reu-
tanJum quod healus Peirus in lioc ioco Dominici lur, maxime in eis qui cum ipsi coniipiioiii «arnis
magisterii seqniuir exemplum. El ipse enim Domiiius servianl, niliiominuscunversaiioiiern e"ruin qui caslu
in Evangelio de die jmliLii loquens, subiianeum vel vivunt blaspbemanl, cumipsi vesanis leneanttir erro-
diliivii vei ignis Sodomitici aJventum ad memoriaui ribus , eis qui sanuiii sapiunt deiraiiere no!) ccS"
deducil, ubi justi liberaii, reprobi aulera sint inopi- sant.
iiaiae perdiiionis laquco comprehensi. Scd et alio
Voluplatem cxistimimtes diei delicias coinquinatioHis
loco cum diicii.ulorum animos a fastu elaiionis com-
el maculiv. Volnptis et iii bona accipitur ei iii malu.
pescereciiraiet, angelici casus illis propoiiit exem-
In l'ono quidcm, sicut paradisus voluptatis dicitur, el
pluia, Videbam, inquiens, SaUtnam quasi fulijur de
sicul in psalmo tanii.iir : El torraite volupiaiii lux po-
ccelo cadentcm {Luc. x). ^^y.^ ^^^ ^p^^, ,^^^,j j^, ,^,^,,^ ,^^^^^,^^ ^^ Salomon ail
iSovU Dominus pios de tenlatione eripere, eic. Ini- •>
^j„/,,,,„„-„ ,„„„ ,< ,,^ ,^, , ,^ ,„„^ .£,,/,, ^.
quos dicit in diem judicii cruciandus rescrvari, non
Sed ei inilifforenier accipitur, juxia boc quod Sara
quia etiain anie diem judicii soiuil corpore pcBuas
diccbat : Postquam senui et doininus meus oeiulvs est,
luant pru meritis, sed quia graviora eos in judi. io
voluplalioperamdabo {Gsn. xvin)? Voluptasergoboua
tormenla exspecient quando et io corpore recepio
recie diei vocaiur, qua sancii quiqiie deleciaiiiur in
pui<icnlur, qui nunc in anima sola crucianiur. Unde
Doraino.VoluiitasauiemmalanoCisest, camreprobiad
et Dumiiius his qux verbuin Evangciii reopere no-
perQcienda opcra tenebraruni perverse deleciauiur.
luerunt , civiiaiibus exprobrans, ita conctusii : Re.
Bene ergo dicildeinjusiisquod vulopiaiem existimeiit
missius e.it terru: Sodomorum in die judicii quam diei, delicias cuiifqujn.ilioni» el macuLc, quia niuUi
tohis.
in lanlumsocordes, perversiei inverecundi, existnnt,
ilagis aulem eos qui post carnem m concupiscen'.ia
ut cum deliciis impuris.^imis vaceut el exsecrandis-
innnuiidili(e aiubulant.FoTaiciiorei dicii.qui pro rea-
simis , has lamen ipsl optimas et quasi luci(lua.s ju-
tu sux corrupiionis luajora in juJicio qoani gene*
dicent. Quidam primum bujus versiculi verbiim pr:i>-
rales iniqui (ormenta paiientur.
cedcnii versiii jungunt, ila legentes : Percip eiues
Dominationemquecontemnunl,audaces,sibiplacen' ^^^^^^^^j^^ i„ji^slitiie telupintem, et exponunl iuMa
les. Siiperbos dicit et arroganies, qui el ipsi gra-
illuJ aposioli Pjuli : T radidit iilus Deus in denderia
viora geiieralibus sint suppiicia luiiurl. cordis eorum in inanundi:iam, ul contu.neliis affiriant
Sectas non meluuni introduceie, blasphemvitrs. Hae- corpora sua in senieiipsis {Ilom. i). Ei paulo posl : 7«r-
rciicos (licii, qui blaspbemantes fldem vet vitani or-
piludinem operanles, mcicedem quani oporiuil errortt
lliudoxoruin, sectas siii iiotuinis, id esi, bxieses, jn-
sui in semeiipsis recipienies. El sicut non probaverunt
ducunt, (|ui el ipsi cum prioribus audiant, quia for-
Deum hitbere in nolitinm tradidit eoi Dcus in repro-
,

tioribii» foriior iiisiat cruciatio.

bum sensum, ul facianl quce non conveniunl {Ibid.).
L'bi anjeli forlitudine et virlute cum sinl mnjores,
quam beali p:ipx Gregoiii
Sod iios disliiicliuiieiii iii

non pottani adversum se cxsccrabile judicium. Qitod

opusculis iiiveiiimus, sequendam esse pulavimus.
aii:l'bi, sigiii(ic:it iii eo qiiod domiiialioiicm contem-
Pellicienles animas insiubiles rdlices appellari so-
niint, qiiod audaces, qiiod sibi placenles suot, quod
lcnt iiiereirices, suinpto vocabulo a pii!lu:ioiie, vel a
liaercses, id csl, secias raciuni, quod blasplieinant.
pcllis suie furinositaie qna incautos illiciuiit. Felli-
ILccnami|ue raciendu.angelidxmonia fieri, acpceuas
ciuiit ergn aiiimas insiabiies, qui eas inate docei<d(»
su.e siiperbix solvere, ineruerunt. Neque eniin spi-
erioiieis varioruin dogni.uuin sectis (|uasi con^lu-
rilualis eoriim nalura paiiebatur concupiscenli.e car- J)
praiiiium luxibus siibduiii.
nalis nbscenilaie pollui. Ni&i fuiie ciiin ad lianc bo-
miiies liliciunt, pro ca quoque illos, sicul el pro rx- Sfcuii viam Bulajin ex Bosor, elc. riorumqiie ha;-

qux hominibus maia agenda porsuadeiil, judi- reiici lain stiilia doginaia, tani cxsccraiiila (iruleruikt
tcri!»

caiidos es<>e sigiiilic:<t. sacranieiita, ui cliaiii hoboluut sensiis, ct p.igaiiorutii,

lli vero velut irralionabida pecora naiuraliier, elc. cl qiii lat oiie diviiio: cogtiitiuiii-> oiiiiiiiiniJis caieir,

Sicut irrationabilibus animanlibus niiiirale e.^i causa illorum dciesteiuur insainam, iltorum disiorta ei i)<-u

pibuli sxpius in caplionem el perniciem ignoraiiler coiitraria iiiticra saniiis sapiendu redarguat. EtquoJ
incidere, iia hxreiici, eoinp.)raii jumenlis ins pien- pejus ,
quia frtquciilius est , iionnuiii|iiaiii mulii c i-

ob appeliUim sux lliulici in laiiluiii merce<lem aiiiant iii quilatis, ul

tibus , corriiiiiioiiis expiendum ,

incorruplam sananique catholicx Ecclc^i:!: docirinain eiiain ducli ab iiidociis, a laicis clerici iuerili» la. e-

blaspbMTi uitos ac vitam, sempitci'n:e sibi perdiliouis reniui : qui jure comp.iraiitur pruplielJe, qiii v.iibis

iiii|iia lemerilate neclunl. Qu.iles cxsliiisse asinae conira natursiu loiiuentis corripitur, iiec i.i-
la(liieo.<;

meii a propo^-i'.o pra-.i itineris leiardatur. Qnili^is

hacr.';ii ^T.s ipiis aposiolorum temporibus, Siiiionianos,
Minuiiji a<<o$, liasiiidianus, Nicolaitas , Ebioiiitas ctium apiis.sime !ioine;i congru i civiUlis dc qu.i
 ; ,;

7'J DED^E VLNIiUABILiS OPP. PARS l\. SECT. L — EXEGETiCA GENUINA. 80

Uulaani venisse perhibelur ; Bdsor isamque carneus, A Venicnt in ucvissiniis diebiu, in deccpi»one,illusores.

sive in tribnlalione diciiur. Neque alia nmgis e;>usa llluiientcs, videlicet fiJei , ei spei Chrisiianorum

luxuriosis exisiii vcrbura vcriiaiis aniore pecniuae qnod t ni|)US sibi rcsurrectioiiis futnrum frustra pro-
vel desidi-rioriim Jeniiior.Tlium adiilterare ,
qtiim iniltant.

quod carnis se conciii)isccntirc mancipaveruni , in- Juxia proininn concupiscenlias anibulantes, etc. Apo-
digni niiniruin aposiolica laude, qua veros fidelcs slolus Paulws scribens ad Tiiessaloiiiccn^es, Rogo, in-
glorilicans ait : Vos Gutem , fralyes, non estis in
qult, vos per ^idventam Domini nosiri Jetu Chrisii, et no-
cariie, sed in spiriln (/ Tliess. v). L'iide et in triinila- stra; congregaHoriis in ipsum, ui non cilo moveamini a
lioiie sunt pu.-.iii , iioii qiiiiicm ea qua pro Doniiiio
vestro sensH, neque terreamini, neqne per spirilum, ne-
ipsi paiiuiiiur, sed in iiia poiius qua .'»>iimo«i inlir-
que per sermonem, neque per cpistolam tanquam per nos
nioium pcrversis opcrum suorum exeinpiis, nc ad missam,quasiinslet die^ Domim{llThess. ii). Reprelien-
s:ilulem exsurgcre vcl resipiscere possint, oppri-
dil cigo beatus Peirus, el iliusiires nuncupai eos (jui
'-
iiiiini. Se<l ei noiiien ipsius Uala;ini, qui vaniis p
adventiim Domini et promi-sa tardare asseverant
pulus sive pr.tcijiiiaiis eos iiiterprel^ilur, talibus
coercct Paulus eos qui diem Domini instare autu-
convenil. Qui enim agniiam veriiatis viam sp"nie
in.titl. Unde constat oninibiis qui diligunl adventum
iiside.erunt, quid "isi v^nus sunl populus? qnid B ej„s i„e„iem in liao. opin;.tioiie temperantius colii-
nisi in prxcipiiiuni ^uos millunt audilores, qu'biis
bendam, ut neqne vicinum, ciiiusquc adventurnni
iioii saliitaria qua; coirig;inl, sed qu;fi ilios dele-
cumdem diem Doinini , neque rursus tardius adven-
cient, erroiica prx'dicaiit? De quibus bene subdiiur:
tare suspicemur, scd boc solum seduti procuremus,
lli sunl fonles sine ai/ua, etc. IIos versiculos saii-
ui sive ocius sive sero veniens, paratos nos possii
clus Ilici-onyinus in libro contra Juvinianum poncns
invenire durn venerit.
iia cxplanat : * Nonne libi vidctur pinsisse aposlo-
Lalet enim eos lioc volentes, quod c(eli erant prius ei
lus novam imperiticc ractionem? » Aperiunt enim
terra, de aqua, eic. Tcrra de aqua consi^tit, qua iii
quasi fontes scienliam ,
quia quem nou batcni du-
principio creaiurarum dixit Dcus : Congregentur aqucs
ctrinarum promiltunt imbrem , velut nubes propin'-
in congrefjalione uv.a , el appareal arida ; e: factum est
U£ ad qu;)S perveniai veriias Oei , et turbinibus
sic [Cen. i). Eadem per aquara consisiit Dei verho,
cx:igiiaiilur doiuioiium atque viliorum. Loquiinlur
quia diviiia dispensatione venis aquarum tota intrin-
graiidia, ei loius corum sernio superbia est. Ininiiin-
seous plena est, sicut corpus animantiuin venis san-
tliis est autem omn s qui exaliat cur suu:n, ui qui
guinis redunddrc cunspiciinus, ne videlicei ariditate
paululum refug<rini a peccaiis, ad suum revertauiiir
C deficeret. si aquarum irrigaiio cessarel. Deniqne vi
errorem, ct studcanl luxuriai ciborura carnisq.if de-
Quis eiiiin non libenicr audiat Mandurcnius demus scsiatis fervore icrras ab«umpto humore flac-
liciis. :

bibamus, el aeternum regnabimus {Snp. ii cescentes, el niox iii pulverem quem projicit vemus
ct iii

esse coiiversas. Alia Ediiio habet : Coeli erant olim

Jsai. xxii; / Cor. xv)? Sapientes et prudentes pra-
de aqua et pcr aquam consiituti. Signilicat auleni
vos vocani eos qui dulces sunt in S:.>rmonc.
Conligii eniin eis illud veri proverbii : Canis reiersus aerera istuin bumidum ct turbidum. Ilunc eieniin
Scripiura coelnm, et aliquando coelus appellare con-
ad vomiium suum, eic. Verum hoc esse proverbinm
quia de Proverbiis Salomonis lestimonium
suevit. Unde scripium est : Milvus in cxto cognovit
dicit ,

cum expnsilione positum est lempus suum {Jeiein. viii).

assuniii, quod ibi :

Eicui cauis, inquil, qui reveriiiur ad vomitum suum, Per quoe ilte tunc mundus aqua iimndatus periit.

il2 stuUus qui ileral stuUitiam suam {Prov. xxvi). Et Per quce ille tunc, per coelos ei terram dicit, qu.-E

addidit de suo : Kl tus lola in volulnbro tuti. Canis prius numiiiaverai. Pcr hsec enim perdita mundus
crgo cufn vomit, profecto cibuiii qui pectus deprime- qiii in his consiitcrat periil. Nam superiores mundi
bal projicii. Sed cuin ad TOinitum reveriilur, unde partes diluvium minimc langeb;it. Periit ergo terra,

lcvigaius ftierat , eo rursus oneraiur. Et qui ad- qiiia submersa et couperia aquis non soium tanto
niissa plangunl, profccto nequiiiani, de qua niale teiiiporc inbitum sibi fructificandi siatum perdidil,

saiiaii fiierani, et qusc mentis iiilima depriinebat, sed eiiam, sicut supra docuimus, dissimilem pleris-

conliieiido projiciunl ;
quam dum post cnnlcssionem que in locis ab ea qsiam prirao acceperat faciem re-
icpctiint, rcsumuni. Sus vcro in volutahru Inii dum cepit. P.eriernnt et coeli secundum quaiiliiatem el

lavaiur, sordidior reddilur. Et qiii adniissuin piangit, spatia aeris hujus. < Excievii enim :tqua, ut sanctus

nec iMuea deserit, poenx graviori se suhjicit, qiiia Augusiiiins ait, et toiam i.^tain capacilatein iilii avcs

et i|'Sam qiiani flondo impeirare poluit, veniam con- voliiani ocoupavii. i Ac sic utique couli perierunt

tcmnit, el quasi in iutosa aqiia semetipsum voluii, propinqui terris, secunduni quod dicuiitur aves cgcIi.

quia dum fleiibus suis vitcc munditiani subtrahil, Sunt ;iuiein (iiiquit) et cocli cajhirnm superiorcs in
firmamento, scd ulrum et ipsi pcrituri sint igni, an
ante Dei oculos soniidas ipsas etiam lacrymas facit.

hi soli qiii eiiam diliivio perieruiit, disceptatio e^t

CAPUT III.
aliijuanio scrupuiosior inter doctos.
Ilanc ecee vobis, charissimi, secundam scribo F.pi-
stoliim, in quibus, eic. In quibus, in Epislolis dicii, CcBfi autem qui nunc sunt et terra, etc. Paiel crgo

quos epislolas scribit. senieniia beail Pctri quia illam terriin ei illos coe-
sivc in cis :id ,
 ,

81 IN II KPISTOLAM S. VIVTW.. 82
ios qwi diluvio per'eninl, el posi diluvium reposili A qtianl.v millc s»ul anii., Iioc ad caitsani reffruni.
Siiiii, igni uUimo perdcndos asseverat. quoil iiecessisil cosqui cum peccatis aliquiljus de
Vnum vero hoc non lateat vos, charissimi, quia mus corpoie exei.iiit, ct tamen ad cleclorum soiiem pr;e-
ilics apud Dominum, elc. Quidam banc senlcntiam deslinati siint, lanto lempore per icinein purgari, ct
ilu intelligeadain puiant ,
quasi dies judicii lanlam sic demum reniiisis omnibus peccatis ad vitain ve-
Iiabeat longiiudinein , qu;»niam niilie auuorum spa- nire. Sed lii noii vident quaniLC sii impudentiae cro-
tium , non considerantes quia non aii simpliciier erit dero qiiod lanius perrecionim ei ju:>tori!m ccetus,

unns dies iicut milie anni, sed : Unus, inquit, diei recfpiis in ictii oculi corporibiis beaiis ei immorta-
apud Dominum sicul mille anni. Quia liimirunj in co- libus, per niilie annorum spnlia debeai iu aere vel
gniione divina) vinuiis , ei prcierita , ct fulura , et in lerra lineiii exspeiiare judicii, cl lunc demum,
pnesentia 3C'qua'iier c<ujs«ant. E( «juse ionga nol>is et pnrpnraiis a.l iiiiegrutvi sooiis, diu exoptatam aiidira
q«:e bievia videnlur temporum currictiia , aoqualis senlenli.Kn : Venite, benedicli Palris mei, percipile
utiqiie stint spalii apud Condiioiem leniporum ,
regnum {Mallh. xxv).
juxla illud PsalinisiK : Quoniam niille anni atite ocu^ Advenict aulem dies Domini ul fur, etc. UIos pmciii

los luot, sicut dies hesterna, quce prwieriit, el sicul dubio cceliiS dicil qui isi diluvio Iransierunt, lioc esl

custodia in nocte (Psai. lxxmx), (iuo; j;ro »JAi/o Aa- B aeiem iuiiic lerra*. proximum, qui igni perdendus
bentury anni eorwn erunt. bicut enim conslat quia est, lantum (nl recie creditur) spatii tenentem,
Psaliiiisla miile annos non diei fuluro judicii, sed qiianUim aqua diluvii tenebat. Alioquin si quio cnclos
diei hesterno qui pr*ieriit , ante oculos Condiloris si^periores, ubi so! el luna el astra siinl pohita
adsequat, imo omnes annos nostros, id esi sseruli tran-iluros asseverai, quomodo vu!l il'am Domiiii
litijiis omne lempus custcdiae noctis unius, quae e t senienliam i:i!e!!lgere qua dicitur : Tunc sol obscn-
quurta pars no( tis, assiinilat, ita beaius Peirus quasi rabilur, cl luna non dubii himensuum, et sleJAa cadeut
unumquemque diem sxculi prjesentis miile annis et decoelo (Matih. xxiv)? Si eniin locus sideriim Irans-

niille annos unicuique diei apud Dominum cequipa- ierit, id est, coelum, qua ra ione poicsidici in eadem
rai, id est, ejusdem mensurae asseverai. Quia vide- die Domini, et sidcra vel obscurari vei Ciidere, ci

licei omnia, el parva el magna, ffqualiier ipse con- ipsorum siderum lociim in quo fisa leneiilur, ignc

spicit. Ei quidem Peiriis sl lioc de die judicii vellet absumente, transisse?

lanium inielligi, quod vere tanice esset longitudinis Elemenla vero eulore sohenlur. Qustuor suut ele-
quantae suni miile anni nosiri, poterat utique aper- meii a, quibus sniindiis iste consistit : iguis, aer,
liiis siiam iiidicare sententiain, neque opus essei ad aqua, et lerra, quae cuncta ignis illa maximus absu-
dcre, apud Dominum, quia ille dies ullimiis si laniae ^ met. Ncc lamer. cuncta in lantum consumet, ul fun
e^set longiludinis, etiam homiuibuscuitciis ubi adve- ditns n0'i sint, sed duo in tanium consumct, diio

iiissel appareret. Ideo auiem bsec Aposlolus comme- vero in melorem restituet faciem. Uude in sequen-
nioral, ul conviiicat eos quos dicere prrcmiseral : Ubi tibus dicitur :

est promissio aul advenlus ejns ? ostendeRS Dominum Nuvos vero ccelos ei novam terram. Non dixit aiios

nequaquam obiitiim sua: promissiotds aul adventiis, coelos el aliam terram, sed veleres et antiqiios in
ad judicandum vivos et mortuo-;. Scd cum ita uniim- meiius cnmmutandos, jusla hocquod Davidait :/«i//o
quemque diem saxuli nostri aeierna sua memoiia terram iu fundasli, Domine, el opera manuum luarum
complectatur, ut annorum miile circuilus, iia miile sunt co li. Ipsi peribanl, tu aulem pcrmanes. et omnia
annos ut uiiius diei spalium sine labore circumspi- sicut vestimentum vcterasce.nt, ct sicut opertoiium mu-
cial, manifesie intelligendum quod ipsorum quoque tabis ea, et muiabunlur {Psal. c\). Qusa ergo peri-
dierum ei amiorum oninium tinem certissime nove- bunt, veierasocfil, ec mutabuniur, conslat pro cerlo
rit, ei absque uila dubietate hoc quoque prainovcrit, quia consumpt.i per ignem, mos, abeante igne, gra-
quando adventus ipsios claritas revelanda, quando liorem resument speciem. Prjeicriit er.im figura

promissa sini sanciis prsmia reddenda. L'nde ei recie .j

iiiijits mundi, non subslantia, sicui etcarnis nosirx
subjungilur : non st:bnantia perit, sed figura immoiabiUir, quando
Non tardat Dominus promissionem tuam, elc. Qui quod scminaiiir corpus animale, surget corpus spi-
crgo omnia novit tempor;», novissima ci anliiua, non riluale (/ Cor. >:v), De igne aulcni et aqiia nil lalc
lardal promissionem suam. sed bauc utique in lcs^imi.io, quin polius habemus in Apocalypsi Et :

leinpore quod ante omriii liDtpora futura pracdesil- marejamnon esi {Apoc. x\i). Habemus in prophc-
navil ostendil. Idcoque aiiiiuc diflferi, ul clecioruin {.\s:Etiux luccnnv non lucebit libi amplius {Apoc.
prius summa, quam cum Paireaiii« sacuia decre- XVsIl).

vii, adimpleatur. Unde et iii Apocaiypsi animce Et promissa ipsius exspeclamus, in guibus justitia

niartyrum qui diem judicii et rssurrectionis cjiis habilat. Juslitia habital in futuro saeculo, quia tuiic
adveniare sitiebant, audierunt, ul requiescefenl cuiinic fidelium pro modo sui ceriamiiiis reddeiur

lempus adhuc modicum, donec implereiur conser- corona justili:e, quod in liac vita neqiinquam tnTi
vorum et frairum eorum numerus, Qui autem |.rc- polesl, juxta illiid Salomniiis : Vidi sub sole. in locii

f.ilam beaii Petri sententiam ila intelligunt, quasi judicii impietaiem, et in loco justitiw iniquiuttem. Ei

dicerei diem judicii tanto^ loiigiiudiiiis futur.tm, dixi in corde mco : Ju>,ium cl impium judic.nbu Dcn-,
 :

83 DRD.E Vr; F,U\!5lLl.S OPP. fARS 11. SECT. I. — EXKr.ETICA GENIJIN/V. 8i

et tenipus omni rei lunc iiii [Ecrfe. i»). El iJcnim : A «p-^e Peinis, ea*-dem rpisiolas relogeHS, lande e^.^

Yidi, Inqult, calumuias ^wtp 3«/' >^oie geritniur, el la- dignijs jiidiCiU. Qui.1 nimi^um hoc ipsum quod se in

rryn as innocLnliuni, et ceniulalorciii neniH.cm, nec iliis nicrito reprehensum invenit, non quasi injiiriam

f!oj«c resiitere eonim violcnli.v cuncionmi attsilio rf«- asperiianlcr, sed gnilubinler q'i»si officium devolio-
slilutos , et laitdnri magis tncrtuof qnam vivenli-s nis aciepit. Tales esse ad invicem non quilibet mor-
(Ecclet. iv). Ideo nantqne magls inoiiiios inmicenK^s lalium, sed illi soli norunt, qui didicenint a Do-
qnan> vivcntes Inudavit, qwia ilii ndliiic in c«;rtnmine mino mitcs cssc et hiimiles corde, qni sciunl boiiore
posili, isii auiom [>eipelu;T» beaiic.iiiinis snnt mer- in^iccm praevcnire.
cede donaii. IJeo autcm sub solo ci.iunmias se vi- In quibus sunt qua:dam difftcilia intettectu, elC.

disse ijnereliatur, qnia snpra r.o!ein noveral Jiidi- Oinnes Scripturas iKrretici depravant. Nnlliis est
cem esse jnslum, qui in atiis Imbitat, el humilia rc- cn:m vtl Novi vei Veteris Tesi.-imenii liber in quo
stjncit (Psnl. cxii>, supra snlein maiisioues in qiiilms min inulia purverse intellexet iui. Sed et ipsas sa*pe

jiisii dcbiia jitsliliye sux pr.rmia [.orcipiaui, Polcsl Scripiiiras a suo siatii perverlerunt, vel demendo,
iioc qnod ail : In iiuibus juttiv.a haniiul, eliam j'ixl3 vel addendo, vcl muiando qu.icunque ilbiriim pcili-

iiiud i'saimi>-(cc inielligi : lUec porta Domiui, ju!:li dia diciasset. Sicui consial Arianos de Ev.in-ielio
intrabunt per eam (Psal. cx\n). Et in Apocalypsl, de B erasisse quod Salvator ail : Quia Deus spiriius esl

civitate SU| erna Joanms : i^ec iuli-abit in cam, in (11 C<jr. iii), quia nolebant credcre quud Spiriliis

qnil. aliquid roittquinatnm et \acien% ubominaiionem et s;incius Deus csset nmiiipotens. Quos recte iudo-
tneiidacium, visi qui scripii suni in libio viia: Agni cios vocal el instabiles, quiii nec lumen scienii.r,
(jXpoe. XXI). nec stabi!ilali-m bnbciit ntenlis, qna inler dnctos

Prcpter qttod, charissimi, hccc exspecianles, sala- donec erudiantur pcrmaneaiit. Dni-um nami|nc in-

giie immaculali, elc. Ilae siinl vigili;c sanctJC, de dociis remo dium est , hiimiii siabilitate doctorum
qiiibiis Domiiiiis riii : Biatiseni tlti qnos, cumv.nerit veibis audiium pr.neberc. Qiiain stabiliiaiis gratiam,

dominus , invcmrit vigiliinlcs (Lttc. xii). Vigilal ii»m- qiiia li.xTciici non habenl, vrnio superbia qiiasi
que qiii se a sordibu.s viiiorum immunem cusiodii, palca lcvis, eliam de Ecclesia tolluntur. De «juibus
qni, qnnnUii.ii iii se cst, Ciim omnibus bontiniiius benc subditur
p.icem babei, qu!, in seipso paie felicissim;i ute;i?, Ad tuam ipsorum perditionem. Qnia qui Scripliiras

nnines cainis ilieci bras spirilus rcgimini subdit. El sancias depravare, qui fiilem cailiolicam turbare ac
Lcnc cum diceret : Satagite immaailali et imiolali pervcrlere conantur, non alitid in hoc qiiam seipsos
inrcniri, addidil «i, id csi, Domino, qiiia ille solum ,, condeinnani. Ecclcsia auieni Christi, disciissis cr
C rorum
perfecle mundus esl, qui divino judicio niundus est. lenebris, vera sua lucc fruiiur. Unde bene in

L'nde iii bonorum coiijiigum dicimr Ernni

buide : (ine Apocalypsis, qux clausiiia et qiiasi sigiiaculuin

autem justi ambo anie Dcuin {Luc. i). Bene (inle esi lotius diviaae Scriplur;p, dicitur : Si quis «/ipo-
Deunit quia humana sa-pc jiidicia fallunt. suerit ad hwc, apponet Deus saper illum plagas .wi-
Et Vow.ini tiosiri longanimiiaiein satulem arbitra- ptas m libro i.slo ; et si quis diminucril de verbis libri
mini. Noliii; piii..re quod tardel promissionem Do- fiiijns prophetce, auferet Dkus partem cjns de tbro
ininns, s< d inlei igile (jind ideo longsnimilcr exspe- viicr el de civitaie sancia. cl de Itis qucc scripta suut in
dat, ni pliiies salventur. liliro isto (.\ptc. xxii). Diflicilia autem intelleciii iu

Sicvt el c//aits$/mu.s fraler ttoster Pautus sccuiiditm Clii«tol s r^aiili, qu.x ab iiidociis ct inslabilibus dicil
dalam sii/i .vipicntiam sftipsil voins. Paulum illis sci i- csse dtpravata, illa sunl m;ixiine in qnibiis de graiia

p^-i^s* ccinii.emiirat, «jcia ctj;i Paulus ad qii:)sdam Dei loquiliir, quw juslificet impivs (Rom. iv), boc csl

specialiter sciipsil Eccbbi;.^, omnibus tamcn gene- cx inipiis facial Jiistos. Dicit enim ipse : Ubi abun-
peccatum, svper^bundavit gratia (!\o»i v).
raliler, qua- pcr orbeni suiit, quxqnc nnam calboli- ddvit et

r;)in ficiiHit, scripsis«e piobalur Ecclttiiis. Et no- Qn-id illi nnn intelligenlcs pnlabanl eniii d ccic :

i.iiidu II qiiod bic Petriis Pauli sapiciillani l.iudal, Ettcinmus mala ul voit^mt bonn (Uom. iii). Absii .iii-
J)

iiise riuti-m f'au!us de se dicil : Ego enlm sum mini- tciii ul Paiiliis SU..S aiidilorcs ad proinereiuia t):iiia

ttms aposlotorum, qui non ium dignus voc ri aposio- docpal facere mala, cujus omnis iilcnlio esl a ni;ilis

Ins, quGnifiin pcrseculu.^i s :m Ecclesiam Dsi (I Cor. \\). cocrrerc, el ad bona agemla .inoscunipie polcsl ad-
Ef^ce se Pjiiliis pr.sc.r sii;c iiifiddiiaiis inensir bn- voc.-ire. Scd cuiii d cil, Vbi abundnvU pcccatum, sa-

n.iliat. cl .'ilioriiin ajio.^lolonini innoceitti.TMi pr;K pcrolmnilavti ci grmia (llom. \), doiium giali;c piT

|.riiiiub apnoiubrum, qu oJ>!iliis iioc veiieuiciirius coinniend.ii, q lai el iii;ign;i solii

fcri. Ecc'.'; !>i .s li

diinitlere peccata. V.i qn.inl!>

prioratus, ci daiarum sibi clavium re;^ni, dainn c(mvor?.is, cl miiiora

P.mlo sapieiiliarn miratur. Quia niiiiiriin! inocis c".l (p.is mitjirn ;iiile coincrsiOMcm periala comniisii,
majoTcm tirasi.c don.mii-; indiilgentiain coii-
«;lt:Cloroin ul alioriiui magis qua:o suas iitinMiior i:'iilo

virtnies, pcr qiias sc ad profccliuii excilent. Iiem- vcrsus acc pit. Loqniliir crgo hoc Ai>'Slidii8 de bis

qi.ie noiandiuii quc.d Pauliis in Litisloi;'. s;»i-; dicii. ; qii.i' jim toifitrisiinus ("?< '-''!«• •'*? '!»'' d.sper;»-

C.7im (tutcm venisset Cephas .AntiQchium, in fariinn ct '.oiio vcniai pro niagniiudiMf facinuruii» pcrcal; iiuii
re-ifiK (juia r^prehensinHis cral {CuUtt. ii). P.fjiieli»'!'- aiilHO, u'. ioiiiiici ii!lerpitlabanlur. si.wdebal plura

prnd'.!. u! f.Oii.'id pcr hd-c rccipcre:it

dil cij;' «\iij^i!5 i"! tpi-irtija siu:- Peliurr». v\ lameii l.reie
 : : ,

85 . iN 1 f;pistolam S. JOANNIS. 80
bona. Undeet beatu» Peirus rccie adinosienilo siib- A Ainf/ul,tb<ini de.viiliile in virtuUiH, lidebiiur O^hs den-
j«ng;l rnmin Sion {Psul i.wwu).
Vos igilur, fratres, prmcienUs nislo.iile, etc. PrA;- Ipsi fjloria et niinc et in diein feternilalis. Gloii»
s^cienies ,
qiiia iiigipieates ninitirarios inlroducciit semper Salvatori Deo el Doiniiio nosirn, ei nunc
crrorcs, qiiidam judiriuin ftiiurum iieginteo, qui- cum inter quolidianas adversilaium pressiiras adtiuc
djiin eloquia divina r.iisauios. qiiidam inale inler- in carue posili peregrin:iniur ab illo, el niaximc tunc
pretantes ,
quidam frcna tiiiiiiri^e iaitantes, alii cum diu deL;ideral'is ctinctis gcnlilius adveniens,
aliis atque aliis deceptionum fr:iiidibus miseroruin pnesenlia nos sua^ visionis fueril ilinsirare dignaius.
corda dementantes, cuitodiie, ne qua seducenlium Qu.iin quia inleriin suspirivnles, merito seduii can-
astutia a fidei vestrx iiriniiate Jecidaiis. iantns : Quia metior cii dies uua in alriis tuii super

Cresciu vero in gralia, etc. Juxta illud Psalniistse : mulia [Psal. lxxxih).

IN PlUiVIAM EPISTOLAM S. JOANiNIS.

GAPUT PRIMUM. B niaiius connn irr.ctavernnt de Verbo vioc , cmn
Ca;-ti (iiil ab inilio , elc. ll.mc Epislolam bealus vei.iin ciSii! recepisse carnem ,
qiiamvis jain incor-
Apostulus Joannes dc {idei el charitaiis perfcctione riipiibileni, absque nlla dubietate c«)giiov«;runi , an-
ton.sfiipsll, lautians devotioiicm eorum qui iu iini- dicnies .tO ilUj ipso : Palpute el i}id<:tc, quia spirit-is

LUe Ecf.iesis persevcrabant ;

porro iilorum impie- cantem et ossa non liahct , sicut me videiis hahere
t.iiem coargiieiis, qui Eccle^iae p;icein vesaiio do- (Lmcxmv). Deii.' anlein dicifur : El manut mysiro: con-

guiaie tmbatiant, Ccrinllii inasime el Maicionis, •|ui trcciuverjint dc Verbo viia:, quia f um veriialeiu rcsii-
Cnrisinm ante Mariam n'<n fuisse conlendebant. scil;ii.i' cariiis ejus a niorluis esiaiu inanibus coii~
Propler quos ctiani Evangelium smini scripsit , ibi trec*.:-iiido |
robaienl, ceilius cuni Vfirbnin vils", iioc

qiiideni ei suis ei ipsius Dumiai verbiii cunsiibsiaii- esl Dcum v.oiuin, csse cognovoruia. Liide et Tlio
ii;i!em Palri Filiniu ariinnans, iilc auteiu qu:c a Doini- Bias, qui specialius eum paipare ju.^siis esl , isiox

nn didicii propriis sennonibus depronieiis, et bxreii- ubi palpavii carnem , Duntn confesns esi , diccns,
(.01 um stultitiamaposiolica auctoriiaierefeliens. Unde Doininus mcus et Deus meus {Joan. xx).
iiiox in capilc Epislola; divniilatem sinml et humani- Ei vita manifestata esl , eic. Illaiu vilain dicil q-.ue

laem veramcjiisdemDeiet Domini nosiri Jcsudbrisii iii Evangebo loquitur : Eijo stnn resnyrectio el vita
designat diccns : Quod (uit ab iuilio, quod audivimus. Q (Joan. xO ; quio m.^niicsi;ita esl divinis in carni}
Fuii enim abinilicFiUus Dci, seJ eumdein FiliiiiH Dei di.ciarata miraculis, vidcruntque discipnli prajsenic^

in homine apparentcm auiiiernnt, ei uculis vidernnt qu;>d pnsieris indiibia veiitalc lcsLiri nlur, qii3in!i;

(liscipnli, quud ipsuin in Evangelio laiius explica- signa t.iciens, siciit iJeni Joaiines scribit, mar.ifesla-
vii. Nam qnod liic ait : Quod fuil ab inilio, boc esl vii gi.oriam suani, el crsdiderunt in eum discipnii ejus

quod in Evangelio dicit : /»i principio eral Veibuyn, ct (Joan. ii). Et quia Joanncs apo3!olus viiam se mani*
Veibumerniapud Deum, et Oeu$ eratVerbiim. lloccrat feslatani vidissc cum suis coapcstoiis tesiaiur, cnn-

inprincipio upud Deum {Joun. i). FUjUod liic siibdidil: foMdasur cum suis sequacibus Apc-IIe.s b.ierelicus

Qiiod audivimus, quod vidvnus ocuiis notlris, boc esl qiii eaindcm viliiin, id esi , Doniiniiin Salvaloreni,

quod ibi lalius subdit : Et Verbuni caro (uctum est, lioii Dciiin in vcritale , sed bouiincu) in pbantasia
ct habiiavit in nobis, et vidimus gloriam ejus, gloriam niundo appiiruisse conlendit.
(juasi Uniijenili a l*atre (Joan. i). Gt ne paium di- Et annuntiamui vobis vitum ccterixam , elc. Eral
cere videielur in eo quod ait : Quod vidinms ocuiis apud Paireui iu diviinlale asierna, apparuit ex leni-

iwstris, adjunxit : pore inundi iii huiiianilaic.

Quod perspeximus , et manus noiiivc conlrcclavc- Quod vidimus ei ruidivimus, annuniianiua vobis, cic.

runt de Verbo vitaz. Non soluin quippe corporalibus D M'inifesie oslMidit bealns Jo.inncs (|u>.i qnicuiique
oculis .sicui caeieri Dominuni vidcrunl , sed et per- socieiatcin o.um Deo habine desideranl, pri.-no Ec-
spcierunt, cujus divinam quoque viriufeni spiritna- clesix sociciati dcbciit adun.iri, illaiiMjue lidcn addi-

l:biis oculis cernebani. Maxiine illi qui euin in scere. cjiisqije bacraMientis inibni, qinnii di;)!ip!i!i .ib

inonte clarilicaiuni vidernni, e qsiibus unus erat ipse ipsa ii! carnt; tici^enli;; vcrilaK; pcrccporunt. Nc<; io
Joannes. Qnod anteni aii : El manus noslr(e conirr- aiiqno inmus ad Dcum pciiineni, qni per aposloh»-
ciaaerunl de Vcrbo vilic y Maiiicbyeiiriiin vincit iii- riin) (loctrinai!! credunl, qnam tlii qiii pcr ipsiini pr;!>
E.iiiiaii) , ipii DomlDiiin ver;)ni assiiiitp.->i-sc c:m- dicaiileoi in n:»ndo Doiniiiiiin credciianl , nisi in

iiein nei;aiit ; ijuani aj^osioii vcrani Csse dubiiari; qiisniiiin fos vt;l fidci r.pcruin qualiias tJiscornil.

non poterant, ui pole cojus veiiiaioir! noii sobJin Uiido 0'iam dc bai soiiciiite siuicioniin (|ii;«nj b.ih(:Mt

videndo, sed ci langendo piobaieni; iiKixiino Jo:in- jn Paire et Eii,-., Ips« Fdms Pairi Siipplicans aif ;

nes ipse, qni, in sinu ejus in cana rc; iiDiLcrc so l'ci/r sancte, sciia eoi iii nomine ino quos deditli nn/ji,

litiis, laiilo licoiitius ejits nic<iibr:i , ijn:inio Mciiiins ut siiii ururn sicut U nos ( .70.»». kvii ), El p.iuh» posi
laiigeiiat, ScJ tt i'uA res.inctlioi.e II cjcs a mortui:-, Scii pro iui auleiu ri.'(jij ianium, scd piu his qui tr<!-
 :

87 DF.nrE VENEUAniLlS OPP. PAUS II. SECT. I. — EXEGETICA GluNU!N\. 88

4l fuii iunl y,er lerbim forum in me, ut omucs vnum A l»is debila dimiili prec.iiHHr, ciim memores pnssiiMiis

n nt, tkut In, Pater, hi me, el ego in le, ul et ipsi tn no- illiiis lii)eiiler advirsa qn:rqiio tol>Tamus. Mire auieni

bi*unum sinl {loan. xvii). cnm de Domin'i loqiierctiir, ail : El sangnn, Jetu Filii

El hcee scribimis vobis, ut gavdinm lestTvm sU ple- ejiis ; Filius qiiippc Dei in divinilatis naliira sangiii-

htim. G:ni(Iium ilficlorum fil pleiiiim , («immiill'S ni'in babc:e non poiuit ; sed quia idem Fiiius Oei,

ira-ilicMiilo nd snnci.T EcclcsirR socieiiiiein, :lqiie .id eliam Filiiis liominis lactiis esi, recle propter uuila-

«jiis pcr qiiem E<clesia ro!)i>raliir el crescil, D. i Pa- lem ersonx ejiis, Fitii Dci fanguinem appellai, ul
I

iris •l Filii ejns Jcsii Chrisii s.ociPlaiein perducimt. \eium eum corpus assumpsisse, vernm pro nobis
rn<le I ti:un Pauliis his qn"S nd (idcm insiiliiebut, saiiguiiicm fiidis^e demoiisiran t ; refcliatiiiie lixre-

:ii( : Iwpleie cjaudium nieum, ul idcm tnpiaiis, eamdem tii os, qui vel vcram carncm a Filio Dei assumptam
e'if:titfitem habcn'es, unanimei , id ipsvm tapinilrs fiiisse, vel Dominuin Jesum in carne, qiiam assum-
\Ph,lipp. 11). psii, ver.-ciler csse passiim deiieganl. Cui simile e.sl

Kt iia-c est annuutinlio quam audivhuus ob eo^ elc. quod Panlus ait : Vos Spiiilus tanctus posuit epiuo-
Ilacsenieiuia benius Joanries et divinx piirilatis ex- pos reqere Eccletiam Dei, qHam acquisivii sanguine suo

ceUeiiiiaiii iti<iiistr»|, qnnm rios qiioqiie imiiari jube- (Aci. s\).

innr, dicciile ipso : Sancii estole, quoniam ego san- " Si dxerimns qttoniam peccatum non liabemus , olc.

e»s tum Doiiiinut Deut vealer (Levil. xn); el Mani- Conira bai^rcsim Pelagii lisec senientia valet, qux ut

« h:f>oruin dogma conYincii insaiium, qiii Dei naluram parvulos oinaes sine peccato nasci, et e'ccios iii liac

a priiu ipe lcneltrarum bcilo viclam, el esse vilialani viia i:>nium proncere posse dicebat , ut siiie pf>ccaio

<l;c^bati'. exi.^laiit. Nam et ciiin propbela dical : Ecce enim in

Si dixeriii us quoniam societateni habemus cum eo, iniijiilclibuii concepUts sum, e( in d. liclis pcpeiit me
etc. Teiicliras, peccaia, li.ire«es, et o.lia nomiiat. maie^ nua {Psal. t) , sine culpa in iiiundo esse noii
NeqiiaqiiHm ergo sida fidei confessio sufficil ad salu- possiwnus, qui in muiiilum ciim ciilpa venimus. Sed
i>"m, ciii bniiornm ope um aiicsiaiio deesi. Sed nec saiignis Jesu Cbrisli Filii Dei muiulat nos ab omai
DperiMii reciiludo sinc lidii ct dilrclionis siin|ili(i- pcccato, ul nos idc) siib jure bostis noslri debila
i3te prodesi. Qoicunqic eiiiin ulla ex parle lenebris nostia non tniie:int, qnia pro nobis Medialor Dei et
vbsideiur, socieaicin ad cum iri q;io iiihil iiiiquiia- homiiium, bOiiioCbristus Jesns gratuitu reddidit qiiod
lii'n ijicurril Iiabere non vaiet. Qua; en.m iocielas liui noii dcbebat. Qiii enim pro nobis niorlem carnis inde-
«'.'.' lenebras (II Cor. vi)? Liiatn reddidii, iios a debila animx morie liberavii.

Si autem in luce umbulamus, elc. Nolanda disiiii- « Si con/ileamur peccuta nostra, fideHs est, elc. Quia
rlio vcrborum, quia Deum e.sse in luce dicit, iios au- sine peccaio in hac vita esse non possumus, prima

tcm iii Ince anibulare deberc. Ainbiiliiit cnim jii^ll saiuiis spes est coiifcssio. neque quisquam se jiistuin

ii) hict\ cuin viiliiium opcribns servieniesad melioia piiiet, et aiite ocuios Dei erig u ccrvicem. Deinde
pronciniit. Divina auiem ssncinas cui dicitur : Tu dileciio, qiiia cbaritas operit niultiludinem pecca-
autem idem ipte et {Psal. ci), recie in bice esse rne' (iiruin (/ Pclr. iv) ,
quam propterea in sequcnlibus

moraiur, qiiia plena boniias semper cxisiens, ubi hiijus Episiolx rouUiplici nobis luude commendat.

proliccre valeat, non ioveiiit. Diciiur quippe fidcii- Puichre auteni uininiqnti simtil insinuat, qiiod et ro-

bus : Ul filii lucis ambutale { Eplics. v ). FrucUis gare pro pcccaiis del)camus,et impetremus Dei in-
eiiim liicis est in omiii bonitute ci jnstilia ct veril:Ue. dulgeMtiam cum rogamus. Ideo et fidelem dicil Deuin

De»is autem sine aliquo profeciu semper bonus, ju- ad remillenJa peccata , fideiii pollicitatioiiis sux re-

S'US, vcrusquc exisiit. Si ergo in luee ambuiamut, servaiiteiii, quia qui orare nos pro peccatis nosiris
sicui et ipte est in lucc, tocielatem liabemus adinviceni. et debiiis ducuil, paternam misericordiain proinistit,

Qnia videlicel maMirttsttno dat imli. iiiiii quod in via ci veiiiain seciituram. Justum quoquc euni asscvcrat,
liu is ambubindo pro(i< imus, si fraiern.x societatis. quia veise confessioni juste dimiliit. Ih remittat no-
cnm qiia pariier ad bicein veram perveniainus, co- D '^*. inf|"it. peccala nostra, et emundelnosab omni ini-

pu'a gaudcmns. Sed etsiiucis operafacorecomproba- quitate. Remittit in hac vita eleciis pcccata quoii-

iiiur, si inviuhila niulux dilectionis jura tenere vi- diana el levia, sine quibus in terris vivere nequcunt,
demiir, nec sic tamen pntarc debi^mus nostro nos prole- entund:it post solulionem carnis ab onmi iniquitatc,
ciii aut induslria a peccatis ad inlegrum posse niun- inlroducens illos in eam vitam, in qua ncc velint ul-
dari. Nam sequitur tra peccare, nec vale.ant. Itcmittit nunc majora teu-
Et sanguit Jetu Chrisli Filii ejits emundat nos ab tanicnia oraiilibus, nuvincaniur; reniiiiit mintma,
emni peccato. Sa( rame tuni n3in<|iie duminicx pas- ne Ijpdantiir : mundat lunc ab unittibu>, ne olii|ua
siunis, «I prxlerita nobis oninia in bapiismo pariier prorsus bcatis in rcgno perpeluo iniquilas adsil.
peciata laxavit, elquidquid quolidi»na fragiiilate post Si dixerimus quoniam non peccavimus, etc. Ipsc
iiaptisnia comniisimus. ejusdem nosiri Ucdemptoris nanique per bominem sno Spiriiu pleiinm dicebit :

nobis gratia dimiitit. Maxiiiic cum inter opera lucis Non ett juttus in terra qui facial ionum, el tton peccet

quae facimus, humiliier quclidie noslros illi crrores (Ecele. vii). Sed et per semeiipsum nos immunes a
confiteiiiur, cuni sanguiiiis illiiis s;icr;inicn5a percipi- dcliclis csse noii posse dociiil. qims iia orarc prcce-'
mus, cum diiniitculcs Jebiloribcs tioslris, nostra no- pit . Dimi.ic nobis d bila nostra sicul el uos dimiiliinus
 :

89 IN I EPIST0L\^5 S. JOANNIS. 90

dibiior bu$ nostris ( Matlli. vi). Ncmo ergo , docenle A scimiis, et accusaimu injuslos. Ciir eiiim jnsiiis iion

Pel;»gio, libfrum se a peccaiis ac delHiis vivere posse sii, qui cuntra siiain injusiitiam jam per lacryinns

crcilat, ciim videril aposloios, docente Domino, pio sa?vil7

snis nTMC dftliclis. Sed el albi scripiam est : Septies Et ip$e e$t propitialio pro peccatis uo$trix. Qui
in die cadil juitus, el resurgit (Prov. ixiv). Impossi- per Inimanilalein interpellat pro nobis apmf Pa-
lii!e namque esl qiiemlibel sanctorum non alir|naiida trem, Idom per divinitatem propiiiatur nubi^ cuin
in minimis peccatis, quoe per serinonem, per cogita- Pars.
lionen:i, per ignorjntiam, per obIivj;)nem, per ne es- .\.)n pro 7miris auiem tantum, etc. Non pro illis

eitatem, pcr voliintatom, jier siibrepiionem comiiiit- sol:ini propit aiio ef^i Dominus, quihus (unc in carne

tunlur, lapsum incurrere , nec (amen jiisti esse dc i- vivennbiis scrilieliat Joannes, sed eiiam pro onmi

siunl, quia citius a realu, Dumino opitulanle, resur- Ecclesia qutB p<T toiam raundi laiiindinem (lifTnsa

giint. esl, pricno niiniriiin eieclo usquc ad uliiinnm qni

CAPUT II. in fine miindi nitsciniriis est porrecio. 0"'bns v: rbis

Filioti mei, hoec icribo vobis, vi non peccetis. Non D«>n(ii»l:iruni scbisma reprobat, qui in Afric* so-
e»>t sibi ipse conirarius, qui supra nos sinc peccato lum (inibus Ecclc-iam Clirisli csse dicebanl inrlu-
vivere non posse perliii>cbat, nunc autem ideo fcri- B san». Pro loiius crgo mundi pcccatis iiiierpollai Dti-

bere se nobisdicit, r.e peccemus. Sed ibi nos neces- niiiM.s, qnia per toium mundum esi Ecclcsia, (|ii;un

farie, providcnter ali]ues;iiiihritcr noslrae fragilitalis suo sanguine comparavil. Nequc liuic vcrbo repu-
admonuit, ne quis sibi qusNi innocc^ns place:(l, et se gr.ai, quod in sequeiitibus dicit, Et mundns tatwi in

de mcritis extolkndo plus pereai, bic couse<v»*'nlor maii/^no posiius e$t ,

quia et pcr toluni inniKliim

liortaiur, ut si omni culpa carcre neiuimus, demus siint qui maiigno, id est, aniiqno liosii faniu-
tamen operam quanium valemus, ne nns ipsi fragili- leniiir.

latem noslrae conditionis negligenler aiiendo viva- Et in hocuimus quoniam eognovimus enm, si ninn-

mus, seJ contra oninin vitia strenue vigibnlerque di- dala ejus obsfrvamus. Quse mandala dicai , in scqueu-
micemu>, inaiiitic majora et apeniora, qus, Domino tjbiis afierit, id cst, cbariliitem.
juvante , faciliiis superare vcl cavere valemiis, ut Qui dicil se nosse eum, el mandtita eju» non cuslo-
juxla quod Paulus ail : Tenlaiio nos non apprehendal dil, tw. Cbrisius vcriias appolialur : Ego sum (in-

nisi hnmaiia (/ Cor. x), boc est ea sola qiiam iiuniaKa qiiji) lia, veriias, ct vita {Joun. iiv). f rusir.i ergo iio-
iiifirmitas ;»d iniegrum decliii:ire noii poteit. bis in eo 3p|ila!:diinii6, cnjus niaiid;ila non f;uiiii«s.

Sd etsi qnis peccaverit, advocaliun hubemus, eic. Nec iraride puf^mns uniiin Deuin nosse, curn et d.-e-

Vide ipse Joannesqiianiunj (^ervet humiliiatennqiiani monc» credaut, et coniremiscant. Quid sit autem
docet, cerie vir jusius erai el niagitus, qui de ne- veraciir nosse Deum, subsequenier osleiulit, di-

Ciore Oomini mysieriorum socreta bibcbal. Non ta- cens ;

Advocaiuin me babeiis ajiul Palrem, sed aWem verbum elc. Ille iiaqiie verc
iiien dimit, Qui servnl ,

adLOcntum, inquil, habemus. F.t habemui dixil, non Deii.n novil, qui ejus mandaia servando ciiariialt-in
llabeiis. Maluit se ponere in niimero peccaioruin, m g»» (.jus habere conprobat. Uoc cst enim
Dcim nossc,
quam ponere eum non amat, piofecio
haljcrfi advocatuin Ciiristiim, se pro qti id am:ire. Nain quisquis

Cbrislo advocalum, et inveniri inier damnandcs su- ostcndit quia quam sit amabilis non novil. El (juam
vjdcre fioii
l-erbos. Nec lameii dicendum (jiiia epis(opi vol pr:f- sit suavis Doniinus el dulcis, gusiare ac
coniiiiii:i inien-
positi non peiani pro populo. Orat eoim .\posiolus didicii, qui ejus conspeciibus placcre
pro plebe, oral piebs pro Apcsloio, qni dicil : Qran- (ione non saugit.
Jn ho€ szimus quoniam in ipso sumus, etc. !d
t>sl,
les simul et pro nobit et pro vobis, ut Deus aperiat no-
iuiniiiis orare,
bis oslium verbi {Coloss. iv). Et pro Pctro oraltat pcr c^i'.eclioncni nimiain e'/nin pro
Tcclesia cum vinculis Peiriis, ei esaudiia dicens, Paier, ignosce illis (Luc.
esset iii sjcui cl ipse «-git.

aui
est, quoniodo el Petrus pro Ecclesia. quia oiniiia
pro invicem menibra orant. Caput pro omnibiis in
q xxiii). Sed el prospera

c nteu-.nerc, libenter irrisii.n-^s el

....
inundi
npprobria tole-
cuncia loili
u ._

posi me venire,
lerpellat, de quo soriptum esl : Qui esl ad dexieram lare, sicul el ipse disil : Si quis vutl
Dei, qui eiiam inlerpellal pro nobis (Rom. Uni- ei lollal criuem $uam, el sequanir
viii). ahnegei iemelipsum,
geiiito enim Filio pro honiine inlerpellarft esl, ajiud me (l.iic. ix).

bomincm demonstrare. non mandatum novum scribo vvbis, ete.

co:cternum Patrem seipsum Cliari$simi,

Eique pro nalnra est, eaindem mandaiuin vctiis est, quiii ah ini-
huinai!.'! rogas.'*^ Kideivi cluritas ei
naiuraui in divinilalis su;e celsiludine suscepisse. lio commendata, et inandaium iiovuin, qui.i teiiebris

Iiiierpellat ergo pro mdiis Dominu.';, non voce, sed ejeciis deMderiuiu iiov* lucis infundil. Uiidc recle

miseratione, quia quid damnare In elecMS noluit, subditur

stiscipiendo servavii. Cl beiu! cum diceret, ad- Quod est verum el in ipso, ct in vobit, elc. Ecce

vocatum nos apud Pjtreni habere Jesum Chri- inde oovumi. quia iencbr;c ad veierein hominem,
dicil
Slum, addidit justum; juiius namqne advocalus in- liix vero ad noviim bominein perlinet. Deiiique
justas causas non suscipit qui lunc justus nos de-
: Apostilus Paubis . Exviu vos vcterem hominem, el
itcrum FutiitJ n/i-
fendel in jndicio, si nunc nosmeiipsos el cogno- induite novum (Ephct. iv), ct :
 ;

91 BKD/E VCNEUABILIS OPP. PARS II. SECT. l. - EXEGETICA GENUiiNA. n

quatnto lenebioi, mmc euUmhx in Dom'mo{E\)hes. v). A ois liibricnm est, sed propter robvir a-lalis cert.imiiii

QuJ dinl se in luce etse, el fratnm $uum odii, cic. babilc. L'iide adolescenlibus Joanncs illis scribil, qni

Dominiis pr:pc.i*pil <lilig''re iiiiiiiicdS ;

qii ergo dicil lcniamenta volupiaium carnaiium verbi Dei amore
^irerunt. Scribit el eis qni inajore perlcctione,
se esse Cltristiainim, cl fralrem odii, in peccUisest
usqne aJIiiic. Ei Itone ad litlii urque adiiuc, qnia ni- illaiis propter verbum Dei perscculionibus, cttn-

miruni omiics honilnes iii lencbris niiscuninr vilio- cias maligni bostis machinas forlilcr coiitempse-

riim, iii tciicbris maiieiil *v:iines, doncc gralia ba- runt.

piisnri per Clirisiuin illuminciiiur. Sed el is qni cum Scribo vohis, infantes, quoniam cognovistis Patrem.

odio fralris accedil ad fi)iilom vilat; «^no rcnascalnr, Iiir.inles dicit humiles spiriln, qni quo magis humi-

el ad polum sangninis preliusi quo redimalur, elsi liari sub potcnli manu Dci consentiunt, co subli-
se illuminainm a Domino xsiimat, in lcnebris esl mius xternitalis ejus arcana cognoscnnt, sicut dc
u.sque adliuc, nequc ull « raiione peccaionim umbias lalibiis dicit eidem Patri Filius : Abscondisii luve a

exnere potuit, qui visccra cliarilatis induere non cu- sapienlibus ei prudenlibus , et revelasli ea parvuli»
ravii. Hinc esl enim qcod Siinon nuper baplismaiis (Luc. x).

unda perfusus, ab eo qui claves coeii habuit, audi Scribo vobis, patres, quoniam cognovhlis eum qui ab

vit: Nonesltibi pars ueque sors in sermone islo ; in *' initio esl. Comniendat ivK cl rcpetil Mcmeniote
fclle enim amaritudinis et obligalione iniquitatis video vos patres esse. Si obliviscimini eum qui ab iniiio

te esse (Act. viii) Quia videbcet collegio fraierniia- est, perdiiis palerniiatcm.

lis negiecto, donum Spiriius, quo unitas Ecclesi.e Scribo vobis, juvenes, quia (ortes estis, etc. Eliatri

xonservaiur, pecunia eincre ac privatim cupiebai atqne eiiam consideraic quia juvenes csiis, pugnale
iiabere. ul vincaiis, vincite ui corducmini, llumilcs esiote,

Qui diligit .,... c! scandalum in eo non esl. h\ est, ne in pugna cadatis.

offensio; qui enim diligii fraliem suum lolerat ,
N olite dHKjere mundnm, clc. Oninibiis b*c gene-
omnia propliT uniialein unilatis. Pax enim multa di- raliler Ecclesiae iiliis scribit, cl bi.-, videlicel qui pa-

ligenlibus nomcn iuum (Psal. cxviii), id est, cbarila- tres siint per nialurilalem priideiilisc ac doclrinx, ei

lem, ei non est illis scandalum (Ibid.). El Paulns di- illis qiii iiifante-t per devotionitm humiiitaiis, el eis
qui adolcscenies vel juveiies propter devicia lcnta-
cil : Svfferentes invicem in cliaritate, studentes servare
u..it,itan Spiritut in vinculo pacis {Kplies. iv).
tionum certamina. Omniltus bis paiiier inandat ul

Qui autem odit fratrem suum, in tenebris est, elc. uianiur quidcm boc mundo ad neccssitaiem, sed non

gebennam, ignarus prx- diiigant

"'"g ad desideriu supeifina, sicut el Paulus aii
it eniin nescius In et caecus ^
cipiialur in poenam, reccdens scilicci a Cbiiiti lu- El carnis curum ne feceritis in desiderits (Rcm, xni).

mine monenlis et diccniis ; Ego sum lumeu mnndi. Si quis diligii miindum, elc. Neino s»bi mcntiatur.

Qui me secutus fuerit, non ambulabil in tenebris, sed niium cor duos laiii sibi adversarios amores non
hahebit lumen vitce (Joan. vni). capil. Unde el Diiinimis ait ; Nemo potest duobus
Scribo vobis, fifioli, quoniam remitlttnlur vobis pec- dominis servire (MatUi. vi) ; cl llerum : Non poteslis

cata propter nomen ejus. Omncs suos audttorcs, qiio.^ Deo servire ei maminonx (Ibid.). Situt enim cbaritas

ipse in Christo praiccsserat, liliorum nomine giori- Palris foiis est omnium et origo virlutum, ila dilc-

licai, quia videlicet renali ex aqua et Spiriui reinis- ciio mundi cunclorum est rudix ac roincs viliorunu

sioncm acceperant peicatornm. Et ne dnbiies fi !e- Uiide scqiiitur :

les quosque patrum praeccdenlium (ilios recle posse Quoninm omne quod est in mundo, etc. Omne qiiod

nominari, audi prophelam de Ecclesia caiieniem, c.sl in inuiido, dicit onines qiii menle inbabitanl
n.iiiidum,qiii ainore incotiinl munduiu sicut coe-
Omnis gloria ejus filiee reqis ab inius (Psat. xliv); ;

itemqiie ad eamdem, Pro patribus luis nati suni libi lum inbabitanl, qui conversioiiini habcnt in coeli.s,
fiiii (Ibid.) qtiorum cor snrsuin csl, quamvis carnc anibulent in

Scribo vobis, patret, quouinm cognovistit cnm qui O^'"^'^^- Omne ergo quod in niundo csl, id est, omnes
ab iniiio esi. Paires non aiiale, sed sapientia majo- mundi dileclores non liabcnt , nisi coiicupiscentiani

res ac maturos appellat. Sencclus enim venerabdis cariiis, ei concupisceiui:im oculorum , et superbian»

est, non diuiurna neque annoriim num( ro compu- viiae. Ilis quippe viiiorum vociibulis oinnia vitiorum
lata. Caiit sunt autem sensus liominis, el alas senectu- genera comprebendit. Concnpiscentia namque carnis
tis vita immaculala (Sap. iv). P;itrum namque est an- eil oinne quod ad volupiaicm el delicias corporis

tiqna meininisse, ac nossc, et hnec minoribus pan- piTlinet : \n qiiibus maxima siint, cibiis, potus, et

dere. Unde scriptum est : Interroqa paires tuos, el Ctiiicubitiis : dequibus Salomon ail : Sanguisugw dux
annuntinbuul libi (Deul. xxxii). El ideo recie p:ilres Rvnt ftliaj dicenles Affer, ajfcr (Prov. xxx). Coiicupi-

appellat ens qui eum qui ab iniiio esi. id est Do- sci'nti(i ociilurmn etl oinnis cuiiosilas qnae fil in di-

iniiiMin Jcs!im Clnisium, una cum Patre et Spiniu sceiidis artibus nefariis, in r.onifimpiaodis speciacii-

saiicio nosse, el buis audiloiibus fuleliler pra^dicnre lis lurpibus vel supervacuis, In acqiiireiJis nliiis

didicerunt. lemporaiibn.s, iri dijuoiCcnJis eiiun iarpcndis.(iurt

Sciibo vubis, adoicsreutci , i',iioniam vicistis luoli' '.

iliis proxiinonitii. Siipeibia '.•'ta:ai, v-im se (jiii-v-

ij'uim. Adolcsc-.nlijc lcinpus propier iricei.tiva cr.r ijU'; J!Cl.i! ii! bon-iiibu?. Pcr hxi' liia t:iiUi!:« cup:-
 •J3 IN I EPlSTOf AM S. JO\NNIS. Oi
liiias iiumana teiilaiur. Ter hacc Adarn (enlalus e-t A im cmv Snlvaioris fulurus, cl sctutuM pesiis Anii-
el vicliis. Per concupiscenliaiii, sciliccl, (.iinis, (iini clirisli, qui pra-conia salnlis impiign;irtn, pn.phe-
tiosiis cibiirn ligni velilum oslemlit, ounu|ue :i(l co- laruin pr.Tsagio signau esl. Unclc seqiiiliir :

iiiedendum suasit. Per concupiscenliam oculorum, Ei sifiu audisiis, quia Anllcliristus vetiil, e[c. ^nti-
lum dicerel : Sdenles bonum el tnaliim, et n, erienlur christ^s dicit hareiicos ; sed el iiii iini liii.iu caiho-
oculi vestri {Gen. iii). Per superbiam vilae, cum di- iicam qu.im cohraenlur, perversis actiiius (ieslniiuK,
cerel : Eritis sicut dii {Ibid.). Per h.TC lenlalus est Antichrisii, id esl, Chrislo conlrarii, jiuv vocanlnr
;

Christus, et vicit. Per coneupiscenliam carnis, id qiii omnes niaximo iili Anli(.liYislo in (inem saecnli
est, cihum, ubi suggeriiur: Dic ut lapides isii pmies veniuro , qu:»si sno capiii tcsiinioni'n) rnidunt.
fianl [Matlh. iv). Per conciipisccdli.im oculiiruin, id Unde el Panliis de illo ail quia »ii/s/crii(m ;a;»j opc-
cst, ruriosiiaiem, ubi de piniia tcnipli ailmoneliir ut ratur iuiquilulis {11 Tkess. ii).

se deorsum millat, tenlaiMli gnuia, niruni ab aiij;e- Undc scimiis riuia novissitna liora esl. Unde ? Quia
tis suscipiatiir. Per supcrbiatn vii.T, id esl, inanem Antichrisli multi lacli sunt. Polesl autcnt v.l sic in-
jactantiam , uiii in monle consiilnto ostenduniur lelligi, quod aii, jam tunc novissimam laissc hor.im,
omiiia regna terrse hujus , et promilliinliir, si ado- (luia persecuiio illius lemporis, qu:e ab li;firetici!j

raverit. " ingcrcliatur, magnam situil luJiiicm habueril ullim.c

Qua' non fst ex Patre, sed cx tnundo esi. ISoii est iiljus pers cntinnis, quac imminenie die juJicii v.n-
pngiia vitiorum nobis ex Oeo Paire et Co.-idiiore iia- tina est, quamvis haec linguis tanlum vesanis Kc-
turaril«3r insena, sed ex mundi hujus amore, qucm clesiim vexaveril, illa eii.un gladiis sii vexaiiira fe-
Cre.aori prscluliii.us, nobis accidisse probatur. Fe- rocilMis.
cii eniin Deiis homines recios, el ipsi se inicue- E.i tiobis exieruiU. sed nnn erunt ex nobit. Plangen-
ruiii infinilis qnsesii^ nibus, nl Snlomon teslaiur. dnm videbalur nt »i.\mnunj, cum iiudiremus : Ex no-
L'i.de el Jacobus .lil : Netno, cuin tentatur, dicaiqno- bis cxiennit ; sed iiiox consi-lalio Siibinfertiir, ciini
mutn a Deo tcntalur. Deus enim inlentuior tnalonim Siibdilnr : Sed uon eranl ex nobis, Consiat eiiini noii
esl ; ipse enini nemincm lenlat {Jac. i). Lnusquisijue posso exiie ioras nisi Aniicluisuts, cos autem (|ui

^oro ienlalur a c .ncupiscenlia sua absiraclus ci il- non suiit Clirisio contr.irii, foias exirc nuilo inodo
lociu^. posse ;
qiii ciiiui iion csi Chrisio conlrarius, in cor-
El mundus transihii, el concnpisientia cju<; , elc. pore ip^ius ii.erei. Sed .sunl qiii inlus sic sunl in cor-
Muiidus transibit, cum in die judicii per ii-iiem in pore Doniiiii, qtianiloquiileii: adlmc curalur corpus
rK'li(»rcm mniabiiiir liguram, iit sii coeluin ii0'>uin et ipsiiis, ei siiniKTs porlecta non ciit nisi in resinre-
lerra nova. Transibil et concupisienlia cjiis, quia ciione moiluoium. Sic suni in corpoie Chri.sti, (luo-

lcmpus pairandie iuxiiri*, vel alicujus peccati, ullra modo hutniiies mali ;
quando evoniunlur, tunc re-
nou orif. In illa enim die perihunt oinucs coijilationes levatur corpus. Sic et !ii;*!i qiiaiido exciinl, ItiHC

eoivyii {Pidl. cxLv), ilie utique qnibus crga niundi Ecclcsia rele^alur. Fx nobis exemnl, iiiquit, sed,
Imjiis desideria intendebant ;
qui auiem fccerit vo- n..l le Irisles esse, nou erant ex nobis. Liide pro-
luniaicm Domini , nequaquam ejus ccgiiationes bas ?

innndo transeunle peieunl , sed quia cixMesiia ct Num si fuissenl ex nobis, permutmssent utique no'
:eterna desiiierabal, innuulabiles iii porpeluo ma- biscum. Ilinc crgo videiuiiini qina iiiiiUi (|ui noii

nent, quia prsraia suporna quae concupierai conse- suiil ex iiobs accipiuiil nubiscuin sacraiiiCiitaChri^li.
queliir. Unde et Ouminus de femina devota, iino de Sed lcntatio probai quia noii sunt cx nobis, quia
unaquaque anima quyc volimiali^.m suani pcifccie cuin iilis loiiuuio vencrit, vclul occasijiiie venti vo-
secuta fuerit , ail : Maria opli.nam purlem eleyil, l.mi fiiris. qiiia grana non eranl. Oinnes auiem Uinc
qucc non auferetur ab ca {Luc. x). Q\n cigo iii OKicr- volaliunl, ciiin aroa Doniinica coepcril voniilari iii

num manere inconcussus quiciusqiie concupiscii, ea dic jiulioii. Si qui .saise cxierniit peocando, sed poe-

qua: iransire nesciunt amplectalur, ejus qui a.>ler- nitendo rcdeuni, bi non Aniichrisii, sed in Cliristo

nus esi, Dei voluntatem sequaiur.

D esse probanlur, si lilos linis vit;i'. pra;sciitls iii Lc-
Filioli mei, no-issitna lioraesl. Novissimam horam, closia uiaiitriilis iovonerii.

novissimum sa>culi tempiis, quod nunc agiiur, dicii, Seii ul maiiifesti sint , (luoniam uon sunl ouines cx

juxla illam Domini paraloiam, ubi operario? in vi- nobis. Idoit, pein.iiiciile Doniino, qnidam ct aiic*

ncam a priina liora, a lcrtia, a sexla, a iiona oi ab nliimam ex( u^.sioiicm exeiini de Ecclesia, oj^toi.dcn-

innlecima, narrat essc conducios. A piinia nan.que lc3 se non lui-^se licclesire meinbra, nec pertinnis^o
lii.ra vineam Oomini excolebant, qiii a priin-.KJio ad oorpus Chri li, nl per hoc iiianifesic claroscii,

sui Crealoiis quia no!i sunt (•i.ines r nobi.->, (|>ii iioliiscuin inlns
>:rculi vel docendt», \el recle vivendo, i

volnnlali s^jrviebiiiit. Ab hnra terlia, qui a liiiiij.oii- posili s.:crUi>ont:> Clirislt poriipiint , sed snli (pii

biis Noe. Ah hora sexla, (jui a lenip'»ribus AiuM- (ligna eisdem >:M'r.nnoiu.s opoia in uiiiMle Ktc.si.u

li:iiii. Ab liora nona, ciui a temporibus legis dal.i. Clirii:li faciiiiii.

At. hdi.i undocima, qm a lcnipoiibiis dominicy: Iii- Siil cl vos UHCiionem It.ileli» a Suncto, et nostts oh'-

lain.tli.nMS iisqiie ad liiiciu s.vculi, roelealiiius lamii- niii. tnclio s|tiritita:is, ip.>e SpiriUiS snficlns e»t, /
'jiilui iiiij viiiis I ii) '^uci vido;i::el hcia, \-{ ..dvtiilui t!ijU5' aacraii.c.ilnm tsl m uiKliDi.c \isii»i!i. Hanu
95 DED.K VENEriABILIS OrP. P.\R5 U. SECT. I. - EXEGETIOA GENUINA. 9«

h.thciH A Oninis qui Hegnt Fi7J«m vec Patrem liabcl, etc

uncrionem CliriMi dirii habere f>mnes, q'»i ,

Coiiffssioncm cordis, vocis el opcris inniiril,

cogno>cere bonos ei malos, nec opus esse ui do- liic

ceaiilur qtios ipsa unciio docel. Ei beiie ciim de h;c- qualein qiiXTcbal Paulu'», cum ait : Et nemo potesl

relicis loqiiereiur, repcnte atl suos andilores con- diccre Dominns Jesus, nisi m Spiritu sancto ;
qnod

versHS, dicil nnclionein eos habere aSancto, iit os- esi iipcrle dicerc : Nemo potesi , nisi doiiante gra-

et oniiies Anii- tia Spiriliis snncii, peifecla prof.-ssione et aclione

teiidal eis e conlrario qnod hxrelici
chrisli grili.-e spiiiinalis munere sinl privali, nec Clirisio Domino famulari.
Vos quod audislis ab inilio, in vobii permaneat, elC.
perlineal ad Dominum, qui Sinclus vocari a proplie-
consuevii, quin polius inler minislros Salanx, Uliin, inquil, fulem, illa dogmata tolo corde secta-
lis

nihil habeiii, perdiiitmis locuni te- mini, quoe a primis Gcclesiuc nasceniis temporihus
qiii sanctiialis

ncant.
aposiolorum voce percepistis. Ipsa simt enim sola

Non seiipti vobis quasi ignoranlibus verUatem, etc. qux vos divinx graliae participes reddit. Gi si quis

Nfisiis enim verilalem fidei el viiae docli per unciio- vohis dixeril : Ecee hic esl (Jhristus, ecce illic, ne

neiti Spiriius, nec opus habeiis doceri, nisi ul per- crediderilis. Exsurgent enim pseudoproplietce, ut Do-

si-lalis in CO quod conpi-lis nimus pr.xdixit {Marc. xiu). Et vos, inquit, in Filio

Ei quoniam omne mendadum ex verilate non eat. ^ et Palre manebiiis. Filium primo p.nens, quia sicul

llic versiis pendol a superiori, et est sensus : Non ipse Filius dicil : Nemo venit ad Palrem ttisi per Fi-

scripsimus vobis qiiasi igiior;iiil bus veritatcm, sed Uum {Joan. xiv); nullus divinx celsiludinis gloriam

qu:isi sciciitibiis eaiii : ei h<'c qinique sctenlibus, vidcbit, nisi qiii per sacramenta hiimaiiilaiis, quam
qnoiiiam omne menJ: ciiim ex verit:ite iion esi. Ecce Filius suscepit, renaius esl. Vel certc ideo primo

;uil«'m nionili sumus, qiiomodo cognoscimus Ai.li- F lium, Pairem nominavit, ne dicant Ariani,
et sic

christum. Cliristus dicit : Ego snm verilas ( Joan. Firn!inminorem Palie propterea credendiim, quia
xiv). Omne auiem mendacinm nnn est ex veriiate. nunqiiam ante Palrem nominalu<> iiiveniatur.

Onines ergo qiii menliuniur, non sunl ex Clirislo. Et hac est rcpromissio qvam ipsi^ polUcitus est vo-

Non dicii, qtioddam mend;iciiim ex veiilale. Nemo se bis, viiam aternam. Quasi (lu.Kieres mercedem, et

decipiat, nemo se illudat : omne mciidacium non diceres : Ecce me, quod ab in:iio audivi, ciisiodio,

est cx veritale. oblenipcro : pericuta, labores, leniaiionei:, pro isia

Qiiis est mendax, nisi h-c qui negat quoniam Jesus permaiisionc suslineo, Qiio friictu, qiia mercedc ?

non est Chri.^^lus ? Pra;dixerat omne mcndaciiim ex Qitid raihi postea dnbitur ? El hxc esi, in(|iiii, re-

viriiaie noii esse, sed qni;» inuiia sunt genera men- _ promissio quam poiiiciius est nobis, viiam xieriiam.

daciorum non parum inier se disparia, niinc quasi .Memoria promissx mercedis perseverantem te fa-

mcndicium ncgationis Christi, quia

singiilarc potiit ciai in opcre.

nimirum hoc tam nefandum ei essecrahile menda- t!(ec scripsi vobis de his qui seducunt vos. Sediicio-

ciiim cst, ui in ojiis comparatione caetera aui parva res quos nominat, non solum bseretici suni inielii-

v.deaiitiir, aui nuila. Jiixta quod petcanli Jcrusalem geiidi, qui perversa docirina qu.erunt averterc a

diclum est : Jusiificata esi Sodoma ex le (Ezech. xsi). fi.le, sed et hi qui pi-r i!iccebras vc! advers i s;rculi

Propria autem Judacoruni esl h?cc nej^atio, ul di- a promissione vilu: a^iern.^c mcnie.s iiitirmorum muic

oant quoniam Jesus non est Chrisius. Sed et haere- mutceiidu, sive lerrendo, delrahunt.

iici )|ui male credunl de Christo, neganl Jesum esse El vos unciionem quam accepislis ab co, elc. Hoc,
Clirisium, quia de Christo non rcclc senliunt ; ne- inquit, Dtmiino ailjiivanle procuraie , ul Spiritus

qne eum talem confileniur qiialem divina verilas saiicti gratiam, quam iii bajilismo consccuii estis,

docet, sed qiialem ipsoruui v;<nit33 fingit. M:ili quo- integram vesiro in corde et corpore servetis, juxia
qnecalbolici qui Christi mniniatis oblompcrare con- iliud apostoli Patili : Spiriium notite exstingnere

tciiiiiiinl Je^uin esse Clnisiiini deneg:int, cui noii ut {] 'fhest. v). Sicijue (ii «Idocente iiiteriusvos Spi-
(Mnisio Dci Filio debitnm timoris vel dileclionis ritii, minus indigeatis exlrinsccus hominum insiitu-
D
servitium iinpeiidunt, scd veliit bomiiii nullius po- iiooe doceri. Poicsl unctio de qua lo')iiiiiir, ipsa Dei

t nii:c ad libilum rontradicerc non timcnl. Ideoque chariias inlelligi, qiKe diiriindiiur in cordibus noitris

oiiines hi mendaees et Atitichrisli, id est, Christo per Splrimm sanclum ,

^aj daius est nobis {Rom. v),

conlrarii, probaniur exisiere, altestante Aposiolo, qti.i' ciiissime ad observanda Dii mandata cor qiiud

qui dicit : Confilcntur se nosse Deum, faclit autcm iniplet iiillammat.

negml {Til. i). Sed iicut unctio ejus docet vos de omnibus. Merito

Hic est Antichrislus, qni negat Patrem et Filium. addidit de omnibus, qiiomodo io Evangeiio Dominus
Hac sonteniia cum lia:reticns , lum maxime percu- de ccdem Spiriiu luqiicns discipuiis ait : Ipse vos do-

tit Jutlsos, qui nfganies Jesuni esse Christum Fi- cebit oinnia {Joan. xiv). Quia ni>i idem Spirilus cordi
liiim Dei, niliilomintis Deum Palrcm se habere di- sermo doctoris. Nemo
adsit audieiiiis, oliostis est

cehaiil, oslendens eos frustra Denm Palrem confi- crgo docenti liomini Iribuai quod ex ore doceniis
leri, qtii Filium neganl. Hiiic et ipse Dominus eos iiiteHigil, quia nisi intus sit qui doceat, dociuris

exsecrans ait : Si Deus Pater vesler esset, diligereiis litigua exterius in vacuum biborat. Nec lamcn doc-
utique nte :egoentmaDeo processi, el veni{Joan. viii). lor cessarc dcbci, quin quod valct faciat, juxta id
07 IN I KPISTOLAM 5. JOAN.MS. 98
qjioJ Paiilus ail : £170 plantavi, Apollo rUjnvtl, Dens \ jiistitin. F.rgo si scitis, qitoniam justus est, ait, s itnie

aulem inrrementum dedit (l Cor. iii). quoniam omnis qui facil jusliiium, ex jpxi; natus ei>l ;

Et verum esl, et non esl mendacium. Solerliiis cre- id esi, cx Cliri to. Et (juia dixil ex ipso nalus est,

lira iieralioiie infulcat vcra esse qu.B praedica!, et hortaliir nos jain ergo qiiod ex iilo nali sumus, ut
ab omiii ritl&iiaiis soiiic oiunLlissinia, ui eos qui ali- perfecti simus. Audi doiii «ue sequeutia.
ter prsedicare praesumpserint coerceal, el nos quo- CAPUT III.

que sedulus adntoneal n<>n aiiler vitatn invcniri Videte qvalem charitatem dedit nobis Paler, eic.

posse perpeliiam, tiisi illain seqiiamur fiilei et operis Magiia est grulia Comlitoris n<'Siri, quop. nobis dona-
casiitateo), qua; per aposiolos primiliv.x Ecclrsia^, vji ut tnm ainare tl noverimiis et possi;n'is : ct ila

data est, atque in endem scqnonila ei cusioili<Mida anvire, nt palrein iilii, ciim cl Iioc m;ignum es-et, si

usque ad finein vit.TC Ijijjiis permaneamns. Cui si- sic amire posst-mus qnomodo Jideles servi
illiim

niile esl illuJ aposfoli Paiili : iVejjio vos seducul ina- dominos, quoinodo dominos devoli amant mcicena-
vibus verhis ; propter hac enim v nil ira Dei in filioi rii. Qualiieraiiiem lilii Dei eflici debcamuN, ideiu

dif(idenliw {Ephes. v). Qiiod vero lii alia Transb- Joannes in Evangelio tesiatiir : /?i propria (inqiiiens)
lioiie diriiur : El verax esl, el non est mendax, ad veuil, ei sui e.m non receperuiit. Quotquoi aute.n rc-
pviorem versuin resiiioii, qno dicilnr : Sed ticut B cepeiunt eum, dedit eit potestalem fUios Dei ficri, ii$

unclio ejus docet nos de omnibus, sigr.incans qnia ve- qui credunl in nomine ejus {Joan. i). Conjiinct 1 orgo
rax est e^Miein uiiclio, iJ esl, ipse Spiriliis )|iii do- ntroqne teslimoiiio, constal qnia pcr fidom cl Jile-

cct homiiies, iiientiri non poit^sl. clionem (ilii Dci ellii iinur. Sed <t Pelagii et Arii

Et sicul docuil vos, maiielc in eo. DoctriniN vaiiis et dogiiia per li.ro coiulemnatnr. relagii (|iii<lL'ni (qui

peregrinis nolite abduci. Ea fide, eo riin qno ipse uici'ie ausns csl hoinines siiie gialia Dei posse s:i|-

docuit, in illo manete. Qui enim perseveraverii unfuc vari) ciindemnaiur haeresi^ in co qnod dicitur:t Di»

in finem^ hic salcus erit {Manh. xxiv). nobis cliariialcm vcl poiesiateni dari, qiia adoptio-

El nunc, filioli, manele in eo, ul cum nppnflieril, nem niiorum accipiainns. Porro Arius, qui dici-lial

eto. Qiii intcr perseciitiflnes inndeliinn, inicr ini- minorem Tatre ac dissimi cm esse Filinm, relelli-
8';ones cnrnalium proximonim pernianet in Domino, lur in eo qnod ii.iin Jo innes el hic dicit, Palrem no-

iiJuciain habel in advenlu ejiis, sciens quia paiicntia bis dare cliariiatem qua filii Dei nomiiicmur cl si-

pauperuin noii peribit in nnein. Al qnirunque eni- inus, ei in Evangelio, per Doiuiniim Silvalorcm :iil

hcscil vel percutienii se maxillam, priebiTc ei alie- poleslalein dari tr denliliiis lilios D-i !!• ri. C()ni.i.ii

rani, vel conviciurn a proximo iil.itum paiienier ciiiiD unius subsiantix ei cjiisJem cos isse poten-
snfferre, vcl alia hnjnscemodi qiix Dominus jussil ^ tix< ni» s^qiialitur hominibns alqiie indiirereiiter cui

observare, vel cerie in leinpoie persccuiionis pu- lesila dona iribiiiint.

lilice Ciiristianum se profiieri inelnii , iste nimirum Prvpter hoc muiidus non iioiit nos, quia non novit

riJuciam iii aJveiitii Domini habere non potest, quia tnm. .Munduni hoc loc, mnndi ainalorts appdlni.
(iduciam professi'inis ijus iii hac vi^a servare ne- Ei liuc est i|uod iiJein in j>iilicio vis:i s iiKloniin glo-
glexii. Qiiin p< js confundeiiir ab eo in adveniu lia q.ionim fiJem despexerinii, di.ent inira se ge-
rjns. Uinc n- ^ue dicit : Qii mg erubuerit tl meos menles el poeiiileniiam ageiues : //i sunt quot ati-
ser.nones.. nnr FiUus hominis erubetcel, cum veneril quando hcibuimus in deiisnm, et in similiiudinem im-
in majalale ua ei Pairis el sancloruin auQelorum properii. ^ios insensaii vitam illorum antliinabinuu^
{Luc. ix). insaniam, et finem iilorum sine honore. Quomodo
Si scitis quoniam justus ent, scilole, elc. Jusliiia eomputali sunt inler filius Dei, el iiiur sanclos sors

iiostra modo ex iidc esl. Jjstiiii perfccta non est nisi illorum esl {Sap. v)f
iii angelis, et vix in imgelis, si Deo comparentiir. Charissimi, nuuc fiHi Dei sumus, et uondum uppa-
Tanien si qtia perfecta jnstilia cst animarum et spi- ruit quid erimus. El Pauliis ail : Mortui enim esti», el

rituum qnos Deus cieavii in angelis cl sanclis, ju- tita veslra abscondila est cum Chrislo in Dco {Coloss.
stis, ct boiiis, nulio lapsu aversis, nnlla snperbia •")• Mortuus fiJelis est exstinctionc veler is vil;i- qiia^

cadentibiis, sed nianenlibus scmper in contempla- eralin peccaiis, ei vii;im babens novani in Chii-io
lione verbi D. i, ei niliit :iliiid duice liabeniibus nisi a |)cr fidem, cujus altiindo necdum visibiliter nobis
quo creaii suiil, in ipsis perfecta jnsiitia esi. In no- apparuil.

Lis aiiicm ex fide coepit csse secundiim S|>iritum. Scimus quoniam cum apparuerii, similes ei erimus.
Uiide dicil Psalmisla : Indpile Domino in cotifessione Et hoc quoque l'aulus alii<, e.xplical verl>is : Cum
{Psal. cxLVi). Incipilc, inquil. iiiilin::) jiisiili.e no- thrislHs (iiiqiiiens) apparuerit viia veslra, tunc ei ro«
slr;c esl conletsio peccaiorum. Cospisii non deft^n- apparebitis cum ipso in gloria {Coloss. iii). Siniiles
dere pcccatum tuum, jam inchoasti jusiiiiam. Perli- (iiiqui;) ei erimus, quia ciim immuialiites et aeieniyc
cietur aulcm in te, quando te nitiil :iiiud facere de- diviniiaiis contemplatione perfruemnr, nos quoquo
lectabit. Quando atisorbebitur mors in victoria ,
immoriales erimus. Ei siniiles qiiidem erimus, quia
quando nulla concupiscentia titiliabii, qnando non beati; eltamen Creaiori simitcs non erimiis, qnia
crii lucia cum carne el sanguine, qnandi) crit corona creatura sumus; quis enim simiiis erii Deo interli-
icloriae, ei Iriumphus de inimico, lunc crit perfecta lios Dei? Quanquam possit hoc eiiam do imraortali-
 :

'jO ncn/E viNruAijJLis opp. pars ii. sect. i. - kxecetica gi.nuina. m

laiecorpoiis <littim vdeii. Eiin lK»cquij>pe. siiviiles Aque aulem Pelajiianum dogina juvare credijidum
crimus Deo, sed liiniummoili» Filio, fjni solus in est, qtiod dicitiir de homine Sunctificni se, quasi ali-
Tiinil.ilecnitws snsc<^pii, iii «pio iiiihUiiis resiirrexil, quis sine divino auxilio per liberuin arbilrium possit

al(|ne id ad snpfrna jirovexil. se saiiciifieare. Sed qui liabei spein in Domino san-
Quoniam videbinius eum siculi esi. Essc Uei e&t ciilicai se quanium potest ipse nitendo, et ejtis per

a'lernum Iniiic »U\nc inconinnH;U>iiem peruKinere. oinnia graliam flagiundo, qui ait : Sine me itihil po-

LlnUe ail Moy>en dicit : Ego snm qui sum {Kxofl. ni); tesiis ficeie {Joan. xv); eique dicendo : Adjulor

el . D ces /ilns Israti : Qui est, viinil me nd vot (Ibid.), meus esto, iw derelinquas me {Psal. xxvi).

Viilebiinus ergo euin siculi esl, (jtianilo luiiic in ipsa Omnis qni jacit pccra/wwi.ei iniquitalein (acil. Ncmo
deilalis su:b subsi.miia coiilfniplabimur, qtiod in dic;a : aliud est peccainm, aliud initpiiias. Nemo di-
liac viia niilli prorsiis eleolorutn coucedilur, cniii cai : Eg • pecciitor sum, sed iniquug non suni. Omnis
cliam ipse Kjiislalor Dominum qncm in augelic» spe- enim qui facil peicaliim, et tniquitatem facit, qui» pec-

cie co.ilemptari solelt.ii oltsecntns, dicens : Dondiie, catuiii c^l iniqiiilas. Virtus bttjus seinentiae facilius

oslende milii leipsum, nt videam (e [Exod. xxxiii), at> in liiigtia Grxcorttm, qua cdita esl Epistola, coiiipi-o-

eodetu Domino audieiil : I^emo videbil (nciem memn henditur, siquilcm apud eos ifuV/u/<as «vofitotvocatur.

// vivet (Ibid.). Cui tauien pro luerilo magiiai saii- B quod signilicaltiuiisi conlra legem velsinelegefactuiu.

clilalis ail : Oslendain omne bonuin tibi {Ihid.). liinc siquidem lex Giacce vouof appellaiur. Cuin crgo dicit

cl Pau!i!6 ail : ^'unc videmus pcr spi-culum in wnig' Joanues, quia omnis qui facil prcatum, el iniquilatem

maie, tunc aulem (ucie iid (aciem {I Cor. xiii). Lttde facil, lioc esl Kvoutav, et peccaium esi iniquitas, ina-

quod responsum rsi Miiy>i venim e>t, qund nemo po- nireste insinuat quia omm; quidipiid peccamtis, coii-

lest (aciem Dei videre et vtMere {Exod. xxxiii), id csl, ira legeui Dei facinius, juxta iila Psalmisiae : Prava-
nouio polest eum in hac vila vivens, videre siculi ricantcs repulavi omnespeccatores terra {Psal. cxviii).

esl. Nam muHi videiuu», sed r|U d volunias Dei ele- Omnes ei)iiu qui pe. caiit prxvaricatiDuis rei suiit,

git, iion quod nalura formavit. I.l il!ud quod Joan- hoc est, iion solum illi qui dat:tm sibi scriplae lcgis

nes ait sic recie jnielligitur . Dileciissimi, filii Dei scicniiain coDlemiiuiit, sed et illi qiii iiiniiceniiaiii

snmus, et nondum apparuil quiii erim>is. Scimus quw icgis naiiirali& quam in protoplastooinnes accepimns,
ium appurucril, similes ei eiimus, quoniam videbimus sive inGrniiiate, sivo negligeniia, sivc etiam igiiu«

eiim sicuti est. Nun si< ui euin liomincs videniiit., rantia, corrumpunl. i^ed et Lutintim nomeii eideni
quindo \oitjii, in specie qua voluit, non iii nalina niiioui coiigMiit, qiiod iiiiqtiiias quasi aequitati ad-
qiiae in semeiipso etiain cum viderelur laluit; sed versa nuiicupaiur, ijuiquc facit peccatum, el iniqni-

sicuiesl qimd ali eo a Moyse peleb:tiur,cum ei dicc- Uijejn facit, ct peccaiuni e.^t iniquiias. Quia qiiicun-
relur : Ostende milii temetipsum. (Exod. xxxiii), »b 'jiK' peccat contrarius i.imiriim xqtiitati divinx legis
co qui ctim eo fatie ad faciem loqui^balnr. Non quia j^itcaudo exislit. Vcrum, ne iios, qui peccalis ei ini-

Uei pleniiudinein qtiistjuam nou soliim ociilis corpo- qiii^aiibus ad purum c:irore neqniiiius, prorsus de
ris, sed vel ipsa inente aliqMaiido comprcliendii. saUiiu dcsperemus, \ideainiis quoii sequitur de Do-
Aliiid csi enini vidcre, slitid esi lotum vidcndo nuno
coinpreiieiidcie. Qnautloquidem id videtur qnod Ki ,alis quoniam tlle apparuit, ul cata toHeret,

pr.i!>ens iiLcunqiie sciitiisir, lonim auicm com|ire- cic. lliic cl Joaiincs Bapiista icsiimoniui;'^ perliibeus

bendiiiir vidondo quod sia videtur, ui niliil cjns l;i- de Douiino ail : Ecce A(jnus De.i, ecct qvi toUit pec-

tcat videntiMii, aut cujus iines circuiuspici possiiui, caia mundi. Idco auieiu peciaia tollere potuit Domi-
sicut ic uiliii hiei praiseiii.s voluniatis tuae. Circum- niis, qtiia pcccatutn in eo iion est. Toiet lanli bomi-
spicere aut''m potes fiwes .uinuli tui. Exenipli gri- iics in mtiiidum veneic lerfecii, sed eorum nullus

tia,duo po^ui, quorum aUeruui ad nieniis obtuium, peccata tollere pntuii mundi, qitia nullus sine pcc-

aUcrura ad torporaies oculos periiuet. Visus enim cato esse poiuii in miuido. Noii ergo glorietur Pcla-

ad utrunique referetjdus Qil, id est, el ad oculos et ^ giiis, noii se Juiianus ejus seciatur exiollal, audiens
ad mentem. quia omnis qui habet spem in Demino saneiifical »e.

El omnis qiii liabr: .'./'»» Jiunc in co, sanctificnl se, Nemu cniiti ttillil peccaia, (|uaK ncc tcx quaiuvis (>:iii-

eic. Mulii se dicunl &;! in b.tbere viie toelestis iu cia et jiisia ct bona potuii auferre, nisi itle in quo
Cliristo, scd lianc confi-S' iuicm negligen;er vivendo [cccatuin non est. Tollii aniem, et dimiltcndo qMii'.

ev.icuant. Manifcsluui aaicfii de se iiidicium spei facia suiii, et adjuvaudo ne iiant, ct perducendo ad
superna; exbiliei, ijui bonis operam dare nclibiis vitam ubi fieri omnino noii ( ossiiit.

studt;t, cerlus q i.i non aiiter ad similifudinem Dci Omnis qui tn eo manel, non peccat. In quantum iu

quis in fuluro perveniet, nisi Uei smctilalem in pric- co luanet, in taiiium non prccat.
senli se ianctificando, id est, abnegando impietalem Et omnis qui peccal non vtUil eum^ncccoqttovil eum.

et saecularia desideria, sobrie aulem el jnsle el pie Visioiiem dicii et cognitionem lidei, qua jusli eiiam
* vivendo imilclur. Sic aiitcni diviu;e saiiciitatis niun- iii bacvitaDcum videre delectanlur, doncc ad ipsam

diliam pro tiostrai capaciiaiis mensura jubemur imi- specicm aiieriBC vision s ejus iu fuluro perveuiaiit, de
lari, siciit diviiis similitiidiiiis gloriam pro nostra, qua supra ditiiur : Quoniam videbimus eum siculi e$t.

id est, crc^ura; meusura sperare pra.'tipiiiiur. .Ne- OmniscT^oqui pcccat, nonvidit eu n^ ueecognoviteum. bi
 m IN i EnSlOLAM S. JOVNMS. <05
CdJiti g(i«Kiss(t et viJisset (|iiam Siiavis esi Domimis A "Smx w.rem li cc di- <'«Mi!>i pecoato ;li:i; : si enim dixe. -

{PsjL xxxsW, , n<.'(iu:u]iiain se iietcaudo a vidciioa rimuh qnoniiim prraitum :;:;' iiahemus, nos ipsos sf-
ejiis gloria segregaret. El-in quanluni jn&ii mein - ducimus {I Joun. i) , sed de. Mol.-.liotie ciiaritiihs _

riam aliiMKiatilix- suaviiaiis «jiis eructaul, et iii juslitia qu.-.m qui scniei: Dfi, id esl, verluini Dci, qiio rrna-
ejus exsnitanl (Psul. cvLiv), ia tanluin se a peccatis tus csi, in se fi.ilift. comniiltcre non potest. Iloc
abstincndo juslitiae ejiis iiicuinmulaLiilJ et incoinpaia- eiiim S("(|uend.) miiiirestat, .iirv^n.s :

bili concordare salagnnt. In hoc tticr.ifesti surd ^hi Dei ei filii diaiwli, etc.
Filioli, ncmo vos seducut. Qui facit jusliliam, jus- Dileciin erg'^ S(tla discernil iiuer liiios Dci el riiios
Itis esl, etc. Kt supra : Sanciifical se, inqnit, sicnlel iite diabuli. Qui liabent cliariiaiem, naii siiiil ex Deo.
sanclus ist. Non qutid noslra ju^lilia ve! sanclilas di- Qui iioji liabeni, non sunt naii ex Deo. Qmdquid
vinu; pai esse valeai, cnm scriptum sit : A'o« est vis liifbo, lioc s.liim si non liabeas, niliiliibi prodesl.
sancius ul isl Dominus (/ litg. ii) , sed sicut iiiultiirn Alia si noit Iiabeas, lioc liabe, et imple.sli legem.
inleresi inier faciem liomiiiis ei imaginem de speculo, Qni eiiirn diligit (iroximum, legem implevit. El ple-
quia imago e^i in imitaiionc, corpus in veriiaie, et niiodo legi'" ' oliaiiiits.

lamen siciil liic ocuii, sic cl ibi : dispar tanien est Qiicuiam nrrc •.•si annunlialio (juam auiHslis nh inilio^
res, sed Hcut ad similiuidinem leferlur, ila et B
iios ^* ul ditigatis atlei uirum. Diceiite D.»mino : Uoc est
lubemus quidem imagiiici!i Dei. Sfd iion illani quam prac.ptum meum, ut diiujalis invicem {Joan. xv).
iiabel Filiiis x«|uaiis Patri. Nam ct nos pru modo A'o/1 sicut Ca. i, qvi e.v maligno ernt, etc. Expoiiit
iKiSiro, si iiiin sicut itleessemus, es nuila parte si- quonioilo in maligno eiat Caiit, quia vidcliccl el ipsa
niiles diceiemur. Ergo sanctificai nos, sicut el ipsc .«aligna babebat opera. Ergo ulii esi iiividia, :iiiior

saiicins est. Sed ille sanctus seteriiitaie, nos sancii fralernus esse mMi poicsl; sed peccatum maligni, id
lide. Jiisii suiiius, sicut el iile justus csi. Sed ille cst, di^ibtdi, est iii peciore tali, quia et diaboius lio-
in ipsa incommiilabiii pcrpetiiilate, nosjusiicredendo hiiiiem iiividCiido ejecit. Opeia ergo justa Ahel, non
in eum qucm non videmus, ut aiiquando vide;iinus. dicit nisi cliaril:iicm. ()|)cra malaCain, non dicit iiisi
Qui facttpeccatum, exdiuboio esl. Non cainis origi- odium fraternun-. Farum esi i|uia odit fraireiu suum,
fieni ducendo ex diabolo, siciit Manichaeiis iinpiissiiiie ei invidcl operibns honis {sic). liiiic itaque discer-
de ciinctis credit hominibus, sed imiiationem vei niinlur honiines. N< ino atlcndat linguas, sed faci.i.

suggesiionein peccandi ab illo .sumeiido, qnomodo et Cur si non bciief ciai prti lialr bus siiis, obteiidit quid
iios (iiii Abrahuc snmus tacti imiiaiido ridem Alir:ilue. in se babeal? ren<ati(iiiili(is pnibaiilur liomines.
Et e conlra Judxi, liiii Abialix, deserendo inlem ?ioiite miiari, fralres, si odit nos mundus. Munduia
Abiahx, lacii sunt filii diaboli, dicentc ad cos bo- dileciorcs miiiKii dicii. Nec miriuidiim quod lini

niiiio : Vos ex palre diubolo estis [Joan. viii). amant mundum amore separatiim,
rr:itreiii a miiiidi

Quoniam ab inilio diabotus peccai. Cum prx-niilie- et ccelesiibus lanlum desidenis intcmum, amare non
rel ub inilio, subjiwixit verbum pracseniis temporis, possunt. Abominalio esl enim peccatori retigio, ut
peciul. Quia ex ^iuo ab iniiio coepit diaboius pcccare, Scriptiira tesiaiur.
iiunquam de nec prxseniium scilicel ptenarunt JSos scimus qnia iranstali sumus de morle ad vilam,
enormiiate li. j luturaruin metu coercilus. iJnde ex quoniamdiiigimis fratres. Ncmose de virliitibus falso
illo jnreesse licitur, qnisquis a peccando se revocare cxiollal , nemo suarum virium paupeilatem ulira
iicgtigii. Ab iiiitio auieni diabolus peccai, illo utiquc moduin melialnr : apcrlum dat judicium, quicunque
<jno ipse facius esi, quo eiiam cieaiurarum cocpit fr:ileriia dileclione plenus esl, qnod ad sorlem elec-
origo cunctarum. Neque enim dubiiandum est ini(3r tornm pci'Mnet,qiiia portionem habcrc in terra viven'»

prinias creaturas angelos esse conditos, sed ca;leris tium ineruii.

ad laudem Creatoris gloiiam saae condiiionis rcfe- Qui non diligit, manet in moric. MortCin aniina: dicit.

rentibus, ille qui primus esicondiius, mox utaitiiu- Aniina enim qiioe peccaverii, ip^a inorieiur. Vila
dinem suae claritaiis aspexit, conira Conditorem jx qiii|ipe carnis anima, vita anima; Dcus est. Murs cor-
€um suis sequacibu) snpcrbus iniuniuii, perquc eam- pons a:nitiere spinlum, niurs cst animie amittere
dem snperbiam ab initio peccaiis, de archangelo in Dcum. Uiide Cdnstal, quod in aniiiia monui onin(\s ia

diabnlum csi versiis. hanc lucem niiscimur, irabeiitcs ex Ad;ini ori;;iiiale

JM liec upp:iruil Filius Dei, ut dissoival opera diu' pccc;itii(ii, scd Clirisli graiia lidelibns rcgenerando
boii. Oinnes peccaiores ex diabolo naii sunt in qiian- agitur, iit iii aniiiia vive:c possinl. Veium baptisin;ilis

luiu peccaiores. Adam a Deo facins est ; sed quando ei i-dei iiiystcinnn iliis solumiiioilo prodcsl, illos de

ciin.(,ensii diabolo, ex diabolo naius esl, et talcs om- liiorle allialiii ad vil im qiii sinceia menle di'igunl

nes gcnuil qualis eiat. Naiivii.is ill.j dej-cit ad inor- r.ilres. .\lque idc » notaiidiim (|iiod iion ait : Qui non
lem ; nalivitas secunda, id est, bapiismi, erexil ad dliiiiit vcnturus est iii niorl(:m, qua^i de pccna per-
viiain. N^iiivitas iila trabit ^ecum ptccalum; nativi- peiua !oquerelur,quxresiat pcccaioribus in fuiurum,
las scciinda tiberal a pecdto. !doo eiiim venil Ciiri- sed qui iion diiigit, iiujuil, mauct in morle. Iii ilb uti-

stiis liomo, ut solvcret peccata hoiiiinum ; de qua que morirt, de qua eiiam in liac viia, si fratres per-
•
solulinnc rrctc ^ulidilur feofe amarei, cx.surgere possel. Ilinc etenim diciiur
Omnis (jui nutus e$t ex Dco pecratwn uon facit,Q[c. in Apocaiypsi : D<iutus et sanctus qui habet partm in
 :

m nEDiC VENERADILIS OPP. PAI\S 71 . SECT. I. — EXEf.KTICA CENUINA, 104

Tetitrrectione ptiim {Apoc. xs); in liis secumla incrs A non valet, etiatnsi opus diieciionis proximis impen-
iioii liabet p 'leslaiein. dere videtur.
Omuif qid odit fralrem tuum, liomicida est. ?i In hec cognovimus quoniam er veritaie tumut. h\

coniemnehal qiiisqiiam odiiim fraierinmi, tjunqiiid est, ciim opera pictatis in veritate facimus, paict

el hoinicidiiim iii corde euo contempiiirus esl? N-.» i qiiod cx verita'e siimihs, qii.-e Deus esl, ul poic

inovet inanusatl occkteiidiim liorninem, liomicidaj;»in qui ejus perfeciioiieiii pro modo nosiro imitemur.
lciieliiral>eo.Vivilille,eiislej:miin«erfecior]iidicaiur. Et in conspcr.la ejus snadebimus corda noslra. Hjpc
Lt scitis quia umnis homicida non hubel vilam wttr- senieniia lendet a superioribus. Qnia ciiin opere ct

uam inse manenlem. Elsi liic per fidem inler sam U>s veriiale proximos diligimus, manifesle cognoscln.iis,
vivcrc ceniiliir, non liaWei iii se perpeluo vitiiin quoniam in conspeclu suiiun.x veritaiis suademus

maneniem. Nam ubi relrihulioiiis lciiipiis advenerit, corda iioslra. Oinnes ciiini homines cum aliquid fa-

ciim C:iin, qni exmaligno eraf, damjiiihilur eiiam i,ui cere disponunt, ad idem factuni meditanduin corda

liocliomicidii genere tfiieuir,uldiScordelel dissidefd, sua se coiivertere siiadent. Sed qui m.ila cigitani,

cl |iac«'iii ciiin frairibus iinn haliCiil. Nylaiidnm e» lu h;cc a Deo, si v:iierciil, oc<iitlare vclleni; ipso atle-

qiiod non ail absoiule : llomirida non libot vium iii staiite qiii ai( : Omnis enim i/ut male agii, odit lu-

se iriaiieniem, sed : Oinni^, iiiquil, homicida. Scilicct D ccm; el non venit ad lucem, u( nun arcjuantur opeia

iioii siiludi ille qiii fern», vcrnm ct ille qui odio fra- ejus {Joan. itt); iim vero hona cperari mediiantur,
treni iii>cqiiilur. hi facilliiiie buis cordihus persuadeiit, ut in coii-

In hoc eognovimus charitalem Dei, eto. Qualis pcr- spcclii divihiiaiis se patetieii dcsiderenl, qiiod sum-
fecia «liarius esse ilebe;ii in iinhis, Doiiiinica; p?.s- mae | erfectionis iiidiciinii esse solet, ciiin siia opera

sioiiis eseiiipio didicinius. Mnjorem nanique hoc i\i- quisqut; vei cogiiata a Deo gandel videri. Unile ipse

lectionem ncmo habel ,

quam ut animimi suam pomt subscqtienter dicit : Qiii autem facil veiiiatem, venit

quis pro aniicis suis {Joan iv). Uiide el Paulus ait ad luccm ul manifesleniur ejus opera ,
quia in Deo
Lonimendat aulcnt Dens ch<>ril(ilcm suam in nobit, suni factu {Ibid.). Per verain ergo dilectinnem co-

quoniani cnm adhuc peccato.es essemus, Chrislus fro giiuscimiis. <|uoniam ex veiit.ile suuius, ei qiioniain

impiis nioiiuus est {llom. v). Ilauc bealus Pelnis ha- in conspi ciu cj i«dein vi ril;iiis suademns coidj
ber'' iiitHieb.iliir, cuiu l>i>iiiiiio dicenle : Petre, un.ai iiosira, hoc e^l tales cogiiaiioiies corda nosira lia>

v.e ? pnice ovcs meas (Joan. xxi) ; respondii se aiiiare, bcre suademus qux divinis sint dignae coiispeciibus.

slaliinqiie aiidivii : Cnm autem senucrit, extemUs Quontam si repreheuderil nos cor notlrum, etc. Si

munus tuas, «t alius te cingel, et ducet quo tu non vis ipsa cohscienlia accusaveril nos inlus, quia non co
{Ibid.). lloc auicm dixil (aii evaiigelisia) signiUcans animo bona nostra facimus quo facieuda suni, qno-
qiia iiione clarHb aiurus essel Deuiii. Cui eiiiin amo- modo ejus scicnliain latere possumus, cui caniiur :

rcm conruenli suas oves commendarel, eiim iii 'e- Ecce tu, Domiiie, cognovitti omnia, et, Quia tenebite

Sliiiioniuiii perffcli amoris aniniam siiam pro eisdein tion obscurabuniur abs le, et nox ticul diet illumina-

pro nobit a.ii- bilur {fsal. c»kxviii)?

ovihiis poiiere docebal. Ilte, iiii|uil,

ntam suam posttil, et nos debemns pro fralribut animas Chrissimi, si "or nostrum non Ttprchenderit nos,
El i|uoiiiodo possum eic. Si veruai nobis rei^poiideril q ditig<mus, et
ponere. Sed dicil forlc aliquis :

Noli ciio de lc despeiavc, germaiia in iiohis dileciiu est, et n in ''Cia, scd >iii-
habcre l-iam rharitalrm?
eain, cera, salu ciii fratcriiain qua^rens, ri. :)<'ti einolii-
forlc nala cst, scd iiondum perf. cta csl. Nulii

iie iHocciur. El uiidc, inquls, novi naiam in mciitum exspectans a fraire nisi sautem ipsius;

chariialein essci|iiam iiiitiiam7 Aiidi sequcinia

itcin si cor noslriim non reprehenderit nus , vide-
me :

Qui habuerit substantiam mundi hujits, el vid.rit licet cum iii oratione dic mus : Dimitte nobii debila
nostra, sictit et nos dimittimus dcbiloribits noslris
(ralrem suum necewtatem habere, eic. Ecce uiide ifi-
cipil charitas. Si nondiim cs idoneus iiiori pro fral^-e, {Matih. vi),fiduciam habcmus ad Deuin non in coii-

jam idoiieus «8lo dare de tiiis faculiaiibiis fiaiii. Si |v speciu houiinum , scd nbi ipse Ueus videt iii cordr.

eiiiiii frairi molestiain paiienii iion coinpateris, r.on El quidquid petierimus accipiemut ab eo, etc. Mag.ia

«lifliie Pairis, cx quo ambo rcgciierati esiis, cbari- ha'c ct desiderahilis (idelibus data esi promissio. Si

l:is inaiiel iii le. qiiis veru tam vecors et absurdus est, ui promissis

Filiult mei, non dHigamui verbo, neque lingHa, el?. non delcctetiir coplestihiis, saliem pertimescal lioc

Opiie videlicet, ui cuiii Iraier aiil soror nudi suiit, quod c contrario sapieiitia terribiliter inionat, di-

ei iiidigent viciu quotidiano, demus eis quje neces- ceiis : Qid averiil anrem suam ne eudial legem, oratio
saria sunl corpori. Simiiiler ciim spiriiuaiibus doa s ejus erlt cxteciabilis {Prov. xxvm). Neqiie hiiic Leali

€os egcre conspicimiis, pritsieiiiiis corum «ccessi- Joannis sentctiii.c conir;iriuin vidcri oportel, qiiod
lali quae possumus. Veritale aulem, ui eadein beiic- Paulus ter Doininum logavii, iii d.scederet ab eo

ficia ois simplici inicnliuiie largiamur, et non pio- angelus Salanx, nec impelrait- poluit (11 Cor. xii),

pier laudem hiimanain, nnn per jaciantiam, non in sed riictum est illi : Sufficit libi grmia mea, nam vir-

iiijiiriam aliorum qiii majorihus pr.cditi suhsiantws tus in infirmiiate perficilur (Ibid.). Etsi enim iion

nil lalft feceriinl. Qiiicciinqnc enim mens hnjiismodi seuipcr ad voliintaiem accipiniiis oranies, lainen

tieqnitiis inPicitur, in hac purilas verilatis haliilare iiiercedcm devotionis ad salulcm iiccipiiiius, sicut
 : :

IN I EPiSTOI-AM S. JOANNIS. iOG

^pj.

yumquid dc spinin uv:is, aut lie tnbulis ficus

idem Pauliis Dominum rogans, non (|uo qnxrebai, A I
colliguiti

{Marc. vii) ? Ui sunl ergo fructus a quibus spiritus

sed quoJ ulile liabebat accepil. Al conlra sajpe re-
non audiunlur iiiaiigni, qni in pseudopropbeiis loquuniur, valeni
prolii cxaudiuniur ad voluntaiem, si

eorum caput diabolus, ul bea- dignosci, spinae \idelicet scbismaium, ei borridi bse-
ad salutem. Unde el
••esiiim Iribuli, quibiis eos qui sibi incaule appro-
lum Job tentarei, exauditus est ad vnliiniatem, sed
piani, fidem lacerando, coiitaminanl. Sicut e con-
ad suam daranalionem. Ideo enim concessus est
eo probaio esset cruciandus. trario rrnctus bonorum, cbariias, scilicei, gaudiiini.
isie leniandus, ui ille

pax Spiriiu sancio, per (ragraniiam uvaruin,

Cum ergo diiisset Joannes, quia quodcunque pelie- in

rimuf accipiemus ab eo, si niandata ejus custodimus, ficorumque dulcedinem, apic lignraiitur.

quasi quapreres qure mandala , conlinuo subdidit In hoc cognotcilur Spirilus Dei, eic. Confessio boc

mandatum ejus, ut credamus in nomine loco non solum calbolicae ridei, sod ei opcraiionis
Et Uoe etl

numero man- elc. Singulari bonae quae fil per cbarilaieni, ititelligilur. Alioquin
yHii ejus Jesu Christi ,

confiientur, mulii
daium prxmisit, el Deo subseqnenter adjungil man- nonnulli bacreiici .^cliisraaiici,

jcsum Cbrisluni in carne ve-

daia, (idem scilicet et dileciionem, quia nimirum multi falsi catliolici,

lixc ab invicem separari nequeunt. Neque enim sine uisse, sed confessiontm suam faclis iiesjam, noii

fide Cbrisii rectc nos alterutrum diligere, neque B babendo cbaritatcm. Cbariias quippe Dei Filiiim
vere in nomine Jesu Cbrisli sine fraterna dileciione adduxit ad carnem. Ei idcoquisquis iion babetcba-

possumus credere. Et diliqamus, inquit, alterulrum, ritalem, negat illum in carne venisse, lalisque spiri-

sicul dedil mandalum nobis. Id est, puro amore, non lum ex Deo non babere convinciiur. Ipse auiem cst

sicnt lairones, vel quorumlibct aliorum patraiores Spiritus Dei, qni dicit Jesum Cbrisium in carnc

scelcrum, qui sc uiiqne alieruirum st^d non casie venisse, qui dicit non lingua, scdfaciis, non sonando,
diligunt. Sed enim dedit mandatum nobis, cum ait sed aiiiando.

lloc est praceptum meum, ut diliijalis invicem, sieut El omnis spiritus qui solvit Jesum ex Deo non est.

dilexi vos (Joan. xv). Quid est enim, Sicut ditexi vos, lile solvit Jesum qni vel divinitatem fjus, vel ani-

nisi : Ad boc amaie ad quod amavi vos, videlicet, mam, vel carnem negat, quac eum veraciier babere
ul ad coelesiia regna pertingatis? Etquamercedehaec iides catbolica docci. Soivit et ille Jcsum, qur

luandata fidei et dilccliotiis servantur ? Sequilur :

mandata ei verba Jesu vel pcrverse videndo, vei

Et qui servat mandaia ejus, in illo manef, el ipse in perversiis inicrprotando corrumpit. Sed ei ille qui

eo. Siieigo libi duraiis Deus. et estodomus Dei; uniialem sanctae Ecclesiaj, quain Jesus venlt colll-

mane in Dco, et maneat in te Deus. Manet in te Deus gere, turbat, Jesum quanium in se est solvere
ui le coniineai, manes in Deo ne cadas. Serva man- '
niittur. Nec mirum si laies ex Deo non sunt, qui Del
daia ejus, lene cbaritatem. Noli te divellere a fide opera vcl verba vcl sacramenta rescindunt. In tan-
iilius, ut glorieris in pracseniia ipsius, et securus lufn namque cx Deo non sunt, ui quidam eorum
manebis in ea, modo per fidem, tunc per speciem. qui pravo doginate separare volebant ab bominis
Manebit et ipse perennis in le, juxia quod et Psal- dis|ieiisatione diviiiiiatem Cliristi, hunc quoqne
misla decantat : In (Bternum exsullabunl, ethabitabis versiculum quo diciiur : Ei omnit spiritus qui soU
in eis (Psal. v). vit Jesum, ex Deo non esty ex hac Epistola crase-
El m hoc scimus quomani wanet in nobis, de Spiritu fint, ne scilicet pcr auctoritatem beaii Joannis con-
quem dedit uobis. Priniis temporibus cadcbai Spiri- vincereiur crror eorum. Denique Nestorius nescire
tus sancius super credenies, et loquebaniur lingtiis se prodidit hanc autbenticis exemplaribus inditam
quas non didicerant. Nunc aulem quia exierioribus fuisse sententiam, atque ideo solvere non limuit
signis sanrta Ecclesia non indigei, quicunque cre- Jesum, acsc per boc Deoreddereextraneum, diccns
dctis iii noniiiie Jesu Ciirisii fraiernam babuerit beatam Mariam virginem non Dei, sed boniinis lan-
chariiaiein, Spiritui baiiclo in se manenti lestimo- tura exsiitissegenitricem, ut aliam personam hoini-
nium perhibet. lloc cnim agii ^pirilus sanctus in jx nis, aiiam faceret Deiiatis; nequeunum Cbristum in

homine, ut sil in illo chariias. Quia chariias (inquit Verbo Dei etcarneatquc anima credcns, sed separa-
Paulus) di/lusa est in cordibus nostris per Spiritum tim alterum Filium Dei, alterum hominisprxdicans.
tanctum, qui dalut ««( nobis {llom. v). Veruin quia Et hic est Anlichrislus de quo audislis quoniam
multi, charilaiem non habenies, el nniiaiem Ecclc- venit, etc. Venit imminenie dic judicii, nato in

six perverso doginatc scindentes, nihiloniinus S()i- mundo homine illo cxieris amplius nefando, filio
ritum saiictum in se esseconicndunt, reciesubditur :
iniquitatis. Einuncjam in muiido est, liabilans in

CAPUT IV. meniibus eoruin, qni Cbristo vel professione, vel

Cbarissimi, nolite omni spirilui credere, elc. El opere, sinc remedio poeniiendi rcpugnant.
(|nis est qui probat spiriins, vel unde possunl pro- Vos ex Deo eslis, filiolit et vicistis eum. Vicistis
bari, docet in Evangelio Dominus, u!ii lalia ventiira Anticbrisium confiiendo Jesum Cliristum in carne
prxdicebai, qualia Joannesjam suo tcmpore venisse venisse, id est, charitalcm babcndo, quam dccuit
probal. Aitendiie, inquit, a falsis prephetis qui ve- Jesus Cbristus veniens in carnc, quam et ipse in

niunt ad vos in vesiimenlis ovium, inirinsecus autem Evangeiio corameadat dicens : Majorem hac dileelio-

lunt Ivpi rapaees. A [ruciibus eerum cognoscelis eos. nem nemo habet, quam ut animam suam ponat qnisi

PATnOL XCIII. k
 :

ifn iJhD.E VEtNEi;.UllLIS OIT PAUS II. SECT. I. - EXEGLTiCA CEMJINA. m

ino aniici, siiis {Jonn, %\}. Ouomodo cni.ii polcral A El omnit qui diliyil, ex f)ei mius nl, clc, QuUl
Ftlius Dti aniinam smm ponere pm noliis, mW\ amplius dici jioiuil? Deus charitus esl. Faceie orgo
r.irne indiicrciur, ubi rnoii jto.>>sol ? Qiiis(i»is f-rgo coiilra chariialem, faccre coulra Dcum cst. Ncmo
vii)!at ciiarit.Uont, qiiodliltii dicai iingnu, vila i|isiiis dicat : In Iiominem pecco quaiido nou diligo rralrcin
negii Clirisinm in cariio vt*nis>c, ei ipse esl Ai»ii> ineiim, ct Tacile cst peccaiuni in Itomincm. si iii

clirisliis. Ll vicistif euiu, iiii|uit. Scd uinle vicerunl? Deum solum non peccem. Qoomodo noii p< ccas ir»

NuiuqiiiJ libcri virlute arbiini ? Noii uti ;uc. Tuceal D.:um,quando iii charitatem [^eccns! Deus charitasesl.
rclagiiis:, dicul ipse Joanncs : In hoc apparuil rharilas Dei in iiobis, eic. Quo-
Queniam major est (jm in vobis al, clc. Docei ita- niodo ipse Douiinus ait: Slajorein hac dileciionem
«|ue eos servare liumiliiaiein, nc victoriam suis viri- neino hubel, quam ut animam suam ponat qnis pro
i)us tiibuuiil, el arroguniia snpcrbix vincanttir. Do- amicis suis {Joan. xv); et ila probalj esl dileciio
ccl tnler adversa fiduciain spemquc sempcr liabere Christi in iios, quia nioriuos esi pro nobis. Ditecti»
vinceiidi, niemoria rciinenies, quia majoresi Dominus Palris inde proltaia csl in nobis, quia Fiiiiim siium
ad protogcndum, qnam diabuhis ad iinpugnanduin. unicum niisil inori pro nobis. Sic cl Paulus aposto*
Ipii de niundo sntu, etc. Anticliristi, id csl, liiere- lus ail: Qui prvprio Filio suo non pepercit, sed pro
»jfi, ei*i iiomen Christi invocani, si signo Clirisli se B nobis omnibus tradidil illum, quomodo non etiam cum
noiaiit, ip<.i tninen de muiido suni, id cst, de iliornm illo >i. bis omnia donavit [Rom. viii)?
numero qui iiiundana sapiunl ,
qui inlirma [F. iu- iii hoe esl churilas, elc. Non illiim dilexiiiius piius.
fima] quaernoi, qui coeicsiia ignoraui. Et ideo ipsi Nain ad hoc diicsii nos, nt ililigamus euai. Giatia
dc inundo ioqnuntur, mundan;c videiicet sapieniisD quippe hominem pr;evo.nil,ut diligat Deum.qua diie-
laiione Chrisiiana; fidei adversantes, dicendo non ciione operelur bona. IJnde psalmista : Deus meus ,

posse iierl ui Fiiius Dej sit Palri coacteriius, ui inquit, misericcrdia ejus proeveniel me (Psal. lviii).
^irgo iniacia pariat, ul caro de piilvere resiirgal, Et misil Filinm suum propitialionem, elc. El hoc
iiiimorialis, ui homo de loira ediius mansioiiem csi niaximum iii nos divina! cttaritalis iiidicium, quia
pcrcjpiai in coulis, «i rcceiis naius parvuius rcaiu com iiccdwm \\m pro peccaiis no^lris eum petere
priuii linmiiiis (ciieaiur nstiicus, iiUi uqiia bapiismi iiosseuius, iiiisil iltu Fiiium suum ad nos, qui nobis
renaius iu Christo .«ialveUir. iii &e credeiitibus uilro veniam darct, nosque ad pa-
Et mumlus eos audit. Qiii;( .«spiiiiuiilium corda ad tcrnx gloriie socieiatem vocaret. In quibusdam
mmidanos carnalesque serisus revocare a fidei Codicibus liic versiculus ita tegilur : Et misit Filium
siniplicitate iioii vaient. Scd ci calliolici quicunque suum litatorem pro peccalis iiostris. Litator aiitein
audieuics iii.iin Domiiii seiuciiiiam : Diligite iiiimi- sacriiicjlor est. Saciificavii enim Filius Dei propec-
eos veslros, benefacite itis qui odeiunt vos,el oralepro catis tioslris non lecudum , scd seipsuni
liostias

persequentibus el calunmianiibns vos

(
Malth. v) ; el ofTereiido. Unde bene Faulus admoncns ait Estole :

iteriim : Si dimiseiitis hoininibus peccata corum, di- ergo imitatores Dci aicut (iUi charissimi, et ambutaie iii

mittet et vobis Pater vester ciclef^tis dclirta vcstra; si dileclione, bicut et Chriilus dilexit nos, ct tradidii

ntitcm non dimisertlis hominihnn, nec Pater vester di- seineLipsum pro nobis oblationem et hostiam Deo in odo-
tniiiei vobis pcccaia lesira {Maiih. vi), dicunl se nul- rem suaviluiis {Eplies. v). Cui seiiliniije convenil hoc
iateitns siias injurins possc dimiUere inulias : hi quod hic quoque Joaiines exhortando sutijuniit ,

miuirum uc mundo essc, et idco de niuiido ioqui diceiis:

ronvincuniur. Lt quta charitatis visccra non habent, Charissimi , si Detis dilexit nos , etc. Qtiod autem
frustra lidei intenicnila mysteria servaiit. Scd ncc sequitur
Anlichristi iioinine possuiU «Mrcri;, qui Christi man- Deuin nemo vidit unquam. Majnri dispuiatione iit»

daiis probanlur adversari. diget, cum Dominus et hominibus niundo corde

,\o.« ex Deo suiims. Qiii novti Denm , eic. Carnalis Deum viden'lum promitiat, et de sanclis dicat quod
«nim htmio iion pcrcipii ea qo;e suni Spiriius Dei, ^ angeli eorum semper in coelis videani facicm Tatris.
stuiiiiia enim esi illi. Qui crgo iion vuti audire prx Ilanc auiem senteniiam et in Ev;ingeiio suo | onil
dicatores cliariiaiis, prolecio islc Dciim noii nosse, idem Joaiines, ubi eliiun quomodo Deus videri po^sit
iieque ex Doo esse cogoosciiur ,
quia cliariiatem consequeiiier adjungit, dicens: Unigeititus Filii!s,qui
ijuain crga hotnini^s Deus cxercuii imitari ncglexit. esl in sinu Palris, ipse eiiarravit (Joan. i). Qiiod
/n hoe eognoscimus Spiritum veritatit, et spiri:uni bealas pater AmbrGsius itaexposuii : < Et idco Deum
erroris. Iii iinu nimiroiii, qitia qui audit nos, Spiri- iicmo vidtt uiiqiiam, quia eam qux in Deo habilut
iitin Terilalis habet; qui nos iion audil, ^pirilum picniiudiiicm diviniiaiisnemoconspe.vit, nemomeniu
l>abet erroris. Et hxc est discrciio spiritiitim, do uut oculis compreiiendit. Vidit cnim ad utrumque
qua supra monuit, dicens : Probatc 'piriius si ex Deo tefereiidum est. Dcuiquc ciim additur : Unigenilut
rnt. Sed Tideamns quld nioiiiturus csl, in quo illum Filius, qut esl in sinu Patris, ipne enarravil, menliuni
ludtre dehcaiiiu> : in:igis qiiam oculoruni visio declaratur. Speciesenim
Charissimi, diligamus invieem, etc. Multuni com- videiur, virtus vcro iiarralur. ilia ocuiis, hxc inente
meodavii charitatcm, quain dixit ex Deo essc; plus coinprcbendilur. > item bealus Augustlnus iti libro
dictttroj c.u, iuteutc-ui.iiiinius: dc vidcndi) Deo , dc eadcm di.-^pjliius quaesiionc-*
 ; ,

fiS IN ! EPISTOLAM S. JO.VNNIS. 150

I l'roinde (inqiin) narrjiute Unigeiiilo, qui esl in sinu A F.t chariias ejtis in nobis perfecta es'. Cu.TreiiUiiin
Patris riDfratione ii)eiTai)iii , creaiura raiioitat)ilis, anlem quomodo dicat perfeciioiicm divin;c charitaiis
inunda et snncia, impielur Dci visione ineirabili. in niulua dileclione consisiere , onm DominHS in
Quam tnm conscqueriiur, cum .Tqiiales aiigelis facii Evangeiioproniii;tict non esse niagiuim si diliganiu»
f.ierinius,qnia /Vic/e ad facietn vidcbimus (/ Cor.xiu). eos qui nos diligunl, nisi ad ininiicos eliam, de qui-
Sicnl videniiir isia visil)ilia corporis sensibus nola, bus bic penilustaccrevidelur, eadem (ijleclio pcriin-
/>euin nemo vidtl unquant : qiioniam si aiiquando gal? Nisi forte ipsos qiioque inimicos fialenii amoiis
quoquo modo visus esl, nnn sicul isla nalura viilelur, intuilu diligere debeamus, videlicct, nt non sempcr
sed voluniaie visus esi specie qua voliiil apparens, iiiirnici remaneant, sed resipiscant a diaboli laqneis,

laiente nalura, aique in se incommulaliiliicr perma- nobisque germano fu^dere socicnlur. Si diligainus .

nenie. Eo auiem modo quo videiur siVmo' esi (/ Cor. xni) inquil, invicein, Deus in nobis mnnet, cl cliarittis ejus iit

nunc fortasse videtur a quibusdam angelis suis san- nobis perfecla esl. Incipe diligere, pcrficieris. Coepisii

His. A nobis antcm tunc iia videbiliir, cuin eis facii diligerc, ccepii Peus in le liabiiare, ut perfeclius ba-
fuerimus a>qnales. t El post aliqu.ui(a cxponens bitando faciaite pcrfecium.
senlcntiam sancli Anibrosii, Deicm , inquit, nemo Jn hoc cognoscinnii ijuoniam in eo manemiis, etr.
vidit unquam, vel in h.ic vita sicut ipse est, vel ctiam •* !!oc ipsum, quia de Spirilu stio dedit tibi, nnde co.
in angcloriim vila, sicul visibilia isia qnae corporali gnoscts? Inierrogi visce.ia iua. Si plena sunichari-
visionc cernuntur, qnia vnigenitus Fitius qni est in l3!e, babes Spiiilum D.i, Panlo atte.sianle qni ait:

sinti Patris ipse ennrravil. Unde noii ad ocalonim Quia charitas Dei diffusa esl in corilibtts nostris per
corporalium, scd a<i nientium visionem di( lum esl Spirittim sanaum qui datus al nobis {Roin. v).
peninere quod nanat. Iiem postmulta:Ad cam Et nos vidimus el testifieamur , eic. Nemo de saiutc
vero visionem (imjuii) qua videbimus Dcum sicuii desperet, quia niagni stint morbi scelerum qui
clsi

est (/ Cor. MMJ, nuindana corda coinmoniiii.. Quia deprimunt, oiiinipoiens medicus venit qiii salvei.
cnim corpora, consueiiidinc loquendi, visibilia no- Tamen meminerit quisque qnia idem Filius Dei qui
minantur, propterea Deas invisibilis dicitur, ne cor- venii mitis nt salvaret, veniurus esi disirictus ut
pus esse crcdalur. Non quia munda corda su£ sub- jiidicet.

sianliai coniemplalione fraudabil, cuin bxc magna Quisqins confessus fuerit quoniatn Jenus eat Filius
ct snmma mcrces Deum colentibus et diligeniibus Dei, e!c. Pcrfeciiun cordis conlcssionem dicit, qu.p

pionultaiur, dicente ipso Domino quando corporaii- nec malesuadentium haereticorum possil fraudecor-
l)us oculis visibililer apparebat, et invisibilem sc « rnnipi , nec perseqiientium paganonim toimeniis

contuendtim mundiscordibiis promiilebat: Qui diti coiiquissari, nec carnalinm frairnm exemplis, nec
git me, diligetur a Patre meo, et ego diligani cum, el propria) fragiliiatis segnitia liiubare. Snnt etenim
oslendam meipsum illi (Joan. xiv). IVstc quippe na- qui etiam verbis negant Jesiim csse Filium Dci
l«ra ejus a^qualitcr cum Paireinvisibilis,sicuiu;qua- quaies nmlli fnisse produntur eo ipso tcmpore quo
liler incorruptibilis est. Qiice coniinualim aposiolus hjL'C scribebai Joannes. Sunt iicm qni confitentur
posuit , diceiis : Hegi aulctn sffcutorum invisibili, in- v.rbis, ct faciis ncganl. Unde bene q;iod nunc ait :

corrnptibili, divinam substantiain qua potuit homi- Quicunque confessus fuerit quoniam Jcsus est Filiiii
uWms prsedicaiione conimendans. Deus ergo rcs csi Dei, Deus in eo manet, cl ipse in Deo, Ipse paiilo su-
invisibilis, neque ocuio sed mente qnxrendus est. periusdixit: Si diligamusinviccm, Deus innohis ma-
Sed qucrnadmodiim si solem islum videre veilemus, ntl, insinuans profecto quia qiiisquis dileclioneni h\

ocMlum corporis purgarcinus, unde iux videri poiesi; fratres liabet , ille vcre Jesuin Dci Filium csse
ita volenies videieDeum, oculum cordis qno Deus lc-.iaiur.

videri polesl, purgemus Deaii enim mundo corde,

: Et nos coiinovimus et credidimus chorilati quam

qnoniam ipsi Deum videbunl (Mailh. v). Verum quia habet Deus r« nobis. Cognovimus quoniam Jesus esk
liaecvisio in fuiurosperatur,quid agenduin nobis est, j) Filius Dei , et quia Pater misil eum Salvaltuem
duir., adhnc constituti in corpore, peregrinamur a muiidi. Ei credimus tbaritati quam habei Deus in
Doiiiino? qno solatio nicndum ubi divina vislnne nobis , quia videlicet cuin haberet Filiuni nnicum ,

necduin licel perlrui? noluil illum e^se uniim, scd nt fratres baberei, ado-
Si diiigamus invicem, Deus in nobis manet. Sed plavii i!Ii qui ciim ilb) possidcrenl viiam iciernam.
neino pulet iianc dilecti^iiein, in (|U:i Deiis manct, Deiis rharilas cst. Jain dixit illud suporins , ecco
abjecia el desidiosa quadam mansuetudinc, imo non ilcrum dicil. Amplius tibi non potuit cbariias com-
in.uisuetudine, sed remissione et ncgligeniia servaii. nicndari, quam ut dicerclur Dcus. Foric munus Oei
Non esl isia charilas, scd l.uigiior; ferveat cbarilas contempturu» cras : nunquid ot Deum CKnlemuis ^
adeinendandom, ad conigcndiiiii. Sed si suiit boni /:,/ qiii mnnel in chnrilale, in Deo manet, el Deus ii\

mores, delectent; si niaii, emcndenlur, c'>irig;uitur. tc>. Vicissim in se babitant qiii coniinet ct qui con-
Si ergo diligamus inviccm sinccra et disciplinabili tinelur. Habitas in Dco, scd ul conlinearis ; habitat
cbaiii:ite, Dens in nobis maiici, opcribus i|uideni in tc Dcus, scd ut contineat nc cadas, quia sic de.
ipMUs cliantaiismanifcsialu, ijuamvis noiKlum visi- ipsa c!iaril:ite Aposlolus ait: Charitas nunquain cnd t.

bilitei ap,.aieal. Qii iiio lo (.i'Jii qnem ooiuinet Deu.« T

 : :

H\ lilil^^ VENERABIUS OPP. PARS II. SECT. I. — E.XEGETICA CENUINA. 112

In lioc perfecUi etl cliarUas nohiscim , etc. Dicit A poeivim liabel ;
quamvis sicnl seclioncin medici sains

quomodo se probet unusfjuisqiic qiiHntiim in illo pro- i'pial3, ila limorom cliaricas desideraia subsequalur.
fecerii. Quisquis fiduciani luibHi in die jiidicii, per- Nec putari debel iiis beati Joaiinis scrnionibiis esse

fecla est iii iilo chnriias. Quid esl babere fiduciam contrarium quod P.>alniisla dicil : Timor Domitii san-
iii die judicii? Non liinerc , rie veniat dies judicii. clus permanel in scecvlum fcecnli ( Psaf. xviii ). Duo
Cum enim quis primo pocniieudo se da male aciis namque sunt lirnores : unus quo timeiit boniines
coiivcrierii, iiicipit limere dieiii judicii, ne, videiicei, Deiim, ne mittantur in gebciinam; ipse e$l liinor ille
apparenie jusio Judice, ipsedamnetur iiijusius. Pio- qui iniro.fU(ii ciiarilalem, sed sic veiiil ut exeai. Si
cessu vero bonae conversaiionis animatus, discet non enim adhuc propicr |ioeiias times Oeum , nondum
tiiiiere quod limebai, scd potius optare ul venial ille &(iias quem sic limes; non bona desideras, sed maia
desideraius cunciis gentibus, sperans se cum sanciis caves ; sed cx eo quod mala caves, corrigis te, el in-

merito bnn;c actionis esse coroiiandum. Undeautein cipis bona desiderare. Cum bona desidorare coeperis,
fiduciam in die judicii liabere possumus ,
plenius erii in le sanctus il!e limor , siilicei ne ipsu bona
subdendo manirestat amilias, noa ut iion miitaris in gehennaMi, sed ne le
Qnia ticut ille est , ei tios iumus in hoe viundo. deserat prxsentia Doinini qnem ainpleclens ,
qiio in
Nunqiiid vero poiest esse bomo sicut Deus? Sed me- D xternum frui desideras.

minisse oporiel qucd el supra dictum esi , quia non Nos erge diliganius Detim , elc. Diligaiiius , qnia
semper ad xqualitatem dicilur Sicut, scd dicitnr ad prior dilexit nos. N:im unde diiigeremus , ni»i ipse

quamdara simililudinem. Quando enim dicis : Sicui prius dilexissel nos ? Hinc cnim ipse in Evangelio
aures habco, iia babei et imago , nunquid omnino dicit: Non vos tne elegistit , tcd ego elegi vot {Joan.
sic ?Sed tamen dicis sicut. Si crgo racii snmus ad xv). Iia auiem perfecii eiimus in cbaritate, si queni-
imagincm Dei, qnare non sicut Deus sumus? non ad admodum iiuilius ulterius nisi salutis nuslrx graiia
aequaliiatem, sed pro modo nosiro. Jnde ergo nobis prior nos iTe dilexit, ifa eum nos quoque nuliius rei

tlaiur fiducia in die judicii, quia sicul ille cst, et nos nisi amoris dtlexerimus obtc-nin. Verum quia sunt
sumusin hoc mundo, iniitandovidelicet perreciionem qui verbo tcnns Deum diligimt, consntiesnhjungiinr:

dilectionis in mundo , ciijus ille exeinplnm nobis Si quis dixerii ,

Quoniam diligo Deum, eic. Unde
quotidie praF.bci de coelo. De qua Salvalor iii livan- probas quia mendax cst? Audi
gelio, Diligile, inquit , inimicos vestros , el orale pro Qui enint non diligil fratretn suum , etc. Qui diligit

pertequentibus et caluniniantibusvoi,ul silit fHii Pairis fralrem siinm , diligii Deiim. Necesse est iii dili^at

vestri qui in coelis est, qui so'em svum oriri facit super Deum, uidiligatipsam oilectionem. Uenscnimdile lio
bonoi €tntalot,£t pluit suptr justot eiinjusios\Maiih.\). ^ «st. El ne quisdicere auderei :Et quidobsiaidiligere
Jimor tion etl in cliarilale. Iii laii videlicet cliari> Deum , eiiamsi non diligu fralr<Mii ? rectesubdiiur

tate quae ad imiiationem divin:e bonitaiis eiiain ini- Et hoc mandatum hubemus a Dto , eic. Quontodn
micis beiteracere et hos diiigere nuvit. eniin diligis eum, cujns odisii mandatum? Qnis est

Scd perfecla cliarilas foras millit timoretn, llltim qui dicat : Diligo imperainrem , sed odi leges ejusT
sciiicet timorem , ue quo dicitur : Iniiium sapientice Non ita verus Dei ainalor , sed : \ide (inquii) quia
limor Domitti {Ptal. cx). Quo timet quisque incipiens mandata tua dilexi , bomme { Ptal, cxviii ). El ideo
opera justiiia:,ne veniat districins Jiniex, ei se minus conlidenter adjungil : In lua misericordia vivi/iea me
castigalum iiiveniens damnct. Ilimc timorem illa {Ibid.).

chariias pellit ioraji quac pro meriio justitix fidii-

CAP13T V.
,

ciam habet in die judicii. Sed et pra^sentium adver- Omtiis qui credil quoniam Jetut etl Chritltis , elc.

sitalum timorem, perfecia charii:is ejicit ex animn. Quis est qui credit quoniara Jesus est Chrisius? Qui
Quam liabere quxiebat ,
qiii Dominu supplic.ms a:e> sic vivit quomodo irxcepit Cbrisius. Nemo hxreii-
bal : A limore inimici cripe aniniam menm {Ptal. lviii). corum, nemo schisinaiicorum dicat: Et nos credimus
Quam habebil qui dixii : Quis nos separabit a chari- t^ quia Jesus esl Christus. Nam et da mones credunt et
tate Chrisii? TribuLalio , an angutia, an pertecutio, conircmiscuht , et confitebanlur , sicut in Evangelio
m fnmes, an vudiiut. au peiiculutn, nn giadiut? elc. iegiraus, et sciebant ipsum esse Christum. Sed quia
{Rom, viii). dilectionero et opera veritaiis non habent , ex Dco
Quia linior poenam habet. Torquct cor conscientia non sunt.
peccatorum, qnod nondiim facia esi justificaiio. Ideo El omnit qui diligil eum qui genuit, diligit et eum,
in Psalmo de ipsa perrociioiie justiiix, CoHiwi*/i (in- etc. Mira arie prxdicationis beatus Joannes ad dile-
quil) ptanclum meum in gaudium mihi; conscidisli tac- ctiouera proximi nos accenderc curavii, piimo com-
aim meim, et praicinxisti me Iwlilia , ut cantet tibi memorans quia omnis qni perfecie credit ex Deo sit

yloiia mea, et tion compungar {Psal. ixix), id est, non natus, deinde insinuans qnam jnstum sii utqui Deuni
sit quod sliinulei conscientiam meam. Stimulai ti- diligit diligat el oum qui ex Deo naius est. Si qnis
mor, sed noli timere : intrat cbaritas, qux sanat quod cnim tanix iarditJt<s esi, ui hominem qiiia homo esi,

vulnerat limor. quia secum eamdem in terra peregrinaiionem lole-

Qui autem limet, non eit perfectus in eharitate. Quia rat, amare neglcxerit, adraonendus est, ut saliem

utm4rurn limor poenam habet, quomodo seciio medici ob id illum amet, quia ex Deo naius est,quia par-
 :
;

tl3 »N 1 EPISTOLAM S. JOANMS. lli

liceps secuin divinne graii* facms esl, quia eDJem A pnlenliam creavcral, per Iiani3iiila:is suse infirini-

secum vitae coelestis prseniia ex«peci£t. Quse iinidem latem recrearct. Qui venit per aquam ct tanguinem ,

eshorlalio specialilcr ad il!os periiiiei, qni non aqnam videlicet lavacri, el sanguinem su;v passionis,

solnm liumanae cnnsori!') nalura!, scil et lidei pro- non soluni bapuzari propier noslram abkilioiiem
fessione fraires snnl nobis effecli. Yeriini quia non- dignatus ost. nt nobis baplismi saciamenliim conse-

nulli snnl qni proximos dilignnl, sed propter cnn- craret ac iraderet, venim ciiam sangiiinem snnm
propter aliqnod cofnmodum dedit pro nobis, sna nos passione rediniens cujns
sanguinilaiem ,
vel

recie sanclus evangelisia, qui sit \erus Jiacramentis scmper refecti nulriremnr ad salulem.
leroponile,
amor subdendo manifesiai Et Spirilut esl qui leslificalur quoniam Chrislus est
;>roxinii :

/n hoc cognescimus quoniam dHigimus natos Dei ,

veritas. Caplizato in Jordane Domino descendii Spi-

ctc. IIIc ergo solus rccle proximum diligere proba- rilBS sanctiis in specie columb» super eiiin , testi-

Ei moninm perhibens quia veriias est, boc esi verus

lur, qni elCondiloris amore flagrare cognoscilur. ilii

Dci Filius, verus mcdialor Dei el bominum verus

ne quis scipsnin de Conditoris amore lalleret, verlio ,

bumani generis Hedemptor ac reconci'iaior vere

lenus se amare proliiendo, bene cum dixissct : Jn ,

cum mundns ab omni conlagione peccaii vere

hoc coynoicimus, quoniam diligimus nalos Dei , ipse ,

Deum diliqamus , addidit, r( manrfo/a ^;ms faciamus. ^ sufbciens lollerc peccala niiindi. Qiiod etiam ipse

Ilcec enim at charilas Dei, ut mandaia ejus eu- Dapiista, viso ejusdem Spiritus advenlu inielligeiis ,

Qui me misil baptizare in aqua ille milii dixit :

slodiamus. Hoc el ip^^e Dominus dicil : Si quis diligit aii : ,

Super quem videris Spiriium detcendentem et nia-

me, sermonem meum servabit {Joan. xiv). Prob.ilio
nentem super eum hic est qui bapiiint ia Spirilu
ergo dilectionis, exbibitio esl operis. Vere enim di- ,

sanclo. Et erjO vidi, et iesdmonium verltibid, quia kie

iigimus, si ad mandata ejus a nostris nos volunta-
libnscoarctamus. Nam qul adhiic per illiciia de:>i- est FHiui Dei {Joan. i). Qnia ergo Spiritus Jesum

Oeria defluit, profecm Deuni nnii amat, quia ei in Cbrislum esse veriiatem testaiur, ipse se veriiatem
cognominal , Bapiisla illum veritalcm prx-dicai .
eua voluntale conlradicil.
Filius lonilrni veriiaiem evangclizal laceanl bla-
El mandaia ejus gravia non sunt. El ipse Dnminns ,

dicit : Jugum tneum suave esl, et onus meum leve spbemi, qui bunc plianiasma csse dogmaiizant ; pe-
real dc terra inemoria eornm (jui euni vel Deiim
vel
{Mallh. xi). Neque bis vel Domini vei beiti Joannis
verbis debet videri adversum, qnod ct ipse Domimis bimiinem essc verum denegan».
Ires sunt qui ie$linioiiium dant in leira,
alibi dicit, ijuia angnsln porta el arcla via ett qua Quoniam
ducit iid liiam {Matlh. \\\) ; cl propbeia ad cum : ., tlc. Spiritus dedit icslimonium quoniani Jesus est

Propter veiba, inquil , labiorum inorum ego cuitodivi verilas, qnando super baptiwium descendii. Si cniin
viat durat (l*sat. xvi); et aposlobis : QtiJa p>r wulius verus Dei Filius non esset, ncquaquam iii iiin lania i

iribulatioiies oportet not inlroire in regnum Dei {Act. inanifesiaiione Spiri;us sanclus venircl. Aqua cliaiu
et sanguis dedere lestimonium quoniam Jesus esi
Xiv). Qiiae enim nalura sua dura snnt el aspeia, spe? ,

verilas, qiiando de latere ejus iu cruce moriui ma-

coeieslium pra»miorum el ainor Clnisti lacii cs>e
levia. Durnm namque est persccuiioncs pati propier narunt quod nullatenus fieri possel, si veramcarnis
;

jusiitiam, scd ct liocfaciisuave,quod ipsorum qii sic naiuram non liaberet. Scd ci boc quod anie passio-
regnum coelorum. IJiide bene subditnr
paiiunlur est nem, cum orarei, {acius esi sudor ejus stcut guilos
tanguinis decurrenlis in lerram {Luc. xxii), veritali
Quoninm omne qnod natum esl ex, Deo, vincil nmn-
dum. Idco namque mandaia divina non sunt giavia, carnis assumpiac lesiimonium dai. Nec reiicendum

quia omncs qui vera dcvoiione bis mancipaniur, ct qiiod in boc qunqnc saiiguis et aqua leslimonium

adversa mundi ejus ei blandiinenla pari inentc con- iilidedcrunt,quod de laiere moriui vivaciier eflluxc-
tcmnuiit, ipsain quoque inorteni velul ingressum runt, quod erat conira naturam corporum morluo-
rum aique ob id myslcriis aptum , et leslimonio
patriac coelesiis amanies. Et ne quis sua virtuie ,

veritaiis fuit congruum vi.lelicet insimians quia el

mundi vel luxus vel labores se posse su|)crare con- j) ,

lideret , consulte subjungit :

ipsum Domiiii corpus melius post mortem esse vic-

turum resu.scitatuni in gloria, cl ipsa niors illius

Et h(cc est victoria qua^ vincit mundum, fidesuostra.
Illa nimirum fides, quac per dileciion-'m opcratur nobis viiam donarei. Iloc quoque quod sudor ejus
inslar gutia: .«anguinis dccurrebat in terram , tesli-
ilia fldes qua cjus bumiliter auxilium flagitamus
monium perliibebat il!i sacro mysterio (luod Eccle-
qui ait : In mundo pressuras habebilis, scd ccnfidite,
ego vici mundum {Joau. xvi). siam lotum per orbem suo sanguine lavarei. Tres
Quis esl qui vincit mundum ctc. Vincit mundum, sunt ergo qui lestinioniiim perbibenl verit-iti.
,

qui Jesum Filium Dei esse cteuens, digna cidcm Et ires (inquit) unum smt. Individua namque li;vc

fidei opera jungit. Sed nimquid so!a divinitalis ejus manent , nihibiue eoiiim a sui connexione sejun-
fides el confessio valei ad salutem sufficere ? Yide gitur. quia nec sine vera crcdenda esl bumaniiato

seqneniia. divinitas , ncc sine vera divinilale biimaniias. Sed

flic est qiti ventl aquam snnguinem Jesus ct in nobis hx'.: uniiin suiii , non naiura cjusdem
per el ,

Christus. Qiii ergo erai .Tternus Dei Filius, faclus subslantijc, sed ejusdem operaiione myslerii. Nam,
«it boino in lempore, ui qui nos per divinitaiis suac Sicut bealus Aiubrosius ait : i Spiritus maneutem
 -,, ,

!i:* BEDyE VENERAlilLIS OPP. PAUS II. SECT. I. — EXEGETiCA OENUINA. tlC
reiii>v3t, aqin proficii ud lavacrum , sangiiis spe- A licaiis i:i crelis illius qui iit verus lionio moricm pas-
ciat ad preiium.i Spiriius eniin iios per adopiioiietn surus erat iii terra.

Dei fllios rccii, sacri rontis unda iios abluit, sanguis El hoc ett leslimonium quanium tilani aHernam
,

Domini nos redemit. Alterumergoinvisibile.alierum dedil nobis Deus. Dcd.t, iiiquil, vit m sRiernam nobis.
^isibifeiesiimoniuinsacraiiienloconseqiiiturspiriiiiali. Ft ipsi! qui loquitur adbuc vilam
, teinporaleiti el
Si icstimoniunt Iwminis accipimus , testimonium morii obnoxiam agebai in came. Sed ita dedil nubis
Dei majus etl , elc. Magitum csl tcsiimoiiium liunii' viiaui xlcriiaiii, sicut dcdit nobis poteslalem filius
iiis quod perbibet dc Filio Dei , diceiis : Dixil Domi- Dei fieri credeniibus in nomiiie ejus. Ut enim scias
m$ Domino mco : Sede a dexlrit meii (/**o/. cu). daiam esse a Dco potestaiem babcie viiam xternam,
Kt c.x person:i ipsiii^ Filii : Domimts dixil ad me : Fi- audi proplieiaiii Quis esl homo qui vuU vilom , et
:

tiut meu$ es tu (/'««/. n). lic.uKiuc cx porsoiia Palris cupit vitlere dies bonos ? Cohibe liuguam tuam a vtalo,
Io(|iientis de Filio : Ipse iiwocahil me , Pater meus es
lua ne loquantur dolttm el cxtera
ei labia , usque ad
IH, Deus vieus el susceptor salutisme(e{Psal.[.xxxvn\).
Psal. xxxiii
finern psabi.i ( ). Dcdit ergo nobis vitaro
Paler meus, quia ego Filius Dei. Deus meus quia ego
, .'ciernam, sed adliiic iii terra peregrinantibiis in spe,
liomo. Susceplor salulis mea; quia ego passiirus et quum
,
|. daturns est iii (.wlis ad se porvcnicniibus in re.
n mnrte salvaridus sum. Et etjo (iiiqiiii) primo(j ni-
El licec vila in Filio ejus est. \n fide scilicet elcon-
tum ponam illum excelsum pne regibus lerrtc {Ibid.).
fessione nominis ejus, in perceptione sacramenlnrum
Magnum hoc lesiimoiiiiim verum , el oiiini acce- ejus, In observatione iiiandatorum ejiis. ilinc etipse
piione digiium tioc icslimonium hiiminis di: Fitio
ait : yemo vcnit ad Vultem nisi per me {Joan. xiv).
Dei , sed inulio majus est testimonium Dei qui te-
, El Petrus de illo : Neque enivi nomen esl aliud sub
ktificatus est ipse de Filio suo , cum de coclo illum
eoelo dalum honiinibus, in quo oporteat not talvot fieri
alloqucns ait : Tu es Filius vicus dileclut, in te com*
{Act. iv).
placuit mihi {iuc. iii). Magnumest (csiiinoiiium pro:-
Qui habrt Filitim , habet vitam , etc. Nc parum
cursuris, quod de Dei Filio perliibens ait : Ego bapii-
dicere videreiur vitam esse in Filio , addidit
xavi vos mjua, ille vero baptiiabii vcs Spiritu sanclo
ipsuin Filium csse viiam. Quod idcm qnoque Fi'-
{Matth. iii). M.tjiis esi testimoniumPatris , quo .Spi-
iius Palrcm giorilicans osteodit ubi ait : Sicut enint
riium saiicium iii cum iiuo semper erat plcuus eiiam
habet Paie.r vitam in temelipso , sic dedil et Filio
visibiliier misit.
titam habere in temitipso ( Joan. v ). (iualiter au«
Qui credil iu Filiuni Dei liahet letlimonium Dei in
»c.
_ . .......
yui itacredil riliuniDei in
,

iit exercciitoperando «
. lem eadein viia qu» Filo csl
-i
et
vi-
Pairi communis
ii •
n
; ,
quod credit ,
.

babel
. .
,
'

tc tiiiioniiini Dci in se. llliid uii

.... C i
etiam cicdentes illustrel, idem
. i. . .
l-ilius ahbi ad Pa-
irem oraiis insiniiat : Sicut dedisti ei potetlatem ,
que quia ipse quoque iii (iliornni Dei nnniero jure
in.;uit, omnit carnit, ut onme quod deditli ei det eit
computetur , ipso ui)ico Filiu Dei sic suis fiilclibus
vitam asternam. Ucec est auiem vita (tierna , ut cogno'
poliiccnle : Si quis niiUi minislraveril , liouorificabit
tcanl te solum venim Deum , et quem misisti Jetum
eum Paler meus {Joan. xii). (juod si leslimoniuni
Chrislum {Joan. xvii).
Dei babere merueris , st Dt^uiii testeui luoi (idei iu-
Htec scripsivobis , itt scialit quoniam vitam habetit
icmeratm possederis, quid te bominum infamia
ceiernam, tic. Utsciaiis, iiiquit, utcerti sitis futura^
quid eiiam pcrseciiiio t»;dil ? Si cnim Dcus pro nobis,
vestrx beatitiidinis qui crediiis iii Ckrislo , ut non
quis contra nos? ,

fieducaniini pcr fraudem eorum qui Jesuin csse Dei

Qui non crcdit Filio, vitndacem fiicil eum , etc. Fru
Filium negaut , et ideo nihil eis prufuturum assevc-
slra Judai.frustrabaerelici Palrem secredereet vc-
rant qui in itomiiic ejus crediderunt. Et mira hsere-
iierari putant , quandiu Christum coniemnunt , et ei
licorum vesania qui toticns pcr tolam lianc Episio-
credere rcnuunt. Qui enim non Itonorificat Filium ,
,

iam appellaio Dei Filio , ipsi cuntra , non Filiuin ,

lioa honorilical Palrem , qiii inisil illum. Qui
non credunt ^*'*^ "«^'"^^'" »«'• Cbristum csse confirmant. Qimd
Filio ,
q-ii ait Erjo ct Pater umtm tumut D
nusquam prorsui tcgunl , nisi duni humanitatis ejtis
{Joan. x); ct iiiterro;;anie Caipba, ac diceute Tu ,

incnliucelebraiur.
Christut Filiut Dei btnedicli? {Mare. xiv) respondit;
Ego suni {Ibid.); sed eum vct iion esse Clirisium, vcl Et heec eti fiducia quam habemut ad etitn, ctc. Ma-
iion e,s$e Fitium l)ti , ve! non csse similem Patris gnam nobis liduciam prxbet sperandi a Domiiio
contendunt , mendaccm profecto faciuni Pairem ,
bona coelestia, quod ei in hac vita quidquid salubri-
quia non credunt in iesiimonio quod lesiifii-aius est icr eum peticiimuB impciramus, juxla quod ciiani
de Filio suo : in iiio videlicet quod et supra memini: ipse in Evangolio cr^^dentibus promiitit : Dico vobis,
Tu et Filiut meus dilectus, in te complacuit milii {Luc, inqiiiens, omnia qucecuniine OTantet petiiis, crcdite

iii) ; sed et in illo quoJ ei iinminente bora passionis quin accipielis, et evenienl vobit {Mnrc. xi). Nolnndiiui

perhibuil, dum orante illo ac dicenie : Paler , salvi- :iuiein qiiod ita oraiiles exaudimur a Domino. si ea
fica me ex hac liora, sed propterea veni in hanc htram. qiiae ip.ie yis^U paiimus. Dicil antem ipse : PriiHion

Paler, clarifica nomen luum ( Joan. xii ) , respondil quwrile regmtm Dei, et jutliiiam ejits {Matth. vi).

«liam turba aud:enie de cceln, El clarificavi, et ilerum Uiidtt beiie ei Joannes cum dixisset : Quodcunqu*
tiari{itabo{lbid.), veruiu se Dcum Patrem essesigni- pe'ierimut, fximdii not ; iiitcrposuit : SfcvnJum i'«/»
n? IN I EPISTOLAM S. JOANr<!S. «8
luntatem ejus^ Ergo siiper liis taMlum plenam uoi A ciunt (Luc. xxv). Noudum eiiim ,
grati.c Siiiriius

ci iiiduliiiabilom jussit esauditionis iiaberc ficiuciaiii, s^ncli pariicipL-s eiT cli, socielalera 8incl:c fralerni-

qux iiori no^iris conimodis, nec solaiiis lemporali- t.tlis iiiieraiil. Kt bcalus Sleplianus oral pro eis a
bus, sed Daniiiii congnianl voliintaii. Quod cliain in quibiis inpidabalur, quia nondum Chrislu crcdide-

oraliorte Oominica insercre pr.i>oipiMinr ; Fict fo/iuj- ranl, neiine adversus iil.Tiii coiunT.inom giaiiatn di-

Ins lua {Ibid.], scilicel, noti iiosira. Si cnini »»l illiid iiiicaltanl. \Ll aposlolus Paiilus pro|ticre>, credo, liun

Aposioii recordcmur : Quoniam quid oremus serundutn oral pio Alexandrd, qnia jam fraier cial; ot aA

quod oportet nescimus (Ilom. viu), inlelligiiniis iios niortcm, id est, invideniia rratcrnil.itcm oppugnami >

iioiiiiunr|iiam .salini nosir.i; coiitraria posdirire, et peccaverai. Pro iiis aiiiem qut non abruporuiit amo-
commodissiinc n^bis al) eo qui ntilitaiem iiostram reni, scd limorc succubucranf, ur.it ui cis i.^nosca-

rectius qii:»m iios iniuelur ea quje poscinuis deiie- liir. Sic c.iiim ilicit : Alc.raiidi'r ararius muUa uialit

gari. Qund ipsi qnoqne magislro gentiuin accidisse mihi oitendil, reddcl iili Domhms secundum openi

non dubium cst. ejus; quem el tn deviia, valde enim rcitil.t noilrii

Et scimui qnoniam audil not quidquid pelierimus, sermouibiis (// Ti.-u. iv). neinde subjuiigit pro qui-
eic. MuUipliciicr eadcm quse prnemiserai inculcat. biis orat, iia diccns : /» prima mea dcfcnswnc. nemo

ut nos ad oranilum vivacius exciiei. SeJ nianet B »is/ii adfnit, sed onim-s mc dcrcliquerunl ; non iliis

objectio quain postiii, secundum voluniatein pe*

ul intpuleiur {Ibid.). Polc^t auiem peccaluin usqufl ad
lamus noslri Condiloris. Quod bilnriam potest ac- nuTlem accipi, pro quo rogare quempiam vctai,
ci;>i, iil sciiicel el ca qiiai ipse viill rogeinus, et quia scilicct pcci atiiin quod in i>ac viia uon corrigi-
tales ipsi qualcs esse nos desiderai ad rogandum liir, cjus ven>j fruilra josl mortem postulatur.

veniamus. Quod est liabere fidcin qu;v- pcr dileciio- Vcrum si seqneiiliu diiigtnler inspicimiis , iiKigis

nem operatur (Galai. v), et antc omnia meminisDC supertnr sensus liujiis lcciionis tcimri conj^rueru
illius evangelici mamJali : Et cum stabiiis ad orau- videlnr. Nam suLdiinr :

dum, dimillite si quid habetis adversus aliquem, ut ct 0).'j/i/s ini'iuiias peccatum est, clc. Tanta tsl, Ii^qni»,

Paler vesler qui in coelis est diniillal vobis pcccula ve- diversilas peccaiorum, ul onine quoJ ali ucquitalis

Hra (Marc. xi). ralionc discrcpai, inter peccala numerelur, quamvi*

Qui scit fralrem suum peccare peccatum non ad miiiima peccaia justis suae juslili;r meritum ncqua-
morlem, cic. Hsec el luijusniodi secundiim volunt.i- quam ai.iferre, vel miiiuerii possini, iila Juiiiaxul
tem Doinini peiuntur, (|uoe ad Sraterii.ju dilectionis siiic quibii.s hanc vilam nuil itenus transigcrc valeiiC,

officium cxspcclant. Loqiiiiur atiteiu dc quotidianis ct ttem qu:cdam peccata lantimi ab omni jusliiiie

levii>usque peccaiis, qua^ sicui diificile vitantur, sic ^ sorte 'liscordent, lania iniquiiatc paireii:ur, ut abs

eiiain lacile curanlur. Sed quo ordine hycc aiter- que ulla conlradittione raciorcra suum, nisi corri-
uiruin pcliiio sii celcbranda pro pcccaiis, Jacobns gaiilur, a-iernam merganl in poenam. De qsiibus
insinual apcrlius, diccns : Confiiemiui aUerutruni scriplum esl : Animri qu(v peccaverit, ip.<a moriclur
peccuta vcilia, ei orate pro invicem ut salicmini [Jac. (Exech. xviii). Qiia bcati Joannis senlenlia maiiifesle
v). Si ergo dictu, vel cogilatu, vel oblivione, vel rcpudiatur inepta SioicoMnn disptitatio, qui dicerc
ignorantia forle delii|utsli , vad^; ad fi alrein, confi- ansi sunt contra oniiicm gencris hiiinani seiisum. et
tere illi, poslula iiiierventionem. S> ipse lc fragilita- aflirmare, (|iii)d oninia pcccaia sint paria, dicftnle.»

tis su:c conscium pnrc cofilitendo fcceril, el tu ejiis iiiliil di.>lare ntruin iiomiiicin quis fiir;<lus sit. an
triaia pie inlcrcedciulo dilue. Sed haic de lcvioribns bovem, nii ^j|:iiiar<i, qiiia lion :iiiitiial crimcn, scd
dicia siiit peccatis. Porro si gravius qiiid admisisti, aninius fcccrii. Qiios Jovini;inii5 sccultis cst li.xTeli-

iiidiic presbyiuros Lcclesix, ei ad illorum exan.ea cus, aslruens nnlhim nu(iti;irurn el virstinitmis osso
casiij^a le. distantiain, noii abslinciiLcs in aliquo relribuiionij

Etl peccalum ad mortem elc. Magiia iiic qu;cslio privilfgio simpliciler epuianlihns esso pni ferciidcs.
,

iiascitur, qnia aperie ostendit beaius Joanncs e.sse ^""'e ti'»'!"^ qnod ii!i(|ue commiititur vei cogiialur

quosdam Iralres pro quibus oraie nobis Hitn praici-

^ ad peccatura refercndnm esl. Sed suni pcccat:s

pitur, cum Doiinniis etiam pro perseculoribus no- qiixdnm ad morlcm, dc qualibus dicit ,\poslolus :

stris oiaie nos jubeat, Qu.e iion aliter solvt poiest, Quonlani qui tulia afjunt, rpgnmr,. Pei non conscquen-

pcccala fraliibus, quiv tur (Calat. v),

ni»i faleamur esse aliqiia in

iiiimicorum perseciitionc t;r.ivii>ra sint. Pcccatum Scimus qucniam omnis qui natus (M ex Do, nu't

ergo fralris ad inurieii! Csl, cum posl agtiilioneni peccal. Pfccatuin videlicil ail iiiorlciii. Quod ei '
«

Dei, qua; pcr graiiam DDinini no^tri Jcsii Cliri.>ti omni criiiiin'-. capilali, el dc il!o spccialilcr poic.-^l

data esl, qnis oppugnal fralernit<ile:ii, ct adversus iiitelligi qno violalnr Iratcrnitas, sicui cl supra ex-

ipsam graliam, qua reconciIiatu.s esl Deo, invideniio: posuimus. S';(i cl pecc.TUim ad moricm pcccaiuni
iacibiis agitainr. Peccaium aulcm non ad niorlein iisque ad tcmpora morlis prolraclnm dixiiniis rccu»

t'Sl, si quisqu.>m n.iii amorein a iVatre aliuiiavcrii pusse intelligi, qiiod omnis gni natus csl ex f>co non
;

sed oflicia fralcniilali debila per aliquam infirmita- pcccal. Deiiii|iie Dtvid ri'X inoriale crinipn ;i(iini.sti.

tcm animi non e.vhibueii!. Qtiaprojter el Doiniiius in Qdis fiiim nesciat asiiilli-rium et liomiridium mor-
Crncc i<i( ; 1'aler, ignosce '.1(1$, quia neicinnt qi \J fa- lcm m reii p Ti clnaiii ? ^^cd l:jir.ci; Divid, .';uia ct
 :

113 DEDyE YENERABILIS OPP. PARS U. SECT. I. — EXEGETfC\ GENUINA. m

Deo nalus esi, <]uia ad filiorum Dci periinebat socie- A damnai el dc Ecclesia expellit, audiamus in clausula

tateni, non peccavii usque ad moriem, quia sui rca- verbum bonum salutis quod nobis eruclat. Attenda-

lusveniam mox poenilendo promeruil. mus opera summi Hegis qu.t; dicit. Sequiiur :

Sed generatio Dei comerval eiim, etc. Gratia Ctiri- Et scimus quonifim Fitius Dei venit, elc. Quid enim
qua renaii suni fideles conservai eos qui secun- apertius bis verbis? quid dulrius? quid adversus
sii

dum proposilum vocaii sunt snncti, ne peccaium ad omncs bxreses furlius potuit dici? Christus est ve>

roortem commiiiant ; et si in quibusiibet pro liu- rus Dei Filius. Paler Cbristi Jesu Domini nostri

manx condilionisfragililate dcliquerint, iic ab bosle verus est Deus. Veiiil Filius Dei sempiiernus tem-
maligno possint tangi , defendii. Item dicendum, por.ililer in roundum, qui erat mundo, et per in

tnndiu nos iu generotionc Dci permanere, qu:indiu quem facius est mundus. Neque aliam ob causam
non peccaverimus ; imo qui in generaiionc Dei perse- vciiit nisi nosir^c saliiiis , bnc est, ut daret nobis
verant peccare non possunt, nequc a maligno con- sensum cognoscere verum Deum. Nemo enim sine
lingi. Quoi enim eoinmunicalio lucit ad lenebrus, Cliri- divina cognilione ad vitam venire, nemo Deum co-
sti ad lielial (II 6'or. vi) ? Quomodo (inquii) dies et B ijnostere nisi ipso docente poierat : sicut ei ipse

nox niiscpri nequeuiit, sic jusiiiia et iiiiqiiitas, pec- dicit : Et nemo uovil Fitium nisi Pater, neque Pa-
caluni et bona opera, Ciiristus ct Aiilichristus, ma- Irem quis notit nisi Filius, et cui volueril Filius re-

iignus ci gencralio Dei. velare {Luc.x). Subaudiiur : £t Patrem el Filium.

Scimus quoniam ex Deo iiati sumus, etc. Nos ex Utrumquc enim Filius reveht, qui, iii carne visibilis

Deo sumiss eju.s graiia cl baplismo regenerati per apparens, divinitaiis arcnna per Evaiigcliuin siiuni
fidem, et ut in fide perduremus servati. Mundi vero niodo paiefacerc digmitus e4.
amaiorcs sunt bosii subjecii, vel nuBquam regene- Hic esi cerus Deus, ei liia octerna. Verum Deum
ijtionis unda ab ejus snliiii dominio, vel post gra- dixerat esse Filium, veruin Deum hunc esse multo-
liam regcnerniionis deniio peccandoad ejus dominium lies repelit. Ilunc dicit essc viiam xiernrim. Noii
redacii. Njc solum mundi amatores, scd et illi qui uliqiie ila sicut nobis viia promittitur xieriia, qux
receiis cditi nccdtim dignosceutiam boni babeni ac sic ex lempore nos suscipiat , ut nunquam nobis
mali, propter reaium prxvaricationis primx, ad re- iinem bene vivendi reponai; sed Filius vita sine ini-
gnum maligni [>cr(iDent hoslis , iiisi per graiiain lio tem^oris seinper luanens, siiie lermino scroper
benigni Conditoris eruaniur dc potestiie lenebra- mansura.
>um, et iransferaniiir in regnum Filii chariiatis C Filioli, custodile vos a simulaciis. Qui verum Deum
ipsius (Cotoss. i). Uiide non ait simpiiciter, mun- cognovislis, in quo vitambabeiis xlemarn, rustodite
dum in maligno posiium, sed cuin addilamento, Et vos a doctrinis hxreticorum, «|ux perpctuam ducunt
tnundus (iuquii) lolns in matigno posilus est. Nam ad morlem, quia, morc illorum qui siinulacra pro
sicut beatus Ambrosius ail : t Omnes lioniiiies sub Deo faciunl, gloriam incorruptibilis Dci pravis do-
peccaio luscimur, qiioruio ipse orius in viiio cst. > ginatibus in sitnitiludinem corruptibiliuin rerum im-
Et frustra niliiur Pelagius aflirmare qiiod parvuU miilant (/?om. i). Custodite vo« a pliilargyii^ , qux
recens edili non opus habeant graiia bapiisinalis esl simulacrorum servitiis. Observaie, ne quas raundi
renasci, quia tam inundi nascantiir ab omni sorde illecebras Conditoris amori prxponaiis. Nam et hoc
peccati, qu;im fuit muiidus in piindiso condilus inter simulacra repulabiiur, qiiaieuus solius veritaiis
Adam , nullam scilicct cx illo ir.ibentes originalis curam studiumque habentes, iii hiijus visione me-
cuipx maculam, in uuilo existentes rei doiiec pro- reamini sine Une Ixtari. Mundus enim transil, et concu'
pria sponte peccare incipiani. Sed nos, omissis An- piscentia ejus. Qui aulem feceril volunialeni Dominif
ticliristorum veneiiis, qux per loiam banc Eplstolam manet in celernum (/ Joaii. ii).

iile qui de peciore Domini funie vitx potatus est,

IN II EPISTOLAM JOANNIS.
Senior ElecKc dornino! ei naiisejus, eic. Quidam D has scripsit Episiolas, vcl quia nomcii senioris, id

putant banc et sequentem epistolam non esse Joan- est, preshyieri, etiam pontifici propier maturitatcm
nisapostoli, sed cujusdam presbyteri Joannis, cujns sapicntia*. el graviialis congruii. Unde ct Petrus »\t
sepulcrum usque hodie monstraiur in Epbeso. Seniores ^rgo qui vubis sunt obsecro consenior ct testis

Cujus eliam Papias auditor aposiolorum, ct in llie- Pastionum Cltristi (1 Petr. v). Senior, inquil, Electa:
rapoli episcopus, in opusculis suis s:cpe meminit. domin(B el nalis eJKS, quos ego diiigo in veritaie, h\

Sed nunc generalis Ecclesix cnnsensus babei quod est, vero amore diligo , illo videlicet qui secuiidum
lias quoque Epistolas Joaniies apostoliis srripscrit, Deum esl. Vel cerie quos ideo diligo, quia perseve-
quia revcra inuliam verborum et fidei similitudiitem raiites in veritate considero.

cum prima ejiis Epistola osiendunt, et siinili zelo Et non ego sotus, &ed el onmes, etc. Qiiia conlra

deiesianiur b:rretico3. Seniorem autem se dicit bxreticos scribeic incipii, qiiij a fidei veritate exci-
Joanncs, vel quia jam provecius erat xiate quando derunt, recle ontnium qui vcriiateuj cognoveruut
 iil IN ill EPSTULAM S. JOANMS. 1 i
anam dilcclioneni in Spirilu sanclD esse commemo- A riiiim snncliim Doum omnipolenlcm, anl a jud ali
rai , ut un^nimitate simiii el muliiliiiiine oailiolico- qiiitl quod recia (ides confiletur iiegaiiics. Polcsi e»
riim tcrreal eos qui al> eoriim societate sc, ciim de Judyeisaccipi, qui omnino Jesiim Chrislum ne-
pjitici esseni, segregaruni. Uevcra cnim omnes pcr g:int, qiii Clirisium in rame necdiiin venisse aJ sa-
orliem catiiolici unam verioiis rcgnlain sc(|<iiinlur ;
Inlem mundi dejeranl. scd ad inlerilum suiiin vcn-
non aiilem omnes iLTretici cl infidcies unanimo er- turum exspectaiil Anliclirisdim.
rori coBseniiiint , venim iiod minus semel aller- Omnis qui recedil , el tion permanel in docirina,
utnim qiiam ipsam vcritalis viam impugnant. cic. Nola vcrborum dislaniiam, et fidei compleclere
Proplerverilatetnqua:permanetiHVobis,e\c. Non veritalein. Non permancnlein in docirina Cliristi
aliam, inqnit, ob caiisam tc tuosqiie diligimus , nisi Deum nnn Imbere, pcrmanentem aiilein iii (loctrina
propter vcrilaiem fidei, quse in nobis semper inex- ejus, Fiiium ct Patrem dicii habere, ui osiendai
pugnabilis perdurat ,
qiiia videlicet eamdem ctiam Pairem et Filinni imum csse Deum verum, ei coar-
Tos invincibiliier custodire comperimus. guai cos mendacii qui Filium vel non esse Denm,
Sit vobiscum graiia, misericordia, pax a Deo Patrc, B vcl posteriorem aut minorem Palre, asseverant.
«•tc. Quoniam ncgaiiant iiliiis lomporis ii.-eretici ,
Siquis venil ad vos, et hanc docirinani non u/fert,
Marcion scilicet elC^ rinllius, veruin esse Filinm Dei cic. Ila;c Joannes de sfliismaiicis sive li.-crciicis de-
Doniinum noslrum Jesnm Chrisiiim, ei ei a nativi- lcstiuidis, que vcrbis docnit, etiam faciis cxeicuit.
lalc bumana principium dabnnl, rccie Joannes eimi Nurral eniin de illo .ludilor cjns sanctissimus ct
ad confulandos blasphcmos, Fiiium Dei Patris essc martyr fortiisimiis Polycarpus, Smyrnreornm an-
commemorat. Graliam quoqne et misericordiam ct lislcs, quod lenipore quodam cniii ajiud rpliosnm
pacem ab illo sicut ei .i Deo Pairc (idclibus esse balneas lavandi graiia fuisset ingre<sus, cl vi.lissei

dnn-jam lcstnif.r, ';[ ci:!i! aequalem et coTternum ibi Ccrinllium, exsilirel continno, el disc-^dcrct nou
Pairi demonsiiel, ojiis lioi :i eadem qux Pairis esse loliis, diccns: < Fuglamns liinc, iie cl b.ilnejc ips.«

designat , sicut ct ipsc bnminus de sua et Patris ci>rrnaiit, in quibns Cerinllius lavat se, veriiaiis
ronsubslanlialil.iie loquciis, ait : Queecunque enim inimiciis. » idem eliam Polycarpus Marrioni ali-
Pater feceril, liwc el Filius (acil simihter {Joan. v). qiiaiido ciini oc^urrissei, dicenii sihi : < A ;nosce
Et nunc rogo te, domina, non lanquam mandalum nos, 1 respondit : i Agnosco, .ignosco priiiiogeniinm
nonim scribens libi, ctc. Argiiit iioc verbo ha}rciicos, Satanx. > Tanta tuiic ai o>loli nlijue coruin discipuli
qni nova dogmala, reliclis his quK ab aposiolis au- C ;„ rcligione cantela niebantur, ul ne verbi qnideHi
dierani, inducerc tentabant, ac pt-r boc fr.ileriiae coinmunionem cnm aliqiio conim qni a verilaie de-
cliarilalis fosdera liissipabant. Dicit ergo se nequa- viaverani Iiabere paterentur; sicut et P;iiiliis dicil :

quam novum m.ind.iimn sciibere, sed lioc soliim Hcerelicum hominem, ppsl primam el secundum cor-
hortari, ui aniiftua Hdcs in oinnibus ct cbaritas illi- reptionem, devita, scitns quia pervenus est hvjusmodi
liata permaneat. el peecal, cum sit a semetipso daninalus (Tit. iii).

Quoniam mulii seduclores exierunt in mundum , Satutnnl te filii sororis tuce Electce. Siciit adrer-
elc. Et de Inereiicis iioiesl inteiiigi qui conlitentnr sariis veritalis avc dicerc proliibci, il.t e conirario,
quidem Jesum Christum incarnalum, scd in aliqua electos ex persona electorum salulat, tii ci inlideles
partc Gdei cjiis iion recie sentiunt, aut veram ejus dote>lcninr ab omnibiis bonis,si forie vel sic corrigi
carnem, aiit vcram anim:iin, .lut vcrain divinilalem, velint, cl (idelium seroper ad invicem pax atige&cai
attt veruin cjiis rairem Deum, aul veruni ejus Spi- ct cbaritas.

m III EPISTOLAM JOANNIS.

Senior Caio charissimo, elc. Qui vcl ijiialis fuerit D gratia commodorum, sed solo perennium bonornm
isie Gaius, in proccssu Epistolx monstramr. Qiiia entn diligere videtiir inluitn. Fuisse aiilem Gaius
videlicel et (idem Cbrisli quam perreperat bonis Coriiiilii videtiir, ex eo qiiod Paulus in illa inorains
accuinulabat actibiis; el si ipsc ad pruidicanduin ver- civitale, Epistolam srripsil nd Roii:aiios, quos ct ex
iiiim mttiime sufficiebat, eos laincn qui prxdicarent cjus nomiiicsalut:il.Scd el in Kpisioia ad Corintliios,

dc racullatibns suis suslenlare gaudeb.it. Ilnnc aiitem Gaii qiinsi Civis Corintbii meminit, dicons : Graiias
csse Oaium arbilramur, ciijns iu Kpisiola ad Komn- ngo Deo meo, qnod ncminem vestrum hapliiovi, nisi

iios Paiilns meminii, dicens : Solutat tos Cuiiu hosprs Crispuin et Caium, ne quis dicat quod in noniine mco
meus el Ecclesice lotius (Ilom. xvi).Qnia enim liospes baplitali eiis {1 Cor. i).

ct qiii snscipil ct sii-ciiitur appellari ronsnevii, erai Chaiissime, de omnibus oralionem facio, elc. Iloc

liospcs uiiivers3c Ecclesiar», quia omnes qui ad se (inquii) a Domino crei)ris exoplo precibus, iil qnod
veniebant, el prcdicatores videlicct et aiidilnres bciic agis bene pcrlicias. Cl sicut niinc aniina lua,

verbi, benigne snscipiibal, sicut ci Iuijun F.pislol3 i i cst, inierna mcniis inicntio, prospere agit, iil est,

sequenlia manifesie declarsnl. Lnde ci Joannes prolicil in cleemosynanini operibos aljundantibus, ct

cuiR in verilaie diligit, boc esi, iiod lemporalium beiiig<iilatc animi dapsilis, et pccuniarum facuUaio
125 HEdJE VE.NEIIABILIS OPP. PAttS 11. SECT. r. - EXEGETICA r.ENUINA. m
quas indigenliltus targiiis, ita seinper virtutibus ple- A jnstum in tiomine justi , mercedeni justi accipiet
iiam Doiiiiiio adjuvanie viiam docere possis (Matth. x).
Mujorem horum non hnbeo gratiam^ elc. Iil est, tii Sciipmsem forsitan Ecclesia^, ted isquiamat pri-
eos quos pra^dicando vel bapiiz^iiido (iiios Oeo genui, viatum gerere in eit, elc. Diotrephcs, iil videtur, erat
cognoscam, veriialeiii el recie fidei cl bonx upeia» li.-rrcsiarclia lempnris iilius aliquis supcrbus el inso»
tiiinis oli.servaiitos. ieiis, malens nova docendo primalum sibi usurparc
Charimime, fideliier facU quidquid operaris in frn- scieniix', quam antitpiis sanct;e Ecclesix, qux Joaii-
ircs,(lc. rideliler faris, dicit pro eouldiccret : Siciit nes prxdicabat, bumiiitcr auscullare mandatis. Unde
^erc cs ridclis, iia facis, ustendeiis etoperibuslidom bene Diolrephfs speciose instilsus, sive decor insa-'

luain. tiiens interpretaiur, ut perlidian! cordiseiiam nuinina

Pto nnmine enim profecli sunt, nihil accipientes a signet.
gentibns. Ciim dicit pro noinine, sob.iiidiciidum cst Propler hoc, si venero, comtnonebo ejus opera. Id
Domini Jesii Ciirisli. Sic enim loquebantur antiqui. esi, in ninnium noiili.im inanifcsiius argiicndn pio-
Diiabiis aiitem ex caiisis pro nnniine Doiniiii sunt diicain. Jiixta illud aposloli Pauli : Quid vultis, in
profecli, aut ad prjedicnndum vidclicet nomcn ejus virya vcniain ad vos ?
propria sponie venicnles, aiil propter nominis sanoli B Qua: facii, verbis malignis garriens in uos. Noian-
fidcni el cunfcs^ionem a civibus sive a contribulibus duin quod linguas detrabeiiliuni, sicut iiostro viliu
suis pairia cxpulsi. niin debenuisexcilare, iie ipsi percanr, iia pcr suam
yos ergo debemut suscipere hujttsmodi, etc. Jiin.^il inaiitiam cxiitatas debemus xquaniiniter tolerare,
sc beatus Jo.innos ,
qui omnia dimiserat propler ul nobis merilum crescai ; aliquandu auicm ciiam
Ctirisium, pcrsonae ridelium diviium, quaienus eos compescere, ne dum de nobis inala disseininanl,
ita alacriores reddai ad miserendum pauperibiis et eoruni qui audire bona poicraiil, corda innoccnlium
pcregriiils : ncc di-.credendum cst illum verai iier cnrrumpant. Ilincestquod Joannes detractoris sni
diccrc |iotiiisscquod Paulum dixisse legiinus : Ipsi iinguam red:irguit, ne siiam pr:cdicaiionem non atidi»

scilis quoniiini ad ea quie mihi opus erunt el his qui rent qui audire poti^rant, et iii pravis liioribiis re-
vtecum iunl minislraverunl manus islte. Oninia oslendi nia;iereiit.

vobis, qniu stc luburanles oportet suscipeie tnftrmos, Charissinie , tioH imitari muluin , sed quod bonum
uc meminisse vcrbi Doniiui, sicul di.xil : Dei.lius esl est. Quod bonnin illum iiuitari vclit, snbdrndo aperit,
magis dare qvam accipere {Ail. xx). C.ooperalorcs diccns :

:iutctn eos di;;it voritaiis, (|iiia qui spirilualia dona Dcmeirio leilimonium redditur ab omnibus. Qui.i
liabcntibus , leinporalia 6iibsidia iribnil, in ipsis ^ vidclicct ipse siisciperet infirmos, et egenies pro vc-
doiiis spirittialibiis cooperator exisiit. Nam cum rilate susteniarcl. Iluiic eigo Gaio iinitandum pro-
paiici >ini qui spirilualia duna perrcperuiil, el mulli poiiii, ut simililcr oinnium laude possit ei ipso dignuH
qui rebus tcmporolibiis abuiuinnl, per iioc sc divitcs exisiere.
viiliitibus pauperum inserunt, duni eis lein sanclis Pax tibi. Salutant le ainici , elc. Aniicis griiiam
pauperibus de suis diviiiis iinp.ariiutiiur. Ilinc eie- pacis rnandal, el salut'S, iil prr li:cc Diolrcplien cx-
nim Doiiiirius ail : Qui recipil prnphelam in uomine tei-usi|uc veriiaiis iniiiiicus , a sulute ci pace vestra
prophelw, mercedem propheta; accipic: ; et qui recipit nionstret exiraiieos.

IN EPISTOLAM JUD/E.
Judas , Jesu Chrisii sennis , elc. Judas aposiolus ,
bointni nostri gralium iransferenles in luxuriam.

qiieni in Evangelio Mallbsnus et Marcus Tbaddxiim Doinini noslri gr:«iia moliivil duritiani lcgis, quia cuiii
appcllanl !;cr>bil c<m(ra eosdeni (idei corruptores ilia diceret , Si quis b»ic vel iilu fcccril, lapidibus
, ,

quos el Pctius el Juaiiues in snis d.imnant Episloiis. obrualur ; si quis b;ic vol illa feceril, flammis com-
Charissimi oinnein soHiritudinem faciens scribendi bnralur ; DoniiHUS , laxata disiiiclione lej-is , dedil
,

vobis, clc. I)e coinmuni coium salute dii il , de illa D|er Evangelii grali.mi liccnliain purgandi scclera

salule qua; ipsi ct illis erat coiiiniunis. Omniuni Gomniissa per pocniiemiain ct eleeiiiosyna^ Iructns.
naiii(|iic clecloruin iiiia et coiiiniiiiiis cst salus, (ides, Scd banc ejus graliam iransfcninl in luxuiiain , qui

ct dileciio Clirisii. nunc tiiito liccnlius ac liberius p.CLani, quanlo mi-

Deprecans supercrrtari senifl trnditm tunctts fidei. nus se vidcni staiim asperilate legis dc adinissis fa-

Dc|iiecans non aiiam tiiiciu discen; qnain cain qu» cinoribus exaininari.

sen:cl iradila c^i vobis ab aposlolis, sed pro liac cer- Et solum Deminatorem et Dominum noslrum Jesum
tari .'cniper ii.^que ad niorlein. Cliristum neqnnles. Solus Dominalor est Dominus iio-

Si!''iniroieiunt eniin quidnm liomines , elC. In boc ster Jesus Cbrislus cuni Pairc el Siiirilu sando, siciit

jiidiciiiin ilioil, iii liaiio ilHi:in:itioiii'in . qunm inipii

solus Doniinalor est Paier cuin Filio ei Spirim san-
f.iciendo liierenltir. Uiide Domiiius dicit : Ei procc' clo ; sicul cl solus Doniinalor esl Spiritus sancins
dent qni bona frcerunt in ri'Sf:rreriionem tii(e ; qui cnin Paire ct Filio. Sola Domiiialrix est tota lp.<-a

vern ttiiila etjcrunl. in rcsu-reclionem judiiii iJoan. \), Trinilas, Paier cl Filius el Spiiiiu.s saiictus. Qnain-
id e>t, dainiialiiKiis.
 ,,

125 !N EP.STOLAM i\]b/!!:.

lig
cunque eniiu in eadem sutola el individua Triniiale A reiiqnerint suum domicilium, id csl Ecclesiac unita-
{lersonam nomincs , sotus Dens est, Ki cum totam lem, in qua Deo renaii sunt , vel ceric sedes regni
simul Trinitaiem nominas , solum vennn Deiim nn- coeleslis, qiias accfpluri erant, sitidem sprvarent, et
iiiinas. (Jnde rede inicliigendum qiiia (|iiicuiique anle judiciuin {^raritcr, et j-ravius in judicio univer-
liiTCtici Patrem Chrisii veriim Oeuni bonum ei jii- sali damnabit.
slum esse deneganl , solum Dominalorem et Doiiii- Sicul Sodoma el Go.i orrlia, et finitimee civitatet, elc.
iium noslrum negant. Quicunque Jesum Clirisium Quia dederatexcmplum daninationis in eos qiii soluiii
verum essc Filium Dei neganl, et iii iitiquc solum Dominatorem et Dominiiiii noslrum Jesum Clirislniii
Dominatorem el Dominum nostriiiii negant. Qui- negant, tommemorato inieriiu vel populi murmii»
cmiqiie Spirilus sanrli polenti.i: derogant , etiaiii lii raniis et infidelis in deserio , vel erigentium se coii-
soiius Diiminaloris el Domini nosiri maju.siati con- tra auctorem neqiiam angelorum, iia dai eiemp!um
tradicuiil : qiiia niiitirum ideiu Pater et Filiiis ei pcense illorum qiii Domiiii noitri Jcsu Clirisli graiiaiu
Spiritus sanclus , solus Dominator el Dominus no* iransferiint in liixuriam , onminemorans incendium
»ier csi. Sodomorum.
Commonfre autein vos voto , teientet temel omnia. Simililer el H carnem quidem maculant , ctc. Sub-
Oinnia videlicei arcana fidei sciontes ct non opus
B,audietidum est, et bi duiiinaiidi suntsiciii Sodomii;c,
,

iialienies receniia qiiasi sanciiora a novis audire qui cariiem maculaverunt , sicui populns non cre-
iiiagistris. deiis qui majesiaicfn divin;c potentije bl.isplicmabat,

Quoniam J0tus populum de terra jEgypli lalvant sicut angeli qiii dominationein sui Crcatoris sper-
eio. Jesiim non rirmm Nave scd Domiiium nostrum , nebant.
dicit, osiendens primuni quia non ipse a parlu san- Cum Michael archanqelus cum diabolo disputatis ,

clae \irginis, ul lix-retici arnrmanl, principium iia- eic. Oe quibus Scripiuris Judas lesiimoiiiiim boc
buii, sed juxia mysierium sui nominis ad salvaiion^m assiitnpserit, non f.icile palei. Sed tainen scienduiii
credcntium Deus sctenMis eKStiiit; deiiide insinuaiis quia .siiiiiie liis aliquid in Zacliaria prophcia icperi-
quod ila credcntes salvat propiiius, ul eliaiii juslus mus. Ipsft eiiim dicil: Quia ostenJil milti Doivinus
damnet ir.credulos. ita eaim ciamantes ad se de uffli- Jesum mcerdotem magiium slantem coram angelo Do^
ctione .^gyptia primo salvavit luimilcs , ut sccuntio mini, et Satan stubnt a dexlris ejus ul adversarelur ei.
murmurantes tontra se in errmo prosternerct su- Et dixit Dominus ad Salan : Increpet Dominus in le,

perbos. Quod ideo inculcat, ut cii.im nunc mcmine- Salan, et iiicrepet Dominus in le, qui elegit Jerusalein

riinus illnm sic per aquas baptisini , quod Itubrum r {Zacli. iii). Sed hoc in loco facillinie inielligiiur qiiod
mare signabat, salvare credentes , ui eiiam post l>a- Jesiis sacerdos desiderabat populiim Isiael de capti-
ptisuia burailem in nobis requiral vitam, aiqiie a vi- vilate Dabylonia; liberari, aiqiie ad piitriam terram
linrum sorde secretam, qualcm meriiocremi secreia rcdire. Rcsistebai autem illi Satanas, nolens Dei
conversio designabat. Quam profecto viiam , si qiiis populum liberari, sed magis hoeiibiis et gentibus
vel a lide deviando vel iiw!e ngendo viol.iveril, quasi mancipari ; ideoqiie illiim angeliis qui popnli adjulor
reversus corde in iGgyplum. tion ad proinissamregiii eral , increpabat , ati|ue ab injuria cjusdem popiili
patriam pervenirc, sed inier impios merebitur inter- reniovcbat. Scd quando de Moysi corpirc conleiitio-
ire. Aliier : Secundo eos qui non crediderunt per- nem cum diabolo MicbaL*! habuerit, incerium Iialie-

didit, quia justus judex lionnullos culpis esigentibus, mus. Aitamen non desiint qui dicanl eumdein Dei
ct nunc et posimodum pcrcutit. Solos (|iiippe poena populum Moysi corpus appellalum co quod ipse ,

a supplicio iiberat ,
quos immutat. Nam qiios pras- Moyses iiliiis pupuli portio fuerit ideoque Judas, ;

seiitia mala non corrigunt, ad seqiicntia perducunt. quod de pi)|inlo factiim legcrat, lecte de Moysi cor-
Angelot vero qui non servaverunl suum principatum, pore facium diccre possit. Scd ubicunque et quando-
etc. tt iii bac senteniia, jsicut in praRcedenle ,
primo cunqiie hic altercaiio facia angeli cum diaboio fue-
rcmiiiiscendoiii, qiiod Jcsiis Domimis iioster prxva- D '"ii. diligenier iniuendum , quia si Michael archaii-
ricatdr. 8 angclos punivil. Qui enim homo iii fine sae- gelus diabido sibi adversanti biasphemiaiii dicero
culorum de Viigiiic natus , Jesu nomen angdo di- iioluii, sed modeslo illum sermone coercuii, qu:iniu
ctanle, accepil, ipsc anle omnia sa;cula nalus cx Pii- magis hominibus omnis Idaspheuiia cavenda csi , et
lie Deus , omiiem crcaturam cnm Patie ul voluit , inasime ne majestaiemCreatoris verbo indisciplinato
di«posuit, eta principio superbientes angelos iia siib ofTendant.
raligine aeris biijus damnavil, ui eosdem in diejn- Vir ilUs qui in via Cain abierunt, etc. Via Cain ai,

dicii graviores reservaret ad ponnas. Et ideo jure eunl, qui propier mvidiam meliorum nomen sibi doi>
&iiiit damnandi qui Chrisliim Jesiim non Deum vc- tnrum qiio honoriricenlur assumunt. Et errnre
rum, sed hominem fuisse tanlum, ei de ulroqiie sexii Daiaam edusi siinl ,
qiii pro atnore lerre.siriimi com-
proiieiiilum contenduiil. Deiiide infcrendum quod qui modorum, veriiaiem quam ipsi noruiit impiignanl.
angclis pcccaniibus non pepcrcil , nec hominibus Contradictione Corc, qui vivu^ ad infcnia descendit,
parcel «uperbieniibus ; sed el hos quoqiie, ciim suiim intereunt quicmiqiie appciitii indebili primaiiis sosc
,

|»riocipatum non servaverint , ilhmi vidciicet quo ab uiiilale sanctx Ecclesi:c secermint, scientcsqiie
jt^r gratiain adoplionis (ilii Dci elTecti suat , scd de- ct prxvidentcs q!i.'tnluiii mali geraiit, ad scclerum
i27 IIED.E VENERADILIS OPP. PARS II , SECT. I. — EXEGETiCA GEiNUINA. !>28

(amen tarlara desccmlunl. El quiilem C;iin de frairi- A quasi in spumas lcvissimas dissolvuniur ei pereunt.
ciJio cogitanlcin I-)omiiiii3 corripiiil, sed eum invidia Sidera erranda, qnibus procella lenebrarnm in a:ler-
salvaii iiun siuit. nalaam aiitem adversiis i)oi poim- num servata esi. Sidera erranlia , qux suit sepiem,
lum iter agonlem Domiitiis veluit, scd amor pecuiiia!, nunquam in eodem loco nbi pridie fecerant, ortuni
ne oblenipor.irel, obsliiil. Coiesujierbienleni Moyses vel occasum faciunt; sed modo ad iiifuna zonae bru-
Domino iu se loqiienle lcnire curavit; sed eum eia- iiialis dcscendunt, modoad aila zoux solstilialis »s-
tio, i|iia rervebal, insanabiiem reddidit. Sic prufecin, cendiint, modo mediam zonx aequinoctialis lineani
sic faciuiit bxretici, qiii ad increpationeiii sanct:e repedinl. Sic nimirum, sic sunl li.'Eretici, qiii luceni
Ecctesix eniendari despiciunt ;
quin pfltiiis fratres veritatis promiiieiiles nunquam in eodem siatu do-
gladio mnlx doctrinx', sicut Cain , interiicere, nialo cendi perduraiit ; sed modo sic,modo sic, doclrinani
consiiio decipere sicut Balaam , coiiira doctoros suam informanles, ipsi uliqne quam sit conteinnenda
calholicos erigcre siciit Core, ad suam ipsorum pcr- lucis ostentatio quam pollicentur insinu;>iit. Et qni-
ditionem, conlendiint. dem inlcr planetas, id cst crrnntin sidera, nolissima
Hi tunt in epulis suia ..lacula:, etc. Mariilatiis esl, sunl, luna, liicifer, qiii el vesper. Qujc nonnnnquani
qui pcccai : macula cst ipMim ^cc-lns quod operalo- in bono accipiuiilur, cum sol Doiniiiiis, luna Ecclesia
rem suum coiitaiiiinat. Et ideobxrelicos quus arguil, " esl, liicifer Joannes Dapiisia, iini Dominum tu carne
inaculas nppellal; qiii.i non suiiim iii conimcssalio- iiascilurum nascendo, el tfslimonium lncis ei prae-
isibus et ebrielaiibus suis sive carnalibus seii spiri- beiido j.raeccssil. Sed et in maio Ipgiuius soiem,
,

tiialibus pereunt ipsi, sed ei alios pciduin ct inqui- dicenie Domino de seminibus jaciis in pcirosa :

iiaiii. Sole autem orlo, staiim aruerunt {Matih. xiii). Quod

^'ubesiine aqua ,cic. Nubes sunl sanoii pradica- exponens ipse subjungit : Perseculione autein orla
tores, qui, cunvers.itionem b.tbcntes iti coelis , mira- propter verbum coniinuo scandalizaniur (Ibid.). Solis
culis corusoaiil , cl piuunt seruimiibus. De qiiibus ergo ardor, fervorem persecuiionis indicat. Lunani
Deo dicitiir : El teritas lua vsque ad mtbes. Sed in milo legiraus : Siulius ul luna mutalur {Eccli.
nubes suiil sine arpja lijrreiici ,
qMj posneriinl in xivii). Lu< ifeniin in mnlo : Quomodocecidisti de coclo,
coclum os suiim per verba supcrlii.i.< ; scd aqua Lucifer{lsai. xiv)? Quod iionsolum de primo diaboli
sapientiae audieiilium corda noii iirig.uit qui a casu, sed de membris qtioque ejus quae per lixresim
,

veiitis circumferunlur ,
quasi ad sug^^estioncm spi- de Ecclcsia ruiint, inlelligi potesl. Vcsperum in malo :
riluum iiivisibiliiim, iii divcrsos viliorum r.iplanliir Et vcspcrum super filios terrcc consurgere facis {Job.
errores. xxxvin). Quia el Anlichrislns ct niinislri ejus, quam-
Arbores aulummtes, infructuosw , bis morlua-, era- vis se transfigurent velul angelos lncis, n<>n tamen
dicata;. Morlua csi ;irbor, qnae iion l.icil fmcium diTin.ne iuci teslimoiiium petbibent, sicut lucifer
bonum; quae veio cliam mali operis frucium protii- soli ; sed m;igis oper.-i lenebranim suis scquncibus
lil , moriua arbor appellatur. Ei si ilie qui boni
bis oslenduiit ; instar stellae qu;e Yesper dicilur, quae in
operis fruclum feire noluii, pro Mia Meriliiale dici-
Occidetite vcsperiina apparcns secuiurae nociis pr.u-
liirexcidcndits, ei in iguem miitetidus ijuid (lulas cursor exislit. Sidera,
; inquit, erraniia, quibus pro-
illum inereri jioenarum, qiii vel pei\erso agendo, vcl cella tenebrarum in aHernum servata esl. Ilecic eniiii
aliosperveriendo pessimos fructus aiuilii? Nec ini- in teiicbias toinientorum miilcntur rcternas, qi:i in
ruiH, si infruciuosy el bis inorlua; (iicaniur essn Ecclesiam Dei sub nomine tucis tenebras inducebant
ar-
Lores,quje eradicaiae esse probantur. De sanctis errorura. Meiiio procella percclleutur suppliciorum,
enim dicitur: Iu charitnle rudicati, cl fundali (Lplies. qui in siniiliiudinem lempeAtaium inariiiaruin pa<
,
iii). Qui vero a cbaiitaiis solidilote sc eradicare non cem fidelium turbabant.
limenl, meriio si quid boni friicuis babere videntnr, Prophetavit attteni et de his seplimus nb Adam ,
admiuuiit, Merilo lalcs aibonbus
antiiiiHi;ilibiis Enoch, Non contra omiics eos homines
etc. dicii,
comparaiilur, ui desperati eorum salus ostenda- scd conira omnes impios, ncmincin illoruin relin-
Auiumni
D
lur. euim lempnrc non solum poma qiiens impimitum. De qitibtis subditur :

nulla n.isci sed eii.tm ea qna» eranl ma-

; iiata Ei arguere omnes impios. Septimtim sane ab Adain
liira soient decid.-re. Cui vidcHcet lempori assi- dicil esse Enocli, qui bxc propheiavit, ui confirmet
niilantiir hi qui et fnicliis (idei ferre ipsi negligunt, exemplo quod superiiis ait : Quiajam olim prx-
cl ca quae fidelcs quoslijjet facere boiia conspiciunJ scripii fueranl in tale judicium impii homines, qui suo
eisiirpareaique in r.idnca sludcnlnegoiiaconverlere.
tempore subintroierunt ad subvcrtendam fidempiorum.
/• lucius feri maris dcspumantes suas confusiones. Et arguere (inquil) omnes impios de omnibtis ope-
Fluctus feri maris sunl i>ervcrsi doctorcs, qui el in ribus inipietalis eorum , elc. Vera quidein cst hxc
sem»;tipsis inquieli seniper, lumidi lenebrosi
, el sententia, quia Dominus iii judicio veniens impios.
.imari siiiil, cl paccm Ecclesioc qu;ibi slabilitatem fir- non soiuin deoperibus, verum eiiam de verbis ar-
milaiemqiie obicum scinper impuguare non cessaii».
guet, ct judicabil iniquos ; aitamen scienduni qiiia
Sod lales recie dicunlnr desp«m:inics siias coiifusio- liber Enocb, de qiio illam assumpsit , intcr apocry-
iies, qiiJa, instar tumentinm undarum, qinnio allius piias Scriptnras ab Ecclesia depntaiur, non quia
5C suporbieiites ailoihint i:uilo aiii|ilius confu;,i.
,
dicia lanti patiiarcbae abjici ullatenus po.ssint, aut
 129 EXPLANATIO APOCALYPSIS. — EPIST. AD EUSEBIUM. 43J
falsa deLeai.l jcsllmari, sed quia libcr ille qui sub A a seipso salvari posse pron.miief, sed onu.es Spiriius
nomine ej<is oirerlur, iion vere ab illo scriptns, sed sancii in iios pelamiis advenlum , qiio inspirali ar-
sub iihiio noniiiiis ejiis ab alio qnodam edilus vide- deniius oiarc valeaniiis, ne forte cum iiis qui Spiri-
lur. Si enim vere ejus essei, non essei (idei sanae liim non liabcnt, ideoqiie animales perseverant, a
conirarius. Nunc auiera quia mulia incrediliilia coii- sincia^ Kcclesi;« socielale segrogemur.
tinel, in quibus illud est de giganlibus, (|U(k1 non El lios quidem arguile jndicaios, illos vero salvale
habuerini boiniiics palres, sed angelos, meriio dociis de igne rapiemes, elc. Qtiod ail f;i timore ad cuncta
clarel non esse viri veracis scripia quaj mendacio tria qu« proposuerai jungeiidurn e-il. Quia el apo-
eordeni. fiide el liu:c eadem Judx Kpisloia , (|uia sialas quisquis arguii ac damiiabiies osieridil, in
deapocrypliu libro lesiiinonium habet, primis lein- timore debei agere , ne forie sibi suisve qiios diligit
poribus a plcrisque rejiciebaiur. Tamen aucloriiate aliquid lale coiuingai. Et qui de incendio viiiorum
jametvetusiateetusumeruitutiniersanciasScripiu- alterum casiigans eripuii, considerare se debel, ne
ras compuieiur, maxime qnia tale lestimoni-.im de apo- et ipse lentetur. Et qui pceaiienii miserelur
proximo,
crypho Judasassumpsii, quod non apocrypiium ac dii- etiam iilum necesse esi hoc circumspecte agere, ne
bium, sed vcraelucislucidaessel veritaieconspicuum. forle plus jusio vel severus esistai vel pius.
m tml murmuralores , querulosi , elc, Tanlo B Odientes et eain quoe carnalis est macutalum (uni-
amplius quisque murmurai , et queriturde pra- cam. Carnalem tunicam corpus noslrura dici». Noii
seniibtis Ecclesiae laboribus, quanto minus in se autem corpus nostrum odisse deberaus, sed raacula-
desideria carnis exstinxit. At conira sancius Da- lum hoc omnimodis dcliemus odisse. et quantum
niel et caileri coelesiium desideriorum viri, quantuna valemus agere, ui hoc iramaculaium reddamus. ut
obnixe supernasola desiderani, tantum contempiius de carnali spiriiualc mereatur effici. Quod quia non
iransitoria cuncia quae videniur adversa despiciunt. nosiri arbitrii poiesiaie , sed Dei gralia perficiendum
Hi tunt qui segreganl semetipsos, eic. ideo semet- est, recte subjungiiur :

ipsos reprobi segreganl a sorte jusiorum , ideo sunt Ei aulem qui potcns est conservare vos sine pec-
aniraales, id est, proprias animx sux coiicupiscen- caio, etc. lienc lnc dicii in exsuliaiione
nos consii-
tias sequentes, quoniam Spiriium unitatis quo Ee- tuendos anie coiispecium gloriae Dei, quos superius
clesia congregaiur, quo spiritualis efficitur, liabere admoncbat in limore Deo servire. Qnia quanio magis
oon nieruerunt. Ideo difiluunl, quia coagulum non irepidi de actibus nosiris in prsesenii fuerimus
lanto
habenl charitaiis. amplius in fuiuro de percepia
mercede l.ctabimur.
Yos aulem , charissimi , superadijicantes vosmet- Soli Deo Salvalori noslro per Jesum Christum Do-

ipsos sanctissimfB vestroe fidei, eic. In Spirilu sancio mtnum noslrum gloria et magnifieentia. Haec clausula

oramus.quandoinspiraiionedivina compuncti super- et Patri cl Filio coaequalem et coieiernam per omnia

num peiimusauxilium, ad percipienda bona quse ex ei ante oinnia saecula, gloriam refert , ac regnum.
nobis ipsis babere nequimus. Ita ergo nos admonet El eorum quoque qui minorem aut posieriorem Pa-
beatus Judas sup xdilicare nosmelipsos super fun- ire Filium credunt coarguit errorem, curn dicit
damentum san fldei, ila nos ad domus Dti, qu.ie Deo Patri gloriam, magnificeniiam, imperium et
est Ccciesia, ^es vivos adjungere, ita nos in di- poiesiaiem, esse per Jesum Ghristum Dominum no-
lectione De> $ ivare prxcepit, ui nunquam de no- trum. Et hoc non ab initio temporis alicojus, sed
»lris viribus prxsumamus, sed in divinae luiiionis anie omne sxculum, et nunc ei in oinnia sxcula
adjulorium speremus, ne quis juxta dogma Peligii sxculorum. Amen.

EXPLANATIO APOCALYPSIS.
EPISTOLA AO EUSEBIUM.
NLECTISSIUU FRATttl EUSEDIO, CEOA SALDTEU. D subjicieiidos Ecclesix Judxos, et tentaiionem orbis
Apocalypsis sancii Joannis, in qua bella et in- futuram, seque promisit cilo esse ventu-
universi

cendia intestina Ecclesix sux Deus verbis Ugurisque rum; septimo autem, tepidam ponitLaodiceam. Fi-
revelare dignatus est , septem mibi (fraler Euscbi) lius enim hominis venieru, pulas inveniet fidem in
videtur esse divisa periochis. terra (Luc. xviii)?

In quarum prima, pust prxfaiionem copiosam, ad In secunda autem periocha, descripiis in seda
roborandam fidem fragilium , ac Domini passio- Dei quaiuor animalibus et viginii quatuor seniori-
nes , et posieriores glorias enumeraias, similem bus, Agnum videt aperiis septem libri signati si-
Filio hominis Ccclesia cernii indulum ; qui, corame- gillis, conilictus et triumphos Ecclesix reserarc fu-
inoratis his qux specialiler in seplem Asix gesta luros. Ubi juxta consuetudinem libri istius, usque
vei gcrenda sint Ccclesiis, generales totius Ccclesix ad sextum numenim ordincm custo<iii, et prxter-
luctas dcscribit ei palmas. Ubi sexio loco consuUe misso scpiimo, recapitulat, ac du9s narraiiones.
 151 HEDM VtNKRABILlS OPI». I'AKS If. SECf. I. — EXEOKTICA GCNUiNA. {7,2

qiinsi ordinem sceulus, septiino concindit. Sed el A dicunlnr exccdnnl ejus moduni, et potius ad Chn.
ipsa recapitnlatio ,
pro locis inlelligciKl.') c:^! : ali- stuni el Ecclcsiain, cujus ille pnrs est, rclala tlare-

(|uniide enim ab origuic passioois, atiquando a mediu scuni. Nec species seniper excediiur. S;cpe eniin
tempore, aliquando de sola ipsa novissima pressura, talia dicuntur, quae vel r-i quoqiie, vel ei forlasse
ani non mullo antc diclnrus rccapilulal. lllnd iamen lanlummodo aperlissime congruant. Scd cuin a
flxum servat, nt a scxto rccapilniet. specie iransiiur ad genus, quasi adliiic dc specie lo-
Tcrlia vcroppriocha,sub spetic sepleni angeloriim qnenle Scriptura, ibi vigilare debei lecloris inienlio.
tuba cnneiilium, varios Ecclesix dcscribil cvenlng. Quinlam ponit regiilam, quini de tciiiporibiis nuii*
Qiiaria , siib figura niulieris partiirientis , et dra- cupal. Potost aulcm (nt niihi videtiir) eliatn de nu«
conis cain persoqnentis, cjnsilein Ecclesix labores meris appellari. Hanc tropo synecdoche vel legiliiuii

et viciorias aperit ; el utrique mititio! prxmia digna numeris vigcre dicii. Tropos synecdoche esi aut x
rependil. tJbi scplein quoqiie angelornm dicta com- parte lotum, aui a loto pariem. Quo locuiionis modo
tnemornnliir, et facta, elsi non paritcr, ut supra. etiam illa de resnrrectione Chrisii solviiur quxstiu ;

Iluiic eniin mystica solcriia iiumerum pene ubique pars eniin novissinia diei quo passus csi, nisi pro
servai^ cum et nioris sit ejusdem Joannis, in Lvange- lota die accipiaiut, id est, adjuncta eiiam nocie prac-
liis qiioque cl Episiolis, niliil lepide el breviter B lerita ; ei nox in cujus parte ultinia resurresit, nibi
dicerc. loius dies accipiatur, adjuiiclo scilicei illucesccnie
Qniiita auiem perioclia per septem angelos, sep- die Dominico, non possunt esse trcs dies ei tres iio-
lcm plagis novissimis terratr. perfudit. cies, quibus se in corde Jerrx pracdixii luiuruin.
Sexta, damnaiionein nicretricis magnx, id csi, Legiiimos auiem numeros dicil, quos emincniius
impix civitatis. divina Scripuira commendat, sicut septenarium, vel
Septima , ornatum uxoris Agni, sanctx videlicet denarium, vel duodenarium, qutbus plerumque vcl
Jerusalem de c(h!o a Deo descendeniis osiendit. universiias lempori*, vci rei alicnjus perfectio desi-
Se|iJeiii quoque regiilas Tychonii, viri inler suos gnatur. Sicut : Seplies in die taudem dixi libi (Piul.
erudilissimi ,
quibiis ad iiilelligendas Scripturas cxviii), iiibil esl aliud, quum temper lau$ ejus in ore
sludiosi piurimum adjuvnntur, breviier commemo- tneo {Psal. xxxiii). Taniuindem auiem valent, el
randas puiavi. Harura prima de Domino cl ejiis cor- ciim multiplicaniur sivc per denarium, sicut septna-
pore esi , quando a capilc ad curpiis, vel a corpure ginia et seplingenti ; iinde possutil el sepluaginta
trarisitiir ad capul , cl lamcn ab una eadcmque per- aniii Jcrcmio; pro univcrso tempore, spiriiualiier
sona non recedilur. Una enim persona loquitur di- accipi, quo esi apud alienos Ecclesia*, sivc per sei-
c.ens : Sicuc tponso imposuit mihi miiram , et sicul ^ psos, sicut decein per decem cenlum , sicut ditodc
spontam ornnvit me ornamenlo ; et lamen quid horum cim pcr duodecim centuin quadraginla quatuor, qiio

capiti, quid corpori, id csl, quid Cbrisio, quid Cc- iiumcro signiGcaiur universiias sanclorum iii Apoca-
clesix conveniat, uiiqiie iiitcliigendum est. lypsi.

Secunda esi de corporc Domini bipertito, vel po- Sexlam rcgulam Tycbonius re'' pitulationem vo-
liits de [lomini corpore vcro aique sininlaio, ut cat. Sic enim dicuniur in Scriplu^ iixdam, quasi
s:incio Auguslino magis appellari placuii. Dicit eniin sequantur in ordine temporis, vcl m continua-
Ecctesia : Fusca sum el speciosa , u< labernacula Ce- tione narrentur.cuin ad priora qiix prd.. missa suni la-

da)\ el ut peilis Salomonis {Canl. i). Non eniin ait : lenter narraiio revoceiur. Sicut in Ccnesi i|Uod diciiur :

Fiisca fui et speciosa sum ; scd utrumqiie se esse hti (ilii Noe in tribubus et linguis suis. Ab his divisce

dixii ,
proptcr tommuiiionem sacrameniorum, ei sunl imulce geniium super lcrram {tien. x). El stalim :

proptcr lemjioraneam cummisiionem inira iina retia Eral autem omnis terra iabii unius et sermonum eo-
pisciuir. bonorum et inalorum. Tabernacula qnippe rumdem {Gen. xt). iia dictuin videlur, lanquaiu cu*
Cedar ad L^maelem pertinent, quia non erit lixres j im teniporc qiio dispersi fiterunt una rieril oinnibiis
rum lilio liborjc. lingua, cum potius recapiiuhtndo lalenlcr adjuiigcrei :

Tei lia de promissis et lege, quoe alio modo de D Qualiler sinl liiigux divisx.
spirilu ei liitera, vel dc gratia et mandaio potest ap- Septima ejusdcm reguU cst de diabolo ei cjus
pellari. ilxc sancio Augustino magna quxstio magis corpore. Atiquando eniin in diabolum dicilur qiiDd
quamr^gula qtix solvendis estquxsiionibusadliiben- nnn in ipso, sed in ejus corpore possit .-ignosci, slcut

ija videiur. Ijisa csi ctiiin quam noii inlclligenles Fe- Domiiius beaio Job, ejusdcni liostis fraudcs ct vircs
|agiaiii,vel condideriiiit suain bxresiin, vcl auxorunl. expoiieiis, iitler ali;t dicil : Nunquid ad lc preces mul-
Quaria esl de specie cl genere. Specics cniin pars lipticabit, aut loquetur libi mollia? Non eiiiin ipbC
cst. Genus aulem totuin, cnjus ca pars esi. Sicut diabolus iegitur iispiam pieniicntiam acturus, sed
unaquxque civiias par» est toliiis provincix , et corpus ipsiiis quod damnatum iit line (iiciurum sil :

unaquxquc provincia pars est lotitis oibis. UiKie ei Domine, Domine, aperi nobis {Luc. xiii). llas cigo
iii iiotiliatn vulgi verba i.st.i vciiertint, ut cii-im idio- regiilas non iii Apoculypsi taitluni, id est, in Kevelu-
tx intelligani qwid spccialiler quid {^enerniitcr in lioiie saiicti Joaiinis apo»loli, qiiani tdeui Tychoiiiiis

qnocuiiquc pr.^-ceplo impcriali sil coiisiilntum. Fit el viv;'ciler iittellexiL, et veridice salisque caibolcc
hoc eliaiii dc liyutinilius, ^icul ea qux dc bai!>iiii,iio disseiuit, pntier ea dunlaxal loi.a iii quibus, suj:
1.' F.XrLANATIO AI'OCALYPS'S. Lin l. »34

p.trtis.id c&l, Don.itisl.irmn.scliisiDa tlffondcre nisit£, A »1 pirropia lalenl.t cui.i u-)Urii rcftTaniiis ail Dom:.
persecutioiies '|»ia>^ ipsi a reiigiosn Viilenliniano prin- iiuni. Cuiiiqiic opu.s lu moratum in ires iibellos ra-

• ipe, videlicei, «l liiirelici periulerunl, Ecclesiis levand.t mmiis gralia fn.^li piaciiisset, iic^io quo
»-(irum el plebibus, dDinibusque el possessionibns sub eniin inoilo, nl bcalus Augustimis ?.\\, « ila libri ter-

caiiiolicorum ninntim coiiiratiitis , et sacerdoiibus mino relicitur iecloris i.iteiilio, sicut labor viaioris .

exsilio relrusis, dcnct, et mariyria vocnis, h;is in bospiiio, > niliilontirius tamcn ut facilior quxTenti-

eatlem gloriatur Apocalypsi fuisse praedi las ; vcrum btis invenlio redderetur, ctJcm capituloruni iiitc-

in omni quoque iScriptura canonica, et prancipue merala serics, jnxia quod in ipso libello quoudim
propliciica, oasdem vigerc rcgulas, quisquis vigilaii- prxpositis breviiius disiinxcraiT), per omnia videba-

icr intciiderit, invcnict. Cnjus qiiidcin nuctoris ct iiir esse servanda. Nosinc siiiui^iem, id esi, Anglo-

iios in lioc opere sonsum secuti, nonnulla qux es- rum, genlis iiicrti;e coiisuleudum ralus, qu.t! et non
Irinsecus posuit, breviandi caiisa omisimtis: plnra dudum, id cst, temporibus beaii Cregorii pap.T, sc-i

vero qux illi uipote viro ingenioso, etqiii, gicui de men accepit fidei, cl iilem qiiantum ad lectioneiii

rodictum est, veluti rosa iii spinis eflbiruit, apertn, lepiile satis ejtcoluit, nnn soluiii dilucidare sensus,

nec quxsiiu digna, vidcbanlur, quaniuin vcl ma;;i- veruni senlentias quoque siriugerc, disposui. Nam
.«irorum tradiiione, vel memoria lociiDiiis, vel etiam B ei aperia magis breviias quam (lispuiaiio prolixa me-
caplu noslri sensus, aliingere potuimus, superadji- moria; solci infigi. Opto in Chiisto valeas, ilili;ctis-

oere curavimus. Nam el hoc iu proiceptis habemus, sime Irater, liedyequciui.^empermcinoresse digneris.

EPIGMMMA
DE BEATO JOANKE ET EJLS AroCALVPSI.
Exsul ab humano dum peUiiur orbe Joannes Submcrgit flammis, pcstc fameque suos.
Et vclilus Coici est cerneie regna soli, liiijiis qu:c facies sludiutnve ordovc duclli,
intrat ovanscoeli Dumino dilectus in aulam Ars qu;c, quxve plialanx, palina vel anna fiircnl,

Regis et altithroni gaudei adessc churis. Panitere duni cupereai, veterum saia lala perigraiis
Ilicubi subjecium sacra lumina veriit in orbem, Excerpsi campis germina pauc.i sacris,
Currere fluctivagas ceriiit iibiquerates, Copia ne potiorgcnerci fasiidia mensis,
l-2t Babel ac Solyinam inistis confligere castris, Convivam uut lenuem lanla parare veiet.
lliiic atque hinc vicibus lcla fugamque capi. Nostra tuis ergo sapiant si fercula labris,

Sed miiem sequitur miles qui candidusagnum, Uegnanti laudes da super asira Deo.
Cum duce percipiat regna beata poli. Sin alias, animos tamen amplexaius ainicns,
Squameus csl angiiis, per Tartara crca manipios Quac cano corripiens, pumice frange, rogo.

LIBER PRIMUS.
CAPUT rUIMUM. c Beatus qui legit, elc. Ideo dociores et auditores
ApocatypsiiJetu Chriiti, quam dcdil iili, etc. Fun- beati sunt, qnia veibum Dei scrvaniibiis tempus
data pcr npostolos Ecclesia, quali vel cursu dilatan- breve laboris gaudia sequuntur xterna.
da vel fiiie perficienda esset, ad roborandos contra Joannes sepiem, eic. Per has septein Ecclesias
mundi adversa lidei prxdicalores oporiuit revclari. omni Ecc!esi:B sciibil. Solel eniiii universiias seple-
Ciijus revelationem mysierii Joannes , more suo ,
nario numero designari, quod seplem diebus cunctnm
Filii gloriam ad Patrem refcrens, Jesuin Christum a hoc sxculi icmpiis e^olvaiur.
Dco percepisse testatur. Cratia vobis, etc. Graliam itobis nptnt et pacem »
Quoe oporiet fieri ciio. Id esl, quae in prxsenti tem- Deo Patre .x^ierno, et a Spiritu septiformi, et a Jesii

pore snnt Ecclesiae ventura. Cbristo, qui iii bomine suscepto testimonium perlii-

Et significttvii. Mysticis eamdem Apocalypsim di- btiil Palri. Filium tertio loco nnminat, de quo eral
ctis innexuil, ne cunciis maiiifesta vilesceret. plura loculurns. Nomiiiat et novissime, quod ipse
Miuen$ per angelum tuum. Angelus eniin Joanni in primus Gt novissimus, qiiia jam noniinaverat illum iii

figura Cbristi usus est, sicui iu scquenlibus inani- Patre dicendo, qni venlurus est.

ieslius apiiarebit. Primogeniiut vioriuorum, etc. IIoc est qiiod Apo-

Servo tuo Joanni. Ut pcr Jcannem, qui, singnlaris q stolus ait : Vidimus Jesum Chrislum propter pussio-
priviie.gio castitatis, hxc prx cseteris cernere pro- iiem morlis ijloiia el honore coronalum. Et alibi, cou-
lueruii eadem omnibus suis palam facerct servis. tumelinm crucis esponens, adjecit : Propter quod et

Qui tettimonium perhibuii Verbo Dei, et leslimo- Deut illum exallavil, et donavil illi nomen quod est

nium JetUf eic. Ne de persona Joannis diibites, ipse supcr omne nomen.
esi qui Verbo Dci xterno ei eidem incarnato, sicui Ei fecil nos reguum, • tc. Quia Rox regum el S.i-

vidil, lestimonium perhibnit, dicens : Cujnt gloriom rerdos coeleslis sc olTerondo jiro nobis nos siio ctir-

vidimis, gloriam tjuasi Unigenili a Patre (Joan. i). pori adunavii, iiemo sancloniin esi qui spiriiualiier
13» REDJE VENER\niLIS OPP. PAUS II. SECT. I. - EXEGETICA GENLINA. 1".6

s:iceri!olii ofGcio careai, cum sil mcnibrum aelerni A devicia ascendissel in coelum. Eisi ei»im iioveramus

sacerdoii^. Christiira secundum carnem, sed jam nunc non no>

Ecce venil cum nubibus, etc. Qiii jiidicandus primo vimus. B^ne aute.n, in hedio. Omnes enim, inquil,

veiiit ocrulliH, liiiic jiidicalurus veiiiel manifeslus. qui in circuitu ejus sWit, offerent viunern.

IIjcc idei» commeiDOial, ut ad lolerami;im passio- Vestilum podere. Poderis, qiise Latinc tunica tala-

Rum confirmel Ecclesiani, niinc ai) liosiibus oppres- ris dicitur, el est vestis sacerdoialis, Christi sacer-

sam, lunc cum Clirisio regitaiiiram. iloiinm oslendit, quo se pro nobis in allari crucis

El qui eum pugnaverunt, c(c. In eadein illum for- obtiilit hostiam Patrt.
ma videnies judicem poteutein, iii «jna velut niini- Et prcecincium ad mamillas zona aurea. Mamillas,
mum jiidicaveruiii, sera semelipsos poenilcniia ia- duo tesiamenia liic dicit, quibiis sihi connexum
menlabunt. s.mcturum corpus imbuit. Zoiia enim aurea, chorus
Etiani Amen. Quod novit certissime Deo revelanle sanciorum est, concordi cliaritateDominoadhaerens,

riiliinim, iiiierponens Amen, firmat sinc dubilalione cl teslamcnla compleclens, senanies (ut inquitApo-
venturum. stolus ) unanimiiatem Spiritus in vinculo pacis

Etjo um u el u, iniiium et (inii, etc. Initiiim, qiiem (Ephes.w).

nulUis prxcedil; finis, cui niilius in regno succe- l^ Caput aulem ejus et capilli eraiil candidi, eir.

dit. Antiquitas et immorialitas majcstatis in capite caiidor

Qui est, et quierat, elc. Iloc idem dixerat de Paire. ostendilur, cui prxcipui qnique vvlut capilli adliac-

Deus eoiiii Pater el veiiii et vcnturus cst iii Filio. renies, propter uves ad dexterum fuluras, instar
Eyo Jounnes, eic. Persoiiatn, tocum, lempus, cati- lan.-e, et propter dealbatnrum innumerabilem tur-
samque visionis insinual. Qiiam se eiiam in Spirilu bam, ct electoriim a coelo daiorum, instar nivis
vidissc lesiatur, ne a curiiali plianiasmate puiarelur elTulgent.
iiiusus. El ocuii ejus velut flamma iynis. Oculi Domini
Fuit in •Msula, clc. Ilisloiia iiota csl, Joaniiem a pratdicatores sunl, igne spiriiuali,ei ndelibus lumen,
Dumiliano Cxsare proptcr evaiigelium in liaiic in>u- incredulis praibentes incendium.
lam reb^gatiim, cui tunc coiigruc secreta diitum cst Et pedes ejus similes oiichalco sicut in camino ar-
coeli pcneirare, cuiu cerli lerrarum spatia ncga- den'i. Pedes igiiitos, novissimi leinporis Ccclesiam
batur eicederc. dicit, qux vebementibus est examinanda et pro-
Fui in spiiiiu in Doininica die. Congruum quoque banda pressuris. Orichalcum quippe cst xs multo
spiriluaii visioni tcmpus iiidicat. Solet enim Scri- ^ igne ct medicamine perductnm ad aureum colorem.
piura terminos causarum, sicul sxpe loci, vel cor Alia iranslatio, quae dicii similes orichalco Libani,
poris vcl aeri», sic etiam lcinporis cxprimere siatu- signiiicat in Judxa, cujus Libaniis muiis est, Cccle-
tos. Abraliam (iuippe aiigrli meridic, Sodomam sium csse perseqiiendam, prxcipue novissime. Nam
vcspcre visiiant. Adam posi ineridiem ad voccm et leinplum sacpe Libani nomen accepit, cuidicitur:
Doniiiii deambulantis expavit. Ei Salomon aocie sa- Aperi, Libane, porias luas, ei eomedat ignis cedros
pisnliam , nun seivaturus, accepil. tuas [Zach. xi).
Et audivi posi iue, etc. Voce prius .idmoneiur, ul Et vox illius tanquam aquarum muitarum. Vox con-
ad visioiiem converiat iniuiium.
fessionis et prxdic:itioiiis e( laudis, noii in Jiidxa
Et mitte septem Eccle$iis, ctc. Non bis (aiilum loois
lantum scd in multis populis resoiiai.
fuit (unc Ciiristi Ecclesia, sed in scpteiiario numero
Et habebai in dexleia sua stellas septem. In dextcra
omnis pleni(udo consistil. Asia qux intcrpretalur
Christi, est i-piritualis Ccclesia. Astitil, ini|ui(, regina
elevatio, superbam mundi alliludincm, in quo pere-
a dexlris tuis tn vestilu deauralo (l'sal. xliv). Cui
grinaiur Eoclcsia, desigiial; ct, ut diviiii myslerii
aslaiiti ad dexieram dicil : Venite, benedicti Palns
mus est, in spccie gcnus conveiiit. Nam et Apostn*
niei, peicipite regnum (Matlh. xxv).
lus Paulus scpteiii scribii Ecclesiis;non tameii iisdeiii n
quibus ci Joainies. Ei licei ista scpiem ioca figura
/*.'( de ore ejus gtadius ex utraque pnrle atutus

sii4 totius Ecclesiu; >epriloriitis, t:)iiien gesta sunt in exibal. Qui de visibiiibus et invisibilibus judicans,
his speciatitcr qu.-c iiio enat aut laudat. posiquani occiderit babet poiestatem miitere iu

Et coiiversus, etc. Pulcbrc bic forma dc-cribilur gehenuain ignis.

Ecclesisp, lumen anioris divini in pccinris casii ful- Et facies ejus, sicui sol luiel in vinule sva. Qiialis
gore prxfcrentis. Juxta Iioc quod Dominiis ?.'\l : Sint in monte discipuli.*, (alis po&l jiidicium Doininns
lumbi tetiri prcecincti, cl luceriiie aidcnles (Luc. xii). (.mnibussanctis apparcbit. Iinpii eiiim in judicio vide-

Cujus intcriiis exteriu^que perfcciionem per diias buot in qucm piipiigerunt (Joan. xix). Tolns aiitcm
septcnarii numeri parles ilcsisnat, dum in ea singtili hic Filii hominis habiiu.^ eliam Ecclesi.-» convenil,
quatuor corporis qu-jliialibus consisicntes Dominum cum (|ua iina n:uura ipse facius csl Christus, bono-
Deum suum ex tolo corde, tota anima, totaque vir- rem illi saccrdoialem, et judiciariam trihuens po-
tute, diliguni. ic«taiem, et ul fulgcat, sicut sol, in regno Patris
Et medio septem candelabrorum similem Filio
in sui (Maith. xiii).
hominis. Similem Fiiio iioininis dicit, cum morie Et cum vidissem eum, cecidi ad pedes ejus. Tan-
 ,

137 F.XPL.\NAT10 A1'0CALYPSIS. — LIB. I. \Zt

quain Iiomo ad spiritualem trepidal visioncm, scfl \ vvil. Qiii el omnia cre.avit, ei omnia moriend.»
Domini clementia timor pelliinr hnnmnns. Ptsl.iunnii. Apia pr.xfaiio palientiam suasuro.
Nclite limere, ego sum primus et novisiimus. Pri- Sciotribulationem tuam et paupertniem,sed dives es.

mus, quia omnia per ipsum facta sunt. Novis»iiniis, Beati enim pauperes spirilu, quoniam ipsorum rsl
qiiia in ipso reslaurantur omnia. regmm ccelorum. Qnou pulclire Fortunatus brcvi
F.l et inferui. Non soliim, in-
habeo claves morlis vcrsu exposuil dicens :

quit, moriem resurreciione devici ; sed et ojnidom Pauper in angiulo regnat haDendo Oeum.
nioriis iiabeo dominium. Quod etiam Ecciesi^u Spi- Qui se dicunt Judceos esse, ei non sunt. Confilcn-
rilum sanctum insufflando Iribuit. Quorum in- , lur se nossc Deiim , faciis auiem neganl. Judims
qiiiens, dimiscriiis peccatu , dimillunlur cis , et c%- eiiiin religionis cst noinen. Unde et apnsidlus : Qui
tera. in abscotidito (inquit) Judteus est, el circumcisiG cor-
Seribe ergo qtuc vidisli, etc. Qux solus vidisii cun- dis iii spiritu, non iittera.

clis manifosls, varios soilicel Ecclesioe laborps, el Ecce misgnrus est ex vobis diabolus in earcerem, ut
malos in ea cum bonis, usque in finem sxculi com- tentemini. Uiiiversali Ecclesia; lia^c ditta coiiveiiiunt,

miscendos. auversus quam diabolus inexiricabiles semper ini-

Septem stellcE angeli sunt seplem Ecclesiarum. U" inicitias exercel

e^l, reciores Ecclcsiaruro. Sacerdos enim, ut M.i- Ei habebitis tributalionem diebus decem. Toliim
lachias ait , ung lus Domini exercituum est ( Ma- teinpus signilicat, in quo Decalogi sunt nccessaria
lacli. n). maiidata. Qiiundiu enim lucem verbi divini seqiie-
CAPUT II. lis, carcerem nccesse cst advcrsanlis inimici paiia-

ris. Quidam decem geniium persecutiones a Nerone

Et angelo Epheti Ecclesice scribe. Hujus Ecclesi-rc
Cxsare usqiie ad Diocletianum signiiicatas iutelli-
juxta nominis qualiiatem, partem increpat, et par-
gunl.
lcm landat. Epliesus enim et lapsus magnus et vo-
Eslo pdelis usque ad moriem, etc. Quo dcccm dies
luntas mea in ea, interpreiari dicitur.
perlinganl, ostcndit,fjui usqiie ad mortem ridom ser-
Hac dicit qui tenet septem stellas in dextera saa. Id
vare suadct.
esl, vns in manu sua habet, suaque poieslaic regit
Qui vicerit, non Iwdetur a mortesecunda. Qui (ideiis
el continet.
permanserit usque ad mortem carnis, moriem ani-
Qui ambutat in medio seplem candeiabrorum aureo-
mae non limebit acteniam.
rum. Qui in medio vestri digrediens corda singnio-
Et cngelo Vergami Ecciesiee scribe. Pergamus int r-
rum, et renes investigat. C preiatur dividens cornua eorum , qui judicandi»
Scio opera lua, el laborem tuum, eic. Video te (in- distinsit inter vinuiem fidclium, et Nicolaiiaruiu
quii) opera bona solerler agenlem, et injurias malo- perlidiam, ui cornua peccaiorum confringerentur, ei
rum iniolerabiles xquanimiler toleranlem ;
qiii exaltarcnlur coriiua justi.
pseudoapostolorum verba faciaque diligenier ex:>> H(cc dicit,qui habel rompha:am utraijue pnrte acit-
ininnns, nullatenns cis cederc vohiisii. tam. Judiciariam potestatem congrue pnemisit, qiii
Sid habeo adversum le, quod chariialem tuam pri- crat victuribus prxmia, ct pocnam reddiiurus erran-
mam reliquisti, etc. In quibusdain quidem coepium tibus.
deseruisii anuorein, qiiem nisi recuperaverint, lucis Scio ubihabitas, ubi sedesesl Salance, elc. Approbo
eos promissac munere privabo. In quibusdam vero quidem patieniiam (uam , (|ux inier reprobos qui
,

pravorum excmpla, idololatriam scilicet et fornica- thronus sunt diaboli, cnmmorata , me non no-
tioncin, odisti. ILec enim sunt faria Nicolaitarum mine tantiim, quo Chrisiiana diccris, sed fide cn-
sicut in sequentibus aperitur. lis integra etiam in lempore persecuiionis cruentx,
Qui habct aurem audiendi, audiat, etc. Quse sin- sed improbo quod seduciores eliam in te cerno
gulis scribit universis se dicere demonstrat Ec-
jy doctores.
,

clcsiis. Non enim Epiiesiorum Ecclesia sola , si Etin diebusillis Antipas lestis meut fidelis, eic. Qui-
cam non pceniieret, de iuco siio movenda crai, aut dam marlyrem Pcrgamo passtim , aiii Dominuin
Perganiis taiilum sedes esi Satans, ct non ubique. Christum inielliguni, qiii ab incredulis ciiani nunc,
Sic et cxtera singnlarum , omni conimunia sunt quanliim in ipsis cst, occiditur.
Ecclcsia'. Edere el fornicari. Hxc duo sunl principalia ,

Vinrenti dabo edere de ligno vitce quod ett in para- quibus carnales quique miiitanl ,
quorum deus ven-
dito. Lignum vitx Ciiristus est, cujus in coelcsii pa- ter etl, et gloria in confusiene ipsorum. Sed ct omiie
radiso visione , et iu praesenti Ecclesix corpore, opus malum idololatria est, et fornicatio spiriiiialis.
sanclx reficiuntur animx. Tenentes doctrinam yicotaiiarum. Nicolaitx sunt
El angelo SmyrncB Ecclesiee scribe. Htiic Ecclesiaa dicli a Nicolao diacono, quem refert Clemens de
de toieranda persecntione suggerit, cui et nomen zelo pulcherrimx conjugis iiKrepatum respondisso
congruii. Smyrna enim myrrha dicitur, q»T moriiri- ut quicunque vellei eam acciperet uxorem, et ob
cationem carnis designal. hoc infideles docuisse quod apostoli cunctis pro-
//flTf dicil primus et novissimut, qui fuil mortuut et miscua communiaque feminarun consortia permit»

Patrol. XCIII.
 ,

1':"> ntDvE VENJaiAIiiLlS OPr. PaRS li. SLCT. i — EXof,LT{CA GENUiNA. 140

leroif!, Diviiiihif aii.ftu Nicolaa:x: qiir»vJa:ii )!Li;im A iicUs ? Peda, U>.(\[ni, mnes qui [oriiicanlur ab$ H
fabilosa ci pciie '^bn\\\\-^ de niundi pi;i:(iicas;e piiu- {PsuL h\u). Ei iileir. qui i»ac audii apcslolus Joan*

oiiiio, iiec ab cis (W£. iiiiiiiolaiilur cii>os .siios sepa- iies, Ciiiii lie taisis fraiiibiis (iisputaret, ila concln-

rasse. t,it : Filioii, iiiquicns, cumdile vos a siinulacrii {/

V'i"«iren/i dnbo nitmna abscondUum. Qiii cai iiis i!Ie- Joau. v).

cebram, liypocrilis licei suadeiiiibMs, coinciiipsciit, Vobis auieni dico el cwtcris qui Thyatine tslis.

de C(rlo dcsccii- Sicut iiiipiis poeniiciiiiaiu suncloi, et puiiiani niina-

jnrc (lulcediiio panis irivisibilii, (ji;i

tur, sie iitl [lalioiiliaiti pios {iraiiaiis hortatiir iilernis.

ilil, saturaiiiliir.

Ei dabo illi caiculnin candiilum. Kl esl, rorpus iiiinc Qui non cognovcrunt lUtitndincs Sataniv, cic. Sic

liapiistno caii;!i'Ja!iiin, iiuic iiiorniisiidnis gloria re- el (pii cperaniur iiiiijuiiateui , iioii coguoscuiii

li!igeiis.
Deuin, Iii'el ipsuin luaiiJicciit. tloc nioiiu ct Dcus,

Fa in cnlculo no.neu KO.^ii» scri.^tn n, Vx iu i Dci licei oiiniCb iiovorit, iKiii cogiiovu opciaiios iiiiqtii-

laiis.
liOMiiiieniur et snnus.
Noii witluni supcr voa aliud pondus, clc. Noii pa-
Quod veme scil, nisi qui acciint. Qui:> qui dicil se

uosse Deuin, et mioidaia tjus >ion cm:odil , '.nendux liar vos ieiitari supra id quad potesiio f^uiliiieie.

o/.Non enimgusiat bypocrila .iuani suavis ist Do- ^ Aliter. Atiemlile , inquil , a fahis propheiis (MaiUi.

iiiiiius.
VII), Non eniiii cgo vobis iiovam suisi.j doclrinam,
Ll angelo Tlajaiira; i:rcleiiiv scribe. 'I liyalii a sed (|Ua!n accepisiis, seivaie iii fliicm.

Iraiisferlur in bus;iaiii. Sancti auioin cxliibciil cot' Qui cnim vi-erit luluu, ei mea )Jis.iii cuslvdieiic, etc.

hnsliaiii viveiiiein.
iii i hrisiu babcL Eccle^ia hatic poicslatcm iaiiquam
pora sua
Ilwc diiit Filius Oei, ijai liubet oculoi tanquin flam- corpusincapite. Iii qno, secundiim .\|;osioluni, n.jbis

Jerius apeiit,
Djus osniiia douavit (liom, viii).
inam ignis. Qui suiit ociili il:»iiiiiici, i.i

Ei rcycl HUi^ invircju jcrrea. Iiiflexibili jiistitij rej^il

diceits : Ego sum scruians reucs ci corda : cl dabo
niiies, ut frurtum plus aireranl destruil vero con-
uniruuiue vcslruin secundum epera vcstra.
;

lumaces, ul vcl iii ieieriniin per.iaiU, vel conteraii-

Ei vedes ejus sinv.lcs auricbalco. Et lioc expoiiit

plura
lui ineiscupidiiaics leirense, etveteris hoininisluiu-
(jiiod liiijiis Lcclesiai iinvissiiiia sint opc!'a
leiita negolia, quidipiid de pec<atorum iinio coiilra-
prioribus.
ctuiM atque inoliluui osl.
Sed bubto adversus tc ,
quia perniittis mulsereni
. Ei dubo ilii stellum matuimam. Chrislus esl ste!l.'i
JeMbel, eic, lii luo quidcin opere ei iide laudabilis
pseudoapostolonari
niatuiiiia, qui, nocic saculi traiisacia, lucein viixi
es, sed in lioc viiuperabiiis, 'pjia
nugit,
C saiictis prouiitlit el paadit a:iernain.
synagiigaui, quae sc Cbrlstianain noii liigiia

iiivcciioiic redarguis. Noinen Jeiabel, quod fluxuin CAPUT III.

El angelo Ecclcsia: Sardis scrilie. Ilunc angcluin

sanguinis soiiat, convenii hicreiicis. Ei spcciililcr
id csi sacerdoieiii ininus soierlcm in nialis corri-
luisse coiijiciiiir mulicrin supradicia Eccltsiadoccns
gondis arguii. QuOid;\m tameii in albis ambiilantes
nicuioraia facinoraj qu.ne figura cssei totius juzabel
liaberc coliaudat, quibus uuiueii Sardis lapidis uti-
peroibein, cui eiiaisi inanifestam coininiiiatur ul-
que prcliosi congriii:.
lionein.
El seducere savos mcos, (orn^rari, clc. Utiquc snb Scio opera luu, tjuiu uomen liubes quod vivas, ei mor-

Clirisli ii0»ruie !oriiic;»lio!iem et idolohiri.in! spiri-

tuus es. Tibiquiuem vivus esse viueris, sed si noii iu
piavoruui correctionc vigilaveris, jam inier morlucs
iiialciu docebai. Naui quomc.io aperie idolorum
compulaberis.
'.liiiuruiii doceicl, quae in Ecclesia propiietan! sc
No)i enim iniew.o opera lua plcna coram Dco
dicebai.
meo. Plciia coram Deo iioii sunl opera rccK.ris, bi iiou
Ecce miito eumii'. 'cclum. Jiisto Dri judicio a.^itur,

iceal werurc quic inisorus et c;j ieros cxcstare coutendcrit, quamvis iiomiuibus
iit ih licio poeiia' j ,
iii

innoxius esse vidcaiur.

lcLto lil/idiuis slravit.
D \eniam ad le ianquam fur. Sicul in evangelica p;»-
El ftlics ejus in moriem. Filios Jiic poslcrioriiatein el
rabola , sic et hic cxemplo iuris cuvendi , vigilinc
opi-ra niulieris nuniii>al, quibus iiiorteiii non moinen-
prxinonet.
l.iiicaui coiporis, scd auiiiix, iiiiiialiir .xlcrn;iin.
Sed fiabes pauca tioniina in Sardis qui non inqui
Et scicnl omnes Ecctesia; (juia eijo sum tcrutuns re-
navcrunt vestimcula tuu. Non dixit paucos, sed paiica
»ics et corda. Iii renibus, dcleciaiioiies ; in cordc,
co|^iiatioiics significal.
noiiiina. 1'roprias cnim oves vocal iiumiiiaiim; ipii

Ei ditbo unicw.que vesirmn opera veatra. Opera ergo Muyscn novii ex nomiiie , et siiorum itoiiuua scrii.ii

i.o^lra, cl dicia, possuiit esse iioia hoGiinibus , scd in c<eIo sanctoruin

quo aiiimi£ liaiil ct quo per itla pervenire cupiatnus, Qui vicerit , sic vestietur vcstimeniis albis. Omiies

sulus illc nuvii qui pcrspicil quid quisque cogitet, ad illorum provocai habiiuia qiii holoscricam

quid qiiemque delectet. Qua auicm consequeiiiia baptisini inviolaiain servavcruul.

fdrniciitioncm ct idololairiam, quci- crimina sunl nia- Et anijelo Pliiiadclpliiw Ecclesice scribe. Philadi^l-

nilcsta, puiiiens oicultoruin dicimr cognilor , nisi phia, dileclio fraterna iiilerprelat;ir, qui jaiiua rtgiii

quia lixc in iiriiiiniib' cti:iii\ jiot^^suiit appeilari de- aicrif.ir, ci a Domino diligi i
romiitilur.
ii! r.XPl.ANATIO AP0CAL\TS1S. — LIB. I. i}2

Uwc dicil sanctHS et verui^ qui liabel claiem David. A tribus amubilis Ooniiiii.slve fiicniiil iii vomilu. Li':mii

IJ csi regiain poieslaieisi, quia sive ex^ OavitJ slirpe enim ibi et quibus dicercl : Imipiam le evomcre cx
nliis, sive quia piui^helia bavid, Clirisii esi dispcn- ore meo. Et quibus iteio : Ego quos amo, arriuo et

saiione paiefjicta. castigo. Ex Cr.tco auteni popiiliis jii^tns interiircia-

Qui aperit, e.t nemo claudii , clc. F-egis divincr; se- tur.

creta soliiis Chrisii polestate panduniur (idelibus , Hcec dicil Amen, teslis fidelis et verus, etc. Ainci»
claiidiiiitur iniidelibu.s. vere sive fiJeiiter inierpro.lalur. Christus ergo, i|ui

Ecce dedi coram te ottium apertum, elc. Janiia est in ilivinitiilis essenlia verilas, per lnc.irn3lioiiis
scienli:e cceleslis, quai:i Kcclesiae su;r Chrislus ape- inysierium principium creaiur.i; Dei facium sc esse
ruit, nullius unqnam vi aut nisu prxchiditur. conimemorai, ul pcr liKc ad lolcraiiliain passionum
Quia modicam habes virtutem, etc. Causam oslcodit, conforinet Eccleslam.
quod ideo hx'C dona proraerealnr Ecclcsia, qnia non Scio opera lua, qina neque fiigidus cs, neque cali-

iii suis viribus, sed in legis Chrisii graiia confidit ,

dus, (tic. Nec in li.ie lervidus es, nec in lotiim iiifi-

lausque esL proleginlis Oei ct dcvoiioiiis Ecclesiae delis. Qiiod si adhue Infidelis esscs, adhuc libi spos
quod inodicae fidei a|>eriaiur ostiuin vincendi , ci convcnendi manerei; nunc vero qiii.i voiiiiuafeni

quod iiiodica virlus (ide roboreiur. ° Oomini, quaw» cog!iovisti, non facis, de visceribus
Eccc dabo de synagoga Saiana ,
qui dicunl se Ju- Ecclesioe meof; prijicieris.

da;os esse, el rwn suul. Uoc oinni Ecciesiae tiinc pro- Quia dicis quod dives sum, ei locuplctalus, cic. Siila

inisit, qiiia itoii t-hiladel|>liia: taiUuin credideruiil ex fide conieniiis, jusiiliae libi friistra diviiias usurpas
Synagdga Judjeoruin, sicui in Actibus aposioloriiin sed si vcre dives esse desideras, rervoiem cliaritalis
inveninius. pressuraruin llamma probitimi , dereliciis omnibus,
Qtiouiam servaili verbum pctiienliic meoi , eic. Quo- eme, aique oculos meiiiis non stibio (allacis jactan-

niani exeinpluiii ineuin servasii iu adversis toleran- tiae, sed diviiiGC scieiiiiaB pcrunge coltyrio. Collyrio
dis , et ego le vicissim ab iinmiueniibus servabo oculos inuiigere, est exsecuiiune boni operis intelii-
pressuris; non quidein ul non tenieris , scd ut noii geiiiiam Scriiitur.-e sincice promercri.

vinciris adversis. El licei Ecclesia semi»er exerceaiur Eyo quos amo, argiio et castigo. Ne refugias pati
advcisis, poiest laiiien hic liora leniationis et liumi- advefAa, cum hoc spcciale sit indicium ainaii a
liaiio Jud;£oruin sub teinpore Anlichrisii significari, Domino.
ui ^iciit iii sequeiiiibus in sexto saepius ordine, sic JEmxilare ergo el poenilentiam agc. Ostendit fuisse
cl hic in srxio anjrclo novissiina peri>eculio designe- illic qui a mulandi seijueiidiqne fiiisscMi.
lui'. In qiia quidem Judseoruin inali decipiendi el Ecce sto ad ostium et pulso, eic. Oslium quiJeni
decepiuri, aiii aiiient Clix magni propbcix uionitis cordis lul c^li >rlalioiiis dcxtera piilso ,
quam si li-

legem ispiriiuaiiter inielleciuri, et Ecclesiae menibiis benier receperis, nie inhabitatcre ei coliaerede di^nus
incorporati , creJunlur hoslein forliler esse vicluri. liabeberis.
Eccc venio cho. Tene, quod Itabes, elc. Ne toleraiido Qui viccrii, dabo ei scdere mecum in tlirono meo.
l.issescas. Ciio eniin auxiliabor, iie fMrle, le dcA- Cunfessoreni pailicipcm dicil polesiaiis et judicii.
cienie, alius libi decrelain accipiat mercedem. Sic Qui coiiscdere, inqinl, nos fecit in coelestibus in CUri-
sancturuin numernin, qui apud Deum fixus est, im- slo.

possibilee»l zizaniorumcrescenliuni perfldiabrevia'i. Sicul ei ego vici, et sedi cum Patre m.o iu llircno

Si enim coruiia alleri iradatur amissa, non vacat ejus. Vinceos Dominus in iluoiio cum Palre sedii,
lucus cjus qui quod icnebai atnisit. quia posl passionis ceriamina ,
posi palm nn resnr-
Qui viceiil, facium illuni cotumnam in lemplo Dei rcciionis, clarius se omnibus quud potesiaii Patris
mei, eic. Qui adversa propier me deviceril, gloriosus essei a-qiiali» indicavit. Nuta in singulls Eco!esii'>
in teinplo Ecclesiae nulluni advcrsiialis timcbit uUra priino Duniiiiuni suam iiidicare potenliam, deiiini;

jacturam. Ilae column;e , id est , sancti viri, nunc q opera Eccle;siae vel laudanda vel vitujicranJa, iniei
sustineiido Ecclesiain niuiiiunt, tunc eminendo dc- inisia sem|>er admonilione , rciexcre. Poslicino ,

corant, sicul illae duje in foribus leinpli Salomo- inercede>.i quie et in piaesenii et in luiuro potesi in-
nis. lelligi, ulriqiie parii lepeiiJere debilam. Cuin vero ad-
El scribum iuper eumnomen Dei tnei. Quia \ideliccl jiingil :Qui liabet aures,audial, aures |irocul dubiocor-
pcr adopiioneni filii Dei dicimur. dis ad mandatorumobeJienliaiii inlelligere convenil.
Et uomen civitalit Dei mei, Novw Jernsaiem. l'iii- CAICT IV.
tati Ecclesiae sociabilur, qux graiia coelcsli iii novam Vosliimc tidi, ct ecce ostium apertum in cceto. De-
viiain generata est. SCriptis Ecclesiae opcribus , qu;e el qualis futiir»

Et Humeii meum novum. lloc est nomen Chrisiia- essci, recapiliilat a Clirisli nativitaic, eadem aliter

niini, noii (|iiod novum sil istud Fiiio Dei, qui hanc diclunis. ToiumeniB] tcinpus Ecclesiac variis in hoc
h.iliuii clariiatem antequain mundus fieret, sed no- tibro lignris repotii. Ecce, iiiquit, osiium apertum
viuij Filit) lioiiiinis *|iii fuil niortuus ct resm lexil, et in coeto. Convcnienter (tsiiuin cuelGsle a^censuru»
seilel ad d'j\leraiii Dei. aspicii, cui «*elsa isiysteria paiidi prtmilliiniur. Vi;i

Ei uugdc Laodiciiv EccUsitv scribc. Laodicia Jicilur qiiia o<^(iuiii Cliristus est, qui iiluni Cicdiderii naiuMi
ii5 IILUJE VRNRUABILIS OPP. PARS U. SFXT. I.— EXECETICA CF.NtiNV. i;-4

cl passiim, consccndil cceium. id est, Erc!esi;n alii- A maiia plenn oculis ante et relro. (^unctis throni i)ei,

iiuiinenn, ei videi fuitira spiritualis fffeclus sifiii id esl, E€c!csi:e parles, lumcn Evang"lii de prale-
dicir. riloruni fiiiuroruinqne .scieiitia replet.

El ittaliin fui in Spiritu. El vox prima qutim audivi. Et animal primwn simile leoni , elc. ilxc animalia

Sitiiilis ulique priori voci , quac dixeral : Quod vides, niuliifarie, inierpretaniur. Oeattis autcm Aiigustinus
sciibe in iihro{Apoc. i). juxta ordineiii liliri isiius Maiihxum in leone dicil
Et ecre sedes posila erai in calo, et supra sedem le- inleiligi, qiii rcgix digniialis in Christo prcsapiani
den$. Ecclcsiaii» in coelesii conversalione posilam narrat, qui et vicit Leo de iribu Juda. Catutus cnim
Doniinus itiliaiiitat. Grcgoriiis papi solium Dei iii leonis Juda {Gen. xxxxiv). El in quo ul rcx a rege
vi-ione Micliea^ angelicas pniesJates inierprciaiur, limetur, a magis adoritur. Ubi eiiam rex cum ser-
Qnarim) incniibus altiiis pra::>iilens, infcrius cuncla vis rationem poiiit, rex niipiias filio facit, el ad uiti-

dis|ioiiit. muni rex sogregal oves ab liaidis. Lucam in vituio,

El qui sedebat, similis eral aspeclui tapidis jaspidis qui liostia magna fiiit in lege. Ejus enim non soluin
ei sardinis. .laspidus color aquain, sardis ignem si- principia ciica lemplum et s:icrificia diversantur, sed
gnifical. Quibus duobus ju iicium novimus celebiari. et ita cohcluililur : El eranl semper in lemplo tau-
Sicul enim, inquil, in diebus Koe, ita eril et adventus " danies ct henediceiilei Dewn {Luc. xxiv). Facies vero
Filii liominis {ilatlh. xxiv). liominis Marcuiii signiticat, qui, nihil de rcgali vei
Li irii in circuilu sedis, similis visioni smaragdince. de sacerdotali Domini potcntia ioculiis, lanlum ho-
Iris, qui til sole niibes irradianlc, el post diluvium miuis Cbristi gesla simplicilcr narrat. Aquila autem
primo propitialionis indicio faclus esl , interccssu Joannes est, qui nativitatem Vcri)i vclut orlum soiem
sanctorum qiios D Muinus iiluslral Rcclesiam miiniri perspicaciier a^poclat. Anini3li.i auiem, nunc evaii-
designal. Qui liene smaragdo iapidi nimiae viridi- gelistas, nunc lolam significani EccIesiam.Cwjus for-
latis comparanliir; quo enim liaDrediiatem immar- titudo in lcone, viciimaiio in viiulo, humilitas in
cessibiiem fiile perfeotiori exs|ieclant , co pntenlius liofnine, sulilirailas iii aquih volame itHiiislrattir.

etiam casteros orando protegtint. Singula eorum habelant alas senas. Perfeciione
F.l in circuilu sedis sedilia viginli qualuor, elc. Kc suae docirinae Ecclesiani ad alta sublevant. Scna-
clesiam quiin) proplcr sucielaiein iidei in una scde riiis eaim numerus ideo perfeclus diciiur, qiiia pri-
viderat, eamdem per geminum testamentum de pa- mus suis pirlibus implelur. L'num quippe, quod csi
iriaicliis ct apostolis gcneratam, in viginii qualunr sexta senarii p:irs, et duo, quod est teriio, et tria,
sedird)us cernit.sedeiiiem auiem propler judiciariam quod est dimidiuni . eumdem senarium laciunl. Ali-

cjus in Cliristo digiiitaiem. Sedcbunt enim ei judica- ^ ter. AIjc senx quatuor animalium, quse suiit viginti

l)unl «niversa membra, sed in uno ci per ununi ca- quaiuor, lotidem veleris instrumenti libros insi-

|ii!t. Nam quomiido poierunt sancii iii judicio sedere, nuaiii, quibus evangelistaruin et fuicilur auci'>rii:is,

sianies ad dexierain Jtidicis? Possuiil eiiam viginii et verilas comprobaiur.

quaiuor seniores in iilis inieiligi, qui perfeclionem Et in circuiiu et inlus plena sunt ocutis, etc. Sanc^a
opcris ,
qii:B senario numero conimendalur , clara Ecclcsia et coram Oeo et coram bominibus se vigi-
Evaiigelii pra-dicaiione consunimant. Nani qualer lanter atteadii. Cujus interiores oculos aspexerat
seni vigiiili quaiuur faciunt. Psalinista, ctim dicit : Vmnis gtoria ejns filia; re.jum
Circumamicios veslimcnlis albis, el in capilibus eorum ab intus {Pbul. xiw). Exleriores vcro, cuin conii-
eoronus aureus. Id ebl, boiiis operibus indulos, pe- nuo subdit : In limbriis aureis circumaiiiicta varie-
renni meniis mcmoria gaudia su|icrna quu^rentes. taie {Ibid.). Aiiier. Sive iiiteram aitendas, sive alle-
Sxpe enim cnpiiis ncinine mens solei inieliigi. goriain quxras, iuceui semper cx Evangelio repcries.
El de tluono procedimt fulgura et voccs et lonitraa. Alia irju&laiio sic babet : Ptena oculii ante se et re-
lloc est qiiod .Miircus a:l : lUi autcm profecli, proe- iro. Ouia liix Evangelii in a^nigmata lcgis irradiat, ci
dicaverunt ubifjH', Doniino cuoperanie, el Sfrmoneni -j^ novjc graiix mundo fulgoreni iufundit.
confirmante, srquentibus tiguis {lilurc. xvi). Et requiem non liabebani dic ac nocie, etc. Sancta
F.t septem lumpades ardentes, ante llironmn , elc. aniaialia ciincio tcnipore siFculi uiiain dominationeni
Lnum Spiriluni dicil sepiifoniiern, uiius enim e t Deil:itis, oiniiipolcntiam et xierniiatem sanciae Tri-
Spiritus. Sepiiforiniias auieiii perfeciio esl ei pieiii- niiatis arnrmanl manentc intcllectualis creaiura:
,

ludo. Coninieiiiorato vero Spiriiu sancto, coiivs- perpeiua in coclestibus laude.

iiieiitcr uiida bapiismi sequitur , ia qua idera Spiri- Procidtbant viginii quatuor leniores ante sedenlem
li"s percipi credilur. in ilirono, ct adorabanl. Animalibiis personanlibus
El in compeclu sedis, tanquam mnre vitreum, iimile iaudcm, id est, Ev.ingeiistis praedic.intilius Ciirisli
oysialto. Propier fidem veri bapiismi rcfertur ad dispcnbatiortem, oinnis Eccb-sia, qux in prrposiiis
viiiuin, in qio noiialiud videtur exterius qnam quod coiisiai ei populis (lioc enim gcminatus duodenarius
gcsiat inicrius. Crystallo
quoque, quod dc aqua in numerus signiiicai), statim cadcns in faciem, adorat
glacicm ei lapidem preiiosum efiiciiur, bapiismi gra- Tiventem in sxcula s:fculorum.
lia iigiirauir.
Et mitlebant coronas suas ante ihronum. Diio vide-
F.t in medio sedis et in circnitu. stdis, ijiiatucr ani- iicct assignanlcs i|nidqiiid virtmis, qiiidquid liabc-
w: EXPLANATIO APOCALYrSfS. — LID. r. ise

banl dignilaiis. Quippe qui ex nihilo cnncia crea- A bitat. Cijrisiiis enins qui in bumanilatc Agnus, ipse
verit. in Dciiaie dexiera Patris est,

CAFUT V. Ei cum apei-uissei libnm, elc. Cum passione s»3

Ei vidi in dextera sedenlis snper thronum, iibrum Doiii.ius utriusque Teilanienti pr;econia in se com-
saiptum ir.ius el foris. HcKC visio rnysioria nobis san- probarel irni.leri, Ecclesia, gralias refereiis, ipsa

ci* Scripturae per Incarnaiionem Domini patefacta qtioiiue se jia-sinnibus olTert, ul, juxta Aposloium,

dcinonsirat. Cujns unitas concors Velijs, Toslamen- impleat ea qna' desuul passionum Cfnisli in canie siici

liiiu quasi exterius , et Kovnni coniinet interius. (Coloss. i). Ciiiiaiis enim ubi ligno ciiordie temiuu-

Signatum shjillis seplem. k! esl, vel oninl iaten- / t'!r, corporn inori parata ;
phialis vero , corda luli-

lium mysterioruin pieniindinc lecimu, vel Spirilus lii-iino i'iiarit3ti5 palula dcsigiiantur.

sepfiformis disposiiione conscriptnm. Et cav.tabant canlicum nomm,elc. Saciaiiieiiia Novi

Et audivi angetuni forteni pra;dicaiU''in voce magna : Tcsiameiiti, quie in Cbristo sunt couipleta, cde-
Quis csl dignus aperire livrum? Praidicatioiii^m legis bran!, iliam ipsam ejiis di^pensationcm iatidibiis

insiiiuat. Malti cnim [>ropijeia' ci jiisii cupierunl vi- prosequentes, quam soii laieiitur Christo compc-
dere quae aposloli vjdcrunt {Mnuli. xiii). Fit de liac tere.

salule, ui Peirus ait, exfjuisicrunt utque scrulati sunt B £t redemisii nos Deo in sanguine tuo, elc. Ilic am-
pro(.hetw ;/ Pelr. i). Ilic esl iiber qui in Isaia et pHus declaralur anirnaliri et seniores Ecciesiapj esse,

scieiiii lititTiis et ncscieriti irrescrabilis esl. Cujus qiiae Chrisii est sanguinc redempta. el congregala do

lamen etia:n iiiic ila procdiciitur aperlio : In die illa gciiiibiiS, Osiendit eiiam in quo ccelo sini, diccndo :

uudient surdi, verba libri {hai. xxix). Dc guo el Ezc- Et regnabuiit supcr terram. Et vidi ct audivi voceni

tliiel : Et vidi, idtniit, et ecce manns missa ad me, in asigeJorum muliorum in circuitu ihrani, ei animalium
qua erat liber invoiuius, et expandil illum coram me, cl seiiioritm.

qui erat scriplus inius et foris [Ezecft. n). Dbi et lioc lit eral numerus eorum m>llia miltiunt. !i;ni:mera

qnod Joannes tacult, quid vdeiicet in libro scriplum isiillia populorum ad Ecclesiam confluentiuiu 'Onum
esset, aJjunxii, dicens : El scriplce in eo erant lameri- laudaiit.

lationes el carmen el vae (Ibid.). CiiriCia enint scries

C'«i data est omnis pntesias in cceto ei in (erra. Si

Veteris ei Novi Testamenti, poeniieniiam pro pec- enim iilii Dei dicii sunt justi, cur non ei angeii? Li-

Ciiis agendam, regiium coeleste quaerendum, et fle-

cet et coeiestis qiiOf|ii<: miliiia redemplioni nosira;

ins inferiiales proemonet esse (ugiendos. congratulando possit ista concincre. Sicut et saii-

Et nemo poleral in cceIo, neque in lerra elc. Ne- ciiis p.ipa Grcgorius exposuif, subjungen? : < Vox
,
p angeloriim est in laude Condiiorii, ipsa
iiiiiiiqu-; ;id-
qiie fingelus, neque uilus justorum etiain carnis vin-
culo absolutns, mysieria divinj^ lcgis leveiare vcl miralio intimi; cimtempialioiiis. »

investigare polueiuni, nciiue lespicere illum, id esl, Et quatuor animutia dlcebanl Aoim, etc. Populis in

coniempl.iri splendorem gfaiias Novi Tcsiameitli. Ecclcsia Domini laudes resonantibns, doclores idem

Siciii (i!ii Isciiel in faciem laioris Ycieris Tesia- conniniant, et, ^&cm|il[ graiia, Dofninum siuiiii

menti, Novum couiinenlis, non poierani aspicere. adi.ratil.

Ei ego (lebam uiultum, Cdminur.om iiuniani gene- CAPLT VL

ris miseiiam agnosceiis doluil. Et vidi quod aperuissel Agnus unum de sigillix.

Et unus de senioiibus dixit mtid : Ne (leveris, eic. Cnin signa pnmo solviuiiur, deinde iiber aperiatnr,

Flcre proliibeiur, «juia j.im lunc irnpleturn erat in ccria ratione pr.eposieravit usiialum ordinem. Do-
Ciiristi passione quod diu lalebal n ysierium, cum minus enim paiiens ci resurgens linem se esse lcgis

iilo iradenle Spirilum, velum lempli scittum est {Marc. elocuil. Ascendens autcni iii ecBbim, Spiritu sauclo
xv) Cui dicilur : Calilus leonis Juda, ad pra:dam,fdi iiii^^so, secreiioris arcaui munere lirmavii Ecclesiam.

mi, asicndisli {Gen. XLix) elc. Sequitur, ei descri- Tmiic ergo libruni aperuit, et nunc ejus signacula

bil qyomodo cl ubi viccril Leo de tiibu Jiida. y> soivit. In primo igilnr sisiHo, decus Ecc!esi;e primi-
Et vidi in medie ihroni et Agnum slanletn lan- tiv*: iii sequentibus iribus, triforme conlra eaiii

quam occisum. Idem Doininus <.|ni Agnus est iiino- belium ; in quinlo ,
gloriain sub lioc bello Iriumplia-

cenier monendo, leo quuqnc facius esi moriem for- inrura ; in se.xto, illa (\ux ventura sunl tempore An-

lilf r evinceiido. Tyclionius agnum Ecclesiasn dicit, ticbiisli, et paululnni supttrioribiis recapitnlatis, in

i\\ix in Oiristo accepii omiieni poiesiatem. seplinio, cernit iniliuni quietis acleriiic.

Ilabentem cornua sepiem et oculus sepieiu. Spiritus Et andivi unum de qualuor animalibus dicens : Veni

iii Clirisio sepliformis, propler eminentiam poie- fi vide. Nos quoqoe gioriam Ecclesix cernere magnis
siaiis . cornibus, pi opier iiluntiiiaiionem grative com- Evangelii vocibus adinoneinur.
par.)liir oculis. Et ecce equus albus, elc. Ecclesi», quaj snpcr ni-

El venil el accepit de dexlcra scdentis in Ifirono li- vem Dominns praisidet, et spiri-
gratia de.dbaia est,

brum. Librum de dixtera Dei, dispeniiaiionem ipsam tualis doclriiiEC contra impios arma fcreiis viclor iii ,

Incarnaiionis a Paire el a seiitso, secundum id quod sni» coroiiam percipit. De qiio d;cil;ir Accepit don» .

Deus est, disposiiaiki aocepisse Fiiius b<iitiiiii.s dici- in honiinibus {Psai. i.jvi!). Iii quibus ctiaui cocl-J

iiir, quia ulerquc cuiii Spiiilii sanclu in llirono ha- prxsidens, a S.iulo peracquobaiur.
Ii7 mbM VENERADHIS Oi'P. PAflS 1!, SIXT. I. — EXEGETIGA GENUINA. 14«
Ei cum aperuissel sigilluni tectindum, audid secun- A el pcr liypcrbnton cssu, ul non snb ar.i viiierit, se*t

dum aniinal , ctc. Contrarium (inoijne ciinitalnm sub ara occisos, id cst, snh tcsliricatione nominis
solerler aticndere julietur, ul sicui de jirosperis Clirisli , sicul de Macliaba;is diciuin cst. Sub tcsla-
Kcrlesiae g.ivtdinri) , sic de .idversis ciiilclam ex vienlo Dei cecideTunl (// Machab. vii).

prjescicniin suinnt. El clamabanl vocc magna, diccnles. Magnns aiiimn-

Kt exivit ttiuis equux rufur,. Conlra viclricem vin- rum olnmor, Ciagnnm cst dcsidcriuni coriiin qn;i:
f:cnlemf]ue Ecclesiam exiii ciuus rnfus, id est, po- Domiuum faccrc velle novernnl. Ncc eniin fas est
pnliis sinisier, ex sessore sno di.iljolo sangninolcntus. ens credcre conira Oci nntum quidijuam cupere,
Qnamvis legcrimus apnd /.acliarinm eqninn bomini ciun earum dcsideria ex ejns pertdeanl voluntnic.
luTum ; scd ilie suo sangninc rnfus, liic alicno. Usquequo, Domine sanctns et verus, non judicas el

r.t qu! sedebai supcr eum, ftatiini esl ei ui snmcrei vindicas, etc? Non linrc odio inimicorurn, pro qi.ibus
vucem dc lena. Scilicei , suam. Ecciesia vero aMer- in lioc SJ'Culo ro^^avenmt, orant, sed atuore :equila-
nam paccin, (|unm sibi Clirislns reliquif, acccpit. tis, qua ipsi jndici ul propc positi concordanl, diem
Kl dutiit esl iili glcrtius miiijuns. Sive in eos quos judicii ,
qiio peccaii rcgniim destrualnr, ftl resurrc-
pracvarlcniores (idei, sive (jiios mariyres facli. De ctionem exslinctornm corporum advcnire, prccan-
quo ad bcalum Job diciiur : Qui fecii cum, applicavit B tur. N;nn cL nos in praescnli, curn pro inimicis orare
qladium cjiii; [Job. xl), id csi, vi-l ne taniiin! sancios jubcmnr, diciinus inmen Domino orautes : Adveniat
tCiiiel qij.iiiliiin imjiius velil , vcl qiiod snx; rabici in reqnum tvum {Mattli. vi).

seipsiiin viiiuicia redeat. Et dalcB sunl illis .sinfjulm s:otcc albop. Singulas
Et ccce equus nigcr, etc. Eqniis iiiger, fnlsorum modo stolas babcnt animx sanriorum de sua beaia
raicrva est Iratrum , qui slaieram rcciy^ [ rofcssionis immorialitiite gaudenles. nesurgentibus aniem cor-
li.iboiii, seil socios la;diii!l per opera iciiebrarum. pofihus juxtn Isaiam , in lerra sua dupiicia possiiie-
Diini cfiini in inedio annnaiiuni ditiliir Nc hiscris, buni.
o.<«i(:ndiiur iliic csse qni laNlii. Dc boc prxcnrrcnte Ei diclum est illis ut requiescerent lempus adliuc
cqiio dlcit Apostolus : Eoris puijua^, inlux imores. viodiciiin , etc. Non dcsiderium rcsMrrcciionis abnui-
Diiibris Iritici denario ttno, cic. Cave , inquit , ne lur, srd ex colligendorum fratrum angmenio diffcr-
cftcmplo pcssimo fraircm lniini scnndalizes pro- |iir. Nnni ct ipsa animnrum Ix-tiiin polest slolis aibis

picr qiiem Cbrisius moriuus est, ct sacri sangninis fignrari, cum Domiiio reveiniilc didicerinl, cl impios

cbrisinaiisqnc purtat insignia. Quia sive perfecii me- iii (ine damnandos, ci usqnc ad fincm sxculi mullos
rilis, sive eliam minimi, qiiiine in Ecflesia fide la- suo numero per niarlyrium esse socinndos, aique.
mcn sancia) Triniiaiis inibuii, omnes eodem per- ^ interna chariinte perfusi, maluerint bac consolatione
fecio prciio snnguinis dominici sniU redempli. Nec conlenti pro snpplendo fratrum numero haclenu»
immerilo bilibri et non siniplici libra fidei vcl operis aua gaiidia dlfferri.
Vcrfcciio eKprimiiiir, quue iitrnquc in radice gemince El vidi cum aperuissct sigillum sexlum , clc. Scxl()

ronsislil cbaritaii.s. sigillo palcfncto novissima pcr.sccniio nnnlialur, et

Ei ecce eanns pnHidus, ow. Ihsoictici qni se c.t.Iio- sicut Doniino scxla feria crucilixo, niundum tencbris
licos {lailianl, iiiorle inbnliilntricc digni, perditornm ci pavore concuii.
posi se rapiunl cxercilum. Di.ibolus enim el minislri Et sol fuclus est niger Uinquam saccus. Tanqiiam
ejijs, mctonymicws mors ct iiifcriiiis dicii suiit, eo Cbrisli vcl operia poicniia, vcl docirina temporaliicr
<luod mullis caiisa nioilis ct ififernonim sinl. Polest obscuraia, vcl a dcfensione sii vclaia , curn minislri
cl siniplicilcr ncciiii, qnod liii: spiritnnliter morluos, Aiiticlirisli iii scrvos Cbristi grassnri siimuntnr.
il>i pa:na scqiiaiiir ;cternn. Et luna lota facla est .s)Vh( sttiujnis. tcclesia solito

Et dnla ett iili potcsins super qualiiur purfes lerrcc. aiiiplins pro Cbrislo sanguineni fundel. Tota nuuiirs

Kcce Arii vesimia dc Alexnndria nasccns ad Galli- dixit, qiiia iii lolo orbe crit novissiinus lerrx' nioln.s..

cuin nsque pervenit oceaniim , non fnme tiinlum «x aniea vcro sicnt scriplum csl, per locn
vcrbi D;;i, sed et glndio cor(iornli bcslinliUir pios in- Ki sleUa' ceciderunl snper lerrnm, clc. Qui coelesleB
scquens. Alia Editio qiiariam pnrlcni Irnn^liilil, (pia in F.cciesia specie lenns fu'geni, veiito novissiina:
ires equi niali dinbolo rcciorc lideiiic.<:, conlra qnnr- persecuiionis iinpnisi, lerreni fuisse probabuntnr.
luin EcclcsiK c;ilcitraiit cqiiitatum. Quoruni bcne opcra grossis, irnmaiuris vidclicei ci

El cum iipernisspt quintnm sigillum , eic. 0>'''' F.t- iiiiililiijus et cadiicis fici frnclibiis. comparanlnr.
clcsinm dixcral in piacscnli rniillipliiiler ainiclam, Et caclum reccssil sicut iih&r iuvolnlus. S^ciit liber

dicit et gloriani aniniariim |!cst corporum p(cii:ii.i. involuins niystcria qiiidcin iiitus, sed foris non ap-
\idi, inquit, eas sub altnre, id csl, in iecrciario parcntia continci , sic ci lunc Ecclesia, suls innUiin
iaudis a:lcrn;c. Ara enim anrea et inlerins posita, ct Cfifirniln. persccnlioncrn discrclc vilans rcccdel, ni

prope doininici corporis arcain, non ul cxicrinr car- ab rxiraiieis aljditn rion videalur.

iiein 01 sanguincni, sed sola uffei t Doniino Ibyniia- Ei vmnis nions ct insulx de locis suis nolec tnni.
inala iaudis. El qui nunc exbilienl C(!rpnra siia Divcrsa pro qu;i!ilatc officio:uni vel viriuin nicmo-
bftsiiaio vivcntcni, lunc, diruplis cr.rnis vinojlis, iili rans l-.cclcsiai nicinbra, nuilum ab Imc tiirbine pra:-
S.T illi(:;iiil !io,sliani laudis (/'iu/. cx^';. V':l<:-i, aijl ni dicit alicnuip. scd nioius dissimili.'' , iii lioiiis s.ciliLCi
 :

'41 EXPLANvTIO APOC ALYPSIS. — LIB. 1. !oU

riigicndo pncaveos, iii inalis voro Cfilens scfiiieiKJo. A iiliere noiareiiir. N;im ei ipsa crucis /igura dilalatum
Ei rcjes lerrx ei principes cl iribuni. Reges polen- iibiqiie Dotnini signilicat rcgnum, sicut vcius dictum

ifts hominrs acciplinij*. Ex omni eiiiin gradii cl con- coiiiprdbal

<!iiioiie vnh iiitcll'gi. Cxleruro, qui innc roges prajicr ilcspici! fiisiiiiilis fjiiiiJraUitn piiriiini^ orbcia,

imtim pcrsecntorem ?
Ul rognuiii lldi-i cuiicia lenert^ iT.jijcs.

Abefcndcruiit sr. iii spclunctn ei in pelris y)ioniinm, Neqiie ciiim fiu.-5lia in iVnnle pontiiiois iiOmcii Do-
cic. Cum inrirniiorcs qiiiquc tnnc pr.:»ceIsoriim in mini tetr:(gri)iiimaion scribcb.itisr, ni.>i qui;* boc cst
Kcclesia lohorari cxcmpiis, consiijis muiiiri, proiegi signum in Ironte lidelium, de quo iu Psalmo pro ior-
monitis el precibus qucefnn» obumbrari, qnasi ipsos cularibus canitiir : Doinine DGminus noiier, quani ad-
siiper se monies per riffeclr.in compassionis cadere niirnbde cst nomea luumin nuivcrsa tena {Psal. viii).

deprecnnlur. Montes enitn excdsi ctrris ,

pitra refu- ci c;c!era , usiiuedum ait : Ul destrum ininii.-um ei

gium hcrinnciis {Pnal. cxiii). dcfimsorem (Jbid.).

l- 1 abscondile no$ a facie sedentis super ihronurit el Et uudivi nuniirum signatorum, eic. iloc numera

nb ira Agni. lli nos scilicet iioii reproLios, sca in fi.Jc linito, ianameraliiiis significalur lolius Ecclesix' mui-

sialiilcs. vcndirus invcniat, peccalis nosU-is SAncto- lituJo, qu3R (!r; p.itriarchis , vei prosapia cariiis, vil

nim Miterccss!", et Oei miscratione conteciis. ^ iidei, Oat iiniiaiione progenita. Si enim, inijuii , vot

F/ qui$ poterii $iarc? liiz uliqoc qiu nunc vigilar,'», Chrisii, ergo Abrahce semcn estis (Galat. lu). AJ aug-
isi (i !e slTc, viriliter agcie, procurave;i'-. QaoA si .n-ienium autem perrectioiii>; perliiiet ei ifi-a iJinHle-

lnip.c terra; moiiiin ju.xla litteram aii iusuni diern ju- cim duoiiecies niuliipiiciri , oi mI sui!!niam miilena-

dioii rcferas, non est miruir? ai reges {crrcni e? pr\n- riuni perlici , qui esl dcnarius nun;eriis qii.^ulrauis

tipcs, sanctoruni lunc inoniium pavidi refugia (jux- solidiis, signiiicansEcciesi:esiabiiein \ilam. Propter-

rant, sieui in divite purpuraio el par.pere Liziro ea quippe duodenario nuniero s-ppe figuralur, quia

jain factutn leg^inus. per ^.'hem qu:uiratum iii fide consi?tii sanciai Trini-

CAI-UT VII. tatis. Ter cniin quaicriii iloeiis dipondius. Dcniquo et

Posl htvc vidi quaiuor angelos stare svper qualuor .tpostoii eamdem inui;do lidem praidicaiariduoJecini

angulas lerra;. Jd est, qiiaiuor regna princlpalia, As- sunl elccii , numero scibcet niysierium operis sui

syritiruni scilicct el Persriruni , Gnecorumque , ei figurantes.

liomanoriim. Siciil enim in snperioribus sigillis post Kx tribu Juda dnodccim miU.iu signaii, elc. Convc-
intilliriiriiies Ecclesiae condiclus , triumphnntiimi nienier ei 2 Juda iochoat, e\ ([ua iribu ortus cst
gaudia vidit animarum ; siceiian! nunc regnum An- _ Dominus nosler; el Dan proslermisii, ex quodicitur

licliristi qiine vicloria sequatur prjecedenliiiin nuindi Anticliri.stns csse nasciturus , sicut scriptum cs'. :

rcgnorum, qu3P, Cijristi Lcclesiae juri jain cesserunt, lial Dan coluber in via, cera&lcs in semita , ntordcns
probaturus e^t exeniplis. GraiiJes eniui caus.x, gran- vnimlas equi, ul cadal ascensor ejus {Gen. xliv). Quia
dioribus necessc cst conlirnicntur argiiinentis. non ordinein lerrenji generaiionis, scd juxia iiiior-

Teueniea quaiuor ventos te.yrfii , ctc. Suo quiKlain- prelaiionem nominura virii!i(^s Ecclesioe dccicvii

nifxio polent:ilu onsriia prxfocanies, iMiilum prolibitu cxponere, (juac a conlessione ei iaude pra:seiiii, ad

bui juris rcspirare sinelian". !i) ierris diversitns pro- d-.>.\lernin vitye fesiinct aeieinx'. Hoc enim nonien
viiici.iriim , in mari ins«!ariini , iii ariiorlbus diveri-a Jud-e, qui piiiiius, ol Dcnjainin, qui ultimus ponilur,

hoininiim qualiias et condiiio , (icsignaliir. Alitcr. soiiai. Frimus ergo Judas, qui confessio sive lauda-

Qiii siint a.-igeli quatmT, iiilens qualuor inteliigenJi lio interpreialur, ponitur, quia anie initia conrossio-

siiiit vonii, jiixla Danielis pronlieiiam dicemi^ : Eccc n;s culmen bonoriim operum nullus apprehendit. Et
qualuor venti ccvli putjnaliant in mari mauno, et qaaiuor nisi pcr conlessionem renuntiemus aclibus inulis,

bentice ascendcbanl de w.ari {Oun. vii). non iiiforiiiarnur rectis. Seoundus Uubcn , qui inter-
litvidi aileiunt awjclam ascendoitein ub crlu soiis ,
pretatur videns ftlinni. \v. liiiis opcra dcsignari, l^sal-

cic. boininus in carnc natus, qui in.^gni consilli an- mista tcstaiur, qui in beati viri benedictionibus inier
jj
gcliis esi, paicrnrc sciljcet voluntaiis niintius, viiitn-' CUitcra dicit : FHii iv.i^ lacut itoveliai oiivarum (Psal.

lil nosOriens ex alto {Luc. \), vexilluin crucls, quo r.xxvn). F.t infra : L'i vidcas filios filioruin luorum
suoruin frontes signarei, afferens. {Ibid.). Non enini qui limei Dominiifn, nisi genuerit
lit clamavii roce maciua quainor nngelis. Magna Do- filios, nopoiesijiie siisceperil, beatus essc non potcsi.
niini vox est ,
pra-Jicaiio sublimis : Pa:uileniiair, cum virgines fidcies potiijr merces cxspeclet, sed iu

aijite, appropinquavii enim regmtin calorum. liliis opci.i, in filiis vcro filic^rum fructns opernm, id

JSnlile nixerc terra; el viari , ncjuc arboribus. Kx cst , mcrc.uiem desigr.al ;>.icrnam. l^sl Jiidain ergo

(jiio Dominus pasius cst, non hostis soinin advcrsa- Riibeii, id csl ,
posl exordia (livin;B ( onfessionis ct

rii, sed ol inuLidani prii!Cipatii& coniritum esi iinpe- laudis, pcrfectio scipiitur :ictioiiis. Sed qi:ia per mul-

liuni, sicut el ociilis cerniiniis , ot in i;latua , quani las lyilr.ilaliones oportet nos inlrare in rcgnum Dei{Acl.

iapis (le nionte coinnrmuit iepiimtis. x:v. ,

posi Uiibcii seqii l.ir GaJ , iiui lentatio vel ac-

Quoadusqv.e iigneriius servos Dei nosiri in fioniihus ciiiclus ii)tcrprct;itur. Posl iiiclioalionein cirm boiii
j

corum? Ad hoc enim gciitium coiifracinni csl impc- opcris, majorii)iis licccssc est hominem tcnlalioiiil.iis

liuii!, ul signo fi;!ci, ciii lesiiieruii, fjcics SiMiclOMini probiri, alquc aJ bclla gr.ivioia suc. iii[;i , ni iiJc<
 :

i.">| UEbJE. VENEUABILIS OPP. PARS U. SECT. I. - EXEGETICA CENUINA. m

illiiis foniludo comprobeiur. Dicenie Salomone : Fili, A ordo el inlerpreiatio oomiiium his significaiive posi-

aecedens ad serviiutem Dsi, sla in juiliiia el limore, los indical in futuro judicioad dexleram Cbrisii regis
et pra:para animam tuam ad tenlationem (Eccli. ii). aeierni fuluros inlelligas, Benjamin, ut jiraedixl, po-

liomijue Ps.ilmisla : Prwcinxisti me, iiiqait, viriute ad stremo loco supponilur, id esl , fitius dexterce ; tan-

heUum{PsaL xvii). El quoniam beaiilicamus eos qui qiiam ipse sit finis orJinis , cuin novissima inimica

susliniieruiU sulTerenliam , ideo post Gad Aser, id morie deslructa (/ Cor. \\) , feliciias haTediiaiis

csi, liealus poniiur, cougruo salis ordine. Beatus

.Tternae doiiabitur electis , sive unusquisque fideliuin

eniin qui svffert tentalionem i^ui cuvt probatus fuerit, ,

filiue dexlrac jure dicaiur, seu omiiis Ecclesix cap.tus,

arcipiet coronamvitce {Jac. i). Quia vcro liiijus beali- de qua canitur : Astilit reijina a dexlris tuis in vestitu

tiidinis fida promissione securi non .tngiislanlur, sed deauralo, circumdata varielate {Psal. xi.iv). Ex siiigii-

spe gaudenies in iribulaiione paiienies. cum Psalino- lis ergo iribuhus duodecim sunl millia signati, quia

grapho decanlanl : In tribulalione dilalasli me ; et in quibuscunque singuii fidelium virtuiibus profece-

Yiam maudatorum tuorum cucurri, dum diluta- rint, snliquoruiu necesse est palrum semper iide ro-
ilem :

mcum {Ptal. cxviii); el cum ni:ilre beali Sa- borentur, aique inrormenlur excmplis. Duodenario
res cor

niuelis exsullanles aiuiu : Dilatatum est os meum su enim numero propter apostolorum vel patriarcharuoi

per immtcot meos sum in salulnri luo ^ summam, saepe ductorum, s:epe lolius Ecclesiit; f«i.
, q uia la:iata
{I Reg. ii). Propierea Nephihalim succedii, quod est m.im, designari cerlissimum est. Sive euiin coufes-

(atitudo. Sed el ipsuiii Manasses sequiiui ,

qui inler- sione quique tanquam in Juda laudabiles, sive iii

prcialur ablilus, vel necesiitas. Cujus nominis myste- Ruben operunt prole prxciari, sive iu Gad icniatio-

rio monemur ui lenlaiionum prxsenlium angoribus num exerciiio fortes, sive in Aser ccrtamiiiuiii

edocii, ea vero quye reiro sunl ybiiviscentes , sic in victoria felices, sive in Ncphthalim iargis misericor-

eaqu* anlesunt,secundum Apostolum, exiendainar, dix operibus dilaiaii , sive in Mauasse posleriorum
ut cariiis curam noii in desideriis , sed .sola nccessi- oblili, sive in Simeon quasi iristes adhuc in conv:ilIe

taie liumaiiae conditionis astricti faciamus {Philipp. iacrymarum, seinper autein gaudenies nomine liahi-

in). De qua Psalmisla , meliora suspiraus , orabat tacuii iu coelestem suspirantes Jenisalein , sive in

i)e uecessitatibun meis eripe me {Psal. xxiv). IJuic sup- Levi, qui in promissionibus vitx prsesenlis et futiiise

ponitur Siincon, id est, audivit trislitiam, vel nomen coiigaiideaiit, addilis bonis temporalibus xierao bono

habilaculi, ut hiijus eliam qualitate vocabuli evideii- fundati, sive in Issachar foiurce mercedis contempla-

lius inculcaret, ei quid hic li.ibe:idum et quid sil ,

tiotie (irmaii, sive iu Zabulon, qui pro Christo suas

salubriter exspedandum. Iliis enim hibiiacuii coele- „ animas poiiant, sive in Josepb, qui et augmento spi
^'
H.s gaudium dabilur, quoruin hic animus frucluosa riiualis
'
substantioe
'
" sludeanl,
' " et" super Dei prxcepla
'

p<jeniteniia coniristatur. Quibus et dicitur : Tristiiia aliquid arapiius vel in virginitaie vel ex faculiatun)

veslra vertelur in gaudium {Joan. xvi). Proinde Levi suarum ofTerant quantitaie, sive in Benjamin, qui

i.iilmccliiur, id esl, additus. Iii quo inlelligimus sive fclicitaiis asternae dexleram indefessis votis exspe»
cos qui leinporalibus aterna mercanlur, sicut Salo- ctent, in suaquemque professione congruit palruin
iiion dicit : Itedemptio animts viri proprice diviiice praecedeniium regula quasi duodenario numero si-

{Proverb. xiii), seu illos qui, Dei seqiiendo consilium, gnari, ai(|ue ex siiigularum merilis personaruin per-

percipiunt in hoc sacculo centiiplicia cuin tribulaiio- ftictisbiinam Ecclesiai pulchriiudiuem quasi cculum ,

nibus, in fuiuro auiem saiculo vitjm a»ien:am {Marc. quaJragiiita qiiaiuor miiliuin sununam culiigi.
x). ilis et quod scripium est convenii : Qai addii Potl hcpc vidi turbam magnnm, quam dinumerare

tcientiam, uddil dotorem {Eccle. i). Nain et bealo Job nenio polerai. Fiiiita recapitulatioiic, quam exeinpli

ad hoc iribulalioiium acerbiias addebaiur, iii probalo causa inicrposuerat, rcgrediturad ordinem, gloriain

pra:miorum merces amplior reddereiur. Unde noii prxdicaus eorum qui ncquitiam victuri suni ultimx
immeriio Issachar ei ordine recto succedit , qui iii- persecuiionis, Et quud sequitur :

lerprelatur merees. Quia , sicut docet Apostolus, non [) Ex omnibus gentibus, ei tribubut, et populis , el tin'

sunl condigna: patsiones hujut temporit ad fuluram glO' guis, elc, potest et sic inlelligi, quod, enumeratis

riam qua revelabitur in nobis {liom. viii). Fructuosius tribubus Israel, quibiis Cvangelium priino pr-edica-
quippe pugnatur, ubi merces ceria speraiur. Hoc au- lum est, salvaiionem quuque velit commemorare
tein in habiiaculo foriiiudinis Deus operatur el per- gentium.
hcit, quod diciiur Zabulon, quaiido virius in infirmi- Amicti ttolis albis, et palmce in manibus eorum.
lale perficiiur (// Cor. xii) ut corpus quod ab ini- , Stolis baplismum, palmis Iriumphum crucis, insi-
micis putatur inUrmum, ei per cujus inateriam animae nual, et quod saeculum iii Christo viceriiil. Licct cla-
quoque inferre nitunlur iiiierituiii, Deo cunfortanle, ritatem quoque, quue per Spiritum sanciuin datur,
experiatur iiivicium , augmento succedenie felici. stulae significeiit.

Quod vocabulum Joseph indicat, graiiarum videiicet Et clamabant voce magna, iicentes : Satus Deo no-
addenda dona desiguans. Sive de laleniorum dupla slro, qui tedet tuper tkronum, et Agno. Magna yocc,
redliibitione usuras eommodi spiriiualis intelligas, hoc est, graiidi devotione et indesiiienti iaude, pro-
sive in his qujB votiva fideliuin religione Redempiori filenlur in ihronu, id est, in Ecclesia , Palrcni Fi-
1^80 redduutur accipifts. Atque ut hos omnes quos et liumque regnaie, Spixitu sanrto niliiluminus cou-
I5"> tXPLANATtO APOCALYPSIS. — LIB. IL 151

reguantc. Sic enim dictuin est : Sedeiili super ihro- A riunt el iitiunt jttititiam, quoniani ipti saturabuntur
num, et Agiio {Apoc. v), sicul iu Evangelio diciiur : {ilalth. v).

Et coqnoscant te verum el unum Dcum, el quem tnisi- yeque cadcl super ilios sol , necfue ullus oesius.

tti Jesum Cltrisium {Joan. xvii). Subauditur : Uiiunfi Transivimus, iiiquil, per i^jitem et a^jtiant, el itiduxi-

et veruin Deum cognoscHnt. sti tiiis in relriqeriutti {PsaL i.xv).

Et omnes angeli stabant in circuitu throni el senio- Quoniatn Agnns, qui in nudie ihroni est, reyei iHox.

rum et auimatium, in omnibus angelis liirbae mulicC Agiiuiii in medio di«:it csse llironi, qiii superius

personas exposuii Dominiim adorantes. Omnes, \u- Agnuiii a sedenie in ibffnio librum dixcnt acccpissc,
quit, quiin circuilu'ejus sunt, offerent munera {Psal. doceiis Ecclesi;un unuiii esse Pairi ei Filio ibronuin,
LXXV). in qiia pcr Jidem inliabitat unus , tola Triniias,

El ceciderunt in conspectu ihroni in facies 6nas, Deus.

etc. Neque lurbam , Qe<|ue auimalia, vel senlores El dedttcet eos ad vitcc fontes aquarum. Ad consor-
hoc loco commemorat adorasse, sed solos angelos. liuiii utique sanclorum, qui fonles suiit docirinaj

Ipsi enim ^unt tuiba, ipsi animalia ei seniores. cijeleslis. Folesl et ipsa Dei visio sigiii(icari, in quo
Quamvis et dc ipsis augelicis spirilibus inteliigi pos suiii lliesauri sapienliae et scieniije absconditi.
Juxla

sit, dequibus ingenlium salule cmgaudeniibus <Jici B quod Davidait : Sicut cervus desiderat ad fontesaqna-

tur : Lcetamini, genles, simul cum populo ejus^ et rvm, ita desiderat aniina mea ad le Deus {Pial. \u).
adorenl eum omnes angeli Dei {Hom. x\). Et abslergel Deus omnenilacrijmutn a'i oculiseorum.

tieuedictio el clariins el sapientia, elc. Seplenariam Immortalium adepta pieniludine gaudioruni, «miiis
Ecc'esia virttiiuin hudem olTert Dotnino, quam se iiiCHror peuilus «iblivioiii mandabilur.
Beati eiiini

in singulis membris ab eo percepisse faielur. qui lugenl, quoniam ipsi consolabuivur. Polesl autent

El unus de senioribus dixit miki : Hi qui amicli visio iMijuslurbx sioiaix de prarsenii eiiain tem-
«««< sto/i» fl/6i$, ^u» «unf.'' etc. Ad lioc inieiTogat, ut pore intelligi, ubi spe salvi facii sumus, et
quod
doceat. iion videmus speranies, pcr patieniiam exspecia-

Etdixit mihi: Hi tunl nui venerunt ex magna Iribu- lilUS.

latione. Per mullas tribuiationes oporlct nos iniroire CAPLT VIII.

in regnum Dei {Act. xiv). Quis auteiii nesciat tri- Et cum aperuisset sigilluin ssplimum, etc. Posl in-

buiationem Aniichristi cxterls futurain csse majo- lerilurn Anlicluist! rcquies aliquanluia
fulura credi-

rem ? ttir in Ecclesia, de qii:« Daiiiel ila prsdixit :

Dealus

Et laverunt slolas suas in sanguine Agni. Non de qiii exspcctal et pervenit ad dien mille trecenlos triyiiiia

soiismanyribusdicil. Illi enim sanguine proprio la- ^ quinque {Dan. xu). Quod lealus llieronytnus sir e\-
poiiil: I Uealus, inquit, qui, imerfccio
Anliclni-lo,
vantur. Efclesiam auiem loiam sanguis Jesu Fiiii

Dei mundal ab oniiii deliclo {// Cor. vii), ideo sunt supra uiille ducenios uonagioia dies, idesi, ires sc-
ante tiironum Dei. Illi eniin digoi baticni ur iilic iii mis annos, dies quadraginta quinque i
ra'Si(»iaiur,

Dei consisiere minikierio, qui !iic iiiter ad rersa fide- qiiilius estDomiiius aujue Salvaior in sua ni:ij<-si;tle
v.-niurus. » Qiiarc autcin post ioterfeciiouem
Anii-
les noiiiini& ejus confts^ores existunt.
El serviunl chiisli qujidragesimuiti quititum dieruni silemiom sil,
ei die ae uocle in tempto ejus. Mors
Nisi forte dicaiinis diiatio re-
nostro loqueiis, xternitaiem significat. divinae Bcientiae est. ;

Et qui sedel in throno liabilabit super Vllos. Tlironus gni san( lorum, paiienline probalio esi. Noia qtiod in
scxtrt sigillo niaKiiuas Eccb-si.e pressuras,
in se-
Dei, sancii sunt, super quus el in quihus in sxcuia
liabilat Deus. plimo reqniem, cerni», qiiia Dominus, sexl:i feria
JSon esurient neque siticul amplius. Iluc est quod crucifixus, in Sabbalo quievit, leinpus resuneciiouis
Ilucusque de aperlione libri cl;iusi el
Duminus ipse promisit : Ego sum, inquicns, panis exspecians.
vile : qui venit ad me, non euuriet, el q ni credil in me, sex sigilSorum. Nunc vero recapiiubt ab origiue,

non siliet unijuam {Joan. vi). Deati enini qui esu- eadeni aliter ilicturuS.
f.

MBER SECUNDUS.
Et vidi teptem angtlos slantes in ronipectu Dei, etc. runi iiire«lalioncm l«>mpus Anlicliriiiti prxcuiren-
Ecclesia septenario suipe ninneru cduimendata prx- liuin ; sexla aperluiu Amirlirisli ct !.uoruin coiilra

dicaiionis officio mancipatur, cujus prima tuba com- Ecdesiam liellum, et rrcapitulaiione ai) rtdveittu Do-
iiiunein impiorum in igne et grandline designat in- iiiin<, iiilerseriam fjusdein iidverftaiii destiuctioneiu ;

tcritum; secunda propulsum de E&clesia diabolum, scpliuia. diCMi jud cii, qiio incrcedctn Dominiis !>iii>

iiiare sxculi ardentius incendenteiii ; lerlia lixreti- reddiiuius, et exteiminaturus est eos qui corrupe-
cos Ecclesia decidentes, sanctx Sc ripturse flumina runt lcrram.
corrumiientes ;
quarta falsorum frMruni in sideruin El titius angelus trnii. Non «lixil, Postea venil, seJ

obscuratione dcfccluui quinia luajorem bxrctico- aiigc!o5 ttib;ts acci pissc projioiicns, rcdil e.xponcrc
;
 , l

is:; BRD 1- VENKR\mLlS OPP. V\\\S IJ. SKCT. I. — F.XKGMICA CP^NliNA. V>6

r^iinlitcr arceperinl. Qiioninm eisi antrt advcritum A {Apoc. i). Tcrii.i vero p.irs inaioriim lioc iiiroqirj

noinini praitlicstbat Erde.^i», scd iioii ubi'|iie, donec ftrcl. Tcrra eniin boii.i. frnctum profcrens in pa-
ejus essel Cfinfirmma Spir tii. •isitiia ( Luc. VIII ), beiiediclioncm accipii a Domino
Et sielit ante ullare hiibens lliuribulum aurcum. Iii (Pial. xxiii). Mtla auiem spinas ei itibiilos gonerat,

ponspecl» scilicel a|iparuit t<tlesia>, facltis ipse thu- ciijus consuininalio in coinbuslionem. Sicel arborcm
ribiilom, ex qiio Detis odoreoi sunvitaiis accepil, el frijcliferaiu agncola Pafer excolil, sietilem vcro
prftpitius f;icius esi miindo. Alia Edilin iiabet Snpcr excidens, igni pabulum pr:rbel(.4/a.'(/<: vn).

aram, qii<>d siipt-r .nliare cnicis tliiiribnium siiiini El omne fenuni viride combuntnm est. Onmis cnro
.iiireiim, id est. corpus suiim iiiininrulntum ei Spi- feuum (
Isai. xl), qux ntiiic hrxiis molliiie sagiiial:i.

ritii sancto concepluni, nbtiilerit P;ttri pro nobis. sohi judicii fcrvento, floreu! dccorls amiiiii, ct, iit

El dala sunt illi incema multa, ctc. Dc oratioiiibiis DfirriiiiUi ait, /lode in agro etl,etcratin clibanun
sanciortim obtiilit inceiisa. Ipsi enim delegavit Ec- niiuilur {Malth. vi). Tyclionius de lerlia parte sic in
clesia preces siias diceiis : Dirigaiur ornlio mea ticul boc Voco iiiquii. Tcriiam bosies intesiiuos dioit. l'.*e-

incensum in conspecln tuo {Ptal. cxi.). Accepisse de leriicn qiiidqiiid pnelcr Ecciesiain esl, lerii;i pais
oralioiiibiis sanctorum idem diciliir el obltilisse, qiiia dicla est , et Eccle^ia lerlia ,
qiije conlra geiiiiiium
per ipsiiin om'iiiiiii pnssiml preces ad Doutn su;ivi- " nialiim pugnet.

ler porvemre. i'.'t lanquam nions magnus igni ardens, missus est in

El ascendit fiiniux incensornm de orationbus sando- niare , elc. Crescoiile religioue Cbristiana , di^iboliis

rnm, Hc. Cbiislo D.>miiio se bosliam suaviiatis oiTe- superbia tumiuus, ei igne .«ui furoris ardeiis, iii

rctiU: ciimpuiiclio ourilis saiK toriiin acceplabilis fa- mare ^icculi mis~us "sl, dicciite Oomioo : Si monii
cia cst, qua? nb igiie nasccns iiiiimo, sicut fumus huic dixcritis : Tollere, eljfictu te in rnare, fiet {Marc.
solei ex(ii;iie lacry:i!:ts. xi). Non (iiiod aiiie ibi non fueril , sed quod dc Ec-
El (irc''tiit anijelia thnribuluin, olc. neiic ibtiribu- tlosia pnajecius, amplivis i» suos insaiiire c<32perit,
luiii ]';»• iiup otiiiti indin it. Aod cnim nd menanrnvi laslti pru ileiiliaj cariialis morleiii iitis itiUisj-eiis spi-

dat /A'(.s Spiriium (Joan. iii). (jiiod pro|)ne de Ciiri- riiualein. Sapere emm secundiim cariicm, mors est
sli litirrai;i<nle novimus adiiiipteiuin, i'i 'luo hahilut {Rom. vui). Non atii(;m apostolos cnro ct sanguis

omnis pteniludo Divinilalit corporatiter {Coloss. ii). docuit, sed Pater qui est iii coelis (
Mailh. xvi). In

El niisit :n terrmn. Sic ei Doiiiinus in Evangelio :

iiio eniin inari n:tveii) (idei regebaiil quod pl.iiiiis

Igi.em, iiu|tiit, veui miltere in lcrrani {Imc. xm). Domi:ii .se calcabiiem praibuii.

Et tonihua, vocet, et fuUjnrn, lerrx- „ El mcftna esl teri.ia pars eoritm qnw habebant ani-
f cttt sniil el et ,

viotus. Tonilriio ooniminali'tiii.i superii;B, ei voce mas in mari. Qux bilient aiiiiitas dixit, iit osien-

exboriaiionis, el fuisjnre miracnlorum (errain movii, dcretvivos spiritualiier inoriuos. Sicut Aposiolns
<!iiibiisd;'m insequetilibus, quibusdam voro seqtion- de vidiia deliciosa ; \ivens, inquit, mortna est {

tibiis, liis dioeiiiibiis : Bonus eil, illis auiem : Non, Tm. v).

sed seducit turbos {Joan. vii). El lerlic' pars naviuin interiit. Aiia Edilio dicendo :

El seplem angeli, qui habebant septem tnbns, para- I Ei ceni;ini pariem navium corruperuiil, » sigi»iiii:.'it

vcrvnt se ut luba cancrent. Ecdosia, seplifoimi spi- qiKid leriia, qii;i: uiortua est, aliata lerliam , id esl,

rilii iiinamm;tia , kc al prxdicanduui (idiiciali'.ei- siircedoiiieiii sibi, occiderii ncxia iraditione , ei inu-

prrcparavit ,
gloi i.im s;ectili lubis coelestibus quasi lilis imitatiune doclriii.e.
niuros Joricbo dojectiira. Nani el illa sepiem dierum El cecidit d-^i ccclo slella magua, ardens tunrjuain

circiimitio, lotiiin f^cctesirR tompus iiisiininl. facula, clc. HxTCiici, quos Jutias aposlolus sidera

El primus nngclttt luba cpcinil. I\ecte praidicaiio .sciuciioiiis app.-^llai, de cuimiiie cadeiiics Eccle.'»j.i:

p!;ig:irtim liiiia', qiij; sigmtm belli e-l, conipar.iliir. flamiiia su:e ucquilioe fonies divinarum conaiilur
Exnlta en>m, itiquit, sicu! tvba vocem tnnm ei annun- in(ict;re Soripliirarum. Qu.3rum non seiisus l.iiilinn,

lia populo meo jtv7. ;a eorum {Itai. i.viii). El alibi, p sed el veriia SJ'.pius infalsare non limenl. Absintliii
liilia iil in gutlnre tuo, qnusi Rqailn super duinum Do- iiomitie digni, cujus immislio modica, niagiiam &o-
miiti {Osc. v:ii), id c^t gramli voce |ira;dira Nubu- lel aiiKuicare du lcedinem.
«•bodoiiosor a>\ dc^irticiioiiom tenipli venluruin. Et mulii hoiuines morliii sunt de aquis. Mulli enim
Ei facla Ci>t grando et ignis, mi.tla sunijuine, clc. (ul ail Aposlolus) sequuniur eorum Inxf.rins, per quos
Pu-naiii gebetin:c Eanguiiioienlis opcribus debert via vrritatis blasp/iematur {II Petr. ii), lainen popub»
piiedicati.riim vooe relerltir dicentium : Ad calorcm Dei, Moyse ducerite, omtiis nquarum uttda poiatiilis

uimium, iransibunl ab equis niviuin{Job. xxiv). I'o- eii.

test eliam niuiiine sanguiiiis, ipsn mirs aniiiKC spi- El pfrcussa esl terlia pars sotis , ct terlia pars
ritualis iiitrlligi. Ihmc versum Tyclionius sic cxpo- Inncr , etc. Ecclcsiic deciis, isisiar si.liiris relucentis,

nii : i f.icla est ira Dei, qtix babeiet in se niulioium pcr f;i!»08 fraire.» saepe obiicuratur, qui vel in pms-
necein. > pcri^, vo.I iu adversis sxcuii, miiius ea ii fulgere stia

Et tenia pars lerr(v conibusta etyl , clo. Vita bono- defoclioiie Inciiint.
riiin iii docloribus consislil et nudiloribii^. liealds /,( diei non luccret pnrs terlia, ct uortis simitiier.

cnim qui legit {\n(\\i\i) cl qni audi! v-.rba propheticc Alia E'lilio bic li*bct •
El diii tcrtiu pars appareril,
i:.7 EXPLANATIO APOCALYPSIS. — LIH, U. m
et noctis smiiitir. Iil cst, ad Ikx: peroussa cst ut ap- A lur "•
Nemo dicii Dominuin JesHin nisi in Spimn san-
pareret teriia pars dioi et terlia nociis, quoD Cljrisii clo (/ Cor. xii), id es», perreclc et vere

cl qn.T^ diaboli. .\(\ lioc, inquam, perciissa esl, id cst F.i diclum esl iltis ne occidere.nl eos, clc. Quinilibct
suis voliuiiaiibiis iradila, ut, redundaiuibus el icso» bacretici sanciil.iri poicsl:tie fuiti leinporalifcr in bo-

lc^ceiilibiis peccalis, iii suo lcmpore revelareiur. nosjrassari permifianiur, animatn lanicn, »it ihnm-
Fa vidi el audivi voceni vnius aquiloe volmtis per nus ail , «cciiicre noii possunl. Tempus quippc sai-
medium cxli , clc. HiijiiS aqniix vox per e.xiiTiioniTn ciili quiiique mensibiis, propter quinque parliiuiu
iii Ecc.Ie.sia qiioiidic pcrvolai ora doctorum, cuiii ne- sensum qiio in Isac viia utimiir, signilicat. Qiiod vcro

quiiiani lisereiicoruna, Anlicliristi saiviliain, dieniqiie alia iran^laiio sex meiises contiiiet, eidem scnsui
judicii, amaloribns terrx' pracdicanigraviter adruiu- propier scx a;lales s;cculi congruit,

iiitii , diccnles : In ncvissimis dicbus instubHnl ten- El cruciatus eoruin ul crucialus scorpii eum pereutit

poia periculoia, el erunt liomincs seipsos amuntcs liominem. Sicnt scorpius a postcrioribi^s venena dif-

{ II Tim. iii) ; el iiifra : Homines corrupti mentr-, fuiidit , sic impiclas raalonim a poslerioribus nocet,

rcprobi circa pdem ( Ibid.), cl alibi : Tmic revelahi- cuin anierioril,'us, id est, yniernis bonis tcniporalia,

tur ille iniqitus i\ui advcrsalur el exlollitur suprn omne qiiae retro siinl ,
pr.rfcrri niiiiis biaiidimenlisve com-
quod diiitur Deus, aul quod colilur {II Tliest. ii ). B pellit. Ilunc sc*irpionem conira Evangelii parabo-
El iiern : Dies Doniini sicul fur in nocte , ita venicl. hun generatio vipcrarum su.% soboli tradit.

Cuin enim dixcnni : Pax ct securiins, lunc repenlinus El in diebus ilHs quarent homines mortem, el non
eis SHpervenici inlerilus (I Thss. v). invcnieut eam. Miseratn vit:jm cila morte fiuiTi ina-

i)e eccteris vocihus trinm angclorum. Noii quod aii- lentes. Sicul bcaius Cyprianus siib Deciana conii-
gtdorum lubce pl.ig.is iiiferant mundo, sed venienics gisse tempestue conquestus : < \oIeniibiis, inquit,

vcl vcntiims siio quiquc (cinpore pryjiicent. moii, non pcrniincbaiui occidi. »

F.t simiiitudines tocustarum similcs equis piiralis in

CAPUT IX.
ICt vidi slctlum dc coelo cecidisse in lcrram, clc. prcclinm. !il est, siitules novissiinis [icrscciuoribiis.

Flanima iiyere icoriim , de qua paucis meinoravcrai, Iii novissimo cnim bcllo, quod descriplurits esl in

quo ft,/n!iie adoleveril cxponit : anliquiis quippo sequeute atif^eio, cquos dicil pugnarc. Vel sitnpiici-

hosiis, quem Doniinus vidii qiiasi fiilgiir de cnolo tcr sicut eiiui iion propria ratione, sed iiiipetti pra",-

cadentein t^Luc, x ), Idasphcmo doginaie cordii suo- sidcnlis, aijMinlur in praeiimn, ita niali doctoies dx-

nim apcruil , eosque quasi fuinum alta pclen;, itii' moiiico acti Spiriln Ecciesiam inipugnanl.
quitatcin in e.uelsiim loqui, perilocuii. Et super caiiln earum tuntj\iam corona; similes auro.
Et ascendit fumus putei , sicut fnnnis fornacis ma- Scniores viginli quaiuor, qui siinl Ecdesia. coronas
gnw , cic. Prxnufitia inagnaR fornacis, id est, novis- aurcas babent. !sii autcm siniiics auro falsos sibi

siniae persecuiionis , liaeretica fet vet insania, non fingenles de vicloria slulia triiim|ilios.

irobecillioies tantum, qui, aeris insiar, lerrae quo- El facies carnrn sicul facies hominum, etc. In facie

dainmodo coeiique conlinia tarigiint , sed exccisoruin huinana siinulationem raiionis ; in capillis mulierum,
quoque lumen obsciirare iaborans, non lamcn cx- fluxos ct cffeminalos mores; in deniibus leoniim, qui

stinguere valens. !n crrorera cnim imlticeiiUir, si et laniarc, cl naturalem solcnl alTcrre putorcni, nien-
fieri polesl, ctiam elccli {Malth. xxiv). lis fcrociiaiem (amainque docirit»:»; nialj? ; in letn-is

Et de funio exieriini loeusta: in te.nam. Sicul saiu ii vcro loricis obdiiraia conlra vcrii:Ucm prxcordia,

corpus sunt. Cbrisii , et niembia de menibro , sic ei noiat. Qui liabentes formam pietatis, viriutem autein

memlira cjrnidm draconis coliserentia sibi aiia nas- ejns abiiegai):es (// Tim. iii), veniunl in vosiiinenlis
cuntur cx aliis, funiusque IiX-rcticiC ctcitalis ore oviuin, intrinsecus autein sunl lupi rapaces {M.iHh.

bedentnn pravoruiii general siiperbiani. Qui vcro Vll).

olationis excnssi, lcrrona lanicn non descrunl. Naui El vox utarum earnm sicHt vox curruum Ciiuornm
cl fitmiis de quo gignunlur, alla licct appclcns, iii
^ muHorum curTenliumin betlum. Expavcscendinn iiia

.seipso scmper dcncil. gis qu.im exponendum cst, quod tanluin liuic excr-

Et data est iltis poteslas, etc. Adversariis potcsia- ciiui vires accrcscunt. Primo fumiis asccndil. Dfinde
tibus iixrciici cooiparantMr, in facie vclut iiinucui, locuslas efferl, qiiaj et prius scorpionibus, ct inox

scd in pnstcrioi ibus vcncna servantcs. cqiiis leonibusque comparantur. Qiuirum ct virtits

Et pra:eeptum est iltis ne Iwderent fenum terrw sufficerct, si non eliain loricat* venircnt. Nunc vero
ncque omne viride. Osicndit locustas boinines esse, volatilcs, et curribus dicuntur sitnilcs csse bellan-

qu:c noii ad fcniun, scd ad boniines mittunlnr. Fe- libiis.

niim enim boc loco siinpliciter accipiinus. Ei habebant caudas similes scorpionum, clc. Siciil

Niii lantum hominrs qai non habcnt siynum Dei in scorpiiis palpando incedit, sed cauda fsril, ita fiaii-

froniibus sui^. Sigtium Dci in frontibus suis illi ha- (itileiita pcrnicKS malorum blanda el innoxia in f.icie

berc dicunlur, a quibus utoporlcl babetur. Quorum vidctur, scd dum occulle pcrimit, qiiasi lalentcr

SMpra numerum angeliis qui ab oriu solis signuni mortem trabif.

Hei vivi atlulil, iiivioiabilcm rixiiinquc rccensiiil. Potest carum nocere hominibus mcnsibus fex. Ilanc
KiOeiiiiii bic locutionis gcnerc iili voluil . 'inu dici- vitam rursus iiii.io'jal, iibi oicsl valere mendacitim
j
««9 BED/E VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. L — EXEGETICA GEXUINA. 160
vel ad capieiHlutn ii)uiilcs,vel utl cruciandum tenipo- A ininisiri vero novissiin;e tempestalis, (|iiud d''itis cl
ranier spiriluales. signis suadent, hoc etiam poenis c.xlonjiieut.
Et hahebant fuper se rcgem ftngelum aby$ii, Deus Et de ore ipsorum procedit ignis el fumns el sulpfiur.

simmie bunus licet occullis ,

justis taaien jii- Oslendit quod pro funio hyaciMtlium dixerat. Non
(liciis congruum laiibus aiigelum pr t-essa per- aulem pcrspicue isia exeunt de orc ipsonim, sed
utisit. iioxia prxdicalione pccnam sibi suisquc goiiennt
V(B unum abiU, el ccce reniunl udhuc duo ViV. Qiio- aiiditoribus. Producam enim, iiiquit, ignem de medio
niain tri» vx venlura pnt.>dixerai, horMin iiunc unum tui, qui comedat te. (Itzech xxviii).

in haerelica fraude jaiii venisse, «iuo anteni r«'siare, Poleslas enim equorum in ore, el in caudis eorum.
nieniorat, ijux in tempoie Aniichristi cl in die j>i«ti- 1(1 est, iti sermune et ufficio; prupiieta enim docens
cii suni iuiura pervcrsi!». nicndaciuin, ipse est cauda. Qui partem quudam-
niodo cu^cam ct iminundam liiigux bi iiidieutis volu-
Ei sexlus antfelus luba cecinil, ete. Sexiiis angelus
bililalecontcgil, dicens iinpio : Bunus es.
prxdicalorcs novissimi certaminis expriiiiit, qui inu-
ncnie Evangelio, fraudes detegiuit Anticliriali. to:--
Nam et caudce eorum similes serpentibus, etc. F;ilsi

dociores aiiliqui ^eipeniis qui humiiiem decepil,

nua quippe altaris aurci Evungelia sunt Ecclesix ,

*' similes, princi|iuui palrucinio fulli, amplius nocenl

prxeiiiinentia.
quam si solo sennoiie suadcrenl. Sedet, inijuit, in
Sotve qualuor angelos, elc. QuMnluin hnslis anti-
insidiis cum diiil.bus (Psal. x).
quus cum satellitibus siiis in line inundi sit Eccle-
El ccvleri homines qui noii sunt occisi in his plagis,
siam persecuiuriis, indicat, qiii a tcinpore doniinicx
etc. Quia talsos Chrisiiuiios ei iiaereiicos dcscripserat,
passiiinis in corde reclusus iiiiiiionim, ne hanc quan- nunc, utcorpus oiniie diabol circumscrib^it, genli-
tuin velii non at, divina potontia refreiiatur. Euplira-
lium quoque coiiimemorjl errorcin, quibus nihil pro-
tes eniin, qui fluvius (;H Bobxlonix, niiindaiii rcgni desi his plagis non occidi, cumconsiei cus ingentili
piilentiaiii el perseculorum indicat uiidas. hle e^t tunc (juoqiie perdurare inalitia. Neque eiiiin in illa
iiions nmgiius, quem igne ardente in mare missuro persecuiiune cogentur geniiies supradictis consentire
pr:iidi\eiat.
sed in sua iucreduiilate morieiilur.
El soluli sunt qualuor angeli. More propheliac, qux Et non egerunt pcenilentiam ab homicidiis $uis, etc.
nobis ventiira dt^signat, ips>i facla videt in spiiiiu. impix rcligioni improbos etiani mores adjungunt.
yiiaiuiir veio divil aiigeios, eo qiiodin quaiuurnuimli Descripta Aniichrisli sxvitia, ad oslendtMidjm ejus-
partibus li '^ perseculio oit sa;viluru. lij sunt enim dein riiinam more suoexordium nativitaiis Chrislt cl
quos buperius vidit in quatiior angulis tcrrx slantes, ^ g^uriam recapitulal Ectlesixs
ei propier cunsigiiandos Dci scrvos a terra; ntarisque
ixsiune prohibiios. CAPUT X.
Qui paruli eianl in horam, el diem, el mensem, elc. El vidi alium angelum fortem, descendeniem de coB'
Maiigiki S|>iritus, qui .singulis horarum el teniporuin lo, nmiclum nube. Domiiius magiii cousilii angelus
nionieiitis huinjiiam esuriunl inortcm, liinc ad cier- disceiKtii dc coelo, iiubc carnis ainiclU':. Sicut et
rendani Ecclesiam opportune perdeudi liberius sx- Isaias ait : Eca Uominut mcendit iUfier mibem levein^
vire pcriiiitiuntur. Quid auicin putas sululi facient, ei ingredietur ^gypium (Isui. xix), el iris in capiie
qui lanluin nunc noceiil iigati? cjus. Circa boniS piopiiiationis piuniissio perseve-
Et uunierus equestris exercilus viciea miliies deua jaiis.
millia, tlic iiuinerus duplicitaleiu dotosam perversi Et fucies ejits erat ul sol, elc. Facie Diiinini cl.ire-
desigiiai exercitus. Quod alia translaiiune, qua; di- sceiite, idesl, ejus nuiilia per resuncclionis gluriam
cii 6is myriades myiiadum, facilius sentiri polest; (uanife^tata, pedes illius super inoiites cvaiigclizituri
liuiic juteiii niinierum evangelica qu iqiie parabol.^ et annuiiliaturi pacein(/iom. x), igiie sunt Spirituj
ui.poiiii regi habenti decein niillia {ilaith. iv), tan- sancii iiluslrali, et insiar column;L> finnali. Jacubus
<|uam nialormii dupiicilas simplici tidci Ciiristi resi- enim el Ceplias ei Joaunes columnu) vidcbaniur Ec-
sul, cui miliia niiliiuiii niiiiisirant, ei decies luitlics cle$i;e es>e.
(eiitena millia assi^lunt (Dun. vii). ElhabebalinmanusualibcUumaperlum. Ilicesl liher

Kt iia vidi eqnos in visioue, et qui sedebanl nuper eos, supra memuratus, quem, diulino legminc clausuin,

elc. Spiritus maligui quoruiu curdibus pra;!>ident, Uomini t;indem gralia rescravit, ut, juxta prophetain

corum suhl poeiiis auiicti. Lci^imus enim adoranies Burdi etiam verba libri audirent {Isai. xxix). Et me-
besiiam igue el sulphure torquendos, cl fumuiii i(»r- rilo facies ejus ul sui, quia tibrum jam gesiat apcr-
ineniorum eorum iii sa^cula !:a-culurum ascendere. tum.
Nota quod in plaga lucu!>iaruiii noit &e disii eqiiiles, £( poiiuit pedem suum dexterum super mare, sini-

sed eqiios tuntum vidisse. liir. cuim inagiiiludo per- strum autemsuper lerram. Pr;edicatio fidei Christianse
scGUlioiiuiii uperlain cunlrari.e viriuiis usiendit piae- lerra inarique prupagatur. Sed, allegoricc, furtiora
seatiam. Denique tiic capita lconun). illic vero facies inenihra in majoribus periculis, aliera in compcleii-
quidem humaiia, sed dentes lantum suni besiialcs. libus sislunlur. Nun eiiiin palitur nus Deus lcnlari

^uia sa>pe i:i:retici aiiquid humanilaiis usientant. supcr id 'luud pu.-sumus (/ Cor. x).
ICI EXrLANATlO APOCALYPSIS. — LIB. II. 16i
Ei cttm clamtmel, locuiasunl sepiem loniirua voce* A sia dulcedo signilicaret, exprimit, qnod, videlir.et.

suas. Doiiiinu foriiter pr.nRdicanle, Ccclesia qiioque, ereplus exsilio, geiiilLus essel Evangelium praedica-
(ieplifnrii)i gratia plens, suas ad prxdicandum voces turus, amore quidem dulce, sed tolerunJis perseiu-
clevnt. Leo cniin rugiel, quis non limebii? Dominus tionibus amarum.
Deus hcH(us esf, quis non prophetabit {Amos. iii)? CAPUT XI.
Scptem quippe loniirua idein sunt quod septern El dalusest mihi calamiis similis virrja!, In calainn,
liibx de quibus sermo est. niinisierium scribendi Evangelii percepit ,
qui non
El cum locuta tunt septem tonitrua, ego scripturus inani nitore supervacuus , sed similis est virga:
eram. Supcriiis eniin audivil : Quod vides, scribe in aequiiaiis, virgoe regni Dei {Ilebr. i). Ueguuin eniiii

libro (Apoc. i). Cliristi describit xternum.

Signa quae locula sunl seplem tonilruaf uoli ea scri- Surge et melire templum Dei el altare. Siirge di.\il,

bere. Mysieria fidei Clirisiianae nec passiin cunciis non quia h:FC Joannes sedibundus audiebit, sed
ustenia, ne vilescant, iiec probis claud'e, ne in lotum qiiia Iioc verbo cxcitanlur corda singuloi um evaii-

lateanl. Propier quod inferius audivit : Ne signaveris gelicam Scriptumm aclusque ineiiri. Ibi cnim <|uan-
verba propheiix hujus {Apoc. xxii). Quod utruinqiie luni singuli pronciaiii, qiianluinque regulx divinx
apud Danielem uno versiculo comprelienditur, cui " concordent, invcniiint

pcr angelum dicilur : Signa Hbrum et claude sermo- Et adoranies in eo. Quia non omnes qui videntur,
nem usque ad tempus sialuium (Dan. nu). in eo adoranl, sicui qui confessus fuerit in inc.
Et angetus quem vidi stanlem supra mare el snpra Partem deniquc jubet non recenseri, diceiis:

lerram, levavil manum suam ad caelum, eljuravit, elc. Atrmm aulem quod est exlra lemplum, ejice foras,
Angelus per viveniem in sxcula jurat, dum Cliri- eic. tli qui nominc tenus Ecclesix junguniur, et
6tui:, in noinine Pairis vetiii ns, incommulabili sua nec aliari nec sanclis sanciorum approplant, a re-
(licta verilalc confirmal : Cwlum, inquiens, el terra gula Evangelii projecti gentibus sociantnr. Omnis
lrans'bunl, verba aut m mea uon ironsibunt {Matth. enim gloria ejus filia! regum ab inius (Psal. xliv).

XXIV). El tiviiaiem sanctam calcabunt mensibus quadraginia

Qui creavii calum el ea quts in illo sunt, cic. Qui, duobus,Non solum de Ecciesia pelluutiir, sed et
mari terraqiie consistens, coel ) paliuam lendit, con- eamdem Ecclesiam sociis geniilibus tribus seiiiis
grue per coeli, terrae marisque, Creaiorem jurat. annis impugnanl. Non quod ilin tanlum b.inc, id

Quia lempus amplius non eril. Erit ulique, ut psal- cst, Aniichrisli tempore coiiculcent, sed quod oinue
mus ait, tempus imporum in a;lernum{Psal. Lxx%),iied malorum corpus illo quasi ad proprium caput pcrt-
muiabilis saecularium lcmporum varieias in novissima neal, in quibus jam nunc ministcrium operatur iai-'

luba cessabit. Caiiet enim tuba, ct morini resurgent quitatis.

incorrupii , el iixreditas eoruro in xleriium erit (/ Ei dabo duobus tesiibus meis, elc. Ne scviiia pravo-
Cor. xv). ritm lerrerei audieniem, quoque duobiis
Ecclesi:ira
Consummabilur mysierium Dei, ctc. Mysterium ex popiilis unilatii, graiia coinmemorat illusirandam
quod nunc evangelizatur , tunc consnminabitur, esse virtuiuin. Qux et ipsa caput snum , Cliiisttim

quando ibunt impii in supplicium xiernum, justi videlicet in carne doccniem, seai|tcr intuens, iribus

aulcm in viiam xternam {Matth. xxv). serais annis prophetalura narratur. Meiiscs enim
El vox quam audivi de coelo ilerum loquenlem me- trium semis annorum , id esi, iricies quadnigeni ei
eum, elc. Domino futuri temporis mysleria paiidente, bini, uiille diiceiitos scxaginta dies efliciunl. Daiiicl

ac dicenle : Appropinquavil enim regnum cailorum aiileiii scribit dies iiiille ducenlus ndnaginla lempo-
{Maiik. x), Eeclesia quoque monetur eumdem praedi- ris cjusdem, qiii) |ioiienii:i sit aboininaiio in desula-
candi percipere libruin. Quamvis el cidein Joanni tioiriii.

possini baec dicia congruere posi exsilium ad prxdi- Saccis amicii. id est, in exoa'.ologesi consiituli.

candum reversuro. n Sicul pniphela Ego auiem, ait, dum mihi molesii
:

El abii ad angelum, dicens ei ut daret mihi librum, essenl, induebam me cilicio (Psal. xxxiv).
Accedat ad Dominum qui velit doccndi percipere Ili suni dnee olivce, eic. Ecclesia duorum Testa-

sacrameiita. meiilorum Inniine railiata, Domini semper jiis^is

Et dixil mihi : Acclpe librum, et devora iilum, Id assistit. Nain et prophcta Zacharias unmn cand' la-

esi, insere tuis visceribus, ei describe in lalitiidine hrum vidii sepiifonne, et has diias olivas, id est,
cordis tui. lcstainenta, infuiidore oleum candelabro. ilxc est
Ei faciet amaricari ventrem tuum, eic. Cum percc- Kcclesia cuiii (•ieo suo indericicntt>, qnod eam fiicit

peris, oblectaberis divini cloquii dulcedinc, sed ama- )n luiniiie orbis ardere.

ritudin«m seniies, cum prxdicare et nperari coepe- £( si quis eos votucril nocere, ignis exiet de ore iHo-

ris quod iniellexeris. Vel certe juxta Ezechielem in- rum, etc. Si quis Ecclesiam Ixdit, ejusdem Ixsionis
telligendum, qvi cum librum se dcvorasse diceret, reciprocante judicio igne consumiiiir condemnatus.
aitjecit, Et abii amarus in indignatione spirilus mci. Omnes enim qui acceperinl gladinm gladio peribunt ,

Et (tixit mihi : Oporlet le ilerum prophetare populis {Matih.ww). DiideetCliald.iica flatnma, qiix puiris
etyentibus. Quid liber comcsius, ei amariludini ini- Dei ingerebatur, ipsos ministro» impietaiis absuni-
 ;

IG5 VA.[).¥. VtNEilAUILlS OIT. TAUS H. SECT. J. - EXtCLTICA GLNL'INA. m

psit. Sive la bo»o prccibus oris Ecdesiao igne spl- A nioriarji colligi, i«ec occisos iii tncmoriam recilari.

riiuaiiier consuuiiiur iii inehus cuEotuotamlus. Car- nec corum corpora in mcffitri-im Dei lestium se-

boncs, juquii, ignis cougeres super capui ejus {Roni. peliri.

Et habilanles lcriam, gandcbunt ivper eos. Quoiies

fii habent poteslalem cluudcmii c<^lum, nc pluaf, afflitjuolur juiili, exsulianl injusli, ei cpulanlur, si-

elc. Daia esl Kcclesia; i;: Cliriito oiniiis po'cslas iu cut, dum supcrbit impius, inccudiiur i^auper.

coelo el in lerra, clavibus ei liganiii aUjue solvcoili Quoniam hi duo propheirc cruciavei unt cos. Propier

diuiissis {Mallh. xxvin). Scd ei spiriiu;iliicr ciclum phigas quibus propier leslamenla iJei liumanuin gc-
ne iiubrem plual, iie fupcr lcrraiii slcfi- lius urgeiur, ciiam visus ipse jusioriim gravat injii-
c!au(li".ur,

leindc Eccle?ia bentidictio dcsceiulat. Sicul Doiui- sios. Sicul ipsi dicuul : Gravis esi nobis etiam ad r,i-

nus de Palre vincse s»;c Nubibus, inquil, mandubo, :

dcndtim {Snp. ii).

iicptuant super eam imbrem {Isui. v). tl post ircs dies et dimidium, Spiritu; vila: a Dio,

El polcstaiem habenl snpeii' aquas, elc. Nou soluui etc. Huousi|ue angelus iuiurum narravit, ct nunc
aquas suspwidunt, sed eiiaui qua; dcsceuderaiit iu- inducit {aclum quod fuluruiu ;jitdii, rcgno Auiiciiri-
uliles faciunt, quod esi veriere aquas in sanguincni.
sli perdilo, saucios resurrexisse in i;lori;im.

Bonus enim Cliristi odor de Ecclcsia fragrans, aliis B ICt limoi- magnus cecidit super eos .]ui viderunt co$.

odor moriis in moriera, aliis odor esl viix iu vitam De omnibus vivis dixit, quia ei justi superstilcs pcr-

{// Cor. XVI). lime:vcenl in resurreciione dormientium.

Et cum finierinl lestimonium suum , bemia , etc. El ascenderuHl in ccelum in nube. lloc est quod
Aperie ostendit omuia lia:c .inie uovissimain per- Apostoius dixit : Jiapiemur in nubibus obviam Domino

seculioucm (icri dicendo Cum (inicrinl les^imoHium in aera {I 'fhess. iv).

suum, uiique illud quod perhibent usque ad revcta- El vidcrunt illos inimici eorum. Ilic scparavil inju-

lioni-m bosliM, quae cordibus emersura e»t iicpio- stos ab iiis quos in commune dixerat limuisse.

riim. Noii quod lunc eodem lestiinouio nou nilaniur El illa hora faclus esl terrcn motus magnus, cir.

liosii foriiier resistendo, sed quod lunc Ecclesia vir- Incuml»ente terrore judicii , onuiis diaboii oiviias

lulum gralia desiiiuenda credatur, adversano palam super arenam cundita cum omuibus aediticaloribus

sij^nis meiidacii coruscaule. Nam faciem ejui prtECe- suis corruet. £t denarius eiiim ei seplenarius nuine-

del egestas, ul Domiiiu.s ait {Job. xl'). rus cst I

erfectus. Quod si non essei, a parte loium

Et vincet eos, tt occidcl illos. Yiiicet in eis qui inleliigendum erat.

succubuerint, occidel in eis qui pro Chiisli nomiiie El ccsleri in timore sunl minsi. Quis lioniiiiuni

lautlabili patieiiiia fueriut interempii. Aul si spiri- ^ ^loriabitur caslum se habere cor , cum virl4itcs

liialiier viiicel ei occidei, parlem testium accipie- coelorum commovebunlur ?

jrius. Siout in Evangelio Domiuus dicii : Tradent vo$ Et dederunl gloriam Deo coeli. Lli sunt supcr pc

in pressuram, el occident vos {ilaith. xxiv). Quod train aidificati, qui, aliis terrae moiu rueniibus, de
Lucas cvangelisia pro parte dicium insinuat diccns :
stabililale sua, recla Dominuin confessione clarili-

Occidcnt ex vobis {Luc. xi). cant. Laetabilur enim juslus, cum riderii vindiciam

Et jacebunl corpora eorum in plaleis civitatii ma- impiorum. Quidam duns prophetas Euoch et Eliam
gucB. Si ine, inquit, peisecuii sunt, et vos perse- in'erpretantur, qui, irihus semis annis prx'dicanies,

queniur. Non cst ergo mirum si civitas impiorum, contra mox secuturam Anlichrisii perlidium fidcliuiii

quae Dominum cruciligere nou limuit, servos quoque Cotda confirment, iitisqucoccisis,lanLumdemtemp(>iis
ipsius ludibrio babeai eliam occisos. Qualia sx'pe s:eviliam cjusdem grassaturam , cl , reinslaurato

facia historia ecclesiasiica rcfert. demum cerlamine., a sanctis, qui latebrarum piaesi-

Quce vocatur spirituuliter SoUuma, etc. M est, mula dio velut mortui credebantur, esse supcrandam
ei tencbrosa, ncc lumen utique lidei, nec conlessio- qui pro unius compage corporis idem prophetx re-

habens vocem. Conieenim crediiur ad jusiitiam, dicaniur, acriusque visis qui jain inor-
j. stirgere
iiis illis
"
0re autem confessio (il ad sulntem {Hom. \). iluj tui
*
putabaaiur, exaggerala
' persecutione inultos eo- *

provincia-. in signum pjcnx spiriiualis visibiliter his rum qui vel septenario vei deoario numero digni
plagis, id est, ignc devoiaiite, et aqua iu sanguiuem crciieijaniur esse casuros, dicente Daniele : CoM/ir-

veisa, percussx sunt. mabit pdctum muiiis hevdomaJa una et in dimiJio

El videbunt de populis el tribubus, etc. Non dixil: hebdomadis deftciei hostia, et sacrificium, et in lemph
\idebunl populi el tribus, sed mulii de populis, eril aborninatio desolationis {Dan. ix). Et in subse-
qui aliis credeuiibus, sanctos palam irrident. quentibus : Et cum posiia fuerit abominatio in deso-
Ei corpora eorum non sinenl poni in monumeniis. laiionem, difs tnille ducenti nonaginla {Dan. xu).
Votum eorum dixii ct impugnaticncn. Noii quod Qui numerus circa irium annorum et sei iGensium
valeaiit facere ne sit Ecclcsia in memoriam. Sicul: curricula diver«atur. Denique Elias igne quondam
Nec vos intralis , nec alios siniiis i {Matlh. perdidit advorsarios , et tres semis annos latiians

xxiii) , cum intrent, illis impuguanli>)us. Facient imbres continuit, tand(>mque pseudoprophetis iuter-
;(Utcm pcr)»picue de vivoium oc«;isonim<iue corpori- fcciis, per sacrihcium quod ablatum fuerai converlit
i,u>, quia iiec vivus sineul siicra celebraiidc >•: nic- hrael ad Dominum.
 ,,

iCj EXrLANATJO Al OCALYPSIS. — l.l!i. II. '.{;;

Vw fecuudum abut , ci ecce vcc teriUtm tenkt nii>. A tuni ciescei, doiicc ouiiiciu infiLTliiafjicia iiiMiiali-

lloc vu: secuiuluiii iion aU recapliiilaiioiieni , scd :iil l:ilis .ibsuuiei, (iiin Koiv.ssimn inimica (liniruelur nwrs
pr;eliuiM e(|uorum , r|iJO'l (uba scxii aiigeli coinnio- ( 1 Cor. XV ), Sivi! quia eadetii Kcilesia parliui in

luia csl, periiiiel. Pr^dixeral cnini a(|iiila :ii;i vic coilo , Si»le (ilirislo fruitur, partiiii in corporc pcrc-
du triuin vocc vt-ntiira lub.iruin. Sed ibi ii<iii dixtl, griiialiir a Diiinino. Polest bic iiitelligi >]uod nil .

ne sliKiin lerliuin sequi iiuduciiir (|ii(m1 ad sepliinuiii Lojva ejits snb capile meo , et dexlcra ejns umplcxn'

aiigeluin ct ad fiiiem perliiiel. bitur me ( Cunt. viii ).

t't seplimus auijehis lubn cecinit, eic. Sev tubjc hi capiie ejus coronn sleUarnmduodccim. Duodena-
liriorcs s.itnli iiraescntis aMalibus coiiiparatac v.nios rio a|)ostoluriitii nnnicio capiil oinaiur Ecdesia
belloruin Lci lesia.' deiiuntiavere cont ursus. Sepliina sive Clinslum iiilelligas , sive ipsuin priinutdiuni

vero, Sabbati aetcrni niintia, vicloriaiii lanluip et ojusdein Ecclesix iiasccniis, capiiis nomine desi-
iiiiperiuin veri regis indicat. gtiatum. Posuisli, iit(|uit, in capite ejus coronam de
Et vigind qualiior seniores udoravcrnut Deum., clr. litpide prelioso (Vsat. xx).

Ecce, iiiquii, vaj lertiuni veniel in voce scpiiini Et in ulero liabens, cl ctamavit parluriens. Ecclcsia
aiigeli. El runi ceciiiissel, noii nisi Ecclesiam dixil spiritualiier et (|ui>s {larluiit parii , et jam geniios
iaudanteiii Dcuin et gratias ageiileiii. lliulc iittclii-
" parluiiic noii desiitii. Sicut ipsa dicii : Filtvli mei
giimis bonoiuni rciribuiioncin nonesse, itisi sji ina- qnos tterum purlurio doncc forme ur Chrislus in vobts

loiuiii. {Caai. IV).

(^t/i es, el qui etas, etc. Tu quidem , rebeilantibus Ei ouciiibalur ul parial. Sic Domiiius iii Eva;ig<*li.» :

iicet impiis , a saculo rcgnasti , sed eoiuin nunc Mither, ini|uit, cuni paril , Itislitiatn habet ,
quiavenil

furor te jiidice pressus per>bil. Dominus eniin regna- lior.'i ejns; cnm aulem pcpLrit pucrnn, jum non me-
vit , irascanlur populi { Pi-al. xcviii ). minil pressurw propter gaudium {Juan. xvi). QuoJ
El lempns moriuoruin jndicari , el reddere merce- ipse disiipiilis ixpoiieiis adjunxil : El vos igilur

deifi , eic. Ordiiii coiigruit evange iia; lcclioiiis, pii- nui.c quidem Irialiitam liatielis ; ifcruMi aulem vidcbo
iiio quidcin oiiiiies genies aiite Judicein congregau- V05 , et gaudcbtl cor vestium (Ibid.).

das , doinde dexteros in regiio Palris per inultas l.'t ecce dtttco mugnus yufiis, clc. i)iaboUis sx^ilia

«lansioiies coilocaiidos , iinpios vero extra lerniinos ciuenius coiilra Ecclcsiam poieiilia icrrciti regtti

icgiii piilsos, flaniiiiis iiiaicdiclionis csse torrciulos. aniiatur. lu siptciu cuiai capiiibiis kiiihcs icges

El exlerminandi eus qvi c rruperunl terram. lloc suos et io deccm cornilitis oninc rvijuum dicit,

est vae novissimuin. Ilacieniis de scptem angelis Et caudi' ejus iraltebut lertiam purtein stellarum

(tiba cancnlibus , iiunc lecapitnlai a nalivitaie Uo- ^ cceli, etc. \iies et maliiiam liostis indlcal, qitem

Diini , eadem aliier ac Iniius du^lurus. Ecclesia Doiitmo juvanle dcviucit, qni ipiiuineraiu
Et aperluni ci-t leinplum !)ei in calo, clc. Tenipluiii partem aiigeluvuni, vcjl boiiiimim, dolo iailciite

l^oiiiiiii quond.iin ia teria pnsitum, arcaiii tesla- qiiasicauda dejeceril. Cauda enim csl pais cx-ca
iiienii sub veiaitiiiic mysiico clausani legebal ; nuiic pars immunJa, stiique velaminc conlcgens iiiiutiiiiibk
aiiiem iii Ecclesia ,
quae cst lemplum Dci vivi , cu- nc appareani. Ty •lionius morc suo leriiam |»arieni
jus coiiversatio in cuelis esl {Pliilipp. iii), velo leiu- stellarum quatt cccidit falsoi fralrcs intcrpreiaiur,

pli vcioris ct uiedio paiiete maceria: Doinini san- quod altera lertia Kccle.-ia sii , cl hosies forinseci

guine discisso, arca incarnationis ejus toto jam tcrlia.

paiidilur orbi. Quasi cniin inauna ccelcstis iii auio Et draco slctit uitle mulierem , u( cum peperisset ,

mundo, divinitas esi in corpore sanoio. filium ejus dtiorarel. Iiisidialur Ecclesi.e diabnlus,

iidem Cltristi coiuendcnb in coidibus exstingueie

Ei facia siml fulgura ei voces , elc. Il.xc oinnia
credcntiuin , ut quem illa docendo gcnuit ipse quasi
virtnics sunt coruscatioiiis, cl praidicationis , ct
jclloruin Ccclesia\ Ikoc dixerat iacla e( iii deseri- occidal dociuin. Cujus in llcrode doli figura oslcnGa

ptione prandicalumis septem angelorum ab adventu 1)^51, qui , kicul bostes iniesiini, Dimunmn ui peri-

Domini, ciim sieiissei super aram , sed gencralitcr '"^'« «J^rare se velle sii;iulat.

ab origiue nsqiic in iiiicin. Dcinile dcscripsil pcr Et peperit puerum masculum. Semper Ecclesia,
dracoiie liccl advcrsaiue, Cbri.sium parit. Masculum
partes , quemadmodum facia siiii : ila et iiuiic , ul
aulcin dixii viclorem diaboli qui femiitam vicerai.
leiiiplum Dei ia ccelo apertuin sii , cl piiguic secii-
Nam quis lilius nisi masculus? Qui reciurut est
ix, dicens :

omnes gcnlet in virga feirea(rsal. ii ), iuflexibili

CAPUT XH. Quod
justitia regit boiios , conlringit malos. iii -mi-

El tignum magnum apparuit in ccelo. Quod iiunc perioribus eliam Ecclesiaj proiniKiiur : Uabo ci

quoque apparet iu Ecclesia , Deum ex lioinine iieri. poteslulem super genlet, el regel cas in virga fexiea
Mulier amicta sole , el luna sub pedibus ejus. Cc- { Apoc. II ). Nam cl Eccbsia qnoiidie giguil Eccle-
clesia Chrisii liiiiiiiic cincta ,
gloriam calcat tempo- siam , munilum in Cliristo rcgeiiietii.

ralein : Orietur, inqnil, iii diebus ejus justitia , ct Et raplut est filius ejns ud Denm , e(c. Idco Ciiri-

nbnndaniin pnris deuec exloUalur vel interficiatur slum spirUualitpr in audilorum menlc nascenicin
liina ( Piittl. Lxx! ). Id cst , a' iindaitiia pacis iii laii- ,ii>prclien'!ci*c noit poicit ii::)>''':»s. 'l"i'J 'J»^"' <^'J'''
 ,,, ,.

K.7 CED^ YENEIUBIUS OPP. P.vns U. SFXr. I. — KXEGRTICA GENUINA. 158

l»;ilre regnai iii crels, qui nos (nioqtie reswsciiavil , A El "on dilexerunl auimas tuai usque ad morlem.
el cimseilere fecii in coeiesiibiis ia Clirislo. Merilo aqimas pro Clinsto coniemnuni, qui per
Et mulier fugil in tdliludinem. Eccle>i» sub spe sanguinem Clirisli tantum vicerunt adversarium.
viv^-iis aleriiornm peregriiMi one pr.isentis eremi Propterea leBtamini , caeli , el qui habitatit in «ii
^aiiilei, accepia polesiaie calcamli super serpeiites Hic habiiaiores coeli, et anfjelos , ei homines san-
ei >c<irpioiies , el siiper omiiem viriuiem draconis cios oporiei intelligi , et uiriusque convenit in Do-
rufi iiisiar Israelilicx plt-bis, qu^ panc coclesti niino graiulari , ciim ei Iiomines angelis socianiur,
p:isia in eremo, \isu senei serpeiitis, serpenies vi- ei angeli liui/ianae in Cbiislo Eubslantix rainulanlur.

cit igiiilog. Vee terro? et mari , quia detcendit diabolus , elc.

Vbi liabet locum paratum a Deo. Esto mihi , in- Sicul gauiliuni redemptis, sic pereuntilnis planitiiin

quii, iii Deum pruieclurem, et iii locum refugii, ut docMit exspeclandiiin. Magiiumqiie vu> illis imiiiiiiet,

ShUuiii iiie facias. quos iiequissimiis hosiis possidet iratus.

Ul ibi patcanl illam diebus milte ducentis sexaginla. Et potlQuam vidit draco quod projectus ett in ler-
Isio dieruni numero , qui tres Bcmis annus lacit, vam, etc. Inexlricabili astu diabulus Ecclesiam im-
«iiinia Cliri^iianiiatis lempora compleciilur, quia pugnans, quaalo plus dejiciiur, tanlo magis perse-
Ciiri^tus, cujus lixc corpiis esl, tanium io carne D quitur.
Itniporis pra^dicaverit. Et datae tunt muUeri duae alce aquilce maqnx, etc.

Et factum etl prxlium magnum tn caelo. Michael e( Ccclesia duobiis fulta lestameniis, tuinuiiuosa sx-
angeli fjnt, eic. Coelum Ecclesiam signiflcat , in quri culi venena cavens, meniis alTeciu quoiidie soii-

Micliaelem cum aii(:;elis siiis contia diaboiuin di.cit tudincm quieti et modesii spirilus petil, ita gau-
piignare, q»ia seciiiidum Dci vuluniatcm pro pere- dendo canens : Ecee elongavi fugiens , tft mansi iti

grinanic Ecclesia orando , el adjiilnria ministrando, toliiudine ( Ptal. liv ). Ncc dissonat quod ibi co-
cunriigit. Qucni el Danicl in novissima gravissipja- himbae qu.m^rit, hic vero aquilae penipit alas. Sicut

que iMcssiira in auxilium dixii Ecclcsine venturuini eiiiin illa propter donum Spiriius sancii , sic et iiii>c

iiiide ab eo puiant Anlichrislum esse perimendi/m. prnpter celsum volaium, acieinque sublimem, qua
Ita Tcro angeli ejus es^a dicuntur, queniadmoduin mundo corde Dcum cernit, Ecclesia figurataesi,

et aiigeli noslri. Dominus ait : Anrjeli eornm ttmper ciijiis rcnovabiiur sicut aquilx juvenlus.
vident fitcieni Pairis mei ( Maith, xviii ) , eorum sci- Vbi aittur per tempns , el tempora , el dimidium
licijt qiioruiii civcs sunl. temporit. Tolum tempus Ecclesi» designalur, die-

Et draco pugnabat , et angeli ejut. An-^eli Salanx rum niimero superiuii comprebensum. Tempus enim
non illi taiititm qui et naiura sunt et Yoluniate si- •lunum significat, temoora duos, dimidium temporis
miles, RCii el liominet enrum laqueii irreiiti , sunt sex incnses
iiiteliigendi. Et misit terpent ex ore suo aquam lanquam flumen
Et non valuemnt. Siiicei, toto lempore. post mulierem , elc. impcium pcrsecuiorum aqiia
Neque tocus inventus est eorum a «/i/imj in coelo. Id signtlicat. Un*ie diciiur : Forsitan velut aqua nbtor-
csi , in lioiiruiibus sanctis , per cjcciionein ejus coe- buissenl nos [Ptat. cxxiii). Ecclesia ergo iion soluni
lum jani faciis, qui credenles semel expulsum cum vcrbo Dei sublevaia , sed et vi pcrsecutionuiii pro-
ani|iiius non reiipiunt. pulsa , fesiinat evolare de mundn.
Ei projeclut esl draco ille ma.jnus in tcrram. Anti-
Et aperuit terra os suum , el absorbuit flumen. Tcrra
qiius li':Siis de spiritualibus expiilsiis, arciius in
bxc saucia Domini caro esl ,
qtix susceptam deglu-
lerrenis includitnr. Iloc est de cocln prxcipilari
tiens morlcm tcmporaiiter sibi prxvalentem , nos
«u in terram milli. Cui dicUur : Terram comedes
qiioque deglutire ducuii. Poiesi ei Ecclcsia intelligi
cunciit dicbiis {Gen. iii). Iii rjua lerra sanctonira pe-
ciijns monitis et precibiis oris iniinici caventur in>
liilnis conicriliir, sicul scriptuin csi : Supcr atpidem
.siilia;.
et bfisiliscHm an.butabis.
D El iralus est draco in mulierem etc. Videns nnn
An> c facta est talut et virlut el regnum Dei notlri
,

etc. Evidenier osieBdilur in qiio caMo ista liMnt.

posse continnari persecutionei qiiod ore sancl:c terrae
Iii

Ecclesia narnque faclam avertantur, magis se armavii mysterio facinoris in-

iioviiiins vicioria Christi
Pro qua sisiere qiio pussit jngiter insidiari.
siluieiii. dicit ; Dala ct'. mifii omnis pote- ,

s as in tceto et in terra ( Mailh. xxviii ). Non quam Qui cuttodiunt mandata Dci, elc. Maodata Dei in

^cniper ipse liabuii , sed quam in Ecclesia c< lcin- fide Jesu Cliristi custodire , hoc est pugnare cum
|n»re qiio ipse voluil, tanquam capul iii roembris draconc, el ipsom provocare in prxlium. Et gratias
b ibere cotpiC. Deo ,
qui sxvi draconis evacuavit incoepius. Eccc
Quia projeclus etl accutaior fratrum noslrurum. enim, Dominum in carne naiumexstinguere roolitus,
Congratulantur angeli satuti Iratrnm suorum , id est, ejns resurreciione frustratiir. Post apostulis (iduciam
civiiiiii futurorum , nunc aiitem pcrcgrinorum. docendi refringere laborans, quasi iDiilierem, id est,

Qui accutabal illos anle conspectum Dei noslri die lolam Ecclcsiam de rebus humanis aufcrre salauc-
ac nocie. Quos et prosperis niale uli, et in adversis bat. Scd et boc frusira nisus passim nunc singut.is

tiOH babere paiienliam suggillat. iidclium impiignal xloies. Uiide et scquiiur :

 1C9 EXPLANATIO APOCALYPSIS. - LIB. II.
KO
Et tfetit luper arenam maii$. Id est, siipcr niulii- A ore blaspliemat, «ed in mystorio facinoris, quod
facia
.: .: ::„:.= r. .:
iiitlinem popiili, qtiem projicil ventiis u. faoic lerrae. disscnsionc, cl rcv. IjIo bominc peccaii, nu.1abi:iir.
liliiis. sine tinb-o, ijiii hosiis inncliinns aiisorbere TuMC enim (licel : Eijo sum Christus {iLuih. vviv);
solct, idem hosiis itisidins ei Lella escil:iiuriis Uf iiunc vcro : Ecce Itic Oniitus, et ecce illic {Ibid.}.
sistil. A(l Dciiin aulem signKicat, aflvcrMis Deuin.
CAPUr XIII. Dlasphcmnre nomen ejus, et tabcrnacHliim cjus.
l)giMl:ilem sibi nomii.is Oei iu.pius
iisurpiH, ccclc-
tU vidi de niari besliam ascendeniein. Varias hubet
si;ini quoiuo suain iioiniiiare
prcsiiinol.
lieaii.t pro rtiione locorum in(e!ligcnii»s. liic ergo
El da:um cst ilii belliun fa<erc cuiu sanciii. elc.
ctirpus Ji:iboli de [^opulo nasceiis impionim signili-
A lolo p.iriem. Qu.ne vinnpoicsi, cum violonlia lem-
ca*. Iloc eicnitn mare quod supra abyssus iiilctiigi-
poiis, si ficri iiotcsl, euam elecli qualiciiiiir. Ut
tiir. Unde el dracu rcz dicilur oiiinium (|u;e iii aquis
coi.doa.iicntur Judici, qui, iiun crcdcnles vcriiaii,
siiiii, ei ciijus iii mari secundnra Davld coQfiingun-
SU.Ct'iCiuiil mCMdgiciuiii
tur ca|Mta.
,, , , . •, j
''^ adoraverunt eam oinncs tiui hubitanl
•'^«ouui lenam
lenam.

....
.
nabrn'em captta seplem el cernua decem, ec. ,, ,
,..,.,.. . .. , ,
u
o
Uiiiiics uixit , Si'd haliilaiilos lerram.
icnaiii. Hecedcnipt
t\Lceucmes
Ostcmlil esse scplcin capita iiuod deceiii
,..,.,
cnim
Dixcrai
ul

draconeni sepiem
j-
diadc;iiaia
I .
ci>riiu:i.

super
c«ij», nijiiit, a te, tn teiru
..
snibentur (Jernn
"=«•«» \*eiim. ivn;.
xvii\
Quonim non sunl tcripla nomina in libro viim
scpteui capjia gostare; nunc dicit bcs:i:im lieccm
Aiini. Justnm cst eos qui mtirlis auciori seiviuiJi iu
(liadeiiiata siiper dccem iiabere curnua. S* ptctii
libro vit;c non scribi, ei qui siniulaloria ncce besli.ii
nnmi|ue et dccem, iilem esi sicuii sepiupla nccip'et in
doluduniur Agiii qui abstulii pcccala inuitdi
islo sarulo. tlt aiius cvangclista, centupla {3tatih. xiv). carere
ci.nsorijo. Agni, inquil,
El snper cajiitit ejus ncmina blasphctniiv. Kcgcs
0"» occisus est ab origine tnundi, .lyni ul Petriis
eiiiin Euus ilcos .nppcllaiii, tam morliios, ct vclut in ,

ail, inunacutati, pracorjniii quidem anie comiiiuHo-

coeium aique inicr dcos transinios, quam ctiam in
nemmundi, manifcsiati atitein uovissinus lentporibtis
tcrris Angnsios, quod e&t noincn(ut volunl) deitalis.
{1 Pelr. i). enim Ediiio Agniim sitjnatum ab ori-
Alia
Aiio uutcin loco toiaiii ips.im besliam pleuam dicil
gine mtmdi iranstulit. rolcsl ct per liypcrb;iion
iiiicl-
nomiiiibus biasphemiic.
ligi, quod sanclorum ab initio nomina siut in Ijbro
Et beslia qvam vidi, similis eral pardo, elc. Pardo,
vitnR consci ipia.
propter vaiietatrm guntinm; urs^o, propiernialiti^im
vesaniam leoni, proptcr
Si qtiis habcl atirein audiendi
et ; virtuiem corporis
_ .^ ct
__ , atidial. Quoiies
linguas superbiim similaiur. mus Danicle *^ ^*'^''''"'"^ '"**^ '^'C'»'» •''•crponii, inici.iuin
I.eg in prae ob
regnuai Cbaldxorum Icxii.t, Persaru n urso, Macc- scunlale rci qu.xrit audilorem. No enim mouienta-
donum p.-irdo comparaiuin. iicum diaboii regnum magni pendcrctur, ccgiiatioui-

Et dedit illi drnco virltilem sttant. Sic Aposlolus, bus liumanis occunit dicons : Qni in cnpiivitatem
dc diaboli corpore loqucns Cttjus ad- duxeril, in copHviialem va et, id cst, di:ih.iius
: cs<, iiiquii, et
ventus secundHm operationem Satanw in omni vir-
be.Mia, qui suis nunc reiihiis g.^nttjs capiivaie vidc-
lule, signis, prodigiis ntenducii
tiir, ipsc crit <^mu suis cilo aplivus.
et liis qui percunt t

{II rite:.». II). 0"» (itadio occideril, oporlet eum gladio occidi. Qni

Et vidi mum de capitibus

Eccicsiam nunc vcl carnali vei cliain spiriluali morte
ejtis qttnsi occistim in
morfem, pcrscquilur, huiic Doniinus Jesus intcrliciet spirim
elc. Aiiticbrislus, ad capil.i regni tencni
pertinens, imilalione veri capitis oris siii, ei dostniei illustraiione advcntus sui
ii0:^tri sc quasi oc-
cisum rcsurrexisse, et pro Cbrisio qui hoc verc per- pdcs sanciorum. Proiniscrat oc-
llic esl palieiitia et

cidi boruicidaiii, sed quia neino coronatur nisi qui

focil, sc suscipiendum auiiel cxhiiiero. Cujus coin-
legiiimc certaverit, nunc aiiiinis opus esse
nicnti dicilur in Simone .Miigo pr.rcessisse lall»ci:i. dicit,

Et admirata esl universa lera post eam. Getius «\

nuiic peciore (iimo. Doscripta generalitcr bestia
ponil pro spccic, dicens adorarl l)esii:im, cuiii ipsiim priiiio in iiypDCi i>i, t!ciiide aperto ore bla5()liemaule,
ciiput siniul.iliiium suh nuinitic capiiij vcrc occi>i ct ilescribit eaiiKlcm iii ^oli» prrcpo^ilis, simiiiier in
vivcntis, tcrreni sint liomines adoratnri. liypncrisi, deiiide revol:ilam.

El ailoratierunl draconem qui deJii poteitalem besiice. Et vidi aliam besiiam ascendentem de terra. Aliani
liii dicuni adurarc sc Dcuin, qui dcdii po:cstatem di\it de una est. Quod esl aulcm mare,
ollicio. Alias

Cbristo. licc, tesc Daniclc, cst lerra. Ciii quaiuor besiiis

Et ndoravertint beslium dicentes : Quis siinilis be- ascciidcro <le mari cerncnti per anj^cluin dicitur : Ilw
iliae ? Ipsi tticuiit : Qnts similis Cbristo ? Aut qiiis qtiaiuor bcstia: magno', quatuor rcgna r.onsurgenl de
ilium potesi vinccre ? lerra {Dan. vii).

/:.'( dat-.m esl ei oi, ioquens tnngna cl blapliemias. Et hahebal cornua duo similiii agni, cl loquebalur
Qui extollilur, inijiiit, «ttper omne quod dicilur Dciis, ut draco. Agiii cornua pr;cferl, qiio diacoiiis vcncnu
(itil quod colitur {II The i. ii). latentcr inscnit. Quli, pcr bypocrisin fanciiiatis,
Ei ddia est illi pot'S'as facere menses qnadrnginta ca:n qu.im iii sc vcraciicr batiii l Oomiiius, singula-
(iaoi, clr. Aiilc ciiim trcs .semis nuiios rom Mhi mcmiiur
noii .iperlo inessc cl sapiei.liam ci viiaui. De
r«T«ot. xciii.
Mi nr{i)A- VKNEilAliiLiS OPP. rARS II. SFXT. {. — iiXECETICA GLNIJINA. 1:2
hac Lcslia Domimii : Anendite. inquii, n pseudopro- A ixsiiac, idesi. m i.ofulus adoret dfaholi inveiilioneiu.

pheiii, qui veniunl ad vo$ in vetlimenlis mum, in- El faciel oinnis pusiUos et mngnot, elc. Non onin.'s
trinsecus aulem snnt lupi rnpnces (Mtitlh. vii). sine cxccptione quasi ci genlilcs , scd qui ad hoc
Et omnem polestatem prioris beiticc (aciebat. Disci- inyslerium perlinciil.
piili iniscri magi.strdiii se(|itiiiiliir in oinnihus. Ilabere characterem in dexiera manu aut in fronti-
Et [erit lerram , el inliabilnntcs in ea , adorare buf. Cliaractcr csl mysierium iniqiiitali>, quod liy-

bestiam primam. Vim seituciionis oslcniiil, el corpus poeiiiu^ sub iioiuiiie Christi iii opere ei professiono
silii ninncipasse, C aiiiit.aiD qu3> habital iii ipso. aceipiuiit.

Cnjut enrata e&t plaga minlit. !(i csi, qiw ^e siiiiii- Ei ve quis possit emere aut vendere. In hac ven-
Livit nioricm resiiigondo vioisse. Ilunc cnim Scri- dimdi cl mcrcaiidi nieiiiione docuit, qnod sicui in
piura non occisum, sed vclul occisum, dixcrai, sicut bono .symholiim Fcclcsci iradidit proliilurunt nosiraa
(lc Jitda-is (lictum esi : Ipsi auiem iton iiitravcriini saluli, iia illi in malo lali se defiiiitioiie coarcieni,
in prxlorium, ne coiiiaminareniiir. Non enini aflir- nt ncc inercaiidi atit vendendi licenlia detur, sicut
iiiavil evnngelisla poliiissc inquinatissimos inqiiinari, inercalcrcs qui una navi poilantur, uniformi signo
&i pixMoiium iiiirasscnl; aui Jiidxi laiiiorum scele- leneiiiur.

rnm coiisc>i vcrc inquinaii iimuerunl, sed quiJ

R
° ^isi qui habel characlerem nominit
si- bestia;, ei<\ Id
niiilassent quasi ariirmnns relittit. /est, qui commiiiiieai fraudi illius. Characier cnim,
El ficit sifjna mai,na , itu ul etiam igncm faceiet id esi, noia, ei nomeii bcsiise, et numerus numinis
de ccelo descenJere in lcrram, Mir.^culum ignis, qiiasi cjus imtim csi. Numerns enim iiomiiiis est , ne
maximum c.i leris prsetnlil, ul quia DominusCliiisliis cum puienius, jiixia quoriimdara opinionem , vel
discipulis Spirilu sancto in igne veniente viTliiiuiu diabolum (sse vcl dxmoiiem, sed uiium de homi-
dedil graiiam, i|>sc quoqie suus, quasi simili cli i- nihns, ih qiio louis Sat;inas liabiiaturus est cor-
rismaie, asiu rallenic dccipiat. poraliicr. E^i enim homo peccaii , lilius perdi-
El seducil habiiantes lerram, etc. Ad cnlus enim tionis.
oiiiserit, sicui diclum csi, seiundum oper.ilionein Hic sapieniia est. Qui habet inleltectum , elc. Ilic
SaianiE in oinni viriuie, clsignis, ct prodigiis mcn- niinieiiis apiid Grxcos in nomioc Tiianis, id e.^it,

dacii(i/ Thett. u). Qtix solei ambigi uirum propier- gigantis, diciiur inveniri, hoc modo. T enim ccc,
oa dicia siiii sign.i ei prodigia mcndacii, qiioniam E v, I X, T ccc, A 1, N L. El lioc sibi nomen Antl-
iiioiiales sensus per plianiasmata decopiurus est, ut cbristus, qoasi omnibus poleniia antecellat, usurpa-
quod non facit, facere vidcaiur; an quia illa ipsa Q tum ire putaitir, et ipsuin sc essc jaclans dc qno
eiiam, si eruni vcra prodigia, ad mcndaciiim per- scripium cst : Exsultavil ut gigas ad currendam
iralicni crediiuros non ca poliiissc nisi divinitus tiam, a summo ecelo egressio ejus, elc. {Psal. xviu),

lleri, viiliiiiim dialioli nescietiies, qui non phan- Ponit autem rrinKisius el aliud nomen, eumdein
lasiico, sed vcro igni et tui hine laniam rimiliam numcrum complcclens, A i, N l, T ccc, E v, M xi,,

s:iitcu J(>b ciim laiiiis grcgihus absumpsit. Sive au- Lxx, 2 cc, quod signilicat honcri contrarium. Scd
irm tioc, sive i!lo niodo signa mcndacii dicantnr, el verbum A i, P c, N l, lxx, t cccc, M xl, C v,
hoc est, siiie duhio, iii quo illa lcntalio cunclis ma- i'! csi, vego. Ter (|(i;»! ct persona; qti;iliias el opcris
jor apparehil, qiiando |pi»s marljr el corpus lor- Aiiiicliiisti iiisinuettir as['eriia«. Sed opcrosa cxpos'-
nirtiiis Fiilijicii.et lamen anie ejus ofulos niiraciiia 1 one iii(ligt!l, qiiom<ido sc t.iDlus appclitor laudis,
t<i| fiiCil. l;ili viiil cliaiaciere notri. Aliler setiaiium iittmc-
Vicciis hcbittiiiiibus in lerra, ul faiianl iiimjinem riitn, qiio iiiiinihis facnis est, per(ecii(jiieiit oper s
besiiw, cic. Itl csi, csse ojus similes, et sic ei laiere sij;iiificarc qiiis iicscial ? Qui s ve siiiiplex, sive per
iiiiaginem, iii a!ia Kdiiiodicil: Sicul hubel platjam de (lcccin cciiiitmve inuliipiicatus , ejusdcm perfcciio-
gtadio el viiit. id csl, ca falsilale se dicani coid- ni*, scx;igesimum ceiiles nitiniqiie rruclum (ienioii-
iiiortuos, el consuriexissc Anlicliriblo, qiiasi iile et j) siral. Er;il aittcm |.otidiis auti qtiod afTcrebaiur Sa-
Ueiiin iiicdiaioiem iiiicr se siio.^qiie «.•olisiilual, non loiiioui pcr siiigiilos aiitiiis scxceiitortim sexaginta sev
••iiirn sieiit Doniinus nosler Jesus Christus lialict millia laleiilnruii). Qiiod ergo vcro legi jure miiiins
alleriim, iiiier quem suosquc mcdiator sit. et debeiiir ct solviiiir, hi>c etiam sibi scducior ille

Et dalim ett illi ul daret spiritum imafjini beslta!. lytanntis exigcrc pi.Tsiiinet.
Id est. ip>i po|'ulo qui hanc falsilaiini iinplcverit CAPUT XIV.
liCBlix se consiiluendy iinaginem, spirilum vcritalis Et vidi, et eccc Agniis siabal super montem Siou.
sc duc siniiilavit. iii (>sl , Dominus Jesus Ctiristiis, Ecclcsi.nt; sux ccr-
Ei ul loijualur imago betliw. Won taiiluin vulgus taminuin fa.sce desud:iiiti exeinpio virlutis ei pro-
niiscruiu siiimlalo pcr ignem spiritu deludel, Teruiii tectiotiis niniiiiiitne prx.-labat. Oslenso enim cor-
Cliam do< ciidis aliis eflicicl idoneuiii. purc, qiiod dracoiiis et virtinc coiifii>utii, ot noia-
El fuciet ul quicungue non adoiavefiut imaginein lum est catiterio, iie corpits Agiii bcsli.i: t ineret
besticE, occidantur. Non tllam imaginem quam se siici iibiiisse forori, ostendil Ecclcjam sotilo futi^ore
dicitnl rie;-!, scd illam cui similem popiiliim fa- iiuiiii'ro(|ue gaudenleni. N' laqiie hiisiiain in aiena
viuiii. Faiit ergo ut iniiigo bcslix- adorei ima 'inciu m^ris A^num in monle Siuii coosistcie.
 :

ITS rXPLANATIO APOCALYrSIS. — LIB 11. 174

Et cum ilio caiium quadraginia quaiuor mi\'/ia. A ciiharis veslris , iitique lale , qnale nemo poterii
Nurnerus liic finitus pro iufinilo de!ict inielligi, ei diccre nisi vos. Sic eniin vos vidii in Apocalypsi qui-
secreii sijinificaiione iiiysierii, virgin:ili apiiis exa- dam pr.-e caeleris diiectus Agno, qui discuniberc
tniiii, quoJ Deum ex toto cordc, tota aniina, loia- super pecius ejus soliuis er.it, ipse vos vidii duode-
<iae menie diligeiis {Maiik. xxii), corpori quoque cic> duodeiia millia sanciorum citliaroedonim itli-

quod es qu-jtiior quaiit;uiiju$ sulisiaiii, iili esi inie- L;»1;e virgiiiiialis iii cor|iorc, iiiviolaia verilails in
griuiie sacralum. Ter eniin teiiM noveni, oi ijuaitr I ordc. Seipiiiiiini Agiiuio, quiu ct Agoi caro niiquK
quateriii sedeciiii. Sedccies auieii) iioveiii ccntuin viigo. Sequiiiiini eum virginil.ilc cordis ei c.iriii8

quadraginta quatiior adiinplenl. Ul cum de lii» qui quociinq le iciii. Qiiid est enim sequi, nisi iinit.»n?

iii carnalis vit:c consiiiuii iiierito in moiile Sioii cuin quia Cliiislus pro nobit pastut est, vobis rclinquens
Agno vidcntur, lam perrecta muiiiludo ccriiaiur, de eiemplum, ut iequavwii venigia ejus i (/ Peir, ii).

cxlcris Rcclesiic incmbris noa dubiietur. lli einpli sinil ex ommbus primiliie Deo et Aijno.

Ilubentia uomen ejus et nomen Palrit ejui toi- De ilio saiicio et iiiimacul.iio Ecclesiae grege quasi
pium in froiitiius tuit. Ostciidit qu3C sit iiiiilaiiu saiiciiores piirioicsque hosiiue pro voiuntaiis su.tc

iiotx iii fronte curporis bosii;£, dum Deum et Cltri- meriiis a Sjiiriiu .saiiclo eligunlur : quod Apo>tolus
stuni dicit scriptos iii fronlibus Ecctesia;. B de eis prxceptum Dainiiii non liabens (/ Cor. vii),
Ei andivi vocem de coslo, lanquam vceem aiiuarHin obsecraliit exhibeanl corpora sua bo^tiuni vivam,

muUurain. M.igua vox saiictorum, mngna est devoiio sanctam, Deo pl:iceni:^in (l{om. xii).

clianiutiH, qii.im se dc cceio aiuiisse relert, ruiii cos Et in ore ipsorum non esl inveitlum mendacium.

qin voceiii edideruut in Sioii moiitc «t.ire pr;cdice- Non solius pudcilix mcrilo, divino comitiUui virgt-

rcl. (Ji osieiidat sc motiiem Sion iion aliud di.\isse ues copiilaiitur, nisi el ab omiii coniagione peccaii
qu:im Lctle>iain, qii i' , ad deviorenda gravamina immaculaiaio gesseiini v.iam. Ilaiic visionem Ty-
pressiir.inim, sulilimi coiiieinplalionis crecia guu- cboiiius iion dc vii{sioibus bpecialiier , sed de lota
dio, Hegis siii ceriHiiiina laiide siiiiul ei imitatiotie geiieraliter intcrprelaiiir ticclesia, quam drspomlit
coiicclcbrai. lioc e»l eniin veraciler A<^\\o sianti aposioliis uni vuo virginem caslam exliibere Chrislo

ps:ill'ie. {llCor.%1), ita coiicludens : Non dixil, N</n fuil

Et vox fiunm aiidivi iicut cilharwdorum citlutriian' in ore eorum inendacium, sed nun est inventum.
tinm in cilhurit. Ciim citiiarisia! Dei «mncs sancti Sicut Apostiilus dicii : Ei Itax quiilem fuistis, sed
^iiit , qui cariiem suain crucifigeutet cum liiiis et abluti estis (I Cor. vi). El iniquitas iiijusii non no-
concii}/itcciit,i!i (C"Uit. y), i.iiid:iiit euin iii psalierio cebil ei , qua die convenus fucril ab iniqiitl ile sna
ei cilliara (Pial. cl), qiianto ;»iiipliiis illi qiii evaii- ^ (EtecU. xxxiii), d polerii esse v rgo , ci «lolus iii

gclicx' piivilcgio caslitaiis loios se Domiiio faciont ore ejus ii«n inveniri. Viigincs enim casios dicii et
iiolocauslum, siiigulariier abiiegantcs seinciipsos, et pudicos.

lotlciiles criicciii suam (Luc. ix) sei|uuiitiir Agiiuiit Et vidi allerum angelum volantem per meaium ca-
quociini)uc v;itiii I.Siwc. xiv)! luin ,
habenlein cvangelium (c:einum. ijuoniaiii cccic-

Et cantubanl qnnsi canlicum itovuin anle scdem. SKK peregrinanlis iii s*culo ancijiileiii variamque
Vetus erat (anticom : licatus qiii scdem in Sion et cuiii dracone pugnam dcscripserai , leslal utrique
donicsiicos iii Jerusalcm liabet. Ntivum veio esl iiiiiiliu; digiiam repcndere iiierccdem,et ijnxvil ina-

Loetare, sleiitis qit<c non paris (Calal. iv). Et ilcm, los pcenie. vel propmia bonos Sfiqiiantiir, ostciidere.

Dcibo, iiKjuit, euuucliis, dicit Dominus, in donio mea Piicdicalor crgo, pcr mcdiatn liiscurrciis Ecclesiam,

et in mvris meis locum el nonicn n;clius a (iliis et Evangelium regni poriat aiteriii.

(iliabus {Isai. Lvi). ill evanijelizarel sedcntibus snper terrnm. Convcnit

Et nenio poteral dicere canlicum, uini, eio. Singu- cos qui coe!esti uttolluiitiir Vilalu, lcrretias qiioque

larilcr canlicum Agno cantarc cst, cinii en in per- mciiies dc sedc sui lorporis (ircdicando levire.
peluum prye cunct s (idelibus cliam <le carnis iii- jx Ei super omnein genieni, etc. I*r.i.'(iic.ibilui , inqiiit,

coiTuptione gau>lere. Uiiud tumcn elccii cxieri can- iioc Evaiigeliiiiit iii toio orbe, ei luiic veuiei cuu-

licum audire pubsuitt, liccl dicere iieqiieuiit, quia siimiirilio.

pcr cbariiaiem qtiidcm de illoniin cclsiiudiiie la:ti Tiinclc Denm, et date tlU honorein, elc. Tanlo ma-
suiit, qoamvis ad corum prj:mia noii assurgiiiit. gis, inqtiii , suloti vesirae prospiciie, quanio vos
Vir^mci enim suni, elc. flucc puklire iicatus Au- ciiiiir exspeclat relribulio, quae iii xterimm muiari
gusiiiius virgines admoiieiido exposuit. t 1'ergite, non poiest, Domiiium miimli factorcm , ei iioii icm-
itiquiciis, saitLti Dei pueri ct piieil.i , mares ac ic-mi- poralcm besti;t' lyiaiinidem formidaiilcs.

iiat, cclibes et iiiiiuplai, pcrgiie pcr:.cv< ranicr iii Ei uttus aiigelus secutus est, dicens : Cecldil, cecidit

iiiiem. Luudale bomiiiuiu dulciiis, qucm cogitatis Uubijlvn illa inagna. Civiiatcm diaboli ruinosam jam
iiiicrius. Spctate fcliciiis , cui serviiis iitsianliiis. cecidisse dicit. Sive morc Scripiurae, quae solei

A:iialc ardciitius , cui placetis atlciiliiis. I.iimliis praeicritum ponerc, (piod novii incvitaliiliier adim-
acciiictis ei lucemis ardenlilius exspeetate Diiiiii- plendum. Sive quod siipcrbi tnnc n Domiit<» dejecti,

niim, quaiido veiiiat a tiiipliis. Vtis alterctis ad qiiaiuto a dialiolo siint iiinai, siciii Psalmisia in-

rtuptius Agiii canlicum novum, quod canlubilis iii qiiit : Dcjetisii eos dum allevarentur ( P»a/, LXXii).
 ,,

175 BED.E TENEU.\niL!S OPr. PARS II SECT. I. - EXEGETICA GE.NLINA. ITS

Qu(e a viuo >»<r fortikuliems s: (e polavil omnes ^ moiiis, rcqniescere docel. C«»i enim dederii diteciis

gmles. Civilas ini; iorum ex oinnibtis congrcgDla suis tomnuni, ha'c est hwreuitas Oontini {Psal. cxxvi).

gciilibus, ip^:j genies, id esi, siia ineinhra vino de- Propicr IVigus aulein piger :irarc noluii, mcndicabil
hrial erroris. Doniini vero civilas vineani So;cc ergo .TStaie , ei non dabiiur ei.

«xercens iiun vnll incliriari vino iit qno cst luxuria Et vidi, cl ecce nubem caudidam , elc. Ilacteiius

{t.fihes. v) , iic prnniisso vit;c |irivclur denario. praeconum voce prainissa , nnnc personam resiat

Et anijelus teriius : Si quis adorarerit bestiam et ipsins deinonstrare judicis. Qiii :>d judicinin vc-
imajinem ejus. Id esl , diabidun» , et c;ij.ul viluli niens, gloriam divinit:itis nube carnis ubuinbrat, ut
occisum. videaiil impii qucm coiiipnnserunl {Joa'i. %\x).

lUacceperit characlerem in fronle tua, elc. In rronle Habentem in capite suo coronam aurenm. Qualis sil

:)Ut in nnmu diocns, signifKat diaboliini quosdain bxc corona, superius in innlicris liabiiu descripsit :

profcssioiie niLnda, qno$dam vero lanluni opera- El in capile ejus coronu stellarum duodecim {Apuc.
lione notare. XII ). Quaravis ct victoriam possit signincarc rc-

El hic btbel de tine ira: Dci, clc. D'jm dicit : El !iic giianiis.

biliet, osicndil csse ei .'iliuin qui Liberil , ne scpnrct El in manu sua falcem aculam. Judicialem scilicel

eiim qui lifLt genlibus vi-ibiliter iion niiscclnr, C dirimendi seiitcntiam , qu% niiliaie-.itis cvilalnr.

cnnulcin lainen sub Chrisii nouiinc adoral i>csti:iiit. Iiiira ipsain quippe siiinus, qnolibet fu.^ere coneniiir.

Jnsic uciem qui c;iliccni irx iornicaiioiiis |iri<pi- in 1'jlce ciiim quidquid inclnditiir, inliis cadit.

nant calicc Doniini siernuntur, non iit , juxia Jci u- Ei aliler augelus exivl dc lcmplo, clamans, Qic.
miani, nialiliam cordis cvonninl inundandi, scd iil Aiigeli, qiios lerra; mcssores in Evangelio legimns,
(i:iinn:iii pcre:>ni 2nicrn:i morie sopciamii. cl (|iii oiiincs siint in miiiii>leriuin nn.si propler cos
l:t cruciabiiur igiii el sulpnure, eic. rocnain nm- qui ha^yedilaiem capiunl salnlis {llebr. i) , sinj;iil.t

loruni sancli ciini Doinino rcgnaiites sciiiper vidcre pe^isanies Eiclcsi:i: meril.i, qcoiidie Doiuino rcnar-
|)osuiit, ut biiiC ni:ij<ir<'S creptori suo gral as agtit- rint.
les, iiii&eriCwrdias DiUiini in xlerniim canlenl. Non Mitle falrem tuum, et mete, clc. Eccc , iiiqwit
cnim eos jusio judici concordantes visa prnvormn abuiidanla iniqui aic , tefrixii clinritas mnltoruni
liTii ciilu cuiiliisl.iiit, biciit iK-c divilem iii llainmis {Matih. x\i\) , et a^slu niaIo:uin iiiciiinbcitic, mcssis
sepuliuai visa L:izari re.|uies refrigu;aie valebai. mundi i'Ci;e jam viiere ccssavii. Ne ergo grana j nii
Ncc habcnt requiein die uc nocie, elc. Leoncm di- inatnra decidant, pr.^^pier elcctos breviantnr dies
riinl lioniini pro^tia:o paiccie, .sed iia;c bcsiia leone
(Ibid. ) , el zizania quidein pale:isquc fl.iniiiii< , frn-
lcrocior, quo ni;igi.« adorjlur, eo inaj -rcs inogat ctum vero calestcni lioircis reconde fclicibtis
poeii.i«.
{Mailh. xiii).
Ei si quis acceperit characlerem nonmr ejus. Be- El alius angetus, elc, habcns et ipse fatcein acu-
s;iain $:incli:s Anguslinus impiam civiialem, iniagi- lam. Si Cliristus visus esl in nulte caniiida mcssof-,
nem vcro «•jiis simulationem avis , id est , fallaci quis cst vindcmialor, nisi idein |iropier gemiitniiq
iiu:!giiie Cliriblianos, cba/acicrcm a-item n(il:im cri- Ecclesi c fruclum ciegunter rcpeiitus ? Qiiia qiii se-
n.i;.i!> in:er|.rctatur , qujm adorari, cl subjici ei, minavil bonum scmeii iii :igio sno {Muilh. xiii )
e. consciiliri, dicil. ipse qiioque vincnm in loco nberi planiavil, scd
Hic patieniia sanclorum ctt. Licel besiia saeviciit, Hlraquc cnltura cuslodum inciiria dcgei>cravit.
noii laiiien s.UiClos passio conirislet tcnipoialis, quae Et ulius angetut eiivii de atLiri, qui luibct potesta-
;fleriia bcalilndiiic reiiMmcranila csl,cuii) e conirarir) tcm supra ignem, etc. Duplex c^jt , nl iiicronymns ;iii,

jK-isecntores su s leiiporalKcr snperbientes aeternas angelurum ofliciiim. Aliorum qui piuMnia jiisiis iri-
lUiii iicslia videiinl loere pocnas. biiant, aiiorum qiii singulis pixsimt ciuciaiibus.
El andivi vocem de coelo dicentem Scribe.
: Piiblir.'» Sicul dicitiir : Qui facit angelos suos spiritus, clc.
j.im piatdic.lornm concordia. Ecce eiiim Domini liic ,. Possuni dno angcli, qni ariiiam mcssem el malnram
icgiiniii \eiiire, iilc civii.,ieiii diabolj ceeidiSse; isie prirdicaiil v.iie;»!!!, Ecclei.i:c preces inielligi, qn.e
flainni:is iiii|iiiiruin . alius bcalorum prj-dicai re- ii.agna voce, i>l esl, inagno i|noliilie desiilerio re-
quicin, qni snani vocein el de coelo cniiltii, et di- gnnin Domini adveiiire precatiir, dicciii
giiain nieinoria aElerna lilteris mandari pr.rcipil. iliiie fittcem luam aculam, cic. Siciit incssis, sic ci
Candeni cniin jiisli, qiiia nomina eornm scripta siinl vlnlemia partim lcrrena parlim
, coelestis esi.
iii cokIo ; deleiitur vero iiiipii de libro vjveiiliuin. Llirinsqiie autem maluriias (incm indicat saecnli.
Dcali moitni qui in Doiinno nioriunlur. Grati:is Qitoniam maiurte sunt uva: ejui. Id
libi e»l, consum-
ngo, J.sii, i|iii lie.iiificas Ciisiii citlo, (|ui le ino- peccala.
iii in:iia suiit Quanivis et Iwnorum qno<|iie
linntur in lorra. yii:iiiio m:igis illus qni ci in tua el perreciii maiuriias dici possit. Nam, iii snnctus p^spa
pro tiia fide foliees poiiiint animas ! Cregorns ait, qnamlibel niundi
< (inij cx ipso suo
Amudo jam, dicit Spiritus, ut requiescniit a lulori- ordiiie pcnde:it, perversiores lamen qnosque inve-
bus luis, eic. Siciii impios dixerat perpelno re- iiicns, qnia digne ruinis illius opprimanlur, i:ino<
qiiicm non habere , sic e conlrario lideles priseis lc-icil. >

^djiiios opciibus amodo jam , id esi, a ie:!ipoie Ei mi!>it angelus falcem suam in lerram, eic. Qui
 ,

«77 EXPLANATIO APOOALYPSIS. - LIB. UJ. 178

liabel falcem uiessoriam, ipse h.iliel el viiidemiaio- A ;;efcnsti, el satig-ik le pen quiiur. Dtv.lum csl .«iuj>ra

riam. Unum est enim jtidiciiuii cl iino lcmpnre iiel. de (>(|(iis :

Sed in messe el vindcmia, ii)ilium osleiidii, ei riiiem Pcr stadin niille sexcenta. Id esi, pcr omnes qiia-

ejusdem pressiirae. tiior inmidi partcs. Qualeniitas enim est con(|ti:Uer-

El miiit iu lacwn ira; Dei magnum, elc. Si ad ma- nala, siciil iii (piainor faciebiis quadriformibiisel rMis.
lo6 tantum messs hxc, ei de \ indemia pcriinct, lor- Qiiaier eniin qnadringenleni , millc sex( enli. 'lyclK»-
cular poenitm sigiiiricat. Si auiem el ad banos, cal- «ius me-soicm et vindemiaiorem Ecclcsiam iiiier-

eatio torcularis el tribula artat inulili;) cuuieril, uli- prclalur, post pcrsecnlionum llainm:is clarescentcin,
lia probal. Sicul ail Apostulus, prctiosa mctalla igi:e el polcslatcm ligandi si)lvendiq(ic tcnenlcm. Ange-
probnri, liguuin vcro, reiium siipulamque consumi lus de templo vel allari rubeutis imperiuin diceus
(/ Cor. iii). Quod ulrumi]ue extra coeleslem Jerusa- Domini, non perspicua voce, sed su;igestione Spiri-
lem agitur. Lacus aulcm irx eo lo>)ueiidi geneie no- lus sancli, qnl operalur in su) corpore, docens jam
ininalur qno dicitur : In die mata Uberavil eum Do- tempus es>e malorum anatbematizunilorum, babons
mtiiui (
Psttl. xl). poteslaicm super ignem, iitique illiuu qni exiit cx
Et exiit tattguis de lacu, ctc. Exiil ultio usqiic ad ore ies;ium, et comedil inimicos eorum. Uucusqiie
rectorcs populorum. IJsqueenim ad diabolmn et ejiis R de confliclu Ecciesiae et ulriusque maturo iine cerla-
angelus novissiino ccriamine cxiit uliio sangninis niiiiis.

sanciorum effusi. Siciii 8cri{)tum est : lu smujuiue

LIBER TEUTIUS.

CAI UT XV. cunctis possel genlibus adorari, lemplum iilud se-

Et vidi oliud signuin in ccelo imgmim el miiabile. crelorura Dei , unius quondam urbis nKRmijus

Iii.^iaurato rursus ordine, easdcm plagas perse- inciusum, loto jam spirilualiier coipit orbi rese-

cutionis novissimx narraiiirus, inientum fieri vo- rari.

luit auditorem dicendo : Signimi mngnum ei mtra- El exierunt seplem angeli, babentes teptem plagat
bile. de lemplo. lloc est, quod itfarcus ail : llli auiem pro-
Angelot sepiem. Id est, Ecclcsiara septiformi gra- C lec.i pr3;dicaverunt iibiiue.

liam pienam. Vesliti lapiiie mundo ca-dido. Quotquot (ait Apo-

Ilabentes plaqas septem novissimas. Quoniam in illis .<5loIus) in Cliriito buptizati estis, Clirislum induittis U
consummata cst ira Dei, novissiinas dixit : quia sem- (C.ttlni. m). l|se, est ciiim fiiimnius lapis luigularis

per ira Dci populum fierciiiit contumncein septein elecius. Vel si numerum singiilaiem pro plur;ili po-

plagis, id est pcrfeciis, sicut rrcqucnter in Lcviiico: siliim intelligas, viiria virtuliim ornament;» signilicai.

Et percutiam, inquit, ros septem plagis {Levit. xwi). Alia iranslalio ruveamen camlidiiin lubet, mortifi-

Qiia! novissimx' fulurac sunl, cum Ecclesia de niedio c:»iionem cordis docloribus iodici^us, juxt» iliud :

ejiis exierit. Cnsligo corpus nieuin et serviluti tubjicio, ne jorte aliii

Ei vidi tanquam mare vitreum mistum igni. Fontem priidirans, ipsc reprobus iiivcniar (/ Cor. ix).

videlicet bapiismi perluci lum, igne sam-ti Spiritus El prcecincti circa peclora toitis aitreis. Qui prA*di-
consccralum. Vel eiiam qnod ad ignis pcrlinei qna- care fortia velil, non soliim morlilicet corpus, seiJ

lilalem, marlyrio nibrioatiim. cl pectus auro sapientiiE slringat. Vol Cijrlc z.mis

Et eos qui viccrunt bcstiam el imaginem ejus, etc. aiireis pectora stringere csl cuncios niuiabiliuia co-
Qui fraudcs vincunl Lcstiae, consequenier igneo giiaiionum moius per solius Dci amoris vincu';» re-

baptismo supcrsiare videniur, studentes, juxta Apo- D siringere.

sioliim , supercertari semei traditae hanctis lidei Et umm ex qualuor uniinalibut dedit seplem an-
[Jnd. in). gelis, elc. Isloe sunl pbialae qiias cum oiloribus fc-

Ilubcntes ellharas Dei, et cantantes, elc. Id est, runt aiiimali;» et seiiiores, qui suiit Ecclesia, <|iii et

cordu t.tudantiiim Deo dicala gercntes, et uiriusque seiteiii angeli. Esdcm quippc pbi;il*, et suaviialein

'lcstamcnii veriuitc c;»nora. Yel caroem ligno pas- siipplic:ttion!iin et iram snpplicinnim conlinere di-
Kioois exieiitam. IJbi iiim laniom sonus vocis, seJ ciinsur, cum a saiuMis pro rcgiii Dei adventii lun-

eli:)m boui opcris signilicaiiir tfToclus. diiniur, quando jndicia Dei iion j:im occiilla sicut

Magnt et miralfiiia opera tua Domine Deus omni-

,
iibyssns, sed apcria ul pMabr ,
jiistis laiiira salii-

polens, ctc. lioc carmen iii utrocjiie repf^ri Tcstamen- iciii, impiis vtro ptaulicunnir inbrre pcriiii iem

to, ubi Dominus et verax cl misericors, n cunctis sicut Apostolus ait : Quia Cliristi bonus odor sumus
Deo qui salvi el in h\t qv.i pereuiii
caniiur sxculis judex adoiandus. Ilepetit quod pro- in l.is fiunt ,

p«stierat, dicens : {II Cor. ii).

Et ecce apertum est lemplum tabernaculi leslimonii Ei impletum est templum fumo, etc. Pr;i'(!icaluiM

ip a cbarila.is ig e cak;-
In coolo. Coiicinil carmini visio. Ui eiiim Dominus a goniibus Ecciesia, prius
 , ' ,
,,

J79 UEDJE VENtUAmLiS OPi'. PNT.S I!. SICT. I. ~ EXEGETICA GENDINA. «80

scen'', fiunum pisp coiiressionis eniillif, graiias Deo A siiiil asigvli, hoc est ct aliare Deo gralias agcns , id

suj^er inenarr-bili dono ejus ageits. csi, iiitcrior alTectus snnciornin, vel angcloruin , vel

El nemo polemt irilroire in lemplum, elc. Nenio hinniniim, qni docendo popnlis prxsunl.

poiesl Ecclcsire inembiis jncorpoiari, nisi qui my- El quarius effudil pliialam suam in solem, etc. Per-
sleria lidei audicns discil a prtdicaioiibiis, qnia Jc- secuKircs Ecclosix, qui, solis insiar ardeniis, semen
piis consiilulns esl a Oeo jiidcx vivorum el morlno- verbi Dei arefacere moliuntur, futuro crenundi sunt

rnm. Qnod si rnniuin abdita judiciornin Dei inlcr- ardore gehennac. Vcl si solem, splend.^rcm sapien-
pretaris arcana, morialibns hrc inipcncirabilia nia- tium intcrprelaris , non angclo solem perfundenli
ncni el clausa, donec, finilis praisenlis saeculi p!a- sed eidem soli dainm est xsiu aflicere homincs et

gis, adveniat Poininus, qni el ilinminel el abscon- igni, qiila dnin sapienies viri,cruciatibus vicii, male
(lita lcnebrarum (/ Cor. iv), et nianifeslet quanlum agendi errore tanguntur , illorum exemplo persuasi,
vel uiiliialis ad probandam Ecclesiye fidem, vel ju- infirnii quique lemporalibus desideriis inardescunt.
sliliae ad excxcandos Judxos qui cliarilatein veritaiis Quamvis et xsius, nt diximus, possil inlelligi, quod
non receperunt , ut salvi fierent, advcntus conferat diaboli corpus dc slabiliiatc sanctorum irrcnediabi-
Aniicbrisii. liter crnciaiur , et ad blasphemandum incitatur. De
'^
c.\PUT xvr. quo propbcia : Zelus , inquit, apprehendit populuni
El audivi vocem magnam : Ite ct elfundile spptem inerudilum; el nunc ignis adversarios comcdit. El nunc
phialas, eic. Data est poiesias Ecdesii! jtidicium nlique exceplo, sciiicet ullinii iiiius igne judicii.
irrogare damnandis, ot absoluiionem niiscricflrditer Et o'slm\:erunt Itominet cestu magno. inpnesenlia-
dare convcrsis. El oinnibus qiiidein angelis in lerram rum qiiidem ,
quanium pcrmitliinr , clarificat suos
ruiidcre mnndatum esi; sed iidem terreni homines diabolus. Quam claritaiein ct Ixtitiam Spiriius san-
pro varietale pcccaiornm varia qiiO(|ne vocabula ctus phgas definivil el dolores. Nam ct snpra lcgimus

sorijiintnr, ui sicui praidicaiionis et vindicta*, $ic cxercitum diaboli occidisse hoinineS Igne, fumo el

ctiain noxae pleniludo seplenario numero conse- snipbure. Non (|nod pcr-plcue occiderii , sed his
rctur. poenis conscntienlcs deslinaverit.
Et abiit primus, et effudit pltiatam suam in terram. Et quintus effudil pliialam suam etc. Sedes I)cslix,
Dnplici modo pr.Tcdicalorcs phialas irae Dei effun- id est , regnum ejus , tanquani judiciaria polestis
dunl, duin poenas impinrum vel cisdem impiis irro- hujusmodi pligis , id est , icrrcnrR feliciiaiis falsa

gant spiriiu.iliter jnd.cando, ut Peirus Simoni : Pe- contenebrainr Ixiilia , ci lucis erfn ilur aliena , ut

cunia, inquit, lua lecum sit in perdilionem {Acl. viii); Psa'mus : Dejecisti , inquit , eos dum allevarenlur
vcl sancl£ Eccb^si.ne manifesiant pr.-cdicando, ni {Psal. Lxxn). Non enim dixit, postquam «levali suni.

idem dixit; Quibus judicnsrA jain olim non cessai, et El commanducaverml tinguas suas pra dolore. Sicut
perdilio eorum non dormilat (11 Petr. ii). Pdlesl ct justus labores fructuum suoruin msnducahit, ita im-
leriius roodus inieUigi,quo quisqne peccator, au- pins quoque dignis blasphemix suac poenis expositus
(kila prxdicatione veriiatis, graviori cnntradiciionis quisi lingua sua saturatur. Sihi ergo nocebant bla-
vulnere corrumpilur. De qu » Domiiius : Si non ve- sphemantes ex ira Dei ,
qua transpuncli gaudia exi-
iiissem, inquit, ei locutus eis fitissem, peccaium non Sliinabant.
liahcrent (Joan. xv). Et blaspliemaverunl Deum cteli, eic. Non ad ipsonim
Ei facivm esi vulnus smvum, elc. Qni, Domino de- dnriiiam relulit , sed ad ju>tam indignaiionem Dei,
relicto , diabolum vencrantur, ejusdem impietaiis (|ni t:ile gcnus plagx dedii, in quo non recordentur.
vnlnere pessimo spiriluarner inltribuni. Nam quis corporaliler afllictus, non seniiat manum
Et secundus effudil phialam suam in mare, elc. ,
Dci sicut Aniiochus? BIas|iheinaveruni enim, dixit,
Qui non solum characicre noiaiiiur Aniichristi, sed noii aperie, sed in peccaiis luxuriantes.
ei servorum Christi, stabiliiaiem undis amarx Ei sex'.vs angelus effudit phialam suam in ftumen
persecutionis inscciantur, Epiriluali jam nllione illud maguum Eupliraien, eic. Pereunte populo Oa-
,
q ,

qnam sanguincin vocai ,

punieniur ; et qui se bylonis afnuenlia , in quo nihil vivuni , nihil viride

vivcrc jatiabanl. moriis probabuiitur auclori ser- qiiud igni apium non sit, remancbil. Iloc cst quod
viitsc. supra dixit : Aruil messis lerree {Apoc. xiv) , sancii
Lt tertius effudit pltialam suam snper flumina, eic. rcgis obviam Soli jusiiii.c properanl. Aliier. Sicut
Et hi qiiO(|ue qui, ut snniii virns ii;c:iiiiis inrundjiil diini supcrbil iiiipius , incendilur paupcr, iia pesti-
dulcia se propmnre (iiigunl, digna plaga: percnnis lcntu fl:igellaio sapiens asluiior fiet. Soliio autem
liltione plectenliir. niore pr.clcrmisso , sepiimo angelo recapiiulal ab
El audivi un^elum aijitarwn dicentem, Justus es, elc. origine brcvilcr.
In angelo aqnarum, (inincs angclus popnlornmdicil, Et vidi de ore draconis et de ore best.os , etc. Spi-
interiuii itiTfCtu divinis laudibus conciepantes, quod liins diaboli, cl Antichiisti, ei prai-positorum corporis
vindicans s:nguinem servorum suorum boraicidjs ejus, qiii pro nninero panium nnius corporis irif.irius

niorlc potaveril. diciti:r , rani^ similatur , animantibns scilicei ioco ,

El audivt alttnim ab aliuii dicentem : £iiam^ Do- visti , molesloque .^lrepiln horrentibns. Qnx cuin
mine Ueus omnipolcns, vera eijunajHdicia tua. Qnod aqu.^rum incoix vidcanlur , in sord^bus lanicn et
 ,

181 EXPLANATIO APOCALYPSIS. — LId. Ul. ifi

tceno voluianlur. Hypocriia; quippe aqnam viia; siiis A pesci. Rerapiliilat ab e.ulem persccuioue , ruiiian:
proiniUenles , in soidibus quas cretjenles in aqiia describens inipi^ civii.iiis.

deponuni morlui del-iiesounl. Sic Pliarao qui iii Ll [acia sunt ftilgura et voces, ctc. Cum
, iii fi/ie st-
populum perderei iii bapiismo ,
pG:l enm inlroire Culi lalis fueril Iribulalio , (>uait& non fuil ab initio
aiisus, ibidcm necaius cst. {Mailh. xxiv), signa p;iriler maxiina (lafebuiil. Sed
Sunt enim sphilus damoniorum faiienlei signa. Ila uinim a parle boiioruin. an 3 p.Trie nial-irniii, an ex
naiiiqiie sicut eiiam per magos Pbaraonis credendi ulrj(jue parle sibi ailrinsecus coeant, nitn bic saiis
sunt signa faciuri. Ncc iintncriio eorum nicniinii elucet. Sicul Moysi et niagis facium esl Pbara nis.
facia mentiune ranarum , nisi ut niinisiros Saian:e Ll fcia est cmlas magna in tres parles. Triforinc
tnnc quoque similia prxdicarei signa faciuros. U.>-qiie bellum impia civilas int^erl Eccle^iae Clirisii. Quaiii

ad signum enim ranaruni suis magi inraniatiouibus genliles el Judiei apcrio certaniine, hairetici subdola
valerc permissi sunt. defect!oiic , falsi fratres pravis infesiant exemplis.
Et procedenl ad reges loiiut terrtc , eongregare illoi Quod et supra in tribus equis inalis, roseo, iiigro el
in pralium, elc. Sicul sancti rcges suni, quibus, tu- pallido, figiiratum est.

pbrate siccato, via paitdiiurOritniis, ita euam pravi Ei civilates gentiuni cecideruni. Id rs!, oinnc rol»iir

reges terrae dicuniur, qui non ex loio orbc ad unum B fiduciaque geniium. Jucundiias enim iinpioru.n riiina
lociim congregaii, sed suo quajque gens in loco san- eA magna, et gaudium iiiiqui pcrtliiio.

clos impugiienl. Dicm aulem Doinini magnuin, lotum El Babylon magna in memoriam vcnil ante Deum ,
tcnipus dicit a Domiiii passione. Poiesiel dies accipi eic. Tunc Cabylon cadit aui iram
, Dei bibit, ciim
jndicii; cum exerciius diaboli pcr totuin icmpus vitae potesiatem accipit adversus Jcru.-aleiii , pr;iciiiiie
{iia.'seniis congrcgalus Domino regi [irosierfieiulus novisi-iinam. Proplcrea iiis:im di.\ii cecitlisse lerras
occurrct. moiu quem facii Ecdcsia;. Quod si ad dieiii jiidicii
Efce venio sicui fur. .\lia ediiio conseqiicnlius ba- referas, ibi impius in mrm<>riain Dco veniei, qui duiig
bcl : Ad dicm magnum Dei omnipotenlis. Ecce venit dicil in corde suo : Obliius csl Ueus.
ui fur.
El omnis insula fugit, et montes non sunl inventi.
lieatus qui vigilal el custodil vestimenla S"a , etc.
Ecclesia, qux, propier st.ibilitaiis einineniiam, in-
Deali quorum tecla sunt peccata (Pio/. xxxi), qui tur-
Siilis comparatur ac montibus, a peisseculorutn se
p ludinem viiae repreliensibilis anle jusiorum oculos
cauia iluciibus abscondii.
in jiidicio subsequentis boni operis tegmiiie velant.
Et grando magna sicut talenlum descendit de calo in
Ei in Evangelio, Diminiis, in exemplo furis cavendi,
Q iinmines. Grando ir;c Dci taleiiio similatiir, qu% et
servos vigiiare prscipit.
pondere gravis el Kqua judicii\prodiversiia'ecuIpa-
Et congregubil illos in tocum qui tocatur Ilebraice
ruin, singulis innig;itiir. Et onines plag;i! >Ej!;yi>ti li-
Jlermagedon. Ilunc locuni alibi expoiiil, dicens : Con-
gurx fiteruniplagarum spiriiualium.
gregavil illos in prcelium , et circumieruut castra san-
El btasphemaverunt homines Deum, ete. Quia alia
ciorum, et civitatem electam (Apoc. xx), id esl, Eccle-
pcccata causa sunt peccaii, alia pocna peccaii, aila
siain. Potest et e conirario locus impiorum diabolus
u(rum(}ue. Sicul Isaias : Ecce tu (iiiquil) iralus es, et
iiiietligi, qiii iii liomine pcrdito , lumore usurpatae
peccavimus (Itai. Lxiv). Ilic blas(ibeiiMrc Dcuin
Deitatis inflaio, priores , id est, quondam a Dcinino
propiergrandinem, et peccatum agiioscitur, et poena
iiiierdicias, recujterare se gaudebit insidias. Ilerma-
peccati.
gedon eiiim conresurreciio in priora sive mont glo'
,
CAPUT XVII.
bosus interpretatur.
£( septimus effudit plmlam suam in acrem , e(c. Veni, ostcndam libi damnationem mereincts magna:.
Sicut supra sanguis ultionis usqiie ad frcnos equo- cic. Perditoriim muUilUilo, qiiyi:, relicto Crealore,

rum, immundos videlicet spiritus exivii , sic el bic dxmonibus se proslravil coiisiuprandaiii, iii flucti-

tuui e.nsdcm polestaies aerias novissima pcrfunderel j^ bus, id est, in discordi.i ptipulorum sedeie inemo-
uliio , facium esse, id est , finis adesse narratur ratur. E coiitrario auieiii inuliiiiidiiiis credeii-
quando (ul Aposlolus ait) novissima inimica desiruetur tium erat cor unum el aiiima un.i. Quos despondit
mors (I Cor. xv). Ilactenus sub pbgarum nomiiie Apostolus uiii viro virgincm ca^tJiii exbibcre

perseculio novissima describilur quas Tychonius Christo.

,

4>iniics a contrario vuli inielligi. Plaga esl, iiiquiens, Cum qua (ornicati sunt reges tence, elc. Universitas

fNsaiia6i/i$, el ira inagiia actipere poieslaiem pcccaadi parlibus prxeminel. Keges enim et inhabitalorei!

iiia\ime in sancios , nec corripi adliuc majore ira lerrae sunt singuli terrena superbe peientes, quosil-,
Dei. Proveiitus eaim beaiiludinis maloriim mors esi, liicebra sa-culi, viiiiirum libidiiie coiisiiiprai, et iii-

sicut e conirario tormentu ei bumiliatio Ecclesiju sania menlis debriat.

clariias est. Nam ipso (eiupore ilhisus erit omnis Et abilulit me in descrtum in spirilu. Desertiiin

populus impius ab oiiini plaga corporis quasi qui ponit divinilutis absentiam, cujiis prxseniia paradi-
,

aixcperit toiam sxvicndi pntf.siatciii. Nec opns erit sus est.

'unc adinipleliont'. pcccatoiiini , cl ir.e consumma- Et vidi mutierem sedentcm super bestiam coccineam,

lionc aliqiiem mal<»rum flagcllari , ei a furore com- eic. Diabolus imp et:iie crucnius, blaspheinus, in-
 :

«83 H'A\¥. VE.Nnr.AUILIS OJ>F. PAUS II. SECT. I. — LXEGETICA GENLiNA. m

(laius, coriii(iie!.iti) iiavo.uui laslu prxsutupiiotiis A adversilate lcmpons, el iiiUriiiiluietii reroveai, lie

vxtollit. bievit:iie.

liubenlem capita sepieni el cornua decem. Iil est, Kt beslia qate erat, et non ett, et ipta oetava ett, etc.

lialienlfin r^-gt-s iniiiidi el ngiia, qiioniin cl Domino Anticltrisius qui in fine sxcuii regnalurus cst, propier

gloii.ini in moi.ie inoiisirivil. El seplenario cnim cjiisdcm quidcm corporis iinpioruni , ciii caput csi,

.»aepc cl <Icii:irio nunieio^ ul siipra ilixiiuus, un.vcr- iiiiiuiein , ad reguonun niuinli pertinet numernm ;

sitas inJicalur. sed prnpier singnlarem ncquiliac potenliain,suictiam

I'U niulier cral cirrumdola purpura ct cocrino. In loci proprii coniinelur ordine.

liirpiira fiiciis siiniilali regiuiinis, iu coccino cnieo- Et decem cornua qute vidisti, decem regct sunt, elr.

liis lialtilus iinpietalis deuionsiratur. NouJutn regna mundi in persequendo Ecclesiam,

El inau:a!n auro el lapide prclioso el margaritis. suam (>ienc poteniiam dcmoiisirarunt : quae iicct

h\ csi oninihus illctebris simulaU' nriiaiis. Cjuid sit nunc quoque plurimis dominenlnr, acrior lamen erat
dcniijue i.tia lianc pulclintuiiitjcm, cxiKiiiil , di- gloriatioiiis insanx poieiiiia, cum rtiam signis dece-

ccns; periiit plurimos. Quid:iro ,

persecitaonc novissiiii.i

llubcns poculnm ameum , eic. Aureum poculum propinquanle, decein reges fuluros, qui orbcin inler
|t!ciMiui iinniuii (iiiiaruai iiypocrisis esl, quia lijrpo- ^ sc dividanl, jiixia Danielisquoquc proi>Jie iaui.iiikr-

cril:G foiis quiilcin parctil lioiuiiiibus qiiasi ju^-li, prelanlur, qtii dc bcslia quaria dixit: Et h.:be'oat cor-

iiilus auicin plciii sunt oiniii spurcilia. Quod cniin riua decem ; et eece cornu aliud parvnlHm ortum est de

\irus lu auro, hoc cst, bcsiia sub iiubilu nterctricis medio eonini ; el nia dc cornibus pr»"* evultn lunt a

laicns. facie ejut (Dan. vii); cl ADlitlirislum, de Dabjione

iiaium, A.yypii regem et Africx et iSiliinp'.-e supo
/'-f in fronle ejus nonien tcriplum wy Ueriuv.i, ctc.
r.itnrum, quibus interfectis, eliam septciii alii rcgcs
i!xc quiiicin C(>rrt.>plela siaiim iu ipsa facic niilrix
vicliwi colla suiunitlaiil. Alii auiein ad prTvaricatio-
itslendiiur c^se viiioiu ', scd quia pru lcnli lanluin
noin siijnificaiidain in undeiiario nuiiicro p 'Siluiii di-
ralionc discernilur, ntasiiue preliosc ornata, niysli-
cuiit Aniicliristum.Undecim eiiiin deii.iriae perfectio-
cuin hoc essc nuincii indicali^r.
nU trnnsgressioncin dcsignnnf.
Ei aidi muticrem cbriam de sanguine $anclorum, eic.
Sed pol^ilatcm tanquam reget una hcra arcipicnt
Ilnuin cst corpus advcrsuin itilus ac furis: qiio.l
post betliaiu. TanjU.^m reges dixil ,
q'iia velut iii

liccl videatur luco separatum, iii comnmne iiiincn

sumiiis re;;nant, qui Clirisli r'.'git<i advi-rsaiiiur.
unitate spirilus ipcraiiir. Sic proneiioies pravorum
Ili unum conilium habent, ctc.ldest p.iri consensu
ci.su Zachariam lapiJassc accusanlur, cum ipsi non C ^^^.^ ini,.,„ione diabolo miliiani, hoc esl cnim post
fccerinl.
l>esliam accipcte regnuni,diabulumiinitaiidi>,Chrisio
Ei miratus sum , cum viderem illam , admirntione adversari.
muijna. Ei dixii mihi anyelat : Quare miraris ? eic. Id Ili cum Agno pugnabunl, eic. Nt; sxviiiam houit
csl, diabolus quoiidain iii tnundo priiicipal/at r, qiii, anliqui liumana timcret iiiGrmilas , sopiicipiteii)
Domino crucilixn , ejccius esl foras; in bne «tiieiu describit bcstiam s^cularis regni cornibits arifatam,
luundi, de carcoris sui lasaiur ergastulo, spiritii oris Cliristo Iriuiiiphante dcviiici, quca) in suis Irium-
Doniini peribit iii xtcriiuin (// Ihess. ii). Tyclionius phare dcsijiinans adjccil
bcsiiam ad oninc cnrpus diaholi refcrt, quod dcce- Kt qui cum illo sunl, voenti, electi, et fdelet. Pr»-
driitiuin et snciedenliuui sibi generalionum pro misit bene elecii, inulti cuim sunt vocali, pauci vero
cur.su supplcaiur. Maxiine , (|iiia muliercm , quani elccii.
bti|icr aqiias mul':«s , id est , popiilos sedeiiiein Et decem cornua quw vid'itli, Clc. Gloriain ninndi,
oslendcre proiniscral, snper bcsliaiti osieinlit se- qiiain nunc lascivo complectuntiir a:riore, maximn
dcnl<'m. tonc iii('ipi)Mii odio dciesMri, cuin se Agno vinoeitte
S(fplem capila, teplcm mo)ites tuntf cto. C^ipiia, rv vidtrint iti liiie damnandos. Pi^tcsl et aliler inlolligi,
in.'\uil, bestiu', reges nitiMdi suul, ob luinoretu su- sive i|iiod inlcr siipcrbos scm|>er juivia sint, sivc
p('rhi;c int.nlibiis a(t:ripiati pnccclsis. Iii iiuihits la- qiiod omn'>s qui diligit inifjuilaiem odit nmmam tuam
seiva rtqiiicsiil iuipi-.ias, ul el vi preiiiuitl et iraiule
{Ptal. X).
ilcci|>iant.
El deselalam firienl iUnm rt nmlam. Ipsi enim per
Qninque cecideruul, unus esl, el ulius nnndum re- irain Dci dcseriiiiii f::ciuiii niundum, dum ei dediti

tiit. ('.('iH in S('plenait>i uiiiiitTn ph-niiitildiein inui!- siiitt, et iiijiistc uiunlur.

ilaiii ih-scii|isisscl iiit|)crii, cDJtis uhini.i par^, id esl, Ei carnrs ejus mnnd:irnb.:nt, c!r. Luxibus eani so-
Antubri:>li no:iduni vfiierni re^num, ci>iiscqiieulei' lili% de^tiiutani g<'hcnn;ei;;niliiiseoiubureitt.
i|uiii(pie rcges pnueriisse, scxiuiu ades.so, sepliinuni Deus enim dedil i:i corda eorum, eic. Deus, in-
veiitiiriiiii csse tesl:ilor. qoii. jitdes justii^ f.rii.-t, et cui justilia seinper phicitu
Et cum veuerit, oporlet eum brevi tempore mav.ere. cst, talia peimisit iiiipiis pro pociia peccali prioris
Qri:) et sof^cibos uos ii itiliimos Doniinus coiiS)iicit, opeiari : pro qiiibus nicrilo fincm loiiiis imponetet
dies qiios singitlarilcr malos inlulil, misericordiler nrbis, Kicul iii Su'.tonii3 cl diluvio facluni Evattgciia
brevialDS dicit. Profecto ut et sitj erhiam leireat, de tcstaiilur.
 ,

ir> LxrL\Nvrio ai-ocalypsis. — lib. iii. m

IJt den( regHinn suHtn bes!i(e, eic. iil csi, diabolo A lcrila; vilac prresenlia rcinanseril, (iiciiilibiis : Qaid
prtrc.iiii, (lonoc coiisiijiiiiieiilur ScripUirx, qiiibus nob s profnit superbia ? aul quid dititiinum jartantid

Dciis dixil <|iiario rcgiio lei tam consiiMiirtarc, sictu contuiil tiobis ? Trnnsiernnt liwc oninia, tanquam um-
iii D.iiiicii' icglimis : Qitartum eril reqnum super ler- bra {Sap. \). Vcl cinii iii pr.Tscnti, rcrum afflueiitia

r«im, </iyo(/ inii o'i)n':bui regnii pra'valebi!. Kl univer' ccssnnlc, et crintvilionc gentintn divcrsitrum insiaita*
tam hrinm deiorab:!, el everlei, el delebil (ban. vil). pravoritm voitmt:tlitios adim, lciidis circuiiifloeus ,

t.l mulicr quam vidiiti esl civilns vi(i(]tia, «lc. Sc ei carii:»liiiiii del:('i:iiutii :ililiil:i fiieril occasio,
lnrr.i spoiis:iin Agni (•oiileniplari jnssiis, vidil civii.i- Cnni viderinl fvmnm inccndii ejua M cst, iitdicinm

leiii fa:ic!3ni de.^rciulcnlctn ile coelo. Qnani ciiin de- pcrditionis, quoiiiam fomos igneni pr;i>it. Qiiid eniiu

sctibcrcl: El reges (iiujnil) lcrr<e afjerenl (ilorinm csl aliiid gras.^^atid isla inundi ei C(;n<ritio, quain r<.i-

sunm in illam (Apoc. \i\), Dikl' siinl eiiiiii in inniido iiius instatitis geltetiniu ?

civiiiies: tiiin »*e ;ily;>S(», ;ilier;i(le cflnlc^slib is orifiis. I.onge. stanles propler limorem lormeiitornm ejus.
IJikI.'. cI caindinii ini|>ii-(:ucin. f|it:)m sttb liabiin mcri'- LoiigR stanles non curpore, sed animo, diiin uniis-

Iricis ii(iil:kia: aii^iie combusUc descripsc ai, nuiic qtiisquc sibi (iinel, qnod :>licrum per caluinni:is ot
deaerl.TD civiiaii» co ' par:»l rninis. poitiiiii im p.n;i vidci.

CAPLU XV!II.
I» Dicentus : Vir, v(e, civifasilla magna Babylon, elc.

l'U ])0U htvc almm augelmn

vidi dcsce-tdenlem de S, irilus dicit nintcit clviialis , vornin illi iiiunduin
cwlo, hubeniem pvteslaleni ma inain, clc. Angclns bic plan otiit Ckigiio ad.noilnm lompnre p(£ua intiTcep-
foiiis et illtiii)iH;>iis (erram, el ij.se Dnminuj inc:)r- (nm, omnemqii!: iudnstriam laljefjciaiam ccssare.
iialns, cl i'>closi;C doclorcs possnnl inlelligi ; qni tt negotialorcs teriw fl^bunl et lugebunl snper illam,
fCPle li liiinine prxnliu, cnstitn mnndi pn dicaiil, di- ctc. Cuncias n.uiidi pomp:is, ct ea qii.'e vel sensibns
Cciites: /lp/.>op'>i'/''fiDinv^iit(/>icatorHt?i(.f/a{r/i,iii,iv). corpr>ris sitavia, vol exiernis sunt usibus accumtnoda,
Cecidii, cecidil liabijlon minjn'i, eu*. Nc limcas (in- dclic're itijenl. Specics enim nieUilloFum ad visum,
(]uii), o Jerusaletn, lcrreii:u poic:.ii:iai civiciiis, «ptx odoiamenta un^uenta adtacluin, vinnm,
udolfaciiiin

eu ipsuspirilnalaer cadii, qiiottbi ner.indorum prx- iriliciim cl olenm ad gusium, peiiinent. Jumento-
valel inrcst.ilione civium. is;iius qitoqne describit nun porro ei inancipiurutn vocabulo cxiera liumaNi-

Ilabylonem inonstris iidi^jliiiandani iminundis. Niilia tatis auxilia perire quai!riinlur; duplici gencre, ut
«it enim itisi diaboli civiin%, qiise omnetti :uiliiiam dixi ,
qiiod dcliciatil ista mundo morienle, vel quod
capiai immiindam iii i|(ia oinjiis imiTiundUia per iitiscn supiTsiiles eoruin inieritnra qui mundi gau-
,

orbein commoiMtnr. - dia morle rcliquernnt qnasi snaj civtalis ruinas de-
Ei mercniores lcrrie de virlute delieinrum ejus di- piofent. qui ei ideo, melu pceuae similis, longe slnre

viles facli snnl. Di\ilospecc:iiis dici eos(|i>i pro abiHi- dicunliir.

datilia tempornli siias iiifelici iitcrcatu an mas coiit- Qui diiiles facti tunl, ab en longe slabunt. Ubicun-
iiiuiaiii. Nam tiimielis liix iri.e pauperes pnlius quam qne dicil Spiriius diiatos ab oa, dclictoruin divitias

divius lacit. signirical. Inlerius cnim ni/i injustoritm vox cst di-

Exi.e de Hln, populiis meus , etc. Sic et Isaias :

centium : Vce, vw, civitas illu waijna, in g la dituti

Exite de niedio eorum , et iminumlnm ne fetigeritis, suril omncs gni habeit naves in mari, icruiit diviti:e

31 undumiai qui fert s vasa Uumini (] tai.. Lti). PrxRUB» intelligiintur. Putanl eniin sux iaciionis solertiu se

li.ila Ualiytoiiis ruiiia, inducil discessioneni, qu.-e est esse ditalos.

D:tbylimis rniiia. Cttin enim discesseril Lot a Sudo- Qu<s amicla erat byssino el purpura et cocco. ^tm-
inis, fuiidilns lollenliir. quid civilas ainicitur bysso aut purp:ir.i, ci iioii iio-

[leddiie illi sicul ipsa reddidit vobis. De Ecclesia niines? Ipsi iiaque se plangunt, duin ^upr.tdictis ex-

cnim excuiil in inuntium plagx vi-jbilcs ei invisi- spoliantur.

biles. El omnis gubernator, el naula: longe sleterunt, etc.

Et duplicale duplicia secundum opsra ejus. Ut qua; Nnnquid oiiinos niare navigauK^s ades c poteru.it
j^
lcmporalibus fruebttur dcliciis torineniis crucietur ut videant inccnditim civiialis? Sod oinnes s:t*culi

xternis. ciiltores et operarios dicit limcrc sibi, videntes spei

Quia in cjrde sno dicil : Sedeo regina, el vidiia non sux ruinain.

SMiii, eic. Qiiia pra:seniibus dolcctata lu.\uriis uliio- Dicenles : Quw esl simids civitali huic mtgnce? Id

nem noluil pruica.ere fuluram, ideo in brevi leinpore est, iiou pusse munduin in inlegrum resliiui

etspiriiuaii etcarnali clade puniclur. E cunirario au- El miserunl pulverem tuper capila siia. Id csl prin-

tero cives coelestis pa(ri.x, qui proponuiil Jcrusaiein cipum suorum faciem exprubr.nites; a qnibiissediK-ti

in prinripiu Ixtiiijc sii:i: , nolunl in lcrra alictia caii- peribant; vei cordis sui, qiiod est pnncipale liuini-

ticum Doinini resonare {l*sal. cixwt), id e.'!, in prue- nis, sera poeniieniia vcsaniam accits^inics.

ftenli porcipere gaudium futuro succnlo deliiliim. Quoniam una hora desolata ett. INola siiigilas lu-

Et flebunt el plangenl se si>per iltam reges terrce, (;cntinin personas tiun Solum jacliiram diviiiarnm,
elc. liic Hctus reguni, et mercatorutn ci iianiaruiu scd ct ropc.niinam improvisamque dcflcre rnin:tni

Babylunis, duplicilcr intclligi polcst, vcl ctim iii die s.cctili fallenlis.

iudicii, loia tuundi gi<«ri.i pcrcuntc, impiis %vU piaj- Exmlta I' iirr c^iiij ccelum, el taiHti apostoli ei pro-
 :

^87 CED.« VE.NRRADILIS OPP. PAHS !I. SECT. I. - F.XEGETICA GC:NLKN\. m

pheio!. Sic el Dominus in Evjingelio minam miindi A psalmi qui principinm l»al>eiit Lnudate DQmmm,
praediccns ad.lidil : Cum videriiis ha c (ieri, respicile et 3|>ud llcbrx-os ab ollelnia iiicii.iiini.

esi, exliilarate El fumus ejus aseendil in swntln swculerum.

levate capila te$tra (Luc. xxi), id
Ascendit dixil, noti ascendet. Scinper a'ilcin in per-
corda.
diliimem vadit IJabylon, el j:im crcmaiur in p;irle,
Qiteniam judicavii Deus judieium vetlrum de illa.
sicui Jenisnlcm transil in paradisum, Doinino ni;«iM-
lloc est illiid (jijod jiidiciinn animnR satioioruin ma-
feslantc in pauperc et divito.
gno clamorc qu.xrclunl : Vaqneqio. fiominc Deus,
El viginli qualitor teniore* crciderunt, et qualMor
sanclus et verns, von judicas el viiidicax sanguiiiem
animalia adoraverunt Deum. Mou l.ibioruin lanium
nostrum (Apoc. vi)?
cfitcio, sed summse dulredinc dcvntionis Eccb-sia
i'A tusltilit vmit angeliis forlis lapidem quaai mo-
impelu Dcum veiicraiur.
larem mngnum; el miiit in niure, dicevt : II oc

Sic im-
Dicenles : Amcrt, allcluia. Ilacc verha cum iiiler-
niitietur Dahtjlon. Sivc (ul ali.i dicil Edilio) :

pnnari qiieanl (uam in lidem sive veriiaiem el lau-

petu dejiclelur Dabylon mngna civitas. Civilas s.xculi
molas dem Domini, ut dixi, iransferiiniiir), propler reve-
pro pecialorum pouJere el errore, insiabili
rcniiam lam''.;i sanciitaiis primae illis liiigu^c serva-
comparalur. Iii circuilu eoim iinpii ambulanl. Qua;
liir aucloritas. N:im et alteluia Domiuicis diebus
jure lluciibus uliioiiis absorbeuir, quia civcs Jerusa-
cum super totoque Quinquagesimo lempore propier spcm resur-
iem fluciibus opprcs.sil inlideliiaiis, flu-
rcclionis, qiix in Domini e.-t laude Tulura, cunlinue
niina Babylouis sedcntcs, coelestis Sion abscnii.im
c:inil Ecclesia.
flereut. enim Dominus auciorcs scanJali tali
Aii
Et vox de throno exivit, dicens : Laudem dicite
pocna pleclendos. Et Ecclesia quidem iapidi simila-
iiir, sed stabili el rirmo, qui tentpcstatum spernat
Deo nosiro, eic. Cum lioc imperat facieudum, et
iiicursiis. Potest molaeiiam proconiriiione poenarum
memorai f.ictum, apprubaiam servorum laudem in>
dicai electorum. Pu«ti(i, inquit, et magni, quia par-
inlelligi. ^am el bciiliis Igiiatius roriur disi.sse pas-
viias non iiocet ingenii, cujus cor cl lingua Doraisi
surus : f FrumGnium Dei surn, besliarura dentibus
p.inis niuiid clficiar.
Uiide repleia esi.
niol.tr, iil is >

Ei audivi quasi toeem tnbce magna;, et qua%i voeem

Voz ciiliarwdorum et mniiccrum, cic. De illig quin-
aquarum muliarum, eic. M.igiia vox canealiiini, in:i-
qiie sciisibiis srniim disiiilerai, quem nunc inter
gna cordis «'Sl devotio; qu.u multiplit i repeiitu lau-
alia dc uiMndo dicii aufcrii. Ac si diccret : Qiiod visii
dis el ruiiiam impioruiii, el gto iam Doiiiiui suo-
pulcbrtini, auditu c-inorum, taclu planum, odoraiu
rumqtie concelubrut a^lcriiam.
siKivc, gu&tu dclccmliile, ilc s.tcuIo iransiluriim cst. r
Kt demut gloriain ei, quia venerunt vuplicE Agni.
Ei omnis artilex omnis arlis non invenielur in te

ampliiis, eic. Unini:i, iiiqitit, qua; ad usiim vel jii-

Nuptix sutit Agni, ciim Ecclesia Domiuo in tlia-

lam<j rcgni ca-lestis soci:ibilur.

cuiidilatcm bumaii»; vii:i.' pi-itinent, loiluntur nb
Et uxor ejusprayaravil sc. Operibus justili.ie sem-
iinpiis. Ei fdjccil ra isani, diccns :

per iiisistendti spiriiuali se couvivio ct pereiini regiio

Quonium mercaiores tui erant prineiprt terra. Id
(lig<iaiki exliibuit. Pute&t ei juxia Evangeiii parabo-
esl, i^uimicm in vita tua percepisti bona (Luc. xvi).
iaiii accipi, qu^c virgiucs iiarrai vcnienie spoiiso sur-
El in ea tnngnis pnpheiarum el tniiclonnn invenlut
esi, elc. Niinijuid
geiilcs, suas ornare lampadas, id est, sua secum
(adeiii civit.is occidil aiiosiolos,
o|:era nuuicrare, pro quibus xiernam percipere
qiia; ei propiictjis, aui omncs saiictos? Sed liapc esl
bc:ttiiudinein cxspcetani.
civitas quam Caiu frairis sui stnguine fundavil, el
Ei datum esl ilti, ul cooperial te bgt$ino iplendenle
vocavil nooiine fl ii sui Enocli, id esl, posterilaiis
candido. Dalum esl illi faciis suis indui. Quo couir;i,
su.neoiniiis Nam sepicin geiieraliones descriptae su:it
Cain. iinpii, qui, juxta Isaiam, telas aranea: texuni, non
Iii rjus civilalis xdiliciinn funditur omnis sott'
guis iuslHS a tanguine Abel justi usque ad tanguinem operientur operihus suis. Opera eniin corutii opera

Zacharice (Mcith. xxm), id esi, populi el sacer-

D '""''^"*;

dotis. Et dicil miki : Scribe : Beatiqui ad ccenam nuplia-

rum Aqni vocati sunt. Non nd prandium, scd ad coc-
CAPUT XIX.
nani vocaios narrai, quia nimirum in fiiie diei con-
Pvti hcecaudivi quaii vocem magnam tuharum mul- vivium coena esi. Qiii ergo, liiiito praesentis vit»
tarum in ceelo diceniium : Alleluia, ctc. Ilaec nuiicei lemporc, ad refectioiieai supernx conteinplatiunis
partc dicit Ecclesia ; tunc auteni perfecic cum dis- vciiiiint, profeoto ad cooiiam Agni voc;intur.
cessio facia fuer^t, ^t cum apertius vindicaia. Hac verba vera Dei $uni. Id esi, veraciicr eveuienl
Qiia: corrupit terram in prostitulione tua, etc. Duo qua: fuiura prxdixi.
niereiricis facta rommcmorat, quae *e videlicet ma- Vide ne fecerit. Conterous luus tum, et fratrum
is corriiperit, ei bonos persccuia sit, qiiibus duobus luorum. Siipra dixerai : Ego lum primut et notitsi'
ciiiicia reor pravorum criinina comprcbendit. mui (Apoe. i). Ostcndil ergo angelura missuin esse
Et iierum dixerunt : AUeluia. Fcclcsia Domirjiim iii liguraui Domiiii ei Ecclcsiae. Nam et in line dicit
siipcr judiciis cjiij imlesincnli alTeclu "ollaiidal. AI- Ego Jcstu mii angelum meum testiffcari vobit ha:c in
lciuia enim diciiur l.audate Dominum. Deiiiquc etclesiii (-.Xpoc. xxii).
189 F,\PL\N\TIO xrOwALYPSIS. — l.IB. 111. 190

Habeniiiim lesttmouinm Jcsu. rt»>iiiiirtni Doitiinus A exposuil juslificationes esse sanclorum, juxla quod

liorainem assiii«i)'luin super ra^Ni.s elevavii, P>.iliiiisni ail : Sacerdetes tui induantur justilia
.lesus

angelHsal) iKimine li.iiiijl aJnrari, sniier bC viilolicet {Psal. cxxxi).

ailorans homiiiein Deiira, quoJ anle Iiicarnalionem Fa dc ore ipmis procedil gtadius aculus. Sic ei

noiiiini ab hominiijus faclum, el iiequaquain ab an- Isaias : Fa posuit, iiiquil, os meum tjuasi gladium
acuium (Isai. xlix). Et Apostolus : El gladium Spi-
gelis prohibilum esse legimus.
Tcslimoivum Jesn ett spirlius propltelia;. Quidquid ritus quod esl verbum Dei {Ephes. vi).

Ei ipse cnlcat lorcular vini furoris et irce Dei omni-

cnim spirilus prophetiae dixil, teslimnniuin est Jesu,
lege el proplieiis. Ne ine poieniis. Calcat cniin iiuiic quoqwe, doncc extra ci->
qni habet lesiimonium a

ergo, inquil, pro l.)co ailoies, cum illius cgo viriuii- vilaiem c:»lcet.

hiis tostimoniiim porhibcre vencrim. Ibclenus <le Et habei in vestimento et in femore suo scriptum :

ruina Dahyinn s, abhinc de glorii Jcrusalem fuiura. Rcx re.jum ct Dominus dominanimm. Uoc csl iiometi

Et vidi catlum cperlnm, et ecce eqnus albus, elc. quod neMio suiierhorum eognoscii. Kccle-«i;e auleui

et viia {Joan. xn'\ el noii air.imenio, sed spiritu Dci vivi, iii labulis scili-
Dominus qui est via, vcriias
Quoniam minMia, cct cordis inscribitur {II Cor. iii). Feuioie cniin
cui pcr prophoiam dicitur : (ec sii

amen {Isai. xx^) ad B postcril:>s seminis dcsisjnalur. Uiuie cl Abiaham,

co<)italiones anti.iuas fideles, :

poiesialcs candidi corporis, id iie po>terit;is ejus alienigeiiis nnscercliir, inler se

doi ollandas aereas
servunK|ue stiuiii lerlinm leslimoniiiin femiir .Titlii-
esi, iinmaculaii consccmiit sedein.
Et in justHia judicat el pvgnat. Judicat ul rex S.T- biiil. De <iuo Aposioltis lanquam nioi luo fr iiri scincii

cnlorum. Pugiiat, quia iii suis mcmhris semper cutn- susciiaiis, aii : In Christo enim Jesu per Evangelium

passus dimicat. cgo vos genvi (I Cor. iv). Polest el fic intelligi, quoil

Oculos Dei tccksia servieiido iii Christo regiiet, el duniinetiir

Oculi autem ejus sicut flamma ignis.
aliquando spiriiuin. Lu- doiiiiiiaiiiitiin. In Tcslimenio etiam idem noinen dc-
aliquaudo praecepii dicit,

tunm, Domine scribitnr, qnia mvilerio n;it;viiaiis et opere p3>sio-

cerna (inquit) pedibus meis verbum
Ignem veni mitlere in nis iilins nobis majesias reguiimque ajieritiir. Exjio-
(Psal. cxviii). Et de Spiritu :

nit in seqiieniihiis qiiid hic liabilus regis et exciciius

terram (Luc. xii).

diadcmata mnUa. In qno faciemiis

si^iilicei, laborem vuleliccl iiuvissiaii cerl;iiniiiis et
Et in capiis ejus
g'nriain rcgni sequenlis.
virluein, iii ipso muiiiludo sauciuruiii coronalum
dccoiem. El vidi tinum angelum slnnlem in sole, elc. hl esi,
di« iiiir Inihere
pr;i:dicaiionem in Eck-.lesia, quae qii.niio inagispie-
llabens nomen scriptnm quod nemo novil nisi ipse.
Nisi ipsp, aii, quia in illo esi omnis Kcclesia. Yerbi
^ ««ii'"", tam.o lucet c.lariiis, et liherius inioii:.t

cniin Dci perfecli cognilio illis nianifestaiiir, qui Dicens omnibus avibus, cic. Avcs appcllal saucios,

corptis Chrisii et memhra esse meriieruni. todctn in coeii vil:i dcgenics : Ubicunque enim fueril corpus,

ycmo ascendii in coelum, nisi illuc congregabunlur aquil(C (Malth. xxiv), Quos in
inodo el Onniiniis ait :

uiiuin corpus redigens, ilixeral aipiilani volanleui

qui de caelo desccndii, filius liominis qui est in coelo
(Joan. iii). in uiedio ca'Ii.

Et vestiius eral vesle aspersa sanguine. Ycstis Ciiri- V^Jitfe, coigregamini ad cxnam magnam Dei, etc.

pro Iflcis intelligi debel. llic ergo videtiir ipsum Veniie , iiiqnit , qni esurilis et sililis justiliaiii
sti

opiis iiidicaie passionis, iit in equo albo naiiviias in- {Mutih. v), ad epulas regiii veutiiri, ubi, superhorum

corrtipta, iii veste sanguiuolenta mors innoxia, desi- lurore represso, diviiiae jusiitiaj luce satieiniui.
El carnes equorum ei sedentium in ipsis. llos reor
gnelur.
Et vocabaiur nomen ejus Verbum Dei. Quia idemqui equiies illos csse quos in aperi.ione 8ij;illorum coiiira

liomo passurus ad tempus .ipp.nruil, in principio Deus eqmim Domini alhuin venisse descripserat.

apui Ocuf«erfll(Jofl;j. i).Verhumeiiimdiciiiir, quia ni- Ei vidi besliam, el re.jes terrce... ad faciendnm pra:-

liil iii subst.iniia naiurx cjus visihile vel corporeum est, lium, etc. Ca-na illa Dei qunmodo paraia s l expo-
velquia pcreum omniacoiididitPaier. Cujus adinte- i'ii, diabolo scilicei Ecclesiam impu-uame sed ,

griim iioiitia naiurx sihi (aiiiuni, ui superius ait, et Patri vicio.

co;;iiila est. Pax enim Dei exsuperat omnem senmm Vtvi missi sunl hi duo In stagnum ignis ardentis et

(Philipp. iv), id esi, ea p;ix qiia Deus ipse sibi paca- sulphuris, etc. Videtur signiht are diaboliiin cl Aii-

lus csi omiiein crealurac, sivc lium:in;r, sive eiiam lichrisliim taiilo iii.ijore quam c.et«ios liouiiiies vel

iratisccndit iuteilectum. Sapieniix eniiii d.i inones poena plocieiidos, qiiaiiio gravius est v.-
angelicx,
ejus nnn esi nt:merus. Nam quod dicltur : Et cui veiiiem flaniinis comTemari siilpluireis, quam cilo

voluirit EHius reveiare (Maith. xi), id est, Filium el moriliiruni iclii gladii triicidari. Nisi loiie pntoccu-

Paircm novil, ad Hioiluin crealur.x respicit. palam in cos divinain signilicat aitvtTsioncin. Qui

Et exercilus qui tunt in cotlo, scquebanlur eum i:i eniiH non cirdideril, jnm judicams eft{Joan. iii). Sivo

equis ttlbii. Id c&t, Kccles.i:i iu corpniibus candidis Aiiliclui^uiin p eudopropheiaiii diciuin, sive lucreti-

iniitabatur cuni, qux proptcr agiinem ceriamiiiis tos inielligas. Nullus eiiim mort;iliuin diirius peccal
sui jure nemen accipit excrcitus. li;ere.icis, qui Chiisium posiquaiu co;;iiovciiiil, iic-

Ycstiti bifis.no albo mundo. Qnod ipse superius gjni

19! HKUJE VI:M:U ABiL.S OPP. PAUS M. SIXT. I. — EXEGETICA GENtlNA. If)i

A supcr ierrain erual ligala ei iu ceelo

El omi.Ts nce^ Mimratx sunJ de cariiibns eonc.n.
lifiavcris ,

viiloril vimliclani im- {Mait'i. xvi).

Si iiuiic Ixlahiiiir juslus ciiiii

El aniinr.s decoUalorum pnplcr lestiiiionium Je-

pioruiii.qnaiiio iu:ic3in|iliiis, ciini ipbi jiulici pncscns,
erficieiur. Possiinl aiiieiii avcs tu, C.c. Suiiaiulilnr quod post bio diclnriis osl : /<«-
uuiis ciiin eo spiritns
snoriim intcr- gnaverunt cuin Clnisto mille annis. Uct'nat ilaipic
f li:im ininiumli spiriliis inlelli^i, qni tlc

rcpniim TyclHinius sic cxponil Etclesia ciim Cbii^jto in vivls et mortuis. Propicrea
iiii saiicnliir. Hanc :

e:iiin, sicul dicit Aposlobis, »ior<ut(s esl Chrislut ut

I Omni icnipore comolil Ecclesia carnes inimicnrum
comodilur cis, saiialiimr nniem et tivorum mortuorum domiiielur {Ptnm. xiv). Scd
et
sn.iruTH, tlnm :»U

corum carnali Oj.cre viuilicaia. » idc» iiiartyrum tauiuin aiiimas commemoravit, quia
ii» rcsurrcctionc tle
ipsi prxcipuc regnant post miirlem qui u.stjue ad
CAPUT XX. niortem pro veritaie ccrtavenint. Q:iod varo se-
qiiitiir :

El vidi anf;elitm.. . habemem cluvcm obijsii , clc.

Et qui iion adoiavcrunt btsliam, etr. Simiil de vi-
nec:ipiliil>ns :ib origine, pienius expoiiil quomodo
vis ei niorliiis debomus accipere, ijui si^e adhiic iu
5Hpr:i d-xeril : Ee>ti.t qtiam vidisli, (iiit, et non est, et
i»ta morlali c;iriie viventes , sive defuiicli regnant
auensura est de alysso, et in inliiiluin ibil (Apoc.
B cum (bristo,nnnc modu qiwdain lempori hi:ic
j:ini
xvii). Doiiiiiiu.s t rgo palerna prxJiliis poteslate
coiigruo, per loium luic inlervalluiQ quod numero
desceiKiit in carnein ciim p:incipe miindi bella gc-
ns^ilie signilic:Uur aniiorum.
Etnrus, atqiic illo li^:ilo, vas:i ejus ercpturii!!.
Caleri mortuorum non vixentnt donec contummentur
Et apprehendit d: aconem serpeniem anliqunm, elc.
mille anni. Qiiicuntjuc tolo i&io tciupore quo agilur
Diabiilus denrsum ptiens inlcrprelatur. Cr^cce autem
prima resurrcctio, id csi aiiiiiiarum, non audierunt
dicitiir criminator. Saian, advertarius sive prwvarica-
vocein Filii Dei, el ad viiam de morie transierunt,
lor. Dr.^co ergo, proj.ter nocendi in:Ui(iam ; ser-
profecio in secunda rosiirrcciione, qu;c carnis csi,
pens, propter talemii astuiiam; Di:ibo!ns, pmpler
in scciindaiii mortem, id cst, xierna lormcnta, cnin
siaius siii c isui:! ; Sal:in , propicr obstinationem
ipsa carne iransibunt.
Diiniirio adTcr.^andi Doininatnr.
Uwc est (inquit) resurreciio prima. Dliqnc qiia rc-
/:( li(j(wit eum pcr (.nn)s niill,'. Id est, ojiis pote-
surgimus pcr baptisniuin, sicul Apostolus dicil : Si
staiem a seiluceiulis buii.inil)iis i|ni li!;cr:indi riicr::nl
contuirexittis ciim Chriilv, qnw sursum tunl quarile
robiliens refrcnavit. Qiiam si totam vi vcl fraudc
{Coloss. iii). Siciit enim priina niors in hac vila esl
pcrmittereiur excrcerc, in lani loiigo lempore plu-
per poccaia, cum anima qua; peccavcril ipsa moric-
rimos in(irmorum dccipcrel. Mulo annos dixil par*
^ iwT, ita ct priina resurrectio iii bac vita esl jier rc-
lem, id est, reliquias iniilc annoriim scxli diei in
nu-sioiiem pcccatoriim.
(jiio natiis e»t Dom-nus cl |ias<ii.s.
Iknlus el sanctus, ctc. Id csl, qui Jcrvaverii qmtd
El miiit enm in aiijstuin. In corda ulique |opuIi
renaius esl.
pcrspciitoris. Non qiiia ibi diabolus aiili; non crat,
Sed erunl sancii Dei cl Chrisli. Alia Edilio liabct,
scd quia cxclusus a crt-i!cnli!)ns :.inpl;iis roepil iin-
Sacerdoles D,i el Chrisii. Non aulem de soiis episco-
pios possidere, qui non sdIuiii alieiiai:tiir a Deo,
pib et prc-byieris dictuin esl, qui propric vocantiir
veriiro etiam gratius odiunl servictitcs Den. Qnod
in Erclesia .sacerJoleSj scd sicul oiiuies Cliristi dici-
cl Dominus visibilitcr osienditur, cum cuiii dc liomi-
tnur propier inysticiim cbrisma , sic oiiiiie.'» sacer-
nibus in porcos cxcliiderel.
doies, t|uoiiiam inembra suiniis nnius fiacenloiis.
El clausit, ct signavil svper illum ne seducat am-
l)c quibiis apostolus Peirus : Plebs, inquit, ttineta,
plius genlet. Inlcrdixit , ci vclul sijnaculo regali
regale sacerdolium (/ Peir. ii).
praeclusii, ne sedurat gentcs,- sed qii:i; ia vitam de-
Et regniibuni cuin Clnislo miUe annit. Rctulil Spi-
«linaix sunt, quas anie.i scdiiccbal, ne Uco rcconci-
rilus, ciim lucc scribe;et, regiiaturam F.cclcsiam
liareiitur.
mille annos, id est, usi|iie ad iiiicm iiiuiidi, unde
l'usi li(vc oporlfl cum solvi modico tcmpore. Tiiiic
posset dubilari. Dc jtcrpetiio eniin regno tuaiiife-
Btilveliir, ut sanrtiis Augustinus ail, qunndo et brcve
siuin cst.
lcmpus cril (iiam iribiu se is annis Icgilur totis
suis suorninqiie viribus S:cvilurus), el lales crunt Ei cuin coHtummaii fuerinl mille anni, elc. Con-
ciim quib:i8 bclli;;erandum est, ul vinci tanlo ejus siuiiinatos dixil a toio paricai, nam sic solvelur ul

non stipcr&iiii aniii ires ct ineosca .sex iicvissimi certa-

ii:ipetu insiiiiisqne possiiit. Si aiilcm nu::quam
siilvcrctiir, niinus :ipiiarerel ejns inaligna poteiilia, miiiis. Setl prctcr liiinc iropiim rectc diciiur (Ini-

iiiinus saiici:c civit:itis ii lclissiina paiieiilia prubure- lum lcinpus. Non eniin coinputandx siini lain exi-

lur, minus deiiiqMe prospicereliir qiiam magno malo gu;K rcliqiiir, cuin Sfptingcnti et quot Dcus voluerit

rjtis lam bcnc usus fucril omni|ioleiis Deiis. aniii liora ab aptiSiolo apjieUati sint.

El vidi sedes, et sedeiunt svpcr eas, eic. Quid in Ei exib.t et seducet ^ontes, etc. Ad boc lunc sedu-
cet, ui in lioc prx!ium congregei. Nani ei anlea mo-
isiis niille annis quibiis di:il)o!u:{ ligaius esi :igatur
dis tjuibus poierat per mulu inulia et varia seduce-
indic:il. Kcclcsiii eiiim, qu:c scdebit in Cliristo su-
bat. Exibit cnim diclum csl : in aperiam persecuiio-
per duudecim Ibrouos ad judicaiuliiiu, jam sctiel,
iicm dc laiebris crunipcl odioruin. Porro Gog ct
judicius, iiix a suo r-qc meruii auil:re ; Qudcuuque
 m EXPUNATIO APOCALYPSIS. — LIR. IIF. I!»i

Magog, vel a parle lolu/ii signilic.int, vel, jiix(a iii- A |»iiiis rictiim est q lam esseiil mortui jmlicali. lUco
lcrpictalimiem iiimiiiiiim, qiix leclum elde tocio di- recapiiulavii quod iiiicimiscrai, el exsequiiur orui-
ciiiitiir, occuiios el apcrios indicani iiostes. El ic- ncm, dicciis :

ctum eniiii ipsi stmt, quiii in cis niinc ciaudi'tir el Ei judicniuni est de s^ngulis, etc. SignificMl nulein
regitur mimiciis : el de lecto ijisi eruiit, quando in cojpora de lcrra, ct animas di; siiis locis esse con-
aperium cntpiuri s<inl c.liiim. grcgandas. Uoi.as ciiiiti moiiis uomine, qux* lanlum-
Ei ancciiderunl super Idtiiudinem terra: , elc. Non isiodij soiiitioiieni carnis, non auleiii et poenam per-
utii{uc ad iinum lucum venissc, vel veiiluri cssc si- pcssaj .suiil. .Malas aiitem iiiferni vocahulo desigiiaf.

giiilicali suiit, qu.^tsi uno aliqtio i;iCo coarclanda sit I'olesl cl ad lilter.im accipi, corpora omnii eliani
Uilecia civiias, id csi, Ecclesia. (Juam po.ius nn- qi:3e fliicius alisorbuit, vei iioriia devoravii, csse re-
iniiic laliiuiiiiiis terrx in omiiiltus lunc gcntiiius surn ciura. Quod Tyclioiiiiis s;c ex[tonit : « GcntiS
pc.sequeiidani, cl nec luiliiiam siiam descrturam, quis liic invciiiet vivas, i|'si ^unt moriui maris. Et
vi>rabii!o inaluit inlimarc casirorum. inors ci iiifenius dedcrunl inorluos suos, ipsx sunt

Ll dcstendil ignis n l)eo de ckIo, et dcvorwit eoi. geiitcs scpullan. i Ciim aiilem dixisset : El judicati
Non cxtrttnum j ulandum est id essc suppliciuni, sunt finguli f.ccundiim cpera, Ijrcvilcr subjccil qiio-

sed igiiis ptiliiis invidcnliae quo cruciabitur, adversi- B modo ct mors iiifcniui? iiijs».! su rl iii siagniim igiiis.

tas de firmitato s;.ncioruin. rirmamenium esl cnini Diaboliim dicil et suos, (piom siipra iii eqiio pallido

cocluni. {lic csi ignis (|ui cxiil cx orc lesiium Dei, ei fedcrili'in iiirenitis sciinc.ur. H.-|)ciil eiiim qiiod
devorabit inimicos eo iim. Nam in novissimodie non evidciiiiiis praioccupaiido ja.ti dixcral. El diabolus,
supcr eos plnet igocm, scd congrcgatos aiile se et qui Sfduccbal cos, missus est iii slignum ignis et
jiidicMos miltct iii igi:cm xteniuni, de qiio el bic sulpburis. Quod vcro ibi obscurius adjiinxerat, qno.l
i>ubdi(ur :
el beslia d pfetido;>ropliela, liic aperlius cdisscril.
El diabolut, qui seducehal eos, missut est in sta- El qui uon est invcntiis in l.b o v.ta: icriplus. Id ts'
(jnnm ignih el lulpliuiii, etc. Id est, dial)«l<is iiltiiiio qui iion esi j idicatiis a Duo vivus. Uinle mihi lectius
jisdic o iii igiiein mittctur a.>icrnum, ubi ct omnes dicere videntur, qui supra libios apertos contcie.i-

ijiios prxmisii, id cst, niaxima pars impiae civilatis. lias singulonim el opera patefucia inJcrpretanlur.
IJestia qiiippc pro locis accijiicnda csi, nunc diabo- Librum aiiiem viiac pr;c.s( ienliam Dei (qiiaB falll no»
lii<, niinc Aiiiicbti^lus , nuiic ipsa civiias impii. polesl) de illis quibus a.'lcrna dabiliir vila, iii qno
roli st aiitcm ignis nomine de coclu dcscimdcnlis sunl scripli, id csl aiile fraRCogniil. Finilo judicio
etiain repenliiius im|iioriiin inicritiis dcsign;iri, cum quo malos vidii damnandos, reslat ut ( tiam de boms
Doininns ailveniens iiitcrliciel Aiiticbristum spiriui ^ dicat.

oris sui (// Thets. ii). quomodo jutli-

Expuiiit latius CAPUT X\L
cante Cliristo diabolus cum suis sit missus in igncin. El vidi coilum novum et leriam novain, elc. Isto fiet

Et vidi ihronum magnum eandidum, elc. Euai se ordinc ,

quod supcriiis proeocciipando jani dixit, vi-

dixit in tbn nu vidissc sedentem. a citjns aspeclii fu- disse sc supcr lliromim scJcnti m, ciijus a facie riigit

gil terr:i et coetum. Pcracio quippe judicio essc dc> cop-ltim et teira, jndicalis vi.lelicei iinpils. Tuiic fi-

signani coelum ei tcrr:i, cuni incipit csse cce loin no- guia biijiis munili supeniorum igiiium connagratiunc
vitni el lerra nova, inulalionc srilicel rerum iion praeleribit, iit, ctelo ct li-rra in meliiis cominuialis,

omiiimodo inlcrilu caruin. Pra'teril eniin figura hu- incorrupiioni et imiuoriJiliiaii sanciorum corporuiii
jus mundi (/ Cor. vii); noii dixil el substnntia. Ea- congrtia iitriusi|iic coinmu.aliuiiis qualilas conveniat.
(leiii namque in ineliiis conimuianda cs.sc cndiliir. Quod aulcm ait :

El vidi morluvs magnos el pusillos stantcs in con- Et mure jnm non f.-i. Uinim ma!.imo illo ardore
sfeciH tlnoni. Cuni cniin st-dtrii Filius bontinis in siccetur, an el 'n^^uiu in iiieliiis vcrtatur, noii lacile

scde majeslalis sux, tuiic congregabuntur anlu cuin dixoiiiii. Coeluni qoippc noviim el lcrr;iiu novam ,

(tinnrs gcn'cs. iioii auicm cl iii:ire iioviim fiitiiriim legimus. Nisi

El libri aperti snnl, clc. A!ia Edltio habet : Qui forie ut assolei piopbelica lociiiio propiiis verbis
esl viia' iiniiiscujusipie. Libros crgo apf^rlns Tesia- lf:inslatn inisccre, liiiiiuloiiiam biijiis sa:cuii viiam ,

nicnta Dei Uicit. Sccundum cnim iitrumque Tcsia- qtri: tunc cess ibit. niaris nomine (i^uravii.
inentum jodicabiiur iniindus. Librum vitiR uniuscu- El ciciiaicm snncinin Jerusalem novain, etc. Dc
jiisque niCiiioriain dicit gcstoruin noslrnrtim, non coelo dcsccnilere isia civiias dicilur, qnotiiam ccelc-
quod libru:)! b:il>eat commemoraloriiim, occulloruin slis csl gralia, qiia Dciiscam fecif. Composiiain sicut
cogiiitor. spoiis:im ( l Oinalain viro suo ; csi cnim ailTa Jcru-
Et judicaii sunt moniii ex Ai.i, ctc. Id est, cx Te- salcm, qu.u noii viio siio ornaiur, scd :idullero.
siauieniis judicati snnt sccuiidiim qiiod cs eis fccc- Ecce tabernaculum Dei cuin hominibnt , cic. Ip«e
rnnl, aul noii fecerunl. Possniii eiiam libri, (;;ci.'» Douscrit eleciis a'tern;c bcalitudiiiis pra:iiiiiiiii, i|iit)d

jiisionim intcl igi quoriim diiii ex conip.irniione re- ab eo posscSbi possidebont in xterniim.
probi daitinaiiliir, qiiasi iii cxpani^ionc lil>roruin le- Ei obslergel Dcus omnem Incrgmam ab nciilis eorum.
guiit boniim quud ngere ipsi iioltierunt Taii!a illius ( iviiatis et tam cclsa de Dei mdiicrc cia-
Etdfdit mare mortuos suos, eic. Ilor piocul uubio riL:is apparebit , ut nulla rcnianeani ve^iiigia vetii-
 ,

l?n BEDM VENEP.ABILIS OPP. PAUS II. SECT. 1. - EXEGETICA GENUINA. if)G

6l:ai<s. QiKii.dfHiniiUMn el corpora cft-loslis iiicorruplio A ClirisKis est, qui ail : Clatitatem ffnam dedhti niifn,

Kejis pascel inluiltis. dedi eis {Joan. xvii).

siiltlimabil. cl nienles ailerni

El mers ullra non erii, eto. rranlixeral enim iiior- Tauquam lapidi jaepidi , sicut ctijstallum. Jaspiiii ,

Nain eiuwn sic e.idem pro candore virtutiim ; crystatlo, pro interna mcniis
lem in stagiiuni ignis iMissani.
iiiiell gi nl sancia civu.itc novis- purit ite et fide non ficta (/ Tiiii. i).
poiesi seiiKiiiia , ,

jtiilicio gldiificala, dolor, liicliis, ct inorlalilas El habcbai muruin magnuin cl attiim. \d est iiicxpn-
sinio
giialiiicm spci, ciiarilatis:|uc nrmilatcni. Po-
fulci,
laiiliim in gclicnnn reinaneaiit.

Scrib,', etc. El dixil milii Fucltm i<-si ei ipscDominus Eoclesi.un undique protegens
Et diiit milti : : ,

iiiiiriis iiiauiiiis inteiii|;i , de quo ei Isaias ait Pone'

est. I!a?c crcdi oporlei, iioii exponi, prw.serlim (|"ia :

prjeicriio, ui dubiiare «|nein- lur in ea murtis el autciiiurale {Isai. xxvi) id e.xt

sic liicii rariiini osse dc ,

(|iiaiii iion s iial de fiiluro. D iiiiiiii proicciio el interccssio sanciorum , qiii iicr

'
Ego sum Alpiin, elr. Siciit iii inilio liliri lioc se faci iiii ei doceodo ad coida cicdeniium.
essclcslatus est, ila lioc lerlio oporiuii repeti , nt Ilubcns porlas duodecim, Um porlx apostoli sniil,

nequr anie ciiin Dcus, siciil Isaius dicit, nec post euin (|(ii suo vel scripto vel opeie ciinclis priinordialiter

credaiur alius {hai. xmi). Et quia de fine niundi gemilius EcclesicR pandehant inlroilum.

f^4.'rnio est ,
polest ipse sx-culi consummalor qui U £' in ponis angutos duodecim. Doclores scilicct

Crcaior diclus inielligi. .nposiulorutn vesiigia iidci ct verbi mysterio se-

Eyo siticnti dabo, cic De linc fonle irroiat nimc queiiics.

credcnies in via, r|uem viiiceniibus ubertim baurien- El nomiiia srrit>la, eic. Memori im veierum palriim
diim pra-.bel in p.ilria. IJimmriM*; aiilein gratis. Gralia sigiiificai prieilicaiiirum cordibus insiiam. Uide ct

(Miim Dei viia aierna Clnislo Jesu Doniino nosiro. pMiiiire\ iaLeniactiliim ingrcssurus meinoriale patruni
Et de ptenilndine ejus omncs uccepimus, gialiam pio iii riiionali pccioiis fcrre jtibctur.

gralia {Joun. i). Ab oriene,porta: ires , cic. Ilao tam solerli reor
7'imi is autein, et incredulis, el execyaiis, elC IJlaii- dcscriplione poriarum, duoileiiarii iiiimcri voluit iii-

dis t-em|:cr, aJ cauielain insinuandaiii, aiislera per- (licarc niysierium, qiio idc rco vcl siimma apostolo-
iiiisccl. Sic et p&alniMS cciiicsinios (luadragesimus rum . vcl Eccicsi;i; sit ligurala peifcclio, quia pcr

qiiarius ctiin graiiam miseraiiiinum Diimini abuii- cam orbi qtiadralo saiictJT! Triiiitalis erat lides inii-

d;»nter iiitiuiaiet , reiieide disirictum ejus jtidiiiuin iiiaiida.

ii.fert, dicciis : Cuslodit hoiuinus omiies diliyenles se, Et murus civiiatis haliens fundamcnta duodecim^ elc.

ei omnes percutoris disperdcl {Psal. cxLiv). Tuniilns Quod sip.ii port:c, boc fiindamenta; quod (ivitas, iioc

aniein coijimgii iiicicdulis , quia illc limcl exi>eriii ^ niurus. I*ossuni auiem et patriarclix funda inenio-
peiiculuia cerianiiiiis ,
qui dubiiut dc prxmio vin- runi vocabiilo dcsignari, qtii noniina in se apnEiolo-
cciitis. rum, id en, figurarn, tcnucruiii. Per illos enini fiin-
Et omnibus mendacibus pars eiil in slagno ardcnli. (lameiita ba;c CiVilas ,
qtiamvis per aposlolos ,
qiiasi

Oi,iciidit ii.ulia csse gcnera iiiendacii, sed periculo- per portas, laiius sii credituris apeila iiaiionibiis. F.t

Eissin-.um cl niuxime deicstaniJum est quo iii reli- noiaiiduin fundaniciiUi , ctim pturaliter dicantiir,

gioiiein pcccatur, de quo snpra. Dicunl, iii(|iiit , se dociorcs vel viiiutcs Ecclesiae, cum vcro sioijulariler,
Juda.-us csst;, cl non suiil; sed mcniiuulur, sunt eniiu ipsuiu sigiiificare Duininum ,
qui cst funilamentuni
synagoga SatauX. funilamcnlorum.
iu veiiit unus de seplem angetis , clc. Prjedicalorcs Et qni loquebatur mecum , ctc. Cbrisiiis qiii esi

iideni qiii plag.ini septeiiar am , id cst , univers.ilcin sapientia Dci (/ Cor. i), aitingens a fine usqiie ad
irrog.iiii ia piss, tccleaijti quoque fuiuia gaudia paii- fiiiem fortiier, el disponcns omnia suaiilcr {Sap. viii),

diiiit. sa:ictain metiliir civitatcm. Quia omnia in iiumcio ,

Vtui , oitcndain tibi sponsam uxorem Ayni. Spon- cl nien ura , ct puntiere con^lilucns, unicuiquc tido-
saiQ ei uxorcm dicit Ecclesiain, qtuc, iinmacuiaia n lium spiriiualium disiribuii doiia gratiarum. Pos-
peiinai ciis , spiriluaies seniper Deo li!i'.)S gciicr.it. suiii ei Ecclesa; dociores coipore fngilcs , meiilc
Vel quod nuiic Uco dcsponsaia , lunc ad i:Km«rtales ccclesif.s iniclligi, qui meiiia snlcrtcr cxamineiit sin-
e^l peidiiceiida nupiias. guluruiti.

Et suitulit me tn spiritu in montem magnuni et at- Et eivilat in quadre posita esl. Idcirco civitas in
fum, eic. I'ust ruinam Uahylonis civitas saiicia, qu:e qii:idro posiia el ex oiniii parle a-qiiati diciiur di-
spun-a est Agiti, .supra iiionlcm pusila vide.ur. Li|>is mensione locala ,
qnia niilla siniliir in:cqiialitale iio-

cnim pracisiis de niunie siiic inanibus comminuit laii. rcrfeclum ciiiin stiCtiniliim apostoium csse, id

sinmlacriim gloriae iuuiidana; , et crcvil iii iiioiilem est , sapcre ,

pacein iiabeie , vcic csl in soliditate
inagiitim, orbcinqiiu iii^plfvil uiiiversum (Dan. ii). (|ii:idra subsisieie.
Vesccndcn em de coe'.o a DiO , hubeivcm ctaritutcni El mensus cU ciiitalem per stadia diiodecim. M CSI,
Dci. Tuiic citiiii amiiliu^ decora videbitur, qtiaiido Ecclesi:im lide faclisquc coiispcxit, vcl dotiavil t$>')
pcr S|iiriiuiii rjiio cju:> s;:onsus crcditur conccplus el pcrfcciam. Qwal<ior ciiim principaliuni pcrfcctio vir-
gfiiilus, iiiiagiiiciii plene ineruil poriarc cteiCslem. lulum iide s.iiici£ Trinit:>tis s.nbruitaia, quasi (lUinero

Luiiun eJHs slinilc lapidi prelioio. Lapis prcliosus dcnario digniiaiem compuitit I-lcclesia:.
<91 EXI»LANAT!0 ArO(..M.YrSlS ~ LIH. II!. m
Loiiqtihdo el laliiudo el altitudn ejus wiiualiu svnt. S pidts sapphirl , et <iuust cdeitim cum ierenum esl

Il:rc esi ill:i sulidiias veritalis invicix ,

qiia Ecclesia {Exod. \x\\). Fzocbiei «luoquedicil quod lociis in

loiigiludine ndei, latitndine cliarit.ilis, altiltidinespei, quo thronus Dei sil sapphiri babcat siinilitudiiiein ;

subnica, circumferri noii sinitur omni vcn:o dodrinx Ct gloria Doiuiiti in boc cuiore coiisisiat, qui portat

(Ephet. iv), quarum si unain ininus babueril, per- im.igiiiein supercadeslis , itl qui lalis cst , cuni

fecta lCccIeiiias stabililas non erii. Aposlolo possit diccre : Notira aulem conversalio in

Et mensus est muro$ ejut cenltim qttndraginta qita- coe{itest(Philipp. m). Qui radiis percussus soiis, ar-

tuor eubitorum. Haec sumina quadrMturam duodenarii deniem ex &e cmitiit fulgurem. Quia coelcsiibu^

iiuincri continet (duodecies enim diiodeni , ceniuiii sem|)er inteiitus sanctorum aiiimus , diviiii luminis
qiiadraginia qualuor (iunl), significans et ipsa siabi- quotidie radiis innovatus, compunciior quodammodo
lein civilatis sanctae perfeciionem. aiqiieaideiilior xicrna perquirit, aliisquo inquirenda

Mensura hominis quae esi angeli. Ex hominibus suadet. Nam quod in mari Uiibro reperiri dicitur,

eiiiin conquisiia conslei Ccclesia. elCbristi promis- significat per Oomiiii passionem et sacri bapiismaii^

sioiiibus sublimala, xqualitatem speral angcloruin. lavacrum mentes mortatiuin ad prxsuincnda coelus-
Quanlum auicm ad lilterain , signilicavil sibi ange- lia sublimiter erigi.

him in bominis apparuisse (igtira. ^ Tertium chaleedoniut. Cltalcedonius qu.isi ignis lu-

Et erat strueiura muri ex inpide jatpide. Hocest cernx pallenti specle reniict, et habci fulgorcm
quod Pelrus aposlolus bortalur : Et vos tanquam sub dio, non in domo. Quo dentunsiraniur hi qiii coe-

/aptde» viot supertedificamini doinos spiritualet (/ iesli desiJerio subiiixi , buminilMis lamen laicni, et
Peir. ii), quaoi in abscondiio, jejunitim , eleemosynas preces-
Jp%a vero civilas aurum mundum simileviiro mumlo. que suas, agutil. ScJ cum , vel «ioctrinx , vel ali.s

Ccclesia auro figuratur , qux in caitdclabris auieis sanciorum usibus iit serviiuie , ad pnbiicum procc-
ct pbialis propicr sapientiac culium SKpe compta de- dere jube:itur, mox quid fulgoris iiitits gesserint

scriliitiir. Viirum aulcm ad fidem veri retulit , qnia c&lendunt. Nam quod scul| tui is resistere, radiis au-
qiiod foris videtur, lioc est et itiius, et nibil siiuula- lem solis ictu, vel digiiorum atiritu si eicande.it, pa-

tuiii est et non per^picuum iii sanclis Ecdesix. Po- ieas ad se rapcre dicitur, lalibus m«rito congruit qui,

lest et ad iilud teinpus referri , quo sibi inviccm ce- a nulio suam (ortitulincm vinci pcrmiilcn(e<i , ipsi

gitiitiones in alteruirum perspicaciter declaraniur. poiiits fragiliores qunusqtic in sui lutninis ardorisque
Fundanienta niuri civilalis omni lapide pretioio or- jura conjungunt. De quorum uno dicitur : Ille erat

Mta. Yariorum nominibus iapidum , vel species vir- -, lucerna ardens et lucent {Joan. v). Ardens videlicet

tutum , vel ordo , vel diversilas , indicatur , quibus arcore, luceits scrmonc. Lumen enim viiiutum sua-
toia Jerusalem ccelesiis exstruitur. Difiicile eniiTi est rum internae ciiaritaiis oleo , ne dcficiat, semper
siiigiilos cunciis florcre viriutibus. Deiiiquu Isaias, rcfovent. Et quod apud Nasamonas , qux es( JElUio-

cutu cjiisdem civitatis ornatum describeret , dicens : piae providcia , ttascitur , indicat cos sub ardenti
Eci-e ego tternum per ordinem lapides tuos , ei fundubo fervoredileciionis , fama tamcn obscura quasi ni-
te in sapphiris {Jsai. i.iv), et reliqua, siaiiin quasi ex- granli cule sorderc.

pnnens subjccil : Vnivcrsos (ilios tuos doctos a DO' Quarium smaragdus. Smaragdus tiimix viridiiati.->

mino {Ibid.). esi , adeo ui iierbas virenies , frondcsque et gcni-

Fundameniutn primumjaspii. Jaspidum mwlia sunt mas superet oiDiics, iiificieits circa se viridiiate re-
gcnera. Alius ciiitn viiiJis coloris , et tinclus quasi pcrcussum aerein, qui nieriio ct viridi proftcit oico,

lloriliits apparei. Alius sniaragdi iiabens simili iidi- quatnvis nalura imbualur. Citjus geiiera pluriitia ,

ncm , sed crabsi cr.loris ,

quo Diiiiiia pliatitastnaia SL-d nobiliores Scyibiei. Secunduin locum lcncnt
figari autuinani. Alius nive et spuma iiiari. oriini Baciriani. Tetiiiim yEgypiii. Signilicai autem animas
Htu tuiitii quasi ni'Slo colorc ob^ utilaiis. Por jaspidem iide sett^per viientcs , ((Ui; qoo iiiagis advcrsilalu
ergo (idei viror iiiimarccscibilis indicatur , «|u;c do- j)
sxculi, quim frig ^ra ScyiltiiU desijjuaiil, teiitaniur ,

niinica: pasbioiiis sacramenli) per undam bapiibma- co aiiiplius boureditaiem immarccscibilem ei xtcr-
tis inibuilur , atijue ad oiniics spiiilualiuiii gralia- nam coaservatum in coeiis ei inenic concipere spe-
riiin flores piolicienlibus meritis iiistruiiur. (latic raiido, ei iit proximos saiagtiiit spargere praedicando.
ciiiin qiii babtierit , vaiios limorcs fugai , moiieiilc Qux ciiam calice Dominic:c passiunis, ct inlerna:
Lenlo Pelro aposiolo : i4(/tier«(/r/us veiler diubolut pinguedinccbaritaiis, qiix per Spiriium sanctum <Ia-
tunquam leo rugient ciicuil, qnmens quetn devorel, tur , ad cont)*mptuiii munili pronciuiil. Uis i|uoqiie
cuiresislile fortet in ftde {I Peir. v). lii poiesl cuin ejiisdeni latddis patiia leliiispulchiTriiitarniioiio coti-

sponsa dicere : Dilectus ment candidus et rubicundus gruit. Tclbis lucuplcs , scd iniiabiiabilis. Nam cuin
(f.ml.\). Uitde meriio ex hoc lapidc ei liic siruciura :iuro et gemmis afiltiai, giyphes tciiettt universa ,

inuri, et apud i.sniam propu^nacula ejitadeiii civiia- aliics fcrocissimi , vid potiiis fcr;R volaiitcs. Suiit

lis munittnlur pariter elurnuulur. eiiim quadritpcdos , et corpore qitidem leonibus ,

Seciuidum sappltirus. Hitjitslapidis colorem parilcr capiic vero ct alis aquilis similes. Arimaspi cuitt hts
ei sacrairentutn Moyses cxposuit , cum Dci babiinm diinicanl , qui uiio ociilo iii fronte mcdia fcruriur
describeus dicercl : Sub pedilut ejus qttasi opus la- insignes, ul accipiant hos la^tides , ntira cupidiiate
 ,, :

«99 nrD.t; viNEnADius opp. pars ii. SECT. I. — EXEGIOTICA GENUiNA. 400

vi fi ris rapiiiUil.HS , el Arimaspis riislndio.iilibus. A cie figurantiir lii qui, iiitclleetu snpcrn.ie verxqne
enim lerraiii virHiliuii ll;es:niris abniKJanlcin sapientiiC fuli,'oiitcs, verba exborlaiioiiis in prexi-
llaiJC ,

afiierU Pj.alini.sla, cuin dicebal : Eccc ftlonttavi fu- mos, vcl etiam virtiitum sigiia, qiiasi scintillas ii;nis,

qiens, et viansi in i>oliludine (Psal. i.\\) ,

id C-l, a efriinduiit. Quornm, ul Ar.it<>r aii

iiiuiuii illcrcbiis aiiiiiMis lioiigitiido sniitrati. In liac Mcniibus instalanior, sermonilms aestual ardor,

coiiiiarias silti bcslias oHciuleral , cuni iinprccans qund quia solo spiriiualis grati:r. niuncre ^eritur,

ail : Muta ifficiantur labin Jotusa , q«« toquunlur ad- dccenliiisime septimo fiiiid;imcniocbrysolillius iiiesi.

verBHs juslum iniquitatem in supeibia et conlemptu Scptirormi cnim sxpe numcro solel Spiritus sancii

(Psal. t\\). In li;ic qnoqiic gazas desiderabilcs iiive- gralia figurari, de qiio supra diciliir : Et a teptem

iiire se niaiiifeslal , cuniailiiiiraiioiie dcleclabili sccu- spiritibus qiti in conspeclu lltroni ejus $unt (Apoc i).

lus adjuiigcicl , diceiis : Quan: magna muliiludo dul- Cni ^eiisui consonat ctiam Iioc quod cjusdeni lapidis

cedniis lua: , Domine ,

quain abscondiiti limentibus te geniis quoddam cxriilci viridisqiie coloris iiivcnitiir.

(ibid.), ei ra;lcra iisquc ad iiiiein psalmi. Conlra linde el apu.l llcbrxos, a m.iriiii colnris similiiudine

liujusiDodi aliies srnieii diviiii verbi nobis |»r;cripere ibarsis appellatur. Viror qiiippe ad inlc<;ritalcm fidei,

aiilielanlcs ,
qiiitfue saiiclorinn invigilaiil siinplici qiix initium sapienlix dicitur, aqua vero tropicc nd

pcr ccele^le dosideriiun inlcnlione , «piasi laio ocnlo " Spiriiuni sanctum pertinet, Bomino ailestante qiii

adiiiirandi, ut gei::in:iin fidci cxlcrariinii|ue virtulum a:t : Qiti credit in me, ticut dicit Scripltira, flumina
iiivi-slignre el cirodcre qiieaiil. Qiio cnim quxqiie de reutre ejus fluenl oquw vivcr.. Hoc aulem dicehat
virtiis cel.Mor esi , eo pauciores Iiabel cullores ,
gra- de Spiritu ,
quem accepluri eranl credentes in eum
viorciiiqiie ab immundis spiiilibus pcrseculiimcm (Joau. vii).

lideral , qui vclut gry|dics liorrendi tiicriloruin de- Ociavuni berillut. Derillus est quasi considcres
Jcciioiie lerresires , sed superbu: mentis aliiiudinc aquam solis fulgore percussam, rubicundum ac dc-
vulucres , diviiias spiriluales nun sibi ad usum pos- corum rcddere colorem. Sed non fulget, nisi in sex-
siderc , scd bi>niinibus aiifcrre iiidefesso laborc de- angiilam formam poliendo figureiur. Rcperciissus
ciTlaiit. Ei qnia taina liilci siibtiinitas per Evaiige- enim angulorum splcndor illius acuilnr. Sigmli<at
liimi miKido iiiiioiuit, apic, piopicr quaiuor Cran- autem bomincs ingenio quidcm sagaces, scd amplins
gclii libros ,
qiiario loco smaragdus poiii:ur. siipernx gratix lumine rcfiilgenlcs. Nam quod aqna,
Qiiintum niidonij.t. Hic ex onyclie candorcm, cx scnsus aliitudinem dcsignet, S;ilomon lesiis esl, qui
sordio ruiioieui (rabens , ab uiroque norrien sardo- ail : Aqua profunda verba ex oreviri (Proverb. xviii).
iiycbis accepit. Simi auiein |;encra ejus plurima. Scd nun est perfecti futgoris vcl Iiumana vel eiiani
Aliu> eiiiin terrx rubrae similiiudinem lenel. Alius , divina sapicntia, iiisi operum quoque et consumma-
quabi pcr liumaiium ungucm sanguis enilcat , bico- tio subneciatur. Nam scnnrio sxpcnumero perfcciio
lor apparei. Alius iribus coloribus, sublcrius nigro dcsignaiur actionis, maxinie cum in boc numern
iiiedio caiiiliJo, su(erius ininio, consislit. Cui com- mundi bnjiis sit opus consuminaium. Qiiodque lc-
paranlur bomincs , corporis passinne rubicundi , ncntis manuin adurere dicitur, procol dubio paiet
spiriius puritale candidi , sed mentis sibimet hu- quia qiiisquis sancto viro conjungitiir, ejus niinirum
niililate dc^pecti , cum apostolo prolcslantes : Clsi bonx conversaiionis igne recrcaiur.
ctlcrior liomo nosler corriimpiiur , $ed iaiuen inle- Nonum topatiu$. Topazius lapis qnanlum inven-
rioT renovnlur de die in diem (II Cor. iv). lii ilerum: tione rarus, laiitum mcrcium quaniiiaio prciiosiis
A'i/ii/ milii conscius sum , ted tton in fioc jHcti/icalus est. Qui duos habcrc terlnr colorcs : uiium aitri
sum (I Cor. iv). Itcmquc Psalmista : Quanquum in piiiissiml, et allerum xilicrea claritate rclucen^cm.
imayitie Uci umbulet homo (Psat. xxxviii), id esl Pinguedo rosca, vcrecundaquepiiritas, vicinusbipiili
de virtiile mcnlis, lamen vane conlurbabiiur (Ibid.), cbrysopraso inagiiiludinc vel colorc, quia maximc
id cst , dc iiiliniiil^ite carnis. Qiix qooniam et pas- lampascum solis Kpiendore percuiitiir, omniiiiii
sio iii corporis inlirmitatc versiitiir : Qui cnim occi- p. gcmmarum supcrans prcliosissimas clariiatcs, iii
dunl corpti$, animatu noupoisttnt occidere (Luc. xii); aspcctnm siiuin singiilaiiler provocans oculoriiin
ci huiiiiiitas de cjiisdcin corporis friigiliiaie dcsct-n- cupidissiiiiain vulii|)latein. Qnem si polirc vebs,
dit , ciim dicitur : lufelix ego homo , quis lue liberabit obscuras ; si natur:v proprix relinquas , iiradiat.
d: corpore morii$ hnjut (Hom. vii). Ilfiic sardiniyx Ilic rei^ibns ipsis fertiir esse mirabilis, ut inter di-
quiiiio rundami>iito inscriliir , nam corpus mistruin vilias stias niliil s-: siinile possidcre cognoscant.
quinqiic seiisibui siibsistere certuin cst. Cujus pulclierrima naluix qitaliias contempbilivjc
Sczium tnrdius. Sardiiis, qui cx intci^ro sanguinci vit% dccori digiiissiinc comp^ratur. Ilanc enini reges
coliiris est, marlyrum Rloriam signilicai, de qua sancli, quoriiin cor est iii iiiaiiu i>ci, cunclis botio»
dicitur : Pr>iioin iu eontpertu Domini mon $anc'o- ru o operuin diviiiis, univcrsisque virtHliirn (;eiiimis,
rutu ejut [Psul. cxv), Mcrilo sexio loco posilus, rum inerito pr^feriinl, iii eain inaxime purx su:v incnlis
Wrtiiiiiius ooster et sexia xiaie saeculi incarnains, ct ininiium acienique dirigenles, tanlo ardentius cu;-
texia fcria sil pro totius miindi salutc cnuiftxns. leslis vitx diilcedinem animo complcciciites, qnanlo
S ptimum chnjsoliihus. Cljryso!itliu.s' lapis quasi frequcniiiis siipcrnx grali;ir fiicrint sploiidore rcpcr-
aarum fuigci, scinii:ias babens ardentes. Cujus spe- cussi. Ilahcnt crgo sancli virj aureuiu colorcm ci
 201 EXPLANATIO APOCALYPSIS. — LIB. U\. 202
iiiteru3e flamma chariialis, hahcni ci xlbereum ex A Quibns omni Ciisiodi > discrotioms cor scrvarc prc-
superiix contcmplaliuiie diilcedinis. Qui sippe prx- cipitur, ne vel ninlia scn?us subiiliiaie Cidlenies,
sentis sx-cult turbine, velut aitiilu limoe, \ilescit. altiora se quarere et fortiora se scrulari nndeaiil
Noneniiii facile potcst animus uno eodeinque mo-' {liccli. iii). Gioria eniin Domiiii celare verbiim, i»l

mento terrcnis laboribus, xrumuis, curisque ct do- est, caule de Deo vel hominft Chrislo pliilosopliari;
loribus, atigi, et ilia ccclesiis vitx gaudia, Iranquill» vel rui-suui desldia lorpente ad iufirma (idei iiiiti»
iiieiuis st:ilii deleciaius iniueri ;
qiiin poiius ingeini- atqiie eleuieiita exordii seriiionum Dei relaliintur.
scendo procl.imal : Turbalus cst, inquiens, proe ira Qiiiii polius via regia gradienles, a dexieiis ct a si-
ocntus metts, inveleravi inter omnes inimicos meos nisiiis per anua jiisiili:e lutaii procedani (// Cor.
{Psal. vi). QuoJ vero in insula Thcbaide, quae To- VI), apiaqiie tempoi is observanlia cuin cgrIo fjcicin
pazion appellalur, iinde et ipso iioineu accopii, inve- mutinios, suis iiispecialorihus dicanl Sive enini :

niri diciiur, dupliciler inieliigendum esi, qtii.i et ille mente exccdimus D'o, sivc sobrii suums vobis [U Cor.
pracipue, id est, yEgyptiorum regiones, monacho- v). Quasi hyacinlhus nubilo circuuidaiiis, Idquiiur
:

rtim gregihus abundenl, el quicunque Soli jiisiilix Non angustiamini in nobis, an ,usliamini aiiiem in tu-
viciniis hahitaverii, xtherei niuiirum iuminis fulgore sceribusveslris {II Cor. vi). Et iteium : Nifiit enim
coloretur. El pulchrc siciil iii oclavo ordiiie activac ^ judicavimescireintervos,ni:iChrisiumJesum,€thitne
viiae pcrfeciio, sic in nono speculativrc stiaviiaiis crucifixum (/ Cor. in. Kt nuasi in serena lnre vi>;us
gemnia ponilur. Sivc quia n vem ordiiics angelo- ail : Snpientiam mtte n loqumur inter perfectos (Ibid.).
ruin, qiiorum vitam imitalur, iii Scripltira sai.da Duodecimum amithistus. Aiiieiliisliis purpinvusesi
reperiaiitiir, slve qiiia apeiTectxbeaiiiiidinis denario perniiilo violacoo colorc, ei quasi rosai uilorc. ijiias-
uno tanium, ul iia dicam, gradii nioriis abesi. Cui damque lciiiier llammulas fundcus, sed el quiddaui
summo desiderio propheia su^piraus aicbat : Ideo iii piirpura illius n .11 ex to;o igtieum, scd quasi vi-
dilexi mandaia tua svper aurum ei lof^azion {Psnl. r-ihins, apparet. Purpurciis ergo dccor coelclis
iiuiji

cvviii), id e-i, siiper OHiiieiii piobatai aoruinis clari- legni habiluiu, roseus vero alque violaccus liuini-
latem, stipcrque omnem, quoe in hoc sxculo Heri lcth saiiciorum verecniidiam picliosamqiie morieir»
poiest, coiitemplativi gaudii sublimi^aiein, dulcissi- desigiiat.Quoruin videlioel mcus piincipaliicr in
mo mandaloriim tuoruiii dclectahat amoie. Quomm siimmis erigiiur, cii;iiu cumexicrius erpeii alijoci;» j

primiim ct makimum est : Uiliges Dominum Deum cernuiiiur, Domiuici semper inier adver^^a memorcp
luum er lolo corde, tota anima, lola v.rlute {Miitih. proiiiissi : Nolile limere, pusiltus grex, quia conipln-
xxii), qiiod iion iiisi in illo cfleleslis rcgiii culuiiiie ad Patri lestro dare vobis regnum (Luc. xii). Qiiiquc
C(ti<

:...„<.-..... „.,„r:y.: ^«^„„ „„_.:„.,: -..i v» n :...: -j _

1
iniegrtim perlici posse certissimuin est nnmmamcharilatis iioii nd se iaiitum iiiviccu!, scd
. . .

Decimum ctiryst prasus. Chrysoprasus esl, viridis ad ipsos eliam pcrseiuuires sp^irgenlcs, posilis go •

aurcxque comiuisturc, qiindilnm eiiiun purpureiiDi nibus implor;inl : Domine, ne statuas illis hoc pecat-
jubar trahciis, aiircis iiiiervciiicuiibus guliis. Nasci- l«i;i. Atque intcr calicem passionis hibcu 'iim, iilius
liir aulein iu Imiia. Qui sigiiificat eos qui viridiliitem piitius viui (juod lalifical cor homlnis jugi iccirda-
»terux pairia*, perlectx ch;iriiaiis fulgtro prome- tioiie (lebriaiitur(/*ia/. ciii), quod Doniiiiiis se noviiai
reuies, eam ciiaiii cacicris purpurea mariyrii siii liice ciiin discipuiis suis in rcgiio r;ilris bibilurum esse
patefaciuui. Qui, quaiido iu eoqiiod prxsciiicm viiam promi'il (,U(in/i. xxvi), In jaspidij erg»» fiilci viridi-
despiciunt, x criiain gloriam prxferum, Doiiiiiii in tas. iii Siipphiro, spoi coclc^tis akitudo. {11 chahcdu-
carne apparcutis exempla ^cquuniur, jam vclui iii nio namiuachaiitutis iiilern;)! figur.iiur. In sinaragli)
India, id osi, propc sulis oriiim, meriiorum suorum nutcm ejiisdcm hdei foriis iiiter a,Ivor.sa coii'c>sio.
riil^orcm Gstenduiit. El quia vclut Sol iii regiio In .«<ardoiiyclie, saiiclorutu inicr vinuies homilitas.
Fairis fulgere, rcgique suo, cui iiuuc compaiiuntur, Iii sardio revercudus martyrum cruor e.vpriinitiir. la
tuiic coiircguare (iesideraiiics exspeciaui, jtiie in chrysolilho vero spiritu.tlis inter niiiacula prcdicT-
deciino loco suut posili. Ter deiiarium enim quo ^ lio. In IicriUo, praedicantiiiui perfccia operaiio. lu
Ddiuiiiicx' vinea: cultoresremnncranlur, xteriii Regis topazio, cortiindeiii ai dciis cotiiemplalio iaimstralur.
pcrcipiend» iiiiugo figuratur, ubi quod iu iiono grndu 1'orro in chrysopraso , be aorum iiiartyrum opus
mui poteiat, perfccta dilcciione Dci et proxiuii per pariter ct protiniuiii. Iii liyacittti:o, doctoruin r (Blesiis
omuia Decalugus iuiplehiiur. ad alla 8«hlev:itio, el, propler inriruios, huiinlis ad
Vtidecimum liyaciuihus. llyaciiithus iu ^ihiopia huiiia a desccnsio. Iu aiuctliysio, c(Rle.sii< seiupor
rcpcriiur, cuTuleuiu culoiein habens ; oplimus qiti rcgiii io hiiiniliiim aiiiiuo nieiiior a d(!sigiiaiur. Siu-
nec rarus est, nec deusiiale ohtosus, sed ex ulroquu guliquc l.ipidcs preiiosi. siiigulis s lui ruiidameni«5
tomperauieiilo lucet, ct puiiliuatuin suaviier noreiii dcpiit.iti. Quia liccl oiuucs perrecti, qtiihuj civilas
iraliti. Ilic au'eiii non rutilai :equaliler, sed ctim Dei nosiri iii nionte sancto cjiis oriiatnr aiquc rtui-

(ii'n'. culi iiiuiatur. Soroiio ciiiiii perspicuus atque ditur, spiritUiilisgraii.f siiit liico litlgciucs, atii lonett
gratiis *'M, iiuljilo coraiii uculis evanescil alque mai - per Spiriiiim diilur teruio jo;»V»i//>, atii seimo scien~
ccscii. ludiiai auicm aiiimas semper inieu-
ccelesti liir, alii gratia sunitalum, aliigenpra tingunium, allfri
tiotii dediias, atque augt- licac quodammod'), quantum fidesin eodcni Spirilu, etc. (/ Cur. xii). Ciijus artifex
niorlalihus fas est , cotiversaiioui propin']uaulos. et condiioi' l.>eus, qut cst fuitdaineiiiuiti lundjinen-

Fatbol. XCIIi.
203 BliDJE VKNKRABH.Is OPP. PARS !I. SIXT. I. - EXKCETICA CKNUINA. 2(:4

loriim, ot pra nohls oiiam ponlif.'x fifri ilisnalns

csl, A lU aflnenl ///ojinni ct lionorem gniiium in eam. Eo
til |)ro|;rii s.iiipniiiis lioslin fjiisdein mcenia riviliHis quod ex omnibus geiilibiis sil Coiigrcganda.

iibluercl pariifr .nJqiio dedioarel. oiunia ([iiiecnnqne Nec intiabil in eam aliquid coinquinatum, etc. Illius

prnpria pnssidol. llndcin pe lore smnmi lcmpori'i dcsoribil Ect lesiam, quaiKJo ,
jam malis de
lialul Piiler,
inctiio segrcgaiis, soii ciim Cbristo Imrii regiiabiint.
poMlin-is iiilem iaiiiics el ip^i p.ilriarclurnm nomi-
nibus insfiipti jubtbanlnr imponi, nl piilcberrimo
Sed olnuiicomnis immondus et mcndax non es; iii

ir.yslcrio pnndalnr, omnia spirilii;ilia cbiism.iia qnai Ecclesia. nec vidct lumen civiiaiis Dei qiii eam odii,

singHlifinique snnciornm viiilim cl ex parte peni- qiiia tcnebrae excjccavcruni ocnlos ejsis.

piebant, in iiie<iiatorc Dei ct lioniinum liomine Jesu CAPUT XXII.

Chrisio pariterel pcilecle fuissc completa. Ilacc de Et oslendit mihi (Ittvitim aqucc t)ilce , elc. In (liivio

|r>pidibus preii^sis copiosiiis loriassis quam comma- viix civitatis niedio meaiitc iion adliuc celebratio

licum inlerpreiandi genus decelial videor cxposnisse. induilur baptisini, sed rnictus jntn illins reveialiir

Nccesse cnim eral eiinim nalur.is pairiamqne dili- sacrameiili. Modo cniin Ecclesia seniinat in Spiriiu,

gcnier exponerc, deinde sacrameninm iiivestigarc nl lunc de Spirilu roetnt viiam xternain (Galat. vi).

solerlius, sed et ordinem nnmerosqne proscqni Et ex utraqne parte (luminis lignum vilaf. Lignuni

(Jiianlum veio ad ipsam rei prorunditatera periinet, " vilae ciica foniem viiae ccrniiur. Quod sive gloriain

videormibi perpanca, elbac breviier strictiiniue saiiclae crncis, siveDominum Christum iiiterpre(i«ti>',

dixisse. I.eciorcmquo supplex nbsecro nt si recio mc jam ei anie bapiisma revelaium in Vcleri Teslamenio,

tramite vidcril incessisse, agat Deo graiias. Sin vero el nunc, baptismatis tlarescenie mysterio, c<Blesti

sccus qu volcbam cvcnisse deprclienderil, errori

in iruclu sanclos imbiiit. Non enim aliud tiomen est tub

nieo veiiiam mecuiii a Domino depreceinr. Sed hccc ccelo dalum liominibus, in quo oyiorteal nos salvos /ieri

hacieniis, videamnscl leliqna. (.Act. iv). Idcmquippe lignnm, qiioil Joaiine» inaurea

Ei duodecim jwrtcc duodecm margarita: sunl per Jerusalem, Moyses in paradiso florere descripseruni,

tinguiai. Oinnis gloria capiiis refcrlur ad corpns. Salomon dixit lignum vitx esse ainplccientibus eam.

El sicnl tux vcra qua illuminal omnem liominem (Joan. Ilunc fluvium puio Jordanein fii^urassc, uilra qiiein

i), sanciis donavil lumcn csse mundi, sic ci ipse, Moyses popuiis moniia saluiis, el intra queui terram
cum sil marganta singularis, quain negoliaior sa- repromis.^ionis Jesus aperuii.

piens vendiiis omnibui cmat ()latlli. xiii), snos ni- Afferem (ructus duodecim, per mcntes singulos red'
hiloinii.us niargaritariim lulgori conparat. dens frvcliim suum. Iii duodecim mcnsibus omne
Et pltlea civitatit aurum mtnidutn, eic. lihdem me- _, teinpiis insinuai vilae, sci!icel iilius ubi diciiur : Et
tallis pliileas coniponii, quibus civilatein jam dixe- anni tui tion deficient{Psat. ci). El ileruin : Erit meii'

ral adornataiii ; iiinlii enim sui.l eiiam vii3C lalioris tit ex tnense, et sabbatum ex bubbaio (Jsai. lxvi]. Ubi
ci infcrioris, summis in Lcclesia cincti virlutibus, pra^sens Domini vuUus, aiema sanilas, x'ernus vitae

et pnritate mentis el radio fulgent opcris. cibus es(. Po>€Sl et siniplicitcr iii(cll>gi quod per do-
El templum non vidit in ca, eic. Quanivis inqnil, la- Clrina;iMluodccimap03lol rum crnx Cliristifruclificel.

piiiibiiscivitaiem tiiiciim exsiructain, non ina^dilicio El folia ligiti nd sauitaim geniium. Si fmctus mer-
iaii:eii maieriali siguilicavi requiem esse sanci..rum, ces beatae imnioiialitalis accipitnr , iec;e fulia per-

qitorum ipse Diiiis unica doinus et lux etrequies est. potiiu> itUclligitur c.uilus, qiiod iii sanitatcin cadat

Kt civitas noH egel sole neque luna ut luceaul in ea. felici jatn sorte caiieiiiibiis. Ibi enim gciaium curatio
Qiiianonluniincaiitelcinciiiis muii li regilnr Ecclcsia, vcra, redeinpli • pleoa, fe'icitas seinpiierna.

sed Ciiri.-lo a-tcriio Si.lc dcdiicilur pcr iiiua li icnebras. Et videbunl \aciem e^us. PraMuinm lidei ttobis visio

Natn clarilat Uei illnminaliit eam. Ipso cnim liwniiie Dei servainr, quod sninnium case boniim Philippus

frucnnir in palria, quo nunc rcgiinur gvadientes in iiid^lligeiis ail : Doiuine, oslcnde nobis Vulrem, et suf-

via. Eodcm in formaii inler bona malaqne «lisceriiiinus, ficit tiobis (Joan. xiv). Sollicite enim fuetat coiniiieii-

bona suot ccrnemus. daiidum lioc saiic os visnros et babiluros sjiecic,

quo lunc bealiiicali, s.;1j quje d
Et ambulabunl gcnies per lutnen ejus. Sigiiiliial qiio.l credniil vivenlcs ex fiile.

Agnus nuuc sil perrgrina:ilibus v:a, El nonir-n ejus in ('ontibus ejrum. Confcssio iioi»ii-
<luod idem ipsc
tunc civibus vila. nis sancii nnnc Inier hoslcs scrvata, luiic vict.ires
(|ui

Ei reges terra: nfCereul gtorham suam el koivjrem in in ]ialria glTiiical.

illam. Ueges bic spiriiiiitles dicit, qni cnncias virtu- El ttox ultra tion erit, eic. Non ibi fragiliias cor-

divi;ias Kcclesi.ft con^^crant laudibus. pnruui, vcl quiclc iiocii-, vcl ignis eget lumine,
tiim suarum
Oeut ownia oninibns Cor. xv) qoi
El porla: ejus non cluudeniur per diem, nox eniin qnaiido eril in (I ,

Lumc» Agni p. rpeinnm, imo ipsuni est lux vera (Joan. i), et reqnies atleina saiicinrum.
non erit iUic.

sempilcrno in a civilaie, subiaio no- Qux' si ad allcgoiiam vcrba referas, non ibi prophe-
pro luiiiine il

(aruin exhonalio, ni.n lcgis e»t pijcdicaio necessa-

ctis icinpore, niemorat fuliKum. (>uod aulcm porlx
ria, quse niinc luiema dicitur esse in obscnro ItMO.
nuii claudeiitur, plenissiiujc securitatis indiciiiin est.

Non eniiu ibi jam dicinn' : Yiyilaie et orate ne intrr. quoniam io Dei contcmplatione rcbus explctis tcilL-lur

tis in lentaiionem (Manh. xxvi), se.l potius : Vacale perfecta promissio.

«1 iidete, qujiiiam ego sum bcus (Psul. xLv). Et dixit tnihi : H<cc v:rb(i ftdclitsnna ct ve.ra sui.t.
 )

205 EXPLANATIO ArOCALYPSIS. — LIB. lU. m

Noit (le Jo»nnis (lirf; lciUia (liil>iiaba(, sc*l vcnm vi- A iiic proinilUinliir, id est, ligni vitx, lii prociil duliio

sioneiii oiiMii r>c('iosi;c, iii ijiia ei parviilos i'iiiiii'os per pi)rl.is iiiiraiit in Eeclesiain. Porias scilicet jusli-

noveral, ctminieiiJabiU. (i:e, qu»& sibi Psalinisia postulal aperiri {Psnl. cxvti).
El Dominus Deusspiriluumprophelarnm ntisit anrjelnm Qni nweni alittnde leniat ascendere, ille fitr es( fi

suum. Ne diiiiitcs, i)ii)iiit, de persi>n:i moncniis. Deus lulro (Joun. x) ; de quibus el bic siibditnr :

cnim ipse qiii spirilus proplietnruni c*iile»ti solel iiii- Foriiauteni canes, el venefici, el impudici, etc. Cun-
buere visione, lixo inc tiljiniisitpr.iinoiislrare fulura. cia eiiiin rabies iinproborum e( nunc intrinscciis
Oitteudere servxs tnii quce opevtel fieri c:to. Diicuil Eccle^iaiii teiitai, sed cum intravertt paier rauiilia<:, ei,

se, uldisi, oniniuin generaliier uiilia pro^pevisse. saiiciis seciiin :id nupiius inirantibus, clauscrii osiium,
Beatus qui servut verba propheti.c Hbri hujus , elo. tudc iiicipient loris siure el piilsare ostium {Luc. xni.
Siiiitudtiiir, he.ilus siiin. SiC cnim beatiis Diu:<y-iiis Ego suinradix et gcnus David. Geiitinaiii bic pcr-
Alcxaudriiius antistes lios versicutos coninciii, dtiin s.in« siiae nyiuram cxpressit, quod idcin facior sit

i|uibiis«Iam li.-crC3ibus ex biijus libelli occasioni! sur- D.ivid secutidiiin diviniiattin, qui raciu^ c^t cx semiua
gcnlibus el errorem rcdargiiuTCl, el ejusdein i»ri>pbe- David secuiidiim carn -ni. Qiiam Doniintis quaestio-
l\.i^. sensnm ab oinni nubilo carnalis inielli^eniix nem imlxis in Evangelio prcponU, quimioiio vide-
p<ir;;a{iim ad xlerna et cffilesiia promissa iransferre'. ^ bcei Cbri&tiis fllius sii David , ciiin eum David in
Cecidi ut adorinem ante pedes a>igcli,eic. Aiit seinel Spiiiiu suiim Ooiiiimim vocel? {Matih. xxii).

facttini iicra\ii, quud cobibius iion est ausus re|>e- Sielta tpleudida et maiuiina. Qtii |Ostnoct''in pas-
terc, aui in:igno visionum stii|M)re perculsus, udoraie sionis iiniiis apiiarendo liunen re^iirreciiouis et vit:«!

se voluisse itcrum condtetur. verbis et exeinplo sxculis osiendit. f).i q:iu ad be ituni
Comenus tuus sum, etc, Nola qiiolies Ct Joannem Joli dicilur : Nunqusd prodiuis lucifcruni in tempon
propbotam el bunc libruin propbetiam nomiitet; nani sfc' {i^b- xxvtiii.)
tnul:a buic cum propbetis concordia, nec in seiisibiis Et sponsui et sponsa dicunt : Veni. Capnt et corpus
laiitum, scd ci in verbis. Qiioi onim hic Uaix, quot Ecclesioe, singula membia cohortamur :id ftJem.
Zicliarice, aliorumquc propbeiarnm veisus iiivtnie» !
Ei qii audil, dicat : VeHt. Quisi|iii8 inlernum in

Ne signatcris verba propheiia; libri hujus, clc. Fu- menie (idei vet cbariiaiis luincn percepit, nd bnc et
turo |iropiii(|uanie juUicio nianifeslari opnrluil divina alios coiivocet.

piscepia, jiidicia, atque promissu, qtiorum observa- Qai vuU, accitiiai aqaam titic gruAs. Sie liberuni
tioiie pra^niium miles acquirant , negleciis poenam conViMiiliir nrbilrium dicendu : Qui vall accipial, ut

contuniaces incurrani. confeslim gratia pr.^Jicelur iii co quoJ sequltur :

Qui noeet, noeeut adhuc, el qui in sordibus csl , sor- Aqua.n viite gratis. Nullis utique mcrilis prxcedenli-

descut adhhc. Ucculta bic Dei judicia, sed justa de- bus. Ei ipsuiii enim vclte, Doi donum esi.

inonstrat, quibus niati bominea iti i^ejus proftcere Si quis npposunrii ad ha:c, apponei Deus supelr

permittuniur , id est pervenire ad summam nequi- illum ptagas sciiplas in iibro isio. II:cc propter
,

tiani, ut possit jiistum invenirc judicium. Iluic illtid fjls:itorcs dixit, non propicr eos qui siinpticiterqtiud

S uiilri esi : Aut facile arborem bonuni el fructuni ejus setiliutit, dicunl, in nuilo prnpiictin mulilata.

bcnum, aui facite arborem matam el fructum ejus ma- Dicit qui testimonium perltibet istorum : Etiam, tic-

Inin (ilailh. xi\). nio cito. Idem Cbrisius tesiim nium perliibei, qui sa

LtjG sum A ei il, etc. In A Yetbi diviiiiiaiem, et in Ecclesix venturum aniiuiiiiii. Gui more Cantici can-

n suscepiam bumanitatem designai. Principium sine licorum Ecclesia devolo responJel :

tcriiiino, quod crebra in boc libro repciiiione (irma- Amen, veni, Domine Jesu Chrisie. Qiue qHoliJid
ciamat oraus : Adveniat regnnm luum {Mntth. vi). £i
tiir, sive propler unius Cbristi divinitalem et liuiiia-
niturx tota io psalii'0 : Psallam et intelligam in via immaetitalaf
liilaiem sarpe insinuandam, sive ui unius
me quando venies ad me {Psal. c).
Trinitas iniimetur, quae per pnipbetam di.it : Anie
non est formaius Deui, ei pobl me non eiil {Isai. xuii). D Graiia Domini noslri Jesu Chiisii cttm omnibUi vo-
Ul sit polestas eorum in ligno vitec. Digiiuiii prx- bis, Amen. Eaiit relagiaiii, et sua virlule lidentes,
niiuiii st'j|is caiidiJis, id esi, vitx imiiiacui.it£ pro> Domini se gralia privent. Aposlolo auiein Paulo
iiiiilil, videliccl ul Doinini nS|»eciu, qui esl v.la jcier- prjnsidium quaerente ac dicenie : Quis me liberobit

na, potiatiir. lieati ennn mundo corde ,

quoniam ipsi de coi pore moi lis hujus?{tium. vii.) tlespondoat Juan-
DcHmvidebunl (tlatlh. v). nes nomiiiis sui meinor , et dicat : Graiia Dei ptr
El per portu> inlreni in civitaiem. Qiii Domiiii servant Jetum Christum Dominum noslrum {lbid.)t Et ne sibi

maiidiila dicenlis : Ego sum osiium, per me si quis D(tnatisl£ de singiilari Dei niiincre blanitianiur, an-
introieril, salvabilur, ei ingredietur et egredielur, et diaiit qiiod cum gratiam Dei qiiasi vate ulliiuuiu

pascua irtveniet {Joan. s); illa utii|iio pascua qux et commendarct, adjecil, Cu»i omnibus vobii, Amen.

Minimt obstupenl leelor non lidrns a nobis Inc dnri Kxpositionem in S. Pauli Epistolas
quani leieres Veneraluii$ Pniris ediliones hnhmt. H tnc cxegesiin , /ieda: minus rectc attri-
buendmn qunin tloro diacono, sub isto noniine, inler srquentis Sciptores scb u'i, ad annum
BUO, ede iius. EuiT.
 BEDiE VENERABIUS,
ANr.L0-SA\'0M3 PRlSBVTEP.I,

OPERA EXEGETICA,
SIVE

OMNIUM EJUS OPERUM PARS 11.

SECTIO SECUNDA. — DUUIA liT SPCIUA.

DE SEX DIERUM CREATrONE

LIBEPi SENTENTIARUM EX PATRIBUS
COLLECTAUCM.

Dl PRIMA DIE. A mul noii poiesl enarr^re, i(a el Doniinus fecit. Qni.t
hoc prius eiiarravit, quod uriginem babiiit, e( posteu
In prinnpio creavil Deus cccium et terram. Istiid quod cxiiide facluin (oil, qiiamvis utruiiique siniut
capitiilum oiDnium lihrorum capiii est. Oiniiis enini fccissct. Ut i|und sota nrigine prior cst in faoiendo,

Scripiiira diviiia tii|>:iriila csl , Velus Tesiamenlum, prior sil cx tenipore eiiarrandu. Ergo dum oporle-
ei Navum. Alia quippe siuil , nbi iiilcrna iiitiman* bat ut Scripiura s:incia iiirumqnc enarrassel, et res
lnr, ut esl In principio crul Verbitm (Jonn. i). Alia
:
gestas quain rcs narraias, quud exinde rirtuin est,
facia narraiilur , iil esi jii ^rimipio fecil Deut cat-
:
rulio eral ui priiis cn»rr>sset unJe aliquid fa-

lum lirram, Alia {utiiia pronuiiiiaiitiir, sicul dici-

el
clum crat, quain iliud, qiiod exiude ractum est,
lur Ci.ri tcneril /'i/ius hominis in raajeslale sua
:
propier tardiores intellccdi, nl capere potiiis ent,
(Malth. v). Alia vero sunt, qiiac apciMl.i pr;j-ci|'iuntur, quia tes corporciC ex alt((uo lieban'. tjuia nibii interest
biligei pioximum luum (Mailli. v). tl»*>inodo iiiter crcaiinnciu coeii ct tcrrjc, ct lucem, nisi boc
ijl esi :

ergo bipurtiia ibl? Qiiia sunlalia qtix secundiiin ligu- (anluin, quod esl inler verbum ei voccm. Quare
rani dicia sun:, sii esi t>aiiiicurn canticnruin ; et esl : non dixii />i principio fecil Deus ccelum et teriam ,
:

Audivtf Adam tocm Domini Dci deambulantis in iiara- Eed dix i ; Creaiil, pro|i(er inrurniilateiii iiiateria>,
dito (Gen. iii). Kl ali:i sunl sccunduin roruiii gcstarum el itcrum eca^Uiii s| iritaleni.

iideni, u( et>t, scctinduiii quod populus «ie ^gypio Ilem Hecapitulatio.

iraiisierit et qiiod iiiure pedibus anibiilavii. Ali:t vero
suiil utroqiie iiiudu dic(;i sunt, ui est transilus
qiiat
In ptincipio aeavit Deut cueltim ei lerram. rrinci-
,
piiim Ciirisius cat , sicnt ipse in Eva gelio ait
inaris ItMbri. Et miiaciila illa qua* Doniiiiiis in Lvan-
:

In priucipio ireavit Deut ccc/wnt IL;)o principium, qui et lofuor vvbis. tii boc igitur
geliofecit. Dicii viro :

el terram. liiquircnduai cst in (|U0 piiiicipiu creavit

" I
riiicijiit) lecii Dcus coelum, id cst, spiritales, ijui
c(£lestia iiiedilantur et qu^Tiint. In ips» fecit et car-
Dciis civlaiTi ct Irrrain, iitruin in princi|iiu teinpoiig,
aii in principio ut e&scl iioc iniliuni crcalurae ejus, ex
iiabis, qui lerrfniini nccdiini dopo^ueruni. 7'erra au'
r;uo alia essc cflPticrunt. Noit euiin Deo seuiper coa:-
lan eral inuiiis ei ViXua, iil est, Qiiia nondum erai a
In primipio sibi coce-' niari distiucli. Ei vacita, i est, quia liltoribus noii
I
lcrna riieriini. Dicauiu:>iiue :

iirno (<'cii Deut cceluin el terrimt, hoc est in unigcnilo erat circuuMtat.i, vel viiibu:i ornaia : id est, arbori-
Filin.qui esi Saptcnli» Patriii.de quo dicit Apostoliis :
bus vcl aninialibus.
Utrislum Dei viriulem el Dei sapienliam (/ Cor.i); et Iiem Heciipitutatio,
in p<alinu dicil Oitmin in tapienliu (ecitti [Ptal. ciii).
:
vacua. Tcrra Mi'icot
Terta autetn eral inanis el
El iterum dicii Aposlubis Quia in ipso condita tunl
:
carnis iiobirji! piiusquaui do-
inanis cral ct vacita,
omnia, quo" in cato iuttl e: in lerra, vistbtlia et iuvisbi- cirinae .'icciperci roniiam. lii lenebras erutit supcr (a-
lia (Cototi. i), iiani ei evaiigelis*ade (>bristo dicit In :
cietn abyssi, qiiia non erailux quue superlnndcretur,
hoc mundo mundut per eum
erat, el (aclus est (Joan. i).
quod si e!>se(, uiii|uc su(>ercs-ei. Sed quomodu eraif
Tanit-ii quareiidum e^l, ijuod iii principi') priiuuni
Id est aer spissjiuii luce caiens diunia.
Deus fccil cabbiin ei tci rani , an tuceiii. Gi t>i priina
Ilem Hecapilulalio.
cicala fuit, qiiare iioii dixil
liix : In priiiciiAo cretivit
beusiu eiu? Inieliij^eiidum esi , quod simul crcavil Et tenebroe erant super (aii.m abijssi. ()uia d> lirJo-
coelum, ei terraui ei luceiii. Q.iij nibil interesi, uisi riim CiKcitas, ei ignorantix' pniliiiida «ibscurilas corda
origO taiiluin, sicui bumuduas parabu.as cojjnilas si- noslia iegebal. El sp ritus Oei (erebalur super aquas.
 ,

209 l)K SEX DIEULM CUEVTIONE LIBEU. ?t I

Undcail bcaUis Aposloliis : Super emvteiilein,h\(\m\., A sicut caelcras crenltiras

iii nipelii. qius creuil, nt

seientiam charitmis Christi (Ephes. iii). Et alibi ail III Fiat lirmamentum, ct iieniui
(iimaiueiiti) dicil :

Snperexallat autem omnem inlellectum {Philipp. iv). Fecil Deus fiTmamenlum. bleo quia non erai necesse
Ergo aliiiuid iiiciioanim osiendit, super qiiod spiri- ul (lixisset Fecit Deus lucem , qiiia inlelleclualis
:

tus Dei fcrri diccreiur, iioii loco, sed omnia supcr- crealiua eral, id suHt ans^cli. Qn.tnilo aiitem dioit
aiile aiqiie pnpcellenie poieniia. Duo fjuippe sunt, Fiat fiimamentum, vel cjterain iilii-* creiitiiris lioc in
propter quod amat Deus crealuram suam, ul sil et cognitione angelica dicit, «iiiia nec miriiin cst si Deus
inaneat. Ll sit formata, et maneat in pr.Tcei.to Crea- sanciis angelis siiis, in prima lucis condilione ad se
loris. Ergo Spirilus Dei feyebalur super aquaSj ul es- coiiversis, prius voluit ostendfre qnid erat deincepa

set quod manerel quaniobrein prins res inrirmaliis, facturu.s. Qnando vero dicit : Ei fecil Deus, id est iii
;

ci pnstea Spiritiim sancium nommavii, qiiia omiiis propria natura reruiii. Jam noii ernl ojmis lioc de an-
cxiguus amor rebus quas diligit subierpunilur. geiis iterum repciere, quia illi tiiiic, sicot diximiis,
conversi fiieruni a<l agiioscendum C.reitoreni siium.
Hecnpilulatio.
Cum enim xlerua illa et iiiimutabilis , qua>. non est
El Spiritus Dei ferebntur super aquas. Id est, Sp'- facta, sed genita, Sapieniia in spirilalem atqiie ra-
rilus Dei Pinris. El de ipso Spiriiu sancto .lil Apo- tionalem creaturam se iransferi (siciit in animas
slulus Qui non habel Spiriium Chrisli, hic non est
:
sanclas, ut iiluiiiuiati lurere possent), (it iii ei^ qiiae-
ejus (ftonj. viii). Si ergo nihil interesi inliT perso- daiii luculenla ralionis aff.-ciio, q:iye polesi accipi
iiain Pairis, ei Filii, ft Spiritus sancti, quare non facta liix, cum dixerit Deus Fial lux. Jam enm erat
dicit : Qiii immi balici Spiritum Spirilus, vel Sicut di- :
spirilais crenlio, qme coeli nomine si-inilical;! e>t,
cit Spiniiis Palris, vel S,'iriiiis Eilii ? Qnare non dicil
U
cuin scriptmn sit /n principio cren"il Deus caHum ct
:

Pa'er Spiritiis, vel Filius Spirilus ? Qnia noii liaitet terram; noii cneli corporei, scd coeli incorporei, iii
relaiivuni niodum unde rcddere posset, sicul dicit (|Uo inteliiguiUiir oinnes saocii a:igcli.
Scivus Domini, aiit Domini servus, vel FHius Palris, El vidit Deus lucem quod cs.^H bona. Qiiare lucem
et Paier Filii. Qiiia m dixi>sci Paier Sitirilus, osien- laiitum laiuiavit, el non noclem. Id est, quia nox ad-
dis^et Deum esse Patreni Spiriins. Vel si dixisset liuc, iiec dies laclr. eraiil, scd latiluin lux angelica,
FiliiisS(iiriius, demonslrasset Spiriliim saiictiiiii Pa- qiiia iiuli;,'num eral Deo rem iiiforniein laudare, qiiae
iieni esse Fiiii, qiiia iion est m-c Paler nec Filius, adliiic formiita nm
erat, sed lem illam qnae formala
sed de diviiia stibstaniia processil. Qnamoltrem iiou eral laudavit, id esl, luceiii ancrelicam.
dicit Spiriliis sanclus natus a Patic vel Filio, quia Et divlsil lucem a lenebris. Qiiid esl divisio lucis a
iion est natus sicnt l'nig'iiilus, nec factus siciit no-, teneliris. nisi disliuciio formala.* a!» informi.
ut per adopiioneni graiiae (iiius vocaretur. Et quo- Appellavitqut: lucem diem. Quaiiioi»re;n appellavit
inoilo Spiriius s^anctus coaeieriius diciiur Palri ei Fi- lucem diem, quia tlies adhuc iion erat formata. Idem~
lio? Quia dix t Spiiitiim saiictuiu ex Patro et Filio que dies circa speciem faci£ rei appelI:Uiis est.
proccdeiitem, et cox-temiini esse. Semper enim pro- Et tenebras nociem. Quare similiter nociem appel-
cessit, iiam iion scmper diius esi, quia semper po- lavit, quie adliuc minime formata erat, quia nnx ist.i.
lesi lieri doiium non per dalniii. Semper euim Spirl- qiKCnobis notissimaest, faciieamesse abseniiam solis
lus iaiictiis processtt, et a P.itre paraium fuit dari. super terram. Qnia deculenie so!e, vocamus vespe-
,

Kam tuiic non eiat qui eiim acccpisset, nequc aii$;eli, p ram inclioanie maae, appellamus diera. Nox aiilem
;

iieque bomines, nisi solus crcator oinniu n. El si ^ liic privatio operis est, aut iiox ipsa possibilitas est
fres luium snut, Pater et filius, el Spiritus sanclus
,
appellata, qux
rcbus esi faciis, uiide fieri potcsi,
in
( I Joan. v), qu.^re ergo iion diciiur Patcr missus a etiamsi noii mutentur. Et iterum secunduiu sensuia
Filio, velu Spiritu saiieio?Ordo paternx revereniix spiritaiein.
&ervjtur. Recnpilulatio.
Uecapitutalio. Fial lux. IJ est, iltuminatio
Dixit quoque Deus :

autem Dei super cor nostrum tenebro>iim

S|.iritus creduliialis app:ire.it. Piima enim die iucem fidei
et nnidum, quasi siiper aquas jam s:)perfereba(ur. in dedit, quia prima est iii conversione (i.les. Unde et
quo sub^isteiiies icquiesccreiitus cnjusque vivilica- , ipsum primum in praeceptis mandatiim est Dor«i/i«j :

lemur Qaiu, et cujus nnda ablucremur. Deus tuus, Deus unus esl. Proptcr quam fulein ipse
I)E CBIATIONE LUCia. Dominus eiiam invibibililer in mundo apparere voluil.
Jam tuiic Deus juxta praeseniiaj suae grati.\m divisit
Dixil quoque Deus : Fiai lux. Lux autem isla est
justos, id esi, (ilios Dei ct lucis, a peccatoribns, lan-
visibilis, an invisibilis ? Invi^ibilis vero dicilur, quia noctem. Naiii
quam a teneliris : iilos vocans dietn, illos
croatio angelica est, quom cculi iiusiri noii valent nomine jusii appellanlur,audi
qiiia in Ecclesia lucis
prospicere. Itatio cnim crat ut die quarta si<lera in inquit, aliqnando lenebrw
Apostolum : Fuintis ,

ccelu labrici'Sset, qua: oculi nostri potuisscni prnspi-

nunc autem lux in Domin» (Ephes. v).
ccre. hia creatio aiigelica, est temponilis, an in-
Factumque vespere el mane dies unws. Qiiid csl ve-
temporalis ? Temporalis enim erat iii angelis, iniem-
T)spere,nisi ipsa perfectio singulorum operum ? ct
poralis in Deo. Tempuralis erat, quod dictum iiiiel-
inane, id est, incboaiio sequentium.
tigimus expressum ab xterno Deo per Verbum coue-
lernuin in Creatura spiritali, quam jam tuuclecerat, DE SECUNDA DIE.
cum dictum est In principio creavii Deus ccelum et
: Dixit quoque Deut : Fiat (irmamenlum. Idem pro-
reiram.^sed isia loculio non lanium sine aliquo soiiu, pler lirmameiitnm stabilitaiis, sive propter inlrans-
sed etiam siiieuilo corporali motu,creatura spiritalis gressibilitiieni superiorum atqne in(eriorum aqua-
cjus mente atque ralione quodam modo infiva per ruiii. Naliiram lamcn aquaruin illic jam iion
vaporali
Vtrbum Palris coaeternuin ; scd mulium ac dillicilli- tonuiiaie, scd g aciali soliditate peoderc .cstimauiu>,
iiuim esl capere quomodu dicitur, Deo mm (empora- propter sideriiin naluras miiiijandas, iie creatura»
liter jnbcrie, ueque id tempor.ililer audiente crealu- D. sublerposiias oimin ardoie concremeiil. Quo-
I

ra, qui coniemidatione vxriiaiis oniiiia lenipora ex- iiiodo nuteni i|U3:libi!t aqna: ilii sint, nbi eas miuimc
cedit, sed intellectualiter sibimei cxpres^as, cum dnhitemus? Qnia niajor e^t Scripliine bujus aucion-
tas, quam oiiinis humaiii nigeiiii capacitais. De
Pairi coa-ternai Sapieniia lanquum iiitellii;eiitibus lo-
coelo-
cuiioiiisad ea qux> infia sunt iraiismitientes, ut (ie- rum autem consistenlia quajien.b csl ralio. Doiuious
ret tempurabs inuitis in rebus temporalibus, sive hic uiiiiiii (irmaiiiiMitum (acluiu commemorai, Apo-
rurmandis sivc adiniiiisirjndis. slolus autem se in tcrtium coelum rapium luisse
Li facta ett lu.r. Id esi, crcatio sngelic:!, qtiia iili teslatur, Quid orgo dicainiis, iusi ({iiia cmiglobala
liinc cugnoveruni .tgnoscere vcl ialclligerc Crealorem inimuix' giitue in unnm faciuiit collectioiiem uiiatii,
acr
suum. Q..are iterum iioii Cj ctit / J fccii Ocut luccm,
i ; ei iwopier graviiaiciu pouJeris noii cas sulfcrt
 ,

9ti BI-D^ VFNEUABILIS OPP. PAftS II. SECT. 11 - DUBlA ET SPLRIA. 2fC5

sii<:iinere, sei) cjii^ pnitdiTis a<1 iinuni doriindi^ndo A Dcum, coninrlienl, liceaique ei genniiiare bonortim
«I.TlInrnin. Hjrc esl plnvia. Krgo :«er inler vnpores operiiiii friiclnm sccnndnm geiMi«. D lisjes proximMin
hunr)id<is. niide dt-super nubil pfohenliir, el maria• in subsidiiN necessiialnm carnaliiiin, liabens in se se«
sulvicrriisa voluni inlcl igi-re cfeluin cs<;ft iiil(!i aqiiani men seciinduin simititttdinem , ul e\ sna in(irmilale
el «qiian:. Seriindnin vcro cceliinj, qinid sjiiriui <er compati:intiir ad subvenicndnm inilig^ntibns, produ-
niiniis, iinde .nninaiihns {dfnns disfiis ilic ad Peiriiin cpns ei fignitm forli rcborc. Ei friiclifcriun, id csl,
in cxsia>>im memisdpscendii. Terliinn vcro cu-.iiim b('ne(iriiini ».1 eripiendtiin cnin qni injuri.tin p^ititur
qiiod mente cognoscimiis, ita sccreluin alqiie r«'mo- dc nianii potenii-i, ct pranbendo proleclionis uinbra-
liiiii vel uninino ninndainm, vel n cirni» .sensilins Ciilnm valido robore jnsli jndicii.
9)l)re|iliiin, iii ca qux in illo crvl<> siinl ipsam Dci El vidil Deiix qnod esset lionum, et ail : Gcrminet
.•(ubslanliam WrbiMn. per qnod fnci;i «:iinl ottiiii.i , in terrn herbam v:reti(em, cl facienle.m semeii, it liqnum
cliarilaie Sj»iriliis -anrli ineffiliil.lfr vidcrc valant. ponnfcium, faciens fritctum jiixla qpiins suum, cujut
Ft dixit Deiis : t^lal ftiiiiainentum intir medinm semen in s"melips sit siiper terram. Et fucium esl ita.
>

aquaruni, et dividal aquns nb aqiiis. Spiriiiis eri^o Dtji El prottilit lerra herbam tnrente^» ei aff rentem semrn,
scribendns aiicral, quisi quis al» co re inireiei, quo- juxla qenns suum, lignumque faciens frncun^, et ha-
modo racliim sit recie res- onderil Dixii Ocns : Fiat, bi'tis Hitutnquodqiic semeniem sectnidnm speriem stiam.

id csl, qiiod in Verlio Pei a.'i<'nio «.'riii nl (ierel. Et vidit D,'us quod esset botttim faclutmpic est vespere ,

Dfinde incipil narrare unnmqiiDdqiie (aciiiin. Ciiin el mane dies terlius. (^itiJ e.>>lenini, qiiod isia omnrj
aiidivinius,£'( sic [actatnesl. inii-Iligimiis factni crea- in uniim dicil imperavii lieri, ct tcrram jjerminare,
tiirain noii cxcclluisse pcrscripimn iii Verlio Dei ler- B ei aqn,is congregare, nisi qimd i->la omnia in lem
miiios generis siii ; cnm vero audiviinas : Vidil Deui radice (tgiinturV Ideo ad carndem diem perlinere di-
qtiin honiim ext, inicHigiinus in benigno Spiriiu cju.s, cnnlur quia quamvis longe iateiiie per incremenia
non qiiasi inrognitum po&t factum placuisse, sed po- sua difrnnduniur, latiiende locis propriis i>exibiiss:iis
liiis in ea bonilate placuisse, ul manerei ractiim, nlii iitiH niMVcntnr. Qnit arhores vivunt, vivunt lamen
placehnt ul Gcret. De fij^nra antem coeli hreviter di- non per animam, sed per viridiiatcm. quia i!le sne-
remlnni esl, lioc scisse anclores noslros, quod veri- ciis infuiidiiur in radice, deinde in qttaliiatcm arboria
tas iiahct ; scd Spiriium Dei qui snpcr ens loqnehatnr criicilnr, et posioa in clTiisiune ramoruin, et exinde
iioiiiisse ostcndere nnllo sa*ute profuturo ntilia. De in viridiiaie r»Iiornm. Uiide dicil : Ei lujuum pomife-
i» atilem contentione, qnx inter plnrcs de rignra rvm, quia oninia ligna iViiclum non facinnl, quia liic
ciKli fiori solot. utruiii in moduin exteiisa: |.eilis. an fructus inlelligiliir , qiiia nnaqnacqiic arbor babet
spliine vcl caiiicnc ciin.->i!><ai, noii videnius qund usum suuni, et un»qii9e.|ue tieriia simiiiter uiililatettt
proliibeal p* lleni extens^tii in niudiim cainere cnr- suatn tam in manifcsto, quaiii in occnRo.
vari, vcl qnasi sphaenu in roiuntluni siiium ex-
tend'. DE DIE QUAKTA.
Ilem Ricopitutfllio. Dixit aHlem Deus : Fianl luminaria In firmamenl»
ceelif ut dividnul iliein nc nociein el sint in siqna c(
Oe.nde secuuUn die diipotuil Deus fi\mameHinm, id .

leitipora et dics el annot, el lnceanl in firmarento cctli,

esi, sciidaiiienttim sancarnin Scriplurarum firma- ;

inenlum eiiiin in Lcclcs n Scripiiir;tt divina: inteiii- et illutmncnt terram. Ei fuctum esl ita. Fcciiqne Deus
gniiinr, qiiia (Hlum plicahitnr sicut liber. duomaqtia luminarin: luminaie majua, ul prcsesset dieif
< f>
et tuminare minus, ul praesset nocti, ei siellas, et po-
Diicrecitque super hoc fiimainenlnm aqiias. Id esl,
tuit eas in firtnamenlo ca'li, ul luceant snper irrram, et
non opiis b^ibent
cobleslcs pupiiliis aiii;eiiiruin, qui
lioc >nsci(ierti iiiniaincntiiin, prwestent diei nc uoc i, el div dereni lucem ac tenebrns.
legenles audiani vei-
iii

iMim Dei {Maiili. xxiv). Videiit cnnn seinpcr cum, ct El vidxt Deus qttod estel bouum, el fnciuin ett vcspere

diiigiiiil. Sed snperposnil ipsnai (ittnanicninin legis et tnane dics quarlus. Ut quod ilii erai in Verbo Dei
si:x supcr iiilirntitali-m iiiferioruin pnpiiloriiin, ut ibi secuiidum genitam Sapieiiiiain. Deinde tactiiin esl iii
spirit.iles suscipienies c^igtioscani qnaliicr discernaiU creatura spiriiali, hoc est in !in[,'clis. Deinde facia
inter carnaiiu ei ».piriialia, qtiasi inter aquas supc- sunt ipsa luniinaria, ut csseiil in genere proprio, ut
riores ei inreriores. sint in signa ct lompiira. Qnis non vidcal qiiani nb-
scure posilnm sit qnarta die cQepi.^se tt^mpora, qtiasi
DE DIE TEilTIA. siiperins itlud iridiitim sine tenipore preteriie po-
Dixil vero beut : Cotigregeniur aqucs qux sub coeto tnisset, qtiie siiu^ tamen cieaiionis lempiis babuonin!,
siitit in locuin unum, et appaieat arida. Quid e l crgo (iiiia mitiuo crcatura noinen accepii, siderum tuincn

qiiid non ail Fiai arida vi^ibiiis, vel aqna congre-

:
disiinciiiinc illnd tridnuin non babiicrunt.
gaia, nisi quia propinqiiiora sunt eidem inrurmitaii, Litminare uiaiiis, ut privesset diei, qiiia dicra clare-
qiiam roelesii.i corpora, ut dc bis per innunicr.aio- scere non pnsse cognoscimns, nisi solis iuininc ad-
iiem dienim inliima rerum condinninr. Idco noliiit jiivcuir, i:ec noi tein stcllis apparcntibns . si luna

inferrl, ut similiier cum siipcriuribus fteri iinpcrarct, dcsit qiiem.tdmO(lnin iliins pi.Tsenlia iilusiratnr.
,

ked coiigrcgaia! aquaj apparcre per se infirma reriim (ju.nunl tamen iilruni isia pnccipiia cueli luniinaria
•^ ;cqnaliler valeant, sed diversa intervalli dislan:ia
jiissii. Lbi cigo citiigrcgaiae sunl aqn.je si lo>am ler-
ram piius occnpavcntni, illic, scilicel qno retiaci.ij lirr;c uciilis nosiris majora minoraque apparcani^
siini ul terra nudarcinr. Kt si aliiina paisanica arida quia siciil piius CiKiiini factnin est, ita prius ornan-
apparebai, ubi congregari potuissei, non ergo loiiiin duiii cr:U. Qiiarla die (iuiit i-ider», quibus lucesccn-

abyssus occupavit, sed magis intelligendum e>-t, aut libus supcr lerram babitalio illusiratur iiiferior, iie
in niodum nebulie prius aqtia tcrrain occupasset, aut bubit:ttorcs cjus in lenebrot^am babitationem indii-
lerram long- latcipie nbsiileiis, qi:a caviini locuiii cerentiir, Ideo succedenlihns moiibus, inlirma iiife-
piaehiiis^ci, nbi pctiuircntes aquas capete potuis^ent riornm corpora qnieii reparanlur, factuin est cir-
Ul appjfcrci aiida. ciimcunle s<de diiti nuctisqne vicissiiitdo propier
vicissiludinem durmieitdi vcl vigilandi. Nok aiilein
liem liecajiitulaiio.
illa ne iiidecora remanerct, Inna vel sidernin tuce
Posl hac d e terlia rollecjil in unum aquas inferiores dccorata est, ut ipsos bomincs consolarclur, qnibus
saUai. Il.it csl, hoinincs mlideles, qui cupidiiatum iier carpentibns etiain operanlibns noctnrna ncces-
teinpestatc ct (eniaiionniii carnalium lluct.btts qua- siias compcllii, vel aiiimalia, i|u:c solis lucein (crre
liuiiliir, (t iii se ipsis quasi am.Minido incliidui;tiir. non possniit, acquaniniit.r cuiisolentur. Qnando vero
Srgregavilque ab eis aridam, popitloruin scilicel fon- dicit : Dixit Dcns Fiat iiilclliginius Scripiurae
,

leni lidei silienlcm ; oblixitque dtbinc snperboium iiitcnlioncin ad ;cicrnitaleni Vcrbi Dei rccnireiitem,
liiiiiics, et coerciiii eos, ne iiirbulentis inirpiitatnm non ciiini inveiiit aliqna rccrcanda qiKirn in Veibo
euaruui nuciibus aridam, id esl, animatn siticniciu Dci iiou invcni:i:iei Mcalu ; nuii cr*^o loiies dixii
215 l)V: StX UIEBLM cniiAllUNE LIBER. ru\
Deus Ftat libroreperilur
tlla, vel i\\», (luoties hi iioc A vd fliiiiliiii) ebl, lioc pisciliiis daliiiu cA. Ouiiiiftiiii
scriptuni. Uniim cniiii Verbiim ille genuil. in qiio auiem humidiiin vcl vaporaliiiT suspeiisuni esi, hoc
dixit omnia, priusqiinm facia sunl siognla. El iini in voljtilibus traditiim esse manifesie cognosoilur, ijni;»
signa et tempora : non secundom h^rrclicos vel sicut pisces inaris pinnulis suis in aquis nat^int. it»
secunduin
phil<'SOplios, qui vaiia si;j;na sectantur, seii volatilta coeii iii aere quasi in aiiuis di- pinniiiis suis
verifaicm sigiioruiii. Signa aiitem et tempor:i ad voiilare Vidi^antur. Ei ideo sub Ormameiiio cfeli vo-
Ijinam vel ad sidera couii perUueie diciintur. Inqui- lil.^^re (iicuntur, non in riniiameiito coeli, quia illic
lendiim esi si cohim in gyro vcrsiiiir, a-i sidora spatium Ciiniiguum ost, ubi voiiiare :ives nou pos-
circniiieuni. td jiitcllijxeintiiiii esl. qiiod sidera cir- suiil. Aer isie a continio luininoso civli usque :Mi
tuinennt, couliiin i\iiteiii linuiter sl:ii. nui(i:i>n aqi:aru!n ct inidain lerram (luxuiii est nou ;

El faclum est vespere ei mane dits quattut. Cur oiniiis lamen ad lcrram periinet, sed de quo incipit
vespeie vel m:tiie noininavit, de node auiem iiihil a sur>uin versum ignis, grando, nix, glacies, spir.lus
iiidiravit? Oiiid ergo aiiud noctem dicamus, iiisi ab- leiiniesiatis.yuidquid auiein superius csl, propter
seniiam lucis, qu;c inter vesperain et maiie ro>lare trauquilht.iiein ad coelum pfriiiiere dicitur. El dju-
vidi'b.iiur; aii qiiia prima lux angeiicani >iguilii':ivit inones habiiire in aert? dicunlur el propterca oos
;

creationem. qui <^alemplaiuio crcator>-m siiiini, cuin siilli.rl ;ier suslinere, qui t aerea iniaginc utuntur. ci
cuncordissima charitile bine cxciiatis i^norani:<i cxnido impu;!iiaiil huiiiaiiuni geiiiis ,
qi:i staliiii
Cie:!tDreii) iu perpctuiim laudare non ccssanl ? b)cd qnando creaii liiei uiil de coii^peclu Doi projecti .'unt.
tainen iniiio opcris el fnie lucido cogiioveruiil qund Lnde Salvator in Evaiige'i;) ad discipiilos suos loqui-
wcspere et ntane vocaiur. El iteruui becuiiduin seii- U tur, dicens Vidi Satiinnm sicitl fuigur cadeniem de
:

suui spiritaJem. coelo {Luc. x). Quomodo eniin c.idcre dicitnr si noii
steiil ideinque non [lerseveravil in coiisorlio saii-
;
Item Recapitulatio.
ciorum angiilornm, sed stiliin qnum cilo se ipsuui
Deiiide qiiarlo die emicncrnnl luminaria firina- . aspexit in clariiaie Dei, crexii se in siiperbiam con-
nienio iegis inhxa, id csf, cvangclistae, doclores, ei ira Creaiorem suum. Et dixii : Ascendain tuper alii-
Scripiiir.T sanclae dis|.uiaiulo cohserenies, ei oinnilMis tudmeiH nubium, et ero similix AUissimo. Et Etaliin
tnferioribus luinen sapicntije demonstrantes. frodiit projectus est do allitudine cot;ii in aerem cum oinni-
eiiam siinul ct cseiera inicantium siderum tnrha, id bus saiellitibiis suis, qui euiii secuti sunt, qui nou
est, divers;iru!n viitulnm iii Ecclesia numerositas, persiiieruiit iu divino amore, siciit itli qui (irmait
qu;r, in liujiis vit* ob>cnritate , liinquam in nocie, sunt, ut si velini peccare noii possint, qiiia ipsi iii
refiilgenies, divi !ani in hoc linnameiilo Scripturae principio proprium arbilnuuj halmenmt, sicul nuiic
sensibilia et inielUgibilia, quasi inter lucem perfC'- liuin;innm genus videtur babere. 'ili aulcm de pro-
ctiirum ei lenebnis parvulorum, et sint in signis prio arbiino lapsi fuorunt, et senientiam Oei acce-
virilitum et nnracnlorum. Suni eiiam in lempora el perunt, ut, si velmt, reparare non possinl. Ei iteruui
annos, qnia pru^dicatores propriis temporibus vivnnt dixit Doiiiinus Jlle ab iniiio liomicida fuil, et in ve-
:

et iraiiscunt. Yeybum autem Domini manel in alcr- rilalenon i>tetii {Joan. viii). Quomodo v*^ro ab iniiio
mm. Quare auletn primo deimle
terra germinaveril, homicida fuit? Idcmque primum Adaui jugulavit in
facta su:it luininaria, nisi qnia post opera bona venit paradiso, quaiido poma comedere suasii. et de im-
illuminatio lucis ad coniemplandam speciem siiper- r» morlaliiate laclus e-l morl;ilis. ct po->liv» hninanun)
*^ genus nsqiie ;id a(ivenlu;ii Salvatoris jngulavii.
«ae viriulis?

DE QUINTA DiE.
Quomodo 111 vcriiale noii siciil? Quia nuii ineruii
accipere quod ei promissum faeral, ul ciini Creatoie
DiTit eiiam Deus : Producanl aqva; reptile auimce suo in perjieluum cum rcliquis angelis pernuuisisse',;
vivenlis, et voktile super terram sub (irmamento cceli. seii projetlus est in lerrain cum suis, nbi sine dubio
Creavitque Deus ceie yrandia, el omnem animam vi- pocnam patiunlur, (|i)ia in aore ignis sidereus eis
venlem atque motabilem, quam prodiixeranl aquae in. dominatur, et sibi jiro genere sno quasiquidam car-
specie aua, et omne volatile secundum qenui xuum. Et cer depuiatus est, qiiousque veniat lenipns dioi ju-
tidit Deus quod esift bonuin, benedixitque eis direns : dicii, ei in igiiem .lUenium millentur, Ubi esl (leiui
Crescile, el inultipticdmini, et rrplete aquas maris, et siridor dentium {Luc, xiii),3cr vero saepe susf.italur
ovesque mult''pHcenliir super terram. El factum est ve- et fnrtiier congelatur, et lacii nivem, aliqnando au-
spere et mune dies quiulus. tcm magis consiringilur, el procelia efliciiur, ali-
Quid Cst ergo qnod prius ornavit aqnas de repiili- quando V(;ro coruscationes el lonitiua; *:t ad imuin
bus, anlequam leriain de animalibus ? Hatio erat de fundendo dal locum, quia aer isia non sulferl
cjiiia prius visibilis apparuii, iii prius ornatiim suum sustinere, tamen omnia isia per jirovidentiam divi-
accepisset, aut quia in principio coeluiu recepit or- nam et occullo judicio Dei linni. Sed iimen aiii i-^.ta
namenlum Snum, id csl, de angelis, qnando crcati quatuor elemenla mundi ad quinque corpnris sensus
Cupruni. Similiier antem ei terra, qu im de berbis referunt :ignem ad oculos, aercmadaudiiuin, humo-
vcl de arboribus vislivii; raiio enini orat ut aquae rem ad odorem etgustum, laclus ad terram pertinere
rccepissent (irnameninm suum de reptilibns, v. aer 15 dicunt. Dicunt eiiam nec videri sine igne posso
I

de volaiililiue. Quid est cnim, qu< d s;ppe leginiusde aliquid, nec tangi sine tena, ac per hvc elementa
oreaiura coeli et terra? ct maris simiiiter, (juoiiiodo omnia in hominibus iiiesse ; sed uiiumquodqtie eo-
creali fuernnt, de aere auicm niliil indicavit? Non riim ex co quodamplius habel, accepisse vocabulnm.
enim :irbiiraii(lum Ost ui illud eiementiun in hac Ideo autem caloris i»rivaiione cum corpus nimie Iri-
Scriptura prcteiinisissel quia coiiauetudo esl
, iiisi gescit oblundil sensum, quia niotus (iigescil, qni ex
diviii:e Scriptiir.c caihim ct lerram lotnm niuiidiim calore ine>l corpori, dum ignis aercm, ei aer hur
appellare. Et ideo a-.sinianilumest, aiirein ad ccelum mida, et iiumor lernna, aflicit, subtilionbus siiluet
il icrram pertincre. El quid'.juid esi humidtiin, vel crassiora peueiranlibus. Quaiitn autem quidquid
Vapomliler exp:iiisiim , huc ad tcrram perlinet; subtilius csl iii iialnra corponili, tanio esi viciuius
qu dijuid enini tr.iniiuillum et quictuir. «'si, ud (Oelnin naturae spintali, quamvis longe disianle gencre ,
pertincie diciliir ; et quod iia sil aer aquae similis, quandoqiiidem illiid corpus esi, illud non esi. Ac
ul cx cjiis halationilnis pinguesccre probaiur; spiri- per boc quoitium senllre non est corporis, sed aniio.e
lum prnccll;e faciai, id est, venlnm cl nubilnm (on- per corpus, licet acuic disseratur secimduiii diver-
tra, el nt possct volatns avimii suslmere ; iion ciiim sitateiiicorporeorum clcmenlorum seiisus e^se cor-
dixil Proiluc.iiit aquae reptile aniin% viveiitis, el
: poris (listribulos anima ijuicn cui senliendi vii
;

prnducat .ler volatilia super lcirain ; scd dixil l'ro- : iiiesl, cum corpotea noii sit, per sublilius corput
diicaut rifuw npijle aniina; rivenlis, ct vulaiiU: $iiper agilat vigoiem sciiticndi, Inchoai iia jue inoium in
(iTiam, «inia acr ex aqiia lii. Lt iiuidqiiu uodoiuin omnibus scnsibus ad iubliliialcm ifuis, scd noii m
 2}; URbJL VENER^IilLISOPP. PARS 11. SECT. H. — DUBIA ET SPLTtlA.

omiiti)iis uil iviciii peiiin -t , in visii eiiiin pcrvenit A buatnr, ut beatus Auguslimis dicit quod < hcsti:e iii

repre>so CHli»re, iisqne al ejus liiciiin in aiiiljn, ;

geuere suo coiicives stinl.» Et quando videut bestiam
usi|ue aJ ejiis iif(iiidifireiii r.ercm c.ilor igiiis pene- de cive aliortim, siaiim iiiter se iitii^aiil, i|iiia ani-
irat; m (ilfariu aniem Iransil aer piinis, ei iiei venit malia vivuiii ei arbores autoiii, sicut dixi-
seiiiiiinl ;

ad liiiiniilam exlinlalionein, u :de ( rass^or hxc aura inus, vivunl, et n:iii seniiunt. Ilomo vero vivit, et
stilisisMi ; iii gu^l.ilu ei iianc trnnsit, ei |icrve>iit ns- seitiii, ei intclligit, quia h .hel discenictidi discre-

(liie ad liiinioieni c<>r|)ii!enliorein, (|iio eliam pene- lionciu inter boiium et iiialuiii.

iraio al(|ue traiisjecln cuni ad lcrrenam graviiaiein

De creaiione liominuni.
pervenil, tangendi ulliniuni sensuin agit. Iiu)iiiren>
duni est aulent qiiando m nimi pis(^es, vel animalia, Et tiilit Deus, quod esset bonum, et ail : Faciamus
sive vcniiiciili, qiiod Scripliira ii(in meminil, creali haminem adimaginein ei similitudinem nosiram.
fiiisseiii diiin raiiu itu|iiirenda est, ab eleplianto Propterinsiniiand.in] nlnraiitaiein personarum
,

inaximo usque .ni vcrmictiinm miiiimuin, (luomodo dicit Patris, el Filii, et Spiriius s.iiicii. Illieo staliiii
creati fueruol. Krgo ratiune debemus inieliigere subjitngit diccns Et creavit Deus /jumiH(;iji,ut oslen-
:

iinde veni:<l isla niiuiiiia ciealuro, dum Scripiura liic deret majestaiis unitaicm, ejiis ad ima»inem, ideiti

niliil indicavii ; interigcndtim e^l enim, (|iiau(io ut imm()rt;ilis (lermancrct. Et similitudiuem, iileiti

Detis sc|)ar.'.Til aqu;:s ab arjnis , tiinc iniiiinia ani- ut iuielieciuin incntis iiabuisset, noii ut aiiimali:i

inalia, qux de a«]iiis ellic.iiintiir, in ipsis aquis na- liabent, qui discernere bonuiii cl inalum.
nes<iuiil
vermes, llle autem nou liiic.iine;iiis corpora indtiit, sed iiitei-
lura illoruin consisiebat. i.t iili qiii de ciirpo-
rihiis niiiriii(>ruiii suitl,iinde vciiiuni? Iitleiiii^cndum jj leclum menlis, ut iiitelllgerei Crcalorem suum iii
esi, qiind III C(ir|ior;t halienl eorum vit:or<Mn nascen- pcrpeiuiim sine mortalitale l.iud.re. III'; vero cum in
(li. Si ai|iin legciiat lerrain, »n lerra aquim, id {sic)
lionure esiet, non iiitellexit, comparatus esl jumeniis

aqua legebat trrmiii, Quasi aliqua pars lerr;je elapsa insipientibus,ei siinilis fiictus est illis {Psal. xi.viii).

riieiii su| er aqiiam, siatiiii crupta cst aqua i,i locuin

Dum ciiim ille noluii pr«cepia Crealoris sui obser-
siium l«Tia rcvcrttiiir. Quomo.lo autem (ticil in alio vare, quoil ei pr^ccptuin erai, factus est morlalis
Joco qnia ipte iuper mur.a [undavit eam, et sttper
:
iit jiiincHium in cnrpore,ii >n in anima, qui.i iirinor-

(lumma irtrparmit iHani {l*Mtl. xxiii). Si Itic aqiia

lalis permanserat. Quaie iieniui iiou repetit : Et
(ecit honiinem, sicut iii cx-lci is creaiuris i|U is crea-
te^ebal terraiii, il aiil dc altiorl terra lioc dicil, ubi
vii ? idque noii iieccsse er.it. quia intclleciualis
111(11*1 'S csse vi.leiittir; aiit de iit^-ulis liliid diciiiin
e->l, iibi lcrra uiior cst qnaiit ai|ir.i. ^e.l itingis lioc
crcHlura erai sicut aogcli, ita ct houio. Quia lioc esi
ei ficri, quod csl inietligere Vcrbuin Det Palris, pei
^ecuiidtim sensum inli II i^ctidiim cst, quia siinplices
in tcclcgia supcr prudenles fundati su;it ; et ilaaquae (lueui facla sunt omnia {Joan. i). Qu;iire non dicil
vivx diCdiitur, (|uia susleiilnil ds quos inrirmioies Secuiiduin dum propago homiuis inauifcstis-
((cniis,

«sse con^piciuiil. Quia quanium csi intcr liinain et sima sit? idque non erai opus, duin Adam talis
bidcra c«»li, taititim est iiiler sanciam iiislicit;iie n el
creatus fuii, ui immorlalii peruMiierel, ct tenipora
vaiict.tm sinipiiciiateiti. Pisces aiilem uiidc pruciean- iraiisireiii, el iila pcrmanerei aui qui:i
imtiiortaiis ;

lur, de a(|i<a, aul dc si-mctipsis ? Id iuielligendum dc llio huin:iiiuin genus proccsstiium eiai, uoii de
esi, qiiia de aqiiis pricreanlur, duin dicit : Produ- diversis cie;it::r)S, sicut simt divcisa gonera aninia-
(Wil aqiiw reptile animit viventis. Denedixiltfue eit - I.um, \el piscium vel voiiicruin.
4licen$ : Cresciie et multiplic inini, q'iare ista aiiima-
^ Mun ciiiiii ita fuii de hoinine, ut diversa gencra
lia bencdictioncm accipeic mertierunlsicul bumo?Id
hoiiiinum fuissent super lerram; .^cd de uuo homiiic
ut inteliig >mus, isiam benediciiouem iii ca:leris atii-
h!iiii;inuin genus prucessil , qui:i iiomo pr.fceltit
matibus pcrmanere. aiiimalibus, qtiia ineiis ejus erecta csi ad cieluin, et
iiiieliigit Cieaioreni suum in coeiuui ((lucrere, qui
Iteni PiecapitulnliO.
etioi creavit.
Fa ilenim inter liccc die quinia facia siint in aquis Ltprccsil piscibus niarit, el volaltlilus cceli, el be-
leptilia r iir.aruiti vivaruni, hominessciliceireiiovaii sliii uniier ceque creaturw. Id est , iil semetipsum
iii vitaiii pr.r hapiisini sacrameiitum; facta sunt et iir.elligiMet ad imagiiieui Dei faci:iiii , duin lantis
volaiiiia, id est, ^aiict.e aniinje ad .•«upcrna volantes. animalilitis intetlcctu nteiiiis prxcellii.
Et creavit Deus liomineni ad imag nem suam, ad
DE DIE SEXTA.
imaginem Dei creavil illum, musculuiu ct ftniinain
D.xit quoque Dcus : Pioducal irrra nnimam viven- creavii eos. Qiiid est eiiini (|iiod feiniiijm d cit cre-
lein in genere »uo jumenta el reptilia et bestias tetrcs asse ci;iii iiia.^culo, qiise adhuc noii cral lormala,
secundiini species el oinne reptile
tutis, ct jumenta, iJi|iic dc Adam processtira erai, qiiia sicutiu ^emeii-

gencre suo aniina: vivemis.

leircc in tciu arboris mulia occtiiiaiilur. Primo cnim in radicti
Elsimplicia animalia, qr.£ daij stint in tistim hu- ligiiur, quaiiiaiem arboris, ct po>tea iu
deiitde iu
niann gene<i; rcpiilia veri), qiii repianl super icrram, cilu.^ione ramiirum. Et eKinde in viriditate ialiurum,
serpttiiies vel c.ricra suiii. Ei Ijestiuc icrr* sunt, ci CiL-lera itu et fcmiiia iii corpore Adani iatebal,
;

ursi, leoncs, pardi, vei (seiera ; hestiaj vero dicunlur, D qtiia de C'>sia Ad:u fabricala fuit.
quid(|uid (leitiibus aut uiiguis pugnat. Ouxrendaest Uenedixitque ds dicens Crescite et wultiplicamini :

^itim ratio, si isia nuimalia veneiiosa in principio, et rep'.cietcrram, 1 subjiciie eam, et dontinamini pi-
1

quando crcaia luerunl, habiierunl vcneutim sicul scibut maris et lolatilibus C(eU et universit aniniantibus
uuiiC. Iiitelligeiidum est quod siciit lunccreata fiie- qucB ntoveniur svpcr terrain. Qtiare homo islam bene-
runl, iia pcnranetti. Seti tanien in principio no- diciiuiicm acciperc incruit? Id ne inculpare videretur
cendi poiesta eiu nou liabui-ruiil , sictil probare iii procreandis liiiis, qtiod dixissonl percaltiin esse
p()ssuuju> de serpcnlibus quatido vipera invasit ,
ritius prucreare. Itn et Dominus beiiedi&il homincnt
m:inum pjiiii, ei n:hil ei itocuit, qiia piiicsiateiii iii procre;<iidis iiliis, iit (teciararel i.iilltim exindo
Iialiuii iiiv;»dentli, nocendi aulem iioii baiiuil polcsia- pcccatum li;ibere, si iegitiiuo iioiierciitur. Si ergo
1(01. Siiiiiliier de hesliis, quando Daniel missus iti Adain lalis creaius fuit ut iiiiiiioriHlis pcrmanerei,
,

laciiin lcouiiin fuil. Noii ei iiociierunl, scd lingebant qiiid esl quod dicil Crescile et multiplicamini? Uoc
:

pedes ejus. Aul propierea isla aniiualia veneiiosa vero inlelligeiidum esl, quia iioii s> cuiiduiii coiicii-
cieata Iticrunl ad lerreudum honiinem, quia Deus piscciitiaiii carnis, iieque uilaui voluuinteiii iiiaiaiii
prajxidebat euiii peccanlem, ui inUilligeret poeiKis debueruitt lilios piocreare, vel s ciit iiuiic iu dulore
iiiternaies, quia alibi dicil non mo- : V ernics eoriini pariuiil fi ios, ^ed sicul quisque impcral membra
riunlur, el tgnis eorum non exslniguiiur {liai. nv\). sua aliquid exercerc , vcl iuaiiuni iii operaiido ,
i^iiainobrem liesliie iiiler semetipsos iiocenl. dum de vel pedem iii ambulafido , i;a ei illi (tebuerutil
o»!i,'iiiaii pcccjto noii habaiu undtj e:s viivJicia iii- in pimdiso Ictus prucrcarc. Si auie u sic d^bjcrunt
 :

2i7 DE SEX DIEUUH CREATIONE LIBF.R. MS

fciiis procreare, quid esl qiiod in pararliso, antp- A DI': niE SEPTIMA.
qiiaiii projecti fnissint, non coieniiit simiii iit lilios yrrferd snnt c<e'i, pt terra, el omnet ornntus
I liinr

I
rorrearftdi ? Q'"'' ""^* rr«aia miilier iranRgressa enrum. C"mp'pvil-iue Dcisdie f^eplimo opus suum punft
fsl. ei ile nlla inimorialilale in imo prolimilo pro- fecerin. El bfne<li.xi! diei sei'tim'i,ei nanclificavii illum,
jecia csl. Oiininddi igilnr rorpora illdrniii (lehiiiTimt qiiin in iimo ceasnv rai tib omni o\iere suo, rfHod erewl
iiiiilare , si illi inimorlaies p?'rman{>r<'nl. Ii! inlelli- Deus facerel.
iit e t. perfecil cr •;itioiiein cce'i et
Id
geiiiliim c^l, qiiiasincn pec<assenl, niori nniniii') iio i
terr;e. Coeliiin cinn oimii oriiaiiiento siio, lenam ai-
polui^ssenl , sel corpnr.i illormn sine mnrtiliiaie, lem cnin oinni 0'i(>re siio.
jposiqii.Tin n'iiiicri)S illt' impletns fiiissel. jnxia iiume- El complevit die seplimo opiis suum. flie sexl-'»,
jriim .iiis;t'l(>rii'n iii mcrnis imilari delnieriinl. qiiaiido (lixii : Consummatuin est, et inclinalo capiie
Dixilque Deux : Ecce dedi vobis omiirm her- tradidil spiriiuin {.Joan. xix). El die seiilimo re.iuie-
bam affcrenlem &emen , el ligntim pomiferum , vil in sep!i'cro , el Itiiic oiiinia cmisnmmal.i sniit
«/ habealn ad ve^ceiidinn. Si Ailam iinmorlalis qune de ipso scripla er.int. Jiid.ei anlem islnm difin
ant niori.Tlis fuii el si morlalis, qiriiii.nlo im- umbri observabani,
; iii qtiod cis a Deo per Mnysen
liiorl:ili,s? Et si(luomodo spirii.ili.s ? El
.'•niinali'*, pr;rcopliim crat ; noliis aiilem ipsa dies renniem si-
si spiiilalis. qiiid qnod cmn cfiMeris anim.'i-
esl ergo giiillcavit,q'iia si operi
bonis opcribus con-
noslr.i in
li!iiis in coinmnne cibum smnpsii? Morialis eiat ot stiinmaiiiiis, ciim Cliristo in oeternum reqiii^scimns.
immorialis.nnia polinl mori iminoruilis, <|iiia pntuit ;
Qu a Kabbatus requies inlerpretamr, qnia Clirisms
non niori. Qiii;i si non peccas<et, niori oinnim) iion esl reqtiiis iiosir:i, in q;io rei|uiesciiniis,qtiia ips6 per
pntn;s>;el posi 'iiam aiilein peocavH, nmrlalis ricliis
; B moriem snam irnnslnlii nos de morle a.l vitam.
est. M()rla'is eniin erat, cl imnHrrialis. Morlalis erat Et benedixit diei septimo, el sanctificauil illuin. Qiisre
siia conditione, immorlalis D'i [lenefico, qiiod ei benedixii diei seplimo, in qno iiiliil creavii? Ne fono
pr;i'sla!i;it a ligno vilae, a quo iigno, ciim percassei, indi^ensajiparere videretur, siciit liomo posl labnrem
prnjccius fsl, ut potnisset mori. Si isla vox fuil fessus cst, el (Jratias ago Oe mco, qiiia perfeci
(iicii : »

aerem percuticns^autqiiomodo i*ie sernio inielligeu- opusmenm. Non enim Doini.ius iia fcrit, se diem in I

(liisest? Ipse sernio anie nmnem aeris so:iiim,

( jiis quo niliilcreavit,iildemi)nsti;irei(piod Oeo iristro niib
etante oinnein carnem, el nubis yocem, in illa siim- iiisfiiii labor cniicla creare, <|iii:i taninm dixit Fiat. et
ma Sapientia per quum facla sunl omnia, non quast faaasiint. I.leo ipse in die septimo rr'quic\il, iil iios
Iiuii aiiis aiiriliiis instrepebat. Quid esl ergo qnod noj in ipso lecisset rejuieceie. In riuo beneilixii diem
per Christiim renaii snmus, ipsaiii immoitalitaiem septimum? In niilln, nisi a scmeiipso, qiii i a millci
non accipiiiuis, qiiam Aihiin iiaiiuit aiile pecc:iluin ? beatiis, iiisi a senieiipso : a iiiiUo sanctilicauis, nisi a
Non enim accepiiinis quod in Ad;im peiditliiitu-:, id sernelip.so. Quia quamvis omnia non lecisset, non
est, corpus animaie; sed tanlo accipimus melins, exintJe f.ii deterior, quia apnd Dcum nibil muiabile
quanlo spirilale corporali praDpnnitur. Unde ail Ap'>- cernitur , nci: in a-l.rniiaie nec in \eriiaie ,
,

Stoius :Seminatur corpus animale, surgil epiriiale iiec in voiiiniale, sed (i\iim ac immiilabile cum
(I Cor. xv). Non enim rccepimus iinniorlalit;»leiij ipso oiiiiiia pcrmanttnt. Qnid eniin estistedies?
corporis spiritalis, f^ed recepimus juslitiam, de qiia Ipse esi primus, ip<e esi senm.bis, ip-^e novissimus.
per peccaliim lapsnsesl Adam, de qiio dicit i^eilus <|iiia repeiiiio est diei scpiimi. Et isii tres dies (jui
Aposioius llenovamini aulem tpirilu mentii reslroe, praeces-eriKif, antrqiiani ^idcra in cocl
:
Q posiiissei, i

et relii|ua {Ephes.iv), Qiiomndo enim debemus reno- perineiii ad iiics, an iion ? Id iii'elligc(uluin esl, quia
vari?ldesi,n'novabiiiiuri!iiliira vetuslate peccati, non ar| dies peniiieni, qrii;i anlc lux non erai,qu;un oculi
in pri^liniim corpus aiiimale, in i|UO fuit Adam, sed nosiri poitiiss -nt prospicere, quia
major csl Scriplu-
in melius, id est, in corpiis spirilale, ciim eKicimur r;i; liujiis aiicluriias quam
oinnis litimani iiigeiiii
xquales aiigelis Dei co lesti lialjit:ilione. Reimvabi- capacitas. Quia sicui Chrisius aliier esi lux, aliter
niur eii im spir;lu mentis noslrx seciiiidum imaginein lapis, liix (iroprie, lapis figuraie, ila etani alia
ejus qiii cteavit nos, quam peccando perdidit Adam. fuit lux ;iiigelica, altcra lux siderum, Q;iare noii
Ilenovabimur autem etiam carne, cum lioc corrupliliile bcneilixii d;em priinum, in qiio Iticem angclicam
induet incorrupiionem, et morlale boc immort;i!ila- cre:ivii, vei iilum dicm iii quo oiiiiiia pr-rlecii ?
tem, ut sit spiritale cnriius, iii quo nondum mulutus Non tniin sanctilicans dicm , in qtio boc fa-
esl Adam, sed iiiiilnndiis erat, qnia iii curpore por- cere inclioavit, neque eum iii quo boc perfecil, ne
tamusinia^t4ieni teireni bominis, iii nienieatuem ima- illis vel faciendis vel faciis aciio ejus g nidium fnisse
ginem coelestis hominis. Lnde iierum ait Aposl))bis :
videretur, sed euiu iii qiio ab ip-is iii seuieiipso re-
Sieilcorpusanimale, e&t el spiriluale, iicut icriptnmesl qui(ivii. Ijige tainen illa reque iiun(|u:im caruii, sed
factus est priiuus homo Adam in animam tivenlem, iiobis eiiii per diein sepiiinum osiend.t, signilic.ins
novissimus Adam in animam vivificantem; sed non iion peicipere reqiilein suam, nisi pnsi peileclioiicni
primum quod spirilale est, sed quod animale, postea operis. El ideo in hac die vespera noii successisse
spiriiale. Priinus homo de terra feireiuis, secundus cogiioscitur, quia requies noslra posl perleciionem
homo de cotio coelestis. Qualis leirenus, (ales el lerreni openssine line in gaudium erii, qnia in i|So cessa-
Q
{I Cor.w). Induamuset imaginem e^us qni de ca-lu Vc-rat ab omni opere suo, id esi, nova inundi inco-
esi. tmaginem aiitem lerreni lioininis b tpsu exrirdiu :
gnila fabricari, quod cieavii Deus iit biccrel, (pii:i
liumani generis induimus. Iraaginem ergo coelesiis iisqiie iii fine mundi gubernai, undc ipse dixit iii
lioiiiinisiiuncex fide |iorlamus, quud babitarc in rc- Evangelio Paler meus usque modo operatur, el
:

eurreclioue crediinus. ego operor {Joan. v). Quare non po>uit mane iii
Viditque Deus cunaaquce fecit,el erant valde boiia. primu die, iieque vespere iii novissimoy Ideo maiiu
Elfacluiuest ve^pereetinane rfi«5C'j/u«. Sioiiinia valde iion posuit, (|uia iiiiiHim noii babei ; et ve^pere id,
bona Deuscreavit; unde ergo malum increnieiitavii? quia lineni iion b.ibei, iieque nllo lerinino ciauditur.
Mabiin iinn fiiisset, si nou fecissemus. Neque eiiim Ei iteruui secuudum seusum spiriialcin.
ultra naturx male esset, sod amissio bnni boc nomen
Item Hecapitulaiio sex dierum.
accepit. Quaie iion benedixii aibores vel iicrbas, sid
boniiiicin vel animalia? Ideo isla benedixit propler Post die producit lerra animam vi-
h;ec sexia
piopa^aiidi prolem, ani jiropler scxiiin masciiliiii el vam, qiiaiido caiu iiosira .ibstinens ab operibus mor-
ieninii, autquia nrbores scnstiin non liabciit scntiendi tiii>,viva virlulii.n gerniiiia parlurit : secuiidumgeniis

vei inlelligcnili; aniiiiali.) vcru vivuiit , sentiunt et sciliccl suum, vilam imilaiKlo saiiciorum, siciil
id esl,

noii iiiicliiguni. llumo qnidem sentit ei inie li|:ii. Ideo aii Imitatores mei esloie (I Cor. iv). Se-
Apostoliis :

arbonbub non dixit ; Crescle ct mutliplicainini. cunilnm iiostriim ({uippe genns vivimus, (|iiaiido iii
opere boiio sancios viro>, quasi proximos imitamur.
Deinde produxil lcrra bcslias, liomiues in no!eni.'v
219 leda: vtNKP.AmiJS uit. pahs ii. stCT. ii. - plijia et spiria. 22J

mum, sivf! fcrociC.le siiporliini' ; similiter el pc-forr», A proferrei germen beib.iruni alque lisnor.im, id eai,
berienies Si»iriiuiessanc".osei fritclutn saticlariiin Sciiituraruin.
Ijomities fiilrlcs iii sinM'l'iii:»i'- viveiiios ;

quO(|ue, iniiosius sa clox «rilir< l \iro ,

.'isloli i- vi- Iliijiis vpspera fuil peccatuii» et iiialilia pessimi regis
qiiiinlijiu Saiii. Iiide qsnr^iim svciiinm ccepii a D.ivid, quai^do
v.-uii.ile bnrnnn a ninlo «iihtt-rnentf s, ei, iii

1.18 esl, repiando scn.laiilr.-; lerrcii;', \wr ti»iu; in- consliliiii 1) u> luinm.iria iii (irinanienlo cii^Ii, id cst,

lclligant s.Mnpiieni.1, non iihis venciicsos qui se i.i splcmlorem regiii lanqii;im so'is excelienliam , el iii
iuii.i; speciem Inmeii iil)teiniieiaiileiii litnipiain syita-
liiijiis niiuKh icrieiiis cup 'I:i;iiil>us coliocinl. Posl
Iiac fe<il Oeiis lioniincin ail imagineni su:ini, perfe- gogam, etsieilas piitici|ies ejus cujus ucias (il ves- :

cium scilicei viruiii, qui n;>u qutMiilib<'l sanctoruin pera in peccaiis rcgum, quiuus fjeus iiia mcruil ca-
viroruin imilando, se.l ipsam vcril.ileni fonliMnpla- piiv;<ri iii Itabyioniam. l'orro quinlo sxculo, id csl,
bili er inlnendo openiinr jusliliani, iit ipsain iiilclli- iu iransmignlione lS;ibyloni;c, Iticta sunl quasi ani-

^al et scqiiatnr, :id ciijus iinajfineui facius csl verila-

malia in aquis, cl volaiilia c<eli,quia tiinc Jud:ci inlcr
lis. Isic eli:ini aicepil poiesiaieui piscinni
nnuis, el ^enies ianqii:iin in inari vivcre coGperuiil. Nec liabe-
volaiilium coeli peroiuniqui». f. raium qu^.qiie ei re- banlslaliilem iocunitanquam volanles aves. Ilujusdiei
peiiliuni. qiiia spiril;«lis qui.-«quis ellectus, ci Doo quasi vcspera esl miilli|ilicalio peccatonim in populi>
.simililer faclus,secundnm A posiol;un,ja Jicat omuia, Jud;i'orum, quaiido sic excxcali sunt, ul ctium Du-
ipse nulem a nendne judicaiur (/ Cor. \v).0"Oil vcru ininiini suum non pussent agnosccre. Jam sexluiu
f«pqnilur Masciilum el feniinam fecil eos, spiiitales iii
:
s;i:cutuui fil in aJvenlu Dotniiii noslri Jesu Cbrisii.

Ecflcsia el obedienles o-ieiidil. Qnia s^icui \iio s:ib- Nain siciiliii iiladiescKia (irimus bomo AJam de limo
riiia esl mulier, sic spirilali rl pcrlei io \iio obe Q ieir.'pa<i i:n:igiuem Dei form:Uiis est, sic in i^la sexla
a-l:ile secundus Adain, id esl, Chrislus, de
ilirnsest is qui minus perfccliis esi, s"ci'l Apysiolus (;a'culi

ail : Hogamus tot, frntiet, ut cognosralit ens qui m Maria vir(;ii'C naius csi. Ille in anima vivcnle, bic in
vobis laborant et prasutit vobis m Domino {I Thest. \). spiritti vivificanlc; el slcut in illo die lit aninia viva,
Diciliir enim cis : Cr«ci<c el viultiplicainitti,s\\e lu sic et in isio sa>cnlo viiam (icsiiicr.inies a;ternain ;
lingiiis, sive in spiiiutibiis inlelligenisa', gradibits, ut 61 sicul in illa scvla die scrpenluin etfcraruui genera
dMiiiiiciiiiir raiionis iirel eclu omniiirn cari>atiuin lcrra prodiixit, iia et in b:ic sexta uctate s^culi gen-
|»erluiliaiionum, qnasi inseiisi!»iliuui animanliiim, tt-svitam appcienles apiernam Ecclesiain generavit.
«Jmiiem auieni lierb:im scminiibni, el omne liKi)»^M Quein ciiaui sensum vas Pclro ostenium manifcstavji,
fniriuoMim, qijod !iom n bus daliiin esl in escain, el quemadinudum in illu die crcaiur mascnlus ot fe-
fidclcssnnl, eldeoblaii-inibus suis haiiclorum comiiiu- mina, sic in ista sexla sicculi .rtatc mauile.^^iatiir
iiicnnles. Lii.le Aposii.l s ail : si in spir.talibnt Aam Cbristus et Ecclcsia. Ki siciil prxponitur bonio iu
pnrtitipes fucii sunl (leutiles, debcut et in carnultbus die illapecoribus, serp.-niibns el ca'li v.ilaiilibu*,
tnJiistrarc ei^ iliom. xv). Ilcc suni rruclifera I Kua. Iii iia Cbrisius iii bac xiate gcnlibus, poitulis ei n:itio-
isl sergo pradibus l:inquani iu quibus diebus vcspera nibus, ut ab eo rog;inlur, vcl carnali concupiscenlia
esi. ipsa pcrffC jo siiigiil nim openiiii , ei m-iiie iii- dedili siciil peco;a , vel icncna rutiosiiate ob-
cl.o:i(io scquiiiiiuin seplinio ;
posl istonim ila.iue scuraii (|uasi .'eriientcs, vd clati snperltia (|iusi aves.
qiiasi scx dicrum bona valde, speral bomo
0| cra Elsicui in illo die pascilur boino el anim;ilia, qu:i:
quiel. m nicinis cinisliiulus in spirrlali paradiso, quo curn illo sunl, tii>rbis semiii:ilibus el lignis fruclifcris,
.««igiiifi: :iiur vil.i bcal I, iilii fons csl sapieniia; divisus p cl bcibis viridibus; sic in isia :ct.(te spintalis liomo,
in qnaiiior pailcs virti lum, ulticd;.l ligni vilae gr;i- ^ qiii bonus niiiiis.crcsl Jesu Cbri^ii, cum populo spi-

t<ai!i, ubi utiics dinciplinas niorum, qiia>i Iniciiis rilaliicr pascilur sandaruin Sciipinraruin elctncniis
liguoniin carpiil. Esl namque paradisus \iia bcaio- ei loge divina ad concipiendam fecundiiatcm ralio-
Miin ; quaiior flumina, qu.iliK r viriules; ligna cjii^ liuin alqiie i-crinoinim laMqnam berliis somiuaiibus,
umn&s uulcs discijiliuje ; r.giiorum frucius , inores partim ad uiililalem morum conversilionisbuuianu;,
piorum; ligniiin vil.T, ipsa bunoMim cninium mater lanquam lignis fructifcris, pnr.im ad vigorein fi.lei,
s:!pii iiiia esl, deijiia s»ri|lum csl Salou,oiie diceule : el spci, ei clr.irilaiis iii viiain ;vier lani, i:'nqiiain bcr-
Liguum i:l,t esl iiit qui apprehettdunl ilUm, ct qiii bis vindibus, qii;c niiilo .istu iribul l onim arescunt,
tenueriteiim, benivs (1'roxeib. n\). Ligmim scieiHiaj sed spirilalibds cibis, .>>ic i^tis aliin niis pascitur ul
bom el iii:ili, ir:iiisgressio Obl iiiaiid:iti. Lxpeiiinen- iiiulla iiiicllig.il. C;irn:ilis autcin , i.i est, parMitu^ iu

iMii li;icieiiiis ^ex dieniin «ipcra, qu;ililcr in Ecclesia Cbrislo lantniam pcciis Dci, ut uii lla crcdat quaj in-
epiriialiicr iiitcliiganliir, explicala sunl, dcinde quud leliigcro iiccilum poli-st, tamcn cusdein ibus oinncs t

in figuiani sadili si^niliceiu, sulijicienduin es(. Itabenl. IIujus aiitcin xialis (piasi ve>pcra uliiiam nus
iion iii\T.nial, illa csleiiiiii de qui Doiiiinus dicil
Sex (iicbus a.nsummavU Uevt omuia opera tua, et :

sepliiiio reiiUievil. Putas vcnteiis hnminis invcniel fidem i^tiper li-r-

l''il ut

Scx 3 laiibiis liiinianPM) genus in lioc sxculo, pcr ram {Luc. xviii)? losl i.siaii) vcspcrnn (iel mane,
sutccssi.incs leiiiporuiii L)ci opcra insiniiant : qua- cuiii ipse Duminus in clatiiale vcnlurus ciii. Tunc

lum pMiiia esl ab Adaiii usqiic 3<i Noe ; 8C<uiid:i, a requicscciil cuin Clin^lo ab oinuibus openbus siiis,
^oi- usqiie ad Abrabam; lcrtia, ab Abrali;im usqiie lii i|uibiis di( luin e-l Eslole pijlecti, ticnl Paier
:

id David; q aila, a D.ivid u^qne ad tranMnignuio- '^ vester qui in ca:lis rsl (Mailli. v). Tales enim faciuut
ncni b:.liylunis ; <|tiiitta,a li:in!-nii$;rali ne |{ili)loiiia3 op< ra bona valdc Posi l.ilia eniin 0|tt?ra sper.inda csl
iV>qiie ad liuuiil«-m t.d^enlum
Doinini iiostn Je-.u leqiiicsiii (lie scpliitio,qiii vespcV;ini nun babel. Isljc
Cbiish; sexla, qii:i! iinnc a(!iliir, usqiie quo nitiiidus generaiiones coeli el icrra*, quaiido crcai:c sunl iii die
liuiiiiir, doncc Excclsfis veiii;.i ad judicitiin. Sepiiina qtio fecil Dominiis Dcus .uclu n el '.eiiain, el oinue
vero inle'ligitiir iii requic sai.ctorum, <|u:p Scilicet virgulium agri, anleqiiain «riietur in :eria, o neui- .

ve-pcram non iialK-t, quia eam jam iiur.us tcnniiius qtio berbani rcgioiiis priusqu nn germi».»rel iii- ;

claiidil. Perg:imus ergc biciitcr per bas niundi u:ln> quirend;) c.-.t raiiu si i>la iinnia lu u.o ilie facla
tcs, el leplicanie.s oidinein ieiit|oruni eoiiim qu:e fuerunt , .lut jtcr sex dios , sicut Scriptura liic

iny.^ltcc diirereinias disunguaniiis. Pnn.o <-nim .sa-cnlo ciimiiienii.rat; per sex dies laci:i ru.ruiil,
et si

faCKim cst tanqii;im lux, boiiio iti puia.liso ; iii qua q<i(iiiiodo ergo sancla bcripiura dicil : C'«' fi"' '«
vlaie lilios Dei lucis noiiiine divi.lit Deiis a liliis bo- a'(L'riium, creavit vmtiia simul (Eccli. xviii), qiiia ilic
iiiiniiin, qua>i a li nebris; !ilij,u:: bii.us d.ei v; spcra siciindtnn sub^taniiam rcruin siinul ontina crcavit.
(liluviitni. Secuiidiini s:i ciiliiin faduiii csi, qu;isi iir- N;ini seciindum speciem loniia^- non siniui creavit
iiiaoientum iiiier aiiu;im ei a.^iiam : arca ui.pie itta umnin. Niin sictit inaier niilriens inlunicin in gre-
<,iii; nai:ivii inlrr pluvi:;ni ei niaria. ilujiis ve.xpcia lil iiiio i^m exspcct.ll ui convalescat, iia ct Domuiu.s
cnnliisio tiiigii;iium. Icriiiini s.iciiluai ficlinn esl, laiditalcm buniaiii ingenii ox>p.;ciavii. Nam in priu-
qi aiido scjMiavii ;.. i>>i!(iin ^.iuiii a {icniibus pcr cipiu iipuil c iiu (Mnnia crca a fiierunl, scd non statim
Ai^ij!i.im, (Jiscci ..ciis cuiii .ju i:i ; riJ.un ab uqui», ul i;i ^iccic vciiOiumI, qiiaudo di.vii: In principio crea-
 21 DE SEX DIERLM CREATiONE LIBER.
vit Deui ralumel terram (Ceu. i). Tuuc omnin, siciit A baliir nox, qnia liomines .«sancii clau<;lra iiiferni pi;-
dixiiiiti<i, apiid ipsiini fari.-i siiiii, qnrRrtinqiit^ decoelo neirabanl, iis(|ue ad IvenHnn Doinini; oi nos modo
;i

el tle lerra (irialiieninl, qii.Tt:ivis piT sex «'ios secuii- so({iii!nr (lies, ijiiia post restirn-ciioneiii ejns miines
diiii» s|iO('fm diviilere voluissci. Sicnl ir^.it qii:irio saiicti d'> corpitre exeiiities .-hI Clirisiiir>i [ie!<»uijl ,
die cajio sidera posiiisse, lamen priiiid die apiid
iii qu^a (inod in Adaiii perdidimus, per Jesmn Cbr^siuni
ipsiin» in corIo facla sii:il, fim.d liie qiuirio iii s('('C.<'iii recepinius.
veiiil ; quia sicnl in grano s^TP.iiiis nmlia occiill.intiir,
Uein recapiinlalio.
radi<, cfirlex, folia, fMicnis. vel miiila ;iii;i ()ii.»' de
Isl.T? generaiiones cirli et tcrr.e, qiiando crcata
ip<a :irbore vininnl, ila .'^ptid Deinii ista oiiiiii:i pr iis
occiillaliaiittir, qnir p(isie;i in spei-ii; veneiiint. Eigo
siiiii in dio qno fccit Diiiiiiniis Dciis cceiuin ei lerrain
;

sicsimiil oiimia, qii >iiiodo divil Doniiiiii.s Paler mus :

ei cuiii siiprriiH sep em dies nu;iicr.tii siiiil. nunc
unus dies dicitnr, qiio fecit Deiis c*liim et lerrain,
utque modo operalus e$l, el e<io nperor (Joan. v).Quia
et (>mne virgiillum agri.ct oinnem lierbam regionis.
ijiiamvis iniic omnia cri as^^fl .siiiiul, quoiidie Uiiiicn
llujusdiei iiomine seciindii:)) proiilietum, oiiineiem-
giilienial, rigando, in plantimdo, in aidirioaiido,
in
pus liujus viia; s giiilicalur, in quo CQeliim el leira
vel in relms. Nam sicnl homo qui agnini
c.Tieris
raciuni e-,t, id esi, in qiio cn;atiirj» vis biles dispo-
etercel, si illnin dimilLt, inciiltiis reinaifjf., ita cl
niiiiHtr, adminisliaiitur aique exisiiiiit. S d qtiid siM
nuindiis crealns a Deo sine Dei guliern:ilioiie csse
vnll qiiod niiiic. iii.iiiinalo coilo et lerra, adjecit vii-
non polcsi, seciinduin aportoluin l'aul;i.ii Ncque :

gtiliuin aL^ri ei lierbam ri>i;i(inis. ei tacuit cxHera qu,»»

qui pltmlul, ueque qid rigut, csl aliquid, si'd qui iitcie'
j,
siiiit in cuelo ei iii l>'rra, vol eii.iin iu mari, iiisi qiiia
mctinnu dal De.us (/ Cor. iii). Siiiil anlciii ei alii qni
" per virgullmn a^ri invisibilem crealur:im dcmonslr.il
liic islos septem dies , septem duiia graliin Spiriiiis
saiicli iiilellgere voliint, id est, apivilus sapentiiv el
Dirlom aiilem vtrgullum,
iiileirui, siciii esi aiiima.
proiiler vigorein vil.-c; eimdeHi vilam,
lierba, propter
iiilel eclus , sniriius consilii el foitiiudiitii , spirilus
niinqiiani marcescenlem. Dcinde q:iod :iddidit : Aii'
acientiio Domini (hai. M).
et pietalis, spiritus linioris
lequam e^set snper lerrtim iiiiellii^ilur amequ.im
Diril vero
pir spirittini snpienliae fecisse Deiiin ,

aiiima peccaret. Torrenis Ciiim cupidilatilius Sirdi-

coeliim et teiram, el per ^pirilii ii iiiielligeiiii;e fe-
doia, t.inqnam siiper lerram iiaia, vel snper terram
cisse rinnamentiim, el separasse aqu:is ab aqni^, pcr
csse recte dicitnr. Non enim pluerat Dominus Oeut
spiriliim consilii scparasse aqiias ab ari la, el gij^^nii-
ivper lerrani, ei liomo non eial qui operaretitr lerram :
nare tcrrain fecisse; per siiiriium foiiiludinis po-
ideo non germiirive-al terr:i, quia uon plueml Dcmi-
siiisse iiiiiiin:!ria io nriiiaineiito coeli, nt dividfrcnt
nussuper ienam;el liomo n.m <iral qui uveriireiur (e<--
iiiler diein ci norli^ni ;
pei spiritiim si ienti.c ornire
ram, quia maxiine |)ropter plnviam et liomiiiem, qui
aqnasde repliiibiis. el aereiii de vulaiilibus ; |'er spi-
operatus esl eam, germinai terra, el rniciiim prodti-
rilnm pielatis ve<>iire lcrram de animalibus, el lio:iii-
nein croare, \elc;e!i'ra qiiLC !.eqtiunliir per sniriliMi
cil. llnde eladjecit: Sonlum e«'n» pluerat Uominus
;
Deus super lerram, qiia^i aperle dieereiur: Anle^^uaii.
limoris Domini, die ^eptitiio, opus snam saiiciilicasse.
peciaret aiiima, noiidiiin nnbibtis Scripliirar.ini plu-
Ila ct iios dcbeiims 'sia septein dona grati;e Spiriliis
viam doctrioH Domiims ad ir igandjiu aniinini coii-
sancii in nos iiiiii^iri, et per spiiitum s:ip eiili:i' coehiiti
rftsseral. Noiid.im propler boinmem, qui cst torra,
el lerram f;icere, id t:-l,ceeleslia iiiediiari, ei lt:rroMa
DiminU' iio.«lor iiobulam c:)rnis tiosir« assinnpseral,
derelinqneie, vel liicem a lencbris separare, id esi,
ti per quod inibieni s:iii(ti Evmgelii lar;,'ijs;iiiU!ii iiiiu-
opera nosira perfecta a leneHris pravorum; et per
dil. Qiiod vero siibjiin^il: El homo non crai qui ope-
£piriium iniellij^eniiai debeniiis facere (innameniuin
rarelur lerram, qnia niiliiis bomo opcraliis e^l iii Vir-
ititer aqiias siiperi>>res et inferiores, id esl.disciplina
gine, imde naius esi Cliiistiis. Ipse eniin est lapisde
sancta inter vitia el virinles, iil non dfccliiienms ad
iiioiile abscissus sioe ni.mibiis, id esl, abs |(ie coitu
vilia pcr spiriiiim con.-^ilii debeinus aqnjs separare
;
Ct liumano semine de virginali iitcro quasi de
ah arltia, id csi, homines rciirobos :ib aitiin.i scienli ,

nionie hiiinaiiac iiatuix' el subslaiitiac caniis abscis-

verlia D<m; per spiritum fuililinlinis dcbemns po-
S;is [Dan. ii).
nere lnminaiia in lirniaineiiio cali, id esl, dilcciio-
neiii Dei ci proximi, qnia dixit saiic ns Joitines:
DE ASCENSIO.NE FONTIS, ET mRlf^ATIONB
Qtti odii fiatreni suum, homicida esl (I Joun. iii); i>er
TERK;*:.
spirttuni sciciiii:(i debemns aqiias ornare de leiuili-
bus, et co^lcra dc arcana cordis noslri voeem ad Scd el fons ascendebui a ierra, irriiinns vniversam
caelnn) millcre, sicul pisces de pinnulis suis in altiini superficiem lerra. yuis esi isie loiis qiii irrig:ibai uni-
salluu) iribuuiii, el vohicres ca'Ii in aere voliLaiit; veis:im faciem lerrae ? Non si.:ui Mlns, qui solain
ita ct nos sensum nostrum ad superiora scnipcr le- ifigypliim irrig:ii, sed fSie fons lotuin mundnm irri-
vare oporiei; per spiriium pieiatis debemus facere gare diciliir. Aiil foiis uiius appellatus est, anlc luam
pecora, scrpcnlps, vel caiiera, id.est, ut simplicitatein paradisiisplanialusesset, el, accepto liiimorisadjiilo-
ac pnideiitiam babeaniiis disceruciidi boniiin et ma- rio, irrigibit iiiiivers:iin snperliciem teriie. Aul post-
iim), et friicliim b^moruin operum ag:iiiius, qnaliler qtiamparadisiis fplantaius]esi, et rest:igi;ataaquariiin
valeamiis imitari s;iiicloriin) exempla, vel i|isjn) ve* " abMipiio cst, et ille fons tlivisiis esl per rivulos suos
ritaieni, ad cujiis im;igiiiem t:iCli simiiis; per spiri- ad irriganibim universam f;tcieifl terra;. Sictit nniic
tum timoris Di;iniiii debonius rei]iiiescere iti leqtiie videmus iie aqnas por alveos niiminuni fliixu.>que ri-
viiae aeterna;, qiii i scri|iliim est : luiiium sapienlice li~ vonim, el cmuin excessu vicinia perlundere, sic ei
nior Uomini (P>al. cx). (]u:ir(; iii iiriino die non po- lunc(|iiasi de iino foiite luiilli processeiiint. Aul fons
eiiit mane, vel in se|iiiiiio die vesperam ? Id<:o niaiie umis appellaliis esl, et in qiiodaiii sinu lerroB occul-
non pusuil, qiia prievidii bOiiniiem peccanlem iii pa- l;ttiis, etinde onines fontes m:igni et parvi progre-
rauiso, et nox igiioraniite eum seeul:i fuit el in ; diuiilur. Et qiiid ejt, qiiod i-.ic fons maoifesie iion
seplimo ideo non posiiil ve.-^peraiii, ({tiia piu'»ciebat iiivenitur , qui irrigare videtnr uiiiversam f.icieni
eum ad veniam rever^^um f;iis<<e per adveiitum Sal- terra;? Fnrsiliin proplcr p.-cc;ttum pnmi liominispa-
valoris. Ci iii priiicipio, si nox seijiicbaltir dieiii,:iut reiilis nosti Adain absiraclus esi islo fons, ul aufor-
i

dies noclem ? id cst, nox diem se(|UH.liaiiir. Ll inodo rei ubertatem a leria, ci iiiiijorem laborem exercerei
posl adveiilnm S:ilvatoris dies seqiiniir iioclom, i|U'<d liiimaniiiiigeiius. Et (|iioiiiudo ponst fi..'ri qiiod uiiiis
de^igiiavil Imminem lajisniii, i|ii.indo traiisgri sstis fons omnou» terram irrig;irel? el si lerram irrigabal,
(tiit, et nox
eiiin sccnta (uil, id esl, peccalnin. Post nioiiies qiiomo.io, qnia aliqiii ex illis inagnam aliilu-
ailveiiiiiin vcro Salvaioris dios sequiiur nocloin, qiiia diiiem babonl, irrig;iie dicuniin ? Ibic cai sciendunt,
ille reparavil noi ad veniain, ei pcr sirnii iiionem (piia l.iiiic III noviiate lerrariini, et iiuii omina, plura
li.^nsliilil iios de iiione ad vilaui, i|tiO:l pordidiiiiiis tameii plena ftiissc crodibilc est. Aiit sicul Niliis irri-
jior priiiM Cutpuii parcniis nosiii AUm. ll.iiiu ^eqnc- gat uiiivcisaju tcrfam /l^gypii, iiacl luuc poiuil li!.'
 :

225 DED^ VENERAniLIS OPP. PAIIS 11. SECT. II. — DUBIA ET SPUUIA. 2-21

fluviu!; irrigareMniversam facicm lerr.-c, per impe- A iroivii, quod Dens pr.Tsciebat pe^^caiurum. Scd ahsit
ul lioc n'ci|>iendum .*'it, ni pmp-erea anitn:i creata
rinm Dei ei poleniiain ejus. Aut gingnl.irem nume-
fuissct. etresprvat.i, ntfinirireil incorpusquod Deus
rum posuii pro plurali, quia non dicii unus fons, seil
prajvidebatpcccans. et si siccssel,qtiasi Deus auctor
taniuni: Et fons aseendebal, el: Irrigans universam
peccati faissef. Sed ahsit hoc, qina non est ila, .sed
faciem leTTOS, sicut<li.il: Uana et l(.cusi.i ascende-
ina^Ms ini< l'igei)dtim estatquo r«*cipteiidiiin qiiod ipsa
ruin siiper terram /Egypii {Exod. viii) ei niulire ,

ran.T el UKuslae , ila forsilan liinc voluritaria introisset in cotpus adininistr:indum cor-
iiilflligiinlur
piis, qiiia per :ininiam sentiiur corpiis.quia si anima
tinus IV.ns appellaius esl , el luulii iutelliguntiir
deesi, corpus niortuiim esl. El qtiid est quod iii alio
fontes.
Item recapitiitaiio.
me iibro aiit in vertice, aul in froiile, vcl in peclore
non insuiflavit spirilum vite, nisi iii faciem laiitum?
Kt oicendebal a lerra, irrigant universnm tuper-
fonti Quia igiiis cujiis principalis locus in jecore esi,
ficiem lerrce. Terra nialer virgo Homiiii M:»ria reclis- ascendii iu cerebro.qnasi in cflelum corporis nosiri,
Biaie accipitur, de (|ua sciipiumesl: AveriatHrierrn^ eiexinde (f(iciuiitur ires parles; antcrior vero pars,
et germinel Salvatorcm (Isai. iLv). Quam lerram per qnam sensus oinnis a>cendil de cerebro in fron-
irrgivitSiiiriiiis sandus, qui fontis et a(iux nomine tt-m, de Ironie in fa. iein, de facie aulein dilTnndil per
in Evangplio significatur. fialulas initiutas, quasi per organa in qu;ituor cnrpo-
Formavil igUur Deus liominem de linto lerrw. est, M ris setisus, id csi, iii vi^um, in audiiuin, in odora-
Ailani d(; |iulveie lerr.T. Alii volunl direre quod ideo lum, iii gusuim. Posterior autem pars, perquammo-
lioiiio ad imaginem Dei crealus sit, f|uod ipse Domi- Q tus omnis babei, tantum de eattem aiitcriore parie
nuseum propiis manilMis creassei scd hoc om- ;
viam suain ascendil in verticein ; de veriice auicm ad
iiino iion csl recipiendum, ui uliaMi rem corporalem medullam spinae, inde oninem motum difrundit in
Pomi'iiis corporaliter cre:>ssel, si(;iil dicil tnilio lu, :
niembris. Meriio aiitcrior pars posteriori {ir.Tponi-
Domine, terram fundasli. el opera manuum luarum iiilur, qui:> consilium seqiiilur molus. Tertia \ero
sunl coeli {IPsal. ci).Quia Dens isianon per oppra ma- p;irs, iii qua iitemoria figilur, quia quidquid vis fa-
nuiim corporaliler fabricavit, sed per imporium et ceie, aul antca fecisli.in ineinoriacoiistal. Ubi nuleni
poicniiaiii suam jussii lieri omnia qnomodo voluii. inenioiia non est, nun est sponiancus motiis. Et indo
Q;i;ireeuin feiil de limo ierr«, ci quare non de limo capilliet ungues procreaniur desponianeo molu, id
paradisi? Ratio erat nt de lerra liominem creasset, cst, de anieriore parie, perseiisus intelliiiiiuromnis,
qiii in lerram reversurus eral, sicul scriptum est qui.i bomo babet sensuin, qucm aiiimalia non ba-
Pulvis es,cl in pulverem reverteris {Oen. iii). Hincre- bent, et inde efficitur spontaneus inoliis, per quod
quirciidnm cst, si st:»tiin impcrfecia aelaie Adam fa- aduiinislratur animus. Id intelligitur per aerein ct
clus e$i,an in puerili a;tatc. ldarl)ilranduniesl,quod lucem, quia aer inirat in pulmones quasi in organa,
slalim imperrecu .Ttate formaius fuissel propiermi- deinde in vcnas, ei pervenit usqiie ad cur, quod nos
ractiluin, sicut fecii de aipia viuum, et cxiera alia, .nrterias vocamiis. El qiiomotlo est auima.vel corpus
quud enarrare ion^inn est. Ki ileruin : si^olit, an non T Intelligenduin est quia pcr scn.su.s
llecapitulaiio. corporis adminislralur, per oculos videi, per aiires
audit, per gugtuni et odorein seniit. Qiiid est dulce
Formavit Domimts Deus liominem de Umo
igilur
p vel amarum, et si est aniina de quinqui; seusibus
tcrrce. Iileiu l':iclus est Clirisius juxia quod ait
,
corporis? Intclligendum est qiiod non cst unde boc
Apostolns Ex temine David >ecundum carnem
:

probare possiiniis, quia quando lioniitiis anima vnli

{Honi. i), lanqiiam de limo ierr;)R dc inspiratiotie lio-
aiiquid secreium consider:ire,clauilitoculos velaurvs
minis, et inspiruvit m facietn ejus tpiraculum vilcB,
spiraculum faccre, suas, et considerat quid fecii, aut quid factuia erit,
Quid cst spiraciilum vito:? Id e$t,
sive de Creaiore suo qui eam creavit. Qu d crgo est
id est,anini;im ficcre.Sicut Dominus per ^aiam pro-
aiiiiiia? ct si est aiiqua res unde animx liani, quid cst
phelnin ail Spirilus ex me procedit, et oiunem flaium
:

ipsa? Quod nomen ejus? (jiiae specics, quein u^utn

eyo feci {Isni. lvii). El ilem : Spiravit in faciem ejut,
iii rcbus condilis lenet, vivii aii non? Si vivit, quid
et csetera, uti(|uc iufiisionem Sp riliis s:incti, quod
confcrl universilalis affoclibus? Uiialamne vitam dii-
operatus essi liomineui Clirisium. Et lacius est liomo
cii, an miserain? Quid est ergo aiiiin:!? Coeluiu noii
in animam viveiitein,idest,coepilseniire incurporc,
est,neque lerra, neqtie aer, iieque ignis, non aipia,
id esl, animaniis.
nun Dcus, nun sidera, non visti», non audilus, itoii
llic modo recapilulalio.
odoratus, iioii gusius, vel c:i'tera alia, quod ineino-
El omnia e:i ordin<; nariat, quniiiodu crc;ita fue- rare lunguin esi, qux' sunl in cuelo sive iii terra, qiiod
riiil, quod superius tacuit. Alii autem dicuiil, quod :iniina non rst. Inde crgo est »niina?Si cx Deo daia
aiiiina ei Diviuiiate processil, duui dicit Et insuf- : cst, ei ex niliilo facia, quia bomo qui de lerr.i factus
flavit in faciemejus flitlum tiif<r. Sed liuc omoinonon csl, iii lerrain reversurus erii. Simililer nix,vel pro-
esi n-cipieiidum, ul aniiua de diviiiilatc procedal; cella, qiiia ex aqua fil, ei aer esl, sumit delerra, in
sed illi qui lioc dicunl conira fidem catliolicam lo- aquam reveriiiur, ei in terram, dc aqua sumptus esi
quuntU', qu'a diviniias nunqiia.u mu:atur, quia ilii D aer ; aiiiuia vi;ro non liabei uilum elemenium, ad
quando hciicraciendo meliurem rcddunt. Nam ideo quod reverialur, nisi ad creatorem siium qui eani
qui lioc dicutit, qiiia ticnt Dominus in Evangelio, creavii, pos'(|uain de corpore, exierit, ti recte egerit.
quando veuit ail disripulos suos, et insurnavii et Ei illi cxci qui visum noii babeni, quomodo vident
dixil: A<;rif)i(eiipirtrumsa)«:(Miti,si('UlS)iiril]i.ss:tnctu> somiiia sicnl illi qui visum babent ? Id intelligen-
tunc de Di\iiiilaie sauriis »|>ostoUs d;iius est, ita el duin esl, quia illi iusopiuinur iii ceiebro, el noa pos-
anima de Diviiiitaie data ^it.sod nmiiinolKiC non cst suiil foiis erumpere, iniic in senietipsis videut ipsas
reeipieiiduiii, qn a insuinaiio nalus esi corporis. Nam imagines, illis aiiiinus niinquain dormit. loquirondj
saiicii aposioii de Divmilaie Spiniinn •saticiuin acce- unde anima veuial, quando lioino nascitur.
esi ralio
peruiii, ;tniiiia vtTO non cst de Divitiilaie.sed ex Deo Alii quod sicul caro de carne nascitur, ila
diciint
nala esl.ex niliilo t':icia. Inqoirenda est ratio qu;iiido aniina de aiiima nascatur. Sed hoc Scripiura nou
aiiiina cic;ita luii, si sexta die, quando lioi.inem dt? narralullo iii loco, uiide auiina iii homincm veniat,
Iinio i..Tru: fornavii, fuissci creala. An non ergo qiiando naiiis es( ; neque de i^.saanima inulieris,
conlraniiin e.si diviooj Scri(>iur;r, quc dixil: Qui vi- quuinodo ui iiata fuissei, sicut narral de carne, quo-
vtt in (eiernum, creav^t omniu \\m). Si
siniul {Eccli. niodo facta stl. Et alii d.cuui ipiod uoicuiqiie boinini
luiic aniiiia creau fiiii, ubi ergo laiebal, usque duin atiiiiia ex Dcu data sii, qiiandu natus est. Sicut in
liomo cam accepii? t<'orsii:«n iiiier creaiuras Dei oc- Isaia dictum esl: Otnnem flatiim ego feci {Isai. lvii).
ciiliabji, doncc iii lioniinem iiilroiret; et i|uid csit Id esi , oinnein aniiii.im cl in psalmo similiier
,

qujd auiii.a, qu c lunuceiis creaia luii, in coipus iii- scripiutu Csl : Qui linxil singiliutim corda eoruin
 ,

225 I)E SEX DIERUM CREATIONE LIBER. 22r>

(Fsal. xx\\\). Alii ant<^m iliciml qv.oA ex pflreniihiis A luptalis a vrincipio^cic. Paradisu^ Eccl.^sia csl, Sic
nninu claia sil, sirni caro ex rarne. Scriiiinr.-c repu- enini de illa legiinrin (>aniicis canticorum : Horius
pnare videnlur, ilnin tlixii Qui vivU i» irlernum, : cohcIhshs est soror mea {Cant. iv). A priiicipio au-
creavil omnia iimul {Eccli. xvm), qnasi scmper no- lem paradisns plaiita!ur, qnia Erciesia oatliolica n
v:is aniinas cre»re videaliir. Cl alii diciiiit qiiod Innc Christo. qni e^t principinm omniuni, coiidila esse
;4uiina onriiiium rre:ita fuisset. qnando siinnl oinitia cognoefiiiir. de paradi-o exieiis ima^inpm
Flnviiis
fccil, cl in loco orcull.ininr, donec hoino
quodain de paterno fonte niiPnlis. qui irrigai
poit.1t Cliristi
natus sit, cl tnnc ci anlina d:)la silex Deo. Sed lioc Eiciesiam siiaiii verho pia;dic;»tioiiis. el dono iiapii-
noii esl in reliiis noslris considerandMm, quid vei smaiis. De qno hene per propliel.im dicilur Domi- :

S'nat vcl non sinat, quoniodoanima dala sil iiomini, tms Dcits twsler fluvius gloriosus, exsUiens in lerram
qnod Scriplura non narral nlln Ioc<>. Nos non i>ossu- siiieniem. Qiiaiuor atiiem paradisi niiniioa qnaliior
iiins discernere i|nod Veriias lacnii, et iion ilicit siiiil Kvaiigclia, ad pr;i'dic;itionem in cir.ictis geii-
iieque de ipsa aniina niulieris, qiKiniodo bcl» sit, liliiis mi.ssa.Ligna fruciifera omnes sancii sunl, fru-
iiisi larluin narrat qnoniodo Adam daia rnit aniina. clu-^ eoruin opera eoriim, lignum vil;c sancuis san-
hrgn Salvnior nosler Jesiis Clirisius unde ti:iliiiil ani- ci' rom eiiiine Ciirisius, ;ui quem qiilsque si por-
mam, dc Adaiti, scii unde Adam.id esl, ex l>eo,
iioii texeril man:iiii, vivet in xlernum.
C|iiia qnainvis de piopagine pcccali descendit, i:uiicn
DE LIGNO SCIENTLfi DOM ET M\LI.
de propdnine peccali non cmicepil, qnia nec ipsa erat
raro jicccali, scd siiniliiudo carnis peccaii. Non eniin
Lignum
scientia: boni el mali. Quare isiud noinen
j^accepii? Qnia Deus omnia valde hona creavii. hl
iiulc accepit n-atunn inoriendi. el aniina, iiuando dc
lioc corpore nii^raveril, esl corporalis an incorpora-
" :ignosceni!o lioni el m:ili , qn;in'um fuisset ioter

lis? Quoiiiodo crgo |ir;rdicaliir, si iiicorporalis est, id

ohtfdiciiti:im honi , ct inotiedieiiii;uii maii, qnia si

incorporca esl siiiinl corporibiis, el nhi porlainr, ad cxinde transgi-essus fuisset, malnm iili es.NCl; si i)0-
nnni iiii ruissct, qiiia si iransgressus iioii (iiisS2l,
iocum corpiirciin an incorporeiun ? Id ad incor|ioieiiiri
locnni, siinii a corporihiis. Qti.i-riiur crRoraliosi po-
expcriuicntum pene non didici^sci.
lesi aninia alisqne C(>r|.'ore ititer ansclos in perpeinn DE EGRESSIONE FLUVIL
liealiindine sine deleciu consijiere? Qnid crgo iqius El de loco rolupialis ad irri-
fluvius egredicbatur
ost i:t iteruiii snrgat corpus, iil illr.d iimc iinmodaie gandum paradistim, qui inde dividi ur in qiialuor en-
indiiat, qiiod nnnc inoitile deposnil, nisi quia incst piln. Nomen ttiii Pliison ; ipse e t qtii cirniil omnem
4|niileni corporis adiniiiislra*io, qiio d<-lar<latnr atii- lerram Evitalli, ubi nnsciltir auruin. h.t nurum terr(e
iniis, i:t !ion in illiim sunnnnni pcrgni, domc coitsur- illius oplimum esi, ibiqtie iniienilur bdettiu>n, et lapit
^zi ciirpus, ul niinc sarciniini esl, s I luiiC in
q'ii)d ei
ontjcliiiius. El nomen fluvii sccundi Cehon ; ipse est
gioria. Ct quid opus esl ui parvuli, qiii pHrentes lia- qui circuit omnem tcrram /Elhiopid. Nomen vero flu-
beiit Clirisiianos, palrciii ei matrcm, ilernni rena- tninis lertii, Tigris ; ipae vadii conlra Assyrios. Fluviua
scantur pcr aquani hapiismatis, iiiiti qnia unusqnis- autein quarltts ipse esl Euphrats. Idfiii ul superiiis
que in originali peccato nascitnr, el nisi rciiaius sit iiuiicatum cst de ipso liuvio, el de ipsis (iiialuor (lii-
per aqnam hapiism:iiis, nuii poiesi imroire in le- niinibus paradisi egrcdiuniiir, quorum duo propri»
gnum Dci sicut SaUator in Evangelio 0>tendit ,
,
nomina liahenl. Tigris autem ipse cst Niliis, qui
diccns Nisi quis renatus fiieril ex aqua et Spi- omnein
:
Q circuit icrrani ^gypti. Piiison vero ipsc est
riiu sanclo, non polesl videre regnum Dei (Joan. iii). Gaiiges.
Ll iierum secundum sensimi spirilalcm. Hecnpi:ulatio.

Et faclus esi Itomo in animam vivenlcm , scilicet Et ileriim sccundnm sensum spiriialem, iigmim
iii qiii peilecius erat . Deus perfecius credereiur cl scientiie i)oni el mali proprium est volnniatis arhi-
tlOIDO. triiim, qiiod in nicdio nosiri est positum, ad agno-
scendu!!! boniim vel nialum. De i|noipii, relicta Dei
DE ILANTATIONE PARADISI.
morle morictur. Tulii ergo Domi-
grati;i, giisiaverii,
Pluntaceral aulein Dominus Deus paradisum volup- itiis Deus hoiiiinem, ei posiiil ciim in paradi-.o vo-
latis a pr.Hcipio, in quo posuil honiinem quem forma-
inplalis, ut operarcluret ciistodirel illnm, quia ipi i-
verat. Taradisus locus deliciaruin dicilnr, aul potlens
liescnnqne de persona hoininis |n(|uiliir, utrtimque
ainuenlia graliarum. IIoc dixit sa' rtns Augiisiinus, noiniii:il, el Dcnm et Oomiiium, ut osieiKlerii qiiaii-
quod in quodain 1 ico iste paradisus ^laniatus fuit, liim ei expi^dial liabere Domiunin Denm suuiu, id
uhi homo teiTenus hahiiare potuil. Nam paradisus cst, sub ejus doininalione ol^edienler vivere ut opc-
spirilaliler iiilfiligiuir, utii iiunc animx sanctoruin Quoinodo anlein dehuit operarinoti lahoro
raretur.
decorpoie exeunics perg-int. Iii cujus (igiira isie serviti, honesl;e aniin:e voluiilale, el cnsiodirot
sed
paradisus planiaius fuit, secundum rcium gesiaium iltum, id nc :iliqiiid commiltcrct qu.ire iode mcrere-
fidein.
tur expeilere. Reolc eigo i|nisque diciuirnon cnsto-
Produxilque Dominus Deus de humo omue Ugnum disse rem siiam, qiii sic agii ut eam :inuuat, quia
putchrum visu, el ad vescendum suntie, lignum eliam
viice in mediu paradisi. Noii alia iigiia produxit, nisi
D iion e'at necesse propier h.stiasparadisuin cnsiodi-
rc, anlpropier aliani rcm sive ^ierviii lahore operari,
ilia qiix superius dixit die lei l a cri^ass<', ei modi)
qiiia dixit : Ecce d>di vobis omn-nn hcrbam, et relitpia,
iiarrat qncmodo in speciem produsit in paradiso; ct
scd ut Uuiiuiuis uperalus rnis^el in eis jnsiitiam,
istud iiijnum \il:i-, ',nod idem est qni de iUn gnsias-
pifialem, et ceiera liuna ; qnod Deus honiini irilniet,
set, ei iiniRortahs punnansisset. Tamcii tniic iii pa-
quia nihil poiest homo iacere sine adjuiorio Dei. Et
radiso quasi cihus leriestris iieri videhatiir , luni operarelur iiinm ui jnslus essct, el cusiodircl, nt
sicut aluis cihiis facit, qui solet hahere rasiidium,
tuliis essei, quia .si iliuiii Dc.us dereliqueril, el sola-
sed unde oinni suniiale siahiiis (iniiarclnr. T:imi-n illc inanis remancrel, qnia
t um ejiis absiraxerii,
qnid in islo ii;ni> continehai? In alia enim ligiia Deus niliil hoiium ei necesse sil. Sed nos oinnes
erant alimsma, iii isuid aiitein sacrameiuimi coiili- inili^emus dominaiione «'jns. Quia scriptum est :
neliaiur. Quainvis iimc historialiler ractnni rnissei Dixii Domino, Deut meut et tu, quoniam ^onurum
sicut de paradiso diciuin esl, qnod Ecclcsiam |.rx-
tiieorum non eges {Ptal. xv) et in aiio loco scripiuiu
;

figurahal; vtJ sicut ractiim luit de Agar, vei de Saru,

esi Alihi aulem adhmrere Ueo bonum ett (Pia' LXXli).
: .

et innita A'\jt qwjt hisioriaiiter facla fueruut, tainen

atiter praeligurabat, ita et lignum i:>tud pixliguruhal DE PRyECiipfiONE LlGNI.
ligiium crucis.
Prcccepilque ei dicens : Ex omni ligno paradisi co •
Et ileruni liccapiiulalio. mede, de ligno autem ..cientice boni et muli ne comcdns.
Planiavt,rat aulem Dominus Deus paraditum vo- Jn quocunque enini dic comederit ex eo, morie moric-
 BRU.E Vr.NTRAr.HJS 0?V. P.AR5 11. SFCT. 11. — nUBU ET SPURI.\. 228
ri$. Quare Oominiis proliiimil tit non oome(lis<5i'l
e.i A riim intrans in sancliiarium, el inielligens In noviss:-
ile ipso lignn? (J'.ii» sciel>ai d.imniiuriJin, si tiatis- miseormn. lilic slaiiiii evigilans eructavii, dieons :
gressiis ruissel. 0|M>rU',l>;u eiiiin nl lioind siii) 1).)- 11 oc nunc us e.r, ossibus ineis ^ eic. Et itdi[icavit

inino Do(» posiiiis aliuini.' jiroliilii; einr, iil ei proine- Duininus l)it>s costam quam tulcrat de Adam in mn-
reiii'l<> l)'>iiii).*iiii sniiiii virtiis osscl ipsa oli('(li<;ii!i:i ; irrem, et uddiixil eam ad Ada n. Dtxilque Adam :
.si vero scivassei !.r:rri-|il» Crealnris siii, viiiiis ei IIoc nnnc vs r.r osy,ihiis, et cnro dr. carne mea. Qiiare
fiiissel, ei i|»ha oliedicini», (jnaii» posi iransgresio- de cosia nuili' leiii fecil? Id nl oslcndercl Cliribtuni
uetii pcrJulil. de iiiiiiiere n;Ascitiruin. Siiut luoe de viro facla esl
Recapuulatio. iiiniier, ila et de mnliere natiis est Cbrisius, quia
V iiis de innliere proc(*ssit iii niiindo. Q'iamvis tuiic
ThUi ergo nominm Oem homineni, el posuH eum
1

Aseinniisii Deus c;irijeiii, el

inois iiitrnisset per mulicrim, sive iit
iii iniiiiiliiui
•i{ paradio volu))l(iiix.
deiiiiinstraret ca..ta a Deo non esse rcpu«
iiiemlira
raiius e.sl i':i|iiil l'.filesi.r. lU operuretur el ruslodiret
gii:iii(la, aui propicr vim coininendaliouis dicil inu-
illuin ; iii e>l, nl volunl:arni l';iiiis >:\ oniuibiis geii-
1 erciii de costa iabricaiam fiiisse.
liliiis l£rcl(!«i;iiu aiiiuipieicl, :iiijue »i iinplirilur
serino (jnein Doiiiiiius dixii Ego servabam tos in :
liccapitulatio.
iiotnme luo ; quDS ttedisli mHii, cusiodivi (Joati. xvu).
IJixil quoque Deus : Non esl bonnm esse homineni hmnwt ergo Deus toporem in Adam, elc. Dor-
mivil Adam, cl lit illi miiiier de lilcre; patiiur
(o/uni, faciamus ei adjUtorium iimite sui. Uitt m.Tiii-
Cbrislus, dorniivil in cruce, pungitur latiis lancea, et
fe.sie osi<ii(lil (|UoJ sonien tlebiioiunl iirocreare,(luin
Q protliiiini sacramenta,cx quibus forinaretur Ecclesia.
Adam adjntoriuin siniile siii d:iluiti fiiit, id est, Cva
Nun debuenint Hanc dormitioiiem caiiial propheta, diceiis: Ego dor-
faliricaia de laiere sno. sic seineii
mivi, et quicvi, et surrexi, quoniam Dominus suscila-
piocreare, sicnl nunc faciuiil, ul niortnis parentibus
vit me {Psal. v). Seqiiitur :
liliisuccedaiil in Iocuh), sed ul iiniiiorlales pcrma-
Et posuit carnem pro ea. Siciil et Clirifitus carneni
liifreni, >'l posl consuiiiinaluin niimeruui iu meiiora
suam inoiiciido pusuil iii palibulo crucis pro Eccle-
Loiniuiilasseiil.
sia.
Fotmatis iyiiur Dominus Deus de liumo ainclis
Dixitqw' Adam : IJoc nunc os ex ossibxs meis, el caro
nuimuiilibus urrw, ci u)iiver4s volaliUbuscoel!, tidduxit
quid voiarel ea. Oinne enini de carne mcd.Quiasive saiicli spiriialeset foriissimi iu
ea ad Adam, ui videret
tenlaiionibiis, sive minus perfecti, ulriqne in iiiiuni
quod vocarit Adam aniuiw vivcnlii, ipsum c.st nomen
adduxil. gu a Deiis iiutoiinnu- corpus Cbrisii suiil. et in una Ecciesia. lloic vocihi-
ejiis. QtioiiKxlo ea
lur virago, quoiiiatn dt; v.ro sumpla esl; ideu Eva,
ubilis esl? Si per angeluin, ant per semitipsum ?
qiiia maier esl cunctorum viveniinin.
Kiic oniiiino sioii esl reciiueuduni, ul Itcus corpora-
Quamobrem homo patrem suum, elmnlremf
retimjuet
liler islj e^isscl; bed ut o&iendeiel qiiia oiunr.i ei
cl adluvrebit uxori sme, et erunt duo m carne uiia.
viviiiit el seiKiunl, sicul asiiia iuciiia luit cuin Ba-
Eraitt auiem uierque uudi, Adam icilicet et u.xor ejus,
laain, vel c:i'icia iiiult:i, (|uia lioino lyiani piitcslaiem
dominaaoiicni el non erubescebuut. idco non eruliesceiianl, quia nou
:«ece|iil a Dumino, ui liaberei i)up.'r
siM.tiebant ulira icg<'in in m<;in!)ris .suis repngnaiitein
lte»(ias u-itiuc iit bodiertiuiu dieiii.
lcgi meiitis S(i;e, cl violenlas iilec(d>ras carois ille-
Reeapiiulatio.
cebra corpore mortis (/{oi.*i. vii). Unde et AposlO-
iii

Dixil quoque Den : Nou esl bouum liominem esse C lcs noii ait iVu» sit pcccaium in niembii, vesiris, sed
:

so:'jm. Aigcaiitiir lia:ietici, qui (.lliri^tum solum ait Non regnel {Hom. vi). Non cniin legnal, cura
:

iKiininein piit.iiil, <'t tion eii:iiM Dfiiin. desidcriis ejus nou obedimus.
luciamus ci adjutoiium siuiile sui. Qnia in ipso
homine siisiejrto, Ecclesia Deo cdpiii ii.i csl.
Et ilerum secundum sensum spiritalem recapiiutatio.
Appellavitquc Adam nvminibus suis cun la animnnlia EcCi vocabilur Xiirago, quonam de yiro sumvla e>,t.
tt uiiitena vvluiilia coeli, et omnes bi'^lias icrrce ; Adam Sic ct a C':risio nomeii tcclesi;e datiiin est Ciirislia-
vero noH inveuiebutur adjuiorinm s:ni.lc sil'i. Qujiidu iium, qii:e dc latere ejus sumpta e>t. Ma'C igitur
ergo pibces nomina accein-i uui, duiii liic noii iiie- omnia in rtgiira lac^a sunl, qua: cranl i;i Ecclesia
iiKirai, sed lan.nm de aiiiinal.biM? Id piulalnn co- proluluia.
^niiis geneiilMis pisciutii iniposituin cst, boc cst, Quttmobrem rclinquel homo patretn suum et ma-
(piaiido cieJli lueruKt. Irem, eic. Iloc iiiterjitetans ApjSlidus, ait Hoc ««- :

Ilerum [{ecapilulailo. tem dico in Christo cl in Ecclcsia {Ephes. v). Erga

Appclliml aulem Adum noininibus suis, elc. Sigiii- quod per tiisloriam cdmptcinm csi in Adam, pcr
ricans (>eiiies, qujc siUai iierenl iii l'.ci lcsia, el pcr liroplieliam siKuilicalur iii Cbrisio. Qiii reliii(|uit Pa-
(Jlirisii;ni noiniiia eraiil ;ict e|itiii;<', prius liou
(itioil irem, cum dicit : Ego a Palre e.ttvi, et veni in liunc

liabiieiuiil. bicut scripluin cbl ; Et lOiubo servos niundum {Joan. xvi). R^lquii el niatrcm, id est,

tneos noniine ulio {Isai. iav). synagogani veieri lesiamenlo carfotliter inti.prentem,
(|ti;e itli erai inaicr ex semine David secnnduin ear-
Adam vcro nvn invi;iii^batur adjulorium simile sui.
Uliqoe (pioiiiain qiciinvis li<lt:ti> au jiisiiis sit quisquc, iiem. Ei adhwsil uxori s ve, id esi, Ecclesi.e, ut pace
Ctiristo l.inien a>qujri non potc.st. Qnis enim, itiquit novi tesiamctiti essenl dno iu carne uua. Quia cuin
Moyscs, sii Deus apud Patrcm, per quein lacii sunius, faclus
siiuilis iibi iti diis, Doiiiinc? Naiii cl David
ail apecioius (orma proe filiis liominum {Ptal. kliv),
:
est per carncn) particeps nosiri, ul iilius capitis cor-
Nemo ciiiiii pMtuciai u morie buitianum genua libc-
pus ei.se possiuius. Post lijec vocaiur Eva, viia ct
rare, el ipsuui murient >uperare, tnsi Ctiiistus, sicut mater vivoruiii, quia de v;ri sni lalere facla est, et
ApocalyiiisiS ail : Nemo inveiuus csl dignut nrque in Doniiitus dict iii Evangetio ; Si qais non manducave-
rit carnem nieam, et biberit sunguiiiem nieum, non ha-
caUo neque in kna, iie^u^ tji[ra lcrruin aperire librwn
{Apoc. v). bel in se vitam {Joan. vi). Jam deiiiiic praiceptuin qiiod
actepii ligutaliter Cbristus, iios aceepimus iii iiio,
DE IJlillSSiO.NE SOPOUIS. ET CREATIONE qitia ttnusquisque Cbristianus non iiicongrue gestat

MUUKUIS. pcrsoiiatn Cbristi, dicenie i|>sn Doinino QuoU uni :

ex minimis isis lecislis, niihi fecisii* (Mallh. x). Di-

Immisil ergoDomiiiut Dewi soporem in Adam. ciliir ( rgo ilii Ex omiu iigno paradisi comede. Qiio
:

obdornmsel., luUl unam de coslis ejus, et re>

CJiimr/rie signilicaiitiir spirilal<:s delici:c. Fructu» auleiu Sftiri-
plevii carnem pro ea. Q loinudu er^u niisit Dixninus iHScst, charitas, qandiuin, pux, longnnim.tas, beiitjni'
Dciis sopoiein in Ad;i;i>, tii tair.um soiiorein liabuis- t<is, bonitas, mansuctudo, coii/iiieitiiu, sicut dicil Apo«
sei, nl coslam de sc alistraciam minime sensissel? alidiis (Gulul v.).
Id intc^i^genduai e:ii, ut paiiiceps essei curo: aiigcl;)- Et nou laugamus iignuin in medio paradisi plmla-
929 DE SEX UIERDM CREATIONE LIDER. 250

lum icienti(r houi ei tnait. l\ esi, non volimtissuppr- A {Tim. vi>, 'u\e<\, amor peciini:i«. Non enim ille linic

Jjjre de iiiiUira arliiirii nostri. /in.« inedi:! esl, nl de pecnniam concupivit, scd hoininem volnit decipere;
ccpli pdSt scieiiliam cxprriamnr el nialum. et qnoniam in alio iocn srriptiiin est : liiilium omtiis
peccati superbia {IlccI. x ). lloc
esl, iiile'ii.4eiid.iin
DE ASTUTIA SIRPENTlS. qnod diab.do, iion ex invidia prnccssit snperlda, seil
Sed el ierpem erni calidior cunctis uuimantibus ler- inagis ftx snperhia proccssit invidia , et ntraque si-
r(t. qvc (eceial Dominus Dcus. Serpeiis isle ni>n nainra iiiveninin est, qnia per snpeihiain de- innl iiiilinin

sna cairnJior er.il, id esl, prndenlinr, >el siipienlior, stnl jeciiis fuii de coelo, ei per invidiam huininein di--
ex di;ilu>lo, qni ]>er sei{>cniem loqm-haiur. Unde Ciliri- cepit.
Klns Doniinns dixil in Evatnjeiio : Filii liujns' sfecnli DE SUGGESTIOiNE SEUPENTIS AD MULIEREM.
prudentiores sunl qitnm filii /ufis" (L«f. xvi). Qiio-
Miodo scrpens ail ii.nlier«'ni jofnins Init, .prr «einet- Dixit aulein serpeus ad miilierem : Citr prtccepH
i;»suin an per diaboluin? Id iiiteHigendiini ^'st , (|n|ii vobis l>eus ui noti comcderi'iis de omni liiino paiaditi.
<lialH'liis inlroivil in serf.cnlcni, e"l sic l(iqiici>aiiir ad Cui respoudil mulier : Ue fructu lignorum qine sunl in
muliercm. Ei qnoniodo nunc solel in:ro^l: i.i v;is paradiso ve>ciiiiur, de frnclu vero liijni quod esi iti
snnm cl U)q'-^' pcr illiKn iia Pl Innc por scipenifin
, ,
niedto pai^adisi privcepii nobis Ueus ne comedcemus,
loqncbalin'. Qnia sicnl solel Organu liomo calcare, et non laugeremu» i lud, t\e forle moriamur. Qnaro

cl iiiliil exiinle sciKt organnm, iia ct «nnc sorpens serpens prius mnlierem interrogavit , ei ipsa ei in-
nthil scftsil quid lociita fnil. Quare pcr i<ind aiiiiBal dicavil ex (pio ligno prxceplnm habnerunt, ne de
pcruiisil tenlari?Non iniiuii esl si per se penlein n ipso,comi'derenl , nt prxvaricati<i inexcnsabilis lie«
periiiisil leniure, per (p o diabolus periiii^snin lia- cet? Quiii non haiMiit uiide seinetipsain excnsisset,
I

buil, <|iiia ipse anii<|uns lio-lis jni<i!iissiiiiain volua- dnm inanirestc inlellexil de qno ligno probiblii erant
lalem liabol, ct ncqui>siin.im p< lesiatein, (jni:» sein- ne coin^disseiit.
per li.ibei volnnlaleni inatc facieiidi, el nnllam liabet Dixil quoque serpeus : Nequaquani morte inonV-
poteslatem nocendi siiie Dei pcrmissn. Qn >re pcr- niini, scil enim Oeus quod in qiiocunque die comede-

ir.is.l teni:irc, qnem consensnrnm pr.» sciebal? Qniil riiis ex eo, apericntur oculi vestri, el e.itis sicut dii

iTtiriTfl hoc faccre pennisit, qnia propiiiim

esi si scienles bonum el malitm. Quia usque in bndiernuni
arbiirinni babnci nnt male fariendi vid lienc faciendi? diciii sic operaius est diaboins. Semper eiiiiit snadet
Non niihi vidtrUir luagna laus fuisse hoininein fiiiu- ut pra;;epta Dei contcmnaiiiur ; et qnod Deus miiia-
luni, 6! piopterea polnissei bcne vivere, (inia ne:r.o lur, itte dat nioliiliein et ieviiatem atqu.; sccuritatem,
n.ale vivcre snadeiel. II esi qnia nulla lans lni^iel, ,
ei propierea niuUi decipiunlur in seductione ejus.
&ipropierea hene vixisscl, eo qnod nnlhim lenlalio- Scrpens auiein ille sapietitior omninni iiestiirnm in-
iieni habiiis.-et Adain in ineinbris suis. Qnare er-o dicai d abolum, qni inde seriiens dicitur, quod voin-
i>erinisit leniare ,
qucm prjesciehat consensiiruiii? bilt verseinr asiiaia. Sed <<uid est quod ipse pcr
('.'.im id facinrns essel propria vojuntale per culp;nn. niaiicrcindeccpit, ct non per viruin? Qnia non poiesi
el ord.natns esjicl illius a-qnilale per poeiiam. Qnid ralio nostra sednci aa |icccaitdum. iiisi pr;eceJeiite
aniem cnt|>abilis e»set , si non leiilare peimisi.-Si^i delcciationc carnali inliriniiatis afTc. tu ,
qui niagis
,

dunr proprinin arbilrinin liabnii, el, Deo .'idjuviiite, dehel obteinperare ralioni lauqnain viro dominaine.
poluit resisleie ipsani lcntaiioncin, (jui supeibisre- iloc enim in uiiO(|no juc liomine gentur tn occnito
sislil, el liutniHbm dal gralinm (Jac. i\), el resi-i. re ^ quodam sccreioque conjngio. Sng^estionem qnip|ie
nta<;na l^us fuissct, sicnt nnnc i-ancti Dei muil.is per mnlicrem accipiinus, mulierem vero auimaleni
teniaiiones snstinenl, el Deo opiinaiiie vinfiini cl :
Corporis scnsuin, r.ilione.n autein viinm. Ergoqitan-
proiicreu niajiis praniiuni accipinnl cnm Cliristo. do occurrit iiiala siiggcsiio qiiasi serpens loi|uilnr ;,

El si tentatio isia polnii <os pr(iji«"ere de paradiso? sed sola cogiialio ohlccleuir, ill us snggestioiiis et
si

laielligenduni esi (piod non poinibsel, si iion St^elcvas- relrenaniiir ralioiii-, conseiisus expiendi operis non
senl in van:iiii (;loii:iin, qiind ris oonirariws ho.stis succedal. Sola mulier videliir comcdisse illicilnm;
prninisit, Si c>mederilis ex eo , aperieittur
dicens :
qnod si ipsuni pcccaUim , eliani et incns pcrpi'traii-
ocuH vestii, ct eriiis siciit di . In h c :iuU'ni .«-e cle- d.iin decern.il, jani vir deccptns est , jam uiulier ci-

Vahanl, niidi; ^ciipuini esl ; .Xnie ruiHtim exiilialiir buni dedisse viro videiur. Illccct»ra eniin conseniiie
cor, ei cauera ( Proierb. xvi ). Qui.l e^l ijiiod D iis de ligno prohibito, manducare est. Tunc qiii|ipe jure
pr.TScicbai hoinines pcccalorea ei d;iiiiiiaiidi»s jci- a vita beata tani|U;im a paradiso expellilur lioino,
iiiisit nasci? el (|n;>ie nou dnnitieici, diiin pioprm:!! pcccatnmque ei impntalur, ctiam si non subsequa-
arbilriuin pos id-rcl, ci t^i Kolncrinl conscrv.ire quoil tur ctrecius, qnia i.l si noii e-t in faclis ciilp.i, iii
fuCi £nnt, d iiiin:iiioi!cni aiCipinnt, ei cxeinplo Mint consensione lamen rea le.n^Uir cunscientia. ilxc se-
«iionim qui Vindiclain eornin iispicinnl, cl (le nnilis cuiiiluin an:igogeii ; Ciicierum juxta inctapiioriMii po-
fiii.il boni ? Qnia consideniiil quod eis eveiiit propler ti:rai callidus S(.rpcns isie liiErelicornin versuliain

peccata eornm qiiia esi nalura boiia qu:e pt^ccare tle.>i;,'uare. >foiiiinlti eiiiiii tnquicins aUiue siihtilins

luni potest ; ct esi naiiira, qn:c poiesst peciai»!. U i:i jnoiiiit unt illicila curiosit .lc sccrctorum adaprrlio-

e»l inangelis, ali.i in h^iniinibii-. I«:iih> <t;ii m «li; D ncm al.{ue scicniiatn honi el niali , el iii ipso bo-
ulraipie natiiiii D niu l.indassent. lan.eM iii iUi.'«i|iie inine tauqiiutii in arbore, qnu> planiata csl in uiedio
nainra iniquit. s iiiveiii:« esL,quia hon nu luiurain paraitisi , etiaiii di^iiosccnii.iin d<'m'insir;irc. (JonirJi
volwntas niala deiira^avit, qiiia nalura hoiia a D.o liiiiic se. peniem chiuiii Ap isiolns, «;uin dioil : M^tuo
esl creiita. Nani votnntas prava f:M;it eam e^si: ina- tie sicut srrpeiifi /Cuu/u sensus
.•ieiu.rii astuiia sua , i(a

iain cl si aliqms diierct

; Quare D(;u> malos hoini- : vesiri corruttipaniur ( aulein
II Cor. \\ ). Se>UiCiiiir
iies creavit? rccle re^ponderet .Melius non e-set, ; veihis hnjus scrpcniis carn dis iiosir:i ('oncupiscen-
quia alierins nialo bcne nieiid(> inisericordiier coro- tia, ei |icr itlain «lecipiiur Adam , non Ohrislus, sed

iiarcliir. qnaiii e.<scl cliain iiial<.is, <pii pro sm incrito Cliristi;>nus. Dicil ergo ;ste i>d nmliercin : Cur pi<E-
jusie pnnirclur. Quare diihotiis noti pntesi rcparari, cepit tobis Ueus ui non toniederilij ex oitini ligno pa-
el hoino pulesl? Ide.ni nl ile;iions!r;ii. t piilcnliaiii cl rudisi? Sic el u:ielic(iruin coriosa cupidiDs, ai.:
i

niisericordiiiin, ct liaticreni qnid ii;iicie, et qoi.l spe- pravi pr:edicatore'.. ad dil gendain errurij* laiiaciam,
rare. Et quid iniruni, si d.ab ijiis ii> ser|)i;iiit;iii iii- aiidiloriiin carn.iliuiii Cnr.ia i>ui:<e:iiiiiiil , iliccnie • :

Iroivii, Doinlnus in p.rcos eniii peifnii>it in-

ciiin Quare iugiiis scieniiain li.ilicre l.iiciiuni ? ii.va seni-
troire ? Et alii volnnl dicere qiio>l iliaiiolns tuvidi.iin per e\(piiriie, hoiii nialiqiic siiiMliani peueirate.
halinil contra hoiiiincm, qn.iic ;ui ini:i.,Miein Di:i Uii.lt^ .ipud Sjloin <n<-iii iiiiilicr il a h.ert-liciirn.n sen*

Creatus Iml, ct i«!eo s'i:isil co.iicd rc poina iii p.ra- t.Mitiamlcn.;iis, dicil .-l/Ma.' fnnivje dulcioies sunt ,
:

diso, qno<i proliihiii.ni hiii ui ni):i CMiieditset. Un.tc el panii absconditus suavior (Proverb. ix). Snhjecii
9it AptiSiotus Hadn omivutn inii.o uin en cupi nl is
: dcindi; idcin sc/pjus Quacun(i::e Ute cotneiluHii, iiu-
S51 IIED^ VENERADILIS OPP. PARS II. SECT. II. - DIBIA ET SPUHIA. •34

A Dei abscondcre polnernnl ? Nnnquid Dco potest ess«

lim aperieniur oeitli veslri, el eritii tcientes sicnt dii
honum et maluni. Sir. cl onines liapreiiei generationes occullnm aliquid? Unc inteiligciidnm esl. (|iiia iinns-

iliviiiilaiis iiierilMin jindilciilur, alqne scienlix pol-

qiiisque |>eccatnm coininiliit
n<ii aut pr;vce|itiiin
,

li( ilaiiiine (lecijiiiinl , el reprelien.>iiiil eos qiios Domini conleninit, Rcmelipsnm abscondit de De-j,
simpliciier crcdcines iiiveiieriiii ; el quia oinniiio qiiia Dens euin ignorat propter peccaiiiin sutim. Sic-

tarnalia persuailenl, qiiasi camaliuni ociilorum ad- ul dixit in Kvangelio Netcio vos {Luc. xiii). Nam
:

apertinieni cunanlur adducere , ul inlcrior oculiiS non potest licri nl Deo arK|iiid ah>-condiinin si<, i|nia
obbcurelur. scriptoHi est : Oculi Doniini coutemplaniur bona et
mala (Proeerd. xv). Sed unusquis |ue seineitpsuni
DE CONSF.NSU MULIERIS. alisc-ndil in mcdio ligni paradisi, quia aversns a
Vidil igiliir ntulier quod bonum etitt li^num ad pr;«C(^pio Creai iris in errore, alijue acbitrii sui »o-
Uicendnm, pulclirum oculit atpeclvque deleclabile,
cl Inptatibus vivit.
el tulit de fruclu illius, et comedit,dedilque viro suo, qui VOX INCREPANTIS VEL REVOCANTIS.
comedit. In lioc (iniisi|ui«qiie noslrum discai excni-
Vocavitque Dominnt Deus Adam, el dixil ei : Ubi
pluiii. Nnnijiiain debel aspicere quod coniingere non
es? Qui ait : Vocem tuam aud^vi in paradiso, el limui
licel, ne forie rer concniiisceittiam ei deleciniionem
eo qnod nudut essem, ei abscondi me. Qui dixit Qiiit :

decipialnr sicul Lva, qiioii priiis aspexil ligniim, et

enim iiidicavit libi quod nudus esses, nisi quod ex
posiea deleciau f.iil ei ciini<dil. Quare inulieri sug-
liqno de quo tibi prcrcip-ram, ne comederet, come'
g»;ssii, el non viro? il pr.ipier niolliliein vei inlir-
aposlohK Pauliis
_ disii. Non vox ignoraniis esl lioc, .'•ed obiurganlis.
mii;ticin innlieris. Siciil disil :
" In lioc anlem qiiod v .cal, ad pQeiiilenliam euni re-
Adam non sednclut, ted ett niutier decepla est {
I
voc»!; in lioc viri qiind tciiuiril, ostendii quid pec-
Tiin. n). ynoino.lo hoc diclnin esl, d«m in :ilio Inco
calores jure dainnsndos Deus ignorai. Et si Adaiii
dicil lieains P.u i:s : In sim.ifuJine pr(ecaricalionis
talis luit, qiKid p.iiiiissei loeniioiiem Dei intelligere,
Adtg, qui el foima futuTi {Rom. \)?ldeo lioc dixit,
sicui aiig-i-li, an adliiic ci neces?e erat perfectionenri
<|uia per serpcntem sednctus, sed per
Ad.nn noii fiiil
iniellecius liahcre, qiomolo capcre valuisset l0(^u-
niulierem, (inia nmiier priiis comedil per siiggeKtio.
lionem Dei ? Inde iiitclli^endiim est qiiod per ange-
nem scrpeniis, et p<isie:i iribuil viro suo, quia vir
anicm lum ad eiiin locutus fuit, sicul ad palres iocuius est,
unaqo eti el gloria Dei, iiuilier gloria esi viri
qiiij non per intellectum cngiiovii quod Dcus loqni
(i Cor. xi), ei iiieo ni.n sua^il viro prnis, sed nin-
vuluit, sictit faciunt angeii. De co autem quod nu-
licri, in qn.i nndiiiies cojiiinciiaMir. El fiuare Adam
dus essct, id inlelligitur, quia jam scnliebanl in
comederit de lignn Teiiio, de qno illi praicepiuni
corpore eorum legcin peceaii, qnod prius non ha-
eral ne comederet, ei stiebat si fecisset. senienliain
liucruni antequam peccasseni ct si de ligno scien-
;

Dei adinipieiidaMi esse, qnod priiis ei locnlns fuit,

tix boni et roali iinn comt-dis^^ent, mori oinuioo
(iiccns 6'i comederilis et eo, morle moriemini? U pro-
:
iion poiuissen:, sicut siiperius indiculum est.
picr dilectionem inulieris coinftdii, qnia noluil eani
off ndcre ;ilquc coniristari, siciil legiinus qiiod fecil Et ilerum.
buluinon, (iiiia priqitcr di eciionem innlierum Deum V ocavilque Deus Adam, el dixilei : Vbies? Ilicoslen-
siinm contia se irritavii. tta Ad.im operatiis est, dit, quiaqui a lide vel b^jiiis openbus, ad menda-
si
duni miilierem dilexil, pr;eccpia sui Condiioris con- Q cia suaque de^ideria labnnliir, nun despicil ill is
icnipsit, el de alia imaiortaliiaie i:i inio icrr;e pru- Deus , sed adhuc nt redeani per pieniteniiam vocai,
siritiis est. quia non vull mortem peccutoris, donec convertatur et
Et aperii sunt oeuli amborum. Non ad alind aprrti vival. Ergo non esl desperanduin quibuslibct pecra-
snnt, nisi ad invicein concupisGendiim ad fioenam toiibus, dum et ipsi impii ad speni indulgentix pro-
peccaii. Cuin aut»^m dejecli suiit a ligno viiai, gialim vocantur.
eoruni corpnra inorliidain atque morliferani duxe-
DE EXCUSATIOXE VIRI.
runi qualitaiem, quiu anlequ.iin peccassent, nnll:im
legein eenliebant in rncnihris eorum repugnantem Dixilque Adam : Mulier auani dedisti mihi iodam,
lcgi mentis sux. Posiea vero staiim senserunt in dedit mihi de ligno, et comcdi. Et dixit Dominus Deut
ineinbris i.uis aliain le^em repn^nantem le^i meiitis ad mulierem : Quare hoc fecisli? Quae respondii : Ser-
sux, ei capiivaiitcin eos in lege pcccali ( llom. vii). pens decepii me. Ubi ergo debuii venire iiumilitis,
ibi superbia prxcessit. Ad hoc cnim requisiti fue-
tt ileium secundum tensum spirilalem. runl, ul peccatum confesi-i essent ; illi vero uterque
ergo mulier quod bonum estet liqnum, etc.
Vidil excu>aiionein protnienint , ei culpas suas alius per
Mnlier coiiKdil .inica, non vir iden,(tnia faiilius ;
aliuin exciisavit. Ad;im per muliereni, niulier aulem
carnales pcisnadeninr m peccatuin nec lam velo- ,
per serpenieii, ei auxcrunt culpas suas quas conn-
citer Sjiriiales deci,<iuiitur. teri debtieraiit, et qnasi Deuin inculpare vjdontur.
Onare niuliereni sociaiii ei dedisset, siinililer anteiii
DE CONSENSU VIIU. el mnlicr locula e>t, q ;are serpenlem in paradiso
Ei dedii viro tuo. et comedil. Ulique, quia post de* D posni.sjiel, ct vindiciam acceperuut, nbi niisericor-
lcciaiionem canialis cnnciipisceiitix nosirx , ciiam diain inveiiire debiicrnnt, ei de alia immortalitale
ralio nosira subjn iiiir ad peccanduin. prusirali siiiil in iino terrx.
Cnnii^ue cognotisteni se esse nndos, con.^^uernnt folia
DE MALEDICTIONE SERPENTIS.
ftci. Folio lici se Conicgunt, qui sxculiim asperum
amplecluntiir.qui prungine volnpiaiis carnalis nnin- auteni posl ha^c terpenii ; Quia fecisli hoe,
l)icil
tur qiii.|iie ei decepti iiceietica pravil.iie, et gratia
; mulediclus es inter oinnia aniinautiu el beAias Urrtg,
Dei nud-aii , lcgumeiiia mendaciorum lanqnain fuliH tupra peclut luum (jraiiierit. Noniine pectoris signifi-
iici cullignnt, lacienles silii sncciiiCtoria pravitalis, calur superbia meniis; nomnie aiiiein venirls sigiii-
cuiit de Doiniiio vel Ecciesia loeiiiiniiiur. ficaiitur des dena carnis. tlis enini duabus rebus
. Et cum andistenl vocem Donuni Dti deambulaniis scrpit diabolus in eus quos vull decipere, id cs(. aut
in paradiso nd oHram posi meridiem. Dcainbulai Deus terrena cupiditate el liixuria, aul superbi.) ei insana
iii el iion siat, qnia ^talntes in ejus pr»>ceplo
illis, ruina. El lerram comedes, id esl , ad te peiiinebiint,
iion erscveiant, ei bene ad auram post incri iem,
( quus terrcna ciipidilaie deccperis. Cunclis diebus
qiiia j:tin aufcilur :ib eis Inx illa fervi^ntior clianta- viice tuoe, id est , oinni lcinpore qiio agi^ hanc pO'
4IS, iippropinqu;uilibiis crroium lcnebris. Unde scri- tesi.itein ante illani uiiimam poeiiain juilicii.
pliiin esi Scquunlur umbram, cl non lucem. Abtcoii-
:
Inimiciiias ponam mulierem , el temrn
tiiter le el
dit te Aiam et vxor ojus « \(ic e Oomini Dci, in niedio tuunt, et semen illius. Scnien diabuli pervcrsa .sug-
ligni pnraditi. (Jnoiiiodo uulcin sciiictijisos u facio li^^siiu; seuien auiera mulieris frucius esi buai
,
 ;

T.: Qll/tSTIONES SUrEU GKNESIM. r.i

opiTis, f|UO porvorsn sosgcsJoiii resisllliir. Ips:» A '««'"<;«s peUicens, el iiutuil eos, el ail : Eece Adam
capul irius conteivl, si eiiiii incic^ iii ip^o iiiiiio iiiaLv factus est quusi tmits ex nobis, sciens bonum el matum.
siiKgcslioiiis cxcludil; iile iiisidiaiiir calciiiico cj is, Nnnc ergo ne forte millat manum suam, et suniat
qiiia tiienlcm qiiai» prima siiggeslioiie ooii decijMl, aiam de liqno vita;, el comednl, et vivat in wternum.
rlcci|ieie i» (ine leoilit. «Juidam aiilein Imc (juod di- Vox Trinilalisesl Patris, el Eilii, et Spiriius saiicii,'
cliiri esi : /nimicr/jai ponani inter le el mniierein, de ac si dixisset Sicut nos solmus iiiter bouuni obc-
:

vicg.ne dcsponsata, in f|oa Doiniiuis iialiis esl, iiiiel- dieiili.e, el.inaluin inobedieiili*, iia iiuuc Ad:iiii
lcxeruol, ro qiiod illo teiii|)ore cx ea Dt^minus ii is- iniellii^ii, quia iion soliim noii fuerat facius
ille
cilurus ad" iuiniiciini devinccnduui ,. cl ad iiiorletn sed nec illud qiiod facius fuerat
qiialis licri voluil,
ciijiis illc autlor erat, desiiueodain proiniUeliauir, coiiservavit. Accetiil eiiam laiiicam pelliceam divino
sicut in David scripluiii est ; De fructu vtiniris lui jiidicio, quo nomioci corporis morialilas siguiricalur
ponam mper icdeni luani (P$al. csxxi). Nani ct illuJ iii bisioria. iii allcgoria autcm a carnalibiis
sensibus
quod suiijuiiciuin csi Ipsn conlext capnl tuiim, et
: abstractis, votupialcsqae carnaliier vivenles, divuia
lu insidiabcris calcunco ejus, iiiic tle liiiclu veiilris legc fonseqtiuiiiur el coiite;j;Hiii, quia si ali(|uaiid(>
MarijB, qui esl Clirisius, inielligiint, id est Tu euiii : ad Ocuin coiivertoiit, possiiqiie aliquaudo maiiuiii
supplaiilaltis ut inoriatur : iileaulein le vicio resnr- porrigere ad arb.ireiii viia», el vivere in a-teriiuui.
get, ct caput luum cotiteret, quod est inors. Sicul Maiiu,s autcm porrectio bene srgnificat criicem vel
et David dixerai ex persona i'airis ad Filiuin Stiper : cruciatuiii pieiiiioiiii;i:, per (|uam vila xlerna iccu-
aspidem el basiliscum anibulabis, et conculcabis lconeni pcralur.
et draconem {Psal. >c). A'pideni dixit inortem, basi-
liscum peccatuiti, leuncm Auticlirisium, dracoueiii DE EJEGTIONE EORU.W DE PARADISO , ET
diaboluiii. FLAMMEA FIIAMEA VERSATiLI.
DE MALEOICTIONE MULIERIS.
Emisil eum Domims Deus de paradiso voluptatis,
JfTutteri quoqu^ dixil Oeus : Mulliplicabo ccrumnns
vt operarelur lerram de qua snmptus erat. Ejeciique
luas, el couceplus luos ; in dolore paries ftlios, et sub
Aduin, et coltocavit antc puradisum voluplalisQierU'
viri polestate eris, ipse dominabitur lui. De poena aii-
bin, ei flammcum (jladium alque versatilem, ad eusto-
lciii inulieris quid significut quod ei dicilur : In do-
diendam viam liqni vilw. Isic auiein gludius ideo
lore paries filios, ni»; quia voluplas carnaiis cuiii
positus est, ut bomo noii inlroirel in paradisum, iio
aiiqua niala consuetudine vult vincere? Paliliir in
comcderel de ligno vii;fi, ne forie immorialis per-
cxordio dolores, aique per meiiorem coiisueiudinem
maiisisset, ei essei irreparabilis, sicul dxmonos qui
paril tioiium opus quasi fiiios. Quod vero adjecii;
non possuni reparari ; ei proplerea versaiilis Irj-
Et conversio lua ad viruin tuum ipse dominabilur ,
inea posiia fuii, ui ciiin icuipus misericordia; per
tui^, lioc signilicat quod carnalis,
illa voluiitas
adventum Salvaloris nostri adveiieiil. poiuissel iic-
quai cuin doiure relnciaveral, ut facerel coiisuciu-
rum removeri. Quia omiies justi ci eFecli ante ad-
dinem boiiain, jam ipsis crudila doluribtts caulior
veiiium ipsiiis, c!;iustra inferni peneiraverunt ; nunc
fii, ct, ne corruat, obiemperui raiioui, eS libenier
auiein oiniies sancti, de corpore exeuutes, ad Cbri •

servii qiiasi viro jubenii.

stum peryniil, .«icut Salvator Evangelio aii St
in :

DE MALEDICTIONE Vmh qiiis mili! ministral, me scqiiatur;et ubi ego sum, ilde
Adamvcro dixit : Quia audisii vocem muliens tuK, C minisur vicus erit,

el comedisii de ligno, ex quo pncceperam tibi ue CO'

El iierim ka:c semita est redeunlibus.
mederes, malcdicia terra in opere lv.o. In luboribus
comedcs ex ea cunctis diebus vilj; luw : spinas et iri- Per flammeam frameam. eu, per lcmporaies
Id
bulos germinabit tibi, et cotnedes herbas tcrra^. Insu- iribuiaiioiKis pecoata sua oguoscendo el gemcndo
dore vultut tui vesceris pane tuo, donec revirlnris in et per clicrubin, id est, pcr pieiiiludinem scieiiti.i.',
lerram, de qua sumptus es, qnia pulva es, et in pul- quod est cbaritas, perveniet ad arborem viiae Cliri-
lerem reverteri.^i. Et vocavit Adam nomcn uxoris sua; siuiii, et vivel in a-iernuui. Cherubiu namque pleni-
Evam, eo quod mater essel omnium vivenlium. Vocatur- tudo sciciiiia! iiilerpretaiur; namuiea vero iramea
qnc dehinc inater vivoium, id esi, recie lactorum, ad custodiendam viani li<fiii vilx,
vcrsalilis, posila
quibus coiitraria sunt peccala, qu;i; per nomeii mor- temporales \Ksnx inlelliguutur. Nenio euiiii polebl
luoiiim sigiiilicaulur jam vcro pcr senlenliam quui
;
pervenire ad arborem vit£, uisi per bas duas rcs,
iiiviro inlerlur, raiio noslra arguiiur, qu:e ei supra loleraniiain videticet luoiesiiaruui, et pleiiitudinei»
peccati concupisceniia seducta, liabei inalediciionws scientix, id est, pcr cbariialem Dei ei proKimi :
leiren.^c opcrationis, babet ci dolures tempuralium PUmtudo enim legis, charitas est [liom. xiii), qiiSK
curarum, quasi spinats et tribulos ; si tamcn dimii- csi inaier virlulum, quain saiicli, Dei vestigia Jmi-
liiur a p iradiso bealiludiiiis, ul operctur lerrain, ij tatiies, toia viriute ei in aliis adimplere conantur.
cst, ut in toipore islo laborel, el coiloccl .«^ibi inc- Haiic seciemur chariiatem , ct operibus exercere
riium rodcuiidi ;id vilani a;leriia»i, quae paradisi no- studcamiis, ui ad arborem viije periuigere valeamus,
uiiiic siguilicatur. D quod esi Clirisiiis, ct de fructu ejus dulci et suavi
refecti ac satiati in a^ternum cum ips j et saiiciis suis
DE VESTE MOKTALI. sinc deieclu gaudere inereainur. Auicn.
Fecit quoque Dominus Deus Adam el uxori ejus

OUiESTIONUM SUPER GENESIM

EX DICTIS PATRU.M

DIALOGUS.

lilBCirULUS. cessc cst quis iiujus libri qui Geiiesis apud nos (lici-

rriiuo omniuin, praecepior mi, iuquiri inihi nc- tur scriptor lialicaUir?

Paiuol. XCIII. H
 :

2:: Lr.D.L vkm:racilis oi'i'. r\p.s ii. sncT. ii. — dubia n .spuiua.
M\CI TEn. A Discir! Li:s.

Sic»il a majoribiis nosiris iiisimiatnni n\(\'u- ir.i- Di ordiiiem per so\ dics factarmii ror.itn?
«lilMin esl, Rloysen hiijiis tipens scriiiioroii) riusse MAGI-iTEI!.
:issoniiil. iil c>l, qniiiiiiic iilirnriiii», (pii 'yi\l\ fln-
Iii ipso quideiii principio comlitionis facia siint
ros r*eiiiaieucliiiii» iiniiiiiiaiiiiir ;
ciiiii non <iical lioc
cuiluai, terr.i, aiigcli, aer, et aijiia.
tiluliis, sed qiiasi de aliii ip-e relci l IfKTJt Oouunus :

ud Moyicn. Cnjiis e\em{iliim in ii;>vo Tesl;tiiieiilo DI>CirULUS.

Jdamics aposioliis, iiliicuiKiiu- ito se a!u;ii:<l
st'(|iieiis iVoba angelos, el aquas, ei aerem faoium?
leferre voliiii. iioineu smim siiidiiise siliM, aii-mlo ;
MACISTER.
l.omenin Petrtis vidit illum disciiialum :iueni dil.gebal
Jenus-aequentcm, elc. (Joan. xxi.)
F;icia qniJem ex Scripturce locis nsiemliin-
aliis
liir, nt esi : Qni
augclos suos spirituf (llebr. \).
facit
LISCiriJLIJS.
tt Luudalc cuin, oinites tingcli ejus (Psal. cm.viii).
:

Gcnesis, unJe hoc noincii acccpil? Et A(jua: qtia: super coelos snnt, laudent nomen Do-
:

MAGISTER. viini, quoniiitn ipse dixi'., cl faita sunl (Ibid.). El :

Syniniaclnis
Qtioniam ipsius e-t mnre, cl ipse fecit illud (Psai.
Septnaginia eleniin inlerproies , cl
xciv). ti aer iii Scriinuiis .sanciis C(eli noinme solei
Tlieodolion, in princiitio lraiisiiil'ri'.ii!, 'A iu Mclinio
osieiidi, ul esl : Volucres cceli (Luc. viti), cnni cer-
scfjpiuin esl , Uresilii : qiiod A(|ui!a iulerpretalur /»
- tmii siiaves iii aercm devolare, coelum autem osleii-
copitulo. Ei ideo scumluin sensr.in magis quain S(
B dimus lactmii. Qiod vero praece.sseriiil isla cajierai
ciiiiduin verlii iranslalioiiein de Clitislo aC' ip^ polesi,
creaiuras in aiijjeiis, nl Sciipiura demon^lral, duni
ipii lam in Iroiile ipsa Gencseo-;, qu;e c.ipul libro-
iii laudibus et beiiediciiombus crcaturis caUeris pi:«r-
mm omiiium esl, (|iiani in principio josnitis evan-
potiunlur, cst laliu opuiluil eii.in ut terrenas Cd;-
:

^ielisln', c(£li el terrie cnidil.r .T|i,ro!):iliir. linde

lesiis creaiura pracesserit. l>e a(|tiis vero ip^a
fl iii l'salierio d'- se ip.-^e aii : In ciipiiulo libn scri-
Scriplura dicit, quod Spirilus Dei teicbalnr hupcr
pum c$( de me (Picil- xwn), id esl, in piiiicipio
Onuiiu ipsnm faciu aquas.
Gcneseos. Kl i:i Kvang^iiio : j)cr
DISCIPULCS.
snni, el iine jpso fac.uin eil niliil (Joan. i). Ideo
scieiidum (|uod liiicr liic apud Ilelira;os lire^iili vo- Seqiicie ordinein generalionis?
celur, lianc liabenies coiisiie!.iidnieni, nt vohiniiiii- MACISTEU.
biu ex priiiciiiiis eormn nomina iniuoiianl.
}ii priiicipio diei pnmx' liiK lacla est; sceunih
DiSCIPULUS. vcro lacluni lirmanientum lerlia niarc, et teiia: ;

In libro Prooemiorum Genesis, juila fldem hisio- niiscenlia quarta, luminaria cceli; quiiita, nataiili»
;

rix, qiiJb describiiur? ei volatilia; sexia, reli(|ua animalia, ei boiiiu-

NAGIST1.R. DtSCIPULUS.
Fabricain dcscribil ninndi, el liominis cimditio- Q(i;c cst in ipsaiuiii creaiuraruro operatioiie di-
nein, caiaclysinum, ei divisionem terra'. confusio- slanlla :

iiem quuquc lingiiaiiiin, gii&taqtie oinnium p^lriar- MACiSTER.

cburum, u^que ad iiij^rcssioiiem l^rael in /Egy/piun:. C Quod qtjaidam cx iiibilo facia sunt, ut eoelum,
DISCIftLUS. ierra, el c:eiera qum usque ad coniplelum priiiium

Utc Scripiura qux de prxsenll sreculo lo {uens

diem, ut diximus, lacta ;
quxdam vero tx jam Jactis
priiiio dic.
sigtiificci, uosse cupiu.
DISCIPULUS.
MAGisTrn-
Da honim [troliationes?
Qniiiqije : aul peneralioiieiii ejas, id osl creaiio-
iiem, aiii gubeiiialioiieio, atit accidenlia naluns, aot MAGl.-Ttn.
evciiicniia vuluiiiaiibus, aui subsequeiiiia voluiiiaiis Scriplma ex aliquo laclas res capitosten-
Qiiolies
cvciiius. dcre, aul paiam signiricat. iit esi Prodttcal lerra, :

iiiscir-CLUS. el, Prodiicani aquw (Gen. i), et fiimilia; atii certe ex

siibiili sijjfoilicaiiine verburuin, ut euni dicit t'int
Quibiis movlis geneiaiiunem sxcali l>xc S( riptnra :

.'
finnanienium (Ibld.), uiiqiie signilical luisse ali(}ui(l
sigiiavii
liuiduni ac liquidum, id e.st, aiiuas, (|ux ul sulidaia:
MAGlSTtR.
osi.endercntur, lifiiiamenluni vucaium est, «piod lie-
Trilms. Aut enim sola l)ei vuluntate ractum ali-
bai, el rursus luniiiiaria derivate appt^llavil, qn:e
quiil scribiiur, nt cst : In pTiucipio creaoil Ocus c(s-
qnarta dje facia ideruiii, ut ex luiiiine pnmodieope-
lum el teriGm (Geti. i). .^ni voiuiiiiile siinu! et vme, ralo lacta moiisirarcl. I;i liis :iiue!ii <pi.t! priiiin dte
sive praecepliva, ui e l Hal Inx, ei, Fiat (irinamcn- :
faf.la sunl, neque apede neque sublili verbo factum
lum (hid.). Sive deliberativa , ul esi /'ac/amHs : I)
aiiqiiid dcciaraiur e)t allero.
hoiiiincm ad imaijinein tl similittulineni nostiarn
(Ibid.). Aul volunisle, vocc ac (Miiiilioiie, ul est
DtSCIPULUS.
Crescile el muUiplicamini, et repleie lerram [Ilnd,). Niliil eniin posi primum diem oslenditur, ex non
lit Gcnninel terra licrbam virenlcm, fertvlem
ileruin : existeMtibus iactum.
seinen juxla semen sutm.et litjnum fntcliferaui faciens MAGISTER.
fructu», cujui temen in se ipso itl, ei ca;i(jia (Ibid.).
Siila homiiiis aiiiiHa, in quo ei hoc altendendum,
^uje posl si^iUimum dtem usque in linein ;j.i.culi per
qiiia ciim aliqua aut cx nitiilo aut e.t jam factis la-
parles upeiaiur. \i\ illa eiiini delinitionc |)ruve-
cia i!unt, solus honio ex utroque coinpoaitur
iiiutil.
DiSCiPILUS. DliCiri^LUS.
Est in bis iribus uliipia (iilT.Tciitta !
Quas alias creaiuris ascribiiuus difTerrntias .

iiacist: r.
MACiSTI.K.
Esl quia ea qune so!a voimiiale, vel eiiam v(;ce
siinl facli, noviier 1.1« ta suul; (pm; vero delinilioiie Quod ea qux primis sex diebns lacia sun», non
illis iani similia quiu lacla novitcr dixiiuus. £i rcr- naiuraliter, lific e.\ siiiiililudiiie provciieriini ; reli
sus ilia quidein iii sex prinr.b diebiis, luec vijro do- q!i;i vcro quai liiint iialur.iliior, ex iliviiia dcliiiiltuno
luc sx-culum alab.t. iia^cuniu', exccpiis scilicci iniracuiis.
r.7 Qu.tsnoNrs si-PEU GL:Ni:si.n. 2dB
DIsCII'ULi;S. A MAGISTEB.
D.) terliaiii (lifTercniiain. Sex : lerraiii, aquas, aeieni, igiicin, lumen, co-
siatii.
MAGi^TEK.
Qnod crciilnrnrtiiii .'ili<|U)', id cst, raiioiialus pro- DISCIPULUS.

fUcr se ipsas far.lx siinl, iil niigeli ol tioiniaes ; rfli- Da singulis origines siias.
«|ii;e vero iion pi(it»ler se, seii proiUer pia^diclo»
MAGISTFR.
atigelos .'tiil lioniiiies racue iioscnniiir. Ilouio vero
priiicipaiiter seciinduin aiiiiiiain proptcr »u intelli-
Ex terra virenlia, plaiitaria el animalia. Ex aqiiig
curpus consc^ firmamenlnni, iii;ire, nataniia et vidalilia. Sitntil au-
gendus e&l facius, noii seciiiiduiu
tem ex lerra, aqiiis, igiie et aere oninia qnae per
qucnler.
snccessiones teinpoium renovantur. Ex iumine lu-
OISCIPULOS. minaria; ex cusia, bva.
Qirul eiiifn prxier angeios ei lioiuiiies aiix crea-
MSCIPULUS.
turo; se ipsis iiivicem iion i-gebani?
Igiiis quomodo probatur lacius , aul uiide, vel
iiAGisTen. quaiidu?
Cg)>bant (]iii<lcni noo ad iiiitiiaiein, sed ail onia- MACISTP.R.
tiim ; iitiiia eiiiiii iioii sihi, sed angclis et lioniiiiihiis
Facltim qtiidem cx geiicrali Scriptnia possnmus
siiiil, pro qiiibus eiiain facta esse noscuntiir. Oiii;i-
approbare, cuin dicitur de Ddo Qui fecit cceluot et :
tuni vero eiiam iRvicem praesiniu, (juippe ei ca^lum B lerram, mnre, el oinnii qii(v in eis suiil (Psal. cxlv).
iiionialiim luininaribus luit, el lu-
siiie (-(«lestiUiis
Qiiia ulique i;,'nis etiain in eis esi, el ex speciali
niinaria ipsa ne superllu.-e factx cssent, videiitiinn
proplieiia iiiiniitur, nbi d cilur Landale Donmnin :
oculis indigchanl; ot tnare inornalum, donec aut
locuin suuin leceperit, aut aiiiiiialiiius impleretur,
(liacoiies, et o-nnes abijasi, ignis, gnmdo, nix, glaciex,
spiritits iiroccllaruin (J^sul. . xlvim); de quibiis anle
et lerra incomposita pruiicr habitaniium vel nasceu-
ducrat Quoniuin tpse dlxit et facla sitnt {Psal.
lium usnm, et irrationalia aniinalia sine hominis
:

regimine, inepta: herbo; absente animaiium usu sii-

xxxii); et rinsiis : lienedicite omnin opera Domini
Doinino {Psal. cti); et subjiinxit
Bencdiciie ignis et :
perilux. Ila uiiinia egueriint inviccm, vel his (|uu;
(cslus Doiniiio [Dan. iii). (Jlriim vero ex nihiio sicut
i|uotidie fiunt. Sed, iit jain diximus, aliud est es&c
el alia factus sit, an ex ali(|un, dubitatur. Plures
incomposituiii, aliud uiile : incompositum enim ali-
enim volunt coplestiuin luminariuin esse pariiculam.
quid per se utile alieri deciaraiur.
Quippe etiain nnnc Irequentcr vidimus homincs cert»
DlSCIPULU.'». iiiodoigncm ex solis ladiis niutari, qtiod si ita esi,
In ornamento ipso aliqtia est difTerctitia.' primo die facius est. Sed sa|>ientius iioc Scriplura
MAGISTEn. iumen quam igiii-iii vucavit, ui cx meliorc usu nu-
nien acciperet.
Est enini aliqiia in sex iliebiis, i|iix ornala snnt,
ul coelum iuniinjribus, et terra Iteibis, cL piscibus DISCtPULUS.
niare. Quxdam donec inundiis vivii, ornanlor, nt Da septlinam creaturarum diirerentiam.
Miare navigiis, et terra uidificiis, et cu:teris qiiae C MAGISTCP..
humano cunstruuntur in:.;enio, et lioino ipse scien-
tia. Quxdani vero deeorem suiiin in ruturo recipient,
Quod omnia qii.ne ex aliquo facta sunt, corpor.i
sunl; iiKorpoiea autem nei|ue ipsa ex aiiquo, neqiiti
ut corpus incorruptioiienif ei moriaiia immortaiita-
(em, et cotiesie reguum habitationem saiictorum. ex ipsis facia sunl aliiju.'». Il;ec vero incorporea ac-
cipieiida sunt, non sicut Deus Incorporeus dicitur
MoLindum autem in oniamentis quod eoriitn qu£ :

ejus eiiim cnmparaliojie iiiliil corporeum esi, sicut

vel ingenio vel artibiis tiunt in homiuibus causa est,
iiec immiirlale, nec iavisibile. Aliusciiiin modus cst,
rcliquorum aulem in Deo
((00 iia!C \ftrba soli Dlviniiaii conveiiiunl ; .-ilius
DISCirULCS. q-.io (le creaturis ioquimur, ticiit de aniuiatibus vel
Da ((uartam diiToreniijm. angelis.
MACISTER. 0ISC1PULU8.
Qiiod qnredam siinul et veliit siibilo creala emcr- QiioiRodo Deua munduiu lccerit, possumus quje-
scruut, ut lierb.-e, luminaria, nalanlia, et voialilia, reie?
nc.cnoii terrena anlmalia et quadrupedia; qii:i:Jaiii H\CISTr.l(.
vero noii simul, scd velul cuiu (|iiadani iiioia, iil Ili>e tciiicrarie j.iij^is qiiain caute evfjiiiiitur.
ni;ir(^, terra, liomo, el ipso eniin paulaiiin facius Niilliiis ciiim diviii.ie i reatur^e moduii! iioiitini litci
5Ciibiiur sicut ei cxiera.
."ignoscero. Naii» si sfirei qiiis quomodo fact.e siint
liISCIPULOS. aii(iu*ex iiihilo, Crcaiori uiK^ue scientia ac poienti.»
Da quintam creaturarum diDerenliam. ^ par luissci.

MACISTEK. DisciPTjr.vJs.

Qiiod qiwdam eorum ratione cxieris prssunt. ut Aiiijuiiinus. — Sl oiiini.i

in niiniero, ei mensura,
r:ili>>iiatiI
; )|ii«dam vero nsui habeiilur, ui coelesiia ei poiidere, Deus Uisposnii, ipsiim uumerum et uieu-
liiiiiinaria. Quaedain naliir:e neccssitate obsequun- suiam til poudus ubi disposuil?
lur, ut aves ct quadrupedes, et bis similia. MAGISTER.
OIS(.IPt'Ll)S. Numeius, et mensura, et pondiis, ipse cst Deus.
Ipse est enim nuincnis .sine iiiiinei o, a quo eal oinnis
Da scxtam difrercniiam. numerus; ipse est mensiira siiie niensura, a quo est
o.miiis meiisura ipse i'st pondus sine pondere, a
;
MACISTEH.
qno est oiiine p-^ndus. Non enim crcaturaium exira
Qmid ea quce caciciis prxsunt, id est, rationaiia. se, ul alitubi videi, ul sicut iiomini<i memoria
reti-
voUinlatc ac ratii)iio movcntur; quae \ero usu aut iiealaique laceiet. Oninis igiiur cuncta creatura vo-
necessitate obsequuntur, natura inoventur. iunlasest Crealoris. Volunt.is itaquc Creatoris non
esiexira naluraiu Creatoris huc est, ubi voiuiitas, .
DISCirULLS.
qiio iialura. Sic tainen ajterna est nalura
Ka qua: cx aliquo facia , sicui
suiii, quot materias ha- a;terii:i vuiuiilas. .Noii eniniaccedit Deo aliijua nova
uueiunt ?
togiiaiio ad rornuindani crcaturain, proinde oinnij
 ?-o DK[)X VKNEUAUIIS Oi P. V\\['6 II SElTr. II. - IilJHIA KT SPLUIA. IJv

jn «0 Triniias Dcus tlisiiOMiii, qni.i in t-o nirioi;« li:i- A ilft qti" (iicil Apdslolns : r?HJs (lutrui pra'ccpti esl clin-
iMiil qiim ft*ril. Iiitellijriiiir cl aiii-ir, Oinni» iii iniMici rilas, de cerdc purv, et conscicniia bona , et ftde nen
f! mciisim liisposuil. Id e^l. (nnnii qnne fccll, nupie- jicln [1 Tim. i, 5); qiiod i^tisi liabcicnl, iiiiii esbciil
niin, el mcii-iir:un, cl po-diis li.ilirrcni. iKKIcliCi.
Auguflinus in liirg contra i>lunicliO'ns iin c.rr>r!ius liecapilulnlio. — Quod aiitem sequitnr in libro
fs(. — More M;«ni('.linnoriinMuulli im|ie.iiii fii nisiiei, Geneseiis : Terra aulem eral tnvisiliiHH,ei incomposi'a,
ci, nl iia ilicam, pracsuinpiinisi, perciineinri bulcnt, sic icprchenduhl M;iiiicli.i^i, ut (licanl : Qiiomodd in
el ohjiciiiiil : Si iii principio aiiijiio lciii(toris fecit principio iecil Deus coelum et tcrrain, si jam terr;i
Dcns ccelum ct lerrani.fiiiid ageliai an[e(|u.'iiii l;iccrct cral i!ivi-il)ilis ct iiK;om[»osila? Ilaqiic ciini votuni
ocRlnm e! lcriMin? vcl iila eral, ct ijuid oi pJ;iciiit Scripturasdiviiias piiiisviliipenre qnam no-se, eiiam
siihilo f;iccre quod iiunfni.im :»iiic lcceral per lciii- rcs apcrli^sim:is ni>n inleiliKiinl. (iu\d eniiii iiiani^
jiora sctcrnnV llis lespondanms : rcsdus dici poiiiit qiiam liuc (licluin esl : In principiu
in principio cnMvii ctrliim el lerram, non
hens crcavil Dciis cocluni cl tcrram, terra niiicm eiai in-
in principi» icinporis, sed in Clirislo, ciim Vcrlmni visiliilis el inconiposila, id esl In principio. Iccil :

essei apiid P.tlrcni, per qnod lacia e( in (|U(> f:icla Deus coeUim ei terram ; terra auiem ipsa, quain le
siiiit omnii. Scd si in principio lemporis Deiini le- cil Deu», inviaibilis ernt cl inconiposita , aiitequani
risse cceiiim ei tcrrum crcdamus , (tcliciniis utiipie Deiis oniiii'1111 rerum formas locis etsediijus suisordi-
inlclligere qnod anlc princijiium tompori^ iion er:H naia disiinctionc disponerel, anicqu;iin (.iccrel Fiai :

icinpiis. Oens iMiim lc: it ei lciiipora, cl idco anle-ju tm lnx, cl fiut firmamentiim, cl conijregenlur aqua: , et
(accrcl t('in|i(tra, imn cranl lempora. Non crgo \\(ii- ^t appareai arida , t\. cactera quai in eodein libro per
.Mimus dicerc, lnissc aliijiiod tcinpiis ,
qiiando D.mis ordiiicm sic eKponnniur, quemadmodum ea parvuii
:ilii|(iiil nonduni feccrai. (|uomodo enimeral tcmpns, possint capere qu:c oninin conlineot tain inagn:i
:

qiiod Deus nnn feccrat, cuiii omnium lcm|»oruni ip>.fi inysieria, ut quisqiiis ea didiceril, omniuiu lixreii-
.•"il fabrJcalor? El si tcniims cnin coelo ci loira csse conim vaniiaiem vci doicat, quia iiomincs sunl, vel
<(cpit, 011 poifsl invciiiii tcmpns, (|uod Deus non-
1 rideat, quia supcrbi sunt. Seqiiitur in illo libro :

(liim lecerai cfElum ci leram. Cinin auteiii dicilur, El taiebraierantiuper ahyssum. Quod Maiiirlia;i vc!
tjiiid ei snbiti pl;>Ci!il? sic diciliir qnasi aliq a lem seci;;tores corum rcprcliendunl, diceiilcs:in toiiebris

I
(ira lr;insieiiiii qiiiiiiis Dei.s iiiiiil operalus e.sl. ^Jon ergo crai Deus, aniequain facerel locem? Vere ipsi
•'liim transire jKilcial iempus qnod noiiduin feccrai su!il in lencbiis ignoi.mtijc, et ideo iioii iiilcllignnt
Dcus, qiiia non poiesi csse opeiatT lemporiiru, nisi Incem in qiia Deus cral aiilei|uam faccrct istaiii lii-
qui cst ante lempora. Cortc ei Ifisi Jfa licliasi lcgunt cein, Non enim noveruni isii luccm, iiisi quam car-
apcsiolum I'aiiliini, ei l;iiidaii( ci liunom.i, et ejiis iieis ocuiis videnl; ci idco istum solein, quem paritcr
Kpistolns male iiilerprciaiido, inii'l!ts dccijiiiint. Di- iion soluiii cuin bes iis iti.ijo;ibus, verum ctiam cum
cain eigo noliib quid dixeiri aposioliis Taiiius ;igiii tim-cis ct vermiciilis ccrninin.s ii.i sic colunt, nl ,

tioiicm veritalis, qiiu! csl sftcniidniji piet;i'cm Dci, in particulam dicini cs-ie lucis illiui i;i qiia b;ibilai
siieni viljf idcmnc, i[uam proiiiisil noo mei)dax Dcus ilcii^. Sed iKiS iiiUlii;^;i!niis aliam cs e lucem in qna

;iiiie tempora aptiTiia. /Illciiiacnim lcinp'ii;i (juidaiile ii;ibilai D iis. Undc csl illuil lum n, de qno in Lvao-
se halicre piilucriiil? lloe crgo tog.uilur ftvpoiiccc ,
gciio ICoitiir ; Eral lux vera (juiv illuminnt omnem
ho-
iit intelligaiil sc non ini,:liis<cr>.', cnm tcncio volunt m nan
p jiiiiicii venienteni in lianc munduin. Nani soiis isiius
rcprclieniierc (|a')i! siilgcnlcr qiicrcro ileliiieniiH. Si iiiuininat iioniinciii, seJ corpiis lioininis cl
aniein noii diciiiil, Qiiid platuil Doo siil)i( > liiccie iiioriales ociilos, quibubiios viiicunlaqiiilanim oculi,
laMim el lciraiii , scd tiiliiiiil , unde autiito, el boc qui siilcin islum inul!o meiiiis qiiaiii nos dicunlor
laiiiiini dicunt, t^uid piaciiit Deo farere coeliMii ct _< J«S|)icc;e. Illud auicm lin^si.n non iir.itioiiabiiiuio
leiram? ^on ctiiin coicvnm l)co itiniidom Isiniii di aviiim ocubis pascit, scd ptiia c.jrda coriim qoi Deo
ciiiius.qoia iion ejiiS ;ctcriiilalis cst hic niiiiiduscojiis cr 'duiil, ct ;ib aino.e viiibiiiiiin reniiii et teni|)ora-
iflcriiilaliS CitI Dciia. Miindiiiii quipi);; Dens ii-c.l, oi-Si liiiiii .»(: ad ijiis pi;ccepla ciim|)iciida conver(uii(, qnod

cuni ipsa crcaliira, quaii! Iccit I)cus, i.inii ira esn»; om.'Cs lioiiiiiics possiint, si veliiit quia iilud luinen :

«(iperuiil. lit a-icina iciiiiiora

i.Ico (lii^nniur noo , vcnientem in liiinc mun-
(iiiiiicm illoiiiioal buiii.iiicm
t;'.!!!cn t\i' suiil •AJieina qiiomodo .xtcr.ios cst i ciis, (1(101. K170 tciicbr.x eranl supcr aby.-sum, anicquam

(|!.'.u\ Deus esl aoie Lcinporj, (joi labricaiiir ea icni- lux isia heiel. Dc qua conseqiicitlcr boc loco dtciiur :

|pOiiiin : bic;il omniriqii;^ lccit Dcii.s liooa &ui:i va dc, Ei (liiit Ueus, Fial lux. Qma ubi lux non est, lenc-
^eii iioii sic bonu siini (jooni d') U inr.-, cst />jii , ijiii i i.i br;e Siiiii; non (juia aliqnid siiil loiicbrx, scd ijisi
fciii. Ila-cauleiii l'.ici;i sunt,
ea j^ciinit lic se i,.oo,
iioit hiCis alisciili.i loiicbr.c (jiciiiititr. Sicut sileiilium iion
m lioc esscnLijiio.! ip-e csi. Sed ct leiit da niliil.), v.i aliqici res cst , sed iibi soitiis tioit cst , Silentiiim
cssctii a: itiaiia, nec ci a qno iacia su;;i, nac 1' liio diciiitr ; ct ii(iiiit:is iio:i aliqii.i res csl, scd in cor-
cjiis per quejii lacia s.ini. .Iiishis csl eiiiiii. Bi eiiuii p.ire obi legumeiilu.m iiun csi , itiidilas diciliir ;

isti dixerint, yiinl placiiil Deo f.pccre cicioo) et lcr- ci i:iaoiiaS'ii(iti csi alKjiiid, scd locits ubi corpits noii
ram? respumicndiitii cst c s, iit prius vioi discam . esl, iiiinis dicitor. Sic leiiebra;, ut jam diximus, non
Milunlatis bo aii:c, qui vtiiiioi;:tcm Uci nos>e dosi-
I ^ aliiinid siinl, sed ubi lox noti est, tcnebrje dicuiitur.
dtTitit. Cauiias cjiini voluni.it s Dei ,s;iic qu.irunt, il.ec ideo disinuis, quia soleiii (Jicerc Unde crani :

ciiiii volunlas Dci "inDiuii f|-;co s'!;il i|isij sit caosi. ijis;c lenebriC supcr abyssum, aiitci|u ui Deus faccrel
Si eniin li:<bcl ciusjin volnnlas Dci, esl ali.ji.Md qiiod iiicciii, qnis illa» lecerat vcl {leniterai!' aul si iieino
anleccdit voUiiilJciii D i? (Jiiod nel.is csl crc lcie. JecTji vel giiiiucrat eas, a-tern.i: eranl (eneiira:,
yui ergodicit, Qoitic lccil icus calnrn ct iiriaiii? q.iasi alii|itid sint teiiebrjc, sed, iii dictuin est, lucts
icspiiiideiiduin e^i iili, Q.iia vohiii : v()!iiiit:is eiiin ahsc.iujboc iiomcii acccpil.Sed quiaipSi labulis sitis
Dei causa c.-i cocli cL icriyc; el iOitn (iiiijoresi volini- dcccpLi cielidcruiii ^i;cnleiii esse teueorariim, in (jiia
l.iS Dei qu.uii cochun et ieira. Q;ii aiilcm dic i : ei cor,ii)ia, ei fornias el aiiimas in illis coiporinus
tHiaie voluit iaccic cail;iiii ct tcrrain ? aut, tJln cral, fuissc arbitrantur, ideo piilint qinid leiicbrie aliijuid
Miicquam licrciti V mqiis aliqutii qi;;cril q;i;:iii csl siiii, ci iio;i itiiell gout oon siiitiri tcnebras, nisi
vuliiiuas Dci. iNiliil cniiii niaju:: iiivenin pole.-t. C mi- (juaitdo ho.'i vi tcmiis sicut non senlitur silentium,
:

pescaieigo se liuinaoa icineiitas, ei id i|uod iion csf iiisi q<<aiido non aiidimus.Sicut auiciii silcnliuia nibil
iion luajral, ne id quoJ csi noii iiivcniat. IM .si v.iiinita- C;U, .sic ct tcneorjc ndiil suiii. Siciitauiem isti dicuiii
leni Dci nosse quisque desiucr.il, Ii;ii anncus Deo. g.-nicm leiicbrarum coiitra Doi iuceiii pitgnassc, si-
C^Tic si volunlal.;tii li.>niiiiis quis nossc vi 11^1 c ij;is cui jiolest cl aliiis simiiiler vatins dicere gcnlein
amicus non est, omncs cjus !i'ipitdeii(i;im aui ^l.ilti- silcniiortiiii coiilra Dei voccm inigiiassc. Sed illas va-
li:>iii (lcridereot. Noii eiiMt qiiisque efiiciin: ainiius iiii:iles modo nos sus; ijiimiis rcleilcic alijiie Ciuiviii-
nt-i, iiisi pur.aii^^iitiis oioriixis, c( ili.i |i -0 i>r;vccj)ii, cere Nuti cniiiica qiiu; r.^prijliCiidunl iii Velcii
 :,

QC.ESTio.NKS SLPr:ii gi:m;:s'.\!.

Tcsiaiix^nio, s(a'i:Miius Jcfendere qiiafiiiiin viros Do- A ca-lmn ct iiMia aj-.ulal i c;t isio gi-ncre Iucn!i()iii..i,
pryslare digiiatiir, el iii eis osU-nderc cotiira
tniiiiis (pio Dominns loiii.Mir, ciim ilieii Jam non dico vot
:

voriiulem Dei niliil valere lioiiiinum caccilaleni. Sc- Sffvos, quin f,fri'iis ncsc t qnid (ncial Dominns ejus.
(|iiiliir : Vos autem r/(.ii ainicos, (iuiu omniaqua; auditi a Palre
QuO'l aiilem scripliim esi El sfmhvs Dei ferbalur
: «i.o, noln fici vobis {Jjun. sv, 15) nnn ()uia factiini
:

snjjer aquas. sic solenl Manichxn reprelieniiere, nl erat, «cd oiii c.Tlissiiiio fiiiurjim erat.
i
Nam post
dicant : Aqiia crRO era) li:ii)ii;icn!nm Spirilns Doi, ct panliiliim dicil A:itiuc tnulta liabeo vobis dicere^ sed
:

ip«-a contincbal Spirilum [>(m. roium corianiiir pei- nnn poieslis poytarc vioda. IJt qiiid cr^o dixeral :
ViTsa (iientc pervcrlcre, et excaec.lnliir m.ijiiia siia. Otiiiiia qncc andivi a Pdtrc. mco, unta vobis jeci
, iijsi
(^im cnan (licimns, Sol superferitir siiper lerram, qiiia sescieba!.
Iioccssc factiiruio.Sic cliam roeluui cl
icinqiiid lioc intelli^'i volnmiis (\»nd in terra liabiict, ti'rr;i (lOliiildici
iniieria, uiulc iiondiim erat faclum
fi lerra solein coniineal ? et lamen iKin sic Spirilus coeiiim ct (erra , sed tameii nou aji.inde laciendiiiii
Dfii snperfercbaliir supcraquamjSicutsuperfertiir sol (i.jl. Iiniiimeraijilcs lales Soripluris di* locutioucs iii

sup('r lerrani, sed alio moiio, quem pauci inleijigiiiit. Viiiis iiiveiiiiiiii.ir, siciil in cunsiietiKiiiie
senuoiiis iio-
Nnn cnim per spalia loc.ortim snperforelfaliir nqii;e siri, ciim id q(n>d ceriisMiiic fiilnrum speramiis, di-
iile S|iirilus, siciil terr;c sul snperffTlur, setl per ciiuus : Jaiii lacium put;i. iS.-iiic aiiti-m adhiic iiifor-
P'>l<<uli:im invisibilis $ublimil:t(is su;t;. Dicant aate.in liieiii maiciiaiii, ct j:uu
ieirnii iiivisibiicm et inconi-
II his isii (|uomodo his rebns qu.^e fabricaitiJjc sunt, p)sii;iiiivo u:i ajipi^llari, qiiia iiiier omiiia eieinenia
siiporferalur voiiinlas fabri. Quod si lijec liumuiia et iiiii di, torra niiiiiis videtnr .«peciosa quam cxiera.
qiioiidiana iion (imcant Dcum, el Q
compreliendimf, InviSib.iem aulem dixit, propler oliscnritaiein el iii- ;

simidici corde (]U% iion inl^iiigunt, credant iie ciim : c pnipnsiiani , piopicr inl iriiii;a;ciii camdem ipsaiii
votunt verbis sacrilegis Cimridere verilaicm, qiiam maieiiam ciiaai a.iuam apptli^ivil, super ijiiam ferc-
videre iiou possunt, redcat iilissecuris iu crura.N.mi l.;ilur Spiiitii:i l;ci, sicul .M.p.ricrjiir ijbncaiidi vo-

illa concidi non poiest qui; incoinmutabilis maiiet, lunlas arliliiis. Qiiod clsi paiuonim intciiigiiulia
sed qnni'cnnqiie plagaein iilam eiiiiss;e fucrint, reper- poiesl altingcie, iiuni.mis la.ncii v t.m neacin utruin
ciiiiuniur, ei majori ictii redeunt in eos qui cjedere vel a pauc:s iiomiiiibiis pos^it c.puni. Proptorca
audeni qiiod credere debereni, ut inteiliiiere mere- e;)»iii noii abaurdccliani aqu.t dicia csl i«ta malcria,

rontur. Deiiide qu.-Eruiii, et iiisullando inlerrogant quia oiiinia qiiai i.i terra iiabCuiiliir sive animalia, ,

iinde erai ipsa aqua super qoam fercbatur Spiritus sive herb;o, vel arboics el bis siiii iia, ab huniore
D(;i. Nunquid nim snperiiis scriplnm esl quod Dcus
> iiKjipiuiil lormari ulque luitriri. ll.uc crgn iioiniiia
a(;uam fecerii? Ilnc si pie (iiia;rercnt, invenircnt oiiiu:a, siye cueium cl tcrra, sive i. rra invisibilis
ei
qiicniadmodum inteiligcndnm cssct. Non enim aqiia iiicomposit?, et abyssus cuiii lencltris, sivcaqua, su-
sic .ippellata est hoc loco, iii hxc a nobis iiitcliigauir per lerrain opmtiis ferebatur, n;)iiiioa sun: iuformis
qiiam videre jain ct tangcrc possuinus quofuodit iii;itcri;c, ut res igiioraia notis vncjbulis
:
iiisinuareiur
iicc lerra, qux invisibilis el incomposita dicta est, inipcritionljus, el non uno vocabulo, sed mullis «e :

(alis erat qualis isla qiiae jam videri el iraclari po- hi uiium essei, lioc esse puiaretiir
quod cniisueve-
lcst ; sed illud quod diclum est In principio crea-
: laiit iioiiiiiiei iu iilo voc.=ibiilii iniclligere. Dictu
csi
vit Deus coelum ei lerram. (Joeli ct (err.v iiDiiiine uoi- ctcliim et terra , qiia iiide fuiiirum erat coelum ei
versa creaiura signilicaia Ci>t, quani fecit et condidii tcrra. Dicia est (erra iiivisibilis el incomposiia, ei
p
Dciis. Ideo nutein nominibus visibiliiim rerum lixc *-• loiielir?e stiper abyasnin, quia ioformis erai, et nuHa
apficllaia siiiit proptcr parvulorum inlirmiiaieni, qiti s, c.ie ceriii aut iractari potcrat, ctiamii
cssel homo
niinus idonei sunt iovisibilia compreliendere. Primu qui vidcrei aiqu (raciarcl. Dicta csl aijua, qnia la- ;

ergo iiKiteria facta est conlusa el infdrmis, uiide cilis elduciilis oubjacebal operanti, ul de ilb omiiia
ooiiiia licicnt, qu:e distincla alqiie forinala suiit lonn;ireiiiur. Sed sub liis omnibus nomiiiibus maie-
,
(|ii()d credo a Gr.Tcis chaos appeliari. Sic ciiiin ei ria erat invisa el iiilormis, de qua Dous
couJidil
;i!io Inco Ifgimus dictum in laudibus Dei Qui fecisli niundum.
:

utundum de materia informi, elc. Quod aiiqni co- In principio creavit Deus coilum et terram. Isiud
dices Iiabent de maieria invisa, et ideo Deus reeiis- capiluhim librorum omniuiii capiitesi. Omnisnamque
sime crediiur omnia de nihiio fccisse , quia ctsi Sciiplura diviiia biparliia cst, Vcliis Tcslamenluiii ct
(>mnia lonnata de ista tnaieria facia sunt, hxc ipsa Novum. Alia quippc suiit, ubi ijeleriia intimantur, iit
lainen inaicria omnino de nihilo lacla est. Non eiiim €st In principio erat Vcrbum. Alia lacia narrantiir,
:

(lcbeiiMis esse similcs istis qui oiTiiiipotentcio Deuin ui cst In pnncipio creavit Dem cxlum e' lerram. Alia
:

iioii credunt aliquid de nihilo faccre potuisse, cuin fulura proiiuiiiianlur, iiicst Cum vencrit Fiiius Itomi- :

ciinsidcrant fabros et quoslibet opilices nou posse uis in mujeslate sua (Luc. ix, 2G). Alia vero siiot quas
aliquid fabricare , iiisi habuerint uiide fabricent agenda praecipiuntur, ciim di-^iiiir UiUges proximum :

Jigiia eniui cl adjuvant fabrum, ct ar;jentum adjuvat itium sicul teipsum (Mallh. xix, liJ), ci reliqua. Hi-
argentarium, et aiinim auriricem, el lerra iigulum p;»rlila vero eil, quia snnl alia qii;c bccuiiduni ligu-
adjiivai, ut possil perficere opera sua. Si enim noii ram dicia suni, ul esi Canlica caniicorum, et ul tjsi,
a( jiiveiiiur ea iiiateria tiiide aliquid faei^int
, tiihil l' Aiidivii Adam voccm Domini Dei dcaiiibulauiis iii
:

piisseiitfiicerft, cum inaieiiam ipsam non ipsi faciniii. paradiso. L^l alia suni sccunduni riTuni gesiaium
^oii ciiim faber lacil lignum, sed do ligno aliquid lideni, ut est quod popuius exiens de iligypto , ei
f.icii sicct ca;teri omiies opiliics.Omnipoiensauleni
: quod mare pedibus anibiilavit. Alia veio suiil qu;u
Dcus iiiilla re adjuvandus er;it, quan ipse iion lece- iitroque modo dicla siinl , ut cst tiaiisiius uiaris
rai, ui qiiod voIeb:ii eriiceret. Si enim ad cas res Uubri, 61 uiiracula illa qux Douiinus in Evungcliu
(|u;is faceru volebat, adjuvab.-il ciim aliqua res (luam lccii.
i| se noii fecerat, non erat omnipolens, (juod sacri- DlSCIPULilS.
h^Hiim esl credcre. Informis eigo illa malciia, quain
In prin ipio creaiil Deus ca:lum et lerram. Iiiqiii-
de iiiliilo Deus lccit, appellata csl priiiio cojlum ct
reoduiii suuimo|ieiu csl in (|uii priiicipio, otriim iii
ttrra, iion quia hoc jam cnil, scd qiiia lioc csse po-
piiacipio lemporis, aii iii pri<icii<io, ut hoc cs.*»c( ini-
iciat. Nam ei cocluin po-tca striblur faciuni, qucm-
tinm crcaiiiia; cjiis, cx (juo alia esse coepoiUiit. ^'in
admodiiui .si scmeii aiboris coiisidcranies ditainiis
0111111 coft;ieriia Dcu sempcr lueruiit.
II. cssc radiccs el robor, rainos, Irucius el lolia :
i

iioii (jiiia j;im suiit, sed quia inde ruiiira siiiil. Sic M,VGISTi:it.

iJicnim ost, 7)1 principid (ccii Deus ccelum ct lerram, Dioamiis (piia in principio sibi coj;ieriio fccit Deus
(piasi scmen cicii et icrra;, cum confusa aiilmccssel cu;liiiii c( terrtni , itt iinigciiiio Fiiio, qtii cst
sapicn-
ca'li el terraj maieria. Sed qiiia ccriuiii ci:it iiide tia l'.iins, do qiio dicit Aposlolus, Chiistum Dei vir-
lu:Mr;:m esse citluiii ci tcrraui, jam ot ip^u maicrla tuliiii , cl Uci :inpicul;am [l Cor. i, il), ci iii p:>;ilmo
 ? .
:

243 BEDi*: VtNKRAniLIS 01 C. PAKS II. SLCT. II. — DIUIA tT SPUI5IA. lii
rficit , Omnia in sapientia feciiti (Psalm. ciii, 24), el A UAGt>TER.
Qnia
iloriim
omuin
tlicit Aposioliis
quoe in coclo sunt, tl quce in lena
: in ipao condila suul
, visibiliu et
Id est , qmn nnn em a m.tri (listincla, vaeua, io-
,
qiiii, qiiia lill.<tril«iis non
circuindain, vu| vicibiis
er:il
inviiibiita {Cotoss. i, IG).
suis orii:il.i, id esl arboribiis et animalibiis.
DISCirULOS. Itein fpiritualiier. —
Terra scilicel carnis nnslrsB
Genesis principintn est. Jn principio creavil Deus inaiiis ei v.icua erai, priu^quain doctriiix accepcrit

ceglum ei 'eTram : angcli i^oslmoduni facii suol. Si fGrinain.

aiigeli ant<^ facti siiiii,noii primo oniiiium creavit DISCIPULOS.
DfMJS coelum el lerr.un.
Quare lenehn^e dicuniur supcr facicm fuisse abyssit
ILVCISTCR.
MAGISTE».
Qiiando facta suiil sininl siilen. ait Scriptura :
Quia non enl lux qux* snperfnndercMir; quod sf
Latidnveritiil ttie anqeli mei voce ni/if/na. Qiiarla die
esset , superesset. Iieni (|uia erat spissus ner,
niii|iie
l°.tcta siiiii sidera, ctinm ernnt aiigeli, neque enim
rarens Ince diuturna. Aliicr. Tcnebrx erHiii super
die no'|ue secundo facti suiil. In bis eniin
icrlio
facieiii abyssi, quia delicitirum ca'citas. ei ignuraiilise
apparet quas facia suni. Tertia die scilicet terra ab
profunda ubscuriias, corda nostra tegeb:it.
aquis discrela ost secunda factum est rirniaraen-
:

tuin, ubi sol et liina disciirrunl, et sidera. Porro DISCIPIXIS.

primus dies ipse angelica nalura, qiia> prinio
esi Hieronymu». —
Quouiodo S])irttus Dei ferebainr
coeli noinine iiuiicup:ila esi. Uiide cvidenicr osieii- B supcr aqiias, edisscro.
diliir, priinuni diciii spirilaleni luctuin , id esl, an-
MACISTER.
gelicain naluram , cl lioc ra-luiii
corni- quod ociiiis
inus. Maiii (|uod ait , Deui caelum
7ii principio creavil
Pro eo qunil in nosiris codicibus scriptnm esJ,
tt tcrram, iioii priroo oinnium sicul ais, sed , lii ferebalur, in Ilebr.iiO liabet Merahefeih qiiod nos
,
,

principio, id esi, in Filio, iiiio per Filiiim fecii Deus appellare possumns, incubabat sive confovebal , in ,

omiiein spiriialem corpoMlcniqiie crcaluram, qiix similitudinein volucris ovn calore incubantis. Ex quo
coeli ct terrs noininc appeilaia est. N.im quod ipse intelligimus non de spiritu miindi dici , ut nonnulli
sit principiuin, de se inierrogauiibus Jiid.cis quis arbitrantur ; sed de Spiritu snncto, qui ei ipse vivi-
esset, respoiiilil, Principium qui ei loquor vvbis. licalor omnium a principio dicitnr. Si aiiicm vivi-
Primo igitur voluil coelum ci lerrain
ficator, quasi conditor et Deus : Emiilcs, aii, Spiritum
quain> , vetiii
dam spiritalero corp(>ralem(|ue inatcriam dicere , el tuum ei creabunlur.
sic qucmadmoduin siiigillatini lacia siint, urdinem DISCIPCLUS.
lexere. Quod eiiim dail, calum, boc roilii dixisse Augustinus. —
Spirilus Dei ferebatur super aquat :
videtur aquitrum abyssuin, leneb;osaiii Ad% quo» localiier ferebatur, sicnt sol et sidera, an aliterl
damniodo fluiianlein vitani , nisi (univcrtaiur ad
MACIi^TEh.
Crc:ilorem, et liat lux , et conteinpleiur Triiiiialeui
Deuin tiit Deuni. Neque enint iia diciinus, ut
io . Spiritus sanctns Deus esi, qua in re non loco con-
)sta malcries pr^ccdat furmain suani, sicui prxce- tineiur ei distenditur, nec temporum niuiationibus
(lit ligiium arcas, et sicul pr.t;cedit vox vcrbuui iie- : r subjacet, sed esi ubique prxsens toius. Qiiuinodo
que ciiim lempore, sed ungine. Igitur prinia crea- saue nominavit crraiurain, cui snperferre diceretur
lura lux, noii ista qicc quarla die facla esi, sed Spiritus sanctus, non localiler, sed poientialiter Do-
spiritalis, id est, aiigelica naiura. lloc t.uneii iiiicili- minus, non ex indigenlia fecii opera sua , sed cx be-
gendum quud siinul creavii coeluni, ei (criani el nciiceiilia : iicque buruin indii^et qux fecit. IndiKus
.'ucem. Quia nii.il inierest , nisi origo taaluin. Sicut quippc atque egenns amor subjicitur rebus quas dili-
lioiuo duai» puraLoliis cogniias SiUiiii n<>n potcst gii : ideo dictus est i-uperferri crcaturam Spiritus
enariare, iia ei Duininus fe it , qu:a lioc prius cnar- sancius, quia non ex indigentia operalus esl ipsani
ravii quod urigineiii liabiiii, et |K>su:a quud esinde crealuram.
iactum quuinvis utruiii(|Uu siuiul lecissei ; ui
fuii,
MSCIPULUS.
quod ^o;a origine prior esi in laciendo, prior tii ex
lcnipure enarrando. Krgo duiii oporicbat ut Scn- Ambrositis, — Quomodo Splritus Dei [erebntur tn-
piura saiicia uirumque euarraiisel, inin res gesias per aquat
quaiii res enarralas, quod cxindc facluin osl. U;iiio UAGISTER.
eral iu prius enarrassel uiide aliquiJ lacliiin erat
Sicut ail Aposloins
Siiperetninentem , in (uil
:

quain iliud quod exinde faclnm esi propier lardio-

, tcieniiaiu cltariias Chriiti [Ephes.iii, 19), et alibi ail
res inielleclu ut capere poiiii».>enl. Quia rcs corpo-
,
Superexallat antem uninem iiUvlleclum {II Cor. x, 5),
rca ex aliquo liebanl : <|ui niliil imeresl iuicr i
ergo incliualum aliquid MSiendil, super quod Spirilu»
crcaiioiicin cceli ci lenu', ci lucis, niii buc taniuni
,
Dci fcrre diceretur, non loco, sed omnia supennie
«juod est imcr veibum ci vuc< in. .. aiqtic |ir.xcelienie pclcntia. Duo quippe sunt pruplcr
nsciruLUs. " qua: amul Deiis crcaluiam sn:>fn : ut sii, «t ut ma-
iicat; ui sit fornuta, ct maiieat in prxceitio sui cou-
Cur iion dixit , In piincipio fecit Deut cmlum d diioris. Ut essct ergo Spirilus Dei, superfurebaiin-
ttrrum, scd creuvtt/
super ai|uain : ut autein inanerct , vidit Deus quia
UiCISTKK.
bunum est, (|uamobreni pniis n*s iiiloriiiatas , ct
Propter inforniilaieiu inatcrix. pnslea Spiriinm saii' lnm itominava , quM «»11101:»
MSCUUl.lJS. cxiguns amur icbus quas diligil sublcrpuniiur.
Da scnsnm spiritalcm. UISCIPULUS.
UiCiSTtr.. liem in llejcmneron Auiiuitinus. — Dc inforniilatu
Priiicipiiim Cliristus cst, sitiit ipsc in ICvanqoli» maicrio!, ut pleiiius et nber.us expona^, posco.
a.l PrincipiwH qui et loquor lobis.
: Iii buc igi!iir
MAGISTER.
prineipio lectl I)eus ((eiuin, id nsi, i|iii coclc.^ilia mc-
Veriini ci maiiifeslum esl, omiie mutnhile ex ali-
(Jtnnlur et qiinTiinl. In ipso iLtii cl cariialus, qui
lcrreiiuni boniincin iit-:'duiu depusiicrunl.
qn» iiirurmitalc foriuari, si:iiulqtie et iiinnifeslis^im^i
r.ilio ducct, nnllarnin naliirarum m.ueriain ossc po-
OISCl; 'jLUS. tuisso, iiisi ex Dco, licct dical Scri,iiiira Qiti fecini :

7>rrc rtii.'Ci/i eiu! Diniu.. ei - «'«:(. C;ir iiuitis cl luinidnin ex mateiia iuformi. Non t;iincii inlurmis
ViLUJ? iiiaicr.a furn;a!is rcbus lompcjrc |:riui eal, Ciim sil
 2i5 QUvEsrioM=:s supkii gcnksim. Ii6
iiliniiuitic simni ..::!< ic.uiii» , cl (|i!0-,l r;i( Ihiu osl ci A sifiil croa'i!r.ts c:c!«ras rcpciit qiias creavii, ui jii

«iinl(i faciiiiii « st. Simt vox iiincii;! \TriKiiiim esl, iirniamcnlo dicil Fial fiimanicntnm :
, ei iKirum : Lt
vori):i vero fiiiin^iliiii vmrm indicnnt, itn fre.nlor jtXH Oeus firmamentum?
Mciis 110!) firior tciii|)(ii«: fi-tit iiili)rtu(^iii i)i:iti>riati),
MAGISTER.
«a cam postt;.*) per oidiiioin c|ti:iriitiiciitiqiie ii^tlur.')-
Nccessc n.tniqii^ crat iit divisscl, Fccil Dens lii-
nini quasi secuitd.i Cdnsideralione formavit ot iion ,

ceiii : qiiia iiilcllerlii;ilis ciealura crat , id csl, angc-

piliiil iion divii^erc Srriptnr;) li>i|uciidi iei)i{'.oril)iis
!i<a. Qiiaudo aiilem dicit, Fiut fiimanieniuni, vel
(]iioJ Deiis facicndi lcmporiims iion divisit et iios :

Cilera iit aliis crealuris, lioc in cognitione angclicii

ciitn diciiniis malcriam et fi)riiiam , i)iriim(|iic siiiiui
diiit, qiiia nec niiriim est, si Deus saiiciis aiistclis
iiilcltii^iiiius, nec ulriimqiie sinitii possiiiiius cr.iin-
siiis iii priiiia lucis coiidiiinne ad sc cnnversis, priiis
iiarc. Qiiod si otim dixit
spiritalis liix faota cst,
voliiit OMciidcrc iiiiid cial deiiiccps iacttiiiis. Qiiando
Deus, l''iai iux, non illa vera I';(lri coaBicrna iiitelli-
vcco dicit, El fecii Dais, id cst, in propria reruin
i>enda esi pcr qu:im fiictu suiit omiiia, scd iila de
n:ihin, j:tm ihui crai lioc opns de angelis ilerum
«pia dici poliiii , Prii r (•iNniiim cicala csl sapicnli:!,
rcpelcrc, (|U;a iili lunc, sicul disimus, conversi fue-
(jnia pcr sapiciitiam iioii crcaiam facta cst lux. Quo
raiii ad cogiiosccndiim creaiorein siiuin. Ctim eniin
aiitcin inodo siiiiul fien poliieiit, ci qiiod illuiniiiare-
a:icnia ill.i el immiitaliili.s, qiioc noii csl facia, gfd
iiir, ct ipsa illiiminatio nc diverso tciniKirc narraiida
gouiia s.ipieiilia in spiritalein at(iue rationalcm cvan'
fueruiit, paulo anie dixiinus, cuiii dc maleria iracla-
turaiii se iransrert, sicui in auimas satictas, nl illii-
reinus.
niinaii iuci re posMul : fii in eis quocdani luculcnla
P15CIPIJLI)?. B r.iiionis aireciio. qii:c polesi nccipi factar lux, ciim
Augnsfiiius. — Dixil quoque Doiis, Fiai lux. Iii dixeiit Deus , Fiui Inx. Jam eiiim erat siiinlalis
die dixil, aii aiiic oiniicm (iieiii : si in dic dixii, <:reatio, qu-id ca'li nnmiin! s.i^iiiiic;(t.i esl , cum scri-
(enipor ililcr dixit : si tcinporalilcr dixit, pi^r ali- |iluin sit : In principio creavii Deiis coelum et terrum.
{jtiani crealurain dixit. li'iiur nuii esi prima crcatur.'\ Noii coeli corporci sed incorpoiei coeli ,. in qua na-
lux. tura iiiielli;;unlur omnos saiicii angeli.
MACisiru. Gregorius. —
Talcs iiamqiie creati sunt angell , ut
si veliiit, bcaliiudiiiis liice persi.^lcreiit ; si aiiiem
iii
Nec in dift dixii, ncc iciiiporaliter dixii scd anie ;
. nollcnt, ctiam iabi potuissent. Unde cl Saiaii cum
oinneiii prufcclo cieaiurain Vcrlium suum geniiit.
sequacibus lcgionibus cccidii, ied posl cjuslapsiim iia
Diclio iiaque Dci vcrlinin esi. Sed diviiia Sciij.iura
coniirmati suiit angcii, qui pcrsiiterunl, ut cadere
p;irvii!is coiigrucns el qiioitamm<ido eos lactans, ut
omniiio noH possinl. Qiiod lienc in ipso esordm Ge-
tiroficianlei ctiitim ^pintulem capi:int, voluil seiiipcr
neseos pn^scmis libri iiisiorica descnpiione sigiiaiiim
|<cr omiicin creatiirani [crialuntriiiu] lorinationem,
esl : quia ercavii Dcus coelnni , q>iod posimoduui
(liclionem nunciipare : ui si, verlii causa, re<|uiramus
vucavit lirmamenuim. Coeli eigo iuerunl, iit dixi-
f|uoiiiodn lacia cst lux, audies : ln verbo Dci erat, ut
nius, lii qui priiis bene sum coiiditi, sed posimodiim
iicret. Quomodo el c:ctera pcr ordinem si requiras,
fiiHiaineiiium appellaii sunt quia ne omnino jitn
quomodo facta sunt in verliu De.i erani ut ficrcnt
: :
:

cadeient, virlutcni incdiiimiitabilitalis acceperunl.

Fial lux. Nequc enim
liiiic est eniin : Dixii Deus,
corporalibus modis loqiiiiur divina naliira, nec quu-
licm Greijorius. —
Dixit Deus, Fial luxel facia est
iit's dicilur, Dixit, toties verbuin formavit. Unum C lux, et paulo post Facium esl vespere. Nequaquam
:

veio in iiac viia per exeicitaiionein jusiitiae pecca-

enim Verbum genuit co:eiernuni et consubsianiivum
lUMi deseriiur, ui in eadem jusiitia inconcussa jn:i-
sibi, in quo omuia iiit-(I.ibiiiicr dixil.
neaiur qiiiu ei suam cordis liabiiaculo cuip;c recii-
:

nisciptjnjs. ludo cliiniiiat, ipsa tamcii cuipa, quje repelliiur,.

Iicm. —
Pixit quo(]iie Deus, Fial lux. Lux autem cogitatioiiis noslran r»iibus assidens, ul sibi apcna-
Ikuc csi visibilis, au iiivisibihs? t!ir, puisal. Quod Moyscs spiiiiaiiier innuii, cuni
facla corpoialiter lemporuin iiioiiienta iiarravii :
MAGISTER.
Facla esi iux, alque jiauio po>l subjiciens Factum :
Iiivisihilis enim diciiur, qiiia crcatio angelica cst,
esl vespere. Crcaior i]uinpe omniiim iiiiiiiaiue culpji
qiiam valeni piospicerc. Kaiio eiiim
ociili iioslri iioii
PI.1SC1US, luiic exprcssii lu tciiipoie<|uod iiiiiic vcr-
erat i.l «iic qtiarto sidera iii coeto faliricasset, quo:
satur in niente. Lux qiiippe ad vcspornm ducisiir,
oculi nustri poiuissenl prospiccre.
quiu iiiniiruiii luincn reciiiudiiiis uiiibra scquilur
DISCIPt;LU>. teiiiaiionis- Scil quia elcciorum !tix leiitatioiie noii

Islacrcatioangelicaesiteinporalisan intemporalis? cxstiiigiiuui' , ii.squaiiuam iiox , sed vcspere f;icla

periiibetur : quia iiiinirum sa-pe tenlal o iii coide
MAGISTEK,
letlornm lumen jiistiiiuj abscoiidit, scd iioii iiilcri-
Tempnrnlis eral in angeiis, inlcmpnralis autem iu si ad pailorem trepida
in;l, qiiiu loiiis periraliit, icJf
|le«». 'Icmporalis ciai, quod dictnm inleiiigimus ab fundilus iioii cxsliiiguil.
.eteriio Deo exprcssuiu per Verbuiii cuxtcrnum in
D Aiitbiosius. —
Dixil qnoiiue Deus, Fiat lux. Id ost
cieulura spirilali , quam jam tuiic feccrat cum di- iiluminauo crtidnlilaiis ;spi'areai. i'iima euiia dic lu-
ctiim cst : //( principio ireavii Dens aelum et Urrain. ccui lidei dedil, (juia priiiia esl in convcrsione lidcs.
Scd isla lociiiiu noii laiiliim siim uliquo sono, scd Uiidc ct ipsuii! pniiiuiii precepii maiidaluni cst Do- :

eiiam sine ullo corporali motii crcaturae spiriialis, minus Dcus luus, Deus uiius est. Propier quani liilein
fjus nieiite at(|ue ntlione ijiMulam iiiddu iiiiixa, per
ipse Diiiniiius visibililer iii luuiido appareie voluit.
\«!rbiim Pairis cox-icriuiiii. S'd inulium aiqiie dilfi-
J im tuiic Deus juMa [irx-scieiiliic suai gratiani, divi-
ciiliiiinm est capere, qnomodu dicitur Deo non tem-
sii juolos, id esi liliua Dei el itn is ,
peccaioribus
poraliicr jtibenii, ne^iue id temporaliter audicnle
taiiquaiii a teiiebns : voiansdicm, ilios noctciu,
istos
crcaiura, qui coiileiiiplaiioiie veriuilis omnia exccdit
Nain qiiia iii iucis nomine Jiisli a(ipt:llaiitur , aud^i
K.mpoia scd inlelleciualiier siblmct imprcssas cnin
:
Aposloluiii Fiiisiis, iii(|iiit, aliquando lenebrce, iiune
:

I'alri eosulcrna subslanlia , l;tnquaiii iiiielligiliilis lo- aulein lux in Doinino (Ljilies. v, S),
ciitionis, ad ea qnae iiilra su;il iiaiisiiiili«;nlis, ut
fierei tcmpornlis iiioius in rebiis tcmporaMius, sive I)ISCIPL1.0j.

lormandrs, sivc adm.nisliandis. liciu Facia est, in- : Augustinus. — Fl Deus iucem quod esset bona,
vidit
«|iiit, lux : id esl , trealio angciita, quia liinc coepo- Si suiitio vidii Dcus iuccni quud esset bona, aa au-
runt agnobcere vcl inteiligerc crcalui cm suum. lea iiCbcivit, cl visio ei coiilulil scieiiliain ?

BISOIPUl.lS. UAGIvn R.

Qiiarc i cruiii w.ii !cic;ii, I; c it D.n- l'.:ccin, Qaiiic c;:iiii opn^ {•i.ic^dil vuluiiiai iiJiM duuv
 ;

247 BED^ \'ENERAB1LIS OPP. PARS 11. SECT. II. — DUBIA ET SPURIA. 241

€*igilamus quid operari debeannis, neque ciiim ipiio- A cct videtiir in arle qnx facla siint, quarn in seips.i
mns aliquid facil, diim cogilol qusliipr /ianl quae qu;« faciti cst. Propierea ait evangelista Joannes ;
facicnda cogitando disposuit, el curn hoc in liomi- Qnod facium est, in ipso viia eral {Joan. i). Omnia
nem cadere non possit, ni aliquid ignorans faciai : ergo qu% facta snnl, el vilam non liabent, in ipso
qiianto magis in Deum, qui omnia antenio et siabili Verbo Dei viia sunl, in seipsa non sunt viia. Cob-
eonsiliosuo, qiioniojlo voluit, fecil. Nec aliier.etenim liim, lerra, lapis, vitam non liabenl, et tamen iii
r.-icia, ct aliier faciecda vidii : eo iiaque modo vidit Domino viia sunt ; vivunt igiiiir in Deo sine initio,
facla quo viderat facienda. aique coinniutahiliier omnes raiiones creaturarum. Ac
per hoc plus videniur ab angelis sanctis in Verbo
DISCIPULUS.
Dei, ubi sunt vita, qii»m in seipsa, qiiia scientia aii>
Et vidil Deus lucevi quod esset bona. Quare lucem gelorum in comparaiione Dei qiiodammodo vespe-
lantum laudavit, et noii nociem? rascit. Ergo primus ii^ cogniiione flrmamenti; se-
UAGISTER. ciindus iii cpgnitione discrelionis lerrx ac maris
tcrtiiis iii cogdiiione solis et liinx vel stellarum
nox adhuc nec dies fnctnR crant, sed
Id est. quia ;
quartus in cognitione repiilium et animalium; quin-
i.iiiinm lux angelic'), i\\m indignnm erat Deo rem
tus in cognitione juineniorum et ferarum, vel ipsius
inrormem laudare, qnne adbiic forraata non erat ;
honiinis: neque cnimsexius diei unius qiiein intelli-
fied rcm illam qux fonnata erai, laudavii, id cst lu-
gimus spirilatem creaturain, id est, angelicam sesies
t etn .ingelicam.
lactn cogiiiiio. Sexies fecit propter senarii numeri
nifeiPULOs.
B perfeciionem. Sed de iiuinero et de senarii numeri
Augnstimt. — El
divkil lucem a tenebris. Divisit, perreclione, aliqiiiil libi ex .Scripluris sanclis colli-
inquil Scripiura, lucem a tenebris : omne enim qiiod gain. Libens adesio, et le t»iiim ad audicndum prx-
Hividiiur, et esse poiest. Sicut ergo est csseniia lu- para, unus in numeris dividi iion potcst. Ab ipso
cis, iia esseniia lenebrarum , ei cur non dicii Scri- enim surgii omnis nuinenis. Ergo dividi possunt, si
ptnra, Vidit Deus icnebras quod cssent bonx, sicut pars ejus iinus esl. Igiiiir divisio duoruin in unum,
du luce dictum est ? divisio trium in bic numerus
iiniiin, qiiid aliiid

MAGISTER. osteiidit, nisi Triniiaiem qux Deus est, quia quam-

vis ircs sint personx, in una crednniur unitaie na-
Deus bona ct incommutabiti voluntaie creavit
tura, Quaternariu3 duas partes babet. Nani quarla
omnes angelos bonos, scd qiiia ex his quosdam per
cjus unum est, mcdia ejus duo. Uiium videlicet el
Mipcrbiam prxsciebat casuros, pcr incomniuiabiliia-
diio, iria suiit. Ecce paries suas, nec ulira excre-
tem pr.TScientiae sux divisii inter bonos ei maios-
scit, nec complel, et ideo iniperfoctus est iiumerus.
Malos igilur «ppellans lenebras, bonos appclinris lu
Qiiin:>.riii$ iion babet nisi uiiun), qiiod est quinla.
rcm : in bisdicens qnia lioni snni, iti illis niillaicniis
Senurius igiiiir iiiimerus perrecius csi; quia parlibus
diccris, iie peccaia qux' cranl tenebras apprubure vi-
^uis completur. Habei enim uniim, quod esl sexta;
dcretur.
duo, quod est lertia; iria, quod est media; iinuin
DISCIPULUS. ergo, duo ct Iria, sex laciunl. Ideo propier biijns
Iitm Altbi. —
Divisii lucem a tenebris. QniJ est nuiiicriperfcctionem sex diebus operaius est omncm
creaturiini.Trcs bx paries senarii niiineri, demoii-
hicem a tenebris dividere? q sirant nobis , Triniiaicm Deum iii iriiiitaie nnmeri,
MAGISTER. ot mensurx et pondcris fecissc omncm creattiram.
Id est, distinciio rci foimaix ab iiiroruii. Plurimum valere senarii niimeri perfeciionem in
Scripluris sanciis frequenter reperimus, pr.i!serlim in
DISCIPCLUS.
niorie Dumini simplam, et in rcsurrectiiine cjus
Appetlaeil tucem diem, el tenebras noctem {Cen. \). siiiiplani. Mors ilaqne Uomiiii nostri Jesu Chrisii,
Cnr appcliavii lucem diem, et lctiebras noclem, quo: iion fuii in aiiima, sed in carne snla ; inors ven»
adliuc forinata nuu erant ? noslra non sohim in carne, sed eiiam in anima. In
MACiSTER. aniina, propier peccaiuni ; iii carne vero propter
pcenain pecoaii. Ille vero, quia peccaium non ha-
Propierea enim appellavit luccm diein, quia dies
hiiit, in aninia non estmoriuus, nisi laiitum in carne.
circa speciem Ihcur rei appellatus est ; ct lenebras
Et boc piopter similiiudincm carnis peccati, quod
iiocicm, quia nox ista, quae iiobis notissioia est,
de Adam iraxeral. Igilur simpla ejus morsiuit du-
abscntiam solis super lerrani, quia de-
facit caii) essc
p!ex, ei simplex resurrcciio. Resurreciio profuit,
cidenie soie vocanius vesperam, iiiclioanit; iiiane,
duplex est mors carnis ejus, et n-surrectio ejus:
vocaiiius dicm. Nox autem iiic privaiio nperis est,
mors aniiiix nosirx*, ei rcsin reciio ejus. Duas uior-
:uit iiox ipsa possibililas appeilaia <;si, qiix iiicsi
ics nostras, ct duas resurrectiones nostras. Dux et
rcbus factis, uiide iieri poiesi, etiamsi noii mu-
ducp, quaiiior suni : una morte Dumini, et uiia resur-
lcritur.
redidiie cjus ; adde tl (lualiior noslras, scx faciuiit.
DISCIPCLLS. D Igilur sini|ilum Doinini ei dupluin iiostrum ires sunt,
Farlumque est ves}iere et mane dics unus (Ibid.). el ircs parics habtni. Sccuudum quod supra diximus
Quoinodo boc inteliigendum esi? sciiarius niiinerus. Nam et triginlu sex bor«, qiiibiis
Doniiiiiis fuil iu inferno, huic simplo et diipto con-
MAGISTER.
gruiiiil, duodecim igitur fuemnt diuriue, et vigiiiti
Quid per vcsperani, nisi perfeclio singulorum qiialuor noclurii<i: ; igilur vig nli qualuor ad duplam
rperum, el maiie csi iucboaiio sequeotiuiu ? mortcm nostram coiijiciiint, ei ill:i! duudeci<n bnrsti
DlSCIl-ULUS. ad morl<-in Doinini simplain. Revera eniin el naiivi-
Augusiinus» —
rriimimeiiimdiemspiritalcmasinics las cjiis scnarium nunit rnn) liabel
aiiuis aidilieaium est teiiiplum.
quadragiuta scx :

esse crcauiram , el quouiodo habuit vesperc ei

inaiie ? OISCIPULUS.
MA£ISTEn. Astriiuiil Judiei in Evatigelio, qiiod iutelii^ilur de
Oninis crcainra, antequ.im icroponi sno
namque corpoie qiiadragtnia sex aiiiii pro diehiis
IJoiiiini :

ficret, in ipso verbo Dei eial priiis ab angelis co- pusiii sui.l. Qiiadiagiiila sex diebus dicunt iirfanteiii
gnoscenda, cl sic suo tempore facieiida. Qiiapropter tormari in uiero, ei ^tiliinde usque in diem parluri-
i(isa creatiirre cogiiiiio in seinelipNis vesper.i erai, in tionis aiigineiilari. Qiiadragics quippe scni huiit
Dco auiem mane, plus videiiir ipsa realiira iii
qiiia i ccLxxvi, qiii laciuiii nieiiscs novem, ei dics decom.
Dyuiino, quam in seipsa videtur crealura, plus icili- Com.pMia crgo ab ociavo Kal. April. quundo passus
 ,

2i9 QU.E^TIONES SUPER GENESl.M. ^250

esl Doininiis, tnnc eliam oreililiir rnisse coi»rc|>t!is, A »^011 possii el snper illiid lovins coeluni
mimiiiori-
iisque in (li«in oclavuiu Kaleinl. Jai»., ei rc;)«>ries biis giiitis el levioribtis imininere vaporibns. Quid:im
«lies ccLxxvi, qni consianl per scnariiiin nnmerum. eliam nosiri illos de ipsorum sidernm qnalitalibns
Qiiiil de illa innliere in EvanKeiio, qu.nn ocloilecim ei mealibus eonvincerc molinntur, idem namqiic as-
annis cruciaverat Salanas, qiiimi sanavit nofninns : seriint stellam, qnam S;iliirni appellant, esse frigi-
diciiiius, qiiia et ipsi anui senarinin nnmeruin ha- dissiinam, camqne rei' annos Iriginta signifemiu
bcni. ler igiiiir seni ociodeciin. illa igiiur innlier pcragere ciiculum. Onaerilnr igiiiir ab eis unde ista
intelligilnr genns humnnum, quam in sexla .Tlale S!e la sit frigida, qu.v lanio ardenlior esse deberet,
Stcculi, a diaboli capliviiaie liberuvil. ab Prima n-las •pianio sublimior e coilo rapiinr. Nun procn! diibio
Adain nsquead Nne secunda a Noe u.S(iiie ai Abra-
;
ciim rolnnda niolcs c rcniari molu agilnr, interior.i
bam lerlia ah Abrafiam nsqiie ad David; qnarla a
;
ejus lardiiis eiinl, exleriora celerius qu.-fi autem ;

David nsqiie ad Iransmigralionem Babylonis; qiiinla cclerius, ulique fervenlins. Proinde memoraia stella
a inmsmigratione Baiiylonis nsque ad .loannem Bi- inagis (iebiiit calida esse quam (rig da. Nimiriim crgo
plistaui, el adventum Oi»iiiini Salvaloris; sexta, qn;fi cnm frigidam facil a(piariim sii|ier coeliim fonslilu-
nnnc a.;:.iliii', donec excel^ns vtMiial ni iiidiciiini. larnm illi viciniias. QuiTi eliam solet qn:i: rorma el
!-c\lo igiiiir si culo rcrormiiur eiemi» liumamiin ad ligiira coeli «sse cr(!d<!u4a
nirutn ciKlnin, siciu
sil,
iMiagiiiein Dei. ['roreclo enini anni oclodeciin nou spiiatra uudique concludat lerram iii meilia iiiundi
solnin scx .Ttales, sed eiiain iria lempora evideuler mole libraiam, an eam eximia parte desnper vclut
«lcmonsiranl unum scilicei. anie legcm, alterum sub
: discus cooperijt. Scd ait aliquis Quomodo iion est :

lege, lcrtinm snb •jraiia. Igilur ei ipsc anmis sena- IJ coiitrarium his qni ngiiram spli.i»r;w ca;lo Iribiinni,
rio niirncro conliiielur; li.ibei enim dies trrcenlos qnod scriplum cst in lilieris nrtslris : Qui extendii
scxaginta qniiiqne el qnadrans. Sexies qnippe sexa- eosium sicut pellem {I*siil. cn\). Cui re.sponderi potesl,
geni, irccenii. Remaiieiil profccio dies qniiique el qiiod pcilis non suliim in plaiium, veruiii eliam in ro-
quadrans. Qninque dies sexli niensis, et lamen si il- liindiiiu sinum e\tcn<ii;ur : nant et iiter ei vesica
iud quadram pro dic poiias, apcrle loiuin scx faciniit. pellis est.
Ecte qnanlum me Dominns adjnvare dignaliis est, Ambrosius. — De motu cliam C(eli nonnnili fratres
<le scnarii nuineri pcrlV.ciionc cisi non quantunt vo- qiiLCslioneni movent, ulruni
an moveaiiir. Quia
stet,
lui, lamen quaniuu; pului reddiiii raiionem. si movelnr, iiiqniniit, (|uoniodo iirmamentum hinc
iinverint nomen (irmamenti non cogtT'', iiistarccoe-
Incipil (le die secunda disputatio.
liiiu puletnr. FirniamiMiliiiu enini non propler st.v
Dixil quoqut Deui : Fiat (irmamninmi in medio t:oiiem, scil projiter (irmitalem, atit propier inlraus-
aquarum, et dividat aquas ab aquis {Geii. i). grcisibilem tcrmiiium snpcriorum aiquc inreriorum
Augustinus. —
Ordo elementorum et pondus non a,|ii;trum vocatum
intelligere licel. lloc tainen intel-
siiiil m sil aquarum substantia siiper cuelos; :iqii:i lijiieiiduiu,qu;>d sidera circumeuut, cocluin autem (ir-
eniru cedil lerr.e, et acr cudil aqiirc. et igiiis ccdit luiiin si:it, ul poeia :

aeri. Nulloinodo enim potesl esse, ulsecnnduin e!e- Nani ca>li iu 9;vum suum inconlamioata materies.
nicntum, qnod esl aqna, sil siiper quartiiin, qu^td
Nniur:tm lamen aqiiarum non vaporali le-
illic jarn
esl ignis, ei quomodo dictiim est Fiat ftrmameulum :

itiiiiaie, .sed gla( iali pendcre xslimamus,

sotiditate
in medio aquarum, et dividat aquas ab aquis (ll>id.), C pnqtier sidcrum naturas miligandas ne creaiuras ,

«ACISTKR. Dei subterposilas iiiinio ardoie coiicfcment. Diciniiis

Quomodo aul qiiales libri sint, aqua} i!l r, qnas crgo de ipsis aquis i|iio<l conglobaix' miuimse guiuv
S'riplura dicil super coeios cf,se, esse eas ibideni in nrium, cl facinnt collcclioaeiii unani, el proptcr
ininime dubitcmus. Sicut enim isix niibps qii;c uti- gravitilcm pondcris non eas suffert aer suslincre,
que snnt fernnliir siiper aerem, iia (ieri possc arbi- scd ejus pondcris aii iinum difruidcndo dat locum,
Iror ul aquae lenucs alqne snbliles reraniur su|icr li.TCC tsl f)liivia. Ergo aer, qni cst iiiter vapores liii-

cceluin. Nam ex hoc pondcre elcmenlnriiin iniilii imdos, nnde dcsiiper nnliila globauiur, et maria
philosnphornm , resurreclionein cariiis iiluileiile.s, siibterfusa voliint iiiielligere, cceiuiu esse inler aqiiaiu
nnii posse lieri inquimil ul hoino i[ui uiiqtieex lcrnt ciaipiani; secintdum vcro coelum, quod per spiri-
factus esl silin coeio. Sed Ik.s Veritas conv iic t, qii;e inui ceniimus, nnde animulibiis plenis discus illo aJ
facit nuilia animalia lerrena volilare in aciem, el 1'eirum inissus, in cxl;isi meniis desccndit ; (erliiiut
ignem, qiiod esl uiiqiie quartum elemeuium, csse in vcro coelum, quud mente cognoscimus, ita secrefuin
v-rra. Eigo Dei poienli;i, qna; hxc facere approba- aiqiie reuiotum, vel oinnino mundatuin, vel cainis
lur, facii ut hoino et ai|iia sint super coclnm. Sed scnsinus abreptum, ut ca quJ3 in illo coeio snni,
l:)libus adversarioriim dispulatiunibus qiiiilam ce- ipsam Dei sulisianiiam, VerbiMii pcr qiiod facia om-
dens laudabililcr cnn;itus est demonstrare aquas sii- iiia snnl(ioa>i. i), in cbariialu Spinlus sancti inefTa-

per cqbIos, ut cx ipsis visihilibus conspicuisqne nalu- biliter vidcre valcant.

ris assercret Scripiurac lidem:el prius qmdein (|uod _. hiJorus —
Tandcm insanire desinant h.xrcllci
ricdlimum fuil, osteiidit, el hunc aeiem cccluii» ap- *' atque confusi agnoscant quia qiii cuiicta potiiit
pcllari, priii>ter qiiod dicimns sereniim vel niibilmn creare ci niliilo, poluii ct illam aquarum naturam
caduin, vel qiiod vocaniur voLtlilia ca-li. Ciim eigi> glaciali soliditate slabilire in ccelo ; nam cum ci ipsi
probasset aorein cu:luni dici, nulla alia csniyd
liiinc dicani vdivi orbeni slellis ardeiilibus refulgentem,
otiain iirmaiiicnliim appellaliim voliiit existimaM, iKiiine divina iVovidciiiia necessario prospexit ui
iiisi qiiia itilcrvalinin ejtis «lividrl inter viipnros intra orbcni ca:ii, el supnt o.boiii rcdundarel aqua,
:i(|naruin, el islas aqu;is, (pi.-e curpnleniius iii Ir-rris qiirt; ill I fcrvcntia s:ixis iiiceiidii tcinperaret. Itein :

Ergi» ev aeieqni esi iiilcr vaporcs tinmido.';,

fliiit;inl. Sccimda, inqiiii, die dis|io-.uil Dcus (iriiiamcnlum,
iinde .snpcrioni nubiia conglobaniur, ei niaria auii- id e>t, solidameniuin s:tnciariun Scripturarum ; fir>
lcrfusa, oslendcrc ille volint esse coeluni inler at|u.iiii inamentuin eiiiin in Ecclesia Scriptur:i! diviiiJ! iittel-
el :u|uam, qu;inqiiam posbit videri itun iuiptulire prn- ligiinliir, qnia cueliiin plical>ilnr sicut liber. Discre-
pria pondcra clemenlnruin, quomodo eiiain .siiper supcr liDC (irmaniciito a pias, id esl, coeiestcs
vilipi'.;
illad siiblimc cwUnu iiosbtul esse a()u;e per iilas mi- popnlos aiigcloruin, qiii nun o|ius liabcnt lioc susci-
iiuiias, per aipias etiaui «.nper i.uc spatiiim atris es^se pcre (irmamcnlnm, ul lcgenlcs ainliant verbuin Dci.
piitncinut. Ipsi <|uipiC ralionc pcrsua-
sulitili:>hiin.i Videntinini scinpcr ciini, cl diligiinl. Scd superpo-
neiil nullnin qnodliUel exiguum cor|iuSCulum,
us.se sutl ipsuin (inic.inoiiluni legis stid: stiper infci ioruiii
lii (|Ui> diviaio linijinr; ac pcr lioc i>i potc^t aqna, po|iiiI()ruiii inliriiiil:ilciii, nl ulii snscipiciilcs cogno-
sirnt vidciniiS, ad l;iiiias giiltarnm iniitntias pcivc- scanl, qii.ililcr di.sci-rnant in!c;r cini:ilia ct spiritalia,
u lO, ui !iUi<:. ialum acrcii! vajfralitt.T loi;»iiliir, cur qiiasi iuior aqiijs supciiorcs ct inrcrioic:>.
 ,
:

:l M.DJE VKNLRMUI.IS OfP. PAHS II. SFCT. II. -- DliniA KT SPIUIA. 232
Fodvifiquc e$t vespere el mauc dies secnndns. Dc A bi)iia ojieralio oondiiionc lutindi
piiijiiiir, li<;(n in
irrii;i oriitir qtixalio. iia liislorice faclum l-inoainus , lcrram laiueii lic-
ciesiain li,^u»:is.qn, non iiiconveuicnlcr accipiiniis ,
PI5CIPIILUS.
qu;c in eo t:crioi!i3vit hcriMin viroiilcin , iu quo ad
Oixil voro neiis Couriregcutnr tiqnVy qucc tub co>lo
:
verhiitri IJei fetanda iniscricoidia opera prululil.
$uut, in lixnm nnnm, et a\ipmeal anda.
Anqnsiiuns. —
Jlinc oritur f)ii;i's!io ; Si lotaiu lor-
Seiliniiir :

Litinuuti]ui> fnc'1'm frnctnm jnxln genus suuni , el

r:iin ;i(|ii:i logehal, iion eral l.icns ul)i ai|ii;j; coiigrc-
liabens unitmquodipie sementeia secundum specieni
t;arfiinir, ilinn lolain lerrain lei{cl»al aqii:». El qiio- suam.
luiwlo Si ripliira liicit Comiretientur amue quw sub
:
Oregorius. — Lignum
speciein suain semen pro-
cnio sunl, in tocnm unum, et uppareat arida. diicit niens nostra ex sc con.sideraiioiiem
ciMii
,

MAGISTFR. in alt<;riitii coiligii , tt recti operis gennen paril

ToLim lcrram tcgebai aqna, siciii rariijsinia nc-

hiijc qiiidam sapicns dicil Qnol libi non vit fteri,
:

nlleii ne fcceris (Tob. iv). Jliiic in Kvangelio dicilur :

pnstca in imiim reilacia alqiie collccia csl,
liiila, qtix:

iil po<sil lcrrx spoties app;inTO, qiianqiiarn ci tcrra

Quiecunqne cnliis ui fnciaut vobis Itomines , el vos cn-
Ioii«e laienno siilisiilens, piiliiil coii'avas parles prae-
dem facile illis (.Matilt. vii), ac si aiicrte dicerel

l>ere, qox conflticnles a>{uas suscipcreiii, ui arida

Spicicm vesltam iiiailcrtim rcspicilc,atqueex vobis-
nielipsis cognoscile, quid vos oporleai atiis exhihcre;
appaiercl.
Aitibrosins. —
Rrevilcr lamen admonemHS , ut ct sicut superitis dixitnns lcrram signilicare lilccle-

qiiciii fone iion inovct qii.T.rcre , qtiando speoies Q siam, qitib et verhi nos pabiilo icficit, ei palrocinii
iimhracnlo cnsludit, qiix el loqtiendo pascit, et opi-
aquaniin lerraruinqiie creaia sit, accipiat isio die
liilaiido prolegit, ut non solum herbaui rcfectioiiis
iion esse ractiuu, iiisl ut secerncrenlur iiu^c duo.
piofei-at, scd etiaiii cum fructu operis arhoreiii pro*
Nam iilud qiiod diclum csl aiite dieruiii enuiuera-
tccliouis.
lioiiein : Terra crai invisiliilis ct incomposiia, cimi
«'oiiniieiidarcl Scriplura ciijiismodi terrain fci-erat OiSCIPULdS.
l)cii«,
ccelum
quia
et
prjedixeral
lerraui (Cen.
:

i).
In
Niliii
principio creavil Dent
atiud his verhis in-
Augustinus. —
Cum Deus dixerit : Cerminet terra
herbtim virentem , et a/ferenlem semen et ligna fructi-
U\ qiiam materix corporalis inforinila-
iginiliini csl,
fera (Gen. i), lignn iidructiiosa vcl spiiias ct tribulos
icin iiisinuare voiiiis.sc; si lamen lardo inlelieciiii (|uaiido fecit?
iion siibrepai, iit materiam ct speciein, quia verhis
HAGISTKn.
Scripiura scparat, coneiur hxc duo eiiam tempore
iiepaiare. Simul omnta Deus fecit dicentc Scriptura : Qui
vivit in wiernum, creavil omnia simul (Eccli. x\u).
DISCIPULIJS.
Nullaienus igiiurdicenda suni infructuosa ligna, qu-ja
Ilem ul>i snpra. — Congrerjenlur aqiiw queesub coelo aliquo modo hominibus airerunt adjumenta, quia ei
i.unl, iii locum unum, el appareal arida (Gen. i). Qtiid revera si iion invenimus in iis aliquid ad edeiidum,
rsi crgo qiiod nun ait Fiat arida visibitis, vel aqua
:
invenimiis aliquid ad medicamentum, invenimus ad
coiigrc)$ata ? adjutorium. Nam quanla: sini in iis uiitilates, ipse
MAC.ISTER. Q con^idcra : fructifera ligiia a rruendo dicta sunt, et
ah oinni ligiio possunius liattere adjutorium. Jure
Qnia propinquiora sunt cidem informiiati, quam
nulluin iigiinin dicimus iiifi iictuosum. Tribulos vero
radesiia corpora, aul de his per enumeraiionein
et ypinas, quamvis post peccaium hominis nascantur
«lii-ruin iiifirma rerum condiuntnr; idoo noluit in-
ail laboreni. diceiiie Scripiiira : Spintis et tribulos
Vrri, ut ^imihtcr ciim snperioribus fieri impetraret.
Lnde supra spirilatiler. — Tcrlia, iiiqiiit, die cot-
pariet libi (Gen.
e:i
iii) ; taineii
ex terra, quia jam eraiit ut:que ad |iasius
otioriri
non est dicendum luiic

(•(jit in ununi aquas inferiores salsas (Ibid.), Iioc esl,

pecoruinac volatilisim facta, non ad augendaia huiiii-
'lioiiiines itifideles, qiii ciipidiiaiutn toinpcslatc, ct
nis pcrnain producia.
leiiialioiiuni carnaliuin fluciibus qualiiintur, <.'t iu
Viditque Deus quod esset bonum, el facium est vespere
scip^is (|iiasi aniarituiio incliiditnlur. Segregaviiquc
et niane dies tertvis.
ab cis aridani pupuluin, sciiiccl fonlem vil;i: silicit-
Qiiiilies tibi hoc verhum nccurrcrit, inemcnto
lein, oblixilque dehinc stiperhortim limites, ei coer-
sciitentiae primi dici , quaii'. posuiinus , ita si sic
iniquilaUiin suarum fluciihns
cii.l ciis, iic tiirbulciilis
aridain, id esi, aiiimain scietilcm Deiini conturbcnl
subito tidit .Deus tucem ,
quod esi.ct bona , ctc.
,

.'i(;cat(|ue ei gertuiiiare Jjuiioruiu operuin sccundiiin

{Gen. 1).

gciiu^ stiuni, diligens proxiniiiin in suiisidiis iicces» Incipit de die quarta.

sttatum cariialiuin, hahens in se st^nien sccundum UISCIPCLOS,
siniiliLudinein, ul ex sua inftrmitaie coiiipati.nitur ad
Uixit eiiain Deus : Fiunl luniinaria in firmanwnto
i>ubvciiietiduin indigcnlihus. Producens el lignum
caeti, cl divtdanl dicm ttc noctem, cttinl in signa el tem-
robuie, et fntctiferuin (Ibid.), id est, heneliciiini
fiirti f.
piiru et dies el annos, ul luceant in ftrmumenio cttli, et
ad eripteiidiiiii euin qui injuriain paiitiir dc manu
illumineni terrani, uon anten lempora fuerunt ((fVii.i).
poieniis, prj biMido protectiunis uinbracuUun vuiidu
robiiie j sli juilicii. bequiiur : MAGISTF.R.
Vocuvilque lteu$ aridain tcrram, covgrefjalionesqu^ /h Hexamero. — Quis non
videat quam obscnre
ininarum tippiHavil maria (Ibid.). pobiiiim Kil ([uarto die coepisse tempora, qnasi supe-
Quatsiionum Ilebraicarum.
Uicronijiiius in tibro — rius iridiium sine lempore pr.elerire poluent, qui SU3C
^otandum quod omiiis congregatio aquaruni, slve lainen crealionis tcinpus habueruni, sidcruin laincn
^al.^x sinl, sive diiUes, juxta iaiunia liiigua: llebrai- dislinciione illud triduiirr. non hahuerunt. Qualis
c;c inaria iiuiictiponiur. Frustra igilur l'orpiiyriiis eii.im luna facla sit, ulriim prima aii plena, muUi
niirjcuitiui eo quud Ootninus supcr inarc amhulave- loi|uacisiime iiiqui'unt; sed plaiio dicain, sive pri-
rit pro lucu Geiicsaietli inare appcilassc caluninia- iiiain sive plenuin lur.ani Dcus lecerii , fecisse periec-
liir, ciiiu iiiniiis l.iciis, ci aquaruin cungregaiiu iiia- tain. Omneb aiilom rcs, quiiiiiuid progiessu naluiali
lia nuiicupeiitur. Scipiiiliir : pcr lenipcra cougrua (|uo(i;inimod(i prodil alque expli-
lil vidil Deas Inccrii quod esset bonu , el ait : Ccr- tat, eliain tnilc coiitinehal occiiliiim, ot si iion spccie
niinri terra hvibani lircnteni, usi|iie, F.i factum eht iin. vd niolc corporis, vi lanien ei ratione iiatiiroe : nisi
1:1 pralnlil teria lierbaiii v.icntcm et facitnleni scnicii forleaibor, (|u;iJ per bicinom est pomis vaciia fidiis-

jn.Hu ijcnns suuni (Ibid.). (pic nuda esl, tuuc iinpcrfccla diccnda csi. Nunnuili
iiyiijoritiS. — yuid hor lc^co \ry bijbiii! , tii^i ctiani niuilas slciiai- vci xquales soli , vel ctiaiii
 2.-.3 QU/ESTIONES SUPKR GKNKSlNf. 254
niajores audenl «liccrc scd lcngiiis positas parvas
;
A iniito opens et liiie liicidi; cognovcrunt ,
quod ves-
videri, cl si \l^ esi, ciir istas per sij^na circiiineuiiUiS pcre ci inaiie viKalur.
ampliiis vonoranlwr, cur eas sigitnriiin »!omiii;is essc
Iiicipil (Iv liie quiiila.
perliil)eni? Eienim si rei,'rai!}iriones ill.Ts siJeriini,
Dixil ciiam Rriis : Vradncaul aqnii' repliU animtr.
vci forlJissy i:inlil;ites iiovo snleficri ;|:ils(jne coiitci- ,

liventis el tolniile super lcrram sub firmumenlo ccc/t

dat, seilaliis occiiiiioriiiiis cniisis soli t;inlum islos iii
{Ibid.}.
suis doliraincinis , qiiilius vim fiirioruiT! a verilalc
Dl.SCIftl US.
ilevii siispicrintiir , prLVtipnani (liliiiere potesl:ileiii,
cx liliris eoniiji cerie iii.'inires!ii:ii ost. Qniavero ter- Quid ergo e^i quod priiis iirnavii aquas dc replili-
reiiis corporalihus iil;) corpora iioii ad ca 'jii.i!
el liiis anicqiiain teiiaiii de a'..iiiialibiis?

ipsi traclanl potentiora siint , vel hiiic ali(|ii;inili) M^.GISIEB.

cogiioscaQt, qiii;i ciim mulia corjiora diversornin Ainbrosiut in Ilexnmfrun. llaiio nnmqiic eral —
genernin vel animaiiiiinii ve! Iierbarnm et arbusto- iil quu: pritis visibilis apparitii, |iriiis eliain oriiatiiin
ruin iino simiii pniicto lcm|iorir seininentur, iinoqnc siiiim recipi-rei ; aiii qma iii prittcipio coeliim recepit
})Uiicto tcinpnris iiiiiuiiicr:\l)ilia iiinila na:»caiiliir, nou orti:itiieiiiiim sitimi , i>i e-t , de aiigelis oii;i!id«>
,
lantiim diversis, sed i-liani ii.sdeiii lerr iriun liicis , cicali liioriiiii. Siiiiiiii.-r aiitem el tcrra, qu;«iiili» eam
liiiit;c siiiil v.iriel^iles iii prugresail^iis , in aclitius ei di; lii-rliis vi-i de arboribiis vesiivit, ralio eiiim erat
passinnibtis eoruin. ul vere isti, sicul dicilur, pei- iii a(|ii:i- reciperctii oriiainetiluiu suuin de leplilibus,
danl sidera, si isla coiisidereni. ralendinii eigo est, vcl aer de volaliiibus.
iiiiando ab eis vera dicnntur, insiini tu quodaiii iiccui-
M DISCIPUI.US.
lissiiiio dici , <{ueiii nescicntes hiiniaiix meiites pa-
Qiiid est enim quod sa;pe legimiis de creatiira
Q.iod ciiin .1(1 '.lccipiendos lioinines sn, spi-
iiiiiiliir.
coeli ct terni- et niaris similitcr, qtiando creati sunt,
riiuiim seiluctonim opeiatio est, qnitius qnaslain
vel quouiodo, de aero auicm nibil iadicavii?
vcra dc teinporalibus reiius iiosse perniiiiitiir parles
subtilioris sensus acuniine. Quia corpnribiis subti- MAOlSTCn.
iioribus vigenl pariini cxperientia callidiore, propli-r Non enim arhitrandum itt litliim elemenlum in
taiii inagiiam lon<;itudinein vilx, partiiii saiictis hac Soriptiira prietermisisset, nisi qtiia coiisuetudo
aiigelis, qiiod ipsi ab oiniiipotenie Deu discunt eiiuin esidivitix* Scripturae cwiuiii el (erram lotum muti-
jussn ejiis silii revclanlibus, qui iiieriia buiuana occul- dum appcllari; ei ideo aistimaiidum esi «erem ad
lissime justiliui sinceriiate distribuil , aliquando coeluni cl terram pertinere , el quidqind est bunii-
;uiteiii iileiii iierandi spiritus, eliain qux ipsi iuciuri diiin, vcl vaporaliicr extensum , lioc ad (err.iia per-
suitl velut divinaiido prxdicuiil. linet ;
quidqitid vero tranqnillum et qui< tum est, ad
coeliim pertiiiere dicitur. Ei quod iia sit aer aqux
DISCirULUS.
stmilis, el ex eis haiaiionibus pinguescere pr<il)aiur,
Seqnilur FecU quoque Deus duo mngna luminaria:
:
ita utspiritum pniccllu; fjciai iij iiebiilain,!e(!iernain-
luminare majut , vt pi(eei$el did; et luminare viinus, que cuclo in quo sunt luininaria ita viciiii*:) cst, ut et
vt pia:e$$el tiocli ; el ilellas, et posuit eas in firmamenio ipse cuH iiomeii accipiat. Nain cuin dicitiir in i^sal-
i

C(£li, ul lucerenl siiper terram, et prmessent diei uc nocli nio, Laudate eum cceli coelorum (l'tal. cxlviii) , saijs
el dividerent lucein uc tenebras (Gen. i). -ipparei liiiiic aerem nou sulunt coeluin, sed ctiain
Oiioniodo ista ^ccuiidiiin seiisuni spirilualem iiiteili- C co-ios dici, sicui dicuiKurel terrae, cmn una sil. Nos
getiUasuiit, qux*so ui dtcas? ctiain aerios coclos quoiulani periisse diiuvio, iii qua-
UAGISTER. dain earuni quae canonicx niiiicnpaniur Epistula

Isidorut. —
Qnarta namqne die emicuerunt liinii-
lcgimus (|uodnescio qiieiiiadinoduni possit inlelligi,
:

nisi iii nquaruin liattiram pinguioris hiijus aeris qua-

naria (irniaincnto legis iiitixa,id est, evangelisiac,
liLHie convcrsam. Opoiteliat crgo ui in creandis
iliK.iores Scri|.turaruiii s:iiic(ariim, disputamio ooli;je-
iiabltalnribus inieriores liiijus miiiidi parles, qu;u
rciiies , el uiiniibus inlerioribHS lunien sajiicnli^
sxpe lerrac noniiiie toia commetiioratur, priiis produ-
di-iiioiisiraiiles. ('rodiil eiiaiii simiil et cajterorum
ceieiiiur ex aqiiis aiiiinalia. l*u£tca vero de ierra, et
iiiicantiitin sidenim turt).-), id est, diversarum viriii-
qiii/d ita, ul jaiii supra dixiiitiis, sil;icraquj! siiniiis,
Itiiii Ecclesia iiiimcrosilas, qiM; iii biiju!« viu- nb-
iii
ui ex cjus halalioiiibus pingiiescere prubelnr. Naiii
sciiritate lati(;u:iin iii nocie r«>(iilgciitcs divubiii! ni
pcr hoc non scrtptuiii cst Pruducaiit aqii£ repiilia :
iioc l)riii»niei*lo Scripiiir:)! <^eii^iliil>a cl intclligibilia,
animartim vivaruiii, et prodncai acr voiaiilia votaii-
«inasi iiilerliicem perlcctoniiii, ri lcnebias parviilu-
tia sipcr (erram scd iilriitiKiue lioc aiiiiiianliuii)
,
tiiia. ^4 siiiit iii s gn s virlittum ct iiiiraculoruni,
gcnus ex aipiis pniductuiii esse iiurra(ur. QuiJquid
sunl etiam iii lempora el ilie-t ct aniios, i|iiia pr;c>li-
ergo aquaruin sivc labiiur, uiidosiim ct lluidum est,
Ciilnres propriis tempuribus viviini et (raiiseu;it ,
sive vaporaliter teiiiiaium atque suspcnsum, ut iliud
lerbuni uuteiu Uomini siubii in (ciernum (1 l'eir. i).
reptilibus, hoc voi:-.lilibus appaicai distnbutuin,
i.bcirunjs. uiriimque tanien buiiiid.c iiniuru; depulutur. Ll ideu
Cur primo lerra geriuiiiuverit, dcinile facta siiil D siiiit qui subliltssiiiiu cunsidcralionc qiiiuqiie istos
luuiinari;»? corporis sciisus, sccuiidiim q<i;iluur usitata elemcnta
ilisdugiiunl, ut ocuius ad ignciii, aurcs ad aeiciu
HAGISTKn.
piiruiii dicant perlinerc, oitacttim autcui nd aercui
posl opcra boiia veiitt iliiiininnliu
Qui.*) liicis, ad iiumidiiiti, gusium vcro adcorpuleiitus liitmures, tae-'
coiiteinptandain speciein divin:e vtriuus. luiii ad elciiieiiluiii lcrrciiiiin, ac pcr ituc eiemcnta
DISCII-ULCS. ointiia iii oiiiniliits cssc, sed uttuiiiqiiudqiie eoriiin

Et vidit l>cut r/Horf aset bouum , cl \uclnm est cx co quod ampliiiS h;ibct arccpi»se voiaiiiin. iileo
:iiiieui caloris privaiioiic, curpusnliiiieirigescit,
ciiiii
vespere et niaue dies quurlus (Gen. i). C.ur \c.s-
obtundi scnsuiii, qiti i iiioiits qiil ex calurc
pigrcscit,
pLie vel Hiane uoiuinavit, dc iiocic uuiciu nihil iiidi-
iiiesi curjiori, (luiii igiiis aeiein, et aer liumida, ct
cavii ?
liiiiiior lcireii;i qiia:qiie ;illic.l, subliliorilius, scilicel,
lUGlSTER. trustiioru pciiclr;itiitbiis. ^jiianii) aiilrm (piidq;iid sub-
i/
Quid ?t*go :iriiid iiucieia dicamiis, nisi absentiain iiltus csl, III iialura curpoKili, lanto csl vicitiius na*
lucijjqiKJ: inter vespcraiH
miiio reslare videbaiur?
et tuije spiiilali ; aiiiiiia laiiicii, cot ^eiiticinit us iticst,

dp qiii-» priiiia Uik aa^cIic;)T/i sii,'niiicaiioiieiii cicuiio- cum curpiirc:) non .-^ii, pci siibtiiiii-> corpus d^itat
tifiiiqueruiiiciiipl.iUilo crraii»ri?iM snuiu, cum ciiik or- vigorein scnlie.idi. Iii lioi- i(;iipit; iiiuiuiii iii ouiniuus

dissima cl);iri!ate sitic Cdrcnatis ignaiaiitia (iicalo- si iisiliiis p.i .si:btilii:ilciii i^iiis, ^c>l noii la uiiiiiiiiiis

rem in pcrpcluuii' laudatd poncessanl? Scd tanien ud iilciii pt rvciiU lii viJu iiuiii icnciiii rcprcij:
 ,

2". nEO-E VF.NT.KAmiJS 0V[*. PAUS 1K SECT. II. — OUBIA ET SPUKIA. 2r.G

«alort^ ii«i|iie n>] ejiis liicem, in autliin iis(|'ie nil iii|ui -

A poina e.ler<^ siiasit , de immoriaiiiatc r.ictus est
cl

<lioroni .lereni , nH.irtn ir.insil .nercm piirniii , cl

iii iitorlalis, ci propterea hiimanum genus usqiie ud
i-erveitil ad linniiilam eNliahlioncii) , iuxie cras-iur adventuni Salvatoris jugulavii.
li.Tc aiira siibsislil ;Rnslaln el liann liansil el pi^r-
iii
DISCIPULUS.
Ycnii iisqii*' aii liiiiiiorem corpiiletilinrem. Qiio eiium
jieiiclr.uoMlqiie irajerlo, ciim aii U!rreii:im£;raviia'Ciii Quomodu in verilaie non stelit?
pcrveiiii, laiigeiidi iilliinniii seiisum a:;ii. Non er;{0
M&CISTER.
ig»or:i!),Tinainras elemeiilornm , qiii prins coeleslia
animantia, lerrarum aii<
liimin:iria, dcinilc a(|uariiiii
Qiiia iion mcniiiacripcrequod ci promlssum fae-
icin posirema nairavii, non qiioil aereni pr.-wlftrnii- rat ul cuin crejitore suo in perpetuuni cum reliquig
,

serit, scd qiiia pnriorem pariciii ejiis coilo, pingnio-

angelis perraansi«sel ; sed projeoiiis est in lerrani
reni v^-ro lerris nimnipavil. Quod enini el tacln cum snis , nbi sine dubio poenain patitiniur, quia iii
.iqiijs vfiiiKisqiie seiiliniiis, lioc cst, qnod lerrx* soli aere ignis siileicus cis doniinaliir, el sibi pro genere
(iiint omr.ilius adiniscciur eleinenlis. Iii coclo ergo suo ;|uasi qiiidain carcer depuiaius «st ,
quoiisque
v<.I:mi ave'!. scd islo qiiod psalinns et teriaj iiomine vtiiiiai lonipits diei jud.cii , ut iii igiiein niittantur
incliidit. non lamen in firntaittcnlo , sed sccuiidtiiii xitrnum. Sequitur :

ignoro qiifssdam pliilosophos sii:i

(iriii:tii:ei!iiim. N;!C
Creavit Dcnt cetegrnndia, el omnem aniinain viven-
ruiusqiiu elemeiili d slrilmissc aniaiali:), ul lcrre.ia lem atfuemvlublem, iiuam produxerant aqu/cinspecies
essi' dicereni. non tanlimi qiinc in lerra repunl.aique
iiias , et omue wtaiite juxla gentit suum {Gen. i).
fsrailiiinliir, sed nves cli:im qiiod ct iitsa iii lerra
jj
i)IStlI'l!LtS.
req;iiesn:iit. volando rali;,'alx' i acria v. ro animilia
d:einoiifs «ssrt, ru;lesli:i deos, quoniin qiiidiMii iios Nosse ciipio quando niinimi pisces, vel aniinalia,
pariiiii liiminaria, pariiiii aii^ielos di(i'iiiis; aqiis sivo vorniHuli ,
quos Scriplora noti ineiniiiit, creaii
lanien jtisrcs, et siii generis Iteiluas irilniani, ul iinl- rueruiil. ILl dum ritio iii((;tircitda esl, ab elepiianio
liiinelemcniuni suis animalittus vacet. Di^lrihiiiinliir niaximo usqiie ad vi;rniiiiiluiii niiiiiiniiin , uiide ve-
f nim rl«;mei'la duo ad p:ilieiidinii, liiiinnr et liuinus ; II aiit, duiii Scriplura hic iiihii iiidicavit?
;id f;icioiidiim aiilein alia diio, aciel igiiis; aer iiam-
UAGISTCn.
(pie a conlinio liiminosi cojii usq«e ad aqnariini
quod quando Deus separa-
Iiiteliigcndiini enini cst
flird.i ct niida icrr:truni pervenit ; iion lameii loluiii
v't nquas ah aquis, tunc iiiiiiiina aiiimaia qu:u Je
sp:iiiiiiii ejiis humidje infuscaiil, sed
exhahttiones
aquis efliriiiotur iii ipsis aqois natiira illorum consis-
ii.S(iiic ad eum lini-m, unde incipii jam lerra noiiiiii.iri,
ti-lial, et illi veruics qni in corporibiis inorluorum
siciit in psalmo ; Laudate Uominum de lerra {Psal.
suni iii ipsis corporihus eoruin liaLeiil vigureni nas-
cxLviii), superior vero pars aeris propter puraiii
cendi; ei pisccs de aqnis procicaulur, diim dicil :
Haiiqiiilliiaiem, coclo cni collinialur, cominnni pace
froducant aquce replile ttniiiui: viveutit {Ibid.).
ronjiiiigiliir, ct ejns vocalmlo (-ctinuiiciipaliir. Iii quu
riiriassis parie si rncriiil atitc liansgresbioiieiii siiaiii 01 CiPLLUS.

iranss-ressores aigeli cum principe suo iiunc d.aboio, Si aqiia tegebai terrani, au tcrra aqiiain ,
qux'SO
liiiic arcli.ingclo, nara niilli nostri noii eos piilaiil ut dicas?
ccfileslcs vel supercoclesles angelos luibse, noii iniruiii p M.\CISTI R.
si posi peccaiiim iii isMin siinl dcliiitii caligine.ii, Aqua tcgebai quia si a!!i|ua pars terrae
lerr;iiii
,
iilti lamen et acr sit, et huinoi c lcnui coiilexalur, (|iti
clapsa fuorit.super aqitaiii, siatim ei'«i(>ta e.SiCt aqua,
(oniiiioios veiiios, ct veheuiCiiiiiis conciiaios eiiani ci in toci:m suiiin lcrra revcrli ur.
ignes et coiiir;cto* nuliila, et conspissaios pluvia
I;ISCIPULUS.
cl coiitjehiniiLiiis iiiibihus iiivcm ct turhiilentiiis
congcl.iiitihiis dciisiorihiis nuhihiis graiidinem , vt Qiioniodo in psalmo dioil : Quia ipxe super ma-
disicntiis seronuiii tncU ucrullis impcriis ct opero r<a iuudavit cum tl $uper flum:tia piaiparavit eani
Doi, a suQunis ad inlinia universa qu:e cre.ivii atl- {1'sal. xXiii), si aqua terram legebai?
iiiiiiisliaiiiis. Seil, nt j.iiii ilixiiiiiis, aer ox ai|ua lii : MAGISTl-ZH.
iii acrc eiiini volnilia coili toiissiui!!, uiido avc^ hccdicit, ubi innniesessevidentur,
I)e altiori torra
('(jcli noiiiinumus eld;t>iiioncs h.^xhilare iii aere dic:iii-
aiii de iiisulis illiid dicium est, ubi terra altior csi
lur; ot propicrea eos sufferl aer stjsiinere, quia
quain aqua; scd inagis hoc stfcuiidum sensuin iiitelli-
aeria imaginc iiiuiiliir, el exiiide imi.itgiMiil hiiiua-
g"iHlu:it esi, quia simpliccs in Eccic$ia siipcr pru-
iiiiii: geiiiis qiiia siatiiii i|iiaiido (-reali ruorinil, de
,
dontes iniidali suiit viv;e ilaquu ai|ii;u diciintur illi,
:

conspeclii liri und(! Salval<>r iii Ilv;iii-

pnijei li Miiit,
quii susteitt;iiit eos quos iitforior<;8 vel iulirmiores
{:>-lio ;iit Vidi Satun iuul (ulguy cadinteni de cwlo
:
se es^ii Cdnspiciunt, quia quaniuin esl inier luuani
(Litc, t). Cbi jiiale qiKvritiirquiimodo oudi^re dicilur,
et sidcra coeli, tantuni est iiiier sanciain rusiicilatciu
M non sletil. Scd scieiiduin qiii:i iion {icr&<>verav'.l iii
el s:iiictaui siiiiplicitaleni. bequiinr :
coiiboiiio .saiutoiuiii ;ii>geloruin , se«l s:aiiiii ipiaiii
ciio te ipsiim aspexil in thirilalo Dei , erexil se iii '^ Kened.xil eis dicens Vrescite et multiplicamiM, et :

.'•iiporbiain, et «lixil Ancendam in c(«<t(m, et s: per

:
reptele aq .as mans (Gen. i).
a^lra rccti exaltabu soliuin meum, tedebo in monte 'I es- 17ISCIPULU9.
uinitnti, in luliribui Aquiionis. Ascendum Miper iiltiiu-
Qiiarc ista animalia benediciionem accipere me-
diiicm coefi nHhii-m, tiiuilis ero /Xttissimo (Isui. xiv», t-l
ruorunt, sicut linmo?
hlaiim |irojtctus eiil d<; allitudinc coeti in aerem ctiiii
MAGISTEIt.
«'iiiuibus sat*.'ltililiui t-uis , <|iiia iiun ptirsliieiiinl iii

tliVMKt ainore, siciit Ideiii iiilelligainus ist:iin hene.iictioiicin in cxieris

illi i|iii Krinali siiiit , ut si veliiit
[leccarenon poMsini. quia ipsi in priiici>ii<t pru|triiiiii aiiimatihus perinaiiore, avesque mulii(ilicciitur super
toriaiii. l<ll jactuincst vervete cl mane dietqn:ntut(tb.)
arhitriuiii habueruhl, sicut gcnus hunianuHi vi<li-liir
hahere.llli auieiii de proprioarbiirio lapsi senieiiliain Qua:sliovi de die sexla.
l>i-i accepeiuiit, ut si veliiil reparari noii pnssiiil. ,
Diiil quoque Ueut Iiodttctit terra antmam vicen-
.

Alienin) dixit Dominiis : llle (.6 iiiilio houiicidu [uil, tein in geuere suo, ju:\t*u-i t replUia el bcstiat lente
ti in veiilule non (Joan.
stclit viii). sccuiidu.H spccies suas. Fir.tamquc esi ila {Gcn, l).
DISCIPULIS. bi ciruLcs.
Cur honiicitia? Ambrotius. — Quairftndum nohis csi M isla animalia
MACISTFR. v« nciios.) iii priii(;i(tio quaiido crcata suul veucuum
Quia piiiuuni Adaiii ]iig;i!avtt iii {>aradiSo, qurutdu h.ibiieiunt -iicul nimc ?
 :
:

^.'J OU.LSTIONP.S Sl!i'Er. CKNHSni. 2.3

A DiSCIfrLI!-.
Iloc prociil «liibio cciiiinlihi!, qiii» siciil tunc (ii ala Onid c.vi oiiim qiiol ffiniiiain dicit creare cuui
fiicriinl, it.i periii:iiicnl : scl lauici iii iirinci, ii» iio- ina.ciilo, cjiae adiiuc foriii:>4,a iion crai?
reiiiJi iion liai uciiiiil poiesiaieiii, siciii proliarc pos-
KilGISiER.
fciimiis dc bcrpcDtibus , qiiaiul') vipen iiivasil iita-
iiiim Faiili, el niliil ei nociiii, <jiiiapdieslilcin iiabuil
Ouia de Adam processur.i cral. Sic clcnim in s(^-
ni iiie arboris inulia otculiaiitiir. 1'rinui igilur
iiiv:i(lcii(Ji, nocendi auieiii iion polestaieni.
linboil iii
radiie (ig liir, dciiidc iii tnirtlilaie ;trboris, po.ic;i
Siiniliicr de besliis, qr.aiiiJo P.uiiol inissns luil in
in cirtisiiMic laiiuirniii , ci cxiiidj iu \iridil.ite lorio-
laciiin leoniini, liinc leones illi niii!l iUi(^:t(Munt, :!Ul
runi, (ioticia. ii;t ei fe(iim;i iii corporc Atbc l.iic-
proplerea animalia vcneitosa creiia fiicrunl ad
iata
liai, (jtiia dc c:)Sia (>jiis f.:biicala liiit. Sciiiiitm-
lerrendum liom noni, quoui Dens piaiscitbat prc- :

Ei benedixit cia diceus: Cresciie ct niulliplicitmini el

canlein, iit iiiielii.ncrct pcciias inrentalcs. i|iiia alibi
replele tirrain ; el suljicite cain el dominumini pisri-
dicil Vernies eoruin twn uioiiuiilur, cl iijiiis cori.m
:

bus inaris, ct viilatilibus ceti, el uiiiversis aniinant bus

uou cxsliiu;tielnr. ^"^"lobieiii lic.>iiix' ioier se;i(ct-
quce moventurin lerra (loid.).
ip<os noccni, diini de (irigiiiali peccalo nun liabent
iinde eis vindicta tril<ualur. MSCIPULUS.
Qunre liomo islam beuediclioncin acciporo nie-
De Crealione IIoiuiHis.
ruii ?
lilSCiPtjLUS.

Ambrosiiis. —
El vidit Deus quod essclbonum, etaii p
Ne incnlpiri vlderetur iii procreandis filiis, ut de-
UAGlSTEl:.

Fuciamus homuiein ad inuiginem, el siinililudiiicin

(laraiet nulUuii exindc peccatutii iiabeic, si legiiime
tifistram , el fccit Deus lioit.inem ad imuginein Dei
iiiibcrcnl.
(Gen. i). iioc primuin brcviter disciinus , non indir-
tercnler accipicndnni quod iii aliis operibus dicitur M^CirULDS. :

dixit Dcus, Fiat, hic autem dixii Deus : Facianius. Si ergo Adam lalis csl creaiiis, ul iinmoriaiis
UAGISTCR. |;ertiianeret, cur eis didtur : CtescUe el muliiplicu-
iiiini ?
Ad itisinuanduno, ut iia dicam, pliiralilaiem peP'
ionaruin, propter Palrem et Filiitni el Spirilum saii- HUGISTDR.
ciuiii, quani lainen Dcilatis uniiatein iiiteiligendaiti IIoc iianu^ce qiila non secuiiduin
inlelligendtiii',
Slaliin adnionuit dicens El fecit Dcus liominem ud : coitcupi^ceiiliam cariiis, neipie uiia niala vuluntaio
imagincm Dei [Ibid.), quod ila dictuin est, taiiqu;tin debueruiit filios procre;»re ; nec sicut niinc iii do-
diceret Fecil Deus boininem ad iniagiiicm suam.
: lorc paiiiint tiiios, scd sioui ipilsque impenii iiiem-
lilc etiain illiid non e>t |>r.ctereundttiii, quia ciiiii bra sua ali((uiil cxtirccre, vl maiiiim in operandi»,
di\i>.<iel
: Ad imayincm noslruin, slalini siibjunxit vcl pcdcm iii anitiuiiindo, ila ci illi dcbuerunt iii

Kl habcat potehtatein piscinm maris et cmlcrorum n.;i- paradiso lelus procrearc.

maiium ratiouis cxijcriium, ut vidciicel iiitclliganius niSCIfULU:.
lioniiuem iii eo ad iniagiueiii l)ei racuun, iii quo ir-
rationabilibus aniinaliitus aiitcccllit. Id aulciii est
_ Si auiem .sic debucruut pnicrcare feius, qiiid e->t

iftsa ratio eicoria, vel niens, vcl iiiteiiigeniia. Licet

-* qudd m par;!d;so, aiileijuain projecti fuisscnl, ii(>ii

cuieruiit siniiil ui lilios procreareol ?

cnini stiblilis^^inie dissciatur ipaani nieniein boniinis,
iii (|ua lacliis est lioir.o ad iniai.Mncin L)ci, (|iiaind:i(n M.^CI.-TI.R.

scilicci ralionaleni vilam disiribui iii 3eierii:c ccii- Q.iia ntox cieata n.-ilicr iransgrci^sa csl, ct de alta
templatioiiis veriiaiein, el in rerum teiiiporaliuin imuioriaiita.c in ima profundi pr<Jecta Csl.
adiiiinislratioiieiii, at^jue ila licri (piasi iiiasciilum el
Pi.cirui.us.
leiniiiain iild parie Cdn.sulcnto, ill » obleiiiixraiiie :

iii ii:tc recle diciiur iinago Dci, nisi illud

laiiicii iioii Quomcdo igiiur corpora iilornmniulari dcbueraiii,
qiiod inbivrel coiitempl:in.!% iiicontntulabili Ventali, si ilii iiiinicriales pcnnaneieni ?

iii cujiis rei iii;iiia l':iuiiis apo^ldlus viruin latiluin MAGISTER.

diiil liiag iicm cl gl.<ri:ttii Dei.
hidoriis, — /;,'/ fecit Dcns hoiniiicin ad iinnfiiuem
Id
oiniiiiKi
inie'li!.,onibini,
liOii I
oiiii-^cni
(juia
;
si iion
i.cdcoipoia
pc(C:iSS!'nt,
illoruin
inorj
siiie
snain [Ibtd cs(,ad a lcriiilaleni ei iiiiinonalita-
), nl
iaiplctus
iiKirtalii.tli', posqttaitt ntinierii-. ille liii;Si-t,
lein ; :t(l sitiiililiidine n vcro ni iniclleclum liicnl.s
juita iiiinicrijin ani^oioruin in nieiius coiinoulari de-
iiubuis^ei, i:o:i ut aiiiiiiali.i ()<!:c iicsciuiii discerneie
bucrutit.
iiiler bonuin cl nutlutn.
DISCirULUS.

Augustinus. —
DISi

Quid sibi vuli intelligi, quod lcg tur

iriLus
Augustinm — Priuius bomo luorlalis faclus cst an
iuiniorlalis ?
in Genesi Facinmus hominem ad imaginein et simili-
: f\

tudinem noslrain {luid.) ? MAGISTER.

JUGISTEH. Mortnlis s^^icundum alia, et iinmorLiIis sccunduni
In incnie scilicel, id esi, in raiione el inielligeniia, alia. Taleeigo corpus linbebal priiuus bomo, quale
ipsa iiaq':c iiicns, duni cogilal ea qti;B acterna siiiit, el nos, scd miic peccalo. iVo/j cniin htibebul legein in
iiiiagi» Dei dicenda csi : ccgitiiiido a^lerna , vir esl, meinbris suis rciiugiKiniein l^yi meniis sua; (Itom. vii),
suui diiil •ipostobts l'aultis lir uon debcl vclare ca- :
quod uiiipie inciuil posl pix»v.nricalionein. igiliir

f/itl suum, cum sH iinafjo gloria Dei (i Cor. vii), id aoiniiilc corpiis li:ibuil Aduii, sed ni non sciicsceret
051, (piamunicunqiic sc e.Menderit iii id quod a;tei- iiic dcliceret per iilius ligui virtulcm, quo suslenla-
iiuin esl.'ianto in:'g s iiidt: l.irmalur od iiiiagincin batur, quod in paradiso vit.«' nomen acce|itr.it. Qna-
Dci, et idco non csl coblbcn la ut tc iiide cdiitincat ptiipier Doi pr;i,cciiiujn scrvassct, obcdicnlia; iitc-
si

;ic lemporel ; qiu-ndo vcro ca aj:ii vcl cogilai qu:c iiio iu illud corpiis spirilalc, qiiale sauciis iii resur-
siini ie:iiporali;i, niulier a;pcliaiiii, lunc i.;in cst leciionc pioiiiiliiiui |U)sliiUHiiiiii cominuiandum ; ac
dicenda imago Dei, et propurca debet \cl:iro c;tpi:t pcf lioc |iolt':3l iiiii iiioti, si Di puc obcdieiiti;c. co- i

sniiiu, ne iiiiiiitim siiad inlcriora prog.O:Sio, iic tuni iKcsissct ; nf.ii cn.iii -mc bulus fuoral, n( iioii iios-
iiciia agal, illiiiia coiiCupibC:it. sil iiiori, sicul cl ca-icra! i aliir.c, t|ii.c oiiinin:» iuori

l'A cuuKil boiniiinn Li.iis homiicin od imatjinnn tion iiossniil, t.eil iia , ut obci.!ienlia imiuoiialciii,
tuuin, nd iininjm.m Dei <)««:./ ; la:ii, intu.culi.nn cl (c- »U(.bed!enlia ii;Orl;ilciii faccicl.
viinum frc(ii'i( eo- Uicii. i).
 :

'ir.o REO.^E VENKUABlLiS OPP. PAKS 11. SECT. 11. ~ DUfMA ET Sl^LKIA. 2G!)

DISCIPl I.L'>. \ Deiiiqne boniim polcsi os.-e si-

lnnii lio(: lioiiien acccpit.
iieiiialo, iiialiimnnii poiest cssesiiie bon». Non potest
Si Adam itnniorlnlis, »nl inonaiis fiiil ; el si innr-
cs>e inalnm nbi iiiiii luerit boiium ac per liuc dici ; -

l;ilis,(iiiomoilo iiniiKirlaiis; el si aniiiiali-i, iiiMn.oiln

iniis et aiii;clnni boitnni, i.-t aiigeliiiii ihaliiiii, et Ito-
spirilulis? aiil qnaru ciiiii cuiieiis aiiiiiiaiihus iii minein bonnm, el bumiuem malum. Sed bonuiii
cuiiiiiiuiie cibuiii suiit])sii? (;n(id angelus , malnm ()iiod vitiostis. nonnm qnod
MACISTF.n. liomo, m.iliiiitqnoii viiiosus. ldeo(|iie quaiido dieiiniii)

Mnrialis erat, el inninortaiis. Morlalis era', qnia bonuiii, naiuram laudainus; qnandodiciinus maium,
pnluil niori iininorlalis, ipiia pnlnil iinii inon. Qnia
;
noii inlnram, sed vilium qmid esi bouie natursc rc-
8i nnn percassel, iiinri «ininiiio iioii iioiuisicl ; i.nsii-
pielieiuiiiuiis. Sequilur :

qiiam aulein |irccavit, in<irtalis farlus esl. Iieriim. Faclwnquc vesptre el mane dics scxlus. Igitur pcr-
Morialis eraL, el ininiorlaiis : morialis erai siia coii- fecli sunt cccli el terra et omnes ornatus eorum (Gen.
•iiiioiie; immorialis l>ci l-encnt in, <|iioil ei i»ia;sla- l, 11).

Iialiir a ligno vil:c ; a qm» ligno cnin peccassel, pro- Incipit de die septima.
jeclus esl, ul jioiuissel moii. liieronymus. — Ei comple,
it Deus die sexta opera sua

DISCIPULCS. qucu fccii (Gm. ii). l'ro die sexla iii Ilebr.co dieni
Quid crgo csi, qimd nns (|ni per Cliiislnm r<»iiaii sepltmaiit liabel. Aiclabimus igiliir Judicos, qiii dc
giimus inimorialiuiiem iioii accupinius, quam Ail.uii olio Sabbaii gloiiaiiliir, qniAt jam lunc in principiu
itabuit ante peccatuin ? Salibatuiii dis.snlniuin sil , dum Deus opcratur iii
B Sabbato complens opera sua iii eo, el bciiedicens ipsi
kUOISTRR.
diei, ipiia in illo uiiivorsa eomplcveiil.
Nnii enim lioc accepimiis, qiiod in Adam perdidi-
DlSCIPDLUs.
niiis, id est, corfius animale scd laolo iiielins ac-
;

cepimns, (|uaiilo spiritalis corporali pra-poiiittir. Bcncdixit, inqnil, diesrpiimo, el sanctiftcavit illum.
Uiide aii Apostolus : Semviaiur corpus anhuale, stir- Cur bcnedixit diein sepiimuiii, in qiio iiibil cieu-
git corpus spirilale (t Cor. xv). Non eiiiiu reccpimus vit ?
immortalitalem corpoiis spirilalis, sed recepimus UACISTCR.
jubliliani, deqiiaper petcaium lap>us csl Adam.
Ne indigens apparere videretur, siciii homo
forte
De (|ua etiam dicil Aposto us Henovamiiii igilur tpi- :

post laborein le-.sus dicii Deo gratias, quia perteci

:

rilu menlii t'£j(ra?, et induile novum liominem, t]ui

opus meuiu. Nun enim Doininiis ita fecit, sed bene-
secuntium Deum crealus esl, in justilia cl suncliiule
dixit dici, in quu nihit creavil, nl dentonstraret,
vcrilalis (Eplies. iv). Ueiiovaliitur igiiur a velustaie
quod ei nulliis futt labor cuncta creare, quia lantmn
peccali nun in pristiniim corpus animule iii qiiu luit
dixit Deiis Fiat, eifactasum [Psal. xxxii), ei ideo
:

.'^dam, se<i in melius, id esl, incorpus spiritale, cum

ipsc in dic sepiimo rei|uievit, ut nos in ipso laceret
eHicimur a^quales angeiis Dei c^elesii iiabiiaiione.
lequiesce^e.
lieitovabimur eiiain spirilu meiilis nostroi secundutn
imaginem cjiis qui creuvit nos, qiiam peccando pur- OISCIPULUS.
didil Adam. Renovamur eliain carite, cumhoccor- Augustinus. — Cuio
requies non sit nisi posl labo-
rupiibile induetur et morlate boc
incurruptioneia,
^ rem , cur Dcus
requiesccre dicitnr ? aii et ipse
indueril immortaliiaiem, ut sil spiriiale corpus in opere fatigatus esl ul requiescere diceictur ?
(]uod iionduin muiatus e»t Adain, sed inutandus erai
quia iii corporc portamus iinagineni lerreni immiuis, HAGISTCU.
iii menie autem imagiitein coetestis (/ Cor. xv).
Non in aliqua creatura tanqnain ejus liona iiuli-
Undc iieruin ail Apustulus Si esl corpus animale,
:

gens rcquievit Deus, sed iii seipso. Deniqnc noii iii

et spiriiate, sicui scitplum esC Facius est primus homo
aliquo dieruin, sed post sexii diei opera rci|uiescere
Adam in animam vivenlem, uovissimtis .\dumin spin-
iegilur. Unde ti({uido apparet nullaia cre:uuram
(um vivilicanlem. Sed non primum quod spiritale est,
Deuin per indigentiam, sed sola Ijotia voluntale fe-
sed quoil animale, deinde quod spirilaie. Primus liomo
cisse. Quod si in aliqua crealura rcqniescerei, ali-
de lenu terrenus, wcundus homo de coclo ctelesiis.
(jn.im creaiuram indigens lecissct. l^rgo qiiia nullaiti
Qualis lcirenus, lalcs et teiveni (Ibid.). tiuluamus cl
cieaturam indigens fccit, iii nulla requievii creaiura.
imagiiteni ejus qui de Cueiu cst, imagiueni uutem
N iin quod dicii Scripiura, requievissc Deitm in di(t
teneni liuminis ab ipso exordio biimani gcneris iii-
sepiima ab omitibus operibus suis, qiix lecil, Itoc
duiiniis ; ima^inem vero coeleslis bumtnis nuiic ex
iitietligi posse arbiiror, quod non i|)sa boua iiidigeits,
bie poilainus, qnam babere in icsuriccliuitc credi-
qiiod sil bealior, requieveril, scd ipsuni dicm septi-
lllUS.
iiiiim, id est, angclicain nalurani adduxisse ad re-
DISCinULlS. quiein suam, ui videreiit scilicet iti Deo, sicul om-
Quarc non benedixit arbtircs ei berbas, sed buaii- iiein formandam
creaturani. ita ei illud viderelui,
i)(;m et animuiia ?
D quod iiullam creaturam per iiidigeittiaai lccissot, scd
sola bonilaie, boc citiin arbiirur pussc iiitetligi rc-
tUGISTt.R.
quieai Dei. Inleltigitur et aiiter requies Dei, id cst
Ideo namqiie isla benedixit propter piopagandi cuin nns bona opera reqniescere facil secuiidum it-
prolein , aul propier sexum masculiiii et reniinini, Itim inodum quem Deus dicil ad Abrabaia Sunc :

aut quia arboies seiisum iiun tiabeal scnliendi vei cotjnovi quod limeas Deum (Gen. xxii), id esl, co-
intelligend , animalia setiliunl, et noit iiileiligunt,
gnoscere te feci, iia ei tnc iiitelligilur requiescere
iionio i|U:dem seiiiil eliinclligil ideo arburibus non :
Dcus. cura sancliS suis re(|uiem prsestat. Itein ali-
dixlt : Lrcicite et multipticfinitiii [Glu. i).
ler. ReqiiiesC' re (>ens diciiiir a tondendis novis crea-
DISCIPULUS. inris, (|aia post edilioneiii acx dicrum operuin, nul-
Uuii deiucei>scondidil crcaiuram. Nam quod aii
Deus : Ecci' dtdi vobis omnem hr.rbam
Diiilijue eia
afferentem iemen super leira:it, iisiiue, Et fuclum csl
l'aier meus usque mudo vptralur, ct eqo operur.[Joan.
iia. V'iri/i(/ue Dexs cuncta qud' fecil, e.i eranl valde v), non iiovani coiidens crealuram inielligilnr, sed
6 )ia (/iirf.). Cnin Dcus oiniiia liona creaveril iii- qitain condidii adaiinislrandain, ut Juitiiiiis. Septiino
,

l.ili|iic sii (inoJ noa ab iliu sil cundiluiu

die lequievisse dicitiir Deus lioii a creandi», cuni
Uiide lua- ,

l'im '. quoiiilie ex ejus dispositione ac providiiiiia omiiis

( reaiura reiiovelur, ui consiot ; se*l bo.c signilieatuiii
M.VGISILR.
esl, qiiod p.ist illos sex dies nnllaia muiido iiicoijiti-
Avcius: M<s.— Malmn luiura iion csi, sed privalio laiu suii^iantialuni spjcieiii aut naluram novaiu.
 .

2 ! QIJJiSTiUNDS SUPEn Gi-.NESIM. 2<id

iiicxperlainT.io creavi^iir. Di--* iiniiiqui* isle esl p-i- A per Spiriliiin '.im ris Dii-nini diu se-t^rrir) opus siumi
nius, ijisrt csi sefiniiiu-, ipso est uovissimu.s, quia saticiificaiisi'. I a cl iios dcLieiiiiis isia .««opieFn iJona
repeliltu osl suphiiii duv. Spiritiis in iKiiiis imilnri. l*er Si.iriiinn iiami|iie
.sniicii

DISCn>lLfS. sapieniiae coelum oi icrr.nn lacere, id est ca!lesii;i

tiieditari, el lerieiia ilcrclinqiierc, vcl liicem a te-
Qunre non lioncdixit iliem, in nuo iuoeiii angeti-
nebris scparare, id esl, o;iera iiosira pcrfecla a le-
C3III cre ivii, vel illuin iu (|(io oiiiiiiu nerfccit 1
neliris pravoriini operiim. Per Spiriiuin iiileliigetiiix'
MAGISTL:n. dfclieinus ficere liniianieiiliiininler ai]iins inl.jrion-s
Nnn eniii) sanetincans dieni, in qiio (loc f.icrre in- ct supcriores, iil est, .lisciplinnm saiiclam inier vitia
rliiKivit, iie ine eum iii qwo lioc periccil, ne illis vel et virtules, nt non declincmus ad viiia. rcrSpiriiuiii
lacteiidis, vel factis, aciio ejos gaudiuin liiisse vidi^- consilii dclicnuis aquas sepnrarc aii arid;», id esi
rctur ; sed eiiin iii quu al* ipsis in semetipso requie- liomines rcprobos ab aniina sitieiui verbiim Dei'.
vii , el enin per dieiii septiiiiutii nstendii.
noliis Per Spiriluin furiitudinis debemiis potiere liiiiiin;iria
Ipse lameii illa requie iitmqtian) c:iruit, sed signifi- 111 liriii;imeiilo cteM, id est, dilectionem proximi,

«ans iioii percipcre reipiicm suani, nisi post per- qiiia dixil saiictns Joanne; Qui odil fratreni suum,
:

rei-iionem operis. Gt ideo in liao die vesperun iioii m lencbiis est {1 Joan. u). Per Spirilum scieiili;e de-
siiccessisse cognoscitur, quia reqnies noslra in per- bemiis aquasoriiarede reptilibus, elc.,id esi, de arc;i
reolionem opeiis sine (iiie iii gaudio eril. Sequilur :
ciirdis iioslri vucem ad coelum iiiiltere. Sicut pisccs
J$i(e generationes caeli ct terrce quimdo cretilcc sunt piiiniilis suisiti altuni saliuni tribtihtil, et vulncn'»
in die quv fecil Dominus Deus co=luin et terram, et H coeii aore volilant, ila el nos sensum nostniin ad
iii

omne virgultum aijri, nnieqnam orirelur in terra, ovi- superiora levare oportei. Per Spiritum jiieiatis de-
nemque lierbam regionis, ptiHsqunm gcrminurel. bemiis facere serpentes et pecor.i, ci ciciera, id i-si,
ut ^implicilaiem ac prudeiiiiam babcainus discer-
DlSCll^Ll.tS.
nendi inier ixinum cl nialuni, cl frucium buiiorutn
Inqtiirenda eslratio, si istn oiiinia ii: iiiio die Ta- operum agentes, qiialiler valeamus imilari e\etiip!a
Cla.riierunl, aut per sex ilies, .sicut Siriptura cititi- sincturum, vel ips;iiii vorititem, ad ciijus imagiiieii)
iiicniorat ; el si pcr sex dies lacta lueruiK , qunmodo
facti sumiis. Per Spirilum timoiis Duniini debemiis
ergo saiiclu Scriplura vera est qiix* dicii Qui vivil :
requiescere in reqitie viiae seieriiie, quia initium
in wttrnum creavit omnia simul [Eiciu \viii).
sapieniia: timor Domiui est (Psal. cx).
magisteu. DISCIPULUS.
!llo iiauniuc sccuiidiiiii subsianiiam rerum simiil
Isl* generationes coeli ei lerrjp, quando creatc
oiiiiiin cre:ivii. Mam sectinduin spec.ein formiR, iinii
sunl iii die qiio lecit Doiiiiniis cceluni et terrain,
siiiiul creavil oninia. Nain sicnt inaier iiifaiiteni
superius septem dies tiuiDCraii suiil, nuiic uniis dics
greinio suo exspeciat ut coiiv;ilescai, iia
iiuirieiis in
diciiur, quo fecil Deus coslum et terram, el omne vir-
Uoiiiinus tardiiaicin iiiininin ingenii exspeclavii. iNam
guUum agri, et omnem herbam regionis {Gen. ii)
ii) apud illum cuiicla creata luerunt sed
principio ,

iion siaiiiii inspeciem vetierunt. Qiiando vero dixii MAGISTEH.

.

In principiii creavil Deu$ cmlnm el terram (Gen. i), lliijus diei nomine secundam proplietiam omne
tuiic umuia, sicui dixinius, apud ipsum facia sunt, lempus quu coeium el terra
Q iiujiis vitae signiiicatur, in
i|uxcuuque de coelo et terra uriiura fuerunt, qiiam- fjciuiii ost, id est, in quo creaiura: visibiies di«;po-
vis per &ex dies secuiiJiiin speciem dividere vohiis- ntiniiir, adniinisiraniur aiqiie exisiiiiit. llinc est quoti
set. Sicnt dicit quario dic sidera in coelo posuisse, Moyscs per dies singiilos coiidii;i oinnia
el di.^lincic
lanieii priiiiu die apud iiisuni iu coelo lacta suiit, quuu reiiilit, et lamen snnul oninia crcaia siibjiinxit, di^
die qiiarto iii spcciem venerunt. Quia sicul iiigrano ceiis Ista: generationes coeli el terrce, quando creuice
:

&eiiieii!is uiuiiaocculianiur, raiji\, curi6.Y, lolia, tVu- sunt, in die quo tecil Dommas Deus coclum ct terrum,
ctus, \el miiUa alia qua: de ipsa arboie veniuiii, iia et omne virgultum agri, anteqnain orirelur in lerra,
apiid Deuiii ista uinnia prius uccullabanlur, quai jk)- omnemque ticrbam reijionis (Jlfid.). Qui efiiiii diversis
biea ii! specieiu veneruiit. diebiis cieaiuin coe!uiii et lerram, virgiilliini liei-
nSClPULLS. banique tiarraveral, nunc uiio dic lactuin nianifeiiai.
Ul lii|uido osiendciel qiioJ crealaia uiiniij siiisul per
Ergo si simtil omnia creavil, iiiioniodo verum esi,
subslaitliam e.xslilit condila, quatiivis iiun siiiitii poi-
quod legitiir l'aier mcus usque modo operalur, et ejo
:
specieiii prucessti. Seqiiilur :
vperor (Joan. v
?ionenim pluctai Dominus super terram; ct hoino
^

MAGISTEH. non erat, qui opcrureiar '.crram; ei fons asrendeb.it

de terra, inigans uiiiversnin faciem ifrrtv (Ibid.).
1'crspicial periiia tua, quia qu Hiivis Uiiic creasset
umnia snnui, quottdie lanien gut>eriiat iii r.gand-i, in DISCIPLLUS.
piautaiulo, iii xdilicando, vcl iii cx-ieris rebus. Nam Auguslinus. — Si universam lerram rig^ibnt, ergo
bicut liomo qui agruiti cxercet. illum dimiitit, in- si
el muiiies rigabal, quia uiique lerra stii.t.
iiiotitcs
culius remanet, ita et iiiuiidus a Deo creaius, sine Si montcs rigabal, diluviuin eia(. Ei quumodo lerra
Dei gtibernaiioae esse non poiebi, seciindum Apu- geriitinaverai lierbam vitcnteni, ei tacieiiiem semen,
stuluia i'aulum : ^eqne qui piunlal, esi aliquid, neque aul quoiiiodo hunio liabilabai !n tcrra, si uiiiversai:i
qui riyal, ted Deus qui incremenluni dat (i Cor. iti). lerram aqua tegebal.
Alii eiiiui isios sepiein d>es &epieiii dona gtaii^e Spi-
M.\C.ISTER.
nius saiicli iiitclligere volunt, id cst, Spiritum sa-
jfientice ct intelleclus, Spirnum consilii et [ortiludiyiis, Fons posittis esl singuians pro pliirali numero,
Spiritum scieniiai Sinriium limoris Do-
et pictatis, ct boc eniiti si soUicite lequiras, iii Scriptiiris sanctis
tnini IJsai. xi). Uicuiil iiaiuque per Spirilum sapien- frecpienlcr reperies. llabcs iicnipe in psalmu Misit ;

muscam cuninam, comedii eos ct ranam, ct

ct
lia: fecisse Deum ccclutn el terraiii, pcr Spiritum in- in eos ,

iclligeiilije fecisse linuatnemum, el scpararc aquas cxienninavil eos (Psul. lxxvii), dum ulique ncc nn.i
ab aquis perSpiiitum consibi ecgrcgare aqiia^ ab iiiuscii tiec una lana luerinl. Ei alibi : Vcniilocusiu
;

arida, el gerniinarc lerraui IVcisse ; per Spiriium {Psui.civ). Nun ait, LocusKC, .sed Locusta.liii haiiei
lurtitiidinis posuisse luiiiinaria tii (irinatncntu coeli, singul.irem nunicruiii pro pluiali, becunduin lilnd
quiid ;iit nobilissiniiis puetanttn Uterumquc iirniuiu
ut dividerent diem ac nuciem ; per Spiritum scieu-
:

liae urnare aqtias de re|tiilibus, ci aerein dc volaiili- miliie coinplcnt. Porro auloiii propier uniiniciii n >

bus; per Spinium pitialis vestne terrain de animi- iur:e dictuiii esl fouS, nl iu co oiiiiies foiiles intelli-

libus, et liominciii crearc, ct calcr.i qitac nabciiniui ;

g:iiiuis, iitti sunl iii lerrn, qui.i insudamiuodu Oiir.ei
 :

2.3 i;i D,4: VI .\:.UAr.iLis ovv. paiis ii. sect. n. — DiiBiA et spijhi.v. ac*
«'X iiniiis aiiyssi iialiira tiuiiiinnt. Nain qiioil ail :
A gentior rclr.iciauo isto senrionc explicctur. Sl ergo,
Irriijabal iiiDvcrinm (aciem leirx, iif>n ltil:iiii itTiani nl dixi, ln^minem lioc loco ex corpore el aninia fa-
rigaliat, |>aiicm,a loio inim pariem s },'nilicanl,
fcCiJ cuiin 'ntelli^amns. iion ahsurde ip^a cnnnnistio liuii
<|ueiii:i(linoiluin (liciu»u> Cliihlus inortuus est, Cliri- noincn aci^epil. Sicut eiiiin aqiia xair.tw coiligit, el
ttui resurrexii, cuin non niurliiiis fuenl ei resnrge- conglulinal, el continet, qnanilo ejiis commislione-
rel nisi seciiniium carnem. Anl, nl Anilrosiii-: ail : liinns ellicitnr, Sic aiiinia corporis materiam vivifi-
I lons ai'i)ell.tius rsl, qm, accepio Imiuoris adjnlo- caiido in nnitatein enncordcin conlormai, ei non
rio, nniversani superricit;in lerra! ; » aiit
iirigalial permiilii bibi cl resolvi.
|-nst(jnain paradisns lantalus , rfsiagnaia esl illa
|
biSCIPDLUS.
.•vliruplii>afiii;iruiu. lil illo ft.iis divisns esl per rivu-
l«s atl irriganihiin nniversam
sicut faiiiMn lerroj ,
Augusiinus. — (JiK-eri aulein meriio potesi, caiisa»
lc% ill.i' raliuiies qu:t^ miindo indiilil, rtiiii primnm
III. nc viilimus ire .iipia^* per ^ilveos flumiuis, ;ilveos-
biinul onini.i cre:ivil, qiiotnodo sinl iiisiilnloc, utnini
i|iie rivdrum el ex eoruni cxce^su vicina |'erfiiiiiJcre
el queniadmddiiin vidinnis ciincla nascenlia, cl IVu-
lora ; sic el luiic qu:isi dc nn j fonle mulli processe-
licnin vcl .-inimaliuin in suis coiiririnaiinnilius aique
luiil, aul nnus appelhilus cst, ct in qnoilam
foiis
inctenienlis sua pro divcisilaic generum diver,»a
siiiu ti;rr:c (iccni'aiiir, ei intie omiics funies parvi cl
spitia p(»ragerenl lcmpormn , aul qucniadnioiluiu
niagni progieiiiunlur.
crediiur fiictns .4(lam siiic uib» progre.ssii increnwn-
OISCIPULUS.
loruin virlii :i;t.ilc continuo formareiur, sicul aqii.i
Quid cst enim quod f<ms isie manifesie non in- „ in vinuni convcrsa, euiirKa
«^. in serpcnleni.
r
veniiiir qui irrigarc videatur universauj faciein B
,
MA(;iSTEK.
lerrafc ?
«ACISTr.R. Sed cnr non utrutnque illas crcrtTiniis habiiiss«», iit
boc cx eis futuruin esvei, quod f.iciuni piacuisset
Forsilan pro peccalopiiini liominis pareiilis noslri
nam multa scciindnm inferiores causas futura simt,
Adain ibie ion» ai»i>tiaclii& esl, ul anleiiel ubenaleiu
Sfd si il3 suni, ei in praescientia Dei vere fniiira
:i icrra, cl in.ijitrem iaborem cxerccret tiuuiauuui
sunl. Si autcm il.-i putins fntura siint, sicnt
aliier ita
genns. i!)i siiiil, ubi qui pra;^cil falli nnn polcsl. Nani futura
Jlem alibi JsidoruR. — Fom nsccr.debal de lerra
dicilur seneclus i:i juvene, sed ininiMi futura non esl.
irrigiins univenam (aciem {emv {Gin. iij. 'lerrania-
si ante morilurus eril, boc antcni iia eiil sicnt se
lir Duniiui, viigo Maiia recli-siine appelialiir, dc
liabenl ^Uk causx, sive muiido contexlu;, f.ive pr;i'-
(|ua sciii tiim cgt Aperialur lerra, el ijertuiuei Sal-
seiilia reservalfr, Nain scundum qiiasilain fiiiuio-
:

vaiorem {hai. xlv), Quam lerrain irri^avit Spirilug

rnm causas ni(»rilurus eral Erecbi;is, cui Deiis addi.
baiiclns, qui fiiiiiis et ania! nomiiic iu tvangeliis 8i-
dit qainJeciin snnos ad vitnn, id uiijiie facicns.
giiilica:ur. Ke inspiiaiiune honiinig.
qiiod anlc constitutionem niundi se facturiim esso
i)i«cirLi.f;i. pr.cRcicbai, el in sua voluntaic 6ervab.il. Ibi eniin
Formanl igilur Dimimn Itomine'!- de limo lerrae eral non soliim, ni iis Adain iii!ri pussil, veriini
{Gru. ii). rniiio eiiini quod de liino irrrx Deiis lio- eiiiui ul iia eiiin iieri nccesse esset ; lanito non lacil

iiiincMi iin\il , solct lialicrc (jux^siioncm (|nali.s ilio Dcus coiitra causain, qnaiii sine dubio voleiis pi;»sii-
linius fiierii, vcl qii;i inaieria iitiininc limi 6i(;niiicata r tuit, quain ccnlra Buain voluniatem non f;icit. Si an-

sit, 'juoiJ quxso inilii qiioi|iie aperias. leni non omnes causas in cre;iinra printiltis coiulila
pifeuxil, scd aliquas in sna voiuniaie servavit, non
WaGISTLU.
Mini qiiidem ill e quas in sua \oluniate servavit cic
Snlciit enim iniiiiici vclerum Lilirtiruni oiniiia car- i£l:!ruii qiias creavii necc^siiate p?indentes. ^on la-
iialiler intucnles, ei proj.lerea sciiiisor crrajiu^s, ttiani ineii posbunl csse contrarije, quas iii su.i voliintaie
lioc mordacitt-r ie|irc!jei!iierc, quoii de linio l/ctjs siuvavit, qnia Dei volmji.is noii poiestsibi es c con-
l'cnii;iem liiixil. J>icuiit ci im : Qiiare de liim) lccil traria. islas ergo sic condiciil, iii ex iliis es.iie illud
Dfiis lioiniiiemV an dclner.il ei nielioi et cieiebiis ciijits Cuusx sunl possil, sed ncii nece>sc sit. Illas
nialeri.i iinde iKiuiiiiCin Ijccrcl, nt <!c lalie lcrric abscondit, ut
anieiij sic c.x eis esse nece.sse sii hoc
naiuiam fragilcni iiioriaicnn|uo. iormjrn? Non iiitel- qiiod cjc istis fecii, ut es^^e possil. Seqiiiiur,
lijiciiies
lcrra vel
primo, qnaui Riiilii» nij:ni(icalinii'.bu5 vcl
aqua in Sciipluiis p(iii;iliir. Liiiius cni.':j
llcin Augu^linvs. — Fl flavil in facietn ejus flaluni
viiw {Cen. ii).
aqtij: el leicj; ciiiiiii.iaiit cii. Dixiinns enim laitidtini
uivciruLrs.
ci frugiie, ei iiKiiii dcsiiiMtutn. coipus iiuinanuin,
Quornodo islum flatutii recipinius, si Deus incor-
posi pt:c(aium, esse cueiissc. Non eKiiii in iiusiro
poieus esl?
torpofC isii exiiorrebcuiit, nisi niorlaiiiaiein quam
(ianinalione iiicruiinus. Qniti ;iiiieiii ininiiii .'iiildifii-
MACISTER.
cile DciJ, eliani si dc inanifcsie sciemlum, qiiia sicut non manilnis
linio isiius lcrr;e liornintMn le- Uoc
cil ; taleianien tor[)Usej;is eflicere, quod corruplioni corporis finMt, i!a nec faiicibus labiisve sufilavit,
iion bubjacerei, ki honio prncccpiuin Doinini tuslo- DCied<-nduin lainen esl , alqnc inteiligendum , nc>
diens pcccarc nolni^sei/ Si eniin spiciein tujli i^sius que ullo inodo dubitandum quod recia lides babia,
de iiiliilo, vel de inrurnii inaiena dicimus tact^m, qui animam sic esse a Deo tanquam reni quaiu
omnipoteiitcm aruticeiii credimus, quid miruni $i fecerit, non tanquain naturx, nijus ipse esi, sive
corpus quod de !ii:io qualicunque fatluin e6t, poiuit genuerii, bive quoquo niodo pertuterit. Dc revoiuiio-
ab omnipotenii ariilice lide lieri, ul nullu inolesiia, nibus auiein aniinarum quoioodo se babeat vel non
nulia iiidigcniia ciuciarel liomincm anie peccaium, liabeai pbilosopboruin opinio, catbolicte tamen bdei
et iiulla tornipiione labescerd? Itaque supcrtlue nonconvenit credcre animaspecorum in homines aut
qua:riiur unde liomini r.orpiis Deus lecer t, si Uiiicn boniinum in pccora iransmigrare. Maiu illa quse
Munc de coi puris tormauone dicitur. Sic enim !ion> feruntur accidisse, ui quidam qnasi recordareniur,
nuilos n05;rii3 inlelli;<ere aocepi, qui dtCJnl 1'ostea- : in quorum animatium corporibus fuerunt, aul fa!$a
qnani diciuni e^l Fiiixit Dens li(-minein de limo
: narrantur, aui luditicaiioiiibus dxmonum hoc iii eo-
itrra', propterca non addiluni Ad iinaginr.m el simili' rum animis racluin est. Si enim contigit in soinnis
ludineni i«'ni.', t|noiiiodo nunc de corporis lormaiio:ie ut failaci menioria quasi recordaretur se homo luisse
diciinr. 'iunc anteni iioino inlerior signilicabulur, quod iion fnit, aiit egisse quod iion egi', qiiid iniruin
qiiuiido dicliini chl Fecil Deus Iwmincm ad iinaijiuLin
: si quodam Dei justo occultoque judicio sinuiiinr da:-
/Jei ; scd ctiani si riunc qiioque lioniinem ex corjiore inoiies in cordibus eliam vigilanliuni lale aliquid
ei aiiima f:<ctuni i!ilclliganiu:>, ni non alictijus nnvi poshC Manicbx-i autein, qni se Cbristianus vel pu-
•'peris incliijalio, sed piiui brcviler inbinuali (tili- lant vcl pulari volunt, iii iiac opinionc tiaiislaliuni:>
 ?

lCii QUyESTlONES SDPER GENESIM. 9fG

vel revohilionis anim.Trum genlium plii-
e.o siinl illis A prJiStrjnlior, eliam in ipsis pcccantibus; ti.itnra
;;)Sopljis, vel ^i qui alii vini homines hoc putinu, qnippe liomiois ex Deo est, nnn iniqiiiias qua se ipsi»
deleriores el ilcleslahiliores, qiiod i!li .inime n.ili'.- invoivit male ulendo liberioic arbitrio, quod l;>mon
ram a Dei natnra disccrnunt. liii aiilcm ciim ;>liiid si iion baberet in nalura rcrum, niiuus excellerc!.
niiiit dicTnl esse nnimam qii.iin ips:im Dci suUsian- Cogitandus esl quippe liumo jiHle vivcii^, ctiam
liam, alque iJ omniiio '(no Deus esl, non irepidant
l iioii praisciiis fuiimir-ttm, cl ila vivendum esl cscel-
cam lam luipiler c<imiiiul:jljilem ilicero, iit niillum lenlia yirliiiiiaiis bO'KP, iiiiain impediaiur ad reclc
«il licrbE scu vermiciiii genns nbi cam J>oii esse vivendiim, el qiii placoodum quol iguanis fulnri vi-
commistam, vel ((uo rcvolvi iion posse mirabili opi- vil ex fide. Iliijusmodi ergo crcaiur;im qiiisquis iiolit
ncnlur insania. Proinde, quoniam piirs cerebri anie- c^si* iii reliU', contradicil i)ei bonilali qui^quis aii- ;

rior, unde sciisus omncs dislribunnlur, ad froniem tem poeuas eam nnn vnli lut^re pro pcccalis, iiiimi-
collocala est, atqiie iu facie stnU ipsa quasi orgaiia cus esiaiquilali. I!is cnim omHibus divio;c Scriplur»
seniicndi, ideo scripium arbiiror, quod in facicm teUimoniis, quam es:sc veiJceni, iie.iio dubilai, nisi
Deus sufiiavcrit liominis fi;»lum viUB. Aolerior pars iiiliilelis el impius. Adillam seiHenliam liucii sumus,

posieriori meriio praeponilur, quia el isladucit illam. ut diceiemos Demn ab exordir. -.aiculi primum >imijl
oequiiur Ei ab isia sensus, ab illa mntusest, siciii
: oniiiia creasse. QiiJcJam coiidilis jam ipsis naiuris,
coiisilium pr;ccedit aclioiiciti, cl quoniodo corporalis quaidam pr;i;coiidiiis causis, sirui non solum proe-
molus qoi sensum scquitur sine iniervallis lempo- seiiti;i, verum eiiam fiiiiira fccit Omnipoien.s, et ab

rum nullus t>-l. Asere aiilem intervalla tempoinin cis faciis requievit, ut eorum deinceps admiiti.Mra-
spontaneo molu, nisi per adjiilorium memori.v, non g tione atqoe regiininecrearel eiiain ordiiies lcmpnrum
valemus. Ideo ires tauquam venlriculi cerebri de- el temporaliiim. Nuiic tameu quam Dl-us in-;piravil
moiislrantur : unus anterior ad facicm, a quo sensus bomini sufdando ia ejus speciem, niliil conlirmo,
omnis. Alter posterior ad cervicem, a quo moius nisi quia ex Dco sic est, ui non sit subsianiia Dei,
oniDis. Tertius iiiler uiruinque, in quo inemoriai.i elsit incorporea, id e.si, non sitcorpus, sed spirilus;
vigere demonslrant, ne cam sensuin scquiiur nniius, noii de subslantia Dci geuiuis, nec de siibstaiiiia Dei
iion coun>,ctat liomo quod raciendiim est, si fuent procedens, scd faclus a Deo, nec iti faciiis, ui iii
qiiod facit oblitus. Unde ergo de qua
sii ipsa, id est, cjiis iiaturam natura uila corporis vel irraiiouati$
vcliit m.itcria Deus hunc (ialum ainma
fecerit, qu.c aoiimc veriereiiir,
<licilur? Dum qu.tritur, nibil corporeura debetoccur- Reliquis Quwsiiones de nalura aniinv.
rere. Sicut enim Deus omnem crealuram, sic aiiiuu DISCIPULUS.
omncm creaturam corpnream ualurjc diguitaie pr.c-
ccllit. Per luccm enim et a.Mcm, qu.x iii ipso (|ii.i(pri faciem ejus spiraculum
Iniuffltvit in »ila> {Gen. ii).

mundo prcecelleiitia sunt corpora, inagisque liabtiii

Per sjiiraculum viix* quid inielligere debemus
faciendi prsestanliam, quam patiendi corpiileutiam, UAGISTtR.
fiicuthumor el lerra tanquam per ca qua: spiiitui Iloc csi animam facere, siciit pcr Isaiam dicitiir :
similiora sunt, cnrpus adminisirat. Nuiiliat enim Species ex me procedil. et omnem flaluin eqo feei
aliquid lus corporea, ciii autem iiunliat iion esl hoc (Isai. Lvii).
quod iila ; el li.cc est nuniiai, non illa
anima, coi DISCIPULUS.
quje nuiitial; et cum corporis molesle
alTcciiones
seoiit, actioncm suam qua i!li regendo adest, turbalo
G Quid est cnim quod anima, quoe inno.^ens crcna
ejus leiiiporamenio, impediri oUendilur. Ei haec of-
esi, in corpus introivii, quod Deus praisciebai pec-
caturum?
fen»io dolor vocaiur, ci acr qui nervis infusus est
parel vt>luntati, ut membra muveat, non aulein ipse MAGISTER.
voluntas esl. Namque aliud esse animam, alia bxc Absit hoc rccipiendum, utproplerea aniina creata
•jus corporalia mitiisleria vel vasa, vel organ i, vel fuissei, ut in coipus quod Deiis piu<sciebat pcceaiu-
si quid n|ilius dici possunt, ttinc eviJenlor elucet rum iiitroisset, ei ad boc reservaia esget, quia si sic
quod 1'lerumque sc vebeMieoti cogiiaiione iiiieniione essel, Deus auctor peccati liiisset. Sed nou esi ita.
avertit ab omiiil>us, ut pr;£ oculis pateiilibus recte- Magis aiitem intelligcndum atque recipienJum, quod
que valeniibus nuilia posita ncsciat. ^'ani ei obljvi* Deu iiispiranie ipsa voluniaria iutroisset iii <:orpii.s
sciiur aliquando, el unde veiiiai, ei qiio eat, cl irans- adininisiraiidimi ipsum, quia per aiiimam sontitur
it imprudciis viliam quo tcndcb;tt, nalura sui cor- torpus ; quia si aniua nun est, cor|ius munuuia
poris saiia, sed sua in aliud avocala. Omnc quippe esi.
corpus in omiie corpus inuiari posse ciedibile cst;
IIISCIPULVS.
quidlibet aulem corpus mutari posse iu animam,
credere absurdum est. Illud ergo videainus, iiirum Qiiid ergo cst aniina ? aul si e&t aliqiia res, undii
forsiiaii veruin essepossit, quod cerie buinanae opi- auim£ liaut, qiiid ipsa esi? quid nomcn ejus? «piau
nioni lolcrabilius mibi videlur, Deum in illis primis species? qucm usum m
reb.is condiiis tenrt? vivit.
operibus qui simul umnia creavit, etiam animam aii iion? Si vivit, quod couleri universiiatis aflTecii'

creasse, qnam suo icmpore inembris ex limo for- D bus? beaiainne viiam ducit, au miseram? Quid e^t
inati corporis inspiraret, ciijus corporis in illis simul ergo anima ? cocliim non 0:t, neque terra, iieiuie
coiidilis rebus rationein creas^e causaliter, secun- aer, neque ignis, iion aqua, iion Deus, nou siiUiia,
duiu qiLiin Qeret, lum fjcieiiJum essei coipus liuma- iion visus, nun audiius, iiou gusius, vel ca:tera, (|Uod
iiuin. Nam neque
quud dicium csl, aU maginein
illiiJ enuiiierare lunguin est, qiiu: iii ca:lo sunt, ct in
suain, iiisi in amma, neqiie illud quod dictum est, terra. Uade ergu esl anima?
tna$culutn el [eminam, nisi i.t corpore recie inlelbgi-
MACISTER.
mus. Credatur ergo si nulla Scripturarum auciorilas
Aniina ex Deo data est, ei cx niliilo facia : quia
seu veritas cuntraoicii, bominem ita lactum scxt.:>
die, ul curporis quidtincnisaiis iu elemeniis mundi,
horaoqui de leira factus esl, iii lerram reveriilnr :

aniina ver«> jam ipsa crearetnr, stcut cum priiiius

.>.iiiiililer iiives -it procellic, quae ex
:iqua (iuiit, et
acr siimit de lerra, m a(|uaiu revcrtiiiitur. Et itenim
conilitus esi dies, et creala lalcrel iii operibus D^ii,
de lerra, ex quu sumpia siinl in aerc anima veru
doiiec eam suo u;mpt>re sulllando, lioc est inspiran-
:

1.0 Ibal)ei ullum clemeuium, ad quod leverl.iliir,

do formato ex liiiio corpori iosercrel. Quod siila est,
iiisi ad ciealoroin Euum postquam de CTpoie cxie-
fatebiiiitir iion io eo rerum genere aoiuiain |>iiiiiiiiis
rii, ul ipso moderanie recipiai qiijd mereiui-.
crcaiao), ui essei pr;«!scia fiiiuri operis siii, vel jiisu,
\el iiiiqiii; iiei|iie euim ex his lauium lauJandus c.nI DISCiPULLS.
Deus, tpiibus pr.ifscicniiam deJii, cum recie laudeiur InquirenJa csi crgo ratio unde homiiii nniina vo-
etiam quia pecora creavii, quibus esi ii.tlura iiumauu niat, qiiando nasciiur.
i'ATnoL. XCIII. 9
 : :

i»7 tF.D^ VrNEnARlI fS OPP. PAflS il. SF.CT. I!. DLniA F.r «^pcniA. ans
- UACISIEft. A scjuiiiir, conlia orientcm, iii llelirac »ii(A«(/«!iH scrihi-
qnod situl <.;iro tle c:«riie n:\scijir, iti
Alii d:c«U)l
lur, qiioii Aqiiila posuit. upy/i;. I :t iios ab evor-
«Ttr.

tiiima de anima ii.i&oaiur. S'"<1 hoc Soripliira n<iii dio pcssiiiiMis diccre Syniinacliiis vero, i/. TrpwTuf :
ei Theodnlinii, h. irpuTr,;. Qiiod cl ipsiim iioii orieo.»
•Ti:-.rral nlt ) ioco. iiitde anini.i hoinini Vfiii;it, <]imi<lo
ii:iiiis f.st ; neque (ie ips:i anima nuiiicris, tiiioiiiodo tcm, si-d i^riiicipitim &igu.ncai. E\ «|ito maiiirestis-

c>l:l:> fiiissel , siciil narral de carne, (|iioiiiodo f ici;i

{imc comprolialiir qiiod piiusquam (.-0011110 et (er-

rst. Alii \ero inelius senliiinl qnod unicuique li'i- r;ini facerct, paradisuiii Sicnl lugi-
.'>iiie coiidid(;r.it.
,

rniiii nnini.i a Deo daia sii, qu:mdo iialus cst, siciil tiir iii llehr.To lUanlmerat auicm Dominus Deus pa-
:

scripium esl Spiritus ex me procedil, et radisuiu in Eden a principio,

iii Isaia
oiunein flatuin
:

ego feci, id cs(, omneiii animnm. Fl Angusinius in Ilexameio. —

E( planl.ivil Deus par».
P%alnio scriiuuin esl : Qui fiuxil sinffillniim disuin iii Kd''n ad oricnicin, et posint ihi hoiiiineni,
siciit iii

cordn eorum. El alii temeraric diciint <|iio:t iiinc quem tinxit. Non ignoro de paiadiso ninllds multa
nniiii.i: ouinium crcalx fuisseiit , qiiando simnl dixisse, tres tainen de hac rc qnasi geiierales Sttni

oiniiia fccii, e( in quodain loco occuUauliir, donec

senlemi.i;. Uiia eorum qni tnniumniodo corporahler

hnino nnlus sit, et tniic ei da(a -sit anim» ex De». paradisurn iniolligi voiuot; nlia coruni qui spiritali-
ter iantnm ; lertia corum qni iitruque iiiodo et cnr-
Scd lioc non «bt iii rebus nosiris consideranduiu
(|iiid vel sinal, v -I non sinnt, qnomodo aniina d:iia poraiitcr et spiritaliter. Itreviicr crgo dicani> terliaui
sit lioniini, qund Scr^plura no;i narrat nllo loco.
inilii fatcor placere senttMiliim. Plantnvernt cigo
^os non ptissuniu.s <ii>>ceriierc quod veritis lacuil, Deus paradisum in dcliciis, lioc est, «.7 orieniem, et
Cl nihil aliiid soiiut Scriptiira d hac rc oisiboc B P<""" '''' hominem qnem finxerai. Sic eiiiin >criplum
l.iiiti:in quomodo aniiiia a Deo data siu
esi : quia sic faclum est, nt i|iiidam sa.iciiS ait, quod
in (juodam loco iste paradisus ptantulus est, vbi hoino
DI-CIPUI.CS.
lerrciius habiiare potuit. Nam paradisns spirilaliK^
Er^o Salvator noslcr unde Iinbuit animam? iiitelligilur, ubi iiuiic anim^e sanctorum de corporo

U.VGI Tl K. cxcuntcs, pergnni, iii cujus lignrani istu paradisiis

plantatus fuii secundum rerum ge.->tarum ndeu>.
Non de Adam, .<ed unde Adam, id c.^t ex Deo
illud plane quoJ seqiiitur El l:ijnum viiac in medio
:

f|nia qiiamvis dc pro|iagine pcccaii descenderii, ta-

paradisi, lignumque scienlicc boni et mali, Uiligeiitius
nien de |tro|ia^.:u! pcccaii tion coiicepii, quia ncc
coiisideraiidum est, ne cogai in allegoriam, iit 11011
ipsa erat Cii-o pcocali, scd similitudo cainis peccati
ibta ligna fucrint, scd .ilind aliquid itomine ligni si-
iion cnim inde accepit rcaiutu inoriendi.
gtiiricei. Diolum c t cnim de sapienli:i, lignum vilio

DISCirCLLt. est ampteclentibus eam. Vertim tamen cuni sil Jero-

salem xienia eiiam iii lena civitas, qua
in coclis,
Et anima, qu:indo dc hoc corporc migravcrit, est illa condita est
significareiur, et Sara et Agar :

corporalis au incorporalis 7 qiiamvis duo 'Testanienta significent, erant laiiien

M\GiSTE:n. eiiam quxdam inulicres du;f, et cuin (ihnsins per
Incorporalis (|>iidMii csi.
ligni passionem nucnto spirilali ii<>s iirigci : crat
(ainea et peira qua a(|uam siiienii populo ii^no per-
nisciruLus. cussa manavil. De qua dici;iir Pelra aulcm erat :

Quomodo cigo portatur, si incorporalis est? Chrislus. ^oti sicut illc vilulus saginatns qui niiitoro
lilio reverlenie in cpulas cisus est. Ibi quippe ip »
UACIbTCR.
narraiio (iijurarum est, non rt-rum gestaruni ligurai:»
Incorporea quidem siinilis corporibus.
signigcalii), .sed illud eliam in rebns gcs.is laciuni
DISCIPLLIS. esi : hoc autcm tanium iii ligmis prxilieiuin. Sic 4;t
El uhi portatur, ad locum corporeum an incorpo- sapienlia, id est, ipse Chri^iiis lignum vit.o cst iii
.reuui? parudi^o spiritali , qiio misil do ciuce latroneio:
crcatum est aulem, quod c;iiii sigiiilicaici liguiim vita:
in paradiso corporuli. mysteriis rcrum spi«
Nec siiie
Ad loca iiicorporca siinilia corporalilius. rilalium curporaiiter r.e^eniaiit voluit lioiniitein
|

Msciri}t.i'S. Deiis in paradiso viverc. Lrut eigo et in Itgnis cx-

si pote.»i aninia abs ue cor|ioic inter

Qu.Tritur cr^jo
teris alimeiitum : in illo autem sacramentum, qutd
eignilicans, iiisi sapieuliain, de
qua sic dictiuu est
angel<s perpelua hcaiiiudiiie cciisisit-re iine dele-
iii

ctu. Qnid ergo opus csi ul iieniin s>iir^al corpus, ut

Lignum vil(C amplecteniibus eam, qucmadinoduiii
esl

illuiii tunc iniuiorlalem indu:tt, «lUira iiuno ntorialeii)

dc Ciiristo diceretur : Petia manaiis est siiicntibus
cutn. Illiid quoque addo, quanquam corporalem ci*
deposuii ?
bum talein, laiiicn illain arboreiu prxstiiissc, quo
ACtSTER.
curpus hoininis sanitaie siabili hnuareiur : noii si<
Inest quidetn corporis administratio, quo dctar- cut ex alio cibo, scd nonnuila iiispiratione salubri-
datur aniinus, ut nun in illud ^ummum peigai, do- v tatis occulia. 1'rot'ccto eiiim licel usitaius panis ali-
itec coii>U(f at corpus, ut quud nunc ei sarcinum esl, qiiid tamen ainplius habuit, ciijus uiia coltiride ho-
tunc sit in gloria. mine Deus ab indigentia famts dicruin quadraginiii
DISCIPULCS. spatio viiidicavii. Sequitur. Munc videamus de hgoo
scienlia! boni ci mali, cur istud noineii accepeni,
Qitid ergo opu< cst ut parvuli, quipireutes habent
quia valde bona omma Dcus creavii. Id digiio>>cen«
CUiistiaiios patroro et matreui, iteruui renasiiiiiiur
duui boiii ei mali quaniuui luisset inter obedieuti;u
pcr aqiiaui bapii&inalis'/
bonuin el inobedientia: malum, quia si indeiraiisgres-
MAOttlER. sus essci, matum ilti csset; si vero sciTassci prx>-
Quia unusquisquo i;i originali peccaio nascitur, repta conditoris sui, bonuin illi luissct, quoniain si
tl iiiii per aquam bapiismaUt, non pcieA
renaiu» tit traii<-grcssus noii fuissel, esperiutentuiu ik&iix non
miroire in regnum Uei {Joan. iii, b). didicisset.
riSCIPL'LUS.
De pluntaiione paradisi.
Kl fins asendebal de loco votuplatis, ai irrigandnvx
ilierovyinut in libre Quastionum Uebraicarun i'a
piiradtium, qui inde diiiuitur iu quatuor citpila, vet in
:

Et plaiilai- 1 Uominus iJcus paradisum tn E<i>n contia

quaiuur paries, qiioiuoilu inlelligeiiduin csi'/
orieiileiH.V\o parjdi:o hoituiii hahet, ul e^l, nu-i.
l'om> Ldcii Ueiicic inlerprciaiur. Pio quo .Syiiiuia- UAGISTER.
cUus iia> biulK, paradi;>uiii Qoreolcm, nec no:t quod Augustinui. — Ne qiiis ex hoc moveatur quod de iiis
 :: : .

56^ QU,*:ST10N!:S SITF.R C{:.NT.SiM. 2:0

ninni:iil!MS (liciuir nlinriini f9,?,o mnies i)ov>.s. rili'v mn A F.ignum vi;,T S.tnr!'-,'! snni'1 .rtim, otiqne Ciir:siii>*
jtjileni prorvti«; inroo^niios, ciini id fKl'tis credtTnJu n al qiiein qii;.erj:i.» si p^rrcxcrii m.-rnim, vive.t in frirr-
sii ijiiomodo locii.s ip.se paradisi coj:iiilio:H; lidfnintiir» y-uni. Ligniim iiiiein scieitii.r. ii"ni c' nli. prnpriiit;!
esi rcmoiissimus, imle quiiitiDr a(it:nriim parles di- esl voliiiilnlis aritiirium. qtiod in loftdio ««i po-iiiini
vidi, «icnl fideH^sitiia Scripliira •csi.ilnr. Sed ea flii- ad digtiosi-cniliim honom di' qoo rclict.i
ct iit.'i|itin,

jn:na, qiioriim fttnies noi"; csse dictiiiliir, aliciilii ipsc gnlia lh'i giisi:iver morie moria iir. Ser|tiiliir:
l.

snb lerras, H
posl iricliis proiixariiiii leiiinniim lo- Allufii erqo l'oniinus Drus Itnminrm , ct potuit
( is aliis erupisse, iilii lanquatn in snm roniibii^s non euni in pirndiso volu]}l itis, nl o\>ernrflur el cuslodiiel
essc perliilicrcniiir. N:im linc solere nonniillas aqiias illum.
faccrc qnis ignoral. iiiscirti.tft.
Ilem Atiguslinus. —
Finnicn niiiem qiioil prnco- (Jtiid, rngo, operap-inr, qitid ciistodirct ? para-
del)ai ex Eilen, i«l est, ck (lelirlii, cl volnpi.iie , el d suin, noii aliud qiiid ?
cpiilis : qiiod flmiicn a l»roplieia PiRnilicUiir iii
MAr.lSTI ft.
|isalina, nl»i ait Torrente vofnptalis tu,r }t<ilabis eos
:
I«l;i scicriiin iliiiirnrm iiiiclliscniiam parlt : sive
(Psal. XXXV, 0). Dividilur, iiiqnil, in quatnor paries, piiiin opprnrcliir homn p;iiailisiim, id est, in p.ir:»-
<rt qiialtior virliilcs significal : priKleniiam. loiliitiili-
diso .'iliquid ti|)iTnrc'.iir, n"ii iiccrssiniic viclus, eed
neni, icnipcrami.-^m, jnslilinm. Dicilnr antcm Plii-
dclccl.niotip np»TnIialitr, ntllitir non |io<'cnver:it, ncc
son, ipsc esl Ganjiis. Ceon anlcm Miliis. qiiol eiiam ei terra spinns cl Iribnhis gcrminavrr.il. iit iii sn
in Jcrernia prophei.i animadverti putesi. Nmic in aiiis
dore facici surc cdcrel paiicm siitim. Iloc nempe
iinniiniiius nunc Tiheris diciltir U
appcllanltir, sicut
incruii post pecc;itiiin : anle pfccaiiim igittir non
nnviiis, qiii Tigris aulem ct
prius Albula dicoliuliir.
intbgenlia, non nccessiialc, scd sol.i nl diximiis, ,
Eu|ibratos eiiam nunc eadem nomina iciient, qu hiis
voluiitate opcrabatur pnr.'!'lisiim por :tgricuflurain
lamen noniinibus virtutes, ul dixi, spiritales signi-
cl custodicbnt pcr disi iptinam, non rnnirn h/^stias,
ficanliir, quod cl am ipsorum iioininnin iiiterpreialio
ncque coiiira nliqiin aiiimnlia piriilistiti) cnstodic-
docci, si qiiis Ilcbrac.MT» liitgtinm vel Svram considc- bai 6cd sihi sciliccl nc amitierct |icccaiido quo :
|
lel. Sicul Jerusalcm, quanivis sil visibilis cl lcrre-
Ciistodire poliicrat ohfdifndo. S ve homiiiein
insinii
iiiis locus, <-igtii(ical lainen civiiatcm pacis spirilali-
ponens Oeus in p;ir;tdisiini, iil operaretiir ct cusiodt-
ler : ei Sion, quamvis sit mons in lerra, sptjculatio- Opcraretur tt honiis
rct. esci, et custoilirot
scilictfi
nem lamen significai, cl lioc nomen in Scriiiluranim ul tulus-csscl qtiolilici hoium
: si\e homii dicauir
•tillejforiis ad spiril;\lia inlelligeiida sype Iranfcrlur
operareiur paradisnm per agricuiiunm, ct cusiodi
rt illc qui descrndehal ab ieruiakm in Jericho, sicnt
ret per disciplinam, sivc ipstim lioinint^tn Deus ope-
floniinus dicit, ei in via vutneratus, saveiut et scmi-
rareiur, nt honus cssel ac ttiius (juolihci liorniu
\ivus reliclus est a lalronibus {Lnr. x, 30). lliquc loca
iiitclligas ralionem, Iiaboi juMa utriimniie iiileliccttitii.
isla lcrnriim qnamvis scciindiim hisioriain in terra
Sequitur
invcniantur , spiritalit<T cogit jnlcHigi. rrudciilia
PrtBcepitqne ei Dominus dicrns
omtti ligno pn- : Kx
crgo, qiirR ipsam conlcmplationcm veril.'»-
signilical
radisi conude, de litfno mtem
boui et vntii ne scicnl w
tis, ah omni orc liumano aliena, quia csl iiiciT.bilis,
comedat. In quacnnque die comedcrs ex co moru: mo-
qiiam si cloqiii velis, nnriuris eaiii poliiis qtiam pa-
rieris.
ris : qi;ia ci ibi nu<livit Aiiostoliis int-llabilia veiba, r Discim.us.
t\u.v noii lirel boniini loqni. H^c crgo priidenlia
— Dtim Deus
AKgus/iwtis. ininarcttir liomini mor-
icrram circtiil, qu.T niirum el carhuncuhim ct
h.-ibct
lem, die quo vctilum cihii 11 iiMigciit, ciir nou codt-m
hpiiicm pra.sinniit, id est, disripiiMnm vivendi. qiiac
ab omniiius trrrcnis sordiltus qu;isi decocla enitt-scit
die inoriiius racril, sicut Scri|iitiin tlicit : Inq acun-
que die comederis ex eo, mcric m.ricris?
sicul nuruin opiimiim; ct verilaieni, qnani >iu!l:i fal-
silas vincit, sicui cnrhunciili riiig>ir nocie iion vinci- MACISTtn.
liir; et \ilnm a^lem.im, qiix viriilitaic lapidis (irasini Qiialuor csse mortcs sancta Scripttira manifestis-
i-igiiilicntur, proptcr virorem qtii non nrescil : flu- sime Obiendit. Prima mors cst aniin;L«, qut; smiin
viiisautem ille, (|ui ciicuit lerrain y£iliiopi:)in, miil- dcscrii crcaiorein : cuin cnim deserucrii, peccn.
lum calidam aique rervcntem, sigiiilical fonitiidinem Sine, inqult Oominus in Kvaii«clio morluos sepelire
cnlori! aciionis alacrcm aii|iie impigrain. Teriiiis au- vioriuos suos{Mailh. viii, 22). Ecce halws sccuiiduiii
icin Tigris \adii coiitra Assyrios, el signiric:ii tcm- auimain sepclietilcs niorliios, rt qnos scpeliiini .««:-
|ieraiitiam, qufl; resisiii libidini, miiltiim ndvcrsanti cundiim < arncm moritios. U:cc i(ai|iie scntenlia •Iti.i»
^onMliis prudeiitix. Uiide plerutnque in Scripiuiis niortcs nvnifcsiissime osteiidil iinam auim.'e, alt<*- :

Assyrii adxcrbaiionim loco poiiitur. Oti^iflus fluviu<, ram corporum. Tertia solins csi aiiiiii:r, qtiam dui*i
fion csi dicium conira quid vadit, aui quam tcrrani ex hoc corpore exierii, patiiiir. Seciindiim iiliid qiiotl
circiiincat. Justiiia enim ad oiiines pancs animae iii Evangclio de tllo tlivite legimiis Paler Ahmhniu, :

peninci, quia ipsa onlo ei a:quiias nnim:f esi, qua inqiiil divc», miite milti Lazantin, ul di(jiio sno rrjn-
Sibi iria isla concorditer copul:iniur priiiia pru- : _ gerel liuguam mcain, quia ciucior in hnc fltimtuu {Lhc.
deniia, sccunda forlitiido, teriia lemperinlia, et iii- ^ XVI, 2ij. Qiiaria niiiem mois, cuin aiiima leteperit
^iitiita copulatione alque ordinalioiie juslitia;. 4-orpiis, ui in igoem mitiaUir :i-i«;riiuin. Sei uiiduiii
illud «|iiod n:)iiiii>us in hvangclio dc. fnliiro judino
Hccapilulatio de paradiso, fonte ae flumiuibus
dicit : Itc in ignem aHernum. Hc. (Hnith. xtv, i\).
ei ligno vila;.
Uie iiaqtiu quo peccavii Adam iii annna iiiuritiu!»
Isidorus. — Ptantaverat autem Dnminus Deus pa- esi. Sicul enim corpiis vivii es :iitima, iia
,

aniiiia ui
radisum volupiatis a priueipio, Faradisus Ecclesia hcaie vivnt, vivit ex Oeo. |<:rgo deruncl» aiiima
csi; sic cniin de illa lcgitur in Canlicis canlicorun! Ad.i;, jure diciiiir niortun, ex qiia ires poste.* .s«:ciii:i*
llorius fonctusus esl soror ntea a principio autcm : siiiii iiiorlcs : ul etiiiii h:ec siibscqnereiittir priti!:i
parndiitus p!ani:iti<r, t|itia Ecclcsiu cailiolicu a C.hri- pr:<>ccssil, qu<a eo dic quo pcccavii Adain, iii aniiiia
sto priiii ipe oinniuin condita esse cognoscitur. Flu- inoi liitis cs(.
viits tle paradiso exiciis, im;igiiicm poriat Cbnsii,
IH-.CIPtJI f".
de pateriio loiilc. flueniis, qui iirigai Ecclesiain su.ini
vi-rbo pr.Ttiicaiionis, ct dono bjpiisiiii. Do qiio bene
Qiiomoilo poicral moiiem iinicrc Athtm , quant
nullatenus sciebai ?
\>v.r l*ro|iht taiii iliciliir, Dontmus Deus nosler (luvius
gloriuiuf Px^Hinis in terram iilictilem. Qiialuor :!Ulcm M>ClSTt.R.
paradi&i lliniim.i, qualuor suiit Kvaiigcli i, ml prxdi- Sidt Ciiiin nos sciintis resiirtec:ionein , qiiani
c.ttioneni iit cuttctis gooiihns iiii.^s:!. Ligii.i Iriictiiera, niir.am expi-iti stinitis iw.c viiliiiuis, ii.i ri iil^' sru'-
oiiiocs siiiirii siiiH . rriiciit.-^ (Oiuiii, opr::i coiinii. h;tt moricin. Scicos igiiur qtio 1 cxic.is .uiima a coi -
 ? ,
, ,.

271 niD^ VENFRABILIS OPP. PARS H. SECT. II. — DcriiA f.j srrniA. 572

porc fjei.it moitem, ei ilnm rnversa fueril in corpiis A irrationalis eliam, el visus scd rationalis movelur ;

suiim, rcsutrectirtnena (ecee scimiis resnrre-

faciii h.ibst inlelligenliam, per qiiam judicare possilulriim
elionem, qiiam niini|iiam exp-Tii sumiis). Sic ei ii'e visiis conseiiliat an non consenlial animalia vero :

.vieb.it. iiliqiie iiiorlcm non ndiinc per experifniinm, aut volaiilii non acceperunt hoc judicium , pro siio
•;cd per scientirtin. Scifbal qnippe qnid essel vivcre, lamen gencre alque naliira vi^u aliqiio tacla propel-
ei per privaiionem vil;p. scielial uliqne mortem. Sic limtur. Uiide angelica natura jussa Dei perficieus
sciunlur lenebraj per privalionem iucis, ei st^ilur movet visus omne gemis animantinm duceiis, quo
Mlcnlium per privnlionem voci< iia sciebat Adam :
iile ncscit. Si liomines possuiil nonMnila animalium

mortem per privationein vilir. Seijiiiiur: gcnera maiisueta faccie, ita ul quasdim voluutates
liominnm facorc vidoanliir, quanlu magis lioc angelt
Dixil quoque Deus :non at bonum esse liominem soluni,
possunl
(nciamut ei adjutorium simile sui.
DISCIPULUS.
DISCIPULUS.
Augutl.nns. — Ou<«mod<» lioc inteHigciidum csl? Qti r causa Deus, qnem aslriii< movcri
f.icil iil

non movealur lompore aitt spiritus creatus, qui

iti :
H\CsTE[l.
inovetur in lerapore, iion movoatur et loco ?
Certe si a me qu.Tr;ilur ad quam rfrn fieri opor-
llAGiSTER.
lueril hoc adjulorium, nihit a'iud proliabililer oc-
rurril qinm proptcr filios procreandos siciit adju- : Dominns qui insliluit lempora, el cst ante leni-
iiiiiuiii semini v.^«.
torium aviiiiiii in terra,
e.^i iii ..-jp ....--..- ex uiranue
..» virguiiiim
»»-i.«., iil —-.---, — — pora,,
I
iiiliil — —
in eo esl ^pr.Tlcritum
w,-. — —
fuiuriim,, iinlium
ant, -..
nascatiir. Ncc video qnid prohilicre pniueril ut » consilium novuin , nu laqne nova cogit;itio : qiiia si

essent eis etiam in paiadiso honorahiles nupli.T, ut scilicel sit, nova ei accedens. Nam si arcedit Dco
.sine ullo inqnieto ardore lihidinis, siiie uHo libore aliquid , jam non est immutabilis. Igitnr incnmmu-
.">€ dolure p;irioiidi feliis, ex eomm semiiie gigriere- labilis Deiiscsl, nihil illi accedil , nulla nova cogl-
iiir : noii ut niorieiilibiis paremibus filii siiceederfnt, talio, nullum iiovum ronsiliiim : ii'e-'i non moveiiir
sed iit illis qiii gennisseni, in aliqiio form.-c slalu in temporc. Spirilns vero conditns , sicui esi :'ngi;-
manenlihus, ex li^no vii:e quod ibi pbntatura erat lorum , qn;iiiqiiain sine temporc <oiitemp!en'.iir l)ei
corporaiem viijori-m sumeuiibu>, et illi qui gigne- .'cleriiiiatem et claritalem quia ex lcmpore in infc-
:

rcniur ad enrndem prndncerentur 8t:ituin , donec rioribus jiissa Dfi perficiunl ,

jiire rrcdm lur inovert
certo «iimero impleio si jiisie omnes obedienlerque in tempore. Corpor:! vero sua iu lncuin movendiiirt
vivereiil, lieret in .letcrn.im vitnnt commnlaiio. descendunl de cceIo el Msceiidiinl iii coclam spiri-
, :

Sicul considerari poiesi ct il^. Lnoch, qui riliis geiii- tus il.iquc lioniinum moveiur in lempoic, remini-
tis Ueo placeiis iion innrluus, sed translalus esr, scendo praeierila, rulnra exspectaiido, aliqua nnva
Cnr ergo et Adam el Eva, si jusie vivenics, casic discetido. Neqac enim cum recordor aiiqnnm leciio-
filios procreassent, non eis possini iranslaiione non n m ac aliquam civitatem, sic co;nmotns est spiriiiis
iiiorie succeileniibus cedere qu;c cum ila siiil, : ineus cogitando, ut liaec recordareinr ex lemporc,
ciir non credamus c s anie peccatum iia gcnilalibiiS ila motus est ct loco. Quod si in loeo mavelur, an in

iiifmbris ad proerisiiulus (iiios imperarc pi^luisse, coelo, an in terra move iir? (|iiia siiie coelo el if-rr;»
sicut cxteris qii;c iii quolibet opere anima sinc uHa nullus est locus. Uhi enim luil ipsc spiritus, iii civlo
inolesiia, et quasi pro riiu volupiaiis niovci, ut eo C aii in icrra ut vidcrei ipsam leciioiiem vel ip-aiu
,

nuiii inipenreiit membris qiiibus fetus exoiiiur quo civitalem? Ergo si iii nuilo loco vidil , iil recordare-
pedihus cum ul neque cum imlore sc-
aiiibula'ur, lur, in se ipso vidil: ct quia iiiilinm habel, cogitatio
ininaieiur, neque dolore parereiur. Nnnc vero
cum cst omiie qiiod initium el lempus hubet. Igilur se-
liansgrediendo prxceptum, raolum legis iliius, quac ciindnm siipradiciam ralionem spiritns creatus per
repiignai h^gi menti^^ iu membris coineptx moriis lempns moveri polest, non per lociiin spiritus vero :

hahere merueruni. Et qiiid hac pocna jiisiins quarn crealor siiie tempore ct iuco, corpus aulera et tein-
iit iion ad omnem nulum serviai corpns, id cst, pore et loco. Seipiilur :

iumiiliis antmae, sicut Domino suu dctrectavit ipsa Immisil cryo Dominns Dcus toporem in Adam et ,

scrvire. tiilii unani de cosiii ejns, iisqiie Hccc voeabitur vi- ,

Foinialit igitur Domiuut Dtiu de huwo cnnclis ani- ragn, quia ex viro tuo mmpla est.
maniibut lerrce , el univcrtit volaiilibut cali , adduxil tlicioutjmus. /'.( — inixii Dominus Deus exstasi.n
'ea ad Adam, et reliqna. super Adam, pro exsi;>si, id est , mcniis excessii
in Hebrxo habetur Ihardema, qnod Aquila y.urafof-iv,
MSCIPULUS.
Symmaclius xk^ov, id esl gravem et proliiiidiiin so-
,

Nunquidiiam sic ndduxit Dcus ad Adam ciincta porcm inlerpreiali sunt. l-)i;iiique sequitur El dor- :

nnimalia et un versa volaiilia coeii

, quomodo ad- ,
mivit. 1(1 ipsum verbuni el iii Joux sicrieuiis souino
(luciiiii aiiciipaiites ant venanles ad reiia , an forsi- positum est. Seqiiitnr :

tan vox de iiubc fact.* esl jussioi.is quam iiiiejlige- Hoc nunc os ex ossibus mei^, et earo de carne mea.
icui lanquam Mtioiialis aniina-, el ca auditi iiihilo- P Hccc vocabi:ur iuulier, qnoniam ex viro tumpia ett.
iiiiiiiis uudierunt. Non videtur in CraMO el iii Laiino resonare , cur
innlier appclleliir, quia cx viro siimpta sit : sed eiy-
UACISTER.
inologia in IIchrx'o sermone servalnr. Vir quippe
Noii boc accepcrunt animalia aul volatilia, ut siiil vocaliir Is, inulier Itta. (Jnde ei Symmaclius piil-
•rniione capacia, per quam uhedire po^sinl cieatori chre eiyinoiogiam eii:im in Gnico voliiit cuslodire,
suo : in suo l.imi-u genere ohtemperant Deu , noti dicens : aCty) ylti%mxui. «vo,&j; , uri iy. tou k-j^phc
raiionali voiuntaiis arbilrio, seiJ sicul movet illc aOr^; t)./irp^T) '/vrrl qnoil nos Laliiie possiiiiius di-
;

temporibus opporlunis, non ipse temporaliier

(lUinia ^•'re, llax vocabiiur viraqo, quia ex viro sumpla est.
amolus movct itaque se ipsuin siiie tempore ei lo-
: Porru Theodotio ali.im eiyniolo^iam suspicatus est
co, movet creatum spirilum sine loco lempnraliter, dicens Hac vocabitur assuniplio, quia ex viro suiti-
:

«iiovet creaturam corpurearn lempnraliler et loc;iiiier. pta esi. i'otest (|uippc Itm sccundum varietaiem
Prxccdit subslanlia, qujc tanlum teuip iraliler move- accentus el assumplio inielligi.
iur : prxcedil itaque senteniia, qux nec temporaliier Auyustinus. —
Quod si qu3;rilnr de facia priiis mii-
•icc hKaliler moveiur. llla qux tempuratiler moveiur, lierei i(uoiiioJo se habeat causahilis illa coiiditio ,
141est, spirilus conditus, niovet se ipsiim per lempns ulrum jam id habehal, ut secun iiiin eam nccesse
loco, movelur corpus p>-r tempus et locum spi-
t-iiie : esset ex virili lalere feiiiiiiain lieri , an hoc taiiliiiii
iiius vero creator niovei sc ipsum sine temporc ei lo- liabebal ut iicri possil : ut autem ila ficri neci:s>c
co. Igitur spiritus raiionalis, qui est in houiinibus, seu esset, nun ibi j:im cundilum, ^ed in Deo eiat aba-
 , , .

2T3 iJf.EsnONLS SllKU GE.NLSIM. 274

Ci>ndiium. Dicnii qjiJ oinncs kAx iitilii vi.Joalor : A Verissimf» qiiidcm ac vim acissimc! scriptnm esi : Carc
n."lurflR u«ilalissiiiii>s ciirsiis li.ilioni. quasd;im nain- concupixcit adverru$ spiril'>m , ct spiritu* adccrsus car-
rales le(!es sii:is ex liis velnt |)riinoidiis riTum ornniA neni (dlat. v, 17 ). Scd l;imcn canicin sine ;inin»;«
qiiae gigimitliir , siioqnc ipriiiiorrt exorliis prorcs- coiir.iipisccreiiitiil puti) quod omnis dociiH at'jiie
,

susqiie sumiioi , (inesqm^ et decessioiios sui ciijusqii.i indocius non dtiliilel, ac per lioc ipsins cunr-ii|iisceii-
jreneris. Uridr*. fil nascalur
ul de gr.^^no Irilici noii li.c rarnalis causa non esi in aniin.i sola sed mullo :

faba , vel de liomine peciis. Super liuiic aulen» rno- nrmiis est iu carne soia ex uiroqui' cnim crit cx ,

Iiim cursuinqiie reriim n.ilur.^tliMn polesias (Ircaloris anima , scilicct qiiod siiie ilia dclecialio nulla senti-

li.ibel ni uil se posse de liis omnil>iis facore aliiid lur :ox carne .lulem, quod sinc i/la c iriiis deieriatio
quain eoriiin qiiasi niiones liahenl. Ilo-
feniinales iion sentiiur. Cjrnem ilaqne coiiciipiseenicm adver-
riiin el laliuin nioiloriimraiones , non faitlum in sns spiritum , dicil .\postolii-;, (a:sia'ein procul dubi.i
f)i^o siinl , si'd .ili il'o eiiam rcims crtaiis indii.e ;ii- delectalioiiem , quam de c.irnc et cnm canic spiritus
«|iie coiicr(;t;«. Vt .itncin li^miiti de lena excisum , l;;iliei , adverstis deleciaiionem qiiam solus Ii.iliei.
aridurn ,
pe'po'ili;m sine uila radice, sine lerra el
,
Nam ciim spiritus mcmbris cioporis iiu^ier.it, ul litiii;
.nqua repente floreal, el fruclum gign^t , dedit qui- dc^idcrio serviant, (|uo solus acci ndilur. veliit ciiiii
dem naliiris, quas creavii, ut cx eis ci h.TC fieri a>.sumilur codex ciim aliqtiid scribiiur, legilur, di-
possinl. Verumla:nen el ;ili<) rnodo deJit.ul noii sputalur, audilur. Cnm deniqiie panis fiangilur csu-
liaec liabcrenl in niotii iKilurali, sed in «o quo ila neiili , obedieniiam caro cxbibet , non concupisren-
<reala essenl, ul cornm nadira su;c voliintaii am- (iam movel. liis atijne hiijus.modi dcsiderils, (|tiibii«
pliu> siibjaceret. Habil crgo Deiis in se ipso abscoii- sola anima conciipiscil, ciim ajvers:>lur aliquid qiiod
g e:imdcm animani secundum carnem delcctel, tunc
diiMS qiioriimdam factoium causas, quns relius con-
diiis non inseniit ilti est ei gritiia, per qiiani salvi
: d;ci:ur caro concupisce.^-e adversus spirilum , cunir:i
(iiiiit peccaiores. N^im qiioi' aliinel ad naluram ini- qiiod peccalum niililanl siib gralia conslKuti , noii ul
qii:im sua volinii;iic deiir;ival :ni ri^ciir^^mn per se- , i(m sit in eorum corpore, qiiia de viia moriale est

niciip^am noii per Dei i;r.ili;»m

h.»ljet, scti piopler ; nt mortuum jud calur, seil ul iion rcs;iicl. Non aulem
qnod mysfer um gnaii.Te Imjus AposiDlusabvConiliium rcgnat, cum desideriis ejiis non obetlitur. Secuiiduiii
dixil iion in miimio, ^ed in Deo, qui iinivcrsa croa- hanc seiitentiam iicc rcm absurdissiuam dicimiis,
vil. Qu.imohr ni tininia eiiam qu;e ad lianc grudaui 011 id caro sine ;'iiiin:» coiinipiMVit. Nec M^uiicinsis
si{;iii(icatiiiam non naliir;;li moiu reriim, sed iiiir;i- C;liseotimus, <{>ii ciim vidcreiil cariiem iion pi»-soi
biliier (acla siint eoium ctiam causae in Ueo abs-
,
aiiima concupisceic
.«-ine aliam qiiaiiiil:im animiin»
,

condit;tr fuerunl , quormn si uimm crat qiiod ila suim ev alia n;il'.ir.T De:) (Oiilrana caiiicm liabsr.;
iniilier faf;i:i csl di! ialere viri , el boc (iorinicrili«, put.yerunt. Nec ilicui an:m,r: non cssc nccessiiriaii
iiou li;ibiiii Iiic priiia rerum comliiio, quando sexia Christi gniiijiii dicnie cogirnur.
die diclum cst Masculum e' fenunam fccil eo$, nt
:
Li cir>n;s.
femina omnino sic (ierot : setJ «aiiium lioc liabiiii ,

quia ct sic fieri possil. Nc conUa causas, quas voliiii-

Cinti di(ii;ir noMs : Onid incriiit aiiima inrnnis,
iiiide ilii pei iiitio^iiin bil , iioii |icnciito bapiisiiio
laie institoit, niutabili voIir!il;ilt; aliquid faccn-t.
Qiiod autcm riciel ul al:ud oiiiiiino Itiiunim iion
c.viie de corpoic /
,

I ssftt , absct ndiium erai in Deo ,

qni uinvcrsa _ U.iGlSIXR.
creavii. ^ Quibus respnndelur, animas quidcm oorpoiilins
Augris'iiius de Anima Mti!ier'a. — Qno modo di» bmtiitium Deum iiov;«s singill.iiim d.iiv, ad lioc ni
carne miilieris, qiiemadmodnm Ijcta sit Sciiptuia , dft carne peccali de originali peccato vciiiente rectc
narravit. Taciiil auiein dc aiiima, inulio niagis no^ vivendo, carnalesque coiicupisceniias siib Dei gralia
fecit iiitemos ul de hoc nio<lo refeili possinl
, sive ,
siibigendo inerilum comparent, qno ciim ipso cor-
iion possiiil, qtii crcdtint animani de anima liominis :
pore iii melius iransleraniur lempore resurreclio>iis :

sicut de came carnem licri a parentibus in liiios, stidnecesse esse ui cum membris terrenis aiqtic
ulriusque rei transrusis semiriibus. Ilincenim primi- mortalibus riiaxime, qu;e de peccaii cirne propagaiis
lus moveniiir, ul d cant quod uoam animam Deis miro modo coapieiilur, ulea priiiiitns vivilicarc piisi
IVcerit, qtiam sufftavit in faciem liomlnis, quein de eiiam ajlaiis accessu regere possiiil, taoqiiam ob i-
piilvere fiiixcrat, ct ut ex illa jam caeieni! cieciiinr viorii pragravenlur, qu;e si cssci quodammodo iiiili-
hoiniiium, sicut ex illius carne omnis cliam
iiiiini.'B gesiabilis, Crealori tribtiiiur. Ciim vcro paiilaiim al»
caio liominum ; liuic suspicioni facib? oocurrilur. Si iiiijtis obliv:oiiis tempore aiiim;» resipiscii, quid ci
enim proplcrea pulant animam nuilieris ex anmm ('be>t illam velut sommi p:itilii!itm immergi, unde
viri faciam , quia rion scripluni est «juod in miilieris (laiiiaiim evigihins in lucem iiiielligeiiluc emergat :

raciem siifflaveril Deus, cur credunt ex viro aiiimum st d antequarn per aiiaiem possil secuniUnn sptritu;n
qiioque feiiiinam , qiiando ne id qiiideiii scriplum vivrre, necesse babel Medialoris sacrameiiitim ui :

est. Ac primiim iliud quidem firmissime ieiie;imiis, (|iiod per ejiis sacramentuin cl fidem iionJum po-
aiiiinoe nuiuram iion iii naliiram corporis convcni tcst, per eorum qiii diligmii , lial. Quid cig;. ali-
tiiquu; j;tm Itiii anima (iat corpiis ncc in iialiiiani :
D (|uis ait, si non curaverif.t sui V(d inlideiit;:'..; .:l
aiiima' irralioiialis, ul qii;£ riiit aniina liominis liat iicgli;;eniia an roile nbeiit? Quid er.;'i i.ro-
niliil
,

pccoris iiec in n;iltiram Dei

; ut quae luit anima , de»l ei cui subveniiiir ? ili pro causa sua qu.vi re-
liatquod Deus est. Illiid ctiam non miiius ceritnn spoiidere possin', qtti secundiim Scriiilmas sanclas,
essedebei, animam non csse nisi creaiuram Dei. vel quod aiuid cas iiiveiiialur, vel quod cis non ad-
Nunc ilaque et illml cnnsideremus utrumne unain ,
verseltir, cmianiiir asserere animas iiovas non d;j ,

confirmei seiitentiam, scd utrique possii ;iCGoninio- |'areiiiibus lraci;i-. coiporibu» dari, no;idii'ii lue an-
(lari qtio scri|iliim est: l'er uiium liominem pcccaium
I
di.sse, vel aliciibi lcgisse confitcor ; sed etiamsi viii-
introivit in muudum , tt per peicaium mois : et Ua in caiit iion ccrl:iiido, scd probamio, qui .iniinaruiii
omnes tioiiiines mon pcriran.siit, in qiio oinnes pcccve- irailiicem alfirmant, non cril tainen con>equens ui
tunl (liom. V, 1-2). Ex liis ciiini verbis Aposloli, qiii cliam Clirisi aiiima ex illius prcvaricatoris iradtice
dcfendiini animartiiii pro|iaginein, senlfnliam su im sic venis-e crcdenda sii. Nam corpiis Cliri»ii ((uamv;s ex
asiruere moluinlur. 5Si sectimlum solam c;irneni, in- cariie lciniiije sumpium sii, qua: d'- iila c.irriis pec-
quiiiiii, jiotest iiilellni;i vel peccaior, non peccalum , cati pri'pagiiie coiicepia ftierai lamen quia sic cjt :

coginitir ex pireiuihus animain cre-

iii bis vcrliis ra mm coiiee(ilu3 esl tpioinodo fueral illa concepla
dere. Si aiiiem in qnamvii per illecebr;im carnis, ncc ips;» erai caro peccati, scd siniililudo carins
non taincii petcal i;isi aninia, qiiomodo act iplendum peccaii. Dfeiuque si a nie qiuerattir nnde acceperit
esi quod diilum est in (fuo onnws peccuvciunt , si aiiimaiii Clirislns Jesus
,
malini qiiidem biiic atrJi;'^
,

Hou tx AiJam ciiaui aniuu, s:cui caro propagaia csi. n,e.it..r'.s .it jue doctioiCj, sed ta.iicn pu meo c.iii,J
275 ItUAi. VLNfc.I'.A'.s!LIS uri*. l'AUb 11. SLCT. II. — DlBlA ET SPDRI.\. r.c

lil«eiilius rc'.pi»ii(!eriii) . w^n iJc. Ail.iin , soJ urule A '"'»e usquc ad finein fjililer, el disp(i»i( uimiia sua-
Ailain, iJ esl . ex l)«<). Ksi efiiui i" K|»islt>la ijuuj vilcr ?

scribitur ad Hebrxos lncns qniJaiii diliiieiiii coiis.de- m.vcistf.r.

ratioae (iigiii«>simii9. ('.iiiii eniiii pcr M<'l(-iiiseiiecli ,
Frp;o si ibi
, .ibi esl Pater, non pntest
e.^^t Filius
in iiuo liiijiis n-i liijuia i>r;i!cesst'raJ , «lisccriirrelur
i'RSit Filio. nee Fiius siiio Patie
IViter sinc qni;» :
kac-rdoliiini (;i»ri«li a sarcnlnlio Levi Vulcl'', iii- :

scilicet sii^iil inscparaliiles sunt in n:i(uia, i(;i e( se-

"iiil . qualis hic at , <«« el detimaiii pnnem Abraltnm
pjrabiles i«i porsonis ; sic ciii.ii ipse Filuis de Pa(re
deitit de prituinis pdtriurclia Ue.~r. vii, 4). Ncii au- (
(I cil iii F.v»iig<!iio : Qfii {Joan.me misl, meciim csl
tcin cx iilo ilti dHciinaius esl, tiijns c:iro iii(io iiuii
viii. 29). ad-
(J»<^inod<> igilur dt^reliiKiuit (*atrcin ei
r»?iv<ireni viilii<'ris , scti iiui(L'ri(Mii iiiodicaniinis ira-
lixrel uiori su;»:, id esi , Ccclesix sux , nisi ea :no-
xii. Njmi ciini ipsi deciiiiaii<» .-nl |ii.Tli;;ur.ind:iiii me-
do quo «licil .\postoius Qui eutii in forma Dei ettel, :

dicinaui perliiiiieril, illud iu Abraiix* c;iriie decima-

uoH rapitiam arbitratus ett csse se wqualem Deo , ted
baliir quoU curabaiur, non illud unde ctirabatur.
semeliptum exinaiiivilj ftrtnam servi ucdpient (Philip.
Kadem nam(|ue caro non Abrahx lanlutn , sed ipsiu;:
II , C ). Igilur ipsa lorina est servilis .icct-ptiu Kivc
priini lerrigi>ni(|ue boiniiiis siniul babebat , el vul-
exinaniliu, quanqu.iin tiou sit diviintutis abolitio ,
niis prxvaricatiunis ei inedicaincnluii: vulneris.
aul naiurx auiissio: lameu prnpter rormam servi, in'
,

VuUius le^e ineinbroruni ,mcdica>

}<r.i>varica(ionis iii
qua dignoscilur apparuisse, jurc diciiur paireio rr-
iiientum vulneris in co (|ii(<d inde bine npere coiicu-
liqi.isse. Sed reliquit ei miiiretn Synagog:inr scilicet ,
pisceiidi de virgine assuinpluin esl propier inortis
Vcieii Tesiamenio canialiier iiiliuL-rcnteni : et ad-
«i.ie ini<|uiia!e consoriium, el iino falsiia.e resiirre- B
^xsM uxori su«. id esi Kccle^iaj,' ui pace Novi ''ovi Te
ciioiiis cxcitipluiii. Ilic foiie dicent Sicut poluii ibi : '
slaiucnli csscitl duo iii carne iina. Setiuittir.
essc secundiiin carnein et non de imari , cur nou
eii.-iin secundiiin aiiitnam sinc dccim.ilionc potiierit
Ainbrotius. —
El eraiit nudi Adam et uxar ejus, et
,
noH pudebal eos. Veruiii e^t umniiio, nuila erant c<tr-
•|!ii.-i in corporis seniiiie potest esse vis iiivisibitis ,
pora duorum hoiniiium in paradiso co.ivetsaiiiiuiii,
liiar inr-orporaliier numerus a^il : noii oculis, sed
iiec p;idebal eo^. QuiJ enim puJcrct, quanJo nulla<ii
iiiit^llcciu disi'criieiid:i ab ci corputcntia , quu: visu
legem senserani in iiieinbris suis repuguaiiiein lcg<
t.«c iique seiilitur. Se<l quid laborein iii re quae per-
meiitis suji>, qux illos poeiia peccaii post perpetra-
buaderi vctbis nemiui poiesl , ni.^i (aiiltiin ac lale
lionein pra;vancniionis secuta est, uaurpanie iiiobe-
iii-^eiiiuiii sil (|iioJ possil legeniis pra^volverc coiia-
dieiitia probibiiuiii, etjujtiiia punienie coininis^uin :
rtiii, iiec laitii-n toluiii exspu< (are seriiioiieio. Bre-
quod aniequam (ieret, nuJi eraiit, uldictun esi,et
viter ergo colligain , si poiuit "X ife aiiiiiia lieri,
11'jii coiifundcLaiiltir nulli eral niolus in corpoic, ciii
;
<iii0(l ctim de cariie dicertfnus. Forsiian iiaiiue iia
verecuiidia det>eretur. Nibil pulabanl velatiJuin, q.iia
liitellectiMi sii , iti esi de ir.idiice animi Cliribii , ut
niiitl se^iseiaiit refreiiandiim queinadmoduin pro- ;
noii secuin laliem pr.cvai icaiionis aitraxerit. Si auieui
pagatiirt es^ieiii (itios, j.iiii antea dispulaiiiui esi. Noii
eiue isio reaiu putnil i;ide csbe, noii e>t iiiJf^ j.^in ile
lamen eo niodu creJeiidiiin est (|Uo prupagaveiunt
i'Xtcraru!u aiiiii:aruiii advcniu, utr.iii- ei parenti-
posleaquam crimeu aJmissum pra>iiicta ultiu conse-
biis, aii dcsuper sit. Viucani qui pottieriiit, ego ad-
cuia eat, cum priusquani morereniur, jaiti iti corpore
buc iiiier utrosquc ainbigo, ct moveor aliquando sic,
inobedieitiiuni bomiuum jusiissiiuo reciprocatu iiiu-
;iliquando aulei.i sic. salvo eo duntax:.i, ul vel cor-
q^ hejT^niium mcmbrorum" lumultu tuors cuncepiu
pus esse animam , vel aliquam corporeaia .iitaliuiem
versarei
sive coaptaiioaeiD , si iia dicenda esi, quain Gixci
Scrpeut autcm erat callidior cunciit animanlibut
barmoiiiain vocant nec cuilibet isia gairieniem ine:
qute eiant tuper tcrratn, quoe [ecerat Doiuinus Ueut,
cieJiturum esse consideia, adjuvanie Doioinu iuen-
ifni dixit ad mulierciu : Cur prwcepil vobis D^us, et
lem iiieam nioneo sane, quantum v-^*eo. Si quos
icliqua.
isia pra!uccupavil opiiiio, ut aniiiias crcJa:il ex pa-
DISClPULtS.
leitliijus propagari , quantuin po>suiil , sc ipsoa c.ou-
siderent, inieriin sapianl
ei ani- AuQUsiinns. Q:iomudo serpens loqui polerat in
corpora non esse
—
iiias suas. Ntilla eiiiiii piopior natura esl, qua pus- paraJisu, cum aliquibus paieai iiratiouabile esseani-
sil Oci.s incorporaiilcr ccgitari , (juam ca qiix :id nial r

ip>iii!> iiiMgiitcni l.icla csl , el nttiil viciiiius , (|u.iiii

lUClSTER.
ut a creJciiic ipiol aninu corpus stt, eliauj Ucua Serpens per ^e toqui non poterat , nec quia iioc
coipus es.')C crcdaiur. a Cre.ilure acceperal assuinpsit, iiisi niniirittii illum
DISCIPULVS. uiabolus ulens, l «elttl organum pcr quod ariicula-
•

tuiii sonuin eniitteiet per iltuin nempe verba lacie-

:

Niiiiqiiid qiii;i opus erat Ail.r, iit i-i conjux lieri t, |i;it, et taiiien lioc eiiain itie nesciebai. Naiura i};iiur

aliter iio:t pi.t<-i-at lieri , i:iM .it d'. iinietili custaui ralioiiis expers bubJitur naturu; ralioiiali, sed lanien
d';iiabcrcl, cx (jua ccnjux u:dificarctor. iioii loium i|uuJ v.ili ex ea vel iu ca fucii, bcJ quan-

tuui a Deo accepeni.

UAiiisrKr..
D DISCIPULUS.
foicial ct aliier ficri , scd iJeo congnicitiius ju-
Et si iioii iiitelligiiht serpentes, quoinodo aiidiunt
(titavii, ul sic liLTcl iiiidc ali(|ui(] sig.iiiicaretur. Sic-
verba Marsoruni , uL ab inLanlationibu-» eorum de
iit eitim diirntii iili Adu; c<'Sia delratiiiur, el conjtix
speluncis exeaui suisJ*
«ITi(iiur, moiienie de lalcre sanguis
iia et Ctiribtu
efTunJiiur, ut Fcclesia coiisiruatur. Coininiinicans UACISTER.
iianique corpoic ei saiiguiiie Cbristi , cliicitur Lc- l.icet intellectuinbabeani, laraen scnsu cor.»noii
clesij cuiijux Ctirisii. poris nutlalcnus carcnt babent enim visiini. audi- :

i->i3(.irui.iis. tum, giisium, odoraium, et idcu quamvis auJiaiit

verba Marsorum, iietpia<itiam lanieii iiitelliguiit. Nuii
Seqiiitur. Quiii sibi vult (|ut>tl dicil Adam, Quamob- dc aiilnsaJ vcrb.i
cni.ii obeJiuiil iiiielligeiKlo, .sed ul
retH relimiuet homo putreia cl malrem suam, et ad'
.Marsoruni exeaitl, pcttttiitetile Deo ct.guiiiur a <li:i-
lta:rebil uxori su<e et erunt duo in carne una. Et
boto uiide Jalur te.-^liiiimiiuiu Je illo priuto l;t( to,
,
:

beattis Piiutus Aposiolus lioc(ajiii.iluiii poiiens ex-

qtii.i priinum Itoiiiiiiem per SLipenteiu doccpit in
posuil Jicens
, SQcramenlum hoc niagtmni est. Eyo
:

p ir. diio.
uutem dico in Lhrisio, el in Ecclesia [Eplies. v, 3"i).
bliC^PLLUS.
Scd quoiiioJo retiqueril Patrein nim uiia •iutifeljntia ,

sil I*.ilri iiiil iibi csse poleril Pjler sme Filio, ciiin
: Ainbrosius. Cur per isiud aiiiiiial permisii cuin
«Jc ipau Filiu , iiu. S.i|iiciiiia liiciiur, qLii aiiijii;ii a iei;iiiii?
 . :

477 Qll.ESTlONES SUPER GENESINf.

nvi.isii:r. A bnnis, niulia nuiuiTuni siioriim lar;'I.»n^ ct malis :
nibil sibi consulens, nec dc oporiltns bunurum, cl
Nitn iiiiruin esi si ler serpeBiem iinlaiur. pcr
bonis coiisiilens, cli:iin de piBuis m.ilunnn.
qiiem ili:il>i)liis prrfigiiralur,
Iiosiis iiiii|ui&siina>n tiahel volunlatein,
qiiia ijise uniii|>iii!;

d a;quissiiiian) Iterum. —
Si qu.-critur cur per sei ptMilcm diabo-
lus ieiil;ire perinissus sil, non .sit mirum, cum d3>-
liott^sciteni : (|nia sempcr voluntaiem malefa-
tiaiiel
inonia iii porcos inlrare Cbristus ip-iC permiscrii.
c)4!ii<ii, niliil liabet puieslalis noccndi sine Dei por-
Mags de ip>a naiiira diiboli scru|iulosius qucii
inissioiie.
solel, qiiani loam b^crelici quidam olleiisi molcsiiam
DlSCiPOI.IIS. m:i|j; volunlaiis ejus alieiiure con;iiitiir a creuiura
Qnan': pcrmisit leniare, quem consensnrnui prsB- siimmi et veri Dm, el allerutn ei dare luiiicipiuiu
ficicbai
* quod sil cont a DtMim. Non cnim valnl iulelbgerc
niiiHr qiioil esi, iii (|(i:inliim aliqua stiiistaitti;* esl, et
VAGiSTr.n.
bonniii cssc, ct vcro Dl-o, a quo omnA
nisi ab illo
Ambrosins. — Dicam (juanium vel donat s^pere, iioiiiim est, csse nou posse. Malum vcro volunlaic
vel sinil dicere, nnn milii viiteri in»gnat> laiidis fuisse inordinate iiioveri, bnna tiirenora superioribus pra:-
liominem, propierea possil benc viTere,quia neino
si ponendo aiqiie ita f;icium esse ui r.iiioiialis crca-
:

male vivcre suadcrel, cum el in na^ura posse, ct in lurue spiritits sua poiestuie i'0|it<>r escclleuiiam dc- i

poiestnle linlicat vclli*. non consentire sundcnti. Cur leclaius tumescfrei siiperhi:», per (|U.im caderet :i
ii.iqne lciilari nou sin<»rel, quem coosensiirum esse beatiliidine spiiiialis iioradisi, el invidenlia coni;»-
praesciebal, cnm id ractiiriis essel iiropri:» voliiiit;ite n bosccrci. Iii (juo lamcn bointm boc ipsum quoil
est
pcr culpam, ei ordinaniJns essel illins ;cquilaie pcr vivil ct ^ivilicnt corpiis. sive aereum, sicut ipsiiUk
lioenam. Sic anlcm qnidam movcntiir de bac primi diaboli vel dicmonnm spjritiis ; sive boininis aniuia,
iiomiiiis icnliilinne. <\»o\ eam iicri periniserit Deus, citjusvis ctiain inaligni et perversi. Nonindli eniui
qii.tsi nuiic n'<ri vidoaiit uiiivcrsnm genus humanum dicuiil ipsuni di.>boliitii fui^si; casuin a siipernis se-
(tiaholi cc«saiione lenlari. ciir el licc
insiiliis siiie dibtis, qiiod liomini l.icio ad imagiiicm
invidcril
pcriniitil Deus? An quiaprobaiur ei cxercelur virlus, Dci. Torro aulcin invidia sequitnr superijiani, tioii
•'t csi palma gloriosior non conscnsisse tcniatum, pi;ecedit noii eiiim causa siiperbiendi esl invidia.
:

quam non potuisse tentnri. sed causi invidcndi su|)crbi:i, Cuin i<;intr supcrbu
DISCIPULIIS. sit amor cxceMeiili.c propria;, invidi» vero (jJiutti

Rurnum (ivte tu\na — Talcm. inquiunt, f^icenil

fe.icil;ius aliciip, proiu-
qnid
piu cst. AiiMiido enim quisquc excclleiitiam su.nii,
uii.lc tiascalitr, satis in

hominem, qui iiolltt ouiiiino peccare.

vel piribus invjilei, quod ei co,E(pieiilur : vel siipe-
MAGISTER. rioiibus, quod eis non cojeqiienlur. Snpetbiendo ijji-
Ecce nns concediiTius nieliorem csse naiuram, qnne liir invidiis. invidcudo quisqiic «upetbus csi.
no-i
oinnino peccare nollet concedanl et ipsi non esse :
Iniiiiiiii autcm Doinini a propbeta diclusesl,
rigiiienii

in.ilam naturam. qiine sic facta cst, nt possit non q lod fecil m
illitdalur ab angelis cjus nou qui» :

peccare si nn|!et. Illa quippe esl in sanciis ani^elis, ipsitin priinilus coiididil, sed quia cum sciret cnia

ii.ic in scinciis bominibns. Qui autt'm silii pari<'s ini- a I lioc propria vuluntatti futiiriini ui bnnis noceret,

qiiilaiis clc^erunl, lainbibikmqne natnr.im culp.ibili cieavil eum ad lioc ut de lo bonis prodcssel. Iloc i

voNintaie depravarnnt, nnn qoi.i pr.Tsrjii sunt. ideo C est enim ut iliudatur ab angeiis ojus, quoniam sii:

crcari miiame df^lniciiint, N.tm Dens ncc justitia illuditiir, cum sai^ciis prosunt lentaiioncs, quibus
Mijusquaoi rci-ti bominis cgct, quanio innus iniqui- cos depravarc conilur, et ideo iniiiuin ligiuculi aJ
tile pervcrsi. Cum enim riiiio ceria ilomnnsirai dno illiidendiim per serpcntem vero loctitum fuisse di;t-
:

qiixdim non .i^quabilia bona, f^cd unwn supcriiis, boliim, ipse usus quotidianus dO' ei. Nam serpentcs,
aJlcrnm inrerius : non iiitelli|7(int l.iri!i cordc. cum sicui superius diciuia cst, niagis moventur carininl-
(iicant niruinque taie psse, nihil se aiiutl dicere qoam bits hoininum, quatn ulbim genu^ aliiid auimanlium :

fotum illud csse, ac sic cum ffiqiiare vnltini genera qiiia b.cc iion p.irva teslaiio est, natiiram primitus

bonorum, numerum minuunt. Quis autem isios audi- bumaiiam serpcuiis seduciain cssc colloquio. Hoc
rel, si diccrent Quomod.» excclleniior sensus cst
:
auieni permiiluniur djemones ad primi f.icii mcmo-
videndi qiiam audtendi, qiia'uor ocuii essenl, ct nures riam co.Timcndandam, quo sii cis quxda:u cuin ha.
non e»^cnt. Al enim si Dens vcl'ei, isti ^liini lioni inaiio geiiere familiarilas.
e>£ent.Quanto nielitis boc Dcns voluil ut qiiod vellent DisciPiLi;s.
essenl : sed boni inrriiciuosc iinpunc , mali autem
Poiuii eo9 isla tenlaiio de paradiso ejicerc aii
non es.seni. Scd pra'scicb:ii qiiod eorum fuisset vo-
nou "i

liiiit:is in ila? Pr,rsrieb;il sanc, elquia fiilli non potest

ejiis pr:c cietitia, ideo non ipsius, scd eorum esivo- UAGISTCn.
luiitas inila. Id inlelli((endum. (jitod non poluit, si non elevassciit
Discirui.fs. in vanain gloriaiit, quiiitlo eis coutrariiis Imstis pro-

Cur ergo eos creavit quos tales fulHros cssc prae-

D iiiist!, dicens : Si comeierhn ex tf^^ aiterienliir vcu'i
veilri, el eriOs iikui dii. Sic nanKiue sdijilnin esi
scicb.nt ?
Anle rumam exnltnhilur cor {l'roi}. xvi, IK),
MACISTEH. lie apiiulmio hiJ-ri. —
Si-rpciis Jiulciii ill(». s;»|»i( n-
Qnia siciit pr.xviilit quod m.ili csscnl fiitiiri, sic tior (iinninm hestinriini iniliiat (li:il>olum, ipii iiid')
cli^iin pr.^cvidii ile tnalis r.iclis corniii i|ui<i bnni ipso serpeiis diciliir (inod volnbiii versoiur asiuiia, Sc I
esst'i fiflurns. S;C cnim cn; fcoii iit ;ilii<i ci-
cssoii) qnid est quo ipsc pcr miilieren deccpil. et n'>ii
I

ercit^ilionis ndmininilimi, ei limori-» cxcmidiim. Eigo, per viriiitt qnia noii pole^l r:«tin iiosira si-diici a.l
:

tnquiuiit. cst nliquid in 0{ieribu'i Dei (jiiod nlteriii.i poccantlitm, nisi pi.ocelenli' dclfciatione, in carnali
malo in.li^cal, quo proliciat ad bonnm. Iimhc sic iiifiriniiatis alTcciM. (pii niagis dohet ohiom|ierar.j
oliduniveninl et excicc.iti sunt boniincs, iioscio ()U0 raiioni taiiqoriin viro (lominanli. Moc cniin in un-i-
.sliiilio coniPiitionis, ul nnn audiantvel vi le:)nt qiii- qiiiiqiK^ liomine g.^rilnr in oci nlto iinoihm sccrcloijtu»
bu.«il:tm punitis.qiiani pliiriini c><rri^jiiiiir. Qiiis Ciiiiu ciiiijugio. Siij;;{esiioii.;ni (jn ppo scr;enicm actipi:i-

|ia!;a4iiiN, <)uis Jiid;cus, qnis b.Trt^iiciis noti in domo iiin.s, niiilii-rem veio corpoiis s iisiiii,
aniiiiilcin
Bu:iquoiidie probel, t\ (|uoopere iliviiie provnlenli:c r.iii'ineiii auieni vinim eigo ijuando occiirrit iii:il:i
:

eos vonial imponendi coininoiio discipliiir. Mac;iia

iii siij^geslio. qn.isi .serpcns Itn|itiiur ; sed si sohi cogi-
opera Dotnini, exquisila in oiiiiios voliiiit.Ties ejiis. laiio olilccictur, illius 8ng|i;esiion s et refreoanic rn-

I'r;vvitrn boi (»s fuliiro.. el cit';U; iTrvidit iiiilos lii.nc consciisiis cxpVn.li operis noii «icccdii. sp-a
tmiior iciur c>iHieili*se illicitum. Qui-.J ii i|SUfti
(uturos, ct cicat. Soipsum ad !ruci"Ium pr;«'huns VI
 :

279 PED.E VENCR.M5ILK OPP. PAUS !I. SECT. li. — DLBIA KT SPURl.V. 2:^0

peccaium inens porrelranJiim decernal,)un

eli.ni) 01 A ^orM»». Aporli sciliccl. »i )i> alinJ, iiisi ad imicein
Vir decepius esl. jani niiilier cibunn dodis^e viio cogno cendum, nl esset \<% m
incmbris repngiians
videlnr. Illecebrae eiiim consnnlire, de iigno prolii- legi menlis, ut eiiaiii in ipsis in<-inbris essft noit
liilo mandiicare est. Tunc qiiippe jnre a vilii bcila vojuiilarius inotus, jubia seitjcet
Dei vindicta ut :

tanqiiaiii a paradiso expellitur hoino, pecf^alunKiue liomo qiti noluit Teo esse subjectns, non haberet
ei imputalur. etiamsi non sequalur effeotus : quia siibdilum corpus. I>go iii id apeni suni ticutiam-
elsi non e.sl iii faclis culpa. in consen^^u lainen reli- honim, ut moverenlur concupiscentialiler nieinbra»
iielur conscientia. Hoec seciindum anagogeu. C;ete- Seqiiiiur
riim jiixia mciapiicr.Tm poleril callidiis iste serpi-ns kl cum audissent vocem Domini Dci dsambulanlii
bacreticorum versuiiam design;ire. Noiinulli cniin ad auram.
in paradiso
inquacius alquc siiblilius promiUunt illiciia curio- DISCIPULUS.
feilale secretoruin ad;)pertioncm aique ^cientiam boni
el mali : ct in ipso lidniiiie tanquam in arbure, qiiae
Auguslinus. —
Post ahsconderiint se Adam el
Eva uxor ejus a facie Domini in medio ligni paradisi.
planlata esl in medio p:iradisi, eam ignoscenliarn
Rogo ergo, edissere, quid sit illa Dei deaiubu'atiu.
demonslrar'-. Contra liuiic serpenlem clamat Aposlo-
liis, cuin diril : Hletuo, ne sicnl xetpeus Evam teduxit UAGISTER.
tersuiia tua sic sensns veslri corrumpanlur (11 Cor,
. Absit enim, ut Deus Trinitas cx hoc qiiod eiiis
XI, 3). Scdncitur vorbis liiijus serpeniis carnalis no- dicitur deambiibitio, corporeiis aul localis esse cre»
filra concupi^^cenlia, e( per illum decipilur Chrisiia- daiiir. Omne locale, corpus est uiique ; ei oniiie
iios Adam, non Clirisuis. Dicit ergo isie ad muliercm : corpiis, locale esi. Deus vcro incorporea res est,
B
Cur pracepit vobis Deus tit non comederelis ex omni nec corporaliter movetur; neijue hico con'inetiir,
tigno paradisi? Sic ei hxrLticitriim ciirio.^^a cupiditas, iie<]tie de loco ad hicum translertur. Est neuipe ejus
£ic prxdicaiores pravi ad diligonliaiii crroris, fulla. deambutatio inielligond:i per aliqiiain crc.itiirim
eiani aiiditorum cuinalinin roida succcndunt, dicen- facia, quam creaturam hominem fui>s», ex ipsiiis
tee : Quarc fuqiiis scienliam liabere lalentem, iiova circuinstantia Scriplurae inteliectuin a niajmibus
semper exquniie, boni maliqtie scientir.vi penelrate. rccolo.
IJndeilla in S.ilomone innlier, liacn tcorum spi cie-n Gregorius. — Cum audissel Adam vocem Domini
tenens, &\ch Aquo' ftnlivw dulciores tutit, el pcmis
: Dei denmbulantis paradiao ad auram poil nieridicm,
in
absconditus suavior {Prov. ix, il). Subjecit dcinilc abscondit se inter licjna paradisi. Nonnunijuam | cr
idem serpeiis Quacunque die comedereiis ex eo, sta-
: angelos siinul verbis ei rebus loqiiilnr Deiis, ciioi
tim aperieniur ociili lestri, el crilis ut dii, tcienies bo- quibiisdam inolibus insiiiuar h«c quod scriiiniiibns
iiuin el nialum. Sc ei onines generaliler haereiici narrat. Nequc enim Adain post culpam iu )li\init:ile
divinitatis meritiim profilentiT, atqnc scienti.^e polli- videre Deum puluii, sed increpationis verba per an-
«ilaiione decipiuntiir , et reprehendiint eos quos gelunt audivit.
fiimpliciier credenles invciierini : el quia omninocar- DISCIPULUS.
na!ia p-^rsiiaileiu, qiiasi el carnalium oculorum ad-
Sed quaerendum nobis e-il quid sit qund post pec-
apertionem coicuuur adducerc, ui inierior oculus
caiiim hominis Dominus in paradiso jain non stat^
ubscurelnr. Sfquiiur :
sed auibulat.
Vidit igitur mulier qiiod bonum etsel lignum, tuUt-
que de fruclu illiitSf et comedit. C MAGiSTnn.
Jsidorut. — Miilicr comedit anle, non vir, ideo Iloc palenter dalur inielligi qnod irruente culpa,
qnia carnales faciliis persuarieniur ad pi'CcatHni, nec se a corde hominis niotuni dcuioitsir.it. 0'iid esl qiiod
lain veluciler spirilales deiipiiiiiiui". Soquiliir : ad aiiram posl nioridiem, nisi quod lux ferventior
Deditque viro suo, et comedil. lUique, quia post veritalis ahscesserat, tt peccairicem aniinain culpse
delectaiioncm cnrn:ilis concupisceiiii.e ncslra', • tiam suie frigora con.<;;tringebaiit. Ad auraui namqtte posl
laiio iiosira subJGiiiir ad pecc .nduin. ineridiem, priiuus hoiiio posl ciilpam absconsus, in-
Cumqne coijuovissent se esse nudos, consnertint folia veiiilur : quia enim meiidiaiiuiu calorem chariiatis
fici, et contexeriiiil se. Item, quia saei uliim asperum perdiderai, jaiu sub pcccaii umhra, quasi siib frigore
ainplectunlur , qiii priiiigine volupiaiis carnalis aiir.i; torpebat; sicui do eodein peccaiili hoiniue
iiiuiilur, quiqiie dcropii herelica praNii:i'c, et gralia scriplum csl Quia secuius esl mnbram. Charitalis
:

l)ei nudaii, liguineiila ineniiacioriiin, lanquam lolia ciiiin calorem perdiderai, et vcrum sulein lioino de-
Wci colligiint, lacieiites sibi snccincioria pravitaiis, seriiil, et sub umbra se inlerni friijoris abscoiidit.
<um de Doiiiino vol Ecclesia mcitiuniur. Et ut ait IJiiiIe el voce ejiisdem Veril;itis dicilor Abunda- :

Cregoriiis : Adam unn que pust peccalum incbedienlia', bit iiiiquitas, rcjrifjescel cliarilas mullorum (Maltli.
tnox pudenda cunlexii ; quia conluineliuin spiriius Deo XMv, VI). Iiicrepavit ergo Adam deainbulans , ut
inlulil, mox conlunielium carnis invenil : el cjuia au- c:ccis meiiiiuus nequitiam suain iiuii solum sermuni-
clori suo suhdilus cnse. noluii, jura caruis sub iloe, bu3, sed eli:im icbus apcrirel, qualenus pcccalor
quam regebal, ndmisil, ul in ipso se videlicel inobe lionio, et per verba quud fecerat, audirei ; et por
dienlicg su(e confusio rediuidarei, ei superaluc ditcerel D dcambulaiii»iiem, amisso selernilalis stalu, mniabili
quod elalus amisu. Sei|uiiur lalis Kuic inconsiaiitiam cernerel el pcr ainaiii,;

UISO PULUS. feivorc cliaritatis expulso, torporcin suuin :iiiiiiiad-

verierei, et per declinationcm solis cognosccrcl quod
Augusthiiif. —Adduxil Deus ad Adnin cuncta ant-
ad lenebras propiuquaret.
tnaliu el votaiilia, videiifque eu, imposuit nomina. Et
de niiiliere pa do post dicitur. DlSCIPULUS.
Yi'Jil igiltirmulierquod bonuincsselHgnum ad vescen- VccaiiV autem Doniinus Adam, et dixit : Ubi ev i
dum. EcceScriptura inaiiirestisbinieosienditamboruin Qiiid csl quod Dominus post lapsum reijuiril Adam,
ucuios apLTlos fuisst'. Ncc esl emm las diccre, pri- Cbi es ? Niinqiiidnam divina poienlia nesciebal ad
nios liomines c;ec(:s laiios, et ciir posl panliilum post qux posi culpaiu servus laiibula fugerat , qucm
iigni veliii lactiim cadein Scriplura dicit : Aperli iiihil latel?
tnnl oculi amborum ?
UAGISTER.
HAGiSTER.
liuc prncul dubio credendum, qiiia omnianiida et
Nisi oculos aperlos haherent, nec ille aninialibus
aperla suiit ociilisejus sed qiiia vidil cuipa lapsum,
:

imponerei, nec illa videret ligni pulcliriludi-

iitiniina
eliam sub peccato velul ab oeulis veritaiis abscon-
Hom. Iloc (jiiippe v(!ruiii esi qnia ociilos aperlos ditum, quia tenebras erroiis ejus approbat, (|iiasi
habercnt, ct taiiiei) nisi ad aliquid essent clausi,
ubi sit peccalor ignoral, euiiH|ue evoial cl requiiil
nullaicnus Stripiura diccict, Aperti suui oculi am- diceiis A./am, ulics ? Ycv lioc qiiod vocal, siguiin;
:
 Ql\£STIONES SITER CENf-SlM. Op-T
asi

dai ad poeniteniiam revocai : per lioc qiioJ re-

qiiifl A deatiir, quia unicuique peccaloii exordium ilhiuiiMa-
niiirii,aperte insiiiuat qiiia peccalores jiire dimnan- confcssionis.
tioiiis est Imiiiilitas

dos ignorat. Hoc namqiie in lof-o desper.ui ad speni Dixit quoque Deus ad serpptiiem Qiia feristi hrc, :

redcJMi, quia el ipsi impii ad spcm indulijeMliu' pri»- nmledictus es inler omiiia animanlia el bestias tetrcc.
voc;»iilur. Qui ail Audivi, Domine, vocein luam in
:
Sitper vectus tuiim gri'di,'r's, et lerram comedcs ch/i~
paradiso, et limui eo qnod nudiis essem, et abscondi ctis diebus vii.a: lit(e : iuimicitius ponnm inier le el

me. Qui dixit : Quis enim indicavit tibi qiiod nmius mulcrem, el semnn tniim, et semcn ilUus, ipsa comoet
esses , nisi quod ex Ugno, de quo tibi pra^reperam ne caput titum, el lu insidin')iris ejns cnlcaneo.
eomederes, comedisti ? Dixilque Adam Midier quam : Hie onymus in Uebruicis Quiccionibus. — In He-
dedisti mihi sociam, dedil mihi de ligiio, el comcdi, bT3>i) iia baiielur, Super perliis limm gradieris, ij
Creqorius. —
Sciendiim suminopere rsl qiiod i|un- e^t, iit calliilitnles et versuiias ciigit;ili»niim ejus
Inor modis peccalurn perpeiralur in corde, qiiaiiior a;'erirel. qiiod omnes gressus ips'us nequiiioe es.set
consuminatur in opere. In corde iiimiqK siifjge- et fraiidis. Sed et quod sequilor Terram mandiica- :

siione, delectatioiie, conseiisu el do''onsionis auda- bis, pro terra Apliar scripinm esl, q'io.l iios lavil-
ria perpeiratur. Fitenim siiggestio por flilver-aiiiim, I.iin possumus et pulveiem dicere. ip.sa conicret
dfle<tfllioper carnem, cdiisensiis p«>r .spirilimi, de- caput luum, el lu insidiuberis calcaneo ejus, qnia cl
fensiimis aiidacia per el.ilionom. Cnlpa enim «iu;e noslri gressus pr:cpediuntiir a colnbro, el Oominus
lenere mentem deltiiit, exloiiii, et deJKitiido cievai, coiilerel Saianam sub pedibiis nostris velociier.
sed graviuselevaiido supphmial uiide ei illani primi :
liem recapiiulatio. — Dicilur pos'ea serpeiri : /1/«-

liominis recliliidincm aniiquiis lio^^lis bi'^ quatuor f.

ledictus eris interomnia animaniia, super peclus tuunt
ictilms fregit. N:im, ui supra dixiiims. ser|>eiis siia- et ventrem gradieris. Komine ot<nim pecloris s^gndi-

6ii, Eva deleciata est Adam roii>ensii, (lui eiiam

:
cilur superbia menlis nomiiie aulem \en ris, iil
:

requlsitus confileri culpam,per aiid:ici:>in noliiit. Septuagintatransliilere,signilicaiitiirdesideria caniis.

H"C vero in liuinano genere quotidie :iginir, qiiod ilis oniin duabus rebus serpii di.ibilns eosi|iios vtiit

aoliim iti priiiio parenle nostrigeneris iion ignoralur. decipere, id est, aiil lerreoa cupidit;«ie, ci Itixuna,
Serpens siiasit, quia occulius liostis iiiala cordilius aiit superbia et insana ruiiia. Et terram munducnbiSf
Iiominum laiemer sugg;erit : Eva ikdtclila esi, qnia id e.>;|, ad le pertinebunt qiios lerriiia ciipidiiaie do-

Ciirnalis senssis al verba serpenlis mox se deleria- ceperis. Omiiibus diebus lilce luo!, id esi, oiiini tem-
lione subslernit. Asser.sum ver» Adam inulieri p^a'- pore quo agis baiic poicstaiem, anle illam uUimam
posiliis praibuil, qui:i dnm
dc!ect;Uioni in caro iii poe/iam judicii. luiinicilias ponam inler le el mnli^'
rapitiir, eliam a sua reclitudine spirilus iiifinnalu» rem, ei seinen tuum, et semen illius. Scmen diaboH
inclinatur. Ei reqiiisitus Adam cnnnieri culpam no- pervcisa suggestio est; semen mulicris, fructns e:^t
Init, quia videlicet spiritns i|uo peccando a veritale boni operis, quo perversje .suggestioui resisliliir.
disjiingitur, eo in ruina? suae audacia nequius obdu- Ipsu capul itlius conleret, si eum mens in ipso iuitio
ralur. Pcr liniorem qiiippe Adam semel psum ab^con- iiialac siiggestioiiis excludit illc insidialiir calcaueo:

burus ru<!erat, sed tameu reqiiisilus iniioliiil, quan- ejus, quia inenlem quam prima suggestione non de-
luni etiam timens tumebat. Ciiin enim ex peccaio cepit, decipere in riiiein tendit. Qiiidam aiiiem bnc
pr^ scns pQBiia inciuilur, et amissa Dei f.icies non quod dictum cst Iniiiicitias oonatn itver te ei mii'
:

amatur, limor isie ex tumorc est, non ex Immiliiate. lierein, du Virgiiie, d.; iiiia Dominus nauis esi, in-

lisdem etiam quatuor modis peccalum consummatiir C tellexeiuni, eo i|ood ilio lempore ex ea Dominus
111 opere. Priino naniqiielnteiis culpaagilur, postmo- nasciiurus, ad inimicum dcviiicondom, et ad mor-
duin veio etiam anie oculos liominum siite confu- lem, ciijus ille auclor erat.desiriieiidam promiileba-
sione reaiiis apentur dcliinc et in c>insuetudinem
:
liir. NaiH illud quod siibjiinctum est, Ipsa conierct
duciliir, ad exlremum ntinqiie vel lals;»' spei sedu- caputtuum, el tu nisidiabetis cnlcaneo ejus : boc de
ciionibbs , vel obsiinaiione niiseise desperalionis Irnciu veiitris Mariic, qiii e l Cbrislus, iulclligilnr,
eniitritnr. Seqiiiiur : id esl, Tu euia supp|.ijii;;bis, ut moriatur ille aiiieni :

El dixil Dominus ad mulie>em : Qiiare lioc fecisti ? victor lesurgel, ei capiit tuiim conlerel, qiiod est
Quce rcspondit : Seriiens decepit mc. niors. Sicut et David dixciat ex persona Pairis ad
Cregorius. — Ad lioc qiiippe rctiiiisiii lueninl, nt Fil um Sup^r aspidetn cl basiliscum nmbulubis, et
:

peccalum qnod transgrediendo cominiserani confi- conculcabis leonem el draconem. Aspidcm dixit mor-
lcndo deiereiit. Unde ei serpens ille [eivMiasor, qiii lem, basiliscuin peccalum, I oiieiii Anlicbrislum,
non erat revocandns ad vciii;im, no!i dc culpa est draconeiii di.;bolum.
requisitiis. Inierrogaius itaque bomo est iibi e-set, Hieronijmus in eodem libro. MuUipUcans niutli- —
nt post perpelralam culpain resipisceret, cl conliieii- plicabo trisliiias tuas, el gfinitus luos, el ad vituin
do agnosceret qiiam longe a condiloris siii laoie conversio lua. l'ro tristilia cl ;;emitii in Ilebi xo, do- :

abscessit: sed adlubere sibimet ulrique tloreiisioiiis lores conceplus, babeiur, ct, ad viruin coiiver*aiio
solatia quam conlessii nis excu-
elegeniiil. Cuiiii|ue tua. Pro conversione Aquila societaiem, Symaiacbus
8are peccaium voluii vir mulierem, iimlier per
|ier appetitum, vel impelum transtiileriint.
serpentem, aiuerunt culpam, qu.un tneri coii;iii D Alibi Isidorus. — De pceiia auiem mulieris qtiid
Euiil obliqiic Adaai Domiiinm langeiis, qnod ipse
: signilicet quod ei diciltir, In dolorc pnries (ilios, iiisi
peccali eorum aiictor exslitenl, qiii mulierem lecil; qtiia voliiptas c;irnatis cum aliipiam inalam coosue-
Kva culpani ad Dominiim n -ffrri, (|iii serptiil.Mii iii ludiucm vull vincere, paiitur in exordio dolores,
paradiiO posiiisset. Qui eiiiiii ore diaboli l;illenlis aique iia per meliurem consuciudiiicm paril bonum
aiidicraat, Erilis ul dii, qiiia D.'0 e-se similes iu opus quasi lilios. Qiiod veru adjecii Et converi^o :

diviiiiiale non quiverant, ad crroris sui cumulum lua ad virum luum, el ipse lui doininabiiur, boc si-
Deuiii sibi similem facere in ciilpa coiiali siiiit. Sic gnilicat qtiod ilia voiunias cariialis, qua; ctim do-
ergo rcatum suuin diim de'cndere nioliuntur, addi- lore reluciaverat, lacerei consiieiudiueiii bonam,
'ii'

derimt, ut culpa eoriim airociordisciissa fieret qiiaiii jam lil ne corruat. ei

ipsis erudiia dolorlbus c;»utior
fucrat perpetrata. Uiule iiiiiic qiioqiie lnimaiii geiie- obiempeiat raiioni, et libcntcr scrvit qnasi viro ju-
ex bac adbuc r.idice amariiidiiiem irabuni,
fis r.imi beiiii ; vocaturque dcliiiic niater vvorum, id esi,
cl cum de voio suo qiiii.|iic arguiiur, sub dilensio- recte faciorum, qnibtis conlraria sunt peccat;», qiue
iium verbis q:!;isi siib quadam se arborc foliis ab- iiomine mortuorum signiiicaniur. Ad;e veiV) dixil :

scondit, et vebil i|iicpd.im exciisalioiiis suuj o|iaca Quia uudisti vocem u.rorts tuw plus (juam tne, et rcli-
«ecrela laciem Condilons dimi iion vult co-!i:sil, ()ii;i. Et dcinde Muledicta lerra in opcrc tuo : in la-
:

»?niisci qiiod lecil. lii occnllatione nou sc

b;»c videlice; bortbus comedes eam cunctis diebus viice tuce : spiiias
Dumiiio, sed Domiiiu:n abscoiidit sibi. Agil quippe et iribulos qerminabit libiyCt comedes Iterbas terrte, al
iie oinuia videiilem vidcai, iioii au.cia ne ipse vi- icbqiia, usque, Tcrraes, el in lerram ibis.
2S3 i:El).E VENFUAWLIS OPP. PAUS II. StCT. 11. - DtBIA ET SPURiA. 2JJi

Hieroiiifmui. — MtileiHcla tena in ojeribvji tuis. A videlcet immorinruaiis amisso. Cursus cuni mona-
OjnTH bic imn riiris (olcivli. «il plcri nie pniaul, srrt liiaii', ubsoibuii, cl dum a jiivenluie ad seiii.im, a

j i'« f4 a sigiiilicriiii. Iit llel»r.io li.ihcliir, ei Af|uila noii senio iralierctur ad nioiteni, transeundo didicit quld
(li^ciinlal J CKiis ilali'tiic!a liuntfs p
:
te. tl oMt sianilo fuit cujus nns qiiia de propagine nascimur,
:

1 !ieu«Joliu : Ualetlicta Adanta in transgreisitnie iva. radicis amariludiiicm quasi in virgulio retinemus.
Jam qiiia ex illo originein diicimus, ejtis cursuin na-
DI<CII>I.<LL-S.
sceiidii si.riimur, ut co ipso quoiidiaiio momenlo quo
iiefjorius. — Ualedicla lerra iii opere tuo, cutii vivimus, inccssanier a viia transcamus, ei vivendi
inalodiclioiiis ]jcuIiiiu (livjoa vox grave sluial iil- nobis spatium nndc crcscere creditur, iiide decre
lioiic plccleinliiiii, iia ul regiii (|iiii(iut; cajlcslis adi- sCil; quia duin infantia ad pueiitiain, pueriiia ad
tiun ciaiiil:U. Qu'u\ e^t qiiuJ uiiiic pccrnnii liOiiMni i!i adolesccniiam, adolescentia ad juvcntuiera, juvenius
terra n>.alcdiciio divina vocc, lioc quod tiouio fj- :id geneciiitem, seneclus iransii ad moriem, in cursu

cere proltibeiur, infertur. vit£ prxseiitis ipsis ai.gmeniis ad detrimcuta impcl-

iitur, ct inde semperdelicil iinde se prolirere in spa-
UiGISTF.R.
lium vitic crcdit. Fixum etenim st:ilum hic haberu
Scieiidum csi quod Scriotura sacra duobus inodls non possumiis, ubi iransituri venimus, aique lioc
myleilictuiii ineinoral : aliud videlieel qiiod appro- ipsum noslrum qiiotidie a vita transire, quem vidc-
bai. aliud quiiil d:iiiin-il; ;illcruin eniin n)»lcdictiini licetiapsum primus hoino anle culpam baliere nuti
lirorcrtur judicio juslili.-c, alieruin livore vindicia). Ma- poluil : qiiia lciii|iora eo siaiiie iran.^iebant , sed
ledicluii) qiiippi; jiidicio juslili:r, ipsi priino lioniini 3 postqiiam deii(|uii, in quodam sc staiiis sui proiiniis
peccan!i prol.-iluin esl, cnm :imjivit Ualcdicta lerra invtiiijt dereciu.
—
:

in opere luo. Mi!e<iii:iuin ju^liii i; judicio profcrlur, Ilieronymus. Et vocavit Adam nomen uxnris
cuni ad Aliialiain diciliir Ualedicam malediceiUi- :
Eva, eo qiiod maler sit omnium vivcnlium. Eva
Sii.-c

liui lihi (Gen. xi(, Z). ilursuni, (|ui:i iiiatedii tiim non quippc viii iiiicrprelulur, sive caiamitas. De qua
jiiilicii) jiisiiiix*, seil livore viiidii Uc proinitiir, voce pucta iiu ccciiiit :

P.«iili pru^di' aiiiis :)iiinonelur, (|iii ait : lien.dicite, et

Kva colurDba lunc candida, nigra deiade
fuit
iioliu imledicere {lloin. mi. i), ct riir.suin : Neque F*cu per anguiuiim malesuada fraude venenumi
rfguum f)ei po tidebunt (I Cor. vi, 10). DeuS
tn.iledici 'iiuxit « l iduocuuin maculjs .sordeulilius Aiaui,
crrgo inalcdicere Jicitur, cl luiiic!) ni»lediccrc hoino Da nuiis li uliia dracu moi te^Muiua vicior.
pKiiiiliclur : (|u>a i|uod tioino agit nialitia viiidicijc,
fecit ijuoque Dominus Dctis Adce et u.xori ejnt !u-
bcusnon examiiie ct virtule juslitij;. .Nam
iacit nisi nicas pelliceas, el indnit eot, et aii : Ecce Adinn
ct siucti viri nialediction:s si niemiaiu prnfe-
cuin quasi iinus ei nobis faclut esl, sciens bonum et mtilum.
riini, non ad ii.ttic ex voio uliioni^, sed et jusiitix Nhiic ergo vide e ne forte miitai monuin tunm, et
osaiiiiiic erumpiini. Iiitus en m sutilile Dei judiciuin $uiHat eli*m de ligno vilo!, ei conteilai, el vival in ceter'
MSpiciuiil, ei ii'a'a foras cssurKcnlia qtii a niale* :
uum,
dicto dciieani feriri, rcccgiiuscunl, et eo in male- DISCIPULUS.
«r.cio noii peccaiit, qtir» ab inleriio juilicionon discor-
iiaiil. Iliiic est qtidd Pelnis in oflrcrcnleui sihi pccu-
Augutiinus. —
Curn Dciis unus sit rlioenlc Scri-
pliira : Audi, Jtrael, Deus tuut. Deut unut ett {Deut.
iii.is Siinoiiem, senteiiiiain nialedictionis iniorsii, p VI, 4), quomudo bic dicit Ecce Adam quati unut ex
:
«iicens Pccunia lua lecum sil iu perdiiionem {Act.
:

non indica- nobis factus ett ? Nobis enitti piuraliiaie.n tnst-

viii, 2'.)). Qiii (niiii non ait Kst, s d Sil,
iiuat.
livo, niodo sed li:i'C dixi.-sa signavil.
*.o.l o,.t.ilivi) :
MAGISTF.R.
Ilinc b)li .s duuliu-i quinquagenariis .d •e veiiieniiluis
dixit St lionio Uei sum, veniat ignis de eaelo, ei con-
: Deus enim quamvis unus sit, tamen Triniias esi,
suinat vvs (IV Heg. 1, 10). Quoruni ulnuitqiie seii- Pater scilicei, et Filius, ei Spiritus banclns. Unus
leiitia q-.iniua vcrilaiis r^iliriie coiivatuit, lerminiis ex nobis dictum est non propter piuraiilatem deo-
caiisae muiistravil. Nam el Siinon atLTua |)erdiiioni! ruro, sed propter pluraiiiaiora personarum, sciens
inleriii, ol duos (|uiiiquageiiarios de^uper veiiiens biinuro ei maluin; ac si diceret Sicut nos sciiuus :

fluiiima consiimpsii. Viriiise'iim sub^eqtiens trstili- inter boiium obedientix, ei maluin inobedientiae : tu
CJturquia inpiueiii (sic) uialcdii-lioiiisseiUenlia preiiii- nuiic Adam inletligil quia non soliiin fuit facltis
lur. Ciim eiiim ct malediceniis iiinnccnlia periiiaii(.>l, qualis Geii dcbuii, sed nec quod factus fuerat con*
ct taineii eum qui inaledicittir usijue ad iiueiiium nia- servavit. Accepil ciiain tunicam pcliiceam diviuo
lediclio abMiilicl. ex utriusque (lartis fine coliigilur nulu, qiio numero corpons mortaliias signiricari
iiuia ali iino ci iiitimo judice in leuin sumiita scnicn- solet in iiisloria. In allegoria auiein carnaiibus seu-
lia iai:iila'iiir. sibus ai straciae voiupiaiis, qux' carnalilcr vivenlem
hidorut umle supra. — J^m vcro per senlentiain divina lege consequuutur et conleguut, quasi aii-
qii.k: in viriiiii iiireitur ralio nosira arguitur, qu.e ct quando ad Deuin converlerel, po>siiqiie aliquando
stipia peccaii concupisreniia sediirla a paradi^o mainiin porrigere ad arborem vilae, id est, ail Cliri-
be.iiiitidiiiis romoia liabel maledn lioiiis terreujb D stum, ct viveie in .'lUcrnum. Kjecitnue Adam Dominvt
operatioiics dolores tcmporjlium cur.i-
: liabet ct Dent de pnradiso, ul ojieruielur lerram de qua sum-
rum iju.tsi spinas et tribulog. Sic tanieii dimitliuir a piii* ext : coHocavii anle purailisum voluplatis Cheru-

paiadiso iie.uitiidiiiis, ul operaliir terram, iii c<-t, bin et llumnieiim gludium uUjue versaiilem ad cuno'
ul iii cor|iiiie i-lo labi>ri:t, el collocei silji liicriium diendam viani tiijni vilic.

leileundi ad yilam beaiam, qu£ paradisi nominc Uieroiiymut. — Non ut alii putant qiiod ip>um
signdicatur : possiique aiiquatiiio maiiuin porrigcre Adam, quem eje(;erat Detis, babitaie (eceral coiilra
ad arborein viijc, ct vivere iii a^ternum. M.mus nu- paradisuu! volnptatis : sed (|uod illo ejecto anle bire^
lcni porrcclio bene siguilicat cruceui vel cruciatum paradisiCheruoin et nammenm gladiuin posiicrit ad
p(£iiiteiiti:e, per qiiam viia recuperalur xterna. custodiendum paradiai vesiibulum, iie quis pussit
Gregorius. —
Terra es, et in leiram ibit. Primiis iiUrare.
namque bomo ita condiius luit, ul maiieiUc illu di^- Itidorut. —
Per flammeam frameam, id e-t pcr
cidereiit lempora, ne cum lcmporibiis ipse irans^ • leniporales tribuialiones, peccala sua agnoscendo et
rei. S|:ibat crgo in nioiiieuiis decurreniibus, quiu {^emendo : ctpert^herubin, idest plenitudiiiem scien-
li:p, quac csl cbarilas, pervenial ad arljorem viliK
Me(|iiaquam ad vit;« lermiiium per dieriim iiicrc-
menla leiidebal. Slabal tanto rolmsiius, q atiio su- (..brisium, ei vival in .Tiernum. liem : Clierubin nant-
Al ubi veiiluin oiiti- qiic [iteniliido sc'cniiaj inierprelalur; framea vcro
(lei-sUuli anlcniiiis iiib:ereb.il, (

cum tempme. \eisaiiiis pos.la aJ cuslodFendam viam iigni vii-.i',

gi», mox olfcnsoCieatoic ccepil ire
tiiJc ditlum cil Tcrru cs, cl in icnam it-'s, siaiu lcnipii.iics, ut bUiua diiiiuus, pujuae inlelligunlur.
ti :
215 QU/ESriONES Sl]I'EU GKNESIM. S8li

Neiiio enim potest perveuiro ad urhorein vila\ nibi A DiSCiPULUS.

I
er li:is duas res, triler:inli;un videl Ci l miilcsiiariim, Creijoriut. — Quoinodi) inti-lli^iiiir : Si recte nffe-
cl plonitudiiiein scieniiu, id esl, per cliuiiiaiein D-t rat, 110 I rcclc autem dividas, peccasti?
el pr')\iini. 1'ieniiudo enim leyis, ctiuriias (liom.
UAGtSXER.
XMi). Adam vero cognovit uxoreni sunm, qu(e concepit
ci peper t ei Cain; rursumque pepcrii fra rem ejus Abet Uocte cuin rccta inteniione quiit
eiiiin olTcriiniis,

(Gen. IV). a'^i(iiiis sed recte non dividimus, si iion lioc snliti-
;

liidoiut. —
Nalivilas ducruni (ilioriiin Adam si- liter (liscernamiis. Oiilaia eiiini recte , dividcre esl

iiiilitiidineni li»bel diioniin populoruin qui eranl di-

quu;lihei bonn nn^ia sludia, sollicite disccriienti»
versis lcmporibus ad rniein ventiiri, p:tri opere, et peiisare. Qnod nimirum qui agere dissimului, eti.uii
dissimili cliariljic aiile DL-um. Fuit aulein Abel pa- recte oflerens peccat. [\ecieerK0 olTerimus, cum bnito
.>-tor ovium, Cuin vero a(;i'icolu. Dtt quibus poeia studio b<inum opiis agimus ; sed reCLc noii dividi-
cecinit : inus, si habere discrelioiiein in bono opere posipiiii:i-
Fr^itrum sacra Deus nulu dislanle dunrum iniis; el rccle noti dividimus, si ea qiKe Deo diinaiit<:
^stim»l, arcipieos viva el terrena refutaus, accipimus iuipertiii proximis negli^jimus.
tiuslicu» iiividia pastoi eii) sleruit.
DISCIPULUS.
Fornia
Ciain. AIk-I
anini.-e cxpriiniliir
pastor oviuiii, ut
caio nostra
jam diximiis,
iii inunere
et Cain
Auguslinus. —
Dixiique Cain ad Abel : Egrediamuf
forut. Cumque essent in agro , eonsurrexil Coin adi^r-
iigricola. Faclum ett auiem posl muUos dies, ut offer-
ius Abel frutrem suum, et inlerfecii eum (Gen. iv).
r<t Cuin munera de fruclibus terra; ; Abel
Dainin^i
fi Qiiid sigiiiiicat quod Cain Irairetu suuin Abei in ajjru
tnioque obiulil de primogeniiis gregis sui, el de adipi-
iiitcrlecit ?
but eoruin, et respcxil Doiniuus super Abel et sup r
munera ejus ; ad Cain tero, el c.d munera ejus noii HAGiSTCR.
tespeitii. iraiusjue eit Cain veliemtiiler, ci concidit Jam superius diximus Cuin signilicnre Juii;ros, qui
xu tus ejus (Ibid.). Chrisium occiderunt, Abel vero Chrisium. Occidilur
DISCirULUS. iiaqiie Abel minor ii:itu ; occidiior Chiisius ciput po-

Uieroiiymus. —
Uiide 5cire poluil Cain, qnod fra- puli minoris naui a populo Juduiorum inajvre iiaiu :
ilte i:i agro, i>ie in Caivuiiui luco.
:

Iris niU!iL-ra ausccpiissei Dcus, ei sna rcpudiassei ?

MAtilsTCR.
Inlerpretalio Nominum. — Cain pottettio sive /a-
menlaiio iiiterpret:itur, Abel ycyulucius sivc vunitai,
Vcra esi igiiur illa interpreiatio, quani Theodotio
vei vapor , aut miterabilts.
posuil El Dominut super
Abcl, et super
: in}laiiiiiiavil
tacrificiu n ejus ; super Cuin vcro el super sacrifxcium
Isidorus. —
Deinde interrogat Dons Cain non lan-
ejusnon iiiflaiinavil. Igiieiii autein ad sacriiicium de- quam ignanis, $ed ian<iuam jiidex reuin , qucni pii-
siiliiiiin venire de ccelo , et in dedicaiione
uiat, ct dicil uhi sit Irater ejus. llespondit ilie neseire
voranduai
lempli sul) Silomone legimus, el quaiidu Eiias io se,nec ejus seesse cusioiem. Ijsfpic nuiic quid no-
inonie Cannelu coiistruxit aiiare. bis respondent Judxi,cum eob iioc sanctarum Scri-
plururum voce inierrogamus de Clirisio? illi ncscirc
DlSf.lPCLUS.
Christum respondent. Fulbx en>ni Cain ignoraniia
Augusiinus. —
Cur Cain ex terrx fructibus mu- G Judxorum falsa est iieg:iiio esseiit auiem «luoduni ;

nera reprobaniur, et Abei de adipibus gregis 8ui mudo Christi custodes, ai Ciirisliaimm /ideiii accipere
inunera suscipiuuiur ? et tuslodiie viiluisseni. Dixili|iic ei Qnid fecisti? :

MACISTER. Ecce vox saiiguiiiis fralris tui elamat ad me de ierra.

Cain typum gerebai Jud^eorum, quia illi corpo- iVunc t^i<ur mulcdiclus ens super terram, quiB aperuil
ralia sacramenta secundum vetus tesiamentum exer- os suum, el suscepil tauguinem frairit tui de manu lua
ceb:int. Horum enim sacrilicia siipervenieiite tesia- [Ibid.).
iiienti novi flde, ex iiinoceniia Deuin Jaudandis (ticj,
ti-cirui.us.
qiiod signiGcabdnt Abet ex ovibus munera quae ao'Ci-
piitnlur. Unde et in psalino de oblatione priorutu :
Qiiomodo intelligiiur satiguis .\bcl dc terra ad Do-
Vblaiiones el holocau&ia noluint (Psal. xxxix). uiinum claiiiusse?

DISCIPULUS.
MAGISTLK.

Hieronijmus. —
Quid sibi viilt quod dixit Dominus Sanguis Ahel significat sangninein
universa Ecclesia acceplum dicuiit
Clirisli
,
quem
Amcn. Nani
ad Cain : Quare concidii vulius tuut? noiiiie st r.cte :

vfferas , non recie auiem dividas peccasli quiesce ;

qualem ciamoicm laciai universa 1'Jcclesia, dMUi po-
,
taniur sangiiine Chri^ii, et dicuni Aineii, tu ip^e
ud le cunversio ejus, cl tu doininaberit illiut (Cen. iv).
cuiisideru. Judxi ergo, qui iiilclliguiiiur iii peisnna
UACISTEB. C:iiii, qtiia noii credunl Chiislum, ti^c potuntur san-
compellimur in singulis diulius inimo-
Ncces^iitate giiiiie Cliiisti, niuledicti siiiii super lerruin, Miper
rari. Sniuidcm niuiio alius in llebrco quain iii Su- D illim sciiicet ieri-ain aperuit os suum po^t cou-
«|ita:

pluaginla irunslatoi ibus sensus esi. Aii enim Deiis IVssiitiiem, et bilitt saiiguinem Iraliis sui, il osl.
;id Caiii : Quare irasceris, ct quare concidii vulius Clirtsti sui : quein qiiia JuJ.ei iion bibuiii , iiiale licti
tuut ? nonne si bene cgerit, dimiltilur iibi omne deti- suiit. Nunc malediclus erit tuper terram, ct re-
iijtlur
clum ; et si non bene egeris, ame for s piccatum tede- liqua. usquc, Omnis qui occideril C'ui/t tepiuplum pu-
bit, el ad te socieius ejus , et lu dominare ejus. Quud nielur (Ibid.).
autem dicit, huc esi Qnare irasceri», cl iiividi:e in
: DISCIPULUS.
rratrem iivore cruciutus , vultum dimittis in terram.
Damasus ad Hieronijmum. — Qiiid sibi vull qiiod
Moiine si beiie feceris, dimiiietur lihi omne delictum, scribitur iii Genesi : Omiii.t qui octident Cuin aeplu-
bive ul Tlieodolion ait : Acceptabile eril, id e^i, mii-
plum vindiciat extolvii (Ibid.).
iius tuum suscipiam,
ul suscepi fraliis tui. Qiiud si
inale egeris. illico peccaluiii antc vestibuluin tuum UAGiSlEr..
^edebii, el tali janitori comitalieris ; veriim quia Hieromjmut ad Dumasum. — Aiitcquf ui de qu.r-
liberi arb.trii es, moiico ut iion lihi peccuiuin, sed stiniie dicaiiiiis, recliim videinr ut eililDines siugit-
lii douiineris. Quod auiem iii Scpiuaginta
pecc:it'> l«>ruiii cuiii ipso ilebi:iico di^eruiii:!^, q>io luci<iiis
iulerpreiibus lecil errorciii, illud e:>t,(|uia pecc.itiiiii, seii-us Scnpliir.e iiitelli;;i : Vuiunier ln udvnni
possil
id est, aihatli, iti tlebi;eo generis mascul »1, iii m • taciien col horeg sibathaim iucuin. Aiiiiilu
Caiii, tt :

Cra-co leiiiiiiiiii ; ei qui intcrpreiaii suni, iiiusLuii:to didl ei Prvpleren uiniiis qui orcidcril Cain,
Duiniuui:
illuJ, ul cral iu iU^bi.c), ^cacrc liaiis:uleniui. Af/< c.iipiaiUr .'!ci:^iiur. Syiiiiijaciiuj El duii a />«;- .
287 BED.£ \ENtUAClLlS OPP. I'AKS il. SKCT. 11. — DUBIA ET Sl'LUIA. «\S

riiinus: Non tic, iCil omuis qui odideril Cain, hebdo' A diccns Sescio; nutiquid cuslos fralrii tneitum{lbid.)l
:

viaile, sive srplies lindicnbimr. Spptuftgit>«a el Tlieo scxluin, t|iiia seipsum d;imiiaveril, dicens ilnjor :

lioiidii Fa diril ei Uomiuus : JSon »ie , sed omnii qui

:
est iniquitai mea quam ut dimiltar (/6it/.) scplimiim, ;

nrciderit Cain, seyiem viudictns exsotoit. l'i)Slqn:ini qiiia nec damnalu^i egerii pncnilcntiiuii , sec.iiniinm

Cairt wciderat fralr' m, iiiiprnvgaius a Domiiio Ubi : Ninivius el Hz^-cliiam rcgem, qui imininentein tnor-
est Abel ,ralfr litus ? contumeliose. re^jtondil : Nesdo; lem i:icrymis dislnlcrunl, ut qui dainnali rueranl,
tninquiii cuiios fralrit niei tum {lbid.)'f ()iia!iioltr€ni nun peiircnt, sed agentes poeniientinm impeirarent
maleiliciione damnalus, iit gf.inens el ireiiieiis vive- miseri('orili:iin Dei. Nam el dicuni illnm a clenien-
rei, noluil veniinn ifeprecari ; ^dl |>ccc|lis pecc;Ua tissim.) D'0 ideo usque ad sefitimam gencraiionem
cnngcmiiians laiiuim |>iilavil iifta<, ciii :i DomiMO fuisse delattim, ut !»al(em malis ipsis et loiigj'vitaiis
iioii poMsii ii:nos(i. Denitpic rospniKlil Doinino : .Va- muRrorc compulsns pcenitentiam agerel, ul mereieinr
jor cauia mea quum ut dimiltar (Ibid.), iil esl , |Jus absolvi. Nonnulli septen.iriiim numerum plcnum cl
jeccavi, qiiam iit inc rear alisoivi. Ecce rejicis me perrectum inierpreiantnr, de Scripiurar iin niulli>
hodie a fncie lerroe, et a fncic tua abuondar, et evo loris testimonia contralienles, et liunc es^e scnsuiu
gemeiit et tremens si^per lcintni; et eril oiunis qui in- queni siipra perstrinximus, quia qui intcrfcceritCaiu,
teneritme, oecidil >ue il-bid ). Ijicior, iiiquil, toii- :• al) ingenti eum, ei omnia supplicia transennte, liWe-

specUi lui), 01 cniificiei.tia scclcri> inMiiebiiiidiig lu- ran-t poena. Snnl autcm qui et de Evangelio iiiicr-
ceiii ips;>nifrrre non siifciincns, aliscontlanil l;iliiein, rogaiioiiem Pelri replicent : Domine , quoties pccca-
el eril onii>is (\m iiiveripiii imc, occiiiii n c. Ilscc s-^- verit in me frater tneus, el dimillnm ei? usque septics
riintliim SeitUiajjinla Ldilioiwin. IMc iwbis sensrs n (.l/a'(/i. iviii) ? Dicit ei Jesus : /Von dico libi ns^itte
viileiiir. De e<) anicn ijuod Aqnila imsiiil, Sep cm- scp!ies, sed nsqiie septuagies sepiies {Ibid.), et {ulani
pli( iier. ei Syinni;iclms, HtlnliuiKiile, sive seii'ii;s, mortem atqne peccatum in sepiima progenie sabbati-
vindicaliiiiir, nirijnrnm nosirornm isia scnicniia «•sl, Z-1SSC, quandoKnocli rapiiis est, el non invcniebaiur,
qiiiid pul;int in scpiinn ?':ner.ilionc a I^tiiieci inter- qira iruiislulit etnn Deiis. De se|'luaginta auleni ct
li'ciuni C.iin. Adaiii qn |ipe peniiil Cain, C:'in «cnun. s."|i em iliam cipositionem scquuniur in advtrntu :

Kiiocli, Enocli g< niiil lia«l, lr;ul gcnuil Miviicl, M.i- Ciirisii, nioriis aiquc piccaii iiciilenm essc conlra-
vi.iel genMil M;illiiisacl, Maihusucl geiiuil l.ainecii, cluin. i^onam ei .iliani opinioiiem, nc quid videar
qni sepiiinus ab Aiiain, non sponte, sicul in fitioilam prsciergressus. Qiiidain scpiiniuiu annum rcinissio-
He) rao volnniine scriliimr, inlerlftil C;iin, ut ijs?! iiis, cl q iinqiiag3-.i.iium jnbil.ci, ct qnulringtMilesi-
pt>siea coaliieUir Quiu virum occiui in vulnorr. in o,
: ininn noiiasesimiun, qiioil vulnnl inlciligi scplnag<t;$
et juvenem quoniam siplies viiidicabilii/
in livcre nieo, •i.^l lic , inutis moilis intcrprelaiilur, assennles ob
df Cf.in, de Lutnoch cut.m seiuungies scp!ic;;{lbid.}. b.-inc cansatn quin<|iia^esiini ci qnitigcnlcsimi nnineri
Ei quilam de (^ain piiia l, qiioil iii sei>liiiia jjein^ra- .^acraii in Kv;jiigelio posiUim d; biiorein, el qnintiini-
lione a Lamctli iiUcrft^cUis sil, ct, jiuli ali:!ii\ c\p>- };c^iintim p.^almnni pcnuilenii;»', qni scp'c:ii conlit iliir

silioneirt, pcpnnin sni sccleiis tieiit ril, qno.l loi gcnc- sf|iiinianis, et iii princpio ocU):idis eriiinpit. Ycrnm
raiionibns geincns el Iri mcns \iM rel siiper teria:ii. ne loiipjius sernin prt'cetl;il, lnicusqne supcr litic ln-
Niliil arbilror nbscuruin rcniansissc, (inni ci trcinore culniu ssc suiiiciai, qiiia et cx bis qn:e reperitnu.s
I

corporis ei rnriai.e mcnlis agiininm sc es.^e intclliyil, iiigenlcm libi dispiiiaiionis silvam polcris ipsi conli
ac si dirrret Diuiiiiiiis —
Oiiinis qui orcitlciit le, anta — cere, ^, (ciensOii^eneni
^,,. -.---- ., ilundcciinun: cl lcriindctiniuiu
^-. „
|ilern ultioiiilnis siibjxiendii<i sit,
._,
:

, — ,.._., _...,.,
setl qnnd seiuoin vin-
C
...... - ..,..«

in Gefiesi li^nuia de li.ic lanlum qu:csiione dictassc.

Eipetsus Cain a (acie iJoiniiii, ltabv.a>yn in terra Naid
dic as,iiiia' in C;iin laitio lenipoic cucurrcrunl, .solval {Cen. iv). Noii csi igiuir lcria Nai;l, ut vu |;us i!0:>tro-
inlcirorlor ofcidei:S eiim, qui vila; fnerai ilcrcliolns riiui pulat, scd explctur seiilt;nlia Dei , (|'iod liic ai-
ad ptftiiam. yiia!.i loqncreiur Doirinns aiK^iin Noi| : tpie iiluc v!'.;^ii.s ei proru:;us oberravii. Iti ilcljrxo Nod
ul vis niDriciis. vcruin !<'iig:cvo lcinpnre cuslotliciis dciair, ct inlt;r|,rc'aiiir c-a).rjiacvo; , id QA, flu-
ad viiain ; ct Uin infeii.^iicr in liac iuce vcr^iilens, cii aus ct inf.lalnlis, ac iiicena; sedis.
nt qiiiciinqiift ic otciilcri;, bcneficinm pia^stel oc- RecopUululiu. —
£>ii.'i eliiim Deus a.l Cain : Muledi-
cisi), diini de lam n.ullis lc lil>ert l crucialibns. Nnnc c'.us erii.^ai)cr trvrum {Cr.i. iv), Mitnirestc Jud «'os boc
viro iliud (|iiod iion iiilcrrogavcr;is, dnni aiiuil agi- iii io;-o siijulicare n>iitl diibiuin, qnud noientes cssc
iiuis, irie|>Sii, t|ux' sunl scpiuajjiiiia sopiciii vindiciui snb gratia, sed snb lcgc, ul c*s, ni ab Lcclesia inalc-
qn.c in Lamccli cisolvcnilx sinl. Aiuni ab Adaiu dicii, teslilicaiitc Apostnlo Quicuuq.ic enim exope- ;

iisiiiiead Cliristuin gencrnioics sepliia^inta scpicin. ribus let}is svni, iub male:iiclo snnt iCalat. wi). be-
he!e?e Liicam evans:clislam et in-enics iia csse , qu;lur Cum opcriUus fuens ttrrnm, noH dabil tibi
:

qiiap dicinius. Sicuii ergo geuciMtione scplinii Caiu fiucius suvs {Cen. iv). iii iji-am eiii:n tenaiii, qiiam
peccaluiii cst dis.-ol>ituin, non vinJ c:ibil ijuippe bis Ctirisius porlavii, id est, in ejiis c.ariifm, ipsi opcruti
D(iniinii> in itli|)Siini, cl qni senml niala siia rcccpit S'ini sa!uleiti nnsirani cru; i{i<:ciidnClirtsiuin, quimor-
in vila sua, non ensdcm cruriiilus |iat:el<.u' iii lunrie, liiiis cst pr:)plcr delicia iiosira. Ncc tamcn dc lil eis
quos esl passus in vila suj; iia cl Laniccli nfcc;iluin. ead.'in lcrra v rlut 'ni suaiti , i|uia ni>ii justiGcatisunt
csi, loiius intiiidi aiijiie s.)i.giiinis, qui cHitstis cM,
i I
D viiiinc rourrcciionis ejtis, qtii resurrexil propter
r.liiisii advcnlu, qui loUit peicaiu mntdi
bclviliir jiisuric:ilinnciii nostriin {Rom,
iv), qui *ti-\ crucilixus
{lcan. i\ (jui lavit nmii tum fMum ia tonquiue uvte[Cen. csi cx scd vivit in viriutc Dei (II
iniirnnl:il('. uosir.i,
>i.ix) el lorcular catiavit snlus (hui.
, xiii) ; tpii de i Cur. xiii). Il.rc esl ergo virius lerr.e illius, quain iioit
K Inin ad Kjbiuii) riili ciiiidus asccndens {Ibid.), cl:i- ostciidit iiii| iis ci iiicredulis. Cinle ncc rcsurgens
iiiMiiUlius aiigclis intracnluni (ti;»:biiit lilevaie potl ,s :
cis a (piilius ocil cruci(ixtii« ap[iariiit, laiquani Caiii
principes vestras, el iniroihti rex iflijfitjc. Qu i ei,l itte opcranti (ciraiii, ulgriiuiiu illtnl seniiiiareiiir. Vuijus
rex glorw!? Dnii.inus viriuluni, tp>e ctt lex qhnai ft profufjus {Ceu. iv), sive til in Septuaginia scripluni
{Vtal. xxiii), hclcrebal inilii qiiid.ini llcbraiis iii esl, Ccmeiis et ircmens eris tn lerra. Nnnc cc<:e i|iiis
apocrypliis curuui libris Replnajjima septcm aiitiitas linii viil.cat, qiiis nnn agnoscit in Uila terra, qnacun-
ex Lainecli piogenie rcpe iii, qnoe diluvto dcleiije qne tliS|'er->us e>t ille poptilus , (junmodu sil v.igu.s iii
sint, t in hoc iiumcro de Lainirtb
( faciain csse viii- gcnlibus, et profiigiis a Jerusalem, qunniodo gcinal
diciaiii, qiiod ge.ic<i ipsins usqtu; ad caiaclysmuiii i.niisso regnii, el ircin.it lininre stib inuumerabiiibus
aqu;c pcrseveraverit. Alilii de 3C|il.;m vmdict s Caiii popiibsf^bristianis. liicoqne reS|iondit, diieiis: Major
vaiie nispitani.ir, el prinum» cjns asserniii lnisso est iniquiias mea, quani ui veniuin tnerear. Ecce ejicis
peccaiUH), qiiia iicn re. le di.i^eril; &ccutitlt)iii, qnia tnn liodie abtcondar facie;et
a facie tcrra:, a tunijtte
iiivideiit fialri teriiiim, quia dol';S'i ilicens
; c:.^eiii, : cio vaqus ci El eril omnis qni inve*
profuijus in le.rra.
Iransciimvt 'n /-ampHm ; «|uarluin leccaimn, (|iiia in- uer-it iiie, occidn ute {Ibid.). Vcre inde vagus el pro-
leifecii liaijtm; (jninlut.., i|iiij p^tjcacilci i.ej5ivcr,i, Ingis geiit.ia Ucmii, cii.uu iie icguo perdiio ler-
 : ,:

2">9 QU;ESTIO!SES SUPEU GL.NCSIM. 290

rcno visibili morle occiJalur. Uanc dicil mnjorem A Dixilque Lamech uxoribiis snis Adiv et Sidte : Au-
»':m.sam qnam illain, qijod el lerra nostra no'i tlal dite verbt mea , el auscuiate sermonem meum. Quo-

virtiilem suam, Jie spiritaliler nioriauir. Camaliier niam occidi viruin in vulnus meum, ct adolescenlulum
enim sapit, ei abscondit se afacie Dei, id est, ir.itum in livore meo. Quoniain septies vindicnbiiur de Cain
,

Deum liabere grave non puiai sed boc limct, ne

;
dc Lamecli aulem septuagies septies {Ibid). Jain alibi
inveniaiur et occidalur. Carnaliler autem sapit tan- seruiiduin hisioriam dictum cst , co (|uod ab Adaiii
quani operaus tertmi», cujiis viriulen» nou accejiil. iis.|ue ad Ciirisium septuaginia sopicfi generaiiones

Sapere aiitem secnndiim carnem mois esi [llom. viiij, iiivimiaiiliir, in quibus Laine> h poccatum, id e>i, to-

quiim ille non inielligeiis amisso regno geiiiit, ct tius mundi, saiigiiinis Cbrisii eirusione soiuliim cst.
corporalem iiinrl-m tiinct. Sed quid ei rfspondit Siqiiidem ei in populo Judicorii n propter interle-
Dciis 7 Nequaquain ila ficl ; std omnis qni occideril ciionem Christi .sepiuagiiiia seplein vindictsc suiit
Cfl'«, tepluptum punieiur (Ven. iv). Sive, nl St'ptu:i- sialutx, juxla illud tlvangelium , in (juu dictuin cst
gint.i traiisiueruut : Septeni vindictas exsolvel, id Petro aposlolo non soliim se;ilies, sed scpluagies se-
est, auTeret ab eis sepiem vindiClas qiiibus alligali .
pties, si pjcnituerit, iratri reiiiiiteiidum {Mattli. xvm),
sunt propter realum occisi Cliri.>li, bnc toto lempoie id est, Judaum rcverienlem, post septuigiiila si'picia
qimd seiiienario dienun iiumcro volvitiir magis, quia vindictas litaiulus, rccipienduinad tuduigeiiliam Chri-
noii imenil gcns Jud:fM, satis appareai (idclibus Ciiri- sti. Sequitur :

stianis, sed solam disporsiDnem niernerunl, jiixla Rursum cognovit Adani uxorem suam, qua; concepit
quod ait Scripliira Non occids eos, tie qunndo obli-
:
el peperii (ilium, vocuvilquc nomen ejus ScHi, dicent

viscanlur legis tua:. Disperge illos in liilulc lua, el de- g Pomil milii Deus semen aliud pro Abel, queni occidit
pone eos {Psal. lviii). Cain (Utn. iv).
Recapiiulatio. —
Posuil Dominus Cain signum , ut Hieyonymus. —
Scth proprle Oiai;, id est, positio,
non eum interfueret omtiis qui invenissei eum {Gcn. iv). dicitur, quia igiiur posueiit eiiin Ueiis pro Abel, pro-
Iloc reveru"niirabile e>l, quemadmodiiin (imncs geii- plerea Selii , id est , posiiio , appelialur. Demque
les, qiinc a Uoniunis snlijiigatJC siint, iii rilu Uoma- Aquila tivocavi!, inqnit, Sctli dicens : Quia posuit
:

noruni sacioruni Iransierinl e.Tijue sacriicga obser- milii Deus senen alterum.
—
,

vanda el celeliranda susceperiiil ; gens aiiiein Judxa Sequitur Uieromjmus. Sed et Setli natus esi fi-
sive sub oagaiiis regilius, sive sub Chrisliaiiis, non lius , quem vocavil Lnos. II ic cocpit invocare nomen
amijil signnm lcgis ei circumcisioiiis suo), qiio a cx- Domini Dei {Gen. iv). Quomodo Ad un liomo inier-
ttiris ^eiiiibus populisque disiiiigiiiiur sed omnis ;
pretatur, ila Knos, juxla llcbra>aj linguR v;irietaie:ii,
impcra or vel re\, qui eos in regno siio inveiiil, cnm homo vel vir dicitui , et pwlcbre, qi.ia lioc voeabuliim
i('So suo signo eos iiivenii, ei iion occidi'. Ex.il ergo liabuii, qood de eo scnpium est Tiinc initiuin f'iil
;

Cain a facic Oomini el habitavil in tfrra Naid (Ibid.),

,
invocaiidi nomen Domini. Licel plerique aliud arbi-
Sic el Ju'l;«i et omiies qiii «liversis erroribus coiitu- ireniur , quod tunc priinuin in nomiue Domiiii ei ia
mices suiit, resistciido verilaii, venundaii excuni a siiniliiiulinem e]us fibiicaia sunt iilola.
lacie Dei, id est, a misericmdia dileciionis ejiis, vel Ilem liecapiiulaito. —
Solh qiiippe interprelatiir
a |iart!cipatio!ie liicis cins ; ct liabitant profugi iii po«.sc«iio , sive rt^suneciio qui est Ciiristus. Eiios
,

lena coinfnotioiiis, id e;l, iii c-irnali coiiiurbaiione iliiius ejus inlerpreialur homo qui coepit invncaro
,

oiiilra jiciindiidiem Dei, hoc cst, conlra Eden, quod noincn Domioi, quid hoc iiilelligitur? Quia ignur i«
iiiterpretalur epulatio, ubi esl plantaus paradisus. ^ conlessione vivit ointiis hoiiio, qm est lilius resurrc
Scqiiiiur : ciionis , quandiu peregriiiaiur lu lerris, noii oiiose
Coqiiovii autem Ciin uxorem suantf qufg concepil et prxtereunduin de duobus illis hoinimbus , Abel et
peperit Enuch, el Wiiificuvil Civitutem Cain ex nomine Seih, qiiod Abel interpreiattir luclus, et Seth (rater
fUii sui Enock [Ib^d.j. ejug r^surrcciio, quia in tiis inois Chiisii et vita ejus
ex inortuis iiguratur. Ergo, ut brevius dicam, Abel
DISCIPILUS.
lucius, Selh resurreciio, Lnos hcmo, quia post iuciuai
Quid ergo silii per ligiiram viill , quod impiornm resurrectio, de rcuircciioiie bomo invocans Deum.
progeniesciviiutem in ipsa munili uiigine cunslruxit? ~Iiem Enos genuii Cainan. Cainan autein genuii Ma-
lalciL Mulaleel genuii Jared. Jared genuil llenocli
IIAGISTER.
{Gen. v). liic auiem lienoch sepiimiiS ab Ad im, (|ui
Prxnnscu charitas iiia quia cernis impios in iiac piacuit Deo, et translatus e.-^i, septiiiia;ii requiem »i-
vita esse fundatos, sanctos vero iiospites et percgri- guilicat , ad quain translertur omnis qui laiiquani
Unde ci Abel tanquam peregrinus in iet'ri>,
iius esse. sexta die, id e»t, sexta aetaie sajculi, per Chrisii ad-
id est popuius Ctirisiianus non condidit civiiaicm.
, ventuin formatur; (raiisactis eniin sex inillibus annis,
Superoa tst enim sanciorum civitas , qiiamvis hic et reliquis qu:e sequuntur, f.icto eiiam judicio et le-
pareat civis , in quibus peregrinalur , donec regni novaiis coelo et terra, tran>feruntur saiicti ad vit.im
ejus tempiis adveniat. perpetiia: iinmorialitatis. Iloc quoquti noianduui
Sequiiur repeiiiio. '— Iste filius in ciijus nomiiie quod in progeiite Seth iiulla ibi progenita femina
condita est Ennch, id est, terrestris Jerusalem, (jiiod D numinaiim expiiinitur, nisi laotum m progenie Caiu
interpretatur posjwjio, signilicat isiam civiiaiein ei femina
' coniiiiemorat'ir, quud sigiiiiicat terrenani ci-
iniiium et fiticm habere lerrenum , ubi niliil plus viiaieiu, usque sui iu Uneni cartiatis habituraui ge-
quam ccrnilur speratur. Scquitur neratiunis , qiiae inaritoruia uc fcaiinarum cunjuu-
Porro Enoch genuil Irad. Irad genuil Maviael. ctione pruveiiiunt.
Maviael genuit Mathusaelem. Matliusael genuit La-
D!SCIPL'LUS.
mech {Gtn. iv).
Inierpretatio Nominum. — Enocb, dedicatio; Irad, Quid ergo signilicationis liabeat qnod per Seth , ,

descendent, sive roborani : Maviael, quis est Dominus ab Adain usque ad ^ue, denarius numerus inveniiur,
Dens , vel ex vita Deus. Matliusael , mortis emissio , sive duudenarius, in tain veio undenarius nunieru»
vel mortuui est, ei interrogavit. L:iinech, humiUaium, rcpeiiliir, obsecro ut dicas.
aiit pcculieniem, sve percussum. Iste namque Lainech
UAGISTEn.
actepil nxiues duas. Ndineii uiii Ada , et n iincn .se»
< iiikI.c Siella. Ada testimunium dicilur, Siella umbra I le namqiie dcnarins numerus per Seth ab Adain

riH!<. A<la i|iiippe geiiuit Jaiiel ,

qiii fuit paicr liabi- ns.pie ad ^ue iiibiiiuatur cuiiiplemenlinn mamlaio-
,

taiiiiiim 111 (eiiiiiriis att^ue p isiorum. Jabel, diinillens, ruin in Ecclcsia operuui legalium , ciii ninneio si
:uit ntutuius, stve dvfluit, el noincii iVatiis
ejns Jubal. ailjiciantur tres filii rsue , mediO reprobaio, duude-
ipse fiiit pater caneniiuin cilhara et orgniia. Itnerf iturius consuniinalur ,
qui in patriarcbarum ei apo-
ptetatur quoqiie dAaiut, sive dimittent. Scqiiitur : slidorum numero insignis habciur, projiter septeiiitni
 , ,.

ri Br.n.c vFNiTar.ius op?. taus ^::;::. 1 - I)Lb:.\ r.i srrniA. 2:2

rrinv.is n ;!s.nu:' fha'' 'T-rsrii^ vi^acilins rnii'-'i,
pan,'--., a'.ler:i per r.Iioram niiilliplicvil.i. N;iin tor qoa- .

Miilta pi^r ji;ij-j(neros i.ini &e<'iii:i coiiligil .inuos,

tfri!! vel quater lcrni Qwoii vero
ipsnni lariinti.
, ,
Natura i'priJct''e niodum, quein jure creandi
progenies ex Adaus pcr C:*iri !!nilenario niimero fmi- Terra luld gciiiiunu seii niors miralur adeinpium.
inr, iransgressic maiulnlonim sive perr:iiiun oslen-
Malhusala gcnuil Lainech , de qno jmi snpra nic-
dimr. Natii dnm Lamecli sepiimns at» A<iam rcp«ria- miniiuus. Istc aiilcin Lainccli saecnli hnjiis iignran)
nir scriptus , ai^dtminr ei «ics filii , el «iia (ili.i, nl leiiiitt Chrisins per sangninis sni
cujtis peccaiuin
fmdenariiis numerus ,
pcr qiind demon-
conipleauir
,

eirusionem posi aeptuagint;« «eptein miindi geneia

sireltir pcccainm. Nam el ipsc nniiienis a fcmina
liones ahsol-vil. jnxia qiiod L'icas scribit cv:uigclist.-i.
claudiuir , .i qno sexn iiiilinin percan commissiini
Iste natnque Lainech gcnuit niium,ct vncavii nomeii
esl, pcr qnod oinncs morimnr, scilicet, nl volnpl.is
cjns iSoe, dicens Itte requtesrere nos faciet ab ope-
:

carnis , qnar; el spiriui resliicrat , seqnerctnr. Undc

ribus noftris ( Ibid. ), NdC lequics inierpietatur. Al»
ci ii.sa filia Lamecli Noema, id est, volupias, intcr-
eo igtlur qnod siib iilo oinnia rctro npcra quieverint
prcalnr. Hic eil libfr qenernlionix Ada; , in die qua per diluvium , re(|uies appcHiilus esi. Noe vero ciio»
crravtlDeun Itomimin, ad similHttditf^m Dfi fecil illinn, qiiingenioruin essct aniiorum genuit Sein, Cliain ei ,
nifl.Nrii/rm et feniinnm cieavit eo$, et henedixit illis ; et
Ja|ihet. Cuinqui; cii;pit>>ciil Ixiuiines imiltiplicari su-
vocavit itowen rortnn Adam , in dic qna crenti stiiit
pcr lermn) , ct (ilias prorreasscnt, videnlcs (ilii Dei
(Ibid.). Nol.-milnm cl liic ei nlii iii Kv;inge!io MailhaRi qnod essenl piilchrx' , acccpcrunt sihi
(ilias coniiii ,
.«criliiiiir: Uber generatiouis Jesu ( MatHi. i ), qiiia
u^ores ex onniilniS qii;is elegeranl.
hor ciwniplihilc principitim incorniplihile prin-
ri|iiiim respicii , nbi dicilur: IJber genernlioniis Jesu
atl
Ilitronyitius. — Viileniex filii Di'i ftlins honiinuin ,

p quii bonie suiit (Cen. vi). Veibuni Llohini

Hebr;».ciiiii
Chrisii, qnia lilirum libio, ei primipium principio comniiinis csi iiiiincri, ei Deus ({uippe ei dii siiniliier
opponil . ijnia scriplnm esl In primo rttari conteres
:
appcilanlur. rropi«;r qiiod Aipiiin pliir:iii iiiiiitero ii-
caput ejiix, el in novistimo mari posteriora ejns.
II leroiitjmtis in llehraicis Quwstionibits. Fa vo- — iios dooruin aiisus csi dicere, deos inielligens saii-
Cios, sive aiigehis. Ucns eniin ftetit in >tinu(jov,a deo-
eavii nomen eorum Adttm, homo. Ilominis an-
id esi,
riim, in medtu aulcni iJcus dijudicai { Ptnl. lxxxi ).
lein nnmci lain viio qiiam fcminK convcnil. Vixit
Unde el Syittniaclius islinsni.idi seiisinn so(|iicns, aii :
aurem Adotn ducenios ct vigiiili aiinos , et iieiiuii ad Videntes polenlium jilias hominum ol reiiqii:i.
filii ,
simHiiurlinem cl imaginem sunm, vocavitque noiven ejus
Pleriqiie alliiuiant ui hi qui cx Seih progeniti niti
Scih. Sciinduin (Hi«'d nsque ad diluvinm, ubi in no- Dci vocati sunt, co qniid ipse ctrpcrii invo-
iuiit (ilii
s ris (;<i(licibns dncenios, cl iiuoil cxcnrrit annornin,
c.irenotnen Domini. N:iin sicui propheta Joanneni
ginuiss.e qnis dicimr, in nchro^o liabeat centnm an-
aiigelum voc.ivil, vaiicinanilo Ecce mitto
lt:ipiistain :

iioe, «l qni seqnnntiir. Fuirtinl auiem diei

rcliipios
angelum nicwm unte fuciem tuani {Matach. tti), clc,
Adam pouqunm qniuil Seilt, sefiiingenti anni {G<n. v), sic cl isioiii |0(M iilios Dei, sive ;(ngel(is inlclligiinus
f;nia in «liiccntis crraveranl. Cnnscqucnlcr liic posnit
liomincs jiislos , stirpe just.i pr geniios i.ipsos iii
scptingcnios, cnm in llebr:i'o hlc liahcat octingi nios,
pcccaluui. SiCul ct aiius prophcta sacerdoles :ii>gi-los
el snpra ccnniin. Ft v xit Mutliusaln aniiis Ciiitnm
appeliat.
teptufiyintascplem,et (lennil Laniecli. Et vixilMnihn-
I)15CiPCLl'S.
sala f:oitquam gcnuil i.amech, tmnis iiccrii. F.l cjenuil
flios et filias, et fueiunt oinnes dies Malliuf^alo' , quos « Uieroiitfnius. — Dixit Dominus Ikus : Non prrmn-
vixil, anni ccccclmx, el ni(jMnus csl {Ibid.}. nebit spiiitns meus inaiei nutn ,
hominibiis istis in
quia carnes sunl ( Ven. vi ). iu in llehr.co scriptiiin
risc.irurus. esi :ISon judicubil spiritus meus hoininei islos in
sempiternuin , quod caro sunl. Quoinodo hiic inlclli-
Faniosa qnapslio ci dispulaiionc omiiium Eccle-
,

s.arum vcnlilat;i, qiiod jnxla liiligcniein snppiitatio-

gendum csl ?
MAGISTEn.
iicai qualiiordccim :iiiiios posl diliivium M:Ulinsa!a
vixissc, releruir. tlcn m ciiin csset M:itlinsa!a aniio- Hoc cst, qiiia fragilis esi m Iioinine condiiio, non
runi ceninin ^cxaginia sepiein, gciinil Lamecli. Itiir- eos scrvaho ad a;lcriios cruciaiiis, sed lnc illis rcsii-
siiin Lamech ci.in e-sct atinurinn cenlnm octnaginta tu;imqiiod mcrentur. Eigonon severiialein, ut iii iki-
octo, gcnnil Noc. Ll (iunl, nsqitc ad diein naliviiaiis slris codicibus lcgiUir , sed clementian) Uei sonat
Noe anni vila; Matlnisalan, ccclv. Se\ccn:esimo au- duin peccator bic pro suo scelere visilaiur. l'nde ei
leni atiiiu viia? Noe diluviiim tactum est. Ac pcr iioc, ir.ilus dicit Deus ad qnosd.im iYo;t visnabo filtas :

li;.bila sttppnliitioiie per pnrles, noningt-ntesinio ipiin- eortim cuin fucrint fornicatd', ct sponsas eoruin, cunt
qiiagcsinio qiiiuto aniio MalliU!^:ila: (liliivinm inis>e adultiraverint ( Ose. iv ). Lt iii alio loco Visitnbo in :

ciiiiviixitnr. Cnm auicin siipr:i iioningiMil>>s sex:iginia virga imquilaies ertmn , el in flagellis peccaia corutn ;
noxem annos vixis^e sit diclus, iiulli diibiuni csl eum veruniluinen miseiicurdiain inam non nufe.tntnnb eis,
qii.-ilnordei im annoK vixis^e posi diluvinin; ci (jno- Sei|niiiir : Erunttjue aies illoruin Cimuni viijintt anni
iiiodo vcrnm est qiiod octo tanluin animd: in arc.i {Gm. VI).
salvx r.icix siint. ^ DiSCirCLUS.

NACiSTrn. Si cniin huniana vita in cenium v ginti annis ab

iiac die coniracia cst, quid esi i|U(id plcriiiue paties
Restat crgo ut qnomodo in plerisque. iia el in lioc
po»t diluvium diiceiilis et irccentis unnis ;iinplius
sil error in niimero. si(|iiidcm in ilebrxis et Saina-
vixisse niemoraniur?
rilanornin libris ila scriplnm rcpeii Ltvixit Mnilm- :

MACISTEn.
sala ceniuin el ociuagintn seplem annis, et gevut! La-
mech. t2t vixit Mutliusala, pottiiuam yenfil Lameclt Non igiiur, ui mniti errant, bnmana vita in cx\
tiCCLXSxii annus, el gcniiil (ilios el lilias , el fiierunt annis conlracia esi, sed geiier.'lioni iili ad poeoilen-
omnis dirt Malhusnla: Rnni DCccctxix. Fi mnrtuus est; l am daia cdt. i'orru ne vidercliir in eo essc crudciis,

el vixil Lnmech CLXkxii annos, et genutt Soe. A die qitod peccaniihiis locum paenitenlia: non dedisset
ergo nativiiuiis .Mathusal»; usipieaddiem ortiis Noe, piljecil Erunt dies eorum cxx anKt, hoc ad agendnm
:

tiuntaniii cci.Lxrx. Ilis addc ainKis Noc, quia iii scx- panitenlium ( Ibid ), Si quidem inveniainus vixi.sse
ocntesiiiio ejns viio^ anm» diluviuin iaciuiii i^si; atiinc Alirahim pust (liliiviiiin clxxv aniios, et ca;ieros ani*
ila lil nl iioningcnlesimu sexa^csimu nono anno vm:r plins. Qtna vero pcciiiieniiam agcre conlenipserunt,
Su:c M;i(liusal:) niorluus sii en :)niiO qno cocpil es-e iioluit D<ns exhpiciaio teinpus decreiuin; sed viginii
dilnviiiiii. Islc n:iini|nc M:ithiisal;i (iliiis cst Kn<)( h annoruin S)iatiis ampuiaiis induxil diiuviuin, anno
,

qiii sepiiiniis ah Ad:ini in gcnc^ilngia Seili ,

qiii aii>- ceiiltsiino agcudu? p<i';iilenii:e desiinaio. iV.rpendis
linl ivii cnin beo . ct non a.p.iniit ,
qnia iiilil c;im enim qnod vixt Noe pusl diluvium ccc anuos ; ex
Deus. De islo qiioipic Iikm h pr.eia ila cecinit : qiio p(r>.>iu'u<:iii c>i c\\ auiios generaiioni iiii ad
 ::

QiiiESTioNES srrrii ci:ni;si\i. r5

)iOi«!!lItMtl;;',n! (i;Uo«, ei iiOn t.T niorialiuin eoiisuiii- ,\ tis rrf]n'-em ani-.nnbnii vestiis {'I^u.it. \i). S 'iii- ji:s-
los. Scqnilur : tiis invenitiir iii ill.i pcnte ^oe, cui M>pi'>.!n lioiiiines
(iniauies unieni eranl snper terrnm in diebus illi^i. ritinanlur projilcr jiislili;im snam. S >liis jiiiiiis tr^t
Fa poai hirc ut ingrediebnntur filii Dei ad filias honii- ClirislMs atqu- pprfecuis, rui scjileiii Kc lesi:!- pn»-
tum^ et (jfnerabnni eis. llli er.iul gignntcs a sircuto l.o- pter .seplciniiliccm spiriuiin ilhiiiiiiiao.fm !ii niiaio
nnnes nouiinnii {Ibid.} In tlobixo tia liabet Ladentes : l.rclt^si.im c 'h loiiaiiiiir. Q ;o I vero Ndc pcr a(|ii:ifii

eran: in lcimm m
diebus illis , i<i «'sl , Nipliiliin. Et •;t ligiiiiiii liliciaMir, sii;riii:c:ii (^hicimu ol li;ipiisiiiiiiu.
post hwc, nt inijredieiantur fiUi deoruni nd fitias liomi- Siciil eniin ilicciiiii sni.s per ai|ii:iiii el ii<;iiutu salva-
niim , el generabnnt cis , hi erant lories a principio tur, sic iainili.i f.litisii piv haplisiiinoi et criicis p:is-
viri nominai. Tro c»Jeniii»is giv«> gtg.iiiiil)ii<; vioicn- sionem sanatur. .iin An
instruxit Nne de lignis iion
los cos iiilcrpreuuis esl Syiiiiii:icltii.s. Aiigciis :iiitciu, pinrc^ceiililjus : Ecclcsia citnslruitiir
a Clnisit» cx
ei sancloniiii Iberis convt^iiii noitien cadonliuin, si- linminibns iii scnipilerniini vicMiris. Arca cniin isl:)
ciit su|)eiiu$ dixiiiins. Se(|ni(ur : Ecclesinm deinoiistrabat , qnre natal in llni libus
Vidensque Vominu» quod multa mnlitia hominum in niuiidi liiijus. Qtiod aitiein eadeoi arca de ligiiis qii;i-
lerra, etcuncta cogiiaiio cordis imenaesset ad maliim dratis ficri jtibctur, uiidique siablum viiain saiicl<>«
omni tempore ; paeniiuil euni quod hominem (eci^set in ruin sanctilicat, ad oinne opns bonum par;ituiii;
terra, elc, ustjue Panitel eniin me (ecisie eos {Ibid.}. quocuni|ue cnim verteris, qiiadraluiii flnniter slibit.
Qiiod biiiiiuine gliiiinaiitiir arca; li^na inliinsccns ct
UISCIPUI.US.
cktiiiisi^cus , ul in coiiip;igc
unitalis signilicetur
(iregorius. — Qnitl esl quod oinni|)otciis nriis, <iui toleraiitia cliarilatis, scandaiis Ecclesi:iui lenlan-
iie
niiiia niiiinlti!ii:itR liiiiii:ina; conilitionis as>riiit;iliir ,
u tibus sive ali bis qiii iotiis siint, sive ab bis qiii toris
nec ei quid esse esi , essc «lesii, c% iciTi|iorc peeiti- sunl, ccdal fraterna junclura. ct sofv:ilur viiiciiliiui
liiisso dc suu cuiidiiiuiic dcsriibilui'7 pacis. fc^sl cnim bitumen ferveiitissiuium gluten, si-
gnificans dilei tionis .'irdorem , vi niagn:i: I iriitiitlinis
MAf.lSTER.
ad tenendam sociciatein spintalem omnia toieiaii-
Pltniniqiic onim in sacro cloqnio sicnt s.tpienles tcm. Quod arca Ircceniis culiitis longa esi, ut sexics
Dei ^ennoncio Iralninl a sapicniibtis s:i;ciili, sic iiiiiic quini|ua,;iiita complejiilur, sicul sex a'.taiibus Oitiii<<
iiro utiliiate lioininis xoccnt in se liumnn^ie |i:issionis liiijiis soiiciili tciiipiis cxiendilur. in oninibus (piihus
coniiitor liouiiitum ^uniil Dcns, iit vidclicct dicatiir : Ciiristus iiunqii:«in dcstiiil pri-dicari. iii qniiiia per
focniluil euin quud hominem fccisset in terra , diim propholiam prcdicius, in sexi:i per li^vangtliini) ilif-

profccln consict qnia is (|ui ciiiici:) pritisqmm vcnianl faiiialiis. Potest qiiidom el in iiis irccentis cubiiis

fonspicit, nequa(|ii:i[ii aliquid poenilondo lccerit, rC' sigiium lignt passionis osieiidi. Ipsnis enim lilter:i;
sipiscit. IJi crgn iniruiii noit csl si spirit:ilcs pleruin- nunierus cnicis demonslrai signuni quo soci p;issio.
qiic utaiitiir v;Tsil>iis [voi-il)usj caroalinin, sic ncque iiis Cbrisii eiT cli per iiaptismiini loogiindinciii vit.T

si ipsc iiiciraliiiis ct Crcator oiniiiiiin spiritns, ut ad xternx adipi cuntnr. Quod vero cubilis qiiiiiqu;igiiiia
intellecliini suiiin (::triioin pc; tr:iliitl, in se ipso car- latitiido ejiis expanditur, siciK Apnslolus dicil : Cor
itis sermoiiem foriner. noslruui dilatuuin c«f;uii(lc, nisi ciiaril;iie spiiil ii?
Sequilur in libro Quo-' liomun Ilebraicarum. Pioplcr qwod ipse iterum dicil Charilas Det diffusa :

\\x gciieratio:ics Noe Noe vir juslus aiqne pcrf<''

:
est in cordihus nostiis per Spiriluin sanctum qui datiit

eus in geiieraii:inp sua cum Deo ainbulabul (Gcn. vr). C "' nobis. QuimjiiagesiiiK» eiiiin die post iesiirr> Ctio-
Hieroti. sigianicr qiiippc ail In yencraiione sun, nt :
nein suam Clwistus Spiritum sanctum niiail, (pto
osiendcrcl itoii juxta jusiiiiam coiisiiuim:itnm, sed coida crcdeniiuni diiatavit. Quod auiem aittiido
juxta generatiiMiem suani cuin juslum liiissc jiistiiia. ejus XXX cubiiis surgit, (|iicin nitmtTum dccies liabot
Cuin l*eo aml)ul:ibat , boc csl , iliius vesiigia scqne- in trecemis cubitis longiludo, qtiii Clirisius cst aili-
Jl>alur. Scqiiilii.'- tiido nostra, qui, iri^iinta anitorum xialeiii gcreus.
Dixilque autem Dominus ad Noe: Finis universa; doclrinain evangeiicam consccravii, coiiieslaits ie-
earnis veuit coram iiie. lifpleta est terra iniquit, te a geui iion se venisse solvere.sed ai]iiiipiere(i1Vu(//i. v).
facie eorum, et ego dipcrdum cos cum lerra. Fac tibi Lex auleiii in deceiii pnccepiis agnosciliir, niide de-
arcam de tignis Iwviynlis {tbid.). cios triccnis arcuc longitudo peiiicitur. Uiide et ijtse
Ll liicronj^iiius Fac libi arcam de ligiiis quadratis.
:
^oe ab .^dam dcciinus coiiiputitur, (|iiod sexies
Pro qnadralis ligiiis bitumiiiulis logimus in llebixo : loiiga ad lalitudiiicin suam, cl decic^ ad aiii uditieiii
CoUigens facus urcam, et in cubilu consummaliis eam suani liiiinaiii corporis iitst:ir osicinlil, in qui> Cliri.
desuper. Pro eo ({uod cst Cofigens facics arc;iin: in
: sius apparuit. Corporis cniiu iongiiudo , qu.c a
llcbr.co li:ibctur, incridianiim bicies arc.-T\quod m:ini- veitice ust|ue ad vestigiiim sevies laiiliim h.iliet
festiiis inleiprcialus esi Symmacbus dicens: 8io<fa.vii, quani latiiudo, qux csl ab uiio latere ad alieruin
koc est, dilucidum facies arcx, voleiis fonestraui iii- iaiiis, et decies lantiim quantum laiitudo. Ciijns laii-
leiligi. Se<iuitur todims nieiisura csl in luiere a dorso ad veoireni,
Mansiunculas in arca facies , etc. , usqiie Et qiiie velui si j.iceniem bomiiiem ine.ians supinum, sen
vil aqna etrevelati sunt jonles abysti et cataracla; cceli i\l^rini»ii<, sexies laniuiii longiiuiiinis cst a «apiie
{Gen. vi-viii). Pro revclaiis fontibiis, clausos el ob- usque ad pedes, quani lalu» a .lcxtera iii sinisiiam,
dur.tios oniiies inlerpretcs iranstuleruni; ct pro co velasinistra iu dex ei;im,eidecies qnamaiiusaicrra.
qiiod sc<|uiliir Cessavit aqua super terram, ei reli
:
\im\e facta est arca treccntorum in hngitudine ciibiio-
qiia , scriptuiii esl : Hcvermque tunt aqu(c de terra fttm, et quinquaginta in taiiludine el iriginla in altitU'
eunlet et redeunles, ^oia, sccundnm Kcclesiasien, diue {Cen.vi). Iieiti quod eadem arca colticta in unum
quod oniiies aipKC aii|ue torreitles per occuitas vcnas cubiium desuper consuminatur {IbiU.), sic cl I eclesia
ad inatriccni abyssuin reveit.ininr. corpus uni atein collecta subiunatur ei per-
Cliiisii iti

Pott quadraginta liies aperuil Nae ostitim arciv, ficilur. dicidir in Evangelio : Qui inecu n non
tihle
quod fecit, et emisil corvuin ; et egrcssus, non rcdiu colligil, spargit. Qiiad aii ciu aditus ei iil a latc e, id
quod iii Kcciesiam, niM pcr s icra -
ad eum, donec siccarenlur aquw de terra (Cen. viii). esi, itoino iittr;ii

Pro ostio ft itestra scripia est iit llebnro, ei de mciiiuiti romissi mis poccaiorum, qnod de Ciknsti
Ciirvo ali er diciuir : Eiiiint corviim, et egressus rst latcri! a;»ort<» iii.-niavil. Quo l vero intcriora aic:c bi-
eitent non reieriens, doiec siccarenlur aqiicr de tcrra. caiiicral;i ct trit.uii r.it i cniiilruur.lur, scut ex oiniii-
lliec jitxia iiiertiiiyinuin. biis f>eiililius vcl I) pcrliiiiiit iiiiiltitudtKCiu coiigrcg;it

Hccapitu a:i<'' tmtle supra. Ncc aiilciii pcr om- — l'kc csiaiii. Proplor circtitncisiotn nt e: prXpiiiiiiu»,
iiia otiinesnuo .icius ejus ClinsHis sij;iiilicai. ^nc Vfi ir p:ii tit.iiii iropter liiios >ie, «piDnuii pro, eme
eii.m ro^iiies iiitcrpri;la;ur « l Doiiiiiius dicit : Di-
,
repleiu.s esl (irltis. tl uleo arcjc tnfiiioja isla d;c?a
siini (pii:i iii !i ic vila tiMTcua esl divcrslas goi)>iuiu.
sc le a lue quia tnuis bum el humHis coydc, ct iinenie-
£or, HEDJE \ENERAB1LIS OPP. PARS II. SFXT. 11. — DUIUA ET SPCRIA. 206

In summo aulem omnes consiimmamur in unnm, el A qiiievil. Quod

ciiim promiliitiir iii spc, bne exliibeiur
non esl isla varielas, quia omnia omnilms Cliristus iii re. Porro qiiia ipsa septiina requies ciim oc-
esl lanquam nos uno rubilo de su|ier fo^iesii uniiate tava resurreciione coitjungiinr. Neqiie cniiii red-
coiisumrnans. Quo^t aulcm ciiiicia aniiualiimi genera diio corpore linitur reqiiies, qiiae p';st hanc vitam
im:ludiintiir in arca, significai qiiia ex omniluis pen- exiipil s:(nctos, se<l poiius totum hointnem, non ad-
tibus el nalionibiis congregaiio lii in Etclesii. Qnod biic spc, sed jam re ipsa omni ex pnrie spiriiiis el
eliam Petro demonslraiiis discus iile signilical , qnod corporis perlccta cl immortnli salnle reiiovaluin
rniinda ct imnuiinla sinl ibi auinialia , sicnl in hc- Quia er^o scpiinia re-
a-leriite vitse miiniis assuinil.
clesia SMcrameniis hoiii el mali versantur. Qnod se- qiiies cum
oclava resurreclioiiccoiijtiii^itur,et lioc in
pleiia sunl uiunda, et bina iminiintla, noii «inia |)f\ii- sarrameiito repen^^ralionis nos r;ft, n) est, in biptis-
ciores suiit qi-am boni, sed quia bmii st^rvant
mali mo, iillum pri.ltinilumqiie niysleiiinii e^l, quud <|iiin>

uiiitatein spiriliis in vinculo pacis. Sancium auteiii decim cubiiis siipercrevit excedt^ns al iiudi-
.iiiua,

siiiritiim divina Sciiptura in «epiirormi ojicMt one nein iiiontitim. Octo iiaqne et seplem quindeciin
Coniiiii.'ii(l.it : sapientice ct inlellecius, consilii el forliin- facitiiit. Sed oclo signiliciiii rcsnrrectionem, sepleni
timoris Domini {hni. \i\).
riinis, scientia; et pietalis, el quietem. Iloc igitur sacrumcnluin resuirediunis et
Unde el illenimierus quinquaginla dierum aJ wd- (|uietis traiisccndit oin>.ein sapicntiam supcrboruni,
Aeiiiuin sancti Spirilus perlinens in septtes sef^lenis. )t:t ul nullaieniis possil indagate scien(i;c suic al-
Oni (iuniqiiadraginta novem uno addito consiimmniur, lilndiiicm lesiirreciiouis quielem ; ct qiiia seplna-
propier ijuod dicium est Siudentes servare unila-
: ginia a septem, ei ociuagii>ta ab oclo dinumeran-
tem spiritus in vinculo pacis. Mali autein iii bina- iiir, conjuncto uti0(|ue nuitiero centuin quinquagiiiu
g
rio numero ad srhismaia faciles el quodam mo- , diebus exaltaia esi a()ua, eanidem commendons nobig
do divi>ii)iics ustenduntur. Quod Noe ipse cutn tiuis alque coniiruiaiis allitudinem bapUsini in cunsecran-
ociavus numeralur, significat quta in Ctirislo spes dum nuvuin boininein, ad (enendam quieiis et rc-
resiirreclionis nosirae apparuit, quia octava die , surreciioiiis iidem. Qtiod posi dies qiiadragi iia
id est , post Sabbaii septimum primo a mor- .
emissus corvus noii est reversus, aut atjuis uiiqiie
luis resiirrexil. Qui dies a passione If^riius , in iiu- inteiceplus, iiiiiaiiqiio stipernaiaiKi curpore iileclus,
inero aulcin dierum, qui per omne tempiis v.ilvi- signitical homines iminundiiia cupiditalis leterri-
lur, et octaviis ei primus esi. Quod posi sepiom inos, el ob boc ad ea qna: luris sunl iii huc mtimli»
dies ex quo mgie^sus esi Noe iu arcam, diluvjnm relciilos, atii rebaptizarl ab his pra-ter arcam, id cst,
faciuin est, boc esi , qui.i in spem ruiurae (|uie- prxter kcclesiam baplisinus occidii, scduci el te-
lis , «lu.i) seplimo die ^ignincaia est baptizamur. , nen {sic). Qtiod columba cmissa iiun invenin reqme
Qiiod vero pra;ier arcain oinnis caro , quain ler- reversa csi , osiend.t pcr novuiii icsiainenlum le-
ra susientabat , diluvio consuinpta cst, sigoiiicat qtiiem sanctis in huc niuiido noii esse pruinissain.
quia pia;lcr Ecclesia focielalem aqua bapiismi Pusl quadraginia enini <lies eiiiissa e!>t, qui nuiuerus
qiiamvis eadcnt sit, non soliim non va'eat ad salu- vilain quji in boc niundo agiiur siL^niticai. Deni-
lein, sed valeat poiius ad perniciem. Quou aulem que post &eptem dics diiinssa columba ptopter
qindr::ginia Oielms ct (|U;idr:igiiita nociibus pluii, iliam septenariam operatiunem spiriialcm uiivj:
quia oinnis reaius pcccaioruin in deccm prxceptis iructuosuui surculuin reinlit, quo higuilicarel iiO:i-
legis aduiiiiitur per univcrsum orbem lerrarum, qui nullos etiam exira bccleiiain baplizatus, si in cis ptn-
^
G guedo non derueritcbarilalis, posienori tcinpure i|u:i*
qiiatiior pariibtis continctiir. Uectin prxcepta quatcr
(Jucia quadraginta (iiint, sive ille rcatus, quod ad si vcspcre inoic columbse lanquim in oscolu pucis

dics pertiiii t, cx rcruin prosperitale, sivc quod ad ad unilalis societatein pODSe perduci. Qiiud post itiios
noctes ex rerum advcrsitJlo contractus sit sacra- septem dies dimissa, et noii icvcrsa, signiltcai iinein
niento baptsini coelestis abluiiur. Quod Noe quingen- sxculi, qtiando erit saiiciuruin re(|uies, non adiiuu
turuni erat annoium, cuin ei lot.ulus esl Doiuinus, iit sacramenio spei, quod in lioc tcmpure consucia-
ut arcam stbi laceret, cl scxcentos babebal annos tiir quandiu vivitur, quod de Chiistt lalere inanaTii;
cum in ca luissct ii.gressus. Dnde intciligitur per sed jam iii ipsa pcrrectione mIuIis uueriiijt: ciini
'centum annos arca fabricala, qiiiu aliud lnc videniiir tradciur regnutn Deo et Patri, ut in illa perspicuu
centum atnii signitlcare, nisi xtaies singulas sa-cuii. cunieiiiplatiune iiicommulabilis veritatis uuliis niini*
Liide isla scxla xtas qu;c completis quingenlis usque Sicriis curporabilibus egcasnus.
ad seicentos, signilicatur in inamreslaiioneevangcli- DISCirULtlS.
cam tctlesiain construi. tt idco qiii sibi ad viiaiii cun- uno anno
Cur sexceniesimo et vilae Noe , id eit,
sulit,sit velutquadratum tignum,paraius ad umiie opns
pcractis sexcentis apeiiiur arcx tectum ?
bunum, el inliet in fabric un sanciam, quiaet sccundus
niensis aniii se\ceniesinii,quu iniraviiNce in arc;iin, HACISTElt.
eamdein seirariaiu a;latem s>igiiilicat. l)uo eniiu men- Finita quippe sexia xtate sxcuii revelabitur ab-
les sexagenario nuincro com luduuiur : a seiiario .'Condituin sacramenium atque promissum.
auiem numero et sexnginla cognoiiiiiianlur et sex-
bisciPULas.
centi, el sex niiUia, el sexaginla inillia, et i-excenla D Cur vicesimoseptimo die secundi mensis diciiur
el
millia et sexcenlies, ct quidquid deinceps in inajo-
siccassc lerra, lanquani biiiia essel jain liaptizandi
ribus sumniis per eumdom ariiculum nuinerus in
necessitas 7
iiilinita iiicrenienta c<.<it.>)Urgit ; ei quod vicesiinus el
MAGISTER.
sepiimiis dies moiisis cuniiiieinuralur, ad ejusdem
In nninero ctenin dteruin quinqiiage^imo el se*
qua<tra:urxsignili(aiionein perlinei, ipue jain in qiia-
ptimo, ipse esi citiiii d.cs st cundt mensis vic<-s>nius
(lialis lignis expusii.1 est. Sed bic evideniius, quia
sepiimus, qui iiuiiierti<> ex illa conjuiiciiune spintus
nos ad onine bonum paralo!^, id ehl, quod.iiii modo
el curporis sc) ties uciunos habei, unu addilu prn-
conquadralos trinitas pcrfecit : in meuiona , qua
pier unitaiis vinctilum.
be:iui reculimns, in intelligenlia, qua cognosciinus ;
niscipui.us.
in volunliite. qua diligiinu^. Tria eunn ter et lioc tcr
Cur de arca conjuncti exeuut, qui disjuncii inlra-
fiuiil x:tvii, qiii ebi nuineri leriiar>i qiiadratus. Quod
verHitl Sic ciiiin dictuin erai
'! Quo4 tnlraverinl tn
:

ytt» sepiiinu inense arca resedit, lioc esi, icipiie-

CTCam Noe ei jiln ejus el uxur ejut, et utortt fi-
,
vit, ad ill.iin bcpliinam requiein signilicatio recurrit;
vii) ; seursuiu
iioruiii ejus {Ceii. viri, et seursutu ie-
et quia perletli rci|uifSConi, ibi ipio(|ue quadralune
niinx cununeniuratx bunl.
iiliui nunierus ileiaiur. Naiii vicc!<itita bepiinia dic
sccuiuU ineiibis , cominendalum esi huc sacraineii- ua(;ister.
liim el rursuin viccrim.^x sepiiuia tlie niensu Sfpiiini Qiiia igiiurin boc le.npore caro concupiscit adver-
eadein comnieiidaliu coiibrin^ila ts!, Ciim a:ca rc- su» >piruu.ii, ci spiriius adversub c&rneni (Galnt. y).
 :

297 OIXSTION S SITFJ\ OENF.SIM. 2a8

f.d lypiim lllinn *ri^jiinrii iiiUftver^iiii ;

po<;tmo- A Jn'-ei Chri.^iU morlcm vitJiMUcs Milnatiuavernnt. Seu
<!n!» aiiltMt» oxfiiiil N(tf el n\or ei'is ,
filii ejns, vero el Japliel lanq-.iam diio popDli cx circumcisinna
«1 lixoies iHitiriiiii eins. Iliic e-l . coiiiaiif li ninsrnri et pr:cpilio crcdenlcs , cognii;i imdilaic p%iris, qu.i
qiii:i in (ii.e 5.:»'Cii|i, ci in lesiirriidioiio El-lililiciib;\liirpassii Salvai'iris, snmenles vesnin^nluni
ci leiii'iix ,

jiisiiiniin ()iiiii:iiu>il:i el perlccl:» p;^rn s^iirMiii cor- pos ei;!nt supcr dorsa sua, el inlrn.itcs aversi ujante-
illa m >ii:ilii:His i'i'li:-'(^tiii vcl cr.n- ii<if nniiit-Ueni jxtlris, vec viderunt jnad uerenda tcxe-
|i(is :»(ilt;«'i('|iil iii >

(•ii|-.isciiiti;> i(>sislciili'. OiimI dnuir cis iti csiain run! (Ibid.). Quodain eiiim niOild p;issioiieiii Clirisii
viciil illo di^ci» 1'eTO tlciliir : vcl .iiie.iito lcgiiiiiis, iJ csl, sacrainciiln lioiioramns,
Ctricl;» iiiiiiii '1;:» , iii

Itlaciit el mnndtic(i(A(l. \) qiMii ('jccin sanijirii'' j>i- ojiis^Kic inysierii ralioiic:n rcddciilc.s, Jud.coriim de-
;

lit-niiir iiciiitliiciic, nc viia |iri^liii;i (iii;isi siil1''>c»"> !ii Iririioiiein opcriiniis. VcsiiineiUiMii cnim significat

<(iiist-icnli;i iciie;iliir; sid li.i' c.int laiiqn.ira cll isio- i-acramenluni , dnrsa mcmoriam pr.TlerJloniiii, (|iiia
iiciii (icr c 'iir<;ss'Oiicm. Oiioii vcro ti'.st;Micn!ii n ['O
• p;issionem iransactam Clnisli celcbral lici-icsia, iioii
;i'|iiiic prnspsciat fuinram : uiedius anle n fraler Cham
pjiil Dciis iiilcr se ci lioiiiim'S nliiiie omiiein ;iii iii:»iu
viviim ne |icr(l.\l cnn (liliivio, niciini siilicel qni aii- (Ibid.), id esl, iinpius popiilus Jiitbcoriiiii; ideo me-

j-.arcl 111 iintiibiis, (ini nunquaMi iiisi di» snle res|ilcii- d'us, qiiia iicc priin.ilum Aposiolonim leuuil, nec
ciiiin(li'iivif>, qui iii proplicl:s
ikmi |)c,rcuiu iiliiiniis iii gt^inibus crcdidit. Vidil imililaletn pniris
(Iri : ii:i

oinnilMis Scriplnris, taii(|iiain in Dci im-

iliviiiis [Ibii ), qa\'A cnnseiisil iu i.cce I)oii>ini Sdvalori.^.
cl «11

l>iiiii<,:ig oscdiii Clinsii gl<iri;ini, iioii qii;i'rnnl snriMi. l'osl licac niinHttVil foras fra rilus (Ibid.). l'.r ciim
Hicroiiijitnis in librn Lociniin (li\ii; < Ar:iral in quippe inanirestatiim c^t qnod crat in |.iop!tcla sc-

A-niciiia, si(|nidcm iii nmiitibus. » Ararat, a^ca posl g crctuui, i.leo scrvus Iratnim suoniin. (Jdid oi
iiie lil

dibnium sciiissH erliibclur, cl (licuiiliir iliidem us- cniin aliii.l bodiequc pcns ip^-a iiisi qua;dam scri;i;i-
i

<;iie bodic cjiis maiicie ve^ligia. Mcminii boriiin ria Clirisiiaiinruui, b:ijiiliiis legem cl proplicias a'l

III iitiiiiii cl J.remi;is iii visione cnnlia babybm "111. lcstinviiium asscr.ioiiis Kc.lcs;;»', iit iios iKMioieinus
Jiisei lins (pio,pic iii piimo AiHiqu lalum Jnd iic;iriiiii pt;r sacraiiiciiliim, (piod iiiinli nil ilii pcr liiicnim.
libio , sa-iiilarium liitciMrum bisiorias mirfercns :
Exprrgffaclus itaqut Sae, cum didicitict iju.id

« .\iiiin;idvcrlcnN, iiiqiiii, ^oc tcimm dliivio jib-ra- ffcernt ei fiVnis suus minvr, nit : 3J.ilcdicln$ Uiinnan,
lam, al os dies aliirc permisii, cl iiniverra
S''picni serrus snviruni eril frntrikus snis. IJencdiclus Doniiniit
.•iiiiinali.i besta.qiic palcnlibus cliusiris cmiliciis t)e:is Sem, sil Clinnaitn senus cjns. iJilalet Ueus Ja-
ip-e tim siia prolc egic^sns e-t, immolans Deo lio-
(
pliei, ct liabitel in labernaculis Sejn (ibid ). Qii iiiisjd'J

fiias, {;aiMb nsqiie cmn libeiis. » llunc iocutn .Aiincnii lioc inlelligiMidum esi?
cxitiim vil cgrcssiis vocanl , sii|iiidcm ibi cuiiorcs Ilicronymus. —
Dc Sem Ilclirai, dc J iplict popu-
iUaruin rc^ .ntn arcain primnm sedisse lcstanlur, liisgeiilium nascitur. Quia i;;iiur l;*la csi muUitiiilo
el ligiKirum qu:C(lam scpcressc monumcira. Arc;T5 rrcduniium, a laliiutlinc (juc J;i|itiet dicitnr. la-
biij iscl (liliivii omiics qui barliaras scripscre liisio-
tiludo iiomen accopit. Quod aiilem aii Kt Itabitct :

liis rccoidanliir : i|Ui)ium esl uiius ni;rosus Cbal- in labernaculis Sein, de iiobis prtiphetaiiir, qui in

(hciis. qiii stipcr diliivii) rereicns, l» cc locutus esl cruilitiOMC ei sciciilia Scriptur.irutu vjectu Israule
Diciliir liujus navis in Annenia propter inonlem versamur.
«

Caiiiuciiorum pirs aliipia pennanere, el quosdam Explannlio spirilalis. — Post Ii.xc ilnqne benedi-
Itiiiimen cx ca avclleiile^ circumfcrrc, quo iituntur ,
cuiitiir duo illi, qui imdilalem palii.; iKn.oravcrunt.
vcl inaxiine (|iii liislraiilur ei cxpiani. > Sed el
lii
'
Uenediitui namque Dominui Dsus Sem, sit Chanaan
iricroiiymus A
gvplius, qui anlii|uiiales Pliceiiitum puer 1.'/;«". D.latet Japliel, et habitei in labcrna:u'.is
pulcbro siTinoiie coii>cripsii, et Mn.isoas ct inulii Scni. liic S-m niJijor ii;(lu, cx quo patres, cl prn-
atii. [Nicohtns (|uuque D;iin;isceiins in nonagesimo |>bet;i', et apostoli, nati sunt.aliiuc gener.ili. J.ipliet
sexto libio re!eil « Lst iti Arineni;i stiper Myniadem
:
atiiem i^cntiuiii esl pater, ;|ui cii;im laliiudo iiiti^r-

liions riuiiiine Dearis, ad qucm mulius iii diluvio preiaiiir. Ciim iugcnli er.im muliilu line dilalalus est

coiilu^isse autumaiit, ibiqiie salvalos esse. Alios vcro piipiilu-cx genlibus, q'ii cum propli lis ct ap.)b!olis

lu arc.c alveo siipeiiiHianles ad cjus verlirem perve- crat babiiaiiirus. Siquidem vidciims ju\ia INou
ei
ni.ssc, el ii-iiue ad inutias aelates iigna arcx demon- prophciicam palris beiiediclioicm iii lab'rn;tciiti>
&iiari solii;i ; > qiios (|uulein cgo puio noii esse ati'>s, Scm ansisse babitaii 'iiem Japlielli, Iioc csl, \\\
, l

iiisi eos qtios Moyses b gitcr llelira-nrum iii sirs doiiium iegis ei propbeliruin Kc* lesi:iiii pi)l;us jnsti-
voluminibus cdidil. De aica quoque i[istj pocia ceci- licari, luiiiorcm quiJein lemporum, seJ gra:ia lege

uil ila :
niajurem. Cliim porro, qui inlcrprclaiur caltiUus.
iiicdius niius tanqiiam ab uiroque discrclu-, ncc iii
Nuiilia dibivii jam decrcscenlis aJ arcam
rimiliis Israclilanim, ncc in plcnituiliiic gcnliuin
Oro cobiiiilia rcferl raaium viridanlis obv.-p. I

pciin.inens, siginlic.U iiou suliim JiidcCiiriiui , scd

loiviis ('iiiiii ingluvie pcr ta^da cadjveia captus,
Hjcsei^tt; dla daia; roveliil nova gauJia pacis. ctiiiu b;creiic(>ruiii gcuus callidum, iioii spirini s;i-
pic;ili;c, scd inip.ilientiLC, qiio soleiit ba:!cticoruni
Hiercnyiuut. — Et eranl filii Noe qui eyressi tunl lcrveie priniordi;i, ct pacem periurbare sancioruni.
f^a Scm, Cliam el Ja\ihel (Gen. i\).
arca, 1- re<iueiitcr D sed ct onines qui Cliri>t,aiio voiabulo glorianlur, ei
^cptuagmia iiuerprctes non vnlcnlei heih litlcram, pcrdile vivuiu ipsins (iguram gcsiaie viilcnliir.
,

qna! dupliceiii aspiratioiiem lubel, in Cr;cciim ser- I'.is ioiicm qiiippc Christi, qua; illiiis bominis innli-
iiionciii vertere, chi Gixcam litieram addiderunt, nl late sigiiilical:i est, ei ;iiiiiuiitiaiil bciic prolileuilo.
nos doccrciii in islinsniudi voiabul s aspirare dc- ct ni;ile a-^endo cxlioiiiir.itil. De lalilnis cig'i iliciiini
licre. Unde el in pMScnli loto (^liam Iranslulermit, rst Ex fructibus e rnnt cngnosceiis los {.Uallli. vir.
:

pro co qiind cst llani, qiio el ./Eyypius usqiie hotlie Idc') e» Cbain io lilio .su.) malcdiciii-) csi, taiKpi.iiii
jf/gyptioinm iiiigca ll.im dicilur. iii rriictu suo, Uiidc coiivonicn-
id e.»l, in opere su'».
Vlunlavil autem Noe vineam, bibensque viiiHm ine» lcr et ijise (iiu^ eius Cliaiia.in, qiii inlerprclatur
briiitus etl, et ca'lera, iisqiie tacieiqne eorumaversis moius eorum. Q.iod alind ipii'! csl, quaiii opiis co-
erant, el palris virilia non vidcrvni {Ibid.). iiim. Ilem (pioil b.iiu pcKanic p sicrna» cju.. (I;im-
t

J.im vero illod (|u.id posl diluvium de vinca, ipnm natiir, sigii li:atqiiod icproln bii' quiil-m dt liii.|niiii!,
p'aiitavii Noe, iiiebiiaius est, et nndaius csi iii di;iiio scil iii piistcriioi , id csi , II ruiiiriiiii sc il.-iiiiaiii

su;i, cui noii ;ipp;iicat Clinsli

es>e ligura, (pii iiic- (I iinnalioiiis ^iccipnnl. Se I ct plcii- Jitdaic;i, (pi.«
liri:iliis esldum passiis cst ? Nudaiiis c»t, dum crnci- lioiiiiiinm cnicirixit, ctiam ii li! ns p(«;i:tin (httnna-
('.xiii esl in do 110 si;a, id esi, in g'nie sii.i, et 111 liMiiis iransmisi D.xenmi
su;ii . cii;iii Snnciuii ejns
:

iloiiicsiicis s:iiviiiiis siii iiii(|iic Jud.»i>. Tuiic enirn siipcr nos, el super {i,ins iios ro) (Mutih. x\vii>, l{.;-
t.tiilali (jsl imiri.rilis cariiis cj:.'S, (|ii.im ititdiir^iem, nc-l.ciis i^unr (tuoltiis (i!iis Noo, :iii| ic imo 10 tiicdio
id c t, p;iNSioni'!;i t.lnisii vid-j-is (!ilia:n ddis'!, cl ct riini iiiaie.rcio, (tci:i>Ci's l iicr.niDiics crr.ttt

rAT;-.oL. XGill. ly
2:1 wiujE YtNKnAr.iLis o:p. paiis ii. sect. ii,— Duni.\ et sphua. M)

leMinttir, cx quihus sepKia^ini;» dna? (;enle<» ori:e A appellalnr Paiilo aposlolo glorio'»». ('eiliiin sunl Ci-
f,iiiil, iil esl, qniiHlociiii do Ju{»liei, liii|;iiit:i deCli.im, (ii, .1 lioibe qiioqtie iirbs Cypii (>Jiiiiin riomi-
(piiliiis

Viiiiiili sopieiii ileScm. iiatiir.Dodaniii, Kbodii; ila euiin Septuaginia mler-

Dc (pditicali nc Turris, elc, usque nd divitiouem preles iranslulcrunl. L' gamus Varronis de nntiqui>
linqunrum. — Primiis aiileni |ii)>l (iiiiiviiim iii er latibtis 1 bros, el Sisiiiuii Capitonis, el Gr.i^cum
hiiinines Nemrod, (ilnis Clius iiov:i iiii|ierii (iipidi- Plilegonla, raelerosipie erudilis-imos viros, el vi.le-
lale lyrnniiiilem arripuil. f\egnavi|i|tK; iii Ciiiiyloisia, biinus oiiiiics pcne iii«ulas et toliiis orliis liiiora ler-
i:U:c al) e«> qiiod ilii confus;^ suiil lin;j;u;c B.ib»^l :i|>- rasqiie uiari vicinas Cr.ec.s accolis occiipalas, qiii.
qnod inierpreialur confusio, cujus ledili- tit supra divitnus, ab Amaiio el T:uiro uioiititius om-
fx^ilala esi,
idem iNeiiiroJ exsiiiii aiicioi (|iiiqiic iiia loi a usqiie ad Oceaniiin possidere liri-
maritiiiia
caiiiJje lurris ;

pro eo qiiod ullra iialuram siiam coeli ail:i p»-uclr iie taniiiciim. FHii (ibam, Clius et Mc.-raiiii, et Pliulb,
coiiiendil , iioii ificoiiLjMie diabido ((iinparaliir, (|iii ct Cbanaaii. Cliiis usqtic liixlie ab llebracis yl)tliiopi:i
fogilalioiie» ordis sni iiiiuiiK^bcens, siipcr hidcra e.xal- nuiicupaiur ; Mesraim, ^;iyptus; Piiuib, Liby:e, »
lare >e voliiil, id esl, soper oiiineiii polesalem sxiv^v.- quo et Maurilaiiiap niiviiis iisiine in pr.i-.«ieiis 1'tiuib,

lorum Deo se co;r(|uaru disponens, (liim <iinl As- : (iiiiusque circa eniii regio PbuiKtisis. Mulit laui
cendam svper uliuudinem nubium, el ero siinilis Aliis- Gi;ici qu:im Laiini bcri[ii(>res liujtis lei lcsies sunl.
timo (hai. Mv). ^iiod aiileiii diciiur venitor, qiiid Q i;ire aiticiu iii una laiilum climalis parle antiqiium
8i"iiiiir3iur li<x iioiiiine, nisi aniiiianim leirlgiMinruiii iiomcii Libyye re.-cilcril, ct reliqua terra vocaia sit
deceiilor, ei capiens liomines ad ninrlfiii. 1 urris Adica, disserere non liiijus loci nec temporis esi.
lui.u^ uoindi esi, vcl iiupia doKmiia I'otro Cbanaai) ubtic.uil lcrr in qu;iin J'jd;i'i di:ii>c.;u>
(jiis siiperbia C
lisreiiconiui. (jni, p<'Sii|iiain moli suiil :ib Urieiiie, (losscdcnint cj.:clis Chnauii-. Filii C!iU', Saba,
id esl, a vcro Umiiiie recesserunl. et veneriinl iii ilevila, Sabailia, llegma, Sab:iiac.iia. S;ibi, a (|UO
( :iiii[iuiii Seiinaar, (|iii inierprclatur excussio dentium, Saba:i. de qoibus Virgilius SoliHque est Tliueavi ii<i :

siatim adveisns Dbiini iiiipieialis ^ux aedilicanl tur- Sabrri; el aiibi Cenlumque Subu:o Tliure laleiil ara.
:

nin, ac dotiiiialuMi superbiaiii nciario ausu coufrin- lievila, Gctliiili, iii parte rcmoiioris Afiica;, ereuif»

gtiMl, voleiiies curiosiiaie noii licila ipsius cojli Ai.i coli;i:renies. Sabaibi, a quo Sabitbciii, qtii nuiic

peneirare; S(d sicui illi pi r siipeiliiini ab una lingtia Asabari iiuiiciipiniur. Keguia vero et >abalacba pau-
iii bunl, il> ei luTeiiti ab uiiilale fidci
niiiliis divisi lalim aiiliqua perdidere \ocnbuln, ci (|uae nunc pro
ooii:cs>i»iie spgrcgiii iiiiir se divcriiuiie err-ris, vttenbus babeanl ignoratur. Kilii li.-gma, Saba et
(juasi |ier dissoiianliani liigua: imicem secernuiilur, Dadati liic S;iba per schin liitcraiii scribiiur; supra
:

el <iU(»s armal adveisus Deum elala; coii>piraiioiiis vero pcr samccli, a quo diximus appcllatos S.ibxos,
eriiii iosa conseiisio. Utirsuui iiilercedciiie dogiua-
I
interpretauir vero inmc Saba Arabia. N;>in iii Lxxt
iiim disdirdia diviuil, ol.o;la repcitlc coufusio, quos psalmo, ubi luis Reges .irubum el Sa a
bibeiniis :

quidciii i|>sa Triuitas d.iiniial, iii qiiam oHeiiduiit, muiiera offtrcnt , llcbrao scri,.tum csl
iii lietiet :

i|'sa eos disper»il dum dii.il Veuile r.l coiifundamus

: Si>-ba, piiHiuiii iioiueii |>i:r ulnn, secuiiduin per «a-

lit l nguam eorum ((.tn. M), iii vaiictaie uli(|ue er-

iiiecii. Dad lU gcii-. cst /Ltliiotii.e iii occideiitali

lons hive scliisinaiuiii. Ko

(euipore (|ua.ido
aiiii-iii p!ag:i, cl Clius f^cinnl !N.;iiirod, dc (iiio jam superius
liiigu.iruiii laciacfei v:iiieias, in soladoino lleber.quae iiiciiiioiicm li (iiiius. isie citpit ease potcus iit lerra :

aiitea (uit ruigiia iem:insii; itiiiic q;ioqiic iii toia Eccle- ot posl paultiliiiu ; El juit, iiiquit, cnpu regni ipiius
.•sia, qiia; esi doiiiiis Cliri>'.i, uuilaiem esse coiifes- ^ Bi.bjlon ei Arucli , el Acluid
Llialauue in leira , et

fcjoiiis el l.dii jaicm divisis oinnibus rcprobis resiai. Snnu.ur (Gen x). Neinioil Clius airipuit, ui (ilius

{Sunc de leuliiim diviswuibus secuiidum Hicrony- supra Ui-seiuitiiiiS, insi.ct. iii prius iii |iopulu lyraii-
mnm videanius. —
Filii Japiict, Coiuer et Magog, iiitlctit, riguavilqiic i«i ItaliNlone, qux' ab eo iiuod

i'i M.idai ct Jav;iit, el Tliubal, ei Mosocli, el Tluras. ibi coiilu&je .-uiii iin^iiu:, turrcm u:(lilicaiitiuui ii.ibel

J p!n;l lil.O .Ni ii.iti 6 nl scp em (iiii, qisi potsc- appcilata esi. iiabcl uiil. iii inicr|ireiaiiir confusio.
dcMiiil teriam in A»ia ab AiiiaiiO cl Tauro, Ca-lesy- (>cguavit autem el iu Aiacli, li^ic est, i Edessa, cl i

riu: ct Lilaia: n.o. tibiis, usque ad (luviuai Tanaiiii, in Acbad, qiKH nunc diciiur Nisibis, et iii Cbaiaiiuc,
iii i<.iiro|.-;i vero iisque ud Cadiia, iioiiiiiia lu( is ct qiiaK posica, vcrsn iiomuie, a Seleuco rcge esi d c a

geiitibus icliiiqiieiiies, e quibus posiea iiiimiit:il:i Selcucij, vcl cer.e qiia iiuiic KTr;ffiywv appcliaiur.
biiiil piiiiima, calcia pcrinaiieiit iit fueiitiil. Suiit De tcrra ilia exiil As>ur, ci aediiicavii Miiiivin < t
aiitiiii lloiijcr, (ialata:; M:igog, Scjliia'; Aladai , Koliuboib civiiaicm. De bac terra As^yrioruui put-
Meili ; Sa\an, l^nLS, qui et Craci; unde el ui;t(c lulavil iiii|ieriuiii, (jui ex itouuuo ^iiii Ueli iilii iN.-
(uiiiutii lltubjl, Iber. , (|i)i cl ltis',.aiii, a quibus
;
iium coiididciunt, uibcm lua^naiu quam llebr;i-i
(.cliiheri, liccl quidain iialos suspicenlur. Mut>ocli, appcllaiil Miniveui, ad cujus ruitiain vel joiiiileiitiaiii
(appadoccs; undc el uibs apitd cos usque bodie toia Jui.c perliiict piopbdia. Quod auteui uil : iV/.

Maiaia dicilur. Poi ro scpliiagiuia inieriin tes Ca- niven et liolioboih civil tem (Ibid.), iinn piileiiius

|.liilioriiii (.appadoc:is arltiiraiiuir ; 'lbir..s, Tbraccs, dtias c se urb. s sed quia Rolioboili plaicu; iiiter-
:

i,iioriiiii iioiisaiis iiitiiiuiuiiiiu vocabuliiiu esi. Sciu piuiaiiliii, iia iegcnduin est ICl wdificavil Niuiven :

i|U(;iii.l;iiu C)0'i el Ma,5 g, laui de pricsenli loco quam D ei pluleui livitutis. Scquiiur : tA SleHruim yeuuil Lu-

(le Ezccliicl, ad Collioruiu iiuper iii lerra iiu>(ra dtm, ei Anamim, el Lnabim ct Sephiunii, ei flteiru-
vagaiiiiiiiu lii^iuriain veriim
icliilisse, quod u;riiiii sini el (JliaUiiim, e quibus eijresu sunt l'hilisitm el

Mi, pr:i:lii ip^ius line nioiislrabiiur. Et (Cite Gullios Caiihiorim (Ibid.). Lxccpii:> Luba.m^ a quibus Libyes
ttfunes icno eiuiliii iiagis Ccias quam Cog ci Ma- postea noiiiinali &unl, qui pnus Pliutei vocabaiitur»
gdg appellare ciiiisueveruiil. lije iiaquc sepieiii gea- tt CliaHtuim,, qui deinccps IM.ilisiii appel.ali suut,
les, quas de JapUel vcaire ^t rpe luemoravi, ad quos iios coiiuptc i'a.tt:stiiiOs diviatus. C;i-itir:e sei
Aquilotiis parieiu b:ibitaul. tilii G( iiier Asseiie/. gcnles igiiotae uobis siiitt, quia t.iclU> Aiiinupico
ei Uipliaib et Tboi;(»uta. Assen.z Crseci Keginos subverbiK usqut: ad obltvi.nieui pra:lcritoruui numi-
vi.cani. Uipballi, rai.Ulagoncs ; Thogorma, Pliiyga»; iitiii) pervcuere. Posueruiil autcm tenaii) a G;i/.u
tilii Javaii, Llisa ri Tliarsis, (^elliiui el Dudanin, Ab us.|ue ad exirciuus li:ics i^^ypii. Seipii.ur kl :

bis divisa: kitil iiisni.c natioiitiin lu lcrris suis. Yir CliiinnuH (fenuH Hidoneni, printuyeiiilum snum, Ue-
secuiidiiiii linguiiiii su.uu et coituaiioiicin ei genleni llucum et JeliUkWum et Amorrhwi m, et Cergeteum, et
buain. lle luiiibua, id e!>i, Crorcis, na^cuulur Misei, Hianm, cl Arucivutn, el Sinceum, el Aadiuin, el iia-
qui \oc iittir i41(de.>>; uiiUe el qiiiuia liiigua Gra;cia: marojum, el Aiuuthoium \lbid.). De Cbaiiaaii pnii.us
/tul s appeliauu-, quaiu illi vocaiii r.i-^-n-zrr* oi«).iX- iiatus esL biduii, a quo u.bs PltOi.iice Sidoii vo- m
Tcv. Tli. TMs Jo!>e,ibi)S Cilicas :ii'biiia;itr, as, iialiu- c;ili'r. Dcin Aracxus, qui Arca;» ((Mtdidit oppidiiio,

iii;» li.leiaiii vilio>e a po»;;^ns iii t dici iis (i;is^e cor- Ci>ii:ru' 1 ripoliiii iii raiticibtts Liiani siiuio, a ijuk

vupiaui, ui;de el uie;i04'0bs cuiuui ciViUs Ibarsus b.iuJ [locul atia CiVilao luil iiuiuiiK; Sim, qu.i: yusi.*
 ;

50t QUiESTJONES SUPER GR?{ESIM. "02

ra, varjo siibversa hpllnrnm, nnmpn lan-

ovpnlii A Ei assumpsrriinl Abram el Narltor sibi nxor^s No-
tii;rinn>ilo 'nco pristiMjm reservavit. Araiiii siiiit, qiii men u.xoris Ahram Strai, et nomen tixoris Nachor
Arailuin insulam pnssedernnl aiiiinslo fielo a Piin^- Mi'lch(t. filia Arnn. Paler autem .Melcli:B, ips^ cst
tticU lilinn; «?p3r:U:un, Samar;pi , qiiibiis Edessa pali>r Aran rilms Tliare, frater Ahr:r ci
JescliTp.
iioitilis ('(Blesyri:!; civilas Anialli iisqrie aii noslriiiri N;tc!)or qfiiiiit Mi.'Icliam ct Sarai, cogno-
(luas filia-^

teinpti>, lam a Syri'; qii;im alt Ilel.ra;!*. ita ainiil ve- m 'nin Jcscliaii 'j'^')v'j'/ov, e (|iiiliiis Melclcim accopit
lcres (lidi llanc Macedones nui
fueral, ;>ppeil;iitir. iiNortMn Naclior, o' Sarai Ahrain. Necilnm qiiippe
post A!('x:«ndrii(n ifforipniem rcsiiariint Epi(>l»ania'ii inipr pairtiiis cl fratrtim (ilias niipti:c fueranl leg«»
lMinciii'a\crii!;l. Nonnnlii Aiiliof liiam ila appeiial:un prolilii.T, iiu.c iii primis hnminibus et iiiter fraires
piil:ini ; alii iiiwi non vcrc, lamen opiiiinn''in simmi et .surDics iii!t:i>. siinl.
qiiaiii veripiniili vocaliiilo cniiso!anli'S, Knialli pri-
DISCtPULUS.
maih Edcssam
ali Aniiocliia mjiiisioneni
a',ipe!lari pul:Mit, cl eaiiiilem es^^e qn n
perp[enlil)m
:tpii(< vpt, res
Nieronymns. —
Erat nulem .\bram j.xx el quinqiie.
nnnorum, quando egressnx esl ec llaran (Cen.xu).
flicla sit K
El fiiit itTininns ('.liniian rnriim a
i!a< li.

Siilone, doiiec venias in Gerara iisf^ne ad (]a;:iiii

Iinlissoluhilis nasciiur (|«i:cstio. Si cnim Tliara pater
ppr;'cinil)ns Sndoiiiam «i Goninrrli ini, el Adamain,
Alir.c, cum adlmc essci in r(,'gioie CliaM;c:i, sepiui-

ei Sclioini. nsiiiic ad L;is:>n, qnia c.vler;r civiiales,

giiita annnr tm genuit Aliraiii, el pnsli^a in Charran
Sidnn videlicet el (ieraia, ct Sodonia, ct G niinrrlia,
crv .Tiatis siic aniio niorttius est : qunmodo nunc
ei Adama cl S lioim, ni>lae siint oninilnis. II lO t;i-
posl niorlom Tlianc Ahnm
cxiens de Cliarri i.xxv
aiinnriim liiisse inemoraltir, ciim a naiivii:itc Ahr:R
nicii adiiniandiim vidctiir, qiiod Las« ipsa sit qnae
iiiiiic Call rhne dicitnr, nlii aqiix caliihr prormnpcii-
iisqiic al iiiorie!!! pairis ejus, cxxxv anni fuisse ilo-
ceaniiir ?
le< iiinsare Mnrtunm dcfliiiinl. Filii Seni, iChmi ci
A^-siir ct Arpiiaxad, ct Liid , et Aram. Ili ali En-
piiriie fltivio partcm As;:r iisqtic ad Indiciim Oi ca- Vcra cst igitnr ilh (lehriponim irailiilo, qtum sn-
iiiiii) iciienl. Esl aiitcm /Elam, a qnn ^'amitaR prin- pra diximiis, (|iii)il cgi-pssiis sii Tliiira cnni (lliis siiis
cipes Peisidis de ^ssiir jani aule didnin c->l, (|iiO'l
:
de igiie (^liald^corum ; ct qund .\braiii R;iliyloi»ii) val-
Niiiiim urlicin cnndidrrii. Arplia\ail, a (pio Cli;ild;ei hiiiis inci^ndio, quia illiitj adorare nolehat, Dci sit
Lnd, a qno Lydii; Aram , a qii Syri, quoriini nie- i
aiixilii) lihi'raiiis : ei ex iilo lempore dies vicR ct
irop-iiis esi hamasciis. Filii Arain Vs, el llnl, ct ,
lcmpiis ripnteiiir aiiaiis, ox qiio confessiis esi D imi-
(•etlier, ci Mcss. L's Traclinnitidis cl Daniasci con- iinm s[)crneiis idola Ch iKLcoium. Polest auiem (ieri
ditor, iiiier Pa!.T«iinam ei Coelesyriani tennit prin- til quia Sciiptiira leliqitit incerlum. anie piiicos aii-

cipaiiim, a qitn S pinaginia iiit rprcles in liliro Joh, nos Tharn de Ciiald.ea prolectiis vencrit iii Ch;irraii
nlii in llclicvo scriliilur Te ra Ijs reqionem AusUi- : qiijjm niortcm ohiret vel ccrt'; siaitin post persci ii-
:

detu, qnasi ilnsilidcm iraiisliilernnt. Iliil, a qtio Ar- lionem in Charram venprit, ei itii diuiius sit moraliiK.
meni, ei (ieilier, a quo Acamanii sivc Cirii. Porro Si quis ergo hiiic expositioni contrarins cst , qua;rat
M' ss, pro qno Sepiuagint:i inicrpretcs Mnsoch irans- aliam soliitionein, el lu.nc rccie ea qiix- a n ih s dicla
inlcrniit, qui nnnc voc:iniiir Maiones. Arpliaxad ge- sunt improhabit.
iiiiit Sela, el Sela genuil llcbn {(Un. x). Ex Heber fsidorus. —
Locnlns est Dominus ad Abinham di-
ri:ili siiiil diio lilii nomen uni Pliaieg, qnia in dic-
:
n tens : Egredere de lerrn tua, et de cugnaiioiie tua, ^
bns cjus divisa cst l'rra, et nomen fralris cjus Je- de domo pntrit tui, et veni in lerram quani moiwraho
ctan. Ileher, a quo Hchrapi vaiicinio qno.lain (ilio tibi, faciamque te in gentem mnqnam , etc. iisque Be"
fiio Plialcg nomeii imposiiit qui interpretatur di- :
neiiceniitr in le universce cognaiiones lerr.e. Qwa antem
visin, ah eo qnod in dicbus cjus iinonye in Hahylone aljus exiit in Ahraham de
lcrra sna, el de cognaiinnc
<livisie sunt. Jeelan genuit Ilclmodad el Saleph, el siia. ut apiid cxieros jiicuplciareuir, ui cs>ei in ge:i-
Asarmolh, et Jare, el Aduram, el Uzat, et Dccla, el lem inagnani, nisi Chrisliis, qui relicta lcrra ctcogn:i-
Ebal, Abimaet, Saba el Opliir, lleiila ei Jobab
el tione JiidaRontin praepollet nniic, ut videmu.s, in po-
(Ibid.). Hanim genlinm posteriora nomina invenire puiis gentiuin sed ei nohis ad exeinpliim Cliri<.ti
:

iioii poliii, sed usijuc in pr^esens, <(iiia procul a exeundum esi de terra nostra, id est dc laculiat.hus
nohis siiiit, vcl priinum, vcl qux
ita voiaiiiur, iit inundi operihusqiic lerrenis ; el de cognaiionc
iiiijus,
imniiitaia sinl ignoraiur. Pos&cdcrunt aiitein a Co- noslra, i:l css de con/ersatione et inorihus viiiisqiie
i'liciie lliivio omnera lndiae regionein, quae vocatur priorihns, quae nobis a noslra iiativitaie colKHrentij
Je-i '. Seqiiilur.
veiul affiniiiile quad.im et consanguiniiaie conjuncta
Plialeg filius lleber qenuil Reu. Iteu genuit Sarug, sunt. Sive do domn palris iiostri, i.l cst omni mcmo-
iiarug genuit Nachor. iSachor genuii Thare. Hai tunt ria mundi, ul ei reniiniianles, possiiDns in pupulo
aiUem generationet Thnre. Tliare genuil Abram, el Na- Dei liilalari, el in lerram coeleslis repromissionis cuni
chor el Arati. Porro Aran genuii Loth , mortuusque lcmpus advcnerit introduci. Daaj auiem proinissio-
Cit Aran nnte Tliare patrem tuum in terra naiivitutis nes Ahrahse danliir utia, per qnam lorram Cliana:iti
:

suce in Vr Chaldicoruin {Cen. xi). Be h<.c qiioqiie l.osscssnriini senxm cjns proiniitilur, <lumdicil Deus :

capiiuln qnod liieroiiymiis in lihro Qiiocsiioiiiim fle- •^ \ nile mlerram iinnm monstravero libi faciatnque it ,
braicarnm scnsciil infcramus. Seqiiiiur: El tnciituiis in geiiictn maguam. Alia vcro loiii^e prjKManlior iion
est Aran autv palrcm suum in teirn, qua natus est m d<i (aniali, sed si)iril:iii semiiie, p.^r qiind paier cst
reyione Clinldtoynm. pro eo «pjod legiiinis In regione iion iiiiius geniis laracliticx, sed omniuni geiitiinii.
iMaldaoium, in liehr.iH) hahdur nr Lliasilim, id csl, qna; (idei cjiis vcsil^^ii cntist^qniinliir. Quod prnmitii
in igiie Cli:il(la:ormn. Tr.iduni tlchrxi isliiisniodi cmpii liis verbis : Et benediccnlur in le oinnes coijnu-
faliiilum hac occ:isioiie essc, qiiod Ahraliam in
ex tiones lerra'. Seqiiilur.
igiiem inis-us sit, quia ignfiin adnr;ire n ilucril, queiii Apparuilque Potninus Abrw, et di.ril : Semini tno
Clialdisi coliini, ct Dei aiixilio lihcraliis de idoiola- dabo terrum hanc, elc. ii>que, El v>mit ail Sichem, ef
tri:e igne prolugeril qnod iii scqiieniihiis scrihilnr
:
ad convallem Hiustrem, usijue 1'crrtxil vad na.et ullra :

«gressiiin e.>se Tiiar.m cum soljoli; sii;i de regiiine progrediints ad miridicin. Aci epto ilaqiic sccnndo oia-
Ciiald;i!oruin, pro eo (|uod iii llchr.co hahiiiiir De cnlo (le proiiiissioiie terr;c ipsiiis, et adili avii ihi
inrendio Chuldworum, el Imc Csso iiuod nimc dii ilur altare Dnmiiio.
:
qiii app:irtiit ei, cl pnifcciu^ inih; ha.
Moriuus Aran anle contpecinm Iharije piiiris
esl sui biiavii in ercmo : aique indi! rainis iiiopi.i,|)uls;iis,
in lerru nutiuitaiis suiv, in igne Chaldmuru n, (|nnd vi- desceiidit in i4)^yptiim, uxnrem snaoa
dixii csse
uiii
«lclicct ivjueni iiolims adoiare, iuiie Consiimpiiis sil. soiorein nec m 'inili.r, qiiia prnpin^pia crat saiigiiine.
:

l.<)(|iiitiir luicm Dimiiiius |io-tca :id Al)>;ili.im : Kqo yiiam lameii Pli.nrao rex /E^ypii iixorciii volciis »<•-
suin, qui eduxi te lie igne ChalUa:oruin {Cku. .w). Sc- ciperc, grandissimis lerrfliir iiinn^lris; iiiultisi|iiK
q.iitur: prnpicr caiii ni.tlis afiJii lus, nl)i cjus c.^^sc lunicia
?.(*: rcF.n/K vr.NKUvr.iLi^ j:'P. i'aks 11. sr:i:T II. — DUt]I.\ KT Sl'UiUA. ;.i)i

(rtvtiiilii<} di licil, confes^iin il!:peatn cnrn lionore r-^- A Faclum esl nutem in illo tempore ut Amrapfie! rer Sen-
Riiiiiir, Imc ilnqne cjiii dc .M)iiiicl»'Cii diccre ccftpcri- nanr, et.Krwck rex foni, et Chodorla!iomor re.r Elami-
larwr, et 1 liad(drrxgeininm,inirentbeUnni c<)iitra rcgeni
iiiiis, ex|)i>no.iini>.

Hieruininms. —
I'U prnficisrens Abraham alvil \n de-
Sodotnoruni el n-qcin Gomnrrlia: ct re ,ein A.laiuce.et le-
Ndiaiiiiiim (jein Seboint, el reqetn Bulcc, ipsa est Se^jor. Omnos bl
«effcw. t'l (amei fncla cn fnper lcrrain.
;ii'»d in pnc-ciili el in pliiriini- .itiis locis pio
de^crio, coiisfdemni a;inrt vallem s;ilb;im, Imc c^l inarti «iali'^
l>;il!* Iin;;ua 11 jbr aea x«T«TroT«?, ide l, devor;iiioilicilur,
uit ahsinnn scripium esl in llebr;v(>.
Traduni igiinr tiiibnii li;iiic eanidiim in .ilio Scripin -

iiisciruLUS.
rariini looo Salis.-iam nodiiuari, dici(|iie riir^vim, i,'.o-
Ilor ig'liir notnrc dfliemu? quod scqniiiir E{ li- ;
cyo-j T/5icTt?ou<rc(v, id est, viltilam coiilci irintcm.ipiml
flcr^iit emn jniiiciyes Vharaouis, ct lcudaverunt enm Stili(ei leriiu iiuitn lcrra^ ;il)S!)ipia sil. (',t ox co te n-
a-t Phirnothtn, el inUoduTerunl eatn in domutn C;»^s, pore ([110 Sodonia cl Gomorrlia , .Xiiania cl Scboiit»
tl Alii<c bene (ail pioplr.r ea:n : et fnenwt ci aves
<"'
diviiio igiic siibvors;!', sinl, ill.i parvii!a nuncMp"(iir :

uriiienlut il atini, C. seni, ct anciilie , muli et camtb. si.jiiidciii Segir (lan&fcniir iii parvain, ipiaj iingua

»:AC(iTr.ii. S-iia Zoara dcKur; valiis ciiiiii s.itiiiart!in, t>icu( in

IJcfl rori^iis sn!i('l;ii.'iii mnlicrinn n ii» vis iiinciilo.l, fufrtini aiUe |'Uiei
iiuc cuilciii libro sciibiiur, iii qua
Rcd voliiiil:'S, ci cxtiis^iri po«sil S.ir.-ii (|U(id ri.iis posl Dei iram el s:ilpburis pluviam, in
iiiitimiiiis,
iiiatc ntoriouin versa chl, quod a Gnccis Ai^v«(/.T<p(xX-
reliiiiorc sol;i ropi in iicroprinis locis inarilo conxe-
iiioiiie rcsislcre nc;iu.T<'rH, l;iiueii pole-t el aliler tizi;, id esl, siai;niiiii tnlumiiii-i appeilaliir. Seqniiur.
iibnim fisllier, , lii auieiii reijes niemoruii lulctnni umnfin xubitan-
f(r,ilo niccsui ::»s cxcii*^:iri, qiio.l juxia ,

plaouissol rogi apii veicres, itiiin Sodoii.orum « ( Goinorilta'onim, nec non el Lol et
'

i|ii3cciiiiniie tnnii 'nim I

»ex mcnsiUis uiigel):i!iir oleo inyninii, oi sex ni"iisi- subitantiam ejus, qui eral nepos Abram, qii hubilaiit
in Sodotnis : ct ccce nnus qiu evaseral, nuut nv.l .AbruiH
liiis in pijjiiieniis variis cral. ol
ciii.Ttio.Milni.s fi!miii.i-

riim, ei tiinc deniiim iiigredicb^iinr :id rcgeiii atqne llebrceo. (^Ht cu.n oudis.et capinm Lol num ravit
:

il.i po-esl lieri ul Sarai

postqiiain piaciiei ai rojji, duin cccivin verniiciilos, qiios as.umens secHni ]'ersccntut
e»i eos. Tuliliine omne ijuoJ inraserwt, pmiter et Lot :
]>er .inniim ejns .id regcm propaniroiiir inirniius, ci
Abra; IMtaiao nuilia donaveiii, el IMiano posiea sii pers culusquc est eos usque Uan ad Pli(X:iicis o,ipidum^
porcus^tis n Domino, ilia adliuc iiiUict.t ab ejus coii- quod nunc l'iineas diciiur. Daii aotctii uiius cst <; fon-
oiil-iiu permnneiilft. Seqninir. (ibus Jurdanis. ^am cl aitcr vocatur lor quod i:i(cr-
El «sceitdil Abrain ex A:'.otj])lo, ipse rl uxor ejns, et prctalur piiO/^ov, id ebl, rivus. Diiobus or^u ioinibiis,
(.mnirt </«((F «Niits erani, el Lol cnm co in demlo. Evnl qui lia<i(l pittcul a scdislant, iii uuiini rivuliiin fceJe»
nioem Abrntn divei vnlde pccore, argeno et nnro : e( ratis, Jordanis deinccps appellalur,

nbiil undc veuii. in dcsrtinn Hsque itelhcl. 1'iilolire de Isidorus. —

Dciiide a q^iinipie regibus, qui Sodu-
>^L55yp!o li!)t'r:iliis :isreii(li>-se ilicilnr. Sed occurril mis irnicraiii, Ab aiii capliim Lul iitier.ti, liabcns
Iiuic sensiii illud qii;)d scquiuir. qiiomoilo poiiieril sociim in pr.nclio cccxviii vernaciilos. Sed quid Ikoo
exicns de A>:yiilo fuisso tiives v;ild.'? Qnod lamcn vioiuria Abra^ dc quinque regibus iiidicabal, quus ille
salviiur illa llobraica veriialc, iii qna scribiiur Abrain iidei pa(er mysior.o superabat, nisi quod iides iios(ra

i,ritvis vntdf swcvelienunler Uuc esl, {3i!ou; rwSfjx.

:
si coiinrina(a sii i:i spiniti principali, toiidein curpo-

/Egvpti cniiii poiidcre gravabatur, ei ttcei videaiiiur ris nostri seiisus verbo Dci subig t. (Sam sicut i te do

rsse divili.c pccmis, «uii ot argenli, laiiicn si Ai^y-

^ proximo in rcgibus viciur, ita el iides pcr auimani
'

pli:n siini, viro sanclo graves siml. Dciiiqui; n>in ut vicliix de exicriore hotniuc triiimphabit. Qund veio

iii LXX let^iinns, ub.ii unde venerat per desertum iile non mutliludine nec virlitie legionum, -ed tantuin
utque Uelliel, sed sicHl in llelirco scripUiin esi, Abiit ccc ei xviii comilanlibus adversarios princ.pes de-
iii ^acramcnto crucis, cujiis ligura
in ilhtere suo pir ttustium usque Ditlicl. Idcirco enim bcllavit, jaia tuiic
de /tgyiito prcfccius csi, ut noii dcseriiim ingrede- per tau iitlerani in niimero tiecenturiiin e.\priiniliir,
roliir, cu II /ligyplum rclinquerol, sed iit per au- imagiiiabaiur : qu id iios Cliri.s;i passio lilicrarci a
Mrmn, qiii aqiiiloni coniraiiifS cst. vonirei ad doiniim dominulu (;uiiique cirnaliuin sensuiiin, qui nos anlca
Uei, iibi iuenii t:ibern;iciitiini ojiih in mciiii* liciliel el variis vitiis captvaniei exsnperaverant.
llai, iii !ooo aliaris quod l'ccei:!l P'ius, cl invocavil licvertenli iijiiur a ca^ds hosiium Abratn occurrit ei

ibi iiOnien Doniini. Utvcrso igiiur Ahraiii ox /Egypio mox Melcliiscdech rcx Saleni sctcerdos Dei, beneilixique
iindc veiioiai, tuiic Lot ab Abram aviinciilo r>iio in Ahram circumciso ojfereni panent tt vinum. lli.rony-
lorr.im Sodomoruui sdva cliariiale disccssil, v l.nis tints. — Qiiia seinel opusculiini nosti um, vet qu;psiio-
discordiam, qnia «livilcs lacli eraiil, cl p;»slores eo- num ilebraioarum, vct iraJiiionim coiigregaliu esl.
runi inviciMii rixabanltir. 1'ermansit auteni Abram in proptereu qiiid licbraM du tioc seiiliaiil, inseramus.
lcrra Channan, juxla quereum ilambre,
liabilavilque AiuMi liuiic esse Sein filium iN 'e, cl supputantes an-
hcEc est llebrcn. M:inibre auieiii vocabalur uiius aiiii- iius vit.« ipsius osluiidunt eum aci l>aac usque vixis-
coriim Abratiam. Sequilur. se :omnc^que pritnogciiiius Noe, donec sacerdolio
viri Sodomorvm mnli el peccatires in coiispeclii
/'.'( fungcrelur iVaron, fuisse pontifi:es. Purro Salein rex
liei vehemculer. Supernui! hic in Sojiiiiagiiiia iiiler- D llierusale:ii d ciiiir, qiKe priiis Silein a('()(dlabalur.
prelibus uddilnm cst iii conspccn Uei, siipndein
: Mc-lclii»cdccb aulem iicalus Apost(ilu.s ad iletiiaius siiic
Sudoinoriiin coloiii npud bnmiiics mali ei pccoalurcs patre ad Ciiristutn rercit, ot
ci ittaire coniineiiiuraiis,
piaiit. Ille iiulom dicnur iii conspoi lu Dim pccalor, pirr Cliristuiii ad giiKium Ecctesiam. Uiiiins eiinii
i|U) poicsl apiid liomines jiisius vidcn. Qiiumndo dc forpoiis glona relertur ad membra, eo quud pr;i:pti-
/.aolnria ct tllitabeiti iii pr:i-cuiiio pon>liir, qiiod bie- tium liabeiis Abratn benedixeril circuinciso et iii ,

ambu iit coiispcciu Dei ; ol in psaiinu dici-

riiil JKSii Abram Levi, el per Levi Aaruji, de quo pojlea sacer-
lur : A'o)< jusiific.biiur in couspectu tuo omniiv.vent duiitnn. t^x qiiocultigi vull sacenioiiuiii Iscctesix' kia-
{1'salin. c\i.'i, "i). circuincisosacerdu-
l)ciitispr*p(itiuii) l)enedixisse[ii>J
Locmus cst (tuiein Dnminut ad Abrnm, poslquntn liiiin synagog.Ti. Qutid Tu es sacerdos it
auiem aii :

divisus eu ab co l.ot : Lcva oculot tuos, et vide a luco a'tcrnu<n secundum ordinem Melchisedcck [Ps, cix.ij,
in quo tu nnnc es, ud aqnilonem, el ad auilrum, ci ad itiysiuiitim nostrtitn in vcrbo roconcit'at:oais vei oi-
orienl.-m et ad mare, «j.ia oiuuein lerram qunm lu rides, diiiis si;;iiilicaiur, nci|uai|uam cr.Varo iratiuiiabiliuin
i

tihi diibo eain, et semini tuo.

Qiiatuor clim;ila iiiiiiidi viclimis iniiDuiamli.H, se J oblaio p;inc ei viiio, id est,
pnsuii, oiiciilom ol occidciilem , bepleiilriniicin et corporu et >>aMgmn Domini Jc u. ^ili.d auleni siipra
'iicndianum. Qii<jd :iuleiii iit omiiibns Sciiptiiii:) le- dixiinus eiim ab ;:pust()lo Pauio ^ino |iaii-c el iiiaire
j;iiiir, tnc scmcl (Jixi.se siiHiiiai, niarc st-iiipcr pro cmnmciiioraliim, liguraliter lefLTt ad (Jinsiuiu, ut
«•cideiile poiii, al) eo qnod 1'jl.osiin.c logio ita h: ul jam oslondimns ip.-,e csi ciiini solui i'e paire sine
:

i.are in «tc.de li- pl.ig;» lubcai. beiimiur. iuuirc g'.'niui5, per divin liteni, ipse tJe maire sinc
5C5 ' QU rSTIONES SUPhR GF.NESIM. SOG

pMlro. prr Iii!tnniii(;V,ein. Oiiu.l voro paMiarciiri m:)- A •li'c!i, eo qiiod Chaiiaiixiis fiieril, et nnii .!'• Renero
jinus (iecima-i onHio=i sui:.sl;iniiie Mi.e Melcliisodecli Jida-oruni, pr;vressissc s;iccruol,s fi ii i'>v.:,
iii lyiiuiii

saceriloli |:osl liPiifMiictioneni de<l l sci^-iis s|iiritnli- . d^ quo diciiiir iii ceiiie.^iino iioiio ps:i!mo Tit ^3 sri- :

ler nioliiis saccnloiiuni fiiluriim in populo genlmin cerdos in ateriium secuudum ordiuein Melcltistd.'t:li,
qiiain Leviiiciim, qu >ii in lsr:u'l (icipo eral ;-.s;iiii- Ord ikmii aii:ein cjiis niillis moilis iiiicrpreLanUir,
nioi, liiiunim(!''e m
saceido;iiiin LIccIcs.t li:ibfiris (|iioil soliis el rex fuerii et sjc rdos, el ;iiil.' ciiciiio-

pi;viiiiliiim lieocilicci»'! i:i .M)r:iliaiii circiiiriciso si- risioneoi fiinctus s;icei(li'li<i, iil non geiilcs ex Ju-

reidot UMi Syn:<K0^;(>. (Jiii rniin lieoeiiicil, ui;iior esl dscis, scd Jiidxi cx s;eiililMi-i s;icerd«liuin :iccepennl :

qoam qtii hcnndic.tiir. Uiide ei saci rdoics cx sein iii; niiioe iiiictus olco sai erditali , iil .M .ysi pr.cceiiia
Aliroc n:Ui Iralris ex s^ ff.ios benediciilwt, id est pn- co^isliluuul, scd oLo cxsiiiialionis ei (idei poiit;iltf :
jiulos Qnibiis iHi dociinas sccundion lenis
Isr.nel. iifti|ue cariiis el taii^-iiiiiis viitnnis iinindarii, ei
uiandalnm d;ibaiil vere. nl m;ij:ii iluis et eniiiiPnii»- bruloniui saiiKiiiiioin ;in nia'iiiin e\la, iJ est quidiiUMl
ribiis siii":. Nouien aolein ipsum. id esl Melcliisedecli, supcr escam est, sosccperit >e.J jiaiie 1 vino si!;r" : 1

lex pncis vcl rex jiisiiti;(> ioter|iret:\Uir, ipiod luoi pi;ci ,

poro(|i!e Siicnlicio ClirisU dcdic;iveril sa.Tii-
rrfotnr ad Ciirsiom ips(« est eniin Kex pacis, quia : iiienlum, el iiiiilla alia qiuc epislolans L:ev;las nou

per iiisiim rccmiili^imiir Deo idem esl rex jusiilii', : recipil ;

pr;eli re;i pleuiiis cssc Iraciatom iii lip;slo'a

<in a ip e veniel ul discenial saiiclos al» iinpiis. ad liebr «os, (piam oniiies Cr.Tci icc piuiit, cl iioii-

Idcm (iui'qu2 oiiu-;ei saierdos el rex, (|iia ad reden!- nulli L:itinoriiiii. ouimI isle Melchiscdccli, id eii, ic.-.
ptioiieni (jmniiim Deo lairi se oblulil liosiiam, et jiislus , rex lueiit Saleiii, id cst. lev iiacis siiic pairo
verus Ki-x in pr.csHiili sxculo pojirum suiiiii regit, i. et nialre. Eniuomodo lioc iinclligenduiii sii, ii!!i> »ia-
«1 in iuliiro jodicaliit. ^ lim vrrbo exp!i( avil i^rvzx/oyriTr),-, lion (iiio.l alisqui»
Hieromimus nd Lvagrium prefbiflgrum de Mechi&e- paire el milre fiicril, cum tiirislus qiioqiie secou-
^ech. —
Misisli milii volumen ivwvu;jLOv /.at aSia-.TOv dinn ulraniquc natiiniin el |i;itreiii habueril et ina-
et nesi io oiruni lu de liliilo iioineii subiraxeris, a'i ircm :Sfd quod subiio iiitr-idiicalur iii (ieoesi occm-
jlle qiii scripsii, iit poriculiiui fugerel disputandi au- risse Abrah e a caide bostiiim icverteiili. Ki (\c.c aiil.i
ctorcm iiolHenl coiifiieri. Qnod cum lej;i^sem, iniel- nec posic.i ejiis iiomeii lcratur ascripliiin : alliiinat
lexi fair.osisimam qua-stioncm siiier ponliliceni Mcl- aiileiiiAi osoliis (iuoi\ .\:iroii sacenioaiim, iJ e.-t,
cbisedecli illuc pluiibiis argumenlis esse |ierdiictam, popu JuiLeiirwiii el iTiiicipiom lialnicrit (t lineni.
i

«il (locere con;iliis sil eum (ini bcriedixerit laiilo pa- Melchisedccli aiitem. id esi Chrislus et Ixclesia, ct iii
triarcli;v diviiiioris luisse naluraj, nec de honiioilius
,
prajleriiiim el iit fiiliiruui a;teriitiiii sit , nulhiiiiqiio
sestiiniindoiii, ei ad exirciiiuui aiisus esl dicere, Spi- li.ibuerit auctorein , el qiiod iraiisl:ito saccrJotio ,
rilum sanciiim occurnsse Abralia;, et ipsum esse ijui le;;is quoiiue iiioiatio li:il »1 iicqnaqiiyni de Ag.ir :

.-ub lnuiiinis lii^ora visus sil. Quoinodo aiilcm Spiriliis ai;cil!a el iiiome Siii;», sed ije Sua libera el arceSiou
saiicius paiiem viiiui(i(|oe proluleiit el decimas |ir:e- Oijreiliaior verbuni UiMnini, el lex Uei de Jcrusalein.
<1;t», qii:is Abr.iham quanior fcgitius repoilarel
\iclis Lt difiirullateoi rei pri (iMiiio exag;<cral diceiis .S'u- :

accepcrit. ooinino laogerc no'uit. l^elisque ut quid per quo imdiui nobh teyino aly el inlerpreKibdiS : \un\
ihilii vel de s liptore vel de quae-tiuiie vidcator re- i|ni.i Aposlolus ooii po:uer;l id imerpretari , se;! (|iiUil

spoinlcaiii : r leor, Nolni (liisimulare seutentiam, iiec illius lciii|) ris non luerinl. Iliibreis eiiim , id e^I
iiic peiic loso ei ij-t).s7/Wcvi iiiisceie irjcaiui, iii Judaeis, persiiadebal, iion jain hdeiibu», (iuiiMis pas-
(|uo (piodi uoqne divi-sem, repreliensioes liabiiuius ^ siii perderet sacr:iiii''nlum. Veruml;»iiieii si V;is e!e-
loiem sed r.iisuin ciiin ejis^olam lcgerim et iiivc-
: ctiouis blui-et ad niysl( riuiii, el do quo ilisputai ioel-
nissem io exiienia pai^illa, niiiis me ohteslalionilius fahil c* nli elur ,
; quaiilo nia,.;is iios vermiciili ul
adjurliim ne speinciem iirecaioiem, revolvi veleriim cul ccs solam dehemiis sciculiam insciij.e conlilcii,
libios, ul videiem (|n d siniiiili diccrenl, et libi qu:4si el aniilis iinaiii domum parvo (|uasi roramine osiei:-

dc iiiulioium coMsilio rcspoiiderem. Siatimquo \\ dire, ul dicauius diio saceido{i;i inler se :;b A;;!)-
Ironle Ceiieseos iii prima liomiliarum Orijjcnis repcri sioio comparala [iiiori* piqiiiii et p stcr oiis. lii lioi:
scriptum i!e .Melciiisedtch. !ii (loa muliiplici sermoiie a^ii tola dispui.itione, qiKid anle Levi ci A;iroii 1'.:«-
dispiiians illnc (lcvolutus est , nt cum angelum dce- r,t sacerdos .Mclchisedecli e.x gciilibos, cujsii taiiiuoi
rel. lisdeiiujdc ari^uiiit!ntis pcne (piihos scriplor luus p;,i dc.il nieriium, ol hiuiris s.iterdulibiis Jud.coniiu
tle S.iritii Raiicio, illc ile S'ipcriiis virliilibus Csl lucii- in limiliis bonedixeni .Moaliam, loiiimqiic quod se •

lus. 'Iraiisivi ad Didjinom, siC.alorcin ejos, d vi.li (iuiiur in laiides Melcliisidcch ad Clinsti lypiiMi re-
homiiiem pcdihiis iii iii;'gisiri i>s.! sciiieiili;ioi. Vcrli cujiiiproleclus Lcclosia: sacra:iieoia suot. il.e.:
rerri.
ii.e ad llipp' l\tijio lr.iia;um, Lii.^iehiiim C:i'sarieiisem legi Cra-ccnim voluminibus , cl quasi Liiissuwii.
iii

ei Kmisemim, A|p(il;iii:iriiiiii iiiioqoe iio ti U!ii el fcu>lu- itriarum siius iii hievi l.ihcla\olui doiiionstroe,
ch uoi, (pii piiiiiiis Aoiidi hena: e^i-co|»is licclcsia! 1100 cxtendeos spati;i scosuom aiqoc li ;ul;iliiiiiir,
fuii, eicontia Ariiim (hiiissima tuha bc!licuiii ccci- soil (piibosdam punct;s atqiie coiiipc!idi's iiiliii:ia si-
nit tl deprelicodi borum omnium opiiiiones diver-
: giiilicaiis , ul iii parv.i epislola iiiultnriim sior..i di-
sis aiguinciitaiiooihus ac iiiiCriiciilis ad oiium coio- sccres vdlonlalcs. Vero;!i qr.ia aioaiilcr iiiiciio:'.is ,

pitum perveiiii.-e, ul diccrenl Meichisedcch honiinem D ol uiiiveisa qiij; didici li.Ul.ba» aorihiis iiistillaoi.i
riiissc L.liaii:iii.i'um regcm urliii llieioso yoi;i', cpuu .suul pooaiii cl llebriiMnim iq;i;iioiit;m , cl ne qoii
,

|:riniuiii Salcin, posiea lehus, ad exiieiiinm lllerusa- desit ciiiiosiliii , ips:i vcrha suiiiieclam. El Mdclii
lem a|>pcilala sil. Nec niinim essc si sacerdos Dei icdecU rex Snliin : prut.Uil panem el vinum : eiat
alii.isiioi de^ciib;;liir absi)iie circiinu isioiie tt leg;ili- anien suie-do:i Uei e.ccehi , ler.eMai.que iLi , el ail ;
biiScx'iemoiii s, el j;ciieie Aaioii : (imi .Miel quoiiuc Uened cliiS Abram Uco e.ic i.io , ';:;i (rtuvit c uhtin d
fl l.hoch cl Nne pl.iciierint i)ci>, ct viciioias th ulo- UTnim , ei be.Ciiicnis D,ui:; (iUibinnus qui Iradidil
,

liiit; et in Job vuliiioiiie ic^;imiis, tpiod i|iiC et obla- inir.iicos luoi i 1 r.iunu i;'u! F.i.lcdii cl i.Vci./i«s cx oin-

lor mtiiieriiiii lut r i, et >acoido-i, el qiiolidie pro lilii* iir-ii:i. Tci.liiiiiqiK' himc cise 6cni piiiinim hliom
siiis liosiia» imioiii.iiit : tt aiiicl ipMiiii (;u(.que Joh iNue, el co t. niporo ipio orius o>t .Vl>ra!:aui habiiissii
111)11 fiiisse de giMieni Lcvi sed de tUr^v. hsau, licct , aii;iiis ;c ;itis iirc<iii .s oona,.^in!.i ,
qji ila sopp;il;4ii-

aliud llcbr.i iiutiiiiieiit. (juomudo aiilom iNoo lueloi.i-

I tui . Sciii \o l diluviuin ;iii;io socriu lo ,
ctni: tciitiim
liis iii doniosiia, cl iiuJa:us a qiitf dcriiiu a mod aoo o^sel asuHuiiiii , L;eiuiit Arpliax •• Posi ciijiis urttMi
lilio, lypooi S.uvato;is pra;'.>i it, ct Cliain pOjiu.i vImI auiiuS liiiuigooios . Ii;>i; cit siiiuil rc. Arplia.\.,l
Jui|j;oruni. Sam^oii (|iioq!ie amaior meioiruis 'ci p;iu- aiii.oi nios \\x< geii iii Salom, qiii cl ipse uicoj-
pcris Dalila; iiuiil>i pl;ire.s !i i.iiiin montiirus qiuiu r.oi piocicavit llol;er, qu.im xxx q;i.iUior aim.iruoi
vivus o.cidil , 01 tJii is;i esp; imcri t paMuiiom, uiii- lc^uou» ge:uii>^o IMi.i.i;. Ujrsu:ii i'iijl.';i c.vploiu
•••-s ,ue I
eiio s;iiicii p..iriaich,e et pio|ili>i.i! iu ai.jiia ai.nis xx.x .;;riiuit Uchu, qoi el ipso i»)Sl vxx ei se-
ic liguram uxp!0£ie.u,'i'. Sal\a;oiis. iic ci Wei'.h:se- c..ud.ini iKiuv^talis s;ia: ,in.i-.iii ^ouuil Seriiij. I)j'!UJ
 :
:

307 iJlIhE VEiNERABILlS OPP. PAR5 1!. SLCT. II. — Dl5B!A ET SPLT.IA. "u8

cuin ixi peivciiis<et aniios, orius esl Nnclior. 0"»

ati A lia lanio siipercilio et auc!oiii;iie Melchisedecb Spi-
•Jcxxix aimiirijm gpriiiil Tliare. Quoin logiiims qiiod ritiim sancium proniiiniavit , n\ ilhid verissimitin
sepJuageiiariiis geniiit Abiam ei Naclinr el Aran. , finod apiid Gnrros caiiiuir
ciiiiipr()b:irei Impeiiiin :

Stipptii't pcr singiilas sciales annorum numerum , et conf.deiiiam , erudiiio limorem crenf. Egn post bni-
invp.nies ab nrlu Sem umjiic ad generuiouem Abiam pam aegrolalioncm vix in qua<liMgesiiiiai' diebiis ba'C
rccLx annos monuus esi aniein Abram c».xxvL«ia-
;
iai)ricare poiui, ul ciim ;iltcri ine operi pr.Tp:irarein,
lis siire anno. Iiaque ralione dctliicia inveniiiir Seiu paiicos dies qni supercraiit in M:ililiX'i exposilione
?b ne|iote suo (lecimi ^raiius Abrani siipervixisse cniisiinipsi. Tantaqui; aviditate siudia omissa npe-

annus XXXV, 8iinuli|iie et lioi; iradunt ouoil ii$(|iie aii tivi , ui quod ext-rciiaiioiii linguae proluil , nocuerit
facerdotiiini Aaron oinnes pr-inn g"niti ex siirpe Nno, coriioris valotiidini.
cnjiis st-ries el onlo ile^ciibilur liierinl s;;cenloli!S ,
Post b:>nc vicloriam dixil Abram sd nnminum :
«»l De'< vietimas imii olariiil el bac osse piimoge- ,
Domine l>eus, qnid dabis iuxhi, el eqo $ine iibcrit lo-
niia quap Ksan rralri siio Vfiidiileiil Jacob, iiec esse dam el lilasec veriKicula; mca; liic Dnniascus Elieier.
.

iiiiriiin si Melciiisriiei b \ictori Abiam ob\iaiii pro- Ilieruniimus. Kl dixil Abiabnm — Ecce milii n\)n :

resferit-, ct in roeciiiine tam ipsius quam piii^tialo- dfdisii semen, et liliiis veninculce meiv hwres meus eril.
riiin ejus panem vinumi|iio proiiileiit, el beiieil:iie:it tlii nos liabcinus El /ilius Masec verracu'a: meie
;

ei, ciim abnepoli suo boc jure debtieril , et decinias hieres nieus eril , in Hebraeo scripiuin est uben Me- ,

praedre atque victoria: accepcrii ab eo s've quod :

selibethi, qiiod Aipiila hansiulil, o u?'6f Toij Trorit''»-
liabeatur ambigimni, ipse decim:is substaritise sux , TOf wV.iav poy , id esl, fHium potiim dnntis dvmui
ct avitam laigil.-)ieiii ostenderet in nepoicm utruni- :
g mew ; Tbeodolio \ ero , x«i o vt<if roj errj otxi»; fxov-,,

<iue enim inlelligi poiesl et juxta llebraicinn , et id csi, el /ilius ejus qui super domum uwam e$l. Oiio<l

jiixta Sepln:tginia Inierpreics, qtiod et jpse acceperit autein dicil, boc esi Egosine liberis niorior, et fi ins
:

dtciinas spoiiorum , el Abrae deilerit decinias sub- procuratoris niei vei viliic: et qui iinivcrsa di^peii- ,

slanliac su:r, qiianquain Aposlolus in Kpislola sua ad sat el dislribuit faniiri;H cibaria, vocaiurqne D.ima-
Ilebrios apertissime deliniat , non Abrabam susoe- scns Kliezer, bic nieus li.Teres erii. Porro Klifzer in-
pis<<e a Melcbisedecb decimas diviii.irum ejus , sed terpreiatur Deus meus adjuior. Ob boc aiiiul Du-
de spi.Iiis bosiium parieni accepis e ponlificem. Sa- inasciim eondilam cl nuncupatam. Sequitur.
lem aiiiein inru, uiJoseplius et iiosiriomnesaibiiian- Eaclumque ett rerbum Domini ad .Abram in visu ^
lur, llienis;ileiii es^c nomen cx Gnico llebracoqiie diim essol de posterilaie soHicilus, et sibi viderel noii
composilDin qiiod abstiidum esse peregrinj' lingtiyc n.isci filiuni, et tainen seiniiii suo factnin proinissio-
,

niixiiira demohsirat se.l ppidtnn juxla Scyibiip»-

, « noin leneret et siatiin fil i!li dupbx ligiira promissi
:

lim, qtiod usqiie liodie appellatur S'lein, et osientli- feminis ejiis, id est iii siniililudinem arenu; maris ,
,

tur ibi pa'aiiuin Melcbi^cdecb, ex inagnitndine ruina- vel in mnlliludinein stellarum ca^li fiitura Ejiciens :

riiiii veioris operis ostondens magniGceiuiam , de eroo Airam Deus foris, osiendit ei sleltas coeli, dicent
qiio iii po>ier ori qu que parie Genescos sciipiuin Sic faciam, ait, semen lunm, id est Cbrisiianani gen-
esl Vtuii Jacob iu Soeotli, id e&t, iii laberniiciila, el
:
tem , ciijiis lu p:iier iii fide subsistoiis, sic faciain
fecil tibi ibi domos aique lenloiia, el uani.vil in Sulem re^iiireclioiiis luniine cnruscare. Deinde demonstravit
tioimtem yegwuis Sidiein , quw eH in terra Untuaun. illi areiiam maris, : Sic erit in multiiudine jr-
et dixil

Considerandiim qiioque c>t qiioJ Abrali:i' a cx'de lio- meii tuum, buc
qiiidem copiosa geiis Jod;eo-
esl, eril
Fliuiti revenenli quos pert,eciilus est usqiic Dan ,
,
C ruiii, sed slerilis et inlecniida sicul arena inanebit.

qiia; bodio P;tiie;ts apprll iliir noii ile via llienisa- ,

Posl h:ic ciim proniiHeret ei Deus quoii esset pos-
lein scd oppidiini nieiropdlco-» Sicliom in iiinere
,
sessor repromissioiiis finurus, sigiium peiit per quod
liiil. De qiio in Lvai ge io qiioqne legitiHis Eial au- : recognoseeret , non quasi dubiuins an liirret , sed
tem Jonnve» bapliious iii Eiinon juxia Salim , qu a quoiiiodu lutiirum es%el reqtiircns. Cui Dominns :

nqu(v iiniUw erant ibi (Joan. i). Nec refcrl uiriini Sa- Suine, iiKpiil, libi vaccam Iriennem, el capram Irimamt
ieni an Sarnn nomineiur, cum vocalibus iii iiicdiu el arietem annorum Irium, Inriurein el colum'.'ani. Tot-

iiiieris peiraio uUniur Uebrai ei pro varietiUe b»- ,

lens igitur Abrain universa licec divisit ea per medium,
eoritiii :te varieiaie regioiiinn eailcm vcrba diveisis et uirasque parlcs contra se altrinsecus y,os!:it , ave$

soiiis aiqiie acceiitibiis pniferaiiiur. lljec ab erinli- aulem non divihit. DescinderuHKjue volucres tupcr cu-
tiisiii.is genlis illius didicimus , (|ui iii taniuin iion davera, et abigebat cas Abram. Cumque orcubuisset sol,
lecipiiiiii Spiiitiim sanctiim vel aiigelum luisse iMcl- pavor irruil super Abrum , el horror macjnus ei lene-
« liibedecli , ut cliam ccitissimum noineu bominis brosus irruit in cum, ac invasil : npparuiique clibanut
ascnliani. Lt rever.i siuiiuin e^l qiiod iii lypo dici- fumans et innis trausieiis inier media illa ,
quw diviaa
Mir, eo qiioil Cbrisli sacenlotium linom non lir.b«al, erunt. Dictv.mque est Co(jno),cendo sc es q' ii temen
ei :

•;l ipse Hex cl baceidos nobis ulrunique donaveril ,

tuum pereyrinum erit in tena non sua servieique et
iil sinius geiiiis rega^e el saccrdoiale, ei quasi ;ingii- aflliyelur,cl n liqii;i. Slaluius est iiaque iiiodus pro-
l;iris kipis paiieiem utruinquc coniunxeril, el de n.is!«i seminis Alni', et ista est (igura. Per jiivencain
tiuobiis grcgibiis boims pasior uiniin ellecerii gie- enim vaccam s giiiliiat;! esi plel)S ,
posita sub jiigo
geui. Sic quusd.ini ief< rre ad «vfty.YJJv , ul bisU)ii:i; legis per cnprani, cadem plebs, eiiain pocciilrix lu-
U ;

aufer:inl \enlaieiM , et dic:»nl non fmsse regfin, sed liira prr ;irieieiii, eadein plebs, eli;uii regnalura. Kl
;

111 iinagine boniinis angelnm dciiionstraiiiin, ciiiii iii quod animalia iibotrima dicimtiir, qiiia per .'irticulos
i.inlnin iiiianlnr llcbiai Melcbi tdecli re^em S.ileni, tcm|)oruin ab Ad;ini u.sque ad Noe, et inde usqiie ad
litiiim Noe, Ji^Ciii oElrndcre, nl anie hoc scripliim sic Abrabani , el iiide usiiuo ad D:ivid, tanqiiain (ertiaiu
refciant : Lijreisus rex Sodoinoniin in oc-
ei,l iiule:ii at;iieiii gere;is, i!io opuliis adolevit. Per lurlureiii
|

cunum et, li:iii'i dnbintii puMqii:im te-

qn il Ai>rali:tiii ei Cdluinbam spiiila!es |topuli ligumti suiii, individui
vciMis csi a c.Tile Llioilorlaln n.or , ci regum qui iilii , ot iiaTcdes
proniis.si(inis regni fiituri , (iiioriini
« uni C') cr:iiii, iii \:ille Salu*. Ii:i c est valiis U<gis , xiis idco tactlur, qiiia :i'teriia nicdiiantes
leni|;0r:tlis

ile qua st;itim .sequilur Ei ilelcliisedecli rex Sulem

:
Iransgressi ^uiit desideria temporalia. Sod quid esl
yiolulil panemel vinuniy eic. Si ergn b:rc civii;is Ke- qiii d amm.ilia ilia Iria dividuiiiur adversus se iiivi-

gis esi, ci v;iliis Itegis, sive, ul Si ptuaginla lianslu- ceni paitibiis conslilulis, nisi iitiod carnales el iii jm-
/ernni, canipiis, qiieni Imdie Aiiloneni Pal;»stiiii \o- pulo vet«-'ii 01 iiuiic ii.lcr se (ii\idiiniur. Poiro avc»
(unt, nKtnifcslum cs-t boiniiiein fuis^e (|ui in leirena iiilcr dividuiilur, (piia spintulcs indivisi suiit
se iioii

ti \allc ei iirbo rognavcrit. Uabos qii;K audieiim , .scliisma noii cogilant , iioii sediicunlur ab luvreticis,
qti.Te legciini de Mi lcl:isedecli ; iiituin luil citare sed pax est siiii|'Cr iii ipsis , sivo a luibis se reino-
lesles , lunin est de lide tcsiitiiii jiidicarc. yiiod si veanl , tit luiinr, si\e intei illas con\erseiiiur, siciil
nmiies rcpiiloris, luuni cerlc illum spinialeiii iiiicr- c<)luiiilju. Lli:iqiio lamen .ivisest, babciis sim|ij:ci-
i»ieteni nen rccip.e^, qui imperitus i-eriMOiie tibtnu- latcm ei iiiiii ceiillam. Yolucrei auicin descgitdenles
 m Q! .-ESTIONES SUPRR GENF.SIM. :io
supei lactavcrn .
q>i,z- divisfi erwH
spirilns immiiiidi , A cnh'ciihim smiin pof,iii[.|ii.^ oi<> iii f r^nnine i^tr.f.
,

sit(nillcaiiiiir, pTvtinii «iitomil.TM shimii de carnaliirvi iit post spiriiiim s.xvieniem, post ie'r;e me.e moium.

divi.iiiorie n":»'rPiil«s. Qiioil illic cnn^i? 'ens .4^rfl>ji post inccndiiim ignorauli.-» qiio iirebar, vo\ ad iiw
abiqebat ens . carnaies merilis >3ii-
>ii?iii(ic;il miii^o-* aiir:e lciiioris accederel diccrein tuc Inven: qn.m , :

rlonm» in iine inniKli ab njisnsliis liberaii(ios. QiKnl auwsivit anima niea , lenebo enm et utm dim^llam
enlctii circa .»olis "cc^siim pavor irrnil in AWram, et {Cnnl. III, i). r.tenim ciim iiiler se Scri|ilura viile.i-
linrmr mrismis el lenebrosns. signilical cir^^a hiiiiis liir csse contraria, iilrnmqtie veriim esi. cmn diver-

s;»'Ciili fiiieni nnpnam pcriuibalionem ah Amichri S'im sif. Eqre-^si sunl quarta qeneraUone filii israel di'.
slo in satic is fiiitiram. De q»ia Domiiuis in Kvnnue- te.rrn ilJ^qypti ; replica genealoginn Livi. Lei'i ocntiil

lin dicil : /'.Vi/ enim tnnc tribulnlio tnnqna, qmlif^ non Caath. Caalk qrnuil Amram. Amram (icnuil .Anr.n.
fuit ab iiiitio, olc. (Matth. xxiv, ^U. Qiinri vero ailjiin- Afiron qennil Fhaznr. Eleatar qenuil Pliiners. Caalk
{filiir, cum orciibuissel xol , farta es! calga tenebmsa ,
cnm paire suo Levi ingressus cst /Ei;tjplum. /?//r.,Hi;i
tt appaiuil clih nw^ fuiaans, d lami>.i<: i.:ni< irnnsicis Fleazar cum palre suo Aaron eqressus est .Flqtipio.
inlcr mctlin ilhi on.fi «liviserai. sijiiilicit im-l finciii ISeplica C.iaili nsqiic ad Elcazar geiieilogiain ci ,

saeciili fitliirnni diem jiidirii. fiu.imlo \)cr iciiem 'e!i'"(». * omiMita 'lur i;e icr;iiiones quatiior. Licel qiiiJam ve-
gahniitnr saiiclnrnni popiili ei iwiqnonmi. Qnod vcro liiit nb Ahram iiicipe;c ueqne ;iil Pbni-es,
(iiio.i n ;s

iliclum csl ad .Ahrtm. Sciendo scics qma prreqriuvm in M»;azar f>'cimus pcrvenire. Si v.ri vohi.-rls di-
,

erit semen Itiunt iit terra nnn sva. et in seriiiu(:'m re- £|iarem ininieruiu osienderc qiiomo-h» seciind im ,

(tifjenl pos . et hw.hiHaburil qyindiiiifjcntis «iini.s ; lioc I.M)(l;im qiiiiilagoneratio- e '^gressi snnl fiiii Israi'1
ih" po;iiii) Isra"l, (ini er:\l iii /Egypio serviiuriH ape-'- {' ile leria A^gypt'. niiiiis limc j.!(i:i; et ordo iinniftnr-
{}
lissine propbeiainm est , non qnod Siih .(i^sypliis liir. Judo'. genu t Pbr.re-. Pli.':ri's qcnnit E^nm. Es-
'|iiadrin<?enlis aiinis serviorint, sed qnoniam iile nii- rom qmuil Amrcin. A:<iriim qenuil Aminadab. Ami'
mrriis cadeni a'niciione cniiip'cnis esi, qnia com
in nadab ISnasou. Saason geniiil Salnion. Phares
tjeniil
pniantiir ab illo tcnii»oreqno isla Abr:v promilinnl' r. cum paire suo Juda ing'cs5us ^Etitjpinm, Naason
jam liinc propler f»«rcgritiaii')ti('m fuHirnm, ne cnm- princPps irihns Jud.e in deserto fiiisse de-criiiiliir,
mijsrerctiir .«icmcii ejus inier jienles, d.iliir ei circnm- nijiis iilius S: !'ijoii le;i;iiti reiiromissioi.is iiilioiii.
ci'io in sigmim h's verbis Circnmcideiur ex vobis : Conipijia cr^'o u Phiies ii^qin' ad N;ia-on , cl invc-
oinne mafcvlinum, iufnns octo dicrum cirrumcidclur :n iiies geiicralicn-^s v tantiim, cl i iiotinulli . iit qiiod
vods , tnm vernoculi^ quam cmplilius. ifnsrnlus nu- nos in iribii l.cvi osteiuiinins, in Esi'.!!! iitilinm f:i-

teni, cvjus p n-pulii cnro circumcisa non fueril dele- , ci;ml, el ad Sa'nion usqne per\eni;itit. II n: tibi, sa-
titur aiiiinn illii de lopulo suo v.in pactunt nieum , i
cralissime poniif.-x, ^} n.geiiio studii noslri , p'onl
irriinni
f cit. Ciir aiiiem icreal
anima p.irvuli vn- pr.tiii enucleavi , et juMa piopofi a,i, q„.,.s(in„em,
g'eiiii-;, ei ncc honiiin iicc inaliim scieniis incircnin- jiivta utramqiie ediiif.iie'». ne ci i contr.Trinm vi.lea-^
cisi, diim ipsa pacnim Dei irriiUiii n n fecit. scil qni liir. secuiiiluin u ramqiii! i^enealOjr;^,,,^ ,.^1 vidtthci-t |

eiim circiMiicicicre ncglexcriiiit nisi ul signilicaiel cl Judic, piiio plenius prohlema (lisso'iiiiim.
:
Q lod si
fliiod parviili non sed secimdnm
scciindiini opiis , .ilicui dispiicet de ^vmiilis el olitreniaiorihiis iioslri-,
otiginfin in prinii lnininis scelere pacliim Dei dis- ad coiiipiiuliiiiii veiiiam ct dicani iu co non esse .

Ripavenint , in qno omnes peccaverniit. Na cnnliir diversnm (nii:i seiniidiim iinamqiiamniio genealo-
;

ciiim omnos iii n pioprie, se.l oriiiiiialiter peccalores; giam iitrum<|ue veriim esi, cl pleiniin lia!;el sensiim.
p
^
qiiem ni-i r>'geiii'iaiio liberel perit aninta ejus de Aqiii!a qiiojue qiii iioti conlenliosins
,
,
, ni qiiidaii»
populo svo , quia pnclum Dei irrilum fecit qiiando iii , piiiDnt, sed siujiosiiis vcrhnin iiiteiprelniir, ad ver-
Ai'am eii:im ipse picc:ibal ori;:in&liier. Scinitiir : hiim in eo loco , ubi lxx posiieniiil fjuinln qenera- :

Cenern ione iiuiein qnnrla revtrlentnr livc. Qtrcsivit lione ascenderuiil fili' hrad de icrrn AEgiip'i, it >
Irans-
htc nainasus p.ip:i a hcato !l crnnymo, qiiomodo biiic iiilil : A mali ascenlerunt ftlii hrnel de lerra .€qiipli.
scnlt^fnii- coiigriiiit liiMd scrihilnr ii> Kxodo : quinta I.icet pro eo quod :irm:»(os nos (li.\iiniis sccundiiiii ,

qeneralione rgressi snut hrael dc lerra ylHgypti.filii Cr.Tci .sermoiiis amb

gnicactn instnKli aiqiie inonin",
Dciiiqiii' (|nid t;i DaMasu>. Ci;r
M>spoiidil iiiferamiis. — pro co nt poiuimiis explicavimns poI.) isia molesta ,
Dens loqnitiir ad Ai raiii qnia qu ria prozenie (ilii , csse IrcKiri. De llehraicis itaque libiis dispulantem
Isr.iil cs-eiii i'e /J"pyi)io leverMui, ei poslea Moyscs iioii decet Aristoielis argiiiiieiit;i
conqniri nec ex ,

sciiliit iii Exodo Qninia qpneraiione exierunt fiHi

:
flumiiie Tiilliaiio eloqiieiil'oe diiceinlus est
rivu'us :

l-rael de lerra /F.qijpU? qnod ulique nisi exioiia- nec aiires Qiintiliani floccnlis et
scholari dcclaiiia-
ilir. esse c.iiiiariiiin.
\i(lfliir
Pcdcslris el qnoiidiana: sinr.iis , et
lii.iie niiilciMi l;r.
Uiiroiiijinns. —
iloc vero prohlcma ciim legisscm, iiiillaiii hicniiralionem rtdolei.s oralio,
neccss iria'est
cflflii tiK-ciiiii i.iciliis .TeiHiare ei e vrsiigio Geiicsiiii . qiiic rem expiicet, sensum edisserai, ohscnra
iiiaiii-
Kxddniiique |)Ofcnrrcns, repeii ioca iii qu btis srripia lesicl ,
iion qii.e vcrhorim com.iositione (rondescat.
.•iimt qiix* viiieiiur (acere qii.TSlionem , ac primo Siiit alii di^eili,
, laudenlur
iii volunt inllalis biiccis.
^psiiiiiabam s;)iril:ilibiis spiriiatia comparans indis-iO- ^piimanlia verba irutinent, niilii siiflicii sie loqiii ui
Inhilia csse, siinli cl miilia siiiit ;iiia, Nam et M;i- inteliig.r, el de Scriptnris sanciis dispulanli Scripiu-
Ibiis.lam XIV aniiis nosl dilnvinm vixi.-se scr.ltiinr, ^ rarum iiiieliigcrc simplicitatein.
ncc lamen :irc;iiii ingressus est ciiiii Nne : cl ciim Qii;imvi> llicronymus, divin:« legis inl.'rprcs, de
ip.^^^e Dom niis lociiins sit atl Abram : Sciendo srics Mailiusalae obitii ct ccccxxk aiinonim e!;ressioiiis fi-
ffHoniam pcreq'inum crit icinen lunm in lifra nnn sun, liiirnm Israel de yEgyplo de Ayar qii.uiue ct l.^maele :

ct in servilulem rcdiiicm eos, cl afflifjenl el liumiliabwt ei Uol)0;im qu.rsiioiics indiss.ilubilcs j.i.licissci, la-
qnadriugenlos anuvs; poslra .Moyscs scrihit iii Evodo: inen iii diciis snis alibi oinnes solui;is inveninius, iit
F.tfactum ctt posl qvadiiiiqmlos 'ix\ aiinos,cxiil oninis pr;esoiilis lihri ex p;irie siyhis deproinil, Dixit ;iiil'em
poienlin Dimint dc tcira Aujijpli. Ag;irqiioque Ismae- Sarai ad Al.rani Ecce conclusit me Devs vt non pu-
:

lciii i|iiasi hiclaniem et lenerum portai iii

bnmeris , riam. Ingicdcre ergj ad ancillam vieam,ut habeain ex
cim xv|!i ferine ct ampliis reperiatiir aiinorum , iit ea tilios.
ridicnhim
tcivicibtis.
s l laiii

ll(ibo:iiii
giandcm juvencm mairis scdisse Uieromjmus. — Diligenter noia quod procrealio
;iul<-iii lilius S:iloiii(.nis qiiadr.i- (iliorum iii llebr.vo a;dilicatio scripia esl. Lcgitnr
gesinio priino aiaiis sn:e aniio regni siimpsit cxor- eniin ibi Ingrcdcie ad ancillam meavi,
:
si quantodo
diiiiii, ei resnavil in llicriis:ilem sedecim
annis, curn adificer ex ea ; el ne lorlcqiiod in Exodolioc .«il
mique p:iler fjiis uiideciino aiiiio regnare inci|.'ieiis , scrihiliir : liencdi.iil De.us obytcricibns, ct wdificme-
annis qnadraijinli rognaveril, cl iindecimo liliuiii ge- runt sibi doinos; siiinilur. AIJl jit Sami Aijnr ancillant
i:i'r..r« iicqiiiveril. iMiin c el
li.i muli.i isiiiiMiiodi iuam, eo quod despecini eam habeicl. Qnw fugam iniii,
oi.-Kula mecnm sollicilus volverim aperuit luilii
, inrcnilque eam ang^lus Domini super foni.in nijUiv in
K-Mw.n fjai b;ibei clavem D..vid iniroduxii mc iii d-jserlo ad
, fonlein iu viii Sur. Coiiscij-iciilcr in via
 ^n rrn.E vi:nkrap.ilis opp. pars ii. sect. u. - DuniA et spUfiiA. 312
*:nr /K'.'vpi:» annR por eremnni ilnii ad
ir'' cnpit-ii*, A lnni nmlanlnr et nnniim. nr omni) resone;!» nftvl-
iflcyrifiio). ni\i!iino nA e;>m UeveTle.re al (lot)ii}fjm : 1.11010. N:Mn Atir.im qiiod .nnlon voc;il)3l:ir. inti-riire-
pre-
/»/^iii. et hiimiHnre sub mnnu eiux. neve^rsnjue perevit f.Tnr pater excelsn^, AI)M!nm
: p.ilt^r geiiiinin, qno
fi':um. et rocnvit nomen ejus Ismael : q'iia exaudivit nominc pr:'nnnnli.il)nlur riMotl mnluc geiilca (iilei
Deus hnmiiilntem mrain. Ismael nterpretatnr ex»ii- ojns vpi^iisi.i sonnf^renliir. SiVinilur:
Tfiiio Did. hic erit ruaiirus homo : maniis ejns contra Domhiiis Abrahir in convnlU' Mnm-
l)e'md,\ avvariiil
fimnes, rt manus onvvum conirn eum, cnntra faciem bre, srdrni ad o^tiiim tahern icitli : cuniqnc leasset
f^wnium frnlrum suorivn hnhiiabit. Pro riisiico in oriths S'ioi, nnvaruerunl frt-s viri xiiintrs juxtu eutn.
ccriptiim Inlielnr Pliere. qnod inlcrpmainr
lle' r.TO Ono^ ciim viilis^iet. ndorarit el ail : Doniine, ai inreni
onaccr. Si<;iiiricat aiili^in seiiicncjns lialiilaliiniin in (iratiiim in ocilh tnis. livpnHir pedes veslri, et ffiiiei-
crenio. id rst, Sar.iceiios va.'ns inccrtis'iii'> scdihiis, Et nhiit Ahrahnm nd Sarani. et dixil ;
cii^ siib nrbo^-e.
oni iiiiiver-is ijinli-s qiiihiis deserinm ex laterc jnn- Fcsilnn^ tres mensiirns farinn; siiniliv commisc^.
cilnr inriii>anies, imonL-nanliir ah oiiinihiis. Kt lo- Iliernniimns. —
Qnia Ires inoiisiiK-c iibsoliile lilc
cuins psl Dori' tts ad Abrnhnm dicens : Erce le>>tnmeii- ilicinp videniiir, ei esl iiircila niensnra, pri)|ilore:»
frm menm Irrum, et er''s pnler mul'itiidinis fjenlium, aiMiili qiod
He!)r.ro tria s:ili s rnil i; liaheil, icl
iii

et »'oii vncnhitur ndhnc nnmen tu>nn Abram, sed Abra- p;t ire- ainplioras iii i<Jem inysteriMin et hic. et i'i
:

hnm. quii rntrcm niullarum qeiitium posui te. Fvanccii'», nl'i mnre- Iria saia feimeiilarc dicitur,
Ilirrr.vtimus. Ni)iaiidnin — i|nod iihicnnqne jn agnoscnniijs. S^<|'i!(nr :

Gr:ctn le^inmentum lc^iiinis, ihi in llehraico ser- FecilQue snhcinerilios pnnes Snrn, Abraham ailem
ji;o»'e ti| fn-diis sive pnriiim, id e-l, Jie.riih. Oicunt cucurrit ad uregem, et ocisnm paravil viliilum sngi-
I<
finl. m Ilehr qiiod ex nnmiric sno Dfiis, qiiod apnd
I i
nnlum : nl ulit nnnque lac el bnlyrum. et hlahat jiixta
il'os lelr.^i^ii-ainrnnni crl. /it» iillcram .Ahiatic el Sar.Ti eon snb nrbnre, Cumque romedisseiil, dixernnl ad eum,
n 'dderil. Dif ehainr e i n r niiiiii Ahram. qiind iii- i
vb\ eM Sara uror lun ? Al ilie : F.rce, irniuit, in laber-
irrnrclaiiir pnicr evcclsns el pos'ea viicatiis est
;
narnln veninm nd te in lemporc hoc, el hn-
esl. lievertenv
Ahrdiam, qnod iruisferlnr piier niiil ariim ; nain bebit filium Sarn. Pro liorn viiam !e;'inuis in llclir.ro,
qncil ceiiiiliir rienlium. non haheinr in noinine, sed nt sll ordo vol sensiis Hevertnr ad le in lemiiore :

«iihaiiditiir. N'C niimiidnm qnare uin apiid Griccos i

vit<r. Qiiasi diveiil, si vivero, si (iie it vil;) comililn,
*>! i os « liiii'r.1 viiliviiiir aild'ia, nos he li(ler:iin Et ctciiiit A'jyuliain «i/per faciem inam, el risit, et
nchra-.ini addilain dixcriinns. Idioma enim liiiguaB dixit in .orde : Si cenitnmionnsciiur ftliu^,elti Sara
illiiis e-t per he qnideni scrihtre. scd pcr a legere :
ftouagenQriu puriel, tl jiosl paul ,lu 11 Fl vocabis no- :

«iMir cnnlnrio n liltcnm sa-pe pcr he |ir<>iiiiiiti:iiit.

»
tiien haac.
cjus
Scqnilnr El dixit Deus ud .Abrnhmn : Surai uxor tna,
:
Iheromjmus. — Diversa npiiiio, sed iina elynfinlo-
r.io vocnbis enm Sarfi'\ sed Snra eril nnmeii ejis. Ri), r|uaie ap|)cll:iius Isaae
stl iiiier|irel:i<iir ciiita
ITieroniinius. — Urrniil qni piilant priiiitim S;iram isnac ri^us. .Atii dii unt iiiii:i Sara
;

riserii, ideo enin

p»*r iiniim r ficriplani poste:i ci allcrum r
hiisse. et Vucatiim qnod rdsum cs! alii vcm qnod
risuiii esse, ;

addiirim. t qnia r F' nd Gr.rcos centenarius niimeriis

.t
ribeiil Abrul^aii), quod ci iios prDliiiiitis. l*U}ii|ii:iiii
osi, iniilias siiier nomine cjns iiiopiias suspicantur, enim ad risiini Abr<ili:c voc:\ins esi liliiis ejiis l.-jaac,
«'iim nlriminie voliieriil ei vncahiiliim comitniialum, tiinc Sarjni. Ui-it aiiieni n
lciriiuiis lisi-se el i .'«e-
iioii Gr.Tcam, sed llehraicain dclieant hahere ralio-
nieiipsa"((iceiis : Necdam hoc mihi fnctum cif,.ii.sqiii',
ni-m. ciim ipsum noinen Mehr.nrum sit. Ncmo autcra ^ ^,,„c ^, Dominus meus ienex esi. Aliter muU.) le.-i-
in nliera lincriia qiieinpiam vocans, lynnloijiam vo t
liir iii lielir.Di : El risil Sura in se.nelipnn diceus,
'nliiili siiniit ex alcra. S;irai ipitur priiiiuia vocata
Pcslquain n:liila sum,f.icta esl mihi voluplas. Siiiiul
f\t pcr s'n. rei, iod : siiblalo crgo ioJ, id est, t ele- n"la ijiioii ulii iHis piisaiuius volupltiiem, Edeit .•«cri-
mcnlo, addiia esl /f lilicra, q'.i;c pcr o legiliir, et pliim esl iii llcliruio. Syiiiniacliiis luiiic lonim iia
vdcala csl Saia;i. Caii^a auiem iia iiominis immuiati liaiisiiilit Piisiquam vetusiale couscnui, farla est
:

Ii;rc cst qnod aiitea (iiicl):iliir princcps nic:i, iiiiins

tiiihi adolesceuii I, de qua ciiaiii pueia ccciuii :
iniiiiiiiiriiodo dmnus ni:ilerr.iiiiili;»s. Poslca vcro di-
«iliir ahsfdnie priiiceps, i'! csl, v.^jyjiMT'/.. Seqniinr Saiicia jam vclulae marciibant viscera .Sarse ,
•niin Dnbo tibi ex ea fiUum, et benedicam ei, el eril
:
Gran ipe\o consuniplii silu, proleiiKiue ne^abat
l''rigiiliis annos ) iiiorieiis iii corpore sauguis :
in qenles, et reiics pc.pulorum erunt ex eo. Sijjnnnier-
r.nni seiiiore viro geii n pra-coidia veniris
•|iie non iiiin Gr.rcn lcjjimiis : Dixil Deus ad Ahra-
Iii |i.irui!ii tuiiiuire novuin, irtiiiioliuiidjque mater
hnm, Sarai uxnr tua, non vocabitiir nomen ejus Snrni. nlus oiicrata siinis, .sncm gculis opiiiiaj
.'M;,'f
lii Ilehr:io li beliir, iViiii vocabi^ nomen ejus Surai, I (.liPl srruin sus|ieii<Jil ad nlieia iiyltim .
lil,

ii| cst. noii d ci s ci, Princeps tnea cs. Onuiinm quip- .M.ii:laiidu;nipie Deo paler obliibl : at sai er ipsani,
nc periiiiim fniiir' j:iiii priiiccps csi. Quidam pcssime l*ro |)iicro jupulis arins maclalir aJ ar:)ui.

.Mispic;iiitiir aiitc eam lcpram fuisst! vncilil:im, et jusli iiiens s;incla \iii, pieuilii rcinoia ,
Pliis p;elalis lialieiis CDiaeiiipsit vulncra iiati.
|iosie:i priiicipem, cnni lepra Zaraalli dicalur qii.« :

Ainplexus |ir;pcepla Del , ly|iiciqiiiJ cruoris

iii noslra qiiiilem linjj-a videlur aliqii.un liahcre 8i-
AiiNilio vcilura ijoc.ct, i)iiod s:ui,^uiiie Clnisli,
inililiidiiieiii, iii llehr.ici) auicin penitiis tsl diversa.
D lluinaii:! pro ge:ile pius ucc iiiihorel Agniis.
Scrihiiur eniin p r znde, eX avi, e. res, cl luu : qnod
SCiCiidum qiioiinc i|iioil qnalnor iii Vctcri Tesla-
inoimm a superioiiinis trihiis Ittcris, id csl, si;i, rrs
inenio ;ibsi|iiu iitlo velaiiiinc iiDiiiinibus siiis anle-
i't//c,quihiisSarascribi;iir, discreparemanifestuin cst.
liecapilulalio. —
llic jaiii dcciaraiiir prnmissio de
qnaiii
moii, Josi
11 isceiciitui-, voc':i<i
Lc;^e Scriptnr.is.
is.
siiiil : ismacl, Isuac, Salo-

vocaiioiie
{^ralia, iinn
geiiiiii:ii
naliini
iii Isiac filii) proinis.siimis, id cst
qnia de SCiie palre ct slerili
Ketopiiulatio. —
.Noiaiiduiii quijipe csi quod .Miia-

in;itre,
:

quia hoc iion per geiieraiionem, qiii est

et
hani li ilieit iripliccin li„'nraiii m seiiiClipM» : i.T.iiiani

l>macl, sed per rfgeiicra^iimeni liiliirum erat a Deo,

S;ilvatori.s.q lanilo dfrclicla coginilione veiiil 111 hunc
mnii tcnim Pairis, qiiando iiiimulavit uiiiciini
liiiii ; a
ibidem imper:it:i esl circnmcisio, quiiido dc Sar;i
Filiiim; lertiam vero, qii;c hoc loco t^si, lij;iirani {•e.it.i-
jiioininiiiir filius in lypo Kcclesi;p, iioii q lando
vii saiictoru:n, qui adveiiiiiiii Cii isli ciiiii gan iio siis-
iMiiael, qni lypuiii lciinii Juiljejriim. Sed quid al.ud
ce;ieriiiit. Taliernaculuiii anteiii il iid Abrali.K Jypuiu
cirouiiicisio sijjnilicai nisi ren 'Vat;im iialnram jicr
li ibiiil iiierusaleui, iibi |iriiiiu leiiip >ro pi<>)ilicix et
haptismum pnst ex5i)o!ialio:iein veteris hominis. Kt aposloli liabitaviTiiiit, nbi cl piiiiiiiiii D.niiiiiUS a Ive-
quis cst ociaviis Clnisius ijni, lieh;lo;iia'la
(lie>, insi
iiiciis a creiieuibis cvt e|> us ab iiicrcd.ilis iii li^no
Cumpleia, hoc cst post sabbaluui, surrcxil. Q ind
vtro iiuii boluni lilios. s-d ci servos vernacnlns
sii.s;)Hiisiis esl. tn iribiis ;iiiteiii viris qui vciierunl a'l u-
liiin, Doniiiii iiosiri Jesn Clirisli proiiiiiiliaba.ur ;id'eii-
emplilios circiiincili preccpil, ad omiifs graiiain
ins. Cuiii qii:) diio aiigcli comilabaiitur, quos plcriijiie
redeinpiionls pcrii;icre itiiJl-ir. Uiide eiam pir-u-
.Moysc:! ci Lliaiii aecn.iuni uiium inxoi lcgis lalo- ;
z\z Qli.ESiruNES SITEU CFMCSIM. 3!i

rcin, qu' per eaiiiilf^iu lesem a.lvoniii u n..iii;iii in li- \ Ijirll noniinus : Suti celn.c inti^ii^i.vs niiiiciini ini-

cavit ; al iim qiii in (iin! miiiidi v.-ii iiri.« esl, di niju- s'ri m
Abinlii •>, ii-q'!« ul i<l A'ji/(^/w/W ddeho iripirr ,

lialiiriis sediiidum advei.iipn C.lir sii alqMC cius ,

dfceni, el<'. lu loiiilus csl L^ t iid generos suns, 'fiii
Kvangf-Iimi Ju.hois pr.rdicatiiriiS. l;iii'eel iii iiTtni'', uccciieranl fit.r.s ejua.
dtiin nouiiinis fiii^sel lra:isli;;iir:iuis, hi dno, Moysis Ilierouiiniiis. — (V.ii.i ifjiliir jriSM>a liii r fi!i:e l.oi

ol E i:is. ciim eo a!) aposiolis vi-i siiiil. Qiio.I vcio virs^iiies f.iis>e (liniiiiur, de qniliMs ei i|i>o ilinhiiii al
Aliraliaiii Ires viilil, el uiiiiin adnravii, noiiiitium Sotliunnias tlixer:it : Ecce duas liHa; iiiea\ qme tio'i

fciliccl SaivaioriMO o^ieiidcns. cniiis jain advi'itliim ccqnovcriiiil virnin ; el iiunc Scii[»Hjr:\ «'(t:imMMiior:il
qiiod iii Evaiigelio |)(iiii;niis e.iiii l.a''iii.s.*,c !^i'i.cri'S. Noiimilli ;iibili-.iiilur
; juxia
iil;is
esl iirJR l<!:i>iis
.lil :Alr luim quccsiit vider.; d em meiim, vidil, et (|ii;i; \iiOS li:i|(ii( I ;!i.l iii Soilmi is rpiii iii.<Si'. el e;n
r/rt'';.M(J est (Lion. viii, 5'i). Tniic edim liiluri aspexit
ex sm; ("11111 p;ilie qii:!' virgii os fiii r iil. Qii d cuiii
iiiy-leriiim pcdes (•oriim lavai,
sacia^neiiii, iinde el Scriiiiina iion (lic.il, l|. biaic;» \eri:;is cxi oneiid c^», i

iil iii cMrPiiio riiic miKidi lav:icri piirific.itioiicni de- iii (|ij;» siiiliiliir: E(jres!>iis est Lul, cl lociilus al u,l

iiionsirarci liilur.im pedes Piiim iiovjssiina signili-

:
spoiisis. qiii accepliiri crant lil:as ejiis. NeciJiim crg.>
•

raiil. Si ;uidcm el conv vium pra-piiral, viliiiiiin «cili- virKHiCi ii»:iliiiiiiiMio fiie:iiiit co|jiilal.c. Sc.|!i;iiir

ci-l .i:tpiii:ilii'!i. l-le :iiilein viinliis liin^r s.^i^inatiis, lit (lix t li, Kcce (idmirniis sum fucieiH luu-n. Iii

Ddii iiii .!(iMi Cliri.sii esl corpiis : liic osl el viiiiliis Mi'!>ra.'0 liabcl, Lca siiscepi fnciein {ua:n, id e>",
l'on' ni qiii piopicr s:«iutoin i rodciiliiKii ad arlioriMii :ic.j'i c-.< O I
rei i')iis Hjis. ^ncl Sv!iiii':i''tiiis seciiii-

<rii(!is csl iiiimolaius. llic e.sl viluliis iloii.iuiri cor- dimi seiisi.iii iii erp^etaiis :iil : ioc/.in e-rjs-M^rriOrjv to
poiis, qi:i in Evansjelio pro peccaio c occid l'ir (iiio. ,, TTc-i^cjrov c'j-j. Kcce ascendcbul flnmma de. >erra<iunsi
S«'(l cl la«- yrtmi
ciim cartui viinli apposiiil.
cl iiu
" eiifwr fnriiucis. Vvo qio legiiiMis iii Ilel r;ro, luce
Lacqiiipiie priscic legis Inhuisse fi_i,'!iram Aposiolus ascendebal hitoi ( //"«s; avc.Trv: jfzxir/f )
[criiucis, (|iio.|

nosler aniinnlial dcens : Z,a«; volii^ polum dedi, non iios\a;^iorcni,vcl liiiiiiirii,>-ivefaviil:iiii possiiiiiiisdn'' r •.

tscam (11 Cor. iil, 2). iNonduiii ciiim potcralis, sed Ia ascindit L:it de Si^ijor, ct sedit in m :nte, il dwje
iiec adliiic qiiid>'m poic>lis. Trailiderat eiiim i'lis filiiv sjits cum eo : timuit enim seders iii Scijor,
lcgisir,aiidaliiin, qiiasi la 'dculicriliiis diiariim talniia- U1>;CIPD1 L-.

riin) esprc«siim lioc pst. lcsi:imciiliim lidci. NccJuiii

:
llicrunijmns. — Qiic.nlur «iinro «11111 iiriimi n fu-
onini p'ilt-r:>ni pr'. picr inlanli:im seiisus siii Ev;iiige- g.'c moiiiis Scgor pr.i'lul<-ril, cl caiii 111 li:iiiil.iculii::J

lic:«' doctrin I' soiidaui el robusiam escani accipere. sii .111 voiiieril li! craii : iiuiic di^ Se.or rur»uiti ad
Jiiiiyriiiii auteni uiierriiiiinn el piiigi!i^>simiim Evan- Hiuiileai iiiigrei.

ifelioriini csi tcsiinioiiicni, qiiod veiiiti uleuiii lidcii- UAG STF.r..

Liis iit sigiiiim daiiir. Scd proinde \iiuluin ciim lacie Respondchiinus ver;iiii osc illaui lleiinicorii n cui»
el h iiyio Aiiralium :>d edcii.liim apposuit, (|(iia nec je. turaiii (ie Scjjor.qiioil fiei|iie(iler lcrr.viiiotu sulirn-
forpiis Doiiiiiii, quod el viiulus sine lacie legis, t:i, iiaie priiiitiiii. cl pdsic.tSalissa.ippcll.ili s l : iiiiiiic.-

i.ec lac legis sine Im yio, lioc est, siiio Kvanjclii rilijiie L<.'l «liceiis : iii c;j/M caterce ndlinc lobes sfdrcnt,
trsiiiii' tiio essc polcst. 1 ri.i aiitcm S:ila iindc, bara isUi sa'pj siibcersa e^t : quaHio iinujis nwic in cominiUii
paiios siibciiieriii>>s fe(ii, iriuiii lilioiiim iNoe imagi- ritiiiu non porerit liberuri/ tl li;iiic (icc;ti)ioiii'iu iiili-

indicaverin
iieiii t. cx quil>iis oiniie li<iminiini gcnns dcl laiis, eii.iiii iii lili.is co.lus dcdissc jiriticipiuiii.

iiainm e»t. Qiii diviiiaiii Trinil:ilem cred«;iiies, cx Q li ciiiiii c;eiC''as .'iibrul vider.il civiiaics, ei liaiit;

aqiia lnpti.niaMs pcr Ecclesiam, cnjus imago Sara C si;ire,soq: e Dci auxilio crcpiuui, iili^jiie «le co (|ii«.d

erai, co(isp:irgcii(ii ess< nt, el iii iiiio paiie Cliiisli sibi CiittcjSsum audicrral amb {{crc noii dcliiiu. Illuii

corpi.fi reiligemii. Ila-c suiil illa iria sai:i qu;i! iiiu- aulciii qiiod pro excusatioiie liliaruiii dic lur, eo
licr iii cogiiosciiur leniicniasse. Azymi
Lvaiiijelio qiiod pitiavcriiit (!cfeci>se biiinariiim gciius, cl idco
«iileni panos, co quod sinc rorniciuo iiialili.c ct sinc cum paire coiiciibiicriiii, iton cicusiii pitioui. Oeiii-
aiigoie iic(|ii;ii;R, cl .-iue fcrvorc pcrvcr-.T «liic!riii;e (|ue llcbr;ci (juod .'«V|iii.ui", El niscivil etnn duruiisse

oporli;il csc crcdciitium uiiiialcm. Siil cinerilii aii- cum ea, el cum suricxisset ab eo , appuiiguni ilc>(i-
l«rn ideo ui |>cr pofuitciiiiam priCierilonim deliclo- pcr qtiast iucrcdibile, ei «juod rerum iiatura lion ca-
riini S|)iriltis .e;iiicli vapore dccocti vcliil esca licnc- piat coiie qiieiniHam iiescientcm. .Scijtiiiur:
placila Dco
accepliliilcs elliciaiiinr. Siib arlinre au- tt conceiicruul Uua: liUoi Lot de paire suu, et genuil
leih oos sedis>c, p:i.ssioiiis (lomiiiiC.ic eial .signimi, cu- primoyeiitlu filium, tt vocfivil nomcu ejus iloab. Isie
jus;psi suni pra dicalorcs. Qtiod autein proinisil Deiis esl pu er Moaiiluium usiiuc in lianc diem. El iuiiior el
S:ira; slcrili niiiim d cciis Cirro Irmims lioc renii.m, :
ilisu pepcrit ftlinm, ei vocaiil noiiien ejus Am.tiuii, iiti
tempiiribiis siLiiilical, sed ipuililaicm :ulv''ii-
lioii (le Cil paier Am.i.oiHluruin. Mniib iiiurprola iir cx p;ilrc,
lus Mii, 1(11. n'lo pei liitiiui rcjiri imssmii lid.-lis cat cl IdIuiii iioiticii eiyiiiolo^iiim hjboi ; Aiiiinon vcro
(»i'piiliis iiasciiiiriis. I ii esi ciiiui Sara ^lciilis, citi cijjiis quasi caus;i iiominis cjus ic.ldlur, lilius i;ciic-

pci rro|ilicl;iin Doiitiiius dicil Lutiire, ^tcriiis, iinic :

ris inci, sivc lil n.clius csi tii ilelir 0, liliits populi 1

non puris : eruiupi' el di.ma, ipnc niii parturis, qii:ii iiici, sic derivaliir ul e\ partc scitsiu loiiiiins sii , ex
plures filii deerla; uuufi^ quum cjus (jua; hubil viriim paitc ipse sil iicriiio. Aiiiiiti eiiiiii, u (|tio dicti butit
{Uit- i.tv. 1). Ili-us iiulcm Siiiii' iion cst diibiialio, r. .\m:ii(mil:L', voc:itui' populits iiious.
std |.rop|iciia. Qiii lisus (lu|ii cem li.ibel sii;nilic!iii- y(C(it recapitululio ejusdcm rei. — Vcrsa e.st igiliir
li.ini, Mve «pod ri:.ur. riiiutus esi>el iticrediilis Clm- Sodoma m ctin lem , lilieiaiiir Lul ciitii liliabn:» >ui>.
slus, sivc (piiid oiiiii.',s iiiif.iicos iii jiidicio su<> essi t Sed (|iiid siguilical qnod a (]iiiiir|ii:igiiii;i jiisl s ii.sqim
deiisiirii>, ul .vcnplum inWvilne.st : Eijo quoque in ail dccoiii, si iiivoii.ieiitur 111 Sudoiiiis, (li\oiil D.iiii-
vestro ruiebo ct subsaniuihu, e.c. (l'iov. 1, "IGj. Cinlu iius urboiii cs»c s:ilvaiid;iiii. Miinici iiiii (|iii|ip(; ipiin-
et ipsc i|ui ii.itus sl dc S.ira, risui vocatns csl. Isaac
I
quagciiariuin proplcr puiiiilctiliam sigcuiii po->uil, .>i

enmi nebia;:i ling' a 111 L.iliiium scrmuncm, ri-iis

«-x lorle coiivcriereti;ur ct salvareiiiui Qiiiii(pi:igeii.uiiis .

iiitcrpreiaiur. Deiiide rur.stim cidcni |s:iai liluis pro- eiiiiit gempi T ad poeiiilcnliaui rereiliii. Linlc l Daviil <

miiliiiir litltirus in gcnicm iiiagiuiiu. Liieuidi euiur 111 eodcm iiumcro psalmuiii scnbii pimiiiciiii.e. rro-
in eo. ail, oiiuies ijcuies tcrriL'. Quibiis vcrl-i^ diin iiiile qiiaiidu asp.icii Doiis dciiKjiiemium viiim ncqwa-
liisloiialiicr piomissa smil gdis Juila'. riiin se-
illi :
(|ii.im ^elle ie\crli ;id p'jL'>iiloii( am ,
qii:iiii quiiii|'ia-

ciiiiiliim (uiiiem, el uuiiics gcntcs socuiidum (idoit!. guitatius ituiiicriis pru;ligiira( , co:ifc^iiiii ardouiil
Se(|ii.t(ir. imiiuidoral.i; Iumiiix cuiiii escil ig..i gclicniia'. tis/. i;

l'Jd>T:: Abrnliam,Ne quaso irns,ar's,Domiuc,si locu- aU decciH aulom jusloi nnn periie i)(.doniam di.\:l,
tus juero, ei iciiipia, iisjue ad scbvcrsiom;!» iirbium. qiiia si iii (juolibct pcr docem pr.i cc|iioru:ii cuslu-

tlieroiiiiniHS. — yni.i ciiiiii videiialur iiiterro:,'jiis diaiii Ciiristi iioiiioii iiivciti.ilur, i>lc iioii peril. Do-
Domiiius .<rclaicres]niiis", lor.ip-r.il i-racf.ilioii •
«;iii.'d iiarii ciiiiii iiiiiiicii ligtiia oiu.uiii Ciir.^ii deiiioii.->tr.ii,

ijiiAiii. SJKiimu :
^am et qiiud ipii ipic auiil civildlc:) iiujc ii.ibiibus
 ,

315 BED.E VENEUvniLIS OPP. PARS 11. SECT. 11. . • Dl Bl.\ ET SPLHIA. 316

ijinois ciinagr.ilv miiiI , illnil , nisi fallor, sifni(ir:U A ralialur viro soire volo, cl chJus sit uxor qii.v in lt:»c

«jiiod on iies i|tii qiiinqiit* seusiis c rnnris sui li' iili- pe<egiiuaiioiie aiqiic iiiier atieiiigenas pollui macu-
ciemaliiri iari<|iic non sinilur, ul sii viro sun sine maciila fi
nose Irarl verim,iii ill» fiHiiio iiuteiKlio i«>:
suiu. Ipse .iiilciii Loi Iriicr Aliraliaiii jnstiis el liospi- sine rtiga. tii vloriam (|ui; p»» Cliristi recte vivil P.c*
ciesia, ul pulclniludo ejiis lioiior viro ejus sil, «ictit
laMs iii SiiiliMii s, n»i ex ilio iiicendio, «iuiiil eral si-
niiliiiiilo fiiiiiri linlicii, mcrul s:ilv«s exTidere, lypiiiii et Aliraham propler Sar»; pnlctiritudiiieiii iiiier atie-

i.'ereb:il roriKnis Clirisli, qMoil iii oiiiniliits S:iiiciis nigenas lionorihattir; eiqiie ciiiu dicitnr in Canticis
caiilicoruiii, O pulchrn inier muliercs, ipsiiis puloliri-
el niiiic iner iniqnos el iinpios gemii, quonim fiioils
liidiiii nicriio reges ollcrunt iiiunera, sicul Sar,-!; nb-
nonconiiensil.el aqiianiin |ii?riiiixlioiie iii 8.TCiili tiiie
lulii rex Ahiine^ech. plus iii ea iniraiis formu; decus,
liljeraliiliir, i!lis(l:iiniia!issiipplicioiRnisxierni. Dx<>r
aiiteiii i'jii« coriiiit si:ilicel geiins ligiiravil qiii per qiiid ainare voliiil, ct violaro iion poMiii. iCsi et-
((r.iliaiii Dci voc.ili, lelro ro>j»iciiiiil, et ail ea qiia; eiiim saiicla Kcclesia Dotnini Jesii Clirisli iii occolio
De (|wilMis ipse Dn- iisor. Occulte (|iii|ipe alque in abscnudiio sccreto
rriiiiueranl reilire c->iiieiiiliiiii.

ininiis :iii : Nmiio poneus manitm suam titper aratrum, spinlali anima bum.tiia inlixrcl Verbo Dei, ut sint
tt reipiciens relro, regno Od ( Luc. ix, ()2 ).
aptut esl
diio in carne una {Mallh. xix, 5) quo inagui conjugii :

IJndeclilli rcspicen*, u( |ier iJ os-

|iioliilK'liir ri'iro sacraiitentum iii Cbrisio el iii Ecclesia coiiiincnil.n
tciuJeret nnn cs.se le^lcuiidujn m\ vclerem viiain, qui Apnsioliis. Proiiide rcgiiuni lerreniim ssecnli liiijus,
cti)iis figuraui gercbanl reges qui Saraiii polluere
pergraiiain D.*i regcncrui, ullimuin cnpiunt evailere
suppliciuui. ScMiiilur. Ouod voro itlcm respicieiis periiiisM non sunt, uon csl experlum , iiec invenit
reiiLin-iii. oi in saleiii coiivcrsi cst , exeiiipluin pr:«- n Ecclesiain cunjugcm Chrisii, nisi citm violare lunlaul.
stni .id coii liiiiriilnm rnleliiim, uiiile alii silieiiiur. Divino enini leslimonio por lidein inariyruiu ce<<sii,
N«m iipc ipsiiiii lacuii Clirisnis ilicens, Memenlole corrcciuinque iii postcrioribus rogibus honoravit
ttxoris Lot (l.uc. xvii, J2) : scilicel i.l nos lanquam inunure, quam corruptioni su»; suhiifre iu priori|>!is
salc coiid tcl, iil noii liiiqiiain f;iiui tiegligercinns, noii valuil. Naiii (]Uod tcnc in eodem rege pritis oi

Sid priidciilcs c;«veremiis. Iloc enim el ill;i inonuil, po^loiiiis liguralum est, Itoc in rcgno prioribns isto

«uui in 8ialii.iin s:ilis coiivcisn esi. Sei|iiilur. Ilhid et posierioriliusregibus adiiiiplctuin esi tcmporibus.
vcro qiiod ipse Lnl ardeiiltin Sodoiiiaiii lin;iciis, Se- Ciim atileni dicititr de palre cssc soror Clirisii Ecclo-
gor vciiii, cl neiiitat|iiam ad ir.oiitaii:i coiiscendil, sia, noti de iiiatre iioii de lerronx' goneratiunis, qusR
:

:irdeiiioui qiiijipe Sndoniaiu fngcie, est illicila c:iriiis cv:icualtitur, sod grali.i coelesiis, (\»ji ia if.ieriium
iiiceiidia , vil inundi desidcria diclinaic. Aliiludo lu.inebit, cogiiaiio comuicndaiuc, secuiiduin qiiam
vcro itioiiiiiiiu esi speciil^iiio pcrfeiloruiu : sed quia gt-atiatii gcnus mortale noti eriinus acccpia poie^^taie,

iiiulii Minl jiisli qiii niundi quidciii illccctins fiigiiinl, ut ftlii Dei vdcetitnr ei simus. Me(|iie cnim (^raliam
scd lainen in actione pnsiti coiilem|>lali(niis aj icciii liatic dc Syiiagoga malro Cliristi scciiiidiim cariicm,

siiliiie ncqueunt , lioc osl qnoil c\i l quidcm Lol dc sed de Deo l'aiie pcicopiinus haiic vcio cogoalio- :

Sodotiiis, scd tanien ad tnoii>Hiia pcrvenii, qiiia iioii iiciii leiTCiiaui vocaiis propier :iliani viiaiii.nhi iiullus
daiiinaliilis vila reliiKiiiilur, sed adlmc € Isilmlo spe- iiioriiur, III gare udS Ciirisl.is dociiil, iioii laieri, citm
ciilalionis siibliliicr iioti 1« nctiir. Liido idoiii Lol :id discipiiiiis ail : Ne vobis dicntis in lena patreni : unus
aiigciiitti dicil Kst iivitash(vc jiixla ud iinnm paisu-
:
cnt ciiiin Putcr rester qui in ccelis esl (.!/« ili. xxti», 9l.
intts fvgeie pan^a, ci sahuibor in ea. Niinquid non - yiicd vero PJcclesia, cujus uxor sit , occ;ilialiir a^ie-
viodiia eit, el vivii in ea anima niea? Jiivla igilur ^ auteui sororsii,iion lacelur. Il.-ec iiiie-
tiigeiiis .ctijits

(licitiir, cl laiiicn ad saliiicm liila pcrhibctur, qiiia riiii ausa f.ioile occiirril, quia uccullum esi, el dilli-
(

actuilis viia ncc a iiiiindi riiiis cx lolo disciela esl, cile ad iiilclligeiidum qiiomodo aniina humair.i Ve;bo
iicc liitiieu a (aijilio a;lcrii-t- saltitis alicna. Scqiiilur. Dci cujiulelur sivc misccaiur ; sive (|uod niclius e(
Iii ipMi aiitciii Li>l,qiiaiido tili:i' conciil>uern:ii oiiin eo, apiiiis dici poicsl, cuin sii iiiud Deus, isia cie.iliir;i.
I on illiiil (jiiod ciiin a Sodoinis liberalits cst, scd Sociitidum lioc esl spon^us el sponsa, vel vir et iixor
:iliiiii li|;uratiim csi. Tniic oiiitii ipse Loili liiturx lcgis Cliristus et Lcclesia dicuntitr. Quia vero cogiiaiione
videtiaiiir ge^l:isso peison:im, (|iiam quidam ex illa siiii rratrcs Jesus Cliristus, et oiniies sancti graii-4
|irii|iag:iti, et siili lot;e pnsiii, tnale iiilelligeiida quo- diviiia iioc de |i:tite,
noii cousangU'iiit;ile ^•''reiia ,

(lauiinodo, s(; iiic')ii:int, cami|iic iioa legiiiiiie iilt:ii(Io iioii de inaire, ctpacius aiiditu.
et Klfabilius dicilur ci
inlitlcliiaiis upi-r:i pariunl. lionaesi enim lex, i()(|iiii, Nam iiiter sc Oiiincs saucii pcreaiudein grali;ini fra-
*i </uis en, iii ail A|i(isi()lus, legilime ulnlitr (I Ttm. i, ti'1'S suiil, spoiisus aulem cxterorum sociciaie nullus

yj. Dd Lol (iu"(pic cluxoic cjus, jiocta qiud <ec;(ic- iiluruiii esi.
III, aiidiaiiiiis:
Dc lustt Isauc cum li>inae!c.
l.dl Foiloma' fngi, nlc clinosdum rcs|ii'il iixo',
lii Sl:iiu:ini iiiiit:iia sa!i<j slu|iet;iclu rciiiausii. Quomodo lu.^us duorutii filioiuni AbraliuiseciiiiduHl
Ad itaMiuui (uiiversa .Miain , (|iiia nemo rcirc rsuiii, lillerain iiitctltgi dcheat, iiosse volo.
Nu.xiu (iiiileiii(i(i \itaiis diSiTiiniii.i uiiudi , Ilieroiitjmut. — Sequainur juxla bstoriam opiuio-
Aspii iciis s:ihaiidus ci il : ncc di i)el arjlor , iies prioruiii. V'i(/**, iii(|uit, Sarri ^/;hiu Aijar A'jqtj-
exeiceiis vulluiii sua lcrya rcforre.
lJi;,'!iiiiii ojiiis i.i
D plicR,uuein peperil Abrahte, ludcnievt Qnoil sequilnr,
Ciir Alir.ilinin p;iiriar(ba Aliiinelecri regi .Saniiu Cuni Isaac lHio suo, noii lialicl ila in llu..ra-o. Dipli-
Vidrilcrclnr ossi; sororciii. cuiii uxor ejuses^cl? Noii ciier ilaqiie ab ilehr.iis evpoiiiiur, sivc i|uod idoia
igiliir cotivcnil u! rixNiliroliir. liilo le^erii, juxla illud qiiod aldii scnptuiii est : Se-
Uicioutjmitt. —
Non i|{ilur, nl niiilli pnlnnt, iiien- dil i.opuluscomeilere el bibere, et surrcveruni litdere ;
liliis cst, i|iiia dixit : iioror viea itl. Soror iiaiiii|ue sive (|iio ad vcrsuiii Isaac qu.isi iii:ijoris xialis, loco
I

«•jiis er.it ile |i:iiri-, sod noii ex maire, id e»l, lr:iiiis sihi el ludo primogoMiia vindicarci. Quod quidein
cst Ar;iii lili;i, ikiii soroii^. Seil (|uia iti i!ehia;o lialx;!, Sara audiens non lulit, el hoc cx ijisius approbaiur
Vcrg soiurmiii csi, id csl liiia paiiis ne, sod noii scniione diccntiS : ICjice anciUain lianc citiu filio suo,
lili:i ni;iiris ineae, ei inagis sonai quod Aliraliu*. soror non eniin liiires erit Itlins ancilla: cum lilio meo h:inc.
liicrii ; in oxcus.iiioncm ejiisdicimiis, nccduiii illo Ei sunipsii jianes ct utrein aqua', el dedil Agar, ponens
in lciit|>oic lalcs iiiiptias loge proliililas. Sequilnr super liumeruin ejiis piirvulum, et dimisii eam. Ibi iiatn-
«loindeliisioriade Aiiiineleili, qiiando Alir;.hani tacuit qiie oriiiir qti.rsiio, iiuidaibi vuli istaciiiissiolsm lelis
S.ir.ni uxoiciii, el divit soion-ni, iic se occiso al> ciiin iiiaiic. (jiiiind I Is.iac iiatus e>l, tredocim aniio-
.iliciiigriiis c;i(iliva possid-relur : certiis de Doo riiiii riiil Isiiiacl ; et posl ablact;iiioneiii ejiis isle cuin
(iiioil laiii vloiari noti |ieriiiillcrol, sciit iiec |U'iiiii:ui ittalre expcil.lur c dotuo. Varie ;iuleiiide hoc c;)|iiluli)
.a lMi;ir:ioiie. Uoilc cl Atiiuielci li soiiuio ailiiioiiiins p'crii|iic opiiiatiutr, nssereittibiis aliis quinlo aiino
iioti comiiiaculavil oam coiiciiliilii, ^cd inlaclam le- uO!acl;itioiiis lciiipus sialutiiiii, et atiis duodeciiniim
^iauiavu iLaiiio. Ne.uiuiameu «iuis lunc iii illo lijiu- uiinuui viiidicaiiiibvis ; n:js auieni ui bicviuicin
 .

317 OUitSTIONF.S SUPKR GENKSIM. 3Hi

elia;anui« :rtaten), posl oc^ndccim aiinos l^niacl siip- A lacliiant Ecce ego miuo vnbis F.liam, qu.
dicil ir :

pntaviiDU^i ejftciiiiii es^e ciim inairo.ei iion (•fiiivcniie convenal corda pairum in filios {Mnliuli. iv, 5), i-t
lam graiidem ailolescenicm inalris sedi^se cervicibus : reli(]ua. Veriim (hkuI slaiiiii :»i ge'iis Doiniui vncfvii
qnod iil ri-ctins si is, postiito ut evponas. Vcrnin cM Agar, (licens Surge, lolle puerum, ijuia in gentem
:

\\in\t illiid l!ei)r:foriim lingipp idi<ima rjund (nniiis niaijnmn faciitm eum , hoc signiiicabai sive qiioil ,

filius :>d coniparalioneiti nareniuin inlans vorctiir et copiosiis Jiidipormii popiriis essel rfgiialiirns in s:i;-
|inrvnltis. Nec mireniur
hnrljaiam tinguamlial)eie Cnlo, sive qiiia ca'lesiis regni glmi;uii conseciiliiri
proprict;ile-i suas, ctmi iiodicqne U'wiiaj omiies lilii es efil qui ex Jud;eis credilnri esseiil in Clirisliim.
vncentnr infailes. Vfsuil ergo Abruham panei et Qiiod atileni eimdein aiigelnin qiii toi]iiitiir ad Agar
hircm tuper linmerum Agnr. El lioc faclo dedil puerum priiis an;;oliim Sciiptma pninunlial, deiiide Dnini-
niniri, liocesl, in iiianu rjiis enin liadidil, conimen- iiiini P'ilium D«i eiimdem fuisie credeiiduin osl, qui
ffiiVil, cl il;i eniisii e tloino. Qund aiilem soqtiiinr : per legem ei propliei^is scmpcr iociiiiis esl, qiii pro-
Kl prtijreil puerum sitb:gr abielem, ei abiens sedit de pier olitMliciiliain palcin;i' volnnl;itis aiig«lus vocalur,
cotilrnlotige quasi jacin sagilla;. Oixit eiiiin, Son videbo Uetis aotein seciindnin naltirani l*aiiis quia vere cl :

moriem parvuli mei ; et sedit eontra eum, el sic adjiiii- ip^e esl Dcus, sicui ei Paier.
giiur : lit clamniit pucr, el flevit, el aodivit Dominus
vocem pueri de loco ubi erat, et dixit angelus Dei iid Dc puteo juramenti
Aijiir de ctelo. cl rcliqna iiullnni moveai iii llehr.-ro
(•liiiii post lioc qiiod scriptum esl,
;

Non vidcbo mor-

:

Ilieronijmut. —
Dixll Abrnliam ad Abimelech : Sepltm
lein pucri mei, it;i le^iilur qiiod ipsa Agar scderil coii- oves lias accipies a me, ut si .t in tetlimonium milii, quia
lia piieriim, ei levaveril vocini sii:im, el lleveril, el " ego fodi puieitm isium. Ideo cognoniinavii nomen loci
('xaniliciil Deus voccm parviili. Fleiilc eniiii nial;e, iliiiis l*ii(eus Jtii;inieiili : qnia jtiravcraiit ibi amiio.
«•t inoncm (ilii tiiiscr;ii) lilci pr;ustoIaiiic, Hcns ex;iu- Ubi iiic legiliir ruieiis Jiiramenti, iii llebrao liahct
(livilpinrnm, de qno poiliciliis (uenl Ahrali;c, di- Hcrsahce. Niinc qnid ^ibi velil inielligi, apciire non
cens Sedet filnim ancillcv lua; in (jentem magnam
:
aliiiue. Diiplex aulein cau^a esl cur ita aiipellatus sit :

/((ciam, aho iiiiii cl ipsa ninier noii sii;tm morieni, sive (jiiiu septem agtias Abimelecli de mnnu Abraii:e
scd filii rteploiahat. l'epercii igimr ei l>eus, pro (|iiu acceperit (septcni enim diciinlurSalicc), sive (|U'>d ibi
ricrat et flclus. Dciiique iii coMS<M]iicn!<l)us dicitnr : jtiiaverint, (|tiia el jtirameiiiiiin Sitiee .simililer
Surge, tolle pnervm, el leite tnanum ejus. Ex (|U0 appellaliir. Quod si anlc liaiic catisam supra iioc
iiiaiiiresinin esl, cuin qni lciieittr, non oneri inulri I» nieii Icgimus, sciamus per prnlepsim dieliiin essc,
tiiisse, sed comiiem. Qnod atiiem inanii parentis te- sicul Uelliel et Galg;ila : ipi:f iiti<|iie tisqiie ail leiiipns

nclur, soHiciliis monsiraltir airiiclus. OoaBrei"'»"» •'St quo ita appellat;b suiil, aliter \ocabaniur. Noiandiiiu
ctir anica Sara voluii niariium de ancilla siiscipcie autem ei ex prinribus et ex prxseiili luco (piod ls;»ac
(iliiim, cl posl li:i'C ciiin niatre jiibet exiielii de dnnio. iion siinalus ad qui-rcum Mambre, sive iii Aiilona

hidornt. — lloc .'-ine diibio si ieiidiini qiiod lioc Mambre, ul iu llcbraeo haberetur, sed in lleraris,
riOii zelo fecil accensa, s< d my^lerio [jroplietise coin- ubi et liersabee usque Utd.e oppiiJuiii est, (piac pro-
piilsa. Atjar (|iii|ipe ycciiiid!;iii (|iiod ail A| (iSio;u.'(, vlncia aiiie non grande le lipus, ex divisioiie p:apsi-
in tervitutem ijcnuil po, uUini carnalem, Sara vero li- duin Falestinae, Saluiaris esidicia. litijns rci lesiis
bcra populnm gcnuil qui uon et tecunduin carueni, scd est Scriptura qti;v, dicit Et hubitavn Abruhnm in
:

in liberlatem vocalus csl ; qun liberlnle liberavil euni G tcrra l^hilii^tinorum diebtts mullis. Siquittir : Lt dixit
Cliritins. Iloc iiriiur mysterio hgtirabaltir, priuicm ad Abrahum Deus : TcUe filiuin luum, quem ilV.ign
puptilMm in serxiiiitcin pect :iloriMti generalum iu Itioac, et vade in tenam visionis, elc. Qnis sit lotus
donio Israi-t, id csi Lct lesi.c noii nianere iii ;ili'rnum, isle vibioiiis voio scire. Dillicile csi idioma lingu;«

inqiie ossc li;t retlein vel coiisoitem ciiioribusChristi, llcbra'a: in L:ititiuin verle e ^eininneni, nlii iiunc di-
nec cnp.i filio nubili, id e->i, lideli populo regnuni cilui,Vadein teiram e.icclfim : in llcbrao lialicl
ca'leslis gioriiv possissuniin. Nunc sequeutia videa- iloria (|uod Atpiila ir;inslulil t/^v xkt«'^«v^, boc est
mus, ytiid eigo si^niliccl qiiod exiens Ag;ir in lnjmc- lucid;im. Syiiiinaciius rv; Lnrv.^iur, h ic est visioii s.
ros snos inlanicm posuisse l«'gilur, nisi (|iiOtl pecca- Aiuiii ergo lleijni;! hiinc moiilcin cs^e in quo posle.i
lor pnpulus el in!-ipiens ( crvicem maiiis su.c Syna- lempluiii acdificaium esl arca Orn;e Jctiiisaci, sicut
iii

gogac giav;ib;il, lUim dicit: Sargds liujus super uos et ct iii l'ara!ipoiiieiioii scriptum csi Ei cwpeiuul oedi- :

super fiios nosiros {Malili. xxvii, \b}. Paiics auiein ficure templum mense secundo, in secundn die viensi^
liot; imiical aiil (incd veius s:iccrdoliuiii panes pro- .n moiite Moria : t\m idcirco illiuiiiiiaiis iiiier|>rei:iliir

posiiionis, sii ut sciipiiim e-l, portarel tectim , el ct iiiccns, qi.ia ibi csl D.ibir, litic csl oraculu:n Dci,
vescerclnr. Ulrt; vero aiine, qujcdefecit, Juilaica pu- ei tcx ei Spiiilus sancliis, qui d. ccl hdmii es veriia-
leiii, ei iiispiial propliet:is. Senuilnr El ub.it in lo-
rllicalio sigtiilicabalurdtleciura sivedoctriiiu euruni : :

carnaiis iu pcile moriua ciaiisa, id est, iit cariie inoi- fiii/iquein condixil ei Ueus in die ter(i,t. N.'i;iii(liini
itia veleris iinminis, pricvaricaiioiiis seiileniia dam- qiioi ticGcraris ustpiead moutciu Mnri:i, id csi setlcni
n;tta, qtia; nec relrinerium prasiat, nec sitiat sitiin. tt;inpli, iier dicriim ir.uni sii, el couscipunler illnc

sed aslu lepida \oniilum lacil. IJund vero erial Agar "^'c l»^''''» perveius e dicaiur, Maie igilur qnidatn
in solitiidinu cuin lilio stio, signilical Syn:igog3in cuiii a'st inani, (|ui Al)rali;im pul.nit iilu lcmporc ad iiiici-
poptilo cxpuls;!in ile lerra sua sine sacerdotin el sa- ciiiii iiabiiasse IMambre, ciiin inde usqui; ad itioiilen»
crilicio, in tolo orbe eirarc, cl viim qit;i; Ciuislus .Mori;i vix uiiitis diei itcr plci.um sil. Setinilur : ht
est, peiiiliis iguor.ire. Q lod lilms ejus sili deperii, eleiaiit oculos suos Abrnhuni, el ecce nries /'O.s^ lergunk
ostt lulil |iopuiiiin nulhiin habei.s spwiialem piirifica- ejus lenebutur m
virgidto Sabech cornibus sui^. Qno-
tioncm. Qnnd aiilem tiliinii inorienlein sili sub arburo niodo hoc iniclligeodiiin esl? rcm hoc iii
ISidiciilain
piojecit, et sic demiiiislraiite angcio as-picil roiil< ni, Inco Emisenus Eiisebius csl ioi Srbcch, iiiiiuiens,
uitis :

sigiiititabal (piosilam cx co po|iulo ad uiubrain ligiii diciiur hircus, qui reclis coinibiis, et nd caipendns
ciucis rcftigium pctituruS. Quod cxclainat puer plo- arboiis frondcs subUinis rt//o//it«r. Uur-ns A(|iiila <rj-/_'

rans, el evatidivit ciini Dcns, cl sic dcmi)iisir<iiiie vieov iiiiei pictaliis cst, (juein nos vptctum possumti»
iini^clo aspit ii luntcin, iioc pio iliis dicil tpii ex Ju- dnere, vei spinctiim , el (nl vcrhi vini iiilerpretemiir)
dicis ad Cliris uin coiivcriunliir, ac neiiies retrnactus cundeiisa ei inter se imple.\a virgiilta. Uude el Syni-
eiroies cxiiidiniilur. Kcser.ilis |ue ocnlis cordis vi- inachus in canidem tiiiclus op nioiicin : Et apparuU,
denl loniciii ;iqii;t; vivx, id Bl Clirislinn Filium Dci (
im,aries,posl Itoc reienlus in rete coriiibus suis. Veriiiu
vivi (|U) dicil : Ego suin fms aqua lioce : qni silii, (piiliusd;iin iii Imc duiit;ixat Inco niclius videiiliir in-
leiiidi tt bibui (loun. vii, ";7). linle Isiiiael cxaudit o terj r. tati esse Septuagiiila cl Tlieodolioii, (|iii ipsuii»
iiileipic ;i.nr. .\iigclu;) ;>iileiii isic siniililudo esl l.li.i: i.oiiicii Silie.li posiieruiit dicciiles, In virgultuin Sn-

iicr ((ijt.in pi piiiiij is!c cst ircdilurus, sicut pcr .Ma- bcch cormbHi 5u>s, clciiini <i-j/ji'jyj, sivercic, iiuoJ
5IP PF.O/E VKNFRAD LIS OIT. PAliS M. SKtT. II. - DUHIA ET SVMV.W. r,23

Aqiiil:» pMsnjj. e\ Sviitiiiniliiis por sin liitcram sfriU;i, A asiuo: u( p/e»jit«f/o, inquit , (jeuiium intrarel ; lioc
liic ver-i Skiuci/i lillcnin p«»sii:»i!i, ex (\»0 ;nanifesl'iiii est, postipium adoraveiioius, ubi sacriliciiim crucis

essf II' II iiiieriir(M:tl oiiciii ^tirpimn f;i>ii(l>'ns;iriiin, el do!irn;ic.T impleiuin. per gentes hicrit p n^d catum •.

i:i in-irnn reiis inier se virj^nll:! contcxl.'» verhnin Iioc esl , iil p'enitiido rjcnliuni inlrarel. Qiiul csl re-

S:il erh, «C(* iioiiifn snii^re ^irsnlt, «innl il.i llc- verliniur ad vos? El sic omnis hrael salvus fiel. Tri-
t«r;iic<' tlicilur. lv,'o v«nHiili;;ciilrr iiiqnirciis, fj^y-nM-)
(iiiuii) aiiiein illitd, iii rpio veneiiint ad i ciini iinnio-
iiioiiis, ires niiiiidi :i>laies s gn fit^aiiiur iiiiain airc
VCr samii-h liilc':im scribi CM-hro rcpcri. Sc(]nitii' : I :

lU rorn'ii Ab ohm» tiomen loci lUlus, Doiuimts viilii. li-gein, 3li:iin siil) legc, icrliaiii siih gralia. Anle tt'-
< iir liiic ifOfiicn accppil? l'ro eo f|'i(itl liiC liahcl,
geiii, ab Aliraliaiii nsiiie ad Moyseu ; snb 'cge,
Viflii, iii lleUrnpo Imlua, V'irfe.O;/iir. II'. c anlcin :ipiil
:i .Moy-e 1 sipie ad Jiiauiiein, iiide jain a Dotiiino, el
Ilil»i:r0s cviv l i:i iirovcrhiinn, nl si fjiMMdo in aii'^ii- q'ii(l<|iiid rcsiai. Tett us dics giaiit e^t, in qoa teiiiit
Stia cniistiiiili sniit, et Doiniiii opl.iiil »ii\ilio siihle- :eiale i|iiasi posi iriiiuiim sacraiiienluin ^acrificii

vari, (licaiil : In mome Dominus videbiiitr, Unc e^i, Clirisli ccnipteliiin e-l. Dcinde Uaac tigalis pedibiu
^icnl A!)r;\li;c iKiserlnR esl, iiiisorelii iir cl noslri. allari superpoiiiiiir : el Doiiiiims ligno siisponsns
iii

lliiilc f-t sigiiiiMi d:iti ariclis folciil ciiain iiuiic conni criici af igiuir. Sed illud qiio 1 n^nralnm est in Isaac,
elaiijjere. traiis;;tcssiim esl :id aricieiii. (^iir? ipiia Christus
liicapitulntin. — Jiiheiiir Ahralnm iinniolaie fi- o\is : i(isc euiin li'iiis, ip-c aginis; iiiiu-i. qiiia nalus;
liiiiM Mnifn iiiiiciiin, i It; aiileni ohleni|ieraiis Dco sol- arics, qiiia iiiiii>olaiiis. S<-d 'luid est qiiod iii veprdius
volMni. nn|iosiiil ligna, scrvns li:i;rcbai arics illu? Criix eoriiua liahcl. Siciii enini
•vil S;ra\ii a.«,iiiiini,

longe. liimisil, so'iis ('itin (ilio ascendil, iii tiiilco ad n diio I so S|)C( i3<n critci»
giia ciiin c<imp:igin:iutiir, iii

lorinn perveiiil, anicqiiiin filiiis vciiiret ad lof-nni reddiini. Unde et scriplum e^ii de co. C.ornua in mn-
^acrificii, iise sibi iiiiiiiotaii<his ligna portalial. Deimlc nibus ejus sunl. (^.niihiis ergo b.Trcns arics cruci-
Ahraliain gI:i<lio aima:ur, et cirii jani pettc leiirel, liMiih Doiiiinuin sigi i ical. Vcfircs aiilem S)iinR siint.
ndiiionetnr nl pnrcerel; el non lanieii sine sacrilitif», Sp ii.T iniqiios et peccalores sigtiinc;)iit, (\u\ suM^eii-
Kine saiigiiiiie fcrvoii cedil. A; parel iiaiiif)ue aries deruiil Domiiiiim cnicc liit< r ;;piiias ilapte pccca-
iii

iii vepre, iiiliaTens fcrnibiis ; iniinotalnr, peragilur-

toiuin Jiidieorum suspcnsiis esi Doiniiiiis, sicul per
»Hie sarrificinni, peraclo sacridcif» dicil ir ad .\lira- Jereiniam idciii dicit : Spinis peccaiorum suoruin
liani lie»cd>cnm libi, et muUipHcaio si-iveu luniu sictil
:
circumdedit ine populits liic. Atii Innc arieteni cor-
iiellas cwli, et velut uimam iiiaris ; pos\ideNi senien nibiis iii vepriliiis obl gainm , cmiideni Cbri-tiim
litum portas inimicoriim suorum , el bcnedicfulHT scnserutit, anicqtiam iii!ino!a:eliir biiinis a Jiiihiis
\n seminc tuo omues geiites lerra: , quia obaudi&ii coroiiaiuin. iN-raclo igiiur s;icii(icio dicilnr ad A ra-
fOfi mcre. iiam In seniine luo benediccniur oiuues ijentes.
:

Ejpliratio spiiiinlis. A;;e iiinc videatnusqiiid— Q.iaiido otiim lioc racliiin csi, ni^ qM:imio dicil ille
arics Fuderuiit maiius meus, ei p^des meos, cl dinu'
siib liiijiis sacranienti laieat niysierio. I^ie entiii :

Abrali m
qiiando filinin iitiictini penlnxil ad iniino- nieravernnt oiunin ossn ineu ( l'5(im. xxi, 17, 48)?
landiini, iiabciiat personain Dci P:ilris. Scd quid e.st Iloc cniin quando peracltim est illiul iii Psaniis sa-
«liiod emn scin x si srepil ? Dens eniiii iioii senevcil. criiiciiim, lu ic m
ipso Psalmo diciuui esl /{ctni.>( s- :

Sed qnodaiiniodo ce.iiur clconvertduiural Uotninuin uuiveni fincs teirco,

ipsa proniinliatif» de (lini^to J
lui
seniier:it, qiiando iialits esi ('<li'i->lus, inclioata est et adorubuiil in conspcciu ejwi unnenK pnlrite (jrii-
ab ubi
A(l:iiii, diciiiiii esl, Erunl duo in carne una C tiam. Quoniam Dommi ett regnuin, cl ipf,e dominubi-
{MatHi. XIX, :") : sacr;iniciiliini iiisid iii:igtiurii, lincesi, lur (icnlium (Ibid. 18, 'iv]. Jniiuvlalo ergo Abraltain
in Cliri-.to et in lccle>i;i, cfmipteinnj est sexia i-lale oriite pro Isauc fiio suo, vocuvit nomen loci illius,
s.TCiiii, qux scncctani Ahralix q*ii:i ipsuiu
siciiificat :
Domnus : pro eo qm.d c.-l, Doiiiiiins vidcrc fe-
vidil

Mcramcntiiin Dei loiij;:i'Viim eral, ei scncclns Sarui cit, uliqnc pcr iiicarii;ili(»iieiii. S<;i|tiiliir De Job ct :

in piche Dei, boc e^l in niiilliiii<)i'ie pniphetanim gcncrc cjus, ut veritas patclacia claieai, cdijccri
lioc idem significal qiiia in fino icniporum ex 'psa cupio.
:

plelic s:iiictarum animaruni nalnscsl (Ihrislus. Sleri- llieronymut. —

Et nunrmvriinl .\braham dicenles :
litas atite n (>iiis inliniai qtiod iii hoc s.tcuI<» spe salvi Ecce pepcrit Melclia el ipsa (ilios Nachor fratii liio,
et in Cliristo taii(|iiam iii Isaac oinnes
r:icti siiiHiis, lluz riinogeniium ejits, cl Uuz fralrcmilHus, ei Cu-
\

n;iti smniis, qiicin pailiim Ecclosi.x iii line tonip; rnm uiuel pairein Syrorum, el Cascd. Priiiiogcnilus Nacbor
inirahili Doi gtaiia, non naiurali fccnndilale p'0- frairis Abraliiun de Metcba iixoic cjiis fil.a Araai
plieiavit. J;sin deiiidc seqneinis bisiorii! sacraiiieii- naius csi, lliiy. dc cujus Ji»h tiirpc (lcscoiKlii : sicul
liitn, f(ti(i(l imauinarie portemlehal, iiispic:eiidiim scriptimv esi iit cxoid.o volumiiiis ejiis Vir /«»/ in :

Osl. Onis ergo in Abiabani (ul pr;rdiciiiiii) per iltam terru llux, Job nomen ejus ( Jifr i). .Ma'c igilur qm-
iiiimolatioiiciii (igiirab:»liir, uW\ Pa'er excelsus? Quis daiii xslimaiit Job de genere es e Esaii; st<|U ilcio
iii Isaac, iiiiii Oiirislns ? N:iin siciii Abraliam uiiicmii iltiid qiiod in liiic lihn ipsins bahcliir, co (imid ilc
el (lilectnm l:liiiin Deo vi tiniaiii oblniit, 11» Doiiiiiiiis S)r(> scrmone lrai<sla uiti est, cl qiiarius S'i ab INao,
iiniciini Filiuiii snnm pro nobis El cl rcliqiia qiia; ibi coniiiieiilur, in llebi.Tis v<li.ii» -
oniiiiliiis tradidil.
»icul Isaac ip e ligna pdriabat, quibueeral iinpo- £) iiihns iion babeiur. Secuiidns natiis esl de Meicna
.sihi
iieniliis; iia et (ilwisiiis gcstahai iii bumeris lignuin Uii/., qiicm Scpluaginia l{.»iiz ir;iiisriMTe voltieiuti!.
tTUti», iii qui) ci:ji crucidgcndus. Duo auiem servi El cx biijiis geiicrc esl lialaam iltc diviiius, til lle-
illi dimissi, cf non pordncii ad loctini sacrificii, Jii- bri-i liaduni, qui iii lihro Jxb diciiur llciius pniiiutn
d-Je.is figiirah;i:il ; (|ui cum servibicr vivereiil, ei cai- vir saiioiiis ct propbcics Dei ; postca per imjlieiJien-
iiali er s:i|ieieiil , noii iiit(,-lligehaiil liuinaiiiialcm tiam cl desideritini iiiuiieiuin, dum lsr:iel inalc-
Cbribii, iioii iiiielligebanl passioiiem cjn^ ; ideo noii dicere cuptl, diviiii vocalmlo nuiiCiip.ifis. Et iriUiis
pervenenint ad locnm sacriiicii. Cnr aiilein dito s( rvi, esl Ihlui filiiis Diiradiicl liuzies, de liujiis vid.-liccl
qiiia ipsc in dividcndn; eiai. Qnod la-
dn.is parles D;:zi ra ico (lesccmiciis. (jiniiiel vcio paier csi I).»-
ciiiiii esl Salo:ii(»iie peccanlc, quando divisus est iiia>ci. Ip-a eiiiiii voc.Hir Arin, quc liii; pro Sjri •
jdeni popuiuN loco regni, ikim errOiC impieialis, q .i- scriiiM esi, el ip^u nouniio hgilur iii Isa.a. (^:iscili
liiis cliam s;i'pe pcr pr.-plicl;im diciliir \vcri>ulr x :
(|Uo(piC qitariiis cst, a ((iio Casdei, iJ cst Caldii,
Isrnel, el praviiriciirix Judu, ct reliqin {Jeren\ iii,8). pUjiea v0v;uti suiil.
Asiiius au'em illc iosensala esl siullilij Jaih.-onnu :
De obilu Sarte.
isia insensiiia suilliiia porlalial onmia sacraiiiCita,
cl qiiOil r(;reb:il nesci.hal J..in (|ii()d dicluin esi cis, Uieronijmus. — Qualeni deb 'uius act ipere 1 c-in»
Exapetlate hic cum
usqnc, /icrtfr/iiiiur ad vos ;
u&iiio, Arboc, iit qiio S;ira inorina cssc peibilieiur. Morinn
Ap'sioiuiii aiidi, Cdcitas cx pn.te in Is acl frcla r-.t est, inquil, Siira in c.vitalc A boc, quiV est in i:t /%
iHom. XI, •:i)j. {^nx i.xcit.;b tx paiic Csl liic cuiu hac fil llcirvn in icna C'«.mi.;»». lluc au'.e.n qiiuii
 »21 QVyf^STIOMS SLPKi; (^KNKSIM. zn
liic. pn^iuim e^f, Im vailft, i:» niit)icn(io!S Coiiiriljiis A Aliiia nunquam virginescribiiiir :ei iiabei eiy-
nisi iit

iiofi li:t!)pliir. IMomeii qiioiitie rivii:nis Ari)oc |ia(il i- niologiatn «Troz^u^of, id esl, abscoiidila. Scripiimi cst
liiii a s<Ti!)onlilii)s legfiiiiliu-qiie coi iiipiDin »sl. siquidein in Jnb, Et sapienlid unle i ivenitiu , el iiuit
N«>(]ite ciiiiii SopuiK^iiitn Inlcrprcles iio-
p<it:iii<iiiiii locus intellgenliw, et uhscondiiur ub oculis uwnis
iiim (ivil:i(is n»:l)r:r;« l»;trl)iro, coriiiple el nliier vivenlis. Ubi iiuoc dixiiuiis, Abironddur, in Ilebr:c<>
q: aiii iii Miii clnqiii;) diciinr, tr:(ii8lii|is>e. Aitioc propicr de(;li((aii(iiiciii veibi aliiec liijda.iim esi
cniin niliil ((miiiiin signilic;il, scd «ii( iiiir Arljcc, lu,c dicilor liiiic (pi:d siuiile, licci ma culiiio yc-
I>i;ia;ina
«*si (|ii:i;iior, iiiK.t ilii Alir.iliam, haiio el J:i('ol) ooii- nere doclinclur. tl io ilcgooriiio liijris scripiinii est
Hiii Miiii, ci ipse princeps iiiimuiii {;eiieris Ad.idi, ex piirsoiia Llisei lo(|uciilis ad Ciozi Ei Dominus :

iii in Jtisii iiliro ajicriiiis lieiiionsir.tinr. S(;i|iiitnr. abscoud.t a mc. i^lrgo alitia ipiod iiilerprcaiur abscuii-
l)ix:tqHC Kpliron ad Abralimu
Audi uos, ciomne ; diia, id esl, viigo nioiia diligoiiiia cusiodita, inilii
rex, a Heo Itt notHu «, /)f/i
es vobit, in clecln se^uilcro iii;;joris videtor e.^se qoaiti
laiidis virgn. Viiga
tiiorinuiu luuiii. l'ro regc! priiioi|ieiii lialicl sive du- (pii, pe juxia A;iOsioitiiii poiest esso coipoie, ct iioo
rciii. Nasiii qtiippe iioii rcx, bciI dux dicitur. Se- S, iridj abscoiidiia vero, t|Ui;virgo csl, tnironji^
:

qiiitiii: viigiiiiialis iiabcl, ui \ii'go si( ot ab.>coiid ti. Li qii:t:

El appeiidil Abraliam Fphron argrnlum, qitnd locit- abscondila est, jitxl.i idioiu.i lidjjtia; lle:iia;du, coose-
tut csi in (luribus liliortnn II el. iii llctiraio siciil qdciiier cl virgu es( : qua; aii:eiii vi yo, umu !,t.uiiii
i^ic posiiiiiiiis, piiitiiiiii iioiiicn tjiis sfriliiiiir Kpiiioii, se<|ui:iir ul ot abscuiidiia S't. Iloc tdoiii verbiiiii el iii
ycciiiidiiii) Lptir:)ii. P<isi(|ii:tiH cinm pi( lio vicius cst Exodo de Matia sorore Moysi vif^iue lcg'tuii&.
til se|)u criiiii vcndorei, el ;iccipere( urgciitiiiti, licet » lur Judti itt Sctijiiiiris aMcnbi poaiiuiii
loiitlaiit ig
I (igeiite Al)i uiiiiiii, tYM( i:l((-r:i, ij!i:e pru a
iipiid illns Aina, ulii ad.ilosoeotulam laiituiii, el uou viig iieut
iej;iliir, abl.il.t de cjus iiosnniC vi^i pro co i''.pltn>ii
: sutiel ct ciiiicodeiiius eis<iiiuif qu 'd io Laia aj) id
:

ajipelinius cst l']|iiir:iM, si;;iiiiiic:iiitc Scriplura ttoii lius dicilur E.ce \' irgo concipiel ei pnriei, iioo ab-
:

('iiiii riiissc constiiiiiiiaue perrec(:L'i|iic virliiiis, qiii scuiidiiain virKiiiciu. sud adolescciitula<n sigiiilicare
lioiiicrii iiiciiioiins veiidcre iiiorltioriiiii. S i:iiil igi- jjitt niitiiaio. S;^:(piilur,*
liir qiii sepiil ra veiuliianl, el iioit co^iiiidir til acci- Ei diiiiserunl Hebeccam sororem suam el subtiait'
I
lant prciiiiiii, scd a iioientibtis exior |tii'iit,
tpiii(|iio tiam ejus, ct servu.n Ab.uha: et viros q^i cum co eruul.
iiiiiiiuiaii iiniiieit Mfnn, ci pMire i|ii d de itior.iu lu llob it'0 liabel Et ditiiiieruni ILb ccum sorurciu
:

Corniii, ciiiii iii;iiii iie repiclieiidnlur occulte quud suan, et nulncein ejns, ci iervuin Abrahiv, ei viros
iiiviiiis acc.-per.it. illius. UocciiS quip,ic er;il ul ad iiojil;as abs |u<i pa-
Ilecnpitulaiio. — Moritiir Sar.i ccnlesiitio viccsiino reiilibiis virgo piulicisceiis, uatrici^ s./laao luvcio-
nitno vil;i! sti:r, ol cinpio agro ab Fpliron, Sepcliu il lui. S.'quilur
eani. Sed qiiid sibi vclil qiiod S;ira iii scpucro du- Isuuc iii.mque habiiavit in terra Austii, ct eyresiit
plici scpiliiur, iiossc ctipio. Iluc sane scicnduirt Cil ul cx^rcerctur in cuinpo uu vesperam. Ciiju» ^igii-
(|tiia aniiiia qii.i- saRiiilo iiio iiur ui Deo vivai, gcoiina licalioiiis sil i^ta cgressio ls:i.ici;i <a.iijMtiii ad vo&|)o-
viia- rcqiiie siisei|)iMir, id c-t, iuactioiic Loiii upeiiS, raoi, scrc dc^id<;io. iloc iiiilii videlur &igoiiJcari
et coiiteinplalionc i>iviiiilalis. votle, Uiido a Palre ad iiuiiiulau.luui (pKiuJ.iin lueiai
aliditcius. Qu id au eiti ail : El eiiresiuii at ul exerce-
De juramenlo servi in feniore Abrahce.
retur incumpo,i\yiyu\ Gru:ce i\\tu\xi k^(i\t(T'/ii<70Li iti lle-
lliero^iymtis. — Eral aulem Abraham senex d''erum- G iira;o liabol : Ei eyressus al Isaac ui loquereiur iu

que multoium. Dixilque snrco fuo ieniori, qui snpra agro dcclinanle jam vcspeia. Signilival auieiti secun-
imnia cjm crai: Pcnc manuin tunn subfemur meuin, ut dum illud quod Doiiiious solus or.ib;it iii utuiile,
adjuiem te per Deum cceii el lerrte, ut uon ucci^iias eiiatti i^aac, qui iu t) jio Domiui fuit, ad or.ttionein,

rxorem filio meo de (iliiibiis Chanaiiaforuin ; sed ad qujsi viiuut juiluin douio egres.>uiii, el vel iiooa
li ira, vci anle sulis occasuut spiritalcs vicuiiu« obiu-
lerram el cjgnationem meain proficiscaiis, el mde ac-
cipies uxorein lilio iueo haac. 1'vsuiique senus ma- lisaie. Scquiiiir.
nuiu suiin sub femtir Abrahce, e: juravit ei. Cnr i-i le- LisciPii.t;s.
iiioic Abialijn jiiral, <|u;tsi iii loco snict"? Stiper
verbu iioc iraditnl iiebruci quod in saticiillcatiuMc, \idensqiie llebecca Isaac, tulit theristrum, et opt*
No^ dici- ruii se. Tucristruin quid sii exjiune.
iioc esl iii circiiincisiuiie, jiiraverit. aiiterii

mus jiirasse euin in seniuie Abrali.i!, iiuc esl iu llACI^Ttn.

tJrisio, qui ex illo iiisciturus eral jtixia evange- :
Tlierislrtim etcniut palliuut d;ciiiir, getius eiiflm
iislani Aiat(li:i'um loqueiueiit, Liber geueraiionis Jetu
nuiic Arabici vcslimeiili, quu iiiuheres provinciu:
Llirisli, fHii David, ftln Abraham. Seqiiuur.
illiiis uluntur. Soquiiui:
Perrexilqne senus in Metopo-amiam Syria:, sletitqiie Ei adjecit Abr^ham, ci accepil uxorem nomine Cetu-
juxia fouUm, el ecce liebecca itiiH adaquare greges
ram , et pcperii ei Zamrum , cl Jecsan ei Madan, et ,'

el ail servus: Ecceego sto stiper fonien aqua, ei filiw

Ma.lian, Jesboc el Sue. Jecsan yenuil Sat>a et Dadan.
huininnm civiiaiis eijredienlur ad Itnnriendam aquain, |x Fiiii Dadan fiierunt Asmrim, ct Lrlusim, et Loomini.
el erit, virijO quce egredielur ad hauricndum, cui ego
filii Uadian Eplui, ct V^her , Subu , et Ileiuci a
ttixcr : Uit mihi aqnam de hydria lua, ul bibam cl
I
Abida el Etdaa. Omnes filii Ceiuia. Deditque Abra-
t';ilor.i u>que, Jp^ia em qun:n preepitravil Dominut ham universa qttce liabutt, Isaac ; /iiiis auiem concubi-
fi io doinini mei^ ol iiuoii >e(pi t ir. Tuiiiqu:' t r iiKiu-
uarum quas Itabuit, dedil mumru, el dimiM e<)s ub
rem auream, didrachmum pondus eju IS;iCe quod iii Oriente ad
.
Jtaiic filio suo, cuni adhuc viverel iu
lioc Uico pro d drachinn KCiibiur, seoMKicia est.
Oiienlalcnt ptayain {Cen. x\\).
Secel vero qui Laiiiio serinone siclus curuple appel-
la'ur, uncia: po idus liabcl. (joi sibi vult quud sic I
MSCI.^ULUS.
tain varic in Iranslat iinibus iiivenilur. iii aliis nain- Qnv esi istt C«iura , aul quu ex geoere , vcl
i|Ui; scrviin A!)ralrv dixi^se cntiiperi : Ei ecce virgo tiomiois oji^, qdXso ui dicas.
qax- bii iiiioijirctiiii)
quce egredietur ad hanrieudum, elc. in aliis ver.j pro
M.VCISTLit.
vi gioe adMlcsconluljiii legimus, tpix quom') |<> ^ibi
iiaiu;pie ado- Cclur.i copulaia iiiterprelatur,
llt'br:Bo scriiioiie
iiivicein coiig>u;int, doco. Iii ll-.ib-3C')

le-ceirul;iiu quoque, (piae Gru;co serini) le v;(/.v(? di- aiii ipiam ob taus.nii susiiic.iultir ilebia:i mu-
vicl.» :

qiif, Sa-
ciliir, ibi |o^i;oiis Al:iia ipiod quideiii in I a^a ha-
:
lalo iiomiito taiiidoui .sse Agti /tjjyp iaoi,
deir-;-
l»eiiirnoinine lioc loco, ubi iii noslris codicibns sori- la morliia , tr.iu^ieri: in uxureiii , ei vidtdtr
1» Abi.b.e exciisaii ;> tjs,iic siiicx posi
nioitem
piMii csi Ecce Yiigo coiicip'et. Kl Aiptila iraiHtulil
: : ptti j
uxons veiula^ novis argii:iliir tiU(iiii'» l.i.-civijsc. Nos
/'.<fc arloleicenitia conc piei ei pnriel. l'.l lu llebfJHO :
qitod itic.riuui e^i reiiu<i"iC!ii'S, hyc ditimus q"od
tccc ttlina concipel. Nounilnm ergo qtfid nomcii ,
 ,

".^7. l';EU,T. VENERAniU.S OFP. PARS II SFXT. II. — DLT.IA I:T SPlJlliA. 3^21

«l(> r.fliira nnli lilii Ahr.nli.im ,

jiixl:» historicos llo- A Ju(l:t'i, qiiia c.irmli.i liicia secianlti.- : pr.^el^^r, Isaa^
ltr:]-oriiii), ocriipr«veriiil Tc'.>y>o<jiJTtv el Ar ihi im <Jin'- eiiiiii iiiiliiis est ireres, ulique (jiii') iinn tiiii c:iriiis,
liiiiii: viifaiiir E>5«iy.wv, n>t|iie .'iil iinre lliiUiuin. l)i- scd fiiii promissioiiis (Jepui.iiiiur iii seuiiiie.
(•i'i»r :mleiii iiiius cx iiovioiis \hiali i'. qiii a|»|)el!.iba- De niorle Abrnlto:.
lur Oltlier
ilti
,

viiii'* liitsliliiis
«1..xi-se :iilVR'S is
CDiisc lis.-ie,
Lilyam exereilum
ejiis.|iie p .sieros cx
.

iio-
cl
Hipronijmus. — Et moriuus est Ahraham in sciie-
ctiiie hoiia, spnc.\ rt pl.tiitis ilionim, ei coileclns cst
iiiiite :>lavi Arri«':iiii imncii|>:>s^e. Iliijus rei leslis .-ii.

A'e(aiiiler i|iii (liciuir Pi)!yliisii>r, ei Cl. (>il<-iii;is

ad poiitilnm sutiiii. Male m Se|itiiagiiii:i iiiierpreiiltus.
,
aJililu;» c>t : Abrahum defic-ens n.oiluui eil, (piii
<-o«nom''iilO M:i'chiis , Gr;Pco seiiiione liarhnr.iiti
iioii ctiiiv nit Ahr;tli:«; (leficere el iiniiui. Ilhid (juo-
lii^ilo i.iiii reiexciiles. Qii".(i niiieiii ei fiiii lJ:iiia:i
qne i|tioil po^uimiis
iios In senecule bona, senex ct
:

fiii-niiil Assiiriiii,f.{ Latisnii , ei Looniim irt A-.-(i- ,

plenus, iii Gr:i'cis coilicihus poniliir Pleniis clicrum.
rim, ii) iie;:(>ii:i(oies iraiisrerri piiiaiii, L:ilii->im ^eris
yiiod ciiiH seiisiiin vide;iiur expoiieic, eo (juod liice
feriinMO iiu-iall.i ciitliNitcs , LoiKiiim Vfrits,jA«o;;/of,
cl diei Oiieriims pleiius occuhtieril.
jl csi , I
riiici-|is iiiiili:iriiiii Iriliii.im aU|iie iioptiio-
riiiii. Alii ch lioc As.>;(iriiii , voimIhs Syios es^^e coii- Jicin Itac nontina filioruin Ismnel in geuerationibut
leiiiliiiil , el :i |ili-ri^qii '
(ijiis Abr:ih.i; cx Cclura , 6U1S et nouiinibus.
()<'ciip:il.is liuli:c re^'i<iii(!S. Uieionyinns. —
Piiwnyeintus Jsniaelis Nnbnjolli ei
Rtcapilulaliu a jnrtnneitloieivi iu [•'wore uaqne plins Ccdur. el reli(|ui iisijne .td emn locuui iihi ait Kl
Ceiurcp. —
Aiiim;i(ivfrlfiiiliiiii ciir Ahiali.nii scrvi) linbiuneruni ub Uc.Ha nsqne Sur, q ae el conirafi-
:

siiii dniMil, posuilaiis jiirejiirau lo lnliMi l'one , :

^ ciem JwiijiUi veniennbus in Assyrios, in conspecia oiu-
iiiijii t. manum iuam aub jenwe ine , ei iuljnfo > niuin [rulium Miuiuni lecidii (Geu. xxv).
per Oeuin cceli (Gen. \xiv). Qiii.l s hi vull, Dcns coeli Dutidccim lilii iciscuiiUir l^macli ex qMihus (ri- :

ad reiiiiir Ahrali.e, iiisi iil c.ii;i)<scaiiir sacr:iiiirtiiiiiii. niogeiiiiu» finl Mahajolii, a (juo omius icjjio ;tl)

I*er feiiiur t CigD ijiiii: fiiii ilia

niiii gciiiis iiilelli^iuir. Eiiplnaic n-qiie nd iuue Kuiirum Nah.ithen.i uj>|ue
coiijiir.itio insi i|iiia sigiiilic^ihaiiir de gencru Ahra-
, luidie diciitir, pars Ar.ihi:e esl. ISain ei lili.K
qu.i;
liam iii ciriie vciitiiriiiii Dcum coeli. Scinor antem e..niiii opiiiil;i(|ueac p;»gi et luiinia c;»sieila, et
isle ima^mcm li:ihiiil legis peripiim .opntisa, id c.st, irihiis hormii :tp|iell;)iio c cclchiaiitur ah uiio ex lii<
<^lirisli Kcdcsia (le«p(tiis:tli:nur. A!'iit ila jue puer in Ce lar iii de»eri<i ei Dum a!ia n gio, et Tticm.iii ad
i

31esopoiainia,n , in €n'Uilein Saclinr, sutitiu^ circa Aiistruin, et Cedma ad Uricntalem phigiai dicitiir.
fiintem qua'rens tponsnm filio d-nijni sui (Ibid.). Sic Uu<id autein in exiremit liujus capiiuli ju\ia >epiii:i-
el lex, iiu.i! post hnilem haptis-
tiihiii esi, veiiii ;td yiiila legimu» : Conira faciein oiuniuin fnuium suoruni
iiiatis, ihi oratis ikm tiriii ci viigo l.ehcica id est, Ec- liabilabil, verius e>t illud i|Ut.d iios pos:timu-. Coruiu :

clesi:!. \ idil uviem liebicca iiucmm, itl esl, seriiKtiicm onmibus frulribus suis occubuit, id esl, iu iiiuiiiliu>
propheiictiiii , depunii de humero liydrinm (Ibid.), umiiiuni liliurum suoium morliius cst sii|icrslililiiu
titi ;ue olataiti Imiuiiem
s;i'Ciili laciiiidi.uii , et ad liheris, ei nullo priiis morle pr.erepto. Fralres au-
propheliciim sc iiicliiinl seniionem. Acccpit auleiii tem |iro liliis appelljri Jacoii ad Lahan dciitonstia',
:i picro iiiaurcm nurcain, id est, sitscepit fidei ormi- di( eiis : Quid e^l peccaluin ineum, quia perseculus es
ineiiia , vel nionim, vcl eiiajn aureos Scriplurarum pust me, el quia scruiulus es oinniu tiasa mea (Ceu.
8'-nsus, ct claitim argenti elui|uiiiin sic(|UC sccuUi XXXI)? Quid inveiiisli de umverai: vasis domus lu.e ?
;
p
^
imertiin licliccca venit ad l^aac. Secuia veriium pro- poiiatur corain fratrihiis ineis el Iratrihuit luis, et
jilielicdin Kccicsia. ve:il ad C risitim, quc lameii liijiidicent ioier nos. Nec eiiim possumus ciedcre,
«aiiieli d<irso dedu iiitr, (|iiia ad Clirislum ex gen- iit Scrtplura cmiimeiiioral, quod Jacoh, excepli»
t:li atc blcclcsia pr.pcrans iiiioriis \iiiosis(|ue viiao liheris, secum Iraties ali(|uos hahtierit.
veieris coiiversyioiiihus iiivenitur. Qua;, Jtsaac viso,
Sequilur d€ conceplione Rebecca;.
de^ceiidil de ramclo, qiiia D inino aguilo viiia sna
geiiiilitas descruii , et ah clal one ceisiiii.liiiis viain Deprecatusque esl Itauc Dominuin pro uxore tua,
liumilitaiis peiivit. Qux eliaui et verecunilaia patlio eo quod tleriiis esset, el exaudivit eum, deditque con-
velahilur, quia coraui co de errorihus prioris vilie ceptum Jiebeccac (Gen. xxv).

coiihmdilur. Qiiod vero iiicliiiaio jaui clic egrcssus JJieronijmus. Ei coiice^iil Rehecci, et movehaiitiir
est iii agiuin Isaac, hoc signilicahat quod exircmo liiii ejus iii ea. Pro iiiotione Septuaginia poi^ueiimi
liujtis iiiuiidi tempore velnt diei lioc veiiiens
in iiilerprctes tTxipT^v, id csl, hiiiehaiil; vel, utAquiia
Ciiiiittiis, qiii qtiasi iii agrum loias exiii, quia cum iraiisiulit, co ilrmgehantur liiii in utero eju>. Syin-
«il invi».ih,lis se lamen visihilem in hoc iniindo niaclius vero ^(£ir).£oy, id csi, iii siinihludiue iiavis iii
,

vciiienii ex geiiiihus £cciesi;c dcmon-lravit. Invenit siiperlicic lcrehamur. S-qiiiliir : Egrcssu^iiuc primua

auieiii eiim Lcciesia ad puteum visionifi, id est , in rweus, sicul pcllis pilosus (Ibid.). Lhi nos pilosuiii
<;on(eui|ilalione et iiilelii;;en(ia verii:tiis, ubi imei- posutiniis, iii IJehr^KO liaiiot Scar. Unde et Esaii,
^«•ctuiii porcipial aiiiurem stve lavacrtim a(|ii:e siciit et aiibi le^iuius, Scir, iij est, pilusus, esl di-
,

tihi piirilicetur ; sic^pie dehiuc copulatur sponsit CtiS.

Mio Ciiristo adhjereiis illi gluria a^tcrnilatis ei
, D DISCJPCLUS.
leijtiu.
ii:im pitst
Seqiiilur. Quid eiiiin sihi velit qiiod Ahra-
ohituiii S.r.K Cediiam dusii iixoieni?
Grcyoriut. —
D^ni Abrahw promit't dieent : /«
Isuiu vociibiinr Ibi semen (Gen. xxi) cui ei:am ilixil ; :

^uiii|iiid oh iitcouiineiiuaiu duiu esset jaui :elale ,

J*alrein multarum (jeniiuin posui le (Gen. xvji); cui
4;raud»;vus? Ah&it, sed proptcr fiiiorum procreatio-
riirsum promisil dicens : DcnediceHS bcncdicam liti^
ue.iii, diiin A\\ senien qiiasi slella; r^eli ei Isaac liltn
et muUiplicubo senieu tuum sicul slellas cwli, el VfliU
Itritmuteretur. Ergo videainus , <|iiid silii velil isiu
armam, quce ew m liitore maris (Gen, xxii). Quire
(.euiia iiisi qiiia sictit A^ar el Jsiiiael sigiiilica-
aperte coiislat qitia omiiipoleos Deiis seineii Ahrali;«
veruitl carnalcs Yeteris Tesiaitienii, sic et Ceiura
in.ttiplicare p. r Isaac predesiinaverai ct latnt-ii ;

et lilii ejiis signiGcaltatil hxrelic.os, qui se ad lesta-

scriplum esi : Dcprecuius e>t I aac JJoininnm pro
mentum Novuiii aeslimaiil pertinere, ai;d filii eoncii- ujLore suu, eo quol sterilis cssei; qni exaudivit «iwti,
iiiii.-T! dicuiilur. So u Sar:i seniper uxur vdcaliir, sicut
et dedit conc, ptum Jiebecto; (Geu. xxv). Si er^o iniii-
seriptiim est iua est lotunibamea, una ett perfccia
:
lipticalio geiteris Aliaha: per Isaac pixdiistiQaU
tnea (Cant. vi). Se(|uilur. Quid dalur iiileiii^i quod
luit, eur cotijti'^em sicriieia aecepil ?
Ahraiiam cunciaqii:i; possidehal dedit lilio suu Isaac,
tihis anlem coiicuiiin:irum, lar;;itus esl muiiera et se- UiGISTCR.
ii:iravit ahinviceiii. Daiiiur (juipiie et iioimiilla inuiie- Ea namqiie qujn. viri saiicii oraB lo effiriunl, iia
in fiiiis Conctihiii^irMMi id esi, caroalium, sed iioii , pr:i;desiinala sutil, ut preciims (ihtiiieauliir. iN:tin
{iciTcniuni ad regnmn priiini-.sum nec hxretici iiec ipsa iiuoqiie pciemii.^ reum prjcdcsiina.io ii:i csl «h
 r.2S Ol/F.STIONKS SLPr.r, CENES!.\f. :ii(i

«miiipotonle Dtw <Iisp'isi:i, m .jd (mc clf.cii ox l;i- A sicrilirin carne^ ac iiien^ ^.c»] CTinf is qiiapn^rct, qjias
Iwue pervomaiii, *|ii:«ieiiiis |)tisiui»ii(lo luereadiiir ac- afcuiatiiis exli IktiM. Ei ctini ad j.'riis:i|ciii diriinr :
ciiicroqiiotl ris oiiuiipoiens Deiis aiile siKcnh ilon.ue llnx fnii iniqnilas Sortoniic sororis lu.c huperhia, sa-
disjio^iiiii. Qiioil iiirii;ii voniin sit, pensa qiir pro- turiias pnni.i, ei nbiindnniia i,iju(e [Ezech. X\i), :i|iene
posiiisti, el coiiciic valcs |irol);iri', fjdia |»r:r(|.'Kiiwaiio osleiidiinr qiiod idcirco salntem pcrd di(, (|nia ciiin
prcciliiis iitipleitir, qit^iiiilo is in qtio miiliiptir:ire sopcili.-n viiio mciisur.ini imino ler.ii;c rtTei tiiiiiis
.seiiien Alir:tli;e |ir;i'(1estiiiaver;il, oiaiioiie oltiiiiiiit, exccssil. Ilinc |iriiiiii;;»!iiiloruin glonam aiiiisii, qui»
lil (ilioS l):<lii'rc pnliiissct. m:ii;iiii ;r.slude^idcr.ibiletn ciliuin, id cst, leiiiiculani
Itecapilulaiio. — Igiliir ls;tac, ffnm ro<jarel Df>mi- coticiiiiivil : qinni dum vendilis priinogeintis |»r.i'iii-
imni nl p;iicri'l iivor ejns, (jii i- sierilis erat,coccis- |it, qiioiiiodo iii illo apiietiln anliclarel, .dicavji. i

sil noiiiiniis ipi;i>. pONliil;ib;ii, illiiiciiaiiitirqiie geiiiini Wf!iloe cniin ciini*, scd ap;iclilns iii viiio csl. Uode
iii iilero ejus inrln-i aiig.isii:i (jii;)h (liiin ;i{,'ercnliir,
: el i.iui ore< cibos |ilcru:i)qiic siiie ciil|>a suniimns, el
inlcriog^vil Ddiiiioiiiii, acccpl rcsr>on»>utii Dia' : abj''Ciii>;es ii!);i sme reaiii coiicnpisccnli.c d.gu.sia-
gentcs in ntero ino snni, i'l duo popnli d" v.nirc fuo tiiiis. Ilic (|iii|ipi>, (|'ie 11 dixiniii-, lOsan, |irimi!iiiii
diiidentiir, popntu&que popnlum superahil, et mnjor pni liMiiii tila |»ir.l;ilii. cl l'.li;is in crciiio vjnule cnr-
teriiicl minori (Ibid.). i^n<ni (i^urilitcr ridum cli;tin poris c.iriiis ciiciid.i s«;rv3vii. Unde ei anliqiins lio-
ipsis Juil.iiis noti (rcdeiitilins notiiin cst, qnaliier stis, <|iiia iiuii < ilinni, sed ( ibi coticn|iisceiiiiaiii csse
popiilns K( clesi;c SyiiaKOg;e po|iu!uiti stiperaiiii, cl can^aiit d ii)iiiati<iiiis iiiieUigi*, et iiriiiinm sibi lioini-
qiioiiiixio pVlis Jii(l;»>oriiiii lenipnn! ni;ijor scrvii mi- iioiit (iiin c;iriiff, sc>i poiito siiliilidit, ci seciiodiini
iiori po|Uilo Clirisliaiiorum. Sii|iiitlcni ct in sii gtilis yj
iio.i c;iriic, sed paiie temavii. ilinc qiind p!criiin(|iie
liobis lioc (lici ^cnics cl diio t'(>piili
piilcsl, qiiod (lii:i.' A ' •!t. ciiipa co.iiitiitiinr, cl ain ciini alijccta cl vilii
siinl inlra iios, \ilioriiiii scilicclalque virlirnin sed ; srtii!n;iiiir. iNcque Adain eieiiim sol-is, ui a velilo se
isie iiiiiior i-sl, ille m:ijor. Seniper enini plnres suiil ponio contiiiorci, pr;fceiiiii ii ii/iiliiliinonis accepii.
niali (iii.im boiii ; cl vnia n(iincro<<ior.i viittiiilnjs ^aiu cniii aliiii.iila ijicLilaio S;)l li iiuslrc Dei:s coii-
suMi, si'(i lameii el iii noliis graiia Dei populns po- ttaria indirai,ali liis iius qn i.-i pcr sciHiMiliam vetat.
pulum stiperat, et major sernl minori. Si^rvit eteiiini b]l ctitii roiicii|iiscciiies iinxia :iUiiigiiiiits, piolccio
<';iro spiiitiii, cl viiia viitniibus cc.ltint. rroceiiit qiiid aliiid qiiaiii vctita di'gii>t;tiiius / Ea ii:iqiie sii-
«•iiim £s:)ii lanquain peliis
priiiiiis rtifus, cl toiiis inenda sunl, qu;VJ iiatur;« nccessilas qiKciil, ct iion
liirsiittis. Deinde cxiit Iralcr ejns Jacob, ei luauus ejns quuK edcinli libido sii<.'ge:il, ne si li c modcraia di-
imptexeral c^dcaneo F.sau (liid.). S«ii cnr ille tolus scrclio liiiiiiis caute ptuspcKcril, illiciia: sc concupi-
rutieus el liispidns, nisi qni popnlus prior propiie-
t sccniiueqiiis voragine iiicrgat.
Uruni ct Cliristi iuit crnorc polliilus, ac peccati et Isidorus. —
^am qtiod isle Esaii primogcnila su;»
iiequiti;c squ:ilorc exstitil circiiindatus. Ciijns ideo propter escatnirairi suu jiinion veiiundedil, ac |>ost-
niinor ca!c:ineuiii tenuit, qiiia inysiice inajoreai po- niuduin palcriM bciiediclioiie sibi proinissa privaius
pii'uin niiiior snpeialus esscl. Scqtiiinr. est , signilicat eunniem po|iiiliiiii Isiaciiiiciim ; qni
Faclns est ICsau vr gnurus vcnaiidi, el Itomo agii- ideo ul Kxddi imliLat lilicr, prtiiio^cnilns liiins duii-
cola. Jaeob aulcin siinplex liabilabiU iit labernaeulis cii|)aius esl , iion soluin priinaius siii iiuiiurein aiiii-
{Ibid). Ll biiulin alia iraiislaiiuiic halieiur, habita- Sit , veruin eliain et regni cucicsiis pr.fiiiiiini pru-p i-
vit doini. ^ raliiin adipisci non mcuil : Domino quod^iitiiiiodu
Creijorius. —venaiioncin Es.iii, ni>i eo- t* id eidein eiprobrante cum dicil
Quid r<5r Auicielnr a vo- :

rtiui Mla Itvtnialur, qui in cxlcnoi iiins Viiliipi»iiliii.s bis regnum Dei , et dabitur genli jaciemi foluniaieiii
itisi cariieni seqtiiiniur; qtii ctiam :igi'icola esse de- ejus [.4/a({A. xxi). fiiiiKi^e.iiij auieiii , i|>s.i veslis
scribitiir, quia amatoics s:cciiii liujiis taiilo inagis eral sarerdota'is , (jua tii:ij nes n lUi Ciini bitiiedic- ,

exleriora incoitint, qiianlo inleriora sua incult:i dt^re- tioue paliis, induti, vic inris |i>^ii veint poiiiificc«
iinqutiiil. Jicub veio simplex in laberiiaciilisliabil;ire oUcrciiHiit. lluc dcmuiii leireni aiiioris «iesidcriu
perhibeiur, quia niiniruni oiiines qui in ctiris e\te- Carucruut Judifi ciiiii glor.a regni rniun. Sei|uiiur.
rioriitus spargitre fugiuiit, simpliccs iii cogiiaiione Urla deltinc /ijoi.; super leirnin. abiii haac ud Abi'
alque iii coniiciciitia sua iiubilaiioue coiisisltint. In melech regem l^ulccs inuruni in (ierara (Gen. xxvi).
taliernaculis enim aul iii doino baiiiiare, cst su inira U leronyinus. Seininuiit aiitem Isane in terra illa, —
nicniis sccreia restringere, et nequ:iquaiii c.\ii;rins etinvenii iu anno illu centuplum liurdei (Ibid.). Licci iu
per dcsideria dissipare, iieduin ad nndla fotas iii- alicna terra seininavertt Isaac tanicn in.n putu , ,

liiant, a seip>is aiienatis cogitationibus recedant. qu.a ei lania leniliias ii.>rdei locrii. Uude ineiios
liierotiymui. —
Dikilque I^sau a.i Jacob Du milii puto iliud csse , :qiiod liabctur in llclmeo , et
gasiuin Ae coctione isia rubea, qnia deficio (Ibid ). Aqtiiia qunqiie traiis>ulit Et invenit in itlo annu :

J'iopierea vucalum est noincn ejiis tldoin. Kubrum Ctnluplum cestimntum id est , ixxTQ-j £(x«Tjivov. Li' ,

«^tiiin sive fnlvuni lingua llebrj^a Edum dicitur. Ab cet eniin ei»deiii iitteiis el as imnlio scno.iinr, ui
eo igiinr qnod rubro cibo vcndiderii priniiiiva &uu burdeum, lameii 3'.»iiiiiatioiies searim leguii:ur, bor-
fulvi, id esi, iuiom sortitus e.st iiomen. dea vero Seoriin. raceiis au.e.ii scripliiia ^ciiti»
Gieitorius. —
De Csau quod proptcr leniiculam p Irugiiin quod cenluplicaveril , vidctnr nii!ii ciiocia-
frati 'vcndideril priinngenila, ita ait
i Scienduiu quia tniu in iiJu virtiitutnuireiidisse iniiitiplicati.iiieiii. I>e-
:

«ptinqtie uos niodis gubu viliutii tentul. Aliquando iiii|ue sequilur. Et beuijdixil ci DoiHinm ci mnguifiia-
iiattiqiie indigentia: lcni|>oia pra:venit, alijuando lein- lua ent otr , et umbulaltat vaUens niagmficnlus Uuitec ,

piis non prxvenit, scil cibos lautiores quxrit. Ali- uiaguus [ueriivalde sive vebeiiieiner (Ibid). Kclicitas
t]tinndo quxlibei sumeiida sont, ci pratpuraie cura- aiiteiii liordei inultiplicaii , iguuro M qticiii possci
lius ex|ietil. Alii|naiidi) auiein ei qualnaie cil)orum lucere gbiriosum. Sequitur.
ei lem|>ore cotigriiii, sed in ipsa qnan.ilate suiueinii Et ubnl inde Isauc, el venil in vnllem Gerarim, el
uieiisurain rcfeciions excedii. iNonnunqiiaia vero et htibiiavit tbi {loid.). J'ru valle torrenteiii liibet uk
abjeciius esl qu>>d desiderat, et tameii iii ipso :i-siu tlebrxu. Nei|Utt enim haac, postquam ni;i|(iiiis lat tu>
itiimcii^i de-iderii delenus pecc.it quji viliorum tciu- csl. Iiabitaie polerat in vallc.
: Ilabilavii aiitein iii
poia niclins oslendiinus, Si iiarc ekcmidis evidoiilio- lorreiie dc i|uo bcripiutn esi De lorreHie bibit ni :

ribiis a|>|irobeiiius. Murtts qiii|ipc bcnlcnliaui pains via (P»al. ciK). De qno etiam i-.tias iciiip.>ic ranii&
uro Jonaibaii iiicnnt, quia in gnsln incilis constiiu- biliit. Scd quia Eltas iioii eral iil Clirisius, ideu ci
luiii edi^iidt tempiis anteccs.^il ei ei /Lgypto |iii|iu- ; l.inens liie aruii. Domious eiiiin nostLr Ciiaiu nt
lu$ «Minctiis III cie:iio ncrubiiil, (|iii:i ilcspeclo iiMiiua torreiiie liadilns esl , Ucdicaiis ri geiiera;iiiiiciii nu-
cilios c.iiiiitiiii piiiiil, giio>< Ijiihuics puiavti. ht tiriina Sir.iin Ci li;ip(isii>i s:icr.iiiiciiliiiii. bc>|iiiiiir.
lit uiiini ili li ciiljia mi:miiI;i csi, qiioil cx ciiiiiin volo t I fodii p.Uuiii Is uc tn vuUe CeruiUH, •'t ii.»e'iil
kuienlolis puer iiun aiiii.^iio niirc cucias vcllcl de ibi putenni uquJ^ vivu' (Ibid.). lA l>ic pro vjlic l(j»
 Ml i;r;!i/i: vlm<:i;auilis opp. paus ii. sect. ii. - didia i:t splc.ja. 528

r«Milem liahpl. NiiDqnnm enim in valle invcnilur A ipso dixerunl, rixaii snnt cnin eo l'bili>liiii. iit esi,
|iiiiC's :u|ii.c viva'. Si'i|iiiiiir. Jiiilrci, a rcguii Dei alieui, sed (liscodil :il) eis. Noii
Ei lodi-ruiii piiipiini iittiruin , el aliercati xunl e inm cniin potest essc ciiin eis , qui in piitcis nqunn li:i-
supi.r eiiin, ei lucaLtl nnieii ejus ininiiciiiic [Ibil.). berc noliint. scl lemin. \'A dicii <is : Ecci' relinqiie'
Pro iniiitOiiiis <|wi)ii A>|iiil;i lr:)il-.liilil el Sy<iiiii:i- Inr vobisdoinusvesir.tdps-.rta [Mtillh. x\iii). hodil
clnis. T/,v civ7f.£r_u:v/jv cl £v«mw<riv, iil csl, ailversiim ergo Isaac iiuviKn p<iieiiin . iiunio pueii (o-
ls:iac

:il(|iie ciiiilr.iriiini , iii ilulir.to ii.ibi;l snlann. I.x (|iiii (liuiil INiori siiul ls;i;(C ,
Mallli;i'iis. M.» cus, Luc S ,

in.* 1 i(;iuius S:il.inaiii eoiiii:iriinn inieriir; t:iri. J();imie<, PtMiui;, J:(coliii-. .iiulas, p;niliis, ei reliqni
Ll fiiilcntnt piiieinn alieruin, el non lilitiavennil cinn qiii ouiiics iiDVJ rc-l:iuicuM polciiin (o lcrniit, cl iii-

tis, el voianl ninnen ej'i6 t.iiilndo (Ibid.). Pn» i.ilHii- vciifiiiiil a |ii;itn viv;iin aquiv sali>Hiis
,
qfiM- sii foiis

dine iii IIcIujmi li:ili>-t Holioboili , :iil |ir,)ii:uiiliiin in vil'iin alerunm (Junn. iv). Seil pro liis adbiic al-
illiitl (|iioJ sii|m:i ilixiiiiiis : Ipse tedificncil yinuen lerc.iuiur illi i(':i icrrrna $:ip unt , nec nova adliiic
cviiiiein ci Huliuboili, lioces:, ptaleus ejut (Gen. \}. condi |iaiiuiiiur, ncc vcler.i purgari evangelici.s pii-
beitiiinr. lcis coii(r:(ili> uiit, .-)p')^t<ilis ailvor^niitnr ; et (pioniani
/'.'/ Abiitielech ivii ad eiim de Gtraris el Ocliozit iii oiiiiiibiis C()iitr.idi('u;ii, liiiii;aiiics, diciiur :i(i cos :

jnoiiubKs ejus, et Vliicol iniuceps miiiliiV ejus {G n. Qiioniam iidigios vos fi;ciilis (irilia Dei, fX lioc jain
XkVl). ud gentes il/imus {Act. xin). I*ost lieec fodil teriium
Pki Ochoznlli in nelir.T.o lialiol fo//e^JuiH amicontni puteum Isaac, et iippe tnu nomea cjus Laiiludo, di- l

ejits, ni iioii l:iin liuiiiiiicin &i!{nilicel qniin ainico- cens : Sunc dilativii nos Deus, et crescere fecii super
ruin Ktrbain, i|Uje ciiin ic^e vcnt:iMl, m qnibus fuit n lerram {Cen. xxvi). Vcrc dilataiiis est ls:iac, id csl ,
et lUiicoi prniccpi exeicitus. Scijuinr : Ciiri^iu-., ei iinplcvil oinucni lerrain scicntia Trini-
Li venerunl scrvi Isauc , cl iiundavernnl de piileo tatis, ct 111 toio oibe laiiludiiicin l<>cle>i.e collricaviu
quein foderunt dixerunt ei : Invenimns aqnain, ct
, el Pr.us iioius lininni erai iii Juibca Peiis, et in Israel
t't»t«rii Homen ejua Sunirilas \lbid.). INe.si;in (inonmtl» noniiiiabaiiir {l*sui. lxxv) nuiic auieni oniHtm ;
m
in l.\X iiiUT|)ielil)US li.iLiealur i'A lenrunt pncri :
lciram cxivit sonus eorum , el in fina orbis lcme
hasc, et nunliavcrunt de puleo quem fudciunt ; dixe- verba eoruin (Psal. xviin. Excunies eiiiin pueri Isaac
ruiilque ei : Son inveiiimus aquam , el vocavil no- per universuiii orbcin le:r:c, foileriinl piiteos , ct
men cjus iuriimcnluin. (Jii:c ciiun clyinotogia ctit aipiain udinibus osleiidcruni, baijtinsitt flposioli
piopitri-a AOiuri Juratnciiiiiiii , qiod aijuani noii omnes fje^ites in nomine Paliis el titii ei Spirilut
iiivfiu.ssct? b conlntiio iii liclir.to, cui inlf.r|irel.i- tuncii (ilalili. xxviii).
tiiMii A-jUila qniiijni'. con>eiilil ei Syiuui^iclius, lioc bi.sciruLus.
s giulical, i|uo(] inveneril ,tiiii:iin, ei proplere.') :ip-
quid tkl qucd piiteos quos Abraiiam
Sc(^l aiieriiilf
|i(-ib iis sil puiciis ipsc Saiurilas. Et esl vocata civi'
Isaac sic eos vocavit, sicui ei p;iter ejus ?
las liersabee (IbiJ.), Iiocesi, puiL-us s:ituriialis. Licet
eriini Mipra ck vcrbo jur:iiiieiil>, sive ei s-pteiiario UAClSTF.n.
oviuni iiiiinero, quud b;iiiu liiciiur, nsM:riiiinus Uer- Scieniliiin sane quia M'>y9es apmi n >s eiiain
salieo appellaliiin, Oiiteii noiic ex e<i ([uod ;iqii:i iii- Miiyses appeltatur, nt proplict.-T>. iin(isipiist|iie nouiine
venia e«l, Isa.tc ad niiiicn ejus civiiiiis, qu% ila vo- vociiantiir nec iniitiniur, qnasi
, coru.tideni voca-
«alinlur lllude.ns dcclinavii paiilulian liilerain et
, ,
p bu!;i puleoruin. II ec inysticr*.
posl triduo lleljr.rOiUiii sin , a (pio Sabe incipilur , ^ Gregorius. —
Moralilcr autein Isnac ainid nliciuiri
(•rafcniii sf(/ma, id esl . iiebrx-oruin sainecli posiiit. gciilein piileos f.idisse describitur ; quu vidciicel
Ali •quin ei juxci allegoiia^ le^^ein |>osl tamos puteus excinplo disciinus, ul iii bac peregiinalioiiis 'i-rniiin:i
II) iiue tiriuitiiii iiei|u,ii|u:>ni cungniilul Isaac aqiMiii positi, cogiiaiionuin nosirainin prorttide; peneiro
ininiine lepercrii. inu'> el quousque n.bis ver.e iniellii^entia! at|ii.i
liecnpiiulaiio unde supra. — F.x prxceptO ilaque
,

rcspon<leal, ne'[iia<|iiaiii nusiru: ini|uisili(inis iiiaoiu

f.l lieiieJictione ih>iiiii>i ivil Isa.ic ad Abiitiel<icli re- a<l evliannenda cordis icrrena lori^e^cat. Quus tanieo
;;eiii PaljCLiuiuiuin , ibnpie iixurein $u:iin Kebeccam puU'0s Allopliyli insidi.iiiics n-pleiil, (piia niniirniii
hOii<rciii linvil cuu>a rcx aiicnigena
tiinoris, t|ii:iin iinninndi spiritus cuui nos stiidiuse coii(i'eri pi-CcaU
l.^aac conjugein lunc esse co^uovil, (piando cuin cuin iiOslra coiispicinni , niolcsl:iS nobis lentalioniini co«
eu ludenieiii vidit. Quid auicin Sibi velil iii siicr.i- gil:ilioues iininerguni. £l qnia si saepe cloi|ui s sacri*
nicntu Cliristi ei i'A'clcsi:c, >|iiod lanius patriirclia inieiidinius , inalignoruni spirttuuui insidias gr.-tvi)i<
cuM) (onjtige lu>rril , cunju{;iuiii(p]C illud sii cogni- tdb-raiDus, tpiia iiienii noslrx tcrreniruni log tatio-
iiini. Vidil i<io(ecto qniM) us, ce :<liqitid errandu iii nuiii pulvercin aspergunl, ul iiiieniionis noslMrocn-
fccclcsia peccet, si iccieiiun \iii ejus in Scripturis los a luce ii)tiin;c visionis obscurent. sc-nper (Jiiile
s:inctis diti^eiiicr iiiiiie.it>>r, cl invenii euin inajesi:i- mens evacuauda csl, incessanierqtie
ne, littlienila,
lcin suaii), (|ua iii iiiniia Uci a-tjtialis Csl Patn, paii- si iiuliscust.a reliiiqnilur, usque ad itiniorein perver-
lisi>er ab^(uiidi.s%e in roinia seivi, ul ejus capax cssc s ruin operuin cogilalionuin super iios lerra ctitiin-
huinaiia i<.liiu>it.is pussii , coipie iiiodo sc conjiigi leiur. Unde ad Kzeclii»-lein dicilur : Fili /lOiMifnt,
cuiigrucnicr aplirei. V!ii><i euiin absnrduiii , inio D fode parieiein {Kiech. vi i) , id esi , cordis Jurili»iit
t|tiiii iioii lonvciiiciiler ruiurorum prununiiaiioui uc- crebris ucrbCiuLiliunuin iclibus ruinpe.
loniniodalurn, si proplicia Uei carnale ali(|ui(l lii-il,
iil euin caperet atr>:cltis uxoiis, ciini ipsiiin verbiini
De gcnerntioniius filioruin Isaac.
Dei caro tai luni sii, iil babitarcl .lu iiobis {Jonn. i). Ilieronymus in tibro Qnmt. Dixilque Jucob : —
Ptisl ba;c lereri Sinpiuia illiid, qii<i(l Isaac posiipiaiii Ecce Esau jraier ment, iir lilotut e.v|, ri egu vir lenis
e(,ni bcnedixil l>.)u<ioii> , el ni.igiiilicalns csl vui le , (Gen. xxvii). Ubi nos pilosurti b.'giiniis, iii llebru!.i
agi;ies»us esi «pus, ci cupil fodrre puleus, (juos lo- b:ib' l sfii'. Unde pi>s et nions be r, el i'e;;io in qiia
(lor.iii p:icii pain» cjus Abiali.i!; sed iiividontes versabalur est dicia. Oixinius ile b'ic ol su|tra.
ei Pabesiiiii, ob^lnivciu.il eos, iniplenles bunio , il Ei suniinit Ucbecca vesiimenln /i!ii .smi majorii. quce
reiiqua (Gen. xxvi). Quis esl isie Isanc, iiisi Sahator erunt desiderabilia valde^npid se domi (Ibid.). Kl iii
iiiisier, i|ni dniii descciidissel iii isiuin luricniein lioc loco iradunl llebr;fi, ul jain iiilinuvinins , pn-
(Jeiar.i , priino oinniuni illos puteos lodere vnll , iiiogenilos fuiicl>'S oltlcio siceriUiluin, ei habu'SRO
quus ruileiaiii piicri |>a>ris sui, id esl, Vioyses pulcum vcsiiiueiuuin »aceidot:ile . quo iii.lini viciiinas oCe-
It^gis fodc.iat; Davitl, Saloinoii ei jiropbeiae , libios rcba>ii, anle.|uain A:iron in saccrdoiiuin eligerelur.
sciijiseruiii Veieris reslanienli, qir»s l:iiii ;n ierr<iia bciiiiiliir.
eisoididj rcple^eru (ii:eili^cu;ia Judu?oruin ct lue- Ei dixil E!>au rocatum csl nomen ejus Jacob,
: Jiiste
tviicoriiin. IIjS cuin veilel purjjarc Lsa;ic , iit osleii- ecce » cundo. i.u-.nu supplanlniur
s:-pp'.<in ubil eiiiin nie
•Jvieiquia quj:cuii'iue lcs cl prupiit;i.e dixeruni, de i:iicrpieialur, eo ig l;ir quod fraliem arle dcceperi»,
 :

3-29 QtiEsTlONES SUPF.R CENESIM 330

aliusit ad numcn, idco Jacob .iiile vornlus cst
qiii ,
A li::toruiii diviiium mcliienlcs aspcciiim, propier qmnj
qiu\(\ murlui rralris plantam apprelioaderat. Se- el per piibiiciim capitibiis tcctis incediint.
quiiur :
DI^CirCLUS.
DixUqne l&aac ad Esau : Pncia benediclione, Jacob
Da in prxEentibus.
fratri luo servies, ei erit lemptts, quando deponesju-
guui itUus de collo tuo {Ibid.). UACUTER.
Sigiiilical quod Iduiiiici servituri siiit Jiidxis, et Ui Aaron vcslis, qui>duodciim Irilioum i omii.a
lempus esse venturuin qiiaiido de colio jiigiim servi' lapidibus insignitn gcsiabat, o^teiidens se {iro uniiii
liilis , eoruinqiie imperio contradicant.
abjiciatur quodMinmodo populu supplicare.
Seciindum aulcm Septuagiiita interpreies iia baliet :
DISCIPULUS.
Erit auiem cum deposuiris et solveris jugum de colio
tuo; viJciur peiidere senteniia , iicc esse coin- Da de futuris.
pleia. MAGISTER.
DISCIPULOS. In his nulla est dillicultas, tamen ex superQiio nt
Uieronymus Damaso. —
Cur Isaac vir jusliis et ,
in duobub liliis baac duo tesiamenla nioiisirata suni.
Deo h.iriis, noii cui vuiuil, scd cui noiuit decepius
I DISCIPULUS.
errore benedixit? Quoniain ci de piophcii.i siinilem pciie definitio-
HAGISTCR. nem diximu-, qiiiJ inieresl ?
DiiTero paulispcr typos, et ea qux a majoribus UAGISTER.
^
iioslris super lioc loro inierpreCata suiit praeltreo ; Qiiod iii prophetia verbis socnndum iioc quod
non quia opinioni eorum nnn acqniescam, sed qiind verba sunl fulura signiricantur. In typis autein res
tu iilic lantum qnacras qiiare vir jui^tus aliquid igiin>
derlaranliir ex rebus. Possunl tamen lia^c duo ila
raverit, el conlra suam fecerii voluniatem. .\d quod diTtnitione misceri, nt dicamus qiiia prophtiiia est
districte respondendum est nuliunt bomiiKin^exccpto typus in verbis, sc undum id qnod verba sunJ, el e
en qiii ob nostram saiutem carnein esl dignaius as- conira, lypiis esl prophelia in rcbiis iti qunilum .

suniere, pletiam babuisse scieiiiiam, el certissima res esse no-cunlur. ll;f.c de lypis, liguris voi forinis
doctrinoe flnenta potare. Lnde nec mirum si Uimen boc in loco dictum suliiciat.
celbus pairi:irclia aliquid ignuravcrit. fix parte nam-
nisciPCLUS.
que cognovit ct ex parte propheiavit , ei nunc per
speculuin vdit in .'«nigmaie (/ Cor. xiii) ; et secun* Item unde supra Gregorius. —
Quid significare
dum qiiod opoilet orare, nescire nos dicil (Rom. velii acius Esau el Jacob, quod alter ad venaiuiii
viii). Qiiia cuin veiierit quod perfectum est , lunc mitlilur, ut benedicalnr , alter vero por siipposilio-
qiiod ex parle esi destruetur (/ Cor. xni). Sed quud uem mairis a pntre beiiedicitur ?
vidii bomo, vi<iit in facie, Ocus aulem inspicit cor MAGISTEB.
(/ lieg. XVI). Ei sicui S.unuel nescivii quein ex bliis
Liquido eonslal, qnia jitxta sacrne Icciionis hisM-
Jesse beiiedicere deberet, priusqiiam, Oomino re-
riam pai.ciliir, in qua videiicct historia se ad iiilel-
vclante Cigiiovii , ut D ivid qui eral in pascuis ungi
lecium paiilo subiilius htringaiur. Vidc quia Jacob
debcrel in rca;ein (/fcirf.). Aul sicui Eliseus propheta, /i
primogenili benedxlionetn non pcr fraudem siibri-
proiiibente Ctezi puero suo mulieroin Sunamitein ,
puit, sed, ut sibi debii:im accepit, (|uam a concedenle
ditcbal : Dimilte enm, atiima emm ejus in anguslia
Iralre delenlis niercede coinparavii. Ai vero si quis,
cst, et Dominus celavit a me , d non indicavit milii ,
altius sentietis, uirumquc facliiiii velit per ailegori:e
el reliqua (/V lieg. iv). linde ncc niirum est, Isaac
arcana discutcre, prolinus ab hisloria iiimyst^riuin
pairiarchain in suatu inaxiuiam ulilitalein nescis.-e
^urgat.
qiiid facere cum eo niagis co tempore crrarei, quo
iilium sanguinari:e dedilnm voliipuii , ct eum qiii DISCIPULU3.
Irairem postea possit occidere , pr:clerinisso illo Quid est enirn quod Isaac de majoris filii sui ve-
qui innocentcr h:ibiiabai , domi vetlel dilTcrre, el iMiioiie vesci concupiscii ?
siiani niagis quain Dei slaiuere volimialein (liom. x).
MAGISTER.
Egn puto divinx dispensationis fuist^e ul oculis CiB-
caretnr ; et cuin ipse diceret Vox fjuidim vox Ja-
:
Omnipottins eienim Deus Judaici popnli bona ope-
cob esl, mamis autem manus iunl Esau (Gen. xxvii), r.itione pa^ci desideravit, sud illo lardanlc niinoreiii

taiiien non iiileliigeiet naiiorcni csse iiiiuin, qiii ad Rebecca supposuit, quia diiin Juilaicus populus bona

benedictiiincui fratris praeceiitur astiierat. Juuilius. upera foras quxril, gentilem popiiiinn maier graiia
introduxit, ut uinnipotenti F.itri cibum boiii operis
DISCIPIJLi;S.
oiTerrei, et benedicliouem majoris Irairis acciperei,
Qud csi lypus, quein differre dixisli snperiua? qni eosdem cibos e x dumosiicis nnimalibuspraebuii,
MAGISTER. qiiia gentilis populus placere Oeo de exterioribus
s:icrihciis non quwril , per vocein piopliclai dicii
Qtieni nus rigurain diriiiiiis , sive rormain , sitnl D I

In me sunt Deus voln iwi quae redduin, laudationet

diiii \poslolus : Omnia eiiiin in figura coniingebunt
,

libi (Psttl. Lv).

Cor. \), el ileruin : Adam
illis ( / qui esi fonna fiiluri
(Rom. v). Nec eniin ab re esl niiuni aiii|uid tnuUis OISCIPULCS.
Mgnilicare. Quid esi i|;iod iisdein Jaoob manus ac brachia et
DISCIPULUS. collum baedinis pellibus texii?

Quid esi crgo lypus vel figura ?

UACtSTER.

tUGISTCn. Hx'du6sa>pe pro peccaioofferri consucvit, et gen-

lilispopulus, duni se confiteri peccaiorum iioii crii-
Piae-entiuni aut praetenlarum aul futurar^im ij{no-
bescit, carnis in sepercaia mactavit.
raiio per opera, secundum id quod opera siiiii ni:i-
nifesiaiio. DISCIPULUS,

BISCIPULLS. Quid sibi vult quod vostiineniis majoris frairiS

Jjcub iiiduitur ?
1)3 prxteritorum lypos.
MAGISTLR.
UAGtSTER. Sacr.T namqiie Scriptur:je prsc«'plis, qiiae m:ijori
c.itcchiimenorum humilitas. Typum enim
t't esi populo d:ita fueraiii, iii boiia opeialione vostiius csl,
gerunl ad ea paradisi exclusi, cl cx conbcienlia de- cl eis ininor i:i du;iio uiiiur, quje niaj r furas e.\icnj

pATIiOL. XCIll. 11
 V.[h/h VF.NEUAUiLIS OVV. PARS 11. SLCi. !!. - DlBiA F.T SPURiA.

teliqiiii qn f iiie genlilis p(.|>uius liabore non (i.iniJacoLi i.encdiceret, ei quid evenirei in fnluro
iritiis :

(l*im tolam iii cis litleram auertdii. prsvideba'. et qu;s ii;i pracseiis assiblerel ne-ciei>al.
jioluil ,

Sic quippe l.siraeiilaiuin popiilus qui i.ropiietia^ ,

DISCIPULLS.
jnysieria accejxruni sed t^uneM cx-cos oculos iu
,

Quid iHdlr.il qiiod Isiiac i;iiinilein Hliura nescii , Cuiitempiatioini leiiuil, qui eum pr;rsei5lein non vidit,
qmni lieiicdicil? de quo lam niuiUi i:i riiluri* pia:vi,lit. Anie se eiiiai
UA.CI.STF.R posiiuin nei|iiai|iiai!i cernerc valuit , cujus advenlus
polonliaiii longc uiit« nunliivii.
Oe geniiii cf?.o popiilo Domiiius per Psrilmislain
PojHilus qiicin noii cuijuovi, tervivil mihi
Ilcni rccaintuliti.ifl unde supra. De bencdiclione —
(iicil :
Jacubijuid (iguraliter iiidicaverii. iiippolyii marivris
(fvUtn. xvii), elc. verba, siciit excclle .lissima! scieuiia: ac dnclnuae
DISCIIUI.US. liieronymus ex|ilic:>vii, in boc loco ponend.i sunt.
quod per pnrseiiiem (iiium noii vidil, el Isaae, in(|uit, poilal imagiiiem Dei Patris Ilebecca,
Quid esi ;

futuro ei niulla praevidil? Spiriius sancii , Lsau piiiuli prioris et zabuli

; J icub,
laii;eu iii
Kcciesi;e ei Ctirisii. Senuisse Isaac, consummaiio-
macisti a
neiu orbis ostcndti. Oculus illius caligassc, (ideiu
Om ipoions eniin D-u-i, ciim pcr proplieias suos d<; inumto, ei rcli;;ionis lunien anic eum tie-
periisse
[.iacdixrrilgcnl lilnicni {ir.ttiam prrrog.Tiidam , eam gieciom esse dcnuoiiai. (Juod filius major vocalur,
iii prasenli per graliam noii vidil, qwam lunc in accepiio legis est Jiidjeoruin. Qu-jd escas ejus aiqua
orrore den'l!(|iiil 't lam;'» qiii;i lianc quandt)i|iie
;
ca(!iuram dilcxit psicr, iiomiiie-» sunt ab cirore ;ial-
oollei lurii.i ei:i!,per Iscncdiciionis t;r:iliam pra'vi.li(. vati, quos {>i;r tl.jclrinam jii&iub quisque veiiaiur.
Unde eifidemJao !• gcdliiispciiuli liganun lenenti in Senno l)ei rcpromissioais esi beuedicio et spes ,

heiieiiiiti me, aiciliir Ecce odor /t/ii niei mul odor

:
regiii fuiuri,
iii (|uo cum Cbristo sancti rcgnaiuri
uqri plcni cui beneiiixit DomiifS Ocus (Cen. xwu).
, suiit, C! veruin sahbatum ceiei.raiuri. Kebecca, (ilcna
Siciu eniiii in Evangeii" Vfriias dicil Agc.r eit hic :
Spiritu saiKJio, sciens quud aiidivii, autc quam pare-
mundva (ifatih. xin). Et qni.s cleciorum poimhis in let, quia jiiajor scrviei iniiiori, ionnam gerii iu lioc
univcrso iiiimdo xiiiuiiUus redoiei Udor (idci, od(ir loco Spirilus sa/itii, quae iuiuia noverat in Clirislo,
est aiiii jlcni. Aiiier ii»mque olet llos uvaf, quia anie in J.icoii medilatur. Loquitur ad lilium niino-
mapiia csl virlus ei opimo praediialorum, qui ue- reni Vnde ad ijrcgein, el accipe mild duo* UceUos
:

briaiii menie.-; cfpdenMum. Aliier flos oliva; , quia iiide ((jcn. .xxvi! ), praligurans cariieufn Saivuluris
suavis esiopi-s mise'icordi:e, quod «riore oiei refovel adveiitum, in (juo eos vel nia\ime liberarei, qui
ei reiucel. Aliier llos rosa;, 'luia mira csl nagraiili;!, peccaii.'? lencbaiiiur obiioxii. Si.inidcm iii Dinnibus
q»;f rinilat el rcdolel ex ciuure niarlyrum. Aliler strij.iiiris i!a;i!i pio peccaioribu.s acci|iiuniur. Qu.id
flosl;lii,<iuia candidt viia c.arnis esi deliicorruptione aule.ii ditos j;ibi:lur aiiene, duuruio populorum si-
virginilalis. Aliler 11 s violae qma niagna ent viriiis
, gtiilicabalur assumplio quod ieneros el bouos , do-
,

humiliiim, «iiM ex desiderio ioca u lima leMeiiles ,

cibiies ei iniiocciiles aiiimas oslciiJil. Stola Esau
siiper 1:011. ililaicm in ainini a lcna iiHii subievafii , iides el scriplur;»; sunl iiebrx'Oi uin, qu.c illis primo
el cadcsiis rcgiii piirpuram in nicjiic scivant. Aliicr daix' suut et posunoduiii g»Miiiliuin indutus est popu-
redolel spica, ctim ad miuurilatem perducilur, quia lus. 1'ellei. autjin ijiiai cjus biacliiis circomdala sunl,
bonoruni operum perfeciio ad salnriiatem eorum [)ecca''i utiiuique poj. ;ili , qtioB Cbrisiua in exteii-
i|ui jusliliam esuiiunl piaepaiaiiHir. Quia crgo gen- siooe ni3iiiium cruci secuiu pariter ailiiit. 1])S^ enini
lilis piqiulus iii eicciis huis ubiquc per muuduin iii corp.ire s.io uon sua, sed aiiena peccaia porlavii.

sparsus csi, el cx cis vir ulilius .|ua.s a^il oiiines qui Quoil Isjac quj ril a Jacob, cur taiii cilo veiienl,
inielligunt odpre bon:i; opnioois re|ilet di(aiur ,
admiratiir velicein iii Lc* lesiis credenlium iidem.
reoie Ecce odor fiiii ihei , iicut odor ct(jri pleni
:
Quod cibi dcleciabiies oiTcrunlur, lioslia platens
{(ien. xxvii). Sed ijMia easdem virltitcs tx bciue ipso Lieo, saltis esi peccaiorum. Qiiod posiea coiiSeijui-
iion habel , adjuigrt Cui bcnedixii Dominus Deus.:
liir beiiediclio, ei cjus od(ue|.eilruilur, viftuteui rc
Et quoi.inm iisdcm el.tlorum populiis er (juusdain j
surreciioiiis et regiii ajena vo e proiiuntians Ta- :

cliain iii eoiilciiipLirioi.em sur;^il, per quiSilam vero luer eiiim beiicdicilur Ece odor lilii mei, sicut ;

iii wciiv;E \ilai soltimiiiodi) opere |.iiii;uescu, recie odor ugri plcni [ ibid. ). Udoie nominis Cbnsii, sicut
iiiud add.lur Det libi Deus de rore coiii, et de fjin-
:
ager niiiiidus impleiur, eujus est bcncdii tio de rcre
guedine terra'. ubundnnliaiii [Ibid.). UiSiiiim desupcr cueli, boc est, Oe verborum pluvia divin .rum. fcii
sublililer cauit ei loiies de mre coeli accipiinus
, , de pingiiediiie lcri;r, lioc est coiigrcgaiioue pop.ilo-
quiiiies per iniiisiunetn conieinplaiionis iiiiiuiae ali-
runi. .Muiiiiudine Iruiii.-nii ei voii, l.oc esl, mulli-
quid iciiiiiler Videmus. Cnni vero bon.i opcra eii.uu luilo quam colligil de sacraii.eiiio coiporis eisan-
pcr Cf.rims aginuis, dc teriaj piiiguediiie (litamiir. gtiiiiis siii illi herviiiiu pojiuli
: ex geiuibu^ ad eum
ftlSClPlLlS. t(<iiver:>i. Ip^iim aduiaut Iribus, td esl, popuii ex
ciicumcisioiie creileutes. Ipse eai doinmus irairum
Quid esi quod Lsai larde ad patrem redit '/

•:.vGisTF.r..
D suoumi, quia plcbi doiiiinaiur Judjcoium. Ipsuni
ador.)iU iilii niaiiis Cjus, qni.i el ;i>se ^ecu/idum car-
Constnl procul d.!l. o quod j<'daicus populus ad nem ex ca iiaius esi. Ipsuni qui m ledixeiii, male-
pLicanduin Duminuni sero rcveriuMr; cui ei lioc diclus est et qui beiiedxcr.t, beuediciionibus re-
;

iii benedieliooe diciiur Tetupuiquc e^ > cuin solva^ : plcbiiur. (iuistus, iii |uaiii, nosier ex ore populi
Inr juguin dc Cidlc ino (Ibid), tiuia S»irvii,jte peecali igiioruilis Lentdicilur, id cst, vcrai iter dicilnr. bed
Ju.lairus popuhis iii biie liberatur. Sicul &orip(uni alius a Juda'is beiiedici puiatur, qui ab eis erraiui-
esl Don^c pleniludo genlium mroierii, et sic cmni6
: bus exspeci.iiur. Lcce beiicdictione pra:inissa repenta
Jsrael nilvus fiel (l{oin. \i . stupore inajiirc cxpavil isaac. el aliuni se pru alio
liem unde supnt ipse qui supra. — Llquido coiisiai bciicdixisse coguoscil. J\ec laiiien indignalnr revc-
quo.I iiullus Jud;eorum qiii pliMie legem didicit, ad- uo ii\>\ sacrauienio, scd toiiliruiat bciicdiCiioiiein iii
:

venlum iledcmpKjrib noslri i^ii.jiavil ; 'inde el Ue- bii ditciis

> Bencdixi eum, et benedictns esi. Ha'C e-l
:

lodes rex, niagdriim occursi..>ne (^rierrilu-^, saccr- beiic iclio prlina ls;iac , qu;c data etl iiiinon pOjiulu
Uoies ac pniicipes siuduil so!er!er iiiquiiere ui;i Ctii jsli .1101 uiii, Se<l iieque laiiieu in:.jorem liliiin pe-
Cbribluiri nascilurum essc prar.^ciienl, Cui [noiiiuis nitus (iMsse de.>|>e( luni , quia cum iiitraveril pleni-
jesponderuiit In Uethlelie^n Juda;. rrius erg;. nove
: liido ge;;".iim, tuiic omiiis israel salvus erit, Ciijua
raiil quem |iassioiiis iem[iore duni despiceie/it , ,
laiiie.i sec.itMUv LreoeOicli.iiiis propiulaiio li.i:C e^l :

iniiorabaui. Q.ioi om iiOiiua pnoi. ei igioiaiiua pos lii pinjnccui; leirn:, cl tn rors cce.ie.ii beiiediiliu tna

it-iiji bcMc .(f bieviicr isaac c..iigiii'.e signaiur, qci (/tu/ ). iii iiigiiedii.e u ique leir*, id e;i
! in le- ,
 :

.)0.> QUitSTIONES SUPER GK.M-SiM.

cnndil.ilp ipr:im. el po'Pnlifl royriii, qii;o in illo po- A capiie siio ipse dcorsum in corpore suo, qiiod est
.

piilo fiiii : E( in rvve cwli

hchediclio !ua, id esl, io erit Ecclesii. i;isuni ('r;io scalain inl(!llii,'iijuis , qnia ipse
eloouiis D('i. ipsis eniin crediia siiiil e!o(|uia Dei, ei dixi! Egi snm via [Joan. xiv). Ad ip.s«:!i ergo
:

egis lesl.iineiita. Quod a-ilem .lil : Vives (fladio ascendiinr, ui in excelsis iiitelligaiiir et ad ipsmn ;

(Ihid.), ul esl ,
niiiii popiiliis .saiigiiinc ili« drtilii.is, descenditur, ui in ineinliris siiis (larvulus nutriaiur;
iieces in Cliiisio ve! prophetis excrciiil. Rt fratri luo ei pc! iMinn solmn >c eii ,itiil, nt subliiniler exspe-
servies minori (Ibid.), iil esl, poptilo Clirisii.ino. ciiMit. Pcr ipsiim elinn se humiliani, ui eiiin suuli-

Tonipnsijiie veiiiel ciirii e\ciiiies ei solv.is jii^uin de m ler ac tcmperanler anmintieist. Post hanc visionem
cervicilius liiis, iluii) per agniiioiiein (iilci aii gra- inde Jacob iler f.iriens vidil ovcs ct paslores, el puteum
tiaiii Clirisli tonversiis dei)osu('.ii.s .'juis lcgis, qnaiiilo nijihe vivoc . et lapidcm macjuum superposiium puleo.
non fervis populo minori, gcd per Mdein Iraler vo- Eigiiraliior per oves, jiisiornin populi signilicamur,
cnlicris. Igiliii Esau posi beiiediciionciti pairis invi- siciii iiliid qiiod dictiiin esl in Evaiigidio : Statuet

<li:c siirniilis i'oiicil;iius, ni-cem inlri suo Jacol» fr.iii- o:cs qiiideiii dexleram {Mallh. xxv). Pastores vero
ctd

dul(^nl. r excogjial : hot; niiiiirurn el Jndiiicns popiiius proplielic smii, qiii usqne advenlum Dmnini, Spiriiu
iii Cliristo pr;i-iiicdiiaiiis iioii t>oliiii! Uoiiiiiiuiit cruiis saiiclo iiiiuidaii, Istaelitarum populum gubernabant.
paliiiiiliiiradidit,veriiiii ctiaiii crciiciili;» iii iiluinusijue La(iis piiieo sti|ierpasiliis ligur.iin Domini pra^lere-
ad eirusioneiii s:ingiiinis [lei^ccuius e^t- Jacoli aiiteni hat. Puieus graiiain Sp:ritus saucii, per pr*dicaiio-
dolis f.igicns fra ris, relicla diuim p:itii.» vcl paren- ncin Cliii.ti v.niuiain ad Ccclesiam ex geiuibus ;

libiis, vadit ia regioneiii ionginipiaiii, ul accipial sibi qu e obtect:» craiit, nondum adveuienle et Iioniiiic
nxcriMn ; non aliicr Chrisius, rciiciis parcntibus sc- faclo Clirislo,
ciiiidtmi c:irnern, id esl, populuin Isracl, ei pilriain, De coiij;i.;io Jncol'.
id esl Jerusolyinam, et oiiinits te;,'ioiit's Jud:(i abiit
,

in gciililii;s, acci[iriii-i sibi indo Kcclesi.irn, ut iiiiple- Ilieroniinius. —

Laban ad J icob : Compli! Ait eri\o
reliir qiiod diriuui est : Vocabo non flebein ineam crgo hLtjdomadam istius, et dabo etiam hanc libi (Gen.
plebem meam. el ncn dilectatn plebeni dileclam, et xxix). Post([uam Liaiu Jacoh , Iraude deceplus, pro
eril in loco ubi diciuni e$i : Non plebs aiea, vos ibi Racliel tixorem acceperal, diciiurei a socero L;iban,
vocabimini fil.ii Dei vwi (/{om. u). ut scpiem dies post nnptias soioris prioris expleai,
ei sic accifiat R;ichei, pro qiia iierum sepliniatiis
De iiinere Jacob in Mesopoldiniam SijriiS. aliis serviiurus sit. Non igitur, til niuiti inale a-sii-
Pergens itaqne in Mesopolainiani , elc. , ustiue iiiaiil, post septem annos alios Kachel accepil iixo-

Non eA hic aliud niti domus Dei, el poila cccU [Cen. icm , scd pobt sepiem dies iiuptiariim priiuje. Naui
xxviii), scqiiitiir :

Hierouymus. — /tl vocavil Jacob nonien !oc> >llius Rachel magis El ingressus est ad Racliet, et dilexit
IJlumLui
petliel, et eral nomen ciiiiali piius [Ibid ) seplnm aliis ; cuncepii- quam Liam, et ser''ivit ei aiinis

«b co quod supra dixerat Quam tenihiiis e.^t locus qiie. Lia et pcperit filium, et vocavit uo>uen cjus liuben
;

iste non esl liic nisi doinus Dti, el luic porta cccli.
,
{Ibid.]. Oninium palriarcharum, propterconi; eiiduiiu
Niinc loco nomen iinponil, el vocpnil illnm lieihel, li-ciioiiis, etyniologias nominiim vtlo pariier diren'.

id est, doiiiiiiii l)f\, qni locus anli^ vocabanir Luza, El vocavit, inquit, nomen ejus Ruben; diccns Qni.i :

quod inlerpieiaiur nur, sive anmjdahn. Unde ridi- ^ vidil Dominus humililalem mcjm {Ibid.). Ruben iiiter-
Ciile qiiidain, qui verbuin nebraicuin Ulam iiomeu ^ prei;ilur visioni-^i filius.
esse urbis [lUlant, cum (Jlani inli-r|iiel:iliir [iriiis. Ei concepit ini|Uit, allerum filiuin, vocuvitque uo ,

Ordo ilatjue esl isie loculionis Et vociwit noineu iucn cjus Siineon dicens : Quoniain exaudicil mc Oomi-
:

loci illius Belhel et prius Luza vocil.tiium civiiaiis. nus, lO quod odio me huberel vir meus, et dedil milii
A^iliquae «uiuies Scriplmai verbo Ulam, sive Eleui eiiaiu hicc {Ibid.). Sinieon (inippe iiiterpreialur au-
p<eii:e sunl, quod iiiliil aliiid sigmlical, nisi anlcaut d tio. l)(\ ((;rli'> vcro sequitur Et concepit adhuc, ct :

priiis , vel veslibuluui, sive super liiuiiiare vcl peperii lihum, et dixit : Sunc mecum erit vir meus. ,

pOAti s. quia peperi ei ires (ilios. Ideo vocavu no.nen eim Ltri
fiecapiinlutio. —
Venit auiem Jacob m locum itbi {Ibid.). Ubi iios legimus ilecum e vir meus, :
i',

lune Bethlehem vocatur, el pu&uii sub capiie buo lnpi- .\qiiii.i iiiterpretaius esi Applicabiii.r milii nr meu.>. :

dem maijnum, et dormiens vidii scalam subuixam, in- Quod Heliniice dicilnr Uaiie, c-l a dnctoiibus Hc-
niienlem ccpAq, et umielos Dei asccndentes el desc<:ii' hr«oruin aliier iransfertur, ot dicaiil Prosequetur :

rt,nies. Hoc viso evigitaiil, unxiliins lupidciu dicens : me vir meus, iu est, noii ambigo de amorc in ine tiii
Vere hic domus Uei esi, el porlu loeli, el liis diciit ioei. Eril iiiilii iii liac viij coines, ei ejus dilectio ine
discesfit [lb:d.). Sunimis iste Jacob iuors sive passio ad morLein usque dediicel ct iirose^pieiur, tres enini
Clirisli esi. Lapis ad capnt ejns, qui nominaiiin qiio- ci lilios geiiui. El coiiccpit ct pcperit gemiitqp.e li-
darnnioilo dicius esl ei jam unclus Chrisius signili-
, liiiii), et dixit jSunc suner huc ccn/ilebor Domino, ei :

caiur. Caiiit enirn vin Clu isius csl (/ Cor. xi). Quis ob id vocavil nomcn ejus Juda {Ibid.). Juda con-
euiin nescil Chri^tiiin ab unciioiie ajipcllari. Doinus fessio diciuir, a onlc-^si me itiqne conlessons iio- (

aiiiem Dei, qui:i ibi natws est Chiislus iii neililchem, D iiien cst (licliim. Verumtnnun liic confe-sio pio gra-
|)orla vcro coeii uuia ibi iii lerram descciidil, ibi
,
liarmn actioiie aiit pro laode accipiiur, ut frequciil.T
ilemm ad coiluin cunsccn lii, crectio ^juiciii lapidii iii Psiliiiis et iii Flvaiigoliii Conjitebor tibi, Dominc :

ie»iirrei»io Chrisli est. scala Ciiiistus est, qui Pmro ctfJi et ierrae ( Si.itth. xi ), sd csl ; Crati.is ;igo idu,
dixit Ego sum via [Joun. xiv ). Pcr hanc a^cenJc-
: iive : Clorilico tc.
Laiii el dcscenilebaiil angeli , in (juibiis signiliciti Ei coiic pit liala, el peperil Jacob filiuin, ci aixil
siint evaiigelisi*, pr.tdicaii)res Chri>li , a-cendeiilc> liachel Judicavit me Deus, el exaudivit voccm meam,
:

uiique ciiiii ad inteiligendain ejns super eiiiini:iuissi- ct dedii mihi filium ; propterea vocavi nomeneju$ Dun
inaiit diviniiatciii excedunt 'iniveisam cre;ilm:iin, ii {(ien. ixi).
cum inveniant. In prmcipio verbum upuJ Dciim pcr ,
Causam noiiiinis cxpressil, ul ab co qiiod juilicas-
fjuem factasuni oinniH (Joau. i). Descciiilentcs auleiu scl se Duininiis (ilio ancilhr, judicii noineii ini|Hiiie-
Ul euiii ii)vciiiaiit, Faclum ex mulicn', fncium sub rct. I)d i|iiippe inlcrinclilur judicium. El co^icepil
I

Itge, iit eot Sfui sub letje erant rcd:merci ( Ualdl. iv ). udhuc Ua a, et pcpi.rit fiiium, et dixil li'ict>ct : Habi-

lii illa eniin scala a lerra tis:|iie in ca'liiin, c carnc lure me fccil Ueus hat>iiutwiie cumsnroie mea, et
usqiie ad spiriluni, quia in lili c.irnalcs priinoiendo, tiiVulut ; vociivilque nouien ejus S€phllin'im { Ibid. }.
velui asceii(lciidi) spiritales^ liiinl, aJ quos lacie nn- ca.isa iioiiiinis iN.-^piitlMli alia hic iniillo cxjoniiur,
Iriendos et.am i|isi spiriiales desctnduni qucidam- i)ii;!iii in liliro U '.broeurii.ii noin nmn si ripia cst.
riiodo; cum eis iimi po.ssuiit bqm qitasi S|iiiii:ilibu>, Uiide ci Api.la .'U : iiuvaviiTr/siyiv jx- o Os>,-, y.A
Srd «jiias! carnalibiis [I Cor. iiii : ipsc csl siirsi.im iu axjvnjtsxfvy-.v ,
po qiso Jii Ilcbrxo scripium esl :
 nED/E VENEUAmLIS OPP. PARS II. SECT. II. - OICIA ET SPURIA. 53G

Sapliiliale Eloliim, Naplithnleii. IJtide a convcrsa- A iii qua deieetalioncm

.Tiernr», Dei c<)iile:iiplabunl«r.
lione, comp.»ralione
sive qnia ulrumque snnat, ,
Lia namque, ul dixiinus, inlerprcialur laborant;
Neplill>alim noineti imposuit. Quofl aiilem seqiiilnr : Rachel aulem oris, el secundiim aliorum opinioncs,
Elpeperil Zelfa, ancilla Li(e,Jacob filium ;el dixil Lia, visum princiiiu n, sive verbum. Aclio ergo hujiis
In fortuna, vocavit nomen ejiis Gad (Ibid.). L"bi n<is
ei vila;, iii qua vivimiis ex iide, laboriosa csl in operi-

posiiirniis m
forluna, el Grnece cliciiur ev z-Jyjo, fHiae bus, el iiicerta in quo exiiii pruveniat ad niililaiein
potesl cvenUis dici, ii» IJebra^o habel Bagdad, qiiod eorum qiiibus consulere voiumus. Ipsa esl Lia prior
Aquila inlerprelaliir, Venii accnclio . nos auiem uxor Jarob, ac per lioc infinna ociilis fuisse cnmnie-
diccre pnssumus in prwciuctu. Ba enim poiesl pra:- moraiur. Cogilaliones enim eorum morlaiiuin tiinidx
posilioncm soiiareni, el Gad, venil. Ab evonlu orgn, el incerlx' piovidenliae noslrae spes vero abtornae
;

sive praccinoiii, qni Gad diiitur, Zelfoe lilius Gad conicmplationis Dei, liaiieiis ceriani inteUigeiiU:)m
vocaius esl. S'V|iiiiur :
vcriiaiis. Ipsa csl Rachel, unde etiam dici ur liona

El peperil Z-lfa, ancilla Liie, fiiintn Jacob secun- facie el pulchra specie. Ilanc en ni amat omnis pie
dvm, el dixit Lia : Beata ergo qvia bealificant me mu- siudiogus, el propicr hanc sorvii graiiae Dei, quia
lieres, et vocavil nomen ejus Ater diviiice {Ibid.). peccata nostra et $i fuerinl sicul Plianiciuni, lanqunm
Male adiiiiae sunt divili;*', id esl, 7t).ovto?, ciim nix dealbabuntur (hai. i). Laban qiiippe ioterpreta-
olymologia noininis Aser Scriplurac auciorilaie p.in- lur dealbalio, cui servit Jacob prnpier I{;ichel. Neque
dalur dicenlis Beata $um ego el bealificant me mu-
: , e^iim se quisque converlil sub gralia remissionis
tieies. El ;»b co quod beata dicatnr ad omnibiis, fi- peccatorum servire jusiiii;iR, niai ul quiele vival iii
lium suuin beatiim vocaveril. Asereigonon diviiice, « verbo, ex quo videiur principiiim quod Deus esl
sed beatus dicitur duntaxal in prasenti liico. Nani Krgo propler Rachel, non propter Liam, serviiur
in aliis secundiim anibiguilalein verbi po^sunl et di- Nam quis tandem amaverii in operibus justitix la-
viiise ^ic vocari. borem actionum alque passionuin quis eam vitam ;

El audivtl Deus Liam , el concepil et pe\>erit filium propier se ipsam expeiieril, sicui nec Jacob Linn,
quintiim, el dixit Lia : Didit Ueus mercedcm meum sed lamen sibi suppositdm in usum generandi aiti-
viro nico, etvocavil nonun ejus Jssachar (Ibid.). plexus fecundilatem ejus experiu^ est. Doiniuus eniin
EtyiiHilogi;» hujus nominis S«'piuaginia iinerpretes eam, quia per se ipsam diligi non poterat, primo aJ
edideronl , Esl merces. Non igiiur, ul plerique sd- Rachel perveniretur, lolcrari fecii; deinde propier
dito proiioniine male legunt aesliniaiidum esi iia ,
filios commendavil. Ila vero uiiu>quisquc ulias Dci

Ecripium esse, quod esl merces sed toium nomen , serviis sub deaibationis peccatoriiui suorum graiia
inlerprtlaiur est merces. Jes qiiippe dicilur est, ct conslilulus, qiiid aliud aiiinns in sua conversatione
Sachar, nteices. Hoc aiilein ideo, quia niaiidr;igoris niediiaiur, nisi docirinam sapieiiiise, quam plcriqiie
ttlii Uuben iiitroituin qui Rachi-li debeb.tiur ad se se perccpluros putaiil, staiim ul se iii sepiem pra;-
ver:er;il. cepiis legis exercueruit, quxnint dileciiouein pro-
Ei concepit adhuc Lia, el pep rit filium sextum ximi, ne cuiquam iiuccaiur, id est Uonora patreni :

Jacob. Uixilque : Uolaiit me Dtus dote bona in hoc luum et mairem; non nioechabiris, 7ion occides, non
lempore. Uabilaiit mccum vir meus, quia peperit ei fuiaberis, non falsum ie!>limofiium dices, non concu-
tex liiivs, et vocavil ncmeii ejus Zubulon (Ibid.). piscei rem proxiir.i tui, non concupiices uxorem pro-
ll)i ni s posuiiiius Ilabitaiit mecum, LXX. inler- ximi tui (ueui, v). Quibus oh^ervaiis postea qu:iin
p
^ humiiii pro concupila delectaiione doclrina per teii-
pTeialisuiil Ui!i,eime. In Hebraco li;ibeiur Itbolcni,
et esi scn'-us Quia scx hlios genui Jacob, pro|ilcrca
:
tuiiones vari;js, qtiasi per hujus saeculi nociein tole-
jam setura suin. IlaUitabil enim mecum vir meus et , rantiam laboris adhxserit, velui pro Ilachel Lia
/ilius m:us vocdur habilaculum. Male igitur ct vio- iiiopinaia conjungiiur; ei hanc susiiiici , ut ad illani

leiiler in libro noininuin, Zubulon (luxus nociis iu- perveniat, persevcranler aiiial, acceplis sepletii
si

lerpre ;'lur. aliis prseceplis, ac si ti dicatur. Scrvi alios septcm

El ] ost lioc p.^perit filiam, el vocavii i^omen ej:'S annos pnipier Raciicl, ul sis pauper spiritu, milis,
Vina. Ii.«c tr;inblfriur iii causam , quam signilicaii- luj^ens, esuricns siliei.siiue jusliiiain, misericors,
tiiii Giaeci 5iz/;v vnc;iiil. Jurjiii enim in Sicliiinis niundi cordis, pacilicus (Mailh. v). Yellet eniin
caitsa exbliiii. fost lilios ct parentuin poneiida sunt hoiiio, si lieri po^sii, sinc ulia toteraniia laboris,
noiiiiiia. Lia iiiteipret itur laborans, U;icliel ovis ; quue in agendo patiendovjue ainiileclenda esi , st.iliin
cujus lilius J>;teph ub co quoJ sibi aiiuiii addi inater ad pulchrae conteinplationis delicias pervenirc, sed
o|)iaver;it, vcciiur augiiniilutn. lioc non poiesi iu terra inurientium. Iloc eiiim vitie-

Beciipiulaiio spiriialis. Igilur Jacob pcrgens in — tiir signilicare quod diciuin cst ad Jacob : Non est

Me!-opot;»iiii;iiii, accepii uxores duas blias Labaii, itiorisin locoliocutminorhabcalur priusquam niajor.
lr;iirib Kebecca; (Gen. xxvm-xxx). quja non ab>urde inajor appellatur, qu.x teinpore
Hoc est , priinu Li:iiu , secutulo R;ichel, inde sibi prioresl; prior auieiii in hominis opcraiione labur
nccci ii Li;(' ancilUuu noniiiie Zeifaii, el ancillain boni opens quam requies con:einplatioitis. Ad unuiii
Hactifl Balain, cx quibus qualuor duudecim g' nuit eigo cuiitendendum , sed propier hoc tnul a ferenda
lilios et xiuom liliain. De Lia scilicel, geuuii Ruben, sunl. llaque duce suiii uxores Jacob liberai amba.
Simcoii , Levi, Jud;i , Usachar, ZaLuion; De Racliel quippe sunl lilix remi.-sionis peccaiorum, hoc est,
aiiteiti, Jdseph el tkiij;iiuiii ; de Bal.i, aiicilla Uacliel, deali)aiiuiiis, quod esl L;«hiii; Vfrumiamen utia

Dan, ct Nephilialini; de Zelfa, ancilla Lix, Gad ei ainaiur, aiieia toleratur, sed quye toleratur ipsa priiis
x\ser. Ui sunl duodeciin filii Isracl. Munc aiilem quid ci ubcrius tectindatui, ut si noii propter se i|isaiti,
cerie propicr lilios diligaiur. Labores cniiii iustoruiti
lerum ii^uraverinl qualuor uxores Jacob, qu;iruiii
itu»; libero; et Oux ubservaiidum.
ancillx fuerunt, Iruclum h;ibeiil iii c.s quos regtio Dei ge-
niaxiitiiiiii

Sciiiius cniin .^posloluru in lihera et anciila , quas iieianl mter inul as leniaiiones et inbulaiiones prx-
habebai Abraliaiu, duo lestaiuenia iinelligere, sed dicando E^angeliuui ad eos piopler quo» sunt iu la-
ihi in una et uiia fac;lius apparet quod dicitur Uic : buribus abiindaiit us, in plaj^is supra raodum in ,

eiiam du(v suut el duce. Deiude ibi ancillx (iiius ex- inoriibus sa.piiis {// Cor. xi), pnipler qiios habenl
lia:redit;ilus liic veru aiiciliaiuia lilii sitnul cuiii
; loris pugiiab, intus iim ires (// Cor. vii), gaudiuin el
iiberaiuin lerraiii proinissionis accipiunt. UiKie
liliis coroiiaiit suaiit vocant (l*hitipp. iv). Nascuntur au-

hic piocul duhiii aliquid aliud signilicatur. Quan- tem eis lilii l;icilius ..tque copiosius ex ilio Kcrmoiic
quaui eniut dux liberie uxorcs J.icob ad nuvuiu lidei,quo pra;dicaitl Clinstuiit crucilixiim (/ Cor. l)^
lest.iiiieiilum ,
quod vucali sumws,
iit libeilaleiu Racliel auieiii clira aspectn iiieute exiedil Deo
t-xisiiitianlur periinere, nuii laiticii frusiia dua; suiti, (// tor. v), el videt in priiicipio Verbuin Dei apud
nibi quia dux viia: itubis in Chrisli corpoie proedi- Deuiu (Jvun. i), et vuli jiarere el iiun ptiiesi , qut»
,

canlur : luia leiupivralis, iii qua laborainub; alia generatioH' III ejus qius cnarrabil (Isai. li iVl Ideo-
S 7 QM.F.STiONES SUPKR GKNf.SlM. 333
«jiic nvi\ coiitoniplaliva vila appclit nl (Ii\i;.il;iu;m A accfpisti, iiisupr et inaudrafjoram fi'ii m j tiis acci-
i'ieff;i!>iiPin cernai vMcarc vull ab otnni nf"}j'>lin, pi
, pere {Cen. x\x)? Per nniim viruin S'gni(icans eos
iil<'0 siorilis qni !•) variis pressuris non snbvonit. Sod omnes, qiiia ciiin siiit agendi virtino Inhiles, el digni
ijni;! ei ipsa inler(inm procrean^Ji ciiariiate iiianie- quibiis rcgimcii Kcclesije commiitatiir ad dispensan-
scil. vuli oiiin» (loci-re (|uo(l novil : viilel sororcm diiin fi.lei ^aci.inieMtom, ilJi accensi sludio doc'ri!i;«
hliore ;;2;eii(li (lliis ab(iu(i;«nlem, et dolel polius cur- aiqiio iiidaganl.R et conieiiplanihe •-apienliin se al»
rrrp hfimines ad rani virtiilom , qua eoruin necessi- omnibiis aciiomim molestiis reinovero, atque in oiio
latibus coiisniilur, (!l a'l iil.im iiniJe diviiiuin aliqnid discendi aut docendi vidunl coiisidere. Ita ergo
discilur. Uic dolor fignraius viiielwr in eo qnod scri- (liclum cst 1'aiuni est tibi quod accepisli viruin
:

ptuin esl :El zelavil liacliel sororem sitnni (Gen. xx\). meum, insuper el mandragoras lilii mei vis accipcre,
Proinde quia piirus inlollectus spiriialis sul)staiili:e ac si diceretur P.num est qnod homines ad labo-
:

verbis carne eilitus evprinii non pdlest, elejrit doctri- rein rertim g«»rendaruin necessarios in olio detinei
iiani sapieiilia*, pei qijaslil.>el torporcias siniililuifiiit^s vil» stiJilioriim, insuper et popiilarem gloriain re lui-
iu.-,iiMiare divina, sicui elegil Kacbfl ex viro suo et rit. Proinde, ut eain jtisle comparitt, imperiit Racbel

aficilla suscipere lilios, quani siiie filiis oninino m;»- viruni sorori siiiK ilia nocte, ut scilicol qui virtutc
iicre. Bali quippe anciila Kacbel iiilt^rpreiaiur iiive- lahoriosa regimini populorum accommodati suiit,
lerala, De velere qui(ipe vila carn;ilibus seiii.ibiis eliam si scientix vacare diligi-reiil, siiscipiant expe-
dcdit;t, corporese eKciianiur iinagines, eliam cum rienli:im lenlationum curaruinque sarciiiani pro uii-
aliqnid de spiritali et incommulab.li siibstaiilia divi- liiate ctimmuni, ne ipsa doc:rina sapieiiii;e, cui va-
niialis audiiur. Suscepit et Lia fiiins de ancilla siia, jj
care staiuerant, blaspbemetur; neque adipiscatur ab
aiimre babendji! nunierosioris prolis accensa; iiiveni- imperiiioribus popuiis existimalionem bonam , (|uod
ninsaiMcmZel(an,ojus ancillam, intcrpielari os/iiaHs ; illa poma sigiiilicant, el qnoJ neces«arii:rn est ad
q'i;ipropier hsoc ancill i illos figurat quorum in pr?e- cxhorlationem Liiscentiuni. Sed plane ut hanc curam
dicaiione lidei evanpelicae os bi;il, el cor tion liiat. suscipiant viri cogtintur, satis et hoce-^l signilicatum.
De (juai.bus Populus hic labiis me
scriplum esl : (Juod cuiii venirel Jacob de ag o. occu;rii ei Lia,
honurat, cor auleni eorum lovge est a tne {Marc. vii), euniq le delineiis ait : Ad me inlrabis, condnxi eniia
Kl de qniuus Apostolus dicil Qui prcndicai non csse : le pro uiandrngori-, mei. T;uiqii im dicerei : Do-
(ilii

fnrandum, furaris (Hom. l). Vcriiiniainen ut etiain ciriiia; qumi diligis vis conferre bonam opinionem,

per banc condilionalem uxorem libera iila uxor Ja- noli tugere officiosiim laiiorem. H.ec iii Ecclesia g.^ri
lob laborans lilios haeredes legni suscipiat, ideo Do- qiiisquis adverteiit, cernit el experitur in exempUs,
ininus dicit Qua: dicunl facile, qucc autem facinnt
: qiiod inlelligamus iii libris. Qiii-i non vidcat boc gcri
facere noliie {Malth. xxm). Unde Apo«tolus Sive, : tito orbe lerrarum, vcnire boinines ab operibus sa*-
iiiqiiit, ex occasione sive ex verilale Clirisius annun-
, ciili, ei ire in otii usuin cognoscnd.c et contem-
tietur, in lioc gaudeo, sed et gaudebo {Philipp. i). pland£ veriiatis tanquam in amplexii llachel, ei ex-
Tanquam ul ancilla pariens de pro'c numernsiori ci|)i de transverso ;id ecc!esiaslica:n necessiialeui,
laetatiir.Esi vero qnidain Li;e lelus cx beneficio Ila- alqiie ordinari inlabore tanquain Lia d.cenie Ad :

cliel. exil, ul cinn viro sno deltiia nocte con-

Rachel quibus istu raysterium Dei dispensanti-
nie intrabis, l

cubito, si accepii^ a (ilio Liue mandragoricis malis bus, ut in nicie hujus saeculi hlios generent lidei,
Gum sorore cubari perinitiii. Qiiid enim de mandra- p laudatur a populis eiiam illa vita, cujus amore con-
gora dicendiiiii est? Proinde rem comperi pulcliram versi spem saeculi relicnienint ei cx cujiis proles-
,

ei suave olenieni, saporem aiiiera insipidum et idco ;

sione ad miseiicordiam regend.u lebis assumpti i

in ilio maiidragorico ponio ligurari iiiiclligo famam suiit. Mem agunt in omiiibus operibus suis, vel la-
bonain pojjularein. Uiide dicii Aposiolus : Oporlet boribu^, ut ilia professio ex (]iia Si converterunt,
eliam teslimonium liabere bonum ab /lis qui foris sunt quia talcs recioies po(iuli dedit ratio, non inlaine-
(/ Tim. iii), qiii licct parum sapiant, ledduni lamcn tur, scd clarius gloriliceiur tanquam Jacob non re-
Iruciiiiu plerumqiie lab iri eorum per qu)» sibi coii- cusunte iiociem Liae, ut K.ichel pouiis suave uleiili-
^uleiur, el splendoiem laudis et odorem bonjc opi- bus et clare uil^ntibus poiiatur. (^tije aiiquando et
iiionis. Nec ad isiain gloriam pnpularcm primi pcr- ipsa prxstant iniscriconiia Uei pcr se ipsaiii parii,
vcniunl eorum qui siint in Ecclcsia, nisi qiiicuiique vix landem qiiidem quia perraruin esl, ul In prin- :

iii actionuin labore versaniur. Proplerea

{.eric.ilis el cipio eral Vabum, et Verbuni eral apud Deuin, ei
Li:e (iiius mala cnandranorica invenil, exiens in Ueus erat Verbum {Joan. i). Et quidi|iiid de liuc re
agrum, id est, bonesic anioulans ail eos qui loris pie sapienteique diciiiir, et sine phantasmale carna-
suni (/ Thess. iv) docirina vero i!Ia sapiciiiije, qii;t
; lis cogilalionia ct salubruer vcl f.\ parie capiatur.
a vulgi slrepilii renioiissime in conteinplaiioiie veii- Alio quoque sensu Liam ei Kacliel Viciori;ius mar-
lalis dulci delectationc deligit. lianc popularein glo- tyr, et cycteri iii s iniiiiudiiieni Kcclesije vel Syna-
riain quaiitulunicuiiiiue iion assequereiur, nisi per gog;c inieipreiati suiit. Liaineoiui inajor nalu Syna-
eos qiii in meiiiis Inibis agendo, aclus populi prae- go^:e (enuisse exisuin.tbant lypuiii , (juia prior Dt.-t
sunl, quia duin isti ei aci osi bomines cl negotiosi geiiuit popuium, et quid 'in o-wUiis leguur gravili,
per (|tios innUiludiiiis adininistratur ulilitas, ei (|iio- D qiiia lex per M iys.'n dala, quo.l opcrta est atfjue
rum aucionias popiil s clia.-a est icstimonium p.-r-, sigiiata. Kachel autoin junior ei pulchra , prius
hibenl, etiam vit;e pr0|iier sludium conquirendae el sieiilis ei poslnioduin iVcu id.), s>miliiudo est Eccle-
coniemplandae veiilaiis olios;c, qiiodaininodo inala six'. Juiiior, quia leiiijiore posienor; pulclira, quia
maodragorica p r Li;im veniiinl ad Kacliel; ad ipsani coi po e et Spiritu saiicto oculi cjus decori , qui
\itro Liain p<-r lilium primogcniitiin , id esi , per h.)- Evangelium peispicere ineruerunl. Quje eiiaiii lan-
iiorcui lecundita is, in Irucius labo-
(liso osi Oiiiiiis diu steiilis fuit qiiou--qtie Synagoga populuni geiie-
,

ri.isiE aique in ccitamii.a teiitalioiniin pcncliianlis rabal. Cur aute.ii Jaiob pro K.iciiCl servivii, ei
aciionis. Quain plcrii|uc bunu ingcnio s',uJio(|iie fla- £.upponiiur ei L:i inajor, nisi quia Doiniuiis, ut
grantes, quainvis iilonci re;;eiiilis popniis esse pos- Lccle.ijin assuineroi, priiis Synagogjin sioi coiijun-
bint, tJineii ev.Uitil propler i.irbulentas occupaliones xit. Serviiui iiaiiue ipsius Jacob sepiein ;iiiiMriiin
exire, si in dociiinu; oiuiin loio pcctoro t;iiM|uain iii pru duabiis uxoiibu>, hojus vilu: p;;i:seiilis leiiipjs
spcciosae Uachel leruntur ainple.xiis el qiiia ijonunt ; sigoiiicat, quia per aeptcni dies volviliir, in q;i.i Do-
esi ul ei bivc vita laiius innoii :>ceiis popuiar.-m glu- Hiiiius formain t erii acccpil , ficlus obedicns ptiterntv
riaiii mcrcalur. Inj jsIuoi est aiiicm iii eain <oii>.e- volunlati nsque iid moitnn (Plulipp. ii), ille oiiin) pni
ijuatiir, si ainurcni suum ailiiiinislraiidis r-cclCMasii- uvibus seivil, ei D.niiunis nus er ait : Son venil
cis curis aptuin ei idoncuin iii ol.o (lciinei, ncc gu- Filius Iwmi is iuininrari, sed ministrarc {Mullti. x\).
Iernationcm cuiiiiiiiinis uiilit;iii» inipetii. Prottli-ica llicuves pavii, ol D.iJiiniis iii Lvangcliu dicil : Egj
Lu boron t>ue ilicil Puium ai libi q^-oil c-iiiiu m um
: suin pniur bjuus \^J\jnn. \\v). Illi; mcrccdi* lucr,»
 ,

ZVJ fJKD/E VF.NKHAr.iUS 0! P. PARS II. SFJJf. ll. - [il IUa ET SPHRIA. 3ie

vjriiiiu sibi pecus :il.!;!ii!i( ; Cliri-uis (I'V(;rsnriirn .^ seroiiiiis ovibn.^ non pni!eb>l, el liobanl seroiina La-
(•(Mitiiirr) vnriclaiem sihimel rdnj^regHii. il'e iros ban, el tempornnori Ja ob. lloc in Scpiuaginta in-
»

virgiis anipiilalis coili< ihiis in alvi^is a<i"i^riim oii!»'- leiprpliliiis iKiri li;«bi;t.!r ; ;-ed pr« seroiinis o! lenipo-

:-iiil, ut cariiiii c-iilfiniplnlione HiTiliiiuicnrerUnr ejiis rn'>cis alim! nesi io qnid, qiiod ad scnsiim non peili-
iivcs : el l^oiMiinis rio-icr iii a'i':a baiiii^^ni.iiis triiici liCl , tr.Mistiileriint. Qi:<id anlcm ditil S( ripinra, lioc

p(M'f>oii:iriiin nctTiiiisi Pairis cl F lii ol SpirUiiS sancii esi : » J icob priidiMis el calliiln.s jii-liii.nn cl rcipiiin-

popiilo proposnil, iM (|iiis(^uis lioc pleno conie lciii , eliaiii iii nova arte .«^erv^ibat. i Si eiiini oiuncs
fitloli

pcrspcxeril cflicialiir ovi- I)ci. agiios et li;«'dos varios pccora procreassenl, eiai ali-
Ueruvijmva. — lHxilqns iacob ad Lrilau : Tittns- qna suspicio doli , cl aperie linic ri'i Laban iiivi.lus

iho in univers'i prcor^ tuo huilie; sppura iiidc oninc p- contraissct. riio iia omiiia temncravii , ul i).sc fiu-
I

cns varium et discolor, el omne ppai$ uniiia cnloris in cuiin sni Inboris accipcrcl ct Labaii ci pcniliis spo-
aqnit, fl varium el discolor in t'njnis, el cril mercis liareinr. Si quando ovcs ei cajtrte primo teinporc
meu. El rcspondebil milii justiiia meu in ilie crasliuo, asceiidebaiiUir, i|uia molior verntis csi felits, ante
cinu veuerii merces mea coram le. Ouiue (jitod nou ipsas ponebat virgas, ul varia soboles nasceretur;
fiierii vnriuui el di-^co^or, in capyis ci nqriis, fulurum
qiiaeoiinque ;iniem oves ol caprje scro quxiebant
erit apvd me, elc. (6'eit. ix\). inarem, anie lianmi ocnlos non ponebat, iil iiniiis
Mulliirn aiuid LXX iiilciiireies cnf.isiis est scn- coloris petora iiascoienutr. Lt qnidquid pnmmn na-
siis, el nsqnc in pr;escniein iliein niilinm p»)liii in- ^cebalur, guuni eral, «iiiia discolor ei vaniim eral
^cnire nosironim (|ui .id linniiiiiin ((uid in Ik-c Iocm quid(|uid postca. Labm. Uniu-? cnim tam iii nigro,
iMccrcur expoiierel. i Vis, inqnil J.i<(>li uu^ sorvirc jj
i
(piam in albo coloris pi3cus oricbiliir. Iii co aulem
** loco, ubi scriptuii est, «( conceperint in virgis; el in
iilii, cliain alios seplem annos? far r|i)o(J postulo.
.Separa niilii onim s iliicolorcs el vaiiis, lain oves iJebraeo liabcl Ichammcnna Vim verbi ilebraici, nisi
•inriin capras et iraile in manus flli.niim tnurum.
;
circuitu exprimere iion possum. Jehonwienna eniin
R.irsus ex uiroqiie g'ege, allia ci nigia pecora (i.i proprie dicitnr cxireitius in coiti! cabir, qn<» corpus
«!Sl, nnius colcris) da inilii. Si qnid igiliir ev albis ct oiiinc coiicuiitiir, utpatranti voluptali vicimts e^tlinis.

tiigris, i|urc nnins suiitj variuin miiuni luerit, inecum Idem (jui supra. —
Ei paler vester meniilus esl
<»iit ; si qiiiil vero uniiis coloris, lu .m eril. Ri m non
milii, el mulaiit merceJem rncant dccem vicibus, et uon
«liflicilcni posinlo. Tecum lai ii n.itnra pccornm, ui dedil ei Dcus ut nocerct mihi. Si dixerit : lloc varium
iillia cx alliis, et nigra nascaiitur ex mgris. Mecnin pectis Ciii merces tua, nascetur omne pecus varium; el
si dixeril : Viiius cutoris erit mcrces lua, naicetur omne
jiisiiiia l)eus rc^picii linniil i.iiem me:'m
n ej, tlntn
< t i?.b(irem. Ojitionem
L;ihan ilalain lilKnler arri- pecus unius colorit ((Jen. xxxi).
rniil, et ita nt Jacob po tnlal);il ficiens Iriinn dicitim Pro eo quod nos posuimns Muiavit mercedem meam
iier, inier J;i( (ib et lilios suos si^iaravit, ne qnis ex decem ticibus, Scpluaginla inierpretes posuerunt De-
viciniiaie picoiis nascereiui dolus. Iiiqne J;tcob no- cem agnis : nescio qua opinione ducii , cum verbutu
v;im siropbam conimenins c.st, oi coiiira nauiram licbruicnm Monim tiumerum inagis qu:iiu agnos su-
aibi el nigri naliinili :irie pugnavit. Trcs enim vi,g .s iiei. Denique et ex con^equenlibus iiic magis sen.>us
pnptilcas ct aniy;;(lal;!ias et mali gr.uiaii, » qiianqnam p;obaiur, quod per singulos felus sempcr Labuii
Keptuaginla styracinns et nucinas ei plalaninas Ita- coiiditionom inuiaverit. Si videbat vaiinm uasci pe-
bcanl, I ex p.irle decorlicans vaiiiiin virjiarum fcc:t cus, piisl lelum dicebat \iolo ul in futurum varia
:

colorcin , nl nbicunque iii virgi corliiem reliqiiibset, C mihi nascantur. Itursiis cuin vidisset uuius coloris
aiitiqiius pcrmJimrei color; nbi vero luii^siM c.irti- nasci pecoia (Jacob quippe lioc audito viri^is in ca-
cem , coldP caii.lidiis p;iii(lcroiiir. Obscrvatwt ergo nalibus iion poncbat), dicebat ui futuros fctiis unius
J:icub, et lenipi.re qno a^^cenilcbanliir p-cor.i, et post coloris sibi pecoia procreuretit. £l quid plura? usqiie
colorcm die ad poi:i>Mluni rivida pcr^'cb;inl ; discolo- ad vices decem semper a Laban pecoris sui, Mve Ja-
le-* ^irgas poocbal iii canalibiis, el inlniissis arielibiis cob mulala conditio est. Et quodcunque sibi propo-
c: liiicis poiandi avidiiali! oves ei capras f:i-
in ijisa suerat nt tiascereMir, in colorein coiurariuit) vcrie-
t:iebai ascctidi, ul ex du,.lni dsisiiJerio duin avidi bi- batur. Ne cui auiein in sex aunis decein parieadi
iiiiiil ct asceiKbiiirur a maiibus, lales lctns conci-
,
vices incredibiies videanlur, lege Virgilium in quo
pereiil, qnales niiibras ariclnm et liircoriini desuper dicitur Dis gruvtda; pecudes. ^alura auleni llalica-
:

as>ccndciiliiiin in aquarnm speculo coniempl ibaiiliir. l«im oviuin Cl Mosopulaini;c una cs^e tmditur.
Ex vir(;is eiiiin in caiialibns posiiis, variiis et<am erat Sequitur qui supra. —
Kt furata est Hachel idola pa-
inniginuin color. t Ncc tnirum b mc in conceplit fe- tris sui [Cen. xxxi). Ubi nutic idula legnnus, iii lle-

niitiariim esse naiu:am, ul qualcs peispcvcrini ^iive brio lerapliiiii .scripluin esl, qujc Aquila p.np'^ii-
inenie concep' rint, in cxiremo vniuiiialis u;siu .piae p.uru, id esl, figurnia, vel imaqines , iiiterpreiaiur.
COticipiunt, laleiii sob.ilem procrceni. Cu;ii boc ip- iloo aulem ideo, ut sciamiis quid iii Judicuin libru
suni eti;>m in cquarnm grc^iibus apud ili^p.inos dica- Tner.ipbiin soiiet. Se(|(iiiur :

lur licri ci Qiiini:banus iii ea c(<iitrovcr^ia in ([ua

, ,
Et iransivii fluvium, el venit in montern Galaad
accus.ibaiur mairoiia, qtiod /Elhiopcni pejiererat, {Jbid.). rSoii quod eo tempore (ialaad ntonsdicerciui',
pio delciisione illius ;irgunieiiieinr, l.anc conccpiuum n sed per anticipaiioncin, ul frequeiner diximus, illu
e&se naiuraiii (|uai(i supra diximuh. lii scii|>tiitn re- vocaiur noniine, quo posiea niiucupandus erat.
,

periciur in libr!:s llippi.cralis quod quj*d nn suspi- Item supra. —

El muiatti mercedem meam deccm
cione ;idulierii fiieiat piinieiida ciim puicli(;riiinnin ,
agnis [Ibid.). Idcm error qui supra, nuuierus pro
|eperis»et, uirique p;ireiili ^eneriipie dissimilem, a^^iiis lesciidos. Sei|uilur Et dixil Jacob frairums :

liibi i[icmura;n<> tnediciis solvissct iju.i-stioiiem , mo- suis : Cviliijeiiius lapides, el congregalit lapidtbut le-
inns «iU.t rerc ne furlo i;il.s picinia essei iii cubi- ceiunt uccivutn, ei com.derunt. tl vocavit tltum Laban
Culd ;
qua iiivetila miilicr a suspicioi;e lilierat;i e~t. accrvus Te^timunii, ei vocuvii Jacob illum ucervus le-
I l'u!>ti|iium auicrn ii;iii liier.nii iia:di ei agui varii siis. Acervus lmj;uj ilebnea Cnl dicilui ; ed veiu te-

ft di-colures ex albis, ei nnius cobir.s s;rci;ibi/s, sc- siimonum. Kursnin biigiia Syr;> acervus igar ajipol-
parabal illus Jacub, ei [irocul es^e faciebal a prisiino liliir, lcsiinioniuin \eio Saaduiha. Jacob igi lu r r/ct;r-
gitge. Si quid auiein nascebalur >inius coioris (d lus Tcsiimonii, boc esi, CaUiaU linguu appellavii
« .si , albi sive tiign) tradebal in m:iiius niiorum La- ll.jlir.ca. Labaii vero il ipsiiiii, id esl, ucervuni lesti-

l.aii , deconicaverai in canu-

ct |.oiieb.ii viig;i>, «juas snunii ijiir Suuduiha, a goiiti) su* .seruioise, vocila-
l.ou-, ubi elliii.di.-baiiiur aquu; ei vcincbanl ad po- ,
vii. riai enim Syru^, oi auUquain lingiiaia pareniutu

laiidum, conlra iiC' ora , ui cuntii.oienl eo lempiire, pnjviiici;e i:i qiia liabii:ib.il sermoiiu inutavi^rai.
«iiiii vetiirciii aii poiaiiduin ei coiicipiebat p cora ;
Hecainiululio. —
« l''ist lon^am iiii.ur aervilniem,

toiilra virg.is Jacob, virgus quas .|.(>su(^ial cor:iiM qitaiii Jaeub apud socoi iiii suum |iro uxuiibui velui

l'< >.orv in
Cunalibus ad cuutii:'t>.nJum m tis; cl iu aioittUotu suali.iuit ,
pra;cepii e. I)u..iinu3 ui iO\uiie-
 ;

>il OU/ESTIONES SUPI-.U GENKSIM. 5 >/

leiur jii palriain Siiam. Tunc ignoran'e socfro suo. A qiiirere singulorum, eii n elyino^ogian iiominis e\-
cii'ii uxoribus et cniuilalu proptiravil. L:ihau ;iulem (lonal ipsc qiii p i^uil. Xon rocubitnr, itiqnil, nomcn
( finspcnliis psi eiini in monle G;il3»<] cuni liirorr, tuum Jacob, '^ed i^rnrl erii ncnen luam. Q'iari' iiiler-
aiil'ie i(i(i|f» (|iiae Jl;i( liel rurnia <?r.n apiid ••um itviui- prpiaiiir Ai|iiiiu OTt T;p;af ueru ©-'.v, Svir.mncliiis
.
•

sivil, iico recoril.» QuiiJ eigo sihi Ii<>c i|i.siim (i;;u- ^O-t T^pv-j iV/ui TC[io; ©£'jv Septuau'ii!ia et Theidolion,
;

raliliT vfiii ? Dnm cuim l.alinn suppr!»- aiini ;^t>r;»l 'Ot? £vt7/vrfcc pi:T« QecO. S:n ilii eiiiiii, (iiioil .'.!) |~r;)t'i
jiersnnim, riinc laincii (li:il)nli tvnum ligur:it. I.^lian vnc.'it)iilo (lorivainr, prin'ipem sonii. Scnsiis iiainft

qiiipiie inlf^i pr«'latiir denlbalio. Deiiltialit) auieiu Jm- hic esl iNoiiicii lir.Ku iion vo:';ibitiir suiipIjuLiior,
:

Iiolus lion mco iv.iiieuler afcipiiur; i\\X' ciini sii ie- lioc esl, J.icob; scl vocaliilur no "cn tuiini princeps
neliiiKiis <'\ (iieriio, tr;ui-figiir.il se velul augeliiui Cum I)ei>, hoc csl, Isr:i"l. Q.iomxlo eiiim princcps
luris (// Csr. w). Iliiie sei vil Jacol), id e-:t, e\ pirte sum e:? >, si;' el lu (['li mecuin iiiciari ooiuisti, prin-
rcp'Ol)ori!iii Jr.daicii.s pnjiulus, cx cmjijs rarne incir- rcps vocaheris. Si aulein i;iccii'ti ((iii Deiis suni, sive
uaios !>oiuii!Us veiiii. Poiesi eliaoi per Lihai: niun- :iii.;e!u3 (quoinam pleri i^e vaiie ini(!rprei:tniur). pu<
(liis sic excrimi. (|ui cum furoie J.\eob persequilur, giiaro pfitiiisli, qii,iot'i nvigis cii;n b itniuibus , hoc
(jiiia eleclos (jiiosnue qui Reii.nuMoris noslii itiein- «•si CMOi Fsaii, qiieni formid^^rc, n ui (ie'ies. iibid au-
liia sunt, p rseiiuenilo oppriinere con<Jtur. Hujus tem (|i!Oii in libro Nominiim ii)t<'rproialiir Israe! i'ir

liiiam, id esl, muiiiii scii iiiaijoli Jacob ab^tulii, cum vidciis Ucum, sive meiis vidrns Dcum',
oiniiinm pe:ie
silii (jlirisius Ecclcsiun ev gcntililale conjuuxii, serinoiie dtMriniin, non lam vcre <iu:i!n violenlcr niilii
qujun cl (ift cl'imo pairis abslraiiil, quia ei per pro- ii!ler;)re!:\tiim videiur. llic enim Israd ppr has lii-
pliclam d cil <Jbi\visce,rp. pop ilum luuin, «t domuni
:
g teras scribiiiir lod, sin, res, oiepli, Inmecli. qwh\
pairh tui (Psnl. sliv), Quid vero in ido!is , nisi ava- imerpretalur princeiis Dd, sive directus Dci, lioc cir,
lilia dcsi^naiur. l!ndc per Pauliiiii dicilur; AcQiilia, £v6'J?r«T0f e£ou. \'ir vero videns Deun, bis iilleris
ijitm est iUolorum seivitns (Ephes. v). L:iban vcro scribitur, ui rir ex Iribus liiieris sciib.ilur nlepli, :

veuiens ainid Jabob idoiuni noii invenil, quia, osleu- iod, sin, ci dicatur ais ; videns vero iriiiiis rrs, aleph, :

sis fnuiidl ibesaiiiis, diabolus Ke<lemptori noslro he, ei dicamr la/te. Por:o El, ex iluab;i.s iikiih el la-
vcsligia coiicu;i^cct!ti« lenenae reperil (Malih. iv), mech, inteipret.itur Deus, siie forlis. Q lamvis igiiiu'
sed nui;i Jacib nou liabuit, ea Rachel sedendo coo gr:nide auctoritalis sint el eiiiquenti;ie, ct ipsoruni
pcr.rt. Per Uaciie! quippc q»:e ovis diciiur, Eccle-,
iimi.ira nos opprim.Tt, qiii Israel i?«m i sivi^ meniein
sia li^uraiiir. Sed» re auiein esi iiumiliiatem poei!'- lidentem Deum triinsluleruiit, iiou ma'^is siriplurj;,
lenlise appeiere, sicul scripluni esl Stirgiie posl- : el angcli. vel Dei, qui Israei ipsurn vocavii, aucto-
i}uam seJericis {Piat. cx.xvi). Racliel ergo idoia se- rilaie ducimur, qu nn ciiju«lib't eloriuciilic s;pci:!a-
dendo operuil, quia sancsa Ecciesia Chrisluni se- ris. Iliud ipii;quc quod posiea scipMiir Et benedixii :

<|uens, viiium lerrena? coiicupiscenlise per bumilita eum ibi, el vocavii Jacob nomen loci iUius facies Dei
icm poei.itfeutiae cooperiiit. L)e bac cooperaiioue viiio- vidi enim Drum fncie ad faciem^ el salva facta eH
riiin per prophetam dicilur Beali quorum remisscB : anima mea (Ibid.j, in llebraio dicilur Plianuel, ui
mut iniquitaies, et quorum tecta sunl peccata (Psal ipsum csse iocuni qtii
S( iaiiiiis in cfleti>ris Scriptura*
\%xi). ISos igiiiir Rache! significavit, quia idola se- saiicte voluininibus, ita iit iii Ilcbrxo scriiiliiai csl
dendo premiiiiiis, si cuipas avariii.e p<eiiileiido lam- Phanuel icgilur in Gr:pco.
nainiis. Qua utique avariiix iminunditij, iion iilos ^ liemqui superiorelibro. quo supra. — Ei divisiipue-
qui viriliier curruni, impcdit, qu btis dicitur Vin- : ros super Liam elsuver Hacliel et tuper ancillas dnas, ei
liter agile, el couforielur cor vesirum (Psui.x\sx)\ super filios eorwn priinas. Liam teio, ei pucroi no is-
sed his ra:ixime evenil, qiii qu^isi efleniinjiii gressu simos, el Hachel et Josejrh novissimos, ei ipsc iransil
gradiemes per biandinienia sxculi resolvuniur. Unde anie eos (Gen. xxxiii). Ndii, iii pleriqiie jcslimanl,
ei iilic ejusdem nicliclis h «:c verba sunt Juxta : Ircs iiirmas lccit, f.e(J diias. Dei.ique ubi iios liabc-
consuetvdiitein (.'minarum nunc accidit milii [Gen. niiis Diviiit, Aquilu posuit, jiattrsvtrc , id est, dimi-
xxxi), id csl, (|iiasi nsiiiiebri;! se hribere ijiuoinit. diavii, ut unum cuneuin facerei ancillanim cu'ii par-
«L;<! an vero posii;u3m peiseculus esl Jacob, et iii- vu!is sujs, ct aliuiu Lia; et Hachel, q loe liber;c craiu
venis>ei eum, <h lociiii rsircnl inier se , ineuiiies loe- ciiiiifiliii caruui : priiii.!sque ire laccnn ;inci!lag,
dus, lulil Jacob ereiil io liiuium
lapitieiii, ei dixil- ;
seci.ndis liberas, ipse auleui anic iiiru uque grcgem
qiie frairib'JS suis Aflerle iapiiies : congr.'g;iiites Qm i'r.iirent> aiioraturus o-curreret. Scquiuir ;

(ecerunt luniulunri, qiiem ei voc^ibai Laban luuuitum Et a-difiravit ibi Jacob domum, el pccoribm suis
Tesiis, ei Jac<'b acervum Tcsiiinnuii.) Inier (idcles ivdificnvit lenloria sive labernaculn.
Ideo vocavit loci
eniin taiii Jiid.Tos quain genli|.>s, lesiis esi lapis Ulius uomen Tabemacula iios lnbirnacnln [Ibid.). 1,'bi

vniiiiens, in siiniiiludinem (jbrisli, acervus lapiduin, b;:l)emus, in ilcbi3;u lc^ilur Succo h. Esi iiiicui iis-
qui e^l ninltiiuilo rredcnliuo. Seipiiliir ; ([ue hodic civiias lr;iiis JordJiicm boc vocabulD in-
Hieionymus. —
Et occurre^uni et aiKjeii Dei, et dixil tcrpretata, Scyihopoleos, de qua in Iiliro L'icoruii!
Jacob, Hi : Castra
vidit eos Dei liac suiii ; ei vocavit scripsiuiiis. Seqiiiiur :

nomen Cas'ra (Cen. \\\u). Ubi liic rat/ra

loci illius Eiveuit JaCib Snlem civiiaiem Schem in trrra Ch-.i-
posila SHiil, in llebiaeo habei Muliauaim, ul sciamus, naan, cun venisset de Mesopotumia Sy>i(e (Ibid.).
si qnaiido in alio loco interpnlaiuui ponilur, qucni Eiror oboritur qiiomodo S;ileiu Siciicm civil;»s :ip;ic!-
lo um si};uiliccl. Ll pulclire ad fratrein ilurus ini- leiur, cuin Jcriisaicm iu ([11.1 iegiiav;t Mclchisclecb,
inirum angelorum se coinitatiliuo! cxcipilur choris. Salc anle sit diCia. Aul i^'iiur uniiis iirbs ulra,pic
Et dixit Jacob : Dcuspnins ntci Isuac, Domine, qiti nominis esl , quod eiiaiii de plunlcis Jijdx'.e locis
dixisii milit : lierericre ui Irrram luiim , etbenedicam possunius invcnice, ulidein iirbis t;t luci noinen iu alu
minnr sum omiiiuiH iiJifricordiiirum luuruin et
tilii, aiqiic ali» Iribu >it. Aut cerle islas;ilcii, (pi r. niiiic
omni leiitalf (ua, qnam feci^li servn luo (Ibid.). pro Sichem niuMiualur, diiimus lii. inierproi.iri coii-
Pro co quiid noii posuimiis Minor sum, aliinl ne- si!utiiiat:ini alqiie pcrrcclam, et ill.nn (|U.i; pnslca
scio qiiid quo<l .>-cnsuin lurbel in 0.;ccii ei Laliiiis Jei iisalem dicla csi, picilicam, noslro scrmone iraiis-
(iodicibus <0!iiiiiciiir. Scqintur ; leiii. LlriiiiKiue eiiim .itc.niii p.iuliilum dctiioato
El di.rii ri : Qund libi iiomi'ii est7 quinil : Jacob, hoc voc.jbiiiuiii sonai. Iridunt ilebra^i quod claudi-
Dixitqiie aut.m ei : Jam n- n vocnbiiur Jacob no ncn caiiiis rciiiiir J;)t.ob ibi convaiiierit, el sanaium sit,
tuum, sed tocahiitir nomrn luum Itracl. quia invaluisti piopicrea caicdcm Civilalcin cnraii alquc perfculi
cum Ueo, et cum lioifiitibus vulcbis (Ibid.). vocabuliim c .'iscciit;)»!.
Josephu^, iii priin;* .Ani iiiilalnin IiLto, Isr lel iibo Hrpttilio. —
«ILs ita iransaciis, Jaciibtu llil nii 1-
ap;ie!auim pulal, qu^.d adversiis jr.g>'ium sicicril ;
lios ad tsaii frairem siiiim, et niiiiiHri. Post li.cc,
quod ci^o diligciilcr <'X(,ii;icns, in llebr.i o p<'iiiiii5 iiaiisdiiciis oinnibiis suis per lorrenlcm, ip^e rcmans'»
iuveiiiic iiuii polui. Lt .'jiiij luc iicccss': f^l opiiiiu!ics iel'J.<, el ccce vir lucljbalur cjm ido. i'r.cv.ihiilm;<;
 :; :

r.43 flF.D^ YENERARILIS OPP. PARS H. SECT. U. — DUBIA ET SPURIA. 3ii

nec dimisil ciim, iiisi bencdiciionem exmr-
ei J:>cob, A diciiina esl, seJ Luzain, iJ esl, amygdalon anle vo-
qucrel, sacruinqnn Israel nomen acciperet.» (Gcn. cilatain.
xxxw). Inquo principalilersacramenii Dominici ima^o Hecapitutaiio. —
«Dnbinc Inquitur Deus ad J:icob,
pra-figiiraiaest. Vir eiiim illelypuiH Cliristi evideniis- nt habilarel in Belbei; ilii Racbel cum parcret lien-
siinc gosscrnt, cnilamen ideo pr.Tvaliiit Jacoii utiqiic jamin, moriua esl.i Sed quid silii vull quod cum
voleiili.eiiilmysierinm flgiirarei passioni<Doinini, nbi eiimdem Benj.imin Racbel pareiet, vocavit nomen
visDS esi Jarob in Jiidsnorum lyi>o, hoc csl iiicorpoiis ejus Filius doloris inei, nisi futurum pr< phetans ex
sui sobole prxvnluisse Deo, el quasi cum infirmo, ipsa tribu Benjainin Paulum. qui ariligerei iiling
iia c.im c;irne ejus luciamen inirc, cl invalcscere iu Ecclesix persecirionis sii.i; lempore? Aliicr per Oen-
lassione ejus, sicul scriptnm csl, cum dicf rel Crit- :
jninin cceleslis flgurabaiur Jerusalem , qu.e e-;t in
cififie(Marc. xv). Et l»men Jacob bcnediciinnem ab tribii ejusdem Benj:<min, cujiis popiilu'^ inalreni gravi

eoiicni angelo, qucm vjclor superaveral impelravit, dnlore arflcit eirniidendo sangninem pr6p'iclaruiii.
cujiis nomiiiis impositio uiiquo bcncdictio riiit. In- liisuper etiam in necem Clirisii , iinpiis arclaiii:indo
lcrprelatnr :iulein hrael, hoc est, videns Deum, quol vor-ibus Sanguit ejus tupsr nos et super fitios nostros
:

eril iii fine prxmium omniiiin sanctnrum. «Teiigil (Malth. XXVII).

porro illi idein angeliis laliiiidinein remoris, et clau- Jtem Hieronymits. — Et morlua est Debbora ntt-
dum rediliiiit i [Ibid.) ; sicque eral unus atque ideni trix liebeccce, et sepulln csl tubius Beiliel {Gen. xxxv).
Jacob licnediclus ei tliudus. Itenciliclus iii bis qni Si inorliia nuirix Ueheccoe nninine Dcbbora, iit
e^i.

in Cliristiim ex eodem populo creJiderunt, aiqiie in LXX quoque inierprcte»; tr:iiisiulerunt. el ipsuin
liic

infideliliiis c!:iudus. Nam rcmnris nervuin vei latilu- „ verbuni esi llebraiciim Meneliet , scire non possuinus
do, vpI generis mulliuido est. 1'lures quippe sunl qtiarc ibi substanttam posiieriiit, hic nuirlcem. Se-
in Ccclesia qni, degpneranics o fide patruni ei a quitur :
pr.Tcepiis aucloris sui deviaiitcs, in erroris sui semi- Et dixil ei Deui : Jam non voeabilur nomen liium
lis clnudican!, dc qu bus prophetice prxdicium esl Jacub, sed eiit hrael nomen luurn, et vocarit nomen
ICl claudicaverunl a seniiiis suis [Pial. xvii), qui la- ejus Israet (Ibid.). Dudum neqnaquam ei ab anuelo
nien popiilus posl taciis sibi viribus, noii soluiii claii- nomen iiiiponilnr, sed quod imiionenduin a Deo ait^
dicai, scd et lorpescii, ne ulira jam generare fllios prxdicatur. Quod igiliir ibi fuiuruin promiuitur, hic
possit. Deniqueqiiod adjccii idem pntriarcba, vidisse docetur expleium. Sequiiur :
se Dcuin fai ie ad faciein, cum snperius vitumsecuni Et f eium est eum appropinqiiarent Cabratha in
narrei Tuisi-c luclaium, id sigiiilicai quis idem Deus lena Chanaan, ut renirenl Ephrata, peperit Rachel
liomo c/at Tuturus, qui cuin Jacob populo iuclare- (Ibid.). Verbum llebraicnm Cabralha in coiiscqiien-
tiir. libiis, ubi Jaciib toquiiur ad Jnsepb Ego autetn citm :

lIierovym;$ sequiiur. —
E( venil Ilemor et Sicliem venisseiu de ileiopotamia Syrioe mortua esl tnuter lua
filius ejus ad poilam rhiialii, el toculi sunl ad viros Racliel in lerra Chanoan, iu via llippodronii^ ut veni-
civitalis dicentes : Viri itli pacifici nobis sunt (Gen. rein Ephiaia (Gen. xLviii), nescio quid volcntes Hip-
xxxiv). Ubi nunc LXX inierpreies paciftcos Iransiu- podromum Seplnaginia inlerpretes transiukriini, et
lcrunt, Aijuila inlerprclilus est, anvp-ruTfi.i-Dove, id staiiin ibi, iihi in Hebraeo dicitur : Ei sepetierunt
est, consnmmatos alque ptrfectos ; pro quo iii llebixo eam in via Kpliraia , boc cst , ISellileheni, rursiiin
legiiur Salfimm. E% quo perspicuum esl veruni e?se Scptuaginta inlerpretes pro Epliraia posuerunt Hip-
illud quoJ s>ipra doSalcm dixiiniis. Sequilur : C podromum. cum utiquesi Cabratlia Hippodromus est,
El inlroyrfssi sunl civilnlem diiiqenler , et inlerfe- Epiiraia nippodroinus estje non possii. Aqiiila aii-
ceiuiit omne maseubnum ijbid.). Vro eo quod in (lia;- teni boc iia iransuilii, Ei factum est , luiS' 636v t^;
cis Irgitur a(7y«).6J?, iJ csl, diligenler, \n Hebr;io fnf, in itinere terrce iiilroie s in Ephrata. Seu inelins
hcriptiiin esi Beta, iil esi, audacler ei conftdenter. est si iniiisfciaiur, in eleclo terrce tempure, cum in-
[ieiapitutalio. — tllemor itaquefilius Sichem, Oinam troierit Ephrala. i'orro vernum lempus sigiiiflcai,

fitiam Jacob violavit, qui posl concubitum ejus familice cuin in florem cuncta rumpuntur ei anni lempus cle-
hraet voluerat sociari, qttcm Sinieon et Levi fratres, ctum esl vci ciiin tianseuiites per viain carpuui et
:

rirginildtis sororis viiidices, do!u cvm omni pnputo ejv.s eligunl e vicinis ngris, quodcunqiie ad inaninn ve-
initrfecerunl.t Sed quid sibi veliiqiiod scnpluin e»i : nerii, diversis Uonbiis. Epbrata vero ei Beditclieni
hgressa csl Dina ut vid^ rcl mutieres rcgionis itlius, unius urb.s vocabuluin csl, sub inierprciatioiie on- <

quam eum lidissel Siiliem fitins Hemor Hevcei, prin- simili ; si<|uideiii Ueiblebem in domiiui patris vorti-
ceps lerroe illius, adamavil et rapui', dortniiiique cum tiir, proplcr euin panem qui de coelo dcscendisse
illa, vi opprimens vtrginem, ci conglutinata est anima dicilur. Scqoiliir :

ijut cum tristemque blandiliit delinivil [Ibid.).

ea, Et faclum cum dimitieret animam [siquidem mo-
e^t

Uina quifipe ui uiulieres vidcal cxiranea: regioiiis, riebatur) vocavit uomen ejus filius odnris mei. 1'ulcr
egredilur quaiiJo iinaq laiiine nieiis, sua sUidia ncgli- vero ejus locavii nomen ejus Bcnjamin. Iii llrbrcu
}:ens,aclioncs alimas ciiians, exlra habiium alque siniiliiudo noiniiiis rcsoiiai. fiiiut i^mtn dolorn mei,
exlra oidinein proprium evagatur , quain S.cheiii qiind iionieii malcrnioricns iinposuit, diciur Bcnotti.
piiiiceps tcrrac oi priniil, qiiia videlicei in curis in- p. Filius vero dex.eid, boc esi vinuii», quod Jac^ib inu-
venlam cxteriorilius di.Tliolus corruiiipii. Ei agdlttii
corrunipit. £,< agijluti- * iavii,appellatur Beujamin. Uiide errant qui putant
naia est aniwa ejus cuni ea, sibi por
quia uiiilani Benjamin flliuin dieniin iiitcrprei:iri. Cuin enim
iiiiquitaiem re.-picil. ti (juia cutpa resi-
ciiiii iiiens a dexira appellelur yamifi, ct niii:iiur in n liiterain
piscit, alque aJmissuin llere coiialur , corrupior au- dies quippe .ippeil-iniur et ip>i jomtn, scd iii m lil-

lein spcs ct .^eciiiiiaies vacu:i6 anie oculos vocat, lerain tcriiiiiiantur. Seqiiilur :
•luateiius uliliiateiii trislilix s:ib!>iraliat, rccle illic Et profrctus esi hrael, et extcna:t laberuHCulum
aJjuiigilur : Tnslemque btaiidilHs delinivii. Modo enini Irans tuirtm iti Ader. Iluiic loctiin Mcbra:i viJiinl
alioruin lacla giaviora, inuiio niliii et>se quod perpe- esse ubi piSlea lenipluin Sbdilicatiiin esl, et turrini
iratuin est, modo tiiisei icorJe n Dcuin loquiiur, ino- Ader, lurriin grcgi.s b guilicaii, lioc esi congicgalio-

du aJliuc hubsequeiis aJ poeiiiieiiii:i:ii polii-

leiiipiis nis ct cijcius, quod cl Mii:li:i-a$ propliOt:i tfSiatur di-
ciliir ut duin per ba;c decepla nieos ducilur, ab in- ce:is Et tu lurris cpegit nebuiosa, filii Sion , etc.
:

lentione pccniientix huspendaiur, qujii-nus iunc boiia Itlu icnipurc Jacub lr:iiis iocu n ulii po<>tea a.'ditic:i-

iiiilta percipai, (|uam iiunc iii:ita uiilla conir slani tuiii Cbt icni)iliini, bitbuisse leiiioria : sed si sei|ua-

ei luoc pleiiius ob^iedaiur supplictis, 4|ii:£ luuc gaudei iiinr oidineiii viu*, pa&l<j!UMi ju.via Beiliietioin lucus
el>:ini in de iclis. csl, iibi vel loruni {;rcx in oriu cccinil vi-l Jacul»
an.:;( :

Ili^ronijmus. —
Et venit Jneob in Luza in terra pccora suu loco iioiiien iiiipunens : vcl, <iuuj
p.ivii,

i.kanaan, qucc e«t Betliel (Gen. xxxv). Ecce m:iijifc- vciiiis csi, qiioilani vaiiciiiio futuiu:!i jain luiic my-*

»tis&:ine comprolialur Bcibcl, non Ulam Luz. uisu{jva blcnuiii ni si-abalur.

1
 :
,

543 Qll.ESTIONES SUI'E[l GENESIM.

Hieronymus. —
El venH Jacob ad Isuac jialrrm S. erat filius seneclnii^, et [ecil ei tunicam vJriam. Tro
—um in ilnmbre civtate Arbec, hccc cat C/irbr n. Pro varia luiiica A(|iii!a iiilirpreiatus est tunic^Hn «o-Toa-
.1...^
ArbfC in lYY
:„ LXX cainpum
^«.r..^..™ K^l,-.! «..rv.
haijet,cnm ri.^lvr^..
(;iiel>roii io
in '/y. /JlO V, J 65 1 t IH (3 II 13 M 160) , Sj' lU 111 C HlS,
1 1 i 1 1 il I f H« (^^^1
moiile siia sil. Eadfm aniem civilns dicilur •l Mam- vianicatam, .sive quod ad talos iis(|ue descentlerei, el
bre, ab amico Abrali% ita aniiquilus apjiollaia. inanilius artificis mira ossel variei:ite disliiicla,
sive
quod liaiieret nnnicas. Amiqiii eiiim magis cnloliiis
Hce generationes Esau. ulcbaiiliir. iLlailjecit, et pcperu filinni Juclteuxor^
Et ppp^^rii Adcsa , Esau Eliphaz. Isle esl Eli- vocavilque nomen ejus Scla : hmc autem erut in
plinz, ciijns ScripMira Job volumine recordalur.
iii Ghazbi, quaii.lo peperit eum. Verbuiii llebraicimi liic
Jiti filii Esnu. et isii principes eorum : ipse esl Edom, pro locl V .cabiiW) pos him est, quoJ Aquila pro n;
et hi filii Seir. Esaii . Edom el Seir, uiiius no- tiaiisluiil (liceiis El vocavil nomen ejiis Sdom. Ki
:

inen est hominis, el qiiare varie nuncupetnr supr.« factum esl ut menliretnr in parlu posicfuani ueuuit eum.
dictiim es'. Q lod aiiiem sequiliir , ei Chorrcei hibi- Poslqumi eum genuil Selom steiit purius ejus. Cli.izbi
tantes terram. elc. PoslquaMi enumeravit (ilios Esaii, trgo niMi noinea niendacium dicitur; uiide
loei, se i

aliius repeiii et exp mil, qui ante Esau in Ednm lerra el in alio loco scripium est Mentictur opus o/i- :

principes fuerint ex gonere Chorr i*orum, qui in lin- vce, id est, rrii. lum oliva non facict. Seqiiiiiir
:

ffiM nostra interpreiaiilnr liberi. Lei;amiis diligenier E( cohsolalus Judas ascendil od eos qiii tondebnnt
Deiilcronoiiiinm, tibi manifesiiiis scribitiir quomodo oves ejus ipse el liiras pasior ejus Odolamites. I»n»
filii Esau
^enerinl,...,.. .^3....,, e;
o. inlerfecerint
.i..v..v,.. Chorra^os ac
v^...,.,«„^,, ..^ pistore amicus k-gilur : sed verbum ainbigiiuin esi,
lerram eoruni hiere.litale possederint. Et fuerun' filii n quia ii dein litieiis utrumque nomen scribiuir.
Ve-
Lotham Chorri el j^man et soror Lotan Tamna. Haec riim amicus re, pa^^lor ro legilur
cst Tamna de qn.i siipra dictiim esl : Ei Tamna erat Et seditad poriam E:ian,qua^eH inlrnnstuThamna.
concubina Eliphaz , filii primoqeniti Esau , et cx ipsa Sermo Heliraiciis Enaiin iransfertiir in ocilos.
iN u
nvlus est Amalech. Idciico autem Chorracorum recor- est igilur iionien loci, s.ul esl seiisns Sedil in b.vio :

daiiis csl, quia (irimogeiiiius liliorum Esau ex filia- sive iii cotiipito, ubi diiigeiiii-r d.jliei viaior
aspi-
bus *>arum acceperai concubinain. Qiiod aulcm dici- cere ([uod iier gr;t(lieiidi cnpial. Sequiiur :

tur Thcman, el Kenez, Amalech, et reli.jua, si iamus Cognovii aittem Judas et uii ; JuUior est iitit quain
po-tea regioniiius Idam:eoriim ex his vocabula im- ego,eo quod dedt eam Sela filio ineo. lii [lebr^ro liibel,
posila. Seqiiitiir Ipse esl Ana, qui invenit lamin in
: Justificaia est ex me, noii quoil jost.i luei ii, sed
iiuo.l
deserlo cum Zebeon patris tui. .Multa
pascerel asinos coiiiparalioiie illius ininus iinle leceril, iieijii:) ju nii
et varia apiid llebra;os de hoc capiiulo dispiit.inlnr :
v.iga ad turpiiudinem, sed liberos requiiendo. Se-
apiid Graecos et noslios super bocsilenliuin est. Alii qiiitur :

piitant Jamin maria appellata, iisdem cnim sciibun- Ecce egressusesl frater ejus, dixitque : Ul quid di-
tur lilleils maria quibus et niuic iste sermodescri- visa esl piopter te maceria, cl vocavii noinen
ejus Pha-
plus esl : ct voiuiit ilium, dum pascit asinos patris res. Pro maceria Aqnila et ichiis divisione'n Symm
siii in dcserto, aqnarum rongregationcs reperi^se, iranstuleruiil, qu:id Hebraice diciiiir Pliares. Ab
eo
qu£ jnxta idioina lingu:e llebraicae maria nuiicu|ien- igiim qiiod diviseril membranutain secundinarum.
liir.
r. qund scilicct siagnum repererit cujus rei in- in: divisionis accepit nomen. Un.te et Pharisae:
divisit
, (|ui
VentiO *" A>.i^rr./\ difliciiis
jntio in acl Noninilii
eremo .l:rn/.tli£? esl. !Viin....li: r\..l'..il r./.i.ft se quasi
qu;i jusio» a popuio Dei separaveruni,
put^iul a(|nas ^ divis'i ap-
lidas jiixia PnnicaD lingu»' viciniam, qtiae Hebraeui
calidas ^' pellan
•"".antur.
nlerniina esi,
conlerni..._ __., hoc vocabuto significari.
_
^,
Sunt qui .,_. i'osi
'osl hoc frater ejus, in cujus manu eral coc •
e.viil

arbitraniur on:igros ab iioc admissos esse ad ;isin.is, cinum^ vocavii nomen ejus Zara. Hoc noinei»
et
el ipsum istiusino li reperisse concubiliim, ul velo- inlerpreiamr oriens, sive i-ilurqtii,i primusapparnit.
cissimi ex liis asini na^^cereotui, qni vocantur Ja- 6ive quia piurimi jiisti ex eo nati sunt, ut
in libnJ
niiit plerique putanl quod eqiianiin gicges ab asi-
: Pariiipomenon coniinolur. Zam, id est oriens. ap-
iiis in deserto ipse fecerit primus ascendi, ut niu- ellatus est.
i

loriim inde nova contra naluram aniinaiia na.sccren- liecapiiulatio ubi supia.— inn dLiiiJe JuJk fa-
lur. Aquila hiinc locuin ila iranstulii Ipse est Anas,: ctum consiileremus, nuru sua concubuiL,
qdi:i Ciini
qui invenit <ruv roij (Tt^ueipt, 61 Syininacbtis simiiitcr, quid significaverit fuuirorum. lu Tliamar ergo num
Touf (TifjLtlfi , quae interpretalio i)luraiem iiuintTiiui Ju.iae intelligilur plebs Judjea, qui de
l-ibu Jutia
sighificat. Sepiuaginta vero et Theodolion acqualilor rcges lanquam marili adbibebantur. Merito nomen
iransliilerunl diceiites , rriv tapietv, quod indicai iiu- cjus amariludo iiilerprelaiur ipsa eiiim Doinino :

ineruin singularem. Se.)uiiur letbs poculum dedii. Duo enim genera

:
priacipum,
El regnavil pro co Jubab fitius Zarede Bosra. lUinc quinoiiiecie operabaniur ia plebe uriuin eorum :

quidam snspicaiilur esse Job, ut in line vuluniinis qui oberant, allerum eorjm qui niliii
proderani, si-
ipsiiis addiliim est ; coiiira llebra.'i asserunl de Na- giii(ica!iiur in diiobus liliis Jud.-e, quorum uiius erat
chor eum siirpc gencraium, ut jam supra diLtum est. maligniis vcl s;cvus anle
lerra Dominum , alter in
"
Sequitiir
-«••"•• • ^...v.^.,..., semen,
liiiidebai atiiitii, darelsem.-n ne
ujieisein.-n au
ad lecuiiuanuan
iic
fccuiKlandani
liiterea Ruben concupisceutia motus libidinis, in D Tiiain.ir. Nec
auipi^us quam duo geiiera iioini
suiit
concubiiiam pairis sui pr;Kceps elTerbuii, quod in- •mn» niuiilia geiieri lium.ino unum nocenlium, al :

cesii crimen non scriberetur, nisi luiura populi ttrum praesiare noieniium. el si qmd boni babent iu
pervcrsilas pronuiiliaretur. Qiianqiiam et io illo qui hac lerreiia vila perdenliuin, lanqu.iiu in lerrani
lioc cummi^erit considerarclur esse llagiiiuni, in lundeiilium, el qui a milo prior esi, iiie qui nocet
Scripturis aultin p:op!ielia esl futurorum. Nainqiie liii qui iion pr.idcst. Idi^o ni;ijor diclur maiigous,
per Kuben primogeititum populus primogenilus ille iiiiiior etsfqiiens iiui fiindebat semen in lerram.
Israel cx circumcisioiie significaiur, qui iborum con- Noincn quoque niajoris, qui vocaiur Her, inleipiela-
cubiiiuc polluii, id e i iegem Veleris lesiauiciiti lur peilicius, quilibus lunicis induti suiil primi ho-
sa)|>e prxvaricando cummac uiavii. Qiiod auiem in iiiine.sin poeiia danui.iiioni, sui;,diinissi ex paradiso.
coiicubina lex Veieris Te>tameiiti punatiir, Pauiiis Sc:| leniisautem nomen, ipii vocatur Oiiau, inierpre-
apostolus edociiii dii ens Ahraliam duos filios habuil
: taiur inairor eoruin nuoruin nisi quibus iiiliil pro-
:

unum de anciUa, et unuin de libera. llxc autetii diio dcsi, cum habeal unde pnidesse possii , atquu id
suni Tcstametita, i;i q:iu Agjr, quae coiicubina fuit, peidjt in tcrra. Majus porro iiiahim est abl;il.e vilji,
in Veler;s Testainenti po:iitur lypo. Vna est ergo quod siguilictl pellis, qiiaiii noii ad viix-, quod sigiiili-
tvlumba i,eniiricit suiv , qucc virgo cnsla reipna cai iiiem.ir e.irum. Deiis lamen aiiibos occidisse (litliis
tpoiisaregi Ecclei>i(e per Evangetium jungitur thrislo. esl, ubi liguraturregnum t:il:b.is liomiiiibus ab.Mulis-
lii' ruiiyitius. se. Tertius vcio lilius Judje, qiii illi inulien moii
Ei Israet dUexii L.eph super omnes filios suos ,
qui juiigiiur, sigii (ic.it iLiiipu» ex quo reges piebi Ja-
 :

5n BED/E VENERVIUI.IS UPF. l'AUS I!. SECT. I!. — DUBIA ET SPimiA. 2iS

ihrnruMi cocppniul Ju !a iion fieri. Ideo eral

ile iriliu A c Mifessio peccaioruin est, lypiim q-iippc Kcclesi;!!
qiii.lam riliu* Ju<l;n, sel j.nni T!':imnr inaiiliiin non peril. Tlnniar qiiippe px genlibiis evocaia sedeiis ,

arcipieluil, qui.i eMilcm ornl li ilius Jiid;i*, sedjatn in riiin hoc baliilu :iil poriain Ncmaii vel Rnaliin, quoil

popiilo Jii(!:e iifMiio ipgii:ii>:il, iiinle ei iioiiieii ejus, id iiiterpreiatur fonles. Cmrii enim velut cervits ad fon-
fSi Scl:>, iiilfrpreUtii.r, (Jimissio eju». Non perliiienl Irs aqnarum, pcrvciiirft (iipiens ad sciieii Aiiiairj;.

satieaii liaiic sigiiilicaiionein viri saiicli el jusli, qni Illo eiiim iioii c griosciMilf^ fet.Tliir, qui;i de illo pne-

llrei i!li> icinpore liieriii:, ad Novirii lameii perli- didum e.sl PgpuIhh qufrn tion coqnovi, servivit milii;
:

rieiil Tcsianieiiium, qtii pntpheiaiiil'» sc;enler iiiiles accepil iii occuUo aniiiiliini , moiiiie d vitg.Tin vo- :

fiieriinl. Qii.iiis Daviil fiiileo sane ipso lempore, quo caiioiio si;;iiatiir, ju-lifi<:;ili.ino deioraliir, glorifica-
.|.im Jiida'a cneperat rcees ex iribii Jiid:i non liabere. ttoiie exaliatur. Quos auiem priFtL-siinfivit, illos ei vo-
Nnri csi conipii!aii<liis Herodes inajor in regibu^ ejiis cnvit. Qiins nuiem voravil, illos et jusiificaint : quos
l.inqti;Mn niariiiis Tii iniar. Rrai piiiin alei.igCMa, iiei; nutem jiisti/icavit, illoa cl ijloiificavii {lium viji , 5(1).

ri f;acr:^incnio illo inysiie:c iiiictionis t:iit'|tiaiii con Sed lixc, iii dixi, adliuc occnito, ubi sit el ooii-
in
jtig.iii foelen^ coh:»>rcbai seil lanqiiam cxlraneus
;
coplio sancl;c iibertalis. Miililur auieia promissiis
dnitii(i3ii3liir, poieblaifm a Roin;>nis ei a Cx-
qu 1« haiidiis laiiqu.im inereirici. n.i!ilu3 exprobralio pec-
.'are accp^^ra', sic el ejus lilii Idrarcliae, quoruni oali per ciimdein Odolainileui lanqiiam increp;m-
erat iiniis lleiodes p;<lii?; nomine apiiellaliis, qui cum lem et diceniem
Generaiio viperarnm : :jed non
,

Pi'aio iii passii'ne Domini concoidjvii. isti ergo cain invcnil pecoali exprobralio, quam muiavii coiifes
alienig-na; uiqiie aileo iion 'fepiilabaiilnr in re..;iio s onis amariiudo. Pt^sl vero jam publicis signis an-

iil!» niysiico Jiid.porum, tii ip.si Jud.i?i publice clami- . nuli, rnooilis cl viigx vicil teniere judicantes Jii-

r< ni fi'en'!eti«es:idv.TsiisCliristuni : ISosn/n habemus " d;eos Qiioruni jam porsonain Judas ipse geslabat,
reyem tnai Cicsarem. Neque lioc veruui, iiisi iiia uiii- (pii dicuni hodie quoque, ISon butic popuiurn esse

versali ditniiii^iiione lUiinanoriim, Cje- quippe eliaiii Clirisii , iiec babere iios seinen Abraiijc ; sed prola-

sar rcs erai, non proprie Jiid;Porura, sed ut Cliri- tis certissiinis docnmeiuis nosirae vucaiionis, justiii-

siKiu negarcitt, ei non a<iorareiit , ideo se tali voce c-Kiotiis ei gloriricatioiiis, crubcseuiu s ne dubio et

llloeniin (empore quojainde tribu Jiida

d;iiiin3riiii(. conninduntur, et nos magis qiMin se jiisiiiicatos esse
rcgnum deleceiat, vcnitnilum er.tt reguuin Ctiristo f.itebuniur. Pignora enim referl sc Ecciesia tiabere,
voro Saivaiori iioslro Dommo, qui noii obessei,mul- cuni accasalur a Judaeis, quasi adulleratrix legis.
iitniqtie prode.^^sel; liinc eniin fuerat proplielaluin :
Sed osteiidit viig.ini, id est, passioiiis signui.n , ei
Non defi iei priuceps ex Juda, neque dux de fcmoribus monile aimuluin pigous immorlaii-
legis legiiintx, ei
tatis. Quod autein Soriplu a indutit Tiiamar parien-
ejus, d' ncc veniut qut miuendus esl : cl ipse eril exspecla-
lio genlium.iim islo lempore oinae qu.ique magisto- lem, et duos in ulero geminos liabentem quorum scili- ,

rium undeCbrisii vocabaniur,

Jiid;cortiin el n ysi ca, cel pnmus qut diciiur Zara, mistt manum suam, el

uiiclio ipsa di-feceral secunduin proph<iliaiii Danie- obsietrix Ugavit cocrinuin, el de liinc iilo iittrinsecui
lis Tunc veiiil, cui reposilum erat exspectalio gen-
:
manuvi reiralienie. Posierior qni Pliaies vocalur, por-
lium ; ei uncius cl sunclus sundorum oleo exaullado- rexit maiium, nnscenilo prKcesstl. Figumliier con-
ei

nis pra: pariicipibus suis. Naiitsest eiiiiii llerodis ina- gruii, quod exieiiderii Israel iii legis opera manum

joris tempc '. passus es( aiitem lieiodis rninori^ suaiii, ei eam prO| heiarum et ipsins Salvaioris pol-

lelrirrli.r. Hujtis ii;iquc venieiitis ad oves quye pe- lutam cruore coniraxerit. Postea vero prorupit po-
rierant dinjub Israel, figuram gessil ipie Juda.s, cimi C pulus gcniiuin, scilicet ui fuiuri essetil uuvissimi
irel ad loinlrnibis o^es su s in Tliamni, quad inler- primi, ei priuii novi.ssimi.
pretaiiir delicien-. J;iiii oiiiiu deleivral princeps ex
De Joseph.
jiida. cl onine iii.igisieriiim atqu<: uncliu Judaeoriim,
doiiec v;'nirci ciii reposiliiui er.il. Venil aiteni cuni IJieronijmut. —
El vendiderunt Ismaclitis vigtHti
siio paslore Odotamiie, cui nomen erat lliras, qiiod in-
aureis. Pro auieis, in IIebra;o , argeiit'MS h;ibei. Ne-

lerprelalur frairis mei \isio. Odolamites vero lesti- que viliorc inetalto Doininiis venundari debuit quaiu
iiioiiiitiii in hoc planc lesiimonii) Doiniiius
aqna, cuiii
Joseph. Madtanwi autera vendiderunl Jose\)li in /Egtj-
veitit, habeiis te>.timoiiiuin majus Joanne sed laineii pto, Putiphar eunuclio, Pliaraonis archimagiro iii
;

projiier oves infirinas, lioc est tesiimoi;io ustis in plerisque enim locis archiinagiros, id est cocurum
aqua. Nam et ipse lliias, iit jam diximns, inlerpreia- principes, pro magistris excrcitus, Scriptura com-
tiir fralris iiiei visio. Vidit omuiiio frairem Suurn
inemorai ^'/tipsvnii quippe Craece inier|irelaiur
:

Joaiine^i, fratrem seciindum seinfn Abr.ih.x, secuii- occidere. Vendttus igitur Joseph principi exercitus ei
diin cogn:ilio(ioin Mari:£ inairis (jiis, el (<Ilizabelh beliitornm, non Pe.ephre, ul iii Laliiio scripiuin esl,
ni.il! is siue, etiiitdem<iue Deum ai Doininum suum ;
sed Putiphar eunucho.
(jiiia siciil ipse ait : Kx plenitudine ejus accepiu Vi- DISCIt>l}LUS.
<lil oiiiiiiiio, ei iileo in nnlis mulierum mnjor iilo non Ubi qu;£iitur quomodo postea uxorcm habere di-
surrexil : (|nia cx omnibus prj:niiiiiiaii(ilius Chri;>tum
catur, si euuuchus erat ?
ipse vidii, qiio niulli junliei proplie(w cupi.runt vidcre,
1

ei nun viderwit. Saliitavii ex utcru, agituvit perlticitus

MACISTER.
cx coliiiiib» : ci ideo taiiqu:iiii Odotamiles verc tcsti- Traduiit Itebr.Ti emptwin ab hnc Joseph ob nimiam
iiioniiiii: perliilici in aipia. Veuit auiem Dominus ad pulchriludinein in turpe minisleriuin, et a dotuiiio
loiiden las oves, Imc est. exoner:ind;is sarcinis pec- viril.biis ejus arcfaciis, po^tea elec(ii;n essc juxla
c:itoruiii, ex (ptibiis iii Llccle>i.e laude in Caniicis niurcm Upoyuvruv in pomiiicatutn lieliopoieos ; ei
caiilicornm, Uenlit ejus velut ifrex tonsiirum. Jam liujiis iiliain esse Aseneih, quam poslea Joseph uxo-
deiiide h:iiiiiuiii Tli;im.ir iiiui:il. N;im el coinniutans rcni acoeperii. Seqtiiiur Posl hmc peccavil princeps
:

iiitciptii.iiiir iliainar iiiuUit habitum, muiat et no-

: vinuriorum regis yEgypii. Lbi nos posuiintis pnnci-
men, et lit dc Syiiagoga Kcclista. Scd iii e:i proisiis pcm vinariorum, iii (lebraeo scriptiun es,l Maskeh:
noineii :)iii:irilud nis iiianel, noiiillius am:iriludinis illiid verbum quod in riomine servi Abraham dudum

in ipia Doiiiiiio fel minislravii, snd iilius in qu:i Vc- legimus, quein iios possiiiniis inore vulgi piiicernaiii
irus aniare llevii. Nain el Juda Laliue conicssioesl vocarc. Nec vile puletur oirtoium, cuiii aptid regcs
caiifessioiiiergo ainaritudo misceaiur, ul vera poeni- biirbaros usqiie hodie inaxiiii;i; digtiit;iiis sed regi
lenlia pruisigiieiur. liac pueniienlia lecumlatur Lc- poouluin porrexissc. Poet:e quoque de Cainmiio cl
clesia iti oiniiibus gentibus coiisliltila. 0;iortebat Jove scriptit:int quod ainasiuin stium hnic ofliciu
eiiini pali Chriiliim, et resurgorc a morluis lerlia manciparil. Sequilur ; Lt ecce viiis in cnnspectu mco,
iii nornine ejus
dic, ei pra^dicari paeniientiam et re- et in vila trct fundi, et ipsa yermiuans Ires fundos.
inissionem peccatoruin per oiniies gonies, iiicipieii- Tria (Itqclla, et Ires ramos, stoe propagincs, Hebraio
ubui aJeru^aicui. Na:u el ipse hubiias aicrcinclud seruiune :;ii;iiiri<:at, quu} ab illi» vocaiitur Sarijiiut.
 :

jid Ql -'E^TJONES SLI EU GENKSliF.

Et videbar wHii cticndii'OTnm porlaic <>:
tiiu ruiiisld A ib\uii:>malis sivt; storacis iu'clligltur, co quod iu i'!.f

ctipiictnro Fr(» !ri! iis canislris ciuxulritoiurn i- - aroiii tla (iiversa .'•iul iO'i(lila. S^^qiiiusr : Bibenin'que
oitj liino'; ririiiii; iii llclir.«o liabc. Ei ercc dc (l^uin e! i-ii^riuii snnl ium eo. Idimiia Hiiou:p ilcbrsp.-p. ui
usccndebntH xeptcm bnies, apeciosx ad vivcndum, el cbiiei pio snlielale ponat., sirui ilii, In ttillicidns
ileiii

electcv caruibus, ei pnscebinilur ui aclii. Ilis iii Geiiesi suis lictabiiur gennuinns : baud dubiuin quia t(;rra
srripUisii <'st (n lii ; tl iiei|iie Cra^-ous scnno csl, ir c liiiiviis irrigila. Se.piitur :

l.aliiius Seil <'l Uolti.iiis Imsv; ciirrnptns esl : <iiciiur Ei p iic artjchlHin uuiuscujusqite in ore snccuii. et
ciiii» in AUk, lioc esi in paiiide. Seil quia rau liiiira coiidy mctim arginteum rnitte in fnicculum junwris.
.»|iiul ilcltra-os, C. iod simil.s smil , cl taiFluin iiu- I'io sao( ulo pero.iem vc! foHern iii M(;br;co lt;ibei,
(•iijMMJine «lilTcriint : jiro alin, nchi Sei;tua;iiiila lnlcr- pro coudy, id est, pociilo, qnoil o i;im iu 1^313 tcgi-
Hiolos traiisiMlennil ; cl seciiniluiii con-ueitnlinein iiitis : Auiiila scyphuin, Syminacbus phitilam tr;«usiu-
^uain 3(1 «;\|)riinuii(iaiii (lupliLCMt aspiiaiioiieni ,
leruiit.
hcih llebrsca' lineiic x Gnscani iiiicraii! coiiulavc- nd me, ne stcleris et habiiQbis in terra
De>,crn<le enjo
niitl. S<!(]i!ilur: Ei Tcs\ii>uditJnte\}h fliaraoni, dicem: Gosen Arabiu'. Arabi e addiium cst iii llebrjcis
ilic :

Sine Dco uon rapoudf.bUiir ialulan' Phtiraom. Iii Hf- ciiiin vuliiniioibiis nmi babciur. IJn !o cl error iiicre-

Jjr;co aiiler !i.»l)«l Sine ine Ijcus reipondtbit pnceut

; buit (|u<)(l li'rra G()st;ii iii Ar;>bia sit. Purro si, lU iu
Pharaoni. Deni jue SyiPotaolius iniiic suo api-ruiis nosiris codiribus est, pcr extreiiium m scriltitur tio-
iranslulil !Son eqn, sed Deas responuebit pacent Pha-
: seii, quod iniiii ncquaqiiain ptai ei, lerram siguilicat
raoni. So(iu'!iir :£'. e ce sepiemanni venient abundan- cmpluiam ; (Joseit enim in iiubrein veriilui. Si'-
li<ciiaqnn: in omni terra A^gijpli. Miior «juomodu l^
quiliir :

vcrbutii nel»raici!iii .''ibii, (juud iio.s supraj aitditdau- Dixit autcm Pharao ad Joseph : Dic frntribus lnis,
iiaiii sive saiielaieiii. in puieo queia rodenint cxtre- Iloc facilc, oncrale vehicula vestra, et 'le tn leiram
tiiiiM) sei\i isanc, i:iiiV|ire!aii suwius : nutiC Sepiuu- Clinna'tn. Pro vebiciiiis, qoac Sepiu:igiui;i et Tiico-
(jiiila r-jctissiine iraiibrerenles, ibi juraiiieniutii inter- doiion Toc tfoptlK inlerprctaii sunt, juiueiila reliipii
prctali suiit , ciiiii serKem . el
et juranientum , el lrai)Siulcr*iiii.
saiicias, ei abuiidanlia, proui !ocus<;t ordo ilagiiave- Et dcdii illis cibaiia in v a. Verbum teda, qitod liic

ril, possit iiiltltigi Scd et iri conseqticntibus ubi- Oiniies oic cousoiio u^ittrtTfc-y.iv , id esl, cibana vcl
ciiii!|uc abundaiitia legliir iii llebr:«!0, idein vcibiiui siiarcia iiilerpreia<i fiUiit. iu !'alt(Tio qooiiue liabe-
scripluin Sequilor Et clamovit anle cuui
ltabt;iur. : tur; ubi eoiui iiosiii legiiii, Vu/aani ejus b-utcilirem

prcrco, el con.ttiiuii eum super oiniiem lerrum Ai^qijpii. bencdicam, iit^ct in pleri-ijiK» coduilius pro vidoa,
Tro qiio Aqnila liauslutil El clamavit in cvuspectu : lioc esi pro yripKv, iiniiiiiilti !t'gii;il Giim/.-j, in l!cbt;i;<i
ejus ad gnicuialiGuem. Syininachus ipsiiiii Jlebrin- liabet 2<'«'<i, i(l c-l citiaria ejua benedicens benedicam.
ciiin serinoDCin inierpreians ail : Ei clainanl euui, Porro tiriprxv veuaiioiicm ii!ii;;i>. piiie>t soiiire quaiii
Abrech. tnde iiiilii vi.lelur uuii laiii praC") sive ad- fniges, lameisi moris 8il ilsfjyitlioruiu 6.i,o«v cliaui
Kcnicuiatio, qu:« in (^aUitaiidt.», vel ^doiaiido Josepli lar vocare, quod iiurtc corruiite ;itlter;iin vocaiit.
:<ccipi potesi iiuet icenda, quam id qiiud lichrji i ,
Ilecaiiiluliuii, spirilalis. — Dciiiuc sC'|iiiiur liislo-
iraduni, dicenies palrem lei!t:riiiti ex Uoc scrmoi>e ria Jo.sepii, qui veoiiitur a fr.iiribus, iii .4Lgvpliiin
iraubfeui. Ab qiiipjie ;licitur nut.T, Rech, deiicaius peritucius, atijuo ibitleiii &ul)lim;iliis i;sl. Joseiib
sive lencrritnus, bignilicaiite Scriptiira qucd juxia _ uiiiis ex duodeciin Jacob, qiieui patcr |ir.e cae-
litiis

piudeiKiain (|iiidoiii |ialt'r omiiium tucrit ; .^el joxu ^ lcris (iiiis dilcxil , Giiristum Dominum figiir;tvii :
a-iiitem icncrrimiis Jidolcbieiss et piscr. Scqaiiur : i|uem Deiis Paler secuuiluui caniem natiiin CiCteris ,

Ll rocuiil Pharao nomen Jvseph Zaphanath Phanne- rr.iiiilius ex Aiirabiin siirpc progciniiii , pr:i:tiilit.
cha. ei dedil ei Asenelh /i/jom Pulipharis sacerdvlia tiidc el ibi diciiur A^nabut ctim Jticob quod in se-
:

lleliopoteos inuxorem. Licet llebraicc lioc nomeu necluie geiiuissei eum. Senesccnte eniin iiiuod >, illu-
ubscoiidKoruin rcpertorcm soncl lamen qiiia ab ; Ci;scens bei Fil:us per M,iri;i' viiginis p;t!liiin serus
>4igypiio ponilur, ipsiiis linguae debcl liabcio ralio- adveuii, iait(|u;iin filius senecluti;} secundum sacra-
iieiii. Inicriiretaiur erg<» seniiune M^y\)lU) Zaphaiuu nteiituin susi ciiti corpons, qiii crat aiue. sii lu nuiic
Pluwnechti, sive, iit Sepiuaginla transleire volucront, seuiper apud Fatrem. Tunica aulciii polymiM, qiiam
^o^Oci^vr.X, Salvator mundi, eo quod orttem tcrra: fecii ei paicr, v.irici.ilcin piipuloiuni ex oiiittibiis
ab iiitaiiiieiiie lamis exitdto libeiaret. Noiaiidum geutittus iii CnrporK Gliristi c<'!ii;iei;:it;iiii ^'igiiilicivit.

aiiliiK quod dumiiii i)uondaiti el emploris sui !iii;!(u Somuiuiii vcro illud , per (juod lr;itrum m;iuipuii
«aorein acceperil, <juia ad id locorum poniifeic Ile- itliiis luaiiipulum adora vcrunt, illuil esl (|ui)il in t.brisiu

liopolcos cral. ^eque eiiim fas absi|ue cmiiicltis idoii CumplHliim esi. /i(ioraiiiri<H( eum omnes rctjcs terrce,
illius essc aniistiies, ul vera illa liebrx-onini siiper omiies gcnles servient ei, scilitet pi;r lidciii iVinluta
co quod ante jam diximns siti>picio cuittprot»eiui. boiiorum opcru.n oileieulcs. Ipsc esl quem sol ei
Sequilur Et Jusepli nalt sunt duo lilii , tml
: qum liiua il sttila adoraiii. De quo sole «iicUiiii cnI:
vcnirenl aiiiii famis , quus p.'j;tri( ei Asenetli fiiia Piili Laudnie euin sol, el luna, et slellte oinnes. Ipsum
pluiris sacerdoiis Helwpoleos. \ocavil aiilcm Joseph emm excelleiHia Siiucloriim iii snhs iioiii<ne, Lc-
noiheii piiiiio^eiiili .Maoa^se, qiia dixit, Obttuitci nie D cicsi.c ciaiitiis sub iiiiagine iunoc et Oiiiinum po-
fciil Dominui omnivm iuburuin mcoruin, et oinnis do- puloruiii iiumerosiias iii ligura stetlarutn adurat.
:

mu$ patns mci. Nomcii aulem sccundi vocuvil i'phruiin, Liiide p'ler suus iiicrciavii uin diceus iVini- < :

quia crescere nie fccil Deus in terra humiliitUis meiE. quid eijo, el mater lua, et frnires lui, adornbimns lc?
Ubserva proplcr ijui siionem i]u:e posl paiiiuluiii de Uljurgaiio isla Paiits d:iriiiaiii p:i|iiilt fsrael s i;ni-
Jusepli liliis propunenda est, (fUnd anielaiiiib leiiipus, lical, pio co quod ex se natum (^lirisiiini esse coguo-
quu Jacob intravit iii /l'.{.;ypiuiii , duos taiiiuui Ju- sciiiii, et ador;ire conteiiiiiuul. Jai ob miitil Jose|»li
sc|ili liiios luliuerit, Manasse el l^pliraim. .Maiiasse filiuiii suum, iit de tratiibiis sol.iciiuilinein g':rcret
\ocans ab eo, quod suoiuin; ua sit otiiiius lai»nruiii Doiis l';iler iniiit Filiiim suum uiiigeuilum, ui g^iiius
euim Ilebraice vucatiir nbiivio Kpbr.rnii, eo ijuod iiiimanuiii peccalis langnidum visiiard. .Miltitur ab
aiixerit cum Deus ex buc enim vocal>uli) iii Itii^u.im
: illo uiii|ue faire, ile ipio si.nptMm csi : Mtiil Deus
iiustram iriinsrertur augmenium. Setjuitur Et deferie ; tilium stium in stiniliiudniem carnis pecciUi, ut vde-
viro tnunera, aliquid resinie, el inellis, et ihyiniuma, ei rei si recte essct ertfu ovrs ; i'l Cbnslus iii tvaiiji;elii>,
ilaclen, cl terebtnthum, et nuce^ . s!vc, iii A(|uiia el I^on vrni nisi ad oves perdiias domiia Israel hivenit
byiiiiiiacUus ir.nisluleruiil, Idcirco Itoc
aiiiygd.>la. ergo Joseplt jraires suos in Doihtum, (piod inlerpre-
capiiulurn posuimus, ul sciainiis iiosins co-
ubi iii talur deleclio : vere iii ijraiidi deleclioiie eranl qui
(iicibiis babclur lliynti^jiita, iu tlebra;o cssc nechota, de parricido cogilabanl. Cu:iique vi-.liisent Joseph
qiiod Aquila sor.iccm ttaiisiuiit . ex qiio lioiiio.s Ne- friures sui procul. ucrtderc eu n coijitabani ; ci Juda;i
tiiula , quu; iti l:5iti:i lc^itur, niaiiiitslisMmc cella Mdenlcs veruiii J^sepli, Domiiniiii Jti.^uiii (.tirii>tuiii,
 ;

yA CKD.E VENF.R.Vr.lLIS OPP. PAUS II. SECT. II. — DdCIA ET SPIIIUA.

iii cru< iliiiereiil, uno omnes cvnsilin sinlucriuil
eum A prcecouavil ante eum, el constUnU Utum Phavao super
dicenles Crucifiqe enm (Joaii. \\%, G). Fera pcssima
• wiiiersam lerrani ^m^ijpti ; el Domiiius iio<icr posl»
devoravU enm, id ^^1. Jiidas alque Judaioa hcsii:» in- qiiftm esi distractus a Jiida, ut Joseph a frairihus,
iprlccii ouiii, De qua Domiiius iiiEvangcliodicil: Ecce el de i;if< rorum carcere surrcsil, ascendit curruin
miiio vvs in medio titporum. Nuriaveruni Joseph fraires regiii roeleslis. de quo dictiim est Currus Dei decem :

sni liinic.i pxlyuiiia ei lalari, ei Judaei Chrisiiim per miUiuni, el .iccepil potestatem a Patre praedicandi ei
iiiorleii) cruris exspoliaveruiit tuiiicani corporaliMrt. jiidiraiidi, sicul Paulus :i|>.')Slolus ail Kl dedil ei no- :

Polijiniiam auleni, id est, deror.ilnin oiiinium viriu* men, qnod esl super omn.^ nomen, ut in nomine Jesu
iiim (liversilale. Hesparserunl autem lunirain liecdi omne qcnuftectatnr, calesnum, terrestrium el inferno-
sanguiiie,quia TalsiS eum lesliinoniis accusantes. in rum {Philip. ii . \0), Accepit quoqiic el annulum,
invidiam de,duxere peicaii omnium peccala diiuil- pontiriculiiMi scilicct fldei, quo credenlium animae
leniem. Millitur dihine in ciiteriam, irt es» in lacimi s:tluiis sigfio signanlur , frontibusqiie cl cordihus
clChrisMis exspolialus carne humana, dcscciidil iii nosiris i'er signum crucis flt;ura aeierni regis expri-
itiferiium. De cisterna nnoque levalus ille Ismaelitis, uiiiur. Iiiduiturqne stola byssina, id est, carnem
id csl genlibus, venditur : ei Clirisius posieaquam saiiclam hysso splendidiorem, etslolani immorialila»
dc egredlur
inrcriio ah omnihus genlihus lidei
,
lis. AccepU qiioqiie lorquem auream, id est inlelle-
«0 i-mcrcio comparauir. Ille per Ju-lae coosiiium Iri- ciuni bonum. Praco anle eum pneecdit, id est, Joan-
i;iiiia con<
argeiiteis dislrabiiur, el hic Chrisius per nes Baplisia, qui iicr ejus prsRcedens preconavii di-
s liiim Jidf Scarioili eodem iiumero viinuudatur ceos : Parati viam Domino (Luc. m, 4). Hahchit et
Dchinc J;iCol) poslcritaiis sux deplorans dispendia, p .nlium pnpcoiiem , tubam angeli , quia ipse dixil
i|ua>i p:iier liium lugehat amissum, quasi pro|ihe(a Veniet in luba angeli. Vocatur qiiippe Joseph lingiia
lirb;it iiileiilum Judxorum.
Deiiique scidil vesli- A)vypliaca Salvator nuindi. Quid manifesiius do
iiientum suuiti, qiiod iii passione Domini lcgimus Chrisio. Quando .sub (igtira Joseph Salvalor osiendi-
facliiin a principe s;ice doiiiin. Sed el veluin templi lur, non lanliim unius lerr* iOgypli, sed etiam to-
sci^sum est, ul proplie arcl nuduliiin suum populnm, tius mtindi. Triginta nnnorum Joseph, quatido in
el divisum ostenderel reguum. Igitur Joseph de- conspectii rcgis Pharaonis steiit totidemque annis :

scendii in /Fgypium, el Curis:u> iii inundum. Emit- fitisse legilur Chrisliis, qiiando sub typo Pharaouis

que eum euuuchus, id csi, caslus in discipliiiis evaii- in coiispcctu r«'gi> apparuit revelnius. Accnpii ergo
gtlicis populns. Eral auiemJoseph pnlchra [acie : iia ex gciiiihus tiitorem, id esi, Eccle-iam, ex qua genuit
el de Chiislo David ail, S;:eciosus forma pree filiis duiis lilios, id est duos populos, ex Judaeis cl genli-
hominum : diffusa csl g aiia in labiis tuis. Sed mulier, bus fOiigre;!al't8. Igitur posl ubenaiis annos in uni-
11 qtiit, in eum oculus injedl, ul udulleiinm cumilla verso orbi fames pra:va[nil merilo, quia non eral qui
perpelrarel. Isla inuliKr figura erai Syuagoiii^c, qiiae facerei honilatem. Posl liaec Josepli penuria fruineali
^ai-pe, sicut scriptum est, iiioechata esl post deos atie- salvat /Egyptum et Chrislus fame Dei verbi liber.il
:

uos. Simililer voliiit ei Chrisium in adulierii bui iiiiindum. Aperul eniin horrea siia Christus in omiii
scelcre lenere, ul negaret se esse Deuni, ei Thari- oihe terrariim, et erogaiione frumenti sui otiiiiia
sa-orum maiiis cl Stribarufii quam Legis praccpia suhjugavii. Nisi enim Joeph rralrcs vendidis eni,
scrvarei, qoa* illi veliil maritus erai. Chrislu* aulem dcieierat ./Egypius; nisi Christum Jud.^ei cru i(i-
iion acquiesceiis lilicils docirin* ah ad»Uerin:c ,
^ xissent , peneral mundus. Joseph inl>-rprelaiur
Synagogae ni:inu vesle corporis appn heiiNUS, came angMienlatio , sive amplialio. Sed in illo Josepli
be exiiil morlaii, el liher inorlis io coeluiii a>>ceiidit. aiiipliaiiunem non habuit, nisi sola i£gypius : in
Calumniata ebt mcrelrix, uhi eum tenere noii potitit, n 'siro vero Joseph augmcntum habere ineruii uni-
«licetis, co quod teinplum Domini hhispliemaret, el vrrsus iniindiis. Ille erogavii triiicum, nosier eroga-
l.tgis dicereiur esse iiaiii^gressor. tl illum iion car- vit Dei verbum. In omnem enim terrani exivil sonus
tcr lerruil, non ii.ferna teituerunl, tum eliim ubi eorum {Kom. x, IS). Dicit Jacub (ibis stiis, Est fru-
vclul pun:eiidiis descenderat, indc alios liheravii. ciu» in Aigypto? Duil el Deus Pater Ex /Eqypto :

Denique invenit Joseph duos euuuclios, de domo regis in vocavi Filiummeum. Descendunt igitur decem perfcctio-
ciircere vincios, duoiuin pupulorum credciitiuin vel res, id quasi Decalogi lcgis in nuti:ei-o
est Judxi,
iiicrcdulortiiii liguram siguilicanles, qui conclusi sub coiistitiili, (/uos non esl agnitus ab
ipse coynoscens,
peccalo Adaj transgres^ione ohnujii tencbanlur qiii : eis : cogiiosciiiiiiir ei Hehraei a Chrisio, ipsi auteiii
i.:eo eunuchi dicuulur, quia caslam atccpcrant re* non agnoscunt eum. Dedeiuni quidem illi pecuniain,
giilam disciplinx. Etoquia iiniiiil , Dvmini casla., scd Jtiscph, id est Chrisius, iriiicum dedii, ct ar-
Dci.iqne posl Irinaiu hicem Danuiio ftb iiif ris resur- gi-niuiii reddidii : quia noii pecunia einiiur Chrisliis,
gcntc, el l«'gis ibscura, ul Joscpli soiniiia icvelaiiie, sed gralia. Vidil Joseph Benjaniin parvulum Initrein
.''Otulus esl a peccatis credcnlium po,<ulus, cl inlerni iuum mystice quoque vidii Jesu» Paulum, quando
:

curcere liheratiis. Ucddiliir iii ii:iii sierio divinu: le- lux circuiiifu sil eiim. Parvulus dicilnr, qui;i noii'
gis, iticreduliis aoteiii ei imp:us populus Juda:uruin, . diim in canie maiuram fidei Ktatem gerelial. Unde
quia iii coiiversioiiis lignu non credidii, iraiisgies cli:im et adole.scens iegiltir, qiiando lapiil:intium
siiiiiis ligno .sii&pemliiur, ut illi alleii comij^ii euuu- D Stephaniim vestinienta servabat. Flevil Joseph : ct
cho, <iui JuJa:urum iinu^iiiem iiid ca\ii. Pioeierca ciccilaiem Paiili ilei Christiis. Lavat it.rum faciein
narrat Piiarao, somnium inierpreiauir Juseph. 3cd suam, iii Itimeii ei amissum resiiiual : laval racieiu
quid si^niiicail seiiieiii aiui', qui in septcm spicis SiKim Clirislus, ubi bapiizalus esi Paulus, per quem
pieiiis, seii qui in seplciii vaci is pii giiibiis oslende- Domiiiu.s Je>us a plurimis videretiir. Dehinc scyphus
baiiliir, iii>i s: ptcin cli risuaiuin spuitalitim d. iia, arqcnlfus soto tacculo junioris inseriiur. Sed <|Uid
<|i!ibus ubeit:is iidei laiga piei.ilc rcdiindai. Al vuli sibi quod i!!vi:niiis esi iu sacca Ucnjandii
Cciiira sC| teit! steiiles et jeiutui, famc ventaiis el sc\phus Joseph, nisi quia iii corpore Pauli jam
ju^tiiin^ iiovissiniis len p. ribus signihcabaiit. Congre- dijciriuiE calestis prwfulgebai eloquium, dum esset
guvii auieni J seph per seiitem
i niuws omnem nbundan- eruditus in Lege, scd qma suhjecius non erai. Infra
lium frugum, id hdei hanciiTiUii hur-
e.-^i, iiuiiicula saccum erat scyphus liociriiiae inlra Legein, Iiicerii.i
reis ci)ii<Jeiis, per liia scihcel charisinaia septem inler modium. Missus tamen Ananias manum posuit,
(juasi pcr Sc|.ieiii unnus; ut cum sepi> in anni inopix marsupium solvU : marsupio solulo argenium re-
tocpennt, i<i csi, cuiii iniqiii as t^ccurreril scptem sp.enduit, et decidentibiis squamis velui quibusdam
(apilaliiiiu ciimiiium sub Aniiclinsti), quaiido f niiS sacciiigulis solutosacco, id est, deposiloLegis vela-
:

liilei liieiil el s:tlutis, tiinc sancli | anler ac lideles miiie, adeptus esl graiiam libertatis, et rcvelata f.i-
h.ibeani copiosain jusli;i.u fiu,u'eiii, ne hdcs eoruin lic, sermoneni K\angelii pr-x'dicat. Dali sunt ei iri-
iiiup:a: stTuionis tenuitaic ileticiai. Iiide JuM-ph qiii fjinla arijenlei cum quinqne slvlis oplimis : iriginu
,

!>pum induci:;l Chiisli, cunum aiLTum, ct prccco argcntcos a Chriblo ai.ci|'it quicuihnie praedicai Tii-
 ,
:: :

sss QU/ESTIONES SLPER GEvLSIM. 5-.»

iiiiaicm, sive Christi crnoen. Mcnqne Piiulus aii A Non enim deuu l s;<ii!'lnv qui ipsiiis scripior
Liic.is,
Neqne enim judicavi scire me aliquid intcr vos, nifi hisiori;e, iii jientcs Aciuum apostolorum vnliimrii
J esum Cfiriitum , et hunc crucifixum (I Cor. it, 2). em tteiis. conlrariinn aliqnid scriliere advprsufii eaiu
Qiiijtqiie enim siolas acfopil, id esl , s;ipieiili;t; Scripliiraiii qn:i> jani luerat gpnlibus diviilg^iin
, ei
nmniiimqiic sensniim mnliipiii-es disciplinas. Pra;- iiliqiie majoris opinionis ilio dnntaxai tempore Seiiuia-
Paulns. ejns exnhi^rat poriio nieriioriifn
cellit igiliir ;
i;inl:i iiilerpretiiin hahebaiuraiicloriias, qiiam l.ucas,
sed lamen linbenl ei (ryires, id csl alii pr:edicalo-es, qiii ignoius el vilis et iion m.igii:e lidti in naiionilius
^raiiam siiam binas sio!as, id est, iit conruea tnr
, ducebatur. Hoc auiem generaliierobserv^miliiin qnod
Clirisliim et Deum esse lioininem , jnxta qnod iii iiliicunque sancii aposi<»li aut aposto ici viri loqiiui!-
Proverbiis legilnr Omies dome tici ejus vestiti du-
: lurad po[>ulos, his plcrumque testimoniis abiiiiintur,
plicibus , id esl, mysiica, vcl morali iiii«;l!igent a. qnae jam lneranl g<;iilibiis divnlgali, licel pleriqiiH
Mitiiiniiir et pairi mnnera, lionorat pairein
iiiiiis Iradant l.iicam ev;iii;,'elisiam m
prosclyluni llcl.ra-as
Cliristus popnlnm suiim proiiiissis inviiai iiinnenbiis. lilieras ignoiasse. Seqnitur :

Portatit heec munera asini, il!i genliles iniililes ac l:t> Judiim vero misit anle se ad Jnseph, in tcrram fia-
boriosi, ininc autein iiiile» porlant in lypo Chrisii twsie. In Ilfhr.i nec urbem liahet hcronm, nec ter-
miinera. Porlanl in Evnngelio miineniin largiiorein. ram Ramesse , sed taniiiinniodit Gosen. ^oimuiii
Dimisit Joseph fratres suos, qui nuutiavertinl palri di- JiKheonim asserunt (Joseii niinc Tlich:iidam voc iri,
centes : Joseph vivit, et ipse doniinus esl in omni lerra el id quod postea sequilnr Dedil cis ul pvisideenl
:

A'Jgypti. Expavit autem Jacob, id esl, plebs inir^- terram yEgifpii, Ilaiiiesse. pagum. Arseiiotieii sic olini
dula. seil po^tqu:im gesla Chrisii agnoscil, reviviscil n auiiimanl vocatiim. Se(|nilur El dixit ei, Jitra mihi,
:

- ..:
,1 ,:.- 1
spiritiis ejiis ; el qui morluus videhaiur iide, resur- etjuravitei, i'l ttdoravii contrasuminilutem virgivejus.
rectionis Chrisii viviijcalur. Vocalur ergo a (iliis tt in hoc loco quidam frustra simiilanladnra.se Ja-
siiis, id est a Petro, Paulo et Joannc : populus Jii- coh siimmitaieiii sceplri Jo-epli, (iiiod videlicel hono-
dxorum inviiatur ad gratiam. Otcurrit illis Judas, rans liliiim poiesiatcm ejis adoraverit ciim iii ,

qiiod iiitcrprelatiim est contessio qiiia jain pr.rce- : Hehr;ro innllo aliier legalur. Et adoravil, inqiiit, /s-
<iit cnnfessio, quos ante perlidia possidehat, et sic rael ad capnt lccluli : qiiod scilic et posl<(ii:iiii juraveril,
Joseph venis Cliristns occurrit. Quis enini xtaie jam el lilius seciirus de pelitione quam rogaveraiadnrare
siiscipiat nltiiiiis ti-raporibus popiiliim Jud^eorum? Deiim conirj caput lectuli sui. Sanclns qniiipe et
Non secuiidnm illiiis nierita, sed secundum electio- Deo dediiu^ vir, oppie^sus seneflute, sic habibatlc-
ncm Sii:i; gr;!!!.!;, ct iiiiponii nianiim super oculos ctulim posilum, m ipse j;iccntis habilus ahsque dif-
ejns, et canciiat'.;in aufert (iijus disiulit caeciiatem,
: fic;i!tate iilla adoraiioncm es^el paratus. Ei nuiitintum
ut posiremns crederet , qiii ante non puiavit esso esl Joseph, Ecce paier tuus mgroiat ; el liilil duos (ili(t
crcdendiis. Unde et Apo.^tolns aii Quia ccecitas ex : .•^uos tecum^ Mannsse ei Ephruim. E\ Iidc illud qnod
parle in Isruel facla est, donec plenitudo gentium in Siipiadit tuin esl ilemnnslralur (|uia Josip!i ad id lu-
trarel, et sicomnis Israel salvus fieret ((iom. xi, 4.")). coruiii duis tanlum filios habuerit, Lp .rjim et Ma-
Hieronymus. —
Omnes ergo aniiua:, quee ingrestte iisissen. Si eniiii post multos aimos in irienle Jacob
suiit cum Jacob in ^gypium, el qua: eiieruut de fe- paire suo.duos tantuin filios dncil ad benedi. tionem,
vioribus ejus absque mulierihus filiorum Jacob, omnes uiique ullo temporti cum lilii ejus generare ne-
aninio' sexaginta scx. Filii autem Joseph, qui nuti suiit quiverant , parvuli atque lactanies in ingfes^i
p
eiin /Eiiuplo, animce novem. Omnes enim anima; quce ^^ pitris et fratium, nepoles ex eis hih re iion po-
ingressw sunt cum Jacob in jEgyptum, sepluaginta tuit.
quinque. Qnod exccpio Joseph ei liiii> ejus sexaginta Et conforlam Israel, tedit stiper lectum suum.
sex aiiinix, quae egressx sunt de fenioribus Jacob, Cansam Scpluaginia Inierpreies idem verbuiu
ciir
introierunt iii y]i)gypluni, niilla diibiialio est. Itaenini aliier ali|ue aliier ediderunt nescio. lloc unum aii-
ei paulatim per singulos suppntalns nnmcrus appro- dacier dico qiiod ipsum verhum Mittu, qiiod Iiic iii
hal, et in Hchra-is volumiiiibns invenitur. lloc autein leclulum iranstuleriini, supia ubi dixitnus adorasse
quod iii Si-ptuaginta legimiis: Eilii auicm Josephqui Jacob virgain potius quam leclulum, noniinaruiil.
ei in Aigyplo, anim(e novem
nati sunt sciaiiius in He- , Sequitur El nunc esse duo filii, qtii miti sunt tibi in
:

bixo pru niivem esse duas. tiphraim quippe ct lerra A^gypti, aniequam venirem ad le in /Lggptum,
Manasse ante^juam Jacob intrarct in /£gy|ituiti , et niei suni, Ephraim el ilanatse, quasi liuben et Simeon
rainis ingrneret, nali sunl de Asciielh lilia
lciiipus erunt mihi. Quos autem genueiis post hcec, tui erunt
1'niipliaris in yflgypto. Sed el illud quod supra legi< in uoinina fratrum suorum vocabunlur. Si qnis anibi-
inns : Fucli sunt autem filii Manasse, quos genuit ei gebat quod sepluaginia aiiimse inlroisseiit ytlgyptiiiM
coucubina Syra Muchir; et Machir gcnuii Uulaad. iiliorum Israel, el quod Josepli eo tempore quu iii«
Filii aulcm Ephratm fratris Manasse Sulhalaam, et gressus est Jacob, iion novein, sed duos taoium lilios
Thaam. Filii vero Suthalaam, Edem, aildituni est: .'-i habucrit, piu:senli capiliilo conliraiaiur. Si qnidea)
quidemidqund posiea legimus, quasi per anlicipatio- ipse J.icob loquitnr, duos eum filios habiiisse, noii
iiem facium esse descrihitjiir. Neqne cnim illo leiii- novein. Quod antem dicit Ephraiin el Manasse, sicut
pore qiio ingressus est J.icob in i£gyptum, ejus Xta- L) Stiiieon el lluben erunt mihi, illiid signilicai: Sicut
tis bphraim el Manasse, ul filios gencrare
eraiit Uuheo el Siineon du£ tribus crunl, ei suis vocabulis
potuerint. Ex quo itianirestuiii est omnes anunas i|U£ aiipcllabuntnr, sic tipliraim ct Manasse dti% tribus
ingressx y£gyptiim, de femoribus Jacoh fuisse
suiit eiunl, duosque popuios procreabunt, et .sic hxredi-
i.xx, dumLxvi pustia sini ingressx, etpepereruiliii tahuiit ie|iroiiii<iSioiiis lerraiu, sicitt ei iilii inei. He-
i£gypto anitnas ires, Johcph videlicnt cum (iliis suis, liquus auiem, ail, lilios, quo% posl moriem meam ge^
eeptuagesiiiiiis auiem ipse fuerii Jacob. ilanc lem ne nueris, osiendens iiei^^dom illo leiupoie pro<:rc:Uo.<),
vidcimur adversus Scriplur.e auctorilateiii loqiii, tui nomine frairum suoruin vucabunlur in
erunl. In
etiain LXX liiterpreles in Dculeronomiu iranstnle- hccreditateinsunm. Non, inquit, accipicni separaiin»
quud in t\x animahus iiigressns est /£^yptuiii.
riiiit, lerram, nec fnnicnlos habehunl prop:ios, ut reiiqiii
Si quis igiliir nohtru: sententiii: sulfragalur, Scriptu- trihus,sedin Irihuhus ICphraim et M.in;isse qiiasi ap-
ram iiitra se coittrariaui faciet. Ipsi eiiim liiler- LXX peiidices populi comiiiisceliuniiir. Sequitiir Dixilque
:

preies, quia hic lxxv aniinas, per r.p'j\rr^tv, cum Jo- Jacob ad Joseph : Kgo dedi l.bi Sichimam prcecipuam,
seph ei posicris ejus v£gyptuiii iiigr>;ssai> essc dixe- super fruires iuos, ptus quam frairtbus luis : quam ac-
ruiil: in Deiiteionumio Lxx lantum iniroisse iiieino- cepi de manibus Amorrhceorum in gladio meo ct ta-
rantur. Quod si e conira illud nobis opponitur, yitlu. Sichiniam, juxia Grx'('aiii ct Lalinam consuetu-
quoiiiodo in Aciis aposloloruin in contentione Sie- alioquin HehraiceSicltt-m diciiur,
diiieiii decliiiata e.^i,
piiatii dicatur ad populum septuaginta qninqueani- ul Joaiines fclvangeiista teslalur. Licet viiiose iit Si-
itias iiigiassas esbe .^gypiuin, lacilis excusaiio esi. chjr lcgu ur, enur iuolcvit, ei esi nunc Neapolis,
 :

rv.5 HEDyE VF.NERAUiLlS Orp. P.^US II. &E'^T - DLBI.\ ET S IIWW. 5 6

iirbs Sam.^riiaii(iM!m. Huia igilur Sicliem linguji A futiiror^mi praescius. D.xitquo eis quce iiovissiniis
lleliraa iraiisft-niir iii liiitiieriiiii, |iii!c!ire alliisil al teuiporib is fuiura eraut, iiicipions ita: Huben priino-
iiniiiea, direiis : Et ego dubo libi hunmum umim ; pro Qcniins meus. Secund;jm niysticain inielbjseuliam ,
pi ffcipuo eiiiiii, i(l esl, efaifiTev, iiiiuin scribiinr i» Ktilicn prioris populi videiiir osieudisse persiiiiani.
Ileliraeo. ijuiiil aiilein dicii, se eaii) iii •trcii el ir. gla- Ciii (:li.iin Doniiuus per pioplietaiii di<il hrad pii' :

di'i |OSSedissft,.iri iim liic el gladiiim jiisiitia;ii ^oial, niitjrniius mens. Clciiiui juxti ipiod pMiniii-Miuitis de-

per »1113111 iiieniil iieret;rimis *'l adveiia iirerrccto Si- bebatur , iusiiis «^rat iticipere saccrdoiiuui al(|iic
cliein el liMOr de pcriculo iiberari. Iirnuil eiiiin, iil rej^iiinii, ailditur: Tn virlusmea, uii'!uc qiiia ex ipso

fiojira lci-iiiuis, iie vuiiia (i|i(iii'a alq.e casitllj ob liopiilo fiiiiilauifiitMiii lidei ; e.x ip.-o viilu->, (|u;e esl
eversioiiem foeilerat.e uiliis iulveriiiiu ine ciins<irgi'.- Ciirixiiis , advcnii. Ouotnoilo auietn ip^e csl priiici-
reiil. t' Doniinu!' uon dedit cn ul uoccient eis ; vel piuiiidolonim, nisi dmn l'alri Deo .seniper irro{.;arel
cerie ^ic iiilt'lli{;eiidiiin, Dabo tiiii Siciiiniain, (]iia:ri iujunam. duin convertii ad cum dorsuiii, el iion la-
ei.iiii iii foriiliid.iie inca, lioe e.^t, iii jiecunia, guain ciein.lsle prior in donis, (^uia primis ipsis datasunt
miilio labore el siulore fjii:i'6ivi. Qtiod autetn ait, eloi|uia Dei. Primis ipsis legislano cl icsiauicnluin
Siipey fTttiri s stios, osteudit 3bsf|iie niorle dedisse se feive pr 'inissio. Istc ni:ijor tii unperio, ulKjue pro
cam Inbiii Jose(ib, el iiiau&uieuin ibi usijiie hodie i:iai;iiiludine vinum, (juia cojiiosiiis cactens iu hoc
ceruiiiir. sicu o popu us idcm reguavil. I:^!fiis'is esl auiein si-
liecapiiulaiio. —
Tradixlil ergo Josepti patri ei frn- ciil aqiia peccando iii Clinsto , (jiasi aijua qii.e va-

liibus suis optiniain terruiu Cos:», prcEvens eis cibaria^ sciilo rioii teneiur, voloiiljlis clfu^us Cst impeiu. Et
quin famts oppreiiscrin terram: t>ic el Uoioiiiiis e!igen> Q idciico addidil, iJUra non crcscas, (piia pO|iuliis ipse
elpro-
opiiiiiain terrani pareiilibus, id cst pairiarcbis poslquam in iiuiverso orbe dispersiis esi, vaiJe iin-
piiCiis,ex (luibus Clinstuh secundum carnein, «ive iiiuiiilus alque abbrev<aliis esl. Sed quiie talia me-
omiiilMjs i^niiciis tie ijuibus in Evangeiio dicil
, : niii, ita subjccit Quia uscendisli cubile pairis (ut, iion
:

Ui suut fiiilres mei, qui f/iciunt volunlatem Patns siciil Judj'i in!elii..;u!ii lioc, proitide di'jiuiii esse, eo
mfi [Matih. mi, 21). llis ijjitur dat lerr.nn, sciiic<t •iU'Kl (Uin U.ilac concubina pairis sui concubueral.
reptomissioiiis regui Dei , de qua dicii rroplieia : i'roi>betia enini fuiura pr.i iiuiili.ib:il,iioii )|ua^ luerant
Crtdo videre bona Uoniini iii tcrra ricendum (P.sa/m. gcsia ipso pairiaitha dicenie : Aunuutiein vobis qux
XXVI, 15). venlura snnl novissitms ditbus: el ideo in pnieterito
Iicrum recapitiilaiio. —De h.nc Joseph fetiinms noii esi refcreiidum quod iile fuluriim pra;<lixil.
,

aciipere btn<"dicii<j>icin ])atris, duos lidos iuo^ obiulit, iVudioabat eiiim Dotr.ini passioiiein, ci priuioi^iniiie
Uanassen et Ephtatin ; iii qmlus sicul l.icluin est in plebis aiidaciam. ijm asci-ndil cubile Dci l'alris .lUi,
fcs;ui ei Jacol), (J.ceme Diiitiino, .Wayur servtel miuoii, et macuiavit straium ejus, quaodo c<<rpos Donii-
ita et in it!tis duobiis ii lis Jo>epli. Naii! rnajor Ma- nici.in, inqno pleiiiuido diviiiitatis requiesccbat,
iiassi-s qui inicrprctahu" obiivio, l\purn gcssii po- ra|iiUin in ctuce su-.pendil, ei ferio coinmaculavil,
piili Juda:uraiii, «|ui ubiilus esl Domiiiuin suuin qiii Item Uieionijmtis. —
Simeon et Lei>i frulres con-
fecii en'><. MiMur aiilciii CliriMianoruin qii! fecundita- summaverunt tniquitatern adiiivenlionis iuoe, in ronsi-
letn siin;il qnod csi propriiim popuii junioris, qni
: tium eorum non veniat aniinu mea, et in concjreguiione
corpiis est CliriMi, tici leciiidaiu.s c-i in lawiudi cin corum ne ienudclur cor meuin:quia in furoresuo tnter-
niuiidi iios (luidciii cuni b.nedicere ve iel Jacob, po-
:
fi jeciruni liomincs, el m
destderio suo submrvaverunl tau-
tuit Jacob Ephraun ad smisirain, Manussen auiem ud rum. Necessilaie coinpelliinur jiixia pioposituni
dexteram ilLius consnlirit ; ol ille canceildlis manibus, Oi eris lougius ea reiict-ie qiKc ab Hcbiaja venlaie
«•ni< is inysteriinn prieligur ms, Iranliita in minore discoidaiit. Lcgilur enini ibi Snneonel Levi fralies,:

dcxiram, majOri tinislram, bguraliier sui>crposuH: vasu iniiiuitutis Amorrhucorum, arcanum eorum non m
sifijuc crucis 6iiiiiliiU'Jo supercapiia eorum d» notaia inlret anima tnea-, cl in convenlu ipsorum non desole-
Judiiis icandalum, Ltiristianis fuiurum ijloriam iirifcsi- tur (jloria inira, quia in furore sno interfecerunt virutn,
^iiavii.senioreiiique ;ct crucis mysie.riuni, siiusirum ct in libidine sua su/joderunl mtirum. Signiiical auleiii
laciiiin de dexiro, eljuniorein (iextnnn de siiiistro, iioit sui fuisse coiisilii quod Sicbein et Lnior iuede-

(jiiia Judu:is iii nu^lra deserta iabetntbus nos ill<;ruin ratos viros inteiiecerunl, contraque ejus pacis et
^ioiiani adepti sunius. Tali'iue sacraine^lo niajori aniiciiiaiuiu saiigiiincni fuderuul iniiocenleni , el
po[iulo Jiid;jeoruni pra-positus Csl nniior populus (luasi quodani iiirore sic crudeliate raptaii inuros
gfiiiiuin. Ciide ct ideni pairi^ircha aii , Hic qui- bospiie urbis everterenl. Uude seiiuiiur, ei dicii :
dern erit lu p> puluku std jruter ejus minor m jor
, Maledicius furor eorum, quia procux ; el tra eorumf
tUv erit. quta duia; dividam eot tn Jacob, ei dispenjnin eos iit
Jsrael.Lew enim hxreditatein prupriaiii iioii accepil,
De lieuedidionibus Jacob super filios.
sed III oinnibus scepliis paucas nrbes ad inliabiian-
lleroutjmns. —
Vcenvit iiai,ue Jacob duodecim filios duiii habiiil. De Siincon vcru in libro Jcsu scripluin
»«os, et beneaiceis tllis, ati : llubeii prinioifmlus meus, esl q:iod et ipse proprium iunlculuiii uoii fuenl ccii-
iu forii udo mea,ct principium (iliorum meorum,ClurMs scculus, scd iJe Iribu Juda quiddain acceperit. in
ad f rendum, ei durus procactiule et tnjur a, sicut aqiia ^ l'.iralip ineiion'maiiifestius scrioilur quod cum nuil-
I107J ebulliiit. AscendtAi enim sufjer lectum palris tui, iiplic.ilus tuisset, el non habel pos^^ssionis locum,
tunc vwlasii ttraium cum asceiidisii. In llebneo ila cxiret in de.sertum. Quidiim propbctice inlerieclos
*criptum e.st fiuben pnniocjenv.us meus
: forlitudo ,
boiiiincs aposiolos, cl subnei vaium lauruni a Tliari'
men, et lapilulum in liberis nieis, tiiajor ad poriandum s-fis Chrisium iiiterpiei-iiiitiir.
rob^.rcm: cjfusus es quasi aqua, ne uitjicias. Asceadisli lierapitulaiio. — Conversusque Jacob ad Simoncm el
enim cubtle putris 'ut el contuniinasli slra'um in
, Lcvi dtxii : Simeon el Lvi fruires, lasa iuiquilalis
ascemu. fsl autem sensus bic: Tu es onmojjenilus bellanliu. Per Simeuiiein et Levi, sciib;fi el sacerdo-
meiis, niajor in libcns, et srdcbas juxia oidiuem na- les Judaici populi inleiliguntu^. De Siineune euiiii
liviiat:» luu: ; et hxredilaleni, qua: priirio^eiiilis jiiie S'. tnbu veio Levi prin(:i|tes
ribai craiit Jud.euriiiii,ile
debui at-ir, saierdoiiuin accipere cl rcgnuni. Iloc sacerdoium: de quibus scnptum ot, Quia consiHum
quipjse ii: poriaiido oiiere, ei pr:evalido lobore de- frcerunt, ut Jesuni morti iradereni (Mailh. xwi, 4).
iii(!ii?iiaiur veruin quia peccasii, el quasi aqua qiia^
; De quo coR^^ilio iste puiriarcha, (|ui jam ineiiie Deum
vasculo hoii leneuir, voluplatis effusus es iiupeiu, videbal, /n consilto eortim non ven.al animit
dicil:
i<icirco praecipio tibi ut ulira non pccces, Sisqiie iii mea, el rclii]ua {Gen. xxxxix). ili>rre!ial iiam<|ue jain
ftatrum nuiueio poeiias peccali luge^is, qjod pruno- illo lempore sancius isia patnarcha videre lantorum
^eiiiti urditiem perdidihli. s< e ernm,qi'a: iii iiovissimis iemp<jribus laciuri cr.nl
Iiem liepettiio. —
Vocuvit Jticob filios suos ut bene- Jiid.i. Scqciiur: Quia in furore suo occideruni viruin
dic4iiei eos. Myalicc uid.nc loijitcni, vcic Umj i<ijiij {Ibid.), kI ol, ChMiluiii, juxla qn')d sciipluiu esl
r,o7 OU/ESTiONES SIPER CENRSIM 3:.s

Vfl' ttmnt(V iinrrum, qnia cogitniio ipiorum consilium A cnhuil qiiando , inctina:o capitc Iradldil spiritutn ,

malum advcrsus se dicen'es ; AUiLienius juitwi /,u':a , {Joan. XIX), sive quanlo in siipulcrn seciirus velu;
inuiitii estnotii {Snp- '.'). Et in dolore bvo iu[f::il:i,iiit quoiiam ccrporis somiio quievit. Sed '|ii ire ui teo,
murum {Gen. xxxxu), (juaiido laiicea cnnrodfniin, el vcniL crituliis eonis? ln somiiii enim sui leo hiil,
illdw spiriialeni 1 1 fiiriis^iinum propugiiactiiuin , qnia iion neces^il ite, sed piiiesi:iie tioc ipsiiin im-
quoii cusiodii Israel. Mahdicius luior coruin, (iiiia plevit, jiixla i|u id ci ipse d xerai : l^oienlatem habeo
pertinax iiiiiiiie ad l.inuim scelus pcrpelrandutn , poneiidt anim'im meam, et nemo enm lolHl a me, sed
quando, furore accfnbi et ira oliiuleninl Ciirisium , ego cam pono {Joan. x). Qiiod vero adJidit, Et ut ea-
l'oiilio Pil;ilo pra'sidi dicenlcs: Crucifuje, Cruri^f/c lulus teonis {Gen. xlix), indc eniiii moriiiiis, unde el
{ilnrc. xi), el Si iiunc dimiiiis, nun es amicu$ Cce-
: iiatus. Ftivsiii aiitem de calnlo leonis scrilmni, qiioj
saris {Joan. xix). Et iiidignaMo eoruin ((uia dura, dum cum naius fueril, trihus diebu^ et nociihiis dorrait,
narr:il)»iii iairoiicni pelerenl. ei princi|iOin viiae cru- Tiinc deinle n;itiis fremilu vel nij^itu veiiiii trcme-
riligenduD) oslulnrcnl. Dividani cos in Jucub, et dis-
i
faclus cubilis loco suscilare dicitiir c.ituluni dor-
perijam eosinlsrarl (C*;». xxxxix). Ilic diio noniiiian- iiiieiiiem. yuod valdc c.iiivenientfr de pissionis
lnr, (livisi') el dispirsio. Idi irco, (iiiia noninii!! ex moite aplaliir in Chrisio, qm irihiis dielms et tiihus
Ipsis Ueo (Tcdideruiil.fiuidain iu inJldelitaie |ieriiian- noctihus in cubili scpiilcri j:iceii', soinnnm morlis
.<>erunl. Divisi enim dii unlin lii i|ui ab eis sep.uanlur, implevii. Bcne er^'o (,liiiMiis lU lco ic|uievil, qui
el veniunl :id lidcin. Di>-persi nuieiii lii quorum pairia n'>n soium moriis acerhiialein, sed cti.im ipsuiii
iempl«i<iue subverso, per orbem lerrx incredulum ini)rtis imi;eriiim v;cit. Beiic idem ileruin el c.itnlus
geiius sp:iri;iiur. iCDiiis,quia die terlia resnrrcxit unde et sic a.ljiin- :

UierOfymiis. —
jj
Jiida, le laudant fratres tui {Ibid.). giinr de resurrettionc ejus Quis snsciiabit eum ? .

Quia Jud.i confeisio, sive laus iiil(;r|irel;!liir, C'-ei>e- {Ibid.) Hoc csi; quia nullus iiominum. nisi ipse,
queiiter Juda, tibt coufitebuniur (ratres
scribilur : jtixti quod idem de corpore suo dixii Solvite lem' :

tui, vel iaudabunt fralres lui. Adonbu/it te filii

te p um hoc, el in triduo suscitabo itlud {Joan. ii). Se-
jpatris tui. Catulus tconis Juda, ex germine, fiU nii, qiiiiiir :

ascendisti; procumbens ut lco, et quusi caiulus leoms, Non deficiet princeps de Juda, nec dux de feinore
quis si>bCiiovil 'um ? {Ibid.) Licel de Cliristo grande ejus, donec veniat qiii miltindus est, et ipse eril exspe-
mysicrium sit, i;imeu jiixia liiierain per David siir- ciaiio geniium [Gen. xlix).
pem gtnerontur, ei qnod adorenl eum (imncs tnbus. Hic locus in;inii'eslissime ad Judam reftiriur. Tan-
^oii enim ait Fitii mittris tu(e, sed ^Vii palris tui.
: (iiii ( nim
ex siiiiiue ejus apiid Juda^os iiiieme-
liiii

El quud se luilur Ex germine, fili nti, in ItcliraRo

: raia siicccssio regui, doiiec Cliriblus ad re.lcinplio-
liabet De capticitate, fili mi, aacendtsli, ul osicndi'-
: n m mmi li ex Virgine noscereiur. PMhant hoc
vel eum caplivos populos e^se duclurum. Eljuxta historiiC Jiida^orum, quihiis oslendilur primum alie-
inieliigentiam sacr.uii rem, aiccmtisse iii nUiim, ca- 11 geiiam ri'i,'ein iii g nie Judjeiirum fuisse Hcr>-deiii,
ptiviiaicm diixisse (.apiivam {Lplies. iv), sive, quid qiio tcmpore Clirisiiis natus cst. yund si i:Ut<ini
inelius pulo, caplivitas passione-in, ascensus rejiir- Jiidxi non venisse Chrisium, erg'i de tiihu Jiida noii
rectioniin sign.lii al. Alligans nU vitem pullum suuni, usque hod.e Juiicorum perniauct reguuin, Itaque
et tumcutum pulto asina;, in liebr:i-o ita labet Aii- : non dehiit rex de popiilo Juda, doiiec veniret ciii
gans ad vitem piillum siium, el in Sorcli, fili mi, asi -, reposilum esl. Sed quia non solum Jud.eis lirofuii,
nam tuam {Gen. xlix); quod vidclicet pullum asiii:c, ^ qtii miitciidus erat, ideo sijiiiuir Et ipse erit exspe- :

cui siiper>cdil Jesus, hoc est, geniilium pi>puluiii, ciaiio gcntium. Alligans advineam pultum snuin {Ibid.).
viiiex apO!>lol'.>rum, quia ex Judseis sunt, copu!ave- 1'ulius siios <-x geoiibus populus, cui aduuc nuuqu im
lit, el ad Soreli, id esi, eb clam viiem alligaverit fucrai legi- ohus impDSitum. Huiic copulavit aij vi-
asinam, cui snpeisedil Ecclesi.i ex nuiionibus con- iieamaiiosii)U>riim,ijuia exJud.£issunl. Nam vinea l)u-
greg.ta. Qiiod auleiii dicit Fiii mi, ajiostropheu ad : mini Snbaoih doinus Israel est {Isai. \\),et ud vitem, o
ipsuiii Jud;i facii, nuod (>lirtslus iixo sii iiniveri^a fili mi, alligat asinamsuam{Gen.sLi\). Ipsedixit : Ego
l.:clurus. Sed quod obi nos legi-
ei lioc sciciidniii, suin ciis vera {Joan. xv). Ad iianc ergo viiem &!iigal
mus : Alliyans ad vitcm putlum suum, pro puilo in asinam suam, cui supersedel Ecclesi;i, ex nationihus
llcbrajo pijssil legi. urbem, tuam, juxia eiinidem sen- coiigregaia. ilaiic iiaijue ad viiein corporis sui aili-
sum alii^s vci ins Ecclesia ((emonsirala. De qua alibi gavit vmcuio cliaritaiis, ei discipliiic evaiigelic:c
scriplum : JSon poli:sl civilas abscondi supra nwitein asuirigii nexihus, ul de imitaltune illins viveiis eiii-
vositi {Mattli. v), ei puminis impetut Iwtifical ciiila- ciitiir lia'res Dci, ct cohxTes Christi {Rjm. viij).
tfin Dei {Psnt. xLv). Aiii namque Synagogam asin;im iiilelligi vo-
liaiic
lietupilulaiio. —
luudabunt fratres tui Juda, le liini, iardigr;id giavi p.mdere Le^is op-
iiii f.cilicct et
{Gen. xLix). Per liiinc enim Judam verus conJessor piesbam. Lavabit in vmo stulam suam tGcii. xLi\),
expriuiiiur Chrisius, qui ex ejiis tiibu &ecii!idum sive cariiem suam iii saoguiiie passionis, sive saii-
caniem ei>t genitus. Ipsum iaudant (ntres sui, ap>i- ctain Ecclcsiam in illo viuo qti pro muliis effundetur
stdli, scilicei, et onmcs cohicredes ejus, tpii per ifi rcmissioncm peccaiorutn {Matth. xwi), el in »««-
aJopiimiem hlii Dei p:itris elVecli sum, et Chrisii D guiue uvce pailium tuuin {Gen. xli\). I^aUium genles
Iratres per gratiam, quunim ipse cst Daminus per smit, (|uas ciMpori suo conjunxit, sicul scriptuin
iu:tiiraiii. Manus tua; in cerricibus Inimicorum tuoruni C-t Vivo ejo dixit Dominus, nist hos omncs induain
:

{Ibid.). lisilem enim maiiihus atque eo.lem crucis sicut vestiinenlum {Isai, XLix). INos qiiippe (^hristus
tropai'1 ei suos texii, et inimicos et adversarias po- m smgMiiio uv^ mimdavii, quando siciit botrus iii
ie!>t.iles cnravit. Jiixta quod et F'aier promitlii ei ligiio crucis pc|icndil. Tunc enim ex lat-'re ejus saii-
diceiis Sede ad dexieram meam, doiiec ponam inimi-
: guis et aqu.i piolluii {Joan. xix) sed aqua iios ahluit, ;

cos laos scnbeltum pciluui tuorum {Psal. cii). Adora- saiiguis leJeiiiit Pulchriores cculi ejus vino [Gen.
bunt le fitii xlix), qucniam muiii
palris lui [Gen. XLix). Oculi Cliritti apnstoli suut, ei evangelisiu!,
tilii Jacob ad.irant per eiectionem graiiae
cuiii et (|iii luiiicii i.cienlix tiiiiverso corpori EcclesuC pr;i:-

salvi facii sunt. Caiulus teonis Juda {IbiU.), quoniain siant. pulchrioies viiiu (irohaiilur, iiuia coniui
lli
iiasi cndoparvulus f.ictoscM, sicut scriplum csl Par- : doclrina ausicriiatem vini veieiis exsnperat, id est,
vulus natus ctl nobis [Isui. i\). Ad praidam, fili mi, priscae legis iraditioncm evangelica prjecepla longi;
ascendisii {Gen. xlix), id est, asceii.Jeiis in crucem tlaiiora suiil, quam velcris leslameiili m;indaia. Ei
rapiiV(».s popul' s redemisli. Et quos ille contrarius denleslacte iandidiures {Ibid.). Dciitcs praedic;Uoies
leo ihvascral, tu morieiis eripuisti. Deuit|ui* lediens sunl saiicii, qui pi;i;ci(luiit ah erroiibiii iiimimcs, et
;!h inferis a>>cendisti i<i atium, captiviim duxisti capti- eos quasi comcdeiido iii Curisii corpori' tr;iiisleruiii.
vilaifm ( Ephes. iv ), tcq.-iesrent arcubuisti ut leo Nomiiieauiem laclis dociriiia Lcgis siKiiilic;itur, ipi*
{'tn. \L\\). Maiiil>.i>iibsime in ji.issione Clirislus re- c;>rii.'ilciH pipulum tuii-iuam par\ulob foiuitj hicii»
 UED^ VENERaBILIS OrP. PARSll. SiXT. II. - DUIJl.V ET SPUR!\. "6'J

alcbal. Ciijiis (|irulem conililores eirecti siint doclo- A alitt tribus lirael. Fiat coluber Dan iii vin, cerailes in

res EcilcsKB, qni fo:iein et v;<lid(im v.^rbi cibinn semila, elc. (Ibid.).
muiKlunt alqoe dislriboiJiil. De qdibus dicil Aposlo- Anlichrisium per !iaf!C vorh^ prandici,
Alii dicunt
iiis in Kpislol:» ail lliibr.eos Perfeclorum esl autem
:
el de riiluriiin ; alii dc Juda, a quo tradi-
isla iribii
solidus cibus (Uebr. v). Et bene caiididiores larte tiis esi Christus. ilxc ccripia proiuiutianl el e(|uiteiii,
deiiie.-: cjus dicit. Ouines enim qui perfecii siint, ct aiqiie dominiim cum carne suscepli designare »o-
qitiScripiiirariiin cibos exjilai anles siiblilem et nii- lnni. R';lrorsuin auiem cadere, ui in terram rever-
nutiim iinellecuim qui •.pirilalis diciliir, iicciesia; terelur, de q la suinpiiis est; sed quia die leriia re-
cor|iiiri subminisirant, caudidi dcbeiil essc ei puri, siirrexit, ideo ait: Saliilare luum exspectabo, Doming
atqiie ab omiii in^icula libeii. Sicul et per David dicil Non derelinques
(Ibid.).
llieronymus. — Istacliar boniitn defidvravit, requif- animam nh^nm ininferno (Psal. xv). Ilacc qnidem ila
:

scetit uiter meilios (lcros requiem, quia bona

el videits cxponiint. Alii aulem hanc propheii:iin ad Annchri-
est; ei lerrt.m, quia piiiguis. Supposml bunwrum suuin siuin traiiifeiunt, pro eo quod in Iioc loco Dan el
ttd Uiborandum, el fuctus esl vir agricola (fcn. xux). coluher asseritur, et mordens. Uiide et noii immc-
Ih Iiebr:eo i(a scnplum esl hsucliar a^inus osseus
:
rilo,dum israeliiicus popiiius lerras in casiroriitn
recumbens inler lcrinnios, cl videns reijuiem, quia bona pariitione susceperat, priir.us Dan ad Aiiniloiietii
est ; el lerram, quia pulchra. Incl.in.avn liumcrum castra inelalus est, iitum scilicet sigiii!i''ans qui in
suum ad porlauduin, el factus esl in tributum serviens, conle suo dixcral : Sedtbo iu monle tcslainenii in la-
Qmi supia Zabulon dixer:it, qiiod niaris magiii lit- leribus A.quilonis : atceudam alliludinem nubium, si-

lietiediciione sua liabiiaior< tii facit. Asiiium autein liir, serpcnsque hic cornulus csse perhibeiur, per
«isseiim vocal, e( biimenim ad poriandum, qiiiA in
qiiem recie advenlus Aniichrisii asseritur , q ia
labore terra*, et vebendis ad tnarc, qiiai iii suis fitii-
CDiitra viam tideliuin morsu pcsiifera' pra;dicaiiuiiis
bus miscebaiilur, plurimum laborei, r).>gibiis quoqiie armabilur, ctiam cornibus pitcstatis. Qiiis autem
triluiia < Aiuiil liebi jci per tiielapliorani
oiiiporl:iiis.
iiescial &emit:im angusliorem esse qiianivi:im? Fil
sirni(ii.-ari Scripluias saiictas dio ac tiocie
quod, ev^Q coluber in via (Gcn. xlix), quia in pr.i:seiilis
meiiiians, studiitm sitiiii) dederil ad laboraiuluin, et vii;« laiitiidinein eos amiiuiare provdcai, quibus quasi
(dcirco ei oiintea tribus serviatil, qiiahi m:)gisl:'o duiia parcei.do blandilur; sed in via mordet, quia eos
piirtanies. qiiibus iibertatem tribuit, erroris siii veueiio consu-
liecapitulaiio. — Issachar
asinus forlis (Ibid.). Is- init. Fii iterum cerasies in seniiia (Ibid.), quia quos
sacbar, merces, lefertur ad popu-
<{u<id iiiterpiet:iiur (ide!es reperit, ei sese ad pra;cep(i coelestis angiisia
lum geiiliuiii, qucin Dominus sanguinis sui pretio est ilmcra conslringenles, iion solum nequitia callidje
ineicalus. iiic issacbar asimis foriis scribittir, quia persuasionis impetit, sed etiim lerrore potestaiis
prius geniitis popuius quasi brutiim aiiimal el luxu- prcinit, ei in pcrsecutionis aiigore post beneiicta li-
riosuni erai., iiiill.ique ratiune subsisieiis; niinc vcro ctae dulcedinis cxercet corniia potestaiis. Quo iii loco
Uiriis c.-t, Rcdemporis domiiiiu colla subjiciens el Q equus hunc mundum insinuat, qui per elationeni
jiigiiin discipitta; Doinitiic.e et cvangeticje prajferens. suam in cursu iabeniium temporum spumat, et quia
Hic accubaiis iiiter teriiiinos vidil requiem, quod es- Aiiiichristus exlrema mutidi apprebendere niiitur.
seibona; et terram, quod o|lima. iiit«T lertiiinos Cerastes iste equi ungulas mordere perhibetur, un-
iiainqiie accnbare, «si prjestoialo muiidi liiiciequie- gulam quippe equi uiordere, est extrema su-culi
sccre, nibilque de his qiia tiuiic vers^intiir iii mcdio fericndo coniinger^;, ut cadat asccnsor cjus reiro.
qitjuieie, sed ullima dcstderare. Ll lorlis asitius re- Asceiisor e(]ui est, qui^quis extolliitir indigiiatiotiis
qiiiem vidit, et terr.iiii optim.itti, cuin sitiiplex getiti- mundi. Qui relro cadere dicitur, el non in facieui
litas, idcirco se ad robiir boni opcris erigit, qitia ad sicul Saulus cedidisse dicitur. Iii facie enim caderc,
Unde eiiam ponil liujiic-
aieriia; viLie patii.ini lendit. est in liac vita siias uituiiiquemque culpas aguoscere,
rum ^uutn ad poriaiiduin, quia dum ad promissam easque p(£iiitendo denere. Retro vero, quod non
rei)iiiem per\etiiie desiderat, cuncla tnandalorum videiur, cadere, esi ex hae vita rei'eiiie decidere, et
oiiera libenlcr porial. Uiide el faclus est iribitli ser- ad qiiue supplicia ducalur ignonire. blt quia Jud.ea
vieiis, huc esi, Regi cl Christo suu iidei duiia ope- erroris sui laqiieis capt:t pro Cbnsto Aiilichristuiu
ruii)<.|uc boiionim munera oQcrens. cxspcct:it. I^eiiti aiitetn Jacob eodem loco iii eleciu-

llieronymus. —
Dan judicabit populum suuin quasi rum vocetn conversus est diccas : Salutare tuum
uiinm ex sceptris Israi l. Fiat Uaii cotuber in via, re- exspeclabo, Domine (Ibid.), id cst, non sicui iniideles
gulus in ttmila, mordem ungulus equi, et cadal acccn- Aniicbriiluin, sed eum qui in redeuiptionein no^traiu
sor ejus retrijrsum. S.Uuiare tuuni exipectabo, Uo- veniurus esi, verum credu iideliter Christum. Se-
tnine (Ibid.). rv quilur :

Saitt>on jiidex Israel de tribu Dan fuii. Hoc ergo Zabulon iu liitore maris habilabil,
na- el in stalione
dicit, iiutic videiii tii ^piriiu coiiiaiH nulrire Sainso- vium (Ibid.). habitaculum for-
Z:ibuloii interpreialur
nem Nazareum, luin, cyesis liostibus triiitiiphare, tiludinis, Ecclcsiain signilicai fortissiin un ad outncm
quod, iii ^iiiiilitudiiiein c<dubri rfguli(|uu ob!>ideiitis tolerautiam passionis. Iia;c in littore iiiaris, ct iii
vias, iiulluiii per terraiii israel liaiisire perinittat. stalione naviutu, ut credetitibus sit relugiuin, et
bed etiatn quis (cnieranus, virtute siia quasi equi
si periclitaniibus demonstret hdei portum. Ha;c contra
veiocilaie coiilisus, eain viduerit pndoiiis morc po- omnes turbines s£culi imiiiobiii ei incunctissa iir-
pulaii, elliigere non valebit. Totum aiiieiii per ineia- niitaie solidata exspeciat uaufragiutn Ju(ia;orum et
pliuram seipenlis et equiiis luquitur. Videns ergo bxreiicoruiit proceil.is, qua; circtitureruniur oimui
lam lortein Mazateutn liium, qnod ipse propier iiie- venlu dociriiia (Eplies. iv), qiioruin etsi lunditur
relricein moriuus esi, et inorieiis nosiros occidii iiii- fluctibiis, laineii ipsa niictibus nou irangitur, nec
niicos, puiavi, o Deus, ipsum esse Ciiristum Filiuiii ullis lixresum lempesuiibus cedit, nec ullo vento
tuuiQ vtruiii, (juia mortuus est, et noii resnrrexil, et schisinatiim comiuuta succumbit. Perteudit auteni
rursttni capiu> duclus esl Israel. Alius niihi Salvator usque ad Sidoiiein, hoc esi, usque ad geiites perve-
iiiiindi ei uiei geiicris prxsiolandus cst, ut vemat iiit. Legiiur eiiam in Evangelio, indu assuinptos esse
»«( repositiim cst, et ipse eni e.\bpecia(io getitiuiu aliqiios apostulorum, et in ipsis locis Dunituuiu S:«pe
{Ibi:.) docuisse, sicut scriplum est : Terra Zabulon et lerra
hccap.tiilaiio. — Dan judic.ibit populuin iuum sicut Sephihal.m via maris trans Jordune.n Galilace £'cm-
 ,

361 QU.ESTIONES SIIPER GENKSIM.

(ium popultis, qui sMz-bui iii lenebris vidit l-ucem tna- Recapitulatio. — Ncpbtlialiin quod inlorpretaliir
gnam (hai. ix). uilalado, aposlnlos cl praedioaloressanclos significal,
Uieroiiymus. —
Cad latrunculus lalrocinabiiur, et qiii>riiiii docirina in latitudincni totius iiiiindi diflusa

ipselairocinabiturplunlam[Gen. xLix). Juxla Hebraeo- esl. \L\ hac enim iribu fueriint apostoli, qui suni

riim inlerprelati suiniis. Sed iiiii iios lainiiicnluin priiicipcs Ecclesiarum; duccs ei principes Zabu-
et

posiiimiis, ibi scripniin esl Gidud, iilad G:iii noiii«n lon, et priiicipes ]NL'pbibalJm, qiii sine dnhio ad per-
alludeiei, qui significanlitis eu^wvof , i<1 est, accin- smiam re!e'-iiniiir aposioloriim, ipsi suiil Ulii evcus-
ciu$, sive cxpeJiius exprinii potesl. Tolum aulem soruiii (l'sal. cxxvi), id est, prophetaruiii, qni id
iilud esl, quod aiiiem Kuben, dimidia iribu Ma-
ei Hianus poieiilis Oei positi, el lanquam sa^'iiiaj ex-
i.iissae perveueriiiit usqiiead !iues lerra; (Psul. xviii).
iiasse ad lilios, quos Irons Jordaiiem in possessionem
dimiseral, posl iredecim annos revericns praelium Und.'^ el bene bic Nepbibalim cervus cniissus scribi-

adversiim eos geniium viiinarum giande repereril, lur, qiiia iiimiium apostoli, sive pr.e(licaiores vcloii
el, ticlis bosiibus, forliler dimicarel. Lege tibrnni saltii exsilienles, in iiiorem cervorum traiisceiidiint,

Jesu Nave ei Paralipoineiion. ^on ignoro plura iii impiicamenii, scilicet, mundi liujus, sicijiie cxcelsa
benediciiombus pairiarcharum esse uiysieria, sed ad ac biibliitiia iiiodilanles, dant eloquia pulcbriliidiiiis,
prseseiis opusculum non perlineni. id esL, pra-dic.inl cunciis genlibus doctrinam Uomini
liecapitulalio. — Gad accincius prceitabitur anle Salvaloris.
—
ipsum [Gen. xLix). Isie Gad accincius personain Hieronijinus. Filius auctus Joseph, /ilius auctus,
Doiiiini indicat, qoi in primo advenlu iiumiliialis iuver fonieni (ili(e, gradu composilo incedenlcs super
su:e anl<t :idveiilum Aiilichrisli prailiandus uc- murum. Ei exacerbaveruni euin, el conteuderunt, et
turrii , accincius gladio vt-rbi sui circa iemiir irascebanlur, adversum euni habenles sagiltas. Seilit
poieniiisiiiie { Psal. xliv ) , quo inimicos divisii in forti arcus ejus, cl disrupta sant brachia manuuiu
id e>l, lilium a palre , liiiani a malre, nuruin a ejns a manibus forlis Jacub; inde pascetur lapis Israei
«ocru. Juxla quod legilur in Evangelio : Non vcni a Deo pairis lui, el reliqna (Cen. xlix).
millere pacem, sed glaaium {Malth. x) quod autem ;
Quia Septuaginla iiiterpretes iii plerisqiie dlssen-
«il Ipse accingetur relrorsum [Gen. XLix), clarilas
: tiunt, pro inierprctalione Teliquurum, ut in Hebruio
Doinini noslri in secuiido adveiitu ejus osiendiiur, iiabeiur exprcssimus. Et e^t scnsus capituli :

quia cum veneril Anlicbrislus, ita occurrel relror- Jnsepb, <jui ideo sic vocaris, quia auxii te mibi Du-
t>um, id est, posi ejus vestigia Cliristusccleri adventu miiius, sive quia inler fraires tuos iiiajur fulurus es;
progredieiis, utiniernciai eum gladiu orissui. Uade lorlissiina siqiiidein iribiis Ephraim, ul in Itegiiu-
et beiie idem Gad lairunculus interpretatur, eo quod riimciinFaraiipomcnon librislegimus: (Oblinquaiit,
posierior, id esl, secus pt;des, quasi iairunculus, iili Josepb, qui lam piilcber es, ul le loia de muris ei

rapido atquc improviso adveutu exsiliat conlra aptani liirribiis ac lenesiris pueliarum iflgypii lurba pro-
AnticlirisU oppiignationem. Hiiic cst quod evaiige- spectei. iiividoriini. eiiim libi, el te ad iracundiani
ii^ta proctamiil diceiis : Quia dies Domini, sicut fur^ provooaveruiil Ir.ilres lui, liabeiiles tivoris sagiuas.
ila in nocle veniei (/ 'flieis. v). Cbristus ergo el ante et zeli j.iculis vulnerati. Veiuiii lu arcum luum ct
el prxlian conlra Aiilicliristiim scribitur.
retro ainia pngiiandi posuisti in Ue>>, qui fiirtis e»t propn-
Aiiieeum, nanique in occulto liuiiiilitaiis demonslrat giiator ; et viiicula lua quibus te Iraires ligaveiaiit,
a|>erte ei Moyses propbetiain pairiarcbx bujus &pe- ab ipso soluia snnt ei di>iupta, ui C\ uio seniimi
cialiter pertinere ad Ctirisium sic enim C<jnc-
; : G iribus n isceretur Epbraiin, loriis ei ilabilis, ei instar
diclus, iiiquil, in lalitudine Gad, quasi leo requtevii, iapidis diirioris invicta iiiipeani quoque duudcciin
tepiique brachium et veilicem, el viaii principatum tiibiibus Israel. >

mum (Deut. xxMii). Agnuscant ilaque quis requie- liecapitulalio. — Filius acacsceus Joseph (Ibid.).
verii sicul leo, nisi Cbiislus iii sepulcro suo; quis II tc proplietia posl passioiiem Di>iiiiiii piieriioi vocis
coniVegeril verticem ct bracbia poieniium, nisi Ke- imagiiicin teuiiii, quu redeiiiili iu cceMiin posi victo-
deinptur noster, qui humiiiavit virlulem ct super- riam Paler alloquilur diceiis : Filius accrescens
biain excelsuruiu ; quis vidit principaium suum, nisi J vseph ; {i[\\xi accresceiis uiique iii genlibus, quia
lile cui dalus est principatus honorque el legnuiu. ciim ob iiicredulitateui Synagoga {lopuiuiu reliqais-
Sequitur : sei, iniiuineram sibi pleb( iii Lcclesix ex oniniims
Aser pwguis pauis est, pia:bebii delicias regibus gemibus ampliavil, qi.od ot Ouvid oecinil, diceiis :
(Cen. xLix). Aiier, ctijus liUmen signihcal delicias, lieminifcentur et converteitur ad Doininuni universi
ideni Clirisius esl, cujU) allitudo diviiiaruiu sapien- (ines lerrie, et reliqua (l'saL xxij. Filius acciescciis
uat el scieiilia: (Hom. xij, qui propler nos iactus est et d •coriis, as|)cclu enim oiiines superat iliius pul-
pauper, cum essel dives (// Cor. viii) ; ciijus panis cbritudo, jiixla qiind et de illu in Psatinis caniiur :
pinguis laclus est, caro scilicet ejns, (|U:e csl sancia apedoaus jorma prw filiis hominum (Psul. xnv) Fitta:
bancloruiii, quain si quis manducaverit, noii inorie- discurreiunl super murum[Gen. xlix), id esi,g;nles,
lur in a.'ternum (Joan. vi).lsie eliam prabbel dclicias vel Ecclesise, quod credideranl iii Chrisldin ; hicc
sapieniiae legibus, id est, qui seiisus pr(»piios bene sic cr bolidilateiu lidei quasi super inuriiin aaiore
I

reguni, qui dumini sunl viiioruin siioiuin, qtii casti- pub briiiioiiis Ciiii<li asoensie disciuruiii, ut veruin
D
i^ani corpora sua , el in serviiuiem subiiciuni spoiisiim per coiiieinpl:iiioiiein aspieiam, et osoulo
{1 Cor. IX). chaiiialis illi coiiuieniur, atque adbifcreant. Sed ob>
Uieromjmus. —
Nephthalim virgultum rcsolulum jurgaii sunl eum, ()uaiido fjisis teslimoniis caluiu-
dans in generalione pulcnriludinem (Gen. xlix). Iii niiuiles saiiclum Doiiiin! oppriinere Synagogae pupuii
llebraiO iia scripiinn est : iSephlhali ager irriguus, tentaveruiil, invideruui iili habentes jacua. Neqiie
daus eloquia pulchriludtnis, signiiicaiis quod anuM cnim qiiisquam in Josepli coiij«!cil sagitias, vei ali-
calidaein ipsanasciniur inbu, sjve quod super laciiiu quod vuliieiis lelutii, sed boc spcoiaiiter vciiil in
Genesareili et Uueiiio Jordams irngua sit. Hebraei Cbrisium. Scdil in forti arcus ejus (Ibid.) ; C;iri-;i«is
auleiii volunlpropter Tiberiadem, quie lcijis videba- ciiiiii arcuiii suiim el arina pugiiandi pu^uil in Deo,
lur habere noliiiam, agrum irriguum, ei etuqui.i qui lurlis osl pr.>|)iignaior, oiijus virluie concidilur
pulchriludinis propbelan. rorro ubi nos agrum irri- uiiiiii-i nei|Uiiia perlidonini, cl (lissolu!! suiil vlncula

guum, el LXX atihxo! ivciaivov, id Cbt, viruulluin brachiorum oj is, quibus Iraires cuin vinciiiin ad
resoluium posiierunl, in ilebiaju legilur Aiala iUluha, IMalam duxcruiil, vcl (|uibiis Cijin siispi.Misuiii iigiiu
quod poleslelctjrDtts iranslerri emiasus, pr.ipler teiii- ciucilixeruiil. itescissa stinl eiiiin per iiiuin l>ei m
poraneas JVuge.-, vclocualein uberioris osleii-
iv;ira; Oiiinipoienlis. J.ioobex cnjus ore ipse Doiiiinus bonui
(iciis. Sed luelius si aii doctriiiam Salvaloris cuiicla pastui cgressus esi, iapis cl iinuuas credciilium iii
leieiainus, quod ubi vel niaxime docucril, ul in iarael.
Evaiigelio quoque scripiuiu cii. Dciispatris tui eiil adjutor titus (Ibid.). ^juis avljti-

PATnOL. XCill. i2
 ; ;

>'5 DEn L VENlT.ADiLlS OPP. V.ShS U. SIXT. II. _ DURIA ET SPURIA. za

\{l Fiiiiim iiisi Pator Dcns sitlus, (juirlixil ; Jucob A riirit Allare in qiio immolalianlitr l»o<;li;»», el vicii-
:

pner meus, suscipicl eum nnima mea. iiianim san;;nis ;id b:iscm illiiis fimdebntur, in parl«
El omnipolens l>enetliccl libi be.nediclionibvs cali iribiis fiiit. lloc, inqiiiiiiil, ergo significat
heiij:in;in
dcfxn^eT , bencdiclionibui abyssi jaceniis deorsum (jiiod s;i(crd')les maiic iminoleiillnislias. et ad vespe-
(Ibid ). raiii dividanl ca nii:i' sibi a pnpiilo cx lege coll.na
riiiversa enim snhjocit prTbenctliri o-
v\ coelfstia suiil liipuiii saiisuiiiariiim, Inpum
: voracem snper
iiern coe'i, el terrer.a pcr licnediciiMnem aliy^si j:i- aliaris inlorprelilionciii ponfiiles, et spoliornm divi-
<-cniis (lenrsuni, iii in omnibus nngelis ct liomiiiiijus siruieiM super sacerdolibus, qui serviunt altari, vivant
doiniiiiireiur. d;^ ailari.
Uenediciionihiis nbernm. Id c?t, sivc diioriiin Tesi.i-
montorum, «|iioruin alieii ;; iniiaiinn e.--t. ;;!teii (!<•-
hidorus. Lcgimus — quemdnm ex docioribus ad
iirbem Jfriisalein, ea qiise de Uenjamin scripta
nioiislraliim, sive bcncdiclionibiis ultcruin .Mariic, siinl referciilfm. Benjaniin, inqiiit, filius dotoris iii-
qii;i'. vcrc lienedicia er.Ti!l, r|.ii:i iiGiicn» s:iiicl;i vir^o li-rprtlalar. liic sorlc !i;iTedilaiis eum locum acce-
Doniino poiiini iactis iiiimuisii. Lniic cl liii muiicr pil, iu qiio lcrrcna esl jcrusalcm, qiia; nuiic prnpter
in Hvani^o.lio sit ; Bentus vcnier qui te porliivil, cl incrednlitatem alijecia c?,t atqne repulsa ; Uxc enim
uheia (luce snxisli (Luc. xi). in (iliis suis snb pcrsona Uenjamin dcsigiialiir. Naiii
Ucnediclioiiihui uberum el vnicw {Gen. mix) Kiiaiii sicui Benjamin nllnitam conseqtiilur benedictionem,
liic liein^diciiiir viilva ejuMieiii iiialris, ulu|'ie ilia iia ei i.lem popiilus uliimiis esl salvandus, piisic:i.
vir:.'iii.ili<, i\iix nobis C.irisium l) iniimiin edniil. De qiiam pleiiilcdi» gcnlium iiiiroisscl {liom. xi). Oicilnr
oiia per Jcrcniiani di' il : Pnusquain le (onnarem in Q cnim Bcnjamin liijius rapas. Liipiisscilicel, qiiia ipse
ulero, vovi le; ei anlequum exires de vutva, nuncH/icuvi populns effudil sangninem proplietamm alipie insto-
le {.lcrem. i). lum rapax ;i»icin, propler aviditaiem dicilur. Lx
;

Benediclones patrii lni conforiatce sunl benedictio- niula eiiiiii f:tiiip verbi Oei, ct inedia vcnit rapax,
nibvs patrvru tuoruni {Gen, XLix). quia el ipsi violcnter diripiniii rcgiuim Dei Hic :

Uenedictionrs pairis tui, iiiqiiit coelesii-i, qutv datce aiiteni mane conHdtt prwdam; iuaiie illinl lempiis
tunt liVi a iimiiuocwli,el abyssi cOii',crlaiisunt,'ui t^st, credilur, qiio Legcm accepii. Tunc enim niuii<i(»
pra;valiieruiil benediclionibus pairuin iuiirum. IJllra priina qnidem illumiiiaiio stieiiiiai d.itaesi; ctmielil
onine enini saiiClorum meriium, palriarcbariim aiilem inane quia Lcgeni, qu;»m inane acccpil, cdil,
sive proplictarum, coiivaluit benetliclio r;»liis in adlnic mediiatiir, licet scqncns legem jiisiitix- in
(iiio, ita ui ei nullus sanciurum u^quetur, doiiec ve- lcgcm pervcneril; ad vesperam aulcm divi"
liilei noii
ijirei. dci spoli'i {Geu. xnx). Vespcra esi illud lenipns no-
Desiderium coUiiim wternorum {Jbid.). Colles isii vi-siiniim quo convcMelur. Ttiiic ergo dividet escam
saiicii s-uiil, rjui, Clirisii
adventiiin pro|ilicl:intes, tunc iiilelliget diviilciidam esse liueram a >piritu, et
nia;nirt ciiiii di-sderii) liicariiaiiancm ejus e\specia- tuiic coirnosr eli|iiia liHera occidit, spiriius autem i'ii'i-
vcniiii. l)c qoibiis Oominu-i dicit : Quia muUi jusli (icui {II Cor. inj. Qiiia crgo jam per giatiam Uoniiui
ci prophcia: cupicrunl viilere ijUtv videiis fi lelMjua iliuniinaius incipit in Lege sidriialia corporalibiis
(Muiiii. XIII). I|i criio saiicii dicti sunicoiics, piopier dividere ct sepaiare, idco diiiiiira.i vesperain divi-
cx< ellcnli.iin saiiclitatis; qui eiiHni aeleriii vocaiiliir, dcre escaiii, qm/d loia dlein Lcge mediians ante noii
quia v;l;ini coiisei|Uiiiiliir .tleinaiii, nec iiuereunl fecit. Qiia:riuir aiilem de Jacob cnr onines quos du
f%
cuin iiiniidri. sed cssc credunlur aulerni. liberis ei de ancillis genuii se jiiales lionore (ilios et
t''iaul in capiie Josepli ornnes i<cilicet benedicliones b;iredes coosiilueril, nisi ut osieiideret quod (>liri-
{Gen. xi.ix). !>5i;e supci cajtul Clirisii pominiur, quas stiis Oomi'iiis oinmbus gcniilius, qm per tidem eor-
inc;iriiutus accf-pii, pori cjiis concilianiur, ciinctis pari lionore elglori.!
ti supcr verlice,n ^azarelli. Oe quo scriptum esl : Iiiibiiis cfcleslia pracmia l.irgiatur. iNcc esl discretio,
Quoniam Saiarcvsvocabitur {Mntili ii), id est, san- Jiidj'us an Gr;ccns, Barbarus an SiyUia, scrvus aii
«ius Oci inler fratri-s siins, quia ipse esl caimt oni- liber sit, quia per (nniiia el in omnibus Clirisius est.
niuin cmiiiens uiiiverjorum 6;inctoruiii, quns eiiain Propieiea enim figuram servi Salvalur nosterelDo-
iii Fsaimis Iraires vocai diceiis : Narrabo nomcH iuiniis indiiii, et [iro libero et pro servo servivii, nt
luuni [ratribut nieis, cic. omnibus m se .leqiiale difniini
se credenlibiis
llieronijniut. — Keujumin tupu% rnpnx, mane come-
in
boiioium coelesljiim larginlur.
iii

Ncc praeferiur apiid

du sp-jlia, ad vcsperam dubit escum {<,en. .\lix). iliiim, qui sei nndum c;iriicm nobilior sil.(Jiiiciiiiqiie
I'.icc quia de Paulo
apostolo maiiilestissima jiro- ciiim lidciiiDommi promcrctiir, iinllis maculis car-
idielia sii, oninibiis paiet qu d iii adolcsCeiilia siia
iialis nalivit.iliS oHiiscaiiir. ^am boc iia liiliiruin
i
ersecuius Eciilc.Haiii, m seiieciiite pr;tdicalor Kvaii- ciiam pcr rTopheiam signiliCiitur, diceiite Doiniiio :

gflii fuerit; lamc» in llebiico sic legilur : llenjaniiu Erit in novissiniis diebus, effunUam de spiriln uieo
lupus rupaxsite capient, inrnutulino comedit prwdam, supcr oniiiem carncm {Act. ii).
el ad vespernm diviuit spolia, quod ila llebrai
edibse-

QUiiiSTIONUM SUPER EXODLM,

EX DICTIS PATllUM ,

DIALOGUS.

PROLOCUS. 1) snlijimgimns, paiica .ccilicel cx corum slylo promcn-

tes. N:iin oiniiia Lcgisipiis polerit iiidagare, ijuai tain
Quaedam mysterla cx libro Ceneseos, ei obscuriora iiniiiens;i siim, ui nec jiixta liistorVe texluin explicari
rerum geslarum, qiix allcgoncis sunl oblecla liguris, lacile possinl. Proiiidii lamen seculi sumus qnanluni
ex libris majorum breviter excerpta perslriuximus coiitigno opeii s'iriicicnduin puiavimus , nl ncc
iionniil!a vero seqiicmis legis lypica el lignrata mys- libellus exceihit niodiiin, ncc le(.tor incunai fasi.''
leriasingillatiru ex litterissanclaruin vironiin sublaia diuin.
 Ql'.£SriONl'S SLPEU iiXOnUM •(i6

r.\v[}T pni\iijM. A lis fil; invenit Clsristiiiu Ecciosia rcco.iditum i:i

Exndns (iiiiV in sn conliiieal. cordibus sancloriim, qiii in uiiilalom siii conieMi ev

DisciPUi.ts. mnlloriim fraiiiim nienibri'^ oiiuics uiium iu C.brist'»
corpiis ellocli sunt, el eum religiosa observaiionu
Ksidii.s, jiixia liclfin hi^ioriic, (jiue ilcscni^il ?
siiscip:ei!!es luenii.r.
Magister.
CAPUT YII.
Exoiiiis coniinei Helirtornm 'scrvimiem .tc ne-
f)e occiso .4^giJplio.
cein , pi;ig:is jtgypli, egressiim popuii el nubeni ,

pri'tegeiueui. Transiium eiiam Uubri inaris, mersun»- Iiilerea M(<ysos peregrinnm frairem .ib /Kgyptio

»|iie cum ciirribus IMiaraonem, el gkjiia; decanialio-

liberavii, ab ^Egypli'» injiinam p:iiie:ilom, iniilinm
es^^e non ferens , fratrem dcfimdil cl iMiimliMi
iiem ; coiigressuni quoque eremi , ciinjm mainiae, ct ,

ilueiiia iii dulcedinem versa; pugiiam Amalech, nian- .'figypiiiim occidit, ciijus figiira faciilime or<u«ril,
daia el.am Decalogi , el arcam lesiamenli ; dcdica- nobis in bac pcregrinaiinnc diabolutii .i
iiijiiri'ise

iiuiiem guoque lubcTnacuii, ei oblaiionum. Dnmiiio Clirislo nobis defensis oi ridi. Qtin.l vero i^
snbiilo aren :i> (ibruit interempl'im, maiii'esliiiii cst
CAPUT II.
ejus jain mnrliciMun praeseniiiim in eis laleri^, (]iii
De seplnaginla animabus. iioii habenl slabile fimdameiilum. Unde el Kcclesi:iin
Prinio omnium r.xx animae c»m Jacob inlroierunt Dominus ae rifical in pelra, el eos qui audiuni vt-r-
iii ;£gypium, lxx discipuli ad pra^dicmidum verbum 'luni ejus, et Comparal prudenii viri», (jni
laciunl,
Di:i loio millunlur miindo. Aliierba; lxx aiiiin;cqu;e p .Tdifical domum suam
super pelram, ei iie ceiiiuii»
iii i€gypto ingress;i> sunl mysiice in niimero remis- " nibus cedat et corruat. Illos anl.Mn qni audiuni, ei
e
Scilicei, ut buic soeculo, qui per
sionis ;\ccip!uiiiiir. bciiicel, non facinnt, comparat stiillo redilicanii snper are-
iEgypiiim figunbaisir, posl lanta peccata el s.icrile- nam, cujiis tentaia rionius ruinam eflicii mai/ii.im
};ia don iretur remissio peccatorum. jtlgypliis enim (Luc. vi).
liic mundus esse liguraliter muliis proptieiarum vu- CAPUT VIII.
cibus appr<>batur.
De manifeslalione Doniini in rubo.
CAPUT m.
De morle Jnsepli. dum pasceret oves Moyses Jctbro soreii
Deinde
ardera nibum, el non comburi. A|)pariiit
sui, vidit
Morino Josepb et creverunt filii
fratribus ejus
in rubo Dominus Moysi, mittens ad geiiti^m, i|ii uii
Israel, el invalucrunt mniis. Sic et nosler verus Jo-
praesciebai iiiiquani futiir.im. El erat fl:inima iii
sepb posiqiiam pri» omnibus guslavit niortem, p. r
rubo, id est, in spinis, et rubus noii ( remabanir,
(|nam desiiuxit diabOiUm, qui liabebal moriis iinpe-
Hubus, spiiia; peccaiori;m Judaicorum; llamina in
liiim, muliipiiiatus est lideliuin populus. Msi enim,
rnbo, verbum Dei quod rgo lilis lex lata est,
;
<
sicut i|iiie ail, cecidisset graiium liumeuii in teiram,
llamma erai in rubo, quod lege data mui suiit con-
et mortiium luissel, non ulique Iruciuni nune {tbiri-
sumpta peccata, iiec rulnis sub igiie cremabaiur.
niuni orhis lerrae tcclesia susiulissei {Joan. xii).
Alil in rubo flamn.ante, el nnn urcule Kcdesiam iii-
CaPUT IV. telliguiit inflamiinri perseciilionibiis , ei eam lo-
De iij]}iciioHc populi. queiile in iila Domiiio noii peiiro. Unod vero D.imi-
•^rfligil Ph;irao (ilios Isra.d luto el lalere. Israel C ""S Moyn in eodem rubo apparuisse lej{ilur, oslen-
similitiido esl popwli nosiii, Pliarao aiiiem diabuli, dil noii alibi (|uainin tcclesia eum ciedeniibiis ap-
qui iinposuii jiigum gravissiHium servitutis lulo et parere, nullusdigiie coii>istere, vlI Deum videic
qiiia

laiere operari, id esi, lutulenlis et lerrenis operibus poiest, nisi qui ciincia teriena el mortalia deposue-
incubari, .idmisiis enam paleis, hoc est, levibiis et lit vitia. Quid significabant iii:i Moysi cjlceainenli

irraiioiiabiiibus faciis, ui bis viiioruin aclibus popu- deposiii, habel (juippe et aliain lignram, id qiiml
inm Dei compi iinerel, ac peccalurum omnium muro Moyses excalcean juoeiur. Vet.-rum naiiiqiie consue-
increduliiaiis poss. t obcludi, itt neii.o esset qui le- luilo erat, ut si si^onsa sp.insum repiidi.ue vellei,
giiuni ejus aul di.«pcrdoret aiit vinceiei. discalccarelur ille, el hoc esse signum re|.udii.
I*roiiide .Moyses excalceiri jiil)ciiir, nead Ecclcsiam,
CAIUT V.
qiiii;iii rubo sigiiiiic;ibalur, quasi siionsiis c.ilce.ilus
De maieuloruni ncce.
accedcret. Iloc eiiim Cbrisio servabalur, (|ui vcrus
Jubet quoque masculos Pbarao occidi, et feminas sponsiis erat; de quo dicit Joaiines Cujus non sunt :

•vivere ; sic postea ne robur lidei praevalerei, cona- dignus solverc corrigmni culceumenli {lilarc. i). Uii-
Lalur ut iiili.rlectis virtulibus vitia lemaitereni; qiie sicut dictuin esl Jusue et Moysi. Ilebraji ;.ut.'m
fonisslmosque ci vuiles animi seiisus, unde coelestia dictint proiiterea iii rubu apparuissc Deum M.iysi, ei
sa|iiinus, ei divina id esi, raiionem, prudeniiain, iion in alio ligiio, birie
iie el sciiliiereiil in eodeiii
coiistanliam, iiiiiocenliam et tidem, in hoinine ucci- Judjei id..iiim, semper cmm abstulil uccasiuneiu
dere, ei illud in eu vivere, qtiud lemineum, qnod idulolalride.
iiiibecillum ci Iragile el prouuiu ad viiia cernitur,
^ CAPUT IX.
id esl, ambiiioiicin, vinolcntiam, libidinem, iracun-
diiun, credulitaleni, lurorem, et caslera bis similia
De virga in serpeniem conversa.

Hax iii leminarum iigura sunt. Miltiliir debinc Moyses ;id liberanduin populmn
CAPUT VI.
Israel, qui dicit Doniiii') b.ibebo,
: < Qnod signii;ii
ut credanl mibi, quia lu iiie misisli? Lt Dominus ad
De iiivcmtone Moyti.
iiium : Projice, inquit, virgam, quam in manu ge-
Dcinde Moyscs ad ripam fluminis exposilus repc- sias in lerram, < i proje.il, et lactiis est serpens :

riiur, el Doiniiius, cnjusMoyses lyptim indueral, ad expavil Moyscs, et fiigii, ei ail illi Dominus : Apprc-
ad a.piam baplismalis a credenii-
fliiineii l.ivacri, oi beiide (audaiii ejiis, ct appr-iben-li!, ei l.ict;i e^t iie-
biis iiiveiiilur. Plorabal iiifans, (|iiia Cliristus veieris riiiii virga (Exod. iii, iv). t QtnJ ciiiin lioc sigmlicai,
liomiiii-, qiiem induerat, leccata deflebat. Uiide ad serp.Mis (01111 porsiiasit nioriein liOinini ; eigo niMrs
lesiisCiiaiKliim Laz;irum ilevit, Jiiilseoriim deploraiis a serpfiile ; virga ii.Kiue iii scri.ciile, Clirisiiis iii
Ijerlidiam. Fiiia I'li;ir.ionii» desc.iideiis ad lavaciiim nioi 10, cl tamcii expavii ct fngil Moyscs quid esi :

tluminis, CDiltgit iiilaiiiem Kcclesia csl genlilms

:
ab illo serpenle lugisse .Moyscii, nisi qitijd legilur in
lavacri salut;iri4 sanclib ;ilioiiciii desideraiis Chri- l.v;)iigelio laciu'ii .M iruiii> c-t C'.im-,iiis, et
; :
expave-
*:lum exc^pit a Synagngi inairc carnali expulsUMi, ruiii (Ji-cipuli, el ;.b illi sp-; iii ipn f.ieriinl recosse-
quasi iiir;iiiiciii, ijiiia tuiic paivuius vi;tebalur, cii;ii riiut. Sed quod dicliim ist : Apprihcnde caudaui
III biimine ("cnicieuir. Iiivenil iila Moscn iiicliisiim cjui, qiiid esl c.iiida, nisi ('()5'eriora ejiis? IIoc siijni-
Mi v-scuio lii.iii, quoJ cx iiiuiUs ygresiii'US viignl- bcavil Posleriora nrti 'jil:i-is. rrinio ei.iui la:(ii^ bJ i
 >67 hKDM VENERAiJlLlS OPP. I'ARS U. SECT. II. — DLniA ET SPtUlA. 318
serpens, sed cai!<la appreiioiiia, racta estvirga; qina A el serpens facius devorivii serpentem .^Egyptiorum,
Iirinio occisus esl, posiea, pcractis omiiibus aii id si{;iii{icaiis qiiod Verbum caro lieret, qui Si-rpentis
qiioil fuerat lesurgeinlo revorsiis esi, iibi per vil.ie riiri veneiia evaciiaret, per rcmissionem el indulgen-
Teparalioiiem morle consuiupia, niiiil iit eo serpen- liam peccatdrom. Virjia e;-it enim verbiim direclum,
tis apparuit. Esl eiiam in caiida scrpentis s.tculi regale, pleiuim potesiatis, quod est insigne imperii.
fiiiis, quia sic niortaiii.is Ecdesix- per lubrica joiiiuo- Virgii serpens facia est, quooiam qiii erat Filius
riim volvitiir alii eunJ, alii veniiuii per m<;rleni,
: Dei, ex Deo Paire nalus, Filius hoinini-. faclus est,
lan(|i!am per serpenteiu niorssentinaia csl; sed line iiaiii» es Virgine, qiii qnasi soriiens exaitatiis in
iiovissiuK» velui cand.T sx'cu!i reiiimus od uianuin crute medicinam vulneribiis infiidit liiimaiiis. Uiide
Dei, aiqiie nppiclieiisi n-paiabimur, ei novissiin.i el ipse Dominus Sicul Moijses exaltavii ierpen-
ail :

iniinica morte deslrucla resurj^eales in dexlera !)ei lem in denerlo, ita exaliari oportet Filium liomiiiis
virga erinius (/ Cor. xv). {Joan. iH). Virga onim Moysi in dracoiieni conversa,
CAPUT ttiagorum absorbiiit vjrgas'; et Cbrislus post gloriae
X.
sna! digiiitniem facltis est obeaiens usque ad tnorlem
Ve mami Motjsi in sinum missa.
{Vhilipp. !i), et per ipsam mortem carnis consum-
Tiem datur aliud si^Mium Moysi « Mii(e, inquii, : psit .iculeiim niortis, attestanle propbeia ; Ero mort
nianiim iii sinu tuo, et misii. Produc, inquii, e;im, el (ua, mors , ero monus tuus, inferne {Ose. xm).
produxit, ct invenla esi alba (lixod. iv), i id e^l,
iniiniiiida. Albor enim iii cuie lepra est, noii cindor.
CAPUT XIV.
Ips;» eiiiin li;vredi!as Dei, id esl, popiilus <'jiis, furas
p Dc cbduratione Phnraonis.
Hi) eo missus immuniUis factus est, siciit scriplnm Induravit Domimis cor Pharaoois, scilicet qiiia
est de ea lll qnid avtrlis facicm luani, el dexierum
:
diabolum Ita sic induravil posl peccalum, ul iiceiii-
tuani de medio sinti luo {Psai. lxxuij? Sed <(uod illi tentia; compunctione nunquam eiitollialur sicut iii
ait llevoca eum in sinum luum {lixod. iv). Kevoca-
:
job de eo scriptum esl : Indurubitur quasi lapis
vit, et revcrsa coiorein smmi. Sic cl plelis
est ail
{Job XLl).
Jud%a, nunc aliena a siiiu Dei, et f<>ris im-
csl
inuiida remansit. Seil levocat e.nn, el rcdii ad pri-
CAPUT XV.
sliiium c(dorem, duin agnovcrii Doiiiinum S.'.lv:iio- De decem plagis.
rem ; nunc enim caecitas cx parle contigit iii Israel Dehinc infernntiir plagae in ..Egyptum, licet illa in
doiicc plenitudo (;ciiiiuin intraverit, et sio omiils i^.gypium coriioraliier gesta siut, spiriialiier lamen
Israel salvus lial {Uoin. xi). iiunc geruntur in nobis. .4<]^ypius namque sieculi
CAPUT XI. forma est. Priioa plaga, in qua primo aqiije verluii-
tur in sangiiinem. Aipue ^gypliai erratica ei lubrica
De aquis conversis in sanguinem.
philosophorum sunt diigmata, qnffi merilo in sangiii-
Deiiide aquae inissa; in terrain a Moyse vertuntur iiem vertuiitiir, quia iri rerum causis carnaliter sen-
iii saiiguinem, id esl, popuii in sanguinis Christi liont, sed ubi crux Chrisii mundo huic lunieii veiiia-
lidc : Aquas eiiim, ail Apocalypsis, quas vidisli, po- tis o.stendit,hujusmoili eum correiilionibus arguei,
puli sunlf el geules (Apoc. xvii). ut ex qualiiale pocnaruiii proprios agnoscai errores.

CAPUT XII.
„ tn secunda vero plaga ranse producuniur, quibiis
^ indicari figuraliler arbitraiilur carmijia poetaruin,
De ingressii Motjti ad Pharaonem. qui inani quadam el inliaia iiiodulaiioiie velul ran;i-
Posl ad Pliaraonem Moyses el Aaroit,
liacc iiitrant rum sunitus ei ca.-iiibus inundo huic deceplionis la-
petciites iriiiin dienim viam prolicisci in deserto po- bulas inlulerunt. Bana est enirn loquacissima vaiii«
pulum IsraeU el ibi sacrilicire Domiiio Deo. Qiiae esl tas ; iiiliil crnin aiiud aniiiia! ipsmii utitc est, iiisi
via uiiim iJiertim, qua; nobis incedenda osi, ut qiiod sonum vocis improbis ct importums clamori-
exeuiiles de ytgypio pcrvcnire possimus .^d locum bus reddit. Post haec Ciuiplies pioducunliir hoc :

iii <iiio immolaic debeamus? Via isia Chrislus esl, anim:il peunis qui lem suspenditur per aera vulitans,
qiii dixit: Ego sum via, v rilas, et vila {Joan. xiv); sed ita subtile est et miiuiiuin, ut oculi vistini m»i
qua; via iriduo nobis incedcnda cst. Qiii ciiim coii- acule cerneotis effiigiat; corpus autem ciim inscde-
lcssiis fiicrit in ore suo Dominum Jesiiiu, et ciedide- rii, acerbiSMino leicbrai sliuiuio, ita ul qiiem voiaii-

rit m corde siio q^cd Deiis idiiiii susciiavil a nior- tem videie quis nO'i valeat, sential statim avolan-
tiiis teilia die, salvus eiii {liutn. x). H;oc est eigo tem. iluc eigo aiiimalis genus sublilitali hx'retic:u
Indiii \ia, [cr qiiam perveiiilur iii iocuiii in quo comparaiur, quse subiilibus verborum stimulis aui-
Domiiio immolciur el icddalur sicriiicium lauiiis. mas terebrat, laiiiaijue c:iliidilaie circumvenit, ut
Abcminaiiones, inquiimt, yEc/ypiiorum imrnnlabimus deceptu!) quisque nec videat iiec intelligat unde de-
Domino Deo noslro (Exod. vmi) ; «*ves qiiippe -^gy- cipialur. Quod vero iit lerii') signo magi cess^runt
ptii edere dedignaiiiur. Scd quod aboiiiiitnuur M^y- diceules Uic digitus Dei esi {Exod. viii), raagi illi
:

piii boc Isr.K lii>e Deo ofleruni, quia smi{)licitaleiii

,
typum ha.'rel!corum, aique aiiimosiiatem habucruut.
coiiscieiiliae, ipiaiii s.*:pieiiles iiujus *a'cu!i, boc esi, D Declarat iioc Aposiolus diceiis Sicul Jamnes et :

rives itKyp''. qo>!S! f.iiuiiatem depuianl banc justi : Mnmbres reslileruni Moysi, sic el hi resistunl verilali,
Deo iii sacriticium iiiimolaiil, el per id Deo placeie hominei menle corrupli, et reprohi circa (idem, stU
prociirant, quod s;Jculo el iiiuinlo abjeclum ei con- ultra iion proficieiU, dementia eorum manifesta erit
lempiibile esse consideranl, secundum Apohtolum omnibhs, sicul el iliuruin fuil [11 lim. iii). ili aulem
qui ait : Nnn. qnae *tuiia sunl mundi, clegil Deu», ui (|ui per ipsam corrupliotieiii ineiuis iuquietissiiui

confundal sapienies (i Cot. i). Lx iiiio auiem loqiii lueruiu, iii signo teriio deieceiunl. facieiites sibi
cujpil Moyses ad Pliaiaonem, ailliyiiur popiilus Dci, ailveisum es^-e Spirilum sancltim, qui erai in Moy-
)d est, ex quo in aniinain liominis sermo Dei perla- scii. Teriiu eriim ponilur S|iiriius sancius, «jui est

lus iucril, aciius cailidiis hosiis cimsurgit, et ma- digitus Dei. tnde et iiti deliciciii.es iii teriio bigiio,
jora vilia ijuibus vincalur iiiimillil. Pnus vcro dixerunl Digilus Dei hic esl {Exod. vjii). Sicui au-
:

'juain vciiirei setuio qui argueiet viii;i, iii pace du- tcm conciliaius el plaoaius Spiriius sancius leipiium
r:ibaiit ; sed ubi sern.o Dei facere rcperil uniuscu- pra;stat milibus et humilibus corde, ita coiitranu
jiisqiie discrimeu , tuiic cunturbaiiu magna con- adversus immites ac sup rbos iiiquietudiiiem exagi-
iiurgii. lai : quam inquieludineiu musca; like brevissimje si-
giiilicaverunt, quibus magi Piiaiaonis tielecertmi, di-
CAPUT XIII.
tenles Dtgxius Dei esl hic. Quarto loco Agyplus
:

Di' virga in draconeni conversa, inuscis pcrciJtitur; musca enim uiiiiis iiisoleus et
Pioje.:il deiudc .Moyses virgam corain Pharao:ie, inijtiielum ai!lmai e:l, iii i]U.i quid aliud <iuam iriso-
 ;

S09 QU,£ST10NKS Slll'EU EXODUM. 570

lenlcs car di*siilciii»iiim cariialiniii (lesignaimir, A froiiie signati Siinl ,
qni «•liain op(ire lo luiniiur . .Si-
^gypluc vero imiscis perculilur, (|nii eonim cortl;), qnat>im mt supi^r iina (iimm viilins tui, Doniins {Psnl.
qui liiic s.TCuliim d.Mgunl, desiiierioriim suoriun iii- iv). sobmniias Pascli p, quod
liiide ct appiMlaliir ips i

<Hiieludinibiis feriiiitiir. Porro Septtiaginla iiilerpre- nos possoMMH vocare, eo qiiod, df-. pcjori-
tr:insili)ni
tes cynomyiani, id est, c:iiiiiiain miiscam posuerunt. biis .id meliora perg^tes, lenebrosim /^ilnypliini
Per mores signilicaniur, in fiuilxi^i lui-
qu.iin caninl derpliiiqiiinnis. Qiiod aiiliMn ait De agni illius esn :

maiiae nientes, voluiitas el lihicio ctrnis arj^uiliir. omiiis alienigeun non comedil ex eo et in una domo ,

Pdiest quidein hic lorus signilicare eliain per inu- ccmedaiw, nec effere is de cnrn.bns ejus [oraa hoc de ;

scam caninnm forensein honiiniim eUxiueiiliam, (joa Chrisii corporis sacramenlo, cuius .tgnus iile ligu-
veliii canes allerulrum se lacerant. J;im vero quiiuo r.im oblinuit, proprie tenetur scriplnii cnjns cor- :

jn loco animaliiiin nece, vel peiuduin ^tgyptiis ver- pus et sangiiis in itn.i (loinn, iil est , in iina Ecdesia
beratur. Vecordia iu lioc arguitur, siuliiiiaque inor- vesci pr.rcipitur; iicc elTerri foris , in pl.'l»ibiis sci-
taliuni, qnx' (anquain irralionaliilia pecura cithum et licet h.rreticdruio , qiise ab eadein Ccclcsia: unitatc
vocaliulum Dei iinposuernnl figuris, non snluin lio- foris vagantur.
niiniim, sed el pecnd.in ligno et lapidibus iinpres- c\ruT XVII.
sis, Ammonem Jovein in ariele veneranlur, ei Anu-
De argenlo ei auio^EgypiiorHm sublato.
bim in c.me, Apim qnoque colenles in tauro, et
c;eiera quoque qtiiR /Egyptus Deiim suuin portenla Pr.Tcepii dehinc poiniio Deus per M tysen ut ab
iiiiraiur, el in quibus culiuni credebant inesse divi- vEgypiiis sibi (Osninoda peleieut , qtiae attferreiil
nnin, in liis viderunl miseranda supplicia. Dlcera Q sicijue Moysr^s ei populns proliciscens aiiro oi argeii-
post h;cc ei vesica' lurgeutes sextn in verbere pro- }o spo'iavii ,4igyplios. jnssii Ooiiiini Dci, niliil injnsio
diicunliir. {it ulceribus arguitiir dolosa hujiis s;i!culi, juitenlis.Oniti vero baecprsiiguraveriiii, nisi qiiod in
et pnrulenla malilia; in vcsicis, lumetis et inllata auro ct argenio ac vesle yEgyiilorum signilicatj;
superbia. In fervorc IraR ac furorls insaiii;<. Uucus- sint quoedain doctrinse. quie ex ipsa coiisiieludiiie
que enini lalia per errorum su<iruin figur:\s inundo genliitni iion iiiiiliii studio discuittur. Scti sive hoc
supplicia lemperaniur. Post baec vero verbera vc- sigiiilicei, sive iilud quod ex ipsis gentilibus aniin e
ii.unt (ie supernis voces, scilicet loniirui et grando, prfliosati tanijnafn vas:i aurea ei argentea curo sitis
el ignis di^currens. Iii lonitruis eiiiin incrcpationes titiqite corporiints, qitod vesies signilicaMi , adjiiu-

ac divime correptiones inlelliguiiiur, quia non cun» guiitur populo Dei , ut siinul de hoc sxculo i>equani
silontio verberai, sed dui voces, sed et doctrinam libere;itur.
coe'itus miiiii, jier quam potesi culpain s lam casti- CAPUT XVIII.
galiis »gnoscero niundus. Dat ei grandineni, per
Dt Aij/mo.
quatn tenera adhuc vaslenlur nasceniia vitioruni.
L)at et ignem, scieiis csse spinas et tiii>nl(t$, (juos Qi!0(t crgo ait rermento subiaio sic proft^oios cs^e
ileheal igiiis ille depa^ci. De quo dicil Doininu^ : Silios Israel de Mpyplo, hoc ei a nobis modis omni-
Jgneni veni miitere in lerram (Luc. xu). Pcr huiic biis, si iieri potest, ela>ioraiid(i.'u est, ut eunies a sce-
tMiiin iiicentiva voluplatis et iibidinis consuiuiintur. euli hiijus iUecebris, non anibulemus in fermentoneteris

Qiiod aulem lucusl.:i(uui octavo iii ioco iil iiientio, malinni ac nequiti(V, sed in azy nis sincerilaiii et veri-
piilatur a quibusdam per boc geiius pbgje dis^iden- iniis. Qijod esi in itovi iii^iniuis conversatioiie reliclo
p
tes a se el discordantes luimani generis incons!antia prihtintt liominc cum viiiis siiis; et ilii i|U!dem se-

contutari. Alio qiioque sensn lucusiai; pro mobilitate fsteni diebus a/yma coinetlebant, nos vero «iiiiplici-

levilatis ;iccipiend;e sunt, tanquatii vagjii et saltentis tcr et pure ver.>emur iu liis septtMii dicbus, quibus
aniinx in sxculi voiuptates. Noiia plaga tenebro: fa- muiidits iste peragitur, (jiii sempcr iii suo orJiiic
Cia! sunt, sive ul nientis eorum ca;cilas arguaiur, revolviinttir, et quolidie nobis agiius occiditiir, et
bive ui intelliganl divinae dispensalionis et providen- Pasch) quolidie celebralur, si ft^rm 'niuin uialiti i> el
lix obscurissiinas esse rationes. Posuit enim Deus nequilix non habeamus, si ioiioviiti nili ex veicri» I

tenebras latibuium suuin {P»al. xvii), quas illi auda- corrtiptioiiis mabiia delecieniur {/ Cor. v). Naiii quiti
tlt^r el teniere pervertere cupientes, et alia ex aliis est aliiid feimenliiiii , nisi Ciirru;;tio nalur.i*, quod
asserenles in crassas el palpabiles igiiOranli.€ tene- ipsum prius a nalurali dulcedme recedcns angore
bras devoluli sunt. Ad ultiiDiim delentur primoge- corruptum esl. In bac nobis prjecipitur mansioiie,
nila i£gypliorum, sive pnncipatus, et poleslales, cl ui semper egressionis ex ^gyplo memores siinus,
innndi rectores liarum tenebrariiin, sive anctores et ut celebremus Pascba, id esl, tr;insil',nn nostrum dc
inveniores lalsaruin quae in lioc inundo lucrunt reli- pejoribus ad meliora, el priinitgenila ooslri uteri, iJ
giontim, quatn (Jbristt veriias cuin suis exsliinii et esl, nosiroriiin operuin cuuciaruiiKiue virlutuin priii-
dele^ii aucioribtis. Pono quod sequilur In diiseo- :
cipium Doiiiinu consccremus.
rum fecii juciiciuni [lixod. xit), iliud Uebriei aulu- CAPUT XIX.
mani, quud nocie qua egressiis esl populiis, umnia
in jtgypio leinpla desiructa sive iiiolu lcrra;,
.«unt,
•
De columna ignis et uubii.

S;ve taciii fiilininiiiii. Spiriialiler aulein diciiiius quod

^ Jain lunc videtnr Dominus nocie in columna Igui.'!,
(gredientibus nobis ex ytgyplo, errorunt idula cor- et |:er diein in coliimna nubis pnecedcns populum,
ruaiit, et omiiis peiversuruin doguiaium cultura et dux factus itineris. Nubes isia prccedens Cbriitu!)
quaiiatur. esl; idein etiain coluinna ,
qitia rectus ct nrmus ct
CAPUT XVI. fulciens inlirniit:ilem noslram ; per iiocleni lucens ,

ui qui ni>n vidi^nt videant, et videni c.eci lianl

ijui
De Pasclia.
{Joan. IX). Poiesl et sic non incongrue ac(ipi, quod
Interea filPasclia in occisione agni;occidilur Chn- Cliristi sacranienlum lanquam iti dio niaiiiltistiini cst
stus , de qiio in hvangelio dicitur : kde agnus Uet , in carne, veiiu in nube; iii judicio veio tanquani ii»
ecce qui lotlil peccaia mundi {Joan. \\). Vesjiereini- lerrore iKHiurno, quia tunc eril magna tribulalio
tnolului agniis ; in vesi>ere tniindi passus esi Doini- s:BCu!i tunquaui ignis, ei iucebit jusiis, el ardebil in-
iius; protiiiieiiliir qui l'ascli;t iaciiinl <;s»a {ran^ere ; jusiis.
iion rrangutitur in cnice ossa Doiiiini, alldstanle
CAPLT XX,
evangelista qiii dicit Oie.jui nonconmiinuetis {Joan.
:

six). Sangiiine ai,'iii illiiiniitiir isrjer^tarum postes ,

De divisione mans.
tie vaslaior Angelus audeal inferre periiiciein si-
: Scqucntibiis intio /Egypliis, perculil virga Moyses
gnantiir siguo p.isi^ionis Duiiiinict; iii Irontibus lide- aijoas, ei iransieriint li ii lsrj<j| per me<liuin marti
lcs pupiili , ad luielain saluli-", ul lii ."O.i :ib inlerilu KnbMMn. Qiiid inire llui)ruin, nisi liapiisinits est,
libeiciiiur, qui cruore Doiniiilcx* paSjioiii> cuide ci Cbnsli sunguiiic coiisecraiu->? lio>tc> sci|utiiilos cu:n
 :: :

371 UED.E VENEUABILIS OPP. PARS H. SECT. H. - DL'BIA ET SPUfllA.

rcge, qiii a lergo morionJur, peccala suni pneicrila A Unde et ,

vespcre danlur, ouia cuncta quac. carnaliter
«•use ileleiitur ; et (liubolus qii in spirilaii b;tpiisirio iilisconces.sa siiiit iinem h;ibilura erant ruauiresiaio ;

suffocalur. Premiini quidein /Egvpiii urgeiit ci iu- auie:ii lumiiie fidei, dalur maniia populo. Manua uti-
;

bl >nl peccaia, sud usque ad aquam. qiie, qiiod esl Chrisiiis, qiii tanquam panis viviis de
coelo desceriilit (Joon. vi;, qui pcr nuhes evangelicas
CAPUT XXI. iiniverso orb» pluitur, nun jam murmiir.Tnii
el ten-

De catiiico (jlorificalionh. lanti SynagogiC, sed credeiiii, et in spen> po- illo

neiili Lccle^iae haee esl autem manna indchciens,

:

Post iransilnm maris Rdhri canil canticifm pnptr-

liic (;st paiiis verus el coleslis cibus ;)ngelorum,qu<t(i
liis Deo, ^gypriis ei Pharaone siii)nrerso noii alilcr :

Dei veibiim corruptibiles iiicorrupnbiliicr pasclt;

t'\ fi(lflt!s posi'|iiaiii de lavacro (lescenduiil , evslin-
emit-
qudd iit manilucarei houtO, caro factum est Verbum,
clis peccaiis. Iiyniniim iii voce j;r;iliilalionis
et habitavit in nobis (Joan. i);qiioeliam qiii vescuii-
itiiil, (liceiiies : Canlemns Domino, ijloriose enim ho-
ttir, spiritaliter vivuiit. ^am illi veterein (igitram
norificalur. esl , equum t/ ascensorem projccit in mare
canialiter accipienles niiiritii siiiit, nuii incougrue el
\ExGd. xxv), quO(l lainen inelius el digniiis ille dicii ,
per niaiiiia etiam c(ielesia signiricaiilnr eloipiia;
(jui liabiierii lyiniianiiiii in m:inii sii:i ^icul M;iria, id
iindi: et iiilerpreiatio iiominis sic soiiat, Maiiiia eniiii
esl, cariieio siiam crucilixcril concupi- cum vitiis et
interprelalur, quid est hoc } Cum enim audimus legeiii
scenliis (Galal. v), et mortilicMvcrit inemhra siia ,
Dei recilari in Ecclesia, inlerrogamtis doctores di-
qufi siinl sii|>er lerrain {Coloss. iii). Jam deliinc du-
centes Qiad esi hoc? \U}C autem manna miiiuluni
:
(rliir posi maris transitum popiiiiis pcr deserlnm
„ er;it siculsemeii conandri et sii:tve. Qmd verbo Dei
bapiizaii scilicet oiiines per mundiim, non perlriien- '' mimitius qiiidve siiblilius, aut quiil dnlcius ct suuviui
los promi^sa patria, sed quod uoti videiit sperando
eloquiis Dei qux suiit super incl et favum.
ct pcr paiiciitiam exspt^ctaiido (llom. viii), tanqiiam
iii deserlo siinl, el illic iaboriosr! et poriciilose leii- CAPUT XXIV.
la-ti, iiiiii revertaiiliir corde /F.gypium, nec ibi
in
De carnibus alilum et manna.
landem Cliristus deserit » natn el iila cotuimia iion
recedii. Scd qnid esl qund sexla die duplum colligi jiibe-

CAPUT XX5I. tur, qimd eti:im suiliciat iii Sibhato? Scxla dies i»ia
est sexia a;tas muitdi, in qua iiuiK: guiiios. in hac
De aquii maris.
ergit dupluin colligil, qiii [tropier si>em vilae ;tlerii;K
Egressus populus de mari nubro orcurrit etemus, veibum f:icil. in hac du(dum recon-
Dei el au<!it el
iii qtia iribus diebus iiigredienics iion liabiieninl dit, bene \ivit, et alii» miserirordiam pr^-bet
(jiii el
«({iiain; el pervenenint ad foniem aimiruui, qni cx qiKjil cl repimebalur pro Sabbaio, el non cnrruni-
amariiiidine nomen accepit. iMuriiiur.«i |i0|niliis vi- pobaiur. Doua emni opera facta propier luturam
(leiis aqiias, ei poiare iion suslinens, iiiiiiil iigiuim requieui, in fuluro s:eculo pe.riuaiieni ; qui veio iiili-
MdysPS in a(juis, el faciai suiil diilce>. Iiileilige ama- deles eraiit, ei pr;Kter cau>as Sabbati servahant de
ras a<|uas occideniis ei L"gis hahere figuiam,
lilier;!- uianiia, ebiiliieiiant ex i-a vermcs, el computre-ce-
ntiib'is si confcssio cnicis ei passionis
inimiiiatiir baiil; et qui proiiler pricseiitem vilam et amoiciu
Dominicne s.icraaienuim iing:kl!ir, limc eriicitur aqua sa^culi thtsaurizant, tllis vcmii>'S ehulliuni, itui iioii
aisiara stiavis, ei ;imariliido liiterae verlitur in duice- tiiorieiilur. Isii sunt vermes, qiios geiieraiit avarilia ,
p
dineiii inlelligeiiiiaj spiriialis. Uiide ei scriptum esi cl diviiiariim caeca cupiditas; hi siiiil qui haheni pe-
Constitvit Doniinus poputo iuo tegem et judicia, et ten- cuaias, el videiites in nece.vsitate fraire^ su is, claii-
lavit eum [Exod. xv). Alio «|ii'i<jue sensu, quod aquaj duiit viscera sua ab eis; sed ct is qui po§t suscepluin
amarx ligno in se susceplo diilcescunl , indicm eial verh'.im Dei pccciii, efiiciliir ci ipsuiii verhuin Dei
;imaiitu(liiiem geiitium per lignum crucis Chrisii in vermis, qui ejus scniper conscientiain fodiai , ei
iisus duicediiiis quandoque esse veriendiim. Scieii- arcana pecioris rodal, sicut veriiiis lignum, iiiiod
dtmi vero juxia superiorem scnsum . quod primum est crux Chrisii ,
quaii(|uani et vermis sil Cliri-
liuclus esl l-rael ad a(|iias f;ilsas alquc amaras, el siiis ipso hiqiieiite : E(jo autem sum vermis , et non
!igiio mo<islialo a Domiiio dulcihus efTeciis posiea , homo (Psai. xxi). Sicuienim ipse e taliis in niiiiam,
vc-iiiiur :id foiiles. I'iimo enim ducilur populiis ad aiiis iiiresiirieciionem ila el ipse iii maiina
; iide-
litieiam l^gis, io qua doiicc periuanet , de amariiu- lilius i|uidem dulcedo iiieiiis, inlidelibus vermis elii-
dine le edere iioii poiesi. citur.

CAPUT XXill. CAPUT XXV.

De duodecim (onlibus, el septuaginla pa!mi$. De pelra virga percussn.

Ciim ergn pcr ligmiin vilaedulcis fuerit effecla, el Post manna quaTiiur liberari popiiliis ab anlore
coe|)erit, tuiic dc Veieri Te- silis, el foiis de peira erupil. i*eira aiilcm (pi:i; per-
inlelligi lcx spiritualiier
siamciilo iransiliir ad iNoviiin ei veiiilur ad diiode- , ciissaaquam evomuit(^hrisii figuram pas>ioiiishabuit,
ciiii apostolicos foiilcs, ibi eiiiin arbures reperiuiiiur qua aperia cimrta fluxenint ail quem vi;liil virg;t :

i>eplu;igini.i palmarum. ISoii enim duodecim soli a;jo- D ligiium p;issioiiis accessit , iit euiaiiarel cieilennhiis
sloii liiiem Clirisii i.ra^dicavenini , sed el alii sepiua- graiia. Percus-a ciiim peira, fous inanavit ; percus-
(^iiila missi ad prjecJi' nnJu n verbum Dei re!<Tuiil\ir, siis iu cruce Clirisius, silieiilihus lavacri graiiam el
pcrqtios paliiias vicori:!! Chri>li inuiidiisagiiosccret; domim saiicii elfudit. Peir.im eiiini istaiii
Spiriliis
.-ii|uideiii dintilecim fonles, seploagiiiia paliii i-
et isli figuniiii Cliristi habuisse i.rohal Apo.Ntoliis, cmii di-
rum aibores irrig;iiiles, :iposlolicam graiiam prxligii- cil liibebiint, impiii, de spintili conseqneiii eos pelra,
:

raiit, populos iii s>epieii:irio niimero decujihiio riijan- pp.ira auiem eriit Chrislus (I Cor. \}. Qiiitd aul.em
leiii ul per sepliltiriiiem spirims doiiiMi lcgss Dc-ca-
,
siiiens populus proptcr ai)ii:iiii imiriiiiii ii adversus
i.igus imple.iiur.Murmurai inlerea pupuliis iii ilt^,serlo Moysen, et propierca jubet Deus m o.<.iciid ii cis \>v
piiipiiT famem ; et conversus lespexii prooiil iri iiiibe iram de qua bibaiit, quid lioc siguilical? iiisi (piia
^loriain D<'i,;ispexilque vos|;ere coiuriiiceui, eliiianc si adveisatur legi Miijsi, et «pii murmu-
ipiis esi i|ui
.ilierius diei iiianna. Qu:d
per vol.icres el escas, eiiini r.iladveisus euiii, ei dis|ili< el ei h x qii e heciiiiduiu
iii^i pra:iiieaii<iiies (livinitiis inissui intcihguniur, liitcmm esl scripia ost.ndii ei ,\|.iy-es (icii im, (pii
:

<|UJB traiiscurruiil per verba soiianlia quasi per aerem cst Christus, et adducit euui ad ipi;ttM, ui iiidc bihal
NOlaiilia peiiiial.i, quibus per lidem pascaulur hi (jui et rcficial siiim suaiii.
;id pairlam regiii ca:lcilis pcrvcniie tonlendmil. CAPUT X\^I.
l'oies>l qmdem ei volMcniiii csca vcifiis .«^i.^infi. are
De pujtiu conlra A.noli.h.
lcgis «;lO'|uia , ipi.i: |.|cticni cai 11.1:1.111 t.ui:|Ujm cniio
Poxt M'yaC3 ascoudil iu iii>!.iiC.ii, el loiuO
jlcbal, per \crbauivmuu.5 iiiisji, iiddsi pcr volaulij. Iia;c
 ;

575 Qi:.£SriONES SLl*EU EXOI>L'\I. 371

rouira Ainalech itriiii;>l. Toncl viig.tm Moyses, l)ro- A 0"' K^rrcii.i sapiunt, cillgine nialiin' cum ilo.soeiiden-

cliiaiiiie siia in modMni criiois extesidil sic ine lio- ; lem, id esi , in hiiiiiiiiiale n:iss.eiitem, non ai^nove-
stis, id esl <Jial)o!iis, viam coeiestis patria^ inierclu- rnni : aliis in caligine vistis lcgem dedit, ijuia veri-

dere demoliens, signo crucis Dominic.-p. sii(>t'ralwr. latcm sn:i; lc-^is tnin «eculnris iiifidelibns qnasi uer
Dnin levarcl iiKTnns siias Moyscs, vinrebal l.^^nei ; rnligiiHMi; ilixa : i'l ridentes non videant, et audienies
rHrsiim si ini-lintssel, snperabat Ani.'ilec!i. Klevnn- iion uudiant [Ltic. vm).
lihiis Piiim iiohi» aciiis nostros ad Cirliim, rcclores CAPUT XXX.
tenelirariim subjiciiinlnr at coiiira, remissis oran-
;
De decein verbis.
tes manibus, lioc cst, conversslioncn: ifrren:im se-
D;>1 igiliir innooenti*
inde Doniinus Moysi lesem
oianlps, lio^tis vicior insequiinr. Seilit Moyscs super
lapidem, qui in Zacharia se)»tem hahebat ocnlo.';, et noslr*, et roi?nitionis su.i\ caindemqne in decem
in Samuelis voinmine appcilatiir l:ipis adjniorii, et verha constiiuil, el saxcis lahnlis digitosiK» scripsit;
utraniqiie nianum ejus Aaron et Hur quasi populi, et li.TCqnidem praecepia ita sitnl dist>ihiita, ul tri:«
,
pcnineaiii ad di!eciii>nein 'Irinilaiis diviiipe, septem
aul duo lestamenta, snslenlant.
vert» ad aim.rcin fraiernitalis, quibus socielas hn-
CAPIJT XXVII. inana non i^ediliir.
De cognalo Moysi. 1'riiiinm Decalogi mandainm ad nenm palrem
Devicln autem Amalech vcnii .fetliro socer Moy-;i, piTiiiiet, dura dicit Dominns Deus luus. Deus unus,
:

adiliicit Sephoram , id esl Kcclesiam ct uirumi|iio ,

nniis esl {Deut. vi) utiqiie ui liiEC audiens nnum
;

(iliuin exuinxpic p.-ipwln pnicrealnm, dat Movsi con- g I>fiim palrem tolas, el in mulios liclos deos lornica
siliiim septiiaginia seiiiornm. Audil ciim Moyses, et lionem tuam uon effnndas.
magnie iidmiraiionis e^t,
lacii quainiiiiine dixit, uhi Seciindum pniceplnin ad Filiiim pertinel, diim di-
m Moyscs prophela Deo plenus, qui cum Domim» f.v cil Non assumes noraen Domini Dei ttii in vnnnni
:

cie ad faciem loiiuebatur, ab hoinine genlili consi- {Exod. XX). Id est, ne aesiinies cre iturrun e-se Fi-
tium a<ce|ierii, cl facerei oinnia qux'cuiique diccrct linm Dei, quia omnis cre.Uura vanilili sul)j 'Cl:! esl
illi, iiisi ut birniam humililatis popnlarum principi- sed tredas eum ajijualein es^e Patri. Denm deoriini,
hus darei, sacramcnli dLsignaiet imaginirm.
el luiiiri veihiiin apud Deuiii ,
per quem omnia facia sunt.
Sciebiil cnim fiUiimm qn.indoq;!!; qiiod per populiim {Jonn. i).

ex geiiiibus congregaium ea qu* in legc deeranl eo Teruuin rnandatum de Sabbaio ad Spirilum per-
siiggercnie cnnipicreniui , bonumqne el spiritaiein cujus doiio reqiiies nohis senifili-rna
tinet saii.^itum,

inrelleclnin :iirerret ad h gem Dei ; el sciebal qiiia proinittiinr.N.mi qnia Spiritns sanclus diciinr, pro-
:;udirel eunideiii populiim lex, ei facerel oninia qnac- pterea et septiinum diem s^inciificavii. In aliis enim
riiiique dicerel, legisqut; diiiiinulio sujjgerenie Lvan- iliebiis opernm non
iiominala sanctirir;.uio, nist cst
gelio complerelur. in S:ibbato Hequievil Deus {Ccn. ii).
, iibi dicilur
Pioinde igiiur hoc niandaium pertinel ad Spirittim
CAI'UT XXVWI. saiiclmn, tam propter nomen saiulificalionis, qiiam
etiani propicr jeternam retjuiem, ad doiiiim S ii i-
De ascsnsione Moysi in ntontem.
tus sanrti pt;riiiicn(em. Dicilnr cjiiin ibi Memento :

Siicces^il ilaqne posl bsec populus quadragesima VI diein Sabbali sancti(ices. Sex diet oueaherii el fa-
se|ilima die igressioiiis ex .^'Igypto ad montcm Sina, cies omnia oprru (nn ; scplinins nnteni dies SitbhniHni
ibiqne .Moyges ascendit :»d Doinimiin, cl Dominus ad est Dnmini Deitui. Son fucies in eo onmeopus {Exod.
eum dcsceiidit Sed quid osl inoraliier quod Moyses xx). iti .^ex dieruiii opere sex inillium anii.iruiti ope-
in muniem asccndil , ct Dominus in niiiiile desccn- ratio conlinetur ; iii seplinio v>to requies lu-aiiiliius
dil? Moiis quippe allitudo conicmplationis nosirae lemporis regni oslendilur, qnod carn:iliier Jmbi-i le-
est, iii qna asfeiniimus ut ea i|nae iiltra iiiliruiiia- lcbranles peccant ; et hoc non nos ad lidiiiii inenda-
iciii noslrain suni intuenda snbieveinur. Sed in liunc
cii lalleiitib apiamns. Claniat pcr proplie!;un Diiis :
Dominus descendii, quia sanciis iiiullum proficien- Neomema ei Sabbala veslrn odivil anima mca {Ihu. i).
iihiis, parum de se aliquid corijin sensilius ype- Qiiomodo ergo hanciili< aia sniit Sabbaia ;|la i|ii:e
ruit. «itlivit Dominus
ergo S;ibba!um esl sancliiic:i-
? Ilhid
CAPUT XXIX. Initi, ubi posl bona viix hujns opei;i reiiuies nolii;;
a terna promillitur ideoqne qiiidqnid :iginiiis, si ;
De tnonle Sir.a, el tonilruis.
propier fiiluri saeculi roquiein Iacia;iiu5, ver;iciier
Jam deinde quinquagesiina die posl aelum jta- Stbbatum observamiis.
sclia data esl iex Moysi iia quinqiiagesima die
, Posl b:«c iria prit-oepta seplcnariiis siicfedil ini-
pnst passionem Uomini , quam P.iscba illud prali- merus iiiandatorum, ad proximi pert- tlilcciioneiii
giiraliat, dalus est Spiriliis sanclns, promissus Para- iiens, el iiicipit aiihonore pirenlum, quod i:iiiiimi ik
cletiis, descendens super apo.siolos, et qui cum eis ortliiie qiiartum est llonora pnlrem luum, el maireni :

erant iii centum viginii Mns.iic.e slatis nuincro con- luani {Exod. xx) a parenlilius cnim suis h' luo ;

siiliiiis, et divisis liiijiuis credciUiuni loius evange- D aperit ocuios, et ha;C viia ab eoriim dileciione siiniil
lioa prx'dicatioiie miindiis impletus csi. Uiciinr illic exordium inde lioc niandatum priiiiuni est iii se-
;

scripla lex digilo Dei , et Dominus dicil ile Spiritu pleai , sicul et Dominus in l£v;ingoiio ait : llowrn
.'^anclo : In dii^ilo Dei ejicio docmonia {Luc. xi). Aspi- palicm tuum, el inatrem (uani {Malili. .vv) , qiiod esl
cit illic cuncius [lopiiins voces et lainpades, mon- niandaiuiii piimnm. Sed <|uoiiiOilo primuin, qiiia
teinque lumaniem iiiiiiinia et fnlgura, clanijoren!- qiiaitum, iiisi <|ui.i pnedicluiii ost in ^cplenario nii-
qu' liuccin:c persirei cnicm. In vocibns nami|iie el tiioio, ipiia pcrliiitH ad dilccluinem proximi, primus
loniiruis, clanior pra;ilicanunin inlolligilnr, in i.uti- esl in iillera tabuia. Naiii idt>udux labulai icgis ibna;
patlihiis clarjt:»s ulorum
niiiai iii soiiilu Iniccinae
, juiil. Jiibelur eigo in iioc pnfcejilo iiliis lionoraie
fortis pra:dic:ilio sanctorum i|ux' omiiia in advoiit»
; parcnles iioqne conlniiieliosos illis cxislore, sed
,

Cliri>.ii el saiicli Spirnus coin|»leia sunl, qiiando oni- ollicii» pielalis debitam reverenii;iin pr;cstare. .%an»
nes discipuli Clirisii in v.irieiaio linf^uarum prajoe- qni pareiilibus liuiiorem tli-bTro luui no\ii, quibus
plis et sigms inlonuerunt. InicrpretJiiir aiiieni Si- parcere poierit, qni suos oilil '

nai rubus <|iiod signilical Ecclesiain, inqii;i ei UiMiii- t^luinlum Non moechubenc {Exod. \\) id csl, no
: ,

nus Moysi loquilur. Quod antem b'g<;iii d.ilnrns Do- quisqiuun pr;etcr iiiatriiiioiiii Ifcdera aliis lcniiiiis
niiiius igne liiinoijue desccnilu , lioc signilicil
in inistcaiur ad ex|ileiid;im bbidincm. .Nam S[»ccialuiT
qnia el liilcle^ clarilati.s sii.Te osiensione illiim.iiiat, et aiinlioriuiii facii, ijui prxicr bu.nn iul aiioram iit -
iiiiid.liiim oculos jicr fnninin eiror s obsciiral. ^tiidd coilii.
vero vidclui iii calij;iiic , lioo i.i!iiiilii:al quia inipus Soxtum ; Non ocnda {li id.) ; oicinni iion ioluni
375 RED^ VtNSRAniLlS OPP. PAUS l). SECT. II. DUBIA ET SPLIUA 576
opere perpelrans homicidium lacit, scd etiam ei qiii A et jacula ignita mai;giii noii receperiint, qiiia unuin
i.'icurril in eiirn csurietilefn vei nuduin qiii mori
, aliare faciuiit, uiiitate lidci vel concordix chari-
possi» nisi indumcnluin rihuinqiie porrigendo sub- tatis.
venial, ct idem hflmicida lenehiliir. CAPUT XXXIV.
Sepiimum : Non furtum facies [Ibid.), quod est
vilium rapacita*.is.
De eo quod ait : Non accedetis ad eum pcr gradus
{Exod. xx).
Octavuni Non : [ahum teslimonium dicet {Ibid,),
quod esl criinen mendacii cl falsitalis. Non accedes per qradus ad allare meum, id esi, non
Noiium Non concupisces uxorem proximi tui
;
gradatim uniim alio prefereiis ad me pprvenies, iie-
(Ibid.). Iii hoe praecepio vcial inteniionem adulle- qiie priorem aique posleriorem temporc discenie»,

rin.t; cogitalionis. Nam aliud esl facere aliqiiid lale qiiia divisum et seffiiesiratum iinitalis Dominiiiii

prcier iisorem. aliud non .Tppeiere alieiiamiixorpni. pnipitium non hahcbis. Iloc enim Ari:ini faciiiiil,
Ideo diio prtcepia suiil Non mcechaberi». El Non
: :
qui inspparabilem Pairis, et Filii, et Spiritus sancii
coticupiscet uxiiTem proximi tui. sub>lantiam dividunt. Jam deinde quain pliira legis
Dcciiiiiim Non concupisces rem proximi tui (Ibid.).
:
praRcepta d mtiir, quihus omissis, quu> oportuniura
Iii lioc pracepio damnal ainbilionem s.Ticuli, et re- siiui dicenda sunt.
fn-iial conciipisceiitiam rerum. liaiiue horum pri- CAPUT XXXV.
niuiii proliibel suhreilionem, seciinduin errorem,
De Ilebrxo sex annis servienle.
it:riiuni iiiierficii saculi ainorem, quartiim iinpieia-
lein, quitilum allidil roniicationem, sexium cruileli- n Prsecipiiur enim post h.xc in lcge ni Flehr.Tn!»
latem, seplimnm rapacilaiem, ociaviim periniil lal- puer, 8i lorie in seivitutcni devenerit, sex aiiiiissKr-
silaiem , rinnum adultcrii cogiiaiioiii ni , decimum viat, sepiimo vero liher dimittaiiir. Qiiod si egredi
liiundi ciipidiialcin. Ei i^ot.uulum quia dc dccem a servilule noluerit propier uxorem et (ilios, peifo-
plagis perciiiimlur /Egyplii, Ric decein praecepiis rabilur aiiricula ejus, et erit servus iu saecnlum.
coii^cnbuntiir t;:lm):<', quibus regaiitur populi Uei, IIoc de pracstMili non dicitur eieculo, sed de fuiuro,
ui dTmunes occidaniur. qiiia scx xlaiihus hujus sceculi servieiites, sepiimo
iii

die, id esi, :viern;i Sibbato Iiberabiinur, si lamei»

CArUTXXXI. voluerimiis esse liberi, diim adhiic in sneculo servi-
De duabus tobulit. inus peccalo. Si aiitem noluerimus, perforabitur no-
Gur autem in duahiis
lahulis srripia est lex, nisi his auiiculain tesiimnnium iiiobedieiiti:e, el cum
atit propier ihio lcslauKMila siiinilicanda, aul projiicr uxore et liliis iiosiris, quos pra-tuliinus liheriati, id
«luo illa prucepla dileciionis proximi, in quibus lota esi, cartie et operibus jugitcr peccati servi eriinus in
lex pendel et prophcice [lilallli. x\i\), Ucc enim iii xternum.
eiiiguhs inbiils expiicaia sunt. Iii ima eaiin tria prjD- CAPUT XXXVI.
cepla ad Dei periiiieniia cliarilaiem, in alia vero
De talione.
sepltm ad prnximi socieiatem. Sed c iir
pcriineiiiia
hipideae e:eilem labula} lueriiit, nisi ad signinc.in- vero qiiid significal, quod in hac lege ocu-
lllud

dum cor Jiuiseorum lapideum. Per lapidrs enim iu- liim pro oculo darc jubeiiir. Oculusest cnim quisque
sensildliiaiem diiiioiisiravii per liiniiiam eorimi d'ic or (anqiiam vila; demonstraiis iter. Iste auteii» si
,
^
^ iiiteniioiiem aiiditoris per aliqnam perniciosara do-
Hientis sloliililaiem. De qua pro,ihela dicit : Aufe-
ram eb eis cor lapideum, el dabo eis cor carnevm ctriiiam conelur cxstiitgiiere, siocutum loedai attima^,
{E%ech. xi). Uiide el Apostoius : /Voa in tabulis la~ ei iiiteliectum ejiis lurhet, aufeiatur iiece»se esi A>
pideis, sed in lubuUs cordit carnalibus (II Cor. iii). Ne- Ecclesia: prxsulatu, ei inlellecius ejus tuihiilentus
qi:e euim lioc lahulx carnales voliini, iit cariialiier :ic ferox, scandalum lidci generat, projiciatur.
qui
6;ipi;imus, seii qiiia cuiiiparali-ne lapidis, qiii sine
iii dentem ixsit auditoris, per quemScri-
Seil el si quis
8CIISII est. caro seniil, idcirco per Upidis duriiunu pturarum cibum commintiebat, ei diviilens spiritali-
feignificaiiim eslcor iion iiilelligens, et per c.irna- ter disiinguebat, ut suhtilem ex his ad iiiieriora
lein ^ensihiiitaiem sigiiificaiiim esl cor intelligens. animae iraiismiiterel seusiim. Qiiisqiiis ergo htijiis-
mudi evellens dentem coiiattira corpore Christi pn-e-
CAPUT XXXll. cid' re, auferattir dens ille. De talibus enim dicilur :
I)e eo quod jussum etl : Aliare dc lerra facietis Denles peccatorum conlrivisli (Psal. iii). Siquidem el
{Exod. x\). ntaiius pro manu, et pes pro pede deposcitur. Maiiiis
esl aciio operantis, per quem incediiur ad ho la, vet
Quod aiitpm addiiur ibi a D.unino : Non facietis
itiala. Praeciitatur ergo ille qiti scaiid;tluiii facit, n-<m
vobis dccs (inrfos elaiffenteos, ultnre de terra (acietit
soium iide, scd etiam in actibus, qiii per maiiiim
mihi (Ibid ). AUarcemm de terra facere, esl Inc.ir-
signilicanliir aui oiTeniliciiliim prapbetit, (|uo pedes
Meilialoris sperare. Tunc quippc a Deo
;
iiatioiieiii
iitie^ligtititur. Uecipiat eti:im combustionein, quia
rioslro muiius arcipitur, (|iiando in hoc altarc huitii-
combussit, et geheiinae fraternam iradidit animam,
liias, id cst, supcr Doiiiitiica; liicaruaiionis lideni po-
per signacula ostinditur, ut isie percus<;or, om-
qii:i;
siierii, qiiidquid bcne opeiatur. In altarc ergo de *^
membris, a corp' Tc excidatur Ec-
iiibus deiruiicatis
lcrra ohlaiiouum niunus oHVriinus, si acius iio(>tros
clesia:, ui cxteri videnics, limurcm habeaut, ei non
Domiiiicje Incarnaiioitis fide solidamus.
faciaiitsiniiltier.
CAPUT xxxni.
CAPUT XXXVII.
De eo quod cii : Non :T'dinc:ibiiis illud de sectis I.ipi-
dibus {ibid.). De deeimis el primiliis o^erendis.

De-ndc adjecit Qiiod si altare Inpideuin feceris

: Jiiheiur qtioqiic iiiier hacc Israeliticiis populiis dc-
niilii, non wdipcnbis iltud desectis lapiiibus. $i eniin ciiitas frui;tim cttiictaruniqiie primitias reriim olTerre
levaverit svper id cuhrum, potluetur (Ibid.). Secti la- Deo. Spirilaliier quippe primiti;»; frtigum ve! priino-
pides hi suiit, qui unitHieni scindunl ac dividunl se- genitorum priiicipia opcrum hoiiornm ostenilunt,
melipsos a socielale fialerna pir odiuiu, vel schis- vel ipsam bonam volunlaiem, qiic prior cstopere,
maia. Tales in corpore suo iion recipit Cliristus, qiiaiiiPelagiatii sihi tribueiido offeudunt ; Dciisaiiiem
cujus corp'iris figurain »liaris illiiis construcii') ob- dum a iiobis juhel (dFerre , iiidical ad i|»siti3
illa sibi

iinibrat. tsti vero non secii la|ii(tes, ex qiiihus aitare gratiam perlinete. In decimis itaqtie Domlno olft;-
tuiistiiii jubctor, hi sunt qui lide moruui(|ue uiiit:ife reiidis denarius numcriis perfcciioiieui sigiiilicat,
sotid.iiilur. De q ialihiis dicil Aposiolus Vos estis : quia usque ad ipsuiii iiuinerus crescit; ideO(|iie siciit

l"pid€.s tivi, cifivdificQii domui spiritali(/ Petr. ii). ii! pritiiiiiis priucipi:» voluiilatiiiii, ila dGciinis cott-
ilib niii c.-l itijocluio feiiiiiii, quia iitconiipli siiiil, siiinmalioiicu: iiosuoruiii operuiu a^J Dcuiu relcrro
377 QU/ESTIONES SUrER EXUDUM. ?:8

irecipitur, a qno el boiii operis iniiium, et perfe,- A liam, luxuriam, concupisceniiam malam, el avariiium,
ciionis designatiir effecius. Yernni qnnd dixit iV/- :
quaj esl idoloruin servilus {Coloss. iii). De porla vcro
tnoqenitn asim niulabis ove {Exod. »m). Per asiiinin nsqin! ad poriam ire, esi a viiio usqiie ad viiinm p«^r
quippe hoc loco inuunnditi.i ; per oveoi vero inno- ipiod ad nnMiLem inors ingrodiliir cuin g!:idio incre-
ceiilia designalur. Asini ergo primogcnila ove inn- pnlionis disciirrere. Sed et ipse nunicros vigiiili
triiiin millinm inlen>cii'rnm lri|)licein formain indi-
larc, esl iinmiind^n viisc pnmordia ad innocenlijc
siniplicilalein coiiverieie, nl po>l(|nani il a peccTlor cal pecraionim. Ooiiie enim percaluin aul faclu, aut
egii, qna'. ul iinnnindi Ooininiis rcspnii, ea jam verbo, aut cogitaiionc coiiiiniiiiinr.

agendo proferat, qn;K Dei fiaf-rilicio nl iiinnda iinpo- CAPUT XL.

nat. Quod vero seqnilnr Si tion redimes, occidelnr,
:
De confractione tabularum.
qnia niniirnrii mens inimumla, el delicns «d)iioxi:i,
nectbitur morle Ascendit Moysos deiiun in inontem, iiernm-
ilaqiie
si iion fiierii in ineiius coininiiiata,
perpetua. qiift d.it ei nens legeni iii aliis labulis ad instar prio-
riiiii pr:i cisis. Srd (|iiid significavcninl riedein lalin-
CAPUT XXXVIII.
1*, quas primo Moysrs a Domino accepit et sine ,

De i'//«/o combusto igni.

laliul.^u imaginem d«^moiislrabant
nioi^ cnnfiegit.
Descendens itfique Moyses de monic ciim tahnlis, prisc» legis, n(m post longo iniervallo pro pnpuli
dnm audisset populum qiiod fnoral in iilolo conse- peccato cessantis, al;K vero ad insiar priorom ilera-
rralus, indignos eos jndic^ns acripere legeni, proje- lim incisae Novi re>t:»menii babnere ligurain. IsI.-e
cilde mnnibnssuis taliul:iS, qiiibus contraciis, incen- n non frangimliir, ut osiendereiur iNovi Tesiainenti
(lit vilnium, qnem psainiaverant. Sed qiiid sibi velit eioqnia pr-rmanMira. Unde et merilo doccm verbis
tsle vilulns. qnem fecpnmt lilii Israei in snliiudine : legrnda signantnr, ul per eumdem nmnerum (ignr.t
vel quid signilioet qnod Moyses ipsnm vitulum igne crucis es|irimeretur. Hnjus einm fonna in x liticra
combussil, minutuiimque rnncidit, ei in aquain as- csi. Nain recio uno apice a summi> in iinnm dicitnr :
pcrircns poium popnlo dedil? Si enim labul:is, quas riirsus alio non dispari per iranversa brachiorum
dlgilo Dei, Iioc esi o|ieraiione Spiriius santti, S' ri- roinponiltir. Uode et ipSft ail Son veiu leycm solvere,
:

ptas acceperal, ideo frei;il, qnia indignos eos qnihtis sed imvlere ( Luc. xii ). Ulique pcr passioiiem crucis,
cas legeret vilnlns
jiiilicavit, si ileiiii|ue ut ;ib eis illo tujus imago fuitin tabulis.
petiitus incendit eum, et conirivit, ei in
aliolerelnr,
CAPUT XLI.
aqnam sparsit atque submersii. Ul qiiid potiiin boc
popiilo dedit, qiicin non exiilet facinm boc ad qu:p- De quadragiiita diebus, quos jejunavit Moyscs.
reiubim et ad inielligendam proplietic^im signilicatin- Qnid aiiiem sibi velit qiiod Moyses qiiadr:igiiita die-

nem. Occnrrat ergo jain inieniis iiientibus, quia dia- liiis cnjus aciionis «pi:Tidain lignra esl iii
jej inaveril,
boli corims significaveril in vilulo. id esi, lioniines hiijiis niiineri consideraiione. Qiiadragenario eniiu
in omiiibus geiiiibns, qnibiisad h^ec sacrilegia capni, niimero el .Moyses. el Kb.-^s, el Ip^e Dominns jejmia-
hoc est aucior esl diabolus. Aurciim nroplerei,
, veiuiit. Pnrcipitiir enim nobis ex lege, et ex prophe-
quia videntnr iiUilobiiriai ritus velut a sapiemibus tis, ei ipso Ev.ingelio, «piod tostimoniiiin habei ex
instiiuii. De qiiibus dicit Apostidus Quoniam cog»o-
:
lege et propbeiis. Undc eiiam in monte inler utram-
scaites Deuiiif non sicul Deum (jlorificai^erun', aut gra- qiie personam medius Salvalor clTulsit, nt ab omni-
tias egenml ; sed eianuerunt in cugitatioiiibus suis, et C biis inundi illecebris avidilatem nosir^in tanquam
obscuiaium esl iiisipiens cor eorum, dicenles eniin se jejnnio teinperanli« refrenemus. «piandiu perfeclio
esse sapientes, slulii facii suiH. Kl immutaverunt glo- decalogi legis per quatnor ejusdem inundi partes, id
riam incorruptibiUs Dei, in similiiudiuem imagiiiis cor- esi, loio orbe, pr.-rdicainr, nt decem quaier ducia
ruplibiUs hominis, et in vohicruTu, et quadrupedum, et quadrageiiarium numernm signant.
terpenlium { liom. i); ex iiac qnasi sapientia isle
CAPUT XLU.
vitnlns aureus, qualia solebanl y£gypiioriim etiam
ipsi primates, ei t^mquam docii li<iiiiines adorare De eo quod dicit Dominus nd Moyten : Posteriora
fignienta. Iloc ergo vitiilo signilicalum «>si oinnc mea vidcbis ( Exod. xxxiii ).

?orpus, id est, onmis socieias gentil um ido!olalri:e DISCrPULUS.

dediturum. ilunc s^icrilegain socielatein Doinjnus Moysi in cremo apparnisse
Quid est visio, qua;
Jesus illo igne cumburei, d^ qno in Iivimgelio dicJt inodo Dominus noiiii-
;
describitur, modo angelus ,

Jgnem veni mittere in tenam {Luc. xii). ijt qnoniam

natiir ?
non est qni se abscundat a calore ejus, duni in euin
iredunt genles, igne virlutis cjus diabuliin in eis MAGISTER.
fonna solvaiur. Totum deinde Kirpus illud commi- Angelns namquo propier qiiod exleriiis loquendo
nuiinr, id est ab ilia m>l;e cun$pir:ilionis connationo serviebat; Dominus aiiiein, quia inierius prajsidens
discissum, verbo vertiaiis buiniliatiir, et coniminu- loqueiidi efficaciam ministrabal. Cum ergo lo.|iieiis ab
lum in aqnain iniiiitur, ut enslsraeiit^, id esi, evan- inieriorc regiiur, et pcr obKpqnium angelus, cl per
gelii praidicalores ex baptismo iit Kua meinbra, id D inspiraiionem Dominns nominatur.
est, iii doniinicum corpns, transferant. Qnoruin uni
DIICIPULUS.
Israelitarum id e>t, Peim de ipsis gentibns dictum
,

Quomodo sibi convenit inlelligi dixisse Dominiim

csl sic Macia et manduca {Act. xi). Qiure eliam non
: :

Concide ei bibc? Ita iiie vilulus |er igiiem zeli, et ad Moyscn Dimiite me ut irntcatur furor meus con-
:

aciein verbi el aqiiain baptismi, ab eis poiius quos tra eos, faciamque le in genlem waguam {Exod. xxxii).

absurbere cunabalur, absorplus est. Qunmodo servus quivii dimittere Domiuum oiunipo-
tcutem facere quse vellet ?
CAPUT XXXIX. IIVGISTER.
De inle<^fectis Iribus milltbus honiinum.
IntelUgi potcst in eo sensii deprecandi ausnm
Nonc auiem qnid eliam proiihciicsR .«ignificationis pr.ibere scrvo, ac si aperle dicerctiir : Pensa quanli
|)0-
habucrii, reqinrcndtim esi, rpio e\ his iiinlios qui
I a|)iid iiie valeas , el cognoscc, qnia obliiicre
sibi absenie ipso idoluin fahricaveruni, siiie ulla cu- leris qiiidqiiid pro populo exoras. Omnes sancti nam-
jiisque nv^cessitndinis disleniii)nc jnssil interimi. qiie ciiin ir;K Dei obvianl ab ipso accipiunt ul
.

Kacileeslut intellij^atur hoiiiiniim illornm inientione contra inipeinin percussionis apponantur, aique, ul
6ij:ni(icari viiirrnm lidiiim necem, qnalibus ad eini- ita dixerim, ciim ipso se erigiml contra ipsum,
eosqiic
dem idololalriam denuxernni. Ii: talia i|iii(>pe viiia vis divina silii opponil setnm, qnia iii eo quod ad-
s.wirc jubet nos Aposlolns, cuin dicil Moriificnte : vcrsnin sxvienlos >e iram foriassc oppooent, intus
membravistra super terram, [ornicalionem, immunJi- eos gra;ia irasceniis fovet, et faoiulaales inlerius le-
 37:) BKDjE VENERADILIS OPEmJM PAUS 11. Sr.CT. II. — DIRIA ET sriRiA. 5S(V

¥;»«, qiios qii;isi adversaiiies intorius loier.il, Porlat A sicnt aniiiia paiiis , ila et nmma filii mea est. Anima
ergo coiiiradicrmir;!!! (lepreraiuium, qiiaiii aspiiai, el qux peccavcril, ipsa moyicinr. Patcr non portabil ini-
vel.il volenti iiiiponiiur, quod aW ipso ul fial iiniie- quilalem neqne lilius portabit iniquitiiiem patris.
lilii,

ra(ur. Jusiitia jusli super eum erit, et impielas inipii erit $u-

DISCIPUM s.
pcr cum, cl iTliipia {Jerem. xxxi). Qiiod iion ;cq'ialiier
ac coiicurdiler sunare vidctur, qtiod qu.i:so solvere
Dum Testamciili Veleris Paires inlueor , inullos
siudc.
lioriim, lesle s?cr;v leclionis hisioria , Denm vidis-
Jacob Deiim, qui dixil :
Vidii qiiippe
HAGISTEn.
sn cofjitosco.
ViVit Dominum facie ad fnciem , et salva fncla est in titraque eteiiim sementia dum dissimilis sensus
nmma mea (Gen. xxxii). Vida Moyses Deiim, de iiivenitur aucinris, animus ul discrelioiiis viam siib>
qiii» scripliim est Laqnebalur autem Domiinti nd
: liliter insiruiiur. Peccaium quippe origi-
requirai
Moyien facie ad (nciem, sicul loqui solel liomo ad ami- iiale a paremibiis traliimus , et iiisi per {^ratiam ba-
cum suum (Exod. xxxiii). Vidii Job Deuin, (iiii ait r piismatis salvainur, etiam iiarentum peccaia poria-
Audilu auris audivi fc, nu^ic oculns me.us videt te{Job. mns, qiiia nnum videlicet cuni illis sunius. lAeddit
XLii ). Vidil Isaias DtMnii, qiii ail In aniio quo mor- : er{,'o iiiiipii(:item pairum in iilios, diim pro ciilpa pa-

luus est rex Ozias, vidi Dominnm iedentem supfr solium rciilis ex ori{;>nali peccato anima polluitcr protis. Et
excelsum, el elevaium (hai. vi), et caetera iisqiie ad id rursum, noii reddil inii|iiilalcm paroiilum in iiliis,
qiiod ait tlegem exercituum vidi oculis m<'is. Vidit
: quia ciiin ab origiiiali cutpa per baptisinum libera-
Miclieas Deum qui dicit Vidi Dominum sedentcm : iiiur, iion pareiitiim culpas, sed quas ipsi couimilii-

super i>ol'um suum, et omnpm exerciinm cosli assiiien-

" mus, tialieintis. Quod lamen uilflli;{i alilcr pulesl^
tem ei a dcxlns el a sinislris // Paral. xvm ). Uuid ( qui.-iquisquis pravi parenlis iniquilatein iiiiiialui,
est eij^ti qiiol lol Testamenli Veieris l'alres Deiim se eliain ex ejiis deiiclo conslringiiiir. Qiiisquis aiilem
vidisse tesl.ili sunt, et lainen ipse dicit : A'o»i euiin p.irenlis iiiKpiilaicm noii niitainr, iie(|ua'|U 111 d< licli»
videbil me homo , ei viiei {Exod. xxxiii), el Juiinnes illius giav;iiur; uude lit iit iniipius liliiis, iniqiii pa-
ail : Deumnemo vidil unquam {Joan. i) 'l tris nuii solum
qu;e addidil, scd etiam palris
su:i

«AGISTF.R.
peccata peisulvat, cum vi;s paliis, qtiibus iratuni
Uiuninum non igiiorai, «Hiaut adlmc suain in ililiaia
Iloc paieiiler datur inielligi, quia quandiii morta-
adjiiiigere non fnrmidat et ju^tiini est iit qiii siib
;

liter viviliir, videri per quusdaiii iinajjiiies Oeiis |K)-

disincto j'idice vias pareiilis iniqiii noii limel imitari,
lest, sed ipsain nalurj; snye speciem ii«m puiest, ul c gatur iii vila pri-setili eliain culp:is pareiilis iniipii
aiiiina gratii Spiriius afnitla per rigiir.is qiiasdam
persolvere. Onde et illic dictum est : Anima pntris
Deiiin vi lcat, sed ad ipsaui vim ejus c-«seiili* iinn
mea est, anima {tlii mea est. Animn qme percnveiii,
periiiigat. Minc esl enim q md Jacoii, <|Ui Deum sc
ipsa morielur (Ibid.), quii in c:iriie iioniiuni|Uaui lilii
vidisse leslaiiir, iiuiic niui nisi iii :tii^cIo vidit. Ilinc
eii;im cx patris peccatu peiiiiiiiiilur. Dejeclo autcm
esti|U'>d Moy><'s, qui cuiii Dec» (icie ad racieiii loque- oii^^inali pcccaiu e.\ parentutu nc(|uitia, in aiiima
hatiir, siiiil ;a|ui soiet lioiiio ad ainii u:ii siiuni, el iu
tiun lciictiltir.
ipsa veib.i .-.nae lociiliouis dicil : Si iitveni (jra^inm in
DISCIPULUS.
couspeciH fuo, ostetide milii tcnictiysitm vianifesle, ut
tidcain te{Exod. xxxiis). Cce
eiiim si Deiis ikmi (.ral,
q Quid est cnim quod parvuli iilii plcrumque a dae-
Ciiiii qiii) iiii|iif italur : Osicixie inilii Dcitiii di<'cr<-l , iiiuiiib<,is arriptuiiiur !

ei ni n: Osiende leiiieiip«uiii. Si aiiieiii Deus er.it, cum MAGISTER.

qiio facie.^d raiiem ioqiiebainr, cur se pelebat videre
qiiem \idibai? Sed hicojns jKiiiniiie Ciili gnur. quia Iloc daiur sentiri, quod caro
filii ex palris poRiia

mtillalor. in semctipsoeiiim perciilitiir pater iniquiis,

eiim si;i<'li;ii per iiiciriuuiM ripue iiaiiir.i: su i: cl<ri-
et percussioiiis vim senlire coiMcninil plcniniipie iii
laiem ciriicrc, (iiifiii i.iiii cu'|ieiat ptTquasdam ima-
iiliis,ul ucriiis uraiur doior c;iriiis palris, ct per
gtnes \idere, ul sic siiperna scieiuia iiii-iiiisejus ocu-
liliorum pcenas ineiis pairis iiiiqna piiiiialur. Cum
i|u3ienus eis »d uMerniiaiis visioiiem niilla
lis :idcs£el ,

vero iion pirvuli , scd ciiaiii pcrleciiorcs ftiii ex pa •

imago creaia leiopnr.iiilei inicresset. El videriwil

ergo PairesToslameiili Veleris D' uiu, ct umen juxla reiitiim nilpa renuntur, (|iiid aiiiid aperie dalur in-
leiligi, nisi quoil itloruin eli:ini(Xiitas luuiit, qiioriim
Joannis vocem Deum ntmo vidil unquam (Joan. i).
:
1

tl jiixia cjiisdcin Domini vnccm : ^un eniin videbit

lacla seculi suni. Unde
rccle dicitiir Usque ud el :

tertium et quarlam (jeneralionem (Exod. x>. ), eaiii qii;i[M

nie homo, el vivet {Exod. xxxiii),
morlali qiiia iii liac
iiuiiaiiliir lilii parentum vilam pu.ssiinl videre, Usipie
c;irne coiisisteniibus el videri poiest per incin uiu-
scripinm iiiiiicn a;leriiii:iiis. Sin vero a quibnsdam ad eus ultiu exiendilur, qiii vidcrunt quod iiiale se-
queieiilitr.
P'ilcsl in liac adliuc corruptibili caine vivenlibus,
sed tamcn iii;esilm;ibiii viriuie cresi:eiuibiis qnodaiii liecapilulatio. — Quid vero
Moyscs, ut ('l:i- peiivii

conleniplaiioiiis acumine leierna Dei claril;\s videri.

rilatem Domini invmi graiiani
vidciet, diccns : ^'t

aptid te , ostende milii temeiiiisum mnnifeste ( Exud.

Iloc qiioque aii ejnsdein veritaiis seiiienlia non ab- n
xxxiii). Accepit cnim in prasenli coii^iuutii re^pon-
horrel, qiia diciliir ISon en.m videbil me lionio, et
:

vivet (Ibid.), i|iiia quisquis s;ipieiiiiaiii, iiu* Deiis e~t

suiii, quod facieni Diunini vtdeie noii possii , (piani

viilei, linic viue runditits nionliir ne Jaiii tjits ainore

iieino videret et viverci. Qiiid csl ergo,
li(<miiiuin

lenealur. ^ultus qnippe eiim vidit, (|ui adiiuc cariia- fdciem meam videre non poteris, nisi qtiia qnainvis ad
liier vivii, qui:i iieiiio putr-sl ainpiecli Deiun siinnl cl
parililatem angelicain iiumana cli.iin posl lesiirre-
bii^culnm. Qiii enim Deiim v dil, eo ip.si inuritnr, qni
ctioncm nalui'a{)io(icial. utat conleiiiplattdum D<Mim
vel iiitentione cordis vel i lleriu i/peris ali linjus dc-
iiidefessa consiirtiai ?Viderc taiiicii cjits cssciili:iiti
Ifct^tiioiiibiis 10 a menle sep^iratur. [Semo eigo Deuiii
pieiie non pia ne ipsa pcrii clio angclic:!
v;ilct, qu:iiii

in loio vel iutcL^re aiiingil scire, seciindinn Apnsio-

vitlii ei vixit, :«c si apcrte diceieiiir : ^iiHus uiii|uaui
bcum spiritalilur vidil, ct iuuiidu cariialiier vixil.
liitii, qiii ait Pax Dei, qucB exsuperut omiiem sensuin
:

{Philipp. !v), ul Mitiatidias aiKjcloruni. Sola eipiii s lii

UJSCIPUI.US.
iiitegre noia est Triniias, ci liiiinaiiiiaii siiscepi;e,
Q'iid silii viilt qnod Moyses ail ad Doiim : Qiti qu;e ti riia est iii Tiiiiiialc persona. J.iin deintle sc-
reddib iniquitateni pulrum in lilios ac nepoiis, in lertiam qucniibiis vcibis Dei fiMirj; Clirisli Mcciesi:r, qii;e
ei qun.lain (jenerntionem {Exod. xx), nim scripliii«,i inysteriuin ligiiraliim esl. Gcstavii qiiippe Moyscs
sit Qnid en quod intrr vos veniiur piirabolu in pro-
: lypum popiiii Jiittxornin, i:i Cbiistiim postea credi-
Vfrbium istnd in terra hrael? Pulres cnmedernnt uvum lori , ideii ilti dicium csl : C/'m transieio, posUriora
arerbam, el denl>s jHioium oisiupef.cunt. \ ivo cqo mca vidcbis ( l:xd. \ ). Qtiidam bimc sensuin iii
1

(^icil Domiiius, si cni vubis ultra jnovcibium huc ; nonne. Lvangelit» dicuni fuisse cotiip!c:uni, cuin asccndiss-Jt
581 Ql.-ESTlONliS SUfliR LXODIJM. ,si

Jesus in mon'em, qnaiiJo appa.iiii Moyse-;, collo- A priiiiit, iiiiinorlalis mcinoriiB semper viiidiiai»; fioii-
qnens ciim Jcsu, el iueo ibi coaiplelam aimU i^l;»m jeiiiem.
proinissioneni. qiiiiii accepil iii monle Sina, cnm CMMIT XLVI.
(licniin esl Postcriora mea udi /;;s. Viilil erj^o prislo-
:

De propiiiutorio el clierubin.
riora ejiis, iil cst, viiiit •|ii;e iii posierioribiis el iio-
vis-;iniis facia suiit. Qiiod auieiii ait DiMiiiiius ad Jam porro prnpiiiaiori'iin siippr .ircaiii lestamenti
Moy^^en : Esl apnd tnc &tabis siiper pelram
locus ,
pnsiuiii!. idctn ipse Cliiisins iiisiiiiialur, ipn inicr
(Ibid.), el paiiio p'isl Tollum mdnuin meuin el vi-
: ,
Drtiim et bc.miiiem iiiediiis propiii.itor iiiiervenil.

debis posleriora mea (Ibid.), i\\\'v\ ev.hn ex sola lCc- De qiii> dicil Apiisloiiis : Qfcm proposnil fteus pro-
clcsia C3ilii'lica Clirisius ccnspicilur, apud se esse pitiwioneni per fidem in snnrjuine ipsins (R:»n. in).
Jociiin DoM.iiius perliibi t de qno vuleaiur. In pelnm Il(»c pr'ipiliaioriiim arc.e siipiMpiHiiliir, •iiciii ei Chii-
Rloyses poiiimr, ul Pei speeiein c.onieinplelur qnia stiis capnt cst cnjis a dexiris el sini?lris
f;ccle-ii* :

nisi quis fidei soiidilaieni teiiuerit, diviuam pr.cseii- diio clicrubiii coiisisiuiil, esl pleiiiiinb) scien- (pi-.ul

li.Tin iion agiMiScii, de qna sidulil.iie Domiiins Super :

li:j', id esl, dileciio Oei e! pioxiuii, pcr qiiod Douii-

hanc pelrani lediftcabo Eccletium uieam [Mullli. xvi). iiiis osiendiiur nemo eniin piic^l pervenire a.i
;

Deum, nisi er cliarit;ilein. Plenilndo enim tegis rfi-

;

C.\PL'T XLIIi. leciio {Rum. xiii). Alii eadein duo clierubin. diio
De glorificatione Moysi. inleligiini iesi:imeiila , qui pr<>pilialoriuin Dei , id
esl, Cliiisti obiim!irai»t, lenaute pro-
sacraiiienl;i
Qiiod vero, descendente dcnuo Moyse , cum labii-
n plieta : dnoruui ninmaiium coawjsceris. Hi
In nii^dio
lis facies pjus gloiificaia videiiir, sed tamen velaniine
vcrsis viihiliiis se rcs|»ic tin;, duin in spiritali seiisii
lcgitiir, lioc signilicabal iii osiendfrct eam leuein
verliiiilur. 'lunc eiiiin altei alieniin in mcliiis sibi
niyslico es^e velamme operl.im teciamque iiWideli-
coiicoid iiil, el iii (imniliiis reciius consoniiiil. Siqiii-
Imis el occuliam. Sermo quippe lcj^is babci scieuiiai
gloriam sed sccreiam; babei et cornua duoriiiii le-
dom e\ iilro(pie bilcri* oraciiinm vt;l propiiialitriiim
,
le^iiiiit. qiii;i Vcliis et Novum Tebtamciiiiiii! tanquam
stiimeuiorum , quibiis conlra dogni:iia falsitatis iiice-
Chri-tiissaciamcnla liccle^iie sub x'ni;jmaium ligurii
dit armata. Ciim eiiim Moy.^es feKiinr, veiamen est
operiunl.
positHm siiper cor eoriim et maiiifesie dnm legis ct
;

prophelarnm Scripluras pcr niiiii;iiii solidiialem cnr- CAPIJT XLVII.

dis carmdiltT acciniiint liilldrles. Tota f.^cies Mnysi De alture.
qnodam vebmiiiie tegiiur, iia iit non |ossiiil loqtien-
Allare aiilem illnd rorpiis Cbrisii sijjnificabat, sive
les legis glori.iin siisiiiiere ; sid si conversi fiierini ad
oiiiiies saiicios,iii quilnis seioiicr ardot divmilus
Deiim, aiiferiur vei;imcii; dccidtMis liiieia inorieiiir,
iyiiis, cl semper consiimilur c;iio.
vivilicans spirilus vivilicibitiir ( // Cor, iii ). ficveia
ocnlos meos, et considerabo inirabHia dc lege tua {l'sal. CAPUr XLVllI.
cxviii). De niensa.

CAPLT XLIV. Posila voro niensa paeis et fidci, KccIes'flB gesta-

De wdificatione arccB. hnl lypnm, in qtia pasninsir alimenlis Scriplmariim :

, ad ciijus uiiit;itciii cx tolo uihe \ociliiis ap>slo!icis

Jam nunc arcam Domini inspiciamu-,
lesiaiiiciili ti po|>iil'is coiij,'rc^'aMir, S.ilomoiic ilicciiie Sa-
L>ei :

in qiia erant rcposii.ie l:iliul;e lepis. Pcr li.->i!i; inxjie picmin a'di(ic(iiiii sibi do:niim, pnruvil snam mensam,
arcam, qiiam dc li(,'iiis impuiiibilibus Moy-es fabri- misciiil vinum in cralere, cl rebqna {1'rovcrb. ixi,
cavit, Bcclcsi^ Cbristi .sigiiilic;iiiir, :ftdi(i' ata cx om- diceus : Venile el ediic de meis pnnibui (/ti(/.).
liibiis sanclis, inente ei corpore iiiconiiplis, b.ibeii-
libiis eliam imerius duas labiilas lesianienti, id est
CAPLT XL!X.
observaiitiam legis el Evaimclii, iiitiis aiiieni ac ris 1' De candelubro et oteo.
inaiiraliir arca; sic et Lcclesia qiiasi auriim radiare Candelaliriim illud septem calam irum Spiriliis
debei, tam interiiis vitae spiendoie, i|uaiii cxteiius saiicii i^''Sl;tb:it qni scpritoriiii graiia illii-
iiii;'i;iiieiii,
doctriii;e el sapicnu;e clarilaie. Coone aiilciu an- slrat Lccle^iain oiiiiicm, iii uiuiaie (idoi coiisisieu-
reae pcr circiiilnm, el pcr qnatuor anguuis ciua lem. Alii idrm caiMleiabrum Cbrisliim intclligimt,
inirei qui per quatiior angiilos jiibeniur ailjii!i;ii luic gesiaiitcm sepiem Lccle-.ias, iu ijuibus sepiifoniiis
Sigiiilicant, qma iii eo quod JLdiesia pcr qii^iluor Spiiiius sancii sp^ciidore micai. ii dc canildabro
inundi partes dilaiaia leiiditiir, prociil diibio quaiiior fiiiiit ciiiiiiiclori;i, qii;c in bircipe^ nuiicu. antur.
Is;ii;i
sancti Kvangelii libris accincta priedicaliir, qiue la- 1 l b:ec (piid iiii duo tcstamenia iiterpretaii smit,
•nen inira uiiius coroiui' ambitmii, id esl, iiitra ejus- quibiis peccaia purgantur, (pueqiie inler se sancii
<lcm lidei uiiitaiem coiiclijdiiiir ; et veclis qiioque Sp;iit'is imimie sociaiuiir. Extra veluui aiiiem lesii-
«(e li^iiis Setliim fiunt, qui iisdciii ad poriandiim iiioiiii , qiiud oppansum esi, raiidel.ibruiii ardei«
circulis iiiseriinlur quia fories pcrsevcrantcs juc
, pryccipitur, quia oine iillo Veleris i'i;sl;im.'iiti vela-
doclores velul impuiribiba ligna qua;reudi suiil iii- p ,„i„e g.,,,^.,; Spiritus jam verifas luljiet. Oieuin vero,
siriictione s^icrorum voliiminum, scmpcr inli.creiites quod de arboiibiis obvarum suiiiendiiin Deiis p 3e-
saiiclx' licclesi;»; uniiatem (ienuiuieiil, et quasi iii- cepit eanidcm giati;im Spirims sancti osiemlit,
,

iKimissis circiilis aicam porieni ; qui auto qiioqiie babciili-m iii se pacein el misericordiam per Stlva-
jubeiitui' opcriri, ut cum sermone aliis insuiiaiil, loris ailvciitiim, iiiide in cordibus nostris lumcii ve-
ipsi cliam viix- splendore ful|;escaiit. ritatis acce:iditur.

CAPLT XLV. CAPUT L.

Dc nrna nureu, lahulis et virnn. Dc tabernaculo.

In liac lcslamenti arca fuit nnia aurea, labiihc Seqiiitiir nunc figur.i tabeniaculi, qiiod juhenle
qnoqiie et virt;a Aaron. Arca li.cc, ul prneilictum esl, Dommo Moysos f.ibncar.; jubeiur. labei ii'Cuiuiii
Keclesiii est, liabens diias liibulas lapi.lcas, id esi, liuc pt-r allegoriam Lcclisia csi, in lnij is vii.i; eremo
diipbiis leslamenli pcipelu;im lirmiiaicni : uriiain constilula. be qoo l's.dmista ail (Juoniam abscondit
:

qiioijue auieam, Ciiriieiii inleilig inus Ci.ri>li piir;im me in tubirnuCii) suo in di' mnlnrum {Vsal. w^\).
al>|Ui; sinceram, (|ua: icconiiiiiiiii sc iiiiiim» peipc- Variis i;4iiiir spccicim^ iiisii iiitiir l;ibcriia'-uliiin ,

tuaj conserval
divinit;itis et aii;;clici iliiiis |i:iiiis
,
p:iitiiii pretiosis, pariim v.limibus. Per(|U()l iiion-
pcieiini;m el cccicsiem ^eiii dulccdinciii. Neciioii btr.iluj ;ilios anc.os, ;ib(is esse peccalores iii Lc-
;

t liaiii virj;a Aaioii, id ci>i, (jusiicm siiiiimi vernpic cic.^ia. lidcb s .•.iilciii o i.nes, el iiitra curpus Eccle-
poiitil iis itobin JebU Clirisli saluiarc vcXiUiim cx- si.L- coii-iiiu!cs, iiibdo'cs vcio cxira sinum collocu-
 ;

3«3 I^ED^E VLlNEUAmUS OrP. PAliS II. SECT. H. — DUBIA ET SPUmA, 3S4
|o8. Ipsum nnlem iDhernaiMilnm lypo Ecclesi;p, cinii in A donaria nd conslruciinnem laliernaciili, iuxl.i qiiod
(iort'1 , cidiimnas ejtis qtiaiuor riiinlari argenioas scripliim egl Aurinn el arqenlum, ws, lapides ])re~
:

Dominiis jiiliet. Coluion:^; isin» qtialuor evangelisn; tiosi (Exod. xxv), Tiinc pnpiercn bifssum, coccutn,
siinl, sancipo (irmit;ile btlei solidaii. Arjjcitiee aiiiem fiiinciiithum, et p>irpnram; pelles eiiam arietum ru-
dicunlur propier diviui eloqnii clariiiie.Mi. nariim bricalns, et pelle^ hnacinlliinnn ; sed fl liffua impulri-
foliitnnartiiit b:ises propbiM;R suiit, qni siio geslamine bitia. pilo» quoque caprurum ad construciiouem Inber-
slnicturim poriaiil Ecclesi.T. Sitpra (iriiiamcnluin ntifuli {Ibid.), sp<\ el qniiJiiiiid in ciilluni ei :id vesles
eoiin propbeiaruin evaitgelisinR rolloc;tnl E«>clesiain, snnclas iiccessnriiiin erat, viri cnm iiuilieribiis pr;K-
ciMiimqiie aticlorilaie ev:iit}ielioaiii (iilem conlir- lnicninl Armillas et inaures, el annulos, el dextera-
:

innni. Ca(>ii; anlem coluiiiiiarttin aiirenm, illc est, /j(7, omni' vns aureuin in donaria Domini separatum.
(!.' tiiio ilicii Aposluliis : Qnia caput viri Chrislus est Si qiiis liahuil hifacinthum, purpuram , coccum bis
(1 Cor. xi). tinclum, bii^sum, et pilos cnprnrum (Kxod. xxxv).
CXPIIT U. Fiiiur;» iimnie prioris labernaciili Erciosie lypiis esl.

De coluniuis et basibus, el c((p'iula.

Per \y.vc ilnqiie iniinera sigiiincanlnr nierilnruin
(loiia , qiiiiiiis onialiir l^-cclesia. Fides cjns auro
Iiitpriiii (M tabtilas tleauralas erigi pr;ecipil, et
c 'nip;»r;iUir, serino prat><iicalioiiis argenli». Quod
piTimdi partim bases arpcnleas jiiliei. Qtiid eitiin per
vero inornamenio, sive lalieniaculo nccessaria sui»',
lalmlas, nisi dnrlores el apnslnli exiensa iii miindiim
viri (um miilieribus prxbent, hoc signiflcal, qiiia
prnfdic.iiioiie ililalaii? Ouiil per bases :irgeiiteas, iiilra Kcclesiain virluics foniiiin, quoe per viros
iiisi, ut pr.TiIiciiim p.si. propliel:r igiiaiitiir, qiii
p exprimunliir, exigiia opera inOrmoruin, qiine per
mper ioipositas laliiilas firmi ac fusiles siistincniur,
iniiliercs inlittianiiir . omnia locuni inveniuiil, qua
qiiia aposiolortm et docionim viia, diim eoriim ad itsiis snnci;p. flBdiiicaiionis accipiiinlur, Coliaiio
pr.-ptlicatione iiislriiiltir. eoruiii aticlorilale sotida- vero ips:» iioii lit iiecessiiaie, sed .'•ponte, quia lides
tnr. Unde ei coiijiiuct;cbascs .singuiis tabiilis
Lin.ne spoiilaiiea esl. Nam pcr annillas, qii.t; lacerlos
s!tppo:iiinttir, qma
propbeia? sancti in vcrbis
tliim astrini^iiitt, pr:rposit'>ruiu vnlde lal)oraniiuui opera
.stiis de Mediaioris Im arnaliont; concordaiil, subic- dcmoiisiraiilur. Per inaures subditoriiin olied eiitia
qufnies praf'dicalor''s Rcclcsi.-e indi/bitanler .Tilili- expritiiidir. Per aiinulos siguaculiiin secrelorum
«•ai!i ;
ei cnm
'•emeiipsis nnn disi rcpanl, illos in
in
ostendiliir. Uodc
qunBdani miiius iiiteUigentiiini
ei
se robu-lijs nginit. Undc et bene pellt^s ariettim occultaiiles si^naciilo recoiiduiit duciores,
({iiasi sii!)
/
siibjecit, III pcr arieles duces pr.nepositosqiie Eccle-
ne iiidignis quilMisque Dei sacraiiienla credaitlur.
sanim osicndprel; qiii (|uia deservire ctiris lcmpo- Udde ct jiistiK txlatur, ei dicit In corde meo ab- :

ralihiis non limcnt, oporloi ut ieiil:itio(ium ven- xcondi eioquia tna, ul uon peccem libi (Psul. cxmii).
los el jdiivias de bujiis immdi contrarietatibus por-
Porro per dextraMa opera boiia t?t dextera coinme-
leiit, iit bi (|iii inlra Ecclesiam spiriialiter qua''i moraniiir. Per vas aiireiim, in dimaria Domini sepa-
by.-.sus et byacintlnis el iuirpura
securi iii- fiil^'enl, ralum, divinilatis iiilelligeulia accipiliir. Qu.v tanto
lerius rcsplendHanl, diim pr:p(iosili et reciorcs eo-
ab iiilirmoruin amore disjungitur, i|uanlo ad ea sota
riiiu coiiira procetlas ei turbinei sreculi (oris labo-
qu;e lerrena siint a niandato sul)lev:iiur. Porro per
ranl. hy;icintlinm spcs coelesliiim prxmiorum ostendiiur
CAPUT Lll. per purpuram cruor :ic toierantia passionuin, amore
f%
De oppanto velo in medio tabernncuU. ^ venui pcrpeiui exhibiia dcclaraliir. Per bis tiiicium
Qiiod vero inedio lalicrnaculi veliim exlenditur,
in Cdccuiii cbarilas (lemon>iralur, qux perfeclione sul
et cxieriornm pars ab inleriore sepacitiir, illud sig- bis tingitur, qui a Dei el proximi diieclione dricora-
nilical, qiiod iiimic populns Erclesi:i» ea qiije pro- tur. I'er byssuui inimaciilala carnis incorruplio et
missa Miiit. vcl opp;insa, qiiou.sqne adveiiijiil. viilere splendidissimus sanctiinoiiiae candor 4istendilur.
iioii liceai. Sic eniui et Aposiolus ait Nunc videmnt :
Hyssus eniiti linum csl canitidum. Per pihis aiiiem
per speruhim el in wwqmnte, lunc autem facie ad fa- caprarum, ex quibiis cilicinruin asperiias le^itur,
ciem (I Cor. xiii). Quaiidiii igilur in hoc niumlo diira poenilentiui! arUiciio desigiiaiur. Diirn igitur
sniniis, laiKjuam pcr spcciiluni veriialem videmiis, alii per armiiias et annulos forii uiagisterio exer-
posiii qiinsi in sanci:t, noiiduin pcrvcnieiites centur, alii er iiiaures ct dexiralia devotam au-
|
ad san-
cia sancioruin. Sancta eiiiiii essc possunt ea quac in diendi obedientitm, rcctamquc operatioiiein exlii-
pr^spuii babere sanciam bcnl, aiii por vas aureuiu preclaram sublilioreniqu(i
s.Tciilo conversalionem
possiint; saiici.i vero s;tnclorum. in qiia seinel lan- Di^i intfllixuntiam teneiit, alii per liyaciiiibuin, pur-

luminodo iniraiiir, ad coeliim qtiippe cst transeun- puram cl coccuin, audila coilcslia sperare, credt^re,
dum, tibi est propitiatorium ei ctienibin, ubi et amare non desiuiiiit, ctiam qu;i; adbiic sublitiord
nniiidis corde apparere poierit Deus. In qua lamen inietleciu iniiiime cognoscunl. Alii per byssiiui in-
tonvcrsaiiooe constiliiii, non siiie adjuiorio Spiniiis corriiptiiine>n caruis oireruiit. Aiii per caprariiiu pi-

saiicti consisiimus. Ilabcmiis eniiti ex uno Spirilus los dcplorant asjiere, quod libenier admiseruiit. Eccc

paiicli fonie sepieiu lucernas, qii:H itluininent popu- cx laiila diversitate Ofteruni iinum conficiiur laber-
iiim Dei, id est, seiilemplicem Domini gratiam mis-
D naciilum, sicnt ex diverso puivere uiius coinpingiiur
sani in iiniverso orbe terrariiin, (jiiae populos Eccle- tiTr.t; globus infiisioiie sancii Spiritus irrigatus. J:tin

ki.v. fiilgore saiicii Spirilns liiversa cliarismatum cla-

porro ligiia Seihim impulnbitia onines saucii inlel*
litaie illtistral. Potest qiiidem lioc oppansum velum, menie el corpore iiicorrupti ; m^que enini
ii;;iinlur,

qiiod partem tabernaculi iiiterioris occuliabal, iic pcreiinies, sed permaiienles .Tterni. Lafiides
s:eciilo

proS|iicereiiiur itlnc reposiia, tempus illiid sigiiilicari quoquc pretiosi, cotiressores, aposloti , sacerdotes,
qiiod (iiii sult leye, qui:i qn.-c lex el propheue ceci- omuesque jusii, qiios ciiain tapides vivus bealus
neriinl occnlla eraui ; ct inicrjoclo velainiiie, videri Petnis Apiislolus dicil : ('/ titis, inquit, tapides vivi,
iion itoicraiti, scd po£ieai|iiaiii Clirislus adveniens, cocsdi/icali in lemplo Dei omiiia
(l^ctr. ii). Ilaec igilur

lempore passionis, veluni illud a siimmo iisqiie deor- f.fTeruiitur in DtM, ul oullus desperet
labern:ir.ulii

siim disrupit, omnia illa i|uxanica er:inl occulta per saliiteiii, ofTert ei alius auriim, scnsuiii ; alins ar;;cii-

. Domini p.tssioiiem ad iiosiram (idcm siint rcvelata,

tum , elo()iiiiim ; aliiis vocem a-ns, sicque liuiit
diccnte Apostolo Nobis auiem revelnvil Deus pcr
:
multa iii l:ibernaculii. Mensa scilicei ei candolabrum,
spiritum svuni, quia s: irilus oninia scrulatur, et ea atiare, coliiitiii;!', bases, l:ibul:e, crateres, scyplii,
quce sunl alla Dei (/ C.or. ii). tliuribiila, pliiilnR, ninriarioia, et eiiitiiicioria, paxil-
li, (juibus diversitatibus lota ilta tabenia-
leiiioria,
CAPUi LIII.
cnli, tcclcsiae pulcbriliido distinguiiur. Nain
id est.
De diversis donariis ad conshuciionem labernaculi. laberiiaciiliim Eccicsia esl, in qua vbl n!ens:i, iil esl,
Otlerunlur ^utcm uuo siudio, ct laincii diversa Uiiilas lidci ; vct ccrie Scii{)tura sacra, qua uuiversi
m Ql!.'t3TiONES SlPMIl EXOiiUM. 586
fideles spiiiiali ciiio pascimhir. Cmdclaliruin qiinqiie A i*1 esl Sficerilolalem lineam , Incarnaiionem ChrisH
rtun septem liicernis Cilirisliis esl »;iim s.eplein Kc- accipidiii*, qu«B de lerra e.st, et signilicalur in p.di-
cli!siis. Kmuncloria qiioiiue cjiis, lioc esl, geininnm bns. Linum enim de lerra orilur, cidariin suner caput
iesi:imentnm ; el colnmna;, dociores sancli, lirmitale ejiis , iaininam , spicnlnrein diviniialis
et aiircam
Tidei snlid.iii ; nec iion et linsi'S, id esi, proplieire iiileliigimus, ut nos i|nidem seciindun hoiiiiiem po-
sno fuiid:iniiiie sirncliiram gestniucs Ecclesir-. Ibi dere secnnilum Uciim cid:iri ornaii csse vidtTtmiir.
,

eiiam el lalmlae, apnsloli, pr.i-diraiionis lidei dilaiaii. Feminalia vero iila (|iioe indtiii , raslitatem corporis
Tenioria, praiposili videlicet el prredic.aiores, qiii Cliiisli el iniegritatem oslendit. Cinguln n veroitlnd,
slriciins laborant ronlra liujiis snpculi iiirbiiies. Siint quo saccnloiale pecliis aslringitur, cliorni sancioruui
ibi cl crateros, id csl, distribiiliones hoininuni. Siint vel concordia ligiirainr, (iiii in iinllaie fidci Chrisliiin
et p.ixiili, iioe csi, principes Ecciesia', in qnilins amplecliiniur lunica autem illa Saluris , a capite
;

pende.nt omnia genera popnloruni qiiasi vasoruin. nM]iie ad planias dimissa , eadem Ecclesia Clirisli
Scyphi qiioqiie, dorlriiiie eloquia, sive seusiis; nec iisqiie aii linein lemporiiin pennaiisiira. II «c vesiis

iion el Ihuribiila, virinlcs scilicel opernm, vcl ora- totu sit liyaciiilhiiia. Ilyaeiiittius eniin aerio colore
lionessancionim, quibus odor suavilalis ascendil rcsplendel, scilicel, iit omnis Ecclesia , qme .snrsuni
ad Dominum. IMiialai qu.>que, aposloli el doctorcs, siint , aJ amorcin CGeiestiiiin siirgat.
sapial , ct lota
pleiii vilalibns aquis. Ibi lilia, virginilalis candor, Mala aiiiem piinica in inferionbns posita ejusdein
sive monariola, laboruni p:issioniinii|ue loieranti:e, Ecclesiae u.iiialem declarant. Nani sicni in maio pu-
qnibiis inorlifKanlur menibr.i poeiiientium. Ei hae iiico uno exierius coriice mulla interiiis grana mn-

quidem speciesdispen^ialitniesqiie doiiornm snni di- n ninnliir, sic in numer<» sanclae Eccle.sia; populos uni-
visa? per Spiiiluiii sanclnni lideliliU'^, ut in sin;;iiiis las lidei c.oniegit, (juos inius diversilus merilonim
disiribiuionibus perrecn:m Clirisli tabcrnaculiint tegit. Tiiitiniiabui:) vero inier iiiaia granala tesiimo-
cnnslrnalur, iii quibus habilal Deus in medio ^aii- iii:i consonanita, proplielix inieiiiguiiliir, el dociore-i
cloruni. s:iiicti iii incdio t.cciesise collocati qiiorum lingua ,

C.\PUT LIV. doolrina^ scienlia resonal. Tatigit mrasque acies lin-

liiinaliiili, id esi, ..arie.s Legis ei Evan:^elii. (jjec autein
De ungiienlo quo perungiiur tabermculum.
tinliniiabiiia in exlreino vestimeiito sunt posita , iil-
Porro nngiientum quo peniiigitnr tabern:<ciiliim circo et de line muiidi, el de vtta lulura dispuiantes,
clirisina esl, quo ungilur populus lidelis in Ecciesia, iinnqnam sileini. Superhumeralc auiem , paliiiiui
in qnilnis dir.nitas tanquaoi in tabernuculo iinbiial. Salvaioris potesiaiem et regnuin, siciii scri-
iiisiiii);it
Potesi qiiidein nngnentnin lioc inleliigi etiam viriiitcs pium est Principuius ejus supcr liumeros ejus (Isai.
:

sancioruin, sive odor jnsliti.e l<'iige lalei|iic diflusii.t. i\). Diios aiitcin lapides Sinaragdini insnper liumc-
De qiio dicil Ap"Slolii> Deo aiitein graiuis^ qui iriuin-
:
raii a dexteru et laiva positi, diio sini populi, genlilis
phal uos iu Clirisio Jesu, et odortm justUiw suce viani- dcxter ei Juda.'us, qni ruil aliqiando de\ter, sinixier
ieiiai per nos (U Cor. ii). esi. Ilabentcs iii sesculpi:! noinioa diiodeciin patriar-

CAPUT LV. charuin , id cst , ad im t.'^aiium vita,* evempiu sa*)-

Cloruin Aposlolorum. Alii eosdem lapides diios dno
De incenso composito. lestamenla dixerunt, sive liiieram ei ^piriiuin , iii
liirensiim auieni qiind ex <|(ialiior odorntissiniis ~, quibus leneiitiir legis nniveisa niysleri:). In dextera
~^
gcneribus in niaxiniaiii snblilitaleiM comniiiiulis id , spiritus , iii laiv:> liitera. Uailomle voro pectori sii-
i-si, slacie, onyclic galbano ei ihure componiiur.
, perpositiini, qiiuierno lapiiliini urdiue d stiiicliim,
Il:ec in lormu or:iiioiinin tidelium constilnla bt-aii sennunem liguiul evangelicum ]iii quadniplicalo ,

Joannis Apoculyisis osiendit El illi quuiem v ginli

: ordiiie veritalem lidei nobis ct dociriii un Trinitatis
qua:uor seniores piociderunl anie agnum , habemes expoiiit , cui conveinl iu geinini^ a|)ost .|<cus seniio
unusqnitque ciiharas el phialas aurcas, pleiias incenso, lain virinte, quain numeio IIoc auiem r.il onale dii-
qua sunl orattoiies sancioruin{Apoc. v). Qiiani|iiani et plex e.st , qiiia ev.mgeiicj; dociiiii% scientii; do-
speciem qiiatuor elcnienioruin lioniin (jnaluor odO' clrina scieiilia operia esi el absc nidiia , simpiex el
ruin natnrx signiiicaie videanlur, ul liius, quud per- inysiica. Item idein sacerdos Clnisliis, non iiiciii^nie
Inciduni esl, aeii comparelur ; slucten vero aquis ; iiiierprciutur in membris suis , el muximc in poiiii-
galbaniis el onyx lerrje, aique igni ; ut per ba^c iice, qui moiaiur in sanctis, pru
et olTori victiinam
omniiim qnx in loelo el iiiria coelum, et in teira cl populo cariiis sacio ordioe conli-
imiuaciil.iii agiii,
in uquis smri, placituin Deo iiicensuin sit, iiic crea- cieiis. IViino eiiiin qiiol in A iron pectore ralionale
tura: lauiiis oraiio. Sanguis aiiiem iile , qiio Moy^es judicii vitiis iigantibiis iiiipriniiliir signilicat iit sa- ,

popnlum aspeigit ac pnrilicat , ei labernaculuiii te- cerdotale cor iiequa']uam cii^iialioncs flu.\ai possi-
siameiiti, omniaque qii:e in eo erant, diceiis : San' deuiit, sed ratio sola consiriogal, qiiod eliam ralio-
guts hic sanguis lcslameuti (Kxod. xxiv), mirilice Do- iiali vjgilanier adjiiiigitiir, ut doodecim iiairiarciiaruni
iiiini Jesu sangnineni prx'dicare iiioiislratnr , quo noniina describantur. Scnpios eteiiiin saiiclos Paires
oinnium crcdenlinm corda purganlur ,
.
qiio
.
lides Ec- semper iii pectore lerre dcbeni , quoriim exempia
clesia) signaliir, quo omiiis populus , id est , Clirisli I) nniiari iioii cesset ; el quod in utroque buinero sa-
corpus uitinis tabeniaculi sanciiiicalur , diceiite Do- cerdos veiamine siiperhuincruiis a-Niringinir, ut con-
niino discipulis: Hic esl sangiiis meus iiovi testamenli, tra adversa ac pruspera vutuiuin scniper oiiiimenio
qui pro muitis elfuudeiur {ilaic. \i\) , ad im|i)eiidiiin niiiniaiur. El qiiod supi liiuiiicrale ex auro et liya-
111 vcritaie id quud per Moysen hierat ostensiim iii cinliio ct purpura bis iIhcIo cocco cI torla lieri bysso
iuiaguie. p.aecipi.ur ,
qiiantiiin fe:icordos ciaresceie viiiiuuni
CAPCT LVJ. disersilaie dcbe.ii denionstiuiur. In saceidolis quippe
iiabilu juriim liiigel, duin iiilellecln sapienlibe cnii-
De vesle ponlificis.
cat, cui hyacinliias, qui acrio coloie rcsplendei, .id-
Jam nunc indumenla pontiiicis qua: siiit ,
qii.ieqiie jniigitur, scilicci , ui oiniie quoilqtiod Iractat , ad
potius sigiiiiicenl , denionsiruiiduin esi. Sacerdolcm aiiioicm coeloslium siirgai. Iliiic adiiiisceiur reg.ilis
auiem .Aaron illiim signiiicari, ad (|iieiii (liiiinr tu : piirjiura , nt suggesiiones viiiuiuiii veiuli ex pole-
es iacerdos m
(Elemwu secunduin nrdinem Mrlchisedech stale re^ia conipriinal. Cocciis quoque bts liiictus
(Psal. cix)- Vesiis ejusdem sacetdoiis Ecde^ia est , ipsius supcrliuinciaii adjuiigiiiir , iil aiite iiiieini ju-
de qiia dicit Apostolus : Vl exhibcrel sibi glonosuni dicis ocuios omniuni virliilum l'Oiia ex cliaril:ite ile-
Ecclesiiiiii, noii linbentein muculam iiui rnyum [Lphes. (Oieiiliir, quia cbarilas , qu.e in liileciione Dei ci
\ ) (^uatuor cdlores, ex quibus veslis ejiis coiiiexitur, pro.vimi peiidei, (pi:isi ex duplici liiiciuru relulgei ,
ineiitorum esl diversii:is, qiix iiiira sanclam Eccle- ciii bis liiicio cocco lorla byssiis iidjuiigiliir. De tcrra

&ia'n III Clii i>ii corpore rulilai. Pudercni uiitcm iilam, ciiiiii byssus iiitenlc s[iccie oiilnr, jicr quod caiidciis
 Di:n.r. viM;ri\i]ii.is ('PP. r.\RS ii. sect. u. — DuniA et spuria. 5^3

d«»cor Dimiililix ci.rporalis r..'.slilns iJesi^nanir : .'iire A spiritale saciidcinni "frerafiiiis, id ea , hiimilitateiu
videlicPl loila jiulcliriluilino >.ii|ierliii(ner;ili iiuipili- airiiiiaruin iKislrarnrn, (\{\:v. snnt vt^iie liostie , siciil
lui (inia liiiic
. 'SSiinoii a aii peik-ciuin nitiiitiiii^e
i scripttiiii e^l S;ta-^jiriHin Deo spirilUi loulribulnliis
:

randorcm liueiiiir, tnni \u-v ;il>>:liiieiiti;iin caro ;>fi1i- {Psul. i.i. liluil aiilein ipui.i semel iii afiiio pomil^ex,
gaur. ^iquiiieiii ei b.ilie-» i.rrcmgitiir per (}n<)ii re- relicta pt.pul'!, sanctoruin ,
ii:.;roiiiebaliir iii sajicta
,

nuii inteiiliva ei in.xnrii libiiliinim nii^lriiigaiiUir. u!ii trai propiliaun luin, sigiiific:!l pfiiilificeiii nostniin

lalicniioiiium .Hilcm s:i(e:.1<>s iiigreiti-ns , in inii.ca DiMnimini Jesuiii Cliiisiiiiii, (|ui in c;irne posiius per
li!iiiiiii;iltiiii3 aiiiiiilnr, isl vuicliccl voces prKdicaiiO- totum aniium cral cum popiil» aiiniim ilium, de (]uo
liis liabeat svpcrni iii>| ecioris juiliciiini ex si- ipse dici! EvatiQelizaie puupcribu.^i miiit uie el vo- ,
, in' :

lenlio olT Dilat. M;ila i|iiUi|ue piinica liiiliiiiiaiiiilis care annuni (tonxni (uceplnni , rl dieni propiliationis
Ci iijiiiigiiiiiur, ui iicr jn» dociriiiani (i^lei iiiiiljs cle-
' ( Luc. IV ). Isie
eigii sciiici in ainio iii die propilia-
.Mi:iii>!iir. QikkI aiileiii in priiii:i parie (al>einic<ill tioiiis iiitrai iii siniiia •;«ncloriiin ,
lOinpleia
, id est

(im.li lie sacerilos ad iniinoiaiKla-. iioslias inlroiiiat ,

dispeiisalinne penelravii ca-bis intrans ad P.ilrem,
,

iii!>!aiiiia tiobiS i|niilitliaiia pia^cipiiur. tit ab iiuc inCJ ui eiiin propiliiiiii liiiur.ino {^eneii lacial , el exorel
iiIji popiil.is Uii coeifsiibiis vocibus eruililur niin- , pro oiniiibiis in se crcdenlibui.
quaii! abs..ciJa!iius, seti (|uoliclic coiilessionis el iaudis

OU.EST10NES SLPER LEVITICUM.

CAPLT PRIMIjM. n iin.igincm pnssionis Clirisii praefereliat. Nam post-
qnani ipse obiaius esl omiies liosli.x cessaveriinl ,
,

De quatuor generibui principal.um oblalionum. qii;e iii lypo vei iiiiiiira ejnsdeia pra;cesscraiil, (ign-
rantcs iiiid saciiiiciuin, qiio;l uiiu.s et verus Sacerdos
In exordio Leviiici (jiialuor genera principnliiim «iiitiiiit Mediator l*ei el boininuiii, cui s;icrificii pro-

oblaiiomini describuiiiin' , quoi m (idoreni siiavitaiis ini.-isas figuras in viciimis aniinaliuin celelirare aiiie
Doiiiiiio odcrri jubcnliir, \tl es^l, priinum , vituius de oporiehat ,
prop'er mimdaiionem fulur;im carnis el
antieiitis s;ite rrtcola secuiiduin, agiiii? de ovibiis; :
sancuinis, per >|uam uiiam viiiimam fierei remissio
terliuin, lurltir ct coluiiiba ; quartu.n, similago coii- peccaiiirtim , de carne et saiigiiine coiilractoitiin ,
spersa azyma, oieo uncl:i, ei clilano cocia. lielinua qii:i- rcgiiwiii Dei non posscderunt (/ Cor. xv ), qiti.i

auiem s;icii(icia pro (inaiiiainm causarum ler^ona e.idem siibslanlia corptiralis iu coeleslem commula-
popiiii ofrcrebaiiliir. Priiiium iiaqtie sacrificium vi- liitur qualitalcm. Ipse eniin iii vitiiio pnipier virintein
luium ex ariiieiitis Clinsiuni dcmoiiStrnt, ex patriar- criicis olTeiebatur ; ipse in agno , propier innocen-
cliarum progeiiie dtsceiiiietileiii liic aratro criicis ;
tiam i:i nriele propter pnncipatuin ; in liirco,
;
pro-
sua- terraiii camis iui.HiiaJ e:loiiiiiit , aiquc Spiiiius pler siniilitudinemcariiis peccaii, iit ife peccaio daiii-

fe.Tncti seincii virliiiiim Iriigo dit^ivit. Isle viliilus sine iiaret pecc:itum (fttim. viii); iii tiirline, el coiuiiiba,
maciila esl, qtiia sinc pecc;ito ad passioiiem diicilur. pioplcr Denm hoinir;em , quia MediatDr Dei el lio-
Ofierlur auiem noii m
lalieniaculo , hcd ad ostiuin minis in (inaruiii suiislantiaruin coiijiinciioiie osien-
ejus, quia exira castra passns est Clirilus, Per filios debaiur. Porro in siiniiagiiiis coiHpersione creden-
.'iuiem .Aaron sacerdoiis dfTertur .-aiguis ejus (juod ,
tiiiin , per aipiam liaptisniatis coilet uim Ecclesiam ,
P
de .Aiina el fiaipba .nleliigiiur, quia coiisilium facien- <p!;K corpiis tslCliristi, peispicue ileiiionslr.ibat. Nos
tcs eflbderunt saiiguiReni Cbrsii. Secumla liosiia de auu-iii m(ir.i'iler tnuinis i)eo vitulum olierimus, cuiii
(ivibos , agiius oblatus idcm Ciiri^tiis propier iniio- cariiis supeibiam viiicimus agnum, cuin iiraiiona- ;

ceiiliam fignr.iiur. Hic e^t agi;iis qni apud Isaiam in biies mi'tus et iiisifienles coirigiiiius ; el hxduni ,
saciificium ;iddiiCiliir, et 2 Joaniie oniinlius demon- diim lasciviam giiperaiiius cclumbam, dum siiiipii-
;

Str.tiir Ecce Aqnui Uei

: cccr qui lollil pcccalum , (iiaieni meiiiis osteiidimus tcrtuiem, dum cariiis ;

luundi [Joun. 1). liciie cr^o io sacrificio agiius ofier- !.ervaiiins caMitaiem pane-i azymos , diim non iii
;

lur, ul iiiii()ceiili;e et pai.sioiiis Cbrisli figiira demou- fermeiilo maliiia;, sed in azyinis siucerilalis el veri-
fcirarciur. liene ct ii.eiJiis qtiia pcr ejus moiieii: au- latis ambuiaiiius (i Cor, v).
ctor pi-ccati tiiabolus iiguiiscilur jiiguiatus. leriium
CAPiiT ni.
sacriliciiiiii dicitnr lurlur el coiumba tiiriurem car- ;

iitiii Cbr!>li niaiiileslum csl esse, Sab.mone dicente: De igne sacrificii.

.Spec:0>,(C (;tna' tvon iicul lurlur Canl. ). Ctdumba

( 1 Ignis in sacrificio id significaliat, velut absorbens
Spirilus sancti ligtiram iialitire Joaiines Baptsia de- mortein vicioria (I Cor. xv). lu eo auieMi populo hiec
clai:ii, dicei.s : buper tjueni videm SpiTtlum "iavciuin riie celebr;ita sunl cujus regiiuin el sacerdi«iiuiii
,

ilef^cenilenlini i,icvi coluiubatn , luc est ftlius nwus propiielia erat veniuri regis el sacerdolis, ad regeii-
( Maiili. iii ), ac (ler lioc. turturim ei columbam , id tios ci cttiigregaiidos fideles in omnibus gentibus, el
ebl, Cbrisli Spiritu >aiicio socialum per iny-
carncm introduceiidiS iii reguuin cci^lorum nd sacrariimi ,

sieiium passiciiis, saciificium [^eo iii odorcm suavi- an<:elorum, et ad vitam a-ternam. Iliijus iiai{ue veri
laiis. Isla iria sacrilicia oflert lion^), id est, Clirisius D .sacrificii siciit religi.'Sa sacramenla Hebnei ceiebra-
Jesiis. yiiarium aiiiein ;<iiim:i ofieii, id esl, Lcciesia veruiit, ita sacrib ga iniunmeiila pagaiii, qujc iiniiio-
ofleil &a( riliciuii! de simiia, Lcclesi;e cailioiicic ligu- lanl geiilcs, til ait Apostolus Dwinunibui iiutnoiant^ :

ram proiiunlians ,
ex coiivenienlibus mi^mbris
qiia: el non Deo. Ainiqiia eiiim res est ei piM'iiuiiti:itiva ,

<|uasi simila e\ muliis ciedcntitim graiiis collecia iiniiioiatio saiiginiiis, luiurain passionem Medialoris
€sl, et lcg s et Evai'geliorum inola inler liiieraiii el ab inilio gfiieii-. buiiiani lcsliiicaiis. llanc enim pri-
Spirilum tepaial, |ier a(piani bai.lisinatis adiifiaiani, tiuis .Abel obiiilisse, iu sacns tiiieiis iinenitur.
chiisniatis oleo peniiiciain, .^ancti St-iritus igiieso^i-
CAPUT IV.
dalam, per buniililaicm ^tpirilus Deo placens eirecia.
Il.e siMil quaMK
obiat^ones , ciiadriloimciii
r t.liri^ii
Quod tnel in Dei sacrificio tion offeralur.

«l ttclesia; liainium deniciisir;ii.lcs. Qtiiid nu'i in Dei s;icriiicium iion ofTeriur, iiidicni
CAPl l i!.
aptid Deum niliil volopiuosum niiiil siImvc Iiiijus
,

niiiiidi pi;icere, niiiiiqiiod non liabeat inordatitaiis

De /?;/!(.' ;s h.Oitiarinn.
alitpiiil vi-riiali lore acct pium. Uiide et Pasciia cuiii
llosii..rui!i divctsilaies r xsCiUiiur ,
quarum iyjus air.ariiiidinibus inandccatur.
 :

Zm QUiESTlONKS SUPl-.U LEVmiXM 390

CAru r V. A igiie nns Onmiiius Je^os scmpcr inrondel, iit illuini-

Quod sul in omnibus sacrificiis admisceatur. iieuiur iu seiisibiis, nc tlai:riviitir in viiiis.

r ci)i)lr;n'ii) ndinisoeri \n nmnihiis sacrificiis sa! CAPUT IX.

jiil>e'«r , seilicci nl omnia qti.ii aii Clirisli linnDrein De diicrclioiie riborum.

oireriinus sal r:>tinnis ac disrreliunis seinper ac- Nunc aiilem de di-croiinue cibnrnm, nhi \qx ds
cipiaiil. miinilis et iiiiiiitiiidis qiinp fam nnimaiia ad esuiu
CAPUT VI. quasi mtiinla coiicis-sii, qmd im veri; iiilcidixit quasi
Quod in sacrificiis oleum offeralur.
nnii iiiuiid;). Primum ciiim scieiidum cst (|itid |iii<l :i
Oco iiisliliitiim est miiiiiiiini c^se, ot in i(isa iiistilu-
Qiind vfr» in saciilicio olpmn nfTen^l^atiir , siiini-
linnis aiiclont.iie pitr^nliiiii, Onid orgo est iii adim:»-
fic^l, iit qiiiitiiniil a(i cnliiiin Ciirisli , el ilevnlionem
libus ? Igilur inorcs piiit;iiiiiiir limnani, et aciiis el
sancioriim imponiuniis , lotiini ciim liilaiilale facii- vouiil.ties, ex qnibtis ip-i liiidl muiidi et immiiihli.
miis: iVi//j/, ni ftit Apnsioliis, ex Irisiiixa nui ifPtSisJ- H;pc iiaqiie niuiida esst^ dicil Omne, inqiiil. quod luibet
:

late, hilarem cnim dalorem diligil Deus (II Cor. ix). divisam unqnlam, el rinmnnt in pncoribus, comedetis
(Heum veri» liilaiiuiem signiliijt, siciil scriplum esi {Lfvit. xi). yiind ciim diccret, noii pecora, sed mores
Ijt cxliUurel faciem ejus in oleo {I*sal. ciii). liominum di-ccruebat. Deiii |iie lii bnuiines niundi
CAPUT V![. snnl, qni riimioanl, qtii iu ore .«.emiier ponant (|ii;jsi
De sacrificio ejus qui sar.ramenlum prolulit, cibum (liviiia prTcepla. tii ei uii!;;iilani 'iridiiul, qina
abiulionem. dtio lestamenl.i Leuis ci Evangcboruiu cicdiintes, se
el B finiio passii iiinncciili,« jtisliliacque viiani conliciunt.
De e.n aiUem qni juramenlnm obtnlil, iil vel inalc
Ilcni Jiid.ei MiHiiiiant <|iiidom verlra Legis, S(,'d ungii-
vcl bcne <iui(l f:icerol, ai()ue lioc i|isum (thliviciiu!
l.im non liiidunt, Imc est. quod nec duo tesiamenia
innsi endii, dicilur: Offerat agnumde gregibns, siie
rccipiiinl, nec iii P;itreni el Filiiim lidei suae gressus
cainam, orabitque pro eo ^accrdos, et pro peccato ejus. Rlaitiuiit piopterea immondi liabenliir. Ibiorelici
,
Sin autem non polerii offerre pecus, offeral duos luriu- «iuoipie licet uiigiilani riiidtiiil, in P.itrem et Filiuiu
res, vel t/uo.s pullos columbarum : unum pro peccaio ,
credeuies, ct duo teslam'-nta rccipientes, sed quia
^t alleruin in itoiotaiisio [Levit. v). Jiiramedliim n.im-
doctriiiam veriialis in orc nou riimiiiani, niliifomi-
<iue piolene, esl voio nosdivinte servilulis alli^jnre;
iius ei ipsi iinmtiiidi suiit. Nam quod adjecit Scrintura,
et cnm bonn opera promiitimus beue nos facere ,
diceus Ex vnmibus
: '/i/(C gi<inuii!ur in aquis , il
spiiiideiiuis. Ciim vero abslineniiam criiciaiiimqiie
hiibenl pmnuias squamas, hwc coniedeiia; quidq''id
el
carnis nosirae vovemu*, m.Tle ad pracsens nobis j.i-
aulem pinnulas et squamas non habel abominabilc ,

cere jiiranius. Sed quia uiillus iii bac vlta peifectiis

vobis erii {Ibid.). Quod ergo iii piscibiis sqtiamosa et
esi, qiiauilihel Deii devolus sjt, qui iiil"r ipsn qiian-
a-pera prn muiidts liaheittur, liispidi ei liirsiili, ei
tuIumciiiKjiie pia voia pro piMcaio ^icnus nlfeiri de
liniii ac graves mores liomiiitim a|)prol»aniiir qii;e
grcgilms sive capra pnicipilur. Oiiid eiiim peragnum, ;

aiilem sine liis siint, iiiuuunda dicuniur, quibus leves

nisi aciivatj vil:p innocciiliam. Quid pcr rapram, quaj
et lubrici et iiilidi, et enoiniuali luores dicuntnr.
iii suminis sa'pe extrem:sqiie pendeus rti|iibus, pa-
Qiiid anlcm sihi viili quod lex dicit : Camelwn non
sciliir , nisi coiileuiplaiiva vita signatur. ^iii erj^f» se
*^
„ mandiicabis, i)i*i quod de exempln
.'uiimalis viiam
conspicil prouiissa li;rc el pr<ip(>sit;i noii implesbe ^'
• d imiiat iiilormcm et criminibiis torluos.im. Cmii
iu sacriliciiim i)ei se siudiositis debel, vel innocenlia
autcui in cibum suem probibei, reprebemlil uiique
boni uperis vel iii suldinii pislu conteinplalioiiis ac-
ca-uosam, cl luleam, cl gaudeutem viii(»rum s ir.li-
fingere. Ei bene agna de gieiiibiis, cipra vero nffeni
biis, viiam et ciim leporem accnsal, reformaios
;
«le grcgibiis iion jtibeliir, quia acliva vila iiiuitorum
iiiiqtie in feiiiinis viros d;iinual. ^Juis anicm luusleLe
esl, coiilempbiiiva paiicirtim. i'Il Guiii liaec agimus,
corpus cibuin laciai, seil Itirliim reprelietidii. Qu s
quse iniilios agere el egisse conspicimiis,quasi agiiu:ii
laceri;ini, sed odtt vil;c iiiceriaiii varictatem. Qujs
(ie gregibus damus ; sed cum oireremis vii lus ad
postrcmo steilione vesci possit, ui b »?c let iiiagno-
.igiiaiu c^ipomqiie non suliii ii in renicdio poenilciiiis,
pere probiberel, sed inaculas nieiiliiim exsecraiur.
ut dtio coliiiiib:iriiiu puili vi
:i(ijiiiigiliir luauios I
Qtus acciiiitrein, aut niilvum, aul aquilam, sed odil
offeraiilnr. Scinius qui:) coliiiiib:irum pulli vcl liirlu-
rapiores violenio scelere vivenics. Quis vuliurem,
les jiro caiitii gcmiius liabi;tii. Qiiul eigo per duns
sed exsecralur pnvdam de alieii morte qmerentes, i

cotiiinbiriim piillos , vcl luriures diios, nisi diiplex

sic et ciim corvum pmbibet, voluniaies nigras. Pas-
paiuiieniiti:nosir^ geinilus designaiur iil cum ad ,
serem qtioque dum inierdicit. iuteiiifieraiiiiam coar-
«ifTercnda Iioiih opcra noii assurgimus , nosmelipsos
giiitquandonociuam, oJil lucifugas vaiiiiaies; qu.indd
dupliciier delleamus , (|uia ct recla noii fecimus et ,
caraiiriiim, nimia; iiiieniperanliam. Quaiidi.i
lingujf,
prava operali sumus. Unde ei unns turlur pro pec-
cigiiiim piobibet, cei vicis aliae siiperhiam denoial ;
caio, aller vero ofTerri im liulocatisium jnbctur. Ilo-
qiiaiido vcspertilioiiem, qu;eienies lenehras nociis
locatisluiri nainque tolum iucen.sum dicitur. Unum
simiies errores. li « c ergo pana el lex iii animalihus
ergo ttiriurem pro peccalo oirerimus, cum pro culpa
j) exsecralur, qux in illis quidem non suul criminosa,
gemilum damus lic :dtero vcro iiolucausium faci-
;
qiiia in lioc nat.i sutil, sed qiiia conira naiurani
iiius, cum pro eo qiiod buna negleximus, un.su)e(ipbos
iioti ex iiisiiluiione, sed ox erruro qua}6iia sunt. Se>l
fuudiius succcndenies igne doluris ardemus.
iuil tempiis aiiquando 3niiq<ium, ({uo isix umbrse

CAPUT VIII. vel figune exerceiid:e eraiii a populo vcl gerendiC,

ui absiiueiidum essei a cibis qtios iiisiitiiiio quidem
De fitiis Aaron exstinciis.
commendaverat, sed lex inlerdixeral. Verum jaiii
autein Aarou, qiii, imponenlcs alt:iri itincm
Filii liiiis legis Clirisius aitveuil (Itom. x), :iperieiis cuiicu
nlienum, igne di viuo exusii sunl, illns significaveruni, lcgis, et (ibscura rcscraiis, aiqiie omnia sacramoiiii,
qiii, Dei tradiiione cunlcuipia, alienas dociriuis ap- qu;e nobis antiqtiitas lexeral, mag.scr iiisigiii:» et
petunf, ei m.igisieiia iiuiuana: actionis iuducunt, «loctor c(Blestis ei iiistiiuior rcserali veiitate palo-
«]uos incrcpai D:iiniuiis el objiirgat in l^vangelio, lecit, siil) quo dicitur Jam omnia muuda mundis,
:

dicens Itcjicilis mundatum Dei, ut tradiiionem vc-

:
iniiuiiiatis autcm et infidelibus nihil muudum, sed pol-
iiram statuaiis {Matlli. xv). Videtur el iguem alicnum luttc sunt eorum mens il cijuscteniia (Til. i).
incendere, quisqni», corporc:c vel saecuiaris aliciijus
cupiililaiis igitciii iii sacrariu sun cordi- aciendoiis,
CAPLT X.

aiidct alluris Uoiiuiii ;ippri>pliiqtiare, qiix iion acci- De immunditia paiientium,

pmiii, nisi il ius ii<uis accetisioiicm. De quo aii Do- Seqnilnr qtireslio ile iinmiind.lia partiis et conta-
Hiitius : lifnem veni miltre in terram [l.vc. xii). Ilic gionc loprc. iVilciiim .Mulicieinqtuc comeiiii someii.
 ,

DED;F, YENERABILIS OPP. PAUS H. SECT. II. - DUBIA ET SPLTvIA.

A mendacium, el cauleriaiam habenlium suam con-
ei uenerit mnsnilnni, septem dic-biis esseimmnndam,
litun
scientiam proltibeniium nubere, abslinere a ribis
ociavo piiriiicari. QinR a'ili'm femiii:im peperit, bis , ,

setilem i!ifbii< in imn)iiii(!ilia ps^rmanere

srribiliir quos Deus crenvit ad percipiendum cum qratiaium
(Levit. sii). In labnlis erjro (jiipdam mysieria iaien- actione (ideltbus (1 Tim. iv). Seil adhuc adjecii colo-

lis arrani iion esi diiliiiim roiiiinere. Sepli anai res lepranim, id csl, iiailidim, nibeiilem, albam,
cnim biijiis pr;rsenlis viue teiiipus videri polest, lividam, iiigram, florescenlom. Itaque dmn paliidani
nuia seiilimana dieriiin consiimiiialiis estmiindus ;
iii
lepram di.it, imhecillem et fragileni lidem aiiimye
donec siiiniis in carne posiii, ad riquidum deiiolat, qua*, perdilo colore iiilegr;»^ saniiatis, erro-
i;i (iiio
piiri esse nni possiimiis, iiisi oclava veneril dies,
ris intinniiaie laiiguescit. Cuiii aiiiem rubiciindaiii
qiiod esl fnluri 8:iciili lemiins, in q«o tMincii die lepram cruore inentem iiiiectaiii
ostfiidil, Immicidii

piirgandiis ili.'. i-st qni virilner cj;ii. Staliui enim diMiotal, et in|uiii ; cuin vero albam, illos hairelicos

iiiiindM ffnciiur genuiJ eum. Purga-

maler ejiis qii;i! qui se mtindis appellant. sive reliquos, qiii dc falso
tam niuiiqne vitiis ciirnem ex rosiirreclione susci- menlo glorianliir, siciil Pelag us el Novalns. Cuin
pitM, qiii vero iiibil in se liabiiit vinle .idversus pec- auiem nigram vcl lividain lepram cotiiineinoral,
caiiiin, '-ed reniissus aniiie clTeminatiis pennanserit
invidixct livoris nolas ftxsecrat:ir cum vero ni-
;

graiii iiisiiiuat, sacrilicioruni fuiiio et busto idolula-

in actibiis siiis, isie neqiie iii pr.rs^nlis sa;ciili lieb-
doinada, iieiiue iii fulura purg;ibilur ab iminundilia iri% deiiigraiamcoiiscieiiliam detestatur. Cum auiem
fl.iresceiilcm loto corpore, et coo(ierientein OHiiiein
sua.
pelliculaiii corporis a capile iisque ad pedes dfcii,
CAPUT XL n avariiix crimen oslcndii, qma nunc floridiim el jii-
De lepris. ciinduni piiiatur hominem lelicem esse iii hoc mun-
Locutitt est Dominvs ud Mmj^en Aaron, dicms :
el do, et divitem videri in 5X'cuio. Il:cc enim peslis
Ilnmo m cujus tarue fl rvle orlut fueril divenus avaritia; oiiinegenus hnminiim ipnsi loiiim corpiis
color, sive pnstula, (lul qunsi lucens quidpiitm, id e.^-t, crebro erroris istius c<inlagione commaculat. Cum
pl.iga Icpra?, ndilucetur nd Aarnn sncerdoiem, vel (td autcm lepram, quse babei riiborem, cum pallore
iiuum quemlibel (tliorutu ejut. Qiii cum videril leprnin perniisium, euin hoiiiinem deiioiat, qui, cuin sii im«
iu cule, ei pilos in atbum colorcm niutatos, plngn le- becillis animo et nieiidax, facile in furor ni pro-
pifl? esl, et arbitrioejuss,eparabilur (Levit. xiii). Lepra riiinpit, cl levilale morum cito perjiirat. l*allor ciiiiii

diuirina esi f; Isa, proinde lepiosi iion absurde in- iiientieniein linguam signilical , rubcr iracundiam
lelHgiinlur Iia^tlici, qui, unilatem ver.nc (idci iion iiianifeslat. E-litajue lepra peccali, (jua; saciilicio-
liabeiiies, vari;is doctrina^i prnliienlur erroris, vera- rnm oblationibus cmiindatur, id est, corde couirito
que f-ilsis admisc«'iit, siciit el lepra veris falsisqne el humiliaio. Sacri(icium enim Deo spirilus coitribu-
Idcis hiim corpora \ari3nd0 commaciilai. Iliijus
'iia laltts etl Aquaqua lcpia diluitur baptisiiiiis
(Psal. l).
sc Ie;;islatorem sci species in
licel lepr;»^ invciiiiniis e^t, qux eiiamsepiein diernin purgaiiiine exira casii a
lioniineiii posiiisse prlina capiiis ei b;irbjc ; secun-
:
babetiir, id esl, per bCptiioimis ^pinlus agiiuioiiem
«la, calviiii el rccalvaiioiiis; leuia, oaniis elcutis; piirllicelur. Est quif jiissn sacerdolis auf.^ilur, scili-
qiiaria,culiscorp(iri5 el c catiices albsecum ruborc ;
cet per docirinam. Genus auiein lepne quud mun-
I ulcens ct cic«iricis; sexln iislionis.
iiinia, In capile daii oiDiiiiio non pote^t eorum e^l (|ui iii Spintu
lepram ponai, qiii iii diviniiale Paliis vel iii ipso saiicto peccanl, nec dicunt poeniicnles poshe consc-
capite, qtiod piccat. Cnpiil euiin tiri
Cbiii^tns esl, C qui vciiiam. De liis ait Veritas : Qui peccaveni iu
Cltristusesi (/ Cor. xi). H;»nc l.piam liib; iii Juda?i, Spiriiusanclo, non r^mittelnr ei neque iu Itoc sieculo,
Vuleiiliniani , Marcionita;, Plioiiniani Ma.iicli;ei , uequetn (utiiro (Matih. xii). ^uod vero jubetur le-
Aiiaiii,S:ibelliani, Maccdoniani, Aiiiliropoiii<irpliita>, prosis ui excjiii de casiris, et sedeant foris donec
Pri.scilliaiii, boiiaii^ia, Ncsloriaiil, Luiycliiani, qiii- iiiundctur lepra eorum, iiitclligitur bx-reticos projici
qiie omiies in calvaii;i leprim geiuni, qnia crroris debere ali Ecclesia, donec propiio errore piirgentui,
siii pcilidiaiii In barba
aperta pravilale delcndnnl, et ^ic revertHtilur ad Dominum. Ejiismodi vcro,
leprain de apn^lolis ct sanciis Cbrisli
geruiil, qui dissiitis lunicis, capiie dcoperio el ore obvoluto,
perveise ahquid Keiiiiiiit, aiqne «os falsiim qiiod- sorderejiibeiur, lepra;emuiidaiioiiemexspcciaiis.Tali
Hbei praidicasi^econfiiiRunt. Sicul enim barba oriia- modo debet sordere impoeiiiienlia, dissulis tumc.s,
ineiiium est viri, iias;iiicii aposioli el docloies oriia- id est, ommbus secrelis manifeslaiis ; capile deo-
liicnla siint corporis Cliri«,li. In corpore lepram ba- perio, ut a cuiictis ejus deiiuniiatio videaiur ; ore
heiit. qiii Ecclf-siae deiraliiinl, situt Carpocraliaiii, clauso, ne ulieriu» impia doceat \el luqiiatur. Sed
qiii resurreciionein
negaiit carnis sicul Novaiiaiii, : adliuc adjecil Scriplura, lepram esse iii vasis, in
qni imptias damiiant, et peccantibns poeiiilentiam parielibus dumus, in vestimento, iii trau):i, in sia-
neganl; sicut lleraciii*, qiii inter alios crrores re- iniue. Lepra in parietibus dumus hxreticorum coii-
(iniim coelorum parviilos liabcre non ccedunl; sicut gregatio denoiatur, que per sacerdotem purgan de-
Ariaiii, qiii velaiil pro defunciis olleni sacriliciuin. bet; lcpra in vasculis, uiiicui({ue homiiii proprii
Jn carne el ciile lcpram gt^runt, qui canialia vel corporis delicla ; lepia in si.imiiie, vei iii ve^liiiien-
exteriora suadere coiiantiir, ul Coiinlbiani, qiii re- D lo, pcccata qu£ exira corpus coinmiltuntur, vel qu;c
siirreclitiiiem liitiinim iii cariii.^^ voliini;iie exisii- iii ipsu corpure perpeirantiir. Stamcn enim auiina
mant; vcl sicut Ariain, qni diciint iii (idc mancnti- lioiniiiis inielligiiar, ei traiiia niullissiiui corpoiis
iiiis quamvis carnaliier vivanl, iioii j» isse compulari sensus.
pcccata. In cicalrice hanali nlteris lepr;im poriaiit, CAPLT XIL
qiii posi ciigniiiouem cl mediciiiam Dei, etmanifesla-
Dt tacerdoie maijno, el cultu ejut,
tioiiem lidei, quam a Cbristo suscepit. Kursum in
ipsa cicairice ascendii aliqtiol iiidicium erroris, aul Dixit Dvminui ad Moysen : Ponii(cx, id ett, sacer-
perlidia dogmaiis vctcris. in carne viva lcpram dos maxiiuus inter jraires tuos^super caput fusum est
gesiat, qiii de aiiima, qu;e viia esl carnis, alii|uid vncttonis olenm, et cujus manus m
sacerdotto conte-
lalsum exislimal, sicul Luciferiani, qui dicunt ani- crattvsuiit, vettilvsque esl sanctis vestibue, citput tunni

inam de carnissub&tanlia pro|iagatam sicul Arab.ci, ;

diicooperiet, vestintentum uon sciudet, el ad oninein
<|iii aniniam ^iniul cum corpore mori puiaiit. Incica- mortuum non iiigredielur omnino. Saper paire quoque

irice unclionib lepraiii liabenl qui inani Maiiicli:<;i, suo mulre non conlaminabiiur, ucc egredieiur de
el

jibstinentia; cruciatu corpora sua exurunl, el per iii- sanctis, ne polluititanciuanuin Dei, qnia uleum «incrtJ
lideliiaiein noii mundiiiam iiide, sed lcpram gigiiiini. unciiunii Deisui ttiper eum esl. Eijo Dominns. Virgi-
I)e talibiis eiiim prcdicabal Apostt.lus Discedunt, :
nein ducat uxjrcni, viJuum el repuliaiain ei sordidain
iiKpiil, quidum a (ide allendenlet varii$ spirittbui er- utque meretrice.n ujn uccipiul, icd yucHdm de populo
rtir.'5, et doctrinis dttinoitioruiu , in liypocriit loquen- suo, ne contamiiiet scmcn suum [Ltvil. \\i). Sucer-
 : :

393 QU/ESTIONES SUPRR LEVmCUM. 594

dos inagnus iiiier fraires suos, hic esl de qiio scri- A otinsiim et reprehensione digniini e<st, de sanciis
pliim est Yadc ad fratres meos et dic eia : Ascendo
: egreditur, ei polluit sanciificaiionem Dei qnia non :

ad Palrem meum, et ad Palrem vesirum, ud Deum servus Chrisli. Viduam el rcimdialam et

iiirevlil iil
meum, el ad Deum vesirum [Joan. x\). Supercujus mereirnem non dncat uxorem, sed lurginem, id est,
capui rusiiii) est unclionis oleum, ju\la qiind pro- nihil (le veieie homine, et prstina voluniate am-
|>heta David dicit : Dilexisti jusliiiam, et odisti ini- ple- laiur, sed viiam oiniii puritale noreniem possi-
qtiilatem, propierea uuxii le Deu$ Deus luu$ oleo lcBlitice deal. De genere suo ducet uxorem : uliqne si vitam
prai p'iriieipibu$ tuit {Psal. xLiv). Cujus con-ecralje ampleclaiiir sanciorini, qiiorum per hdcm proximus
siiiit m»nus : i^lc cinsecraiiis hahei inanus, duin csi. Inier h.cc praecipiiur iisilem, ul minisiranies in
eas in pa^-sione esieiKiil proexpiaiiuiie loiiiissxculi. lemplo .inum ei siceram non hihanl, ne chrieiaie ei
\esiinici>luin cjus non sciuditur, id esl, noii palilur cnipula el curis hujus vitae prsegraventur corda
dividi h rrescs e( schisnnita Ecc.'esi:iii) siiani, qu^
iii eonim; nec parlem habeant in terra nisi solum
iUi iidMMe:ido ve^is esl propri.i, cujws iiiduinenii Deum, iie dc terrenis cogitini, superna ohli-
dniii
(igiira (iiii tiinica itla Jcsu inconsutilis, sed perloiiiin viscaiilur. Ab hoc
qiiojiie convivio jiihentur vicinos
fexlihs qiiJi! iu passione ejus iion scinditur, sed in- ei niereiiarios separad. et scrvis lanluin cihorum
diviihia ;« po6S!(!enlc scivaiiir. Ad moriein non ac- «lari re'iqiiias;eivicinus h.xreiicus est, quiproximiiin
cedal, quia pctcatuiii ii<»n fecit (/ Petr. Per pec-
ii). se titulo Clirisiiani nDminis asseril. Mercenarius
catiiui enim mors iii:elligitur, sicul scriplum est : Judaeuin osiendit qui riuctuin observaniiae Legis
,

Aninia quce peccaverii, !/»«« morielur. hi paire el raatre carnaliler qujcril. Cum islis ergo sirerdos Dei non
nmi C'«il:iii'iiiahilur ; in matre quidem Chrsslus non g parlicipat Lvangelii pabuliim, quod esl ad reieclio
•1 I- ..._ j^ r.
esl piijluitis, cum anie s^cciila iia^ccrciur de Pairc ; . nem animarum, sed tantuinniodo cum Chrisii servis
simililer in patre non cst cotiiniaciilatus, cum in diitur, de hisqne superfcrunliiraltiri, sacerdoii peclus
saecuto nascereiur ex uiaire. Solus eniin ipsc in sx- et brachiuin Jexirum in fiecloie iegis miindas cogi-
;

ciilo niundus ingressus esi, procc.lctis ex utero vir- lationes, duilriiiajijiie notiiiam in brachio de.vier(i
;

g!nalt sine coiiiagione virili. Nain omnes nos dum opera bona ad pugnam cmira diabohim, ut armaia
leccamiis, coniaminamiir ui patrc, de quo cieati Dianu, quod corde conceperit, opcriim exemiilo
sutnus, si in hjeresim devolvaiuur. liem in niiire perficiai. Datur ei ei de piivaio maxilla, ui eloi|ueu-
roniaminamur, credenles Dco, Lccicsiam in ati-
si liam habeat. Datur ei de victimis veaier, ciijus
quid libcriatcm mairiscoelcsiis indigna
laediiiius, vel iiid.cio discai luxuriam exiinguere, cl conieinnere
peccati &ervituie foedamus. Dc sanclis n.m discedat, gulam.
q.iia Chrisius per susceptioncm carnis sic descendit
CAPUT XIIL
jii mundu!ii, utniinquaindescreret coelum. iCividuam

lepuitiataiii ac rncreirKCin non ducat uxorem, sed

De iacerdolibus, qui non offeraul sacrifi.ium.
viigioeui. Vidua ei repudiata esi Synagoga, dequa Inter haec eiiam jubelnr ipsis sacerdoiibus ut nulla
Dumiiius loijiiilur er Isaiain, diceiis Qui6 esl liber
|
: debililale insignes sint, ne ccecus, ne elaudus , vel
rcpudii mairis ve&lrce, quo ego dimisi eam {tsai. l). parvo aut grandi, vel lorlo naso, ne fracto pede aui
&lerctiix au:em hictcsis cst, qu:e multorum errore manu, nec gibbosus, ne lippus, ne albuginem habens
^el libiilini paict. Tules non copuianiur Ghrislo, nisi in oculo , ne jugem scabiern , ne impeiifiinem in cor-
sola Lcclcaia virgo, quae non habet mdculam aut pore, ne ponderosus : quoe oinuia referunlur ad ani-
rugam de qua Aposiolus Despondi vos uni viro vir-
: : C mae vitium. Mores eiiim anim;e , non natiira dara-
ginem custani exhlbere Lhrislo {11 Cor. xi, '•2). Dicitur natur. Nam cxciis sacerdos est, qui Scrimuram
qiiidem ei anima sponsa esse, sed illa qujc lidei sim- scientiae non inleiligii, ei quo gressum doctrinae vel
plicitaie actuuin purilatc incorrupia probatur.
et operis porrigai, per ignoranliam nescit De talihus
Li virgo est ei vidua aiiima qiiae disceieiis a jugo scriplum est : Speculalores ejus cwci omnes. Ciaudus
Legts, Evangclii prccepta non serval. Esi elrcpu- esi, qui quidem inielligit quod docerc debei, sed
diuia, quia peccando a Ciiristi corpore scparaiur, laiiien pnccepia quje doiei, noi: implet. l'arvo au-
ctiamsi nun projiciatur ab cpiscopu. Est ct uicrw- tem naso est, qui ad tencndani inen.surani discre-
irix, qua: ad se recipit amatorcs, id esl, conlrarias tionis idoneus non est. Graiidi ei loito n.iso est,
potcstatcs et daemoncs, qui dc-^iderium capiunl pui- furibundus el minax, cum siipi^rbiic arroganiia, vel
chriludinis. Pulchra namque a Deu crcala csi aniin i, immodLTata discretione. Fraclo aulem pede vel
et salis dccora, quai imagiacm ct siuiiiiiudmein Dci njanu est, (\»i viam Dci quam docci, pergore nnn
habet. Sequitiir dehiiic : De genere suo ducel uxurem, siudct. Gibbosus quoque sacerdo.s e^t , qui l(;rreii*
aiiimam scilicei,quae ci hde eonjutigiiur ; ncc conta- cupidilatis poiidus deprimit, el lardiiis ad su|iern4
miiiabit semcn suum, id csl, verhum Dci, quod in iiileiidit. Lippus vcro esl, cujiis iiigeuium ad cogni-

Ecclesia pra?dicatur. Sicul iti Lvaiigclio scripluni tioiiem veritalis emical sed hoc carnaiiler vivendo
;

Cil : Ne dederiiis taiiclum cunibus ncque miUalis , oht,curai. Albugiiicin qiioqne habel i/i oculo, qiii ar-
iiiargarilus vesiras anle porcos^ ne couculcihi Ciis pedi- seu jusiiliac Citcaiur. Jugeiii vero
r«ig:iiilia sapieiiliac

bu» suis {:*lanh. vii, b). iiucusque qujc uc sum.io habst scaLiiem, cui caniis pciulaiiiia bine ccssaiione
sacerdoie praedicala .>-,uiit, niysiice ad uhristuin per- D dominaliir. Impeligim-m quoque habei in coipoie ,

tiiMierunt. Uehiiic ca ipsa bic inierpieiaiilur in qiii avariiia vaslaiur iii iiitrnle : i;ii:c nisi iii |iarvo
iiiemhris suis, ct inaxinic iii sacerdutibus ad ({aas tompescalur, inmiruiii sii;e meiisnra dilataiur. Poii-
periiiient spiritalia saciamcnia, qui ciiam quaiiCis (ierosus vero csi, qiii si lurpiiudiiiem noii cxercet
pulleaiii privileijiis, breviicr percurieiiduiu esi. bit;i( opcrc, sed ab hac co^iiatiune bi.ie iiioderamine
eniiii de eo Cupul, inqint, suum nou discuoperiut, id
: pravaiur in menle. Talis iiec saiicia ingredi nec ,

est, ut sacrauiciiia Chnsii, iiui cupui csl, velameiitu liciueii antisiitis possideie ipiia et lerrenis
poierii .

mysterioruiii honuiei ; ci vesiiMieiiia sua non scin- i^iavalui' d-^sia^ni», el cxspcrs esl scienlix' veriiaiis.
det, ne iii h:cre!>im ei sclii!>niaia traiiseat. Huperom-
nem aniniam qna: moilua eti, non ingredielur ; id
CAPUT XIV.
c.<t ad iiiiiiie pucCiiUMi , qiiud uiJ iiioi iciii periinet, De ablutione Aaron et filiorum ejus.
iion acccdct. Supcr palw ^uu ei <\iulrenoH mqutnabilur Vrxi<'vca quid sit illiid , quod juxta prxceplum
sciltccl iic laiiia iiidiilxeal iiielKe parenlum amurem, D.:i .Muy^es lavisse Aarun, ei lilius ejiis iegitur jnm :

ul Duiiiiiium suum oliciiJai ct ireaiorem ; neque iiu Itinc purgalionem muiidi ct rerum oniniuiii sancti-
inisereaiur propiiiquis, ut crga Dcum viucatur cul- latciii baplismi sacramento signilicabaiil. Non acci-
pahiiis. Qiiaiiii ciiim epistopi, qiiaiiii nionaclii, dum piuiit ve.^^ies, iii<ii piiiis lotis sordibus ; nec ordioan-
cnram gcnmt paienluiii, suas ai.iinas perdi.eruiit. tiir ad sacra, iiisi in Christo novi lioiiiines renascan-
De sanclis non egredieiur, iit semper iii oiere ei cu- iiir. Quud autem Moyses iavat, legis indii ium esl

giiaitune saucia uiuretur. ^ut euuu loquilur, qiiod pi .cceplis enim Dei lavandi sumus , et cum purati

PATIiOL. XCIII. 13
 ,

DRD/E NF: >ERABILIS OPLRUM PARS H. SECT. II.-- DIJ3IA ET SPLRIA. 06

ad indumpnliim ('lirisii (unicas pellicens deposueri- A tenebras exieriorcs? ibi est fleius el siriilnr dcn-
iiuis , lunc induemiir vcsie iiiie;», niliii in se inorli'* tium; et in stagno ignis , quod e&l gehcniia , ibi
liabeiiie ; seil toia candida iil de baplisiiio surgen-
, ignis eorum non exstinguelur, et vormis corum non
les cingaimis liimbos in verilaie, el tola irislinonim morieiur.
pcccnloPiiin lurpilsido «elultir. Ijmtc el Daviil ail :
CAPLT X\'l.
Heoli , inquit , tjnorum remissa; $vnt itiiquttales , et
QucB de pecoribus uon offeranlur in mcrifcio.
quorum tecta tunl peccala [Psal. xxxi, i).
ei qine vftl ofrerri debeant,
Diversiias viciim-Triim ,

CAPIT XV. vel non boc libro Levi;icorum dinumeran-

olTerri , in
/>e oblaiione pro tacerdoiis delicto. tiir, sed per coniparalionem pccorufa conversatio
Ouid aiitcm sibi velil lex im.iginari;», qux jubel liomiiium demonsiraiur. Homo tfui obiulerit viciimatn
viiiilum pio peccaio sacerdotis immolari , el san- pncificorum
of- Domino , vel tota sulvens, vel sponte
guine ejiis seplies digiio aspergi. Dcinde
populiiin dc ovibus, immacutatum
fcreus tam de liobus tjua n

diios hircos offerri dcberi unuin in quo sors Do- : offerat omnis macula non eni in : ul ncceptabile sii ,

inini venissel occiilenduin esse oi sanguinc ejiis en. Si cwcum (uerii, si (rucinm , si ciealrieem kabenSf
,

similiter ut de sauguine vituli digito sacenlolis po- si papulam aut scabiem vel impciigitiem non offere- , ,

pu'uni aspergcndum, Attenim vero in quo omnia tis ea Domino ; neqtie adolebitis cv ci« super allare
,

peicata ei inalediciioncs toiius poputi imponendae Domini. Bovem el ovem aure nui canda ampulali/i vo-
esgenl , in locuiii descriuin pcrduoeiidiim , ibiqtie luntarie offerri poteit : votum aulem ex his fieri non
dimiliendum ; sed priiis necesse est viiuli saciili- » potest. Omne animal quod vel contntis vel tonsis vel
cium panderc, et luin etiain hircorum causas iiiy- seclis ablalisque testiculis cst non offerelis Uomino, , ,

Pieriaqiie enrum narrare. Viiulus itaque bic qui et in lerra vestra hoc omnino non facietis.
, De manu
pro peccaio sacerdotis ei toiius pnpiili emundaiione atienigenfc non offeretis pines Deo veslro ; qnidquid
occidi julielur, lij^uram Domini et S ilvalDris nostri aliud dare voluennt , (fuia coirupla ei maculata sunt
iii semetipso pnriabai qiii non soluin pro peccaiis
,
omtiia, non suscipielis ea. Primo rcjicitiir a sacrificio
sacerdoialis pupuii, verum et pro omiii liDmno rnaculosuin animal, vel varium id est in quibus , ,

genere, cnnciis iiaiionibiis Deo Pairc permiiieiite est diversilas peccsiorum, el iiuuc in libidine et
est imiiiobilus. Siciit Aposlolus :ui (Jui l''iUo »uo cupiditale, ntiiic in diversis crimiiiilius commu-
:

non pepercit sed pro riobis omnibus iradidti eum

.
laiiiur. Uejicilur qiildLMn et cxcuni animal, id esl,

{Rom. vm, 52). Merito et boc loco de biijui viluli qiii nec Deiim videt, nec opera ejus lacit. Fracium

sanguine spplics populum digilo sacerdolis a^porgi quoque id est, viliis cariiaiibus vexatuin atipie col- ,

jubetur, \\t redemplio noslra et pnrilicatii» in tihnsii iisuin. Kejitilur et cicaliicein babcns, qiii n'rn digua
sangulne laia per graiiani seplcinplicls Spiriius de- sausriiciioue poeitileniioe vuliiera peccat(ir<iiu depio-
iiiOiisirelur, Duo aulem liirci , duDnun populoruin ral scd adliuc vcieris morbi &igiiurn per desideria ;

(iguram perspicua raiioiie demnnsiraveruni propier vulunlatis interius gestal, Ueprobaiur et lingua am-
,

originalem peccaii praevaricatidnem, bircorum for- puiaium, qux Deuin iiou conlitetur, neqiie divinam
inam gereiiics, quorum esl simiiiludo in Lvangelio. leg(>m meditaiiir. Rejiciiur ei papulam habens, qui
Hjudi, id est peccalores ad sinistram (uluri,sed
,
pruriiu libidinis ei ar-Jorc coiicnpisceniiarum ex.i!-
ex eis qui in Chnsiocredidisseni, el piBuitentiam de- p stuat. Simililer ei so;ibiosum qui peccatum carnis ,

liciorum suorumioiocordeegisseiil, iiapii^inigriiiara ^ perlicit ciigitaiione opens. Jain vero impeiiginern

«onseculi. Ui in sim liiudinem hujus hiici q"ui in habcns, liscreticorum iigural colleciionem , quie fie-
,

jiorie Doiniiii venii, ligunun accipiuiu, cnjtis sanguis queuler se in Ecclesiae torpus immergii , et impe-
cum siuiguiiie vituli per misceri jiibciur consorles : m
t;go livorem Cacii. Porro aure ampuiata sunl , qui
passioms Cbristi eirecli pariicipes gloriie ipsius
,
verbo Dci non obiMiiunt , mui iaciendo qun^ jiiss.i
eflicianlur. Scd quid est liircuin lu soriem Doiniui sunt. ^ui vero caudam habet amputatam, ille e-t
veiiire liisi ul |K>pulus credeniium
. cujus ille figu- qiii boiium quud incipit, per>everjiiti,e (ine tioti
,

rain h;ibcb:it, consors ci cobocres Doinini liabereiur pernctt. Porro deseclum , vel tcsiictilis amputaium,
in regno. Sicul ApGlolus aii llwrrdes quidem Dei : indical cos qui ciim corpore viri sunt tiirpitudinis ,
,

SHmus, cohccredes aulew. Christi {tiom. viii , i7), Aliiis usu cfTciniiiaiiiur. His ergo rriiiiiiiibit> inv<»luli a
vero iiirciis, qni iu sortem Doinini non vciiii, simi- sacrilicio Doiuini rfprobauiur, nec elficiuniur con-
liiudinem leuel iididelium, qui iiunquam in Cbnsio sortcs passionis Clirisii , nec coelestis par icipes
crcden; volueruni. Ili uii,4ue ;iccipiunt ir.alediciio- s;incltrtc<lioiiis.
jieni toiius populi, et omnes iniqiiuaies humaiii ge- CAPDT XV 11.
neris. ei projiciunlur iii di-serlum lo<um. Sed quid
Dc cceteris cn:remoniis.
est , omues ininuiiiies ei m;ilcdiciioiies accipere,
nisi quia nmnia pcccaia (\y}X ab Adam usquc ad Sed neiue pane^ alienigenw ofjerunlur Dotnino , id
Chrisium liuinantim genits admisit, ilii buli sunl est , sui»cisliiiosa diHirina liaereMcoruin , vel sludia
percepiuri qui ncc treJere in CUrisio, ncc expiari superstiliosj s^ccularium lilieranim, quai exlra 0-
Ciirihii >angiiine volucrunt ; oi sic onu^ti cl pra^gra- D dem sunt, ei aliena piitanitir. Tales eiiim repudian-
\'2li iiiiquilalibus el maiediclioinbus toiius humani lur bosiix a D<>miiio, el rcjicitur iiiijusinodi sacri-
generis , in dcserlum iucuin projicieniur, id est , in riciuin ab Ccclesia caihoiica.

QUiESTIONES SUPER NUMEROS.

CAPUT liUMUM. rum virorum compuiatio et numerns teneatur inser-
ins : eo ctiam profectiones eoruiii, et mansiones a
in
Catatogus mansionntn.
rinibus j£gypti usque ad locum et tempus, iii quo Moy-

Discipcits. — Prima iiobis quajslio orilur, cur sesdeluiiciuscsl, nunicrantur. Inquodiesdedicatiunis

tabeniaculi , et oblationum modus, non sine mystici
bic liber Nuuieri noraen accepii ?

Magister —
Ide» hic liber unus ex quinque li- innneri sacrameulo ralioneque dinunicralus est. Ca-
lirisMoysi, Nunieri app. Ilnius cai, eo quod cgress* lalogus aulem mansionum (iliurutn Israel , quae a
prima usque ad ulliinain numeraiiiur, siuiul qu;idra-
rnuUitudiiis |jr;ieliiic«ex iEgypio in eodem perfecio
 QU.CSTIONtS SL'1'Eli NUMfiROS. r.o^

fi\uin ci du;ie siint. Oe qnihiis iMaUhxns loquilur : Ab A nam, elcibos dii!cissiino> trin:ii|diorum aperin' nn-
Ahraliairt iiKr|iie ;id Daviil e< neralioiies qii:ilii(»rile- bis iiiierdum mare, et pi:rlerita discrimina poiii uiiie
ciiii , el » iransitiigralione Hiliylonii^ iisqiie ad Chri- ociros.
Fiiim, generaiiones qiiatiiordeciin , id est, genera- Ociav.i miinsii» esl in solitiidine Sin, qui ti^nditur
lioiies simul qiiadr.iginta ol dunr^. Per lias ciirrit nsiine ;id monieni Sinai. Iiili^ri>retaiiir aulein Siii
]Iel)i.riis, qui <Je lerra fesiinat iransire ad coetuin , rubiis, vel odiuin quia posieaiiu.un venerimus in
:

*l yteypio sacculi dereliclo lerr.im reproinissionis Iiiciim Ecclesi:e, de (|ua oobis sit Doininiis locuturus,
iiigrediiiir.Nec miruin si illo numeii sacraincnto graiide odiiim mereamur iniiiiici.
perveniamus ad regnuni coeinruin , siili quo Domi- Nona inan>i()esiD:iplica: quae ciit^itur puIsatio,jiiiia
iius el Salvalor a primo patrinrclia perveiiit ad Vir- qiioil el Domidus aii : Pulsate, et aperietur vobis.

ginem, qu.isi ad Jordiii>e/n , quai pieno giirgiie Sefisiisque nianifestiis, quia pnsiquam venerimus in
ihicng, Spiritus sancli gralia redundavit. locim Ecclesije, incipimus sacrainenta ptilsare.
Priina mans^o est IVimeses urbs, qu:e iii cstremis Decima niansio esl iu Alns, qiiod inierpretacur
rmibiis itgypti erai , in qua populiis congrep:tius ferineniuiii, quod lollcns mulier, commistuii fjrin:e
pxiil in deserto alicra die post F.tsclia in conspectu salis irihcis . doiiec lormenlirelur lottim in hac :

it)gypUorum. Rameses interproiari quidam commo- solitiitline ninrmiitMt pojiulus proiiler famein, acce-
lionem vel tonitruum pntaverunt, uiiqiic quia cum
,
piiqiie vcspero cotuniiccm , el mane alterius dici
romnioii fueriii.us ad Evangelicam luliam, excilMii inaiina; ei nota, qiiod in decima manAione niannn
loni<ni ciim gaiidio exiinus iii mense primo, qunnilo triliuilur, id est, post Decalogi perreclionem aiigelo-
hy«Miis pMtcriii, quando exordium est, quan-
viTiii
^ rum panem mandncare.
du cuncta renovaniur : eximus q^nta deciina die Uiidecima maiis>0 est in Rapliidim, qti% inlerpre-
inensis priiiti , in crastinum pasciix pleiio mensis tatur dissoiiuio fortium, vel remissio maniium. In
luiiiiiie posl esum agiii el calceatos
i:iimaculali
;
hac sitienli populo fons de petra lloreb in siiiiiliindi-
pcdes lialientes de Ap<>slolo, accincios iumboset nem Christi aqua erupit. Ibi Jesus iu (ypo Salvaioris
dc pudiciiia , cl b.icr<Ius in inanibus praiparatos. contra Ainalech milii:i(, et in signo crucis dxmuiiiini
adversum nos tentamciita surgenlia dcvincuntur. Ibi
CAPLT II. venit Jeibro ad Moyseii, dans cuiis litim senioium
Pasclta secundi mensis. septuaginla, et iii typuin Ecclesix ex i^cnlibiis con-
SccimJa mansio in Socolh in qua coqiiiini
est : gregandx legis iinminuiio Evaiigelio suggerenic com-
liaiies azyiiios, priinum lciidimt tabcrnacula.
el pletur. Pulctire aiilom dissoluiio ac sanitas rortiuni
Unde tl locus nomen accepii. Sncoth qui|>pe inier- Raphidim dicitur, vel propier dissipaiuiu Amalccb,
pretatnr l:tl)e.riiacula seu tenioria. Cum ergo exieri- vel propler s:inaium Isruel.
iiiiis ex .'I-lgypio, id esl, a sa-culo, primum labcrna- Duodociina maiisio est in solitiidiiie Sinai, ubi sta-
ciiia (igimiis, scienies nobis ad inieriora pergendum, tim veniel in menie aposiolicus immcrus. Sinai
et ad saiict.im lorrain coelesie iier accelerandum. quippe interprelaliir rubus, ei siguiiicaliir Ecclesia
Teriia mimsio est Eilian , quai ost in cxiremo iii quj nubis aposloti pr.'ediC.)iil. Iu liac mansioiio
solitiidiiiis , iii qua piiinum videtur Dominus pr.T- Muyses a^ccnditad Duminum, ibiqiie desceiidit Do-
rcdeiis populuiii in ciilnmiia ignis. Ethaii sonaC III moiitc Smai,
initius dans lcgeiii pnpulo suo ibi :

forlitndo sive professio. Prajparemus ergo nubis _ fabncaiur tabeinaculum, ibi |>ra-cipiiur veriias ho-
forlitudinem , assumenies perfeclum robur, ui inier ^ sliarum, vasoruin diversitas, iiiduineitla pondlicis,
crrorum tenebras, ct conCosionem noclis scicnti;c sacerdoium ac LeYiianiin c,i;remoiii.e ibi nuineru^ :

Cliristi lumen appareat. Dies quoque nosier nubeiii popnlorum Levitarumqiie, el per singiilas tribus po-
habeal protegcniem, ui his duoibus ad lerram san- puit disiribulio. Oiiiaiioiies quoque principum in Iiac
pervenire valeamus.
ctae Irepromissioiiis maiisione descriple suiit. Dtiu; quoque argentt-oe
Quarta mansio esl Phi lialiiroih, qux e>l conlra tubx ad promovcnda casira ibidem (ieri jubeniur.
Uelsefon. Phi hahirolli inlerpretalur os nobiliiim. tbique prxcipitur immuiidis qui iirimo meiise Pa-
Proinde assumpta rorliludine nobiliicmur in Domi' sclue int< resse non puliierunt, ui meuse secundo ciui-
iio, coniemneaies et Belsefon, qui iulerpretaiur Do- veiiiani. t|uid stbi velit quod lii qui lungius hubi-
Sed
miVius aquilonis, ejusque siipeihiam declinemufi. Xb taiit, iinniuudi in aiiima fueiani, iii sccuiid >
vel
liuc mansione prulecti lilii Israel iransierunt per men<e Pa^t lia jiissi suiit f.icerc. Qoud nimiriim in
incdium mare in deserto, viderunl Pharaonem cuiu typuni intelligiliir pup<ili gentium, qiii cuin oinniiius
suo cxerciiu pereuntem , Mariam pruucinenieut in d.emoiiibus furmcali, immundi videbantur in .uiima :

tympanis. salubri vero cunfessione mnndati, ad seciiiidam na-

Qiiinta mansio est Harah, ad qunm venerunl liiii tivitatein quasi ad secuiidum meiiscm trausire prae-
l>rael transiio mare pust triduum. Marah autem in- cipiuntur.
terpreialur amariiudo. Posl pr.xdic:aionem enira CAPUT IIL
Evangelii, et tabernacnla Iransiiiigrantiiim, posl as-
\

i fiumptam lortitudinem (idei, et posi liapiiAmum aiqiie

De N azareeis.
vicioriam, rursus venilur ad amaritudinem, ut vo- f)
Jubciur qunque in hac mansione Na/.arxis, ut vi-
liipias aiqiie luxuria viUp araariiudine termiiietur, et iium et siceram et umne quud de uv.s e:>l, iion bi-
per crucis lignum quusi per cruciatum, iierum sua- baiit, nec comedant iiec de uvj quidein passa, sed
:

viias compenseiur. ncc aceium quidcm ex vino. Sed iii Proverbiis prse-
Sexta in:insio est Elim, ubi eranl duodccim fnntes cipitur Polenles qui iracundi mnt.vinum non bibant,
:

aquaruin, et septuaginta palmx iu flgura duodetiin : ne cum biberinl, oblimscauiur sapieniiie. Qnid erg<»
aposiolorum et sepiuaginta disripuloruin secuiidi or- Nazari'norum iiomiiie, ni^i absiinent tim coniineii-
dinis. Dequorum luiitibus doctrinae polum haurimus, tiiiiiiquu vici signatur vioo luxuria pruliibe-
? iiic in

ci dulces fructus victori.^c carpimus. Uude et bene tur, in sicera oiiiins vuiu])tas lerrena. Siceru eniin
Elim vertiiur in arieies fortes ipsi eiiim sum rubu- : cx diversu coniiciiur gt;nere, sicm volnpias ex di-
stiprincipes, gregis duces ovium, doclores geniiiim. versa viiioruiii oiiiiir pas ione. ilii enim viiium nuii
Seplima inansio est iteruin aii maro hubrum. bibunt, et siceram bil>iiiil. qui ad decipienilos liuiiii-

QusHritur hic, qiioinodo pu^t transituin Rubri maris nes umbras quaidam oi imugiiies siiiiiilaui iiabere
et lontes maie et Elim If. el Maiah et loiites Elim], virlutiim. Uv;i pissa illi vesruntiir, t|ui propler hu-
rursus ad mare Rubrum venerint nisi foric iii iti- : maiios oculos alistineniia; paliore inliciuiitur, iil glo-
iiere pergentibus sinus quidnm maris occurrii, jiixt:i rium capiaiil ab liomiiiiliiis. Acelum auteni liibunt,
quem casira melati sunl. iVliiHi est enim iransire qui posi vit.Ti vetiistalem pra:teritnriiiii
s.iiiciitaliwn iii

marc, aliud in proximo (igero labernucnla. Ex quibiis vitiorum iabiiiitur, cl veteris iiequiti:i:
corriipiioiic
iiiuncmur, eiiam pnsl Evangelicx c!ocirin:e di^cipli- deieciaiiiur. Prj."cipii iiaq<ie Deus eos qui saitcti* m
39D BEDiE Yr.NKUAnil.IS OPP. PARS II. SECT. il. - DLBIA ET SPUIUA. 400

'.aiis indiieruni (ituium, cunctis liis cireanl viiii!;; A ^gyptias dcstderivit, roiiltosquc snbilum voravit
niiltamque liujusmodi perturbationeui appetant, qui incendium. ex quibus edocemur, ut qui conversalio-
a laiita mente reveriunnir. neiii relinqiiimns sxculi et yfigyplias ofas, id est,
carnalium dcsiderioruna fervores contempsimus, nuii
CaPUT IV
debere murmurare conlra crBlestcm prinem. nec
De Uprosit (luxit el inimHudis.
, viruleniias ./fgyptiorum desidcrare, qux sunt ma-
Iii hac mansinne projiciunlur de casiris leprosi, gnanim caruiiiiu, sed simplicem manna cibum, id
fluxi et iinmundi. Leprosi htielici. fliixi cogil.itione, est, puram coelesiemque vitam ferre alioquiii si :

immundi opere, ut lanqiiiim contacti et morbiJi a postpercepta angelica manna, quae est coelestis vita,
raslris Ecclesi» sepJrenlur, ne coiiiagione inoruiu sive docirina, rursus carnes yCgypiias , qtiae sunt
siiurum vitam polluant innocentum. carnales hujus sxculi voluptaies, et concupiscentias
CAPllT V. pristinorum morum vnlueriiuus appeicre, vorabimur
nausea, et 6tatiin Domiui igao torquebimur, desi-
AHlas bellalorum.
deriumque nosirum verietur iii lumulos, ut simiis
Ibi ab anno vicesimo annumerantiir populi, qui ad sepulcra dealbaia, quae foris parent hominibusspe*
prsruim eligunlur. Scd cur ab ai)ni> vicesimo, nisi ciosa, intus autem plena suni ossibus mortuorum, et
qiiia ab bac xtaie cnnira ununtquemiiue vitiorum omni spurcitia.
bella nascuntur. Ideoqne ad puKnam eligiiniur, ul
CAPur IX.
babeant contra libidincs conflictum, ne lusuria i-upe>
renlur. Septuaginta viri eluti.

CAPUT VI. \n hac mansiuiie descendii Spirilu$ tuper teptun'

Levilce ei custodes tasorum. tjinia viros clectos, et lun: Dominut descendit in mbe,
el retraxil de spiritu, qui eral super Moysen, et impo-
Ibi eii;>m ab anno vicesimo el quinto Levitoe la-
suil super septuaginta viros. Descendenle eiiim iu nube
bernaculo servire maiidnnUir, ei a quinquagenario
caniis Clirisio, ditfusa est per fideni Spiritus saiicli
ciistodes vasoruin fuint. Quid eniiii ptr aniium quiii-
graiia siiper populos, et sepiuaginta geiiliiim linguis
tum ac vicesinium, in quo flos juvenuilis oboriUir, electos, venitqtie super nmnes donum illud vinniis
nisi ipsa contra UMuniqiieinque viiionim bella si-
coelestis, quod quondam fuerai iii Moyse ei proplieiis.
giiantur. El quid per quinquagenaiium , iu quo el
jiiiiilani reqiiiescuut in aciernum, iiisi iiilcrna qiiics, CAPUT X.
edouiiio bello meniis, exprimilur. Quid vero per Mariw oblrectaliQ.
vasa labernaculi, nisi lidelium auiuiae ligurynlur. Quarta decima mansio est in solitudine Ilaseroth :
Levitac ergo aiino viiesimo ei quinio labernaculo
in hac Aaron sacerdos lociini incidens oirensioiiis.
servitinl, el quinquagen;irio cuslodes vasonim riuiil :

cuiu sorore sua .Maria, fratii utcrque obtrectaiii,

ut videlicet qui adliuc impuguanUuin viiiorum ceria- qiiod alienigcnain accepissei uxoreui : uiide illieo
iiiina per consensum deleciaiionis tolerant, aliorinn
Maria conlagio leprae effloniit, quo loco evidens fiiit
curam suscipcje ii<.n iiracsuinani. vero teniati'j- Cum figura mysterii, quod saoerdolalis ilia plebs pairuii)
iium bella subegeriiil, cuui apud se jam de inliina
Cbristo balvatori adversiis Ecclesiam congregatairi
cusiodiam s>ur-
.'tnimaruiii cusinuiaiii
iquillitaie securi suiii , ;tnimaruiii
Iranquiilitaie sor
ex geniibiis
o derogarel. Idtoque leprae sorde perlun-
lianilur. Sed quis lia'C piaplia perlecie subigal, cuiu /i ..
^'' ~, ncc rodit ad Dei labernaculuni, donec siatutn
i aullus dicai : Video aliaiH legem in mcmbris, repugnan- .

tudiiiis
.J gentium tempus r.dimplelur. Tunc cniin
/e,
lein leiji weniis cw,et caplivum ir.e ducentem in kge
;>
,.
aliud
eadem
J. plcbs prisiinam poierii recipere sauitatem,
yeccati. Scd aiiud esl Lelb fortiier perpeii,
duin cis sepiifoniiis spiriialis agmtio ad veniaiu
lieliis eiieiviler expiigiiari. iii excilaiur virtus,
isiis
iuerii suiTragaia.
ne exiolli debeaiil : iii illis omuiiiiodo exslinguilur,
Quinla dtfiiiia mansio e^t iu Riihma, qu-ie trans-
iie siitisisiaiil. Pixcipil dehinc ibi lcx leviias omnes
feriur soiiiuis, sive jnniperus. Feruni aiitem tignuni
pilos cariiis radere quia in bis qui obsequiis diviiiis
:
hoc igiiem inullo teinpnreconservare, ila ut ^i prunae
assuiimnuir, debeiil anle Dei ociilos a <uuciis carnis
ejiis cinere fuerini adoperlae, u^que ad aiiiium per-
logiialioiiilius mundi apparere, iie illiciia cogiiaiione
veiiianl.Ex guibus discimus post stpnliTa concu-
meiis proft-rai, el pulcliiam aiiiui:e speciein quasi
iios ud lignurn tem-
pisceniije, si;e aiiira iransire,
\,\b& iruelilicanlibus deiormcm rcddal.
pore mulio calens, ut simus fervenies spiritu et ,

CAPUT VII. claro soiiitu, ntquc in alluni exattaia voce Evaiige-

Dua: luboe. liiim Douiiiii pr;ediceinus. Ab liac maiisione usi{ue
ad triccsiiiiam sccuiidam bx coniiiiciitur historiae,
Post liKc jiiberitur fieri duce lubae, qiiaruju clan-
quia noti sunl
qiiae nian^ionos singulas dislribuiae,
p. r
gore pnpiili iiioveiilor ad pryLlnini. Sic ciiiiii scriptiiui
Fac tibi duan lidxis argent as a nobis «iuoque in commune dicenlur.
esi de liis ad .Moys.-n :

duclileii.Ei i>ai.lo iiosl C'i«hi concisus clinujor incre-

:
CAPUT XI.
puenl uiovebunlur castra. Per duas eiiim tubas
,
De duodecim exploraloribut.
exeiciius ducUur, quia per duo leslaineiila sive
Diio:lecim explnralorcs miltuntur ad tcrram san-
per duo pracei>la cliariialis ad procinetiiiii lidei po-
pulusevocalUf. Q>i.e idcirco argeiiteoe lieii prajcipion- Clam : boUus
refertur iii liguo, el thrisii breviter
passio demoiistratur. Murmural pcpulus Judxoruiit,
tur, ut (Taediealoruii'. vcibi eioquii ni oie rclulgeaiit,
gigantiim inipetuin lefiirmidaus pugnat cniitra Auia-
el :iuditorum ineiiieiu nulla sui oljscurilatc coulun-
danl. Idcirco .iiilein ducliles, quia iiecesse esl ui hi lech et Chanan^viim nolente Deo, ei victus inlelligit
veiiUiraiii prj-diLaul, per iribulatioiium qu.i^ debeai iii lerra sancla exercere sacrificia.
qiii viiaiu
auiem diciuir, Duihaii ei Abiron lilii Cliore cunsurgunl coiitra
liro-stntium tonsiniies crescaiii. lleue
i.um comisus cUnifor increpuerii, muvcLimlur casna : Moyseii ei Auoii, ei terrae voragine glutiuniur. Iiiier
qiiia niiiiirum cuiii subliii ir ac luinutio: praedicatio-
mortiios et viveiiles pontifex medius tliuriljulo ar-
iractatnr, audiioru.n inenles coiiira lenia-
sermo matiis ingrediuir, et curreus ira Dei sacerdoiis voce
iiis
ardenliu^ excitaiitur. Jaiii ab iiinc
iioiiuiu cerlaiiiina
prohibHiur. Viiga Aaroii florern proferi ei foliiii»,
proiiiovent blii isiael de nmiile biiia, ei transei.nt et in a'teiiia!u lucmoriain virenssiccilascousccraiur.
III si-pulcris cuncupisceniij:. Viiuia riila coiitremaiur iiibolocaiisio, ei ciiieris ejus
peciiliaris aspeisio esl, quorum qiiideiu liguras bre-
CAFUT VUl.
viter adiintaiiles, cs duodeciin exploratoribus inci-
Sepulcra cnncumceutia;. pieinu,. Expluralores missi ad expioraiidam terram
Tei tia decima maiioio est in sej.ukiis roiicupiscen- ulieieiii, qui lerruerunt populum ne trederent posse

i.;e, ubi populus lasiidiens ca-seslcui paneia, can.e» accipeie lerraiu a Donuuo reprouiissam, Scribaruui
-SMl QU/ESTiONEJ> 5l]PEL\ NUMER03. 4031

01 Pharisnoorum praelulorunl indiciiini. Sicul enim A CAPUT Xlll.

ilii per Moyseii missi snnl, nl soli fectnulilaierM sol- De Core, Daihan ct .ibiron.
liciia consiiicralione iriictarenl per Lef;»;iH : iia el isli
Se.|uitur j:im exci.linm C.tre, Dathan et Abiron,
el ProplielrtS jiissi siinl, iil Scriptnranini pervesti-
qni sihi,conlra Moysen cl Aaro;i saccrdoteni, sacri-
p.Uione noiiiiniciun spernlar. nlur auveiiiuni. In
(icrindi licenliani judicanles, pi^nas pro suis oiiaii- (
(ino eral lerra, itl est, caro sincla, in qua legniiin
biis expenderunt. Per qnos iiiiqiie significanlur hi,
Dei <l ubertaicin frucluuni Sj.irilalium et vilam ,
«jui haireses et scliismala fiicero conaniur, et inultos
a'lcrn;tm cousciini possenl. Sed siciit ilii despera-
si'cum irahendo decipiunt, cimieninentes sacerdmes
liine lerrueninl poniilnni, u": de Dei prmiiissione
Chrisli, et se a dero ejus plehis socieiaie segrcgan-
<'onfitlereiit : ita el isii Soriliie el lliiirisxi suaseruiil
lej, conslituere aiident Ecctfsias, et aliud aliare, pre-
popiilo JudPRoruni, ne crederenl (lliristuni, ad ^Egy-
cenKjne aliorain illicilis vocihus ('acinni. doiniiiicai
plum s.Tcnli liiijus redire cnpientes. Repndiaiiles
h()Sli;e veriiaiem per f.ilsa saciilirii profanaiiies, hi
mnnna fidei, qiiicrentcs ollas pe« catorum nigras, et
qui c(>.itra Dei onJinationeiH niluiiinr, ob lemeriliitis
cepas puiidas hlaspliemorum, et pcpoiies viiiorum
aiidaciam, terra; compngnihiiS riip:is, viveoles pro^
ac iibidinum corruplione mi-rceiiies. Uie auiem fiindo hiatu incrginMir. Noc la.iiiim hi qiii duc.t^s
bolrus uvifc , qnein in ligno de lerra repromissionis
erroriim siint, sed et illi ijui cniisenlicndo partl-
diio advexere vcclores lolrus peiiilens e li^no,
:
cipe.s eorutiidom cdecii suiit, in i.g.iii;ui-.«ierju j.mlicii
lilique (^hristiis, ex ligno crncis promissus geniibns,
pra!paraia ulli me pcriliuni.
de terra gcnilricis Maiiac secuc.dinn caniein lerrenie
slirpis, visccriljus oftusus. Duo bajuli qui smI) nerc i
g CAPUT XIV.
boiri illius incedibani, populus esi nierque, cujus Aaron cum llturibulo.
prior esl Judaicus cccui el aversiis, ignai us pcnden-
Deinde Anron sanctiis a ruiiia mortis populii'-»»
tis grali%, et prcssus onere suspensi, cui sulijicietur
trahere coepit, (hiirihulinii accipicns cucurril ob-
judicanti. De quibu* dicilur : Obscureniur oculi co-
viam quassationi, staiis(|ue iii inodii» superstituin ao
rum, nc vidennl; el dorsmn eoruut semper incuna. percmptorum leih;ilem |:lagaia (biccto sni quasi
Qui vcro postcrior veniebal, fiopiili genliuiii gereliat quidain inurus exchi^it. Iste saccrdo-! Doininus Je-
figiirani, qui credens et Cliristuni ante oculos liabcns,
sus (Miristus ct. princi|ii'iin. S.icerdos isle, riiinani
semper enni porlans videt, et quasi servus doniinuiii inorlis in muiido coiispiciens, occurrit a sumiiio
et discipnlus magislrum eequiiur, sicut ipse D(nni-
coelo, vcniique obviam ((Hiisi giga^ ad currendam
nns Evangelio ait
in Si quis vult posl vie veuire,
:
viam (Psu/, xvni); steiitqne intor vivos et mortiin!;,
toUal cruccm suaw, el sequatur me {Luc, ix, 25). Illc quia naiiis est el morluus. Sic(iue ihiirihulum pas-
esi lioiriis, qni efTusus est in Siduieni nnstrain, et sioiiis siiifi accipiens, et iii odorem suavilalis prae-
vinum sangninis sui, crucis contrilione perfuJit,
tcndens, sns{iendil ignis a:ierni perniciein, el iniiui-
at.jue evpressiini p:issionis sux calicem Ecclt'si.ie cani periulit moriem.
propinavii. flic e.st bntnis, quciii nialogranato socia
inimeris gratia .«ecuta est, nosira scilicet Ecclosia CAPUT XV.
rnaier, iiabens iiilra sc pcrgranoruni nuniernm mut- Virga florens.
titudineni populorum, pcr rnborcin sanguinis Christi Virga aulem Aaron, quie posi siccitatem flornit,
signaculo coriiscantem habenlem eiiam iiiius di-
:
p caro insinuatur Chrisli, quu^ poslijuain de railice
siiiictam gratiam sicut Aposlolus aii Duisa ckari- ^
:
Jesse succisa esi, vivacius niorlilicata reviviscit. Ita-
smaiael dona Spirilus sanclt yrutia dislributa, qiiibiis que virga pusi ariditaiem virescens, Christus e.sl,
omnibus indignos se increduii jiidicanles, lerram posl nioriem rcsurgens. Ipsani enim virgam, ipsuin
carnis Cliristi fluenten» lac et mel acci, ere noii me- Uoreni inteiligimiis, ut in virga regnantis polenii.n,
rucrnnl, quam
per lidem servi ejus, id cst, (^hristiani el in (lore ejtis piilchriiudo monstrelur. Unde et ii.
popiili coiisecuii
siini dc ciijus duclrina quoiidie
;
Cafilicis canliCiUUiii idein dicil E(j0 sum (los campi,
:

dicit Ecclesia Quam dulcia faucibits meis eio-

:
et lilium comttllium. Alii virgam hanc, ([Ude siiie liu-
quia tua, super mel et favum orimco [Psal. cxvm). inore Hnrcm pronilil, Mariam virginem pulanl, qiiii!
Ficiim aulem quem cum botro de lerra repromis-
, sine coilu edidil Verhuin Dei. De qua scripiiiui est ;

sionis attuleruiil imaginem legis iillulisse evangelicis Exiet virga de radice Jesse, el (los de vndice ejus o.s-
edoceniiir excinplis. Siciit et holrum constat (igiiiani C(;»c/e(, scilicel Christus, qui, fiitura> typuiu pra:fe-
Salvatoris osiendere , quemadmoduin in Caniicis rens p.issionis, candido fidei lumine et passionis
canticorum Ecclesia de Chrisio dicil Fraler meus :
sanguiue purpura, Hos virginum, corona martyrum,
ut bolr}i5 Cypri {Canl. t), qnia nec Christos siiie gralia coniineniium est. •

lege, iiec lex sine Chrisio esse poierit.

CAPUl XVI.
CAPUT XII. Vitula rufa.

licsial interea viiula rufa, in holocausto concre-

De homine tigna coUigenle.
mala, cujus cinis cxpiaiio populi erat. Sic eniin di-
PoSt hxc quidam homo die Sabbato ligna colli-
D citiir (le illa ad .Moysen ct Aaroii Prcecipe fiUis :

gens, necatur a popHlo. Quid aiiiem insinuat, qnod hrael ut udducaut ad le vitccam rufam wtnlis integra:,
lam atrociter jussn Dci fuerit idi-in ab omiii iruci^ in qua nullit sil macula, nec porlnvcril jugum, trade-
datiis populo? QiKid facilc al> infidelibus proponiiur. lisque eatn Eleazr.ro sacerdoii ; qua; educlu exlra caslra
Intcllipant ergo quii» haec omiiia iii lypo accideriint iinmolubilur in conspeclu onmium, el inlingel digituin
illis. Scripta siiiit autem ad coi rcplioneiii nosiram. Eleaztir in sanguine cjus, et uspergei contra foces In
Ille .lulciiv pristinus cariiiilisqiie hoino, qui dieni bcriiacuii stiH^es; comburclque cain cunclis vidcnlibus;
Sabbatiim violare ausus est, duiii lii,'na colligerei, tam p llcm et carues ejus quam sanguincm ct /iini/»i
propter quod et puiiitiis, foniiain signilicahal ejns flanitiuc trudeiis. Lignutn quoi',ue. cediinum el hyiso-
qiii hodie in Chrisio signatus inveniliu a^jere Ciirnale puni coccum']ue bis Imrtum sacerdoa mittil in (lam-
opns, i<l e>t, cuntraliere ligna, fenum, stipul;»iii, iid mnm, qawvaccam vorat; el lunc dentJin lot^s veslibui

escam ignis aMcrni

conve;iieiiiem (/ Cor. iii), (|u;« el coipor,; iitgredieur i". caxlra, cominaculutusiiue eril
duin colligit in suam pernicicni, si lueii: (ieproh-'n- usqne ad vsperam. Sed el ille qut coinbusserit, lavabit
sus, pelliiur ab onmibus, ei stiitim occiditur, dum vesliinenlit sua. et corpvs, et immundwi
er,l uniuc at

judicalur a spirilalihus. Sic ergo omnia qu:ci'uii<jue vrsj)criim, cultigrt autem

mund:is cineres vacca:, et
vir

illis Jiidijeis per legein acciderunt, rormatiter iiitcili- e/[und •( eos extra cttstra in loco purissimo, ut $iut
senda suni. tnultitudini (itiorum Israsl in custodium, et in aqntim
aspersivnis, qw.a pro peccato vacca combusla esl. 11,1
hcbunt lioc jHii Israet, et advente stnctum juic per-
40" liED.L VENElumLb OPIV PARS II. SiXT. II. - DLBA ET SPIIUA. IH
peiuo, tt qui leti ,eril iiwilvum, et proiilei lioc s.ylem A frenis ad Ecolesiam re*ralii)ntiir, ct ad fores quas
diebu^ itindus. Asnfnjeiur ex linc aqua die
(iieril iiu aiite reliqiicraiil riirsus feslinent in^rare.

tertio et die seplimo miiwidbilui . Si die lertio a pi^nus Vicc^im.i niansio est in monte S<'plier, qui inler-
von fueril, vel sepivi^o, iion poteril emimdiiii. Viliila prclatur putchriindo, id esl, Clirisliis; el vide quid
rufa caro e-l Salvaioii<;, ro-o» saiiguine passionis, prosiiil frena : a viliis nos reiraliunt, iiiroducunt ad
qnia pei ccia .Tiate passioiieiii s«>cc-
aefalis inlcgr.p, virliitum r lionis, et in Cliristo moiite piilclierriino
pil. Ciiod aiiicin iioii esl iriiposiiiiiii siiper illam jn- li:)l)il:ire fjciiint. De qu:) scripium est Veuile of- :

tjiiin, ln.c o-lenilil (inoil caro Clinsii uon e^l suD- ceiidainus ad monlein Domiui {Isai. ii).
jiigala deliclo, mnuepectato. QuoJ
vicla ali nllo Vii-esima prima mansio e^l in Arada, qux verlilur
Huiem apprcli' nsam exiia ca-
ejece.niii filii tstael iii miraculum; el vide quam pulchre e.Hl ordo vlriu-
Mra, asiante Eieazaro saccrdoic, popu'um Judaeo- iiDii : posi freuos in Ecclcsia inlromittuntur. 1'ost
rum signilical, cl consensum saccnJottMi in iiccem liiibiialioncm a I Clirisli monteni ascendimus, in quo
Dontini ipiem jjeclum evira Jerusalem cnicilixerurii. positi miramiir in eo qiiod nec oculu$ vidil, nec auris
Sicul crgo qiii oircruiu viiiilarn imnuiiidi sunl, sic audivit, nec in cor hominis ascendil (/ Cor. ii).
»1 qui apprehenderunt Domimim pcccatoies lia- Vigcsima secunda mansio est in Maceloth, qux in
l»en:ur, et sicul is qiii colligil cineicni a^per^^ionis, vertitur, id esl, Ecclesia; in liac eiiim coiisistit
ccelti

iiiuiidiis esi, sic el omncs inuiidi fiuut, ipii passio- multiludo credeolium, juxta quod scriptum esl :

iieiii Clirisii praidi(avciuiil (jonlihiis cl iii l-lo orl.c Erce qiiam bonuni, et quam jucundum hubitare fralres
I rraruin dociriuam cjus as|)crseruiil, poiiuiosfiuu in wtum (Psal. cxxxii).
homiiio colleyicruni. Lij,'iiiiii) aiitom cl liyusopiiiu .. Vi'^esima teriia uiaiislo esl in Thabaih, qii.T iii-
rruccm piil;ni;us, ci liaplisiiiiim. l'cr liyssi>pi ciiuii terprelalur pavor, quia dum quisque venil ad' Ee-
I siiculiim aspergebaiiiur agiii sanguiiie, <|ui inuii- clesiam, aique asccndit in mouiem pulclierrimum
dari so!e5'ant, lypicc figiiraiiics lavaciiiin bai»:isiiia- Cliristum, et siupore ci iniraculo Clirisii magintudi-
lis ei al lulionciii acieriii fonlis. I'cr coccum aulnn iiem conliieiur, adjiint;ai deinde timorcm. qiii custos
bis linclum (iiJipam sarri sanguiiiis bi{>iiilicari, quo esi heatiludiiiis, ul altiim non sapiat, qiiia Deus su-
peccaioris abluoiilur; tiis liin iiiiii auleiii, quia per perbis resislil, humilibus autem dai gratiam {Jae.
eum el corpore el corde irundamur. lia-c cnim Irii IV).
ad pur^aiioiicm pcco:.iorum sniii iradiia primo per : Vigesiiiia quarta Thare, quam non-
mansio est in
tedrum, (ides ligui crucis; sccundo, pcr liyssopuin, nulii vertunt pasturam. Quod iieiie
in malitiam, sive
inartyrium lerl o, pir coccum saiiguinis doiniiiici
; ad |.r:t'po^iios Eccle^iaruin, vel ad custodiam aniinx
«acranienium. Siciil aulcni illuc die lcriia piirgari referlur, iil soHicitus sil quisqtie qui habet pavo-
jubeiiiiir, iia ei omnis anima purgalur ali omnihus rcm, ne co diabolus in caula> ovium, id esl, in Ec-
dolicloiuin sordiLus, quaicunque cr< dil Christum clcaiis per divcrsa viliorum foraininu inlroire ni-
Doininum die leilia » m<riuis resuscilalum. Ilujus- latur.
mudl hoiuu muiidus eril in dic sej.tinia, id
eiiaiii Vij^csima qiiinta mansio esi in Mctlica, quae verli-
esi, iii rtgno snnciorum advenienie Domino, ei bea- Itir iii diilcediiiem. Ascendisti in exceisum Pairis,
lus ac la;ius paiiem rcgni poii<.iur.
cotlcsiis iliius admiratus es virtutum chi)ros, timuisii ruinaiii, ab-
Qui autem aspersus, id esl, hujus gratiifi
noii fueril jccisti insidi.iiores. Dtiicis te prnlinus frucius iabnris
iide miiniius, pciibii anima illa dc regno ^aucti san- iisequiiur, ut rnerilo dicas Quam dulcia (aucibus :

ctorum, ei de pojiulo fidelium. Ex sanguine autem C mgii eloquia tua tuper mtl et favum ori meo (Psat.
bujus sepiies labeinaculuin jubel as-
vitiilac ideo cxviii)
pcrgi, quia septein Spiiilus sancli charisinata,
siiiit sexta m:insio est in Ilesmona, qux La>
Vigcai.iia
qu.-w pcr Ciirisii sanguiiiem supcr Ei clcbiae popiilo» soii.ii, scilicct, iit posiqu:im dulces
line festinaiionetn
(iisiribuuiitur, per quain ab oiinii delicto piirganiur, fructus laboris suuipseriinus, nisi simus quiete con-
hiciit A|Oblolus aii Jam obluii esis in santfUine
: teoli ei oiio, sed rursum ad altiora properanles,
Chrisi, et pasiioiie e/«s. Quod vero \iiul.i cuin peiic el oblivi^camur prdi-teritoruin, ci in futura nos cxien-
o&sibus Buis tonibuii'.ur, el apiiU-> il! ; pasciialis pari damus (Philipp. iii).
iiiodo toiicieinalur, ne ossa cjus C( ii'riiigaiiiur, lioc Vigcsiina scptima rnansio esl iu Moserolli, quod
osiendil quod Dotuiiii Jesu Cliiibli torpoiis in pas- interpietalnr vincula, sive, disciptina, s<-ilicet ui fc-
8>iiine non essent coiifiingcnda crura, sicui e\aiige- stino gradu perganiiis ad in:)gisiros, eonitnque le-
iisia tuslalur. Moraliler auicm vacca rofa, cujus laiiius limma elpracepla, virtiilem ac inysteria Scri-
c:iiis expialio populi esl, non aliicr in>molari ei ol- pturarum vincula puieuius esse xteroa. ILec sunt
ferri ad aliaie Domini poierit, iiisi qui terrena opera Chiisli vincuia, de quibus iu Ecclesia >eu in Isaia
uoo fecirii jngumque delicii iion traxerii, iicc \iii- lcgiiur Vtit butjliines ad te transibunl, ei Itii ercni
:

culis pi:Ctaiorum luerii alligalus. Jaiii deliinc posi sirii posi te ambulabunl colligaii vincutis. {Isai.
;

exploraliues ci botruin, poslcxcidiuiii superboiuni >Lv). Et alia dialioii viiicuta, quibus riipiis, vicil
ei sacerdulale iburibulum, poslque virgain Uoienteru hobles Samson. De i|ualibus Propbeia dicii Di- :

yt Miiilu: c> uibust;e aspersonem , leveitamur ad riipistivincuta mea, liui siurificubo hostiitm laudis
iiiansioiics. D (Psa!. civ).
bexia d( cima uiansio iii Hamoth qiiod Laiiuc V gesima octava mansin esl in Benejaacaii, quaR
di<ilur ni(.'/i Punici diciiio, qvjx signilical Ecclc- fier iiiterprctaiioiieni iraiM»lerior in /i/ioi necesintalis,
Maiit, quasi iiiull.i graiia uiio cortice coniegit, dum seii slridoris. i}ui gunl isti tilii Ipsc
neceiisiUilis?
• imiiein lurbam (rtdciilium iii (idei unitaic cou- psalinus nos d«icel Afferte Doinino, : Dei, offerle
filii

cludii. Domino filits arietum (Pm/. xxviii) qiix esl tanta

;

Deciina scptiiua inatisio iii Lebna, qux Latine iiecessilus, qiia; iioleiilibus imponaiur. Cum divini»
liattslertur in laterem : lcginius quod .lEgyplius |o- bciipluiis (ucris erudiliis, el lcgcs caruin ac lcsti-
puius lalcres iacieus ingcmuii. Ex quibub discimus iiioiiia, qu;e viiiciiia veritaiis Suiii, sciens, conteiides

III iliitore istius vitie dc ali<> iii alium (lausiluin iiiiiic (Uiii a<lversaiiis, iigabis eos, eC vinclus duces iii
iios cresccrc, iiunc decrcsceie, ei posi ordineni ec- (apii\!laieiii, cl dc hosiiltus quondam aique capiivis
clcsiasticuiii sa:pe ad ial<rcm, id esi, carnalia optra, l;beros Dei ellicies, ul repentc dicas tum Sioii Ego :

Iraiismigrare. sleiilis, etnoii paritns, transmigraiu el caplivntu, ft

Decima oclava csi in Uessa, qux in frenos veilliur. isios quis envliiiH? Eyo deslUttlu, ei sota. Et itii ubi
Si enim post proiccluui rursiiin ad liitulenta 0| era irant (Isui. XLix) Porro qu'id ii.lerpreialum esi /S-
'

oesi endiiiius, iiifrenaiidi suuius, el cursu vagi aique lios studoris, ad ilUim seiisum relerl, quod, tiniore
probcipites Suiipiurarum relinacuiis diiigendi. suppicii ei cjus loti, ulu esl (htus, et slridor den-
Decinia iioiia mausio C6l iii Ccclaiha, qux intcr- iium (Miitili. xm), dcscieiues diaboli \inciiia,
picUlur Lcclcjia, stiii^ ei, ul vagi cii rcn.Uiu gtcasus tbiiilo Doniirio ciciiciiuuiii iiubx collu subuimani.
 ;

405 QlJ.lilSTIONES SUPEU MIMEKOS. 4(6

Vig«sima esl in monte Gidgad ;
nona mansio A perciissa Ciiristi bnmiliias in cruce crntemniiur.
Gadgad interprelaiur nuittiui , sive accinciio, vcl Chrislus enim crucifixux Judwis scimdalum , gentibns
cerre concisie. N<>n eiiim aliler posstimiis inagislri autem sluUiiia est. El prndentia carnis moriinr, cum
discipiilorum alque credenlium eos facere (ilios ne- l»ii>(uain monlis eraine itia Christus exceUns agno-
cessitatis , nisi praeceplores eoruin inlerfeceninns sciiiir. Ipsis eniin vocaiis Judaeis ei Graecis Chrisius
crudelissimos; in occi>ioiie eoriiin non parcai nia- Dei viiitis, el Dci sapientia esl (/ C.or. i).
nus iioslr.'), armuni aut extremum aurii^ulx ile ore Trigesiina qiiarta mansio est in monie Hor. In
leonis exlraliere a viro. De nuniio el acciiulioiie bre- exlreinis iinibus F.dom in (luo ascendil Aaron juxia
viter haec dici potesi. qnod (ilii necessiiaiis gran lcs prxceplum Dumini, et moiluus est anno quadrnge-
od virtutis siiniulus suggeramus, cuin eis nuntiavc- sinio egressionis ex iflgypio, eo sciiicet anno quo
rimus prxmia fuiurorum, et accinclos in rebellando novus populus repromissionis tcrram intraturus eral;
docuerimns; bnruin Irium qniilquid niagisier feccni, et qiianqiiam in nionle sacerdutiiim Kleazaro filiu
in monte consislit. dereliquerit, le.xqiie eos qtii eam iinplfVfrinl per-
Trigesim;i mansio in Jelebailia, quod interprelitur diicai ad suininmn, tainen ipsa siiblimil^s non est
bcnitas, qu£ esl Chrislus. Irans Ouenta Jordanis, sed in exiremis ti^rrenoruni
Trigesima prima mansio iii Ilebrona, quoi inter- operum finibii*. Et plangii eum populus triginta die-
preiainr transiius, id esi, mundus, dc quo Aposinlus bus. Aaron pliuigitnr, Jesiis n)n plaii;^ilur. )n lege
:iil :Prwterit /igiirn hujua miiniti (/ Cor. vii). Huc descensns ad inforos, in Evangelio ad par:idi>uin
venientes sancti Dei cupiiinl nd nieliora iransire. liaiisinii^raiio. Audit quo(|ne Ciiananaus, quod ve-
De quibus Psalmisla canit Fa nan dixerunl qui
:
g nigset !>>racl, et in iocum exploralorum, nbi qunn
praneribaHt : litnediciio Doniini super vos ( Psal. dam offendisse populum noveraut, ineiiui pntlinin,
CXXVlll). et caplivum ducunt Israel. Rursuinque in eodem
Trigesima secunda mansio est in Asiongaber, qnae loco piignatur, ex voio victor vincitur, vicli snpe.
Possunl b:i'C iigna viri sal-
transfertiir in ligno viri. rant ; per quod intelligamus ut cum iios Oei anxilio
luum ei omiiium arborum genera multiindinein gen- destitulos, liosies invaserint, duxerinique capiivo^
lium figurare. Hucusque solitudo rbaran, decem et non desperemus salulem, sed iierum armemtir ad
octo continet mansi mes, quae scripiai in calalugo in prelium. Poiest lleri ut vincamus, nbi vicii suiuus,
supeiiori iiinerc compoiiuniur. ei in eodein loco iridmpbcmus in quo fuimus anle
Trigesima teriia mansio est in deserto Sin. Haee capiivi.
est Cades (lYur;). xxxiii). Sin autem sancta inler-
CAPUT XIX.
preiatur per aniipbrasim , sicut lucus cum mi-
nime luceat , vel bellum , quod laiuen sit iior- De morte Aaronis cl serpenlum vutneratione.
ridum.
Trigesima quinta mansio est in Salmona. Trige-
CAPUT XVH. siuia sexia mansiu est in Phunon. He duui inansio-
Mario! mor$. nes in ordine bislorix non inveniuntcr. lu liis inor-
hac mansione morittir Maria, et sepelitur. Vi-
in tuo Aaron murmurant Israelitici popiili coutra Deum
detur in Maria prophciii morlua, in Moysen et Aa- el Moyseii, inanna fasiidiunt, a serpeniiiiu.s vulne-
ron legis ei sacerdotii Judaeorum finis impositus, rantur. Sed qnid illud siguilical qnod inorsns nior-
quod nec ipsi ad lerram repromissionis tr.inscendere 1 tiferi serpeniium,exaiiato et respecio ;i'ne'; serpente,

Taleant, nec credentem populum de soliiudinc hiijns sanabanlur, nisi quod nuiic in lypn Salvaloris. qui
inundi educere, nisi solus Jesus Deus, id esl, Salva- ferreum antiqnumque serpeuteni in palibulo tiiinu-
tor verus Filius Dei, phavit, diaboli veiieaa siipcraninr, iia ut
vere i|ui
eipresseque ininginem Filii Dei pa.ssionomque ejus
CAPUT XVIII.
conspexerit, const^rvetur. Hoc enim signilicani et
Moysi tilubatio ad petram. verba ipsius Domini diccnlis Sicul exaltaiii liloyses
:

!n liac propler aquas conlradiciionis Moyses of- serpenieni in creino, sic oporlet exallari Filiuin lio^ni-
fendii Dominum, et prohibetur iransire Jordanem nis, ut oniiiis qui crcdit in iiisum, non pcreal, se.l hu-
tnrbatus eiiiin munnure populi, dubiianter petrani beat vitam xternum (Joan- m). Qioil vero a;iieiis esl
virga percussit, quasi illnd non possit Deus facere, serpens ipse, qui lipino suspensns es(, cls qnippt;
ut aqua de peira proflueret, quod anie jani feceni. metallis cxMcris dnrabilius esse soiei ; et apte «iieus
Quid ergo bic fides Moysi insinuat, qiiod aquam de serpens ligno suspensus esi, ul Dominus el iii ser-
yetra ejiciendam lilubaveril? Haiic propbeliain (uisse pente mortalis, ei iii aere signi(ic;!reliir jelernus, ut
de Christo recie intclligioius. biim cnim Moyses in videlicet et ind:careliir morluiis per luimaniiaiem,
Scripluris sanciis aliain atque aliain pro re aliqua et lamen esselquasi aeneus per diviniiaiein. Piiiclire
eignilicaiida persoiiaiu gerai , niinc taiiien pofiuli aulem prima m;insiu Silniona iii(crpreta(ur imaijun-
Jud.L-orum sub lege posiii personam gerebat, eninque cula, quia niniirum ibi imago expressa csi Salvaidris
inler propheticam pronunlialionem tigtir;il):it. Nani per serpeolem senenin, qni in ligiio pependit. Pul-
Bicut Mnyses, peiram virga pt^n ulieiis, de Dei vir- D ibre etiain el secunda Plinnon iiKerpieialni- a, qnia
luie diibiiavit; iia ilie poiinliis tiiii snb (<>ge per [tosiea quam passionem Filii Dei cognoscimns, i|uod
Moysen data Cbrislnm ligno cru(Ms
leneb.ilur, afli- corde credimus, ore pronnniiamus, Icgeines illnd
gens, eum virtntem Dei esse non crcdidil sed ; siciit Aposloii :Corde creditur ad justitium, ore cunfcssio
percnssa peiia maiiavil aquam .'ilieniiltus, sic plaga jil ad suluten:.

dominicse passionis cffecla est vita credeiiiibiis. Ha- Irigesiin;i seplim mansio est iu Obolh, (\u,v vcr-
1

bemus enim de hac re praeclarissimam et (idelissi- litnr in magos, sive pyltioncs. IJnde iiionMialur qnia
mam vocem apostoliiam, cnm inde loquereinr di- posi im;iginem Dei, qoa: iii cord'S ratione inonsiia-
Cens Petra uutem erat Chrisius (/ Cor. x). Ilanc ergo
: tur, el conlessioneni fidei, qtia; ore prolcrtiir, con-
carnalem de Chrisii tliviniialc Dci vcneraiionem in suiguiit ser. cntes, et artes in;ilelic^e ad bella n-is
ipsius Cliiisii aliiiudine, D<-us mori jubci, cum mor- provocaiit. Sed nos custodia circuiiidanles cor no-
tem carnis Moysi niorie imperat (ieri. Sicnl enim strnin, olMjurainus aures noslras, ne audiamus vo-
pelra Cbristns, ila et mons Christns. Pelra bumilis ces incaiitanlium, clSyrcnaru.n carmina neglig;imiis
iortiiudo, moiis eminens magnitndo, qui.i siciit {Ptal. Lvii).
Apos(olu5 Pelra erai Chrisius, il;i ipse Deus
ait : : Trigesiiiia octava inansio esl in Jicabariin, in (ini-
Xon potest civitas abscoitdi fuper montem constilu*:i Inis Miiab, qu c «igodical acervos lapidum transeun-
{Matlh. v), se scilicel monicin, (idcles anlem suoS t<itm, id est, sanclos per islud sjecuinin ad aiias
in sni nominis gloria ftmdato- asscrens ivitalcin.t mtnsiones irjnsirtj feslinantc.>.
1'iudenlia enim ciriiis vivit, ciim tin tnani petia
407 BED/E VENEUAlilLIS 01 PAUS II. SECT. I. — DUBIA ET SPURIA. 408
CAMJT XX. A eiat siibjocia nerfidi;e, in vocem fidei el confessionis
crnmperol. Lioet ei ca'0 noslra per hoc possii jn-
be Seonrege Amonhworum, el Og rcae Basan.
telligi. Pieriimqiie eniiii caro per molestias t:»cta
Trijjesitna mansio esl in Dil)nri!,''»il. In li;»c
nnna llagelio sn;e rnenli Deiiin indicai, qiieiii iiie;is ipsa
geritur liellum «'oiiiia Seon np;o;M Ainoiiliaeonmi, carni pr»}sidens non videbai, ila ul anxieiftle .spi-
<'l Og re^em nnsan. In liis rfgihus lici't res gesi;» ritiis prolicere in lioc mnndo ciipienlis, veliil iter
ro^noscalur, i-unen per coiiililiones virlnlesqiirt no- (endeniis iin|icdiat, doner r;i iiivisibileni, qiii sibi
uinum spirilalis aignificiilio esl snbjecla. Seou niin- olivial iiinotescal. Undeei bene per PHiriini dicilur:
que ialerpreialur lenliilio oculorum, pcr quaiii (igii-
Coynipiionem liabuit siiai veionue subjucfule muttint
ralur diabolus, qui se iransfigiirai velnl aoi;eluiii (11 Pelr. ii), qnod iii hnminis voce loquens ]iroiii-
lucis (// Cor. xi), cl per li;ercsim el scliism;iia veri- buil Prophel£ins'pientiain. Insanus quippe iioiiio a
siinilia menlitnr.ulfallal incaulos : linnc Amonlia;!, miiio corripitiir, qniiiilo (jlata meii!> bnmi-
siibjii.^.tli
id esi, amaricaiiies, liabenl regem. Nisi enirn f|iia:- lilaiis bunum, qiiod tcnere dcbeal, :ib afllicia carne
(lam simulalio veriiaiis praicedai, non siini lia^reses nieinoralur. Sed hujus correplionis donniii idcirco
.'imaricanles, noii scliismata exacerbanies in Eccle- Dal;iatii non obtiiiuit, iiuia, ad maledici.-nduin per-
eia. Isle ergo rex occidiUir in iinoquiiqne homiiie, gens, vorem, iion inetitem miiiavii; oonsitinin qiii{)pb
qiiando qui^que damnai simulaiionem, ei lillv^h ve- dedii regi iialaac, ui iiiiilieres in meritorio poneret,
rilateni. Og vero rex inlerpreiatnr cimclusio, Bas.i;i ct ante j:iiiuas eariiin aras, iit venienles iilii Isracl
aiitem confnsiG. kl enim agii diabolus seini>(;r, ui prins s;«criricarciil idoiis, et bic ingrederentur ad mu-
concludat viain ad Dominum, oppoiiendo idula sna, D iieres. Unde ci fornicatur Israei cum iiliabus Madian.
ne crcdalur in Cliristnm. Concliisio |trxccdit ut rex Sed quid esl quod isie Ralaam populum Dei pusse
seguatur, confusio tanquam plebs, qnia quos niodo decipi cerla raiione colligit, dans consiliiim ni ex
concludit, ne credanl in Cbrlsturn, qunndo apparue- illa parie qua infirmari noveral liliDS Israel, perni-
rit Cliristus, omnes confundentur. iMansio autem ciosi eis laquei lendcrentnr, non dubilaiis eos oblat:t
isla Dibongad, inlerprelalur fortiler inlellccta tenta- copia feminariim rornicalionis ruina prolinus lapsu-
liOy quia nimirum si siiperelur &iinuIatio, qu;u per ros, quia cunciipiscibiL.>s aniinos eorum prxscicbal
scliisnia vel liaeresim exacerbat Ecclesiam, et con- esse corruplos. lla crgo iinumquemque iiustrum nc-
clusio quK per s:icri'egiuiii clauilil fidei viam, nibilo- quilix spinlalis versula maligintaic in figura Ualaain
iniiius leiiiatio inieiligiiur, ac deinde intcllecia fnr- perlenlaul, itlis pr;«cipue afleciibns aiiim;c insidiosis
liter superalur. laqueo prx^eiHlenics quibus iios &enseriiil aegrotare,
Quaflranesima niansio de Dibon in Gad, in Mel- ut, veibi giaiia, cum viderinl ralionabiles aniinde
mondeblalhaim, qu3e verlilur iii conlcnipln \>a'.aiha- iio.stru' paries esse vitiaias, ilio nos ordine decipere
lum, sive o\)probriorum; et per lioc discimus, omnia moiianiur.
dulcia ac illecebras \oiuptaium prxlercuniium iii su:-
CAP13T XXIII.
ciilo conicmnendas et opprobria diligenda qua; si :

falso cbjicianlur , bealiludinem pariuiit, Salvatore Pliinees saccrJo$.

|)lenissiine perdocenie, qui ait Cum exprobravcrini
: Sed Pliinees sacerdus zelatus, nt Domini furorem
vos lioniinet, bcati eriiii, {Luc. vi). placarci, Zanibrcm qiii ad scoriiim ingicssus est,
- arripicns pugioiiein, utrosque trjiisligii, significans
CAPUT XX. *^ per crucem Clirisli, iiun .solum Sfd
idololalriain,
3/oi/sis mors. eiiain omiiem afrecinm vel concnpiscenliaiii
cariiis
Quadragcsima pri:..a inansio in inonte Aburim priiiii sxcuii, el luiic placari Dcuni, dutti carnis
coiiira laciem nioniis Nabo, ubi moriiur et sepelilur exstiiiguiiur desiderium. Post lioic rursum populiis
Moyses, icrra rcpromissionis aiiie conspecia. Nabo nuineralur, el Levile,ut, interleclis priniis carnali-
interpretaiur couclusio, iii qua (iiiitur lcx, el iion bus, novus Dei popuius ceiise:itiir, qui per Jordanis
invenitur ejus niemoria ; porro graiia Evangelii abs- bapiismum iranseat, et coelesiis ha:rediiatis repro-
qiie iillo iine tendilur In omnem enim terram
: missioiieni percipiat.
exivit sontts eorum, el in fines orbis terrai verba CAPUT XXIV.
tllius (Psal. sviii). Siinulque considcrandum quod
liahiiaiio iruiiseutiiium iii montibus sita sit, eiadhuc
Numerus popuU.
prolfclu indigeal. Posl monies iMiini plurimos :id Porro quod sexcenia millia arinatorum de Mf^ypio
cimpesliia Muab et Joidanis liuciila desceiidimiis, numeraniur egressa, el ex ipsis non sunt amplius,
qu;je inlerpretaiur desccnsio. Niliil ctiiin lain pericu- quam duo lanium lerram repromissionis ingiessi,
lusuin esi qiiam gloria cupiditalis, el jactunlia, et UifiC demonslrat iniiltus per baptismuin ad
iigiira

aniimis coiibcienlia viriuium tumesceiis. lideiii tratisirc,sed ad pilriam coelesiem valde pan-
cissimos pervenire. Secundum iliaiii liguraiii in Evan-
CAPCT XXII. gelio, iii qua niu/(i vocaii, pauci aulem inveniiintur
De Dataam ct Balaac. ilecii (Mattli. xx). Quod vcro duu tanlum ingrediun-
Qiiadragesima feciinda mansiu Cil in campestri- D liir, aot propter eos (|iii cx ntroquc poputo regiii
biis Muab super Jurdanein. jiixla Jericlio, ubi li.e- coelcstis pruiiiissioiies adipiscuniiir;aut propier illos,
runt lentoria a doino solitudiiiis usque ad iielsacba/it qui pcr (Inas vias aciionis ei conteniplalionis ad
iii pUnilie Moab. Iii quadr.igesima secunda, (|ii;u a.lctn.im bealitudnieiii proidestinanlur.
exliema 'maiihio esi, quoedam qualiler sinl gesia
narremus. Sedens iii ea populus a diviiio iial.iam,
CAPUT XXV.
quein iiiercede conduxcrai Ualaac, Dei jussu bene- Quinque filii Salphad,
dicilur, ei malediciio iiiuiaiur in laudes. Sed quij lnler|<eliant deliinc qiiinquefiliie Salphad, el judi-
csl quod isle Ualaain, dutn pervenire ad |>roposilum ciu l>ei accipiunl inler Iraires suos,
li:rrediialeiii
iende»el, asina cui pru;sidebat. duin vidissel ange- iiec legis lebs ab Evangeln possessione exclndiliir.
|

lum, Quie cbt eiiim Uinc atiiiia, nisi biuia

loqiiilur. Deinde Jesus Moysi iii niuiile snccedit, el discil qua:
genlililas, quaiii liUuiiJam [iala:iin, id cst, seduclor spirilalitfr (icbeai uflerrt in Ecclcsia; legi enim succe-
nioiolalrix, qua^i liiulum aiiiinal el nulla luiione dit Lvangeiiuni, ibique lex laciendu pra:cepta adiuo-
leniteiis poenilfnti;!', quo volait errore subsinvii. i:cl et gra/ia conipiet.
bed ista angelum Dei vid.l qiiem bomo viderc iion CAPUT XXVI.
puiuii £i locuta esi, ut agnosce-
vidii ci dclulii, ei.

leuius pusterioribus lejiipuril)U:> sub adveiilu magiii Cenera oblationum.

aiigeli Dei genlilem iliam plebem, mutata duntia Pniiiuin qiiidem qnid offerri debea: pcr sir.gulus
ijloliditaiis, bcluus Det- liiiguiiluculiiram, iia ul qiix' d»Cj dchjiic quid in Sabbalo propier !>peiii ijuiciis
:
•*0i) QU^STIONES SUPER DEUTEliONOMUM. 410
:cierni'. qiiid in k.)i!e(idis |>r(» A
ifiiiovalione viiac, quiii CAPUT XXVili.
iii (|uando coiisepeiimur ciiin Clirir<t<> | '^r
Fascliii,
rHii liuben ei Uad,
baptismum qua>i a nioriuis transeuntes :id vilu^ no-
vitaieiu 61 quid in Pcntecosien propiur ;;iati.uii Posl tixc Rubeii ei Gad el dimidia iribiis
fllii
,

Spiriliis sancli, ei indiilgenliam reniis^ionis pecca- M.iiiasse circa Jotdancin possnssioncm acci|iiuiii, el
totiim qnid in iieunienia incnsis se|itiini, qiiid iii in repromissioui.s lerrain ii:('rediiati'm liabere noliinl,
;

sieno- ligtiraiites qnia qiios niiilt.i iiiuinli impiiCaincnla

jejtiiiio cjiisdcin uicnsis deciiui diei. Quid iii

quandi) liguntur labernactilu, (ininlu deciino occiiiaiit, liabiiatioiiem coelcsiis palrio: iicquaquaai
l'Oeia,
die su[iradicli tnensis. desideranl.

CAl'UT XWII. CAFUT XXIX.

De morte Bataam. Idoli destruclio.

Dehinc texilur bellum ronlra Madianitas, et mors Dcliinc praecipitur ul popiilus in terra sancia idola
divini Balaam, in ciijus nece error perlidiic ligno desiriial, et nulliis de prioniiu-» babilaloiibns reser-
crucis inlerricilnr; lilquc dcinde dc Amalec praula vclur, a sigriilicainiuin ut dcm in l< rruni saiictam
I

divisio, et oblalio ex ca animarnin in tabernaculo repromiesionis per lidein ingrediniiir, siinnl cum ido-
Dei. luialria Oiiiiiia etiani vilia ekalinKuamus.

QUiESTlONES SUPER DEUTERONOMIUM.

Discipui.c< — Dcnieronominm, juxla fidein iiisto ]) ntii ea qnx corrupiibilia sunl sinc corriiptione per-
rijp, quae scribit ? manebuni.
IMagistc:r. — Deuleronomio namque
In quse est CAPUT III.
secnnda lex, narrantur ea
Piiaran, el Obet,
qu.ne in
De non planlando Hgno juxla allare Dei.
i.,abnn, et Aserolli nsi|ue Cadesbarnc fuerunl pnpulo
dicia a M<'3rse, inandata videiicet atque promissa, Non plantnbis omne lignum juxia allare Dei, ne
inalediciiones peccalorum. el promissiones beatilii- platuea in Urra : dioiitir qiiippe ne neinus
nemus
(linis. Ibi canit camicum Moyses, ibi dat benedictio- plaiitetiir in lcmpio. Neinus frondentes .irbores et
nem libis Israel ; ibique, terra reproinissionis con- infriiciuosae siinl, soliimniodo ad delectalioiieni visus
specia, moritnr atque sepeiitur. Nonnulli autem planiatx. Tales sunt cl gciiiiles, qui rationem suain
llebraeurum qnaluor tantiiin libros compiilant, id verborum decore componiinl, ct non convertunt se
cst, Genesim, Exodum, Leviiicnm, sive Numerorum . a viiiis, sed deleciant aliiue isiiusmodi seduciionrt
Deulcronomium autcm repeiiliuiiem eorumdein li- persuadent. Nos autem secunduni praeceptiim Dei,
lirorum, et qnasi quoddam legis mediiaioriuin di- juxla allare Dei neniiis iion piaiiiamiis, si circa do-
(unt : ea diiiuaxat ratione, pro eo qiiod illa qualuor miiiicam iideiu niliil in verbs iorructiiosum, niliil
proprias rcrum gestaruin coniinet causas, isic vcro audienii.c. soeculai is illeceiirosnm (^omponmius, sed
omnium. sola puritaie veritatis scientiain prnediciliouis tene-
mus. IIoc iiemiis in praedicatione saiiieiili.i- planiare
CAPUT FUl.MUM.
vitabal Aposiolus cnm dio(»liat Loquimnr non in :

Quid significel quod uudecim diebus Deuteronomium n doctis huniame snpieniiw verbis, sed in doclrina spiri-
manu scribitur. rilus el virlutis (l Cor. ii, 3 3).
Liber D<»ulerononiii repeiitio est pr:ccedcniium
quatuor iibrorum legis. Nam dum iili in se proprias
CAPUT IV.

conlineant caiisas, isie tamen replicat omniiim :

Dc auferendo pra:pulia ligni pomiferi.
tiabet autein ei ipse proprie innumera socrainenl.i, Quando ingressi fueriiis in lerram, el plnnlaveritis
ex quibus parva pro exercilio lectoris sludio inemo- in ea ligna pomifera, auferetis pra^putia eorum : po-
randa iiinexui. Deuleronotnium aiitem secunda Je- niorumque gtrmuia immnnda erunl vobis, nec edeiit
gislalio dicitur, quod si<;iiilical Evangelinm, in cujus ex eis. Ligna qnippe poniircra suut ope.ra virtuli-
principio iiulandum esl quid indicet quod undeciin biis rcciinda prxpiitia itiqiie lignorum anreiiinns,
:

diebiis Deuieronoinium a Moysi scribitur, nisi ad cum dc ipsa iiulioationis infirniitate sus)iecli. pri-
signiiicandnm J<:daic:c piebis iapsiim in Evaii;;elio mordia operum nostroriim iion approb;iniiis. Poiiia
per iransgressionein Decal' gi niandaloruin. autcm qu% germinaiit imniunda e\istiniamus, no-
strisqtie cibis non aplamiis, quia ctnn priniordi;)
CAPUT II.
boni laiidantiir opcris, digniim esi iit boc aiiiniiini
De quadraginla annis laborivse peraciis u pliis non pascat operantis ne diim accepia laiis stia-
,

hrael. viier carpiiur, frucius boni opcris iuiumpeslive co-

Quid auiein signiliraverinl XL aiini, qnibiis labo- mcdalur.
riose peraclis fiiii Israel ad repromissionis lerram CAPUT V.
iransierunt. Per hos qiiippc qiiadraginl.i aiinos to>
liim syeculi lempiis signiiicatur, in qiiovivil Ecclesia
D De non arando in pnmoijmilo bovis;et non tondenda
primocjenila oviuni.
.sub iaborihus et periculusis tenialioiiibus, sperando
qiKT; Hon videi per pilicntiam, quousqne ad promis- Non operaberis in primogenilo bovis, et non londt
fiiin ;ctern;e relicitatis perveniat palriam. Idco et b.t primoyenila evium. In prim> geniio qoippe bovis
Doiiiinus quadrai;inta d;cbii5 jejunavil, et qiiadr.i- opeiari, est bona' ronvers itiniiis pnmordia in exer-
l>iiita noclibus lcntains esl in crenio corpus enim :
cilio publicx actionis ostenderc. Oviuin quoque pri-

(•ju<, quod est Ecclesia, ne<;esse est leniationes ia- mogenita tondcre, esl ab occuilationis suai tegininu
boresque paiialur in lioc ssuculo, quoadusque veiiial humanis oculis inclioantia boiia nustra denudarc. Iii
iltud tenipus ubi post lenlauones suscipiai conso- primo^enito ergo l.ovis operari probibcmiir, atquo
iaiiones. Porro quod vestis Israel per toi aimos in a priinoi^enitis ovium dctoiidendis compcscimiir :

eremo nnlla veliisiate corrupia esl, morticina

ct qui.i et si qiiid robustuin iiicipimiis exercere, hoc

eliis caiccamentorum laiidiu siiie lahe duiavil, po- iii a|ieito citiiis non dibeniiis (istenderc ; sed cjiin
I

ie;l liguraie liguram iiicojrupubil;iaiis curpoium, \iia iiu^iitJ bimpL^j quidiiuid iiitiotuum incliuat, ut
 i,

411 DED^ VENEUAltlLIS OPi\ l'ARS II SECT. I. — DUBIA ET SPLRiA. 412

dignnm esl i» secreli sui velaminn non derelinqii.ii, A esi. Et si quid inconvenicnter cx diverso genere vel
nec hoc iiumariis ociilisqiiasi sulidnclo vellere osteo- reiigione in vita ciijusqne conlexitur. Veruin illud
dat. Ad sola ergo divina sacrificia boum primoge- tnnc ligiirahatur In vestibus, quod nuiic dei-braiur
nita ovium pnilltiMni, lU si quid forle innociiuna in- in moribus.

ci|iimiis lioc ad lionorem inlimi jiidicis in ara

, CAPUT X.
conlis imnio'emiis. Quod ab iilo procul diibio lanto De tton accipiendo toco pigndris snperiorem et inf^io-
libeiilius accipiliir, qn.nnio el ah hominilius occulla- rem ntolam,
lum, nullo laudis appeiilu maculatnr. Ssepe auiem
ciinversaiionis primordia adhuc carnaii sunl viia;
Nen accipias toco pignoris superiorem aul inferio-
rem molain. Accipere alit|tiindo dicimns auferre.
commixla ei idcirco innoiescere cicius noii deheut,
:

ne ciim Inndaniur bona quae pl if ent, decepiiis laude Unde 01 aves ill;e qu% ripiendi sunt avid», accipi-
tres vocaiitiir. Undo e. Panliis aposiolusdicil :S«*'i-
sua animus deprehendere in eis iiequeai intla quse
neiis enim si qnis devorat, si qnis accipit (11 Cor, xi,
latent.
!2U) ; ac si direret : Pignus vero dolii-
Si quis rapil.
CAPUT YI.
toris esl confcssio pecc.iioris, a debitore eniin pi-
De non areudo in bove tiutut et asuio, giiiis accipitiir, cum a pcccalore jam confessin |i«;c-

Non arabtt in bote simul el asino. Iri bnvis no- caii teneliir. Supcrior auieiii ei inferior niol.i est

inine popiiliH ex circuincisione po^itus

!>iit) jngo spes et timor. Spes quippe ad alia siibvehit, liinor
legis accipiiur ; in pupnlus genlium,
asino aiiieni auiein cor inferius premit. Sed mola superiur et
pertinensad Evangolium. l> bove quippe simul et 'nfcJoj iia sibi necessiirio junguntur, ul un:i siiie
B
asinoarat qiii sic recipit Evangelinra ot Judaicarum altera inutiliier habeatur in peccatoris ilaque mcnie
:

supersliiionuin, qux in umbr» et imagine prxtes- incessaiiier debet spes el rurmido conjungi, quia poe-
Eeruiit , cxremoiiias non relinqiiat. item nonnun- nitentia inrassum inisericordiam sperat, si iion eiiani
qiiam in bove bene operanliuni vila, in asino slullo- jusiitiam pertiraescat incassum jusiiiiam meiuil,
:

vecordia designalur. Qnid est ergo, Non arabis si nnn eliam in misericordiam coniidil. Loco igitiir pi-
rum
in love simnl et atino ? ac si diceret Faluum :
gnoris mola supei ior lolli proliibelur, quia qiii pr.fdical
sapietiii in prapdicaiione non «ocies, ne per enm qui peccatori laiita dispensaiione coroponerc prjedicaiiu-
rem impb-re non valet, et illi qiii prxvalet obsisias. nem debei, ut nec derelicta spe timorem siibtrahit. ricc
Bovem (|iiij>pe et asinum, si necesse sii, unusquis- subtracl;« spe in solo eum limore derelinqaai. Tnllit

que sine dclrimenlo operis jungit sapieniera vero :

enim siiperiorem molam, si flenii peccatori dicat,
ctsiuliiim, noii ui untis prxcipiat, ei alter obtem- Non habebis veniam decommissis; tollit iiireriorem,
peret, sed ut p^riter xqnali poieslaie annuniient si peccanlem decepiione palpet, ac dicat Agc malj :

verbuiii Dei, iion sinc scandalo quiqiic comiles fiant. in quaiitum vis ahsqiie meiii, naiu Dens \<''U csi, «

ad indulgenliam paraius sed uiiliier iiinc iito!;«

:

CAPUT VII. uiraque habetur, si et spes sit cumniudiila !oriuidiiie,

De non alligando os bovis iriluranlis. ei forniido fucrit cum spc.
Nonalligabis os lovi tTilKrnnii. Dicluin est qiiod CAPUT XI.
iii bovis nnmine viia ui iuscuju<^qiie operaniis expri-
De non abominando /Eijyplium.
niiiiir. Dicii qiiodam in lnco aposiolus 1'anlus, repre-
bendt^ns ei dolcns qiiod nemo illi communicaverit Non abominaberis jEgyplimi, quia fui^ti iwola in
in raiione d:ili ei acrepii, nisi qiiod aliud in luco terra ejus, Quamvis enim mundo renuntianles ./figy-
quodani aperte exposnit dic< ns Si nos vobis spirita-:
ptiam lerram, id est, pristinatn sxculi conversatio-
lia seminavimut, mnanum est ut earnalia vestra meta-
nein vel concupisceniiam declinenius, lanieti diiiii
nius {I Cor. ix, II)? Iliic si^ninoMl nun altigabis os pr£senlis sseculi necessiiatilms sulidimur , quasi
bcvi liimranti. Uiide et idem Aposioliis :ilio luco i£gyptiam nationein nequaqnam exstingntmus : ei
dicii Dignus operarius est mercede sua (l Tim. v, 18). licet ab ipsa discrelione separemur, non de sopor-
:

Vnlt eigo Scripiiira doctoribiis piaesline carnalia, a fluis cogiianies, sed simus secuudiim iposuiiinii

qiiibus spirilalia conscquuniur, qiiia qni praedica- victu quolidiano indumentuque conieni!. Iloc eniiii
tores occupavit docirina necessaria sibi piovidere figuraltier mandabatur in legc, Non ulfominutieris

Ron pusse. Akgyplium.

CAPUT Vfll. CAPUT XII.

De non habendo in sacculo diverhn povdcra.

De non coquendo hcedum in lacte watrix sucB.

NoH ccqnes liwdum in lacie malris suw. II.^KduS bic Non habebis in sacculo diversn pondcra, mujus et
siib pec( utoris ligiira iiiinxliiciiiir. Pr<iin>ie peccans minus : non eril indomo lua modius myor elminnr.
nnii est co<|iieiidiis in lacie inairis, id esl, noii est Pondus babebis juslnm c( rerum ; ct modius irquatis
purgnndiu uiediocribus lenerr.ini-qiie Ecclesix di- el verus erii tili, ut multo vivas tt-mpore super terrum.

liciplinis sed :iubleiioribus pra:ceptis ejns sunt exco

:
Hoc ei idem legislaior eiiam in Lev.tlc» inierdicii.
qoeiiila cDJus iMgiia siinl «iiniin;i, ui qui
|icc&ila, ^ Salomone quoque psretu super lioc senienliatii iiii
per lasci\ix blandiincnla 6e penlidii, (uriiori di^ci- inero proferenie Pondus magnum el pusiUtiin, el
:

plina se ledimai. mensura: duplices, immunda suni ulrnque aute Denm :

ei qui facil ea, adinvenliomhus suis comptdielur
C\PUT IX.
(Prev. XX, 10). Pioiiide iion soluin ilio coiputali,
De non induenda vcsie ex lana el lino coniexta. sed euani spiritali mudo sludendiiiii est nobis ui m c
Non indues vestem cx tana linoque conlcxtam. Per diveisa pondeia in cord.biis iiostiis, nec in domo
lanam qiiippc simpiicilas, iier liiiuni vero snbtilitas coiiscieniix nosirx niensuras diiplices halieaniiis
ex lino laiiaqiie i.l csl, ne i|<si ea qiK-E disiricliori regula moliitnlnr,
dusignatur. Lt niinirnm vestis qii;c

coiificitur, liuura inlerius cehil, iti siipeirnie lanam retnissiore indulgenlia prscsuincnies oos , qnibus
verbom Domiiit pr:fcdicanius, dislriclioribus pra;-
dcraonsiiat. Vesleni er^'o ex laiia linorjue cuiile»t.-iiii
in'lnil, el qui sub locutione itinoceiilia;, inlus subti-
quam i|isi perierre pussuinus,
ceptis el gravioribus,
liiaieni celai malitiae. Iloc secimdutn mfiralem sen- ponderibus obruamus. Quod cum facimus quasi ,

snm c«ierura Junta aliam allegoriain lineis vesiilius diverso pondere alque inensura praecepiorum Do-
;

niiscerc lanaiu vel purpurain proliibemur, id est, iniiii mcrcedein rnigeinque vel appeudiiuus vel
iitordinate vivere ; ei diversis geiieiibus proressionis iiieiimur. Si enim aliier ea nobis, aliier nostris fra-
veile luisceri, ut vel sanciiuionialis hHbeal oriiaiiiei>- tribus dispensenius, iccie increpamur a Domino, eo
liiiH iiuplianiin, aiil ca qua; se noii coiilinens nupsil quod stateras diversas aut measuras dupjices ha-
oraniuiodu lioe i»c(.calum bcaiuus setuiiduia illaiu seniciiiiaiu Salumonis,.
tliei.icm viruiitilalisgcral :
A\5 QU;f:STIONES SUPF.R DEUTEUONOMiUM. 4li

qua dicilui : Abo:iiina'io est Dumino pundus duplex A servus uxnris. Siciil iliud apdsloliruin : Qui cu n
et $iateia dolosa, non £il bonum in conspeclu ejus uxore est, sollicitus esl qnomndo pliiceai uxori, et di-
{Ibid. 25). vitus esi {I Cor, VII, 35) iiei' pi>le>l esse quis iii
:

sludio coiileinplaiioiiis,qui ailliuc in deleciatioiie

CAPUT xm.
ilcngilur cariiis. Nemo, iuquil Apoaiolus, miliians
De trium testimnnio valiluro. Deo, impUcat sc negoiiis iceculuribus, ut ei ptaceal cm
NoH stabil adversus aiterum unus les. i, sed in ore te probavil {II Tim. 11 , i).
diiorum aut trium leslium slahil omne vprbum. Licel C.XPIT XVI.
liislorialiler Iiaec divina siTV.iiida sentPnJia, la-
sil
De inlerempiione sepiem geiiiium, quas Dominus
liicn cl cum coiilra qnosiibel iinpios vel hafireiicos
IradiJii isra>'li.
ngmiis , necesse noltis esl Scripluras sanclas iii
Iftiliiiioiiinin voc.Tre. Seiisus quippe noslri el ailesia- Cum introduxeril le Dominus Deus tuns in terrnm
lio sine liis leslibiis iion habenl M>tm. Unde inagis quam possessurvs ingredieris, ei dclereit gentesmul-
cmivfnii aJ prdli.iiioiuMii, el ad iirmuin verbum iii- las coram le, Eilienm, Oerijefum, et Amorrh(i'um, et
irliecliis niei adliibeo diios lesies, Novnm et Voiiis Chunanivum et Phi-rezeum, et Eveum, et Jebu&eum :
Teslainenluni : adlnbeo eiiam el Ires, Kvangfliuni, septeni geutes multo majores numero quam (u es, ct

Frcptielaui, Aposlolnm, s.icqiie slabil omne verbunt. rvbustiorei, tradideriique eos libi Dominus, percuties
eos usque <:d inierneiionem. Seplem
islae gcntes sep-
CAIUT XIV.
tem sunl priacipaiia qua; per graliam Dei
vitia,
De uxore fratris (tcripienda. unusqiiisque spiritalis miles exsiipcrans exlermiuare
quod nxorcni fratris ai lioc fraier jiissus
liliid veri) peiiiiub adiuoneiur, Quitd vero majoiis niimeri di-
non sibi, sed illi soboem suscnarel,
esi ad<liicere nt cuntur esse, h?ec raiio esl, quia plura suiit vilia
ejusque vocaret nomine ([uod inde eideu» nascere- quam virlules. Sed ideo in calalo^o quideni dinii-
lur : quid aiiud i.i (igura pi'a-m«nslrat, nisi quia merantur sepieui iialioues : iii expngualione vern
unusqrisque Lvaiigelii prxdicalor ita debet in Eccle- eirum siiie uuiiieri ascripilone poiiuutur. Ita eniin
sia ialiorare, ul defuncto frairi, lioc esl Clirislo. dicilur : El ddeveris genles mulina corani le, Niime-
su ciiel scnicn, qui;i pro no!>iS inoriuiis est, et quod rosior esi e lim quam brael carnalium passiouiim
hus< iiaium fiieril ejus iioinen accipiat. Deni-iue hoc populus, qiii de boc septenario iomitc viiidrum ac
implciis A|Osioliis non carnaiiter in prjemissa si- radice procedii. De gasiriiuargia namquu nascimtur
giiilitaiicne, »ed s|iirii.ililer in compfeia veritate, coiue^satioues, cbrieiaies de ioniicaiioue, iiiipilo-
;

qiios iii Clirisio Jesu per Evangelium se comnienio- qiiia, scurrililas, ludibria atque stiilliloquia ; de plii-

rat jieniiisse susciians co6, et increpans corrigit, laigyria, mentiacium, frau liiialio, fiiria, perjuria,
volemes esse Pauli. Nunquid Paulus , inquit, pro turpis iucri appetitus, fulsa lesduiunia, violeirtia-,
wbis crucifixus est, aut in nomine Pauli baptnali iniiumanitas ac rapaciias: de iia, b inicidi:!, ciniuor,
estis (/ Cor. i, 13)? lanquam dicerei : Defuncto fralri tt indignalio; de trislitia, raiicor, pusillanimilas.
vos gciiiii, Cliiisiiaiti vocainini, non Pauliani at :
amaritudo, desperalio; de aiedia, otiosilas, KOiniio-
v«*ro qui olecius ab Ecclesia ininisieriuin evan^e- leiiiia, imporluuitas, inquietudo, pervag:)tio, insti-

iizaiHli renucrii, ab ipsa Ecclesia merito digneque liilitas uientis et corporis, verbnsiias ct curiiisiias ;

cniileoinilur lioc est enini qnod in ejus faciem ju-

:
de cenodoxia, conieuiiunes, iKirescs, jaclnilia ac
Lclur exspuere, non saue sigiio iiujus opprobrii, ul prxsumptio novitatum ; de superbia, conieiuptus,
calceainenlo pedis unius exuaiur, ne sii in eoriiin invidia, iaobedieniia, biasphemia, inurmiiralio, dc-
Sorte quibus ipse Ap'Stolus ail El calceali pedes :
iractio, aliaque quam plura siiuilia (|ii.k (iim siiit :

in prwparatione Evangelii pacis (Eplies. vi, Ih), Lt mulio majoris niinieri qiiam virtmes, (li:viLii^ lauien
de qiiibus coaiineniural per Proplielam Qnam spe- :
illis sepiein principalibus viiiis, cx i|uoruiii iiaiura

ciosi pede$ eorum qui annunliant pucem, qui aiinun- isia proccduni, oiuiies proiiniis coitquiescnui, ac
liani bona {Isa. tu, 7) Qui enim sic Evangelicam
!
perpelua pariter cuiu hi^iiiteriieciDne dclenlur. Qiod
fidem tenet, utetsibi possit et EccUsix prodes^-e, auleiii lio: pesies eliam lobusliorcs siuil. mauileste

el renuilY hew inielligiiur iiiroqiie pede discalcea- naiurac ipsius inipugnatione seiiiiitius, iuriius eniiii
lus. Qui auteiu sibi puial ideo quia credii satis esse iniliial in meiubris nobtris obleclalio carualiuiu pas-

coiisultum, curam vero iucrandorum aliorum n iii- sionum quaiii studia virtntum, quic nou nibi suiiima
gii, quasi uxtius pedis caiceanieutuin cum dedecore coiiHiiidne cordts ei corporis acquiruntur. Quo<l
auiitiil. vero isiarum perniciosanjtn genlinm regiuues salu-
briter possidere pr^cipiniur, iia iiiicll gitur. liabct
CAPUT XY. eiiiiu iiiiumquodque vuiutu m
conle iioslro propriani
De formidoloto el pavido ul non ingrediatur ad staiionem : sed si cum spiriiaitbus populis, id e*t
bellum. virlutibus contra se (limicanlibus, lueriiii vilia supe*
Homoformidolosus et corde pavido non eijrcdietnr rala, locum qiiem sibi in corde nuslro concupiscentix
ad bellum. Vadal cl revertalur in doinuin tuum, ne vel iornicaiiunis spintus reliuebai, deinceps casiitas
pavere facial corda fratrum suorum, sicui ct ipse li- ^ obliiiebit (jueui furor ceperat, palieuiia viiidic:ibit ;
:

more perlerrilut est. Quibus verbis «lncet non posse qucui irisliiia inone operaiile uccup:iverai, incipiei
quemquam prufes^ioiiem conleinplaiionis vei spiri- cxcludere [F. c.\C()ierc] foriiiuclo salulari-, ct plena
tualis miliiix »rri|UTe exerciliuin, qui adhuc iiuiiari gaudii Ixiiiia possidebii; queiu acedia vaaiahat, inci-
lerrenis operibiis peilimescuiu, ne rursiis ad inCr- pilexcolere forlitudi) ; quem superbia coiiculcabat, iu-
iiiiiaiem meiiiis revertantur, suoque exemplo alios tipii excoieic buiu.liias El iia siiiguiis vi iis expul-
!

ab evaiigelica ptrleclioue revocent, ei inlideliler iii sis, eorum loca, id csl elTecliis coiitiario;«, posside-
errore lirment. Jubeniur iiaqiic lales ut discodenies buiil tilii hrael, td esi auiiux' vidcutes Dcum.
a pugna, revertamur in doinum suain, quia nuii po- CAPUT XVII.
tesi duplici cordu bella Doiniiii pnciiari. Vir eiiiiti
Quod cum Abrnliam de futuris Dominus loqurretur,
duplex aiiimo, iiiconsians cst in oiiinibus viis siiis.
Tales quippe upurtel ut iic iuilium quiileiii reiiunlia- non septeni sed decem legilur gentes amuinerGtse.
lioiiis arripiant, quibus melius esi ut in activa vita Illud vero ipiod cuiii Abrahaiii de fiiiuris Doiniuiis
cunsislanl, quaiii trepide cunieinplationem soqiicn- loqucrotur, non scpiein geutes li'i;itur dinumerasse,
les, majori (liscrimine seinetipsos iiivolvant, Melius seu di'ceiu, quaruiu leira seiiiiiii eiiis dand;i proiuil-
esl eiiim mui vovere qiiam vovere el iion reddere. liiur, qui uiinieriis :kIj :')'ii i<lololalria geiitiiim, blas
Siuiililer et ilio ^ lali niiilitia probibelur qui uxorein pli(;uiia Jiida-.oruui, eirore haTflicuriiiii evideiiiiS'
duxeril, qui ptantavciit velut priip^^iucs
viiieam, siiiic adiiiipliMiir. Qiiibiis anc iiiiiiliam Ueiel^raliam
filioruiu. Suii ciiiiii polcst scrvlrc divinje miiiiiu: \,.\ lisini Ycl iiniua gcuiiuui , vcl blaspiiv;:ii.» Ju-
-515 M^Ai VENERABIUS OPERUM PARS II. SECT. I. — DUBIA ET SPURIA. {16
d «Hjrum inuUiliKlo sul)jocta csl, donec intellecdiali A derata increpalio plus quam debuit addlctt. .">"d is
M^ypio couimoraiiir. Si aiilcin iibrenuiiiiaiis quis qiii inraute ligiia percutit, el proximuin exsiinguil,
egressus exinile. i'er Dei g aliaiii ad ereinum peive- ad iros necesse esl urbes fugiat, ut iu una e.irum
nvrii spirilaleni, de inii>u<;iiaiioi>e triuni ^euliiiiii liUe- defensus vivat qui si ad pofiniteiilian laineiita con-
:

riiiis, CMnir.i septeni i uiluiii, t|Uje per Moyscii dinu- versus in uniiaie sacramenli sub spe, (ide et chari-
niennlur, bella suscipiat. lalc, aliKcondilur, reus perpelraii liomicidii non
leneiur. Que.n exstinrti prnxiinus cum inveneril,
CAPUT XVIll. non occidil qiiia ciim districius jiidex venerit (|Ui
:

se iiobis per n.iliir;c consorlinm junxil, ab eo pro-

De muliere capla in bello.
ciil dnbio culpe re;i(iiiti non expetit, queni sub ejns

Si, inquit, exieiis ad betlum coiilra iiiiniicos tuos, el venia spes, (ides ei «baritas alisrondit.
videris niulierem decoram specie, et concupieris eant, CAPUT XX.
rade otnnes pHos capitis ejus, ec tmfulas ejus et indues
domo De poUulione s^^mnii noclumi.
cani lufjubribus indumeiilis : et sedebit in lucjens
palreni iuum el tnairem tuam et domum paternani Si fueril infer vos liomo qni noclurno poUulni to^n-
suam, post Iriginla dies eril libi
et tixor. Dicaul Jud.pi nio sil, egredieiur ex ra cuslra , et non reverietur ,
quomodo apiid eos isla servenlur. Qnid cau<!se, quid priusquam ad vesperam lavetur aquu, el posl solix oc-
ralionis esi, decalvare niulicrem, et ungulas ejus catum regiedielnr in caslra. Nocturiiuiii qiiippc esi
abscindi. Verbi causa ponauiiis quod si ita invenerit somniuni tenlaiio occulla, perqiiam lenebrosa cgi-
eani is uui dicilur iuvcnisse, ul neqne capillos neque talione turpe ali juid corde concipitur, qiiol tirneu
g
iingiilas ti ibeai, qiiid liahuit q'iod secunlum legeni corporis opere non explctiir. Sed soinnio riociurno
deniere viJerelur? Nobis vero quibiis mililia siiiriialis pollutus exira castra praicipitur egredi, q ii \id('Ii.
(st, et arma non carnalia. sed polenti a Deo, si deco- cct dignum est ut qiii iinmiinda cogitatinne pollnitur,
r;im mulierein, id esl animain, qu^c a Deo pulcbra est indignum se cunciorum (ide)ium socieiaiiiius arbi-
creala, in gentili conversaiione invenerimus el sociari trelur culpae su?e meriliim anle cculo-. pi.nnl, el
:

voluerimiis eain cirpori Chrisli, depos.to idololalriae ex bonoruin se existiinatione despiciat. Polliitum
cullu,indiiiturlugubribiis poeniientii; indunieuiis.de- crgo exira caslra exire est lnrpi impiigualione labn-
pluralque palrem et inalrem, hoc esi, omnem memo- ranli sese ex continenliuni comparatione despi. ere.
riain iniiiidi ejiisque carnales illecebras. Deindeverbi Qui ad vesperum aipia tavatur, cuui delectum siiuiii
Dei iiuvacula ei docirini omiie peccaiiun iufideliiatis conspiciens ad puenitenli.^e lameuia coiiveriitiir, iil
ejus, quoil inoriuiim el inane esi, abradatur. Hoc flelibus diluat oinne quod atnicum ociutia inquinalio
ciiim suiit capilli capiiis cl uiigulx inulieris atque : accusat : sed post soUs occasum ad caUra redeai, qiii
ila dentiim saliiiaris lavacri uuda piirificata jungitiir defervescenle lentationis ardore, r.ecesse esl ui iie-
saiictis Dei, scilicct cuin jim niiiil in oapile iiior- rum (iduciain erga societatis bonum sum:»i. Post
luum, niliil iii inanibus ex illis qu:^ per iiindeliialem aquam quippe occuinbenie sole ad casira reveriiiur,
morliva ducuntur, babncrit, ui neque .«cnsibus vel quia posi lainenta poeniteuiia; fri^jescenle flamuia,
aciibus iinmcnJum alii|uid aut niortiium gerat. Quod cogitaiionis ilticite ad iidelium merita proesuineoda
veru post trginia dies jubet eain duci in UKorero, reparatur, ut jam se a cieteris lougft esxe non
ternario iiainqiic ac denario numero fides opusque xsiimet quia munduin se per airecluin inlimi ardoris
p gaudet.
sigiiificatur. Per fidem ergo Trmitatis atque opus
lcgis recie soci.ilur. Qiiaicunque vero aniina Israelilap, CAPUT XXI.
curpoti Kiiicel Cliri»ii adliuirens, illi sine iiiacula,
sincerilaie (idei, ei actuuin purilate. Alii putaveruiil De pnxiUo fiendo.
lianc iniilierein decora Sfiecie ralionabilem aliquani
Jubetur pnplerca Israelitico iiopulo pcr Moysen,
dis( iplinatn sigiiiricare, qux sapienter dicta iitveni-
ul cum egreditur ad requisita nulur<e, miitat paxillutH
lur apud gMittles. Ilanc igiiur » iioliis rcpcrlam
in balleo, et effossa humo ubscoiidti quw gesta fue-
oporlel priiiiiim de ea auferre et resecare oiiuiem
rint. Naiuiae e^iini coiriiplitiilis poiulere (;r:ivato,
superslitionis ejus iiiiiiiundiiiain, el sic eam iu stu-
ab ulero inenlis nuslrx qniedamcogitaiioiiuin super-
dio veiiiaii^ a^sumere. Nibil eniin niundum liabent
flua quasi vcnlris gravainina erumpiitil. Sed poriare
discipliniu gentiiiuin, quia nulla apud infideles sa-
sub balteo paxillnin debemus, ul viddicet ad repre-
pienlia esl cui ininiundiiia aiiqua vel supersiilio non
hcndendns nosmetiiisus semper accim ti, acuiuin cir-
bit adiiiixia.
ca iios siiinuliim compiiiictlonis haheanius, qui in-
CVPUT XIX. cesKanier lerram mpniis nostr.-c poeniienti% dolore
confodiat, et hoe quod a nobis rcutiUum erunipii abs-
De eo (juid iignificet sectiris e manubrio lapso.
condat.
Illiid auicm (|uid sigiiiriciit qiiod Dominus per Moy- CAPUT XXII.
Scii (inicopil diceiis : Si qui$ abifvit cum amico suo
simpUciier in silvain ad Ugna ccedenda, el lifjnum sc De (fUadrayinta flageUis delinqnefitibus aahtbendis.
[)
curis fiigerit manum, ferrumqne lapsnni d« mnnubrio
Quodautein pro nicnsMra peccali quadriginla fla-
ninlcum ejus percnsseiil ei occideril, liic ad unam
pellis deliniiuenles argui jussit, jain pr;ediciuin e>t
sut^rudiclarum urbiuin ftigiet el vivet, ne forte prori-
tnus ej:is cnjus cffusus esl sanguis, doloris siimtilo quod per quadrageiiarium niiinernni figiiia signifiec-
verseifuniur, et apprehendut eum, et percutiat animam lur biijus temporis in qiio Ecctesia pt-r qu;iliior
inuiidi partes diffusa sub Decdogo te.gis vivii. Qua-
ejus. Ad siivam qinppe cum ainico imus, quolies ad
inluenda subdiiurum delicti convertimur et siiiipii- dragcnario numero detinquentes c:edimur, cuin in
:

ciler ligiia succidinuis, cum delinquentium vilia pia hoc lempore p(eniletiti;K verberibus nagellamur. De-
iiiteiitiune resecaniiis. Sed sccuiis manum Ingit,
bel ergo quisque pcccator lemporalilius Oagellis at-
tiri, qualeiius iii jiidicio purgalus valeal inveiiirl.
ciiin sese increpatio plus qiiam necesse esl in aspe-
Bealus enim homo, qui corripititr a Domino. Nulla
rilaiein proiraliil rerruinqiie de maiinbrio prosilit,
:

eiiiin .xternum aniniailvfrsio aflligfre polerit,

cum de correplione scrino durior excedil el aniicum :
iii

quos pojnitentia» disciplina percu^serii. Sj eniiii

liic
perculit el orcidit, qui aiidiiorem snum prolati coii-
hic pro peccalis ccedimur, iUic sine yeccato inveni-
tumelia ^piritu ddeclionis iiiterlicit; correpii nam-
qiic nicns rcpeutc ad odiuu» proruii, si banc imino- mur.
417 QU.BSTIONES SUPER JESU NAVE LIBRUM. 418

QUiflSTIONES SUPER JESU NAVE LIBRUM.

r.APUT PRIMUM. A cum frairibus Iranseunles, prxbidiant illis pngnandi
aiixiliiini, usf)t)e(|UO
et ipsi coiisequerenturlixredita-
De morte Mosi el pdncipalu Jesu Nave,
lem. isli quippe qui per Moysen accipiuni lixiediia-
Posl inorlem ergo Moysi loquittir Doinjnus ad Jo- tem iians Jordanem, et nim IVairibus suis arinan
siie diceiis: Muyses servus meus moriuus ett, tnrge et
prxcincti incednnl, illi hoc loco inltjiliguiilur,
el irausi Jordanem lu et omiiis populus in (erram quam
qni
primum per Moyscn bxreditaiem legis politi sunt,
ego dabo fitiis Israel. Oertincius est ergo Moyses, de- unde ei prlmogenilos esse omnes. Ruben iiuipp*»
functn esi lex : legHlia prse* epta jiitn cessaiit, ei ob- priinogenitus esi Jacob, ex Lia. Gad priuiogemliis
Unei Jesus, id esi, Salvainr Christtis, Filius Dei, ejusdem ex Zeipha. Manasses primogenitus esi Jo-
principatiim, inlroducit pnpuium in terram, de qua seph dft ^gypiia lilia sacerdoiis Piilipharis. In liis
,
liicil Duminns Beati miiet, quoniam ipti posiidebunt
:
eigo primogenitis liguraliter illi ex priori popiilo de-
lerrain {Malth. v, 5).
signaniur, qui per legem placu.nint Deo, quique
CAPUT n. iioii requiescuiit, sed expeJili ad auxilium liatrum
Deduobus exploratoribus et mereirice Rahab. siiorum consurgunl, LaboranUbus enira nobis iii
i-goiie vila» hujiis, atcjue babentibus certamen adver-
!sie Jesiis, fllitis Nun, niiliit duos exploraiores nd
sus conirarias poiesiales, veniunt in auxilium noliis
Jeriflio urbem, qni suscipiunltir a meretrice R.iliab.
illi qui aiile advenium Clirisli per legem justiDcati
Jesus iste dtix populi iu semeiipso Dominiim Cliri-
suiil. Vidiiiius enim Isaiam, Jeremiam acciiicios
stum et vocubuld osiendit ct racio. Jericbo anlem ci-
expedilosque ad auxiliuin noslrum de volinninuin
viias mundus e&l, ad qncm Dominns Chrivtus ad
B suoium jaculis cordis nostri bosics accrrimos vulne-
perscnitandos mores bominum diio tesiameiita di-
raiites. Accingiiur ei D;iniel ad auxiliuni nosirum,
rexlt. Naui in eo ulcredeniinm lidem, aut rebellium
ciiiii nos de Cbribli rcgiio el Aniiclirisii fniura
pervicaciam pienius comprobarot anie advenium ju-
triude in>iruii aique piaimonet. Ade.^1 ei Ere-
dicii sni, quasi exploraiores duos iegcm el EvMnpe-
cliiel, saciamenla nobis coilesiia in ijuadriformibus
lium desiiiisvii. Haliab vero lypum lenei Ecclesise, rotarum circulis signans. Docei el Osee hissenas
qu:i! de exiraneis aiqne alienis geniibus coiigiegata
agmiiiis turuias, et prx'cedunl nos surcMiciis luinbis
e.st, qua; aniea in desideriis carnis fornicab;tlur in
in verilaie, quam pr.i'dicanl ad auxilium nostiuin.
idolis. Dri lalibus ait Doniinus: Quod prwcedunl vos
Isii ergo viri lortes pugnanl nobiscum, quousquecoc-
in regno civlorum (Malih. x.\!). Haec igilnr testa-
lesiis repromissionis pairiam conscquamur.
inenla Domini sola siiscipit, el eadcm iideliicr con-
servat. Ainicos oniiiino non iradit, ipsa polius peri- CAPUT V.
clilari opians, duminodo illaes:* ac s:)lva servaret.
De ditodecim lapidibvs.
llxc casurum inundiim sicut illa civitaiem (irmiter
credil, lisecf^ro se suorumque oniuium saiuie paciuni tTranseuntcs itaque filii Nrael Jordanem, sustu>.
cum tesiaiiieniis Uomiui fecil; bxc in domosuacoc- de niedio fluininis duo('ecim lapides, quos pro
leruiit

cum, id est, s giiuiii sanguinis, posuil. Extra lianc si leslimonio posuerunt. i I"lic(i secundx circumcisio-
qiiis invenius luerii, ruiiiam sa:culi aique incendium nis sequilur typus, ad signiiicaiidjjm iioNs, ut dum

iiiuiidi imlld latioiie viiahit. de lavacio consurgiinus apostulic:» viix exempla (ir-
niissima iiobis congesiare debeainiis , (juaruni sem-
CAPIT IW.
per lesiiinonium ad imilameiita viriutum contuea-
Q
De Ira^isitu arc(v et diiisione Jtrdanit. mur.
Populus cum arca lesliimenii Jordaneui transeunt. CAPUT VI.
Sed quid sibi velil, qnod Jordaue eadem arca tesia- De circuincisiom sccunda.
ineiiti trauseunie per s:icerdoles et Leviias deducilur
t Post Jordanis autem tran.^iium venit Jesns iii
turba; sicque slaiiie aqua (lumiiiis in cumuium Dci,
Galgala, ibique Jubclur iacere sibi cultros lapideos,
populus iter incedil innoxinm ? llxc ouinia implentur
el circumciilcre secundo filios Isiael. > Perconteiitur
i:i fakclesiae iiopulis inysiica operatione. Dum eniin
iiide Jud.ei quomodo poiest quis secundo circuincidi
quis ad bapii^mi veneril iontem, ei consibleriie sa-
ciiciimcisione C:irnali ? Semel eiiim circuiiicisus iillra
cerdotali el Levitico ordino iniiiaius liierii niysticis
noii liabei quod secundo possil aulerri a noliis au-
;
sacramculis,iunc sacerdoluui minisleriis per liaptis- teiii, quibus lcx spiritalis esl, couvenienler isia sol-
mum, quasi per Jordanis {luent:i ingreditur, et ter- vunlur. Dicimiis enim, circumci^iunem pnmam luisse
ram coeieslis repr»missionis adipisciiur. Quo<l vero per legem iii iflt^ypio; sed si a lege transeat qnis per
pars ai|uarum fluminis, qu;e reiiu resiliit, perseverat
baplisiiia Jordanis ad Evaiigelium, tunc .'iccipil se-
lii dulcediiiem, pars vero in amarum conlluxit gur-
cundMin circnnici^iunoiii spiiiialeni, per pctnm, qiii
giieiii maris , ha:c iigura b»ptiz:iloriiiii varietaiem
est Cliristiis. Sicque tali ciicuincisioiic purgatus, cj-
Uesignal, quia ex omiiibus qui bapiiz:intur parsquae-
rei /Egypti opprobnis, id cst, iltecebris corporaiium
dam accepiamgratix coelestisdulcedineincustodiuut, vitioruiii. Noinen amem luci Galg:iia, quod inlerpre-
pars veru in peccaiorum amariiudme couveriuniur.
tatiir revelalio, oslendil qiiia duiii in prxpuiio inlide-
Quod vero sacerdotalis ordo ei Lcviiicus iter osten-
D litatis ainbulaverit quis(|ue per liujus vitx dcscrlum,
dil pupulo Dei, magisterium sacerdolaie moiisiralur.
oculos ei esse cxcaios. Videamus et conscquenlia.
ipsi enimetdocenl popuium cxirede /Egypio, id esl,
Pust Evangelii enim circunicisionem staiim in loco
dc erroribus iiniiidi, ei iransiie per ereiuura vastam, revelationispuscliacclebraiur,immoiaiurqueagnusille
iil est , per sieculi lentaiioiies. Quud vero sacerdo-
pio iiiiiiidi salute occisus. Ac, «leficieine maiina ly-
lalis el Leviiicus urdo assistit arcx lesiamenti, iu
picx legis, primum couiedii populus panem corpuris
qua lex poriaiur, siiie dubio, ui ipsi illMinineui po-
Cliristi.qucra iiicorrupta repiomis^ionis ltria,iil esl,
puiuiu.
mater Duinini virgo Maria protulil, cujus gianuin iii
CAPUT IV. lerrani cadens fruciuin pluriniiim attiilit. Lt vidcor-
De duabut semilfibus crmatit pra:cedenlibut Jtraet. diiiem. Postquam euim sub Jesu Nave, id esl, siih
Dux seinitriUus, qux
trans Jordaucm a Moyse Jesu Cbrislo duce positi per bivacri fluenlalr.insimns,
acct^perunl tertaui, rclielis mulieribus el inlaniibus. ac pcr hdeni spiriluli circnmcibione signamur ; tunc
419 BEDiE VKNEIUDIUS OPERUM PaRS II SECT. !. — DDBIA ET SrilWA. m
liis grailibu^ advcnientfis, celebramus pascha, iii csl, A dam eviccrat. Riirsum superatits eviiiciliir, alqiie
ifninolaium Clirisiuin pro nitiinH saliile credenles, a popiro Dci snspensus ligiii crucis virlule ne-
staliiii paiic ill>> dcnuitiicicciporis pasciiiiwr. Occur- caiur.
ril deiitile iinbis priiiceps iniliiiic virliiluin cajlesiium CAPUT IX.
Oliristns, leneiis gladiuin Evaiigelii, ad re^eiandani
De construclione allaris.
carnis nosira* polliiiionem. Pom uiiciaiio •tiiiem Jostie
dicentis ad angeltim iVo.sJcr es an adver&arioruni
:
i Siipcralis i;;iliir liostibus, iFililicavit Jesiis alUire
(Vo5ue v)? dis< relioiiem siKirtim iiisiiiual, qui iiiter Dl>o excelso ex Lipidibiis integris, iu quibus nno
boiium el maium per dibcreii'»iiciii dijudlcai, ue eos erat injecium feirum, sicui praeceperal Moyses; ei
adversarius per spcciem buiii i.illiil. Uiide et Jereiiii,-i} immolavit sacri(iciiim,el scripsii in lapidibus Deule-
diciiur :Si separave>is preKosum a i'i7i, quaai vs ronomium legis Moysi. » Videamus iiaqtie qui siut
meum eris circumdaius (Jerem. xv). i^li lapides , ex qiiibus xdilicabatur allare. Omne^
igiliir qui in Chrisnni JeMim creilunt lapidcs vivi
CAPUT VII.
dicuniiir. De qitibus Apostoliis tiicil :
,

Vos esiis la~

Deexcidio Jiiriflto, cl salvalione Raliab. pdes vivi, (Ediftcali domus spiritalis {I Pe(r. ii). Ilis

« Circuuidaiur pcisi lixc Jericiio, expugitatiiniue, noii iiijectum ferrum, quia iiicorrupti et immacubti
adversus quani gl.iditis noii educiiur, ;»ries iioii diri- cariie et spiritu sunt, et j:ictila nialigni ignita nnn
gilur, iiec tela vibraniiir ; lubrc Sdlummtido sacer- rccepcrunl, iii uiium ailare raciunt unitatc iiiiei vel
dolales sepiem diebus conlinuis adliibeiil-ur, sicquc concordia clnrilatis. iii his quoque Deulcronomiuni,
( ircum:ic(a aica muti Jertclio subniuiitur. i Jericiio n id est, sectindiim Evangelii iegom, Jesus Domiiiiis
:»uiem per inicrprelalioncm luna dii itur. Luna vero noster scnpsil. Audia.iius iiaque eiim diceiilem
niuiidi liiijiis spccieiii tcnet, quia sicul liina men- Diclum esi aniiquts : [^on machaberis ; ego auiem dico
sirus ciiiitplelionihus dclicil , ila hic mur.dus ad vobis : Si quis videril inulierem ad concupiscendum
coiiiplelixiiem lem|ioiuin currcns, quolidianis defe- eam, jam moecliutus esl enm in corde suo {Matlli. v).
tlibtis Cddit. In arca veio Lcclesia ligtiraiur, in lubis Haiic igitur legem Jesus novani in cordibu» credeu-
aiitcin a;reis pra;dicatorcs liirtes acciiiitnlor. Hanc liiim scripsil in euriiin menlibus, qui altaris cou-
rrgo ui bem Jericlio diebns scpiein ferenles arcam Is- siruciiune digui sunt.
r^iciil:!', X'iieistubis claiigeiuihus circumeunt, eimuri
CAPUT X.
cjus per arcx' prx'se..liaiii aique xrearum lubaruio
soniiiiiit caduni, quia in hoc lempore, quod septem
De nialedicuoiiibus ei ben,dictionibus.

dierum vi- issitudine volviliir, diim ferlur iirca, ide.->l, ( Posi h.cc oiiinis populus ct majores ualu, du-
duni orbeiii terraruin circumeunt, movt,'Uir Eeclesia, ccsque ac judices prx>cedebant hiac et inde arcao),
ad praulitaiitium voces, quasi ad tubarum souilum sieierunlqiie sicut prxceperat Moyses in DeuieroiiO'
muri Jericbo, id esl, clati mundi, ac superbia inlide- inio sex irtbus in inonie Garizim, ut benedictrei po-
liiaiis obsl.icula conuunt, donec iii iine lemporutn piilum, et ipsx iribus quae nobiliores suni, id est,
niors novissima iiiimica tlesiruatur (/ Cor. xv), ei Simeon, Levi, Juda, Issachar, Joseph et beiij;imiii.
iinpioruro peiditione utiica domus Ujliab, l:tni|tiara Alii vero sek ignobiliores slcli-runt e regKuic iii
unica Ecclesia libcreiur a lurpitudinc inundi fonii- monle Hebal, lU nialedicerent, intcr quos ct Kuben,
cationis, per lenestram coiifessiunis iii Sciiguiiie re qui maculaverat torum pareiiiis, ei Zubulnu uiii-
missionis. Isla eiiiiii niereirix in Jericho tauquam in ^ mus Lix filius, ei nncillarum lilii. i Ei h;ec quidein
hoc morlali sxcuto moralur, qux ut salvari possit, veteres biStori.t> referunt gcsia sed iuspicienduui ;

per leiiestram domus suae, laiiquam per os corporis csi quid iii iiairaiioiiem mysitcae intelligeniiae refe'
sui coccuni mit it, quod esi sanguints Cbrisii signuin ratur. Quisuniergo isiit]iii inceduiit jiixia moitieiu
pro remissione pfccatorum confileri ad saluiem. Garizini, el qui sunt qui iuceduat juxla mouiem He-
\jui invenii sunl in doino iliius, salvatl sunt ab bal? llli iiaquc (iui hociu lnco juxia monieni Gariznn
iiiieniu urbis; el quicunque inira Ecclesiam re- incedunt elecli ad benedictioneui, eos liguraliier in-
periuntur , ipsi lanien salvaniur. Exira hanc au- dicaiii qui nun meiu poenae, sed coelestis prumissio-
leiii domum, id ebt, exlra Ecclesiani nemo sai- nis ainore succcnsi vcniunt ad saluiem. llli vero di-
vaiur. inidii
, qui juxia montem Ilebal incedunt , in qiio
malediciiuneb proiaiae sunt, illos indicani qui ituii
CAPUT VIII.
amore benedictionum vel prumissioiium, sed fuiuru-
De furto Aclian. ruiii suppliciorum timore , coiiiplent qux in lege
Fnralur intcreu dc anatliemate urbis Jericho
« sciipia suut, ui perveniani ad salutem. Omnes autem
Achan pallium cl rc^uluui auieam pro qiio irascenie
;
circa arcam ioceduut, qui ab Ecclcsi^e sinu non di-
Deo perierunl quidam niiiiiu hosiiliex populo. * Jeri- sceduiii sed iiobitiore» illos esse dicimus, qui boui
;

c.bo itaque, ut diclum esi, mundi gerit liguram. De ipsius desiderio, u^lenise benediciioius amurc quod
aiiaihemale aulem ejus Iraudans iii tabernaculo suo buiium esi aguni, quam illos qui pro mali iuelu bo-
abscondil, qui sxculares mores in Ecclesi% secretis nuin beciaiiliir. Sulus ergo Jesus potesl ex omniOus
mseril, qui sub cuilu Dei manens sulemmiates sae- D puputis hujusmudi meutes aiiiiuosqiie coiicidere, et
culi vel speciacula diliijit, qui [surtilegus, aruspices alios quidem staluere in moute Gariziui ad benedi-
ei augures inquirit, vel qui ca;ieros ritus persuadel, cenduin, alios vero siaiuere iii monle Ilebal.ad lua-
qui prius in Jericho, id cst, in hoc saeciilo, habeban- ledicliuiicni ; iion ut maledictioncs accipiaiil, sed Lt
tur. Iste ergo, quia post lidei iiidumentum cuiiver>a- iniueiites praescriptas maledictiunes, ei poenas pecca-
tiones sxculares occulte inducii, quasi pallium de toribus consiiiuias incurreru caveant, ac semetipsos
aiiatbeiu;tte tollit sed et ille de anaihemate Jericlio
: timoris supplicio coniganL
Iraudat, qiii in Ecclesia hxreiicorum iiilerl dogina
vel i>u(iei'stilio6a sxculariuiii lilterarum studia. Haiic
CAPlTXL
enini regulam auream luculento scrmune aptalam
Ve Cabaouitis.

fraudali sunt Arius, Marciun el Uasilides; Iraudati i Interea Gabaouiise, perdiiiouis metu perterriii,
i.uni euim isii regulas aureas de Jericbo, et pbiloso- cuin fraude elcallidilate veneruul ad Jesuiii, pannis
|iboruni seciam iiun rectam in Ecelesiim conati sunt calceiineiitisque veieribus mduii, deprecauies utsal-
iiiiruducere, ei macubre umiiem Ecctesiam Domini, varentur, slalimque a Jesu salutem suscipiunl ; quo-
iia ut alii iiiuiti p rdereniur per eos; ideoque abjecii rum lameu dulum ut agnovii , ligni caesures vel
pro analheniaie, quasi acervo lapidum, ita muliilu- aqude gesUilures eos cnnsiituil. » lu quorum ligiira
diiiepeccaturum suurum oppressi aique exsiiiicti illi osieiidunlur, qui de mutido ad Kcclesiam ve-
SuBt, quurum auclar ac pereinptor e\ aiiis, lioc est, iienies, habeiil lidem in Deu, et inclinani caput
dtabolus qui per illoruiu iiupieiaiem iidelium quos- suuin sacerdutibus, sanctis quoque miuistiaut ci aer-
4^1 QUiClSTIONBS SUPER JESU NAVE LlBRUiB. m
viuiit, ul BUqnitl iitililaiis impendant ; »U ornaium A ft^c^eannuniiata surtt. UnJe et ipse dicil discipulis :

etiam EcclesiiK vcl ministerinin proinpli suiit; iii Mulla adhuc habeo quce vobis loquar, sed non poletti»
iiioribus vero stiis et roiiversaiione piisiina deiineii- illn modo oudire; veniel autem Spiri(us veriiaiis. qui a

tur, litdneittes veierem hontinem cuin ariibus sui-i, Pairc procedil ; ille de meo accipiet, et annuniiabii do-
et involuli vcluslis viliis.sicut et isti pannis et calcea- bia onmia (Joan. xvi). Fcifcclio ilai^iie ail suminam

meniis veterihns obiecii ; ct prxier huc quo Deum cuncioniiii bunoruni tn Spirilu sancio consistil, aUo-
credunt, et erg.i servus Uei vel K.C( lesix culius vi- quin iiiliii iii eu pericclum pulubilur, cui Spiriius
dentur csse devuti, niliil habent einendationis vel sanctu!» dcesi.
innovalionis in inoribus. Tales igilur lantiiinmodo CAIUT XV.
quasi quoddam sulutts signum inlra Ecclesi;im tein-
Quod Levitce non acceperuni hwreditatem lerrce.
poraliier prxferuni, inter spirit^les auiem. id esl,
Quod vero Levitije non accepurunt h«re>litatem
inter saiiitoft Dti, rcgnuni xiernuni vel libertateui
lerrx, iiiique quia Jesiis Diiiiiiiius nost^r ipse est bx-
iniiiime consequuiiiur.
reiiit.is eoriiin. Sicut scripium esi Ego hoerediias
:

CAPUT XII. eorum et possettio non dabitur eis in Israel, Ego

De pralio in Gahaon. enim sum pus»es$io eorum {Ezech. xliv). Clcrico-
Gabaim, Nave rum enim possessionem ob lioc se dici voiuii Ueus,
Quod auiem in pugiianti' J«isii sle-
qiiia miiiisiri aliaris ipsius elTecii sunt, et sors. Pro-
tisse p«?rbil>etur sol ei Itina, dmtec Israel iiiiinici de-
pter qiiod et clentg sors inierpreiatur. Ergo Deiim hje-
lereiiitir, dicenie bcripliira : Sielii, iii(|iiii, sol $uper
rediutcm merito •'possidet,' qui?" ut absque u!lo
''" •". "" iin"
Gabaon, el luna fuper vallem Elom (Jotue x) el ad- ; n / . • Y»
jicil Scriptura et dicil Quia nunquam stc audivit
:
" P^^limenlo deservire Deo yalea», pauper spiriiu esse
(oiiteiidit, ut congriie illuil i^salinisiae dicere pu>sit
Deus hominem {Ibid.). Jesus ergo nosler solein siare
Dowinut part hceredilalis mece el calicis mei {Psal. tx).
fecii iiou tunc soluru, s«d mulio magis iiiodo in ad-
venlu suu, dum itos lielluin gerintus adveri^us viiio- CAPUT XVI.
rum gentes, et rolluclamur adversiis piiiicipes et Quod habitacula Leiitaruni per omnes tribus
polesiale^, et reciores liaruni lenebraruin, adversus discernunlur.
lipiritales neqnitias in cociestibus {Epiies. vi). Sot iio-
Qiiod vero babiacuia Levitis a Jesu per omnes
bis justitia^ indesinenier assislit, nec deseni nos iin-
trtbus decernuiiiur, bigniflcat ut bi qui in Ecclesia
quain, nec lesiinai occumbere, quia ipse dixit Ecce :
Dei , scientix operam dantes, dociiuue gratiam ad-
ego vobiseum sum omnibui dtebus Hsque ad consumma-
ministrant, rnrsus ab oninibus quibus dispensunt
lionem tceculi {Matth. xxviii). Quin.|ue autein reges
divina, lerrena siibsidia, qu.c non liabeni, recipiant,
quiiique scusus corporeos iiidicant, qui Gali:ioniia!i,
ul impieatur litud qiiod Apostolus prafcipit dicens :
id esi, carnalcs boutiiies cxpugiiant. Ili a>.l speluu-
Si tios tobis ^pitilnlia seminavivivs, magttum ett ut
cam confugiunt, ciim se torroirs aciibus in cuipore carnaiia veslra metatntis (I (Jor. n)1 Et inerilo isti
posiii merg>int. Qui tamea pugnaute Jesu, id e.^^l,
iu cunciis iritiubus divisi dicuutur, quia dispen-
l«r:Hdicuuuiie evangelica superauiur, atque ingre-
saliuuc cunctoruin viviint.
diente Verbo iiei in n<>bis, id esi, intia :>pe:uiicaui
corpor^S nostri, onines pariter iiiicrficiunlur. CAPUT XVU.
CAPUT XIII. Quod quadraginta duat urbes LeviltB in posiessionem
accipiunl.
De exstinctis gentibus, et lerrm ditiisione.
Quod autem ci quadraginia duas urbes accipiunt,
«Cxstiiiciisdeinde vel deletis gentibus, Josue sorte
indubiianier ipsa praedicatio sanctorum signaiur.
diviilii populis lerram repromissionis.i Ejecil eigo
Ipsi eniiQ possident doctrinain qnx constat legis
et Cbi islus a lacie Gdelium suorum qundammodo
,

decalogo , et quadriiido Evangelii numero qu^si

gentes, genliiitim erroruni malignos S|iiritus, el sorte
quaternas urbes liabenies, quibus eiiam duae adji-
dividil icrrain, iii iiubis omiua operiins unus atque
Ciunliir, quia nimiruin cuncia qua; pricdicanl morali
ideiii spiriius, ac dividens dona propria unicuique
ac mystico sensu annuntiant.
pruul vult.
CAPUT XVIIL
CAPUT XIV.
De Chananceo populo exsiinclo.
De divisione terrce in duabus et novem semilribuhtu,
Illud autem quod Israeliiico populo percepta re-
Refertur auiem in his divinis eioquiis priina et
proiiiissionis lerra pariirclur, tpliraim taiiien triUui
secunda ha;redtiatis facta divisio. Prima qtiideni per
Cbanaita:us omnis, id esi, gentilis |iopii!us iiuii occi-
Moysen, secunda vcro, qu;e luriior es( pcr Jcsum. ,
sus, sed factus iribuiarius dicilur, sicui sciiptum esi
Sed Moyses tr:ins Joidanoiu duabus lanium seinis
in Judicum iibro Habiiatiil Chananwus lu tnedio :
tribiibus, Hnbeii sctiicei, Gad, el diinidix tribui Ma-
Ephraim tnbularius {Judic. iv) ; guid enira Iribina-
nasite poasessiuiiein dare decrevii ; c«lcrd; vero oni-
rius, quid Ciiauanxus , genlilis videlicet populus,
iies pcr Jesuiii suscipinnl. i'er quod indicaiur, quod
! r-i .' nisi viiium
vilium sti^nai r axpe eiiiiii
signat?Sa:pe eniin iii
in inai:n.s ous
"•\"*"'"»
ina;;n.s viriuti
viriutilius
I I I
plures per lidem Jcmi CbrisU promissa coelesiia t» ,„^,.,,. ^ ..r„..^i...«..:r .'
""•"»'".''
I .

l. , ^ , , I
essent perceptun, qiiain qui pcr leueiu adepii suiit.
• .
terraiii reproiuission s
1 nsredimur », .m">-
.
j. ^.,c.r.„\,in. ,^i. -o™.. - c„i a
^
soe '"
uuia "v'^- in tina »«
fci 11
I
^ '^
•
.j .
oe a;ieriiiiJte roboramur. Sed dum .i.icicuii/ii»
1 1 • niereinpli
iniereinDlis su-
Nani duae illa: semis inbus procul diibio priurera po-
bl.roibus viiiis qua:d:«m taiiien parva retiiicuius,
pulum adunitirabant; scd ideo dua: seiiiis dicunlur,
quasi Cbanaiia^um in lerra nosira vivere concedi-
quia bi qui iii lege agebani conligeruni cogniiiouera
iiius; qui tamen tribuiartus elliciiur, quia hoc ipsuii*
Triniiaiis, scd perfecum ejus scieniiain non bubue-
viiium quod subjugare nun possumiis, ad usuni nu-
runt. Sicui et EcclesiasUcus liber loquitur diceiis :
strx utiliiatis humiliicr retorquemus, ut eoilem se
Qiti non perfecit prime scirc sapientiam , el infirmior
mens, et in suis vilia sentiat, quod suis viribus ciiaiii
tton invesligavil illam {Eccli. xxiv). llinc auicm no-
parva quae appetii, non expugnai. Unde bene rur>
vein seinis ttibus, qua: per Jesum repruniissinnem
hitm scriplum est Ha; sunt yentet quat Dominus de- :

terr:c sancta: suscipiunt , ut prxdtctuiii est, ligurjin

rcliquii, ut erudiret in eit Israelem {Judic. iii). Adliuc
iiovi populi teiiueruni, qui a Jesu Domiiio n>isiro
namque qua:dam oiinima vitia nubira retiiientur, iil
per lidem et gratiam aiierna: repioinissionis ba:re-
sensuiu inlenliusoiliciium in ccrianiine seniper e\er<
diiaiem post lav:icrum, qtiasi per Jurdaiiis Iraii^i- ccat, ct ideo dc vicluria non supcrbiat, qiio vtvcre
tuiD suscepcruiil. Sed proiiulc et ipsae novem seinis
in se bustes onspicit, a quibus adbuc vinci ruriniilat. <

tribus dicuiiiur, qux sub Jesu hxredilule poiiuntitr,

Israel crgo, reservaiis gentibus eruditnr, quando iii
et non inicgre decimus nuincrus coniumuKiius di- qutb^.sdam inimniis viiii» elalio Tirtiilis nosirxcoiii-
citur et perlectiis, quia iiec in ipso ad veiitu Dum^ni vel
pniniiur, cl in paivis sibi reiibicntibHS disicit quud
iiicaiiiatiune ejus cuncta nrbis pcr semeitpsiim per-
ex se raajura non subjiciai.
 , :

435 BEDyt: VENE.RABIL1S OPP. PAUS 11. SFXT II. — niJHI.\ ET SPlIftlA. m

QUiESTIONES SUPER LIBRUM JUDICUM.

CAPUT PUIMUM. A iiiclusiiiii carnalinm cord.bus derelinquit. Non
in
eiiim morti'cra ipsius nisi iu corrnplibililale
latent
De serviluie popuU, el liberatione,
vil« viveiilibus et peccaia morlalia peipetiantibus;
Hisloria Jiiiliciiin ncn paiva niyslerionim indical sn- qui diim prave viveittes scgreganiur a corpoie Cbrisli,
ciameniM. Primiim qutni posl Josiie succedunl Jtidi- cfliciuniur membr;i diaboli.
res siciil ct posi Clitisluiii ^uccesserunl Aposloli, el
Ecclesiarum reciores, ad guherniuidos el regendos fi-
CAIUT 111.

deles, qiiosipse iid spein aelernie repromissionis per- De oraculo anijeli ad Gedeon.
tlucil. Per omnia aniem in Imc voluniine delicla Ju- Traditur deinde populus io inaiiii Madian ,
lsr:iol
d.iici populi , elserviuiis clainor quuqiie eoriim el
,
pro ciijus liberatione loqiiitur aogelus Doinini ad Ge-
mtseraiioiies Dei scribunliir. Nam inullis annis pro deon. Cujus gesta quid significenl myslice, deinon-
suis offensis nuillniuin regum servi eranl, el iierum strandiim est. t Gedeon nnmquecum siib arbore qiier-
conver.si iiberali siinl. Sed quid esi quod sa^pe pec- cuiriijci messem virgacaediTcteia paleis frumeuta ex-
cantes in nianu bosiiii (taduniur, nisi quod nostra cuieret, angelum vidii, et acccpii abeo oraculuin, uta
peccata, quando delinquimus, vires hosiibus pracbeni? poiestate bostium populum Domini in paupertateoi
ct quando nos facimus inalum in conspecia Domini rediiceret.) Iste Gedeon nimirum iiguraui prxstabat
liinc conforlaiilur adversarii noslri, id esl, daeinones Cbristi, qiii, sub umbra sacre crmis, prxdesiinaio
spiritujliuni nequitiarum virtulos sed iterum, qiian-;
iDcarnaiionis futura; mysierio consiitiitus, rectiludine
do coiivertimur, susciial Dominus saUaiores ei ju- jiidicii quasi per viigam eicciionem sancioruin a vi-
dices, boc esi, principcs ei dociores, quos ad siihsi- (ioruiH paleis sei|uestral at. illic ergo Gedeon cuni
diuin Deus iniiiii eoriim, qui ad se toto corde clama- B audissei ab angelo quod deiicieiilibu> populoruin luil-
verint, sicul niisil Otboniel, qui eipugnavit Cbusaii libus, in uno viro Dominus plebetn suani ab bostibus
Rasalb&im regein Mesopoiamia;, sicui misii Aod, q»i liberaret, proiinus baedum coxil cujiis carnes se- ,

occidii Eglon regem Moab, sicut misit Jabel ei Deb- cnndum pra:cepluin angeli simul cum azyma supra
buiani, quae inieireceruiii Sisaram. Quarum bisioria petram posuit, ei jus cainium desuper elludii. Qu:6
prosiiis mysteriis breviicr memoraiiUa esl. duin aiigelus virga: cacumine contigit, statim de
CAI UT II. petra igiiis crupii aique ila sacriiicium Deo quod
,

De Debbcna el Jaliel.
oflerebaiur absumplum esi. > Qtio indicio deciar.i-
tum videCiir qiiod potra ilia typum babuerii corporis
Debbora propltelcs, vxor Lapidoili judicabat popu- Christi, Pauio attestante : Petra aulem erat Chrislus
lum ui illo tempore, el sedebiU sub palma inter Hama (/ Cor. %). Jam tunc miiiisterio dcclaralum
igiiur in
el Dclltel in nionte Epliratm, asccndebantque ad eam esi quia Uoininus carne sua (oiius munai
Jl-sus in
filii lirael in cmnc judicium {Judic. iv). Debbora pcccaia cruciiixiis aboleiei. Nec sulum delicta fac(o-
qiiae iiiieiprt-latur apis, iine toquda, in propheiiae ruin , sed eliain cupidiiates purgarel animurum.
luima accipieiida est, de (|ua dicilur Quam dulcta :
Caro autem lixdi ad culpam facti reierlur, jus ad
faucibus meii eioquia tua (Pt>al. cxviii). Consideremus iiieccbras cupiditatum , sicut scriptum e.si : Quia
ubi lo< us propbeiie descnbitur. Sttb palma, inqiiit. concnpivit popului cupidvalem pessimam, et dixerunt
f>ub paliiia sedein babci propbelui, quia ijuos suis Quis tios cibabit cante (Num. \i) ? (Juod i^iiur ex-
iiibtiluiiunibus eiudii, ad pa iiium supernx vocationis tendil angelus viigain, elteligil petram, de qua igiiis
adducil. Inler nied:iim auleni Uoina et inler niedium ( 1 exivil : ostendit, quod caro Domiui spiritu replcta
Deihel sedere diciiur proplieiia. Uania interprelatur divino, peccaia omnia bum:inx condidonis exurit.
excelsutti, Uelliel domus Dei, utiqne qtiia nos intra do- Unde et Domiuus ail Ignem veni miitere in terram
:

iiiiim bii poiiilos, nun qux in lerra sunl quoerere do- (Luc. xii). Adver(ii igitur vir doclus el prxsagus
cei , sed qiiX' in coelis siini(Co/oss, iii). Hacmisit ct vo- luiuroruiii superna inysteria, ei ideo secundum ora-
ciivii ad se liurac (Judic iv).Barac inlerpreiainr corus-
ctila occidii viiulum, a patre suu idolis depuiatum ,
caiio. toru.sc.iiii) csl, qnx batict quideni Uuem, sed ot ipse &epte:inein alium vilulum iinmolavit De>i.
DOii pciniaiiciiiciii. Ad iiiodicuin eniiii lemporis res- Qiioii faciUiii manifcslissime reveiavit, pusl adveniuin
ple.ndei, el di s:nit. Ilic ergo Bjrac lormam gerit prio- Dotnini oinnia gentiliiaiis abolenda sacriiicia, so-
ns populi, (jui pi inio oniniuin per proplicliam vo( aius
lnmque sacriricium Doo doniiiiicjo passio: is pro re-
cl in\iialii& ad auaieuda eloquia Dei, refuisit qiiiiJeiii deinplioitc nostra religiose a populis deferendum.
,

iii iej;issplend.ire et Lircvi lemporeci.ru-cavit, sed non

Eionini vilulus ille eiai in (ypo Cbiisli, in quo se-
c!iu permaiisit. Cuni crgo dixissei Debbora ad Harac , pdfurmis spiriliialium lir.niiiido virlulum , sicut
id pncrem populuin Tibi piacepit
es(, iiroplietia ad :
dixil Isaias, inliabitabai (Isai. xi).
Domiiiui Dcus lsrael,ct in usctnde moniem Tkabor, et
uccipedectm milliavirorum (Ibid.) respondilUiirac ex ;
CAPCT IV.
perauna prioris pu|iuli ad pruplieti.iin Aon iiscenddin, : De mysterio velleris et arcee.

uiit il lu aicenderis mecum. l)\xii ad eutn Debbura Ibo :

1 Prjevidit ergo mysteiium viciuria; Gedeon et
;

tecum, sed non eril p imaius tuus in via qua incedis, sed (anien ticel forlis et lidus, pleiiiuia adliuc de Oumino
rnmanumuliensiradeluri^isara(ibid.).h[.\\AQUn-iii,\tn-
^ luiurae victoriue documenla qu.erobal, ul una nocic
dere quia iioii est apud illum pupuliim priinuiiis, nec laiix vellus iii area poiieiei, ei csset super iliud (aii-
):eriiiaiiei ^pud Lum viciori;o paiiiia, s^d apud Jaliei titmniodo ros , et siccrias super oiiineiii terram ; ei
iiiuiierein, iij s(, Ecclesiam. Nam Jabet is(a alienigena,
i
ruisus similiier poncrei vellus, el .super tulam (er-
ia cujus nianu vicloria esi lacla, iiguram tenet Lccle- r.im ros pliieroi, oi si( ciias e%sei in vellere. i Quaj-
SKK ex geulibus congregaix. Jabolenim interproiaiur rii furtasse nliquis, utruuique quasi incredulus esse
liscensiu, quia per Ecclesium ascendilur ad cntiiuiii. viJeaiur, qui Irequeiiiibiis J.ini fuerai indiciis infor-
ilsln palo Sisaram iiosieni inierfeci(,> id esi, lignicrur niatus. Absit. Non eiiim ille ambiguus erat ; sed
c.is acuniine ei virlutediatjolum iuteremit ; qnud Ba- niinirum lutiira iny.--ti ria pi Jividolial quv eliam :

rach , id csi , priur populus per legis prxcepia lacere providus dibgeniissime explorabai, ui auiplius cre-
iion poluit. Sula cniinista per lignuin iii qtio spiriiua- deret niystcnum, dtiin iiiiellexissel oiaculuin. Quid
libu<> sacramentiscredeiitiui:i salus el ndei borjiem ai- ergo volius compluium , ei area Mcra , ut po>teu
ibgii;quciu deiiide mcrcjuin pellibus obtcgii, id e^t, cuinpluta arca siccu vellere, iiisi quod piiuiu una
 :

iin QL'.£ST[ONES SCPER LIP,RUM JLDICLM. 4-:g

gfiiis llelir.Torum, liabcns graiipc niy^lerivim , loins A istelrecoiilorimi (inineriis in mu lilloraoontlneuir, qux'
(irliis tioc li:)l)et, illa vrtcna P«.t ? Area enim iti.i i(Uii;ii crucis speciei.i leiiet. Cui si snjier transversira liiiearii,
orbem terranim significal):»!. DeirKiuc quan<l(t loliis eminel, addcretur, nou jam criicis
id qiiod in criice

orbis infruciuoso ciillii geiniiis sup»TSlilioiiis are- specii'S, sed Quia ergo iste treceii
ipsa criix essot. •

b:it, lunc cr:>t ros ille roelcsiis vi.-itnlionis in vel- tiirum niimerus in Inu liltera coiitinelur, et per lau
lere; posiea vero quoniam oves qii:c perier:>iit iloiniis titiernm, sicul dixiiniis, species crucis osieiiditur,
l>rael , qnre siib fignra velleris denionstrabaoiur ,
noii immerito in bis Irerentis Gedeonem sequentibiis
foiilem aqusc viv.ne iieg:iverunt, ros fi lei exaruil in illi desigiiali sunt
quibus dicluin est Si quis vuU :

pecioribiis Jud.^eoruiii ; graiiamqiie suam iinber iilc posl me venire, abnegel semelipsum, ei lollal crucem
divinus iii corda gentiuiii deiiv:ivii. Inde est qiiod $iiam,el seqnalur we [Madli. \\\). Qui sequenles
ntmc (idei rore lolus orbis hiimescit, Judaei vero Dominum tntilo verius crueem loltunl, qiianlo acrius
proplietiis ei omiiibus cbarisin.tlibiis carent. Nec sese edominl, crga proximos suos ciiariiaiis
et
iitirum si perfidi.R subeuiil bicriuiem , qitos Domi- compassioiie cruciantur. Unde per Ereciiielem pro-
nus propiieiici imbris uberiale privavit dicen» : pliilntn diciiur Signa tau super (ronlc virorum ^e-
:

Mandubo nubibus meis, ne pluanl snper eam iinbrein mentium el doUniium {Etecli. n). Vel certe in liis
{Isai. v). Idcirco aiilem ilbim gcnlem velleris iiomiiie irecentis, qui in taii lillera coiiliiieniiir, hoc cxpri-
sigiiiiicavil, vel quia iii obaudiiu eamdcni pluvi:iin qiiod ferruiii liosiium ciucis ligiio supereltir.
iiiitiir,

deiincbat ,
qiinm volebal sibi proposiiu prxdicari , IDucii itnqiie sunt ad fluvium, ut aquas bibeieni :
i(l est, iiicircumcisis gentibus revelari. quiqiie flexis genihus haiisertitit , a bellica inlerdi-
Q clione remoti siiiU. > Aqu s namqiie dodrina sapien-
CAPLT V. lijj designnltir. Stanlis auletii g<'nii, recla operatio
De prcelio cum Irecentis. designalur. Qiii ergodiim nquii.s bihuiil, gciiu flcxisse
Posl lianc diiigenlissimam mysierii oxpl.malio- perhibeiiiur, el a bi-lliiruin ceria nine iiroliibiti reces-
nem, ciim i j.im conlru Madianil:is Gedeon iliinicare scrutit, lii sunt qni docliiiiam cum rectis operibtis
contetideret, et e:<ercitus miiiliiudinem ad bell:i noii liauriiinl. Qui vero iloctriiiu; (IiiDiiln iia hnu-
produceret, divina illi admoiiilione pr.Tceptuih est, ut rnint, iieqiiaqiiam in pravis (ipiTilms cnriialiler
tii

ad fluvium vetiiens, omnes qnos llcxis genilius aquas iiini'rt:iniiir, lii Clirisio duce oonlri (idei [liosiesj nJ

haurire conspiceret, a btllorum coiiniclu rctnoverel ; p!a;liuin perguiil. < Vadtiiil crgo ciim tiibis.cum Inm-
aciumque cst ul trecemi viri laniumtnodo qni stanies pndihus, cum lagenis ; » aiqiie iste, iit dixiiiius, luil
manihus aquas hauserimi , reinanerent. Cum his ordo prsliaiidi : t Ccciiieriinl tiibis, inira lajjeiias
Gedeon ad prjclium pcr^it, oosquc iioii armis.sed aiitem suiit missne lampades coiifractis vero ingenis, ;

lubis, lampadibus, et lagenis armavit. i iNam, sicul l:iiiip;ides osten«3P siinl, qiiarum roriiscante liice,

illic ^criplum esi, < accensastampndes miserunt iiiler hosies territi in fugam veriuntur.» Designatur ilaqiie
laguncuias, et lubas in deviera, iagenas autem in si- in tubis ciamor pr;cdic:iiiiiiiiii , iii l;iiiipadibus claii-
nisda lenuernnt, ct ad bohles suus cominus venienles, las miracutortim , iii Ingenis fragilitns corporum.
eecinerunt lubis, ronlregenmt laguncul.is, lampades Talcs qirpiie secuiii diix ad prxnliLntionis praelium
apparueruiii ; et binc tubarum soniiu, iilinc lampa- duxil, qui, desipec.n saliite cdrporuiii, hostes sitos
dum curuscaiione territi hosies iii fugam conversi moriendo prosleriierenl, eoi uiiiqiie glaitios iion armis,
sunt. > Qiiid biic est quod lale belliim per prophe- sed palientia superarent. Armnii cnim venerunt siilt
tam ad mediuin deduciiur ? An indicarc iiobis *-• duce suo ad praelium inariyies no^tri, scd tubis, sed
propheia siudiiii, quod adveniiim Uedemptoris nostri lagenis, sed lampadibus. Qui soiiueruni itibis, dum
contra diabotiim , illa sub Gedcon duce piignae praedicant ; coiilregeiunt l;igenas, dum solvenda iii
? Tnlia enim nimirum acla sunt,
victoria designavit pagsione sun corpora hosti:ibus gladiis opponunt ;

qu£, quanto magis usum pugnandi iranseuiit, lanio resplendiicruni lampailibus, dum post soluiionern cor-
amplius a propheiandi mysterio non recedunt. Quis poris miiaculis coruscnverunt. Moxque hosies iti
eiiim unquam cum lagcnis et lampadibiis ud pi aetiiim iiig:im versi suni, qiiia duni marlyrum corpora iiii-
veiiil?yuis coiiira nrma veniens, arma deseruii ? rnculis coruscnre cunspiciuul, luce veritatis fracti ,
Itidicula nobis hxc profecto liieranl si lerribilia qiiod impugnaveriini cicdidenint. Cecincruat crgo
iiostibus non fuisseiit. Sed vicioria isia attcstanle liibis, ut lajjetix fiangereniiir. Lngeiix Iraciae sunt,
didicimus, ne parva iixc qu:tt acta siinl perpenda- iit Innipades :ipparereiit a[iparuerunl lampudes, ut
;

mus. Gedeoti iiaque ad pra.'lium veiiicns Uedempto- hostes in fiigam vcnerfnlur , id csl, praedicnverunt
ris itoslti sigtiat advenliim, de qiio scriptuin est niartyips donec eorum corpora iii inorie solvereii-
,

Tollile portas, principes, vesjras, el elevamini porlce lur. Corpora eoruiu iii morte ^oluta sunt, ut miracu-
iBiernales, el inlroib.t liex ylorioe. Quis est ible rex lis coruscarent; ciiruscaveiuiil miraculis, ut hostes
gtoricB ? Dom nus foriis et poiens, Dominus poiens in suo.s e\ divini liice prosiernerenl. Lt noianduin
prcElio {Psal. xxiii). Uuiic Uedem|iloreni nustrum qiiud steteniiit hostes ante l.igenns, fugerunl anle
iion solum opere, sed etiam nomine pruphetavii. lamp;ides, quia nimiiuni perseeniores sanciae (idei
Gedeon namqiie iiiterpretutur circumiens in uleru. piu:dicutonb>is adliuc in curpure posiiis resiiterunt.
Dominus enim iioster per majestaiis piileiiliam oninia 1) l*ost solutiiinem vero corporum, apparentibus iiii-
circumplectilur, et tamen per dispetisaiionis graliuiii racuiis. in fugaiu versi siint, quia, pavore conicrrili,
iiilcr ulerum Virginis venit. Quid est ergo circumit^jis a persccutione iidelium ce.^siverunt. Intueiidum e>[
in uiere, iiisi quia omnipotens Deus Clirisius iiiter etiam id quud illic siriplum est, quia iii dexleru
uteriim vivii per inlirmitatis subsl.inliam, el exlra lubiis, ta^enns nutem iii sinistia tetiuenint. Pru
mundum per iiiajesiaiis potenliam ? Mndian vero in- dexieia cnim habcrc dicimus qiiidquid pro tnagnu
terpretaiur Ue judicio Noii de vilio rcpelleiitis, sed de peiisutiiiis, |>ro sinisiru vero quidquid pro iiihilo du-
judicio jiiste jtidicanlis fuit; et idcirco de judicio vo- ciiiiiis. Uene ergo illic scripium est quod iii dexlera
caiilur, quiaalieni a gratiM. Uteiiim hostej ejus re- tubus et iii sinisira Iagen:is tenuerunt, quia Cliristi
pellendi essenl dealruendique, Uedempioris jusiae da- niartyres pro mngiiu habcnt praedicationij giaiiuin,
iDiiaiionis merilumeiiam iii vocabulu iiominis liahunl; corporum vero utilitatem pro ininimu. Quisqiiis eiiiiii
cuntra lios Gedeon cum trecentis pergit ad pra;liuin. corporis utilituiem plus iucit qiiain gratium praedi-
Solet in iriceiiario iiiimero plemtudu perfeciionis in- catioiiis, iii sinistram tubum aiqiie in dexiera lage-
lelligi. Quiid cigo per interdictum iricenariuiii niiine- nam tenei. Si eiiim pnori loco gralia pr.cdic;itiuiiis
rum desigtiatur, iiisi perfecla cogniliu Trimt;itis ? acceiidilur, et posteriori utiliias curporis, ccriiiiii
Cum his quippe Dominus noslcr advcrsarius (idei de- est quia dcxins tubx, ct sinistris lugeiiac teiicii'
struit, cumhi.>>ad pra:dicationis belliim descendil, qiii tur.
possunl divina cognoscerc, qui sciuiit de Trinilale, qu.e
Deus csi, perfecle sentire. Nolandum vero csl ,
quia
rAFROL. XClll. l^
 ,

4^7 \±\)A-. VLNLU uiiL;S 01'P l'ASiS li- SLCl . II lH.fiK Kl Sl LRU.
CAPUT VI. A licnm, litc esi iii popuL) suii jjosuil leg< in. Que \f\
piiniiliviim popuium, siiuincus grossos :ii i:t.isci iiiuii-
lcs (lcjcc l in tciram, el pOalea alios rrucliis tj' ni-rii-
«Moiiiur (^cdrnn el rerm |uil soplH!)j;>iilfi filios \il, itl osl, popuium Ciirislianoruin, qiiein :iil (Jcliilutn
H uiiun» r.omme, Aloini-leLli, n:«ltiiu ex concubiira, qiii t^v;i;i^eiit;c Ji^cipliiie malu iluleiii Cl Siiavissimim
fiMiilnxil silti viros vagos, ci abierniit »!OSl illum, el !>ii ;,'i,etl;iic:iji lionore pertluxii.
Cliri.sii, ruin gltiria el
iiilravil in ilomMin p.lris sni el uc( itlil fralrcs bit.s ,
( S.'tl viis, inquil, noiuil le^^nare in cis. i Vil<Mn aii-

sepuing'n!a viros, supcr ipidem uniim, el remansil I

iciii .S.iiv.tioris iiosiii lypnni lialieie inanircsiiim esl,
.louailjam junior, r(n<ini:im aliscjiisiis erai. ».ic.llo.; .s iil iii i v.iiij^clio ail
I Ktjo ium v^ih vera {Joan, xv}. :

liliil prnphriK iim iii(1ic:>rPl, r|u d opus

f.«(liim si J.:;i»ur ijiiia j:»:ii in ie;i|(iliiim scii^mii, sicul Aposlulti.s
iT.Tl ul iii:tgi>iiprre?riiiiciciiir uTum
(iedcoii seplua-
(tixi; {liviti. i), fiuurti» csi populiii^ illo, (jiii Anlicliri-
uiiil;» lilios t:l miilia^ nxorcs lialmiNsel, scd ci (oii- si" e-l acivitiirus, (|uei;i li^na silvx appcll<t, et ne-
nii;» itnum cl li.aiiim iilimti
si;scop •jSC. ?
inliiiiiiiii. ile (o-su c.-l ut ci('(Jal iiicnilaciti, itl csl Amii Itnbio, quia
El cuni lurpe laclum sil, luiic eiiam iui|>it.s
idrd ci a rcgno vili.-,
{|!iOil vcitl.!li Cli.i.-5ti iio'iiil (iciJ.rc ;

cssel, si liac in^^icris iiil excnii>ium in diviiiis

iii e->l, Cliiisii, c: al) i liva, iil c^t S|iirilu'5 s;\|icii gtatia,
Ecripia viilcrcui.ur. nisi niagn.e nlidijus rei imiK^i-
01 li( 11, ii! 0;^l,tllviji,t It g s iliiliciliii'', rcpMjlialus vctiil
lumeirum ivrum gcila pcr i\|(>s cl lijjuias osicu-
ai iliaiiuiuiu. Klciiiiiius enuii ^cous rubi cst, (|uaiii
(lcrenl <ic(loon ii^iiur, iii SJiiicriis ilicinm csi, lypuin viiigu sc;ili(cni ursin.iiii ^ppcl.mt, aiperuiii niiiiis ct
r>')m;ni |'rt lcudi^lial. Pluriuix iixoriS ijus uiulla:
spihosum, |>cr fjiuiJ mciilti lypiui Aniiclinsii bignili-
Miiil iinlu.iics, iit;;c | cr (iJcni Clirisio adlia'Scruiii. j,(..,ii,r, ^n oiniii asperit.ac ci (fciil .le liuuianum ge-
i

ScplunKinla lilii cjus ^c;ili;:,g:i!ia 11115111« .Mitil m lioc »*

„„.^ ^^^^^ v;i>,ialurus. . Scdexici, imjuit, iijms de
iii;iiitlo diiriis.i', iii i|Ui!'U^ pcr l..ifii» tilios silii gctu ra- f&i, iiiii|ui'c:is cle Auiicliri elOinntiS(|Ui
iliaiuuii, iti lii,

itinis cr;il. C.iiictiljinam licc l-co S\ii:i;.5ogani vsicat,

111
in co cjuliJuuicum ipbo puriter dcvorabii. i
«jii:i', in no\issiiii'S lcmponl^us Anlici'ri>u> cicdiiur.t
c.si, dc (jna .|.j;.iiiies in Aiiocalypsi a l Qui d.cmd se :
cAPur vu,
JuddOf^r-oeel I oniuiit/^dsaul Sijiia:ii>ciaS(.tan:i (.l/;ec. De Jfjiltle el filia ejus.

11). I)ciiua nliimi-.. liiiiporiltus iic^niis^iiiiiis lilms Jil Cil, « A(!jf(eiu:U lifimlc fiii Israel dcsrrvirc li^a^im,
AittiCliii^lus csi pi'iit:raiidii.s. Criiii-.ie !ilius iinciilu;, id el (iiis aiicuis, lr;.(ii>iiiur(;oc in maiius ^iliorom Am-
c-it Syiiago^^.tiiliuspcccairicis, ijiiinqni pcfcch;»", 111-
iiion ; loiic jfjl.tc Calaadiics, lugiciisa (;icie lialKiui
,]\m,luiii, iervus n: peccalHJcun. vi i). llic, iii.[uatn, si;(.ri:iii, C(>iihliiuU iii |ii:ii: ipciii Oii p •:,n;!iii l.lMruui
<-.ii:grcgitis Ahiniele h iccl, rc-
."ilu iinpiis, siciU Amiixui ; (]'ii icdicii:? j o&i liiiiinj liuin iii:iiiol;!Vil

j;i:uiii im|iro'jc iisui|ialjil. hrcrlccli.Miuc iK.iiii bus (ili.iiii, i;ujc ^ibi |.oil \iciufia;ji j.riioa Ofcurrcbal. Sic
{tliis itl csl,
,
liistjiii, tx divcrs:s nationiljus cl liii enini votum s|>(iji;iiKicial , nt (ju!.!i|iii(t sibi revcricnii
guis iuCliris'uii. cic^lci l.'S, a Ifco tnnl gcne.ati, in- oc.iirrciei, Domino iu.iiiol:!i( t. i^oiscij^oin Joiib'.(j

(Uiciurii^ csl pciscculiincm, i.l peue ouincs saiicl' s ^•ra iiuiUi .laiiir ni-i Ooiiiiiiu»; Ji-^tis Cliriilus SJva-
S:d .supt r s ;.tu iginlt, ii.ij :it, f>i:l jii- siiintm, id csL,
ii:tfrlici:il. • lor iiosL i V ysii i.cifi:) li;.lruiii

iiior lilius, qui a^ ;ibsco:.i:crat;

fX noluli ii;a;ii;o;):u •,
Ji tbcoriitii ru^iciis, iii c.'ci>libos I
liiicijiiiuin accej.ii

liiC ;accod l iu vci.i.ciu ii.oMis

(i^niz lu, cl excht (,iiii (iiiUiia !,uniai:;i; .lalulis Siiciames.la qu.c j;.r;i*il
inavil voc<; m^igi.a ail opuliin Siciiiar.i.uiii, compo- 1 c.vplevii; ci qiia-)! liiiaiii, ila Cdv.Mwi j)iO|iii.iin j r-»

111'iseis ctgo j-.inicT lilius, .1111 fu-

(a.al.ola.n. » llic silu c Israeis iJ.iiiii ;(! oljluiit. Jui:isse eiiini l';ilreiii,
j:ii:il iil j;i:jdiuin l!;imi'i evadeicl, (igiira cA ic.idui a^: vovii^e Luiijciiitu 11 lcyuiiUS, rsalji;it;l.i dicenl.; :

Ijt.puli Isiae!, pra.'il cante Clia cxireaus leii:p'or.lius S cul juuiiii ''J..ini.iu, V. lum vovjt D.o Jucub (/'«0/.
ticdituri, tl Aiilicliiislt tlidium cvMSiiii. < A^cco- oxxi) scii.Ccl ul juraiiientiiiii le.igixuis 10
,
caiiiis
«iil, ionuit, isic in \inic. m jiKniis Giuiz.m. > Scii siiOi j.a.^siou.? jsr;» ^cciis bimi.ini cx.leicl.
suiuL.;
nii- iiKiiiteni ;>sccu !il ? ^11:1 ncc pKipl.ciaie, nec ic c ^ci tind:.ii:i
i Tc.Maincmoruni lu^i.iia!.!, ita j.i-r
je «cciiiii-!iei:i Aniii liiisii ijiiisquain ev:iJcre poiesi, Ch;isluni ;i; la \ilc:ur jiro iciigione, qiain j(i;a\ti..i
vW\ pnus m UKiii cin Ijfiicdi. liuiiis, id csi, i . subli- csse 'omj!ciid:>iii. loil iiiorieni Jcible lrailiii<r
iiiiliit 111 (ioei ac v,ii.^luin a c liilcrii. liic CjI cnuu I . n.;in.'S al!o]>byluruii( , naAt.UUi(4iic &aiiison, q«it

ii;: tis ( ar zim, 'ii:i a Wy^c in lcnf.di tionc tl.'i u'a- iiLeicl Isi ci.
Iliupi'^ ci.ni ;.sc''iidi s.'i, clevolu locc cuiinaiil
iiir. I
CAIUT Vill.
e, liixd : Aitdiic mc, viii Sulittn. Urunl lijna, ul un-
rctitin, di.icriuii^jue oliia IniiJCtu l'JC Samson el uctibus eju$.
nernit sji, < r sc :

'tiobif. Qiw re^yiondu : A «»./!(.</ possiiin uuiil ae pm- Sai;;s 'II aui. 111 qiiondam b.jftiiui Nazaraus. Ija-
tiue eni incain, ijua dii uiiDiiur il liuinincs, ci icinre
ii bei (|ii dcm iy,.'.iO Ctiii&li : |tijtiu.n (ju .d ;.b ao^cto

ui iiilcr iKj :a pruinoveur ? l) xernnli^.iC ii:jna au ur- naiivt a^ cjus a iiuiitiJtur, cciiiteji- quo.^iaui N.ia-
bcrem juum : Veiti, nccipe regnum. rmc
cl super i^os r.iiis (licil.ir, ti ipiC l.ieruLii itrucl dc Ittjsnbus.
reipundit cii ; SavriJ.d po:.sitm dc ccre ilulcditcin iViliCnio (jiK.d lc. (iluiu illorum s bv.^rlit, ci pcric-
iiicflin, fri(flt;sr//u' &:iuiisi mui, et i.e ut inUr cal.ia ruiii tiiulli miliia bi.: uittu.it, qiit illuiit jiliiserant. Nu-
tifimfomnwj\ar ? Licula shul tiuijq:.c liijnaad vi.cm :
p livilas i;-,l;ub Sa.c.sou, ijiia: | cr ;in;;cliiiJi 11 uili.ilar,

ienieiimpcrauubis. ijuiu rcsiioudil .\.imifuid p s- : siiiiUii;idiiiC:ti b.ib.-i |i .inu:ti jii(ipbdlaro:ii ,

q.ii ii<U-
ium deserere imum uiei.m, ijnod /./•:)/«. <u lUum ct vii;i;cm PijiiiiiiJ st:cu:ii. \n cariiciii aniiiiniiaverutU;
lioiiiinej, cl iii n
cultru iiyna io:nmov,:ii (Jmjic. ix)? dciiiifji Ciia.ii aiig<-li, .: 'iuJ Maiaui l.Kjuiltir, di<
Cu iicigorcpudiaia lui-scnliiijiia silv.c ib uli\;t, flhcti Cfiia : M .r.a, i/ivcniilt tji\. lum anlc conspccluin Oo.ni-
ct vil.;, vetioiuiit aj ibaiiiuuin, i.l cuiii silii l.tccre il i,i, ct uc.cjntii in ulc.o,ei ^urici fiiiuin, e\ vocubilur
rfgein. > Scd jirnis vidf.imit> ctir oliva, li u^ el vt- iiu:nen r;i.j t. mn iiucl. II ic euiiu sulcuin (aciet po(:U-
lis, super l'gua iogii;ire luiloc.ui.l. Lig la qti ppc lu.it kiium a y.ecca:is corum \Luc. 1). bainjon aulo:ti
.silv;e l.oniiiics esse vaims ct v..gos xleruo iiiceiidio iiileijirctalur s.'/. Scd iju a ci lltjtleinptor 11 jsle. sul
p.aparalos. Ilis cr^o iiiciilo iiol.iil nec oliva iicc ajii>ciia.iir, i;udi bomiitoiii Je:>nin per projiiiu- i| sum
li ;u6 rcgua c, ncc vius, ,u a ininime incrcbintur. l.iiii cu iKiin.nc v>. i.aii: O.t.-lur vobii tol jutiitur,
C iva ciiuii grali.iin S.i.ivus saiic.i, ei unv.lioucin cl cuniius iii jciint. cjus {XliUicli. w). Vcrecnim lnc
pjci. sigit Ucai ; licu. a;itc.ii saci.c h^is i;Masiuciii btl jcsii r.c cst i, li 011;:. .11. 11 cietlcnittitn iiienles
»..-»:. ei, SiCtti iti Kvangfiio sCiipluin cst : Quidam cce'e^u i!iuniniine ti iu«.ai: bic v.re ^axaiaius esi, cl >

pa eifaiiiilias in linca sua plun aiil ficam (Luc. xiii). sanciiis Dci, cujus in -iinili.uJiiifin tili: M.iz trictis csl
Qiis ji.lcrlaniib.is iiiaiU.us, q li la iiil.;c -u* , id uiicupat.is. Istccrgo, cu!0 lenJcrcl aj iii)sLc.iutii
1

( st, o.niiiuin cre len iiiiii p lor csl / l\aita:ii erjo niijiiiar.im, lcoju^i.its Ov iinil ci. Sed ijuii jTiiuum
roie.i./!, i.l cil jo.nilfin. qna vr.eum cx Aljypti c;a. 111
.•--
>i;ijO;i Oii\iu:ii L\ fni t eciiti ,
Cii:i: j.elen-
i.'jns'uli!,ii {l's:l. Lvxx j bi b.sc \ii.!.a pl.i nvii iix U.\;ii3 cai:sa ud itlit.. :k us t,ii.lcie'., uis: CUn-
«•:y VklMiSTiONLS IN UiiliOS KEGUM. - l,liJ. 1 m
sujs, fjui, Knl.MHii vocti.iMis (•« j<rti»iib»s, viiicens \ i.ns j.igiier iitipljtaiiiur. Vir enim sensiis raJioiialii
(!iivUolii:n,()i(-.il . ('•ttmlek\quiu ciio vici miiuUum (Jifau. iiiielligitiir, ciro autciii qii.isi iii typo iiiulicris acci-
x\i) '.' Oind sibj vulle» «ire t-jiisileiii iLOiiii occisi f;i- pitur. Si eoiiii luuiieri, iit est, rarui nosir.e bluii-
vii> iiK^liiii cxU-uc.ins, iii^i (^iiia ut coiis|)i(:iiiius le^^es «iiciilti tiliidiue, vel reliquis iiialis opcribu^ coiiseitse-
iiisas icrro.ii rc^i;iii, (jim' ;tilv«!rsiis Clirisium rrciaue- rimus, graitaiii spirilus, qu;e Nazirjei criiie sis-iiili-
rui.t, i'imc jiuit, |)erem.»l..i l.riutlt;, iliileedjni i^vaii- caliir, iiud.tli evspi)liaiiiur alque decipiiiiur. ila eiiiin
f^fliiw |i('iitil.rati(l.(' eii:)iii luDiiitiriii (waelieni ''
lieiu superl)is ei peccaiDiibus violata Cliristi gratia sicut
(piiil iii seiiioLip.soc.\i)ri'3sil i|Uod p>ii.;us ((iiiilcui iUiiii Sjiiisoii iiiuisa coiua (tialiubis illiidii. Sed quid csk
viverol iiiiorciiiit , (ie.slrticU) aiileiii U;iii|>lo, linsies qiiod SaiusiiH ille ati allopliylis capliit, posiqium
isitiiios ciiiii liiiiinrctiir ocdJii? QuitMiiuiiruiii Ooiiii- uculos perdi.iil, ad iiiolaiu dcpuiatus esi ? Quia liiiiii-
iius at> cliiii'>iie iiilidclitaiis paiiciis ciuii vivuici, pUi- ruui iiialt^iM spiritus, postqiiaui leiitaiiottuiu sti:nulij
rcs \en» cuiii lciii|.-l«ini «tii coi|ioris .solverclur.exliii- iiilus acieiii coiileiiiplationiii (•irndiuiil, furis iiouii»
.\i(, aW|iie claloses j<co(il)iiS, (^oos viveii(io siistiiiuil, iieui iii cirtuilii I ib.irum tiiitluiit. Quci si alit(u;<iidii
hiiiiiil oiiiiiiis iiiorieuilo |>i.is(i4vil. J.im iclii^ua cjus idoiii lioiiio agciidi) puiiiiienliara redeat, illi velut
(|u(i.l (M iiiulier sulxiola capiil r.iser-t, cl ailopliytis coiiia reduciiur, i.i csl, gralia refloresceiiie, repara-
i>|iiiK;ii.!iiHi iijiiiderii, qKiii cajitivaiiis. ijiiiit cm- tur ad saluteiii. Deiiide, cupiditatis ac tuKuria: sub-
<:a!ii.^, <]iioii :•(! liuilmii iiej)Ui:tUis esl, io liis itoii versis coluiixiis, vicmres liostes dejicil, cl reparalo
Oiirisliis, M'(i illi ti^ur.iiilur i|i:i s .io laiiiuiiiiuodo ceilaiiiiue iit liuciu rurtissime de «iuciuonibuti tiiuui-
!ii t^tcicsia Ciiriiiti ii.uii iic ^ioii ui.iir, e.l iii.tlis acli- jdnhit.

OUyESTlONES SCPER LIBRLMRUTH.

Vidcaiiius iiiinc de Rulii ; Iiali.^l cniin ista lyptsi!! T| r<>spo:idit : /C(/o sum vox clamantis in deserto (Ibid.
r.clcsi.i' priii.tiiii qifid alieni^-cnn esl cx nopulo g''t:-
: 'i3). Nnvissiiite eii;iiii co .iiieiurde IJoiiiiiio ipse di-
lili ; qu.c, iclii:ta p;itti:'. et oiiiii.Lus(|u:i' iliio> er.uii, ceos ifu: Itabet «;.c'MS.'.»t,
: sponsus est [Joan. iii, 29).
v^dil iii lcrr:iui isr>tel : a < uiit proliilicrei illaiti .<<) Se au!e.ii ^jitiiciiui .'•ponji iii.uiileslai, cuiii .idjecit :

crus sua petjiere setiuu, per^e\ei:ibai dicens : <Juii- Aniicus auieinsjiijiisi isl qni $!at,el audit eum, el latu-
cuniiue p^rmeris peyipnn. Poputus nms, pfipulns lur propier iccein si:Di:si (ibid.). )t-.iiic eigo Ctirisluiii
tneus : iH /)fits LUHS, Dfus miUi. Quw le viorienieiu ciii&tiuiabaiil, <|uia Cilirisiuiu iiiii;e visiiationissuae vo-
t,u>n susceiieiil, in eii utoriar. {^.ij.'. tixoi' siin- duliio iiissc non t!ilcl!igebaii4. E^ti^nippe liicclesiaf sponsus,
tyjiii II iii illi lui-se llcclcsia iii;)iiife.»(:it. Sic cniui qui proplieiicis vociiius esUiiiie prontissus, sed sicut
lc(l'-8i;t cx g'..:.\jiis ail li.jii.iiuiiu coiivo';aia, rclicia ille proi.iiiqijus ncgavii, ct ho^lea liiiili jiiiij^itur Booz :

}.:ttii:i !-ua, q':o.l esi idolul.iiri:», ct oin;sia univcrsa ita Cltiisius, qui vere spoiisus Lcclesi;e e.st, quein
(•«.tiveraaiiiiiic t(;riCiia, profileiiir t)..nii:.mn Dcoiu proplieiariHn oniti iiii) oraciila cociiierant, diiiiiatiK
bntiiii essc in queui saitcti ctcdi.i.'iiiiic, ci .lliic se est iiicclcsiaiii asbiiiucre cl cx oiiinibus gentibiis pcr
iiiiiain ubi car«i Ciirisli posi pa-ai Miciii :ts.:cii'!it, et (oiuni orbeiii ienaruin i!eo [^jlri iiiiiuuieros populos
ob cjus iioiiCii in lioc sx^cui.i jiati (iSini.' ad iiinrtein, offerre. Qiiod veioexcikeai se coguaiiis ille, vetenuM
cl coiii saiicloruiti p<.piil<>, p;itti.ii(:i.is soilicet, pio- (OiisuCliiiiu ciat, iit si spoitsani spoiisiis rcpudiare
idieiis, coiisociaiidani. Dc !|i;oniin sociclale quod vcllei, disciiiceaietur ille, et lioces6ei.^ii^nuii! repudi;.
canciis cx stirpe AbralKJO vciii,'iiiibus «oiiSiiciarcnii-, 1'roituic c>:calce.iri jiiltcliir, iic ad Ecclesiam qujsi
tliiysis in cantK oosteiiditdicc:is : t.cctciniiii, (^enies, SjiOdsus calccaliis ac(;cder.'i. lioc ettiiii Clirsio si;rva-
CHiii yUbe cjus. !d csl, vos (jui c.". geiilibns «siis ci - baitir, (jiii vcriis spo:isus cr.ii. Ijecem uu'.em viaj<>~
d);ui , citin illis ijtii pritni ei<-c;i sunt ;itcii!:i l:r-iiii:i C iniii nutu bnediCiio : h.ic oslc.ulii iii iioiniiie Je^u
cxsultaie. Iiigrc^sa auiciti lliiili cuni siwiu Sua iii oiiiiieo cssi? g.-iiics .talvaiiilas ac bciiediceiidas. iota
leirani Israel, ob uicrii;i ob-c ;uii)rittn Kuortiui fno- enuii apud Cra-cos ileceiii sigiiilical. Qujc pi iiiia lillc;.
vidctur, tii biiiiiidi coiijuiigcictut cx Abr.itia' siiipe ri iioii.en Doniini Jci;u suiniiiopcre s.ciibil. Qii;e rcs.
veuieiiti, ei priuuitn qii dein buic i|uciii ipsa pn 'P'ii' iit ilivi.iiiis, oiiiiies i.Ciiies pcr ipsiitii salvaodas ac
(juoiti nia.^is esse credebal ; qiii iic;'.al sc possc itli liciHidiccndas cssc dcttioit^lrat. ISec dubiict cigo quis-
lititicre el leicdciile illo pcr tcsliiiiuiiiuiii
ullcrtur ; <]u:iiii lia:<: tii .licU sunl croilere cuin videat univcrsa,

decein Itooz ili coiijuMgiiur, et ab ipfiis

niajoruiti, ci ab iiiiiii) figtiiis ;iiilccedeiitibus pracuc.ii rissc, cl
il.^cein senioribus bencdicilur, q .i.i piiir ip:ic cx co- I
cr adveiiliiin l>«ii:iiiii iiianiresic aiiiinpleia sic essc,
giiiiiis coiilitclur Sti eidetn luilicro po>se. Jl<ic bico ci qiio: sdpersuti: lioc iiiodo perticieuda in vcrilaie,
JOaiiiii} iiapti^l.e iigiiritii dsteiiili cs:ibtiin.iiiius, quia lotisoitatiiilius oiuiiiiius ci vO'jibus et iiguris sacra-
i-iitu ip$e apuslo o (.'.tiristtis p-.aaiclnr, cl iiilcrroga- ru.iiScripiuiarum :qu.cadiitiplevilisi]ui pollicitiis est
rctor i|uis essei, iitnt N(;//iu<it, ttd confebSUi csi diceui, p'.'r I' iliuiii suuiii Je>oiii Clinsium tioiniiuiiii, Itegeni
Oniilum se nun esse (h>an. i, ^O). kl pcisevcraiKi- el Saiv.iloicui iioSlriitii, cuin (|uo c.^l illi (jloria et
biis bis qtti nit%si uraiil, el iiKiuirciitibus i|uis essct, liuiiur iii sxcula sa.'c.iioruiii. Ainen.

( )IJ^STI0NES SLPER REGUM LIBROS.

IN PRIMUM LIBUUM
7) pe tetnporibiis raullis cl variis modis sacraMiontr»
C.\PtiT rKtMU.VI.
Clirisii el Ktclosi;e rcvclaulur. Naiii ab ipso exoidi.i
De nuliviluie Stimuctis. n^guni conMiiiilaium saccrdotiiiiu iii Samueie lepro-
Pustlibruin Judicuin seqtiitur liber llt^giini. Kl :k- baio ttcli ci coiiiniolatiiin rc^iuim iu David, repni-
:

pici; teiiipora. Pruuo judiniin, poslea rc^iim sii ui ; liato S.iiilc. c\c!: ni.ivil praiiiinliai i iiovuin sacerd-»-
eii( [.riinu jiidiciuii), dciiide lOoiiuin. !n quibui i|iii|)- tiuui ni.>vuuii]t;c icjiiuni, icjTobJli) vcicri <i.iod u;ii-
l'l LED.-E VKNEUADiLIS OPP. TARS II. SECT. I!. - DLT>IA LT SPUrilV. ^•^!

hra eral fiitTi, in Doiniiio .lesii (liiristo venliirum. A David, ei alii dcinceps, anleqnanj leinpii' venircl
Nonne i|ise Daviil ciim panes proposiiionis rnandii- quo ista de sacerdolio iniilando per Clirisliim eilioi

o:«vii, qiios non licelrtil mimdticare nisi solis saccrdo- oportebat. Nam cum dioeret, Lnquens loculus sum, nt
libiis. in iiiia persona tilrmnqne ftjliiniin, id esl in domHs lua, et domu% palr s tui vtinistraret in compectu
nno Jesii Ciiristo, regntim et saccrdolium (igur.ivil? vieo usque in seiiipiiernum : t\uhc. aulem dicil Domi-
Iia(|iie ipsa Saintielis sacenlotis siiccessio, noviim, iit niis, Absil hoc a me, S:^d quicunque qlorificaverii me,
pra'dicium est, ei sempiierniim sacerdotium praefi- glorificabo eum
qui autem conlemnuul mc, erunl ignO'
:

suraliai, qui esl Clirislus Jesu>, Hcli sacerd >le re- ifiles ; ecce isii sunt dics qtii pr.rniintiali sunl, jam

prolwlo, id <!St, Jiiilaico sacerdotio ahjeclo. Slater enim veiierunt. Nullus enim sacerdo>i est secundtiin
(pjoqiie ipsa S.Tmuelis, qiine prius fuil slerilis, et pos- ordinem Aanm. Nam et illiid quod ibi sequitur, Sus-
leriori fccimdiiate Isiata, ciijus etiam nomcn Anna, citabo milii sncerdotem (ideleih, de Cbrislo Jesu Novi
id esl ,
gralin ejus, ioterprelaiur, ipsam religionein Testamenii vero sacerdoleiiic^iur. Quod vero adjun-
Clirisliaiiain, ipsam poslremo Oei graliam sigiiifical, gitiir l'A erit, qui renimsi'ril in doino tua, vmiel ul
:

qiia iMiWiT. Cbrisltis orilur, ipsam quoque Ecclesiam, orelur pro eo, inm proprie dicitur de donio biijus lle-
•«|iiJE oiiirt slerilis. minc fecunda in Dtii lauiie iKla- li, sed tllius Aaron, dc qiio tisqiie ad advcntijni Clirl-

iiir. Qu.i*. niiiil aliud in eanlico siio proplieiare vide- sti bonrmcs rcmanserunt. De quo geiicre eiiam iiiic

iiir, iiisi inutationem Veieris Tesiaraenli vel sicer- iisqiie non desunt qiii cimvorlaniur. De qiiiinis aiius

<loiii, in Novum Teslauienlum vel sacerdoliiim, qui prophota dixit Ueliquia; salvw fient. Unde el Aposio-
;

ehl ChrislUb. Nisi forte qiiis dicat, nibil Annam pro Itis : Sic erqo, inquit, el in hoc lempore reliqnia: se-

pbetasse, sed Deum tantiimmodo propter i\\\mn o cundum eleclionem gratia; satvie facta; sunl {Rom. xi,
iiiipetraiiim, exsullanii praedicat? ;iie laudasse. Quid '"'
5).
«^- •-'
Dc -
talibus- eiiim-
i•
residuis- bcne- int.>'lii$>ilor esse
- •
• .
•
ergo sibi vtill quod ait, Arcum polenlum fecit infir- quod dictum est, Qui remanseril iii domo tua, veniet
mnm, et infirmi accincti sunt vinule? Pleni panibus ut orelur pro eo. iVofecio qui credil in Cbrislum,
minoruti sunt, el esurient':r. tiansiervHl terrum; quia sicui icmporlbus aposloloriim, ex ipsa genie primi
slerilis peperit sep'em, el fetosa in fiHis infirmata esl? vciieruiit et crediderunl. Neque nunc desiint qtii,
Ntiii(|U.d ip^asepiem pepenl, quatnvis sterilisfueiit? licet rarissime, tamcn crcdaut, ul impleatur in liis
tnictim iiabelial, quando ista dicel»al; sed nec poslea qtiod hic homo D.'i lociitus e>t. Quod vero contiiiiio
septem pepe:it sive sex, q-.iibiis seiilimus esset ipse seculus adjunxit, Et offeri nummum argenteum, el
Saiiiuel, sed tres m.iies et duas ft;miii;is. Deiiide in lortum panis, Quid per nummiim aigenleum, iti.si
illo popnlo, cum adltuc uemo legiiarel, quid lu ex- oris confessio designattir, qti;e lil rrciicntiUiis ad sa
iroiito posuit: Dai viritnem regibiis nosiris, ei exal- liiiem ? .^rgeiitiiiii etiiiii pro elo(|iii<) poni solel, Psal-
labit coriiu Cliiisti sui? Ijiide tiaec diiebai, nisi pro- misla teslaiite, «bi canitur Eloquia Domini, eloquio
:

phetabai? Dicit ergo Ecclesia Cliristi, civiias regis casla : argentum igne exawinatuin, probalum t>rriv,
fiMgni, Cratia plena, prole fecunda dicil qnod laii- : purgatum septuplum {Psalm. x\, 1). Ergo dicil isl(!

10 ante de se proplietalum per liujus piae mairis affe- qui veiiil, Dimitte me, obsecro, nd unam parlcm sacer-
ctimi aguoscit. Confirmalum cst cor tneum in Domino, dolalem, ul comedam buccellam panis. Sacerdutaiein
et exaltutum est cornu meum in Deo saUtari meo, etc. parlcm corpiis Clirisli, id est Ecoteaiam dicit, ciijiis
Jnlerea Samvel erat m:nisirans in lemplo Dei^ accin- plebis saccrdos mediator Dei et homitium liomo
iile

ciits epliod. Porro fHii lleli divina facrificia nescienles -, esl, Chrislus Jesu^. Cm plcbi dicit apustoius 1'clrus ;
peccahant coram bomino : it dertdebanl per eos inulli -"
Plebs sancta, regale sacerdoliuin (i Pelr, i, !J). In bac
sacrificium Dei. Uiide ei Heii sacerdosproeorum iiii- parte sacerdolali, postulat comedere biiccellam pa-
tpiiiaiedamnaius esi, quod eos peccan;es iiiinus iiis. Quibus verbis ipsum sacrificium Chrisiianorum
sovera aniniadversione pieclebal mi-^enimos ct qiii- : elegauter expressum esi ; de quo dicii Sacerdns ipse :
<lem coercuit ei Citrripuit, scd ifnitate ei mansiie- l^unis queni ego dabo, caro mea est pro mundi vita
liidiiie palris, non severilatc el auctoiiiate poiiiificis. {Joan. VI, 52). Ipsum est ({uippe sacriliciiim, non se-
Qna senienlia discanl sacerdotes qiioniodo ip>*i prn- cuiidiim ordi em Aaroii, sed sccuiidum ordinem
pler peccaia (ilioitmi, id est propier scciera, pu- Mclciiisedecli.
iiiaiitiir. Qiiiqiie eii^im, (iuaiiiviti saucti sinl, cuipa
CAPUT 111.
tamen subditurum eisdem, si non cuerceaiur, repu-
De arcce capmilule.
L2lur.
fgiiur posleaquam baic iii (iguia miilacionis Veie-
CAPUT II.
ris Tesiatiieoii a propiic<a ilio buni ad pr.ciiunli>la
De proplieta ad Heli destinato. lleli, offensQ Domino ab Jsrael instruxerunt aciem Pliu

\emt autem propheta Dei qiiidam ad Ueli sacerdo- listhcci conlra eos : lollunl aiilem Jsraelitai arcam ad

lem, el dixitei : Hwc dicit Dominus, Nunquid non aper- slationein suam, el capta est ab hostibus arcu. Ipsi
le revelatus sum domui patris lui, cum etsel in JE<;jjpio quoque non solum victi siail, el in fugam versi, imo
in doino Pharaonit, et elegi eum ex omuibus tribnbus eiam magna strages facta est occisorum. Noiiniliil ta-
Israel mihi in tacerdotem, ul ascenderet ad uUare nieuin, men luiuiorum iioc significat res gesta. Propheiict;
et adoleret milii incensum, et portarei ephod coram mc: D enini aica illa ab alieiiigcnis capta, indicabat lesta-
cl dedi tibi ei domui patris (ui omnia de sacrificiis filio- meniiiiii Dei iransilurnm ad geiiles. Quando eniin
rumlsrael? Quure ergo calce abjecinli viclimam ineam, nunlialum esl JJeli sacerdoti captam fuisse nrcam Do-
el munera mea quuc prwcepi ut offerrenlur in lempio, mini, cecidil de sella, cl niortuus est : transennte arca
rt inagis honorasii filies taos quam me , ut comederetis Dominiad genles, periit atque inlerii sueerdotiuinJu-
primitias omnis sacri/icii Jsrael populi mci? Proplerea dceorum. Duo qucque filii Heli corruerunl, quorum
ha:c dicit Uominus Deus Jsrael : Loquens locutus snm, nnius uxor viduaia, el mox in parlu moriua est, pro-
ui domus tua cl domus patris tui ministraret in con- pier eamdem periurbntionem. Quo evideiili sigiio prae-
speciu meo nsque in sempilernum. ISunc auiem dicit iiguratiim csl, posi exstincliim sacerd liim Jndxo-
Dominus : Absil hoc a me. Sed qiiicunque glorificnve- rniii, carnaiem interiisse synagogam,iiii carnaliier

lit me, glorificabo eum : qui auteni contemnunt me, adli*reiileiir; piostratoque Jlcli de sella ponlificis,
erunt iynobiles. Ecce dies veniunl, el pra:cidain bra- Jiidxurum sedeiii babere vacuam, ei gioriam ^acer-
chium luum, brachium doinus palris tui : ul non sit
el dolii regniqiie exsiinciam. Sed quid est quod dum
senex in domo tua, et videtis (emulum tuum in tempto posuisseul Pliitisthiimarcam Dominiin tempio Dagonis,
in uiiiversis prosperis Israel. Qu.e propbelia dc mma- dei sui, iniraieriml tcmplum, ct iiivenerunt deum suuin
lioiie saccnjutii non Csl in Samueie c.^mpleta, sed iii proitraium alque confraclum; capul quoque ejus ac dnce
Domino Jesu Christo cxstiiil adumbrala. Nun |)ost manns ab cisx eranl? Stalira enim ui Te.-tamentjm
Samueiein proplieiam, posiea saccrdoies fucrunl de Domini ervenit iii getiiibuiJ, ronfestim idoia, qti;e
|

genere Aaron, sicut Sadocli cl Abiaiiiar, rogiunte decepium possid'baiii orboni, destrucia su;ii, om-
 :

*:» QU.F.STIONES IN LIIUIOS RECUM. — LIH. I. «li

liisque crror sinml loroium corruil, prissenliain Dci A popiiiiis nequaqnam rerons, regcm sibi in siinililii-
ferro non snslitiens. N:\in in manihiis Daj;on precisis dinem eaeierarum i;eniiiim po.=;tularel. »

opns ;unpiiuinr, el in capileejus superbia

itlclolalrisc
tliiilviiiabscissa sisiiilkabainr, a qno initinm pe'cali
C\PLT V.
Vnciio Saulis ri'fjis.
lii l. QiiihI vero in limine, ul certnm scilicel pr;eli-
iiiliiniqnc sua* i'iolol;>lri;e linein .ignosceret. Limes Qnibua dedii Deus Saul regem, ungilurqne jubenle
I niiii liiicm ilineris signincal; eii:im el illud ad ma- Domino prior a propltela in regnum. Qiii el ipsc qui-
piiam perlinet significaiionem, in ipsa riuna D.ignu dcni iii id quod nncius est imai:iiieni Cliristi porla-
dei sni aupie Inictura. <)iiiid dorsum illius solum in- vii. Unde el beaius David et ipse cbristus nnncupa-
vcnerunl, fraclis omnibus membris. Dorsnm qnippe tns, ait ad enm qui se linxerai Sanl occidisse
fiigam signi(ic;it. Oiiiciinque enim fuginni persequen- Quomodo non timuisti injicere manum tuam in chri-
libiis dor.siini dant. Unde el scripium est de Iinsli- slum Domitii {I I\eq, xxvi, 9)? Hinc est (|uod ab bu-
biis, Quoniani pones fos dorittvi. (Jbi sunt idol»? Pt;r- mero et snrsum Saiil supereminebal omnibus, qnia
icriiiil; el si aliqua remaneiitia ab aliiiuibiis abscon- capul nostriini siirsnm esi, qnod est Cliristus. In id
(liiiiiur, fiigerunt. Quixl auiem percnssi sunt in pos- antem quod reprob;itiis posiea el rrjeclns est siic-
lcritra hi qui arcain Dei caplivaveruiit, liaec poena cedente in regiio Oavid, poputi, ul praedictum esi,
sif^imm videlur, qiiia si qiii siisceperint teslameiilum Israel personam regnnm ade-
geslavil, qui populus
Lbei, ei posieriora viiae dilcxcrini, cx ipsis justissime pium erai ainissurus, Christo Domino nosiro per
criK-ialiuiitur quam, sit ul Aposlolusdicit, exislim.ire
: noviim tesiainentum non carnalitcr, sed spiiilnaii-
debenlsifut stercora {Pliibp. iii, 8). Qiii enim assii- jj ter, regnaturo.
innnt tesiamentum divinum, ut iit posteriora ret-pi- CAPUT VI.
ejfiites, veleri se vanitale non exuanl, similes sunl
De iejtinio indicto a Sntile,
liosiibus iltis (|ui arcam teslaiiienli caplivam juxlu
idnla £ua pusnerunt et iila quidcm veiera etiam no-
: Iste autem Saul dum pergeret diinicafurus adrertus
leiilibus cadimt, quia otnnis caro (enum, ei claiiias Pliilisihiiin, indixit cunclo exercitui jejnnium quousque
hominis nt flos feni. Aruit jenvtn, flos decidil arca : reverteretur a pr(elio ; sed Jonalhas (ilius ejus, videns
auiem Doniini manet in oelernum, secretum teslamen- in superficiem agri mel, exlrndil summilotem virqm et
tumre(]iiica:!orutn:ubi esl ccternum verbumDei(I Pelr. intinxit in favum metlis, et gnstQvil , et illuminati snni
i.Si, 25). Vaccae anlem ill* allopliylornm aicam Dei ociili ejus. Non ulique ad videndiim illuminali, qnt

^'Slaiite-, ni^uram sanrtorum reniiiitianiiuni s;i'ctilu anlea videbat, sed ad discernendum qnia veiita teii-
(iesigiiavirnnl, qui nnltuni delicti jugum liaxtMUiit. geral. Tunc enim casus ille, sicui ei .\dam iecii ai-
Nam sicul illae pignorum anettibiis a recio itinere teiitnm el reddidil qnia ctmfusum. Quo fae.io admo-
iiiinime digressae sunt, iia sancti mundo rennntiantes netur, omnes iltecebris volnplatura iu s:rculo debere
parenielx obtenlu, non debent a bono prappedui contemnere is qni Deo niliiur iniiilare. Nam non po-
proposiio : siciit el Moyses aii, Qui dicunt pairi suo test (onira AlIo| hyios spiiiiuates, id esi adversus
el matri, Nescio vosy el fratribus suis, Ignoro illos, el principe.s lenebrariim hirum, viribiis nrmisqiie pii-
nescierunt filios tuos M
cuslodierunt leslainentum Dei,
.
giiare, qiii adhuc hujns inundi negligil dulcedinein
el prcecepta ejus scrvaverunt. Judicia lua,Jacob, ct le- declinare. ilel enim distillmt labia meretricis {Prov.
fiein luam, o tsrael {Deui. NX.xtii, 9, 10). Ille enim „ V, 5), quod est deleclalio votuptatis carnalis. Oe qii'»
scire Deuiii fimubiius appetit, qui proamoie pietaiis
^ pulatur jiixl:i niysiieos intellectus, litinc gestasse
ejus iiescire desiJcrai quodtuiique carnaliter scivit. Jimailian, et sorte deprehensum vix precibus populi
liberatuni.
CAPUT iV. CAPUT VII.
De sacrificio Sauiuelif, et Lapide adjutorii. De \gag rege servato, et a Saniuete interfecto.

Stttnuel autem posl niorlftn llcli tegebnt hrml. Iniit iterum Saul prcelium aduerfus Amalecli, el
tonyregato auiein oniiii populo, rxclantavil tid Domi- inierfcciis cunctis lioslibus pfpercitAgaij reqi: nec
tiuin pro hriiel , el exaudiiit e in ; et cum ojfeiret loluit disperdere omnia juxla pra^ceptitn Domini, irn-
liolucanslum accedeniibus alienigenis ad
, pufinam scilurque ei Dominus. Veniens autetn Samuel tumpiit
conlrn popnlum Dei, iiitonuil lljnnnus super eos , et (jladium, el in frusa conriJit Agag. Quando legmit
conjusi iuiit, et offendiruui (Orutn hrael, aique supe- qiiidim in Scripluris qimd sancti iiutli hoslium par-
raii suni. Tunc assutnpsii Sainuel lapidem unum et cuiil. crudeles, »:t humannm sanguineiu
efliciiiniiir

posuil cuin inier Maipliai et Sicetecli ; el iit Inler- siii.iiics diennl, qiiia ci jnsli ila porcusserunt hosles
iil noii relinqueietur ab lns qtii salvus liertjl
et noii
preus LXX lran.->liilcruiii, iiiier Maspliat nuvam et :

veterem, cl vocnv:t notnen rjus Lapis adjuloni, et dixit: iiiielligunt iii liis verbis adumbrari mysterij, el hoc

Usque liuc auxiliatus esl nobis Deus. iii&s\)\iiil inter- niagis iiobis indicari iit pognanies adversiis vitia,
pretalur inienlio. Lapis ille ailjul(.irii iiKije^l.^^s csl nultum peniius ex his relimiiieie debeamus, sed
balvaturis, per qiieni iianseiindum osl a Maspliai oiiinia idlerimcre. Nam si pepereimus, reputari iio-
velere ad novam, id est, ali iiilentionti qiiae exspc- D I is in eulpnin polest. sicul reiiutalum est Saul, (|ui
ciabalur iii caniali regno, i|nod eril beatiludo fiKa servaverat vivuiii regem Amalecli. N<m enim quisque
carnalis, ad inienlionem qna^ per iiovum lesiamen- jnsius inanebii, si aliquid adhuc peccati in seinei-
lum exspectabjiiur iti regno coelorum, ubi est beali- ipso servaveril, sicni Saul at vero sancli in (igura
:

ludo verissiina spiriiuaiis, ua iiiliil est inelius. liuc

i
Simuelis saiviunt soper bosies suos, id estsuper
iia

us(|iie auxilialiir Deus. Lle Samuel invocavit notnrti vitia pecciloriim, nl non permillanl relinqui aliquid
Domini, exaudivit eum Deus, et in tempore messit
el pecraium impuiiiium.
pluviatn impclravii. IMiivia eniiii in sanclis tSciiiitnris CAPUT VIII.
verba siinl Cvaii(;elii , sivc legis , sicnt el Moyses
De (irreptione Saul a spiritu inaligno.
dicil lCxspecletur sicul pluvia eloquium tneum , el
:

deuendant sicut res vcrba mea {Deut. xxxii). ihinc hjiiur recedenle Suul a Domino propttr inobedien-
liam, arreptus esi maliqno spirilu a Domino.
Irruebal
igilur ptuviuin dedii mundo Cluislus in lemporc
eiiini inaiigoiis spiriius Doiniiii in co. Si
Domini, ciir
laessis , id esl , quando genles colligi oporit liit :
verbis
f ut sicut frumciitum in burreis , sic inlia Kccle- nialiis? Si maliis, cur Doiiiini? Scd duobiis
six simim congreg;)rentur. Judicavit autciii Samuel comprehensa esl li;ec benlenlia, el in Domino po-
Israel oninibus diebiis vilae su;«; , fueruiiltine usnue lestaiem juslam, et in diaholo vidunlatem injiislam.
principes snper Isiael. Porro liili
ail euiii jiidiccs et Nam idem spiiiius malus per nequissimam vulunta-
pote-
Samuel dceiinaverunl post avaiitiiin , ct acci- lem, el idein .vpirilus Doinmi per juslissimim
csi
piebanl luunera, ci lam iniqui judiees cxsiiieruiii, ut staicm. Indo eigo spirilus Doinini appcllalus
4:.5 DED/G VENER\B[LIS OH'. PAKS II. 9,LC1. II, - DUHIA ET SrLiUX
Hiabohis propler tnyslerlum, qui;» omtiibus eli.im A Qui;» erj^o implcri It^gi^iii, siKiilficriUir
graiia fccii

5pirilili(is malis becro «Uitur Dmis, vct atl damnaiio- antcm graiia laclo iioc esi euiui 10 rarne gratui-
:

iiem ({iiorumdam, vel atl cinfiiii;tUonem. ve! ad pro tiim, «liii jnaier riOM qu:i"rii accipt^ri', scd s:it;igi»,
Imlionem ; el qHamvis jn:»lii;nilns a Domino non sii, darc : iioc uiater grai s d;tl, ol cnoiri.>l.iiur si dcsil
polestas taroen non nisi a Oeo esi. Sic ei alibi dictiis quiaccipial. Ouomodo ereo osletKlil Davil Iep;om
«sl sopor Domjni, q»i occuparerat miiiles ejnstlem sine gratia operari nou posse. nisi cu o illos iapidc-
Saiil, cum Daviil baslam el scypluim abslulissei a quioqMC.
quiiiqiie, qiiiims sigiiiliriibalur lcx in iilins

opiln dormicnlis. Namfpre soitor <\u\ lunc homines quos conjtingere voiens graline, posui: in va.se pasio
aiipreheiiderat niiUi D<;i eral intnsus, ne David scrvi rili, quo lac mulgere ronsueveral? liis armaius

f jiis ii> ioco pr.T-eniia stniircinr. DiciUir erjro spi- processil adversus Cotiam supcriium, sc jaciaiiitin,
ritus Domini malus, hoc csi miuislcr Doi ad facien- de se praigiiuicntem. Tulil uutini iapiilcm, cl do)>'c (
diini in Saiii qood enm pnli jiidex omiiipoienlissimns ,
diabolum. iu fronlem pcrrussil et ceciilil, cl co loco
jn(licab;il. Qiioiiiam spiriUis iile vobinlale qua maius i ciTporis «bi .«iignum Cbrii-li noo bai iiil. IIoc quo •

erat, noii enl Dei : creauira vero qiia condilus erai, qiie iitct Qoiu^pie lapidc» pusuii, uoum
aileiidas.
ct potcsiaie, qiiain non sm sed Domini omaiuin iiiisit. Qiiinquc libri bH'.ti sitiii, sed unilns vicil, Ple-

a:!|uiia!c accepeiat, Domini eral. niludo enira leqn clinrilas, ui ail AposUilus Siiffi; :

reitici inviccm indileclioue, Hudeniet m^rvarc nnilaicm

CAPUT IX. spirilus i:i v:nculo j.o.cis {Kphci. iv, 0). Deimb; illo
I)aviili$ unclio. dejeclo aupie pcrciiso, gladiiim cjus alisuilit, cl
Il.iqiie Saiile propicr iiioboilienliam refirobato, •> inde capiit iilius absciiiil ci lioc f.icil uusltM' David
;
.

mitlit DothiuHS Samue! ad Itni, r.i sumplo cornu dejicit diaboluiii de suis, tpiando crctiiiul m.^tgis iii
oliimxit in rcgem Dnvid. Sed videaiiius oiimtloni eiim, qiius ille iii 10:11111 babclial, el do ipiihus c.i;-
D.ivid tpioniodo lilirisuiin proiibtMico signifif avoril. leras aiiimas lincidabat. Couveiliiiii linguas siias
Dnvid enijii iiiicrprcialor uifljiu foriis, sivc deiide- coitlr.i diabulum, ct s.c Colije de gladio suo capiit
rabilis el quid forlitis leone illo dc iribii Joda. rpii
:
iiicidiUjr.

vicit inundum? cl quid dcsideiabilius illo de muo C.\PL^T X

•Itcitiir, Vfniel Dewoi rtATUS cnnctis (jcntihus (.Ar/ 7,
De ccrtamine Davidis el (joliie Vliiliilhai, ubi Saut
II, 8)?llngiuir isle Dnvid i:i regiium fiUunim, do Davidi vro centinn praijutiis Philislhinorum jiii(B
tiimiinns per untniotiem illain Clirislum, CSir suis
jMomiilil connubiuin.
cnim a chrismale a(ipcllaujr. David naiTU|ue ali oCn-
r.io pastorali pecoruin, ad bojuiituin rcgiiiiin iraus- Inttirca David victoria nniinum Saiil regis oneii-

feitiir. Diciiur aiilt.'in jesus, ab ovibus

David ip>-e
ilii, ioiiignaniis ()und rilii in mille, cl David 111 deceui
Jmbiii-re pleliis ablatns, in rt-gtio goiiiium iraiislMtns miiiibus coiiclaiiiaotium pubiicc coni^raliihitronis
csl. In Jiidaica enim plelie non c.sl Cliristiis modo :
(0 a insonarenl iiioc iovidia S:uil, el scmoii odionim
:

ablaius csl inde, nunc geniium gregcs pa^cit. Er.a .ulviTsiis David. Qtcm disMoiulalor c;tllidus, iii siiio
insiiiiis suis possel otreric discii^oini, stauiit euoi
aniein David in c:iiilicis aiiisicifi eniiilu'*. Iri divor-
sorum eiiim sonoriim ralioiiaiiilfs iiio.leiaiostpie Micbid nSiiC sux niiDiiis :iliigari, si ceolum sibi Ai-

conCfnUis, foncordi varielaie compaclain ordiii.i- lopbybniiiii pr.»:puli;i viclor aOorrot . pro quibu:4
lainqiie Eoclesi* insinuai utiiialcm, '|ii;i; varii-i mo- _, ceuliim, diicenla dfiiil illi ; cl uiido oredilur lOgi'»
dis qmtlidie resonal, el sunviiale iny.^lica inodulaiur.
^ perire voio, iniii'; aiicliis est {i'oriosiori lro,i;co. It:i
imo foriiier ca- cl Jiida;i dum co:i!ra voluiitaicm iJi^i CiirisUioi iii-
Sstc adbuc puer in cilliara suaviii.r
iicns, maligiium S|iirilum, qui opc.';tb:iUir iii Saule, tcrlicere niluiiior, per id saliitcm gcnuum e.;oiiiiit

C'>mpescuit non quod c.lliarjE lilius lanla viriiis

:
per quod crediiicruot cxsiingiiorc. Quod vero Divid
erai, sed quod ligiira ciucis (^iirisii, qu.r dc ligoo et prius alienigcoariim pr.i-iititia atiuiil, ct ^ic dcniio
cxlensioiie nervorum inysiiee gcri-batiir ipsa(|iie iiii:r. Saii! niipliis b.csil, sigoKicabat (piod Cbrisli.is
,

pu.s8ionc qu.Ti cant;ibalur, j;im Uioc spiiiltis d2P.uioriis non priiis Syiia^icg.Toi coiiiniliio suo spoiulerel, nisi

«ipprimebalur. Lconem qiioque el iirsnui D.ivid idcm antea gloriosus in gcniilms Prins ciiiiu iii
licrel.

necavil : ursum, videlccl diabtibim ; leoiiem, Aiili- naiioiiibits resccavil carnis pidlulioocm, ci posli;a

chrisium : allcriim lunc boioiiiibiis latenlcr iiisi- (tipulaliis csl Syii;i;^<ii!;o. Posiquam enim, sicul scri-

di;intom, alterum in poslerum o;ai»irest ssiine saivien- plum est, inlriiieril picnilndo (jenlniin, liinc omnis
teiii. IsicDavid io pra;tio gig;inicin siiporavit, ciiiii hracl mlms licl (hoin. xi, "lli, ?(>). Diipia aulcm, itl
advcrsus popiilum Doinini alicoigen.11; dimicarc.n!. cstd:icont;i pi;cpiitia altiiiii, sive pro .Jud.cis cl geii-
Provocavii superbia humiliiatem, provocavit (li;ibo- l.ios acqiiisilis, sive t)iiit iiiajor c) nuiiicnis ac-
liis Chrisuim, Atrcpil arma bcilica sancuis D.ivid, tpii^ilioiiis popuii gi-niiuoi tpiiun credenlium Ju*
iii adversus Goliam proccderei, liycc aima per ;i'ta- li.foruin.

lein et parvatn siaturam cor|ioris porlani iion va- CAPlJi XI.

iuil. Abjecil oncraiilia, accepil quiiiip.io lapidcs <le inimundum a Saule
David canens spirilum rrpeltit.
rtuinine, el posuil in vuse pa^lorali; his :ir(a:il<is
processil, et vicit : hoc quiilem ilie D.ivid. Sisd si D Auxit dciiidc odiuin Siul ndverma Davil in laiUinn,
uiysieria perscroleiour, io l>avid intclligiuir Ciiri- ul r. .X ob niede'am mi iijiriiiu David cx more psnUcn-
tein, jaculo conarelur conjiijrre. Ss-d (piid er>l (('lod
Stus, qui tempus revelationis novi lesl;iiiii.'iiti iii-
6inuanda>, ei comniciidand;t> graiia; prievidcns, aroia dooi ^;iii!cm spirilus ailvorstis ii\v;idi;r(;i, appiclicus;!
dcposuil , qiiinqiie lajiidos lolif. Deposiiit f rgi D;»vid titbar^ t-jiis vcsaiiiaiii iiiiii.jalj.tt ? PcrSitiikiu
ii;iqu(> .lud.t (''riim tljtio, per Dav.d :iit(cm tuimilitas
corporalia i-acraineuta lep», qii:t'. unn suol ios|iosiut
i>enlibus. Ueposuit ipi.i'. non obscrvauius, scd tauKm
Cbiisli si;.;ni(i('.niur. Cuui crgo Siul ab imiouiid.t
iid aliquam signilicaiionem praemissa ei posil;i iolel-
Siorilu ar.ijiiiur, D.'ivid cancuie, <'];is ves;iui;i lemjie-

ligimus. Deiiiqoe hxc arina deposuii lanqii;im ,

lalor: qoia oiii si-otUi Jud.i;oriiiii );cr biasjdiciiii un
<

onera sacramenloru!» velcris logis, el ipsaiii ligein tii fiirorcm veriitor, digir:m e;ii ul saUiiem meoli*
aceepit. Qoinque enim lapides ipiinque libnis illiiysi coru/o qiiasi dulcciioe cilliarx', loc;olioiii> cv;iii;5cln;c
ri'^uili('ant. Tuiil crgo illos quio(|iti; dc lliimiiu;, id (r.iuquiiliiale rcvoccutur.

csl de S;cculo. Labitur cnim moil;tlc B.fciiiuin ci :

CAPLT XII.
prxterniiil, quidquid venit iii muiidum. Kruiu cnim
in flumine laiiqnam in populo illo. Primo lapides
Saul mitlit cu&lodes ad domum bavidis, ut
inierficerciur.
eraiil iilic inuliles el vacab;iiit, niliil proderain, Irans-
ibaiil super tluvios. Scd (juid (ccil D;ivid? Li lex Mitiil Saul cuslodes ad domuni Duvid, ut cuslodi'
illa iiiilis csscl, acccpit gratiam. Lex emui siiio cra- renf enm y el inlerficcrclur. Absccisit autem David
lia iiujdori tion poiCf iMciiiiudo euiiii legi? "br.iiias. '.cc/c, rt fugif, ntijiu! ial'-al'xs e:(. ('nniqne vcnisicnt
 ,;

Q't},EST!ONr:S IN l.lBnoS Rl^GUM. — L!;^ !.

wr.tlii Smd, ivviti.^iiuu f.ial!inin i-i lcclo Uanl posi- A C.KlLl XII'.
him. el pc.lan i>'tlosti>n capraruni tnl cavul fjm^. A'i- Ad ntv.idcin miisi ,
p:opltelari: incijiiunt.
<Ii iinds er(i() <;uiil lutc si^iitilircl q loil iniseiil S.ml
Surrcx-l ilr.qiie Dn-id, c' iieriim fuijit a facii- Snul :
;i(l ni6(0(Iioii.iiiiii (iiiiiiiim !>.iviil. iii »Mim ihlerlircrcl.
vruitiue (td siirerilotini Abiineleili, i^ quo i'l qladviin
Iloc iioii .1(1 (niccMii Houiiii, b«;(l Uiiiicii ail (nissio
C.oliii' susHiitt, et paues propof.ilionii accepil. ()n;e rcs
iiciii ejiis |»oriiit«i. Ciiicilixiis cnitu (jini^lMS , ot
01 ^accrdoii in ri(;m :itlnlii, et aiiiiiiai!veis)()n<'ni re-
iuoriims, el '•(^iniilii^ c>l. l-i.U or;,'0 ill;> f0|iuinir.«
ligiosic ialiiiii civiiili. II.i-c iianiie gesioruin rriescsf.
lnri(|iiatii (IdiiMis, ad <iiiaiii cnstoiruiidam iiiisil ra-
/ Sid (pianidin ;id s.Torai^iciilinii propheti;c pertinci
(;i>uiii Jiiil.voniiii, <|ii;)iiilo ciisliid<'S :i(lliil);li bniil
in ('liiislo Onniiiio iiostro compietuin est , «p:i pnsi-
.scftiilcroCliiisri. Qiioiitoilii (Mjjo riisliulili o^t tioimis,
liis ii) cariie liiini inseclalionein declinaret Jnd licaiii,
si Oavid (iijiir.iii.il (liirisiiini nt (.l,risliis iiilcrliccr;!-
ad apnslolos iraiisiii , cntn <|uili;is l desiderattini <

«tir, tliiiii iioii in sc|iiiiliir;i ('liri lin, sc-l iii <riic»; sit
sibi cibiiin suiiip.«il dc^idcrio oiiim dcsideravil pa-
:

iiilfirfcclMs ? I{(;(criiir cum» Ikic, ,T(I cnrpiis (^liiisli,

Kx
sclia ouiodiicare. (piibiis ('olia!, id esl arni:i t!ia-
<|iii.i iiUerlicftK; Ciirislimi (msI lollcrc noiiicii (^liri^li.
boli , susiulit : forlis eiiim siolia ip^e diri|iiiit. Ilis
Ni*qu»* cniiii ciRilcrcliK io Clnisiiiin, si nieiiil:iciiiiii
i^i^^to a icce;tus esl Clnistiis
(piibiis Iribiilaiioiics ,

pr.cv:tlcri'i ciisioihiii!, <jni corriinli siiiit, iii dicerciil:

iiidiivil diab.iliis et inortcm. Otr.nes eiiiiii , ui, ait
.

ijuin dormiL'ntil>u% nohis iciidiuU discipiili fjtts, el

Ap'isloliis , qni iit Cliristo pie voluni vivere , persecu-
absiulernnl euin {Htnliii. xxviii. 17,), lloc e>t ita.iiie
tionem paiiunlttr (11 Tm. iii, 12). \<A Diiniiiius ail : Si
vellc Clirisluni iuloiMccrc, iiiniicii rcsiirrcclinni'-. cjns
m.'. fiersrcuti swit, c. vos jcrscqucnlur {Join. xv, 2()).
fisiingiicrc, iit nicndacinm F.vanjjcli" |ir;i ('crroinr.
^ Ju.be prodiioris persona
in L><.ccli au!( iii liln.ii;eo ,

Sel siciit iiliid iioii vaUiil San! ut iiilcrlicircl !' ivid,

coiisisi l. \n'r ipiein it;i opeialusesl di;iboliis, nl ejus
sic ii(!c hoc iioiMit rrj^nwin Jnikcorum (fliccic nt iik;-
Iiroiliiio est facla iii Cnislo, p islca persecutioitem
iimriani Clirisii <l(!loic1. Isii '|iii dc S;iiil virtiite, id
ei ofcidercntnr <piain(>li!rinu
Kcclc ia palerclur ,

o.»"! d<! rc;ii() Jiul ronim in ("liristo pi";csin»(Tc vo-

(Jisci;(i;li (.llirisli l sa' crdoics, el pro nuiiiiiie pcise'
<

iiieruni, ofTendcruiil in lapidem oncnsionis t;iiu]naiii

c.ilioiies gravibsinias perferrcnt.
iii siain.ini : cl liaaliis ejiis Aisns crat agniis, i|iiia ii
<Iiio pcicatum non iiivciicruul, quasi [leccaioreiii CAPUT XIV.
Iiersecnli siiiil. Igiiur David rcijin' mnnus iclum evi-
D ivid veuil ad Abimeleclt ^ucerdoiem,
latts, ejnsque persccnlionem declinans fnijit, venilifua
Jnlcrca David ctim fugerel S^iul latern voluit apud ,
tid Sa'iinclein, Saul nunlios, qni (ifipreUendi'.-
el misit
rcfjcv.iqucin :ani Geik nomine Achts. Sed cum gloria
reni David. Siiniwl aute.m eral imcr proplieias el cic-
ci fuisscl sibi romsneinoratu . •,i!> per livorem rex ideni
<Mi't proplieiarum qui nlo teinpore propliriahant.
,
(id quein co'iln,jeral aliquid li maii macliinttre ur
Kunlii auUm qui missi sunt, arrep o en;le n spiriln
jiuxil iiisaniiiiii, el qitasi fiirore carreplus , mutavit oj
proplielaverunl. Miisisque alUs, linc conliqit tl ler iis
sunm .•
dejlnehaiilque saliva: in barbam ejus, collabc^
niliiloininus. Poslea rero cum et ipsc. Sutd venissel,
balnr.;uc in munibus enruin ; el ad ostia porla' proce-
facliis esl iuper eiim spiritus Dei, et ambulnbni iwjre-
d.bnl; et di.xil : Qitid milii adduxisli i.^tum?
Acliis rcx
diiHs, fl Qii;v,riLnr iiilcm fmoinodii cl
proplieiabiil.
:\u'iqtii.l de.iTaut nohis furiosi ? Et sic cum dimisil.
illi ciiiTi essent ad lenciidiim honiiiieui, et ai|
nii.^si
Acbis iiiteriretatiir qtininodo esl, Per 'pjod sijjnili-
iiccem diicCMilim), t des spiritu ctli^i iiiciuoriml : el /
caliir igiioraulia ad vcrbiiin mir;!iitis et non agno-
Saiil i|)se qui miserai, venieiis. ci ipse s.ingniiicm
scciili.s, tpiod in geiile Jiida^orum iinplolnni est, <pii
ihiioccnteni (lusrens e.TiiiKlere , accipcie riieriiit
duin vidcroiit Clirisluiii iioii 3t;iioverniit. Corain qiii-
spiriliiin illiiiTi, ot proplici.uc. Ouinlnm enim ;id
biis miilavit os siiiiiii, cl abiil. Kr.iiil eniin ibi pr:i:-
lilicr:mi aliinet, n<>ii csi inirnm luiiniiicin reprolium
ccpia iegis carnalia e:aiH et sacnlicia sccuiiduin
,
ail picplicia^sc, ituin eiiain
inonieiitiim ir;insiiO!ie
ordineiu Aaron c! po:«lea ip^c de corpore et san-
:

iniiliisimile proplieli;e doniim le^iniiir liaitii!s>.e :

tjuiiii; siii) in.^tiliiit sacsilit^iiim scciiiiduiU oriliiiein
ticnl nalaain iile roprobiis, (jsiem iiou lacel Scri-
p!ura judicio diviiio csse danfi'i;iiiiin, scd t:i!iici) |iro-
M dclii-c.lech. sinim sacerdolio ,
Mniavit crgc os
iiiiuavit in prucejiiis da*is aliud tesiainenliim, eva-:
plieiiam habidi.it. iNec illa verln p;iriim alii-siaiiiiir
ciiaia ciiriiali opeiatione. Aniiie inde coilapsus esl
li!:ic senteiiliji!, <pi;iR in Kvniiip'(;!;o sei ipla simi, iiiiilios
in niaitibus eornm (pi.indo cu:n compieliendcnlci;
,
«licliiros iii iil;i dic : Domiie , Donime, in nomine luo
c.iucilixcrimi. El pr(tcedclt;il ad cstiuni porlue ho;; ,
mnnducavimus, ei bihimus. ct in nomine tuo virlules
esi hiiniiliiibal se nsipio ad «^.tiiim lidei i.oslr;e.
'.vullnsfecimus. QiiiltiiS dit liiiiis csl JSon uovi vos ; :

discedile a mf, operarn iuiquiiaiis {Haitli. xxv, 4i).

Oalium ciii.ni port;T: iniiinm Csl (idcj. Inle iiicip.i
l'.cc!e.Ma. ei pCivOiiit usipio ad specicm. IJl ciim a-.-
Myslice ;niiein excmpliiin linj is Siiil iiuiiiior!iiiu|iie
dit 01 ipue iiuiic videl , mcrcatiir peilnii , ciiin e>:i:i
ejiis in hac seiilcntia lignial iioninillo^ ii.iTclicos,
Miiere l.icie ad laciem ciPiioiit. Quod vcro i;i il i

q'ii ali(|iiid boiii de rnnnenlttis saucii S|)iritii.-, h;il)ciii,

<iua»i fnrore salivae decnrrebanl snper barbain cjiis,
siciit lest;iiiieiiia lcgis ci Kvangeiii. sicnt l»:iptismi
Aposloliis hrec aperit diceiis Jndivi signa pcluul , :

^;"""" ''"''"'^'=^"\
''f'''^'''''\TielCn,cisupic,uiumqua:ruul. !^os autem pr(cd,cuin,ts
veJillTT-
veniimt, non est in eis
":'!
iil,o modo viola.i.lum. ^'^1 ^
atrislum crttciltxam" Judiris quidem icaudalitm, gen
<;:iasi non habeant tradcndum scd taiiien eos luin :
Juihvis el libus autem sluHiiiam. Ipsis vero vocalii
ideo debere conlilori saliilcKi, qni.i iioii iiuproba-
Grifcis Clirislnm Dei virlulcin et Dei sapitnlium : quia
u!HS ipiod illos acc<>(iis-e r.;ii!mus. Scd oponci cos <

quod .'iluiluni cst Dei sapicniitis cst liomtntbu.<i, et quod

cognoscere nnilalein ci smiolaicm vinculo cli;irila-
mfirntum est est liominibus (/ Cor. i ,
Dei furlius
tis , sine ipia omiinio ipiul.piid babere poieruiil,
27) ici). inliniiitalem sigiulicaiil. Seil
Salivic eimn
«pianivis saiicium sil alipu; vciicr iiidum, ipsi tauieii
qiiod stultum e.u L)ei loilitis esl homiuiltiis, iion lan-
iiihil suiii, lanlo iiuligniortjs circ<:li pr:niiio \il:e
quaiy s;ilivaiii attendas , sed atlcnde ipiia supor bar-
aeleriiae, quanto illis d nis iion beiie usi siint ipiio
bani dociirrit. Quoinodo oiiini iii s^divis iiilirinuas ,
iii liac viia, accepiriiut. Iicm
(pi.n iraiisiioria csl,
sic in barb;i virtus oslciidiiur. Tcxil eigo virluleni
e\,eiiiplum aicpie ima;^o linjiis S:ud iiunlioiumi|tie
cjos, in lioc
siiiiin corpore inlirmiialis sii.i'. l.t quod foriosci u.s
co Jud.i (iriim iioii incou.niiie gcstit
iiiliiinabaiur, laiupiain iu saliva apparelt.il. Iniusau-
!

pcibooam ; <jui iliini advcisari cupiuiit Chri,lo, b;i-

tein diviiia viilus luiiquain baiba lc|;ebaiur.
ijciit iii ore sacramenla legis cl proplu;i;ii liin : ad
losiimoniun» Clirisii, et cimi hcclcsi.i qu;isi cuiii CAPUT XV.
propliciis de Scnpinris dispuiant, sicul lili cuii»
David ad reqctn iMchis fuijit.
liropliclis valiciiiabaiitur.
Dclthtc in ercnio cnut pei sciptcudum DnVid
F.n(j(td(ii,

Saul appetacl, '.nqrrssns Oai/ic/ i« sp-iunca, tbi lale-

 t ,

szo BEDiE VENERABILIS OPP. PABS II. SECT. I. — nUUIA ET SPURIA. 410

bat : sed rex mpromis excepliis insidiis, quod inno- A unde se prolegebnnl lemporaliler, adversiis et qnam
cuo moliebalur inciderat. Scriplum e>l eiiim Qni : Drum per inoreiliilil.iteni gerebsnt. Deiiidc el ingres-
fodit fovenm proximo suo , ipse incidei in enm {hrcli. siis viclorDavid iiosier de caslris eorum, ei regressus

XXVII, 20). /)fli'?d aulem, bona pro malis r^tribuens , transceiidiL in aliitudinein moniis caelorum.
inimicum non occidit , sed pro leslimonio facti oram
chlamydis regiw abslulil : cum facilius estet exceptum
CAPUT XVII.
Amalecila: a Davide superantur.
insidiis adversttrium perdere maqis quam fallere. Quid
Interea fugiens David, dum pergerel cum Achis rege
cruo pst quod isie fiigiens a facie Saul in spelunca
Qiiare Hulem laluit i>Wi ui occiiUarelur, et Philisiliinorum in pradium adnertus I$r«el, insurgen-
lalnii ? ,

tes Amalecilw irruetunt in Sicelech , el succidenles

iioii ? Qiiid
invenireliir esi coniegi spelunca , nisi
roniegi Qui enim fuoil in spetuncam , lerra
terr.i "'
enm, caplivaverunl omnia quce erant Da"id el pne:o-
legitiir, ne Tideaiur. Poriabat auLem lerram Jesus ,
rum ejus. Reversus ergo David ad jaersequendos Ama-
lecitas, iuvenit Mqypium pu<rum lasse^centem, quem
id est carnem, quam acceperat de terra, ei in ea se
Anialeciioe (Bqrolum in ilinere reliquerani : hunc auteni
occiitialial, ne a Jtid.Tis invenirelur. Si enim cogno-
inven um David cibo refecil, ducemqne sui itineris fecii,
vissenl, nunquam Dominum
gloricB cruci fixissent {I Cor.
sicijue Antalccitns perseqiiilur, epulanlesqiie repcril et
II, 8). Qiiare ergo Dominum gtoriae non invenerunl ? ,

Qiiia spetunra se lexerat, id cst, carnis infirmitaiem funditus cxsiinquil. Quid e»l eiiiiii quod ^ijyiitiH
ocuiis objiciebai, ei majesiatem diviniiatis corporis AmalcciiCR pmr in iliiicre hssatiir, ni>i (|ii*)d amalor

in tcpmiiie tanquatn speloiK^TJ abditn contegebat. Illi p apsiMitis s.iciili pncrali siii nigrcdine operliis, siRpe
ergo n'm cognoscenies Deiim , perscculi suiii bomi- n itb eodeiii soeciilo infiiiniis despeciiis(|ue re!i<ii|iiitur,

nom. Nec inori potiiit, nisi iii liomine, nec crucifigi ul cum co iiei|i)aqiiam ciirrere valeai , sed Iractus
poluii msi in boiiiine, qiiia ncc tenerc possei nisi adversilale lorpescal ? SeJ lnmc bavid iiivenii, (|uiu
tum bomine. Opposuit ergo male qiiifireniibtis ter- Hc<iempior nobier veraciter manu ioriis , iioiiiiun-
ram , servavil beiie qnajrenlibus vilam. Fugil eigo qiifimquos dcspeclos a inuiidi gloria ro|icrii, lios in
sccuiidum carnem in s|)eluncain a facie Saut tjuij ,
suo amore coiiveriii. Ciho pascit, (|uia v<Tl)i scieiiiia
passus esi, nsque adeo se occulians Judaeis, ui mo- rtlicii. Ducem ilineris eligit, qma smim eiiuin prae-

rerelur. Sed qunre usque ad mnriem voiuit esse pa-

dicalorem facil. Et qui Amaleciias se(|iii noii vaiuit,

tiens , ul fugerel a facie Saul in speluuca ? Elenim dux Di)\id efficitur : quia
velut iiidigiiuiii is quem
spelunca, inferior pars terrae poiest accipi et cerie, ;
niundus dcseruit, iion sulnm conversiis iii sua menie
quod maiiifcslum est et nolum onmibiis, corpus ejus Dcum recipit , sed prxdicando liunc etiam tisque ad
in monumenio positum est, quod crat e.\cisum in
aliciia corda perducit. Qiio videlicet duce , David
Aiiialecilam couvivaniem iiivenit el exsiinguil, guia
petra hoc ergo monumenium si etuiica crai. Illuc
:

fiigit nosler David a facie Saul. Tandiii onim perse-

ipsis Ctiristuiii prcedicainibus iniindi Ixtiliani de-
stiuit, quos mundus comilos haberti despexil.
ciiii siint illiini Judaei, quoadusqtie ponereiiir in spe-
lunca. Sed qiiid est qiiod Saul per>ecuior ad pur- CAPUT XVIll.
gaiidiim vciitrciii spcluiicam ingredilur, ni^i quod
Saul Pylhonissam consulit.
Jiidaei iii Clirisliim conceptam mcmis maliliam qua^i
odorem fciidiini einiseruiii, el cogiiala apiid se noxia Posl mortem autem Samuelis conqregaiis Phili-
factis deleno ibiis , (Itim Cliristum perimunl oslcii- p slhiini conira hrael, comuiuil Saul Dominum , el non
dcruiil scd laiiien David Saulem occiiler<! iii;tuil, ei
:
respondil ei. Quwsivit aulem Saul Pyihonissam, quas
cum cMin in al)dilo occullatus aniro habcrel in yo- suscilaret ei Samuelem : sl:ttimque susciialus ait al
lesiMie, ipservare poiius qiiam occiderc m;iiiiil ila :
cum, Quare inquietatli me
Qiixriiur ut susciiarcr ?
ci Cbrislus diim csset in ^petunca carnis peisecu- ,
sei uiiiium iiis:oii.im, uirum Pyilionissa ipsum pro-
tornii populiiin iii poiesialc liaiitiil , ct iion occid<t. piicljm de iiiienio cvocavcrit, an aiiquain imngina-
Scriplum enim erat de eis per propiielam Ne occt- :
riaiii iilusioiiem ratlacia d:cmonum lacliiin. Do qua
deris eos. Tanliim deiiiqne David sumiiiiiaicm clila- (^jUKst.one i)eatie meinorix' Aiigustinus episcopus
ui\dis ejtis silenler abscidii , ul oslentlerel per pro- Simpliciaiio , Mediolancnsi Cfiiscopo , ita scripsit :

pliciinm Ctirisliiin Jiida'(jS noii occidisse , sed cis « liiqiiiris, inqiiam, utrum poiucril maiignus spirilus

lainum rcgiii i;loriam alibliirisse , sic!;iie eos vacuos c\ciiare aiiiiiom jiisii, cl lanqu^m dc abilitis mor-
sedc vel iiiiperio reli(|iiisse. Clilamydis ciiim alis-ci- iiioriiiii reccplaculis cvocare, iit vidcrclur el toque-

sio, regiii cst ainpnl.^iiio boc ctiam alio loco ideiii

:
reiur cum Saiil. Moimu magis mirandum sit quod
Saui Ciim per i«ol»etlientiaiii pecca-set (»sicntiii. Nam baianas ipsum Dominum assumpsit , el con.slituit
ciim veniani prccarciur r<gar»t(|uc Samiieieiii til le- biipra piimam lempli ? Quol.bet euim modo lcccrit
verieretur cum itl ad placaiidum Deoiii , el iioluis-
>
faciiim esi : ita iil ei Samuci susciiarclur, similiier
set , aiquc convertens facicm siiam abiret , tenuit laiei. Msi forle quis dixerii, faciliorem diaboli fiiisse
S:iul pinmilam vesiiiiienli ejiis cl dirupii eaiii , ( ,
liientiam nd Doiiiinum vivum, unde voluii assumeu-
dixil ad eum Samucl Dirupil Domiitus regnum Is-
:
diim, et ubi vohiit consliluendum, quam ad Samueiis
rael de manu lun hodie, ei dabil illud proxinto tuo, et r^ dcltiiicti spirtum c suis sedibus excitandiim. Quod

dividetur Israel in duvs populos. \i.r^it Israelis pcr si liliid in Evaiigclio iios ideo nun conluriiat , quia

sonam (iguratc gerebil icx ibte, i|ui popuius aiiiis- Dominiis voliiit :>tqiic permisit , nuiia diminutiunu
6urus erat rcgnum, dum pcrhcqnitur Ciirisium. suae polcsiatis el diviniiaiis id lieri , sicul ab ipsis
Jiidxis quaiiquam pcrver^is :tlque iiiimundis, ci fact»
CAPUT XVI. diaboli racicntilms, et lencri se, el vinciri, ct illudi,
Dacid , Jvrntienie Saule , hastam tnlit
el ciuciiigi alijue inteilici pas>us esi, noii est alisur-
Qund sequenter itcruin demonsiriliim cst
et ,
duui ciederc ex uliqna dispciisatioiie divin.c volunla-
qiiando idem David fugiens a facie Saui ingrrsms (st lis pormi^sum fuisse ut noii invilus ncc domiiiantc
?n ca>:lra reyis. Cum doimieulem invenissel, non pcr- ii,:i{jicj poiciitia sed voleiis aique obtemperaiis oc-
,

custit uon occidii : sed solum lanceam quin ttai ad

, ,
cuil;H (iispensatioiii Dei, quai Pyllionissam illuin et
capul ejus, el teniicutum svstulu, dortmentibus cunclts. Sciiiloiti iatcbai, spiiiius propiieiue sancti se osteiide»
EgressHsque de cnbttit iranstvil in cacutninc tnoiais. lel aspeclibiis regrs, diviiia eum sciiienlia pcrcussu-
Qiiid rgo iioc esl ? Perbeijueiianiiir ii:iiiii|iie Lliri-
I rus. Qiiaiiqtiam iu boc iaclo poiesi esse aliiis facilinr
feUiiii Jiida:i, ^ed pei'$cqiieiii*o dornDeliant , qiii.i in.n iiitetlectus, ui nnn verc spirilum Saiiiuelisexciiatuin
vigilabaiii cunte. Durilia emui Cordis iibdormitiu est. a requie sua cicdaiiius, sed ali(juod phaiitasnia, et
Iiormiunl iii vilam velerem, iioii evigilaiii iii iiuxani. iiiiagiiiariam il usioneni diaboti niacbinalionibus fa*
Veiiii Clinstus noii cos oicidil
, sed tnlil ab es , ciaiii. Quam
propierea Scripiura iiominc Samuciis
8cyi'.hum ai|iix, id esi graiiam legi.«. Tiilit rej^ale ic- appeilat, tpiia &uleiil imagincs eaium rcrum iiomiin-
i,itt , scd i'0icala'.eii:, q-iaii) j re ii);'gm. babeiji'!)! ci , bui .»j>p"lla(i '•Uiiiiiiii imugiiics suiu. S.c cl omuu
 : ,

441 QL'^ST10N1'S IN LIBUOS RtGUM. — Lin. II. 4ii

qnae pingn<ilur alqiie fingiintiir, e^^nim renim qn.i- A lis in Kvani,'clio Ifgimiis , cnrn iiiler superbiim iilum
rntn imagiiies snnt, iioininibiis appellmiur. Sic iio- <liviteiii , cum jam apiid infcros lornienla paieretiir,
ininhi 1'icinra cnm riiigitnr, proprinm qiindque no- et iHuin qui ad ejus j.iuiia.n idccrosns jaceUat , jmiii
iiien incniicianler aJhilietnr, et dicilnr : llle Cicero in reqiii^ consiitiitiim , m:));niim cIkios iiiierjecinm
est , iile SaiUistins, ille Acliilles, ilie ilccior : lioc esse leslaiur. Aul si proplerea ci S:unuel dixii ,

fliimen Siniois, ill:i Homa cum , aliud niliil sinl qiiam Mecum eris nl non ad :i-qiiaiiiaiein felicitaii<;
: spiI ,

Unde r.i Chernbin cum sinl coetestes

|iictae ima!;i!ies. ad parcm tradilioncni inoi tis rrreralur, qiiod ntcrqiift
tamen ex meiallo, quo imporavit Deus
virliiles, ficli boino lnerit, uluniue inori potueiil, jamqMe nior-
et
super arcam lesiamcnli magn:e rei el significand.e ,
tuus mortem vivo pr:i:niinlijbil. Sccundum uiruin-
gnitia non aliiid qnaiii Clicrubin
: illa quoque fig- , qiie igiiiir inlellfciiin» li ibere exilnm lianc b.'ciioueiii,
menla voc:ib;inlur. Itein diim qnisque videi sorn- qiii iion sii conlru (idem , nisi foite pruriiodinri in-
nium, non dicil, Vidi iin:igiiiem Augiistini sed vidi : qiiisitionc inveniatur ad lii(iiiduin, vcl posse vcl non
Aiigustiniiin : ciiiii en tciiipore qiio ali(|iiid lale ali- posse animain bunianam , cuiii cx liac viti migrave-
quis vidil , iKiioraret lioc Auffiislinus. Usque adco ril, magicis carmiiiibiis evocari, el \ivorum apparere
iiianirestum esi , non ipsos liominos, sed eorum ima- conspeclinus etia;ii corporis lineamenta gesl:iiilcm :
giiies vidcre. (^t IMiarao .spicas se dixit iii soniuis iiinonstilum videii valcai sed eiagiiosci. Lt si potest,
vidisse, el boves , non spicarum aul bi'Uin iinagiiics. iitnim etium jiisli anima, nun qiiidem cu^alur ma-
Si igilur consial li.|iiidu , nominibus eaium reriiiii gicis sacris, scd dignelur ostcndi occullioribns mys-
qiiarum im:igines siiiil , :ippeltarinon iniriini est
, leriis, suiiimae legi obiemperans : ul si (ieri noii po.-.se
quod Scriptiiia dicit, Samuelem visum, eiianisi forie |j clarucrit, ul iion uterquc sensus bujus Sciiptur:i'. in
imago Samiiclis ap[iaruit (ii ta macbinameniu ejiis ,
admittatur
(r.iciilionie sed, illo exclusu, imaginariu :

qni transiigural se velut angdum Iticis, et miiiistros similitudo Samuelis diabidico ntii facta inlelligaliir.
suos sulHtrnat, velut ministros jusiiliiC. J:uii vero si Sed qui<niain sive illnd fieri possit, sive non pos.sii,
illnd, inquit, movet, quoinodo a maiigno i^piriiu Sauli t:uiieii lallacia Sat^uiae atqne imsginum simulanda-
,

vera prxdict:i suiit : pote.^l ct iilud ininiin vidcri qiio- riiin c.illida operatio , decipiendis sensibus bumauis,
inudo d3:niones agnovcnuil Ciiri8:u'ii , qucm Jini.ri iiiiiiiifurmis invigilal pcdctentiin quidem, ne inquisi-
iion cognoscebant. Ciirn enim vult Deus etiam inlir- lioiiibus pr^cscribamiis
diligeniioribiis sed potius :

mis spirilibus aliqua veia cognoscere lempnralia , exisiimemos taie aliquid lacium inaligno spiriiu Py-
duntaxai ad istam morlaliiatem periineniiu ^ucile : tlioiiissx illius ininisierio ; quamdiu nobis aliquid
est et non incongruiim ut oinnipoicns ei justus ad amplius excogitare aliiue explicure non daiur. i li:ec
coruin |)(£nain quibus ista prafdicuniur, ut malum
,
.suiii qux titnc de Pyiboiiissa ei Samuele scripsit

quod eis imroinct , antcquani veiiial pr;L*noscendo boaius Auguslinus.

|iaiianiur occuli<i apparalu mysteriurum suoruni
:
CAPUT XIX.
ctiani spiritibus lalibns aliquid divinaiionis iniper-
Saul el Jonailias occidunlur.
tiat, et quod ab angelis , prsenunlient lioini-
iiudivil
iiibus. Taniuni auieni aiKtiunt , qu:intuin omniuni Igilur exorlo prcclio percusientnl Philisllnsi Israel
Dnminus atijue moderalor, vei jubel vel sinit. Unde plaga niayna , corinerunlquc iii prwlio Saul ei Jona-
eliain spirilus rytiionis in Aciibus aposioloruiu at- Ihas ; quub
deniqiic liguralilcr pius piupbeia dellel.
te£i:itur Paiilo aposiolo , et evangclisiam esse (ona- Qui cum p6tenles ess^ m cl semper hostibus prwvale- ,

lar. Miscent tanien isii fallaci:is ei veriim quod nossc renl, sauciuti ac vulneraii illico in medio pralii cor-
potucruiit docendi iiiagis quam decip endi liiie
, noii ruetun!. Quoniudo irqiiii, actderuiii polenliS iu nie-
,

jironunliant. Ci iorie boc osl qiiod cum ilia iiii.igo dio jiUfinw cliam modo | luiii Cbristiaiiorum
? lluc
bainiietis Saulcm prxdiccret iniiriiurum , dixil eli.im gi;niisdedct cos qni repiigiiaiites da:iuonibus Ubua-
essc scciini liilurum. (Jood iiiii|ue falstun csl. Magiio tur iii sicculu , (|Uod esi lubricum. Geibuc euitn
quippe iiittrvallo posl murtcm separari Ijomus a iiia- nioiites, inier(uviaiiiur lubrici monles.

IN LIBRLM SECUNDUM.

boc fuctiim pradiguraverit. David nt dixiinus,

CAPUT PKIMUM. ,

interpretaiiir manu foriis Belb- , sive desiderabilis.

I)ai id adntoneluy per prophelam ne lemptuni consliuat. sive puleiis sepiimus. Quain-
sabce putcus sadclatis ,

Posl morltin iiuque Suul unyilur Daviti^ cl regnai : libci :iiilcin liurum nominis ejiis intcrpreiationeni
transfertque urcam leslamenti in civiutlem suain. Qui iii id quod diccrc inlendimus assumamus, satis
cuni vellet leinplnm Dei cedtficare , adnioneluf per ^ coiigruit. Natn in Caniico canticorum sponsa , qu:(!
prophetam a Oomino ila : Son lu wdificabis mtlii illi licclesia esl , vocalur puleus aqua: vivce ; ei bnic
templam, qnia vir saiKjuineus es. (Joid est igiiur quod puieo seplenjrii numeri nomeu in Spintus sancli
erga exieriiira bellu lalioranli David inlerdicilur, ne sigiiilicaiione conjungitur , propier rationem Pcnio-
dotnus Uei ab eo xdilicaretur'^ Teuipiuin qiiippe costes, quo die de cceio inissnsSpiritus s^^nclns venit.
Dei nos suiiius, quia ad veiam vitam in ejus liabit i- Ad quadrat(inia novein aulem quod esl scpiies ,

lioaein consiruimur , Paulo allcslanle, qui nit seplom, uniim addilnr, qiio niiitas ccmmendatiir. Iii
'femplum eniin Dei sauclum est, qitod etlis vo$. Sed Iiac laiionc vivii ap.isitdica illa sententia SufTe- :

vir singuiniiin lemplum Deo .Tdilicare probibctur, rcnles iiiviceni ad dilrctionem , studento^ servaro
qui:i r|(ii adliuc aclis cariialibiis incubat, ncccsse c^t uiiiiaiem spiritus, in viiiculo p.ncis. Dono ilaquespi-
iil insiriiere spiritu:ililer Lcclesiaiii non |Tu:snnial : riluali, lioc esi scplcnarin, fact;» est Kcclesia puleus
qiii.i nequaquani pure maculam in incmbro conside- sailetaiis , quia laclus cst in ea fons aqua: salientis in
r:it oculiis, queiii pulvis gruv.it : et sii|icijcci.is sor- vitam wtcrnam : quem qui habueril , non sitiel i«
(lcs lergere non valei inunus ,
qux luinin lenel. (Vlnnuin. Jum vtru qui liicril niariliis ejiis , quid
aliiid (iuain di ibolum noniinis pjiis iiilerpieialiuiie
CAPUT 11.
signilicalur ? Ilujus eruil possimo conjugiu delegati,
De peccalo Uavidis ct Dersabca:.
oiiniCSquos graliu Dci liberal , iil Ecclosia siue ina-
Nunc peccatum David quid iii proplietia signa-
el cula et riigu , salvatun proi>rio comiiielur. Unas
vcrit, quant:i possum l>ievit:>ie pcrstriii;.;aiii. Nooiina nainqiic inlei picl:iliir , lux nica Dci , IlIIicus autem
qiiippe ipsa imeij-rclaia baiis ostendiint , i;uid c-.iam Absv.iius, sivc "luoJ m
veriltio non itciii, scJ a lucc
 !

i;5 liKliX VrMi!{AlJ'L!S 0r»I». V\W6 i!. SIWA. 11. - hiillX i:i SPriliA.
snrrrna qii.im de !>eo !i;>!)<>i).ii , snc^rljiJB Hieril-.) A cogilalionis inlerno bell;) v;is'.irelur. Ei ico A!)!*;»- i

;ilt<('issus esi : si»e 'jn' 4l < ;i(]oii<ln vei is vin!)iis per- loii paiiis pax dicilnr, qui:i pater liabuit paceiii,
«liiis , Iraiisrignral se i:i aii!;<-!iiiii liicis, :tii(lciis <Ji- quain lile non b.il;uii.
«0 e Deo Lux mea
Deiesi. Ergo isto <|'ii(lciii l).ivid
,

griiviier sccleraieqiie |>^cc;jviI QikuI stciM& ejus .

CAPUT IV.
^narn pcr proplieiain Deiis :tr^uiL \ucu-ft:HuUt , el Dc eo ifuoi Davirt sibi aquas de cinlerna, qua: in Uetli-
ipse abluit poeuilertdo. VeriiiiiUiineii iilc itesiderabilis /«•«ni en, affcrri jnbet.
omiiibiis (;eiiiil)iis qiiasi iii s»! iriuiii ilrainlxtiuiis
,
:
Itent ipse Uavid in prwlio Phiiiaihinoium , cum si-
quia in ^ole poitiil labtniaculum sunnt, aitauiavit Ec-
linis conversnidur m betios el a<piam quarerel : Quis
ctciiam $uper tecium se lumtneni, iii csl , iiuiiKlatili^iu
se a sordiljiis s;i'fiili , et (IfliinMi luie.iiu &|tiriiii:ili
iiUlii , iit<|iiil, pulnm dahit ile lacu
qui est U:-lh-
,
m
Uem ? El ad porlfis eral iler el l'avid inler-
lnciis ,
conleiiiplaiioiielransreijdciili'iii aHjnc (aleaitieiii; el lusus liostibus, r'( mcliu kustiUuin cinxeranl sepla tn-
iticlioaia cuin ilia priin;c Cdiixeiilioiiis iioiiiia, pusica
strorum. i'ra;cesscrunl lre% viii mnliii„diiiiin adc^cria-
ali ea pcnitus separaiuiii (liaboluin occttiil , eani(|ue
rioruin , et hauseruitt uquani tie luctt qui cTil iit /i.-?-
sibi perpcliK» conniihin (;o|iulavil. Odianius ergo
Ihlrein, cl ob uicrunt reqi bibendnin. llexaiiiein nolnit
pTC.ilnni, si^d proplit;liain iioii i'Sstinmti.iiiius. Aiiic-
bibere , ted profndil illaiH Domino , dixitque : ISon
intis illuin David, ijiianUiiii aituiDilus c^i (jui tios •
cunlimial mthi Itoc facere ul sdUfininent iiroiMm qui ,

(liahoio por ttiiacric nliani l.bcr.ivii. Auiciii' s et

a'iieriint, ex nnimis eoruin bibam. Vicii ergo iiaiurain
isiMiii David, i]ui tani ^rave iii se viilnus ini(|iiilalt.i,
ul siiiciis iioti bibercl, el cxetiiplum dc sc ptabuii,
|i(i;ii.|eiili:c el Immil l;iiib cotifcSMiont; saicivit. Sed
n qu» .iiuiiis exerciiiis lolerare siiiui discercl. tjuod
loriasse (|iiis d cit Si D.ivid iitiajiiieu» (>l)ri.s'i ge-
:
ci alliits velis cvspeclare et inlros|ii(:;erc iny&leriuni,
ri'b:i(, (|tioiiiOti() intiiias uxor(><; ct coiiciibinas ba-
icitdiai David iion aquani qu* csl iii lieMilcein scil ,
biiisse stiiliilitr ctiin lias res Cliri.siiis oi iK.iicstal
,
ariuntbitii m eadtjin Dcllileeiii ex vi.f^iiie C^lirisiiiin,
61 daiiiiici ? liuc «'liiiii pio li.-iira iicbal. Mull:e ciiiiii
qeiii in spiritu pra-vid<;lial. hrgo volebal b.bereuuii
iixoies l):ivi(l iiitilciruiu (;• niiiii)) cl naiioniiiii iuiagi- ai|uaiii fliiiiiinis, sed lavaciuii) e.\ l;ilerc (Jlirtsti llueti-
ceni indi(':ilt:im , (|u.i; |it'f lid.-iu Chris i <otiS(»iiio tciii lioc csl. iioii aqtiaruiii sili bat otcincntoin, scJ
:

junf^crcnliir : < oiicuiMti:»; voro Cjtis Mgiii(ica:,i li.ire- saiigiiiiicti (dirisli. Uttde et nnn liibti obl ilatii
litoriiiii cccl. si.is tj-i.c s';!i Ciiii^li noinuiis iitiiio
,
ai|uam , se<l Doiiiino lu.iit, ^i(;nilicans silire se Cbri-
nKincri; se gloiiaiiiiir ; scd i|iii:i piDiii.r t.trnatia lu- sti sai riliciuni , iioti ii;itiirj: niicnluDi , st d tliud s;i-
cia scciattitir Clirij>'utu, noii c.njiiijes, sed (.oiicit-
crificiiiiti iii quo cssel i'ciiii>>sio peccatoriitn : illiiiii
l)iii;t; Vdcaiiliir. I»('iiiqiie iiiinc leges si piutes Itabeiiil siiire routein ;cienitiin, periculis (iuu;icrctur non (jtii
nxi n 5, V I coiK iiliiii;iii, criiiie.i cst, i|uia jani iiain»-
alienis, ^cd pcricula ulictia dcicrct.
ii'iu:ii |i(;iiKe, pro (luiliMs uxiirit!!) \cl ( oiK^ubiiiatuni
vciiia coi)ce()Ci)aiui. Ai niiiic ijuia liguriu t.^aiisiu- CAiLT. V.
luiii, vciiia nulla d.ilur.
Ptalmut dectnms sepiiwus cur solns in iibris Reijnm
CAiuT m. rrpcrimi-r.

De Ahsnluue. yiKierilur aiiicni rur soliis seiitimns decimns ps;i'-

I.Miid vtro (|iiid si!,'nilical q(iod parri<id:i CiUt<

mtts in libris lletjiuii leperi^iliir consrriplus Ncc
Ai.saoii, j.ait..iii itiS(;qi)eii£, priiiio pator decli-
cjiis p uterilo l'saltni:.< fsie iti Iti^jnoriiin librissoltis iiiveiti-

naiis, fujit aiwe lacietn cjus, dc vicU^ria,

^ lur, .ji.ia rcgocm iiiti;! s!;jtii!i(';il, ubi adversariiitn noii
St curtis
qiiia b.'li(;l>initis. Tiliiiiis eiiini cjiis csi , in die iiiia eiipiiit
!.<.i(;l)ai pctite? (}iiciii eliain 11» vit
iiti|iiitiii

Jiia^iiio luclu, ctdc|iloraviieiiluni p.iniciia'. Scnbi- euiu Dominiis de mutiu •nnntiir,t\iiimicoruin ejuo, ci rie
lur en:m fitgi.si^ Davi.l a l;jcie bcllaiKis ad.'t;ia'itii
mann Snul. Qii s eiiiui li;^nra!iir iii David iiisi ilb; ,

se qui vciiil iii canie es scDiitt'.; David? ^,)ui iili(|;ie iii

lilii. esl de |:opuiii Uieru.%:i-
lii (juoifiaiii scri|tl'iiii
lem : /'17/0* cauliivi, ci izaltavi, ipsi uutiin .Ktiuveniiit corpiire suo, qiiod e&l Lc< lesia , adhuc paliliir itti-
pcr iiiicos. Llndc et il!i pcrseciil.iri, (jueni voce maciavit,
ir.e : liliuni cjiis
hi{j!iilical):iiur iropice iKipium
idcii) i.opiilus Jiniaiciis, et suuni corpus lr:ijiciens quodaiiimudo manduca-
iii
qui cuni tradidii. Alis;ilOit
ai.lem, s.cil quid.mi inlerpreiatilur , iiilcliixiiur ;; .- de cirlo
Vil, iiisoiiuit Sauic, Sauic , quid me perse- :

liii piix quod ininirn

queris? t)>i''>ndo auiem iiicretur arripetc hoc corpiis
. hislona viddur, iju.inad- iii
II odiiin pairis paK possii itit.lligi ij:H dc inanu ornniiiiii ininiicorum ejns, nisi citiii el
, qui paln in hel o
per.->eculu-. csi. Scd qii ill:i ii<ivi.-.-iina iiiiiinca destrtteiur niur:), ut pcivo-
diligc;ilcr ;dlcn(.ri;iii) iineii-
tliint iii^piciunt niaiiir ad ii;giiuiii Dci.
, Absaloti csse Jcriis:tlcii) , n
i(u
el;ain ei ipsa pax iiilerpiclaiiir a cnjiis lacii; : Cbri- CAPIJT VI.
."lus fiiijtl, i|iiaiido eain paticndo destjrcDS, iii jji; li-
biis pci lidciii bcccbsit. Alii Absalon Jndatii liadiio- De calalorjo fortiuin virornvi l)avid in lijpo sanclornni.
leni aciipiuiii, qiieni Unia ct tuni utiraixla p.iieiiiia Deliiiic texiliir ciiabigiis virortiiii roriiuui in ii-
,

<-l)ri^ius petitilit tanijuaiii ixiutiui ciiin cjiis C(i;:ila- gura :;iicioruiii qui qu;itiivis virtutiitii sitldiini.:!!.;
, ;

lioncs iioii i};iioiarct, ciiiii adliilKtii coiivivk» i:i"|U() pndiciaiit , taineii iisque ud e.\c.-lleiiliatii (liviu.i:
,

f<>r|.oris »!l saii{;iiiiiissiii lij,;itr:itii discipiitis coiiiiitt^ i- D 'Iriiiitatis nei|iiaqii:in) aititi^iint. Ittde e&l qiiod ibi
(laVil, ci tiadi.lti. Qiiod d.;iit.)Ut; iii ij.t . iradiHoi.e cl seri|»liiiii csi , Usiue ad trcs non pertcnU. Qnis eniin
<i.Hiiliii)i 4)C. .'itii : l..ciie iiiit;lli.^ii,ir pacctii (.bi isiiiut ifquabtiur Doint.w, uul quis siiniits irit Veo vtler liiios
«xiiibuisbc Uaui.oii siio, qi)aitivi.<> iilc l;iiu sieurala; Dct

IjN LIlitlUM TEUTiUM.

CAPIT PfU.^ilM. per boc lalc voeahubini itli verissirnc cotigniit ,

j). riucm mcdiaturcm cx inimicis acccffUi rentis>ione

r
De Saloiiitine.
perculorunt , rccoMct/rarnMr Deo. Ktciiim cum itiiniici
Surcedil deinde S;do:iion, in qiio qiiidem noit- cssemua.reconcUiati snnius Deo permmlcm iHii ejtis.
nirla itnai-o rei 1'iiura; bicta esi, in eo (pnid lem- Ideni ipse est ille paciiiciis qui fecil mraqnc uwnn, ,

pliiin :i'dilicavii ci p.ceni iialiiiii seeimdiiiti noiiicn el mediuin parieieni mnceria' solvcns iinmirilias in car-
SUi.iii. b.ilo!:.( n iuip!).: ii.l t;!ic'a'.i' yinilicn",. Ac ue siut , ligeiiKjue maudnlornm dcr.-i; rurititn^ , uf
 conderrl in r.e jnnn'. hoi'h»i linniiueoi, faciens pn-
</«')« .\ CaTI 1 \')

vfniai$ emurjcliznvH r"cem h

(i'ni : et qni iau^fc ei r,
ijp sanicniiii Siil'tno>iis.
nacem /lis qui pn>pe. Insu iii Kv;«ii^cli') d cil Vaccm :
c ',
"
,
, , . , , ,

'•'''' '^"'"'"''"' '•'•«/"'''•'. r-^'»'''"''"

reliuiiHO voh v'rem memn clo vob,t iJo:,n. „v. :--).
f"'"'''''
carmmueju^ ,ji:,r.qne m.//,u. Q„hI .„,». ,.ei
•

'^' /"*"•.',;"
II;s el muli s ;»l..s icslln...i..is Dun.inus (;i..isU.s p:.-
.n:. .a,ll:a pa-.l, .l;., ...s, pU.M....id.. f..le. ... Ij.ge e*
vilic.s csse ..mr,.lrat..r.
.it r.v.ii.^r.li;.'; , ,'t (.t.rislo tratl.t:. (1osig.i:il.ii' ! Qii:e

l.:\l ul II.
cnysitM.o 'rrii>i(:iiis do.sci ihili.r (juas.
, i.i:. inilli:. pa-
De Umpti crdiftcaiione. r:il»ii! «' ii.i.,«'i.i).'i!iliu'. (iHrn.iiia aiiioni cji.s «|i.i»t|tic
•"'"•'< I'»" '|'»iimi'.« so.isl.us corj.o.is i.U».!i|i«..»lur
Nam jneo qnoil ^nlilicavii lon.pi.in! exccllc»lissi- :

Dt.niii o, ei ibi Cl.risilui» signilic;.! t|»i;i .T.li • 'l'J"<l <J'» "' ilivcisis v.ri..iihiis J.t^i.e rojjit, ue:.li.s es«.
ri...iii :

Iif:,vil tloinnm l>et. i.i ra-'csiilH.s, i.o.i .!.i lii;i.is <-i !a- ^' 1"^»' '""* '1'"^^ (|ni,„i,u: iiii!l.:> c.ir.nm;. «onniio C;»-

pi.lil.ug, se.l de I.(>!iiiniljns5;.nvls, l.or cst .le fi<l.:- ""• •>»*i'-»»av(i a„it;.i, ;, cedro S:,l(,m.,» H.s(i.ie .-»,1

lil.us. Oiiil.ns (licil Ap^.Moli.s : 7V.»;./r(m rni,n //,:i ••yss.M)..!,.. (.,'jiri i.i..n,n.; cels.li,.!., glon,: c,i!l.'Slis

innclum est,(rtOii eslis ivs {// Cor. xvi, Hi). (Jii„.|

:• C!|;iUir, si.:'il ,l l'...|,ln^iii l,;si;,iur, tlic-ns : JnsUis
voirn e;i.lcin tiomns tipitlil.ii* ,lodol;.iis ai,|'.e p.r- f'l !'''"'" fimrtnl , ,1 ncni ,eiii.$ <inw in Lihono c$i

f^cli.s ;r(!ilic;.l;, est, cl iii:.l!ciis el scciins , el ciiine 'nl,i,lin,h!ur {l'snbii. x< , . IJ). My-sopMS aole.ii

ferraiiienlm,, iioii sunl aii.lita iii lciii|,lo D.ji cii.i

'"'«''•' '-^' '"»"" '- ^'"'" ''•«-'•••"''
. '1'«:« •'<';?i''"«i. Iimni-
,

;ciiilicaicli,r. U"i''e.iini(l(.!iiiis ill:i, (11 |ir.c.lictiii'.eM, ,'"•'« <l"''''i Uclcmi.lor (;nii.|.e iiosler a cctl.o

!,i..;i saiicl..,i, Lc<!csi.„ii . 'iuain iii c.i;!:'. lih.i, l)..i:ii * ''"1"'- ="' l..vss.ii.,i„. il,s|..!l, .vu .piia al, :iii:» cxc.cl-

iius ii.li;,!>ii:.t, lii^iii :>•;:, I r A.l ciijiis a'.lilic..lioi.e..,

i •i:ii:> cvioslis u!.„i;c , .i-(i..e a.l c;.ri,is In.iiiiliiai,;,.,

elcclor.iii: ai,iiii:i; <ji! >>i .ii,i(l;,.H cxp.iliu i;.|,;tlc-, do- ''<:,.. c.iticnd.) j.crvon i. S,n„!,l. ,n cl cc.in n-.in.n...
|,>;i\o..n.. suji.irl.a !;laii,. d,!-.;;» ,l.ir si .it |.cr U.i-
rcrunliir. Qu:,; c ni a ,i,lic;ili.r i» cr.iis , iiiiliws ii.ii; ,

iJrscipinuK o ailcus n; oii.-|l,(|!ii.i dolaii ..u|..,; .oiiocli ^"' .1 .Hnr Vox- Uonnn, cG'„/n«,/e/if/j
: cciiroi [l'sul.

illuc l;i|,i.lcs dcci.niir, til locis ji.xla iiie.iUiiii ((,.,- x^viii). A ce.lro il.i|i.e Cl.risios us(|.:c ail liysso,,niu

jiniis disix.naiiiur. Mo ciiiiii loris l,i;:d....i.r, iii il:.,ic

'l;:*!".l.l ; «|„';« !irav..n,ii, c.otoa ,;i ituin liiitn jii.lic;it

siner,^prclic,isi()iieii.v,;.,iaiiinr.M,ili.lii,(,.|/''. ;,liiiM.lo| \/'.'</- ini. hiii>er i.t,,:. aiiie.n ili^niilavii ,

dn.ii i»

aniein lenii.li Itnjus doiiimid ad fidcii, ic.ciiiir, lon ^'^*^'- l'il»''i'l't- i "i"' """i H" cclio s., i^.iili an,,;;;.»-

Kilndo adspci!), liim.i.lo ad diaritalci... H:s c.iiii, iii- •'="" iiicl.i.avil, ,iiio:.,:.ni < li ,.„ iis.|iie ad hyss,.|,i

Jm,s vinnlil.tis ,|.iasi iiiicainoiiiis sancl;,: l.ccicsi:,: in liiiniiiiialfli.., id csl, a,i ,iucis hiullilin., ;»c c.,i,loin-

coBlestiliiis sirii.iiira c..nMir(,'ii. roir,, i|U(id paricios |>iil'ilciii lidcn, dcliixii.

l(;iii(li iiite.ius lif^in, lc^iiiiuir Itoc <.h ii.ysieri.i.n
,
r\!'l'r "V
doniiiiicx; ciiHis ii..ai;.!iai .iii , si.!, cijiis luicla lotj- „ .
' •
c /
'

Ife jiidnto S.ilantoms.

lei;..niiir oi.iii.;s •ai.cli, ,,,ii in.lis, i.pi..; pacs :e'se.
•vcianlia iaii,|i.:.i!i |j|ii.lcs vivi, iii sl.nctiiia l.cclcs.c I.egiLir (jiioqu.; i.lcin sap.eniissinius piijnum lia-

ni,ii:iie li.lei s()li,l..,ii.ir. et Ijoiic iiiier.ns vosiilur liiii^:se judicinin inlcr .lii:is niiilier,:s de pielatc cer-
li}?iio l.onii)!uin , (iiiia cirde cieiliuir .id jiist tiain. (»nies. (jiiaruni iii ni,;. dil.ciio ar,iel,;il, iii aliera
(Juod voH) ioin|iorc dcdical (jiiis y'ori:, Don.i.ti iin- Mmulaiio Kiirripie!,,!. Iii ilio cito jndici,, Salonio-
plcvil doin.iin : gldtia Dniiiiiii inielii},'itiii (j.iriblu-^, ^ "'S (^lirisii li^ina l.iit, iil.i iniilior iila i.i.|ir(.!>a pieltS,

fiijiis (idc rcpeiiis cslMojscs, nl p.,ic(.'rcl popti;,, s ilici;i sy!i;.''(i;;j; vel li:er>'iicoriii:\ vera'. n.3>ais, hoc
pcctaior! : nsi.oi.dil Dmiiiii.is, J'roijlii;is ero illit..
e^l, lcclcfci^o liiiiim ;ti p!loli:il., ntKin n:in nl n scr-
Vermnlainen vivoeno, el Vic^i Jntn^en vienm : ifu.a
v^irct, K-d revcra ni ii;toii!ii(;rcl ,
cipi.lia,. Scd Nicul
impleOilnr ijloriu tncu vmnit icrrn. Ml :^ejit„aj;.'S!iiiiis ci.i.li.i S;iiiii>i(iiii» ,lirii.i,}iii(; pr.)i.ri;e ni.ii.is u,;.„iliis,

p. ioMis isalnnis (niiit : /m|,/,<;i/«r f^hrni ,u..i o,n,ii>i i:<ie veriis n'|,criiis esl part.i*, iCi el Spiriui Jcsii
(fira. L'nde el ai,>,oli cl;>iitiil,;.m ii:i.vtorii.i,s : Ciu.iu *^''"i'^li 'l<*.'c"ie, plcrniiii|iic i|Ui a i.i.ilro sedncii suhl,
in e.ueUis Ihu, cl ni If.najin.t tion,inibiis busin' vviun- ''' ^^1''' ei.ore liaTolic.irin.., niiiiiiuiHin.i.;! niiTci.li.r

uuii (Lne. i\ , l-i). ytidd aiilo!» i,ci.„la iitiplcv l d.,- I"" sciiieiipsis i^ciiicMicm n-, o ikisi cre Kccl, siau.
iiiiini l).-i , ci iioii |Olcri,iil sa,oitl..lch iiiiiii-ii.oo 'n;Hrciii. IJitdc s;itis i;!,.i\t:iiiciiU;n|no apparoi hanc
|,roplcr nehiilaiii : li;t;c scnlctilia supcrlxis Jnlao- «""lieieni liiircliCoruin vcl Syiiago.-a; l:!,^.ir;isse

rnni poi.iiliie.^ :ic do. lo.o.s iii&i,.,iat, tpii ditftt iiaiivi- i'.ipie:Mti'in , nn.v. cl siins n.^niiiior iiiiliic,..!,. i.i-

lalis tlirisii saciaiiieitla ii,V(!6ii;^aro dosp:( iHiit , ..e-

•enninni , ct ai.ciios qii„ii6|ue pcrdanl illiciciido

hiltiiii lidoi 6it;,: it,iiiiiU;riiiiu pcr ction.^ i.ihulaiti poivaJuill.

penlideniiit. ita oniin e.itim iiioiil.:s i«i(iih:liiaiis ca- CAIMJV V.
liKO icplevil, uicxigciiiihn, propni.s n.c.ilis iuni
.
Oo rri'/i.i(!
J l-ist,
' i
:'i;ii,iS(aiil culi.iin cifalnlii.llis. Qiiod vcro idi'iti Sa '

|i,iii'»n in coiicm icnip'i, dnodecnit hovcs :i;n:.,6 lo, i(, l<'-g?ua a;iioin Aiistri, (|!i;c, ah i.ilervallis nlliinis

(H:.is in :ercO lahn, consliliiii . ipti l,,cio <!nitic;!i por cxcii.iu vei:i'i'.s, S,.!i.in<,iiis andiro sai..oii,.ain co.i-

.nvi rs:,s (larios ii.iendunt, s.;d li, i..io l.)c.' p. r posie- i^ '"Piv". i:.'" ii""c lier ill:ini v,'iii,ira d-i jjeniihit-, ret-ina

nun. •oiliyiiiiiiir. .lo.-^i.h ra.is ('.l,r.M,i„i lii^.i.al.i.u.i .(ji, ,:, ji.xia iiro|.lis-
U"i"< eiiiin a!i„J i;. duo.Iccii» ho-
htis, (p.ain titKiilcciiii ap'>st.i!o( codiinus tlchi-iia.i /
"""" "=*» cucuwanacla vartanle ,
tn vcxiUu ilenurni,}

(jtti tacio !|iii(!cin per diu;r»a icspi.:iu,it S'jd"jta ii.

('"*"' ^*-^')> '' l'"l"''' ^»"' «••• l''"'"'"-»'
d.nnns ol, ita,
,

lahio suiil p.isiu pijsonoriliu^ ad.itionti.r.

, iil cx ciiricicil harhaia ^^oiiio, non ai;i,::o «i.i.e u, ap,:rl<» ;

iji.';., iit hac pia.scnli Vila ad !.r.c,fi(::tl,ii,l,i> ohtt iui.i P«'i'cX'''iia. scd in ocaiil., saiicsi.r;;»! Ii.-ri civis (,i,ta-

in ditcrsis :,:.!ii.;i pariihus sum div,si ,„ illa vcn, :

'"'• Cn.io iion sohin. c(elo..it pneiiiM rcsurroc:»»;!-;
Vila ,p,* huic vil,c posieri.r cbl, <iiia; po=t hai.c vi- '"'"":'. »'«'' ^•"•"' ii<'le>l .loap<.sli :. do .lu.hoi^ a.lti

'''""'^ J"«'"'a"''"S "> '1'»'"^ ""^ jii.li';.s d.j'..a coiisoinr.

ilolur i»;tent«; glori.c Oiiilnie cntvc.iunl. l'i r dtver-
s„m igiuir Ki..ndn.i. pia;.l.catnl<. rcs.iioi.wii , sod iii <|"ta ChrisUim m Salotno.ie nii.aia, v,;,„i» n';;,iii«

f'«''^^sU8 al!cci..iii iii iiita^ino ii.y.-f.c.a Lcolobia; piovi-

liinim ( oi.vcn.ciido coiiSiSUiitt. I.l. o aoiem a:rci, .iti.a
claiiior pi;edic:iiiottis cntm iii t.ilo iniintlt, i,,s<,i,u:i :
do.itis i.iiplovcral.

sicnt scnpiun. csl, /ri o.iuirin lerr.i.aeu,.i ionia C.vri.r VI.

conim {l>.'i,il. xviii ,
:',). Lahrum auic,, orhe.i, icine /;<. cwleris o',)crtbti, Salomonif.
inloili"i.,,tis , cuj'is .;mhiuin, lii-ir;tveruni aiioiiloli , , ,
.
.> . -i
J^"" l""-ro de C:cl(«ns oi^onhus S.h.n.cn.s (luicl
tJoce„iesi:,eutos. w. (^apiiza.eiaur tn noni-.n,- ralra .
'<"'"". 'J":-''" ^»^''^^''''';" '^»- :"t!'"l sancta S. nptura
ct filii, ci .^rtniu saKCU.
;ti(|iio coiide.it.. ii >ilii;ii;if ,!.; i.(^riiii:'iiu .]„», vel i

.1. ciu:i ind.i:'t;oi,li.i Doi 1 ,;.!!:. ;:iir !Jl. Kc pn-iMi.s

 , ,,

447 DED^ VENEKABILIS OPP. PARS II. SECT. II. — DUBIA ET SPljniA.
occtirril quid s.illem in allegoria boni sigiiificel lincc A propbctx, qui ctiam mirabilia iniilla le crtinl, Elins

ejiis nend:! submersio, nisi foric qtiis ilicat inulipres et Klis:vu< discipulus ejiis? Pascilur eiiim Elias
,

«iienigenas, qiiarnin amnrc exarserat, signifirare lempore famis, corvis mane alTcrentibus panem, et
Ecclesias elccias dc gcnlibns. Possel hoc forlassc ad vesperam carnes, ut iiitclli^aiil iili Cliri!>tiiiii, cui
non absurde inieliigi, si illa^ propier Salomonem de- qundammodo salulem nostram esnrienti conniciitnr
sererenl deos suos, el colerent Deum ejus ; cuin vero peccalores lidem , |)rimilias Spiriiiis iitiiic li.ibenles
ipse propior illas ofTenderii Deum suum , oi coluii (Hom. vui), in fine aulem velul ad vesperam sxculi,
deos earum, non csl quiJ inde boni coiijectari pos- ctiam cainis resiirrectionem. Miltilur Elias pascen-
sil. Nec lamen nihil arbiiror signilioare, sed iiialtim, dus ad aliennin viduaiii; qux volebal diio li{;iia culli-
siciii de utore (iliabusque Loi diximus. Apparel gere , priiisi|uain morereiur. Non bio solo ligni no-
enim in persona liiijns Salomonis inini exceilen i;», ininc, sed eliam numcro lii^norum sgiium crucis
einiira suliversio. Vnod igilur in illo diversis lempo- cxpriniitur. Ltenedtcitiir faiiiia et oleum , friiclus el
ribns exBlilil prius bohtim, cl poslerius nialiiin, Itoc iiiLiriias cli:irilalis, qux, cuin impenditur, noii defe-
in Ecclesia in isio adliuc sapculo , siniul cl nno teiii- oisse diciiiir. Hilarem eniin dalorem diligit Deus {II
I»ore oslendilur. Nam boiio iilius bonns Ecciesix' CoT. i\). Viduam ejns bKoeilicens , opinor, Ecclesia
maio aulem illius nialns Ecdesi.-e signiricaitis pulo, sigiiiric:itiir, quum Cliristns non frumenli , sed verbi
tanquam in unitutu illius arex , sicut in illo uiio paiie pacebal. De qu;i dicilur per D.ivid : Viduam
lioniine bonos in granis, maius in pa'eis, aut in uni- eju$ benedicens benedicam (Pial. cxxxi), illam scili-
tuie unius segetis , bonus in triiiro , malos in ziz^i- cel vidnam
quain Aposlolus ait , inortuo viro , qui-
,

iiiis. D btis velletnuptiis liberam esse (/ Cor. vii ). Quia de-

CAPUT VIL sinenie lege, cui linis esi Cbrisius (Rom. x), ad gratix
Hbertaiein iransttum faciens Ccclesia , Chrislum
Dt dm*\one decem tribuum,
quasi vidtia iogis innupsit. ilujus nunc in vasis
llliid voro quod post morlein Salonionis dccein oleum gratise et benedi' tionis farina non delicit , iii
tribus a lcm|ilo st-paratx suiii, el diiae reiictx, s:itis omnibus foris gentibus fame manente, quanim cibi
iiidical qtnKl de loia ipsa geiiie Aposlolus aii iVeii- :
vil:e esuriem et (idei Trinitalis inodiam congrue

<]uia>. peroiaiionem gnlix Satvx raclu; suiil (/tom. ix). prxliguravit illa quondam triennio famcs. Quod vero
per ttiam in lempore sicciiatis nnbes illa apparuit
CAPllT VIIL ot posiea fuiurx plnvix siguum in vesligio hominis
ostensum est, signiricabat quod, nascetite Cbrisio in
t)e Elia el Eliieo.
vcstigiu boiiiinis, ad terras itnbcr de C(£lo descende-
Quid aiilem significavciunt magni illi et insignes rct, qui nos a pcccalo mundaret.

IN LIBRDM QUARTUM.

CAPIJT PRIMUM. C tnr. Salus autcm Pei esi alius, nisi niius ojiui
qiiis
(liii el Sdvaior nbiqiie vocalur?
Parvuli vero illu-
De duobus Quinqungennrii$, cum mililibu$ sui$
dentes s:iliiiem Dei , id ost , Eliseo , Jiidxorum ha-
iyiie combuilis.
buerc pcrsonam , qui ad crucem Domino S:ilvat<<ii
c Mitlil rex impius quiiiquagenr^rios diios cum subsannabanl. Qnod d cnnt ; Ascemle, caiue, (iscende,
Fubdilis sibi inilililiiii), ut exliibeionl Eliam, qni di- caive, qiiia in calvarix loco Clirislus asceiisnrus eral
viiio igiic consiinipli sniil; tertius aiitem mi^^siis Sal- iii crucc. Quod vcro i cunvorkus iiialedixit eos
v.tior. I Qiiiiiqtiagenarius namijuc iiuuienis confes- Eliseus , et exierunl duo uisi de silva , et interfe-
sio porniuniix esl, qiu d declaraiur rcini^sio perca- ceruiit qiiadraginla duos pueros blaspbcinaiites i
luriim. Jiidxi ergo nolenles Chri>lum Domii.um esse ita el Ci>risiiis posi passionem et resurreclionem cx
perfectiim , nec priiicipcm poRnitenii.i; , dicunl ad mortuis , postoaqii.iin ascendit in coelum, sicut Eli-
eum Qniuquatjinta annos tiondum habes, et Abra-
: seus asceiidil Bctbel, id esl, in donio Dei, conversus
ham n(i$ti (Jvan. viii) ? lii in fuiurum divino iiicen- maledixit Judxos, et quadr.'«gesimo sectindo anno
dio exsiinguiiiitiir. Tertius autem quinquagennrius, ai-censionis sux immisil duos ursos de silvis gen-
qiiia coiiverMis ad fidem Trinitatis sacranienia agno- liuin, Vcspavi.tnuin scilicet et Tiium, eusque crudeli
vi(, indulgeritiam meruil. siraiie dojeceruui.

CAPUT II. CAPUT IV.

De Eliseo ubi aquas Jericho steriie* el maliynat De baculo per strvum misso , el niorfuo non
snnavit. ressuscitnie.

f Postutatnr Ftiseus n popido , ut aquas Jericho " i Miiiii Eliseusper scrvum baculum «uper mor.
steri!es et malignas sanaret et accopit vas rude, el
; tuum, non reviviscil ; venit ipse, conjtingii, el
et
Jccit in co sal. ei demertit illud in Oumine, et statiin coapiai se motiuo, ei reviviscit. * Misit sermo Dei lc-
Banalx sunt aqux. > Quo fjcto pronuniiabat pro- gem per servum suum, nec profuit iu peccalis mor-
plieia quod Verbum caro licret et habitarei in iio- tuo generi humano venit ipse desceiideiis de ccbIo-
;

bis (i^OQK. 1 ). Iiide in siniilitudinem Verbi $utrm, riiiii subliinilatc qiiasi de inoniis ultiludine, humilia-

id esl , sapieiiliaii! t dedii in vas iiciile , in corpus , vii semetipsuin {Phdipp. u) conformavit se nubi.s,
,

lioc huinaiitini ; aqua

ei dfmcrsit. i
loiilens in , mortuisque mcmbris membra sua coinposuii, no-
Quod quidcm signiGral>at , quia oinnes pupuli qui strxqtie morialiiatis de suo corpore niedieinaiu
Miii {\'<,\\rA aquarum iii loio inundo steriles erjiit per apiavit. Deiiide siiper mortuum scpiies osciiat,et
Cliribli incariMtiiincni fecundilalem el benediclio- seplirorineiii spirilum humano generi dat per quod ,

iiem accepturi csseni. vivificatus a morte peccaiorum resurgat.

c.\PUT m. CAPUT V.
De partulis ab Eliseo maledicti$ , et a be$tiis De ferro et ligno exsilienle in profundum , el reverto
devoratis. ad ligiium.
Ipse qiioque Elisens proptieia figuram Clirisii ges- t Ciiiit sccuribus ligna c;»;dei entur, de ligno ferrum
sii Deniquc votabulum ipsuai salus Dei iulerpreia- cxsiliciis in profu.-iduiii lluniiiiij incrsuin esi ,'aiq'ie
i»9 OU/ESriONES IN l.lBtlOS liF.GUM. — IIB. IV. Ai[)

jn iignnm (lesnpcr ab Elisoo projpciuin rcversum A grinniUur (inoii in illorum p.icc etiam pax e5s,ji istn
esl. » lia oum impios Juihros per corpus operala ruiii, ol aedilioarenl dimios ct uovellarciil vineas, et

pr.Tsenlia Gl»ris'i, innquam infrucluosas arbores, ra»- plaiiiarenl bnrlos, quis non agii<isc:n quid pr.L-fiwn-
derei, quia dc il o Joannes discral Ecce secnris ad : raverii, qui alimderit viros I^raeliias, iii quibus do-
radicem arborum potila esl [Matlh. lii), ab cis inlcr- lus non per apostolicain dispcnsalionem cum
esl,
venientc passione corpiis ipsum deseruii , el inferni Evangctico sacramenlo ad regnum genliuin transmi-
profiindn descendil, quod in sepultura dpposiium, prasse? IJnde nobis Aposlolus tanquam replicans
(anquam ad manubriuu) spiriiu redeunle surrexii. Jeremiam, dicit : Volo igitur primo omniutn ftert de-
precaliones , adorationes , inlerpelialiones graiiarum ,

CAPUT VI. actiones , pro omnibus hominibut , pro regibus el his

De cpgritudine Etechice el quindecim additis annis. qui in subliniilaie sunt , ut (juietam ei iranqmllam vi-
i Dccumbenii in lectnlo Etecliiae, gravique x^r\- tam agamus in omni pietale et charitate, lloc enim
tudine laboranli, ex persona Domiui isaius propiicia bonum el acceptum ett coram Snlvalore nostro Deo ,
adorsus est eum, praRdicens ilii quod morereiur;' ille qui omnfs homines vull salvot fieri , et ad agnilionem
aulem orans Dominum in ipso prseitiiuto tenoino verilalJs venire ( I Tim. v ). Ex lioc qiiippe etiam i\\\i
moriis, confestim Deus vocem ejus audivii, el qnin- credentibus construcin suni doinicilia pacis, basilicjc
decim annos vitae deprecauiis osiendit. » Qui nunic- Glirislianarum congiegaiionum, ei novellal:« viiieae,
rus quindecim annoruni , quid sacrameaii conlinel poptili lidelium, el plaiilali horli, iibi etiam iiiier
in mysterio? iiam, ul Aposiolus .lil secundum quod : olera cmnia grantiin illud siiiapis regnat, sub cujiis
quis operatus fuciit , ila et recipiet {Ephes. vi ; Co- jj
umbraculis longe lateque porrectis , eiiain aliipeiax
loss. iii). Ideoque iste rex , qui» decalognm legis siipcrbia geniiuin , tanquaiii in cotli volaiilibus re-
cum quinque libris Moysi inicgra conservaiione quicscit.
rompleveral , ideo (|uindecim annos secundum legis CAPUT IX.
numeruin quem custodieral ad vitam aucios accei it. De scptuaginta annis captivil<!tis, et Jesu sacerdote.
Per quoil (iguraliter .sciremus qiiia quicunque per
nuineri islius myEtcriuin lolius legis pleniliidiiiera
Nam
quod cliain post sepluai,'iiita annos secundiiiii
cusloiJiuni , a-lernJ! saluiis prapniimn consequunlur,
ejusdem J(.'remi;«! propbeiiam redilnr ex capiivitaie.
ei teinplum reiiov:iiur , quis lidelium iion intellig»l
ac per legis consumniaiicnem ad viia" seierna; pleni-
pnsl evoluia teuipoia, qu:c sepieiiarii dierum iiumcri
tudiiicm traiiseuni, ciijiis quidein rogis pro sigiio
ropeiilione iranscurruiit , eliam nobi»;, id esi, Eccli!-
conferend* saluiis, dccein gradus doinus su.-c, in
six' Dei, ad iHamciBiestem Jernsalem ex bujus sa?cuii
quibus umbra descendere consueverat, sol reirorsuin
peregrinaiione esse rcdtMiniliiin, per Jesuiii Gbrisniiu
ad oriiim unde ascenderat regressiis scribiiur qiii :

sacerdotcm niagiiiiui? Giijus gerebai liguram ille Je-

numerus quid niys'erii liabeai, videamus. N;im gra-
stis, sacerdos inagiius illius lemporis, a quo leuipluia
dus isii leiiiporuin ordincs suni per quos umbra ligu-
rarum Clirisli descenderat , per quos iterum so; ju- rcdilic-iliiiii est posi
c.ipiiviiatein (|uem proplieiu :

Zicliariis vidii sordido babitii,devictoque diaboi",

iii
stitix Gbrisius.posl resiirreclioiiem :isceiidit. Piinius
qui adejus accusatinucin stabai.ablaia ab ilio sordida
iiaque gradus descensionis de Deo in ;»ngeio luit, qui
veste, et d:i!o indume tio hoiioris gioiia; ; sicut cor-
niagni consiiii nuiilius erat. Deinque el Jacob sic lu
piis Jcsu Ghrisii.qiiod csl Ecclesia.adversario in liiie
quiiur : El dixil , iuqiiil. anqelus iJei : Ego tum cui ^ -
....
unristi titulum , el vovisli vctum {Oen. xxxi), ul ei C lemporuin per jiidicium superaK), a luclu peregriiia-
Sei iind.is gradus
iigeliim el Deuin osienderet. becuniiiis
aiigeliim grad Ue- »'«"'8 m sempuernae salulis assuniilur. Quod
glori.-i

sccn^ioiiis de aiigelo iii palriarcUis fuit , t quia iii

eiiain psalmo dedicaiiuins domus
in a|ieriis>ifne ,

raniiur Convertisd luctum meum in gandium tnthi^

:
oiiinibus , iii ait ApD&toius, ipse esioperaius {1 Cor.
co icidisli saccum ineum et accinxisii me laeiilia, ul
Mi). » Teriius iii legis daiione , < quia et iii lege ,

cantet tibi gloria mea, et non compungar {Psal. xxn).

ipsc iocutus esl. » Quartus gradus in Jesu Nave, < ut
popiilum ii) (errain reproinissionis iiiduceret. » Quin-
(us iii judicibus t quia cunidem populuin per eos
,
CAPUT X.
ipse regebat. > Sextiis in rcgibus JuJa>i>rum, t quia iii De vasis Dominiin Babyloniam deporlatii, el quod
cis ipse regiialial. » Seplimusinproplieiis, < quia per rex Babylonicus lypum geral diaboti.
cos est aiinuniiatus. » Ociavus iii poniificibus, < quia Quod autemvasa Domiiii sacrificiis vel .^acrameu-
ipse suinmus sacerdus esi Pairis. » Nonus iii liomi- lis mysticis depiiiaia, rex qiiondaui Uibylonis de
ne. Decinius in passione. Pcr bos enim decem gradiis, Jerusaleiu absiuiisse, pariierque captivos abduxisse,
quus ipse, umbram iegis priscx, Gbrislus descen- ei suis usibiis deputasse, miserauic autem Deo posl
dit, ac rursus post rcsurrectionem suam sol jusiiliui solu^am cap ivitaieni va<a illa relala sunl, nou con-
Gliristus per cusdein gradus sursiim iii coelum ascen- (lata, et diviiio rursiini cullui inaiicip;ila , rex Ualiy-
uit, ei oiiinein umbram iil.im iegis verilalis r.idiis il- lonius diabultis c->i,qiti infelicem populum corporum
lustravii, obscura reveians , cluusa reseraiis ei om- captivitale de Jerusalem, idesi, Kcclesia, in Babylo-
hia tecta dcnudans. iiiain, id esi conlubioneui, praviiaiis ab-
bxruticji!
CAPUT Vll.
D duxit. Sed et p.irtem vasorum,
Eacrainenioruin
ei
ipsa sucrainenta sigiiificaiii, pcr quai d:viiii cultuj
De ExechioB diviiiis , morbo juctanlite Chatdoiis
perreclii) adinipleliir. Deliileriini naniqiieev tiisnuii»
oslensis.
niitii secuin ex noslris bjereiici in primo iioinen
Quod Etechias rex diviiias suas Childaeis ja-
et ipsiim, Gbristiani ulique diciintur : aspurtaverunt
claiiiiae ostciitaiione perdidil. el proplerei periiuras legem, Evangciium, AposloIum, Psalteriuui, bapiis-
per proplitiain aidivii , sinnilicat Dei servuiii, qui muui. Amcii, alleluia.
diiii» virlulos suas van.-c gloriaj peidid<'rit
, mox cas GAPUT XI.
|terilcre, ei iu (i;rnioiium dominio ihesauros bonorum
(iperiim periiiulalioiio consiat transire, siciil
iiilellci De redilu populi in Jerusalem.
ille per osleiiiJijunis appeliinm , lliesauros suos sub Gum auteni respcclii Dimini ignorantixconfessio»
doniiuio Gbaldx-orum ellecii imgrare. ne rclicta, populus ad Jerus;ilem , id est, visioneni
pacis, qua; est Ecclesia Dei vivi, duce Domiiio, redire
CAPUT VII!.
festinal, bxc vasa, id eu sacramenta secum deferens,
Le transnugratione sub rege Nabuchodonotore facla
non iiniiiuiat, sed reporlat utique inlegr.i. Nec coii-
in Babyloniam.
Iringit quasi in melius renovanua, sed ea templo re-
Nam ipsa inBabyloniam iransmigraiio, quo etiara siituit veieri, ibiquedivinisaccommodat iisibus, ita ut
spiritus Dei per Jeiemiain propbetam jubel ut per- ea bccum iion perdita, sed eliain apiid impios .servat.i
iani et ureiit pro eis ipsis in qiiorura regnu |iere<-
, fuiise, plcbiqiie resiiiuta congaudcai. Nec dclcmus
i\
|'v:.»'»'liuiii mTui):il.;i;uinisA|»»sl.)JiiiiMuiioin|iii»qtie A ClirshH liiOhliim pcrsfteiUoiiiui api.rchiMniil , ei atii-
iioiuieraimiJi. n«avil inlcrlrcil.«iH- .-os, qiiumlo, im|iciaiorilius la
cUliduiaiion comimiiaimis, bnplisuKi
Ch isiiim crciicitii ius, iuuiiis caliuia ci crror {{cuii-
CA»'Ur Xil. !'tim. ir.i suiiic;i!us cst , iii iiullii» pcrsccuttuiim
fU Macliabuis. Mti(l<-rcl Qs :vd tk!:isplicuuiitltii!i Clirisliim aporirc,otii-
fialiilwis qui<l (>loi|our, nu' lij' ((00 cxai.icti siiiil crodciilibus iii tllirisUnu gcu-
Dc Ma(linh;i!isautem
Anlioclif» rcuo j>i'o s;icris l«';;iho.s diia Un tibiis. l(k'oiam,.'iu Diviil Ciitii a;l bclltiin ( oulra i*.ti-
su!>
jtcrpcssi sum? M;ilt^.r i'i:i funi divcrsi» su|i(ili- liisLtrciiui ircl, tiitciilu.u suiiiu ii(/i( £t!cum, i]iiem sein-
iin'iit;«

ciis iiruerolur, mui swluin luo» flcvii, s.id <^l fiiiiulciis per liiibebul ni inanibn^, eleijilqne ).//)i (/«iut/ut; tliniiidii-

luul;iU:»lur a.! gl-iriiiit iiavsiioijs; sic c.l iMlcr l"c(l«;- stinjt laiiiiles ile toncitle, il uu^il cos in j;crrt.'>i, ifnnii

giiiilci alquc iii iiiartyrilius suis colliiclalur, liiiLtfbiit scctni:, fl futiJiiia innnn lulil, proccssit conlra
si.i .

iiiajdKNiiiiuc j!;lori:iui pcr ii'.!triyri;i (iiiorum coustvjtii- Pliiliiitlivnin (tml.). Tcr btcuium, i|iio lioiiio sui-
nposti.li Jcsigii.iiiiur, (|ui Cliristinu qiuuji
r.ir', ilinu cos scjililormi soiriln siip rasso tii.ibdliim tc<iia'.ur,

Hiaitiialiir, ('otorii ocwii.i <iin! iHis VrtlcrilHis fciisiiiiiicruut, cuui opiis proplcr qiiod iu niumluin
U"'«
l"(^is cl ;iroiiliciartun liluis (igtiratc amiui»4i:tiilur, vcttoiiti coiiipltrveruiil , sii:iil ilirii Apofilolus, Oei
i|u.(UlarinU lireviialft pcr^trinfii-rc? Nisi forlc t|iiis HKim snnuis inijulures (/ Cor. iii). Per peraiii auleiu

i.ulal iugciiio ut ca qii;R rcruiii onliiic jicr buu

(l-iii cjtis liiiiit;iiiil;is ticsii^^iiaiiir pcr ipiiiKiiie |jpiitcs(|uiii
:

<i'i!i|!or;i cucuircriiiil ail iityt.ii(Ms Higiiificalioaci iu- qiw: Ibri Mt)y.si, liiios iii p.Maui misii t|uia sciculiaiii ,

li^riireiauiiocouvcrii : liic (orl •

Ju.l.fi aiisisiiiit^tii'!'!»', <{.i:iH]ue libroriim iioaiini quciii assuiiipsil doiJii. V>r
s!.vc |i::i;Aui.iU6 aulciii qiii sc ('.li.isii;inos c>sc voluni, (iiiKli^m atilcm cjiis iio^Udim :iC( ipcrc possiimus. l'i;o-

ccs:^«» v.r.i Daviil coiilrit Piiili8ili;uum, ititubiis i.ioili.s

pr»^ii;il ccrviccio a|)osioliC.« aucioiil^is. liisiruf.ns cu.i»

oiiovtla;ii ail Omnin liiic in fiiiv.ra cottiinnrbntU illiH

:
sccuikUuii iillij^oriam iiilelliijji pnicfet. 1'rocesiit vcro
(/ <>;)-. k): ei ii:i'C oiuuia fi^.Ji,»; ifisn.tt im;riiiti, iii Saivaior iioslir coiilra Pbilistliieuin, i|iiaii(lo dncins
(|iios (iucg sactiiorii.u dcvc!icjiii»l. Suulqiie uiiivcrsa Cit in dcsi'rium a Sp.ritu sanclo, ul lcninrcinr a diubolo
ii:y-<t<'riis coiisuii:iiiala,per boiuiuuut iiosltiiiii Jcsum (Matili. iv), viiiccrclqnc (!i;;l)o!uin. Quinquc ljpiiJf'.g
i;)irijluiii, ctii csl lio mr, t:l i;lori:i, ci re^uuiii, ei Oavit! iii pcr.im misi!, seii cx uiu» Goiiaiii pru^lravii,
poiesias, ciiin Palic cl Spiritu saiicl:i, iii bxcuia qtiia Salvalor iioslcr sciciitiaiii quiuquc librormn
bj culoruot. xXuiCii.
u'(jiiali!(ir po
scd cx uiio, id esi, Deiiteioiio-
scdit,
i!ii;i, *crir.i lcsiiiiiuiiia suiiipsit, cx quibis tres lciilu-
CAiuiT xm.
lioi.cs <Jiubu!i (Jcvicil. r^l siciil Itiivid fmuia !a|iiJc:ii
Post Simoiiis MachuUivi dis-cssuin, quol anni usque ud jiCK, ei (ioliam itiicrlccil, iia et Oomimi^ no-.tiM'
Llniili niuivitatinn computcntnr. liiigua sacr.c Sciiplnr:!' lc^iim.mi:! prolulil, cldialio-

Posi Simoiiis Miicltaliaji iJiscessiim corupu(:tuUir liim sup.:ravit. Alilcr : I'cric.\il l»avi I aJ piigiia;»
aiiiii iisi)iie a<l iialivitaiein Ciirisii cxxviu. Sitjiii lcm c^iiUa 1'liilislbaeiim : siiiiiiitcr el Clinslus, 'il (liabi-

tilius cjiis Joiimic», (|ui uiio iiiiiiiiue miiiciipalus cst l!j;ii viiiccrcl.ail pa>Kioiiem propcr.tvii. I);ivid l;spi'].i

niniiuus, KKViiaiiuis poiiliticatuiiilt^uiiit.

p0!<i p;i<ioiu Coliiiii (jcjc.cii ; Clnislus dialioluoi im»rt:i
s:uii!il(;r i;(

liiiiC Arisioliiilus (iliiiS Joaiiuis aiiiio ii:io. Posl t|ii(-m sia p.'r.-ii!i(, CiimiiHc riladium non hubcrei in viann
Aicxoiuier Jautitis ^svti m\W\* icx cl p uilifcx cx-.ti- iHivid, tn'il ijiudiuin l'bilislli i i, el ititerfecil cum gla-
lil. Iliiic uxor <'Jii.siloiu AlfxaiiiJri Alexaiulra, qui dio suii, prwcidiigue cjfiui ejus (/ Herj. xvii). Cladius
alio iiomiiie S.ili^sa vocu ur, rcgimiu JiidaKorum atitiis (; <li;'l)ali, mors csi. i/iuiflm iiim diaboli mois inlroivU
(

noveai rexil. l'.)6l iianc lIiicaiuH fiiius cius, aii- in o.bcm t:rruruin (Sap. ii). ls(e esl gbidius, de quo
nis XXXIV. Cosi liuiic aliei!i:.;ciiancrodc in re;;tium piiiiiU'!! bouiiucm dteiiidc gciius htimaiitim, us(|Uti
,

siicrcdciit.', iriccsiui ) sccuudo aiino rcgui ejus Chri- tiiim ;i Cliri-iio rediiiicrcitir, iiitcrlccil. Ilur.c glaitiuui

SiUS iiaaCilUr. iiiciHiiiiius, cuiii pecciiuiiis. Scd Ituuc gladiuiit Cliri-

sliis iiv.ii li.ibcbai, q lia pcccaium non lcce:al, ><££
C.\I'UT XIV.
iucciitui fucrai du!us in oi- cjus (t Par. ii). Urigi-
David lcoiiem ct urcnm inlcrficil.
iciii t|iioque pcccali) oboiixnii crai, uoi» quia cx C(»ii-
/);.tif Dnrid iid Said : luus ijreriem
Pa.ccliiH servus ciiiiiiu V ri, ncu poicsl, oitiis
qui siiio pecc.il» cs-e
ltalr:s sui, ct ijcnubal lej ct wsns,urielcm tuUcla^ijue iioii fucr.it. (^lirisiiis m.irlem cx debilo
ii.ique (iui
de iiiedio qrcijis, €i iuseiiucbnr perculiebamque, erue- tioii Iiabebal, a diui.olo.iiui aucloi cjiis eral, niorlcm

bamtiue dc oie cornm , cl ilii consunjebanl advcrsum imiiuavil, et per caui euiiide ii pi iiicipeiii morlis iii-
me : cl aiipreltciidebam menlum coruni, et suffocabmn, lerlccit. Pcr capui aiiiciu l'bilis:b.ei geiiU'> humaiiuui
inierficicbumiuc eon. Nnm et lcflncin et ursnm intcrfeci ii! lioc loco (lcsijiiiaiui. Pruicidil David capgt Philis-
eifo scrviis luus (/ llerj. wii). David (^liristum si[^iii- lli.ci, quiaChrisliis u corporc da^ioli clectoruin miil-

iical. l*er leonem aiiicui ei urr.iim, pcrsecuiores s:t«- liiudiiiem bcparavit. UciuliL illud in Jerusalan { i
cle Ecclcsi;e dc^ijjMi^iiitur. !'t r lct.iicm imperaiorcs ricy. xvii), <|uia miiliiKiiliiiem etecloruin in ca>lesli
eicicieii piiitcipes lcrr:e; pci ursuiu, Judjci (lcsi;;n.ili btjalitudine, qux Jerusaiciii vocatur, collocavil.
s-uiil, qui Ecclesiaiu Dei pcrsccuii smil pcr arieteui ;

vero marlyrcs dciii;uaiiiur. liCO igilur cl ursus veiiil, .

CAPUT XV.
atque ariciciii dc m:'dio ^^rcj^is iibsiulil, (|uia perse- Eliam .ichub pcrsetiuitur.

culorcs quosdam <Ic F.cclcsia (idclcs tulcruiit, alqui; in Reguin voiumine < quia cutn coe-
scripliiin esi
proxiiiii iiorniiic inicrrcccruiit. Cl sicul D ivid leouciu pissei Acliali rex Israel Eliain persei|ui , prxcipieiite
ct urstim iiiseculus cst, pcrcossit, ali|Hc arictiMii dc Douiiiio, iiliiit iii descrium, et sedit juxla lortenleiu
ore eortim eruil, sifuilitcr ci Hcd.jiiipior iioslcr tjuos- Cbaritb. Coi vi quoqiie dclercbaiii ci paiies et carn»!i(
d.im cx pcrscculor;btis pcr>cciiius e^l, qiiaudo eis iiiane el vcspcre, cl bilicb.ii de torrciile ( /// Hng.
pOMiam qti:^m iiicrcliaiilur iii pr;csciili Siuculo iiro?,:i- xvii). I lCiias Clirisium li^urab;it; pcr torrciilciu
vil, siciii priiiio lierudi, ct ilerimi sccuiidu et torlio, auictii Cliarilh li^j^eiii tlciicmus iuiciii^tirc. Chariih
el iiiulti:^ atiis. l'crctissit i|uippe, quaodu ci s :elcriia iiilerprctalur mendacium,
iioii qiiud lcx meiidaciuiii
lucric ditiutiavit. Aiic eiu de urc conim criiit, quia sil. Solciit |ue pruiiciiics propoiicre aiidiloribus
iiaiii
populum (id liu:ii ab coruiii diiaccralioiie libi.-ravit. suis pitr.tbol.iS, m
;)pcrims iiiielligaiitur ea qii:e du-
El illi cousurgebaiil advcrstim Davitl, qui:»
iieruiii ccrc voluiit, el iiilroducoiil beslia-; cl avcs loquculcs.
lcuipiirilius pcrseculoriim cum alii puiiireiilur, alii (Jtio.l si sol;i verOa paiaboiaium allcnda:, mcudaeiuiii
coiitra (;iirisiuiii ii.i<.igcb.ini, tit ejus noiucu auiiio cssij jcrspi. ics si vcio Sensun» , verilalcui probal>.>.
;

ctilluram l'it:iditus cxsliugiicrcnt. Sid D;iviii ;>ppre- Siuiililer et <pi idaiii pr.rccpla ic!;;tiia, si lateram
liendebat mcninm curum, cl Milfmabal iuicrric:i;b;il- lauiuimiioJo .iil.iiidas, iiKiiiba (ibi vidcbuulur ; si
ipte eos. Per mcitluui, «piod ori esl jiropiiiqiiiii^, sp:riiu;iieiii iiilclli^t^iitiaoi vcrKas tibi mai^iia iii lil-
,

l.lasi-lic:iii;f Jijd:C(!ru:il :il(;'K' p.tgTUO! U.U deiijli^lllllii . lt.r.1 rcfu!^.,';. n(Jc<'tl.j:ii ii;iu;i |)ra.'Ci'p»;i icg^iiia Judxis
 t

03 LEGLM. Ll^i. IV.

liUTi !aii:\ sisni, (juia cr* rariKililer ii;lt'I!i{,Mn!l ; iioliis A Ncs aiiloio i 'co f imc.iiiinis, m viiani io oinpDr,- .^cj
.-'iileiit Vt riias.qi!! ea spiriUia^liT iiKolligcreonr.mnts. v.-iiiiis; Ir.TC aiitciii id o se dicil come lcrc iitni(ni;'(.
IVt coi v.>s vcro sariTilolcs Jniln-orm!! .icsi^^iiaitiir, Iiir,
q ita d„ciri(ia },"';'li'i'i'n iiioiltn iii .-.ris i.rcit
vclaiiiiiie cortiiiiiii sii<!ruiii loiivorosi. l'cr < arms, jn.v" (iu;i 11 vilaiH. Ad (juiio Kli.is Xud?^ ,"!
iiciu :
fac
sat riliciiiiii. qno.l ei m:iin; cl vtspcre o(}<'rcI>:il'ir. d.iiiti. VeruiiU.inien
\i.ilii [ar e.x in\(i itintiuln
sureir.e-
FiUics .'tiiieiii p.'uii's pi'(>|)o.;iiiiiiiiH iloin(iiis(r:ini, (|iii ritiain pnnrtn pin'::ln n, et ulfer wl me
; tiiti anlim et
as->iiliii' iii ( (inspcclii lioiiMii jKHiclnuilnr. Hilclxil vt.ru fi'!o tro, fii. is pi> ten. iVr |);ii'4mii (id.;s. pcr cinei ci,,
dr toricnie (Ihid.), (\ix\a iii •ili.scrvaiionJlMis 11'g.iliinis vcn» s;i (le iifriiiiciil i!i« iijttatur, sicct
;i
djo.il beatui
r.liiis'!!- (!i'li'Cl:ili iliii . Vosl tlii'iaiilcin miiHos .MVf«f«j .!()b :id lloiiiiiiuiii : I.i.irio ip-r; uo, re;.'cliciido, t\i
isl /nn, ns (ll)itt ), (jiii.i, vciiiciiic t".iiri.'>i(» iii c;iri!e, «l ««(» |U!ni:e tiaio in ruvill.i ,>i cioc «^. 'iMiti.-; iji' lii-
^•ItiiiKciiiiiii ra'ili(aiilc, oliscrv.iiii» lc^.dis (ohs^ivh, citiere coopnritiir, cu n (|iiiiibcl iii/iMis ad
I

(fiifiiil, sina
li'il m
iiti|iii; .i|i illd ((Mii|>oru iii'.iil |i(Hiii(!ii> vcoiciis, (iriiis ivio.lcl dcflcre uiala ((ii;e !.'cil,
ut coii-
dicit . Ltx el prnijlifKv, iisr/Kii tid Jaiuiiem (Lui-. xvi), venicii:iii- ad tnlcin GlniMi pcrcipiiiiidaio, (|ii.i; lu
K( ilcriitii tlicif ail l.'r;i(;l pci [)iik,!luM:iiii : Al- c//'''"''< .
l.apiMii;!'!; dan)r:ii'..(;(i;ii. !.|ii«s ii.oj ic pneivpil niu.-
iillra sncrifiiiitin jrtflrn, iiicfiikum alioiiiinulii:i:,i inilii ;
li.tii ulc\r.irin:i i.Miciii r c-Tci, sibi,ph'(lcieriet. qiiia
tiefjuiPiiiaii el Suhhula vi-f^irn »»«>« l-iu:ii, ini:jui sunt (ir.! iIic;i((.ios s;ni( ti ceoics lioi t;«b.(miir (II en ratio-
iqUus vesiii {Isiii. i). \.l ()i\il (iuuii'>:is .-iil Mli:!!!! : nis boiK» qiioi a Dco |et('cpc":tiit ciiiuio li.lcj |)o,»
Vulciii iitirfj)l<ta'ii Siilouiurum. e' muiubisiiii. /*,(t'«r/)i pr.c()aiai-ci.l, .« Ijiqucdcleneot. Fi.icui tiaiuquc uoii,-
vitim ilii mulieri vidun', ut piinctii le. ijni Ct!tiiurt;ens ijiiiM|iiCud l)a|i:isiiiiiiii \ciii(;u> [ir.cdicaiori delcti,
I Hil tn SorepUUiin (II l Ueij. kvh). ! liiis in S:iteiilit:itii (U'U ail jotcii- f.^iti.oiciii .saccrd-tis qiialilcr
jj crcdat
aliiit, qiii.i Jiii!:ci<$ ))«ri(i>los (itiri^dis (l(;rcliiii|ucji:s. cooliiclur. Llias piiie qucto inulicr
ii lecit cotitcilit,
[icr a|iurlol(is iiiios (raiisivii ad ^ciK^s. S:ii(;|ilii.i voo "cia p.',lect:is b.tuimo o:e ces cst (irctiicaioruio!
iKCc^^n.^w ii!t(!i|!rci;i!iir, vi'l nn(>nsiia p:nis. Ceuiuci C'ii-'(>r(iptt!r Clias oiolicri pi;cccpii ti( sibi (iritmni,
<}iii(i|ie «jiii ran( oiviias dial)<»li,ct t^iii pci S:jfcj»li(;itii
i potca sibi ct li.io mim pi:Cj.ar.;i, qni;» coiiveisio |i,;,:-
«Icsiiiiiaiitiir, ijioi! vitiorooi Mii'C;iisi er;t i(. Dc Jii>c Ciitons piMdicitni |inui>) ;i!»|>iHa(iir ; p.isiei v.;ri»
ifiiii Scri|)<iiia dicii Oinucs vnt uccentlei lcs iiincm
: coovetsus, p:!iic!:i .siiii }.r;Vj);.r.a, c im io b.mis opt;-
ttcclnch lliiinuiii, (Ui.liuliit-: in Innnnc ujiiii v£slii,el r.bits >c;t.ciij,.iiii: (••;<Tcc,:s, ul b.ercs palr Ji coib-siis
in faiiiDiig <infis sitci cntliiii.wubi;; {Isui. l). liii ii.iiii|;(.i liat, obdn l, (,|(io I a !tc;ii ;iii K!,;,.s : Ihjd-iu (uniia;
i^iic oiidi
H.iiiiiiii.>i :;C(;iii(:li Siiti(, (|iii vil!i>riii)i |ii(> iivn defiC.ct, iiec lecijllius iiiiuuelur,u que m dieni in tiita
exiiiuiiiiir ; (|iii el aiignsiia p.iuis vocaodir, (;iiia iinil .s dctitrus est Doniiuu.- pluri (uper teira.u, iilud si;!ii:- ;»«
[)r.'Ciiic;it >riuii iiii({iiaiii ad eii:> :ioccsser:it, (jiii |»a!)u- {iciit (10 );i li.lcs al) (l.iioruio cordibuj boiuupit»
iiKii vcrlii »>i;i eis iii)p('rtir('t. Lunnjuc vtmissei tid por' Ojicia 00 dcliccot, u.>,(uc d iiii Doiuinus ad juJiCiitni
I

ititn eiviUiiit, appanut ei nmlier vidiia coUigcm liyna cuin oiiiiiibus saactif. su.s Vtiiiat.
{llt lieg, Kvii). ('.'iiitiij.-nii .'>i^'iii(ic.i'Lioii<'oi li.dici iiiii-

licr ipiaiii et civi(:is. Si>Jtii(icaiil (!iii:ii Kci'lcsia:ii cx C.XPLiT XV L

jiiMitiljits ('(;iii,'ie;,'aia(ii. Vidiia vcto cra!, qiiia Uciiiu
liii cuiii siioui pcccalis siiis c\igct)iil)f:s pcididcritl. ElisfU» ^oaman Syrum a lepra inundat.
iL'i vociirit euiii, di:t'>i(iue ei : Aficr tniiii paululmn a^iux LJ.seus Christoin (i;.,'uravit, Naamaii ven» (lop.tl.nn
in vase vi Oiiunn {ll^id.). JVliKoia prtiit, ul ad iii;)jurj gtMitiuui. MiiUileprosi eruni iti Israet, el neuio rorum
pc( vciiirei. ('(i^stiiiiiis ii.-tiiKpio p>-r paiilMJuin iitpi;c, ',. mundams esi , nisi Nua:uun Siirits (Luc. n) quia ve- ,

qiind aiiiiniiio siliciitis rc'.t igt.Tiii, v<i|iiiiiaiciii auiJien- iiiciiic (^ltristo in c.iriKi c( Jiid.ci cl
,
lepra
(jeiites
i:iii!i iiiii-lii};e c, i|ut;i siciii sili>'u:is litigiiata :iipta {,.jt«-;i(oniin suonioi c rcmoslaU crant. Scd Ju,L:is
i'ctiii<c..i(, i(a cl )t!:i'ilii auiiiiiii ii.cuvcs proiiiptUi aiii» 10 iniijuiiale simi (lerniaiiciitil.us, j^cities a lc|»r» (icc
toii.s ai:<!i;(inii5). (,(<iii(;iiO illt peKje.cl ul u/jcrrei, clu- «aioriiiii suorum ti^ittid.lc sioK : Prwcepii ertjo Eli-
••iiuiil j.ujsl lcrtiuiii ejns diceiis : Aif-r nulii el buecel- uus ytianian diceas : Vidc ci Itiva te icpties iiiJord-i-
tani punis iu inuiiu niu {lliiil.}. ^hi.)si post (('iguiii «<•, et recipiet ianitiiiein
cuio iu.i, ei n.uuduheris. Ei
hoiii.s cs( (piod igiio a^iiiii. L>.\ai crj^o p«»bl (cijjnijj al'iii ci lavu, et fucia esl caro ejus sicul curo
pncri
liiiilicri;) ( l.uii:>vil, i|ii;.! p;;; dii aioics 6;iiicli i'.< iititius, puivui', et mitddctus rst n lcpra ( IV Ucij. \). A.jua
l)t uiii ijiictii ij;i>oi;iliaiii, (ir.cd cavctuiil. Liidc cl (icr Jordanis bap(iMmioi li^jtira !>;!!, co qiioJ in c;) Giirii(us
i>iic(c)l;iiit |i;iiiis iiiit :i lidci |it) .siiiiitis iulclii^cic , d l»:i[Hi/,;itiis si(. ;iii;ii.s Jordaois ahliisus cst,
N.iaioiiii (

«iioa ilii ('()u>|>"ii'uicr ad Udctii \coiuiit, qui .stu>ioi i a lcpra qnia pojiclus culiitui uqiia sacn
iiiiiod;iliiS, .;

piius rccte ^iUiid.(ur

tccii-.l.i :u:i coiiiiicri, D.xiHiue : b;ipii-;ioa(is :i /cpia |;cccatoruiii suorutii csl jiorgi-
fnul.cf :Douiinus l)eus luus, (/Uio ticn lia eo
Vivil lus. ^c|!(eiia vero cj.is laviitio sc|)(ironii.'io S,m-.-
panetn, uisi ijumiuni paiesl puuiilus lupere \nrini£ iii (o::i 6a.;cliioi li^-uravo, (ler cuj'js operjdoiiCiti n;-
liydria, cl pnrculutn olci in lccytiio {ibid.j. Lc ytltus iiii:,stt> (icc iiicr.iiii iii bau^isiuo datur, (jiii;i ^iciji
va^ Crat iii (pni oleoiii ficrv:>l)auir. fossuiiitiS vcn) corpus vt.sibiliit;i' ;i((uis l)a;iii.siii.iii^, iia .iriiina iinisi-
pcr lurtiiaiii ratioueui, er oleoiu auteiii 0| eia oii-c- | Jiiliicr (cr 0(!cra!ii)iiciii S.iiiitus saocii a (seicaiis
ricordi «• iiilcllijjcre. Geiiltlis ci^J^o |)opulu' coriiostcus ooiitibus (iiiiitnlalur. G czi itotcin, qui (ociiiiiii siiii-
.se ^r.ivilci M; boiitcssc, I) tats a Na.ni.O) (lerccpil, lc(ir.!niqiie cjiis b;erc(ii:a-
ciias-jC, cinilitci>ai(ir iuliil iii

tUi>i laiiluiiioiodo (piud iiaruoi radonis, e( |):iri>iu cx vil, eo» (lesii;n;!i ((ui doctiiiiain sti;i; (irjt^dicatiouis
•»|)';rii.us iitisciicoKliiK vulctilur li:ii>eie. (jcnijies lioininibus veudunt, quos Doiiiious in Lvaogelio uoo
iiaitstjiii' paititii raiiuiiis liabi;baii(, quia cx |>arte ra- |);»storcs, Scd itieiCcii;iii'»s vtcal. Klisoiis igilur sa-
liuualiiK-.s (raiii,<-x tti:i.\iiii» uuteiii (larle iitatiuuabi- liitalciii contulil, el (iiczi (irctiiiio accc|»it
, qoia ab
li s. {}un\ (;>.iiii iiiiaitiiiabilius (|itaiii dicerc li^oo aul uis ((lios dtvioa iiiiscricordia salvai, pciveisi docto-
iapidi: Doits cstu? Ilabeb;iiilcl|iaruin iiiisericur-
liiciis rcs |iiciiuiii s;iiiitaiis c.\i^uiil; cl iil«:o b.cicdes lcpra;
Oi.L', ((uia s;e|ie cus ad Iiuc itii()cllcl)at, ot
ipi>.( Daluia coruni criiciuultir, qiiii iii inalu quic isti [itr {,'i'aliaiii
iiiisciiii sub\(!iiiiotit. iNr v;ij:i vcro, iii i|oii>us hiiioa Dci contcnqisciuui periiiaiieiiti;s, dainnatiuoeiii sibi
cl olcuiii «'oitiiiicbaiur, curuto conla d(;si^iiaiittir. |icr|iciti;ini ;ic((uiroiil. Na.on;in istc.Syrus, i(iii inter-
ii'/i culliiio diio liijiui, ul iuijrcdiar cl luciuin Hhid milii (irciaiur fiJelis rirtus curnin, coi (io(iuli dcinotistral
el jiao tiieo, nt coj.pdaunu el tnoritiniur 'Jtid.}. Ligiia ii:itiohuiii, qooiiilato (leiliJi.*: sceleiuint] le lejira iita-
qu.e iii civitiiiecolltguiilur babcni, uisi niliil utiiiiaiis culosuto, scd (>cr sacraiiieuluiii bapltsiiialis ab oiiitii
iil i^iii cciiibinatilor. IVi bgoa igilur rrrorcs ^eidi- mentis ct cor(ii>ris Idiilttaie (>tirg:ilmn. Qui ca|i;u>
Ituni (tiabolica Iraiidc itiv(;iili dcsit;iiaii(ur. Mulier duo cuiisiiii) pucllj-, boc cst ins(»irjli(»iiis su()orii.e [^iaiia,
li^tia col i^i-bal, (|ii>a {:ciitiiis |)i)|>ulns cjl docirin.i (|iiaiti Jiid 1 is con crvare not» valciiiibus, g> iiics r;i-
>>lttlos>»;>!ioruiii aiiiOf()uc(aruio divcrso- crrorcs colJ!- pocic, salutcio s|iciare comiooiiiius, sc|iiics lav:ite
i.;cl>a:, })i(i noiLus I
irpcl!!(i i';ccinlio (iiidcriiur. S-d (oliciur , qiiia uiiuirum suluiu bajit:soii (jcni.s ,
(>u>J C!i( qu d dicil : lit ccinedninus ci inorw.ma 't quoJ c.\ Siiiii'ii snclo ici'''0cr2t , salvjt. Lodc
4^:5 DED.t VENLnAlilUS OPERUM PARS II. SECT. n. — DUni.\ ET SPIIUA. 4jG

jiire caro ejus post lavacmni vehil carn pneri A abrenunliareSalanaerKlcmconfitcri pnccipiniur, iie-
parv! apparuis<;e inemoraliir , sivc qnii ciiiicios gat se Naainan ullra diis alienis litaiurum, soli per
in Cliristo liapiizato*, in uiian: paril gralia nialer omnia Donrmo servilunis. Patrem qiiofine l<Tr:c

infaiiiiatii , seii iuj?is i le sil iiilellii,'en(Iiis piier, Siinclie seciim lollcre gaudel, quia bapii^atos oporK^t
ile qu(> diriiiiii esl Pannlus na:us esl nob)s, fHins
:
quoqiie Doininici corporis parlicipaiime confirniari.
daiusesl tiobh {Isai. n),ciijiis corpori per baplisininii Merito igilur Naaman, ciijus dum aqua corpus ablui-
«oia credeiitiiini sob les aiitinatur, cl ui cuiicla liic tiir, fide peclus imbuilur, id cst popuUis geiitinm

baplismi scties sacrainenia pernionslrata, iu quo Jiidxis lepra conlumjcix siualentibus amefertur.

ALIQUOT QU^STIONUM LIBER,

i^K IS>-<

qiia slella notandum quia nequaquam eis Dethlebent

OU^STIO PRIMA. V(>nieiitibus in suinma coeii altiiudine inler c:Tteras
De stella el magit. slellas, sed in vicinia lerra; visa cst. Ciitii eiiim dic.it

Pulanl qiiidam inagos qui ad Oominum iii carne

B evangelista Anlecedebat eos usque diim veniens slarel
:

nbi erni puer, palenter insinual tum vicin.tm cam

naiiim abOriente venernni, eiimqne oblalis muneri-
ipsos in eisilcm nnine- doiiiiii in qiia crat piier stctissc. Namque sidera qii:c
liiis adoraveruiit, nci|ii.iquam
nobilissiiiia. quae imnc saneta in siiMuno sunt coelo locata , ubi ad centriim cocti
nbus mysteria illa

Ec(lesia'8iiblimiier intclliRii iniollrxisse, vilolicel, in pervencrinl, quamvis amplissima sit civitas, unicui-
:inro ri g.>in, in lliurc Dcum, in iiiyrrba
liomiiiem que domui supra verlicem st ire videntur.
siio tenipi>re moriiurtim ac Sipeli''nilum, sed pliis iii
QIL-ESTIO II.
(|nam iii coiiscieiiliis piolerenes, ea sim-
iiivsiftriis
nascebanlur ci De eo quod dic.t Aposlolus : \ JudtMS quinquics
pliiiter (|ii;cinsua p;itiia preiio-iori
qiiidrageiias una minus accejd (// Cor. xi).
qiiem ador:iluri veiieraiit icgi obiiilisse pro iniinero.
Sed si verba ipsorum diligciilcr pensamiis, (|ii a li;ic Qiiod dicil Apostolus A Jadeeis quinquies quaJra-
:

J.MOSolyniam venientes dixernnl Lbi er.t qii nniv.t

: qenas una niinMs accepi, si^iiilical se ab eis qiiinqiiii.'S
esl hex iudoEorum? liiinnui enim stellam ejm in iligcll.ituii), ita tamen ut iiunqu.im vii ibus qiMdra-

Oriente, lenimus adorare eutn (Maltli. ji), loiige

el giiiia, sed scmper una miniis incies cl novies ferirc-

^iliuT fiiissc comperimiis. Conslai quippc illos b-»- tur. Praceptum nam((ue erai legis.iiicum delinquen>
mincm iuiellexis-c enm, proptir qnod dirui.t Ubi : tem judices vcibcrarent, ita inodum vindicise lein-
fsl qui naius esi. Constal el regem,
quod el ipso verbo perarent, ul plagaruiTi modus quadragenarium uume-
(leclarant. Coiistal el Deum credidisse, unde el con- ru:ii ininiine transcenderet, ne foede (inquii) laceraius

«eqiieiiier adjungnnt : El venimus adorare eum. iNc- coram te (raier lui'$ jaceai {Deut. xxv). QtiOiJ ita inlel-
qiieeiiiinhomines doctissimi,cuniquem tanluiiimodo „ ligendum, ab anliqiiis ita intellectum, tesialtir etiaii)
homincm, regem ac non etiam Dcum crederent lim pictura ejusdem libri, quam reverendissimus ae
longe adoraturi venircnt. Qui eiiara boc nobilissime ductissimus t^udum Oricnialitim Anglorum aniisies,
ac divinissime de eo scnsenmi, qiiod cum essei Rex veniens a Rom:t seciim in Uriianniam delulit, in quo
Jiidaeorum, ad salvandas etiaio gcntes. quae in ipsum videlicei hbro oinnes pene ipsius aposioli passiones
crederc ai(|ue ad illiim veiiire vellent, essel ido- sive laboies per luca opportiina crani depicue. (jlri
iieus, quod suo maxime adveniu probaverunt , cl ita hic locus depictus ust, (|uasi deniidatus jaccret

actu. Sed et siella, quac eis apparuil quidam minus Apostolui laceratus flagiis, iacrymisque perfusus.
diligenler Scripluram intiienies, eam abOricnte tisque Siipcrastarct autem ei turior quadriiidum babens
ad vicmiam Detblebem ducem eis ineris exsliiisse i flagelliim in inanu, sed unam c fidibus in manu sua
dixcnint,viaequepraeviam. Al ul,i, relicta via Belble- reientara tres vcro reliquas suluir. ad feriendum ha-
;

hemitica, ad Jerosolymam iier et oculos deflexe- bensexenas. Ubi pictoiis seiisus faciilime patet, quod
niiit, disparnisse stellam, qu:c eos ducebat , doiicc iJeo ternis lidibus eiim (ecit verberare, ui inde pla-
nirsiis a Jerosolymis peilem relerrent ad Beihlebem. garij'.n quadrageiinrium niimerum • compierei. bi

Qiiod nequaquam ila esse factum ipsa Evangelii ve- enim quaternis fidibus pcrcuteret, decies percutiens
ntas inquisita dcmonslrat, scd potius n Orienle t»
sexaginia plagas laceret; si veio leriiis iredecics
ianliim eos stcllam Vidisse , bialimqiie iiilellexisse feiiret, uiide quadra^inta pLigas implerel? Itaqiie
(piia baec orium iiati in Jiidaea regis signarei, dc quo liceijat quidein Jud.cis (piadragies peccaiitem percu-
pracilixeral IJalaam : Orietur siella ei Jacob, <t con- tere, scd illi soli aliquid donaniesde suo, ac miseri-
r,urgit virga de Israel, el percHtiel duces iloab {Num. cordiam prxsianies, uude quadragies Apostolum pcr-
5*i). El ipsi enim cuiii esseni aslrolngi, diligenter ea D culiebanl. Qiiod autem aii idem Ap<ibtolus genere
qiix' de s;elia suut dicla memoriJi coinme^idaveraiit. femiiiiiio quadragenas plagas se accepisse , uiique
lleoque staiim ui eam viderunl, venerunl, in Ju- signilicat, quas quinque vicibus una minus quadra-
da;am, in qua naiiim rcgem noverani. el praitipue geiiis perpessus. Pro quo verbo simpliciler iu Graeco
ad rcgiam civilaiem, nt uiii ejus n;uiviiatem magis dicium reaaafMMvxa. nafii. fiiav, id est, quadragiilta
eognilam credeliMnl inveiiirent. Cuiii(|iic. testimmiiis pr.cier unam.
Bellilelieui illum natiiin cognovissenl,
pnipbeticis iii
QUiESTIO III.
niox illuc iter agentes, stellam quam in Oriente vi-
Nocte ei die in
De eo quod ibideni dicii Apotiolai ;
derant, ducem b ibcre nieruerunl. Sic enim habes iii
profundo maris fiii (II Cor. xi).
Evangelio, primo diceiitibus ijisis magis IJbi esl qui :

riatus est Uex Judiorum? vidmns enini tlellam ejut Quod ait idera Apostolus: yocte etdiein profundo
in Orienie. Neque enim (licebnil, Qiia abOriciiie nos viaris (ui, quosdam aiidivi asiruenies, quud b.ato:
usque ad hicloca viando iierdiixit. Deinde etiam
pr.i iiiemoria: Iheodorus, duitissimus vir archiepisco-

evangclisia prolesianie de ipsis Oui cum auaisseni : pus qiioiidam Angioruin ita expostierit, quu
gciitis

regem abieruiil,el e>cf tltlla qua.n vidtranl in Orieale lucrit in Zizico quxdam
fovea nimis alta, ad tormenla
aniecedebat eos. Ncque eniin vel ipsC seii(ibii qiiod nuxioruiii parata, quae, ub allitudinem immeiisam,
altbi siellam quam iu Orieiite taniuin viJis^ent, do- profundum niaris soleret ap(>cllari, ciijus coenum el
iicc audiio rege ad liethlehem itcr dirigereni. De ubscurilalem Pauius iiiicr alia innumera sustiuueril
' b Quadraginia baud d 'bie est legcndum.
Decst negandi particula.
i57 AUQUOT QL!.4^.3TIONL'M L nKR. 4>J8

pro Chrisln. Veriim si veiierfbilia Palniin «rripia A QL.CSTIO V.

nipHreiniis, patel proreclo qiria iiiiiil in his verbis De iUo ejmdem Ap Uuusquisque
^stoli : iu sao sensu
nlitiii qiiaiii lioc qnoii sonat inlelligfre siilcb:ini, iil abundct {Rom. xiv).
esl. t]itoniain A|>ns|«lii!» casii aliquo il.>venieiis ii> |iro-
Quod ait Aposlolu'^ UnHsq>iit<nie in sito iemn :

(iiiiiUiiii (narlR, ac itie siniui ct nocie fluciihiis nr-

abniidet, tionnulli ita tlictuni piilaiit, quasi dico.rot :
nimsepUis , pnsl liaec aii acra lihenim lei rnnique
Siirricil iinicuiquead jiisiiiiam racATo qune siiii optima
Dco giibenianlft reilierii. Umle ei ini«*r iniratula
iiequaqu.im il.i iiilclli;;eii(liim ai.
viilenlnr. Qtiod
<livin:i a&cTibuiil quod honio Innlo (empMn* siib iiiiJis
Qiiid Ciiim si b.orelicus es(, puciiis «e c;«(bolicum
relentus, neque R circuinposiiis praefocari aijnis, «e-
esse, «i qiiis malt» cinversalur, CKislim.iiis niclam
quc a bellnis iiiaris (levorari pniiieiii. I)i-iii')ue uou
osse viaio vr-ritaii'^, qii im incedit, nuiiqnid tilis op<;-
ainpliu<; Petnim siiper uini.i^ auilnilaiili-iu n :i' ile-
ralio siiiiicit illi .iil 0|)iis ju.-ttitiii!, per quo ad sa!u- i

nivrsiim, quain Pauliim sub unilis releiriini iiiv iie-

tem pervoiiiai, maxiiui; cum iion dicat Anostoliis iu-
caimu p:,i!ilicaiit e^^^e miraii(Juiii. QiioJ si ulnnsque
dicalivo iiiodo, Abuiniat, al iiiiperattV): L'/(Us/7it/;s7N«
apflstoli laiii ilispari luirarulo mysiieimi a ii|iiiit iii-
in suo sensii nbiindet? i'rx'Copil orgK ul si suliliniiora
lelli;;ere volumus, iti pmmplu esi, quoil l'aulus nou
sacrauieuiuiuiii iliviiionmi aicaiia apore iieq<iimii<. <

solum lerlio naur<a$;us, sed etiaiii iincie ac die iii

iii his (ameii (|ti:& veiaciier crcdon'l:t ac cuiiiilemla
Dioriuulu niari^i posilus atqiie iibique proiecius ac ii-
iiitelligiiiius et seniimiis, hMuiiliicracdovoie Duin-tio
f»eia:iisa Domiiio, sij?u ficat ]u-los <le ciniciis peri-
serviamus. .Sic « liam implebiiur qiioi jussit , iil
«ulis cruoiulos a l)oiiuiio. N''C lantum tle lent.itio-
iinusquisque iu sui» sensu aliiiudet, cinn iii eis qu n
iiibiis exitinseciis iiigrueiitibiis salvanilos, verum el ^ a uiaguis (lo< tonbus credcmia vel agcinla diilicimiis,
si monis ir.siu-i vi<lc:»iilur gurgiie deprossi, at(|ue ab
abuiidauier bonis opi^ribu.s insistcre ciirauns, quaie
hwiiianis rcbiis abscomliii , nibilomiiius virliiie sui
iius per eisccutionem eonim qii.e noviutii<i, otiun mi
ciiiwiiii>ris eos esse revocandos ad vilam. Forro I*«-
au'ui(ioi<em siibliiiiiorum, qii;c necditm iioviuius, me-
Irus siiper 11 idas venlo couunolas liberis passib.is
reamiir aitiugere. Llii.le boue subjiuigii Si qniit :

iiiceileiis, seil nbi ob limorcm meriji Cflepil, d''.xli'ra

(ililer Sitpilis, et hoc quoqncvobis Dens revetnbil (Ibia.),
Chrisli en'Cii;s, si;^nificat onsilem eleclo* omiiia iiu-
id es( Si boiia q rjs iiosds pcr charitaicm o,icr:iiui-
:

liinrtim (eulaiiiciiia nc per^ecnliones diaboiico in-

ni , iribuei vobis diviua graiia, iit si qiiiil aiiior qitaiii
superare, cl qnasi pro
«liiiotu sibi ill.iias, fide invicia
doCH sapiti^, et iioc aliquaudo itiielligiii Si':ul .

iiibilo couiemmTe, iioc omiiiuo posse sipculi flucli-

bcato Cvpriano conligisse iieispicuuin e^i, t|iii cu.ii
biis iiiimergi, qui pr.isens sciupjr aticioris sui com-
suis coepiscopis, qui eraiil iii .Mrica, reitap iziiidos
plecluiitur aiisilinm. Qui si ulii|uaiido ut liomiiies
esse li:f reticos contri moreiii Lcclosiae staiuit. Sc I

(iirbaii coeperuui, iuok eripianliir ab eo, qiiem siiie

qiiia iii suo scnsii, qui ^ibi rcciiis vidob.iuir, bouis
imeruiissione soleui iuvorare, dicetile» Et nc : not
abuudare opiTibus .sluilnil, luoi corri^i iH';iuit,u(qu.;
indiicas in tenlaiionem, $ed libeia noi a ntalo.
rd univcrsalem 8auot;c Ecclcsia; uorm.uu spTi(ua-
lium virorum iitsiilu ionc rediici.
Cl/CSTIO lY.
QU/ESTIO Vf.
De eo quod iJem dicil Aposlolui: Mibi vinJicta, et ego De verbii Daiid qit bns Suiil et Jonathan fiHuiH inler-
relribuam, dicil Uuinitius, etc. {Hebr. x).
p [Citos ploravil.

QuoJ ApostolHS : >/i7ji vindicla el ego relri-

dicit QiioJ inlfirrog:isii de verbis DaviJ, qiiibus Siiil et
,

buam, l)ominu$, hunc h ibet sensuiii. Quod opus

dicil J madiau filium ejus iniorfccios ploraliai, iu quo
est vO'> ipsoSTrstras ultuin iie injurias, qui uec coida poraiu eliam motiiihus GL-lhie. iu quilms intericcti
suiii, muledicere videtur, quomoilo ciiiiveniaui tem-
h mi:.um nosse, n<-c .ngiiila illorum scclera traii-
quillo vaietis animo judii-are? Quin p'.'iiiis qtiod in pori vel mystirio Domiuic^e passiouis, ila u( h.cc
vus peccatur, quasi ItatiitHis et proKimis cx corde (sicut scribis) per omnc-i Ccclesi.is qii.-isi in iiiemo-

remiiLilc, ul ct vobis veslra Deus peccaia remiual, riam ejusilem passioiiis in rcsponsorii» iii Sabba:o
saiic.to Pascbx dicautur , qiiasi rcx iitipiiis, et pro
S( ieutes quia si corrigi volmuitii, eu> socios boiio-
ruui habebitis. Sin aliifi, reciius diviur) juilicio, quod «uo scelere interemptus ab hostbiis, inorte poiueMt
errare iion poic-t sicut nec irasci pou-si, qiiaiii ve- figur.ire innocenlein n^gis Clirisii qui pcciuum ,

.-(ro damnabiiuMir. M hi {iuq:iii) i>(N</i<;<am res'rv.ile, non fecil, nec invenius e l dolus in ore ejiis (1 Petr. ). i

S( irc debes qiiia vcraciier Suil, qui p<>st uucduueiu

ei egdrctribuam. Ei quia iioii sotum m.ila iinpnibii-
sacri cbiismatis a quo e( Cliri^(us Diimtni vucaui<i
ruiii palieiiti.T sed et bona
susiiiiere, lis nostra i
,

csi, ab bobtibus occidi nfjrua, mor(oin vcri Cbris(i,

iibi-iiler dcbcuuiji , quibus siiperaii ad
iiiipeiidere
HHtoreiu mi>iniiu rr-deaitt, et viriulem m:injuetuiliuis quam siae culpa sitbiic diguadis cs(, i.iS'iiuai. Uude
:ic patii'i!(ije tiosira^ iidmirantcs eiiaui iiuiiaii iuci-
beue Gelime i' luialio, sive derurtus, iiiierpreiatiii-.
piati(, rt'li('tisi|iie ad virtiilum VoliKab.miiir eiiiiii in sorJe peccu(<>i'iiiu jiixla illu i
0|)era coiivertantur, ,

a:Uiu>uemlo tnnnicits
Pioverbioruiu, Sus lola in i'o/uJa'iro luli {II Pelr. ii);
s-ilijniitil : Si esnrieril Ittus,
'C' (i(u.|iue vi.e salularis abeiraiiles. jiuijiui
ciba illum ; si pniHm da
s'iil, dli, hoc enim f.iaens, D •'^IT'^ ''

carbon,'s ignis congces tuper ejtts (liom. >u). '|'"' '"' .'"'«'"»';>' "' «*'< l"ij'>s^:cciili desi lena lub I;
caijut
<.a|iu( ciiioi illiiis utciiioiii ejus (iici(, (|ua: iii -uncds (iec(irrel)aiit, ub i| lorum do:>iderium rog.MU
el cifli
leirai iii iiiorietii iradorc uoii duliiiabau(. l*r"ptur
ac(.b(is sive cogi(a(ioiulius itostris quasi arcein el
pi.isiiiaium leiiot. Cattxuies vero iguis ilammain di- qiind luoriiu eis opialur uc rorciu de cirIo pluvi.unve
bu$ci|iia K qiiod lioJiL' rebus ipsis vide;uus iiuple-
(ciioiiis api>ellai, de qua D>>ininus iu Lvange'io : :

tiiiu iii eo quod eos graiia caj'ejlis descrens trauslila

Iitnetn (iKptil) veui millere in lerrtim, il quid volo,
tiiai tit ordeiil {Lic. x\i}'! AbsK c^im ut credaitius
es( ad plobeiii jieiiiiuu). Qiiod ciiiiu lsai;»s sub ftijura
Ap"Sttiiuiii Vi'l S:iii)m(Uicm, de citjns Froverbiis haiic vine.e iiuuniu illi.s ex ptrsona l)o iiini ouiiiiuiuadis
sciiiciitiani suiiipsii, boc oos (liKerc vobiis.so , ut eu e>t, (lieeus Kt nubhun mmulabo ne pluinil supcr cam
:

aiiiuio e:i(|tie intciK loie boiia ficiatiiiis aJvi-rsari:» im'>rcm (Is^n. v). Qiude^t apiii(rt d ccre Et ajio- :

itos.iis,ut ipsi iii iiis iu^nd poisisieiiles iii:ij')ra siulis at<|iiu apo>ti>iic:s v lis oiunibus mau labo, tie
illis iillra voibir.ii viie pr.cdiceni, sed irrigaiiinii!
p '1 pctiio ti)i ineiKoriuu pa^aiiiur mceuJia. S<;tl hoc
putiii» jubeiit, iK mtsciictndiam laoioolos Ciontilius
verbi cu:les(is, qiod a Si; prolorvi ropuleruul indi-
giios, iu sua suriiiiaio vaotios ac peipeiui) ij{ul com-
iiiiioicis, eiiiulliauuis iiuiieutis beneliciornm luno-
burei)d:)S n-linqiianl Ni'C libi absuijum vijeri delict
rfiii ac (iiiriii.iiii tunlis illcriiiii, eos |iie aJ roil.<inau-
js uos u( mala ieproi>oniiii nota b'>ui alnpiij siguiliceu!,
(I iii Uyiuiiio excuaro, :t'iliibili) di C' tioois i-'u ',
aiK nirsuiii boiia jii^tiinmi open iu oonlraria sigoi-
!>l'id';amus.
iic.Ki 110 p.')uaiK-.ir. I.ogo ctiim .Mor.ili» siiicti pape

IUtrol. XCIII. 15
 jf^a iJEJ>/L NKNF.KAUILIS (M'!'. i'A!iS il. SEi;f. il. — UMU A KT Sl'l'!>lA. -i^.O

(rfpmii. iii)i rxp-«ijil <nmuutiln lioanis i <li m3'i'-- A stori.'! beaii ri^j(is »'1 prop!icl;ft D.vi.I, qia arciiii Dei
(lixi-ril tiiei =110, <iif(>ns ; PfK^at rfi«s i)i 7110 tiunis rediixis>;e ii:irratiir , liiiniilii.ifi approliata , siiierbia
Mii», otf. (•/('t' wi), ot \'itielii« ijii'.'< nsiiaiissitinnn csl (lainuata, cl lemeritas vindicala monslrniir. Onia er
11) S'Ti','liiris li! i'i. !>i)n.i iii itmi.irmn, ri in si^iiiifiii- ipse D.)viil.qiii coram arca Domini bumiruer saltare
» (iiii^ lioniiiiii;i iiiiila lioiiiii.irn iit^ssa a< (:i|>i >ni!:r. non erjibnil , iiiox promissionem Filii Dei tx siia
Deniqiie tii^nn (ileli^siinnin rosis Daviil inilitein. ac slirpe nastiliiri suscipcre proniertiil. Ki conjnx, qii:«
rviivsiina aliine iniiocciilis^tmri •jns opiTa vel liiclrt, canidem ejus liuinilitaiein ilespexit ejti^ sp.iiiine ,

111 mala sigii lictiiunt^ el e io:iir:i ip iiin DniJ iii fciiiiiiiiari iuni est iiKTila
sed perpeiiii' sliTiliiatis
,

m;)\inio sno sccIit'' in !)Oiia :m^' ipiymi.iin ii!ler|)re- p(i;!!:is liiii. SacM-dos (looipie qiii arca.n Dei iiico;isi-

i:iliir. AliiUidin si no!! -l per ni;ila boiinni. ei mniiim deraia iemer lalc l 'tigit, atisiis sui reattiin iniinatina
s LiiiilifJii lionnin possiM, iinfininr.i lii^trei iiicn»
i'<'r
niiiic piiig;ivii. Ulii iiitiieii necesse esi qnanluin de-
jii:iinfino, Sfd sfMiijier Ininlo aiiru liehr^iel si iii i : rniqiial i|ui ad corpus Dojiiini
leiis acecsseiil , si

fim;» Ihua hiv cit,et Wn.bra' i:i to ,'.11 t^unl nl <e devotns illi; miiliatnr, qui arcam
s;iccr(los liioit.;

(./ Joiin. i), n<'0 rur^^uin in liuilis ,--saliiioriiin i;Oiiii'ii iilani, Dinninici vidclit^ct corooris (igiir tni , inm.iri

AI)-aIoti el Diierf lioiiiiitiirti lefirnboMim ninio iiil- quafn dobiiii veiteraiioite corripuil. Veriini jiixia
go.iiie. setl colore ileheret ascrilji. Sicu er-")
solo :iiro ailciior am Diivid ('.iiristiim, arca licclrsi;im si|.!iii(itai.

in psuiiiis l'broMitii qoovis coloro el iiuiia posS-.iMius Qii;L->ivii aiileiii David aic;iiii iu suaiii liviiaicin a.l-

el ijun:i .'iliSfjiie wli n preiicnsiune ii^iirni.", ili eliani

1 du':ftie, scd iuicrveiicule couirarin, ad leinpiis
raiiSii

in p:irie vigiii(ie:itioiiiii!i per <]!i:cii!!el hiiminuiri ^e-la oam alilii (iivcHit, ;ic sic (lcincei>s qnoil iiuillum de-
e; Ijona riTiissine el nial:« possimi e.xprimi. Qii:i(i)- j) sid.iaveiai explevii. Q :ia D-miiiiiis iii Cflriie ajqia-
vis Ct nniiio sipiiis coriling;il , cl iiiullo duliius :iii- reiis Kxanaeliiiui liLis '.siafl, sii.e viiielicet genii
liialiir. 1'Ona p r lioiia, el ii;aia lig.ii&ri per iiiai:i. pr.x'tlic;ivit, st'd c.c.ciias ex !.:trie c >ni!gii iii Isiael,
Sciil iTiicm in pitlnr.i pnrieiinn, neqne "liscu' iiiii doi.ec plcmtuilo t;e:!iiuin iiilr:irPl,L'l aic oinnis Isiracl
/Jvliiopeni cai.iiido, iiciue criiiili.li rorpi.ri.- sive ca- saivi!> iiijtet. S.'d iii li;i!c cmicl' at iis pcr siiimila vi-
p'IIi Sa.\oiiein airo decel colore depingi, ila iii rein- deismus, conu-icgavii David oniiies elecios cx isracl
li.jione nieriioi mn jiixl 1 sniiin t|uisqiic opus recipiel, irigiiiia millin qiiia niirisiinis Eccle.viani primi:iv;»m
.

cl (iiialis eril ai lu ,
t::ii? etiain pareliil viillu in jiuli- ex isra-l insiiuni noii (piidcm omnem !sr:iel, sed
,

cio; iieiiiie (imiiiiio fid rem ([r.ui i|nis.|i)e liguraiil, elccios quosipic sihi (oiisotians. Nnn cniui omiies
^ed .juiij i'j;< Tit p.rlineiMl. qiii c.\ l^r;tcl, lii !5niit Israelii.c, sed lilii pr. iiiissi.uiis

(Jepiitaiitur in sciii iic. (Jiii trigiiita imllia esse icic-

UUAiSiiO Vli.
ruiilur, id csl, iidei, o;.eiis ei spci liriiiilaie perlecli.
Qiiid sil in psain.o : Igiutum eio(|iiiiim luum velie-
Tria eiiim propier conressioiiem Siniclc 'i liiiilaiis
iiiciiicr {l'sal. cxMii).
ad lidcm perliiienl, deeciii jropier Dcc.ilo^uui l^fgis
iiiiTim quorsi:jii qiiid sii in psaimo : Iijttiinm elo- ad op-ra, millc proptcr Mii perlcctioiiem ac speiii
quium tuum . Quod vtuhuin el iii Pio.er-
vtlteitien^ei vilx ;clern;t, <pia gii|ieriiis al quiil n,,ii est, s cnt itu-
i)iis po^iium Otnnis scnno Dei igtiilus (Proihrb.
est ; merus miiioiiario millus major est. lA si enim decein
sxx). Scilo « rgo (jiind lio.; veilnim loiige :iiiier quain miilia, si liiginta imlli;i, si etiaiii miiie iinllia d xeiis,
sot.are vldetur accipieiidum el. Igiiiiiiiii .'utinijiie noii millc numciaiido traiibeeiiiles, sed vcl
i[isum
solei iii< i, t|iii)d loluiii ignc perlusuiii el impit tiim p. r si; per iiiioures nuineros sjcpius dnceudo
vel
esi, vt rlii gr:iii:!, s.cul lerrum ci a;s in»'di!S in ii;ni- ^ muliiplicas. Tria ergo |.erdeceiii muiliplica, ne (iiles
iius rupielat l>iin, iiiio ig; e plctiissiimum. In qua fi^iir:i Siiie operilius monua sil; ileni Iriginia pcr iiiille
dit luiii esi ile JiiMpli : Eioqmum Dcniini ignmt eunt muliiplica, ut (ides qua; pcr dileciioiiein operaiiir
(P»id. Civ), id e.'!t, ila ardoie ct lliinmia divinic v:r- tioii aiilii qoam iii coelis reli ibuiioiicm sperct. lilccti
luiis implevil, ul ipse lolus sniriiu Dei acceiisus, et itjilnr cx I r..el, i.opuios recie credenlcs, operanies,
qu:>si igne viilcielur csse perlusus. yualcs eraiil (jiii sperautcs , iusinueiii; viri aut- Juda , i|ui cr:iiil m
dicebaol Isotine cor nusirum ardcus eral in iiobis,
: ciiiiiDavid. ips.s ap.isiolos cl docloics qui l.ileri
dum ioqtierciur in via , et ujjerir.i ni)bis Scripniras? Ciiiisii qiuisi laiiiiliaritis ailljairelianl, ind ccnr. Q .0
(Imc. xxiv). ^uod veru eloquiiim i^.nnin: igiiuum, uiroqtie siipaiiis excrcilii Domiiius, ;ircam adducere,
Ycl sersiiij Dci iiinilus assevci-alnr, ilii;d laiii|tiaiii iil csl, Eccle^iam dilaiarc, el in tioiuin qui non cro-
igne exaniiiiaiiiin ilel it aec.pi, inslar aiiri \el sllcrms dideraiii, cirdibus inscrcre gaiidcl. iniponiuir au-
ciijushbci iiietalli , quod i^iio Ciitl iliiin, sordcin iii t( IIIaica plaiisiro novo , ut novi lcsta:i;enli gratia
se alicnaiii atque iiii:l!leiii noii Ci>iiliiici, cl loliini rciiovaiis m
baptismo mcnliiius iniimil.fiir iio\uiii- ,

(|uiiiqiii.i i:i co rcsidei, veiiini cl pcitcciiiiii, 01 omni que viuum novis u rib;is coii.scrvaiidiim iii;iiidel:ir.
Mlioruin coiii3;;i >!ie piirgaiiim cst. Sii- eieiinii elo- lirat (iiiideiii piius :irca in domo Aiiiiiadab, iiui erai
quia Doiiiiiii a'icriii.ium sc Ijoiiorinn (iiicui conii- m Jii Gjbaa, ([liia cadcm <|u* nuiic pra-dicatur tcclesi;i;

liCniia, vra umuiii simt, i-l noii olio.He ncquc iiinlili' l!.lcs,etaiilc liiCdrtialioiiis IJ')miiiic;c tenqius Iloiebai,
ler coiislilut:i. L'iidc el Uoinimis ail Quia wln vnum : in iiis i[ui pairian ii:irnm [)ropliCtaiuiii([ue suiit devo-
iiiil uiiiis npex nun pr(ijier,bti a lcije, dontc otnuia liaiu tioncm secuii. Animailab ciiiiii qui inier;.ret;itur
(Muiili. vt, ne qind illic esse ipiod iii;!i pcite. linn D paier ineus sponiuneus, vei Abraiiaiii paiic.n liilei,
ac piopriiim sil a:Siiiiieiiir. i({i)iiini: ig.lur i^nc i:xa- vel iMoysen legislaiorem sigiii(ic:it ; ([ui iiterque 111
iuiitalinii.sive i^iic puigaiam(// Jieg. xxii), intcllig.'. Gai);ia cusli)dil arcam,
sublimi virlulis exem|.io
ijiii.i

hx uiio eifjo Cira.co, quod e^i mT:jiyM'j.zjov, ulrumque crcdcntium pcctui a niunil. Un.le el Giiliaa eoilis iiiitT-
l.aliiie et igiiilum, ct igm: exainiiiaiiiiii piu interprc- preialur, qui locus est in civitaie Cairitliiarim. tlata
tuiii voii;nia>.e tiaii^iaiiini csl. INaiii cl tibi dictnni ergo fiiris arca ludcbat D.ivid, et (miiiis Isratiicuiaiii
csl Elcqiiui iJcinini iijne exaniiiniia , iii (iittco ideni
: Domino diveriis inu>icoruin geneiiiius , qiiia mox
utius serinu posjius csi irEKvo-^iuiva. l.x qiio eliaiti inclioaiiie nov.c giaiiu: pia-cjiiio, Uimiiius ad exlii-
verbo deriv.tiiiu cat, hjne itus cxuiii)iiu:,ii {l'iul. i.xv;: bendas Ueo i^aiii iaiidcs liiiml t.ilia oiinies iiivHal
quiid quidaiii diicre l^iii->ii nos. igniiiiS esl uulem, : di:ens Qui mitti mtnislrul me sequuiur (Joan. xii)
: , :

si\c igne exainiii:ilns, onn is sc Otii , <|uia pcr mo alii daiido per s|)!riiiim scrmoiicm .ajiieiitiic , alii
iliimiiiialioiiem Siiicii Spiiii s siiceia ac liiuia cSl scrinonc.n sciciit.a:, alu genera ir.igiiaruiii, alii gra-
veritaic submxus. ScU liis atque liujiibinodi una-
liani cur:!lioiiiiiii, elc.

OL.€STIO VIII.
rismatum progie lieuie aici, id cst, cie-
geiieriijUb
tceiilci.cclesiapriii!iltva,veiiluiiieslada>eam Nachor,
Oe reduclione arcce Doinini de doino .Aminadab per
id e.»l, aream pncp.iiai.iin
, getitium videlicel bccle-
regem Uuvnl.
siiin, (iiici ciaiidam, dc ipia Jiianiies
vei it.itc coi;».
Conijregavil oulein rursntn O.md omnes eUctot, ex aii : hl peimundiibit aratm suiim (Mulia iii). Lbi sa-
hrad tri^iw.a inillia, ct LU.nera UI llrg. w). ln in- ceidos, qtii arcam incaiiUus quuoi corrigeiido lclijiii,
 ;

ifil ALIOUOT Ql'i€STiONL'M Lii3f:R. 4G2

nmx Dojnino peioussiis ocfuluiii, quia Jii(J;c.)iiiim
;i A Tui |'ro rrnerleiiie :hI p:i!roin fi!i'i jiiu;(*re ma i.iiiis
|ioiiti'iis diim S''"''!*"'' invidel saliilis sc imiiiere , el igiie paSjioiiis:issatiii csl, diceiis : E.nruii lan-jn.ar.i
prjv.T, iJuiu Legi^iii viill Ev.iiigctio inister*^ uiriiisi|iie lesta virtus mea , el siniilaiii friN;iin nleo, caiiieii! vi-
gial!;»!» lollil.
silii Et Iniuil eam, i;ifjiiil quonmm ,
delicct a peccau Libe iiiiiiidissi;n;un, s;'d ob liiiiiiaiia;
calnraterant boves {II l!eg. vi*. KovfS (iiii(>f)c r;>ioi- s;iliilis ulierriiiKiin diiccliono!!! criicis sariajjinic lo-
liare osl, pra'»iiv.iU(>rp.s Evrxieciii liiicriiis circa (iiiiMit si;ini. El iiioriio iiii;t p.inis co!lyii.l;t , iiiia carnis as-
agere, iiei|iie sftiiiuiluiii consiiclinliiiein Lcgis itigredi, .sjiUira d.itur, <jiii:i iiiius Doiiuiiiis, nna lidtfs, ttiKtiit

simI S:ilili:il!i, iiO(iiiiiiii<is , ciroiuni isioiiein , viciiuMS- bapiisina, iiiiii.^ Do is oi l*ater o iiiiiiiin. Aliicr b.cc
(jiie siiiiiluaiitor iinerprHiari. yuos velul erraiilcs iniiot;r.i (iJilcs accipiiii!, (paudo unus p.iins, ii!iu:ii
'jorrigme leiiiali;ini, (pii (Jesieiidenlos de Jii(i;r.i <J(i- corpus oiiiiies siinui. i;i Uirijio, <j;t sin; carii:s lasci-
cel>;iiil Cr.ilKiS : Q ijn nisi (iicitmcidamini $ccunduni viain siiiijiili ciisli^.iiil.subjiciouies . s, ac sorviluu
tuoietn M"i/si, ticn priislis so/ii pcn (.\ci. xv). Ki dc Spiritus igiie de '> jiiiiiil, ncc iioii ei iioiioriim
s.Tiicii

qt!i|)ii6 Jiicoliiis ad ('aiiliiiri : Vides , in(|ui(, fniier ,

(nicius operuin oIcd iihjiji :coitli.c piiiguissimos coni -

tml snnt in Judiva, qui credid^runt, el otnnes

milliii pa-si(.'ne rervci'.(Ciu;u.
lii amiiliilores sunl leqjs { \ct. xxi ). Ob c;iiisam er|^,) At ciiiitra iilia S:uil rruslra cu!)iciil:i:ti re^is jn-
.sacerdclis "ccisi, Havid iio'iiil divKflere ad se ;iri;iiii gicssa, tiiilos co:icc-pti siiuiiiiis liucnis d it (pii:! qui :

Iioaiiiii scd diverlit eain iit do-

in tivii.iieiii I):iv:d ,
xcrbuiii l>ci auieieiiiis perciiii.iiit,a'iisq'u; b.uii o;)ei'i.j
niiiiii Ui)edi;doin Gelli im , qiua respiieniil)iis virhuni prole •Jicin petpct'i.e inurtis exspeclaiil.
Jud;¥,s, ne aiiip.ius ;uidii;i ci iioii siisoept» pcrdiOaito QI^.dTIO IX.
ipcerel aposioii al) eis ;i'ilaii,ei nd gonli^s iiiil)u<^ii-
.
De unfilts.
d:is suiil iiussi. Lnde il Iocih ;\re;e IN iclior, ipiuJ
. tt«:4ft
gftiiiitiii rKlcui l<'tiiiiii gralix pr:rpai'a'ain de.nou- Aiigclorntn iialurii, creaiio et slaiiis qu^ili^^? An-
slral, pcrcussio Oza iniiicupaiur, vuJelicei qiiia ili - geii aiiie crcauoiicm Miiindi creaii siiut; et ;i lU* o.ii-

niiii •:eli('.!0 s'ilns csl ^ciiiiiius. Olicdedoin tiaini|iie nein ( reaiicneui ;iiii;<;ioruin diaboiiis est ciiiiditiis:,

qui ihleri rol.iliir scniiens homo , ille est uliiiue de sicul scnpiiiin cil : Ips". esl priiuipium viaruni Uei. J-i
qiio i)oiniiiu> ad Pairciii Co'ii>/i/M65 , iiu\\ul, me in
:
Liidc cl ad couipiraiioneiii iingcloruni ^ircti.iiiij^cliis

capiil gniruim, poputus quem noti coqiKwi srrviiil mihi aplicllanis cst. I'riu> eiuiii crealus exstiui ordinis
{I'iiil. xvii). Llii el Jiid;«(iriiiii alijcclioiieiti qu:isi prxlaiioiie, iioii lciii.ioris qdaiililalc. l'riiii;iiiiin li;i.
,

Oz;i! Eitpies vie de con-

nioriedi, pr^rtniilcns, ail :
buissc {sir6) ;iiigeio:u II diab^Uni, ex
(pia /i.J.icia ccci-
Iradiciioniius /lo/ui/i \lbid.). iNouien quoqtic iirbis dil, iui ut sinc reiiaralioiio !abeietiir,ci(jiij r;clalio;ii.T j

coiigruii. Gciltc euiiit iulcipreialur ivrcular, signili- excelleutiain proptieia liis veibis aiiiiiiiii::it Ccdri :

c;iiisruccin
( qoa viiis vcra cal&iri et exprinii de-
iii non fuerunl alnores illo in parad so Dei, abielen non
signaia e.Ni.A qui cuttctus geuliu.ii po;'ulus incriio udwquaieruiU summitule n iliius. iine ligiiuu.' paradisi
(elliifus ppcllaii imtesl, uin dicil : Milti autemahsil>
iioii fesi abSiini!;\Uiin iili, i|u iiiioJo spcciosioieoi lecjl
g!a'inri, nni in crucc Domiiii nnslri JcsuClirisli (Calat. euin Deus. Dislal oiidilKHie lioiii!-
coii'liri.) aii'„'i:!i ;t (

\ij. Tre* auiciii niciiscs quibiis ibidein arca deinora- iiis : iioino einiii ad siuiililiidiiieni Dei coiuliiis est
inr, lidiv', spcs et cbariljs sutil. Sicul eiiiut diebus arctiangeius \ero qui lapsus cst, biguacuUun Dei
adiiiiplctur iiiensis, il;i singiiLc viriitios snis qu ("que siinilitudiois appeilaius esi, icst:iiile Doiiiino per Eze-
pa>sibiiS ad peileciii^neni iiervcinuot.
itt nienses iliieleui : Tu siyniiculmnsiiiiiiitiid nis, p'enHS supieniia, >
<|uoiisipie gonliuin inlict, iiO:i cessaul.
pleniiiido })erfccius decoic, in uliciis j^aradisi Dci fuisu. Q lanio
laiidein redicns l):>vid arcatn indncil in civitaicni eiiiiii sulitilior 'jsl cjiis suiiura, laoto pleiiius exstiiit
l):ivid , <pii« Doniiiiiis et Eiiui b el Elia pridicanii- ad siiiuiiiiidinent divjue verit.itis cxjircssa. Prius lU)

bus, convertel ccrda patrutn in lilios. I^ovcs elarietes ciuio ceciJisse diabolinn, (.ouderclur. quaui lioino
iniinolaiis, id e^l eos qui areain Doiniui iruur.iul, cl N<uii niox ut IncUiS est, in suj:cr!>iain crupii, cl |ir;e-
oviuiu cjus ducjlum gerniil aiariyrii sanguiiie coio- cipilatus de ci.cio csl. iNain, jiivl.! Vcrilaiis esliino-
iians, ct ipse quoipto .«-ii.i*. incariiadoiiis et passionis niuiii, ab iiiitio ineudax Itui, et in venlale iioii sleui:

cxempluiti ealeniis Jiidai s iioii creilitiitn aiani iiia- |

quia stiiitin ut lactns esi, cocidil (uil ({uidein in ve- :

iiires;aus. lioc eniin sigitilical (|uiid et ipse David ac- ritaie conlitus, scd, noii siaii lo, coidesiiui a veriiaic
ciitclus crat cpiiod liueo. Nam iitiuin qtod terra est i.ijisiis. LiiO siit>erbi;e lapsu, du.it Peo per lutno-
procre-ituin muliiplici l.ibure :id caiidoieiit ve^tis reiit se coii!cri:tii, ci boc cei-idii et diabolus. Sed
pcrvenil , veriial<tn IiuiK:itiai farnis iiiler fiage.ia lionio rcvcisiis ad pauiiieiUiaoi, duui se inlenoreiii
trininpbantis ostciidil. Veriiiii unctis exbull.iuiibos, i es-e cognoscit diaboliis vero iiou soliiiii in lioc con-
:

el ad arc;t: cadcstis ititri/iluni byninos lesonaiUtlius, tciiltis qiiod se Deo a^qualeui exisUuiaus cecidit,
sola Micliol {iiiH Saul atcuin ducenlibus abesl. Qitiii iiisu^icr t tiaiii siip.rioiein Deo .-.e liicil, SeciMi<Liiii
ctiatn e .•p^culis David resjiirrii UitniiliaUiin , ((nia Ap iSioii (iicta (jiii aii de .•Viiiiciiiisto ; (^•mi luiv-.rsa-
credcnlibus in nuiinli (iiie Judx-is, eruiit iio:iii.:l!i luret extiithlur supia omne quod dici ut Dcus, aui quod
qui lihrisium prolessioiic , scd opore se;pieiiiur Aii- colHur. Di.iboliis iileo j iiu i!0;i pctii veiiiani, (|iii.i
licliribtuni. Q>iiiiits inerilo conj^niit (]iiod c:idetn iVi:- iioii coiiipuiigilur jd pifiiil' iitoiin. Meiiibra veiocjiis

chul, qiiu; oii figiiraiid.iiii uisl.ibiliiaieiii carnaliiini D sa;pe pcr liypociisiii (lcpiecaiUiir, (iiod ta ueii pro
oqua oninis iiiterprcta ur,non uxur DaviJ , sed liiia tiiala coiiscieiuia .tiipi.^ci n n liiciciiuir. i)i<)(.ai liu»
Saul appeilalur quia i{ui i iiii.ito iidetenus Serviuiil
,
i^anu ini eria ipiod ea causj citios pcriiioveliir Deu»
iiun illius regdu coroiiandi, sed persccuiorum ejus praislare veiiiani, diiiti iiiiiruiO coiiipa ilur lioiiiini :

qitos iinitaveie, siiiit aiiatlieinaie daiiiuaiidi. Veruin (jU^a ipse liomo iraxit ex |i:irie itiicrtoii inliruiiia-
pravi &ucceiiscaiit,liuiiiilitalciii hcdcsiic ciiiUeiiiiianl. lei» pcccatidi, lioc csl ex c.^riie, qua cxilusa aiiinia
iiiliiloiiiiiiuslin^A Diiinioi iocuin &U11111 ingrcditur. (ietiiiclur. Apostaia; angcli idco ve..iaiii non liaiieni,
roitilur iii niedio labernatu 1 , (|uod teteiideral ei (|Uia camalis lta;;iliUti'. iinll.i iiiiintiii.iie ^riV;<ii
i).»vid, id e>l , (ides l:.cclesix' pr.cdicainr, prolicit, sitnt, ut pc c.irciit lioininCs aiilcin po^l pcecatinii
usirilur cord.liua oinniiini. qnos Doiiiinus ad viiaiti 1 iciico leveriuntiii ad veiiiain, {iropier .{nnd cn luiea
l'rx'(»rdiiuv(;ral Alertiaiii. Ollei l David liolocau-ta «:t inaieiia ptiiidiiS tr.ixcr'<ni inli. iiiii.iU;<, idco.|iie piu
paciliua C"raitt Hoiiiiiu), lidciii devoiiditeuique l'-cc!e- iiiliinta caiiii^ condiuonc, rcdiliiiii |ialei iioiiiinis ;iii

Si.e coniuiciid.il 1*jI:I LbristiiS, (|i:i est ad dcxier;un satuicni : siciil el l's ilmus dirii . Ipae tcil jiijmciHuin
Dei, (|iii el inlerpellat pro nobis (Ih)m. viii). Qiii, iu noslrum. ilemetito Dominc quod lerra sumus (11 I Ue.\s.
exeiiipluui tiavid , Itdcles lioniilcsqne iieuediccns
,
II, 'il. I'U ilcroin : iltincrure, inquit, qme uostia
bit

saluliiris iiiysteiii pa^cil ali;iiciuis. I'arliliir s iigiilis subilar.tia. 1'osl'pMm aposl-Jiu: aiigcli cccideiuiu,
coilyrid'i!i paiiis uiiatn, illitts ulique , (|Ui de cujlo rcli({iti porseverJiiiiii a^icriia; beai.tuiliins solidaii
dcaccndit, et dat viunn linic tnuiido ; ei a.-.saUiruni suiii. Ln.le et post cicii cieationeui in pr.nctpio re-
bubuix cariiis unain. iilius scilicct Vil ili s:ig'(ia(i. pi riiur : Ficil lirm'.tm:'iilum. \ii vocaium c.l lirina-
 /.63 l.KD/E VlLNKlur.ILlS Oi P. PAIIS 11. SIXT. li. nCRlA ET SPl'i;|\. 464

iiicciUiiii (;<i'liiin, niiiiioriini osicini.iis tiifui ixisl aii- A prrfriiaiitur, dtsideriim lioc necessilaieni haliei.
polonim riiinain lii qiii j»erm:inseruiit, liniiil.ilein Neccssilas ilia paeiialis uoii est, ei i>ealis an<!cii«
uierntriinl nioriiae persever:inii:L' el liefililinlinis, omnis popna ii<nge esi, nonipiam siniul «1 pirni
<|iiia

qii.ifn niiiiiis diaboli dijpcftmetn

accepcr;inl : p<'st et bealitudo coiiveiiiiinl. nursiim si eos diciiiins Dki
afigelorum stinclfriuii sanclilslis pi.TSCve-collal.iiii \isioiie satietas ra.^iidiiim babi*re siili-l: ct
satiari,

T.niiiiaivi el l)c;»iiiii'lincin qiiam iiiiinis -icccperani. scimus Uei visionem, ipiam el desiderant, fasti-
iliiis

Oniie opoiiei fogiiosci, '.\\}w\ malornin iniqnitas san- dire iiiiu posse. I^lui<! eii;o e«l, nisi nl uiiro niodo
(loriim servial linmiiiial: : quia mule m.«ii corruiint, siiimi ulrimifjue crt^iLiimi^, fjuia oi desi lerant el sa-

iniie liiiiii prodciiiiil. nonoriim anijelornm

nuitienis li:iiitiir; sed <le>ider:Mit sine labore, ei salianliir sinc
,b-
i|ui po»l ru iiiuii angeloriim m;iioriiin est diiiiinulus, laslidio. Ne eniin «il in desiderio n^-cessitas, det.ide-

ox numcro elecicnim omniimi siippli-liiiiir, (|i!ia nu- ranies saii:iiilur. ['"t iterum, ne sii nc fssilaie fa^ti-
nicriis siili D.-o <sl C
gnilus.^lnler aneelos d;-.taiilia diiiin, saiiaii desidi.-iani. Videiil eniin angeli faricin

I»ot(!Sialum i'sl, .-"l pro graiiunm digiiiiale minisleria P:iiris per saiietat^m ; sed qiiia satielas isla fastidiiiin

cisdom siml dislriliiila ; aliisiue alii prajleniiiUir nescii, angt^li desideraiil io eo prospicere semper.
l.:im culmine poiesialis. ipiam
.>>cieniia viriiiti'*. Suii- VJl.iciiiinjue in Scriptuiis sanciis pro Deo angidus

minisirant ii;iuir alii alioium pr.icepiis. aii|ih; ohe- puniiur, non Paler, non Spiiilus 'aiicuis ; sed pro
diiml jussis. UikI^ ad proplieljni Zacliariam an;;e;iis iiicarnalionis dispeiisaiione soliis Fiiins 'nteili((iuir.
aiiijclum miiiii. el (iiisecnmiiuc annuiiliare debeal, _i, Ante l>omini inciinatonis advcniiini, d scordia inler

•
:r.Tcei)il. No\eiii es>e d slinclioiies
vel ordines an- angeios ei liomines luil veinens auiom Cliristus, :

\s angeli,
fffbirum, Siicri; Scriiiturae testaiilur, id tsl, g pacein in se angciisel h 'ininiiiusfei it. E<jdem qiiippc
arcbaiig<;ri, tl.roni,dominaliuneg, viM:iles, |>rinci- nato ciamaveruiil angeii In terra pax liominibus
:

palus, cbcrubiin el serapliim. Ilorum

polosiaies, bona: Viluiitaiis. Ter i; carn^itioncm ijtur Cbri-li,
ordmmii numcruin et lueibiel pr»ipiiela de.scnltil nun solum Deo rccoiicil:aiiis est liuino, verum etiain
siit» loliiiem nomiiiibiis l;ipiduni cuin (le primalu angelos el liominis nf rniaia c-.t.liDisi or-
, pax iiitor

apostat.ie a gc!i loqiieretur ^miiis, iiKpiit, lapn dia ijiitur anle advenlmn Clirisli aiigelorum ct liomi-
:

Ojicimenfm tnion : ^ardiui, topnzius, ct jtiipis, et niim lii sse per id maxime agnosciiur, qiind salntaii
clntis(lilhit$, ct o: i/r, ct (jirijlliis, el sitplnjyut,
carbun- in vct ri Tesiaineuio ab iii.miiiiliiiS iui^^eli, despi-

culusel smarafjdus (lizecli. xxm:i, 13). Uuo num.ro ciimi resaliitari ab cis. Qiiod in iiovo ost:imenio a 1

lapidiim ipsi (Mduics desigii ui suiil angeloruni, <juos Jo;iniie fa< tuin, noii solum n^verenter sii>cipit, vi;rum

aix.siaia angi-.iiis anto iapsiiin ipiasi in vc.^timeiito--' ct iie faci;it iuterdiciinr. Ai> boc liomo tn veteii
un ameuii soi al(i\( s ii.il uil, ;.d iiiioruin se cnmpa- Test imonli» despicitur nec resalutitur ali angeiii, eo
raiiinem dnm -eirlaiioremcuncli.s aspexit, coiiresliin quod iiomo adiiuc nouiium IraiisiaSei iii Deo. Suspi-
inlumnit, et cor s um ad superi)iarn elevavii.Angcli ciliirauiem liomo a Deo, ei rcveienlor salntaiur alt
-.

sempir iii Doiuiiio g ludiui, non in .-e inaius vero angelii. Nani ei Alari;iiu angelus legilur s;iiulisse, et
:

in !se (liabo)u-, (pr.a ii.m ipia; Dei,

sed i|ua; sua sunl Joanni angeiuni salutanli alt eodein aiigeio dicilur :

rcqiiisivil. ^nila aii em major iiji<niitas,qu:im uon Vide ue (eceris, conservus eniin luus sum, et fratmm
in

Deum, scd iu se velle (pieiiiiiam g oriari angeli tuorum. Ver quod agiioscitur per incarnulionem Do-
:

vcrn Dei cognosrmil ouinia antt-quam \n re lianl, el miii:cain paceni boininibus luiste Cl angotis rud-
qu.-c ypud liomii^c= aJbuc lulura sunt.ai.geli jam leve- ^ dilaui. ,T).
lanie Deo novnmii. rra-varicaioresaiigeli el suiCii- Ho^^r^^^' QU.-ESTIO X.^
laie ami.'Sa, n>tii lamen amistTuul vivacein creatuise Pl^-^^j
Tiipi'Ci eniin modi» prx'bCieiiiia: Dehominum et eorum poena.
ddiciis
angci:ra: siMisnm.
acumina fi.-nt : id c^i, s^ btiliiale nalr.iae, experieniia ScMC vclim quomodo jiislum sii, ui cuipaquxcuin
teiiipcnni, n've'aii<me s..ipcrioruin p<iiosialum.(Qui> fine pepolrala e.-<l, sine linc piimalur. lloc lecie
iicns Dcus qnoci.mqise !iag<;ib) liuic niiiiido irasciiur, liiceltir, si districtus julex iioii curda bomiitiini, scd
ad ministeriiim vimlicta: aiigeli mittiin ur, qui tamon lacta peiiMaret. Iniiiui eniui ideo cuni liue delique-
diviua polesiale cierccnlur, nc tanium noceant runt, quia cuin line vixeruiil: nan» vuiuissent uli<pie,
si po lii.sseiil, sine (ine vivere, ut poiuisseni sine
line
(pianium cupiuiil. Doiii antoin aiigcii ad inmisle-
Iii:in salnlis bnmaua' (lc;;uiaii sinl,) ut curas
arimi- pcccare. Osieiiduiil cnini, <|uia in cccato vivere i

msireni niumii, et rcg:im omida jiissii l'ei, le.-iJiite semjicr nipiunt, qui nunquain dcsiiiuui peccare duui
Aposloio JSonne cmiics, inqiiil, suut udimnislruioiii
: v.vuiil. A(l niagiiam ergo jusliliam jiidiciuitis perli-
.^/j
proptcr eos fjui liu:rttli-
iWiix, in niinisie.riuin uii.si nel, ul mim(uam care.iiii sii(i|ilioiu, <|Ui iii bac vitJ
IC), tiilem capiunl siilntis i, 11.) Angcli corpora '! {Ilebr. iiuuqiiam voliieruni carere poccalo. yuod Dcus p;ns
pascaiur cnicialii niiseroiuin jiisius
in qiiibus btimmibus !ipp;irenl, tn siipoino aere ^u- sil, el iioii :

iiiuiii, soiidamipic speciein ex c<i'lesii cleinoiiio ndu- auiem, ol idiO iion seileiur iii perpciuuiii aU impio-
cunl, per quam liiimanis obluiibns nunireaiius de- iiiin uiti.no. Nullus jusius crudeliiaie pasciiur, et

7o nionstrcniur. Singulie gentes prxposilos

angelos delinqiiens servus a juslo Domino idcirco ca;di praj-
babtre crednuiur, qimd ostondilur lestinionio angcli cipilur, ut a ne (uiti.i c; rrigalur. Ad boc ciiiin vapu-
')..nieli !oi|ueutis: /•.'</«, iiniiiit, veni ut nuniiarem libi, D |at, ui eiiiesidari debcal. Igui auiem gebcniia! iniqui
.<ed prrnceps 1'eisurum restiiiimilii(Dan. x, 15).
rcfjtii iradili, si ad corieciioiiein nunquain veniunt, <(U0

hi pi ^l alia (lui uie

:
adjuvet, msi Micltael
^oncsi liiic sompor ardebuul? Oii.nipoltns Dous, (juia (diis
princeps visler (Ibid., il). Itom umiies lioniiiie-^ aii- esi, iiiiseiorum crucialu non pascilur quia auieiii :

gi;.:<»s liabere prubanur, imftienle Doinino in tvau- jiisius e^i, ab iiiii(uoruiii nl.ioiie in perpeluuni non
g.-iio Aniert dico vobis, <iiiia unyeli eoruni semper
: sedaliii. St;d iniqui oiniies aMerno suppliciodeputaii,
iidenl facicm l'utris mci ijui ei>t in coelis (Matlli. xviii, siiM ijui.lem ini((Uiiate puniunlui, el laHicnadaliquid

10). Lnde el Aclibus Apos;olorum, cum

Pouns iii ardebuitl, scilicel nt justi omiies, et in Dco videanl
pulsaiel j;iuu;im, dixciuiil iuius aposloli f^on esl : g.india, qtia; percipiuiit, cl in illis rc^pitianl suppli-
cia, qu.i- evasoiunt : qiiau;nus in aiernuin laiito
nia-
i^elrus, sed a:iyelus ejus (Act. xii, 5).Si Deuin angeli
coiiiueutur ei M.loiii, ctu I*eirus aposlolus dicii : gis lUviiia: gratia- debili>ros se CSjC CugiiOscanl, quaiito
/•1 qucm dchideruul nuijeli Uei conspicere (l Peir. i, 111 ;ilorn'im mala puiiiri conspiciunl, quaj eju» adju-
1j*-)7 llem ^i luiic 11011' c«».'liiei;lur ncc viilonl, quo- lorio vioerun!.
modo, jiivi:» .seiiieiitiiim Doiuiui, angelieorum semper QlyESTIO XI.
i.dtut ja Paliis
I m ma
qi<i in cociis esi ? Sed bciie
mansone.
De unimarum usque ad rcsiiiulionem
iiuumqiic C>1 : nain veiacitiir crediinus, qnod Dciiin
Vclim scire, si corporum,
niinc anto restiiulioncin
ang.li ct vidciit, el vidore desiJerani ; cl iialieiit, et
lnlior.; Ie-iiit:mt; ei aiii.mt, et amafe nituiiiur. Si inciflum reci(>i valeant amma; jiisioritin. Hoe nim-
Ih
cniin >ic vidtre dvMtlciaiii ul cUcclu Ucsidcr.i uOu quc de ouinilJus jnsiis lalcii uuu pos-.uuiu?, ncque
 405 ALIQUOT Qi;.€STIONtM LlBf^R. «6C
drt oifniibiis ncgorf». Na(u stml qiinriimci;)m anitiiit^ A Oi''!! n conspiciiint, qiiiil esl quo 1 ibinesciant, iibi
juslnnim, qnan n cocle';li regno onihii-id im iidiuic scieitiMn omnia vi;leni?Nam (|iii iam nosf^r ei vit:e
iTiMn^io liims rlifTernnUir iiiit)MO dic itinni-; dnniiio. .e ier;il»ilis vir , religiosnsqiie
v:i!ile el Lnnlaiiilis,
0"id per iioc aiiiid iiiiriilnr, nisi qiod perfcdT j:is:i- cmn a:iie liieniiiiim morereiiir, siciii rcrgiosi alii qi:i
liv aliqiiid iniiiiiis li r iiitiihi? !']i time;i itici' ci.iriiis pi:c>eiiie5 Cnerunl, lciaii siint, io liisr.T siii exitus.
CiMisiai, qiii.i pefocionim in-lHrtKn .Tnimv mnv iH Jiunm prnplietam. Fzccliielein qiioiim' c; l>:mie| sn
liiijns rarni< cliiisiro exciinl, in cfclcslihas Siuiiiiii-i C(e}:it a-piirerc. n ios dmn veiii.<se .u! sedcrel, et
leiipiiinlur. Qiiod ei ipsri per se veriias tcst;ili'r di- depi C-.SI5 liiiiiiiiibiis eis rcvci-eiri e olitcqniu'!! |sr;e-
cens Cbicnnqne fticrl cor;ius, illur congri'i:,abH'il-ir
: lieivi, c:!ri)e cdiicliis est. Q la in r-* a|»ri(! ti.itiir in-
el aquHo' (Muiiit. xxiv.SlS) qui.i ii'.>i ipse Hcileiii;>i<ir
: leliigi . (11! ceri! iii iila iiicorrii|>iil;i!i viia iiotnia, si vir
n<»sier es( c^rporc, illiic (irocul(liil)i> coiiii^niiMir ot isle adli ic in PUiie pisiiiis corruiiiihili, pronlictis
animrB jnbinrmn; ei Paiiins deuieral (lixsolvi, el fosi? Saiiclos, i|'ioS iiimir.;i;n iiiiiiqii;iin vidil. agiovji. So-
cum Chriiio {Phiiiup. i, '•23). Qii crgo Ciiiisliim Ch^se lel auiejii pieriiinqtie coiilinjiere, iil cgres->ur.» anim.j
iu coelis (lon diihii.Tl, nt!C Patili iwiimriin cs-e in ca'lo pos fii;!;ii le oijdOSCiU, cmii '|!!iii.is pro a'([iiarii.iiu
iieij.'»!. Qni cii-tin de ilissoliiliooe sni corporis, atqiie ciilp;irii!ii, vel eliain i»;;i;miiiiiim imia esi m^msiono
1

l«;»biiali()ne palrino coLjlesiis dicil : ifcinttis qv.ia si lcr- d piit;!!! i;i, .|ii.mJ iimiii eo» in exilii viiieiii, quos .lUl
restrir, domu^ habltalwnis disaolra^ur,
tKiilra htijus 11! rci^iio ;iul in supplicio nares ii;iiie!m!il.
(juod (cd.ficpticiiem haheiuus e.t Deo, domum twn tua-
QU ESTIO Xlil. .
tiufactaw, xed rmern.m in ccrlis {II Cor. v, i). Si eigo
nunc in c«!lo «cnt riiiiirue jissKiriuu, quid n&l Imc De iib.ro nrbUih. Cf- ^U iSt^i ^»*? U^t*j
jj
quod in die jiidifii pro jiuiiii;e sii;c re ril.Mjtioiien) Oeui h .ir.iiiem peir-ctum, 01 taiem scilicet
fecit
perciiiiiim? iloc ii' eis iiimiriim cicsiil in jiidic.o, q.iod piis ei el vclie bor.nm. et nou vclle. \'A iioc e.sl
«|ii(hI nuitc aiiiin.inim sol:i, postnitniiim vero corpo- i;l*(T!im arhilriiim. vcllo ;-ciii.ei el noilo, el absoln-
ruin beaiiludii e perfniaiittir, mi in ii)s:i q!ioqi;e cariic liim, iSoc csi veiie suum liomiois per n:Uiir.i:n, siciit
gandcaiit, in qua dolores pro Domiii), cruciatus iiie diciinr in Sapienlia iSnslrum esl velie, Dci iiui.m
:

|terlii!enii»l. Fro hac qiiippe gemiial:» eiiriim glor;a pcrjiccre, nostium scilicfl [ler liatisraii!. l-^t Apnslo-
hcriplum est Justi dujjlicia possidehuU. liiiic ciiiun
: In.s : V eiie quidem adj.icei »;,.>// pei itn umin {Hom. \u,
anle rcsurref^tionis (iiem de siincinrum anim;iL>iiS 18). Sed iioc ve ie, ct ii ic liomim depiavavit bumo
S''ripiuin esi Data: sutu illis sitigults siolce aHuVf cl
: peeeandti, et quasi eNSti!i.\il, non ir.n.en oir.ni-.o : (jiiia
dictum est ili s, ut requiacerciit tempus adliuc tnoJi' 6eiii{ier rcinansit iiiefaiiqua sciniilla boiii 01 qiiaiido ;

cum, dortec impleuiur tiumerus conscrcorum et frnirum Apostoltis di.Vit : Deus opera>ur vclte, sie non intel-
eiiruin {Apoc. vi, li). Qiii il.Tque inmc sii^utas acce- lij^Minus (|Uod modo primum (lonal in eo veJe, sed \o-
perinl, in jndiijo liin^is .^ioi;iS h.-.ijiiiiri smil «piia : luiitatem qu! iii co cst (ici n;itiiram deiir.ivaiam et
inndo anii!i;<riim res 1 111111111 a(;il!ir, tunc aiiicin aiii- qiiiisicx?tinct;iiii susciiei el rcviviscere faci;ii. Sic
liiaiuiii siiiiul ct corpoiiiiii gloria loilaiiuntur. f;(cimus convenirc isli duo qnod Scriptnra d cii, :

no^iruin e&lvdlc; et qii.-tl Apo toiu.;, Dcur^ fperuiur

Ql/CSTIO Xii.
velle cum iibero arbilrio. Deus vci e^iiiir. ijuod iieies-
6'i boni Oonot in reijno coilesii, vel :i mali mulot in eario fdcii, fecit iminein lalein, scilicet nt posset
li
supi licio agtioscant.
., vel!e boiium, et noM velle boniim. qnia si talem le. is-
Nosse vcl'em, b>ni b mos in regno, vcl maii
si ^ sel iit nunquam posset iii>i velle bonsim, inct.iiveiti.
niiilos in sijppiieio agnoscaiil? liiijis ici sciitcniia in bilein fecissci Ciim. Iiiconveriibiieau cni iiiliil c^l itisi
verbis esi Domi dcis, (|ua'ii jam sti|icriiis protniimns, Deu.':, !|iiia non potisi nisi veile Imoum. Deiis aiiiem
luce clarius demonstrala. In qu Ims ciim dicium c!;- quod generare q^iidcm potest i qn d csi, !ai cri; ;iu- I

sel Uonio quidnm eral, el tnducbainr purpura ct

: tem noii polest iii qiiod est. ^^ij.jil similc p isvimiu.s .ie
bijsso,ei epulubiitur qtiotidie spUndide {Luc. \vi, i'J) : liomii.e. ilomo eiiim geiienre jioiesl id qiiod e,'*i,
Ii;» per toimn usque diim dicil Fi/i, recordare, quui ; liiere aulem non potcsi id qn^id Cbl, licel possit
recepisti bonn in vila ludj et Laz".rus siiiiiliicr riulii im.igiiiem snam in panele piogeie. vel in liniio
(Ibid.). DiViS aniem de teipsu j;im J-pcm siiluiis iimi fdMiiaro. Q.iia igilur aiiqna dist;iiiii;i cs^e deiniil
liaiieiis, ad promt;ieiiii.im sijiiriim sil'iteni convirt-- iii er Creatorein el treatuiaii., p.iliiit Ociis rii'ere id

liir, dicens lloqn eujo tc. patcr, ul i>iitia.i etim in

: qiiod inm ipse cra! iion id qnoil ip>e cral, SiCiK iio-
,

doinuiH palris mei, cte. {Ibid.). 0"il'iis vcrbis decli- iiiinem poieoiem velle bitiiiiiii et iion velle 1'Oniim ,
raiiir apcrte, qiiia et boni !,'on'is, et mali iiiaios agnu- quod ipse Dco.. non est nuii liimiiiem non [lolen- ; ,

scanl. .Si igitur Aliraliam Lazariim iniiiiiiie recogiio- tem veile ei non velfc bomim qnod ipse csi. Italio- ,

scerci, nequa |uaiii ad diviiem pr^siium iii toriiicnlis nali crcaliira; dedil Deus cUiccem vim boii.e u:\Ui-
de traiisatla ejus conlriiimie liiqiieieliir diceiis, quod r;e ad se c .gnosceiidiim (jii.e boiiu vis si.iUii.e ad se ,

tnaia reciperet iv. vita sua ; qiimiittLio eliam (iij.-scnics cogiiOace:idum gr.ilia voc;iii potesl, de qu;» neiililes
iion posset agnosceie, ((ui etiim pro abacnliiiiu me- itum.^.ni muliiim piiesmnolianl aiiriiiiieiiil sibi qimd , >

mona ciiiavii orare? Qiia iii re lioc qn qiie osieinii- lam beiic crediucrant audila vent.ilc Evaiigelii, non
lur, quia ct bnii m;t!(»s, ci m;i|i cognosi iint lionos. I^ ailendeiites non eadem n;ilura rclicla Sibi a Deo,
Nam di\cs ab Abraiiam cognosciiur cum dicilnr
cl nec in angelo nec iii liimiine eiai suiiiciens ad ^alu-
Hecordure qnia r.cepisii bona in vila tua ; et clccins te:ii, imo prdeci|)ii:itan! se osque aJ lurpissim.i viiia,
Lazariis ;i re(irobo diviie esi ognihis, quem miiti i qiia^i fuissi-l siillicien.s lune, iiec angeius m;c liomo
precalurex imiiiiiie dicens ; /?/'.'i« Lazurum ul iuiin- iiidigiiisset Deo, quoniam uler.iiic iii se neiipso b.i-
ffui ertrcmum dgili sur in >uiuim, ul tefriqcrel /i-(- biiisset siillicieniiain , et ilu quiso.ue sibi forel Deu'!,
^uam meam. In qiia viilelicei cognitioiii; nli insijtic (]'i.isi jiar vcro Deo ; nec esset uuHh Deiis nec miiis
p:iiiis ciiimilus relribiitiOiiis excrescil, el ul iioiii omnipoiens, ei id:;o remansit sola omiiimoda stifli-
ampliiis gaudeai.l f|iiia secuin fcoS
: l.i;tari c.nsji:- c iiitia t|ii:i! :mge!ica, vel buman naltira , nulla , 1

ciuiit, quos amaveruiit et iinii diim ciim eis t'<i(|iieii-

; polesi oiicraji bmia aliijiiando, etiam cmn ipsius ap"
lur, quos iii lioe imnido desjteco Deo dilexermii, positioifj (iiileu rolabi. Ilesp. ('iii igilur a|>jiosmt —
oos i»on solmn sua, sed eti.mi eornin poeoa coii,iii- Deiis sibi, cum |icr eam non sii prolectiirt? Vuielicet
iiiai. tii atilem 111 cleciis i|uidd im inii.iinlius, (1111:1 ip.s-a iabeiis .i|.posiio sibi ailjiUorii) rccog!'Ose;ii sc
•ton solum eus cognoscuiil, qiios iii lioc muiido inexcusabilejii , ei persevcraiu n^Unra red.lat Deo
noveruiil, seii velui visos iic cognitos rerogn.iiciiiit graiias de jjip tsuiime gr.iii e. i.rf!') boiii ii.Uiira ra-
bonos, qiios nuii(|uam vidernnt. iN.tiii cum antitiin;.* tiiiiabilis cre.ilur;e cotipcrari (|nitl''in itMimii apiut-
paires i» iila i*;ieinj hcreditaie viJerinl, eis liico- Sii:i hii.i graiia jioiesi. Si vero re:iel;i iiiliil Oi.er;i!iir
gnili per visiimem iioii eruni, ((uos in opeie sediper boiii , imo iir.ccipitai .se iu maiiiui , consiu csiti
uoveruiil. Quia eiiim iliic oiniics commuiii clarii.iie licccaium cfiicieiit'jin caus.uii luoiifs, uioricin auicui
 ,, ,

BEl»yt VF£NLIlAi;ilJS jD: P. PARS !l. SECT. II. ~ DULIA F.T SPtniA. 46S
!i'^frssnrt'!ni eff c!'im [ipc .ili , Domino niioslatiJe A jtisiis? N'm e:.l iiarpio promium ,
qund jtisii remn-
<|ii> '.'\l ail A<i;im : (Jiinrjiufnw die Lomederis de veli'o noran'itr. sed snl.i D<?i i;rati:! ; nou e-l vjrjdici;»,
lapio, irioilf. vinrierKs ((.'<'». n). Krco .'itii infHiUir iie- (liiod injiisli pmiiaiiitr, sed iiij'iri> qu.id ahsit. ,

i'rt--nti.i iiiorie. iiii[ .•>!(•. r. cst 5>er ^o. reS''.t^*^rt* ; I'ra'de«tiiia i) cni n Dei i:ti!la \i co^it tios ad lioniiiu
(^!iri>5Mjs ;iiiit»i!i .'III! c^riiii rriinin.^ , caniiL iii.irlis ve! ai! n;al'.im, sed Der.s apiid qi;em nnii csl ir.ins-
iie^.ssiiaic, ipsn -e^io. qui :\\'- : Po'eslnic:n hnbeo po- mm;iiio, ncc vicissiiiilinis (ihiimliraiio. ali a> oruf)
7'6iidi an m(im >upn n, e' iimmi nvmeudi einn {Jvau, >). ea ipi !• siiiit liilHra ii..his in con-pccln siio pr.c-eiiti:!
Igiiiir riiors Ctiri^li \<i|iiii!a i.i 'iiit. ti.iii neces- iiahiiit, et (pi;>les nos aiit ex nosira pravitii<', a'it
s.iri:», p.{ cih h-c p >iiiiL ; t^r Si* re tiivcrf, uL ossol ex jiisiitia silii i:.lcs pr,i sontavit, til pr.osfuics dijii-
rcsjMrioi tio f (iiiiiiiiMiis iosinri» liiiiis iiiis (| • isi-rtiii dic-)vii, Q!i;c oiiim snnt :ipi:d iios pr:eterita vcl ln-
erant , V,.! siiii' , \rj O! sii.l , iii Clii;-:.!.) .'iii-Mis iic- liiri aconspcclu Dei iiim.iii in transeiinl, sod
,

OfSSil;ile. :-c:iipi;r pr:e-finia snn'. Uiiilc cl Dimiinjs in ['ivan-

Deiis ddtnr |Tisciio csMiCi;'. (iii;v liiMi por vi;n gelio dicit C(i'/w)tJ cMerri/ DtDnibunl
: vrrba t:u'eiii ,

ii:iiiir:v, vcl por vidi iiUoilfilis ; ilicilur eii.nii scire ci iiicn 1I0U Itaiaibunl ( HJatlli. xxiv ). Si aiitoin vei h.'»

«;ii,t: fiiinl ioin , fiiuir;i o:->s»i bou;» pcr nppositioix^tu q!i:o apud nos iti 11101011:0 tr;tn<cunl ;ipiid Dcuin
.p,r,i'i;r'. [ifi itiid.ir ]-r;ri!oslin li-! osi iliviii;t' ^r;ui.e sempcr manenl qnis duliiiet (iniii iii cotispeciu l>ci
,

r.pjiosilio. ^u;ipr(;plir (iui iiOg;it Ciiiisiiiin esse pta;- sniit pcrmaueiilia (]h£ apud iios suiit tr.in^itona ? Si
('es.iiiaiiini , i:ci.;;il euni c-sc Filiiiiii liOiiiiriis , (Miia eruo iii cnnspecLu cjus semper iuimtis , ei pr.tseu-
ii;!ni;»iia ri;it!iia, nii;'' liscrat in li;iii!)is AiLt? , 'jiis ti.^^shtor nns vidcl qtiaics aul ex ipso fiituri csscmus
.

pecc;MO (>!iit!').M>. pcr ai piisilionciii gr;ili;o iii ips:i j» iii h.>!i.i!in aiil iion e^ ip'-o, scd cx noi)!.= fsiliiii cs-
,

sMMoi.e Verlsi l>ei. cs' iiiiiininis :i!) omiii iiilp.'i, licei scmiis in m.duin, non inciiiivciiiens iei il ; si eiiiin
piM!:ii>i pc Cjli rciiiiiii.s-et, iil iii re-tirr(VCliouc s»;> diversa vid 'ns merit , diversa etiam noiis relriiniei »

Ciirisii]-; eaiii ii'Slri!crei , oiijiis (li-sirncr.o esl no- pr.omii. niviias nosir» ah ;eteino maia iu coiHpi^-
I

Slrnriim corniptioiiiiiii (!c!=triictio , vcl ahlntio. Ciii D.M i% siia neijniia pr.nsenlavil, Deiis iliam ad

pL^j^.A^i! Uiniics cn;.iiaii(iiics iii;.l:B iion scnipor iiislitictii moricm dcsiin^ivil. {)i\'\d crgo Cooi^il tiO'* Deiis ul '

m:ili sihi videremnr ah xlcrito ? Ahsil. Nim poii;ts

'
(li.^iixrli excil;ii.!iir. sel .iiio.ii^md!) cx noslri ;ul)iir;i
,*4'^/> if.oti! lioiiic ai:lcm cogitaliories jcmper
emcrgiitiliir ;
nos cjeguniis eum ut nos milis vidcre!. Veriii ,

.T Deo Sciciirtum csl (jiici iiticrsnn riritiiiiuin

sniit. graii), si vi;lco j.Kcrc aiiqitcm nccos-c csi til il!« ,

(liciiur li:iliuisse j.iiiiHiS lionm •mie giisliiui poini, jice.iL, qiicm jaccre video, aiil l.-il-iim osl ipiod e}i(>
p.osl !:iii;,iiiiii vcn) siTvns ePcciiiS ol prorali. Sc.i cimi j;'.cc:e video, lll.i er^m necessitas a jaceme e^i ,
ciim li.iliiii-sci iiberiim iiiliiirinm, viileiiiiii:!i esl aul a vidente ? Uiiipie non a v deiite iiiieriur ns^ces-
(in;o. liheri.is iUiiis arhiirii fncril. Arbilrinm cene siias ui iiceai, sed ab ipso (|ui se deiiositi ui jace-
l'.iiciiim iuii, qiiaiKlin siu; potesialis ex-liiit , ila ni ret. Dcns igiiur cui uihil est tiiturum aut pr.cteri-
Miila vi cogcnle, nec Dei , ncc iliiijori ,
q>ioit v^^liei luin , nos .'•ibi pracseitic* semper rnalos esse videt,
liomim i.eu malum racctei. Sed ciim libcntm e--sct nou ul juslis ille necc>si;atein iiirctrct pr.nviiaiis,
linc rcs;eilii, rpiod a niiilo domiiio, nulla vi poie- ,
scd quia pra^-iias i!la lalere ncqnii pr;e>eiitiaiii ju-
io:at i!l vellel aiimiid atit nollet, per se tamei! de- dicis. Nuii'|U!d auicm Peirus Deum negavil, quia
liiie er;it . iia ul ( x su;» dehiliialc c;iilem possct , si a Domiims <lixil Tii me nocjabis? MaliU. xxvi.) Ant
: (

di;il>o'o sed per-iiai!e;iii noii coiisciiii-

iion egiiili , n niiifitiiil .l;idas ira.lidil qnia Domiuus <!ixil ; Tii me

ret. S-d siarc cx stia virinte inillo ;; odo possel , ei Ir.ides ? ( U:id. ) Aiil numpiiti La/.arus morlnns cst
si vcllcl poili<ercl jn r cjiisdcfn Dei anxiiinm, si quia dtxii Deus L:Zfir'i.i dormii ? ( Lur xi. ) J.id;is
;

noii Dci consilio c;etcn5 ut velicl boinim. Ciiin eigo autem Jiid.^jpos jtm de Ira iitione conveiier;it , sdIiis
AdaiM !il»c'.nii volii!il:ilcin li;ilicrcl , ci p!(i; riam i;a- Petriis negatione audc^sei, sc non iiog.itiiru:ii
oum {\ii

!:cli;'.i possiijilii.ucm , seil alictiam nt essi t iu lioinine jurabal sc lamen ex verbis Dimim majj;is coacm.s
; I

ipioii iiisie ;i Oeo rcniiinerar.^ilnr, iiheia sciiicel vo- esl l'elrus ut ficerei quoil nolcbat qtism Jtidas iit ,

liiiiias, (|:i i- Dia in co 'Cia Scrviret

li . ut isi^cl iit pcrricorct ipiol v()lci):tl. Scd impsissihilc cr;il scon-
Dco niidt' jiliiiilicarenn-, Cimi h imincin sna \irt!iie iCfu ()tim;a iic>-cir.; qniC isiis essenl ventnra. SicuL
roiiocirol. (,>uia ig tiir Aiiam lihtr cral ct iiiliiiiins , erg pr.i'desti;i;ilio
1 niortom noii coyii malo; ul ;id

posKju.iin sihi it.ii esi cmilisiis, it cx liheio jtrbilii^i peieant sic oli.im pr:x'destiiiati') ad vilam mm cojfii
,

liosli C"nsf:n il, ci pcr iragiiil.ilem sitain ccidii ; (pii bouos iil sslve:i!itr. Sed rum Dominus hoiios a,l vi-
si soli DiiiniJto conlisus luissel , D:imiiio aiixiliaii;c taiu prac.lesiioavil, ita eos pracdestinavit tit ipsa sua ,

iiuUalciius nli(|ue (<cidis-ei. Se.i ctim posl priiiii pr.odeslinaiio meritis el preCibns tioslris fiiniiieaiur.
tiarcnlis Lspsuii! t;)tus orhis csscl servns peccati iNoiine ciiiiii Dt.mitms Aluitiia^ dixit lii l><aac ioca- :

veiiit Dimiiiiiis mis piisiino lesiiiiiei.s gradci , reil- b.lnr libi senicfi ( (jcn. xxi ). hed iic.jl iii Isaac pio-
ticc.s iTi!.il:iuin ji^lria iK.siii, iiheriiio >it.ut priu^ n vi misisset D.miims lecuinlil tciii semins, lamei uxor
cxtrancn , sed iinva tioliii talt; propri.4 , iti iiemo sil iiiitis l-a:c liiil s'orilis. OniviL hanc, ei dedil Onni-
tpii (le se pr.tsuin;ii , scii i;i soli» Dco scmpcr coiiti- }ius concfj) uin liebcica' {Uea. xx>). Si eigo promtsil
i!al. Sed h.iic viilclur (oiitr;irium
libcits Dciis i'eciind.taicm,cl de;lit sl.tilit.itoin, ls;i;>c ;tiilCiti
aihiltio ,

.pioil iiomiinis ah s;mciis cjns vi:am .'e!crn;im *^ oravit

a;i.!:riio ipiid ;iiiu osi , iii.vi qiiol atio pra'ileii- : I m
nr.-xdcs iiiavil, ei s miiiicr c;ii:s.im vii;c oi.crue mo- naiimie.ii oiuiiniii? Ciile volliKi po.e^t quia ila ih-u.-.
liiiiin >i!( lis cjiis pi;o.dosiii;avit
>• lef.roiis aniem iioliij n.in;i f.'ia piomiUil, nl limeii lab ire ii;)stii)
,

iiicrtcm "fieinaii. ; ^ed imii monis ;cicriiH! c;nisam ,

:n.i|iiiriiiiur. (,»iiod si voiuerinms, ad lahorem iit

liina liiilli Dfus p' cc;ita su i pr;i;(lcsli;iavii. Meri esi o.iin;i)U-. qii e Iteii'' agcmus uohts coopeiabilur.
•!iim in IW;i disj osiiiinc .:uiimoil i peccaloi pcccei OLi .4^8110 KIV.
sed Itmcii Ciim sci.ii eii:n p. ci ;ii;i: umi iiKiittm oi ,
hc ]):'ccalo origiuiH,
prnEOrdiiiit ut veius jmlcx. Si aiilem pr;cordiii:it ct
qiiarc proia^-alio [lecc.ili originalis el
pr'jedesliii.ii vilam !) Mi.) , e.i moilem m<!(>, vnleiur Qii;!r!i r.r

vim iii'erre lihcM) arhilii!», (piia ciim pi ;o;ic,.-.!iii.ili(j ititriiitiis ".n.riis mi.mltim ascri'i;'iur pritno li')-
in
tton mnlniri, vel scrpetiti cmii ulri-
siia laili noii po-.,sil. ncces^e osl nt malns sti (p.eiu mi.ii Ail.i: , et .

p?;i;t!tsiiti:ivil ad mt)ri>n'., ei Ijcnis sii. ii«:ein prje- que prius pecc;iveriiit , ,scrpe;is siii?gcn'(idt) . Cva
ii.-slinavit ad vii;ini. tt ;i nocesse esl Imiic esso ho- conseiilieniio ? Ad (luod dicilur tiiKmi.tm iiiinsie a
iimi!, ci ijiiuii iniltm!, pciiil e g;i lihoinm arbi- diali »;o iiahe.mus ii.crc.lilateii! peccisti , cnjiis ori;;iiiis

tiiuni, iieecs*;!:i!e (oijiiut. Q'iOii si aihilriimi ol ii.ili)r-e imllim halieums commuiiioucm ,

i.ie<»'jiie
.i';<)d
e>se siiui-
mm esi c giliir n. t^CasHa e, noii esl
liberum, seil ipsj sUi^sesiiDtiH vel imiiaiioiie p^i^scniiis
c.inrorme». Ab
i!iip;iiidus iile <pii \n'ui. noii'. pecc:il , iic.pie lauvlao- le-, sed piopa^;ili ino noii luiiitits
iiub q:ii vlIi liohl hciic a^f. , seJ ims culpa so
ei ; F.v.i vero :iu»ltii ti-i.'lr.» uleo pecou stig^esiioiieu!
Cur p..e!ta ma.is '11 11 li.ihcmui, (juia somi.iis nosin oi-ign.ein ncm 4
jl impi.itaiida. crjj"! ( 11
 , ,

4ra AIJQLOT Ql^ESnONU.M I iBEH. ^7«

.tnaire, sot! a patrft acfei'ii!nis : ci iiieo de ci:]m \ d-nJo de virliMo iii virhilcni Ijnri^. bt.^(>is .\,ie rtiif
j>riiirifi:\iil' r m;i-sa, <le eo Pi :iim ori;;!-
ir.xiuciiiiiir qii;in i;. .q.jlinc in I';jr;t li-o iti c iirtitijs iii ror!ie,il*iret
cnlpi ct qiii elinMi \d;«in piiis
iiiiiiK^r (r;i(liir;it!ir (M ot iiiiiorcl, el aii;i corpfirls
;
'
ofliria e.\:t)lerei, Wunc
jie(<\»vit, (iun Cva seJiirn fsi , A(l;tiii vero ihmi ne- silii 'iliiis incfir^iauis as-ifnip^i',. .Sociiihius st.-iiii-,
ilii'tiis. ncc (icccinns , seii sciciiier |ior.cav;i. Quje- idil posl .'.ipsuui el post exitmri (ie p:»r.-,i'iiso, ({ii:iii\lo
ritisr i|i(ri p:)!i(lcic p(;cc;i!i!iti :\<\.v. Li/iiiuri f:'(-rit ,
lii inortii; c.!:i;lii:o;r! sii!>j;»ci!ii ftit co .-iccejiit D.iiniiiiis
110(1 sdliini iiisnin sf(t ci lntiim LMiiiis iiiirn;iniiir. "t nii-.ri pc^sei. Tiiiic eius
, s! itiis iMlt , iion onctn i..'i-

pRr(i.'fc .•laiiicril? Idcf), <|ni.'! iioti pt.vc^ivii necevsi- bnii, scd fjii;>n! ii.'ibere'<it:l)t!ii , si in ohciiiiMitiii 'le; -
laie , ccc iiziioraniia ,
vel fiagitii:iie, No» iiecessi- stiiisse' , sciii'"el, w. ne:;;ii' peccaro potiiisset w-
la(e (|iii.i iicqiit^ vidiciiiia (li;ilit)li , iiftc iiirtigetili.i qne voliiissct. iia Ciiri-iUis neiinc :>eccare potiii\ lic-
ciii:, eorioitis esl iil pi.Mitn roniftilorel ; netine igiio- i\\K) volnil. PfUie siitil voc^iiioncs ima K"iit'r:i'is ali;i
:
,

nntia ,
f|i!i I ciiin s.iiiiciiiissiuiiis crealns essci (ie , snecialis, Gciicr^lis (ni;! (licittir: Muiii vorati ')laU!i.
enifeiii re pr.i iiioiitii<> iiicrat :i Diiiniito ; ii"c IViiijili- xsii), qiiia in •iicin oir.a.TS g.-iniTaliler siiiin.s vocal'
l;i!e, iji!i;i nifii ptx-iritt'iii Deitiii :i(ijiitoir;:n ii.obe- Siieciji.ii.-. •pi.i diciliir : l'.iHci v;'ri) eJecti Ibid.), Llhi
(
rei , si (ie l;oc eii'ti inte.^roii^ire, vcl iii eo coiiiideie not;<iiir ocjdcs g.uier.iiiisir .kJ vita-ii j-.cr (iileiii voca-
vtiliiisset ,
cadcfti iiiiilo iiiolf) poliii-sci. 0"^''''''"'. '•"S ,
p;iiKi!S ver.j eleclioi!:; l)('iior!iin iiie!!tor'ifn vit:e
<lim! Doinitiiis rc.liiiienJo oitiiii . pcccila nobis liii-ln- pr.ieiJivsl n^ttos. Scieni!;M!i e^t (|nia .jtilo !e-em eaftciii
leril, cui poeii;iiii pe ctli r.oo alisiulil , ici ul ci!:ifi'. li.ie s liv ii);!iiiiir p.iiies, qu:^ el iios ni..i(l(). Er"*'»
iii liiic viia iinpiss iiilcs e-;s''!!i'is el iininoriiiie-, ? siiiare Deiis cirLiiii-cisi.ineMi siiperaliJiiiil . si fKle- au
Qiijiil eii;ini cutii siiin !iii r;itione ff-cii. Sl eiiini .nos jj saiuto.oi !!!i!C siillVcil ? .\.i ii^c «licitiir, q'iia O.jniiiiiiS
p.o'-! sii;tii! reilcjiipiioneni iiiit!ioil;jles (.'^cisset .
oin- liCoter sciiiisor l:i!ia iiivei!'! el slatnit. i-[.ii;)ii3 liie.nl'*
!ies .-iii (!.i.:;iii propier aoiorcni j)ci
roiivoTireiit , iioit .oostni aiopliari po^Jrsiiil. \ji ii;it!H' boiiJtinis iio..^ior
.'cicriiJ' beaiiiiidiiiis , se propicr id soliiin, ii! pos- I Alii.i!i:i!i! in ijorilji!-) isieriiis sol)!iniarel., ut ciicutn-
seiil asscfjiii iniaioi t:tlil:^iC!ri iiiijns vicp cariialis, C'si()!.e o o')Se! varet sicnt .\-:lair: in Priraijiso ierreoo
ei .sic pcrirei lr(iclii> li.l.i , '|iii:i essiit propicr cn posiio iiitluxil ;!ie(lieiil!;ui! , iit jio-tea trar.srerrel
aiDoreni i}.'i. Pa^siliililatein v..;i-o rcii.iuit, nc vi.ie- eiiisi eis Mieritis > viJeli.?el, si oiieiiietis p!;r;fi.iiisis-
rcliir nt.Iiis tle! ci.iliile iii?ic iiili;ire!e, soii politis sei, in tailcsiei:! n-ijiaiii. Aiit vt)iUit Dotiiicus :( sic-
fi'siin;ircini!S Rti iiiatn (ju eiem ,
'jii* cum D.Jiiiiii.j m .}iid;ei (iistab.inl a yetililjiis in fiiJe, ita disi.-^.reiit
esi iiiiielic^eiis Qiid &iiii!i esset , si passiiiiliiaieni ii: i)at)itii extci"i')ri. Yel si^jiiom iiiil exterior circ.ioi-
peniliis alisiii'is»ct , ct ciitn siiis tot ci laiilis Iribu- cisio interioris circtiincisionis. qiicritiir Si Uerum •

lationiiiiis it: .iiiigaliir, iit vi.x aliijuis essoi ijni sic Loiia f;iit Oircumcisit), qiiare rniitaia sit,'cuin iniiiiitii
rcierii.'!! be.iiiiiiilinis p.ieitior fui^set, Noiaiifliim, si bofiiitii dehe:tt iiiiit;iri , ct lioc moiio Deiis aiuialiiiis
(juis iiapti/.aos rticat iSapiixo le in Clirislo Jcsii, ei
•
''.iiisaiUi- ? l''a!siiiii esi, quoii Hiiliiitii bonii;n iieiif!as
n.iii (JiCai lii lioitiiiic l'airis cl F;iii , ei Spintiis ,
iniitari , fiiiia videirtiis ei lciopoia el ;y;laies iiiiit^.ri ,

Siiiici! . sictit Doiiiiiiiis iiisiiluii, tiiin esi vcrus !i;ip- qti:» iaiiieii bona sunl
iUMUiii (lui-riiur (piare iiiu.I
lisiiius ; f-t i.leo vi.lciTtlnin c-^t ne (|iiis errei ;n vcr- iiiciiiliriin! ciicuiiiCKialur, ct iiop. aiia. Sed iioc iiieo
l'is Apo-to'i , (iiiibiis dicil . ^'unr bapi.zo in Cliriato (il.qiiia iiinil inetnhruiii jironins e^l ad pecca!iiin.
JciH , :iiter inlclli^^cns fiiiani 'licliiiii tii. Ll .'pjar:; c.iinia ineiiilira oon circnmcititiiiliir, ciiiii

IJi nitra iion .serviranus jjrccafo (lio:n. vi), liic (jU!- p oninia jugiter oiTec.iJaiit? Piofi-cto qiii iiut iiirpe os- t

(Irtiii liaTctici .isserere vnieii.int iit si pecc;ttor poal sel , si iubus \ei octiiiis circuinciiierelur, atit inlo-
i).iplism'iiii Uil peccaliiiii rciiirel, iitiilo iiioiio ain- ifcr.ibiie. Ue;u n qtiicrilur ijiiare l'eniin;e tioii i-irctnii-
pliiis ad p(E! iUMilian! rcciiieretur, eo quoil ai] pcc- ciiiereiitur. in iioc ii;y;.tcriiiin coiisi ler.itur, qiii.iiiam
(."iliiiii iilira re(i;re tioii ilebciet post l)3[)t'.»iiitini setJ ; vir iii Jesig!i;iti.Jiie rationaliialis , qu.e se.ii;-er pii-
i Itid lalMiui (Sl , tcsiaiile Dtiiiiiiio , Veccaior, tjuu- rior essi; poiesl !iti;ii!i senstialitas, (pue ralioiie coiii-
cuinjue. hora i.igcmneiil sulvtis crii, Mors iti ultra , primi (jcl.ict, et ro»i ut liiniier a v.ro. Ve-bi graliit
noii il:}tniti!;liiiiif [ liom. vs ) itl csl, aliipia nt.jris , ociilu.^ minqiian: ctverii poiesl, ({uiii iiliciia vide.it,

compassio , tii lli rc it siliie, elc. Qiiod cni:ti pc^l el sic c;rieri sensiis .'x(en'!ies.
le iirreciioiien! comcdit, non f.iiiie i!!!j i lccil, se i Noliiiidiiai e.sr, qisaic dicai Apo.'.iOii:s : Per ununi
(|ii;!:-i inir;itii!ii!ii iiiiid ad se ('.ecljraiiiiiiui lccit. Si- i!»mine.rti ntors iniroivit in mitndnm ( iimn. " . ciiii-

iiii!i(er qiiaiid') inoriui pcccaiis smuus , non ultra potiu? drtboio per3ua'J;;i;le, I-a;' caii5',:i:i!0'i(e, A'Jani
r.l ca red re dcbem.is, iia ot ntibis doiiiiiieiiiiir. Ei sciciiti.; iitiraveril. Se.i (li.ibolo H'!ii is!:p'.»tat!ir, qui;»
iiowiiidiiiti cst (jtiod :;oti ({i( i!'!i' (,iiri»ius re.siirrexii a diabulo origiiiem ni propaj;ali';ne :iccepit
liull.iiii

siciil ciicii.u* lieliabsiil, qua?! llcruui iialjiiii. Noi! etiim iiotito. Qu i: iieriim iioit ascribilur, -liiia vir iioii a
Domiitas bis atit ler .Mirrexit, scd scmei , ct Citii- nitiiierc, se.J! nnilier ;\ viro est ei ijisa posl lecepio ,

Siiis j im iifm mortuiis cst tjiitiim se-

!i!:ir!i!!r. Mam viiiii seinioi siiiim sccu:idario adiicil, sirui videiiiui
liici iiwo bis , ijU:)d scaiel i!'Oii stidccit, quia iioc
, ijiifjd lerra primum seiiie!) recipit, deiii.tt suos liii-
(jiiod moriutis cst, peccaUi, i.l csi, ad .iesSruciiciiein moics a!miii!Slr;il , et piiiliiiare facit. S:>!i Cigo viro
peccali , et qiiia p('cral'iiii ili^i^tiu^vil , s;ui:i mors iiii;i cnljit iciii^tiiiiur, (j'iia et scici.s cl viiicns iieccavil, ec
sitffecil. Veie ciiiiii noii iieriim iiioriuir, ti;tiii iioc ^N)iaitiil iiii iioiam uvorc!!! sii.iiii iion oiT.Midere ,
quam
(piod m.'riiiijs Git, Sciicei inoriuus esl peccato, i<i iu f)ei oljedictitia p.-"-r.-eve:;ire.
es>t. ui. desiruit pcccatiiiii, ill.id csi t.e(iicl noii lii-,. . Qii^v.riuir (i'.i.:jr.: [lii 'r;> ;i;ii;!ic in utcro triatris uri-
Qiijsi d;c,ii lloc oxl sciiii'i, (jiioii ipse morluus es(
;
,
giiiile peccaiuiii imputeiiir, ct q'iare de liapli/alo
tii p<.'<caliim deieret. r-;;-Vi ilitJS d 'Slrtid, qui (lictiot b.ipliialits ii'i!i nascattir, .\d iiOi: dicitiir quia ile cor-
Ddniimmi iia iii aeic- :':')! i pro diiiltoio, siciil iinir- ri;p'0 noi! nisi corritplutu (lijsci pi>iuit. l-ii iu-ruitt ;

liii'S fsi pr.) iiobis !!i miiii.io. l-r:tiia die (lua Ailaii. ISoisio qua:;t'.!f!i io se es: !niindalt!i in liap isino, sed
{•'iiiditiis !uit, veius ex^tiiil iioii alaio, scd c.oii-^rna qiiia siue coociipisceiilia prccritarc iion jioiesl , im-
siiiiiltlu.liiie, qitia siciit rcs -HKft vcius e.-t dt'!'ici.;, et > i:ia:,iir ct iiini.s proii. Sictil l.;rra piir.;;aliiiii semei»
iid occasiiiii traliil, si<; Adain qtiri liora peccavl, :i.| a p.il.MS sifcipit. e; lamei! alistpic ptl»!is iiiin ipstiin
occiisuiii iiioriis qiiasi vettis tlejiCcii-iii , et siiii liicr c\surj;it. S''d (p.i.tre ;iitiiii;e origiiiaie j)Occai,iiiit im-
posl ciiiti qiiiliiiei pe'-'calii!'. Scd Ciri-lo rio.iis l:.!iii.> r';ii;itiir, ciiiii itcvt el miitid;! a Doo pro<:rc 'iur ? Sane

l'!!l, cl Si:irtltMli i.itiotie, el licet li iiiio liicios, i.;t .jtn:» tp,:! coipoi^i m ca.lc.u person.^i imilur. e: al) ea
l-Mncn eral cl aiigclorun! ct iKtutiiiiiii ; cl |'r,iic,re;i li ic coiisuciu.liiie ei miioiie orrtKiipiliir. Vcibi ;j:ra-

alia {.'cncrali rauouo , tp.iia siciii iiov.< re.s cicscitel lia, boiium srmeii iii
lil si ipi s tcrr.iin iniiiat , et
rf)boiaitir, sic (.hiisiiis de viriuie in virliiictii cre- postca noti IVucitnti b ninin lerr.e coiniiiisti.oie, sed
vii, iisiaiitc Sm;iliii;i ; .lcsu» ;uiieiii ptoliiielial z zaiiia rclcr.ii. Seti 'pciie niei.or pars , sctlicet ani-
artalc cl sa()ic:ili,i toram Deo ct lii^tniiiibtis. Ati ma, imiiiiriorciii pari.-in . st ilii el corous , tion tra-
cujus iniil.tiii.iiciii iio\i csso debemus coiisceu- , liii, ct »u ni! iioti toiivci tit ; ll'jc diviiio jud.cio r»:-
i1\ V.UhT. YF-Nl.nABlLlS OPP. PARS H. SECT. !l. — DUHIA ET SPURIA. m
Ijdqnendum osl. QtJ.Triliir qiianfJ. qiiiilom Doniintis A sia. qiiasi m\x cansse novaqtic a Ivcnlcnda
erani
:)b.^Uilil oripinalc pei cnliim , «niarc (•linni |'CRiiain pr:iecpia, «jnae el al» Kvaiioeliis pnifliierent, el lainin
f jiimlein |ieir;\li no» ;il!Sii;iil ? Qiio coiiir.i (iicilnr qiiadam sna noviiaie el iipcessiiale non snpcrflne-
(|tiO(l in li'C iii^friconlilcr Doinimis consiiltiit , qiiO(i reni, in qno inniiitnr Apostolns aueiorilale piophe-
ni;ri jiossumtis, qa^a nd ca liiiii asccndere non pos- lanim. qnod posl datam leppm Moysi cnnlra rediviva
siintiis , nisi :tliqiiil)ii<! nKMilis, .^iriil iicc Ad;irn iti vilia inspir.Tite Dninino cl jnlicnle si>rril"ialem de-
paiiidiso losilus poliiil. Voluil igiliir nominns oiiini deiiint C(irri'C!ioiieni. ('nm eniin Domintis in Evaii-
iins ucccs-ilale Cdini clkre iil ilnc londercmus, qiio gelio lioriaiis n«!S .'id hiiniilitatem, ne (|nis invilains
Fulilaio liniore inorlis ncnio prdficcrel , ciiiii inod(» ad niii tias FccUsix discnnibcret in piinio loco, sn-
toi instaniibus pericnlis, lol nitindi liiiiuialioiiiiMis peii)i:c ailmonercl, ostimdens qiiod ne qirw se aliia
(,-t adRiOilum co;icli ad vii^tni .ficrnam
iiiolcstiis pniici pra ferrcl, ei (piis se de siii.s ineiiiis j iclaiet.
penenianl, el revera lierel liomo inconigiliilis sicut Ter legciit copnovi peccanini csse viiandinn; pec-
diuboUiS siiie rormidine. caliiii), id esl, dialinlns, qiii inc pcccare iecil, opc-
ratiiS c.^l in iiic co:uiipiscciitiain, cl lioc per iiianda-
QU^STIO XV.
Itini lcgis, iioii net essilaie pcccandi acccpla in lege,
De nedcnifUione liunumn. sed occasioite hoc inodo, (|iiia aiilu legein qua^i
rriins qnansiin est, (|ii.irc niiniiiius linmiiiein solo sopilus ei ul di.iboins, non cnrans nt illos ad inoriciii
vcrl o tion ledeinit ? Quod sic solvi ur. Si snlo verbo cogcrct, qtios :id ipsuin &pontaneos iie videbat ; sed
lioiiiinf 111 salvum e^s»; pncepisset, diabolus ci n- cnin vii!eb:il dari lc(>eiii, qti:r viani piiccali conirudi-
«|ticn jossoi c.im inaKis uMiin Doniiiiica polesiate, ,. ci"rrl, co^jnovit qnod eos aul peiiilus amilterel, ant
(liiani jMS iii.r a«i|ti laie. Secnnda, qno jnre ajqnius eos ire ad viain niorlis , (|ii:i itilerdicebaliir, cogerel.
lioc fccf-Ml. flcspitiisi», qiiia dialiolns Doniiniciini Kt loll inodo ad bonuni lc^is qiia eipergefaclus es',
iMiniiticin, natnrani, i.on iiiip:)in, tii iniiiis habcniem, cnlii el laborarc plns c(rp l, ul eos cogercl invilns
iti lioc qtiiid vincliiiii rcddidit, qiKiiiKido sane Clri- ire, qiio priiis ihaiil s|ioiitaiiei, el sic a lcge accepla
sinin in qiio |e v.aU jii^ nini lial);iil, crnciJixil, et oecasioi e cirpil eo^ instigare iit peccarenl. Illi aiiieiii
iileo iiiciiio (1 iiire gi-nlinm anii^ii iioc qnod ni:ilig»a non iii Deo con/idcnies .>-cd in se, resislere non po-
fr:n:de pnssidel);.!. T( rlia, qiiare isla liil nlaiio re- luerunl, ei idco occasioi.e lcgis plus peccaverunt,
<l(li:pli(i vntcliir, Q» i; ( oiisi^inonlcr solviliir . qtna qniu et iiKdicdicnles Dco rnciunl, et majora peccila
siciil r.£:iii cdiilio i> ntis pioii)ig(>nita .Mia vendidil, recerttnl. Sicul si iioslis iii boslem dcbilcin snrge-
ita Adjin dnni poinnni gnstare pr^csuinpscni, se iii rcl, in oum non oniiics vircs excrccrel, scd si enin
servuin dinholo sul)jiig:ivii. qncin noininiis Jcsns, prictnnniri et lohorari vider»*!, firiior adversn» enm
par pari lelerciis, siinili poln inebriavil, qtin ille le- occ;iS'onc ilia insnrgerei, qnia lunc aiil vinccrclur,
iliifer prolopla^lnm inoililiiavii. Siciil eniin il'e anl vincerel. Occasidnem noii icciain fans:iin voc;tre
pnsiii poini Adani niorieni polavil, ita Dominus qnod- solenius, quam bahel advcrsus nos, (|uaiido nos aii
darn diilce pocnluin ci pr 'pinavil, qnaiido etiin cun- bona iendere conspicil.
cesstl obleciari contiinieliis miiltis, qiias sibi ingc^^sii. Noianduin esl qnod Apo<loIus irlplicem lesPin no-
Qtiaria, ciir iieqne per angclnin, iicqiie per lioiiiincm tavit: legeni cariiis, «injc est peccali; legeiii Moysi,
sal^alio ficri puluil? [le>poi)^io. l'er lioininent lit ri legcni menlts, qii:e eliam lex csi spirilus. Dixil qnod
iilco noii potiiil, (|uia iinpos^iliili; < rai ul pciilittis inChiislo Jitsu siini libcmii a inorle, et veic siinl
penblum redimerct, vinclns viik inni lil.erarut. l'er ^ liberaii in Clirisio a cajisa. iNatn P;iter Filinni suuni
angciniii vcrn iion poluit, qiiia el si salntem daret, non carne peccali, scd in s inililudine carnis perciti,
diviniiHieni lanieii itiiiiiine coiirerrct, i|U:im c% scse dainnavii p<>ccatiiiiide peccalo (Ront. viii),
ii<>stru n
niin liabehaL Otiinta, ur angelicain naUinim ad le-
( id est, de Filio suo, (jui luii peccattnn, id esi, hostia
drnipiionem lioniins noii iif>sniiipsit ? ilesponsio. pro peccalo. Dcus 1'ater dicilnr initiere Filiiim im-
Qiiia iterum dialioUis c<.iiqnei'crcttir quod sna pHgna proprie, qiiia non niitiil ni a se localilcr rcinovcat,
iicn rccle cunt Doniino Cditiparata Inis^ci, qnod (ptasi qtii secuin csl nbiqno pra-sens, sed Uinicn (|n:]id:ini
Khidiuni CMilra tcncnieni iiaciilnin auulissel. Scxia, si^niiilndine miliere diciinr, qiiia sicut curn qncm
iinariinr qn.ire t.-iniiin disiulil? Oiiod iia solvitiir. iios niiltinius, a nohis separamns , sic Paler Filiuni
[\(ivnm (iiiid cl itiandiunu aii|iie ni:r:ib lc Doiniiins inibit, qiianilo enm iii assiiinpiioiie camls a se ali-
facltinis cial, qi:od nmliis icsiiliws piins cr;il pro- qnanluiuin sc|)aravi!, quia licet Piter el Films ei
niillcndiini ei firniaiiiluin, qniu si stibiliiin accidissel, Spirittis sancttis iii concoplioiie beaiie virginis Maria:
iinllits lideni laiilx> rei bahnissct, (Uin tanlis cl lam sinl cooperati, sola lanUnn persoiia Filii carnein
ceilis indiciis pauci adinoiliim invciili snni, qui Clui- a^sumpsit. Sic'|ne quasi a sc videlur iniiicre, qnia
slu vciiienli lideni pru-bitetinl. i'orto si :inte daiain cum Filio non assnmpsii cariieni dc Viigine. Vi-
legein salxare iiiniidnm \ciii.>sci, poss( l
Doiniuiis deiidum esl qnod Filins inissus esl non ad Virgi-
aliqiiis dicerc qiiia fnpeilluus cssel ejtis advciiliis, iicni,sed similiiHiIinem viigini ; ci non C!tr;iis siiii-
« iini ;iliqti:i pr;rccpia dcdisse poiuissel, litrc saUiiciti pliciler, scd camis pcccaii. Si enim diicrel Cliri-
lontnliisciit. Volttii ergo Doniinns iios oiiinia prius stnm in>agii)eni caniis habeie, jam vid.-reinr illi
cxperirl, nl probRluin tssei nos iinlla ali.» via salvos D h.xrerico con.scnlirc q'ii Ctirislnn) asscrcbal i:n:igi
lieri possc, nisl per cum, et ejns i;iiiltim grali;c nariuni ct phaniaslictim cnrpns babiii se. i'l lc i

oinnia asciibcrenttir. Septiina, qnare di iboliiin tioii qui dicil i Si virgo peperii, phantasiiu
: fuil. > Idco

ied< iiiit tticut liuniincm. Itespoiisio. idcirco prole- dicendns esi ClirisUis nti^sns rnissc noii iinagit.e, ,

1(0, qufliiiani ciim csset in antplis.<^iiiiis c( pciieciis- sed siniiiilu.line cainis, tioii carnis simpliciter, sed
siiiiis dtticiis Domiiii sni, niilin inspiiante ncc per- carnis pcccalricis, (jtiia Clirislus noii siinilcm carnem,
snadeiiU', sed |"ropiio vitio elaius, corru.l; l.omo scd vciain el veiniii corpns babtiil : qiiiV caro cii<ii
vcro alieno insiiiiclit, sciliccl diabolu persiiadentc, siiic pcccalo es ei mtindi.^sim.t, pura, vera, sitnilis
ileceptns erravii. (aiiicn pcccainci cariii in passiliitiiale cl
iK-slra:
Qiiauior.lecim lCpisiolas srriiisil .Acdsli.lns, ipso ii.oria iialc ^icqne nosirani habiiil carncni iioii peo
;

$i:u iiniiicrn osteniieoae.is coiicoidaic D.caiogi L<-t;is, caii, sed siiinl. n« carncm pcccalrici. Si Paier inil-
ei (|ttatuor Fvangeiils, a quoruni lido ci \ciiiaic in len-' Filiinn sniini iii siii.ilitiidine cftrnis peccati do
iitili.i (liscrepabain. Sed videiilnr siicernne ad.litc pectato, id est, dc K.lio, qni crat hosila pro jicc-
pdst Evan;.;ciin, ctiin in eis |)err<cta sil lidci doctiiii., calo, ut dictnir. csl, dainnavit pcccaiiiin, qui.d ci.al
viiiiitum iiisliiiclio, vitioriim corrcciio. Snni tameii siinm in nostra caine daninavit : dico peccaiuin
necessai i.i-, post Kvaiigciiuni Kpisloi c, qiii.i et si de oii^iiiale el aclnale penilns in morte Fiiii dcstruendu,
<>!iiii;bus in eis scripluni qiiod lainen si.niiiKiieitus
sii, et roiniietn peccati ([ui in carne renuiisit, mi\i'.
ibi dicluin csl, bic |>lenaiic ei suHicienler per.io- o(iiur dcbililando, ita ul carnalis litillaito non ultra
tv.tliir ; el subo^-icnliLus tliam nuvis viiiii. 'ii F.ccle- iia t.l S'jicbai, iinpcgiiaic lidelcs, si in Doniino ci/u-
 ii: AL'Qi;OT OlJ.ISTiONlM L'Br-R. *7l
lufaiit, passinnls ejtis iiu^m res. Siio-nliiin eslqnol A retnr per ciriiiiiitisi.tneiii. Voliiit ctia^n e-os f>(»ii)iuiis
iii el iniiii il Jii Ifos servisso cx tiiii«>ro, ROii lame i
lioc .sij^iiiiMi in corp »rt> sii » portare, et qiiasi siib
hoc de veris Jutia-is iiili;llij;enilirii esl . qui eerie octilis liiilitTf!, tit ejtis si:.,'iiiiic:(ii()iiein rrequenti me-
SHfirii viri (|iii rueriiFit nosir.u litlei , el noslri lesla- dit;»lioiie atlt^iidereiii , eliain rnlci operibiis stude-
lufnti, sicnl itos nioiio stil» gratin, sie ijisi ex dile- reni.
clione servientiit, seil propier f;ils<)s Jinl.ios dicil. Kursiis (jiiaiiiiir : Si s.Tiicla al.pK^ ntilis cr.it cir-
ViiJeiKliim p-i ;»i!ii'iii qiiiinio;lo Tilsis .linl.eis »laiiis riiiiicisio, ciir il.btiit iiintaii, pro ea snslineri at'|iie
sil SpiriliiS saiicliis, iit per ipsiiiii Sp:riliiiii servjrciil bajiii.-^miis? .\d qi'<»ii liici iir l*osli|iiain proplcr clia-
l)eu, et iioti in liniore, qiii.i iiliiciiu |UC ilitiir Spiri- rii:»iem siaiii, (|>i;i dilt-xii oos, misit Deiis Filiiiin
tiis Siinclus. pofitis Miiiureiii generat quaiii limoren. siiiJiii, iit hoiiio fi.-icl, ei liomiiiibus appareret(/-!;;j/i«.
A(i qiioil ilicitiir, qiii;i in hoc (|'ioi| licne et,'<Tiiiil, II). lune (i(»;ia }:ra'i,B cjiis prunuere iio'»is nia-^ns cir-
opiiiceni S|iiriiiiiii li.ibiicnint : in lioc ri<iiein i|ii(>iJ ck periiii, scilioci Kiinislior ei itiai<ir itinoceiitia, copio-
Siilo liinor.^ feceroiil ; iion a S|iirilii, srd a si; ipsis Sior jdsiilii. (Jnle pro circnmcisioite liap isiiiiis lava-^
haliiicriinl. (}iia;e Spiriiiis sjiocttis fir.t qnidein opi- cri sa iilaris insliiiitiis esi, iil al)liitii»iic c-iteiioiis
fex iixiipe servildtis, ci non pravi liiiions sici|tie ; iiominis dccor splen lidior i ilerinris dcmonsirelitr.
Spirilas daliiil se> vinilcii), serviiiis veio jiroilehnliir Kl si^'nanU'r eieincnium a(|iii Imio sacrameiilo qii.-K-
per litnorcm, «piia ndlitiiu pixmiiiin promeretiii' al) sitiiin (si, qu;i) rebiis soniidis candorein n-diicit,
cis qiii aliqiiid sno litiicre oper;iiiliir ; sicqiie nos ac- qii:u sili';'ili'in reficii, qu.T lerram irriga', ci fcrtilein
('opiiniis S|iirilum .>-erviiiris, non (pii s.t iii liinore, facii, ct iyiiem exsliiiguil. Sigiiifi<:al eiiiiii sr:iiiani
s<d in aiiMire. (iuare Spitilus niagis perfc.csws dalus P spiriliia'em , atiim.iin emiinil iiilein, ei ititiis nilicicii-
081 in notiis qiiain iii illis? {}\n.\ ficil nos adqilivos lem, cl foK.i eiii pcccaii ex-li|igiiciiiein, cl prtilecluiii
lilins, el vere sniiitis lilii, a c;iii«a N.tiii ipse Spinius viniitiiin i,isi aiiiiii;e largi'iitem.
redilil innllipliciler, id e.-.l, nnillis signis d.it testi- OuaTiiiir quo jure ;i!(|i(iiatis euin liberavji. Ad
niDiiiutn S|)iriiui iiosiro, qiiod siiiiiU'> |ilii I ei, qiiii qtiod diciiiir quitlem Det lionio faciiis esi,
: Filiiis
.«erviviniiis Oeo am< r<; tiimli, noii tiinoic servili. geiieris liuiii:tni assum|»ta de Vir.nine ticilie iiatcra
SpiriliiS nosicr lacil se liliiini f)ei, cnin ipsi Dco cx siiK! ciilpa. q'iam scilicel priivi'len!iaiii ii'»ii tenercdl
aiiiore servir. quod scilicei enm csse liliiim te^tauir pt^crala. Vid.i aii'eui euni iniprohiis iiosiis vai,'ien-
et approltat Spiritns saiicius, q-tod iioii reiu.i;il ab t.-ni, lacrymaiitcm, ci c;i'iera faciciiicm, qii:e hd-
co. s(;(l poliiis «'00|)cnitiir ei ad oiniiia dc die iii diem, inaoa cxigil nititra niide iiuu cre^leiis enin n.^it sibi
;

ad inajura euiii provelieiis non taceivl, sJ

;
qinxi oliiitixiiidi, iu'(ji!e tr:ins;jrcssioiiis exsoricm, qu"(ii
spiriiiis iioslcr iii liniore servircl. Semci iniiiioaius tol do' iiinentis dnlicil essc niort.ilcui, iiiiii, iiilulit
tisl (>lirisltis in se ipso, ei lainen in sacr.intonio non roolumelias, niiiliiplicavit injiiri;is, ct tluui maoiTiH
soliini p(;r oniites p;t^cii.e solcninilaics, st;d oiutii die iiitioce item miitil, et cliirogr:»plnidi qno inniiebaiiir,
poptilis imoioialtir. II, hc uti |(ie nieiiltl;:S est, (|iij exciilit al» ill» iiiiqiiiiaiis exigens piciiam, in qiio
inlcrrogaius rcspoiiilel ioinMilai i. invitavil Doiiiiiius niill.iin repcril ciili'U)ii. Soluiun» esl er^o ni)Str;e da-
servos, et conipai.ivil ili.s cilium se ipsmn. (,)ui$ mi:ationis ai'pie con^i riptio lis vinciiium, ai<pic iiii-
aiideal inandticare Diiiniiiniu siutin? Lt taineii ait :
probiis bostis tiiim piiis qti;i'rit, siiiiiii pcnliilil, quo-
Qui maitdurai ini-, vivil prupLr iiie {J^ian.w). {)unudo iiiain li;i'C bx jiistissiuia esi, ul qui aliciiis iiicunibai,
(Jiirisius niaiidncator, vita iiiandiic.iliir ; nccociid<- propria aniiil;il.
p
iitr tit inatiiliiccitir, sed iiiorliios vivificat qiKtodo ; (}u,criliir cur solis ma.^cnlis iinposiia sil circiim-
•iiaiidiicaliir rclicil, sed noii tltlit.it. iNon e go liinca- cisiii,(-iim iikmI vileainiis iiiruiniue seNum ;id b:ip!i
1

UMS, Ir.iTcs, inandiicare illiiin paoeiti, iie foric s:- siiii graliain ctinvolare. Ad qjiod tliciltir, (jiiia ooculie
laniiis illiitii, c| posica (}(ii inaiiJiice \iu^, no.i iiivc- inyslenoiii sii^iiificationis io se coiiiiiicb:ii. Nam niu-
iiianiiis. iM-.4ii(Jticettii Ciirisius, vr.it niaiitlncattis, lieris iioiiiine st'nsu:iliias, ratio-
viri aiiiein iioiiiine
qui rcstirrexil occisus, ncc tpi:iii'io iraiKiuceiiiiis,
«
iiaiiias dc.>ignaiur, si iit ait AposlDliis •.CnprU mulieris
partes de illo lacnnus. Lt qina in sac:anieiiio s:C lit, vir (I Cor. \>) ;
vti aiiiciii sp riius ralionaiis, (jui
t't iioniiit lidclcs, qiicin.iiliiKHitiiii inaiitlucciU c;ii'- aiiiinalein iiircctioiicui tiiiquam coiijiigiiim regil. llt
nem (iliristi. Liius(piis(|iie accipil parleiii snam, iintic cigo sigiiar.:l iianc aiuin ilitaieni, a vitiis i^eiiilus
ipsa graiia pares vocaiitiir. Per p ifies inatiddcaiur, ioiiiiuiietn esse iioii poss', netpie pcr siii niiiiuliiiain
cl niaiiel iiilei,'cr tot-is in ta'.!o, inanet iuteger tnliis viro mo, id est, spirititi a) jiiari, idirco inasctilis
III corde erul apn.l rutreiii, quaiido venit
lui). rtittis citiumi-isio injiiiicta e^t, niiilii;ril»iis .111 em luiii. Iii
in Virginein ; itnplevji ili.tin, iiec recessil al) iil i. bapiisino aiilem iiiijiisiiii»iii nitii iiiieiuliuir sigtiifica-
Veiiil in cariie, iil tioiiniies iliiiui inaiidiicareut ; el lio, sf.l quia uiriqiii' iiidilTei etiier pcccata gra-
p.^r
inatisii apiid l*alreiit, iil aiigelos pasceret. (juid eiinii liani icmiUiiiiliir, iiKliffeiciiler ab iitroijue ad bapli-
tciaiis, fraires, el qiiod scitis cl tjuod nesCiliS s( ire Siiii ^raliaiii c iiivolaitir.
debelis, q'ian Cliii.slus facius esl iioinu, p;iiieiii tjtceiiiiir ctii' li:i'c tribdlati.) re lemplio vofclur. Ad
an;^eli»runi nianttiicavit liiinii). Liule, qiionioiit), (pia qiioil dic liir Sii cditiin
: itl ksiiii leiiiis |.i nio^ciiii:)
via, tpiibiis ineriiis, qiia tli^-intaie paneiii aiige;oruin Mia veiiiliiiit, iia iiiiser proiojilasliis tliilce.liiie pomi
niiindiicavii bonio, i.isi trcjtor aiigeluruiii tierel l' (pi;»ni sese sub poecato et diaii.iii ser-
viisiavii
hiiiiu? viiio iiiaiicip.ivii. Diimiiiis aineiii pro tliilc<'diiie ve-
Sed fiiles jii-tifi.ai, sicul scriplinn e-.t : JutiusaH- llt:i qua llliscr liouio V(M*ditdSest, dolccdlnciii (p»<);|!l.:
lem ex fide viiii{lium. i), liiiic origiuaiia ei actiia- iojunandi el colapliizainli se, a;i ultimiim (lucili-
Ita p ccala per eani t< inituiuioi, iiisupcr eiiain aii- geiidt, diabolo pr.ipinavii, ciincia liuiiiiiiiei |i:ili>'!iS
geiitur nieriia. Lliidc ni' nto t|u.i-ritiir cur piuvideii qii 1; io cuin lacere voltiei iint. S cqiic ct velit.i du!-
liin p acuii supcrinductsre circuincisidncin,
diviiiii: tedine di.iboius faliaciter emn eiiiii, el veiita dtilce-
aiit supetin<lu<:ta qiiid prosit. Itespoiisio. Misericordia Jiitc sibi D.iiiiitius rcdcuiii.
Dei nos seiupcr de viriiilc in virlutein ascendere licroin ipiJ!'iiliir (pjiil ciiisc fiient ipiod at> ccle-
<'upit, el niiiil luagis quaiu profeclum nustrura liesi- hianitaui ti:>'ic ledeiUiiiioneni iiiiiiianam nal. 11:1111
Uerai. Siciil ergo pritiio hoinini ieneni posuii, qna AsSiitnpsiljCt noti potiii.sdi;,'iiioi'einaiig''iic:i(ii n.diiciio^
servata ad iionorein inipasSibiiiialis aiqiie iiniiiori.i- Sictil :iil A|»osl-i»ltH : ^niiq-iflin fnim iiiiqdiii .»/);)/«
liiaiis iierveiiirel; sic el Abruba: ei postciis ejus lifiidi!, .'^cd seniei Abraliw srmel <iiipi'li<'iidii [tl.hr. v).
d<idii citciinicitsioni^ piu-cepiuui, ipio ci-nipletu. iii- Ad ipiiKl di.itiir: ac (iignuiu eiai, iil per
Id.iiiediii
gens olietlieiitia: illoruiu acfrescerel ineriiiim. Vei qii <m pecc liii II aitiii!sei;iiitn>, per ill >iii ti.im redi- t

Ker carnaiein circunicisioiiein desigiiabainr spirilua- ineieoiii! , et r(ir>it;iii p.issei di ili.itn.s nidniimare se
s, qiijcest coidis iiiun<iitia, el vitioiutn nieiilis ain- i;ij is.e amiiiiic ori..;i(t;»l('iii liiiiiiaiii geih:iis scrviiu-
puiatio, nt sicni a c^eiens genlibus distabal ni iiiie- leii», niii il.' eo qtiotl stibjeccr.il vinccri lui 1'r.eterea .

riort hujnino, sic tiuutiuc cxicriyri botniiie disccruc- ci Fiitsii Dci, sicut iiisi Dcus esbcl, nuii lencl roinc-
 : -

i73 UED.E VENEnAniLIS OVV. PAiiS 11. SlCT II. — DIBIA ET SPIKIA. 470
ili'iin, iia usi \en\< lioino <'s^('l, non liarel cxf";!!- A [irtcsiiniere. |j iiinien iiinHo'-, lii^-I non ^i. circinii-

pliim. cis.i, siiltMiiuii-i, licsliis et oi>l:iiioiiil)'i-i, ;il» iriginiii

Itl eliain qiim-.riMir, ciir (;mi iliii ili<tiiiil .iilveiitiiin pccc.iio piii;^;it i esi. Iii hkmim ro iiiiicni iliu nuii^is
'i Uiiii!, el Teiloiiinlioin ii> isl;iiii? Qnoii sic buivilu/. aiiipiii;i(io pecc;ili osttMidi tli;-l>inl , (jiii;! pi:»'. c^rie ir;

Novtiiii c|iii(i.l:im nlqiic inir;il)i!c enl lunii iiiti, el idco Oiniiiiiii^ ui:i(;is pcctato (ili!in\i;ii!i tini piop:ii;;iluiiie
per iiHiliaiii .«ericni teiiiporiiiii pr:rilic>'iitl!iii». N'ni ori:;iii;ili iu lilio- , (jii:i!ii j erpfir;il'(>iie ;i(l!i:>ii in se
si siiliiidiii aKjiie «iitiniiius iii((»jiii.l'iirt evcnissrl, iiiso : iil qiio>i 01 Ad.nn prioia .lic iH\il oimiiinis (ilii.s

liiilliis itoc credtTi» poluissci , cmn eiiiiii jkisi lit ail concisiinicni , linc Ucu-j i iri nmcidi li^cii oci iv;»

revcl.ttioiips, lit signa, lot pr.rdi ainciili, l;iiii:'(ii dic ii.ilivil;uis oiijiisijue ;iil riini-sionern , nl (|ni m
lenipdris nt('ram,vi\ aliqudN iiiv(;ticrii lidcin pr.tlicii- iniiio s.iiciili pecc.i.o sunl iiif(»cti, el iii li;tc vil;» nia-
lcs. Aliter eiiain soiviinr, (jiioil reiro iiivmies. gis jiuiiircnltii a lege in meailwis Oii^hiis el vol ipi;»

Qi!;rriliir, cnm n iiuiiiere imtiitin pcccnli , et anle tiss, cl in oclava ;ri;ile liiiis s:»ciri jmsi tlicni jndicii
mtilicrejn .i di:i!olo, umle diciltir in livnngf^l o «jiiia SCiiri;ir! sigii.ireiilnr al» omiii coiila;^iom' iieco;iH.
eial al» imlii», et (lialioiiis pirsiiadciido,
illc lioini(id;i Qii.eriliir eiiaiii Ciir «'.irciuncisio iii vin» cl ii ii

ct mitlier consenticndo, el vir.i peisii.idondo priii!» in iiiulicre, vcl in virili el iioii in cacteri.s niotn-
peccavciil Ajiosloliis do |»cct:ilo lo>|ii( iis, (jdciJ pcr
:
bris complela sii ? — llesjtiiiisio. Iii viro lan!iini,
snrcossioncm pos!eri>;uis »c soliolis |ir>>|;;igatiiinem ci iion iii mniierc ,
iil(!o qnia nitilicr slaiiiit [^(.»>t

in otiiiies lr;insicr;ii, (iir rioi) st^rjicnli illinl ascriliinir p ocaluin du|ilircni senlciiiia n ucceiiil dii;im C'm! :

vel diiil.>olo? — IJcspoiiSio. yuoil cx ci) niilia pciiiiiis vir» im>ritiil;iiis et p^issiiiiliialis jiro .lr;!ii-|jre-.-
Iiiiniana gcner.Ttio. Al««lieii iieimn noi Ltscijliiinr, i» sione, ;i!(er;;ni in eodcm (jriginali incinliro jirop^is'.
<|uia noii tx iniil:ere, scd cx viro jtostii il.is jiwinina- lioiiis, nl soht ii.ncrcl iii dolort; (ilios snos pro scr-
Inr. Digiiior cnmi soxiis cst, sicni alilii liicit A'iosio- |ieii:is inolte li;'iiii i , et viri doci.;piioni!. tdc.oijiie

liis : ^on vip cx iiiiiliere, scd iimlicr e\ viro est. Viio d!j;miin erai m, si oilitcr vir qni sciciiler ol pliis
iifilnr asct iiiiuir, qiii;i pi im ijial.tcr et! virili scmini; poco^ivciat, diipliociM seiilciiiiiidi reci|<orel : «ii.iiii

fit pr(>tie;uio oornimpiiiir pcctalo, et

, (iu;c urigii.ali ut pio iraiis^rcs.-ioiic, :t!icrain circd lioisio
ri:ilil;it.s

sociimlaiio ex mnliciiri, vcrhi jrnli siciit cs graiio i , iiis in ofiyiicili moinliro pro coii-ie;isii Iidsus ei oxo-
semen priiicip;ili!er [irocetlit, el cx lnimore l<rr;jj ri5*ii:i;. lii vii ,li ;idiciii elnon iit c;i;leiismoml)risC(>iii-
sfcniidario acoiescil. Ex maici i.i c>irrdpi:i iuliii inte- plclaest circn:iicisio, idiii (jma (liiiiis ciiidcloet inl.iic-
griim »iii i:;(orriM'tuin j'0lcsin:isci, yixl» illndsancti raliile esset iii omnilins mi-mhn^ circmncitii , t!im iil

i>'\):Quis pole!>l finoe muncliim dc iiitinuudo coiue- OsiendereKidiacxiriitsecnsnoiier.il pleotiiaciiciin. i-

plHin .seniine? [Jub. MV, i.) bi qnis aliiu jienjuir;!! bio menlis, (jiii;i oircmnc Sio pccc.Uiiiiiorii-iii.ilem ori-
oiir pejor pars ailvcrsiiS riifiiorciii jnaiVitlml, !ioc Dei guiili memljro pimirei. leit!p.)'a!i(iiie S!Oi i»>A;iia p o-
judioio rclinTiiciid.m esl; id iniiiiiin vcraciler pr>i- ii;im neieriKir.i pr i vejiicris, nl cdipaiii anlcrrci, sicn
lcslarnur (jiiod nisi anima siinul el oorjius h imiiiis oi lev oaftera iiicm!)r:i, (jn a pcr 5»r;iii;irn rcniiits;re
origiiinli pccoalo snbjaccrcnl, noi iiide ulriiniijue iion |ioteial. vimiujjtiido aiir-jreliii-:, siciil denlcm pro
lilicriiiidmii es.*ot, non iiirdinqiie Filiiis Uci verus et «lo.iic, octil in jiro oi iiio, e; iicc jirDlcdmn viitiiiuiii

liomo >iiji j) r-oiiiiiilcr a^-suinii^isbOi. iii"o ac.iiinliinii de^ii l(.'ni o reoi!s--ioiicin, nec grali.tm
nnrsns cons qiioiiiur reijtii iior, si |)'ir l»aj)lismuin adj :lriccin dalwii ; scd (pii apud iiniil.iiiii ir.insire
liomiiiihus pccciliim 01 igmae rciniitilnr, qii ;l olistct , non j»o.sc novcral, (jiii iii plc.t.iisel diiicins l.ici^icl

iit Jiceii:! ojiisdcjn pcccali pidUifiS ahsolvaiur,

iion ^ in siio li.iiUiMniile sini; o i>iii p v.na ,
solaotplcni
iKMjm; limeal aiiipliiis inortcm , sive itiictii pasiioai aqua i;cti'>r.iti(» lis loiiim lioiii!m;iii alilui j»r;':-
t:r.itia

Mih.aceai. A>l qnod (tioilnr : l.t nin iii li..c |iiovid>l copM, nt in oiiini ji:i!te sna loitis iiilcriiT Immc al»
ootiis jiiiis et misericors Donrniii.s, In co'lo sijui i'.;in omni pccCito soo iim ori^i:i;iit iiiinii aclnali iiioii-
iicliis tcgnti:ii ei vitnn mciioicm, qtiam in itoc miiii- d-»ri ci iii>iipcr in liovem splemlorcm viriiilum rc-
,

do esse j). l'!etil, cl jdciin lioiciii Ji!;»par.tvil. Sed ;'ii l«irm;>ri er >t!- cj, cTiuiidaii v>d(ircli!r. !n (j .o l.mK
C:iin (jtiis aoiiiiurii iiiiciidi ril, scico.-. se iii iioc iiiiimlo itiysitfrio siio ( 'iinjiii^iidt» , iiloiieoin difiere ciuavil
I!erp<'iii(»sim; p:iSsioife aliqii;i VicHirmn ctim c;ia:n ,
eltimcnlitm, scilic»;l ot iioii viiimn el olcu!» vel <ji»i;i!i-
timoi tiiortis cl c;<ro nosiia lot pl(;iia iniscriis , libel liijuorem jireiiosu n. Qn.e Cdin nusididi sil
iimmliis (jiiotine pciift stiis oontril oiiilms d':!elHs, vix venalis , scd oinmlniN j^ciiiiijiis ^r.uuil;i iioii iilco ,

iio. nii.i;>i ;i(l iJeiim? Voiuit i\^\ ur Imuo vilaio nobis vililaleiti irro^aienl lanlo s;ur.i!iitiilo : (jmi m>!t c^l

amarcsocie, nldiiioesccrc amjiiiiiMila i>iitdi>sc(. Iliiic Jireliosa, sod cx lioc (joia iioit csl vcmil.s, ;c|iii'l'iii
|'OsHr;msgri'.'.sioiie!ti proLo|i!.i3!i ;i D )iiriitod!>!(iiti ''si paupirilois qiinii tliviiiims l.)iic;i:ii se cxltib rcl , ei i

yidfleue siitnride ligitovltcet .wil m n UiiiunilJ.en. idco gi^iiditam Dei jiinliaiii oslciidorel, iima ti^l gia-
i.i. 22). Pr.epiilium esl i la pcllitul;! !j'iam ;»i;rpu;ia- Uiila: c:imdeiii iicccssari.im, (idi.t el iji^a omnibus esl
liaiii.lml.ii : ijii.im (ji,i;i iciini baiil i:eiUi!cs, uon i»!;c- iiccess;iiia. ciijus et inlorioiem cnic:icia:ii expriiiiciol
scd jinrpiituim. id cjt, ijisii iiiiiiiin.diti.i op-
jiuiia;i, s .J cxlciiori.
probiiiiin iKilxbam a Juda-is. il..nc jiclli' iilaiii, «jiic Jiicui eiiim aijua iioii |.rx oniniliiis lijnon-
solum
.scdcs esl libidiiiis, Dctis .M/nili.o ut rccidcrei iiijiiii- bns soidcs iiMuit. se.l Citndoicm rcducii, sic
el
-Mi, til ips!. (t ;.!iisejitiMiam
I
ei V!«b.pid(is;im l»-iriem D ijiati,! bajilisnii iioii sohim sonles oinmiiiu ablntl
a cnrpore imclliuereMl omiios vold|il:»:esa iiicn rc( cili viliOMim, sod iiiocii(ii;i e\sliiit;nri»s libidinmti , c.ui-
le, iliirmimqin' e;:ii lu m oi motoliro inai^is tiriginale (ioiem rcducii oiiiiiimn viriiiltiiii. Uudeol bjptismns
peccaium iiumrcliir, «ido cli;i(ii iiiOj);it;abattir. blco ;i I)"si ciuaiiiici^iouem jure csl snpcrposiltis , ul q'iia
aiiicin \ir ct iion niiibcr e>l cicuiocisus ul cmn ,
lex mjiistilis c.iriii.> jieilecidiii non polul laoere
siiii diio siaitis aiiiiiiic, \inlis t;i roiibeiiiis , tjioi servieniem grilia ptricciiim l:iceret el obscrv;»rei.
,

CJuai eliam ;»(pia qma j>(;i imii;iie tacit tenaiu buiio •

Apo^tojiis in^eqiiciili tariicm clspiriiiim vocal. Liide .

01 OomiiiMs iii Ev:iii};cb(i : SiiiiUus qmdcni p!onti>!us ruin opermii lccmidiliicm dfitiintiat , cl qiiol usus
en, cnro nulem uifirma ()la\c. xiv, 5i). O-.lemliur :a babt, loi sua mysicrij sijjuilicjl.
oariie foiiiiteni pccci*li in-u csse alilaliiin jusiis ad bi, ul (|uidani oj»potiu;i , aiigelica uatura iiicania-
jirobaiiom»!!!, a spiiiiuvcio per gr;iti.ini al.latiini reiur, cuin uiiijue ct ang>;itift et lioiiio iu naima sti:»
csse, et consensnin tlel^ciatioius, ei coiilaj^iem cj^is- babeaiil jieccarc, (i-ciiiutic c.iderei iiolr.e hagiliitti
litMii ad reiiimt:ai!(l(iiii. L'ode ApDsiolus oum repo- iuiila , cuiii ulrainijtie ii;itmaui per se toiislat
g'ii»iiii;im loiiiiiis iii inombris c.irnis et volunia is pecctsse, sictil ootistat liumanain iiatunin nuH;)
iiiiiue !ii spiritii i'etspex t, cxclamavit iluia me itiC' :
motlo sine p(:«calo »'s>e pusso, uisi S(ibvt;iiircl ci di-
yubti tiiorlis hnjub , cu;n fx.r nic coiitra kwc
a corport' vioitas.
A.»i debilis/ (Iton. vn, i.i.) El snlidit ijiu ui Oci pcr : Qii;i;rilur qnare Do.i:ioiis discipiilis suis nou aiite,
fiovtiiiuni uostniiH Jesuiu (Jiriiiuni {Ibtd. 2F,) ut : scd jiost ooRoam corpus et saiigiiitieiu suihii tr.uliilil,
o.'tC!i'!Oiel se ' I (le sii i v,riiiic dcii'erc, cl d.: diviiia «•ii'ii nullus tiiji joju itis iib.id Doiiiiiiicuiii oorpus oi
 *^'

sang-iliiern prnnsiimat aocij.er.-?

'N rSAUlOntiV. LiBIlLM KXIXlLSiS. — Pli.EFATiO. m
Ad qisixJ Jidtiir qui.i A li' \niu\o, in ia'er.>, iii ter-o. In Ir.mie, '-iim voleiui
non •!e,.U!t^ovuni moip.-re 'lt>st.imeiit'irn, uisi pr.i.-s riiicui io;i lior.imi o|iiis ii-cipero.
;;)i.i sii ip^:. i.nep.-
liitilo Vcier; Tesiaincni.i i.l.jtu- oslouJitiir ui.i «ii.i- i:,-„i,;
: :
hiiKb'^:! 'i aii'i:i:!!ii r;xi.,'ilt3i)l!;iio . iJm.ii puia! se
Besiueno (le.-<id. ravi pn.Hha m.iiducure ooljinciim an- , i,eiie f 'ciiiV.iiii , ac (leiinic si.oriaiMc inieiiiis. iii la-
tequum pJHiir {Lnc. \\n lo; el ii.sin Mandatum , ; : U-a:\ iil .lirii ngii, looiile ex illaliii. in lergo qiio.iiie.
nuvumdj vobis. ut diliijtihinvkcni, iirul dilexil voa (u;.! piio.s.pi sm -.ic.www lu.Til, viiens seie rec t-iio-
Uomuiui beu& iJoan. xiri, ."1). scetis, lainloai coiife^sioiieiii bt uliimis lacil.
7 lilni^ iiiOilis iiiaDolu^ iiiiiiiioeiii perc!ilit, videlicel

DE PSALMORUM LIBRO EXEGESIS.

{^f7H^:. , ^./k^T PRiEFATIO PRIMA. .^ t^ Qjnu^ iTif /V^

\n primo liitvo Paralipomonon !

'fjiutr, ciirn pro- B pr.rno',;inliip, sfd sino (iisoriniiiie ali/jiio
f9?
ordines
lela iVivii! iiCMii I Do.ninn mMatt! sciioisspi, qiiaiiior in'nicri<|tie pcrniisii .siuii. Ksiii.T eniii» , iit .nniiqiii
trailiioros !i:riin!, mompos IOnc.is. vl pro auci(»riim
ac ICDiponim (iiver ir.l.- ijispersos, i.i vdiumeo immn
coHegii et rcl.ilii. Sfd Seplii .g./.ta seniores secuniJu:»
i.ii.|iii.i v.ni'. lii II. ,i|;i. ... li j'i<. iii.iii.iKTi.i :'i.i|;i;i.i.»; ;.;..<- Mov-i Iraiiii loiio.ii 3(1 ciistodiaiii .'cgis ot iloctrioaiii
li:n persoiiarciii. F.x (|!i'> Roniero inlita riomina Ire- io syiiag.ii^a m;ini»iiii'> , po-ica.piam lilis a rege Pio-
«pietiier iii liliilis i-svcnimiis, iil l.lulitni, Asapli, iiiii ieiii i<> Irarisforcnilic e\ llebiie.i in (i ic. nm sermo-
(.iiore, et iiis similia : imii (<il qni^larn vo-
ipii.i ipsi ioins lcgis cora ;iMi!d;vta csi,
'U'';! Sfii.^-it.iU et cojlesii
iiiiili anctorcs fiii Tft sel «pioniam prae-
pijaliiionim ,
sciciiii yirniiem iiitelliijeoles
> iiumeriiin eos ,, iii

pfisiii .triilicil.os. a.lmmistraiore^ c^riim ronim iiro- ai'[iie or(iiiie:n reili^|;ein:il, >iii;,;iiiis qiiilmsipie niimc-
......_ _.. :
. .
;.„ ..,...:. fis orn cl liciciiti c i alisolu tiime perfcclis pcrlccl um
1
.

et clficiciilcm psaimiiriiiii ordincm dcpuiaiilcs. Deoi-

qiic ttriiiiS pscilmijs s.Mim.ium liisloiia!» , qninqiia-
gcsimo posicfior osl , scd cerli sacraineiiii gr.iiia
pr.ciaius : qiiiii<(iiagesini!is qiioqiie psiilm.is juxta
I .-ainTiuui III i|iiii.inn: i.iiiiis c^>c i.m.-^uin, .n u .<- Iiisi')rii\ni ,
.|iiin(p! ige^imo primo |t'jiieiiiir esl : scJ
nwuiiie apm! Sepluag iila liitcrprcl.-s Rcriplum sil :
qiiinqiiagcsimi piimi iimiieii viriiis ei porleciio e.\i-
•/avotTo -/svotTo. id csl, Fiiii, l:at, liiiis iiliroriim sil, g"''''l. el Oo.-g iilnmici i.iipocnileiis iii D.ivid odium ,

pro Ameii, aiiien. Nos auteoi oiiieiins postpoiii, el posterioroin anlcferri, iii, re-
qiio 111 llclir.cn lcgiliir, q
liel»rd'oruii! auctcrii.iieoi scciili. ei niaNime iipo-ilo- mi-i-io pcccalorum c(.ll<carct!ir ii; imoic-o quK.qoa-
l.irum, qui scmper in Novo icstamcoio r.-.almnrum gcsiiiio : et poBua periidi.e iiu.iior.imrc- co isliiuiie
iiltrum ni.minaiil nnum volnmen asscrinms. i\sal-
,
inissioiiis cvcedens carc.cl venia
lempiis ct , cum
inos qiio.|i!C ojimes eoruMi 10 i;siiiur .TiKtorom qui iiuiiicriim p(E;iitemiT; por :i;lissel. Niim cuin quiii-
,

poniiiiiur III tiliiiis, Diivid sciiicel ef Asaph, ft liiio- qiiagc>imo, iit quo esi sabbatmn salsbatoru'0, sccun-
rum ClK.rc, Ema»Salomoiiis, el r.zfaii.? , .M< ysi el d .iti Jubilaii aiiiii prsi^ormalioncm pecoaloruui re-
reliquorom, quos Lsdras uno volumiiio comprelien- niissio sit coiisiiinia, constaiucr liic psalnitjs, io quo
cst p<«nileiilij asitelaia , ct iiocciilorum lemissio
(lil. iNam el liiuliis ipse Ilobraic^is -jITDT.nn quod p.ystolaior. in ord iie tiujus mim;T! collocatur. Tn.
iiiis 1'balmoriim Iib r qiiimiiiagcsimis ctiiiiite-
vi;ro
iur, ei Imc e\ latiooo et riiimcro liciiiit: illiJi< nostiaj
exspe; tiUionis cxi^lil. Q'ii etiim siiigiil.iiinii q.:i»-
!|iiii^esimaruin cousmiiiiiali.MiOiil dil genlcr advcriiil
jiro\ idenliam dispoi oriini iit iiimc oMlmom [isahn.t-
rutii , cum (lispo!!saii..iic iiosir;K saluiis coiiveiiiie
icperiei. Priisio siiptideni in iioviim iiitiiiiiicm per
pccc.ilorum remissionom rcii.iscimiir. Domdc post
poeiiiloiii:;« i('Tiii;,sio(iem , rcgniim Doiniiii luiunifii
iii saociac illios ii\ilalis Joiusaloin icin|ioi;i gpcra-
D ii.iis, ad itlti;iium 'j.josummata iti iiiis c(!;ii'Sii jjl.iriii,

i!ciiit;ts Ocu i.iiidcs uiii>er.<iias Sjiirituuni prxdical.

Ameo.

ENAllliATlO . QlALITliU SrmiTUS SANLTUS P.SALTLUiUM DILTAVEUIT.

Dmid JeiiP, ruin cswl in rcgnn suo (iitatuur

/f/.-us , oinni gencrc lilioriim Ismcl i.w vir's. I''.r Iribii iiul,'tn

rlequ qiit p.salmo$ [acneKt , Asafilt ,' Emnii , Klhci.i el Len ccLXXX qnibus quuiuor viros pri/.fi/icj
virux, e.t

Ll.tliun. LSoiem t>iiia iif^ius David , i.wn ip i Uirid . pra-esse caniionibus coi;:^!iinil, Asai>Ucl Eilinn, Li»an
\\\U uon iuni suyiru.scriiti : diwdfCiui in .[saijlt, di<o- ei Ltillinn. 1] nicuiinu: curinn divHlens i.x\ viros si,b-

dciini Iditiiuii^ et »0' r,n ji iovuni Cltore : dito iu Aiii;a;o clainnnles laudiin caHHcoiuin D<'inino : ct unuN ifuidem
ei Zacltniia : Hiiuin Moii^i . e( unitin .'^alomon. Lriio enrum fericlHil cijntbaiti uluts njnira altns citlnnu: , ,

LX\>Mti diccbaut psidmos, el a sijnpsulmu et citliurn alius v<ro inl^n conte.n e.catiniis. ln nicdio aulem iUo-
}irrculubni Abiud, cuin Dnnd r.-du.n.^scl (VCiim Dei in runi sl^thiU Daiil tcuens ipse D.-^allcrinnt : arcum au-
,

Jerumlan po.H an,":S qundraijinlu reioiatam nb Azo- (cm anicredebanl srpicni rln.ri, cl surriticin vnulorum,
lu<, ei mnn:,ii in domo Amnin'la'' h nv: impo-^nit . vi fopului autein univcnus i^cinicbulur arcnm. Sunt itu-
in Jrruiatein, et etictts e.c t/iic' uniceni psnlmi cl. Quoium qntdan, ut iupra di.ti-
subjn :ali noto, ci ".bdv.^cH
479 r,EJ).E Vr:NER\B!LlS OrP. PAUS II. SECT. U — DUBIA ET SPURIA. 480

j»7/fi, novrm fi'cil }i>se Dnvil. i.xmi f)avhl , \\\i\

in A »<« psnlini Daviil filii Jesse regis Jsmcl vuiuero ti.,
vcn sniil iu} rnsrripti , iin<><l''r''in in Ayapti d •oilfciin , diniisalmaia cc el nnuiii exiiu umneruni, id eat, psul-
in td ihnu. Soceiii filiia C.lioic, dro Aif <n'o el ZacUa- mtis Dnvid firovrie sibi striplus,
riiv, ituysi unuin, el Salo uoui uinin. Fiuut ertjo oin-

PRiEFATIO ALTERA.

(}notii:infi ill'i atixilinino, siMcqiio o>nni-; ac!i:)ol in- el q<i iruind iin dicr.'! pr.^jpliotarinn. Fit ;»ut<Mn iitspi-

leiili'» cas<a »'«.1 , P-..'ilt>'iiiim iiic<i;[iit»ii siiiinH, HMuca ralio prrdiila iliii>his moli.; : aiil £;riti:», aiil pff-
(|ii;e I r:i'ili<eii'la ci.giKiviniii-;, ((Miiiioinliosrt pro piwsc inissioiKi • grati;» , M.iy^e, cl in c:o(eris hmis;
iit iii

pr.Terii>i'nms.Scieii<liiiii igiuir iiiitol oiiinisdi^irta Siu- perinissioiie,, iil in Sliylli vaic, e( i<i infidctlilnii
pjiira aiU peninfl :i<I lii^i')ii:iiii. am .iil iiKirn^, aiu ;i.l p!ii'os'ipliis, (|iii itiiiHa liivinn iiistinclii «1e Christo

liiystcriiini. II rc aiilciii divis oiiu» sic :»cci;iiiMu|:« «isl, pi:« lixftruiit, Qiioriim clopiia pcr ariienlca vasa ei
qinn p:»rips ejiis alii|iiaii(l(i piTMii-ciMiiiiir. IieiCiiiur aiire:), «^'i.^c lsi3el;l'cus populns a nig-is /C^-yiiliis
«^nim iii liisloria pliTiiiiniiift mcialna.s et nivsliiriu ii, nnlin ip^oriim (lictis et
siniip<it, ii.lcllii,Mintur ; (]iiia

III in (ieiicsi, »1 iii piuritiiis lilnis V<M<»ris Tt;si:iincii- H sc ilcuiiis ai> israi^l, i.t esi, a (idelihus, divina pagina
a inyMcri.. vacai xcrliiiin. veiiil ari^ijiilo ci aiiro ornaiur. Diviiiitur v^to pro-
li, riijii«, iit liiriliir, niilliiiii

licprrilur quiuiiie iii mur.i! t:il« liisioria ct iny-ie- phrti;i piT dicta, iii pr:i'ierituin, (ir.i'S'Mis el fi)liirii<n.
l>rt |tr;el(:ril<) es', iil lih r (i.Mic.sis. Non e din
ritiin, Hl iii l'l5iril)iis Aiigusliiii sornMniliu.'», el alio- iiKius

riiin s:<iicioriini PaiiiiiM iuulia liibl.uialiler, el seciiu- alicujiis Itoniiiiis laiili» p^isi iiMnpore iiali ad niiMnit>
rinui, id esl spiriliia'en> sensinn (li^iinlur. r.iii Iiiin aut eiiairauduin or.liiicin (irii!i;c rr<;aii(>iiiK
<l(iin nivsl.

Heperilur cliain i» iny^^iica S(;iipiiir.'4 ninra ilas el r'Tii:n, ul illic Mov e^ faei jier s(\ s;i!liccr(; sinc

Iiistoiia, iil in ip^o ad (^i:oii loiidliiiiiiS Psaiicrio ct in «livina possil iiiS|iiralioiie. De pvaisenii atiieui llud

prpiiclis pifiribsis. Vcriiiiilaincii scciindiim iiiijeii'a l»e;iti J<i;iniii6 d'* (liiiisio ; l'',c.ce. Ayiw, Dei, ecce qiti
I

(liv.-isdruiii (liveisis iii«i(tis ip?is Siripiuris ni'*iiliiiiii I itl t percjia mumli. Kl idc » I lisiiielli iii occiirsu
«riciliir liO'-. Oi'''l'"" <^"''" !-.C(Uii(liiiii s<il;iin iiislori;ini
pliiiio^.1^ Viide inilii, quoil leiiinl mater
V.rsiiiis dicil :

;ifniiii,ui rii(i»;s saccnloies, «]ii.iu(l(» siiiipiiciier (mpiilo lh'iadm'? vcr c-i, iil Psa icruin, et
l)e fnliiro i

liiicr.im Kvangidia l:iiiJiiin c\puii»iii; «|ii f< ii;ii|U.i de priuio el dc seciiud » illirisii adventd
seciindsiin
4|Uli{':im JHitcni seciiiidiiiii iiiores laniuin ,
'ii de el Kc<:lc:si.c ."l^ttii (ir.cdicl:! suiii. Dividitur quoij le

cis<l' in Ev:iiii:;cliis siccidles iti scieulia i'r.if<!- prop'ie!ia i»er «lii t;«, i|ii:iiitiiu id iir.i^ens proposil ini
cliiTcs «piid.tKi , v«»r(» sectiuiliiiii inv^tciiiiiu , nt s c |iri>|iliciia
: er (iicl:i ajieus de (^iiiisio, ali(|uan<lo
|

(|tii ;i f)co profc«li siinl , ut cis sccrcla ()iviM:iriiin I ii|iiilur dc (^jus diviuilale, iil nhi diciiur Dominat :

Scripiuraruiii pidi^anl, «jnie aliis occuli:' siiiil. ll'ii|;ie dixil ad me, Fiiius meus es tu, ecfo liodie ge.nui le.

qtiod (ir.-cdii li divisi;» sil, scilicel (|i»o.l divin:» Scri Tecuin priucifiiuin. et i;i siinilihus. .Miquamlo loipii-

plura. aul esl hisl.uialis, uK^cucsis; aiit uionlis, ul C i'"" *1" ejtis corpore, id cst de (i.lclihus, fjui cj.is

6CI inoiies aiil p. riitieus ad invslei iiiiu Qii;p pars pr.c-

;
ineiiihia (liciiittiir esse per simiiiiudincin ; «piia ah
oipiiead (tid(ili.iiain speciat. Derinilnrnulcin sic ro- ;
i|iso t.inq.i.iiii niemhra a c i(iiie re};iiitliir. Ali\|ii;iniio

phciia es'. divina ins|iii:iii(» «|U i; icruiii

: propitelia «l.j ejiis hii auiiit.', m cuin dicitiir : Amileruiit reaes

per visioiies ;iui pcr lacl;i, aiil p(>r nnn- t"rra;, el iu siiuiiitius. Ilae.: aul.:ni pro|>helii lo.pieus
cvenliis aiii

riinidaiu dicla iinniiiiahili veriia c dcnniis^r ii. I'cr (le corporc, alii|ii;iii.io inlro(iuc;l aiii|iieni peiTcciiun

vi-icncs, nl KiecWii li, Dt.sieli, ci hcaio Jo.in i iu oraii em, ui iii fe d.cel , ctc, iuirodiixil M<»yses.
exslasi posilis (liviii;t iiispiralio I'it «|iias(l;iiii iin;i.^i- A iipiaud > iutioducil ali'|iicin iiiferiorein, ut aliqiiiin

f'(i(ur;i pr:«'iiioii-iravii. 1'cr cia, «l in iuniiola- aiiiuiiiii p(je.iitciii(>in ali(| laiido iiitrodiicil i(isuiu
ncs I ,

lionc Alualiani, (p.i iiKuiilus a Doo (.ropritiin iniuio- caput, «1110.1 (>:( iittectioue (|'ia trCniilipsum tradidit
i;irc (iliuiii ,
conlra na iuain
iiec «liihiians q'iin (|i!i pro noltis, iit nos f.iCi rci lii>sli:iiu sutveni D<:o Pairi.
gcucMdoiiis in soncelule,
liuinsiia' sihi dedcral liliiiin S.i:pe liKjiiiiiir de niotuiiiis lanquain de se, ul nhi
d «iiur Deiis D^ns nieis qunre, etc. Sicut liiigna
ips.im jiosscl a uior^e rcsiiscilare ct cnii iinpciaia ;
:

(iro sc l(!<|iiitur, ut ciiin dicit Scissa

proiicrarel perlicerc, CQel';sli rursiis niinlio paicere nieiiti alii(uaii(l ) :

juhenle, post ter(;uin ie>pcxil, atque arieieui ohla- suni; ;ili )U:in.lo cx cdhJuii tioiic cl alT^ct.otic iiicni-
ro lili'» iinmolavil. (iruio loqiiiur (lc i(!sis l.iiii{ii:iui dc se, ul ciiiii
sihi vidil, (iiieiii as^^uuipluui (
li , ,
liiiii

in qiia iiiiuiohiiioiie diviua iuspirauo lioc prx'inO!i- pro pCiJc dicil Qni'e c dcui me? S.ciciiJuni qiioj
:

.«ilr.ivit (|ii(>(l iii balv;H<«ie nosin» Jesu Christ) in qiianJo (iroiilieiia l.i!|.i tur de Clirisii huniauitatc,
unitate vcron cariiis at ine divinilalis ;idfuluro, sola recle diciuir de Dei loipii. Quid eniiii csl iiliud
huiiiaiiiias [ro siilole luiindi p;iti, divioitas veio [) '"<!"• •'•^ illa cariic, qu.j: i>iue cariiali de!eci.ilione
jiixla atquc inteiiKTata deheicl reserv;iii. Qnx' rccle conceiita , sinc dolure naia, siiio pecc;iio in tnedio
per Isa .c, (ini nsus vel gaudiuni inler.rciainr, intel- peccali csl coivc s;ila, (|(iiui l(»qiii <Je divinitale.
lit;iliir; (juoni iin i|!sa j.cr huuianitaleiu assuuii.ltui
ilcin cuin prophclia qii;c dc corpoic htquiiur, qnos-

pacein o.\ {^aiiiliuiti CdiiHilit anKclis el honiK.ilniS. djin psalinos iiiscnhat i:)si D.tvid hic iu;igitilicun) :

Cltnsli per arielem iulclli- iioincii qiiod iu;er|»retalur luiiiu lunis, v«;l visu dcsi-
H(!i le (jiioiiu.; Iniinaiiii.s
{;iliir, d..' (jiio alihi h ;;ilur Sicnl ocis ad octi^ion
: m diT.thilis, ;»ltrihueu(l(>incinl>ris ex vicii»a c<>njuitciiou<^

duciiin tai, cic. foicsl (|i>o |iie iiri.|)liclia per iiitla iii tapiiis, ciii propric coitvcnil ut vo. cior D.ivi.l, nonn '

J.icob a«ci(>i, qui irans[iosiiis liianituis .Manass«;n el incrilo luqucndi» de laliltos dc diviiiiiaie io(|ui dici-

phiaiiti l.ho-. J.isepli ticii.-dixu, dexl(:r;»ni su(icr(io- iur? l'otcsl ulii|ue. ad liuiiuui acce.laiuiis. iNuiic
l

mtitdo Eplir;tiin nunuri, siiiislriiiii vcro s.iperponendo Idliiul.itur apud oinoes lain ile-
aiiieui hic iihci'

Itric.is qiiiiiii Or.i cos al|iic Latinos, lotiiis r«!spe(;lu,

Maniissi niajori. in (|U0 diviiia inspiraiio duoruin p i-
l:bcr uijmnorum Solilo .uioruui dc (^h is:o. liyiniius
pulorun» eii diveiso seir.iue fuiurornn» qu;ililaleiii, ,

qnoruiii Dei, luiitnce scripl;i. ('onst;>t cniui

laiis
scilicel qualcs luiuri sinl, prciiioiisiiavil :
I |ir.i|)rii.t

iitKTprciiihir, to>uiii iii Ik^hi lo inclr.ce

l'salieriu!n oiuposituin.
allcr qni pcr .Manasscn, qui ol.livi'» (

inicihiiiiur, rer^rdhatiis itiil; alicr vcio (xm hphiann, Unile iii(>|irie in llcbrico dici'Lur lihcr liyniiioruiu.
qui l.iKlili'.B!i3 'Jicilur in:clictttis, c!(iciiis luil. Pni- Ai)ud iins vcro, cl loria^sc iipiid Cr;«'«:«)s, n.m scrv.il,
iiii|ieilicnle Iraiishitioiic, tiiclruiii. Diciittr lainen apu
phelia auicui pcr dicla esl, ul '|0!).! iu Moyse de I

rccic liher qiiia liccl iioii leiical iiic-

thiislu lc;;ilur Suscnaiju dc fr.ilrihus vcstrjs pio- i;os liyiiiii ruiii,
:

|)iieiaiii, lanquani nic ipsiini uuiliir, oi ui Paaiicriutn,

triiiii, iciicl tjuicti iil 'iuoJ c>l pra;'j!p'juui, scilicoi
 ,

i8i IN PSALMur.lJM LIBRUM EXECESIS. — m.^lFATIO. 182

qiiorf niuni \mlo. tr;in apiid nos qiiarn apiitl Ho-
iit A ailversiins desi:;iintiir : qua in liit;:r.i refjuie, qii.i»
lir.ios l;itiil« Rfi esl coiis[)i< tiiiin. L'l>ei' vfn» Sol lo- per .<alibattim Kajidiiim snierniim sine
iiilt^llif;ilur,
(piinriim ile Ctirisio iwmi i<leo liicilnr Psaltcrinin, quod omni adversii:ile
vel trisiitia pnssiileitir. Carn ililcr
(le solo (.hrisio aimil ali<]nos in ninni parle sna lo- vcro sab'i:itizai, qiii sive opereiuf, sive quiescai, ad
qiiaiiir, niin etiain itiierdnin, iit siipcr us osleiiiiiiinis, solaiti lerrciinni jiiciiiKi itein (;l rcquiein ft;stin:it.
de corpore, iil psi de Eochsia, lo(|naiiir ; si-d qtiia Miiidala sci ti;ui 'iiiae f>erliiiei:t :«d iiomitie-i. Ii.rc
pr:i>ci|)ii« el niaxiiiie de ejns diviniiaie vel liuiiiani- S'inl : Uonorn paiiem
el uintrein, non occides, noa
laie idoo diiatiius <|ii'>il enipliaiiie ^ic no-
loq'ii(ur, mmliabtris, nvn junuin fucies, non falsnm leitlmn-
uiinoinr. Sicul in Evaiigelio Jiidicortiin paier Abr:i- niuin d ccs, non concupisces u:ort'm vroximi tui, non
iiani vocainr, ii'in (|ni:i sli p:iier in (id<^ niiiiiarurn ciinrupinces rrni cju<i. In i|ttibiis oiiiitibns li:cc simiitia
gf^niiiiin crcdeiiiiuiii ; scd (|'iia t|t>i |ir:i;('ipiie iii cjtis colliiiitiir, ul nnllus fnciui atteri, qiiod sibi non vult
pnteriiii.iie gloiialMutur, cuiti < nrnHlis palcr eortnu (irri. In priiit-i vero tuipiclas in paieuies icinovcttir,
i'ssel. l*ol<'Si eli;iin, si <|iiis iliiiis speculalur, l*sille- qnoil ideo pr;L'iiiis-nui inter li;t'C se leiu fiiit (|ui:t :

riiim dici lic soio Ciitisio ln(|iii, (|iiia uiii ciiaiii de priiii ipiiiut e-<t dilcclionis iirosiuii. iii pmpriis euiiii
corpore |yi;iii'ur, ex rtiai^iia citujtiiiciioni? coiporis partibds (|iiis(|ic -i verii eos dilijjit, pritxiiituiii dili-
ci Ciipilis, iil .siipra dikiiiiiis, de tjSo Cliriisiu per {sere (liscit. S tna pi^pcepa t!e Deu
gtiilic:iiil aiilein

iiieiiibra loi|uitur. saiicittii Trinila eiii, sepiem vcro iioslrain qu:c in

Sciiiiduni l'S'llerii fnnsl.Tiioncs csse diias .ipiid niuitilo, qtii septcinriu ntnttcro esi, c()'ivcrsnli<iit 'lu.
Lntiiios in ii u :iiqiie liuorc, it(>iit:iiiani sciliccl, ci D-' bis dc' cni |ir:»'ce|iiis dictuui esl Eslo coiis niient :

Gailicaoi. Uoina:;a csl, ijna ulintUir itoiii.ini el p!c jj

ailver^ano tuo, dum \ortc c;im eo es in via, ne si vicf.-
r:(][ie iialici, ({u:c de Gr:f;co iii L:«tiiiiiin a Syinma- ril te, Iradiil le judiii, jude.x: autem Iradal le toriori.
cliii et .\<|<ti|.t siiiiipi.i e^t scciiitiliiiii Sei (u3i;inii Advcrsari uo^tcr stiitl li:i'C dcceio pia;rc|>la, qii;t'
is

liiierprclos l'io!eni;i i regis. G;iilica *e:'> csl.qiia c:i (|ii.i' iios assidue faciiniis, Cdnlradicunt. Ciuii (|iii-

pr.cripiic Galli uiuut'ir. ii.cc auiciii |ir;i'cipua c>t bus in liac vita qii.i' (lesiuiiattir per viaiii, debcinns
suiiipta rogaiu Daiiiasi papa: a Itcato ilii^ionyuio, de coiiscKiirc «'(ssaiidii a (|ii b'i> iHa jttbcni nos cessarc,
lie! r:i*o iti L:>iiituui a<l itiieitliitnetit. Fcrerai eiiiiii fci vcliiMitis liiliira t'ii luciita vit;iie . qiiia superiiis (|uiil
!lie;0.yiiius pritis :itiain traiisiolioni^in, siiitilitcr de sit psaltoriiiui, exposiiiiitii-;, (|iiid ctiatn sil psaltiiiis,
l!e'.<i;co .'^iinipiaitt ad l.tlcr:>ni, veibuin sciiicct cx dicaiiiiis. l»,-;tliiius propne csl il;! ('(insoita ineiod :i

verb.i lr;iit!>rcrcus siinplicitet , (\nx parnni piilcct.i q<i:i' cx (tinrdis niiisici iiisiiiiitfiiti , iil e->l, psalleiii,
erai, liugua; dis|i:iril;iie. Siiul aiiteni ia< t;c apud La- di-ilsatii plcclrn ciiaiis reildiiis. Dicuulur auie.u
liiios |iliires ali:e iraitslatuncs, qiiariini iiiilia iu iisu parcs liiijti-> itbri psalini, t|iii» docciii uos bytttniie
fSl. Inscribiliir ([iioqne liber isle, lotiiis respi^ctu, apud vcl psaliiii/,.irc, i<l c.st, ui c i\li- solariia, quisi di^i-
ilebratos Noblnt, apud Grx' os vero at(|ue Lalinos tis clnii(la>, dciciii (ira'Ccpt;i piilsaiiies, diiiteni psal-
1'sallcriuin. Lstaulcni pstllcriuin itrnprie iniisicuui in- miiin, id esi, iios ipsos pcr iiloiiiiit .cx&ecutioiieiu
sirunienluni ail iiiodiiui iuiciu; Della', (;u-j; triangulaia atqiie opct:ili<'ncui (lubes coiiditmi nostro rcddauiiis
esi, forniaiuiit, supcrins liabens vcnliciii coucaviini. iiieludias. tNinittir eniin ps:iluttis iu d.Niiia pajiiiia

Cui dcccn» cliortla; dcsttper regiilariiercxteriorcscnm pro suavi ct diilci opeiaiioite. Siieudiiui qiMd p:>alie-
vel digilis t:iiigutiiiir, vcl plcciro perculiunitir, a parie rio iiiusico iiistr.iueiito citbara csi Ctuiirarium, (|iias

siipcriiin rciidiitil onsoituiii inel 'S, et dutccni so-

(
coucaviiaicui qii;iin P.^^alterntin liabci sup rius, iit.'e-
n ;iit. Vocaiur \ero liltcr isic Psaltcriiim iiac siniili-
L liiis li:ibei. Solet :iiiicin iii diviiia pagina pro iiionili-

tiidiiic, quia Mcut ilbid niusicum instriiineutuin de cal:oiie c;irnis accipi cittiara, quo: ab lulcrioribus
stipcriori parte reddit sonutii, iia !ib<ir isie de supei- sonat. Pro vivilicatione veru spiriiiis p.salteriuui
iiis soiiui : id esl, su(>er cu'lcsii:i et di\itia iiobis de- <|iiod a supcriuribus soiiat, qtiia iios si vuitiiuus vivi-

iiionstrul, «|uia docct nos 'pi% de Ciiristi biimaitit:ite licari iii spiritit, oportct ut pnunini ab iiifcri'inbiis

vt;l diviiia ii.aura fiilcies scirc oporiet. Docet eiiam dii!<em Dco rciidamiis soiiinu, cnuein nosirjttt siili-
lieceiu pritn ip:ilia piircepta per dccciii ciiortlas iiiii'»
tiaclis d<'!iciis nioriiiicautlo, ci (|ii.i: ii<>bis siiiiir.iiii-

s;ci iiixlrunicnti sij.;iii(icala, in quibus oiniie Nuvum inii.>, paupciibiis daiido

deinde a superiorihiis atii-
:

ct Vblus Testaniciituin coinpretictitlitiir. Quornni niuni, >cilicet nioiiificalis viiiis, viriiilibus exor-
dccein pi3CCc|itoiiiin tria periinciit ad Dci dili'Clio> naiido, ei in coitteutplatione ponendo. Notandum
lieni, scpicni ad liOuiinuiii dileclioitein, (|u:c iit dua* quoi|ue quod siiiguli psalmi praMer riuiuin, piopriis |

liiis tabulis distincta, Moy>idala rucruiu. Trtii aiiiein iittilis iiiscribuittiir, ab Esdra scriba app isi.is. Ls-
(jiix peiiinci.tad Dei dilcciionein, b:cc stiiit Domi- :
dra- eiiiin scnba ciiui de Cb:tiii:<-oruiii c.ipiixitaie
vus beut fUHs vnus e&l. ^uod ^ic exponitnr Ne :
C':in popi.lo Israciitico lediissc.t iii Judxaiu, ei civi-

{oiiiicris jioit (tcos aHeuox et mriabilct, id cst, iie laiciii rcgiain ,|.;i U!>;iieiii iiiveiiissct , scilicet C'.<mtui<
aduics idoa iiiiilaltili.t vt varia, quia Deus tuiis qucin Staiii, ei (irnaiiiciito tciiipli :iiqiie libii-. petiitU'i spu-
udoiarc delics, uiius esl id est, seinper inaitei, id :
liatam, bauc i
lu, iielnm, id e-l PsatlcrUin, ui iiiulta

csl, itec variari iii Joviin et Ap<illiiiein, et cailcra alia iiicmiiriici iiite^tc lei/eiiii, et psaitnos ut nuitc
du-muiiia poicsi tiujusiuodi. Secuiidiiin inand;iiuui, suiil ordliiavit, ei lilulos latn loti libro i|tiatu siugti-

A'« uccpiiis homen liei lui iit vanuiu id est, n«- crcdas :
n lis psaliiiis api osuil. Iltijiis uidiii nioMis cansaiu
Veibuiu pr«ipter ic i(icaittatu:ii laiituni creatiirain, alqiic iiotttiain be:itits Aii^usiiinis r.vili Spiriltii s.uuio
cl lun cre.iioicni csst? : (|U(id iioc notncii <>lii'i>lus iatelur reliii(|Ucitdaiii. Vidctnr eniiii <juod Da^iii qiii
iii actipcic essoi, nain ut tcsiaiur Lccle^ia-
v:iiiiiin C04 com|:«)Siiii, iioii sic eos «trdiuavcnt, pr<i| tc liisio-
Slcs, oiiiiiis cieaiura «|(i:c siib sole csl, vaiiila.s est. rianiiii traiispos lioiicin quu: iii |t!i>a:iiiis quib.isd •ni
,

Tertiiitii inaiidaiuiu e^t, Observa Sitibuiuin, id csi, juxia buiiC uriliiieui reperiiur. Dicuui aiilcin i|u.daiii
spiriiualiior ^abliatiza. ille spiritualiier sabbaiizai, (|iiod ideo Ksdias psalutos aliicr qiiaiii bi>liiri.i lia-

<|iii divinitus iiispiratus, quubpiid a<;it lii:j;is xiiie beal, urdiiiaveiii, ni iioiibi>l> ricc, scd inysiiCL> acci-
tcinpore, loitiiu iacil pro adipisceinla itilura rcqiiie. pi:»iilur. tiide Cliain quiliusilatu du histnna li:uU> -

> ita ciiiin pricseits per .>-ep:ciu , dieiis (|uilius D iiiiinus appiisiiii, qiiiliii-0:iiit ii>>ii. Itttiiulavii auieiu ipiosdaiii

(iper;iiiis esi ciuk ta qiix- iu iniiuiio muiI dcM^natur. iioiiiinilttts qu.itiior pr couinriim, <iuiiS David psa.-
>

Ter scptiniaiii vero, id csi sabbatitin, qna fio^Kjuam iiiodid: curaiii arca Doiiiini pnclccil. Legitur eiiiiii iu

quir lecerai boun, liUit, (inievii, rcip.ics iiiiur.t (l<'^i- Ibio l*ar.ili,.oiiiciioii iii llcl)t;c>i, /j"Oi/ Uaxnd cmn
(;ii:iiur. Debei cigo ({<iisi|iic lu s<;x dicliiis, id esi iii rcoutcret urc-im Domini r.ddtain a l*liilts liceis, dii

iiitc piatsciili viia sic opir^tii, itt ab a;iurna re<pi;u domo Am nadab in Cabua Jciitialeiu, u! in Idbcrnucuo
Mtii iiieiu.it eK|.clli. Iliiic licne Itlier Gcitc^is ciiiu iii qiiod pnviiaraviri l, iieiei, lam p q ulu.r miiiu uno-
Scx ilieluia nijiie el vcsp le de!>ciibat, dicciis tl :
ruin prctcentorum d,- hri.cl ileiierit, qm el /;r"/ir;a ra e
(•iiium eit m.,iie dies utius, el iii cxU^ri-^ siiniliter; iii et onini musico ius ruiiiento co\am arcu incesninier
bcpliiiio, id cst iii bubbaio, taccl dc nocte, p> r 'juain dulei nielodia in psaimis hii secum fubilioeni Uumiuo»
 VEDJE VKNKUAlJiUS OPP. PAilS 11. SFXT. II — DLliiA ET SPIRIA m
lonsona cs^el nietodin, CL
{JidhiSi ctiitio>i!:Ui' jnafi\'!l, al A el Cliristiaiia rcligione conlincl niy^teria, el quia a
prwi-eHtLres, Deuidpnnaiuor in f-rwci-
liis unmii^ns pairiltus Veteris Teiiaaieiili iii siiuiii Uhit sil !ia«
vendo apposnit niiigistros^ Asnpft, E.'/i'i/(, Eniau, Idit- b.ia.
Itnn, j;im sigiiilic.iiiic S|iiriiu s:-iicl'j, qiiod coope- Nec pr.vlereundiim quo'J in hac proplieiin sicul cl
r.uiie illo «le compoLii i eraiii, Id est,
(jiio |>s:ilnii in aliis (|U:cdam liilura dicuntur per pra-scns vcl
Cliiisio ccilliitlica licclesia docuiiciis inuridi pariilius pr;eleriiuin : qiiod ideo fil qiiia Spirilui san< lo qiii
ci |.liiribiis iiiij,'iia el monliiis dissoiii^ geiitibns, ca revelat, fulurum, ct quia apud nos niltil
niliil est

«|iinsi coiisoiiain Deo ossei rediliium iiiclodiain, ei in csi laiii certum quain prjesens vel prxleriturn. Si
(idci ci Cliiisli;>o;c religioiiis idoiiUiale. I'er quaier- (juis caiisam ei inlciilotiein liujus operis reqiiirat,
iiii! itiiit Ciiiiii [iiiiitcruiii tuiii iii caiiioriiuis quain iii brcviier ulrvun-jue sic coll!g;U Qui:i uioriis illius :

inagisiris, qiiaiiinr iiiuruji parics (lcsi.uii.iiilur, per giavis^imae, qiiiiii primiis pater iradux peccati loli
iiiile vero pcrlecii ex illis iii tcclcsia coliecli. lin- coiiiftiuiiiicr mwiKlu iniuierai, cui pcreunli nec aii-
tuiii nuiem quaiuor priccenloruiii nomiMilius lisdrns i,'clus, nec pliitosoplms, nec creatura aliqua subve-

(juostiaui psaliiios iiiliiuluMl, vel quia ip^i adjulures 111 re poierat beato (ialriarcba; David carnem assunt-
:

io ipsitiuii! iiie! dia r.ieiiinl, vcl, ipiod inelms e^i, pturiiiri, et Ecclesiam sacramento sui corporis ei
qiiia ip>a noii.iiia i>eciiii(iiiiti iiiler|ireialiiiiie(n ct iiiy- saiigiiiiiis strucluium, Deus l*alcr per Spirituiu sari-
sieriuip. .«.uiiiii psaliiis ipsiscuiiveiiiunt. rropterijuam cliiiti plus omnibus el aperiios quandoque (iiicui
causaiii quid;iiii psaliiil qiiiiiusdam aliis inuiiinil>u>, adliituiuiti pncmoitstravii. IJciico vir ille sanctissi-
ul Ai;.XM, Z;icli;iri.i', Moysi, suDl miilulaii rmn vero. : iiiiis biinc libniit} sub propiieMa illins rutiira; satutis

ul (piKlaiii d citiil, quud illi psaltiios Ci.iiiposucriiil, C(tiiiposuit, inletidens ad bnmaiii geiieris coitsolaiio-
qiiijs oiiiiics soitia iJavid couipusuit. Sciciuliiiii liaiic H iieiit, ci Cbrisiiaiix religiouis iiistrucliuueiu. Nuttc
l'io|ditii.iiii, id csl fhfdici luin, idco pius oinit.bus aJ hbruin accedamus.
ii!4is it! Ecclesi I frciiueiitan, ([nia plura de ChriSlo

IINGiPIT EXEGESIS.

IN l'SALMU.M PlllMLM. est de voluntariis peccaiis. Diciintur auiem lijec liia

iiiois aiiiiitx', quia pnr ea ,'\iiima ab co qui vita et
ARGCMKiSTUM.
niariius ejii^ esi, recedii, id est a Deo, ei sociaiur
Oiiiiies goiicraliier ;i(l s.tiidia virliilum incilai, si- inorli , id esl di:iboIo. Uesignaiiiiir veio li.e ires
iiui! adjui.gens quie iiierces Loii.-^, (|iite iiiala gi-sta iiiorles aniniit; pei' trcs mortiius u Domino resuscita-
sequalur. 'Iciiiilliaiiiis iii libro de Speclaculis a^serit los. Ter pucllarit ciiim iii doiiio arcbisynagogi Jai i ii-
liiiiic psaliiium el de ji.sepli posse iiilelitgi, qui cor- liaiii, iiiaiius ercctiniie suscuatam, dcleciaio dcsi-
piis Domiiii £epelivii, el de liis qui ad speclucula giiaiur, qux qu st pudica cbl, quia iiuiiduiii exlerius
gciniuin tioii couvoiiiui.t C apparet, ncc cxuiiiplutn pra;bct. tinfe el in doiiio
C\rL\.NAI10. nianeiis snscilatur, qu;iiiilo ad salisfaciiouem de ipsa
vetiitur, cl leviier eleerno^ynis scilicei ei aiiis t^ili-
Pii:nus pn.hnvi non liabtl litulum quln capili
iilco
uoitro Ifoninto Suhaiuri, de quo absoluie diclurus esl,
Lus |hirgalur. I'er adolesceuieio vero lascivum ai-
)iiliil debvii piwpoiti. ScarA iuel il alii pialmi de ipi>o
que III douio rualiis aiiicquain siisritaretur eialom,
iiitclligitur conscnsiis, ipii iii exieriori ap|ilicalioii«;
mulia dicuiii, nemo ii.uien de ejus qui fnil in lerris ion-
[.o.siius exettipUiiit dai ceriicntibus. Uiide j.iu oisi
leTsulioiic iic loquitur : et cjuoninm ad liuuc qnw di-
,

grav! ODiiiteiilia peccalutii boc delelur, (jua p. r boc

cetida suiit, cuncia lespiciunt, nieriio cupul smicli ope- I

qoia oianus buic a Duiiiii.o ttoti [(iriigi-

iiitcl'ii;iiiit
ris poiiiiur. C>ain quidam lilnli, qniduin prwfulioitit ,

lur, sed (|Uod.ini quasi pulsu et gtaviiaic ci dicilur :

locum ei.m lenere dixernnt. 1 o.ius psulini liiijusproplie-
Adole>>ceiiS, liti dicOj turye. I'ei Laz;.riiin vcro qtta-
lu referre nurra ur texlus. In prima purte viiam siiucias
(riduaiiuiii iii sepiilcru et teiiduin inieliigiiiir el aciiis
iiicai naiionis expomi : secundu vero peccatoruin ufqui-
^.iiitplex. el coiisuttudo peccaiidi. De coiisueiudiae
tins in fmvro judicio debilas lecipere coit.memoial
qua dieiiur :ComiiUlrueruul jumenla in stercore .su >.
ultiones.
Oi'iC iioii iiisi recia el po/ideit.sa saiisr.iclioiie .ib.->ol-
CotniE.NTARM.S. viiur, (jiiud pcr voiis cl iiioteiii et liemitiiiii s|iitiliis
Pi iniiiS ps:ilii)us (liMliiiS (ie c:.u~is carcl littjlo, vcl Duiiiiiii iii lii.jiis susc.UuioiiC iiilel.igilur. I'er tias
qiii.i ipse litiilus et piii ciptiiiii i.-.^i alioi. iii, vel quia ire.s 11.01 tcs (iadiix pc(cati Adaai u Deo iiiurieudo
apcitius jiixia
viciif.iis Ci qii d iiil.er !i"!ii.iies cor.- leccssil, quoil itt piiuiu bujus psalmi vcrsu )'io-
vcrsaius tsi, lo<pi;tur de illo, id C!>1 e Chilslo, qui |>iioia iiiiiml. P.iiesi veio loius li!c p.sahiius aiit la
i

D
>eciiiiiitiui divinam i Sseiiii:ini oiuiii < arel priiicip.o, voce capiiis kgi de se ac luemliris ejus loqueittis,
cl a quo (iiiiiia suiiiiiiil priin ipiuiii. Lbt autijm li;cc aiil iii vuce {'io)^>iieia.>, iu perbona capitis loijueiit.s.
prittii ps:riii i itiitutio, lioiiari liiieles, ul a iriplici ^luasi dical : Frj'ce.->su ('iim iii liutiiaiio gciicie qui-
iiiorie aiiiiDoi citciiiplo capitis fesiinent resuiijeie, datii iiiis^er et iiileii.v, iiiilli imiiandus, traiiux sciiiccl
joSMni, a ngione diNaiinilitii-
id csl ui, in (|uair.ntn pecca.i Adam, qui abiil ia regioiiciu di>siniiliiudinis
(i:iiis, per piiiiiiim parciilciii Ir.idiicti siini,
iii qiia a suo creatore la peccatis pturihu.'> deicciaitdo, el
studeanl rediie, el in pccciii iiiiiiiiiniiaie capiii suo sie iiciiitsen.suiiideleciaiiotii ailliibendo, ci .^edii pec-
sc sociarc. OiniiiS iiiors aiiinta: lil liibus tiiouis, sci- c.)i:i sua pcragciido, et e:\citi|jlum po lciis exisieu o.
iicei aul deitciattoiie Ijnlnio, aol d<rl('Ci;il (itie el Ailluloiut esl aiilcm (|iiidaui bealiis, id esi in oiruii
coti.seiisu, el p'j(caii perpciialiuiie. Iicic l:iiio \0- Im'i:ii iiin tiis, cui daia esi grjlia S,;tiiHis saticli hiitc

loiitas pcccai.di qu.i' lii iii aiiiiii:i cx l.lili;ilioiic el lo- iii)'ii>.ura, el ideo \cie iini.andus, Chi isnis scilicel

iiiiie, el apiitiidiiic pccc:iiidi, r.tia: iit nobis ei, el ex c.vislcns vir : id isi, lorlis iiii.i biiccuttiliCns leiiia-
sii^^cslioiic, id csi iiicit.iiioiic iiict-i.loi >s dial.oli ^u- iiooi, iioti abibit a Uco suo vtiluiilate eii:im peccati
pei veiiietiie el boc ett |iiiiia iiiors aiiim.c. tt-
; abi iiando , lo c stabil cuiiseiii;etidu , i.ec .seileljit

cutida vero esl coiiseiisus, i;uaiido iios ad p. lagei.- a.ios suo e.\eiiiplo pcccare doctiido. iNota oidiiieiii
duiii, quatilutit possutiius, exiriiisecus iios a(ipiica' veiboium. Keiiioio etiim u Clirisit abiie eliaui vu-
titus. i ertia auleiii csl i]tsiua pcccaii aciio. Qoa: di- ItitMate oiisiai remoia esae staro ei sederc. Li ideo
I

viditur iii diio, scilicel la aciioiieiii siinp.iccm, el iii iie superlluat, ad iiieuibra reieraaius, sicul qiio; de

fiequetiictn, s.cut et prariiiissa diio, ei boc diciiim Adaai aliirinaviaius, iu pusleiis sibi coiisiiaiiibus
ix;> IN PSAL.MOUUM LIBR13M EXKGF.SIS, — PSVLM. !. m
iivx-ipore possiiriios. \'n si (ticaiur : AiMi.liinis Nir, A H''^i;i vcro poli^vta^;, per quaiii di.minatio accipiltir,
iil esl C liriiilii^, Miii :iliiil ( liaiti V(i|iiiil:u<; (|iiantu!ii atque inala diicliin;i, iiiirilo diciiur pe.tlilenlia, quo-
R(t se. »iil s.i nbilfil iii :'!ii|i:a stciiiiiii \(iliiiiiaie, id iiiani ulruinqiie niiilins iiivoliiit. Niilltis eiiiin vere
esl (U'le< latidiie, tKUi si:»bil ille, iil esl coiisei.iiein]", esi ijui carcal amoie doininandi. De pravye (|UO(pie
sed rediliii ejns aiixil.o (Jelei l.iiioneiii iiiortificainlo. d'>c iiiia; pcrsiiasione dicil Apo lolii<> Cnjns sermit :

Ant, si (|iiis forie siionini f»i;il> i Cddseiilicinto, i.on ht ctiri' cr serpH. Iiii()ii ido|oia(i;i' :>lqiic inlidclcs jini-
£('(] l)il peccaiuio •t.iucnJo , el ••xeiii|)iiini pr*- piie diconliir, |ieccair.ri'S vcro (liiiiiilnr scriiitii; lc-
f.

IicikIo. siciil Adaiii siliii iii se <'l in snis (lclei laii«Jo, gis piaev:iric:iioies, liccl imhi aluer acci()iatiir
C(iiisenlicii(li», ocniplimi )
Cficandi d;'Hilo. Nolaiidtini tied in leg" Uomini. ynia oon Sullicil aliciii ad
(|iiod dicat, (Jonsiliiiiii initiiDiiKii. lu!|'i()S vocat de- lieaiiiudittciii abstiiii tc ii nialo, quin oiicre;iii jio-

( c|.ti reiii S(rpeii'ciii, ci Kvani (leccpaiii. (loiisiliuni iiiim, idro ;mI pit baiidnm viriini pcrli'> Iiici ci veu»
vocai, (|iiod Kva Ctciit.lil scrpctiti. i;iiod (|uain c lo Ijciiiuin adlci.iiiin siibdit : Scd inlecjc Uomini. ^iiod
ipsa cl vir cjns coiinidcicnl de Inicln Igni scient ae poiosl accipi tii iiicinbils, nl tn cainte : ct i|uatiluiii
iioiii ci tnali, es^-eiil sicm dii. (iuoniiu coiisiliu
In ad oltiinatii ie'ciunliir iiic contraria
scnicniiaiii ,

cst qnia ipsis acqnievit, coiiiiaiii'-. (juanliim eiiiio ad abirc a pr.cceiiio , di-
(!Ui:t Adani po-iitis ruit, i<l

ii;o!iedi''ns Cieatori essiilit, iripliceiiiqno ni(-rtciii ciii:r iti lcge cs-e; (piiiitiiiii ver^i ;id st.nc ci scdcre,
aiiiiii3', quain stipia nolaviniu>, incurrit. Vi uii (jno- iiiiditan III le;;c jnxia vem riinam seiilcnliain esl ;

<pie !-ecc:iloium possiitniis accipcie niala o;ci;» eo- seiileniia simpiuiter po.ti;i : Ct sc oiiluni csl ipiod
rtiiiiiictn, iil est fivne cl scrpcniis, id eslcoiir.i I) iiin atiud esl essc iii lc.:;e , alitid snb li'!<c : i 1 lcge eiiiin
iiRere et loiini. In nno cis Adaiii coiifdrniis liii, vcl g^^ssc Cst \oliiiiiaiie sHCiiiiiiu'ii legem ;igere; huli
,

ctiain per viam peccalorutn, nifila opera (pi(.riiiiili!)ct, lcgc, esse, csl agi aiqne pn iin a iej^K. llic igitur sei -
q'.i cxeiriplo ijisius Ad:e leccaioics tVicli siinl, :icci- vil;(s cst, lic, libeniis; lit;; scfvilis
i l!i:ior, illic lili;i^

pcic po^siimus. Pcr catlicdiam vcro pcstileiiiiP 1 s il.lcciio. Diciliir cfgo rectf; de Clirislo qiiod vc-

exenipliiii) peccali recle accipiiur. Calliedra cn ni loiiias ejus, id e>l afTcclio cjus, eril iii Icge Domi 'i

nt;;gislertiiin sigiii(ic;il. Kl ([iii iitagi>lii siinl, lacilc Patris iiiiplcn'I;t , qui dicil : Non veni solvere leqem,
alios sni) cxcniplo ad iiialiini vcl bouUii) attriihnnl. srd (idimplere; et, Mens cihns est iil [(iciam voluniulcm
Pesiil' iilia vero csl niorljiis l;tte peiv.ig;ilns, oniiies Pair s, eic. Poiesl quo jue, esse m Jcgc, mcmbris al-

ant penc ointies i-.volveiis. Sc (juoiiue peic^iinni tribui, qtii noti liiiioie sed aimire lcgem iinpicnt,
per Adain cxei)ipliricaiiifn niiild s iiivolv( ndo iiulintn juxla quod (liciiur Le.t uon esl posiia justis, clc,
:

lilieriiiii pr.TlcriniUit, tiisi (|iicni lilierat il!e ciii (;ti;iiti Mcdiiari iii iege, csl liliali d.leciione iii le:;c (leise-
aijire in volunl;'.le non cnnvenit. ijcicndinn qitod verare. l'er dien» a.ilem et iiocicm, aiii oiiii.e leiii-
Ad.iiii noii siciil Ev;i (icCt'plii> luit, iit crcdcret se pus accipienius, atil per diem prosiieniaiem, pcr
sicnt neiini tiniiuam ruiurnni; scd (|uia, ut li-gitur, iioclein vero adversiliicm ; cl voc;ibiiiiiis iii Clirislo

iiialuit iion lurliare uxorein, rcsisieiiilo ejus pc;sua- toUitii icinpus a iiativitaic usque ad |
assionciii, pru*

sioni, (piain obedirc prjcci-ptis Crcatoris. Lt lioc S(ieMt.iiein ; ipsain veio passi(iiii:m dicemiis advcrsi-
qiioipie dccppliis luil, quia peccatuni conli eri noiui, laiciii. in nicnibris vero, teni|ius pcrsecutinnis, ad-
scil ciilpain in :>ucior<'m rcflcxil, diccns : ixi» qumn veisilaieiii lenipus (piieus a {>ersecutione, prospe-
;

ilediid milii sociam, deitil mihi comedere : siciit Kva rilalein. eiii;ii teinpore et cap.il cl 111. ni-
In uliOi|ue

(jiioiiiie per scriicnteni se excusare volnit, liiccns : ^ bra a lege Ooinini non rciesserniit. Ul ab isia, Qui-'
Scrpens persua&il mi!ii. Polest ci aliter versiis expo-
"^
cunquepro. Lt ilcm ;<b liac Qni lctiiiime ceriaverit, :

sitns legi, ul singuia quo; a Chrtslo ncg;ibiiiius, siii- coroniibitnr. De die pro per.lalis (liilsti diciiui :
pulis pMiiio ierreiio datis conlerainus, juxia quod Abraham vidil dtein meuni, ct (jnui&us est. liciii de
iiileiilio crii hujus psainii, lioilaii nos, ul iicui por- iiocle Uiiversiiutis Et usque ad n^ae n increpucrunt,
:

laviniiit imagiiietn teireni hominis, poriemvs el ctvlesiis, CIC.

lu (I citiir iii voce proplielc siiiiiliicr sic O.iin prje- :
Fa erit iwiqnam (iijnum. Ilic vcrsus de snio caj iie

cessii quiitain iiiiser et infelix, q(iia6i.7. id esf, a potcst lcgi, vel ilc iiietiibris cviin capile, si siniphgj-
pra;cepiis Ciealuris (cr inidicdieiiliani aposi.ilando lcr in isiaiiuis. Jiixta quoJ sic diceuu : Qiiia I;ic vrr

rccessil : cl ideo s'elit in lifl picci.toium, id aclus

..'.••l laiitus fuiurus erit in se, el lalis in siiis, ut prajdi-
prav;c coiisucludniis posiea irequenlcr iinplcvii, et cliiin csl, idco eiit et ipse et sui laiKpiam iiginin),
in coiliedra petlileriiice sedil , u\ <'St, praiaiii di clri- id esl arboii positaj iii iirieiio locd,
coinpariiliiles
nain dociiii, ci ainliitiosus icriCiioruin cxslitit. Ad- quu; leii porc fnn liis tcinpcstivius eiiiiiui rioiides et
fdiiirus i'st nec a pr;cc. pio alinoo
iiulein ulier, (jui iioics, ci Iruciiis reddil ubenores. (Juod proime
abciraliit, ncqne ac;us ptinos impleiit, iicc pr:iv;itii coiiveiiil i|:si c.ipiti, de ipi!) diciiur ii;j'Ji1 jiucr adluio
ddcliitiatn doccliil, Gc anihitiosns veltit ilie fiiili
scd.uil iii nic.lio (locl<.riim, ct cvpobucnl cis Scii-
eril. In liac sciiiciitia (o.isiiluin iitipicruiii, ci via : ct eliaiii
|)li)r.is iiicmbris, sicul ;'(io>i' lis, (pii inci
peccatiiriim acciiiuir (jiiauttiin a<i Ad;iiii, iit tliciiim loiigi) exeiciiio (lnclnn.c <|iii>d sciciiaiu diilicsiiiiii,
e^t siiperius qiiaiiliiin vcio ad (lii islutn, ei
: ic ci I scd nl as(iiiati divnn» igne iueruni, siaiiiii Iroinles nl
SiipCiMis coiisil iiin impiiiKiiii m;iioiun) opcra vocaii- est vcrba pr.«dicali(iiits caiiserunl et niil;iiriim ,

liir, a qnilitis i|ise iniiiiiinis Inil, liccl inlcr ipsa vi r- D xerba uii(|uaiii laiilum fruciiiin lcceruni, siciit i(isius
s .rettir. Viam atitiMii pe caioinm atit li no iiiiiiid>i:ii, capi;is cl ipsorum iticnilirorum. bi vcro ad soluin
pccaloriiin aic^ntre, in capiii ver.^^us reieraiiir, sic (^oiiiiiiual)iuir iNoii
aul viain •
p ssiiinus i|iiatii nic. :

viain Cliii-ius \ciiil ii:!SC<;ndo, id est, inier pe.c.itn- niirnm &i liic \ir ;M!!tilurus t;ilis eril, qui cijue abi- 1

rcs ciiiivcrsaiidn : ^cd nnii ibi siciil, (|uia iinlla s£- bii, scd potiuscril iii kge Oiiiiiiin quia cr.t tau- :

culaiis illc.cebr.: cum (iciininl, iiiio, ui iiJ.Li It^.iuir, quaiii iiK rilo iliud veriiin ligiium vita', posilinn iii

iticJi
ui gigas lortis ci velux, in liac via ciiciiuit. Adam iiicdio Lcclesian, cl stgnilicatuin a n.atciiali 111 1

diciiiir pravain soliun

i!oi'tiiii.:m «leiiis^e, qiiia niiti piiiailisi (lo^iio : qioil litinum sCi uiidum liiiniaii l:i-

iiialc laccre cxe^iiplo, scd cliani inaicdiicre mo:i- lcm |ilaiil;iuiiii fSl scciis , id csi juxla dicu >ui

siravii posteri.-i veriio CiirisliiS auleiti e CuiKra saiii-

: a'|ii;iritm : id Csl adjiiiictnm et ailuniuim csi sa.ien-
(il< raiii dncii iiiaiii coiilii!;! nnindo. Adain ainbiliosus iij! Patris, scilucl Vcrbo. Uu.«! .saiiciitn ci dt!-
I)ci
tiiil, Ciiiiiius (j.ilaiiim sibi icgiiiim acci(icre i.oliiil. Ciirvus aqiianiDi, iiuia ali ip.^a (l(^uiriiiil qna:qiic m
Lc^itur cniin qiind C'im saliaicl iii dcscilo ipitti(|ii(; siibjecia stlu iiicinbia a iii;e , Id csl spirilaiii dim;i.
in lia boiiii.iuiii de quiiiqiie panibu.s et duobiis pisci- ^eccase e>l eniiii Cim :ia|iiciiUa Palns, id esl hilins,

im^, vidiiciuiil illa luilli.i, ul nullam amidiiis seiin- sii (OiisuliSiaiii.alis Patri, qiiod spiriialia dccutranl
reiil tericni cibi iie(:cs--italcin, ip.';i silii (arnalitcr a l'ili.), SKiii a l'..lr(', de (ino diciliir Omne doninn :

propoiierc iPgeii. yiiod il.e conlenineiis, aique c\- peTl'ec:um, ctc. Vcl aliter, nl de liiiinana ct divinu
iiorlais eos ad postiiiaiiduiii spiiiiualo rcgnum di- naiiira uiii a dicauir. Uuod li^num illnd, scilicel
iil Ujjiriimini ciLum 7'ii /ic?« pcrit, sed qui pamunet.
: iiiiitum cst plantauiin, id Csl sic ci;o^eraiilc S|'iiUu
 : ;

IR7 nr.D.E VENF.RABILIS OPP. PAUS 11. SECT. II. - DUlilA ET SPURIA. 488

saiicto prxpaiJiiuin, ul sil senis, id psl jiixta (leriir- A debiTcl misercri in se ipso didicit. Sic In cnRleris.
siis ai|iiaiyiii, itl osl pleiiarift reci(nal dpciirsiis Non sic impii, non sic. Sicul qu:R bacienns dinla

nilii.truiii, est irrigiiiioniMii

iiJ spiri::iliiiin doiioriiiii : sunl, jiertinent ad debortniioneii» alque lerrorem
plcnane eniin in illo liomiiic oinnis gralia Spirilus mabiriiui. El accipit bic impius tam falsos Cliristia-
fiiil ile i|iio Ie-:ilur In quo habiial, etc. ; el ilem: : nos, quain Incrednlos. Quasi dicat Pii per omnia :

ISon l!eu% spirilutu dal ad mensuraw. Vel aliier, qvod lam dicta qnam racla qii:e in eis (ient, prosperabun-
planlaiurti, iil e>l na utn el posiUim esi secus, id esl tur; scd impii non sic erunl, id csl neqiie iii diciis
juMa decursus aniarum, esl inter popnlos dila-
iil nequc in factis prosperabuntiir. Repeliii<>nem ponit
banlespfr viiia. \eliil iiiler gros mcdiciis. Uniie di-
;< ad conrinuationem. qii<<d vcre mali punicntur, qnnil
cilur : iVc/i v>ui to a>e jusio^, ••! njliiin.'». Vel aliter : paiicis veruin videbiinr. 1'ndc diciuiii cst : Juslilia

Qiiod li'^iiiiiii liiiiiKiiiituiiti sciiicel pi:uiiM'iiin est, id jiisii supcr eum eril, el impietus impii nuper eum, dicit

est, coiicep uni e^l in iiiero VirKiois. isicus dccitrsus Domiiius. Non pios|ierabniilur impii, scd ernnl tan-
aq arutn. id tsl sKCUudiun adiimiirat one:'! inteur:iin qu:im pulvis, id est cuinparabiles pulvcri : quia si-
sancli Spiriiii^, iiiki; iiinnia incentivn viiioniin in ea cut terrain solubilimr sine liunioie el gravitaie,
desiruxil. IJnde iliilnni csl : Spirilus sandus super- qiix piilvis dicitur, maierialis ventus a solida tcrra
veuiet iti (c, et leliqna. Sc eniiuin (jnnd liilnis inodis in separal el projicit ila eos qui sunt pidvis, id csi
;

divina p:<giita aicipilnr ai|u:i, sciiiccl aul pro spiri- carenl adectione cb.inlatis, id cst (Jiteclione Oei (H
l:dtl)iis donis, jiixta quod dicilur l-tuminis impetus; :
pntximi , in quo inobedientc.s snnt pra^ceptis Uei,
el, Aqua quaiu e(jo dedero. Aut pro popnlis lU in , umle netesse esl ut i-inl ela.i, projicii ventut, id esi
C:unicis Aqua' mulKc, eic. Aul pro blandiliis, undc
:
elatio eonim a faric, id esl a pr:c^entia vei« tcrrai
jj
di' iiur A yu uie demiriiat trnipestus , ctc. Sp rilualia
:
reprouiissionis, id cst ca^icslis Jcrii>alein , nbi snli
anicni dona li;ic r^iiione diciiiiliir atpia , qiiia siciil biini crunt. De qua dicmm csi Credo videre bona :

liis m lUTialilins aqiiis nosirdm cxiciins, id esi cnr- Dei. tl iicm Dcitti miles, quoniam, ctc, vel a facie
;

piis l.ivatiir, i^a pcr i|isi S|iiriliinlia doiia nosiriiin iii- tcrr*, rcpranseiuaiione, id est stabiliiatis in
id esl a

ariiis, id csl iuiiuia, la aiiir. Poj uli vero idio ai|u:i! J)eo : id ipsis nuti rcpricseiuabuntur, nec
e.^t, in
dicuiiliii qiiia seinpiT in iluxu iuiil, el (|iianiuni ud videbiinliir prucepla Dci, quc siabililas botu>:u^i
iiisi: liliiatcin prii|'riift viliK, (|u;cM'm|cr prclcri», suni, ([uia ip:-.os slaliiles conira lentaiioiics inisiicas
fi qiianliiin ad vilin, piT (|u:ii dcniinnl. Iilaiidili:i! reddiini ; vel a lacie terro:, id cst a piilcbritiiiline et
ipioqne liitc rat:oiie diciiiilnr :iqiia', qma sicut aqua cbniicalione propri:e c:irnis. Licei enun resiirgruil
a ii|<iidino'l lur,il:i sanpe |ilaitilili:e nin toruni moliiiicl iinpii, iion laincn recipiciil cariiem suatn cla.iflcaiam,

:ihioiiuii il lr:ui(>i!ni. iNoia quod )liciliii : Quud /nt- tpiia rcsurrcciio corum noi cril cis ad gloriam, .scj

fiutu suum dabillempore .sk«. TtMnpus siiiim iliins

iu ad igiioinini .111. De liai lerra dicitur Kxspecta Do^ :

ligiii, id est Ouisii, ud rrii(-iirican<Jiiiii d:cit liiisse, minum, c:c., ul hirrcdiime cap as lerrunt. Qiii eiiini
pos!(|tiain ipsc C.lir.sais ci.iniicaii s csl rcbiirrictioiic iii liac viia advciilum Diimiiu exspcct.it paiicnlcr,

cl aiCcnsioiic. 'Iciii|ius eniiii non ^iiuin ..li 'nn liiican- tidcraiido n igdla, a via, id csi a pra:ceplis ejtis, iioii
duin iuU idiid du i|iio liicilnr Aoiii/«m erul Spirilus :
abcrraveril ilic liiideni in resurrcctione lerram, id
:

sniiclus datus quiu iesvs uuvdum eral clnvificatus.

,
esl carncm suam, t\\\x iioii polest ei aiiferri cl pcr-
Qiiod non idco t^icitnr i|i:i.i ipsc CUii.^tus aiiic clari- lurbari , lecipiei haTcdilatein, id esl, clarilicatain,
liialioiicni rriiciiiin dedi-i-ci, niorluos snscitando, in- p ut iiei|uc eam amplius amiitere, neque |ieriurbari iii
firinos s:iiKiiidu, pliiies pr.i-diratione Siia i oiiverieiido, ipsis possii. Qiiia eriinl lanquain p<ilvis (nnnes iinpii,
sed qiiia |ar\us illu lnit Imhius, respeciu illius ideo ne(|ue vere impii, id e^t idololaira: resurgeiit
qiicm posl ctarilicalioncin in aposlolis dedit, cordi- ut sint in jiiiiicio, quia nnii vcnieni a jiidicium. Dc I

biis eoruin Spiritu sancto dcsn|ier in>6so, iliuminalis bis Ciiim dictum est Impius jani judicatus esl, el,
:

aiqiic coiiliriiiaiis, per qiios apo^lolns Kcclesiain tolo Qui sine lcge peccaverunl , sine lege peiibunt. Nei]ue
oriic coiisliinii, cuni soiiits prabdicalionis coriiin iii peccaioreii, id cst scripiye lcjjis pri«varicaiores, id esl
onuieni tcnain cl in rines orb.s lcrix exivit. Clui ialsi Cliristiani, noii erunt in cousilio iustirum, id esl

sius dic.tiir ligniiin vilje liac siniiiiluilinc, quia sicnt in neiitro judicio, justorum scdiccl, iit vcl judiccnt,
Adaii ct Eva nisi peccasscnl gusianics de riuciu sicut (piidain jusli, id c>t apostoli ct martyrcs, eic,
iiiaicri lis iigni viij: iii paradiso posiii, immort; les vel ul judicentur ad saliilalionem sicut ipiidam eK :

lieiein, ila quiciinqnc spiriialiler et di^ne (!hristiiin jiisiis, (piibus dicetur Venile , benedictt l*airii mei,:

tjiisiaiit, in anuna iuiinortaies suni, ipsu aiicsiaiitc et reliqiia. Iloc appositiim esl ad dopresbionciii
cnin dicil Quicuuque di ,ue u.andmaverit caruein
: lulsonini Cbnstianorum , ne ipsi audie aes iiicre-
ntenm, el bibeni sunguinein meum, mortent non qusia- dulos iion vcnire ad judicinm , qiiia legcm n<iii
bil iii wteriiuui, ctc. sns( cperunt, se aiil m
st ireiit ventiiros propler Cbri-

tl folium ejiis iion. Ftilium Cliritti vocit vcrlia sliaiiiiaiis sacramenla (|na; quaiuvis indigiie siisce- :

prxdaaiionisiKic >iiniiiloUi!ic,(|iiij bicul in arliore lo- pcrint, putarent lamen

ipiod vcl ipii jiidicare dc-
tuini prn ccijii, et scquiiur riuctiis, iia veib.i {reili- lc:iiit, aul salicm sic jud.cari nl s:ilvaieiiiur, et ac-
catiniii:) Cliiisii liuciii^r snliM.'cuius cst, tiUts scilici;! ci|iiuiilur bic inipii et pcccaioies propne. Consilinni
inulloriiin. Quud roliiiin, id csl ipij: verba non do- puniliir pro jiidicio, qiiia omnc judiciiiin i|nud latio-
llnciil, id e^l, niin iiiellicaci;i eiui.l, qiiia scinpcr iiabilier iii, ag:iur per coiisilitim. Scienduin plurcs
aliciilii iri>ciilic:iliuiit. i)e liis verlis dicluni est (livcrsitaies iiiiiiras icsingciiiiuiii. Al i enini, ila ic-
Uiunis cttro fenaiu^ cluritas ejus tatiquutn (los fem.
ei snrgcnl ul vcniant ad jiitiiciuin, alii ut non vt^uiaul
lixsiccu utn esi feanin, et ceculit //ot, verbum uutem ad judiciuin, qtii.i jam judicali suut. Vouicniiuin abi
Dumim muncl in ulcriiuiu. Kl iicin : ttelum et <e:r(i jiidicalitiiit, alii juilicabuntur. iMnuni qtii judicabun-
(ransi7)iuif, clc. Kl iiein : Verbiint meum iton reverteiur tnr, alii s:ilval)unliir, alii iioii : quue divursiias iii

ad nte vacuutn , sed fruclilicabil quocum^ue mittum |iia'dicli> vt^rsii iiul.ui poicst.
tllud. Qitotiiam novil Uominus. Qiioniam dictiim cst
h( onniia. Per oinnia accipii tam dici:i quam facta qiiod iinli aui nun vcuitjni ad jiidu ium, atil si vc-
(]i>x Ciiristns ki' let lu se el m siii<<, quai sicut in se nieni, iion eruiit in consilio jiisioiiiin, iniellcctnm
tMina erniit, ila ciciin iit ip>ii lidelilms prosi erubiin- e>l ,
per oppo:i:iiin, boiiis qi<ud illis ncgaitir esse
lur, id csl :i<l |>r sicniin dcdiicentur cxiinni. Possu- cuiicesstim. Si<l Jit caiisiun ad iiiruini|ue. ^uasi di-
miis cii:iiii diC' le insi>i:tiii(is qiitni e:i:ini mala se- c:il id<jo boih it c b:ibei)Uiit, ct niali carcbunt, (|tiia
:

ciuiiluin (isnin li<<iniiiiiiii, i|ii.i'ct>ii(|ue Cbrisliis taciet, iile qui iJDiiiin.is .-st alisoluie, et cujus rcniunerare
id csl licri (.einiiilcl :t ilialntl in siiis, ad ipsoiuin • est, novil viain jii>>ioriiiii, id esl, approbat opera
prospci iialcin lii-iii. I.icii eniin videaiur nocuissi! eoruiii ; iindc (li< ;:-.it' : yuiit Dotninus qui sunl ejus
Pciio, ipiud Duininiiin in i;avii, njiilimn taincn pro- ei qiiia iicr itiipioriiiii , id esl opcra fiialoruin, (|ti:u
luit, cum ipse cu;iecius i|uaiiler aliorum fra^ililuti ipsi ireqiicnlaiil (qiioil pariier iunuiiur) debcrel di-
 ,

m IN p.s.\f.MOi;UM ur.nuM execf.sis PS.\L\I. 11. no

f re
. : Nim novif, i.l ost rpprMliid : sp.l nt nnQ;ls A ne ipsi .TmKor-^iil locim et gc.;:l 'm et no initniln-; ,

i|isiis tleierreat ,
|iniiii «jnrtl planiiis e^t, ol quA posi ip»nm iret , scilicel iiioiiein cjus, v;i'idissina
KPCes^.Triii cwiseqf.iinr ,
perihil sriiicei. Siciil eiii'ii ciinsn fiiit cur ipsi amiticreni locnin cl giMUciii
scirf, I>ei periinel .tI e-se el .nl yalvali-moin, sic nf- qn'ndi> ilcsiriicii a Tito ct Vespi'i;»io , per toliisu
scin', ntl n<n «sse ci .^1 piTiliiinnoin. Ncscirt! !)(»- oihein in cnplivitatem dispcrsi siini et (]ii:!rft lo- ,

II. im poiiilur l>ro reproli.ire, jiixl;! iPnd : Amrn diro ln> miiiKliis post ipsuni ij'cl, Nisi cniin ipsi Jini;ci
vobix, nei^cio vos. N<»n cnini poie«;l (iioi Dens, f;iii ipsnm iion resiirrecliirum piilarcnl , iion ciinicriKi-
(iniiii;i scit, alirprtl lu-Sfirc! , t(ii:isi ii^nor.Mcis , S''il lixissenl sed ipse fpii;i in-»riiiiis esi
: resiMTcxil ;
, .

ncsiire ejns ost re;T<it»;(rc, iil c^l iiini ilereii 'ere cl qiii:i resiirrexil , ascfndil cl Spiii iimi «ianotuin ,

qiiiiJi|uid tligniiiii csl perire. Po«siiiniis (pioqnn viini Iraiismisil , qui cord:i aposKitonim il illustravil i

jiisioruni (liceie c.ipnt jiisininni, iit e>-l r.lnisiiini, i!t doctnii:» eonnn iiltiipic dilTiis:! , liliiin penc nr-
(pieni Dftns PiHer appri'l»:it, ninnc jwliciwn ile- quia Itcm ipsnni faccrcl seqni. In qiio l ilo lioc (iiimuj
rlil Filin ; 'l s\'i\i i|i5»ini ;ip|iio!»ai, il.i i|iii cnin inti- hoiic iiiniiilnr, qiiia nnn p,<i pm-
iion e^l s:ipii'iiiia,
lanlnr ••pnrob ivii ; ii tlc liicimn csi Volo, Pnier, ut : deiiiia, n n est (onsilinin coiura D tm nn n. Viiicinr
}ibi c(jo .sjim, ibi, elc. lU ile/n : Ubicunqne fnerit cor- jinieinh c psiilmiis esse iilcni iim snpcriiri , qui:» (

pi/s,congreqnhuniur e.l nquilcB tllitc. Ilcr (piO(|ne im- ad idem, id fsl ad c.ipni refcriitr, ei (piudam inmli»
piornin Rot c^pnl eornin, iil e^t diiilinliis, rpiein de eoitcin cl hic cl ihi i^^^itnr, si'tl piint! aii ilio di •

omiics sni coiniiiihnniiir in pertlilioiiem, el in illiim Tcrsiricatnr, tnm pcr tiliiinm qiii linie app.in.tnr ,

Qfii pr<i'pnrnlu$ exl diaboio

ij»niui «le '1110 ilicinm csl : liiin pcr aliam inicnlionem ipi e liiiic diiinr. h!.i
el nngelit qnfqiie liic versns nltimits
ejns. 1'olcsi n cniin cj'is psalini inlcniio, hnriari (i lcles exciiip •»

priinns lei;i. ct prior ad isinin vclnt catisa snhdi. c;ipiiis, III in pr;vsenli compaiicntes, ut landiin
siiit

JiixiH qnod coniiniiahiinr sic Ideo pij pnis.^icrahtin- : in ftiinro siiit conrcgnanies ilioii cniin Apostuliis •
.

tiir, inipii non sir, id 6-^1 non prospcmlmninr, ipiia Q-md roniprttimur , et conglorifinibimur. Ilicc aii-
si

iiovii Doininiis vi:im illnnim, cl iter impionim m.n lom iircniio plene a snpeiioii iliireri et ali ei qi:i«.
novit. ipiod penhii ; ei (pi ne pcical, prior versns fiiii liorl:iri, rosnrgerc a Iriplici ninrtc animx>; ct ai»
(islendil. ynasi diccrel Mco scilioel, i|nod ilcr ini-
: oa ipi;v, cst , ol sicnl portavimiis im.Tgincm lerrem
pioruni pcihil. crii eo qira ipsi impii, tam idolol.i- hoiiiiiiis portcmns et im;iginem cce!eslis. Nec irn I
,

Ir.ne qiiain lalsi Chri8ii;uii , nnn rcsnr;<uiil in liic ohesi hnic divcrsitati, qnod in Actihiis api»sto|.»iu;.j
vila, per primain, id eSi pcniiido se in jndioio, m. l-ic ps:iiinus a Petio |)i imiis dicilur. i\';in« priiiin .

(iamnent scilicd in $e qnje daninnnita siiiit, el pro- dicitur , iion qiiantnin nd priorem , qiii qnasi li;iilu>*
bent qnrc prohanda sunl. El qnia in hac priinn rc- est oinniiim aliornm, ct idcc liiiilocarei ; setl qnac ••

surreciione non resurgent, idco ips^i peccalores, id liKTi ad intitnlalos psalmos «equenies
, quoriim ipso
est i:ii|)ii, non erunl in consilio jiisloinm, id cst in primns Lililcr iniitiil;itiir, Pbalmiis Diivid. Psiiliiins
cnnveiilu jnsiornin in fnliira rcsnrieciii nc. DiH! jiiM:i qiiod nomen csi verhorum, sic deliniinr Psal :
-

onim suiil re^urreciioncs, :iliera prima , aiiera se- iiinscsi hymiiiisaliCiijns mrlri lej^e coiii;»os;t:is, qiiod
cnnda. Prima esi in pr.-cscnti , qu;indo aliqnis a :id simihindinem or„'aiiici instninieiiti siiperiiaiu
inorlc viiionim per poeniteniiam in anim,» resurpil; cngnosiiiur iiithi* indicare virliitem. Qu >d rcciH
»ccitnd.i erit in die jiidicii, qiinndo, honi pcr iminn- <:ompeiii verln.s hiijns psalmi. Nani et melrice el in
labilitaiem et imp;issihiliiaicm oarnis, ila in cjrne Uehr.eo composita siini, el snpernam iiidicant viriu
resiirgnnt, nt nec ipsa carnc aliquid ampiiiis jiati *^ lcm qnia indic;uil nobis passi m.^ni Clirisii ei ojii-:
^
pnssiiit. Ilaiic aiiiem secnndain rcsiirrcctioncm iiullus restiricoiionem, per ipi.v ipse rcgnnni qnol snpcp
iiabchii, nisi qni primain liilnierit. Ncccsse est enim (iniiio regniim ost, (ihiiniiii. Sic in CTiieri-j. Accipi-

ui qiii expcis fuerii piimiv, expers sil ei sccundc. tnr qiinquc psalmus pro actione liac simi ituilin.j ,

IN PSA MIIM II.

qiiia Sfinns insiiumenlo musico qui pr.ipric psal- ,

iiiiis tliciinr , per nosirain :iciionem lil qnnnd ,

»
AllClMli.TLJI.
cliordas digitis aut plcciro perculimiis , jiixia qiio.!
Geiicralciii D.ivid qiierimoniam facil ad Deum, ulnimqnc poiest hic cxpoiii lituliis. Psalmns , i:l
(}nod regiio sihi dcsupcr daio, cl gcntcs ei po|»uli est virha sc(|iicnlia, (pi;c siiperiiam virlnlum indi-
t>racl iiividcriiil, cmnniurcm ad oinninm cone- cani, ant aolio qu.c in ipsis vortiis nointiir laliior.
Ctioiiein dingciis. Aliler Christus de pas^ione ct po- scilicet agerc dc p:iSiioiic , dc rcgni (dilcntion:!
leslaie siia dieit. I.cge .ipud Lncam. atiriliiiilur iion hivioriali , scd vero David, id e-t.
EVl'LA,\ATIO. Clirisio , qiii vcre iiiaini lorlis est, (jiiia diaholuin
:illij,'avit, el vpo'ia eins, id csl reirnm ct i'aiiliim, ih
Dnvid inlerpretalur niaiin (orlis sive dcsiilcrabilis,
c;clcros taies, (jiios ipsc piiino parenie capiivavc-
i:i
qnod nuili a}itius lonvenire quain om»if>olenli Uiribto,
rat, ei ahstulit, el iii orn:imeiila doiinis sii.i; disiri-
qui etl veractler (orlissiinus, e( summo desiderit} rci/ui-
reiidus. De cnjus pan&ione loquitur proiiliela, ct ipse
Ituil, qnaudo illis E cicsiam ir.inslalis. aUi graiiam
iii

liiigiianim, olii gratiam s^inii.^.ium, aiii tale aliqiii.l

fJonimus sua verbu diclurus cbt. Verum apud llebrnos
dedil. Esl qno(|i:e (dirislus ven; visii desider;»bilih.
iiec iste psubnus liab.l titulum, &ed priori ndjuncins
f) oiijiis ooiispccin rcliciiniliir an;»eli, et de qiio dicitiir
ttnutnpsiilmum fncit, qui et a beaiitudine incipiul, ei ;

C;i;h< vultum desiderat univerm terra c\, S}ieeiosu

in bealitudinem comummetur. Quaiuor uiembris psnl-
, <

forma Innniiium. Qiiod ctiam de liiimanital

prd' lilii^
mus iite diiiiditur. In primo locuitur proplieia de Ju-
ejus polcsi dci. Mliil enim in ipso eli:iin sci iindiiin
da'is,p<optrr pass'Ciie n Clnisti. Secundo verba sunl de
canifin lnil (piod vcic noii rcliccnil. ei ipiod ver.j
mendacio juduuni. Terlio dicta sunl IJomini Salvatoris
amplexanduin non sii, quia ei loiiis ;i pcccaii? im-
dc omnipotenti regt-.o et de inenarrabiH (leneralionc
,
munis riiil, cl oinni vinuic alntmhvii, (|iiod dc nullu
tun , quantum poiesl pnrviiua Itunwna relinquere.
ali poie^l dici. Coniinualur anie:ii hic psaim is sii-
Qnurto pf pbeta rcinquitnr moncns iwpulos ul ad
1

pcriori si in voce
leg ilnr iiMiisniiil»- c:ipiiis ilic
lidem CUriiitana n agniia Dommi ninjeslaie convc- ,

liunede lcrlia perso'i;i in prinnin lacla iil si-pe li , ,

ttianl.
sic : Kgo pcr qucm prospeiahuniiir el indittis .1 ,
COMiirMAniLS.
iii faoiis oiniies imicitorcs inei, adsum vocaiidn . ,

Qunre frrmucrunt qrntrs. Introducitur hic pcr jiis:ilio:indomagiiilicando , , ct omiiia bona raoicnili*.
pro|i|ieiiain c:iptii Jml.ei.s ct gcnlcs ohjnrgans, qiiiid V>ii»rc ergo g nies conlra mc rremciil ? Si vero io
iK'11 advcrtcnies iiiediciini salnlis irrationabil.iii , voce proplieiu! snpcnorpsaimns l.rgalnr, sic ci»:il.-
freiniiiim el imp^uiii in ipsniii ricinri iii ejus pas- iiu iliiiiir Ego de qiii» proplieta meus tol ei
: taiita
sinnc craiil. Kt iiiqiiiinr liic de passione siia cl pra-dixit, scilicet qtiod iiec cngitalioiic idiirem , ^cd
siionim , et de r. gni Mii ohiciiiioiie hoc modo : in lcge ejiis lons CtS'iii, ou-., atlsii.n oiii .ia tioin
Uuod J.iil:«i cniin v.iliilis>iiiiam cius:im pu avcniit , oiiiiiiiMis conforrc paraius. Q i irc ergo gciiics , id Cii

rATROL. XCMI. IG
y\ FjF.n^ vENrnARiLis opp. PAris n. sect. ii. — ormA f.t spuria. m
i',-::;il<>. iii «•^•'^^'"«'("^^'ilra nie frcrnenl. cl popiili, i'i A rii.nem. do qiio Icpiliir in passione, ct aiios pbircs,
I-.SI, JtiilAi qii:>it; cnnlra ine iiiaiiia incilii.'il>"ni'ir. laciondn nt «|iii pniis videb^inuir pr.oessc, posiea
ynnsi (iic vilcn» . iaio <tl> nnlli)in cnnsain ii-c
t, <Jl» ganiic:iiit snbosse; ct qni liierant imiiiici , lia :t
feicnml. nlcs, niiiiles PHiUi liicil, qni cl Knninni
C.t amici : qiiod, qnaniiim ad illoruin (irimain stnltitiain,
ei ncnlilcs eranl , el qni n"ininnm lingiia erit quasi irrisio. Ki qiios hic irridcbit, as.siiincinh)
.lnil;i'i ,

ni.inibns rrniili\cruiii.Qni niliil :<liu(lcaus:i! in iiisr.m snbsaiinabil , id csl, dii.'nos siibs;iniiatione , id csi
(lalmenml , nisi qund Jiidci ClirisUim accnsantcs , criiicniptni, f;tciet in fnturo.Vcl poiest csse rcpciitio
qnia se rog^^m Jiccrcl , dixerniit Omnh qni se rc- : in prasscnii ad exan^icrinilam ijtnoraniiam , jiixi:i
q'tn (acH conlradicil Cccanri. ynoc c:Misa niili;i Inil.
,
qnod pioprie polcrunt accipi suhsainiaiio et irrisin.
Nani an licranl el Judaei el geiiics lale quiti alt en, Lsi enini inisio proprie in diclis ignoiniiiia siib- :

per qnnil inlelligere jiossf ni, queni rcgeni Clni^itus sannaliii vero Cdnteinptus ilb", qni nariuin corrii{!a-
sc (iiccroJ. ciini (jixissci Hcddiie quoe suiH Ccvsaris,
: tione (it, nol:itiir. rit ergo quasi dicaiurI Talc :

C(is>nri : €l qva' .«uiit Dci, Ueo. Popnlos , iil esl Ju- qiiid eos faccre facii-t, quod et irrisibile eril in

(l:rus tlupliciier niidiuni inan a dicil, vel qnia iion (liciis ei g<sln corporis ( a'li conf»rii.' diciininr jn-

advcrtunl quan\ s:i'iiiiilcr sil ejiis ailveiiius, sed e\- Stiirnm aiiima'. Picil ciiiin Saloinon, (|iiod anima ju-
spetlant Mcstiam adliuc ventnrutn, (iiiod inaiie fnii, sii esl sedes safieiiiia^. Constal (luoque qui-d sapirn-
quia jain venil. (Jnod qirnbin in Kvangelio nianilcsie tia DeiiS csl. riini it;iiiir Dei seile> talum esl, jiixl.l

(Onipridial, qni ipsuiii vidons, dixil Verc ant tUin :

(]iiiid ipso dic t. Coclnni mihi esl sedcs, icrra aulent
stiiil, anl li-c esi. El «|uia pulaverunl qnod noii scabellum pednm meurum, valde conuniiiin csi iiiitid
aiiiilierenl lo<nin el cenlcm, si ipsiim inlcrliccriMii, si aniina Dei scdos csl nl S.ilomiin coii prob;i(,
g ,

iicqne muiidns posi ijisuni irel. Qiiod in:iiie !uil, iil aniina qiKKino dicaiiii lcntplmii.
siii^ra (liciiim esl. Vcl qiiod puiavcrnnt se iion ci u- Tvnc lofju,inT. Voro !-ub;3nnniiii cns in fiiluro,
ci(i"cre Jesnm cuni dixcnml Piobii uon licel quem- : qiiia loqueinr ad ecs in Ira tua, id csl, irrcnoxibili
fjKwii iixlerfufre, (putd inaiic fuil linyua' enim eurutn : el irrevocabil lunc (inainb» nnnilesta ciil cjns ira,
,

yhidius acntwi. qna; ininc csl octulia, t.cil!cci cnm expr(d>rabil cis
Astilerml rccjcs lerrw. Non soliim niinnres in inft diceos : Lsurivi, ei non dedistis mnnducare, el reb-
ci mc( s Ireniclmnl (sic) sed eliaiii snperiores (HJi:i : qua. El conlurbabil cos, id esl, c! cdninriialos cl coii-
icpcs leir.x, iii ei, inliianlcs lcrreniset ca-lcslia iiom fiisos rcddel os in iurore sun, (iiir. diccl in scvoris-
aiiciiilciili s, a^laliunl, id est, ad se slabunl, el con- S'm:i scnieniia : Jle, maledicli, ui itfnem nucrnufn.
^ciiiieiites ernnl in pcrseciilioiic mca, id cst niod- Sriendnin (pioil ira non csi aicinitiid;! inotiis al (|iii>

ritm, privcipes, id csi lyraitni rcgilius iiifeiiores,

cl iii Dco, sicnl iii pr opiie ira
Isoiniiie. In bomine enim
ninvcniiinl in lioc unmn ut sinl ;ulversiis Doniiinim, csl molns aiiiiiue dibgenlis logcin, roiuia anim.iin
id esl IViiin l'alrciii : cl l.oc idco quia erunl :idvei- 1101! diligeiitcm lcgfin. Roliqiii eiiim inoliis iri;ttin-

Mim ine Clirisinm ejns, me ct mcos perseqnenies, nabilcs Imor, noii ira, dicciidi siini. ilac anlcin ii.i
l]ndc dirtuin cst : Qui uon honorifical filium, uon sa'|)e :ipudlioniincr. plnra bone jiiilicaii iir. riide ad

hmorificul Puircm. lisedico oinncs ei infeiiores el liaiic simililndiinni dii iiiir ir;i iii Doo vis illa, qiia

snpcridres diccnles conira mc ei ineos : justissimc vindicat siiijoclain creatnrani, non cuin
Dirunipamus vincula. Id esl scd cum iiain|iiilli(;uo. Dicil eniin Salomnn
insiiluta eonim, iie inolii,

nos alli^ct Cliristiana religio, el Dvmiiie Deus Sabnolh, tu judicas vmnin cuni
projicinmiis a nobis dc Doo :
^
jvgum , \*\ csl doniiiiiuin ipsiiis prcelalionis Ciirisli C IranquiUilalCy ei jiisl i^sime disponis. Dic liir l;:nicii
ci siionim. Onasi eniiii qnodJam jngnm ei domi- liac vis ctim liaiii|(iil<ii:Uo ira in Den, qiiantnin ;id
iiiuin proclali Etclcsi;e iii snbdiios, (jiics instrnunl, illos qui paliimlnr, qnia ipsis I^eiis niotus eSM; vi-

liabere videniur. De quo jugo (licnim esl Jugum delur. Lst aulein Pci ira diiplex
:
iin.i jiraisens ei :

cuim nieum suave esl el leliijna. ynaiilnni ad pas-

, occiilia, ;illor.i inainrosta el fiilnra. Oicnlta tt \ir,v-

sionein Cliri>ti , accipe supcrius reges gcnlinm , scns es.i, qnando prava mens lioniinis in liac vna
Ucr doin primiim, tiui inler ticros voiiiil inlerliccre |
daiiir iiner iiiteroros teiiubras, id esl, dt primiiiir

Jpsnin; el Ueiodem secundnm nepotcni ej;js , qui cacitalc. De qua dicium csl. C;ileiiiin nescil se pii-
cliani inicifcctidiii consensit. De quo in passioiic niri inipins, nisi cuin luit nolens, qiiod porpetravit
Clirisli lcgilur : lCl facli stinl amici Herodes el Pilulus volens. Mamfesia aiitoin in fu.uro cril, quando ntali
in die iHa. l'riiicip(S vero itcm , qnaninm ad Chris- in cxtcriores, id esi, iii gobcniiiim i;;Mis
icnelir.is

luiii, pra lalos Jndacoruni atciie, Pihaiini scilicct, nianifesle et irrccuperal.i iierdabuntur, (piod ulruii!-
Annam, Caijilinm. Cuebant eniin luiic Judycircge, que in libro iioiaiur, Per lunc cniiii m.inifesii ir;»
jnxla illud : Ao» auferclvr sceplrum dc Juda , ei re- (licitur, pcr sna irrcnoxibilis. Qiiidquid oniiii aputi

liqu.1. Quantnnt vern ad meinlira Chrisli , rcj;es Denm scmel d;iitin;iiiir, a-lcrnaliier (iamiiaiin. Undc
^croncm ei sibi consiniiles : priiicipes vcro quc^li- iiicrilo in pr;csciili lociis lantum inisericoidia) esse
b'_-tyraiimis,iiiferiores regibu.", pcrscciilorcs^am t"- tliciltir. ^ullus ciiiin in liiiiiro iuisericordiam as.^-e-

niin atcipe. Polcst ct alilcr , Diruii panius viucula qiictnr, nisi tiui pioinerneril liic enm.
eorim e^i , ni sit cxboiUlio Cliristi ad iiiembra siia l<.(joaulent constituius apcrie derrgni obtoniio- llic

coiilra pcisi cnii-ns. Quasi dicil Ip-i el supcriiires : D nc loiiui iiicipit. Qiiasi dicat
(ientes ei populi et prin- :

cl iiilorions tonvcnicnl coiUr;i nos dcce|»iii.nii)us cl cipcs contia P:.licm slabiiiil , tt contri ino vnlenics
persi (iiiionibiis .*>ni5, ad se irali^^re : iios aniciii di- uie depriii eie ei doslrneie, ci per me Patiem. E>;i>
rumpamus vincnla, id esl blandilias, eorum, qnilins autein cxaliabor, (|uia iia corlus sniii i|nod consli-
volucrunl nos flociere conlejinnmus cl jugum ipso- tu;ir lex ab co, i.l cst, a Doiniiio, tjuasi jain cons i-

tu.t/, iil Cst iiiinas el tribulationcs, quu:> uobis inle- tnliis s in rcx. Ei hoc super sanclum monlem ejus^

fi-nt ,
projiciamus, negligamus. id est qni ost Sion , id cst , super Kctlcsiani , ad iioc «il
Juxla pioximc (liCain srnten-
Qiii habiiut in culis. pia'ttitein ipsi Sioii pra>ccpliiin ct vnliinlateni ejiis,
lianisic cotilinuabis \Aeoprojiciamus jugumipsorum,
: id cst , Patris. Sioii inons
altiis est , oiini qnidain
tioii acquiescintt^ ul a lidc nos delralianl, i|uia L)o- posiins Jcrus:ilcm, unde :< luii};;e solobant a-^pi-
iiiira

minus irridcbil eo.'^, id e>t, quanifoqnc ad eamdem core et pravideie bostes, vel quoslibci advenicnies,
(idcin perdufct cos. Jiixla primam vcro sciiicniiani et inicipietattir sptcula. LJiide inni propler signili-
Ric coiitiniialur Stab"iiil quidem icgos cl printipcs
: caiioiiem, lum propier iiitcrprclalioneiM lecio In.c
conira nos,scd nibil proricienl, qni:i i:io qni csl li;i- iioinoii Sion cnnvenit Eccbsi:r, id csi , (idtdibii.>,
l>i:ator ca^loriim, id est jusiarum anim •riim, Dniiii- quia ct alti sunl emincntia virin:iiiii, et fiimi lunda-
iius scilicct Paler, inideiiii, id csl iiiisibilrs, cuaii- nicnto, id est, sl;ibilit:iie (idci, sictil mniis ci adiis
inm ad prioiern statuin faciel cos, cum cli:ini in et (iniius esi ei inspicere tlol eni qu:!' a longe sunt,
;

passione qno>d:im ex illis afSiiiiiel : iil laironcii!, id esi, Iiilur.!, iion prapsenliy; anicriora, noii pnsto-
cl illuni (jui dixit^ Vtrc lHii sDcicrui isle : ci cciilu- lii^ra, situt ;i Siun longo posua iiispicicbaiitur. De
i'7> IN PSALMORUM LWJRliM KXEi^ESlS. — P3ALM. in. i^K
lils eiiim dicil Apo jo!ms : iVo« cmm yeve!(i(a specic A ciriisionem lomeritaiis, el non ad ciistodiam saneii-
fpetulninnr graiinm Dei. lalis siibdit Cum iremore, et periiiiel liiiior ad aiti-
,

Dnntinus dix.t ad iiie : FiHui. Qii.isi dical : Qiior- niiiin, ircmor ad corpns.
siiitt lioc (iico, qiioil rcx coitsliitiius sitn. Meo '>cili- Apprehendite disciplimm cjus. Riirsiis exoonil quil
<€l hoc dico, qiiia Domiiiiis Paicr pr;i'cepit nulii iil sit criidiri. Qiiasi dicat Si vtsliis scirc qiiiil sil eru-
:

iiicarnaicr, el ipse nvhi penies iradcret , ni exoo- diri, apprehcndile. , id csl, dc-ider;t!e caiere elia;n
icicin cas laiiqiiam li:cre<liiaicin. Qiiod sic in litro fiigienlem disr;ipiiii;tm, id csl, llagella P.iiris ve>iri,
li;ibcliir : l>ominHt Pater itixil mHii Verbo s'io, quo.l qiiibiis discipliiiali et piobaii eiTtcieinini. Qiani dt:-

in qutinliim ei (cqmlis erain , nihil ab co posiulare be:itis apprelieiidcrc, ikmi solum ut f.iluras pceins
poleram. ediigiatis , qti;c valde tiinetid.-R stint , sed eiia:ii
l^oniiila a mc. M possis
csl , fac te lalem ,
qiii amore jtistilie. Quod sic dicil ^e qunndo^ id est, iit
postiilare , i>i est iMnnanaiii nalmain assuine. K^o aliquando D iminiis l*aii>r iion irascttiir votiis, i,| esi,
ilabo tibi gentei hivredilulem , iil cst , nl eas cxcoLis pcr vim iiiain qna justissime vindical subjccla u iii

liia iloc:rina , el ips:e le boiiis inoribiis p:isc:iiit. crcaliiram , del vos in interiores tenebras, id esl, > i

Siciit e liiii aliqnis hrcrcililitem excolil, ct ipsa cum ciccitalcm mcniis. El s c perealis de via ju.sta, id es ,
pascil, iia s'^"'*'* tliciiiiliir hserediias (lirisii ,
qii is per ini':itis Cicciiatcin rcccdatis a jiistiiia. Qiiod q:iaiii
ip c cxcitlil prcilicatioiic, ci ciijns boiiis iitse pasri- ^iave sit, niivii ille, iiiii pcisensit iiuaula dulccilu s.t
ttir, iil i'sl, llnde alibi dicU : Meus iib:s
ilclcclilur. iti jii.^^titia.

eil Hl fiicinin volunlalem Paliis mei. Kt iion paiic.ns Cum x.irserit, lllud apponit, iie panim vidcreltir
gei (es lilii d.ibo, scd cliam lermiiins icrr.c id est ,
R perire a jusiita. Qiiasi dicai : Valde grave est pcrii»^
{{enles . qii.e siue siinl iii extrei:iis lonninis icrr.i», vel delicere a jusiitia Doniiui, ((iii;i ciim ir.i ejiis, iil
dabo libi in possessioncm. Pn.sscssioniMn ct h«!rcdi- est, cum vis illa qiia jiistiss me vindic:tl, qti;c nuii:*.
lali>m diCtt liiam, iil cst, ad l.; pcrtiiientcin, iiuit tii occulte ardet iii iiiis, i|iii)S iu pr.ectili il:ii in iate<
fs Filins meus, iion adoptiviis, srd propntis, qnia rinres tciicbras, id est, iii c;ccilaiciii ttii-nlis ; ctiiii

ego qenui le, iioii lcuipiualilcr, scd liodie, n\ esl, in llla, exarscrit, id esi , maniies:c arscrit.
iiiquaiti,
u-lcriiit.ite. Licol pcr ntiHas vocum qiias lialiciiins daiido illos iii teiicbras cxloriores, id esf, iii gclieii-
proprie lnqiii de Deo pnssimus, tamcn qire pneseiis nam : debciet diccrc ccicrnaliler dainnnii sunt, vel si
nl hodie, proiiriiis ail loqneii iiiin
4;:iiipiis sinnilicaiit, qiiid pejiis p'issei; sed ui agi;ravet illiiii, couirariu ii
tle diviiiacsscntia, ciii omnia [vrw ciiiia siiiii., act-e- puiiit, siilicel, q;iia beali eninl omnes qui confuluni
diiiil. Pro. ter (|inid hodie ad ii.ii.tndiiui ejns reier- in CQ, id est. in Doinino. Unde coiiscqitiltirqui.il
iiiiaicin, qii;c toUi sinini pr.ncscns est , posiitim cst. infclices suiu (|Ui non coiiridiiul in eo. l-oiiridcre i.-t
Terminos (crra; aliier accipere possuinus, scilicet Doiitino dicuiilur, qni lalia jam fecertinl, aiii adliin:
solos pe. feol')S, qiii vera possessio Dei diciiiitur, qiiia ia''ieni proptcr qii£ xtiuuiii sil eus rcniunerari .t
adeo se a tertenis elongavcniiit, quod iiiliil iii eis re- D iinino.
tinucriiiir, tiisi qiiaiiiuiii ad suppleiidani ncccssitatem LN PSALMUM III.

vix siifiicit.

Idco dabo libi genles in

Psalmns David, cum fngcret a facic Abstloin fi*H
liegcs eos in virgn feirra.
sui.
haereilitatem tuam, quia lu erisdigmis Ineres, qiii >

AtlCyME.NTCM.
scilicet lu reges eos in virqa, id esl iii jiisiitia, qii;R _
proptcr rcclilijdiiieiii sigfiilicilur a virga foirea , id ^ Potest Ezechise convenirc. quicirctimdatiH A^syri'»
est, irreflcxibili. »pud Deiim scinel
Quiil(]uid eniin exercitu Domintim iiivocavcrit. Aliler : vox Chrisii
jiisium vci justum vul iiijit-
iiijusitiin est, sempiT est ad Paircm de Judoeis.
sltim. Kl iiieo jnsiitia ejus irredexibilis cst, non coih- EXrLANATlO.
iiinia!)ilis ut jusiiiia homiiium. Iilt confringes eos exi-
David ChrisUim accipe, Absalom Judam Iscurioten,
steiitcs laiiquam vas flgiili, id csi, conicrcs iii eis car-
a cujus facie Chriilus fuqit, vel corporaltler in nionte a
nales concupiscenlias, ei luiulciita negoiia veieris lio-
Oliveli recedendo , vel spirilaliier sua; coiinilioniz ct
iniiiis, ei quidquid a vetcrc limo inoleium cst atqtie
dilcclionis lumen abscondendo. Ei bcne piopter sucru-
coiiiiactum. Dcus quasi nosler (igulus est, qiiia nus
menti concordiam nterque perseculor uno suspendii
lecil,elnos siimus siciit (iguli , quia sicul ligtilus tormcnto periil. Notandum aulein, liunc psalinum posl
poslqiiam aliqtiid iii v:ise i>r.cter libilum suiim lil, iil
quinquayesimum, et mullos alios qui ad Sauli iitsidias
in meliiis mutel confriiigit, iia Deus correctione el
perlinent, fuisse canlalum; S2d certe mijsterii gratie,
admoniiiune siia quod prxicr ejiis creattoncm ex
,
prccposilum, qui.i ei is if.ii de Iriduana resunectione
viliis nobis adii:i3sil, coiifringii, ct in meliiis re^tiiuit.
mcmoral , lerlius poni, ei ilte q d quinqnagesimus de-
Fl nunc regcs inletligile. Ilic eshoriaiio c:i|)ili.s in-
buit , qui remissionis et p/jcniieni^a: fractus oslendit.
ripit ad fidcles, ul conipaliciilcs siiil, et c\ iiimia
Toius psalmus ad pirsonam Chrisii apiaiur. Prim»
liic
familiirilaic et bcnigna :iffecli"inc ad cos coiivorliiur.
modo ad Palrem loquitur, periecutorihus exprobrans
Qiiasi dicat Dcus pater sulijitiel vos mihi , ei in
:
qui irreligiosa conlra ii>suin verbatoquebanlur; secundo
ha:rcdit;tlem dabit, el vos pi-r hanc i^tibjeclionom,
loco fidelis popuius ne monein formiilet, instruititr^
el per hoc serv.liiiin iiunc facli icgcs vos ipsos , D quando enm exemplu aucloris sui spe resurreclionis
sciliccl rcgenies. Unde alibi dii iltir qiiia
ei alios
cerlissime coHSolulur.
Dco setvire, rcgnnrc est. Inleliigilc, id e.sl inlelligciilcr
:tgite, scilicet, quid vos qiii scrvi cstis, Dinnitio COUMENTARICS.
iicbeaiis consideiate. Quis cnim dignior iniellccttis, Domine, qnid i.iuliiplicali suni. isle |>salmus sic in-
quam fcire qiiid creatura Crealuri, quid servtis Do- tilitl.iltir : Dnvid cnm fngeret a facie Absnlom
1'snlinus
iniiio, qjtiid lioino dcbcat Dco ? Niilliis scit. Kl vos fliisii. Le^iiur in lnst iria iii libro Ucguni,
, quod
qni judicatis leiram, id e<;t, qui p'tie:>lalem habctis prist pcr|ietratum adulicritiiii et liomicidiuui Uri;e a
jndictre lcrreniiatcin, id est, daniuare in vobis, ct in David, cuni ipse David nottdum rcgnaret super toluiti
aliis i|ti:i: daiiiiiaiida siint. Erud.minif id esl, eruililio- isra le>n, sc(l in jiid.ca lanliim, Absaioni filius ejus,
nem, id c>t, II igt-lia Dei assumiie. I>e quibus dicium qina Aino'ieiii fratrem suuin, catisa Tbamar .sor(iri->
Cbl flajeiliil p.ver lilinm qucm d.liiiit.
: Sii;i:. i|(iaiii ille comiiiacuiavciat, iiilcrlecit, graiiain

Scrvite Domino. lixpimit i|tiid pcr intclligcre ."xcci- p;ilris, David srilicrl, ainisit. Posiea vero pcr Joal»
piat. iLt ideo piisiiilS rvite, nc supcrbircnl, (|iii:i rcgcs resliittiiis iii gratiam pairis , currus ct cqtiitcs sibi
ens dixit. Qiiasi dical Licel vos regcs vocuvcniM, : comparuvii uiidiqiie, atitie paiilatiin cuepil alfectare
lainoii servilc Doieiiio iil servi, qtiod iiilelligiinr ageie rognuiu pairis , iitiousipic iaiidi:in aperie re^eni se
eal, ol lioc noii iii clatioiic, sed m tiinore; cl hoc noii •fecilclaiiiari alquc p:itrcm de rCp'nn fnKavii. Quo
,

«M limore servili, scd ex^ullite, id esi, h ic exsni- factu viti Juda, ({tii cuiii palre erdiii, t.tndeui culleoli
laiiier :tgite. Lt iic hanc ex^uhationeiii vcnercnt aJ sunt, ul contra Uraclcai, qucui illc coaduiiaveivit.
ir BED.E VENKRAUILIS OPP. TARS II. SECT. II. — DLBIA ET SPllUA. i<:G

Et fiim egrcJereD-.sir ad imgiiam, piliT

iiiisii.Treiii. A pcr-ieculionc ei ejtis clarHiciifone qiiod itlem valei .

diligeiiler siiisulos rogavil, (|iiri(J ei passio Chrisli, el regiii obleiiMo, umle ille
8t;ms'iii poria civliaiis ,

lii Alisalom pueriim qiiem diligebal servarenl sibi. loculus csi tum eliam (|iiia cnmdem intenlionein
;

Posuiiia"» vero excrcilus coii«;ressi siuU, po-l p.iviio

quam ilie in majori paric iiaiiet. Sicnt eniin superiUi»
psMliiii intcfitio fuit lionari nos ad compas^ionera,
fiipii extrciuis Alisalom. Cumqoe
ipsc eliain fngcrei,
ul pcrvcnircmus eliam ad conglorilicatioiiem, ita el
Absalom iranMlieos snper quanidiin» froiifiosam qiier-
densos ramos c.ipillis
qiiia criniuis cral, iuler liiiJMs csi eadeiii. Sed iii lioc laiiicn difren» qiiia ibi
nim,
muia qiiam equiiavii fu-j.cnle peiiemlii. siinplicilcr hortaius esl ad quamcuiii|ue compassiO'
bH'sil, aiqiie
mi- iieiii, hii' aul<'m in laiiluui aggraval, qula hnriaiur
0»! d videiis quiiiaiii miles pairis, Joab principi
reJiens necis iios ut iion deliiiatuus iii passione quatilaoMiquo
liiiae nin-iiivii, alque Joab jiibcnla
,

viilnere iHuru pciToravil. Quoil audiens Davitl iii- p rseculio imniiniMl, cliamsi miilta inillia persecu-
cieiiib li fli'Lii . "i liisioria rcrcri, morleui ejiis de-
lorum iios circumveiiianl. Kt hoc aJ exein|iluin ca«
piiis nosiii, in qiicm lain vobeniciis el lania lacta est
plorav.l. Kk Ih^-ioria bac sunipms e»i isle psaltuus
porseciiliiiiic ^ailem a Dav;il composilus, non piTscculio, nl iioii dei^ssct de iiumero discipuloruni
iii
qiiid.iin vel ctiam miilli addiii iiiimero porseculunnu.
liisloiice as^al ile hislonaiis liaviil pciseculioiie,
«liioil

KCil quod mysiice agal de spiriiuaii Davi.l a JuJa

Poiosi eiiiin conjeciari quod iiun solum Jiidus tra-
lilio suo illaia peisccwiionc. Esl eiiim per iliuin diior de dtscipulis Clirisii in ejus perscculioiie dc so

liislorialem David Kpiriiualis David, id esl, Cliristus,

derecerit, sed quod etiain adhuc (|uidutn alii ex illis

illtciripOlulllS. I'cr Absalom lilium cju^ Juda-. fcpiri-

liiulis liliu. islitrs, yui recie polcsl
....
dici (llius, juxla u
prius
.

in eadem
,
Domiiium scqucnlibus ct
,
forte perseculioiie conseuserini.
in cuin crfdciitiiiiKS
•
rv
De quibii»
.

illtid : ISon pomunt fi ii siiomi liigere ,

quandin cum legilur Et scandaliiuli ferme ubierunt yelrersum ilti
:

tpsis est tpoiisuii, QuoJ d»; a|iO!.tolis dicium

esl, Per sepiunginta (/«o. Conliouaiur autcni sic Ego dc qut» :

vcro qund IHc bi^loria David Iiigaius n filio

is toi el lania pra.'dicta sunt, aJsuin,oinnia bon.t otiini-
lioc
facie illius lui;a hiijus spirilalis David biis cotiferre paralus , oninibusque inederi viI.mis.
suo fii&il a ,

accipienda csl , qoi a lacie hlii sui persequcnlis LnJc benigne ab oninibus suscipi, el a ntillo debcrein
Judsc fug.l, cl historiaiiicr el inystice. lliBtorialiler,
persequi. rcrseculorcs atttein lain ex J^idxis quani
niin in iiocii^ qia iradiius est Judu ad Judscos ex geiilibus, tain m:)jores quain ininores, tain inci
ulicuntc, ipi.e (uni d;&cipiilis iii inotitem recessil, ubi
quam alieni laiito studio tuai-ervati fremcbunt con-
tra mc , ut non dcsii iii numcro discipuiorum qui
sobis oravii. Mysiice vero ab ipso funil, cum virlus
jus descruii. Fugit cum addcretur iiumero peisecutoruui. Sed , o Doniine
ei sapii niia Hei ineuiem <

iiicnieiii illiiis illusuare dcsiilit, el cuin pusi buc-

Paler, propter qitod iii lautuin tntiltiplicabuntur tri-
lellain panis iii ca-iia receptam iiidigne Saiaiias bulaiites ine ? Q.iasi dicat : Ad niagiiaui gloriani
iiiciittMii ejus peiva.^ii. Per suspensioiiein quoipte nieaiii , confusionein ipsorum pa-
et ad iminens.iin

Absalom siispcusio Jcdx inieliigeitda est. Quem tions hoc fieri. ibcc omnia, quauiuin ad prophetain,
,

nec nec lerra reti- iiiielligeiida futil de ftituio , sicui et siiperiora.

(oelo ei lerr.v! pirn&um , coeluiii

iiuii, scd inier uliunique propiio suspcndio dignutn Veie niulti erunt iribiilanics me. INain mutii insur-
{.ictis e.\iiium i«etliiiii. Per hoc vero qui.d hisioii.ilis (juui iioii pio ine deleitiicndo , <iuod delient
, sed ,

David per>eci!li'inern lilio, illo d. futicio evasii, in- udvenuin rne, id est, cootta nio, et pro se, id e»l, pru
loco ei genie.
tellig.iur quod Chrislus, pcidilo Juda traditore suo, ^
omnein irihulaiioocm ci angusti:tm evasit, cum posl ^ iltitii dicunl aniino} mece. Vere itiuiii erant contra
rcsurtectuine , ine, qiiia inulli ad damiiationein aniiitii: ine.i;, id est,
passioncm buant tlarilicaius est ,

asceni.i<'iie, ad rairis dcxicraiu cousessione. Inter-

ul inierficiant me, dicent, iii-
vita: iiicj;, sciticet,

prelaiur autem Alisaloin, pax piuis, quod valde quam, de ine loque itis ^on esl salus in Deo ejus. :

iiiirum, cl seciuiJum hisloriam ei iecuiidum iiiys'e-

Quasi dicat : tlunc Christutn nou salvabil Ueiis i ie,
iii tpiem ipse coitfidii , ul resusciiet illum. Dixerat
rium potcil vi. eri, cuiu et hislorialis Absalom suum
palreiii taiiio stud.o persecutiis sit, ei cum ittyslictis Chrisius passiooeni in plu.ibus scriiioii;b:is
aiite

Jud spiritualcm patrcin tania Deiiin nioiiuis cuui su^citaiuruin. bt cuni

Pairem a
Absalom, id e.^.i , s
sacviiia exaceibaveiit. Scd alicui diligeiilius perscru- de so Ioi|UCns dixit : Tradetur gentibut ad iltudendum.
latiii, ni'iividcbiiur iiiiruoi. l'ax pauis eiiim iion re- lA item : Sotvile lemptum hoc, ei lotiqua, ei nioita
talia. Quod Judjbi iion crcieiitos, cl tJeo iii niurte
lcriiir ad lilios, sed ad paires. El bcne tuiu histo-
petitlus dainnare cum puiantes, quod veie laccrcnt,
ri.ilem f aiiciii Uavid laniaui liabuisse iacem iii (iliuin
si aoti reaurgeret, ipbum crucilixerunl. Si eniiii le-
Alisalom, iiccl perseiueniem icgatur, quod e.veici-
suireclitruiii .sjicrureiil , iiunquaui ad rcsuriccliunis
tum ei;rcdieuic!u ud praclium quasi viriiitn do cur.j
glo iaiii cnitili|;endo pcrdticcrtint.
cjus rogavii, el iiioitcm fjus latita affettioiic dellevii,
Absulom (ili mi, el reiiqua ; inveiiielur /u uuteni, Uomine. Ipsi dicenl qiiia tu noit salva-
iit diccret :

«luoque spiriialis Davi.l iiiiiiieiisam iii Judam babuissc b;s ine sustitamJo, sed tu iiiaiiilosluui habes Dumine
p.iccm iradiloicm, cum et ej.is tielatida consilia Fater, ment ri eos, quia sicui suscepisti ine homiiiein
to^nosccns, e]u.s praibcjiliam pcilulit, nec a sacia- sine doiore iiatum , sine cariiaii deieclatiune tuii-
lis.biuia ta-na , iii qua figuram ^aciosai.cli corporis
D teplum , a viigitiis uiero pei Verbum luiiin intht
^aiiguiuis.iue sui disci|iulib iradid.l, ipsumque cxclu- adjunclani, iia suscipies me de sepulcro resuscitaiidu
.sii, alipie patis oscidum illi irjdetiii se iion negavil,
nie. tt iia Ccrtiis suiu quoJ vere suscipies me, i|iiasi

tum taiiicti teleriiaie logilaiiouis iiileriio bello ne- jatn suste^tor nieus sis ; quod IJlO cuuiido, <|uia ciini
i|iiam ille vuBiateiur. bupiaJiclus sic expuintiir li- eg<> niilii igiiomiaia, nihil ex iiie-iiisi op(irobriuin

lulus rsalwius, id csl, sciiui tilia veiua qu* psalintis

:
viiii habeiis, iii es gloria me laciendo iniinuiicin *
dicuiilur, quia su|ieriiam iitbis ad simititudiiieiii peccatis. Lt eris exaltans cafiut meuin, id est, mcn*
iitusiti itisirumciili iiiuicanl virmiem, illa, iiiquam, leni, sive spiritum ineuin iii passione, ut itetpiatptum

vorba cum imellcciu suo ct pio[iria sigiiili.aiione, ipsam abliorieat , sod li.laritcr aique cupuJe eaiii
attriiiuuiiiur David, noti hi.^ioriali, scd veio; verbu suscipiat. Uiide dicium e>t Spr.ilus quidein promplits :

dito, lcCia c: h ginlicai.i taiem iiilcllccluiii apud ims eity curo auiem infinna. Caput accipitur pru nienle
pluiilius locis sacrai Scriplur;e, ul uln ditilur
lialiilura, iiuaitm el liiiic, ipi.iiiluni aJ Sinritum ^aii-
iii :

ttum, cui oiiiiiia pneseiilia suiit, liabvieiuiii, stili.cl, Oleuiii pecciitorii non iinpiuguei cupul ineum; ei ileni :

dc pcrsecuiioiio (|uaut Cluislus a JuJa liiio suo ei..t Hoc fuciens cutiyercs carbom'» super cupul ejus. Foies>l
passunis; siLjnificat i, iiiquani, lunc, tum hiaitinai j .|ii(id iti Aposiolo iegiiur huc applitaii, scilicet,
DaviJ fu-crei a lacie lilii sui perseqiiciitis eotii hi.-.i.<- qiiod caput mulieris et>t vir, viri vero capul Christus.
rialncr. SciciiJ..m quod liic psalmus superiori dcboi l'er iiiuiieretii enini intelligitur vilaii.aj, vel scnsua-
cotiliiiuari, lutn quia captlis vox Csl, sic ut supciior, IKas do.->ti;uatur; pcr viruin digiiior pars nieittis
tuiu quia loquilui de eadcm re. Agit cniin dc Ciuibli raiio, ^tilicct , iiux tapui e>t vii^.Iitatis, quia ipsan)
 ;

437 !N rS\LUOUlM LVMWIM ?• Xl^fiKSlS. — l>S\LM. IH. '!'S

sioul opul onsli>ra inoiiil»ia rgil, «iiwido ipsa r.ilio A crament.i mnlia qn.TB eis singMlariicr c.nr, a s.^ suiii,
- :.- :• .._. «<i._:-._ ...
iu rc(!iuir a c;ipile sno. ii! esi, Clirislo. nt non de-
: .i_
nions Oei oliin ditli «iinl, -j
...^..o T\n'. ^\:... .1:,..: r.tr i:%„.
ad difforciiliam.
Tiei in :iliiiuo. I»oiesi cjlo.-ia mt^a , et exnltans cnpit^ Efio dormiii , el soporulus sum , el e.xstirrexi, qitia
wfum, :iliier Irigi» nl dicalur Ui snsripins nie ile
:
Dumiiins suscepit me. Oslendit qna ex niiiiiioin' D<'iis
«(^piilcro, iil sis gloria me.i, id est, glonfices mr prr Paier isiim ox^nidiverii, liac, s^cilic. t, ipiia polc.^ta»
i

inimnri liialem , et per imp:issihilii;ii',Mti et p' si lein d dtl inilii ponendi animam meam , el itrrnin sn-
,

Rlorificaiioneiii si.s exaltans citput mrtnu, id esl, ex:il- mendi eam. Qiinsi dic;it Eno dormivi, Iiisislc viiii :

i«s nie, (|ni caiml ineoruin suin por coiisi-s^ioiiein ad pronomiiiis. Non Jud.^vi scilicet pcrsiMjiieules ad pas-
dexlcrnni (uam. S'oneni coegerunl nie, scd cga piojiri:! spoiile inea
dorniivi , id est, passiononi siibivi. Dormire euini
I'('lest cliani susrcptor meus sic expnin Ta es sn- :

triiprie quies illa est qu.ie aniecedil somnv.m, sinii

sceplor vteus, id est, defensor meus, i<l esi, si-sce-
•vspergelieri prnprie est posl siMiniuin qiiaiid iiec i

f^i^ti caitsain nieani nd a^'CiHiuin coiitia iniin cos ,

vi il iciiiius, nec S''piius ali^piis esl; ci ideo ponii

nieos : tu, dico, gloria mea, id e.>-l, in qno solo milii
donnilionem pro passioiie , qu:e ino; lcm aiitecessil
gl<)ri:iiuluin esl.et non in me. Uiide diclum esl :
Qiti gloyia'ur in Domino, (ilorietnr El iiem Noti
sommim vero pro ipsa morle, ciim dicit : Dormivi.
:

id esl, propri.i voluiilale passionem perluli, ct sopo-

<ilorictur sap'ens in swpie.fifl sua , nefpte fcriis in [or-
ratus sum, id est, sopoieui mortis post pas^ioiie:ii
titudi:ie, neqite divcs in diviliis; sed gtjrielur im titm
adii. Et lamcn po>t (riduiim a nKUte ex.sMn^xi. ideo.
scire »HP, et nosse me, dicit Dominus. In liac senlcii-
quia Domipus l'aiep vel divina naiura ab inferis de-
tii exiilians capul non inutauir.
n struclis redicus :id resiMuendiiin proiiriam carneiii
Voce mea ed Dcminvm clamovi. MiMilo siiscipi(,'s siiscepit mc, de sepiilcro, scilicct, resusciiandn nie.
n:c {;loM(ican(lo el esillando, qnia u^<>, iii (;ua iiuiti Vcl quia Do:nioiis 1'aler siiscep:l ad 3ge;i4uin caasa:ii
liotcro, iHC idoneum ut susiipi.ir ifild;iin. Oum cg •
nieaiii, ut sii()r.i dioluai esl.
r1aii;:ibo iioii ad aiiruin, non ad argeiiuim, scd ad ic, !Son timebo millia popnli ciycumduntis me. Quii
Doiniiie, ut a le suscipi >r, ei le preniiuiii tiaiieaiu. Doniiniis Paler vel me siiscip'et dc seimlcro, vc!
<'.l:ini:ibu, inquain , ct liac voce, id est n"n vocr^ ex- causain ad :igcudiim meam, ideo uoii' iimcbo cgo
leriori, (]ii;e verberaii aeris (it, sed voce
sirepitu millia (iiinuUu uilis pvputi circumdcnitis rtie iu p;is-
coidis. Qux licet bominibu.^ silct, Deo laineii l:i- (
sione mea, non ad iiiiitandum, SBii ad insultsiidiiin.
iiior esi , et qua non miniis :iliqiiid oraiido iin|ielra- Legitiir eiiiin quod crucilixo Doiniiio miliii
iniilia
liir, licci iiiilla vox e corpore reddaiur, si nulloe ler- lioiniiiuin pro festivitate pascliali (onvenerant
qiii
,

rcicc cogitationes «ib afleclu orationis inlcrred.iiit, Jerosolyinam, exieruiit ad eum (aiiiuin cau^a spectii-
t:rd lola nicniis ailectio ad eum intendar. Dicitnr culi, aiit etiain insuliatioiiis causa, vcl derisioni*,
.iiiieni h:rc (alis vox, id csl, hujusmddi inentis ap- pauci vero causa commi-craiiouis, boni, sciiicei, qm
piicalio, proptcr vim ipsius afteciionis chinior al niiniero paiici et occulli eraiit. IJnile diciiun esl :

Doiniiiuui , quod ner|uaquam frustiaiur, sed si^inper OrcuMSpcxi, et non crui qni me adjuva.el. Ct iic ii :

«liauditiir. Ilac voce clainat, qiii corde clauMi :il» Torcular calcavi solus, el de iientibiis nnn cbt vir mccum.
omiii jtlTeclione teriena, toia mcnii!; afleciioue non ad Exsurge, Do uine, salvum me fac, Di'as meus. Qu)-
»liquid lerrenuin , se<i n Deuin aspirai , ut ipsuiii
I
niam tu percussisii omites adveisantes milii sine causa :
|)i:i-iivium rccipiai.ven» noi bac voce clainat.
Ille denles peccaiorum contrivini. Iloc or:it c;ipul pro
qiii inags lenena quain Diium desidcrat, et id.u C inembris, id csl, pro lideliliiis, ui laiitn magis ex
Deum non pro se ul ipsum praemiiini habeat, sed hortetur eos u( bic conipaiianlur, c( l:iiiiieiii cou-
pro ipsis lerrenis postulat. (jiii iiifelicior esi cum glorificeutiir. Quasi dical Tii, Doiuine Paier, qui
:

cxaudiiur, quani si noii exaudiretur. QnaiKo nia^is (acis Hie non liincre iiinumcrabiles persecuioros
cniin qiix desiderat nociva coininoda recipii iiic, nieos, exsurge etiam in nieis, id est exsurg<:ie f.iC ,

laitto f^ravioribiis in fuluru urgebitur incominodis. nieos, quia tunc salvi cruiit. Uiide dictum esi Qui- :

l/hde de voce pradicla recte diciiur : Tu cum ora- cunque perseveraveril usque in finem, iiil<jus erii. Et
veris, intra in cubiculnm luum, el ctauso ostio, ora debes exsitrgere in nieis, qui;i lu qiii (iinniuin Di:tis
Piilrem luum in nbscondilo, el Pater tuus, qui videt in cs poleslad» meus Deus es, id esl, meoriiin os voiiii!-
nbscondi o, reddct l>bi. Qiiid ciiini oraiido cubiculiiin tite; ipj iion Jovein, noii Apolliuein , scd (e soluin
iiitrure, et ostitiai <'l:iudere aliud esi qtiam se in Deum siium esr.c volunl. l.xsurge dicitur Diuniin»
incnlem recipere, et o^tiuin, id est, sensus, a teire- iion doriiiieiili , vel recuinbenti , sed ijui.t uos tui-
iioruMi resp ciu removere, ct suli divinx- cniiieni- pcnies carnis fragiliiate exsu gere lacit auimi cor-
pl.iliuiii t<la inteniioiie vacarc. roboratiiuK^ Esl euiui inos divina; Scriplura*, Deo
Li fxaudivU me. Qui.i ego talilcr clamabo , ideo (|uaj in iiobis (acit ;i(iiibuere. Ludc dicit Aiostolu'' :
ipNe Duminiis PaliT evaudiet nie, resuscitando iiie. An vultis experiinenlum ejus qui in me lotjniur Cliri-
l'AaU(liet dico de moute sancto suo, id csl, dc inenel- iliis? Loqiiiiur |iouii, i.ri), ln.iui f.tcit; cl alihi dici-
ip>o, qui !-um sanctus inoiis ejiis. Ilic diciuin est de liir: Spinlus pcf.ulul pro nobis, id csl , poslulautcs
(.liristo, sccuiiduin qiiod diip'ex natiira iii eo ci(. tu itus iacii.
eo eiiim est et cui conveniui posiulare, lium^ma sci- D Domini esl snlus, el super popuUiin tHv.m benedictio
licet naliira, cl cui conven at cxaudirc, diviiia scili- lua. Ideo debes eos qui <c Dciiiii miiiiu (acitiiil sal-
cc! ii:itura. Iliimiiiis ciiiin est postulare, Dei auiein varc, o P;'.(cr, qui.i ip-i s!iiit scivi lui, ei lu cs I) i-
exaudire. Dciiiir air.eiii ipsc Clirisuis mons, propler iuiius coruiii, ei. ad (loiiiiiiii:ii pcninoi ui serviiiii
eui'.ncnii;im virliilum. Jii\(a (jund per proplu-t:un (jui se salviiie iioii |io!csi s;ilvel. Uiule d.ciiuii est :

(licdim csi de iilo El eiit in n iviisiiuis diebus pi<B-

: iVuJi sibi, sed doinino giuvis cst, quii senil eyestas. Et
paratns mons l>omini in vtrlice monlium. Vel ali.ci :
qiiia tuuiii salvare est il!os, inde beiieiiiciio non
Exnudnil mc in tesuirect.oiie de suo sanct) monti\ (jUUDliboi, scd lua, id csi, ad (e peniueus scilic(.
vc! ali(cr E.\:iiudivit me de mouie sanclo suo, id est,
: iiitrciiiculoui viiiuitim, qiMid a (e lanliim suscipiiur,
propicr justiiiain siiam, sive itienn, qux iiioiis pro- sil super povuluin luum, id csi, supcr illos qui se l:t-
pier eiiiiiicnliam dicitur, jiixlu i(!ud Jusiilii tiia: ciuiil iion Miuiii popiiiuiii, scd tiium, (iiumcuU ;>.
iicul viontes Dei. Justiiin ciini: luii, ot (|uaiiliiin :id scilccl, non qiia; sua siiiK. Ueuidicto Dci ;ic(iiiiiur
Paireni (jui vere justiis est, el qii.nitiim :id l'iluiiii propric pio aii^ineiKO viiiiKiini, juxta illud Dcne- :

ejus C:liristuin, qiii sine c.ius.t niurti traditus c.-t, la dicut nos Doniiiius Ueus nvslcr, eic. Sicul c coiKi.i
Filium ipsiim iiiiioceiitcr damnalum icsu.scilarct.Vcl i.i;i.C(Iiciio ejwi a^Cipilur pio diiiiiiiunone virtiiiiiiu.

cxiiidivii mc in rcsuscitadonc dc suo sanclu iiiouie, QnoinafU lu percussisli nmnes adve saiites niilii.
:d iropier iMiioilit.ilein :<ssumptu: carnis, (juia
a>t, Proliaiio pr;i'iiii.Nsa a coiiir.iiii), quod vere Dciii iic-
ego cjiis pra cepto ac voluulali cj'is obedicr.s aijuin- nedicc! piipulo sini, (|iiia malcdicel e cuiiira pjpiilo
p&i lic JuJxi^;, (jiii pr(i|itcr lejjis csuiiiciiiij:;» cl :^a- uoii iuj. Qu.'d bic iliuil : Tu, Douiiua Patcr, iioi)
409 l;l \).L VENEnABlLlS OPP. PARS II. SP^CT. H. - DUiJIA ET SPLHIA. (iOO

«olnin p rcin'C'. ciunos .ntlversantes ntihi l.un in mc A inilii ign niiiiia, esi niilii tiioriatidnin; vol rttiurus
<|iiaiii iii iin:is, (lainlo ons cum primiie siui diiibnln frloria mea, qnia {;lorilii abis ino confessionc; qiioii
iii sehcniinin in «lio jinlicii; sod eii:un jaiii lerciis- iiiile scio, qui.i j.iiii e.^:iltasliilliiin qni ost (-apnt

si>ii cos percHSsioiie inleriori, scilicel, daiulo eis nicum, id est, ChriNtinn, cnnfossioiie, qui iiie traliel
r.rciialciM meiicis. El ineriio, ijiil;) sine can^a ad- ad «'amdem $;h)riain nbi ipse csl.
viTS.".ntnr cl milii cl ineis ; ol qni.i i.ine c:in>;a a«l- Voce mea ad Dominum. Istnd noii muiatiir. Acoi-
Y.;rs:uitiir inihi, iileo conlrivisii, id csl, debililasti ol piiur enim clam:ire
iiic sicui supeiiiis exposiiinins.

ineOicaces k-cisii ilenles eornin , qni.i |)ecc:iloros .Miins quoqiie sanotns Cliristus hic dic tiir, de ijtio
•raiii; vel iion liniuin ipsoriini, sc«l oinniuin cli:ini diciiiin cst Eril in noviisimis diebus, otc.
:

|ioccai«trum; sicnl e conlrario cxacuisli denlos ho- F.qo dormivi. Vfcrc cxauilivii me Doiiiinns, qiiia
ixirnin. Qiia; .senli-nlia li cnin habebil, si spe('i:iliier cjsurrexi ; de niorie viiioniin surrexi , imn per nit!,
•ulvcrsaiiies Clirisio pers««|Meiilos enin in passione s(;«l qiiia Dotniiiiis, Vei bum scilii-ol rairis, snscc|iit
•.«ccipiamns. DenU^s alii bonoriiin , al:i iiiiilornm. iiic, id natnrain meain, vol siiscepit causam
est,
I><'nies maloruin sunl riissnasoria verba Cbrisio el , nieam a;eiid»in. Qiiod necesse fuii ui resiirgerein,
liilelibiis deiralioiilia. Ouibns s;fpi; «inosdaiii ii.in.is qiiia ego dorinivi, oppressa lcvioribus peccatis, vo-
«aiiios de corpore Clirisli , id c>l, de i-AClesia, vclui nialibus ^ciliccl,
iloniibns veris :ilii|iiid niinuilnr, |!r,x'ci(liiiil , cl cnni El soporatus sum. Id csl, (riniiiialiiiin pci^caloriini
iiieinbra siia corpore diaboli ecs facinnl. Denlcs
iii soporem passa suin. A quibus per nie exsurgere
(lnoqne nialornin dicnnlnr prolai iiiirtiitalis, qni ei iiultn inoilo polcrain. De iiac «'xsnricclione «iicMuii
ninis snis el ancloriiate sui exonipli sa-po qiiosii;iiii j) cst : Siirije qui dormis, exstirge « moriuis, et illuin:-'
Clirigio dolraiinni, el itialiolo coiijimL'imi. I)e Iiis ina- nabil ie Chnstus-
lis dcnlil.us .neniinil Aposlolus dicens Vidcie ne in- : AoH limebo rnillia populi. Qnia Dominns siisoipiendo
tkcm mordealis, ne ab invicem ccnsumamirii. !)i'iiii.'S exsurgore me a niorte viiioniin fecii, i«ieo iioii linieliO
vcro boiioriiin , sunl cl pcr.su;isoria verba ei dulcia cno niiilia pcrsecntorum meo:uin. Ei ui [Forte nej
«inclrinai bonornin, quibiis laMquam partos dc (or- liineam, exsurge Deus, id e>t, qui bacicnus jacuisti
pnre diabolo aiiferunl, cnin inlidcies qnosiibel cuii- laucis taniuin notus. Unde diclum est !\oiiis in :

toriiinl. F.t eli:iiii sancti F>ciesi:e prxlati, qui qnod Jnilcca Dciis. F\siir;^'c oiimIo in mulloruin iioi:lia, nt
VI r!i0 docc: l opere com|iIciites, tuni docliina, lnm ct peiseciiiores m.i le cognoscani et .-ic snlvum me ;

exemplo lioii;e viix, plnres diabolo snblraliun!, cl fiic, ipsos a pcrsecutione ccssare faciendo, liiiod
('bri lo coiiiniiKunt. Iic qnibiis in Canticis dicluni esl tuiim esl facere, qiiia in es Deiis meus, et non aiius.
iii voce ad Ecolc-siam
Cliiisli Denla lui sicut yrc:i.t : Quoniain lu percusi,isli omiies. Vere eistirges in
tetonsiirum ascendciilium de lucncro, qun: onines ge* notilia pcrsecutoriim nieoruin , quoniam tu jain per-
ti.eltot pariuut, el von est slerilia in eis. Qnnd sic ex- ciissisii (jmnes adversantes mihi, id esl, aliquos «te
poiiinr Porrecli in Lc« lcsia «lui dciiles dicuninr,
: oinni genere pcrsc(|tie!itiui:i me bona percnssioiio,
•l'ii ei s.'na dociriiia siia el bon;T: vitae cxcmplo <o;- ji.rcntieiidu sciiicel et morlilicando in e.is vilia. Et
,

|»i!S dialoli conlcrnnl. Ipsi aufercnics plure.s, qiins couiricisii dcntes peccalorum id e.u . maledica verl a ,

iii visrcra l'>clesi;c Iran^ruiiiiimi sunl siniiles grc- , et pravaiii vilam, jicr qu.x pr.necidebant tniiius caulos
f.'ibiis dcionsarnm oviuiii qnia s cul oves deionsae
, dc corpoie Cliristl , dosiruxisse in miilils peccaiori-
oniis vcllcris deponuni, iia ipsi sa;cinaiii (circnaiuin n b.is, f.iii«;iido quosdam qni fueraiit persecutores bu-
Mirirnm ol>jcceriini. Li siini ascendcnies de lavacro, iios pra;dicatores.
«inia a |Cc:iiorum soidibus in baiiisniu mnnd:ili Dtnniii esl sahis, e' supcr populum. liiijus iiec con-
.»11111. El oinncs fturiiiul i;cmcUos lcliis, qiiia dno |:r.T- tiiiiMtio, i!cc oxposilio mtil:itur. Tertio qiioijiie nioiu
• cpia quibiis onniis lcx ei prophela-. coiiiinentnr ps:ilni(is prvCdicins poiesi lo^i, in porsona scilicct
Iriictiini suinn exseqiicntos ea opc iaciunt , ita quod alicn.ns ineiiibri Eoclesi;r, iJ esl, aiiciijiis lidelis cir-
f/.'Vr €05 nullns enl tlcrilis, i<l csi, v:icans a Irnctn cnmvalbiii turbis inniinu-ris vitiorum, et leiTenaiii:ii
i onorum 0|.ci uiiu ]'olcsl qnoqnc liic psalmu; in an'coiioi;uiu Qui qiiit inoniein ejiis resisteniein coa-
pcrsona ca|.iiis leclus le^i lolns in vnce Kcclesiae. cervalio vi.ioruin cl n>ixi;iriim deiectatinnuin liisiil-
\)MS! inier savientes piocellas iribnlai.o-
Ecclcsia taine di»b:iiii ct aii...;elis cjns, pcr pravas sug!.'estio-
iiuin loqnatnr ad Doininnm Deiiin simih, o.stenJcndo nes deducere nititur iii logeni p< coati et nn.rtis, id
«:i;oil noii dolica ilclicoro in iribiilalionibus, cnin ii c I, iii dcspomtioiie lodtiiiiir, orand.i cl niiseriaiii
MJ glcrircaiioiicin suain angc.idam siLi «lal«' sinl, ct viiiiiii ci'ni|ucioi)«t(> ad D.uiii Cr<:atorein suuni, ut
ip^nin li:tbo:i; consiii.iioreni ei adji.loroni siinin ,
qiii i|:siiin coniiiiovcat ail conimiscranduin sibi, atquo
i|is;)nt ali oniiii sna iibti:ihit, iiiiciidci s
:ingitsiia siilivi*nienduin , ita dicens : Domiite I^ater, projiter
iiiciiibra su ortari pcr hnc, ui coiisiaiiloin iii tri-
1 i qiiid 1:0 Ues aniiiiarn moan iribnlanics atquc aini-
liiibiiioiiibiis palienliam babcant. Qiiasi dicat Do- : geiiics adeo multiplicati sunt, iit iiie prorsus iii nior-
wiiie, pto;tcr quid nbiqiic lerraruin niulliplicaii sutU tciii dediicere niianinr.' Qitaji dicai : I*ro;»icr suin-
III i inbulanl me? Noijne ad inagnuin peifeciioi.is iiiiini peccaluin ineuin atijiie niisori.nn ine.im, lioc
ii:ca: cuiiiulnm iioc ttia pcrmissione faoliim est ? est, qinpropicr ut siilivenias inilii ncci^ssc est. Et
^
^
\cre e>l.Quapropier non «ieb«:rcni nie deicrrcre. \cie inuiti iribiil.inl nie, qna mitlt', id esl, viiia
Mulli insurffitnl. Vcre niultiplices sunl tribulantes, inulla ei ooiiCUpiscenii;K piav.e iuyunjunt advertuiH
qnia ntiilti insiir^nnt advcrsutn ine, volenles Cliri- mc, id e^t, iit ojipriiiianl :iitiiii.ini nic.itn, diocuiia
>ii iiiuiii noiiien delerc, et «li* iiiil illi iitilli ad d:ini- i.on vcibis, scd iii «tlleotti rei, sicul jianis buiius licet
II iiioiioni :iiiiiii:i; iiica<, id csi, ut nic a (iilc dcvorcnl. iion vcfbis, liiinoii in lc loqii.tiir pis:«nein giiiiin e.s$i;

Qutid si pcilitereiii, vere damnareiur anima inea, b liiiiii , dic('iit.:i, iii()uain , ad d:iitinalioiieni anim;i>.
liioiint, iiiquani , do iuc inier se iinns aiicri Tcrse- : iii<:;i*, til i;jiii scilicel dc-^poraru ci>g;iiit, qiiutl non sil
:|ii:iniiir liaiic Ecilo.M^iin, salus ipti pii-
(|iii;i iioit esl saius ijisi aiiiiiia! iii Deo cjiis, id esi, qiiod j.iin atu-
iila in Deo ejus, id csi, l)cu:> ili«; (|ucni se adjiin rcin piitis non ciircs, vci nou possis salvare eain lu qui ,

ii:.bcrc coiiliilil, noii >talv:iliil crnn ilurendoiidu ipsaiii. cs Deus, id c»l (TCalor cjos. (^clora qua; sequuntiir
rS' (pia.'iiiaiit |ersccuio:cs populaulcii! Eccle-
ci.iiii Coiieiii iiiodii iii bao soiiloiilia «b- c:>i poic, id csl, Ec-
^ am dobiriicru niieroniur,si iXuiii de pruvectu ejns clcsia, (li( :la .stiiii aci i|.iiiiiliir, l.oo solo sorv;klo, ul
:.iqne saliite cutaie puiaron . sivut il)i iti toio, liic iii parto accipaiiiur. Ht pru!-
'/"u autcm, Duiiiiiie. bicinl ijniikni erscculoris [ leiea nii//i« popuU |ierseqiieiilis, quoii inreriu» dici-
lod , o lioii.iiic, ipiod '.II iMO salvabis iiic sod nieii- ; i'ir non :hI e\leriores lio.oos, scd ad inicrioics iu
:

liiiniur, qiia tu cs suscepior meus, id csi Ve. bo luo , lijc seitl('iili;i rcferunlur, i'J est, ad vili;i et ad pra-
iiicarnaiu susceptsii Haluiain uicain, ul n e .^aharcs, vri.. oiipidilates, qiiie redc po|iiilus dicitur, quiu tu~
Mil suscepisti caus:iin ineani agenduin, tu, dico, <//U' niu!('jni ei iix:iiii in aiiiiua iaciu:ii.
»i<< nwa, id ebi, in quo bolo, iion iu iu-.:, liiii ;;!iiii
 ;

50! IN PS.M/.lOaiM LiCUUil ILXF.GESI^. — PSALM. IV. 5.2

IN PSALMUM IV. A iibera, el sonus inslrumenli qiioruiiqiic or.lioe ;is-
socialur, et loiijie stiavins (piam si aliertiiiiiui ner -a
In firiem DaviJ Canlicuni.
.y lipiaiiir. Ad ;illeiiiis ilaqiie linnini siiuiliiiKliuein,
iiliii-, sciliciit, pr.tcedit, ei
ARGUMENTIM. ul»i iisaiiiiiis siil)-,(>quiiiii-
ciiiticum, dicniiliir vcrlia iiiijus psalmi : /•'^///.iius
Ezecliias contra semul»is siios tle ntisilio Domini cantici, qiiia el sii|>(;rnatn iiob;s in iiiMiit virint.-iii,
piorialiir, corripieiis cosilein , ne iii mi-iKliieio coiili-
qiind iioi:it psahiiiis, el q lia qn;n iiulicaiii ad ina-
il:tiil : Si^d desincntes :i innlis cii£;ilriiiiinii)us, S'1ii|i(T
<,'iiam jiiciiiuliiaiem et (leleclalioiiem periineiit ,
f)co servi;uU. Aiilcr Proplieir! iiicicptl Jmlujos. Ali- qitod notat c.tiiliciim. Agiiiit cinni de Clnisli clarili-
icr Arnoliiiis exponit, (jiiia Di iis jiislidib exaiidivit c;iiione, facia in resurrectiono, asconsioiie, confes-
iii cruto posilum liliiiii) siiiim, coiilra qucin irasceii- sione, (jiij' a nobis vahlc iiicunda atqne delcctabilia
tes Juda:i peccaiil usque liodie.
repiiland.i siint, (pioiii:im iii cjns resurreciione aiquu
EXPLANXTIO. clariliialioiie ccriiliido nobisii.iia esi, qnod ct rcsur-

Fviis legh cW Cliiistus, ad jusiiliam onmi credenli, geiiius ei coiiglorilicaliiiiiur, si ipsiim lanlum C'iri-

qiii esl omniinv bouorum rjloriosa perfectio ; sive, vl

simn imilaliiiiiiir. Potest qiio.pic, si q is diligenler
iiuibusdain plucd, pr'-> nobis diciunt eit, in quos )>a'cu- CoiiSideicl, liic eti:im ordo vcrborijiii iintari. Pr;e-
ccdii eiiim vcrb dc Clnisii
lorum fitiis ndrcnit. Pitalmus anlein esl oygnnum »!«»/- iii iiis se.,;ienii!iiis s iiivo-

cuni, capilii som.ruin, quo divina prwconia canebnn- CJlinne ad Deiim P;iirem ante clarilic.iiioneoi, quod
tur; caniicum. cjuod supir^ias laudcs liumanis vocibus polesl i;i!.^l!igi per psalnium ; subs.-quiior vero de
pirsunabai : sed hwc ideo lide.ntur esse sociata, qnia el j{
ipsa clarilicalione, qire miilto juc uulior esi in\oca-

inslrunienlis niusicis el clioris psullenium sarrificiis

lioue, ei idco iii!elli|;itur per caiiiicnm, (| .ia inciiii-
(linr vox qiiani |.salmus est, ul s:ipra (licliini cjI.
c<elesl bus consona vocijeraiitmc canebanlur, sic islis

verbis cinnibus comnwnemur de Domino C/iij.s/o cunti- Lxpoiiitur aiitem, ut breviter dicaiur, snpraJictus
cum ibtitd esie dicturum. Per tolum psalmnin lerbn sic llx'c sequciilia verba qiiae sunt psalmu^ cantici,
:

sunl sanctoe uialns Ecclc.ia'. In priina purtc roqul ut til e\(iosilu !i csl, altribimiitiir [);ivid, oon bisioriali,

fjus audiaiUT ornlio, increpans infideles, (lui colenies Sfd fclaio in finem, id e>t i\\\i\y\ D.ivid, scdicei,
falsos deos, CHliuram veri Doniini nrgliqibani. Se-
Chiisio, qui iinis leg;s esi. Esl eaiiii bic l;ilus psa!-
cunda commonci (lencaliiocem, ut, relicia supcrtii- nius V()X capitis, ailnbula ei posi ri:siiri(x;iii;iem. Iit
tii,nc {aUiici, saciijicivm jnstiti,c debcal immolare, et
qiio psaliiio iiilendii Jiortari (ideb^s, ut miic iaterim
ul gentilium nientes facta promissipue conveneiet, in- oreul ei laborenl pro adipiscenda resiiireclione
geniia camihcmornt prwsiiiisse Uominum bcief.cia priina, id est, ul a viiiis iiic resiirg:iiii, iil laiideiii
cxaiidianlur pro rcsurreciione sec!i;i la, aiqtie ad
Ciiri lianis.
ipsain pertiiig.iiit. Li bujus exaiidiinnis se ipsimi
COMMENTAIULS. propoiiii nobis cxempiiiiii, iiui qiiia diguc invicavii,
Cuin iwocnrem cxaudivil me Deus. Psnlnins liic \:\- cxaudilus Csl, ul et iios dig.ie iitvucir'.' .^litleamus,
li:cr i:iiiiiilalur In fincni psalmus cantici David. Fi-
: ul sic exaudiamiir. Si ()uis aulem a noiiis qinT.ii aii
iiis dnpliciler in Stri; turis ;iccipitiir, sciiicel, aiil iii resurrecl.o pri.na, sci il minime iii
Ciiristo fuerit
pio consiiinpiioiic, aiil pro c>/iis;imiiiatioi.e, id est, co fitisse. Non
cnim rcsurgcre, nisi cadeiilis
est
pro pcifcclione. I'ro Ctsnsiiinpiioiie, ut cum dioi- Ciirislus vero niiUo modo cecidil, qu a ne pie acuia-
P
^
niis : Panis {iniius est, id cst, cnn^-iimpius esl. Pro liter, iieqiie origiii:iIi er. Quod acioaiiler non ceti-
pcrficlione vero, nl cum dicimus Te!a iiniia csl, id : dcni, patet. Patet quoque qiiod iieo origiii;irt;er. Soli
csl, perlecia esi. In bac igiiur signiiicaiione |ir.» ii.iiiKpie illi casum i rjgiinlis pecc^ili p;fiiUiitiir, qui
pirfectione, convenit, qiioil
sciliccl, finis, Cliri.-.to piT ptjenam ipsiti originalis peccati, id est, p^r con-
;

<'sl vcrus unibrac veleris legis.

liiiis, et perfecli > (upiscentiain generantiir Clirisliis vcro pcr «oncti- ;

l'nde dictiim esi Finis leqis Cliristus esl adjustiliani

: piscenti:im geiieratus no;i cst, (juia sine ciriutli deie-
nmni crcdenli. Apponitu! aulcin in lineiii iix'c deier- ttaiioiie de Spiiiln saiittu coiiceplus esi. Ciiristus
niin:itio liiuiis (|Uoruindaiii i)saini<!riiin ad tinalein ergo originalis pe;CJti s:inc evpers d.cendus est.
David, Clirislum, denoiandum, qui ei linis
id es', ail Dicunl lamen quubim cai nein Clirisii casnm ori^i-
lciiis est ; ci finis eliam rcs, eclu liibtoriaiis I);iviil, nalem quodain modo atiigisse, niaierialiter scdieet,
«pi:'o cjiis nmiira et fignra fuii, dici polesl. Signili- iion p rsonalitcr. Oinnis eniin caru in A.i i;ii casiiiii
f.aiur vero Clirisius liinlis ia <(iiibusiiani h;ic dot.ir- coiiimuniler pcriuiit. At tanien ilia ciro, (jin- Verbo
niinalione alKjuando proplcr se, ctim psalinus firo- aojiinclj esi licei ca»uin attigerii, i;uiiriiiii al iiia-
prie cftpiiis est, nl luc. Aliiiuando vero pro tolo tcriaui, quia de peccati cariie naU! csl, laiiicn, (jiiaii-
forpoie, id esi, Lcelcsia, vel pro aliquo mcmljro tiim ad persoiiain Cbrisli, c;isus omnis expers jiidi-
Kcdcsi.e, id esl, (ideli a iquo, si psalmiis cnjiis tilu- camia est. Et iii tales iiiimniiii;Ucin a pt-cc:ao pri-
lii.s i!le fuerit, sil aiii vox tolius Lcclesix', aut uiiiiis inam resiirreciioiiem iii Cbrisio ilicjiii acc'[itLMidaia
taiil;im incmtiri, id est, alic.ijus ndelis aiiimue, ut CjSc; prima vero se.uenlia probalior esi. Cniiiiana-
iniilii iineoicntur. Possonl tamen ei ICcde-
iiiferiiis tur auieiii Itliter liic ii^almns C};o i|iiuieiii .li: quu :

sia, et quodlibel nicinbrum linis dici, respeclu illiiis D [Toplicice tot et laiila pra^ilixeriint, a.lsuiii viic;in,lo,
p<q>iili, qui siib lege luii, sicui Christus ro^peclu il- ad li leiii vocaios jiii^liiic.iuil», De.im Paireni pro le-
lins David, quia et Uiitis ille populus iiinlira populi siirreciiiiiiis clarilicaiioiiu invoc.inilo. l£l vo^, o iide-
l.cclcsia; Init, ei paries illiiis parlitim i.^tius. i'sal- lcs, exempio me.i invocaie, quia si invocaveriiis,
imis qiKKpie, iit sitpra (liciimi esi, proprie dicilur cx.iii.lieiiuiii : sicul et cgo exaiiditiis sitni; (|iiod sie
II a coiisona nielodia qu;i' iii nmsico inslrumenlo, id dicil : Deus aucior jiisiiiije iiieje exaudivii me clari-
t'>l, psalierio, cum cli. nia; pilsaiiliir de superiori lica :do ine resurreciione. Lum invocarcin, id cst,
parlK, reddittir. Canliciiin propiie est. qiiaiido ;ili- (iiiia eum iii ine, ikm aliqnod .diu 1 vo-
atiriiin, noii
qiiis III laudibus Dei cum i^eliiia iililnr liliera voce, cavi, 111 cjus s. ilicel volimiaie persisienl.i, el iii
iiiillo soiio musifi inslruiiieiiti concineiile. Q lai vox ii.iUo a iiriceiitis ejiis ab.;iraiiio. Aliu.l eiiiin csl
JMCiindior soiio instrumciiti cjws, qni.i ci iiu.-lodiaui vo aie Deitm, ;iliud mvDC.Me. Pie Deiiiu iiivii('al, (jiii

illaiii (|sain ^oiius, el pr:i;terea voces expre-isas li:i- ipMim Deiim iii se vocai, ur.iiUer se ciini ct noii
l-et. Psaliniis aijtem caniici esi, (pian.iL) pi;ci;edenle ,)io|uer aliii.l, qiel quia
pr.i (•ipiiiiiliir.
a linii.kl i'

sono miisici iiislnimtjiiti litiera vo>: sequir.ir, at |ue iiie vero voe.l, qui dic:l, Dununc, Djinntc, cl iioii
ei iii iii''lotlia as:Oci:iliir, siciil e coniraiio canticnin l.icil (juai piM'C!piuiiliir, cl Dv;iiin non i.roiUer Deiin,
psaliiii dici:iir, (piamio ;ii.i einciilo clioro oigaiiuiii se.l propli;i iilin.l v.iiai. Ju-iUije iiu^.e Dcus (Jiclt, ;il
ad c.iiiius meloiliaiii i.Munr.lam snb^e.piitir, qiinl iii rel;iiid(;ndain sii|)erbi:iiii iioiir.iin, '|m do nnbis pr.H-
liiliusdam Kcclcsiis solcl licri. V:ilJe eniiii diilci! sir.iiimus, (piod illo qiii co.cipi i !> in diviii i ni.ii:a
ii, qiiaiidu hoc titiaiii'iiic, vcibj sciiicci cl vox Ci.it i'airi, l.iCCiOdciC lcincrariuiii jodicavil.
£0^ m\).E VtNEUABlUS OPP. PARS II. SiCT. l - DUUiA ET SPUr.IA. ;:o4

/u tribulalione. Ciinveriil se cripnl ip«nm ml Deiim A sub sole. Diciintur eiiam meiidicia, quia q m I pro-
r.iireiu fai:iili>riler, f]iiasi ilical : Vcre ex;tH()isii iiie, initiuiit, siifHcienliam scilicel el opulenliani, non
(|iii:i (iildlnsli milii posil^ t)i liibiilalioue, iil esl. tle dant. Unde apparet, quin bealiiud.nein non fcriiul.
:nigii«!ia iribuinlionuin ilodiixisli iiie in hililuilinem /'.'(
scitoie, quia. Quasi dicat : Ei ut aniplius non
•.'tiidionim. Qiiod dii] lic lcr accipi poiest, soilii ei, qiianraiis bealituilin-rn in vanis, scilotime, id esl,
•liiod post
vel iribiii.iiioiiem pissionis dcduxerii coiisideratc ine, uon jam scilicei carnalem, non fra-
.•iim in laiiliidmem gtindionim, id esi, super roele- gilem, sed iminortalem, iiicorruptibilem, exallaliim
Mi;i bnna qnse cl ampl;> ei 3elerni sunl vel ipsinu ;
snper oinnes coelos, quia de vanis non curavi. Sci-
posituiii in Iribniaiione reccatornm, id est, n;itiiin toie, inquam, me, qnia propositus sum tobis exeiii-

mter peccntnres, el convcrs.iimii inier eos, dediixil piuin. Nam Doniiniis Paler nie snnctiim suiini, id
Deiis Paier in |;Uiliidinpii) ^.itidinniin, id esi, iii ple- cst qucm ipse iiiimunem reoit a peccatis, et non ciiran-
iiari.iin graiiain viniil.iin, quia et immnnis a pec- tcm vana, scilicei sancnim sanctoriim, Deiim deo-
fMo fijii, et omnem yiiln cm iii se li;il)iiil. Uiido riMii, mirificavil, id est, quasi qiioddam mirabib^ ot

dictiiiii cst •
In quo linb Uil aiuiiis jilcniludo diiinila- dcsiderabile proposuit vobis, ui vos vidcnies mc cla-
tis. Kl iiem : lleucdixii le Deus Deus luus, pra' par- rifioatuin resurreclione, conregnaionc me intiiari
ISon dal Deus ad memuram Spiri'
licipibits tuis, elc. sindereiis, laboianies liic pro rosurrcctione prima,
Ivmsuum, et plnra laiia. Angiisiia perliiiel :id liibii- ut vos tandeiii susoipeiei secuuda. Mirificavii coii-
laliniiem, sicnl laiilndo ad giiidiiini. Niim sicul gaii- griie dicil quid enim mai^is iniruin vel dcsiderabilii
:

dium meutein dilalai, ila irilnilatio aiif;usiat. Unde rei morlali, passibili el transiioriac, qiiaiii quod esl
dicliim esi Tribulilio : et ouquslia in omnem animam ^ iiiimonaie, iuipassibile el xiernuiu videri debet, ui-
opcranlis mahim. N:>m «.eqiiiiiir iribiilaiionem angu- liil scilicet.
siin. Vcl alilcr Dilalasti wilii, \<\ ^sl, diliitaiiiin cl
: Dominus e.vaudiet me. Item iransfcrt sc ad illos,
sniidiim cor iii cliaritalc tledi-li iiiilii, iu tribnia- loquens de lanquam de se. Quasi dicat
illis : Sicul
linne, id esi, in passione, scilicct, ul iion solum me miridcavii Domimis Pater, eodem iiiodo mirili-
«Imrit is cordis inei exloiuleielnr per omnes amicos, cabit vo^, si imilaiiexaiidiel vos
fueritis ine. Nain
ycd etiam ad inimiccs. Oravil cnim in passione Do- pro cl.irilicaltoue secuiida; resurreclionis, cum ego
iiiiiiiis nosier pro iniinicis, dicens Pater, ignosce »7- : clamavero, id est, cum e.^o clainare vos vocecordis
/.s, quia nesciuut quod (iiciunt. Do liac dilaiaiimie faciam, pro priina resurreciione, leiiilenles ad il-
tliciiiir : Arcta via esl, fjua: ducit ad vitam. Ilac noii lum, id e.>t, iiibil pr.i:ter ipsuin po^^tiil iittcs, siciit
•-iirriiiir, corde. Solis etiini iilis qiii
iiisi di!;ilaio nec ego feci. Ciamare se
recie dicil, iii illis qiio:>
lianc liabenl dihualioncin, el sic veiain proxiini di- clainare facit. Nam clamor
ille suiis est , juxla itluii

)'Ciionem, sino qiia divina liaberi iion polcsl, via qiiod alibi dicil : Nonvos estit qni loquimini, sed Spi-
vitre qu;c aliis arcta cst, spaiiosa el pervia esl, quia riius Palris veslri qui loquitur in vobis.
omni iinpedimenin careiil. Yel alilcr. Dilalasli milii, Irasciinini et nolite. Qiasi dical Ei ul exaiuliri :

iil csl, hiium et ainpliim cor dedisli mibi, scilicet, mereamini, irasciwini vobis de praelerilo, id csl, vos
ui iii ips;i iriliu'aiioiie glori;ircr, sciciis boimm qui jtiilicalis alieiia peccala, jiidiccs veslri sitis, pu-
nia<.'iium ex ea ire consequi. Unde dicii .Apostolus : iheiites vos ipsos de praeieritis inalis, et de rcli(|iio
C^on solum palimur, sed el gloriamur in iribulationi- notite peccare, id esl, caulelain peccaudi iii lutiiro
/».'(5, scieiites quonium
paiientiam operutur,
tribulaiio p habeatis. Lt si qua corriHlione digna diciiis, iii men-
yalientin probaiionem, probalio vero spem, spes auiem tis veslix cogitationc, jlla siiit lantuiu in cordibus

rion confundil. vestris, id est, non ad voccin etiam prorumpaiil, el

Misercre md. Ilic capiil oral pro meinbris, ul pro eisden. tamen compungimini ad pueiiitentiaiii <>t
Deus Piiter evaiidiat «a, iiuiie iiiterim oranlia pro iletiim iu cubiltbus veslris, id esl, iii cordibns vesuis.
priina resunedioiip. ut tandcin perveniaiil ad se- Cubilibus convenionler ponii ; nam c«iicul»ilia pro-
luiidam. El louinliir do ipsis qiusi de se, ac si di- prie suut lecti ferarum, sic ct corda no^tra nou sodcs
rat Tii, Palcr, qui inc exauilisii, miscrere etiam
: raiionis, scd quasi ferina recepiacula sunt, quandu
iiiei, id est, niconim, cl t:ili miseraiione, ui e.vaii- biijiismodi cogiiatiunes recipiiinl, quo: per sc sulas
dias oraiionem nicam, id e^t, iisorum lueoruiii, iiuiic dignae corrcclionc sint, licel eliain ad vuocm nuii
Jii criiii pro priiiia rcsurrociione. prorumpaiit.
/'"i7)i liominum. Miinc se cunveilil ad niendjia, id Saciificaie sncrificium. Qu:isi dical lla dico iii :

o.>l, ad ipsos li<leli s, boriaiido cos, ulse lales pra;- irascamini prxteriiis peccalis, iil saciinceiis saonli-
parciil, qui siiil digiii exaiidiri. Qiiasi dicat vos : ciiim, id e>t, nioriilicetis propria viiia vcslra, (a-
liiii, iioii iiiiius lioiiiiiiis, id e$l, Cliii^ii, iiuem iiiii- ciondo ilignos fiiictus paeiiileniia', taiiium sciliccl
i;iri debelis, sed qiii liaclcniis fuislis filii hominuni, pro siiigulis vos ainigentos, quauiiim digna expelil
vel lerrcnoinm parenlum, porlando scilicel iiiKigi- poeniteiitia. quod crit sacrificium justitia:, id esi, jti-
i.cm illoruni, el fatieiido mala opcra coruni ; di p i- sium saciilioiiiiu. Nani nibil jusiius o^l, (|U;iiii (|iii

iiiie jani, ut exaudiaiiiini, gravita!cm cordis iit cu- piinil alietia pecoaia, ut pwiiiai propria, ei ul (|iiis-

pioi:aiii.us lcrrcnorum, quje pondiis sinii, non siib- -. que tanium se arfligai, q.aiiiuin ioed.aa cjiis mciuit
sidiiim, el qua; mentcm a cullii vcri Doi relrabunt, *^ coiiscicuiia, el sic se ipsum hicial Deo sitave saciili-
.ilipie idois scrvire f;iciiiiil. ^ani nsqucquo, id esl, cium. Polcsl illiid qiioque cuni pra^ccdonti versu
qiiaiidiii vullis esse graii corde, id e^i, lor gravaium aliter legi, si hdscimini noii ad pioitciit.i vitia rele'-
bis v:iMiialibus babcre, el dniiu; pi opiii:itioiii lociim laiiir, Sid ad illicttos luotus, <|iii nc li:iiil iti iiobis,
»11 \obis non l;iccrc cordibus, iion siiisum oicclis, scd bvit.;rc non pOASiimus. Kx poi'u:t eitim urigitialis
:iil iiiliina dcji-ctis. Qii;isi dical : Si tia< teiuis iinllo pocc;ili est boc, quud iii po.estde iiustra noii suut
vxliis siibveiiioiilc a vcriiate abcrmsiis, sallcm biinc illiciii inoius, sod tunc niaxiine iiiSiirganl iii iiubis,
liie iniMliciini cognoscilo. t't quid diliqjtii vanilaiein. <)uaiiilo miniis velleinus p r suggestiones diaboli, el
Vore b:ibolis gra^e cor n;im diVgiiis viniiiKiem, el ; iicr foniiioin pccoali , i{ui inosi nostra; caiiii. El
<:uw> ilis inendacium, id es>l, quarilis bc;iri in v;uiis el kIco »'os ne ad acluni porNcinani, coeiceic debc-
iiioiid cibiis, id eht, in lcireiiis bonis, sect:iiidi» lueo niiis. Ihi liis enim dicil beains P.iulus Est pecciiiuni :

po.s',(;riora cl f.iUa bona, laiiqii un boiia, laiiqii; iti iii veslro morlali corporc, sed non regnel, iil csi, iioii
vcr.i, cl anicii Loiia, scilKci !-iipcr(U'lesii:i. Scd
r;i peidiKaiur ad aLtuni. luncciiiin regiianl illicili mo-
til quid, id proptir qiiaiii iitililjlem fatilis lio':
e>i, tos cum pcrdiiowntur ad aciuin. Quijd capiil no-
frustra, qiiasi dic:it Quciiiis bcatiiudiiiiiii i:i v:iiiis
: sinim, id csi Clnistus pia'.(ipil c:iveri. Qiia.M dicat :

<:t mooihicibjs, (jiiia iion nisi sol:) veriias e.im ihiio Ui v< s fitii liomiiiuiii ex;iiidiaiiiini a Doo Palru da
poiest. lorniia ditiiiiiur vana, qtiij transili.ria ei hi- sicuiida lesuiieciloiie, irascimini cl noliie peccure,
li lia ve :il uinl r.i suii'. Cnde Ecolesiasle^ Vannus : i<l e-ti, !^i ({iiando ir;i vi I n iqiiis illioittis inoiiis in vn-
iiiriilalum, C o.;i:.iti r.j!ifin_-, qu(ccuu<jue /lo.-Jio cy.iaur Lii> I
ci siigcecli iioiii di buh ^surgiic incoepdit.
 Sfi,'; IN rSALMORUM LIIUiUM F.XEGESIS rSALM. V. r.06
Ii;iin pro peMquis omiiibns p >nil H)//re pec-
fiiiin : ^reg;u-j ninrlyr [.anioniMis, qni cuin
ili»)
mre, U\ esi, illos ninius i|ni rpMsi per «c peccaniin jaiii assnlns e>sel, iyi;)iiiio tameii «riicianii
seinsul-
1 on siinl. nd i^riivt» pecrnliim per igenir» noiiie piT- l;«batdicens Assntus sum, «n reiiqna.
:
hil)(^b;(tnno-
iliiriTf. Ki (ni:r«'nn(|iie pprliiu-nlin ad Itomini e\lr;» qne de eod.MO Apnsiolns, cim dioehal : Cupio dis-
(ficilis, ilia siiil in cordihits vcs'ris, iil e t, ea cx cnrdtf so'ii, ci esse cuin Chrislo. Olenm
qno.|ne Ciiri^li sunt
«Mciie. ne silis po|>iiliis ille, de quo dicilnr Populus : Siurimalia doni, qnii^us inulcel et miligil eos
qiiihn-;
hic lahiis m lio)iorni cnr nuleni eorum lonqe e$t a me,
, C0'd'iTl isi. I)e qno diclnm csi : Ueiiedidl le Deus
r.t compunqimini in citbilibus Vtstris, id est, compiiii- olco exsullaiioiii.^, et impiny,insii in otco
caput meuin.
ciionem semper iniliele in cordilius vcsiiis ad cnslo- Oleiini aij.ni m;i(oruin potesl dici et inaleri.»!.-
ilian) sanciilaiis, iil qiii slal ii'leal ne cadnl. El pr;c- olenni, qiio i,isi ditescere qii;Kruiii,
et adulniion.s
lcrea ut perlei li suis, tacri/iraie sacrificium justi- de qiiibiis mnlc^iitnr, el qnibus gau.lciU. I>c
.|u.',
liir, i<i esl, bmia open
etviiinles a>>sninile, o!eo dicilur
fitciie, Oleuin peccaloris uon imuinnuet capiit :

nnol jnsle per qnod rediictis vob s

di^beiis l;icer>', el meuin.
Denin placnniin, laMqiinni p-T :iliqiiod s^icrilii iiini, In prce in idipsuin. lili niali: nnn a 'verlur.t vei;i
«t sic posiqiiiiin su' riiicavcritis, sperate in Doinino. bona, quia dissip:iii sunt ego autem cii lu osieii- ;

Noia nnn csse spernre, nisi pijccedai sacrilicare. disii ea, donmam, id esi, relrali;iin
me a cur;i .-i
Kisi «'iiini nliqnis vei sncrilicot, se inorlificando iii- miseria bnjus soliicila! vii.e niund.mui;, in pr;i!scnii
viliis, qnod prior siMilenlia liabiiii, non est qiiod ei in futuro requiescam ;L'leriialil«r, exisiens in
"
spofl in Doinino. Sperarc in Doniinn, est ciiin
„,...._...„.... ^ vii;j nuiii|uaiii
,^..,.. valenie—
.M.i^.iiv rcciperc
, oppositum, seu
itui^icn; ifppuMiuin, s<'d
pace,
sempiT
semp.T
«le lieiicniflis cnnscie ilia hduciabler remnnerniio- emile in idipsuin pacem, paci coalinuando ei iioii
jj
'
nem veiomm ci liiinrorum bonorum a Domino cx- introiniilendo bellnni.
sp.Tiare. Spes enini i:«ntum esl de fulnris ei vciis Quoniam tu, Doniine. Vere requiescani iii fnluro
linnis. De Inlniis i.l.-o. r|uia nnllus qiiod pru;le ilnm iii :uierna pace, qni.i iiinc, Domine P:iter, dabis
cst, Vfl pia-sens sperat, sed tanliiin quod ruturuni niilii veia bona, qni bic et in prajsenli volnisli el
esl. I)e veris lionis niitem ideo l:inliini esl, qiiia di- pr;ccepisli me non csse in re, et sine spe, sicul
ni >li
c t Apo>((dns Spes iion coiifundit. Qmo.I falsum es-
: sn:ii, sed sinriulnriier, id esi lantum
voluisli inc hic
sei, si ani de f;ilsis l)oni«, ani de malis spes essc es^c in siic, ut iu (uiuro essem iu re.
possei. l*onilur tnnicii ;ilH|naitdo improprie sperare
pro limere. Sunl aineni bona fulura et vcr.i, vcro IN PSALMUM V.
itiMgenila ntqnc des dura.da, qiiia non billuit ler- In (incm ro ea qii:e IniTcdilai.em coiiscqnilni.
;
I
rena vero qniadecipiniii el vana sunt, ad s.dam iie-
Poalmus D.ivid.
cessiiateni appetenda sniit ; sed quia mulli sunlqui
(lubiiaiit de vcris boiiis aii siiit, aul quod siiil, om- ARCUME.NTi:«.
iics scilicel qni terrena ;i[Te< laiit, subjii git eorum Ezechias posi itiliniiiiatem gtalias agil Domino,
inlerrn^atioiicm de \eris bonis, iit iriationabJes eos cl adoral in lemiilo. Aliier vox Clnisli ad rairem! :

dSlendat, compnil.aiid) «piod vere v.Ta t.iiil bona.

CXPLA.NATIO.
On.TR iiiletrog:il'0 t;ilis esi Quis oslcndic uobis voia :

bonn? Qu;isi «licanl Nolmnns crediTe esse ii a vera

:
Jn ftneni, id est pro Ecclesin, qua: Chiinlj rcsur-
Ixina, <|ua? niiiius aul redicns ab inrcrno, aui u coclu qente bonorum spiriialium dona percepil, quoc el ip.sa
p nonnunquaiu Doinni vocalur hcereditas,
'-'
lobis osicndit. cujus prctioso
Siquatum e^l. Piobat qiiod (;ililer inlcrroganti^s e$i sanguine comparnla. Unde diclum est : Poslula a

sint irrationabiles, ct lo<|Miiiir liic ips;iin cai)ul iii

vie, el dnbo tibi gentes harcditatim luam.. Totus hic

persoiiu alicujus niombri, i.l est, lidelis. Qua-i dicat: ps-lmus a penona CulhoUcui prufertur Ecclesi(e, qiKU
Ipsi (licunt qiiia nnllus ostendil iila boiia, ct men- piiina seclione oralionem suam poscil audiri, harcticos
linnlur, qiii;i nalur;ililcr a Deo omnibiis snnt osiens:i. et schismaiicos pradicans a Domiiii niuneribus exclu-

Nam, o Domine Paier, luincn, id esl cl;«rit:is vulliis drndos. Secundn sectione per inlellectum Scripluraium
lii', id csl, raiio ci iniellccius, per qu;»; claie iiobis diiinarum recto Irainite dirigi $e ad illnm felicem pa-
ostcnditur vobinta« (u:i, sciliiel qiia: bona lu vclis triam divino munere deprecalur, perfidos inde aiserens
•los nppelere; illini, qii .111, lumen signalum est tu-
i
fievi (itnditits alienos ; ad posiremum connnemorans

pcr nos, id est iniprcssum snpcriori lioslro, scilicel, pra^min bealorum, ul una prtvdicniione et malos pni'-
»nim£ irie:r, pcr qnoil dedisti, id esi, Osleiidisli esse dicla poenu convcrterit, et juslos prumitsa pramia co.:-
intitiam milii iu crrdc meo, id est, t:iii(um Ixtanduin ciiarent.
cssi! in boiiis ntiimx me.t;, el n<.n in bonis coi poris. COMME.STAUILS.
Vel alili r Lniuen vuUus tui iignalum esl super nos,
:
Verba mea. psalmi litiiliis lalis esl : 7«
lliijus
ii f(>l, Inniinnsiis viiitiis iniis iinpic sus csi iiostrx' finent pro ea quiv hcEieditntem consequiiur. ll:tTe-
:<;ii »', nl sil diclnm ad ^iniiliin.iiiicm, (juasi vulius
>
diias Eci losia; estClirisius, qiii pascci catn in fiiluio,
Dci ita expres^e sil in :inin a iiosi;a, siiul in :iii«|ua qnai do ipsc erit omnia in oinmbi.s et est ideni ;

s:ain:i «xpte-sc esl alidiJMs vnlms ini:igo. Joxta qnod i.niisius viia
(Iliiistus anerna ejus, desi-naia
«iesi-naia per tciram illani
iliani
«li«-tiim esl Fonnnvii heus hiiininem ud iiunijinem et
:
D de qua diti:nr Credo videre bouu Dei , elc.
: cl , :

t.iniliiudinem sui.
t.niilituiliiiflni mji. Iinign
Iiiii.cn eniiii Di.i in anima
<<riliii Dti .iiiiiii:i nimli!)
nobtia fi.mii mii^r nt,n„: .,„ ../..-. :^..i
Deati niiles, quoninm postidebuiil terram. Ipsa quo-
•., i»~. ...... >

c-(, raiio et inlelUT.ms. Simililndo vcio «jus esl, qiic Ecclesia esl li:creuilas Cliristi, qoia ip^e cxco-
piei:is, jiisliii;i, biimili!;is, et catei;!! \irtu:cs, «|iias lil enn doCiriii:i siia, ei ijisa pascit fani boiiis opc-
«II IxMii e«seiii is, sicnl ip^e n;iiuialiler aiiimoi no- rilius siiis, qiiiiius ipsc iaiii|iiain bono ibo dclecia- «

hti:;: iiistTnit, iioii niiitaiitur.

:'a.'iCr:i Ini .Uiide ipsc alibi dicil Mcus cihus est ui fnciain
:

A fiumenii. Tn, D. miiic, ii;iturdli(cr «islen-

jri.ciu volunlalem Dutris mci. Ea vcro 711.1; htvrediiaicm at-
disn bomiiiibus qiia: sinl vora liuna, sc.l m;i!i lioc if//uil«reslLccle.sia qijae vooula ad liaTcdilalein illjin,
iioii advi rluni, quii miilii|i| c;iti, id «sl dis.sip:iii, el «liiam supra diiimus, ui cl ipsa liat liaTcditas la-
111 n.nltas parios distracii siint lo^iatio.iibiis suis. buiai, Deiim suum orando, alqito mnltiplifiicr insi»
/1 frucu, id esl, proplcr ;ibuiid;inli iin fruinfuii, non stemlo nt eam asscquatur aliqnanl.i. Vol, nt quidain
liii, sed iliius «|ui «licit Ego tnin punis vila; qui de : libri liab:'iil, jain suscepii haJredilniem illain, si non
cvtlo descendi. Sed sui, ide.si, lerrciii, fri.nieuii. El a ro, Siiltom spe. Unde dicil Apo.-.to!us Scepe eniin :

liiiclu vini, sui, sciliccl, iii csl tericni, quod ilcmen- salvi fncti sunl e.tsp^clunica redeiiipliouem corporis
lai it inebrial coii.us iiini lui viiii, «iiiod dcnionial no.'itn. Pro b;ic Pkolebia, id csl, iii pcrsona ejiis lai lus
Jinniam, cl a tnic n olei sui, non tui. Viniim Cliri- «;sl scqucns P;aliiius. Kxpoiiilur atiicm, ut brcviicr
^li«bi «ali\ pa^simis Clirisli, id csi, imilaii.t cjus, dic.it, supr;id.oiii> lilulus ila Veilia se«|uenlia «put:
:

«jiiod dc.iienl.il unima:ii, qnia lacil e:<in silire inor- dioitiir pMlmiis, qui.i siipern:im iinbcanl virtmem
Itm, ci iion scmiic loi moiila ejiis. Dj b c viiiu fiUi coiiiiinsila a D.ivul pr plifla, rifi.iuiiiiir iu lineiii,
r.07 DEn.E VENKUADILIS OVV. rAnS II. SECT. II. — DUBIA ET SPL'UI\. bi)$

><l <'si, at! David, oi

Clirislnin, qui el linis esl illiiis A sccrt bonis, noii lameii vis iiiiqiiiiatein, qiiod osien-
liiiis leitis, nl snpri (licinin esl, ei Ut^c pro ea (fme dcs tunc inaniresle, cuin agnos ab b.vdis scpara-
ha'redifaiem asxeiiniim, iil csi, i'li o releiunlnr hic bis. Pott^sl ctiain iirapsenii juxta alias sciiie<itius di:
M:rba ad Cliiisiniii ,
ijiiia siiiti dicia jin» e», iii e^l, niane iioc dici, ut si dicalur iiiane, id est, depuisa
\ icoejus iinap, vocaia aiili.iN e(lil:il(;in, asseqiiiuir ips:uii nocte vilioritm et Itice vcri solis clarescenle, vel
li.Kieiliialem, voce Lcclesia;, qna! corpiis
iil esi, in exisiciis iii iiian.';, id est, in sediiliiaic oiandi astabo
I eniin (Mulineinr capiil ei curpus,
jiis rsl. In l.liiisio l.bi. Quanto etiiin aiiqiiis ntagis clatc vcrilalein ins-
«l singiila nicinbra. Ki iilco, ul snpra dixiiniis, iii picil, vcl quaiido sedulinr ciica ipsaiu csl, niagis
hiipcriori liliili» alii|iia.i(J(» qiiicilain pcr corpiis, iil aslal ci, etiain in pruisculi. lA ita a&tabo, qiiod vi-
prasens psalinus, qni e>l vox corpons, i<l esi, Ec- debo cliam bic qitod cuilibel vidcre
in piasscnli,
«jlcsia;, alii|uainlo ipix'il:iin per urtiiiu inenibruiii, ni iion coniingil, sciliccl qttod
qiti videris vclle ini- lii

psatinus qui isUiMi scqniinr in voce cnjnslibel p'K- quitatcin, quia corporaliter iiiiqitos juslis cobabiiaro
iiiioiilis amiii.e. Iiil:'iiii(> iii Ikk. p&aliiio esl li.rc : ICc- paieris, noti i:intuin vls iniiiiiit:iieiii, qiiiasicul in Jit-
ilo-ia posiia i"Nr v.iria viuc prjosenlis iiii|,!ica- luro cos ciir|)(irc cl inciiie scpaiibi^, ila cliaui liic
iii.-iila, voliMiMi cain rciralicic, iic ad lia^ie liJa'( iii cos nicnte ab iiiviccnt divulis, nnloiiiiii sciiicci incii-
:i(l (|ii:iin \o(;iiu fcslinal, pcivciiial, inlen lii oiamli» lctn cxcuicuiido , bouoiutti vcru iiteulcni itiuiui-
iiiiiiliplcilcr , iiisi^leiilo csoiaic Deiiiii sn.iiii, ul nando.
cjds :iiixilio ;il |iic (liical.i valoal iiiiplicainenia liiijus Son habilnbil. Vere noii vis iuitptilalcin , qitia
!-:i ciili dcvitiire, aiqiic :id li;cicdii:ilein su:iin, id est, nepie inatignus, id esl, deractor iit lulura rei|u>e
.1(1 ip iiin pcrvciirc, iliiciis il.i : Doiiiiiie, qiiain lia- [{ liabilabil jiixl;i le, ncqiie aliqiti injiisii pcrmaiicbiiut
licri! liaTciliialein dcsidcio, cl ciijiis liajrcditas esse au:e oculos luos, quia licct qui(l;iin itiju.sti, lcgis
viiln, periif:e curibi<s lerbu nien, id e.^J, lalcin elle- siiticct pricvaricaiorcs veniant antc lc in jitd;c<o,
ciiim aiix Iii crga nic cxsiicclauiciii exliibcas, ul vi- taincn nou pernianibunl ati;|ui c\ ijiss anle ikuIox
tleiris anribns peiccpise m rlia iiica. Ad Iianc eiiim tuos, id csl, iii gloria. Lude dicluiii esl : ToUalur
siiuililiiiliiieiii lioc dicliiin est, qiii:i qiiando alt(|Uis inipius. ne videal (jloriom Dei,
••vgil qiiod rog;itur, viilclur pcrcei.i-se verlia io),'.im- Odisli omnes. Vcre iiou pcrtnanebmu iujiisli atile
liliiis aurilms. Noii vcru qninl Dciis i'alcr, qui lolus te, quia tii odisti, id cst, reprobasli oiitncs opcru-
ociiliis, tolus .luris csi , ali»iu;is aiircs ul crealura rius peccaii. Qiiod probal cl a niinori el a ncijori
liabeai , cl qiila iin|iropric li.ic dtxeial, qaoinodo diceiiS, quia perdes omnes ctiatn lutfucnies menda-
rccie intcllij^cnduni sii dcicriiiiiial. Snlidil qnaniuin cium. Minus esi eiiini luqni ntendaciuiii, (piaiit ope-
:iit verba ciaiiKircni qui pcriiiiel ad aniiiii vividaui r:<ri peccaUiin niajus vcro pcrJere, qit.nn odisbC.
;

iiilciilioiiem, iii ex-

qiia sc iiiicndal sicnl corpus iii Dicit Saloinoii de inendacio quia oinne os quod mjuii-
icri.iri claiMore, ui pcr boc iniiual se snperius ac- tiir, occidil aniinam. Soicnduiu lanicii duo cssc iiicit-

ccpisse veiba, nnn qnx linnl verbcr;.li utis stic- dicia, qu;u licet a ciiipa pcnitus libc a ttou sini,
pilu, seJ (|ua? liuni V' co coulis. Qnaniuin voio »il larvaiu luiic culpam Inbeiit. Qitoruni alicru n lil
jercipc, pmiil inlelligc. (|uoiiiani iulcllCi lus pKiprie «ausa jucaiidi, ul i|<iaiid<i alicui pucro dicimus dc
;iit (liiiiiorcni aninii peilitiCi, sicul aurcs ud vtiiba luagi^iro cjus absenlc : Magistor veiiit, ui cum per-
ciTporis. lencraciatniis. Allcntm vero est oTicialc, id esl, lil
Jiit-niie vocl ordiionis uiea;. \d est, inteniiini ine c^iu^a bcncvolet>tix>, ut si iltum quc:ii aliiis assct|U>-
fac voci oiaiionis mcae, nt hoii rcinissit.s oretn, vcl ^ liir districlo gladio, citiii cuin scianiiis Liiiiarc, tic-
li; fac intciilniii oralioni nicx', in ellcctii coinplei. do g:ibiiiius euiii vidisbC. vilciitcs eum libcrarc. Quod
ip^^ani. Uiiod fiircre debes, ipiia lu cs rcx meus ei liccl boiiuiu vidcaliir, taiiicn pc( c.iluiu cst, q(ii.i

Dcus nidus, id i sl, quia cgo ti le cl legcin ineuiii inendaciutn esi. lu idco c>t vitandiiiit, (|iiia ii.cnd;i-
t>ssc volo, cl Deiiiit iiieuiM lc c.iiisiiiiio. Cliri.slus Deus ciutii csl luurs anitii;c. Pule.-^t ctiitii cl ii|c a Deu ad
iioslcr rcx si^cundum buinatiiiaieui, secundum qiiain qucni pcrtinct liix rari, cl it >s vcriiateui laceuics
ciiiivcr.saiiis inier boiniiies, iios doclrinic ei vit.-c iion incurrcre iiiorlcui amtiix'. Taccrc tiainquj vcri-
«xciii|ilo cl in Cicieiis viriuiibu.s.
rexit iniioceniiii, laicin iton cst pcccaluni , (|iiod iiric api.aret , qitia
I inlc d cinir Pnvit eos in iunocentia cordis sui, el
:
Cliriatits ijui sobis iion pci:cavil vcr.lalciu tacuii,
intelleclibusmanuumsuaruiii dtduiH eor,. Dcits :uitcin ctii;i dicii : Muha liubco. Volutit qiiid.iiu ctauJi-re
iiusier dicilur, ^ecuiiduni cicaiioiicni ; iiaui Doi esl iiiici' iiicndicia illi, iii .juilni^ Csl iliiplcK voluiita'>,
crcaie. iil si quis aiiciii sibi gl.idiu:it commiUcu.i promtuc-
(Jiioiiiam ad orubu. Idco rOj^o ul f.Iaind; cm meuiu
te rct se tcddcre ci, iiiiatn ciio iepo.sccrcl, postca ve.o
iiitclli;,Ms, qiioniani iioti peiani nisi (|iuiil iivcn.citi • < itli poscciili g adiiiin a boc, ul vcl se vol alimn iii- !

Sil. N;iiii v^o oiaiio,

ad anruiii, noii .«d argcii-
iioit lcrliccrct, se rcdderc denegaici, iil illius lurcrciii
liiin, noii a.t aliqiiid oblincndmn, sed ad lc solutii, cutii]icsccrel : bic du|ilcx volUiiias csscl, quia prioru
iit lc bu.-rcditaieiii babeani. Ei idco tu cx:iudies verba voluiitiiic luaiiciitc alia accessissei ; nec essci di-
(i'Ca, ul wc expedius viane, iJ csl, qiiandu depul.>is ceiiduin buc niciiilaciuiii, iiuia bij quoJ pioinis-
iiuii
i> viiioniin cl iniidclilatis, bix vcri sulis cia-
ttcbris SUiii fuissel tieg:irctur sct icct, (juacquam ctto coiti-
rcscel, yid exaudls voccm niemn, fciaui iii itie, id niittcns buuo leposccrcl illc citi cuntmisil,
auiiiiu
c.'>l, in scdiililaiti. Mane ctiim pro scduliiale punilur, sibi slatini rc.ideret. Sic et in ca;ieris.
r|itia qui scduli siiiii iii olliciis, inaiic ad opera siir- Ktrum sanquinum. rtobai aperie qiiud Deus odil
gcn; solcni , \cl ixaudies vocein ,
quod si leccris, opcrartos itii(|itilatis, (|uia o.lil vtruni sanguiiiiiit:,
ii.aitircstmii cril iii iiiane, Id esi, iii sancio advcntu i<l csi, bomicidain. Itcitt probal a pari atiptc a paile

|uo , itt «piii crii in itiaiic, quia incipicl ibi clarilas qma pcrdet inciidac.es, (|'iia aiijiciel, id cst, cx lia;-
Loiiis siiio line, ciii iiiiii;|uaiii jutigcniiir leiicbia:. icditaiibiis dolosunt. Doiosus cst qui aliud proin-
lyane ustabo tibi. El (|iiia lu cxnudiei voceiu, idco ptiiin in iingit:i liabcl, aliud gerit clausitm iit pc-
fiio osiaho tiui, nl csl, juxta le sl;ib(», cl prajicns ciore, ct cst par ad nieiida.cm. Uiniiis cttim dulosus
libi ero iikiiic, id csl, iii secutid.i luo iidvciuu, quasi itiendax, ci oiunis tiicii lax dolosus, si uier(|iie iti
Mln raniiliaris ; vci iiiveiiies tiie si.itiiem ci vi^ilan- diclis accipiatur. Abotiiiuari vero, id esi, e\ba;rcdi-
icnt, non jaceiitctn el doriiiieiiiem, in itlo itiuiic, id l;ire, se iiabct ad pcrdere ul pirs, ei esi iracluin a
(-si, iu Uiu sccuiiilo :idveiilii. Uiidc diCiii.ti cst : Vi- biiiS ;ibotniiiabibbus, id csl, cxbicredilalis, qiii quia
iiilute fjuia nesciiis qua livra, eic. Kl ileni ; Stuic alKjiio iiKidoabiiii.iiavcriti.l, sciiicei, aiit vcrbcr.itidu
]i'Sli, liyiliile, orate, conforlamini in Doniino, et om- priipiios parcnics, aui ahqiiid talc facieitdo conira
tita vestrn iu cltariiatc sint. tt tlcni : Videbo, id csi, jiis bimiiiitiin, solcni abominari, \\\ cvbxrcdari.
csl,
c: giioscam, qii.c nrnc iiii|icdii;i carn;iliiiiis viduie bic cl Dcus cxb;cr';tl;iliit, il csl, cxpcrlcs siipciii.e
iMiii pi.ssiini, !>citic';l, niiod iu Ucus i|iii in pra'.sciiii li;ciudilatis facicl, dolosum ct virnm sunijuiivih. V«-
vidv.ri5 \oilc niiq'ilt;;li;iii, qu:a palcri- niaioj pi rii.t- " •" t'-<c: •' •..'•:•- • ..
ru'> liuinici:! <- '•' ; • .
509 IN P3ALM0RUM LIHRLM EXEl.l.SIS. — PSALM. V, >tt)

licil, dicUiir vir iion lantiiiu saiigiiiiiis, soil sanj^ni- A quidqtiid mali bonisdititur, niit idiMi <liciiitr, ni pnvis
liiiin, qiiia (iuoriiiii s.iii^iiiiit:iii lii<lil, el iiliiiS <]iiciM persiiasioiiibiis siiisbonos sibi coiifoiiin-t. e( >iceosin
iiiiirfccii, el siiiiin. St.-ipsimi pri-.is inlerlicil pro- iiiortc sepeliaiit, aut ul per veiieiio.^:i aiil in isona vci bu
|itiiiin s.tiigiiiiiein t-lTunilcHdu, id es(, viiaiii nuiiice sna rctorcni, iil e>t, coiiiurb:Uioi»eiii alqiie iiio|i-s(i:iiii,
snie pcrdfiido. Dicl enim .\ii;insiin»s quod omH.s cis iiiKeraiil. Lnde iccle ilicit Ecclesia : Qii':i tiultur,

Jiono prius pcccal in seipsum, tjuain in allerum. id est, lociKio ininiicoriiin suoium >ii apud eum
qiii;i

EijQ (tuiem. Illi (ii"deni exlia;iT,d lahnniiir. i-cl ot^o xicut paiens scirufcrnm id csi, vel :'d lioc fi.il iil eaiii
,

rc.cipinm iKeredilalt^n», quin, <» Doniine, ego iutroibu in iiiorte 8C|icli;i(, aiil pcr (iii li:iii neiii i>pi>ioliiii> ci
in domum Inam, id esl .snpeniaiii riqni.Mn, q:i:e e.sl nia!etlic(is ci ii.jjcrat. Culiiir pouitiir pro voce, (|iii:i

ot^leslis Jerusalein, coiistniciain vivi.s hipi liliiis el .ner (iiii |iiiisii [iiiIiiiiuiin de giKture e};rcdiliir. pli'c(ri
Itrntis. Ingreiiiar, ul li;ini Iripis iii x-dilicio eius. el l.ii},'ii;e verberaiione atiiue palati peioiissioiie lil vos.
lc h freiliiaieni posi-ideam ; vel iiitroUo in tlcuiuin Lincjuis. Nou boliiui iiiiiic ^'iiilnr iiiiniicoriiin ineo-
tuam, id esl in eciiesiasiica iiisiiiiiia, <]na: .mihi >io- niiii esl palciis sr iil scpiilcroin, scd eii:iiii si-iiipor

inus lua, id esl, a te co iSiilnia, iiilralio si rv.uidi» doloso aj^cbaiiir coiitra iiie, ui ine a veriiaic ilitra-
c», et hoc iKtii pcr nie, sed in mutliludine mJHTJ- licret. Liiiguis iinii liiis, sed siiis, id cst, vencinli».
cordia (ua:, id esl, fn r Clirisiuni Fiiiuui liiuin, (icr I.i iile.i, I)"niii.e ,
judica illos, id i;>l , justa puiii.i
«|uein niiillain iiiisoiieordiaiii cxliibiiiMli, (juia cl cu:- aliice illos, scilicet iil <pii iii e.oriMnis csst; miIiiiii,

h:slia ei lorren:» pcr i|isuiii reci)iicili:ila suiil ; vel suidescanl adliiic, ul l;iiiliiiii iiiajonni daiiinai.oneni
in multitiidine miicricordia' per miillaiii
tua:, id est, inciirraiK. Qiiod iiecessc babes lacere, qiiia es Deus,
iiiiseri<:ordum luaiii, scilicelper luam vocalionem g iin.le Ofiorlel qund justiis judex sis.
et juslificalitineiu , vel in multitudine misericordxE Occidant a cogitaiionibus suis. lCspoiiit qiialier iii-
tua', pcr iiiulios a le niisericoidiler salvalos. liiiral telligil eos debeic judlcari. Qu:isi dicai lia Di>i»iiiie :

ciiiin Lcclesia pcr inuiios liilcies in doinuiii Dei i.tii- judiLU illos, id cst, nt gravidreni caeiiin iii niajoct
quani per nienibra siia, ()iii lideles, quuiiliiiticuii<{ue vilia paliaiiiur a coiiitaiionibus sitis, id e<it, propter
jitfeli siiit, divna misericordia t>alvaiitur. Nulius enim cogilaiiunes suas pravas, a quibns rosipi-cere iioliint.
unquani cril (am jiistus, qui pcr soia sua ineii.a sul- Ei illos qui le expiileriint a se, iiolonies te li^ctcdila-
vclur. Iniroibo, iiiquam, in domum tuam, ci posl- tein habere, cxpelle a (e nvigis et iiiagis, siiblrabeiido
iiiodum adorabo le vuce, scilii et cordis, id esl, ido- eis cogiiitioiieiii veriialic, el delrudendo cos in i^no-
iieuni inc l.'iciaiu (ibi. Accetieiis ad luum templum rauli;e e:i;cilaieiii. Et lioc laci.is seriinduin niuiddi-
iancltiin, coidoiniaiein
id Ci^t, iiie in iiiiiuccnlia ui- tliiicin impie(aii& ciiriiiii, id e l, scciuidum qnod pio-

•endo nie Christo, qui per (c liicius est sai:ctuiii ineruil nnilla iinpietas eoriim. Jiistutn c>t en iii ul
(eii.plun», scilicet, in quo liattiuin-i omnis pUniludo qiti (e nuilliim cx|iuleruiit niiilluni expellatidir. Et ,

divinitalis ; \e\ advrabo leiideiis ad tuurn sanclum oporiet ui ei expellantiir, quoiii:im, o Doiiiuie, ipsi
(empluin, iii qui» tu dii^neris iiabitare. liabital eniui lippieiites ociilos ad liiceiu Itnini ceniendaii» lialieii-
Dcus in coniilius tideliuni. (Jiidc Salonion dicii : tes, ei iioleiites in sno leliriciianie pal.Ko ;;iisi.iie,
Anima jusd est sedcs fupienliw. Aditialm, iiiqiiain, sed laiKpiain ainaiuin (ibiun it ]iot: iii
qiiaiii diilcis,
iion iii elalione, sed liiiiore ; noii scrvili, sed :iio, ucidiim (e rcjiciciilos iirilavoninl id est, ad leriani :

iJ esi, iiiiali, pcriitieiiie sciiicci au ciistodiaui san- te provucaveniiil. ilabel alia Iranslaiiu, Dwmiain
clitatis. ^oto qiiod dicil : Adorabo nd (emplum. Oiiin amaricaverunt le, Doinine, i^uud balis coii<;iii.l liiiiu
f*
iuil prx-ccp(u:n israclitico populo, ut saltcin seinel ^enloniijc. i*olest jii</{Va siipciiii^ iu bon<» aecipi , «U
in anno couveniieni Jerosulyniam, ul adorarent ibi sic lotuin boc ad boiiuin ipsonini iiiiiui oruiii logi.
in leuiiilo Doiiiini. Estauteiii Jerosulyina in moiiia* (jna^i liicclosia ora s pro il!is, ul exenipliiiii
dicat
iiis posita, per qiiod si,^Mi:ticabniur qneiiidain veiilu* tiel oiaiidi pro uiiiincis : Qii:iiidoipii(t<:iii, o lii>iniiie,
ruiii iiom.iicni iii cujiis vciieratiocc atqiie iidc mult:e ilu |ierdili sutit iiiiiiii<'i, qiio<l nec iii ofo neo iii cnrdtj
gentcs coiiveiitiira: eiaiil, id est Clnisaiin, qiii re- coiiiui e>l verit;is, ut librcs nie ab eis, jmlica los i

Lie pcr leuiplum Jeru>olyiitis, <|U(id iii nioiKibiis biii:o jiidicio scilicet dosinie iu lis (|uo<l siiiit, iil esl
:

(Ta(, ^igiiiti abatur, <|uia de eosciiptiim cst Eril : iii:il:iiii, Cl lac (|iii<(l noii sutii, id csi, biiiiiiiii, iil <pii
iu noviisiniis dicbus irwpurulus mons Oomini in vi.r- siiiii iniiiii ii.iiil pii, ct iiiiniici liaiit ;iniui. LiKii;
lue monlit. diclii;ii csi : Ytrtc inipius, ct uon crunl. Judiea ilico :

Dumne, deduc me. Sic con(iniialur L( ego va- : n;iiii |)0les facere, t|iii.i I)eiis es, el iia juili.-a illns,
leam iiiduire iii doinuiii (iiain, et ndorubo ad tem- nl dectdant a priivis cocjitatKinibus s is; n. Iinc imiii

jdum, ideo, o Uomiiie, deduc, id es(, de virditc in paniiii, sed ixpelteeos, Doiniiie, ab iUis co'^ilaiit»iii-
viriulem ^radaliin duc me Lcclesiam po.si(aiii iii biis seiundum multiiudinem impietiiluin eoium : id a-l
liuniana, qii:e tiuii esi recta, qui^ malum
jiiSlilia noii laiiliiiii, (piaiiuiiii iiidi[;ci iniilta iiiipiet;w coniiii.
1
10 inato reddit, gcd in (iia qua: recta cst, qiiia Qiii eiiiiii tiiiiliiiiii pcccaveiiiiit, niulla ind c,ont c^r-
piu'cipis noii suiuni boiiuin pru Lioiio rt:ddere, si d reciioiie; ct dcbos eos cx|»clli;re, iiuoniaiu trriiuie
clMiii boiiuiii pro ni:i|o ; unde diciiiui est Udigile: riint te ; id cil, (pii;i ipsi viilciiies .se piuilern;, ck
uiiimcos tesiros, tenejncile eis qrti vos odeiunl. lit pra-esse, od liaiic iram provoc.iveriint te, nl lu lacia:»
itcin ; Cum esuiierit inunicus liius, cibu illum, et c;i:- ^ cos siibosse,
lcra. Dcduc me, ini|u:(iii, cl ita liuc ajias, ut diri;j;is iii twteniur onuics qvi s) ernui. Ide<i ro!,'i> ut coii-
viam iiieani,di^eita facies opera inea, ita iil
id esl, verl:is iuiniicos uicos, Diioiiio i'i(li'r, ul el ipsi pnsi-
^iiit m
connpectu luo, id csl, ui placeaiit lilii. Qiioii <|uaiii coiivci>i fiioriiii, ct oiiincs (|ui iii le eoiiliilen''
iiccessariuin esl ul ijci;is proptcr ininncos mcos, id les SiiciaiK, id Csl, iii pi;e>oi<li laiiiiuii iii S|ie, ei
csi, quiu ciici»nivent:i pluiibus iniiiiicis, (|ui
suii» a KOii III re ess.: qii;eiiiiil, iii luturo la:ieiitiir (t:i iiui i:i

iiic <le via recla ac \cri:3te volunl devocare. aiierna rei|iiio. Jiixia :iiiain sciitoniiaiK sic coiitiiiiia-
Quoniam non esl. Vcre propler iiiiiiiicos oportel lur hiiiiiici qiii lcin d;iiiiiiaiiiiir, omncs veio iiui spe-
:

ui uie dirigas, <(n •iiiain illi lales suut in ore qiioriiin rant in ic Iw cniur. Ei vore heljbiiuiur, (piia exsitl a-
iioii esl veriias el ideo qiiidquid iii lii lersiiailent, 6ii,//, oxsuliat.ohe eiiiile iii ;i"lori!iii»i, id esl, a'lciin
talsuin csi. Lt iion iiiinim si in oie iioii es( vii- iii liilitn), el iiiiiic iiilcriiii ad < ii^iudiaiu ol coiisoi.i-
la», quia in cordc coriiin noii est iiisi vaiiiias, id e^l, liiiut:^; ooriiiii li:t.iit:ili s iii incnlibii^ Ciiriiin. Ei ipii:i

qu».'cuinqiie co^it:iii(. suiit vaiia : iil es(, ;id leiiciia III huliilat) 6 in eib, nlo > ipsi ijhiiiibuutiir m /.', nl cst»
(i|ii;e vai»j suiii) pcriineiilia, ei iioii ad v> la b<iii;i. iii riiiii<i, III s t lepeiiiio ; vol ctiani ui pr.i'si;iiti .qln-
Sepulciuin puichs ebl. Veio iii «ro eoMiin iioii esl ri.i;ii ;iii|i:o lililicii iiio.itis li.ilKibu.it i/i lc oinn:s qut
Veril.is, i|u;;i ijnitnr eoruin, id esl, vux eorniii csi lUiiijiiitl iiiiii.cn iiium, iioii suiiiii, sicui Ad;i!ii fcu!,
sicul puUiis Si'i)uUruiii. Insislc siiiiilididiiiein. biciil (pii silii lioc III» iicii l'e;is exoplavii, sed dili,uni
oiiinc scpiili riiiii pa:eii.s aiit aii Ihm: p;iii'l iii c;i(l;ivcr iiu,iu'ii Itinin : id csl , \oUi:ii lil lu jii.lnciis douiiiius
r*:cii'Ul, aul, si jjiii r cipilj la-iijicm c.i kai ; .ij (tltiiii, ci ipsl boivi lui siii:. iile cuiii! dili^il iifiinju
 ;

11 r.i ivE vRNKHAniLis oi'P. PAiis II. SKCT. 11. — DiniA 1-/: S! i r.;A. SI2

n"i, (\»'\ suhlrahero a scrvilio Oomini, cl

s«» iioit viili A fiiiita, cumsex pra-diciis dicbns, id csi, ciim lahoro
«itii mDvnli peiiilcrft a Dnminn, er se esse. qmm linjiis niundi, procul dubio se(|iiiliir diesoctava, id est

{\»n'\ qtiin A<iam n()'iiil, (bmnnlionem incnrril. dirsjndicii. Alilerotiam polcsl vocaridicsoctava.sci-
(Jiiownm lu hciied. Vert» i;i /« glorinhuiilur, qnoniam hcei qnantiim ad c.-)rnaloni ^'-niMaiioncm el spiritiia-
fu benedicis, id esl, infreminlnin in virniiilins da», lcm, qii:c carnalis^eneiatio p«Tiinet ad quaternariiini
iit piapseiili justo, per (luod ad 3f^lern:im (^loriam niitiieriim spiritiiaiis ad lernarinin. Idco aulein car-
:

perveiiiai. eiiim qiiod vis, et qiiod jiilies iti

Jiilies iialis p. riinet ad <inii lcm non |iro lcr (orpus, qiiod

ipso facis. l)nde paiel qiiod niemor es iHiiis prae- roiislat ex quatiior elenieniis, vel cx qualuor qu:i|i-
ropii, qno dicilur, Sine nie nihil poteitis fncere. latbiis, qtiia corpns est siccuin, calidiini, rrigidum cl
Domine tu scuto. Ostendil per effeclnm qnod vere biiniidiiin, vel propler qiiainor liiiiiiores , qni suiit in
Doininns benedicil jiisln. Qnasi dicat Nnn est dn- : ui.oqiioqiie lioniine. Spirilualis nntem pertinet ad
liiiim, Dominc, qnin lu benedices justo nani coro' : iernaiiuni iiiinicrtiiii, quia ad spiriiiiin, id est ad ani-
naxii nos jain, id cel, sioiit coron i iniilliiitdinis cir- m.iin pcrtinoiil ir(*s vircs sci itci lalio, irascibililas
:

niinsiaiiiis aliqncm prolegiJ, ila In n«niinc nos, id ei coiicupiscibilitas. Ouihns adliiic diio addiMUiir,
rsi ine Ecrlcsiani cuni "miiilnis nifis prolcxisti ]am scilicet v:r:iis et docirina. Docirina ad illuiniiiandani
iii liapli^niatc al) iin|iiigiiulionibiis dialioii, ct cnro- raiionein.viriusantcin ad r rtenandani i;ascibiliiateni
iiuliis, id, esl, prote^eK nos iii fuiuro ab .iieriia dam- et coiiciipi&cibilii;tleni. C^irniilis generaiio ab Adani in-
ii.-iiione, linna voliiiitale lua, id est graiia el iiiiseii- coepii, et usqnc ad Moyscn, id esi usque ad i(*g> m, et
curdia (ua exislenic noliis liicel illic ui sculn. cliaiii suh Miiyse, id est biih lcge usque ad Chritituiii

IN PSALMUM VI. n dnravii. Fisi onini viri qnidain religiosi mundo sub-
dili sub lege riierunt, lainen qiiia spiritualia hitnra
Iii finem liyninus pro oclava David. per carnalia, id est por qnasdaui carnah>s observan-
AUCUMF.NTClH. tias pra*signaban(, carnalis goneiatio dicti sunl. Spiti-
inflrmatns iuvocal Dnminnm, oausans
Czocliias tnalis generaiio a Cbii.sio incopii, qnaiidn de carnali
fr;i{»i!iiaipni Immanic nalur.-n. Aliier : vox ('.luisti ad ciroiimrisione venliim est, vol trmsiius faclus cst ad
l';ilreni. I «'pc .ad Lat;iri resiirroclioin-m. Noia ordi- spiiiinalem ciicunicisi<inein, (piaiido deumbrandreiii
ii<'in dispusiiionis iiiysiica> , quia qninio ps;ilmo liansitns fadiiscsi. Kl peraciis (arnaliliusoniciisqiia;
ii:ane li.Trediias ihinda proinittitur, in scxto rcsur- perlinent ad carnoni ui ad v< tiis lirsiainentuiii, et.>-pi-
leclio jndicii periiniescitiir. ritualibiis qu:e portiiieni ad «piri'.uni ei noMnn losi-
rxPl.ANATIO. tainenlum , oninibus deheinns consideian:
in qiiibus

In finf.u jfini noliim est; liyiiinu$ est laus Divinitatis septcnariuin hiinieruin, ad carneni qnideni refer< iido
vieiri aHcujus Irge coniposiia. Proociava, Domini signi- qiiaternariuni niimeruiii, ad 8pir:lum vero lernariiim,
ficnt advfnium. quinido finila s^culi hebdomade ad
seqiiiinr dies ociava , iti qii:i die nicrilis siiigiilo;uni
judifanduni veneril mundum : unde jtsnlniu.^ iste cum reddetur, qnod debeiur ; ct (|U:e dics transfert sanctus
iremore maximo fecit iniiium. Quaiuor modis in hoc ad a^ternaiii salvalioiiem, inahis vero ad a*lernam
paalmo vir confidens : lu exordio bencvoluni sibi judi- dainnaiioiicin. Qu:ini dainii^iticiiem timens quxlibcl
reni facit auinivm ejvs dewulcens a polfstate judicii,
,
iideiis aniina, ct optans x-iernain salvaiionem, et

iib infirniilale sua, a cotisueludine parcendi. Secunda ideo pr:e;oiita poccata rcmiitisccns. etea ingeniiscons
di&nioue narrat ccrnmnas profirias, quibus afflictus et p sic iii.vtal, sic :igit ciim Doinini) Doo suu, sicut iii

fonhislaius infiemiscat. Terlia seiueslrut se a malis,

^ psaluio iiivenietur. Scd prius litiiltisexponatur. I>ic
qnod bono judici noveifU esse (irutissimum, ut ab itlit psalnins Dnvid historialis babilus in caiminihiis
mens redderelur nlieiia, quibiis el ipsa justiiia proba- id esi in divinis laudibns rofertur iii flncm, id esl

baiur adversa. Ad exiremum conturbat et repndiat Chrisiuin, ct lioc ideo, quia facius csi pra ortava,
vwnei iniquos,quoniani cum ipsisltabere nolebat ulla- id esl in vocc alicujus (idelis anim:c timentis uc.a-

tcnus portionem. vain diein , id cst dieiii judicii, qnu; membrum rjus
COMMFNTARICS. esl. Quo; anima urai in boc inundo sanaii, iil non
Domine, ne arguas me, neque in ira tua
in furore luo iiictujt in die argui vel corripi. llinc p(ile.st in*
illa

coiripias me. Istc psalnius hoc modo iiitilulatur : /h teiiiio itiviier concipi. Lo(|uitnr auieni s c : Doinine,

finem rnrniinibns pro oilava psalmus David. Diem jii- ure, seca in lioc soiculo, ne anjvas me, id esi, dani-
ilicii qiiid:iin crronoi ociavam vncavcruiit, quantum iies lue tn furore tuo; id csl, in illa ira ,
qiiani tii

a sepicm millia aniionim, quae ab Adam iucepcrunt,

I
uslendes impiis in die jinlicii. Arguere pro conipro-
quihus qiusi «licbiis sepicm (iiiilis proculdiibio dicm bare, pro ac cusare puuitur, ei pru (lamnare, ni hic
jiidicii seqiii dixcruiit, et sic se el alios ceriosde ilia i:i cliain nun corripias me : id osl, nulUim peccaiuiii

die feceruiit. Sed iiiconvcniens lamen orilur ; Scri- iii iiie iiiveiiias , propier (|Uod nii! dignnin curre-
plura cniiii inlsilicaiur, quiC dicii Non enim esi : ciioiie in igne purguttirio Obicndas. Oinne eiiiiii
retirum nosse Ifmpora, eAc; tl iltm : Dies Oomini petcatum, qitud lacit hoino, aul ipse puniel aut !)• us.
tnnquum fur v u.et ; el riirsus De illa hora, et de illa
: ilisererc mei, Domiue, quoniam. tl ui ine noii ar-
die iiullusscit,nisi solus Vater, nec angelvs, necvirtus, gnas, ncqiic corripias, miserere mei iii hoc ^acciilo :

tiec ipsettlius nouir.Scdcwin rilium iMiila occulla l'a- U iii est, inanuiii tuam iiieJic:ihileiii milii snppniio,
iris laie:)iU, scicndiiin csl, quod diein illam quantunt quia infirmus sttm, id csi, <|iiia iii(*dicina e^^oo pr<*
ad se iion igiiorai, scd lamen diciiur iie>cire : quia inenlis inlirniitale. Quod se(|uiuir, idcin esi cnin sn-
di.-cipulos siios (|iii'iiis iniilia alia revelavil, illaiii periini. Sana me, id est, inisercre inei, ^uia cuntur-
nescne diiilur, Temal vi:s Itominus, ul
fecil; sicnl balu sunl ossa mea: id esl, <|iiia vire:» ct rtdxtra
sciai : vos scirc lacial. Ueinoia auicin illa
id esl, ul meiilis suiit imininuta proplcr peccala, eain gr:ivu.i-
irmcraria coinpiiiaiione dics jiidicii p«l<'St uptiine tia. Utnd rofertur ad lu/irnnts tum , \el aliler, Ni),e-
(II lava Vdcari hac ratione, quia iraiisai lis Uiit loiii|'o- rvre mei, quoniam inftrmus sum in cariiu mea. Miiliiiiii
lalibus rehus, qii;e per .Rpleiiariuni iiunieruiii dic- ciiiiiiinoius caniis surgunl ^idver^nin inc. Sana me,
riiin volviiniiir, cl idcu pro .scplcin diehiis accipiun- qtioniam couturbala sunl osiU mca : id csi, qma iiitir-
liir, se(|uitiir iila dics oitava, id est dies judici, in niiis siim iii incnte.
qiia aiiiiii:r, aili*|ila x-leriiilate, nihil jani debchiinl Kl anima mea turbala etl. Ei nc pcr ossa intcHiga-
tciiipori vrl iniilaiiuiii. Alu> el modo oclava duiiiir, inr corpus, snhjnngil illud qiiod iiuhis inaniiesiai,
scdiccl (|uani(iiii ad sex dies, pcr quos lahor h>ijiis qiiid |)er ussa debeamiis acci|iere, scilicet aninja mfo
\it.e iiitelliiiiiur, cl quihus Doii.iiius laborasse legi- lurbaia esl valde : id cst dcbiliiaia in suis ussihns,
i'.ir; el qiiantiim ad <>cxtuin diein, id esl ad rcqiiicin jd Cbl, in siio rohorc. ICl qnia poriurh;iia est, lu Do-
illuin, in qua jii>l(iruin aiiiinx qui morlui sunlposili, minCy uiqucqtto ccsscs? id ostqiiaro n»c hic ikmi nris?
«\s{icct:iiil cuniiiiiinein rc->urrecii()iicin, ul geiiiinani (juare nie noii sci as nt iii ('io. (tct:iva mc non argnas,
&iul.ini iniuiuiiaiit.tiis ibi iccpi.iiii, (jua c.\s})cciaii'.'uc iiuiiuc coiripias. Nuli ccssaic,bcd ticut (c avcilisua
i:J5 IN 1'SALMOUUM LHmUM EXEGESIS. — PS\1.M. VI. 514
nie averso a le : \{t\ coiivim lore :hI iiie, iil csi fac le A sfienliam per sing'ilos Itpsus pecc:«loriiin lacrymii ,

roiiver^iiiii mi (ne, (.icieiiiio ino coiiviTSiii» ail le. miis, id esl lacrymis cofdis. El noii solum lavabo,
Vel :ililer : Quia conturbtua sunl ossn mea, \d Cjl con- sctl eiiam striuum meum i<i t-st , eanidfm cnnscieii-
,

tiiili:il3 est »iiiiii:i Siiperior eniin

iiie.i iii seiiiclips;i. tiain meam rigabo, id cst, interius rerrnndani hcry-
vis aitinui', id esl ralio repii;;;ii:it iiiferiori, iJ csl sen- mi.s. Lavare i-niin tlicilnr, aliquid e.\lerins liume-
giialitaii. Ii]l(|ni:i anima mea lurbnta eU in semelip^-a, clarc rigire vero. perliindere inu-.rins. Merito con-
;

iisi|iie(|iiu iiirbaris iii ine : iJ est, asce.n iel ad iil liia scicnlia lectns Viir,;Uijr,,Siciit tniim iecloipiichcilnr ac
liirb:iiio, Bi vel ineargnas, vel nie corripi;i3, cuin labor:uur iiiiiitsciinr a s:iiiis, labor.ilnr ab a^;{ris ; il:)
:

linc sil qu liominem in Imc s.i^( uio se Inrban-

1(1 in c )nscienti:i i|iiicscitiir ac labo atur qnit^sciuir in liona :

teni, id est corripieiilcni non itirlicris, el iii lioiniiiein coiiscienti.'), laburalnr in inala. Po.ssumus cii;im pcr

$^e liic non inib:inieii> inrbcris? Cl ({uia anima mea lccluin accipero delect;Ui(iiiein <|nia in deleciaiiine
,

lurbala <-*! iii semclipsj, iil esi (piia se corripil, con- siciil i:i lcelo qnicsciinr ct hilior.ilur qnifscitnr :

verlcre, Domine, coiiversns ad conversuni

iil est, esto in boiia, lab.ii'.ttiir in m.ila. Possniii s eiiam |ier slra-

;m1 tc, s<:ilicet converieie aJ me, qui suin conversiis liiin alind accijiere qiiam per leciimi. Nam corpiH
.id le, sicut scriptiim esl : Converiimini ad me , el meiiio pcr slratum iiile>iigiiur. Sit:nt cnini slraicini
eijo reveriar ad vos. El iiori soluiii conveaere, sed esl lecuis de straniins, qui leviicr a vento poti-^i
eliain eripe anitnam nie^iin perp!cxit:itibus linjns destrui, sic corpus leviter po:cst Ix-di el lani.iri.
vil:eiiilixrenlem, ei ialvutn me fac d:iiido perfcve- ltai|wc expiinendiiin cst Noii sntuni lavabo meum :

rantiani , iioii propier ineriluin ineiim , sed pro- teLlum, id est, nie:uii consciciuiaiti, si-d e iain ntjiio
per misericordiam luain. N;iin cniii sxpe tiia Iraus- g siiatum, id esi , coriuis lacrymis pcrriin.l.im. Scicn-
grcs^us siiii ir.entum nieum ,
prx-cepla (TOiiier duni cst quod pusilionem diversorum temjiornm, iit
nihil niilii tlebetur, nisi jiisla dainnalio sicut scri- : laboravicl lavabo, noii raiit ne e.ssil^is u.trianlis, scd
plum esl Peccaiori dalttm pracepium non senanti,
: uireciio orantis. Puttiil enini lii.v sse Psaimi.sl:), latio-
ttihH debelnr, nisijusla damitatio. tit lioc versu oslcn- lavi vi-l lavi ; vel poicsi d ci, lal)or:ivi et lavabo, i;.-i
(litur diflicull:is saivatiuiiis, el in seqiienli iociis cun- c<st; dictum, ul isttni est : Scrvivi libi qnadam ri\
versitinis. Nain ubi dicilur, Convencre, Domine, ei sed quia per huc libi iiuii suircci, fjciam ialud aliud^
i:oii solum convenere; sed eliam, eripe animam meom^ ut tibi suiliciHm.
«t iion suluiii eriye nie; sed ctiam tahum me fac, et 'furbatut esi a (urore oatlus. Idco invabo leciuni,
iiuii propteruitriluni iiieuin, sed misericordiam luam, quia oculut meus^ id t^i, iiuerior hoino meus, tur-
ijnia per me iiiliil pnssuai diilicuUas ina-i^na in sal> : batus etl, id esl, ubsiu.iescii a fnrore luo, id e»l, fn-
vato esse oslciidilur; ei quanlo res diilicilior csl, ei rorem qucm iu dic judicii impiis oslcmies CDiitueii-
qiianto majore laboic ndipisciiur, oportei u( inujor do,etpeccata inei rQminiscendo. Vel iniciior li un i
t-ti»tiidia adliibeaiur et sic prubalur a coiiirario,
; meus turbaius est, id est cxcaius a (uro.e, id cst, a
i| oti si magna diiiicuitas cst salvaio, in:iisiia dcbctur peociilo priini parciiiis. Ul ideu eiiam ntrbiiint est
pceiia n'>ii salvato. oculut meus , quia inveteravi inier omnes inimieos
Qitoniam non al Tu, Dymine, coiivertore
in morie. nieos, tiive carnales, sive spiriinaies. Carn:iles, bivo
in iioc sxculu, morle uon est qui iuemor sii lui:
f-iuiu in videaiilur amici vei iiiimici. Nnllus enim major iiii-
id esl, po.st scparaiiuitem corporis ei anim:u nemo iiiicus esi aiii ii:r, qiiam lemporalis ain.cti'', pro qno
iiii-iuur l<M eliicitur um sua nld laie id csi, nemo : saipe iu terrcnls laiitum laiior.ilur, qiioil Deui post-
i|ui in huc sacuio de pctcatis suis iton Ciiiiipimgilur, poiiiiur. Itlco dicil : 7/ive(t;r(ii'i, i]ui.i factus e^i inem-
ixisiipiam niorit:us csi, uiilitcr compiingitur quia : brtiiiiprimi et veleris iMtniuis, vci qnia coinpara-
liic uiiiiiini locus cst misertcurdiu:, p:ist lioc sx-cuiuiu bilis esl veteri vcstimenio, quoti ncc usui vaiet uec
t.iitlum locnsest jnsiitia*. ht idco eripe auiinam mcain, uriiami-nto. Vci aliior Oculus meui id eit iiilcrior
: ,

tt talcuni ii,e /a£ h c quia quis con/itebitur libi in in-

: houio mcus, turbutus esl a furore, id csi, ab ira smi,
jerno? In inreriio lOnieSbi» li< ri nun iiej^eiui-, ncc Je qui: ipsnm cocca il, iieqne i|>suiU pauenlem es!>e
«liviic u|i| o:iatur, qui coiifessionem in ineriio Fccisse lerinisil. bi noii solnm eSl tnrbatus iiu {irupria. sed
lcjjilur aiiiiiiu diiens Abralijc : Paler Abraham iniie- etiam iiiveteravi inter omnes inimic.i mevs, sive car-
rcre tnei, el v.itle L-zarum ul intintjai eitiemum dtgili naies, sive spiritnalcs.
tni inatfuain, ut reititjerei linguam meain, quiacrucior Diseediie a me oinnes. Fideiis aui.na priteriti
lii iiuc (lamnia. Sed pcr iiiiernum illx* prufundis.sim^e peccaia icmiiiiscens, el ea iiigi*miscLUis a Douiino e
l<:iiei<rai inlelliganlur, in qnas impii cuin suo capite evandilum o.4cndil. Lt pro|ioiiiMis sc iioiiis ekcin-
tii.>bulu pusi dicm judicii prujicieiilur, quando ultra ptum qniitl
,
>i peccala no:>ira iii^enineriiiius, a
ui«ns coiircssiuiiis iion crii. Vel aiilor flonijn»?, cou- : Doniino exaudicniur , .»ic dic:t inveleravi iuler :

terlere ad ii.e cuu\e:snm , iie biin in uiuite : id eSl, omncs inimic s meos, sed o vos, mei i;iiiiiiri, sivn
in aii<iuu criininali peccalo, qiiod vere esl inurs sp riiuales, sivo carnales, qui operainiui iiii'}uiiaie ii,
Hiiimac ; ei sic sim iu iiicmor lui, quia uun est qui ia cl iii me pravis persuasioiiihus, i-t iii vnliii iii.tii>
uiorte nicinor sii lui : id csi, iicinu utiiiter tui rccor- openi)us, discedtte u me, modo spihtu.ililer, quaii-
daiur, peccaiu inipe.liiur quia el>i
duiii a ciiniiiiAii : doquc di.scessuii locaiilcr, sciiict^l qn.imlo vuiiis
.-iliquaiidii nou ideu Sjlvabiiur, iiit>i a
coiiipunj>alur, diccliir l:e muledicti
: m
ignein (eieinum, quia Do-
c-riniinali peccaiu pciiiius removcalur. Ei ideo enpe Hiinu* eiaudivit vocem mji (leiui, id esi, vocem mei
mimum mfuin. ei saltum me (ac, ul iion exisiens iu flciiiis.
iiileriiu libi cuniue.ir qnia (/'tis confiiebilur Itbi in in-
: Exaudi.il Dominus deprecalionem meam. Vrnb Uii-

ferno ? iJ C5l, ipiis poie.it i bi iaudjiiilem coiiie^sij- a pariiiins, qnud vere Dcus exaniiivii vo.cm meam,
iieiu lacerc, si :jU iii iiiietuo, id e^t, in ^iliurum pro> qnia cxaudivil deprecaiioiiem meam f iciam prn pec-
Iniidu? iiuilu^. Siciu »>cri)iiuiii cst Pedaiur cum ve- : caiis nieis, cl su^ccpil oraliouein «un, faita.n pro m
neril in profunduin vttiorum , conleinnei. Cutilessiu perscvcranlia. Nimnue pru pecc;uis delciidis pio-
aiia laud.ibilis, alia pii^iiaiis. Lauilabilis eat, quaiidu irii; iit tlcpicc.iiio , p:u pcrscveraiilij ia buno
aiii|uii> de bcuc laclib L)eu tjudcs a^il; sic u •.Conjilcor ur.uio.
libi, Domi :c rcx, cic. l'(E:ialis esl, quaiiJu aliquis sua Erubetcant el conturbinlur. Kl qiiia Domirtus tns-
ea djninal, ei mtic paMiam pu luial. oru'iO'Uin ineiim , erubescanl. Nci ali.er Ila
peccaut coiili.ciis cepii :

iii vernu
h«ic accu<id<im |.riuiciu Stiiicniiam lut.iis tliscedaiii u ei mimici a me, i|UoJ cr.ibeNcaiil in iiic
ct>iiverMOiiis us:cn>lunr. ji.diiii iii propiia cunsi;ii niia, d cenles ; !Sot imen-
L boruvi in fjeniiiu ineo. Uom.ne, iana me;cl cgo m tini iluin illiirmn a'btiinubamus insaniam, et mariem
I

qiianlnm pului ad t>anilaiciii reiipiinJjui iiie idu- eorum sine Itonurt. Ecce qiiomodo vttcr fil.ot Dei col-
locttli sunl? El conlurbenlur veltcinenier ptnnas
li-
iiiMim lcci laburavi in gemiiu ineu, id e.^l, assi-
; (|iiia

(inc pruptcr geinui. tl lavabo lectum

ptccatj inea inciido, cl cnvcri.iiilur de nialo in p -jus, ijuuidt»
Jii-ii" pji »'Ht/i«.'.ia iiOilci, id csl, pnrijabj iu-mui cuii- iii pi' luii i si:ua3 dejic ciil-jr tcujbriS, ei de llla
 V.V.DA: Vl.Ni.lJAIJILlS OrP. PARS W. SiXT. II. — DUIJIA ET sruiiiA. ritc

fonvnrsione cnibcfctint vHiic, u\ esl, volnriier. Qm\i A siiia quaj coiilra ciim a«iclnre coiise relario sim Aclii-
ciio rril, id esi, qiM; criiliRsceniia ciio liel. TtMiipus lopliel inicliin;ibatiir, diligcnler iioi:iret, alqtie se-

eiiim lireve esl. Siiendiiin «*sl qnod istiid Knibescant crclius ei di;iiiinti;iret. Quaiiropter Clitisi ad Absalotti
<lic< iHes : iV«i insensati vilain illoruni repnUthamus rediit, et qunc D.ivid rogaveral, fideliler peregii. K%

inta-iinm, refercniliiiu f.A Mnlmii a<l carii;iU's im- liistoria Itac psalniits isii; siiiiipsil occasioiiem ; sed

micos, ei iion nd spirilnaK'';, iil esi, iioii otl dahi- quia liisloria iioii coiuineliir iii psalino, inlerprcia-
los. qoia i|»si noii dicfiil ln>c. Vcl alilii vns car-
: tioiics iiominuin insistaiiuis, iil pcr i-as ad psalini

nalcs iniiiiiii, qui modo ei iii me el ia volds opcra- inysteriiim pcrvciiiamus, qu;u talcs suiil. Cbusi in-
miiii iniii>iilitleni, discedile a rne seciindiiiii iiialam lerpretaliir siicniium, Jemini vero dexlra; Acbito-
ipenlOMt, el accHiliie secindnm liiinam, i|Hod jnsie plicl frutris ruinn. K\ liis iiiicrprei:iiiiiiiibus occiinil

delii*lis IJieiTe, qnia Ihns r.rauiticil vaccin jletns niei, iioliis iicrttin tr.idilor Jitdas gt^reus ngiir;im Ab.s:iloiii,

id esi, l)i'iis mriis me llrnlciii peeeala iiio.i e\;iii.livii, jiixl:i i|»'id inli',iprt't:i!ur Absalom pax pairis, qiiia
••I siiiiliicr vos lleiili'-* veslr;» pi-»;<'ai:i x;iiid ul, et i paler cjiis, iit nsl, (jlirisnis, iii etini p:ic»;tti b;ibu l,

ideit vici ioiniici crubearaKt de prniiri.js (ieic;iiis qiiainvis ille siiis dolis bellino in eonle gtiere.l. Kl
.siiis. Vel iia «lisced;Mil a me, qini I eMilicsi-Mii de siciit Lvan^c'io iiiveuiiiiits ilisci|iiil<>s liiios voc:it<is,
pcicalis siiis, ei coiil'trbcii(ur inde veUcnienler, id esi, \<',lut ibi iV. H possunt fiHi spnnsi
: iuqere quandiu
valdc. Iiide con){Min^:in ur in cnKliliii» Miis, ei s c ciiin ipsis eslsponsus, sic iiiveniiuiis el Iraires iliclos,
conveitanlnr ad |iftiiiileiili;im. Et eitibescaitl vulile Ad iil //., nunlinle Iralribus tneis. Iit liac
eiiin <licil;ir :

tii<c <|tuid priiis ;;lon:ili:iiiliir in [^cccaiis suis, ei lioc qiinijue pioplieli:! <luilur : Sarrabo noinni luuiit fia-
laiiaiii veloiiter, td esi, absqtie mora. Qiti eniin pro I» trdius nieis. Lt iii Aposiolo Primoijeintiis in tnultis
:

litillit |0C li enli, iion proiniliil rr:istui;iin

saliilem frairibus. Qiiare ili;ciiiiitiis illc, qut D.iiiiiiiutn sci--
diem dllaianii. Possiiii •li.im isli nes versiis l<';^i so- lctalis doli.s Jiid.i'is tradidtt, recli: diciliir riiina lr;i-
liimmodo ordiiiii iniii:ilo ad h.ciiuiliiil Iluimniis iris, qiii Acliilopbel
iiiterpiei;iliir. Cliu-i vero qiiod

deprccaiionent inrnni iiicipii.'iido, scd nielius cal ul sileiilmm idterpreiaiiir, lecte iiiielligittir Domiouiii
tejraiur ordiiie recio. tiosirntii Jostiiii Cbrisiitm coiilra dulos illos silentio,
id est, all ssimo sei:relo diniicasse, boc scilicet si-
LN I'SALMU.\I Vll. lenlio , tpiod caicitas parte eontigil iii Israei,
e.\

rsalniii* David qiictti cania\il Di;niino pro vcrbis qiiando Doitiinuiii persequ. baiur, ut plcniludo gm-
lium ittiraret, ei sic omnis Israel salvus (ieret, lloc
Clitisi (ilii Jcniiiii.
silciilto Donitiius iiosier Jesus Cbrislus vrnerabins
AnGt'Ml.STL'M. passioiiis sua; sacraiiietila occullaiis, vo'tiiita:i;itn
Kzccliias al» liosrihus caliiitiiiialns, c( a snis pro- niinain IVaiiis, id esl, nerariu.n seetiis proditoris iia
ditu-i, lUimino sup; lii-;it, imprecahis i-jiis juiticiuui iii su£ iiiiseric<)rdi:u atque provideuti i- oidiiietn
i>i oos riui tiienifaciter iimocenlent accitsubasjl. toiiveriit, ttl <{itod ilte ad peiiiicietii tiiiius liumiiiis

E.VPI.ANATIO. perversa iiieiiie facerci, iiuc ip^e ad s:iiuteiii oniiiiiim

provida gubernaiifine converteret. C.tniai crgo psal-
fJnni inlerprdnlur .'F.l'iiops ,
quo notnine Suul ttium Domino perlecla aniina , digna itosse illid
jyiopicr san(jiiinnr'ios ct crwlclei tnnrcs cxprifiiitur, et
siletil.um; cantat pro verbis Cbtisi, id csl, pro reve-
fppeHiilnr liliu\ Jemini, quia dr i lius surpe dcscen-
laiiuiic illtiis siieiiiii. Apud inlidclcs ciiim et pcrse-
dii, Ht Uecjutn liisloria nnrrat. Allcijorice nniein David C cuiores siloiitiuiii at<pic secieiuut est, apud iideles
(-'/(ii.s'itm , Aui iripein vcru perscqucntcm populuni vero tioii silciitiurn; sed veiba silenlii, id esi rabi>
Judaoruin inlcllitie. Ilujns tiluli sensuin Hicrunijmnm luanilesLila ci exposila i!lius secreti. Quod sccreium
serutus cxposui, iiuia snnt, ut ipse tesiis cst r/iu lnnic
dicitiir Citiisi (iiius Jciniiti, id esl, dcvtri. ^on enim
psalinuni cviilrn Ahsaloin ]iutnnt esac cantatnoi, quando
abscoitdeiiduiii cial apro saiiciis
saiictis ,
qitud
CJiusni amiciis iJavid destivxil consitium Acliiicplicl.
ge.>ltini est. Caniat ergo iii propliel;a DomiiiO pcr-
Quof scienduin cst velictncnier errarr, priino qnia iiu- locla aiiima, ciii sccrenim illtc itinoliiit pro verbis
vien (liusni per samccli liileran scriplum esl ; li.c vero
Ctiiisi , Kl esi, pru iiiaiiireslaiioiie illius silenlii,
rer sin ; deindc, qnod nunquam Uavid, qui ilucibus quiid IKmis Fater dcxira, id csl, ravctis ei propiiius
CTirc 'us sui pvariperat : 1*aiu-,ite PUF.tto AuiALOM , de
:id satiilciu nosliam op ratiis est. Qii:ire buc bilcii-
niurle jncreiur, t C.onccpit dolorcm, et peperil
illiiis lo
tiiioi dicitur dcxin, id csi Cbit>i, id csi, libus Jc-
liliiis
iniiptiinfeni lacuui apcnii ^ elc.,» »i"i/i)(«; qui Itunc
Scieuiliim quod vcrba liacLciius dictu smU
,
iiiini.
iiioriuuin npcrio capiie (levii ; ad erlreinum, ijutid illc
licaii Augiistiiii. Qii:e si ciii gruvia videaiilur, coruiii
aiiiicns Dnvid fdius Araclii, liic vcro lilius Jeniiiii
coliigal sunfiium bis planioribus vcrliis esposiiaiii.
rcribifitr. Causatn crqo sitam proplicla traliens in fntu-
A<;il III buc p>almo <pi:ei|ue piMlcita aiiim:i laudes
rum mijicrinm iJumint Salvulori , in pnma divisiuiie
Dco i|Uia sibi sacrameiilittn passtoiiis Doinini
(':iiri,
sua; pcrsunn; Dointnum dep ecniir, ul ab omnii'US
iiosiri JcbU Christt inalis occullaiuiii rexelavit. Quia
Virsccul'iriljus ejus virtuie iiberctuv. Serunda seciione
Duiuiiiiis noster Jesus Cbrisius sub latilu sileiiliu, id
mani-
tdeni proplieta rocjal, ul surrertiutis ejus (jloria
esi, sub l;uiia pjtieiilia el biimilitate sa^viiiaui per-
fcslata subvenia!, Teriia ipsum inlroducn loquentem ,
I) seeuiioiiis iniptorum Judxoiuin et (railitoris Ju<be
pcr id quod faclus esl liuinilis, ut iecundum jnstitiain
ad butnililults c.\eiiipliiiii lolcravit, ut i|isi diviiiiia-
siiam Vtritiitemque judicctur ; matos uliioiie lietrrrens,
leiii ejiis 01111 cogiiucenies iiiaciiitiareiitur iliud atl
bnnis ijraluila pra:niia compromitlctis. lii quarln pur e
ijus uiiiiis pernicietti, qiiod Detis l'ater inisericors
tieruin pruplten loqnitnr , fo»n»»toi:€j(s Judwos , vl
ci pr<iptiius inirabili orditie convcrlil ad uinniiiiii
mctu futuri jndicii a propostla iniquitaie iiiscedant, iie
creueiiiitiiii saluicm. 6i entni cugnovisseni, tnqua-
mrrttns luere drbeinil ultioncs. l'ulexl iste p^ulmiis
ijuain Dominuin glorim cruafi.vissent. Uoc iiaipie
^-liain in persona ominici liominis iiitelli(ji, si modo
i
silctitiiiiii liliid qui) Doiiiiiiits tiostcr Jcsiis i^iirisius
ra qu(V ibi liumiliier dicia sunt, ad nunram in/irmila-
COiilra dolos pei-si-.<:uiortitii diiiiic;iv.l, iitil lUa c:i:et-
tini referanlur, qua; ille gestabat.
las, quoe iii Israel coiiiigii, nl in umiics gciiles bix
CiiMMliNTAtllLS. iiitr.iiet. tloc illa |.ro\ida giibcniatio, ipi.i; ii<;qiiiliaHi

Dominc Dcus meus in ic fperuvi. P.-rilims isie s.c I

criCipiCiiiiiitii tii lliibtli \ii iiite coii\eriil ad sabtleni
iiiliitil.ilur : l'%a'iiius Ihtvid, quLin canlavit Domino umniotii, pro e:in at i'i bac propbelia
quo rcvelalo
pro vcrbis Chitsi fiii Jcmtni. Li.';;iiur iii sicimdo li- penec.a Duinino. L\poiiitiir aiitetii sccHnduni
ai<iiii:i

bro lieguiii, qiio I .Absalom paireiii siium Divid tru- iiaiic sciiteiitiaiii pra iiiissus litiilns ila : i'saliniis
«lelitcr iicrseqiie;is, de regoo lng^ivil. Cttinqiie eiitu isle iiltribiiiiiir vel ipsi Divnl propbi^te, de qito di-
lit;4ieiilem Cuubi quidatii lainiliaris suus conniaii ctntii cst, Iiiveni ntilii Uuvid filiuin Jesse, tiruni se-

\eir-!, David i!!iim siiinmopcre rogavii ul rediicl, cuiidum cor mcuni, vel cuiciiiiqiic ila perlecla; ani-
al|Ue iii .Mii^aioiti parle^ sc coiileirel, ejnsque <oji- iiij', qiicii psKlmuni c.<iilavil iir.i perlecia aniuia, id
 .

Stfi

es', ox-ii!inp.l('i protiilii iifm l:iin vorr-. qii.Tm hnfn A v-liaipsa.siveraco !;eiii()iii':-, !'T
( p-raliotH^, :i't l;j;nir'i!i r>i)iiii!ii pro vftrliis Chn<i. ui ad peccua nos incii:»iite^,e( ^i»-ul!~ri ; ilciis !i'»piilt.'s

vA, pio iiii»ni!>sl:<lionc Mipnulu ti silmlii qiiain Sjii- :ib .4igvp'o rcdiciis, ti;iliiiit fpios laiu pi^rsectiK.res
riui> sanclns silti ftnil. yui Cliiisi id i-si ijnod siUmi- pers('t|ii.'iitcs, siciii cxeiTiiutii ojns,
riiai joiic.ii ei

tiniii csi, liiios Jemini, id esl, «loxlri, ijiiia Dcns el ipiOMlain occiirrentes, scibcci .\!ii.'ile;' «( alios po-
i*:iifr «iexlra, id cst, iiiisericors aii snliilfiii oniniuMi piiliis, qiii ci ad les steiidtioi :iii|ii ; f t'p''lie(itluiii nc-
illii<i lii ri ilisposiiii. Iluic exio^ilioiii obviiil bc:ilits currcrtint, ila per!oct:i 'iiiima d tcneiiiiirnin p'»',c- •

liieroiiynu.s, rt 'ino inininodo iiiveliilur in beatniii slitc recedens, babct subseqiicnlcs lnistes, viii:i pri'-
q'ii»ii Clinsi de qno psatinns m-
.Aiignsl niiiii, ilicLMis tcrita, et <|uiciinqnc iKiiiiincs vel d.ctnoiies ei quDtlli-
tilnlMtiir tioii Iveril l.linsi Aracliites, qni coiisiii:i bei peccaiuni jaiii perstnscrnnt ; li:il»i*t etiain (»cciir>
Acliitorhel (lissi|i:ivil, sed quidani ailcr Cliiisl, juxt;i renles iiosies, scilicel vi(i:t fiiiiira, sivc q losliliel :iii
()nod Miistus iste iiliier exiioiiilni. Cliiisi interprol:!- ca iiis<« persiiast>re-i. ^uod ininiit ulii divii t!'.x onnn- :

Inr A'Ah'top!i. /Klliioi»es anleni onutes denigr:iii iii bui pcrsequrniibus nie ; el «|(i a (pctn tin iu <-:iiiie sn-
per(;iiis ilicinitnr: liic vcro per yOiliiop.in, i<l est, inus locus niorlis esl scioiier iii n<.b'S, et ideo qnaii-
•iliusi, ncciiiitiir iiia\inie Saul, i|iii pt:rsccutus esl tuniiibet perfcciis bostis .'-enipcr iiiiniiiict, auc( r
Muicliiiii l>a\itl, (ler qneiii Saulotii <>nines pfr^ecini»- scil.cei tnorl s diahjliis, ide pcrfect:» a:iiiiia p<i>t- 1

res itioriileri, ijui signiiicaiuiii D:ivid, id esi, Cliri- a inenibris ejus saivari rog:ivi(, ;ib ipso oti:iiii
(|ii.iin

»10111 t:iiii inse qiiani iii luemhris persequunlur, rectu cnpite (ilicrari pciit, et potcst lilud plane a ipioiiin t
inlcllignniur. Saul enini i:ilerpret:itur pel.tio, qnod ct diii<;eutcr coiisideraiiii supradicto (itulo u(iq'.iij

i-onifii quantiiin ad interpreliilionem, iniilil nos ad n ad;i|)t:iri.

iiKirlciii, de qua sci ipuiiii esl Uvus iion fecit tnortem,

: Domiiie Oeti$ meus. Re-i»tnpli» c;i li;c pjitsdcni
fed inipti (iccertiveTiml eain imwibns el peditius.
siOi iioiiiiiii.', qiioii superitis posiiii, eL spccUK i|ii>iil ii.c
Verli.i Cliusi, id esl, Aiiliinpis accip unlur devoca- dii ilur aperie ad priorem tiiiiinm. Osieii:ii( en:iii
qnas persct niores in saocius laciunt. Qnorum
liiiiies, p riecta anima, ctijus vox est in luu; |tsaliiio, siln
Mtlioinni »li:) suui visibiiia, alia iiivisil)ili:i. Visiiiilia revcl.tiiiin esse dominice pa>sionis mysierium aipi.;
Terlia diciiitlnr f.icta, iiivisibilia vero vocfS qti:<; pntfe- .secretum, id est p >tieiitiam et buniilii;item, (|ii:iui
,

rniilur. Ali(|ti:iiiilo ciiini perscctilnrcs iiilnntnr tlcvu- D.iiiiinus nosler JcMis Clin-tus in passione sii:i li;i-
e:ire sancios r,ii;iis, id e>i, liirineiilis iluil.s, aliquuiido biiil, qui relribneniibus silii in:ila pio bims, ona I

iiiinis. Ab liii vi-rliis itu.Liibot perleclu aniiiia jaiii a P'(» mabs relribiiii, orando Patrem pro eis. 0<teii
Dnniiiii) piiriiiii lilteriita, <|tii e:tin ccgnuscere lecil, dii,inquim, cuin s^ iiliid secrctum. iit alios suo
qiiaiii ini(|iia sinl et qiiani iiociva vcrlia ilia, agil ci e^emplo provoict, (>n:mtum possit im lari dici(, «;t
^ratias «;t Lnides iii se<|iiciiii psalnio, uU|UC cum qitasi Doiuinus cxpoiicns eis siienliuiu bac itduioin-
:iil!iucpfjnlns iilicrclur, exorat. Sic igilnr beaiuin tiiine iisus essel l'go pro te impio ei pcccalore ciii
:

liiernnyiniitii se(|ticHius, siiprailiotum tilulum ex|io- hiiiiiiliier pcrsecultircs iiicos sii.'^iiiiui, (ani palicnler
iiitiius. Tsa iiins tsie aiiribiiiliir D:ivid, id est, cuiqne prod (oreiii pcrdi i. IJmd er^o lu fjciea / ii.>iiiie Ki.:
|H:rle( i:c :iiiint<r , <|neni ipsa r.iiiiavii ad laiuleiii iJo- iinit:ib<^>ris? (^nasi, tii(pi;i:ii, iia Doiiiiiin.^ dicc:i 1, le-
niini, pro v< iliis Cliu^i, id c^l, (|iiia nicitiil coi;iios- spoiiici ipsi per'ecl:t aiii;iia, diceiis iUa i:a : D.iminc,
ccre verba (yliiisi, id est, ilMtiiopis, eiiani in partc qiii mc |»rcti(» saii<;.iiiiis tni rcd iiiisti, ct Dcns ni«u»
lilicraii. Ctiiisi dnu l\U\ Jeiniiii, id est, tir^ivi^sinii ^
<pii ne cre;isl', si lci istui i qiioil n»ii «iel» li ; ei «'.\-

peist^ciiloris Siinlis. 11 c Jctiiini ap|)0>iiuni esi, iion (.• puiiit ipiod i^iiiii, sc lii:.'(, si e^t iu iii:iiiil)<is ti eis, 11
:iil iiiit'1 ad per^ecutorum exauge.
prciaLoiiein, sed e^t, iniipciiliis n«ei^ ii!a 1 tiam' initjiiita.^i, (pi;e apiiii
>Mti(ii:eiii, til \wi lioc itn graTcs pcr>ucuio-
iitiiii.il <|ii boiiiiiics csi ;C(pi.t;is; ct dcieriiiiuat ipi.f, sciicei, si
its liic ;tc( ijiiat, scil:cel l:ile-. qiii eiiaiii et origine rcildid', to noii iiiiK^inlo, iiiala piu nnlfS, reir.buen-
persecnldris d''s. enderanl, ei <pioruiii pecciita iit libiis initti iual:> pro I» nis, et liOii iiuin pio inali>.
pioiirii.oiii patruiii iiilrooanl. Jeinimts cniin de iribu Iliciii.giiim paiieiili.in nolat. .M:iji)r ciiiiii italietiia
lleiijaiiiin e.^iiitnus quidani iuii. De (|tM e:tdein liibu
i
e-l, noii rctldere inalimi pro iiialo iiliijnibus ijni sii-
Sanl giavissiiiins persecntor saiitti Dtvid, et Sauiiis sccptis hciicliciis inlcniiit iiobis tnai;i, .{11.1111 si 110-
lupiis rapax, et lcre oiiines gravisgitni peccatoies ccie voliiissent ini.lo licitelicii» pneinj^aio. l-Ji esl t:ile
tueruiil. Scieiidniu qnoj .secuiidiiin lias utrasque iioc (oiutn, qtiasi di.at : Doniinc, si n.ni lcci qiiod
Mipr:idi(^ti (itn evpoSiiioncs polcsl scipienS ps:iliiius
t (tfbir, id esi, si iiiii uia iion siiin qiio I iti firieiiito
lej;! iii vo-.e ciijiisl bel |i(Mfet t.e arima;, sive David, iiio liiceie «liicuisii, be>l in;iliim pitt i>t;ilo reddiiji,
sive cnjti-libei perlecli de iilu priori |.0|)tii<i, qui lnit i ctirram boc inaltiiii, seilicul, deciibini, id est, «le-
aiile ti:iiivilalcii> Lhrisli, sivc tlc lnic pupulo poste- viiicar, al» iiiiiUKis ireis iiivibinilibus inatiis, id esi,
riori. (Jnod setim.luni ViiritMatcm sei)(eii(iarui<i q(i.i* iiivifttiriosiis lacius in aniuiii, qui cxirinsecus vicioi-
iiitei iut> diciliir, net e^se e>t i.iliicr accipi. Iii voce aii- rcddciido maluiii pro m lo essc v ilui. (J.iod liet me-
tiiii pt-rlcci£ aiiitit:c prioris |M>puii legetur sic. IJuasl riio, id esl, jiistc, sctltccl ipiia cgo pntiiis (pi>id pcjns
«tji at Ooiinue, £/;< ivui >;i le, non io iiie, ^i> ui Adiiiii
: es(, (|n:iin tpiod lioiiuiii e:)i,lucer<; voliti. Dc liac iiiani-
liCii, ipii iioit ex ic, seJ cx ^e pendere voiuit; tnqne tatt; di(;iti'r : Inanitci' s>> j:i (at, qiK, cinn Sii lioiiio,
in (-:iriic, tpii.i oiiinis iiialenK tus qui carneiii bi.i- D C(i|)i( se v.ikIk :iie de b iiiiine , et ilniu lioiniiicm qii.c-
ciiiuni fcuuni pnnii Sed speiavi n le, id t-st, (olaii rit palain su|>er:ire, viiKitiir a diabolo iiccnie iiiaiiiii
bpiin iiieaiii ciiiijeci in le; et
ui in le inenio, (|iii.i eflccliis vaiia et su|icri>a lu^titia , (|ui.i viiici iion
qtii (nniiiuiii Dciis es piilcslalc, iiieiis eS voluiiluie; poluit. rscscil vcro qn.inlo {{Idiiosiui ir.nin|iliiis sit
et idco sulviim lue {'uc, id e»t, loiiscrva iiie pio,.ii;i- aniiiiuin snniii siiperare, quaiii aliniii vjnceie. Liiiil<;.S:i-

pur.-evci iiiiiMiiii erijtuiitiii a iicrseqiienlibiis me, id est, luutoii toHior Cblfxpinjnator unnni e.vpiiijiuiiorc nihis,
:

a luciniiris Uiaboli ine tievocare voleiiiiii.is omiiiliu>, Perseijuatur ininiicus animiim nieatii. I :i (leci l.tin nt
id esi, laiii iiivisib libus. (|uam visibililiii>, t-Jiii occur- iniiii.cu-., id e>l, di.ibolus, p 'rseijiiatui ii.leri<is aiii-
ii;niibus qnaui subSfqtieitiiiiiis; c'( pr.i-drca /iftera «itJ iiiain iiic:>m ; (juia ejus csl seinper |:crs>'ipii, oe v;.( c t,
-rtb ipsi)ca|<i(i-, id esi, a principe teiitibraruin diaboio. subiiii et «/ipii;/«'i)(/(i(, i<l e-.t, «lecipiiii. fam. (jui eniiii
he ille qtii csl ul leo riuiinis,qiuerens quein (levorel, scmper persoipiitiir, nuii sempei coiiiprciiciiilil, i|ui:»
quaoilo, pro aliqu.tndo, r.>pi:il aniiiiani 1110:1111 ad lei re- niiii sentper decipit ; el '\\:\ cuinprelii-iidnt, iit fOHCH.'-
iiasdflecia ioiie> liinc eiiim i'.i|ii(nr iiiiiiii.i, iinandoa Cil, i<l f!>t, conciili at.tni icildal vil.itii ineaiii, id «-«t,
Doiiiino icirabitur, e( l»-ireiii&delecl.iiioiiiliii»uiipl e.i- :u)iinam iiie:!iii, ui icircnas «<in< tipisccntias, iii lantun»
liir, K( vere iapii;(, (luiii n<iii est qiii rcd inal iiic al» iii III ifiiitiii e.tin le.ltjjK, id cst, fibum sunni ean»
i)iso (liabi)lo, si tii iioii iiijcr.ibis iiie, neque qut suntnH laci.l. Di.tboliis fiiini n>>ii taiiiuin lei», sed et st-rpcii;»
(acial ab ejus iiicmbris, iiisi tu ^alvniii l:icias me. Ki scrpcnti a pnncipio (lictuni e>t .^/(ii«r
(licitttr. :

Visibites ptrscciitures sunt pravi bontines iios malis fecius luum qradieris, et terrain comedes, ipiia di:«l»i)-
jii-isua&ionibus 6uisd..-vi'r:inies; invi-ibilcs \cro .'.unl lus aiiimaj ill.is, qii i- ttrra s;ml, ni csl, «pix- es .ou>
,19 |!i P.C VI.NKRAfMl.lN OrP. lAnS 11. SECT II. DIJlllA ET SriRlA. i20

iHrrPni> oorif nnlis dclecl.iliotiilms iii

i.isceiiiii' et A iiifesie d:iii(b» cos scilicel iu t^nelras pxlcriorcs.
v«liii;i' suiii, cilJimi quia iti lis d.'iccl:iiur el
liabel, Judica mc, Doinine, tecundum jusiitiam meam. Pi-
rclifil sc. El Jla conculcel viiani meam, id esl, ani- delis anima, (pia: anie perleciionem linieliat ne nr-
iitaiii iiipam, ui gloriam meam, id esi, gloriosain giierelur, v.i corriperetur iii jmlicio, qtiia jam perfecla
«•i.iiscicnliatn moiim, deducal in pulreitm, II esl, raciQ cst el sccura, per couiiationem siipradicii si-
iloiruai. Dieii A|iosloliis : Qiiia f//orirt yoslnt csi, ienlii, j:»in nnii tiincns jiidiciiim, dicil : Tu, Dimine,
ifiiimonium cotiscienii(C noslicB. IIxc {:loria vera, so- qiii judicas mnlos secundum merita s,i\a, judica ciiani
li:la el perfecia cst, dmn laiilmn iiiieriii-; uiii solus me iiic secundiim jusliliitm mcam, id est, s» ctiiidiini
Deiis conspicil liabelur. Cuin ven» exlerius iii bii- lioc qiiod conveniciis esl illi jiisliti;n, imilor i>iieii-

iii:in:»laude cansa ei:»li 'nis «lu i riltir, liiiic a priori tiuin ttiiim re.ideiidn iionuin pro inalo ; el se( undinn
snlitlitaie quasi in piilverfin. i'l e.>l, in di^soiuliMneiii qiiod co:ivenii iiiiinceiiiiie niec, qtia i.ec i.id'» nie
«lcdiicilur. Uiide lloelius Miituil enim quodum modo :
iiec aiiv^ruin, Jiisiiliain el iiiii.cenliaui dico, sunl qii.i:

bonvm roiiscicniire pruban^is «e. El Macroliius : Sa- Siipcr me, i.l esl, qti e nait a nie, sed a tc babeo, qui

jiens jwiiil fniciiiin in ronsrienlio. tlultus veio in supnr ine es, Vmite enim datum el omne doiium per-
liiude. Miiiiei •.ini' m bic su|'erl»i:iiii sive elaiioiieiii jiCluin de ursum est dalum a I'alre luminum. Juilicarc

vb omiiibiis piri-di' i!i;Miiine csse tavciidain. Niin l»c aici|iiiur iii bnno, scilicel, |.ro teiiiporaiibus lla-
bocviiiiini lale csi, f|iind clinm in rccie faciis liiiien- geilis, qu:i^ Deus ad cnsuidiam s:iiiciii:iiis ii» pr.cscn-
li im concedil perfectts, ei ad excnipluin ju&ii judicii
(Inm esl, ei iiuod priiiiuiu occiirr.l recedeniibus a
Dnniino velul in Adam, el novi-siiitum occurril re- f,m. Qui eiiiin non p:ircil bic dili^clis liliis, mubo

dcuiilibus oiiiiiibus cri;tm .Tliis jam supcratis. Scien- minus |»arcet

iii luluro servis ritgitivis. Scieiiduui
(jiiin quod luijiisinodi tlicia in divina |>:it,'iua, qu;ilc diio oCliciaessc mediciiix alleruin quo lepellitiii*
:

islttd csi : Decidain merilo, el jierseiiuaiur inimicur, iiilirmiLis, .'\llorum vero qito ctislodilur saniias. Fi-

( ic, iioi» imi icc.iiio, nl videiiiur, diconila suiii, sed

dclis ergo aiiima qii;i! superius iii alin psaimo s:tiiari

csl propbelia in jiropl.cii-, a'Si-iiiaiis divinae se.ilen- ro;.:avit, ubi dixil Miserere mei, Domine, tana me,
:

• i;i'. Geiier;irncr aiilcin ubii iiiiqiie |iolesi dici apgra- ct reliqua, jam adepta sanitale rngai liic reiiquuiii
liibilio jnsli judicii D. i, dicuiiinr. llic auieiii h.ec olticium mcdicin.c, scilicei, qiio ciisiodiaiur sanitas,
pusiia siiiii, iiou ut iinii.betrc pcrlecla .Tiiiina, qnod daiisibi a Doiniiiocum dicil Judieu me, Domine, clc. :

bac iiiiila iiiciirieic dcbcal. ^cd ui pcr ImC osleiidal, Consumetur ntquitia peccalorum. Sic cuntmiialtir :
quiid fiilUMini sil l:ilibus, iii qiiibiis ea suiil, qu£ a Ut lu, D iiiiine, judices me secundum tpiod rogo, per-
Fe iCiiioveii iiimiil, scilicei, qui raciunl qiioJ iion inille ut tonsumatur, id est, pcrliciatur conira ini;

debciil, vel nnii f.iciiinl quod debeiil. Poiiil qii.isi neqiiilia pcccaloriim, sciiicct , permitte iinpiis quoii

c. iiscqncns 3.1 opposiliiiii prioris aiilecedoiilis. Quasi cs proposiluin e^il iinplere in me, iii me ll.gellcni
tiic;il : Si leci quod iioii ilcbui, vel ni.n fcci qiiod (t pe>sei|uanttir; et boc niodo diriges me jiiiiiiin,

dcbiii, tuiic ii;curraiii stipr;idicia mala. Si atilciii qui:i flagu.la illa eriiiil cusiodia s:in.t;.tis nieu;. Scm-

lcci quod debui, vci itOii fcti ipiod iioii dcbui, id es', per ciiiin pcrsccutio niaioium sulus csi boiionim.
si iiiiii:ila suni le. im c lo, iJnniine, fac iiiilii qund Liide dichiin est : Impiut vwil pio. Q ind ciiim bir-
debcs, scilitcl, tXMiiiiC i
crsfqtr.iilibus liic in iia 111 X aiirn vei palex', qnod iiina ferro, boc iinpjK
tiia, iil esl, f.ic inm.icsvCie cis (jii.iin iiieviiabiiis el lacit pio, r^ain palea incineratur, auruiii vcro
sicut
iciiil.ilis siipcr iiiilos ^il iia lui lultir.i , ul conver- piiigaiur, sic in persccuiione jusiu: lii justior, ei
laniiircl pcise-;ui inc dcMSiaiii. Ei eJuUurein linibus sordidiis snrdidior.
iuiniicorum meorum, id est, poleslatein el doiniiiiiiin Scrutaus. Oslendil r]tiod vere Deus dirigil juslum,
obliiie iii iiiipiii'. Qni piius lncrunl iincs iiiiiiiicuiuiii qnia scrulalur corda, id esl, C( giiatioiies el renes, iiJ
ii.eoniin, scilicel pusscssio di iboloruin, scibcci, l;ic est, delecialioiics ipsius justi, uon sola cogiiitlone,
«l<* iini.iis pios, -nl cr bos iiiiinicus , a (piibus aiile
|
ut iii peccatoribus, sed eiiain di^naiio.ie. Quod e»!
blaspbeniabaris, gloriliceiur imiiicii luum, Ll iil pos- qux-daiii ipsiiis direclio. l'iopriuiii est Dci scrulari
Kis exallari, cxsur^e in pr;ice|.io quod iiiaiidasli, corda ct rencs. Domo enim bccundum soI;i facta vel
^Miasi diC:il : Mai.dasli, o Dmiiine, prin u boniini dicia judicat, noii vero disceriiit ()ui) aiiiiiio qiiid

(.bcdieiiliain et biinuliialeni, qiix' ille pcr stipcrbiaiii (juisque I cial, vet (pi:d queinquc deleclct; Deus
iiibliiiclii diaboli amisil. Ad (jnam siii>erbi:iiii dc- veio discciiiit qiiO a:iinuis cujusque inteudai, el quid
viiiccndaiii ex^urge lii . Doniine I)cus meus , iii illu qiiemque deleciei. Et qiiia videi qiiod lota iiiicniio
}>ra'ceplo quod mundi:sii^ ul cst, :ip|i:iic in liuiiiiliiaie iicilnriiin ad concupisccntiani oculoruin el c;>rnis
ci oliedieiili:» assuinpl.c caiiiis, pcr ipiod exsuigcs spectai, boiios vero iion ima, sed annima delectmi,
«(iiiira iniini.MS dcbelland.» eos. Ei dc.es cxsurgere, iiko utrosqne jii te jiidicaiis, iilos eiraie pcrninlit,
»l(iia sic mjiui. oijr, id csl, cniigrf^ji^iiio nmlloruiii po- iiunos vero dirigit. Uenes proprie pro tariialibi.s

pulorum credciiiitiiu circumdabii le ad iiiiiiaiidiiiii. dclect:.li<)nilius pi.ntintur, qiiia rencj vl interior pars
l.ircumdaiii rcclc ponil. Dc lii.s ciiim diclmn csl : III lii.nuii.' siiiii, cl legio illa qiiain niaxinie voiiiptas
Vivo ciju, diiii Uonnnus, quiu liis ommbui velul or- iiumaua: gem raiionis itiliabilai, el per quaiii in bujiis
mmcmo mii. li.. El propier b:tnc synagogam, id iiiundi niiseram atque aeruinnos.tin iu:iitiam pcr
i.'sl, niuiiiiiniinem tre.lciiiiuin toiiiirmaniiain, posl ) pnilis successioiiem buniana nalura iransfuiidiinr :
peraciam i.bediciiiiain assumpijc caniis, lu, Domioe, iiic lainen r. nes prn bunis deleciaiionibus accipinn-

|iropnuin
ciii soli ( pcr lc usceodcre iii cqcIumi,
si tnr. 1'ossuiiius cliain pcr corda bic acciperc cuia>,
niidcdictuni esl, t Nemo auendii incxlum, nisi iji.i de per reiios vcro exitus ciiiarum. Nani ad id qiiiaipic
coelo descendil, rcgrcdere uliuni, id est, in u.luin
i m i pci vciiire opiat, quod eum dclcti:il.
Uiiiie de^Ccmlisti,
iil inde millas bpiriliim s:ii:ciimi Juitum adJHiurium meum u Domiuo. idcodiiiges
iid (•oiilirm^iiida cnrda rcdciitiuin, ll;cc sic e^pn^i ;i
< lii iiie, Domiiie, jiisiiini per iiagclla niea, qiiiU buc
proprie toiixcniuol aiiim;»: dc p;i.jri popuio. iN..ii q-.i..d veic esi meuin adjuiorium, scilicel ui a lo ,

i-nuii alicui r)c |»oslerii)iibus (ouvciiii opiaie »pi;t: (Jiiigar, jusium csi inibi daii a le Doiniiio, qui rectos
pr;i*ccs.M.Tuiil, bcilicet, incaiiialiuiicin Chrisli ei eju:i conle lacis salv<»s esse rectitudine perseveraie (sic).
siAceiisiOiiem, Quasi dic.it : Juslum esl, Diiinine, ul qiii milii iiilir-

bomiiMh Probal pcrfccia niiiina

judical populos. nio inedic.nain restituendae sanilaiis (tic). Ilii»c Apo-
de piinri popolo coiiverlon.lo se ad nns, qnod vere sioliis dicil Si CliriAlus pro nobis murluus esl, cunt
:

Domiiius posl obedienliam complelam re^redieliir in iinpii, multo maijis iulri eriinus ab iru ptr ipsum. Uu-

ailuni, qui;i ille regredieos verus Dniiiinus, (jui sede- Cii cnrde dicuniui , qui niundis cu^ilJliunibus :>upcr-
bil ad dexterain 1'alris, ei cui i'alcr (iniiic judicr.ni lias delectjtiniies aSMicianl.
dedil, juilicabil d;iiiiiiaiido, iioii salvaii.io popuios Dvmiiius j:.diX juslus el fortis. Postquain peifecla
inlideies, iiiinc intei im uccuiio judiciu. sciliccl, uumlu aoiina (pi;e jain saiiila ein a Dom:ii(> rccipil, occa-
eob iii lciicb a« iii enofes lai.dciii ;i'.ilciii iiij , s.oiic bunipla dc judictu occulu>, quud uuiic iu iu)-
 :

8«! IN PSALMORUM LIDRUM EXEGESIS. — PSALM. ML .^2«

pro meilicina s^iJsitalU conservandae. inlcrpn- A pravanr» ex aliqua re lerrena conirahii. Parturit er^o.
pi Is sil
silHHiem faciendo , oravii, redil ad jiKliciiini de cnm deicclalioiii consensum adiiiliet, ei iu quo dele-
iinpiis. Qiiasi dical, converlens se ad impios Quando :
clibaiur. perfnere snl. gil. Paril aiiiem, quando iri
qiti<iem Dominus, o vos, impii, jam ju licai o< ciilio aliis perficit. Siaiiiem vasn moitis, iit snpra diclum
judic-io, id esl. pcr c.iecilatem menlis, quid Het v >iiis esi, aceipimus, jam secunduiu lioc con-
haereticos
iii exireuiis? Manifesie, sciiicet, liinc vos in exleri<)-
tiniiaiio eadem erit. Senteuiia vero iu lioc miitabitur,

res ienebras dabil. Quod non denegasii iribu:is ,

quia osiendeiur noM qiiihiis iit de aposKdis, sed qiia-
eiiam medicinam coulirmandae saiiilalis. Sic dicil :
liter siiil vasii mortix. Dtilecl.^iur enim aliqiiis bacrc-
Deus Paler, qui judex justns esl, reddens sin};ulis licus iii persiMsione iirav-i, adti.hei conseusum ei
pro meriiis , el qui forlis esl, i<i esl, r ui nullus poleril cuin onsensu etian» adjnngit actum.
I

resislere, t lamen faliens esl iii prieseiiti, qui.i iiori Lacnm aperuii ei effodiiAiiam quoddixilsuperior ver-
irascilur, id esl, non congregal ministros iiiE sux, siis, aliis verbis,ui plusaildal, repelii. Lacusest aqu.-e

id esi, dial)0lus, ad ulciscendiim per singiilos dies, loius, ciijus fuiidus hiiet. Iluic comparaiur occuli;»
quos liumana poeoa non per jnstiiiam, sed
raiiiislios deleciatio in terrennrum rerum fraude. Lacimi aiie-
propter propriam uequiiiam delectat, el ideo semper riie esi lacum dilaiare ; lacum vero effodere e^t iii
ad noceiidum paiati sunt; Deus, inqn.im, qiii judex ailum deducere. Lar«n« crgo facere est fraudein ali-
esi, iiisi vos, impii, iiilerim conversi fuerilis {KKiit- qiiam iu lerrenis parare. Aperire vero esi coosen-
leiiliam agemio, dum occulle vos judicat, landein «nm delectationi ipsius adjungere. EfTodere vero ost
vos nianife^le judiciibit, quia gladium, id est, Kilium operalioiii ipsius fraudis insistere. El quia aliquii
siKim, quem in primo advenlu reconditum in vagina g lacum fecit, aperuit etefTodil, ideo inddil in foveant
tiunianilatis iiumilem misil, in secumii) advcntii ju qnain fccit, id est, priorem et graviorem casiiin pas-
dicii vibraliit, id esi, in 4am manifesta ira niiitet 6us est in fraude, quam alii paravii. Dicii eiiim bea-
ip-um jam revelatum, ul coruscel tumi-ii piis et ter- tus Aiiguslious, quod quisque non piius peccat in s«,
rorem impiis, jusiis appareat mitis, ei lerribilis iu- quam in a/(erunt. Apparel crgo quod quicunque aliiiiii
ju^iis; ci iioc iion bine providenlia laciet, quia j im in terreiiis fraudare cupit, se prtus quam iiliim de-
leicndil arcum snum, id esi, Scriptiiram Novi ei Ve- cipil. lile enim patitur damnum pec 'niae, iste d mi-

teris Testaiiifoti , in qiia illu I minatiir consliluil num innoceniije. Ille leviori damno exierius mii:i;i-
qiix ideo coraparalur aicui, quia stctit in atcu rigidi- tiir, iste mucrime avaritiae iuierius graviier saui-i;iiiir.

las iigni flec iiur per nervuin, ita in ipsa Scriplura Hoc ideo appositii, ut osieiulerei josium judicium
|ier foriitudinem Novi Tcsiamenii quasi per nervum Dei. quia Oeus infert suppliciurn malis, non ex su:i
fleciitur et mollitur duriiia Veieiis |estameiiii, cujis ira, sed ex eorum propria nequilia, ita ut qiia; lueruui
uiiibra per ipsius verilalem e\planatiir, ei it.-i leien- liUi.dimenta ^nniiiiii peccanii, sinl instrumenia Deo
di( arcuin quod ipsum prseparavii jam tanquaiu ad puiHenri. ^ec pvyeiereuuduui qiiod sioiit iu iiiero ficio
jaculandiiu), id est, quod cenissimam moriem i^ co eoiireplo aliiid gi.;nilur ei aliud concip lui seineii ,

promitiil impiis. Et prjulerea prseparavii in eo euim concipittir, itumo generaiur \li etiaui iu sii- :

arci, id est, instruxit ei docuit in ipsa Scr piura periori similiiuline, dolor, id es', le-. aliijua per
divina vasa mortis, id est, apostoios, qui ex se lan- delectationem concipiiur, iniquitas atit in ge 'eratur.
quam ez vase liquoreni taiem, id est, tales senieiitias, ConrerieLur dolor. Ostemlil quomodo aliqtiis inci-
luJerunt, qux credeulibus iueruiit ad viiam, noii dat in propnam fove;im, ita scilicet dolor t-jus, id
cr<denlibus vero ad mortem. Uude Apo^iolus CTiri- : est, nequitiu ejus, conveiletur in apul ejtis, id esi,i

sti bonus vdor sumus Deo, uliis quidem ad viturn, atiis in aciiniam ejus quK deliueral pr*c-.-e,taciet subesse,
autem ad uiortein. I:.t e/jecit eliaiii in eo arcu saginas et qu» debuerai iiuperare ipsam lacieiserviie. Omnis
suas, id esi, divinas ei peneirabiles seiiieniias, vel enim qui p ccaium facil, iervus eti peccaii, el iniquJa»
saiictos et aposiolos ibi iii6t'uxit, ardenlibus, id esl, ejus descendei eliam in veriicem ipsius, id esl, eril
dilectunbus suis, ut ii>si iude utililatem liaberent. superior ratione, qua; rulio esi quasi vcrtex in capi-
Apostidi ideo sagitix vocaiiiur, quia diviuis senteu- te; id esl, iu anima, quia dignior vis animx esi.
iiis frigida corda penetranies, credentium iiicende- iJbicunque eiiim libido domittaiur, ratio premiiur et
runt ea illo ijjne de quo dii lum esi Igiiem veni :
subjugaiur. Possuiit eliam hi duo versus pryeoe.lenles
mitlere in terram, el quid volo nisi ul ardeai id est, '! ad solam siioililudiiiem legi. Quasi dicertt : Qunl
dilectioiiem Dei ei proxiaii. Possuiit ctiani vasa raur- GCiises piitanduiii de ilio qui concipit iloloiem ei
tis hxietici vucari, quos quia prava vola ei causa parturii atque pant in quitaiem ? Idem sciiicet quod
iTrogaiitise ad divinas Scitpturas accedunt, Deus de illo qui loia viu sua prteparet -aliquem lacum, et
peiiiiiiiii eos ei prave intetiigeie, el prave ad suain tandein praccipiiaretur in ipsum, ei lunc dotor ejus :
< t multorum mortem exponere. Lnde recte vasa mor- id e^t, quidquid lerrje cuiii dolore de la<.-u e.\liauserai,
tis dicunlur, quod t^meu non inuliliier permittitur regeretur super capul ejus. Ei ideiii etiam quod »1«
lieri quantum ad lideles. Cogunlur enim veri cattio- iiio qui cum ini ;ue paravisset Hlicoi turcam ve! pienani
lici per illos ventilein in divinis senlentiiit scruiari atiquam, postea iiiiquiias t-jiis descenderet in verii-

alque inlelligere. Unde dicil Aposiolus : Oporlet esse cem ipsius, iuiqua illa poena rolorquereiur in ipstim.
hcereses, ui qui probati suni nmnifetli /Sanf. Chri- ^ sicul coniigit Aman
de poen i quaiii Mardoclieo para-
stus ideo diciiur gladius, qoia et per ejus humilita- verat, ei inultis. Naui sicut uirique istorom
aiiis
lem Deus Paier iniiiiicus suos superavii, et quia per labor suus csset, sii: veio umnibiis terrenis frauiiibuj
ipsum, veiuti per gladium, cuisura et separaiio inter iiisisleoti labor Siius oinuis erii ad damiialionem.
bunosetmalus in Uie judicii. Confiubor Domino. Puslquam animacoiisideravitin
Ecce parlunl injutliham. Ostendit quibus sint apo- boniset in inaliS jusium judiciuin,quia Dens sic |iio-
sioli vasa moriis. ^uasi dii:at Ecce poiesl videri : tegitjustos uiipsosde se illumiiiet, sic puiiit iiijustos
quod vere suoi vasa mortis quibusdam. Num aliquis ul noa de soa ir;i, sedde propna nequitia eosdaniiiet:
pariurit injusliiiamy id esL, laborat per coiisensum fiicit lauJabilem coiileasionem Deo, de taiita jii»
implere iiqusliiiam, id es:, quauilibei deceptionem. Stitia ejus diceus Confilebor Dommo secundum justi-
:

Ei hoc ideo, quia concepU doloreni, id esi, delectatio- tiam ejus , id est, l.iuitabo DGmiiiuiii prupter justuMi
iiem coninixit ex doloie, id est, ex aliqna terrena judicium ejiis in vocis confessiune, ei etiam fjsallani^
re. Ei quia coiicepit ei pariunt, ideo poslea parit id est, bona cl siiavia opera taciam R;u/iini Domini,
iniquitatem, id est, pcrhcii ipsain deceptionein. Nota id est, ad gloriiicandum iiumen non iiieum, sed ipsius
quod dicat dolor. Angustia el labor dicunlur terreuu: Doiiiiui et menio, qoia allissmins e.>l, 1 ideo dignus
: 1

res, qiix labor sunt m

acquirendo, augusiia in reii- omiii laude. lluc illud atimet Ul videuies opiru ve-
:

neitdo, dolor in nmiltendo. I'arturiie vero est labor ilra, gloiificeni Dcum qui in cislts est. Nec vacai h.i:c
ante paitum, parere autem parium einitlere. Coiici- conlcssio. ^uidam eiiim eranl qui (biitiiaiioiiL-m <- m
pit ergo aliquis ex dolore, quando delectaiioaem loruinet salvationein bonoruin, nonjnaio judicio Dei.

Patrol. XCIIL 17
 ,

r>5 nrn.E v; NEu\mus opp. PAf\s n. sect. ii - dlujia vii sruuiA. ?;9i

•pt! fa v'<'l consipnationl, vel caoief.s laiibus ascri- A formali<m»^in no; fixhori.Trclir', onl iii lior p^salinfi

|)i>b:»iii. Scieniiiim quod si isie |isalni"is in pcrsona pro se el pro iiiciiibris snis iia d cciis : n<imine licns
jicrfeclac aniin:»' tie jinsieriori j.npnli» legatnr, niliii »if«<, ipi>riivi noii in ine, scd in le, el idoii salcuni lue
tie suiirairicia lciiiooe opnriei nniiari, niii forie iibi fuc, id esl, sa^vos f.tc, nu^o^ n omnibus pcraeciHeutiOus
ilicil : ExauTije, iJuinine in pr(ereptn qnnd mandnsli.
, eos, ul snpcriiis eviiositiiin esl : e( libcra me i;i me
Jiixl;» qood poK^-l enain pricccilens Kr^iirgd in (|iia- ip>o, liC i !e qiii esi nl leo, id cst Judaicus popnlns,

libei le liDiif, coiilimiaiioiie non mnt.iia laliier va- qiii vere gravein rn;;iln(r. deiiil in passioiie conira
riar». Qn.isi ilir.i prfecla nniin i de posleriori sive thrisinm cum dircrel Crucifiye, crucifiye emn. Nc :

tlehiii imiiando le, ille, inqnam, aliqnanilo rapiul. id est aufer:it aitimnm
»le priori p pnlo Si Ifci (|nc.fl
:

iinic l!i, Otdiiine, lac milii (|iio 1 dehes, sciliccl ex- vieom, ila ni poiesi;item non iiabcam rcsnmendi cam :

sur^e in ira lua, iii esl, ange iiain grnveni ei irrcllfxi- ei dobcs liberar'\ el -alvnin lacere, quia non cst qui
ineis, \iiielii< t pLrmilie eos flaf;('l- redintftt, \d esi iibortU me in meipso, si lu non libe-
liilem iiiiniicis
hreel pcrse pii me. Cognosco cniin dnin fliigellor at) ras me neque t/ui salvum (acial me in meis , si tu
;

illis,n in me neglii.^is, scd illis in ira cxsurgi-, el lion saiviim facis

exallave in fuvbus inimicnrw?» rneorum, id esl, obliiic Domine Dctis meus. Resumit iiem nomen qtiasi ,

libi doininiom snnt fines, id est,

ininiicis incis, i]iii dicai Ideo eiiam debes liberare me, el salvum facere,
:

niarciia diaboii, nlendi) ipsis eisdem ad siii damua- JJomme Deiis mens, qnia noo feci nec in nie ncc iii
lioi.em, id csi , perniiuemlo eos snblrado luniine ineis quod non de!)iii. Nam si (eci istud, scilicet ijuod
veiilatis facerc ca per q'ije damneniur. L'nde diclnm non debui, cl ueierminal sicul superiiis tunc ego :

Non cnim qiiod oolo bonuni^ illud (acio, sed quod g iicin renuo qiiin decidain, id est, dcjiciar de inimiciS
cst :

Molo malum, id inio. mcis Jmlucis, inaiiis ; invicloriosus scilicei, nt

id esi

fetof/e, Domiiic Deus. Qiiasi die.it Inimiri, qni- : nm piiSM.''.; lesUiiicre ,

qnud meriit»
auiniam meain
ileiiueiaiii essc capnt in gloria, i:i' l »
dcm e\su'ge in ira, amicis vero nobis scilicci, tn ,
fiiMci : x\\i\^ (\\i\

qui Duminus nosier cs polesiale, el L)e;is nosier i;re:(- essem exeiiiiiiar in iguouiiiiia, ei ita ileciilam iii mi-
«ione, eisurge m
praceplo quod mandasli, id esl, f ic iiiiciis, Judaicus populus perbequalur anininm
id cst ,

iiosprolicere in hoc tno priFceplo, lioc esl pr;Bccpiuin meani in iribubitioue passionis, et coiiiiir-hendat e iiii
ui. u. d. s. d. n scihcel iit diieclio noslra nsq e aj
,
cumpeilendo me ad morlem, ciconculc-t ipsam oiiani
iiiimicos exiciidainr; vel fac nos exsurgere in liumi- meam, iJ csi, iiniiiiam meam in lerram, posl nioriein,
liialis cl ob dicnti;e praficeplo, qiiiid lii nianda?.ti, ul
iiie taii.^uam aliiptein terrennm non valentem antpliui
eliani cr^i pcrsi cntores nojiro^ siinus obedienics cl rcsurgere. in sepulcro claudendo, et si:.^nuin ciiiu cii-
hiimiles,ei sic exemplo d
imitaiione noslra synaguna st idibus sepidcro adliibendo el sic deduc.tt gioriam :

M.ipiil jriiiii, id csl niulliiudi! credentiiim circumdabit meam, id csigloriam rcsurreclionis mea? in pulvcrcm,
le, e/ prvptcr hanc iUiniinando ir^reiicrg in allun:, id id esi iii liihiiim. Si aiilem feci quod dcbui, tunc lu.

est, '.;ic ni apparc:il regrcssio tua ii; ccelum, 1 c «lera 1 Doininc, exiturije in ira tua iniiiiicis mcis, el sx.llure
r.nx- de le dicuniiir lucem veniaiis incntibus eoruni in (inibus inimicorum mcorum, sicut superius in proxi-

instrendt). Qu.ilidie cinni (hrisins nascitur, p:ililur, nia lectione exposiium est ; el exsurye in niois aini-

resu!;;il el ascciidii secomlum divcrsorum ad fiJeiii

, cis i?i prceceplo quod mandasli, id esi , fac cxsurgerc
.•iccedeniiiiiii cogmiioncni. \el aiiier Exnrtrge Do- : , adliLcrenles imlii in pr;rcepJO luo, sive diieciiouis,
miiiC, in ifd '"". ^l exaHnrc in finibus inimicnrum inco sive obedicnli;K el tmmiliiaiis, et sic per docirinain
ntMi,'itl esl, ui lias ilius inimicis ineis, i<t ad iiopc
- ^ et exemp'ui!i vilic iilarinn sicut aposloloium syn-

ciioiicm tiii iioii aiiiigaiii, st d cognitionem tiii amt agoja pcpa/c/rum C!t'.icniiam circnmdabii ie in me, el
tanl ; fecirKCi Judeis, ei eii.iiii qiiibuslib l aliis per- propier itanc c..i:ifi.uanJa;ii per spirilus inisstoneiii
bCcutoiil)iisexsiirgc,id esi, lac icardiium in priecepto rcgrcdere in alltiin, ine liomine regrcdiente iii allum,
«|uod manda&ii, in obedientia ei lii^iniiilate hiimani a- Cjui per ine lioiiiinem descendiSii ile alio. Noiandum

lis luae. scilicei ul i.oii co.^noscanl te vore

iiumilia- nun .3itiii)uii;ir ascendere Doo secuiidum lu.a-
(j'io(i

luin mcarnaiioiic, pass oiie, ei c i;!eris scd puieal : lem molionetn, quia oimiia couipiel, sed descendere
falsa c.-^se qiiiC d.ciiniur detc, ci sic per lioruia CNcae- Dei est, lioc quod sufMina diviuiiatis m;ijec.!as, pi r
catioiiCin Synayofja populvrum circumdabil le, id est, humiliiatci:i hunia/r.e lijturx Verbo Uiiiijc nobis in-
ninitiiulo lideliuin vel iiiGdeliuin circum iabil. Ex- Motuit. Ascondere vero esi, quod pcr ejindeni liumi-
piilsio enim Judueorum facia esi recepiio geiiMuiu. nitalem posl mortem clariiicaiain , resurreciionc,
Kl quia iiiicr hos mnlti non vere lideles eruiii, sciti- declarau
asr^nsiorie, confcssione in.igna Dei potestas
«el habcnics nomen Cliri^lianuni, sed non otiscrvan- tsl.\el aiiler Synagoga porjulirum perscquentiuui
:

les pixcepiuin sicol bypocrila; el hacrctici, ideo tii proplcr ze!um iiiorum, qui proncions in prx-cepto,
liuinine, prtipicr haiic syna'/ogain in parie jccandaiij t circunidabit te m persecutione inea et meornm. El
regre.icre, id esi anfer te ah eis, eundo in aii.urn, propler lianc excxcandam regredere tu in atiiim per
sjcilicel aspecium ei coguitioneni luain eis aulcrend'), mc regressum, subtiahendo eis scilicet cogmtioncm,
ul tpii .>.0fdidni csl, bordcsciil adliuc. Kl vere regre- sicnl supra dicluin esi. C*icra qux .^equuntur, nou
lieiur, nam lioc inoilo Di)miniis nunc mlerini judical inutaniur. Quo veio dicil Judica me Domine, te-
t : ,

pupulos occulie, t;iiiiliin judicalurus eo.s m.uiilcsle. D cuiidum juslilinin meani el secundum innocenliam ,

Poiest isie psaluius in persona capilis tolus !egi. mfaiu 5u/>€r «/e, lalia in hac lection« ad memhra re-
iuxia qnnd liluUis pr;v.n)issos laliler exponitur. Psil- ferLiida suul.
ihus isle aitribuiiur v. le David, id est Chribto qucni IN PSALMUM VIII.

ipbC caniavii, id est exsullaiiler ad laudem ejus pro- Iii &iiem pro lorcuaribus. P^almus David.
iii.il, pro verbis t^>tiu-.i, i.l esi, quia illud tpiod a,>nd AIIOLSIINTIM.
n.isfcilores ci inlitleles eial Chus:, id Csl, Sileiitiiim, Admiralur Proplieta Dc: ptitenliain, per qiiam gii-
^ciiicel reconciliat o pcr ipsius Clnisli me.lit:ilioiieiii mundi
Lemal ciinctain molciii, graiiasque agit ipiotl
!;.cii, qiiia ima siiuimis, coelestia lerreslribus con- digna-
lamus crcator liomitiis meitioriam sil liabere
iui;c<.a suiil: i.luJ, iii<';uain, siientium facium est apud de fide oiii-
tus. Aliler Ecclesia laudein dicii Clirisio
lideies veiba, id esi rnMo Chri.-li manifesla. Umle iiiuni credentium. Lege ad Evangcliuiii Marci.
facmm csi iil plures in cjus corporis, id esi Cliristi,
pervenermt , per cognitionein illiu.. EXPLA.NVTIO.
jjtil cuuiieni
Cliu^i. Q.iod Chiisi est (ilius Jemini, id st dexui t : lorcularibus, pro Ecclesite viembrit dieit : quia
Pro
(jui.i Ue ;s Pati.r propilius niundo ail s;iluiem oiiinium sicnl in iorcularibas pressa: uv<e durissimis gigtirtis coni-
illiid siieiitium p r niediaioreiii Clirisium opi-racus min:i!is, (uUibusi\ue vucuutisdulcissima vma irn(un'
esi, aiquc ut frucl.titaret, ipsum quoque rcvelare di- d:inl,sic in Ecclcsiaue obsiiiiat.s vioiibus, tuniidujue
g:iaiiis csi, pr qui revelaiiope Dominus noster Je-
i iuperbia prcbiuru pxnilcnt cc iuuius lacrgmo^ salubH'
iUj Uirisiti» i;''^''^' ageiis Ueo l'aiii. ul ad sui c ui- tcr e.rprimuniur. Ecdcsia erjo prisci lcniporis, iit tjaa
 .

aiB IN rSALMORlM Li.rxL.U tXEGKSIS PSvLM. Vll!, r,21

anln- A iliccns, tjomiiie, />r-n;m;!S (^.riHinm polf-lUe tinatrr

t<-rcul<ir rr.t qnide ): corporurti, seA Iriiriuf
:

revna
tarix iininmrum, yri i:o inijressu lntides Ctnisti l)on:ini amem sni^ci.iliier per sj.aliim •
7'Ma nns cdorninit
oprrnlionis fjiuxl sriiiiiis, alii vcro :nli>rnrit qiii'.! ignoiant, nomrt
iaia decanlal, iiiaicslnl^im fjn« prirdtrnnt.rl
nniurom, luum, nl csi iaiis ct raina tu.i, qii.^tin adinirai>ilis, i.l
excelsa : srcutido uprrliui venii ad liomir, :%

fjiiain vciicr:<l)ili-i ci per Ec- laiid.ibilis fiitiira est

qunm d, conditionr pranssnwt, qniv Xd.im fuernt p2c-
e^^t

ciesi.iniiii CdMstiliuioiieni. non soiiini in Jiid:ra, fed

canle vitiaia nd liiagnmum rcriim dicil crriisse fasliijia.
eii;irii ni uirvrrni trrra. Priiis ciiiin iKinicn Domiiii
Sic Domini ChrisO ex duubiis el ii duiibn» uaiuns in-
una pcrsona saiubriter mdu- laiitiim i'i Jiid:ca intdiin fiiil, fiosic.i vcro per pri'-
conjatis nique diaiinctit et
dicaiKinem ai)')Si'>lo'iini iii oniiics paries lcrrse iuillu-
b.tanler agnouitur.
l.iiiie LccUisia cxivi'.
COU«E!STJiniUS. Quonum elevala esl. Id''0 nomeii linim erit .idmi-
Domnie Domnw.% notler, qwnn, Psaimtis islc sir, in- rah l(>, quoiiiam maijnifirenlia lun, id csl !i'agiii(itiis
titiiiitUir /n finem pro torcularilini ipsi Daiid. Q(i'iJ
:
Fiius luns, diceiidiis i|)>a inaguilicc itia : qiiia iniil-

H i'C verba rele.imliir iri (inem, id csi, los in.igiiilicos ficiel, ad aiigineninin hiudis iiie elc-
sic ex|i^Miil»r ;

erfi-cliojietn. qi^v; suul psaliniis, id e>l 'ans Dei v.iliitnrsuper ccetos, qviDil ila criiiin <sl, iil juiii
iii I

atiriliula ip^i Diivi:!, vd [no.iii .iir, ijisl. vcl aiiciii iia |u»s\ii quasi prretftiidim elevaia esl mnqmftcrif
dici

ip<.; riiil, |icr (jiumii lia liia siiprr coehs. ('.n-los acc'|iil liic liliios Vc-
piTfecto (I.' |iri(Mi i»'ij>i!! -, !^iciil

scilieel S('iiil')S ^aiuliis vi o|)''r:ir<lur ct Inq-ieremr.

teris el Novi IVslain 'nii, 'jiii iilei» diciiiilur ni-li,
qiii variis ligiiris siinl c.claii, iil csl Kcuipii, ct sicnt
P.saliniift ilico (Jicnis ad iaiidiim I>.i prn torcul.irilnis,
1

g '" aji;!"" opere exira anppci

scnlpluin «iiioddain
id csi (iro ccclesiis. (iiias ip^^c Propliela vel quiiibel
qiiuddain
"' iiiiiis '"
latei,
" "" niiilii
iia in ipsis
'' "
mv>|cr a
iia perrccitis ()(;r Spiriluin saaciiiin fiUijras prajvidil. "

hileiit. Siipcr hos cuilos oli.'v.iiiis cst Cli isiiis >\-

Solet divina p.^gina (|Uindoqiie pcr siniililudines, nnii
soluin unam, sed piuies res sigiiilicarc, velut ICccIc- C'-dcii(|o ns, quia ei in d!cii-> ei in factis Ofiiiii.i
(

siam quandopic per are im sive lorcuiar signilic.it. Scripturanim pracconia lacta di', se cxcpssit. Vel .iii-
Qiiaiidoi|iie vcro per rciia, sive iter arcain Noe, in tcr : Llcvabitiir sitper coelos, id est supereinineliit
qu.biis cniitinchaiiiur boiia el maia, immda el iin- aposloios et alios pr.-cconcs verilalis in (>lenilii'l u ;
niuiida. Tonuian aulein sjvc arcic ideo Ecclesia graua; Spiritiis sancll. Lttde ei |»cr l*roi>!ii:laiii du ;-
Coiiipar.itur. quia siciit in lorcu'ari et are.i id a^iiiur, liir Unxit tc Deus, Deus ttins, oleo icetitiie pra:- consDr-
:

nl fnicliis al) iiiteijumentis separciur, qiiae lamen in- tibiis luis ; vel inajor ciil ei iii dictis el in faciis,

legiinienia necessariuin liiii, ulii cum friictibus na-ce- qiiatn eo pr.TCoitcnliir, l>(^ fai lis ctiini ej"S
iiii dc.

rpiiliir, ei cuin ip>is cicsccriioi, ct ipsos ad milnri- (licitiir Ne^no puicsl liirc siiiia fucere quic In facia.
:

Lctlcsia per niinislronim tiisi fueril f>eus cnm illo. I^l iicin A sivculo non r»t
latein iicnluccrent ila :
:

Dei 0|ieralioiicm id agil , ui lioiii a inalis, amalores niidiiiiiii. Di' iliciis (jiiDqiie dicit ir ynnfjHnni sic lo- :

iiiundi ab aniauirilnis Lliriati so]i:irentur, iiiinc salleni cutua esl liomrt^ sicu! Iiic lioino. Vel aliicr ijevabilur :

iiieale. «|uaiid<Mpte sep:irandi corporc : iiiios lameit sii| cr «oclos iiiaiL!i;>ics, (|iiaii.lo, tcsiimpt» carn.> i
lualos ncccsse est nunc localiler iiermisios e-se boiiis iiioriuis, in lilud s;iininufii couluiii, ciijiir ipie |ii>: esi,
iit ad ipsos ad quanidain oiaiiiritalem, id osi :i(l pcr* ascenilel, a.l cniisijidciidiim iii d.xlera ['aTis. .\;>o-

feclionent , pertluiani. Vciiiet aiiiein lciiij us qiiando Sloli s;ve aWi prrcoiies veiil ils idiN» diciinutr c.i-ii.

(rumenla rscondent in horreum, pateas nutcm conibti- n quia et nos ccnpliiiiitl docirin c virliis, ei corusc.inl |

renl igni inrxsiinguibiti , el vina reco uiciil in ccli is, noliis miiaculi.s de qitibus du ilur Cce/j enirraul alO' :

vinacea vt^ro pro]icieiil extra, uiide l"ft">iiai lerr.i' ven- rtuin Uei, el pliira tiiia.
tres coinplesni. Lsi eliani aiins iiitulici iiis de lorcu- Ex ore .ninmiuin rt lacleiiiium De^fecisii lntidi'ut.
laribiis , non lamen ab tcclesiarum si;.'i>ilicat!.:ne V' re admitabilc eiii noiiieii maguili. ;im iimihi. jie."

recedens. Cva esl vcibmn diviiiiim, qiind qiiando luiiiii, qitia |»er i(is!im
laddetn, id csl pcrlicics tii»;

necessilaie proniiiiiiationis usurpanl snn un voeis qno facies libi perfectam laud.-m provr^niie «'x ore iuf-iti-
perferatur ad aures audieiitiiiin, codein ip^o sono in- tium ei luctenliinn, id si e\ pr;pd oiiuite rudiu.i! i

lcllectus qiiasi viiium iii vinaceis coiiclud tiir. Sic |ite apostoloruin. Siulta cnim miutdt rirqii Deus ui cii.i- ,

iiva illi pervenil ad aures aiiilieittiun) qm»{ ad Un- funtal tapientia : infiroia eleqit, tit confundnt forlla.
cularis cabaioriuni, et ibi dir^centitur, ita ui sonus Etryil ea quoe tunqwim iion stint ui perdere: eu qniv ,

vocis nsqne ad aures valeat; iiitcllectii* vcro mciiio- sun:. Uiiod lo iiiii ilc ^Miostoli- (licui n .s'. Oui si.iiti
ria eorum «jui auiiiiint, qua^i qoodain licii torciiJaiis prius in scici>ii:i, iiilir<iit in piiteiilia, (:in(|iiain lion
eicipialiir. Uiidu in discipiiiiam nioruin ut liabiliiiii cssenl in fama, siiperaveruni divinis senie.iiiis |iliil<i-

incniis qu''M viituin de lacu lorciibris io cellis |ii-o- Soplios et piitenies viros, assiiin()li a Domino, alipi r

fUiit. tibi si noii negligciilia acueri!, velu>tdle [inna- Mii>si ad (ira; licainliim. Quo.i valde (irovide facin u si .

biliir; si veio iicjjiigeuiia acuerit, lii t isiiid acetum, a Domiiio, ne si eligerei plnlosopitos !iiitiiili pr:i'.it-
de quo Jioh»*i Doininuni p ilaveruiil, id est, verierniit caiionis siia; niiiijsiios, piii:ire(or quod si ijtii.l ni:i-
iii piavds mores ei opcra iiiala. Iloc etiiin acelo Jii- gniiin facerent, non ex di.:!iiiiUc ni:aeri;i', pr;i'dicalio
dari, toalc diviir» sciipla iiitclligciiies, Doiiuiiiim es- iiis lioc csset , si'd ex eonun inoiui.iiia s picolia \A
acerbaverniit. PosbUnl eliain ni.irtyiia torciiiaribus
" polesiate. fotcsl lnc ctiam oribi veibonim noiari.
assiinilar:. ^^iuiil ei.iin agiiur in laira per.seciiiionc iMiiius eniin esl iniaiis qiiaiii hn lens. AicipianM-. i^'i-
inalorum, ei oiiornm, i|ii:i(id.i scilicei
'.rioi:lalione l lur per iiilanics c^ineios ••iposudns, ni il prni> sr icn-
ipsi boiii llageliatiinr, aique oinnibns inodis angusiian- le> : per lactcniem veio, r.uilum
qiti , eisi aliquij
Uir, quain ul inorlalia, id esi corpor.i eoinin, velnt priiis scirei, ta licn adlnic crat aiiie<piaiii
i|ii:isi l;»c(ciis
esca besiiis lerrx projicianlur, aniiiiJC corum in npo- cligereiur coiiip;'r;>!ioiie Lhiiimis et alioriiin phil.iso-
iliecas seierii* beatituditiis rccondaniur ? ^uiic ad plioruiii. Ex isuir ::.' ore p •i ri.'cl:itii sibi l>.:iis f cit
litterain accedainus. I*r0i)lieia David, sivc (|iiilibet l:iu<leiii, ciiin ctjel.i». .
"
csi Scninuras ardiias et abd.-
ita perfecliis, pleous Spiritu sancio, q li in ipso cpe- l;is ad capac.taii^iii c- " li tiic! liavii et cis aperiiK,
labalur el loqucbaiur, pr:cvidei!S (luoU luiiiruin essct iia iil per liumilitaiem ii su ric.': liiloi, 'pi.i' teiii('or,i-

leinpore pra;(licalioitis (jinibii el apostidmuiii <on- liier g':sla s\i:ii, ;i I iNdsilud!:;^ o s;.iritii.»lis tiiieili
grcgaiioites lideliuin luiur.is, id cst, LccloMas, (| i;c geiili,!' aniinos eorniii inslrui io..» .il.|iio roi» .r:il05 cn-
liinieii siiie periitixt.oiie inaloruni e.sse noii pussiini, gerci. I'eili(is, iiii|iiaiii, lib. ;( d. nt , cl Inc (iripti r
in quibu3, id esl per opeiaiiouem iiiiniMr.irum Dei, i..iiincos itios per.lciidos, scilicot iit ilesirnas iiiimi-
agcreiur »1 boiii a nialis scpaieutur itiiiic niroio , ciim sccia: iti.t.', cl ullircm. id esl dLiensorein Si'ci u
quandonuc eliaiu sc(iarandt corpore (irj-viieiis :
s I.»'. Juda'iim s.ve p.si'iido;'ro(il!(;i un vc| hjcr. liCiH";
,

i:!!](.ta!n, iioc, admiraiido prnruinpii in lau.lein Dei Mullniii coim J<)ii:i'i ct pS'.;itdoa|)'isuili d'.' s;ioj do. lii-
;» t cotisolaiioiicii) el doclniiitii iii.-icroriim, tl c.tiani na l.iiiiiin sc.ndaliz:»!! .suiii. vomIijhi-
Iiiiiiiios Dci
:id uialructioucin coiuenipuiancurum suotuiu, il.t
cuiiq-ic dispcnsaliou'. divinx virluUs et sapicni.c )-cr
 :

niDJE YENERABIUS OPP. PARS n. SECT. li. DIBIA ET SPURIA. — m

Jesiim Clirisiiim ad saluiem omniiim administratas A eiiiin hnmo diciiur primus Iransgressor, et otinics
iie.()«iiler ailversantur. Vel aiiler Ex ore infaniium, seqiienies vestigia ejiis. Fiiius vero liominis diciiur
:

iiJ est simpiiciuni puerorum Hehraeonim a nuUo in- Dominicus homo, id est Christus. sicul liic. Dicutu
«.iructoriim iierlicics tibi laudcm, propier ininiicos tnr quoqne lilii h tminis quiciinqne ex veteri tio-
tiios Jnd.Kos oonrumieiis. Valde enim cinfnsi el per- mine regeneraii siinl sed quia inuiii sn.it qui uon
:

lurhaii ruernnl Jiri.ei, qnando Doinino ;rppropi;i- regeneraiuur, idto non omiiis homa est Filius ho-
«inanie passioni sii;p, sexio scilicel dic anie pa-clia minis. Esl ta^iUim liomo principiurn omnis (ilii
veniente Hierosolyniani, pueri eoruin a nnllo insii ucii hominis. Semper enim roeniJentia et ablutio veleris
<iisi a Spifiiu sancin, processeruni ei obviam, cuin hominis est generai.io filii hominis, id esl noviiatis.

gumma pompa chunuiies, llosanna (ilio David. Praecedit iiauique animalilas spinlualitatem. Unde
ijuouiam vidcbo cxh^. Verc elevabitur saper CK- dicit .Api!Stulus : Non priua quoi spiriluale est, sed
los niagiiificiis liiiis, sive libros .sive aposiolos, qnia quod animale, etc.
pluies eruni cceli. Nm
ego videbo, non in me, sed Minuisti eum paulo minus. Licet tu visiies Fiiiiini
in posloris. Taie ditlum. est : Inlroduxil eos Dominua hominis, lainen lu lacies euin minorem angelis in
in montem sanciiliialionis. Non eiiim Dominus (ilios paulo, id est, in parva re, scilicei iii carnis indnni-
Israe!, qims de AI{;yp!o ednxil lcrram promissio- in tate, ei tribulaiione passi^mis el moriis ; sed nihii
nis. cuni oinnes pniisqu.im ad ipsain pervenirent, nocebil, quia tu siatitu coroualiis euin, id esi orna-
prxter (liios mortni ebsent per se inirtiduxil. Dici- ,
bis eum gloria resurreciionis el honore cunlessio-
inr tameii intr-idii isse eos per posieros, quos inlro- nis, et per hoc utrmnque cinstilues eum super opera
dnxii. Siinililer hic d ciliir Videbo in posieris meis :
r manuum tuarum, id est facies eum superioreni omni
«. 1...
• . -1 _ \ i;i
. -. - . O ..».;^.._>-:i: ..„»..>..-..» i..,v„« ...™ -«.:,._: :..!•.
rationabiti creaturx bonx, tam superiori quain infe-
leinpore magnirici tiii c<kIos tisos, id esl libros inos,
rxlaios ei rompositos ab illis, iii quib.is Spiritns riori, quae dignius inter cxtera opus lumn potest
sanctus loqnetnr et operabilur el i<ieo dicendi erunt : dici. Namque sulijicies omnia ralionabilia sub pedibus
o;'era dtnitorum luorum , id esl, Spiritus sancti. eJHs, id esl potestaii ejiis dicium ad similitu-
, ut sii
IMiires enim libri posiqicim verilas iti adventu Christi dinem; vel sub pedibus ejus, etiam huinani-
id esi,

paiuii, fiicii sunt quam prins Unde recie diciMii' taii ejus subjicies omnia. i'er pedes nam<|iie, <|uae

Vidfbo coclos luos, eic. Digilus accqiiiur pro Spirilu inreriur pars est corporis, humaoilas Clni^ti, quj;
s»aiiiio, propier diversiiaiem donorum. Nullum enim inferior cst diviniiaii , designatur et ostendii per :

neiiibrnin iul manilLStas diver^iones habel in nosiro p.irtes, qiiia omni:i.

corpore, quoi manus in digitis. Ad hoc pertinei quod Oves scilicit et bovet. Oves in hominibiis dicunlur
lalmlai in qnibus lex data esl Moysi , ieguniur ralionabiles homines, iructum simpticitatis ei inno-
scripix digito Dei, id e^^l a Spiritu sancto ; el qtiod ceiilia; reforenies. Angeli quoque dicuniur oves,
in Evutig" lio dicitnr Si iu dicjito Dei ejtcio dcemonia,
:
juxta illud evangeiicum : Si quis habel centum oies
et plur.i Inlia. Vel aliter Videljo iti pos'eris nieis : el perdiderii unam ex il.is, etc. Centenariui quippe

<.a:lo-> inos, id esi aposiolos tuos ila innovatos, cl nuinerus, qui perlecius est, designal pcrfect.oiieiti
cliarisniatiUus plenos, ut pussint dici opera digitorum in supercoetesti raiioitabiti creatura. Per nonagiuta

luoruni, id esi, opus Spiriius sancti ; ei videbo eiiain vero novem, qui iniperieciiis numerus esi, inlclligi-
oj^era digilorum luorum tunnm el siellas : lunatn, id ,
tur imperlectio et diminuiio tatioiiis, qu£ in illo
cbt univers:ilem l cclLSiam et siellas, id e-^l singii- ;
facia est pev priinnni tio:nincm , qui per inobeiien-
las nnnore-. 6eplcm Ecclesias Asiie,
Ecclesi.is, ul C liam de divinae gloria cogmiionis lapsus esl. Boves
«Hu: tiiruqiie por .-ipiisiolos tuos fundabis. Vel
iii (iUOfjue in homiiiibus dicuntur prxcones veriiatis,
i>ecundiiin primain senlenliain ita dicelitr Vid bo : fructificantes, atqne alios in lide generanles propter :

C(£los, id esl libros quce lu ipsii

: ei lunam et slellas, quod eliam femineo gencre protulil, Dovos univer-
in

coelis, id ost libris, fundabis. Prsecepia enim divino- sas. \n aitgeiis vcru iili possunt dici boves qui ali-
rntn iibrorum suiii tnndamenium el universalis quani saluiem hominiitus prxconantur, per qiiod
Lrclesiaj et singularnm Ecclesiarum , quibus ipsjB Deo eos Iructilicaiiiur. Ui i>abriel sacrati>siinam iiH
riibotanlur et susicnt;tntiir velui aedificium a funda- carnaiionem Domini hi^aije M.iri^e, et cnetera latia.
iiicnto. Ecciesia loia signilicatur a luna, propter Insuper et pecora liic apponii, de subjcciione iiialo-
dclecium quem enim taniK perfeciio-
paiilur. Niillus rum in hominibits, ui integram coiistituiioiiem Ec-
(tia 111 Ecclesia qui non inuliotie:> cadiil et
vivii, clesiae osiendai et occulie noial hic qiiod supra
:

resiir^at. Li:ide dicinni esl : Jusius cadil scplies in dictum est iii titu'.o, De torcularibus sciliccl quod ,

die, ei lesurgit. Singidi£ vero Ecctesix idcu sleilis in Ecciesia permixii suni boni luatis. Q<ii nunc per
coiiiparaniur quia sicitt slelta di(ferl a slelta in cta- operaltonem ministrorum Dei separabantur ttieitte,
rilaie, ila diveis;e tcclesia; iiiter se in diversurmn quanduque vero separaodi etiani corpore , el ne, si
cliarisniaium coiifession<^. Alia eniio prxvalel iii siinpticitcr dicat , El pecora campi referemu.<} ad
largitaie, alia in casiilate, etc. idem, puitil insupcr ad noiaiidum hic alios accipien-
iiuideil liomo. Qnia notaiuin e^t superius qii0sd;tm dos. Dicuntur auieci campi hftmines irrationabilcs,
inniaiorc» veieris liominis regenerandos esse no- m tcrrenis lantum voiuptaitbus inhianies ei gainlcnies,
vnin huminetn, quod scilicet in pruxiniu versu el in D Qui per campum, id est per lalain viam qu^ ducil
pitmu, ubi tnenlij de cotistiiuiione Ecctesiarum [ler ad inieriluin, incedunt, ubi itihil ardnum ascenditur,
iii)im:n iii iiniversa terra Ciarilicindum lacta est, superatur. Ubique planiiies apparei,
iiulla difliculias

innuuur et qnia diclum est quod magnilicus Dei,

: quousque ad prxcipitiiiin incvitabtle perveniaiur. De
id e»i Fituis liominis, supcr umnes coelos elevabi- his veredicium est : Quorum Deus venteresl, ei tflo-
lur, ideo 1'roplieta resuinil pnoiein adiniralionem. ria eoruni in conjusione. Volucres quoque simplicaer
Qnasi dicai Domine, Dominus noster, quid est homo,
: dicuntur homines elaii coinmunem luodiim exce-
,

id est, cujns digii:l;ilis in se simpliciter homo, id deiites, Volucres caeti, id esi aeris, dtcuntur, qui magis
est vcins liomo, ei om.riiii piiriaus tniaginem ejus, elati sunt, ul illi de quibiis diciiur Magnilicabimus :

qitoj lu ejitj a te per peccalani elongali ittemor esse legem nostram, ei cuin plures voiucres
reti |ua, sicui

tlignari.s, puiandi! ti opem incdiciii:e. Xiu eliam filius in-Jleii.ites sintcoeli , quia in aere conversantur. lliic

Huiniiiis, esl Virginii>, iloininicus hcilicei tioiito,

id anleni bpcciaiiter dicuittur volucres cceli, quyc suldi-
qiiiii e^i quu.! viMia^ eum, pe.r prjesenliain Veriii lui nitorem aerem frequenlaiit. Per pisces vero maris,
bibt adjuncii ? {luiii dical 0.'><niliim aJ se nihii e>l : qui iatiorem viani habetti ad discurretidum qu.nii
ei hoiuo el Ft^ius haminis, secundum quod
s;i!ii>le.\ pisccs Quvii, designantur cuiiobi in terrenis : sicut
de i>eccdlrici carite esi nalus qnantu.ii vcro ad te, : inercatores, qut iatam profundiiatem mans, id est
qui ei niemor es illius el vistias isluui, inagnum quid hujus mundi, rimantur, i>eclaitdo lucra iinportuna.
est. Sciendum quod oniiiis (ilius huminis esi liotno, Quorum negoiia comparantur semiiis iilis, qui iu
md aon otniiis homo esl Ftlins honnnis. Simpticiier veru mari ex tractu navium aul aliquaruru reruio
•520 LN PSALMORUM LlBliUM EXEGESIS. PSALM. iX. 350
«uta qnia
: qnam cito sH.TC «lestruniiiiir, lam ciio lo- A scilioei occnlta Filii el manife^ia. Duo acl-
ipsiii?
liis lahor istorum niinihilalnr. Ostensa perfeita Ec- veiilus certlssime es e credufiiiu. \hev
Cliristi
clesi.v fiilirae oonsiitulione ex capite et ex membris, pi-,Teieritiis esi. humilis soilicei eioccultiis. .itiaiido
t.im bonis qiiam iiialis, resiMnil ilem ad coiilirmaiio- in canie appaniii, qiiein Judaei r^oii creiiidenmt, el
tiem primam admiratioiiem dicens Donnne Dominus : qni g-ntdius ;»r: fuit quia caecitas ex parle facia est
:

noiier. iii Lsniei ut plcuindo geniiira inirarei. Aliertiin vero

!N PSALMUM IX. in.mifeslum, scilicct advcnliim in die judicii ex-

specianl ip-i Jml.Ki siciil cl nos. in qno eli «ni iuipU
In fmern pru occuliis lilii. Psaimus David.
m.inifesie confilel^unlur ipsuin Chiistum esse iilmii,
ARGOMENTS!.W. qui merilo jusiis conferal pripmia , ei malis inferat
supplicia ; licel illa confessio non sil eis ad rcme-
Oial DoHiiiium David pro dolosis cogilationibiis
dium salulis, sed ad cuinulu n damnalionis. IIos
filii sui gratias agens qund eas non sequeretur ef-
,
aiilem duos adventus Sdquuntiir duo judicia, liiiini-
fectiis. Polest et Ezechise congruere graiias sgenti
lent scilicet adventum scquiiur occullum jiidicium :
posl Assyrii exerciius interitura. AHtcr Ecclcsia
nianilesium vero ad?entum, manifeslum sequilur
iKudcm dicii Ghristo de Judicis et de principe d:e-
jiidicium. Occullum jiiditjum iii pras-enti aKitur,
moniuruin.
quod Petrus in Epistola siia tesiaiur dicens O^^ortel :

EXPLANATtO. ui flngelinm nunc iucipiat a domo Dei. Flagelluui

Nomen filH personam significal Domini Salvaloris. vocat jiistiim judicium qiiod in proesenli ad piirga-
.

A'am cum nomen aliquod, ad quem perlineot non po j

lioiieiii exercelur in tioino tK-i, id est iii fuleliltus.

ffifur, necesse esi tit hoc dictum de summitats aliqua Esi auleai occultum j<idicium poena iila qu:e iii pr;i',-
tumaiur. Pro ocruliis autem, quod plurali numeropo- senli occiitle minisiratiir, ut vel exerceal oonversos
tuit, iwn unum sed utrumque ejus demonstrat adren-
, ad purg:iliont;m, aiit admoneal impios ad convcr-
lum. Yerum sciendum est in Ilchraio haberi pro tnorie sioncm , aiit obduralos praeparet per praeseniem
filii : ted Scpluaginta Interpreles Chrisli passionem et c.-ecitalem ad ailernam damnalionem. H:ec qnnquc
reiurreclionem , quceignola prius }iium1o fuii, per ler- duo judicia prajdicla manifestat Dominus in Evaii-
bum absconsionis celare maiuifse ne a gentibus ilto , gelio dicens de manifcNto Qui credit in me, non
ila :

tempore facile r,osceretur. Deinde el Sijmmachni ita venii injudicium, sed transit de morle ad vilam. Quoii
transtulil pro vicioria de morle filu, hanc habens con- sic iiilelligcridum esi quod quisque vere fidelis iia
sueludinem ul verbum llcbraicuw Lamaiiasse, quod Se- in praesenti judicio per aliqtiaiif.ilam afniclioiieni,
pluaginla Interpretes , in fiuem Aqtiila Imnicopoim , qua Deus Pater flageltat omnem jilium qunm recipil^
iranslulil, hoc est ei qui prabet victoriam ipse, Epini- jiurg:!i, ut non sit opiis ipsum venire tanquam pur»
cion verterei , quod proprie Iriumphum psaiiuumque pauilum ad judicium, se si;iiim transe;tt ad gloriain.
I

tignifiral. Totus liic psaimus a persona ['roplic'a' de- De occullo qiiofiiie j idicio dicii Qui autem non :

promitur. Priwa profebsione Usi> m se dnii Dumino crediderit, jamjudicalus est, id est, jim t.er exc;cca-
psalliturum, quon am confudil dxahol. m , cujus cnltu- tioitein occulii judi ii pr,!paralus esi a^temae d;im-
rum advmtus sui pia dihpensadonc deslruxil. Srcunda naiioiii jusii juiiicii. Uxc snnl ccculla Filii el maiii-
commouel fideles ut nino
psallaniqui vindicatl)o , festa ; ei pro liis occuliis , et cliam manilesiis intel-
tn)tguinem puuperum, et exaliai eos de poilis mortis. ligeiidis , et adverlendis pro sno modo ei lempore a
Teitia peccaloribus, cum Anticliristo maiorum finem fidelibus ps;ilniiis iste a David propheia iu voce
dicit vcnlurum. Quariamulorum ipsoruni tiimieiate per- capitis, vel eiiam alicujus perfecli dc priO! popiiio i

motus, conversus ad Dominum , qunsi recessisse iHutn composiliis esl. Possumiis quoqiie sine praedicla
dicit tt defensione panperum, cum maiis dalur ticenila verborum prolixitntc, occulia ei m;ini!esia liic no-
prwsumptionis suie. Qninln dcprecatw tU iremendi lare, ut per orculia accipiamus hoc qiiod in prae-
illius judicii tempus adveniai, qualenus hccc omnia senli malis permiliiitir prosperiia.* , ei parciiur ei<,
fine celeri irunsigant , ne ciijuslibet hominis iniquilas ui ?andom repellaiitur boni vero nunc Hagelianlur,
:

uUra proivaieat. ot andcm in gloiiant recipianiur. Ouod Imininibiis

C'i51M2NTARIUS. fluibus per coiurarium videtur occuUum est . el uer
iii^c occiilia intoiligamus maniresta il!a qune posle;»
Confitebor Dcmine, in lotn corde meo. Psafmiis
libi, sequeniiir, quando boni scilicei 'tiiaireble recipieii-
isle sic iiilitiilatur In fmem pro cccuilis filii, Piol-
: lur, maii vero rcjicieniuf, Kunc ad iiileram acc-.*,-
mus David. yuod sic expoiiilur : Isie psalmus est damus. Vox cspitis est in hoc psalmo , exliortanlis

compositus ab Oavid histori:>ii, le.Cereiidus iion ad nos aggraiulemsir bumiii ejus adveiitiii, et cou-
!!l
aliquam hisloriam, sed iu finem, id esi in perfeciio- per imiiaiioiiem pa-sioiiis eju<, >it ap"
fiirine.tiiir
m-m , scUicet in pleiiii.udmci!! lemporis , quando prehciidainus iiic discipluiam Palris occuilam el
Dcus niiiit Filium suuni, factum sui- icge, ul eos qui fugieiiieij), ul ir. iiiluro possiiiius tiWAdere :iiaRi!esiam
tub lege eranl redinierei ; et quando reeessil imper- pfjenem , maios JevasUniem et dicii iia, Do^iiine :

fectio lemporis, in qua priiis veril^is siih umbra falor, ainfitcbur ii'*i , id est, laHdibtlc iii me et
hiluil. Psalmus dico diclus pro occullis fiiii Dei in-
,
D in itieis, pcr boiiam opcruiionera ei mrt (icle, quasi
leliigeiidis, vel insistemlis, Quipri possel cujus 01:1 popuius laDiiS hoiiorasts, scd in toio corde meo, id * ' '

liic 0( culla accipiaitiur, quia dcterminatio nuii est fcsi aJfeciiotie t<!u. ilie in loio corde laudai Domi-
apposiia, iiisi snperioris psalmi liuiliis diihiiationem noiii qiii iiullum anguiii:!'. cnrd s iii quo aliquid
isiani exchidcrel, qui do Absalone fiiio David hiblo- ier.-eoi habeal, sibi reservai, sed omiii cordis alfe-
lialisagens, liahei ad •S.";;r»fsi>Kiiionei!! liiii sui prai- f tioiie i.5i!d:ire Deum per bona opcra fes.liiiai. llli!
lerea hoc quoipie, qui ' lir!; iih; siefarius belima iiairi etiam in loto corde iriudit , qui divinje disiiosilioui
iiilulit, non gcjiies sed .sohim Isrscleivs
alisVia;^ , i!i iiullo resisiit, .'!;l>il aliribuendo fato, vel consiei-
adversus eum conciiavit. tn hoc ai.ucm psaimo mulia jaliuiii , vel c.eiiiris taliiiin siciit quidain suilii : el
,

de geniibus inleliiguiitur, lioc inqu.im , manifesie , qiii iiileiligiini gaiideiidiim esse in tnbiilalioiiibiK,
nos indiicit ad id ul iion hic occulta alicujus lii-to- qoi scil quoii omnis poena presens vel :id huc daiur
I

rialis (iiii David accipiamus, scd posius unigciiiti ut exerceat conversos jam ad purgalioncm, aui ad-
Kjlil Dei Patris, qui per exceilenliam ahsolnte voc.it nioiical iioii coinersos ;id coiiversioiiem, aul iio-
Filium se dicens Si Filius vos liberav. ru, vere liberi
r
iciiics conveni pr^Bp^trel ad ajleriiam daiiiiiatio:iem,
eridt. Ihec autem dislinclio qu.e ponilur hic, siiiicel Cooliieri idao poiiiiur pro Lniidare, qiiu post verairi
pro occuliis, mitiit nos per opiiosiiuin ad intciliKeii- ciiiile-jSionem pcccalorum sequitur laudahili-; con-
durn quxdam ipsius V>\A esse manift;.«i.i ad <iuo- , f ssiii, ii esl immul;itio prave vii;e iii vitam bo-
,

rumdilTereiiliam dicumur lidoc occitila. lil igitui per- niiiii, qii;i vere Deiis l.iudalur. C'on/i£t'<>,r, iii iiiaii,
Icciius hx'c ccculla videaiims, considcrciuus uti a^itie, lii^:, cl narrabo siuiililcr iu lue, ei in iii!;is, pei bcmj
 ::

5^1 r.F.D/E VtNERAniMS OPl' PARS 11. SECT II. - DLUIA ET St-IHIS. 532

i»i<«;ra iH'r.f'i/ifi rw.i, nninift n.irriiliilia sciliccl. ll;rc A cj;.ri3ni poicsiaieiii eorom el caiisam, id csi a.cu-:!..
«lcier!»iinft(i(» apponit.ir piopier (ju:r(ian» qiix' ree in tioiicn?, qnain ipsi in d:tmiiali(iiic m« a f. in.-iriKii

p*' tic- ii) siiis ipsiiiu ciiput nTiavit, dc (jiiihiis excrccliwnt, aii siiam jjflorian;. iUaiii 'ciiicei jndi-
liiftiiin pst : A'oH fs/ i'«sr'«i/i hos«c lempom, vcl, clc. ci;\riainpolcsiaiem et accu^ationciii facies lu ineain,
F.l ileni Mnlia hnbro vubis dicere. El riirsnm
:
l)e : id esl. Cdttverles ad iiuam iiicoriitii.pi,- gloriani, ei

dip ntilem illn, rel horn iiuilusscit, nisi solna Pater, el illunm ignomiiiiam ; et in hoc sedcljll nipcr tlnihium,
roliqii:». V<! aliipr : yarrabo onmiu ir.iraHtin lua, id csi, p:ira!)is libi aniimjiii mcam ineoriim liiro-
t-t

n'ri soliim oa sflicel (|ii;i' i-.ilani iiper.Tri.ii in Cf^rpore,

nnm , id cst jiidiciari.MO scI.mi , qui pcr me
ln

sciJ eiiiini (pi:K ficis invivihililer, qiioil lonfje dfiiiiiis jndicas omiein jiistiiiain. Omne eniin ludicium Pulir

H exrelleiilius es'. Evfellciitiiis enim lnii Saultiin dedii Filio. Hiiic dicam est : Deus eial in Chrisio,
( »'rseciiloreiii invi«iliililer resusc ii.Ti*! in n-enlf? ,
mundun! reconcilians sibi. Fossuiit ver- cti.ini bi diio

jjiian» Lazanim iii<»ruiuin \isibili;cr iii corpoic : (|ii(a sos aliicr legi, ul >ic dicatur l.l-o e^^o psalbioi no- :

uiiracula vocaiil animanr) :ij iliinniri.-iiionciii, iiiini liio, quia iMiiiiiciim meii.o, iti est Jinlaicoin
\isil<ilia
iiivisiliilia vero ipsain vocaiaiii illiimiiirnii ci ila :
popiilum inlirniiialein suam noii aiiimadverl.nieni
priiis, et ideo «;e mcdicum coniemnenlcm ei pi.Tce-
narrabo, ul iraiise;ini iii nie el iii iiiiis |ier iiivisibi-
dc(itr'(n. sicul «diqnis in-ar.iis, doin morbuiii siiiini
lia iiiir:ir«la, aii iiilelligoiuia aKpic trcdci (l;i invisi-
liiiia. Qood esl perfecic «arrare oninia in rabilia iion .iilciligit, non vencratiir scqui iido medicum,
sed pr.. ."eilindo conteiiinit : illom, in.iiiam, iniuii-
Dei.
Lcvlabor et cxsulUibo in te. Hoc moiio sciiicel nar- cum converles rclrorsiim, id est, facies per prcdi-
rabo cJ confiiebor, quia l.r>l:il)Or in mcnle, ct cxsiil- fj
c:::iofie! aposioloium tuoiiim adveriere iiiori)iiiii
siiiiin, et bumiiiler me sequi ac venerari nie medi-
labo in corpore, i«l csl pcrfccte gaiid bu (juod no- :

iiitiir per lioc «irnmque ei iinc oou in ine, vel iit cum. Vel vere coiiveitentur reliorsiim nam infir- :

s.TCularj scd iu le; cx (luo

cmHpiisiiione, m;.biinlnr in se, ;d esi recognoscenl iiidniiitaiem
ali.ina
siiani el sic periliit eis facies eorum, id est d -
pemlebii esse nuiini, eictiam psaiiam, id ist, liene ; iii

operabor, noii ad gioriam iiipam, sed ad iioincn tiiiini formit»s pcccaii, qua se fuscaveranl i'.i. ie Itia su- ;<

plf.rificaniiiim, quia m
Aliissinins cs li. c rfcie coiii- pcrvenienle ; id e-sl propter v.rliilcs suiiei venienles.
pctil i|isi capiti", id e>l Chrislo, (|iii dicit fryo iion :
SiC perieral lacies Sauli cum dixii : Vivo jam n;:n
egn, rivii in me vero Unistus. Vd pcrildl facies
vcm ul facercm volunlalem meam. Et rursnm Cloriu :

tiica non est mca. Coiivenit f tiaiii iiicmbris sitn iii' ilo^ eorum » facic tu i, id est pcr illos in qii biis aj crte
jiixta quod dicfiin esi itvidentcs opera vesiru bunu :
rcpraiseiMabiiiir facies tua, id esi per do. IriiKim apo-
Deutn, qul in coelis e$t. stoloiiiio, ct ideo pcriliil, (|tii3 (laiiinalio ni.a salva-
(jlorificenl
bil eos. ^dod sic d.cit Quoniam lu, Uomine 1'aler,
In CQxvertendo inimicum meum relrorsuot. Slcrito :

jaiii lecisti iii dispositione (iia jndicitiui, id (ist dam-

IsaM.^ni lilii, finia i[U(id placebo, vel iiuod ero, per
nai.ioiiein, qu;) d .niii;tbor et causam, id est accusa-
(c crii ; (luta lu convrrie», non cgo iiiiniicuin ineuin
:

liotiem, qua accusabor, es-e ineam, id csi mcomm,

retiorsum, id est diaboliim tenianiem inc, per se-
t in lioc iediSli super ihrO'
ipsum, el menibra mea. et pcr se ei per membj a su : id esl saltiiijeraiu nieis, «

nunt, id «;si jusle ju licusti in boc. Justum coin; fnil

(t in i|.sa leiitatione voientem seel niembia sua prx>-
jiidiieio lioininiitii, q'ii saluleni conrcn-c venerat,
ponere, pcr viclori:im, ct niibi cl mcis, ilitim facii b
suis rctroisum esse, id esl viciiini po- p pro satiiie iioiitiiiuio itiniioliri. liiid»; dicii Aiio^^tolus:
ei in S(i et iii
Opo:tehat emm (^m niiiitoo j:lu)S uhdnclurui eriU in
sieiiorcm esse, SenipT eiiim indij^niora poslcrionii
^nnt (li;;iiiiirib»s, non temiorc, scd dignitale. (Jiuiid (j oii(in>, nuriorem suiiU s eomni per nmrlein c 'nsnm-
mure. Hoc idem quod dc Ju.l;cis iiiioC (liximus, po-
veio Jiannes sensil cnm dixil : Qui posi me veuil,
le-t dui de iiiiibu.siibet gciuiiibtis niembra perse-
unle rne fncius eft, hoc facinni (Sl in Cliiitlo, quaii.io
le.taliis a diibulo, dixil ei qui volcLal pra:cssi'
(jiieiitib!!^.

Yaite rctro, Saiaiins. Fil eiiam in nicrnl.ris ejus qiio-

increvatt (joitcs, Quasi diC'jrcl ; iMo fiii -iu fecisli

qiaiido niyri a diai)o!o »>er soggcsiio!ies, vel jiiuicuim ei causao) ii!c;ii)-.> "b iicc .scilicci (jiiia pec
tidie, i.

(Om ilaliories, ndn ipsis siiccum- lici; i?.'!ri7ifisa pi r nii; (jenlcs, id esi oiiincs gcntiliicr
miiiislris ejiis per
vivoines n. n (jiiod ipse Cliristus pcrsoiiaiitf;r cicic-
sed eos vincenies praccdui.i. Vel alilir C.i»- :
iMtiit, :

meum retrori,hm, ul csl piincipiin pucrii ijf-nles, qii:t!Ui!i niillus ad cum Vfiiis:->c (iicimr,
verteiis j»(i»»iiruHi
iiisi niulier «pi.tdam Cli.iii.in;i'a, el ceiiiniio (jiiiihnii
iiiundi diaboium, qui priii£qua'ii a le e-xpciieictur.
iiiagi.a; iidei cuiii ipse.iiel dical : ^Snu ium h.jsmis
lcras prucedcbai, duccndo l.cics seiiui in .'•e ei in :

»i/sj <id oces quiv periciuiit diimus hrua. Scd !ioc

iiienil>ris suis, iums inaniter persf.pieiido. El
vere
i.icumi csi «luaiido aposloii pcr Spiiitutii s.ionuui
« nnt rclrorsiim diaboliis ei iiic.ii.bri cjus, stve len-
coiilirmjii, ni.erli; vilia oniniuin rii.iloruoi rcprcbcii
lames siv.e pi i.-. (ira-i.lcs qiii;i infmhavcr.lur, id fsl :

0t:i-uiii. Ll qi;ia (]i'niis iiiirrpa^ti, ideo p-mt impius,

irellic.>ces iii uli(:q«i<; eriu!i, t'' peT:buni uu. dcm re-
moledicli. in id esi qui nriiis oiat impius juslilicalus, i.ictus csi
iiioti fl (acie iva, CMn cis d.ccliir : lie,
Kl verc .Ji;ii>otu5 ei iiiiiiisiri ejus p:us. llade dicium est Verlf impios el non eruni et :
i(j>:em aiernvm
:

indnraliUttlur, 'iiiia lu oon dii.o facies, in livc periil, quia lu delesii nomen corum, id csi
tfiihiiiles
*' oyi!H;:i iinpict.ilis iii eis, noi! ianlui:i in pr;eseiiii, sed
sed j fi) iccisii judiiiuw, id e^i raliuntm iii me el iii
iii ccuinum. Et quia in ceieinum soltrl ac» ipi jiro
ii.ti>, ijiiam ipsi tfn!.iii(l« voiiicr.ii.i lai.^te suain ;
id esi Ml'i oliedienii-iii lilam, tu c(,iitra lenlationcs
tania diuluriiital.*, quan o loic-iit r ab biimano auimo
roi)oiai.(lo ficie- cbc ni. aiii el in.orum,. id esl la-
poiesl c«>ncipi, ul ibi Dominus in (eiernum re(jnuliii, :

cies pareie poiius utiiiiaii mcaJ, el nK-onMii ei c;iii-

el ullra idwo subdit, et in i^ccrulum consecutiviim :

Miii, id esi sugj^e-citioem ipsius diaijoli, el coiicil:i- hujus siccidi prre^eiiiis, id esi, iii vera aelernilale,
lioncm n.inisir.iri-m ejiis, ipbi putab;)iil e>he
qnain ()iij; ii) boc conscquilur Ik.c s;cciiluiii : qma sicnt

siiam : id esl pfrveniie oruin ;^loriam, illain S'j-

:<d » isltid sxiuluiii agitur per decedeines el sutcedcnlcs
cies lii ni-aoi, id c-si proiicere niiiii ei iiieis ad glo- dies, nienses et aimos, iia ips;i a!i<Mi.iias agiior ipiasi
riam, hI in b.ic se.lclns super ibroi:uni diijiie, id csl pi:r decedenics et succftdeiitt-s iidinita.s *lates. Dicil

jiisle jiidii abis in ln c tu <\n\ jndicas omncin justi- bcaius Augustiiiusqiiotl in ;ilia iratiNlalioiie babetnr
liaiii el iiiiilani iiijusiili;iiii. 'Iliroiius osl scdes judi- in metuluin t/ i« sceculum swcuii, sed quia in Crajco
ciaiia, io .jiu illc solus .scdcre (Jicilur, tjuia r.cte uiidc lia^c trauslaiio lacta esi, liabeiur (piodd;iiti no-
juilicat. Non enim in sede re^;»! sedil, iioo nec es;e ntcn aU.yiia, qnod a;quivui(im csi ad sacciiluui ei a !

ii.i dicntdiim (St, (juia iioii rcgii. IJnde bic rc.ie .cicnium ideo liic a-lcimtni juxia illud posilii u
,

seiieie siipcr tlnoiium p:o josio judicio posiium cst. e^t.

jiixt;i ;»ii:.m vcro seiiicniiam ita di.ciur ; Vere i!ia- Innnici defccerunt. Per iioc «ielcsii noiuen corom,
bolos tl m;ni?lri cjiis ieiSfi;u."!iu:i uio el ineo:^, in- licii dico bullit.iei.t, .sed tiiui! jain l«a di-p si-
«|tii;i

iin:i;ibi!iitu! , i]iiiU '.u faius jtid ciitm, id cst juJi- Iviie delticiunl franica' la.m ;i. i-J ^'sl diaboii. Fia-
553 IN PSALMOUIJM LIHRIA! EXLriSlS. — ISALM. !X. 551
liieas voMt diveisas cpiiiio^ios erroium qnibiis di;»- A CS'^ '!"' ^rus in Inunilil.ile pnsittis 'xiii vidcbar ipsc,
boli.s (ju;»si gl;iili • jiigiil;>l);U aiii.mas ilioriim, »11103 iion f.ictns ip-e, id 0-.I, Donvinis i-i jiidex omii')!)).
per !U''S errorfs dicip e!)ai. 0"as oiii:;<>s Ir.iiiieas jiidi(;ihi) nian Itisio judicio in liDi' o-he>n ternv, \l
gla iius i!!e (le>lriixii, qiiiiin Dfus P;)U:r iii lnuiiili est, iilos (|ni Ciim prins essent tcira, id est, ttricni
atlvenlii r<coiiiJiiiiin io vn^ina inisil, in ni.iiiito-io lieiii per bi/oa opcra orbi«, id ist lerrocti; iltos jn-
v«roatlventii iit iii:ijt*sl.'tle vii»r;i\it, (|.na posi ;iilvt'n- dit.;ii»o in a!.jiiit;ite, confor-
ii! est iit ^iipialilate,
tinn Clirlsli.etsi r;tiiie!V ilhtp iii ;iliqiiii)iis iDanstrdiit, eos scilicil milii in j^lona ibi, tpiia liic se
nniiiilo
p:irv»in tanien «•fliciiciani !i:i|)ueruiil ;
q:ii'd sic dicil, m.bi conlormaveriinl per boiia o.icra ; et populos. id
tramecc defeccrutit, id tst, desiriitl^e ^u il perve- e-l, malos ltiin>jllns et setlitioiits a';ii;!ntes jiidicabo
nifnles in linem, id est in perffctioMein vl plenilu- injustilia, id esi, in comparatiDin; jU3liti.e perfecto-
ilinem tempoiis, (in.imio sciliccl Chn^tus advciiit, ruii), ipi a liic ip->is pcrfectis se non confiirmavernnt,
vei tielorerhnt eiintes in finfin, id esl oinMiinoda noii associabuiitnr iilis itii !.'lori;i. Non enun ilii m
(lel'eclii>ne el c<;n!rilione de^truxisli. .\ii;in;t oii- er t jud cinm nisi iii coiiscientia, qua se onis^pie
{iisqtie iinpii esl civilas, in i|!i.s regiuu princeiiS soiiabii ibi, sive bono, sive cni ;c hic confor- mao
li .Ijyioni.f, id esl diaboliis. In liae fivitale dolosa el mavit.
/taiidnlenla consiiia t|uasi fiiriie locuni olilinent.
iA faclus es( Oominiis. Idcm creai.or omiiiiim, (ini
Olficia vero diversormn nienibroruni liuic pnncipa- liinc maiiifesle jiidicablnr, fuclus, id est, creaius
(iii sateliitinm prxlient ad cxplendutn nagilium ,
per biiinilitalem silii adjiincaiii. ct ideo Doiiiiiitii
qu.iiido per ocnios decipimiir ad carnaleni concu-
constilulus : nunc iiiterini esl rtfugium, id est r.'-
pisceotiain, per aures ad lasciviain, pe.'- inaiiiis ad
B ceplaculmn ,
qno def.-ndiinr el rici,.iiur i!!e (|;ii
ra;i.iciialem, et sic per caetera. IIa:c (iiioque civiiaiis piins per primiim iradui-ein poccali in regioiiftis
plcbs sunl, carnales delectationes, et lnrl)u!i:nii ino-
longinquam fugeral; esl, iiK|iiain, refdginm panpen
tns aiiiini quoiidianas seiliiiones in lioiuine conci-
iioiiexterius, sed inleriu^, id cst Vfro pauperi, (|ui
» nles. Ilaec rcgn;) per ilivinum verl»uni destinuniur,
ita se in menle pauperavil, ut liiliil amel ipiod vtjt
q<i.indo pcr Siicrani praidic^itiDnein Irauduienta con-
eum viveniem desersl, vej ab ei iii morte deseri-
siiia sopiunlur, el illicila; delectaiidiies edomantur,
tur, sed so!a alerna qu.o st.ibili» siiiit, desidcrai, ct
i t olficia ii.c iibrotnm capiiviuitur, ul liai in nolns
in Iroc est rcfugium, (piia adjutur es! in nppoituniUi-
(liiod Apostoliis adinoiiei dicens Sic exliibuslis :
libus, id esi, ui)i est opporiuD.um scilicet iii virinii-
iuemlra veilra seraire iniquiiali ad inii^uitdicm, (.tc.
btis iiiierius, licet no adjiivel ex erius, ijiii.i (lonit
m
1

liiide dif it Civ ia'es, id esl, aiiiinas impiorinn

:
virlutes in suis ne devoi eutur, vel deliciaiii : el li.ic
qiiantiitn riigniim eral iliaboli, per verbniii prjedica-
tunc quando necesse esl, scilicet in tribiil.tlioiie,
lioiiis deslruxiiti. Li scienduiii ijuoii nei|uai|iiain ista,
quaiido exterins Iribulauliir. Vel aliler Ailjuior esi :

id est traiidnlenla consilia el caiera, 111 iiialis civi-

sii.irum in tribulaiione, id esi per tribulationem, ci
tatibus esse diceieiiiiir, nisi prius esscnl in singnlis
pcr qujidam amar.i dala in op^jortunitalibust id esE
lioniinibus. Vel aliter Frauie^s inimi i, id esi, ina-
:
iii pioSiieriialibus. Cuin enim Dens (jucedam amar.i
nifesiye coniradicli''nos, qnas (liibolus pcr inembra
et aspera prosperitatibns immd.niis suunim intcr-
sua piius tiicicbat Ciirisiiano iiomiiii , qii;e ideo de- iiiisi eii perinillit, vere in lioc eos adjuvai qnia st;i- :

signanlur por riaineas, ipiia iiui friimea, id esl gl;idio

tiii) perlecta aniina qiise fragilia sint, l;oc miin.ian;i
piigiiat, raanilesie pii^nai. II ia:, imiuain, dcfecerunl
(^ adviriit, el sic ea coitiemnit, atiiuc in coeleslium a|i-
iii jnieni, ut snpra Uirlniii est, el not; in paiuis : sed
pctilo iinimmn affigii. Po.^siml tiuo.j e Id doo ver-
iiviiaies, id est, coii.-.f»iraiiO(!es ei conventicula illo-
siis rt:cte in terlia persoii:i lctji id est ad i'a- .

riim contradicinrum desiruxisii, translLrendo eo? it!

livm reterri, ut sic dicaiui JiiNtns l)ominus Filiiis :
!.cclesiam ei bene dic
: desiriixisli jani, qnia jam )
pjrnianel in aternum in do.iio, id e.it, ego quia Uo-
apnd te leriil mi-inoii.i, id esl, fama el gloria eoruni, iiiinns l\ittr in judicio, id e^l in daiiiiiaiiorie iiic.i
(jiiam )f)>i voiicnMitex persecutioiie Lliristiani no- paravit sihi ine ihronum suiim, id esl f.cit iiie e-^stt
ntiiiis siln acijuirere ei nienio iteriil, qiiia liet ciim
;
jiidlciariain sedeiii, nt per ine aliiis jti licarel. Vu!
Msinl», id t si irrati;)i;;ibiiiter : sicui iinlla fiUio iiiiei-
ii\il.CT : ui judicio, id esiin paliemi.i et constaiiii;»
let tus, ubi ?oiiis soiiiis non disiinclns per vtrlia cst.
'Jainiiaiioii!S miiui paravu
per exeitspUti:! iinitii- sibi
Un:t iriaiiuiiaiiililiis s;ii!S cxpiitnilur, tiiu ipsis bobus lii quilms se-
liotiis llironuin suuin, il est :iposiolos
Doinino dicento ad S.nihim
<:()iiip;irai!l!i!-, : Slutuui
deretj el per qnos a!ios jndicaret, e< ipsc D imiiins
eai (ihi coulra siiiiinluin (.alcitrare. Vi:! alili-r Me- :
mjiiinjsie {:HHi\m\judicab!t per me orbem '.ernc, el;.
iiiDria iOyviH pernl cum sonUu, id est, cum strttiim
Lt i.niic iiuciim per me ili tiis osl rL-lugiun! paoiieii,
iiiijiietatis : iti cst, iiiemMri.t pfiiil in eis. et inipic-
sxul snperius exposilun; tsi.
las, qo;e sire[)iiiiin facionl iii anima. Vel aliier : Me-
vioiia ver.it cum soiiitn, nl ent, cum ni:>g!!.) labore ci Kt nperent in tc fjui uovcyun!. llic se ad ipsuin Pa-
tonatu abneg^tndi
• reni convcrlil. Qiiasi dical ijnia 'go D.miinus suiii
so. Mnilo enim labore opus est lit :

yefugitun piiupeil, Vcl iii. in i:.ie, ideo. lioiiiiiic,

ali.juis se abneg.-l, cl crucem suam toilat. Ve! aliier :

spe^eoi iii lequi HiiveriPit noin;:i) tiintn, Se! iia coii-

MemoTia eorum periii cum rouliu pnedicaiiojii-», id
juvla posteiioieiu ^iei.teiiiiajii de .\djulor
est, per loiiilinm el lerrorcn!, nuetn aposloli pr*di- j) iiiinabiiiir
in opportniiilaiibus. Qnia lerr.,-na coiiWMiipiiliili.i ess(i
caiiies per minas fiitcri judi' eis intulerun!. El Do- ii
cogifisciml per inhiilaiioiieni admixlain piosperi-
viiiius permanel iu fEleruum, id csl, fcgo qucm ipsi
lali, ideo sperenl niin in :se, ul de se aiiquiil praisii-
(•xlijuredare et lariiiiiom servnm expellere v.dueriini,
:n;int, sicsil fecil Ad.tni. tieque sperenl in i.rrenis,
'acins Diiininus pernuui'.!!.' i>i doino, id esl, babilo iii
(idelilius non ad boram, stju iii a-teniuni. Unde di- sed spcm su:im in le coiijsnaiit, scienlCi (inod siix;
cinni est Scrvu$v.O}iV''-ii':i'i':i't iii domo iii (vternum^ te !ii'iil possuiii facci-e. Itii diio speienl q:ii novC'
:

ruiil vert; iioinc.J luum. Legilur de boc iiitiiiine qiftil

filius auietn pennunel u> o",crnuin, ti rursns Et :

regui ejus non eiil fuiis. Jiic capui de se, qtias! de Domiiius namen cst illi. QnoJ nomen, id csi Doiiii-
teriia persona loqii;U:r. nus ill'; v;>re novii soliis, qni se scrviitn stionl.iiiee ei
siitiji-i'it. Iieiii icgilnr. Qui es', UiisU m.' ad vos : Ejo
furavii in jiuiicio. Mcrilo Doiv.inuv pernuincl in
(elernuin in donn), (inia ipse in judic!o puriiiit •.hro- sumiiui suiii: Qnod iterum noiniii SiMliCoic^t, iile Im-
num buutn, id est, eg') in d;(iuiiaiione i-isbinnia lUi .1; Inm vcr-.' 'n)s.il, (jni non (U)iilca qoa; II niiit per luit
paravi niilii linoiium elttii', id esl transiKiria, qu;e -ic;il cum niagiio tiesi-
id csl, cijiiiiiiisivi iiiilii jiuii-
;

(bri.) '.!\sjicclaiiti!r aiaeiiuiin aci|uiraiiliir. (piod no-

ciari;i:n potesl;tlein apud l)i'!in> i*;ttreiM, (pii nii>,
liliir per cril , iia cum iiKiguo do!;)ie ainilli:iiiur,
pio liominilms )ii.lic;»iiis suin. jiiilicom lioni:-
<liiia
.jtiod tiotalur per fiiil : scd laniiim di.-siile ii ea qn.B
iium CMistifjit. Liidf tiii to!!! Clmsi-is ju.lu.t :
>•:;•'.

btiiil, id '.:>l sola .vierna, cl nier.it) dtb lil sperarc

vbediens fani u-tjuc ad iitone n, proyi.r nuod ii Ifcus
in if '\''i.! i'i uii\\ 'l:c.,! dcro!i!!(iii':i>s. •-•e.i no;i -le-^
Paier illuui cxdtuv.t, tl 'cliinia l.t ','6C, id C.-.1, :
,
 :
,

:>3o Hf.DM VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. 11. — DUBIA ET SPURIA. 536

roliquisti jam in proposiio luo quaerentes le ei abiie- A dlentcs et ingredieutes videnies damnationem maio
g.nnes 'e. riim.et remuneralionem honorum, cavereol vilarda,
Psallile Dotnino qui habilat. llic converlit se ad el appeterent faeitMida. Qux humana jiidicia ideo
aien>br.i, qnasi diceret : Et iii possiiis sperare, psa/- dicuntiir portse moriis, quia nequaqnam sioe itijnsti-
lile Domino, 'v\ esi, bene operamini ad gloriam Dei. tia possuni exorceri de illis, iiiqiiam, porlis etal-
:

Nfila esse sperare, nisi pra*oedal psallere, Do-

iioii tas lu nie, id est ineos, ul nequaquani videiicet
iiiino, dieo, qui habital in Sier, vel qni nnnc per in- secundum homines, sed secundum te qui accepior
b:il)ilalioneiii sii.Tm facit vos esse Sion, id e-l sj»ecii- personarinii noii es. Hae ires sententi.-B de portis
faiores, ut landein siiis ad veram visionem per- mortis, niaxime ad nieinbra rcreruntiir. Qu.intum
vpnlnres. Siciit eiiira aHciil asceiidenti Hierusalein vero ad capiit , ita polest dici , t^xaltas me de
primiim «icciirril Sioii, ita nunc in pra^semi a bonis poriis morlis, id est. de iiumiliiale et passibilitaie
:tgiii!r speculalio, ul landem pervenialur in Hierii- biiinaiiit:iiis, qu^ sunl acccssiis ad inoriem; exalias

saiem, id esl in veram pacis visioiiem. Psallite, nie iii resiin e liitiie pcr iiiiinorialitatfm el per im-
iiiqiiam, Domino. el ut qui dili^ii Dcum, diiii^al el passii.iliialem. Vc! tit simplicii'ir liicaliir, ExiUas me
fralrem siiiim anmintiate inlcr g,vi'es, id esl geiili-
: de poriis m'ftis, itl est, de polcsiale morlis, iiua

biis ad s.ilutem enrum sliidia, id esi veiiemciites commuiiiier omnes i|iii carnaliter iiascuniiir, tcnen-
affeciiones cjus scil cci : qu a ad !;altiiem omnium iiir, exaltas nie, oi ab ipsa iion coniiiiear. Vel
ine Verbum per iiicarRalionem el
smiiii liuiniiiari fc.'.Ta/t(/.s me de poriis morlis, id esi tariari, quasi ma-

passionrm voiuit, cl annuniiainlo. Noliie limeie eos lenalibus, quibus scilicet ciausi teiienlur qui illuc
nui occidunt corpus, animam autem non poinint occi- g deiniduiiiur. Quod tunc faciiim esi, qiiando divinitas
idere, «luoniam veniet lempus quando manifesia erit ipsa, quu: iti aniiiia cooperet iit sepulcro
biiiii.ina

iiiierficienliiim poena et interfeclorHm gloria qiiod sic <|iiiesccnte, descendit ad inferos moiiis, poriis c<>ii-
dicii, Dcminus noii dico recor'!abitur, sed j^n» recor- riai.'lis. el tenebrariiin principe caienaio, siios in le
daltts est, ad hoc ut taiidem i'\l requirens pcr mani- eruens cum stimiiio iriumpbo in eadem anima nou
fe>tam poenam inieificieniium, et manifestam glo- rediit, atque die cariiem propriam jure Dei
lerlia
riaiii iiiterfectorum sanguinem eorum, id esl siudia erexit. Ideo, inquam, exaltas me, ui annuntiem el in
ejiis anmmtiantium qui a persecuioribus efTuiidetur. me et in meis, o.nnes laudationes luas, id esi. oiitni:i
Notandiiiii qiiod Ideo non dicit rrcordalu!^, ut oblivio quas ad btudem tuam pcriineni, sive ea palam ope-
aliqiia cad:il iu ncuin, sed qiiia iltis q<ii toia atfe- raris in corpore, sive occulie:sed quod longe dignius
ciioiie aspiraiil ad ilbnit gloriam, et ut nia ab eis i in menie, aniiunliem ea, inqiiam, nuu caiiibus, qui
scpnreiitiir, viJetur quasi propter dilaiionem Deus malunt peninaciier obbilrare, (juam bumiliter audire
obliius essf, idco juxia visum iilorum punit recor- et iiuelligere iietpie porcis, qui iiec inltliigere cu-
:

d.-^tiis, El quia rccordaiionem solet praecedere ranl, nec contradicere laboraiil, scd iii volutabro
oblivio subdil ,Imo non esl oblitus clamorem, id
: carnalium deteciaiioiutia s«tpiii versatitur. Unde
esl, de.^^id-rium mcittis pauperum qui qiioiidie ,
diclum esl Nolite spargere i« 'n/art/as ante porcos,
:

clainant Vindica, Doiiiine, san^uinein sanci.irum

: netiue sanctum d^are cunibus, sed aniiuntiem ea Sioii,
tiioriiiii. Pauperum dico dicentiuni per me ve- id est specuiat(iribu> el j tin conver^is. Sion dico
ruin paiiperem, qiii, cum essem dives, pro omni- id est, si ciicuiiisp. ctam cuslodiam suse
f.iciie liliae,

bus p:iii|ier factiis suiii : ila ad Palrein iin) eis cla- ,, saliitis babuerii, tit retro adeo qiix reliquit, nuii
m.-iiitein, Domine Paier, j?ii«e?Tr<; mei, id csl, m;se- aspiciai. Qudd recle nolatur per liliam. Major emm
roic medriim, ila scilicel Vide humiiilutem mea^n, : cii!>lodia !julei semper a pareiiiibus adliiberi flhalius
id 1 si, babe prae oculis alflicsionem meorum, illatam qiiaiii aiiqiiibtis aiiis in raiiiiljj. Et aniiimliem ei iii

cis ab inimicit meis, id est , a per.seculi>ribus Chri- poriis, id csl in pti: lico, iiiii muili coiiveniaiti, sicut
Miaiii nominis, me s scilicei daiiiio cousiaiiliam ne 111 poiiis,
iioii erubesieiido scilicct. Unde dicium
«lcvocenliir ; iilis vero meiitis escaecalionem. Vt:l e^t Qui me erubuciii coram itominibns, crubescam et
;

«liier : Domine, miserere iiteoriim, el til iiiiscn.-aiis ego eum coram Patre vieo. Vel m ponis, id esl, p^r
iide hunntiiatem meatn, ineam in ecf leiiiasiica ii:Siiluia vcl saciatiicttla. qti.-e sunt sci-
id esl. d> jociionefi"
ineis, qui in ipsis noiiper propri:* poccaia
laiitum iicet hapiismus ei c.ciera laba, qitie suiit porl*, id
corum. sed eiiain per feccaia puitii parenlis de- est accessus ad salvatioiiem. Vei aiiiiuiiliem ei, ego
jeciu» sum, bumililatein dico iiiatatii i-silii iii me-s, e.visi; ns III porus, id est, iii viriuiibus ei biitiis ope-
al» inimicis meis, itl cst, a scipeitic ei F^vn. Vel iibus, (juaesiiol poriau ad beaiiliidiuein. Merilo eiiim
aliter Doiuirie, Pater , miserere mei in iiseis , el
: coi.-tcmniitir iiiigua pr.xdicaloris, si noii sil t\ re
vide hnmilitalem v.isam, id e^l, coiisiiiera liuinilein p.'aedic;iiionis, id est. si aliud verbis el aiiud tlocet
{alisfaclionem meam ia meis, qna ego recognosceiis saclia. Poiesl superi^ir vt:rsus, Quoniam rei\uirci san-
»ie loiige aberrasse a pairia pcr supcrliiaiii, laLoro guinem eorum, alilcr quoqne quam dictutii sil lcjiij
repHiriare pcr ohedieniiani. Viile, iiiqujm, iit \i- ul sil eihorlalio capilis ad d li;ciioiieiii prOKinii. Qtiasi
(ieiidu er.pi.is iii<i dt; iniiiiicis meis eMerioribus, sive dicfjl: bieo debeiis vos periecliores aiiiiuntiare sitidia
iiiierioribiis, ne ab ipsis devocer. Uoiiiisii geiitibus, id e.si iii peccaiis viveulibus qu.»- ;

Qui exaiius me de pcitis vioytis. ftogo iit miserea- I' liiain si iioii uiiouiUiavcritis eis, ei nuii conexeMiis
ris, ei veie lac:es : qiii;i jaisi iiica'pisii, quia iii« in itiipiiiaiem iu tis, Domiiius esi requirens sanguinc.nt
iiiei.^ ereptuii! de piirli-» n^orlis, id ol de cjriialibiis eoruni, ul esl ie.|Uiiei daitiiiaiioticiii eoruin a voiii> :

c.~jii< upi-ceiiliis, qux* Ciiiii Riiii priiiia mors, diciMiiur ei si iitodo diiierai, recordabiiur laiiien iu maiiilesto
laiiicii porix- iiioriis, qnia suiit iiiiniiiiis a<i a ias duas jiitiiciu. Ncc iiiiiiim si recordabilur, quia non c^t
giaviores morie-, sciiicel ad cuiiseiisiim ct ad ope- oblilus clanioreni pauperam, id est maiiiieitta iiiiq<i:tas
raiioiiem peccati me, in<[uam, fxaltas de iiiis })or-
: iMoMiiii pauptTtiiii ab omiii vinuic, qu i; per !:iaiijO-
tis, scilicel ut si quando ptr pa-iijm puifii parenlis reui desisiialur. Ut ibij Ciaif.ur ^uuoKiuram veuii ad
in iJiois fiunt, noii regoenl lantum er CDiist-usiint ei me. Kt in Apo.siuio ; jollalur clainar dc mediu ve-
j

«'peralionem. Uiidc dictum esl i.st percntw.n in strum, cum cnini tiequilia. lllc, inquain, clamor iiuii
:

rcsiru vwrtaii ccrpore, sed win re'jn,l. V- aliler jiaiuur DtMitiM.im obiivisci, quiii requiral sanguineui
i .

Qui excllas me de poriis worlis, id e^t de .^jumqiie ii!<!iuiii a v<:b .s, quibiis illuin nun aunuiiii.istis. liitic
scn>ilius corporis, q.ji i,tiiii p.irije nu-ri!.s, id eist, dicliim esl Si annunliavent impio iniquitaleni saum, :

accessus ad pcccaiiim, ul ocij ad curiosiiaiem, au- ei non comerlelur impitif, penbit impius in imquilol,!
i

»es :id lasciviaiii, u.aiius ad laiiaciiaieni, et c.etcra sua, lu vero aniniarn luani iiberobis. Si auteni hon un~
Simililer. f)e iliis, mquani, pi.Tiis o.alias iiie tt nuhiiuvcns, peribit quidem tmpins, sanguincm aulem
meos, ui lioii aileiidan.us iina, scd summa. V»:l dc ejusde nianu. tua requiruin. Piiiisus iii Apocalypsi esl
portis moriis, id e»t, de humania juiliriis, (piae anti- Qui aitdii, diriit, Veiii. Juxla baiic seiileuliam scquens
4' jius solebant ficri aiile purias urbium ui egre- Xjfsus, Mnerere mei, Domine, coiuiuuabiiur, noii
;
 .

537 IN PSALMORLM LIBUtM EXEGESIS. — PSALM. IX.

ail proximiim sictM pri!><, sed suura di- ad id qiioti A Co ivenauiur omnes gmies, W qnicijnque genlili-
«:Si,
rl'tin esf, scilicpl quoniam non dcrfliquisli quarcnies ler sonl vivc.iK^s, qsii D^-inn quein naiuraliicr (ler
/.', Dor.iine Qnasi d-cal Tn, Doinine, fjiii iion derelt-
: raiioneio silii daiain novi r;iiil, •.ihjivi^ciiiitur, (jiiia
tjuisii qiicneuifs ic, id esi qiij seinper niisertjris qiiac- pr.Tcepfa e)iis a<i(!;re noliinl ; aiji si audiiiiii, ne!;li-
reiiiiiifri le, nnserere mei, id e-l ineorui», eic, Sen- gunt. El est hof loium (ale. Quasi dical Fiat rinc. ;

teniia noii inut: tiir. ul qui sordidi sunl, sordescanl sdliuc quia quaodo :

Fxsiillabo in saluiari luo. Quia ui, Domine, exallas magis sorde.^ct-!!!, id est,
in inleriores tenebras da-
me e\ iiieos, ide<'» ego exiullabo \n me el in meis iu huniiir, lanio iiiiqiiiores coiilra jiislos erunt,
et si
seiuluri tuo, Poii sl (luoqiift tiic vnrsiis ad Sperent in quisjusUis esl, jiistior iiel.
<«, qiiasi ad pritici|ialfin, roniinnari. Yideuirenim a Quoniam non in finem oblivio crit pauperis. Ideo
P>.alUtc Domino tiucu^qiie inierposii.io esse. Qiiasi dico coiiverlaiiuu peccr.tores in tenebra.?, 01 qiii ju-
dicat Dico ul qni noveriinl noinen
: luuni speranles suis esi, jiisiior linl. Qnimiam obiivio pauperis veri,
iit meo exeinpln, (|ui vere spero in
le, el lioc f;>cieiil qiii sft in mei.ie pauperavil, lieei nunc videaiur esse,
le. K;im nnn lanluin nuiic exsulio, sed seinper exsul- quando iiiali io louiidanis llorcscunl, el ipse econlra
i;tbo e%o el iiiei, id esi, jierfecie ^audebo inios ei srescil illa, isiqiiani, ohiivio non erit tendens iu fi-
:

exterius qiiaolnmfiue Iribuler el alPiigar. Et hoc non nein, id c^t, non eril omdimoda. Ve! non eril, qoo-
iti mea pr;i's«inplione, siciil fecii Adam, se<l in salu- niam veniclur io (inem, id est, i.on apparebit quaiiJo
tari tuo, idesl in salvalioiie ln:i, scilicei in Veibo venietur io extremam ventilaiionem, scilicel cum
Ino niilii homini ailjunclo. Qui entm glorialur, in separafauiUur oves ab haedis, ei ipae statiieiur a
Domino qlorietur. Genies au ein quie nos persequun- g dexlris Dei. El vere non erii oblivio in finem, quia
liir, non exsnllabunl, quia iiifixiii suiil, id e^S, iin- pa.ientia paupt-rum, id est, loerccs paiienliie vero-
leiutahiliter (lamnal*' sunl occiiUo judicio Dei et : ruin pjuperuiii, lii^et videaUir noiic penisse, noii
lioc noti ex
ira iiia, sed ex pro!iri.t sua culpa, s. i- periiii* lameii in fmem, i.i esi, vei omoimode,
vel
iiret in inleritu iiii) quein noiiis feceruni, id esl in ciim veniciiir in (iiiem, ut snpra dictum est. Unde
tribulatione iila quam iiobis pr.Tpaiaverunt. Duii: .liibi dicitur Puuentia necfssaria est, ut fructus re-
:

enim parani inurlicere corpus exieiius, prius ipsi vortemus. Et ul noii pereai, 10, Oomine, exsurg^ in
iiilerriciuntiir inlerius. Unde diciunt est : Nemo uun eis, id est fac eos exsurgere pt^r con.si^oiiam et per-
print peccnl in se quam in allerum; el Uui foveam fecit, : sevcr^niiam, ne devocentur. Ei hotK-,, ul est, aliipiis
priusincidii in eam. Hlc t;ingil jusluni judiciuui Dei, terrenu^ porians veierem ho.iiine-n, volens eos de-
qni non piinil inains ez su;i ira, scil ex eoruin pro- voc;>re, noti confoyeiur, id est iion victor in ellicacia
pria nequilia. parvi operis, vil proposiii sui sii conira eos, sed
Inlaquco islo quemabsconderunl. Exponitquoinodo poiius ueuies, id est irraiionaliiliier vivcotes, el pec-
gentes inlix:e sint, ita scilicei quia pes eornin, i<i e^t eaia sua noii aUcndenles ,'»a?cgHf/.r, id esi dainKen-
utcientiuni inicrituin, lio» lanUim coaiprehendeiar, tur iicculle per cxc.ccaiioiiem in conspectu luo, ni esl
cum manifcste dahunlur in loncbras exteriorcs, sed noii evicrios, sed interius in ct.rde, ubi tibi :^oli
eiiam contprehensiis csi i;im per {enohras inierH.rrs, coiispicere licet, ut qui non profaavaront Deuia ha-
m laquco tsio, scilice! abi tion aiJveriunl, .7«^?« ip-j here in nolitia, siciji d cil Apostoius tradanlur in :

obseonderuiit, id est ahsi:onse ad pernicieui aiiorum reprobum semuiH, ui fuciant qace non conveniunt.
pr.Tparaveruiii. Pes esi arteclio aiiimae, idesl, arrior Comlitue, Domine. Quasi dical
p illis Jiidicalis, :

sniiiyje. Qu38 aiTeclio ideo diciiur pes, (|uia sicut cor- quia noiueruut me latorem iegis lU2e capui habtre,
piis veliiiur alTectioiiibus. HaRC
pedibus, i;a aninia consiitue super eos, id est, da eis capul a.i m;ij(Jrem
affeciio aliijuando esl botja,aliquando iiial;'. Si ntaia d:imiiaiionem laiorein legis, id esl asscrtorem ct do-
es;, vocanir oupidisas ; si bona e-.l, vocalur charilas. fensorem iegis su:i!, no» toae, id es», diaboiiiin vei
Malain seqnitur perniciosa di;iiiClfilio, bonain voro Amithri-4uni nuniisim cjus ut sit dicium de liis <pii ;

delei i.ili!» Iructuosa. Laqucus quoque dii^itur iiic ejiis imperio ad persequcndurrs Christianum liosiifo,
hauduleiiia ei occui!;! ad
cogiiaiio decipieiiduin caii! ipse
adyeneiii, parebunt. vei eiiam qiiodiihci
aliiiii). filnis ergo p(^s oomprcisendiuir in laq'JCi', cn- nicnihrum ejus diauoii in hominibus, qiiid f;i(iet se
jus .'•ireoiio ii."» irielilur in dolosa cogslaiiOiif, '.>.',
ct capiii el dabil prrecepta sua contra Chrisiiaoiiin
:

ilele(l>ti(»ne!u el tofiseiisnm ad 1 eriicseiiduni i[>c,;in: ni.meti, sicul fecit Nero ei Diocleiianus, el aiii po-
|)ravan: cogiiationem adhiiieal. El Lene dicit co^n- Itiites perseculores Ecclesia, quibus niulii, pra;-
} rehendiiiir ; est eiiim Iraudiiienta cogila^io (jiasi (•fplis et-TUfii consentienics, so subjeceriinl. Neces>e
(pi ddarn vinculuui ei iinpedimeniuui aiiiDi.)/, ne ^e- eiiiiii esl, quasi dical, ui sub aliqui»
capilti siiii. El
ritaieiii ;iiir-!idii. quia subnie, quem u caput fecisli, osse iioluenini, lac
Coijnoiciiur Ooihinus. Nunc occiilie coiiisin^iicn- cos iiabeie taie ({uaie meroeruiit. ht ideo iu)c facias,
duniur, •.anijem iinlein Doiuinus iuodo fjcmf^s Ijic ulgei:tes, ni esi, u! ipsi geiiUHier sinc !egc vivcitles.
otctiiia ]iidic!a, et icpirit qtii, sciliosi quod pecca- iandem cum faiie toa eum capiie .suo iti iciieiir;!5
;i

lor vomprilieiisus e&i in operiLiUS nianuum suarijm, e.\!eriores recudeiit, sciaia, jd esi cxp-.-rianuir, ./»0-
id esl , qund iransgiessor pr=)L:iiet!io:ui(i ua-miaiiir uiam [pro qytoii] lioininei mnl liic, non lilii iiominiini.
ex propri culpa, noii ex eins ir:i. Ilje, isKpiaii;, Do-
1 ' iii vivenies sccuiidiiiii velfreiii ln.ini.iem, non
est
iniiiiis, qtii uioiio noii ccgiiosciiur, taiitiiiin Cognosca- noviiin; vel si quumam causaiive iiccipiaiiir, liiuc
iur vere esse Dominus, cuin niar.ifcsie dabunliir in ilu (hcetur Scia.il genies laisuem quiid geiil. s »circ
;

lenehras cxieri(>res. Ujiile dioUiin est Cirteriiin se : coiiveiiil, (jiiod nienlo liet, quouiam \i\c lioiuiucs
ne.scii pnnlri impins, nisi ctiin utanifesle iuit iiohjns sunt : iioc secuj.duiij i\uvii per laloreoi lciiis, qiKidii-
qudii jferpt>irav(;iii voiens. bci iiiembriiii» ilialioli accipilur, dicium est. S.;cuit-
Conveylaiiiur veccaioyts in inferno. Islud pO!esi dii- doiii vero Anlicbrisium ii:» dicelur Sciani tjenles :

pliciler lcgi, vei ut sii aggrauilaiio divini jndicii, ve! quoniam per ipsimi AnlicliriSium noii dii, .si-d /iyi/(i-
«t sii coiiiiiiiseraiio. Si-t iindum auiera aj;;j;ralulat:0- nei iaoii sunt , id e.sl, non exaltaii in virtiilibus, sed
neiii ila diceUir Peciator iioiens cognosceie Diiini-
: deiiiorsi in vilia sunl, licei ille i.'xiollalur supcr ciiiiio
num, coii prehensu^ ninic per lei ebiMS inltjrioros, (piod dioilur, aiii quod colilur Deus.
ei Hal hoc, st ilicel pcccalnnvs (JairMiuii in iiiloiii.ri ili quid, Dominc. (..ciiles sciaiu in fiUuro cum a
c.X'ciiale converianlur, id esi, iiaMseuiil de pece;ilis le recedeni, quod etiam priiis : i|iiia noii regii;tiiii iii
in quibns niinc suiil in inieriiuin, id esl, in prolun- le fueiuiil, sed honiiiiei iiiaiiseru/it, verc ab eis ic-
diiiii vitidiuiii, ul peiiiius cureanl Dv.i cojjnitione. ce^sibii, hcci videreris proiiier pr.i'senteiii prosperi-
Uiitie diCUuii tisl Peccalor cuin cecidcrii in profun'
: taiem accessissc. Tui auleiii a quibus, quia in pr;e-
duvi, iniquiiales cnniemnei ; ei liuia peccatores dicuii- senii arcscuiil, yideris recessisse, sciaoi a se iiori
itH priipi iye strqiiJE legis iri>iisgressofes, iie referre- recessi.sse. Mam recessus ilie poiius fuii accessus,
tiif !iuc lantuui ad Judu:os Itgeiu habeities, subdit (iiiia iu hoc ad ipsu.^-uiu uiiliiatt^m pro&picis. Na:i) ut
 ; :

VEVJE VENEriARIUS OPP. PARS II. Sl-Cf. 11 nuniV ET SPLRIA. 540

qiiiJ, i(I esi, propl<'r f|uoi| aliuil, nisi nropier cornm A noninr <o'ivfirl-ininr, exiuif',e iii ei«, iiJ e.<r, iiixtlesc**
i!(i'il;ilt!ni rrcrssisri lonne, irl osl, viileris lonj- ;ib «•!» iilis ir.nn iirnii, et liomi» >oii.is, id est seiisiialiias
n'* e«sisse ? Vijre propter fonim niiiilaenj Nun cum non c^nfonetur, id 0-1, uon pr;»'valeat io eis, sed de-
•viileri.s ens ciiin fl;ip!<li:inlur «losp rfrc, n'»n l:iini'ii b li onir b.iinn ci pr.evaloal rali'» ; el >ic genlos, id
.verc despifis ei-m, (piin irinliim (le^jici^ in ifbnltiiione, e^t ilii qui pri'is .furnint inalioiiabiliier vivenics,
in opporlunilndbKX. iil e^^i, nlii iin[i*>rliimiin e^l, sci- joil ociiinr a so.psis, sil>i
i>l osl
ipsis per inscaoLur
li''eJ .li'Spicis pos ail vi.sum (lii:ii (l.igelfaiilnr, cxirrins; compiiuciionem el hoc non neglisicn-
iHtiiiitcsiiiam, rt
«liiiis lanioii vere pT C"nslaiiii:un iiii ni niiiiislia-;, l' r exioiiiis, sod dil'L(i iimt luleriiis, scilicel iu coiv
r- Sficis intfriii';. Oppnrliinilalilins plnnililor il>il sp'M ti! iiio, III ciwb; iilii lii coc.sp cis. Kl iit veie ju-
prM'ler piiirrs cxirin-erns infeat^itirn^^s, q las s:incli iliooiiiur, o Domiue Patt', cimstitiie me legis liin&
p.Tiiiiniiir. nl prcscripiionom, verberalionein, nsli)- laliircin super eos, id osi, siii'jice eos milii, iit qni
ncin, 61 crc'0!M i.ilia. priiis a le rccossorunt per superliim, rcdtn.t ad le
I)um sup rbil inipitts. Vere non tlospicis oos. <|iiia per obedientiam. Constilue, inquain. ul iiii qui priu-s
Oii;iiilii ni;ii,'is inipins, id osi qiiiljbel p.rsociilor sii- JuiTuiit genies, sci.ml exempio mco, quoniam pro
porltil in s;«vi(iapersecmionis, {utVn innfis verns p:>u- qiiod homines suni, id e^t, raiionales sunl, id esl,
por, qiioni perseinitnr iinpiii'=, iiioeiflitiir ai! ;ini.'»- ut ii.lvertaiit ad qui>d ore;ili sunl, scilicet ut servianl
reiii fljti atqtie ad bene viveiMiinn. Ilic dicit bealiis ut siMvi, non ui superbiaiit ut domini, el ut se iion
An$;MSiinii$ }firuni e$i, el t-imn v,rum est, qunnio
: a se pohdcre dicinl, sed creaturam luain se esse
Sludio couip rulione peccanlhim inceiiflttlur pnun r nil CiigilOSC:int.
heue vivenitnm. Pmiper, tnqunm, inceiidiiur. Impius o f'i quid, Domine, recessisti longe? Qnasi dical
trrn et caput ei memoru {u^rumiue eni:ii in impioco'.- Quando quidcin tu, Domiuo, accessiiru-s eras ad c«)S,
lectire accipilur) qtiia se paupeiare nolunt. comprelien- exsnrgcndo me siiper eos coiisliiiiemlo ul
in eis, et ;

duniur, id es^i, dumnnutur interinri eicaraiiotte, non qiiid, id estpropler quo.i prins Inuge recessisti, per-
iiilum faclis, sfd etiam in doUnis co isilii'^ qutv pr- niinendo eo> biiii in pe'c:ilis? Qii:isi dic;it: fronier
ficre coqilaiii. Il.cc (iiciJJ suiit seoundnin qiiod lc;»is utiiiiatem eoium recisii lioc. L'ndc dicluui esi : Dili-
lalmes snperins, qiioillibel nieinbriim lii.ilioli acci- g='niiius Deum otnnia conpfruniur in bonum, et reli-
piiir. Si :iiitoiii .^niiciirisio superins ::C( ipiaiiir, liiiio, qiia. Et vere propter uiilititem disceisisti, quia t'i
l't qiiid, Doi ine, qnod niodo simpliciter iectsjin esl, liespicis sacpe qnos s:iivaro prop i^uisli iii iribula-
erii oxliorlatio capilis pr;«'^lriioiiiis ao premiinioniis tioiic, id e-t, qu.in:!.) aniiua irluiiitur a viiiis.
niembra sna, ne lempore ip«iiis Aolidirisli, de 'pio Siciit enim corpiis tribiihiinr !l.i^'olii-. iia auima tri-
diiinin esl /u vniiet tempus quuli; non fuil, oic,
: biilaiur viliis. lliMie di Tiib ilulio el anqn l nn e.>l:
di-bcianl aui por gravissimam ojns pors 01111011001, stia in omncm aui:nam hominis oihraniis malum. Ei
sed c'Misl;iiiies el iitTsevoranlc.s siiit, siionies se luiic b'ic fai is in opportuniiititus, e-l propter mulias '\,l

non dffoli! los a nnniino. lic' l p''r s;t'viti:iin !rii»iila- miliiatfS quas imie a< eiuimlur SKpe enim iiniis :

lioiium \iiloaiiir. Ciim 0111111 ia;n dnn; gravi-s (icrserii- lapsiispslcaiisi lesurreciioiiis miiltornm peccatorum.
liones in ccir-.-ia pi ;o< ossoi int, iiii:iriim prima s>;.;iiiii-
I' Ul D.ivid, vct .iuia poslquaiii iapsus esi iii adiilieriuui
c.iinr por leonom fiuia vmleiiiafnii, ipii;i soilici i por
: ei honiiciiiiuin, iiosl-jiiam so rooo^nov i,gravi diictiij
lolenie^ lyr.innns facia esl,qni primuiii Clirisii.imiu! pieiiiienlia, piMfccie a miilioriim viii';ium Iip-u rc-
i.on en destMioie cnnali sunl. ^ci iimla vith s uuili- siirrcxi'. Pctro qnoqiie iiiirKiiin profiiit qund :id vo-
^
^ cem imiiis ancilix Doiiiimim nega^ 'luia |)0i fi;cle
<';iiiir per S' rpciilein, qii:je framjMlciii:» fuil , l:irf;» il ;
-
1

S'i'icei pcr li;iici co?. Dc rpiil.iis joiiines ditii : ,4 pei Imc si qiiis in eo lapsiis ora!, r surre.vit, ei cou-
tiib I non fiieruiil. qnia a nobi^ eiicrunt. Si cniin a slanlioi poslmodum fuii: sic iii c;cieiis.
no' is fsseiil, a nobi& non e.iissrnt. Qu;p icnmorc An- /.>i(m superbil im]nu>. Vore opporlniie Jespicit itt
lieiirisii (iei, giavii.r erit, r|iiia eril ei Ir.indnltinla cl tributniinne, (\ti]3 iit i|uaii!iim aliqii s nianens impius
vii(Iciiia. Viclema proplei rc;;imm, q
i:i icx erit siipeibil poicando, in laiitiiiu panjicr f;icius, id est
fr^imiiiieiil.T pier niir;icul •, ct ideo vaMc erii
vein pri po>iquam converiiiur, io.coinliiur per bonrnu vitam
pcriciilosa. Coiilinuaiio in b.ic S: nteniia non niuta- se biiinili indo. Qiiod P.iuio, qui
iii.iiiifcslc p;.iot io
inr. Iia enini dicolnr Ccnies Aniiciiristo parenies: ciiin siimuius eskel inter aposlo os, rcc iens lamen
sciant '|uod per ipsum non dii, sed homincs facli pri .s lapsus suos iiMiumeros, ilic.b.u: Hijo enimsum
siinl vcro scianl qiiod tii qni videberis |>i()plor
: iiii miuimus aposlolorum , qui non sum diijnus vocari
gravitalem illo leinporc recessisse ab
tribiil.ilionis aoostolvs. i[*auper <|ui(iom inceiidiiur, qui vero uoti
eis, iion ncessisli, iiiio accossisli, sicol snpta itiiiiiiu liuiil p;\iipefcs, S(i! impii maiieni, c impr b-iiiduiitiir
f-sl. Nam (linn rnapis ille impiiis Anliohiisliis ^iipo;-- ui:i;,;is 01 Diagii poi iiUeiiopm c !cil3i''iu, finti Sijlum
bit ( orsc(p;endo, lant" oi.ii;is v.rus paup r iiirendc- iii fiiclis, scd fcli.^.m 10 ':oii.siliis, qniliiis, il esi per
inr in liomi p;iliciido. Ipse vcro Anliclirislus ciini qiia:, (Oj;ilanl .ihos Je. ipc.rc No( niirinii si oouipie-
iiionibris scis ronipreb iider.tnr, id csl, dainiialinii- liciiduntur, quoni^Mit a'! majorom ciimiiliim liamna-
Inr in com-iliis qvibus cvqiiant. I!;»c oiiuiia uiiiic locta lioiii»$u;e adsii..l oi» alu';i''ii ci. Qni ciiiu !:ii!'.iaiit cis
Siint sec.iiidmn apgraiui^ilioncm jmlioii |>ci.Pfiss'ii!t pra\o, qu:o ipsj in cor.le dcsnlerant, cds in poc. atis
vero li;fc oadem a Corrcrtaniur iieciatvres biicusipie ^^ alligaul. I. inic di'.:nin! esl Linguw udnlaiilium alli ;

legi ad coniniii-oiaiiouoiu. ut sopra dictnm csi, juxia quui iininuts in peccntis. Qood sic iu iiliro babcliir:
t|ii«)dsic dicctiir: Oiiando (prdein miscii peccaiores, Quonium lavdaiiir ab aduliilorihus pecrator iu pravis
qnia liic occiiiia jiidicia Dci noii at;en'iui t, fompro- ilcsidirtis nuiiiut' sua', tt non solum p-cuior, id ost
li»^nsi per iiiteiii rem 0x1 j^c^nionom pon lonvoriiiii- Si ripliir.o loiiis ir.in.^-^rcssor, so-l oiiam omiiisi/ii(/fiUi
iiir, converlaiitnr s.-tliem iiicinis ajiiliiale eoiiibi i.i bcnidiiilur, id esl, l.-i ibttor ab ai!nl:il"ribiis suis iii

iiifemum id osl considcrando oMoiiorcs lcnoliras, PI.1V1.-, ciipidiiiilibtis, aggtalulau-

iii 1)110 iiuo osl tii

in iiuas jnanifcsie irinlenUir. Oiiasi dirat Si in.ii li- : diiiii Dicii ciiim beaius Aogiistiniis yeiiio agguilU' :

inenl occiiltum ji.dicinm, (pii;i noii adveilnnl, sallciii lilur honiini qni iiro^^perulur iii lia fuu niula, nijus
limeant niaiiileslaiii. qiiod veie cis e.^i aoiiiiiiii.iinn, pciciii dcisl iJior, el adcsl ndulal"r. Mmjta entm per
el sic convcitaoliir. \a nierilo coovi ri; «lcbci.t, pro- hiic sibi bcns irnsciiur. Qiinil sio in bbro dii iitir :

pter inferriiim. Niuu vcrc oril cis inlormis, qnia vo- Pccca cr dnin ub ai.hdiiliue lundiiinr, e.TMcerbavil, id
iiict lenipus qiiamlo ui:iuilosi:i del iili'o inmis do o.st, vaMe .i(cil):iiii a i.oruiii iocH siii! Domininii
:.'i m
litalis, qiiod sic dioit Qimiii;!m olili\io \fri p.iiij' .ii.>,
: liiiiimo , (tl I j':s diilci (liiicni gttslarc, iioit po.>;sil.
qiii iiiiuc cunt porscqiiiiiu ;i pctcatMibus, vi.lciur l itilo bi'::t s /^iiSiusiuiu-. dit.it : l!!f. O.iminum siiii

ess(! obiilos, niiii oril iit liiHUi, ;;oo ^.aiicniia, i.l 0.-.I, ex.iieibiit, 'ii:i peccuttdo inciiit in vi enm infirinitciicm,
locrc^s paiienti.T i| snruin p.iiip iiiiii j 'ribil in lioeiu. Cibuinieruaiis cinsrir.m nnimic (jnudtnt, gnnldrc non pns-
nd voie romuncr:il;iui!ur, vl ^ic :-;evii a iiioiuio sii.i.l '/iir; exuie: bai<ii .lihi Donnnum, i i o-^l, *<.;/? 'iHurct^
0.;ii!(iab;i,ir. \\\ id.;^ m^ '.V'i:!iJie, .i. tiuNqudm .laui- CKinUominui/ ^' ijrat:iCiUuiiniialivncin,i/cl ipscpectuivr
 : :

Ml IN PSALMOilDM LinUUM ESRGESIS. rsM.ir IX. .';4-2

«f>n qn<rrel, itL'«(,iip£;1ig<»l DnmiinMn, srrHndiini ixutii- A pcrem, Ir.iuduienlam iniL-iericordiain

id est qiiamdaii;
(udincm inv s;/<r. iti es', D 'inini : qiiin mitll'!piu'ili:r exliibel ad decipicndum eiiin,sicm lcgiiiir in p.-^issji)-
irn'us esl ei l)i)uii:'iis, x'ei ine nuic, iii csl. pcic ;ilMii'. : nibns sanct.iriim, de qiiibusilam lyrannis, qni, qiiasi
qnia i])se peccator iiiul!<nu siOi iram nomiiii orqiiimit. iiioli niisericnjdia , liis qnos devocare voleii;ti,i ,

Non eft />.'«s »« cotnp^^clu tjun. liieo j)ero.;»l(ii' iinn dixcrmii Fili, ri'spice nobililnlc.m tuum, cousidern
:

<in;frel Dixniiuiiii, quia luin iiUeiidil jiidicvin e se m ndulc&ceulinm liinm, el c;etc,r;i taiia, iil sic ocenlle
rr»lnis : vd iilco l^oiniiMi^i iion (;ii;ircl enni, iiii.i iion eos d.'cipereiit. Itepetit qiiod snpeiiiis dixil Sedei in :

ail»-ndiliir al) oo. N;iin non rsi jier ailenli iKMn in inJiliis, :i'()iiijiol)enter iil aliain parlfiii dcccpiiiniis
rninspecin ejns, iii esi in corite ipsiiis pecc.iii r s, iilii addiil. Qui er.im aiios dcvoc:i!i!, aliqua (lo friudii-
Dens consiiicil qnod osiendil per eff' ciiini : ijnia vi(e leiita (ieceptione u:uitiiir, qiiac im dict.i esi ; ali- j

illin*, id esl openi iilinspicciloiis suul iunnuiaia, qnando vero violenla per loi menta illata, si iiiiei, de
id cst iiiefruacia, noi; laniiiin ad liorain, s d Miini i)ii:i snlidilur, ciim dir.1t liisidi;tliir panperi iespi-
:

lei' pore vi(;R mi;»': q'jod non i-ssiM. si jiisl in jnili- cieiido in eum occulle si |'Olisl,id esl in .ibi.coiiiJiid.
rem in rebiis esse ^iliciiderct : qui rn quii nou Si vcro riofi potesi occnlte, lit ipjasi le'i, iJ e:>t, iii-
attendit , app:iret cpiod veio ei Doiiiiiius ex.iccr- feit aperie »ioieniiam. El ilem : Si sic non poie t
liatiis sil. l:^ii(|iiaii! scrpeiis, iii speliinca siia, id est rediiadoo-

Au(ervniur judJcia lna. Iiieo non esi Deus in (Oii- CiiUc decipiendum. Insidiaiur, iiKjuani, ul rapiitt
ppectu o Dotnini-, ti!;i jiidi'i;i stilicei, et
eju»;, qiii:», yauperem, iil est, ut devccel paiipereui. Hapere aiiiciu
«psae nunc occulle agis, et (|u:b laiidem niaiiilosie paiiperem diro, dum euin ciinformaitdo stiii in suain
:>ges, auferiinmr a (ocie. i'I esl a cofftiiliMise ejn<;, id B seclani aliraliil. Lt vere aitraliit eum, quia bumi'iat
e.-t, non .'illeiid t ne me
pr.Ts* ns jndicium occnliuni, euiii, iil est, in partein siiain deflcciii ipsum pnipe-

iiefine limet inaiiirestnm futunini ei lioc i.leo, qu a :

rcin in laqueo suo, id est per deceptinnem suam nc-
«'.nmnnhiuir iiic omniniii ininiicdriim siioium exierio- ciiliaiiisive viiilenlam , qiiod pius ei oltesl qiiaiii
rnin. Qiia-idicat: Qui;i prospere succeditsibi inom- prosii: qiiia hiiiniliando illum indinat se, id est,
nihus exieii(>rii)US. pr» paral seipsiim ad interilDin ei etiam cadei, id est :

D xil enim in conle siif). 04ciidii pcr elTeclimi a {jnivem casiim paiieiiir, si ilirei inciirrel irreciipira-
|..irtiltus, quod vere non ait<'iidit peccaliT jiidicia biliicr nplernam morieni iii aniiiia cum douiinalus
Dei, quia et cogiiai prav.i, et 1. qiiilur vann, et f.icit fue.it paupcrum, id est, qniiido vicior esse puiabil,

perversa , ct de cogitaiione pr.Miiinil dicens ita qiiia e.\ loio sil-i subiugaverat aliquos pauperes, se-
l)i.ril peccaior iu corde siw, ccgitando vciiicet, Non Claiii siiam cis irnpoiiendo.
wovebor a pravo proposilo ineo, id csi seinpei niale Di.rit euini in corde suo. Kt ponil casutn. Qiiasi dl-

agam, qiiia sicnl siim in

jjenciaiione sine iiialo, iia li.ic cai: Vere caiiei. >ain boc iiiodo caJei, quia abnega-
etiain iians:b'i »li Iiac iii rulurain pene- generaiione bil verum jiidicem a rebus. Nam iioii dicodiciuruni
raiionern sine tnal', id est niili;im in fuiuro piopec- sed j iiii dixil in corde sno, per effecnini scil el oiu- i

cilis |.aii:ir pcMiam. Vel aiiter Dxil :mpius in corde :

ciinis inodis m3ie ag. iido: Oens oblilus est terreno-
iuo, siibauditiir, M.de a;,'!m peilinaciter qnia ncin. :
rnni, ei avcrtii facicm suam ui (luein, id est, omnmo
niovebor, id sl imhi proinoveboi per ramain b b-:ic
< :
iie videat li;ec. Vel aliier Averiit fac'iem anam ue i'i-
:

peiieralione in ostcr.im j;riicraiioiieiii sin<i malo, id

;
deiii in buitc finein. Duo siiiii line^ legm Dei siipe- :

esi. iiisi ferero aliqiiod grav»- m:i|i:m per qiuui iniiii r. nor et infirior. L'nle di' iiim esl Aiiiutjens a fine :

f;»in:iin acquiraiii.Ciijnsrei cxcmpluin pidcst csse ina- usijue ad finem forti'er, Snperior (inis e«t, ubi siiper
cialor iiinocentium Uerodes, qni cnm circa iiiorlciti COiicsUs bunt creatur;e ii.frrinr vero (inis est, iibt
;

e-sef, sciens se (uiinibsis inrcstuiii esse.lecii qiiih^ua- ieria iniimuin elenieiiium est, el ipi* de lerra sunt.
|;tnla de nnlioribiis lotiiig l.->r3e! iiic;ircerari. ai;He Fuit auiem senientia qnorumdam arr<Jiieorum, qiiod
e.iis in inorie rtia jii-sii iiec:iri nl c.iim inulii ne-^cnt Deiis, (,ui lamae niajeslalis esset, iiumiiiam se ad
;

j ro iilorun! iiiteiCLCtiorio, vnicreijMu- pro iuortc :pi.ius buiic iinein iuspiciendum vt.1 regetidum dignaretnr
i'ere. iiifiliiiare. Quud plane fau tm Cst, quia lunc omuia
Cujus maledictione vs plynum esi. Jd e£i,os illius i;a leuicrarii casn iiniiareni.
male cogilrinlis, eliam inala !(iqii;tur quia plcnutn :
E.Tsurge, Uortiifie. .Hacienii:-, egii dejudicio ccculio
est malediciicne, id esl blaspbemia <H (ieiraciioiie i;i priiicip^ililer, minc iiicipii agcre si! pcr
:fe ni;iiiites'.o,

Deuni ei iii sanctos. Kl idco pleuiun e.i omarilud:iu', cojiiiaiiuni meliiis occuliur.i vide.tiiiji-i. inliiiil.uur

id est pienaiie f.K il sibi Dei;m ainarum ci asperum, tameii l iliis psalmus de occuliis prnpter ii.ajoitiu el
el est etiaiii pieiiiii!i dob» conlra prcjxiiiiuni, quia digtiiorem pariein in floa pr!ii(ii.i;iliter ;.giiur de iiisis
sciiiptT Diiiinr (!o!'ise cum proxiii!(/ .'ijicre ; cl iioi; occuUi;?, e; e^inJinaacjr iia: .Muili dicu.;S quijd Dcih
ideo (|!iia tnbcr
laiouin esl sul) inujiiu cjus, ni
ei doli.r oblilus .'•il le)Tei;oru;ii ; lu initi :!i. Doiniiic Dons, (jui
esi, qina tantum ti.;c;al (•(; ifrrcni^, fiu;e soni htbor niodo j:ices eis , ouia noii coiisideiaiii. i-ci uliuin
iii aiqiiirendo, et doior iii aniiliindo, iilia liis dclose diiJpo^iiiOiiem l;iain, et jiidiciuin Imiii, e.rsur(jc, 'ui

cuiii pro\inio ag:il .«lui) iiiii^na sna. :d e-t. invoj:il:i- eslalms eis app;.re tn liio litaitileslo jiidicio eieral-
lii'iie su:i,qiia; snu iiiij^iut, qnia {.•io-Medil verb:i.Lnde ietur nianu:) (ua; iii est, ei;0 quem iii misiii ad d-. bei-
lloraiiu&: ^ hiiidas acieas poleslales, priiis liiissiis in bumiliiatj.
csali.^r tuiic iii!>»iisad ju.iicaiKium m m;ije.»taie cimii
l'osi cflTert alios niotiis iiilcrpreleiingua. ne
heqiieniia aiigelofjin atque s;inct(irii!ii, ad lioc
Nec soliiin male corfiial kI niale loqiiitur, sed etiam uttiviscurispuup rum,\d est, ul osleiidas ntmc le noii
iiiale agil, ac si di':ii, vei '^uod sic ilicai ; Sedet in esse obli'ut!i paiperum, s:cul Miali ufd iiiip .tiiinl.
insidiis, id csi, ciiin incia et tiina versaiiir in ilece- p:tuperes assumendo in gioritm, m.ilos niitl.iulo iii
plionibus cuiii dniiibus, id cst cum amaionbu.i luijns goheniiain. debes exsurgere, iiam sine racsa ir-
t.i

sa-culi, qui se nou mcntc p;iiiperaveruiit, et bnc i:i liiaveruiil ^an» propler quod, id c.tI pro qua
te.
octuliis primuni pcr liluiidiiias, occiilie eos deci- lausa, irrit.ivil impius Denni ? Qii;tsi dicat: Poliiis
pieiido, ad liiic S( ilicel innuceniem, ui vitr/icinl '\<\ baliuit caii^aii! non ii riiaiidi,cuiii uiiiuia vide:eiceilO
••sl, uldevoiei iinioiciiicm nb innoccnlia siia.eteiim (Mdiiio di>poni, ijtntm iriiiainli. Lt lepeiil i|:s;iiii irri-
iioceiilen» coidi.i iiiiindo >ibi l;Ki;!i. Ideo diCo iiuio- l.iiionem, desiruat, dic ns: Oni! c«jifi im-
'Ji c;i!n

ceiiteni, quia oculi i'//i.s, id est iiines allecliones cjiis, i piiis in curdc suo, Deusn.j?i reijuiril i^ia ;;'ue litciinus ;

re&ptciunt in poupircm, iil cst innucenlem, rpii s,- .n ;^' il ineniiliir, (pna lu viiles , id est lu re.iu ie>. ,
aiiiiiiapauper.tvit dccipieiid;un. Vel poiesl diciiiiu qiioiiiani jaiii in |'r;LSeiili coiis!il.;ras lalioreiii, iJesl,
essehacbiiiiilitnibnr, quia :pii pcrlransiciis rcs|iicil in stiiJinir. iijleriMiiiuiii mai;i {..ti.peiibus luis el di.lo-
Cum, videlnr niu^cri (lui.loin 'UC.i ei»:;i ini^ei ii'oiiii •. rc::i eoriiiti sii.liiioiitiiim, ei iJiiieii d.jrL-is ullio^iem,
JiiM:i <p.oJ (ii(.cii;r : Voie iiUi'.U(' i.iKm (iccri iiiii"Ceii- t:l hiiide.ii tia.las cos, id e.~t iiialos, 'ii manus luas, ;it

lciii, quia ociili cjos rc.^-.c.ciunl iii cum ',;;iaif lo p.i'.<- iu c\lictu;k t« p.iraliuiic maii'.;.,siaiii pot^iiliaui e.vei-
543 mDJE VENERAB!L!S OPP. PAUS II. SECT. II. - DUUIA ET SPUUIA. 5(1

coas siiper eos, qin>8 nunc diiaiio mprilae poennR ad A ei dfinde apposuil cum aliis eamdem iui j
ilat«iii.

IjaeiiiieiJliain noii {•innmovei. Unde dicit Apo>ioliis

persuasiiuisicriia^nificar.M se,iilest, nvigiinin 'i«>mcn
impio non inFnilenli i\eacis qiiia palienlia Doi ad
.
siliilaceret iillra, id esi,ntnon possii pnori pusitioiii
pdnitenliam te locat. Tu nutcm iecundum dnriliam a.ljiingere ut ma<jni(icel se super lerram, id est supcr

lunm. imp^ynVena cor itieaaumau^ !ibi iram..

el
ttios, qui jain eriMii stabiles et solidi sicut lerra.
Tiii cst pnuper. Meriio l» consider.^ts
deielictus IN PSALMUM X.
rausain pauperis, .-|iioni.im ipse se non consideiai:
qiiia ipse p up r derelidus esl a stMpso tihi, id esl,
In nnem psalmns David.
aliMCgavli se et isiumiiiin propier le. el ideo tu eris ARGUMeNTCM.
Siijmor i|isi, facio propler le orphaiio. Oiphanus Yerba David quando Saiilem fngieos in descrlis
fx-iiprie dic ttir, qni carel paire in pupillanbtis aa- compiiUus. Aliler vi>x Chrisli
csi nabilaie esl. Lege
i:is tamen ad hanc siinilitndinem dicilur orptianus
;
ad Gene>ini perditio Sodoma;.
:

(juicunque se pro DfO ahnegat, quia jam spoIi:iius

EXPLANATtO.
fSl priore patre, miindo scilicel, jnxta quem carna-
Finis semper in'endii, sed modo pa%'
ad Chrisium
liter geniiii-es!, ei dialiolo, qni eum in concuiiiscen-
sionem iilius, modo resurreclionem deiignat. Nuncaur
liis carnalilnss generavii. IJiide dicium esl : .Vos ex
tem sanctam fidem declarat, in qua hceretici digladian-
palre diubotn esiis. El skuI judiciiim esi maxime il-
conira /idelissimos Christianos. Sciendum igiiur
tur
loriim causani ag«'ro qnicare.il propiio advocaio, sci-
hunc ptalmum aa destruendos hwrelicos esse prolalum.
licet }.nuilli>nim el vidiiarnm, iia ad Deuin, qui verus
iudex esi, pcrlinftlciiusini suoruin orpliantiriiinagere.
n Psfilmus hic lotus ad personam prophetm referendus est.
Pfmi) capite de insidiatoribus dicii hcereticis, qui nj-
Conlere brachium. Qnia hracliiuin peccaloris es,
tunlnr cathoticos in suam convertere pravilaem. Se-
ideo, o nomiiie. de^trne hracliium, id e>l, pi.ienliam
cundo Dominijudicium comminaiur, el quid in ilta r«-
peccaloris,id esi iraiisgr.*ssoris ei omnis maligni, ul
tribtttioi.e suslinere possint, evidenter ostendit, ut justi-
iion possii ip uin panpt-rem aifligere cl devocare ; el
tiam Dvtninimelueiiles superstiliosas deseranlfalsilales.
Vfre cosileres, a qii;!;retur in maiiifeslo judicio
iju
peccaium qiiein hiciim habiat, et non iiiviMiie-
illius, COMMENTARICS.
iiMii.ciis ejus. Quasi dicai: Ponalur modo quod ali- In Domfno conpdo, quomodo dictfur animoB niKB.
qiiis menlis agililaie ad manifesium jndiciuin consi- Psalinus iste sio intitulaiiir /n (inem ptalmus ipai .

derandum Iran^eal el inquirai, an amplitis peccaluin David. Qiiod sic expnnitur H:ec verba seqiienlia, :

priorein loruin haheat, iiivenial quod loco careat. In qiiae psalmns siinl, quia ail laudem Dei insiruunt,

eiiim dnm mali boni-; permixli siini, peeca-

piae-piiili suiit attribnia ipsi D.ivid, vel propliet-je ipsi, vel ait-
liim liabel locum, ijuia vivit impius pio. Siciit auiem cui perfectiori de priori populo, vel de posieriori
planaloferro liina non hab< l locum, el auro |Uiga(o hortanti aiios, nt sibi caveant a fermento h iTetico-
iornax sic in exlrema sieparatione non eril Iimus
,
ruin. Que verl)a referunlur in fioem, qiiiadirta sunt
pecca 0, quiicum jam perfccla juslili;t, el invaiiabi- pro iiis qu K fuiura eranl in iiiie lemporis, id esl in
lis erit in omnihus boiii<-, mhil re.sidiium eril in els plenitiidine temporis, scilicel in tempore Ecciesias.
qnod amplius sit purganiliim. hrit tainen peccatum Loqniiur aittem hic psalmos conlra haerelicos, quia
aiio modo. Nam sicul non piribil palientia paupe- propheta sive quilibet perfecttis, ciijus vox est in
riim, quanium ad renumeraiionem ila nec pec- , r< hoc psalmo, praevidens qnosdam pestilentes viro',
caia maloiuii» peri')un(, quantum ad aelernam darn- se solos justos et ven»s Chrisii culiores affirmanies,
nalioiiein. emiTsuros de corpore Cbristi, id est, de Ecclesia.
Ihminut regnabil in at-riium. Vcre non erit locus A nobis enimexierunl, quia a nohisnonfuerunt : qtii ni-
peecaio, qiji;i" Diiminus qui niinc re^rnat in his qiii teniur inulios ab uberibiis s:inci;c niatris Ecclesi»
ali.^iio modo stinl tnutabsles. Nitilus enim ila per- separare, et in seciam suam inducere, dicenies se
h cius est, qwin in minimo quaiidoque labatwr. Lnde in monte, se in emineniia virluium esse, aliosautem
lloraiius: in Viille, id est iii l.uinililale viiiorum et idao con- :

0{iiim;is ilie lidenter eos stc admoQentos, Transiie ad no$, qui iii
Qai nutijmis ijigolur. . . . sublimioribus suuuis, nobis adliaerete. Ecce apud nos
Dominus, regnabit in ccternum, id est
inqiiacn, luiic Cliristus. Quem Clirisium sacra Scripiura diversis

in his qui vcrf eninl ;v(criii, .'lec aliquatw mcluenl nomioibiis vocal ; niinc leonem, niiiic iitontem, el
aniplius mulationem. Et determinal a;ternum , di- caetera taiia prarvidens, imjuam, hoc, instruit nos
:

{ens Ei in sa;culum secculi. Yos aulem qui nunc ia

:
in hoc psalmo quid iliis cinuinvenienlibus nos re-
vitiis ut ^enles, nunc peribiiis aclernaliter separali spoiidere, elquo.tiodo nos in purilaie el sincerilaie
de terra iliius, qui cum priiis essent
id est :ib illis fidei debeainiis pennanere; qiiasi dicat Adfuliiri :

lerra, digna posses<-io ejus; et vere per-

.''acii suiit suiit qiiidam cervicosi tauri, 1.1 esl ha;retici, pio
iwilis, quia t;:nc irnplebiliir iilud a«l qiiod pauperes airogaiitia ernirein siium aliirmantes, noa pro igno-
toto volo bUspirai.l, scd liei aelerna divisto bonoruin ranli.i. Armgnnlia enim lacit b.iTi-iictim, non igiio-

el malorum. Quud Dominus exaudivit, id

sic diiit, railia : quiu nobis, Tiansiie ad nos in
dicluri sunt
e.sl, ostendei se luiic exaudis^e hic desidenum paupc- D monleui ; Ecce apud nos Clirisius. tjnibns vos respon-
rum, adioipieiido ilUid, et quia des (icritim poiesl deliitis sic quisque pro se : Uiium moniciii teneo. Iii
accipi eli;ini in pi-ecaiiuii-js verbis, adiiii pitis con- Doinino, qui mons nioniium est, coiiiido. Quomodo
verletido se ad Doniinum cuiii dicil, 4uris rua, id est vos ergo dicitis, id «'Sl, qua liducia dicere prxsumi-
potenlia andiendi, quye iii le, o Domiiie, es', q-.ii lo- tis, aniui.e ine.e, Transniigra in montem, id est, re-
lus aurises, et toins oculus, elcxlera lalia itla, iii- :
tintjue vallem bumilitaiis in qua cs, el appune no-
quam, auris audi-.it, id est tanc oslendet se exaudi- stram eminentiam, cum vos polius omnium infimi
vihse praepaniiionem cordis eorum, iJ esl bonam af- siiis anim.e me.i: dico qiiae esl sicut passer, id est,
;

fectioiiem, coreoriim valde paraium ei inientum fa- cauta a laqueis ei pennala virintibus ei divinis prx-
cieiilt:i:i: et quod sit iliiid di^sideriutn, lioc scilicet Ci'piis, el qii;u jam sibi ceriam doinum, id est, eccle-
Judicare pupiilo et ,'tiimili, id est, ut lu judicium, id siasiica instituia invenii. Frustra uiique facilis. Vel
esi separatj.)i;em, facias inler bonos et inalos, aJ sic putest cliam dici Cum laiia dicilis, repulatis
:

uiilitaicm liiiiis qui n)o' lilicando sibi palrem nntiidam, qitod aiiiina mea sit iiiconstans et inslabilis sicut
sive diabolum, fccii se pupiliiiio ei hoc non ad ar- :
passer. Utiqiie non trrnrem
est. Vos dico, qui ui
roganiiain, sicut Diogenos aijrenuniiavil inundu, ut v.sirum persuadcaiis, et vos commendetis, peccata
vikterciur aL hominibiis, sed ad uliblalem, scilicelut aliorum aggravalis, el veros doclores criminamini,
obedirei praeteptis luis. ti ad hanc ulililitem, ut illa dicentes inibi Vere debes ad nos iransirB, quoniain
:

qui esl simplictti r homo imbutus, scilicel adhuc ve- peccalores, id esl, scripue legis prjivaricitores ,

leri fcce, qui in h:ic vila prius posuil se iniquil itein, qu s lu seqiieris, arcum, id esi, divinain Scriplutair
5iS IN PSALMORLM LIBRUM EXEGESIS. — PSALM. X. UG
irUf^inkrunt, iJ est vaidc
pravis leniationibns suis \ vilescant, ad hoc aperiiinrur.. W ni(lr'itinl. Q^xiti p:ilpe-
coarctaviTuiU, qiiod esl ecce, id esl, in.inifestuin ei br*, id esl, obscuniates e. ap rsn.nes Scrip!(iiaru:ni
inlendendo pnraverutil sagiilus suas , lA est, dolosiiS el iiiterro<;nnt, iJ esl probant illos lliios iioaiiiiniti do
deceptoriiis senieiitias iii iiharelr.i, id esl in occiillo quibus pr;i;diximus, io hoc scilicet .|iii.i illi Mec, faii»
cord s siii ad
ii c ui sngilienl, id est, occiiite deci* ganuir obscmil^iiibtis Scriplnrarum, ul rt'jici.i:itui',
piaiil recios conie, id esl, lioiios non caniosel provi- sed exeiceiitur, ut qii:erant; nec co..initioiie Scripiu-
dos, siciit nos siiinus sed posilos adliuc in obscuro,
: raiu:ii iiiflaiilur, sed C'tiifirma(iiiir. Siciit e coiuia
iJ eslnnndiini si!biiin.ilos,sicui vossiinpljciDresest^s. mali rejiciutiliir obscuiii;ilibiis, et iioii exer<eiiltir :

Quoniam fjuce perfecisti deslruxerunl. Iden vos, pes- iiifliiiiur coiilirmantur. In (pio
cognitiotie, ci iion
sinii li.ieretici, istud boiiis imtionitis, quoniaiii vos utriqiie recle proliaiitiir. Siciil eiiim aliqms doiniiiii.s
islud recislis, scilicet pnvis iiilerpreiationiltus vestris servos siios ixclinleiis a .«ecrel» consiiio siio, probat
Scripturam san< lain dcpravavislis. Qiiod sic dicil illos quos posimodiim viilt adinittere, scilict-t qtii
converiendo se ad lioininiini Domine, destruxe- : piiieuter reptilsani ferunt : prottat eiiam illos q>ios
nmt maie inierpretaudo fiaerelici ea iju* tu perfe- n^jiciat, scilicet qui non p;uiei!ier feruiil, sed itidi-
cisti, id est, Scripliiras, qiia^ lu per tiioa virospleinis gnaiilur, et (|ui (|Uod aliqii.inilo adiiiissi suiit, iioii
Spiritu saiicto edidisii. Itein se convertit ad U^reti- grat.:i: Doinini, sed sux arrogaiili:e atiriliiititil; iia
Cds, quasi dicai Vos, baerelici, desiruxistis opus
: per paipebras suas, id e:>t per obsc<iriiatea
Doiiiiiiiis

Dotnini, sed noii deberetis, quia ju:>tus, id est Sc-ipiuraniin suarum probat suos, probat eliaio noii
Ctiristus, absoiule> d ceiidus juslus, qni uiiilatein et suos.
coiicordiain reliiiquens sui s dixit : P«cem nienm re-
I>
Dominut interrogat juslum et impiuni. Oslendil
tinquo vobis, paceni tneam do vobis. Ktqui ir:idilorem quos lilios hominum hic acceperit, et est a piri
suuiii laniapatieiilia pertulil, ut primaineucliarisii tm ostcnsio : quod vere Doiitinus per palpcbras suis
niaiiibus suis coiireciani, ei ore suo loiiiineudataiii, interrogat lilios hominum ;
quia iuterrogaf, id est
ei ciiiii cueieris discipuiis tradereu Qiii(|iie etiani
ad probat justum, id est paiiperein, sicul prx-dictiiui
pra^dicanduin rfgiiuin (.oeloruin ipsuiii cuin cxteris esi : et inierrogjt, id est, probat eii:iiQ impiiim, iiic
niisii ui (lemoiisiraret doiia Dei pcrvenire ad illos
; a|iponit de malis. Lt accipieinus hic paupcres ilios
qui ea cuin fide suscipiuiit, eliani !ti ilie a quo sus- qui post lidem suscepiam depravati suiii, id est h:u-
cipiumur sii lalis quatis ipseJiid >s iuit. tlle, iiKpiaiii, reiicos, quos Doiiiinus probat ad eorutii damnitio-
jiibtiis qnod iecil vobis, id est, qiutd coinineriiil apuJ iiem per palpebras : quia ipsi obscuritaiibus fatigaii
vos, propler quod vos dejiravaiites Scnpluras, uiii- rejiciunlur, coi^iiitioiie iiiflantur, non conlirniaittur :
tateiii qiiaiii ipse reiiqiiil desiruxistis. el ideo a Doiiiino exc:ei-aiiiur ut et ipsi prave eus
Domiiius in lemplo sanclo suo. Vubis qiiidem niiiil iiiiciiigaiil ai(|ne damnenlur; et atiis qui digiii sunl,
facitquod el suos miseritor-
jusiiis lecil, ai ip!<e lioc pravc eas inlerpietaudo, ipsos secum dainiient.
di er salvat, el malos non solum pro malo vjto stio, Qui autem diligii iniquitaiem. Debeiiids extra in-
quod ad Scripturas ascenderet, ut inde damnentur, ti-lligere qtiod jnsiius respoiidet iiit>.>rrogaius a Do-
piaveeas inielligere p<.-riiiiitit, sed eiiain docirinam luiiio pro coinpetentia sua. Sed ille qui ildigit iniqiii-

eoium pravam ad muliorum dainnalionem provenire tuiim, id esl depiav.ilus odit animain suam, id est
peniiiltit. Qund inituit ubi dicit : Pluit super peccu' taie i(iiid respond -I, si noii voce, s.ilieiii uciu, ia
tores laqueos, ei speclat illuc noiniaativusliicposiius, i|uo se osieiidit odisse aniiium suaiii, ipjia videLcet
scilicet Dniniiius. liiterpoiiii autem de boiioruin sal- C rejicitur obsciinlaie, iiinilur amb iioiie ; ei ideo Do-
valione priinum, et deinde de pravorum in seipsis niious ihiii soium
damiiat, s>'(l eiium per ip-
ipsiiui
damnatioiie, ila dicens Oominus (absoluie dixil
: siiiii alios. Quod sic dicit, nuuc landeui poneiis per-

Doiiiiiius), id est, Clirisius eii vems Doiiiinus, iii suo soiiam suporioris nomiiiativi Dom:nus pluit, id e^t :

leiiiplo, id esl in fidelibus qui per iideiuiiilaleiii lein- pcr pltiviain mal« dociriiije impioi uiii supnr peccaloret
piiiui ejos suiit. De lioc lem(ilo d.cilur : Templum Uei qtit si ilicei iiieriti siinl. Mittii iaijueos, id esl impedi-
sanclum quod ests vos. b^t Quicuuque violuvcrit
e$l, : plira lal>italis, iiepossinlaiienJere Vontalein :
iiieiila
templ.um Domini, disperdct iUum De.us. tile uulem et osteiidil per quid sml illi l.iqtiei, per liuc scilicet
templum Dei violal, id est uiiitatem violai, (jui pnii- quia pars Calicis eorum, id esi iliud quod ipsi pecca-
cipalus suicuusa a caliiuiica unilule disjungilur, sicui lores cuin ceria iiii;nsura Je pravadocirina impioniui
f.iciunl lii qui causa arrogaiiii« quod pr-ivo iiiitrlli- suscipiuiit, per caiicem einm lil divisio. bt ideu
giini coiiririiiare conira communem iidem niluiilur, poiiiiur bic cuiix, qui est notx luensurie, ut «.ciaiit
id est iKereiici, et deieriiiiuai de quo teinplo dicut, quia iiiiiil iiiiirdiiiate, iiiliil sine iiiodo Ot, eliain iii

diceiis Sedts ejus esi in cceftj, id esi in iiis qui de

: daiiinaiiuiie iiiuloruiu. rSain Deua nuncreaiii
licei
lerienis f.icli sunicoeiu n. Unde dictuin esi A»it;in : teiiebras, orditijvii tameii cas. Unde dicium est :

jusii scdes eH sapicniiiV. fc^t itein Ccelum milii est : Divisil Deus lucem a lenebrit. iila, iiKpiam, pars esl
sedes, lerra uulem scabellum peduin meorum ; et quod caiicis i^iiis, qiio prnnum devasiaoiur per iiice<iliva
CQiliim sutit, noii ex meriiis suis, sed ex respcciu cariialium coiicupiscentiarudi, ciex procedit illo igiie
misericurdia: ejus. Quod sic dicit Oculiejus respi- : suipiiur, id est feior maiorum uperum,
sepa- (|iio
ciunl in fiauperem, ia esi, sicut ali(|uis qui po.^quam D raiiuir ipsi boiii a maiis et sic sequilur spiriiuspro':

pcrtransii paupeieiii, rejicit oculos iii eiini, videtur cellarum, id esl gravis absurplio iiilenlus, quando
itioven coiiiiiiiseiaiione circa eum : iia Deus aiiSe- iii iiieiraliiles oii as in iine iradeutur.
I

ricordix re^peciuin exhiliet circa pauperem suuiii bciendum quod oiniies inu^rpretes Scripturarum,
saivaiiiluiii, et liuc iiiodu respicil iii pauperem, quia boiii sive niaii, nubes, id esl compluiores dici pos-
pnlpebrw ejus inlcrrogunl Licei lilii
lilios hominum, sunl quia alios dncirina sua boiia sive iiiala quasi
:

posbint dici ei buni et mali, liic laiiien, lesie beaio compluuiit. Uiide lectis prtficonibus veriialis dicitor
Augustiiio , ui ad puupere» releraiur, accipieiiius a Dumino Mandubo uubibus nieis ui non pluant
:

lilius liumiiiuiii, il.us ijuos velus liomo pariurii (.«iiu tuper merelricem lilain ; quud de Judica ei llierusa-
geiiiiiii et dolote iu noviim hoiuiiiem, id esl, i|iii per leiii diclum esi et ex eadeiii Scripiura pluit Dc ui-
;

poeiiileniiuui >eieris lioiinnis suut regeuerali ia iio- iius er buiius dociores se.otiiiain pluvi.im, i.i i.'»i
I

vuiii [loiiiiiiem. Qui lilii lioiniiiuni quiuusdam ubscu- teoipc^stivuiii, et prolic eiiteiii dociriiiaiii ^uper bu-
lis locis ScripiiiMruiii, qtiasi ciausis oculitiDei eier- naui esi super boiios, et pcr lixiciicos
leiraiii, id
ceiitur, iii qu;Hraiit qiiibusdam vero manilestis
: nocivaiii pluviam, id esipusiiieiilcm dociriiiam !>oper
Scripluraiiiiii lucib illuiniiiantur ut vide.mi. Iiu:c au- iiialus, sii^ui ex eadem pluviH muteriaii ci produ.i-
tem cri:bia apertiu el operiio in Scnptuns »uiit tur iriiicum ad simiiagiiiem, et luiiuin ad cumbu-
quasi paipebru: Det, claudenlis et aperientis Seripiu- slioiieni.
ras, sicut puipebrx claudunt et aperiuiil uculos, de Quoninm justus Dominut. Dixit superius, El Do-
quibus Scripiurij alibi dicitur : Ob hoc tsguntur, ne minus takos lacit juiios, ubi aii, quod sttdet m iliis
r>4T f-rnA YCNKRj.B;i.!.> 05-r\ pahs ii. sect, !I. — him\ et ^RiniA 543
C! (jiiod (1r:iiiu,u iniqtuis
icr.j.io?, ui;. sciiiC(;l ;Jii ; A 5t-ni «'-t^^», fucsatvum, u\ esl iviilf'^ Oiie;''. miSMirr.s es,
odit animum siiam; et, f'lui! snper peccninre-i, c! r(v Sancia;!' siinclorum, L»eun tle.oriiMi. ocr .)iw^iii nulii
liqua. Niiiic uuii;!» mhiit c.aiisum «'J uiriiin«jtie. veia salvaiio, ei uer ((»('111 r.thiifualiir ricsd.ct;! s:trii.

ynasi liicai h\e.o salvat !)(iiiiimii jusios, 'inia ipse

: las, ^'ti.i s«!v;it'tnti vcr«; indvj.''0, (iiiorintm i>anclus
qiii vere JHSliis esi, (Ji!it!it jiisiiii.is, id (,'sl si:i<.Mii(»s (Hiiiiinus, iit eM, quL>fii.iiii siiiclitis (i<-fe.cl;, '\<\
«;sl,
jiisios. Ideo aiiiein tlaiiiiiat .mjii s, (iui;i viiiuii, i(i pcnilin f>riori sancu» ('.iieiii lii tni.sisti, id e-i iu A(l;iiri
est.vuliuoisiias et severilas ejus \i(iii lioc csse .i.qui- i|iiein iDcus posiiii ame l;ipsu'ii iii $il"iiitiiJiiie viriu-
laleiii, id c^l, aiinjum. itiin, ei per illiiii iii iiie. El i.!eo (lelei ii Sain lilas,
qiiia a pra'C'piis liiis recesscruul, el piiiDi iiOiiiinfs,
l.N i bAL>it.»i Xl. illortim liomintiiu, (|U(Ht sic «licii
tjj (i!ii : (Jit..nian
lii (inem f.ro ociava (lic. Psalmus Daviil. diminuKK suut a /iltis homninm. Vcntaies liic sicut

siipcriii.s jii.stilias iJk il, (luainuiu :iil siiii;iilas peiso-

ARGUMii:.NTi;M
_ , . I- nas, cuiit laiiieu iitia vcia insiiiia cl veiiias sii, a niia
Ex pprs.inft Oavul caniliir (luoil in lcmpor,^ c iis
^,,,,,,,^ ii|„„„i,aiiiur. Ucus eiiiiii una vcril.is , «,ui
omi.iS (l.fccpnl SMi.cuis ei (lin,nr.;l;c siiii veril.lcs . j,- ,„„, ^.^^
jj, ;, ^, j,,,,,,,. ^, ^,,,^ J'r,,.ccpia n.m-
A lil.u houiii.iim. Alttci Clinstiis pro snoniiu p;issioi.e
,|„^ ,.j„^ ^,,,,, ver,,^,^ adimplciilcs .se vcros l.icici.iia.
(Jicit do Jnfi:i!is. I.e-c a.l Liic.m. Alncr psaimi.s isle
^ ^,^„,„5 pr.,.ccplis priiiiis p^.rctibijs lecpdcnlil.iis,
pro oaava Mnh.lnr, i.l csl Domini.a dic csiirrcciio- .j,,,^ eulpam ipsorum,
,1,,,,,^,^ sunl
1
,,, |„,r din.Ji.uiJL'
ii!> (liri-ii, .i.iando dolccil cie.lciis, diiinnnKc .si.iit d venciics in MtiMilis.
v.Milal.s, lU .iieii;im ciiSi<.dil)iiico.p..ns pccnni..s Va/m locuu\nni. \csc diminnUe S1..A \crilales,
oirerrenl, .li.orum labi.. dolosa Domiiius disperdidit. U <^„ij ,„uii,,,|,o;a,. s.11,1 van!ial.:s. Q;i..'iiam!imis,|uis-
KXfLANATio. (jiic, id cbt, sitiguis lioii.ii<iim stint locnli vana la

Octava, ul i» iexto jualmo jam diciuin e$l, ad wier- Stii.sis, por eJreciinn s. ilict^l, liiinciam in leireiiu;

nain ]ic thiei rerin ,m ; uam oclavmu di.m mundui tste <J"^' vanuas vanilalnm siiiil posiicrunt, ei Dcuni ne-

uon leap.l, s.'.'/ linitoseim.no icaii semper ad i^nwnm. 8l''xcrunl : ol riori soluni 111 !=eii>sis, scd etiam loculi
relit iiuqne pro,,lieia iiiiqiiiialem muuiU tsiins dcsirui, '^""l ^^'"•'» ="' 1"0X""""> s^»'"'i. vidclicei ul (|i.i Deurn
ui ad il am
icr.iaiem fuiurw promissiouii deheiu rer- t"'". «^ pK.xiiiiu.ii, sn ut e co.iver.-,o, (|m
'^''»> ''•*''t?^'

diligit Deiiiii.diln-ilclproXiinut.i. Loiiui vana proximo,

i;«H(ri :mniio(itu- liuic psdmo ocinvus dies apKilur,
uht tivculi ,sii-,s rnnsueludoviliosa deserilur, ct iltius ^sl pers-sadcre ei leirena ; qiiai Vi:rt vamias sunl
pnstulalur. 1'rimaparle Viopheta a ^"»-"'« ^'*- U2si.!:!ra'c. l^uod lcccrnnl exemplo el
ip.>-.i
venire mnorcniia
^"C'^' <liC'.t.t- s, vcl li;,i>. iues lubtudulosn, id .'si
mundi i!.li,is pnv.rsnuie salrum se fecit fteri,i,uoniam 'P'*
«''-»'"'" "' vcii.is ad dccpiciidum pr;»xinium q..ia
doloii itt'iue SHerl'ipvteiili(jm fJamimsceleran. oblo- :

culionibits Secundo promissionnn Palns

al>itegubani. ''"^"" «""' '« '^("'"'^ <^' ''"''^'> " •^^' """ siniplicicoi.le,

pcr cmuitwuni.m F,li„m prwJical csse (acendom.

scd in miiilipiici. ^..n id-o dicil (!..s locuios in corde

t.loqniu Dommi !>ub breviiuie coltaudaiis, sicul inus ^^ ?"^^*^^ "^ P'"""'' '"^'K^n .hlcr corda liaberenl, cmii
««rrrio/ifi imp.os tinmebitL quiMjue lai.tm.i unum cor t.abeal, sed propter d.-
versas v.iluiitalcs, veibis voliinlateiii
qiiia atiatii iii
coiiMENiARius. liabueruni. Sic ai;ii
osteiidei uiit, ali;im in iiicnte
Siilvnm mc fnr, /-'ominf. iVsalinus islft est vox pro- oninis (jui aiiud prompliini in liiigii.i, aliud clausiiiu
p!ict;EDavid, vcl (|iiorumlilicl perrccioiiim de priori C ii.ihct in peclore.
pi.pulo pxspcci;ii (ium et ()per..ntium adventum l>o- Ditperdat Dominns. Islud non esl imprecalio, skI
inini Jcsii Liirisii pcr qii.in vcrarn sa!v;ilioiicm
, divini judicii aggralnlalio. \Ju;isi di' ai Quia utr<ra- :

nuiiido a.liui.ir;iiii iiiicllt!xei iml, pncliguratam .pii- icm dcslruunt, ci dolosc cum proxitno af/Mn«, id .sl,
deiii in cariialibus, veiiliirain \ero (cniporc pleniiii- |iui iHis qiiod mcrcmur, scilicei dispcrdal ;i icriia
diriis, id csl, advcnlns ips.us Chi isii, quando uml.ra d;imnalioiie Domtnus ilios, qiii cmphaiice d.ci pos-
lecessii, et vc:iias siicccssil. (^ui lidelcsiiui.i vcre per siinl ipsa labia dolosa, propter iiiinis [reiiucniem
Spiriiuni sannum in carr.alibiis i.istitnlis illam lutu- doluin, et hoc noii iii p.irle, S!.'d ui.iversa ui niliil :

r.'>in (o^i.ovcrnni. iiileniliii.t ui ln c psalmo contcm- excepiuni pules, cl dispcrdal i liaiii lingiiani magni-
poraiiCos suoi lioilan et consolari, ul ip>am sccuni ioqu.ui!, iil inpbaiice siintliier
csl, .•npcrbiloqoain. I

v< rc ruluramcreilant.cl cjusadvenii.inumiii.Jesidcr.o linguain luagniloquain vocat ha-reticos, cl imilaiorcs

.ippet;iiii poslerioresaulem posl cjii.> adventuin lutii-
: eorum, (|ui tausam principaius, quod perverse in-
ros, {.icnl nos iiilendunt bortiiri, ui ipsa.-n (juasi pr.r- tellexeriint, ad pciiiicicm ali./rinn asiruere iiituntui,
icriiain onini devoiione iiiielligant atque husci|»i;iiit. quos deicruiinal dicens ^wi fion sotum dicuni, ^r.il :

Dici eiiini beat.is Aiignslinus : Sitjna el itla fuetuni, scmpcr dxerunt, sive in corde, snn: iii effcctti, lit.gtiaiii
tit/Hrt el hivc snnl. llln fulurorum, isia prwieriioruin. riosliani, id est, benlciilias, qua^ milb. rcvelanle, iie-
U, oitct erk(o u( siciit illi per (srnalia venturam, ita que Dco ncque iiomine, scd cx piO|.rta inierjuciaii <iie
iios <ntc'li!5:'ii:iis cam p.-r ri.ysti.a spiriliiaii;i, .|Ua! nosira balieimis : inagiiilicabimui, id esi, ail magnili-
iimic ^piid nos quasi pr;vtcrilam. Jiixla (piod
fiuiii ccitliani nostrain alliiinitbiitius (pii.i labia nosir.i, ni :

psabinis i>ie sic inlitulatur In [inem p:o oct.iia : D cst, lacundia nusTa e>t a iiobis, id tsi, iii par.e
psaitius ipst Duvtd, ve! prophct:c, vel alicujus per- nosira, scilicel nos (.icrcndil el coiii:n^:nd <i vel esl ;

ieclioiis de piioit populo, qiii per carnalia insiiliita a nobis, id csi iios ip 1, ci non ali s 1100 eani ibicuil.
intcliigcreiit s|.iriinaii:i Tcniura, leiideniibus scilicet Q:is i^ilur noster Douunus esl ? Quid «'n;o noius
iii fii.eiii, 1(5 esi, oplaniibus venire lincin, id csl Dieionyiiius, vcl Augiislinus, vel aliiiuis docior c-.ii-
pb iiil.id ne lcnipoii». !'s;tlmiis dico pro ociava, id itilit ; cum a iiobis oiiioia babeamus ' ll.cc dicil per-

vst pro V. ra s;ilvaiione cl reqiii»!» qnnc in aiiventii Jicia aiiima dc priori popiilo propbeiando, (|U'isi
l.lirisli colla;a esl optanda (iu;e ideo dicilur ociava, : poiicns se in tcmpore b;£rclicoriim. l'o(esl eiiani
qiiia Iransacla vaiiet.iie leiiip(ir..|i(im rerum, in qiii- qii.tiitum ad piiores, referii ad Scribas el iMiaris;ros,
l.us s.pteiiarius iMinierns actipitur, (inia per scpicm qii. iiibil Moysi nequc c;i;lcris pK.pb tis quidip.aru
dies Noivuiiiur, liuic iiicipici oct.iv.i i!i(;s, quam i.ox a>ci ;bcbai!t, scd sibi oniiiia arrogaliaiit. l'oicsl (juo-
nuii.jiiani inlcrpolabii, id ejltiiiicinaiiiiesie appaie lii qiie rfi.s/iertiol superius, q.od ii.jik- at^i^raiulationcin
III vcrit:tle vcra s;.iva 10 lila, qna nunc per advcnium lcciinus, in boiio legi, siciil in c.ficri» ti:iiilibi.s jaiu
D .nin.i rcqiiiestiii.u^ in spc Liidc dicit Apo»i.oltis :
| rj:dixiinus locis.
bpeenimsalvi focti sumun, Suti- ad liilerain acccd ;- 1'rnpitr miscriam. Perlecla amn.a, qnix; snperiui
iiiiis. Propbcta sivc ipi bl.cl peifettus de prioii po- optavii salvaiioncm, ostetnJil liic >(i cerlam csse oc
piilo cujus vox csi in lioc p.'.alii;o, cx.iplans adveo- adveotu vci* saiv.iii :ii;i, ut ad e.iui opl:m-
il'iu>,
lum vtr:e salvalionis, sic or.ii ['•jmiiic latcr, liic : dam ci \cre spca.idam con.e.Kpor^si.eos siios tior-
aileiideiilein mcditiiuuii unbi i.eccssariain, eloplini- iciur ; pisiciioies vero, ni caiu xcrc vcuissc caii»
.v-i') iN PSALMOiajv unnrM exfcf,>!s. - psai.m. \'\. 5^0
piuhlio stisr-pijiii. O""**' '1'cai . Vfre srilva)' i isic A non rtmipitiir, sed iii laopdoi ot isttKn or<-scu : iia
|h»ihiiiiis. qiii;« ip-P Doiiiimis [iriior <li(.ii, id e^t tl s- ipsi |inrgri!i pcr igiiein, (icr li iliiilalionem, iiuisi
]>ostiil. iti<ere eniiii Dei, e.st dispiinere. Nunc exsur- vei tieniiii- et aliis iriiiis imt.lis unti dissiianl, jd esf
tinm, i<l esl, <'j;o fi'.ii priiis iimnililer siinexi in 'ii-rvis n<ii! deliriaiii, sed cre-canl iii longiin! fiiiiiitcr pcr-
inissis ad viii(!ain, iil esl F*.ilr arcliis el rroplieiis : sc.veriii io, el cr.scanl i.o iaitini ci^iariiaiem siia n a>|
(jiioriini arniMi !.Tpi(laverii'il, aliiiin verberaveriini, itiiiiiicos eiiam exlcndendo iil ille oui prii i,i|.ii.l:in- :

.liitiui occicleniiii, ei r;eier;i i.ilia ; niiuc inaiiifi>sie lib;is dixil Domine, ne stalnas ilUs hoc pccLa:iim (H
:
;

consiirgaiii in filio. VerflMiiHur eniiii (ilinin, ei lioc sint probati ierr;t', id esi, per conlessioiKMii irinitaUs :

laciain, prnp/er ni\scrmui i-iopnm, iil esl, qnam iiiojies et repiir{!;;ili, id cst perfecie pnrgili : sepliip!um. i>(

pndiiiiiiir iii coi |iore, aniina per pa^nain

sive in esl graiia scptiforminm doiKirim Si>iritiiS sancti, et
l»rinn peri aii aurcifmlaiii prop er geini:tiiu pan-
: cl iiis latibiis eioquiis ad(i;erebiiiit iiiopes el p;iiijiere«
penim, iit esi, (ptem p.uipcres pro imser a illa :i;jiiiil qtii spiritiiiililer ea iiitelUjjniil, cl i iieraiii solain iio!*
roiisolamlmi». liitle ilicliiin esl Vidi tt((liciioncm : iiisistiiiit. Impii auieni, id esi, opuicnii ci divites
jwpult tiiei, elc. Iiiopps iiicaccipil, <pii noii se Milii- qui se scilicel et pcr (iberuiii .iibilrinin, el per pro-
ci<!ntes silii ad veraiii salvaiioncni per carn iles oli- pria merita ad veram salvaiioneni stifficieines e»se
sei vanlias, ^ni per lilieriiin arltiirniiii pul:int, siiie credunl : illi liis eloipiiis iitn adii;eiebuiil, qiiia
vera saUile ci'|jaia pcr !)oiiiiMmn nosirnm Jesiiin ambulanl in circuitu, id est, q'iia bileram solam in-
(iliii-iliin), ot IjDC (jiiaiiliiin ail pnores. Qiianltim vcro sisiiinl, et a Kr.itia, id i;st a s|iirittiali iinelieclu re-
3(1 nos, possuni tliei iiio(»rs, ijiii neiue per libenim silitint : ct ideo ambulant in circuitu, id cst, dele-
«irliilriuiii , ne |iie per nicriia aliq>ia sihi sullicere g clantiir, el proli; iiii.l in lerr-nis rebus, qnce siinl
puiaiii : st;il iiiiaii; £| ein siiani in saliiie illa poniinl. ciicuiltis : qiii;i ?'!iiper volviiiilnr per .sepiciiariiiin
I^aiipcros vero iliruuinr, (niicuiiiitie advertenies ill.iin numcruio lcniporimi, el qui iii bis l niiiin delecan-
iiiopi iin, lali se erga illuin, per
affci lioiic iialienl lur, ad veia iion:) noii perveniunt. Ki ab liac liiii
qoem lepeihliir iii"pia qnali alFeciione aliqni saecii- : devia generaiioKe sciiicel qui in tircuiiu ambulani,
l.iies paujieres lialiem se erg:i diviies, ciui et maiuis lu, Doinine Paier, scrvabis nos, ne iios sibi confor-
eoriiiii o^ciilaiiti.T, ei ipsos iiumiiiter S' qiiuniur, ct ment et cuslodies per perseverantiani ducendo nos
:

C.1 teia lalia fat.iiinl. in wternum, id esl in veram et aeternam salvationem,

Ponam in salulnri tuo. Vere nuiic exfiurgam, qiiia qoae in lilulo dicia est ociava. E« vemcustodies nos ;
impoiiain iii santari nieo, per qtiem exsiirgam, id qiiia slciii ila aiiibnlanles in circuitu muttiplicaii
esl lilio : (|uoil imponendiim est saliiiari, scilicet ut sunt n fiu In sui jrumenti et olei, id cst in lcrrenis :

et iiiiseriam aiileral, el geiiiilmn consoletur ei ego : mul

iia lu iplUasti, id e>t niultiplii iier diiasti ver.is
qui (pia^i prins dobie e^i inservis, in i:>lo agam iidu- liomimim (ibos, sciliciH re;.;eiieraios iii m-vum lionii-
rialiter, et m veilii.'^ ci in lactis. iiem : el Iidc tccnndum aliiludinem luam, id est sc-
Iti verliis vere liilia i:ililcr egii. Iliide dicniin est :
cundiiiii hoc qnod coiivenit majeslati liKnc, stilicel
Piumiunin loculus esi honto, sicul liic homo. El iiera dilatasli eos, iioii in vanila.ibns, sed i'i viriuiibns, :

Erdt loquens tnwiuam polistdtpm hnhcns , non »ii ut ui de virmie in viriiiiem ascend;iiii, iisq.ie d un videa-
icribw eorum et P, arisici. Iii fariis quoqiie salis liiiu- lur Dens dcoruiii in Sioii, ei sic lecipiant oclavam.
cialitcr egii, cuin Cacio (1:ih>^iIo de fuiiinilis, pojin'uifi id es», £a!v;iti(iiiem \erain. Vel alitcr. (Juasi aliquis
i!i:ixiinum cuin principibus el saccidolihus de leniplo _ (lic:ii Cinii li:ic geiier:ilio sil intpia, et ambiilci m :

ejecil. F.gil cliam liducaliler, per ciim circa alios, ^ circniiu, i|ii;irc cigc, Dnuiiitc. caxiiiiitir? (ju;ire cij,'(»
i|U>ndo per ipstnn tales tonsliitiil, quales Apost<<lus siipeiS'iiil ' Ail Ikic rcsfioiiilct ('ropliel», si^e pcrfci i.i

describil cum dicii : Quis nos separabit a charilate aiiiiiia ila O D.iaiuie iii tinjllijilicisii iiuitiurmn :
,

Qirisii ? et reliqiia. (ilionim lioiiiiiiiiin lcrreii"rum scilicet pireiilmu ,

Eloquia Uomini casla. Ili diio versiis pr;ecedenJes secutiduni aliiiiiditiein iiicomprelieii>ibilis dispositio-
iii Vi ce palris lecli siinl qui vcro loquiiiiutr, iii lii.-5 tu;e.
: Lli de diciniii aliiiudodiLiiiaruin sapien- :

voce Propliel.-ft, vel perlcc!£e aniina; legiMitiir. yuasl lia; et bctcntia: Dti, el rcliqiia.

dical Vere fidncialiter aget Detis paitr in eo, qtiia

:

eloqiiia ipsius Doniini, id est, Chrisfi, eriiiil eioqiiiu

liN PSALMLiM XII.
casia, iil es!, iii\r«ii.ibi!)a qiiia quod sen el proba* lu lincm psalnms David
biiiil, niini|u:iin improlial>:iiii : ei <|iiu.l semel iicga-
AltCHME.NTUM.
liunt, nunqiiam aflirinabu:il, tl ii lioc ertint coiiipa-
rabilia caslx' mulieii, qone cadein se exliibei prae- Ezeclii.i; preccs ab Assyriis obsessi. Aliier vox
seiile el absenle ni:irilo. Vel eninl casia, id est, Cliiisii ad Paireni, de diabolu dicit iii Maico.
caiebunt conepiioiie siinulaliiinis, ei iion erutit EXr>L.\.NATIO.
inccsta quia nitiil pro lerreno liicro ^miititiiiabtini,
:
TolHs psalivns de chfirilnle loijuilur Domini Chrisli^
sicul faciiint aliqm U}pocrii;e, <le quibiis dicit Apo- respiciens Propheta toiuni fcre mundnm idololitrifs
slolus Quidaiit non cutte Christum piwdicant. Illi
:
tnancipalum. Priina pnrte credulitatem suam advcntu
cniin iioii casie pr.rdieani, (|ui noo pi<i s|.iriiii;iii
sanciiv incarnationis deposnl eipleri, ul velsic confusa
cominodo, sed pro tcrreno iiicro pr;t'dicaiit, siiiiii-
Q
gentilitas suum potset nqnosccre Crealorem. Secniido
lanttis |iielateiii esse (pia;^liiiii, et ita »niiil cast;», ad nostras p^^tiiiones efficaciler inslruendas iHuminari
<|uoJ eriint arqtnium ifjne exa ninatum : id e>l, ita
fficiem suam vcbemenier ixpostniat, ne inimici aliqnn
nilida sicul argeniniii i^ne locncium quod profrrt.'uru :

fruudc succnmi^eret, qut seinper se tn eius dicit miseri-

est tiTra, id est, piorsiis caret lerren (ccc, el pur- i
cordin fmsse tonjisum.
gatum isl seplu]ilum, id cst, er cst piirg:i- iiniitip ici
tuiii. Ll qnin Uoniini non eruiii uiceria,
Vel aliler Cl).M>ll NtARIUS
id esi, iiice>los fa> ifiili;», siciit fnerunt eloquia sei vi, Isqneqnn, Domine. Vo\ i roplicta! c^t iii lioc p^.il-
id est iMoysi, qiii jirojtitr dunli;im eorurn conce^sii nio, vel cniiisi|tie peifci la; ;tiiimx de priorilius sive
Jiidaeis, ui suas tixoics diiiiiiiereiil cum vellriK, vcl d<- pitsieiiorihu" exopt tiiiis ei ingeinibcetilis v»yiiie
alios diiccreiii. UinJe Ddniiniis iii Evanj^dio Vobis : ad illain verain coiiieinitlalimiem uijqw perf<;claiii
Moyses concess't propier curdis duriliam dimitlt'r,> coifiiilioiiem, qii3: lunc deaiuin erit quando Chrinus
vxores, el libellum repudii miitcre. Egn ;tuieMi dii-o :
eril oinnia in omnibus : Cl quando vidcndo fncic ud
Quicunque dimiseril uxorem,nisi proi^tcr fornicaiion.m, fnciem, cognoscemus perfcctc ticut e( coqniti siim:.s :
et aliiim duxerit, moEchatur. Eloquia, iii(|i'aiii, Doiiiini Ct <{uaiid<» uovissima mors a.slruetur, cl pcribit acn-
Diin crtini inccsta, sed casta, ;d est casins tai icnna, lctts, id esi peccalum. ^>ii;e pcrfecia aiiiina in ln.c
cl ila caslos, ut siciit aigciiiiiiu iqcie exaiiiittaiiuii, id ps;ilmo proponit se alii.>> ad exemplum per e.xoiita-
e^t sictil cairi|iar;il)iies aigtvitd, pcrfecle per ij;m'in ti<tneiii, uleos instniat quaiit;i ;itrcciiuiie el qna;ito
p^irqati. ut sic.il illud t^ i^ini iioii dissilil, id est desiderio debeaal injieimstere et suspirrfre, iii rc-
 :

551 bedj: v£ner\b;lis opf-. pahs ii. sect. n. - niniA et spuria. SS)

pioli al) hi)e catno ad illam qiiae lenebras non novii, A rneiis auierii v<;i Kiiaie, qiii pritis avcrlisli faciem
Seciindiim respice rne et i|ui [»riiis o'tiiiu5 eras, exaiidi rne,
veram contunionem vaieant periiiigere. :

hoc proprie esi iste (i.salmns. Yos dicentinm cnm et tali respeclii et exaudiiione. scilicel illnmiii»
l:ili

" ^' ""^ '^"'" Ch.risto. Et sicut per cogiiaLonHiii verit;tlis sive finaiern ociilos iioi»
Ap"S'"l'> ^"P'0 ^'^*'^
:

adventu iractiivit. ila foriioris >etl qnos repulo moo>;, scilicet ratlonem <•!
supeiior usalmus d<
:
jtriori
quod perfefia itii»r!!ociiiiii iimiiioe ocnios. Illum-na dico , ne un-
jste «Je seoiin:lo. Pol-.^si ei ;>!iier diri,
ftniiQa sivePri.phei», sivecujusque posiia io tribula- quam obdorminui in inorte, id esl, conira prxcepia
niicinnii<.ne imjus vii.e nbi lanq^iam cir- liia TMiiii »c<)niescam euniio iit moriein, id est, iii
lione et
v>-iilie axnatnr vilioi^nm piocellis aliquod crimiii;>ie iiticcaium, qtiod sit iiiors, id est,
c.iirnstjniibu"* ,

tie ifuando dicai, es>, iit aliquamio dicere non

li;nei!S ni^ sicol j.tin |«t primnin parenlem
partiin iil

P')ssit inimicHs meus, pcr effecluiii scilicet, Proevalui

incurril damn-.im iiitcllisenliuB veritiitis : ita etiam
adversut eum. QuoJ valde c;iveiidum est, quia valde
inlerlol iinpe(limeiilac<;iislituta, iljninaiionem aeter-
l£iat)i'iur si diccre poieril. Quod sic dicil qui
cscilalis incurr.il, oral et oplat ui Doininus in
llli
n« :

Iribulartt me. id esl, liosles invisibiles tribniaiiles ct

prxseiili cogiiiiionem veriiulis. qninla hic pi.ssil
pn.pttiiens se aliis exemiiltnn, a iinaiii leoiaiione eicorpusetiaui pcenali aniiciione,
halieri, resiitii;it :

c.sgnilionem qni noii exsiiltavertiiit de beato jott trihiilaio et

<|!ios ;idtn'iiiet tii inlo meniis ardore
,

viciore exsullattuiil de me, si moliis fuero, vel ;• bono

veriiaii», qi<;rnia pobsit liaberi, in hac viia appelere
propoi-iio vei a tidei siabiliiaie. llt auteni iioii exsul-
studeaiil, nuieiiiniii per i-^lam ad veram, quaiii pre-
diximns, perveni:iiiir. Iiiiiiiilaiur anlem htc psslmns tent, ego ihhi movebor : quod mtii ex me eril, scd
iU :In fivem psnbuut David. Quod sic exitoniliir : n qtiia spcravi iion inme, sed iii tua niisericaidia, uiqai
cuiqne (jloriatur, in Uomino qlorielur. Et qiiia speravi in le,
Iste psalmus aliribuiiur David Ptopiielae, v<il
anima'. lenlenli in fii.em, id esl, in perfeciiiinein,
ideo exsuliavil cor meum, id est, |ierfect.i )x'liiia eril
q(i:e sine menie inea, in.salutari tito, id e-l, per veram .sal-
id esl, optiiiilis, sive veram cognitionem,
iii

vaiiooetn, id es(, Christum : qnia vel iii line perrecie

fme eril, sivc qiianla possit in pr^senli haberi, iit
Dtnnine facies nie cognoscere, vcl in praescnti eliam qu.iniiini
ad iil .m laiidem perveniai, et dicit ila :

possibile esi, ei sic pertecle in liiie. El (|ui exsullabo

Paler, videris tnei ohliiu», duin a pairia, id est, a
in Deu, canlubo Domino, id esl, laudalio Dominiim
vera coKniliooe dilTeror , vel saltem prxsentem
qwaoia possii liab-ri, non habeo salitlein. Sed utque- voce el i:-orde. Qui tribuit mihi hxc bona spirituatia,
quo obliciteerig rfiei ? id CKt, quam longe manebit haec lion »d huiii.iiiiim diem pertineniia, id esi, sperare el
perlicere ei ps.ali;»m etiam operando bene per cor-
tilitivio mea? tendel iii hiiem ranndi, ot est, erii oin-
:

piis, <|uasi per instrumentuni, n<in a<l gloriain me;4iD,

nin.oda 7 Vei aliter, tii lesponsiosii, bo^c obiivio erit
in linem lentens, id esi, usqiie ad lerminiitn, qitem
bed ad glurilicandum nomen Domini , ut tiidetUei
lu tlisposiiisii tliffereiur, sive illa vera, sive isla pra:-
opera vesira bonu, ei reiiqua.
sens ciigiiiiio. Sicnt enim disp.isituin est, qnantlo
nialortim nei|Uili.i ctmsnnieliir, iia eiiam quandoqne
IN PSALMUM Illl,

cujusque honi virlus perficielui. Ve! terlio inotlo ; Iii finem psalmus D.ivid.
ttijuequo obttviicerit me , in (iuem non duceinlo, id AnCCMENrtJM.
esli 111 ciigiiitit.nem perieclionis sive fuiurai, bive
Pro eo qiiod iiebrco Nabal posi-
csi iiisipiens, in
prii-seiiiis et us,quiqao ave>lit, id esl, paieris aver-
''

C inm esl, uiide cl Abigiiil Nabal dixit de viro «^no

6:im esse fuciem luum, id est, ci.giiiiiuaem luaiu
Veie sccutiduii! itomen suum iiisipiens est. Harc
sive '•inaleiit, Sive prisenlem, a me?
rxech as contra R;ipascen loi]iiitur. Ileni verba
Quandiu p -lest inlelligi inienogali-
ponitin. Isiutl
Ciirisii ad diviiem se inierrogantcm in M.tUhxo, el
ve sive rcsponsive; sed rnolii.s resi.onsive. Quasi di-
de pi.pulu Judaico.
cat t Tandiu obliv.sceris me, el averlcs faci.-m iu;im,
qti:i!idiu poiiam forisilia iii aiiima nsea, id esi, quaii- EXPLANATiO.
diu domin;ihili'r in iiienibi is mei» lcx pngnins eontia Ecclesia vesaniam condemnat Judeeorum^
Ciirisfi
legein meiilis meA', ei tic ncccs^e ei il ul ego posi- fades illa Doinmi, qna' in duodecimo psalmo quaerC'
tus iii adversis, ponain consiiia iii aniiiia m^'A luihus b lur, hic jam advenisse narraiur. El ideo primo mo-
evadam adveisa j.eccata , ne comiiiiiiatii siilicel do increpai Ecclesia Judaos, qut viso Clirislo minime
peccaia sum iiiioistrans,
:
misero n'c«.'S e el sicut credideiuut. Secundo niotio dicil iiiani eos trepidu-
eni ui ponaui dol.iicm compiuictionia iii corde meo, lione confundi, qui fruciuosum (imorem Domini eo-
qiiod eril pcr dicm, id est, per lolam pryeseineia ynoscere Holunruni. Ad pottremum eorum in fine stB"
yiiatn, qu:e volvilur de die iii diem. Qu.iiidiu eiiim culi prtediciiur evenire converiio.
ih iiac vila suinug, semper superest ipio impiigna- CoMMKNTARlUS.
nms. ili tanieiH|iii jam in lania celsilo line conlem-
quanla hic polesl habcri Dixit mtipknt. Yox cupiiis e^i in lioc |isaliiio es-
plaiioiiis posili ^tini, ;iiii'.ir,

impugnaiionibus sunt, sicni lcgnii- probraiilis et objurgiiiilis diirili;im Jiid.coiiiiii, qui

lilierati <|uasi .ib
diulurniiate
.4igyplo, qui jam liiedicuiii pra*!>eiiiem, et ad eos saniiiidns missiiiii
tiir Inisse Irains lo
solilMr-a; viiuiet tarnis maceralione iiullos jim car- » cognoscere iioluerunl, ojiera ejus vi.Jenle», et sigiia
ntiii advcrtentfs cuin taiiien e\ Judxis <|iiiiiaiit dixe-
nate.^ moius noverant. Anima et cor pro eodein hic
:

ril, Nemo putesl fccere quai tu fucit, nisi Deut fueiit

accipiitir, sed laineii quia cor pro intcrion alfe-
tlione 6<ilet appoiii, ideo dclorem cordi appnnit : et
cum illo. Et exprottrando horlaiur eos, ut queni
cotisilium animai, quud levins esl, quia larilius est
corpore iieglexerunt, saltem ne prorsns pereant ab-
c:ivere ne lahamur, qiiam resurgeie a lapsn, hic
senlem corpnre, pru:seniein aiitem dcitate i>er prx-
Qui slal, lideul ne cudat ; el cones ventatis agnoscant. Potesl etiam dici qun.t
altinet qiiod dicilnr :

sit vox prophetx: anle advenluni Clirisii exprobran-

item : Si tlixerntiut, quia peccalum non kabenius, et
tis similiier dutiliam Jiidx ruin, et iliniuiaam inii-
reliqua. Vel aliler per diem, quasi dicat : Licel ;iver-
deliiatein gei.titim, ui exliorletur ntrosipie Jiid;eos
leris facieni luam a me, lameii boc quod poiio con-
siliiiii! iii ai.iuia el dotorem in corde, hoc est per ad hoc, ul cum vcnerit Sancius ^anciornm qui ;.ufu-
ral iniqiiil;iieiii ab eis, ipsum gauilenies suscipiant,
uicui, id est, per lusm illutninaiionem.
et teinpiiS visiiationis su;e agn-.iscaiii. (jeiiles auteni
iltquequo ex.tUabiiur. lloc inlerrogativum esl, sed
ut quem corporali pr;eseniia viilcre iion meruentiit,
qiiia iiiier!i)i;aiio non mtilat bentenliam, iia ttiea-
quia dixil : i^on sum uiitsus nisi ad ovi.s quce perit'
niu» ; THiidiu ponuin consilia el dolorem usquequo,
runt domus Isrnel, aniiuntiatum pcr aposlolos be-
id esi, qtijiidiii inimicus ti.eus sive diabdlus, bive
nigne suscipiani. Iniitulamr vero psaltiiti& isie
carnalis cyiisuctudo, exallabiiur sopcr iise, id esl,
.

ntitiur per iilicilos motus opprimcre me. Lt ut nuit In finein psalmus ipsi Uavid. Quod sic evponilur,
vcre tiialieiur, Duniintf Deus oniiiium potesiale. blu psaliiius altribuilur ipsi David vero copiti, scili-
r/M IN PSALMOIUJM LinRlJM F.xLGESSS PS\i.M. Xli!. fiSl

roi, vcl ftiiain Prif Ik^I.t : p^almiis <!i>o ioikJoiis ii> A tMiiin bonos mores cotioquia nuilu, ct in Iioc csl os
(inom, iil «^-1, iii i'eift^clioiif>») : i]iiii lioriilur el enrum palens sepulcrum, qnii semper dutosp atjebani
Jiul:ro» el geiiii^s al porfe.iioiniin, i I ^'sl aii llliri- lintiuia iuis : id esl, veiienatis liiignis. si.nul.iiiies
siiim. Scienliiisi atiti-m qiwul seriindinn qiiod vox sciliCf^t verlia dicendi, ei litbcnle^ V(micii!i n no en-
« aiiilis e-it agii l;ic ip^iiin cnotil ile «nl;s Jiid;eis, cl di, qii:'il ideo esl, qni.i venenum axpidum, id esl
iiiic (MT t;iir.inil;<in siiiiililiidinein niiciijus poieniis cogilaiioncs, siint sub lab is eorum, id cst
iiiorl fcr.X'

retris \el imporalors. qii colleclo exercilu sno ab iii corde eornin. Vel potesi dictiini csse liac siinili-
alinii.i ;»Un ii:rii vcl soeciiia iiispic 'lel, qiii se ihi liidiiw;, qiii:i sicnt aspis iinam anrem fnmiier l-rra;

viitiiier li.iherel ,
qnis vero torperei. Iniireiiiiiir app]ic;ii, ;illcr;un anlcm cjnda reflex;i obdnnit, nc
qii;isi conffreiido Den:ii Palrem iinpor.-^lori, se liirri, vocem s:ipienlis inc;inla!oris nndiat, iia ipsi Jnd.ci
Jii(l;iiciim vem po|iiilum exerciiiii. ei dicit in lenio unim anrem quasi terrenis adectionibns applicabant,
veisn i«a l)om nus l*aier reipexit dn rcelo, id esi,
: qiiibiis iirmiier inbiTebanl, alteram vero anicin
il(5 me qneip lccit cieliim sciini, iihi scdTet. Deus qu;isi ciiida rellftxa obdur.ib;iiit, ipiia nicmoria pr.r-
eniin rral iit Clirislo rvco-icilians &ibi vniudum, qiiasi terilonim m.ilnriiiii ita cos excjccibat. iit vdceni sa-
de allJ qiiMd.iin sp<'(itl;> t'l snpi-rcioiiicnii prospcciii, pieiiliiim incanlaiorniii, i.i ost pr.tcoiniin veritalis,
iii »•»!. (Iiscreiioiipm li;»liiiil Miper (ilins iKKiiinuin , noo aii liront, ct vuc:»i)iiniis in l:ac senlenti.i vene-
iilest siip.T Jmi;C'os, qoi fiieriini iilii veroriim Ii'jmi- niiiii lenenas aircciioiics ei niemoriam pcccainrum,
Diim, esi. p;>lriiiicli;)ni n ei piophciariiin c.iniali-
i i per ipiae comp;ir;-.iiliir ;iS|iidilms.

lcr, 111)11 :-pMiinaii!cr ; el i-d lioc (iros|iexii iil videat. Quoium

os rtuilediilioue. Noii ^olmn jjiilltir ponim
itoii ip^e liiicm iiiii:l l;i!( i : scd ut alios viilero face- [) 6''' sepu!cru:n. sed eli;tinos eoniin, id nt .liid.coriim,
rel, per me cum ei-» coiiversaiuni, si est inier cos pleiium esl m
liedictitvnc, idcsf, bla^spliMiii iii Dr^um, t

iiilcHigeiis D iimanl rciiiiirens eiiin in op^-

n.eiite, vocuido ine 1! inioiiiacnm, filiiim laliri, dcsiruclorem
re. Scd noii esl invfiiiii-i in eis iuteliigeiis aui reqni- legi?, el c^Plera vM a. E' amurituitim-, id cst am iris
nns, qii;a ille popnliis iiisipiens vere qiii me<liciini verbis, dic-^nios I' la:o : Tole liunc, et dimitte B:i m-
i:on cogif vil, el visiia:ionis icnipiis iion adveilil bam, ct cruciliq' eum, et lalia sjniilia. Vel potestdici
diiil, el pcr :dlVciniii me oonleiiiiietido, et in coidij sio el .siiporiii', c.l iii :ilio psaimo, quia ptennm est
C(ij;ii;iiido : llic non cst Deus. Qiind vere ol lunc aU iivilediciione, id esl amarilinli-ie, id est, i loo fere-
Uriiiaveriini, cnm dixeriiiH :
^'011 est liic liomo a De'>, rtint siiii Pcdes, id c l alTectio-
ain;irLiiii D.nni^iuiii.

(jui sabbaium uoii cutlodit; ol iicin : Uene dicimus, nes, eorum suni veloccs, iion soliim ad iiiterlicicudiiin
tfuia Samarilaiius es lu. et dfrmnuiuin habes, el iii verbo. Unde dictinn osl Linqua eoruin glalius acu- :

iiiiillis t;dil)iis. K de
accu- -• insipicniii siiiu ipsi tus, sed cliam ad eiriiiidendum sanguinem boiioru n
sabiles. iioii ;iiicii)r ejni.i!, ipiij ciiii aucior ad si- gladio. Et ideo est in viis, id e>t iii operiinis eorum
iiiil.tiidiiiein ei iiiiagincm sii;im per rationcm ei in- inleliciias in pr.eseiiii, cnm d.uiiur in icnebras iiile-
telleclum eos creassel, ipsi corrupii suiit a bona riores, et in fniuro contrilio, ciiin iii e.vloriores da-
naiiira, per suum viiinm discedcnics et ideo lacli :
biinur. lliiic dicium cst : Q li ceriderit super lapidi^tn,
siint apiid Deum abominabiles, id cst, coniemptibi- conjrinqelur : super quem vero ceciderii lapis, conleret
les ei exb.iMetlabilos in sludiis sui», id esi, propter eum. Cidel snper lipidfin, qui in pr.ncep:iim Glirisli,
liiudi sua, scilicci q ia irril-im fccernnt tnandatum
I id e^l anguluis lapidis, olleiiJil, et ille confringiiur
Domini prop:er Iradiliones suis ; \el qiiia inagis f bic io prifseiiti, cum inleriori caccilate daiviiialur. Si
mundiiin «piam Deiiiii, crealiiram qiiam cre ilorein, vero conlracius no;! re^iipueni, tandom cnin lapis
dilexerunl. Nec lioc esi niiniin, qiiia non esl iii eis cadet super enm, id csl iti inaiiitesto jiidicio ciiniere-
qiM lacial aliquid bonnm, (jiiod sii ad s:>iiifi'm noii liir pcniius, id esl, in jclcrnas poinas d;ibitiir. Ll :

csl dii o usque ad ununi, nec iinus. Qnod non sic

. ideo eril eis conlrilio, qnia viani pacis id esl ine,
!iile!ligendiiiii est, quin aiiipii csseiu inler e>is la- (]iii suin via, ad veram pacem semper c.uiilem ia id-

cientes boiiiim, sicui inulii discipuU D imini, et pro- ipsum, cl 'lUia voiiii esse vera pax eoiiini, uiidc di-
plteix mu!ti ied dicliun esl ad comp.traiionem,
: ctain Csl Ipse est pat tiostra. qui fccil ntraque uimm : :

qiiasi dicai Toi suiii f.icieiiles mnla, quod elsi aliqui

:
itie, inqiiam, non cognoveruni, iii esi nnii sicut me-

siiil boui, iiec unus dic! possiint coinp:»raiione mi- (iicum s.bi necessanum lionorav. rtint, sed lanquani
loium. Tale csl illud de primiliva Kcclesia Lieiure, iniiiile;n et notjvum conlf mpsi riiiii et lioc ideo :
:

sieiiiis, Cfuw non paris, etc. Ll item illud Ol-va el ijiii:i iiiuor Dei non esl aitle oculos cjus, iil esl, quia :

Sodomain ei Gomorrlia n soiores

SiiTJiana, jaslificaslis iiiiii liiitenl jiiiliciiim Dei, ne^jue pr.tsens, neque
diias, ct mulla similia. Vel :»liler Son est in ets fa- :
fiiiiinim. In qt.10 decipiuntiir, tpiia eiiani manifestutu
ciem bonu n nsque nd unum, id e?l, pncler illum i|iii jtidiciuin taiidem evperieniur. Quod sic dicil: Noiine
lacius uiiiiiii oiccum, id est, ciijus ego su:ii capul vere cognosconl Deum, esi timciidum, oinnes
1:111. Iei'1

ei ipse membrum iiKvjm. illi, id Csl juda:i, qui operaiiliir iiimc iiiiq(.ilateiii,

Omnes declinaverunl. h\o.o non est m eis faciens ciiipbatico iniquiiateiri, se I qui inedicuui non cogiio-
tiouum, '^iii;< omiics: q.iod ilem propier m'iliitiidi- voniiii, sed polins iolerfeceruni qui lueredem de :

iiem iii:doru 11 dicimu est, Omnes, iiiip!;»in. declina- vine.i ejoceriiiit, et oui .scrvis occisis salieni ntillain

verunt, id est. a veriliie deviaverniit simiil doc.ii et ' *

lilto revorenliain exliilMierunl el qui eiiaiii plebcm :

iiidiicti, ^iijieri ircs ei iiiferiorcs, ci decltiiandi» l.icii nieitm, id el saiieios et apostolos nicos, devorant, id
suiii innliies cl sibi ci Doo, non qiiod Deus aliiuain esl iiiiuiil'ir dcvoiare, ei s.bi ioformar.i deioratit :

uiiiiiaieui a iiubis sibi expet;it, cum sii ipse boiinin di. 1», sicui ,'scan yanis, id Cit, ii;i nt assiduc hoc

se ipso coiiionliim : scd propicr nalnralitcr sibi in- lacKiiil, 01 iii boc dclectanliir, sicut panis assiduus

silam tioiiit.ilem, nostrim u;ililalum in iiobis reqiii- cibiis boiniiiis esi, quo ji;giler dclcctalur. Possunt
lil, ei bii;iin c;i<ii ilepniai. ctiaiti dcvoritortrs plebis Doiuini largius accipi, qui

iVuii eii qui (.ictdtbouHin, Rcpeliiio esl iil oslendal iii solis Judjt:is, oiiines scilicei (|ui sanctos Dei de

per qtiod lotililes lacii s iit qiiacuiiqii.! goiile siiil, devocando, el sibicoiiforinare

Scpulcriiiiipuicns cst. Vere non racinnt lioiium, iiitondo, quasi drjvoiaiit. Uiide dicliiiii csl l*elro de
(pua poiiiis nani ^ut.Kr eurum esl sicul pu-
iii.iiiiiii, iiialis Mactn el tuunduca. Dictintur etiaiii plebis
:

lens sepnlcrum. Quia sicui sepulcnim aul ad Iuk; devoraiorcs recio, iiuit-tinqiie pra;laii ollieia sua noii
patci iil cidaver recipiai, au -i rciCint, rcloreii ad salulom suiidiloium, sed ad lerroiiiim Iiktuhi
eniiiiii, iia ^uUur e.iKnm e>t palins, \el ail voraci- exerceni, do quibu-' diciiiiii osl Colnntis culicem, el ;

laiem, nt Vid im giiiani e\er.i:;Kit, vel (pios-

oiini nhsoibcnies camclum; ipiia Icvi.ira ctiain jieccat:» uiii
cuiiipie |)ossiiiit do coriore Cbii«ii avedaiit, ci in iiilid possuiit CNtiii(|iiere piiiiiniii, in;ijiiiibns aule;ii

se per coiiltiFmilaic.in qu.i^ji dovor itos sip.-li.iiil. Vcl Cl in soijisis et in abis preiio inducti coiisonliititt.
esl piaie.is ad doltisiialcm. nt .|Uos devoraro 110- Pominum non invfcai^cr ml. Mco opcrahlnr iniqui'
qucmil, salleni alKpio molo c irniiiip.int. Corrumpnnt tacin, ci devornnt pUbem jucam, qiii 1 D;)iiiiiiiiiii iioii

pATnOL. XCIII. 13
 n

!!i;i'.K Vi.NLiiAlilLiS Oi j'. ^ U4S !!. SK^.i. II. — DIHIA I.T Sl UlllA. UhO
nnocavi^riin!. Qii tu i:ilo (••l : IMco rf;7/i ^?/?/< iii rcino- \ f'A vi.tin p uia uou ci qnoveruu' , in lcrli;l l;iiit;ii!i pcr-
f»im frnniiu, ul (fiifinl q'i((' von cnvf-iiwtl ; qiia siiun ilirc;!!r.
J)eiim liiibryeiH milni nou pro'<ni'piviit. \\\o bfiiiii no-s yonnc sri,'»! omir.-.s. Mic (joofine coniiiinniter ac-
iavorat fjiii alr.ij silii pr;p st». •lui ipsiiiu Dpiin l.ic), cipicmusel Jnd.os ei gt» iies, reierciiiws operaii ini-
qiiod .Ii!:l:i'i ferfninl, (ii.-i iftrriMMS ladlsiin iiili^sr"- quil;iieiii ad Jnd.cos, si. iil piiiis lievi.riiil verc :

i.';Viii. Qnntl si<' flicil : Trrpiifaverunl !!i.si Jii(J;»-i iUic, piebciii, prnpter excellenliam
aii K''"'cs el dicil ;

iii o.-t in aiiiissione teireiii re;iii, ulii liiiiore non fnii iVoplniia iii liac scnlcntia plfbeni nicain, id est cujiis
<Mii!s, iil csi iiiilp. Qiiia ca-Icse regnuni auiiscriiiii, pars e^o sum, siciit soleiiiiis d cere dc |)i>|iiilo vel
uiiio liiiieiit ariiiilere lcrreimiii. gciite [lairiii; sii.i; quisqtie, l>o(iuliis tneus vel geiis
irie;t id cst, cujus pars ego siim.
Qnor.iam Doiniiinfi- 0<leiu1il per qiiOil J:i(i;tM lan- :

esse iJomlnuni nou i)itoca'.eruut. Ilind ({uoijtie ad uir.os-

(ifM. origiiosciiiil Ooiriiiiiiio jii(Ji(.prn, vpj esse
fjuia Doiiiinus
f;i!e r<;f<-rcmi!s, el acci(;i.;(i!iis trc(iid;Ui<.';icm qiianium
linji-iiiiiiiM, p.T lioc srilici^t rni' nioiio
qni pfi ipsiim
ad JihIjcs, de lix ci gciiie qiiitnluni veio ad gcii-
»"« qrneralioiie jusia esl, 'u\ e>l in !i:s ;

les do auiissioiie aiiciiiiis tcrreni conHiiodi. ConiHium

jiisii ger.er:*!! siiiil •'61 iniiftliitalcr , erii iti ic.s) l!i"C
inopis Cijnfudiids, potefiiiius eiiain rcliire :'d j:cn-
rcini n.r:'.ior. I i < •overiit sc ad ips.Os Jmincos, (i'i:i8i

Jud.fis nnn iiuoniiim v<is

tes. UiiiC si non irt cjipiic, iii nieiiibris laincii coiilu-
ilif l ; In vi.liis iiiilpn! «'lil.
di:riiiit. C;ci(;iu noii iiiiiiiintnr, ni^i qni.'. Lriiel ct Ja-
<';!!f»!'ii^l!':. id fst, ((naMiiirn voiiinJal" ei aciinne
roi:fiismii fir stis ciinsiiinin in.^ipi?, iil fist
cob i.iij^ius de gfiiiiijiis accipiemus.
]v,jiii«.!is,

J.iiiiiiicui :»ilveiiliiii: ejiis, (jui cii;nesscl dires, nro vo- !N PSAL.MUM \!V.
tis fnci.ns ei^t pnnpr.r. Qno.l iinc c;iiisa fecibii":, quiii B Pialiniis D.Tvid.
iiico lar.liHri mior.iam soiiiS Domiiivs critl ^pcs civ.s,
i" '"f scriiiiiris pimipni! vKiisiis, el
ARGUMEMCM.
iil Cbt, <tii !*- iii'.ii!

idco conlr.iiiiis operibiis vesiris fiiil. Hijtnilis advcn- Verlia popili in capiivilale liabyloniie opianlis re-
liis Clirisli mcjil''^ .ipf^eliatnr coii^-ilinm, (ftiia i!ii!!i diiiim ad [lairiaro, e.iiitmeraniii-que quiJjus meriiis
!;i!ii!i.i lciiiTeni ineiiiino sileiitiiiin, ip>^e soius iniinde» quis ad liaisc ficrvciiire que.il. Aliler, quia lcx lnia
r.erenr.ii reuteilitjin conitili', fl comiileliviim sunifnae dccaio.^o coiiCiiiditiir deiciii exempSi Ciiristi Idrntiis
bc.Tiiuiiiinis fnil, '^cil cet d:«p<iS'lio(iis irnUfjiije, re- cxriressit, .jiiibtis ea dncui^se, quac !'ect&sc itiotisir;Ki-

pnraiionis riov.r, f''iicit;ilis aiernic. Qiicii coosiiiiifn lii.r.

'tti!:ri si iton n-, i:iin.'n volo C! repiiiiiiii.iic coiifiKie- EiirL.VNA.Tli1.

nint, ctinfi per irnriCi! iiomen cjns dc t.Ti;! sc abslu- Pruphetica: inltjrrogati.oni respondet Dnminut in
lissc p'.iiavcriint. decaiGfji exeiiipiuin, dcct-m virtiuiius nd sutv hedtiiu-
(^)u?s dahil rx Sioii. Ci)itru'ii.-;(is qiii<!('in, o vos dinii uliia perveinri. Divisio piiilini luijns lola inier-

.Isiilni. c:!iisiiii.in iiiojii-. scd nori (ii iicreii.*, (jiioiiiaiii rogalioue et respon^ione coittinelur; bcd intcrroiio.lio
!,ir •::si v.k; (,r;i'dixit : Veu':ei t.r Sion,
iii(! >\' >\>-o tmo versicnio, resp:jnsij vero scx versibus esl com-

qni nvernl (apiirilaicni ex Jaa.b, cinii iiifcr c^se non plexus.

possit. Nam f(tiis aiicr veiii(;(e\ Sioi', iii est, 11.1-060.3 COMHENTAf.tOS.
(io Ji'{!;cis. qii! proii cr ciiltnm vcri
pro- J.nli^i, ei Dominc, quis itabilabil. P.<.dlnius isie sic inliluia-
|.(i'r riiiira »^x<e!i( ii(i:t iicrelicia I^ci ci l'.?iiis et pro- lur Psatnius ipse David, f mplictai scilicel altri-
:

pi.ciarniii silii concetsa dicii siinl Sion, e»l specu- ii.i C hmeisdus. l'ro[»li<;ia (deiius Spiiitu sancto, prj;videiis
laiores, ei lsra<l, iii est Deum viiciilfis auis, irs- :
Kcclcsiani niiiiiipiicandiun css»; su(»e!- niiiiieruni per-
f!ii:ini, veni-iis e\ Sioji dabil s;iiiii;iie f:-rael, id est leclnriiin, si iiiccl futuros Cbse pliir.s nouiiiie tenus
saiv^ili-^.inMii a proplnia (ir iiiiss;i!i! Jndi^is, «i isle (iiiris!.iaiiOs, i!ori le lefiiis, qni }.';iiider<;iil l^iiitum de
rif-n dabit ? <'crlc iiulln-^.. Iliiic f|'jidnni dicit iii Kvaii- Clitistiaio nomiiie, cl iion dc Ciirisliana reli.!:;ione :

geiio : Aui duo f.uul. avt li:c ext. llinc et niii dictnm 111 iivtciidal soliim nuiiieii non valcic nisi siudcal.
cst iid Oavitl : Hnus dc. riiille si/ libi consitiurnit. F.t quiiilict sicut Clirisliis aiiibiilavi! ct i|>se auibulire :

vere istc d;iiil sa!»larc. N.im liinc daljil, cuiri iradi- ; gil sub q'.jad:im Siiniiitiidine aiii ujus pcrlccli rcj^is
dcril repifira ct r^ilri, si ili< et ciiui DomitiMS
L>co iiiililia; vel iiiiperatoris, qiii licilo coorio et iiiiillis
Paler, spo avcrlil, perfccle nvertu cufjii-
(iiiii" .ianri in piuliis ci igiia»is coiiiiirreiiiibiis, (jiiivierct ai* ipso
litalein n ptibi: ji/fi, ijiia jcr riiiinin pf.icii?' f>i in- | tioiisiiio suo (jiios cx illis 1:1 labefnacti!') vellel secu
(iirril, lioc i!i<ir!a'c iiidiieii- iiiiinoii;»lil;Tlfiii. El func niililarc, el posl mililiam io jiaiaiio rciiiuiicrarc. Et
ticrfCiHe cx!;uli(iliii Jncoli, iii i'sl oinn^s proiiciCiiS ad cst i:iic ac si brcviici dicciel Kenio agi^r.ilulolur :

iiiam salvaiioni-in, qni Itlc iiiit J:iC(!!>. iti c.<t sijpplan- sibi de Ciirisiiaiio iioiiiine sol<i sine ic, '|uia nou
liiKir invisiliiiium supi!l.'i!il;i;oriiiii siinriiiii. Li tirt.i- prodcril ci nouicii suie re, Vi:! nt |>ossiL iii talicnia-
iHiur l^rocl, id cst iiiiiis p' rviiiicns ad illa;ii ; ( pt Ciiio niiiiiare, aiii ii; palaiio coiir'.;giiaie. 'I.iiieroa-
r-ic f;iciii:, est Israci, iii esi vir vcre vidcns Dciut!. Ciila aiitem siiiit cx;)cditioi>aies domt<s, iu qiiibus ad
['cr j;ic.iib ideo iiiicllipiliir pfoiicisctns, ct [icr l.sritel tcin|.us inililcs Sa;culi l.ibiiraiil. iit po»tiii'idurn in
(icrvciiiens, quia Jiicot) ciiin rcvciicretiir in lerrinr. siipciidiis diiitiiis g;iudcaiit. llx-c t.ibcrnai ula signili-
;ii.'ini it! p'i»li( i^^cciiilo ;id'!iic criil Jacoi» ; cum aulcii! £) (.aiit pricseiilem Kccies^am, in qii.< coiilra diabolucn
iiHiifere ad palriam vcnissi I, viic;itii.^ csl ab angclo utque cai iiciii (lugnatiir, ipiia qiii dii;nc iiiiiil:ibii iii

isra* I. !'olc(,l (lUoijtiC, iil siipcrins dixiiniis, psaliiiiis iioc tjlierniici.lo. jternaliicr gaiitlebt in ciiilcsli pa-
!:«lc iii per^O' a |ir<ipiicl;p iiiisfiM.i ilc geiililms ri df; iuii!i. Liiilc A[iosti»!us : iii coiiii/aiimur, ci confjtorifi-
jiidii'i.s JiiMi fjiiod .sic i'ri.iv!ict3 ordiiic iiici-
sic legi, cabiniur. iNtil iidum <(U0!|ue qiod ad siiiiiliiudiiicm
pict. priniuin iiifrcjando diiitiirnain iiifideliiaiem priCdict.im l'ri)|»!ii'ii« lalilijr ut priuium
c\-ei|uiHir,
gcniiuiii. Jnsipicns, id est, «rciiiilis popiiins, vore in- dtircnb il noliiies inilite^i, deiiide vero gicgarios, qui
sipiens, qiii ido|:i mani csi:> (.rcjmsuit Crratori, cJ di;si'e iiiiiit.iiit iii i..l)eriiacii!.>, el regnabunt io
si oiii! vo(c, tiinicn Ciirdi; divii, cl m cifcctu osii'ii- piilali", iil (icr op|)Osiiiim coiiiiosciinins i|iii sinl. indi-
«iii, cjtKril iion csi i<ci!6 vcrns (iiiiiiiinis ;i'i'!raiitliis ^;!ii taberiiiicuio ..ique palaiiu, et priiiinm sic agit
iitipie liiiicndiiS cl cx lioc crrorc snnl ipsi ar cii-;i-
:
( ii::i ItomiiiO : iJoniiue, ll<jx (inivcrsoriiiii ail cujiis
liiles, noii ipsc li(-r..s, ((iii ciis ciftiivii, qiiii cx (orni- iiiilidain tol coin eiicrui;!, r/iii.i liab'i'.abil in inberna-
plinnc eoni:n, lioc csl non ex iiii|ic: li-cla cica.innc, culuii.o/ id est, ••;:'eiii tx iai:t.i iitimcro cicgis, qin
el iion siintaiur :-.Oiileiitia. ei (li^Mic iiiililet liic iii li»!)eri:;»(:ulo, et lanilcm le-
Oinnes declinarr^ruul llic c<inii!iiiiiifcr agil el dc .
qiMcsccl lii^^um 01 iiionic, id CSi, in supcriia; gii.ri.u
Juil.iis cl de gentiliiis, qiiod notal siinili iitc a i- :
l :p celsituiliiie? Aiia ir.nislati'» iiabel, Quis pjrcqri-
(|iiid niiiialiir, nisi qiii;i (iiiod prio.s sd -oios Jiuijos, ui&dnirj Qiiod .-,;ili» conveiiii. .Nilul < (liio alind [ii;e-

rica-i ulr.-^srjue rpferiiin»-. ; cl q-:o !;! qioruin o^ fiib !

s-irs e^l viii» (jijaiii (leregi i^.ilio. Cude AposKitns .

ticii.jiii!» pi.U'» {'icium c t, nui"',- j.ii.oj-:ii'j;l'.T Jiciliir }'ix n iumii-i in iiac vilii, },i.icgfi!iumur a huntiuo.
 :

5:;7 IN PSALMOaUM UiiRDM EXtr.KSlS — V:,\i.\i. W. Sli

(Jui itiijiediltif '•ine imruLt. Ilic ii<il!i!iiim mililnin A !\ri.\\iTi^.

<les<Tii)iio «'sl, ot i.i,l.'sl le-i, iil\el.MiDiii.ini ro- /,„,„ „/„,,>« ,/(£„.(<„. !,.'s. (/•.)'..),•; -s (/;,•/ .;rK/i; ,,vi
spoiisi... vd uli|.sf««ja froj.iiel.i silii .'•e«p(.ii(l.iis pyMlmorutu fyoiiiibnx n(Jl-, 'Hny, ms-io tndd vi:jsl'Cu"i
III ;ii ; Ule :'c.Uie\ (J gii« l.tu-ilabil iii l;aie(inciilo, el js/, de^iqihins. Iioc .s/>. -•;///./ r ,vr//,iM.s ..r./iMi.'/, r/, ;.j
.iii;iio l.iiideiii .:cqu;c-£i:el ii. uioiiie. qu! ingrediitir, ^,.;,,^ D.iuiuo rni>ifn:n scriptux est iiinu^. Ilic ini
iil esl. <iui in i'.iC vila cuiu l)c:ic viveiitilms esl i:i- rex JHiUrortin, itm iiiroinriii. nler in jKuhni quo
^res^iis .•1(1 stii;eMiatii vicun eonversiuur simi via-
:
j,/^,;, /j^i- ,/f, ,;„„ p ^inio-ir ei r,',Hrveriio:u' Un-nHuus
cuUi. i.l esl .'.iiie cri^iiine (leor.ili : et iiui;» iioii siiKi- g^t^ /,,^^„.5 inc.criftiui.i^K cr.nwiemnrutio )'ric cdii.. Nnm
ni tlecliii.ire :i iii;ii(., msi ;H!<lai;:r iK.iiUin. sulitiii :
^ quod aUdilnr !:..si hnii, von iid «ji<amii!'i
fn^c
i l «;ui ojhrciturjiisiiiiani, i;l •>!, .iiiitl(;iiiil jiisie iMcere „/,•„,„ peir.oM-ii, s ./ ud j>.<Mm Dcninn.u Siilcuio.c:,.,
|..iiesi, i:u;il. O":'."'» ]"='''':>!" ex-.i'i;'i;lur ^ier i>;iMe>, rt,f,, iuii^lur. perdnrre tHiinstralitr.
/ f*,'r lomni ,,s..!.
(Iicetis : Qui ioquiliir vciiialrm, \\ .'St ver;i, et iia -.a ,„..,,„ intrruiucilur y.rs/ii.j D^inuni S.sh^aioris. P,i,ii .

verum ([Uo.J iJi.-ii -ii in corde suo, h\ e^l, e.r. l.oiu pnsniuue e.r. Iiumnmhi e iuscrpta, UviHiiur ad Pa:ytin
alTeciicuc pruceii;i:. P.isstimu.s etuim el veriim di •
(oh^.en.iri se pel.tts, qiia .ti,rm f^uani p.osia-.ii .se,/,/; /

ccre, ct uiahi taiucii :!!Tecti(..!ie, sicnt si alicui de ;„ ^,,. Su!r,n!i.iit ,'iinni q ,,iirid>i>adn :t s.incli rjns non
du-jbus \ii£ qii.i: icc;.or e-»el (;ii;ercmi, iHd:t;iiein car.inlibui ded Urii-^, S; ./ :.pril:,alibus vnlulib s eli-
lecliorem, iiou (ju..d <:ssel .'eci:.r, sed til incurieret gnnlur. Oiuni.i qiue p.^riidn, nd luvrcdilntis sna: /j/o-
•M ea l;ttruues, v.-l ^sii.i iol aiiiid niJiIum. Verum rtaui a.^.^errns [njs.e per,!,ic!a. Se. mida p'>sii.io.ie ute,n
(luiiieui iiieuui di'lU!U cssel, S'jd cx ru;Us atrcctiurie p,ii,i ifrannh refer-, i\;i illi n dcxlns api>arei,do, ir.i^
|>rocedercl. Kl rini iiun rgil aolum in limjua sua, id
g qn,tniem huiiis sxculi omi'.i,r'l,vttia; suiv luriutc su,^e-
esi, q.ii iiec iii liiij^i!;» omta pr.-.ximuin pecc.vit, runl utidnaHimam sunm <le tnjenfo nsseril esse tib •
;

(\UiH\ suium;'. i.eiffClio e^t. iNuu iVu^lra eniiu linguu ralam, ci pou ic^suniirliimis (jl<rriam in del,xialioi:ihnt
!u udo iiesiia esl ; .scd i.ie:» (ji.i;i sicul ia uui. aliquis dex^ene ipsiua memi,ri,l coUiu nn.
l:\a\e laliitur, i;a n:,s 111 liii^ua [atiie pecc;Mnus. „„ ., „.,., ,

Luile (lictuni eSi rerjectus esl vir ijui m linqua non

/u&ii/ir. Kl iKii solum verho pioximum non offetiilit, Con:'crva mc , Doiuiiie. In !iuc psilmn !<. [uiluf
£t'd tiec m;iluin (.peruiidu pru.ximo feci': : et si alius f^ex nosler cx prupriet:i:e suscept c iiuiu:v.il;ii s, .'t
opproliriuii» proximo iiiniM, ij»e nou accepii, id esi, ;igil uic de p;<ssiOiu'. ssi.i i.r;>.nii'. Pairciii pro co:,-

iioii (aciuui .'s^e volui! ; ei in>^upcr iualignus, id e.si, slanli-i iilius (ilK-diepti e pn..i. ieii;i;i;. pro ;]'n lUiSs-.s

dclracuir oioxi.iii, nd luhUion ccnsperfi cjtis dedncliis csi ; non .im.d ci i.ui t.mtaj p..iosi:itis eral, iil dl.-e-

esl, id esi C(.iileiiipti:s, ci niiiilum repulatus. lllos •'.'t : l'()iC3l:tlern Iiahco pon.iuli auimam m. .un, cl

auteiii (lui in:.e:.t U^.mitmm iiinore castu s^l.uilicat, ileriim sumeudi ea,:i ;
el : Nemo loHit a me ani:n:^tu

i.i «si, ii.ag!iipeiidil»lc.K:iUat. Diciiiii iioc l-icu q,ii I- m.jam; : IN.st Ires .lies le.-mgam, dces.^el ali.itii
ei I
,

dain imt.ibile ijctt-is .^.ify.isiinus, lioc Sfiiicci ^eino

:
adipijcendo neccssa c^sel utu o.-are, se »1
P"<> q>'«> . i

maligniis fjiiid sit uoril, uiy.i cum f.ub :^i).:cie Cieaions uubis nd quuiiiin s,.luteiu v.'i<eial, orandi fOMirmi
mteniw i,:Commuiabi!e ad speciem cnuinra;, qna'. de Pro patienii:. cl (ri).':l'iiiline coiisiaiiiia, pcr f|u c ttf»
Hiltilo facla est convertilur. 0'J'»d sic iiilelligenduiii b:s reslitu:ilur, quod priiiii pareiiiis per iuol e.iitn-
uiiuuiii lioino nialigini< csi, id est ^''^"' amisimus, in se pso daict. Siil.d.t eliam p«-
est, qui.-! li:;ic

inale ^'geiis est, qi!..udo CieaLi.rem, ad cui.is simili- p lienU;mi el obrd;eiiliam suam seiiii cerlarn teuiime-
tndiiiem lacius esl, ne^^li-n, .-l leirena, f|uje ab ipso ^ laiiouem, sci;icet camis in .^epulcro incorrui.Uoneni
de iiiliil.)^"acla suui, ;.jipeut. ct lesiirrectii.ni.s cl.iriiicaii tue u is rarnilicaret '•, iit

Qui ii.Tai pro.rimo.descnbuniur gregarii mili-

|'|h: '!'J'' ' =•' criuuis foi:s.)rt.js,
!>-iiemi:e cl ohe<li':uii e

les, i|ih d p.T jurare ii.taiur. fcrfeclis eni.n dictum cnmus ei ren,unera!i'.ii'.-^ C( mparticipi'S. IiUiti.lalur
est : Sit >.er,i:o vesi, r, E.^il es', A'o« non. Ouid.|ui(I au - auiem psainuis ita ; TnuU tnscnptio psahnns ipni D.i-
«cni pitis esl, 3 mai.) e^t, sciluc: ei a n.aio illius 'pii '•''^'- Q''»'' ^'C expomlur lV>almus u-te aitr huitur :

ali.iuid sibi credi p .sl..lai ; quia sapa lele Iu, .:i ;« Ms^i D.ivid vero capiti .scil cet, nou !ii>tori;iIi. Q :i

malu liiiiis a qiio itcium frairi male

p.suii;.!, ([ui ps:dnius csl ^iOi'? /«s/i?>(.o ; d:cuur autem isie psal-

Ciedolus csi. riopior buc iu:lur inaium i.eccsse est "'''^ "^<^" ''•'"'* m:icn^iin, t|iii.. li ;.ci3l .le nc^.uo ilK»,

ii) liumaiiis fciilraehiMis iurameiii;t s:t'p8 lacere, cl i'^ *'Sl, de oncdH-iiii;^ p:issiouis, per qiio.l silu Doini-
Iicet £"cuiiduiii quo.l .iic .licUir, rcilicei si oui jurai, '"»^ nosicr Jesiis Chnslus iliiid re^isii.ii 'buiuiii, de
lion decipiat. liuoidicilur lameu perlectis iur..fo, lic '!"<> i'<"!';s i:,u.i divina disposiuone in^enplu^ esi.
aiiquaiido iil p.-jerenl ^.ii a l'ilalo cap ti Cjus lu cruce dornueniis siiper-
per roiisueindiiicui j.u.-i.idi
coiilingat. Qiu pecunuim suam iion dedit ud usuram, f»
'^"'- f'''' '^"^ f'*' •^^'^«s !^<iiarcnus, rcx h.HliEcrum.

id csl, plus iiide accipeiei, ac. (.iiimo.!..vii

iitilii ui liHcram accdamus. Vo\ D.:miiiici h'mim.s
N"">-" -'^

peciii.ium Miam, sed miseticordiiej |.:uiperihus dis- <'^W dixiums, pro perluieiida ohedienim
"l ^"P''^»

irihiiit, vcl sicuii (lisiribiiil , ei apud iilum renumer.j

oianns: Quas! diceroi: prseceisil oliin (;ui:!am, qucii
iiolu.i, noii nibi qii:miuii; dcdu e.vciiit; et qin non l". Do'ii.nc, qu:a iu tc
sper.ivit, ii.m coiiser- iioii

accpu munera ivper iiinocenlem, ul c;u.sain n.c. niis ^:»-'*- '^I- Dumino
Paler, conserva, id esi,
aiiiem, o
supeiiorem faccrd oaus;c iiinocctilis qtiod !,x'[ie D sicut jam ,cj vasM me pcr peccati iiiimmi lateui iii
conupli judites laciiiiit. aui -.i, ila e.;am s. rva
•
corpore a tirriiptione : m (

Qi.i fic.t liac. tlic psaliiium plane adaptat iutcii- q>'Oi,iam cjo ipaavi <n l.,% id esi, lolam speiii nieatii

yu.Mpiis de conj.-ci iu i.-, el.vere spcrav., nuta digiie dixi tilu

lioni. Ui.asi d cal . lia;c pr.':i!ioia p. r-
peifeciiS l>-'iuti..., Tij /;s />^»»3 me..s. Qiiod q::!(lci!i digiie iiul-
fectiorilius vel iiiiims imIiIiI.us ficil, :lle

.ai.lum el difcMic liabiiauii iuc iu t.ibcri.^iculc., el iiou '="> «''<^t'"*'-divimtus ii.spiralus, cu;u nec
pol.i.M, iiisj

n.uveluiur, toui|>ieta in miiiia a:ioriuim a |.al.il:o. per Spiritum s.iuctiiut,

Doirii:.;is Jcs-is dici p.i.ss;i nisi

Quai.ropier uiii hx-c iw. I;uii iion sibi tie l.bri.>ii.ino '" '<:-slauii Aposu.lus. ilie aulem di^ne dicit Douiino

iiomme appiaiiilat. ^''"* 'W('i:<, q!:; c: se ei lolum mhj.cit, et mhil silu

pr;e se nisi ip5t;.ii facit el vcre pr.ipler lias pr:edi- ;

IN PS.\LML;.M XV. ' i'*'^ causJis mc

ci.u^'Tvahis, <|Uoiiiam c;insa illa tjii.i:
objitiiur lerrenis tiommis, ui)i nou poiesl t.hjici.
Titiili inscriptio Ipsi David. qut)iii:,m 'u cum sis l»..miiii se sclo conieulum, iioii

eges lit.iioi iiiii t.ieoiiiu. . sciiirei ui vel ser-

libi
Aii I.U .fi.:.
viiiin, v I a!ii;uid Libi tnbusm ul faiiunl terieui
r.7.'(Iiia.s iii n-griUKliue Diiiniiium deprccaiur, et douuiii.
IH viue sii:i' reiaralioiu' gratiilaiiii , el q i«.d 1-; ;ii - Sauciis qui :.uul in terra. \CT(i dixi Domiiio. Tn .«
ii;.riim r.-r-.m m
h sit cgon;, e\j f';,i;ii. . Ii.'.'ii, •.
cv Jicus mcu,i, t;ui:i ioci qut.d tichui, •luortiain oinm-i
Chiibli ad !al:em. loluuta^cs meas, ''\\
e.si ab i^so iuilu d.!l;;s, non cuiui
 : ,

5:>9 HFD.E M.MLUA'.JiIJS OPP. PARS 11. ^^ECT, II. - OUIJlA F:r SrilJlA.

veni «il frtf.inm volimlateui meani, m'rifio:»vi veiiio A |cr p!Xiii.:ilo!C-, eos iii ridei concordia ponente.s.
cl exeiiM''" '>>s quisunl ejiis, id fsl, iii lena viveii- Doniinus pars liancdiiulii »ie<c, !dco iion disiin-
liuiii. iliTifcuvi, iniiuaiii, id esl, miri» eis [,h:\, scili- giiam cos per iiDiitiiia, qiii;) ipsi se non distiii^ucnl.
teV iit su;i; voluiilalcs vitiercnliir eis licrf-.e el desjsi- iNiiin omiies (mam lnTcdiialem, id csi, Denm, eli-
yiioii si<; dicit iJomiiius Paier enl pars, \n
cai)ile', me;e iiulem miue, id esi desidiTalsiles. fvs
^";iil. :

dico itieo s.inclis, iil esl, i« viriule Itdiiorom opeinm tuiiversiiale rcnim hivreditaiis mae, iJ esl ilioriiin,
eis mirificavi iioii f.o!iMii lu (luod ipse dedit milii iii licredilalc ; et cnlicis tnei
coii^iimmrslis : et il.i itl

iiiaiiilcslf p.r opfi;! ia id csi ip-oriim eorumdcm qui sunl c.ilix ineus, jj
affcclioiie eas h.iheHHi, S(;.l

(ogdoscnni, ei <|iii<i prosit Im.^ c-t, diviijo daia niilii liomiiiibus. Per ealicem eniiii
eis app.irean!, (jiiia ,

maniias diviiiiiali^ iiiea>, cl ({nid divinii.»s im!ii;iiii- lil djvisio, id esl, mci no.: cliguiit silii aliain parlem
relids, iiisi lioinnmm. Vel aiiiei Uoniinus erit
taiis me;r, qiol esl diicre, ijni et nioriui ii; \y^v(\ii- iii :

jiars liKreditntis niea', id esi, et calicis mei, meoruiii;

lis simi iii vumii a lerna.ii. jam spe re^urreciionis
guscepernnl. Iii imc fnim profml liiimaniias Cliribii, ul cst, parte erit rerum lia;rcdiias dala
Doiiiiiiiis in

(jni:- ne lo^ in pccc.lis morercnnir. morliia esi. tii mcis <i' calix, iJ cst divisio dala meis. \Ju:isi d.cal;
(|iiia ciuii c;niiiiii a morlc cii^Mitl alii li ciciliiatcm iiiUiidtim, mei iion cligent
1j'»c vcro profiiii diviiiiuis,

siiscilivii, iiiim!>H:iliia em vil* per rcsnrreciionis

li:c[«dHal.;tn sil)i, nlsi Doiumum. liilKiiit alii m.ir-
inei rion bibeiil
vpeiii (oniulil. l mlt) dicUi.ii "M (jooil morteni nostrain iiieras s.icul. deies-l.itioiies, iiisi

inoiii-ndo ilcsliuTit, el vilam raurricniio repuruvil. saliililcroiii p.dum ,

quia calicem liabebunl Do-
Terri vii-e>uiiiii;, id e-i ccelesiis p.Uria, em|ili;ilic»; di- iiiiimiii.

cum
cjns sil lena moiieMtiiii», Tu es, eic. jnnla priinsm sentciitiam, inquam,
ciiiir lioiiiiiii es^e, 1 1 g
piMseiiS sciliccl li:il.iiali.t. lUi au^eni dicuiiuir, si iKcrcditas genies 3C( .piaiilur, daia; in haTeiliialeni
iion pr;csciiii;i, spc l;iiiieii. iii li'rra viveiil:um, 'lao-
Chri-to, !!a coiilinuaois. Q\i'Mi dicn hocrediiaicm esse
Mim coipos laiHiim iii lcrris, iiiens %ero coiivcrsa- uiilii, inm miiii ascribo, sed libi, Paler, qoia tu es
iiir iii ca-Jis. Unde dicil Aposiolus : i^ostra aulem (lui iiiCrcditatent meam milii ab arterno dalam, unde

cor.versuiio csi in cntiis. lUjic.si ei aliier isie iilem Aposuiu.". : Eieijit tws in ipso ante constitutionein
veisiis conriii(!:iri. (Juasi dical tluo rruolu poio rnc :
mundi, c.i iii pr;cvaricalio!ie Ai!;c amissam, resti-

cuiiservaii: Uoc sciliicl (jiiia cl niiiilicalio el iiiirili- lues mitii per complelain iii me obeirieiitiaii.
c.ivi vo uiilaics iiicas Siiiiciis ejus. Si auli iuiriti- m FuHis icciderunt. Uic loqiiiiur ad simililiidiiiem.
caxil hcciioiliiin ipi:imil;im lr;iiislalioiiem invefiiaiur, Sdietit eiiim liaiicdes parliri pruedii sua pcr perucas
Vire iJoiniiais Palcr mc conservabil, .^ul ruiies, cl aiiquafido cadit periica sive (uitis imi
ila dicaliir :

\oIimtaies sua? jam n>iiilicavit.Scnl<^niia iei pulclir.! loco, alit in turpi. Sic ia divisioiie iionii-
qnia pci- me
vero i:i pciuro tiiudo mulal!ii-. iium, ilii supcr quos fiines Chrislo cecidcrunl, pul-
Muilij.hciitii' Hunl iujiTtniimcs. Ycre mirilicavi ego, cliri virluiis ornamenlo S'ml; q'd aiitcm diabolo

vcl Dom.iios Paicr voliuitaicsiiie iiiinli(:;ivit vdiis coiilig(^r«iil, lurpissinii suiit. Lntera sic contiiioalur.

siias, qiiia muiiplical^f sunl infirmilales co'

pci ine IdC') cijii! dico icsiiiues iiicredilaiem, appono mcam,
Tum, id esl, iiitiliipiieb iiiliiniiiau»^ suas, et doclrii a !iam mea e^l proeclara. Niiin (unes, id e.-.l divisioncs,
mca cl cxcn.piis Ml;r me.i' iiiieln-xeiiJiiL iioii nt p<M- ctcidcruni ; id esi, iion miilis, setl sola gratia sal-
iiiciei», scd til iiiCdiciiiii !|ii;irt;rciil ;id saliiieni ct : vanie C(!S, evcnirnni mihi in prwcltiris, id esi in liis
pcsien aCielcrineniiil, ul crl, ad me meiiicitm prope - ([0! vaidc suiil viituiibiis dccorati. Ll vere iii prar-
*-'
laiiies, et solii. iii acics-eruiii. Non auicm per car- ( laris, qui.i li.i reditas me:i , id esl illi qui suiii milii

nalia sicul piius, scd p-r spirilnalia, <]ma noii ({ii;e- (lati in brcreditdlem, licel siiii paiiiiosi ct abjecti,

ram ab eis ;implius s;iii;:iiiiiem hiicoriim, sed vilulis ct sicut pcripscina umnimn lacli, lamen mihi suiii
labiorum. Qnod sic dicil : ISon congrc.jab:) convctiti praeclari. hl ideo bcnedicain Patrein Dimiiiium in
cula eoTum aniplms, id csi con^ieyaiiones e.irmn, omiiibus ei obseqoendo, qui Iribiiil niihi in tneis in-
qii* siiiil faci;e qoasi coiiveniiiiili , id e.^^i, p.ifvi lcllectnin, scilicet r.itioncm et discreiionem talciit,

conveiiuis, po-uiu m iiii'i lacii smii. Sempcr enim scilicet ut iniitarenlur paliciiiiani obedienlia; iite.c,

boiii licct pine» sinl viiiuie, immei"o laiiuMi iioaii- per quam ipsi ii.iiii rcstiiuit in b;cre liiaiem. l'oiesi
iiiiiii siiiit par'ciorcs si-iit o roiiira iinli, 'iccl pluics iiiiC alilcr lcgi ju.xi;i illaio sciiteiiiiam, in (|u:« li.eie-
;

siit iiimiero !io:ii niiiii, pauci l::iiicii .juhI, qui.: di;- dilatem vocabimus Domiiiuni. ^uasi dical Ideo Iti, :

liili perdil.oni. .\ou coiiipetjnbo, imjiiaiii, eos Uc snn- Domine, eris li.credilas iilcoru n, quia lu cs qui lia;-
guitiiViiS, id est c:iiisa iiindeiidoi iim sangumum ail reditatcm nicam, id esl claniaiem cocclcrnilaiis, ei
!>uciiiicaiid.im : Jicc ero ivcinor nominnm eoium, hi cjus majcstaiis, qtiam lua! simi'cin hibui ai.nd to,
noii disiliigi! iiii (os ptT iioiiiina; sicul pims pi uisifuam mtiiKliis iicret, restiliics niilii tiuii qiiod :
«•>.l,

disi!iiiiuclj;iiilur , ad .|iiaii!dam cx' elieiiitam, cisiu ejjo uii!pi»m c;im amiscrim, scd quia tiiiscricorijiaiii,
diccieuir, Dic doriini Juda, dic dornut Le.i, proplcr iiilciligeiiuam ei spctii cjtis per prinuun iafsum ami-
digi.iiatem. L)e trilm eiitm Itida l;i.iltiiii reges, de St;iuiit, cl Ciim cis pcr nieain obedieniiam ct resut-

iriliii Levi saccrJoli-s cbijcliai.iiii V.-l po.>siimiis ac- . rccliDiifm, inlclligeiiliam ci spcm cjns r<isiitucs ;

cipere pcr m iiiina liic lioc (i»imi Judici piiiis ad qiiia cgi) iii ( is siim, ct mibi caiii per eos restiiues ;

Cdiiiparaiioiicm geiuiiim (li< .:baiilitr jnsii el ciiilo- D el dctcniiinal qiia; sit iila !i;creditas, ^'1^**' dical :

res veri Uui , gcniile-. \ero iis.mundi el pcccal.rcs. llicrcdititcin mcim voco tuam clanlaiem ; (juia

Qua; ROitima mod') iioii liiaiic.nt, quia noii cst ac- siciil liiiiitcs possessioiiis saccrdotuyi ei Lcvitaruin

ceplor pcr.--oi!anim Ocii-. , sed in onmi geiile ijiii olim in divtsione lcn;c pri.inis-ioms coiiligerunt iii
{iiiicl Ueum, ei opt-ratar JMSiiiiaiii, acceplns csl illi; excclictiliiiriliiis ct pulcliriuribiis iocis : ila liiacs, id

et iiem : Non .//u/iims, ct!'. !Noii crai, iiiqii;im, mi;- e:>L limil s lioiieditaiis mcje, ^util in pruiciaris, id

:nor, el lioc ^ier tubiu mei, to csl, per paci-m anlo csi iii iiii :rl.criiilaie ei iiiaj:;stale. Ad soiaiii cniiil

siciiia iiiuiidi promlssam, per nie auleiii coiiij.ic- bmiiliuiditiciii El bcne dicu la pne-
lioc dicuiiii c^i.

laiii el possiiiinis iiic p:i(Ciii aicijicie, vel qu"d ima

: clans, naia liic clfeclus ostctidil pracdara esse, scili-
bimiiiiis pcr eum leconciliata smil, i|iiui rccle dcsi- ccl (ima ipsa ittcreditas nica, id esi lua co*ieraiias ei
giiatur per taliia, ciiiii dc ea piaidicalu." :Osculriur co-maj' slas etl prifclaru ntthi in ai',;ls, id csl mei,
me osculo, eic, vcl (|Uiid ipsc tjeiiiilcni cl Jiidaicum (i.iibiis revclaia C.-.1, vaide pr.cclaram cl preuosaas

populum paciiii:a\ii, sol?eiis imniicitiiis iu caruc, ct c.s,-c icpu iiiil. V,;l i(Jeo bcncdicum Doininum l'aireui,

d.sliuciis iiieilium paiieUim m.iceria', qiio disj!iiii;e- ti::i tiibuu inihi in mcis iulcileclum, ul esl, qm sic
liaiunr. Lnde di( lum csi : //;sti csi va.x ndtilia, ipii .0
! liiavii mco-., iit liiaiii laniam claritaleia et in-

jecit ttnvm. {'o Siimiis tliiiin pcr labia ,

uiraquc Jijilr^aiil, «'i s.io modo spe j;iiii possidc.mt. Quicun-
«|ua; itistrumciiia siml li.iiiiioiiis \cl pi;edicalio;iis, «j.ie eiii.il bic veie jnamlucat, stl c-t, uiiilaiiii Ciiri-

prxcoiics vciii;!lis acciiw-re , ui sic dicsiur li!.c ,

tluio, vivci iii lauiK» eadctii vita qca Lhrisliis
quod ipii iii.ii di^jiinjj. itr^ir, iicl yer .'.it'; .', i;l Csi la':uii e: cn.t lcr.uiii, ci !>r« unido suo coitgt(inli'.aliia.
 1 :

50 IN PSALMOKLM LlBliLM tXLr.F.^IS. — PS\LM. XVI. 5G«S

Insuper el usque fl(/ Hoctt-m. Iiisupcr ii!i'0 iippoiiii, A iliia mriias libere:ur. In re&urreclinnem veloiis-/ci/ji

qiiiii (iiioil sciiuiiiir, iion pti liiicl mi lai italein illaiii, • simdm devrtfdtur. ,\e diuiiiis 'nisullnre liceal ptrvtrso
st'J iul liiiiiianilaleiii. Quasi dical: Lx ln>c i-li.nii ^t,'- j>oviilo Juda-orum, ci ue oliquid de ejus miijeslnie turhu

nedicain Demiuum, iiuiu rcnes ii-ei, itl t'.>i, caniaies fidelium Itnbcret , ombigunm pro/itelur se in atema
consuiti;iiiiici iiiei, ile (juoriini rcnibiis cxivi, incre- bwtmuiine mansurum.
puerunt me, iii esl, iiicrcpaii(Jo (Itiiilcr enitiieniiil
COMMEIST.VRinS.
(iie obedicntia usque ad nociem, iil esl , ii^qiic ad
:

moriis experieiiliain. Vel per reiies, t|ii;e infcridr Kxnudi, Domiiie, jusiiti m meam. P.salmus iste sii;
pars corporis suiit , po>si>imis accipere iiireriorciu iiisitolalnr : OriJtio ipsi David. Quod sic expoiuiur.
iialuraii» io Chrihlo.. L't si dical Hcnes uiri , id tst. :
,
I>te psaliiiiis aitritiuiliir vero Oavid , id est Lliristo :

iiiorlatilas el passibiiiias jiimianitaiis inc.v increpa- qiii ps.iliiins csioiaiio. Sciendiim autein, quod cuiii
lnin pcrduxeruiil me iisqiie ad noriein , sicm priiis. fere oiiiiics psnlini possinl dici oraiio , qiiia aliquaiit
Ego aincm cerius de riiiiineraiione, el ideodulorem io se ctiiniiieiil oraiion-Mii : i>te taiucn spei ialiler

iioii atieiidens, sed p-aMiiiinn, piiividfi>;t!ii DoiiiiiiiMii

uraiur el iiililiilaliir, quia cx mniori parli' est oratio.

reniunciaiorein seinpcr eniii liaticns in (onsptctn

,
Or.il eniin hoc psalmo Doiuiiius nosler Jesus Cliri-
iii

iiieo inteiius: ei ineriio,(]iiotijain illis pcrscciitoribus sius iii ipso agonc passionis suae , ex ea alieclioiio
exisieiitibiis niilii in sinislra , cuni nie a I inipaiien- ergT suos, qiia pro ipsis p;ili voluii, ul Doininus Patci
tiniii insuiiatioiiibiis suis provocavcninl dicenlcs: Si judiciuni illud ipio perseciilores pnlaverunl judiciari;i
filiusDei es, descende de crucr, ci siniilia ipsc Domi- :
(loleslale d.ininare , manifeste oslendat siiis, et co-

nus erat milii u dcxieris, in nieiiori parle, iiiinistrans g gnosceie faciat, iion ex coiisilio eoruni uiiius laiitiKii
'

milii vlres, ne ullo inodo oiiiinovcier a const;iiili,i t

periiicieiii inacliinaiiruim, sed ex sua inell ibiii boiii-

ci paiieniia peiricieiida" oledienii^e. lA proptcr lioc lale ei disposiiione ad s;iliil<Mn niiiniuui processisse :

Uvlutum es! cor mcnm , id cst , l.ctitia liiit in <oide ul eiiiii hoc iiianifcsle cis cogniliim tiieril, niillo niodo
iiii o, ct iii cogiiatione inea , el lingii;i inei, pioiulil possint (levocari, qiiando el coiigraiiilenliir ej;is na-
exs^ullativa,scilli el Nemotollet a ine animam mcam,
:
tivilali el coiiioi inenlur ejiis passioiii
, et dicit iia , :

eic. El insuper caro mea reqnicscet in spe. Ki exponit Doiiiiiie l*aicr, qui:i versaiiis cs injubiiii.im kdx, iil

in i|ua spe, in hac scilicel, qiioniaiR licel aniina mca noii exaiidires illum, exaudi jnstitiain meam id est, ,

descciidal in inlenium, t;imen iion derclinques eam, ONieiide iii eircctii (niod exaudieris ine , qnem tu per
ut possideatur ^ih inferno: nec dabis ininiicis ineis iiiiinuiiiiaiem a pcccaiis ju^^lum fucisti. Piuscslquod
( upiciiiihus mc sancium luuni, id e^t, sanctilicantcm dicit exaudi juslitiam meatn
, (|uam si dicerei me ,

alios videre, id esi senlirecorruptionem carois iii se- jjsiiiin, i|uia catisam ponit exaudilioiiis. Nam el elec-

pulcro. Ol vrre iion dahis, quia n<iii solum facies iii iiiosyiia oral, ei justili;i oral. Et intcnde deprecalio-

re, sed jam fecisli iii disposilione notas milii vias vit(c, nem menm, \ii est, inlciisiim le fac ad exaudienduin.
id est resurreclionem, i|u;ie dicilur via :id ^itatii (|iiia :
vel mc fat; iiiu-nMini, iie rcinisse agam iii depreca-

cl per cam data esl nobis spes recuperandi vitain tioiie iiica, id est, facia a ine pro nn-is et peicipe :
,

(pi;im aiiiiseramus, el tandem ipsa re d.ihilnr ; el de- auribus, id tsl, per polenliam audiendi i|U3e io te cst.
iiide ndimplebis id esl valdc implebis, la;titia exi-
,
Oraiionem meain id esl pro meis lactain. tsr aiileiii,
,

stente cum vuttu luo, scilicet clariQcabis me confes- ul (licil heatus nieronymiis, deprecatio pro pecculis,
sioiie : el ihi erunt inilii deleciationes in dextera lua, oratio \ro perseveraniia. Oiaiiiineiii dico faclain non
scilicel in potioribus boiiis tuis, scihcei in tlaiiiate
^ in lubiis dolusis. in labiis doiosis oral (|uis, ciim vox
ct niajestate tua, vcl iii ailerna vii9 , qii;e eliam pcr oris noii convciiil vori cordis.
dexteram designatiir. Juxla illud : Loeva ejus , etc. , De
vultu luo. Poiiit iindii petat se taniopcre exaii-
delcctaliones dico cunles iiMpie in iiueiu dcleclalio- diri. Qiiiisi dicall'ro lioc oro, Doniine Paler, et de-
:

iium, id est ad t;inlaiii perfeciionem , ul iiuii pnEsint prccir ul jtidciiim illod qiio Jud;ci jiiiiiciari;iiii pnte-
esse perfeciiores. l'otesi quoque hic versiis aliier slalem pul;iven<nt excrceie iii ine ;id gLiiam et ad
lcgi, et in parte coiitinu.iri, t;l sic dicaiiir Ideo aiii- :
niililatem suaiii, f.icliioi in euin, id est, ad gloriant
inaiii meain noii dcreliiiques in iiiferno , nec dabis el ad uiihtatcin coriiin , et ad dloiuin i^noiiiiinaiii
videre coiriiptiiuiem io seputcro : (piia iecisti notas proiie;tl, id esi inaiiilostum lial, vei maiiifeslc appa-
iiiihi, et in iiie aliis, vias viiui , id esl palieiitiam et leat prodiisse de vultu luo , id esi , ei de voluniate
obedientiaiii, (|uu; ad vitain per
sunt vi^e lediiceiites et de dispositione tiia ad uliMaleni oinniuui volen-
,

obedienliam amissam, propicr illas vias exsecutas, ci l>uiii pruce.>sis:>e ; quoniam ex illoruiii fraudulento
scilicet ciiin pcrfcceriiii inco exeniplo paliculi.im ct coiisilio, ci oculi tui, id esl, diliL^eiilissiin » et perspi-
ohedienti.iiii, luiic perfecle udim debis me, id esi lucos cacissiiiia disctciio, quae in le et, videat in hac re
la'titia inanenie cum vuliu luo, id esi, qui seinper est iuqiiilulcs lam in nie;i clarilication •
,
quam meoruin
in prxscntia tua ; et tuiic ei 001 eis delectuiiones in damnatione. INilid enim x-itiiiiis qiiam el illus iinio-
dexiera tun id est in acieriia vita cunles usque in
, ,
cenlein sine causa dauiii.inies, duiiiimri, el tiinuCCii-
linem, ut supeiins. lem clariiicjri.
['robatii lor meum. Vere lacies nuiic quod rogo
IN PSALMLM XVI.
D quia prius tiuud
,

tnilii ulile fuil ft cisii : exlubilio ciiiiii

Oratio Da\id. pi;i lcritu:uin , ccrliiiido esl fuiurorum : boc a'i|iii-

ARCllMlf.NTUM. policiiier hic dn itiir, cl est pr;epOsteralus ordi» , ut

Dcprecaliir Doininiim Divid, iit se devotum cor sic priiis dicalur : Tu, Domiiie Paier, visilaili mo iu
uocte. Nox piilcst dici (pi,c!ibel liiliulaiio qu.e pcr-
liabentem, aiidiiu digniio (:iciai ,
qoem gra- iiiiiiiici
,

luibat. tKiiis vcio IribulaLio gravis dicilur , (piod

tis iiiipugiiabaul. Aiitt:r Ciiiisltis de Jud»:is dicit ad
ipiasi coinburat. Possumus ii^iiur in Doinino nostru
Piitreiii.
Jesu Chrislo iiuiltin .iccipere capliniiem, ligatioiicm,
EXCLANATIO. S|iul;i , aiaitas , el cauera oppiobria: iguein vero
Ctim mulli ptalminum in texlu sno liabeaiil oraliones, ipsani crucilixioncin. Visitalio quoipie e>l niedico-
movere potest cur Itic la'cm posuerit iiiscriplioiicm. Scd ruin accessiis ad consulciidum a!*^'ro. l'ossuiit autciii
quamvis ulii cum rebns divernis br.iicr mistas conti- omiiia nai^tdla qiiiiius Deiis l'ater cnrripil omnciii
neant de^trtcutivnes isie liimcn pcnc tota sin con-
, liliiiiii , (piciM recipii , visiiaiio voc.iri : (piia per ea
texlione uipplicatio est. Onrid \ero, ut nvluni csi, sigui- saliili eoi uiii CDiisiiiil. ^uaiitiiiii vero ail Ciirislum
[icai Dominum noiilrnm cx cujus fcsona ad instilu- . IrilMilaiio noii ob aiiud
ur vi^iiatio, nisi (|ui<i
dii i

Uunrm tiummi generis lo::s cs' psidmus isle irolatns. lauijuorcs nosiroi ipse curavil, rt dolores nosiros tpse
Irifnria oiaio nh li..inuuitnte 'Jnisn m lioc p\almo poriucit. In eo eiiini iiiiHa iiilir:iill,t« fuit*. Liilera sic
dep umiiur. I'rima cst ubt sccunduin jiistiliuni sunm ,
dicctii! Vi^iilif^ii me, iti cst, vibitaiioncm ol ii:cdicos
:

ibi peiit debcii rc\tilui SccHudn ut n Judaoium ins;- c\hib.ii:>ti mih ct in mc.tliis nocle, iu prioii inbula-
 :

s ;'.
hLl^A: V!,NKUA;;ii.!S OPP. F.inS »!. S! CT. 11. — Di:Bi.V IJ srLKIA. ',fH

iio< e.e/ f.i« .•

t:ii:fi'K i'1C'St, riniiin;'bon»;)! !;ti(ef!^' isii ; h el iieo cxaiidiior bononnn. exanJisii fue jam in p!-:
iK^rii (inr.n!»!:! :i<! ;i:<.s i>t ti;iit\ u\ e-I, mi ifHiefl <ti,( i- ri!)n>^- Oiiapropli^r ./ic/iim aurem {uani, id c-l, pr.i»iiiii;t
(ixiocis lii!.:ii.-.»inui\ t.i |er lo' (iirMnirifSi; prvvus i fvainlieiidi , qu;c ii> le e^i , iion d';sera( r.ie pr.ipl.-r
tur mputti . i'i »sl . j.r'l.:.iiHn p«'r piiiipiiii:i:;> c.-iisit- linmir.iatcm nicam. qni adcii itiliniiiis siini, quod a le
eri-^i non piissurn, ct exuudi verbn nien id csl or..-
vatflin iiS(|ii.' 'm\ <x:'<'ri>iriniii iii' rt s itciiii for».'i«iiH|,- .

»« qiiia prob 'Sli , «'1 «^'J'1 . iniqiiilas tion e^t invnila in li.ioem mcam l;ic(am pro incis , li;ic sciliict exandt-
THr-. iit p-l, Kmne ninliiii» Inil remolmn a ni.' in t.tii- lione mirifir.i eis niis«;rir<»r-(ias iuas , i<l csi facies ,

|iin>. os iiiPUin toqncreHir orerrt li.rc i.l f.*-!, ut

1(1 iiec
eis (niriim el desiderabilo videri, quod cos anip<|iia;ii
esseiii elei,'isli, et |;cnliti>s vocasii recnvi^ii, jii«(ifi-
iiPCiitJilimi vpiIiiNii iiro '!»iua persei ul "iic |.rof.>rri;cn, ,

q. o;l farfiP osl <t(>fii"< liiMiiiiiiim : !|':ia iM.iiiine^ si CJi.^li , el mapiiifiravii , qnne sniit niisericordij^ (ii:i'.

iinn po^ssmt iilcisoi Si! jeft.-TnUii^nili) , s:ill. ;;; ii):''a Mirifica, iiiqinm , nt spert^iit in le ,
ei sic sjivabuii-

vorlta !ri.|nnii;iir . ciiin iriliti'ai>liir . sei! (^'o j. "liiis tiir, (jiiia .'u sitlvoi fncis ontnea i^perunles iti le.

iiif^Uulin v'<',i Diiiuini. V.! alilcr, iit -ic »li. alnr; Ot"J A resislcniilitis dexiera: liur. I'i stiiinm «.ravil pro
«li(i> iiii(|iiiiniPiii noii tss^p in nie . iioii a.l l.ot «lii o ,
rcppllend.i a suis inlirmitalp, orat etiain pr<> conscr-
vl of, weinit laqiiaiur opiya iiomintim , iil esl ,
n! me vaiida sa liiaie. Qiiasi dicai Postiiiiam rcpmeris ;i :

i:»»:^ ila csl in re. A"f« ineis iiiririiii(a(cm Miirificando eis n.i.sei icordias luiis,
i;.(tfni nii rc lioinin.iMi , 5>c«i

rqo nisiod.vi, i{ c.riera. Vcl alilt-.r : ln (anliiiii reinoia conserva in i-is sanil;iicni, scilicet cuslodi mc, id csi,

eii;Mn os mcuni noii lii(|iialiir ft resislcnlibus dexicrrp liuv, id esl, a c<;iilradicloribii«

rst ini.|iiiI;i.K a iiic , iii

miiiUii. snliamliiur ii.agiiilicaiiit;i iit vcrilatis, qui rcsisliinl iiiilii qui sniii «lexlra a.l de-
ail ufffi li< ; , ,

non 8(»liiin scd nec tlicerem ali(|iiiii ad

MOtt racorpin, fj
bellatidos iiiiinici.s (uos. Cuslodi rot, inquam, ul pu-
l.iiidem Iminanani periinens scil eii:iiii faicriMn el :
pillam oculi, id cst, si. ut cusio.iisti mc, i|ni siim pii-

diccrem onini,i a.l hindcm linm. Quo.l iniJe :ipp.»ret, pilla otuli (iii. miniina p:.r(icul.i esi in oculo,
l'u;ii ia

id o^l piaccjil:» tiia qiia t;imen lodin ci>rpus dirigimr. S:C Cluistu.^ di-
qiii.-i CRO ciiMddivi vias iJiiras , ,

i\\).p :iiiis vidcnli.r dura liiifxl ; fllsa Ir.inShilio ,

\i .8 cidir pnpila (icnli, id csi Ei clcs ae, (ji.a". e.-^l Inx v. ra,

lalronis. Jiixla qnod sio poiest dici : E{,'f> cii.todivi qr.(F i:lumitiat ontnttn hoiniiiem venicntetii in hinit

vias duras , id csi vias hitnmis : riuia sii ul lair" (lui niundvm. Vcl aiit. r : ( ti^todi riit^os it;i , ut siiiu illi

l;ita vi;i {.M.ndilur custoiiiendi, (|iii siint (lUpitla oculi : id est, (ici qiios.
iinn iuidtt aiHiarere in piil>lic;i ei ,

el difliciics vins ili pri» omnia licet siot panci, iraiisluiidiiur lux vcntaiis, iii lotuiii
S( mpcr ler senios.s :

oinnia as|'Cri passns siim. Jinta illnd (':iloi.is; COrpiis Kcclesi:»:.

diir.-»,

Qiii nec milii, vcc animo tueo unquutn in ali^iuo deliclo

Ei prolege me. |.l cs(, ineos, tub i/iiitra, id cs», suii

prpetci. Vel aliier Umodtvi vias lalroni.-^ i»! esi , : .

proieciir.iic alnrvm luarum , id est cliar taiis et iiii-

cavi opeia nial.rum , ne :iTiirreieiii ea. 0''^ viae bcricordix (|u:bus iios laiiqnain alis obuiiii)ra&
, el :

laim rx opposilo isimi dura; accipiiur bic cbaritas qua ip>c prior, id csl antc e(i;iiii
elsi Idr.nd.c vidvantiir, i

Ime siiut str.cix ei aaperae, et lioc fi-d pro- quam csf einus, diiexit n'.s. Mi eri.oidi.» amem susce-
qiiia iii

pter v(il>a lal.ioniiii, id cst ,

propicr permissoiiem p(:e humanitaiis pcr Verbiim afle.lio propria. Vel pcr
alas possumus accipcre dileclionem D.-i el pioximi.
p.cis el rcc nciliaiionis sninmornm ct iiiioriim, a le,
i'aler, nn'e srecula di?.po.<;il3C , per me aulcm a.iim-
QiiiC idco ilicunlur ake, qnoniam lc.^lc l.e.io .\u'^u-
virtiuibus non volaiur ad cu;lc-
^liiio siiie bis diialiis
l.lclx. Vel aliier : Iioc icci pmplcr verbu latiiorum, id
psi , proptcr ditia propheiariim , nt Scriiiiiir^.riiin ft slem {^loriam. l'rote<je tncos inqiiani, a facie impio- .

prwconia, (|iia' de me crant implcrcnlur. l'oiesi qnod rum, i«i csi nc iinpii co>irorm:!iido cos sibi poiianl iii
..«iiiCriiis uno ni.id') Iccium e>l, Aor. i/i lubi^s '«m'5, eis f.iciem snam , ipii vcrc ««is aflli(^iiiit : quia jani

i:.!iKr etiam legi, ei ronsequ.^iii vcrsiii c. iij.ui,;i, iit prius me aldixcnint. Qnasi di«;at : Si inilii viridi It-

sic dicaiiir ; liac oratione pc." le, Domiin' I'.iI(t, e.v- giio non pepcrceriiiu , nec 61*; qiii aridum li;^niiiii

iiiKlire et percipere, m jndiciuin iiieinti, id csl, oinnis suiK, p.rceiU. l'.l boc modo aKlixerunt, quiu inittiici
reiiicnii;i rrc cl a incis daia d. «jaacuiKHie ro pn-
:>
vici, id e-i pcrseciilores iiiei Jiid;i;i ciTCuntdederun*

«lc;'l Itto, id est, prored:it de «.iincra -.'ilione

deviilln auiinam meain , noii ad iniitaijonem , scd ad damiiii'
(ioiien!. ti concluserunl se cr adipctn suum, i.l esi,
cl vcro iiil»'l|.rtii ;> le , el iiwn sil i:i li.biii dolosis, id
. s(. 111. II fcx «|i.lo \el lijiinftiit" ali^juo prod.^al o^ o« iiii .
iiipiiigui iin^ua sua oblirMiavcrniu .supcibiaiii suaiii.

nr/ii oxlcriore.s , oi-d ii.ci , id csl intcriocs, quilnis ,

Sidctu eiiim adipata .'uiimalia, ut laiiri, cervicosa esse,
niiixime debro, vid«;;int el in iiie el iu imis a'(|ui-
«iii
cl superbirc il:i Jud:ci :pioptc^r tcinporalium renim
laiem srilicel in lemuncralioiicm liononim
,
et iii ,
prosperilaiein supcrbi.-ruiii coiiira Doiniiium. .Naiii os
damn.ilionem inalnrum et In prob:ni.i.s (j.i;c pro- :
eiinun locutuni csiconlra enm superbiam, id est pliir.i
l»:.id.» suiil , e( improbaiidi^ qiue iiiiprobaii.ia siinl :
snpeiba di. la iit illiid, Nos nun hubetnus rcijem, Miii
lial cl ei:iiii qMjtdam ir;iiiRl.iIi«» lianc luieram, scilifel tasarcm, el siinilia.
ociili iiici ci a-fioiialcm. S.-.|iieiuia non miii..iuiir ,
Projicientei me nnnc. Vcrc sup.sibieruni coniia me,
iii>i ipjod per iioi^lcin in sciiiiKnli veisii possuniiis qiiia mc de synagoga projicientes lue,
priiis cjfctiim

iiccip.re iiiieiioicm pftrsPCiUiinii iii «t ocdiltam, sci- eiiain ad criKili;.,ciidiiiii, e.vua uiiiem ne poliuereiur
licct duibolii :iiii ie!'lalio!i'jiii, 'iU.r eltliii^lo iii moiile iiiiiic, .Miando l«;«us daiiis esl eis priiis eiiim ncino :

;i dialiolo ccciille. id esl, solo ( iim >oin liita csl, ci ^ misil iii ciii.i itijntis, ipiia iiuiidum vcnerat hora cjus:
i|Ui»!ii!ie fit pprfcciih : et dicilur n.ix «pii:i ni r(nib;a: vi qiiem olim iii scrvis inissis pr. jcceniiil , iiunc iii
I

••1 iamcn est visiialio, (|Uia prdde-i. I'i r i'p'neiii vern ine ipso projicientcs ciicumdederunt nte , ad iiisii't;i-
iucipcic pns"?umiis «imuem exicriirm ptrrseciilio- (iiineni et «lerisioneiii Cl ln.C i.le ; , qttia ilatMenint
:

iinii, ^ive cipiic, bive in iiiembri&.

i;i dccUnare ticulos suus i» ferratn , ul C-.1 cx lolo (er-
Ptrfice qre^sus meui. Qnasi dical yiiod Pgo vcrba :
icnis adliajscruiil , el ttjclestia nullo iiiodo re>p«'xe-
l.:bioriim implere ciir:ivi. ct vias «luras cusiodsvi, liuc riinl. Vel aliier Sliitucruni ocnlus suos deciinure iii
:

;id pcrliciendos meos grcisns f»fci. fci i.leo, o iJomine terratn , id es» solaiii cariiis alDiciu.ncin , diiiii me
rat»r, per/ice in sciiiilis luis , id esl, perlecto.s lac in criici(igcrent,coiisider;«vcruni : ci;>rilicalioiieiii auieiii
iirdiorit.us prxcoptis tu'S ^rf.^AUs nieos , id «?sl, apo- rcsiirreciioiiis, qu.'e lulur.i eial, min alljiideninl.
^iulos cl c;Hero«. pcr ipio> ad nulidiim lioinmmii iii- SuMcperunt tne »icul l^o paratos ad j.rasdutn. V.-ie
yrediar nieos , id e.'( a le inilii «biios. Qn.isi dical : derliiiaveruiil oculos qina suiceyertml me , id esi ,
.

Ti.i Kranl, J'alcr, Ci 'u milii »-0$ dedi.->ti, . t i«l.(> scrva cncceroiit lioc ;ip»d di>ti;iuliim, nt iii cis ir.ideiem, •

«;os : perlicc dii.o, <«( vesiigia tueit , id fsi ^i,'na vi(,c ciiiii p.iiuilicibiis iit r;ipi'n'iil, ciim pi.iside ul cruti-
ji;' i, id ot bi.na "ii ta iici moV''aiiiui ali ci^. lijjrciK. VA. Iii.> oiniiibiis iiio.;ii su^t^-perniil, m;ij.»ics

tgo ciamcvi. VcrC pc.lii i.JS «'os . qoia ff/o ;?(>liis «|iiidc!ii MCiil leo para us ad pr.c i;iiii : et n :ii(ire. ,

idoiieus pcf" pii-i;.!!! iiiimiinilaicm ;ui lioc claui.ni :u\ sicui tniulus lciints tinbiUins in ubdiiis , id lsI, siiiiu-

ic. MJ C.SI. libt-iam t valjil.uo iiilcntio.-itjiii pi''< i» « a.i laiic^ sc ab ej;is d.uniialione iii .o.-.;ii!cs esse. M.;i >-

ia .lifCM. tl vcrc cl.;i!'J:':i , mtoiiiain :ii .jui Utii.- c .

!«-• «•iiiii diicrcnt , l\vbti r^Qr. hv' rruc ftijciK' jucin-
 ,, ,,

jD > l.\ rSALMOIliJM LlIUllM EXECESiS. — PSALM. XVii. G",

qimm; pire^cs verd cnm dicfTe.l, limocens ego smn a A ret, o.t t;)nf]'i:mi aii iiiis ((iiiTfrot : Ciir, O.Miuuf, lint

fariii'tin(' Juiti , t-l rcliqiiii. Csi, ul q'iid:tin de larae! ita c:KCali siut, itt
lattiiiii

E-Jcxuiqe, linm-m. {psi qiiidem ine suscepprunt , If. venler ennim aduiiploHs f-il (jc liiis abscoiidilis?
ai.lcni, Doniino, (jui modd i:ice> iili r.npiild, (|nia le IJespondeal ac si dic.il iNoii di^hes mirari ciir lioc :

iriiindaua ciirare el regeie sioii aiiemlit, ex<;iirg(^ ei lactoin sii, qiii:i iii h;ic stiiit fa.li similt-s aviluis iliis
/li esl, iiianireste poiciis appare ci ,
prxvciii «ciiic<«i q'i:v saturaiilur noii sibi, sed pulli.; s^ds nuiriendis,
eiiin 111 viii(Jicia iiia ; meiiiis caecilas sciiicei juiiicpet hiciit coliimbrc ei qu;cilam aliLe aves. Qund sic di.'.i-
lieecalum ejus , iil qiio.l se maliiiosi' ail pcrnicit-m tiir : l|)si svnl satuntti , iil supri dixinrjs, n ui sibi,
iiiemiicredel .igere, lna poliiis ad !iiiiliori)in sahiltMU sed fiiiis, \i\ csi ad iitilitaiem f!!ior;iiii; cl lioc ideo
agaliir pr'>vi ia (lispnsilioiic. Qiiasi dicat: Fial c;pci- quia reli'|uias .-{uas deberent lac.-re sna., sc.lie.-l iii
las in cis, gciilimn iiitrel
iil ei sii;iplan;a
p'eiiiliiii(» ;
essent de qtrilius e^l, ill;e reliipii;e s;iiv;e (iciil il- :

pum lit aiiiitial si ilicet per morieiu ineam, lociim

,
ias, iiiipiain, rrliquias di>nisc;un{ itosltiis suis, qiii

el {^(Mitcm. ciim per ip?am reiincre se pwlei ea. Kl paivuii, id ciaui. Naiu i.i iliis vere iii
e.<l iiuiuiies
eripe aui nnm tneain, rcsiisciiamlo iii.! .'ilt iiio impio Sine ad.mpieljitur salus ilit, quj: ielii|ii'is pruiiiissa
popiiio, sciiicci eripe frat7team tuam nbinimicis manus est.
tua', i(i e^iaiiimani incaiii (]\.in nianiis ina, iii e-t, «Ji- Eijo aulem. Qind d C:il : liiiiuicns meos, o Dn-
vina poloiili» Verbiim, armavil se ad ile-
iiia, sci^icel riiinc, pr.cvcMies cl siipplanl:".!»!.*, ei^o auleiii i|iii ab
pellemiasacrtMS polcsiales, eripe per resuscilalionein eis reiis repiitalus apiynrebo in jnstitia, id esl
siiiii,

ab iiiimicis i|isiiis maiiiis iiu*. jusL^is in Cofispeciu iiin, id csi iili.s qiii digni suiil ut

Domine, a paucis. Qnavi dical Rt ut ilie n (Hi.orii :

iii eos conspicias, scilicei bonis, et iion paucis, sed

poptilus siip[i|.i!ilcliir, o Doiiiiiie, divisOs eos j un .\ saiiabor, id es! muilis cosiiiiiis iiaiii lii, cum appu- :

paiicis, id est a biiiis, qiii cuiu siiit pliires in vir- rueril jjiaria <uK, id esl gloria resiirr ctioiiis
a le
lnie, (|iiaiitiiin ;:d niiin> ruiii, laineii siiiit in pa ici- jiiilii dai.i, id est, po^-lqiiam resuirevero et asceii-
laie; cos, inquiin, divisns a paiicis, iiiiiraliler iliviJc. dam, et Spir.tiim saiiciuiu iiiiliain. Vel aliier. illi
id esi, excliidc de icria siia etiam iocaiiler. el hoc qiiidcm de lerra divileiiiur , cgo aulem qui eis noii
iii viia enrum, id Csl , ip-^is persecntoribus meis apparui. nppu.ebo in jusiitia, id esl in perfecta olje-
adluic vivciililms, amiitaiil lociini et ;,'eii!ein. MuUi dieiitii, iia ul siia (i.gniis esse in COiispiicui t'io . id
eiiii.i ex *'is adhuc viveb;inl, cnm a Tito et Yes,ia- cst, (pi;*; iii coospitias e. re.^usciies,et s.ili-ibor jL-.inv-
si:tiio destriicii siinl : vel iti vila corum, id esl iii nis (i.declalioiiiiius, c!;;ji nppurunnl niilii /jioria iua,
pricseiiti divide ens ab liaiiii^ilione sua terrena, qnos \d csi, Ciiiu exajiaiui hi.ro cun^essioue.
divides a coele-li palria. Va digiiinn csl Uoc fieri
tjuia venter eorum, id esl meinona eorun, vcl car- IN PSAL.MUM XVII.
nalis voloiilas eoriiin esi adimplela, id est vaide iiu- In fiuem puero domini Daviil, qui loc;ilus est Do-
pleia : cle abscoudiiii luis, id esi de sceleribiis pravi.s, niiiiii verba canlici Ihijus i;i die qua eriputl eiiui
sciliccl deceplione mca, el caplione el iig.iiione, et Domimis de maiiii omuiuiu iuiinicoruiii ejus, et da
similibus, .'pise libi sun! abscondiia, noii cogni- iiiaiiu Sau! el di.\!t. ,

lione, sed dignaiione. Qua*i dicat Satisfecernnt ;

ARGU.MENTOM.
carnali cordi suo super me iii iiis iii (|(iibiis iioii de-
liiieruiii. Vcnter diciiur mcmoria, ijuisi sicui ex lils Ilunc Psalmum David prope ultiinuui vil;i! sii;a

qiiae venlre capiunlur, pars egeritur pars in incin- ,

lcnijMis, ulip-e liuilus initicat, pro graliarum acti;iii.'.

lira iraiisfundilnr ila meiiioria scnteiitias sive imel-

,
caiilavit. Aliicr David ilicil, in siniiiiiii.liiiciii Clinsti
lecius quoseuiiqiie capit, qu;c pOblqiiam ralio discti- i.-> passioiie iii i;doruo conslituli , atl Patroiii m
lii, l;iisa el iiiulilia qiiasi digcrendo abjicit. C;ciera Joaiiii \
in disciplinam moruin ct babilum mentis iransfun- EXPLANXTIO-
dii. roiesi et aliier de ahficonditis iiils dici, iii lalis Puero Dondni Clirisio Salvntori stifnificat, de quo
ilisiinctio. Divide eos de lerra, ul prius, ei divide eos dicittir : Quia pue.r naim tfst iiobis : narntl aulem hi-

eliain de ab;condiiis iuis, iii esl de mysieriis Sacra- storia quomodo l):tvid ab tnimicontm oinnium fucril
oKiiloniin, scilicel ol iiou avcrliinl bacrainenium in- insidiis ereptus ; al cnjns similitudinein resttrrcctio
cariiaiionis el passionis luae, et similia. Quod bene Domini ei meoibroriim ejus nbsolulio de potcstate dia-
promeriieruiit, (juia vcnter eonim adiniptdus esl ex boiica decluriiinr. P.-^almus Itic tini lanlum non poie.sl
liis iindc iii'ii debuit. Naiii saiura!i sunt ftljii, id cst convcnire pertmna^. pnino ordin-- Proplnta loqui-
i\ iim
inalis opei ibii?;, scilicei quod discipuliim ut eis mc tur. qratias tiq^ns qno.i euii de qrmibus pericalis di-
traderet posiulaveiiim, ei a l'iiaio i:t me cruLifigo- viiui picuis libernre dijwitt e^t. S^^cundo Ecclesia lo-
renl, et imiiia. Opera noslra namque tani !);)na
•

quitur, qnoe ante adceiilnm Doni ni innuineras penultt

()u;;ii! mala di( unlur (ilii nosiri, qu;isi a nobis geiiu- calantiiatis, posteaque miscrius ei medinnnrn saicltK
laia. Ilabel qiiu;daiii traiisialio Saiurati sunt por- :
incarnaiiohs induhtl, ci iHipiismntis benejicio (Jiri-
cinu, quod salis congruil propier operum iinmumli- slianum ptipulum dc orbii univrsitate coUetjit. Terlio
liaiii. Valde enim immumla res apnd Jridaeos porcus in rein misericordia vox Clirisii Salvatoris illabitur
est, el laiilum sunt !.aturali,
iii quod peccata sua re- D ubt pulclierrimis (itlus onibus virius ejus poie$lasque
dundaveiuul in pn^ieros suos. Diviserunl eoiiii rcli describitnr. Qiiarto ilcrum EcclaifC calltoliac dictu
quias suas, id csl peccaia sua superabundaniia, p«r- proferunlur, et cum maqna exsnUalione Divinitatis
vutis, id esl (iliis siiis. Qnod liinc l';(Cliim esl, cuiii concesiu niunera laudanlur.
dixeruiit : Sanguis ejus snpr nos, el sHper filios no -
siros. Vel aliter, ii!. ^ic dicaiur : lloc quo:i venler COUMKNT.VniUS.
eonim impletus esl, niu; e.s proiuit, sed liliis. IS;im Diligam le, Domine. Psaimus iste dicilur caiiti-
ipsi Irinquam grosso cibosuii' saluraii, s;iiisf.icieiido ciim, sive veiba eanlici, id e.sl v.'»x ixsullaiiv;i ,
quia
carnali cordi suo iii iuorte mea, (pioil iion cis pru- iii »^0 Dominus iinsler Jesiis Cliristiis ct c;i|iul uo-
riiil, sed (iliis, (|iii;i diniiscriiiil reliqui^is quas debe- sJriiiii (jlirisiiis scil c«)t a^it giatias el laudes Deo
reiil faccie .siias, id csi iiueliectum glori;e re.uirie- l'airi pid victoria sul« pa^sionis, in qua ereplus esl
clioiiis ei ascciis oiiis, et cjntcroruui luliuio, (|u ,• ab iitiuticis suis, id csl a pcse iuentiiius Jud;uis, ct
quasi siibii is ct lon.ii^ cibus craiil, sicit suni rdi- pro gliir;a iesurre.cti>)i.is, (pi.i e;i.i;ii doinifiitim inor-
qiii« rcspeciu grossi cilii, el (pio vt^re rclicicndi es- tis e^asit ; ct pro glori.i ;i--eoii-i(jiii5 ci coiif ssioiiis ,

9ent. illas, inquaiii, rc!'qiiias iioc adverleiiies, dimise- el spiriliialis grali.e pro iicrfecii(uie
iiiissoois , el
ntnt sui$ pdrvulis, idvst de postciissnis qiii parvifacli corpons sui, id csl Ecclesi.iv, (piaui misso .Spirmi
soiii, id esi bumiles. Vcl aliicr, ut ill.i .soiiiciiiia s.iiiclo per iirubdicatioiiem apostoloruiu iii iiiiiiaiem
aquipoilenlcr liic liai.ic;il!ir. ([;iod idco ex partc c.i:- lidei coltectam, de aqnii iHu/ii?, id aA dc geitlibiis
t;(as coiiligit iii Isrj(?i, ni pieiiitudo gcnlium inlra- pluribui, assuiiipsil iu li.i-iv.dil.tluui pixclariiin, c<(-
 ,,; :

r67 ntD.-t VENliUAniLIS 01>F. TAliS II. SECr. II. — DUCIA t:T SPllllA. m
lenlem nij?» <•« maoMla. Pio lii» oni;'iliiis, iiii|u.iin, A Detn escedil et iiKliiraiur, il:i Doininns pcrleclos dt;
.ni^il <ji;>li:ts. III !;'<: exliorlelur el insluiat, nl fci(:i;l larnatibus coiiciipisc.nliis exalt:it, e( qnasi indurat
«iiis nieiiihra sinmis, ila, qii;uiliiin iii noliis esl, ciiin confirmando in spirilaiibiis ; el iileo esl inilii pro-
.'jns :.u»ili<t s:»laj.'tiiins nl ei in prirseini al) oiMniiius lector el cornu, »j>iia sus epior meus, id esl, «jiii»
iiiiniicis inlerioriims qnain exU-r^onlms
nostris lain su^cepii causain iiieani conlra onmes agendam. Unde
liben-innr, c
iinli" t!ralias f|n;Mii: s niinr inie.-iiii
va- c(!o Liudanninvocnlui Doiuinuin. Polesl siuipliciusac-
eipi qiiod «licil sufceptor meus, hI cootiiiuabitnr ad
leamiis ajjainiis, el iii fnimo e i:iiii de iiumu Snul, ul
inoiiale qiiod loiige inferius s.M|iiiliir, scllicei Admisii
e^l <le |inii'slaie ninrlis. eripiainur, cinii lioc
illiiil ;

iiiducl iininorlalilaleni, ei inors iiovis.^ima ilesli ne- vie de sumnio. Juxla quod sic dicelur Ideo est tNt/a :

Mir. iii luiic pl.-narias d dignas graljas ip>j Clirisio Dominus proleclor cl cornu talutis, quia esl siHceplor
Unniino nn>iro oiiinia iii oniiiibus el vieus, id est, quia nie liominern suscepit, et boc
, (ini liiiiceril ,

icffranms ;eiernsrncr. Inliiiilalur iiiodo me suscepil, quiu niisii Yerbum snunt de

Palri per ii.Miin
:.iiiem |>saliniis iste il In fineni pro puero Domint
» :
stimnio, id cst, de siini siio Deiis Paler, el per illiid
Verbuiii inilii personaliter unituni accopit nie boini-
David, quw loculus esl Domhio vetha caniiciliujtis,
manu omnium ini- ncin. Ii8t cnim bxc vox Dominici bomin s, elassunipsil
iii (l c qua erijiutl eum Dnm-nus dc

mifonim ejut, el de maim Snul, ei dinl. Qmd sic corpus nieiiiii Ecdesiam de aquis mulhs,
vie, u\ est,

.•xi...iiil.ir Vnha caUici Lujus, i.l esl biijns ps;.liiii.

:
do populis inullis, scili' et non soluin de Ju-
id est
dixi- dx'is, sed eiiam de gentibus. Uinle ej;o iuvoc»bu va-
<|iii rsl caiilii iiiii, itl c^l vox la-lili e, »1 J>tirra
ij lida lurdis inlciilione soliim Doniinuin, cl non aliiid.
iims, rrf. r.intiir iion ad li sioiiain, s.-il «n /J'u*i!,
Cbri.^tum vcl irt fmem i.l
^ laudans eum per bona opera, ei sic ero salvus in nie
cst, iii p. rfec:i'»iiem in : ,

icmporis Rralii-; cl sic riinovel 61 in nieis per consianiiam, crepius de iniinicis ineis
cst in plonilu !ii!cm
a.lri- et meorum, lam carualibus quam spiritalibus ; el
iios a rarir.li iiiiellcctu. Scilicel vorda liic»
bucii.l:. David (.rdcbela* dicta ab co, tnin
bisioriali- bac salvaiioue valdc iinligeo, quain iniiinius sum iii
lcr liberatus 'Sl a Saiile el a cx-icris iiiimic;s suis me et in nieis quod a:i|ui[iolienter dicit, dolores
:

on prn scd pro pucro Doiniiii, id esi, in persona morlis, id est morlalitas et passibililas d.icentes sd
I .*e,

( hri-;ii, (|ui verc pii<*r a |.uiilate diclus Inil;

vel se- moriein, circumdederunt ntj et meos. Coniurbavrrunt
siinplicilcr dicemus aliri- nie, id est trisliiiam el cominotioncm ad lenipus,
(.iii.liini qiio.snam libros
qiiod coiilurbatio meis.
bccndo Dnvid pieio DomiMi, id esl Cliristo. 0"»^ notut, int.ileriint niihi el
vcrba i(>se puer lociilus cst Domino, id e>l ad lauiiem Torrentes iniquitalis, id est validi impetiis eorum (|ui

Domini, lanlo tiMnpore aiiie per Propbctam !.iiuni iii siiut diceiidi ipsa iiii.|iiiias, compaiabilis lainen tor-
(lie, id est iii cnsideiaiioni; iilius lemporis , iii
quo reiili, quia sicut aqua lorreulis qu;c noii iialuralis est,
D.iminus Pater cripuil j mi eum dispo^iiione, quem sed ex inuuilatione pluvix subiio crescit, cito dciicii
et arescii ita im(,eitis nialoriim, .juantumcuiiqiie
rrrpiums crii iii le, in se et in suis. Vel eiiam pos- :

sumns difcre quod jaiii eiipucral cum in quibus- .s:i:viant niiuc, tilo delicient. Teiiipus eiiim breve
siiis. qua; pra;ccsseraiil. Eripuil, u\-
cst. iluc diciiiin esl ad cxborlatiunem et insiructio-
dam mciiibris
qnam, de vianu, id esl de poteslate omnium mimieo- lieiii noslraiii, ut si aliqiiando coniiiigil ut aliquid

rnm suorum. Capui quidem de nianu Judaeoum yer- patiainur, qiiod vere necesse est, libenier et patieii-
s.qiieiitium, nieral.ra vero de in:inu quoruinlibel ter illud suileramus. Patienlia enini necessaria esl ut
|;er.>eculoruiii inlciionim, sive exleriorum : cl ciipuil reportcmus promissioneiu , scientes qiiod omiies
ttinm de nianu Suul, iJ cst de dominio mnrtis. Capiil pi:e>entes Iribulaliones cito liuem babcbuiit.
jii prima resurrecii nii a nn rtuis, meiubra vero in Dolores infertii. Ustcnsio esl, quos torientcs iiii-
c< niinmii lecnrrcctione futura ; ct diiii puer ille, id quiiatis accipiat, quo:l stc exponiliir : dolores inferni,
cst Cbristus,'ita, ad laudem Patris Domine Paler, :
id esl
id est, iiilcroruiii, iili qiiidolebant dc rcriiin
Ad:iin inotus esi ut se ijisum diligerel, movel iiiun- iiifeiionim se amissione, vd gaudebaiil de nc.|uisi-
(liis quosdam , ul se diliganl ej;o aniem le soluni :
tione : ci ideo facli inren, id est omniiim inlimi, do-
iion me, diligam, ul faciam voluniatein-tuani, iton lenles cum audircut a ine ct a iiieis. Traiisii niundus
iiieam. Et (juia ad iiislruclionem iiosiiam loquitur ei coiicupisceiitia ejus, per qiiod eis ;iiilerebaiiiur

coiivertil se ad nos, OHtendeiuio quo fruclu eum di- lcrreiioriiui spe>, qucm desid. rabaiil, circumdederunt
ligat. Oiiasi tlical MerilO eiim dilig.»m, qnia ipse
:
me et ineos. Polesl boc ((uoqn.' tum praicedenii
P.iter esi fortiiudo nica, id est, quidquid boni si vi- versu aliter dici, ct bic inibcedcns versusconiiiiiiari
rium in me fuii el iii : incis, ab ipso cst el per boc vere sunl mibi iiiiinii , qu;a dolores mo^tis, id est
i

est (orlitudo mea, qiiia esl libeiolor vieus, id esl (|nia Judsci doleiiics ine vivere, qii 'd luit eir. ad iiior-
libcravil me b.nnnbm pcr Yerbum suum quod iii- :
teiii, iil Csl ad daiiiii.itioucm, circumdedeiunl me iio.i

telligciidum csl qnanlum ad maicriam, non quanluin ad iniiiandiiin, sed a<l d:iinii;iiid<iiii, et forreuws ini-
ad |.ersonaiii, ei I iieravii lucos de conipeiiibiis el qu.tuiis conlurbavitrunl me si( ui priu>. Circaindidc-
viiitulis morlis. Omiies enim situt Apo«tolus diciJ, runl II e, dico dolorts inierni, id csi, dolciitcs mc vi-
(letiiiebamur sub l''ge peccali el iiii.ri;s. et oumes verc e.\ iuv.dia, qiiud esi eis ad in.riem; (|"ia per
siib petcaio vcnunlali esseinns aicrnalilcr , nibi lioC deducuiitur ad iiiteriiuin vilioriiin. J>iii.l lej.eli-

D.ius I'aiei per Verbnin siiuni iics veliil .'>crv< sen pli- '
tii.ii it sicui taiis;iiii doloris a|i|ioiieiei. iSutic
e»t,
lios libera sel : ct quia cst libcralor, idco csi lefn- etiam subJi; ad .picd tiituiudcderiiit euiii diceiis :
{.iuni inibi, id esl c^o qni f<i;^i ab eo n>e ilciii m Prdoccupaieruni me i:i\uei moriis. l.aqucos moriis
iiiulerialiter, et in du-
iiieis (>t;r piiinum buiiiiiicii) vocai (Jolosa et occnila coiisili:i, qiiibus eum Jiidaei et
(cntcm inmoiieni, rclii^iani ad cuin iii vua:n et : quilibct(.ersecuiores mali macbiiiabaiilur daie miirii,
merilo relu^iam, quia ipse firmavicntum meuin , ei csl lale. Luquei mortis ab ipsis insjiirati pruoccu-
iil e>t , me relugieniem , el briiiuni , it si.li- paveiuut me, i<l est vcl fraiidiileiilcr inilii qiiaai igno-
leni fecil in prx-ccptis suis : Ipse dicu per Uionia < iis raiili rcpulatione eoniiii |):irav»^iuiil iiiibi daiiinaiio-
Veus vieut, id tal d^g.nis quem niibi faciam Dciiin. nciii ; vel doli eorum piaioccupaverunt n.e, id csi cuiii
Lt exscquilur quoiiK.do sii liberator. bJeo esl Deti» ine v(l iiieos priiis vclleni laj.iere, piiu^ i|;si l.isi
incus, qiiia est adjutor n.eus, td CSl, qnia |ii:ebcl sunl. Prius eniin quisqi.e pectat iu se qiiani lii alle-
v calioiiis SdSt aJjntorium in ine el iii iiiei.^
ii.ilii : riim. Kgo .Tuiein in liiiiu al.oie in.ia i.l.iia iiiilii ab
qiiod ideo f;icil, u^ cgw speroni iii euin, tl idi;u e^,.» iilis non ni;iluin e.i>. rcpendcn; Miuloi s. il pcr p.nicii-

tiperjbo taiiluiii in to, ct inciiiT, qma ip e piotcctvr ti.im Domiiiiiiii soluni iuMjcavi. Li c/ijwmii, id csl

ntcus, id esi tly|ieu& mcus tonlia vilia iiigrucntia, Vdbdaiii ini.eiilicncni prc< is dirc.vi ad Deiim n.cum
ne ejfO prXsumendu du iiic, eii^.'Ui < oiitra li&Uiii lai.l.iiii pronicienduin. Ei iilc» tjOiniuus exiudiml
cuiiiii su|>crbiu;; ci esi ehain coniu ia!iUis mtiv, id niccm ineam, id esl iiilenlioucni coidi.s inei : delem-
csi, la< lus (^sl niilii liin.a cclMlud'. s.iluli& lueu: plo saitcio suo, id esl dc me ijiso. (|ueiii (ileiniud.ne
el poicsi Uiti ad iiuijlituait:cn), qu.a iicul cuiiiu toi- tpiiiiualjs ijuliu; lctil S uui fcai.tium itiiiiilum, ta
5P9 IN PSALMORLM UniilM tXuUhaiS. — PSaLM. XVIL r.7n

qiio haiiit:«rel. Dcus enm eral in VJnislo, mundum A habenrsbiis altiis ei liix inacfessibilis anpariiit : et
fi^) recuuciliniis. Moc <li( ii :ul inslnictionf m, iit iisifn- stiper, ii| esl nt loiiie ctiam coiimiliim eonim su|»»!-
dal MM <l qnis(j'ii-, Di>:niiiii(ii digiie V((Cat, de vicino raret et qiiomodo dicil asceiidisse, u^iendit. Et
:

exaiiiiiiui", cniii Deiis sil in ips >. Aniiiin eniiii jnsii volnvil, id est, celcr ler exallatws esi volavil dicu :

seiles esl s:>|iieiiliaH. El veio exai^divii m,', quia cla- su[ier pemias veiitorunt, id est maijis qiiam pemrn
nior meus, ni vi>l inleiisa vox c.irdis inei iiii.roivit veiilnnim possmit asi^cndiMe. Venli dicunir.r animie
.u anres ejui. id esi a (Kitenliii evandiia esl aijiiieiuli, sancliiritin propier levilatem, qiiia lerrenis non i;r:<-
«)u;e iti co est ; el iioc ideo (|tii3 cliimor iile i)i coiispc- viiiiiir, (jiic poiidiis siini, m.n siibsidiuiii. Peitn:e

ctu ejus tiiil, ciim slreiuiii verberaii aeris

id esl, itoii aiilem saMciarmn anuiiornm snril virtui<-<, qiiibiis se
l'.if liis fiiil, sed ex corde ubi ipsc c(>iis(»icii, procc-si'. iii aiiras liberialis atloUunl. id c^l i|uariim anxilio
Commola esl et contremuit. 0.-ileiidit per efreciiuii a scrviiiile iiu;e in lerrcnis est libcrjiilur. Et esl
qnod vere Ddniiiins exandivit eniii iinia resiirgere , ."•eiisiis : Ultra capaciialem animnrum sanctariim
lecil enm. Nec lamiii ponii ipsam resiirreclioiiiiii, qiianmmcuiique pennatx virlulibus sinl, exallaliis
sei\ <iuiddam adjuncmm ei, sciiicel lerr.inioiiim, esi Do hiiins.
qui iii ipsa farlus esl diceiis : Teira commota est, id Et poauil lenebrus. Ac si dicai : Quanlttmciiiiqiie
«•.vl siniui parie in(il:i esi, el pr;e illa comnio-
oiiiiii ascenderii Diitnimis, siios tameii non deseruii, qnia
liorie lerra conlremuit, id esl terreiii (>bsiupe(acli posuit lenebras, id est consiitiiii obscttiiiutem s icra-
siiul. Ei deitide per pra;d calionem aposiolirum fnn- meiiloruoi eccle>iaslicoriiiii lalibuium suum, id esl
damenla monlium, id esl, lirmne spis in lerrenis piin- in qiiibiis malos laleret. Non enim mali adveitiiiil
cipum superborum, qui inlam fidnciam siiam iii [3
divinam virlulem iii ipsiits sacrameniis. Tabernicu-
lerreiiis posueraiil, coniurbala sunt, id est, pariler lun auiem ejus, id est niiliiantes ei, (luos ipse in
niiii ipsis liirbalae sniii (|uia cnppermil ip,-,i moiitcs, : pneseiili ad teinpns t:iiiqii;im lab;;rnaciiliiiii inliabi-
i<i esl )iiiiicipes, dillidcre in spe lerrciiorum, cum til, iii iuluro autem ailemaliler inhiib labil : illi siiiil

aiidireiit :iposlo!os dicenles Transil mundus el con- : in circuitu ejus, id est ninnifesic videiil el cnLmo-
cupisceuiin ejus; e.l, Nolile spcrare iii incerto divi- sciint eiim ipsis sacrameiilis, si< iil (jui circa a'i-
in
liariim : et post Cdiiliirbatioiiem commola simt e.\ (iuein videni illiiin circa qiietn sitnl. Vel aliier.
siiiit,

loio illa fuiidainenl:!, ciiin eisdem apMSioiis hortan- Posuit tenebras talibulum snwn, id csl onculi im fiticm
libus iiiulli (iriiis coiindeiites iii lerrenis ipsa con- in cordilus rnleliiim, in qm
lalerel, iioii eos dese-
tempserunl ; et lioc ideo quoniam Dominns iratus esl roni, eliam in bis lenebiis mimdai^.is :n qnibiis am-
eis, iil esl quia rcvelaliiin est eis iram Domim veii- biilamus pcr .•pein et iion per S[<eeiem. Qnod iiunc
liirani super oiiiiiem animain operanlis malum. Lt est. quando iion videmits quod speramns, scd (kt
»H irn ejus, id etl iii cogtiiliniie ir:e ejiis, id est ip-iiis patieniiam esspeilaiinis el esi «'(luipoltenter di-:

Uomiiii, sumus : id esl lacryinnsa deprecitio, poejii- cere, Dominus noii deseruit snos, qnia iii qnibusdam
leiitiam ascendi , d tst iiiultipjicata est, et illiiin est per occuliam spem, qiiod iiunc diciiim esi in ;

liinium lUimma subsccuta cst , quia ignis, id esi ler- quibiisdam est pcr inanife^taiii opcraiioncm, quod
vor cliarilrais , ei divinus amor exursii in coidibiis seijiiilur cutn dicil. Tubematul nn e}u$, id est, ma-
coruin a fucie ejns id est por cbgiiiiioiictu ipsius, nifesto miiitanies ei, (|iii laberii iciilnm smiii, «l sti-
Domiiii. Ll ab eu igne carboues id cst i!!i i|ui cuni , pra dictum esl simt in circititu ejus, iii esl videnliir
:

iii primo liumiiie iinssent secunduin crealioiiem pri- r eiim ambire et a;ierle cogito-ccre, (|i!i;i ejus opera
iiiain ardentes, ficii suiil in eodem carboncs, id est maniresle operantiir. Nenio latnen militaniinm nrbi-
exbtincti ab ardoic l.oiii desidirii, et teuelirnbi ca- ireliir per banc cognitionem se esse in UiC'; fniura in
!•' iiics coi;niii ne veiiialis, lursiim succe)i.<;i sunt per inanifestaiionc ipsius Dei, qiiando eitm lacie ad f:i-
illuin igneiii, id est auloreni boni desideiii su-cepe- ciem videbunt, quia omnes iirophcii.e et ;ip )--tidic.c
lunl. Cl qito ordine ractiini est hoc lanquam ri spmi- Scripluru:, perquas illiid laiiliiltim ci<giiiiiiini6 i|iiod
dciis dicit Domiiius i; c/i;iai<t{ cvc os id esl aiuslo-
: , habeiit peiceperuiit, t( nebrosse qMaiiiiini ;id daiita-
los, in qiiibiis ip e sedebat, jiixt:) illii.i An-nia : leiii illius lucis sunl. Quod sic dicit : .4'/««, id esi, do-

jusi i,edes ett sapienliw : incli avii, id e.si tiiiriiiliavit clrina, rigans corda sicul terram a'|ii ; eiis in nubi- 1

ud oinnes coi porales allliciiones &u:>tiiiendas , pio bus, id est iii propiielis, qiii nos siib allo, id est a lon-
dileclione mi.j et pro sa'ule Iraltiim in quo dedit , giiiqiio, siculi iiubes doctiina sia comidueruol el :

:iliis cxciiiplum , ei iit Dc-um diligerent , el animas atjiia aeris biijiis qiii suh niibibus e-.t, id esl do-
pro fratribiis dare iioii dubilareiil. Quod profuil nl ciriiia aposloloium, qui sub prophetis sun', (|tiia
carboiies succendcrenmr. Et inclinaiido coelos ipse- dicla eonitn expomint et do^ign.iiiUir per ;iciem,
:

met iii eis (lcscendit ad loleraiiilas c;is.lein alfliciin- qiii vicinior esi lerr.e qmiiii niibes, qiiia icoipore
i,Cs. yiii eiiiiii (iixil Venio Jiomnm i:crum crucifiyi ,
: iiobis propinqui sunt, et verilaleni aperiius proplieiis
.•-icutciuciliMis csi in Peiro, ila lapid:iius esl in Sie- rxponunt. Ulraque, inijiiani, li;cc doclrina esi lene-
pliatio , et iii <a;ieris snmliier. Et in dcscctidendit brosa piaj fulgore iliiis fiilgeiilis el clarae lncis, qu;K
caligo, id esi amoie> li-rrenornm , qui caligine nc- luliira est in conspectu ejus, id esl in manifesiatioiie
quitiae su;e Deum nnii cogiin^ccliaiil , erant sub pe- ipsiiis Domini, i|iiaiid<) cognoscemus s cul cl cogiiili
aibus ejus el buorunt ad siiniiiludinem qiiia qitaii- :
^ sumus. Poiesl aliter qiioiiiie saiis congrne legi sii-
ipiaiii videreiimr excclienliores , ipsi caliginusi et perior versus. !Ile, Inclinavil calus, el dcscer.dil, iit
ipse el sui iufei iores ci tiicli i:iti , quia alfligeliuiiuir iia dicalur Qiio ordine factum est (|uod ign:s e.riirsil
:

aii illis , lameit iii rei veritaie quasi siib pedibiis ii: cognilionc iru; Duinini, et carbones succensi sunt.
coiiculcabaiit iilos, (|ii.a contemnebant el dertdcbanl lloc sciiicel modo, (|iii;i Domiims P.iier iiiclinai)it
iilo-s, iit ei^rc^iits iile inarlyr, qui tyraiiiaiin iii pas- est bumili.ivii apo^tolos suos, iit nobis sa-
caelo',, id

siuiie .-ua dei iait diceits : Assatus sum jam

,
versa et percnl, et doflriii.mi s;i;iin capacil.iii iio^lre adapta-
mauduca. r-iit. JMiguiilur (|iio(jiic lii teii, mente Dco exce- <

Ei asccndil supcr che ubin. Descendil quidem D >- dunl, scilicet i|iiaiido tali:i il,i diviiia esseolii lo-
iiiiiiiis m (jbliS iiicltn:ili>, ct tan.cn in dcbieos
1 illo 1 quimliir ad i|u:e iioii valet pertiii);eru coiiHnmiis iii-
ji^ccndii snper clierubni. Cbcrubiii ii.leiiirelainr lct eclMS bominom. Ul iHe i|Ui diril In iniiict/io :

fileniiudo scirnliic. |{c(te cigo iiilelligiiiiliii per clic- erat Yerbnm ei reliijiii. iiiclmaotnr vero, i|i!aiiiio iii
lubin dilectionem Dci ei proximi liaociiies, -111:» sua doctiin:! s iirie s.ipiiint, liumame condcsieiideii-
«tuplex diiettio trst pieniludo scieiitie, (juia tit Im (li:iitc» mliriiiii iti. Ll ip^cmcl D iiiiinus dc.sceiMit iri

auobus prwcepiis coniiiutur to.a lex et pruplieia:. Kt ipsa iiiciiiiaiionc, ciiin mm

ipai, ^ed |>(iliii> ipse iii
esl seiisus : Unaomiiictiw(|iic Ddiimiui» Iio ilniieiur eis loqiierctiir ei lioc mo(io cuiifio, id esi amalores
:

in alUii lifnse Miorinn a;iiid tii3l'>», lameii n.iiciKdl su- iiiuiiili, qni piius crant lencbrosi, facii Siiiil sub pe-

}kr clicrubin, id Cit tar»clib plciiiludincm ScicniiK dibus ejus \l csl sub jTeclijiiibas ijiaias Domiof,
,
5-1 Br.D^ VE.NEKAB!LIS OPP. PAnS II. SECT. IJ. — DLBI\ ET SPCP.VV.
qii.c ernn in .'i'>nslolis : inles (1epo.*'iert!nl le-^reiius A Ecc'csi !• fiieru'ii : et h cc revelaiio, Doiniire, f.u i.s
aJl':'* t'o:!r.- et siiliilitli^fini s« sjiirii!i.-.U'iii«.
«'sai, esl «6 incieiiir.ione tua id csl pcr i!.cropa(!Oni;:n,
,

Fa asceridil i>up€r ctnriibiin. llic ver>iis noii iiiiilu- (|!i:iin lii iiiiv illo.i liicisti Cijni dicerciil : l^amit^-niinm
liir. Sf.in.iis \('ro versiis jiixia ill 'in S' ii'.i;nli im in ag'ie, appropiniuubii cnrn reiituin cxlorwn. lA ak
qiia calijj" siib pe.iil.u« i^ju , in iiiah) ;icci .iiiiiis, il.i in-ipira:ioni' spiritus irm tutv, il cst c( |ii!r boc i|ir;t

|iOli'Sl lcgi II! liiiMliir : Dainiiiiis qiiiilcui vo!:jvil sii- pcr cos inpii-ast! Sjiiiiu/m irj! Iu.k : il esi leiiiiu'-
|HT pfiiiiis ViiiKiriiMi, el linien suds iidii dcseniil : stuusain el ^rav.in irain tiitm cuiu dicereiil iVisi :

quia ct u^us fsl iii <1'S ocoiille :iil ipsuniMi uiililal';iii, popiit-'nlin:n eijerilis, niorientini.

ei liuiinisil.iui li(!iiis nianilesie iisiis

|terrt'<iionl)iis .Misit de sumino. tlouvcrsio ad nos, qii.isi dical :

esl ad aliiinmi iKiiioruiii perioclornin iiisiru-rnii.iis Qioinodo ii>'r incri'|):ilioneM), et ;>ei ini>pir:iiioni>in

cliiiU(M!i. QiMtl sic ilicii : Dmiiiuus poi,iiil lenebr ,s ii.T Domiiii f.ictiim cst lioc? ll"': scilicel modo, ipiij
iiilibuluni, ii) cst o.-.liu:ivil lencluosos viros l:itil>ii- D.Miiiniis Paier misit Spiritum saiiciuni dc suiiiino, id
liiiii Miuin, iil e>t, per quns lalciiier oiieiarclur :il esi de siipenia b;ibiiaiione ubi Ipse niauel, su|icr
«)iili;aiein suiirinri. I.ni>iiis eiii:ii vivil [lio pcr tlivi- ap.isiolos conlirm lute ij cos. tt ui iiicie|iareut, ei
iiaui il!=;posilif»iiciii, quml cuiien ips^ iiiii'iiis ignorai. S|ii!ilu;n ven:ur:e ir;e nnutintiareiit , et lio.: iikkIu
jiixia illiiJ : Viiija furoris inei A»sur, ipse vero in- pcr ii.sos aposlnl-is accepil me, moinn,
id esl cor|ius

lcllexi!. Tiibermcitliiin aulciii ejus in circuitu ejus, Eccl(!siaiii sciiicct : ei iia accepii me, qno.l assumpsit
i'! esl, boni iu.inifcslc iu npcritiiis siiis Oitendunt se me de a^juis mulits, id e^l ipsam t^cclcsiam, qua;
cognoscere De;iiu, sicDoiniiius per ipsos aliis pne-
ei corpus ineiim est, elegit popnlis niullis lu bx e-
di!

bci cxeinpliii:i. Poiesl (luoqne eadciu nimienle couii- i> dit;iiein prjcclJiraui , nuii babc.itein
mai.'iilu u ei ru-

iiiiaiir.ae lioc iilcin taliier dici. Doininiis posuii lenebrat gain. Vel aliier Mislt Domiiius Verbum suiim de
:

lalibulum siiuTti, id ft! \^.<:\i corpus tiicutn, per Verhiim fummo, id est de siiiii >, ei sic accepii nie liomi-
.«•(i

»ibi adj^iiio.iini suuin, iit laleret scilicel

l;»![buliini neiii : quia niilii iilud utiivit, cl per ini; apostoios
jiitpios. 'labernacvium auleni ejus, id est, aposloii et eiegii, ipiibus landein Spiriiu n sauctum niisii;ct
caeicri, qiii! us ii>sepcr operaii(inc;;i bonani niaiiireste sic per illos assumpsil nie per K.cclcsiam aisuiiiptain
iiiliabii.;ii, i!ii sunl in cir-ui'u fjus, id est aperle co- de aquis rnullis, ut supra d.cniin esi. Cl iioc mod >
gniis- uiii euin, et s.ic quod dc Cj dicuui, maiiifcsle tne us^iumpsii, quia cutn me convei'»uin ad eiim in
«i!CU!it. Qiiod ncei'^sari'11^1 fuil propier proplieiicas ineis, inuUi pcrsequerenttir, (;r//)u?/ me : id e»i nieos,
Scnpturas apfiieiid:is. Na u flf/u.;, id est doctriua, de inimiLis meis iii ipsis, inimicis dico {oriissimis : i.i
cxisicis tn njft.iiu liujus nerit,, id e-t in pro|.hciis, est, qut lion tiiiilum pr.evalueiuiit ad alfligenda n ei
«jui in .se c<)ii!,iM'iita leiii, id csi apostolo-, qiii ip- cotiiurbandam , el ciiiiterendam lianc itruiniios lui
sos expoiiiiiit c> e icrrbro^a prac fuigorc, id esl ad vitam. Isliid refertur ad pTseculores corponim ex-
cOiiipariiliOiiciii do •iriii.e fiiigeiilis, q'u« e^t iii con- lcnores, qui iioii soliim afnixeruut, sed (iiibu-.daui
speciu ejos, i.i csl iii ipsis aposioiis, qut nniic coii- eiiain corpuraleni viiam a'i^t)i!erunt; ct cMpuil nio
spectus D iiiiiiii qiii.i ejus convicloies fueruiii.
,
d etiain ab his qui oderunl me intMiisecus, id esl, a dc
ipsos veibo ei uxemplo docuit. In nubibus aeris Tocaloribiis animaruin qiit gravius otlium geriinl,
dico, qu;c imlics per ipsuin aerem iransieruui, id qiiam persecuiores corporuin. Et vcre oderuni. </mo-
esl, iraiisiliiai propliet*, qui p ius
lccfiuiit. Nain iiiam confortati sunt : ei ila ui es!-eiil super ine, id
apud Judui 'S pcr apostolos ab ipsis
laiiuiiii craiil, esi, super uieo» praivaluerun', scilicei ad devocau-
Jiidx-is aJ Keniea liaiisli: sniU, juxia illiid Vobii :
C dus qiiosdam, (|ui nondiirn peifeciain Dci cogn lio
oiiortet i>riinum Uxjui vcrbian Dei , clc. (Jnai nu'es netn babebaot qui laiite!i postea lesipiieruii. !Ni.<ia
,

fiier.nt grando piiiis, el deinde ciirbones igiiis. qiiod posi a&surnpsil, siatiin poiiii enpuit. Legi ui-
Graiiiio (111111 fueruiil, per obiuiL'alioneiii. QiiiE oli- emm quod postquain (iiii hrael de a {ua, qiic d<;
jurgaij rccle conipr^rattu graiidmi, quia sicul gmsido
)
pelra profluxit, bilieruut, siaiim .^malecitai in eos
tadeiiS iii frigidaiii leirain cl durani, itiiidil cam, insurrexerunt Amalccila! aulein lingen'es terr.nn
:

dura periuaiiei, cadciis ;:ulem in liuiiiid:iiii el cali- iuterpretaninr. Notalur crgo per hoc quod posiquam
dain leriaiu iiiiiiejcit, t iu saiimleio in.-brcm vcni-
• aliqms ad doclrinun Cliribti qu.e vcrc peira csl ac-
lur; ila oiijurgalio m lualorum coioilius iiilii! pio- cc tii, el graliam ejui percipil, el sic Cimalibus de-
licil; in coidibus veio bonorum lanquam inibcr sa- sideriis coiitradicit, slaiim Amalecilic jiersequenies
liabii.s in tcrra boiia fnicium reddil. Ll <iuia objur- iiiiertiis ei exicriub occurrunt ei. Lnde dicit bal i-

galioiiein iiUuii i:. Liniiis suiisectitus esi iervuruin uion : l''ilt. arcedens ud scrviiulem Da, pr-ipura ani-
cbarilas, ideo eiiam pos". j?r;iiidiiieni fiieruiii car- muin luwn ad beltnnr.
bones i^'ii:s. Ei per IkiC luibes illo; Ineruiil grando Pictvfnerunt me. Vere coiifortali sunl super me,
ei caibones ignis. (Ju a Uoiuuius inlroivU in iiubbus quia prccvenerunt me in nieis, iJ est oppre^^serniii
illi>, per min.is sciiiict, de uiio.iiioque ccc/o, id est iiicos, in i|Uo (ameii pra.'vciiti siiitl qiii.i cum vcl- :

de siiit;ulis ai.ost^ilis; ei aliissir.ius, iit esl idem Do- lent priures Ixdere, priiis hesi sunt per inienoruiii
iiiinus, dedii vucent swnn, vocem scilic.l cxhorialio- vindictJin. /'ra;pc«e!ru'it , inquani , 1« die ujfliciionis
liis m
eisdem nubibus de unoquo(|iit! tUilo. Qiiod men:, id est iii prifsenti vita, i|uu: e^t lenipus aflli-
loiiiiniuni, el qtia! vox luit fjiando ei carboncs ignis, D ctioiiis, quoJ seiuilur exsultalioii s : (|>ii.i qiisiiuis
nl supia diciuin est. hi pneliTea inisil Ooiniiius sa- in liac Niia pro Chnslo allli'^it<ir, iii fuium exaJia-
gilias ;>uas, id esl cvaiit:elisias suos pcnnalos vir!u- bitur. El liueo aiiliciio niilii proluii iu iueis ; qiiia
libus, siLUt .vigiKie, et tiaiisliuenles liiiiiiana cordi, Doininus Paier fuclus est proUctor metis, id eal iiio«-
ei pcr lilas b:i^iiia!) di>sip:i-. il e.>h, ad ({uo^ eas tnisil ruin, co.ituibundi sciiicet lirinaiucntum lerreuiu
tioii 1 dis^ip:ilion»', .sciliccl (lestriiciido eo.> iu iioc deleclatioiiis per adiiiis(.im amjiitudmein miseria-
quo.l inali craiii. Lnde tiiclinn <.'sl : Vertr inipios, ei ruin. bl hoc inodo pr.i ector l.iclus e»ii, (|uia eduxit
von erunl. Vel dinipaiil eos, id cst d.viAil cos, nt me, id est meos du an^usiiis curporalibus in laiiui-
iilii» quideiii cs^eul odur vili; iii vitani, ^iliis odor dmem spiiitualium, scilicel III eiiuii gauderenl i;i
iiioriis in iiioiicm. ht iioc laliier lecii, quia mulu- Iribulatioiiibus, tcieiilcs quonium tribulalio palientinm
phcartt fulguia, id cSl pcr ipsos ajnisluloj cl evan- operalur, el rcliqua. lit i»ic salvu n me fccit, id esi
gelisias aii.iii\it niiraciila Imniana corda, sicul lul- iueos pcr coiistaniiani; ei li ic noii ex uieriiis, Sfd
gur perleirel icientia el sic ioniurbaiii cos, id c.">l
: idco quontam ip.se prior t!o/ui( mc, id esl bonain vo-
ubslupcscere fecil eo> ad qiios ipsos iiiisii. tt per l!iiiiateiii habuil crga iiicos, quani ipsi in euiii. l!ii

eadciu fulgura apparuerunt veii loule» :i(|iiaiiim iii quoniam ipse ^o/ui( me, lccil cliain iit cgo iii iuris
\ilain reicMiam sal.eniiuni . i ( est di^tiucn bunl N llein eum. l'll laincti reirtbuet mihi lu nicis Do-
p>ci.d'iapo.sio!i a veris .iposlolis, el pcr illos lo.iles minu% seciiiidnin justuittm inenin, id est !>ecunduiu
levJiila sunl ftmdaiiu n'.a orbts lcrruruii:, id CSt expo- ju^tiiiani boii c volutiiaiis, ab ipso niihi dal;L' iu
t:it.< suiit s-.ri)<(a pioplicl.triun, qiiae lUiidaiiiculum ntcs qti: I .jui dcJil luihi bciie \clle, dabil el bc-
:
 IN PSALMOUIM LUlItUM EX:i«.KSIS. tS\L'.I. XWL
iirf'ceif, el pro Iif>iii;f;iciis iu-rtim rflril) let : n'i"il A t.iisiio. Va pra-torc^ ecfuxi! me dc »av.\i an^jiivt.'» Ji:-
sic tticil, Seritiiiluni purilateni munuum mearnm, iJ dMici popiili, in |:u tudiiiem i;i'iitiiiin per prwdinn-
esl sefutiiismi operi iii meis 'itira, iJ esl iiiiiin!;i, el lores apos^tolos. (jiios di- Jiiil.ei» ati gem.-s ir.uisiulii.
iioii atl liii!ii;\i!iiiii fi^vfMeiu faci:i, rpiribne.i mUii f)o- jiixl;i illuil : Vobis oporit-.bai primum litqni vcrbum
minus iti nieis, scil^cot ei coroiiam jiisiiii;« i-i fiuuio Dfi, et reliinj:!. /;,' fr-tit m^ s.ili^nui u\ ip-js i^.miIiIiiis
ei iii lirrsotHi (ii?.liicon(!(» iiiC iii laliiuiliiic n liloi, s.-ilvandoill is per m.', ei lioc. noii ex ineriiis il!o-
(|ii2D per (lilcftioiieiii opcr3l<ir. ()uo.l pxtr;i iiiieiiP'' sed qnoniam prior voluil me, ii esl, ojns l'0iia
riiiii,

cmm in liltro Citeiidiiur. Oti.isi tiicat : lloc iiiodii \oluntas ii.M'iessil in iliis, nl ptH' iiio s;iivaiet:liir.
(ii(iiixit me in l:ililuiiiiif*m iKlei, qnia ego cusloUivi Vei n.in iiierilum aliciiJ!!-;, scd sida volunis, cjds
iri mei.'? i/'J's Oomini^ u\ e^l omnia pr.i!ccpi;i, el oni- Iku; fecit, (|iioil ipse me
ptr Vcrbuni smim lioiiiiii.-m
iiia opcr:» Domini, i\r,x) simt vi;i ad cum. Kl l»ii;c ;i3SutiipNii (icr (|iieni t-/ iii.is
tanien id^ni s;*lv irL'! :

laliliidiiu loii?;uiimilale!(^ aildidit. q<na ego iioi gt^s.si D.imnuH Maler relribiiel »i//ji, (|iiiiniaiii ex st.la gr;»-
ali((U3ndo JH/piV nici^ rcreileiid» u !)eo meo, \d e>t. tia sua assnmpsii, iecuHdtun jusiitiain
iii
mea^n, id es;,
al> ipso qneni DoniMiinn tnilii lefl;('l iioc
L>ot!iiiio, secnnduin perleciain olie.iientiam meani claiilicaiidd
i.leo, quoniam semper li:ibeo in cvnapeciu m'o. id esi iiK', scilicfl, resiirrcoiioiK-m el c.iiif.-ssi.iiiem, el se-
:iire ociilos cordis inetinim proimiiii;! otniiij j'idicia cundum purilalem manKum mearuiti. id est, ct se-
ejii-; sive iii prjseiit', sive in fiitcr'». In pr;psefiii cundum oper;i nie;i rclnbuel (Miani milii. Ni;c tniriiin,
(iiiidcm flojrell;! ('orrii.'eiidoniiii, lenialinnes probaii- quia eg'i cuslodiui onin.:s vius ip^^iiis Uomini, id esi,
(loriim, exca-caliniies obdur;ilonim in ftiiuro vero : iii nuilo a pra'cepiis ejns ;iposi;U:ivi, nec aliqiniiiilo
lain stippiicia ni:i!oru'n, qiiam pr;Emia tio"oiiim. Ei B aiiquid impie qesti, per qtiOil reicidereni ab ipso D
proptcr li.xc jndicia cognna non repuli a mc iii ineis miiio in rcgioiici!! lorigiiiquam, sictit Adam fecil; el
jusiiliasi^jus, id cst fl.igella Domini palris justilicanlia liOC idoo, quoniam in conspeciu meo, id est, anti'.
iiieos, diiia liic in cxetnpliiMi jusli judicii fuluri. ocuios cordis inei propositi omnii jnduin pj«s,'sici»t
Qiiod f.iciiint illi qiii deliciuni snb onere, noienies supri diciuin esl. Kt ideo juuiiia^ ejus, u\ est, !1.»-
jioriare pondus diei el (rslin. Dc liis fla^cilis dicitnr, gella eju. non repult a uie ipso, scd iili-nier suicopi..
neque faii- el de rcliquo semper ero immacultitui-, id tts{,
Fili, noli nculiqere disciplinam palrit tui,
m
geris, cutn ab ev argueris, etc. Ei de reiiqn) non re- nullo pryeceplum ejits lransj;rediar, exi>ieiidi. cum
pell;iin, sed eru immnculatus in nieis, id est sine ca- eo, id est, ;.dli:£reiido voiuaiaii ejus, et sic ego im-
|>ilali crimine existendo ciim eo, id est adiiaerendo mcculatKs ero, ila eliain observabo me, id est, obsei-
ei. cl insuper obsenubo tnc, id esl ob^ervabunl se vabiint so mci ab oiniii iniquilate, (|ii;im ex ninii.t
inei ab unini iniquiiale, non soluni a iiiaciita. Qiiaiit affcctioiie dico meam. Ei ideo Dominus paier rctri-
iniqnilatcnn e.\ niniia alfectione dico mcani. Quod buet mihi, \ii est, reiiibii.H ineis, s Ciii Ci niilii pr.i
iKiti sic uccipiendiim esi , iil iniqnilas cadal in competeiilia sua, secundum jusiui.tm 0|icrum ine.i-
Peum sed secundiim hoc dictuiii esi, qiiod ip»e
; ruin, sftcunduiii obedienliam menniin, qna me iini-
peccata uostra porlavil, el binauores noilros ipse labunlur. Ei secundum puriiaieni manunm »uflr«rH,
ianavit. iti lioc ilennn versu perseveranlia not:Uur. id esl, ci retribiiei eis secunJum bona 0(>era eortmi
tt retribuft m.lii Dominus. Quasi dicai Deduxil : ex obedienl a prncedeiilium, qua erual in conspeclu
ine quiifein Dominus in laiiltKiinein fidei, ut pcr di- ulorum ejfs, ^icul prius.
leclionetn operarer, el dedit mibi persevcranliain in n Cum
sancio sancius eris. fslud secundiim nlramque
nieis, el ipse indc Dominus reiribuet milii in meis senteniiain eodcni modo continua^ur. Lt ctinveitn
secundum justiiiam mcam, id esl nieonini ab ipso se capui liic ad Deum palicm lainilianter per seciin-
liulant, sciiicel et Si'cunduiii lalitudineni (idei, ei se- dain (lers iiiam. Qnasi dicat Vere lu, Domiiie, re- :

('iinduin longaiiiiiiiiaiein cliam sccnndiini bona

, et tribiies secunduin juslitiam coruin ei secnji-
milii
,

opi'r;i mde procedeniia. (iw.A sic dicit, Fa rctiiiniel dtim |iiiril;iiem manmiin, qnia boc lelribues, nl q.ii
iiiilii, iil est inei':, seeundum puntatem manuum sn:i- ja.stns cst jnsii;!r iiit, ei sic ;id verani saliiieni
pcr-
ruin, id esl, el seciKidnin iminda opcia ipsonini, veniaiit, siciit o coiiira jiermiliis ul qiii pervcrsus
qiioe et ( er dileclionein Litiunl, el cnm Inn^^anini;- CjI, pcrversinr 0:1. Liliera sic expifniitir Tu, Do-
liiie; et lioc liico, (;'iia iila opera snni in conspecla mine, ijni vere sancliis es, ulios sancliticaiis, tii aii-
octiloium ejufi, id csi noii siniulalorie ad liuiiiai.um leni eris cuin ui.O|uo.|ue sancto, ui iiiagis ei niiisjis
favorem caplandiiin, sed ex corde facla suiil, ut ei eiiiii sjiiictilices, ei sic iiinoccns liat, et cuin quoliliel
soli placeant. Nota liiinc ordniein, in vcrbis supi.-- ila facto per le innocente eris, ul iiinoieniior liai.
norihns primuni posuii bene vcile, et ex beiie veilo Lt dico veie iiinocens, quia ncmiiii iKiccns, liL-ei vi-
dixilseqi:i retribniiotietn benclacere, tniod jam ni i- dearis inlerrc ptEnain quibusd iin, sed poiius luiii-
jiis esl; ex
benefacere vero sequi dixit retribnlio- peccatorutn .«-iioriiin uniisijnisqiie (iial'js con- ciilis
nem t.pcrari pcr dilcclionem et per peiseveraiiiiam, stnngilur; et lu qui vere es elecius anie mniies,
qutid jam perleitiiis esi. Lx liis veio duubus dicil scilictit, virinte, faccis, eris cuin elecio, ut electior
eliani seipii relnbiiiioneni, scilicet iilqiii jusiuscsi. (ial. iNota ordmeio verliorum. Piiiis enim lit s;inciuj
jusiior majjis ct magis liai, quousque tandein ju.^iilij: aliquis, cuin ab iinmtinditia piirgilur, demde lil in-
coronam recipiai. l'olesl quoqne supcnor series *> uoccns (icr viMuiis siudiiim, el sic landem elecni>.
al.tcr legi, ni sccuiiduin senieniiani illam, in qua qiiasi jain al) aliis per perle.lioin-m iUvisks. Poie^l
niisii de suniino ad nii^sionem Veibi reiuliinHs, se- ct sic dici Tu, Doinii.e, eiis snnctut rum tancto, id :

qneiilia eli:iin a.i ipsuiii capul leieramns. Iii liac la- est, saiicius reputabii te sanclum, ei iiiiiuceiis iiino-
inen senteiiiia Assnmp.^iil mede aquii viulli>,el ertpuit
: centein, ei elecius electnm, et cum peiveriO pervert.--
tne de inim:cis meis [oniiiimis, relerlnr ad corpus. ris, id cst, pcivcrsus pervcrsnm ie repiiialnl, di-
id est, ud tcclesiam sicul prius. Qucd vero seqiii- ccns [Voii csi jbqija sia Doiiiiiii. Miiliel alii qtia-ilaui :

liir, ;id capnt. Quasi dicai Lruit nie quidem Dn- ir.iiislullo
: f.um iicrverso uerverieiii. ^Jiiod sic iiilcl:i- :

miiiiis m iiieis, cl enpuit eiiam ine ca|)ut per lesiii- geiidum e^l Quando iiliqms pervcrlinir de litnio, :

rcctionem ab iiis qui oderunl ine, id cst, a Jiidi is, III qiio crcaius esi in hkiIuiii, ei re»ipi-.cere iicgli-il,

qni vere maxiino odio iiabuerunl me Quor<ut(/i iniic in peiv-riis le apud ilum a niiseiicnnlM m jii-
:

cvnfortati sunl supcr mr, id est, prevaluernnt niilii diciiiin bimiliiir quoque pa.ssivum, ipiod li;ec liaiiii-
iii passione. Kl !ioc nioilo coufortuti sunt, quia pm- lalio li.ibel, (io;cM cxp.ii.i, ut sic tlicatur C'ui»i per- :

1'cneruut riir, id e^t, ;illlixerunl iiiC, cum laiiien ip>i ver.^ioperverieris, id isi, lios (icrvctsiisa misoncordia
essenl praeventi vindicin inieroii, scilici^t. Cjeciiaic in jusiiiia, d.nd.i ciiiii iu grjvicircm cicilaiem mcn-
cordis in die afjltciionis, id e^l, iii lcinpore passionis, tis, iil sic (iciversior assiduc lial.
qu.ndo eis concessnm cst iit inc. aillii^creiii, qiioil Quoniam tn tllumin::s. Ilic :ipcrle a^^il. ttni nm'
ian en miin iiilot nocu.' Dou.inus fnclus est
(pi.a .Miiiiiiialione ciiim Ltib;>i.e.
, (•lai tiic t';ilicm pn»
i>i otccia niius, iil cs\, iioiexit ii.e ab cis ie>u;ii- illis a.ii,> ovibu^ dc quibtis <Jn.(iiiii esl : .Li"» ova Im-
 ;

S75 DEDX YENERABILIS UPP. lARS II. SECT. II. ~ DIjBIA ET SPURI.4. .•>7'i

b o, quce, el reliqtis, scilicei pro gentililiiis, ul d ipsi A alia ni rervi f;ic iinl; el esl tiaiums me, iil est, m.^os.
ronverianlur art 1'erft'clioiieiii siii corporis, iii fst, siifier exceU'1, h\ csl, (i^'il iuleiiiioiiein ineoniin siiper
Ecciesiae fum eleciis ilt; Jiiila;:i,irt nnum orile, vi o.&l ctjelcsteni lialiilalioncin, ul ;Mlhuc in carne in ciele-

iii unam fuloi CKnionli^m,sc cnpiU redij^.in-

el siiU coiiverseulnr. El ideo (|U(ii|iie est Deus
sliliiis laiiien

lur. El S'C coiiliiinaliir Pervt.'rsi qnidcin, Doiniiie,

:
inciis, qni docet mnnns mcnx nl prn-linn, id esl. qiii;»

qni s:ilvas liuiniles, el supcibos d:iiuii;ts. le pcrvtrr- doctU taiia lioiia opt;ra faieie. qnilins snperenl ini-
min iintMiii. Sed (|iiaiilmiicnni|iie videaris eis in lioc micos, ct devoiMloies suos, volenles eis iiilcrcludere
jicrvcrsiis lainen non Jiisisias propler Iido aU
, in rc;.'r!niu cocloriiiii.

«•oruin qui sniit saiva:ione; scd. o Di»iiiiiie,

di;;!ni Et posnisti ut arcum a'reu>n,c\c,. Ilic rauiiliaritcr ^^e

f)eu$ nieus, id esl, r|iieiii Heiiin milii f;^cio, illumina coiivcrlit ad Oiiiiiiiiuiii Pairciii. ii( pcr liic inagis linr-
tenebrat mea*. id esi, ilios de geiitilms, i|iii, ciiin tcliir illos, ul el ip>i Deiiiii sumu hicianl euiu, et sic
niodo sinl teiielirosi. fnliiri sunt mei, facii Iiix a le, ejus laiiiiliares liaiit. Oii:<si dicai :Jnslc, Dnmine
lloiniiie. Et d.Lies illniniiiare, quouiam jam i7/m- m Paier, (e Deiim ineum facio, i|iii:i tn einm posuisii
uiinat, id esl, iiiiiriiinasli litcevnam meani, id est, liracliia mea, id esi, incoruui, iit iircnm ;rrcuin, id
apo-^liitos el i|Uos'Jani iJe Jii.l;eis, ju;r (ju-x iim dociri- est : fecisti ni.-os aiti|)lt:;Kari lanr|ii;ini linicliiis iiifa-

nani et operaiio.ieni ;iliis r''iiiceo. ligabilnin inientionem lionuruni openiin, qii»; recie
Quoniain in te er pinr. Vcrc iiliimiiinliis, r|UOuiam designatiir per arcuni areuin. Si cniin (ieii arcus
ego positiis iii le eiijiiar, id esi, inei poiic iles Si.eni xreiis possel, infaligaiiilis e.xset. Est auteiii siiniii-

suain in le et lidein tuain Miscipientes eriiiienlur pcr ludo liic ab impos>>ibili. cl eiiam dedisii ntihi, id est.
le a (enlatione, ne snccuinbanl ciiililiel lcnialioni, g mcis, proleclionem silulis tncp, id esl, (alem pnitc-
el circumleranlur ab omni vciiio doclrinip, cl persi ctiouem viliis, qualeni inerciiinr «pii satvantur a le.
.'\

sien(c> in (e qnein el ijisi lacieiii Deiini siium,

Deo iiieo, El iu hoc cst illa proieciio, (|nia dexirn tiia, id esi,
Iraiisgrcdieiilurmuriim ilium, idesl. obslai nluiu iliuJ favor graliic tux, suscejiit me d leu.bMidum. El i.leo
<ino(l pecca(a ons^ruxerunt. Et cmiestem Jerusaleio,
i ditciplina tun, id est, palema ilagella liia. <|uibiis

id est, reconciliabuntnr supernis civiinis per virlutes oiiiiicin riiinin corripis qiietii dilii^is, illa, iiii|iiaiii.

ft bona opera, a quib'is renioii et divisi eraut per disiplina, non patiens nie erraie, cvrrexil nie in
percala, et licnt cuui iliis Ecclesia iina. finem, iJ cst, direxit me iia iii nieis. iit qui(i(|iii<l
iJeui meus. Vere per le, Domiue, eripienlur et agcreni ref<;rrcm in illum riiiem qiio libi cob;ereiur ;
ininsgrcdieiiiiir muruin , i|nia tu <|iii es Domiiius et ips:i cadein disciplina ttia, qnne me iii lincin di-
incns, idesl, qnem Douiiiiuin mibi facio, *ripi>« me rexii, doceliit ih'' conservanilo lue in bonis opeiiims,
de coniradictionibus Juilaici populi, el constitues md ad iliiiin iiiiem pei venin;. El ideo meriio es Dens
laimt ipsis gi iiiilMis, scilicei, ut unbi subjaceaiii, et tneus, el proplcr boc etiam, qnia tii dilatmli gresfis
ii;e iiiiiteiniir. II c vcrsus lcngt^ infenus se(|uiiur. meos, idesi, gressibus iiieis, id est, apostoiis et aliis
l^iiod aulcin Kil iiilerpo.^ita suiil, ideo lactuni esl, iit prxconibus incis, per quos ad iioiitiain botiiiiium
c;<|iUl ipsimi pliiiibus inodis coiiiprobcl, (|iioJ mt-rit*) grudior, dilatatum cor dedisli , scilicet, ut iiisnti.i
Deum suum f:ici:it Dominum, ei sic ipsos geiiliies passioiiis cor eoruiu non angnslaret, sed gauderent
bortelnr, ut el ipsi Deuni suum cum faciaiit, et idola iu iribublionibus, et cordis ailectionem exteiidereiil,
vaiia pnsiponanl. Qni
qnia inuliipliciler in
geiiliie^, ad oranduni etiatii pio pcri-ecut.inbus ; et it« dila-
idolo atria aberraverani. ad cnl.uiu Dci vcri revo- p subtus me
ui siiuius
lasti cor, ut uie esseiit, esi, ul
la esl,
esseiii, id »i iion scciin-
seciin-
caiidi eraiil, ct ideo non fnis ra ad commeiKbilioiiein duinsuain, scd secunduin ii.e;im volunialeni agercnf,
(01 raliones iiiierponil, ei cn:verti( se ad ipsus gen et prxceptis meis obedircnt. Non vero siipra ine
(iles. Qnasi dical Merito Domi.iinu Dentu iticufu
:
essent, vel inibi prxcepta dareii(, si''ut fccit Pe riis
r.icio, qu a via cjus, vel prxccpta ejus ct opcra. qui- cuiii, Domino dicente : Kcce ascendimns Jerotoly-
Imis ad ipsnm venitnr, noii siiiit polinta, id est, iion mam, et relii|Ui, (anqnaui voleiis prieesse iii .11-
pcrrment ad inunuiidili.in) iliam qu.Tcst in sa<:riliciiS ceiido, dixil : Propiitut esto libi, homine, ue 'inl
id<ilr,riim. qiiunim arjc ciiaiii sacpe liumano criiore isiud. Unde a Domino g.:ive re poiisiiin perttili'.
poliuebaiidir. sed siin( impollu(a, iil esi, ad vcraiu cuiii dixit : Vade relro, ^ aiioin. (jw.x/i ilicu : Ttdi

inuiiditiain perlinentia. Vcl pnisumns sic diccre ;Via pr»;cepia niihi darc, (|ueui poiins cnuvenit inferi< i.-ui
Domini per (|iiaiii ipse sciluet ad iios accedii, id est, locuni (enere, et lueis pi;cceplis obedire. Sa(;ina:>
virdiles el boiia opcra suut iuipollura, id est, vere eiiiin deorsum (luent inlerprclauir. Et (jiiia dilaiasti

iiiuiida. Non enim corpore tubdHo peccatis,

luibilnt in gressusmeos. ideo vettigin, id e«i, si^iia illa qux* ego
ei eloquia ipsiiis Domini snul examinaia per igncm, biciis cl diclis impressi alns, iid ine iiiiilaiiduin, non
ide^t, jracc|ila Domiiii faciuni lales, qui sunt cmi- sunt infirmain, id est, dcbi'ilat:i iu eis, sed virilitcr
p;iiabiles ar^iciito ex;>iiiinato per igiiem, u( j.im supia conservaia, e( per lins (aics grcssns persei|uar ini-
dicluui c?(. E( itlem Douiinus ett proterlor omnium inicos mens, e( meorniii bona persccuiiiuie, et co.i.-
in se iperaniiuin, abjeclor \ero et coiileinptor de se prehendatu illns in boiio. El iiuii coiivenar ad li.n c
pnrsumeiiliuiii, propier qiiod merito es De is meus. persecutioncni donec deliciaiit iii luic quod suni ini-
El ideo ctiam, qnoniam quis Utus alier, id esl, quis iiiici. El boc iiiodo delicicul, quia cg > confrinqant

de nmnibiis illis quns vns ^enies colilis pro diis, esl " illos in quo sunt coiifriiigendi per ill()s gres.siis meo.
Dominus ijnricr illnm Uominum cui nos iii spiri:ii uec pulerunt tlare, id esl, resislerc, ip>i iiiiiiiici inei,
.».civiiiius/ Aui quii Detis aiicr esl verc Dcus praler S|iiritut sapieiiti." qui lor]uilur iii eis ; sed poinis
Deum notiruni, nl e>l, (|nem iios post scrviioiein bn- cadenl sublus pedes meos, id esi, mctiruui, id cs',
uaiii ciiiisniiiiiiaiaiii ba^reditaiein ,
q.a a*leriialiter iniit;ibnnl carii;ilesadectioncs t>u is in S|)irituaics af-
pascauinr, leccp uri umus' Eiiqne iiullus. (Kcdmios mCDriiiii. Ei iiieo pcr itlos gresaus coufriu-
Deus qiti proecinxil csl Deut
me virtuie. Ideo eliaui geutur iiiiiiiici, et cadciit, i|iiia ipsi viriiin^i suut aii
ineus, e>t ille Deus, qui prarin.nl me, id esl
ipiia boc lacieiidiim. Naiii tu, D.imiiie, piwcmnsti me, id
iiieos. uriule, liac, scilKei, ni npcia eoriiin iion ilif- cst, coronasd e( uiuiiivisti iiie virluie, id esi, virtiio-

niieieul oiijiiditaie, et pnsuu viani meain,\{\ esl, meo- sis viris, aposlolis, sciiicci, et aliis, ad huc bel iiiii

rnin, iiiiiiiaciilalam, id es(, coiistKuit ineis t:>lia, pcr a^ciidum, scilicet, ad |iersequeiKluiii iiiimiCdS. ei re-
qu:e ad ipsuni vciiMiit, scilicct . (idem .^iiieerani, liq:i:i. El i'isurqenles in me, ui csi. devocatores et
speiii (iriiiam, ciiariuieiii pcrfct lam, qnie auiii im- perscciitores ineos, supplantusli per iilos virdiosos,
iiiacul:iia, id csl, inniKla et saiicia. ila nl liereiil subtus me, i.l est, ul qui voiuerunt es>o

Qui pirjcil pedcs nieos. bleo eiiam esl Deus iiiens, su|ieriores ipsis mei», (icrenl eis inleriores duobus
perjccil pedcs meos, id e>l, adeciioncs iiieoruiii,
(jiiia iiioiiis, vel ni couvcrsi cos (luns pnns persei|uebaiitur

lanqnam pcdes ccrvorum, id est. similes pe(lii'us cer- C' iiiiiareiitnr, vel ut cniii eos diriiieiids ei devoca-

^tirnin, scilicet, ul es^cu; agiics aJ iniiiMnciiila li;i;c lKiiii!)u> se viticcic pii(a\cruiii, vi:ii polius ab ipsis

'.ciieua, iiiubr.isa ct intulcm.i, «( c.nistei.deiuiniu to.iieiiiiu leniui.

 ;t7 IN I>S\I.MOiUM l.\\\WV\\ F.XF.r.KSIS. — ISALNF. XVII. .78

Et iiihiiicos mtos. I<l'iJ sjmm i;ilit*'r ad c.ipiil refer A (leiic .Tiil qiii milii olilatrant, iil cst, carnales ipsai
lnr, el <s.( (liciiim <l{' Jii(l*is, ei ciitiiiiiiaiiir ad |»riii- air-ciioiips, (]'.ix. mei<5 nl larereni qiiasi a lateriiiu!»

lipale t.iii>i riiis. Qiiasi dicU : Jnsie U: Deiiiii iiieiim a.siaiit. Ki vere delicienl, qiila ego eas conrriiigain,
f.icid, quia imiiiicos iiicos qno^itJam, i«l csi, persccu- et iia qiiod uoii poicruiil stare, id esl, diirare, si«l po-
'!o Jiwl.Tis, qiii pniiS (|ii^si Di-nm |iiai(e- liiis cadenl svbius pedcs mcos, ide.>l, convcrlaiUiir i|is:K
lotes ineiiS
(liiljaiU, dediiti miht (lcoisnm, il esl, ifcisii e.sse c.irii.ilcs alleeiioues in spiriiiiales. El tioc ideo, quia
iiiiii.ildres ineos. iil iion |ir.rccilaiil, scii siihseiiuari- U( pni cinxisli nie liituie ud beUtim,\ii esi, cnoslrioxisli
e.-.i de liis qMi onversi poB- Hii('iin:i earnis dcsiiieria iii meis, re prapcdireoliir
liH. Qii.mI iiilellig.-mliim <

iiiliicniiii.Oditniei a:iicii:, ni cst, iii odii» perman' n- ad lale lielliim. El (ler lioc iupplanlasii iiuurgentes in
tes, ei iioii coiivirsos d:sperdi'1i:,li iam di^pdsilione, mc, iil c-l, caniaUs d-leiiaiiones, (pi:e prios uiieban-
qiiia (Jispeidcs eiis uljiijiie lcir.irum iii capliviialcm, iur .'piriliiale deitiiTiiim exblmg«iere in iiieis, ii.t
aiilereiiilo eis |(i(<im ei genlem. Kl iileo dispenl -s, nupplaiitasti, iil si'U snbtus me, id est, miilatai S'iil in
qiiii ipsi clamaljiiiit qiii^tem ad le Messiaiu adlnic spiriluab^s. Jiixli liinic senieniiiiii idem osi istml
esspeciaiiles, scii noii iligiie < lainaliUiit. (JnoiJ sic (piod : l l cadeiit subtus
pedes me^is ; scd repeliliiin
dicil,agCMS (Je lnluro (Hi..si (ic picElerilo Cliimavc- :
esi post proliaiioiieii (juasi pro conclusione. SeijKen-
li:\ eodcm iiiodo ad ca[iiU cl ad Judx'us rcfefunlur,
tunt jam el (.iamaljiiiu aiilinc, nec juii, vc! erii,
qui bulvos faciiil eos. (.tautoferuni (iico ad Duniinum siciii pniis.

I*alrem eliain, S(uJ (|:iia per M.dialorem iion clama- I^uputns qttcnt non corpwvi. ConiliKii», ideo merilo
\erinil, ei iileo iiuiii^iie, ipse nomiims non exiitidivit vie (onnliiues ciiptit genlittm, quia pnpulus illc geii-
cot, iiec exaiiiiiat e;»s. lil iiieo comniimtam, \d 0>l, lilis, scilicei quiin et;o oorporali prcpseiiiia iion co-
»
)livi'lam, eos iiIjiiuc geiiliiim, siciil piiivis € iiimiiiui- gnovi, serviet inilii ; ci ad lioc l:iciliiis iiiilnclus, quia
liir, i(J est, ili\iilitiir cl dfsiruiuir, anie facieni veuti, obedivtt tnilii in audilu auris, id Cvi, si3ii<n cutn au-
iij esl, iii |ira'seiilii valiili veuii, el eo^ (liiiiimitos dierit per aposiolos scrlionim praedicaliimes, unile
delttic, iti esi, conculcabo uliiqiic per o m
es gente*, beatusent. Beaii enm qtii non videnmt et credide-
ut luium ij'ioil esi m pla"eis, iil est, m latis el piibli- rnnt. liii aoiem oiii dehueriiiit esse lilii, id (!Si , Jii-

cis \iis iiliiqiie coiiculc.ilur. IIoc ad suiiplicem simi- d.Ti, {At\\ alieoi, qui se ali bairedit ile alienavcrunf,
liliKliiiem (iicsum csi. Toicst vero si quis interiiis vientiti suiit, id est, niendaces apud te Paircin, qui
c.iiisnlerel, sic dici : Cumininuttin eos ui }}ti'verein iilos i!l (ilio.. cduCASti, effecli suiu. Quod faetiim e^l
ante fadein veuti, id esl, enml aridi el iiifrnctuosi ul iiiiht, i(i esl, ad gloriam el iililitalem meam. i>e l.is

piilvis, iion verbi duini; sed

reci|iieii!es initiiem liliis dicioni esl tifios genui ei en Iriii, tpsi tero
:

iiiflali siiperbia rapiciituriier ipeam siipeibiam a iirma covtemp^eriinl m^. Kt ilem V«s ex pitre diabolo :

s|ie , ut venlus lapit pulveriin a staliil.iati' (err.ie; el e.stis. ht Etlii rcgnt ejicientur in tenebras exieiiores,
:

delebo eos, ut iili deleiidi siint, qui sunt lu uin pla- ei triulla siniiiia. Meiidaces vero miilliplic ter fue-
learunt, id est, qui per laias perdilioiis vias lubn- ruiil. Ui\eriint enun si-pe Moysi
Quotcnnqua prce- :

caiido per caniis Ii!.xurijs amliul:inl. Kt de contradi- ceperit nobis Doininus fuciemus. Quod !ju;a non ei;
cliunibus popnti liiijiis, qiii esl tu lulum piaiciruiii, (orde dixrnint, cilo obiiii sinit. liem d*^. (ilnisto di-
qiii scili(-et dixil i\ulumus hitnc regiiure super nos,
: xeriiiil I!ic dixil, Posiuni de.^truere templum lioc, et
;

tl ciclera lalia, iii quibus conliadixeruiit tnihi. £n- icli(|iia, lu Invenimus litinc fuhverienlcin gealcm
:

pies »ie, Diiiiiiiic l*aler, resiisciiaiidd iiie, ci nomen nosiram. Et Veiurttnt dis<ipuli ejus, et furan sunl
:

iiieum, quod priiis uiigusiabaliir, iiiier cos dilalaiits, eitm, cl iniHimera l:ilia. Vere aiieiii lacii siml lilii.
qiiia constiiues nie caput gentiuin. Ita \cisus isl>; coii- iN.im iii laiilum abalienaii siiiil, qiiod ciim ego eis
linuabiliir III superioribiiS, si siio ordine iegnlur. liovani gratiam, qua novarentiir, ailiiierim, l^imen
Juxta quod, Deiis nieus, ad qtiod priiis coiiiitiuab.i- ini'cl(?raii suiil, id esl, iii vetiistaie siii eiroris nnii-
lur, alii'.'r direiur. Accipiettir eiiim prxcedens versiis, sjruiii, et claudicaverunt, id esi, Novo Tesiimeiiio,
sciliccl : Qiioiiiam in le cripiar a lcnttdione, non (Je qiiasi (Jrtxlro pede, caruonini, a seinitis sms, id esl,
t.olis gciUibus, ul prius, sed conimuniier dd quibus- caiis.i seniitaium, lioc est iraditiimiim .siiirum, qiii-
cuiique (rcdonlibiis; elsio coiiliiiu.biiur, Deu5 meus, liiis jain iu prinri Teslanjeiiio irriia feccraiii ni;in-
qnasi ditai ; Veie, l'aler, in te Donitno iiieo eri- daia Domitii. (^uraliaiu eiiin», tit in Evaogelio dicitur,
pienlur, el iransgredieuliir murum, quia lu ens Oeus qux" deloris eraol ad mumJiliam cariialein periinen-
ineis, id esl, meorum, id esl, iiiei lacieiil le Deuin li.t, veratn aulem miindiliam ncgiigDbaiit. Quod eis
^uuiu, huyn cgo le feci Deum iiieinn, scilicet, ui iinii ipse Dominiis Irivoluin esse osleinlii, cum iiuisi re-
iiecuiniuni suam voiiniiaiem agaiil , sed seciindum pielieiisus de iion loiis niaiiiliu^ aposiniorom, res|iou-
luam. Ei coiivcriil se ad ipsos. Quasi dicat : Meriio d l l\'on toiis manibus mundacare, ei iii inuliiS simi-
:

faciclis eum Deum veslrutn. Quia via ejus, el reliqua. li:ms.

In Iiac qiioiiue ietlione ouinia, usqtie ad Eripies nte, Vtvii Dutninus. lili taiiquam inaii
Qiiasi dicat :

ad lioc mlcrpoiiuiiiui, ui pc.r ea Dciis comiiiuiuler servi alieiii a domo

Dontinus ai.lem, qiieui
i^cti suiit.
onimbiis ciedeiilibii) iioii solis geiUibus, ul pr.us ipsi volueruiit peuilus exsiirpare, livii, id est, ego,
coiinnendciur. Ncc esl necessariuin ui omnia ;ul Deus cujiis iiomeii etiam delere cotiati snni, vivo, et per-
meus, sicul priu.s, releiaiitur, sed ijiueiiam pt.isilioiies D niaiieo iii domo iii iteniiJiii el ileo vivo, quia Dciis ;

per se sunl, qujcdam ui. iiiier :..e c(.)iii:iiiiaiiuir. Seii- iiieus, id est, l\uer qui nie inisii, quem ego verf
leiilia vero non iiiulatur, usqae ad Ditaiui,ii gressus Deum scio, vivii m
a^ternum. Ipse dico b^jnediclus,
meos. Quud fcctuudum boalum .\ugubliiium (Je al- iiJ esl, exailalus ci subliiiiUu.s per ine. I'er ln)c in-
leciioiiibus accipilur, el sic ad proxiinuni cuiiliiuia- iiuit quod SiCiil ipse per l^alreni vivii, iia el qnicun-
lur. Qiiasi dicai l*er iioe disciphna tua ducebil ine
: (lue ei adli.iTebil per ipsiim vivei. Juxta iilud Sicut :

III liiiein perveiiire, quia dilalasii gres.^us in ineis, id mc misil vwens Paier, et rcliqua. Et exalieiur Deus.
esi, ditataliis aiTeciiuucs dt:disii meis, videiicel, ul Quasi dical Sicut pcr rne esi benedictus, iia seinper
:

noii inipeiiireiUur c.irii.iiibiis aitgusliis, sed liiiariter l»er mcos exalieiur, Deus Paier auclor saluits mea:,
(iperarcniur cliain de liis qiiaisubse suiil mortalibus qui ineiilo a nieis exaliaiidiis esi, (|uia iiia^iiilicalus
lebus ci membris. I.t ila a.lalani, iil siiil suilus me, est, s. r. e., id esi. quia semper magmlieal in viriu-
nl e l, sub nieis, iioc esi, lU ipsu; uirecliones cis iiou lihii.i salvalos a me, (picm consiiiiiit regem. El veru

doimneiiiur, bed ip.i air.^ctiuiiibiis ; et noii suiil iniir- esi aiicior siluiis me e, qiiia niisencortJiaui inc re-
inata vesiigia nica iii ipsiS sicul pri is. l!.t iii iiis tali- siiscu.iiido vero David, Cliristo suo. El
f.iciu miiii
liiis perscqiiar ego inimicos meos, id esi, caroaies alle- laeiet misericordiam semiiii ejiis propler ipsoin, id
ciidiics, iiiicrius persequeiilcs; et coinprJiendam tllos, esl, pn pier iiie resuscilabis omnes quoscuiique spi-
ita co-> dotiiaiiilo, ut ifisi noo coiiipielieiid:«i'lur aii lun.ililer gencralio pra'seiui quideio a niorie
; m
eis, lioc csl, '.11 iioii eis ips;p Cini.ties iiircclloiies aniiiiii; eo> resuscilabis, lartdem vero a cuinis corru;-

I
r,e\aleaiil, ei iion convertar a peiseijiieiido, dotiec li ne. El Isoc iaciei ttsque in scecultim, id esl. aeler-
 nKn.£ vEAPiiAnn.i^ opp. r.uis n. sf.ct. ii. — dip.ia ki" sri;f\i.s,

iia!i!cr. lV\c vrrr.^us lirei m!0 finli.io le{;i pns^iit, l.tnicn A David propbeU', ct rcfcrtnr io firi<'in. id csl, C.liri-

(iiiin P(inii!50iliii:. fiC, lililor 'niiciiiir i!'i .snpeii^ri. sinm, liic psalniiis, pcr boc, do Incarnationi.s;
qiiia

Deui (jiti (lus viniltctas iwhi. (>«iiveriil s-' l..iiii!i.;ri- gioiia, ct pr;«'dicalioiie aposiolormn, e! dc saiicliiato
tcr a.i P.ilreni, quasi Ji^-U Tn. dico, l)
: iis ex;:U:irij:, iio^;e legis cjiis ajjii. Aiii vcro siio n.oiio quisquc

<>iii viiidicns me ile, in'inicis iiicis cl iiie.)riiin, cx. 'loc releruniur. Incipil aulein propbet;\ in ii.ic p^almo
populos Jmlaicos pritis siiperiiicriies objiir;,'are caccililcin Jii(l;eoriim pi-r nniiifest:im prnc-
sciliccl, qiii.'«

«'Ohversi'S snbiiis, id esl, lniir.irns. il > nl siib nie «jicaiioiicin apostoiornm, agons de mluro |iroplcr
swpni qncm priiis c.*«se voliiernni. Kl ii-ic <no.ii; cerliiuiiiiicrn qiiasi de prasciiii V(^l pr;«lorito. tl
sinl,
ros snlMles. quia lib.jraior ireiis eris per resnscita- fciciuliim 000(1 aposioli, el al;i sancli pr.econe», iu<'0
cniciligentibiis ine vere ((i'li diciinuir, qnia ionge a lciris ci.ili snisum smst,
linnftiii III' inimicis ifieis ir;i-

«lixdis, cni!i dicercnl . Tolle hnnr , et crHrifige eum. Dcim poiiaiilcs ,

pr.rcomis iiiUmauies. miraciiiis

I'iisi(|u:i!n ciiiin ai;i'.Miifif.'tl;i fuii iier .iposiolos resur- coioscani(*s. iJnde il.) dicil : Cnsli, id est, pndoiies
reciio (^lirisli, rniilii ijni prinsdc eo diibitavcninl, sancli aposloii el a!ii, ennrranl, \\l esi, iiianifcsle

Cfciitdcriinl de Jnii;tis, ei ::posloli.« distTiiiil V ,ri :

narrabuiil, abis yloriain Dei, id csi, gloriisuin Fi-
fiatre^, quid ^Jnibns illi respond<!ri!nt
facitmiif:? :
linm Dei i'iilris, p<;r ijuem ijise gloriosum oi.us opcra-
l'ocnil. ntiain atjle, el bnplixeiur unusquisque vestrum
lusesl io munilo,q!)i.iciiin omnes pt;ccalO!C>iessemti>,
|.er eum cx peccaioi tbus jiisios, ex servis lilios, es
in uomiue nouii li. El ob insiiigculibu:^ id esi, vcre
iiii|)iis pios, ex diiiniiaiis tecil in rcgnitiii assuinptos,
libenUiiS nie, qnia exultubis nie ab i',i-tirrien:ibv$ in
n.r, id est. hoc fai ics pcr gliTi:Hn ro-iitrectioni!:, iit
qiiod \(;re tini iwl gbiria, iion aosiruin ineriium,
jnsa r'Siirrec!io qna oie
iiiiinicornm (Oiilra nisi |»
qnia cnni tios niiiil boni mei oi>scnius, (anium bc-
,

(lepriincre voliieriiiil Kl cii;iM)

, sil e\a'l;uio iv^n. iiuio nccpiinos juxl.i ijuod dicil Aposioius Appurml :

benignilus Sidvutoris iJomim nostri Dci, f/"» non cx

envK^s i/>c, vel ni'."0> n vho iniquo. iii cf, ab onini
gi-nerc iiii''iioinin, ni; ab ipsis devocenlur. Et pro- operibus justitia!, qaiv ficunus nos, sed ^^ectindum swtut
]>i rea, sciln-c!, qni;» Cl me exali^his, el nieos cri- misericordium niilcos non (ecit, ct rcii'|ua. Et firma-
pies, confutbor tibi in mcis ui natioiiibv.t, id esl, Irui- mrmiim, id csi, illi iidem r.raifones Siiiicii, de leir:v
diibilcin ! onfosioiient raciani iiln in noois pi-r omiiej cueliiin (lUOMii.'^ c r Sjiiriln sanclo coiiliriiiamm esi;

i::ii!ones. tn lide. vidcliCel, ct innocotisia. El eiisio annuniial opera mnnuinn., id «.»1, jvotcsitt.i; cjus Dei-
puitiuum dicnm libi bcne operando pcr ii!os nomiiu ItJcm dicii qsnd pi lus, sed aiiiiuanimn expressiu.s.
iuo, ii! cbl, iion ad euiuin glonain, scd ad gioiiani Licel etiii.T per lirni^imeiinnn cosdeio, qmis |icr coel(>s
iiijininis tui.
accipimu?, Vicinitis i;<iiien iirniaim.tiluiii liotal con-
siiiniiam nt eis qtKtoi coeUiin. ^cieodom aniem quod
I.N fSALMl M XVill
iion ideo dicii o;ji,'rc manuuni ejus, oiDeus 1'atcr
Ics lincin psiiliiins D.ivid. iiianns babeat, el nianibus operetur, non ciiiin hii-
% inciMrMfM. manis rnembris fiicuiii Ciibilur, sed dititur !aci?rii
quodciinqce l;icii vcrbo, id esl, s;ipieiitia, aut niaiin,
ApprOiKilnr in hoc ps^lmo provideuiia Dei, qi.'!
id est, poieiiii.i- ib.iis aoiem esi sapicnlia ejiis, ei
I'
«'X boc ipso niidi.un iioniinuin ciiiai» se lialiero
poleiilia, ci ideo qood per filium locit recie dicitur
iiionsuiivii, nnii elemcii'a a se cie;«ta coni(ioiiii, nt
ii.i
optis munuum ejus , id cst, polen!i;p. F.l (|uia illud
|iftst ipsa pos.-ii cogiiusfi. Ilciii looplicla de advc.itu
opns quod pci gloriant prms accipinius dignius est
(^lirisli dicl iii Mallliatuim. n
inter onciia oper.i (|ii;j; ideo
Filius iii carne fecit,
EXPLASATIO criipbaiice opns loaiius Dei vocclur. ['oicsi auient
Inscripiio i*lu noti<isin:a cst, dicla psalmi rtfercus boc ab i(lo laiiicr diversiiicari, til Sic dicatnr Cocli :

ad Don.inum Cnriiiinti, de cujns priniu aditnlu p:0- enarrnnt Aus giQriatn Dei, verbis extii.isecus in fir-
vlieia (iicurur. est. De qun rc liic pnnius esl pu/lmu-^, mnnienitim, id e-l, Cor eorum Sp.riiu sando coiilir-
fcqHuniur auteni ulii quauor, id e&l, scptunqtsintus inalum unnuntiat iii se ipso iiilriir-ecus o;;era nvinuum
nohus ei ocivageiimus i.ctacus, noniujcsinius iC.zlus, 't eius. Fcr ii«»c cniin qiiod cor eoriiin a Deu consians
i:en'esiiiin$ tiecnniis se.nus. l*er ioium p^^aunum pro- est, qiiod cii iiiiSi li.undus s*'vi;)l conlra eos, niltil
pheice vcrba sunl, ['rirua narratio ejus laudat Ot.miui l.imen pr(»n(iai, repra:S.;iitant optis loanus, iil eil,
priFdicatores, ipse iiuoque dc ejus Incnrnuiione specio- potenuui D.i iii se, SLiii.et, cuiisianiiam laiitain qii.ini
sissimis coniporalionibus Vi'rb'i subj-.inqcns. Secunda aliiiiide, nisi a Deo hahere iion poss^ ni.
lnudcit procepla iSovi et \ cteris i csiarrentu Tertia Dtes diei. Quasi dicat !ta aiiiiiintiant gioriam
: Dd,
fib occiiHis viliis purqnri se a Uomino dcprecaur, ut ut spiriluales spiiitualia carnalcs spirilnalibiis, el
€um sibt ci$e faciui dijnum 1'salmislaw, carnalia caiiiiilibus. I'er dtcin enim ;iccipimus lim-
|iiuissi!('.unt el iucidiSsimum ingenium, ad «liviua
CoMMCN7A.l;i(;S. tonieiiipiiiiida isabCiilcs, oi Joaimes b.ibuil cum di-
enarrant. Tropheta p»-;» videns per Spiritnm
Lccli xil :in pr:ncipio erol Vcrbam, cl ieiiqu:i. Nox veio
sdiicinin iii posicriorilms de popuio suo, et conlem- di( ilur, t;Oi(im comparaiione, illi qui ea coiisiJeraiil
p(.ian(;iS advcnlns Clirisu, cordis diiriiiam
Iniiaiti el iiistruijol quai tiu''!n:ibus comprciiciisibilia stiiil,

atque phreiieaiin fuliirnm, ut nec ipsum niediruin D ni qui de (^iiristi buin?.n;ta"e iojuiiiiiur, et de nior-
ad saiiiteio oinhiunt niissmn ro^^nosccreiil. ne tenioiis t.iiibiis. tl siciil tlis qui dics tsl alii dici verlmm,
viMiaiidiiis siiit adviilrrcnt, aporle iii lioc psaini) ii;- iil esl, diviiiliriitim, non siinpiiciicr imlicai, ^ed (jua^i
ciep;-! co-, el oi^jur^ii cormn dnriliain, oslcmlcndo eruciai, ab ininno coiiic profcr: quod pr.edic.at, iia
ejus advciiiiiin Cfrtiim ei iminbiiabilcm foiiirmn pitr qui nox Crt aliia nocubus, nmi vcrbuni, sed scieti-
nianifcsl:! siqna ct pcr s;iim torum opostolorum prja- tiani, id esl, bumiiia ct bumana iatile iiidica!. I*os-
conia, et jir.i-teroa legi.'in fjus iinm. culalam coni- su'il vero iidciii | r.i'C(>iies essc dies el iiox divcrsis
luendamlo qmid it»iuiii aii exboriaiionem coruro
: lemponbus el ad divci.sos. Qnod Pauios iiinuii ciiui
.'3(il. uiqnandoipie jiltrcncsim dcponant, el inedicnin dicii : eXiedtmus inenie, !),w
'6'Ve sioe sobrtt sumus, ,

cuiii lciiipore viiii^iiionis C(ignos<"aiii, el qui iegcio vobis sobtii suinns. iicm ilinoiti ad (..orinibios dicii :

piiiis scivi rccepcruiit, legein Dcnm re. ip-re gau- Sapienliain, divina, loqniinur intcr perfcctos,
id esl,
«lcant, qiia; lanto digiiiu? amplexanda esl, qiianio isapieiili.i auiein propne periiiici ad diviii.i, scieniia
Doin-iius sei vo Oignior usi. Stieodum auieni bm.c auietii .1 liuinaii 1,
. Ll iteni in eadeiii LpiUola i\i- :

psaiinum cum duobns seqi.iciililm^. ul sancii dicujii, /lil ultad intfr i'>.<:, noi scire teslnti sumus, ntst Chri.
unoin esse psajniuni. ci q<jia c<MJem n;-soiiO diversis stum, ct htinc crtuifi.iutn. Qtiasi dii.at iNon vobis :

i.iiilt;m pariibus agiiiii, ci aij niiioi iiitenduiil, Sfiiicei aiiiora, .ed intiliora scciifKloin biiinaii;laieiri Lhri-
.-

:h1 ubjtirgaiidain liuntiant Jti i^ormn, el eumiieu] si! viibis pijjdicavi. i^ote-^i quoiiue aiiier lnc v. rsus
liabil iiiii-ini, biiiic, sciiiici: /n iineni p^c/iiuj viXpOiii el coniiiioiiii, iii sic oicalur. Codi qmdeiii
Daud. ij't:.i1 -,:c expoiMlnr : ib(e ,is.-il;ii!is ^,llrilj'.iil.;r iiii:il.i.«!r.iiil goruvn Uci, et it.xc aiinuiUialio noii a«i
 m IN rSVLMOHlM IMWW M F.M-.Cn^lS. — rS\LM. X\ll!. ,^s2

icmttus breve cr i. =««1 (iiirijn-ciso-iJtn oiiuiMn v-*: ! \ cfchiiii .(islorum dioiliir, qiiin e?.i Iiimen ilo jiun m-
ltiliiat«'jri leirtpciim, ii!ii;t «i dies somjHM- isi it u; )i;is. l) liao egrossi liic dicliim cst
•
Eijressua ejtn a :

oiiinilinliniie coiiliciMtbiiiir <iii i ei nox iiocli, e\ ^ic Palrc, renressus ejus ad Pnlrein, cl rf.liipia.
iimni ii'iii|iorc i'iii. Omiie fiiini iHiupus aiil liies :ril Fa nccnrsiis ejus. Ocoiirsnm ojns viio;U ;»!(pi;»l;l3len[l
nox, et fi!"ii lanliiiii uno izcneie iiii2;ii;uuiii liel ii.i-i: e|ni. liluil eiiim jiro'iiie dioiuir .tIiI rei oi^cuiriTc,
annuntiaiio, seil in omii.lins gencrilms, qi»i;« non qiiod ci .1 (piiile cst. l'jtcst qiiasi dicat : (iUm cgrcssiis
sunt Inijiielce, id est, iniegr;e onuioiies. Noijtic cii:mi csset a raire ot venissel in m^iiiiltim, niliil sibi
siiigtili s-i-iinones in oiaiionihns vocis, iii esl, pro- a'q'.i;i!e vcl C(im[iaiabile invenit, qunique rursiiin
prix- e\pri>ssiones, qiKirnnj iion ntiili;iiiiiir ;\!> :ii)<isi .- ad Patreii» rediii. Quia ocrnrsus, 11 e^t, aiqiiaiiiys
!is esseni i-onim. ^,t ivieo sonns |iiapiiic;iiio!.is
.1«' si :}ns osi. periin;,'ens vs'^ue ad i^ununwn ejns, id csi,

ipxorum apostoionun fxnii ;» Jtul.ea perveiiicos in iis ipie ;id il (liii ^r.nr.iiiiiii ciBiiim, a iino |!iOcessit.

cmnem terram, iii e>l. iii Oinries partcs lcrr;e, cl Ei ijiiia atleo alliis fst, idc • n^n est qui se abtcondal,
eli.Tio omiics ;tn;^iil<is pariiiim, tiiiia vcrb:i eurnn
n'.l •d esl, cxcosare pi).-;sit vel tlebcal, a calore, •
1 csl,
in oinncs fmcs nrbis terra; pervi-ncru it. Nnllits cniin a imiitia, c/us. Qu
ad simiiiiiiibiicm.
ui csl iJicinrn

aiigiilus lcri:c h;i!)ilahi!is c;-.», tiiii dt)ciriiia aposl.|'ca, Si enim in iiliqua ilo;no es-,el magiius r ';;i!-i .icc;.-
aiii pt-.r ipsos. :i!it pcr liisi ipiilos oi sncressorcs co- sus, cal")r ejiis el splendor oianos afigoius domiis
rimi, noi! iniiotnt.Tii. Iii lino sciiloniia soim? el verba piiietr.ire', ei ad o:uii.;s niniion e- ilii perveiiiol; !bi-

pro eodcm art'ii>jiiiliir. I'oie^L Vt-ro a!io moao ilici, inilitcr Clii islo lo niedio iiuiinli, hoc e>l, m iiidra,

nt i!irumi|iic priijuie accipiaitii', iia, scilioel • Soinis ([ua; (irciimclMsa goiiiibus crat, p'isilo, qiiasi art!e:.ic
«]Hitic.>i apiislolormi;, iJ esi, siniplcx v;ix prji;ili;'aiio- r. rog!» fliixii. riil> t euiiu niiraoiilis, ei ca:uit in vcriii»

iiis connii, {omiiiti!ii!cr in o-nuem ie;-'iin exivit, sed (» icdiciitiimi-: nntitia cjii», cl pj;- st; ft pr.i-oones suos

iioii iiliujii.- prolcc t. Ooia verbii eoru :, id cst. vox, ad omiies pcrvcnii. Et possun;»* vo.are c;iloreiii ejus
c.ii» iii intcllcclu , fiooij priiiiric litcitnr ve.iliiim, ddfclioncm ill.im q;ia so tradidit pro nobis, qii;e
pervriiil (iiii.jeM: j;i iiue:< orbii (errcE laniiiin, id cst, oiiiiiibiis per pnccoiios ;iiin'iii!iat.i osl. El idco n ilius

ad solos ilios qiii lcni'iiiI:Uom iii >c liiiicruiu el or- per igooraiiii.iiii sc cxouare ((ttcst. Poie.-l snpcriur
f»is. id cii, p:rtoc i sancii sniii. Eoriioi. dico, dicon- vorsus, scilicot. m
soie posnil tnbemaculum iuum, aii-
liimi it;i gii.ri;! I.'ei,Dei, veniens ad
iil (;M , Filiiis ler cunliiiu.tii , tt [»;triim exporii, ni sit dictum con-
hcrigi^raiiiiiim Cnntra rogiia lein brariim, posuit la^ tra hxTciicoj, tpii a;.» sc solos ilicebanl essc Clni- l

bcrnaciiluni, il est, milnarc li,iiiiiacuUim .sitMiu, vide- sloin, siciit .\lri, iciiiiiorc beati .^ugiisLini, li.t-resi

iicel, corpiis liiimanom. in fpio ad icmpos D.'0 [*:4lri laci!, di.vcruiit, >.rcasi'!iieiii a-siimeiites de veisii ilia
.•-ici.l iii l:ilie'iiaCiilo itiiiiuivil in aule, id osl, in tcin- Canlicorum tpio tliciiur : IJbi r.:tbas in tHf;riUie '/ Pii-
pore. »Jiiod idoo p r solom tle>igiiaiiir, (|uiri per so- tataiit eniin Ii.m: ad lillfram, iiuel.igi;iitcs ai! se solos
ieoi iom!ior.i niavitnc iiisliiiguiJMi.ur. Qiii enim apnd piopior siium loci stii re eni cl iia dioemiis
; : Quia
l'alicin eiat sine loiiipote, iiaiiis csi c>: iiiuire sub soniis 'iposioliirhoi :iii omiics porxcuii, iiieo i.:l.iMa
t«'i»ipoje. Vei aliier Posuit tabernuculiiin .sf/i«m i7i
:
Dei poiuii inberniiculuin suuin, iii e-t, Cicleaiiim, tiiiju

5ole, iil csl, in !ab ic prxsi-iiiis vii:»'. Non ••riini venil laiei naoiilo comparatui-, iilsii|iia diciiim ist , noa
Jiil pi'irriieiiduiii lcrrcna dcicclal;oiio, se.i ut
;iliqiia aliquo aiiyiilt.t ifriic i.anium, til bjureiici .lioiiii'., Sfd iii

sibi iiijuiiolam obedieiitiaiii perliccre luborarel. Lodc solc, id ebi, mjiiilosto iiiind ooincs fain diiaiaiidi). Et
ijisc (jiiofpie (iiii! Non veni mini^trari, icd miniii.rare.
:
ideo io uiainlc^to, qira ip^c exsultutii ut (liyis, id esl,
Labor aiiiein pi-r sulom ideo desi^naiur, qina ipii in C adventus ejos iiliuj luilei m.iiiilestiis. Vei ijosuit ijisaiu

sole alitpiid Oi-rr.iiiir gravius lab ril, qnarn ipii extrj Loclesiain per apostolos scle, id est, in laboreiii, m
siileiM. Vcl niilor Positil in iolc, id cst, in maiiile-
: yoii cnim aiiostoli dOi.uciuiit cor(iora!cm deicciatio-
.sio tabernuculuin suum. Multa enim pr.cclara signa iifiii.Sfd lah^ueai, soilicel, ul(jiiiC:iri-l!iiii sequere ur,
01 p!;*^ocdeiilia cl prnesoiuia,et snbscquenlia, ailven- ip>c ai»ibtii;»vii aniiiiila;ol. hi idco jio uii eaiii iii
sifiil

iiiin cjiis vere ruionabilibiis inanileslmu satis foce- lab.MC, (iiiiaec.im i|isc voiiii ai! lahorfiii, uon ad d;ie-
riini. Ciini ciiam quaeiJain dc iriaiioiiabiiibus iii pr.«- C.aluinom. Nam ipse procedensdc tlialaiiio suo^cxinUaiil
sopi eiiiii cogiiovissc Scriplur.c lcst iiiur. Ei per iioc eiis ulgiyus^ lU pricdiflum o-t. Vcmt«.^ currcudum vtaut,
]iosiiit iii iole, (pioruiiipjt; quia proce- modo dioaliir, id esi, ad fursuui oi)i;dieiUi.i; ii.jiiiici.o |ier(icieiidiiii!.
dciis de iJialnmo siuj, utcro, qui
itl esl, dc virgiiiaii Q'ie!n Sic pcrfet il, quia fgrcssiis c»l a somino coel.i,
ii.-cle dit:U!ir llial .ii;iis q^.ia io ilio liuiiiaiiilai,u as-
,
iil esl, a fatie, sciiiccl, uescondit iiicarnalus et iiu-
Siiiiiiiia Eoclesiam sibi liioqiiam spoiisam sociavit, liis esi, crcvit. diiciiil, moriiiiis esi, ci sepuiid^^, re-
praccdens, dict», lanq^^^m ipomns, id esl, ornaliis sla auriexit. Et occunns ejus wique lui sunnnum ejus, li
iiucriiis idciiiMidiin; diviiiUalii,, cl virliitilius, t;iii- esi, ascondil, ci ad (le\li;tii! I^.iuis sedit. Iiule b|)i-
«pi .11» spoiisi prtjcodorc soleiit dc tliabnuis siiis or- rilum sa;ictuin snpcr aposlohis iiiisit, \n igoe foiiuiu
siali c;\;eriiis, ct ipse, id csl, iiot.ibilis. IS;iii! ciun oainis arsciu;!! aurtim vero vir'.iiloirt pruiialuruiii
;

iiiiiiii orn iti jirocessissenl iii binic niuiKiuin, ul Joan- el pur^aitiriiiii. IJnile ipsi ci>:in:iiiaii suiil, c.iiislaiUer
iics 15;ipiisia et alii talos, isie t.iiiioii tiiniics exocssil, uijiquf; gloiiam cjus aniiUiUiavcrunl. bt ideo iion Csl
qiiia snliis iiiler iiiorliios vere libor ruit. Ipse, in- qui .ibscoiidere, id esl. e.vou.-.are possii, ve! dt;i» ai,
«linm, |iro' ciicns f.r*(;/Mi'i(, id est, cxsiillaiilciiii lninc D a cidure ejus, id e. t, quiii pi!roe|)Crit uoiil ain cjiis
iiiii.idmn \ciiii, iion ad imiitor.iiidtini, sed ud curren- siiniiiiciiei ul pnns, vel rpiin s-nserit fervorem ei
du:n viain, itl est, ail pertj^euiliim ciiisiiin li\!jiis vila;. diicii ;ii;c ci tjilfftioni^. quaat ooiuubl Spiiilus ejus
iSaiiis oiiiiii ou, trfvii, ht iii ex- lioniii!, ot rcluiuit. a|iosi(i!i.s, ci piT e.is iiliis.
sn.ta.jtlo Gi^as eoim est ct veiov et
luit ul giyas. Lcx Uoniini unmucnlnia. Vcio nullus debel .sc ex-
lorlis. Ij.sc qnntpie ct volox liiii, quia iiiilla illeccbra nutUia, st;il liliciUtT ciiin cogiioscciv,
fii^iare ai» ciiis
eum delinuil; oi lortis liiil, ipua o.ors eum supcrarc cl Ifgeoi cjiis ciim jam sustcjiisscl, lejjoip servi sus-
r>ofi povuit, sed ab ip.so vicia liM. Item giganies scr- cipore, ((u a ciim lo\ >crvi essf l iiiaculala quaiuum
pcntiiios pede» liaiim-ise describiintur, iu qiio lerr;c :iil lilleraio , t nm dceiel : Uiiiijcs atnicum luum, ci
ad!ia.'re!ilcs et bumilcs li.ci siiii, lorics noiaiUur. odio liubebis intmicutn coiicodebai li- tuum, et i(Uia
(Ilirisius (iuotitie luil liiiniilis niisericoidia inlra bcliuiii (C()iidii iiiilierc iixoribus , et Ciclera laha ,
Omiies, m.ijcstaic vcro fur.is supra omiic-. Ilursuin pir quod miilttis icielial maculaios, I.ix hoinini, id
I

{j"gisaltus (oipurecsi, et CIir.sii!s vere aittis luil est iinva lex Cbrisli csi inininculma, qu;C e Oinilia
,

dij;i»ii;Ue, (piu ej/i "ss"s e,'is esl n su.nnio coelo id , piu^cipit el iiiim!(.uiii diligcie, (liou Q'Od si quis d :

est, cgres&us ojus c sinu i'alrjs. i'ater cuim cst .sum- di)iii:ieril ucoieui , niii cuusa foynitattoiiii et uliain ,

inum Ctelum, qtiia est primum <iv.\\n\\ iiim tiij,'nita:c, duxcrit, inieclialus est , ct reliqua. El cuoi ilii cssft
Vel poteiilia, sed ordnio, <i;.ia noii isl ali aiio, sod priiliibcii-. iii.iiium, iion insinifii.s aniiiiiin», iU {irolii-
lux pcr sc esi. Filiiis vi'i'« dit.!;nr r'a'ii:ii (:e'i. ij-iia t lifu'l :iir.i;i;iin . ii i c inslMiii aniitias iion iurijre
lujiieo i!c inmine i''.(t;o os;. Siiniiiis s.i(ii.ius n.Mon 10! .0, scti ad sc iiiiii ii)dui:i !ib';riat.j conVfllciis, tl
 ,

ng- rnD.r vENFJ^\niiJS opp. pars II SFXT. II. — DLn!.\ ET SilUllA. oSi

If-slimoiiiiiii) scrvi »'s-il iiiri(loiC quin iniilln A 'n pr.T.ecnii siinl .isppm
, et futura nociva. Ki quod
Ciiht ,

nnii fViMieiniil iii eoruin ciisioilia iiiagna nicrccs sil , milii expcrto
{tromisil n"-'' sociiintiim lilioraiii ,

i.i CmI, Clwi-vi, »ie l':ilri; esl

lesiiiiifiiiuiii l>i'iiiiiii.
li- «redeiidum esi. ^ain servus liius cusioiiil ea, id esi ,
vfrniii e.-;». ego (jiii volo esse iibertu^ mctis, Vfl luus , sicui vo-
<leie, qui:» qnHliiiiii tie »••. ie.>.|:«ms e-l ,
luii .\iiain ; ied qiii sum servtis tuns in spiriiu cii-
Un«ie diclimi Csi Nemn }wv'u Paiietn nisi Ftlms , icl
:

i]\>\ esl prccslans stodio ea, non Idqiicndo, scilicei, scd fiiciendo. Beiic
cni ipse vuii reiflare. Doiiniii 'lico,
e>i, ver.i l>oii:i, ol iiiioll.-ctum t>UMiiii, eniin lo<|ui ei uiaie viveie, nibil aliiid esl qi>;iiii se-
iapienliam, i'i

Uiule (licMini esl

esi. iiuiniiil;iis. Q (S ip^um |)ro|)ria sua voce daii.uare. Iloc dicit propiieta
pnrvKlix, iil :

toiiversus ad Oominiiin.
abuondMli sapieuiihni , e'. levrlasli fa paividis. lA
Svpeibis resialil. li.^yndihus tltil (iraliittn. Scieu-
Ueltcla qnis in eilifi>l. Vere lii Ciistoilia judiciorum
iiciii -.

x f>i el lcsliiiiOiiiiiii. Lix Dei est iiilidligi-nli !. JNaai iii deliclis iioii esi inielii-
(liita atffin ijno'! i leiii I'

Veiiis Tesiiimcnltim, iii gciitia , Sf.-il jioliiis c;eciias. Qno.l sicsuii inierroga-
enim (Jioilur Noviiiii v.'l

proliilici U>iiiiioiiiiiin vcro , scciintiiim tioiie dicil : Qn s, siibaii.liliir manens in deliclis ,

«lijaiiiuiii ;

lesl.Ttur el al(irm:il. .Iustili;r qiioqiie iiiteilijil dclicla ? lM|iiidem nulliis, et ideo, Domiiie,
«lui.il aiiqiiid
ut qii"(i |)r,TCipit l;'pi'l Te Hedi.'inplor ineiis a ma!o, ei adjntor in boiio, vel fle-
servi noii fueriiiil rfC;«',
d.-piciiensain ailulUTio, et reii'jU;i,
in dciiipuir lU iticipiaui, vei ut a.l le lendaiti; a^.tjiiior
inulierein
V. ro ul pcriiciain el pefvenii-.m. Munda me ab occul-
Jusiiiia Uoiiiini . iil esl Ojicr.i qii.e Doiniiius jiisla
,

sum recl;i. Qt iaiii ipse vec tis, id est, a pravis co;{ilationibtis, ci cnpidiianbus ,
e^^e dicil, el i.r.i-cipil.
dolus in ore ejus. Et
iiec inveultts csl
qu;£ tatenlcr iii nie stiot, priuium ; el deiude pune
peccalum fecil ,

iiiiiil dociiii, tiisi qiiod lecii, el ciini ili.e essent tri- n uiiiii serio tuo ab alicnis pcecati.s, id e.»t, rciuove a
ine pravum persuiisorem. Priiiinm eiiiui o;iorlel ali-
sl.int.;s cnrda, ilireines nculum pro ocuIg, et simi-
ii.T, ist3 siiiii !a;lir!cainia corda siiorum, ita ul gau- qurm iiiuiidan a suis, ul parc:itiir ei ab aiicnis. Fil
'u.'e imit^in nlnr liiliriier cnm cliari- aui.eiii oinne peccaliiiti ab aliquo, aui per se, atil alio
ilereiil in !iis
liinore. Kt oinne proEcepium peisiiadcnle. Qnod utrum(|iie viiium lu ipso primor-
«ate, non serviiier cinu
sine velDiTiHiito carii.i- id (Si,
dioclaruil. .MaliguiiS cniui angeius ex suo occulio ce-
Dorrtim e^l lucidum ,

ilhiuiiii ms o;-u'os , iion aiiiem

cidit , Adaiii vcro persuasione aiiena pecc.uil. Vel
liuni oijservationuni,
posstiiiius dicero quod occulta vocal ongiiialia pcc-
Jielielaus. siciit pr;i'(eiilnm s.ivi, qiiod iiinqiie alind
catj; qiiai qiiasi occulie per traduceiu peccali in oin-
sonaiiat csicriii-S aiind ie;;ei.al iiiienii*. Tiihor .'juo-
ncs d •sceiiduiil, ei ideo rccte dicii meii). Isiud efiini
qufc Domini esl iQiuls, itcri ille scil cci I.*g3lis , qui
teo.p' r;.iia li.'na pcriioirfsccns sibt
e$t quasi iiscredilarium. Alieiia ve.o diiit actnalia ,
|;(>'niilis fml .

qiiasi excedeiilia exiriosccus , non h;»*rcdilaii;j, Vel

stililraiii (juonim desidcrio '•x-pe aniina f.»riiic;i:ur ,
,

e coiiverfeo occoila posstimus diceic actualia , ijuo-

.scd casii's tiinor, qno s[i(jiisa su Ecclcsia qiianlo »
,

ruiu majorum par.s legil occulla cuiqiie coiiscieulia.

!erv. uliiis siioiisutn diliJil, tanto qurni diligit ollcn-
Aiici.a auiein origuialia, quod ai.inide, id est, a pn-
dcre cavit. Ki ideo pcrlecta cii;.riias foras liunc linio-
iiio patre accessii.
leiii non quia non cst servilis , ui illc , sed
ni.tiit,
tiliaiis; permanel
et sceculum sacuii, id
ideo m iij »/it'i iion juerint dGminaii. Keialio liic noii fil ad

voces, scd ad sigiii!ic.ituiii. ^uasi dical ; l.ieo , Do-

esl, a ternaiiter. Judicia eti:im Dumini nofi Siinl
niinc, peio ul iniiiider ab occuiiit, et ab alienit, quia
falsa, ul judicia scrvi , qii;e in firinando el in polii-
si liosles isii, scilicet o^^ciiba viiia el aiiena, non \He-
ceiido siciiiidum lilteram lefellil, sed suiit i_crfl, qu'a
sive niineinr, sive piiilicealur in prKsenli alicui , i.oii
C riiii dominali mei , funcegoero immuculaius, id esl,
esi lieri, nec ali- m cesse siiie capiiaii crimine. tl eniundabor etiain a maxi-
failit, cum qiiidqiiid dicil
jjuis iii luturo polerit aufene, vel praenna lionii., vel
mo dedcln, iil est, a superbia qua; ideo dicilur lua- ;

snppticia (iialis, qnod lolum prrlinet :id judicia Do- ximum deiicluiii qtiia cl initium esi lo:ius peccaii
,

iiiii:i. {)ux opinione ^el lavoie li.imiiinm

jiiUicia r.ion et quia dejecil aiigeliim, eiexangelo iecil diaboiun,
i;l(|iic iiitcrclusit ei regiiuiii coeluruni ei ideo ciiuni
siiiil ju>la sed siiot jusiificai.u in
iit jiidicia servi ,
;

itmelipsis., id c.st, iii >cipsis iiaijenl iiiiid per quod

ntaxiinum, quia s;cul primuiu occurril recedeulibus,
iia nnvissunum occurrtt redeuntibus. Esi eiiiin eliaui
siiiil iu»la. lu suul (lesideruuHia super aurwn el lapi-
iii recte faclis l)oc vmum cavoiidum. liil posiquam
dem pretiosum ;d est, .snper uniiie 'isu deleciabile,
,

lii lerrenis ,
jucusidsioi (|uorufu desideriu lit sic miiiidatus iiicro, t.inc non &oium lacla, sed ciiani
iil est,
iio' uljuOicia Uei non desiderentur, s.d \e! uiiee;in-
,
eioquiu oiii tnci erunl talii, u( tibi, Doiiiiue, compla—
lur a leis, vci coi.iemiianiur alj arroj^aiiiibus el su-
cearit, id est, ertinl iiumilia, non pomposa ; cl iiou

jjcriiis, vel non credantiir a siiiltis. liuic eiuui duo

sed etiam medilalio, id est, cogiiaiio
soiutii eloquia,

preiiosiora pro oiiuiilius ponil , el iioc sapienii, fioii coidis niei ^ciuper oiii talis, quu: sit digna este iii
iusipK-nti , liiioii , noii iiilideli. 1'oiest eiiiiu inte- con^peciu tuo, id cst, «|u;e piaceal libi, scilicel nuii
rius dici, videliccl, ut quiM|uis sit aurum pcr pururn aiiogans erit, sed iiuiiii.s.
iiilellecluin, sii lapi» prciiosus per lidei coiiSiaunaiii, IN PSALMUM XIX.
lU i.oii li^iie cdiisiiniauir, scd in ilie>aur«m l).-i assu-
lii rinem i'salmi<s David.
muliir. Ki sic desideratjit sii|;er se id C-.1, inagis ,

HUam Dei , cojus voluiit:item siia; pra:po-

si- jiiiiicia
D AUbL'.\ir.iNTU.M.

suit volii;i:ali. tt suiil.(/u/tio;« jn.iicia l»ci super mel Pro Ezecliia rege siio popiilus jiarilcr ab Assyriis
ei favum, id c>l, plus qii.iii oiiiiie nuslu deieciabile. ottsessus 01 at. AliiHr propticla o{ieraiiiem Uuriatur.
\el jiiciindiim, saii.c, videiicet. nicnii, iion lebrici- Iteiii Clirihto euiiii ad cruceiti dicil h.cclcsia , ut Ar-
laoii. Lsi eiiiiu ii.ei aliqins qiii jaiii solutus a viiicii- iiobio piacei.
li.-> liujii'; viKC , tanquam a la\o expresatia cxspeclal EVPLA.NATIO.
diein qtiaiii veni;<l iii epulas b> i. Tavus veio est ille Jam verba lota sunt, de le.rlu psalmi ali-
quia tiluii
<|ui auliiic ciicuioplicaiiir iii l»ac viia, i.on cncrelus quid disserantut, huturorum igitiir tllumtnatione pro'
ei, scd impleiis cam. ^ini iiidigel aliqua jresSura
p/icJrt coinpleius evenire pio^ijera saiiclw deprceulur
iiiatius Dei, non opprinit;iitis, scd c.Kprinniiiis , qua Erciesue, qmv 1//1 pcr udvcntHin Domitii pro cerlo uu-
de prx-senli viia in aleriiaiii eli(|uetur, el liis taiibus verat e>se venlura. 1'riiiio iinjrejsu propheln rogal , ut
suiil «]tiici..ra suprr se jiidicia Doiuini, cujiis volun-
tccliitiain diverso muiidt turhiue jaiti,alam tliristus
laleiu stia; r:i-posiicr'jiit voiiiniali.
i
Dointiius exiudict , bUbCipiu ifne. Sicuiido deurecalur
lAfntm seriub luus. I.ieo m laiiltiui judici.i Do- omitc constlinni. ejus recia in]ue fulcm Dominus siia
niiiii suii! dcsideratiiiit qiii:i in illis cuslotiipndis
,
viciuie confirmet , jnomiitcris julclem p^ jiuluin non
muka e,st reiribulio. Cessanle eniin oniiii exicnoii pielae iv.uitdana , sed divina paltiilia tuuijiiifieaiinrim.
coiiuiiodo, niagna n.erces esl, qi od ttisiodicuiicji p*»r
co.\iuK.NrAniUS.
Miieiligeiiiiaui \eraiii, quam daui , hunt in prascii i

Kuavia , el in fuiuro s:.iubria, sicui iioii cisstodienii Exaailiiil le lioniu.vs. 1'. ;i!uius isle , ul supra dif^-
 .'85 IN PSALMOULM LIllKUM KXEGKSIS. — FSAL. XIX. C
lnii», c-t idem cum sfiiioiiori, qiiia ciiui agai do co- A 'jiii.l iirosit luiruanitas di\i:iiinti- , et qiiid pros;l di«
Oi-iii iicg<ili<i, iioii 5'(liiin eiinxietii tiiiil ni, s»'<l (;:iiii- viriit;is liiiniaoitaiis. liiiiii;iiiitas lUi ni iiioi:ii:s ron*
(lciu (*iiiun liiiltel iiiletiiioiiein. Siciii Ciiii) iii siip - tulil viliuriiMi i!ii.«rlillialioiiivii, tlvinitas veio ipsain
ri;:!! i>salian |iio,>li''i^ rtMl;irgiiil •Idnti.nti Jiiiixiiriiin, resiiscilaiis jiistilicalii/iicin. El coufinnei Doiniiius
«jtii ie!ii(njs visilalioiiis siiu; iioii logiiovtruii, a '611110 Pater 0'>(/ie consilinin iiiuin in iiiMrio uia , vidi-licei
lit! iii:iiiirfSl.') Duiiiiiii lii(-ai(i:iuoiic , de «pMatohiriiin l:iiii di^ exc rralioiio .!ii.l;io;ii:ii inian! tle s;ilv.itioii«
pr;«;.iic:iiioiie; iia iii l:oc qiuKjne psaimo <osdeiii i:Cillitl:il.

apeile redaigiiii, agt iido <li; ejus niaiiilesia rc^siine- LonubiiiMir in satuUiri luo. N;! c^ismimi |iro(ib(;l »
,
clioiie, el ain (ie g!inia ijM.e seciiia esi rcsiirroctio- qtii t:iiiio aiiie li^jiipore iii l, ii inc oiilalioiiein l'ei:i>sa
iieiu. scilicel, (|u<ii.l et iiiiiUi salvaii suiil , el oiiinc-; vidercliir . cais.nii <'jiiv ap lonii. Qua.-i dicai : Idco ,
re:iiirg<^"tlo ei « oiif laiiliiainlo acce|ieruni. A|^it f>!iiniiie A.ljiiior ct lled •inpiir, opto ui i)oininii$
aiiieiM liic suli figma ('jil;in;is piopiei' ni j rein ^il- I'atcr te e.\audi.il iii clai ilicaii<ine resurreciioiiis ,

fectnin, el ul illusquos redargiiil iMriclur, ut qii in- quia i/J lioc luo sutulari , iilcil, iii b:ic salvatione
doque rcsipisceiiies, el leiii|iiis vi-iiuliuiiii cogim- lu.-e msurii'c;i iiis Iwlabi.nur, il csi, noii «oluin
hceiiles, oplent salv iri , ol C rislo liic coiiforinari ,
lielor ego taiiJo ..iiie leiii;)OiP, se omiies I ia-.iabuntiir
«il laiiJeni |iO>siiii Si enini conipali-
I on.^loiilicari : iiiibi coiisi.iiiles ssinpor iisijiie a eam silvaiionem I

viur , el conglorifiiubiiiiur. Continiiainr awleio ps;(l- jam nobis iu i,iso per Siicm dal.im. .Sp.' enitn snlvi
iiitis isie supenori, quasi dical Lioniitie, ({uoiii : fiicti sumus cl laiideiii mnrjnifwabimitr ip^:i gloria
,

canW aiinuiiliabtiiit, ci qui laberiiaculuni iiiuiii poiies restirreciionis , si iii li:ic vita lneiifous in g orili.j
iii sole. el <|iii adj ilor iiiitii es cl Uedeinplor, Doini-
g cando nomine Dci nostri por liuiiuiuaiem et bor):»
nui Piiter exinniiui le id esl, resii-cilel te claiiiaii-
, opera.
lem pro cl inricaiione in die tributuuonis , id t.>l iii , Impleat Dominus. Ke.iil ad optatioiiem , (|iiasi
Leinpore p:ission s, quoiiia n iiialis perin lleuir lu (licat : Qiiia ilcni Uviaiiimur, idoo Doninus iinpleat,
Iribul.iie. Ma'C ;iuleu» exaulii'» declaraia esi cijni, e i id est, perliciai o»j;u's p;'ario/.cs iuas , scilicel, iion
(liceiile Cl.irifica me , Puier, claiiiate quur.i hubui
: soiuii! qnas iii terris sed ( icii^s pri claiiiic iiio:ie ,

priusquain mundiis fieiei, vox de c(jelo di sceii leiis ilias ellaiii quibns ad sublimaius d.'Xler;im Pairi-i
dicil Ll clurificari, el iieyuni clarificubo. El prulegai
: quutidie iiiterpcllibis pro iioliis. Ipsa cnim prassen-
le, id esl, luos; nonun, id e>i, laus ei faiiij Dci, qiii lia liiimaiiilaiis (^luisii assidue Palrem orai pro suis,
cuiii oiniiiuiii Deiis sil potestue , c>>t Deus vob.ntalc • lYunc fogncivi. liic ad majorem inciepuioiieiii du-
Jacub, id est, pusienuris po|iuli el liuniilis, inleliecli liiiai JuiliCoruiii oslenilit se certii;ii esse , lanio ante
per Jacob iiiiiioreni , «lui opeiam daiil ad glorificaii- lempoie, tesurreclionis Obristi f-iturc. Qiiasi dical :
duiii iDuil noineii, in boc, scilicel, quia Jacob,
siitil Vere impiebil Doiuiiiiis petitiones liia^ et in le et in
iil csl , siippl.inlaiioiies beiiedi(.lionis priori populo , luis, quoiiiam ego iiiiiic lui aiue leiiipore cognovi,
qui iiiielii^iiur per Ksau, promiss:e , primogeniia quod iioii soliiiii Iji iei silvnm sed jam salvum fecit ,

edulit» eineiiies , i'! ea, pninaluni ct digniiaietu. (lispOjitione, Dominus l'ater Clirislum suum, iiitegre,
Qiiu: apiid Deum
iiiius qcasi fuerant per terreiioruiii id esl, el in c.ipile el in tneinbris, C:ipu! eiiiin resus-
coiiluinpiuni acquirenles, qiiia non iii posieriora, cilabit, coiigruum corpus ei apiabii. I'erfecius
el
sed iii ititeriora, id esl, iii fuiura bona oculos iiiten- eiiitn Cbrislus esl caput cuin corpore.
duiit, ei lioc laiis nni^iiiis Dei gluririiatio , qujsi Exauditi. Id esi \ere «salvabii Clirisiuin in oor»-
,

dical ; Sil proieciio eoruii). ^ pore, qiiia qui exaiiilivii illiiin de terra cuin adliiic ,

Sliilal qujque Dominwj Pater auiiHuni tibi. Id esl, inorlilis et |ia.-sibili.i essft pro »u ciariiiciiiono ,
i

tuis, ds iunctv, id e.->i, de lua saiiciiiaie, id esi : lua exaudiel itlwu de ccel.) id Osl, de sublin.iiate impas- ,

sanclilas sit luis auxitiuui; eitueatur te, id esl, luos ; sibililatis ci iiiiiiioii ihlalis, claiiianlein pio lorpore.
de Sian, id esi, de si.eciilalioiie, id est, propierea ,
Vel piiiest cl cu;liiiii el te.ra, ul simpliciier dicatur,
qiiia iosislunt pr:rseiiiia, ^ed loiige speculanlur
non maieiiaiiler ;iccipi. Kl vere exau liei eu:n pro cor-
lulura. Vel alilcr : Miitul libi auxiliuin de samti} id , p.oc, (|iiia sutus d xirce , id esl (avons el piopitia- ,

esi, lacial libi saiicuiicaiuin corpus, ui sic de sancto liouis ej'j.s eru in polenfaiibus , id est , salvati pcr
illu, id esl, de iiuiitipticaiionu sancloniiii sii aiixiliuui ejus giatiam |>.*leiit:aiiier salvaliuniur, quia x'ierna-
per duclnnain el exeinpiuiu utiis ab aiii>; el de Sion liiei. S.iltis auleiii sinis;ra? , id cst, pi^r praj^eitern
lueciur ic, id est, sptcu.atio sil luis luilio, ut pnus. pro-perilaleni , iJe qna di.iiui : Uoinines cl jumenia
'ile-iior sii elutm Domtnus Pulcr oinnis sucyificii, Id iulvahis , Do.nine ;
qii c uiciiur siiiislrie noii qn.id
esl, lacial uios uieniuies, ut te iiiiileiilur , oaiiiiuiii abqui.i sinisiiuin iii lico sii , sed qaia ii'.n ex ejua
iiiiseriarutt) ci tiibulalioiiuiu luaiuui, quas aiiie pa- digiia prop liati.Mie est, cum sil iraiiMiuria, ei eiiaiii
libulum crucis patiei is , el quibus Deuin Patrein . III riil.i.i; i.I.i, iii.piun, saitis eril iii inliriiiitaiibus ,

taiiquain sacr.ficiis , buiiKUio geiieri placabi^. Ei el lioc idco, qiiia lii scilicrt qui salvaiitnr pcr ip^au)
hoLocaus um , id Csi , i|isuiii integruni sacriticiuui lion 11M0C.11U Deuiii sicul deberenl, qui.i veiiiunl ail
tuiun ,
quando in ar:i crucis te lutiiin cuiTibus , id esi pro iiobis lio-
conlisi iii voubili iovo. liiduiii m ,

siiam placatioiiis olleies , quod recte {jer liolocau- sutcessu leiiipDralitiiii leriim, Ei veiiiunl eqiiis, id m
siuin intelligilur. Uuluc.iusiuin nainque iii.erprctaiur D esl, iii poiiipa s:cculaii et arrog;iiiiia, noii sciiicei ad
totuin incensuin. Eiani eniui oiitti sacrilicu qtiu:- gioriiicaiiduiii ooin -n Doinini. Iluceiiin laciebal Ju-
dain, (|uuruin pars laiuuin coinburcbatur diis, cu:iera daicus populus, spciii lioii iii De 0, sed iit terrei.is ba-
veio in epulas sacrilicantiuin rciineiianlur. Alia vero bens, cujus 'S erai saUem in p tsclia sinj;uiii m
sacnricia eraul, qoa: uitegre in ara deorum cuiiibu- anuis c.invcnire Jerusalom , ad ofTerenduin el oran^
rebaniur. El lixc bolucausla dicebantur , el eiaut dum. Aos uutem salvaii, scilicef, per dexlram, i;iiio-
Sancliuia. S.itiililer liic per oiniio saciiliciuni iiiiel i- cabiinns, n.ni in arrogaulia , ted iii gloi iiicando no-
giiiius oiiwes a:ruiniias quue p^ssioncm pr.icesac- iiiiiie illius, quem cl Doiiiiiium iiosirum per .sponta-

ruiit, ut caplioneni, lijjatiuiieiii.ei sunilia, in quitius lie.iiii serviuil-m laciiiins , el Deuin, qiiia tanquini
quast quasdain partes s.icrilicavil, quanluin ad bo- crcatiira Creuori ei obediinus. Ilaliet alia in huc
luc.iustuin, quod bubt:ectUiiin est, cuiii ^e mi ara cru- loco Tran^laiio pro Invocibimus, Exsutiubimus, quoi
ci!> iiiiegre oOiulu. Liiid, iiiquaii) , hu ocausuin fial sa.is c iiigitiii,
pingue^ni esl, deieciaiile Dc>i l':iiii, ui coiiverlaiur iii Ipsi obliijaii sunl. Idoo salvali per sini^train lalitcr
lu:liiiain revertaiitnr (sin). Acccpiabiliures eiiini piii- iiivocaiit, qiiia tp^i sunl obliyait cupiJitatibus ler- m
gues iius'.i;t: erantalnb, uuJc eii.uu iii le^e pia:d- iciiis, iri uciiles prx- tiniiio aui ire
loci et ^eiuis iii
pieb.iniur uirerri. Lt tribuai liui Doiiiiiiiis nou socuii- lapidciii ollens Oiiis el petrim sc.iiidili; el i|Uia ter-
duni cor iii.nitcoruin luoruiu, iiu ncii iuu n |rer mor- rena diligiiiil, cccidrruni :i lacie caelestiuin. iVys vcro
leiii delere \ulentiuin, se<l tribnai tibi cilcciu.ii mor- c coiilr.i a lerrciiis sariv.riimtji in spe.n C(ei-jstiuiii per
tie tux iiecuiiduin cor tuuin, (lui vero pra:vidcbi>, et lii.le.ii, cl erecti stimus jii;r boiiaiii erccl.oimin. Vc|
PiTuoL. XCiil
.'N" IM.D.E VKNKIi.MMI.lS Oi'l\ TAliS ii. SRCI II. — DLIJIA I.T Sl LHIA, rjS8

';irffxiii;ii-i {><•' i»\<i;;Ui !ii.;ni, el er«M'ii siiiinis iier A lnr. El Nn;! fraiiiLiliis esim denogandu ei vo-
.iliier ;

(!iliMi>. r.i ui iK-rrocii* siirg:»ii»u5 fl frig.imi:r, Uomine liiiiiaiem, nnn solmn siiain, sed eiiarn laliitir.iin. id
csl, pr?fcmmin ejns, i|ni rocle per labia, f|nje iiistrii-
l'»le', liiric re^jfin iimnt, iii <\<'.n liialHinur, el p<M'
(|ueni poienler <;ilv;iliinmr, qni (•xiMiiplnn! imliis |iii-
mciit;» lo(iU''nili snni, iiiKjliii^iinliir; scilicei concedes :

legeni pcrii- priecoiiilius snis <j»'id ipsi volueaini. scilicel, tjl nlti
giiaiiili III |i:issi»iie -na il;ibiu cjiioil a.l
s'ilium per c!arili(;:iliiuii;in losnrrec.ioiiis el ipse eiii, sinl Qiiod ipse Patrein rotiavil
o.\ ipsi.
iicl, foi'
dicciis \'olo, Paley, ul nbi ego siwi, ibi iint et mei.
ascciifeitinis, nl, s;MPnli>s fjicins :nl devier.iin luani,
:

:is»i(Iue iiiieri>cllcl pro imltis. Uegnni tiiim e>l pn-

Quoniam prave.ni^ti eum. Idco liihues ei desideriun»
siiiiiH, ei viiliiiilalem labioium implcbis. ipiimiain tu
gnare, sacenlulm!! oraie cl sacnfu^iire. K! exmidiuos
iMetiiatcreni cl.inianlirs in di^,hl est, in laliMM cum raci>'S, (|ui idoneus sit, nl saiis iiai ejus
i»;r liniic

iii<niis puritale, qua invoeavcrimus te, <iiiaiiclocm)que

desiderio el volunlali., qwia inm eril prjiventus lellis
,'imariludiiie, (pu oinnes in Adani pr%venli suiniis, id
te iiivucaiiius.
€si, peccalo originali, sed lu in ip-o c nceptn prae-
IN P5ALMUM XX. veiiies, id esl, prjentunies eiim, ul iii euiii peccatuin

lincin l's:<!nius DiviiJ. illud non perveiiiai; in benediciiombus, id e-l, iii

In
niuiliplicalionibiis dulcedinia, scilicet, quod et siiKj
ARC;iJMl NTliM.
peccaio concipieliir, ei .'ine doloic ii:iscctur. El noii
De Kztxliia c:milnr, casis Assyriis, el innriniiaie ei ad iiieiisiiiam dabis spiiiuiiii, el qiiod iniiiiuiiij :i
cur.ila. peccalo eiii, ol c:iiera lalia. i£l posuisti jaiii, id est.
nxPi-.tNATio. ^ pones, in capite ejns, id est, vei in ipso qui capnl esi,
^^' '" P*"''"'l''0 piU'dicali')iiis ejiiH poiics coro/i«<H, id
llic psali'uii Domini Snlvaiuris primo Incar ;jn,'io-
paietitpr
e.^t, niult:iiiiliiictn apostolorum ct alioruin perlectonini
iiem, ct piisim d.:iiul:s lacta defioititt, ut
c rcuindaiilein eam, corouam, dico, faclani de oiuni
aijiioscas eitn.dem tu a
qiiam Dci I'a- Virijiuis vtiilris,
lapide pretioso, id csi, ornatiin duodecim preliosis
tiis isse Fdium. In priinn nairalione phahni Imjnt
{•eniinis, id est, aposlolis, (jui ineriio geutiiix, ([uia
propheia loquUy.r ud ('alrem de Incarnanone Doni-
lulgcnl el viriulibiis ol pr.tconiis et signis.
uca: S'Cuuda divcrsas virtuics ejus, qloriamque de-
Vitam petiit. Vere Inbiies desiderium ejns, q li.'»
s.ribit. derlarans a parte qun pa^sus est, ad quam
pclet VI am a le, id est, resnrreclionem el a;teriiil:i-
summam rerum apic-mtiue pervenerit. Tcrlia conversus lein sibi ol suis. Lt lu iribunti eaiii. id est, vere tri-
iid Dcuiinum, morc dcsid lantium, optal iila in judicio
bues ei vilain iioi! quainlibe:, scd toniiiludinem dic
ejus jteii quce novil esse venlura.
rum, ]d e>l, alcrn^ini, et iioii soluin sibi, sed suis,
CO.^tMENTAKIIiS. (juia liibucs stiis longil-idinem dierum per iirLcrioieni

Domine, in virtnle lua. Iii lioc ';uoqne psaliiio, sicut re^nrreclioriem in pr^j-sctiti, per exicriorem vero \n
( i in duobus Siiporiorii ns redargiiii prnphcla diiri- 'uiuro. Longiiudiucm, dico, prolonijaiidain i» scecutum
iiani Jiiiiiroruin. ciiinmeiidaiidii liiiniili<aiein <!iiris(i, prsjsens, ei in scecvluin subsecuiivum liujus iceculit
{iiaiii ipsi r<cognoscere nobieruiit, et usiendendo id csi, in ,i:l(Tiiil;ileiii.
ouia asp< riini euiii iinandoque SLMitient, qni eum iiuiic Magna esl glorta ejus. Tribues qiiidem ei vilam, el
iiofi cogimsi unl liuniilem, qnaieni.s oos cxliorletur tii lioc tuo sa'.uiari, id csi, per banc luam salvai oneni
•II, re^ipisccnics. m:iliiit c.im liic recognosceie bu- ^/o7r;i ejus erii maqua, id est, gloriosa et aeierna vila
iiiileiii, qii: ni i:iiid(5in soveium jiidiccni iii inajestate C ejus, ti suorum erii niagndica, quia per lioc impones
venioiiieiii. Titulns idein esi (ini in dnobiis praeceden- tu super ewm, tanquam luiidameiituin, ^fcrJam c( nia-
tibus, iiic : In finein psalmus David. Quod sic expo- gnuin dccuVim, id e^t, gioriosos viros in virlutibus,
niiiii psaliims aiiribuilnr D;ivid pioplK^lae, refe-
: Iste et iiiiiUuin iii niiracuiis decoros, vel gloriosos in con-
rendiis in linem, id esi, in Cliristum, ciijus, ut £cieiuia, vel MiuiiiuD decuros in urtuiibus, el noii
pra-ilixiinns, coinineiidal liiimilil:itein. Coiilinii^ifjr .aticus, S6ii iniillos.
iiiiiem sic snpeiiori, qiiasi dicat Dixi, Dnniintj, nt : Qiioniam semper dabiseum in hcnedictinnem, Id est,
s;(!vuin f. ci:is rcj^em, ei debcs oum salvuin lac.ere, iiiiuultiiudiiiem. In sceculuui sceculi, id esl, :i:ierna-
quia Uic rex itiliii i!e se pryfsumei, niliil sibi ailri- litcr, quia niiiiqiiam d.-erunl alirini perfecli qui asso-
lniel, sed kclabiliir taiiium iii tua virloie, id 8St, m cientur ei capiii et tandeni lixlijicabis eum etsuos in
;

Verbo luo bibi .tdjuncto, per qtiod soliim se forlem gaudio absoiulo el .fteriio cum vuliu tuo, id est, in
re(tuiabii. hU veltementer exsultabii talutare luum, id consessione ad dexierain luaiii. Ei nierito, quuniam
Cot, salvaiiciiem tiiani esse supcr se, id esl, sibi esse rex iste iioo de se prxsuimt, sed speral, id cst, speni
comniissaia, scilicet, qnod per ipsum el ima sutnniis onam poiiit in te Domino laiiluiii. tt non comiiovebi-
coiiciliare, el oinnia vivi.Qcare atqiie salvare propo- lur per superbiam, posilus in misericordia Altiisimi,
s»j»s'i. id est, consiituius iii diviiiis a le, qui allissinuis es,
Desiderium cordis ejut tribuisti. Meriio Ixtabitnr in sibi d:itis, scilicet, iii iiiiniunilato peccatoruni, et iii
liia virtute, quia tu per illu:ii virluiem tribuisti j;ini ei plciiiludine divinilaiis siitgtilariier sibi concessa, sic-
dispositionc, quia iribues ei in re (/c;itderiuRi cordis ui priiiius boiiio iii diviiiis suis, sciiicet, in libcriatc
sui, id est, illiid quod desiderabit cor suum, lale jain D arbitrii c\ abundaniia virlntuin superbivil.
lactuin, ut non dosiderel iiisi desiderajida, sciiiiet, Inveniaiur inanus lua. Hic se proplicia convertit ad
iit cl ponal aniniam pro su.s, el resumai eain pro regein ipsuni, cuju-. Iiumiiitalem bacienus coinineii-
suis. ^ortuus csl enim p> opur delicia nostra, el tesur- davil comiiiiserando duriliie Judx'urum, huniilitatem
rexit proiiter juitificutionem no^ram. El noii Iraudabis ejus noii adverlentium. Qnasi dic;it U Doniine rex, :

eum, id lsI, non voluntule

abne;{;ibia ei atiijuid in qiii lania; paiieiili% fulurns es, manus tua, id est, hu-
lubiorum^ iil est, vcrboruin ejus, qiiia quid(|uid a le, iiiilis poteiitia lua, dum adliuc elaia ad percutienduin

sive pro sii.i, sive suorum salute rcgaliii. Iioc ei non lanqiiam dextera non eril, inveniatur, id est, iii humili-
(teiiegabis. Vel aliti^r: Non Iraudabis euin in voluntute taie recognoscatur in (tr»;seiiii ab omnibus iniaiicis
labiorum ejus, id cs", geiniiia; pacis, quam statuere tuis, id est, acontnidiceiilibus tibi J.idx-is. Illus au-
votneruni, scilicet, concedes cjus vonintali ui et {;a- loin omnci qui te oderunl, id e>t, qui iii prxsentt no-
cem relinq.iaiit, ei pacem deni, jiixta ilind Pacrm : tuoruiil recognosccre bumilem inaiium tuain ad
reiirtquo vobis, pacem m-am do lobis. Heiiiuit eniin saluiem, invcniut tandeni ad dainnatiijiiim dexlera
sequeiitibus pjcciii io inlciiori laiiliiin, |ierv(;iiienti- lua, id est, poieiiiia tua, cum jam elala ad percuiien-
bus vero ad se dabit paci;in suaiii, s< ilicet, ut noii dnm crii in judicio ut dextcra. lloc auem esi diviax
i.iiiiiiin in iiileriori, sed iii ntruque pacem iiabeani. seiili itli* aggialulaliO, iion inipiecatio.
(Jiis ulraqiie pjx labioruiii, qujd plti;aiiler posiiuiii Pvnes eos ui clibunam. Vore odionies te inveniel
<'St, iiiteliigitnr. Labiis einin osciiluni, ijUid e»l si- doxiora tiia, (|uia lu punes eos iia ui sint cJibino
{{nuiii pac.s, daiinis et ila itcr i.djiuin jax ilc9ign.i- igniio bi;oi!c.s' quia sicul ciibanus ignilus vasiai.tr
 iN rsAi-MonrM i.inRUM Exncrsis. — tsal. xx.
tiittTitis. oa.iom motlo ipsi propri.i coiiioiftui;» v;»t:i- A resurreclionis Of.trndii, qiinndo ipse .>U:rlal' rorp:-., r,-
biiimir in trniprt' rullmt lui, iii esl , vi:lliio-;iliilis '-l leris liominis ron iiiione dcvosiiii, in maquit:;
ilnriiin
scvfi il.-iiis lu;«', s<iliti>l in (lii> jiidicii. \A luiic Dotui- !n Uebra:'^ ni.lem scrip vm nt :
ri.r:ficiilii$ a^sumf^slt.

vus rr.^Unrhnhil <'o-. in ira sifi, iil P..I : lii, ijuem fn iiis Vro Ci-rvn maiiitino, qno CHmdem Dnminrm siijiiifi ari
iii liimiilii;»le l>r,niiiiiiin Irilnrc iioliieriiiil,«'(>niiirIi;'ltis non diibinm rsl, qiii inlerfrre>it serprnlr^ rl rmrn-i cou-
• os iii ir.i lua. iil osl, in irn iihi ( onfjru!, ciii scilifet s:{mp-!rril,JiitliViS'jnc ra lint 'iibie prseqiirnlibus. ar/.i-
srrvoMim millns resisleio |ir,r-uinol. ciini ilices eis : rinn nlia petieril. Prr I tnni quidini i!sa'mnin ioffu -
Jie, v\!ih'dicii. in iguem aicr.-um. \'A i;m>c if>nis ille lur DomniHs Cli:is!us, ted priino cnpiw dcr,Hriur,i
se
|>(Mj>clims. f|iii pr;vp;ir;»lns esi(li:iholi) n air^chs ciis, cl.:mnt « Puire, ul (H^pensa nm .-cHici .itiscrpcril
pns-
cos- Kl wre conliirhiiiiinitiir, (iii a lii, {»0-
<|.'vor;tlii! iuinr.m, pmenlis>,iinarn liunvliiairm siiam hominwn
nb-
niiiic rex, fniclnin, il esl, )nn\:\ opri i^orum periles, jectione commendiins. Serundo loco pnsswne.m sacram
iion dainlo iii .'«loiiiam ohlivionem, iil noti piininilui, diersis coiupiratonihus proplielnvit, d,prerntis iin v-
s
sfil in lior iierdes, quia sopajnveiiinl sc de it-rra vi- vieiitibu-i iiiimicis snis
divina piGteciionc l brretur. Tcr^
vciiiinin, iJ cst, boiia.remimeralione rarfbimt. L'l lio coinnir.net laudare Diminwn CJiri-Ui nos,
qui .sk/i
frmrn, id esl, imil.Tioriis eorum pordes, separ;iios rrsiirrectionr s:tam criiholic.nn rr-^prxrril rAcl.sinm,
ne
:> filiis veroriim hnmiiium, id e<-(, a honis. (|Ui p:i- passione taniuni audita, m,rlaliiim c rda pavcreut.
tri.irch.is elaposlolos, ei reliqiios vcros liornines imi-
i:»liuiiliir. Ipsa enim separ.ilio eril pcrdilio eornm. COMMr,.\TAnitS.
Ki mrilo perdes fruclum eornm, quomam mula ill.') Deus, Deiis meus, retpire m
me. rsalmiis istesic in-
«lu.T ipsi pui:ib:inl se passnros le rognaiue, siiiiret, n titiilatur Jn finrm pro suscepdcne mnttitina psalmuf
:

A <iissioiiem ioci el cemis, declimverunt jam, id cs<, Dnvid. Quod sic exponiliir Iste psalmiis aiirihniior
:

ccrlissine re'ori|Ucbiiiit in te in nntite tua, quaiiluin Davi.l, iion liisiorali, scd David finem,
-.n i.l osi,
ftd rcpMiritioncmsuam.Kt c.i{{ilahuni consilia.scilicet, Cliristo, in qiiem velui in (inciri, Jd csl, perfcctionem*
ut niundiis post to noii iibc.tt, ct ui ipsi rcgnuin (ibti- omiiia teiid.iril. 1'salinus dico dicliis vcl c:inlaun ;ii)
iic.int.Qu(C (onsiiia non potueruul ttnbiiire, rjui:» ipso pro susccplioiie mauiiiaa. hahciit eniiii quidam
i»on est sntiirntia, non est piiidenlia, non at consitiiim libri pro assiimjilione matiilina, quod ad idcm
rcdir.
/idvprsiii Dominum. Susccpiio autcm vel assumptio matuliMa dici ur re-
Quonir.ni ponex. Ideo landem pones eos ut clihnnum siirreclio ipsa. Quamlo eiiim Domiiius assiiinpiis cst
i^iiis, ct coittiirhabis eos, qiioiii;)iii iii pr:esciili prims iii 3Cteru.im vilam, suscipicns cani.-m
qu nn de;.osiio-
rcsiirrcciioiiis pariicipcs non criiul, iii tiinc sinl par- ral mortalcm, passihilem et corrupiihilem, factarn
l:c'pcs scciind.Te ; iino dabu;itur in rcprohum sen.^uin, iminortal.-m, impassihilcm, el incorruptihilcin. Mi-
quia lii pones, id est., facies eos esse dorsum, id est, tuiiiia vero vocatur lia-c susceplio. vel qiiii hstoiia-
iia cotil.niptihitcs facios eos, sicut swnl illi qiii sunl Sahbalorum facla est, v.l idco di-
liicr niaiie priiiia

(lorsum, iU esl, quos lu coiilemnis, ct non respici";. ciliirmatutina, cliamsi n"ii in manc, scd an;e ficia
VuUiim aiilem corum, id esl, cogniiionem tuam, qiiae sit, quia sicui malutinale tempus quod dicilur mnu-

debiiit essc cnniMi, pcr h pc.m sihi liaiam, ilhim c s linum, qiiasi mane prirnitivum, el lenehras iiocti.^
ablaiam prcrparnbis, id esl, coilorahis iii reliquiis, id lepellii, et lucciii primam diei inducil, ila in resur-
csl, piisicriorilius eornm, qiiiper humiliiatcm (icnt reciioneDominiet n-^bula prxcedciiiinm peciatorum a
tn;ii rcli'|iii.v, illc sciliccl rcliijuiaj de quibiis dictiim — nohis recessit, et sol jusiiiioB nobis illiiil. Sicut enim
csl : l-l reliquice salva: fiant. Vel aiiler ; Ki<//m/h, id
^ Christus pro delictis morluus, ila et resurrexil propier
csl, vohiniaiem eorum qualiS sil prwparahis, id esl, jusiiftcationeni nodram. Diciiis esl ergo ps.ilmus i^l;
m inilestabis in reliquiis tiiis. id est, iii inferiori tiio, pro susceplione matuiina, id est, pro resurreciione,
lioc esl in corpore lno, qin.d crnciligent. Vel in luis quia in eo Dominus noster orat Deum Patrem, ne
relifiuiis, Aposlolis cl sanciis luis, qui<s
id est, in differai suam resurreclionem in communem omiiiuui
pcrsequemur. Qiii eruni prcpier te reiiqoiae, id est, resurreciionem (Jiiod necfecit, qnia lertio die euni
pcripsema et ahjcc.tio omnium. Vei ahter : Vultunt resuscitavii. ScicnJ.un autem qnod licet iniiinletiii-
eofum. id est, quod maxiinc velint et appetanl prx- de resurrectione psalmus isie, prius laiiien loquji r
pnrabis, id est, manifesuibis in reliquiis luis, id cst, in mulia de passiotie, qua passio esi causa resurrci iio-
dcsiderio loci etgenlis et c;>terorum tctnporahiim, pro iiis; unde in:inifcsiaia passio-ie, commodius lit quod

quo le crucitigeiii, (|ua: sunl reliqiii:e iii.c, id esl, luo- diciiur dercsurrecii.ine. Ei diligcniius in hoc psalmo
Mim a quibus coiitemiiunl. Vcialucr: Vuliinn eorum, quani in aliquo alio Domimis iio^lcr pas-ioniMii sii.iiti
i'i es!,cogc.iiionem, quse dchiiil esse eorum, iUam nobis expunii, quia proponil nohis et quod p;issm
l»rxparabis in postreiiiis corum, qiii in lcmporc An- quare passns sit, ad eibortamlum nos, ui
sit, et

li. hrisii oruiii; et hoc facies per reiiqnias luas, id cst, iilrunique qiiaiiium po.ssiiiiuis. imileimir, scilicct, ei
per kliam, Enoch, quos vivos relicios ad lioc con- aggraluleniur ejus lricarn;itioni, ei conhtrmcmur cjus
servas. Exaltare, Uomine. lllos qniilem pones, iiuiic pissioui, ut ei conjucuudcmur resurre. lioni, ct ui
interiiit aJ dorsum, et tandem perdes qni huinilitalem qui audii dical , Veni. Motaudum quo.|ue qnod iii
luam recognoscere noliierunt. Tu auiem, Domine, liebrxo liabelur in lilulo l*ro cerva matnima , qiiort
ciijus viriutem ipsi inlirmitatem ptil;)veruni, cum di- D s.itis congrue inl(;llig.lur. Diciliir enim q-ioJ tcrvo-

refenl: c Deus dereliqttit eum, > exaltare, id est, exa!- rum naiura sil, iii, depulsis tenehii» nociis , el
i:itus et niagniis appare i'ir/u(e tua, re^urgendo, m ascendenle luce diei, cum qiiadam naiurali juciiiidi-
ascemleiido, Spiritum snnciummittcndo. Kt luiic nos, tate ab imis alta pelaul, I\ecte erjjo caro l.hnsti cer-
ic priiis iti liumiliiaie recoguoscentes, eaniabimus et v;e comparaiur, qu« in resurrectione libcraii a leue-
piallemus virluies tuas. id est, celebrabiinus virtules bris prioruin tribulaiionum cnm jiicundiUiie et l.eti-
(uas ore, celebrabimus et opere. tia inagna quasi ima de aliis [Lcy. alla dc imis] peliil,
Ciini de coiruptioiie morlalilaits in iiicoirii|itioiicoi
IN PSALMCM XXI.
a*tcriiitatis surroxit. Feimniuiim ;iii cm, qii.id esl
in flncin pro susccptione matiitina, psalmus David. cerva, po uil pro,.ter carnem ciii coinpaiavit, quaj
AC.CUMIiNTrU. est eju>dem gcneri.s. iNunc ad liilerain acceJamus.

Rngai Dominiim Dnvid factione Absiilom l.ihorans. Possunl slx p. imi vcrius liiijiis psalini diiplicitcr
legi , scilicct ut vel c ipul pro se in (ms loqimtur, iii
Aliicr, Jiiila>i dc Ksilier hunc psahiiiim puiant csse
caniatuin, ({iiod videiiccl ipsms peiiciilo el inlerces- pervona velcrii liominis, i]n\ ciim eo cnicilixus csl,
id esl, iii pi^r^uiia niciiihionini siiorniii qiiDrutii
sioiie Ujud legcm sii poptiJu;> Israi-I a mnrle laxatus. ,

ve'tiisi.il'iii, id esl, pci'cal;i ipse i|iii prcialum iioii

EXIM ..VN.VTIO. fccil in si; crncilixil. I(ise ciuiii inliriiut les "losiras
Siie iii fiiiem, sive Davul, q.iod ad Chislum pe-ti- miiric sti.T de^iriixii, ci vuiucr.i siiis vitliicr;hiis cn-
inaht, Hotum est. Snseptio utnrm maluli-ui, icmpus ravil. Jiixla (jiiod ta!e Cal ,
qii;> i rtiial ; Dmusihc
 ,, ,

'•1
V.F.DA: VF,NFf\Ai;iLIS OrP. PAUS !l. SFXT. H. — DUDiA ET SMUIA. S92

l'alf;r, Ooiis otnuiiun }>er iialiirain, meiis amenn Dons A rjuando iiiimi^ns a!i'jiiem ox ipsis coiilinjreie ap-
-iiig'.:'a'il<'r pt-r {jrdi.un pr;R nliis iiiihi roinessain , (iclil aut nioltslia corpoiali, aut .iImhio danino
,

ir.spice iMC, iil cst, mens, (|iios olim iiispexisii iii evieriori, ant ciiain inorte snoriiin, et ei concessiini
piiii.o paieiiie iii iibn .tiiinlia virUjliiin posilo, q:ieiii fiiprii, illeqiii eoiiiiiigitnr (irmuin cor in illo liabeat,

a^pe<'iiiin per itiolte.lioiiiiain cjiisdeni ;uniserii»l ; qiii se noii sublraliit, id esi, in \)fo, qiiia el si sub-
illos, inqnaiii, respicc jior ineaiii obeiiieiuiam, qno Iraiiil niironi plnranti extcnns, nnsciicurdiani lanien
nspoclu opiis esi, qnia ilereliqnisii eos pcr boc sci- apponii deprecaiili iiiieriiis. Novii cnim relicere iios,
iirei, qiiia praivalci vemsias pi.ccaii. Kl qiiare de- qiii lccit nos, lu, liico, qui es laus Israel, id csl, qui

reiiqiii^ii niC. id esl , iiieos ? Meo, scilicel , qiiia lacis landabilem oiniiein, qni esi israd, id esl, iii le
loiKie fcccrniil le |;crcala esse n salule tnea , id esi iiiieiidens, el de s« |ira'Siinions, ul iiianum coiilru
iioii

niuornm. Lviuje inim a pecratortbits est salus. \\a'C veiitiim exiendii, sicul Adain fecil.
a<i illii-ila

verlia pl.nie iiiiiiiiinl capiit noii iit persona sua hic In te speraverimt. Ilic reiiioiiel, iioit ex iiijusiilia
Inqiii. Q.toniodo eiiiiii dercliclii.-;, vel longe a salule Dci lioc esse qnnd suos clamaiiles non cxandil,
,

raciiis, piis^el rsse ille, qiii (uin sil Filiiis Ofi, Deus s<d :<oiiiis cx conim cnlpaesse, ipiia iminundis verbis
e^l , «'l dc qiio dirliiin csl : Dcifs tral in Cliristo dericloriim riamaii!. Nain si digne claniarenl , eos
mundnm ri'Concilinns sibi ; el rursum In pyincipio
: exaiidirel. sicul palies priorcs, patriarcbas scilicel,
eral Veibuin, el Vcrbnm eral apwi Deuin, el Dens ct dlos quos de /Kgypio ednxit, si-pe qiiii dlgnf, id
eral Veibuin, ';nod Verbum iiicariiaiiim in criice csi, verbi> jiisiili.T, clamaveiuiit, exaiidivii. yund
j<endeb:it, ci b;vc lalia diccbat ? Uiiqin^ iion posM't. sic dicll : Pnlics noslri, id cst, aiiteccssores iiosiri
Kl qiiia, lif et in pcrso.a mcmbroi uiii liJic dixcnt , p de (iriori -^^dpulo sper.iverunt, id esi , spem suaiii m
verba lanuti soii:irc v deiitur quid de se egerii. sub- le, Doiiiiiie, et non in se posucrunl. Sjieraveruiil
<liiiir, boc «leifrminilo, lerba deliLlorum meorum. digne. inqtiain, e( lu libcrasii eos. Clamaverunt (|uoqiie
Quasi dical Vcrlia quo! nuncdixi, scilicet, respice
: non verbis delictoruni, scd ad te, id esi, verbis jusii-
in nie, dcreliquisti un^ ei reliqna , noii sunt verba, ti:« clamaveriiiil, el ideo a le vere salvi facti sunl,
jiisiitiae ilifia iii pirsiina me.i, sed snnt verba de- quia spcraverunl in (e, ei iido in se, <;l uon suui
licioruiii, id esi, sunl cdicia io pcrsona membroniin confusi, id est, non derepit eos spes eoruin. Qnod
pro ilelictis ip^oiu mea, quia poe-
i),qii3e delicla lcci speraverunt loiics poiniur, non vac.n, sed esl repe-
iiaiii eoMim iii ul cl ipsi iacereni jnsti-
nic lr:iiisuili , lilio ad conlirmationem.
(iaiii iiieam csse stiam. iVlilor eiiim nefas est inteili- Ego auicm. Taires qu dem verbis jusiitioc clainan<
gero de iho tjui peccaluni non fecit, ncc invenlui
lioc tes exauditi sunt ego antein ul jaiii non loquar iu
;

esi dolut in ore cjus. person vetcris lioininis, seJ loquar ut ego, id est,
I

Deus meus, clamabo per diem. Oslendil suos vere verbis jusuiijc, seciindiim me dio (|iiod sumvennis,
esse deri lici<)s,qui:i necexaiiiliiiniutin prospeiilaie, qiiiacl moii:iiis,eide virgine hioe virili comroisiione
i;ec in adversitaie. Qnasi dicai Vere dereliquisti : natiis, u( vermts de maieria nascitur sine patre; et
iiioos. iNaiii ct, Deus ineus, clainabo ego , id cst, qiKid non sutii taiiium homo, propdT Verbum inilii

i:lainabiinl inei ail te per di", m, id cst, per prosperiia- adjuiitlum. Quasi dicat t)go qiii factut siim in lii»-
:

lem tempoialem, iie muiclur. Et ciamabiiiit in nocte, niinetiltra lioiniiiem, ut vcl sic liumana supiTbia di-
id est, iii adviTsiiaie.ul iit meiius niiitetor. Et tamcii (.'narciur iiniiari meain liumililatem, iii (|uo ju>tiliaiii
duia immundis verbis dt liclorum chiniabiint, Ui non p pulrutn et oinn uin homiiium excedo , suni tameii
'
. _._....! „ .. .1:.,^ ......_ i„ 'j -:„... « I....- i^ t\ :..« .1 .. „_ •...
cxaudies &0S', ei qnodiu noiiex.uidies, iion repulo ego
I..
sicut non exaudiiiis a te. Domitie, dnin iiieoruin iii—
lieri milii, id esl, nicis,a(< intipientiain,'\d est, ul iiisi- ri-mitaietu in iiie transfero , ad
ct sicut in irinus
piaiiies liaiit, sed eos clamare velis,
iil sapiant, (|u id exemplar eorum hoc scilicei, noii exaudiiiis,
rog<i. In
scilicet, noii iiiiinundis verbis delictoruin pro desi- quia .»um facius opprobrium liominum iii lantuii, ut
derio tempo alium reruin ad damnaiioncin , sed nic ctiam aiiis impulenl ad opprubriuin. l'ro suuiiiio
verbts coiiveisionis «lovue al le in viiain seiernam. eniin opprohrio Jiidj.'i habueruiii, qtiod cxco de ipso
Scieodum qiioJ Dciis hoc (niod suo* in tfibulalione dixerunt I u discipulus ejus sis, el reliqua. Et noii
:

iioii i-x3udii, ad magn;im eornm niiiitalem facii qaaliuiiicuni|tie hominum opprubrium l.ictits suiii,
scilicel ul iiitelligaiil ipsiiin nicdicum esse, el Irihu- sed suin abjeciio plibis, id esl, a plebeiis omnibus
laiiiMiem rnedicaiiieplum esse ad s:)lii(eni, non poe- cotiteniptiis su II. Quoii qiiaxi diceiet Noii iileo, :

iiam a>l damnalioiiem ; sicut lu aiiqtiis siib nieJica- Domitie, faciuni, (fuiti tii lue, cuin sim iii huinii.e,
inenio posilus, duin sccaris, dum ureris, medicus non sojira lioiniiiem exjudias; sed quia disposuisli coin-
exauditte clamantem ad voluniaiem, imoad saluteiii. plere per morieinlineam saiutem liuinaiio geiieri pru-
Mullum enim profuil Paiilo quod pro stiniulo carnis niisram.lloc in loco dicitquiddam bealus Auguslinus
exaudilus noo iuit, qiiia ei v;r(us cju> in infirmitate (|iioil 5a!is ('Oiigrtiit huic seiitiiilia:, boc hciliccl :
inagi^eiiituil, etq.iia veibisdelict(iruiii,idesl, pro teiii « .Niini|iiiil (|iii palies clamanles ud se exauJivit, ad
|>orali salnle clainavit, proplcr qiiod exauiiiri noii de- Filiiim defecit? IJti]ue iion defecii.std vere exaiidivit
buit. Verbis eniiii delicloruni clamal,quicuiiqiie pro cii.ii, quia saiutein aiile lempora proinissam per
teniporali commodo poslulat. .Si quis autem quxrat ipsiiiii adimplevil. Nec credendum, quod Ciirisiiis
qitare Deus [Add. qw] suos in tribnlatione immundis D (no sc dixeril, qua timens mortem Pater, irantfer,
i :

verbis dcliciorum claiiianics nun cxatidit, quosdam qui ti possibile esl, calicein /lunt^a »ie, ei similia ; sed el
sic clamasse videntur e.xaudiverii, hieiii ires pueros, iioslra inlirmitate lioc dixii, ut iius Iice4 limidus ad
qiios de ( ainino ignis liberavii, et D;iniclcni de lacu, passionem suam imitandam confortaret. Non tiiniiit
iiii de l.ii.so crimine ; sciat nun illos verbis
et b-us.iiin eniiu inurlein Paulub, qui dixil Cupio dissolvi. Nun
:

delicloiiim ctaiiias:ie, ei liberaios coip(;raIiter ob hoc timuit eain Laurentius, noii Siephanu<<, iiec cxteri
lantum esse, ut eorum salvaiio aliis essci. exemplum. tales. Quomodo ergo convenii, ui quod imles potuit,
^ec prccieieiiiidum quod suiil quidam non exauiJiiin- iniperator non possel? rSullu inodo utiqne. > SNunc a
lur evtriiisecus , cum laiocii maxiine exandiaiitur piincipio rciteremus, ut in snpradiciis versihus caput
intriiisecus ad salulem. ita (|iiidaiii cxaujiuiitur ad in persoiia suj loquatnr. Juxtt qtiod poteril solita
daiiinaiioiieiii, iit diibulus in p-.^-.i'Si'Ciit!Uiie bcJli Jub me, salis coniiiiode; ttl
liilera lcgi, scilicei, respice in
exaudilus (i-.itdeni liiit, sed ad dainoaiionenri. esi quasi dicat Doinine Deus oiunium per nadiraiit,
:

'i u auiein in sancto. lioc i|uod nieus iii tribnl ilione Deus auiein iiicus pei gratiam, ne rc.>picias iilus qui
iioii ex:iiidis, non Cbl a.i iiisipieiiiiain quidem, est in^ultanlvs niilii dicuiii Si tilius Dei est, descendat
:

aulem ud sap.enliam. Qui iuliubitas in suncio, iJ est, deciuce, sed respice me liuiiniem, ila ui respectus
in illo, i|iicui quia iioo exaudis, sanctiorem iacis, tuus appareat in nie, vid^Iicet, ut lacias ine de se-
scilicei, tit inlflligat ^e non exatiilidiiii es>c ad salii- piiliTo re.Mi gerc, noii de cr.ce de->ceiiilere. Longe
(eiii, qui:i qii<is lii iiiliabitas , liios iilique (ribulalio eni'.n gloriofiius et compelcntius fuil ul Dominus pe-
mcliures lacil, vel iil aitruiii igois jirobabil, ul ii ratta obe.iienlia a murtuis couira eurum opiuiuiiein
5^.3 IN PSALMORrM LIBUUM EXEGESiS. — TSAL. XXL r l

resiirgere*, qnam iitqiiasi iinpalieris ari vncem insiii- A lnr. Vcl, tu es qiii extravisti mt. elo., Id est:Tu so!;is
t:m(iiim df* cruce (iesrenderel. Pralerea (]iiof|ue si pcr nraiiam saiicliis, tii via iiiihi iiasrcn.li fuisli dj
desceiidissei, eonim peiilioni viiieieiiir Ql)iei!ipera- Virgiiif, iion liuinanits pater; pcr (|uod videor esse
re, ei sic eorum iief|iiitiam rorroborarel. Respice, roniiarius, quia dissimiiis siim eis, ct ta es sp^s mea^
inqiiain, in me, qnia dereliquisii, id esl, videris dere- id esi, spem meam te leci ub ukeribns mairis nieic,
iiquisse me cxirinsecus. cnm morie liirpjssima pa- id esl, propler iiiintinam inrirmilatem, quam ex ma-
ticris me ah. iiiiinitis adligi. El fiuare deretiqnisli mc Ire contraxi. Naiii sectmdiim le non cs lii spes luea,
sic? Iiieo, scilic''t, quia veiiia (leiict.irum meorum, scd Piler luciis :iiiie o«iinia tcmp;>ra. cl ex iiIto, id
id esl, manilesia deiicia meorum facinnHe longe e.sse est, ex liiiiiianilale lioc li.ibeo, qiiod siiiii jactiis pcr
a salute mea, exleriori scilicet, id csl, expelniil spem iii te ; ex gi;ilta \e.rn, quia a peccaiis me libe-
lioc, iiicxierius iii corporc iion salves me, sed permit- rasli, lioc (iiiod |irojrtctu5 suio, id esl, pono j^ctiis
taseiieiiiis me lunc nmri iii cruce, ul perninrlcm .suiii in le, 'iiii;i plii'. aliis coidid.) iit te ; et lioc idco,
liieam peccata iii.-i deleanlur. (|ni;i tu es Deusmciis, id csl,(;rc;)lor lis (a;liiscs, m
Deus meus claniobo. Idco videor esse derchclns a non si^cuiiduiu Vcrbiim, qinid libi co;cieriiimi el ccn-
cgo cianmbo el iit me el in
te, qiiia mei-i, ei lo von siibslantiale est, sed de veiure niains, id esl, sccuu-
exuudiesme. El debemus liic iii eo cl;imc.re:ii ncci- diim liuinanilalem suirijilam e\ maire. Pos-uni lii
pere, qtiem iion pro se fecerit, sed pro uostra inlir- duo veisiis alilcr qnoqiie dici et sic contiiiiiari , :

niit.ile, iilquod dioil Paier, si possibile e.s.', 1 ^iitii-

: 1 lleo.fiidyei lam igiKiiniuiosa dicnnt conira me, quo-
iia, inquiliij« quod vi.lctnrexiriiiscciis (|iianiiim ad iit- iiiam caniali Ie|.<i eoruin noii conseiiiio. Nain tu .
teiam.rion exaiuiiiiis cum lamen vere secundiini ,
jj
Doiniite, ex'.ra.xi>iii ine de venire mairis Synngoj^.c, id
quod corde iniendehal, sit exauditus non solum iii , esl , fecisli lil noii ci ludcrer iciiebris carnalium
liii, sed uhicunqiie voldii. I>ies vero iii Itac senleit- observantiaruin, pDiicndo niiiti s:iliiiem in eis, quGe
lia dicilii:" caro ejus a leneliris peccatoruin ab^oluta. suiit quasi venicr Syu;tgog;r. miillvts coii^uineos ,
;

Nox quoque dicilur Paniits el cneitTi fideles, qui, cujus leiiebris clau.tiiur qui^.iuis itonduii) 111 lucem
qii:iniiimcunque sini peifecii. lameii suii! iinmu- mm Christi reuilus, spcm cer-.am saluiis silii pfjuil in
iies a pcccato, juxla iilu.i Si di.xerimus quia pecra- : f^ariialiobscrvatioiie S^ibliali et circumcisioiiis, cx-
tiiiiinon hahetuiis., et r.liqna. Nnx .id ci>nip:»rati<uiom leiorumqiic t;\iii!m. Et Hi cs f.i; lus spes mea, id est,
doiniiiici iiominis recle diciintiir. Liltcra sic diretur :
uiei, reiiiiiti per le ;iti iiberib;is malris mea; Sy;iago->
Clainabupe (ii< m.id cst, per [tropriiim coipiis meum, g;c, sciiicci, iit lioii sugerein '.anqiiam ub.-ra ca;n.i-
qui.'d esi dics. El clamalto !'i nocle, i.l e-l, in meis, ies obscrvanli;iS de!eci;i!tdo n cis, sicut ipii f tciiml.
qii qiianiuma I me nox eniiU. Eti.wut^w iu non exandies Kl ex utero sum projeclus in lei ;)m, il esl, litiTus ina- i

me, id esl, videbor ego inxt exandiius ct mci noii tris Syuago^.t;, iiui inc nni pcrtuit, ejccit m--; a se,
exaiidili. El li;>.^c noii-i-xaiidiii t non cnt niiiii, vel cl tameii noii (ecidi, qii a pnijccitis sum pt-inis iii
iiteis, a:} insipicntiaii:, sed poiius ad >apieniiam, ul le, qiii me nosi labi in poccalis pcrmisisii, scd ^uslu-
supra dictum e.st. lisii iii bos; cKk es DciS meus de tenire ma-
spiriiuai
Tu aulem. Uoc ideo appotiitur, ne videietur, Patrem tris, id esl, venter matris Syiiagoge iion psiiiii lioc
despcxisse Filium nou exaudiuim. Quasi dical Vi- : eflicere, ut tanquam pirvul.js obiiviscerer tiii; sed
dcorijuidem non exaudiliis, el in in;i: despccms. Tti le Dcuin meiiui, id e-t, dcfeiisorem et a.liuldreiii
auicrn noii me despicisj quia kaintns in me sanclo tao. n liieuiii c;)i)slilui, ct ideoiu, Doiiiiiie, ne discesseris a
Deiis eniin eral in Cbristo, eic, lii, dico, laiis Israel, me, id Col, ne subiraiias nulii aiixiliii ti, vei ne diire-
Ml bnpra. ras re>iii r ci.uMem mc:im iii cumm.iiicm omiiiiiiu
spcraverunl. Ad priinum vcrsiim coiilii.ii.iiiir
irt le resurrccliiine.ii.
iia Noii iniium si videor a U', Doiiiitic, dcreliclis,
: Quonam tiibnlato prox.ma. Ideo r.e disccda*, quo-
quia cuin paires eliam pro lerrciiis clamantes oliin nium proxima esl, id csi, inliriiiiias iiioita-
Iribnl.itio
exaud eris, nie digne ciamaiiicni nnn exaudire vide- iitaiisetpassibilii.ti.s, perqiiam triltniatioiii subjaceo,
ris. Liiiera eodem inodo
cxponiiiir ui priiis, nisi esl proxim.i milii, qiiia iii me ipso ost, ve! iribulalio
quia el sper.ue et climare, cl iiberari ei. saivyri, ad proxirna est, k\ cst, qiii iribuiaturi susii iiiej:i!n circa
lerrena lercriintiir. Terrena accpniniitr Idc victori;! ine suiii ; neca' iio uo^ i adjuv<l nie, et i.Jco maxime
de inimicis, et aipia quae iii descii de pelri pru- egeo luoaiixdio; nec fnisira ,
quoniaui circur.^irfc-
fluxit, el cx-iera lalia , pru quibiis patrcs suiii exaii- derunl vie vi uli mnlti, id est, uuiliitudo labcivieuti.s
diti. populi circiimde.iil me ad d.imitatiotiem ineum, et
Ego autem. Paires quidem suni exaudili, ego auiem pingues lauri id est, principes eorum iii terreiiis
,

vidfor niiii exaiidiuis, quia suiniennis, id esl, iiegli- prosperitaiibus siipcrbientes obsederunt ine tanquaiu
guittme damn.ire inimlci m.ei, sicut vermisa coitciil- reuui et damiiaudiiin.
caitie ncgliyilur.et quasi noii siot liomo, id est, qiiasi Lt aperuerunl supcr ine ossunm, iion tiiiiMi, idcsi,
nec Immaniiaiis respccliis in me babeaiur. yuod daninavtrimi me non de seuiciitus Sciipiurarum.
vere putatur dc nse, qiii;i factus sum opprobrium lio- sed de coiiciipiscentiis siiis. ip-ii, dico. cxistenies
tnitium el abjeclio plebis, ul siipia. siciit lco paralui iid devorandum, qui est r.ipieiis ct
Oinnei vifienies me. Qua.^i dicat ; Hoc modo siiin " riigicns. Rapieits leo liierunl Ju..ia;i, qiiaii l<> D.uni-
iaclus opprobriuiii el abji'Cii'1 , (pii.» omnes vldcnies nuiii ei cepeiuiil el lij^avi;ruiil, ei ;'d poiiiifi.:cs ad-
mc rteriteiunl n.e.el lncint iuiU de inc, cum ilix^-ruiii : diir.eiunl; riigiens vero leo fiicrimt, cum 11. ja voce
.ive,rcx Judaorum, itl simili;». Solis labi», cl ;ion Pilato ilixeriint (.rucifiqe, crncifigc en<n.
:

corde, ei iiioveriini f itpiiv o; p iris, insiillando rnilii ; Sicui aqua ellm-us. Aperiieruiii, iiiiujm, os siiiim,
exierius, quia prius movoia';t :;tptii,id esl, ineutem, et iioc modo cliusos siim, id cst, viiiler siue oniiii
inlerius a vcro (oitlniiu. >tiii. ct, ut non intelli^e- circumspeclione ct cura ab eis damiiitlus siiiii, sicut
rciit mo sup(u- egenum cl ( aiip./ieni. !,isi, dico, di- aqiia inlcr ccteio- 'tq.iores incirciimspcctius efltiii-
cenlcs ad invic^-m dc iiie Isle spcruvit, id esi, dicil : diiur, 01 ideo oun ia ossnmfa, id esi , omnes robii-
se spem posuis^c in Doniino. ci idco eripial cuin Uo- sliorcs de snnt.
Liide dict.i:>i e.->t
ineis, dispcrsi :

iiiinus, ul a iKibis in;u tril)ul.'liir ; ei salvuin fnciul Perculiiiin pasiorem, cl dispcryeiiiur ovcs yrcgis ; ei
«um , ul moriem noii paii;iiur. \)\iin\ vcre l;if:icl, qiiia "t^sa disp.Tsa suni, iileo cor meum, id csl, do-
i|U(tiii.iiii uicit : Quia ip^e Doininiis vull eum, id csl, cirina Si ipiiiriti iim, iiue idc;o esi cor iiiciJin, (juia
I

•Jiligil ciim; hoc est irunicc diciuu!. a.^il dc iiitc! iori nico (ir.ecipuc, id est, de divinitaic,
Quoniam lu es. Ideo sic me de.^piciunl, quii -11111! ci qii.i: piius liriiia eral, l;icla esi iiiiuescens, id est,
inmepr.Ttor inlirriiii;ileiii liuiiiana.u .itieiiduht ; ei !j;;c i.tbi.s, el iiilirm;), in mr^oio vcmris inei. id e^t, iii Cordt
idco, quomum de Vinlre
lu exira.ti.ii me uiiiliis , i(i iiicittuii!, qo! iitoliiores »'l iulirm ores eraiii, sicui'
osl, lecisti m»; csse lioiiiincui. !lfC(;ii!m '.:>l coiiiuiu- veiii.T iii corpori» p.trlibiis iiioi ior cst el csi :

nis lex oii>'ini,n iiascciniiiiii, ui dc voiilic oxir.ili.i,- bft^ilci' hjcc seaicuiia ; Pr.ecoun Scriptiir.iiurn, q',i:t;
 : ,

i,<): niD.E VtNEUABiLlS OPI' PA';S ;i. SIXT. !!. - I'l:^iA KT Sl»UlUA. £!f)

l<-S!altanH'r .«..i'iilem mu ;d<> irni pcr uie, el \','U\i fijl ^ ne S'b: feccru;:!. J^! cr.^ri.l-enles me, diiiscrunt sii'i
:i iiMib lirii a oreiltli;\:iii:r, ai>u.l iini-crifM Mores
(!ir';i.T cvtcia vi-siinienla tnea ; meliort 111 aiifem vcstem
t:»<Ma suiit Ciim UM" i!aiiin:iliiiii mcite Tiiermi!.
,
mtaiii, luni(an! vciliiel infonsuliicnt, qnia pretio-a
Lride et ilin» e\ eis i>»*o cuin «ms ;nl re>urro( litiiiein eiai, uon diviserunl. sed smiem ciii obtingfiel inte-
«•iiule iii via, qu..si duljii facti iJixeriiiit : Kos spera- gr:im super eani niisernnt. Qiiod iinn ex eonim vo-
liiiiialc, sed ex divina dispensatione gesUim. Pdssunl
tantiis qiiod ipsfi redetr.piuius ei,s,H l&rael; el <|tii:» cor
lii (iui) versiisquos bistoriaiiler exposuiinu>, spiritu»-
i"jii.eicens fiiclnm e^K '\d tisl, viilui nna, (]u'Ji prius
solida ot lirina vide!):il»ir, ariii/,id est, viluil tan:^uain liier (pioqiie intelligi, ul sic dicatur Non soluin in :

Wfia, id efil, fratiilis f.iolii esi. El ideo ling>ia mea, id ine, qiii viride lignuiii erain, Judxi obsidenlcs insnr-
••st ,
iiieuruin, adlia:sil fuuabus i|isnriim . id csl, rexenint, sc I eiiain in arido li^no, id est in ineis,
oiiino'i piatones niei laciierinii, Kl lioc ideo, <|iiia iniiMa rnala feceninl. quia fadcruni, id esi, laniave-
(tedvxisli ine, ippulalioiie iilnniiii, in pidvcrem viorli;', nint manus meas, id es(, niaj<ires int.T ineos, in
id esi, [itiiavcruiil iiie i:iiii|iiaiii iuitiiu q«ieinlil)ei inor- quibus noii soluin verbo, scd eiiain inirifict.'^ niiracii-

luiiiii iii |itilveiein r«»<ligi, oi noii a te siiscit:iri. Po^- loruiii sii^nis ope ab.ir, aposlcliis scdicct q.ii pr;i;tli-

siiii! (|i>oqiie irc.s lii pr.i d cli vcrsns :diler expnni, si cabaiit, Oomino cooperi>uti', eic. El fo liruitl pedes
in Sicul (iqtia effusus suin, :ili;i siinililudo noteiur. nieos, itl cst minorcs pr.iicont-s niens, qni licei ntira-
Aijua eir.in « fTtisiiei lajismn |tara?, «'l sordes aliliiil, et culis iii tantuni noii coruscarcnt, (anieii pedes ni«;i
lerr;iin iu ((iia » (riiiid-liir iirijrat. Sc et nmrs Cliristi etani. porlanies ine ad loiitiain luiiiiinnm, et omnia
fl hiiiiiiiit jicrsecuiiiiilius Jud.i-is, si non exleriiis, ossu men, id esi, niiines i l.ts in quibiis alt'|in>il robnr
saliciii ii:iciii;s, pcr nionlis civiiiaJem paraviL (cic;- .. V rliiiis apparull, dinumeruverunl niii ad iiiiitaiidnm,
iit^il cnnii cx parlc ca'cil.Ts in Israel), rl sordes scd ad daiiiiiaiidiun. Et ipsi qui viMi.-r.iri co», iion
pCfcili.rniii iii Cie.iciililiHS aMiiii, el cnrda fidili m perse<jui, dcbefeni, qiiia ad ipsos ^icui et e.;o pri:.-

•litctrina; iniljre rijstivn. Lnde de eodcrn dicui n c.st cipaliier inissi sunt, cor.sidcravcruiii eos in tnbuia-
l.cre f-ic'us cst iiic in rinnnin cl in rcf.nrrecl>vnem tiiin:bus, el in ipjis quaj-i spect^ictiliim babucniiit.
miiltoriiin in Isael. Jiixta l.is aiu._'m divcrs.<s simiii- Va qtiiibtni ex eis divherunl $il>i vei^tiinewa mea, nl
ludiiics, ?.(;i|ueiitia ( liani t;il tt-r diviTsifi. aiitiir. ii/fu- est, iiiiitatores ine.is lam r.post-il.is qttaiii leliijiios,

»;/» siim .\ic;U aquc, id esl, in dainnalioMe iinii ir.enlis de qiiibu.s diciiim cst ; Vuo e(jo, dicit Doiinns, quin
niii.:im <;iiil)!iS'!.iri! jiaravi, ei ido i'lis perscquenii- liis oninilius v.:lutvestimento veslieris, iit (ioriiillni
1)11-, onrnia ossa rnen, id esl, apnsloli ei (iiiines v:di- foccriiiu, i):ii putatiies graliam ba|ilisnii per liiipii-
liioros mei ili-persi .Mirit, id isi, cotiltitbaii ei ui)it|ua zaritiuni incrita variari, dicebaut : Lgn sum CepfKr:^
El quia (iss:i dispersa sutit, idco faclum
ru;'ati siiiil. ego l'auli , ego .Apvllo , ct similia. Vci po.suinus
esi cor n:eum, eic, ideo ctiani iiilirnii;)res coniurb;ili '•.ccipcre vcslimciila sat raiiienta ccclcsiaslitM, «pnbtis
suiil. I.itier.i in !iac scquciili iccli^Hic iion Miii(:ititr. ipse le^ilnr t;l quasi v- slitur. i}u.je sacra.denla eliam
Jiivia idi.iiM vcro sinnliiiidi cin il;« dic.;iur Elfusis :
divcisi» niodo acccpcniiii. Qnidani ciiin diNcrniti
suin sicic mjiin, (juia tlahiui, et rigavi ; Cl lioc iiicdo in bapt sino sola :ii:iualia ri-i:iii.ii, iion ori^iiialia; (|iii-
rdiliii .1 rij^avi, (ina os&a mea omnia id est, oiiinei ,
dani sola origiiiali:i, cl sintilia. (.1 nolalor liic Irau-
:'!'iis:oli cl iracoiies u.fi dspersi Mint ad pradican- duleiita peisccuiio ab li.Trciicis b.cli, su;>erius veio
diun pcr t.ludi rniiiidi.ni. tl hoc modo cor nic.iin, id vii>lenl:i.
«•.-1, di;ctri:.a Stiipliirarun!, (jux' piiuser.i' dura ad Lt super vestem mMirn. Isi.iid iion a l nialii;n sicnt
iniclligeiiduiii, f;i. ta csl pcr cos lifine^ccn^i luuquani C superiora, sed ad bonti>n icfeienduns esl. Dicitur t:i-
cera, id est, niollis cl. iMicIii^iiiilis, eliain in *nedio iiicii de ei.sdein siipra nol:ai> inali.';, laiidciii conver-
ir.nirii ini, id e-!, iii corde ii:(i'iiiornni. Ll per li^ic sis. Nec cx pec. at irilins salvi
iiiiniii!, (11:11 nuiti nisi

lirius mca, qu.e prius pul;ili:il«r iiicllis Cl dcliilis, lacti Siint. Accipittir auiem liic \cr vcsleni iiicnnsii-
(nvii, roUiHnia csl iii cordibus
id Csi, iiiduriiil et tilcm liiimini desnper texlani iiniias (idci et tbarita-
incorum, lc.nqnum lci>'a \n iirne n^cocla. Fa linijua lis, quai desnper icxla cst, (piia a D.;o piius proces-

niea, id esl. incoruni, udhwfil funcibns ipsor.im, id sil, qui prior aos sic dilexi!, ui filium suum uuirjeni-
csi, ita iiicfcss;.fiicr rl v»''(icucr ioc!;ta eil iii nrdi- )
lum pro nobis darei. Kl li;cc vcsiis non scindiltir,
<nlione, ol ii'c mor.iin iii.inritam a';q(i:i!ii f.iccre vi- qiiia (iniciiiqiic (idci nuiias datiir, non sci^^sa, scd
derciiir, scd qu:i-i (^iurilnii ij;cicrc, et coiititnio vciba jrte,.;ra dalur, ct sor^ siiper cam nniiKiir, quia nuili
rr.ferie;cl (|iii:i pT;edicauo incordn» iiicrcLuit pcr pcriiitritoniin cl..li(i!iciii, se.l pt^ri^ralia:!» sobim, qu.n
lioc, Doiniiie, dcuuxtsli tnc in pulncrem nmiis, id esi, per sirtein iiilcll!i;iiiii daiur ct ideo strs rccie su-
, ;

in iiotitiam gcnti ium, qui priiis fucr;iiil piilvis nwir- perpoiiiior, quia yralia pr;i'cedit. Kslaiitein sciitcntia
talis, (iiii;i iiiilirciii diviiii vcil/i nou SiUS(ei-..M;iiil, vcl t;tlis Mi>,eruiil suriem supcr vesiimrnln mea, id esl
:

iliii leccaiis u^quc ad niurieni iuipulveiasi et («jcd.ili quicunque (>.x i\U» vestem meam, idesl, iidci miiialein
craiil. hiisjcpeiunt, uiiseruiit sorieni suprr eum, id cst, in-
Quouiam circumdedcrunl me. Ideo deduiisii nric in iclicxerunt se cam actepisse non ex iii::riiis, scd cs
I «'ti,i;im Kcnliiiiii, quuniam idi ad (pios iiie piins gtalia.
iiiisist!, id i^l Juila.i, rcpid
nini iuc, ipiia velulf.ne* lu Illi qMidein et me ct iiicos i(a
(lutem, Don.ine.
lircunidedc unt me. Juxta aliani veio dc |iii!vere mor- D peisi;qiii'nnir anlcm, Domine Palcr, tie ctjnqnvais
; («
lis sctiiciitiaiii, versus iste reiiioliiis coiiliiiu:ilii!tir auxiliuin inuin a me el a ineis, sed conspice ad de-
ila idco rogo, Uoiiiine, ne discedas a nu-, quoniam
: fensionem meam 01 iiuoriiiii, lioc modo scilicel Lrue :

cniics, id est Jii.tai, uiagis ex solito qu:im ex \eiii;ilt; aniinam ineam p(;r r.-surrectmncni a framca, id csi,
Jairaiiies, noii pai ci, scd iiiiiUi cncu-.ndcdernni me, ab iiiiitii<.()rtit!i si:;iiiciiti;t, i|uu; iiec;t( ui lianiea, <pii
iKin .|id III iiaiidum, hcA ad d.iniiiaiidimi. Ll vere dicimt dc mc Deus deieliquH eum.: hi nnicani ine.iiii
•itilli, i|tii;i coi.ciliuni, id esi iitiivcrsus cceius , el spoiisaiu mcam Lctlesr.im niiMe (blectaiii, erue de
iii.-ili^'u:iiiiiiiiii Ji:dt(inim obtedit me, in jndicio tminu ciinis, id esi, dc potoialc cujusquc cdniradi-
«ianinaiioiiis i.e ev;)dere!ii. lil (ib.^ideul.s foderunl ceiilis iiimiici. Lt s.ilva me tr ore lcoms, id esi. , da
wiiuus m.as el ptde» meos, <: avis in trucc allixis ; et p(;rs.:vciaiil;aiii mcis per os poi.uli par;t(i a«l m
dinuineraLeiuiil omnia oma niea, id csi, ii;i me iii dcv«ir;.iiduni iil leti, iion devorcniur. Ei liumilitalem
<ruce eiteitderuni iil dinunicr;ire osm nt oiiiiiia
,
j
meain, id cst, ine bniiiilem salva a cornihus, id esi,
ossa uica el laiiicn ipsi qui niHxinie dcbucruiit iiie
; a superbia ei arrogantiu unicornium, id c->l, Jud;co.
vencraii, qiioiniu 111..11110» suscii.ivi, iiiiiiinos cura- r.tin , singtil.iii siipurbia ju->tiii;i; se crigciiiiiiin.
VI cl ad q!iOS tiii.^.iis fiii, ipai, imiDaiii, vero. id esl, in Uiiicfrnis cintu aiumal est, unuin comn iiabons,
vcriijie tijnsii!er.tieruiU, id e>i, siinnl isiajores ct mino- ciii coiiiparaiilni' Jud;i;i, (jiii (juasi uiiii.i. toiiiH ba-
Ks vid(;i :iiil i!.c: (it ulos «niidi )ii iisquc ;«:! tiiiieni 11;- bebaiil, (piij iii iino icstameiiio ct in (crr«;-
l.tiiii!iii
1« ndciiics, ad diviiniiKtm vi-ro ihui ptTiiiigc.ite» ; et ni-. proiiiissi-, nun in citlestibus conlideba;.!.
luipizttin'. id 0,1 , s^atai iiiuui (jiio gaudeui.l iii .\urralj'.' nijincn tvum. lljctcnui oslondil qun
 ,

;i7 LN PSAUJOUIM LIDnLM K\F.UF.S!S. — PSAL. \\i\. 5:^s

oassns sil, in-eriiii elianj de resiirr;»c'.icne, et isi liis S.^ainrabur.iu'^, .

imiiabiiniur. jpsii
id esl nim iujilaii.» i

dnotsus proximis v- Tsibus el superioribus, ubi d.xil es[ satiiriiai s -. ver.ie eruciaiio, posi.|ii3iu saiurilalf-iii

Ne nuno aulem insrefiiiur cs •n.lere

discesseris a nie; ii"-c iormiJiibiuii hujns mindi int)pi:im iihc coucu- ,

quare pa&>iis sil. Quasi dical Id^^o lelo uu- et nieos : pi^oent copi.sin , ei lunc landabuul Doniinu>n vt^ra
salvari, quia narrabo ego el riarr:ii)un'. mei nonien l.iudi^.i!!i qui cum eum iii Adarn aiuequ.im pcfcare',

ttium, id esl sloriam el laiidem tiiaiii, sriiici quod qiiisi-senl. el in eixleui per inob.dienti ;in eiun ami-
de {leccaloriinjs justos, ei de ilaoiiiaiis facis iii re- sissent, modo loqiiiriinl pcr iiJciii ei opcTaiiouem
pmim nssuMiptos (rairibus niris, lA esl, aliis reiiaiis
;
liouam ; el in iioc laudabiint eum, quia licet prn pec-
(ie eodesi fniclii spiriluaii, scilicet, iiiuli^ e{:o iint\i.> calis oorp ira nitiriaiiiiir, corda lamen eoriini viviMU
sutT). Li laudabo le fjjo el iiiei iii medio Eccleuie, id per fidem el bona opera ia sa'culuin saxnli, id esi,
est, non luiilum in Ecclesia de Jiidicis, sed in ca- aet<.TnatitiT. El per iioc viveni. Ueiuiiii-.ceiiiur ei
llioiica, id est, in cnnimtnv, Ccclesia, cojus uiuis coeiiatione rt opere Detim, (]!ia«i pnus obliii, et s c
paries de Jndjeis, aUer vero do ceniibiis accessil. qui prius aversi luiTani, ime.gre cnijvcrieutur a.i !);•-

«|ui per aiijiuiarem lapidem conjiiricii Siini. Ve! ihiia inmiim, utejijs iiiipicant Noliiuiaiem, vitlcii 'Cl, u/iir.T.-i

unusqoisiiue eliam fideiia Eccli-sia dicilur. imssuiniis futes !errw. id csl, oiane? qm jiin liui ruiit i^ise omneui
ila dicere Lavdabo le in medio F.ccienLC, id est, iii
: ierreiiilaieni. Elcunversi adoiabunl Domi^.um, elvene-
corde cujusque liiiclis, qui menibrnin est Ecclf's:ie. rabmuiir.cl louiiahunt DcninHni, noii licte, scii iii co/i-
Laudabo, inquam. ila diccns Omnes qui limeiis : hpectu ejus, id esi, iu cordc, ubi ipsr coiispicit, el li.ic
Doniinurn, tiinore caslo, non servi i, !auda:e eum vora inm !'aciuiit iiiulli, sed universiE familfrgeniium, id esi.
laude , opere scilicet. iion ore. Tiuienles niiieni p iiiiiia familia eril in geuli!iu< eliam i|uai iioii sinl
Doniiiium :<0(.ipio soinen j.ucb, ei seiuen Israel, el ad Tanles Devjni. 1'ami! as auleiii a.ciiiit pro div. r-
ideo seineii iinivorsum, id esl, vos oinnes qui c^tis sis naiionibus, ut sunt Scoii , liiilaiini et caeleri.
ipaiiaiores Jacoti, posierioii^ scilifci.cu! in.-»jor ser- IJole etiam. iii alia tr iisl lione qiia.l .m uniitrsu:
viet. quia eslis veri suppiap/afores
vo^, viitornm ;
(lenihm. Limeiito <iiui!fs geiites
pr:tr!ce ;.;i'orabiint
inioam. giorilicaie boi: inum non soUiin ore, sed et D.imiiiOiii, qiiia regiiuiii Doiiiiii, suot, el id-eu ipse ii:

opere. Kl onir.e fcmci Lra^i, id esl oinnes qtii cui« eis dO!n:n;ibii:jr.
prius esseui remcii Jacob, idesi, reiijii in (ide, qnod 5fa'ducai\ruiil oirirtes pinijues. Non sob.ini p.iupe-
inieHiiiilur jver Jacob, facii hiiiit semen l^rici, id tsi, re.s edent de Vt>ils meis, sed eliaiii G>nn<^s pinriuts
reparali ad visio:;em ei verani ^pecuialiouem. sicut ierra;, itj cst, (.irnnimiuli diviics iis l: rreuis, sciltcci.
persona eadem p^ius dicia J iC'-*i. iiie.riiii dici l.sinel. qui niliii O' od lerreiiiim sit. a se iilieiiavi^iMiiii.. Ilii

0:1. n^s Iil, ii quam. liiiieia vrio ct ca?lu liniore qijod ma:idiic.ihiini ciim paii|ierii)iis vota mc;i re.ii:lei
Doiiiinom qui uieiiii^H iiiendiis aiqiie laiid.^nJus t;i
,
qiiari!'j;ii aJ sacrament i. Ei ;idora!)i!iil, ijuia cuin
a me et ab ipsis est, Ci^^iriii/H jkjh fpreiit ftalinim uuajam ex:er!!)ri vei.er.itioae acceJepl, vi;l maiidii-
paiiptf.s \\\ liie, nciiue dtspexH def^ccadonc.m faciaij; cabui.t, iJ ost, p iStiOiie mea. b.t
delectabiiiiiur in
pro pecc.ilio iiieorini! a me. lii h:ii!t: Paier, !>ervu eos : adi.rabunl biiiiuiantes veueraUoiietn meain vcraui,
qui's Jcdisti vtihi, ei iiiiic siindes. Ei veie noii de- se.i iiOfi stiiurabuiilur, qma omnes qui eicendunl iii
spexil, qiiia uon aVird' a nie vel a irteis faci< m. i.i est, iersmn, i;l est, qiii soiis terrt^nis dciiectaiitur, vei .jiii
prj-seii iair: et iieiiev^ieiiiiaiii s<;.iiii, qoia fyav.dicit in saciamciiiis iiiiiil riisi qiiou lerreiiiim el vi^iLisi.i
me y.TO me et meis. ciin dainuit ad citm. ,, est alleiidiiiii, cadcni, iil e-l, casum patieiitdr d .iii: a-
Apnd (e laus mea, iiic sc couverlit nd Doiniiujm. ^' iioiii.s uiiernx' }.'t cousneciu , id esi, iii aiii:iia ubi iHe
Qua^i dicat Lieo me exauJivisii, qiiia laus m.ja es(
: co.ispii ii, ([iiein falleie piuaverimt,
apud te., id esi- ego nr.n qnaTO laudem nisi luatn. Li aiiima. bii qiiiJem ca-.ieiit, rtiiiina aulem nj".'/,

Vel cupo ui el ta hiuderis in ine, ct ec^o m le iri id cst, iiieor-im, hic :ioii cadi.i, .-eJ .;la!t!l; qnin vivet
fxciesia non jaiva, sed eliam liiagiu^. Parva fuit lion sibi, Sfd iili ; non soaiii. seJ Dei, voluiilaleni
Ectiesia, quando Peirijs, qiii Ji^uram ejiis ^erelial, operabiiui" lin.le aii Aposlnlus \ ivujam non ego,
:

ad voceui aiiciil.V! exlimijii ;siL(i:e nei^avil ; ii!;;giia 'Jivit lero in utc Lhrisiua. Ei scmijn meum, ij esl,
vero fuil., cum inerri j-eirus, poi^l yrai.am Spr.i.js servicul iisi Doiniiio, sciiicet,
i;!:i:yiiires liieoriiin,
hancii de coelis in i^n:' super aposioliis miss.in!, ccr.mi Pairi, coju^ cmpiilii servi siiut. Lt lueriio ViVeiil el
lyrannis in piincipibus tiixil O^tdirt' Deo opont : Scrvient ipsi, quia j;eneratio vcra veniuia, spir.tua-
magii quam
voL-is. PolcsL quoque alin.T disiinj^ui iis scilicei, uoii '.arnalis, aiinunli.ibitur, id esl .iscri-
isliid, ui dicatur jifr se Laus mea esi avud le ei voiu . iiciur fiOn Peiro, vei Pa:-;.!. ve! :jliciii aliorum, Sc-.l

mea, id esl, vcia ni' 3 qiic^j It-ci, ciiiii lue ipsum in ara eoli Doinino. Noia si:!iii'iiauini:ni. iii lege piicceplum
cnicis obtuli tiia redd.im in Lcdesia rnuijna, id esi,
: fuii lii si qiiis tiucens uvoivm, morereliir abs.jue li-
iiorumperqiiolidianasacniioia uicoruui iiisaci.^^niecilis !ieri:i, fiaier ejiis eaindem duceret liXi.rem ut susci-
ofTcram. Wia dicueadoai veie <); cortape.lu iiriiciuiura tarel seiiieti Irairi iiiornio, ei liiii liui iiastereniur,
eum, iJ est, quanlum c*d iniel ectuui bononun, et nou iioii sed tieiticcu iivmiliio v.acareiilur.
iioiiiiiie vivi,

binl eadeiii In coiispeclii iiialoiuiii. qiii liilr.! m sacra- bic elCbristus uu.vit spoii^am suam, Ecclesiain sciii-
meiilis, nisi quod exierius apparet, inleUigiin:. Vel cei, (jiiae qUciji sleriiis tuil ipso sivenie, quia paiicos
aliier Vota quje in ara
: orucis obiuli, reddam, id D geniii ; mctuo anipra iu ara crucis Curb>lo, lrUrt's
est, Oabo in mcis ijiii pcr se ip»os olle-
ilfriiin ijij>,;ipt!st<Ji .^ciiicel, siisceperuiit uxorein cjus Eccie-
reiil sicut ego iue oblu^i. luddam dico in con- Siam, et iiiiiltos lilios m ea pcr veriium prx.licaiiiiuis
tpelu, ia esi, in auiina liineniiuin Liiir-iii-un!. iu qua genucruiii, qui orur.es n.^Uiiiie deluiicii vocauLiir,
veril.ile c>)ii?piciii!:! ,
qiiia elsi e.tlt:iius niiu p.iiiyn- iion iiouiiiiibits ipsoruin. DiuUiitur eiiiiii Chnsliaiii ct
tur, laineii in auiuic seii!',er paraii en-ut. ni, liii: Dei, iiOii Pcliiiii, velP.iuiim. Lnde dicitui recte
si Iih us :

flicril. sicwl ei^O :iiiiit:ii!;i pf-,» onsiiibus po.iui, it:; cL (icntiutio i\.inun'.iiibilur Uo-ni}io,{\Ui: venluianil: «'t ucr
ip.^^i 11011 dubiteiit iiiiiUias pro iirilnbiVK pciiL-re. iioc veiitma: qnia cueli, iu e.^i, apc.-ioii i;l .liii saiicii
Ldeiil pavperes. ly,jo auicm qiiitiein rcddjni Vijln, |';;EC0iies annantiubuni justiimm, id cSl, pcrf'ocl;i:ii
(Je qiiibub voiib edem pavpcres, id csi . iniindi con- obed eiiliain ejns, cujus lila erit j;i;iieraiio po^uio qni
lemptoies eieiil quidcm reaiiier, si a-a si.»cfaii;ciila uasceiur, non carnaliter, sed quem Liumiuus faoietpcr
fcleraiijr; cl .s£i.'uKii;ioi?Hr ;«.ieriiaiilcr, qtiij iiiii^lli- Spiiiliiiiisaiiciim nasci in lii.lcetopeiibus boiiis^fu/i-.i,
genl III paiic e! viiio visdiiiiier sibi propt^iito .i!;iiJ ul d cil Apo.-tolijs, fuciura oiijue li.jnunium iunius.
invisibiit , scilicet, corpus vcriini el saiiguiiiein v..--

lum veriib cibus

J.N 1'SALMIjM XXII.
Di.iiiiiii, (jiia; ei. vtTus i^iiuis miii!,
quo «soii veuler diuteiulilnr, ,setl «lens sagiunitir. jji Psiilmns David.
atilcin a»! pa^siiMieiii rclcraliir, lia diieinr Edent :
4U0CMii.Nri!M.
vauperLi, »i(i;s nita, id esi, dclcciai iiiitiii <,iui ali- ilcdiluni populi de iiL-byloiie prcdiiiJ, cir.iiiicru.s
quis lli 3iia\i dclccla lil e.luiiC' ii. ii;'.a i a..;:>;-ji:0. scd qitjotis icUetti.tcs !n iimcrc soiiUiii ii>i auut Uci,
 . ! :

LLO.i VEi-iCRABILlS OPP. IWli II. SCCF. II. — OLBIA ET SPUP.IA. CGl

(isuniQ p.isl rrversionpm reriiia iiliorii^lft dotaii. A .Ad.^sIoIus «liccns : Ex par'e eiiim cognomrat, el ex
jieni \o\ Kcrlciiirc post bnplisirum ad r^-llitT. AliliT pnrie proplietantus , Pic. Qikt- ignoranlia esl uiubn

(jf.ia in vicesimo primo psalmo ii.iliuiinns tribnlaiin- ni riis, id est, simililiMlo niorlalis ignornnii:»: , quae
iiern pn<swiiiis, in vigesinio secnndo '..viiii.iin rcsur- orit iii tenebris exlorior;b'is landom. Vel media
in

reclioiiis iiccejiimus. umbra^ nioriis , id esi, iii prarsenli viia cl coinmtmi ,

FAPL.\>.VTJn. qii:i' per (iiKiiidinncs lapstis (|uos quilibel iu ea p.li-
tiir esl unibra, id esl, {igur.i inoriis, id esi, ntoria'is
LfQi:iTUi!, per >o(um psulmum renntux in bapsisjvo
lapsiis, ipicm dfiriisi in gpheiiii;'m paiieiitur ; it ideo
Clirimumut, grnlii-s agns
de uridila e reccnli nd (inin
nnn liinebo mnla , quonin.n tn mfcum es nuuc per (i-
ioca fiiacna', el ad aquam
sit rrffcUouis itidnclua. Et
votaridiiin qiiia iicul anlec D.culoguin leqis acccpit,
(lom, qiiaiidoque fiiiurus por spocieni. Ideo otiaiii mn
liinebo mala (|itia virga tua , id esi
, paleroa corre- ,
ila hic deceni d.vieficiis se gauilcl esac ditannn. Ilic
rlio iiia, et baculus luus, id esl, ausiliiim Iniiiii qiio ,

psalwnr, quin divisionem in peisonis non habrl, sed in

qiiasi bacub) Misletilir vel virgii, id esl, niiuor cur- ;
rebus, non divisimcs nl in n'iix p-:iilnii!<, sed ceras nu-
11 eri per sincjulijs quasque pni les odjix nius.
rcciio lua, qiia me, dmn parvulus erar.i, eruisli ; el
barulus tuus , id est ,
gravinr cnrreclio lua , q«a ine
COMMENTAIUU*. :i(lu!lum de auintaii vita spiritualetn , ul in ea
in
Daminns regit m-. Psalnius
Dovid, U\ e-.(, cni- ipsi proliciam slimulas. Vir<;a en iii irinoribus niit;an ,

iMie p? rrcci.i! aiiiiiirc ;illribiieniiiis. Ksl .inicm iii lioc tiaculo vero niajor;i s demus urgere aiiini;ilia. II:kc ,
l!s:iiiiio vox vcl ciijiisqiKi pcr ccii dc Ecclcsia, vtl inquam, uiraque nou nie conliirbavoruiit sed ipsn ,

i<ilins Ecrlrsirr, ;iilpii(ltnlis ii ajna ol iniiiiiuera- oadcm consolata funt me. Et boc idco , quia lu pa-
liilia |iene(ici;i. n Chrislo pa^-lore vito sibi colhila, el rasiea mensain, id c-t, fecisli ea jurund.nn leeciio-
(11 eis nr;i;raMil:t!i:is .Tliiiie coiiinieinianiis «onsorlibus nem in conspectu meo, J est, iii aiiin);i mca, qu.c. c>l i

ea. itl cs", posieris siiis. qui iioi'(i'im cxr.orliis est

iii verui; conspeoius iiieus fi(/i'»?r.si/s eos, id esl,conlra
ea quam «it.lci i sinl, icsii(ici (xporiii, nec lardol con- opinioiii^m illoMim (/lii oie /r /iu/aia. Otiod emin illt
vcrii. yni vero expo rli sunl sluilenit iii iiielitis refici puiaveruiil niibi osse ati irisiiiiam, fecisii milii esse
iliis p.isciiis ni.n>. vcnior dislenliliir,
ulierrimis, quibu.s ad iyeiiiiam. Vel aiiter, parusii mensam in ccnspeclu
i>eil Taie psi ergo qiiifi tlical
incits s:igin.iliir. A(}ani : meo, id 0^1, proposnisti inilii in €xeit;plum paiien-
pcrversor liisitirsil mc, Doininas autem, iil esl Chri- . tiain D.imiiiic;e passionis, :il iii oa roliterer sjciil iii
stus. q-ji pasl.r Cii vcrus, regit me, iil .i vcris ineosa, el doiectarer advcrsus oos (jiii me liibiilani,
p.Tscuis noii «!t;vieiii vcl pascii me jnxta alinn
; ,
vidtlic'1 , ne credcrcin ei< , quantumcitnqui! s:i'vi-
Tr3ns'ationem, qno rccnte mo niliil niilii (iecrit reiil. Vol p riisli milii mensam, id est, diviiiaiii bcri-
qiiod licocssariiim sii. Nam <nsi aliquain iudigculiain piiiram, reiiciouiom et conFdtaoieni iiie, ciiiii dioil :
bop.i jiatiuniur esiciius, niliii iainen eis dccsse, dui Nolile limere cos q"i occidunl corpus , nnimnm non
ilia imligeiilia pliis pro<icst quam ob-;il, qnia esl aiii- possunt, et iiiulct lalii. Healus l*clrus dixil oii mi :
in;o S3lura io, Unde diciiiui osl : limennbus Dcum Omne giiudium exisUnuile frnires , cum in vurias tri» ,

niliil deesse. ei levciT. niliil milii dceiil, quia piSiM bulaliones incidcriiis.
1110 in ioco el pascar ei p(il<T. Kl iracium
l:\li, i:bi Impiniiuasli. Quia mensnm parasti , in ejus para-
esl a siniiiiluiJiue pinguium p^-ciiorum. Qiiod sic l one impingnasli cnpul inenm, id esl, IxMifRasli inen-

dicit : Coilocavil me, ii est, mt.; Kcclcsiui de gcntibus lem meum oleo, iti esi , spiiiunli lajtiiia. Oleo enim
el Jiu!;eis siniu! bca\ii super nqnani refcclionis, id
; C immijunliir sacerdnlos el ro;es, in qua uncii(uie lae-
fSt, .'•uper aqiias ImiiiiMni, (|u;e uos rercteruni, quia liii.yiitiir uinle oieum pro l.«titia poiiilur. Cro spi-
;

«ei araveruii! iios de vetnsiaio iii iioviuitem el super ; litiiali vero ideo, qui.i omiieiii illam uviiiiain oxoellit,
aquas poiiinnir, quia giatia baptisn-i esi conversa- siciil (ileum aliis snpor/ialal liqworibus. |iiii»iiigtiare
in.'iii.-> uova; ruiidamentiiiii ii;e dico posiiam in loco ; aiiieiii puiesl atcipi pro niiligare , qtiia spiniuabs
pareuce, id est, in eiclesKiStit is iustiiuiis, ubi iiiultai liO.liiia ii.iligat ab cxierionbus asperiiaiibus corda ,
suiil pasciia', 1(1 est, piure.s Scripliir:irtiiii dociriiisc, eitul iiiitig;ilur Kl
eMiiiiscctis (jiind imiiigitor oien.
quae iiascuiil auiiiia:!! ; ei noii iii «luoliliet loco sunl iiieliri.isli deborei direre sed ut ina-
iiie calice tu'., ;

posiUit sed ibi uii valde jucundum est cl deiectabile. jiis oiiilus liabeal siib :idmiraiione, boc idciii dicit
I

bcieiidum quod cum rej^iila gr.Tn.maticorum pliirali- sic Calix tuns, id est, imitatio pasMOins tiiae, cali>i,
:

ter lautUM piscua pascudrmu d cii, divina Scriplura dico, non stdunt poiaiis, std inebr.ans, id esl, denieii-
qu:p, non sulij^cet illi oi lu-c pascua, luijiis pascii;v,
, laiis, non cnrpiis, sod atiimaiii, ul iilum detiiciiiavc-
ei pascu^e pluraiiti f, diciiii!. CoUocavit me, iiKjuan', rat , qiii eii:tm ardorem igiiis nnn seniiens dixit
super. aquam refeciionis, el doiiide cdiic:tvit iue iii Assaius sum ; illc, iuquam, culix quam prwclarut est !
pascuis illis iion desliuctdriis, sed ninriloriis atjiiis, quatii diilt is d adinir.ib:lis e^t
j.tilicei supfTadiieiido liisitinali iniellecliii moinlem, t.t mi.->erico:dia tua. Piacessil nie qiiidem miseri-
el posl spirilualem; convertil ariimam
ct lioc modo ccnii:! lua in bis omnibus, et iila eatlein niisoricnrdia
nieaiti ad se iiilegrc. non luibenlem maculam ei ru- siibseqtieiur ine aiixiiiando omnibus diebus vine mea',
gam; ei dedux'4 me, iil est, de virliiic iit viriiiiem id t sl , liujiis nioriaiis vitu; ; ot iioc taiidiu laciel ,

dtixil rne; pDSHuui super i^emitas juAiitia:;, id osl, iii ()iiousi{iie tnlittbilem in domo Doniini , id esl , iii sti-
aciis pra-ccptis jiistili.o sii;i', iii ()uibus paiiti aniliu- pertti;l'jsli reqtiic, iii «)ua iiibabiialur in longitndi-
laiil; ^upi r quas seiuila^ ille esl i|tii qnia voieos, uem dieium, \d e.si, scitrii;tiitor, ei esl .T(|u;p(illfciiier
non coacius, in cis csi, ipsas stbi subjiigavii, iim»i ditofe : laiidiu pioseiuctur misericordia luu viiaiii
sitp<»r .-e bal.iel, quia ii iipremilur ab ipsis, ei lioc nieaiii, i|uouggiie |ierducat iii vitaai luaui.

iion fecit per nicriliim iueuui, sed prupier noiiicn

buuni b lilicaiidui!) jicr iiie. LN PSALMini XXill.
A««i r.mbulaieio. Ilic Cdiiveriit se ad rUimi-
etfi
I\-ai!iiUS David priiua S;ibbilt.
iiuiii ag^ialiilaiido laiudii lis ejiis ei co.nuieit.la m o .

ea , el tic cuiitiiiuaiur : Veie siini super scmilas ,

quia ainpbiis non timcbo mala, Vru^diciiur piiptiio. iii.t» pr.i ctpiiur qiiilnis vit;c suf-
id esi , capitaba cri-
niina ad moiilem duc. tiii.i fra^iis valeat de cai>tivitate Bibyloiiioa laxari.
et ; si anibuUivero, id esl,
qiMiiivis ctiiiversalus fiiero j« mcdio lunbrce morhs E\PI A.-^ATIO.
id est, inter tos (jpi suol ii'h;a morlis .vicnia) sibi i Prima SabbaH sigr.ifiral dieui Duniinicam,qu(B pri-
adrmune ; spcni cujiis in se .'^epra sfuiaul ,
qi!i;i ma esl posl Sabbulum quo dic Donmius resurrexit .1 ,

uiiibrosi el lencbrosi io (ordo suiit, siciil umbra re- iuortnis ; et quia lctus psnhhus poi-t rexurreciionem
pr.xsen;fil coriiorls illi..s lii^iiram cujiis est, vel m ciuifiur, ideo ei tii.ulus i>iie prifmiiisus est, ut corua /i-
medio uihbra: morlii , id esi iii igtioraiiiia qnnp, ine- , drhuin congruo nionercl indicio. Vnnt rer-urrcctiunem
diuin . id esi, C'niiiiu!ii$ csi oinnibus , ui tcslalur Doniini pT0>.'fii'la Uvhor clfictui linirMnuin genus, quoU
 , ,

C(1 IN rSALVOP.UM LIRRUM F.XEGESIS PSAL. XXIIL ro'3

vttria r^>ui'recl)Oue Inborahal, nUoqujinr. Prinia par'e A Qiqte routndwi, in qucm forluna sanper nianca ruii
;

defivicui Donnni vwv^rsum orbem fnsi' lcrrarnm ui . 01 jiirni rminori (liciintiir pprfHcii niiniiii. Kt nui-
ikvl nnllui ab ejus imfertn proburcl e.Ttej]liim, iln
Si" ver>i snnl ilii iloniini (ie liis ijiii iliciintiir orltis, qni
vec a fide rrederet alipnum, Secundo loro deUrminnus iion a;ios(alanl, sed lial)J;uil id e~l, prrsevpr;ini iii ,

tf':ibux virlulihwi yrredili sinl in ejna Ecrlcsin nnsli- eo oilie. i<l c-i, in pcrlei lione. Poicsl (itioipie Domitit
fuii. Tcriio (Icmenlissini:'S supfrnilwsos alloquiiur. ut e t lerra iia expoiii : icrr», iii est, caro l(ii:iiana, (pi-B
vcro Domino jamnlunies, a noxia sibi pervcrsilale dis- priiis noii Dninini, (|;iia poteral nbeo a'iferri
er:'l

cedaiil. ciim cssel moiiaiis et [ia»sii)i is, j:\iii per iiicorni|ilio-

nein in resiirrcciione snscepta esi, f icia propria Dn-
COMMENTARIUS.
mini , (piia jmn 'inmcm coiiimiii:iiioiiem evasil , iii

Pomtni csl terrn. Pxnlmus Dnvid in primn Sahbnti, qiio vicKiria sictU prns iioiaiiir. Seipieinia vero \n
Prima Saliliaii vocari solei dies Ooniinira ia c ijtis , liac sciit niia non miiiaiilur.
ntalnlino Doniiniis iioslcr Jestis Cluisliis siirrexit a Qitin ipse. Mcriio or/»s Itrran.tn , iit esl, perfccli
ii'MrluiN ; ct ronjjriie, iil in qu:i »iie niiiri<l!iiii ffciMa", Siiiil noMiini, quin j(;.s(? D.insinii'; eniii orlii-m fitndavit,
in padern ipsiini fliam rt^lircres, Doniinira onim il:es, il Psl , fiinper ii niiin exenipUim ,
lameiiliini alii-
tTiina tlies (iiil, in qii:» D 'minti'; nmiiiliiin coristiiiiii, floctrinam fccil dico iiosiliim .s»(/i«r maria,
; orli-iii
jiixia illiid Gfnesis : In principio crcnnl Drus ca-luni itJ esi, |>ianiatn;ii in ipis qtii jnins eianl sii iii mdrtfl,

tt tcrrnm. Per coeliim n:ii(iqtie liic iioii nnsirtim CfK- qni sioiil m;irc ct a:ii: riiiii e^t , ei scmper fiuclnal
I
,
Itim :ifC'pi'ur, st!(l illuil csiins i se A{^iii's liinien i-s». ila i!!i qiKis Domiims orltfin. iil est, perfccios fe;'i(,
P. r lcrram vero inleilij; lnr c.Tlcrortuii e!e!iteiiiuiiim ., et aliinc faiii ,
prins niirinaiiniii , el vexiiliannir iu
coinposilio, cl iliins loiitis nia>;s:i«. qiiniii iioiiiiiins in aiii;uilii;liiie Ciirarnm ct soliiciiinlinum biijns niiindi.
qninqtie d eliiis reliq:iis anle Salib;i!nin, in (nio qnu;- C>!iO(i clittii Vcie eniin fl.i-
palet i!e ipsi- :ip«^tolis
vit. liislinxii, liic aiiicm prima .S. l»!i;ui ac(ipiiur ;ili- de iclonia Domiiiiis assum-
c(ii;ibai Maiilia^sis, inieni
ler. Siibliiliim iianicpie , iti est, rcqtfcs , liiii noliis psil, Similitcr ro s\k> ni-i-Ji» a'ii. Ei prtvuaravil curi
i

re.«iirrcclio re nrgens nos (•(inres.nrnere

l>()iiiini, ijiii orlicin eiiain suier flumiua , id csl snpcr principes ,

lecil. Asceridcii;; (iuoquc et seilens ad dexlcrani l>a- S:i^".i!i cnpidos,

nmiiioa sciuper iicin; in-
qiii 'icsi! i »

Iris, nos afcciidtre ci consedcrc fccil, nuiic inle^im lluiiiil, it:» somper arlore li:ibo»idi inamnricanl 'S lui-

spe , qiiuulo(n:e coiisesstMos in re. Spe fnini snlvi jiis vii;e (luctiis , pltis ci plus iinmergcbaiiltir, (|iio-

faciisumus. I'rima ergo Sabbaii diciiiir primtim tcni- rur.j iinii'^ fnit l':;iiliis, ct alii iiitiki, id csi, Kccliisiain,
piis posl S.tbbalum, id esl, leicpns procdicalionis ul el supra ni;»ri.i cl super nnmina ciitn onsliliiii.
apo^tdloriim , iii qiio tempore primtini innolnit illtid Q^d^i tisceudel iu ntontcni Domini , aut qnis sabil i>t

S;iblialiim , id csl, resiirreciio. Sccnnda vcro Sab- loco , cic. Qii3nilriq!!i(lt;;i! iJoiiiinns iii t:ii.ia snbimi-
bati jiolcsl vocari teii ptis pr,i;dicaiionis illornm qni taie oibeio stiiiiii posnii , erg'i qnis liaclcims j.icciis
succcsscrunl ;ipostolis ; sic qnoqne terlia . nunria , iii iiilVrionlu pecalouun el m irii- nscoidct in mon-
qiiinia scxta Saliiiati in siiccessione pra-d^catoruin
, tfin Doniiiti, id esi, in sii!)l ii)'t;i;em K. clcsi.e , quam
facile polcsl iiolari usqiie ad illiid veiiim SabL^itmn, Doiniiiiis pixpar.ivii, ipi > ei proiiicr virntsiim cxce!-
quarido rcqnies anie na siiscipiel animns sanclonim. leiitiim.et propier c nsiaoli^im moiis diriiur. Aul
Vel sicnl divin» Scripliira sepiiniaiiain totam vocal asccnileiiS siub^l, id esi, niai»si>rius erii in sanclo
<7i(is

SaJibalum a di.ifniori pirie, jiuia illud in Kvaneclio : loco ejns, id est, in h.\c l:ui!a emisienii:^ Kcclesi:e ,
Jfjnno bis in Snbbato : ita eiiam polcsl vocari Sib- qiiani Domiiius coiislitnit. Miiili eniin asceiitiunl qui
b>Uiin louim lcmptis qiiod Cst intcr S.ibbalnm resur- iion siant.
rcciionis el verum S;ibbaiiim fiilJiruin. Et iii boc Itiiiocens manibus. Qiiasi dical : llic vere ascendel
Salibato polesl uot;iri prima ?>abbati, el se>'iinda , et io mniitcm, ei in ipso siabil, oui esi iwoccns mnni-
reliqua, ul supra. Propiiela ertro por snnclum Spiri- ius, id csl, ninn !us iii operibus ; et qiii csl jiiMnrfo
lum lem(ius illud fu uriiin, in qiio apostoli lam con- ccrde, id est, miindus eiiam in eogiia'ioniliits ; ei ille
etanler et nianilesie pra^comturi cssenl , prajvidens e!i;'.m ascciidoi , 71/: atvmntn suam aipat in» in vano,
in r.onsideriitiore iiliiis tempons in person.t aposlo- vel 111 v.itiis aircc;ionii)tis et delcclati.in lnis iio 1 accc'
licre lub;i', vel vocis, ln iic psaiinuiii c.-mposuil, jtixia ;).'/, id esl, non prclios.tm et eliaraoi iia! tiil, iir.o mi-
quod liiiilus siipradiclus i(a cxponitur Isto psaimiis : seiam riiiiui^vii, el dtinlcr corrcxil. Lx p(i;iia eniin
ailriboilnr David, vel proplicts ipsi, vel ciiilibet apu- pecia i csl . ipiod v:in.i' affeciiones ,
qii.«' latucn ad
sioliTiim, qiii veie suiit niannfoites, et visu desiiie- acitim i>uni|ii.im perdiiciiiutir, ve«iil a iiniiin iio-
rabiles. Psatmus dico, liabiius vcl cantatus in prim.i siitiin, qu;is ctiam pcrle; li ^in i>iip;iiiiias siui iiisur-
Sabbali , id esl , in coiisideralione ftiluri lcniporis geii- niiii patiiiiiliir. V. ! tion acrepU , id csi, noii re-
apiislolicfc pix'dicalioiiis quanttim ad propbeiam , ;
piiiavji animam sua:n essc in rnn > , id csi , inir.i
quaintim auiem ad i|)sos apostolos, in ipsorum lem- Iransiloria, qti;e v;!iia siinl, jiixla illnd : Vnnilns vani'
pore ^ere liic byiniius e l cc.lei ratus. Ilortaniur au- Mutn , 01 rfcliqo;» ; sii tii miilii slniii fai ittnl ,
qiii

lcm nus apo^toii in hoc psalmo sui) tpiadnm simiii- despcianlde vii;i anim.e moiiein, el de rc ur-
pi.si
Hidiiic , fecilicel, ui sictil aniiqtii viciores suos cnni reciiunc sna , el ideo animas stias ncgignni seil ;

lrit]ii'plio ab bosiibtis re;leunles, ei cum oiiini i;andio l^ potius inielligii iiniinaiii ^tt;iii» vore aiicrni»»», el ideo
BUscipiebatit ila et nos Dominum Josuiii Clirisiuiu
, (uiaiilnin valii iiborai, 111 ei sedeiii p.irci a-teriiam.
viciorem niortis ct deslruclorein corpoiis peccali ,
, >Vc ; a.^cniiel in moiiliin,
rniit, lioc c>l iHe (iiani
qiii cttin liiunipito ab inferis iediil, cum oinni l.ilitia qiii jtmivit prnxiino sno, qnod sacpe in-cesse esi iii
el gandio Miseipiamus ct ei tonloiuiari j.ludea»iiiis.
, liuiiiiinis conir;iciitiii- fieri non j:u7ii'il dOiO , id ,
m
Qn.isi ditercnt aposloli G.»ndeaiii oinnes ?ubdere se
: est, noii deceiiil. Ll /uV i.ilis accipict ['cncUicii.inem ,

C.linsio, «pii» ip^e voie Domiiiiis cl verus viclcr esl. id e.-l, ul

mnliiplii atioiiciii a Dominti, lianc. si ilicel,

Nam Jerra priti.. pervasa a piincipe leiiebrartim esl in prx-^eiiii l'C!i'.; proniere.iui «l in fiiuiio bene re- ,

inodo Domiiii, id (.inid coiilinei pro eo ipiod coiilinc- iiiuiicreltir ci boc iicn ex incrilis, scd cx sol;» gratia,
;

ttir, id esl, teneni, q<ii prius caplivi lcneliiotiir siib q'.»ia tniscjicontiam a D 0, il esl, qui:> priirce-
;»ceiiiiei
jiigo diaboli , «b slrticla morie ei principc ejiis alii- (j"t boii;i Dci eo, ciijr.itia ijus, ipuc noii
voiiiiiias i 1

K-tlo,ecsseriim iii jiij l'otniiii sni ; ci (|iii:i itria in ex meiiiis csi, sed a Doo. .4 Dco dic .sa hujh suo , »

h«ie simplicKcr qnod ti rra csi non esl Do.iiini ( er id csl , qui sccnndtim miscricoriii;iin pnc» c.lenteni
iMliabilaiionem, siibiiii Ei plctiiiudo ejus \(r| icrra
: , stivaliit cimi per siipradictnm hciicilictionem ; el
e&l Dumini. Qiiod atil.in sil plcii iinio di l(-riiiiii:)l , ideo saivabil qtia liOfC gencnitio e^i qi((ereiiiiut*i
cniii,
dicins Orli. tcrrnrum v.>i Doiniiil. I'er orbem ciiiiii
: ciim : id cst suil dc lns iiiii i|ii.imiiiI in |»r;e-
: lales
cl pleniliKlinem pericios accipinius ipsos scilicet , S(;iiii ij'sum Dnminum per lidcni el boii.tm operaiio-
a|(tsiolos, ei eoium coic-iiiiiic.-., qii;a cl orbis sii^iii- iiciii, et land.MU iiiveiiiunt. ()iictl se dicil Qniircn' :

licai iicrlccln»! em ,
jtix'.a iliud lloraiii : Toim tcres tiuin dico, ei landem invoiticiiliiim [aiic:n c priC.-.e«-
 ,,;,

63: BEDyL VLNtUAIilL S OPP. VMiS U. SECT. II. - DLUIA ET SriRL\. 604

tiam, non novi sed Dei Jacnb, iil est, illiiis qui
I>ci, A mico sibi vindicavit, eJc. Poiest quorjiio. priiiiiiiii

primaliiin deiiii posteriiis n3'o. yiiod tuiic eril Atiollile po'las, aliter legi, quam supra (ticlum sit,
quaniio facie ad faciem videbunl. scilicet, ut perpriiicipes arcipiaiuus angelos boiio.s,
Ailullile portas. Qiiando(jiiidecn Domini est Urra, honiinibiis ad cuslodiam deputai'is, de quibiis dici-
el ntitlns asceiidil iii innoccnn ma-
inonlcm ejus, ni>i liirin Kvangelio : Anqeli eorum semper lident facieni
tabus, el corde, el rociera ; erfjo, o vos princi|i«'S , Patris tnei qui in coelis esl, et sic tiicatiir Quia tirra :

(lui iiijusic ha< leiius priinaiuiri inler liGmines oliii- ext Domini , ideo vos , principes , id est, angelic'!;
iiiii>iis, ntioUiie purlut, id csi, ad vos lolliie, ei aii- potestaies, lioniinibus ad cuslndiam preposilic, fa-
ferle cupidilatein cl meiiini, per quaj duo liaclenus cile qtiod vestrtiin est in occursum Domini, scilicel,
liomine.s sub jugo dominii vestii qiinsi infra porlas alioUite portas vesiras, id est, amplificalc virtuies in
cUusislis. Quicunque enini terreno Doinino sulijncet, siibdiiis veslris, ul Dominiis aintor cuin tota poinpa
aui spe acquirendi ei subjacel, aui timore, quae jain triumpbi possit ingrcdi. Ei vos, pori(e eternales^ iii
acqiiisivit perdeiidi. L'iide Sallustius quoqiie spi^m ct ducentes ad a^leriiitaiem, cfcvamtni.
est. vos, viriiiles
melum dicil partes r. p., et esl sen^us : Desisiilc, Qiiod est dicere Vos homines, in quihiis sunt
:

terri ni principes, ab iiijusia damaali{»ne , quia i;on virtute», obediie siout dcbctis sciiicet ainplifi- ,

aniplius locus eril prxlalionis vcstrx, quia noii eiit caie viriules in vobis, ci sic introibii. Se({ueniia non
aiiquis cupiens teriena , aut limens perdere ea ; et inuianlur.
Tos, porlae aetemales, opposiise iilis poriis, id e.sf, IN PSALMU.M XXIV.
abrenuiilijitio muiidi el p<)iii|i3H ej«'.s el conversio ad ,

Doiiiinum perdiicciites, ingredienles per vos iii xler- Q In finctn, psalmus David.
nilalem vos, iiiqiiam, elevaiiiini, id csl , ampiilica-
; AUGUMENTliM.
niiiii el exallamini. uL ill;c deiriiiianlur ; et sic inlrcx'
Ex persona populi in Babylone degentis oralio
bit in iiiinianiis inenles non lex igiioiiiinue , scd rex
formaiur.
fliarice, id est, Ciirisius, quem, scilicet, suis tr mpon-
biis, id esl, in die jiidicii oMeiidet beatus el sgIus EXPLANATIO.
potens liex regiim el Voniinus dominantium , Deus Quoniatn lituli vcrba jam nota sutil, et Psalmus isfc
Faler, scilicel. Goriosum ciiiui e;»! csse sub Dt'0 Hebroeoruin primus alphabelei deest noveriinus hunc ,

rege, :goomiiiiosniii vero su'» l:oiniiie re^^. Ij^nominia sextatn et nonam decimam titi/ram non liabere. Per
eiiirn noslra sciiicet, quia nos ipsiis non rexiinus ,
, tosum psnhnum depvecuiur Ecde^ia, ne anle conape-
iioc fccil quod sub boiiiine rege posili suums. ctwn Domini coniempubilis appureut inimicis, 1'riino
Quis est isie? Quasi adtnirans ininiaiia natura quae tnembfo dcposcii utin,\tituta Domiui liusque cognoscai.
prius iion fiovcral, iiit.i regcs ignoiniipsf; q;iyererct Secundo benejxcia ijns poslulnt , quae sanciis pairibus
quoin di« erel regeiii glori c, ditil sub iiil<rro!,'aiione : a socculo condonavl. Teriio dicii ctisiodientes prtPcepiu
Vuliis scire quts csi isie rtx ijoiiw 7 !lle, scilicei, qui Domint ffterna py(eniia promereri , proleslans se
Vfio. Domiiius Cbt , litiia jiiciio sui saiiguinis nos in eadem voluntate jugiter permanere prima evifo ,

servos cmpltios sibi frtit el <,ui is>. fortis , qticin

. pOTiio contmet liiteras qiiinquc , secunda sex , tcrua
vos irifinuuni piit;is:is, cl polens quem o[>pies;iim , noieni.
creditiistib vel fvrtis, t[iiia foHMS moriis deslnixit
;
COMHr.MARILS.
ct poiens, qiiia (.liiicijuMu iiniiiili «jecit atqiie coiica-
lenavit; el bie Uominus csl vcrc poiens in boc irdiio,
^ Ad Doniine, lciavi, Psalimis iste sic iiilituiatu:'
te, :

qiii, crnfiaclis por.is iiioitis ei paiebctis C(jeles>libus

P.almus Diitid, idesl, uniciiique peifectioii, sive ili^
porlis, laiideiu dictl (juudcie, perfccti, i.uia eijo vici
:
Apo>lilis, sive de aliis ailribiieiiiliis. Est eiiim vox
Ciijiisquejter!'eciap. aniiuai iii Imc p«.:ilin(i, (jii;e liym-
tiiuadum.
Af.oltue portas. llic alloquMur aerias poiesialcs, id r.izai 00 Doniiiio, iit nis exliorliiur et iiisiruai
III

est , da-niOin-s , iia dicens vos princ.pes, id cst,

:
suo eieinplo qiifliiier eiici Domiiiiun noslruiii allici
o aeri* po'ettales, vos eiiaiii aUvllite portas vestras, debeamus, ot qtiod per lalem afleeuoue n ait ipso
id est, auleile viiia veslra el bug5resii01.es pravas,
obliiiere possiinus, vel exiftere dclieaiiiiis, ila diceiis :

qiiibii» iijctonus primaiuiii vobi^ in iiis qiii inititi.itii [Joiuine, Paier, aiiiniam ni^^am pritis a le iii Adain

toili, id esl, solein el Iiiiiam, ei siini!i:i, aJiiravciunt, dejeciaui, el cariialibtis dt^jideriis ei coiicupiscentiis
obiintiislis. Kt vos, porio: (Clernales, id esi, peidu- qiMsi iii leirani co!iciilcal:iin tuuc non iiieain , modn
ceiiies ad a:ieriiiia:ein, /ijyowi/ii , id est , aniplilica- auiein nieaiii non soinm levo sed e^iam levavi d». ,

iiiioi. ei sic /iJlioi/'!? liex iiloria dicf.im

, ui i>iipia duin per spirituale vol.ira el desiderium ad ie;et
cst. l'. iia.' a;tenia'es opjio.^iu; porlis da;iiionuiii, qui iddo ttnn^firubcscatn, iii e.sl, ampiitis ruiiorem aliipieii»
iiKii incurratn. qu'a confido in te. Qiuisi dicat Frae-
iiiililiain cjeli ador;inii!ius pia-eraot, su;;! tharilas et ;

casiiias. Cbariias, qua uiitis liC' s pra; oiiiiiiliiis (!i!i- suiipsi oliiii de me, ei iiristisde stii.eibia inea eru-
bti!, <piia iiS(|i.ie ad tiaiie inlirniitaleui i{i'jeciiis suiii
giiur ; casrliias vero, qu.e pdSiejubdilet lioneiii aiiiiiia
!)[ iiioriCm, eiiam a (luibusipje ininiuiis reriini ti-
i>iib niullis qiii diCiiiitur dii, el iioii si'iil, foniicatur
iiieaui. Au.plius autem noii criil)e-.ca:ii, quia jaiii noii
(s(>).(Juod oiiiiKs adoraiiles idola laciuul.
Quiictt isie'! Otiia niulli, ul iLSlalur beal.is Aiigii- D de iiie pr;eMiino sed in te c^infido ; el iiierilu iii te,
,

sliiius el Aiiibiosiiis ciiani.de bonis Aii^eiis dis[ieii- quia l!i es Di'us mcus, Id esl, Crcaioi el recrealor; vel
qiii.i 110:1 eg*i jam utprius vului sum mihi Deus, sed te
sjiioi.eiii Duniiiiie.e iiuaniaiionisignor.jveruiit, (|tio-
usque fuin exallaluiii sii|ier onines videruni ; iileo feci l)(Miiii iiieuu).

qtiari adiiiiramitius d;i-nioiiiis liUiic re..:e.n plonaj Ncquc uridcanl. Conftdo , inqnain, in le, et ideo

dicil siib iiilirrogatione, jiotil ct siiieiiiis. Vullis ininiici mei tain exienores qiia;ii inicriores, (|ui scr-
sciie quis esl isle vex (jivrice, ilie scilieel qui esl Doini- ptfi.iiiiisel otciiliis peisnasioiiihus suis me devocaro
tiiiuiiiur, iion inidrant tne , id esl, non iaciaul ine
nus laniuin super vos aiiosialas d.eiiiones, sed
liiiii

eli.iiii id esi, coelest.um exciciluiiiii, vd

viiluluiii, iiitlliiacein JevooHiido nie. Uuod si fiierit, irridebunl
(}tii i:sl D<iin:uu3 viriiiiuin, id e>t, cnjtis pos^essio el
iiii; (iiceiiltsUic Itoino caepn wdijicare, el non potuu
:

iiiunera sunl non alitpia lerrcna, sed sol* virlules con\umi<are. Et ideo dicens til iion inideant. tJeitim
et !|i>e (jiii laiis esi , vere est lex giori*. Scieuduui
unirersi qtti t.usiinent le, non confuudenlur, id esl,
quoi! bi (iiialuoi vtr^us iiUuiii, juxl.i (juod iiunc eos iiulii (pii vel susliiieiil te exspeeiando le leiiiuneraio-

fxpObUiiiitis, soleiit a qtiibiisdaiii pr;f ii:i'.ii, ei ad bos reni, ciim palieiiiij. Umle dicliiin esl ; Si morum

priiicipiuiii jsalini laliier c<iniiiiiiari. Ideo vos, (er- fcce.rii, exspecla euni, quia venicl cl tion lardubit; Vil
debeiis portas (jiii siisliiieui p^indii.i pi;cceploruiii luoruni portaiila
leiii priiicipes el aei la; puteslat* s ,

veaiia' ;iii<i|!eic. et vos, pona'. :ileni:iles, ciev::ri, ut pondui diei etmius; iiiilli, iiiqiiaiii, tales eoiiliindtii-

inirueal ili'>: L'uri«', qiiia Diniini cstierra, csl M iiir :>!> iiiiiiiicis, qtna iiec devocubuulur, iicc inide-
quij ijib-j tsl lioii':uUb, (pii lcrr. ii) pcrv.isaia i'.b ini- biinlur ab eis.
 , ,.

Rl- «V PS.VLMOHtJ.M UnUCM EXEGESIS. — PSAL. XyjV, «06

Coufundamur ouDic^ inique aqentcs. hm\uonr.\:\W- A ftrc.pter mcrita me:i, sed propter bonilatem , id ost,
iJiclio, sc.i «'Sl divitKK SfiilciHii' proplietaiio, vel siiavil.iiem iiriiii.

jipgr^iialalio. Qinsi (iio a : Suslmeines le ikmi con- Dulc s el re :us. No

arroget sibi de lionitaie
alinui.-

fiiiMicniiir, ••mnes aiiifiiii qtii iiiiijiie ;»ii""il »

'•' ^*'> csse in
Di)ii(ini, !ioii altcnileiis reciiliidiiieni iiisfilia'

qiii terreiia coilesiilius piu?poiiiint. pro lerreiiis i;ilio- eo.eiiileo liceiiter peccare vellet,convcriiise ad nos
raiiilo, el ooKlosiia roiiiemnciKio , ei in lioc vactio. osiendcns ulriiinqiie esse in eo cuui dicit Dominus :

esl, iiitilitiier el «HpenacHc i\\<\-a innsiis per ea est dulcis el est rertiis. Iii boc diilcis, quia peicalori-
iil ,

biis ei inipiis priora peccata, si convertaiilnr , dinnl-

inipeiiiiinliir Qii >iii expediaiiiur. Uuod iiacliiiii esl
lil rectiis vero in liocesi, quia iniseriC"rdia voca-
ah irraiioiiatiililius aiiiiiialilins, qii;); qiniilo iiiagis ;

lioiiis et veiii* , quae gratiam liabcl siiie miriii-,

iiioveniiir, magis iireliuniur. Oinnes lii
ia'i«(> iu- ,

tikiitia (iignojudi iojtislo ordiiie inerita requirit. Kt

qiiam, coiiriiiiiliiiidir a'lerna confusione. Ut aiiieiii
c;;o iion ooiilir.dar iiec iniqiie agam ,
Domiue vere dulcis cliecius est, (|uia prorogal misericordiain
,

dico tuan, delinqiieiitibus cxlra viani, utsiiit iu via.Quod aequi-

demonslia niihi vins, iil est, pra'Ce|>t:< ; vifis

ad inleriiiim ducuiit, sicul v .« pollenler lixc litlera dicit : Pmpier hrc uabil legent,
id est, qua* ntiltiiiii

pecora campi incftiliinl. Et id esl, coireclionein , dclinqiteiUibus exlra \iam, ul

lalap faciunt, per ([110:

doce nie, ^cili» et, non lanium, in verbo liabere, sed ponaicos iii via. Vel aliier. Vere esl recim Dom nvs,
ciiaiii iii opcre seiuitus tuas, arcliora prxcepla lua cl qiiia extiilict paierii:j flagella claiu iiiiis, quos lecipil
iiie.xcni^iium juditii, sc.luei, tii per boc iiilelligamiis
paucis cognita.
qiiid ftiluriim sil scivis lu.ilivis. Qnoil sic (jicil :

Dirige me in veritale iua. Separaia posiii'> e-t.

n P/opter hoc, scihce'. qiiia rccius e,-.t, dabii legeniy
,
Qnasi dical : Kgo, Onitiiiic, dislorsi iii nni.» falsilaie ;
pateiiiiTiim verbonim filiji
id esl, conslriCtioncm
<u auiem diiifie vie ainplius a via
, iii non atierrt-.m
dciiiiquciitibns, qtii, licei deliii(|'.iaiit, Siiiil laiueii iii
jusliti:c i» verilaie, id est , in pracei.lis luis veris ,
via, i(i est, iii pr.ctcjitis aiiibtibini, ei non vcnia-iiisi
verilalc , dico, lua. Tu e» ipsa verilas, el a le esl
lia coitiinilluiit : i|ii>)d idco iaciet , ut delinqiieiucs
oninis veriias, a nie aulem niliit esl uisi lalsil.is. Oin- Cilra viam, scili cl, (|ui, non siilcUli prarcepiis lici
nis enini Iwtno meiidax, el ul dri^ar iii verilaie, doce
(lu.is! liccnlcr criii i.ialia ct .jUvCipie illiiiia coinmil-
«((?ips;Mn Yerilaieiii , sciiicet, non soUiin iii verl>is sit; ei in lioc judicio,
luii!., sciaiit (Hiod silii riitiiriiiii
lcncre, sod in rc exi^rcere; et ad le ptriiiiei lioc id csl, paierna coirociionc iiosi pcriiiroabit
iii tiac
facerc, quia tn es Salvalormens, noii ego, qui prodiior ilios qtiiliiis lcgeiii ilabit scd diriijei eos ;n viani ,

sum. Narn tnn! ile paradiso esseia ejecins, ei in loii- justilKC l:{\'AOSiii(iinueto\ sciUcet ut non rc|iii'.'!iciii .

giiiqnam regioiiem [ter. grioaius, per me redire lion tlagcliis ejtis, (pi:isi (eroces ct i.id.miii; sci! cniii
potui, quia de via iinqiiilaiis esl scripium Unvu^ :
iiiiiiul.inlur, iiiodcsliori s riaiit ct io viain rc<icaiii,
,

qui ambulat iii ea, non rc-erlelur ; sed per It: libeiains
s cul bcne douiila aKiiii.ilia, ciiiu siioiulaiiiiir, icd-
!)Uin, qiii bene poliiisti faceie, ^ttia es Deus ei Salvu-
cuiil in \iain, 01 niodcblius iiioveulur; cv docciol ilio»
lor meus, ideo sasliimi le, id e>l, cum palieiilia ex-
eosdein facios milris. stiiicct, ut in niilio \oiiiita.i
speciavi le romuneialnrem ; \el susiinui pondus Hci coiitradicant, scd pcr oiiinia obcliaol, el volitnla-
prye-cciiioruin tuoiuin lu'a die, id esi , ioio lcniporc dO'.-ebil, el
iciu giiain isii poslpouiini. Illo-, in.puiii .

cniiversioiiis mea; ; vcl /o'a i'<>, id osl, lola iiienlls

cogc.oscerc lacici au aogiiiei.u n jCiiccliiinis vi.'i.^
finceiit.ilo ; tl qnia svninui, ide», Uoniine. oblivis- siias, (jtiibiis sciUcei ei i^isi^ ad nos, ei iios a.i ipsui»
ccre deliciorum ineorum ol icmini.-cerc riiiscraiio- Q vcniiiiiis. Ll (jUje .-1111 ilUe v ;c icii.iil dicciis ; ijm-
iiiiin luaruiii et nii«ericordiarum. Mi-eialio esi eikiii-
versiv via' Dounm
(iuibaa vcl nos ad ipsuni, \c! ip->o
bitio opcrum inisericoidia' ; iniscricordia aiilcin pia
ad no> veiiil, siinl »i! eiicordia' ct venta'^. Iiiisericor-
afreclio <drdi> (ira;Ccdeii-. n i eia.ioue.ii. lA e.st di-
dia, qiiia plac.ibilis Csl vcriias vcro, (piia iiicorni- ;

i-.liim ad simiiiiiidineni. {}im\ diccrel : Uec irdare,

plus judcx csl. Ilaiuiii uuiicin viaru.n alicram jani
L*omiiic, tioiitiriiiii, qiia; jain n.uUis coiil ili.>ii iii el
Uituroexbi- m
,
exhibuit peccaia dimiitciid.i alieiain
iniiii siaiiliier coiileras. Liiicra sic exponiliir Isemi' :
cl i.nivei>a; vi.c Is-i
bcliit iiicrila CNaiiinaii.io ; sic
yiif^ccre
, Doinine miieraliouum tnuruni, id e t,
,
possiiiit tli. i (itio alventii;» ejus : aii. r iinseranli»,
operuni iniscricoidia' ab iiiilio iiiundi exliibiloiiiiii ;
Quas
leneiis (>C!Vciiici a l
vias i!le
alier jii(i«caiiiis.
1)111 cliaui pec( aii eni Ijoiiiineni ila iniseialiiscs, iitjuil cuiii, (juisi(i!is covjnoscciis iioiUs iiicnlis suis se lib;-
ei<iii lot el taiiliS rrealuta; ina; cuiisolatiotilius 11 11 raitiiii, tleiioiiil sii|icrbi tn;, el deiiiccps cavcl beveri-
desemisli, iion passus necessaria viia; dec^sc ci. El cxpciius csl tlcmenliain
lalciii jiidic..iilis, <niia j uii
rcminisctrr rn.seruliohum luunini, id esl, liiaiiim pia- inisc: icoidiic,
buiivenienl.a. Qii.c uc.ivcrs i; via; siiiit
luiii a!lectioiiuin,7('(C u saculo sunt, id cslqiiye ab iiii-
ii.'i> (|uii;uscuiiqiic, s-d /c intreniiiius ie.',LiiineiUuinejus,
to nioiido el ctiani aiite in ie liierunl. Mi.sericoidiji sucii «;l loiics iccognoscuiil,
i.! tsl, ilis qni licti nia
iii Di-o fucriiut. nii.se.iaiioiios veio icin-
ciiiin sciiipcr
el priiotiin advcoliiui cjas luisse ii.i5craiili>, «'l secnii-
poraUtcr pcr singulos exbibilju iunt, ul 111 Abcl ei 111 duiii Itttc jiidicanlis; cl r iplci li..c liu !r..iil allc- (

Abraliani et in cj lefis. id esi,

clioiieni, ci leqoii uiii o[)crc /(.'»;<((«(J'i/(im •*/!*»,

DeHrla jutentuiis.Miseraiioiium (piideiii iciainis- x'l.r.iani lixred.ia eiii (>roiii!.'Saiii ati eo ad , (piaiii

ccrc, iit iiiibeicaris, sed ne i)iff/ii(ieri.s, id csl, iiun j) rci.ipieiidani ip-e lios s.iiiguino sno relenin;** '**'*"
icscives ad piciitin sed (piast cxcid nil libi pcr . mvnia ejus lebliiiiiciili ,
.'' cst , l. siil:ca,ioii.-s la-
inisciicordiuii, iii;iiii!c;«la dehcta juveii'ulis 'nece id , cl;«>dc ip^o iii (iiOfliclis ci. cv;iiigt;.isli5 , iU laiilo
csl, (piai; »;go sciciiicr co!nmi-.i, p(>;>i iiiiio\aii<.iieiii ccrtioies indc li.ni;, vcl re<|iiir.iiii tehdmoiita ejus ,

iii unda b.i|ilisiiialis pecca

, (ler quaiii a vcltislaic i
id csl ,
pra;tepta i !a qiiye Doiiiiiius ic-.latiis i;»l, ad
iii babiniin v.rt 't s (joasi in jiivciiicie ictUnui. Vcl boc til qiii ea obscrvaiciit , ad lilud lcslainenluui
qui:i juveiu*s xilciil cs^c tcmciarii, possiimns siiii()li- pci vciiircnl.
tilcr (li( cre Ae incminaii rcscrvando .nd iioenani
:
, ; Propier nomcn luum. Q lia Ircs siipra dicli versiis
liianilehi:i dclica iuvcniulis, id cst, lciiicril.ilis mea', oslci.iieiidiini qui.d aiiijuis iioii
iiitcr(iosili suiil, aii
sciliccl, (|ii:h egi> scienter el lemeraric coninnsi. /'( detci ano.saie sibi de b .liilato Di.iouii , ideo iiuiir,
ne inemintris ignoraa ius meu^ , id csi occiiila , retlil ad piiucipalc, iiMiland.i |icr>oiiaiii, Qiiasi
dical
pcicaia iiie;» qn.i' .gnoraiiler coiiiinisi , sive e.i;
, Vire nicmor eiis iini, boiiiioe, ipna tu propiHu^Jcnii
lno;
lcnieriiatc, sive posl iun.iv iiioncm lcipiiMiulis. p.ccato uico n;)ii n; crvantlo illud aJ (lOeiiam ei ;

liitias iion pru(.l' r nieriium iiicuin, sci

proplcr uumcn
Secundum miiericordiam. l\e memtneiis, in(|itam,
delicta, hoiniiic , ul tuuni, id c.-l, (.roplcr i,l.iiiam tl l.Hiiicni luiiii, scili-
sed potuis iiiemcnlo iiici ,

iiii!>erearis !<ecuniiuin iniscricordiam luuiu, id cst cel, ui (|U! iiiiclligcnl gUjiiKCtu t-.; iJcutn ; ei ide <
le coiidigii.iin , iioii .«iccitiiduiii iiani iiie (ondignaiii. eliaiii, qiiia ego |.>tum proinii.itiooi iii.c m mc Ucio,
iu dicu ad ijiiiiii (iciliiiCl, qiii .soliis iiiiscrcris, >olus per iioc, (fuia pctciiliiin inc. m iniiii n.Wlum c»' ,
»d

iiicderib csl u M!is ma^iiuiu cl dilii' 1 c M.i..ntr mili;. t*iuuii-

, solut petcala d.niiltis , tl tiuc u' 11 lrtti;is ,
 ;

tin DED/E VI-Nr.aAiULIS OPP. PAU^ il. SECT. II. — DUBIA ET SrUaiA. o"R

i|itp 'pecraliim su'»m parvuin est, illiiis peccntnm

ni;r. A Vifle liuinilitnli^m mmin. Iilco ddios eriierp. f|'ii:i

ai»u(l Deniii iii;.griiiin est ; ^iccu e coiiira qiiand-iciin- eaio liiiniilis suin. ei liilioro ; iM, m ernas, vide lnimi'
que pecc;i!iiiii siiiini aicni iiMunnin esl, apiid Uciiin Ulatem menm. il cst, ailfiidi* d<]' ciioiimii inli'mii.i-
parvum e-l. Emic. tlicil lieaiiis Aiigusiiiins : t Qiiia ii> me.c. et Inborem meum, qiii-ni paiior dnm sindt-o

eaicntis Dciis igiioscil pcccata, qiialcnu* qiiisqne co- satisfacere. Vel video liiiniililate.n nieain, i-! csi,
|fn"'Sfil ea » El nil Snnl tlicinm esi : Cum enes p-ir- coiisidero, quia me liumilio non abrumpeixio ine jier
tiilns in oculit liiis, magnus eras iii ocitlis meis ; cnm :*liquaiii j:«ctaniiam jiistili.-c ali unilale corporis mei,

inKeni magiius eae caepisli in ocuUs tuis , parvulus stciil l);Krclici raciniii; ct vidc l.iborem ineum, quia

fnctus es m
cculis meis, Ne quilibcl errarel, diceiiS iniiisciplinnlos el iiialos mihi permistos pnlior. Sicnl
Doniiiiuni silii T re propjiinm , quia innlliiin sil ei cnim in arca simiii sunl pale;c et grana, sic iii Ec-
pecciiiiiin siiiiiii, viilt ccrlis signis ostendere qiiis ilic desi.t n:aii bnnis pcrmisli suiii. Li dimitle milii wii'
sil cni vcre peccaium siuim sil inullum, pr:PiiiiUeiis versa delicta mea, qnrc, scil Cfl, el necessitale vi;e
siil) iiilerr g.iloiie: Quis est homoquilimel Dominum? coinmillo. Licel cnim peifecia .'>ii oiiitiia, (|ii»; lii<:
Qiiod apqiiipoHenler di^niFn Qirs esl illc ciii vcre :
Inquitur absolula a inajoribns criminibus, lameii
fiecciitiimsoiim videlnr inulium? limoremin Doiniiii, adlmc iiiiiigcl tav:ittonc pcdnm, id cst, rcmissione
qiii lilialis esl, nonserviiis, facil peccnlum liden venaliiim peccatoriim. Qni:i <|iiemadm<uliini si i|uis
iiiiiltnm, qu ninnilibcl modicum. Et snbdit sialim per piitverem gradiiur, ncce^se esl ul salicm pedcs
signnm limenlis Dominnm dicens, ei scilicel timenii cjus impulvercntnr, quos lavare nccesse esl; sic
Ditmiiinm, slatuil ipse Uomimis lecjem, id esl, slaio- quisquis in hac viia, <|u;e pulverulcnl.v! vicc compa-
riam, non liorariam. fccil ei legein in via, <|iiaiii ille B '^""» coiiver>atur, quaninmcunijuc. perfcctns sil
sp<iiiiesii,iel<git, ne impuiiepeccarel. Noii enim dccel iioii lamen penitus ab omni pcccaio immnnis exisiii
,

miliics Doiniiii esse lioririos. A; cipiiur aiilein via bic ct iileo saltem l.ivatione {icduin indiget. Undc dictniii
;iul regiila Ciirisliaiiitalis large, :»ul cliam <|iia:lil'el esi : Qui lotus esl lutus, nou indignl nisi nl pedes la-
siriciK.r iiifra ipsaiii, ul mouaslic:» vet crcmilii.a viia, vel.
vel aii.|ui<l i.-.le. Respice inimicos rneos. .Ad iden! ad quod el supc-
Anima ejus inbunis demorabiliir, AliuJ itemsigniina riur versus conliuuatur. Qiiasi dical : I l enns iiie,

l'meiil sDominiim, scilicei, quod anima ejus demora- respice iiiiinicos meos, qiii inc devocarc volniil, el
bilur, idest, vnlde imiraiiiiur, el scinpei iiiaiicbil re|iellas cus. Qiiod necesse cst qiiuniam nmltiplicati ,

in boiiis de.siileriis, scilicet, el cogiiaitoniluis. ICl stint, (jiiia iioii lantum exirinsccns, scd cliaiii iiilt-in-
semen ejus, id cs! , opeia ejiis li.Trcdiiabinil lenam, seciis suiit sicul lircreiici, qui, iiUt;r Ecciesiam exi-
id o>i, e.\co!cMl ciirnem ejiis il:i diligenlcf, sicnl ali- sleutes, c.eleros lamen qiii iu ea sunl iraiidnlcnla
«|iiis exc.dil li.vicdiialcm, exslirp.uido , videlicol, ex pcrsecuiioiie devocare nitimtnr. Di^ <iu bus ilictniii
ei spin;is cl tiibiilos, qnos priiis v^eiieravil ei, id est, esi : .4 nobis eaierunt, qui a nobis non fuerunl. El idco
vitia , ui iii r.iiuri» ipsam cl.irificalam liaerediiaicui rcpellere debes iuimicos nicos, qtii oderiinl iik? sinc
recipial. rinrsns poiiil sipniim limciilis Doiiiiiiiim, ciusa. Nam odernnt uie iniquo odio. Iiiiiinuiii od.mii
• imi dicil l)():iiiiiiis : Uominns est liTmameninm limen' o?l, odiieiilum ijiii ad saliilcin siiain iaboral. Ouiiiis
libus eum, id est , DDiniinis l.cil ul liiiicnlcs eum, vero pcireciusel boints a<i oinniu n utiiiu.lcm l;i!io-
i|i!)iim fiMiiaiiiciiliim babcaiil, non mundnm videli- rat, tjnJa pro omnibns orat ; et iilco qiiisquis oilil
ccl. facii M
se ciiidiMiieiiliir ei nuindo iiifirmcti-
iii
P aliqiieiiiboiinm, exercet ini(|!r:m odiiim.
liir. kl tcslame:iii:m ipsius , \.\ csl, aicrii c li.i redii»- '
Custodi animum meani. El qiiia iiiiinici niei mulii-
li-s
, promissio kicia ;ib ip-o ftt, c hn\ firinameilum pUcali sniil, el iiii'jue ine oilcnn.l, ideo, Domiiic,
linieniibiis eum, id est, <an5;i esi ciir liuienlcs inm custodi aniinam meam, ne dec! net iii cutilormii:iieiu
i'3 (iriniier ei adiiuTC.ui!. ; et lioc est cis linna- corum, el erue me •h omni periilc.xilaie cob;il)it;iiio-
iiietit<'m Dnminns et leil-vnenlum ejns , vl lau- iiis ipsorntn, scilicei, ne vel iricurr.un co.lra eos
dein v>d ipsuin lesianicnliim iniinifestetnr ill s, cuiu lalcns odiuin et noii erubesinin, id es', oon paiians
;

ipsiini sii-cip ciit . vtd ip<e D.miinus maitilf-^te- iiiihi converli ail iiifiriniialis crniie.scciiliiim, qnoniuin
li r tllis f:.c!e ad liicicin, jnMi quod ipse dicil (po quod) speravi m le, iion in me, sieni jirin^ ijiiia
III Ev:ii gciio : ligo diUgaiii eum , et manifesiabo ei dc me prcsiinipsi, iirisns <ie siipcrl)i:i oie.i erdbiii.
me ipiuni. Innocentes, ci reiiqna. Qtiasi dicat : Qun fiiiclu
Oculi mei semper ad Dominum. Quia Dominus li- peto me cusioiiiri a te, D<.miiic, ei crui. Hoc scilccl,
inciitibns se sla nii legem, el ipsos connrmat , iileo i|iii;t innocentesel recti, id esi, boni, qni nec pioxiun)

inlerioies oculi mti, id est , oniiics Jiffcciious mca.', iiocent, el rccia opcia ekerccot, adliicrebunt lUiiii
semper teiiduiil ud Uominum, non ail alii|uud lerrc- per coiiforiii.'lioiiein el b.iiorum operum iinitatioiiem,
iiuni, ad qucm ineiiio speciare licbeo. Quoniam ipse qnia jam etiam adhwserunt mihi, lioc iioii propier d
pedes meus evellil, \i\ c>t, afleitiones meas extrabel nic, sed qnia sustinui te, id esl, qnia el cniii jialiciiia
de taqueo, id e>t, dc o:iini tcrrcna pcrplcxilale, quje li' rcmuiieralotem exspe.clavi, cl pondus pr.t;ceplo-
iios illuqiiedt. tuorum perluli. Qitod cr>i dicerc !Noii imita- riiiii :

Respire in me
miaercre mei. Ilic iterum, inlcrpn- _^ liuntur nie propler aliqnid quod ex ine lialieain, vcl
et
sitione lacia, ndil ad princip.iic, el sic coniiiinulur : cx mo faciam, sed soiummodo iii hcc qno iinitor le. ^
Quia pccc;iltim mciim ii.ilii mulinm esl, idco, D<imiii<', Uode qiioque Paulus liicil Imitalores mei estoie, :

qui iii Ad.ini desjicxisli me, r>spue in me, id esl, charissnni, sicut et ego Chritli. Qiiasi apcrie diccicl :

alicnde infiiinilalciii nieam, etmiierere mei, facii-ndo Scijuiinini ine, non secnnilum opcr.i qu c facio ex
ine persevcrare ; e dcl es misereri, quh ego uniciis nie, sed sccuiidntn qiiod Cliristus «pcraiiir m me.
sum, id cst, uiiici lilii affectii). e, <pii sici l a iiiaire Libera, Deus Israel. Quasi dical : Quia innocentes et
unicc diligilur, ila c;im imice <iiligi , erga lc b;ibco reni adlijfrcbunl inilii, ideo. Domiiic, libera Israel,
nie, et qiiia siiiii puuper, id e-<t, iilbil milii iiscribo iil esi, proicge oinnes ilios quos lu pra^par.is ad vi-
vel de mc |irai>um(i, «i opns v;ililc esi ui niisereari.-, Bioiiem veram, vidclicel, qijpc erit facie ad faciem,
quia liibulauo es cuidis nieimuliiplica!a! snnt, id csi, III eos eiiim adli:r.reiit<-s miiii liberes
iiitcr . Li- m
quia cogiiOsco Iribiilaiiones conlis mci mu ti>)lic;:s beia cos, inqnam, ex omnibus iribulationibus .mjis, taia
esse iii adveibit;iie, scilicet, el in pro-p<riiiilc, qma exierioribus qu.im inlcrioribiis, iie per eas devo-
lam prosperitatis, i;uiin casuni adver-
liiiieo <asum ccii ur.
siiaiis, el iilco cri(e f?!e de neces i alibus meis, id csi, IN IVALMU.M XXV.
liibiil.ilionibns cordis, boc csl. de viljis. Qu;K iileo
In liiicni , Psaliiins David.
dicimiiir iicicssitaies, qnia iicces;,e esl ut ^joisipic
deficiciis a vcntnle, cad.il in falsiiaieiii. cl a Inci: m .\Rl.l..Mi.MlJM.

i.iiclnas, ci a gaudio virlulum iti lribu!ali"iiein vi- V.\ pcrsona c>piivoruiit iii lialiylonc Vf.riiin san^^lo-
lii>ruic. nmi propbetia: carmeii ciiiijionii.ir, qu, pr cntisciei»- i
 :

Gn9 IN 1'SALMOUUM LlimiM EXIXKSiS. — PSAL. X\V, CIO

li» hono caplivitaiis r»\*it»liui(ineiii conliileniiu po- A rnin mnli sacerdoles, iiniquasi sublito vetiilo crii-
siulareHl. Aliler pioplici» 'le Se lesUlnr. cis, alios prinii li(iri.ininr, d ceiilos Veniie, e.rsulie- :

BXPLANATU).
mus Donino. prnni se iii peiles (iaiil. Probit mc, in-
qiiain, el, til probes, ure reiies meos el cor mium.
Totiii psfl/mi textiis ad peifectum nplandiis eu Chri- l*er reii'-'S iiilcllignnlur deieci:iliniics, p»*r cor veio
tianuni, qui diversornm lande nieriiorum in Eirlenia cogil:ilit>nes ; ei esi diccre x\(iiiili(! ineiliciniile pnr-
:

perseverant, divinis te benefivii- couiolalur. Snncttis gatnrinin qn;tsi i^nein ileiecl.iiioniliiis c.i cogiia(ioni-
iste queni diiiutiis prinio inodo p^nlnii iniiorentmm bns nieis, iie i|ni(i innli inc delccicl, ne i]ui(l inaii
suiim refpici deprecniur, qnia cum iniqnis lioniiiii'>Hs roi'.iteni ; si^d si (|iiid inali in eis (oinbnralnr, el de-
non haliuil porlivnem. SiCundo supplicat ue hiereticit struaiiir illo igttc, queni niilleiis iit tcrras \is ui ar-
uui schismalicis in jiidicio Domini misceatur, qnoniam deai, iil cst, in rcrvorein dileclioiiis Dei ei proxiini.
domuin ejus se dilexisie tesiaius est. QuoiiiniH misericordia tiia. Ideo r go ut iiie p;ob".s,
COlIJIKNTAniUS. len>es, uras, quoniam in bis otiiuibus i;:;! miscricordia
o.iiie vculos meos, id est , e.ot niilii nian r<>sla niiseri-

Judica me, Domine. 'littilMS la!is csl : Psatmus ip\i cordia liia, qu a in;inifesie tnf;ii'tsc') quod (ter li.i-c

David, i(i esl, cuililiel pecfeclx aniniae alli'il>ueiidtis. oniniii inisoreris inei. V,l ideo displictn niilii in falsi-
Lo(|uitiir eniiii in hnc psalino peiTecta ndelis nniina, tale niea prioii, el afipli' iii ine a>i veriiatein tuain,
exlioriaiis iitrs ul si ifuis bonii!! esi, se snluin bonum scilicel ut l.inluin proiiareni |irolianda, el iniproba-
m
esse iion puiel, et
lorum, qux nunc
nou tiinent.
esl; s<iens qiiia veoiel lenipus
ventilaiionis, quando viilclicel (juoJ leve esl aufere-
tur a venio, quod aiiletn gra\e esl rein.inebil in
perinisiinneiTi nia-

q plucui,
in
vaiiilaiis,
iil cvl, inilii el
ventaie tna permansi,
id e>l,
;

non
...
re:n iini»robaiida elin i|iS;i veritate lui cxisieiis com-
liiii

elcyi
C'>iiiplacui.
i|iiia

cor
non
ineiiiii
Ci liuc nioilo
sedi cuin concilio
;i[)()uiiere bis
area ; sed i>otius id nplet, id orei, cl ad id suspirei, qui conanltir piuvid -re (picinadniiid.>iii cx reriiin
iit l)omiiins t:on paii.Ktir in filnro insiinui peiire, liaiisetintium p!ai-.ii!ii|»iioiic beaii li.mi. Qno.l fic.ri

qnns iinnc palilnr insitniil vivere, el dicil ila : Uu- non pittest. Cuiivcnlns eniii) ill iruin pio|ine vanitatis
inine Pater, qni j wn m- in raliicr a malis dimisis 1, COiiCiliiini esl. Liliera sic ex(>onilur : L;;<) iion sedi^
judica, Doinine, id esl, separa inecliaiii in fuluro ab id esl, noii conseiisi cuni c.nciiio Vinituiis, id e>i,
eis locaiiier, ul non pili^ris iiie cuin ip^i» iliic per- cum liis qtii tanlnni sliitlcnl iii vaniiale leiniioialiuni
ire, sicol liic paleris iiisimnl vivcre. Mnicsla et peri- reMiin, qnia el si coip ire, loiige la-
(iritsens lui eis
ciibtsa videri possent bxc voia , scilieel, qiiod (|u.isi mi-ii ab c;s lui sanclus vir c.iusa
nienic. Lt si (|uis
prxsnmpttMSe fiJe.is aniina se postnlal a malis .«e- iiileiCtMlentli pro aliijuo ad llieairuin accedeiei, praj-
piraii, iiisi Imc subvenirel, quia iion esi snperbia s ns qiiitl;.-ni (.orjioie e.^sel, sed lanien meiis (jtis
elati, sed ci;nfe-sio iioii iiii^rati, quod sulisequenter loiige a llie;ilralibns essei. Aliicr vero aliiiois cujits
oslendit. Quasi dical Non dico ut non jndices ine
:
tola inteniio vemre ad Itieairuin essct, licel impcdi-
ex snperbia clalionis, sed qtio:iiiin post iinsericor- liis :ili((U() gravi negotio :iliseii> corpore essel, mente
diam a te inilii prx-rogaiani, aiiquod merituui iimu- l;iineii prxsens iii ilieatralibus essel. Lt ;iccipilur b c
cenlix nie;B liabeo, cnjtis vias cu^ludivi. Qnud sic |)i'r Nun scili, qiiud iiun inaiiilesle (Oiiscn^it. tjui
(jicil : E%o inijreisus sum in innoceulia, id est, vixi iit eniiit sedel,e» inora el liin;t agit, el idco nianileslnni
praesenii vila, qna; esl ingressus ad u^iernam viiam esl qiiod laeit. Ll noii suinin iioii seili inan>!cs
innocemer. Qu;^u innoceniia inca eat, a le taineu (on-cnlieiido, se eiiain non iiitroibo cum (jeieiitibus
I

daia. Ingressus sum, ini( am, in innuceniia, et inngis iniqua, id esl, eliaiii occullaui coiiscieiiti;iiii nun adlii-
ingrediar, qnia non in/irmabor unde inyrediendo ; el Leo, iil laleiiter conseii lant, sicnt ((ni iiitrai, |»(isl-
liuc lanium tibi soli aiscribo, quia suin speraus, non qiiatn intiai, e.\'.eriures ijlel; gi^renlibusiuiquu, ai csl,
in ine vel in quolibcl alio, sed in le, Doininc, in qtio bis i|ui xcriliili pr.cpununi vaiiilaleiii ; vci eliaiii qui-
8o!o sperandum est. et non in lii niine. (Jui cinm biislibel ijui qti;jerunl ini({ua, id esl, iion a't|iia, lii

sperai in hoiniiie. tilnbanie honiine, titubai el spes ([tii iransg'Ciliuiilur legein scripi.nii iialtiralilei io
eiiis ; el qoia cadit bonio, el spes eju^ cadit ; tjiii cnrdibiis Oninium, vidclicet , ul iion (dC.aiil aiiis
vero sperai in Do.iiino, iHius spe^ liiiiia est ; ei sicul qiiud sibi noluiil lieii.
Duniinus aetcrnus est, ita quo((ue spes aelerni eril. Odivi Ecilesiam malignanlium. Non sedi, inquam,
Proba me el tenia. Dico, judica me, el nt, Doiiiine, cum concilio vanitatis, iiiio o(/ir/ Ecclesium malignan-
io fulnro judices me, lentu me nunc, et proba me. lium, id esi, C(»n«regaiioiieiii omnium niale ageniiuin,
Duo suni genera lenlaiionis : alierum quidein quo Accipe tamcn bic peifecluni odiniii, sciiicet, ul hon
Deus erudit bonos ad salutein, alterum quu diabuius e^s, sed niala (|uu; raciiini, (jdio babeai. Unii^^.bea-
permissus decipil m
ilos ad dainnattoneni. De l>ono tiis Au;<iislinus « Sic (lilii^endi siinl boinioes, etc. >
:

uuiem lcntationis dictum esi Teniut vos Deus ut :

yiiia odivi, ergo iio;i sedcbo, id esl, non blate abo
sita«, id est, vos lacial scire ; el : Fidtlis Deus est, cnm illis impiis, ((uia iion e;iruiii placiiutii iiiooni
ifui non palielur tos tcntari supra id quod polentis, sed blateratiim erii, quod e^l illitum a re|/-:.g<ianti, :id
jitctel cum tenlatione, cic; el Teniavil Deus Abra-
:
coiilirniaiioiiein ina-inisste seiileiitiiC.
ham, mulia. Fro inalu veio teiiiatnjie in-
ei siniilia ^ Lavubointer innocenliS manus nieas. Non sedttfo,
siituium esi ul orantes ((uoiidie dicainius Et ne nus :
ini|na cnin tinpiis, sed polins lavnho manus meas,
II,

inducas in teniationem. De utra(|ue dicium esl Ten- :

id esl, ii.untla laciani opera inet, D. inine, ut poii.i(
latio vos non ap^rehendal nisi humana. Ilic anieni de inicr iiinocenies, el cutii liis lolis inanibus c.rcuni-
boiia lenialione dicuur Tenla me Domine, id est,
: , d.ibo aliare tuuni, id esi, a.i plcxabor ei aliingam
flagella, ure, seca, in pr.esenii, ut sim tentaius non iiiodo per speiii, lainlein auteiii in le illam eminen-
libi, qui omnia scis, sed miiii, qui me ipsuni igiioro, tiain luatii, ailcrniiaiem scilicet, impassibiiitalem,
el aliis ignoranlibus ; el tentando proha ine, id est, in qua sacerdos itnniorialis tiuoiid e otlers te dul-
iii

duc in pcrfectam experienliain ct cogniiionem inlir- ce<n liustiam heu Falri piu nobis. Ume subiiiniias
mitaiis meo:, ut sim piobaius non libi, quem nil potesl dici aliarc, id csl, uliara, id est, altu ara, ad
latet, sed mibi el alus, quus sicui mc ipsnni lateo. coiiiparalioneni iiliiis biiioilitaiis in qua pnus inuria-
Latuit enini l*ctrus se i(isnm cnni dixil : Dumine, et lis el pas.vibiiis tenipinalilei in ;ira (.lucis se oblulil
si oporlueril me mori lecum, non le neguUo ; seJ ten- et ad iilud altare nullus pertingel, msi luiis manibus,
laius a Domino cuiii ad vucein aiKillub euin negavit, id e>t, niiindis opcnbus, elsi boc pri-scns altare
inliimiiaieni suam lecognuvil, quia egressus foras muiii non lutis manibus, scd iiiinuuidi am(ilexciiinr.
flevit umare. Disciputus nie «(uu(]ue Tliomas scilicel Fote.^t eiiam dici ad eum
siiiiilituiliiicm, i(uod sacer-
lalnii se, qui enin dixissel cuiii bducia ingenli Ea- : ditics et Leviiae sulenl altare circiiiiidaie palliis et
mus el noi el moriamur cum eo, ciiin videret Uomi- V iriis ornaihentis, juxta illn.i : i.ircumdate, Sion Le-
num capi, prinins i^e in pedci dedil. ^i; qnutidie bl Vitie, itUure Dotnino, et induitc vcst.menlis ulbi>, cic.
 ;

iH\ nKOE VENtR.V.lIf.lS ()Vl\ i'AI5S II. SKCT. II.— DUniA F.T SPLRIA. r.!?

Jnxt.i qiirtil jsic dicelnr C.ircunidnlio itllarr iuHiu ciiiii

:
A vioii munerihiH raciunl. Accipi» aiiu^m m iner;i i:Mgi',
loii* i!iaiiil>iis, ide'!, \>cr lirc iiiimiiadjicra e.l viriiiii'S soilicci et mnniis a iniiiii, ot imioiis;)l) oKii^io.ct

oriialio laiiqtiiini pa liis riiiciii ln.iiii iii iiie ; <[ii:i; i|iiia iiiiiiiiiS a iingii:). lii qtiibiis omiiilnis giavis oMlpa est.
(iinii:iiii>'iil<iiii esl IxiiViniiM upeniiii, si ili'S'iit ips:i .Miiiiiis a 'lianu esi
pot;iini;i pro .i!ii;iio jjli.
ijii tii<ii>

l).')iia opeia, oii'is;i ei liKirtna est, juxl."» iliiiil : Fides cilo d;iliir. Oiiod Kiiscnpi raoiunl, qin dant in
ni.ili

tiiie openbtt$ mortuu, e\ liro (ides ideo allaro ilicilnr, ciiri) iiiiminiim, et accipimii CDnriisionis bacnluin.
qiiia siiie iv> niliil qnnd ncci-plniiiie sit s;icii(ic;iliir. Miinus vori) abnirioio esl, quaixlo ali.inoii c rporale
Qiioiiiini riiiii est loiiisveri s:iori(ifii cxira Cailutli- serviiium pro Sj>iritiiali gloria exigiior at>t exlii-
(aiii Kr<les:;\in, id e^l, oxir;i (idci niiil;ili;m. bciiir. Qnod iii <apellinis ciiriro iiiajiilV^tnin est.
i'l mflittin rorem tdiiilis. l.tivabo, iiKpiain, mnniis, Alnniis aiitem ;> liiigti:i ri'oipitur, <|Uindi) aliqiiid
pt rircninilabo altare tHuni, iilrnqiii' ni<i(lo <'t l;iliier, qiiod pro sol) pieiale ageiKlinn o.sset, caiisa potiu»
ii! psl, l.iciam, «l imn imc a I i^nidcin nic;im reler;!»!, Livoris el liiitnan:e laudis aLitur : ul si cins:i csset
se<l i!l iii liis oniiiiliiis aiiliam, id esl, recogiioso:iin alicni paiipori oiun aliqtn) divite, si jiidox in.i!istaiii
per •.
eriiaiein iiiliis inilii pr.esitlentcin, qnac nnlnrali- piiipeiis p:irieiii voicns e\ siinnlaia pietal!! laiidari,
ler siiigiilis in;si pcr r:\lioiicin; Audiam, infiu:iiii, Coiilra divit(>ni defe idorei , iion pe.iilu^ maiiiis ab
omiiem vocem laudis tanliim sc tuiB laiiiii-;, iion ^z illioilo niuiifcre excussis et.

Hie», te sohnn land.iljilem esse in meis bonis operi- Ltjo uuie n tn innoccntia. I!li quidern rn.-n qnibos
bus. '.ioii me, qiiia si qitid luiutaljile iii me est, a le ro;;') ne pcrdfis me, lales el tain scelerati sutit ego :

esi qiKMl vero viiiiper.iljile milii ine-t, a me csl. Vel

;
aitiem licoi pritsumpiiiDse ct pcriiulose molesia
aliier liloo circnmdubo allnre, iil esl, liilem linnis
: p voia sii|icriiis v.ilear loi isse, quia dixi Judica tne, :

n|iciilin«, nl aiuli.nn a ve-ilale, s ciit priiis, vrxein Doinine, proba tne, tenta in , ure me, ne cuni impiit
tiiuilis lii.-e, id esi, qiia voce lu sis laiid.iiniiis, scilitet, perilns iiie.' l:iinen «lissnnilis siini ois propler mal.i
noii solinu voce enl' riori,scd eli:iiii coidis intenlio- o,>or:i euriiin : qiii:i «170 ingrcssus sum, i<i esi, vitain
nc, el l)<'.;ia opcr.ilione, el non soliim in mc aiid am, iiisliliii ileduoere:.'! inHoceitiia mea, ut siiperius ex-
sed cliain aiii.'; eniirrem universa mirabiliit, seili<,e', posiliiin esi. t.i iden, Uomine, redime me ab illis im-
quod et de sei vis lilios, et de inipiis pios, ei de ila<n- piis, id osi, prusit miiii lam pr.i-olarx ro-
preliun)
laiis reoisti in regiiiiiii assumplos csse tnos, id esl, demptionis me:<! : sangtiinis lui prctium, ne
id esi ,

nnn ex nieriiis mcis, vel alioruin, sed ex sola graiia Ciininrmer illis iinpiis qui saoguineiii *iiuin coiionl-
tna processisse. C;iiitnoa attend iites passionis tu:e sacraincniuin.
Uomiue, dilcxi decorem domu$ tua. itn coniiiitia- £( semper miserere md in oinnibus periciiiis litijns
Inr : Ulen, Ditmtn!', rir nmdabo tillare lutim, id esl, sxciili, ne aliquo iiiodo devocor. Et ideo ficio nt me
iirnalio (iiloin lii.im l.onis operilius, <|nia srinper di- rediinas, el niei miserc:iris : qui;i tneus oprs. id esi,
l( xi animam nican! facere lilii ilecDrain domum, et omnis alTeclio mea sielit, et j.im stabit m liirtcto :
({loriosum lociin! Iriliiialionis. Juxia aliain vero seii- id esl, non recedel a reciitudine jtisiili.E iua.'. Kt
KMiiiaiii, qiia iii circumdubo aliare luum diximus, el ideo beiiedicain le, id est, non occullabo te, sed ma-
talilor lioc ooiiiiiinaliiiiir el iiniin liiiiur, qnia lavabo nirestibo le per :tiuiidanam conserv;iiioneiii, el bono-
manm mem, cl cuin lotis maniliiis circumdabo al- nim opera liis qiii snnl in iioclcsia, ul ipsi videntes
tare tiium, i<l esl, aiiiiigam snltlimitaiem luani
ideo, ; iiie, gloriliceni te. Vel benedicam le, id esl, inulli-

Domine, ne pcrdns in luliira a;ierna ilamnaiione aui- ^ plicabo corpus tuuin, id esl Ecclesiain, qnosdain pcr
mam uieam cum impiis, id ost, cuin irreligiosis, qni ^ coiirormiiaiem ineam ei addendo, el iion paiioos,
10 odiuni, el idola cuitiiil. iV' ne perd:is vilam meain, scd iiiulios quia in pluribus Ecclesiis hoc fuciam.
:

id esl, ipsam animam meani cuin viris sanyuinum, i<i

est. cnm
qui odcninl proximiiin, qui recte viri
liis IN PSALMt;M XXVI.
saiigiiiiiiim, esi, liomicidx; iliciintur, juxta iilud
iil :
Psalmus David priusquaui linirclur.
Omnis qui odii frairem suum, homicidii esl. C}uod
ARGUHEiNTUM.
a*qiiipollenler dicere esl ISe patiare, Domine, ine :

cuin liis perire, cuin quibus liic paieris vivcre. t^u^d Ezecliias Assyriorum, inorte Ixiior, reddii Deo
tiene :icc*il!t iiileiitiuiii, ei iJeo non delics me per- olTioiavotaqiie graiiar;iin. iiein ad oos qui pritiiinn
(li;ie cnm roalis liujusniodi, quia ego semper studui
ingrediuiitur iii Dumiiiicum, legetidus a<i Csaiaiii :
iisbooiaie iiic boiiis, quanlniii poliii. Nain siiinper di- Lcce qui serviunt tibi, bona mainducabunt.
lexi dccoiem donius luw, nl tst, dilexi .saiicios viros, EXPLANATIO.
qiii siiiit ornameiiiuiii doinus tnuf, id
ilecor. id csi,
Bethleem, apud pa-
David
Ter unctut eti : seutel in
e>t, bocle.>iae lu;», iii i|ua habitas, ad Imc, scilioel,
trem sutiin per Samuelem; srcundo
in llebron a Iribu
ut me eis conrormarem ; ei dilexi locum habitationis
Jttda, poA inorlem Saul ; tertio tbidem a euncto /(-
gloria; tuce, id esi, lociini illiini in qno habiiant glo- ruel posl cccttionem lilii Saul. Quoniam vero nullutn
nosi tiii, iii otiani ipsuin locum cuiu eis parliciparein.
psalniuiH anle primani unctionem fectsse legtlur, resiat
quod prius d^mius signilicavii, id
Liicu-; significai liic
iitlelligcre secundam hnc inscripiione designalum, anie
esl, Koclesiain per gloriaiii quoque ideni aocipi-
cujus ereniuin cuin adhuc ob intidiat Saulit ejcsularet,
:

inus, quoii et prius per decorom, id esl, perlcctDS et

psuliiiuin cecinitse montlralur. Nolandum quod Fnns-
SitiK tos viros exprc-sius taineii gloria si^nirioat per-
quaiii liiiiretiir in Hebrceit voluminibus non Itabelur.
;

ii'oiii)iiem. Gioria ciiim, id esi, gloriosi Dci dicimlur

tum freijuenter anie regnum liberuretnr ub inimicit
iili, qiii jaiii tiiii:i: perreciionis sniil, ul niliil iioiii
luis acerrimis, per lotum psulmum loquilur Propheta.
sil)i, aril ijoiniix) :)ltribu;iiil, et iion in so, sed lan- Jn priina poailtone domiiium se dicens metuere, tt nul-
luni Diimiiio ijlorienlur.
luin uliiim formidare, sed inler adversa sccculi unum
iti

In ifiornin uiunibus. Idco , Diinine , rogo , ne sibt lestalnr etsesuffugnim, ut licei perinulit corpora-
lainleiii perd s me cuni impiis ei cum virts san-
libu-, luclarelur, ipne in domo iJoniini firmi$tiina de-
guiiium : <|iii;i opura ooruni m:ila suiit , el ii'eo
volione mcnlit habilurel. Secnnda posiliune mutliplici
iiiu;iii;iiu mcriiitiir poriliiioii>'in. Quod sic di< ii
claile lihiralus, dnersts mndts graiiat uyit, ci prophe'
Jiti.iuitulet suni iii muiiibus enfum, iii est op(;ra
iice spiritu speiu siiii fntnrtc beiililudinis polticctur.
eotuoi ini |iia midi niiiltiplici>cr , ot q iid<jm dii-
COJIMENT,\UIliS.
iDtn eis ad oliliiiendain oa*lesieia painam , illud
Coiivori int ail at cip:eiida inunera sx>culi , puian- Dominu, illiiminiiiio >nea. I'salmiis isle sic iiililii-

l' s pietaicin e-se <|ii;L'shiiii dcberc cxeroeri, ;nbi hlur, l'siilmus Uui;id priuiqnam linrelnr, id e>l,
poiius <li".berc)U esse pii . sioui iii jndicando, el piiiisqnam ungereiur itiKiioiie toj tt;i. l^e^inr in libro
iii siinilibits. Q loii iiiniiil cnm dicil Ue.tieia tiii;um : t'ii'.iiiin, beaiu II viniiii Divid icr liiisse unciiim. l'nnio

repleiii cst vininribui. S' iiuid qimd videjtur ilex- ijKidomotiii) adbiic pu<;r "s^ei, Saiic miil.nin pneva-
iruni , id oisl b. ii;ini lacium, noii laiisu bo::i, sc<i rn aiiie a D<jiiiiiK( n'pr<:iiiiu, i!n<:ius e^i u Sauiueie
fil5 IN rSALMOUlJM LiBniJM EXEGESIS. - l'SAL. XXNL (ill

iVophel:^ i(i (loino p:itris, siiiipliciter ii) rcgeii jii- A Scioiidiim auiem qnod tmctio qn:c per mannuiB
iila
l>eme Secmuio vero unctiis esl a N.illiaM
f)oii»ino. iinposi(i<)ncin ah Lpiscopis, qiasi alia a dualius
rrophet;i Kex snper JMilaui lanliiin iri lleliroii. Tcr- pr;cdictis, ct vulgo conlirnvilio dicilur, eadciii cst
lio aiiiein iinrtus cst Ucx supcr Ilicnisaleii), ei om- fciiin secuiida, proplcr arrog:iiiliani tamei» noii coii-
neni Israeieni. Anle hanc vero UHClioiiein lerliam cessa esl singiilis saccrdoiiliiis sicnt el muii:i alia.
diciiur liunc psaliiiitm coinposuisNe lii^toriarKer qni- Pi>te>t ('tiiini viTsiis isic siiiipliciler iia dici : Domt'
«icm, iion iiiteittjciis ad liistoriain, scd myslice ageos Jiuse-lilluminatio mea, per noiiliam li lei su.o
ii| est,
in voce i!loruiii qiii iiunc in Ecclt^sia initiati Duinino illiiiiiin.il me, cl hoc ad salnlcm. Fidcs cnini ipsa
per gomiiiam iiiiciiont.ni olei el chrisinaiis ; lerliam -- accessiis ad vi-rain salniera.
essi
uiiciionein iierfeciam, (|ux* lunc eiilcum facie ad f.i- Dominits protcctor. Domiuus, inquatn, est iUuinina'
<i»*m videliimus, exs|ieciaiit. Lcj^iiiir qiio(|uc <jiiod tio tnea el *«/m.5, ei Dominus esl eliam prolecior vita:
anli<|uilus duu: lantum personui uKgebantur, reges tnece, id e;t, aiiini:o me.e qtiia sictil clvpeus prote-
:

scilicei et sacerdoies. In qniljus duabus persiMiis gil alnpieiii ab cvleriuribus lelis, ita Uoininds pru-
pra ligiirabaiur Kev cl sacerdos uiius tiiiurus, (-li;i- ^ lc^ii aiiimatn ab igneis lelis latenlis hosiis, id esi,
snis scilicei, a cliriamate dif tns. Qiii Ucx est, quia nos diaholi, ei Doniino protegenlo nie a quo alio trcpi-
regil el duc t qui.i apud pairiMii in-
, cl sacerdos e^t, dabo ? k niiilo uiiquc. Qtia->i dical S.eviani innnici :

icrpellal pro nohis. Q:ii idcm exslitil tiiio(|ue sacer- carncs meas, cgo t:iiiieii
inei (|iiai!tiim voliiit, edaiil
«lus ei sacriliriiiin. SacrKicium ideo, ((uia cum i.le Doiiiiito pruiegeiiie inc non ircpidabo quia ncqurt :

sacerd«*s n.liil idvenirei, quod Deo Fairi digoe of- atiima, (piain ipse inii.ibitat , ircpidai, neine caro,
ffrri; possel, se ipsiiin pro nobis obtulil muiulaiis et (jiiae licetex toto coiii<isia sit ah husiib ts, tameu iin-
P
iavans nos ipseaijiiiis iniinaculaius suo saiiguine, ei niorlalitatc et imp:iss;bilitaie in line induciur, <|uid-
lomorporans nos ^iin , el fa' iens nos niembra sua, qii:'-in tr.pid;ibil. Si eiiiiii morl.ilis protegit niurta-
ni iKjs in i|>so Cliiisio cliiisii easemiis. Totus euim lcai, secunim cunt Jacil. .Miillo inagis crgo Duiiiinus
l^lirislns ca|n)t esl ei meiobra. Li sic noii soium ad x-teriiusproiegens iiic mortalem, f.iciei iiie securum.
ipsnin» sed ad nos qiioi|ue p(.-iliiiot uticiio. Lixie Dum
appropiaut. Ideo Uomnio iliiiininaiiie, sal-
uicium esl Vos estis geuus eltctum, regale sacerdo-
: vanie, pro:egcnle me, noii ircpidabo (|iiii dum no- :

tium, et reliitua. hL\ auiem unciio icriia, (ic (|ua in centes, id est, diiin iniiii;ci maledico denie suo iini
fioc litiilo agiiiir, peilicielur iii notiis spiritu;iliier in Ijcdefe volentcs oppiopianl super me milii , f icii
vi'.a qua,- proniiUitiir itfbis, vidi^licei cum cogno^ce- (iuantuiii ad exiei lus qiiod laceranl, non nocent, sed
miis, .''icut ci cogiiili sumus. Ll idej possumus di- puitits prosiiiil quia appiopiant
: nun ita ui hedant ,

<:ere, qiiod iii huc psalino est vox (idelis aniniu; de- iiie imrihsecus per devucaliniiein, sed (antuin ut
siilerainis veniread viiam iliam, ubi illam pcrfcciam edant carnes ttieiis, id est, cxterius me affligant, et
niictiuiicm accijjiat, ei nunc inlerim desiderautis sic carnalia desilcria iii me consuiiianl ct idco eos ;

gratiam illam quae perlicieiur in nobis iii litie ,

iion irepidabo, qnia curpus occiient, aiiiiiram autciu
quando scilicel Dominm eril omuia in omnibus. occidi re mm
possiml.
linde rccle in lilulo dictum cst, Priu>quam liuirelur: Lxpoiiil quod dixit ; qnasi dical :
(Jui tribulant.
quia vidtiicei vox est perfecue aniin.e desideranlis lla dico quod dum noctniles uppropiunl iiitln, iiini nitt
\er:ii)i uiiclionem qux' in line in nobis peificiclur.
, idudunt, sed tanlum cantes meas ediint ; qtiia diiiii
^uiic autem in saciamenlo olei ei chrismalis uiigi- >, inleiidunl me inlirmutn Ticere et dev-ic.ire, ip>i pu-
iiiitr, perqiiod sacramenium quiddain mirum ei ind- *' tius in/irniuii sunt : (piia inefficaces fucti iunl in pro-
tabile, qii(»d in ftne fuluri sumus signilicalur, quod posito suo, et duii) casum iiiilii par.nit, ipsi potius in-*
oinni iiitcniioiie desidcrare dtbemus ol ideo niiiic : lus in aniina ccciderunt. Lgo vero exsurrexi. Et
m sacraineiilo suspiremus, itigemamus, ui landL-m quos ipsoi accipiai pr.emitlil dicciis : Inimtci mei,
III re sacramenti gaudeanuis. Nunc ad litlcram ac- volenles nie sciliccl devocare, quos ideo dico inimi-
cedamits. Vox est iideiis cujitslioei, »t supra di.\iiiius, cos, quia tribulani me exlriiisecns ci iiitrinsecus.
dcsideraniis iii sc periiri titiaiem unciiunein. Qui, Si cor.sjslani adversum me. (^uia perseiiuen;es ine
quia iniendil ad nu!>iram insiructioiietn, per uiiciio- intirmantur ct caduiit, ego vero exstirgo; ideo -^i
iiem venit se ad nos tla dicens Dominus tltumiualio : eiiain castra consistanl adversuni ine, id est, si con-
tnea, id esl, Dominus antmain nie.im, qux* priua iii spirans contradiceniiitm miiliiludo convenial cunlra
lenebris inlidelitjtts fuii, illimiinavii per noiiitaiu nie. Vel (|uia po»iiis caslrts sotenl iiiil lca iiiipeialo-
fidei, daiain inilii, ei in priina uiicliotic uiei, quaiido rcs consuiere, (jualiler in praiiio se debeanl haberc :
Satana- ei pompis ejus abrenuniiavi et in secunda : possntnus iia eiiatn diceic, si consistanl cusira adver-
nnciioiie cl)rt!>iiia is, (juando noniitiis cjus nianitebte sum ine, id est, si uitinia consilia inimiconnn iiiKni-
ergo tenebrae. lliiic Apubio-
prolessiif fui. lleceJaiit dantur contra me, Itcet ipsi inimici pix muliiiudine
ius dicii FwfUs aliqnando lcnebrie, nunc auiem iux
: et saiculari polentia itiuniti sicut castra sunt latneu :

tn Doiuino. Ci Dijminus esl salus mea, id est, Uoini- eisi caro exltinsecus tueum, id esl,
liine.»l eos, cor
iius me i)ut piius iii iiiiiiinitaie morialilalis cl cor- inlriiiseciis meuut rion tinnbit. Qoid eiiiiii mnnitius
)-uplibililaiis fui, salvavit jam vere, et qu:i^i ati Csl Domiiio liie illiini;iianie, inc salvantc, ine pruie-
oaini pcr ceiiatiibpcin ie&urgciiili iti gio-
iniiriiiil.iic gciiie? JNitiil utiqiie.
riam iinmurialnaDs et impassibiliiatis, qujin iiutii Si ixsunjat. Mon .>>olum si casira adversum ine siut
dedit, removit. Uecedal ergu intirinitas; hiiic rursiis non Liinebu sed cliain si pralium, id est, ^i perse-
:

Apostolus Spe ennn snlvt facii sumus, ct leliqiia.

: culio ipsj et il.igella iiiiniicorum exsurgant udversuni
Quem ergo limebo! Quasi dical Quando quidein ad : me, egu lainen iiun liiiiebo. Q(ii>i etiim iniltt laciei
UinnipDieiiiem ila perliiied, ul iiie illumiiict, et ul priliom? iNuii<|iiid iiieuiii atiicrel mihi pra;oiiuui?
iiiC salvei, quetn altuiii praiier ipsuin limebo. Ulnjue Liiquc iion. iale cnim csi pr:ciiiiiiin (|iii>(i elcgi, et
niiiliiin. Q .uiiiam el saius ab ipso et laiis data esl, iii loco posiliiiii, iii ccelis scilicct, ut a nullo iiii-
i;ili

quam nullus p<i»sit exluiquerc ei luincn tale , quod : miconiii) pussii ai.ieiri. Misi cniin viiicalur qni dal, a
inillus pu&sii oblcnebraro. Quod cniin Umnipou-ns nnilu aiileiclar q lu.l d.it. Mmi tiniebo, itiqiiain, pr:e-
(l:il, iiullus aiilerl, iiisi ipse ({iii dal. 1'oiesl quoi|U(;, iHnn, scd poliiis cgo sprrabo, id Csi, iixaiti ^ieo ob-
si cui libucrit, illuiiiinatio ad priiiiaiii laiiluiii niiciio- linendi prjeiniuin lia[ie<) iii liuc, quia ego peiiiunam,
iiem, in qiia simpiicilci' abieiiuiiL:ainiis Salaiijc, le- suiiaudi pctitioiiCiti « Domino, el U uc niioquaiii pc-
lcrri ; saius vero ad secunJaiii, iii qua inagis iirma- tere dusisiani, Sed senipcr (>a n requirutn, yua; (a!is
inur, <|uia et notiieii (Jhri:>li in e piuliteinur. Li ab i c. t videlicei, ut eg.> (pii nunc ad leiiipus lialnlo iii
eo nonicii accipimu;», sCilicci iit Clin>ticiiii ilic:iiniir, Idberiiaculo, lanJciii iniialuiem, id esl, peisesciantcr
et cutigruc tidclis aninu hic ::;;it dc duabiis priinis iiKiiitMiii i:i doiiio Doniini, id cst, ii cujlcsli palna,
iiiiclioiiiUu:», UL qiiia se nun iiit^rataui de liis osicn qii:i- sciTipcr iiihabil.iiur. Doiiius eiiioi •nans <rta ha-
(iii, a<l icniam qiijiti dc.^idcial iiicrcaiur perduci. bilalij Cdl : talicrnucula \tro pccgnnaiaiain el m-
 ;

mi^M YF.NEP.AniLIS OPP. PAUS II. SECT. II. - DimA V.7 SrilllA. C16

lilamuiin .-:irit, qu.v nil lcr.nms inlial» l siuiir ; d iiit^o A P':Iial pr't iiohis. riide dicii Aposlohi?; •
Vila ver.t

ITClf |'er tloiiimii UomiMi cvlesli^ haliii.itio, q<i;x> .ibscoiidit i c-l cum Unislo in Dt-o, el no^i ibi sursum
per lahciiKictil.i vcri' iira-.bCiis viia, q i;c ruin iiisi!>umHS p^r fidem, speni, diuii tt.m. I.i ipse
:iU'r!i:i <'Sl :

ad leiiipiis iii Kcclcsi 1 ag fnr, s^nilicatur. I*ftii, m- hU' iiiicniis 111 hiscoiii c>'t. fi '.r itomi.it''.ii , delciisio-
qiia inhaliil ilto li.-iii, ci (orporis sni miilaicm, juxia (jii.xl ipsc pro.-
ciuaiii.Kt inltabiiem in do,t:o Doiniiii, iii

l.inpiis, sed ottiiiihut dicbus iioii iiiorlis iiie;»', iiiisii tl'ceiiS Ecce eijj vobttcunt sum oiiinibus diebns
:
iKiii ;i(I
viiae vcsiTtv, usiinc ad cousuinniationem sivculi. Kl vere
seii \er,i! liKF viea\ u\ «si a'ierii:iliicr ; dics eiiiin
pr.TseiiliS vil.T iioii tlies viu».-. simI iiioriis dics (liniii- iioltiscmn csl, ipiia alioipiiii Paulo pciscqtieiili Kc-
(|iioiiiaiii iltim iii iiru-.Mini viu smiiiH, assilin; clesiaiii iion d cUiin essel : Saule , Saule , quid me
iiir :

ei neccantlo iiionmur, petcniiiin eoim persequeris ?

pectaiiiiis,
ii:i>is esl aiiiiiia' : (Ii»'S veio fiiiiir;H vil;p, tTiiaiido jani In petra exullavit. Vere prolexil me iii ahscoiidiio
lahenrjculi sni, (|uia iiie, liccl sccuiidum corpiis ad-
Biois iiovissiiiii ileslriictat^rii, el aciitenx (^jtis itl ''Sl,
hiic dcprcssuin iti piilvere , cxaltavii j un iii pe-
leccaUiKi locle di(>.s viva- dirdinnr; (|ii(iiiiaiii illos
Ira c\allata, iil cst in Clirislo, qiii csi peir:i. propler
liulla iiox atlversiliiiis iiilorpobh l. Qui polius uiia i

de qiia diclum est l'ilia au- solidilaleni Lccl-si.i:,

dies siiie iiocie, iiiiaiii iniilii dies diccmli csseiil scJ
:
:

sola divina ;iucloril.iS ;ilernilaicm non soliiiii per

tem eriu Cliristus. Spe enim per ipsum consedtre nos
uiiain diciii cl iiieiibein ei aiinmii signilicarc vuluit, fecil ad dexlernm suani et ita cxaliavit quod iuinc , ,

scilicei d.im adhuc loiige suin, qiiia nioitale corpus

scd eiiaiii pcr ihiiiios die.s el iiiollos amios.
ii viileam rcbiniiilcm Ooiniiii, ei visilem lcmplum gero , cxdltnvil capul meum id e-t , eicxii iiienlciii ,

rjut. Quoniom abtcoiidii mi: iu labeinnculo »««; in die n

iiieam , cl si carnein sulijece>it ila iil sil super ini- ,

vialoiuiu pioiexil me in abscondiio tabeninculi t,ui. micos mcos, et conieinmii pcrscciitores nieos, qui to-
Idc.) iiilialtiiare volo in doino Don.ini, iii ilii inic-
itm cijrpiis occidunl , unimani nuiem occideie non
pre videaiii voluiilaicni Ooinini. Voluiiias eniii! Do- possuni. Sc.licct per hoc ixulitivil mc in petia, id esl,
csi, ul iion qti;i' voluiniis iios illa laciaiiius, sed II) Cl>ris!o , i|iiia jain cxaliav t captH tmu /t, id est
iiiiiii

iil no^lr.*!» voli!iil;iiciti seciinJum ejus voluiii .1 in ipsuin ChrislUMi, quicapiii meuine.^l, siihlimavitpcr
roarcieiiiiis, ^.liiani voluiilaiem cliam (itii iicrlecli.^- ascensionciii, el coiifes->ioiie;ii ,el ;etcriiiiateih, pr
siiiil, nmic cx parle vidcnt iiuoinnn milliis e>.l ila iit sil snptr iniuicos mcos , id csl, ullerius iiior-
siiiii

foi sii-) c p Oj ria iioii .sulirepal vnliiiilas. Tuiic ciiiin lcm iinii ii<i cai, mors ciiim t.'/i nlira uon dominatfilur.
vidcliiMir, (piamlo ipsc Doiiiiiius crit oniiiia in omni' (Aicuivi el immotavi, lloiiniius icm abscotidit
i\v,'\

vie, el me. tgo aulein qiiid

proleiit me, et exutuivit
biis, iniia tuiic nec cogUalione ah eo ;ipo.slalahiiiius ;
iiKiuain, volunialem Doinini (mic, ei lisitem lcci / quantmii potui quod dehui.
Feci ctpiiilcni iii
i(.'/c'.m,
eiiaiii emii luiic, id esl, ciiiii dc^idcrio tl assiduiiaie Main circuivi iioii orporc qu deiii, sed iiieole circui-
Diiniiinmi ad jaciein, r,iclus vere vi , id csi, irtiiiiispexi loutiii otheiii crcdenteui in
vidcam i('Siim i'n'.ie
(

irviplnm fjus, m (jtii SLilii ci di);iie cl ;is-iilue iiiliahi- Domitiuiii, ct cgo posilus iii tabernuculo ejus, id est
lel. Vel visilem ttu plum ejus id e-t, prnseiilialiler vi- iii Lcclesia, extra quaiii ven sacriiicii noit esl locus,

dcaiii doniiiiituiii Ikiiimicih, Ciirihiuiii s» ilicel, (|ui leiii- immotuvi hostiam Vjciferulionis, id csi, iiiinieiisuiii et

|iliiiii ipsinsDonrniesl. Jiixla illiid DcusirulinCliiisio, ;

iiicITiihile gaudiiini nienlis ipsi Doinino sacrilicavi, et

mundum sibi reconc<lians. El ilciii : y/u/t»o liabital om- iii laudeiii ejus eiludi, gaudeiis iii co quod ipse leiii-

Ms pbniiudo diitniiatn, el rcli'iua. (Juoniam nbscondl poratiier huuiilialus Csl ,

per quud lot inihia eiegit
vie. Talis csl ^ciieiiua : Quasi ci ali.|uis diccrel :
C lali eiiiin liosiiaplacalur Dei:s. Quod gaiidiutn '.piia
A.ides pjccaior niimiinde l;ilia pciere, audes inique sernio non potest cxprinicrc, resial iiienie juhiare.
pcccaioi lalia spcraie ? cl ip^e rcspondel Audco : Juhilus ciiiin diciliir tanta inente coiiccpla lu-tiiia,
iilii|i)e iioii ex iiica pr.csmii|i:ioiie, scd cx Dc.i pi- qiiantani non sullicii verbisexplicare. Ki ideo h«ic laii-
{iliuie; cl «.siei..lil vcl expoii.l ipsum pigiius, ul iii.i- tuin gaudiuiii recie d.ciiur liostia juhiationis vA vo-
iiifeslc osle; dai, tpiia si sihi iii l< ngmquo posilo, id cileralioiiis : quia sicut ali(]ui laude.:> aliquas caneiido

ts', in hac vita qv.x. exsiliuiii esi, jiixia quod ait cuin verha dcticiuiu, iii voceni q.iaiiid.iiii iniensain ei
Apostoiiis Dum eniin tumus in coTi-OiC, p.reijrina'
:
inarliculalaiii, qux' pioprie jnhilus dicilur vel voci-

tnur a Domino, l:i\'vd iioii deiuga\il, •.uiic cx vi- lciaiio, proruiiipit. liaque lioc taiiluui gaudiuni non

Ciiio inullo iiiiiiiis lalia ci deiie^;iii.l, qii;ilia inudo Stillicit verhis cxpoiieie, oporiei toia nicnlis aHcClio-

pi.:cdixii. Lilicia aiUciii sic coiiliiiu;:hi.(ir Ilac ii- : iie ipsa uhi serino defucr.l , uJiuipIere. Vel aluer :

(hicia scniper le.in ram f:upratlici:iiii p. lilioiitin a CiTcuivi , id est , omiiem creaiiiraiii meiite ciicuin-
Domino, qiioniain Doiuinus jain inihi arihain dcdil fipexi. el cratii diversx ejus spcci.is latii|iiaiii diver-

iliius peiiiioiiis quia mu posiluai iti ial;eriia< uio

:
Sjc voces Deiiiii laiidantes. Ei in hac coiisideralione

t-uo, id csl, iii hcclesia stia, qua- ineriio laher- itnmolavt liostiam vociferuiionis , id esi, ianla ineinis
iiaciilo cciiiparalm. (lui.i tota hac vita geiil h lla lx'(ilij Doitiiiiuiii ctiiii graiiarum actioiie lauduvi ,
toiilia viiia el cariialia dcsiderii, alsccndit, id csi, quantam verhis expriinv.ie noii sulfi.il.
ui ahscoiidilo tollutav.t, q;iia per lidciii, spciii, clia- Cantabo el P.,alinum. iladcnus pigtius daluin Tt
riuilein ine aiin.ivil. Q i;e ineiito ahscondila di. iiii- Doiiiino exposuit, el indc iiilen ; qu.isi dicai Qnaii- :

L. r, qiiiu noiiduiii app.itct (]u<td siiiil. Fides cniiii est D ooquidem Doiiiinos niihi adhue louge posito lianc
ex-pecialio Iuiuiomiiii, aig< nienuiui rcruiii non ap- arrhain dedit , sciliccl quud me in tabernuculo suo
paiiniiuni. Uciii spcs esi de liiliiris. (Jiiod eniin vi- ubscondil , eic. , ergo ^ccuriis sutii , quod taiidem in
«iel quis, noii fpciai; pcirccia qtio(iue charilas iioii- Uoitio Douiini canlabo, el l^talmutn dtcum Dommo, id
d::iii, scd luuiia esi. Abscondii me, inquani, ei lioc est, omiii ancciioneel iiiicniioiie luiidaho Dotninuin.
leul in die malorum, II csi, in |irxscnii leinpore, iht eniiii omne opus ces.^-ahit prxter hiudeui Dumini.
(,U(>d diciiiir cies inaloruiii, proplor iiiala, id csl Sive autenijaiis illa sola afleciione, a.i cliani voce
piopier alP.iclioiies ci icmaiiones, (|uihus inortaiis geralur , ignoiauir per cuniiibo vero, cl pialtnum
:

\iia stihjacet. Pio »^00 die ast>idue iii Lcch sia oia- Uicam, oiniiis ideo luiiaiur atreciio iii fuiuro, qiiia
nius, Scd libcra uosumulo. In lutoio auteiii crunt luiiic 111 prx'3cnii oiiiins noslra uircctio coll.gitur in

dics hoiiOiuni, tunc oniiiis tciilatio tcssahii, el

q<'ia \oce el curde, ad qii£ oiio pcriiucl canluie vcl :

peis.ciilio. Lt iion soluiii ahstondit, scd eliam pro- (tpciaiioiic , ad quod pertitiet psaltnUiii diccre. 1'0-

texit me : lA cst, pr<>l< ciioiicni coiitia iiiipeiub 0111- lest quotpie supia dtcla sencs aliter legi , videli-
iics tiedil iiiihi in absconduo tabernaculi sni, id ist, cel '.ti t>ic dicaiur 1'ciii unain petilioneiti a /^oii.i"",
:

iiiea parte tahcriiaculi, id csi, Lct lcsue quu; csi ah- qtiaiii iiuiiipiam pelere liesisluin, ^ed scmper re<|ui-

scoiKiita. Ahsroiidiluiii aiilem lahcinacuii v. ca^ur I. III, ul initabitcm scilicel in domo Domini , id esi, il

sacerdos ill.'", qui inircivil scii.el in suucta sanctorum, pcr iiull.is adveisiialcs seciud;ir :i luiineio i.Iorum,
ahscoiidiiiis a nohis, id c^l, ahlaius ak ocuii^ iu;Str.s, qiti veiiiuleiii ei uuitaiein iua-i D.niii.uui pcr loiiiui,
«*, aJ dtxiorain ruiiis coilocatus, uhi quoud.u inier^ oib-.Ui •cnciii : scd puuua pcri»..vcrcin lu Ltciedtai;li-
 ;

n!7 IN PSALMOaUM LIBRUM tXEGESIS. — PoALM. XXVL Gl»

(is iiis.iitiitis ,inenibrnm Ecclesi* , qwre non
et siin A Adjulor meus eslo. i\'e deciines a me, inquain, seil
soliini tiljeriiactiinm , sed olian! 'icmiis Domini d;ci- potius eslo adjuor mens , el non relinqiins me qiiasi
;
tiir , licei iiiii»r(>piie quanlum ad siipradictain r;i-
, dioat Posiii^ti me jam in via , quia liberuni arbi-
:

lioneii». El lioc omnibus (lii.bits viuv mea; , id est, Iriuin et ralionem inihi dedibli , ei ideo non derclin-
(|uniulin vivain in liac viU mei, i;! esl, laliiii el fra- qunsme, sed adjiiva quia si dereliiiueris ine ccce
;
,

gili. In iiae ftcnleiilia proprie j luralis isumerus die- aberrabo ecce rcnianebo, ccce deliciam
, neque ,

i!ini accipiliir. El ideo cupio niiiic habitare in doino prorsus proiiciam. l\eque despirias me , id cst, noa
Domini ui videani, id esi ul in pr;esenli (ognoscain , coniemnas ine moriaiem quaprenteiii le x-ternum ; ,

rotiintalem Uomini lioc scilicct fme ul in finein per-

, nie imum qutcrenteiii te sumninm , tu qui es saluta'
.severanli ;ippare il niilii delecialiilis specie§ , qui la- ris mcus , id cst, qui solus salvas me , el oinues qui

rie ad fariem tontempler. Qiiod esl dicere Meo : salvanlur quod facere polest, quia lu es Deus.
:

nunc volo videre in spe nt posimodiim videam ia , Qnoninm paicr meus et mater mea. Idco iion debes
re , el sic tandiMi» visiiein Domimmi faclns templuin me derelinquere vel despicerc, quoninm paier meus
ejiis, scilicet qnando, absorpia moiie iii viciori;») im- velus lionio, sciiicel Adam, et mnier mea, ij esi,
iiiorialilaie induar, faciiis ejiis lemplmn. Eva ,
per praivaricaiionem .>.u:im derciiquirunt me, '\d
Qitomam abscondii nie. Jdeo laiiia iiducia lalem pe- esi, ;
exposueruiit et exhaereiJavenint me vet paier
{ilionem semper pelam a Domino, (^uoniam lianc meus quem prius liabui, id est diaholiis, (|iii csl, pa-
ejus arrham baheo, quod Dominiis in iabemaculo ler illorum, de qnibus dictii n est : Vos ex paire dia-
iuo , id est in d-spcnsaiione incarnnii Vedi! siii, q:i.i» boto esiis, el qni operaiur in filiis di(fidenU(t. Ei maler
labeniaculum cjiis fuil, iii qua conlr;i prini ipem muii-
gU mea, id esl soLielas iididelimn, qui duo goiiueriint
di diinicavil, ei quod ipse ad saiiiioui onmium cre- me leniporaliler el inoraiiter. l!i, iiiijuam derelique- ,

dentium disposuit incarnari, qiios tn ipso anie nmndi runl me, qu*reniem le. Slatim emm cuin aliiuis traiis-
conslituiioiiem e\cg\\., abiconaii me, id es(, liispo^uit fertur in re;;mim incis , deseritur a regoo lenebra-
nie ad ipsum peilinere, lanqu la membrum .Td ca- riiin. Dominus auiem iilis me dosereniibus asiumpsil
jiui. yuod absiondiium esi, qiiia lilii quidem suinus, me fovenduin, nutriendurn, consolandura, lemporaii-
i.ed nondum apparel quod erimus; el hoc f.cil iu libiis boiiis , e! bi^aiificaudum aeternis.
die mnloium , id esl, in pracsenti lempore, quod est Legcin pone mihi , Domine. in via lua, el dirige me
dies vel qnies malorum , nt jam praedicinm est. Et in semita recta prvpter inimicos meos. liic facil apo-
jiroicxil nie iu abscondito labeitiaculi iui , id esi, pro- S(r"pham ad Doniinuiu; tjuasi dicai : Quandoquidem
leciioiiem milii et seouiilaiem dedii in corde cre- lu, Doinino, assunipsisti me, pone milii legem, id est,
disnli a,] juslitiam qnod cor esl abscondiiuin laber-
, siatofiam et (irniam iegcm. Fac mihi in via tua, ij
iiaculi siii , id esl, mei qui snm (abernacuium ejus ; esl, in illo qvtQin posui-.ti niihi viam, sciiicet iii novo
el in vpcra, id esl, in iintiiiaie et consianiia sua ii) me honiin.^i Cliiisto, qui dicil Ego via , vetitas ei : mm
posila rxaliarii me, id est, euiiaere me fecil, scilicct vila. rsovns eniin huiiio nova puecepli dclit m;indo;
•ji per opera mea aliis esset nota consliiniia ipsa. Ei ei esi direre : Fac inc persislcre in rcgnia Novi Te-
j.er iliam coiistaniiam cxaUavii capul incum , id cst stame.ili , el posipositiim co:ii!nuiiem legem , diii(;e
menloin nieam et lumc dum adhuc moriale corpus
, me eliaia singuia.-ier j cr iiii^ericordiam in semila
gero super inimicos meos, «l conlenmam scilicot cos. recttty id est , iii rcciitudiiie sir.ciorum praeLeptdruni
Egoaniem quid feci? Feci uiir.ue quod ucb'.!i, quij ., ijoruiu , qu;B occulia siiut , el {laucis nota , ei lioc
circniii ci immolavi , et rebqin. ^cntei.lia iion inii- G -* propi.er ini/uiccs meos, devitamios.

laiur. Et quia Dyininus exaliavit mc in peira, elexal- Ne iradideris me in animus inbulnniium me, qnQniam
lavil caput meum, el c*tera. «deo caniabo el psaimum insurrcxeruril in me testes iniqui, el menlita est iniqui-
DomiuQ dicam , id e-l, orc, corde, el opere assidue la^ sibi. Ideo rogo ul punas mifii lcgcm , et dirigas in
iaiidabo Uoininiim, dicens ila semiia propter inimlcos meos, , ut non iradas ine , id
:

Exaudi , Domine , vucem meam , el reiiqua. Juila cst , menti^ni ineain. .Mens enim cujusque is est,
aniem primani lectionein continuatio laiis liel Cau- qiiisque iu animas , id e:t , iu coiiformitaiem tribu-
:

uibo qiiidem in fuluro , el psatmizubo in domc Do- lani.iuin nie, quod aiiimie eorum desiderani. IIoc ideo
tnini. tVniic auleiu interim quid (iel, quasi dical In- ad meiitem referimus laiiium , quia corpus conces-
:

i;eniiscenilum el orandum esl; duni enini in hoc sum ost iniiaicis. Juxl.t quod in Job dicitur Terra :

txsilio sumus, miseri ei indigcntes sumus , ei mise- iradila est in manus peccutcrum. Et non debes iiie
roruni osi gcmere , ifidigerilium est orare. Quarc ul tradero iii aiiimas eorum , quoniam leates iniqui , id
alii hoc id< mco exemplo, gemim ego et
lii facianl est, ipsi tesianles iiiioua , scilicet coriati persuadere
orah.i, dicensiia Domine, cxaudi voccm meuni id
: , aliijiiem beali [losse in terrenis
nequit, ,
quod (ieri
csl, vycein cordis inci, qua cl^^mavi ad le id est. , insurrexerunt adv rsnm me, ad hoc (ii eorum confor-
qii:im v;i|id;i inleiitione jiro petitione una ad le ui- •nitas sTppareret in me. Ei l.imeii , gralia tua siibve-
lexi, el iniicrere mei, dando nii-ii lUarii peiilionem, iiieiile. , iniqnisas iiondum iiienlila est inihi, id esi,
exaudi me clain;iiilem pro ilia. |t.ciiol:lio e,«l, (juaui ilil iiiiiiui iiondum iiiciidaeiiim suuiu persuascrunt
iiieo lideiis aniiiia facit, ul niagiium esse qiiud pclil niiiii. et idoo ineniili suiil sibi tanium, cl non niihi.
iiiiiual , et ideu unxiuquc n>agna ad iilud peLc.dUiU D LVi;'!<'o Duiuini in lara liienliuin. Ideo
videre bona
opns e se alTeciio e. iiiiquitas aiti laiilum , et non iniiii nienltia tti : qunt
Tiiii dixil cor u.cum. ideo d&bes me exandiro, qiiia ej^o credo, id evl , ni spe liabeo vidcre bona Domini,
cur meum quod ni>n loquitur liomini el quod i:o- , bona scilicei iiieiTabiiia iiic.-mnniiainiia et auierna;
,

iiiiiii noii osicndi (iixil libi. qui solus occu-la ejus in- ego diio posilus iii leira iiveniium , id est m cQelesii
pia^senii» cordis
lelligis, Doiniiie, faciet meii, id est, requie, qii3B \ere est iena viveniium quia eruet ine :

inei quwsivil le , id est ullra omi:ia sempcr qiiaesi-

, , de terra iiiorieoiiuni ilie, qui pio nie dignatus esl
vit pra ^ciiiiam (uain, quia inier oiniiia noii in.cnit susi:ii)ere lerram moiieuiium, el mori inira nianus
aliquid iia prcliosiiin in te. Lt dc rcliijuo reqiurani morientiiim, id esl Clirisius.
fucitm luam , id e^t , sempKr saiagam ui te l.cie :id txbpccta Dominum , virililcr aqc, ct conforteiur cor
IjCienivideam, ei ideo,l>otnine, ne uvcrias fnciem inum iuum , el susltnc Donxmum.
se convertii ad ex- IJi..;

a me, id esl, inveniam ijuoil (luacro, prxseniiain tnam lioriationem alicruiii ; (|ua>i dicat : Ut iii qrnM)el
biilicet. A'e «/«//nesa seruo «J4U iH ira, id esi, uiqiiidt;- possis sperare , le \isuri.m bona Doinini sicui igo :

clinasalilicris luis, qm le non sponle coluut, sed (no- exspecla Donvnum id e-^t , licel Doniinus faciat ino-
,

pler alitid in ira, id <,;sl, ut .diud (jiiam le iiiveiiiant, rnn , non tair.en tu qui porias pondus diei et wslus,
id esi, pupter iiuod te coleb.nil a m?! seivo tuo , id : .nmillas coiilidentinni, quia conlidentia liabet ma;;nuiii
csl, qiii spoiile ine libi subjicio, iion (Ifciines in ira, meriium. Lit lestaiur Apostclus , el quanam sit ex-
ui alnid scilicel quarn le iiiNfniaiii. (}i)a ira mtll:i gia- spiictandus Dcmiiius o^lendit dicens : ViriHier age
^iiT CjI amaiiti , el veriialcn! viiliiis tui (iixrciiii. nun cnim Doniinus cxspeciaiidus esi manibus di^so-
Patp.ol. xcm. 20
 :,

VAAhZ Vi-NrRAniMS oP)\ PAHS il. SECT. H. - DUHIA r:T SVVMW. I

• .1

liiils. sciiicet ut ({i;i!iie; 5.1I "liosiis, «icjiic ;:.ti!ii);is A pfr graii.^iiii , ci nd hoc lidmcibo, nc :.'le.:s n nie
flel.ililaii.N : vidi.'licel, ul t!i'isitil, vhlc^i ne cudal. Imo n\ esl , lii lii jiiiiiqii;:.! ii;;ti.s iiO! siie.is, iJ c>l

viriiiler .''.geiido ct cielrniiaicl \ititi:ef agcre . iie ro- non ;!n!i(i:is iiU» rr<>5.'aiioni tiicoiuin, id csi ,
peiirio-
feirciDr a<i aiinuarii eorpomiem prrsiimpliKneni di- i.i coriiin pro rcsi.irrectioiie prima , avcrsus scilicet

(iMis : Cor ltininco»f(.rieiur, id es!, exienus nliqsiid a me, \i\ cst, a nieis. Iratonim i'iiiiii dm iorum cst si-

U-iiitTC ag.^s, sed cor luum, iii e^l, iiitenus liiiii!! cor !<ie ad itiie!ri'i:;>iti)iiei!i dibCi|iuloiiiiii , et faciem
nilioreiur pcr conliiii-nliaui : el h«>c iiMKiu iHsiinc Do- averlcrc, iV<- qu;i:ido taceuH a me, id esl, ad boc
tjij.vum, id e.<t ,
iiaiienier cxsperta Doininuiu , susli- cbim.ibo , ul tu iini» lacoa.-. milii ip-i averstis «
e' aiii

neiido pondiis prx'tepuiruin cjus. me , id est, ui iion sepaics uniiaiem veild lui a inci.
O'aiulo pro aiiiiti;i di> , id C;.t , iii mortc niea , qua.
iN rs.\LML'M xxvn. ttiMC vidci.ir, si dill.riei cjiis re.-urrcctiDiieni iii coiii-
]psi David. nmncm omiiiiim re^urr. < liincm. Et idCi» ut nnn si-
lcas iiicis i!Ci|;ii' iaci;:i.s mibi qnia : si silueris meis,
AnCUMENTUM. ,

cruiil simtles scenUenlibus in iucw.n, id cst, in

aiii-. (/

i Z2! iii.os inrirmiiaiis su* lcnipnre Doniiiium rcjrat.

(•rofiindum iibi posila co: teiinnmt , neque
vilioriiiii ,

}< iii lcgeiulus ;iil l):mieicin. Clirisiiis de J«d;fis dicit

liic parlicipcs suiil pr!!ji:c rcsiirrcctiotns, ul pariici-
ad Piitrrm. Soiendimi :iuieiii iinod et iste psnlmiis,
pos laiidcm liaiii sectmdnc. fcl si tacufiis milii se-
isicpi;» unn liilera, in llclirtTirt voliiminibus surii tus p:traiido a mc umiai-it! vcrbi tui , era siiHtlis descen-
tsi , becuiiilum c-rdinein liUerariiin. dentibus in lucuni. id es!, CDrrnplioiiCni cariiis iiictir-
IM'LAMATI0. y^
raiii ,
qiiia ruSsimii^iniur aii>s iiaiis in criifiinda mise-
Christum siqnificare palam ria liiijus sicciili qii;e Cst lacus coiifusiutiis in qiio
David scmprr in ittnUs , , ,

ejJ manu (orlem in cerlamixe puiiSionis , (iesiderabilcm amatores niucdi in voliil:ibio k!Xi<rKe ei carnaiium
in se, tdi- coi»ci;!iisCeiitiaru;n itivolvuiilur cl idci) ail s<dam
jii cturitnle rcr.urrccliuuii : sc.il aliiitiando ,

Ciim aulem pra:mitutur corri!jit'0!iciti tciidiiiii. V.\ co eiiim tiuod :cieriiila!i

ijuando in suis membris ipni,
p.rsonam licel inietiiqi .ud ipsnm me- verb! lU! iion iMicriiiiLiil uiiire ^c mi!!i iii bor ul iioii
iiuiiaw. ntvini ,

hominum, (jni p.r toluni hunc ]i:^nl-

-sim talis quaiis (ictcri qui nasciuitur in pnduiidan!
diatorem Dci il

vnm loquilnr, o^-tns ab liumitUaie f.vsccjjKe curnis miscnaiii biijus s;ci uii, iibj lanquani silcas , nnii co-
gnosiiiiir vcrbuiti tutim.
peryecutjrum, dcbitas indicans pccna:; uon sluaio wale-
V denliiv , sed conlestntione vindictw. Prinin seciione E.raudi, Doniine,voccin oraiicnismcfr. Qiiasidic.it :

iT/ii' tJominus Clirislus pcr id quoU liomv <',s/ , vl cjus JNc, Do!!iiiii\ cgo ve! mti ;issimilciiiur defcrndenlih^ts
aiidinlnr oratio (uiaro temporc pussionis. Scciindn iii lacnm, e.xandi vncetn dcpyccniioiiis men; : id cst,
gran.os eiiU, qncniam exaitdilus cslin lns qucc pintutn- exaiidi \a!id.iiti cordis inlenlioticm, qna dcpr'.'Cor l<

i>al. In psdliui fuie jungens , ul sicut ipsc snscimius cst [iro mc ipso , (l exi-udi vocem duni oro ctd lc pf)
pviesintc divinilalis snw . ila satcux fuU ei voptdas eju!> iiieis. Kl dum cxtollo muinxs meas, id Cst, ('uiii ciiain

nontini crediiurus. ciucc cxlollcndo ad tew-

criiciligor, iuatiiis iiic;is in
p.iuni sanclnm tuum Id cs(, ad liOC u" cl [ici mi! miilli
:
comme:;t,viuus.
Kiinciilitali liani lemplnm luam. Vel e.vlotlo nionnf., Id

Ai Ip, Domine, ctainabo. Tiiulus cst lalis, Psalmus csl, maiiilcsia opcr:i ei sigoa laci!» ad tcniplum sanctum
liuic Dfivid. QiKid (pii velil «jipoiiLrt', pronoincn iii- _ luum : id esi. ulalii vidc!iicsopc;;i me 1 imliciinir ca,
siblat. Noiniiia naniqne signilicant siil>slan!iaiii cum *-*
ct coiifnrment s-e niilii, ct sic s.iiiciiiicati fiont tcm-
qii^^iilate. rroriomiii;! vcro solun siibstanliain , qiia- piuit! tii'J!n. leinplunt cnini Dci€si,qnod estis vos.
propier liluliis istc sic expoiiitur. Hsalmus istc atlri- ]\esimul Iradas me cum peccnUnibus. I;lcn, Diiminc,
iniilur David, non liislori:(li, vfl aiiriii cui accideiiter iic siieas meis, iit noii iradas ecs iii moiicm lofuii- 1

(iiiivciiiai hof nomcn David, si liuic D:ivid,i<l est, il!i diiaiis viii(<riim simiiiicr cuiii aliis pccrah nbus. Kl
qiii sulisiaiiti.ilitcr csl David , id cst riiaiiu foilis . el idco ne laccas mibi, h^; pcrdas me : id esl, ni iion
vi.sii desiderabilis. Est ciiinr) vox in lioc psrilmo Me- dcs nie in pcrdiiioiem corruplioiiis cuin vpcruntibus
dialoris. vcre forli-, in ipso condictu ['a.-.sic^nis
iiiaiiu iniquiirjcni, id csl, cum Jiid.cis qui 0|!eraniur in me
< rantis pro sua rcsiinecli;iiic, ut inni dif-
l'.ilreiii iiiiipHl.ilcm, et ipiatn o-tcndii, sciiicci
iiiiqitiialciii
lcratur in cominuncm rcsunectionem, el pro rcsiir- Qw loquunttir pncem liic cxlerius cu.n iiic prnxiinc suo,
r clione buormii iiunc inicnm iiiieri<iri (iuaiwloqiie , cl {^ccunJum cariicm el (pianium ad iiiis>cricoidiiim,
cti;im exlenoii el qu' d Imc loliens cl tarn diligcri-
; qiiam cis exliiliertr voliii dicen cs Mnyistcr, sciniu\ .

icr or:il, iieiiio dcbct mir;;i qiiia lale el taniuiii esl i

,
(juia vcra.x cs, ei linm Dii in vervaic uoics, cl ii!iil;i

i|in'j orat, qiiud multiplici aaeiilioiic cl pcliiiiiric iviiiiiiij. In cordibns nuft<m eorinn^Wcvl lacem e\!c-
d siium 'iL , ei per bnc nos ;idmoiicl q!i;!iilo stunio , r'iis loqKaiilur, siiiit. matn : (itiia medil:ini!ir itadiiior
rl ilo-idcrio pro mi)do nosiro itlcm opt;ire dcbc.imus. iiciii nieani ei nKirtem moaiii. Kt ideo, Dominc, da
i^ii eiiim tcmporaneum es>ct, ct iim incutidum esset, illts sccnndum opcra ip.sorum : id csl, accipianl qtfjd
vire ab omiiibiis amplex.iiidu:;! essct; q!i:iiuo m:i;:is iiii'rciilur. lu da iiiis secundum nequu nm udinventiv-
<.r{io ciim oil bealititdo iiili rminiibilis cujns gaudia , n>im ipsoinin : id cht, qiiia ipsi pcr iic^juilium hiiai:i

iiolli) linc clauduiuur , iiuilis-qiie amaritiidiniliiis per- D adiiivciiiiii.l et ;iff ctaiil mal.i, n'»n invciiiaui boiia,
liirb.iiitijr. Novissiiiic vcr^t sci- ns quia Pater oiiinia , scd iiiveiiiaiil iiiala, tl rcinbni'. iltis fecundum Qpea
•icilit ei iii nuinsis, elqiiod i!i (iiiinihus eum evaiidivit, muuuum eontin : id cst, licct alii.s pmsil qund f.iciiiiil.
:i,'il i^r;uias ipsi quia ciiin ci pro se ct prn ^uis: cis lanicn rctiiiiiie ;-.cciiiiil(im tpi.tj iisteiidiiiil. Jud;cj
• xaiuiivil, cxliotl;iiis nos ul el nos qu.iiiiiim possu- , cnim crticiligcriics Deura, ad iiibil alii/d pi.r (iiorlei.i
mus , cjiis c.\eiiip!ij gratiiis agamus ut iii pciilnnii- , Cjiis iiilcn lcruiit, nisi ad peinicicin ipsius
i:iiiiiiin

liiis niistiis etiam exnudiri mcrcamur. QiKid autem uiiius, licel p:.tcr prov.dain d.spensaliontin cunver-
iti optaie vidctur, noii csl male-
lioc p.s;iimi:. iiiiniicis lenl ad .saluieiii niititorufii.
vjiotiiirc voium, scd eiiumeraiio pa>!i;c illorum, sicut Ltredde ipsis cornm. Quasi dical
reiributiuneni :

i.i F.vauijein) quibnsd.im civit:itibi!S mir.iciilis ejiis Jpsi pro VI ntaie qiiam eis pr.cdit a\i ial.siialcm siibini
• ictltre iiiibiilbiis ifui iii;ilcv(>lciiti;i opl;il (pia; di- muita dc me ineiiliti ^uitt.
ie!nbiicb;!iil milii, ijuia
lil, scd qiiid eis iiiiminc il ,
iinvmiitit , d.ccns ; V(e Lt •jtiatido dixcriiiil inrcnimus fiunc suUcerlentem :

lil-i, CGriizriiin: rft' tibi, lic.lisuidn, ctc. Niiiic :id lit:e- yenlem iwsliam. El lilc dixil Possuin dcstrueyc tem- :

cim .iccc lemiiS. Vi>\ cipilis csi , ut siipra diximiis, plhin Dci, cl miilia la!i;i; ci ideo rcdilc ibis falsiia-
iia pio sc cl pro sjis apuil t'aliein ^igciuit-. iKMniiie lcni, ul cxcccali sciliccl 111 ipsa peiiiiai:Caiil. Kl lioc
l ;ilcr , c;;o qui j lUi cUiniiivi cl cl;iiiio, cluinnb!) ud fe, qiia^i diecrcl i.ijii '.'sl iiiiilcvidciiliic, scd e.sl eiiitiiii;t-
i i est, \;ilid;iiii cordis micniiitii^.ni ct m iiic et 111 ineis lo dcbita: lO&iiie ill<;riim. Qnoinoin ip-J non iiilelii-.re-
dirigniii siiie inicrii.issioiie ad n'. qiii;i iiiii cs Dciis ruiii : id csi, m.n iiiieiii^i.iilcr ivcriiiii r;i cpera D--i
<;ti:!iiuiii pcr iiaiuraii) , incus auiciu ci i.Kcrum , latns, f|uia i.ou advcilciuul quo cunbilio Deus p...cr
 ,

0-21 IN PSALMORIM LIBRIM nxKGESIS. PSALM. xxvin. 0*11

Ycrbiini suiim luihi «tniri, el me n;isoi, niori, el le- A 'i, reprimeiui eo-; > ., inalo, ii dir geiido ad Itonum
ptirgere disposuii. Ei ideoeliam quoriiam non inlelli- (t iii iiiiiirii extoUe iilos, perdnceiido eos usque in
},'enter iveruiii in opera mariiuini cjns : ii esi, non aaeinum, id cst, iii aelernam gloriam.
lilienderunl opeia facta a me, qui surn manos cjus,
lali3 fueruni, ui in nianifeito posseiii liici cjas,
qu3R
\S PS\LMLM XXVIII.
)il ps', Doniini poiris. llndo quiilam ex cis liixil : rsalnius David, in consunimaiione labcriiaculi.
.V<>;jjo polcti hcec tujna fncerf., qita' tu fucis, nibi fuerit
AnGC.MCSTUM.
Deut cum eo. Vei non inlellcxciunl opera Domini, id Exhorl;itio Ezccliip.qna ab Assyriis ct morte libe-
esl, mci id est, uoii aileiuJerunl niaiii(o>la sigxa ct
:
r.itos usiiros sil ad Judjrios, ul piO tanlis beneficiis
<ipcra, quse ego ipse eis feci. Kt ui iiitei;e\eruiit in Deo graiiarum act;o
ct vota reddaolur. Item ;.«l
<ipera niatiuum cjus Doniini, id esl, noiicliiim adver- .«iip.-rsiitioMem sabbali pascli.c, legendum ad
diei
teruni opcra ilia quae inter eos rcccruni Aposioli Noe dituvium. Aliler coiiSn-nmaljo l;ibernaciili finis
Doiiiitii, qui rueruni manus ejii>. per ouos operaius iiiiindi e-i, iii (|iio olTeruiillilii Dei liiios arielum, ad
osi. El id«'0, Doininp, deslrue, id cst, ineflicuces lac d.jxieram p uoiuios.
il os. nl ncqiie niiiii noccant. \il si ali(|iiaoiio miiti EXPLASATIO.
nocuerint, id esl, si quando pro aliquitido nieis in-
Consumnuitio Inbernaculi pcrfectionen signif.cal Ec-
R irrcxerint, ei-i 110» pra;v;ileant. Et quia de->iruciio
clrsiiirinur cortra carnalia vitia bella qerens, me iio
Guandoque solf t (ieri ad ;idi(ic;!lioiiein, de foia dicium
expedilionnlis liabitaculi nomen nccepit. Priecidens
t'st V't')ie impios, et non erntit ; subdit, Et non cudi-
;

PiOpluia mnndi tenninos ndftdim perdnrendos, primo

p.cahis eon. Qiiasi dic;it : Dcstrues eos, i;on ul in
B ordine aiioqnitnr nninersilalem, nt ei sarr ftcia devota
tnelius a.'di(iccii(iir, sed proisus consiim.mtur,
inenle persolra-c'. Srcundo scptcvarli narratio e per
BeneUictus Domiiius, quoninni ccaiidtvii icceni de-
laria.-, aUusiones Spirilus sa-uti virlvt.js enumeral
precalicnis mccv. \U- ng'l gmiiiis !'alri, scieiis quiu ut
wiirm pijieniiam Patris, ei Ftlii.^ ei Spnitus sancli esse
oiniiia i'cdit in ni;itius. Ei (iina iii (jrniii deprecaiiuiir"
cocjiiusceres. Te/iio loco inhab.tare dicit Trinitatem
liiia H
pro se el pra sui^ examlivit eiiin, ut rt n-iS
sanclo buptismaii, et virtulem ci bcncdictionem darc
.id grati is agciidiiiii cxliorietur. El poiesl luc litlcra
Dominwn, qui cx co renalus fuctit populo Ckrisliano.
; d snpradiclam Cimiiiiu;iri liuc itiodo : D:xi, e.xaudi,
Domine, vocem dcirecationis mecc. El qiio;)iam Domi- COM.Wi.,NTAr,ii;S.
J!us \ere exaiidivil vocem deprecaiicni^ mew^ <l pro ine Afferie Domino, fdii Dei. Tiiulas ei.i l;i!is : Psolmus
ci pro meis, benedictu.s sil Dtminus, id esi, miiliipiica- Duvid in contumvuin-jncm tainrnaciiH. rabornaciiiuiii
ii.s et ;i(l;iiii tds ^ji Doiiiiiius, crescid sci i' ei i!Uiiicri;s est pr.Tseiis Eccies a, (iii.c idoo recie diciiur laber-
iiioriim, pi r qiios nomcn Domini non ijlaipliemaiur, ii.ica^iim. qiii.i t.!l)i:rii3cula proprie sotit peregrinan-
scd glorifii:alur in genlibus. tiiin) ve! niilitaiititim. Lt Erc!csi:i peregrin^uur in
Dommusadju or mints, c! pro'eclor meus : el in ipso pricsi tsii jiixia illiid .Xiostoli : Quand:u eniin in lioe
5, eravii cor adjutus tum. Vere. Duminus
:iicu:i\ el inoitiiU corpore suiuus. a Doinina pfrefjrinamur. Jlili-
«•x;iudivit me dcj iec;irile;it, qm;» :iiljiivai me iii iri- lat quoque LccIeM nunc, qiiia assiduii conira car- i

liiliitiGiic paiieiileiii. Ei esi proiecior rneus^ qniu pro- nalia viliii geril liella. Con.summ:il:o auiem la!)eriia-
ifgei me per iiiimoriaiilaiem resurgcntcm. Lt merslo culi diciiiir, perfcjiio vel pleiiitiido Ecdesisr, sccim-
e.>l adjufor el piolrclor meus, qiiia qnailumcui) luc » cnitt oin!ii;i nieinbra qiia; usquc in (iaem
adipiscere-
Jiiijiiietur ciirpiis iiieutii , .senipcr i.i.m/) cor spcravit, ^ tiu. Pravidcjis eiiim David propbetii revelaiione
iii e«i, semper iix;im spem hubuii iit ipso; el ideo divina Ecclesidm perbeaiam prsdiciitioucm palriar-
adjulns ium ab eo. f>l veie sum aojutus, (piia caro cbarum, propiiCtarum, ixiaxiiise auiem apostoloriui»
inea qu.-e prius floniii in Adain, (Jum iii pieuiludii.e et eoruin succesior'jm Cdtisuinmandum esse pcr
viriuium m.iiisii : cl difloruit iii eodem per ejiis lotuin orbem lerrariim, et iioc Spiritn sancio coope-
iiaii!.gressioneni, quod (juaiilum
niassam inlcili- ail raiiii?clcompidediiante, decaiitat buoc psalmuiii in
uciidoiii esl : uiodo per
ipsa, ii)qiiam, caro refiorua laudein ipsius Spiii^us sanci, cui iiulla laus poiesi
Mi-ccplam immoriiiiitalcm a Domiuo. Kt ideo cfmfi- dici, nisi .juam ipse facii de se Oici, ei enumcrai
tibor , id csi , laudiibilem confcssionem pcr lioiia seplilormcni graliam donorum ejus, quim vuli in-
('pera faciam ei iii meis, noi! jain cx coaciiom% scd ex leiligi per lioc uonieo quod cst vox Dommi, septies
loluniule n>ea. {lu\^ i\oi\ jain iimoris necessitaie sub io lioc psalmo posiium quonidiii jicr b:i;c sejiiem
:

icgc, sed iiber.» volunlaie iege conlilebiniliir ei ((ui

iii doiia liita con.^iummaiio perdcielnr. Pr.Rce>seruni
i'i me crttduiil. In quibns q;;ia e;;,o suin, cow/iff^ur ci. enim oiniiia iu cjpite. cum Spimus saoctiis non esi
Domihus fortiludo plebis suir, et pioieclijr sa!rai:o- c'atus ad Puiueniiii quoqua omnia iu
meiisiir;.!)).
nuni Cfiristi sui Cil. Meriio coiililebuislur inei Uoiiii- 1 etro luissa. Aut si min om;iia, uon dabium esl qiiiu

00. (juia ipse Domuius c.M fortiiudo plebii, quis se iiiuiia m

ij.so et c;eioris aposiolis {iieriiil. Similitc!-
l.itii iuam, id esi, Domini : id csi pleiii i!li (pioe noii quoijue quisquis iii iiac cuiisiiinmaiioiie laborat
viili jusliliam siiam, sed jiisiuii; Domini
staiiiore iion ex se agii sed pr» dono aliqiio quod a Spinlu
e.ssesubjccci : ci qii.ie niliil Suis ineruis arr(ig;it, saiicto accepil, ul scieniiam de gcneribus linguarum,
iicque cx scse loricm pulal, illi, iniiuam, d;)i Douii- iJ vel discreiiuiic II spiriluum, vd alquod aliorum ve!
iius rorliimliiieiii , iJ tsl , coiislaiili.im uiiiiicandi in plura. Et esi inlentio Propbetai iii uoc iisaimo li.r-
piriculis liiij-is s;rcii!i, fl Doiiiiiiii> Cht pioteciur snl- lari uos ut in hnjus labcriiiituli consiimmaiiouc
lapi-
vnionum csl,SJlvatos pcr me Giiriijluin
Clirisii sui, id iles vel p;»rie-i aiiijuas iuicrjioiicie studeauius el a :

suini, posi rorliindiiicm ei l^iborcrn l'elli, proiegit laude taiiti opilicis, de cnjus muiiere procedit, q.iid-
D •minus per immorliililalem, cl debemus iiccipire quid aliquis boiii ic;t, vel qiiidquid boiii de eo quis-
I

loc salvaios a Clirislo, Apostolos l.inliim ci proximos q-iam dicil nuiiquiim tebseiiius. Lt dicil iia, princip.i-
Siicctssorcs eormn in pnmiliva Ecclesia , ul illud liier exhortans apDsioIos ad con^ummaiioneni laber.
qiiod sequiiur al» ilPi diveiSiliceiur. iiaciili : vos, /(/./ Dei, i.l est, ajiosiuli, qiius Sjiecia-
Snlium fac popttlum luum. Ilic (acit apostrf)ph.im lilcr Deus iii Lbristo h.ibii;ins jicr se ipsiiiii vocavit,
ad Doihiiiuiii ; ijuadi dic.ii : lu, Don.ne [iiter. i|iii ei in lide geniiit : Aijerie, id est, sacr.licite vos ijisos
piolcges salv.itos iii priiniliva Ecclesia, sa vum fnc Domino. l.le o(lcii bc Doinm.i, qni pcorsus «ccniidiirn
iropier perseveriiiiii.im in bono, ot oiimem populum volniitaieio Dci sium disjiuiiii, el buiiile corjius
ioluriiiii, qui iKin laciel se suimi, ol nmi secuiiduiu Clirisli imllando ipMiiii comedii liinc dictuni c>l :
;

sii.iui \oliini.iii 111 agai, sed secuiuliim luam, scilicet Quistjuis rofjHat quid digne Deo vovcul, sripmm maclet
i't iiije v<;l(iiii;iii siiiim peiiilos |.os ponal. Et bene.dic ei flljerajioc enim cxijUur, lioc ddtelur, Afferte vos,
ItwrLiiiiaii itut', iil tsi, miiiiiplKa iUos el immcro cl imj.i.im, ci iilfcric eiiam Dommo filios arieturn : id est
^iiliile. i|iii se liHieni liiercoii;»iem luam , ul exiilli'S ilo-^ qiiMS, qiii aiieiis eslis, .n liue jier
doclrin.un ge-
*;. s etpossidej-, clrefi^f.os ie..:;'oia;ilcr i» prxscii- ocrabitib c\aiig'^lic.im, Aiijic» dicu.iiur ;ipOiio:i, ci
623 i5rD.E VENEr.ADlLlS OPP. PARS U. SEGT. li. — OUBIA ET SPUfUA. m
(|!iiaprincipaliicrduces oinniiim sr.iil, cl qnia nlios A (iros Libani,e{ boc modo quia Dominus
confringentur :

in liile genueruiU per Evaii!,'elicaiii prsedicaiioiiem, et Verbmi» suum, sive Dominns p;iter agens per Verbinn
quia iilroqiie cornu feriuiu, iilcsl, uirnqiieteslatnenio oimiiiiritiei eas cedros, vci eos lioiniues, sifcnilicalos

seiiienlias suas approlMiit, fi <!ici!i inimicoruin con- per cedros, tanqi!;im viiulus Lihani cst comminuius.
friiigunt; et qiiomodo de!'e:int adeiro ei se et Hlios Viiiiliiscnim in Libnno iiatus et inilritus, Christiis
suos, osiendil dicoiis : Afferis lUjinino gloriam et hc- sciiicei de ipso Libano ad viclimam dticus, iisqiie ad
norein, id esl, \os gloriosos, id esi, h<!norabilcs vir- inortem luimilialiis est. Ad hujiss eseniidar commiiiHe/
luiibiis el iKinis 0)ieribtis; el ne illain g!(iri:iin «ilii Ctdros LVjHiiiitis , qtiia ilios qiii prus craiil cedri
adscnberenl, siibdit : Affcrte, inqiiain, glorinni Domi- faeiet imiiaii biiuiiiilalem ejus. Et idco dico coinmi-

no, ila Mi illam non r.ominl veslrn, scd lanien iiomini miet eas lauquam vitulum, quia dilectus, id csl, iinigc-
ejus ulorificando adscriiialis. El sic adiirate, id esl, niiiis Dei Filius jiru; omnibiis eieetus, et tinice dilectiis
venerainini Domiiivin in atrio iancto ciuSf id cil, iu ent, qiieiiiitdmodum unus de filiis utiicoyniiim, id esl,
Kcciesia, quae esl sancnmi alrium ejits, id csl Donii- enl li( mo i-icul ego. Linde eiiain diciiur iu i\Ioysc :
ni quia sicut airium vestibuluin qiiod est anie do-
:
Suscitiibit Duminus propheiam de frainbus ve.siiis, tan-

inum , vocari, in qno SKpe doniiss Doiniiius

solel quam me : id esi, homiiiein «l ego suui. lp:>uin uudile;
delect:ilur ;Ecclesia esl nuasi alrium anie coele-
ila venit eniui Christus in similiiudinem carnis prccali, quia

slem donium, quia per eam jnlroilur, ad iliam, iii de peccaioribus nalus cst, sed iion in carne pccca-
qua Ecclcsia Dominus bonis moribus et operibus Irici quia pecculum non fecil, nec dolus inventus esl
:

deleeiaiur. Vei in suncio alrio ejus, id est, in corde in ore ejus. Uniconies dieunlur Judjei, vel singulari
percbariiiUem dilatalo, el boni*s opeiii^us, et virtuii- jj iusiiiiajsuperi.ia se eiigenles, vel in altero tantuin
bus ^a»>c»i!ic:iio el ofnaso- Soienl eMitn ulruinque lestamenio, sive in leneiiiti solum, non in coelesiibus,
lioc hiKUiTc, r-ciiicei ei S|iaiio£a ci ornaia «sse. coiiiidenleH. Vel a^iter : Vere commviuel eas Dommus
Yox Doinini sdper itquas. Verc debelis liunc aiferre ianquain viluium L!6i3«',qui:i dilecius : id est, quisqne
vos Domiiio, et adorare eum. ISam nunc teiHpus esi: in Jide cltciiis ; ci idC') diiecitis erit iiumilis, quemad-

illequi a rropliciis Salvator fnlurua prxcunatus e^t, modum p.lius unicornium , id esl,riirislus humiiis foit.
nuic adcst, per qucm uicdiaiorcm poiestis vos acce- Vci dileci.us, id est, unigeniius Dei Fiiiuscoinminue-
plabiiein bosiiam olferre. Qin>d sic dicit : Vox JJg- iur ad tun> rnodum , ad quem moduni crit filius uni-
mini, iil esl, unigenili Dci Kilii vitonuit, id csi, ierri- cornium. id esl, lauiunj secundum c:irnem humilia-
biliter dc nube carnis insonuil super aquas, id est bii.ur exlcrius, rioii veio secundum dciialem inlerius.

supcr judaicos popnios dicens nisi pcer.iieniiam ege-

: Vox Uounr.i intercidenlis flanimum ignis. Vere vox
riiis, nioriemiiii. l»iciiiM aute-ti juila:ciis jiOpuliisaqncG Doiiiiui ccnfrmgel cedros , (juia iiueroidet fiammain
pluraliter 5 \ei propicr duodecisn liibis, qu58 eranl ignis, el ecncuiiei de.:ertum, et rcliqua. Qiod sic
quasi diversi popiiii, ve! prniiier iliis duas paries dicil Vox Domiiii itUou.ibil , Domii!i dtco interci-
:

princij.ales, judam scilicei et |-r;ieiem. El vox cujiis dentit : ia est. dividciuis el separaniis flammas igmg^
Domiiii inlonueral, deieimmat, oiceiiS : Dens ma- vel fureiitem iiairi pe.r^eculoiuin, quod tunc iacluui
omnipolentiae, vere cxi.-tens DomiRiis,
jeslutis, id esl, esl quatido per prsdicauuneui apostoloruin quiisdam
ipsc quidein intunuu. nci tantisra siiper Judaos p»t de hiS priua persecuiorcs fuerunl, iu cfiiriiaicin
qt:i

se, sed eliam inionuit pcr vos .ipii&loiig suos tuper £u:»i!! lr:'jfcit, quooda!:: vero in nequitia sua dere-

aquas inulias, id est, iion tanium .'•uper Judsos, sed « liqtul. Vcx, iuijuam I)of/«i?M' inlonuit cuncuiienlis
,

otiaui siiper genics. Li qitomodo v.l inioiiiieril vox. de.<:criian, id esi, geiuileio popuiuin prius a patri-

//'OHiini ct iii sc el in suis dcieriuinat dicens Vvx : ascliis, propb^Uis el c.i icris uiviiijs culioribus deie-
Uomiui in seipso inlonuil \ninrtv.tc, id csi vtl sumi-ia lictiiin ; ei jdco deicnuni conctuiei, id est, per

pottijiia, non iiisirmilate. Lnde d.cluin est : El erai prjedicalioiiCin apostoiorum excolel ct .irabileiti ..

loquens non sicut iciiha: eornm, el PhariHvi, sed lun- ienitm fuciel. El tioc taliler (iel, ipii:i i)«irtiHas cam-
quain poleitatent habeiis. Iit suis aiite inionuit vox movebii, id csl, celebrari faciei ab illis c.uuimoveiido
Doriiun m
muani(icentia^ id Ckl in magnilica gloria , ad eorum iiotiiiam per Apostolos desertum Cades, id
scilicet ut in':i laiilum praedicaront, sed etiain qu« cst sancium iegis a Jud:cis prius qii;iiuiim ad spiri-
piadicabaiii a!gnis conririnateiu. LUide dicium e^l : iualem inielleciu.Ti desertum, et simpliciter ad litte-
Ueo cooperonie , el sermonein confirmante seguemibui raui inicliectum. Cades ciiini sitnctum legis iuierpre-
siynis. Qualiler autem Doniinus pcr suos in inagniiica t.iiur. Et quo i!;Odo dcscriiim iilud couiiuoveaiur
i.loMa iiitouuit, osicndii dicens : Vo.r, inquam , J)fi- exponit diiens: Vox Doinini iiiloiiabil, prccparantit
ijiini intcnuil in suis; Libani dico ccJros, id est, 'ioaii- cerict, id e^l, qui praeparabit aposiolos exsupera-
Des elaios diviiiis, pdieiiiia, ei ciigm {lobiliiaie de lores el repttiiiores vciieual;e dociriiM* »"1 pecMta-
quolibel populorum per ipsos c<?nsiri:igesUis, id est, siouis illortim, «p.ii iu terrenis veiam i>eaiitudiuein
U5(juc ad pa-niteiiltaiii bunnluaLis. kl veic quaslibel [o.sse puiubani , el aiios dotei.i.iiii iu quo
li.-.bcri

cedros per eos coiihingel Dnniinub, quia conjringei siintcervis compirabiles. Cervoriiin cfjim csl natura
iliam ceiiros Libuni, quod c;-l a iiiajoii. Libaniis eniui siiigulis aiiiiis ui coniua depon:ini , ei iniioventur,
iiiierpielatur caiididdlus, sive cundiduiic. i'er iJba- venenaiuni serpciiiem siiic aliqua l.Bf.ioiie iransglu-
jiuni naiiue inieliiuitur Juda;cus poi.u!us, qui Inler ^ liiiCiiie.s ct per hos terv(;s, id est, periios apo»tidos
.

«.seieros popu os «iillura iiJoioiuiii tl itnobililaie rsveiahil .Dommus condensa. (^uod eSl dicluui ad
liiri is (iii:jibi deiiigr;iios c;iii(iiuus exsliiit, ei {•enens &iiniitiu<.i:iiem. bulcni euiin cer\i iiiier coudensa

iiobitiiale tl ba:eui:iri p(Ueiiii.i, i.lijuia kgis cerirno- neiiioruui ingrcdicuies, nauos i|>sis conubus sepa-
iii:;S bijiguianler aiccpit. i\r ctdri-i. auiem Lii.ani raic, ei cauipuni ubi pascauiur sibi et aliis anioiu-
supcrbi de Juduico populu inteiliguiitur, qui propter iibus ajierire , sicut sancli aposioli opacuatcs et
iiiuliliam singularfiii quam siiji airugabaru, in^gis octutta Diysicria Scripluraruiu , in ijuibus ct ipsi
seinper veiiiyii toniraUiXCiunt. Quosipie tonfregil pascereutur ci alios pasceieiil, aperueruul; et iiis
111 parie pcr se et per aposiolos si:Os Doininus, baud ci.iidetisis per apusioios ei euruui successores reve-

(tulnuiii r:bl q-uin iiiultiis ulios iuiiius coiuiadieeiiles, iaiis omnts, id csl aiiqui de siugulis ^ciUibus dicenl

ei laciie esiortni suuin cogiipbCe«tes,conircr^er!i. Gcn- ijloriam , '.d esi , anniintiabuiU giorian) Doiiiiiii in
tes eiiiin (iiia: Creait.-icni cieatiii.c pcsipiisuciiiijt, lempla ejus, id esl in Eccl-eaia, qiu; nun soliim la-
lacile bc cMasiettgiMiveriinl, el ideohluiiu) ad5i>nt!ir! Lornacuiuni Doi dicitnr, sed eti:im domus et leiii-
iipobloiCiC votis pUJiulueniDt. Si ;iuiein ilitid a<l pluni (jas , el hoc quisque laciet pio doiio quod
Di.iiiii.uiii ii'.--u:ii relciainr, tunc ct dr.it iiriusad solos accepii a Sfirtiu s.incio, qtii.iaui ('iii.ii diciis el lactis,
Judao.s sekieiiius : tl qiiod SiMpjiu.r, itiiiCel, Ei quid itn eiu pro solis bonis operibus et .^ic diversis
-.

cuu{rtni^el cedros Lxk^ini , dc.eruuualivuiu

Uvifiitvs niudis; hoc a.ieai ideo eseiiiel, (pi a Oominus diiin
iaiiuiiii eiit, nuasccdios tonfiegenr. vauabitur iii ;iica sua , id csi in iLtciCiiaslicis iiibli-
tl cvmmin! el tos. l'i(,0 quod Uoninus confrjiuj. t ce- iut.s, iu qu:bus ucit> iiUiuia:, id est, iiiue> pcriecti
<
m IN PSALMOP.UM LlbPvUM EXEGESiS. — PSaLM. XXIX. 6-26

s:.lvabtJiiliir. Isac el ill.ic per (liluviiim , itJ csl, per A in cnrpore, uiidc ilif^ium esl •
Deus Puter qni CJirKsiu-n
lioiiiiiies qtii priiis erani i|iirisi diliivmoi pos.ti iii resuscitavil a uiori.vis , ei tio.f in ipso resuicilabit.
profii idt»visiorum, el in prticellis canialiiim c.oncn- Tiiiilus :uilem si<: esponiiur : Ssle nsaliiius, i.l esl b c
pisceiilianjm, faciet sancios snns iiiltai>ilar<,' iihul liyiiiiiiis, (|iii eslcaulici, id esl exsiillatioiii*, quia
fiiluvntm. !ii esl, !iab tahileui el feriiiem (erram ia- pertiiici ai] iliam veraiii hslitiam, qnani nulla trisliiia
rcre iilo», qni prius crant (iiliiviutn cl si<; Dominus : ii)li'rci'rtet , esl dedicationis <l()mus David , id esi ,

iedebii, Imc csl haliitaliil in iliis, ila ut sil Rex eonim agil fie (kdiCiTiione dotnus vcii D «vid. Esl enim vox
in alcruum ; id esl rc{?at eos .Tteroalircr. Fa lioc capilis in boc psalinti, gralias agenti Dso Palri, de
niodo rc{»el eos, quia Dotiiinns dabit vinuieiv, vi es', bf.c qiiia trisliliun passior.is suie convertit in gaii-
«•onstanliam in bono populo stio. El Domiuus eliani diuin reburrcciionis , per quod do;iuii qtioqiie su.i!
bencdicel, id esl aiij^Mierilum cl riUineio et virtuie
, dedii spem lutiira; dedicaiitmis , ei niinc inierim
(labil eidnm populo $no, ul tiindem ponal eum in insliliam int(;rn:r resurretiiouis, iii qno nos exhor-
pace eiinle in idipsum, id esi m
aiierim reijuie , ut taluf, iil qiinnluiiilibet tribiileinur, non deliciamus
benedicet illi posiio liic in pace, id esi, iu obser- tamen in .Tdilicatione, qiio landem verc gaudeainiis
v.iHiia bnrijc vii.Tp. Observaiiiia auiem iioniE vitsi; in dcdicatione. Oral .Tuleni in hoc psalino caput
csi liiigium babere cum viiiis, pacem cum moribus iiostrnm Christus ex buinana infirmitate, secundum
optiniis. quani compeiit ei orare.
m rSALMUM XXIX. Si eniui respicias ad Iioc quoti in principlo erat
Verb'.im, et Deus erai Verbuin, qneni oret. iiec liabel
Tsalmus caiitici in dedicatsone donius David.
j^
neque p!"0 quo O' et si vero
espicias ad id qiio.l
; i

AUGtMENTUM. Verbutn caro faclumest, et habiiavit in nobis, vl babet

Elevalus Ezechias victoriu; lamgloriisai; provenui, quem oret el pro ipio oret. Sciiicei pro te liomine,
correplus esi, ul sua: lia^^iliiaiis atiino-
3'Rroi:itioii<; quia inediaior facius esf inier summam aciquiialem,
iiitione dcponerel arro^antiam : sub fjsis proinde et iniiuiam iniquiialem ipse dico liomo non iniquus,
:

persofia ab crrore corr<}pli ab infirmiiiiic saivaii , et

, sed infiinuis. Dt prr boc (iuod e>set iion iiiiquus,
ab iioslibus eruli graiiarum aclio prxdicMlur, el pro conjimgeretur summae Kquitati per 'uic vero quod ,

conversaiione lempli, lan'|uam pro dedicaiione dc- inilrmiis , nosirffi sociaielur inlirmil;ui, Et est tale
canlatur. Aliier Ecclcsia orai cam laudc. quasi dical Donine l'aier, piinms liomo Adam
:

erexii se, ct quasi deiiressit te, quia poiuit videri vel

EIPLANATIO.
te esse infirmuin, qui hominein feceras, cnjus habi-
Psnlmui canlici eil cum choro anlecnnente huwan.e
luin non noras; vel quod non esses perfecie boiius,
Cdutalionis ^ hymno
ars organi co7isouaiitis aplatur,
quem tam cito tuiis dcseniii consecrciarius. Ej^o
ffiioci ubicunque ponilur, osiendit per cognitionis divinx
auiem huiuiliando me exaliabo te, quia mea gloriii-
scientiam usnm boni operis esse iraciandum, qnatenus
catio tua erit exaliaiio. Et ineriio exaliabo te, quo-
opialam fidcllum geHorum efficienliam prwccdil ante-
niam suscepisli me, id esi causain meam conlra pra-
rior de Deo adepla cognilio. Dcmus aulcni Diivid vos causidicos , id esi contra Judsos egisti, ei ideo
Dominici corporiii in iemplum, dedicalio tcro ejus resur-
tion d-lectasli inimicos vieos, id esl pra?cepiorem
rectionem ejus osiendil nua in (viernam (jloriam po-
,
iniquiialis, diabolum, el Judoios et si factus super :

testalemque perduclnin esi. Vrima nnrranone Dominus

me quantum ad exierius, quia quamvis dciectaren-
posl resnrrectionis ghriam Patri qraiiasanil, qu,'a eum C tur in morie mea, iila tainen dclectatio ad boram lan-
de muitdi isiius adversilale liberavit sanclis jubens
,
lum fuit, elconversa esi eis in aeternam iristitiaui.
laudem dicere Domino, quando uniiersa in tjus po- Domine Deus meus, ciamaii ad le. Ideo non deie-
testnte suut posila^ Secundo se dicii a sua constantia
aasii^ Domiiie, inimicos meos, quia clamavi, iJ 6^1
non movendum, tnsuper addei-s proecona divinitalis n validam cordis iiileniioiiem ad te direxi, coiisideraiis
vivis potws, non a mortnis esse lotvendu. Tenia redil
quia lu es Deus meus, non ego sum mibi Deus, siciit
ad re.^urreclioncm tuam lietus exsulians, qnoniam, car- niiser Adain seipsum Dcum puLavii suiim, et ex siio
nis (ragiliiate deposiia, in (Cleriia tnajtslalii sua: gloria
BUlu pendere voluit. El quiaclamavi ad tc, tu sanasii
jKisevcrel.
me, id esi corpus quod saucium passibiliiate portavi,
COVIirATARIUS.
immortalilaic rosiituisii : el quomodo Banaverii ex-
Exaliabo le, Domne. illultis csi laiis, Psalmus poiiit dicens : Domine eduxisii ammam meam ab ,

cantici in deJicatione domus Daiid. Domus vero Da- tnfernoy id 6^1 non pennisisii aiiimam meam sicui
vid, Ecclesia, qnai in pr;rsenli labore sunimo
id esl alias iii iulerno deiineri, scd cuui triumpbo eam
el tribulalionibns variis tam in universis <]uarn in reduxisti, et s:c me secunda rcsurrectione clarili-
(.ingulis sedilicatur. Usec donr.is landeni dcdicabitiir casi-i , quonam piius per primain resurreciioneni
iu commuiii, sciiicel resurreciione, quando morlale clarilicaveras : nam salvasti me, id esl resusciiasii
hoc absorbelur ab iiiimortalitafe, ei quando apparebil ine prius iii interiori, per iniintiniiaiem a peccaiis,
gioria populi Dei , qui nunc in sedilicando a (i'iis nie dico sepaiaium a descetideniibus in iacntn, id esl a
tdoni, id est Esau, valiie iribuialur et impeditur, Cdmnioranlibus in profundo viiiorum. Esi eiiini iacus
lunc vere iii admiralione illius glorise diciurus Eccs :
D quti descendil fere omne inoriate geiius, baruihruiu
quos aliquando habuimus in derisuin, el in similitudinem s>;ilicei luxuri;je ei toiius iicquiiiae. In quem ille qui-
morlis imprGpeiii, quomodo compuiaii suni inter p.lios deni iion descciidii, qui pcccaium non fecit, nec i«-
Dei, ei inier sunctos illonim est sors? Dedicurc enim vcntns cst dolus in ore cjus.
proprit; esi aiiquid novumjJiiiciuiii in usum cciebrem PsaUite Domino, sancti ejus. Eccc capitis dedicalio
depulare. Vern liajc doiiius in celebrem usum depu- jam iiotata esl. Ubi diclum est : Eaunsii aniinam
labitiir, quando ipse Otus ii! singiilis xteiualiter meam ab inferno. El quia quoJ pra.'cessil iii capilo,
Mianebil, exislens ornnia in omnibus. ^unc eiiim, elsi neccssarlo sei(iietur ii; corpore. Velus enim eL veruin
Hi «obis habiiai, sxpe lamcn niaio mer.lo iiosiro a p'0\eri»iiim est Quo capnl, et cw.lcra membra. Ergo
:

nobis recedii, Quac commulalio tunc peniius exclusa quasi dical : liabenles lanlain ceriiiudiiieiJi glonii-
erii, baec auieiu dcdicaiio jain fjcta esi partim in re. caiioiiis el rcsurrectioiiis veslrai in mecapiie, vos
parttm in spe. Fuiidamciilum eniiii jam roaliier de- suncti cjus, id esil vos qnos jam Dominus Paler
dicaium est, iti esl, Cbristns qui jain innio rt^Sijfrexii, sanclilicavit per jiisiiliam dal.im in resurrcciitiii.:
ei rursus positus esi ad dexteiaiii Dei i'a(ri?, tjni vere mea ,
psuHite Domino Palri, quasi dicat : Gemiie tie
fiinilaiiienldm csi. Juxia iiiud Aposioli titudamen- : prxscnti; ps;.l!iie de fuluro oraie dc re, gaiideie iii ;

tum enim aliud ncnio potett poncre prwlcr id qwjd , spc. t>ii.i(l uliiiiium sic dicil, Confitemini , id est
positum esi, Lhriitus. l^arieiibus auleiii el lecto bnjus laiidcii dicile pro fulur.i spe mem riw sanctitatis ejus,
a'dilj<^ii juiii fatla csl dcdicalio iii spc. iNcccsse esi id csl ipsi Domiiio. yiii cum vos cssetis obliii ejus,
ciiiiii quod iti iiKjubiis scqualiir qiiiuquid p^actcssil iraiisgredicnlcs pra;copta ejus, noii esi oblilus vcjiri,
 ,, ,

^^27 rSDAi VFn\Eft\niL'S Of P. PAi;5 Jl. SVXT. l\. DUiii.v ET spunn. •3

A in bis qiit 9C. qin ver:« locis inatiilimnn est,

r,l:ric|i»^

mor fsiii niei, rn<>iiScil;ii!Jo ine, per qtjoin v;>s j-i-li- conlormaiK. Scicnduui autoni qtioJ vespcre faciuin
esl per Adam in litmiino giMieri^ , et nntulimim
fjMtOS SiiiClifiravit.
fjitoiiiam iru in iudifi»nHo)ie e},iis. Vit.' tielielis
nnsiriim ad vesperc c^tpitis, ci rj'i.s matutinum oicst 5

Doniiiin jisjiHero el conlit.ri, qiinninm vindiitivi' in confcrri. Cnpui cnim, id csi Clirisltis, in vcsprre
sipiiltum (uii, triilun in sepulcro j.iruit , lcrtia di.r
vo> prcciiiim piifiii pirenii>; piM- irarn, ei rc^liliiii
niaiic siirr(;xit. f'i iios quoiptc in vespere
vobis viian» iii me icr itiisericoriii:i!ii. (Jiiod sio scilicfl ,

qiiaiido pr;cv;uic;'ntt; .Adam sol verilaiis ei occiibuii,

dicil Ira iv indiiination.' ejus, ct rcliqii;». iiiJi;;!! ifio
:

scpulli iii tciioiiris pccali «l ii;noranti:e fiiinius. In

proprie «litiiur, qiiniido iios coninioti erp.i aiiipii in,
qiio scpulcio si ad ;ciales omndi respiciamus, tridtin
faclein nostr;im ali eo iivoniiniis. Sic qii.irnlo A^bui
prxv.iricavil, ot ni.Tgis iixori et scrpcnli obcdire iacuimus. Totuni Oiiiiii temiMis anle logem iina dies
qii.Tm oliservare praocepiiiiii Uoiiiini , (tni acripiiur, ilen tolnm spaiiuin siib lege secund.)
voliiil,
dixerat ei, Ue iigno iciemiai boni cl miili nc conie.las^ vocaiur veiiienic auiein tcriia die, id est tcmpnn!
:

gralioe, resurreximus jam interiori resurrcclione ii»

DnmiiitiS fariim siiani avcrtil :.b eo. Q :ia Incein
gratise sn3e nb co absMilii, ei tiinc facimn csi in eo inane , sole scilicct jostiii.ic, noctem peccatorum
fugaiite, ct in boc eodcm lempore resurgemus lau-
vcspere, qnia vertis sol oi occiili!. Juvla illiid libri
^lenesis Dum deaminlayfl llouiinnx in yaradiio ad
:
dem etiam exieriori restirrectior.e.
ICfjO auiem diti in abundnnlin mea: Non movebor
auram post mcridiem. Qsiasi cniiii merides foif, dmn
in a'ieriinm. Idfo ir:i daia cst^qiiia prinius ho;iio pnsi-
lervor oliJcrvanii.c pr;*-! cpl iroin Mei io Adini per-
slitit; pnst meridiem vern sol iiiclinadir ad (;c<:asiun:
n iiis aliumbiniia viriuUim 3 Dontirio, dixil, si noii
iii

vocc, l:imcn in re K-jo non nwvebor, \d est, iioii

sic qiJor|iie in Adam qii:isi sol ad occisum dcciinjvii,
;

cmn posl iraiisgressioiieni pra'ccpli cogniiio et Icx sialoin prrE(opio Domiiii, qiti dixit, ne coniedam,
«eriialis in rneiite ejns defetil ,
cl nox igniiranti.-e sed porri;^ani m;iiiuiii, el pomum accipiam, ei sicul
subintravil. Uiide qui prins in ahtiridunlia virliitoni
Deus, Ideo vcro viia in ine secundo bomine esl
reslitui;i, qtiia ego exislens in abiinduntia mea, id
liositus ad praesentiiim Domlni solitus erai gaudei e,
esi, lori.','.! majoro ci digaioie abiindaniia illius; dc.
tunc ad ejns ignoraftliam ci.mpnlsus esl timere aKpie
se orciiltare, difcnle ei Ooniino Adnm , itbi cs? :
boc ciiiiii solo dit tuiii o-i (piod Deus non dat spiriium
Non qnod locum ignor^Tcl, sod qnasi il.cai : Ecce, ad men.-.urum. ii) !ioc ilvMU inajor iuil abtinilauH;i
conlr.i licitnm exalluie volui.>li , in is'iu> qiiaiii illius, quia cttm ille lai>tum miii moil
iniser, qui te
infirmilatem ic dejccisti, in lioc autcin Ei iioii cc(;issel, i.sle fullo modo mo»i polnit pttc-
qiiaiitam I

vespere facius esl (leius, qiiia miscr ille (radux pec- cando. Eqo, in(|ii:im, existeus i>i abundaniia dixi,
caii niorlo muiciatus cj.t inlerius ei cxtfiios. !n Aort morebor, id csi, iion :»post;italio pr;i'Coptis .•»
.

quo toltim geiiiis liuniariiun miscri.im m<iriali-

li;iiic Domini perseverandu in lelcrriimi. Kl iiaoc perse-
tnlis nt assidtic lalialui iiilerius ct cxlcrins iiiciirrii.
verauiiam iton niibi iisci ibo, sed Domiiio. Nam, o Mi,
Kl liic flenis, id e't liacc miscria , demorubilKr elinin Domine, lu })ra'siiti.iti virtuem, id esl c<»iisl:inti.ini,
»n pfrr(Mii.<!simi'=, u-quc ad maliiii:iiim cxiullittionis, ne lalii posscm deccri meo, id esl, irnmiinitaii a pcc-
(<ii!imuneni rf^stir^eciiohcn', qu:jiiil(i c;ilis, qii;»m milii d'd:sii. Lt boc non fecisti ex me-
id csi u«qiie •.<d

dedicabluiur, ct s:oi;i immor- ritis mois, scd voluntate tna, id esl so!ummudo iii
iii l.i litia priiis .Tiiiissa
la!il:itis coron:ibimur. p bcnopbitilo ct misciiordia lua.
Quod maiuiinum jani e^l prarsign.Uum pcr matii- ^ Av:rlisii (aciem tvnm a me. Vere in niiscricordia

liiialem Douiini, qoae mane rrin a sabli.iti f.icl.ii est, snla pr.vsiiti-ti miiii viriutc 0, quia iii ira caiii ab.<lu*

resiirreciioiiem. Li'.ler;« in liis duobus versibiis listi. N;im iii Ad;tm fuciem (uam, id csl,
pr;.cv:iricanle

qiioium seiitciiliam pi.tiiiisimus, sic exponitur. !ra, lumen vorit;ilis loui nverti^ii meis et a me, quaiiiuai :\

id e-t morl;i!ilas, ei on.nis (ragililaiis Immannr; mi- ad ni:issam ei hoc inodo coiilurb.iti suni iuei per
;

seria facta in nolds esl iu ind gnntior.cm ejus, id cst p.';ccaium, et moilaliials infirmiiaiem, (\ux ab ili<»

quaiido Dominus pra^variianti Ad;im csi indifiiiains. suscepertini et eijo ipse, ijuaiituiii ad poeiram pecrati,
;

Et vilu imniorlaliiatis, qiiam Pullis vesliis mcriiis conlurbutus sum, icct iion qii;iiiluii» ad pcccatum.
recnperare poluislis, «u voluntate cjus, id csi per Lsiiriv;i eniiii Cliri-tus, alsit, silivil cx pa;n » pi-c-

solam mif^eiicordiam ei I eiicvoiciili;ini rjus, non caii peci atiiin vero noii cognovil, et pro liac con-
;

per vesira meriia, qui niliil ler !r;im moiiieratis,

pr.t turbatiDiie clumabo, id esi, validam curdis inleniio-
iicin diriL^am ad te, homine, El linc niodo deprecabor,
esl vobis reslitula jam spe, ut landern reslilnatur in
rc. Vel si voliirnus eiiipli;<iicc accipcre ,
poSMimus el pro iiic 01 pin mcis ad lc Doniiiiiim omniuiii pcr

i.nsiim Cliristiim vnlunlaiem I*a!iis vocare, ([uia nec iiaiur;iin , mciim auiiiu per giati^im diceiis ita : L)o>

<iR taiionc abetravii ab ^'jiis vuliiniate; Adam vero m'ne, qinv ulilitui eril in ianguine meo, id est, iu

iiKiignalioiiem, qui nibii nicriiii nisi iram. Et eliam cffiisionc san;^uiuis mei, hoc est, qtii frurius scipie-

prappostero onlino talitcr po:es lcgere ideo jure :

lnr ex passione me:i dum descendo in corruptionem ?
conliieri dcbelis Doniiuo (pioni;im vila est vobis
,
IIoc esi , si ego uon rcsnrrcxcro ad consolationom
fe.^liliila in volmlim ejny,, id est, per me qiii siim ei ad juslificatione.il aliorum, scd d;>bilur caro mi>a
volunlas ejtis, tpiem idi.o ii:iRci et mori coustiluit D in puircdinis coiriiptiouem. Vere nulla ulilitas eril,

iii Y08 morereniini iii pei'a;!S et ideo re.oiigcre ,

qiiia pulvis, id est, peccaiores allrili a peccaiis, et
fecit, ui el vos ad vcram vilam resnrgcrelis. F.l verc leves nl ptilvis qni converiendi ei jusiiiicandi sunl
vii.i est vobis <l:iia pcr mcam volimtalem, i^tiia ira per resurrcclioiiem meam; alioqitin non conlittbun-
<lala esl in inditjnaiioiie, iil esl pcr illiim qui solum lur libi, i<l esl, nullaui laiidabilom confcssionein fa-
meriiil indign:i'.ioncui. H bic /Zi7ms, id esl Ii.tc ira cienl iibi, et niiiiqiiid coiiliiebuntur libi? Utiqui- non.
facla nd Vi-^^f.cTttm, til siipia dicium csl, deniorab lur, .A'.it si cgo non resurre.vero, (|Uis Apo^^tolnruin vel

id csl, diii inaneliil in hoiniiiibus, et exicrius et in- aliorum annunii,:bil ipsi pulveri veritatem luam
lcrius. Kl vere dt;iiior«fcir«r, iiuia lcctilia dedicaiionis, id est, veram viiam p''rine re-.litui promissam ? LUi-

licel babeatiir in spc, diilcrelur lamen in re

j:im que iiulliis aiiiiuiitiabjl, qnia niiiliis du ea sperabit.
iisqiie ad muttilinnui cnmmuiiis resuireclionis, quaii- Audil Dominus cl misertus cst mci. Dixi Dmtiino :

rio lux vcri solis apparcbil. Vel possumus acciperc qua: ulilitns iic suncjuine m<o? el ca;iera, diprecan<.lo;

lleium pecratiiin ipstim. ex quo ira pr.TCessil, ei ita cl Doniinus nudivit dcprecaiionem meam, e( miseiiui
dicere, Ira (|iii'ie!ii fuil El flelni ^iiitjs
in indignalioiic. esi mei Dominus nic resuscilando, el liKMiruin inie-
causa dcmdrahiiin semper inlcndeiilibusfii^ vesperum, nus eos ji.^liliiaiido, ci sponi ccriaui perleciu; sal-.
id esi in liis iiui vesligia veluslaiis lenenl el ip^i ,
\aiionis ilando, ei Dtnniiiu» esl fuciits adjulor meua,
'.«spero fcc conformaiit. Lx-litia V(;ro nunc inleiini rausain imaiu agcndu coulia iiiiiiiicos. I.t (luoinodo
iiitcrioris resurrcctioiiis , (juandoque vero el jam miscrius cst osiciidii, c.i :»postrupl!.im ad eum f.tcii,
tiieriorib erli, imcuilciiabus ad ituluiim.m , id cst diceiis Coiircrfisi/, DOiiiiuc, plancttm meuni, iU esl,
:
(:ia IN rSALMOlllM UlilULM I.XECESIS. — ISALM. \\v. C.r^O

\r\ ti!i'm pns/ioni^ inrai et nieornm roiVinii\l;ili ?.i A f-itli rarcnMi-;, f|iian:!n vo? iiiliii;:! ;;J icjs asrcn.for'^
raiidran viilii el ir.pis; iindc in E\an,';f'!io ili? !imi possr-ii.-,? Stni ul a.l in).s porvi-niir» po<;si;is, cliarilit.s

o>,{ ^undiis anitlfin (;au(leb>l , vos avt^in coiilri&.uhi'

:
I>ei, tjiii se pro in)l'is iiiijii li;«iMi > cxiiiniiivit, ikis
luitii. sed irisiilia vc&tia ver elur in (/uudiiiiii. t:oiiipt;l!ii s^iluio sa;i«re, el v .!)is ooii lcscetitlcre.

£• lioc inodo conreriifiii , fpiia conicidi:.ii sficcwn 1'crliiiel aiilein Ikvc p rrs ec>t isis, vi.lclicfl, ad sii -
»i)fMm. iil esi, iiKiriiilt^iii carnoin incnin iii crnce cnn- perna iiitenlio, avi li ino psa'iiium lioc oicdo Qui;i :

scili ei- perforaii pcrniisi,>-,ti. S;u ciis cnitn pnipne vir sanctiiS iii liac supciiia iiilenlione pnsiius loipii-

ilicms e^l vesiis fUKt;<l.im densa, oiiiii au iiMiin «nili- mr i" lioc psalmo, exlioriaiih nos, ni ejns cxemplti
apia. de pilis caiiramm ct lioedonsiii conlexl.i. sic :id siipern;i itiifndanitis, iit l.ii.amMr ab inlcrna
ti;»?

l'er lioedos anii-m cl pcr capras peccalorcs, proplei'

noslra nioinoria, scilicct , ul non anipiius cogiicnius
r.MO^em, rctle iiitcllifrunlnr. vel desidetemus aln.Mia lorrona, sed sola cailcsii.i.
.Morl;ilis igilnr caro Clirisii, qiiTm de poccalorilnis Alia quoque pars ecst;isis, qii:e in pavorc considcra-
.1 ,siimpsi^li, rccio per saccum D.; pecca-
inleiligii.i.''. Itir, a!> Imjiis psairni coitte.vtione non scparatur. .^j^it

liirihus enm natns, iii pecoiMi

siiniliiudineni c:u:iis enini psalmiis dc triioiiiiiiune niuliipliciier, qmun
liic

carne peccalrici, q-.na saccum qni- sanciiis vir qiii liic loiiuitur paiitur non solum a pec-
veiiit, scd iion iii
c;itoriims exlcrius, scd ctiaui a l.dsis Iralrilius in-
(Jem induit, sed lucritum sacci, id esi, pocc tiim non
siiscepit, qiiia soliis a poccaU) immiinis exivii. Con-
lerios pro qua piivcl quod.iinmodo facius e\tra se,
:

scidtsii, inqiiam xaccum in passiono, cl ci cumde-

,
<!'"> ''"i^^i "C siiccunitial, ei i.ioo !iljf:r.iii ab eo orat,
dittim" livii.ia; id csl, jucuiida el liiumpiiali toga exhoiians nos ut si qiiimb tribidomur, oremu-^ ct
imiiioria^ilaiis cl incoriuprKmis in resuireciione j> »os, nl nnn dcliciamus. lit s: limeniiis, ita timoamiis,
,

me qoidem in re, meos aulem in spo. E; Imc idiio. "l eiiam speremiis, quoniam ipse qui agil iu Ihm',

«/ ampl ns noii gemal libi iiioilaiiias mca, .scd cfl*(.'e« psaimo non solum limet, ?cd ctiam speiat. Timor
hbi, id cst, laiidot lc in evid.niia rci 'il^^ria mcu, id eiiim sinc spe despcralio cst, .'pcs vero sino liinortj
csi, immorliiitas et impassihilit.ib mo: Kt cliam .
pra^Samplio est. Kt idco debemus spor;ire ol timeie.
Hloria nioa jaiii eis in spe dala , f< amplius com,r?i.«- 'Jimere qtiidein ex hnmana itifirmitatei sciiicct, iit
qar quidciu a rnorlaliliite. Uiidc dicluiii esi
«^go Ec : 7'" ^i^^ '-'ideal ne cadal ; speiare vcro ex diviiia pro-
inis.sione , quia ei si in humaiio corde a!iqu
mora illi ulira iwn dominubiiur. Et niei etiam nou sit coii- i

oompiing.Tnlur amplius a stimiiiis pccoatoviim, scili- tiobaiio, non lamen doseril nos diviiia consol;itio.
'-!n<le salis cougrue a quodam de lioc psalmo dicilur
cel, capilalium. Liido cliam Apo>tol(!S Ui ulfra von : :

scrviaimix peccnlo. liiM, o Uuiuiuc Deiis mcus, cm- Pialmum inteiidamus, si orot, oremus; si gemat,
(ii.b>r tiii in cetcruum id e-i laudabilem coi;fessio-
, ,
gemamus gaudet gaudeamus
;
si si sperel , ^perc- ; ,

»ius si paveamus. Tilulus sic exponiiur Ihoc

p:ivel,
nom rrieriiaiiici- tiioiam lilji in me, eliam in mci>, ; :

qiua si fon!lie:*mur hic qiijc coiilra eum lecimus, vorb reteruntiir non ad liisloriam, scd in li.iom, ui
i

i|.Ro pr.ipiiius orit. Kt diiiiiltei nobis, ct i>icut yetei-

c^'. ^J Ciirisltim per ojus membruin f(it,e suiit ,

iialitor q.ijo ipso nobis fooit confitebimur oi soilicot, ,

psaimus, Id esi , laiii atiributa Divid perfecto viro,
«luod de impiis feoit pios, quod de pocoatonbus Cecit
i'i ttbl vere manu lorsi
, uni siiie pluribus. L'iqnitiir ,

jiistos, dc scrvis lilios, dc damm.lis in legiium a.s- «•"'"' '^'C unus cx u.iitaiis afiiniiaie in persima rnul-

sumptos. lorum. Psalmus, dico, qui cst ec.^lasis, qtii:i in oo

, peri.cius vir ciiju". vox e?l scoiindiim ulrain;|ue ec-
IN PSALMU.M XXX.. '-^
siasin supra diclam, agil ila agons el insislens luiii
In fiiicm, rsiiiiiiiis Daviil pro ecstasi. lioniino Ueo suo Domiiie, Adam iiifelix speiavii iu
cgo autem speraii tii le si.do,
ARGLMrNTi M .... "'"^' ^'^ '^Jeo coiilustis cst

ji^ij -ij jjj^^ ^j :j^^ ^^^^^ confundar in (Cternum, id esf,

;

Qiiibiis vcrbis ro rcdilti suo iilebs in nibylono

| iciernam confusioncm noii incuriam, cl non pcrhor-
capl.ya Doo suppbcel quove mala pcrtuleni fi
, , rcscam bic lemporalcm connjsioiiem , sed ;clernam.
qii.v fiitura sii Deo comedenle reNorsio, pr.cJioiiur. |.:.,i enim quacdam lomporalis coniusio, ulilis pertur-
Aiiler coiiles.Mo csl credoiHiitm Deutii. batio aiiiuii peooata sua rcspiciciilis. Ucspicieiido
EXPL.vN.vTio, eriibesccnlis , abl»orreiidi) conigoiiii>;. Qium con-
'"^'"''e'" Cbrisliana aiiima rorn.iilare iioii debol, seJ
Tilnlus nolus esl, pertinen^ ad Dominum a>i^lun,,
(le cujus pasiione el resuireciione UHus esi psuimus
«^"""^"s modis appelore, qma si baiic amat, ;otcriia.i.
toulusioiiom df^tMiiit m vero appctil, divi- eam non
isic cantatus. I'cr universum pHumum vciba :n,U Oo- ;

"•'"' »'icuirit. .4:lerna aiitom ent, (piaodo iiii]tiil;ilcs

vini Salvaloris. Pnmo ingrcssu precatur l'atie,n, ul
^"'*^ *^* ppposiio, id esl, ,id sinislram ira.l.i-
(le maUs imminenlibns libcieiur, ac deuide ciuudilum ,
"'^'"f
.-e indubitanter exsuHel. Secmido rcdil ad Hfl.^.sjf;H,?iij ^*^"'' U"i""s dicoiur Ilc , muledicU , igncm iv:er-
: m
"""'' ^^ '""<^ cr!^:i)esceiit , cmn cxpiobiibitur eis ;
suam uctumque rei per aUusi.ne^ varias mirubili uur-
ruiioiie dcscribit. Tcrlio ncneialitcr qratins (ujit
«"'"". ''} «»" dcdislis milii manducaic, olc. Non con-
pro *e f
el populo ftd,li, quonium universah Eccle.s,w miseri- ','""^''!'/ ""i"a"i , q"«» »pe'«i-) :n lc; el n
contm.- -n

corduv tuoi dona laigilus rsi , commoncns ciium san- ..

"'''".'
i*'""''^
'"« =^ pcnculo mortisOui si tn luajustiiia.
>"*^'''l"*cas ad mcam justiliam, qua; solam iram me-
ctus ut in cliariiute Domini pcrsecerenl, (,ui el bouorum "
pxemia et malorum relnbuiioues supcrius audierunl. ""i .d'"<"':>i>is mc; lu lua voio jusinia salvabis mc.
,

Potest hic fsalnm juna historiam dc ipso iiitctligi.

^^'^ J"^""^ «"^ "'<=^' '^ ^'^^ • ""''^ ^ ''' ''^»'^' '''^""f •

taiiiCii lua , 110 de se p.rjosiimat bumana suporbia,

tOM.MiiNr.Vi;ns. ^ici iiii (eocrnnt , qui justiti.im suam j.laluorui;l, ot
In Domine, speravi^ non confundar in a^iernnw,
te, jusliii.i: i)oi .sulijecii e.s.sc r..)^ueniiit. Qnare giaiiam
iii jusiitia tua libcrome. T.lulus est lalis In jiuciu : Doi, id Cbl, veia.n sal\aininem iioii ailcndorunl. Uu;c
psalmv. Dattd ecslasis. l-.osi.-^isi'?, ul dioil Augusliiiu^, vcre dioilur gratia id est graiis data. Oralis enmi
, ,

«ira-cum nomen osl , intcrpreiaiur ^nf.^ids

propiie ;
luis vociivil, gnitis ct vooavii el jaslilicavii el m;i-
lamen ecstasis dicitur nienli> exces.>ns. Ilujus cx< e>- giiincavii. ICi idoo, Doiuine, lihera mc in lun justina,
stis duo modi suiil Pavor, soiliccJ, el ad superii:'
: id est, in gralia tiia , ei crue mc. ^juasi ilical QuoJ :

iiitemio. Talis quidcm ul j m iiieiis labaliir :iii iii-

, justilio.it mo , pium, de
scilicet, qiiod de iiiip!i) laoit
lorna memoria. Quando ciuiii Siinctis revolanlur d;- c.o< o vidciilom, de ciidcnle suigeiiicio, de llciiie
vina secrota, luiiC ai> eis vore oxcidil oi.rum solil.i g.uidontem. Ul laiidem ab a:t.:ri)a coiiloMDiie liberol
iiiterra iiieiiiori>, quia nibil j^im (ogiianl bumanum, me, iiiiuc oruat me a m.iloruiii coiiloimiiatc, li:il>eL
se<l sola ciHloslia oi sjM.-itiiaia iiiloii.l.iiii. Iu liao sn- cnim alia tiaiislalio uiiuiiiq..fc, sciiioet, Wjcru m.\
pern:» inteutione I'au'us luil ,
qni dixil
cr.tdi- . Sne ei crue mr.
Uitis mtntc, Dco; s.vc sobni snmns, rotis 6obrii suunts. Inclniu ud me aurcm {uaiii, Libera me , iiiipiam et
^'Msi diCdl : Si scni|"..r ;;i:a cl £ub':n)i.i l4i.l,ii;i coji- ir, lir.u ia scilicoi, aiiUo a.l bu.uilviu, iiioj.cus nd
C51 LED/E VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. H. — DUBIA ET SPIUIA. G32

a^groianlen), Dens Iiominem; aurem tuam, iil esi,

art A defendendam, non innrmitatem meam, sed m manus
poleiit!.im exaudienJi qnx in le esl ad me ciaman- (uus, id esl, in omnipotentiam luain. El menio hoc
lcm , id est, dispoiie misericordiam liiam siiper nie. f:>i:io, quia tu cerlissime reiiinies inde eaiii, quO!ii:iin
Qnac ei.im misericordia major polest esse, qnani quod jain e.Tm pcr ndei sacramenlum redemisti. Tu, dico,
I>eiis unigenitiim suum incarnari pro nobis c«n>t;- qiii es Deus veritaiis, id est, qui iiuiluin faltis iii pro-
tiiil, non ul nol)is viveret, sed ut pro tiobis niorere- missis.
liir? Indina, inquam, ft acfe/tra, ut erms we, id esf, Odisii observantes vanitnlei. Vere os Deus veritatis.
ut landem a cotisorlio maiorum .^epares uie, ci vere Nam noii es Deiis falsitatis, quia odiiti ob»t'rvanies
;icrelerabis quia lempiis breveesi, nec aliquid vi-
,
vanitalem. Observaiil auiein vaiiiialcm, qui dutii li-
deri debet longum, qnod liabel exiium. menl mori, mori menliun-
moriiinliir. Tiiiientio eiiim
Esto nnlii in Deu