'••'".

•.!!:''! IvO •':'!' ..;.''!";

1$
 Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecur104mign
 PATROLOGI^ CURSUS COMPLETUS,
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIII SS. PATRll, nOGTORUM SCRIPTORtlQlE ECCLESIASTICORH,

SIVE LVTINORUM, SIVK GR.ECOIilM,
QUI Ali EVO APOSTOLICO AD TEMPORA CONCILII TRIDENTINI (ANNO 1545) PRO LATINIS
ET CONCILU FLORENTINl t.l.V.V. U39) PRO GRMCIS FLORUERUNT

RECUSIO GHRONOLOGICA
OMNICM QU E EXSTITBRB MONUMENTORUM CATHOLIC E TRVDITIOMS PKR QUINDBCIM PRIMA
ECCLESLE S/ECULA ET AMPLIUS,
JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS, INTER SE Cl MQl XONNI I.I.IS CODICIBUS MANUSCBIPTIS COLLATAS, PEBQUAM DILIGENTFB
I

CASTIGATA ; DISSEBTATIONIBUS, COMMENTARLIS, VARIISQUE LECTIONIBI s CONTINl \ II USTBATA OMNIBUS OPEBIBUS i I l: I

;

POST AMPLISSIMAS EDITIONES Q< .E TBIBUS NOVISSIMIS SJEC\ IS DEBENTUR ABSOLl TAS DETECTIS, AUCTA INDll I- I
;

nus PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGUI.OS SIVE IOMOS, SIVE AUCTORES ALICUJUS UOMENTI SUBSEQUEN-
TIBLS, DONATAj CAPITI II- INTRA IPSUM TEXTUM RITE UISPOSIIIS, NF.CNON ET TITILIS SINGULARUM
PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUf MATERIAM SIGNIFICANTIBUS,
ADORNATA OPERIBUS CUM DLBIIS, TUM A-PQORYPHIS, ALIQUA VERO A.UCTORITATB l\ ORDINE AD
;

TRADITIONEM LCCLkVi AS Tlif M POLLENTIBLS, AMPLIFICATA \

;

HLCENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS IUI SlCUl n OPERUM, ILPHABETICIS, CHRONOLOGICIS, STATISTICIS ! \l

SYNTHETICIS. ANAL1 HCIS, INAl OGIGIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTl M DOGMATII UM. MORALE, LITUBGICUM, CANONICUM,
DISCIPLINABE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE SED PR^ESERTIM BUS INDICIBUS IMMENSIS ;

ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET liKlil M. C ISI TO, Ql IDQI 10 NoN SOLl M T\LIS TALISVE PATER, 1

VERUM ETIAM UNUSQl ISQUE PATRUM, M SO QUIDEM OMISSO, IN QUODLIBET THEMA SCRIPSEBIT, UNO
I

INTUITl CONSPICIATUR \L TERO SCH PTU i. K SAC.H.E, IX i.ilii [,n;i'iil;i OOMPKRIRE SIT 0BVIUM
',
I I

QUINAM PATKES ET IN QUIBUS OPEBUM Sl OBUM LOCIS SINGl LOS SINGUl ORl M LIBRORUM SCRIPTI i: l

VEBSUS, PRIMO GENESEOS USQUE \l' iOVISSIMUM IPOCALYPSIS, COMMENTATI SINT.

\

KDITIO ACCURATISSIMA, -
—_(:
OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, .-I PERPENDANTUB CHARACTERUM NITIDITAS,
i: I
1 I: I I

!\I:I'.E QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO COIIH ECTIONIS, OPERUM BECUSORUM 11. M VARIETAS,
II M NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGI.E DKCURSi:
CONSTAN l I i

SIMILIS, PRETIl EXIGUITAS, PR.-ESERTIMQLE ISTA COLLECTIO NA. METIIODICA ET CHBONOLOGICA, I

SEXCENTORUM PRAGMENTORUM OPUSCULOBUMQUE IIACTENIS HIC II.LIC SPARSORUM,

PRIMUM IUTEM 1N NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES ETATES
LOCOS, LINGI AS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORl M.

SERIES LATINA PRIOR,

IN QUA PRODKUNT PATRKS, DOCTORES SCRIPTORESQUE KCCl.KSI K I.VTINK
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

Kiiiii.>i ii. .•;<• cleri uaiversae,
3IVE CIIIM I M COMPLETORUM IN SINGULOS M.ILNTLE Li OI.KSI \s |'|c I. RAMOS KIHTlillE.

ATROLOGIA, AD INSTAB IPSIUS ECCLESLE, IN Dl \- PARTES DIVIDITUR, \I.IA NEMPE LATINA, ALIA GR.-ECO-L AI INA. LATINA.
IAH PENITUS EXABATA, QUOAD PRIMAM SERIEM VIGINTI-QLINQUI M DUCENTIS VOLIMLM 111 S MOLE SL'A STAT, MOXVI.
POST PERACTOS INDICES STABIT, AC QUINQUE-VIGINTI ENTl M MILLE FRANCIS VENIT. illl.Ec Ol 1'l.lcl EDITIONE TYPIS
l l l
\

MANDATA EST. PRIOR i.RLOLM TKXTUM I\A CIM VERSIONl \IIN, VTERaLIS iUPLECTITl I:. \1> NOVEM II CENTUM I I I 1

\nll ill\.\ PERVENIT, -1 Ii SINE INDICIBUS POSTERIOR AUTEM IIANC VERSIONEM TANTUM EXHIBET,
J IDEOQUE INTRA QUINQUE
ET QUINQUAGINTA VoLIMIW 1:1 ll\, II I.. LTRAQl VIGESIMA QI \l:l\ DIB IEMBRIS 1860 oMM.NIj APPARUERAT. UNLM-
I

QUODQUE V0LLMEN GK.EcO-LATINLM OCTO, UNUMQUODQUE MEBE LATTNUM QUINQUE FRANCIS SOLUMMODO EMITLR LTRO- :

BIQUE VERO, UT PBETIl HUJUS BENEFICIO FRI \M EMPTOR, COLLECTTONEM [NTEGRAM, SIVE OR.EOAM SIVE LATLNAM,
l:

326 VOLUMINIBUS PHO IMPLIORl EDITIONE ET 272 PRO MINOOI IHvlli; INDICIRLS CONSTANTEM, COMPARET NECESSE ERITJ
SECUS ENIM CUJUSQUE VOLUMINIS AMPLITUDINEM NECNON ET DIFFICULTATES VABIA PRETIA «QUABUNT. ATTAMEN, SI QLIS
EMAT INTEGRE ET SEORSIM COLI.ECTH INEM OR.ECO-LATI \ VII EAMDEM EX C.II.ECO LATINE VERSAM, TUM QUODQUE VQLU- \ \l ,

HEN PBO MOVEM VEL PRO SEX FRANCIS OBTINEBIT, IST E CONDITIONES SERIEBUS PA LOGl E NONDI M CXCISIS APPI.ICANTUR.

PATROLOGIAl LATINJE TOMUS CIV.

S. UioBARDUS, EGIXHARDUS ABBAS, CLAUDIUS TAURINENSIS,

LUDOVICUS COGNOMENTO PIUS. I

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIA DICTA VAMBOISE, OLIM PROPE PORTAM LUTETLE PARISIORUM VULGO D'ENFER
NOMINATAM, SKU PETIT-MONTIiOUGE, NUNG VERO INTRA MOENIA PARISINA.

1864
THE INSTITUTE CF MEDIAFVAL STUDIES
10 ELMSLEV PL
TORONTO 5, CANADA.

2101-
 TRADITIO CATHOLICA.
SMCULUM IX. AMUS 840.

S. AGOBARDI
LUGDUNENSIS EPISCOPI,

EGINHARDI ABBATIS
OPERA OMNIA
JUXTA EDITIONES GALLANDI, BALLZII, BOUQUETI, PEBTZII, ETC, NOVISSIME
Alt PBELUM BEVOCATA.
VCCEDUNT

CLAUDII TAURINENSIS
OPUSCULA Ql.E SUPERSUNT, AD COLLECTIONES ANTONII, TROMBELLI, MAU
MABILLOMI. BICH. SIMONIS, LABBEI, RECOGNITA.
TOMDM CLAUDUNT

LUDOVICI I C0GN0MENT0 Pll

XEC NON FILIORUM EJUS
SCRIPTA, DIPLOMATA SCILICET ECCLESIASTICA ET EPISTOLJl,
EX VARIIS COLLECTIONIRUS HAUSTA, DIGESTA SECUNDUM ORDINEM CHRONOLOGICUM, ET MM'. 1>RIMUM l\

unum COADUNATA.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

it i it i i n i n e < i ( i i u i i \ i veKs .»:.

SIVE

CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIKYII.K ECCLESIASTIC* RAMOS EDITORK.

TOMUS UNICUS.

VEMT 10 FRANCIS GALLIClS.

EXCLlbEBATLB ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOBEM,

IN Vl.4 DICTA D'AMU01SE, OLIM PROPK PORTAM I.ITKTI.K PARISIORUM VULGO ffSNfER
NOMINATAM, SEU PETtT-MONTROVGE, NUNC VERO INTRA MOENIA PARISINA.

1864
 TRADITIO CATHOLICA.
SJECULU IX. ANNUS 840.

ELENCHUS
«irTOHlll II OPKRIIll VI I l\ IMM 1'IMIO < IV « ON I l\l \ I I K.

S. AGOBABDUS EPISCOPUS LUGDUNENSIS

Liber adversus Felicem UrgeUensem. —
Liber de Insolentia Judaeorum. Sancti — Col.
Agobardi, Bernardi et Eaof, episcoporum, epistola de Judaicis Superstitionibus. —
Consultatio de baptismo Judaicorum mancipiorum. —
Epistola De cavenda so-
cietate Judaica. — Liber adVersus legem Gundobadi. —
Liber de Privilegio et Jure
sacerdotii. — Liber de Grandine el Tonitruis. —
Liber adversus Fredegisum. —
Epistdla ad proceres palatii conira praeceptum impium de baptismo Judaicorum
mancipiorum. — Epistola ad Bartholomaeum episcopum de quorumdam illusione
signorum. — Epistola ad Matfredum procerem palatii, deploratoria de injustiis.
Epistola ad clericos et monachos Lugaunenses ae modo regiminis ecclesiastici. —
Liber de imaginibus sanctorum. —
Liber de Dispensatione ecclesiasticarum rerum.
— Liber de divinis Sententiis. —
Sermo exhortatorius ad plebem. Flebilis epi- —
stola de divisione imperii Francorum inter filios imperatons. Liber de Compa-—
ratione regiminis ecclesiastici et politici. —
Liber apologeticus pro filiis Ludovici
Pii imp. adversus patrem. — Chartula ad Lotharium A.ug. —
Epistola ad Ebbonem
episcopum Rhemehsem, de spe et timore. —
Liber de divina Psalmodia. Liber de —
Gorrectione Antiphonarii. —Liber adversus Amalarium. Carmina. — 29-:i.'>l

EGINHARDUS ABBAS
Vita et conversatio gloriosissimi imp. Caroli regis Magni. - Annales Laurissen-
ses Eginhardi. — Epistolae. —
et Historia translalionis BB. iMarcellini el Petri.
— Chartse. — Appendix. 331-609

CLAUDIUS TAUBINENSIS EPISCOPUS.

Praefatio iu libros Informationum litterse et spiritus; liber primus Intormationum.
- XXX. Qusestiones super libros Regum. — Praefatio in Catenem super S. Mat-
llueum. — Proefalio in Commentarios suos ad Epislolas B. Pauli aposloli. — Prasfa-
tio Expositioms in Epist. ad Ephesios —
Enarratio in Epist. ad Galatas. — Expo-
sitio Epist. ad Philemonem. —
Brevis Chronica. —
Excerpta quaedam ex Commen-
lariis in Epistolas B. Pauli apostoli Elogium S. Augustini.
;
609-921

LUDOVICUS I COGNOMENTO PIUS.

Diplomata ecclesiastica. —
Epistola?. 979-1331
lndex in sanctum Agobardum. 1331-1345
Ordo rerum. 1345-13S2

F»niii«. — Ei Typis J.-p. MIGNK.

 ANNO DOVIIM DCCCXI.

S. AGOBARDUS,
EU'ISCOPUS LUCDUNENSIS.

NOTITIA IIISTORICA IN SANCTUM AGOBARDUM.

[Galland. Bibliolb. vet. Pairmi |

Saiis multa de Agob.Trdo scriplores ad nos. Fuil \ adornatam diligentissime procuravit. Nos Baluzianam
ille natione Gallus, ct ortus est auno 779, ut a Ma- editionem iterum excudendam decrevimus.
biilonio doeemur (a). Mox Hispaniam pcliit , unde Scripta Agnbardi recensent Rupinius et Cavxus :

(ligrcssus anno 783 iu Narbonensem Galliain dcla-

, qui lamen iniquior esi aliquanlo in eum propter
lus est. Anno 813 cuin Leidradus sese in monaste- lihcllum dc Pictuiis et Imaginibus. Cum cnim c;v-
lium Suessioncnsc contnlisset, sedi Lugdunensi ad- teri oinncs, Massontun puta Balu/.iuiu, Raynau-
,

ininisirandse pr&fectus est, quam aimo insequenti dum , Mabilloniiuii Coinlium aliosque emunctac
,

814 tanquuni propriam Leidrado vita funcio obti- profeclo naris liomiues, Agobardi dicta cmolliri
nuit ad amium usquc 810 vel 841, quo vni Llns Jn- ac in bomim sensum aecipi possc conlendant, Ca-
nias (4) apud Sanctonas vilam eum morte commu- vaeus solus in alia omnia abiisse maluit. Niliil lamen
tavit. Annn 818 edito ad iiiipcrulorcm Ludovicum vcl Hercules coutra duos. Nam illud satis conslat :
libro, Felicis Uigellitani errores confutavil. In Ju- 1. Gallos per ea lcnipora divisos in hac.parle fuissc
dxorum petulanliam acrins desasviit, daiis eliam ex divcrsis stwliis (/'). 2- Caiionem secundum conc.
Lugdiinensi synoilo an. 829 liiteiis supplicilius ad Francofurt. an. 794, in quo Patres illi videntur Ni-
ipsuni impcratorem. ctenam synnduni secundam damnasse, nuspiapn re-
Lothario el Pippino adversus Ludovicum pa-
filiis pcriri nisi in cod. S. Remigii, in quo el intrusus
trem aperte arma moventilius (c) , ab anno 833 ac videatur aliena manu (g). 3. Verilos maxime Fran-
deinceps varia fortuna nsus est. < Agoburdus enim a cos, ne iiiiperium quod ad illos pervcneral, e\ eo
jide principis avulsus , accendit consilio juvemlem quod imaginuni cultuin maximc tuiti c,t palrocinati
iMharii animum. Convocalur concilium, ubi de eri- fuerant, ut apud bistoricos est in confessn, ad Grac-
picndn patri diadcmate audaeissime quisque conten- B cos ilcrum relaberelur, si apud illos cullu.s caiiint
dii (d). i Anno 831 excluso a Galliis Lothario a Lu- restitueretur. Non igitnr Francorum meiis erat lco-
dovieo palie, Agobardns sesc illi erroris romiteni noduliam impugnare scnsu a calholicis Occidentali-
junxit. Ncque facti apologia omnibus rhclorica: pig- bus intelleclo; sed rem suam agebanl qno modo
menlis ornala, neqnc prohitas viii caetera virlulibus ciinque potcrant, etiam tradiiceiuto cultum illarum
clari efficcre potuerunt quin doponeretnr (/•) in tanquam a Graeca synodo ad veram lalriam revoca-
convcntu ad Tbeonis Villam anno 835, cui t.uiien imu. Erant igilur qui politica ralionc Nicaenum con-
iiullus alius snffcctus est Anno 837, rcliclo Lo- cilioin adniillcndum non esse vcllcnt, erant qui et
tbario, in Galtiam reversus Ludovico itcrum re- rcligiosa, lamctsi a verilate aberrante. Quid mirum
concilialos cst, qucm anno 840 vcl 841, ad Rlie- ergo si Agobar.lus, in religiosa animi sentcntia c:c-
niiin prosecuius, apud Sanctonas dieni obiit su- teioquin vebemens, ralus fortasse rcvera lalriac cul-
prcmain. liun imaginibus decretura fuisse a synodo Nieana,
Ncnio cst qni scientiam ac doctrinam Agobardi el ut Fraiu orum ioipcrii utilitali serviret, lougius
non comiuciulei Massontis, Fabricius, Raluzius,
.
aliquanto quam par erat in verbis abreptus fuerit?
Cavaeus, alii. lllius opera forle fortuna invenit Plura videsis apud lauilalum Bcraidum. Nibil ergo
Massomis apud qiiemdani Lugdunensem bibliopegiim, iiiiiiini si Agobardns sancti uoininc censeatur in ve-
mox dilaceranda, nisi vir eruditus e manibus ejns icium Mai lyrologiis, cum et revcra pius essct admo-
arripuisset, qna^ pnstca vuSg.rvil Parisiis anno 1005. dnui nec coulra vcriim imaginum culluni scntirct,
,

Iluiie subindc imitatus Stephanus Raluzius anno in principem vero hiimanilus peccaverit.
1060, novam corumdcm Operuin edilioiiem notis
p
(a) Ilin. Ilal., scct. xiv, pag. 68. (e) Aventia. Ann. Rojar., lib. IV.
(fi) Ado in Chron. ad an. 815; Hugo Floriac. in (/) Videsis Bcrardum in Can. Gratian., part. i,

Chion. ad an. 841, ct Chron. S. Remigii Divion. cap. 43, et part. n, cap. 71, ad can. 6, dist. 57.
(c) Uspcrgens. in Cinon.
(g) Raluz., ad Capit. tom. II, pag. 753.
(rf) Papyrius Massonus in Yita Agobardi.

BALUZII PRiEFATIO
EDITIONI SVJE OPEULM SANCTI AGOIIAIIDI rn«FIXA.

Proximo anno cum Lupi abbatis Ferrariensis

,
D velcrum scriptorum luciibr.itionibus. Nunc vero in
opera ederentur, conquestus suu, abqiianlulnm de pnncipio bujns praefationis lubet deplorare meara
indiligeiilia incuriaque Papirii Massoui in cdcndis sorlem, quod iterum de viro clarissimo conqucri
Patbol. CIV
3\o
II S. AGORUUHS EPISC0P13S LUGDUNENSIS. VI

cogor, et id qiiidem acrius ac veheroeutius quam fa A qualuor libros Amalarii dcdivinis Ofliciis, hactenus
clum csl iu Prxfalione ad Lupum. Nam si quis un- ineditum qui qiionam inodo ad ine pervenerit, pau-
:

quain scriplor habilus est imiiligenler,' id profecto e.is expediim. borle vir elarissimus Antonius V-ioo
contigil Agobardo; cum eeraun sii uullam ferme Heroi allius, ui csi prono crga haec sludia animo, me-
liiieam csse in editione Massoni, qui |>rimus illum cum communicavil schedam quamdam, in qna con-
cdidit, qu:c non aliquid divcrsum babeat a veieri co- linebaiur elemlins noiiiiiili.iiiiin lucubraiionum quo-
dicequo Massoous utebatur; adeo ui Lupus, alioi|tii rumdam veterum scriplornm, quse nondum edilae
conspurcatissimus , eraendalissimus fuisse videaiur fueranl, et cxstare dicebanlur penes clarissimum
in comparalione Agobardi. Itaque euiu magna viri "irum Pclrum Eranciscum ChifDetiuni presbyterum
fama sii plurimumque se illi debere quotidie proii-
, c soeietate Jesu, qui nunc Divione commoratiir. Et
teantur homines eruditi; plenum alcse opus ae plane erat scriptus elenchus manu Cbiffletii. Turn ego plu-
pcriculosum milii suseepisse videor, qui negfigen- liinmn confidens de humanitate viri epistolam ad
,

tiam ejus incuriamque proderc deslinaverim. Sed emn scripsi, cumque rogavi ut excinplum Agobar-
tamen spes me solatur, quod lu ac lui similes,
illa dicse illius lucubrationis ad me miitercl, ut cuni
lector erudiie, dabilis lubenler veniam luiie uie.e au- caeteris clarissimi scriptoris Opcribus edi posset.
daciae, liunequc laborcm meiiui a:qui bonique consu- Feeit lubens, ac slaliin misit. Inieriin ea de re seri-
letis, cinn ihtellexeritis necessariaiti prorsus fuisse psi ad clarissimum virum, quo ego amico gloriabar,
lianc cnram nieam; i<l quod faeile tibi persuadebis, Eranciscum Solleiseium Clapierium patricium Lng-
leetor, pnstquam ex collalione bujiis noslra: editio- dunensem, qui nuper e vita excessit apud Lugdu-
nis cuiiiMassoniana agnoveris quam deformatus r> 1111 iii. Isergo rum inteliexisset veterem cotlieem unde

antea dccoloratusque fuerit Agobardus, innumeris- Cliiiflelius hune librum descripserat, exslare itt bi-
quc propeiuodum loeis videris emendal.uni. bliotheea Petri Marnaesii senatoris Gralianopolitani
Damus igitur tibi novam Agobardi cdilionem , canonicique Viennensis, viri clarissimi ac nobilis-
emendatam ad fidemcodicis quo Massonusest nsus, simi, ac diviui huinanique jtn is, ul seribebal Glapie-
quem nobis ex bibliollieca Hegia subministravit rius, callenlissimi, cum ad se deferri curavil Ltigtln-
vir illustnssimus Nicolaus Coiberlus episcopus Lu- num , el bine Luleiiam ad nie statira pro sua erga
cionensis. Ae ne quis dubitet qnin is sit siremps ine amicilia transmisit, ut mox dicam.
Massoni liber, haec in fronte codicis scripla snul Enimvero pntabam hanc edilionem pnsse incipi
manu illtisir. viri ,lae. Augusti Thuani Ex libns : stalim post Pascha, ae perliei demum niense Junio
Papirii Maszoni. Tum mann Joannis Baplisbe Mas- Sed spes babendi codicis Marnxsiaui, quara certam
soni, qui lilirum illum bibliothecae Hegi.e ilono dedit, faciebat Clapierins. moram hiiie nogotio atlulil. Ac-
ista totidem litteris adjeeta stmt Hwc Agobardi
: cessil huic iucommodo malura niultn gravius, ingeus
opera ms. a Papirio Massono in lucem cdila, ad ma- oculorum morbus, adeoque gravis, ut etiam Limer.-
jorem illius edilionis Sdem btbliotliecm Regice dum mihi fiietii ne oculos perderem, aut saliem al-
dodo
de.di ego Joan. Bapt. Massonus,regis eleemosynarius, terutnira amitterem. Sed l)ei providentia factnm esi
Papirii fntter, xvi Julii, anno salutis miilesimo sex- u! huic quoque malo finis nptatus daretur. Itaque
cenlesimo decimo octavo. Le Masson. Quod iiteo postquain ex iiae ;egritiiili:ie emersi, neque enim au-
visum est adnotare, ut omnibus eonsiei hanc nostram deo dieere convaluissc me, delatus cst ad me Iiber
editionem essc procuratam ad tidcm cjusdcmmet co- _ Marnaesii, is ipse nimirum quem ChiQlelius viderat.
dii is quo Massonus utebatur. Magnam porro gratiam Nam in eo scriptum eral iibruin fuisse ex biblio-
*-*

debemus omnes Massono, ob servatum Agobardnm. tbeca monasterii Bonevallcnsis iu iliceccsi Vicu-
Nam euin is, ut ipse scribit in epislola ad Ecclesiam nensi. Prinia ergo mihi cura fuit ut librum Agobardi
Lugdunensem, Lugduni invico Slcrcium libros qua> adversus Amalarium conferrem eum anographo Chif-
reret, cl apud compaclorem librorum versarctur cjns lleiii; lum, ul librum de privilegio et jure saccrdotii,

rei eausa, compactorque ilie Agobardi codicem in qui in eo quoque cotlice scripttis eral, eum cililione
membranis perscriptum veieiibiis nolis diianiare pa- Massoni simililer conferrem. Coniuli eiiam, ut hoc
ratus essct, cnllritinque ad eam carnificinam manu quoque obiter moneain, epistolas Aviti episcopi
teneret, vitam illi redemit Massomis. numerato vi- Viennensis cuin edilioue Sirmondi meliori forlean
,

delicei pretio libri. luce aliquando donandas. Vx noo ila ruulto post re-
Pr.eterea admoncndns es, leetor, non adeo scru- missus est liber ad Clapieriura, domino suo bona
puiosmn fuisse me in hac editione, ut non inlerdum lide reddendus.
auctorem bunc noslrum emendaverim ex ingenio, ubi Addidi autem huic editioni ne qtiid bic t'cesse
,

occasio tulit, id est, ubi turbata videbalur Agobardi conqueri posses", lector, epislolam Papirii Massoni
senlentia in veteri codice cmendaiioque facilis et
, ad Ecclesiam Lugdunensein, itemque prsefationem
obvia crat. Quos errorcs cum librarii csse viderem, ejus ad Agobardum, et synopsim Operum Agobardi.
non vero Agobardi , optimum faclti putavi si lolle- Verum illud le monere velira , permulta esse in bis
rein ncc puto qiicmquam cui mens sana sit, aegre
: , Massoni lucubrationilms, qu;e neque eonveiiiunl nio-
lalurum. Quanquam si emendatio qtuepiam sic len- ribus sseculi Agobardici, ncque rongruunl historue
tata vidcretur alicujus momenti , non dissimulavi D illorum temporum. Sed h.-ee ad vivum cxeiitere no-
eraendalioncm esse meam , ne quem hic deciperet luimus. Si quitl tamen illic repereris tjuod noiis
velusli cotlicis auctoritas. Prxcipue verobanc regu- nostris conlrarium sit, existimarc omiiino debes id
lain constaiiler ac smmna lide servavi in libris editis totura esse conliarium veritati.
in causa discidii inter Ludovieum Piuni iinperatorem H;ec suot, lector, de quibus le monendum esse
(iliosque ejus, quos libros emendavi ad fidein codicis putavi. Vides autem dare me sedulo operani ne fal-
manuscripti ; aui si quid ex recepia leciione mutavi iam exspecialionem tuam. Nam qui proximo anno
proprio marte, non taeui inter noias. Kes enim vide- promiseram novas editiones nonnulloruin veterum
Latur esse magni raomenti. scriptorum, et in his Agobardi, fidem meam, quani
Exhibet autera h.ec editio, prseter vulgatas jam tibi obstrictam seiebam, vel hac cditione liberare
olim Agobardi lucubrationes, librura ejus adversus volui.
13 PROLEGOMENA. 14

ELOGIA DE AGOBARDO.

Ex evistola Ludovki et Lotharii AA. prcefixa cnncilio A Bernardns autem Vienncnsis adfuerit quidcin, sed
Paris. anni 829. rursus fugam inierit. Sed hsrc qiiiilem res imperfe-
cta remansit, propter abscntiani, m prxdicluin esi,
Terlio vero apud Lugdtinum ; ubi Agorardus, Ber- episcoporum.
nardus, Andreas, Benedictus, Agericus, cum suffra-
Watfridi Strabi versusad Agobaidum episcopum
ganeis suis, similiter conveniant.
Lvgdunensem.
Ex prcecepto Ludovici Lotharii impp. pro monasle-
et

rio Besuensi, quod edilum est a ctariss. viro domno

Dum vix ter senos habuissem temporis annos,

Luca Dacherio in tomo l Spicilegii, pag. 507. Ad vos nomen iit, o Paler alme, meum.
Pervenisse scio, quando rcscripla rccepi,
Sed et constilutionis charlnlain, quam ipse (id est
Quac magni nobis inslar amoris erant.
Albericus episcopus Lingonensis) una per consensum
Si meministis enim quia nam meininisse poteslis,
inelropolilani sui Agobardi anhiepiscopi et suffra-
Gaudeo, et ut memorcs sitis ubique rogo.
ganeorum suorum, necnon ct cleri sibi subjecli, ct
Ipse anior ardel adhuc animis, vigel ipsa voluntas
quorumdam laicorum nobilium confirmaverat, nobis Visendi temet, alque tuo ore lrui.
ostendit, etc. Actum anno ab incarnatione Uo-
. . .
/Elliiopuin si regna calens [F. colensj, si rura Sa-
mini octingentesimo trigesimo, indictione 8, epa-
[bsea
cta 13.
Liquit regina, ut Salomona pelat
Ex charta Alberici episcopi Lingonensis prn endeni Cur nos non polius, quibus altera rcgna parantur,
monaslerio, edita ab eodem Dacherio, pag. 509. In solo auctoris scmper amore sumus ?
Ideoque per consilium archiepiscopi nosiri Aco- B Nam, faleor, si cerla mihi nunc optio detur
bardi, et coiisenlientibus coepiscopis noslris, necnon et Lt capiam niundi dona vcl ingenii
piissimis nostris principibus, scu omni clero, nccnon Otia liberius verum secura scicndi
et omnibus fidelihus Eeclesiae nostrse , addidiinus de Aurea quam saecla, sed peritura, sequar.
episcopalu nostro villas his nominibus, etc... Infra: At de flore novo, qui vos penes orlus odorem
Actum Lingonis civitale publica. In Christi noininc Prodit ubique sui, haec Ioca rumor alit.
Agobardus Lugdunensis Ecclesire archiepiscopus Flora venit quondam, dum singula quacqwe deorum
snbscripsi. Sunt affata jugis prala tliymumque gercns.
Huic Floro melius senleiilia Chrisiieolarum
Ex pra?ceplo Ludovici l'ii imperaloris pro monastciio
Attribuit quidquid dogmate et ore viret.
Anianensi, quod ab eodem Dacherio editum est in
nous ad Cuibertum abbatem B. Maria: de Novi-
Nam hic Florus florem sequilur de germine Jesse,
Et tradit quo amans atlulit ille homini.
1
gento, pag. 625-
Qua; tam segnis erit, donis ingrala supernis,
Proxime aecidit Agobabduh arcbiepiscopum ad Qusc se hoc non sponte nectare pascat apcs ?
nostram devenisse prxsentiaiu, iudicaus nobis quo- Florcat baud flaccens hic flos, et florea flagrans
inodo eo praesente et Nibridio archiepiscopo, sine Spiramenta ferat seniper ubique Dco,
mora onines pari consensu Tructesindum super vos
Donec in aslriferas porrecta cacuuiiiia sedes
elegissetis abbatem. Erigat, et fruclum jam sine fine habeat.
Vetus auclor Viue Ludovici Pii imperatoris, o.d an- Cedant ambrosiae, rosa, lilia, spica, crocusquc,
num 855. i Suavia cuneia simul. Hujus amor placeat.
Transcgit ergo imperator maximam parlem Iii- Hoc fruar, lioc utar, fovear, delecter, ulum iem ;

berni leiuporis Aquisgrani, indeque profeclus cstad Auditu et visu hujus alar, docear.
Theodonisvillam ante Natalem Domini ; ubi etiam Det quandoque Deus nos muiua dona vicissim
populus, cui prscceptum fuerat, adveuit. llhi consi- Impertiii. Aliquid pars utriusque metct.
sleus, contra quosdam episcopos de sui dejectione Munere divino precor o sine linc valete,
conqtierebalur. Sed cum quidam in Italiam confu- Mittentes vestraj dulcia scripta vicis.
gissenl, quidam vocati obcdire noliiisseiit, solus Ebo ad an. 810.
Ado Viennensis in Chronico,
corum qui impctebanlur adfuit. Qui cum rationis
reddendx causa super talibus urgeretur, causabalur Bernardus Viennensis episcopus erat, el Leidra-
se solum relictis omnibus, in quorum prasenti.a h:ec dus Lugdunensis, qui initio iiuperii Ludovici impe-
facta fuerant, urgeri. At vero cacicri episcopi, cum ratoris Suessionis monaslerii locum peliil; et in
obtenderent necessitatem praesenliae , excusarcnt loco ejus Agobardcs cjnsdem Ecclesia? coepiscopus,
autem voluntalem innocentire , idem Ebo tandem consentiente imperatore el universa Gailorum epi-
nioleste fercns talibus exlaediari, consilio petito ali- scoporum synodo, episcopus substitutiis esl. Quod
quorum episcoponun, ipse in se quamdam confessio- quidam defendere volentes, dixerunt eumdcm vene-
nem praedicavil ; conlinuavilque se et indignum sa- rabilcm Agobardum a tribus episcopis in sede Lug-
cerdotio ; et irrevocabiliter eo abstinere judicavit, dunensi jubente Leidrado, fuisse ordinalum. Sed
,

quod el episcopis et per eos imperatori contradidit. canonica auctoritas cst in una civitatc duos episc»-
Quo facto, Agobardus Lugdunensis arebiepiscopus, D pos non esse, nec vi\ente episcopo successorem sibi
qui evocatus ad satisfaclionem venire distuiit, cuin debere eligere ; ac idcirco ulla quacuuque causa re-
ter esset evocatns, ab Ecclesiae prxsulatu scmolus gulae Eeclesiae praeieriri in tanlo ordine fixae non de-
est, caeteris, ut diximus, iu Italiain fugientibus. bcnt.
Idem auctor ad annum 836. ldem auclor ad an. 815.
Bernardus adhuc et Agobardus Viennrdsem Ec-
Proximum huic placilo convcntum imperator in
pago Lugdunensi liabuit tempore ;rstivo , in loco qui clesiam rcgebant. Qui amho apud iniperatorem de-
vocatur Strainiacus, cuin Pippino et Ludovico filiis. lati, deserlis Ecclesiis in Italiam ad liliuni impera-
Nam quod Lolharius non adfuit, invalenlia .rgritu- toris Lolhaiium se conluleiiiiil ; ct postmoduin, piis

dinis supradiclae obfuit. ln quo causam Ecclesiarum

impcralnribiis agenlibus, Agobaidus Ltigdunensem,
Lugdunensis atque Viennensis vac.inlium ventilari Bernardus Vicnnensem sedem recipit. Posl pauculos
fccit co quod episcopi dudum illarum, Agobardus
;
annos Agobardus apud Sanclonas in expedilione re-
qtiidem jussus ad rationcm non venerit rcddendam, gia posilus defungitur.
I.' VGOBAttDUS EPISCOPUS LUGDUNENSIS 16

Flodoardus, lib. n llisi. Rhem., eap. 20 A dovicum accnsali, desertis Ec.Hcsiis m

italiam ati
Lotharium se contulerunt. Scd agenlibus piis impe-
Anno [ncarnationis Dominicai octingcnlcsimo tii- sedem suam rueepit. Kt post pau-
rutoribus uterque
ccsimo quarlo Lotharius i« itu-- converitn
l
fratrum
i i

patris impcratoris,
cos annos Agobardus apnd Sauctonas in expcditione
siiorum ac plurimorum liilolimii
rcgia defungitur,
fnga lapsus, patrcin suum aillmc ab ingressu ecclc-
m.i-sequcstratum ilimisit Cum (|iu> intcr alios otiani Ex eodcm Chronico, ad iinnuni SH.
quidani episcopi, fautorcs ipsius in adversitate pa- Eoilcm ;inno Agobakdus Lngdunensis episcnpus
tns sni, relictis contra sacras regitlas sedihus suis, obiit.
perrcxcrunt, Jesse videlicet Amhiancnsis ct Ilerc-
noldus ^nlissiodorensiSj Agobirdus Lugduiicusis, et
Ex Chronico S. IU nigni Divionensis, ediio a li. P.
Pliil. Labbeo, ad an. 840.
Bartliolomseus Narboncnsis cpiscopus.
Ex Chromco llugonis Ftavmiaccnsis. Hnc anno, sonctsc memoriae Acomftuus Lugdunen-
sis cpiscopus obiit vin Idns .liinii.
Leidradus vero in initio impcrii Ludovici impera-
loiis Suessiouense monastenuhi petiil et in loeo ; Ex Mnrtyrotugiu Eeclesiai Lugdnncnsis.
ejus Agobardus subslituHur ejusdem Ecclesiae chore- Idus jlinias. Lugduni,
viii Acubarpi episeopi et
piscopus, coiisentienle imperalore et omni Gallicano- cbiifessoris, vuigo S. Agubo.
iiini episcoporltm syhodo. Quod quidam deJendere
Ex Marlyrologio ms monasterii sancti Ctuuilii
voleriles, drxcrunt eum a trihus episcopis in sede
Lugduncnsi jubentc Leidrado fuisse orilinalum. Hic vin Mus Junii. Dcposilio lienii Agobarpi Lugdu-
ft
igilur Agobardus et Bemardus Vienncnsis :it>ud Lu- " ne nsis episcopi.

PAPIRII MASSONl PR.EFATIO AD AGOBARDUM

EDITA ANNO MDCV.

Sancix; et illustri Lucdunensi Ecclesise Papirius nominalim non atlingii; de liliis ejusricin Ca?sans

Massonus jurisconsultus salulem. Lolhario, Lulovico, pt Carolo puero de regibus;

Sub Antonino Vero Cxsarc, Galli.e urbcs facile Durgundionum Gondebado, et Sigismundo, illiusque

principcs, cl quaj prajler casleras pr.cslare diceban- iniquissimam legem m perniciem morlaliiim exeogi-
lur, c.iant Luedunum ci Vienna, ail
conlluciilcs ttho- latam ralionibus et argunieiitis lirmissimis lestimo-
iiiisi|iic velcruin planc convcllit. Exstant Burgundio-
dani et Araris notissimorum fluminum sit:e; ubi
Claudiuin Cjesarcm Suetonius, ei ante euni Seneca, imiii leges, undc illam funeslissiinara possis eruere.
natuni prsedicani. El Liicduni qnidcm nundinse eele- Vixit vero siib Gregorio quarto Bomano pontiflce,
brabautur, qucc propler frcqtieiitiani hoininuin ex cujus partes el Lotliarii Caesaris designati nimium
omuihus eo gcntibus comiueanliiun, magnx ubique- forlassc aut acrius quam vel oportuit, \el (tehuit,
consueverant. Enseliiiis ^ iiieiui, prseaertiiu advcrsus patrera benignissimura
fam.e, laudari pncdicarique
Ccsariensis libro quinto ecclesiaslic* Historia; supc- regem, ct quo ncmo unquam melior aut juslior fuit.
riora commemorat simul ait 1'liotinum heatissimum
;
Caterum qui partes ejus adversus parcnlem sccuti
virum, illius urbis episcopum, aunn :ciaiis nonagesi- crant, in graliam landem restiluli sunt, et inler &c-
ino ci amplins, pro Chrisio multa passum, in carce-
teros Agobardus; eoque usus.est in magnis regui nc-
rc in quem mililibus coujectus esset, execssisse e
:i
gcins. quibus illi ircupatus m S'.ni3iiibua juxt.i
vita. Nec multo posl Deus illi prieclarum successo- Oceanum deccssit. Judicio qui lem magno pracdiuis,
lit Irenwum, vifcc sanctitate ct scientia admi-
et divina scieiitia inslruclissiinus graviler et acerri-
rem de
rahdnra, ut Opcra ejus ostendunt, iilipic idem scri mc scripsit, ut operj ejus fidem facinnt; relicla,
pior mulla dc eo el illustria rcferens narral 1'ost proplcr sanciimoniiim ct cnnlilionem immortali .

quem magni nominis fuit Verissimi ,isi|iii Sardiccnsi nominissui gloria, prsescnim npu Ecclcsise fllios, ct
I

~
synodo intcrfuit solusex epis«r Galliarum, el intcr
:
alumnos suos, quorum morcs et discipliuam penc ja-
caeterosei subscripsit. Jam vi ad Eiicherium, eu- i centem atque intcrmortuam excitavit. Conira ICli-
ius monimenia adhuc snpersunl, celebrcm Joanm eem Urgellttannm episcopum scripsit, ut e.t Paulinus
Cassiauo, qui Lconis Magni ttonianai Ecclesia! ponti- Aquileiensis cl allcr iucerti noniiuis, sed vir dnctis-
,

ticis leinporihus vixit. ls eiiim duobiis locis dc eo siimis, qui scpicm contra eumdem libros conscripsit,
hoiiorilicentissimc loquitur, ut et llilarius Arclatcn- quos manu scriplos iiuper legi et a Imiratus siim.
sis iu Vita Honorati dcccssoris sui, ct multo post Flo-
Kpiscopis prxterea Bernardo Vicnnensi , Nibridio
i-iis Liieihmeiisis, vir cgregic doctus,
cnjus epislola et Narbonensi, et successori cjus ttartliolomaco, de quo
Agobardi exstai ad Bartholomxum Narbonensem supra diximus, Ebboni quoque tthemorum epistolam
'

cpiscopum. Sei|iiin\r Viventiolus , praestantissimus scripsit magniflcentissimum et desidcrantissimum

sanctissimnsqiic vir. lli( Lucdoncnsis episcopus, cu- Dominum Paircm ct iiliuni appellans, etEaori, cujus
ius doeliinie fueril non solum ipsa, sed ct aliormn scdem propler penuriam auclornm uondtim scirc po-
ile eo scripta teslantur inqnil AgoUardus qu:e cum
, : tui, Hililuino qnoque sacri palatii antistiti, et Waluc

pericrint, autadlwc alicubi lateant, dc successoribus abbatibus sanclissimis ct beatissimis \iris, e( Ada-
cjus milii dicendum est. Ilaque Agobardus, patria lardo alqne Helisichari reverendissiinis seiiiii, ab-
Gallus, Leidradi "Noriei doctique \iri successor luii in bates illos vocans, quorum ille in agro Parisioruni
episcopatu Lucdunensi, lemporibus Ludovici PiiCae- insigui monasterio Dionysii pi-.cfuit, ct qualis quan-
s.nis regisquc Francornm, cjusquc exauclorationi tusque cssel editioue librorum uolum Ocri clianicu-
apnd Sncssioncs Bclgicae secunda> populos in moua- . ravit. Judaicx genli sibi omnino molcste infestseque
steiio sancti Medardi prxfuit anno, ut ipse scribit, scripsit.perstringenseos, multasque inauditas eorom
octingenlcsimo tricesimo tcrtio. De qua et Theganes lictiones adversus Christum Jcsum egrcgic refellit.
coepiscopus Trcviroram cadem aetate scripsit. Et Matfrcdo prsestantissimo aujuc illustrissimo viro
curiosi lecmes utramqne confeire poleiunl. De etiam rcscribit ; Gerricum , el Fredericum, atque
Cliililcberto aiWein rege, de Pipino, agit Agobardus, Evrardum perstiingcns et aceusans , quod illi se
«lc Carolo M.igno, ut qni iu ejus funeie epigramma ostemlissent Cbristianis formidabiles Jetdadsautem ,

scripserit, de^UKoiibus Ludovici, Erniingarde, et Ju- mitcs. Et Malfredi quidem tempns mortis traditnr in Vi-
ditba pulcherrima illius tcmporis leniina, ctsi eas ta Ludovici. Synodos alupiotiuGallia habitas refcrt.
J- PROLEGOMENA. 18

ei qucritur duobus locis clc Romanis

clcricis ci aliis A pi. qucm doclorem, orlliodoxum et facundum dicit
qnibusdam, i|iii cannnes Gallicanos ut inulilos et su fuisse ;
hunc gcnlis Anglorum homi-
postremo Beda;,
perftuos aflercbant, lcgatisque Koman;e sedis absen- iiem snn lcmpore non mcdiocriter doetum pradii u.
liuus ct injussti Casuiis convocalas easdem synodos F.\ Giu'cis, Ailiauasii, Cynlli, Thcodoreli, Proculi,
jaclahaiU. Graicorum errorcs dc imagkiibus et pi- JoannisChrysoslomi, Eusebii Cxsariensis, atque alio-
cturis manifeslissime detegens uegat eas adorari >!e- , rnm. Clemenlem Roraanum ponlificcm et Silveslrum,
liere i|u:un sentcntiam oinncs catholici probamus,
: quos cilat, prauerire noluinus, clsi arihibita hujus-
Grcgoriiquc Magni leslimenium de illis sexuinmr. inmli praefalione, licet iidcm libri judicenlur apocry-
Divisionem quoque imperii a Ludovico factam per- pbi, pleraque lamen e\ liis lestimonia iuveniuntur a
seribit; qua: apwl Walafridum Strabum, Ctsi non eis- iloi tiuiliiis usurpata. Ex profanis antcm scriplori-
dem verbis, exponitur. De tonitru ct tempcslalibas, bus inillius lcsiimonio nlilur, prxlcrqiiain Prisciani
falsaque insanientis populi opinione agit, ut anie enni grammalici. Ilabetoergo, sancia el illnstris Lucdu-
Maxiinus Tauiinensi.s in sernione et lnunilia fccerat, nensis Ecclesia (quando ita Eusebius le vocal, inio
Theodosii Joujoris lemporibus. ln dispulando aulem illnsliissiiuaiiiappell.il), milii graliam, el civica co-
uiitur divinoruni librorum teslimoniis, e\ vcleri sa- rona ob servatum civem mc donato. Nani cum apud
crorum translatione, intcrdnm cl Hieronymi,qnod mjs iu vieo Mcrcium libros quajierem, unaquc n ccuni
idcirco moncre voiuiums, nc quis iulempe&tive tm- csset SiepJianus Verdicrus, nuuc morluus, el apud
bctur, neve cxislimcl aliquid uie vel adiJilum vol :i compactorem libronim veisarmmir ejits rci causa,
mutatum ; quod ncfas semper exislimavi, bonam li illeque Agohardi codiccm in mcmbranis pcrsrriplum
dein aucloribus deberi acquissimum pulans. Tcsti- n veteribus nolis dilaniare paratus essct, iimquc
moiiia Palrum ubi npiis esl adducit alque exhilict, ad eani carnificinain manii teneret, vitam illi rcde-
divi Cypriaui, Hilaiii, Hieronymi, Ainbrosii. ut ipse iuiruus, quod felix faustmnquc fuit.
ait, doclrina etsaiiclilatcpraiciptii, Auguslini, Leonis, ISeiie vale. Luletix Parisiormn, Kal. Jaimariis
Symmachi, Vigilii, Pelagii seeunili, Grcgorii Magni, IG05.
e: Gregorii seeuudi, Mebinii Aviti Viennensis episco-

PAPIIUI MASSONI
DE VITA AGORARDI EJUSQUE DOGTRINA ISUEVISSIM.E SVNOPSEIS.

Obscura luit islius Cpiscopi miillis s.xculis vila ;

orandaui cl exosaiidam vcniam cogilur. Auctorcs
obseura, inquam, non iugenii et acuiniiiis penuria, cousiidi qiuciuntur puiiieinli. Eeclesiastici ejns turbic

nequc muneris ignoliilitate, sed leinporum iiebulis. fumites dcprehendunlur ; aufiigium iulialiam. « Ebo-
Ilabct Amandus suos lesles; habcnt Engilbertus, nem ad Saxonios compuljl impcralor. Agol'crluiu
lonas, Walafridus c.etcriqiie contemporanci sua lu- " Lugdunciisera nihilo sccius cuiia ponlificum movei
mina ; hic vero pauca, iino ferc nnlla, nisi ea qu:e dcponilur; ctcteros quoque in llaliani clnpsos per
vel necessitas hisloiix interserit, vel ipsius volu- omaiuiu sacerdotuni religioncs dcvovet, Posl li.ee
niiua furtim et quasi perperam rctegunt. liabemtis piiuio solis die Quadragesima: velut noiidum ab

tamcn ev Adone primis incremcnlis initialum fuisse injusla sacrificulorum exsecratione solutus, inrsus
presbytcrio; etpropler ipsins viiie et doctrimu in- a sepicm Archimystis solcmni ritu bene precanti-
tegritatem ad chorepiscopalus dignitatcm evectum ;
bus, leclis dc libro supplicamcnlis fauslis bonisquu
niox Ledrado in Suessonieum nionaslciium con- omnibus, cum maxima omuiiim qui adcrant uctitia,
cedente, ad lasligia primatise Lugdunex sublatiini, populo acclamante, feliciter expiatur. Ouasi vero in

consentienle imperalore, ct universa Gallorum cpi- polestatc hoiniuis sit, iu arcaquc sivc vitro, sicuti
scoporum synodo, ubi in vestc et sarcina tantx sub- genitis alcr magico susurro clausa tenealur ateina
limitalis mullos annos sinc criminc transngil, pcr- illa maji slas, ut nutu nostro vcl claudat vel apeiiat
petuis sebol.e et linguae certaminibus aggressus Ju- coelos b . I

d;cas syuagogas. Sed labes unica fulgciilem uiiilta Turba» ejusmodi ct vita; pacatas discrimina avcr-
gloria sencclam obs uravit. « Cuni cnim Clotarius mnt aiiiiuum a scribendo, ui dcinceps liunini Evan-
odioet liniis novcrca:, nominc Judith, lili.e Welpbi " selii, eccleshe reparanda:, rauneri obeundo inlcntus
comitis, a clavo imperii uuivcrsi rcmovcretur, ma- sit. Quo anoo naliis, nescilur. Scitur ipsuni na-
cbinalnr clain et apertc contra palnui, animosqiie tuinauiea Caroli Magni ;ctatc, illustrium el doclis-
utriusquc gcnlis, laicc el ccclcsiaslicse, in cxcidium simorum Apollinum alumna ; Ooruissc ajtalc ar-
sceptri paierni abripit : inter quos Agobardus a fide gentca I.iidoviei ; cxstinctum vero intcr ferrca Blio-
principis avulsus, accendil consilio juvenilem Clo- runi Ludovici ccrtami.ua, apud Sanclonas c incx-
,

t.uti aiiunuiii. Ganvocalnr conc.luun ula ds cn [iftilitione Fegia, inter quai onme genus e.xcidii impe-
piendo patri dladeinate audacissime qnisque con- rii labentis iiiiuas convcllebat. Prxfulsil oratorio
lentlii. ilac speeicinvadit Cacsarem,et ereptacoroua, dicendi gcncre, et imprimis Scripturai mcmoria
cumdera in monaslicam solitudincm conjicit. Calii llalmit illuslresconteinp >raneos,pbiloso[i!iia et lliou-
furinnt,nec patiuntur tantam ficri patri injuriam , logia claros, quorum volumina lerimus, Ilincina-
movent arma, rcstituunt imperalorem voeani fiiios, ; viim archicpiscopum Rhcincnscni, Lkiimonem epi
Pippinum ct Bernarduin, quorum opc Clotarins ad scnpum Ilalherslali, Kabauum, Walafridum Str.i-
8 Conrad., abb. lisperg in Chroii. . c
Ado Viennens. , ?ub an.>. 8l.*i.
' Avcniinus, 1. i\ Aniial, Boiorum
10 S. AGOHARDUS EPISCOPUS LUGDUNENSIS. 20
buin, Claiidiuin Taurinenscm de Adoralione imagi- A sed Nec adoptione, quia secus exstilisset
origine.
liiim, Jdiiain Aureliancnsem Halitgarium et Amala- aliquando alienus a Deo. Nec assumptione, quia as-
rinm Heliprandiiin episcopuni Toletanum, Engillier- sumens et a«sumplus sunt idem. Sed unicus nalu-
lum, etc, ct plcrosque alios, quos relicemus. Gra- ralis Filius Dci. Kt quemadmodum quilibel bomo,
ves tractavit materias, quarum synopseis suliji- anima et caro, cst una persona ; sic Christus una
ciraus. persona, Verbuni et homo.
Sijnopsis primi votuminis adoersus dogma Feticis. II. Ex lali unione fieri. ut ea quae sunt carnis,
Imperio Caroli Magni et Ludovici Ciesarum, e fiant divinitalis. Nam si caro est propria Verbi,
sumniis Pyrenxi apicitius emersit quidam episcopus cur nomina carnis non erunt propria ei. Ideoque
Origclls ab Aragonia, vir alioquin circumspeclus, cura carnera sumpsit,omnia carnis propria sibi
et sublilitatis Hispanic-e nou indigus : qui Nestoriaj fecit ; ila ut secundum ulramque naturam sit et
secUe jam diu fulgore Evangelii cxstinclx semina vivificalor, el pontifex, etc., sicut secundum ulram-
ab inferis excitavit. Objurgatur primo et convinci- que animse et corporis, lolus homo dicitur rationa-
tur ab Heliprando Toletano episcopo. Inde ad Rali- lis, dicitur puer, philosophus.
sbonx compescenda cjus insolenlia concilium trahi- III. El per consequens, Virginem fuissc matrem
tnr ah imperatore. Tcrtio Roinam ; ubi prostratus B utriusque natur.e, diviiue ctiam, sine qua caro
ad limina D. Pclri , kcrcsim agnoscil coram Adria- nunquam fuit incarnata, totumquc Christum incar-
no ponlifiec. Postrenio r.um ileriun sua figmenta natnm gcnuisse.
chartis exarassct, convcniturab Agobardo, vinci- IV. Quoad unionem Christi cum Ecclesia, impa-
tur, profiietur errorem. Posl cjus obitum , fun- rem esse cum incarnatione. Nam illacura fiat.saltein

damenia doginatis diruit, Palruni et Scriptura: au- spirilu, non corpore, fide non carnc, voce non
clorilale. Ilxc siiut Fclicis fiindamenta. aciu, amore non copulatione, ex inlinito persona-
I. Est e Neslorio : Dn:e in Chrislo scparake per- rum nuinero cum aliquo capite mystico, non po-
sona?, qu:o dupliccm filium sive Cbristum consti- test dici vera unio, unio inquam incarnalionis, quae,

tuunt ; alieruin in carne, altcrum in verba. Istum fit cx duabus naturis ct subslantiis in unam perso-
non fuisse crucifixum , sed esscFilium Dei, nalura, nam-
veritatc, proprictale, genere, nalivitate, substanlia Et \vxc sunt argumenta, quibus Agobardus vim et
illuni, nempe incarnatum, fuisse passum, et esse ncrvum dogmatis Feliciani confregit.

Filium Dci gratia, clectione, voluntate, placito, // volum. De insolentia Judworum.

prxdeslinalione, assumptionc, adoplione.
q In adversis nulla gens abjectior, in prosperis in-
II. Ut filium Dei naluralem, csse omnia essen-
solcntior Judseorum. Bencficio Cscsarese majestatis
lialiler, solernitatem, sapientiam, etc. Ul hominem,
locus pacis et mora; datus ipsis in Callia fuerat,
oinnia quac illi insunt, esse accidentia, puerum, pro-
Lugduni polissimum. Sed ubi dulcedo pacis paulu-
pbetam, clc., qua; sunt accidentia illi secundum
lum eos laxat ab incomraodis fuga* , struunt artes ,

dispensationera carnis, non propria secundum po-

adiilanlur aulicis nobilissimis , eosque pecuniis de-
teslatem divinilatis : in bumanilate esse solum sa-
vincunt. Et sic obliquis fraudibus indicula a clemen-
cerdolem, in divinitatc vivificatorem.
lissirao subripiunt advcrsus Ecclesia; Lugdunensis
III. Unde sequitur Virgincm csse alio modo ge-
episccpum, qui averlebat populum ab.his.
iiilricem divin:e, alio modo humame naturae. Pro-
Ne divendercnt mancipia Christiana Jiul.ris.
prie, biimanilatis; gralia vero, divinitalis.
Ne mulieres Cbristianx cum eis sabbaiizarent.
IV. Et quemadmodiim Christus et Ecclesia vo-
Ne diebus Doininitis operarentur.
cantur unum, nec sunt una persona, unumque sup-
Ne Quadragesima cum eis pranderent el easdcm
positum ; sic quamvis dicatur Verbum carnem fa-
carnes ederent.
etuni esse, el esse "jriuin, non sunt tamen unica hy-
Ne carnes imniolatas ab ipsis emercnt, vinumque
postasis.
D eorum biberent.
El liic snnt fceJa: voccs quibus Hispanus ille te-
lnsectantur eum, singulosque Christianos ad suas
nebrio Cbristi Iiimina ausus obvolvere ;
qnas noster
synagogas blanditiis et ampullatis palriarchica! di-
Cnllus egre.giis cnervat argumenlis.
gnilaiis elogiis rapiunt; iusolescunt. el conlra morem
I. In Cliristo duas qiiidem naturas, sed in unara
Christianos servos emunt. Agobardus queritur apud
bypostasim unamque personam substantialiter uni-
Cacsarem.artes retegit, auctores consilii aperit, petit-
las : el inde non soluin hnmanitatem, sed totum Chri-
que medelam tant.e rainae; pollicilus se Scriptune
stum fuisse passum, divinitaiem clavis confixam
tcstimoniis corum vitam , mores et supersliiiosum
mio modo impassibili, sine sensu, sine passione.
vit.e genus depiclurum.
Ideoquc non duos lilios, scd unicuni in duabus
/// rot. Pe Judaicis superslitionibus.
naluris, sine confusione hyposlalieum, filium Dei
natura, proprielale, snbslanlia ; non auiem gratia, Abominanda; genlis ludaicx pervicaciam ritus-
«

cum sit coaeternus Patri. Neque pr;edestinalionc, que a verilatis semita alienos effecisse apud Patres
quia Paler non est prior ipso tempore, nec natura, aniiquos 'it cauones de cavcndo contubcrnio, con-

» Hoc capile lege Eben, non Eaor.

21 PROLEGOMENA. 23

victu, copulalione ipsorum componerenlui, fusissime A serpenlem in dies labein JuJaicaj communionis ex-

liic disseiit Agobardus , imo lanto odio habuisse ut stmguanl, ne eoruin Ecelesia exstinguaiur.

illustrissimus ille Amhrosius morlem citius optarit, Ad imperalorem.

qnam maceriam templi Judaici reaediflcare. Quia isle tractalus cst ay.jyaXo? , affigendum puia\ i

I. Seniores clerici, qui convivio Judaico inlcrfue- llUIIC lilullllll.

rint, cxcomrounicantor per annum. Juniores si prae- Dc impiclaie duelli contra f.undrbadiram Icgem, i/h<e
sumpserint, vapulanto. vult eiisibus non jndicio cautas dirimi.

II. A coena usque prima Pascha per platcas ne » Cum omnes ununi siuius in Christo, unitalc
ambiilnnto. Secus, a judicibus distringuutor. fidei, affectus, religionis, impium est pacem unani-
III. Nulius Cbrislianus Judico servus esto, sed mcm pnclio diriniere, et in lilibus, gladiis vitain

dato xn solidorum prctio liberalor. impelere, ubi sequitas judiciorum, lestium oculi ct

IV. Si quis ad Judaicum dogma servum Christia- integrilas, possunt supplere. Adde quod lex illa non
riinn illexeril. plcctalor mancipio. ct legali damna- est nec Mosaica, nec evangelica, imo a foeiiissiino et

tione ptmiator. infensissiino Christi bofte invcnta , ut non testibus,

V. Ne quis Judxus sub tempus Paschatis Christia- aut vcracium testimonio , scd ferro et igne litcs

nos ccnvenito. disculianttir. Agobardus crgo compellat btnignissi-

Causa istiusmodi severitalis est ab eorum rabie, muin imperatorem , ut e regno lain sceleslam con-

pcrvicacia atquc corruplione doclrinae, quam tot suetudinem abolendam curet.

ncbulis Pharisaicse illae Deulcroscis oblendet unl , ul VII volum. De Jure sacerdotii.

nil pcne lominis apud ipsos reliquum sil. Confabulatur cum coepiscopo Ucrnardo discrte

Deum esse corporeum, audirc et videre. adniodum, c Patrihus niulta, scd plura e Scriptura.
Corpus hominis ad imaginem Dei faclum. I. Sacerdolium esse omnium qui lide roenibra suni
Ex vanis Dei cogilationibus dieiuones creari. summi sacerdotis.
Litleras alphabeti esse scmpitornas. II. Et quamvis iila vox latissiine patcat, tainen ut

Lcgem Mosis ante mundum fuissc scriptam. esl vox ministerii, proprie pertinere ad sacerdoles
Plurcs csse ccelos, plures terras, plura inferna. designatos, cujns inilium fuit in Abele, Caino, iNoe,
Deuni habere septeni tubas. Abrahamo, cajterisquc Lcvilicx tribus Nazarais, sine
1'elrum apostolum propter hebetudinem sensus ullo discriiuine bonorum et malorum.
Ccpham, id est, Petram fuisse vocatum. III. Quia non respiciiur in sacerdote merilum, scd
Jesum Christum Tiberii judicio furca fuisse sus- n vis ministerii ; non persona, sed dignitas persome ;

pensum, scpultum juxta aqux ductuui, el ab inun- non lnlegntas, sed ollicium.
datione aquarum sublatum , a Pilato per xu lunas IV. Ita ut bonus laieus nou possit exseqin quae
qu;esitum. nialus episcopus, neinpe sacramenta et rem ecclesia-
Christianos idololatras vocant, quia sanctos iuvo- sticam, sine pernicie aniuix, ut Oza.
cant. V. Qikc sunt baplisma, el confeclio corporis ct
Habent praepositos synagogis, qui sanguinem vir- sanguinis Cbrisii, ctc. ;
qu:e cum nec bonorum me-
ginis menstruatae disccrnunt oeulis et guslu, mun- rilis, ncc malorum fraude possint nec mcliorari, uce
dum vel immunduni. deteriorari, sed Spiritus virlute perficiantur, dcbcnt
Possunl ambulare duo millia pedum in sabbato. ab omnibus xqualitcr honorari, sive a bonis, sivc a
Unde concluditur quod si separalio ab haerelicis malis percipiant saceidotibus.
scbismaticis fuerit prxcepta , tanto magis a Itidseis, Quortim quatuor sunt genera. Prinmm, amandum,
a concisione, a qua lux evangeiiea fuit oninino ex- qui benc el vivunt et doccnt. Secundum, tolcran-
stineta ; more apostolorum, qui in liininibtis excu- dum, qui benc doccnt, el non admodum bcne vivunt.
tiebant pulvcrem pedtim, el diro anatbemate ipsos Et isti sunt audieudi, r.ou iinilandi. Tertium, con
devovcbant. q temnendum, nialc viventium ei ignorantium. Quar-
Ad Adalardum,Wa(am, etc. tuni, anatliemalizandum, bene vel uiale vivenliuui,
Ad frequcnles querelas de mania turbae Judaicae sed male doccntium. Et itli omnino rclinqueiidi.

Ludovicus impcralor cocgit ca>tum episcoporum ,

De grandine el tcnilruis.

ubi causam Christianx Ecclesi;» egit Agobardus, scd Invaiuerat in vulgus tetra opinio et stipcislitiosa
perpcram, etc., timore pnepedilus. Scribit jam ad de grandine et procellis, quas magtirn incanlamentis
nobiles Patres, causam iuopias menlis rejicil in li- cicri putabaut. Hoc vocabant Aurum levaliliam; quod
morem. Deinde carptim consulit istos episcopos quid multiplici infirmal ralione argumeiitisqtie, quibus
agere debeat de mancipiis Judacis qui ad Cbrislianum circumvolvit cjusmodi tenebriones et veneficos. 1. A
baptisma amore Cbrisli iliiciuntur, utrum eos susci- lurpissimo horainum mcudaeio, qui tribuunt honiiui
pere an rejiccre debeat. quod solius Dei cst. 2. A mendacii nalura iiitrinseca,
Epistolee nd Nibridium. qito ilii iunitebanlur. 5. A teslimoniis Scriptura.
Connectit superiori querelam, et commovet istum Loci Scripturse tiiottis lcmpcstalum Deo tribuunt,
palrem omnesque episcopos, ut unanimi r.onseusu non Mosi, non Samueli, elc, uon Jamiii Mambriquc
a Vidc llist. Burgtind.
43 S. AGOBAB.DUS EPISCOPOS LUGDUNENSIS <H

venelkls. Ergo falso isti atlrihuunt varVbus tempc- A Evangellum, non in pompa cloqneuttx, sed in virtu-

stalum niolus i. Ah eXpncatione cjusdcm Scriptunc te Spiritus.

Nam licel Deus elfurrdat proeellas, sivc per angelos, Ad IV. Quartum infirmat locis Scripturai et philT-
sive pef Mosem Eliseurrtquc, non sequilur eos a se, sophiae.

sed pcr ininisiei iiiui, concitasse. (i. Ab Iiarmonia et Ad V. Qmnium a natura Dei, qtiao nil habet divi-
testiiuonio lotiirs universi. Onine universum agnoscit sum, sed totum est id quod est.

atictnrem et motorcm Demn soluni, non ergo crea Ad Vi. Ghristura non liiissc manifestum, scd sub
firras. 7. Si boni Israelita; potueriinl evibrasse gian- Levitica veste a patriarchis cognitum per lideni,

dines snper malos, mali quoqtie potuisscnt supcr Scriptnra, Patrihus, ralione, att iinrtate Ecclesix, ab
bonos, quoil Rcgcs Chanariaei nunquam effeeerunl orlu Adaini, usque ad Chrislum.

8. Si hoc possent niali . possent infensos quosque Unde factura esl ut quamvis essent diversa sa-
Suhitis procellis obrnere. 9. A natura flagellorum craraenta, taroen eadem fuerit sacrameutorum sub-
corporumque coeleslium, qiiorum proprium est ob- stanlia.

lempcrare non homini scd auctori natnra,

1
. 40. A Et Itcet dicatur Vetus et Novum Teslamentum,
naitira hominis, qui ignorat secreta relhens. II. A non id propterea quod sit nuper inverilum, sed ma-
pemhila vciieficorum fide, qui propterea nil cxorant B nifestatum omni inuiulo, quod delituerat sub cortice
a Dco. Et alia multa con.itur e corde populi delerc Leviliea; nubis ab origine legis.

ligmenta, jamdiu consuctudine imprcssa, pra;sertim Ad Hilduimtm Walam antislilem, dc baplismo manct-
illud quod circiimferebatin' de Grimoaldo Bencven- piorum Judmcorum.
torum duce (qui trahsmissis pcr pulverem hoininibus a Judxi, tum dolis, turu peeuniis, a Caesire exlor-
cffccil ut bovcs omnes morerentur) , ut genuinura serant niult.i paci Ecclesia? infensa ; inter c;rlera, ul
Evangclii characterem insculpat nullus Jud.eoriini servns absquc placilo Judaei doinini
Ad Fredetjisum abbatcm. baptizarctur. Inde dirx proceHae inter utraraque gcn-
Fredegisus abbas isla contra Agobardum asserebat tein. Agobardus rein hacepistola depingit apud nohi-
dogmala. lem auiicum, antislitera, Caesari gralissimum.Queri-

I. Gbrislum vere fuisse hnmilehi', et quatenns hu- lurdenovitalecdicti. Nonperiiiiitendum hisargumcn-

crrabundum coghosse.
milera, sese lis. 1. Propler insolenliam Jtida^oruin, qui ipioslibet
U.Omnem Scriplurarn cum omnihus mtcrpretibus servos a lavacro absterrebunr.
c
2. Propter Dei jussuin,
canonicam, neque eos unqu.im errasse in grammatica. qui vull emnes salvos, iino mancipia, quihus conv-
IH.Sanclum Spiritum inspirasse prophelis et apo- raune est cum oinuihus natnrae cloriginis vinculuni,
slolis tum conceptus internos, et exlrinsecus voces C ct quauivis corpore mundo serviant, vult ipsos sibi
ipsas in orc formasse, ut asinae Balaami obstrictos latria menlis contra omnem eogentem
IV. Alicubl certo loco animas esse crcatas, inde- violentiam. 5. Quia Christus est ouiuia in omnihus,
que ad coipora demigrare. et pcr haptismum ab omni scrvitutis jugo liberdnlur.

V.AIiud csse Deum, aliud Veritalcin. 4. Locis Scripturae exprcssissimis. Tandcm rogat
VI. Omnes antiquos patriarchas non fiiissc Chri- cum iil clliciat apud imperatorem, aut ut edictuni
slianos , nec Christum fuiase in Veteri Teslamcnlo. infringatur, aut sailcm sinc violeirtia veniendi ad h-

Responsiones Agobardi hac sunt. dcm lihertas servis coiicedalur.

Ad I. Christufn habere quidem naturam corporum De ttltisione signorttm.

noslrorum, non originem, ct indc haberc impecca-
Ingravesccbat quredam t'iri).r,^i«, ita ut homines
bilitatem; ita ullicel scse humilem reddideril, id
quasi daemoniaci caderenl. Imo cxustio quacdam pu-
inclinalione raiserationis, non evacuatione poteslatis
stulacea et stigraata in corporibus apparebaul. Unde
fecerit, abolcndo peccala aliCna, non conliteinlo pro-
fiehat ut plebs territa ejusmodi plagis, more gcntilitio
pria.
in propitialionem ejusmodi ulcerum olTerrent. Bar-
Ad II. Auclorilalera Scriplune iiiduhilabilem, ejus
ccelitus demissae causara petii.
neinpe quae canonica est. Ex interpretibus, lxxii D tholonueus ejus irae

Agobardus respondet haec lieri Deo volcntcet angelo

primum, dein Hieronymum. Aliqiios explodendos de
ministrante, erudiendis fidelibus, cruciandisque re-
judacis Aquilam, Theodotion, Symmaeuum, Didy-
:
probis , u t olim per vesieas turgentes et haeraorrhoides
mum. Exposiloresiialeganiiir, utprxeant Scriptura?,
^Egyptios et Philisthaeos profligavit : multaque alia
non cum judicandi libertate, sed cum crcdendi necessi-
subjicit, quae otio lectoris relinquimus-
tate, expositorcs vero, non cum credendi necessitatc,
\d ilatfredum.
sed cum jiidicandi liberlate. Ipsos errasse in grain-

matica, non malitia, nec impcrilia, sed rationc con- Epistola ha;c nil aliud depingit quam miserias sui

descehsionis. saeculi a Judaeis commolas, qui fundilus integritatem

Ad III. Exemplo Mosis ct Aaron, quorum alter iniirtiiii et religionis et harmoniae publicae convulse-

prophcta vocem habuit impeditiorem quam Aaron rant ; el rogat ut qoi apud imperatorcm plurinium
posset, ejiisittodi turhis mederctur.
qui non erat prdphcta aposlolorum qui promulgaiit
:

archicape Conrad. abb.

• Hilduinus abbas raonasterii S. Dionysn apud Parisium, saci ique palalii

Usperjjens.
85 PROLECOMENA. 26

Ad clerum Lugdunensem, de modu regiminii eccle- A Con^rcgatur Franoofiinti, ubi Nienja apcrtis senten-
siastia. liis daninatiir.

Exorta? inter clericos Lugduna?os rix.c de admini- I. Uiius Doire adorandus sine iuiaginc, etc.

strawla Eeclesia, moveni Agobnnlum de scribendo II. Nullum exemplum alicubi toiis lcstamcnlis Pa-
lioc themabe. Et primttm ab unitaic Ecclesr», linn tribusqiiu adoranda: imaginis.

membrorum, lum capitis, bortatur singulos ail invi- III. Essc denere ornarocnto, delectandis ocutis>
cem ineunilam pacem. Ejus ha>.c sunVa>xtomata. non mstrueudis popuiis, etc.

I. Unic;c sponsx unicum esse sponsum qni cum :

Illa xtate scnlttt Claudius Taurinensis de adora-
sit essentinliler veritas, pnx, juslilia, etomnobimuiii, tione imaginnm. Contra ipsum Jonas Aurelranensis.
dcbet propter se, non proptcr aliml, diligi. Plerique concurrunt in eadem materia agUanda.
II. Cujus Ecelesiie membra non surii illi qui vicis- Regcs ipsi. Agebflnlos apertissime , cujus h«c pnc-
sim dissident, scd qui muluo convcuiunt, et in auio- cipua sum capita e D, Augustino c&ierisque Patri-
rem cullumque ipsius aedificant. bus.
III. Unde Dt ut ex illo mutuo amoris ct vinculi I. Nulla cst alia Dei imagoqitain hoe qttod est ipse
nexu, Christus et Ecclesia voeenlur agmis uuus, et secundtim quod est ipse, non potest pingi, ideo
sponsa una. 8 neqire adorari iu imagine, n ;
si in ifta qtuani ip*e no-

IV. Adde qnod ex illo iuterno et aelerno connubio bis praesci ipsit, nempe Cbristo.
agni ct agna» gcncrentur agni cloves. qui elficiunt II. Duplici quidcm adorationc, cxtcrna ct intcrna.

iini. uni , inscparabilem , et xtcrno iiutissolubilein Utraque vocatnr rctigio ;

qira mierne et e;iii'me ob-
vinculo agnum, id est, Eeclesiam. slringunur xtemum et soli De». .m quain pertinent
V. Ex illa generalionc flt ut qtn* sponsa Christi vo- oo-j/.ciK, \azpeia, cteterique cultus, quatenua suni no-
calur, Christi vocelor filia ;
quiaquos simul et semel ab miua religionis.

xterno pro sponsa duxit, eosricm siiigulaiiui et in ti'm- Ili. Ubi vero sunt nomina officii et sevvitnlis huma
porc pcr Verbnm gcnerat. Vocatur fralcr propCer nre, Sovteia polest dici de scrvis el subdHis : rOseCica,

commune nalurie et carnis consoi liiim cum boinine. de omnibus. Honor de sanclis ei oiarlyrihus. Pielas

Vinca, proptcr mullitudincin IHiorum. Ilortus, de parenlibus. Al sola religio de Deo, quia soii oiu-

propler variclstem el venttstatem. Fons, propter nino Dco debettir.

exuberanlcm undiqnc lvmpharunicoerestium copiam. IV. Undc patct oeque angclos. nequc sauctos ulle

Fons signatus, propter admiranda et occulta myste- rcligionis adoramioscuitit, prxlcr .ctuniain Doi ima-
ria. Uegina, propter iinperhtm in Synagogam, dae- ginem, qtise se mediam inler iiomines Dcomque con-
raoncs sectasque universas. Ancilla, pTopler obcdicn- stituit.

tiam. Maler, propter generationem filiorum. Qu* V. Angeios : I. qoia beali suut beoiitudiiic aiicna;
diversilas nominum, nihil divisum, scd unum spon- 2. qttia nolunt offern sibi ejusmodi cuitus; 3. quia
sum sponsainque unam eflieit, per hoc a d.vmonibus diseernuiilirr.
kta unitas affectus dcbet avocare ab omni dissidio VI. Sanctos : quia non sunl saucti nisi sanctitate
cli-riim, ut stato inuncri navel : quod est essc adju- Spiritns, lumina nisi :> sumoio Inniinc, dii nisi a Deo;
tor Dei, non Anlichrisli. aguntqne inirabilia, non at caus:s , sed u! media et
Eorum qui dissorvunt unitatein, nvclliplires siint. insti umenta , ideoquc reliclis illis, loiigius ad lurocn
Corrupti ,
qui aperlo 9candaIo unilaiein Ecclesisc setcrnum devolandum.
conturbant. Uypecrite, siinulata justilia, Adullerr VII. Ouoruiu nihiloininus mcmorias, vestigia, si

aperlc et simuiate veritalem corrumpendo. Ambitiosi, (pia Miut, sive in scriptis, sive iucorporc, imo eonim
honoris causa. Mercenarii,lueclli ilnlcediiie. *t'Aav/Toc. sepulcia proptcr resnrrectionem, vitam, iuiitationcm
corda non in sponsi, sed in sui amorein laudcmque iionoramus. Non tamen ipsis tcnipia aut alwria con-
alliciendo, uniiatcm Ecclesiae abscindunt At verus sliuimiis, scd soli Deo.

pastor, vencque paeis custos, abjiiit a ministerio r, MU. Adoiationis enim hjee lcx «»t ul nulb crca-
ejiismodi portenta, invigilat gregi, sine ignavia. sine tura, nulluni phantasma a mente <Ie Deo cfdctuiji,

iinpcrio, sinc simulatione, sine scandalo, pascitque nullum o}>us iiuniamiia, nec moI esoriens, uec occi-
cum 9ecundum omuos formulas sibi a Caesare coclcsii dcns, nec nubcs, nec igsis, nec arbon^s, nec opcra
praescriplas. Ut sint lales, hortatnr omnes paslores, hominum, ut sunt imagines. Nam si opera Dei non
prcsbytcros, abbates, si velint esse membra unici sunl ailoranda, quantr, minos hotiiinuin, id est. iiua-
capitis, el adminislrare Ecclesiam sccundura man- gincs Dei, angclorant, sanctnrum !

data divina. IX. Neque ocjicias, non tc iitKigincin, scd rcm

De inutginibus. imagine effictam. Nani objectum tenninat adoratio-
Assumpto Decalogi secundo mandato, trictat hic ncm. Adde quod fraus est Sat3n», qui specie htMoria
ex pvofesso AgobardnE de cultu iraaginum, Stnpenda sanctorum, ad Hola mentem traducit, ct a vero
suo sajculo imagimim erat s«perstiiio, ••' Circa cu!- seterno ad carnalia bos dcmergit.
iiim simulacvorum horraida dissidia. Prima Nieoea X. Pielurae aspecSaiida?, ceu res itiHnironta;, octilo

pryscripsit adorandas, SCcunda confirmai. Oriur^tiir externo. Dcub intcrne adoraudus. llke, eausa bisto-
rivc tolo Oiiente, qu* sese diffundunt m GalHam. ria;, ct memerise, non rclig-ionis . Dcus latriic, deu-
47 S. AGOBARDl EPISCOPI LUGDtiNENSlS 28

lix ct sempiternx roligioni: IIIx sine cura, sine A tcsles, vulgaris purgaiio, nempe aquae frigidx, vcl
houore, quia noc male ncc benc possunt f.icere. Deus candenlis ferri, adbibcbalur. Agobardus tanquam
cmn spe, cum amorc, oum honore cl gaudio sine nofandas impugnal, ostcndcns ros occultas nunquam
line. patclieri ejusmodi eeriaminibus. Hortatur ad paccni,

XI. Adde quo.l ul abjicialur oinnis snperstilio, cl lolam fore etliicam Cbristianam complectitur.
nulla imago in parietibus ecclesix depingenda, nul- Sermo Ayobardi.
lum gtmulacrum crigenduin; nec illae imagines vo- Hccc conciocst lepidissima, varia et divinis figuris
candx sanctas, qtiia nil est sanctuiu nisi l>ei templum circumlueida. llal>et pro mateiia Christum. Sed ab
(/ Cor.), ut adorelur umis et vcrus Deus in sxcula illo capile iu varias scse diffundil el exspaliatur are-

sxcutorum. Amen. n;is : De Ecclcsia, de ejns mcrilis, de Antichiisto.

De dispensatione toliui rei ecclesiasticee. Qua; quia sunl paulo apzQo$t.xi, relinquo.
(Prtrfixus a nobis cst hic titulus, ct menlc auctoris.) De divisione imperii.

Convocaverat Ludovicus imperator coetum amplis- Imperii pacis sediilus, memorque nneipitis vitx

simum pontificix ct laica;, rie reformanda Eeclesia. exitus, convocato totius Gallix conventu Ludovicus
Inter c.;eleros prxluxere ceu faees lucidissirase, Ada- iinpcralor in tria regna discerpsil imperium, snm-
lardus ct Elizaccharus ; ille integritate \itue el fulgore ** mamqoc Lotbario contulii ; adhibitis omninm jura-
muncris, bic doctrinx lumiuc. Unaniroi anima repa- mcntis, ut moris esl, lidelilatis et obedientix. Desci-
randum Ecclesix decus conclamanl omnes. Agobar- scit Lotliarius, patrem invadit. Favent ecclesiastici
dus cxcipit eorum alaeres vultus orat, et pro Eeele- : buic imperatori, cujus obsequiis juramenlo solcmni
sia agit, convertit singulorum animos ad labantcm fuerant constricti. Quibus cum pater vellct ptxnas
pene Ecclesix gloriam ; ajdificent, erigant, macerias infiigere, Agobardus audacter respondet eum fuisse

jam subruentis Jerosolymx. Indc insilit in Iaicx illius tumullus et dissidii publici causam, eo quod
frauiiis sacrilegium, qui de peculalu ecolcsiastico divisisset imperium ; et quod est audaoius, profi-
convivunt, et rem Dci rem sacrilegi efficiunl. Prob.it tetur aperte se obsecuturum Lothario, proptcr vin-
a primis nascentis Ecclesix exordiis, incrementis, culum juramenti, etc.

accrementis, quibns cxpit ditari, duce Spiritu, sia- De compuratione utriusque regiminis.
tutos canones, qui dircplioncm rei ecclesiasticae Dux hic continentur epislolx ejusdem argumenti.

vetarent, nullique citra conscieutix perniciem con- Prima ad Cxsarem Ludovicum, qua nosler episcopus
cedcrent ab illis canonibus discedere. Rogat Cxsa- oblendit causas fugx et morx. Propter publioos tu-

rem ut raedeatur, ccetum ut deprecelur contra sacri- mullus. Inde insilit in fastigium splendoris iiupcrialis,

lcgos Gallos. Excipitur ab llelizaccharo et Adalardo quod probat subesse pontificix majestali, tum cx
senibus alacriter oratio Agobardi. Mouont de hac re auctoritate canonum, tum quibusriam Latinorum
imperatorem : qui convocalo conoiiio politica; et Patrum teslimoniis. El idco monet ut venicntem in
leviticx familix, mutuas exslinxit discordias qux de Galliam Gregorium pontiflocm, mediatorem pacis
possidenda re ecclesiaslica laicos et episcopos con- domesticx, bcnignc excipiat, eique huraillime scse
lurbaverant. Quia vero quidam crant dctractores qui subjiciat.

passim de audacia et ignorantia Agobardi runiores Secund.T. sensus est ojiismodi. Defectio Lotharii

eircumlercbant ejusque dissidii auctorem ipsum pro- abripuerat omnem pene Italiam, pontificeni, raul-

niulgabant, Agobardus ejusmoJi labem diluit; rei

tosque eliam episcopos Gallos, quonim ope palri

veritate efligicm exprcssit apml quemdam amicum eiiperet imperium. Veri Galli recalcitrant, cilunt

qui eum dc bac re interpellarat. Et inde re nata Agobardum, recusat. Habcut conventum ; cujus hxc
captal locum scribendi dc rcbus ecclosiasticis eorum- fuerunt capita adversum ip^ius contumaciara, pro

que ministerio, sumplis ex utroque Teslaiueiito lesli- confirinunda Gallicana libertate.

moniis. Ejus summa capila b;cc sunl. De 1. Episcopmn Romanum, vocandmn papani, fra-
sacerdoli
bus. De decimis persolvendis. De poena saorilegii. De trem . " 0il antem Patrem, neque ponlificem.
D
honore omni ;evo episoonis 2. Imperialcm majestalem plus posse in adsuiui-
impenso. De non alienau-
dis ecclesiis, et pcrpetuas inserit calumnias contra stranda Ecclesia quam pontificiam.

Simonianos. !l > •> omoia, quia niluntur locis, uou 5. Cxsarem non dehonestandura prxsumpluosa
rationibus, lectovi do. excommunioatione.
Libcr de dicims sententii» digestus, i. Posse iinunt aliquem pontificera abjici sine in-

De divinis scntentiis contra eos qui putant judicium juria sedis aposlolicx.

Dei aqua vel igne ve.i armis patefieri.

5. Episcopos in causa tidei jusjurandura prxsiare

Titulus bujusoe voluminis non iiiibi videtur satis soblos imperalori.

congruus. Quia hio est sensus. a Duplices modi pur- r>. Agobardura priraatem Aquitani;e nultam deiu-
gandx fraudis occulta: et sccleris, ferri ol iguis. Pri- eeps habiturum potestatein in excommunicando,
mus erat Gundebadi, qui controversias, ubi non nullarnque jurisdictionem in cseteras paroehias, si

eraut lcsstes, ferro et anuis dirimendas prxcepil. oberiiroi potius pontifki quam Cxsari.
Sccundus, inveteratx consuetudinis. L'l>i defiebant 7. Privaudum episcopum consorlio « t bonore, qui

Instilut. juris canon., I. iv, lit. 2. lo Historia Burgundix.

 20 LIB. APV. FELICEM URGELL. 30

polius pontifici quain Ecclesioc Gallicauae concilio A 2. Antiquos Patres iu carminc solitos moJulari.
ubedierit. 5. Nullam essc rationem cur noclurme liant vi-

Agobardus ex professo respondet singulis. Con- giiue.

fringit quanium polesl ista privilegia, propter coin- 4. Multa csse alia cantica quae non habentur Scri-
mune faclionis cum pontifice el Lothario consor- pturis.

tium. Nititur probare Cxsarem ct Ecclesias Gailicas Quibus quoqve in suo Antiphonario el Responsorio

pendere a calhedra. Deindc conjicit omnes turhas kusce ndjecit blasphemias et portenla.

et aestus flagrantcs imperii, tum in inertiam I.udo- 5. Christin» decirlo advexisse humanam naturam.
vici, tum in occiiltas fraudes reginarum quibiis ipse Duas naturas commisceri in unam.
(i.

nupserat. Aiulacissime favet consilio Lotharii, quo Homines suscepisse Christum, quein antea na-
7.

erga noverras usus fuerat. Tandem concitat ejus turali motu cognoverant et desiderarant.

aniinum ad pneniteniiam et humiliialein, ut deinceps 8. Christum per aurem Virginis in locum partus
resipisccn lo res impcrii sitsecurior. stibrepsisse.

Publica Ludovici impcraloris ptxnitenlta. Agobardus singula confutat,

Rebus pacatis, publico convcutu compellilur Lu- Ad 1. Ecciesiam Lngdunensem firmiler inhxsissc
dovicus imperator, propter vifce anteactae luxnriam, B statutis Leviticc et apostolicx legis, ideoque DOn
inertiam, ignaviam, ad publicam poenitentiam. Agno- posse oberrare.
scit, oiat veniam, ad altare prosternitur ; terque Ad 2. Ecclesiam veterem magnopere rcspuisse
quaterque confessus, fiucns laerymis, depositis ar- modum canendi poeticum.
mis sceptroque, suscepil poenitentiam per manuum Ad 3. Diurn.is et nnciurnas vigilias in choro Lc-
episcopalium iniposilioiiem, etc. vitico a Davide constilulas.

De vete.i rilu cantandi psaimos in ccclesia, et de cor-

Ad 4. Seiipltiram adeo perfeclam, ut nil illi ad-
rcclione Anliphonarii. jiciendum, neque detrahcndum, sed in eis quaecun-

duo capita non crnnt disjurgenda, se.d in nnntn

(//<cc
quc rcperiuntur canenda, reliqua veronon.
componenda, quia eamdem prorsus mnteriam ira- Cjeteracjiie ejusmodi portenta facili via disccipit,
ctant.) restiluto omnimodo et Anliphonario ct Responsorio
Erupit Lugduni sectarius quidam, qui miias in in prislinaiu lucem.
ritus ecclesiasticos ealumnias invexit, naevis asper- Et bajc sunt capila doclrinae Agoberticae, clara
sit, cl haec sunt. sane, abstrusa, ct cmni venustate fulgida. Quibus
i. Ecclesiam Lugdunensem a germano canlandi fruatur iector.
ritu deviasse.

3
SJLNCTI AGOBARDI
EPISCOPI LUGDUNENSIS

LIBER ' ADVERSM D9GMA FELICIS ERGELLENSIS

AD LUDOVICUM PIUM IMrERATOREM.

Chrislianoriim religiosissimo, bcnignorum beni- Auguslo, domno gloriosissimo Ludovico imperalori,

gnissimo, mansuetorum tranquillissimo, Chrisli Agobardus quidam ex ultimis fidelibus servulis vc-
amalori, idcoque victori ac triumphatori piissimo D slris, subleranncxum opusculum sinccrissimo ac

MLUZH NOTjE.
a Sancli Aqobardi. Sancli iiunetipationem Agobar- ticnte, ut ait Ado, imperatore et ubiversa Gallorum
do tribuimus post editioncm Massoni, et quia ccele- cpiscoporiiin
st^sei honores persolvunlur in Ecclesia Lugdunensi,
nhi ^ulgo vocatur Saint Agobo. Tmn et in Martyro- b Adv. Doqma Felicis. Tituluin hnnc fecimus ex
logiis qnoque illarum parlium sanctus dicitur. Ac
elencho librorum Agobardi, qui praefixus cst codici
de Agobardo quidem pauea noliis dicenda incum- ms. Pap. Massoni, in quo sic kabcliir Adversum :

buut, praetcr ea quae leguntur inter elogia. Pro

doqma Felicis t>ber Ajobardi i episcopi ad Ludovi-
noslro tamen more liic vitam cjus delibabimus.
cnm imperaiorem. Nullum enim alinqui tilulum ha-
Pairia Gallum fuisse aiunl, quanquam id non satis
bebat hic liber in vetcri codice. Et mirari iubet au-
constat. Coepiscopus primum Leidradi Lugdunensis
daciam Massoni qui non contentus iiiscriptione veteri
arcbiepiscopi, qnem r.imc coadjnlorem vocamus,
opistolLC ad Ludovicuni Piura, aliam de suo adje-
sed iion cuiu titulo fulurae successionis, ut ego
cit lanquam c vcteri
, codice. Sic enim in inso
quidem arbitror. Nam iil privala auetoritale fncerc
operum Agobardicorum initio edidit Agobardus :

non poluit Lcidradus . nequc «'xtra conscienliam

episcopns Lugdunensis Ludovico imperalori S. D.
priucipis, ncque alibi luin quam in synodo, sive
(jtiis r.on creuerel ita scriptum vidisse Hassonum
provinciali, si*e generali. Dein iilo cedente, ac in
in veieri codice? Ct tamen r.ihil illic leyiiur bujus-
inonaslerio Suessionensi sese abdicante, Agobardus
cemodi.
ad cara cathcdram conscendii an. 8!3, < conscn-
51 S AGOBARDI EPISCOPl LUGDUNENSIS 59
subtilissimo sacroque acumini prudenliae vestra: A aut improbelur, Quia si probatur, illis, qmbus
dijudicaiiduni direxi . quod cdidi vcl potius collcgi profuturum est, ad tegendum commcndatur; si

adverstisnovam, iinocv vclcri " redivivam haercsim, tem iiuprohatur, auclor ejus pei vos emeudalur.
proplcr quosdam, quibus illud expedire puiavi, sic- Aposlolica namqua doctrina omnes horlaiui cre-
ui ibi luiius continetur. Pie igilur rector et domine, scere in cogniUone Domiai nostri Insu Chrisli, om-
capnl orbis, derus mundi, catholicorum oninimn. nesjubet paralos esse ad satisfacicudura eis qui ra-
insignis gloriatio. qui illuslratis Qdem, propagatis lionera poscunt de ea qua; in nobis est spe. Sacer-
et paccm; b obsecro mansiieludiucm vestram, ut dolem quoque csse vult amplectentem eum qui se-
in contempLlionem Filii Dei, qui veslrum juval cundutn doctrinam est, fidclem sermonem, ut potcns
imperium ,
prsefalmti opnsculum peiiustrare non tit exhortari in doctrina snua, el eos qui contradi-
dedignemini, ul vesiro acerrimo ingeuio probetnr cunt arguere. Quod siseniperseclamhim fuit ;
quanto
BALUZII NOTjG.
episcoporura synodo, i seu, ut apertius loquilur Hu- tuque imaginum exercuit industriam hominum eru-
go Flaviniacensis, « consentiente imperatore et omm ditorum adeoque etiam Agobardns sentcntiam suam
;

Gallicanorum episcoporum synodo. > lit animus iu boc prompsil, ul acrein ac vebementem adver-
erat eani synodum inlerpreiari <le ea qu:c co.lcm ]i sus adorationem imaginum, ita piam ac religiosam
anno celebrata est apud CabilJonem ab episcopis et erga sanclos, ad quorum iraitationem hortatur
abbalibus totius Galliae Lugdunensis. Verum Adu et omnes Cbrislianos. Superstkionum igittir inimicus
Hugo Flaviniacensis satis indicaut banc Agobardi capitalis, etiam eorum stullitiam vchemenler exa-
subslitutiouem praesente imperatore factam fuisse gitavit qui grandinem el lonitrua cicterasque cceli
in universa siv omni Gallicanoiurn episcoporum tempeslaUis escilari posse putahanl ope magornin
syiiodo, id esl, in generali ac plenafia synodo epi- «t uicantatorum, qiujs ob hoc ipsura aaas illa v<>-
scoporum rcgni Francici quod lniic Cabillonensi
: cabat tempestarios. Plane magnum vintm fuisse
conipeteie non potest, qnac provincialis tanlum fuit. persuasum habco. Sed uno pessimo facinore, quid-
Itaque non de alia syiiodo inielligi potest, quam <le quid nonnulli contra senliant, illtistti.i sna facino-
Mogunlina, qua- eodcm airno habita cst, cui vero ra ingentcsque virtutcs commacuktvit. Nam trans-
inteifuisse Liidovieuin imperalurein docet Ivo Cir- gressus parles Lotharii Augusii, qui Ludovicum
in
nutensis parte ix, cap. 82. Praebuit ista Agobardi patrem anno 853 eo usquc d< primerc ausus est, ui
substiiutio materiam sermonibus, <>!> violatos, ut etiam carcerc concluderet, posniicntiaeqne pu-
in
videbalur, vetnstos canones; quos illibalos servari blicx addici procuraret Iraiisgressus, inquam, Ago-
,

debere conlendcbant, ne<[ue violari posse quacunquo bar<Ju& iii partes Lolharii, tanta animi contenlionc
ex causa. Dupliciter autem peccatuin videbalur in ac pertinacia eas luiius est, ut vel ol> hoc ipsum
canoues. Primum, qnia constabat duos unam ca- aiiiiunieraiiis sii iuler pr.ecipuos Lolharianse faclio-
tbedram capere non posse. Deinde, quod prohibi auclorcs. Ea <lc causa :il> Ecclcsi<e praesnlatu
tum sit ne quis episcopus succcssorem sibi eligat. ct semotus esi anctorilate synwii quas anno 855 habita
Cessissc lamen contradiclores constat. Quam vero est ad Thcodonis villam. Rursuni ca causa agitat»
obcaiisam cesserint, non constat. Ego facile credi- est aiino scqucnti apud Slraniiacum, haud procul
dcrim, Agobarihim propriis virtutibus el principis Liigiliun»; setl nullo eventu, propter aliseniiaiu Ago-
optimi simiiis adjutum, pratvaluisse adversus invi- bardi. Taudem cum rcvocata concordia luisset inier
dos; luni eliam quia Leidradns iu <'um inclirjaverat, Lnilovieitm ac Lotharium , Agobardus a<l sedem
vir in aula celuberrimus, et qui novissimo facinore sii.iin redfre permissus est. Demnm abiil <• \ iv is
luagnani sibi auctoritatem coiu-iliii^se videbatur, Et apml Saniones Aquiianise secundae populos, in c\-
exslabant plurima cxempla ex antiquitate , qu;e pedilionc regia, anno, ut ego quiilem arbilror, 840.
substilulioncm illaui peragi suicrent. biciilit autem Nani eo amio Ludovicus inipcrator, ut scriptum cst
Agobardus in pessiinn e< esnlccralissima tenipora, ii; ^nnalibils Ceitiuianis, in Aquilania fuil, niolus
quemailinoilum ipse non semcl conqueritur Keti- Aquitanicos componere satagens. Qtio etiam .umo
nuit tanien iuter baec teniporuiu mala constantiam Agobardum obiisse vm lilus Julii Iratlil auctor bre-
episcopo ilignam, vir cxtcra tiniidus. et qni vix vioris Ciironii'i S. Benigni Divionensis. Ex scriplis
coram magnatibus auderct loqui. Nam suum illuui ejiis qii.i vslanl apparcl notum iuisse ac familia-
i

pudorcm ac limiditalem ip^e frequcnter inculcat. rem larissimis ajlatis illius viris, Ebboni niiniriiin
<

Prx-eipue vero incanduil atfverstim Judmos, qnorum Rhemensi archiepiscopo, Bernardo Viennensi, Ni-
impios ritus profauasque rx-reuioatas et detastaba- bridio et Bartholoiuseo Narbouensibus, Adalhardo,
tur el aboleri cupiebat. Hinc gravos adversus Ago- Wala:, Helisocharo, et Hilduino, abbatibus. Mal-
bardum lempcstates et prorcllas. Strinvit etiam «* ftedo coniiti Aurelianeusi qui principem Uim lo- ,

styliiin, et quidem acriter, el non uno loco, in legem ctiin obtincbat apud Ltidovicum Pium, Walfrido
Gundohadatti, quam pietati ac smipliciiati Christia- Str.irytni abbati Augiensi An vero per irtenninni
nas valde conlrariam csse existunabat. Robuste fiierilabbas inonaslerii sancti Hednrdi Suessioneu-
etiani ac erudile uervos suos iulendil adversus er- sis,ut placuit quibu6dam, ab aitno nimirum S50 quo
rorera Felicis episeopi llrgellensis, q<ii pauU» antc IliidoinMs abbas in exstliura missusest a Ludovico
uiortmis ciat apud urbem Lugdiineiisein. Canonuiu Pin, .ibis discutiendum rctinqno. \tque hajc de vila
iu primis perj>ctuiis :«.• constans ileleusor, ul gna- Vg<ibaixli <lixisse sulfieiat. Nunc ad institiituui uo-
rns; adeo ut etiam Romanos sui temporis ^raviter struui nevertaimir.
pei-slring.it,quod Galiicanoss caiioues ob eara, si » fttdiaimm lurresim. Qulppe Fiiiriaua baercsis
Stiperis placet, causam contemnerpnt, quod eos propagata esl ex Nustoriana »t ostcndel
haeresi :

ncoteriri Roinani non commendaverint, v<l quod infra Agobardus, etiam Adrianus l gapa
el seribil
legali Romani non interfueriut iu eorum constitutio- ad lli ipanos episeopos in Codice Carolino tit. l>7.
ne. Miruiu, si vir ita composiliis non iiicurrisset
'

Obsocro mansuetudivem. Imitatnm baud dubie

invidiam hcminum ;eU>tis su;e Ilaqne opus babuit ex libcllo Precum MarcellHii el Fatisiini prosbyte-
apologiam pro se scribere adversus calumaias et rorum. qui sic incipil Deprscamur munsomtudincm
owreclationes abbalis Fredegisi, viri alkxpu celo- teslram, pitssii.ii hnperatorei, Valentiniane, Vheodo
berriiui, itemque adversus quosdam Provinciales tti, et Areudi, ut ktrc in conlemptatione Lhrisli filii
<-t Septimanos Agobardico uoinini valde iniquos, Dei, qui vestrum jnvttt imperiim, iHfntifiitbiittcr Itqc-
liiici' haec, liicalcscens quseslio de adorationc cul- ic rfj tnemh i
55 LIB ADV. FELiOEM URCEI.L. 74

wagis minr, quando jaui propitiquum csse ccrni- A nis glorire cui>i»Ji, idcirco bonis dclreclant, ul se illis

nius tnmpus illud, de quo Dominus loquitur : Verum- siipcrponere nilantnr; ct si dctractionibns obtinue-

lamen vemens /ilnis hominis, pulas inveniet fidem rint ne illi adiniicntiir, isii admiralionis gloriam
super terram ? consequaolur. El quoniam non desunt inler nos la-

I. Poslobllum Felieis illius qui fueral quondam hs quibus necessc sit et iniegrilatem fidei cogno-
episcopus in " sedc Orgelletana invenla rst a nobis scerc, pe.r quani valeanl nialum pcr(iili;ii declinore,

quaedain schedula ab eo edita sub specie interroga- et rectis judiciis obtemperare, ut mcreantur in ilog-

tiouis ei responsionisquam cum legentes consi-

:
iii.iio pietatis proficerc, opportunum putavi ca
deraremus, inspeximus homincm diligenter et fiuii- quac prsedictus vir malc sensit, exaggerauda assu-
dulenter instaurasse, quantum in se fuit, oinnem inerc, ct vcrbis cjus, in quibus a veritate fidei

pravitaiem doginaUs sui, iu qua duduui fuerat de- exccssit, Patrum senlentias opponcrc
sanctoriini ,

tectus et eonvictus, et propter quam ab -bonorc epi- ui quisi|iiis dignalus fuerit legerc agnoscal qua ,

scopatus !•
depositus : qui licel aliqua verba, quac caulela catholicae veiitaiis purissinmm sensum se-

prius imprudenter cflerebat, postea suppresserit, quatur.

aliqua lamen nunr addidit, quae tune retieuit. Quam II. Non ego hoc doctis et eloquentibus uris, qui

scbedulam ego, ut potui, juxtu veritatem fidr ii n) B cuncta haec oplime dijudicando, probanda a»t im-
reprebendissem, ve.l reprchcndendam publicassem, probanda demonslrare suffichmt, dico, qui forsitan

quidam c.x fralribus, ut comperi, indigue lulerunt, ncc dignabunlur legere lioe opus, rustica simpliei-

el non pcrversilatc animi, ut puto, sed stmplicilatc tate compositum ; sed meis similibus, quibiis verc
ingcnii, arbilrali sunl ine non id fccisse zelo lidri, scio cxpedire ut fidem suam subtilissime corriganl;

sed lelo invideiilix, sicul moris est eorum qui ina- ijui inrautc r
admirantesvitara pra-dicti Fclieis, pvo-
BALUZH NOT/E.
" Sede Orgellctana. Rotinc nomine. Felix olim indignui episcopus, etc. Nimirum
tiainnum liodie no-
nicn. Vocalur eniiu vulgo l.a Seu d'Urgel, id est, olim fuerat episeopus, id est, antequara in ea syno-
Scdeb Urgellcnsis. Claia civilas Uispaniae Tarra- db deponcreltir ab honore episcopatus. Tum vero
conensis, in 1'yrenaji montis jugo sita. Eginhardus jussu principis (non auiem episcoporum, ut perpe-
in Aiuialiluis ad an. 7'Ji a Orgcllis est rivitas iu
: ram sciiliit Mariana) apud Lugdunuin clarissimam
1'yrciia'i uioutis jugo sita eujus episcopus, nomine
; Galliarum urbcm relcgatus est.
Felix, natioiie llispaiius, ab Elipaudo Toleti cpisco- « Admir. vit. pr. Felicis. Conslabat ergo per
illas
jio |ier litteras consultus quiil de humauiiate Salva- tcmpestales, Felicem cssc episcopuni moris antiqui,
toris Dei ct Hoiniiu uoslri J<'su Clnisli Seutire de- niorcsqiie cjus essc inriilpaios. Nam non Agobar-
beiet, utruiu secundum id quod homo cst, pioprius ( dus solum id docet, scd etiam Aleuinus, eorumdcm
an adoplivus Dei Filius crcdendns essel ae dicendus, lcmporum scriplor. Il;ec sunt ejns verba in epi
valde mcaulc alque iiiconsidcralc et conlra auli- siola ad Flipandum Tolctanum episcopmn < Lcgi- :

quain eailiolii e Ecclcsia; doctriuam adoplivum non iniis cwm in epislolis beati Felicis, viro sciiicct
soluin pronuntiavit, sed etiam scriplis ad menioia- rcligios;u vit;e piax-ipuo et sanclitalc spectabili, si
liim episcopum libris pcrvcrsissimc pravitalem opi- catbolieam fidem et ecclesiaslicam unitatcm, sinc
nionis su.e dcfeudere curuvil. llujus rei causa qua nnlliis Deo placcrc potesl, amare etprcsdicare
duclus ad palatium regis, qui tunc apud Keginuni velit. » Et itifra < Liret praefalus famulus Dri :

Hajoaria: civilatem, in qu.i cl liiemaxeial, leside- Felix laudahili vila vivat coram hominibus ; tamen,
bat. Ubi congrcgato episcoporuro concilio audilus ut videtur, in multis catholicae lidei professione non
csl; et ervasse conviclus, ad praisenliam Adriani omnino nlenitcr 1'atrum sequitur sentenliam. t
pouiiliris llomaii) missus, ubi etiani coram ipso Iiem i Etiain ct io hoc lu.c sanclissimae voluntali
:

in hasilica beali 1'etii aposloli hxresim confessus est obnixius suaderc ratum puiavi, ut eumdem virum
alipte aliiiieavit. Quo faeto, ad eivilatem suam re- vcnerabileni Felicem tuis sanctis precibus et sua-
versus est. » trissimis suggestionibus convertere ad catholtcse fidei
b Uepositus. Inceitiim hactenus fuit, quonani de- unilalcm et veritalem nitaris. Fidelis cst enim
inum lcmporc Felis cpiscopus Urgellcnsis fucrit Deus, pius et misericors, qui nullatenus oblivisca-
depositus ali bonoie episcopatiis. Neque enini as- lurejus nuilia bona, et religiosam vitam, etlabores,
scnlior Joaimi Mat iaire, viro alioqui crudilis uno quadie nocluque indefessa voluntale desudal. Quan-
:

quie.x corrupto Adonis Vieuncnsis loco colligit e;im libi coram Deo el sanctis ejus gioria ei re-
depositioncm fuissc pcraetam in concilio Franro- i) miincratio intende, et diligenlius cousidora in sa-
ferdiensi, quod anno 7t>i congrcgatum est jussii lulefratris tui, eliamet lanti viri, et tani prasrlars:
Caroli Magni. « Re discussa (inquit Mariaua, lib. dignitatis et sanctitatis faniulo Chrisli. » Iiem :
vu Rer. Hisp. cap. 8), prava opinio cum aucloribus « llliim vero Felirem, qiiem lu charilale siimmum,
reprobala est; ae, nisi muiareut, Felix et Elipan- pudicum, moribusqitc ornatum asseris, nos habcinus
dussaeiitieiis inlerdicli. Felix. ut Ado Vieunensis in caslris Chiisti. i Tuni in epilogo liliri iv adver-
esl auctor, Palrum seiiientia rclegatus eSl, et Lug- sus Elipandum, eis qui de ratione catholicte fidei
dnni, nunquam eiToredeposito, extremutu viue diem dubitare vidercntur, proponit exemplum Felicis ab
elausit. > Eacilius crediueritn, datam Fclici veniam crrore ad calhplicaui conversi < lilius religiosi :

a synuilo, si rcsipisceret ; imiic vcro crrorem stiiiin viri, inquit, et magni nominis inlrr suos edoctus
abdicasse, sirque iu bonoie episcopatus perman- exemplo, elc. Demuin iii epistola 7(i (nunc i) Feli-
sisse. Sed quoniam rursum ad pristinos errores cem laudat nl> pietalein, cjusquc prcccs postulal apud
revolvebatur, Aquisgranum deductiis ad Carolum Deum, velnl viri sancli. Non injuria ergo in velu-
Magnum, in synodo qirae anno 7!>:i illir babila e->i, siis tabuiis Ecclesix IJrgellensis dicitur sunctus.
«teposilus liiiud dubic fuit. Istuil farinus ea t<-m- Nihil itaque fallacius est.qnam prava religio. Unde
pestate peractum ex en patet, quod in epistola quam colligi interim potest non statim e.x sancta cpisropi
statHii post synodiim illam scripsit a<l clerum popu- vita seqni docirinam ejus esse sanam. Tenlat euim
liimque Urgellenscm, non obscure significat se epi- nos interdum Deus, ut patam lial ulriim diligamus
scopum iiiiu non fuisse, cum sic incipit In bci eum, an non. c Luce clarius aprrta cau^a esl
:
 58 S. AGOUARDI EPISCOP! LUGDUNENSJS 3C
bauda pntant cuncta qnx dixit; nescientes quia non A Et.ut alius doctor dicit (Aug in Psnl. cxlvii) :

cx vita hominis meticnda est fidcs, scd a ex fide pro- Sieut virginilas
Sicui virginitas caruis, corpus
corpu intaclum est; ila
banda esl vit.t. Quanquam enirn iimlti licnc crcden- virginilas animx, fidcs incorrupta. > Ait ?tiam
lcs,malc vivendo percant; nulius tamen inalc rre- (Aug., Tract. vnt in Evantj. Joan.) : i Sic est verilas
dens, liene vivendo salvalnr. Solins enim omnipoten- Cluistus, ut tolum venun accipiatur in Christovc-
tis Dci esi nosse occulia bominnni, vcl quis cum runi Verbum i):i, Deus xqualis Patri, vcra anima,
reprehensibili vila humilem mcntcm gestet, aut vera caro, verus homo, verus Dcus, vera naiivitas,
quis b ciim Iandabiii \ila supcrbam. Ncuter enim ' vcra passio. Si aliquid hic dixeris falsum, intral
perfeclns cst. Scil quis c duobus in.igis auclori dis- pulredo, de veneno serpentis nascunlur vermes
pliceat, illi soli suppetit nossc. Scimus namque incndaciorum, et nihil integrum rcmanebit. Quia
qnia qni infirmitatis sux hene sibi sunl conscii, ubi fucrit falsi alicujus corruptio, ibi vcritatis intc-
sanctos se csse, etiamsi ab aliis dicantur, non cre- gritas non erit. > Valent autem mulium ad perpen-
dunt. Qui autem propter bonaui convcrsationcm, dendam subtililatem verilatis, quse didurus siim in
diiin laudanlur ab aliis, sanctos se essc confidunt, hoc loco; si lanien competenter valuissem explicare
ei idoncos sc putint adjudicandum cxteros et alios qux dico.

quidem proplcr vitaiu carnalcm, .ilios autcm pro- B IV. Nestorius hxrclicus sic duas naturas in unico
/itcr faiuit.uem scnsus despiciunl, omnibus lamen Filio Dei Domino nostio Jesu Clnisto dividit ac sc-
in commune dctrahuut, non possunt illi placere parat, ut in disputalionc dogmalis sui sic de uno
qui dixit : Discile a t:tc qnia mitis sitin ii Itttmilis qnasi t\e duobus loquatur, quasi alitirn suspicans
corde. Qui auicni vcre placcrc Dco curat, subjiriat Dciim Verbum, alium Emmanuel, licet plerumque
aniinani suam Dco citni oinni bumililate. Fiiies unam horum fatealur personam. Econtrario autei»
est enim prima qux subjugat auimam Dco, deindc Entyches in dogmatc suo sic de unic.i Filii Dei lo-

prxcepta vivendi; quibus custoditis, spes nostra quilur singulari persona quasi de una substantia.
flrmatiir, et mitritur chaiitas. Cura ergo cognilio Et quanquam scmiiilcrnani divinitatis cjus nativi-
ct actio bcatum hominem (aciant; sicut in cogni- latem conliteatur, lemporalem quoque humanitatis
lione vitandus cst crror, ita in actione cavenda est nonneget; ita tauicn utramque subslantiam pernii-
nequitia. scet atque confundit, ut una taiuummodo prxdicare
III. Quamobrem obsecro dilcctioncm vestram, intclligatur. Cuin ergo utrumquc, id cst, Nestorium,
quibtis boc opus nccessarium csse dico, non vobis et Eutychem, vciitas fidei abjiciat, qux medium
injiciant fastidium vcrba simplicia ; se I potius dele- intcr eos lenet locum ; bcatus Cyiillus, ejusdem
ctet vos puritas fidei. Quoniam in verbis disscren- ^ veritatis defcnsor, Alexandrinus antisles, iltim vel-

tinm, ut quidam Patrum ait fAtig., dc Doctr. Ckrist. letcorrigerc pravitatem Nestorii, propter obscurita-
I. iv, c. 11), veritas amanda est, non verba : tciii verhorum, ut pote sublilissimx rei, oifendit
« Quid enim prodest clavis aurea, si aperirc qnod beattim Joanncm prxsulem Antiochenx Ecelesia',

volumns non potest Aut quid obest lignea, si boe

: et eos qui cum illo evant; factaque est divisio intcr
potcst, quando niliil quxrimus, nisi patcrc quod Anliochenam ct Alcxandrinam Ecclesiam. ftogaius
clausuni est ? > Qui autem omnino dedignatur legcre cst autem ab Antiochenis Theodorelus Cyii episco-
nostra, babet liic sufficientcr sanclorum Patrum pus, ut ageret advcrsum beatuin Cyrillum. Etmirum
sententias adnexas, quibus conferai sciisiim Fclicis. in modum, diim utrique cs.,ciit calholici, id est, et

Tantiun non negligat ad carmn rcgulam fidciu suam Antiochcni, et Alexandrini, beatus Cyrillus tlum
ptnificare : quia, ut bealus Athanasius ail : < Ft- putatur cssc hxreticus, qnod non erat, invenlus est
dem calholicam nisi quis intcgrani inviolatamque a Theodorelo inter Ncstorium bxrelicum et Cyril-
scrvaverit, absqtie dubio in xternum perihit. > lmn catholicum medius locus, unde idem Tbeodore-
BALUZIl NOT/E.
inqnit Vinccnlius Lirinensis, cur interdum divina D esse dicuntur. Prxclare Optatus Miteviiaiuis inlihro
providentia quosdam Ecclesiarum magistros nova secundo adversus Parmenianum, el quidem appo-
quxdam dngmata prxdicare palialur. Ut tentel site prorstis ad inenlem Agobardi « Meliorainventa :

vos, inquii, Dominus Deus vcstcr. Et profcclo ma- siini peccata cuni huniilitale, quam innocentia cum
gna lenlatio esi, cum Ule. queiu tu prophetam, quem superbia. > Sic apud Sulpitium Scverum in dialogo
prophetarnm tliscipitlum, quem doctorem et as- I, cap. 5, cnm puerquidam aspitlcm illxsus appre-
sertorem veiitatis putes, qnnn summa veneralione bcndisset, idquefacinus fiatresmonasieriiin moduin
et amore complexus sis, is subito lalenter noxios miraculi extollerent abbas, ne inlirma xtas insn-
;

subinducat errores, eic. > Tnm adtlucit exemplum lesceret, virgis compescuit, diclilans < quia mclior
Nestorii, Pholini, et ApoIIinaris; quos niagnos vi- esset infirmitatis conscienlia, virtutum vanitate. >
ros fiiissc constahat, et pr.cvalidos hxrelicorum Vide S. Gregorinm in lib. iv, DcCura Pastorali.
adversarios. c Vera passio. \ptid Aiignstinttm
Tractatu vill, in
a Ex fidcprobnnda Niminim juxta mcn-cst vita. Evangclium Joannis, et apud Prosperum in Libro
lem TertuUiani, qui in capite tertio libri De Prx- Sentenliaruni cx Augnstino cap. 52l> legitur : Vera
scriptione Hxreticorum sic ioquitur i Ex persouis : tiiiiitilas, vcra passio, vcra mors, vera rcsnrrectio. Si
probamus fitlem, an ex fide personas? > aliquid hortim aixeris falsum, etc. Scd apud Augu-
b Cttm lattd. rila superbam, id est, menlem. Ergo stiinini non exslant hxc verba; Quiii ttbi [tierii fttUi
et in pannis qnnquc potest esse fastus. Ergo ct lii alicujus corruptio, ibi veritatit intcgritas non etit;
quoijue superbi csse interdum possunt, qui sancti qtixtamen leguntur apnd Piosperum.
 LIB. ADV. FELICEM URGELL. 38
ius pugnans pro verttate, ageret contra vcrilalem ; A bus promisil se omnis cmendationis diligen-
leclis,

qtti dum istis calliolicis placerel, iliis displiceret liam sibimel adhibiturum. Propler quam rein siien-
quod tamen, Dco auxiliantc, Joanues cl Cvrilii in- ter cmn dimittcns, non putavi nccessariura esse
dustria correctum e?t. easdem blasphemias ejus in exteros pulilicandas,
V. llacc ilaque idcirco ad medium deduxi, ut quia c ncc ad mc pertinebat.
qnain subtililcr, quam humiliter, quam veraciler, VI. ' Posi mortem vero ejns, cognovi pcr qnos-
quam limidc tidei verilas inquirenda sit, sollicite dain Cdeles fratres, qui ab illo audicrant, quod di-
perpeiidainus. Igilur antequam de eis qrise praedi- xciit Deum Dei Patris Filium nuliatenus dici debere
ctus Felix scripia reliquit disputeraus, pr&milten- passum aut crucifixum, scd ab eo hominem assum-
duni video quomodo propriis verbis quibusdam, ad- pluin; conGrmare hoc nilcns exemplo Isaac, qui a
liuc vivcns, aliqua improbanda persuadere conatas pairo diictus ad immolandum, non ipse, sed aries
est. Ccepil aliquando, ut dixi, quosdam docerc, ut pro eo est immolatns; tanquam in Isaac figuratus
crederent Dominum noslrom Jesum Christum, se- fit filius Dei, et in ariete filius hoininis.
ILtc autein
iMindum carnem veraciler nescisse sepulcntm La- faciebat saepodiclus Fclix, quia nullatenus acquiesce-
zari, cum Vbi posuistis cum
diceret sororibus cjus liai scntire, uec suadcre sibimet ita valebat, ut cre-
:

(Joau. xi, iguorare diem judicii, B dcret in nno Domiuo. noslro Jesu Christo duarur
34), el veraciter a

vevaciier etiam ignorasse quid conferretur a duobus nalurarum nnitioncm substanlialitcr factara, et
discipulis aiiiluiljiiiibiis in via de hisquse facla fue- Deum Verlmin secundum subsistenliam carni uni-
rant in Hierusalem ; veraciter quoque ignorasse tum, sicut iiquido in conseqncntibus ex verbis il-
utnim plns diiigeretur a Petro, qnam ab aliis disci- lius apparebil. Conlra quse el nos obviantia sibi te-
pulis, cuui diceret Simon Petre, amas me plus iiis
: slimonia sanctorum Palrum, Deo auxilianle, pnsi-
(Joan. xxi, 1G)? Hoc sti cognovi, b accessi ad euui turi sumiis. Titnens eniin permixtioncm Eulychelis
coiaui ipsis quibus ista snadebat, et iiiterrogavi incurrere, corruit in • divisionem JNeslorii. Sed
eum utiiiin iia prorsus sentiret. Quod cum confir- quia eum, de qtio sermo csl, corruissc diximus in
mare tentarct, objurgavi eum, el delcstalus sum Nestorii pessimam divisioneni, opportunum puto
pravos sciuioues ejus; oslcndique ut potui, c;eteris essc. in lioc ioco ponere sententias Nestorii, ante-
qua cuslodia ista repudiarent, et quo sensu loca quain ad lmjus dicta discutienda veniamus; ut pru-
illa Scripturarum intcliigere deberenl; ipsique Fe- dcns lcctor cognoscere valeal quam consona Felix
lici sumplas sanclornm Patrum scntentias, qiia? Nestorio senserit, ct nbicunque ruale utramque in
blasphemiis ejus contrairent legcndas direxi. Qui- uno Domino dividit substautiaie el confugit iterum

B.VLU7.II NOT<£.
» Ignorare Hiem judicii. Idem crimen F'clici cx- in alicna provincia,
C in Narbonensi nimirum. Nam
probrat eliam Alcuinus in libro v adversus eiimdcm tum, post Maurorum in Hispanias advenliim, excisa
Feliecm « Tandcmquc illuc pervenisti, inquit, ubi
: Tan-acone, episcopi illarum paitiiuri sub metropoii-
de die ulliini cxaminis idem Dominus loquitur : tano Narbonensi erant ; ul pluribns dictum est in
cujus diei coghitionem Christo, in quantum homo notisad concilium Narbonense habituin adversus
es't, dcnegare laboras, ut ex tuis vcrbis agnosci po- Felicem. Sic Fattstinus episcopus Lugdunensis de
test. » Tuin verba Fclicis adducit, in quibus viile- causa Marciani Arelalensis episcopi cognosccre no-
batur ita scripsisse « Ipse est enini, inquis, qui
: luit, eo qiiod esset cpiscopus in aliena provincia, in
seciindiim praescientiam Dcitatis diem judicii per Narbonensi iiimirum, ut pluribus cxplicat illustrissi-
ptophetam pr;cdixit. Iiics cnim tiltionis in eordc niiis virPetrus dc Marca archiepiscopus
Parisiensis
meo, aiiinis redempiionis me.e venit. Ipse nihilomi- in libro primo de Conrordia Sacerdoni et Imperii
nus est propter humanitalis naturam qni in Evan- , rap. 10, §8; et lib. vn, cap. § 5. I ,

gclio secuudum Marcum protestatur Dc die autem : «Posl morlem verocjus. Hinc. (olligi potcst (quod
illa et hora nemo scit, neque anueli coclorum, ncquc el Ado tradit) Felicem mortuum esse Lngdimi. Quod
Fitius, nisi Pater solus. > etiam palct ex ipso iibri istius inilio in quo Ago- :

t>
ad cum, nimirum in civitatc Lugdunensi,
Acce.ssi bardus ait repertam a se post mortem Feiicis fuisse
nl>i exsulasse eum tradit Ado bis verbis. « Felix schedulam quamdam ab eo cdiiam sub specie in-
Urgellitanns episcnpus hxrcticus deprehensus, ado- ti rrogationis et responsionis. Ex Lugduno aulem,
ptivuin iion proprium Filium Dci Dominum nostrum quo cum relegatum puloa Caroto Magno anno 7i)9
Josum Christum dogniali/ans qui ad prsesentiam : posi synodum Aquisgranensem scriptam arbitror a
Ailriani pontificis Hoiuani deductus, h&resim vcrhis Felice epistolam de lidei confessione ad clerum et
solummodo abdicavit. Synodus iterum facta contra populum Urgcllensem, qu;e edita est inter opera
dictam haeresim iu Franconofurt, legaiis apostolicae Alcuini. Diu ergo post depositionem suam superstes
sedis pr.-esidentibus Theophylacto ct Stephano epi- fuissc videttir Felis, nimirum usque ad inilium iiu-
scopis, ct auctorilaie sanctorum Patrum convictus et pcrii Ludovici Pii.
dauinatus est. Ilcrum Felix cum errore stio perpetuo e Divisionem Nestorii.
Aleuinus in libro i adver-
cxsilio apud Lugdunum relegatus est, quein ferunt susFelicem : « Nosnon sequimur nec Neslorianam
in i|iso suo errore mortuum. i Sic cnim habetvetus divisionein, qui propler duas naturas dtias personas
cditio, meiius profecto qiiam eaqiue lypis Sonnianis in Chrislo inserere voluit, nec Euiychctis confusio-
excusa csi Parisiisanno 1585 cnra Laurentii dc la nem, qui propler ttnam personam uuam natiuam in
Barre, in qua poslreina verba hujuslocisicleguntur: Cltristo intcxerc voltiil. Ambo a catholica lide de-
convictus et damnatus est iterum Fclix cum errore viantes, impietate pares, quia fidcm rcclam non
suo, perpetuoquc exsilia, etc, quod fraudi fuit ciudi- tcnucrunt ; sed errore impares, quia iste confumlit,
tissiuio viro JoanniMarianx. ille dividit. >

c Nec ad mc pertinebat. Felix eaim erat episcopus

39 S AGOBARDI EPISCGPI LUGDONENSIS 40
quasi :<il unitalcm pcrsonx dicendo . f nus lamen \ rit, » et post pauca suljunvit , < analhema sif. t
tn utroque, noa diw, quanlum ol in l»oc i
iinidcni Eccc habes bentciilius Neslorii : quas si et iu rmi-
Nestorium imilelur. junctiouc pcisonac , et in divismne iialuranim ,

VII. Nestorius dicil, DomiDiim « Spiritus sancti verbis Fclicis confcras, invenms eos uno snisu in-
virtutc in Virginis vulva formatum, facUim ex muj cedere.

liere, et factum suli lcg.', ut omnes nos a servitute VIII. Videtur tnihi cliam vcstra eliaritas commo-

legis rcdimcrct; aiite jam prrcdcstinatum, adoptio- nenda de boc quod Felix frequenter gaudct diccre
nem accipicntero, inc.iiarrabiliter sibiuict viveris, hominem assumptum, vcl (ormam servi. Quanquam
mori quidcm eum sccundum legem humanam fa- cnim ct pie diei possit, sicut ct frequentissime di-
cieus.siisoilans vero cx mortuis, et perduceus m elum a sanclis Patribns invcnilur; tamen conside-
ccelum, cl conscdcre faeicns ad dcvteiam Dci, undc rainliim e.st quod cliam impie dici possit, sccundum
super omnes constilutus princjpatus, cl polcstalcs, quod in Ncstorio h.cc verba noatris displicucrunl,
et virtulcs, et iloroinaliones, ei omne nomcn quod Ail quod bcatus CyriUus ita respondit {in /)<•/'. xu
nominatur, non solura iu boe. sseculo, vcrum etiam cl analh. adv. Theod. c. 7) : « Nos qua; meliora et ve-
in futitro, aii ouuii creatura adoralionem
accepit riora sunt sapcre consueti ei siilitiliores contingcn- ,

sicul inseparabitem a divina nalura babens copula- " lcs inlcllectus ad cxplanationcm sacramenti, scien-
tionem, rclalione Dci '•! inlolligenlia omni creatura tiamquc perfectam, et sccundum sacrarum placilum
adorationcm exbibenlc. Et ncque duos filios dici- litlerarum, et mattsueludines sanctorum Palrum,

nms, ncquc duos Dominos; quoniam uiius lilius Pa- non homincm assumplnm dicimus a Deo Vcrbo, et
tiis sccundum Verbum Deus unigcuitus filius Patris, copulatum secundum habitum exlrinsecus. scd
i i

sicut istc coiijitiictiis et parliceps constilutus lilio poiius homijiem factum essc decernimus. Ilae ita-

commmiicat uominc el bonorc, Dominus sccundum quc gratia a pietate dogmatum dicimus exccssisse
essenliam, J'eu.s Verhiim, cni istc conjiiiictus bo- eos qui pncsumuut dicere assumplum boininem, ct
nore comiisinic.it. Et idco neque duos lilios hos di- aOirmaiii pporlere eum sicut altcrum alleri coado-

riinus, neqiie duos Dominos; quin manifesto cnn raii liliu Dei. Item ipse < Factusest igilur homo,
i :

stituto secundum substantiain Domino et Filio, in- non assumpsit hominem, siculNcstoii» placci. Kt ui
separabilem teoet ad eum copulatiouem, qui causa credcreius quia factus esi homo, mancns quod erat,
nostne sahilisassumptus confertur nomincet honore videlicel Dcus, juxta naturam; idcirco et esuriredi-
filio et Dominc; non sicut uiuisquisquc sccundmn citur, el ex ilincris lahorc « lassessere, » et c;etera.

seipsum coiislitulus est lilius, mulc ct nmlti secun- „ IX. Oix.it itaque Felix in suprascripta sua scbe-
dun: bealum Pauhim dicimur filii; sci! solus pracei- dula. post aliqua qiue prxmiscrat, qnasi inlcrrogans :

pimm habcns hoc quod ad Dci Vcrbi copulationem, « Dcus Pater omtiipotens , voluntate gcmiit Filiunt,
adoptionem et domiiialionom parlicipans, auferens annecessitalc?» Etrespoiidtit:<Quantumaddivinilatis
quidem omiicm suspicioiicm dualitalis fiUorum ci. ejus essentiam pertiuct, neque voluntate, neque ne-
Dominorum, prxstato vero nobis in copulatione ad cessitale, scd natura. In vero ipnppe liljo de sub-
Deum Verbum omnem habcret ipsius lidem ct inlel- slantia palris genito, voiuntas nativitatcm praire
ligcnliam ct theoriam ,
pro quibus ct adoralionem non potcst, uhi nalitra pr.ccedil. Sed ncque neces-
pio relatione Dei omni snscepit creatura. Vcrum
a!j sitate, qu;c in Deo utique non est. Quanlum veioad
igitur Filium dicimus ct Doniinum Jesum Chrislum, humanitalis cjus substantiam convenit, eumdem Fi-

per quem omnia facta smit, principaliler quiilein lium siiiini, ipiia non cx semetipso genuil. scd de
Deuin Vcrbum intelligeutes subslanlialiler Filiura subslanlia niatris virginis creavit, e.t nasci voluil, db
Dci. i Iterum idem Ncstorius : < Si ipiis cuni qui cst hoc, voluntatc propter redemptionem nostram, non
Enmianuel , Deum verum esse dixeril, et non potius qualibct nccessilale ejus ftlius crediiur. >

Nobiscum Dcus, lioc cst , inhabilasse cain ipia' sc- X. In hac sentcntia Fclix prinium ex interroga-
ciHiduui ims csl naturam, p*T id quod unitus cst lioue superOua et vana, qua interrogat, utrum \o-
n
nostrx quam de Maria virgine suscepit : » cl |iost luntate an nccessilatc genuerit Pater Filium, ocea-
aliqua sulijecit , 1 anatbema sil. > Itcni ipse : < Si sionem silii paial p rvcnicndi ad id quod malc sen-
qnis uniim esscpost assumplionem hominis, natura- lit, ct loqiicndo explieare non audcl. Dieendo nam-
liter Dei filium audel dicere, cum sit Emmanuel que : ln vero quippe filiu de svbstantia patrU genito
anatheimi sil. » ilcm ipse . < St quis post incarna- ita dividil divinitatem ab humanitate in Domino, ut
lionem Iieum Verbum alterum quenraiam praicr c.tin in sola diviniiatc dicat vcrum Filium, in qua ct

Chrisium nominavcrit, > et posl pauca subjunxil ,

de 1'jtris siilisluulKi osl gcnilus; juxla humanilatem
< anathema sit. » Kt iteni : < Si i(iiis bominem qui autcm, in «jua et dicil illuin de substantia matris
iii virgiuc crealus esl, hunc csse miigcnituBi ilixi virgiuis creaUim, sentiat cmn iion verurn, licet lo-

BALUZIl NOT.F.
« Lasteuere. Sic omnino codex vclus pro quo ;
veteris codicis. Ah uinus in lihro primo adversus
Massonus ediderat fiucessere. Et scribendum erat Elipantoun, loquens de diabolo « Ille explorare y» :

veterem eamque optimam orWiograpbiam

tassescere, lens, si liiius Dei esset quem esurire, sitire. et las-
sequendo. Sed voluimus exhibereboua lideleclionem sesecre ccrnebal. »
 LIB. ADV. FELICEM IKGELL »3
qiicndo cxplicarc non audeat. Apparet cnint Ikec A solamm uobis digiiitaiuinuiiiiaicni introducente lio-
fraus in co quod sic de subslarilia divinitatis loqui- minemque Deo copulaium ilicciilc filiationis liomo-
lur, quasi de alia persona pi-xtcr humanitatcm. I)i- nyniia, lioc cst, univotalione honoratuni , ncccs-
ccns namquc de sola divinilatis substanlia : In vero saiio nos dictis illius rcpugnanlcs sccuuduni suli.i
quippc filio, vult demonslrarc non cum cssc in ulra- sicnliam unilatcm dicimus fac',am ; lioc secundiuu
que siibslantia vcruin filium. Quod autcm inlcrpo- snbsislentiam , nihil aliud dcclarantes, nisi quod
•iil dicens : Voluntus nativitatem prwire non putcst sola Verbi natura sive subsistentia quod ipsuin
,

ubi naiura prtrcedit, aperlissimum mcndaciuni pro- Yerbiun humanx naturx sccundum veriUleiu uni-
lilelur. ln omnipolcnte enini et scmpilerno Deo om- tum, sine ulla conversionc atquc confusione, sicuti
nia sempitcrna sunt, ncque ei qui fecit tcmpora, ali- sscpe diximus, unus intclligiiur, et est Christus,'
quid accessil ex leinpore. Naluia: cnim quas inilic idcm Deus et lioiuo. > ltem ipse : < Enuni atquc
carct ct iiicremento non indigct, quod csl babcre cumdem adorantcs ;
quia non alienumcorpus a Vei bo,
lioc esse ; el quod est esse, pcrpcliium est ; et sicul scd ci magis est proprium, cum quo consedct Fatri;
nullum liitcm, ita uullam rccipit mulabililatcm. Non non sicut duobus
conscdcntibus, scd sicut uuo
tiliis

ergo iu illo natura praecedit voluntatem, ncque vo- cura carnc propter unitatcm. Si vcro subsistentialctn
lunias consiiium, ncque consilium Verbum; quia B unilalem recusamus, irruimus ut duos filics urxdi-
sieul nunquain fuil sine Veibo, ila nunquam fuit ccmus. Nccesse cst cnini cuiicla dividere, et dicere
sinc sapicntia, sine consilio , sine voluntatc , vcl homincmquideinspecialiicr filii prtedicari, el rursus
quidquid de Deo veraciler dici potcst.
*~
specialitcr Dcum Verbum lilii nomcii atque appclla-
Nos autcm Duminum noslruin, unicum Filium
XI. tionem naluraliter habere. Non ergo in duos (ilios
Dei, verum Deum conlilcmur, ita el vcrum
sieut unus Dominus Jcsus Cbristus dividendus cst Nullo
Filium crcdimus; quia non esl alter cx patrc, ct uiodo ciiim oportet ralionem reclac fidei sic habcre,

alter cx malre; licct aliud sil divinitas, et aliud lui- scd ucc pcrsonarum uniiaicm, sicut aliqui opinan-

manitas; sed idcm in utroque unus cl vcrus, bcato tur. i Item : < Proccssit homo ex muliere, Deuscssc
CyriHo nos ila doeenle : < Unus ergo Filius, unus non dcsinens, et ex Deo Patre esse progenitus, scii

Dominus Jesus Chrislus, et anlc incarnalioncni, in assumptione carnis, quod fuerat perscverans.
et post incarnalionem. Non eniui alter cst filius Vcr- Istud ailegat ubique subtilis fidci ralio. > Itcm ipsc : ,

bum Dei Patris, et alter ilerum qui de sancla Vir- < Cum Scripiura divinilus inspirala unum dicat Fi-
gine naluscsl;sed idcm ipse qui cst ante s;ceula lium, atque Doininum. Quocirea post ineffabilcm
Deus, cii-.m secundum carneni ex muliere credilur umtatein, si Dcum nomines Einmanuel, incanialitiu
editus : non quod ex ea inilium deilas ejus accc- " cthomincm factum intclligimus uos ex Deo Palie
perii ut sit, aut subsislendi principium dc sancta Verbum. Sivc homincm dicas, nihilominus illtua
virgine sumpserit; scd potius, ut dixi,quod Verbum ipsum in mensuris humanitatis parlicipatura dispen-
sccundum carnein ditilur ex
subsislciis ante s;ccula, sative cognoscimus. Faclum vero ditimus palpali-
ea progenilum. Propria enim facta cst ejus caro, sic- lem qui impalpabilis est, visibilem qui invisibilis
ut el singulis nobis est proprium corpus. > est.Non enim fuit extrancum ei unitum ipsi eorpus,
Quod aulem quod cliara dicimus esse palpabilc et visibile. Qui
XII. lotus verus Dcus crcdatur , ita

ipsc bealus Cyrillus docct (Anaili. autcm ita non credunl, distinguunt aulem, sicul
i) : < Si quis
dixi, subsistenlias post unitatcin, cl puram
iion contitctur Deum esse secundum vcritatein Em- eis to-
manucl, ct propterca Dei genilriccin sanclam Vir- puiationcm subintclligunt secuudura solam dignila-

gincin genuisse cura carnaliter, carncm factmn ex tem sive aucioritatcm, alienat cos ab his qui recle

Deo Verbum, anatheina sit. > Et iterum (/« De- sapere consucverunl praesens analbematisnius. >
i

clar. xii anath.) : Dicimus aulem carni animam ha- XIII. lnlcrrogai Felix : < Utrum Maria virgo
benli ralionalcin unilum Verbum, sed ultra mcntcm, Deuin ct hominem, sicul pariici ge- , ita et simililer
nuit, an aliter gcnitrix deitatis, el aliter humanila-
cl inelf.ibililer, et sicut solus ipse novit. Ergo pei
maiisil Deus et i:i assumptioue camis, et esl unus tis csse cedatur. > Uespondctque sibimel ipsi ui-
Filius Dci el Patris Dominus nosler Jesus Christus; cens : < Liccl cadem gloriosa Yirgo Dei el boininis

idcin ipse cl unlc orane sa;culum ct lcmpus, sccuu- genitrix fidcliter credalur, aliter tamcn Dei geuitrix,

dum quod inlclligilur Vcrbum el splcndor subslan- et aliter boininis recte profiletur. >

liae cjus, cl in novissimis lcmporibus dispcnsalive XIV. Ad ha^c vcrba nos respondcmus quod non
homo proplcr nos. > Itcm ipse : < Factus csl caro ex solum sinl blasphcma el omni odio digna, veruni
Deo Patre Yerbum, non pcr transilionem, aut con- etiani nova ct inaudita. Quomodo enim aliter Dci
versionem su:c nalurx, sed propiiam faciens car- genilrix, el alitcr hominis essc poluit? Certc Detiin
«cm ex sancta Yirgine suinptain ; unusque et idem gcnuil incarnalum, cui uni uno cst modo genitrix
appcllalus lilius, ante bnmanalionem quidem sine non duobus; eo sciliccl quo Dcus in illa cl cx illa

carne adbuc Yerbum, post inhunianaiionem vero factus ct natus est liomo. Nec est usus catholicu*
idein incorporatus. > Item ipsc (/» Def. xn anatlt. v hominis eam genitricem nominarc, sed scmper Dci
adv. Tlteod., cap. 2) : < INestorio igitur ubiquc peri- genitricem. Si Dcus bomo faclus, ex illa natus est
uieir.e Dei Verbi secundum carncin nalivilalcm , et duobus ulique modis non cst nalus. Nam si duobus
Patrol. CIV
43 S. AGOBAR.DI EPISCOPI HJGDUNENSIS 44

modis nasceretur, uabus t- 1 vicibus nascerelur .

A culi teraporibus inconfusc, inconvcrlibiliter ex vulva

quod dici nefas cst. lmo si aliter Deus ev. ea, et ali- unitum carni animam bauenu rationalem, sicque fa-

ter homo natus est; dtio sunt, aller Deus, et alter cium nostrum eecundum bominem. i

homo, id esl, non ideni Deus qtii homo, nec idem XVI. Iterum post aliqua interrogando Felix qux-
homo qui Deus. Nesloritis bxreticus, qui ita sensit, rit : < rtrum Cbrislus Doininiis in ulraquc natura

non dixit Deum ex Maria naiuui, sed hominem, similiter sit Filius Dei, an dissimiliter ; » el suljun-

ex scmine David. lslo autem, si catbolicus es- git respondcndo, • non similiter, sed dissimiliter. >

set, unum eumdemque esse et Deum el hominem Quxrit deindc quo ordine id fiat : et respondendo
et unum uno modo, ei semel lanium natum crede- aflirmat dioens : < Quia sicut in se continet duas na
ret. Si atitem esset Neslorianus, aut « Paulianisla, turas, id est , divinitatis suae, et httmaniiatis no-

sive Photinianus, solum hominem crederei ex ea na- strx, ita duobus modis unus creditur Dei Filius. •

tum, et semel tantum. Nunc autcm quia dicit san- ln quo loco obsecro et admoneo leclorem, si lamen
ctam Virginem aliter Dei esse genitricem, ct aliter fuerit qui legere dignetur, ut pcnsct attenle quod di-

hominis, ego puto quia sicut nec usitato more lo- cilur. Supia dixit sanctaiu Virginem alitcr Dei cssc,

quitur, ita nee catholico. Certe catholici prxdicant et aliler liominis genitricem. Nunc dicil dnobus
Dorainum nec in drcnitate habere matrem, nec in B modis esse Filium Dei Dominum noslrum , et in

humanitate patrem. Isle aulem qua ralioue seque- ipsis dissimiliter. Ecce quatuor niodi, et inler so

strando ab bumanitatc divinitatem, aliter eam Dei dissimilcs ,

qiiibus dicit Dominum esse Filium Dei

et aliler hominis genilricem esse credit, et hic ex Palris , et hominis matiis. Forsitan qui plura ,

parte aperit dicendo : « Natura quippe humanitalis quam ego, legit, invenit aliquid huic rei simile.

asstimpta'' propriam eam esse genitticem, Dei vero Ego tamen neque in calholico neque in hxretico
matrem gTatia et dignatione divinitatis factam, > et dogmatc htijuscemodi rem legisse me novi. Scd in-

in subsequentibus et pejus et evidentius patefacict, spiciarnus ct scquentia, iitrumnc ad istos quatuor

ubi et nos opporturiius ad isla responsuri sumus. modos et alios plures augeat.

XV. Nunc autem quia aliter Dci et aiiter bominis XVII. Interrogat itaque Felix dicens : « Prose-
eam genitricem dicit esse, cum nunquam ftierit usus qticrc quibus subauditur modis : > et' respondcndo
in ratione fidei hominis cam gcnitricem nominnri subjungit : i Secundum divinitatis essentiam, natu-
quippe cumnecmirabilesit,cum certeonmium bomi- ra , veritate, proprietale ,
genere , nativitate, atquc
niimmatreshominumgeniuieessint.illaqualilerhonii- substantia : jtixta huinanitatcm vero non nalura,
itis facti, id est, VerLi caro facti genilrix prxdieetur, ex ait, sed gralia , electione, voluulatc , plar.ito ,
prx-
sanctoruni Patrum sententiis audianius. Ail namqiie C destinatione, assumptione, etcxtera, inquit, his si-

prxcipuus Hleexpugnalor Neslorianx irapietatis do- milia. > Ecce dum quatuorprxdicarct modos nalivi-
clissiraus et beatissimus Cyrillus : < Affn maraus igiiur tatis dominicx, duos cx matrc virgine, duos ex Pa-
ex Deo palre Verbum in assumplione factum, san- tre Deo, inventi jam sttat duodecim, sex videlicet ex
ctx et auimaUe carni imitum, secundum vcrilalem Palrc.et sex ex matre. Qua autem faciat intcntione,
inconfuse ex vulva ipsa processisse hominem, pcr- bene considerantibus perspicuum est, videlicel quia
mansisse autcm eliam secundum Verbum. Ideoque cuncta qux nativitali divinitatis tribuit, humanitati
et Dei gcnitrix est sancta Virgo. Superfluum autem adimit. Quod si proplerea fecisscl, ut ostenderet
arbitror oportere existimandum, et hominis gcnilri- aliud essc hnmanitatem, aliud divinitatem, haberet
ccm eam dici. Siquidem essent aliqui ex mulla ni- profecto faeiliorem et usilatiorem loquendi pater-
mis vesania, qui dicerent Dei Verbi naturam, fonlem niim modum, quo id ostendere potuisset : quem si

veluli quemdam et proprix essentix principium ha- sccutus fuisset, nec nova diceret, nec meiidacium
buisse carnem. Forle fuisset aliquando non absurda incurrcrct. Diccndo namque secundum divinitatis

ct contemnenda ratio volentibus eam etiain hominis essentiam veritale esse Filium, et proprietalc, ct

nominari oportere genitricem. Quia vero abomina- cxteris qttx ibi conjungit ; vult eum csse secundum
bilis et odiosa quidem apud omnes esl hujusmodi D liumanitatem nec verum, ncc proprinm, sed e con-
sententia, intelligiturquc non aliter Dei gcnitiix trario omnia.
sancla Virgo, uisi primo susceperit quisquam lidem, Sed quia hxc in subseqtientibus manife-
XVIII.
boc est, quia factus est caro, homo Verbumhoc est, intueamur ntinc quare eum vult juxla
stius apcrit,

ex Deo Patre. Non enim quodammodo divinitatem humanitalem esse Filitim Patris, non natura, non
nudam, sicuti dixi, peperil Virgo. Qux bujus instan- nalivitate, non genere , non veritate; sed gralia,

lix videlur ulililas diccnlium oportcre nominari cam electione, voluntate . placilo, prxdcstinatione, as-

et hominis genitricem. Sed, sicut apparet, inventa suinptione. Quicunque igitur antiquos illius erro-

quxdam ab eis esl contra Chrislum hxc machinatio. res cognovit, quid cl nunc titiquc velit cognoscil.

Non enim paliuntur sapere, vel dicere ipsum qui cx Dixcratnamque Dominum nostrum Jesum Christum
Deo Patre est ante sxcula Filius, in novissimis sx- secundum bumanitalem adoptivum esse filium Pa-
BALUZII NOTjE.
• Paulianisla. Itacodcxmanuscriptus. Ncquevideo naristartim error ab eo quem hic persequitur Ago-
quid causx esse potucrilut Massonus Apolliriarhta liardus. Vide Prxdeslinatum lib. i,cap. 44, 45.
edcret pn> Pauimmsta. Nam diversus fuit Apuolli-
45 LIB. ADV. FELICEM UltGELL. Afi

tri. Ei quia licel et alia .nlhuc pcjora dicerel el A ex vcvbis Ncslorii, ita ci illi essc inorem loqucndi,
sentirct, ncscio qua cxislcntc causa de solo adora- idcm unum esse in vtroque, non ditos. Sed certe
tionis [Buluz., adoptionis a ] nomine discussus est, bcatus Cyrillus cl cacteri qui idonei exsliterunl ad
quod ct compulsus cst ncgare convictus, et non so- detcgendam fiaudem illius et expugnandam vcsa-
lum ler aut ([uater, sed b mullolies de hoc con- niam, non illi creJidcrunl uimm Dominum posse
victus. coactus *st ail ncgaiidum hoc quod prave tenere in lide, de quo iia aperlc loqiicbalur, sicut de
c
ausus fueral docere. Sed quia id e\ inlimo cordis sui duobus.
sensu et prompla voluntate non feeit, arbitratus est XX. Sed cslo, consenliamus ci qui conatur assc-
apud scmetipsum bene se prius sensisse, ct poslea rere unum Filium Feliccm sapuissc, non duos. Quid
male negasse. Ac per boc quia illic trcpidavit timo- crgo cst quod unum cumdcmquc dicit vcrum et non
re, ubi nnn crat timor, idcirco in liis suis Iiltcris vcrum, proprium ct non proprium, nalivitate et
nunc elaborat, ut ostendat Domiuum sccundum Im- adoptionc , gcncre el eleclione, substantia et as-
manitatcm, nec vcrum Deum esse nec vertim Fi- sumplione? Certe talis unitas non csl unitas, scd
lium Dei , nec proprium. Scd quia contra bxc dualitas; sic conjungere, dividcre est; ita copulare,
omnia scntcntias sanclorum Patrum , Dco arlju- separarc est. Rogo, ubi tinquam legisti in divinis
vante, opposituri sumus, pcr quas dignosci valcal D litteris, vel in dogmatibus calholicorum Patrura,
in quantum a catbolica verilalc disccsserit , nunc quod Dominus nosler secundum humanitalcm suam,
sequcntia ejus verba ponamus, ut lota illius pravilas assumptionc, electione, vel gratia dicatur esse Fi-
detegatur et postca veris sensibus mendacia illius lius Dei Patris? Certe cgo nunquam legi. Et si dicit
expngnentur. Scriptura : Bealus quem eletjisli et assumpsisli (Psal.
XIX. Interrogal ileruu Felix : < Christus Domi- lxiv, 5) ; aul : Exaltavi electum de plebe mea (Psal.
nus ac Redemptor noster, sicul in divinitate credi- Lxxzvm , 20) ; nunquid talem sensum introducit, ui
tur verus ct proprius Filius Dei, ita et in huraani- nos eum dicere ct d confiteri debcamus electivum
tatc, an alitcr? ct respondendo subjungit : « Verus vel assuinptivum filium Dei Patris? Et si evange-
et proprius Filius illc veraciter creditur, qui de lista dicit eum plenum gralite et vcritalis; nunquid
substanlia Pairis est genilus, non aliunde assum- docet ut Deo Patri gralia esse Clium secundura hu-
ptus, cui gencraliodat nomen filii, non cleclio, vel manitatem eura confileri debeamus? Ergo et quia
gratia, sive aJoptio, aut voluntas. > Ecce jam pate- Apostolus dicit de illo, semelipsum exinanivit, for-
fecit omnem errorem, quem occultum corde gesla- mam scrvi accipiem, acceptivum filium Deo Pa-
bat. Dicendo namque : « Verus el proprius Filius tri esse eum dicemus sccundum humanitatem. Pen-
ille veracitcr creditur, qui de substaniia Palris est C set diligenter quis, et quid, aut quare assumpsit,
gemlus, non aliunde assumplus, > duos se filios suscepil. Suscepil ccrte Vcrbum Dei coscternum Pa-
crcdcre prodit, unum gcnitum, alterum assumptum, tri substantiam nostram; seJ uon ideo ut ipse sibi
untim cui generatio dat nomen filii , altcrum cui filiuscsset; non ideo ut Deo Patri alio modo inci-
eleclio, vcl gratia, sive adoptio. Forte dicat aliquis peret esse filius, quam eral antc incaruationem ;

favens parlibus illius : Non sensit Felix duos, ut tu non ideo ut liliationis modos et nomina multipli-
dicis, qui stalim subjunxit : Unus tamen in utroque, caret : quia nec se ipsum dualitalis copulalione du-
non duo. Cui ego respondeo, non esse morem di- plicavit. Non enim alter cst suscipiens , ct alter
cendi unquam itle, ct cui, sicut in hoc loco Felix susccptus : non est aller pro nobis pauper faclus,
scripsit, nisi cum agitnr dc personis; et qucm ita nisi qui erat dives et anlc snsceplionem paupertatis :

divisum in cordc tenebal, bene unire verbis supcr- non est allcr pro nobis peccatum faclus, nisi qui
vacuis non poteral. Jam enim supcrius oslendimus erat antca ncsciens peccatura : ut, sicut Aposto-
BALUZH NOTiE.
» De
solo adoptionis nomine. Hinc ilaque discimus, lendat, contendit Felicem his opinionibus implicitum
non inlra Christi naturam substitisse Felicem, sed J) non fuisse.
aliisquoque crroribus implicitum fuisse ; attamen b Mulloties de hoc conviclus. Nimirum
in concilio
caetcros illius errores non fuisse discussos in syno- Narbonensi an. 788, in Ratisbonensi an. 792, Romx
dis, sed solam hxresim deadoptione Filii Dei.Quod apud Adrianum papam, in synodo Francofordiensi
usurpaliun in concilio Narbonensi palet ex his ver- anno 794, inRomanaan. 799, in UrgellensielAquis-
bis Praseriim pro Felicis Urgellitani pestifero dog-
: granensi anno eodem. Unde constat verissimum
male. Nequc enim aiunt, propler dogmata Feiicis, sed esse quod adnolat Agobardus, non snlum ter, aut
pro dogmate. Sanc ex prologo Dungali confici potest quater, sed multoties convictum fuisse Felicem.
Feliccm eadcm de imaginibus sensisse quse et Clau- c Ex intimo cordis sui sensu. Evenlus
ergodocuit
dius Taurinensis scntiebat. Hsec sunt verba Dungali falso hxc ad Urgellenses suos scripsisse Felicem -.

« Cum cnim Dominusbealissim.Te memori;cCarolus, « Ad universalem Ecclesiam Deo favente ex toto cor-
ferventissimus vigilantissimusque calltolicse fidei dc nostro rcversi sumus, non qualibct simulatione,
tulor et propngnalor, nequissiinae caput vipcrae in scu vclamine falsitatis, sicut dudum, quoJ Deus scit,
magistro hnjus erroris Felicc, contra sibilanlis uni- sed, ut dixi, vera cordis crcdulitate et oris profes-
latem Ecclesiae apostolicx auctoritatis prxvalida sione. i Nisi si tum ita vere scntiebat Felix, postea
confregerit virga, elc. i Qnod ctiam colligi polest vero mutavit.
ex libro primo Jonx Aurelianensis adversus eum- d Confiteri. Inms. erat conferi; proquo Massonus
dcm Claudium Taurinensem. Unde intelligas frustra perperam edidit conferri. Nos, quia manifestura est
esse nolalorcm concilii Eliberilani qui ut Hispanos : lcgi debere confiteri non dubilavimus quin ro-
,

suos nunquam adversus imagincs iniquos fuisse os- spuenda csset emcndatio Massoni.
 47 S. AGOBARDI EPISCOPI HJGDLNENSIS 48

lus exponit, coelcstis medicus ex nobis acciperet A ralitcr coiicepiionem atque nativiiaieui incflabilis

per qnoil coiilraria medicamenta nobis adbiberet, in sc divinitas accepisset. Sie csl Dcus astermis ac
scilicct nt salva impassibililatc sua, immortalitatc, verus, veracitersccundum lcmpus conceptus, etna-
ct incommulabililalc, u sua nos mortc viviOcaret, tus ex Virgine. Dum enim vcnit plenitudo temporii,

sua paupcrlate ditarel, suis contumelits bonoraret, misit Deus Filium suum factum cx t/tulicrc, factum

snis vulneribus sanarel.ct c:clei'a liujusmodi. Sic ct sub leyc, ut cos qiti subtege crant, redimeret, ut atto-
in quodaiu loco ttcalus scribit llicrouymus : i Quai ptionem jiliornm reciperemus ; illo scilicct Dco faclo

autem potcst major cssc dcmenlia quam ut Filius Dei naturaliter filio hominis, qui unicus esl ualuralitcr
bominis fdius nasceretur, dcccm mensium fastidia Filius unigenitus Dci Patris.

suslincrel,partuscxspcctarctadventum,iuvolverelur XXI. Contra illud vero quod Felix dicit, duobus

pannis, subjiceretur parenlibus, per singulas adole- niodis Dco Patri unum essc ftliuin, ei duobus modis
ret ;i'tates, el posl contutnelias vocum , alapas, et malri : qux dicendo, illuc tcudit, ut ostcndat eum
flagella, crucis quoque nobis fieret maledictum, ut secundum divinitatem quidem essevcruni,secunduin
nos a malediclo legis absolveret, Patri factcs obe- hitnianiiatem autcm tion csse veruiu quod quain :

diens usquc ad rnorlcni? » Sed quia cuncta supra falsuui sit, jam supra posilis sentenliis beati Cyrilli

scripla Fclieis male seusa verbis Patrum deslruerc JJ oslensumcst; ct nunc ejusdem et aliorum ponenda
ilcbemus, legat cui placel jam adnexas Patrum sen- sunt teslimonia,pcr qu;costendciiduniest,ct unicum

icnli.is. lnlcrim latucn ,

quia tucniini mc supra Domiiiuin noslrum loltim csse Deum,et Dei Filium,
divisse iiullo modo Felicem sibinict suadere poluisse, homiuem quoque ct bominis filitim, salva tamen pro-
ul in uno Domino duarum naturarum conjunclionem prietate ulriusquc subslanlia-, lotumque csse veruin
naluraliter ac subslanlialiter factam crcderel , et quod est; ul quicunque diversos inodos filiationis

verbis beati Cyrilli ostendimus quomodo naluralitcr Dci iu fide nobis introducere volucrit, vidcal an lo-

facta credatur, hahet lector dc eadcm re •> beaii llie- ^ cuin inveniat. Beatus Cyrillus :
t Libel, ait, eum per-

ronymi satis politain et cuiiclcatam scnlentiam, cum contari uiruni unitatem Yerbi ad bumanitatem
dc illo diviua: Scripturx loco agerct, ubi dictum csl : Verbi, sive ad sanctum corpus animatum inlclligi-
1'oitam iuimicitias inicr te et iutcr mulieiem, ct intcr biliter factam dicat sccundum vcrilatcm, an polius
sciiicn luum et scmen mulieris. Ipsa luum calcabit cum aliis simul, et ipse secundum copulationcm,
caput, el ttt incidiaberis calcur.eo cjus (Gen. m, 15). quas per habiludincm cst scrmo docibilis et in-

« Nonne, inquil, conspicis, tionue considcras, qitod exislcntis forin;c ad incxistcntcm cl divinam for-

ja:n ttinc ilh minabalur in Christo? Alium enim inain. I Cnum namquc unitas demonstravil, et in

scmen muliei is, nullum prorsus accipio, nisi illum Q duos dividere refutamus. Nam licct faclum est caro
qucm Aposlolus ail factum ex muliere, factum in Verbum secundum Scripluras, attamen cst cliam
carne, illuin, qui ul evangclista refert, loseph lilius sic filius unigeuilus secundum unilalem veram, quae

putabatur esse, sed non eral, illum utiiiuc qui Ver- ullra meiitem el ralioncm est. Ipse igitttr unus et
butn caro facluni est. Nam si generandi publicam verus Cbrisliis Jcstis, tanquam pcr instrumentum
istam et naturalem circumspicimus rationem, se- proprii corporis opcratus csl sigua divina, et non
4
niina non habcnl mulieres. Deniquc nulla eoncipit opcralum in eo. i Ilcm Cyrillus : c Dominus noster
sinc viro. Ac per boc, quoiiiam jam ttinc in Adain Jestis Chrislus unus , inquil, et solus verc Filius

sftiiien buinuna: generalionis esset transgressioiic exislens Dei Palris, om-

caro factus, ct principat
vitialum, semen coeleste promiltitur, ut Aiiostolus nium simul cum proprio gcnitore, flcciiturquc ci
scntit, non ex coiTiiplionc viri, sed cx Deo, quod omne genu ccelestium, terrestrium el infernorum, et
tamcn caro fieret iu muliere, et elementa prima illa confiletur omnis lingua, qitia Dominus Jesus Christus
corporea subslanli;e, id est, buraoris ct sangiiinis, iu i» gloria esl Dei Palris. Est igitur ipsc Dominus

ipso sibi vasculo, in quo ipsa clcmciita sita sunt, quidcm omnitim, sceundum quod intclligitiir cl cst
c Dcatus quoquc Augustinus Deus licel non sinc carne post inhumanationcni.
iialuralitcr aptaret. > : ,

• llla enim natura, inquil, qua: semper genila manet D lpse vero rursus nec Deus ncc Dominus. Est cnim

cx Patre, nostrain naturam sine peccalo susccpil, ut absurdissimura magis autem omni impietate vcrc
,

nascereliir cx virginc. Neque enim natura seterna » complclum , ita saperc vel dicere. » llcra^ ipsc :

alque divina leniporaliler concipi et tcmporaliter < Dispcnsationis Unigeniti cum carne sacramentum,
nasci ex nalura liumana ullatcnus posset, nisi secun- a nobis jam factis , iiunc nibilominus coptilarc

dum suseeptionem veritalis bumanx veram lempo- sermonibus dignum cst, cl eos uon sine dccenti ra-

BALUZII NOT^:.
» Sun morte vivifiearet. Ex sermone 7S in appen- Verum hanc epistolam non esse Hieronymi conten-
dice Seniionuin sancli i Aiiguslini Hoc fecit Domi-
: dunt viri eruditi. Agoburdus non duLiilabal quin
nus noster Jesus Christus.sua paupertate nos ditans, csset Ilicronyiiii.
sua bumilitate nos sublevans, sua iufirmitate nos « Beattts Auguslinus, in Iibro nimirum l)e Fidc
sanans, sua morle uos vivificans. i ad Petruni. Sed hunc .librum non esse Auguslini,
Beati llieromjim senlenliam. Sumplus est bic lo-
ij sed Ftilgeulii Rnspensis episcopi, jaili ostcnsum cst
cus ex cpistola 7 ad amicum xgrotum de viro per- « viris crudilis.
feLto, ipiae edita csl tom. IX opertira Ilieronymi.
49 LIB. ADV. FELICEM LT.GELL. 50

lione nionsliare. » Etposl paiica : « Cum Nestorius A dcitalis inseparahilis pcrmancl, ubi habebunt locum
igitur ita scripserit ile Cbristo : Ergo qui passus cst tui modi ?

pontifex misericors, nam vivilicalor ejus qui passus XXIII. Iiem bealus Auguslinus . « Filiorum num-

csl Dcus, ct Deum Cbristi Dcum Vcrbum nominavc- que alii, inquit, sunt adoptivi, alii nalurales. Ili, quia

rit, adjecerilquc liis : Erat autem ipse et infans, ei geniti ab inilio , lilii semper ac proprii. Illi, primo
Dominus, non aflirmamus, quia non dccen- alicni post fdii , ciim pcr adoptionem in familiam
infanlis ,

tior natumagis aulem iinpic nimis ejus verba

,
videantur adscisci. Quibus crgo comparandus cst

prolata sunt. Si cnim Deus est Christi cx Deo Filius Dei ? Si adoptivis ; cril apud Patrem similis

Palrc Vcrbuin, duo modis omnibus crunt, ct indu- nobis. Si propriis ; cx subslanlia exslitisse diccndus
bitanter. Quomoilo autem inleiligilur et iufans ipse, cst geniloris. > Eece bealus Aiigustinus aperlcdocet,
clDomiiiiis infaniis?Non crgo dicitur ct Deus sui- quia " adoptari in lilio non polesi, nisi qui anlea ex-

met ipsius, ct Dominus Emmanucl, si est idem Dcus stitit alienus ; nec poiest quisquara per adoplionem
simul el bomo, lanquam iuliumanatum et incarna- aceipere palrem, nisi qui habuit proprium. Tu qui
lum Dei Verbum. >
duobus modis unicum Doiniiiqm prxdicas cssc (iliuni

XXII. Realus quoque Aiiguslinus : i Ego eniin, Palri , id cst, proprietatc cl adoptiooe, ostcndc ex

inquit, Salvalorem nostrum non divido, non con- B iHa parle qiia adojjtivus cst. quein babuit propriun

fundo, nc aut incorporcam et imaginanam carnem, aut ostende fuisse illum antequam adoplarclur; sicut

aul carnalem et mortalein pra:dicem deiiaicm. Non bcatus Augustinus adoptivos distinxit a propriis.

srparo; nc Dci Patris unam secundum carncm, et Itcm beatus Aii^guslinus [In Encliir. eap. 5ii) : < Pro-
alteram secunduiu majestalem inlrodiirerc vidcar inde, ait, Cbrisliis Jesus Dei Filius, Deus est el bomo.
prolcm ;
quia idem Oei Filius et sine inilio proecs- Deus ante omnia soeeula, bomo in noslro saecnlo;
sit cx Palre.et secundum lcmpus nasci cst dignalus Dcus, quia Dei Verbuni : Dcus cnim erat Verbum.
ex Virgine. Impassibilis in suo ,
passus in nostro, Hoino auiem ,
quia in unitatem pcrsonae accessit
dum inicomprchcnsibilem majestalem velut quod- Verbo anima rationalis, et caro. Quocirca in quan-
dam indumenliim camis vcslirecsl dignatus ex ulero. tum Deus est, ipsc ct Paler unum sunt in quanlum :

Mcdiatoris una pcrsona, non una substantia ; una aulem bomo csl, Paler major cst illo. Cum cnim cs-
inquam persona, nc sit non unus Ghristus ; non una set nniciis Dei Filius non gralia sed nalura nt , , ,

snbstanlia , nc mcdialoris dispcnsalione submota, cssctcliam plenus graiia, faclus cst ct boniinis filius,

aut Dci tanliim dieatur aut bominis lilius. > Etpost ipsc idcm utrumquc cx ulroque unus Christus. > Si
pauca : « Qnibus in uiiain personam incomprebcnsi- aliquando bcatus Augustinus debuissct pracdicarc
bili mediatoris dispcnsalionc conjunctis , servavit '
Dominum nostrum gralia essc Filium Patiis sceun-
singulis propria, sed conjuiixit propriis alicna. Ser- diim buinaiiilalem , in bac sentcntia babcrel preei-
vavil propria, dum uon aiuisit iuimensitalein divi- puum et congruum locum. Diccns ergo, Cum cuim
nilalis, el infirmitatein non rcspuit camis. Con- ettel unicus Dci Filius, non gratiu, sed natura, ad-
junxit propriis aliena, dinn idem atque inseparabilis jungcrct ut esset ctiam filius gratia, faclus csi et ho-
Chrislus, et propiio carnis occiditur, ct proprio dei- minis filius. Non autem dixit ila. Sed ail, l't cssel

talis apud inferos non lenetur. Proprio earnis gusla- ctiam plenus gratia, factus est el hominit filius. Qua
vit vila morlcm, proprio dcitalis perpcluam reddidit aiilcm rationc dicat cum factura filium hominis, pro-
carncm. Non ergo reele dicitur, In Filio Patcr csl pterea ut esse possct plenus gratia, in subscquenli
passus ;
quoniam in carne, qu:c ci non csl cum Pa- senteiitia diligenter exponit, diccns : « Hic omnino
tre communis, passus esl lilius. Itaqne glorificata granditer ct evidentcr Dei gratia commendatur. Quid
est caro majeslatc , duni majcstas humiliala dorc- cnim nalura humaiia in bomine Cbristo mcruit, ut
tnr in carnc. Scd ulrumquc non dc duobus Christis, in unitatem pcrsoiia? unici Filii Dei singnlaritcrcsset
sicul putas, scd dc uno alqtic eodem ipso, quein assnmpta?Qu:« bona voluntas, cujus boni propositi
posl parlum Virginis Denm el bmninem novimus, ~ studium, quaj bopa pr.ccesseruiil, quibus mererctur
nos certum cst pRcdicarc.i Eccc bealus Aiigustinus iste bomo una fieri pcrsona cum Dco? Nunquid an-

asscrit quia qui Salvalorem nostrum confundit, aut tea ftiit bnmo ; ct boc ei singularc benefieiuni prae-
iiicorporcam cl imaginariam carncm, aut carnalem stitum est, cuin singulariicr promereretur Deum?
ct niorlalem pi-sedicat deitatcm ;
qui vcro separat Nempe ex quo bomo coepit csse, non aliud ceepil essc
unain seciindum carnem, et aitcram sccuiidum ma- qiiam Dei Filius ; ct boc unicus, et propter Deum
jestatem Dei Patris , inlroducere videtur prolem. Verbuin, quod illo susccpto caro factuni cst, uliquc
Certum cst ergo separare lc Salvatorem noslrum Deus ; ut queraadmodum est una persona quilil et

qui duos modos lenes filiationis, ut aliter sit Filius bomo, anima scilicel. ralionalis cl caro, ila sit Chri-
secuiidmn deitalem, ct aliter secundum carncm. stus una pcrsona, Verbum ct honio. Undc naturre
Qnod si unus alque idcm esl inscparabilis Deus et humanse lanta gloria , nullis pracedentibiis mcritis
lioino qui el proprio carnis occidilur, ct proprio sinc dubitatione graluila, nisiquia magna hic etsola

BALCZII NOT.E
« Adoytaii in Iilio. lta codex volus. Ft niani- rlus peccat ln regulas grammalicae, sic arbitrali su-
festum csl lcgilimam esse cmcndationcm Massoni, mus, relinendos qunque islos crrorcs ob rcveren-
<|i;i cdidit in Filium, Scd quia frequcnter Agobar- tiani viri,
51 S. AGOBARDI LPISCOPI LICDINENSIS 52

Dci gralia fldeliler ac sobrie cunsideranlibus eviden- A inde diclns esl esse venlurus, sic hodieque in coeli

ler ostenditur; ut intciliganl bomines per eaindcm regiune persistit , diceute Aposlolo , in quo habitat
gratiam se justilicari a peccatis pcr quam factum omnis pteniludo divinitatis corporaliter. Et certc de
cst ut homo Christus nullum posset habere pccca- co dicit quod nunc est ipse. Ergo ille est minimus
lum? Sic ejus matrem angelus salutavit, quando ei qui credit in Christo, qui in hujusmodi Christura
futurum nuntiavit hunc partum. Ave , inquit, gratia credit, qui in inlegruni Christum credit, non in se-
plena : et paulo post, Invenisti, inquit, gratiam apud mi-Chrislum, et ideo non Christum quia Chrisius ,

Dominum. Et hxc quidcm gralia plcna, et invcnissc non nisi inleger, intcger autem non nisi hujusniodi. >

apud Deum gratiam dicitur, ut Domini sui, imo Do- Ecce el beatus papa Syiumachus loium Clirislum
mini omnium, matcr essel virginilatc servata. » Et dicit vcraciler Deum csse, ct totum homincm. Si
post pauca : « Verilas quippe ipsa , unigenitus Dci ergo lotus veraciter Deus, lotus utique verus Deus,
Filius, non gratia , sed natura ,
gratia suscepit ho- etproprius Filius Dci; quia tota generatio dedit no-
minem tanta unitate personx, ul idcm ipse essct men lilio, non medio, ut vult Felix, quanquam nec
eliam hominis filius. i In hoc eliam loeo ubi dicit humanitas sil de substanlia Patris nec divinitas de ,

Dei Filiusnongratia, scd natura, poterat subjungere, substantia matris. Sed quia Verbum Dei , unius cum
gratia etiam factus est Filius Dei, suscipiendo homi- B Palrc subslanlix, in uuitale personx sux suscepil
ntm, si eum gralia Filium Dei Palris secundum hu- nostram substanliam , non erit alio modu filius posl
roanitatem esse deberemus credere. Sed non dixit humanitalis assumptionem, uisi quo eral ct ante in-
aliquid lale. Imo ait : Gratia suscepit hominem. Qui carnationem.
suscepit; utique Filius Dei Yerbum Dei. Cerle gratia XXV. Ilem bcatus Augustinus: « In terra, inquil,
suscepit hominem. Misericordia factus est homo erat, ct in ccclo sc esse dicebat, el quod cst majus,
quia misericordia natus, non conditione ; misericor- in coelo filius bomir^s, in caelo Filius Dei , ul uuam
non
dia mortuus, debilo. Nunquid hic aliquid refe- demonslraret in utraque natura personam ; et in eo
rimus ad Patrem , ut dicere possimus gratia esse quod Dei Filius eral, xqualis Patri, Verbum Dei, in
eum Filium Dei Patris? Nam siculcredere debereraus principio Deus apud Deum, et in eo quod filius ho-
gratia, adoptione, vcl assumptionc, aut quidquid se- minis erat, et assumens animam humanam et car-
cundumhxcdici potest, Filium Dei secundum huma- nein humanam, et indutus homincm exiens ad ho-
nitatera, supra fuisset beato Augustino ad proferen- mines quia in hoc utroque non duo Cbristi sunt,
;

dum aplissimus locus, ubi dixit de homine assumpto, ncc duo filii Dei , sed una persona , unus Christus
« nempe ex quo esse homo cocpit, non aliud coepit Filius Dei ; idem unus Christus , non alius homiois,
esse quam Dei Filius, i ut adderet, gralia, adoptione, ct nlius Dei Filius ; sed Dei Filius secundum divini-
eleclione, aut aliquid hujusraodi. Sed non fecit ita. latcni, hominis filius sccundum carnein. Quis autem
Quod ergo addidit , videamus utrum possit ad ista nostrum, qni parum sentimus, aut parum sapimus,
pcrtinere. Ait enim : Nempe ex quo homo esse coe-
« non potius ila vellet distinguere : Filius Dei in coelo,
pil, non aliud ccepit esse quam Dei Filius, et hoc et filius hominis Sed ne sic divideremus,
in terra ?
unicus, et propter Deum Yerbum quod illo susce- , et i:a dividendo duas personas induceremus, non
pto caro factum est, utique Deus. Ecce beatus
i ascendit in coclum nisi qui de coelo descendit. Quis?
Augustinus horainera dicit unam factum personam Filius hominis. Filius ergo hominis descendit de
cum Deo, et esse Filium Dei unicum, et Deum. Nub- coelo. Nonne filius hominis in lerra factus est ? Nonuc
quid significavit bic nobis ul credere eum debearous lilius hominis per Mariam factus esl ? Sed, o homo,
non verum Filiura Dei, non verura Deum , sicut Fe- noli, inquit, separare quem volo copulare. Parum
lix docet? Certe ego puto, quia cura diceret, exquo csl quia filius bominis descendit. Chrislus enim de-
esse coepit, non aliud cxepit esse quam Dei Filius, pro- scendit ; idemque filius qui Filius Dci est. Sed est
pterea addidit , ct hoc unicus , ut nos eum verum in ccelo qui ambulat in lerra. In coulo erat, quia ubi-
Filium Dei credamus, et totum verum, et totura que est Christus ; idemque Christus ct Filius Dei, et
jj
proprium, non medium proprium , et medium ado- filius hominis. i Itera bealus Augusiinus ait : « Prx-
plivum, destinatus est ergo Jesus, ul qui futurus erat secun-
XXIV. Si autem in hoc loco inusitato more cgo dum carnem filius David, essct lamen in virtute Fi-
alicui loqui videor, quia dico totum Dominum ; au- lius Dei secundura Spiritum sanctiticationis ,
quia
diat, quisquis iile est, similem huic scntcntiam » Sym- natus est de Spirilu sancto, et per Virginem Mariam
machi paps ad Anastasium imperatorem « Christus : illa ipsa incfiabitiler facta hominis a Deo Yerbo sus-
itaque Deus veraciter totus, et totus homo est , sic ceptio singularis, ut Filius Dei essetfilius hominis si-
conceptus, sic editus, sic conversalus in sxculo, sic inul, et filius hominis propter susceptum hotninem,
passus, gic apud inferos, sic resuscilatus, sic cum ct Filius Dei propter suscipientcm unigenitum Deum
discipulis apparens, sic elevatus in coelum, sic ex- veraciter et proprie dicilur, ne non trinitas, sed qua-
BALUZI! NOTiC.
• Symmachi papce in Apologetico ad Anastasium
, habet, siclegiliir in epislola Symmachi Ergo tlle :

iinperalorem. Sed paulo aliter legitur hic locus apuvl estminimus qui sic cvedit in Christum,scd et hujus-
,

Symraachitm, quam apud Agobardum. Pro his eniin nwdiin Christum credit, qui iu integrum Christum
vcrbis, Erqn ille esl minimus, etc, qux Agnbardus crcdit, elc.
55 LIB. ADV. FELICEM LRGEl.L M
ternilas erederetur. Praedeslinata est natunc isia A stus, unaque persona. Quis enira sacrilcga opinioue
humanac tanta et tam celsa et summa sulneetio, ut indulus, co usque dcsipiat, quis in tam abruptum

quo atlollerelur altius, non haberct ; sicut pro nobis erroris barathrum seraetipsum injiciat, ut Filium

ipsa divinitas quo usque se deponeret , non habcret Dei sine sua propria carne, quam in sacrse Yirginis

humiliits. > llem beatus Aiigustinus (De Civ. Dei, I. ulero ineflabili socielatis per se mislionc ita sibimct

i , c. 15) : i Hi sunt filii Dei quolqiiot Spiritu Dei adunavit, ut et Yerbum homo, el homo Dcus, idem-
agunlur, sed gratia, non natura. Ltiicus enim natura quc unus, non mulatis gcneribus naturae fieret, negel
Dei Filius, propler nos misericordia factus est homi- hodie sedere ad dexteram Patris, venturumque judi-

nis filius, ut nos natura filii hominis, filii Dei per care vivos et mortuos, cum ipsura Dominnm dixissc

illum gralia fieremus. Mancns quippe illc immula- non nesciat, Cuni venerit filius hominis in gloria

bilis, naturam nostram in qua nos susciperct, sus-

, Patris sui ? > Itera ipse : < Nam cum Jesus Cltrislus

cepit a nobis, et tenax divinitatis sua\ nostne inlir- non Yerhi sed carnis proprium sit nomen cl Deus ,

mitalis particeps factus esl ; ut nos in mclius eom- proprium Verbi non carnis conslet esse vocabulum;
mulati ,
qtiod peccatores morlalesque sumus, ejus tamen el Verbum propter carnein suam, homo Jesus
immortalilatis et justitix participatione amitlamus ;
Christus ; et caro propter Yerbum Deum, Deus Vcr-
ct quod in natura nostra bonum fecit, impleti summo " buin est. > Uem ipse : « Diversuin est inilium non

bono in ejus naturae bonitate servcmus. Sicut enim habere, et ex initio subsistcre ; mori, et mori non

per umim hominera peecantcm iu boc lam gravc posse. Et tamen sicut ipsi Christo proprium est
malum devcnimus, ita pcr unum hominem euradem- utrumque, ila non ipsi, sed in ipso est utrumque
que. Dcim justificantem ad illud boiiuni tam subtile coramune. Si enim dicamusquia ipsi eslcommune,
vcnimus.» Item beatus Hieronymus : < Propbeta ait necesse est ut exigatur a nobis dare et osteudere
Virya lua et baculus luvs ipsa me consolala sunt. alium, cum quo sit ei hoc ipsum coinmune : quae

Virga, mater csl Domini ; ex qua baculus isle, fesso professionis necessilas in Nestorii vergil inipium
jam pcr aetatem mundo qui cum suslentaret, exiit. dogma. Melius igitur el calholice dicimus iu ipso, et
lllttm crgo in Virginis uterum delapsum , ut totam non ipsi, esse commune et nielius ipsi, ct uon in :

redcmptionis nostrae historiam retexaraus, partu ef- ipso dicimus proprium esse. Ergo prnprium est illi
,

fusum horainem se exhibuisse pro homine , el crea- mori, qui propler naiuram Verbi, mori non potcst.
turam suam se de Crcatore fecisse, illura formam ltem propter ineflabile mysteritim unius persouae,
servi accepisse, exinanisse se potestalis voluntate, utrarumque nalurarum communis in ipso luil mor-
non natura deitatis, per quam non poteral non esse lalitas carnis Verhi nalurae, qu;e mori non potuit, et
quod fuerat, illum malcdicla pro salutaribus meruissc " coramunis iu ipso est iraraortalitas Verlii natune
miraculis, illum spula, illum palraas, illum coronam carnis, quae niorli succubuit. Ergo sicut illi mori ct

spineam , illum postremo crucera pro nobis fuisse non mori ex ulrisque naturis est proprium , ita com-
perpessum, illum inferna penelrasse, illum die tertia mune est iu ipso utrisque naturis, quod illarum est

resurrexisse in id corpus quod cruci fuerat afiixum, proprium. >

illum hominem Deum post mortem , mortis coelum XXVII. Sanelus Hilarius confessor : « Natus ergo,
petiisse viclorem, sedere ad dexteram Dei, venturum inquit, unigenitus Deus ex Yirgine bomo secundum
suo tempore ad judicium faciendura, illum Spiritum plenitudinem temporum, in seinetipsura provcclurus
Dci pcr sanctorum suorum quotidie ora celebrari. iu Detim hominem , hunc per omnia evangelici ser-
Hj>c cogitasse , vixisse est, haec meditalio, partus monis moduui tenuit , ut sc Dci Filiuin crecli doce-
est animse ; in haec relabi vcl recurrere, cum Do- ret, ethominis filium praedicari admonerel; locutus
miiiojungi est, et cum ipso, per haec humiliari est, et gerens homo uiiiversa qiue Dei sunt loquens, dcin-
cum ipso pati est , cum ipso mori est , cum ipso est de et gerens Deus univcrsa qua; hominis stint ita :

ctiam suseilaii. i tamen ut ipso illo utriusque genere sermonis nun-

XXVI. " Bealus quoque Vigilius
« Nos umim, in- : quam nisi cum significalione cl hominis locutus et
quit, Christutn eumdcmqueDei Filium,ct hominis fi- Dei sit. > Ecce aperte beatus Hilanus dicit Domi-
liura, non duos profitemur, el ita Yerbum inlra Vir- nuni nostrum Jcsum Christum doeenlem in synago-
ginis uteri secreta carnis sibi initia consevisse , id gis et ubique hunc modura scrmonis per omnia le-

est, vere incarnatum fuisse

tamen Verbi natura , ul nuisse, ul sc Dei Filium credi docerct, ct ulique ve-
non mutaretur in carnem itemque carnis naluram ; rum : quod si verum et proprium alioquin quare
, :
,

ita per suscipientis commistionem in Vcrbi transisse ex illo tempore non sunt inventi qualuor modi qui-
personara, ut non tamen fuerit in Vcrbo consumpta. bus crederctur, duobus videlicet Patri , et duobus
Manet cnim utraque, id est, Verhi camisque naiura inatri? Beatus auiem > Proculus Conslantinopolita-
cl ex his duabus hodieque mancntihus umis est Chri- ims episcopus , cum cxponeret verba Apostoli ubi

BALliZH iSOT^.
" Bcatus Vigilius. Thapscnsis in Afiica episcopus. quaecivitas erat Africie in provincia Byxacena. Vidc
Asseulior enini lubens crudilissimo viro Pe!ro Fran- Sirmondum in notis ad Theodulfum pag. 277.
cisco Chiffletio presbytero e Soeietatc Jesu, qui cdi- b Pruculus CP. episcopus-, in epistoia ad Arme-
lis nuper ar vmdicaiis Vigilij hujiisce lucubrationi- nlos, ex qua hunc quoque iocuni laudal Alcuinus i
:
i

bus, ostendit eum luisso episcopuin Thapsensem, lib. iv adversus Felieem. < Dequa senlcntia, inquit,
55 S. AGORARDl EPISCOPI LUGDUNENSIS 56

loquilur dc Jnil;cis (Hom. ix, !>) dieens : « Quorum A sibilis splendor Patris, lomcn cx Iuminc, consnb-
Patres, ex quibus Christus secundum earnetn , «7«« cst stantialis Patri , consimilis ci , sequalis per omnia,
sitper omnia Dcus bencdictus in sa'cula , ait : Hacc invisibilis ut Palcr, immcnsus, incircumscriptus,
Panli vcrba , quam sulircptionom caliimnia; corum omnipotens, crcans omuia cum Patrc ct Spirilu san-
qui prava diligunl habcrc mittunt! Dixitcnim Chri- cto, factor, vivificans quos vult, sicut el Pater, cli-
slum ut ostendat quoniam secundum veritalcm
, gens cuin Palrc qnos vult, prxdcslinans cum Patrc
Dcus factus est homo. Dicit cum ex Judncis seeun- qnos prxscit, sanctificans, dcificans, glorificans quos
dum carncm ut insinuct quia non cx illo temporc vult, ct rcliqua his similia plurima. Acccdcnlia vcro
quo est incarnatus cxsistat. Dixit cum qui cst, ut illi sunt, bomo, infans, pucr, adolcsccns, juvcnis,
cum sine initio dcclaret. Dixit eum super omnia, nt minisler lcgis, scrvus Patris, ininor Palre, subjc-
lotius creatura Dominum pncdicct. Dixit cum ctus, frater clcctorum ,
parliccps corum , cohicres,
Oeum, ne passionibus habiluqiic traducti intemera- propinquus illorum, conformis.consimilisper omnia,
tam cjus audeamus negare substantiam. Dixit bene- cxcepto pcccato , mcdiator Dci ct bominum, pro-
dictum , ut adorcmus cum tanquam omnipoientem pheta, cvangclista , apostolus, saccrdos , ponlifex.
suppliciter, nec ut conscrvum calumniis appctamus. 1 1 i-o omnia, ct his similia acccdcntia sunl illi secun-
Dixlt cnm in sxcula, ut demonstret quod is qui nos B dum dispcnsationem carnis , non propria sccundum
vcrbo creavit, pro sua divinitatc jugi a nobis hono- polcstatoni dcilatis. »

re cclcbrctur. Habentes itaquc Cbristum cl exsistcn- XXIX. Eccc , ut lcctio ipsa demonstral , Fcli»
Dcum et bencdictum in sxcula veneremur
lcm, ct , , apcrte lestalur hxc nomina secundum dispcnsatio-
cum Deum et Dominnm, diccntcs asscrtoribus cx- nem carnis, non cssc propria sccundum polestatem
terorum dogmalwm , Si quis spiritnm Christi non deitatis. Si caro ipsa propria dicilur, ct cst Vcrbi;
habet, hic non cst ejus. 1 qnare carnis nomina non cruni propria ci cujus cst
XXVIII. Itcrum intcrrogat Fclix diccns : < Quid caro ipsa propria? Ut milii vidctur, intcllcxit Fclix
dilTert inier propria naturaiiaqiic nomina divinita- quod ista nomina, idcst, homo, infans, pucr, apo-
tis in uno Filio Dot alquc acccdcnlia humanitatis
, slolus ct ponlifcx , non csscnl Domiui ct Salvaloris
ejus ? 1 Respondetque subjungens 1 Hoc diffcrt, : noslri , nisi incarnarelur quod ulique verum cst.
:

quod in divinitatc sicut verus cst Filius Dci, ita et Non lamcn intcllcxit quod postquam incarnatus cst,

vcrus Dpus. In humanilatc vcro sicut verus est ho- propria facla sint Dci ,
quia Ttcus ipse factus csl
mo, ila vcrus est Filius hominis. 1 Videtur mihi Fe- hxc, id cst , Dcus Vcrbum factus cst bomo , infans,
lix rcm in hoc loco fecisse ridirulosam. Differentii ct puer : ipse factus cst aposlolus , ipsc faclns esl
namqtie nommuni intcrrogavit divinilalis et huma- pontifex. Scdquia, ut dixi, bcnc potuil dicere Fe-
mtalis, et rcspondit hoc diflcrrc quod in divinitale lix quod ipsa nomina non sint in Domino cx natura
verus sil Deus , et in humanilatc vcrus liomo. Hoc divinitatis , scd cx bumanilalis; non tamcn bene di-
non est diflerenlia nominum , scd potius separatio xit quod non sint propria; quia propria facla sunt,
subslantiarum. Nam si , ut ait, divinilatis nomen proptcr carncm propriam qnam assumpsit.
esl Deus, ct humanitatis homo, debuit utique dicere XXX. Nos lamcn ,
quam caulelam sanx fidci in

quid diflerat intcr ulrumquc nomcn, id est, Dcus cl hac rc. lcnere debcmus, cx xcrliis Palrum ostcnda-
homo; ct ut in sequcntibus ait, in divin.iate unigeni- mus. Rc.aliis ilaqtie Vigilius cpiscopus n in cxpugna-
tus, in liumanitate primogenitns, dcbuit ccrte dicere lionc Accpbalorum li:crelicorum sic dixit : < Sicut
quid difleral inler unigcnitum ct primogenitum. Sed illi mori el non mori cx utrisquc raturis csl pro-

ponamus ipsius Felieis verba quaj prosequitur, ul prium , ila commune cst in ipso utrisquc naturis
cx ipsis lector cognoscal quomodo separando nomi- quod illarum cst pioprium. El, ut cxcmpli gratia
na, dividit substantias : < In illa, inquit, Deus snpcr dixerim, propriuiii milii est notam livoris cujusqiic
omnia, in ista vero bomo intra omnia, et ut brevi verbcris geslare in corpore mco per naturam carnis
compcndio plurima concludam, proprium mihi est hanc camdem nolam
in illa, id est in cs-
n mex; et
sentia divinilatis, Deus, Dominus , Patris Verbum, non gcstarc in spiiilu meo pcr naluiam animx mex.
Patris vcriias, sapienlia, virlus, imago Patris, invi- llcm, proprium mihi cst plagam vcrbi, ld cst, scr-
RALLZll NOTyE.
bcatus Proclas Constantinopolitanus cpiscopus in Eamdcmcpistolam laudal riirsum Alcuinns in libro 11
cpistola ad Armenios ila ait : Apostolus dixit eum adversus Fcliccm, et Theodulfus Aurcliancnsis sub
Christum, ut ostendat quia secundum vcritnlem Dens lincm libri I)i; Spirilu sancto
factus est homo. Dixit eum qui cst, ul eum sinc initio /n cxpuijn. acephator., id csl, in liliro v adver-
csse declaret. Dixit eum super omnia, ut totius crea- sus Eutychclem, cap. 8,ubi dcfcndil synodum Clial-
tura: dominum pra'dicet. Dixit eum bcnedictum, 111 cedoncnsem. Acephali cnim, xvo Justiniani Augusti,
ndoremus eum tunquam omnipotentem humiliter, ncc infcnsi fucre decretis concilii Cbalcedoncnsis. Acc-
nl conservum calumniis appetamus. » Caelcruni hanc phali autcm iidcm cum Eulyehianis, ut docet Fa-
Procli ad Armcnios cpistolam approbavit Joanncs Hermiancnsis in epistola qnaj a domno Luca
ciiiiiIiis

Autiochenus cum Orientali Concilio,ut docct Facun- Dachcrio edita cst.Quanqnam illi non oinnino scquc-
ilus in pro defensione triiim Capitulorum,
libro 1 bantur dogiiia Eutychclis ideoque Scmiculychianos ,

cap. I, 3, etlib. viii, cap. i qui et in lib. u.cap. 2, : vorat idcm Facunrius in libro pro dcfcnsionc liium 1

Hncel ex Justiniano camdcm Procli epislolam suscc- Capilulorum cap. 5, ct lil). iv, cap. 5. Vidc Sirmon-
ptam confirmatamqucaChalcedoncnsiconcilioruisse. dtini iu nolis ad librum sccundum Faciindi.
 57 LIB. ADV. FELICEM URGELL. 58
moncm durum gcstare in mente mca pcr naturam A est? Etiam nunc scrmo hic a nobis examinclur. Si-
anim.T meoe, et propnum milii csl camilcm plagam quidem , sicut ct sapcre cl dicere ipsi prxsumuiit,

non portare in corpcre meo per naturam carnis lioino assumptus a Dco est ,
quomodo patipcr est
mca;. El cum sil mihi iitrumquc proprium ; ct cor- factus qui assumptus cst, et ullra naluram dignita-
pori, ct animic mcaj, iitrumque alicnum; quia ncc tihus declaratus. Glorificalus est cniin ; autsinon
cnrpus diirum laclumve sermonem intelligit, ncc ani- cst hoc verum , derogabitur ab cis assumplioni
ma Hagelli vnliicre livescil. Utruraque lamcn cora- lanquam deporlanli ad minorcm parlem, ct inlio
miinc cst in semetipso, ct aniina; ct corpori mco : ncsliorcra mcnsuram Iiumanitalis. Scd ila sapcre
quia ncc aniina exlra corpus, a quo ei scntire pro- dissonum cst. Ergo non est pauper factus, qui as-
prium fuerat, senlit; nec. corpus cilra anirox con- sumptus cst. Rcstat enim dicere, quia faclus csl in
sortium plagarum indicia geslavit. Quod ergo pro- paupertatc nostra, qui dives cst tanquam Dcus. »

prium railii in singulis, alienum est singulis, id

et El ilerum : < Respicienda itaque sunt non illorum f
communc est in me ipso singulis, quoil proprium cst mnltiloqiiia, scd recta et immaculata lides evangclicx
singulis. Et taracn cgo ipse unus sum in ulrisque, alquc aposlolicx sanclionis. Dcus csl in carne ct in

in me ipso communibus ; cl cgo ipse unus suin in sanguine, lnimanitatisquc mcnsuram pcr ca quot. liu-

singulis miliimct ipsi propriis. Qu;e cum ila sinl, i> raana sunt cognoscimus. Millia millium cnini angc-
scries nobis divinarum pcrcurrcnda cst litterarum, loruin sanctorum ministrant ci , cl sacram ejus sc-
cl plurima testimonia congreganda ,
quiluis dcmon- dcni circumslant scrapbim. Quia vero factus cst

strctur quam sit iinpium cl sacrilcgum,~Pa qux suiil bomo, appcllatusquc summussaccrdos, non lanquain
propria carnis Chrisli , ad nalurani Verbi pioprie- majori Dco offcrcns sacrificium sed sibimct cl Pa- ,

tale referre, et qux sunt propria Vcrbi proprietale tri , fidci nostrx ncgolialus confessioncm. « Etilc-<
nalurx carnis ascribcrc . et quam sit nihilominus mm : < Intuere siquidem cum immolantcm quidcm
impium.ca qux sunt propria carnis pcr cxceplio- sccundum bumaniiatem assidenlem vcro sicut ,

nem proprietatis alicnarc a Verbo, et qux sunl pro- Dcum. Quid cnim ait licalus Paulns? Talcm ponlifi-
pria Yerbi, cadem cxccplionis Icgc alienare a carnc ccm habcmus, qui sedet in dcxtera scdis majcstalis
cum sil eis in Cbristo utruiUque communc, etCbri- in cxcelsis. Scicntes igilur quia cum Dcns essel.

stus sit utrumque. » factus cst bomo, cst aulem unus atquc idcm filius,

XXXI. Felix in sola bumanitate dicit Dominum ipsi omnia tribuimus lanquam uui, ct dispensalioriis

aposlolum et pontificcm fuissc. Beatus autcin Cy_-t-

non i
S n <>'' avim,1 s modos ,
sensuum virtutcm artili-

ciose a,1 > ,,c Prodenler in cjus scmpcr couverlcntes

ryjius contra hoc ila docct , dicens .-
< Scriptura?
C obcdicntiam.
namque divinilus inspiralx Dcnm nobis inhumana-
•

lum prxdicanl Eiumanucl ,

participalumque carne ct XXXII. Felix soli divinilafi tribuit vivificalio-

sanguine proximc noliis Dci cl Patris affirmanl Ver- ncm , diccns Domiiium secundum divinitatem vivifi-

bum factum, hoc esl, hoinincm, non pcr convcrsio- cantera quos vult; et non rccordans quodctcaro
ncm, seu mulationcm, sed virlule ineffahili unifafis. vivificatoris Vcrbi , vivificatrix credenda cst, beato
Ideoqitc Cl unum dicimus Dominum Jcsum Chri- Cyrillo doccnte ita •
< Proprium ergo corpus faclum X
stiini, unamque fidem, cl unum sanctum baplisma. diciiuus Vcrbi, et non hominis alicujus scorsttm, ct
Qni autem a dogmatibus sic reclis reecdunt, el coc- separati alterius citra etim qui inlcHigilur Christus
tra sacras lillcras diirum atqnc supcrbum objiciunt clFilius. Sicut aiitcin propriuninosiruin uniuscu-
sensum, ct lioc solum (|itod benc se habcrc arbilran- jusquo dicitur corpus seorsum cjus cujus cst, ct in
ttir bominem vcro assumptum a Deo
inspiciunt , uno Christo inlclligendum ulique exsislens nostris
Verbo dicunl sccundum illud puto quod perunum
, corporibus cognaium sive coiisubslanlialc. Faclum
sanclorum dictum cst prophelarum Non eram pro- : cnim cx mulicre proprium ejus , sic ut dixi intclli-

pheta , ncquc filius prophelac , scd caupo eraui fii- gitur ct dicitur. Quoniam vero sccundum naturani
cans sicamina, et assunipsit nie cx ovihus. Et sicut csl cx Deo Palre Verbum, vivificalriccm oslcndit
ait bcatus David , Suseipiens mansuetos Domimis. " siiam earncm ; idcirco facta csl nobis benedictio.
Pcr babilum quippe et familiaritalcm spiritalcm, Vivificans dcnique dicebat Cbrislus : Anien dico vo-
taiiquam in volunlale et gralia ct sanctificationc, bis : Etjo sum panis vivus qui de ccclo dcscendi , ct

sicut ct nos ipsi adbxcrentcs Domino, unus spirilus vilam dcdi mundo. Et rursus : Pauis autcm qucm
sumus, sccundura (|iiod scriplum est. Scd non cst cgo dcdero, raro mca esl pro mundi vita. El itcrum :

hoc humanari Dominum , scd neque proxime nobis Qui mattdttcal meum carncm , cl bibil mcvm sangui-
rarne cl sanguine participare , scd magis proprium ncm, in me manet, el cijo in co. » Itcm bcatus Cyril-
faccre bomincm , ct non sccundum alium raodum lus : < Cli ne videar cgo solus Vcrbi corpus pro-
quem dici potcril prophelas cl apostolos cl alios prium nominare, eliam sanclorum Patrum volui
sanctos omnes. I Putasne sanctus Paulus seducebat Jioncrc lestimonia , tit sciaut adversarii quia inani-
sanclificatos per fidcm apcrtissime dicens <lc unige- ter nos inclamant sequentes ubique illorum voces.
nilo, quia cuin essct dives, panper cst factus pro- Ait iiaquc famosissimus noslcr Patcr et episcopm
plcr nos? Absit. Verc nnmqucdicit omnino verit.v Alhahasius in libro i\e sancta Trinitate : Et appa-
ti< pr.cco, qni cst divcs. El quomodo pauper fai lus rebat qttia non crai phantasia , scd vcre habcbai
59 S. AGOBARDI EPISCOPI LCGDUNENSIS GO

corpus. Docebat enim Chrisluni induentem huma- A cuncta Chrisli Ecelesia catholica credil et confitc-

nam carnera , hanc cum propriis passionibus ejus lur. Qui csse promeretur, vere et proprie esse coe-

indui totara; ut sicut tolam proprium ejus dicimus pit : jam supra dictum esl, ex quo ette coe-
quia, ul

essc corpus, ila et corporis passiones proprix solum pil, non aliud ccepil esse quam Dei Filius, el hoc

cjus dicartlur, licet non conlingerent secundura divi- unicus. Qui autem appellantur et nuneupantur, spi-

nitaicm ejus. > rituui adoptionis acceperunt.ut filii Dei vocarentur:

Intcrrogat Feliv dicens Recurrunt quia ex quo csse coeperunt esse filii Dei, sed filii
XXXIII. : <

propria nomina ad accideutia, seu accidentia ad pro-

Adam: filii iilc, et filii hujus saeculi; et dum ista

essenl, prxvenit eos misericordia Dei antequam illi

pria, an non? • Respondet : « Recurrunt. » loterro-
ulla bona velle aut eligere possenl: et sicut eos
gat : « Quo ordinc? » Rcspondet : « Proplcr singula-
Filii Dei cum hu-
prxscivit et praedestinavit ante mundi conslilulio-
ntalera personx, in qua divinilas
manitate sua communes habent actiones; qua ex ncm, et vocavii tempore conslituto, ac justificavit

per adoplionem et redcraptionera animaruro, deinde

causa aliquando ea qux divina sunt referuntur ad
glorifieaturus esl per aduptionem et redemptionem
huniaiia, et ea qux humana liunt, interdum ascri-
buntur ad divina, et hoc ordine aliquainlo Dei Filius ;orporum in ultima resurreclione. Hxc front in illis

hominis filio filius hominis appellari dignatur, et

B Q ui PO" gratiam adoplionis (ilii efliciuiiUir ct appel
hominis filius in Dei Filio Filius Dci nuncupatur. »
Iantur Dci, pcr illum qui ante sxcula naturaliter

Hic admoneo lectorcra ut istura Fclicis recursuin nalus, et in sxculo naturaliler factus est unicus

noiniiium conferat cum relalionc Nestorii, et per- Filius Dei, qui nascendo csi Filius Dei, non rena-

pendat ne forte similia sint. Sicut enim supra (Cap. scendo, cui nomen filii generatio dedit, non regcne-
ralio, qui ex illa subslanlia qua csse coupit, ex quo
7) posuimus verba Nestorii, dicit ille : « Sicut insc-
parahilera a divina nalura hahens copulalioiiem re- esse coepit, non aliquando nuncupatur Filius Dei, ul

Felix vult, sed semper esl, ut catholici credunl. Ila

hilione Dei et imelligentia omni creatura adoratia-
nos, sicut bealus Hieronymus ait, Deura hominein-
«ero exhibeute ; ct nequc duos filios diciinus ueque ,

que jungentes, et filium hominis in Jesu, et Filium

duos Doroinos. » Et pust aliqua ilerum Nestorius
Di-i tenemus in Christo. Hic sapientia vertelur, ut
ait : « Sed solus prxcipuuiu habens hoe quod ad
Dci Vcrbi copulatioiicm adoplione et dominatione Apocalypsis ait. Hic promissx antidoti aperienda
,

pai ticipans , auferens quidem omnem suspicionem viitus. Hic Manichaeorum virus, terreslre germen

ilualilalis filiorum et dominorum prxslito vero no- Aiianorum, divino, si dici fas est, seiuine superan-
,

bis in copulalione ad Deum Yerbum, omuein habe- _ dum est.

ret ipsius lidem et intelligenliam et theuriam ,
pro XXXV. Memoratur item Fclix dicti Dominici,
quihus et adoralioncm pro relalione Dei ab orani quo ail Nemo ascendit in coelum nisi qui descendit
:

Dominum de ccelo, /ilius Iwminis qui esl in ccelo. Et subjungit

suscepit crealura. > Ecce Nestorius dicit

rclalione. Dci theoriam suscepisse , id est , deitatera dicens : « Certe quando hxc loqucbalur, nondum
el adorationem. Felix vero dicit recurrere noniina eral filius hominis in coelo per naluram in susci-

propter uniiatem personx , et propterea appellari piente se, Uoc est, in Filio Dci. » bedquia ego in

Dci Filium hominis filium, et homiuis filium Dci Fi- hxc verba advertere nou possum quid dicere vo-
Yidelur namque mihi quia luerit, aut quid senserit, ista indiscussa prxterniit-
lium nuncupari. lieet

ulriusqiie Nestorii videlicet atque Felicis, nova et tcnda, cl ad alia ejus transeundum est ; maxime quia
,

inusitata atque confusa sint verba unus taraen co- prxilicta dominiea verba exposila verhis beati Au-
,

rum aut similis in hoc loco est sensus. Deinde dili- gustini supra posuimus.

genler considerandum est hoc quod Felix dixil XXXVI. Item Felix : < Certe, ait, catholica fides

« Aliquando Dei Filius in hominis lilio filius borainis credit quod nor. proprius Dei Filius, qui de substan-
appellari dignatur. » Quid estboc'Nunquidaliquando tia Patris genilus est, et per omuia Pairi similis,
etnonsemper? Nunquid appcllari ct nouesse? Deinde pro nobis traditus sit, sed horao assumplus ab co.
jj
ait, « Ethominis filius in Dei Filio Filius Dei nun- Hxc Felix. Nos antem dicimus : Absit, absil, ut ita

cupatur. Nunquid nuncupatur tantum et non cst?

> , catholica lides credat, qux sine intermissione de-
XXXIV. Sed quia scio horum vcrboruin quam- canlat, dicens : Credo in Deum Patrem omnipoten-
dam simililudinem esse in dictis beati Bieronymi, tem,etinJesum Christum Filium ejus unicum Do-
qux isle iu prima sua contentione pravo sensu eflerre minum nostrum, natum de Spiritu sancto et Maria
solebat, vidcamus, si ab illo lslius sensus et verba virgine, passum sub Pontio PUato, crucipxum cl
non discrcpant. Ait namque beatus Hieronymus sepuitunt. Ila cnim catholica tides credit, quod ipse

(Yide intecrum locum Hieronyrai infra cap. 39) : quiFilius Dei Palris omnipotenlis est, et nalus esl
« Hic fiiius hominis per Dei F"ilium, Dei esse Filius de Spiritu sancto el Yirgine, ipse sil pro nobis tra-

in Dei Filio promerelur. Eccc beatus Bieronymus > ditus, ipse passus, ipse crucifixus, mortuus et se-

dicit esscpromeretur. Felix dicil appellatur et nun- pultus, ipseque resurrcxerii, ascenderit ad ccelos, et
cupatur. Certe multum differt inler ess; promeretur. sedeat mmc ad desteram Palris, et inde, hoc cst.

et appellatur, aul nvncupalnr. Filius, inquil, homi- de dextera Pairis, venturus sit ad judkandos vivos
nis in Dei FUio Filius Dei esse promeretur. Certe sic et morluos. Scd o.uia, ul superius (cap. 2*>) vcrbis
 61 LIB. ADV. FELICEM URCELL. 64

beati Hieronyrai dictum est, hxc cogiiasse, vixisse A tulit, ipsuni Ycrbuia in suo corporc dum crucifige-

cst, hxc mcdilatio, partus est aninix, in hxc relabi retur aspiciens ; ct cum possct proliibere, uon pro-
cum Domino jungi cst, ct cum ipso
vel recurrcre, bibuit, scd etiam propria sua faciebat qux erant
per hxc humiliari est, cum ipso pali est, cuni ipso propra corporis, laiiquam sua, Verbum incorporale,
mori cst, cum ipso esl eliam suscitari, bonuni et denique cxso corpore a ministro, sieut ipse patiens
jocundum cst de bac re Patrum quoque hic scnten- dicebat : Dorsum meum dedi ad verbera, et faciem

tias subnectcre. Bcalus Augustinus de hoc ita dicil meam non averli a confusionc spulorum. Qux cnim
(De fide, ad Petr. diae. c. 12) : t Cujus ct nativita- humanitaspaliebatur Yerbi, bxc inhabitans Yerbuni
tem futuram secundum carnem, et morlcm, et re- ad se refcrebat, ut nos deitaiis Verbi participcs csse
surreclionem, aique ascensionem in coelis, lex et possemus. Et eral admirabile, quia ipsc eral paliens
prophetx prxnuntiare nunquam destiterunl, prout ct non paliens; patiens quidem, quoniam proprium
ipse prxcipiebat, obedienles et vcrbis et factis. Nam ejus corpus patiebalur; et in ipso qui patiebatur
et sacrificiis carnalium victimarum, qux sibi ipsa erat non patiens, proplerea quia natura Deus ma-
sancta Trinitas, qux unus esl Deus Novi et Yeteris nens Verbum, est impassibile; et ipse quidem incor-
Teslamenti, a Patribus uostris prxcipiebat offerri, poralis erat in corpoie passibile ; corpus autem ha-
illius sacrificii signilicabatur gratissinmm munus, B bebat in se Verbum impassibile, deslruens infirmita-
quod pro nobis se ipsum solus Deus Filius secundum tcs ipsius corporis. >

carnem esset misericorditer oblaturus. Ipse enim XXXVH. Felix dicil : « l!a divina Scriptura lo-
sccundum apostolicam doclrinam obtulit semetipsum qiiitur, ut ea qux capitis sunt, id est Christi, refe-

pro nobis oblationem et hostiam Deo in odorem ranlur ad corpus, id est Ecclesiam, et ea qux cor-
suavitatis. Ipse verus Deus, et verus pontifex, qui poris sunt, ascribantur capiti. » Hoc ex parte verum
pro nobis, non in sanguine taurorum et hircorum, Sed verius dicerel, si dixissel AH-
esse potest. :

sed in sanguine suo senie! iutroivit in sancta : qnod quando ex voce corporis loquilur capul, sicut est
tunc pontifex iilc significabat, qui cuui sanguine illud, Saule, Saule, quid me persequeris? Et : Esurivi,
sancla sanctorum per annos singulob inlroibal. Isle et dcdislis tnihi munducare , ot cxtcra hujusmodi.

igitur est qui iu se uno tantum exhibuit quod esse Cxterum ea qux proprie exccllentix capitis sunt,
neccssariimi ad redemplionis nostrse sciebal effe- non sic referuntur ad corpus, ut iste dic.it : quoniam
ctum. Mem sacerdos et sacrificium, idem Deus et isla communio capitis et corporis magis est in vo-
homo; sacerdos, pfr quem sumus reeoneiliati ; sa- cibus Scripturarum, quam in actibus et rebus, sicut

crificium, quo rcconciliaii , templum, iu quo recon- e.st illud in psalmo : Longe a salute mea vcrba deli-

ciliati ; Deus, cui reconciliali. Solus taiuen sacerdos. elorum meorum. Et : Deus, lu scis insipienliam
sacrificium el quia hxc omnia Deus se-
templum ;
meam, et delieta mea u te non sunt abscondila. In
cundum formam Non autcm solus Deus, quia
servi. quibus Dominus pro corpore suo soiam vocem susce-
lioc cuni Paire et Spiiilu sancto secundum foiiuaiii pit, nou actuin, aul reiu. Isle auleni, ut inibi vide-

Dei. Reconciliaii igitur sumus per solum Filium lur, propterea elaborat in lanlum conjungere caput
secundum camcm, sed non soli Filio secundum «Ji- el corpus, ut etiam unam hxe personam dicat, ct
vinilalem. • Bealus quoque Vigilius (Adv. EuUjch.,* ex hoc coniirmari videalur sensum ejus, quo Domi-
1. ii, c. 9) : < Ila Yerbum Dei jure dieimus passiouis uum secundum humauitatem eisdem lantummodo
injurias perlulisse, non tamen passionem ullo modo modis credat Filium Dei Patris, qiiibus et cxleri
sensisse. Dicam adhuc manifestius. Confixa est di- sancli fmnl filii Dei, id est, gralia, adoptione, elc-
vinitas clavis sed ipsa penetrari non potuit, sicut
: ctione, prxdeslinatione, et cxteris, ut ipse supc-
caro ejus potuit. Siquidem vulneri locuin caro pate- rius aperte de Domino dixit. Propter quod apparet
facla aperuit. Nam deitas indivisibilis atque inqie- in verbis ejns, quod plus quodamniodo conjungat
netral.ilis mansit. Ita ergo suscipiendo passiones, et corpus Salvaloris Ecclesiae, quam sanclx Trinitali.
earum non cedendo effectibus, apparet Dei Verbum u,ide et his verbis subjungit in conclusione operis
impassibililer passum. Sed quia caro ejus hxc om- su i dicens : < Nihil eniui habere potest Fxdesia^quod
nia non solum pcrtulit, sed et sensit, et cessit, jure ad vitam et pielatem pertineat, nisi quod a capite
ac merilo dicimus Deum his omnibus passionum suo, id est Christo, acceperii, Apostolo teste, qui in
conditionibus sensibiliter affectum in carne sua, sine epislola ad Ephesios scribens ait : Benediaus Deus
sensu vel mutatione divinilatis sux. Yide ergo : et Pater Domini nostri icsu Christi, qui bencdixit vos
perferrc passiouem, nalurx est utriusque ; sed ce- in omni bcnedictionc spiritati in cmlestibus in C.hristo,
dere passioni, non est ulriusque naturx, cura sit q,ii eiegit nos in ipso ante mundi conttiivtionem, qui
unius ejusdemque personx. i Bcalus quoquc Athana- *-
prtedestinavit nos in adopnnnem fitiorum per Jesum
siusitadic.il: «Elostensumeslomnibusquia noncor- Christum inipso. » Verum cst onmino qnod Christus
pus crat Yerbum, sed corpus erat Vcrbi; et hoc ct Ecclcsia caput et corpus dicunturab Apostolo fre-
patpavit Thomas poslqu^m eum resurrexisse vidit quenter. Et a ideo una persona sunt ; qnia et cor-
a mortuis, et vidit iu eo fixuras clavorum quas per- pus, capitis corpus dicitur; et caput, corporis uti-

BALLZII NOTiE.
Et ideo unapcrsonasunt, id est Chnslus et Kc- clesia. Sic lib. vi Capitularrum . cap. 502. legitui :
65 S. AGOBAKDI EPJSCOPI LLGDUNENSIS M
que caput. Non euim ad se dicilur caput, scdad A ergononomnia,scdaIiqua, sicul inomnibus nonati-
corpus. Sed lamen modus et discretio tenenda est, qua, sed omnia. Diyinus [Dividil?]Spiritus gratias.di-
qualiter dicanlur una persona. Ncquc cnim eodem vidit Doiiiinus niinistraliones, dividit Deus opcralio-
lnodo quo in Filio Dei \erbiiin, ct carnem, unam nes. Sancta Trinilas, unus videlicct Dcns, qni ct imne
crcdinius oinnino essc personam, non conjunctani operalur omnia in omnibus, et in futuro eril omnia
oxdiiabus pcrsonis, sed ex iluabus sulistanliis; eo- iu omnibiis, ct 111 singulis. Sod qnia omnia per me-
ilein eiiam nwdo credunlur Cliiistus ct Eeclcsia diatorem Dei cthominum liunt, qui est iiiin,uc Deus
lni. i esse pcrsona, qusc conjiincta est ex multis pcr- ct liorno ; ideo dicitnr el est ipse mcdialor Cliristus
sonis, quac unilas persona', itl esl, Chrisli alqtie caput Ecelesi.T. Omnis viri capal Chrislus est, ait

Eccleskc, in spirilu utique cst, non in corporc. Sic Aposlolns, (omnis scilicct viri ex quibus constat om-
enim docct diligcntcr Apostolus, dicens : Nemo po- nis Ecclesia) caput rero Clirisli Deus (7 Cur. xi, 3).
lesl dicere, Dominus Je.ius, nisi in Spiritu sanclo. IIoc itaque modo nos Chrislum ct Ecclesiam unam
Divisiones vcro graliarum insunt, idem nulem Spiriltts. fateamur csse personam. Felix aulem, quia quadam
Et divisioncs ministrationum sunt, idem autem Do- indccenli rationc refcrri dicil ad corpus ca qua: capi-

minus. Et divisiones operaliommt sunt, idem vero lis sunt, confirmarc nitilur qnod ca quac a Christo

Dcus, qiti operatur omnia in omnibus. linicuique an- B accipit Ecclesia, illa sint qu.x Christi cssc astruil,

tem dutiir manifestatio Spiritus ad utilitatcm. Alii id esl, gratia, adoptio, electio, el csctera. Propler
quidcm daliir per Spirilum sermo sttpicntiir, alii r.u- quod et lesiimonio apostolico confirmat ct concludit

tem sermo scicrtliic xccundum eumdem Spirilum, al- dicens : Qui elegit nos in ipso antc mundi conslilu-

leri fides in codem Spirilu, alii gratia sanitattim in lionent, qui pra^dcslinavit nos in adoplionem filiorum
uno Spiritu, alii opcralio virtulttm, alii propltetia, pcr Jcsum Cltrislum in ipso (Ephes. i, l). Quasi
alii discretio spiriluum, alii gcncra lingnarnm, alii Aposiolns diccret : Deus m Christo nos clegit,

interprelalio scrmonttm. Ihve uutem omnia operatttr quando illum clcgil; in ipso nos pcr ipsum pra:de-
nntis altjtie itlem Spirilus, dividcns singulis proul slinavil in adoplionem filiorum, quando cl illiim pr;c-

vult. Sicut cnim corpns itnuinmcmbra habct cst, ct deslinavil in adoptionem filii, ut csset sccunduin

mulla , omnia anlem membra corporis cum sint liunianitalcm adoplivus filius. Talis omnino fuit

mulla, unian corpus sunt ; ita ct Clirislus Elenim in sensus Felicis ; et proptcrea b dc unilatc Christi cl

uno Spiiitu omnes nos in unnm corpus baptiiatt EccIesi.TC loquens, ca quas capitis sunl referri dixil
sitmus, sirc Judtii, sive Gentiles, sive servi, sive li- ad corpus ; dc quibus jam supra sullicicnter diximus,
beri, el omncs itno Spirilu polali sitmus. Nam ct cor- congrua adjungentcs Patrum tcstimonia, qu.c ostcn-
pns uon est uiium inembritin, sed multa (J Cor. xn, C dercnt mutuo aliter inlclligendum, ubiciinquc gralia,
3-11). Ecce Apostolus evidenler ostendil quomodo clcctio, prredestinatio, assiuiiptio, vel adoplio sonal

crcdanlur Christus cl Ecclesia una persona; vidcli- in diclis sanctorum Palrum.

CCl, qnia uno Spirilu polati, in uno Spiriiu bapti- XXXVIII. Quod ut facilius nunc ilerum ostenda»
zali, iiiiuni corpus cffccti per Spiriluin Chrisli sc- mus, dicamus eiempli causa. Legit Fclix iu hcato
cundiini eumdem, et iu codem in uno Spiritu sin- Augiislino Vcrbum Dei gratia suscepit hominem ;
:

gulis liominibus divcrsa: gralix dantur; itautunus seil non bene novit disecrnere cujus sit isla gratia ,

cx corporc boino, non omncs gratias babcant, omnes a quo , aut cui largilur. Largitur Ulique a Dco, a
minislralioncs , omnes opcrationes infusas in cor- Vcrbo Dei nalurac hnmanx , ut suscipiatur in Fiiio,

pore per unum capul Christum. Proplcr quod dicit nt sit cum filio umis Filius, el babeamus nos in illo

in alio loco : Si quis iiittcm Spiritum Clirisli non ha- priuiitias substanli;c noslrx ,
qiii cst vcrus Filius

bcl, Itic non cst ejtts. Si aittein Cluislus in vobis esl, et proprius Filius. Non enim merito humanitalis il-

cnrpus quidem inoiliiiiin esl proptcr pcccalum, Spiri- lius suscepta? sunt in persona Verbi ipsa; nostra:

litsvero viril propter jitslifuationcm. Ecce per Spiri- priuiilix , sed misericordia ct gralia cjus pro noslra
tum Christi cfficimur ejus mcmbia. Elferti aulem re.leinplionc. Et haec cst gratia illa quam commen-
T
mcmbra ejus, Christus in noliis csl. ct bne modo dat catholicus doctor. Fclix auiem non ila mtel-
n captil cst noslrum, id cst Ecclcsi;e, qui opcratur lexit; scd putavit c contrario hanc graliam a Patrc
oiiuiia non in singulis, sed in omnibus. In singulis Filio largilam , ul dignarctnr cum ex humanitalis

BALUZII NOTjE.
i Porro Christum ct Ecclcsiam, unam personam bane autcm lllius capitis corpus, ctc. »
esse non nescimus Et idco quse Ecclesise sunl,Chri- » Caput est nostrum in ms. sic legilur, capul est

stisunt, cl qu;e Ecclesi;c ofieruntur, Chrislo offe- Xpm quod ila li ;;i debet, raput est Christum, quo
.

rmilur; cl quae ab Ecclesia ejus lolluniur, procul modo ctiain edilum est a Massono. Sed ipsc in Er-
dubio Cliristo tolluntnr. > llem cnpile 505 < Ei : raiis admonuit legi delicre nostrum. Ei sanc ncces-
quia Christum ot Ecclesiam unam pcrsonam cssc saria cst ista cincndalio. Ilaquc sic cdi dcbere arbi-
veraciler agnoscimus, quxcunquc Ecclcsisc sunl irali sumus.
Christi sunt. » Quomodo auteni ha?c intclligenda sinl, h De unilatc Cltristi. Massonus cdidit, ci proptcrea

apcrte explicat sanctus papa Gregorius in iibro xix dc divinitatc Chrisii. elc, nullo admodum sensu. In
Uoralium in Job, cap. ii ubi haic legunlur : « Quia nis. le.gitur, el proplerea dirinilatc Clirisli, clc, cx
Clirislumel Ecclesiam, unam essc pcrsonam crcbro quo uos cOecimus dc unilate. Sii enim poslulat scn-
jam dixinuis, illum videlicct hujus corporis capul, sus, ul nianifeslum cst.
GS LIB. ADY. l'T. LICEM URGELL. C6

susceplionc graiia sibi adoplare in filium. Ki liic A cum Paire fuisse essc ercdendum esl ; sed homo
error necessario exigebat ab illo ut unum e duobus quem in gratiam salulis Deus Vcrbum susccperal
inalis iucurrcret, iil est, ut aulduos filios credercl, audivil. Ilic lilius bominis per Dei Filiuro, Dei csse
uiiuiii homincm, cl allcrum Dcuni, aul cum uniiin Filius iu Dci Filio promcrctur ; nec adriplio a natura
liliinn dicercl , duobus eum modis csse liliiun Palris sejungilur, sed nalura cum adoptionc conjungitur :

confilcrctur, vcrum sciiicct el uou vcruin, proprium qiioniani ciiiii Vciiiinn caro factum csl, non pcr

ct adopliyum, natura ct gratia, qu;e duo niala ad- assumplam decrevit assumplor, sed in assumenlc
vcrlunlur in lillcris ejus : qua; utiquc non adver- crcvilassumptio. Crcatura: enim poteral pcr crea-
tcrentur, uisi illa aliquando ad isiuiii, aliquando ad lorcin infirinitatis subslanlia commulari, erealoris
illuin cor inclinarcl, occullissiiuo Dei judicio per- aulcin iu crcaturam non poteral aHernitaiis nalura
mittenle. Kt quia crror terminum habere uescit, ad convcrti. Et idco cum dicitui Prior homu dc terra
hoc devoliiins est, ut sicut euin dixit Patri duobns terrenus , secundus e cu-lo ccelestis ; uon corporis
modis Filiun; esse, iia dicerct et sanctam Dei geni- matcria scparatur, sed forraa vilalis; nec caro tol-

tricem aliler genuisse Dcum, cl alilcr liomincm, litur, scd cainis susceptor oslcnditur, ille, inquam ,

qttasi extra Deuin bomincm gcuuerii. qui in Evangelio ail : Vos de inferioribus cstis,
XXXIX. Legit ciiani Felix in sanctorum Palrum H cgo <lc supcrioribus suin. De supcrioribus ait, non
Hicronymi, Augusiini, Ambrosii , Hilarii, ct Avili uliquc sidcrea carnc, scd virtule diviua. » Ecce
libris, cum dc incarnalione Salvatoris tractarct, bcaius Hieronymus, poslquam dixit, « Ncc adoplio
intromissum nomen adoptionis, sed juxta moduin sejiintiiiir a nalura, sed natura cuin adoplionc con-
assumplionis vel susceplionis ab cis positum ,
quoJ jungilur, i ut oslcndcrct qux esscl ha c adoptio, i

ille alio ct c contrario bausil scnsu. De qua re ul adjunxit ; . Quoniaiu craii Vcrbum caro facluni est
ca qusc senliiuus , congrucntius profcramus ;
pona- non pcr assumplam decrevit assumptor, scd in as-
iiiiis aliquam ex illis scnteutiam tain plenariam, ut suraenlc crevil assumplio.-i Quod supra dixit ud-
ulii adoptio dicitur, qualitcr accipienda sil, ex pras- opiio, bocinfcrius subjecit assumptio; ct quamsupra
cedenti et subscquenti sensibus colligatur. Ait ita- dixerat nuturam, cxplanavit subdcndo assumptorem

qae bealus llierouymus iu suo brevi et elcgantissimo et assumenlem. Nihil crgo aliud bic significat ado-
traclalu de siniiliiudiue carnis peccali contra Mani- ptio quaiu quod assumptio ; et nihil omnino aliquid
chaeos : « Denique boc confirmat proposila ipsa seu- tale hic dcmonslrat tola Leali Hieioiiyini sentciilia
tcnlia, i|u;r primuiu Adam in auim.im vivenleni pcr quod suspicaii possimus ila euiii sensisse, ul
factuui essc testalur, novissimum in spiritu vivili- ^
Doraiiiura p.ostrum Jesum Christuin seeundura hu-
^ 1
niaiiilaiera Dci Palris adoplivum liliuiu crcdcudum
cantcm. Kcec cur tam post innumeros annos el in-
comprebensa curricula sxculorum ab omnibus mor- doceret. Quia cum dicit adoptio, ct nalura assu-
talibus, a quibus ul qui secundum cariicin natus est mens, et assumptio, assumpta, et assumplor ; nibil
separatur, quoJ Ule primus vivens, bic novissimus boruni ad Paiiem rcfeni videtur, sed de duolius
vivilicans ;
illc sibi dala vix possidcns, bic possi- laotuni sulislantiis, ex quibus conslat una pcrsona

denda coiidonans. Quod et Psalmista duobus versi- unici et veri Filii Dei tractari cogooscitur. Kt ut ,

cuiis explanavit , dicens ; Quhl est homo <juod me- pleuius dicanras quod seuliinus, adoptala est iiatuia

nier cs ejus , aut jilius hominis ,

quoniam visilas buinana , id est, susccpta vel assumpia in persona
eum '!
Ilomo , Adam accipicndus csl ; filius boniiiiis, Filii a Filio ; ut euni ipse esset Filius, non alio, sed
Dominus intclligendus cst : qui iu mcmoriara veteris eo modo quo erat el anle Filius et hoc est quod ;

visitatur, et in defuneti recoidatioue spirilu saluta- dieitur, « Non pcr assumplain decrevit assumplor,
lionis impletur : quod ipsa verba exprimunt : ut sed in assumentc crcvit absuraptio. >

rem planam viderc non niiiuin sit, dum ct bomini XL. Juxta igitur bunc inodiuu et exleros doctorcs
mcmoria coiijiiugitur, ct filio bomiiiis visitatio co- dixisse ct scnsisse, ubicunque nonicn et veibuni
adoplionis in fidei dogmalibus inseruerunt
piilatur. Illi morlali quid aliud poierat superesse ? p , credi-
huic vivificaiiti quid aliud oportebat infundi ? Nam nius. Dicit itaque beatus Hilarius (Lib. n de Trinit.
defuiictis mcmoria dcbelur, visitatio viventibus ex- sub. fin. ) : < Paiit Virgo, pailus a Deo est. Infans
bibelur : quod utrumque in Doinino per incarna- vagit , laudautes Angcli audiuntur. Paraii sordent
tionem conslat implctuin, cuni ob prirai coinmerao- Deus adoratur. Ita polestalis ilignitas non amittiliir,
raiioncin novissimus visitatur, et per novissimi vi- dum carnis bumililas adoptatur. » Scd statira post

sitaiionem salvatur et primus. Huic sensus germana paululnin sulijiragit dicens cum in carnis assum-
est illa senlenlia : Ptimus hamo de terra terrcnus, plione boiiiinem , Dcuni vcro in gesiis rebus exi-
secundus e cwlo catlcslis. Quis esl isle cceleslis? Siue stere. Pauio namque stiperius dixit : « Postremo una
dubio ille qui eum qucm gestabal iu baplismate fc- cura Jrakeis irascantur iidera hxrelici , quod Chri-
cit audirc quod ante ipsum nullus audierat : Fitius slus hilii proprium Patrem confitcns, Dcum scqualcin
meus cs tu , etjo hodie genui te. Kt qualiter dicitur sc lcceril Dco ; cl una cura his audiant, Vcl operi-
hodie, si in principio Yeibuni, et Verbuin apud bus credite ineis, quia ego in Paire, et Pater in mc
Deum , et Deus erat Verbum ? quia non cst istud csl. Cniini igilur est hoc iraiiiol.ile fundatnentuui
Verbum quod semper in Palre , ci apud Patrem , et una Ikcc felix fi.!ci petra . Peiri voce confcssa, Tu
C/j S. ACOBAKDl EPISCOPl LUGDUNENSIS C8

e.3 Filius Dei vivi. » Eccc admirandus docloc dicit A XLIH. c Fidentius vero quidam calholicus doctor

quod Chrislus proprium sibi Palrem conlitcatur cnni siiniliter docerct proprium el verum cssc Fi-
Deum. Nempe si proprius Palcr, non adoplans , scd lium Dei Dominum noslrum exponens locum , illum

gcnerans, proprius filius, non adoptatus, scd natus. Evangelii , uhi transflgurato Domino in monte, facta
XLi. " Bealus quoque Avilus, Plioiiiiianornni hse- csl vox Palris ad apostolos diccns : llic est FHius
relicorum validissimus expugnalor, scripsit dicens : meus dilectus, dicit : < Ideo, elevantes oculos apo-
« Certe circumfremenlihus ,Iud;eis et in Dominum stoli, ncminem vidcnmt ni>i solum Jesum , ne ct

nostnmi exserta blasphemiarum tela vibranlibus, ipse filius hominis, sicut Moyses ct Elias , vel ca>
quem respomlissc credimus, Amen dico vohis, ante tcvi sancti ,
pularelur homo Dei , et aequaretur

Ahrahain ego sum , nisi qnia per concordiam geni- cum adoplivis Dnininus majcslalis. » Ecce et liie

toris ct gcneris ipse pcr traducem matcrnorum pa pietatis doctor cuin quein dicit non sequaiidtim
Abrahx semiuc, qui sine anno-
rentuin dcsccndilcx adoptivis, lilium hominis nominat : qucm utique si

rum numero Ahraham praivit xlernitate? Qui maxi- scirct adoptivum sccundnm carnem, nominans eum
mus patriarcharum cimi vidcrct illmn diem, inquo , lilium hominis, non sic disccrncrct ah adoptivis ul
sine fine permanel Deus, concupivil talem illum \i Dominum majestatis.
dcro quo homo miilus cst Dco. Vidit, inquit , et ga- " XLIV. Bealus quoque Auguslinus, cum cxponcret
visus esi : quia sicut cernebat illum in quo crat ge- Epislolam hcati Panli aposloli ad Galalas, et pcrve-

nuina majestas, iia et istmn dcsiderio conceperal, in nii-sel ad locuni uhi dicitur : At ubi venil plenitudo
quo adoptata illustrabatur humililas. » Sed quia hxc temporis , tuitil Detts Fitium snum factum ex mu-
dicens , nec credidit nec docuit Dominum noslrum iiere, faclum sub lege, ul eos qni sub lege crant redi-
adoplivum essc filium juxla humanilalem , apparet tneret , ut ndoptioncm filiorum recperemus ,
post ali-
b ex eo qiiod ibidem pramisit dicens : < Apostolus qua quse ad exposilionem horum verhorom pcrtine-
autcm dicit : Posiquam vcro venit plenitudo tempo- hanl, subjunxit diccns : < Nec dixil idem Apostolus,
rum, misii Deus Filium suum. Enimvero qni mittitur, nt adoptionem filioruni accipcrcmus , scd recipcre
erat antequani mittcrelur. Quia si antc Mariam 110:1 mus ; ut signiflcaret hoc nos amisisse in Adam , e\
fuissct , liimc similem caeteris adoptio faceret Dci quo mortales sumus. Ilic cnim adoplioncm recipi-

Filium, non nalura. Ncc in Evangciiis ipse dixisset: mus : quod ille unicus non dcdignatus est participa-
Tantuui dilexil Deus muiidnm, ut Filium suum diii- lione natura nostrse, factus ex mulicrc. i Scd si

cuni darct. Non electum crgo ah ipsa ineffabili pa- pnedictus dcclor in his verbis ita nos sapcre voluis-
terniiate , scd genitum ; cui iam Dco quam homini set, ut unicum Fiiium Dci Dominum noslrum duo-
vero, in ulraque nalnra fidclilcr proprio, in divini- bus modis Dco Patri filiimi confitcrcmur, id est,
tale emanasse dc Patre , in corpore ceepisse de ma- natura , ct adoplione, nunquam iterum taliier doce-
*.re. « Ecce calholicus doctor veridice contra Fcli- ret, ni in expositione psalmi octogesimi octavi do-

cem leslatur quod Dominus noster nec adoptionc cuit, diccns : < Quis in nubibus arquabitur Domino ?
nec eleclione sit ulius Patris, scd genere et pro- Et quis similis eril Domino in filiis Dei? Ergo nemo
prietate. in filiis Dci similis eril Filio Dci. Et ipse pradiclus

XLII. Bcalus eliam papa Gregoiius cum expone- est Filius Dci, et nos ditti sumus filii Dei. Sed quis

rel verba Ilciiu, ubi dicil : < Ecce, Deus excetsus in similis eril Domino in fdiis Dei ? Ille unicus , nos
forliludine suu , et nultus ei similis in legisluloribus ,
mulii , ille unus, nos in illo unum ; ille nalus, nos
dixit ( Moral. 1. xxvn, c. 1 ) : Legislatorcs cunctos adoplati ; ille ab a;terno Filius genitusper naluram,
dieere possumus, quos ex lege admonuisse rccta po- nos a tcmpore facti per gratiam , ille sinc ullo pec-

puluin sciraus. Sed huic mcdiatori in lcgislatoribus cato, nos per illum liberali a peccalo. Qnis crgo in

sinnlis millus est. Quia isti gratuite vocali , ex pec- nubibus aquabitur Domino , aut quts similis eril Do-

catis ad innoccntiam rcdcunt ; et ab his quoe in se- mino inter fiUos Dci '!
» Ecce illuslris doctor prxdicat
metipsis sunl pra;dicando alios reducunt. jj Dominum nostrum nativitate esse Filium, non ado-
experli
Redcmptor autem noster, homo sine peccato esl, ptione, dicens < llle nalus, nos adoplati ille ab : ;

Filius sine adoptione. » Ecce eximius doctor dicil selcrno filiiis genitus per naluram , nos a tempore
Dominnm nostrum Filium sine adoplionc : qui pro- facti per gratiam. » Quia procul diioio qtii nascitur,

fccto si sciret duohus modis eum esse fdium Palris , non aduplatur ei de quo natus est ; et qui adoptaiur,

id est , secundum humanitatem adoptione, secumlum non de illo nascitur a quo adoptatus est: scd nisi na-
divinilalcm natura , nunquam illum diceret Filium tus, adoptari non potest. Nalus cnim de altefo, ad-
sine adoptione. optaturdcaltero. Domiimsautemnosler, quia non est
BALUZII NOT^E.
• Beatus Avitus, Viennensis episcopus. Vide Sir- quo fragmenla isthxc connexa erant; aut falendum
monduin in notis ad cpislolam 28 Avili, ubi hunc istAgobardum memoria lapsnm essc. Prius enim
quoque Agohardi locum laudat. Sed hic Aviti locus fragmentum sumptum est ex epistola secunda Avili,
paulo aliler lceitur in editionc. Sirmondi, quam apud posterius vero ex 28.
Agohardum. Edilio autem Agohardi congruit cum c Fidentius. Fortassis inlelligit Fideniium epi-
codice ms. qui exstat penes ciariss. virum Pelrum scopum et marlyrem , cujus mentio exstat in ser-
Mamaesium scnalorem Gralianopolilanum. mone 50 Augustini , inter cos quos Sirmondus
b Ex eo quod prasmisit. Aut periit Aviti opus, in edidit.
fi9 DE INSOLENTIA JID.EOIUM. 70
natus de altero palre, non adoptatur a Deo Pulre. \ nunquam lalibus obnoxius, nihil aliud csse possit,
Quia vero nascitur ex Deo Patre . nec cum lionio nisi Filius propritis et verus aeterna nalivitate. Pro-
sit , adoptalur a Palre ;
quia in assumptione carnis pter qnod etiam cum ipsa assunipta humanilale unus
non fit alter ; sed is qni erat Deus , eliicitur honio , est verus Deus cum Patre, non poslerior, non minor
Deus natus sine initio propler se, homo natus a Palrc, aut Spiritu sancto, non difTerens majestate,
cerlo initio propter nos, unus el unicus, propiius el non impar poleslate , non discrcpans operatione.
verus. Nec propterea ,
quia parliceps fieri dignalus Sancla eniin hccc Trinitas , discreta pcrsonis, nou
est substantiaa et mortalitatis nostra; particeps eliam separabilis, unum sunl. Unus cst , non in una essen-
fae.tiis credendus cst et condilionis ; cum nos, ut lia,sed una essentia , una substanlia , uno nomine,
supra jam diclum cst, conditione nascamur, ille mi- una natura vivens , et regnans, sine rccordatione
sericordia , nos debilo raoriamur, ille potestate , nos pncleritorum . sine exspectationc futurorum ,
per
illius potestate de filiis irae elTiciamur filii Dei , ille omnia saecula sscculorum. Amen.

a
AD EUMDEM IMPERATOREM ,

DE INSOLENTIA JUDiEORUM.
I. Cbristianissimo, et vere piissimo, el in Chrislo B ctissimam sollicitudinemveslram de re tam necessa-
victori ac triumphatori Ludovico imperaloii felicis- ria, qtiae aut sola, aut prjecipua est, cui prae caete-
simo, semper Augusto, Agobardus abjcctissimus om- ris succurrerc dehealgubernatio vestra ; cujus narr.i-
nium servorum vestrorum. lionem si prosequi potuissem tacitis nominibus an-
Cum Deus omnipolens, qui vos ante lempora prx- ctorum, vellem omnino. Sed quia fieri non potest,
scivit et praordinavit rectorcm pium futurum tem- committo me bonitati et patienlia? vestrce, dando nie
poribus valde neccssariis, sublimaverit prudentiam periculij, et b iiinotescens vohis qua; tacere perni-

vestram el studium religionis supra eajteros vestri ciosum est.

tcmporis morlales; dubium non est prxparatum vos

ad reniedium temporibus pcriculosis, de quibusapo- II. Venerunt ''Gerricits et d Frcdericus, quos prar-

stoltis loqnilnr : In novissimis diebus inslabuiU tem- currit e Evrardtis f missi quidem veslri non tamen
pora pericutosa, et erunt homines se ipsos amantes, per omnia veslra agentes, sed ex parte alterius; ct
cupidi, etati, ctcaetera, et habenles qvidem speciem ostenderunt se Christianis terribiles et Judocis mites,
pietatis, virluteta autera ejus abnegantes ; de quihus maxime Lugduni, ubi partem s persccutionis adver-

nihil est exspectandum quod jam non videatur, nisi sus Ecclesiam dcpinxerunt, qttam mullis gemilibus,
solutio Satanx, et publica calcalio sanct;e civitalis Q suspiriiset laciymis slimitlavcrtnit. Qnx persecutio,
mcnsibus quadraginla duobus, quae fulura est per quia praceipue adversum me acla est, tola a me pro-
caput omuium iniquorum Antichristum. Cum haec denda non est, nisi forle clemcntissiraa sollicitudo
igitur ita sc habeant, obsecro tranquillissimam lon- vesira scire voluerit. Tamen in quanlum Ecclesise

ganimitatem vcstram, ut prxbeatis palicnlissimam Christi noxia cst, si vcstra paiitur mansuetudo, brc-

aurem vestram verbis quibus ego inflmus servorum viter intimare exordiar. Venientes itaqne priinum
Judxi, dederunt mihi h nomine
vestromm nimis neccssarium puioadmonenilamsan- iiidiculum ex vestro,

BALU7.Il NOT.E.
" Ad eumd. imp. de ins. Is est omnino libri istins Calvi tit. 43, cap. 17, exstat racntio cujusdam raa-
titulusin veteri codice, quem visum est rclineri de- gnalis, nomine Fredrici, qui fortassis idem quoquc
bere. Sed hunc librum , seu verius epistolam, non esl cum hoe Frederico,
divisiinus in capita, quia id epislola: brevitas non D Evrardus. Idem fortassis qui Ebcrardus vocatur
e

patiebalur. in Annalibus EginharJi, fuitque magisler pincerua-

b lnnotetcens, id est, indicans, insinuans : acliva rum Caroli Magni, ab eo missus anno 781 ad Thas-
signilicalione, ul luin solebat. Sic in prxceptis re- silonem ducem Bajoaria:.
gum, el in libris Capilularitim Itle innotuit nobis :
' Missi vestri, id est, legati, qui vulgo ttim missi
id est, signiticavit. Quin et sancius papa Gregorius dominici vocabantur, quod a principe millcrentur.
sic usurpavil pluribtis in locis, ac nnmiualim lib. n, < Missi ergo dominici dicebanlur, inqiiit Sirmomliw
Iudict. ii,epist. 87: iib. ui, indicl. 12, epist. % et in notis ad Capilula Caroli Calvi, quos princeps cv-
alili pluries. tra ordinem in diversas regni partes ad justiiias fa-
c Gerricus, Capis prirlaius in Yita Ludovici Pii : ciendas (sic enim loquebantur) cum amplissima po-
in qua scriptum est eum auno 815 missum ex Aqni- testale dirigcbat. >
lama in Germaniam fuisse a Ludovico ad Carolum 8 Persecutionis adv. Ecct. Non quidem nov.T ali-
M.ignum, ut eum pro quibusdam necessariis consu- cujus persecutionis, ne quem hic fallat obsciirum
leret. scribendi gentis, sed veteris perseculionis qua' pcr
A Fredericus,Missus dominicus, nt docet Agobar- trccentos eirciler annos ahlixjt Ecclesiam , in initiis
dus; idcm fortasse qui post LudoviciPii mortcm ad- Chrisliaiiismi.
bxsil Lothario, ab eoque missus est ad Ludovicum !> Jndiculum. Sic lum vulgo vocabant diploma
et Carolum Lotharii fralres quod scrihit Nilhardus : principis, quod in praesens dabatur nam qnae in :

extrerao libro secundo. In capilulis quoque Caroli iuturuin, pra>cepta vocabantur. Inde in Formulis
71 S. AGOBARDI EPISCOPI I.LGDUNENSIS 72

et alteruoi ei qui pagnra Lugduncnsem > \ice conii- A corani eis Dominum Ucum ac Salvalorcm uoslrmn
lis regit, prascipientcm illi ul auxilium fevret Judosis Jesum Clirislum
advcrsnm me. Quos indiculos, licct cx sacro 110- III. Holioralur quoque li;cc pcrvcrsitas cx vcrbis
mine veslro rccitarenlur, el vcstro annulo cssent missorum, quibus sustirrabant quorumdam auribus,
signali, uullatenus tamen credimus ex judicio ve- dicentcs ,quod Judaei non abominabiles, ut p'eriquc

stro tales prodisse Coeperunt autem cflerri quadam putant, sed chari essent iu oculis vcstris, et homi-
odibili insolcntia Judaci, comminanles omnibus inju- nibus eoruin diccntibus c\ parte meliorcs eos ha-

riis nos afliciendos per missosquos adepti luerantad bitos quam Christianos. Lt ego quidcm indignus
exsolvcndam vindictam dc Cbristianis. Post eosvo- servus vester 11011 cram Lugduni; sed aberam lon-
nitEvrardus, eadem iterans, ct dicens majcslatem gc, causa ' Naiiluadensium monaclioroni, qiii qua-
vcstram commolamesse valdeadvcrsum mepropler dam dissimultate intcr se laborabant. Tamen direxi

Judseos. Deinde veneruntet procdicli missi, habcn- missos nostros ct littcrulas ad illos, ut praccipcrenl
les in manibus b traetoriam stipendialcm, et c capi- quidquidvcltcnt, aut eis iiijunctum csset, ctnos obc-
tularia sanctionum, qux non pulamus vestra jussione diremus. Sed uiliil vcnia: adcpti sumus; ita ut etiam
existcre talia. llis causis lauiiicati sunt Judaei ultra alitjui ex saccrdotibus noslris, quibusnominalim mi-
modum, ei conlristati Chrisliani, non solnm illi qui B nabantur, non auderent prasenliam suam eis exlii-

fugerunt, autqui abscondili sunt, vel qni dislricti, bcre. ILi-c passi siimus a fautoribus Judacoruin, non
sed elcaHcri qui viderunt, vel audicruut ; inaximc obaliud nisi quia pradicavimusChristianis, ut e man-
ideo, (juia sententia Juikcorum ita confirmala cst, ut cipia eis Christiana uon vendcrcnt, ut ipsosJudxos
auderent irrcverenter praedicareChrislianis quid po- Chrislianos vendere f
ad Ilispanias nonpermitterent,
lius crcdendum esset ac lenendum; blasphcmanles nec incrccnarios domeslicos babcrc , nc feniinx
1JALUZII Nl

Mareulli , Indiculus regis ud episcopum ut alium bc- rum ibi eonfliienlium. Poslniodum per admonitioncni

nedicat. El in Vita Desiderii episconi Cadurcensis angclicam inde translatus Parisius, in cccle^ia san-
Indicutus Darjoberti regis ad Sitlpitium episcopum, cti Dionysii rcgali scpultnra e.sl lumulatus. » Itaque
Bilurigcnsem vidclicet , adeoque iiiclropoliianuni in praxcpio Ludovici Balbi regisproecelesia Lugdu-
episcopi Cadurcensis, ut Dcsiderium, cui rcx episco- nensi, cujus parlem edidit Severlius, Nanioadcnse
patum deilerat, quamprimum ordinet. Et alibi plu- monasterium dicilur essc in pagoLugdunensi. Hodie
ries. luterdum lamen indiculus accipilur pro cdicto, tamen est cxtra regnum Franciae, in dilioae ducis
ul apud Gregorium Turoncnsem lib. v, cap. 45 : Sabatulie, mcdia fcre via LugdunumiuteretGcncvam,
« l'er idem t.-mpiis Chilpericus rcx scripsil iiulieu- in comitatu Beugii.
lum, ut saneta Triuitas nou in pjrsonarum distin- C Mancipia eis Cliristiana non venderenl. Niliil bic
<-•

ctioue, sed lantuin Deus nominarctur. > peecaverat Agobardns. Nain istnd ipsum decretnm
« Vice comilit. Nam quia cmuitaliis commiitebaii- antea fuerat a Carolo Magno ct Ludovico Pio, lili.vi
tur viris magnse dignitalis, quique raro disccdebanl Capilular. cap. 117 1'lncitit ne Judais mnncipia de-
:

i Ial3reprintipis itb m
pagis silu comnussis vircs serviant vel adluvreant Chrisliana. Et eap. 518 Pr;r :

insliluebant, <iui vice sua populos regcrent undc • cipimus gencraliter ommbus, ut maruipia Christian
dicti vicecontites. Sictit nostra tempcslate vidcmus paganis vsi Judccis non tradanlur. El praxesscra
cardinalem nepotem summi pontificis, legatum sem- Conslantini Magui lex, cujus mcminit Euscbius ii
per esse Avenionensem ; ejus vero loeo coiistilulum libro iv dc Vita cjus eap. 27 Itenique Honorii :

apud Avcnionem prjclatum quempiain, qui vices Theodosiiquc A A. constitulio, quic cxsiat in Codiee
illic Icgati gerit, vicelegatum oo lioc dictum. Theodosiano Christiana mancipia Judtrorum ncmo
:

Tracloriam stipendiatem, id est, epislolam, cu-

i> audeat comparare. Nefas enim wstimamus religiosis-
jus bcneficio missi snscipiebanlur, ct conjectum ac- simtts (nmulos impiissiinorum emptorum inqttinuri do-
cipiebant, id est, pensitaiionem et iribuium quod ,
minio. llem Valentinianus Aug. in appendice Codicis
ab iis haud dubie cxigebatur ipjorum causa legati Theodosiani Judtvis guoque vet paganis cuusas
:

miltebantur. In tracloriis porro adnolari solcbal, agendi vel militandi licentiam denetjamus. Quibus
quanium cuique misso pro ejus conditione suppcdi- Chrisliantv letjis nolumus servire personas, ne occa-
tari oporleret idcoque tracloriam stipcndialem vocat
:
sionc dominii sectam venerandtv religioms immutcnt.
Agobardus. Vide quaj anno superiore diximus in Virfc S. Gregorium papam lib. u, epist. 75,70;
notis ad epislolam 05 Lupi Ferrariensis. T» lib. in, ep. 21; et lib. "xn , ep. 18; (vouein Carn.
Capiiularia sanclionum, id est, instrucliones part. i, eap. 281 : et scq. el part. xin, cap. 98; Co!
pa
missis uatas in causa Judaeorum, qme valde favora lectioncm Bernardi Papiensis lib. v, lit. 5; Innocen-
biles erant Judacis, et iniquae adversura Chrislianos. tium Cironium in Qiiintam Compilalionem lib. v,
Ea il<- causa Agobardus, cui Ludovici pieias perspe- tit. 5; el Uecretales Gregorii IX, lib. v, tit. G.
cla crat, adduci non potest ut credat ea capilula e.ssc ' Atl Hispanias ubi rcgnabaiil Sarraceni , porlio
,

vera. Judoeorum. Quain ob causam Bodo diaconus palatii

J Ifantuadensium monachorum, in finibus Lugdu- Ludovici Pii, (ad quem tum siibdiaconum exst.it, ul
nensium, vulgo ISantua. HugoPlaviniaccnsis in Cliro- opinor, epigramma Walafridi Strabonis) cum se vcr-
nieo t Imperalor ergo Carolus cognomcnto Calvus
: tisset ad Jmkeos, in Hispaniam commigravit ex Cal-
amio Doni. Incarn. 877, ind. XI, vila funclusestpri- lia, ad Sarraccnos nimirum; ui diximus in notis ad

die Nonas Octobris in finibus Lugdunensium, et se- Liipum Ferrariensem pag. 548, 554. Ex co aulcni
paltus Nantoade iu monasterio sanctorum Pelri et eoustat liiinc Bodoiiem fuisse oriundum cx ea regni
Pauli. Sed monitione angeliea Iranslatus Parisius, Fraucici parte qua; Carolo Calvo cessit, qnod cuiu
ad sanetum Dionysium regaliler tumolatur. > Chro- ipsc adversum Chrislianos in llis|>ania connnorantcs
uicon sancti Benigni Divioncnsis et Clironicon Be- ulrociter s.rvirct, ul cos cogcrcl ad desereudam
suense t Carolus veroGalliam reversus, atque lines
: lidem Cbristianam, ii ad Caiobim rcgem el episco-
Lugdunensium pertingens, ibidein viia fuuctus est, pos in regno cjus conslilutos lacrymabilcm epislo-
atque in monasterio aposiolorum Petri et Pauli con- lam miserunt, orantes ut memoratus apostata rcpt-
ditus, loco qui dicilur Nantoide a raultiludine aqua- sceretur, ne diulius Clirislianis iltie versantibvs uu.1
75 DE 1NS0LENTIA JLDyEORUM
ClirisManrc cum eis sabbatisarent, et nc diebns Do- maioresel, ut dicam, maledictores esse Judaeos
...
ininicis operarentur,
.......
ne diebus Quadragesimae eum
«
A
Domini Dei Christi
ita

et fidelium ejus Chrislianorum,

eis pranderent, et mercenarii eorum iisdem diebus non debemus eis cnnjnngi participatione cihorum el
carnes raanducarent, ne quilihet Cbristianus carnes potuum, juxta modum dunlaxal a sanclis Palribus
a Judaeis immolatas et ° deglubatas emeret, et aliis et exemplis datum et verbis praceptitm. Caeterum,
Chrislianis vendeiel, ne vinum illorum biberent, et quia inter nos vivunl, el maligni eis esse non debe-
alia hujusmodi. Est enim Jiidaeorum usns, ut quando mus, nec vitae aut sanitati vel n diviiiis eorum con-
quolibel pecus ad csum mactant, ut subactum idem trarii; observemus modum ab Ecclesia ordinatum,
pecus tribus incisionibus nou fueril jugulatum ; si non uliquc obscurum, scd manifeste expositum, qua-
aperlis inlerancis jecurlaesumapparuerit, si pulmo la- liter erga eos cauti vel humaui esse debeamus.
leri adhasserit, vel eum insudlatioponetraverit, si fel V. Haec, piissimedomine, de multis pauca dixi de
invcntum non fueril, el alia hujusmodi ; haee tan- perfidiaJudreomni, deadmonilionenostra, delaesione
quam imnuinda a Judaeisrepudiata, Christianis ven- Christianitatis, qux lil per faulores Judaeorum, ne-
duntur, et insiillario vocabulo Chrisiiana pecora ap- sciens utrum pervenire possit ad vestrain notitiam.
pellantnr. Tamen summopere necesseest utsciat piissima solli-
IV. De vino vero, quod et ipsi immundum faten- B citudo vestra, quomodo nocetur lides Christiana a
tur, et non eo utunlur nisi ad vendendum Christia - Judaeis in aliqiiihus. Dum enim glorianlur, mentien-
nis, si contigcrit ut in terrara defluat quolibet loco tes simplicibus flhrislianis, quod chari sint vobis
licet sordido, festinantes hauriunt iterum de terra, «propter patriarchas; quod honorabiliter ingredian-
et ad conservandum in vasa remittunt. Qualiler vero lur in conspectu vestro, et egrediantur, quod excel-
el alia impro'iauda circa illud agant, non solum de lentissimae personae cupiant eorum orationeset be-
Christianis.sed et de Judaeis mulli sunl testes. Quod nedictiones, et fateantur talem se legis auctorem
aulem Dominum noslrum Jesum Cbristum et Chri- habere velle, qualem ipsi babent, dum dicunl consi-
stianos in omnibusorationibussuissub Nazarenonim lialores vestros commotos adversum nos eorum causa
nominc quolidie maledicant, non solum beatus Hie- eo quod prohiheanius Christianos vinum eomm bi-
ronymus, qui se scribit novisse illos intrinsecns et bere; dum boc alfirmare nitentes, plurimas argenti
in cute, testis est, sed et de ipsis Judseis pleriqne libras ob euiptionem vini seabeis accepisse jactant;
leslanlur. In bac re sumens exempli gratiam, dixi et decursis canonibus non inveniri quare Christiani
Christianis hoc modo :
b Si aliquis homo c seniori dcbeant abstinere a cibis corum et potibus; dnm
suo vel domino fidelis et amator exislat, et quem- osteudunt praeeepla ex nomine vestro, aurcis sigilhs
piam hominum senserit illi esse inimicum, delraclo- C signata,et continentia verba, ut putamus, non vera;
rem, conviciatorem, et comminatorcm, non vult ei dum ostendunt vestes muliebres, quasi aconsaugui-
esse amicus,. nec socius mensae, nec particeps cibo- neis vestris vel inaironispalatinoruinuxoribuseorum
rnm. QuoJ si fuerit, el hoc senior ipsius vel domi- direclas; dum exponunt gloriam parentum suorum;
nus deprehenderil, nec fidelem sibi eum esse existi- dumeis conlra legem pcrinittitur f
novas synagogas
mal. Et ideo cum procul dubio noverimus blasphe- exstniere ; ad hoc pervenilur, ul dicant imperili

BALUZH NOTiC
impedimento aut neci foret , ut tradit auclor Anna- « Propter palriarchas. Abrahamum vidclicet , Ja-
lium S. Bertini ad an. 847. cobum et caeteros Veleris Testamcnli Patres, et ob
,

* Deglubutus. Ita vetus codex; pro quo Massonus hoc, Judaeorum patriarchas. Neque enim inlelligendus
edidil detibalas. est hic locus de patriarchis Judaeorum per varias
b Si atiquis homo. Fragmenlum quam
est orationis provincias distractorum. Illi enim desierant anno
Agobardus Lugduni habuit adversum Judaeos, usque 429 ul Marca observavit in libro primo de Concor-
ad illa verba, humani esse debeamus. dia, cap. 3, § 5.
c Seniori, id est, domino, vernacula lingua
Sei- , ' Novas synagogas. Indignalur Agobardus, quod
gneur. Vide Hier. Bignonii notas ad Marculfum pag Judacis liim bcerel novas synagogas exstruere, velui
445, 458; et DavidisBlondelli Dissertationem dejure D in contunieliam Christianae religionis. id vero ait
plebis in regimine ecclesiastico, pag. 49. essc contra legera. Ea autem exsUil in Codice Thec-
d Divitiis eorum, id esl, Judaeorum. Haec fama
dosiano I. 83, tit. De liis qui super religione conten-
semper comitata est Judaeos, ex qun Christiani pr;e- dunt, ubi Honorius et Theodosius AA. sic decernunt
valcre cojperiint. Nam adnotat etiam Albertus Kraut- Quw nuper de Judmis et synagogis eorum slatuimus,
zius lib. vin Melrop. Salisburg. cap 23, eos summas firma pcrmaneant : scilicel ul nec novus unquam syn-
ubique opes comparasse. Anno 1098, cujn Judaei ex agogas permiltantur exstruerc, nec auferendas sibi
Bohemia in Poloniam et Pannoniam divitias suas fur- vetercs pertimescant. Hujus legis mcntio exstat apud
tim auferrent, ejusque fugae rumor ad ducem Bre- sancluni Cregorium lib. vu, indict. 2, epist. 5 c Quia :

cislaum pervenissel, ille retineri eos jussit, thesau- sicui inquit

, legalis difliuitio Judaeos novas nou pa-
,

rosque eorum applicari fisco. Addil vero Cosmas titur erigere synagogas, ita quoque eos sine inquie-
Pragensis, qui Iijbc tradit i quantum pecuniae •
tudine veteres habere penniitii. i Ejusdem legis me-
miseris Judaeis est illa die sublatum Nec cx succensa ! minit iterum in epislola 58 ejusdem libri Ad eain
Troja tantum divitiarum in Euboico littore fuit eol- quoque legein respexisse videlur Alexander III, duni
latum. » Dnde et aetatequoque nostra, quoties dicere hnec scriberet « Judaeos de novo constrnere synago-
:

voliiinus qiiempiam esse valde divitem, ita dicere gas, ubi eas uon habuerunt, pali non debes. Verum
solemus, Dives esl ac unus e Judatis, II est riche si anliquae corruerint, vel ruinam minantur, ut
comme un Juif; atque id quidein oblinet eliam ubi reaedificent poieris aequanimiter tiderare, non autem
Judrei noli non sunt nisi de nomine ut eas exaltent, aut ampliores aut pretiosiores fa-
Patrol. CIV 3
7" S. AGODARDl EPISCOPl LUGDCNENSIS 7

Ciirisliani prxdicarc Judxos qu.im prcs- \ tnr «juam deteslabiles habendi siut inimici vcritatis
melitis cis

bytcios uostros; maxime eum el supradicti missi, ct quoinodo pejores sint omnihus incredulis, Scriplu-

dc sabbatismus eorum impedirelur, ° mercata, q»;c ris divinis hoc doccntibus, et qiiam indigniora omni-
in sabbaiis solebant lieri, transmulaii prxceperint, bus infidelibus dc Deoscntianl, ci rcbus ccelcslibus.
ct quibus diebus deinceps frequcntari debeant, in Qu.e omnia c
ciim confratribus conlulimus, el ampiis-
illorum opinioue posuerint, diccntcs hoc Cln istia- simx Eccellenlix vestrx prxsentanda direximus,
norutn utilitati prupler dici Dominici vacalionem VI. Ei cum piaccedcns schcdula diclata fuisset, su

congrucre; cum Judxis magis probetur inutile qnia : pervcnit quidam liomo fugiens ab Oispaniis de d Cor-
et hi qui prope siint, sabbato ementes viclus ue- doha, qui se diccbal furatuni fuisse a quodam Judao
cessaria, liberius die Dominico missariun solemni- Lugduno anteannos viginti quatuor, parvum adhuc
talibus et pruedicalionibns vacanl ; et si qui de longe puerum, el venditum, fugisse aulcni anno prxsenli
veniuiit, cx occasione raercati tam vcspertinis quam cura alio qui similiier furnius fuerat Arelale ab alio
matutinis occurrentes otticiis, missarum solemnilatc Juiixo ante annos sex. Cumquc hnjus, qui Lugdu-
p^racia, cum xdiiivalione reveriuniur ad propria. nensis fuerat, notos quxreremus, et inveniromus,
Nunc igilur, si placet benignissimx ntansm ludini diclum cst a quibusdam cl alius ab codem Judxo fu-
vcslrx audire, dicamus quid Ecelcsix Galliarum, ct jj raios, alios vero einptos ac venditos; ab aiio quo-
rcctores earum, *> tam reges quam cpiscopi dediscre- qne Jndxo anno prxsenli alium puerum furalum et
tione utriusque religionis, ccclesiasticx viiielicet ct vcndiimn : qua hora invenlum est plures Cbrislianos

Judaicx, tcnuerint, tcnendumque tradiderint, ct scri- a Chiislianis vendi et comparari a Judteis, pcrpe-
ptum posteris reliqnerint, ci quomodo consonum sit trariquc ab eis multa infanda qu;e lurpia sunt ad scri-
auctorilati vcl aclibus apostoiicis, et a Vclcri Te- bcndum.
slamento originera trahcns. Ex quibus demonsira-
DALUZil NOT.E.
ciant quam antea fuissc noscuntur; qui ulique pro cius fieri a Christianis prohibucrunt. Nimirum re-
magno debent babere quod in veteribus synagogis et frigcscente in dics charilaie, superabundat iniquilas;
suis observaotiis toleranlur. » ut futurmn prxdixil Christus Jesus in Evangelio sc-
a Mercata in sabbatis. Anliquum crgo est, quod cunduin Malihxum.
mercala liunl in dio sabbati. Tuiu paulo posl ratio- t Tam reges. Uegimen Ecclesix Gnllicanx dividit

uein hujus instiiuii affert Agobardus. Nimirum, ut inter rcges el cpiscopos. Ecdesia cuini principibus
coemptis eo die ncccssariis, poslridie liberius Chri- commissa est ad regendum; ut ait Carolus Magnus
siiani Deo servirenl. Nain per tolum diem quolies , in prxfatione lil rorum dc non adorandis iinaginibus,
fesius crat, antiqui Christiani vacabant orationi ut , itemqne synodus babila apud Theodonis-viilain anno
patet cx Facundo ilermianeusi in prxfalione libroi mn 849, can. 1. Unde el episcopi in synodo Parisiensi
quos edidit pro defensionc trium Capitulorum. « Vix (] congiegali anno 821 scribentes ad Ludoviciun et Lo-
lihi septem dierum, inquit, indncix datx snnt, in thaiium iinperalores, aiunt ipsos prineipes univcr-
quibus erant etiain dtio festi. > Prxclare igilur Joan- sam sanciam Dei Ecclcsiam, Domino dispeusanle et
nes Monlttcius episcopus Valentinus in libro be Re- committente, gubernare. Et Ludovicus Pius ad Ko-
formalione Cleri Valentini cl Dicnsis cap. 35 < Non : raanum pontificem scribens, Spiritum sanctum sibi
onim dics illos majores noslri oliosos ideo esse vo- Ludovico datum esse ait. Sed nihil apertius, niliil
luerunl, ut in his nihil ageremns, et lantum plane Agobardicx senlentix congrucniius , quam quod
cessaremus; sed festorum ratio prxcipue in Chri- aiunt episcopi in canone n cjusdem concilii apud
slianis cessationem babet laborum et operuni, ul sa- TheoJonis-villam. i Quia hene nosiis, inquiunt, ab
cra his diebus adcat populus, cultus Dco honorest|ue illo, qui solus meriio ct rex et sacerdos ficri polnii

ac preces adhibeat, concionibus, publicis Ecclesix ita Ecclesiaindispositam esse, ut pontificali auclorilate
precibus, et volis adsit assiduns. Ob eas igitur nos et regali poteslate guberiielur. » Vide Marcam in li-
causas ediximus, ut dies Dominicos, et alios, qui iu bro sccundo de Concnrdia, cap. primo.
c Cum confralribus contulimns, id est, cum epi-
catatogo nostro enumcrantur, accuraie omncs in no-
stris dicecesibus agant et religiose alqtte in primis
, ; scopis. Hinc itaque confici posse puto sequenteui
tuveiit ne his diebus ull;e ludorum, fabnlarum, et epistolam fuisse scriptam e synudoquapiam, cui in-
aliorum id genus ludicrorum coitiones fiant. Tum i lerfueiit Agobardus quod indicare videtur epislola
;

ad probationeui liujus capitis intei cxlera affert de- illa, qiuc nominc trium episcoporum sciipla esl, et

crctum concilii provincialis Coioniensis, quod sic ab Agobardo siniul missa ad imperalorem Ludovi-
habct « Diligenier quoque populus admonendus est,
: ~ eum Pium. Ficri quippe polesl ul hi tres episcopi
cur ferix, et potissinmm dies Dominicns, qui a tem- " scripserinl nominc tolms synodi Agobardoque dc-
,

poribns aposlolorum in Ecclesia Dei sempcr celebris mandata cura sit miltendi epistolam synodieam ad
Nenipe ui tnm in unum omnes
fuit, institutx sint. principem qtiod ille prxstare nolnit quin relaiio-
: ,

pariler convenirent ad audiendum verlmai Domini, ncm quoque suam adjungcret. Et fortassis istud per-
ad audiendum quoqne sacrum, ct communicandum aclum est in synodo qu;e anno 821 celebrata esl
breviter, ad vacandum D o soli; ul dies illa tanium aptid Lugdnnum, cui Agobardus ct Bernardus inter-
oraliouibus, hymnis, psahnis et canticis spirituali- fuerunt.
bus transigatur. Uoc cnim est sanctilicare sabba- d Cordoba, sive Corduba ;
qux- Sarraeenorum iu
tum. » Alqne ulinam hxc inlelligereni Christiani Hispania scdcs erat, ut docct Lucas Tudensis : quod
nostrorum lemporum, qui hxc oninia publicc nunc eiiam colligi polcst ex cpislola Eulogii Cordubcnsis
aguut qtue synodus Colonicnsis et Joannes Monlu- ad Wiliesiudura cpiscopum Pampilonensem.
77 DE JUDAICIS SUPERSTITIONIBUS. 58

a
EPISTOLA
b c
S. AGOBARDI , BERNARDI , ET E AOF
EPISCOPORUM ,

AD EDMDEM 1MPERATORUM , DE JUDAICIS SUPERSTITIONIRUS.

I. Christianissirao et gloriosissimo Doraitio nostro A innumerabiles errores, in quantum • extremitas no-

Ludovico imperatori perpetuo Augusto, Agobardus, sira invenire potuit ex usu et institulione
priorum
Bernardus, el Eaor, indigni episcopi, supplices ser- Gullicanarum Ecclesiarum rectorum. Et quidem si.
vuli vestri. Sicut in d praeraissa schedula in brevi sicut nunc multa necessitas poscit, ausi essemus aut

significatum est, insolenlia et importiinitale Judaeo- valuissemus aurilms vestris ingerere damna anima-
rum in quorumdam simplicium Christianorum pe- rum, quae per vasa diaboli, meules videlicet Jud.-eo-
•ctoribus tranquillilas fidei propulsata compulit nos rum, fidelibus iufeiuntur, adhiberi omnino juberet
mansuetissiraa; ac prudentissimae sollicitudini vestrae pictas vestra remcdium. Nunc autem (quia periculo-

scribere de cautela Christianorum, qualis esse debeat sissimum nobis cst dicere et innotescere, quod stcut
crga Judaicam perfidiant, et superslitiones, alque terapore passionis sux Dominus noster Jesus Chri-
BALUZII NOT^
• Epistola Agob. Titnlus islc sumptus esl ex veteri noster Cabillonensis. Faova autera, Fova, et Favo
codice; nec aliquid causa; esse poluit quod omilli scribi potuit perperam pro Eaof, facili amanuensium
debueril in editionc Pap. Massoni. errore, ut nemo non videt, cum litteia E parum dif-
b Bemardi Viennensis archiepiscopi ad quera:
ferat a liltera F. Nam quod Faova scnptum est, nou

exstant Paschalis I et Eugenii II Roinanorum ponti- Faof; islud quemquam remorari non debet. Littera
licum epistola:, qiuc ediue sunl in lomo IX cardinalis enim F interdum usurpabatur a veteribus librariis
Baronii. Anno dcin 853 cum Lotbarius Augustus
n loco lillerje V. Sic Fuli adus abbas S. Dionysii, sum-
rebellarel adversus Ludovicum Pium, pluriraosque nmsque capellanus et consiliarius Pippini rcgis,
episcopos in partes suas raxisset et in liis Agobar-
l ,
Vvolradus vocatur in epistola Stephani III papse ad
dum, Bernardus quoque Yiennei.sis in partes trans- Pippinum apud Baronium ad annum 756, cum tamen
gressus esl; adeoque prnevaluit factio Lotharii, ut cerlum sit nomen ipsi fuisse Fulrado, ct in edilione
Ludovicus imperio dejeclus fncrit, et in carcere con- cjusdcm epistolx qua; exsiat in Codice Carolino,
clusus. Reslituto deniiim Ludovico, Agobardus et lit. 8 diserle scriptum sit, « praecurrenle industria

Bernardus sedibus suis pulsi sunt, ob eam perfidiam. Deo amabilis viri Folradi, tui fidclis. » Sic FuIJa
Agobardus quidem quod adesse distulcnt iu con- raonasterium sancti Bonifacii, Volda nuncupatur in
.,

ventu apud Theodonis-villam, cum ter fuisset evo- narratione clericoruin Rhemensium dc deposiiione
Ebbonis « Jussit eum deduci sub cuslodia ad Vol-
catus. Bernardus vero, quod post exhibitam praesen- :

liam suam in eo conventu, rursura perfugerit in dam monasteriuiii S. Bonifacii. i Et Vulda in synodo
Iialiam ad Lotbarium. Causa aiitem illa Agobardi et Bhemensi adversus Arnulfum c.np. 25 i Eboneni:

liernardi relractata est in conventu Stramiacensi, quoque Rliemorum archiepiscopum idem molientem,
haud procul Lugduno, anno 836, ut docel auclor per Rothadum Snessonicum et Erchenradum Pari-
Vitae Ludovici Pii < ln quo causam,
: iuquit, Eccle- siorum episcopum in Vuldcnsi monasterio pro simi-
siarum Lugdunensis atque Viennensis vacaniium libus similia susiinuisse. i Sic in Chronico Hildeus-
ventilari fecil, eo quod episcopi dudum illarum, heiinensi ad anniuu 1093 Vratislaus dux Bohemiu:
Agobardus quidcm jussus ad rationem non venerit vocatur Fratislaus. Neque dubito, quin, si quis
reddendam Bernardus aulem Viennensis alfuerit
;
C operam in boc ponere velit, mullo plura exempla sit
quidem, sed rursus fugam inierit. Sed ha?c quidcm reperlurus. Porro errat Papirius Massonus, qui in
res imperfecla remansit. propter absentiam, ut prae- Synopsi operum Agobardi existimat hic pro Eaor,
diclum est, cpiscoporuin. » Ilaque supersederi pla- legi de!;ere Ebon.
cuit judicio, quod neiuo absens et inauditus sit dam- d Pnrmissa schedula
, in epistola nimirum Ago-
nandus. lnlerim illi in gratiam rediere cum Ludo- bardi, quae missa esl cura litteris episcoporum Ago-
vico, eo nimirum tempore quo Lolhariu;» patri re- bardi, Bernardi, et Eaof.
concilialusest. Tunrquesedem suam ulcrque recepit, c
Extremitas noslra, id est, vilitas. Evtremos ho-
ut docet Ado Viennensis.
minum
se dicunt viri modestissimi ; quemadraodum
c
Eaof. lta diserle codex manuscriptus, tametsi Paulus se vocat omniiim peripsema, et minimum
in codicc quoque ms. diserte scriptum sit paulo post apostolorum, existimans se non csse dignum qui vo-
J?aor. Sed verior baud dubie est prior scriptio. Eaof cetur apostolns. Sic Jonas Aureliancnsis episcopus
enim illuni luiud alium esse puto quam eum qui in epistola ad Pippinum Aquitaniae regera : i Meam
Faova noininatiir in Cbronico Besuensi, cpiscopusque extreinilatem apml sereniialem vestram astu diabo-
fuit Cabilloncnsis anno 830, eodcm nimirum tcmpore lico difiamaverunt. » ldem in epistola ad Matfre-
quo Lugdunenscra Ecclesiam regebat Agobardus, dum i Meam exlremitatem commonefecisti. > Sic
subscripsilquc circa annum 834. Pri\ileglo Aldrici enim legendum non ex(rc»ui(at<?m , ut recte illic
,

archiepiscopi Senonensis pro monasterio sancli Re- monuit V. C. Lucas Dacheiius. Sic in privilcgio
inigii, ulii vocalnr Fova, tom. II Spicilegii, pag. 584. Landerici episcopi Parisiensis pro monasterio sancti
jj
Et apud Hinciuaruin in posteriori opere adversus Dionysii < Dominus gloriosissimus Cludovicus Fran-
:

Gothescalcum cap. 36 inter episcopos qui Ebbonera coruin rex divino irradiatus hiraine, religiosa peli-
,

daniijarunt reccnselur Favo episcopus, id est, hic tione humilitatis nostnc extremitatem poposcit, etc. >
 79 S. AGOBARDI EPISCOPI LLGDUNENSIS 80

stus pacificaturus omnia per sanguinera crucis sua\ A mortem subire, ne dissimuhiiionc sni pracvaricalo-
venditus est a falso discipulo, ct " comparatus a ve- rem faccrel imperalorem, qui lam injnsla contra
ris perseculoribus ad illudcndnm ct crucifigenduni, Ecclesiam pracepisset. Postea vero cum Mcdiolanum
ila nunc comparelur ab impiis Judiris quodam mn- revertitur, posilo Impeiatore in Ecclesia, deeadcm
do ad vituperandum liccnlius ct blasphcmanduni) causa tractavit in populo : in quo Tractatu inlro-
srrihimus lantiim pauca de exemplis et slatutis Pa- duxit Domini pcrsonanrloqucnlis (Sozom. Hisl. Tri-
trum, ac deinde de Actis apostolicis, sive de Evan- part. 1. vn, c. 8 ; I, ix, c. 30). Ego tc ex ultimo Iin-
vgciiis-ct Vetcris Tcstamenti Scripturis, ad confir- peratorem feci, ego tibi exciciluni iniinici tui tra.li-

mandam piam gubernalionis vigilanliam bonoruni di, cgo copias quas ille adversum tc exercitui sno
pastorum. pncparaverat dedi, ego ininiiciiin luum in polcsla-
II. Bcatus confessor Hilarius (de quo sanclus Hic- lcm tuam redegi, cgo de scmine tuo snpra solium
ronymus ila loquitur in cpistola ad LsHam de instru- regni conslilui, ego te triumpharc sine labore fcci:
ctionc diccns • Cypriani opuscula semper in manu ct lu de ine inimicis meis donas triumphos ? Cui
tencat. Athanasii epislolas ct Hilarii libros inoffenso dcscendenti exedra lmperaloi ait : Contra nos pro-
currat pede. IUorum traclatibus, illorum delectetur posuisti hudie, cpiscope. At ille respondens, ail, iioii

ingcniis, in quorum libris pietas fidei non vacilhit. B se conlra ipsum, scd pro ipso fuisse loculum. Tune
CaHeros sic legat, ut magis judicet quam sequalur >), Iroperator Revera, inquil, dura prxccperam con-
qua cauteia Judaeoium scmper et haereticorum dcvi- tra cpiscopum de synagoga rcparanda In monachos
taveril profana consortia, b Vila ejus scripta fate- vero vindicandum esse a comitibus, qui in lcinporc

tur ; quod ita scilicet hujusmodi bostcs Ecclesix aderant, dicebalur. Qoilius epiScopus : Ego qiudem
fueiit cxsecratus, ut non solunt convivium, sed ne c.um Imperatore nune ago. Vobiscum vero mihi aliier
salulalio quidem ei exsliteril cum his prsetereunti agendum. Atquc iia obtinuit, ut illa quse staiuta
eommunis. De sancto quoque Ambrosio Vitne cjus fuerant, revocarenlur. Nec prius ad allarc accedere
sacra narrat historia, quod et hic inserere digniim voluit, msi fide sua Imperator illuui agerc dchere
csl, el Chrislianis mcnlibus scire rcligiosum : « In leslarcliir. Cui episcopus : Etgo ago fide lua. Ues-
partihus, inquit, Orieniis in quodam castello a Chri- pondil Impcrator : Age (ide mea. Qna spon.sionc ile-
siianis viris synagoga Jud.Torum et ' lucus Valenti- rata.jam securus percgil sacerdos divina mysteria.
nianorum inccndio concremala siint, propterea quod Ecce duai maxim;c Ecclesiarum Dci coltunnx, nila-
Judxi vcl Vaicnliniain insultarent monachis Chri- rius videlicet, el Ambrosius. Alter cx his suo nos do>
slianis. Valentinianorum enim hscreses triginta deos cct excmplo non a cibis solummodo, vcrum etiam s
colunl. Sed de hiijusmodi facto comes Orientis ad ^ salutatione Judaeorum, qua? ab omnibus in lnvicem
imperatorem rclationcm direxit, quia imperalor pra> commiiniter cxhibetur, diligcntius abslinere debere.
ccperat ut synagoga ab episcopo aedificaretur. Sed Altcr vcro, pro eo quod cxusta a Cliristianis syna-
dmjus praecepti tenor cum ad aures pervenisset ve- goga Juda^orum, labore episcopi ab Imperatorejussa
nerahilis viri.Ambrosii episcopi, dircxit ad imp ra- fuerat rcstaurari, morli se offerre non dubitat, et

torem cpistolam (quia ipse in tempore excurrcrc non (quod leve forsitan putarctur, si hodie contingcret)
potevat) qua illum commonet, ut id quod ab eodem vir sanctus in tantam cxhorruit et abominatus cst,

stalutum fucral revocaretur, servariqiic sibi deberi ut mortem pro tali negotio susceptam martyrii loco
ah eo audientiam qui si dignus non essct qui
: non dubilarct sibi esse cessuram. Prasvaricatorcm
ab eo audirctur, dignus utiam non csset qui pro illo eliam indicavit lam iujusla contra Ecclesiam pra'ci-
aiidiretur, vcl cui preccs suas aut cui sua vola com- pientcm ; ct nisi sibi locum audicnlia; rcservasset,
inilterct. Paratum eliam se csse pro tali negotio d solitam pro co intercessionem se inlerinissiirum
BALUZII NOT^E.
Compnraius,
id est, emptus. a Soiitam prc eo intercessionem, id est, pro impe-

Vita ejus nimiriim Ililarii Pictavicnsis cpiscopi. j) ratorc.

'> Solcbant enim principis noinen recitare
Sed tnre non exslant in ea qua; Forlunali nomine inter inysteria. Terliillianus cap. 30 Apologelici
hodie circumferlur. Itaque lum alia sancli Hilarii «Nosenim pio salule imperaloium Deum invocamus
vita lcrebalur manibus hominum. a'ternum. > Infia < Oiamus pro omnibus impera-
:

c Lucus Valenlinianor. Iniegrum hunc locum ex toribus, vilani illis prolixam, imperium securiun,
Vita saneti Ambrosii a Paulino scripta retulit Ago- domnm tulam, excrcitus forlcs, senalum fiilelcn,
bardus. Rhahanus vero, cum scriberct adversus Ju- popultim probum, orbcm quietum, et qti.Tcnnque
da?os, satis hahuit rcferrc de incendio synagogie, hominis et Coesaris vota snnt. > Et paulo post, istud
ideoque omisit quxcunquc narrantur de incenso prajceptum esse Chrislianis docet auctorilatc heali
Valentinianorum fano. Nam et Ainbrosius in epi- Panli in Epistola prima ad Tiinotheum. Neque. luin
stola 29 memorat postremum illud incendium , ad videbalnr necessarinm ut nomen impcratoris intcr
impciatorem Theodosium scribens. < Vindicabitur mystnria proferretur, quod uni tanlum pareret orbis
cliani, inquit, Valentinianorum fanum incensum? universus, adhueque in Ecclesia pcrseverarct sancta
Quid est enim nisi fanum, in quo est convenlus illa veterum Christianorum simplicitas. Al postca
Gcntilium? Licet Genliles duodecini deos appellent, qnam dividi orhis coepit, proque innoeentia et siin-
isti trigint.i et duos conas colant, quos appellant plicitate fraus et dolus irrepere coepcrunt inter Chri-
deos. > De hoc Valentinianorum crrore vide Tertul- slianos, diibiumque oh eas causas esse poiuil pro
lianum in ltbro De Pra;scriplionibus Ihereiicorum quonam rege sacerdos oraret, si nomen principis
cap. 35 qui et peculiarera adversus eos librum edi- laceretitr, vcrbisque lantum gencralibtis prn co ora-
dit rct Ecdesia tum vero neccssari.tm visiim est ut
;
81 DE JUDAICIS SUPEKSTITIOMBIS. ^
leslatus est. Quid hic igitur vir Dei credendus esl A IV- Alcbimus Avttus Ecclesise Viennensis episco-

suo temporc Judaiorum pus, quam exiraius doctor orlbodoxiis et facundus

fuisse facturns, si vidissel
fnlidelium causa canonica slatuta convelli ? exslileril,pene tota novil Ecclesia Chrisii. Sanclus
III. Nec sanclissimus Cyprianus, cl lionio Dei Atha- Apoltinaris episcopus Ecclesiae Valentinx, quantus

nasius, minore illos odio abominantur. Quin potius, fuerit el sit, non solum gesta de eo scripta, sed et
sicul corum liltertc testes sunt, inlidelitatis eorum crebra ejus miracula usque bodie sublimiter leslan-
obstinatissimam impielalein supra omnem gentiliutn lur. Sauctus Gregorius Liugonica: Ecclosia! episeo-
exsecrantur errorem. Quorum religiosissimam fidcm pus, quantse sanctitalis et veritalis ftierit, Vita ejus

el Christo deditam devotioncm, omncs EccleSiarum scripta, el fmis vitac alque hottor ei ab Ecelesia dc-
Gallicanaruni reverenlissiini gubernalorcs secuti, to- laius, usque hodie testes sunt. Viventiolus Ecclesiaj
tam .Judajoruni cx iniegro pollutissimam socielatem Lugdunensis episcopus, cujus doclrina; fuerit, non
fugicndam penilus Christianis omnibus esse sanxe- solum ipsa, sed et aliorum de eo scripta teslantur.

runt : quorum nos de hac re sentcntias ponere, et Hi ergo a cum aliis viginli reverentissimis episcopis

cx tiis quam sit exsecrabile ipsorum consortium iu noniine Domini congregati pro defensione el statu

tlccrcvimus e vestigio demonstrare. Ecclesix, de re superius memorata. i>

inler caeteia

BALUZH NOTvE.
nomen recilareiur, quo fraudibus iretur
princ.ipis B regios, si quid in hotr peccarent monachi. Sed ne
obviam, intelligerentque populi eam esse menlera pcenae viderentw eonstitulff. tantum adversus n:ona-
Ecclesiae, e\ divino praeeepto et apostolica iraditione chos, ac si de iis solis suspicio essel, litteras deiude
descendentem, ut illi regi, qui tiim imperilaret, ti- ad uniuscujusque dioeceseos vicarios generales de-
dem suam sanctam illibalamque servarent, vitam- dit, in quihus eadem mandata continebantur. Exstat

<]ue ei prolixam, imperium securum, doinum tutani, auiem epistola ejus ad vicarios generales diceceseos
et castera quxcunque liominis et regis vola sunt. Helenensis, in qua sic scriplum est < In oralioni-
:

precarentur. Libro Sacramentorum, qui

Itaque in bus quoque qu;e pro salute regis inter niissarutu
Gregorio Magno tribui solet, diserle prxcipilur ut solemnia recitanlur, Ludovici nomen diserte et spe-
nomen regis pronuntietur inter mysteria Cna cum : cialiter exprimant. > Ctcleruni adversus hanc ora-
fainulo Citn pnpa nostro itl. et rcgc nvstro itl. et om:ii- lionem Marcx , puerilem admodum. declamaliui,-
orihodojis atque catholicat et upostoliccr fidei eul-
Ittis culara eodem anuo Tarracone edidit frater Peirus
lm bus. Lt proferri quideni possent varia exempla Moliner Tiinitariiis magister, theologix doclor ac
lnijus Sed, omissis caeteris, ab aetale nosira
moris vespertinus caibedralicus in Ilerdeiisi Lycxo. His
sumcmus exemplum.Cum ante hos viginti annos Ca- enini sc titulis ornavit horao opinione sua docius
talaui se juslis iisquc necssariis de causis in fidem et eloquens sed, quantum ex ipsius declamaiiun-
;

ac clicnlelam Ludovici XIII Krancorum regis coulii- cula coiligi potesl, Musis non laiu iuvisus, quaiu
lissenl, ejusque se dominio volentes lubenlesque ignotus.
subjecissent; manebat tamen adhuc in quorumdam a Cum aliis viginti, in synodo uimirum Epaonensi.
pectoribus insitum iu Gallos odium, ei occulla iu.p qux anno 517 liabita esl, prxside Aviio episcopo
llispanos inclinatio. Uoium ergo affeclibus uteban- iennensi. Sed hic Agobardtts 24 lantuni episcopos
Vien
tur lli-pani ail turbandum Catalonix statum. Scd ei synodo atlfuisse docel, cum latnen 25 reperian-
opporlunuui in primis valdequc ulilc visum est, lur in vulgatis edilionibus. Nisi si immeruni rolun-
aiiuti uioiiachoruiii virlutibus, ad quos tum in iis duni ponere voluit quod facile crediderim. De loco
:

regionibus delapsa eral omnis fere cura sacrarum porro ubi habila est synodus illa , non una est.
concionum ; quod id genus hominum pluriiuuni au- oinnium sententia, eaque res in divcrsum traxit in-
cloritalis habeat apud plebem, prDeeipue vero aptid genia bominum erudiiorum. Sed neque ego velim-
Catalanos, gentem religiosissimam. Ea letnpestaie vir dirimere eam litem. Cxteruru silerc non debeo vi-
illustrissimus Petrus ue Marca, qui Tolosalium dein disse me nitper velustum codicem ms. epistolarum
et Parisieniium archiepiscoptis fuit, in Cataloniani Aviti, et in his etiam esse epistolam ad Quiiitianiiiii
inissus esl cum atuplissima polestate, ut provinciam episcopum, quaiu Sirmondus aliiqne post eum exi-
reeenlcr ad nos versam prudentia et sapientia ac slimant esse tractoriam ad episcopos provincix
cxlcris bonis arlibus quihus pliirimuin valebat,
, Viennensis ut ad synoilum veniant Epaoneiisein.
regi Chrislianissimo teneret, imperioque Franeico Et omnino Epaonis iioinendeesl incocodice, uhi lo-
parere assuefaceret. liic ergo cum Barcinonein per- cus de conciuo congregando sic habet ( Idcirco
:

venisset, deque his rebus fuisset admonilus, reclo- cunctos simul poscimus fratres, ut. Deo favenle
res mouasteriorura illius urbis quos provinciales , octavo hltiiim Septembrium die iu parocliia episco-
aul superiores vocant, in suas a:des cvocavit Idibus patus vcstri medius atque opporiunus locus electus
.. IGii
Jtilii aiuii _ „ . . habitaque
„...,...,. .... illos u
ad ....,.* Latina
v ,.. u oratione
.,.,.,..,.. .. est, jivi.i
v.ji, el lenquis,
sicut ..» «..a.j.u.7, ele. Ex quo
... •i .j.»
. i|uv .vvv/, iicet vahle
ioco, »|..vm miui,
de mertlis Ludovici XIII regis ejusque (ilii liunc re- " eorrupto, colligi forlasse polerit sedes Epaonis, ul
gnantis iu Cataloniam, deque fide qu;e prineipi de- quaj fuerit in confinio nonnullarum dioeceseon regnL
belur, iion soluiii propter iram sed etiam propter , Burgundionttm, cum Avitus dicat medium esse epi-
conscientiam, ut ait Aposlolus, qualuor eis capita scopatus Qtiinti.ini qiicni Quintianuni, ut hoc obitcr
:

proposuil ab univcrsis per provinciam monachis tliram^ab episcopo Arvei noium esse diversum. ca-
observanda, quoruin iiiuiin fuil tud Tertiuni quod i : thedramquc aliquam nobis ignotam lcnuisse in rc-
a vol.is cxigo, illud est, ut inter niissarum solemnia, gno Burgundico, atque fortean in provincia Vien-
juxta divi Pauli prxceplum, antiquoruin Palruin nensi, plane persuasiim habeo.
Iradilionem jani ab ipso Tcrtulliano testalam, ipsius- b Inter cirtera slatuerunt. Sic eliam Bhabanus in
que Miss.ilis Bom^ni conlextum, regis Chrislianis- cap. 55 libri adversits Jud;eus. Queni librum, ul in
siuii specialis et exprcssa ab omnibus sacerdotibus hoc promam ineam senlentiani, ex hac cpiscoporum
(iat commemoratio ; ita ut non lautuin regis inentio epislola delibalum essc satis constat. Nam cum illa,
gencraliler injiciatur, sed Ludovioi nomen discrtc uti stipra diximus, e synodo quapiam missa csset,
expriinatur, quemadmodum exigit usus Ecclesia; adeoque publica: anctorilalis robur hal.eiet per- ,

qaotidianus ne alioqui suspicio indc nascatiir,

; mautis hotninem volilare debtiii, ut intelligerenl
aliud atiimr) geri, aliud verbis simulari. t Postrcmo omnes qiuenam csset in hoc episcoporuni tractns.
loco adniouuil non defuttiios oflicio suo niagistrattts Lugduncnsis sententia. Uude cuiu posiea in niaitus,
 8-5 S. AGOBARDI EPISCOPJ LUGDUNENSI3
staluerunt : < Si superioris loci clericus hxrelici A Judxis a coena Domini usque prima Pascha, secun-
cujuscunque convivio interfuerit, anni spatio pacem dum c edictum bonx recordationis domni Cliildeberti
doii habeat : quod juniores clerici si prxsumpserint, regis, per plateas aut forum quasi insultalionis causa
vapulabunt. A Judxorum vero conviviis etiam laicos deambulandi licenlia denegetur, et ut rcvcrentiam

conslitutio nostra prohibuil ; neccum ullo clerico cunclis saccrdolibus Domini vel clericis impendant,
nostro paneni comedet, quisquis Judxorum convivio nec ante saccrdotes consessum nisi ordinati habere
fuerit inquinatus. i Et in conclusione statulorum prxsumant. Quod si facere fortasse praesumpserint
suorum, confisi de prxsenlia Domini, sicut ipse ail a judicibus locorura, prout persona fuerit, distrin-

« llbi duo vel tres congregali fuerint in nomine meo, gantur. Et ul nullus Cbristianus Judxorum conviviis
ibisum ego in medio eorum, ila sanxerunt Quo- : participare prxsumal. Quod si facere quicunque,
circa hxc qux superna inspiratione communi con- quod nefas est dici, clerieus aut sxcularis prxsum-
sensu placnerunt, si quis sanctorum anlistitum, qui pserit,ab omnium Christianorum consortio se no-
stalula prxsenlia subscriptionibus propriis firma- verit coercendura, quisquis eorum impietatibus fuerit

verunt, necnon et quos eorum Deus esse voluerit inquinatus. El licct quid de Christianis qui aut capti-
successores, relecla integritate observationis exces- vitatis incursu, aut quibuscunquc fraudibus, Judaeo-
serit, reum se divinitalis pariter el fraternitatis ju- ™ rum servitin implicantur, debeat observari, non so-
dicio futurura esse cognoscat. > lum canonicis, scd et legum beneficiis jampridem
V. Sanctus Cxsarius Ecclesiae Arelalensis episco- fuerit constitutum : tamen quia nunc ita qitorumdam
pus, cujus mcriti et doctrinx fuerit, roulta ejus prx- querela exorla est, quosdam Judxos per civitates
clara moniraenla dcsignant. Hic cum " triginia quin- aut rnunicipia consistentes in tantam insolenliam el
que episeopis ct vicariis episcoporum congregalis proterviam prorupisse, ut nec rcclamanles Chrisiia-
in unum in nomine Domini, pro defcnsione et con- nos liceat ad pretium de eorum posse servitutc ab-
firmalione calholiex veritatis, inter cxtera statuit solvi ; idcirco prxsenti concilio, Deo auclore, sanci-
ita : < Oinnes deiuceps clerici, sive laici, Judxorum inus, ut iiullus Chrislianus Jttdxo deinccps debeat
convivia evitent, et nec eos ad convivium quis acci- deservire ; sed datis pro quolihet bono mancipio xu
piat : quia cum apud communibus Chrislianos cibis solidis, ipsum mancipium quicunquc Chrislianus,
non utanlur, indignum est atque sacrilegum eorum seu ad ingcnuitalem, seu ad servitium, licentiam ha-
cibos a Cbristianis sumi, cum ea qux Apostolo per- beat redimendi. Quia nefas cst ut quos Christus Do-
jniltente nos sumimus, ab illis judicenlur immunda, minus sanguinis sui eflusione redemit, persecuiorum
ae sic inferiores incipiant esse calholici, quam Ju- vinculis permaneant inretili. Quod si acquiesce.re
.i--.:
dxi,
„: _..-, u:«
si nos his
— abk
qux .
illis
#..- ..•»«...-
:n:-. -._.___.
apponuntur utamur, :n:
illi
'-' « . ... ._ __-_, =.
his qune statuimus quicunquc Judxus noluerit; quan-
, .

vero a nobis oblata conlemnant. i diu ad pecuniam constitutam venire distuleris, liceat
VI. Priscus Ecclesix Lugdunensis episcopus, Ar- mancipio ipsi cum Christianis ubicunque voluerit
temius Senonicx, Remedius Bituricx, et sanctus habitare. Illud etiam specialiler sancientes, quod si

Siagrius .Eduorum episcopus. cum cxteris pluribus, quis Judxus Chrislianum mancipium ad errorem
statuta ecclesiaslica renovanles, b ita definierunt Judaicum conviclus fuerit persuasisse, et ipso man-
< Ne Judxi Christianis populis judices deputentur.aut cipio careat, et legali damnatione plectatur. »

esse permiltantur, pcr quod VII. d Sanctus Lupus cum

'

telonarii illis (quod aliis viginti el quatuor

Deus averlat) Cbristiani videantur esse subjecti. Ut episropis, vel vicariis episcoporum, similiter in no-

BALUZII NOT,£.
Rhabani pervenisset, alque illi dala esset occasio vel.us eratmemoria illius concilii, ut non etiam su-
scribcndiadversura Judxos, lucubrationem suam peresse potuerint qui in eo praesentes fuissenl. Ita-
illa synodica. Sic enim existi-
delibavit ex epistola que videtur hinc elici, non ante viin legis habuissc
mamus. Certe et observaliones el auctoriuiles vete- canones conciliorum , quam a principe confirmati
rum easdem profert, et iisdem ul plurimum verbis, n fuisscnt. Hxc aulein conlirmatio fiebat per edictum
quibus utunlur episcopi ad imperatorem Ludovi- " publicum. Et quia promptior est exsecutio constitu-
cum Pium scribcntes. lionum principalium, prancipue apud magistraiiis,
Triginla quinque episcopis, in synodo Agathensi qiiornm curae comrnissa esl legum tnilio et exsecu-
habita anno 506 sub Caesario Arelatensi. De qna tio, idco Palres Matisconenscs, quo magistraluiim
synodo nos pluribus agemns in notis ad Rnricium favorem sibi concilient , decernere sc profitciitur
Lemovicensem ; nonniillasque observaliones aflere- juxta edictum Childeberti regis, alque inlerim ea ra-
mus, quae fortassis indignae non erunl eruditomm tione factum principis approbant. Cxteruni hunc
hominum curiositate. Vide Rhabanum in libro con- concilii Aurelianensis cnnonem describet infra Ago-
tra Judxos cap. 56. bardus in capile septimo hujus libri.
lia definierunt
*>
in synodo Matisconcnsi prima,
, <• Sanctus Lupus Lugdunensis episcopus qui
, ,

qux anno 581 hnbita esl, praeside Prisco Lugdunensi concilio Aurelianensi 111 prxfuit anno 538. Errat
episcopo. Vide Hhabaniiin cap. 57 ejusdem libri. enim Rliabanus, cnm hunc cx Agobardn lociiro de-
c Edictum
Childeberti. Miruiii videii potest cur scribens, Lupuni illiun ail fuisse Tricassenorum
Patres synodi Matisconensis utanlur lege Childeberli episcopum. Sic cnini ait in capite 58libri adversum
adversum Judxos, ciim potior apnd iilos esse de- Judxos < Sanctus Lupus Tricassenorum episcopus,
:

buisse videatur auctoritas concilii ih Aureiianensis, el cum eo alii _J4 episcopi, vel vicarii episcoporum,
in quo illud ipsum statutum esl quocl ediclo t:iiilde- etc. » -Sdin Lupus Tricassium episcopus mortuus
bcrii regis continebatur. Nam canonem Aurclianen- crat diti anic quam synodus illa Atircliancnsis halie-
scm ne verbo quidem nnminant. Et taincn nou adco rettir.
 85 DE JUDAICIS SLPLRSTITIONIUUS. H<

niiiie Doiuini nosdi Jesu Clnisti congregalis pro ^ quis dicil Cerinthum hxrelicum fuissc, non Judxuni
c.msis corpoiis ejus, quod est Ecclesin, intcr mnlta noverit lemporilius apostolorum non fuisse lisereti-

lia C eliam staluit : ( Quia Deo propilio sub calho- cos iiisi ex Judxis et Samarilanis. Sicul fuerunt Si-
licofum reguni doiuir.alione consistimus, a die Coe- mon ct Menander, Sdl ex crro-
lloliion et Nicolaus.

nx Domini usque in secunda sabbati in Pasclia, Iioc ribus supradicli Ccrinlhi cognoscat quodomnia sim
<'s;, ipso quatritluo, procedere inter Cbristianos, nc- Judaica (jn.e aslrucbal. (Vidc Epiphan. , 1. i, hter.

que catholicis populis sc ullo loco, vel quacunque oc- xxvm, et Iren., I. i, c. 25.) Prsedicabal Dominum
casione misccrc prxsumant. • nostrum Jesum Christum piirum fuisse hominem,
VIII. In eoacil o Laodiccno (Capp. 37, 58) slaliilum nec resui rexisse, et circumcidi oporlerc. Post re-
cst « quod miii ojiorlcat a JuJxis, vel hxreticis, ca surrectionem dicebal terrenum fulurura esse re-
ijiix milluntur munera fesliva suscipere, ncc cum guum Chrisli in HieruSalem, et bomincs in car-
i is festa celebrare, et i|uoiI non oporleat azymara ne ilerum concupisr.eniiis el vitiis subjeclam con-
a JuJxis accipere, et communicare impielaiibus versatioiicni habiiuros ad legalcs feslivitates rur-
corum. i Et inalioconcilio (Conc. Aurel. i, cap. 19; sum celebrandas , et bostias carnales ilcrum ju-
Arvern. i, cap. C) : i Ut si quis Judaicx pravitali gulanJas. Sed et ex suprascriplis statiitis advertst
jugali societale conjungilur, id est, sive Cbrisiiano B mulio deleslabilius exsecrauda et vilanda ronsorlia
Judxa, sive Jiidxo Cbiistiana mulier carnali con- Judxorum, quam cxterorum bxreticorum. Quia si
sorlio miscealur ;
quicunque horum tantura nefas ad- omncs propterea deteslandi sunt. quoniam inimici
niisisse noscontur, a Cbristiano coetu neque convivio vcritatis cxistunt; multo illi magisqui majoresexcr-

ct a communione Ecclesix protinus segregentur. • cent immicitias. Re elenim (Aug. in Matth. I. i, c.

IX. Et quia a ecclcsiaslica staluta per aposlolica H) vera propriumest hxreticoriim in aliquibus com-
acla lirmanda sunt , et b nova per vetera , videamus muniter sentire cum Ecclesia, in aliquibus disscnlire

qnid dc beato Joanne, quem diligebat Jesus pluri- ab ea, hoc est, cx parle blaspbemare, ex partc veri-
iiiiiii), aposlolo et evangelista, antiquissimus et apo- lali consonarc; Judxorum autcm cx lolo meniiri, ex
Slolicus doclor ac martyr Cbristi el Ecclesi;e Lugdu- toto blasphemare Doinimim et Deum noslrum Jcsiim
iicnsis cpiscopus Irenxus dicat (Ap. Euseb., Hist. Chrislum et Ecclesiarn ejus, el nibil dc co vcrum cre-
<(•(/.. 1. iv, c. lt. \ide Baron. ad an. 74). Ait ergo : dere nisi raortem quanquam nec in co vcrum cre-
:

« F.t Polycarpus vero, non solum apostolorum in con- dant, eo quod morlem ejus cxterorum bominum
discipulalu crudiius, et convcrsalus eum multis qui mortibus similem dicant, boc est, ex necessilate na-
Dominum viJerunt, setl et ab aposiolis collocatus lurx, uon ex volunlate misericordix. Proptcr hoc
Asi;o apud Smyrnensium Ecclesiara episcopus, quem q maledicere cos Dominum et corpos cjus in omnibus
ct nos vidimns in prima nostra xtate (diu etenim oraiionibus suis, sicut et ante prophetatum cst vocc
mansii, et valde senectule prx cxtcris lungxvus glo- Domini dicentis ad Patrem : MtUcdicent illi, ci iu

liose ct luculcnter teslatus obiit vita), bxc docuit bencdices. Si ergo hosles catholicx fidci proplerea
eemper qua; ali nposlolis didicit, qux et Ecclesix exsecrandi sunt et cavendi, quia inimici sunl verita-
tradidit, <}• ;c el sola sunt vcra ; el sunt qui audierint lis : super omnes infideles, incredulos, vcl hxreticos,

ciim qnod Joannes Domini discipulus ad Ephesum dctestandi sunt Judxi, quia nulium genus bominum
diim pergercl lavatum, ul vidit intnsCerinthum, ex- invenitiir cui ita libeal raaledicere Dominmn Quod
! iiivit a balneo non lotus, dicens quia timeret ne bal- nobis non minime notum csi, qui quodiii<: pene cuui
neum eorrueret, posito iutus Ccriniho veritatis ini- cis loquentcs, mystcria erroris ipsorum audimus.
mico. Ei ipse vero Polycarpus Marcioni quondam in X. Dicunt denique Dcum siinni osse corporeum,
facieni ipsi venienti et dicenli, Cngnosce nos, ei re- et corporcls iiniamentis pcr mcmbra dislinctum, et
spondit, Cognosco, cognosco primitivum Satanx. alia quidcm parte illum audire ut nos, alia videre,
Tantum apostoli ct discipuli eorum habuere reve- alia vero ioqui, vel aliud quid agere ; ac per hoc bu-
renliam, ut r.e verbo quidcm communicarent cui- maiiinn corpus ad imaginem Dci factura, cxceplo
quam iucaraxanti veritatem. > Ad hxc si forle ali- D quod ille digilos mamium habcat inOexibiles ac ri-

BvLuzii notj:.
s Ecctesiastica statuta. Recle admonent episcopi, mati essenl, definitione ponlilicis, et dcclaratione
eeclcsiaslica staluta cssc firmanda per acta aposto- synodi hunc esse Marciani Aug. sensum, cum scri-
:

lica, id cst, regulas ecclesiasticas non posse videri psit illa qux a Lcone papa secundum ecclesiasticos
I

aequas, nisi cousiet cas congruere traditioni. Quare canones definirentur, a synodo declaratum iri.
iion injuria adnotalum csi ab optimo Mxcenate b iVoii« pcr vetera. Nam < cum, ul illic Marca scri-
mco in libro v dc Concordia Saccrdolii ct imperii bil,semcl tiadil.e fidei hxrenduin sil, ut docel Ju-
cap 9, § 5, quxcunquc olim apud synodos prolcre- das aposlolus, biuc sequitur cam esse lidci Cbii-
hanlur, ab iis nou simpliciter, sed cum inquisitionc Stianx rationem, ut vctera eruantur, nou autem
approb.ui solita nempe si congruercnt cum expo-
; nova condantur; quemadmodum recte moiiuil Viu-
sitioni' ct doctrina Paiiuin. Quare, ut idem auctor ccntius Lirinensis. > Sic Claudius imp. aiebat apud
ait in capile octavo cjusdem libri, illud olim anxic in Tacilum in libro xi Annalium < Ouinia P. C. qux :

synodis disquircbatur, an nova cujuspiam ponlilicis miiic velustissiuia creduntur, uova fuere. invetern-
Komani epistola cum Scripturis ct canonibus con- scct hoc quoque et quod iiodic exemplis tuemur,
;

grueret; ut iia dcmum auctoritale illius omnes te- inter exempla erit. >

nerenlur, alquc duobus vcluti vinculis in lidc tonfir-

8"; 5. \GOBAKDI EPISCOPI LUGDLNLNSIS 8»

genles, ut pote qui nil mambus operetur. Sedere A que in ullu alio invenitiir loco Et ob hanc cansam
autem more terreni alicujus regis in solio, quod a prxcipio iil adorelis eum. Quod qui facere noluerit,

qualuor circumferalur besliis, et magno quaravis partcm suam in infcrno fuluram essc cognoscat. r

palaiio eontineri. Cogilare etiam illum multa super- Hxc aiitem omnia ideo seniores eorum confinxe-
flua et vana ;
qiue quia ad eflectuiii cuncta venire runt, et ipsi slulta obslinatioiie lectitant, ut lalibus
nequeant, verlantur in il.euionev Sed et inmimera coramentis toia et virtutis et passionis Christi veri-

infanda de Deo, ut dixiinus, suo praedicant, ac tale tas evacuetur, et ut adoratio non ei ut Deo veraciter
colunt simulacrum, quod ipsi sibi in cordium suo- exhiberi dcboat, sed Pilati tantuin lege illi delala sit.

rum simulacra fntxerunl et slaluerunt, non veruin, Sed et Petrum nequaquain per angelum, secundum
iuconvertiliilem alque imrautabilem Deum, quem pe- fidem nostram, de carcere cductmn, sed Herodis
nitus ignorant. Litteras quoquealphabcti stii credunt inisericordia, apud quem plurimuin ejus sapientia
exislere sempiternas, et anle niiiiidi principiuru im- fueril conlaudata. Denique et Christianos idola asse-
petrasse diversa minisleria, qiiibus eas oporteat in runt adorare, et virtutes qure apud nos sanctorum
sxculo praesidere. Legem vero Mosaicam multis an- intercessionibus oblinentur , a diabolo fieri diccre
norum curriculis ante liiundum fuisse scriptam. Nec non exhorrescuut. Pro quibus omnibus summo eos
non aflirmant plures esse lerras, plura inferna, plu- B 0()j dignissinios esse quis ambigat? siculi et odicn-
resqoe coelos : quorum unum, quod ipsi vocaut Ra- dos illos demonstrat scriptura, quae dicit juxla He-
cha [V'p"i Rakiah, firmamenium], id est, firmamen- braicam videlicet verilatem : Qui contradicunt tibi,

tum, molas Dei susienlare asserunl, qiiilms niaima scelerate elalisunt (ruslra adversarii tui (Psal. lxxxii,
sumendum angelis molalur in escam. Allerum vero 3). Nonne et odienles te, Uomine, odivi? El conlra
appeilant Arabolh, in quo Dominum asiruunl reside- adversarios tuos distabui ? Perfeclo odio oderam illos.

re, et hoc esse in Psalmo secundum illos : Iter facite inimici facli sunl mihi (Psal.cxxxvm, 21, 2-2). Quo
ei qut caballicat super Arabolh (Psal. LXVII, 5). Ha- zelo Dei fervens beatus Hieronymus in quodam loco
bere Deum propterea septem tubas, quarum una mil- sic de ipsis ait « Si expedil dlisse homines et gen-
:

le ei cubitis meliatur. Et quid plura ? Nulla Veteris tem aliquam detestari, iniro odio aversor concisio-
Teslameoli pagina, nulla sententia est, de qua vel a nem. llsque hodie enim pcrsequunlur Dominum no-
majoribus suis non habeant conficta et conscripta strum Jesum Christum in synagogis Salanx. > Ilem-
roendacia, vel ipsi usque hodie nova semper super- que alibi (Kpist. 151, qua>sl. 10) : « Qtianlic, inquit,
cstiiione confingant, et inlerrogati respondere praesu- traditioues Pharisoeorum, quas hodic deuleroseis vo-
mant. Nam el in doctriuis inajorum suorum lcgunt, cant, et quam aniles sinl fabulae, revolverc nequco.
Jesum juveuem quemdam fuisse apud eos honorabi- ^
Pleraque tam turpia sunt, ut erubescam dicere. Di-
lem, et raagisterio Bapiistse Joannis eruditum, quam- cam aiilem unum in ignominia genlis inimicae. Prae-
plurcs habuisse discipulos, quorum uni propler du- posilos habent synagogis sapienlissimos, quosiue fce-
ritiam et hebitudiiiera sensiis, Cephae id cst Pelrae do operi dclegalos, ut sanguincm virginis sive men-
noraen imposucril. Et cum exspectarctur a populo strualae, muudum vel immundum, si oculis discerne-
ad diem feslum, quosdam ei dc schola sua pueros re non potuciint, gustu pro! ent. Prajlerca, qtiibus
occurrisse, qui jlli ex bonorc et reverentia magislri jussum est ul diebus sabbatOrum sedcat unusquisque
camaverint, Osanna filio Uavid. Ad exlremuin vero, in domo sua, et non egrediatur, nec arabulet de loco
prupter plura mendacia accusatum, Tiberii judicio iu in quo habitat ; si quando ea juxla lilteram C03peri-
carcerem rcirusmn, eo quod filia ipsius (cui, sine vi- mus arctare ut non ambulent, non jaceanl, non stenl,
ro, masculi partum promiseral) lapidis conceptum in- sed tanlum sedeant, si veliul praecepta servare ; so-
tuleril. Inde etiam, veluti magiim deleslabilera, furca lent responderc et dicere, a Rab Achibas et Simeon
suspensum ; ubi et petra ii. capitc percussum atque et b Hillel magistri nostri tradidcrunt nobis ut duo
hoc modo occisum, justa qucmdam aquaeductum se- millia pedes ambulemus in sabbato, et caelera hujtis-
pultum, et ludaxi cuidam atl custodiam commenda- ^ mom) (j oc trinas hominum praferentes doctrin* Dei.
tum ; noctu vero subila aquxduclum iuuudaiione XI. Cum lgitur tol tantisque immunditiis et sen-
sublatum, Pilati jussu per duodecim lunas qu;esi- suum cl operum polluantur, impletur prorsus in eis
tum, nec usque iuventum. Tnnc Pilatum hujusmodi sermo Aggaei propheta;, quo prajcipienle sibi Domi-
ad eos promulgasse legem : « Manifestum esl, inquil, no ita interrogat sacerdotes : Si letigerit polluttts in
resurrexisse illum sicut proiniserai, qui el a vobis anima ex omnibus his, panem videlicet, aut pulmen-
per invidiam peremplus esl, el neque iu tuimilo, ne- tum, aut vinum, aut oleum, aut omnem cibum, nan-

BALUZH NOT^E.
» Rub Achibas. In codice regio scriplum est Bara- Uziel, et Simeon Justus, qui Christum ulnis excepit.
chibas, pro quo Massonus eili«lilB«rac/iias. Sed apud Hos auicm vel ex eo constat fuisse magnos viros,
Hieronymiim, cnjus est hic locus, legilur Rub Akibas quoil Johanan Ben Zachei, qoi discipulorum Hillelis
Pro quo nos, ne scripturam velusli coilieis desere- minimiis fuit eruditione, uuiversum lamen Cabbake
remus, edidimus Rub Achibas. El irrepserat error et Scripturarmn corpus, cunctas eiiam philosophi*
ex transpositione litterarum. partes exactissime tenuisse, ac schol;e Scribarum
et Pbarisseornin magna cum laude pra?fuisse memo-
b llillel. Vir fuit magni nominis, e cujus schola

prodieiiint octuaginta viri magni i|iiorinn clario- :

ratur. Hillel porro vixit annis cenium et viginti.
res, ut Genebrardus adnotat, fuere Jonathan filius
89 DE JUDAICIS SUPERSTITIOMBUS 90
quid contaminabilur ? El responderunl sacerdotes, et \ tio, lunc riobis in adjuloriurn fierel, cum li:>nc illa

dixerunt : Coutaminabilur. El rcspondit Aggans et ad tlamnationis sux (cslimonium superba reptilissel.

dixit : Sic populus iste, el sic gens ista antc [aciem Cnmque hoc impleri cu-pisset, et jam tempus adve-
ineum, dicit Dominus, et sic omne opus muiiuum eo- nisset ut implerentur prophetix de assuir.ptione gen-
rum (Aggai II, i). Quod aulen» horum omnium cau- tiiim et repulsione Judneorum, prxdicantihus Paulo cl
sa mter caroales Israelitas et spiritales Jmkcos ne- Baruaba, et concurrenlibus audire verbum Domini,
ccssario divisionem (ieri oportei, myslice Dominus sicut scriptum est in Actibus apostolorum . Videnles
per Zaehariam prophetam designat dicens : Et pra- turbas Judai, repleti sunt zeto, el contrudicebanl his
cidi virgam meam secundum, qutc appellalur funicu- qua u Pauio diccbanlur, bluspliemanlcs. Tunc con-
lus, ul dissolverem germanilatem inler Judum et Israel stanler Paulus et Barnabas dixcrttnl : Vobis oportebat
(Zack. xi, 14). Nam, juxla Apostolum, qute pnrs fi- primutn toqui verbum Dei. Sed quoniam repeltitis it-
dcli cum infidele ? qua socielas luci ad lenebras qua. '!
tnd, et indignoa vosjudicatis aterntr vilw, ccce conver-
convcntio Christi ad tielial ? In qno adverlenJiiiii est timur ad gentes. Sic enim privcepit nobis Dominut :

quia sieiit infideles sponle sequestraniur ab ecclesia Posui te in lumen gentibus, ttt sis in salulem usque ad
stica communione, utinnullis velint mysleriis parli- exlremum le.rra. Audientes autem gentes, gavisa sunt,
cipare fidelibus, ita et fideles devole separare se de- " et glorificabant verbum Domini ; et crediderunl quot-
bent et convictu et societate inlideliiuu; et si locis quot erant praordinati ad vitam wlernam. Dissemina-
necdum valent, donec tempore ut el locis segregen- balur autem vcrbttm Domini per universam regionem.
tur, sicut idem fideles, quod esl Ecclesia, ad Deuni Judiri autem concilavcrunt mutieres retigiosas el ho-
clamanl dicentes : Judica me, Deus, disccrne causum nestits, et printos civitutis, el excitaverunl perseculio-
meam de qente non sancta ; quod tune perfecle imple- nem in Paulum et Barnabam, et ejecerunt eos de fi-

bitur, quando liel illud quod Joannes Bajilista Domi- nibus suis. At ilti cxcusso pulvere pedum in eos, vene-

num prxdicit esse facturum, sic loquens : Cujus vcn- runl Iconiutn. Discipuli quoque rcptebantur gaudio et

lilabrum in manu sua, et pcrmundabil aream suatn, et Spiritu sancto. ltem in eodem libro : Inslabat, in-
congregabil triiicumin horreum, palcas autem com- quit, verbo Paulus, lestificans Judaris esse Christum
bnret igni inexstinguibili. Ante passionem cnim suam Jesum. Conlrudicentibus aulem eis et blusphemanli-
Dominus nolens adhuc sumere paneni filiorum de men- bus, exculiens veslimenta suu dixit ad eos . Sunguis
sa, et mitlere canibus, aiebat discipulis : A'o« sum vetler super caput veslrum, mundus ego, ex hoc ad
missus, nisi ad oves qua perierant domns Israel. Et genles vadttm. Et migrans inde, itUravit in dotnum
mulieri Chananxx loquebatur • Sine prius taturari _ cujusdam nomtne :
b Tili Justi. Item ibi : Ingressus

filios. Ac si diceret Offeratur priinum panis qui de

: aulem synagogam Pautus, cum fiducia toquebalur per

coelo descendit, filiis qui nutriendi suut ad vitam ; tres menses disputans et suadens de regno Dei, Cum
illisquc assumptis, cxleri qui remanserint fastidiosi, aulem quidam indurarenlur, et non crederent, male-
cum Durus esl hic sermo Quis potcst eum
dixerint : : dicentes viam Domini coram multitudine, discedens ab
audire Quomodo potesl hic dare nobis carnetn snam
? eis, segregavit disciputos. In quibus verbis subtibssi-

ad manducandum ? transeant ministri mensx Domi- me pensandum est quia sicut paulalim crescebat nu-

nicx ad canes esurientes, id est, aposloli ad gentes, merus lidelium cx gentibus, et duriores ficbant Judxi
sicut beata Maria Dei genitri. repleta Spiritu sanclo adversus verbuni Domini, desinebantque credere, sic
prxdixerat : Esuricnles imptevil Iwnis, cl divitet di- paulatim oslensa est et segregatio prxdicalorum ab
tnisit inanes (Luc. i, K5). Et niullo ante Anna geni- eis. Nam el vestimenla sua et pedum pulverem ex-
trix Sainuelis : Jleptcti prius, pro panibus se locuve- cusserunt in eos, adimplentcs prxceplum Domini,
runt, et (amelici suturati siint. El inler lias inedius qui diseipulos ad praedicandum mittens, ait : Et qui-
propliela Isaias ait : Eccc dominalor Dominus excr- cunque non receperit vos, nec audierit sermones ve-
cituum aufcrel ab llicrusulem et ab Juda omne robur stros ; exeuntes [oras de domo vel civitate excutite ,

panis (Isa. m, I
J) piilverem de petitbus Amen dico vobis, lolera^
veslris.

XII. Quod lali ordine cnepit impleri. Dixitprimum bilius erit lerra: Sodomorum et Gomorrhworum in
Dominus prxdicaloribus suis . In vias gcnthtm ne die judicii, quam ilti civitali. Pulverem vero de pe-
abieritis, et in civitales Suniaritanorum ne intravcriti*. dibus jubentur exculere in testimonium laboris sui,
Ascensurus vcro ad coelos ait : Eunles in tnundum quod ingressi sunl civitalcm. elpnedicalio apostolica
univertum, prtvdicate Evangelium omni crealunv. L'l ad illos usque perveneiit. Sive excutilur pulvis til

scilicet prius a Jud«a apostolorum repulsa prxdica- nibil ab eis accipiant, ne ad victum quideni neccssa-

BALU/II NOTiE.
a Siiic prius salurari filios. Verba Cbrisli sunl ad synodo Malisconensi anno 58T> ut Grego ius Turo-
miiliereni Chananxam. Iloc auiem intcr cxtera ar- nensis narrat lib. viii, cap. 20 Historix Francorum.
guinenio usus esl ille qui exeunte postremo sxculo b Tili .lusti. Vox Justi non exstat in codice manu-

thcses emisit in piiblicum, ut ostendcret mulieres Eam tamen habet Editio Massoni, qux Tili
scripto.
non essc liomincs. Quod ideo \isum est adnotare, nomen, quod habetur in veteri codice.omisit. Clrum-
in intelligal lettor non tiiin priraum agitatam fuisse qiieautem vocabulum evstat boc loco in Aetis Apo-
h.mc quxslionem neque animi lanttim gralia, sed
, stolorum. Itaque retinuimus ob eam causani titrum-
scrio proposilain ab episcopo qtiodani Gallicano 111 que.
91 s. acoraudi episcopi lugdunensis oi
rium, qui Evangelium spreveririt. Sicenim a docio- A rimos cx loci illius incolis Chrisli fiJei subjugalus,
rilms exponilnr cxcussio pulveiis , non solum in ac saluiis siki- nuntium innumeris honoribus prose-
Evangelio, ubi praecipitur, sed ct in Aciibus aposto- cuios. Et h;cc quidem ab apostolo 1'aulo ila eotistat

lorum, ulii perficilur. essc scrvata.

\lll. El inde esl quod in primis quidera ,
quaudo XV. Si quis vero ei principis aposlolorum Pelri
segregali sunt in opus Paulus el Barnabas, pev sin- gesla considcrcl, videbil etiam ingressum ipsum ali-

gulas eivitates lcguntur intrasse synagogas Judaco- qnando ad Cornelium, ct eos qui cuin ipso adcranl
rum, el sabbalis dispulasse dc regno Dci , id esl non (uiiis apud illos mansissc aut accepisse eibum
quando colleclsc lieliant Judoeorum. In secunda au- quani sanclo Spirilu repleti, et iu Christi noinine
ti-ni circumcisione [F. , circumitione] per singula baptizati, fidelium digni fierent convictu etsocielate.

iterum loca Paulus ct Silas leguntur suscepli csse a Scd L-i apud Joppen, in doino liilelis cujusdam Si-
fratrilms, cl mansisse apud fratres. Unde el asccn- monis coriarii bospitatum , esurienlem guslarc vo-
dentibus Paulo el sociis cjus Hierusalcm , ierunt luisse, ubi el vas liiilcuni plenum diversis animanti-
cum eis aliqui ex discipulis a Caesarea, a deduccntcs bus ccelitus delapsum vidit, facta ad sc voce : Quod
secum, ui hospitarenlur, Mnasonem qnemdam Cy- Deus mundavit, lu nc eommune ttixeris. Huc autcm
priuiu antiquum discipulum. El cum vcnissent Hie- B per lei factum csse narratur, ut per fiilein sancl.e
rosolymam, excepenint eos fratrcs. Trinitalis, cunctarum gentiura futura mundalio prac-
XIV. Alque islius rcgtilx dislriclioncm scrvat signaretur , sicuii jampridero aposlolis a Doniino
ubique Vas elcciionis, et magister gentium Paulus :
prsceeptum fuerat, ul euntes docerent omnes gcntes,
quod diligenti cuique lectori, vcl audilori facilc e^i. baptizantes cos in nomine Patris, ei Filii, et Spi-
cx ipsis geslis cjus agnoscere. Denique et in Pbilip- ritus smcli. Taies crgo jani erant cl genlilcs illi

pis cum pnedicarel, nec in domuro Lydia; purpura- credentes, baptizali et mundati; cum quibus, nc
rke, licet colentis Dcum, inlroissc legilur, ant maii- scandalizarentur bi qui ex circumcisione credidc-
sisse, priusquam cum onini doino sua in Christum rant, iliis abseiilibus edebat, prsesentibus eilcre ilis-

crcdcns baptizaretur : nec in illius simililer doinum simulabat. libi et illud fideliter considerandum est
qui cusios erat carceris ingressus csl, aut liiiinani- quod si talis ac tantus aposlolus , nc Jud.eos fidclcs

tatis ejus obscquiis usus cst , doncc etiam ipsc crc- scandalizarel, qui adbuc carnalibus lcgis observatio-

dens Domino, cum omni domosuabaptizatus, uignus nibus utebantur, a gentilium fidelium se convivio
ficret tantuin apostoluin lialiere convivam. Sed et subtrahebat, ne eoiitra niorem, scilicet Judaeoruni ,

cuni venissct Tyrum.non nisi cuin discipulis scptcm videretur agcre, cum genlibus convivando ; quo stu-
scribitur mansisse diebus. Simililer autcm ct apud C dio Christiani nunc a convictu sc debent sublrabcre
Caesaream in doino 1'bilippi evangelistse, cui quatuor infideliumJudxorum, ne exemplo hujus illicila; com-
crant filke virgines propbctantcs , hospitio fnnctus munionisscandalizent socios et participesChristianaj
csse incmoratiir, u!;i et per aliqiiantum tcmporis religionis, talique facto vel Judaicis videanlur su-
cini custodia detincretur , sui tantnmmodo le-
illi perslilionibus favere, vel ecclesiastica convincaniur
guntur ministrasse. Apud Si loncm quoqne humane statula dissolvcre?
tractaius a Julio cenlurionc, ad amicos lantummo.lo XVI. Sedet h in lilirisClementis
EcclesiceRomanse
rcfortur isse ,
qm cranl uiique fideles, ct sui curam pontificis inveniuntur aliqna a suprameraoratn Apo-
cgisse. Ileniquecum vcnissct Puleolis, diebus septein stolo de bujus rei obscrvatione dicla, qtiae in his in-
apud fratres mansisse perhibetur, In ipsa autcm serere non inccngruum exislimavimus. Nam licet

Rorna biennio in suo habitasse conductu. Sed et iidem lilni jmlicentur apocryphi, pleraque tamcn ex
scmpertam ipsi quam bis qui secum crant, ncces- his icstimonia inveniuntur a doctoribus usurpala.
saria qua:que suis se fatetur nianilius minislrare. El Introilucit ergo Clemens, cum necdum esset baplisati
cum apinl alios prima verbi Dei jaceret fundamenla, gralia purificatus, etobboc a mcnsa Petri cum ca>
ab Ecclesiis fidelium inveniiur accepisse stipendia. _ teris similibusseqiiestralus, cumdem Aposlolum lo-
Necessaria vero, qine ipsi ct suis a patrc Pulilii ca 1
qucntcm sibi his verbis : « Non pro superbia, o Cle-
terisque Mitilinensis insula; cultoribus imposita nar- inens, convivium non ago cum his qui nondum pmi-
rantur, ipiis non vidcat nequaquam ab infidelibus, ficati snnt. Sedvereornc forte miln quidem noceam,
sed a fidelibus, fuisse suscepla? Nam cl patrcin Pu- ipsis autcm nihil prosiin. » Et paulo posl : « Nerao
blii salvavil, et lanlas apuil camdcro insiilam iulir- ergo vestrum contristetur, ait, a convivin nostro sc-
mitatum curationes exercuit, utdubium non sit plu- paratus. Parvo eniin iempore sequeslratur qui cilo

BALUZU NOT.E.
Deducentes secum. In coil. ms. hic locus ila
• h ]>t libris Clementis, nimirum in fine libri secundi
lcgitur Dedueentes apud Itosvilurcnttir Jasonem, etc.
: Rccognitionum. Et inanifcstuin esl existimasse Ago-
I*roquo Massonus edidil Deducenles secum, ut ku- : bardura hanc Clementis lucubrationem esse apo-
soitarentur Mnas. Sed in Aeiis Apostolorum, cap. crypham. Itaque dubium non est quin secundum
xxi, legitur Ailducenles seciim, apud quem hospita-
: Agobardi sententiam Itinerarium beati Pctri, a Cle-
renlur, Mnasonem. Itaque Actorum aucloritate con- mente scriptum, illud ipsum opus sil quod sub Re-
siitiiimus lcctionem qase nunc exslat in cditione cognitionum litulo nunc quoque exstat id quod :

operum Agobardi. Beilarmino eliam probabilc visum cst.

 03 DE JUDAICIS SUPERSTITIONIBUS. 04
voluerit baptizari, multo autem qui tardius. Et ideo A Judieis quidem incredulis, inter quos morabanlur
in vobis est quando velilis ad nostram convenirc neque expelisse aliquid neque accepisse refcruniur,
mensam, etnon in nobis, quibus periiiissum non est ab his vcro qui ex gcntibus ad fidem Christi vene-
sumere cum aliquo cibum nisi prius fucrit baptiza- ,
rant, neeos minislri, oblalioncs fidelium perlulerunt.

tus. Htec de scriptis Clenientis necessario a nobis Jam enim lempus inslabat utdiceretur fidelibus om-
prolata sint, volentibus evidenter ostendcre ab apo- nibus, dc omnibus inimicis fidei Clirislianac : Si quis
stolis traditam liujus rei antiquissimam observatio- venil ad vos et hanc doctiinam non afferl, nolilc reci-

nem. Vera enim et ista ducenda sunt, et eo maxime pere eum in domum, et Ave illi nolite dicerr. Qui enim
quoabapostolicisactibus in nullovidenturdiscrepare. dicit illi Ave, communicnt operibus ejus matignis. Se-

XVII. An putandi sunt electi Christi apostoli cum cundum quam sententiam, si is qui Ave illi dicit qui

Judxis infidelibus communem habere voluisse men- a dortrina apostolica exsistit alienus, communicat ab
sara, aul potuisse cum eis gratum convivium ducere, operibus ejus malignis , quanlo amplius Judaicae
de quibus magister gentium Paulus Tbessalonicensi- communicat raalignitati , qui cum his conmiune
bus ita loquitur : Vos enim imilalores facti cstis, fra- etiam convivium celebrat?
tres, Ecctesiarum Dei qutv sitnl in Judtra in Christo XIX. Et. adhuc, utab inqiiinationibus hxrelicorum
Jesu; quia eadem passt estis et vos a conlrtbutibus B vel Judasorum Chrisliani fierent cautiores, diceba-

vestris, sicut et ipsi a Judwis, qui el Dotninum occt- tur imo et semper dicilur eis Charissimi nolile : ,

derunl Jesum, el propltelas, et r.os perscculi sunl, ct omni spiritui credere, sed probule spiritns si ex Deo
Deo non placent, et omnibus hominibus adversanlur .,
smt ; quoniam mulli pseudoprophelw cxicrunl in mun-
prohibentes nos gentibus loqui ne satvce fiant, ut im- dum. In hoc cognoscitur Spiritus Dei. Omnis spiritut
pleant peccatasua semper ,pervcnit autemiraDei svper qui confiletur Jesum Chrislum in eurnc vcnisse , ex
illos usque in fincm. Cum talibus ergo (quos occisores Deo esl , ct omnis spirilus qui solvit Jesum ex Deo
Jesu et prophetanim, persccutores apostolorum, Deo non est ; el hic cst Anlichristus. Itcmqne ibi : Qitis

non placentes.onraibushominibus adversantes, pec- enint est mendax, nisi is qui nrijat quoniam Jrsus non
est Citrislus? Ilir est Anlichrislus, qui ncqat Patrcm
cata sna semper implentes el sub ira Oei usque in finem
saeculi gementes,Vaselectionis appellat) vel apostoli et Fitium. Omnis qui nrgat Fithtm, nec Putrem ha-
credendi sunt a commune habuisse convivium vel bel; qui confttrlur Filium, et Patrem habel. Ex qui-
,

(Idelium quisque illuil dcbel rclinere consorlium? bus verbis evidentissime declaratur non soluni men-
XVIII. Verum quoniamEcclcsiarum qux in Juda?a daces sed et Aniichristos esse Judxos, qui cum ne-
erant in Christo, eorum qui ex Judxis credi
id est, gcnt Filiuni, frustra confitentiir Patrem non autem ;

dcrant, fecilAposlolus mentionem; videndum ctiam ^ confitcnles Filiura nec Patrem babere merentur; ,

de illis, utrura el ipsi ha:c intcr suos positi contri- snper omnia vero Jesuin, qui ex Maria virgine or-
bules observarent. Et facile hoc ex verbis sancti tus est, Christum esse negantes, Antichristi sibi et

Luca? possumus agnoscere ;

quibns ait : Multitudinis nomen pariter et eloquium vindicarunt. Nam quid
autem credcntiitm erat cov et anima una , nec quis- aliud Anlichrislus diclurus est, nisi Jesuni quidem
quum horum aliquid suum dicebat, sed erant illis om- non fuisse Christuni, se autem esse quod ille vcluli
nia communia. Et paulo post : Quolqitot, inquit, pos^ falso creditus fuerit? In boc ergo solo blasphemiam
sessores domorum aut agrorum, vendcnles afferebanl Judxorum superat Antichristus, quod se praesnmit
pretia eorum qtta* vendcbanl, et poncbanl antc pedes nuncupare Christum. In hoe aiitem Judxi nequitiam
apostolorum. Dividebatur autem sitigttlis, prout cui- sequiparant Anlichristi ,
quod Jesum negare audent
que opus erat. El post aliqua rursuin ait : Et crant fuisse Christum. In tanlurn igitur Anlichristi, in
omnes unanimiter in porlicu Salomonis. Cwlerorum quanlum blasphemiae ipsorum blasphcmiis consoiiant
autetn nemo audebal se conjungere itlis, sed magni- Antichristi. Quis autem cum Antichristo mensam ha-
(icabat eos populus. Neque igitnr communeir. cum beat communem,et Christo se asserat servare Gdem?
eis ducebant victum, ciim quibus non habebant ne Aut quis non libenter eorum fugiat necessitatem ,

communc quidcm habitationis consorlium. Omnia quos suurn videat blasphcmare Salvato.-eiii? et qui-
vero quaj ipsis erant cominunia , non nndecunque bus ipsum terribiliter audiat deiiuntiantem : Vtv tibi
quxsila, sed ex sola fidelium fuerant conlatione ct Corozaim, vtv libi Bethsnitlu ;
quia si in Tijro et Si-
oblatione suscepta. Sed el in maxiina necessitale done facta: essenl virtutes qutc fttcla; sttnl in vobis ,

f.uiiis qua: b sub Claudio facla esse memoratur, a otim in cinere et in cilicio pwnilcnliam cgisscnt. Ve-
BALllZII NOTvE
a Commune Itabuisse convivium. Ita visum est edi nibil de anno quo fames enim tan- illa contigil. Ait
debere pro eo quod editio Massoni babe! commune tuni, quemadmodum contigisse
et in llistnria, eam
eavissc convivium. iVain in codice ms. sic omnino snb Claudio. Quare perperam boc loco Eusebium cor-
sci iptum est, vcl apostati credendis commitne anisse rigit Baronius; qui eam famcm revocat ad secun-
eonvivium : ex qua scriptionc constituimus veram dum Claudii annnni, auctoritale Dionis Cassii. Jose-
lectionem. plms taiiien Scaliger in Auiniadversionibus ad
b Sub Claudio. Hujus Chronicon Eusebii cxistimat eam evenisse anno
famis nieminit Eusebius in
libro ii Hist. Eccl., cap. 8, et in Chronico, ubi eam niuiidi 2061, hoc est, anno quinlo imperanle Clau-
contigisse ait, nt Baronio visurn, quarto iniperii dio Nostrum noi! cst componere hanc lilem inter
Claudii Augusti anno. Veruni in Cbronico Eusebii lantos viros.
 «»
93 S. AGOBAKDI EPISCOPI LCGDUNENSIS
trislan.es, ei UIos tetillcante», pa.riarcharum
causa
rumtamc» dico vobis, Tyro ci Sidoni remistius erit A
El in Capharnaum, nun honorandos eos putanl, ctChristianis dicerc audcnt
quam vobis in dic judicii.
ttsque in infermtm meliores; cum legaums cliam Agarenos, qui :iunc
quid usi/ii<- f» ccdum cxaltaberis?
Sodomis facta> fuisscnt virtutes corrupto vocabulo a Saraceni vocantur, Amalachitas
dcscendes. Quia si in
quoque, el Madianitas aique Afros, ex Abrabam
qua: facttc sunt i» («', forte miinsisscnl usque ud lianc ,

Sodomorum geinis ducere , ideoque nec eos quisqiiam vel hono-

diem. Vcrumtamcn dico vobis, quia lerra-

quam tibi (Malth. xi randos vel meliores Cbrislianis debeat existimare.

remissius erit iu tlie judicii ,

Noii soliiin aulcm Jwlxi meliores nobis csse neque-

21,22).
unt, sed el his, quas supia enumeravimus nationi- ,

XX. Corozaim namque, ct Bcthsaida ct Caphar- ,

bus pejores inveniuntur : quia illac quidem nec legem

naum, uriies Galilaxe, idcirco a Salvatorc plangun- acceperunt , isti vero post datam sibi legem ,
post»
tnr, quOdposllantasigna, alque virtutes.non egcriut
missos ad se prophelas, etiam Dei filium occiderunt.
pcenitenliani.PrapferuDtur auteui eis Tyrus et Sidon,
Si vero, jnxla Aposlolum, iion qui filii carnis, hi tilii
qu<» I naluralem tanlum legem calcavcrint, istse vero sunt Dei, sed qui filii promissionis, hi acslimantur ii»

post transgrcssionein naluralis legis uibes idolola-

scmine; ergo Judxi, quanlum a promisso Abrah;e
ideo.quod Tyrus
el vitiis deditae. Et praferuiitur•ideo.quod
lyrus
Iriae
fi ^,,^ i(J est> chrislo, existunl alieni, lantum et
cl Sidon et scripta: , eliam signa quae apud cas fa- i
n „: gloria
inrlim Dei „i„ ria probantur
nro i )an i ur indigni
indisni nec llierusa-
Ilierusa-
filiorum
fi ;

rcvcra, licet et
cla sunt, parvi duxcrunt. Et quia lem ccelestem matrem sortiti sunt , sed Hierusalem.
uon audire verilatem et auditam contemnere perni- terrestris ct Agar ancilkc r qux in servilulem gcne-
sil, mullo tamen et incomparabiliter
pejus
eiosum rat, tilii remanserunl.
cognitam eontemncre, el conlemptani
cst audilam el XXII. Sed quid dicit Scriptura? Ejice ancitlam
pcrscqui iusuper et blasphemare. Quod apertis- ancillai
,
el filium cjus. Non enim ha-res erit filius
Petrus OSlendit, de lalibus dicens Me- domo
sime fdio liberce. Expulsus ergo est dc paterna
:
bcaliis
cum
non cognoscere viam justitiw , quam
lius (ueral illis Judaicus populus atque ab hxre:titate filiorum Ec-
,

post cognilionem retrorsum reflecti. lloc

aulem multo
clcsiae ,
qux per Chrisium lihera effecla est, segre-
Doinini per
ad|iuc evidenlius demonslratur verbis galus. Nam sicul Doniinus ait, servus non manel in
parabolam sic C.um immundus spiiitus
loqueutis :
manct in trternunu Otnuis.
domo i/. vternum, filius
ab homine, ambulal per loca artda quwrens
; nec po-
exieril ,
peccatum, servusesl peccali
autem qui facil
requiem, el invenit. Tunc dicil
non Rcverlar in do-
lest a jugo servilulis islius absolvi, nisi per Dei
:
fi-

mvmmeam, undeexhi. Etveniem invenit vacanlem, Judxi igrtur (qni, drcenie

lium inerueril liberari.
tc pis mundalum et omatam. Tunc vadit et assumit ^ Domino : Si filitis vos liberaverit , vere liberi erilis,
Imbitant
sepienlalios spiritus uequioies se, et intraules credunt, se autem semen Abraltx
ipsi quidcm iion
noviitima hominis ittius pejora prioribut
ibi, et fiunt onqoam servissc gloriantur) non so-
csse el nemini
sic eril et gcneralioni huic pessimw. Ex quo perspi-
sed et
lum a libertate spiritus cDiciunlur extranci ,

immiiiidum idololalria: spirilum dc corde

ciihi» esi carnalis servilutis inveniuntur obnoxii. Neque hoc
qiiondaiii populi Judaiei, cum ei lexdataest, reces- sicut ct Do-
solum ; sed et lilii pciseverant diaboli ;

sisse et ambulasse cum diu per loca arida corda

,
niinus ostendit , dicens eis *. Vos ex palre diaboto-
videlicet genlilium infructuosa, atquc in his securam An non.
estis, el tlesidcria putris veslri vultis facere.
mansionem. Scd et inde in ad-
sibi voluissc facere palrissui desiderio quotidie satisfaciunt, conlemnen-
vcntu Chrisli. cunctis in cum credenlibus nalioni-
les Iegem, spernenles prophetas persequenlcs Ec- ,

bus, expulsutn, ad prislinam domum reversum.qiiam

clesiam , alque ipsum Dei filium blasphemantes
*

iiivenit Deo quidein vacuam, carnalibus vero legis

Cum hxc crgo ila se habeant ,
qua ratione servis.

obscrvalionibus orualani, a Pliarisaicis traditionibus Dei servi peccati, filiis libcra?. lilii ancillac, hxredibus
veluli mundatam. Et quia vidit cam sui habitalione exhxredati, Dei filiis filii diaboli prxferenlur? Quos
dignissimam, seplera alios nequiores se spiritus as-
Dominus per Isaiam propbetam tanta a servis suis
sumpsit; cl cum bis intima ipsius pcnetrans, novis- D divisione sejungit ut et nomen pristinum eos ami- ,

siina ejus pejora feeil prioribus. Majori quippe nunc jam deputatos esse,
sisse, et inter mortuos oslendat
domus illa plebis Judaicsc da:monuin numero possi-
Ecce servt mei comedent, ei vos esurietis.
bis verbis :

detur, blasphcmans in synagogis suis Christum vos sitietis. Ecce servi mei
Ecce servi mei bibent , el

quani in ./Egyplo posscssa fuerat anlc Irgis noti- mei cla-

Uvtabnntur, rt vos confundemini. Ecce servi
liam. cl vos ululabttis prm
mabnnlpra: exsultalionc cordis ,

igilur fautorcs Judxorujn, nos con- dolorc cordis, et pr<r contritionc spiritus ululabitis, et
XXI- Frusira
BALUZH NOTiE.
Abra- Sarak, quod Arabicesonatfuraces; « Qualessunt, in-
Saraceni vocanlur. Eusebius in Chronicn «
«
a qno Isinae- quil, qui Turcis dicuntur Cosalci Tarian, quales
ham cx ancilla Agar genuil Ismaeleui :

Saraceni Marlolossi, qualcs Randolieri ii>. Pyrena?.is. i Hiero-

lilarum getis, qui postca Agareni, deinde
dicti. > Et arl.iiratur D. Hicronymus Saracenos di- nvmi tamen opinionein Scaligcricai pra:feri Innoceu-
dicuntiir tius Cironius in librum v Dccretal., tit. 6. Genebrar-
ctos a Sara uxore Abrahae, sicut Agareni
Scd istud improbat Jos. Scabger m dus vero pulat Saracenos potius dictos a Sara monte,
ab Agar ancilla.
Aniroadversionibus ad Chronicon Eusebii.
Exisumat qucra olini ipsi incolebani.
hojns ongmcm a
enini potitis esse dcducendam vcrbi
07 DE JUD.YICIS SUPERSTiTlONlBUS. M
dimitietis nomen vettrum injuramentum etectis meis ; A mur absoluii. Meminissc clenini nos oportet quomo-
et interftcicl te Dominus Deus tuus el , servos suos do et propheta ille, qui de Juda missus fue.-at in
tocabit nomine atio; in quo qui benedicius est super Bctln-1 , ubi ab Jeroboam rege Sainariae vitulus au-
terram, benedieelur in Deo amen; et qui jttrat in tcr- rcus colebalur, a Deo prohibitus ne illic comedcrei
ra, jurabit in Domino amen. Nomine itaque pristino vel biheret , etiain invitanti se regi responderit :

populus Judaicus spolialus , ct incredulitaiis suae mediam varlem dumus furr, non man-
Si dederis milii
gladio percmptiis , electis Dei nomine alio vocatis, ducabo punem neque bibam aquam in loco isto. Iu-
,

et Christiano vocalmlo bcnedictis, alque in Chrisli super et munera oblata sibi ab eodcm rege susci-
sacramenta juratis, nec exaequari polest. nec cnrpo- pere recusavit. Yerum quia postea scducltis a pscu-
rali saltcm victu sociari dcbet ,
quibus ne ipsa qui- doprophcta qiiodam , contra pwceptum Domini in
dcm servitulis appellalione meruit copulari. eodeni loco comcdit et bibit, Dei judicio Iconi tra-
ditus, et ab eo intevemptus occubuit. Nam quod in
XXIII. Si vcro ol boc eonsiderenius , quibus vir-
Veteri Testamento religiosi Jtktei diligenter absti-
Uitibus tabernaculi Dei habitatio , et sancli mnntis
nuerunt a cibo et potti infidclium, ubi illis pracce-
ejus ascensio valeal coinparari , non miniinum inter
eas virtus illa obtinet locum, qua vir juslus ita di-
ptum sit a Domino non facile advertitur; doeinnenta
Ad
B tamen exslant de exemplis sanciorum sicut de D.i-
pnis cst COnlaudari : nihiium deductus esl in con- ,

niele scriptum est •

Proposuit aulem Daniel in corde
speciu ejus maligntts, timentes aulem glori/icat. Fi-
suo ne pollueretur dt mensa regis, neque de vino po-
delcs itaque et timcnles Deum glorificandi sunt in
oranibus atquc honorandi. Popnlns autem
lus ejus ; et rogavit eunuchorum prcrpositum ne con-
illc qui ,

lotus csl positus in maligno, quique Dei virtuiem

taminaretur Concessumque est Danieli An.mi.r, ,

et Dei sapientiam non cognovit, ac per hoc in mali-

Azariae , ct Misaheli, cum caeteri pueri Israelita? ve-
gniiatis et erroris velustalc rcmansit, pro nihilo in sccreutur cibo regio. Quae obscrvantia in lantiim

conspectu omniiim credenlium est hahendus ; nec

inolcvit apud Judacos, ut tempore advcntus Domini
pecuniae aul divitiarum suariim causa cuiquam ho- generalis esset omnium ; ita utdicerent impii Jud.ri
norandus; sed ob caruin potius cupiditatem lepra discipulis Domini : Quare cum pubticanis el peccato-
Naaman aspersns, ab omni (idelium populo per ve- ribus manducatis et bibitis? et non solum hi , sed
rum Eliseum aquis baplismatis cxpialo, ut vere sor- etiam infideles disceptarent adversus Petrum ,
qni
didissimus alque immundissimus cxseeiandus ; in- erant ex eircumcisione, dicenles : Qnare introisti ad
super vero et anathema ci semper el uhique dicen- viros prtrputium habentes , et manducastis cum illis ?

r Q
rium voce Aposloli, qui ail : Siquis non amat Do- u ' l,us icddita ratione suhjiinxil , respondisse sihi
minum nostrum Jesum Chrislum, sit anathema ma- vocem de ecelo secundo : Qua Deus mundavit,
1
tu ne

nrnafAa.Nam si is qui non amalDei filium, anathcma communc Ex quo tempore cot>pil declarari
dixeris.

cst; ergo quiodit, qui perscquitur, qui blasphemat, quod beatus Paiilus scripsit Omnia mundu mundis. :

mtillo adhuc detestabilius anathemaiizandus est. coinquinatis autem et in/idelibus niliil mundum (Tit.

Si quis porro amicitiis lilicnler ipsius indulgel, ncc i, 15). Quo testimonio licet plerique in conlrarium
ferre illi impia; socieialis auxilium erubescit, merito utanlur, id est, ut propter boc putent sibi licitura
ct ipse audiet quod Josaphat rex per prophctam infidelium sumere cibos , lamen nostrain omninc
Domini increpalus audivit ; Impio pnvbes auxiiium, conlirmat obscrvantiam, ut immundorum immundas
et his qui oderunt Dominum amicilia jungeris, et id- noverimus esse mensas, quia inquinatx sunt eorum
circo iram Domini mereris. Et quidem rex ille in etmens et coiiscienlia. Quomodo auteni iminundae
c-eieiis omnibus tcstimonium accepit; sed
jus!iii;c non erunt inensx, quorum maledicla sunt hoxreset
in hoc solummodo oflendit Deique iram promeruit, , apotheex ?

qnod intpiis et Deuin odientibus auxilium pra;bere XXV. Sed quia ad maledicliones inlidelihus Ju-
et amicilias non exhoirnerit copulare : quos utiqiie d;cis a Deo impositas scribendo perventmus , paulo
non cssc alios quam cos qui a domo David se ipsos jj diligentius a superiorihus eas repetamus. Ait iiaque
excideranl, evidenlcr Scriptura designat; sicut et hi Moyses omni populo Israeliiico trans Jordanem iu
impii, et inimki semper Dci lilio Judaii, a veri Da- solitudine eampestri : En propono in conspeclu restro
vid domo, quae est Ecclesia , se ipso scgregant, et a hodie bencdictionem el maleitictionem , benedictiqncm,
rcgnoChristi abscisi , regiium exspeclant ac deside- si obtdieritis mandutis Domiui ; malediclionem , si
rant Anticbristi , quem Dominus Jesus interlicict non audierilis mandata Dei vcslri. Cnm introduxerit
spirilu oi is sui , ct dcgtruet ilhislratione adventus te Dominus Deus tuui in lerram ad quam pergis ha-
sui. Non solum autcm ipsum, scd et istos qui volue- bitandam ,
pones bencdictionem snper montem Gari-
runt regnare super sc, securKhim Evangelii parabo- zim , maledirtioiiem super monlem Hebal, qui sunt
lam, acccplo coslorum regno, rcgrediens jubcbit trans Jordanem. Qu:e verba cuni permagnificis sen-
iutcrfici se pracsente. sihus plena sinl, noo amc poiuerunt impleri , nisi
XXIV. Erepti igilur de poteslate tenebrariim Jordane Iransilo, idest, bapiismi sacramento cor-
Christiani, et translati in regnuni filii charitntis poie Christi taclis aqnis Jordanicis dedicato. Gari-
Dei, nullalenus debemus eorum conviciu et socie- zim namqtie . qtii inlerpretatur divisio, significat
latc pollui, a qtiorum erroribus omni genere proba- apos:olicam p! !iem divisam ab inlidelium svnagoga.
m S. AGOBABD! EPISCOPI LUGDUNENSIS 100

ftirut Paulus de se ipso ait : Cum autem comptacuit \ donec le conterat. Hoe profeclo est quod supra de
ei qui me segregavit de utcro matris mew, ut revelaret Evangelio posuimus : Erunt novissimu Iwminis illius,

filium suum in me non ndquievi carni et sanguini

, id est, ad quem spirilus imrniindus cum aliis septem
Hebal autem, qui intcrprelatur vorago vetus, signi- se ipso nequioribus ingressus fuerit ,
pejora prio-
ficat carnalem et inGdelem Synagogam , quae non ribus.

acquievit transire ad novilatein spiritus vivilieantis, XXVI. Et hsec quidcm breviter diximus, ac de
sed maluit remanere iti vetustate litterae occidenlis. multis pauca libavimus; strictim scilicct volenles
Ibique eis perseveranlilius , supervenit immensus ostendere quantis benedictionum muneribus dignam
fluvius maledictionum ,
juxta quod scriptmn esl : prreparaverii Deus apostolicam plebcm, qtiantisque
Facti sunt principes Juda , quasi adsumentcs termi- e contrario malediclionibus suis meritis repletam
num. Super eos ejfundam, quasi aquam, iram incum. iniidelem repulerit synagogam quatenus et in ele- ;

Et sictil onmes omnino promissiones et benedictio- clis impleretur quod praedictum fuerat; etenim bc-

nes requieverunt super aposlolicam plebem, sic ncdicliones dabit qui legem dedit, beiiedicens eos
onines comminaiiones et maledicliones confirmata; videlicel juxta Apostoluin in omni benedktione spi-

simt super synagogam Saianse , ipso ordine rei quo ritaii in caleslibus i» Otristo. El illis qui nec Moysi
Moyses prxdixerat verbis dicens : Malediclus eris B litteris, nec verbis Christi crediderunt, ac per Iioc

in ckitate , id esl , Hierusalein , maledielus in agro juslo Dei judieio reprobali sunt , ilia malediclio su-
iniuidi dispersus; maledictum Iwrreum tuum. 0<'od pervenircl, qua; ab ipso Moyse ita fuerat pneniin-
alia Iranslalio sic dicit : Maledictas upotheca; tuw, et liata : ilalediclus omnis qui nun permanserit in ver-
omnes reliquia! tuat , maledictus fruclus ventris tui, bis leyis hujus, ut faeiat ea nolens audire quod in
,

ct fruclus terras tutr. Maledktus erit ingrediens, na- ea scriplum est : Juxta te est verbum valde in ore

secndo in lianc vitam; ct maiedictus egredkns (Deut. tuo, el in corde luo, ut facias illud. Quod Apostolus
x.wiii, 17, 18, l'J), moriendo videlicet, de liac vila. sic exponit : lloc csi verbum jidei quod pnvdkamus.
Et post iiiulla : Advena , inqtiil ,
qui tecum versatur Quoniam si confessus fueris tn ore tuo Dominum Jc-

iu terra, id esl, populus genlium, ascendet super te sum, et credidcris in corde luo quod Deus eum susci-
eritque sublimior, effectus videlicet filius patriarcha- lavit a morluis, tatvus eris. Corde cnim creditur ad
runi, et socius radicis oliva?. et pingucdinis factns. justiliam, ore auiem confessio fit ad salulem.
Tu autem descendes, et eris inferior, abscisus ab XXVII. Breviter ergo ista a nobis perstrieta sint

olea, et siecus in tena jacens, igni destinatus. Ipse Nain et cedendum est majoribus , subtilioribns , ac
erit in caput, caudam. Et nunc veniunt
el tu cris in facundioribus, quibus perfacile est altiora eloccul-
quidam per se eos conantes levare in capui unde C tiora hujus rei pandere : quod jam jamque licri

ceciderunt quasi non debeant essc in caudam

,
: oportet, frigescenle inultorinn eharitale, abuiidante
quod ulique semper erunt, donee plenitttdo gentium ubique iniquilate , inereduloruni convalescente im-
introeal, et sicomnis Israel salvus fiat, ouiiiis vide- probitate, Antichristi fallacia appropinquante. Atque
licct sahandus. Nam istorum qui nunc stmt infide- utinam juberet religiosissimi lmperaloris induslria
liuin augebit Dominus plagas, plagus magnas et per- alieui de suis ul colligeret omnia quse a magistris
severantcs , infirmitates pessimas et perpeluas : quod Ecclesiarum in Scripturis sanctis de Anticbristo
alia translalio dieit, plagiis verissimas , el infirmitates intelligenda, vel exposita , vel signata sunt. Valeret
veras. ltem ibi : El converlel iu te omnes uf\hctioncs profecto ad caulelam fidei, ad erectionem spei, ad
jEgypli quus iimuisti, ct adlicerebunt libi. Insuper et roborandain el commendandam dulcedincm dileelio-

universos languorcs, et plagas, qiur non sunt scriptw nis Christi. Ameu.
in volumiue leyis hujus, inducet Dominus super te,

AGOBARDI EPISGOPI
AD PROGERES PALATII
• CONSULTATIO ET SUPPLICATIO PE BAPTISMO JUDAICORUM MANCIPIORUM.

Reverendissimis ac beatissiinis donmis ct dominis D et Patribussanctis, b Adalardo, Waleet c Helisacharo.

BALUZII NOT.E
• Consultatio. In codice regio nulliis liiulus exsta- Unde et in aula Pippini educatus est, ut, praMer
bat in hoc loco. Sed in vettistissimo operum Ago- alios,docet etiam Agobardus in cap. 2 libri De Dis-
bardi eleneho, qui deseriptus esl in iniiio voluminis, pensatione Rerum Eeclesiastiraruin. Mortun dcnium
tiiulus istius libri sic legitur qucmadmodum nos edi- Pippino, Adalhardus inter intimos familiarium Ca-
dimus. roli
b Adalardo, Corbei;c veleris abbali, iu diieeesi
c presbytero et abbati Centulcnsis
Ambianensi. Filius fuit Bernardi, fratris Pippini re- llelisacharo,
gis, ul in ejus Vita narrat Paschasius Radbertus. monastcni,
I!!i DE RAPTISMO JUDyKOIIUM MANCIP. 102

Nuper cum ;t palatio lempus redeiindi nobisjam A sedi afllictus. Causas vcro bujus afllictionis sciibe-
f\ii:>sei induitum, suavissima dilectio vcstra sedit et rem. Sed timco mansuetudini vestrae laboreni ingc-
bu livit mc inussilantem polius quam loquenlem con- rere. Portitor tanien iianun liUerarum potest vobis
ira eos (|iii qnerelas Judseoruin astruebant. Cumque edicere, si palitur longanimitas vestia. Aliipia sane,
audita fuissent a vobis el modiflcala quse dicebantur qti;e silenda non pulo, propter quoc mihi et ad fidissi-

altrinsecus, surrexislis, et cgo post vos. Vos ingressi maiii paternitatem vestram dirigo, innoteseo pruden-
«•slis in conspcctu prirtcipis : ego sleti ante oslium. liae vestrae. Prinium, quod summopere mihi necesse
Post paululum fecistis ut ingrederer. Scil nihil au- cst seire, el , ut exislimo, cliam omnibus, ut dare
divi, nisi u absolutionem discedendi. Quid tamen vos dignemini eonsilium qnod divino coiigmat operi,
dixeritis clementissimo principi prscfata dc causa, (|uid faciendnm sitde mancipiis Judaeorum ethnicis,
qualiterquc acceperit, quidve responderit, non au- quae illi comparaverunt, et nutriii apud illos, inter
divi. Ad vos postea non accessi, prsepediente pudore nos discuni linguam nostram. Andiuiii de lide, vi-

ignavo, el molestia fatigante me : quae mibi ulique dent celebraliones solemnilalum; et per h:ec roa;-
acccssit, iion lam ex involutionc rerum, quam ex punguntur ad amorem Christianitalis, el desiderant

ignobililate mentis. Quamobrem rccessi lurbalus, fieri in corporc Ecclesirc, membra Cliristi; ct confu-

arripui iter iucerlus, perveni domuni confusus, re- B giuntad Ecclesiam, b baplismum poslulanles : Ulrum
BALUZII NOTVE.
roli Magni rcgis ascitus est a quo niissus est an. : liam misit cum quo Walachum monachnm pro-
:

80!) ad Leoncm 111 papam, una eum Bernhario epi- pinquum suum, fralrem videlicet Adalhardi abbatis
seopo Coloniensi, et Asio Wormatiensi, consulluriis et Gerungum Ostiariorum magistrum, uua niisit. »
ilc processione Spiritus sancti, de qua lum recenter Obiit anno 853 apui) Lotbariuin imperatorem, ut
mola erat quaislio in Gallia. Anno deiu 817 in partes urihitur m \ua Ludovu.! P'.i Ejus hoi txslal i!o
Pippini regis Italiae adversus Ludovicum patrem
, eiimi apud Paschasium Radberlum in Vita Adal-
rebellantis, transisse credilus, deliciente conspira- hardi : < Dehv.le W.ila, virorum clarissiiuus, qui ei
lione, puniiisque aiictoriinis, Adalardus apud mo- successit, postea monachorum paler exiniius, timc
naslerium sancii Philiberti in Aquilauia situni rele- temporis primus inier primos, el cunctis amabilior
gatus est, id esl, apud insulam Hero, in qua silum unus, niinia familiaritate regi inh;erens, et maxima
erat mnnasieriuin saucti Philibcrli, utp.itetex Vita piwfccturoe dignitatc subveclus, in scnatu clarior
Piiiliberti apnd Duchesnimn, et ex Ademaro Caba- cunctis, in miliiia vero prudcnti animo fortior uui-
nensi. Monasterium antem illud hodie vocatur Ni- versis; quein tanta laus sequebatur in omni vilae
grum Monasieriiim, vulgo Noirmonslier, in dioecesi negoiio, ut longe plus ccnseretur amore posse, quam
Lucioncnsi. ln hac crgo insula clausus Ailalardus omnium fastus etiam el lyrannis rcliquorum. Erat
lisque ad annum 821, qno revocatus ab cxsilio, red- enim justiliae cuslos ct ilecus bonestalis, oppresso-
ditusque est monasterio Corbeiensi, ut narrat Egin- runi quoque juslus oppressor. » Vocatur autem VValo
hardus «
: Adelbardum quoque de Aquilania, ubi in libro Dc Construciione Novac Corbeiae, et in Anna-
exsulahat, evocatuui, Corbeiie monaslerio, ut prius q libus Eginhardi adannuin S!2
fticral, abbalem ac rectorem esse jussit. » Auctor
Vit;e Ludovici Pii « Adalhardum etiam abbatcm
: monaslerii, quod in dioeeesi Ambianensi situm est,
qiioiidamCorbeiae monasterii, scd tunc in sancti Phi- ut docet Ariulfus in libro m
Chronici Centulensis,
liberti monaslcrio consistentem magisterio priori , cap. 4, qui adilil eum fnisse rectorem monasterii
i'1'ililiilil. Auctor Annalium sancti Bertiui ad annuin
i Gemmeticensis. Virum fuisse magnae dignationis pa-
82-2 :< Doiniiiis imperator consilio cuni episcopis et tet vel ex solo libelli istius titulo, nbi nomiiiatur
optimalibns suis habito, fratribus suis, quos iuviios inter proeeres palaiii. Sed praetcrea habemus aucto-
tonderi jussit, reconciiiatus est; et tam de hoc facto riiatem Eginhardi, apml quem sic scripium est ad
quani (lc his qu;e crga Bernardum Dlium fralris sui aiiimm 827 « Impciaior Helisachar prcsbylcrum ei
:

Pippini, nee non el his quae circa Adalhardum abba- abbatem, et cum eo Hildebranilnm atque Donatum
lem ci fratrem ejus Walachum gesta sunt, publicam comilcs, ad motus Hispanicie Marcae compoinn tos
confessioiicm fecit, ei poenitentiam egit. Sed fal- < roisit, etc. » Ettcstatur Amalarius abbas i.n lilno De
sam fuisse accusalionem adversus Adalhardum con- Oriline Anli|ilionarii, luinc llelisachariiiii futsse pri-
queritnr auclor libri De Consinictione Nov;e Cor- niuni inlei primos palatii imperatoris Llldbvici. Can-
heirc : « Tiinc accesserunt ad eum ( id est ad , cellarium Ludovici Pii fuisse ex eo paiet, quod in
Ludovicum Pium imp.) viri pestilenlcs, et ejecerunt aliquot Ludovici proeceplis Duramlus diaconus sub-
euin dc honoie suo absque culpa, ct exsiliaverunt scribit ad vicem llelisachar. Astitit porro beato Be-
sine causa. < Kursuni itaque consiliorum Ludovici nedicto Auianensi abbati moiienii, ut iu ejus Vita
parliceps factus, principem loeuni apud eum occupa- liailit Smaragilus.
vit, ut colligi polest ex Hincmaro in epislola 14 ad
^ Absolutionem discedendi, id esi, licentiam ab-
|'

proceres regni, eap. 12 « Adalhardum senem et

: enndi. Absolvendi enim verbo per cas lempestatcs
sapientem, domni Caroli Magni impcratoris propin- utebantur pro eo ipiod Latini dicerent facere poie-
quum, et monasterii Corbeiie abbatem, inter primos stalem discedendi. Velnti, Absotvere Irijnios.
consiliarios primum in adolescentia mea vidi cujus :
h Baplismum postnlanles. Servi nimirum sive
libelluin de ordine palatii legi et S( ripsi. > Mortuus mancipia Jadaeorum, qui Jmtaei tamen non erant, sed
est anno825 postridiehal. Jamiaiii, ciim anno supe- pagani. Ili evgo cum versarentur Lugduni inler Chri-
riore brevem sive Iibellum conscripsisset de ii - qnae 1
stianos, morcsque comm ae religionem approbarent,
deiuceps observari volebat in monaslerio Corbeicnsi ad ccclcsiani accedebant, baptismum postulantes.
qui liber editus est in tomo IV Spicilcgii douini Et conlradicebant Judsei, ne mancipia amitterent,
Luc;e Dachcrii monachi Benedietini. qua; illis pretio constiterant. Sed pretium emplionis
Wallic, Adalbanli fralri, post quein factus est oflert Agobardus, juxla canones, niodo lieeat eos ser-
abbas Corbeiensis. Unde in Vila Ludovici Pii Wala vos facere Christianos. Sane malus animus esse
dicitnr aflinis ejusdem imperatoris. Et ne quis du- poteratin servisillis; qui,utin libertatem vindicarcn-
bitet hic agi dc Wala isioc, habemus auctoritatem inr, Christianam fidem amplecti se velle forlassis
Egiubardi, cujns hacc sunl verba ex Annalibus ad simulabant nam lege eaiilum erat, Ne Judwis einn-
:

aiuium 823 < Lotharium vero fllium suum in lla-

: cipin descrviant vcl adhaireant Chrisiiana, uli diximus
m S. ACOBARDl EPISCOPI LlCDUNENSIs 101

vi.lelicet debearrtus illis lioc abnegare, an praebere, a Eari, nisi eis permiltentibus; scd scientcs, et prxdi-

uhi possiimus. Dc qua rc ego quidem talcni icneo ra- cantcs, <|ood servi el domini uiiom babeant Dominnm
lioncin. Omnem profccto homineni creaturam Dei Deum in coelis, omnes baptizaverunt, omnes in uuo
essc, et in unoquoquc bomine, quamvis servo, majo- corpore redcgerunl, omnesqne fratres ct filios Dei
rem portionem habere Domiiiiun Deum, qui in utero essc docuernnt ; ita tamen ot nnusqtiisqne in quo
crcavit, ad iucetn bujus vil;c produxit, conccssam vocalus cst, » iu hoc pcrmancrcl, non studio, sed
vitani custodivit, sanilatcin scrvavit , qnain illum neccssilatc, scd et si qui posscnt libcri fieri magis
qui viginti aut triginla solidis datis, fruilur cor- uterenlur. In promptu eslctiam r.ilione colligere, si

poris ejus scrvitio. Nec cst qui dubilet quod oii i ethnicorum ad ChrisUun fugitml, et non recolli-

gimus, scd repudiamus proptcr b carnales dominos,

unusqnisque servus , mcnibroruin corporis opera
carnali domino debcns , mentis religionem soli de- cssc impiiim ctcrudcle, cum humanx animx nulliis

bcat Creatori. esse possit dominus, nisi conditor. Sed et illud puta-

Propler quod omnes sancti prsdicalorcs , socii nuis esse consideranduin, quia si religiosus impera-
aposloloruni, doccntos omnesgenles et baptizanles, lor advcrsus genlcs qua? a Christi nomine alien;e
iion cxspectuverunt dominorum carnalium licentiam sunt arma niovel, et victor efleclus ,
c
subjicil eos
ut servos haplizarent, qnasi non eos oporteret bapti- B Cln isto cl sociat rcligioni, opus cst pietatis et l.mde

BALUZU NOT.E.
a;l libruni De Insolenlia Jutkeorum. Neque nova lum jugumque Chrisli adusque ad terntinos Danomm
erat haec servorum callidilas. Jam enim tempnrc atque Slavorum, corda ferocia fcrro perdomans, do-
concilii Gangrensis, nonnulli ab obseqttio donuno- cuit. > Quibus vero arlibus usus sit Carolus adver-
rnni recedebant, qnod illi non essent Christiani. sus Saxoncs, tit eos Chrislo subjiceret, non alius essc
llnde canonis lertii Gangrensis leinma sic cxpressit potest testis luculentior quam ipse Carolus, qui lege
Dionysius Exiguus I)e servis qui jugum [amulatus
: lata edixit,ne cui Saxontnn liceret non esse Cliri-
aijiciuiit Cltrislianitatis obtentu. Canon autern sic stiano, sub poma capitis. Haec sunt verba ejus e Ca-
hab:l Si quis senum , prtelextu divini cnltus, do-
; pilulalione de partibus Saxonke, ab Holstenio
ce.at dominum conlemnere proprium , ut discedat ab edita, cap. 7 : « Si quis deinceps in genle Saxomim
e/ns obseiuio, nec ei cum benevolentia et omni honore intereoslatensnonbapli/.atus sealiseondcrevoluerit,
deterviat, analhcma sit. /Evo quoque Gregorii Ma- elad bapiisinumvenireconleinpscrit, paganiisqueper-
gni, dura Jubeis visa est hsec servormn ancillarum- manere voltierit, inorte moriaiur. » Hinc facluun pulat
que induslria. Sic cnini ail Gregorius lib. m, indict. antiquusscriptor lihriDeCoiistruelioneNovaiCorheiie
{•1, epist. « Pervenit etiam ad nos, servos ancil-
: inSaxoiiia,utCaiohispr;eomnihusChristianisiegihus
lasque Judtcorum, lidci causa ad ecclesiam refugieu- potentissimus in hello fuerit. < Post obiiiim iiamqtie
les, iiul infidelibus restitui dominis, aut eorum, ne nobilissimi regis Pippini, inquit, Carolus lilius ejus
restiluanlur, pretium dari, ete. » Yide euindem Gre- regnuni obliniiit Francorum universum. Cui Domi-
gorium lib. v, indictione 14, epist. 31, et Gelasii nus tantam contulit virtutem atque potenliam, ut
papaeepistolam ad Siracusium, Constantium et Lan- p non soltun Francorum regnum strenue gubemaret,
rentitim episopos: apud Ivonem partc xin, cap. 113 sed etiam multas barbaroruin gentes circumquaque
Sed hi quoque loci Gregorii astruunt senlentiam subjugaret. Unde factum cst, ut gentem Saxonicam,
Agoiiardi. Nam jtibet omnino Giegorius ut servi qua; oliin contra Francos rebellabat, nou solum stio
Jud;eorum ad ecclesiam refugientes, in liberlatein dominio subegisset, sed el melliduo Christi nomini
modis omnibus viiidicentur, sivejam olim Chiistiani dicare meruissel. Nam et hiuie ideo pra; omnibus
iiieriiit, sive recenler baptizati sint. Cliristianis regibus potenlissimiim in bellis fuisse
• In lioc permanerel, id esi, neniinem post acce- credinius, quia quos suo dominio subjugabat, Chrisii
plura baptisma liberari a servitule, juxla -enten- nomini dedicabat. > Quibus adde loca quae vir doctus
tiain Pauli in cap. 7 epislola: prinuc aU Coriiilhios : Joannes Launoius theologus Parisiensis congessil in
quo eliain respicil cauon Gangrensis supra lauda- cap. 5 libri quein sciipsit de veleri inore baptizandi
lus. Jtidaeos et infideles. Cxterum quod in libro De Cou-
b Carnales aominos. Salvianus in libro Dc Gu- m struclione Novaj Corbeia: vidcs Carolum Magniini
hcrnatione, pag. S8 < Quanquam nos non hac so-
: Chrisli nomini dcdicassc gentes quas stio doininio
lum injuria conlemnamus Deum, qua contemni a subjugabai, memiiiisse debes, lector, non solos Saxo-
servis suis domini carnales solenl. > nes ad lidem Christianam ejus opera conversos essc,
c Subjicit eos
Chrislo, id est, paganos, quos helio sed Hunnosquoqiieei Avares, utobservat Sirniondiis
vicit. Eadem plirasis usurpata rcperitur etiaui a Ste- ad Thcodulfum p;ii;. "287. Et diu antc Carolum pr:e-
phano Tornacensi in epistoia 17tl ad Canulum regem ccsserat exempluin Clodovei Francorum rcgis, illius
Uanorum t Petiiuus ul vos, qui loties armis snpe- r. qui primus Francoruin priiicipum Cluislo noinen
:

ratis idololatras et jugo subjicitis Cbrisliano, etc. > dedit. Iseniin, si qua fides inedilo Seriptori Viue
Sic Carolus Magnus S.ixones ;egre fercns non esse sancti Dominii Lemovirensis anachoreUe, edictu per
Cbrislianos, arina in cos movil; sic staluens, non oinnes imperii Francici protincias misso jussitut,
ante liiiem hello impositurum, qnaiii Christo stib- reliclo idolorum cultu, cuncti se vericrent ad reli-
jicerentur. Eginbardus in Annalibus ad annum 77t> gionem Christi. Il.cc r.unt verba illius scriptoris
:

i Cum rex iu Carisiaco hiemaret, consiliuni

villa « lllo itaque temporc Clodovcus rcx Galliam atque
iniit ac ftedifragaui Saxonum gentem
ut perfidain Germaniam regebat, vir armis strenuus, eloqnentia
bello aggrederetur, et eo usque perseverarel, duin faeundus; et omnesFrancigenx, tam Chrisliam quam
autvicli Cbristianx rcligioni subjicerentur, aul om- pagani ejus dominatui subjacebanl. Ipsevc.ro rcx,
,

nino tollerentur > Feiiciler id evenisse quod Carolus ab exordio suae prolis, geutilis ezslilit. Sed divina
aniino conceperat, lestatur Eginhardus, et cum eo inspirante clemenlia Redemptoris, per admonilio
«•«teri Annaliuin Francicorum scriptores. Sed pra> nem sancti Remigii Rhernensium archicpiscopi, ad
cipua lanien auctoritas tribuenda est teslimonio catholicara fidem, Domino favente, Christianus el. :

Ludovici Pii, qui sic loqnilur in pnecepto quod ad citur. Qui denique rex, postquam a sacro fonle le-
paganos ad Christianitatem invilandos fieri pnecepil vavit, ouiitios peruniversas inillens provincias, qua?
< Genitcr ctiam nosler glorios;e meniori;e Carolns ejus potestali subjectx aderant, ediut ut omnia fal-
oiiiiicin Saxouiam etclesiaslic;e rcligioni subdidit, sorum templa deorum confringerentur atque ignibuS
 «05 DE BAPTISMO JUDjEORUM MANCIP. IQfi

dignum ;
quomodo negligendum est, si inter subje- \ cordibus veslris, et adliibetc consolalioncm serwi
ctos tales existant qui desiderent baplismum? Neque vestro, quia sub magno timorc diversis anxielatibus
hoc dicimus, ut J'iduci perdant pretia quae in talibus lorqueor. Si enim pelentibus baptismmn Judxis .n..i

dederunt ; sedqnia oflerimus pretia » secundum sta- servis eorum negamug, timcodamnationcmdiviiiam •

tuta priorum ; el illi non recipiunt, putantes sibi fa- si danms, limeo offensionem luuuanam, et tam iu' r .-

vcre magi tralus pal itii, et mclius illis cupere, quam stas kcsioncs domus nostra. De quibus Lxsionihiin
caeleris qui supra licta asserunt. II aec sunt dc quibus et discordiis, quia in his lilterulis scriberc indiguun
precamur veslrum consilium aul jussionem per vos duxi,parvum c brcvieulum pietati vestrx direxi,
domini imperaloris. Quod ulique necesse non esset, per quem cognoscerc valeatis quae sint. Neque di-
si ille, qui » magister est Judaeorum, ila altenderet gnctur fclix mansuetudo vestra mihi irasci, quia
ut vos ei faciendum divislis. Nam si secundum ve- imporlunus vobis existo talia flagitando; sed con-
strain jussionem illc co:.siderarct lideliter minisle- sideratc quia causa esl Ecclesix, ralio fi..'ei , ct
rium nostrum, sicut nos ei honorem exbibere volu- opus divinum. Insuper et mihi omnis fiducia iu
mus in minislerio suo, nulla esset necessitas inju- vestra sanctitate. Et idcirco assumitc sanclum labo-
riam facere interrogando, nisi propter angraentum rem proplcr aelernam rctributioiiem, el a.!juvaie Eo
doctrinx. Cxterum de causis Judxorura non csset B clesiam nostrain, opem fercndo et instituendo, qtm~
uila conienlio aut discordia , si illc rationabiliter niam debitores estis propter mullitudiueni Qduci v
agere voluisset. Nunc autem facite nobiscum secun- quam habet in vobis.
duin charilalem quam diffudil Spirilus sanctus in

BALUZIl NOT.E.
cremarentur, et Dcum unum et verum cl omnipo- scveritalcin, in;o ci pcr misericcrdiam Dei, tribuln-
lenleui crederent, illiquc soli deservirent. Si quis tionum flagellis solet perll lia casligari. Nunqiud
vcro hoc regale dccretuin contemnere prxsumpsc- quia moresoptimi liberlate voluntatis eliguntur, iileo
rit, rcum se regalis majcstatis agnoscat. > Constal morcs pcssimi non legis iiitegrilate pumunlur?! Ei
ergo vi quandoque actum adversus paganos, ut ido- paulo post < Si qux igitur adversus vos leges con-
:

loruiu cullum desererent lidciquc se Christi appli- stitutx stiitt, non eis bene faccre cogimini, sed male
carent. Quid ergo faciemus Terlulliano, Ililario, facere prohibemini. Nam bene faccie neiuo polcsi,
llieronynio, Auguslino, Cassiodoro, aliisque non- nisi clegerit, nisi amaverit quod est in iibera volun-
nullis venerandx uiemorix viris, qui perspicue do- tale. Cum aliquid adversus vos reges constitiiunt,
cent religioncm noa essc cogendam, ncc imperan- admoneri vos crcditc ut cogitetis quare isia vos pa-
dam. Nain Tertull Ilianus quidein haec diserte scribit fj tiamini.> Cseterura adeo sempcr visum est xquuir.
ad Scapulam cap i < Scd nec religionis est cogere
. : icligionem cngi non debet-e, u: cura amio 639 legali
religioncm; qux spontc suscipi debeat, non vi. > sedis apostolicx agerent in uibe Conslan.'inopol,taua,
Hdarius autem in epislola ad Constauiium Aug. diu Grxcique ab eis conareniur cxturqucre sul.scripiio
mullunique versatur in ostendcndo religionetn cogi neni cujusdam erroris, aperlc iia rcsponderiiii: < Ne-
non debere, ac neininem credere invituiu. llicronv- que cniiu est qui cuilibet, maximequc in causa fidei,
mus in Comraentario in caput secundum Epislolx vim possit infcire; > ut docet sanclus Maximus iu
primx Pauli ad Timolheum : Hic probatur nemini • cpistola ad abbatem Thalassium, qux edila esl in
oporlere ad crcdeudiim vim inferre, ncc tollere ar- Collectaneis Anaslusii Bibliothecarii. Alia vclen:.:.
bilrii libertalera. > Sanctus papa Gregorius, lib. i loca si quis requirat ad oslendenduin religionem coi;i
epist.34 « Eos enira qui a religioneChrisliana discor-
: non debcre, diflicilc non erit cxl.iberc. Nam el ab
dant, mansuetudine, benigiiilate, admonendo, sua- aliisjam collecta sunt. Vide Ivonem parte i , capitc
den.lo, ad unitatem fidci necesse cst congregare; ne 276; et parte xui, capite 94; itcinque Gratianuin,
quos dulcedo prxdicalionis, et prxlentus futuri ju- dist. 45.
dicis terror ad credendura invitare polcrat, minis et a Secundum siatuta priorum, uimirum juvta cano-
terroribus repellantur. > Quanquam sibi repugnare nem 16 concilii
Matisconensis, qui supra descri-
i

videtur idem Gregorius lib. m, epist. 36, in qua sic plus esl in libro De JudaicisSupcrstilionibus, ca-
scribit ad Januariuin episcopum Calarilanum : < Ac- pite 6.
cidit autem aliud valdc lugendum quia ipsos rusti- b Magister Judworum, id cst,
; Evrardus, ut patct
cos, quos habet Ecclcsia tua, nunc usque in infide- ex epistola sequenli dala ad NibridiUm Narbonensem
lilatc remanere negligenlia fraternitalis vestrae per- D episcopum < Tenlaverunt porro quidani raissi, iu
:

misil. Et quid vos aduioneo ul cxtraneos ad Deuin quit, et Evrardus niaxime, qui Judxorum nunc ma-
addiicalis, qui vestros ab infidelilate corrigcre ne- gisler est, etc. >

gligttis? Uiide necesse est vos per oiunia in eorum « Brevicutum , id est, inventariura, ut adnotavi-
conversione vigilarc. Nam si cujuslibet episcopi in mus ad epistolam primam Lupi Ferrariensis. Bre-
Sardinia insida pagauum rttsticum invcnirc polucro, vem enim anliquitas dixil quod nos hodic dicimus
in eum.lem cpiscopuin foniler vindicabo. Jam vero invenlarium. Umleet Eusebius lib. x, cap. 6 Hist.
si ruslicus tanix fuerit p^rlidix el obsiin.itionis in- Ecclcs., retinuil hauc vocem iu cnnlcxtu Grxeo. Eo-
vectus, ut ad eum venire minime consciuiat, tanto dein sensu usurpata reperilur hxc vov in Coilicn
pensionis onere gravandus est ul ipsa exactionis siue Theodos., 1. ui De iiidulgentiis debitor; et I. i De
,

poena compellalur ad recliludinem festinare. > Nimi- sludiis liberalibus urbis Romte et CP. Hinc illtul
mm juxla mentcin Auguslini qui Pcliliano liberta- ,
Optali in libro primo aJversus Pannenianum < Bre,- :

tem urbitrii in causa lidei esse debere diccnti sic re- vis auri el argenti sedeuti Cxciliar.o, sicut delcga-
spondit lihro II conlra lillcras Pcliliani cap. 10 < Nam : tuin a Mensurio fueral, tradilur; > quo ioco vidc nolag
si hoc invenlum fuerit quod iinpie fcccritis, uo.i mi- Balduiui; qui tamcn veram hujus vocis signiflcatio
reinini, si non desunt ministri Domiui per quos fla- nein no:> salis asseculus fuisse videtnr. Inde iii6r<v
gellamini : quia pi-rsecutionem patimini non a nobis, uiureiu Capitulis Caroli Calvi, et apud llincmarum in
sed, sicul scriplum est, ab ipsis factis veslris. > llem prxfatione libri iv Capilulorum.
eap. 83 < Ad fidem liullus est cogendus sed per :

Patiiol. CIV.
107 S. AGOBAUIil EPISCOPI LUGDUNEN.SIS 108

EPISTOLA S. AGORARDI EXHORTATORIA

AD MBRIDIUM EPISCOPUM NARBO.NENSEM

DE CAVENDO CONVICTU ET SOCIETATE JUDAICA.

Bcatissimo Palri " Nibridio Agobardus in Deo A tcris molior adiniplere; meam vobis, iuio Ecclesiac

Patre ct Domino Jesu sempiiernam salulem. Dei, non miniinam necessitatem in noiitiam pcrfe-
Si b loconun vicinitas et rerum tranquillilas 91- rens, et in quibus ipse parum fortis iiivenior, vir-

nerel, vellcm quidem frequontins cum paternitale ttitis veslrae pnesidio, quasi sculo valiitissimo et
vestra osad os loqui, ct sive in privalis seu in pu- muro inexpugnabili , dcsiderans communiri. Sciat
blicis necessitatibus, consilio semper vestraj sancti- itaque palcrnitatis veslrae reverenda canitics, me
Sed quoniam probibent iiiterjaceniiuni
latis instiiui.
c anno pra-senti , dum parwchiae nostrx populos
6
spatia loiiginqua lerrarum, quod verbis ncqueo, lit- debila solliciludine circumirem, et si qnainhis de-
BALUZII NOT^E.
a Nibridio, Narbonensi archiepiscopo, antea ali- ultimam lcgem, tamelsi desidi:e quorunidam episco-
liati monaslerii Crassonsis in dioecesi Carcassonensi. porum nimis favorabilem, reiiovavit concilium Tri-
Amplcclor eniin conjecturam clarissiini viri
lul>ens dentiiium, sess. 2i, cap. 3, de Refnroialione. Netpie
Gulielrai Catelli, qui Nibridium el Nifridiuni pul.it q enim dubilandtiiu esl, qtiin, si Tarraconeusis synodi
iinum idemquc nomen esse. Nifridios enim abbas canon per omnes ubii|iie provincias sancilus esfcl,
Crassensis fuit, rcgrianic Carolo Magno. Cui senlen- nequc tcmpcramcnltim ei atlulissent posteriores re-
li.e lirinius adb;esisset Calellus, si scivisset bunc gnl:e; dubilandum, inquam, non cst, qtiin nonnulli
nostrum archiepiscopum in vctustissimo cxemplari episcopi, qui desidi* insciti;eqiic su;c prxtendiiut
pr;ecepli Ludovici Pii.non Nibridium, sed Nifridiiim occupaliones, laboraluri ftierint pro viiibus ne quid
nominari, ct Nefridium apud Alcuinum in piicfalione peccarenl adversus canones. Inielligercnt enim, si
librorum adversus Elip.mdum. Ex abbale igitur canones non ignorarent, qua; pcena iinmincat con-
Crassensi faetus est Narbonensis archiepiscopns posl temploribus canontim. Val e ergo laudanda est rc-
!

Danieiem circa anmim 799. Nam constal eum fuisse gum ."evi Agobardici priideniia et religio, qui episco-
opiscopum anleqiiam synodus Aqiiisgranensis liabc- pis.quibussolis tum competebatpotestas conlirinamli
retnr adversus Feliccm episcopum Urgelleusem. In- Ghristianos, necessitatem imposiicrunt circumeuntli
terfuisse vcro synodo Urgellensi, quae antc Aquis- annuatimsuas diccceses. Libro vn Capitularium, cap.
grancnsem habita est adversus Felicem, colligi po- c 94 < Slatuimus ul singttlis annis unusqiiisque cpi-
:

test cx prsefatione librorum Alcuini adversus Elipan- scoptts parochiain suain sollicite circumcal; popti-
diim Tolelanum. Poiro Nibridius vir fnil maguse di- lum confirmarc, el plebes docere, cl invesligare et
gnationis per illas teinpesiatcs, ut apparel ex hac prohibere paganas observaliones divinosque, vel
,

Agobardi ad ipsum episiola. Legatus Caroli Magni sortilegos, auguria.phjlactciia, incantationes,velom-

fnit anno 815 in concilio vi Arelatensi, una cum nes spurcilias gentilium, stutleat. > Vitie etiam cap.
Joanne mbis illius archiepiscopo. Vixisse adhuc sub 109 et 265 ejusdem libti, iiemque Capitula Caroii
Ludovico Pio patet ex prxcepto cujus supra fcciiuus Calvi, lit. 5,cap.4, 5, (i; lit. (i, cap. 28; tit. 41,eap.
menlionem, ilemque ex alio ejusdem principis pra> C. Prxcesserat autcm Carlomanni print ipis cdictuin

cepto pro monasterio Ania >nsi, quod edilum esl a in synodo cui martyr Bonifacius inleitiiil. In hac
elariss. viro domno l.iua Dacherio monacho Benc- enim synodo sic jussil princeps < Et quandocunquo
:

dictino in nolis ad Guibertum abbatem B. Marix de jure canonico e]iiscopus circumeat paiocliiam ad po-
Novigenlo, pag. 023 ptilos conlirmandos, presbyler semper paralus sit
i'
Locorum vicinitas. A Lugduno enim Narbonem ad suscipiendum episcopum. » Ncque tamen ex bis
longissima est via, ut quae per 230 m. p. protendi- qiiae dicta sunt velini ut qnis colLgat existimare me
iur. El tamen aliquoties llluc accedebat Agobardus, nitllas esse probabiles causas, ob quas episcopus ex-
ut palet ex prxcepto Ludovici pro monasterio Ania- cusari possil a personali visitatione siue tiiaxeseos.
nensi. Nam si , exempli causa, graviler segrolet, lum dn-
« Anno prcesenti. Hanc cpislolam arbilror esse bitim non est, quin abstinere possit a personali visi-
scriptam sub initiuni imperii Ludovici Pii, paulo .. latione : 1 Quia non est ignavia? culpa, quem excusat
pnst quam Agobai dus factus csl archiepiscopiis Lug- miscranda calamitas; » ul ait Cassiodoius lili. v Va-
dunensis. riar., epist. 30. Pr.eterea, si abesse cogatur a sua
i Debita sollicitudine. Episcopi enim tenenlur cir- dicceesi pro rel.us Etclesi.e vel reipublic*, si ntiles
cumire suas parocbias, id est dio-ceses. Concilinm
, raptet regionein, neque fanis parcens, neque profa-
Tarracooense, can. 8 < Mullorum c.msa experientia
: nis, si is qui rerum potitnr, episcopum excedere
magistrante reperimus nonnullas dicecesanas eccle- jtibet provineia ;non negaveiini liim quoque juslas
sias dcslilutas. Ob qiiam reni hac constilulione de- essc causas ntin visitandx dinceseos; tuncque se-
ereviinus, ut aiiliqux consuetudinis ordo servetur, quendum sancli Ililarii episcopi Pictaviensis cxem-
el annuis vicibus ab episcopo diojceses visitentur. pltim, qui, licet exsul, dicecesim tamen sti.iin per
Et si qua forlc basilica reperta fuerit destiluta, or- prcsbyleros suos regebal. lta enim ipse docel in li-
dinatione ipsius reparari prsecipiatur. » Concilium rv bro quem scripsit ad Cnnstanlium Augusluiii < Epi- :

Tolctanum , can. 33 < Episcopum

: pcr cunetas scoptis ego sum, in omnium Gallicaruin Ecclesiarum
diceceses parocbiasque suas pi'r singulos annos ire atquc episcoporum cominuiiione , licet in exsilio,
oportel, utexquirat quid unaquxque basilica iu re- periiiancus el Ecclesia; adhuc per presbyteros meos
parationem sui indiget. Quod si ipse, aut languore communionem dislribuens. » Sed postqiiam causae
detcnlus, aut aliis occupationibus impbcatus, Id ad- illaetlesieriint, postqitam episcopo sive infirmo sive

implcrc nequiverit presbyteros probabiles aut dia-

,
abscnti restitula est libera potestas visitandi dioeee-
cones miit.it, qui et redditus basilicartim, et repara- sim; inm vcro circuineat parocbias su;e diceceseos;
liouesft ministrantium vilam inquirant. 1 (juam et cetsante nccessittite, illud qtioq e cesset quvd (a-
109 DE CAVENDA SOCIETATE IUDAICA. 110

pravala videbanlur, pro viribus quas Dei gratia lar- A bns vidcnlur esse diflusi. Quia et saiis iodignum ac

giebatur, veritalis ratione corrigerem , denuntiasse Gdei nostrx inconveniens esse videbatur, filios lucis

omnibus el prxcepissc secundum legem Dei ct san- tenebrarum societate fuscari, el Ecclcsiam Cbrisli,

ctorum canonum inslituia, ut se, lanquam veri cul- quam decet sine macula ct ruga sponsi cceleslis am-
omni observanlia ab inlidc-
tores Chrislianx fidei, plexibus prxparari, maculosx, rugosx ac repudialx

lium consortio segregarent non ulique genlilinm,

;
Synagogx conlubernio decolorari. El vcre absurduin
b uni
qui inter nos miuime commorantur, a scd Judxorum, est virgincmcastam, viroCbristodcsponsatam,
qui in nostra bac el in nonnullis aliis vicinis urbi merelricis dapes expelere, ctper commuuioncm cibi

RAI.IJ 'A\ NOTvE.

ctum pro necessitate, ut verbis Urbani II titanuir
esl non sint; ut ex Aiiguslino cl Grcgorio Magno atlno-
petitis ex canonibus concilii Claromoutani. Noque lavii Marca iu libro iii de Coucurdia Saccrdotii ct
negaverim justam sanctamque esse legem canouis Imperii, c :p. 9, §2, etlib. vn, cap. 18, § C. Quoil
Tolctani. Sed queinadmodum olini Niexna synodus conQrmari potest auclorilale ejnsiicni Augusliui sic
quasdam regulas scripto comprehcndit, nonnullas scril cnlis ad Januat iinii in cpislola 119, cap. 18:

vcrbo, ul in concilio Carlhaginiensi disseruit Fausti- i Miror sane quid ita volucris, ut de iis qua; varie
nus episcopus Putcntinus Zoziini papx lcgatus ; sic per diversa lota obscrvantiir, libi aliqua conscribc-
fortassissaliusac nielius fuisset uullain oxciisationem R reni; cum et non sit ncccssarium ; et una iu his sa-
inserere canonibus, necolordaretur ignavix.qiinrum bibcri ima regula rctinenda sil, ulqux non sunt contra
dain episcoporum. Quomstm leges ea intenlione lata- liilcm, ncqne contra bouos niores, el babcnl aliquid
sunt, ul prajiciant, uuu ut noceant, queniailnioduni ail exliortalioucm viue mcliovis, ubirunque insiiliii

Synimaclius papa stri; il ad Avitum cpiscnpum Vicn- videinus, vel inslituta cognoscinius , non solum non
iiensem. improbemus, scd eliam laudando ct imiiando scc;e-
» Hed Jrdteorvm. VYiueral enim cai.on 12 eoncilii mur. i Item auctorilale Alcuini, qui in Confcssione
Venclici, quod uimo 41» babilum est, ne clerici fldci,partciii,cap. 17, loquensdc Ecclesia, bxc ait
conviviis Jiidxoriiin inlersint. < Oinnes deiuceps < Constringitur universalitradilione majorum nibilo-

clerici Jiidxoruin convivia cvitent, nec cos ad con- ininus lota. Priv.itis vcro coustitutionibus ct pro-
viviuin quisiiuani excipiat, quia cum apnd Cbri- priis informationibus unaquaequc, vel pro locorum
stianos cibis communibiis non utantur, indignuiu est varietate, vel proul cuique bene visum esi, subsislit
atque sacrilegtim coruin cibos a Clirislianis suini ct regitur. Coi.siietudincs quippe sunt diver&tu. Sed
cum ea qux Aposlolo permiltente nos sumimus, ab una eademquc est in ea lidci orlbodoxx integritas.
illis judiceiiliirimmunda ac sic inferiorcs incipiaut
: Sic Carolus Magnus in Capitulari de non adorandis
csscclerici quam Judxi.si nos qux ab illis apponuu- imaginibus, lib.j, cap. 6, exco excusat dissensioueni
tur ulamur, illi a nobis oblata contemnant. > Sed Ecclesix Gallicanx a Komana in ofliciorum celebra-
quoniain luec lex solos elericos complecli videbatur, tjone, quod consueludo Ecclcsix Gallicana; coniia
val.leque limendum erat ne ea familiaritas fiini Ju fidem noii esset. Et Lupiis Eerrariensis ad Benedi-
dxis nocerel eiiam laicis, canon dein <I0 Agatliensis r cmm III papam scribens , consuetudines ccclesiasli
eain regulam intenilit adversuui laicos qucin cano- ;
cas coiumeiuoral, qux varix in diversis locis teucn-
nem exscripsit Agobardus iu capite 5 libri De Judai- tnr oratquc ponlilicem ul Adulphum ct Acaricum,
;

cis Siiperstilionibus. Sed ipse Agobardus eam legcm monathos Ferrarienses, quos ea de causa Itomam
ampliavit edicto, ne quis Cbristianus habitet cum Lupus milteliat, diligenler instruere velit, < ut per
Judxis. Aliud tamen visum fuerat sanctissimo viro eos ad nos, inquit, ct ad exteros quosque talia pie
Ferreolo Uceticensi cpiscopo in Gallia Narbonensi quxrentes, inslilutio Romaiia perveniat. Siquidcm iu
qui cum Judxis, etiam facinorosis, comedebat cl bi- quibuscunqiie ad religionem vel hoiicslalem perli-
1 ebat.ut eos Cbristo lueraretur. Undeelsuspicionem nentibus amhiguilalem cre.it varictas. > Uude palet
Childeberti Francornin regis advcrsuin se cxcilavit, non improbalas quideui a Llipo fuissc diversas illas
timcotis nefamiliaritas illa cum Judx s et Saracenis consuctudines, sed tamen oplassc ul omncs Ecclcsix
vcrteretur in perniciera regni. Rcm gestam sic nar- esseut uiiiformcs, ad viiamlam nimirum ambiguita-
rat antiquus auctorVitx ejusdem Ferreoli, bactenus leni. Prxclare itaque Stephunus Tornacensis episco-
ineditus, quam otimTolosx descripsi ex vcUisiissimo pus in epistola 104 < Antiqiias Ecrlesiarum consuc-
:

codicc ms. collegii Fuxensis. • Judxorum vero ita illi tudines, qux nec rationi ncc legi obvianl , sancta
cura erat, imo eliam quos opinio lacerabal, ut come- Romana Ecclesia aut .ipprobare consucvit, aul non
dens et bibens cum cis, et monitis dulcibus amari- censuit improbare. > Vide Ralramnum in lib. iv ad-
ludo in corum mixta moribus obdulcaret, et ad fldem versus Grxcns, cap. 1, et Ruzeum in Tractatu de
Clirisliplurimosex biscoiivertens, baptismi gratiam prxeminentia iliguitatis archiepiscopalis, privilegio
conseqiielianlur, et elatos superbia Chrislo bumiles 13. Sed ul ad id unde digressi sumus, nostr.i rever-
faciebat; aflcrens Pliaiisxorum accusationem in ine- v talur oralio, subilit auc.or Vitx sancti Ferreoli
ditim, qui culpabant Dominum cum publicanis et < lindc ci accusalus apud Yldeberium regem Fran-
peccatoribus manducantein atque bibenlem; et si- corum, eo quod cuni Jti.lxis ct Saraeenis coinedc-
mul Dominum respondeniem memorabatdiccns: Non ret et biberet, el niunera cis douarcL Tunc limeiis
indigent nui sani sunt medico,sed qui male habent. El prxfalus rex nc aliqnid in fr.iu 'ein conlra ipsum
,

flion vem vocure juslos, sed peecatores, ad pmnilen- inoliretur, Parisius euni civitate in Francia in cxsi-
tiam. > Prxclare sane, et juxta mentem Augustini, lium mitti prxcepii, ibique per tres annos in cxsi-
qui sic ait, apud Gratianum 23, q. 4 : < lufideles non lium fuit. >
possumus Chrislo lucrari, si eorum colloquium vi- > Uni viro Christo desponsatam. Ea fuit vctcruin
tamuset convivium. lind • el Dominus cuin publica- omnium persuasio de Cbrislo et Ecclesia, ul Chri-
niset peccaloribus manducavit et bibit. > Unde col- stum Ecclesix sponsum dicercnt, Ecclesiam vero
li potest non eadem placuisse omnibus provinciis,
i spnnsam; neque cormn cuiquum in menlein venit
et intertlum regulas in Africa oblinuisse qux minus Ecclesam non esse univiram. Unde et Cyprianus in
probabantur a Gallis; rursum , iutra Gallias qux- libro Dc Unitate Ecclesix, loquens de Etclesiu.qu.im
dam uni episcopo placuisse qux non omuibus placc- sponsam Christi matrcmque nostram vocai , Invc
bant. El tamcn inlerim manebat fratcrnx concordix ait : < Adulterari non polest sponsa Chrisli. Incor-
vinculum, salvaque erat pax Ecclesix. In causis enim rnpta est, et pudicu. llnam doihum novil, unitis cu-
disciplinx, unaqtixque Ecclesia peculiares snas con- biculi sanclitaiem casto pudore cuslodit. > Et Angti-
suetudines relinerepotest.qux lamen fidei contrarix stiiuis in serinone 20 eorum quos Sirmondus edidit,
, ,, S. AGOBARDl El'ISCOI'1 LICDUNE.NSIS H*
A licipium «onsortiuni bil.enJi, habilandi contuber-
ae pulus r.ou soluni iu diversa flagitia eomiere, ve- ,

ne sub prxtexlu socictatis

rum cliani fldei pcriculum susttnerc ; dum ex fami- niiim liabcre prxsuroanl :

liarilale niniia cl assidua cohabilatione, aliqui de bujusa simplicitale quidern Chrislianx Gdei exorbi-
cuin Judseis co- lent, Judaicis vero fabulis attendentes, inextricabili-
grege Chrisliano sabbatum quidem
lunt, dicm vero Dominicam illicila operatione vio- bus errorum laqueis implicenlur; cumque nos nenii-
nem illorum humanilate tanta et benignitate, qua
lant; ncc [non] etjejunia statula dissolvunt; plerx-
erga eos utimur, ad spiriialem tidei nostrx virtuitim
que mulierculx, ancillarum jme, alix ab ipsis velut
roercenarix detincnlur nonnullx eiiam corrum-
,
valeamus adducere ,
pars aliqua ex nostris, dum li-

puntur ; oinnes vero hujusmodi vel dominationi bcnler carnalibus eorum viciibus cominunicat, spiri-

vel libidini, vel deceplioni eorum in commune pro talibus epulis capiatur. tlanc etenim divinx legis

stituuntur , adnitenlibus in hoc ipsum diaboli filiis, providenliarn Palres nostri inslitulis canonicis vidcn-

odiosubdolo, cl fallacibus blandimenlis; dum se tur esse seculi ;

quoruni nos prxceptis, in qoantum
»palriarcharum progeniem, justo-umgenus.prophe- potuimus, devotis animis obsecuti sumus; pericu-
larum sobolem superho ore proloqtumtur; ignoran- lum sciliect animarum qux nobis commissx sunt
libns miseris, qui lwc audiunt, quod ipsi eorum perliniescentes, et carum ' sanguincin de nostris
pronhetx gentem peccalricem, populum gravein ini- B manibus in divino exquirendum jndieio formidantes.
c
quitate, scmcn iiequam, filios sceleratos, patrem Tentavcrunt porro quidam missi , ct Evrardtis

i|isorum Amorrhxum, malrem Celhxam, Sodomo- maxime, qui Judxorum nunc niagisler cst, religio-

ru;n principcs, el Gomorrhx popiilum solcant ap- sum l;oc opus nostrum deslruere, ac sub obtenlu

pcllare. Sed ct illud pariler neseientibus, quod prx- edictorum imperialium labefactare. Quibus nos ne-
eursor Domini Joanncs genimina eos dixerit vipera- que ad horam cessimus , ut divinx legis verilas , et

rnni, et ipse Doroinus frequcntcr illos nunc serpen- sanctorum Patrum conslitulio veneranda, immobili
tes, nune geneiationem malam, pravam, perversain apud nos atque inconvulsa observalionc pcrdurct.
aiquc aduUcram vocilarit. Unde et in tantuin erro- Ncc vero tam feralihus jussis ausi sunius acquics-

ris pelagus nonnulli ex viilgaribus ac rusticis ab- cere, aut religiosissimum ac Deo dignum principem
ducuntur, ul bunc solum Dei cssc populum, apud
quidpiam divinx legi conlrarium, sacris canonibus

bos pi;e religionis observanliam, ac niulto ccrtio- adversum, saluti Ecelesix periculosum, credcre po-

rcin, quam nostra sit, fidem, et seduclo suspiccutur tiihnus prxccpisse ; cujus ad hoc seinper invigilat

aninio, ct ore impio inter pares ct consimiles fa^ fidelis industria et pielas admiranda , ut Icx Dei
ubique servetur , ut canonic! instilula perpetua

Qnod malum cum in plcbe nobis commissa vidc- C vigeant Grmilaie , ut salus ac virtus Eeclesix tolo

rcmus excrcscere, atqne in dies singulos ipsa jam lerrarum orbe gioriosius iii dics singulos conva-

eonsuetudine propagari, studuimus pro viribus la- lescat.

psis maiuun porrigere, el crrantes animos ad veri- Cnde et tu. Pater bcatissime, qui columna i.unc

latis lincain revocare ; xquum credcntes ul quomodo in omnibus ct firmameiilum domus Dei credcris, sla

ipsis quondam lex Dei prxcipiebat ne cum genlibns super petram ecclesiaslicx observalionis. inmiobilis,

copularcnt, ncve cum cis cominune intrepidus, inconcussus, floccipendens adversaiix

inatrimoiiium
convivium cclebr ncnt, ne videlicet pcr consortia tempestalis ventos, imbres, ac flumina ;
qux funda-
nuptiarum ct communionem ciborum a divino qui- mento quidem domus Dci iliidi possunt, ipsam vero

dem cultu dclicerent, idololatrix autem jugo liberla- subruere nonpossunt: quia nec portx infcri d adver-

lem aniir.i inclinareiil; ita nunc ct nosler populus sus eam prxvalere queunt. Scientes, itaque, Paier
venerabUis, omnes qui sub legc sunt, sub maledicto
inhibealur, nccum Judxis infidelibus vescendi par-
BALL7.I1 NOT/E.

adeo aperte seiitentiam suam proinpsit, ut divinan- D sub Gregorio X, Romanns pontifex vocatur sponsus
dum non sit quid in bac causa senserit. < Asccnsurus Ecclcsix in cap. Vbt penculum.De hlect. in Sexto.
;

" Patriarcnarum progcmem. Vide qux dixuuus ;ul

iu ccelum, inquil, iusam rursus Fcclesiam eonnnen-
davit. Sponsus profecturns, sponsam suam amieis libruni l»e Insolentia Judxorum.
non ut amet aliquem ipsorum , b Sanguinem de noslris manibus. Timet Agobar-
suis commendavit :

sed ipsum tanquam sponsum, illos tanquam sponsi

animarum sibi coiiimissariim vigilem ac
dus, ne si
amicos , ct non eam adinitlant lascivo amoie cor- sollicitamcuram non gerat, si ob Jesidiam negli-
nimpi. » Hiuc faclum ul Leo IX, pomifex Uonianus, genliamque siram pereant earum erditionem de , |

scribens a.l Robertmn abbatem Casx-Dei in Arver- nianu ejus requir;it Deus in judicio divino. Vide no-
nis, dixerit Cbristum esse vcrum et ununi sanctx
tas ad epistolam 79 Lupi Fcrrariensis.
< Eerardus, niissus dominicus. Vide no as ad li-
Ecclesix sponsum. Denique sanctus Bernardus hxc
ad Eugeniiim 111 scripst in epistola 257 i Superest :
bruui de baptismo Judaicorum mam ipioruin.
d Adverms eum, id esi, Eeclesiaui, ex sententia
ut facta hac inutalioiic lui ip»a quoque quoe tibi
,

eommlssa est Doinini tui sponsa niutetiir in mclius, Agobardi, qui sic interpretatur locum illuni ex Evan-
gelio Matilixi Super luinc petrum aidificabo Eccle-
cl jam nequaquam Sarai, sed Sara de csetero nonii-
:

r.Ctur. Intellige qux dico. Dabii enim til.i Doniinus

siam meum, et port/v inferi non pnrvalebunt ndversus
intellectum. Si ainicus sponsi es, ne dixeris mlectam
eam. Varie autem jaclatus csl bic locus ; duin alii
rjus principem incain, sed principem, nihil luum in eum referuni ad pelram, id est, Pelrum el succes-
ca vinJicans, nisi qnod pio ea, si oporluerit, eliani sores ejus Romanos pontilices ; alii ad p trani iJ ,

cst, ad confessionem Petri. Fueie qni ivlcrieui ad

animam dare debfs. > ln concilio tamen L'ig;!u:icnsi
113 LIB. ADYERSLS LEGEM GLNDOIUDI. 114

esso, et indutos malediclione, sicut veslimenlo, quaj A tl ad vicinos coepiscopos ac fratres coliortationmn
inlravit sicut oqua in intcriora eorum, et sicut olcum tuarum munimenta Iransmilte, utpari omnium con-
in ossaeorum, malcdictos quoque in civitate, et ma- sensu et labore communi lanlum hoc malurn ile
lodielos in agrn, maledictos in ingressu, et inaledi- Christi Ecclesiis auferatur. Impleamus Matris Ec-
etos in e^ressu, malcdictiiiii fructum vcntris et tcrra; clesiae gaudium, uniim omnes dicenles ,
iiniim sa-

ei pecorum eorum, maledicla eorum ccllaria, hor- pientes, iinum scntientes, id est, certamen haben-
rea, apothecas, cilios el ip-oriim ciliorum reliquias, tes ,
quia et hoc benignissimi Redemploris nostri
ncc posse quempiam eorum a!> hoc tam immani desiderium esse cognoscimus ; sccundum quod pro
tninque horribili maled cto lesiis eripi, nisi pcr eum nobis Patrem ipsc precatur, dicens : iVon pro hit

qui pro nobis factus cst maledicliim. Sciens etiam in aulem rogn tanlum, sed el pro omnibus qui credi-
cos qui prcedicalionem aposlolicara nolunl rccipere, luri sunl per verbutn eorum in tne t/t omncs unuin ,

non solum nullo coniin utendum, sed et pulverem sinl , sieuf lu 1'atcr in me, el ego in tc , ut et ipii

civitalis domus eoiiini de pedibus exouliendiini, re- in nobis Tanla vcro nobis est de parle
unum sint.

missiusque in die judicii Sodoma-el Gomorrha; futu- veslra fiducia, ul credamus optis boc vcl conatu vc-
rum quam illis, pcrmane c-l tu in divinae legis obser- stro slaturum, vel vcs'.ra ,
quod absii , remissione.

tene quos lapsurum. Detis aulem patieiili* el solalii dct

antia, pcrsiste in canonicis instilutis, B
polcs, tcrre quos potcs, nolidicere, necsinatisqueni- nobis idipsum sapere in allcrutrum ,
sccundum
qtiam fidelium lantis malediclionibus tamquc borren- Jesum Cbris um , ut unanimes tino ore boho-
dis damnatioiiibus per maledictorum cl condemna- rilicemus Deum ct Palrem Domini nostri Jesu Chri-

lorum profana consorlia comtnuiiicare. Quin potiiis sli. Amen.

I5ALUZII NOTiC.
Ecclesiam, quain Cbrisitis fuiulavit supor pctram, inferi nonpranalebunt. Quam inlernrelaiionem am-
id est, supcr se ipsiim. Pelra enim eral Christus, ut plexus quoque esl Joanncs XXI in episiola scripta ad
ait divus 1'aulus 111 cap. x Epislolac priinae ad Corin- Jacobum regem Majoricarum, qua; a nobis anno su-
tbios. Sed Agohardus non dtibitabat quin promissio periore edita est post notas ad Lupum rcrranonsem.
Christi respicerel Ecclesiam, adversus quam portx

LIBER EJOSDEN AD PRjEFATIIM IMPERATOREM

ADVERSUS LEGEM GUNDOBADI ,ET IMPIA CERTAMINA QU^E PER EAM GERUNTUR.

I. Obsecro imperturbabilcm mansuctudincm vc- nino ex diversis gentibus, diversis condilionibus, di-
stram, el Iranquillissiniam prudenliam, domiiic im- verso scxu, nobilitate, honestate, servitute diversa,
peralor bcnignissime , ut bas quas offero paginulas C simtil dicant uni Deo et Patri omnium Pater : nostcr,

infatigabiliter logere non de.lignemini , in conlem- qni cs in ccelis, sanclificelur nomen tuum ; sicut unum
plationcm snnima: ct incommutabilis illius Veritatis, Patrem invocanles, ita unam sanctificationem qnx-
quae esl Chrislus Dominus noster; dc cujus dictis ct rcntcs, unum regnum postulantes, unam adimpletio-
legibus hatc sumpla sunl, qiiiquc amanter ct vigi- ncin voluntatis cjus, sicut fil in ccclo, optantcs :

lanter vcstrem protegit et juvat imperium. Neque unum sibi panem quotidianum dari prccantes , et

pr.edicandam tranquillilatem vestram offendat, quod omnihus dimitli debita. Neque eniin quctnquam do-
minimus omnium excellentiori hominum lucc le- cere potuerunt magistn mundi lux mundi s.incii
, ,

genda prascntal. Neque enim cst aliud nisi quod vos aposloli, Dimilte milii debita mea, me in-
aut, el ne

optime et subliniius noslis. ducas in lcntationem , . sed iibera me a malo sed ,

U. Deus, Dci Filius, homo propler homines fa- D uimm pro omnibtis, et omnes pro singulis clam3ro.

clus, viam salutis dcmonstrans, et eleclis discipulis ccelestis fiaternilas , o sempitcrna concordia, o
magislerium \it;e commendans, ascensurus ad cce- iusccabilis unitas, ab iino auctorc derivata, ad unum
los, ait illis : Euntes in mtwdum univcrstim, pripdi- rerum omninm relata, per quam hetantur coeli, ex-
cale Evangelium omni crealurw. Qui crcdiderit et sultat terra, niovetur mare, el pleniludo ejus, gau-
baptizaltis fuerit, salvus erit. Et ilcrum : Ite, doccte dent campi, et omnia qtiae in eis sunt, omnes gen-
omncs gcnles , baplizanles e»s in tiomine Patris , et tesplaudiint manibus, jubilant Deo in voce exsulta-
tilii, el Spiritus sancli , doccnlcs eos scrvare omnio tionis '.

quacunquc tnanduvi vobis. Illi autcm profccli, pr<xdi- III. El quam decenter, quoniam omncs fralres
caverunl ubique Domitto cooperanle ; annuntialaque effecti, untim Patrem Deum invocant, servus et do-
esl ab ois onmi crealurse , id esl cunrtis nalionibus niinus, pauper et divcs, indoclus et eruditus, inlir-
miindi, una (ides indita por Deuiii , una spcs diffusa mus el fortis, hiinidis operator ct sublimis impera-
per Spirimm sanetum in cordibus credcntium, una tor. Jam nemo alium dedignatur, nemo sub alio ss
rlririias nala in omnibus, una viluntas, accensum despicit, nemo super alium extolliiur. Quoniam unus
unum dcsiderium, iradua una omiio; ul nniues om- panis, unum corpus Christi, imo unus Christus se-
I!5 S. AGOBAHDI KPISCOPl LUGDUNENSIS 116

cuiitluiu Aposlolum sumiis ; cxspoliantcs nos vclcrem \ uniiati aliquid obsistal lania diversilas lcguin, quanla

hnminem cum aclilius ejus, cl inducnlcs noviim, eum non soluui in singulis regionibus aut civitatibus, sed
qui ccROvalur in agnitionein sccundum imaginem etiam in multis domilms babetur. Nain plerumquc
ejiis qui crcavit eum ; nlii non esl genlilis et Ju- contingil ut sinml eant aut scdcant quinque homines,
tlxus, circumcisio et prxpuiium, Barbarus ct Siy- et nulliis eorum communcm lcgcin cum altcro ha-
iha, Aquitanus et Langobardus, Burgundio el Ala- beat exlerius in rcbus transitoriis, cum interius in
mannus, scrvus ct liber; sed omnia ct in oinnibus rebus pcrennibus una Christi lege leneanlur. Ct ciiin

Chrislus. Omnia enim illornm sunt sive Paiilus, ,

forle conlingit ut omncs sinl veraciler Christiani,

sire Apollo, sive Cephas, sivc mundus, sive vita, sive fidci verilatcm amautes, el invicem sibi, ut cliaris-
mors, sive prxscutia sive futura. Omnia enim di- , ,
simi fratres, crcdant ; cl nerao alterius teslinioniura

citur illis , vestra sunt , vos auiem Christi , Chrislus spcrnat, cum se bonis locutionibus xdilicant; si su-

aulem Dei. El ilerum : Sicut enim corpus unum est, bilo contigcril alicui ex ipsis discepiatio in judiciis,

et membra habet mulla, omnia autem membra corpo- nullum potcrit habere tcsiem de suis charissimis si>-

ris cum sint multa, unum corpus sunt ita el Chri- ; ciis , cum quibus simul gradiebatur ; co quod nni.

ttus. Etenim in uno spiritu omnes nos in unum corput recipiatur tcslimonium alicujus supcr '•
Gundoba-
baptizati sumus, sive Juda?i, sive gentiles, sive servi, B diim, etcxtera siffiilia.

tive liberi , et uno tpirilu omnes potati sumus. Et ne V. II io mihi succurrat, obsecro, bcnignissime et
inli lel.tor aliquis cum perpaucissimis se putaretuno sacer imperator, paticntia vestra ; neque indignelur
spiritu potaliim, dicit : Et ncmo potest dicere, Uomi- magnanimilas vestra , quod indignus digna loquor,
nut Jetus , nisi in Spiritu sancto. Divisiones vero et piis llus grandia; quia per ista (qux) forsitan

graliarum sunt, atque operationum. Idem autem Do- incmendalilia sunt volo pervenire ad ea qux neccs-
minus, ct idcm Deus, qui operalur orania in orani- saria et cleemosynx vestrx magnoperc apta sunt. Si
bus, atque idem Spiritus, dividcns singulis prout autem incongrna sunt qux dico, corripiat me justus
vull. Nullus ergo horum est hospes et advena ; sed in misericordia, id est, bonitas vestra, el eorripicn-

sunt cives sanctorum et domeslici Dei, supertcdificali tem non prodat. Mihi tamen servo vestro, licet ul-
super [undamentum aposlolorum et prophetarum, ipso limo, tamen fideli, incongruum videtur, ut Chrislia-

tunimo angulari lapide Christo Jesu, in quo omnis nns de Chiistiano, ac per hoc fraler de fratre testi-

irdificatio contlrucla crescil in templum sanctum in monium pcrbilxre non possit. SicUt enim supra
Domino; cl qui cranl longe, facti sunt prope in san- dictum est, omncs unum Patrcm
habcnles Dcum,
guine Christi. Ipse esl enim pax nostra , qui fecil fratres sunt, cl Hoc etiam Evangelium
filit Dei.

utraque unum. Et veraciter dicerc possumus, qui fe- C aperte loquitur. Hinc namqne fit, cum vir justus sn-
cit omnia unum , et medium parietem macerioe sol- pcr injustum lesMficari non pcrmillitur, eo quod
vens, inimiciliam in carne sua, tegem mandatorum in altcrius legis sint secundum savuluni qui unius le- ,

decretis evacuans , ul duot condal in scmetipsum in gis csse dchcrent sccundum Deum. Credo etiam quod

unum novum hominem ,

fucient pacem, el reconciliet nullatenus hxc agantur sine damno illius unitatis el

ambot in uno corpore Deo per crucem, inlerfieiens coneorpor?.;ionis, qux supra demonstrata est senten-

inimiciliam in semelipso; et veniens evangelizavitpa- tiis aposiolicis. Nam si de testirannio repellendus est
cem his qui longe fuerunl et pacem hit qui prope : , ali<|uis , iile repellalur polius qui allerius fidei vcl

quoniam per ipsum habent accessum amboin uno Spi- scctx est, sed et ille cum quo Aposlolus nec cibuiu
ritu ad Patrem. suinere docet dicens : Si is qui fraler nominatnr, est

IV. Si ergo Dominus propterea passus cst , ut in fornicator, aut avarus , aut idolis tervient, attl male-
sanguine suo facerct prope eos qui longe erant, et dicus, aut cbriosus, aul rapax ; cum cjutmodi nec ci-

paries divisionis jam solutus, et inlerfecla csl inimi- bum sumere. Et ileiuni : Qitod si qnit non obedil

cilia in illo, et omnes reconciliali sunt in uno cor- verbo nostro per epislolam , hunc nolute, neque com-
pore Deo , et in lanlum unum corpus eflccli in uno misceamini, utiqiie ad mensam. Qui omnes, nisi per
spirita, ul Chrislus polius quam Chrisliani dicantur, " satisfaclionem pcenitentix regressi fuerint in corpus
sicut suprascripia apostolica sententia declarat di- Cbristi, sine dubio in corpore rcmanebnnt diaboli,

cens : Omnia autem membra corporis cum sinl mulla, ac per hoc erunt in ejus regno et civitate.
unum corpus sunt ; ita et Christus (Non enim ait : lta VI. Hic profecto debet esse discrelio et divisio in-
el Chrhtiani, sed Christut) ; cupio per pictatcm ve- ter rpgntim et regnum, id esl, Chrisli et diaboli, in-

strara nosse, si non huic tantx divinx opcrationis ter civilatem Dei et civitatem diaboli , qiix faciunt
BALUZII NOT;E.
Aquitanut el
* Langobardus. Hi enim omnes po- dcantur legis vinculo coustricli, vel consuetudinario
puli quos hic enumcrat Agobnrdus, et multo plurcs, moreconnexi, hanc scntentiam, etc. > Hiergoomnes
Francico lum iinpcrio parcbant. Libro vi Capilular.. propria lege utebantnr. Vide iufra in notis ad caput
< ap. 281 « Volunius atqiieprxcipirnus ut omnes di-
: 11 hiijiis lihri.
b Gundobadum, id est, Burgundionem, lege Gun-
tioni nostrx Deo auxiliante subjecti , tarn Romani
t[(iam Franci, Alamanni, Bajovarii, Saxones, Thu- dobada vivcntem. Istud enim referri non potesl ad
ringii, Fresones, Galli, Burgundiones , Britloncs, regem Gundobaduin, raultis ante sxculis morluum.
Langoliardi, VVascones, Beneventani, Gothi, Hispani, Itaque infra cap. 10 Burgundioncs in universum vo-
cxicriqne nobis subjecti, omnes, licet qnocunque vi- cabit Giunlobailos.
117 LII5. ADVERSUS LLGEM GUNDOBADr. il8

dtias plehes. Nam civiias Dei continet populum :ic- A vill. Docirina Clirisli docct : Qui vull tecumjudi-
quisilionis, civitas diaboli popiiluni pcrditionis. Quod cium contendere, el tunicam luam lotlere, remitteeict

si hominihus impossibile est omnes discernerc qui pallium. Et ilcrum : Jnm quidem omnino delietum
sinl dc cmlate Dei, qui vcrode civilale diaboli, sal- esl, quod judicia habclis. Quare non magis injuriam
lem quos cvidentissime ex Iruelibus propriis cogno- accipilis? Quare non magis fraudem patimini? Isti e
scunt , cl litterae apostolicae a corpore Christi sepa- contrario dicunl : Pugna securus; quia illum qni tua
ratos docent, rejiciant de leslimonio. Quos autem repetit, aut contcndit, absqtie dubio superabis : et

una eorporis Chrisli compago lenet et plerumque ,

diviuum cis promillunl adjulorium, qui tam contra-
non solum unius corporis incinbrum, verum etiam rii exislunl evangelicae pielati. Hinc jam ad certamen
unius membri sunt mcmbra, cnr de mutuo repellun- audaciter proceditur; ubi duo cominus veniunt pa-
tur leslinioiiio? Quae utililas est, ut propter • lcgem rati, ut se invicem crcbris ictibus cacdanl pro talibus
quam dicunt Guudobadam cujus , auclor exstitit rebus, quas multo minus amare dcbuerant, quam se
bomo hoercJicus, el lidei catbolice
•> veiiementer ini- ipsos adinvicem. Nam eum quem occidere aut supc-
micus (cujrs legis homines « sunt perpauci ) , non rare cnpil, jussus esl ul diligat sicut sc ipsum, 8 rei-

possit super ilium teslificari allcr eliam bouus Chii- cukis illas pro quibus conlendit , arbilrari ul sler-

slianus? Ex qua reorilur.res valde absurda, ut si ™ cora, ut Christum lucrifaceret. l)bi tunc est chai itas,
aliquiseorum in eoetu populi aut cliam in mercato siue qua perfcctus interprcs omnium linguarum an-
publico commiserit aliqiiam pravilalem, non coar- gclorum et hoininum elTicitur velut aes sonans aul
guatur teslibus, sed < sinalur perjurare, tanquam cymbalum tinniens sine qua perfeclus propheta, et ;

non fuerint per quos vcril:is posset agnosci. Hic eruditissimus doctor, et ex fide miraculis coruscans,
maiiiresle appaictdamnosamcssedamna; ilemlegem. nili.l est, sine qu.t largitas eleemosynarum, et acer-

VII. Si autem placerct domino nostro sapientis- bilas martyrii nihil prodesl? Milites Cbrisli, qui hanc
simo iiiiperatori, ut cos transferrct ad legem Franco- veraciler babuerunt, siibdideiuut in fide mundum
e
nnn ; ct ipsi nobiliorcs cllicerentur, et ha?c rcgio Cbristo, scd moriendo, non occidendo.
ab sqnalorihus miscriarum quaiitulumcunqiie suble-
IX. Quando erat publica contenlio de veritate re-
varctur. Horum eniin causa accidit ut freqnciilcr
ligionis, cum alii putarcnl colendam pro Dco crealu-
non solura valeulcs virilius, sed etiam infirmi ct sc-
ram quamlibet, alii docerent solum Crealorem co-
nes ' lacessantur ad ceriamen et pugnam, ctiam pro
vilissimis rebus : quibus fer.ilibus ccrtaininilnis con- lendum ; illi fuerunl victores qui occisi sunl, non

lingunt homicidia iujusta , el crudcles ac pervcrsi qui occiderunt ; verilas moriendo dcclarala cst, non
evcntus judiciorum, non sine amissione fidei et cha- ^ occidendo ; testes vcritatis moriendo crcverunt, as
ritatis, ac piclalis, dtun putant Deum illi adessc qui sertores aulem iniquitatis occidcndo perierunt. Nani
polueril fralrem sutim superarc, cl in profundum si in hr.c vita scmper innocentes csscnt victores, et
niisci iarum dejicere. llic est pcssimus crror, et ordo noxii vinccrenlur, non Pharao occidisset Josiam, sed
confiisus, ut pro talibus penersilatibus et Scriptura JosL.sPharaonem non Joanncm llcrodes, sed Hc-
;

veritalis coniemnalur, et concordia Christiana dis- rodcm Joannes. Nec sancta illa civilas Hicrusalcin
pcrcat. et de Deo, qui natura bonus est, tam indi- lemporibus gratiae innumerabilibus turbis mona-
,

gna sentiatur, ul favcal rapacibus, ct advcrsctur mi- chorura, clericorum ct caeteroruiu fidelium illuslris,

seris. h Saracenis suljieerelur, sicut el aliae civitates et

BALUZll NOT^.
" Legcm GunJobadmn, auclor Gundobadus
ciijus cap. 22; ct a Gratiano 22, q. 5, cap. Parruli.
Burgundinniiin in Gallia rex, Magni Clodovaei co- Hccc regio, Lugdunensis. Nam ea utebatur Irge
e

aevus. Hic cnini, tit Gregorius Turonensis est auctor, Gundobada, quod Lugduuuin cssel civitas regui Cur-
< Burgundionibus legcs miliores iiislituit, nc Boma- iv gundici.
nos opprimerent. i Verum qu;e lum fortassis bona ' Lacessantur adcertamen. Damnat monomacbiam,
visa fuerat )ex Gundobada nonnullis piis viris ;evi
, id est, duellum privalum,ad dcfiniendas lites iiislilu-
Agobardici visa est iniqua. lum a Gundobado.
b Homo hmreticus. Gundobadus cnim crat Aria- 8 Jam antea in prxfatione ad Lu-
lisnultif. illas.
nus. Sed tamen pupugit illum aliqtiando cupido ab- nioiiuimus corruptam hoc loco csse editionem
iniiii

dicandi errorem suuin; adeo ut ab Avito Viennensi Massimi, quso pro reiculas habet recusias; cum la-
episcopo persuasus impiam esse Arianorum sectain, men in codice antiquo, quo Massoiius ulebatur, di-
clam ul clnismaielur expeiierit. Vicit taiuen meliis serte scriptum sit rciculas, ut ante mc monuil vir
populi. Itaque < usque ad exiluin vitae suse in hac clarissiinus Franciscus J-aretus in notis ad epislolam
insania perduravit, nec pnblice aequaiitatem Tiinit.i- 91 Ivonis Carnotensis. Varie autem scribilur bac.
tis voluit conliteri i, ul Gregorius Turonensis ail in vox in libris antiquis. Nam bic apud Agobardum, iu
libro n Hisl. Krancor., cap. 34. Vila sancti Licinii Andegavoruin episcopi a Duches-
c Sunt perpauci. Eigo noiulum prorsus exstincta sciibi:ur reiculas; apud
nio edita, itemque alibi ,

erat inillis regionibus perfijia Arianorum lametsi , Salvianum vero et alios non uno Ioco resculas; de-
admodum pauci cssent. mum alibi rcculas. Vide, si bibet, Jurctum ad eara
d
Sinaiur pcrjurarc. Libro Capitular., cap. Go i : quam diximus epistoiam lvonis.
« Et ut parvuli, qui sinc raiionabih aetatcsunt, non h Saracenis subjiccretur nimirum Hierusalem. ,

coganlur jurarc, sicul Gtincbodigni faciunt • quje ; Conligerat aulcm istud ante dticcntos ferme aii-.ios
pars hiijus capitis refcrlur ab lvone parte xn quam liber iste scribcrclur. Omarcm cnim Saracc-
113 S. ACOBARDl LIISCOPI LLGDLNENSI5 140

regiones ; ncc '

Roma Golliis, * paganis cl hxreti- A quoadusquc veniat Domimts, qui el iUuminabil ubs-
ris simul ; nec c Ilalia Langnbarriis : et niulia liujus- condita lenebrarum, et manifestabil consiHa cordium.

iuoili. Non li:rc idcirco dicimus ut negemus pro- Concedit tamen ju.licare inter fralrcs, ui contcntio-
viricnliam Dci aliquando absolvcre innoccntcm , c.t nes sopianliir.
riamnare noiios . >ecl quia nullatcnus slalutum cst
X. Sc.l ulililas judiciorum constal in discussione
a Deo ut hxc in omnihus fiat, nisi cxtremo judicio.
causarum ct subtililate investigutionum, siculi etSa-
El quia lalia ccrlamina vehemenier contraria sunt
lomon fecisse legilur in contentioiic duarum mcre-
simplicitali et pietali Chrislianx, et doctrinx evan-
tricum : cujus el pclitio propterea placuit Deo, quia
gelicx nimis adversa, absit a mcnte Cbristiana ut
non pelivil divitias aut dies mulios, scd sapicnliam
adversa hujus mundi conflictibns quxral evaderc, ct ad disccrnendum judicium. Sic et Daniel adbuc pucr,
gaudia ejiis cerlaminibus adipisci. Cuni e contrario Dco spiritum
suscilanlc cjus, judicavit duos iniquos
intra sacra missarum solcmnia frcquentcr deprecc- judices priidcnti sublilitate, pcr quam liberala cst ct
mur Doraiuum ut tribual nobis pro amore suo pro- bcnta Susanna de injusta damnatione. Nam si har.
spera mundi dcspiccre, ct nulla ejus adversa fonni- duo judicia lemporibus nostris pervenirent quid
,

dnre, decet omnino mentcm Christianam cum li- judices dicerent , facile est adverlere , anle quos
more et tremorc, secundum Apostolum, suam salu- 1*
nmime pe rjuria aut munera finem rebus imponunt
tcm operari, et mente ad fulura transire, nec in
Quanla aulem necessaria sit integritas judiciorum
prxsentibus rebus sensum figcre ;
quoniain oceul- reguis ct genlibus Scriptura lcslatur dicens :
, ,

tissima Dei dispcnsalione varii sunt in prxsenti Itegnum a gente in genlem transferlur propter inju-
lempore rerum eventus, sicut et sacra Scriplura tc- slilias, et injurias, et conlumelias , el diversos dolos
statur : Sunt jusli quibus multa proveniunt , (yiifisi
(Eccli. x, 8). Qux omnia plus quam in cxteris gen-
opera egerint impiorum ; el sunt impii qui ita securi tibus abundaut inter e Gundobados, apud quorum
sunl quasi justorum [acta habeant. Et iteruin : El- legcm non licet discussione aut veracium tcstimonio
enim qu>i non proferlur cito contra malot sententia, causas leriuinare ; eo quod libucrit, armis commi-
ubsque ullo timore filii hominum perpetrant mala. Et nari liceal, ne infirmior sua relinere aut reposcere
ilerum : Sunt jusli atque sapientes, el opera eorum in audcat, tanquain veritas armis roanifestari egeat :

manu Dei : et tamen nescit homv, ulrum amore an quod nulla auctoritas, nulla ratio credere sinit.
odio dignus sit ; sed omnia in futuro servuntur in-
XI. Valcl etiam ad hanc rem subtiliter conside-
certa, eo quod universa a-que veitiant jnslo el impio,
mato, mundo el inwundo, immolanti victi
randam illud quod in librn Juriicum refertur. Curu
bono el
C enim qnidam in Gabaa civitale, dc tribu Benjamin,
mns el saerificia contemnenti. Sicut bonns, sic el pcc-
commisissenl lmmane flagitium supcr muliere cujus-
cator ; ut perjurus ita ct ille qui veriun dejerat. Iloc
quia daui lcvilis, et congregarenlur universa? tribus Lsrael
esl pessimum inter omnia quar sub sole fiunl,

cunclis evcniunt. Ihute et corda filiorum homi-

ad hoc faciuus puniendum, collecta est etiam tola
eadem
coniemptu in vita sua, et tribus Benjainin in prsedicla civitale Gabaa ad de-
num imptenlnr mnlilia el

Et feniiendiim peccatum illorum. Filii ergo Israel con-

posl h.ic ad infeins deducnntur (Eccle. is, 1-3).

Verti me ad aliud, vidique nec velocium esse

siilucrunt in primis Dominum in Silo, et interroga-
ilerum :

vernnt quis esse deberel princeps certaminis. Qui-

cursum, nec forlium bellum, nec sapienlium panem,
bus rcspondit Dominus Judas sii dux vester. Sta-
nec doctorum divilius, nec artificum graliam, sed lem-
:

casnmque in omnibus. Nescit homo finem suum. limque ul cocperunt urbem expugnare, occisa sunt
ptts

sicnl piscrs capiunlnr hnmo, et sicnt aves com- ex eis viginti duo millia virorum. Deinde fleverunt
Sed
prehendunlur laqueo ; sic capiuntur homincs tcmpore
coram Domino usque ad noctem et inlerrogave- ;

runt cum utrum deberent procedere ad dimicandum

malo , citm eis exlemplo supervcneril (Ibid., v. II,
mcrilorum retribuiio, conlra filios Bcnjamin an non ? Quibus respondit ,

12). Non enim csl iu prsesenti

mentem fidelcm suspicari Dominus Ascendile ad eos, et inite cerlamen. Quo
seJ in futuro. Non oportel
:

Deus occulla hominum in prsesenti inilo, proslrata cx eis decem et octo millia. Quam-
quori oiiinipoiens

vita per d aquam caliriam aut fcrnim revelari velit obrcm vciicrunt iterum in domum Dei, ct scdentes

quanlo ininus per crudelia certamina ? Propter quo I flebant coram Domino, jejunavenintque usqne ad
vcspcram, el oblulerunt sacrificia ct ilerum proce-
Apostolus pracipit de occultis rebus non judicandum ;

BAI.IZH NOTyE
anno C36 post Roinam ceperunt, partim paganos fuisse, par-
noriun (Uicem cepisse sinctam civitatem
illustriss. cardin;ilis tim h.trelicos.
cx Thcophane aliisquc docuit
llalia Langobardis. Contigisse id anno Christi
«
Barouius, quem consule.
a Itoma Gothis , capla nimirum ab Alanco rcge 508 ducc Alboino Langobardorum rcge probat Ba-
ronius.
Gothorum, qui victor Urbem ingrcssus cst auno -110
Baionius. Aqitam calidam. Dc judicio aqua? calidac ct ferri
i
ix Kal. Septembris, til ostcndil iricin
rranciscnm rithoRum in Glossario ad li-
t> Paganis ct ttirreticis. Loqnilur ric Golliis. Nam igniti vide

qnia Rariagaisus Gotliorum rex, erat paganus, eoquc

bros Capilularium, Juretum in observationibus ad
cp. 74 Ivonis Carnnlensis, Sirmondum in nntis ad
interfecto, rcliquiae exercilus illius, qui hanri dubie
Goffriduni Vindocincnscm, lib. III, cp. 38.
ex paganis constabat, ad Alaricnm transierc, bomi-
<

« Gundobados, id est, Burgnndioncs ul dictum est

nc:u quitlem Chrislianuni , sed Arianse pcrfidiaa se-
ad caput quarlum hujus libri.
cialorem ; mantfestum est Coihos , qni non mullo
13» LIB. ADVERSUS LEGEM GUNDOBADI. 122
denles ad certamcn , interfecertinl oinnein iribum \ ab illis exeogilala est qui non solum non ora-
Kenjaniin, praeter illos sexcenlos viros. Qnis in tali banl, sed eliam b blasphemabant sapientiam Dei.
facto non obstnpescat? Quis non vehcmcnler expa- XII. Huc aetedit aliud quod pia eonsiderationc
vcscat judieiiim Dci frcquenier occulium, nunquam dignum videtur, c
dc canonibus scilice» Gallicanis.
injnslum ? Ccrle filii Israel mandaluin lcgis liabe- qui quasi superfliii aut inutiles a quibus lam respuun-
ban', ut scclera punirent, faciiiora vindicareut ; et lur ; co qttod d neolerici Romani tos non commen-
non solo mandalo legis conOsi suut, sed eiiam oran- daverint , cttm anliqui religiose eos venerali sint ;

tcs Dominum intcrrogavcrunt ; et eo prsccipienle, ad qiioniam venerandi et sancli viri eos cdiderunt,
certamen proccsserunt : et tamen nnilto plurcs ex qiiormn vilam ct sanctitatcm crcbra miracula com-
eis occisi simt antea, ct poslea punierunt flagitio- incndarmit. Nemo unquam fuit qui lanta sanctorum
sos ; si lamcn ipsi inter sc\ccntos non remanseruut. perGallias episcoporum audire poluerit, quanla per
C.um h:ec omnia ila sinl ,
qirs esl tam teinerarins nt singula loca lilleris mandala el relatu posteris reli-

credat, si duo pro imo asino molino, aut quidquid Cta repcrta suni. Et rcvera, si secundum dicluni Do-
sit eiiam vilius, conlendanl, non possii altcrcadere, minicum, ulii duo vcl tres eongregati fuerinl in no-
cujiis illud esse debere pulatur, cum fortc aut multa mine ejns, ibi cst Dominus in medio eoium quanto ;

aut majora exislanl peccata cjns quam alierius, pro B magis ubi viginti, aut triginta mulio amplius corigre-
quibus pimiendus sit ? Vere boc non est lex, sed gati fucrint, uon solum in nomiie Domini, sed insu-
ncx : qure maxime prxterea coalcmnenda est, qnia per ciiam fide prxdili, sapicmia illnstres, vita clari,

BALUZH NOT^:
Pro uno asino molinn, id cst, qui laborat ad mo- piscopo et synodo Valcnlina cvidentcr agnosciiur. >
lam, ul dicel in fine libri De Molo Rcgiminis Ecclc- Manilestum esi enim hic agi de synodo Toletana x ,

siastici. in qua dejectus e»t Potamius episcopus Bracarensis.

k Blasphcmnbanl, vilupcrabant. Augusli-
id est, Nam tpiod de synodo Valenlina aii, respicit ad ca-
nus in libro De Opcrc Monachorum, cap. 28 « Sub : nonem qnarlnm synodi Valentina? quae anno 374 ha-
generali nominc monachoriim, vestrnm propositum bita est in provincia Viennensi. lisdem canonibus
blaspliomatur. » Gregorius Turonensis, lib. vi, cap. Gallicanis usam olini esse Angliam, ut qnaj in vici-
40, ioquens de regc Ghilperico « Causas pauperum : no essel, colligi potest ex synodo Hcrojfordiensi
cxosas lial ebat, saccrdotes Domini assidne blasphe- habita anno672 Nani lihrum canonnm
in ea synodo
mabat. > Vita sancti Lendegarii cdiia a Duchesnio, prolatum, hand alium fuisscquam codicem canonum
cap. 12 « Klonim cum Ebroinus erudclis dc sttpra-
: Ecclesix Gallicatue probarj posse ccrtis leslimoniis
diclis rebtis smim satiasset furorein. rursuin ocra- habeo persuasum, ut ali.is fortassc plutibus os-
siones coepit exquirere ut blaspbcmiam su;e crndeli- -, tendatn.
tatis valerel ab oculis humanis auferre. « Gesla J yeotcrici l'.om".ni. Suggillal irtidelqtie
Agohardtis
Dagoherli I, Francorum regis, cap. 46, ubi agitur de Homanos sui lemporis, veteris Erclcsi.e motes ad
iiigeniibiisEganis virtutibos « Tantummodo a plu- : snos detorquere cupicntes, atque ob eam causam
riinisblasplicmabatiir, eoqtiodcssetavaritixdeditus. > contemnenlcs Gallicanos canones, quod eos neote-
I.iliro vCapiiularinm, cap, 170 « Episcopos etsa- : riei Romani non commcndaverint. Cui criminalinni
cerdolcs, quibus omnis terra caput inclinat, pcr sic respondct Agobardus aliaui fuisse ineniem vctc-
qnos et noslriim pollct iinperinm, admodum hono- rum Rnmanornm, qni canones illos religiose vene-
rari et venerari omnes mottemus; ncc eos lacerari, rati sitiit. Poluissct igiiur optimo jtirc adversus eos
aut blasphemari, vcl delrabi a quoqitam voliimns. • uli eodem telo, quod postea advcrsus Gta-cos vibra-
Libro vii, cap. 142 « ls qui in blasphemiam alte-
: vil Ratranmus monachus Corbcicnsis iu Iibio iv
rius canlica composucrit, vel qui cantaverit ea, cxtra adversits Gracos, cap. 3. « Unde mirandum, inquit,
oniinem vindicetur. > Annales Melenses ad anntim qua; sil isla novis sapienlibiis prudenlia, non ac-
805 « Adjecerunt insuper multa alia, blaspbeman-
: quiescere qtiotl sui prohanlur majores aequievissc. »
tes cumdem papam. » Ilinc vox Gallica blamcr, llaqnc ipti sancti oliin eranl Romanortim niores, re-
qiias viluperare signilicat qita" dein et ipsa v«r>a : vercntiamqr.e univcrsi otbis huic popnlo conciliavc-
est iu conlumeliam Dei. Vidimus cnini olim TuteLe rant, jam vcrtcranl in contemptuui. Sic tle sa'Ctilo
vetustum codicem ms. in quo conlincbaiitur aeia suo conqucritur ctiain Gerberlus in epistola 40 .

litisqua: deaiihedra Tutelensi crat inter Guichar- « Romanorum morcs mundus perhorrescit. > Atqne
dnin i'e Cnmhornio abbiitcm Userccnsem et Ludovi- id ex eo faclum est, opinor, qnod qui in observalione
cum de Albuconio priorem de Morlagnia anno 1 !. >7. r
D canouuin cxleris per orbem Cbrisiintis exemplo
Nain Carolus Petilus serviens rcgius ait io Aclis a se esse ilebebant. omiiium impudenlissimc eos concui-
u:m confectis, ftalris filititn ejusdcm Guichardi sibi cabant. Ncque vcro ego id dico, setl Rallierius Ve-
mulliim ohslilissc ne quodtlam senaliis Parisiensis ronensis episcopus in parte u De Contemplu Cano-
airesium laium ad\ersus Guichardum facerel p.i- num loino II Spiciltgii domiii Lucie Dacberii. pag.
lain, miniiatitcm eliain ac blasphemanlcm Creato- 188 < Quxralcl aliquis, cur prae cselcris gcnlibns
:

rem, Caroli adjulortiuique ejus facinus inullum non haptismo renalis, contemptores canonicc legis ct vi-
fme, eurumifite c:i'de expiandum. Ilxc siinl verba lipensorcs clcricoru ti sinl magis llalici? > ci infra
Caroli Disant tedit neven d'iceluy abbe, en habit d\s-
: pig. 190 : < Quorsum tamen
b;ce delrahendi avida
cmjcr, blasmant nostre Createur, quil t/ en avroit de tiaulorum si rtipuial invidn" Ninitium ui qnc.l in
mort et de tvet snr lcs carreanx. noiescire nequiverunt prxmissa, deinonsircnt tcr-
r I)e ctinnnibns Catlicanis. Magna semper apnd mino Nempe ut pateficret quxrcnti, unde
prtixima.
majorcs nostros fiit revcrentia canonuin Gallicano- isic, hodicrnus, pr.evalueril canonum sanc-
id est
ritni; et non sobim apud Galios, sed et apnd llisp.t- lorum universalis conlempttis. Ad hoc pervcn-
lain
liosqiioque, ui ol scrvatum c»i a \iris crudilissimis. luin nnstra esi inquisilione alquc imlagatum, corum
Certe Canonnin Gallicanomm noinine vcniebant tonligisse miic dubio culpa, qui cum ens Irgant
etiatn llispani, ut patet e\ llincinaro in cap. 3(> pt>s- aiquc intclligant, pm niliilo tliuiini. Vidc rursum
>

lerioris operis adversus Gothescalrura : « Sed ci in notasad capnl 20 libri De Dispcnsatione ectlcsias-
Gallicaiiis canonihus tle Polamio Braccarcnsc archie- ticarmn Rcrum.
123 S. AGOBAKDI EPISCOPI LLGDlNhNSIS 121

sanclilatc revcreiidi, signis el proJigiis fnriiiiilaiuli ? A h;i'rctici lcv alleule, qnasi a De:> dala, teuciiir.

Neque hoc idcirco dicitur, ut passim omniiim epi- XIII. Teinporihiis pncdieli Gundobatli regis Bur-
scopalium convenluum gancliones icqtiali aucloritate gundioniim , fuil in urbe Vienna saiictus episcopus
recipicndx credantur, ul Nictfni , Chaleedonensis, Avitus nominc, lidc catholicus , eloquenlia facuudis-
et cxterorum generalimn cx lotius miindi conscnsu simus , ingeuio acerrimus, sacrarum Scripturarum
congrcgatorum et reccptorum. Sed quia congrua expositor suavissimus , lilterartiin etiam sxcularium
vcneralionc pro cansis necc sariis, quarum dcfini- dociissimus , et in mclris facilliinus, sicul el ejus
tioncs in illis gcncralibus non inveniiintnr, fidcs sit Opera lestantiir : qui cuni codeni Gundobado frc-

eis adhibenda religione dehila et melius sit uniciii- quentcr h dc lidc altercans, el c dialogos in prasenti
;

que eornm scqui aiiclorilaiem, quam proprium sen- conficicns, et d cpislolis absenti respondens, plura
sum ; ct sine aliquo dolorc transiri non possit, cum et clara ingcnii sui et virtutis opera reiiquit : qui
definitioncs multorum et sanctorum atque catholi- ipso • Gundobado m sua perlidia perdito, successo-
coruni pr.i-irriniiiantiir , ct unius Gundobadi regis rem ejus f
Sigismundum regem ad fidcm calholicain
BALL7.H NOT,E.
• AZqunH aucorilate. Ail concilia regionalia, aut B namquc cum majnr.tomus essel, duxerat iixorem
,

provincialia, eujiisinodi sunt Gallicana, uon esse de prosapia sano.ti Sigismondi regis Biirgiindix. >
lanl:e auctoritatis ac generalia lolius iiiiindi, sed Sed nnper vir clarissimus Adrianus Valesius in pu-
tameii congnia vcneralione suscipienda, quod siuiip- blicum emisii Passionem sancii Sigismundi, ab au-
lum videri polostex Augusiino in lihro n De Baptisrao ctore, ul ipse' putat, xqnali ae monacho forsitan
cap. 5 : « Ipsa concilia, inquil, qu;c per singulas rc- Aganneiisi composilam ex qua apparel hunc princi- :

gioncs vel provincias liiint, plenariorum eonciliorum pem, affliclis oinnino rehus suis, cx Burgundia in
auctoriiati, qu:c liiint ex universo orlie Ghrisliano, nioniem qucmdain, cui Veresallis noinen erat, au-
sine ullis anibagibus celunt. i Vetus auctor in pne- fugisse, ibiquc monachum fuisse faclitni, ul se ho-
fatione Collcctionis canonum, postquam loculus est slium suorum immanilali subtrahcrct; sed quoruni-
ilc qiiatuor conciliis cccumenicis, h;cc ail : « Sed et dain Biirgtinilioiium perfidia faclum ut ex fuga re-
si qua sanl concilia qu;c sancti Patres Spiritu Dei traherelur, specie pictalis. Afferam aiilem ipsa
pleni sanxcruiil, posl istorum qualiior auctorilatcin aucloris verba. « Igilur cuin Franci plurima pene
iiiancnt slaliilila. > El post illum, Jesse episcopus regna devistarenl, Galliarumqiie urhcs veheiiienter
Ambianensis in epistola ad dioscesanos suos: i Si depopiilarenlur, ita ut multitudo niaxim.i Biirgun-
qua veio alia concilia sanclorum Paiiuni, pro neccs- tiionuin Francissc sociaret lunc sanclus Skisinun- :

siiatc caiisaruni, plena Spirilu Dci in uniim congrc- dus vidcns se hinc in^le coanguslaii, Vcresallis mon-
gala sanxerunt, custodienda ct recipienda. » Hinc- lem expetiit,
ct adinslar Eli.c Thesbilis, quatciius
inariis in optisrtiloi.v, Capituloriim ca|>.25 i Si qua : cn:delissim;c genlis barharicam ferilalem evadcrcl,.
suiit aiitem concilia a sanclis P.ilrihus inslitula, .-, singiilariler hahilare elegit; quia sibi imininchat
^* discrimen vilau, juxta illud qttod cgregius pradica-
post quatuor concilioruni aiictorilatcm custodienda
et obscrvanda decrevit ; » id esi, papa Gelasius, cu- lor de suis trihiilationihus scrihens ail. Perieulis iu :

jus hnec sunl vciha i Sed et si qua sunl concilia a

: falsis fiatribus. Tunc diicrso moito Cuigundiouis
sauctis Patribus liactenus inslituta, pnst istorum neccssiiate magis ipiaui vnluntale Francis secx in-
quatuor auctoritalem cliam custodienda ct reci- tegro dcderiint proniitteiitcs sanctissiimim viruiii
;

pieinla raandamus et decernimus. » Vide Marcam Sigisinundtim, principem suiiin, perquirere, et eis
in libro iii de Concordia Sacerdotii el luipci ii cap. vinctuin tradere. llac proinissione audila, sancius
i, § 6, cl li!>. vi, cap. 21, § I». vir Sigisinundus compcrta eorum nequ lia crsarioni
b De fide altercans. Earum altercaliouum, ul vo- capiiis sui lolondil, ct se a laicali vesiitu in rcfi-
c.it Agobardus, unam niiper cdidit domnus Lucas gionis mutavit hahiliim. Qui diim iu supradiclo loco
Dacherius in tomo V Spieilegii, pag. 110 el seqiien- jcjiiniispenect vigiliis maceratus quiesccrel ibidem,
lihus. Alterius vero allercationis cuni Gundohado pauci ex Burguiidionibus ad ipsum conveiiicnies
memiiiil ipse Avilus in epislola 21, qu:c data esl ad quasi causa amoris, ad sepulcra sanclorum mariy-
(toiuiiuiii Sigisinuiidum regcm, Gundobadi liliuiu. rum suh quadam cuslodia latcnter perducere proiui-
i Cuiii prxsenliani vestrani, inquit, Deo largienie sertiut. Cuini|iie a claitsuras ipsius Agauneiisis mo-
!

meruero, per me sericm lolius allercalionis cxpo- uasterii pervenissent ag nina Burguiulionum una
iiam. » cum Francis, adiustar Jud;e proditoris Chrisli Bur-
c Dialogos. Lniusistoriim Dialogorum fragmentum gundiones in eum iiiamis injeceruut, ct viucluin ca-
aliud habenius conscrvalum ah Agobardo in lihro de tenis tra ieloriint Fraucis, eoruniqiie rcgi Clodome-
Picluris sive Imaginihus, cap. 9. ru. » Scd ubinam taudem genlium situs fuci it mons
d Kpislolis ubsenli respondens. Exstant omnino ille, in quo Sigisniiindiis lalerc oiipiit, ignotum re-
oclo Avili epislola^ ad Gundobadum re;:em, onines liquit auctor. Ei probabile esi alienas lerras
hie
ferine de causa rcligionis. Nuper vero aliam qnoque peliisse Sigismun Ium, ac prociil a Gallia dissilas;
reperi in vetcri codicc ms. clarissimi vin Petri ne vicino consisleret, dcprchenderelur. Itaquc
si in

Marnxsii senaloris Gialianopoiitani ;

quaiu, quod in llisp iiiinii Tarraconenscin, haud procnl Barci-
iioudiini ediia sit, potest adversus
el ulilis cs-e none, secessisse in monlem Signium, conslans illie
tlclorlas qnor undain inlerpretationes, etlere visuni tra tilio esl, qiiodam etiani carmine consecraia
rst oppnrtunum post nolas noslras in AppeiidiceAc- quoil lic.ei a historicis rehus mulltim aherret, cvin-
tornm Veterum, ti:. 2. ccre lamen viileiur in hoc secessu hahilasse Sigis-
c
('•undobado m
sna peifsdia perdito. Giegorius inuiiduin, donec a suis retractus est. Scd epcr;c
Toioa. lih. u, cap 54, loquens de Cuniiotiado. « Isla prcliuin esl, non carnien quiileiu illud «lesrribere,
ille r.itinne confusus, usquc ad cxiluin vil.c su.e in vulgari lingiia Calalanica scriptum, scd historiam
hac insania perduravil. > in eodcscriplam e.lissererc verbis noslris. Illic e.rgo
Sigismuuditm regem, Gundobadi filinni, virum,
1
habetur, sanctum inartyrcm Sigismundum, sive S.t-
ul sequens a-tas putavit , sanctissimum, adeoque gimundum, ut nunc vocant, Burgundionum rcgis li-
publice consei ralum. llnde iu veteri fragmenlo his- lium, ciiiii anno aMalis snae qiiinlo decimo a pina
loiico, quod Gliristianus llrstisius e.lidil, ac post qialam viilnns acccpissct, millam ei inedcndo ope-
ruin Duvhcsnius, sanctus dicitur : « I.cndpy^sis raui e»sc m?gis idoiic.iiu cxisliinassc, quam si, s;c-
 125 LIB. ADYEUSIS LEGEM GLNDOBADI. 126
convertit ; in cujus conversioiie b rccitavit homi- A dc «|iio agitur sorte dilata in parteni victam, illa nia-
liam in populo seiisuiim suavilalc plcnissimani , el peccata qux non recolit vindicenltir , et pereat
verbormn composilione diilcissimam. Quid iste ve- ei prxsentis causx mcriluin pro dcbito pecealorum
nerandus et sanctus vir stcpeJicto Gundobado de su- Quid cuin armalum lalionem simplex \i..lor incur-

pradictis cerlaminibus responderit, audiat, si pla- ril, et sine ullius declaralione judicii aul cedens nu-
cet, bcnignilas veslra. Cum de liis inter utrumqne datur, aul piinilur rcsislens, donec et piacdo ipse in
sermo esset, et beatus Avitus talia ccrlamina repre- alio conflictu, in quo bonam sibi causam judicari
lienderet, respondit ei Gundobadus : « Quid cst qnoJ optat, pro isla mngis judicatus inlercal ? Quid jam

inter regna el gcnles, vel etiam intrr personas s.cpe dc illa singularium ccrtamiiium ambigllitate dica-
singulas, diriroendx prxliis caus:e divino jndicio nnis, quam frequenier inter genies quictas furor
committunlur ; eteimaxime parti cuijuslitia iohi- pcrsoualis exsequitur, cuin super quacunque repe-
pclil, victoria succedit?» Ad quod bcalus Avitus titione bcllantes ambo nonnunqiiani animas jusle
intulit dicens : « Si divinum , iiiquam , judicium ponunt, quibns humanis aique preliosis vilissiroa

regna vel genles expeleienl, illud prius q-io I scri- Iucra prxponuut, et Dei judicium iracundia invocat,

bitur formidarent, dicenle Psalmista : Dissipa gentes dum impalientia non evspeciat? Hic autem inlcr-
qna? belltt volunl, et illud ijiligerenl q'io I pcrinde di- ]i rogo, ulniin causa ulrique mala fueiit ,
pio qna l.el-

cilur : Mihi vindkla, ego retribuam, dicit ftominus. lalor ulerque occumbil ? Atque utinam placerel
An forte sine lelis et gladiis causarum molns xqui- Oftinipotenli Deo, ul sub uno piissimo rege c
una
las siipcrna non judicat? cum sxpe, nt cernimus, omiies regeieiitur Icgc, ea ipsa ad quam el ipse vi-

pars aut juste lenens, aut justa deposee;:s , lahorel vit, et proximi cjus rcspondeni. Valcrct profeclo
in prxliis, et pr:cvaleal iniqux partis vel superior mulliun ad co::cordiam civitalis Dci, ct xquilatem
foititudo, vel furliva su'ircptio. » pnpuloruin. Se:l quia boc grande est, el foisiian ho-
XIV. N.ui autem ista sic dixcrim, quasi non even- iiiini impossibrle, saltem una hxe, de qua senno esl,

tus belli varios superni nutus sententia moderclur. non solum ul inutilis, sed ctiani ul noxia, de mcdio
Sed contingit noniiunquam ut cum ad confliciuni aufcrretur
sub invocatioiie divini julicii convcnitur, ncgotii
BAIAZll NOT.T
eremnm srse abderet. Ea de causa
culo relicto, in pr.c iicans liiijns rr.umli gloriam, xlcrnasque divitias
soluni adPyr.u cos monies, qua Galliam Narbor.en- potius cogilandas. Nec rccessil laincn paler ; sed
sem ab llispania Tarraconcnsi dislcrminaiit, acccs- eadcin exhortalione lenlavil animiim lilii flcclere,
sis-e; traiisceiisisque inontiiiin faucibus qnx llispa- iiiiiic per charitatem qu.c p lii debelur, niiiic eliain

nias Gallis jungunt, ad Ficarias oppidum, quod per iilaiUiiim maliis noinen euni oiitestans. Quid iuo-
hodieipie per viam illam peigentiluis primum post ror diulius? Pcrvicil palcr; au bcque in Biiigiiiicliam
superaios inontes occurrii, pervcmsse, atquc illinc C re^ressi, inagni gandii maleria liicrc subjectis. I!ac
rccta progrcssum ad civilateni Ausoncnsem. Tum lenus cx cariiiiue illo. Il.rc vcro saiis congriinnt su-
veroci occurrisse Domarium qiieiinlain, id est, ut p riori narrationi, si juvenilem illara xtatem ac pe-
opinor, canonicum Aiisnnensis ecclesix, viriun sanc- rcgiinalionem patris excipias. Quonam aulcm iuoiio
lissiiux vitx, ab eoque indicaluin illi fuisse monicin viiam liniciil, babc s apud Gregorium Turon. ei alios
Signium, in quo salulcm suam procul a sxculi pcii- rerum Fiancieariun scrip:ores. Et bau.l dubie bcn^
culis opcrari possel. Illinc arrepla ad montcin exccl- moitr. iisiis cst. Quo factum cst, 111 proper boc fa-
sis-imiim, cui a mcdia die noincn csi, via, ad inan- c iius, elquia mouaslcrium Agauisense xdiflcavcral,
:

.vion;'in qii.iriiilam peiveuisse, qux Podium-Vallis iu niimeio saiicioium habitus sit ilcii.cepi
iiuncupatiir; compe loque eremitas in iis moutibus » Sigismundum rencm convertit ab Atianismo m-
,

liabitarc, iHuc stiMiin profeclum ; requc mullo post miruin ad calbolicam. Et id quitiem cvenisse vivn
iiicidis.se in eremilam quemdam, eoque edoctitm ali Gtin;!olia.'o patet ex epistolis Avili.
fuisse qu:c vilxillius sectatores sciic ilccct. Dein >a- Itcritavit IwmUinm. Ea iiiinc non cxslal. Vide Sir-
i*

leuiccntem viro, in eremtim scscabi!idisse,liciliisillic moiniiim ad episl. Aviti. M

nascentibus victitanlem, et aquam pro polu sumcii- c Una omncs regerentur lcge. Ail val le optandiim

lcm. lutcriin patrem Sigismundi, iluin liliiim quxrit, csse, ul tot gcnies, qnx imperio Lu.loviii parcnt,
iu cas regiones profcctiiin cumque pervenisset acl
; una lege regi jubeat ; nec sint lol leges, qitot genles.
ccelesi: m sancli Marlialis, qiix in monlc S gnio sita Nain Langobardi sua lege vivebaiit, Biiigundiones
cst, illic forle (iliiim repcrisse. Nam is quolibct clic sua, Saxoncs ilein sua, ac sua Gothi, el sic de aliis.
Veneris illuc accedebal, ut panem iiordeaccum acci- D Valde autem optandum, ut qiiemadmodum bx om-
pcrct, qncin iu eo loco dari in eleemosy nam moseral. ncs genles uui principi parent, uua ciiam legc rc-
Scd agnitus a palre non fuil lilius, licel siinul collo- gaiiliir, iioii diversis. Sed quia illud ilifficile ac ,

Vicit lamcn natura, sequc ille Sigismun-

«luereiitiir. biniiiiii fcrme impossibile , sallem Guiidobada ,
diim fassus est. At pater lilium vitam illam
esse qna: est inhiiiiianissima i'c medio tollalur. Vide
.

•leserere, secunique in Burgundiam redire oravit. nolas ad capul 3 hiijus lihri, ct Ivor.em parle VIII,
Verum repugna! al Sigismun lus, inancm ct suiliain cap. 215, excoucilio Trihuricnsi, cap. 39.
137 s .\r.on.\nw episcopi ligdunensis m
AO BERNARDUM EPISCOPUM
• DE PRIVILEGIO ET JURE SACERDOTII.
'. Vencrabili in Chrislo fralri ct coepiscopo b Ber- A ribus et postibus domorum aspersns, vaslalorem pro-

nardo Agobardus i" Doinino perpclu.ini salutem. hibuit ingredi domos cclebranlinm Phase, non jube-
Nuperdum in uniim positi colloqueremur, maxinic tur a sacerdoiihus snmi, vel a populo saccrdotibus,

de pressuris odiis et despoctione Ecclesiarum

,
aut a sacerdolihus Deo offerri, sed ab universo ccctu
• alque clericorum, qu.-e nunc infervcsccre ca-pe- Rliorum Israel lolli per familias ct domos, juxta nu-
mnt sseculis iiiaudim et innsitato modo, praccipere mcrum animarum qux suflicerc possent ad esum
mihi dignala est sanclitas vcstra, ut aliqua de Scri- ejus. Nec excipitinlur quiiibet e indigni etimmundi,
pturis sacris, ve! sanctorum Patruni diciis cxcer- scd omnibus hoc in coinmune praccipitur ; solis dun-
percm, quac mateiieiu nobis pracbeienl ad inqui- taxat alicnigenis sejunctis, advenis vero et merce-
reada, consideranda ct dcploranda inala lemporis naiiis conjunctis. Denique et ipse agnus, licct sine

nostri,
qnae ignoraverunt aiitocessores et patres macula csse jubealur, ab ovibus tamen et capris
noslri ; licct Spirilus sanclus loquens in prophetis secundum anliquam translationem mandaturassumi,
non tacucrit, qui dixit : Et erii* sicut populus, sic cl ct euin amariiudinc comedi.
sacerdos : el ninlla hujusmodi. Visuin itaque mihi III. Ul igitur liqnido pateat eminenlia vel dignitas

esi paiiiuro sanctx dcvotioni tuae ut, practermissis in commnne s3ccrdotii, consideremus a principio

dcxtra hcvaque bis quac de remuncrationc bonorum B iiuuidi gradus cjus. Primogenili, si tamen dici liceat,

el damnatione malorum sacerdotum, a Patiibus sol- prinii bominis, primi lcgiinlur sacerdotale niiiiisle-

licitc ac miillipliciler scripia siinl, aliquid mcdiiim riuin peregisse , Cain videlicet et Abcl , id esl, Deo
quod utriusque commune esi, de privilcgio scilicct hostias obtulisse : qiiorum unus iinprobatus esl, et
et jurc saccrdolii, conarcr scribendo non explicare, sacrificia ojus non sunt respecti. Et hoc idcirco ficri
sed considcrando diligenlius striclim altingcre. potuit, quia non populi.sed propria vola ohiulit
II. Piioniillendiim sanc videlur I revissime quod licct eansa reprobationis alia exslitcrit. Nam in con-
onines vere fidcles mcnibra sumnii sacerdotis, Dei seqiicnlibus nunqiiam invcnies tit oMala pro aliis

videlicet ae Doraini nostri Jcsu Christi , medialoris reprobata sint, etiamsi is qui obtulit indigntis ftierit,

Dei cl honiiutim, facti sunl ab co Patri regiium et si lanien (idc de domo fuit, aut in domo oblulit, in qua
sacerdoles, dicunturqtte gcnus electum, rcgale sa- agnus vcscendus est , sicut lcx prscipit dicens : In
ccrdotium, el sunt sub capjte 5111111110'' tintis sacer- unn domo comedetur, ncc ejferetis de camibus illius

dos. Propter qi;od ct vilia illa legalia, quac sacerdo- foras. Sed magis eorum corda pensantur, qui pcr
tvmesse inhibcnt, a corpore et rcgno summi Saccr- saccrdoles, qualcscunque illi sin', oflerunt, sicut

dolia exchidiiiit, sictil piobabiliiim Patrum cxposilio niultis ostcndi potest. Ullde et de bonis sacerdolihus
probal. Undc ctiin sacra lex per Mnysen incipcret C Dominus ait : St steteriut Moyscs et Sumuel coram
dari, saccr il!e aguus, ciijus sanguis in superlimina- me, non cst anima mea ud populum istum. Et ilerum:
BALUZII N0T7E
"Ilicesloninino libri istius lilnbis in codicePapirii rcses, aut nala schismata, quani indcquod sacerdoti
Massoni, el inconlestu libri. In veteri tamcn codice Dci non obtemperalur, nec uiuis in Ecclesia ad leni-
ms. clariss. viri P.-lii Mamaesii scnaloris Gratianopo- pus sacerdos ct ad leinpus judcx vice Christi cogita-
lilani bic libcr sic insc.riptus cst Epistola Agobardi tur. > Nam hoc tantum sibi vulthtic loco Cyprianus,
:

episcopi Lnqdnnensis de sacerdotii diynilate, ad Bar- juxta observationcm nigaltii, tiniusciijiisqiic Eccle-
nardum Vicnnensem archiepiscopum : quod eodem si:e qii:e univcrsalis illitis portio est tinum esse
,
,

recidit. debere cpiscopnm saccrdolein qni sit Ecclesiae stiac ,

Bernardo. Codcx Marnacsii, liarnnrdo. El monuit

i' sacerdos ad lempus, et ad tempus judex vice Chrisli.
lue vir erudilissimus Petrus Franciscus Chifflelius « Ilacc enim sunt, inqnil Cypriaiius in epislola 05,

prcsbyter e Societatc lesn sic quoque scriptum sc , initia hasrelicorum, ct orlus atqiie conatus schisma-
vidisse hoc nomen in niuliis codicihus manuscriptis. licorum male cogitantium, tit sibi pluceani, ut pne-
Verum discrimcn illud est nullius aul parvi 1110- jj positum (id csi episcopum) superbo tttmore con- ,

iuenti. temnant. > At Baronius ad annuni Cbrisli 34, § 203,

« Atque clericornm. I iipsnm scqiicnli sscculo gra- conlendit iiiuiiii illuiii saccrdotem apud Cyprianum,
viter dcploravit Ralherius episcopus Veroncnsisin esse Peiri siiccessorcni Romanum pontificem et iis ,

paitc 11 dc Conlcuiptu Canonum , in lomo II Spicile- quidem verbis, ut manifeste ab eo loco cxcludere
gii, pag. 188. videalur rcliquos episcopos, adeoque Rnmanuin so-
IJmissacerdos. Unicuin in Ecclcsia Cbristi s:'ccr-
'I bim in Ecclesia praesidere velit vice Cbristi. El la-
dnliuni csse coiitcndit Agobarhis, liiijnsque sat cr- men singulos cpiscopos csse vicarios Christi cx hoc
doiii caput siiminuni csse Christtiui, qui snmnius sa- qnoqite ioc.o coilcgit Rigallius
ccnlos cst. Ei fi-.lelcs omncs osse iiiimii sacerdotem Indigni et immnndi. Videtur admilterectiani islos
'

sul> 11110 capilc Cluisto ob iiliiiu locillU cx ejiislola

. ad comestionem agni. El sane illos quoque atimiltit
prima beati Petri, ubi fidclesvocanlurgciinse/erfwm, Paubis sed damnatioucm sibi manducarc et bibere ;

rcnalc sacerdotium. Mia Cypriano incns fliit, cu:n in pronunliat.

f P slola Ji.') srribeict « non aliuudc obortas esse h;e-
 129 DE PIUVIL LT JLUE SACLUbOTII. 130
Nov esl mihi volunlas in vobis, munus nvn susci-
et t, per sacetVotes reprehcnsibilis vitx, ita accepta, ut
pi.ii/i de munu vestra. E conlrario autem , etiam au- cf.im » infirxnilales corporum curarer.t : qui for-
ditu liominum et visu nostro didiciraus oblata Dco tassis cuin aliis reprohis dicturi suut Deo, Domine

BALUZH NOT.E.
» Infirmitates corporum curarent. Itaque ex eo abstraxissel virtutum factorem , et signorum ostcn-
quod quidani in iioinine Doiniui curporum inlir.uita- sorem. Miiacula ergo, ut ad id redeanius nn. e
ci-
les curavcrini, ac miraculis inclaruerint, 11011 stalim gressi suiniis,non suiit semper signa certissiraa sau-
sequitur viros csse sanclos, nisi caeleia sint pana, «
1
e yitae, quandoquidem et viri quoque mali prodi-
ut diximus ad Lupum Ferrariensem. Mitactila ergo giis iitclarcsccre possunt, iinoinclarueruut, utdocet
11011 sunt signa cerlissima sanci.e vit;c. Nam si niiia- Agobardus. Sed insignis esi in eam rem locus bcatl
cula atlendimus , narrat Herodotus in libro pr.mo, Gregorii papoe ex homilia 29 in Evangelia « Nam :

Cruestim iu ignem conjectum esse jussu Cyri Persa- corporalia illa miracula, inquit, ostendunt aliquando
ruin regis. Dein istum puenitudine ductum, misisse sauctitatem, non autem faciunt. Hac vero spiritalia
qui virum flammis eriperent. Sed adeo late patebat qu;e agunlui' in mente, virtutem vilx> nonoslendunt.
*us, ut illum exslinguere non potuerint missi a
rogus sed faciunt. llla habere et mali possunt. Isiisaute
10; aoneccroesiprecious.qui
Cyro; jamcognoveraipoe-
donecCroesiprecibus.quijamcognoveralpoe- penrui msi boni
perfrui nisi boiu non possunt. Unde de qinbusdan
quibusda
mlentiani Cyri, subilo erumpens iraber exstinxil ro- Verilas dicii Mulli milii dicenl in die illa Domine
:
.

gum. De Vcspasianc mcmorat Tacitus in quarlo B Domine, nonne in nomine tuo propheluviyius, et iii
llistoriaruin libro, ipsius ope, absque ullis humanis nomine luo dtrmonia ejecimus, et in nomine tuo vii-
remediis, cacco reluxisse diem. Tum ut huic narra- tutes mullas fecimus? Et tuiic conjitebor itlis, quia
lioni (idem conciliet, h.ec addit « Utrumqne qui
: pon novi vos. Discedite a me, omnes qui operamini
inlerfuere nunc quoque inemoiant, postquara nulluin iiiiquilatem. Nolile eigo, lratres charissimi, amare
raendacio prctium. > Miractda ab imperatoreAdriano signa, <|u;e possunt cum reprobis habei i communia
;

edita recenset in ejus Vita Spartianus; ab ,£scula- scd haec qua: raodo diximus, charitatis atque pieta-
pio vcro vetus insci iptio Komana, qux> a Lipsio Ba- tismiracula auiaie qua- tanlo se<:uriora siinl, quan-
:

ronioque eilila esl el Fl. Vopiscus in D. Aureliano

: to el occulta. » Audianius nunc clarissimum
Calb-
tradil Apnlloniuni Tliyaiueum reddidisse vilam mor- canx Ecclesix sidus, Carolum Magnuiii, senlenli;e
tuis. Dcniqiic velenun lihri pleni sunt istiusraodi heati Gregorii subscribeniera. Sic enim
loquitnr in
narralionibus. Videndus Liviuslib. 1, Dionysius llali- Capilulari de non adorandis iuiaginibus, lib. 111, cap.
tarnasseus lib. vil, Plutarchus in Vita Coriolani, 25 < Multa etcnini signa, mullaque niiracula
:
per ,

cap. 11, Macrobius lib. Salurnal., cap. 11, Laclan-

1 angelos rertigas, veletiam per eorum sequaces liunl
tios li<>. 1, cap. 7, Divinarum Institutionum, el alii. qm duin sint spiritales potentia: tt ut ita dixcrim ,

Scio Baronium elevare istorum prodigiorum fidem spi nales nequitiaj, et proplietias iufelicibus
qui'
neqtieid sane injuria. Absit enim ul quis in animuin bnsque linpertiunt, el virlutes 11111 tl.-.s pcr suos sati-I
tnducal hajc vere lieri poluisse a viris Deuni veium liles faciunl : de quibus erunt illiqui*dicturi%u;it*-
liescieutibus. Sed si quis neque paganus, neque rur- Domine, Domine, noune in nomine luo prophetavi-
suni Chrislianus, sed qui vacuus religione atque af- mits, ct 111 uomine tuo dtcmonia ejecimus, ct
p in no-
fectibus hiimanis, seiio discuteret liujuscciuodi nar- mine tuo virtules muttas fecimus? Quiblis ajternus
raliones, ishomo forlassis eamdem lidera adbiberel arbiler aicturus cst Nescio vos. Qaia igitur
:
sig; a
liistoiiisgcntiliumacCliristianorum.Curenimpotior plerumque diabolico instinclu liunt, i;leo beatissi-
apud illmn auctoiitas Cbristi quain Jovis? Ac ne raus Gregorius sancta? Koraanae Ecclesi;e aniisles
quis occlaraet nie longius progredi quain oporleat, dixit tSoiite, fratres mei, nmare signa quce
:
possur.l
iiemiuemque esse posse qui tol lanlaque Cbrislia- cum repiobis huberi cominunia. Sanctissimus quoqtie
noium rairacula, qux passim legunlur evenisse , Augustinusa ikemonibus miracula lieri, similia mira-
neget, airerara tcsliiuonium Josepbi Albonis Jud:ei culis qu;e liiintper sanctos scrvos Dei , his verbis
ex disputatione contra Christianos, quara Gilbertus leslalur. Ail eniiii Non oportet moveri cttm tnaqi-
:

Gencbrardus Latine vertit. Sic ergo loquitur Juda:us cn artibus mirnctdu fiunl plerumque simiLa mira-
ille : « Demonslratio verae lidci posita est in conti- culis qiia- fiuiit per sanclos servos Dei, elc »
Velus
nualione signorum, uli perpetuabanlur in lsraele, auctor incognitus, quem penes rae habeo manuscri-
cuni in sua ipsorum regione degerent; quam non ptuin « Signa et prodigia et sanitates eliam
:
pecca-
reperias apud eosqui religioni Chiistiana: autlsraae tores in nomine Doinini facere ab ipso Deodidicimus.
licae dediti sunl. > Nam el gentiles iniracula sua vcra Et cmn alios hac praesuinptione iuvenl, sibi per am-
esse conteiidunl, ut vidimus apud Taeitura. Et C;eci- biiionera humanae gloriae nocent qtiiagloriantur in ,
lius apud Miuuciura Feliccm defcndens religionem dato falso, non meritis debilo. Signis etpiodi"iiscla-
paganorum, ha:c intcr aiia ait « Eiiam per quietem
: rum posse lieri Ciirisliantim, non tamen sauclum si
deos videmus, audimus, agnoscimus, quos impie per intemperatis etasperismori-busagat; temperatisau-
diem negaraus, nolumus pejcramus. » Et paulo an-
,
D tem et placidis moribus, etiam iibsque signorura elD •

tea dixerat, ope deorum quibus Komana civitas

, cacia, et sanctum et perfeclumet Dei hominem fieri
protegitnr, <lari cautelam periculis, morbis m<'ile-
« recte creilimus. » Pelrus Damiani in eapite 28 libri
lam, spem alllictis, opem miseris. > Porro, quid tle qui appellatur Gratissimus « Quid rairum, inquit :

h.eieticis tlicemiis, qui fiilcm suam miractilis quoque si per malos ministros omnipotens
Deus iu Ecclesia
confirmatam voluut? Constat enira ex Tertulhano sua propagari officium sacerdotale pcrmitlal cura
Montanum novain suam disciplinam Paraclelo et re- per eosdein etiara virtutnm signa freiiuenter' exhi-
velalionibus tiibuisse, ei e\ Augtistino Donalislas ad beat non videlicet ob religiosaj viue nieiittira , se<I
:

statuendum errorera <le haptisiuo suum visiones ct propter acceptum sacerdotalis mysterii sacramen-
oslenia jactasse. At Aemorat Sulpiiius Severus, tum. ; Denique valde cousideraudum esi quoJ ait
Valentem, hoininera Arianissimum si ila loqui li- , Aiigustinus , desiisse jara xvo suo miracula quod
,
Constantio imperatori iiuntiaret victoriam
ce;rt. ciiin necessaiia 11011 essent, qu;e lamen necessaria fuerant
de Magncntio partamaptld Moisatn, angelum hujusce in initio Cbrislianisini. H;ec sunl enira verba Augu-
rei imntiiiinsibi fuisse dicere aiisiim, 111 revereitliara slini in capiie 25 libri de Vera Religione : < Sed
sui adderet, securum de faeiliiate credentis. Quin et accepimus majores nostros eo gradu fulei quo a ,
in epislola 135 Bonifacii Moguntini legimus Adal- lcmporalibus ad setcrna conscenditur, visibilia raira-
bertum impostorem et haerclicum rairaculis quoque cula, iioii enim aliter poiueiunt, secutosesse per :

apud seclaloies suos inelaruisse, ipsosque giavem qiios iil actum est, ut necessaria con esscnlposleiis.
a-Ju rsus Bonifaciura qticrci.im excilasse, quo.l eis Cum eniin Ecclesia calholica per tolum orbera dif-
| 3| S. ACOBAIUU EPISCOPI LLCDUNENSIS 1V2

Vomine, in nomineiuo dtvmonia ejeeimus , et virtittcs A ficlo discipulo, el u vcro proililori, m:.gnam virlu-

multas fccimu$, et cxlera. Tale aliquid ctiam tuin graiiani conlulit, sicut Evangclium narrat, di-

Judicum legiiur dc Micha.qui habuil sculplile, ccns : Convoctttis Jcsus dttodeciin discipulis sttis, de-
libro
atque conflalile , et xdiculam separalam, et fecil dii illis potestatem immundorum spirituum , ut ejicc-

eplioil ac tcrapliin , et recepil adolescentem quem- rent eos, et curarent omnem languorem, et omnem
dam Levitici generis, ut essel ci sacerdos ;
qui cum injirmitatem. Liii et additur : Duodecim aulenx apo-
essct utique contra fas sculplilium saeerdos, tamen stolorum nomina sunt ha-c. Primus Simon. qiti dici-

pro filiis Dan consuluit Dominum, et respon.lit pro- tur Pelrus, et Andreas fraler ejus; cnumeratisqiie
spera qux ventura erant. ouinibus, postremus ponitur Judas Scariotes, qui ct

IV. Perlinet quoque ad hanc rationcm confirman- tradidil eum. Deinde sequilur : llos duodecim misit
dam, qua dicimus sacerdotalia obsequia pro populo- Jesus. Et posl paululum : Euntes autem prtvdicale
rum merilis dispensari, quod F.zechieli sancto pro- dicentcs, quia uppropinquavit regnum cwiornm. Infir-

phetx Dominus loquitur Linguam tuam adlttvrescere : mos curaic, mortuos suscitale, teprosos mundale, dtv-

fuciam palato tuo, el cris mtttus, nec quasi vir objttr- mones ejicite. Cui rei subjungit alius cvangclisla :

gtms, quiadomus exusperans est. E contrario autem Et exeuntes pradicabant ut panilenlium agerent, et

de Caipha dicitur Hoc autema semetipso non dixit.

: B dtvmonia nntlta ejicicbanl , ct ungebanl oko multos
Scd cum esset poniifex anni iltius, propttelavit quia irgros, ct sanabant. De talibus, bonis vi elic.-l ; c
Jesus moriturus erat pro gente. Sed cur haec in aliis malis prxdicaloribus, loquens Aposlolus, ail : Quid
quxramus , cum etiam dc ipso Domino evangelista enim ? dum omnimodo sive per occasionem, sive per

dicat : Et non potertit ibi virtulem ullam facere, nisi veiitutcm Cliiislus aiutunlieliir, et in hoc giudeo, sed
paucos infirmos impositit manibus curavit, el mirubtt- el gattdebo.

tur proptcr incrcduliiatem eorum. Quam rem alius V. Colligitiif itaque ex prxtlictis rebus, quod nec
Pvangelisla apertius loquitur, ilicens : Et non (ecit sacerdotes, cuni exaudhmtur, aut prxdicando pro-
ibi virtules mullas propter inciedulitttlem corum. Et sunt, meriiis suis debenl tribucrc, sed corum pro
quidem incredulilatis meritum fuit, ut r.ec qiiibus hxc agunl; l nec populus sacerdolis culpx
in istis

multx apud eos virtutcs fierenl; et ipsi pauci qui deputare, sed sux, cum sacerdos nec or.indo profi-
sinati sunt, non sola verbi poteutia, sed nianuum cil, nec loqneiHo; licet vario conlingat modo, sieut

impositione euraienlur. Paralylicnm vcro ccntu- bcatus papa Gregorius allinnat, dieens (llomil. 17 in
rionis puerum, et mulieris Chananxx filiain , quae Evang.) : i Sa^pc enim pro sua neqtiitia prxdic.u.-

male a dxmonio vexabalur, solo verbo resliluil in- tiuin lingua reslringitur; sxpe vero ex subjcctorum
columilaii. Nimiruni magniludine fidei corum hoc C eulpa agitur ut eis qui prxsunl, prxdicalionis sermo
exigente, qua alter dizerat : Tantum dic verbo , et sublrahatur. i Hxc idcirco dicimus, ut oslemtalur
saniibitiir puer meus. Allera ex micis de mensa do- el per bonos et per malos bona posse a Jininistrari
iiiinortim cadeulibus calellos posse perci|>ere non plerumque autem bonos malis prodesse non posse,
dubitaveral : qunmque miris laudibus Salvator ex- et ab utilitate ministerii prohiberi; sicut Dominus
lulii, de centurione qiiidem dicens : iVon inveni lun- de infideli vinea loquens, ail . El nubibus mandabo
ium fidcm in lsrael; mulieri vero Cliananxx : eam imbrem. Sed et Jcremiam idem
ncpltiani super
nutlier, magiut e%t fides tua : [iul libi sicul ris. E con- Dominus prohibcns Tu, inquit noli orare pro po-
: .

trario, inter cxleros veros discipulos, eliam Judx pitto Itoc, nec assumas pro eis taudem ct orulionem.
BALLZIl MJT/E.
fusa alque fuiulala sit, ncc miracula studio et man.'alo inqnisilorum h.rrc-
illa in noslra ralum , fuit
lempora durare pcrmissa sunt , ne animus semper
iu illis partibus exbuinatum el licae pravitatis
visibilia quxrerel, el eoiuni consiieludine frigesce- coinbusliiiii , tanquam damnati hxretici ; el ijus
rel genus huinanuni, quoriim novilate flagra\il. > ara prcliosa destrucla fuil. > Rerum hiimanaruui
Carolus Maguns, libro iv, cap. 15 : « Ecclesia nam- eitripum
que calholiea, inquit, ut ad iiclem crescerel, iniraeu- j) » Vero proditori. Loquitur de Juda lscariole, qui
lis erat uittriciiila, et ut ejus novella planlatio con- eral nnus cx duodecim. Ollo imp. et lioiu.uia syno-
valcsceret, assiiiuiserat irrigationibus fovcnda.i Sic dus in epistola ai1 Joanuem XII papam, qux exstat
Aymoinus Floriacensis in prologo ad Vitam sancti apud Liiiipr.iiiilum lil>. vi, cap. 10 < Jiul.is Domiui :

nJbbonis ingenue profilelur iniracula illa ueininem noslri Jesu Chrisli proiiilor, imo vendilor, cum cxte-
sublevare, el absqtie iis bomiiies posse esse sanclos. ris pritis ligandi atque solvcndi potesialem a magi-
< St autcni quispiam, inquit, idcirco ei creiliderit stro in haecverba accepit Amen dico vobis : Qtue- :

derogandum, quod in vila sua vix ullum miral.ile fe- cunque liguveritis super terram, etc. Quandiu eoim
ceril ^igmim, lcgat vitas exccllentissimoruni doclo- bonus inter discipulos fuit, ligare atque solvere va-
rum Augustini ct Hieronymi; elineisnon prodigia luit. Postquam vero cupidilatis veneno homiciJa
icinporalium signortim, qiix faciunt plerumque rnali, factus, vitam occidere voluit; qiiem postea ligatum
sed viix pnritatem, doetrinx salubris eloquentiam, solvere , solutum ligaie poiuii, nisi se ipsum quem
ct lidci inveniet laudari constantiam. i Quam parvi iufelicissimo laqueo strangulavil? i
porro momenti esse debeat liima prodigiorum, docet b Nec populus sac. culpce deputare. No'al impeiili
auctor appendicis ad Annales Ileinrici Sleronis. Lo- popelli opiuioiicm, qtii ex miraculis tantum xslimat
quenscniin de quod.im Arinanno.quiubcelebrilatem vitam sacerJotum, eumque sacerdotem juslum non
iiominis magiio iu honore erat apud Ferrenenses, csse puiai, cujus preces pro publicis commodis effu-
ila scribit ad anntim 1502 « Tttnc corpus ctijns- : sx non fueriul cxaudilx a Deo cum potius iil populi ;

dam uominc Armanni qno.l 51 annis lanquam ,

ipsitts pravis moiibus et gravibus in Deum offeiisio-
sanctuiu in ecelesia Fcrrenensi exsiiterat vene- niblis veniat impiitandum.
133 DE PRIYIL. ET JIKE SACERDOTH. 134

qnia non exattdiam te. Cselerum quod snpra diximus \ Him sequcstrali sunt et pruclati popnlo, ut jubeai

deCain; si pro aliis sacrificium obtulissct, quod sinc Domiuus Moyseit dicere eis, Aarnn sciliccl ct filiis

cbaritaie lieri non polest , nullatenns dicerelnr, ad ejus : Sic benedicetis filiis Isruel. El posi benediclio-

Cain et ad muncra ejus non respexisse Doininum, in nomen nteum super filios israel,
nein, Ittvocabunl, ail,

consequcnlibus mclius demonslrabitur , si lamen ct ego benedicam Non illi beneiiicent, sed ego;
eis.

illorum est invocare, nieum est bcnedicere. In qui-

dare dignatus fueiit Dominus. Interim de excellentia
bus verbis non excipil malos, sed de omnibus in
et dignitate sacerdolii vel sacerdotum ccepta pcrse-
quaiuur.
commune loquitur, bonis videlicel et malis. Malos
pcrquem restilutum esl gcnus hiimnniim,
ilicimus, sicut rucriint Ophni, et 1'hinees, Somn.i,
VI. Noe,
ct Phadassur, ct cxleri tales, licet isti in prsesenti
post diluvium xdificavil altare Domino, el oblulit
vita receperint vindiclam. Ncc soluinmodo saccrdotuiu
boiocausta; odoratnsque est Dominus odorem sna-
fuil orare pro populo, sed et omnium Levilarum
vitatis, et ait ad cum : Nequaquam ullra maledicum
homines. Melchisedec rex Salem, sacer-
sicut ipse Dominus dicit : Tuli Levitus pro cunctis
terra: propter
primogenitis /ilioritm Israel, tradidique eos dono Aa-
dosDei excelsi fuisse scribitur; dc quo Apostolus :

ron et filiis ejus de medio populi ,ut servii.ut miJii

Intuemini, ail, quanlus sil liic, cui el dccimas dedit
de pra-cipuis Abraham patriarcha. Patres electi, B P™ Israel »'" tabernaculo faderis, e onnt pro eit, ne
sit in poputo plaga, si ausi jiieriut accedcre ud sun
Abraham scilicei, Isaac et Jacob ( de quibus Doini-
ctnarium. Lbi iiolandum vidctur quia sicut omues
nus ad David loquilur : Feci nomen tuuin sicut unius
sacerdotes cl Levilx sancti et justi essc non potue-
magnorum qui cclebranlur in tcrru), xdificassc legnn-
iin altaria. Beatus qiioquc Job holocausla per sin- runt, ila nec omnes cxleri IsracliUc iniqui ci pecca-
gulos dies scribitur obtulisse; ct, ut beatus Hierony- tores : scd tamen pcr peccatores sacerdo:esel Levitas

nius ait, « Anliqua Judxorum traditio est,quod ante completa sunt salutaria popuIi.qusD per justnspopuli

legcm omncs primogenili fuerint saccrdotes, el Dio impleri non potuernnl. El quanquam sclerna viia

victimas immolarinl. autem assumilur tri- In Iege

plus digni sunt justi populares qiiam injusti saccr-

bus Lcvi pro omni priinogciiilo qui aperit vulvam in dotes, tamen sacramenta iu quil us salus pcpuli con-

litiis Israel, fiuntque Levitx Dei, dicilurque ad Moy-

sislit ageie possnnt injusti saccrdotes, quod non pos-

sen : Tolle Levitas pro primogenilis filiorum Isracl, s.inl justi populares : sciliccl quia valet in qualiculi-

ct pecora Levilarum pro pecoribus eorum, eruntque que minislro ipsa vis minislcrii, quod non valct

Lcvilo? mci. Ego sum Dominus. Externus qui ad mi- juslitia in eo cui non conceditur licentia minislran-
nislrandum acccsseril , morietur. Et res mira , et ve- di. Atque hoc etiam alque etiam Moyscspopulo in-

hementcr slupenda ! Omnes Leviue quos numerave- ^ culcat, dicens : Separuvit Domiiius iribum I.eri, ut

rnnl Moyscs et Aaron juxla prxceplum Domini per portaret arcam fvederis Domini, et starel coram eo i.»r

familias suas in genere masculino a meitse tino et ministerio, ac bencdiceret in nomine illins.

supra, fucrunt viginti duo millia , sicut viginti dux VIII. In lauliim autem ab aliis inlentanda sunt
liltcrxapud Hchrxos, et viginti duo libri diviuic au- sacramcnta allaris, ut dical Dominus ad Aaron : Tu ct

cloritatis iu Veteri Teslamenlo. Ut id ipsum sit quod filii lui et domus palris tui lecttm, portabilis iniqni-

in Deuteronomio dicitur: Scripsit itaque Moyseshanc talem sanctuarii, et tu et filii tui simitl suslinetiitis

legem et tradidit cum sacerdotibus filiis Lcvi, qui feccala sacerdotii vestri. Et post aliqua : Si quis ex-
portabunt arcam (cederis Domini,et cunctis senioribus ternits accesoeril, occidetur. Quod leiribililer lcgilur
Israetis. adimplcliim in O/.a, cum adtluccrct Davkl arcam Do-
VII. Sed et illud omni admiratione dignum esi mini de domo Aminadab, sicut scriptum cst : Et im-
quod primogcniti filioruni Israel, pro quibus dati posnerunt urcam Domiui supcr plauslntm novum, tu-
sunt filii Levi, fucrunt masculi pcr nomina sua n lerunique aream de domo Aminadab, qni crat w
mense uno et supra, viginti duo millia, ducenti se- Gabaa. Oza aulem ci Ahio filii Aminadub minabant
ptiiagtnta trcs. Nam viginli duo, ul dictum cst, nu- plauslrum novuni. Et posl pauca Postquum autem :

mero lilterarum concinit el libroruin, habenl sujira D VC nerunt ad aream Nachon, exlend.t manum Oza ttd
duplicem centenariiim , scptempliccm denarium , et arcum Dei, et lenuit cam ,
qitoiiiam calcilrubani
simplicein ternariuiu, numcros in » divinis litleris boves, et declinaverant eam. Iratutqui est indignu-
sacratissinios. Ex hoc jam lempore non oporluit esse lione Dominus conlra Ozam, et pcrcussit eum super
sacerdotes quoscunque priniigenitos, sed lantum temeritate, qui mortuus est ibi juxta arcam Dei.
Levitas filios Aaron, qui separati sunt a populo, Certc Ola ii.junclum sibi officiuni agebal, plaustruni
sicut scriptum cst : Tribum Lcvi noti nttmerare, ne- minabat; el obsequii ejus csse videhalur, ut arcaiu
que ponas summam eorum cum filiis Israel, sed con- Dei, quam recalcitranlcs boves inClinaveranl, sus-
stilues eos super tabemaculum testimonii. Et post teniarct. Yerum quia non erat officii ejus ul ea con-
paululum : Cum proficiscendum fuerit , deponenl Le- tingeret, quod ille sibi visns est fecisse pielate, rc-
vita? labcrnaculum ; cum castrumetandum , erigent. putatum illi a Deo est tcrribili:er in t mci italem, el

Quisquis externorum accesserit, occidetttr. Et in lan- Umtatn lemeritatem quse statim mortis supphcio plo-

BALLZII NOTiE.
• Dirinis Uttcris. Ita codex regius. Sed Marnrsianus habet, librisdivin':s
135 S. AGOBARl)! EIUSCOPl LUGDUNENSIS 13li

cicretnr. Quam
renibealus Davidin lantuin expavit, \ Cumque respexisset emn Aiarias pontifcx, et omnes
ut sequalur Scriplura, dicens Extimuii David Do- iiliqui saceidolcs, vidciunt lcjiram 111 fronte ejus, et
:

minum in die illa dicens : Quomodo ingredietur ad feslinato expuleruni cum. Sed ct ipse pcrterritus accc-
me arca Domini? F.t noliiil dirertere ad se arc.m leravit egredi, co quod sensisset illico plagam Domini
Domini in civilatcm David; scd divcrtit cnm in duino (11 l'nr. \xm, \(i scqq.). Tali itaque COMtClliplOrcS
Obedednm Geltliai. Onde et post aliquod lcmporis, sacerdolum ullione feriuntur, lalis iu sacerdotibui
cum audisset <iiio<l benedixisset Dominus ilomui fortitudo et constanlia praedicatur. Oli lianc el Aza-
Obededoni Gettkei proptcr arcam Dei, vocatis ad rias istc singulari laude attollilur, sicul scriptum est

se principibus sacer.dotum ac Levitarum, sic lcgilur de eo. Azarias sacerdos de gencre Aaron, ipsc est
pracepisse : Vos qui cslis principes familiarum l.c- qui sacerdolio funelus est in domo quam scdificavit

vilicarutn , sanctificamiui cum fratribus ves!ris,ct Salomon iu Hierusaleni.

a/ferle arcam Domini Dei hrael ad locum qui ei pra- IX. Tania igilur sacerdoltthis sacerdotii dignitate

paratus esl , ne ut a principio, quia non eratis pnv- collata, praecipilur pupulo ui eis iu cuuctis obediul.
senles, percussit nos Dominus ; sic et nunc jiat iltici- Aii denique Moyses : Accedent ituque sicerdotcs /ilii

tum quid nobis agcutibus. E eonlrario O/.ias rex, dc Lctt, quos elegcrit Dominus Dcus luus ut ministrent

quo legitur quod requisierit Domimnn cl dilexcrit , ]$ ei et bencdicani in nominc ejus, ct ud verbum eorum
eura in omnibus, cum roborutus essci, elevalum est omnc ncgotiuin et qui.lquid mundum vel immundusn
cor ejus in interilum suum, et neglexit Dominum est judicelur. Qiiam sil aulein pcrniciosum non obe-
Deum suum ; ingressnsque lemplum Doinini, adolere dire sacerdotibus, miro niodo eliam per Moysen di-

voluit incensum super ultare thymiamalis ; slatimque ciliir : Observa, inquit, diligcnler ne incurras playam
ingressus esl posl eum Azarius saccrdos, et cum eo lcprcr ; sed facies qutvcunque docuerinl te sacerdoics

s.cerdoles Domint oc.cjinta, vm fort.ssv.i.t , reslite- Levitici yetieris, juxta id uuod pracepi eis, ct imple
runt regi.atque dixerunt : Non est lui ojjicii, Ozia, sollicitc. Nam cuni lepra iniirmilas eorporis sit, cur
ut adoleas incensum Domino, sed sacerdolum,ltoc esl, iion poiius inedicis obedieudum praecipit, sed sacer-

filiorum Aaron ,
qui consecrali sunl ad hujusmodi dotibus! nisiquia bumiliter audieudo sacerdoies de-

ministerium. Egredere desanctuario, necontcmpseris (lm.it quis iinuiuiiilitiam inenlis, maxime erroris :

quia non repulabitur tlbi in gloriam hoc a Domino ita lamcn si sacerdos ea docuerit <ju;v Domiuus prx-
Deo. Iratusque esl Ozias ; et tencns in manu thuri- ccpit. Hoc est enim quod dicil : Faeies qnacnnque
bulum ul adolcret incensum, minubatur saccrdvtibus ;
docucrinl te snccrdotes, juxta id quod praxcpi eis.

statimque orla esl lepra in fronle ejus coram sucerdo- Nain » si sacerilos aliud docueril quani quoil Domi-

tibus in domo Domini super allare thijmiamatis. C nus jussil, quisquis ei auscullaverit, leprosus lepro-

DALLZII NOT.tf.
a Si sttccrdos aiiud docuerit. ltaque si sacerdotcs exscqui, ut maneat fraternx concordiai vinculum.
ha-'resim doceant, aut quidpiam eonlra bonos mores Quod si quid grave atque asperuiii subjeclis inipo-

proponant, fas esl populo rcsistcre et pradicatio- uant pr.epositi, lenenda est paticntia, neqtie statim
ncm eoiuni spcrncre. Licet ergo subjectis cxcutere adversus eos iVemendum est: qtiilius, tametsi di-
serinones prseposilorum, salteni quoties aliquiil ju- scoli sint, obediendum cst, ne diseidiuin excilclur ,
benl quod nec saciae Scriplura; congruat, nec tra- modo ne cogant ad inipielaleiii. Audio quosdam di-
dilioni. Elcgriiiter, ut solet, hoc argumeiilum lraet.it eentes nibil profiei patienlia, uiri ufgraviora Uui-
D. Erasmus in illud e capite xxui Evangelii seeun- qtiain ex facili loleranlibus iiiiperenlur. Verum illud
diiiii Mattkeum, Super cathedram Moysi, elc.nbi iuterdum fateor. Sed malum quod lollere non pos-
sic loquitur « Hiine locum quidam eo lorquent
: sis, aiquo animo ferenduin est. Qua:>quam non re-

quasi parendum sit omnibus qua; pnccipiunt epi- quiro servilempatientiam, a quaprocul abesseopor-
sropi, aut pra;positi, etiam iinpii, o!> muncris aueto- tet cosqui in adoplionem Dliorillli Dci ascripli suut.
rilatein; euni Christus <le iis lo(|uatur qui reclc do- Sed ejusinodi volo essc patientiani, qme Chrisii se-
ccrenl legero Mosaicain, non qui suis coiistitutiun- ctatoribus digua sit; hoc est, quae non sil projecta ,
eulis illaqtiearenl bomines. lta ntine ([uoque fortas- neque rtirsuni contuinax, sed eonstans et generosa.
sis audiendus sit episcopus, qui recte doeeat Evan- Sie fortassis miligabuntui fe oces praeposilorum
gcliuin, eliamsi ipsc parum evangelicevivat. Cx-lcrum aninii. El si rtelera remedia desint, licet quandoque
quis ferat eos, advcrsus Chrisli doeiriuam, pro suo subjeclis moncre dominaoles, si quid esl alicujus
eoiiiinodo fixis ar rcfixis legibus meraiii tyrannidem J) rnomenti, aut si peccenl in publica commoda. Insi-
exercenles io populuin, suoijue quaislu ac majestate gnis est in eam rem locus Gregorii Magni iu libro
melienles nmnia? Qui conslituliunculis ad qutestum, xxv Moralium in Job, eap. 21 : < Igilur dum salva
ad tyrannidem excogitatis irretiunt populum, non fide res agitur, virtutis esl meritum, si quiili|iiid
sedent in eatbedra evaugelica, sed in catbedra Si- prioris cst, toleratur. Debet tamen humililersuggeri,

inonis M:igi, aut Caipli.e. » Lnde et graviler monel si fortasse valcat quod displicei emendari. Sed cu-

Goffridns Vindocinensis in epistola 27 libri nr ad rantbim summopere est, ne in superhiam iranseat

Ilildeberluni Cenoiiianiiorum episcopum scrihens justitiae inordinata defensio ; ne dum reclilu.lo in-
,

non esse obedientlum pr.elalis, si quid contra Scri- caule diligilur, ipsa magistra rectiludiiiis huinililas
pturam aut canones jubeaut. « PrselalO quidem obe- amittatur ne eum sibi proeesse quisquc despicial ;

diendiim est, inquit, non lameii in omnibus quaj quem fortasse contingil ut in aliqua aclione repre-
ipse suggerit, sed in his tantiim quie Deus pracipit. hcndat. Coutra hunc tumorem superbiiB, subditorum
tvani si quid contra constituiionein Dei vel Patrum meiis ad custodiam humiliUitis edomatur, si in-
pralali pnecipiunt, statim auctoritateui praecipiendi lirmitas propria iiicessanler attendilur. » Vide eum-
ainitlunt, etiu illa reiiullateiiusesleisobedienduiii. » dcm Gregorium in libro u de Cura Pastorali,' ;ap.
Ea uimirum semper fuit Ecclesi* meiis, debere po- 8- Gregorium sequitur sanctus Bernardus aobas
puios es^e subjeetos episcopis, iinperiaquc corum Claravallensis, qui sic ad Eugenium lli papam seri-
157 1)E PRIVTL. ET JMTE SACERDOTlI »:s

6uiii eeqtiitur, et caecus eaccum; ct conscqucnlcr \ scrtpta sunt : quomam debet in spe qut arul arure, <t

anibo dc caslris expellentur, ambuque in foveam qui triturat, in spe fructus percipicndi. Si nos vobit

cadenl. Nun ergo aliud doceat sacerdos, nisi quod spirilalia seminavimus, magnnm cst si veslra carnalia

Dominus prrjecipit, ul salubriter audiatur. Sic ct metamus. El post pauca : Ncscith quoniam qui in

Ezechieli Dominus loquilur : Audics crgo ex ore meo sncrario operanlur, qum de sucrario sunt, edunl qui ;

sermonem, el annuntiabis eis ex me. Audies, iimttit, altario descrviunt, cum allario participantur ? Ita el
non aliunde, sed ex ore meo, el annuntiabis ex me, Dominus ordinavil his qui Evangelium annuntiant,

non ex te : quia qui loquitur mendacium, de suo lo- de Evnngelio vivere. Itemque ibi : Obsccro autcm vos,

quitur. E contrario autem, omne datum optimum, et fratres, nnslis domum Stephantr el Forlunuti, quo-

omnc donum perfeclum, desursum cst, el lux verilu- nitttn sunl primiliiv Achaitv, ct in ministerio sanclo-

lis a patre lumimtm est; nec est ullum bonum aut rum ordinaverunt se ipsos; ul el vos subdili sitis ejus-

verum, nisi ab eo qui solus vere natura cst bonus. modi, et omni cooperanti et laboranli. Caudeo autem
X. SeJ videamus utrum apostolicae quoqtie littene in prasentia Stephnna; et Fortunati el Achaici, quo-
consonantcr lcgi de bis duceant. Bealus Paulus apo- niam id quod vobis dcerat, ipsi suppleve r unt. Refecc-

stolus ad Hebiacos scribens : Obcdile, ait, pra-positis runt ctenim meum spiritum el vestrum- Cognoscne

veslris, ct subjacele eis. Ipsi enim pervigilant ,

quasi B ergo qui ejusmodi sunt. Item ad Thcssalonicenses :

rationem pro animabus veslris rctldiluri; ut cnm 3.111- Rogamus autem vos, fratrct, ut novcritis cos qui In-

dio hoc faciant , et non gemenles. Ad Timotheum boranl inter vos, cl prwsunl vobis in Domino, el mo-
etiam scribens ait : 0"» bene prtesunt presbijteri, du- nenl vos, al habcntis illos ubundan.ius in charitate

plici honore digni hubeanlur, maxime qui luboranl in propter opus illorum : pncem habele cum eis.

verbo cl doclrina. Dicil enim Scriplura, Non infrena- XI. IIsc pauca Veteris ac Novi Teslainenli colle-

bis os bovi trituranti. El : Dignus est operarius mer- gimus testimonia, in quibns qtiasi in speculo con-

cede snu. < Qua in rc, ut ail bcatus papa Gregorius tuerivaleamus feeditatem noslri tcmporis, omni
(Homil. 17 iii Evang.), considerandum esl quod uni lacrymarum fonte plorandam quando increbuit ;

eorum opcri duoe mercedes debentur, una in via, consuetudo impia, ut pene. nullus inveniatur anbc-
altera in patria ; una qux' nos iu labore sustentat, lans et quantulnmcunque proficiens ad honores et
altera qtire nos in restirrectione remunerat. » Item gloriam lemporalem, qui non * doniesiicum habeat
ad Corinlhios, intcr mulla ad h;cc pertinenlia, dicit sacerdotem, non cui obediat, sed a quo incessanler
Quis pascit greges, et de lucte gregis non manducal ? exigat licilam simnl atque illicitam obedienliam,
Nunquid sratndum hominem hmc dico ? An el hx ho?c non solum in divinis ofllciis, verum eliam in hnma-
non dicit? Scriptum est enim inlege Motjsi Non al- ^ nis; ita ut pleriqne invcnianltir, qui aut ad mensas
1
.

ligabis os bovi triiuranii. Nunquid de bobus cura est ministrent, aut b saccata vina misceanl, aut cancs
Deo? Anpropier nos utique dicii? Nam propter nos tiucant, aut caballos, quibus femin.-e sedent, regant,

BALUZIl NOLE.
bit in libro n de consideralione, cap. 1. t Non cst bcns prudentia tua diecrc voluerit, ct quid supcr
merc humilitalis dictare tibisicvel sic fieri quid- hujiiscomodi verbo intelligeretis, fateor, nos ignora-
quam. Suffieii iiilimasse oporlere aliquid fieri undeet nius. Ntinquid Gerardus comes illum presbyterum
Ecclesia consoleliir, et obstruatiir os loquenlitim consecravit? Nunqnid de ipsius esl dioeccsi ? ubi hoc
iniqua. > Attamen illud in primis curare debent suli- legisli ? ubi hocdidicisli? Nisi quia presbyteri non
jceli, ne ex eo quod praiposilorum vita reprehensi- specialiter ecclesi.c, possessionis,aul mariyrii secun-
bilis in aliquo videtur, eos propterca contemnant. diim sacras Scripturas ordinantur, sed in domibus
• Subtilis etenim via tenenda est rectitudinis et hu- laicorum constiluuntur, cum siecularibus conver-
mililatis, ut sic rcprehcnsibilia magistrorum facta santur; ut jam non Dei, nec Ecclesi.T cujuslibct, sed
displiceanl, quatenus subditorum mens a servanda illius comitis, etillius ducis esse dicantur. » Hujusec-
magisteriireverenlia non recedat » ut sanctus ; modi clericos, qui niancnt in famitiis magnalum ,
Gregonus admonet in eodem libro xxv, csp. 22 acephalos vocatcanon 18 synodi Ticinensis stib Lo-
Domesiicum sacerdotem. Invaluerat a:vo Ago- p, tbario et Ludovico Au^T g. celebratx circa annnm
bardi
!i mos ille, ut vin
viri pnncipes
priiicipesdomesticos haberent 850 « Nulla ralione clcrici aut sacerdotes habendi
:

sacerdotes, qui eis divina oflicia ac mysteria in pos- sunt qui stib nullius episcopi disciplina et provi-
,

sessionibus et agris celebrarcnl : idque factum an- dentia gubcrnantur. Tales enim acephalos, id esl
tiquitus indiilgenlia episcoporum, ut patct cx canone sine capile. prisca Ecclcsiaj consueludo nuncupavii.
21 concilii Agatbensis. Veruin aevo Agobardi ea Docendi sunt igilur sscculares viri', ut si in domibu>
episcoporuni indulgentia verterat in necessitatem. suis mvsleria divina jngiter cxerceri deheant, quo.l
Esstat enim lex de non repellendis clericis, quos valde iaudabilc est, ab hjs tamen tractentur qui ab
laici obtnlerint episcopis, ut presbyteri liant, libro 1 episcopis examinaii fuerint, et ab ordinatoribus suis
Capitularium, cap. 90, et lil». v, cap. 178. Vide commendatitiis litteriscomitalipiobantur,cum ad pe-
etiani Hincmari Capitula data presbyleris anno 874, regrina forte migrare est. » Item Urtanus II, in c.i-
cap. 5. Hinc factum ut, quoniam presbyteri illi ma- none 9 concilii Mclphitani. < Quia novuin hoc tem-
nebant apud magnates, presbyteri illorum diceren- pure, inquit, clericorum acephalorumgenuscmersit,
tur. Quod graviter tulit Nicolaus I papi, ut palct ex qui morantur in curiis, et viris etfeminis ad sui or-
ejus epislola ad episcopum qucmdam Gallicanum , dinis dedecus subditi , cum in canonibus cautum sit
quaJ exstat in Chronico Hugonis abbatis Flavinia- ne qnis sine ticentia episcopi clcriciis, nec cpiscopus
ccnsis. 1 lllud autem, inquit, frater charissime, ri- sine metropolitano curiam adeat; pra-cipiendo prx-
diculosum sonuit, quod apicum tuorum gerulum 110- cipimns, et prohibenles prohibemus , ne qnis re-
bis commendans, bunc prcsbyterum esse Gerardi lineat lmjiismodi. »

illustris comilis perbibuisti. Vcrum quid boc scri- i' Saccata vina. Itrt codex regius, itemque Mar-
PkTnoi.. CIV. B
159 S. AGOBARDI EPISCOPI LUGDLNENSIS UO
uul ° agellos providcanl. Ei quia tales, de quibus ha?c A 1"*** dicens : H;ce dicla sunt dc dccem tribubus
dicimus, bonos sacerdoles in domibus suis habere Israel, qu;c pcr Hicroboam recesserunt a domo Da-
non possunt (uam quis esset bonus clericus qui cum vid, ct c.iviiate saiu ta, ac templo cl altari, sive mini-

talibus bominibiis dehoneslari nomen ct vitam suam stcrio electorum sacerdotum ; et propterea debent
ferrct?), non curant omnino quales clerici illi sint, de h;eretieis intclligi, qni rcccdunt a veri domo Da-
quanta ignorantia cacci, quanlis criminibus involuti; vid, id est Chrisli, et a communionc vei doclrina

tanlum ut babcanl presbylcros proprios, qiiorum sacerdolum catholicoriim. Nos ab Ecclesia non re-
occasione dcserant ecclesias, k seniores, ct oflicia cedimus, nec spernimus ' nutriccs ecclcsias; sed

publica. Quod aulem non habeant eos propter reli- habemus sacerdoles quales possumus. Consiileret qni

gionis honorem, apparct ex hoc quod non habent eos hasc dicit quaniis modis receditur a domo el corpore
in honore. Undc et contnmcliosc cos nominantes, David, et invcniet procul dubio valde congruere iu

quando volunt illos ordinari presbyleros, roganl nos liac re omnibus improbandis factis, sicul ct doctorcs

aut jubent, dicentes : Habeo unum clcricioncm nostri senserunt. Quanquam sunt alise divinx aucto-
qucm mihi mitrivi de servis meis propriis, aut c be- ritatis inulLe sententi;c, in quibus sinc contradiclione

ncficialibus, sivc d pagcnsibus; aut oblinui ah illo temeratio lantac sanctitatis arguitur. Sictit est illud

vcl illo homine, sive dc illo vel illo pago. Volo ut B Maiaehi;e propheUc (i, 8) : Si offcratis ccccum ad
ordincs eum mihi presbyterum. Cumquc factum fue- immolandum, nonnc malum est? ct si o/feratis clau-
rit, pulant e.\ hoc quod c niajoris ordinis sacerdo- dum ct langnidum, nonnc malum cst? Quae scnlenlia
tcs non cis sint nece>sarii, et deiclinquunt frcquen- potest qnidem ct dc hostiis carnalibus vel spiritali-

ter pulilica ollicia ct prcedicamenta ; impletumque bus specialitcr accipi, intelligilur tamen probabiliter
est ctiam in nobis quod ait prophcta : Populus tuus cliam de offercnlibus. Veriuu quia de his, qualcs

sicut hi qiti contradicunt sacerdoli. Et corrucs hodie, esse vcl non csse debcant, Patruni dicta sunt plu-
el corrnct eliam prophcta tecum. El post paululum : rima, nobis ncccsse est cum omni cordis contrilione
Gloriam corum in ignominian. commutabo. Peccata tractare, qui in his pessiniis temporibus ordinandi et
populi mei comedenl, cl ad iniquitatem eorum suble- regendi ecclesias ministeriuin sortiti sumus ut si ex ;

vabunl animas eorum. Et erit sicut poputus, sic sacer- tolo caverc non possumus, sallcm quantulunicunquc
dos, et visitabo svver eum vias ejus, et cogitationes nobis ipsis succurrerc sludcaraus, nc peccatis alienis
ejus reddam ei. Yel illud quod Scriptura alia loqui- coinmuoiccmiis, quia noslra superabundant, et cum
lur, dicens : Posl ha?c verba non est reversus lliero- iniquitatcs noslra; siipcrgressa; sint capita nostra,

boam de via sua pessima ; sed e conlrario fecil de et sicut oiuis grave gravata? sint super nos, non con-
novissimis populi saccrdotes excelsorum. Quicunque C tcnuiainus pie moncntem Apostolum ac dicentem
volebat, implebat manum suam, cl ficbal sacerdos Manus cito nemini imposueris, neque communicaveris
excelsorum. Et propler hanc causam pcccarit domus peccatis alienis.

Ilicroboam, ct eversa est et delela de superficie terrm XIII. Nempc ex quo fides Christi mundo annuii-
(111 lleg. xiii, 35, 31). tiata est et recepla, non fuerunl rcctores ccclesia-
XI'.. Forsilan in his duabus senlentiis resistat ali- rum lantis pcriculis ct tam gravibus atquc incvila-
BALLZII NOT^:.
na-siani s ; non autcm srtrrfltfl, ul malescripiumesl in scoporum ad Ludovicum regcm Germaniae eap. 12
cditione Massoni. Saccata vina, id est, pcr saccum « Constituite comiles et ministros reipublicse, qui
colata illud Ibrtassis quod nos hodic dicinius vinum
: non diligant muncra, qui odiant avaritiam, qui de-
hippocraticum ; quod gcnus potionis cst magno in teslentur superbiam, qui non opprimant ncquc dc-
usu apud eos qui vitani in voluptalibus et deliciis bonestent pagcnses. > Vide Bignonium in notis ad
transigere amant. Marculfum pag. ril8, et Siiniondum in notis ad Ca-
.

a Agctlos provideant, id est, agrorum curam susc i- pitula Caroli Calvi, pag. 47.
piant, el cxaclores liant flscalium rernin, vel redi- e Majoris ordinis sacerdotes, id est, preshyteri

tuiim, aut vectigalium. Ktud Agobardo displicebat, quos nunc vocamus rectores ecciesiarum parochia-
ct displieuit etiam Palribus synodi Ticinensis ha- lium; quos vcro Gicgorius Magnus vocat presbyte-
bilx circa annum 8fi0. Sic cnim illi loquuntur in ca- D ros cardinalcs, lib. n, epist. 9, ut a cseteris distin-
none 19 « Sed et ille cxcessus inhibendus est. quo
: guat, iteinque Walterius cpiscopus Aiireliancnsis in
quidam s;cculares viri piesbyteros aul alios clericos capite secundo suoruni Capilulorum. Quo etiam
conductorcs, vel procuratores, sive exactores fisca- niodo iiitclligendus cst locus Lconis papx- dc saccr-
lium rcrum, vcl redituum, aut vccligalium, consti- dotibus cardinalibus, relaliis in ljbrb primo Decreta-
liiunt. Si quis igilur dcinccps bujus evorbilationis lium tit. 24, cap. 2. Neque enim assenlior Duarcno,
reus inventus fuerit, utcrque cxeommunicelur, tam qui in libro i, cap. 15 de Sacris EcclesiseMlnisteriis
ipsc qui consliiuit, quam illc qni indigne paruit. > luinc locum inlcrpretatur Je presbyteris qui in ma-
Alque istud ipsinn graviler deinceps prohibitum est jore ecclesia, qiiaiu cath 'dralem dicimus, rem divi-
in synodis posteriorum s;cculorum. Verura mala re- nam simul cum episcopo suo faciunt, cunonici hodic
incdiis pncvalucrunt. vulgo appellati.
b Seniores. Ila uterqne codcx. Massonus lamen 1
Nutrices ecclesias id est, parochiales apud
,

cdidit sermoncs. quas inserti sunius corpori Chrisli, et in quibus

c
Beneficialibns, id cst, vassalis, vel feudatariis. cducati sumus. E;edcm dictae siinl matrices in con-
Bcneficium cniin lum dicebatur, quod fcudum po- cilio Cabilloncnsi quod aimo 915 hahiluni esl, cnjus
stea dictum esl; nt adnotaviiuus ad epistolara 119 fragmentuin cdidit Scvcrliiis, iieinque apud Ivoncm
Lupi Fc.rarieusis. in cpistola 173. Iu concilio tamen Carthagincbabilo
" Pagensibus id , cst, cx iis qui in pago niihi ad aiiiin ils. can. 53, matricis ecclesiae nomiue iutclli-
rcgcmium commisso habitant. Ex admonilione epi- gilur caihcdralis.
141 DE miVIL. ET JURE SACERDOTII. 142

bilibus circumsepli Quia, sicut jam diclum csse A Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad
memiiiimus, miindus in annis prioribus, velut in consummatinnem strculi, procul dubio d erunl scm-
juvenlule viguil. Al nunc ipsa sua soneclulc dcpri- per in Ecclesia, cum quibus ille sit, erunlque forlis-

iniiur, el quasi ad vicinam mortem molcsiiis cre- simi ac robuslissimi pugnatores Dei, advcrsum qnos
scenlibus urgetur. Quod nos absque ambiguo de Ec- illc qui nunc ligatus cst in abysso, solutus, tolis vi-

clesia diccrc possumus, quae in annis prioribus ad ribus permittelur belligerare, quos divina gratia
loleranliam passionum robusla, in perfcciione veri- idoneos reddct advcrsum lam immanem bestiam di

latis erecta, ad oslensiouem signorum valida, studio micarc, etviclores do ca existere. Adbortemur ita-

mirandx continenlia; el abslinentix accincta, conlra qne nosmetipsos per singulos dies, non deserenles
rabiem luporum sollicita, ad rcsislendum improbis collectionem nostram. Audianms Dominum pcr pro-
libcra. At nunc omnibus infirmilalibus mentis • iia phetam moncnlcin : Congregate triticum in horreum
cst languida, ul b ad dicendum quidem nec tultim meum, el sit cibus in domo mea. Trilicum ulique illud

sit, noc possibile; ad cavendum vero, ncc promptum, evangeliciim, dc quo dicilur : Quis pulas est ftdciit

nec l'acile. Atquc ulinam vel dolere digne possemus dispensutor et prudens, quem constiluit Dominus su-
anuos islos famis ct stcrilitalis, quos per somnium pcr familiam suum, ul det ittis in lempore tritici men-
Pharao vidit, Joseph vjr sanctus intcllexit et expo- B suram? Deatus enim ille servus, quem, eum venerit

suit. Quippc fluvius sxculi hujus, de quo asccndere Dominus, itivenerit ita [acientem. At si hoc sempcr

videbantur septein boves pukhr;n el crassas nimis,- necessarium fuit, quanlo magis nunc, quaudo jam
quae pasccbantur in locis palustribus, prxleritorum propius cst lempiis illud, de quo Dominus ait Kcce :

lomporum significalionem goril, qu;c habucre docto- dics venient, ct inittam famem in terram, non famem
rcs doclrina sublimes, sanctitate fulgidos, in defcn- panis, neqne silim aquo?, scd audiendi verbum Dei, et

sione veritalis rigidos. Nunc autem (quod sine gravi deficient virgines bonw. Intcrim tamen, sicut alins
dolore dici non potest) cx prxdicto fluminc jam prophcta loquitur : Quid bonum ejus, aut quid pul-
emergunt alise boves foedae confeclxque macic : de chrum ejus, nisi frumentum eleclorum el vinum ger-

qua re si juxta gracilitatem scrmonis nostri aliquid minans virgines ? In quibus verbis magnopcre necesse
dicere tentamus , ofliendimus forsitan ad inviccm. est unicuiquo nostrum subiie contra scnictipsum ju-
Tamen si Deo juvantc c in unum convencrimus, dicii districtionem, el exigere a sometipso vcrilatis

oporlet nos de hoc diligentcr et fidcliter colloqui : confessionem, utrum sollicitior sit ad congrcgandum
qnia et his in quibus sanitas deficit, et infirmilas viuum iu quo est luxuria, an vinum germinans vir-
roboratur, moris esl inde cogilare, inde inter- gines.
rogare , ut ad earum rerum pcrveniant cognitio- C XV. Ilncc brevissime de nobis dicla sint, quae pcr-
UOill. linent ad olficium et minisleiium noslrum. Doin
XiV. Quxramus etiam ne forte jam propo sit, el dicamus fidclibus laicis, qua fide ct spe vencrari
timeamus ue nos in perditionem involval illud quod Studeant sacramcnta divina in omnibus communilcr
terribilitor per prophetam dicilur : ln die itlo, dicit sacerdolibus ; sive sinl diligentcs sive negligcntcs,
Vominus erercituum, aufcretur paxillus qui fixus fue- sive sinl providi sive lerpenles. Sacramenta clenini
rat in toco fideli, et [rangetu-r, et cttdet, et peribil quod divina, baptisma scilicot, ct confcclio corporis ac
pepcnderal in eo, quia Dominus locutas esl. Da ut sanguinis Domiui, caHeraqite in quibus salus el vi-
consoquenler iinpleatur quod Veriias dicit : Verum- ta fulclium consislit, tam magna et sancta sunt, ut
tamen fitius hominis veniens, putas invenict fidcm su- necbonoriiiii mcritis meliorari, nec « malorum pcr-
per terram? Tamen quia Vcrilas ipsa dicit iteruin : versilatc possint dclerioi ai i ; cum ad invocationcm
BALUZU NOT^E.
• Ita est Languida. Loquitur de Ecclesia. Salvia- cossibus viscorum virus inc!nsum dum servat exag-
nus in principio libri primi ad Eccles'am catboli- gerat. Apeiicndum viilniisesl el secandum et putra-
cam : < Miilliplicalis enim
populis, lidesimnii-
fidei minibus amputaiis mcdela fortiorc curandum. Voci-
nuta esl ; el crescenlibus filiis suis , matcr xgrotat ; u fcreturel clamet licet, el coni|iicratura;ger impations
factaque es, Ecclcsia, profeclu tn;c fecundilatis in- per dolorem, graiias aget poslmodum cum senserit
finnior, alqnc accessu rclabcns, el quasi viribus sanitalem. Einersit enim, fialrosdilectissimi, novum
minus valida. > genus cladis; ct quasi parum persccutionis procell.i
b Ad dicendum
nec lutum. Ea ergo init Agobar- saevicrit, accessit ad ciimiilum sub misericordioc li-
dici siivuli ut sacordotibus non licerct
infelicilas, tulo malum fallens, et blanda pernicies. i
cloqui quod vellenl, sed palpanda essent vilia sub- « In unum convcncrimus. Admonet Bernardum
jectorum quod cst ullimum calamitatis. I'ra;clare
: episcopum Viennensem, adco gravcm esse hanc cau-
ilaque inagnus illc vir, sanctus Cyprianus Carlhagi- sam ut in synodo plurium provinciarum meritn
,

niousis episcopus in libro de Lapsis « Qui peccan- : traclanda sit quod si occasio ingruat, non prxtcr-
:

tom blandimontis adulanlibus palpal, inquit, pec- mittendam esse.

c.indi fomilem siibminislrat; nec coiupriniit dclica J Erunt semper in Ecclesia.
Videtur coercere pro-
illo, sed nutrit. At qui consiliis fortioribus rcdar- n issionem Christi, qui pronuniiavil fulurum se no-
guit simul atque instruit fratrcm, proniovct ad salu- bisciimomnibiisdiebusiisqiieadcnnsummationomsa;
tem. Quos diligo . inquil Dominiis, redarguo et ca- culi, ad eos qui vore Chrisliani sunt, hoc ost, sancti.
sligo.Sic oportcl et Dci sacordotem non obsequiis Vcrum non ncgat quin istud rcfcratur ad Eccle^iam
decipicniibus fallerc, sed rcmediis saliitaribus pro- universalcm, quam Cbrislus non reliquit, sed sem-
videro. Imperitus est modiciis, qni tunientos vulno- pcr gubcrnat.
rum sinus inanu parconto conirectat, et in allis ro e Malorum pcrversitate. Existimat igitur
Agohar-
 1^5 S. AGOBARDl EPISCOPI LUGDCNENSIS tll
• summi sacerdolis, uon humana virlute, sed sancti A ca-lesie miuit, et ipsa in cloacas descendit? Timea
Spiritus perficianlur ineffabiliter majestate. Nullo inus lisec, fratres. Convcniat actionem nostram ipsum
rmnJo igitur, sicut beatus Augustinus docet, « sa- minislerium nostrum. De pcccatorum nostrorum co-
cramentum Christi in bonis ministris approbamlum tidie relaxatione cogitemus; ne nostra vila peccaio
est, in malis respuendum, quasi aut hujus aut bujus obligata rcmancat, per quam omnipolens Dcus quo-
sit, cum in utroquc idem sit, ct non nisi Dci sit. Et tidic alios solvit. i

quamvis in pessimis bonum sit, etsi hominiim qui XVII. Consonanter quoque etbeatus •> pnpa Anas-
hocaguntalius est alio detcrior, non ideo illud quod tasius de bis docet (Dccret., c- 7, 8), dieens :

agunt deterius cst in illo quam in isto : quia ncc in Nam et baptisaium quod procul fit ab Ecclesia, sivc
duobus catholicis malis, si unus sit alio deterior, de- ab adultero vcl a fure fuerit tlaltim, ad percipienlem
leriorem baplismum geril : nec si unus corum sit munus pervenit illtbatum, quia vo.v illa qua; sonuit
boniis, alius malus, in malo malus cst baptismus, ct pcr columbam, oiiincm maculam humanx polltitio-
in buno bonus, sed in utroque bonus : sicut Itinun nis cxcluJit ,
qua dcclaratur ac dicitur : Ilic est
solis, vcl eti.im luccrnx, non utiqiie delerius est in qui baplisal in Spiritu sanclo. Nempe et Judas, cuni
oculis delerioribtis, quam in nielioribus; sed idem fueiil sacrilegus aique fur, quidquid egit inlcr apo-
in utrisque, quamvis eos diverse pro illorum diver- B stolospro dignilatecominissa,bcnelicia per indignum
sitale vel laHilicel vcl excrucict. i daia, nulla ex' hoc deirimenta senserunt. Quidqui I

XVI. Simililer auiera et beatus papa Gregorius ergo ad honiinum proveclum quilibelin Ecclesia mi-
de non contemnendis divinis sacramentis in quali- nislcr pro oflicio suo videlur operari, hoc totum
buscunque ministris Dei sub quodam congruo exem- coniineii iinplendum divinitatis effcctu, ita ille per
plo admonet, dicens : « Sa-pe, fralres mei, solel quem Chrislus loquitur, Paulus affirmat . Ego ptun-
evenire quod dico, ut persona potcns famulum ha- tavi, Apotlo riguvit, sed Deus incrementum dedit.

bcat dcspcctum; cuinque per eum suis forte vcl Itaque ncque qui plantat cst atiquid, neque qui rigat,
extrancis responsum alitpjod mandat, non despicitur scd qui incremenlum dat Dcus A Deo autcm non
persona loquenlis servi, quia servatur in corde re- quasritur qe.is vel qualis praedicet, sed quem pr.cdi-

verenlia mitlentis domini , uec pcnsant qui audiunl, cet, ut invidos cti:tm benc Christum praxiirare con-
per quem;sed qtiid, vel a quo audiant. Ita ergo, lirmet. Mali itaquc bona ministrando, sibi tantuni-
fratrcs, ila vos agite. Etsi forsitan nos digne despi- modo noccnt, i:cc Ecclesise mysleria commaculant.
cilis, in mcnie tamen vestra vocantis Domini reve- Acpcr boc nullatcnus debeut meluere qui vcl in con-

rentiam servate. » Idem ctiam Pater de eisdem rebus secrationibus vcl in baptismate mysleria tradita

in quadam episeoporum exhortatione sic loquitisr suseipiunl, ne irrita beneficia divina videanlur :

(llomit. 17 in F.vung.) : « El per nos quidem fidelcs quia virtutem suam oblincntibus mysleriis, in hoc

ad sanctum baptisma venitnil, nostris precilms bc- aliis rca sibi persona non noeet. »

nedicuntur, per imposilionem manuuin nostrarum a XYIU. Hxc igitttr sensa Patrum et dcfinitiones

Deo Spiritum sanclum pcrcipiunt, atquc ipsi ad posuimus, ut noverint lideles poptili, niliil se lasdi
regnuni ccelesle pertingunt. Et ecce nos per ncgli- criminibus sacerdoium in acccplionc sacranicnto-
gentiam nostram deorsum tcndimus, IngreiJitintur rum ; si tamen juxta rcgulam a Domino posilam, vel

elccti saccrtlotum manibus expiati ccelestem pa- secundtim Iraditioncm ccclesiasticani, celebrcntur.
tiiam, et sacerdotcs ipsi per vilam reprobam ad in- Ca:teruin summopcre necesse cst prxcaveri, ut in

lcrni supplicia fcstinant. Cui crgo rci, cui similes ordinandis c offerendisve minisiris non communi-
malos, nisi aqua; baplismatis, cenius. ut supra dicluiu est, peccalis alienis, J
dixerim sacerdotes cri-

qua; pcccata baplizatorum diluens, il!os ad regnum minosos videlicel ad sacerdotium promoveudo, aut,
haluzii nota:.
dus, sacrificio eliam saccrdolis impii confici sacra- qus: a ministris Christi impenditur, non per eunri
menla. Alia Cypriano mens 1'uit qui in epislola G8 qui videtur, sed qui non videlur, sacerdotem inftm-
:
n
" diltir. Neque enim qui rigat est aliquid, neque qui
(tii illic adnoUt Erasmus) omnino sentiie videlur
sacrilicio sacerdoiis impii nihil cffici, imo magis plantat, sed qui incremenium dat Dens > Saiie
inquinari populum. Oplatus tamen in libro ,vi tempore Alexandri III Ecclesia credebat Dominieum
aperte scribil posse aliquid sanctificari, eliamsi pec- corpus aeque confici a nialo sacerdole eta bono; tit ;

catoris opera liat tlivint nominis invocatio. « Ergo patet ex sententia advcrsus Bonos homines lata a
jam liquido apparet, inquit, ex invocalionc noininis Gaticelino Lotlovensi episcopo nomine tolius syuodi
Dei posse aliqui 1 sanclilicari, eliamsi peccator in- quae ex^lat apud Rogcrium de Iloveden in parte po-
vocet Deum. • IJipsum in causa Acacii sensit Ana- sleriori A
uialitim.
stasius papa in epistola ad Anasiasium Aug. cap. 7 » Summi sacerdotis , id est, Cbristi.
et 8, referturquc ab Agobardo inlra in ca ite 17 hu- t>
Papa Anastasius,
in Decrctis cap. 7 el 8. N.mi
jus libri. AUjue ea aucloritate utitur Ilincmarus verba Anastasii decurtavil Agobardus.
Hhemensis in epistola 2(i qtKudata esl ad Nicolaum c Offerendisve. Islud addiliim est ex codice M.tr-

papam. Intle eliain sumpsisse videtur Liiitpramlus nxsii.

Ticinensis lib. i, cap. 8 « Quoniam ctii, inqtiit,
:
«I
Criminosos proveliendo. Yetilum illtid. Eutn eniin
qtii a Juda Domini nostri JesuChrisli proditore ante qui ad sacerdolium proniovctiir, integra fania isse
proJitionem salulem seu benediclionem apostolicam oporlet, juxta prxceptum Apostoli. Quo faciuiii est
perceperant, ca post proditionem propriique corpo ut vetus Ecclesia procul a clericorum collegio arcuc-
ris suspensionem iiiinime sunt privali, nisi quos im- rit eos qui flagitiis commactilati crant; ut patel cx

proba forte defujd "uut ll.igitia. Benedictio siquidem Decretis papa3 Gelasii cap. 18. Atque id graviter do-
U5 DE PRIVIL. ET JLRE SACERDOTH 146
quod adliuc multo detcrius cst, « ignoranlia coccos, A sollicitc est qualuor eorum esse genera ;
unuui
qui vel secunduin tenorem eeclesiasticum ncsciant amandum, alterum toleraudum, tertium rontemneu-
peragcre i;;sa mysteria, quod omuino est impro- diim, quartum analbematizandum. Amandum ita-
bandum et nullo inoJo admittendum, vel cxcis du- que genus rectorum csl bcne viventium, et bene
catum pra»beant ad foveam ;elerna; damnalionis. docenlium. Tolerandum autem bene quidem docen-
Quod et Dominus terribililcr se reprobare demon- lium, sad rcprchensibiliter vivenliiim; aut bene vi-
slrat, dicens per prophetam : Quia tu scientiam re- ventiuin, et propter simplicitatcm sensus docere
puitsti, rcpellam le el egn, ne sncerdotio funguris milii. alios non valenlium. Hujus gcncris priores audien-
Et iterum : Sacerdotes conlempserunt lcgem mcum , et di sunt, non imilandi, sicut Dominus de lalibus
polluerunt sanc.uaria mca : inter sanctum et profanum loquens, ait : Qucc dicunt facite ,
qucc aulem fa-
non habuerunt distantiam, el intcr pollulum el mun- ciunt, facerc nolite. Sequentes, si eorum vita pie-
dum non inlellexerunt. Cum c contrario sccundum tati subdita est, pielalisque doctoribus adhxrens,
praeepla apostoliea debcamus essc parali seinper ad ten.lunt i>rocul dtibio ad finem pr.Tcepli, quod est
salisfactionem omni posccnti nos ralionem de ea charitas de cordc puro, et conscientia bona, ei fi-

qua; in nobis est spe, et oportcat pradicatorem esse de non ficia. Potest quidem et eorum vita aliqui-
amplectentem eum, qui secundum doclrinam est B i, us e sse doctrina. Altamen lales inter perfectos
fidelem sermonem, ul potens sit exhortari in doc- non possunt, quia non ha-
pr;e;iicatores deputari

trina sana, et eos qui conlradieunt arguere. Quan- benl unde proferant nova et vetera. Et sicut Pa
quara enim sacerdos el vita cl doctrina irreprehen- trcs dixerunt: < Latralu canum, et baculo pasloris,
sibilis esse dcbeat, quo rite et audialur ct imitelur; luporum rabies dclerrcnda est. » Contemnendum
tanien si unum horuin defuerit, tolerabilius est illi vcro, sicut supra dixinius, genus est reprehensibi-
obedirc qui bcne docet et reprehensibiliter vivit, litcr vivenlium, ctquid doceant ignorantium. Postre-
quam illi qui et nequitcr vivit, et quid doceat ne- inum, quod et anathematizandum diximus, b quali-

scit. Illi namque erant similes de quihus Dominus lercunque vivenlium, id est, vei bene vel male, scd
jubebat, diceus : Qnce dicunt facile ;
qua: aulem fa- tamen male doccntium. Sunt enim haeretici, ctiamsi

ciunl, [acere nulitc. Scilicet quia ha;c observantes, bene vivant.

sine sui periculo tales polerant susiincre rectores. XX. Deprehensi igitur iuter tanlas ac tales an-

De isto autein, cum sil tntus iuutiliset tolus noxius. gustias, de qnibus viribus nostris evadcre non pos-
ct sine periculo nec audiri possit nec imitari, recte sumus, summopere necessarium esl, ut ei qui om-
quibusdam dictum inlelligitur in Evangelio : Si nia facere poicns cst supra quam petimus aut iu-
nculus tuus nequam fueril, tolum corptts tttum tene- C lelligimus, ex toto corde supplicemus, qualcnus per
brosum erit. Rursumqne in Proverbiis . Non decenl abundantiam misericordia; suae lenens manum dex-
stultum deiicitv, ncc servum dominari principibus teram nostram, in voluntatem suara dirigal nos,
llenique ibi : Labia justi erudiunl plurimos. Qui au- et cum gloria assumat nos ; ipse regat regentes,
le,n indocti sunt, in cordis cgcslate morienlttr. Et ipse dirigal dirigentes, ut possimus pascere c gre-
iterum : Sicutqui miltit lopidem in acervum Metcu- gem ejus cum disciplina, et non in vasis pastoris

rii, sic qui tribuit insipienli Itonorem. Licet bxc sen- impcriti ; ipse prxslel virtulem et fortiludinera
tentia praecipue illos langat, qui lales ordinare pra> populo, ct exhibeat ipse sibi mundum
el candidum

suniiint. gregem, alque in omnibus immaculatum ac supcr-

XIX. Et quoniam nobis nunc de dignitalc sacer- nis ovibus dignuni, ubi est habilatio laetanliiiin in
dotii sermo est, sed et sacerdotum, si lamen concor- splendoribus sanctorum, d in lemplo ejtis omnes di-
dcnt moribus niinistcrio ; in fine opusculi sciendum camus gloriam, grex simul et pastores, in Chrislo

BALUZII NOTjE.
let Alcuinns in Confessionclidei lib. m, cap. 30, stolic.-e scdis vetus forma non recipit, quia ncc litte-
quod velusta haec desuetudincm jain tum ve- T . ris earens sacris esse potest aplus officiis, et vitio-
lex iu
nisset. < tempora noslra, inquit, qua: nec
infclicia sum nihil Dco prorsus olferre legalia prsecepta
Deum liment, nec viin sacrorum canonum reveren- saiixerunl. Itaque de c;etero modis omnibus haec \i-
iur! Nulliis modo s.icrilegus vel rriminosus, ne ad tentur. nec quisquani talis suscipiatur in clerum. •
sacri ordinis ollicium accedat, inhibelur. Vide noias ad epistolam 71) Lupi Ferrariensis.
>

a Iqnoranlia cwcos. Ail Agobardus multo dcterius b QuaHlercutiqne vitentium. Analbcmatizandos ait
esse, si ii qui indocti sunt ad sacerdolitnn pro- , illos sacerdoics, quorinu vita tamelsi aliquo mndo
vchanlur, quam si criminosi. Sane inter viiliites sil male lamen docent. Alque hu-
irreprchcnsibilis,
C|iisco|>o neccss;irias Patilus enumerat doctrinam; jusmodi exemplum vidimus supra in libro adversus
ul polens sit, inqiiit, eiltorlari ni doclrina sana, et Fclicem episcopurn Urgeltenscm.
eos qtti contradicunt arguere. ltaque vcteres eum c Gregcni ejus id est, Christi. Oiianquam enim
,

oninino arcebant a sacerdolio qui iloctus non erat. interdum fideles uniuseujusque dioeceseos dicantur
Ililarus iianiquc papa sic edixil in syno.Io Romana grex episcopi illius qui «'icecesim regit, id lit per
amii lli.S : < Inscii quoquc littcranim, nec non cl ali- translalionem. Nam proprie grex non est episcopi,
<|iia meuibrorum dainna perpessi, el hi qui ex poeni- sed Christi. IJnde et Chrislianos oves et agnos suos
lentibus sunl, ad sacros ordincs aspirare non au- ipsc nunciipat in Evangelio, dum eos commendat
«leant. > lleui Gelasius in Decrelis, cap. 10 < llli- : Petro et caaeris apostolis id est , episcopis. ,

leralos quoquc, et noimulla parte corporis iinmiiiti- d In templo ejtis H.ec oinnia, usque ad voceui
los, sine ullo respectu ad ecclesiaslicum didicimus 4mt?;i,dcstintin editione Massoni. Ettamenexstanlin
venirc scrvilium qno.l simul anliuua tradilio ct apo-
: codicequo Massonusuiebatur,ilemauein Marn*siano.
 1*7 S. AGOUAHDI LPISCOPI LUGDUNLNSIS 148
Jcsu Domino nostro, cui csl honor et virtus in sxeula A lissimc et dileclissiinc in Chrislo semper henc va-
saeculorum. Amen. Opto te, Pater et fratcr reveren- lere, cl nostri mcminissc.

ITEM LIBER
CONTRA INSULSAM VULGl OPINIONEM
DE GUANDINE ET TONITRUIS.

I. • In his regionibus pene omnes homines, no- Domimmi rcsuscitatum a Patre prscdicanl, falsi

hiles el ignobiles, urbani et ruslici, scncs et ju- tcsles Dei invcnirenlur, si mortui non resurge-
vencs, putant grandines et lonitrua homimim libitu rcnt ; sic etiam iste qui admiiabile el valde ler-
posse fieri. Dicunt cnim, mo\ ut audierint toni- ribile opus Dei Dcoauferlulhomini tribuat, falsuscst

irua, et viderint fulgura, Aura levatitia est. In- sinc dubio testis Dci.
R
lerrogati vcro quid sil aura levatitia, alii cum ve- II. Plerosque autem vidimus et audivimus tanta
rccundia, parum rcmordenle conscientia, alii aulem dementia obrutos, tanta slultltia alienatos, ut cre-

conlidcnter, ut imperitorum moris esse solet, con- dant ct dicant quamdam esse regionem, qua; dica-
lirmant incanlationibus hominum , qui dicuntur lur Magonia, ex qua naves veniant in nubibus, in
h Tempestarii, esse levatam, et ideo dici levati- quibus fruges, quae grandinibus decidiinl, el tempe-
liam auram. Quod utrum vemm sit, ut vulgo cre- statibus pcreunt, vebanlur in eamdera regionem,
ditur, ex auctoritale divinarum Seripturaruni pro- ipsis videlicct naulis aereis dantibus pretia Tempe-
belur neccssc est. Sin autem falsum est, ut absque stariis, ct accipientibus frumcnla vel c.isieras fruges.

ambiguo crcdimus, summopere exaggerandum est Ex his item tam profunda stultitia cxcxcalis, ut hxc
quanii mendacii rcus sit qui opus diviniim hoinini posse fieri crcdant, vidimus plures in quodam con-
Iribuit. Nam per hoc inter duo morlifcra raaxima- veutu hominum exhibere vinctos quatuor homines,
quc mendacia cooslringitur, dum lestificatur homi- tres viros, et unam feminam, quasi qui de ip^is na-
ncm facere possc quod solius Dci cst possc, et Dcum vibus cecideriul quos scilicet per aliquot dies in :

non facere quae facit. Si vero in mcndaciis minorum vinculis deientos, tandem collecto conventu homi-

rerum veraciter est lcnendum quod scriplum cst q num exhibuerunt, ut dixi, in noslra prxsentia, lan-
:

Sermo obtcurut in vacuum non ibil ; os atitem quod quam lapidandos. Sed tamen vincente verilate, post
menlitur, occidit animam (Sap. i, II). Et ilerttin: mullam raliocinationem, ipsi qui eos exhibuerant,
Perdet omnet qui loquuntur mendacium. Et : Teslis secundum prophelicum illud confusi sunt, sicut con-
mendax peribit. Vel : Teslis falsus non crit impu- funditur fur quando deprehendilur.
nitus. Vel eliam illud quod in Apocalypsi Joannis III. Verum quia hic error, qui lam generaliler in
Apostoli legilur : Beati qui lavant ttolas suas, ut sit bac regione pcne oranium mentes possidet, ab omni-
poleslat eorum in ligno vitw, et porlis inlrent in ci- bus ratione pneditis dijudicandus est, proferamus
vitatem. Foris aulem canes, et venefici, et impudici, lestimonia Scripturarum, per qua? dijudicari possit
et liomicidte, et idotis servienles, et omnis qui amat et quibus inspectis, non nos ipsi, sed ipsa verilas ex-
facil mendacium. Quanlo magis in tam gravi men- pugnct stultissimum errorem, et omnes qui cum ve-
quo nunc ioquen-
dacio, ut istud ostendi polest, de ritate sentiunt, arguant vasa erroris, dicenles cum
dum suscepimus, quod non minus aliquorum bxre- Apostolo : Omne mendacium ex veritale non est. Quod
licorum mendaciis invenitur. Beatus Paulus aposlo- autem ex veritatc non est, ex Deo utique non est ;

lus dlcil : Invenimur aulem et falsi tcstcs Dei, et quod ex Deo non est, verba ejus non audit ; sicul
quoniam lestimonium diximus advertum Dcum, quod D ipsa per se Ycritas dicit : Qui est ex Deo, verba Dei
suscitaverit Christum, qucm nnn suscitavit, si inorlui audit. Proplerea vos non auditis, quia ex Deo non
non resurgunt : nam si morlui non rcsurgunt, neque estis. Quod in alio quoquc loco aliis etiam verbis di-
thristus resurrexit. Sicut ergo ouuies qui Christum cit : Ovcs mem voccm meam audiunt. Propterea vos
BALUZII KOTJE.
aln his regionibns, in agro iiiniirtiin Lugdunensi, tissimcexaminatione conslringanlur si forte confi- ,

ct circuuiposilis regionibus leanturmaloruin qii.ie gesserunt. Sed tali moderatione

Tcmpestarii. Alibi sortiarii; qui fulgura, et to-
•>
liat eadem dislrictio, ne vitam perdanl sed ul sal ;

nitrua, aliasque aeris lempestates excitare se posse ventur in carcere alllicti, usque dum Deo inspiranic
prolitentur ope arlis su;e. Carolus Magnus « Ideo : spondeant emendationem peccalorum. > Teinpe-
jirjccipimus ut caucolatores, cl incanlatores, et tem- stuarios eliam vocat Herardus archiepiscopus Turo-
pestarii vel obligatores non fiant
, et ubicunque ; nensis in capite 3 suorum Capitulorum i De ma- :

sunt, eincndenttir, vel damnentur. » Item ipse : lelicis, incantatoribus, divinis, sorlilegis, somniariis,
« Dc incanlationibus, auguriis, vel divinationibus, tcmpestua^iis ct brevibus pro frigoiibus
, et de ,

ct de his qui tempestales vel alia maleficia faciunt, mulieribus veneflcis", et qua; diversa finguni por-
placuit sancto concilio ut ubicunque deprehensi fuc- tcnta, ut probibcantur, et publicx poenilentia: uiul-
rint, videat archipresbjter diocccsis illius ut diligen- teutur. >
119 LIB. DK CRANDINK KT TONITRKIS. 1.0

non auditis, qttia non estis ex ovibus meis. Itemque A ulterius tale conali. Cerle si quilibcl liomo grandi-

alibi Omnis qui est ex verilate, audil vocem mcam.

:
nem poluisset immitlcre, Jamnes ct Mambrcs iinmi-

Onmis iiaque qui mendacium crcilii, aut loquitur, sissent, quia aquas converlerunt in sanguinem, et

aut aslmit quod non cst, el lenendo quidlibet quod ranas de fluminibus produxcrunt, quod isli facere

non cst, quo nisi ad non esse tcndit? quia ilem ad lion possunl, qui nunc dicuntur Tcmpestarii.
non csse tendil proculduliio ab co qui est reccdit, V. Sequitnr autem in eodem loco Scriptura: : Ex-
;

qui dixit Moysi : Sic diccs filiis Isracl : Qui cst, misit tendil Moysses virgam in ceelum, ct Dominus dcdit

me ad vos. Kt de quo bcatus Joli loquitur : Ipsc lonilrua et grandinem, ac discurrentia fulgura supcr

cuim solus est. Atque ut apertius loquamur, vcritas tcrram, pluitque Dominus grandinem supcr terram
essenliam hahct, vcl potius essentia est in propria /Egypii, et grando ct ignis mixta pariter ferebantur
substantia, quia subsisiit mendacium vero, qnia ;
(Ibid. v, 23). Kccc cl hic loeus soluin Domimim
null.im liabcl cssentiam, nibil enim CSl, non suhsi- osiendit crealorem el auclorem grandinis, non ali-

siit. Solus ergo Deus est, quia solus veium essc lia- qucm liominem. Dicant forsiian isli qui bominibus

bcl, qiii non accepit ut esscl. Omnes autcm res ab hoe tribuunf, Moysen extendisse virgam in cocluin,

co crealre, ct quidem sunt ; sed verum et sununum et ideo per hominem immissam fuisse tempeslatem.
illud esse non babcnt, quia acceperimt ut essent. " Certe Moyses servus Domini erat bonus ct jiistus.
Porro mendacia, quia non acccperunt ul esscnt, iml- Isli autem eos quos dicunt Tempcstarios, non au-
lum csse habent. Ac per hoc, is qui mendacio adhac- denl fateii bonos esse ct jtistos, sed malos potius, et
ret, ei rei adh.Terct qua; non est : qijanquam ncc rci iniquos, ct dignos damnalione temporali et rclerna,
dicendum sil. adhxretquodnon est, non
Quiaulem ci sed nequc servos Dei, nisi forte condilione, non
solum ab eo recedit qui cum, sed eli.im ab eo fecit lamen volnntaria servitute. Nam si ad imiiaiionem
ipso quod faclus est quoniam non amplius quam;
Moysi homines esscnt aiiclores grandinis, scrvi uli-

duo csse sunt iinum suminum, quod suum esse non

; que Dei essent, non ser\i diaholi. Quanquam pra>
accepit ab alio alterum inagnum, quod suum esse
; missrc sentenliae neque illos ejns demonstranl aueto-
a Deo accepit id est, crcalor, et crealura. Mcnda-
; res, sed solum omnipotentem Deum. Siquidem ct
cium igitur, quia non cst creator, non esl summiim Psalmista, qui hujus et grandinis mcminit, dc Deo
esse ;
qnia non esl creatura, non cst magnum csse ; dicit : Occidit in grandine vineas eoriim, el moros
quia nullam habct essenliam, non cst ullum csse. corttm in pruina, et tradidit in grandine jumenta
Qui ergo vult persistcre in eo quod cst, non rece- eorum, et possessiones eorum igni (Psal. lxxvii, 47,
dal ab eo qui ci dedit essc. Qui autcm non vtilt rc- 48). Sed quoniam in prcesenti loco addit 1'sabnista
cedere ab co qui vere est, fugiat quod omnino non c immissioncm per angelos malos, sciendum quod vin-
cst, id est mendacium. dictarura atit probationum flagella pcr ministros ma-

IV. Qiioniam crgo omnis mcndax, falsilalis asser- los cxerceat Deus, qui voluntatem qiiidem nocendi

tor esi, et omnis asserlor falsitalis, falsus tcslis est, de suo babeant, polestatem autem ab illo accipiant.

agcnscontra vcritatem ; videamus jam, isli qui opus Sicutenim corum propria est volunlas nocendi, sic
divinum auctore homine fieri dieunl, utruni fulcian- solins Domini poteslas ul possint qttx volunt. Non

iiir aliqua auctoritate. In sacris igitur Scripturis, nbi est ccite hominum poteslas, neque honorum, neque

primum grando iiitrodiiciliir, in plagis uliquc illis ni dorum, non cst contrariarum fortitudinum poie-
quibus yKgyptus percussa csl, inveniliir. Septima slas, sed solius Doniini, qui eaium malte voluntati

denique plaga jEgypti isla est. Dixit anlem Domi- tribuit poteslatem, in quantum vult, et abrogat in
nus : En plitam Itac ipsa Itora c.rus gramlincm mul- quanlum non vuli tii possint. Nam ct in alio quoque
tam nimis, qualis non fuit in .Egijpio a die </«« fun- ps.ilmo Psalmista sic de Deo ait : Posttil plttvias

dala esl, usqtte in prwscns tempus (Exod. ix, 18). In eorum, grandincm, igncm comburentem in tcrntm ip-

bis itaque verbis Dominus se ipsum dicit missurum sorum ; el pcrciissil vincas eorutn, ct coiilrivit liijnttm

grandinem non aliquem homiiiem, ccrle

in crastina, ftnium eorum. Pcrcnssit vere, et vere contrivit ;
scd
jj
nec Moysen aut Aaron, qui justi et Dei bomines non bomo, ncque angelus malus, nisi solus Dcns,

erant, nec Jamnem el Mambiem incantatores ^gy- siue qtto legio malornm angelortim neqtie porcos |io-

ptinrum, qtii scrihunlur mai^i Pbaraonis, tpios Apo- tuil nocere, ct in mare prtecipiiare. Dcus planc, dc
stolus dicit restiiisse Moysi, sicut et bi resislunt ve- quodicitur: Prtv fnlgore in conspcctu ejits nubcs

ritati. Jam equidem illi, sicut scriptum est, per in- transicrunt, grando et carboncs ignis, ct intonttit de

cantationes ^Egyplias et arcana quaedam projece- cceto Dominus, et Altissimus dedit voccm suam, gran-

rant singuli virgas suas coiam Pharaonc, el versae dincm et carbones ignis. Et ctii canlavimtis : Ettlgura

Aaron devoraverit coruscaltonem, et dissipabis cos ; emillc sagitlas tuas,

fueraiii iu dracones, licel virga

virgas eorum. Jam aquas vcrleranl iu sanguinem, •A conturbabis cos. Qui operil coclum nubibus, ct pa-

jam ranas produxerant cas cohi- rat terrw pluviam, qui dal nivem sicut lanum, millit
e fluminibus, lieet
crystallum sttum sicut buccellas, millet verbitiit suttm
bere non possent, sicut Moyses in vcrho Domini fccit,

ut lanluin in flumine remancrent. At enni ventum el liquefaciet ea, (labit spiritus cjits, et flucnl aqutv.

cst ad scynipbas, ct nihil inde faeere potuisscnt, di- Quem laudanl de terra, non soluin dracones abyssi,

xcrunt digitum Dei sibi csse contrarium, nihilque verum cliam ignis, grando, nix, qlacics, spiriim vrv
 r,i S. AGOBAKDl EPISCOPI LUCDUNENSIS 152
ccltarum, qwe faciunt verbum ejns , non verbuni ho- A sollicitudiue egi ul viderem illum, sicuti cl fcci. Cum
uiinis, non vertiuin angrli mali. autem loquerer cum illo, cl tentarct dicere se ita
VI. Legimus eliam dfl graniiine in libro Jcsu Nave vidisse, cgo multis prccibus et adjuralionibus cum
iu Congregali iqitur ascenderunt quinque reges
: divinis ctiam comruinationibus obslrinxi illum rogi-
Amorrhxorum, rex llierusalem, rex llebron, rex Hie- tans, ut non diccret illud nisi quod vcrum esset.
rimot, rex Lachis, rex Eglon, simul cum exercitibus Tunc ille aliirmabat quidem vorum esse quod dire-
suis,el castrametali sunl contra Gabann, oppugnan- bat, nominans hominem, tempus el locuiu ; sed ta-
les eam. Et nost pauca : Dixitque Dominus ad Josue inen confessus est se eodera tempore prxscntcm non
.Ve timeas eos. In manus enim luas tradidi illos. Et fuissc. Ilcm in libro Eoclesiastici, qui pncnotalur
post pauca : Cumque fugcrent fitios (Israel), el essent Jesu filii Sirach, scriptum est : Sunt spiritus qui ad
in desccnsu Belhoron, Dominus misit super eos lapi- vindictam creati sunt, et in furore suo coutirmavcrunl
dcs magnos de ccelo usque Azecka ; el morlui sunt tormenta sua, et in lempore consummationis effun-
inutto ptures tapidibus grandinis, qtiam quos gtadio dent virtulem, et furorem ejus. qui fecit illos, confun-
percusserant fttii Israel (Josne x, 5, 8 Seqq.). Ecce denl. Ignis, grando, fames, et mors. omnia hmc ad
ergoet in lioc loco apparet, sine ulla iniprecaiione vindictam creata sunt. Besliarum dcntes, et scorpii,

hominum Dominum misissc grandinem supcr eos, U ct serpentes, et romphoea vindicans in extcrminium
ijuos tali flagello dignos judicavit. Nam si mali ho- impiis (Eccti. xxxix, 53 seqq.). Si igitur grando crea-
iiiines, sicut sunt quos isti erranles nominant Tem- la est, sicut et csetera qua? hic dicuntnr, a Deo nti-
pestarios, id facere poluissent, super Qlios utique que creata est, non ab homine. Item in praediclo li-
Israel fieret grando, non super adversarios illorum. bro seripltiru legimus : Vide arcum, el benedic qui
Sed quia nec mali super bonos, ncc boni super malos fecit iUum. Valde speciosus est in splcndore suo. Gy-
hoc faccre possunt, evideniissime in hac sententia ravil coelum in circuitu gtoriw sux, manus Excelsi
declaratur. Quod et libcr quoque Sapieutix altesla- aperuerunt illum. Imperio suo acceleravit nivcm. et

tur, diccns Domino Tuam manum cffugere impos-

: acceleral coruscationcs emittere judicii siti. Proplcrca
sibite est. Negantes enim nosse te impii, per fortiludi- aperti sunt thesauri, et evolaverum nebula', sicut ares.
nem brachii lui flagellati sunt novis aquis, et grandi- In magnitudine sua posuit nubes, et eonfracli sunt
nibus ct pluviis perseculionem passi sunt, et per ignem grandinis lapides. In conspectu ejus commovebuntur
consummati. Quod enim mirabile eral, in aqua, qux montes, et in voluntate ejus aspirabit nolus. Vor toni-
oauttaautittgv.il, plus ignis valebat. Vindex est enim trux ejus vcrberabit lcrram, lempestas aquilonis, et

orbis justorum. El post pauca : Nix autem et glacies congregatio spirilus ; et sicut avis deponcns ad seden-
«ttstinebant vim ignis, et non tubescebunt ; ul scirent ^ dum aspergil nivem ; et sicul locusta deaiergens de-
quoniam (ructtts inimicorum cxterminabal ignis ar- scensus ejus. Putchritudinem coloris ejus admirabilur
dens, in grandine et pluvia coruscans (Sap. xvt, 15 oculus, et supcr imbrem ejus expavescel cor. Getu sicitl

seqq.). salcm cffundct super terram ; et cum gelaveril, fiet

VII. Si ijiitur omnipolens Deus per forlitudinem tanquam cacumina tribuli. Erigidus venlus aquilo
brachii sui flagdlat inimicos justorum novis aquis flabil, et gelabit ciystatltts ab aqua, super omncm con-
et graudinibus et pluviis, cujus manum cffugcrc im- gregutionem aquurum requicscet. et sicut lorica in-

possibilc cst, nmnino ignoranliain Dei habent qui duet se aquis. Devorabil montes, et exnret deserlum,
haec homincs facere posse credunt. Nam si homines et exslinyuet viride, sicul ignem. Mcdicina omnium in

grandincm iinmiliere possent, utique et pluvias pos- festinatione nebultf, el ros obvians ab ardore venienti
sent. Nemo enim grandinem sine pluvia unquam liuinilem efficiet eum. ln sermone ejus situit ventus,
vUit. Possent quoqtie de inimicis suis se vindicare, cogilutione sua placabil abyssum, et planlabil " illum
non solum ablatione frugum, sed el vita; ademptione, Dominus Jesus (Eccli. xliii, 12-25).

Quando cnim conlingit iniraicos Tempestarioruin VIII. Ecce in hac magna et prolixa Ecclesiaslici

esse in itincre aut in agris, ut eos occiderent, pos- , libri scntentia, ctiiu sublilissima admiralione im-
scnt mulliplicatam grandincm super eos in unarn perio Dei tribuitur quidquid in aere fil, quidquid de
congeiiem fundere, et obruere illos. Nam et hoc aere in terram dcscendit, quidquid mari el venlis ;

quidam dicunt, nosse se tales Tempestarios, qui apparitio, splendor, et gyrus arcus ; fcstinalio ni-
dispersam grandinem, et late per regionem deci- vis, terror coruscationis, vclocitas nebulae, suspensio
dcntem, facianl unum in locttm fluminis aut siivx venlorum, vcrberatio terra;, concertatio aurarum,
infrucluosx, aut super unam, ut aiunt, cupam, sub Congelatio aqux, non solum in nubibus, sicut gran-
qtia ipse laleat, defluere. Fiequenter certe audivi- dinis et nivis, sed ctiam in terra, nivium, pluvi.r,
mus a inultis dici quod talia nossent certe in Iocis ct slantiiun aquarum, vcl fluminum discnrrentinm,
facta ; scd necdum audivimus ul aliquis se ha-c vi- et ex gelu desiccatio viridium rerum, sicut sa>pe vi-

disse leslaretur Diclum est mibi aliquando de ali- dcmus, necnon et horum omnium resolulio, quae fit

quo, quod se haec vidisse dicerel. Sed ego mulla tempore rorantium nebuiarum, ct flatibus austri, el

DALUZII NOT^.
• //f«»i Dominus Jesus. Ita omnino codex rcgius; neque tamcn duluto quin vcrior sit vulgata Icctio
quaj habel, plantavit in ilta Dominns insutas.
 153 LIB. DE GRANDINE ET TOMTRllS. ir,4

favoni. Ail sermonem quoquc Dei dicit omnia L-.ta A sure, id est, ut prius corriperentur de aversionc
conquiescere et placari. Non crgo in talibus adjutor mentis, eo quod dereiiquissent cultum Dei omni-
liomo quseralur, quia non invenietur, nisi forte san- potenlis, et post sordes idoloruin abirent, et postea
cii Dei, qui multa oblinuerunt, et oblenlun sunl flagcllali el fatigati, exspcclatione pluviarum cor-
quoruni aliqui potestatem habebunt claudere coeltini, ngerenlur, ct redirent ad Doniinum Deum quem de-
nc pluat diebus prophetiae ipsorum, sicut Elias, et reliquerant.
aquas convertendi in sanguinem, et pcrcutere ler- XI. Sic etiam Samuel propheta, et dux populi
ram omni plaga, quolieiis voluerint, sicut Moyses Israel, cmn corriperet eumdem populum propter
et Aaron ^Egypttim. Vere non alius inittit gran- frequcntissimas transgressiones illorum, replicans
dinem tempore sestalis, nisi qtii et nives tempore eis bencficia Dei omnipolentis , et corum e cou-
hicmis. Nam et utnusque una est ratio ut (iat. quan- trario aversiones, intelligeret idem populus grande
do nubes utroque tempore solito altius eievantur. malum se fecisse, ct Deum offendisse in petcndo
IX. In libro quoque beati Job scriptum est : Ab in- sibi regem, orando obinuiit ul insueto lempore
terioribus egrcdietur tempestas, et ab arcturo frigus. terribiliter cum tonitruis ct coruscationibus pluvia
Flan'e Deo concrescit gelu, ct rursum lalissime fun- (caderel). Sic denique scriptum est dixisse pnpul
duntur aquw. Frumenlum desiderat nubcs, et nubes B Samiielcm . State, el vidctc rem islam grandcm quam
spargunt lumen snum ,
qute lustrant runcta per faclurus est Dominus in conspectn vestro. Nunquid
circuilnm quocuuque eas volunias gnbernantis Dei non messis Iritici esi hodic? Jnvocabo Dominum,
duxerit, ad omne quod prwceperit illis super faciem et dabit voccs, et pluvias ; et scictis ct vidcbilis quia
orbis terrarum (Job xxxvn, 9 seq.). Attenle au- grande malum fecerilis vobis in conspeclu Domini,
diendum quod dicilur : Luslrani nubcs p<?r circui- petcntes super vos regem. Et clamnvtt Samuet ad
iiim cuncla, sed qtwcunque eas voluntas gubertian- Dominum, el dcdit Dominus voccs et pluviam in die
tis Dei duxeril. Si crgo Deus eas gubcrnat. non po- illa; et timuit Dominum et Sa-
omnis popalus nimis
test homo iniquus eas aliain in parlem couvertere, muclem. Dixilque nniversus poyulus ad Sumuet
qnia nec imperare Dco polest, nec precibus obli- Ora pro scnis tuis ad Dominum Deum tuum, ut non
nere meretur. Qnoil aulem subjungitur, ad omne moriamur. Addidimus enim universis peccutis nosiritt
quod pra'ceperil illls stipcr facicm orbis lerrw, quid malum, ut peteremus nobis regcm (I Iteg. xu, 16'

aliud inlelligendum, nisi ad oinne quod pneccperit seq.). Terriii enim vocibus tonitruum ct coruscis
Deus nubibus, vel ad flagellum, vel ad subsidium ftil^ttrum, inlercessioneni sancti propheiie, licet psc-
humanum, ad nives, ad grandincs, ad pluvias, ad catores, (amen ut fideles postnlariint ; non sicut
fulgura, vel fulmina, sive tonitrua, ex quibus ple- C. isii nostri semifideles, qui mox ut aiidiui>t toni-
rumque alta aedificia prostemi soleul? Sane non Irua vcl cuni levi fiatu venti. dicunt Levatitia anra
pracepto hominis, sed prajceplo Dei, sicut in hac est, et raaledicunl dicentes : « Maledicta lingua ilta,

seiilenlia legilur, in qtia eliam post paululum sub- et arefiat, el jam prwcisa esse debebat quce lioc fa-

ditnr : Nunquid scis quando prwccperit Dcus pluiiis cit. Dic, rogo, cui maledicis? justo, an percatori-?
ut oslenderent lueem nubium ejus ? Nunquid nosii Peccator namque, et ex parte infidelis similis tui, au-
semitas nubium mugnus, et pcrfectas scienlias ? In ram, ut dicere soletis, levare non poluit; quia ncc
quibus verliis ltoc quoque iiotandtim est, quia si virtule sua valuit, nec angelis malis imperare po-
homo non novit scmitas nuhium, nec perfectas ea- tuit quanquam nec eorum in hac re sit potestas.
:

rum scientias, mullo minus novil earum oflicio Domino non supplicavit, ut orando id oblineret :

hominibus prodcsse vel obesse; exceptis, ut di- quia sicut vos, ita et illi quos tcmpestarios puta-
clum est, sanclis, qui secundiim voluntatem Dei tis, prxsligiis malis fieri haec p.iiaul, non volun-
niulla per illum ipso donante possunt, non ulique tale Dei . licet etsi a Domino Deo hoc petcrent,
propria aut aliqua contraria virtute, sed voluntate non merereiilur a.lipisci : quotl titique juslorum est,
conditoris : sicut saepc multi scrvorum Dei orationi- non iniquorum qui in talibus rebus, elsi petunt a
bus obliniierunt, ul temporc siccilatis pluvias Domi- " Doinino aliquid, infideliter et duplici animo pcttint,
nus largiri dignaietur. non in rcrlitudine fidei.

X. Sic enim beatus Jacobus aposlolus, factum XII. Illo praeterea tempore quando oratione Elias
Eli;r, propheta; in exemplum nobis proponens, ex- siccitas erat in teria Israel, etiam pasctia pecori-
hortalur nos ad orationem rccurrere pro trislitia, Lus negahantur. Scriptum est enim : Dixit Achab
pro infirmilale, pro reniissionc peccalorum, dicens. ad Abdiam : Vade it> terram ad universos fontes aqua-
Orate pro invicem ut salvemini. Multum cnim valet rum, et in cunctas valles, si forte invenire possimus
deprecatio justi assidna. llelias homo erat similis herbam, ci salvare equos et mulos, et non penitus
nobis, passibilis; cl orationem oravil ut non plueret, jumenta intereant (III Rcg. xvui, 5). Eccc, ut ap-
et non pluit annos trcs et menses sex. Et rursum parel, de plmia desperali quod non esset nisi juxta
oiavit: el cwluin dcdil pluvias, et terra dedit fruetum Eli;w verba, pro jumentis herbas quaerunt juxla
suum. Elias itaque oralionem oravit ut non plucret, fonles et aquarum, jam enim seniiebant ve-
rivos
el non pluil annos tres menses sex- Fecit autcm rttm essc quod ipsi Achab Elias dixcrat Vivit Do- :

lioc proptcr correptioncm et corrcctioncra geniis minus Detts Israel, in cujus conspcetn sto, si erit an-
 «55 S. AGODARDl EPISCOPI LLGDUNENSIS l.-; G

rtis his ros ct pluvia, nisi jnxta oris mei verba. El A fiebant, inlerrogat de lalibus ulique qua: nemo
certe Elias annos dixil. quanti esseni. Isie ergo alius nisi solus omnipotcns laccrc polesl, cl dicit :

Acbali, ul dixi, quare non rogavit Tempcstarios Ibi erus qttitndo ponebnm [undamcnta terrw? El :

ut lcvarent teiiipestates, ct, ut dicerc solclis, auras le- Qtiis postiit mensnras ejus, vel supef qtto buscs
vatitias, pcr quas irrigata terrahabere possetherbas illius solidaliv sunt ? Quis conclusit osliis mare?

cquis ci nmlis suis caelerisque jumenlis, pro qui- Et Nunqnid conjungere valebis micanles stctlas,
:

Iius sollicitus cral ; inaximc quia non limcbat perde* Pleiades, aut gyrum Arcturi poteris dissipare ? El
ic fruges in campis, el vincas, qux null.c oiuniiio Nnnquid nosti ordinem coeli? Et Nunqttid miltes :

tunc cranl? fnlgura, ct ibttnl? ct inulla biijusmodi. Inler hxr,

XIII. Noslris quoque lemporibns vidcmus ali- iiiqiiam, lanta ac talia, inquirit ctiam ab co dicens
quando, collccUs messibus ct 'vindemiis, propter Nunquid ingrcssus cs thesauros nivis, ant thesatt-
sicci atem agricol.is scminarc non possc. Quare non ros (jrandinis aspexisli, qnai ynrpnravi in tempus
oluinclis apud Tempcslarios vcslros ut mitlaul au- hostis, in dietn pttijnte ct bclli? Per qnam viam
ras levalitias, quilms tcrra irrigctur, ct postea se- sparvlur lux, dniditui nstus super terram ? Quis
niinare possitis? Ycrum quia id vos ncc fecistis, dedil vehementissimo imbri cursum, et viam sonan-
nec faeere unquam vidistis et audistis, audite imnc 15 " s tonitrui? ut plueret super terram absque ho-
qm ! ipse Doininus, reruin omnium eondilor, rc- mine in descrto, ubi nullns morlalium commoratur ?

ctor, guberiiator, ordiuator et dispensalor, servo ut impterel inviam et desolatam, et produc.eret !ter-

suo beato Job inler c;elera etiam de bujusinodi bas virentes? Quis est pluviee paler? vet quis ge-

rebus dicat. Etenim cum diabolus, invcntor mali, nuit stillas roris ? De cujits ulero cgressa esl gla-

priiic.eps etcapul Omnium malonnn, accusator fra- ctes?et ijetu de cceto quis genuit? In simililudinem

truin, accusasset bealum Job apud Dominum, di- lamdis aquec durantur, et super/kies abyssi constrin-

cens quod non recta intenlione, id est, soli ei pla-

gilur (Job xxxvm, 4 seq.).

cendi, et solo eo fruendi illi serviret, sed pro ter- XIV. Ecce igitur opera Dei magna, quorum ra-

renarum rerum multiplicalione ac dcfensione ex- tinnem ucc ipse bcilus Job tam subliuriter, lam
;

petiissctque eum lentandum, quatenus tcntando ita

subtililer antea potcrai adinirari. Si Dominus tbe-

verum esse oslenderet ; improbus, superbus, et

sauros babet grandinis, et solus eos aspicit, quos
slttltissimus, quasi mentem viri Dei melius nosset beatus Job necdum aspexerat, ubi eos iuvenerunt
quam conditor ejus ; Dominus quoque juslus et mi- isli Tempestarir, quos beatus Job non invenit, ne-
sericors, justus ad confundcndiim diabolum, niise- que invenire possumus, sed neque xslimare ubi in-

ricors ad exaltandmn fidclem faniulum suum, con- C veniantur? Dominus inlerrogat fldelem famulum,
cessit illi poteslaleni, primum quidem in rebus om- utrum sciat quis dederit vehemenlissimo imbri cur-
nibus, dcinde vero in filiis, post etiam in salute siiiu, et viain sonantis lonitrui. Isti autem contra
corporis, ac deinccps in siiasione conjugis, postre- quos sernio est, ostemhint nobis bomuncidos a

ino aulein in cxprobratione et muliifaria despectione sanctilalc, justitia, ct sapienlia alicnos, a fide ctve-

famulorura. Sed diabolus victus ct confusus rcccs- rilatc nudos, oilibilcs cliam proximis, a quibus
sit ; servus Domini viclor et tiiuinpbans excrevit. dicant veliemcntissimos iinbres, sonantia aqiue to

Volens igilur pius Dominns secundum quod Aposto- niirua, et levatitias auras posse fieri. Dominus di-

lus dicit de se ipso, ne magnitudo eum revelalio- cil se b:rc pra:parasse in tcmpus bostis, id est,

iiuin extolleret, ita ct illum, nc magnitudo victo- ad vimliclani. Isti eosdem ipsos bostcs alque ad-
ri;e clatum reddcret, bumiliare, uon ablatiooe re- versarios aequitalis (in qnibus quani maxime, post
ruai quas pcrdidcrat, non percussionc corporis, cos qui terminos transfernnl, auferunt pro pignore

per quam jam sicut aurum in camino examina- bovem viduje, lacertos pupillorum comminuunt,
lus erat, non comparatione alicujus magni viri, nudos dimittunt bomines qntbus non estoperimen-
quia similis ci snper terram nullus erat, quippe tuin, egcnos educunt de domibus coruin, bomiues

qui inlcr bomines Oricnlales magiius esset, coepit

D contristant, vindicandum est) dicunt eorum babere
tamen cum humiliare vehementer, suHimiter ostcn- polestalein, Dominus ad
qu;e vindictain bostium

<lcndo illi iinmeiisiiatem polentise sua% , ut fidclis stiorum pr;eparavit. Dominus se dicil plitvuepatrcm,

famulus cogiioscendo inoestimabilis atque incircum- ci gelti de cado se generasse confirmat. Isti nii-

ineffabilia magnalia, scmetipsum serrimos boininum dicunt haberc niagnam portio-

scripii conditoris
ct dcspicicndo inelinarcl, sicuti et fa- iK-iii lnijtis dispensationis. Quod in similitudincm
despiceret,
apparet, qnibus lapidis aqiia- durantur, Dominus nobis mirandum
ctiun est. N.im hoc in verhis ejus
me rcprehcndo, ago pcenilenliam proponit. lloc si ad libitum iniserrimornm horum
a.t : Ideirco ipse el

in favilla et cinerc (Job xi u, C). Qtiod alia transla- bomiuum aliquando lieri posset, proctil dubio mi-

tio apertius declarat, dicens : Despexi memetipsum, randum non esset.

et distabui, et cestimavi mctcrram cl cinerem. In bac XV. Il;cc slultiiia est portio non mininia infide-

crgo bumiliatione, cum omnipolens Deus scisci- lilalis; ct in (antum malum istud jam adolevit, ut
taielur fidelcm famultim, uiruin ista aul illa f;iccre in plerisque locis sint homines miserrimi, qui di-

posset aut nosset quis fcccrit, aut ubi esscl quando cant se non cquidem nosse immittere tempcstates,
 157 LIB. DE GRANDLNE ET TONITKIJIS. 158

sed nossc tanien defenderc a tcmpeslale habitalo- A quaedam cum csset morlalilas houm, ut di-
sittltilia,

res Ioci. His haheiil slaiutum quantum de frugi- cerent Grimaldum ducem Benevenlorum transmi-
«>

Ims suis dcnent, et a appellant hoc canonicum. Multi sisse homincs cum pulveribus, quos spargereni per

vero sunt qui sponle sacerdolihus deciniam nun- campos, et inonles, prata, ct fonles, eo quod esset
quam donanl, viduis ct orphanis caelerisque indi- c inimicus Chrislianissimo imperatori Carolo, et dc
gentibus eleemosynas non Iribuunt, quae illis fre- ipso sparso pulvere mori hoves : propter quani cau-
quentec pnedicantur, crehro leguntur, subinde ad sam iiiultos comprehensos audivimus.et vidimus,
h;cc cxhortantur, ct non acquiescunl. Canonicum ei aliquos occisos, plerosqiie atiteni alfixos tabulis iu

autem quem dicunt, suis .defensorihus (a qnibus so flumcn projectos , atque necatos. Et, quod mirum
dcfendi credunt a tempestate) ntillo praedicanle, valde est , coniprehensi , adversum
ipsi se dicchant

nullo admonenle, vel exhoriante, sponte pcrsol- testimonium , habcre se lalem pulvorem , ct sparge-

\iint, diabolo inliciente. Deniipie in lalibusex parle re. Ita nainque diabolus , occulto cl juslo Dei judi-

magnam spem habent vit;c suoe, quasi per illos cio, accepta in illos potestate, lantum eis succedere
vivant. Iloc non esl portio, sed fcre pleniludo in- valebat, ut ipsi sibi essent tcstcs fallaces ad niortem :

fidelitatis, et si diligenter consideramus, ahsquc et neque disciplina, neque tortura, neqtie ipsa mors
amhiguo pronuntiabinius id pleniludinem esse in- B dcterrebat illos , ul adversum semetipsos falsum di

fidclitatis. Tres namque virtutes sunt, secundum cere non auderent. Hoc ita ab omnihus credebatur ,

Scripturas divinas, in quibus totus coniprehendilur ut pene pauci esscnl quibus absurdissiinum videre-

cultus, per qnas colitur Deus, id est, fidcs, spcs, tur. Nec rationabiliter pensahanl unde fieri possct

charilas. Quicunque igitur fidem et spem suam par- talis puhis, de quo soli boves morerentur, non c;e-

titus fucrit, ut ex parle credal in Deum, ex parte tera animalia : aut qtiomodo portari posset pcr tam

credat hominum esse qua: Dci sunt, et ex parte lalissimas rcgiones, quas snperspargere pulveribus

speret in Deo, ex parle autem spcrel in homine, homines non possnnt, nec si Benevenlani viri elfe-

hujus profecto fidem et spem divisam non acci- minoe, sencs et juvenes . cum ternis carris pulvcrc

pit Deus; ac pcr hoc inter fideles censeri non po- carricatis egressi de regione fuissent. Tanla jam
test; et quem partita lides ct spes a numero fide- stultilia oppressit roiserum mundum , ut nunc sic

lium secernit, vorago procul dubio infidelitaiis ab- absurde res credantur a Christianis, qualcs nun-
sorhet ; meriloque talis malcdiclum illtid ineurrit quam anlea ad credendum poterat quisquam sua-
prephetse dicenlis : Maledietus homo qui spem suam omnium ignorantibus. Hanc
dere paganis creatorem
ponii in homine. Neque vero hlandiatur sihi dicens rem propterea ad medium deduximus quia
itaque ,

Magis spero in Deo quam in homine quia spes per :

^ buic unde loquimur similis est et vel exemplum ,

parles dividi non potest. Aut enim totacril, ct lula ;

poleral tribuere de inani seductione et vera 6ensus

aut intuia eril, ct ntilla. diminutione.

XVI. Anto hos p.iucos annos disscminata cst

BALUZII NOT,E.
Appcllant hoc canonicum, nimirum cam fruguni « Imperator per Bothomagiim et Amhiaiium urbem
portioncin, quac tempestariis Irihuebalur annuatim rcclo itinere se Aquisgrani atl hiberna conlulit. Cui
a posscssoribus, ut al> agris eortmi depellerent lem- revertenti, et Heristallium palatium intranti, occur-
pcstates. rere niissi Sigmiis Benevcnlani tlucis , dona qiiam
h Crimaldum ducem Beneventorum. Duo per ea maxima deferentes, dorainum suuni a niorie Gri-
tempora Beneventanorum duces fuere, quorura utii- nioaldi pradecessoiis sui purgantes. > I)e utro au-
quc nonicn fuit Grimaldo, et qtiortim alter alleri tem hortim capienda sit historia qtiam hic narrat
successit. Chronicon sancti Vincentii de Vullurno : Agobardus, affirniare non licet. Facilius lamen cre-
« Defuncto dehinc Arichis apud Beneveiitum, Bcne- diderim h.cc in vul;,'ii< jactata sub priore Grimoaldo.
vcntanorum piecibus Grimoaltlus a Carolo receptus H:cc eiiiui acla suh Carolo Magno. Successerat au-
rcvocatur, et patcrnuni ipse suscepit ducatum. Isie lcm Arigiso, qui aiino 787 morluus est, ut tradil
niulta dona ecclesiis el monasleriis servorum Dei -r» Eginhardus in Annalibus, acpostetim alii.
contulit, sed pracipue bealissimi Vincentii. Griinoal- Inimicus imp. Carolo. Ilinc palet librum istum
c

do vero nostro mortuo aller Grimoaldus exadel-, fuisse scriplum in initio imperii Ludovici Pii, qtiando
phus ei succedil; et hoc deccdenle, Sico subroga- recens eral memoria belli quod adverstis Grimoal-
tur. i De priore intelligendum puto quoil tradit tluro Benevenlanorum ducem felicitcr gestum est a
Eginhardtis ad annum 80:2 « Grimoaldos Beneven- : Carolo Magno. Eginhardus ad annum 812 « Pax :

tanorum dux , inquil , in Nuceria Winigisum coini- cum Aluihaz rege Sarracenorum facta. Itcm cum duce
tcm Spoleli , qui praesidio praeerat, adversa valetu- Beneventanoruro Grimoaldo; cl iributi nomine quin-
dine faligaturo obsedit, ct in dedilionem accepit, que el viginli millia solidorum atiri a Beneventanis
captiimquc honorifice babuit.t Eadem quoque habct solula. » Quam paccm poslea linnavit Ludovicus
auctor Annalitim S. Bcrtini. rosterior antem intci- Pins, ut docei Eginhardus ad annum 814 « Cum :

fecltis cst anno 818, ut habet idem Eginhardus : Grimoaldo Bencveutanorum duce pacium fecit atque
< [inperalor, inquil, cum Haristallitim venisset, firmavit eo niodo quo et pater , seilicet ut Rene-
,

obvios habuit legatos Sigonisdticis Beneventanorum, ventani tribulum annis singulis 7 uiillia solidorum
dona deferenles , euraque de nece Grinioaldi ducis darcnt. >
anieccssoris sui excusanlcs. > Yiia Ludovici Pii :
ivj S. ACOBARDI KPISCOPI LKGDIJNENSIS 100

1TEM LIBER
CONTRA OBJECTIONES FREDIGISl ABBATIS.

I Reverentissimo ac beatissimo domino ei patri A miniim nostrum Jesum Christum cictcris hominibus
• Fredcgiso abbati. Dudum modestia: vestrx- benigni- pcrmiseere ; nce vos debuislis pro eo quod Dominus
las adversum nos, pcccatis noslris exigenlibus, mo- Jesus Cliristus alijeeta dc se non sensit, et crrasse
ta, talibus nos invectionihus pereulit, qua: lcnitalis se nunquam cognovit , cxleros liomincs ab buinili-
ac sinccrilatis vcstrje moduiu excedcre viderentur , tate alijii lionis peccati confessione dcfendcre in

nisi in refellendis nobis tali rcdargulione uleremini, lantiun, ut ex lioc probare velitis, sicul in veslris

qua; vcrbis tantum a vobis proferretur, corde tamen apparet litteris , niillnm verc bumilium abjccla
non approbaretur. Nam omnia qu:e adversum
si illa de sc senlire, niillnin sc peccatorem fatcri dcberc.

nos prolulislis, et cx parte finxisiis, ita a voMssensa III. Ncmpe , o venerabilis magister, pulabat ac
cssent ut prolata sunt , non solum modesliaro ve- putat nostra insipienlia quia cum de talibus rebus
stiam transgrcderemini , verum etiam veritatem of- Ioquiturhomo, non dcbet Diiminum nnslrum Jesum
fenderctis. Kt idcirco, sapicntissimc vir, si dignatur Christum c;cleris aggregare hominibus quia hu- :

a Imiltcre magnittulo vcstra , nitimur nos per has manilas qua? a Verbo assumpta est, quaiiquam ha-
litterulas purgare a!i illis criminibiis, quse adversum beat naturam nostrornm corporum non tamen ,

nos in vestris litteris exarata reperimus. Recordari habet originem. Nos enini humano scmine coagula-
dignamini litlerarum vestrarum, quas tunc adversum B mur, ille de Spiritu sancto nalus est : qui etsi homo
nos novissime dedistis; et cognoscite contra qux factus esl prepter nostram salutcm, Deus tamen esse
irimina nunc respoudere curamns. non desiil; qui licet bomo verus sil, verus tamcn
II. Scripsistis igitur in pnefalione diccnles : < Si el uniis est Deus cum Patre et Spirilu sanclo. Illa
ad omnia qu;e in vestrsc dileclionis cbartiila scripta namquc humilitas, qua Dominus noster Jesus C!ni-
rcpcriiiius, respondendnm judicaremus, non tantum stus, cum in forma Dei Patris esset, semetipsnm
ciiarlulae , veriim prolixioris libri inodum eveodere exinanivit ut formam servi acciperel, inclinatio fuit
vidercmur. Sed quia compendii causa, panca ex miseralionis , nou evacualio polcstatis ; qui clsi

plurimis smmnatiiii atlingere libuit. i Ex quibus abjecta passionis pertulit, tamen Deo Patri ncqualcm
vcrbis vcstris apparct omnia vos illa reprehendisse seesse innotuit. .'Equalis omnino esl Patri, non mi-
qup. in nostra chartula scripla reperistis. Sed qui nor est gloria, non postcrior tempore, non inferior
omnia reprehendilis, niliil laudatis; cuncla refclliiis, potcstale : qui propterea factus esl homo, non ut
iiibil recipitis; qiinm juste boc facialis, ex istis por- crrarct, sed ut erraticam ovem inventam humeris
pendile qtiae compendii causa summatim attigistis. suis gestarct, ct ad domum ccelostis patriae, ad pa-
Quia si ista lam injusle reprehendistis ,
quanto in- lernam scilicct visionem penluccret. Et idcirco ncn
justius illa qu:e reliquislis'.' Et prinium quidem de C est consequens, imo valde injustum est, ut cum quis
bisqtiae vobis altingerc libuit, assiiinilis reliagandam ca qu;e hon.inuni sunl vere loquitur, allcr Dominica
nostram sentenliam, qua diximus : « Quienim vere comparatione evacuet. Iterum atque iterum dicirous,
b uiiilis est, abjecta de se sentit; et qui aljccta de quia pervicacis bominis csl Dominico exemplo im-
non dubitat. Quam sententiam
sc seiilit, errassese i pugnare ea qua: de puris bominibus veraciter dioun-
ut veram non esse os;cndcre vidcamini probatis , lur, quorum niillus existil sine peccato, sicut scri-
Dominum Jestini Christum verc luimilem fuisse,et ptlini cst : iVom esl justus quisquum qui faciul bonv.m
dicitis : « Quia vere humilis crat secundum nos, et non peccel. El iterum : JSemo mundus a sorde,
a' jecta de se sentit, et errasse se non dubitavit. i etiam s: unius diei fueril vita ejus super terram. De
Quod quam calumniosc a vobis diclum sit, quaesu- Domino Aposiolus Petrus testatur , diccns : Quia
nius dignamini perpendcre. Quis enim fidelium igno- peccalum non fecit, nec inventus est dolus inore ejus.
rat quia nec nos debemns unquam, cum de abje- Nunquid quia hoc verum est proplerea hoc verum ,

ciiouis humilitate et peccali confessione loquimur non erit illud quod Paulus ait Omnes enim pccca- :

qu;c vcra in omniluis procul dubio csse debent, Do- D verunf, ct egent gloria Dei?

BALCZII NOT^E.
i
Fredegito abbtiti sancti Martini Turoncnsis post cjusdem principis pro ecclcsia sancti Lambcrli Tra-
Aliiiiiiuni riijus fucral discipuliis
; ut patet ex vita , jcctensi-, quod eiliium est in tomo primo Hislorke
Alciiini. Kuii ciiain c.ancellarius Ludovici Pii impe- Episcoporum Lcodiensium, pag. 151, ac demum iu
raloris. Varie aulem scribitur nouicii ejus. Ilii enim, cjusdcm Ludovici pncceplispro monasterio Aruleusi
ilemque iu pnccepto ejusdem Ludovici pro Hildc- in riioecesi Hulenensi et pro monaslerio sanct;c Gia-
baldo episcopo Malisconensi; vocatur Kredegisus. In t.e in dicecesi Urgcllensi. Fregedis tamen, quod idem
Tesiamentn autein Caroli Magni apud Eginbardum c-l ac Fredegisus, vocatur a Thcodulfo episcopo Au-
vocatur Fridugisus, ct quidem reclius, ul opinor. rclianensi ex qno ctiam discimus diatonum fnisse.
,

Nam sio quoque nominatur in pncceptis Ludovici Vi le Sirmondum in notis ad Tbeodulfuin, pag. 2'J2.
Pii pro ecclesia Parisiensi itemque in pneccplo ,
 ICI LIB. ADVERSUS FREDEGISUM. ji-2

IV. Quia dicitis, < Ilis bene perspectis, apparcbit A stra. Peccavimtts enim, et intque egimus, recedenles
hanc veslram non esse veram ratiocinationcm, > lixc a te. Dominus quoque in Evangelio lestatur pnbli-
qualiicr dixcritis aestimare noii possumus ; affinnare eaiuun qui asccnderat ciim Pharisaeo iu lempluiii ut
tainen audemus quia qui lianc ratiocinationem ve- oraret, idcirco juslificatum descendisse in domuin
ram esse ncgat , necdum cognovit quemadmodum suam, quia abjecta dc sc sciens, a longe slabat, et
eam oportcat scire. Quid ergo est qno.i Apostolus ,
nolebat nec oculos ad ccelum levare; ct peccasse se
diun de Domino loqueretur , dicens •
Qui cttm in non dubitans, perculieliat peclus suum, dicens :

forma Deiesset, non rupinam arbilrattis est esse se Deus, propitius eslo milii pcccatori. De cenlurione
crquc.lcm Deo , scd semetipswn exinnnivit , formam qiioque quare Domiims ait quod nec in Israel lai.tam
servi accipietis, pracmisil : lloc senlite in vobis, quod fidcui iiivencril, nisi quia idem centurio abjecta de
et in Christo Jesu (Philtp. i, 5-6). El paulo ante dixe- se sentiens, el alta de Domino sapiens, semetipsum,
T
rat : A i/it/ pcr tontenlionem, ncque per inanem ylo- ulait, indignum arbitrabalur ire ad deprecandum
rium, sed in kumililale superiores sibi invicem arbi- Doiiiiiiiim ul sanarel pueruni ejus, sed polius amieos
trantes (Ibid. , r. 3). Si verum non cst ut is qui suos misit, et iieriim per iuternuntium mandavit
vcre lmmilis est ahjecla de se sentiat, quare Abra- Domino, dicens , Domine, non sum diguus ul intres
ham cum Domino loquens, cinerem se pulveremque B sub tcctum mcttm. Miilicr vcro Chananaea, cui Donii
fatetur? Moyscs quoque non se esse cloquenlem te- nus clamitanti respondit, Non cst bontim sumcrc pa-
statur, et ex quo ei Dominus loqui eccpit, impedi- nem fdiorum et mittcre canibtts, statim consentiens,
tiorem et tardiorem se esse lingiiam dicit. Dc se ait :Ltiam, Domine : nam et calclli edunl de micis
qiioque et Aaron ad populum ail : Nosenim quid sn- qtiif cadunt de mensa douiiiiorum suorum. Et idcirco

mtw?Gedeon etiam, queni angehis fortissimum vi- audire nieruit : mulier, magna csl ftdes tua.

rorum appcllat, ille e conlrario tam abjecla de se VI. Quod si aliquis objeccrit nobis verba justi vcre
senlit , ut se minimum in domo patris sui dicai, ct Imniiiis dicenlis : Non pcccavi , cl in amaritndinibus
familiam suain inlimam in Hanasse. Saul quoqise morulur oculus mctts (Job xvn , 2). El iternm : Ilac
cum pcne his veriiis de ininima liiliu essese diceret, passus sum absque iniquilatc manus mecc. : audiat
et in eadcm iribu minimum sc recognosceret, ita ut rtirsiuu eumdcm jiislum humilitei' confilontem :

indignum se regio honore fatcretur, in regcm cle- Peccavi. Qidd faciam tibi, o custos hominum ? Et'
etus est. Unrte Dominus ei loquitur : Cum esscs pnr- iteriim : Quantas luibeo iniqitilates, percata , scelera,
tulus in oculis luis, capttt in tribubus Isracl factus atquc dclicta , ostende mihi (Job xui , 23). Et ilcriuu
es. David quoqe.e (dc quo Dominus loquilur, Inveni Scriptura dicit quia is queni Deus propterca flagellat,
virum secundum cor mcum, qnia vere humilis erai) C ut doloribus eruditus abjectionem et peccata sua rc-
tam aStjccla de sc sensit , ut no:i solum ad regnan- cognoscat, respicil bomines et dic>t : Pcccavi , vere
duni indignum se esse testarclur, vcruin eliam gcner deliqni, ut eram dignns iwn recipi. Qiiare ergo vos
fieret regis; qui postea de ipso clainal ad Sanl : diciiis non esse vcriuii, ut vcre humilis abjecta de
Qucm persequeris, rex Isrucl? cancm morlnum, et sc sentiat, aut peccasse se credat, cum apertissime
pulicem unum. Sicque pcrsequi conqueritur, quasi pitcat boc proprium esse sanctorum, non supcrbo-
si perscquatur pcrdix in montibus. Postea vero cum liiiii.' Cur Joaiuies aposlolus ait ; Si dixerimtis quin

csset in inagna regni gloria , nulhiimpe advcrsarium pecctttum non habcmus, ipsi nos scducimus, el veritas

palerclnr, ail : Lndant, el vilior fium plusquam fa- in nobis non est. Si vero confiteamur dchcta noslra,
cltis sum, eioqne Itumilis in oculis meis. Et itcrum : fidelis est, ct justus, ut remiltat nobis peccata. Qui
Domiue, non csl cxallultim cor meum , iicque clati sunl si sccundiim vos magna de se , non abjecla, sentire
oculi mci , ncqne ambulavi in magnis, nequc in mira- volnisset, habebat unde gloriaretur, quia et supra
bilibus super me , ct caetera. Errasse se quoquc non pcetus Domini recubuit : et praj ca?leris discipulis
dubilavit, quia siepissime non solum errores suos ab illo dilectus csl. Jacobus quoque apostolus ait :

ronfitelur , scd eliam iuiqnilales, peccata, delicla, In multis cnim offendimus omnes. Quoe si quis pula-
scelcra, inlinuitates quoque , et turbationcs , linio- verit non veracitcr, seJ tanlum bumiliter dicU. no-
reni, ac tremoreoi, anxietatemqiie cordis : quoriiin verit se in hoc scnsu Pelagium sequi; cl propterca,
omnium testimonia si poncre voluerimus ,
prolixi si corrigi vult , legat lihros beati Augiistiui conlia

operis scries ordinabilur. Pelagianistas, et sciat omnes sanctos veraciter sc de

V. Vos dieitis quia non est vera raiiocinatio, ut peccatis accusasse , ita nt necesse baheant pro se ip-
qui vere. hiimilis cst, ahjecta de se scntial, aut pec- sis dicere, Dtmitle nobis debita nostra. Sed de his
casse se indiibilanler credat. Nos vcro c contrario quanta dici possunt., vos nosse non ambigimus.
pcr lianc ratocinationcm omncs sancios in suis pre- VII. Dicitisetiam tota vos intentionc divinam scri-
cihus a Douiino exaudilos esse novimus; sicut Da- pturam cum editorihus , inlerpreiibiis atqtie exposi-
nielem in suam exomologesin , ubi confitebatur non toribus suis ab impeiitia; nostrse caluiuniis defen-
soluni peccala sua et peccata populi sui, verum etiam dere. Ad quam rem nou respondebimiis vobis, quia
pcccata rcgum ac principum vcl sacerdotuni. Tres , sicut dequibusdam dicitur, i7/j'c trepidaverunt timore,
ctiam pueri in camino ignis clamabant in verilate ubi non eral timor, ita et vobis dici potcsl ; lllic
il ju licio : Induxisli omnia haic prooter peccata no- tota inteniione paravit defensionem, ubi nulla eral
, C3 S. ACOBAKDI EPISCOPI LUGDUNENSIS i(tf

neecssitas defensionis. Qiiis enim de nobis A pcr genus feniininum significatur, nec tanicn a La-
omnino
tiuis fominino gcnoro dicitur. Pecealum quoque in
calumniatus est unquam editorem aut interpretcm
Hebrseo gcneris masculini est, in Graco fcminini,
aliqucm diviuarum Scripturarum ? Dicitis reprehcn-
quos tantum pu- in Lalino neutri; et cum in Scripturis multis rebus
disse nos aposlolos et iulerpretcs ,

quantnm nunc significetur, nullus tamen Latinorum genus ejus

tabamiis unquam reprehendendos ,

Diximus mutavit, quia ncc aliqua ulilitas posiulavit. IKcc id-

putamus veriiatis vituperatores laudandos.
voluminum vol circo diximus, quia vos diciiis propterea iuterpre-
namquc quia inlerpretes divinorum
omnino tenere indeclina- lcm sanguines plurali numero transtulisse quia
oxpositores nnn curarunt
,

quod utique neque apud Gracos pluraliler effcrtur; cum non ila sit.
bilitcr regulam grammaticx artis ;

Sive intcrprelcs, sive cxpositores divinorum eloquio-

inperilia, neque malitia fecerunt, scd ratione con-
rum, ut inlegritatem sensus ostcndercnt, contra
Jcscensionis; ut sicut usus sanctx Scriplurae est
verbis condcscendere bumanis qualcnus vim inef- ,
grammaticam loqui non timuerunt quos non soluni :

humano more loquens ad notitiam ho- non reprehendimus, vcrum eliam per cos a rcpre-
fabilis rei ,

bensionc defendi cupimus. Quia sicut illi iaudandi

minum deduceret , ct mysteria insnliia solitis osten-
cam sequcndo sunt in vcrbis contra graimnaticain prolalis, ita nos
deret rcbus ; ita ct interpreles ejus
B 'olerandi qnia illi divites in verbis, sicut voluc
illudstuducrunt summopere transfcrre, unde mani- :

runt, dixerunt; nos voro pauperos, ul possumus por

fesliorcm sensum lcgentibus pnrberenl, cliam si
angustias verborum tenuiler ea quae volumus signi-
contra gramniaiicam csset eaionus, ut sacramento
flcamus. Kt si illorum filii sumus ct ab eorum
rci concordaret. Kl ita hoc ad noslram sumpsimus
,

voluis- sensu et fidc non erramus: quod in illis amatur, in

defensionem, ut sicut illos qui poterant, si
nobis tolerctur; alque is cui loquimur sensum at-
sent , omnia secundum disciplinam grammaticam
tendat, non verba, ut audiat consilium Apostoli di-
proferre, seil ut uobis condesceudcrent, cl simplici-
non sunl veriti ali-
centis : Noli verbis con'.endcre. Kt : Ne sit languens
tatem veritalis non dcsercrent ,

circa quoesliones et pugnas verborum, ex quibus oriun-

qua contra eamdem disciplinam loqui, rcprchendere
tur invidite , contentiones, blaspkemia:, suspiciones
nullus debet; ila nobis omnino dcbel parcerc , qui
mala?.
etiamsi velimus omnia secundum grammaticam lo-
IX. Illud vcro quod post verba doctorum vcrbis
qui , non possuinus , si tamen fidom rectam et sen-

bisque verbis quibus

veslris subjunxistis : « Ita igitur hoc uno modo apo-
sum catholicum tcnemus, in
stoli et evangelista: ct totius divinse Scripturac inlcr-
possunius dicimus , sicut cl vos a testimonio Pri-
omni ,rctcs > cu "> calholicis ejus exposiioribus, ab i.npc-
seiani oslonditis, qui dixit : i Nibil eni.n cx »

L rili;c calumnia rationabilitcr dorendi qucunt. Nihil

pcrfoctum iu humar.is crcdo esse invcnlionibus
parte perfectum
enim oinnino contra rogulam grammalicac dixcrunt,
posse.
quod non ila aut ralio aliqua, aut causa myslcrii
VIII. Assnmpsislis grandcm Iaborem, non neccs-
dici cxigcret. t Ab his vcrbis vcsiris multum cccle-
sarium, quasi defcndentes evangclistam, vcl in:er-
vel evangelista e.lidcrit
siastici doctores dissonanl. Kxiguilali nostrae vidc-
pretem ,
quod non fruslra
numcro sanguincs, tur qiiod neque vos nequc nos de hac re aliquid sen-
vel interprcs transtulcrit plurali
quam rcm tirc aut dicore debomus, nisi ea qiuc orthodoxos
sccundum quod certa ratio postulavil :

magislros sensisse aut dixisse legimus. Isla taincn

nnn snluni non reprehcndimus, scd nequc ab inipiis

cum inconcussa ct fiima aucioritas illorum aucloruni

audivimus unquam rcprebensani. Kt in hac dc-
cst, pcrquos Spiiilus sanctus Novi el Vcteris Testa-
fcnsione lantopere laboraverilis, nihil nobis vcslro
labore innotuistis. Jam enim lcgerainus sanctos do- incnii volumina confecit; de quibus nulli unquam
Clores ila oxposuisse, qnod interpres idco plurali hoinini licuit aul licct cogitare vcl unam lilteram

nuinero sanguines in hoc loco transtulit, qnia sen- aliter cos dicere debuisse quam dixerunt, quoniam

snm evangelislae, quem illc in Graseo edidit, hoc in eorum auctoritas Grmior est ccelo ac terra, secun-

Latino iransfcrre aliter non poluit; non sicut vos diim quod Dominus ait Facilius esl ccelum ct ter-
D :

dicilis propterca fecit, quia in Giaeco plural tcr in- ram transire, quam de lcqe. unum apieem cadere.

venit. Nain sniit. multa nomina qiue iu Hebi;oo vcl Post bos quoque firma aucloritas est Septuaginta In-
Gicco alterius generis aut numcri esse inveniiinlur, terpretum, quos constat ante advenlum Domini de

non ejus ciijus sunt in Latinum. Nec tamen intcr- Elebraico in Graecum cloquium Vclus Testamentum
pres eodem gcnere quo iiivonil, transferrc curavit, iranstulisse. Intcrpretis quoqnc nostri Hieronymi
quia nulla neccssilas compulit. Sicut, verbi gratia, liresbjtcri lidelis est edilio, qu;c de Hebraico in La
Spirilus apud Bebneos, genere dicitur feminino, ct tinum magnifice transtulii. Fuerunt prauerea aliqul

cum sit in Latino gcnciis masculini, nullus intcr- venerandi catholici interpretes Lalini ,
qui Sojiiua-

prclum llcbraicuin sequcns genere femiiiino in La- ginta editionem in Latinum transtulerunt eloquium.
tino ponere tentavit, etiani cum necossitas poscerct. Kvtra hos itaque multi fuerunl interprelcs repre-
Nam invenitur in Scripluris ubi Spiritus sanctus hcnsibiles, el juste rcprehensi ; sicut illt famosissimi
HVLlZil NOT.L.
Testimonio Prisciani, iusignis grammalici, qni Lupus Forrnricnsis in epistola 5i, cl in libro de tri-

manibus eruditorum hominum maximc lcrebatur bus quaeslionibus, pag. 25S.

pcr eas tempcsiates. Hunc porro locum laudat ctiam
 IGS LIIJ. ADYERSIS FREDEGISl M. 106
inlerpretes judaizantcs, el hxrclici, "Aquila scilicel, A nientibus aposlolonim infudit, rnsticitatcm polius
cl Theodotio, ac Syinmachus ; cx qiiibus unus fecit per eos quam nobilita'.em uniuscujnsque lingtia; lo-
duas eilitiones inter sc dissonantcs. Fiicrunt cliam ciilutn essc. » Haec qua intcnlione dixeritis, nullus
Latmi aliqui, qnos Ilieronymus presbyter rcptehen- eorum qui oliosa loqui tinienl, intelligent; nisi forte
dit in illis uiique prafationibus, quas pricposuil li- liocetiam nobis crimcn superaddilis, quasi rns;ici-
bris quos de Gra-cis in Laiinum aut transtulit, aul tatis roprehcndamus Spiritum sanctum. Quod si ita
cmcndavit ; sicul in illa praefalione quam jnvla est, ij est, tali intcntione isla dicitis, quid ad ha;c
Grxcam emendaiioncm in liliro beaii Job fecil, as- respondcre possimus, nisi : Ipse occultorum cogni-
sercns quod idem liber apud Latinos ila erat dccur- tor, cordium leslis, scruta'or renum, omnipotcns
tatus, conrosusque, ut fcedilalem stiain publicc le- Deus vidcat, ct audi.it. Extra hoc autem quod tale
genlihus oslendcrel. Sic etiam in aliis locis quosdam sacrilegium nobis impingere videmini, apparet eliam
reprebendil interpreies. in his verbis veslris quod ita sentiatis dc prophctis
X. llxc de inlerprctibus idcirco ila dicimus, qnia et apostolis, ut non solum sensum pradicationis, et
magislri speciales non omnes aequaliicr receperuni, modos vel argiimeiila dictionum Spiritus sanctus eis
iut indifferentcr laudavcrunt, sictit vos faccre vidc- inspiraverit, sed eliam ipsa corporalia verba ex-
mini ncque omnibus xqualiter fidem adhibuerunt.
, 13 trinsecus in ora illorum ipse fonnaverit. Quod si ita

De expositoribus quoque mullo aliler quam vos di- sentitis, qu.mta absurditas sequetur i|itis dinumerare
jitis. beatus Patcr Augustinus lenendum tradidit polerit? Et in priinis quidem, ut caule scieniiae ve-
qui non soium de illis qui reprehensi sunt a doclo- slr;e loquamur, recordamini quid Moyses Domino
ribtis, etiam de prohatissimis. in libro quem advur- dicat, cum se cxcusaret ne ad Pharaonem mittere-
sus Faustum Maniclueum scripsit, ila dicit : « Quod tur, asscrens se gracilis esse vocis ct impedilioris
gcnus lilleraruni, id est, exposilionum , non cum liiiguy. Cui Doininus nequaquam respondit, Menti-
crcdendi nccessitale, sed cum judicandi libertate lc- ris; sed atinuens obsecranti, ait : Ecce Aaron [rater
gendiim est. Soli nainque divinx auctoritatis libri tuus, scio quod cloquens sit : ipse erit propliela tuus

legendi sunt, non cum judicamli libertale, sed cum lu loqueris ad eum, et ille loqnetur ad Pharaonem.
credcndi necessitate. Quam formam Aposlolus tra- Atlendite qtiia si secundum vos
ipsa verba corpora-
didit dicens : Spiritut notite exslinguere, piophelias lia inore Moysi sonantia ejus erant, et vox qu.e so-
nolile spernere, omnia aulem probate, quod bonum est nabat, qaarc ergo gracilis vox?quare crgo impcdi-
lenetc, ub omni specie mata abstinete vos. In hoc loco tiorsermo? Aaron erat prophela Moysi, Moyses pro-
aposlolus Paulus prophetias dixit docirinas ct expo- pheta Dci. Qnare ergo robuslior vox el expedilior
sitiones doctoriim, s cut alibi iusiuual diccns : Pro- C serino in propheta Moysi quam in prnphcta Dci?
phetie duo ant tres dicunt, ct civteri dijudicent (I Cor. Nunquiti ct boc vilium, gracilitatem scilicel vocis,
xiv, 29). Non illam propheliam de qua aposlolus Pc- ct linguae impedilionem Spirilui sancio tribuetis?
trus ait: Non enim voluntale kumana atlnta esl ali- Rcstat ergo ul sicut ministcrio angelico vox articu-
quundo propltelia, scd Spiritu suncto inspirati tocuti lala fonnata cst in ore asina;, ila dicalis formari in
sunt sancti Dci homines. » ore prophclarum. Et tuuc lalis etiam absurdilas se-
XI. Hjcc oinnia idciico dicimus, ut appareat quia quctur, ut si lali modo vcrba et voces vcrborum ac-
quam injuste a vobis crimiiiamur, cum dicilis nos oeperunl, sensum ignorarent. Sed absit lali.i deli-
reprehensoies aposiolorum ei divinarum Scriptura- ramenla cogitarc. Nos si de eloquentia Pauli aposloli
rum esse, tam injusle vcl polius > multo injustius aliquid diximus, Verha Hicronymi doctoiis posui-
qnoscunque interprctes alque expositorcs co;cquatis iinis, qiiibus in quoJaiu loco ail. : « Qui putant Pau-
aposlolis et evangelistis, cum Synimacbum et Pau- lumjuxta humilitatcin, non verc dixissc, Et si
et
lutn et Dydimum ct Joanncm una defensione indif- impenius suin sermone, non lumen scientia, dcfendant
fcrcnlique laude dignos dticilis. Bontim est recor- htijus Ioci conseqitentiam. j Et iterum : « Si vcro
dari verborum Domini , quibus ait : Nonnc si recte qui potest eliam juxla serinonis eioquia contcxtum
offeras, et non recte dijudicas peccasti? Qni enim " docere Aposlolum fuisse perfeclum, et in artis gr
recte crcdil catholicain lidem, rectc viJctur olferro. nialica; vitia non incurrisse, illc p.ilius ansculiaiidus
Sctl si qiiiliuscunque doctoribus aut interprelibus est. Nos quolicscunque soloecismos aut tale quidl
cutu aposiolis cl evangelislis xqualcm vcneralionem adiioiamus, noa Apostolmn pulsamus, ut malivoli
tribuit, nun rccte dividil, alque idco pcccat. criininanlur, sed m.igis Aposloli r.sserlorcs siintus;
XII. Post illa qua; superius dicia sunl vcrba no- quod Hcbrxus ex Elcbraeis absqtie rhctorici scrmonis
slra, addidislis dicentcs ; « Turpe est cnim credcrc nitore, vcrl orutn compositione, el eloquii venusale,
Spiiilcm sanctum, qui oninium gcntium linguas nunquam ad fiJem Chrisli loltini niunJuiu (ransdu-

BALLZII NOT^:.
» Aquila. Carolus Magnus in Capitulari de non Valesius in annoialionibus ad Euscbium lib. v, cap.
adoraiulis imaginibus lib. i, cap. 13 « Nova post : 8 Hist. Ecclos.
scptuaginta interpretes, ThooJoiionem ei Syntma- !>
Multo injitstius. Sic legi rie!/cre aJmonuit M.is-
chiim ct Aquilam, sive etiam bcatum Hifironymum, sonns in erratis prorstis iicne. iNam iu codice ius.
:

legis q'i;x;ratur translatio. > De Tbeodotione porro, diserte scriplum est multos iujustos.
,

qua ct.iic vixerit, vidcndus vir clariss. Ilenricus

 AGOBARDI EPISCOPI LlCDUNl XSIS 163
107 S.

ccre valuisset, nisi evangclizasset etim non in sa- A pnelitulatur scribit, dic < Non tst sane miruni

pientia verbi, sed in virlule Dei.i Qni eliani in pra'- si eloquenlior videatu r in proprio, id est Hebrxo, quain
fationibus Isaix, Jeremix et Ezceliielis, quid dc dif- in peregrino. id est Grxco sermone, quo cxlcrx Epi-

ferentia locutionis prophelarum eorum dixcril, dili- stolx sunt scriptx. > Ecee haLes disertiorem Paumm
gentcr perpendite; et invenietis nobililatem divini in una epistola quam in exteris. Sed tamen ipsc cx-
eloquii, non secundum vestram asserlioncm, morc terx epistolx, licet in seniione miniis al> illa sliquid

pbilosopliorum, in pompa esse verborum,

tumore ct liabere videaulur, tamen in arcanis sensibus, secre-

sed virlule senlentiarum, secundum quod ip^e tis niysleriis ac figutis locutionuin, in qiiibus 0111-
in

Apostolns ait : A'on enim in sermotie cst regnum Dei, ncin sapieniiam mundi incomparabiliter su-
biijns

sed in virtute. a Isaias quoqne propbcla populum perant. minoris virtulis uon sunt.

dieit esse :ilti serinonis, ila ul non possil inlelligi XIV. Post multas et gravcs calumnias, quas nobis

disertitttdo lingux ejus, in qno imlla est sapienlia. inllixisiis, diccntes nos divinx locuiionis repreben-

Et Dominus ad Ezechielem dicit Non enim ad po- :

sorcs, defenditis bene vos dixisse, Anima quundo nd
pulum profundi sermonis et ignoltc limjutv tu ntitte- corpus peivenit; et sumilis testimonia de Scripturis

quorum non possis audire scrmonem. Ex qi dicenles : Spiritns rcdcat ad eum ijui dcdit illiim

palet nobilltaiem sacrx Scripturx, non secunlum i

EccL x ». '')• Et : Revcrtatnr anima pneriintra eum
fj

philosophos in diserlituuinc esse verborum, in quo (III Reij xvii, 21. Qux teslimonia nullatenus con-

nulla est sapiciitia, sed in polcnlia et aslutia scn- gruimi rci cni defendendx adhibentur. Quis eiiim
suiun, atque virtute sentenliarum ; sicnt Apo l.olus ignorat animani seniel a Dco creatam, substanliam
ostcnilil, dicens : Arma mililiir noslra; non carna- essc deinccps, ct a:tcrnam, atque in sua subsiant a

lia, sed polentia Dei ad destruclionem munitionum, immortalem? ac per hoc, postsolulionem corporis,
consilia destruentes, el omnem altitudinem extollen- posse ad eum redirc justam, et deorsum descenderc
tem se adversus scientiam Dei, el in ciiptivilatem re- iujustam, el intra corpns revcrli ad banc vitam re-

ditjenles omnem inlellcctum in obsequium Cliristi. Et suscitandani? Hxc dc animabus a corporibus jam
ileiiini : Non cnim misit me Christus baptizare, sed solutis ficri nullus ignorat. Sed nos hoc reprebendi-
evangelizare, non in sapienlia verbi, ut non evacuelur mus quod vos de animabus eorporibus infundendis
crux Christi. Et rursuin post aliqua : Et ctja cum ve- dixislis Anima quundo ud corpus pcrvcnil. Quasi
:

nisscm ud vos, frotres, veni nonper sublimilolem ser- noveritis de qua regione adveniat, aiilforsitannoslis

monis tiui sapienliae , unuuntians vobis tcslimonium in qua rcgione jaccal illa incoguita malcries, unde

Clirisii. Et ilerttm : Sapientiam loquimur inter pcr- animas dicilis creari in vacuo, super quem aquilo

(ectos; sapienliam non Imjus sa-culi, neque principum C extensus est, aut iu inlerioribus austri , vel forsitan

hujus saruli, qui dcstruuntur : sed loquimur Dci sa- in ortu solis aut occasu, aut undc dicitis anima
pientiam in mijslerio, qutc abscondita cst. Et posl pervenire : utique indc pervcnirc possunt, ubi crean-
pauca : Qmv ct loquimar, non indoctis luunaniv sa- lur, ut ad corpora transmitlantur. Sed cum dicilis

pieniiie. veibis, scd in doclrina spiritus. eas pervenire, non ipsis eas corporibus crealas cre-
XIII. Ecce quia laus divina: sapicnlix in sacris dilis.sedlongealicubi.Elinquisiviiiiiis a vobis utruin
mystcriis ct in doctrina spirilus invenitur, non in in coelestibus an iu aliqua parle mundi sit ipse lo-

adinventionibiis verborum. Vos sumpsistis leslimo- cus, vel extra mundum. Sed dc hoc sil ul vullis,
nia beati Augiisliui midta de laude Scriplurx; sed taiiiuni ut cujtiscunque testimonium cum Angustino
non illo niodo vos laudatis, quo laudavit Augusti- altcrcanlis tanquam ejusdem Augoslini nou nohis
nus, aut Hieronymus, Ambrosius, alquc Gregoritis. opponatis. Nos lamen illud prxeipue tcnendum pu-
Nain illi majestatem di lnx loeutiums adniii ,ntes. lanitis, ([iiod divina Scriplura de bac rc docet, di-
sed rcin ineffabilera fando non explicantcs, oppressi ccns : Quomodo nescis quai sit via spiritus, et qua
gloria in laude cjus sueeubuerunt, cuin magis admi- raiione compintjantur ossa in ventre prwgnanlis ; sic

rando suflicerent, quam loquendo. Vos sic laudatis, nescis opera Dei, qui [abricator esl omnium. Eccle-
Ut latide vcstra inagis niinorclur, quam aiigeatur :
" siastici quoque doctorcs in suis dogmatibus fulein

quoniam iu bis qux evtrinsecus stnit, dicilis nobi- tenendam docuerunt, animam non esse partem di-

litalem linguarum miuistrasse Apostolis Spirilum vinaj subslantix ve! nalurx, nec esse eam prius
sanctuin, ul confuse et indiffereiiler cum apostolis quamcorpori miscealur; sed tunceamcreari quan !o

omnes interpreles cl quoseunque expositoies lau- et corptts creatur, cui admisceri videtur. Piiiloso-

dctis el dcfciidalis. Nam si, sccuiiduni vos, omnibus pborum sententix dicunt esse animam prius qnam
auctoribus divinomm librorum extcriorem nobilila- nascatur in corporc quod verum esse nullis appro-
:

lem xqualiter ministravit Spiritus sanctus; quare batur indiciis : nam titruin antc fuissemus, ucc ipsi
nnvts Aposlolus, id cst Paulus, discrlior invcnitur in novinius, nec quis liominum dicat babcmus. Non
Hi'braica lingua quam in Grxca, sicut prxdictus Hie- est ergo quxrcnJum quod quxrcndum magis est

ronymus in prxialione Epistolx qux ad Hebrxos irridendum.

BALLZll NOTjE.
Isaiasquoqueprophcta. In ms. itemque inedilione
* Ilaqite cum constaret vitium esse librarii , non vcro
Massoni scriptum erat haiasauoane vhilosophus, etc. Ajobardi, locum illtim liberc correximus.
103 LtB. ADVEUSUS FREDEGISUM. 170
XV. Deinde inlcrrogastis nos, iitruni alind sil A idquod homo faclus e»l, pciiinct, id est, quod for-
Deus, aliud veritas, ila ut Deus ipse veritas non uiam servi accipiens, habitu est inventus ut boiuo,
sit.Hanc vcsiram intcrrogationem in tantum mira- qui ulique habilus caepit cx tempore : de ipso la-
mnr, ul putcmus vos illam jocando et ridendo di- men eodemque Christo diclum cst, cum in forma
ctasse. Quis audivit talem iiiterrogaiionem ? Nun- Dei esset. i Et post pauca : « Nondum ergo erat
quid si aliud aliquid verilas fuerit, jam Deus veritas Christus quod esse corpii, cum semetipsum exiua-

non erit ? Dicilc vos, si ubicunque iu sacris Scriptu- nivit, non formam Dei amittens, sed formam servi
ris verilas nominatur, semper Dcns intelligendus accipiens. > Ecce verba beali Auguslini , de quibus
est? Certc nos dicimus frcqueuter in Scripturis vos vultis affirmare Deum Verbum Christi nomen
norainari veritatcm ,
qua; contraria est nieiida prius uon babuisse quam caro factum est, cum e
cio ; sicut etiam solet nominari charilas hominum, contrario Auguslinusin prcedicta seutentia dicat: De
dilcctio, quae contraria cst odio, et concordia, qux ipso tamcn eodemque ChrUto diclum est Cum in for-
opposita est discordia:. Ergo ubi Paulus ait : Veri- ma Dei esset Eccc habes Christum in forma Dei
lutem dico in Christo Jesu, non menlior, sic intelli- essc, deinde formam servi accepisse quam utique :

gilis, quasi diccrct, Deum dico, autCbristum dico, anlequani acciperet, nondum eral filius hominis, sed
iu Christo Jesu. Aut ubi ait : Deponentes mendacium, > FiliusDci,tamen Christus. IterumAugustinus dicit
loquimini veritalem unusquisque cum proximo suo, « Nondum ergo erat Cbristus quod ceepit esse, cum
ipsum Dcum inlclligilis verilalem. El ilerum, ubi semetipsum exiuanivit. i Ecce et hic Cbristus di-
scriplum est : Rex qui judical in vcrilate pauperes, cilur, qui nondum eral hoc quod esse coepjt, cun»
thronus ejus in ivternum firmabitur. El ilerum : La- semetipsum eiinanivit, id esl homo. Nam quid aliud

bium veritalis firmnm erit. El rursum : Qui loquilur esse cospit, nisi homo, cum formara serri accepit?
verilalem in corde suo. In Jeremia quoque : Omnis Certe Auguslinus non ait Non erat Christus qui :

amicus fraudulenler incedet, el veritatem non loque- cssecoepil; sed, Non erat quod essecaepit.

tur. Et Osea; : Non esl enim veritas, et non estjusti- XVIII. Nam si Christus ante Mariam non erat,
tia, el non est misericordia Dci in terra. Et in Zacha- quid cst quod Apostolus ail Chrislus Jesus heri et .

ria : Verilalem et judicium pacis judicale in portis hodie, ipse elin sa-cuta (Hcbr., xiu, 8)1 Si Chrislus

vestris. Nunquid sic intelligi poleril, quasi diccret, non erat, et sancli Vetcris TesUmenti non erant
Deum judicale in portis veslris? Ecce habes in Christiani quare iterum Apostolus dicit Memoret
; :

Scripturis trequenler dici veritalcm, non pro ipso quod aliquando vosgenles in carne, qui dicimini
eslote

Dco, sed pro illa virlule qua; opposita est injuslitise prwputium, ab ea qua; dicilur circumcisio in carne ,
et falsitati. Atlamen non sicul vos vultis, ut Deus manu (acla ; quia eralis illo tempore sine Christo,
ipse verilas uou sit, sed potius ut et Deus vcrilas alienati a conversatione lsrael, et hospiles lestamcnto-

sit. rum, promissionis spem non habentcs, et sine Dco in

XVI. Deinde vero cum vcstris syllogismis aflir-
J mundo (Ephes. u, II, 12). Ecce Aposlolus docet
niare tiitimiui, Cbrisiianos non fuissc omncs sanclos gentes sine Christo fuisse ilio tcmpore, quando pro-
palriarcbas el prophetas, rcges el saccrdoles, in missionis spem babebal Israel. Et quid est dicere :

Veteri Testamento, diccnies nobis : « Si eos Chri- Erulis sine Christo, alienati a conversalione Israel,
stiauos dicendo, eos esse aflirmarc vultis, mul- nisi oblique dcmonstrare, non fuisse sine Christo
tum cst absurdum ut Chrisliani csscnt priusquam Israel tempore promissionis? Si Chrislus non erat,
Christus. Ecce quibus verbis ncgatis sanctos Ve-
» ucque Cbristiani cur idem Aposlolus de Moyse di»
,

tcris Tcstamenti Chrislianos fuissc. Sed inullo pe- cil : Negavit se essc filium filicc Pharaonis, magit
jus negatis illo Umpore non esse Cbristum. Credite. eiigens affligi cum populo
lemporalis pec- Dei, quam
venerabilis magtster, quia si dixisselis : « Non dice» hubere jocunditatem; majores dhitias a-stimans
Cttti

bantur Cbristiani, iparva forsitanesset blaspheniia. thesauro JZgyptiorum, improperium Christi. Aspicie-
Cum autcm dic itis, Non erant Christiani, injusle
p,
bat enim in remunerationem (Ilebr. xi, 24, 25). Si
tanlam raultitudmcm sanclorum blasphcmatis. Si- sub lege posili Christum ct boui non coluerunt, et
mili ctiam modo si de Doiuiuo Jesu Christo diceretis, mali non tentavcrunt , cur iterum dicit de colen-
« Necdum abomnibus fidehbus manifeste vocabalur tibus eum : Bibebant de spiritali consequenti eos pe-
Chrisfus, i tolerabilcesset. At cum dicitis. Non crat tra. Petra autem erat Christus.
De lenlaiitibns vcro :

Chnstus, i.mi grandis blaspbemige est, ut uon mul- Neque tcnlemus Chrtstum, sicut quidam eorum len-
tniii distet ab illa Pauli Samosateni prxdicalione. lavcrunt, et a serpentibus perierunt. Nam ut noverilis
XVII. Deinde subjungitis, quasi exhortantes nos sub lege non solum Christianos, sed etiam fllios
ac dicentes : « Sed quomodonondum erat Christus? i Christi fuisse, audite iterum Apostolmn : Dccebnt
Lcgitis librurn supradicti beali Patris Auguslini, ca- cnim, inquil. eum propter quem omnia, et per quem
ipsum capilulum, mullo alium
pilulo 6, et ponitis omnia,qui muttos filios in gloriam adduxerat, aucto-
sensum coulinentem quam vos sentitis. In illo enim rcm eorum per passiones consummari. Anna
salutis
capitulo scriplum est : « Cum ergo Chrisli nomen ex muter Samuelit orans in templo dicit Dominutju- :

eo illi sit quod scriptum est, Vnxit le Deus, Deus dicabit fines terra>, el dabit imperium regi suo, et su-
tuns oleo extultalionis pra participibus tuis. L'nde ad btimabit cornu Christi sui. Et hoc et in illo tempnre
Patrol. CIV. c
 171 S. AGOBARDI EPISCOPI LUGDUNENSIS 472

qno ncciluni cral rex in Isracl, et anlcquam ungc- A deslinatis fierenl. Unde et Apostolus, cum enume-
relur vcl etiam nasccrctur Saul, quein dignuni cle- rasscl omnia dona gratiarum qua? per Spiritum san-
gistis ad negamlos Cliristianos. De David scriptum Clum tam Veleris Tesiamenli fulclibus quam Novi
osl : Dix :l vir, cui constitutum csl de Christo Dci Ja- dislribula sunt, subjuoxit : .Sirtif cnim corptis unum
cob, cgregius psulmista Israel. Ipse David ait : Ma- cst, et membra habct multa, omnia uulem membra
gnificans salutes regis ejus, cl fucicns misericordiam corporis cum sinl mulla, unum corpus sunt ; ila ct
Christo suo. Knian quoqiie ait : Tu vero repulisti et Cliristus. Etenim in uno spiriiu omnes in uuum corpus

ilcspe.xisli, disiulisti Clirislum ttium. Habacuc dicit : baptizali sumus, sive Judwi, sivc genliles, sive servi

Egressus es in salute populi lui, in satutc cum Clirislo siveliberi, et omncs in uuo Spirilu • polati sumus.
tuo. Jeremias deplorat dicens : Spiritus oris nostri IIoc Spirilu uncli sunt patriarcbx, hoc b mnlli inar-

Clnistus Dominus captus cst in peccalis nostris. tvres, qui sine baptismate eorporali ad vitain xlev-

XIX. Dcinde subjungitis, dicentes : « Non ergo nam transierunt. Qui onincs quomodo unum corpns
ornnis cbrismate unclus, Cbristianus dicendus cst. baptizati sunl, patriarchae scilicel et martyres , ctim
Potius eniin illi Cbrisli quain Cbrisliani dicebantur, ca:ieris fidclibus Veteris ct Novi Tcstamenli, et iti

ut iliud in Psalrais : Nolile langere christos meos. » uno spiritu, audi ilerum eumdem Apostolum dicen-
In bis vcrbis vcstris ncgaiis unclos, id est, reges B lem : Nolo enim vos ignorare, fratres, quoniam pa-
ct pontilices, fuisse Cbristianos; et ponilis teslimo- ircs nostri oinnes sub nubc fuerunt, et omnes per
niiiin psalmi, quod non dc pontificibus, aut regibus, mure transierunt, el omnes in Moyse baptizati sunt,

sed tanlum de palriarcbis, Abrabam scilicet, Isaac, in nube et in mari, el omnes eamdem escam spiiita-

ct Jacob, Scriptura dieit : lpsi cnim transierunt de lcm manducaverunt, el omnes eumdem polum spiri-

genle in gentem, et de regno ad populum allerum, id talem biberunt. Quem potum? Illum quem in supe-
cst dc Cbald;ea in Mcsopotoiniaiii, dcindc in tcrraan riori scnlcntia pramisit, uno spiritu potati sumus :

Chanaaii, et jEgyplum, ac rursuin in Gerare. Pro et quam escam spiritalem, nisi participationem cor-

ipsis correpti sunl regcs, Abimclecb scilicet, Pha- poris Chrisli? Deniqne Apostolus dicil : Omncs enim
iiio Hcmor, ct Sicbcin, et alii. Supcr ipsis prxcepit vos unum esiis in Christo Jesu. Si aulem vos Cliristi,

Dominiis, Nolite tangere rkristos meos, dicens non ergo Abraha; semen estis. El vos dicitis, quia Abra-
lam vcibis, quam cerliludine dcfcnsionis. Ecce ha- Iiam non fuit Christianus, cum nos Cbristi.ini esso

bclis cbristos cliclos palriarchas, quos nulla omnino iion possimus, nisi elliciamur scmen Abrabse? Apo-
rorporali unctione probarc potcritis fuisse unctos. slolus dicit : Abruha- dictaj siint promissiones, ct se-

Ilndeergo christi, si non micli? Quia dicitis, Ergo mini ejus, qtti esl Chrislus. Et vos dicitis Abraham
i!U erant ab unetione multi clnisti , cum nuiiquam C fuisse sine Christo. Apostolus ait : Igitur qui ex fide

legatis vcl plurcs simul fuisse regcs, nec duo simul sun!, benedicenlur cum fideli Abraham. El iterum :

p.iiililices illo lemporc. Nain quod rcges el pontifices Christus nos redemit dc maledicto legis, factus pro
ungcbanlnr, non alilcr, nisi uno decedente, unus nobis muledictum, ut in genlibus benedictio Abraha;
sueccdens ungcbalur in figura unius veri Christi : et fieret in Christo Jesu, ul pollicitalionem Spirilus ac-
I.i quidem dicehanlur chrisli. cipiamus per fidem. El vos dicilis lani diversa benc-
XX. Scd nos dc palriarchis inlerroganius, quomo- dictione Abraham et nos bcnedictos, ctiam divcrso
(io eos crcdilis sine visibili chrismalc, ahsquc aqua spirilu unctos, ul ille Christus poliicrit csse, non
bapiismatis, sed nnclos invisibili tantum el spiritali Christianus, nosque Cbrisliani possimus csse, non
chrismatc? Simililcr in Vcteri Testaniento, non so- Christus.
ium oiiuies sanclos palriarcbas, sed et mullos etiam XXI. Apostolus dicitquia Deus Patcr oranipotcns
in genliliiale positos credimus invisibili cbrismate omnia suhjecit sub pedibus Filii sui Doinini Jcsu
tinclos; per quam unelionem inembra Cbristi et Christi, et ipsum dedit caputsv.per omnem Ecciesiam,
umiai c orpus cum omnibus ad ajternam vitam pr.c- quas est corpus ipsius, et plenitndo ejus qui omnia
DALUZII NOT.E
Potall snmns. Locus cslPauli cx epistola prinia D lib. in c. 28
,
Nullum autem catccbiinienum,
r.d Corintbios. El iu contcxtu Pauli (prout etiam quamvis in bonis operibus defuiiclum vitam babcre ,

laudat Agi/bardus in capile 57 libri adversus Fcliccni, anernam dicinius; cxcepto martyrio, ubi tota bapti-
et in cip. 7 libri de Modo Hcgiininis Ecclesiastici , srai sacramcnta complentur. Sanguine cniin vel ,

itenique in capite 7 Scrmonis Exhortalorii ad plebein) igne, vel pcenis aliis baplizantur confcssores, i Yc-
legitur, et omncs in uno Spiritu potali sutnus. In co- tus quoque scriptor supra laudatus, atque hactenus
dice tameii regio, et in cditione Massoni, legitur, et ineditus, in Confessione lidei « Nulium catechu- .

oiincs in uno Sptritu baptizati sitmus : quod mutari menum quamvis in honis operibus defunctiiiii, vi-
,

debere visuin est. Nam paulo posl Agobardus, repb- tani aiternam habere credamus; cxcepto inartyrio,
cans loeum ilbim, ac petens quinam potus sit ille, nbi tota baptismi sacrainenla complcntur. Baptizan-
ait : uno Spirilu polali suinus. dus confiletur iiden» suam coraui sacerdole, et in-
Multi mariyres. Sentiebat crgo Agobardus, eos
t> terrogatus respondet. Hoc ct inartyr coram pcrsccu-
qui pro nomine Christi coiilumcliam mortis passi torc tacil, qui et contiletur fidcm, cl interrogatus
eranl, recla in eajluni ferri, lamenetsi baptizati non rcspondet. llle post confessionem vel aspergitur
iilisseal. Eademfuitsententia velusti scriploris libri aqua, vel ttnguitur; el liic vel aspcrgitur sangiiine,
<Ie Singnlaritate Clericorum, qui vulgo iribui solct vel linguitur igne. Ille. manus imposilione ponlificis
Cypriatio. < hieo enim martyrium, inquit, appclla- accipit Spiriium sanctiitn hic haliitaculum cfficitur
,

tur tam corona qiiam baptisma, quia bapti/at paii- Spirilus sancti. >
Ua- el ''ii u.n. ( Iieni Alcuini in Confessioue lidei
173 epist. ad rnocr.Rcs palatu. n*
•n omnibus adimpletur. Et iterum . Ipsc esl enim pax A XXII Si qnis auten, ad hacc objiciendiim putaverit

nostra, qui fecit ulraque umtm, et meciium parielem illiid, quod in Isaia, ve! i 1 Apocalypsi, nomcn novum
maceria\soltens inimicitiam in cnrnesua, tegemman- dicitur, quod procul dubio Christianum inlelligilur

datorum decrclis eracuans, ut dnns condat in semet- scial sanclos doclores ita inlcllexisse , ul novum di-

ipsum in unum novum hominem, faciens pacem, et catur, propterea quia nuper dispersum, non quia
reconcitians ambos in uno corporc Deo per crucem ,
nuper inventum ; ac per hoc non novella vel nuper
inter/i tieni inimiciliam in scmetipso. El veniens exorta esl Christianorum religio, sed ab ipsa mumli
evangilizavit pacem vobis qui tonge fuistis,tt pacem origine descendens, eodera C.hristo doctore el insli-

his qui prope; qnoniam per ipsum habemus accessum lutore. Nain inde ab initio specicm formamque sus-
ambo in uno spiritu ad Palrcm. Ergo jam non estis piciens. Porro de nnilate fldelium Veteris ac Novi
hospites et adventr, sed estis cives sanctorum, et do- Tcslamenti beatus Hieronymus dicit : « Quo mo.lo
meslici Dei, supera'dificati super fundamentum apo- enim onines in protoplasto Adam necdum nali mo-

stolorum et proplteiarum, ipso summo angulari la- riuntur ; ita omnes , etiam hi q:ii ante adventum
pide Christo .lesu, in quo tvdificatio constructa crescit Chrisli nali sunt, in secnndo Adam vivificanlur: at-

in templum sanctum in Domino, in quo et vos cocedi- que ita fit ut et nos legi servieiimus in patribtts, et
ficamini in habitaculum Dei in Spiritu sanclo. Et B illi gratia salvenlur in filiis. > Iste intellectus Eccle-
quare hanc Ecclesiam, hoc corpus, quod est plcni- six catholicx convenit, qax Veteris et Novi Tesla-
tudo capitis, hoc uniim, quod ex ulraque fecit, hos incnliunam asserit providentiam , nec distinguil iu
conditos in semetipso, hos ambos reconciliatos in tempore quos eonditione sociavit. Omncs aedificati

uno corpore Dco percruccm, hanc xdilicalionem simus super fundamenlum aposlolorum et propbeia-
constrnctam, hoc templum sanctum in Domino, hoc rum conlinente nos angulari lapidc Jesu Christo
,

habilactilum Dci in spirilu , vullis ita dividere, ul Domino noslro, qui fecit utraque unum ct medium ,

aiiud illi fuerint, aliud nos simus? Quid ergo pro- parielem dissipans, inimicitiam utriusque populi in
fuit quod per caput habemus accessum ambo in uno sua carne deslruxit, et anliqux legis diflicullatciu
spiritu ad Patrem, si nullam commuiiionem habct evangelicorum dogmatum inlegritale mutavit. Vcre
radix olivas cum oleastro sibi inserto? Tribus Ru- in Cbristo unus panis sumus , et duo conscnsimns
hen, et tribusGad, ac dimidia tribus Manasse, pro- super terram quomodo nos super prophetas fun-
; et
ptcrea conslruxerunt altarc ultra Jordanem, quia dali sumus, ita et palriarchx jam aposlolorum fun-
jam limcbanl vos, ne direrelis illis, cum Jordanem damine constiterunt. De Domino quoque Jesu Chri-.
transisscnt : Non perlinetis ad nos, n non estis sto prxdictus doctor ait i Postquam ob nostram :

Cbristiani, sine Christo estis; quia nccdum erat C salutem de Virginis utcro dignatus est nasci, Dei et
Christus. Nihil omnino diflert aliud inler illos ct nos, bominum homo Christus Jesus sequester est dictus.
nisi quia sacramenta salutis quac per medialorem Anlcqtiam vcro hominum corpus assumcret, et esset
operala sunt propler nos et propter illos, nos sal- apud Patrem et omncs sanctos quos Scriplura com-
vant prxtcrila, illos futura, quia qtiaj nos crcdimus memorat, sine addilamento hominis quera necdum ,

ct tcnemus praelcrita, illi crediderunl ac lenuerunt assumpscrat , medialor lautummodo nnncupalur.

futura ; et illi in sola conscientia et figuris futuro- ipse quippe pretioso sanguine suo el nos et illos, pa-
rurn, nos etiam in publica professione, volis ct an- triarchas scilicet et prophetas , de niaicditlo legis
nuntiatione prxteritarum rerum cum significatione redemit. Omnes enim ex flde Christi juslificati sunt.
tractabiliiim sacramentorum ; sicut et illi duo qui Siquidem Abraham vidit diem Christi , ct lxlalus
unura botrum in falango porlabant, unum opus fa- cst ; et Moyses raajores divitias xstiraavit tbesauro
ciebant indiffercnter, nisi quia cumdcm bolrum, .Egyptiorum, improperitim Cbristi. Aspiciebat enim
unus post dorsum, alter anle facicm habebant; sicut in rcimineralioncm.
et illi qui piaccedentes, et sequentes, Domino in-

trauli Hierusalem clamant Osanna.

BALUZIi NOT^C.
r
» A on
estis Christiuni. Hic Frcdegisum graviter
D quos laudat Baronius in initio Apparatus ad Annales
Agobardus, quod dixerit patriarchas Veleris
refellit Ecclesiasticos. Vide librum adversus Amalarium
Teslamenti non fuissc Chrislianos. Et consentaneos cap. 15.
habelAgobardus Juslinum martyrem et Auguslinum,

EPISTOLA AD PROCERES PALATII

CONTRA PR/ECEPTUM IMPIUM DE BAPTISMO JUDAICORUM MANCIPIORUM.

Dominis et sanclissimis, beatissimis, viris illustri- bus a Hilduino sacri oalalii antistiti [At., arcliica-
,

BALUZII NOTiE.
« Hxldnino sacri palatii antistiti, id esl, archic.i- prseceplo Ludovici Pii pro Hildebaldo episcopo Ma-
pclTano, vel sunimo capellano, qno modo vocatur in tisconensi, qnod exstal in bibliotheca Climiaceusi.
173 S. AGOBARDI EPISCOP1 LUGDUNENSIS 176
pcllano], el > Wala? abbnti, Agobardus servulus. \ praecipuc in apostolicis littevis omni Iucc elarius de-
Noverit mansuetudo vestra prudentissima idcirco inonslratur. Legimus namque in fine Epistola? ad
me ad utrumque praesumpslssc quae scqimntur scri- Philippcnscs (n, 22) ita : Salutnnt vo» omnes laticti,
liere, quoniam ahsque atwbiguo vos novi praecipuos maxime autem qui de Ciesaris domo sunt. Quem im-
et pene soU.s in via Dei dsse adjutorcs k Cluislianis- piissimum Neronem fuisse nemo quis dubitet; cujus
simi impcratoris, et proplcrca in palatio essc c unum domesticos et nunistros aula: regiae nullus ambigit
sempcr, et <• allcrum frcquentcr, ut 111 opcribus pie- pra?dicatione apostolica convcrsos, nunquam baplismi
tatis qua? absqueomni crrore quxrenda, invcnicnda, gratia sanctificari potuissc, si ejtts super bac re vo-
tcncnda sunt, vos illi prudenlissimls veslris sugge- luntas aut permissio exspectaretur ; qui maximo per-
stionibussitisexhorlaloreset, uldixi, adjulores. Scri- secutionis tcrrore, non solum incredulos, ne ad fidem

psi sinccrilali vestra? singulos brevcs indiculos, si- venirent, delcrrebat, sed etiam credcntes a fide de-
gnificans vobis quanulam fcminam ex Judaismo ad jicere insistcbat. Unde ct ipsos duccs ac magislros
Chrislianisnmm gratia Chrisli translatam, graves fidci Chrislianae, quonun doclrina lotum pene orbem
p?rscculioncs sustincre proptcr fidem quam suscepit conlra sua scita videbat Chrisli fidei subjugatum
Christi, qnas pcr ipsius fcmina? breviculum potestis novissima ftiroris sui atrocitate trucidavit. In epi-
oognoscere : in qua re lam excellens eleemosyna vo- B stola quoquc ad Timotheum, postqnam pro omnibus
bis nianet, ut de nulla alia possit csse major. Nunc hominibus orari cl obsecrationes fieri praeccpil Apo-
autcm causam hujtis pcrsecutionis ,
quae et fomes sloltis, ad cxlremum inlulii : Hoc enim bomtn cst et

Impii orroris essepotest, me vobis significante co- nccepium coram Salvatore nostro Deo, qui omnes ho-
gnoscere dignamini. Quoddam praccepttim Juda?i ad cognitionem veritalis ve-
mities vult salvos fieri, ci

circumferunt, quod dalum ab impcratore glorian-

sibi Unus enrm Deus, unus et mcdiator Dei et homi-
nire.

titr in quo continctur « «t mancipium Judaicum

, num homo Chrislus Jesus qvi dedit semetipsum re-
,

absquc voluntate domini sui ncmo baptizet. Quod a AvmvHonem prv omnibus. El ad Titum, postquarn sc-
nobis omnino non crediiur, ut a facie Christianissimi nes, et anus, adolesceiilulas, juvenes , servos, con-
et piissimi imperatoris lani contraria ecclesiastica? gruis praeceplis instruendos essc monslravit, hoe
rcgula? sitcgrcssa senlcntia. Novit cnim optimc Deo motio coiiclusil : Appttruit enim gratia Det Salvatoris
amahilis prtidenlia Vestra, quomodo ab inilio sanctis noslri omnibus hominibits, erudiens nos , et caHera.
apostolis supcr hac re ab ipsa Vcritate pra?ceplum Si ergo, ut istis exemplis manifeslissime comproba-
bit, quibiis absquc ulla discrclionc personarum, abs- lor, voluntas Dei Salvatoris noslri est omnes homi-
que ulla exccptionc conditionuni, generalitcr dtctum nes salvos ficri, et ad agnilionem verilalis venire, el
est : F.untes docete omnes gentcs , bapthantts eos in C per unum medialorcm Dci ct hominum, qui dedit

nomine Patris et Filii el Spiritus suncli. fx iterum semetipsum rcdemptionem pro omnibus, reconciliari
Euntes in mundum umvcrsum, pradicutc Evangelium si hujus gratia reconciliationis ct salutis omnibusin-
omni crea(ura•. Qui credideiit , ct baptfzatus fuerit differenter illuxit. quis tama? bonitati Dei injuriam

salvus crit. Qnod et illi et omnes deinceps ecclesia- facere pra?sumal, ponendo legem miserationi ejus»
Stici reclores omni fide ct constanlia observantes, et ad arbitrium impiorum eam implorantibus imper-
rton solnm servos quorumlibet liominum , vertim tiendam constituendo, quorum pertinacissima perfi-
oiiam conjuges el soboles imperaiorum et consulum, dia non sotum ncminem suorum ad fidem Christi
el pracdicando ad fidem convcrlere, et conversos nul- pcrmiltit accedere, sed eliam credentes publice et

lius exspectala lieentia baptizare minime duhitarunt. occullc blasphemare et detestari non cessat? Denique
Quod cum in aliorum gestis facile sit recognoscere el pie considcrantibus perspicuirm esl quod unus
BALUZII NOTjE.
Hiibebanl enim pnncipes nostri in palatio suo quem- * Unum semper, id est, Hilduinnm. Nam istnm ne-
piam ecclesiastici ordinis virum, qui ca?leris pra?mi- cesse erat resvdere in palatio, propter causas cccie-
neret, dictum ob hoc sacri palatii antistilem; vel ~ siasticas. Vide qua? de munerc archicapcllani dixi-
"'
sacri palatii archiepiscopum , si episcopus esset. Sic :
u mus ad Lupum Ferrarienseni.
HtldcbaVlus Coloniensis archiepiscopus voeatur sacri Alterum freguenler, id est, Walam quo plun-
d
,

palalii archicpiscopns in pr.cfaiione concilii apud Mo- mnm utebatur Ludovicus in administranda repu-
gunliam habiti anno 813 is ipse nirairum Hildebat-
: blica, ut patet ex Pasckasio Radberto in Yita Adal-
dus quem in palatio suo habere post Angilramnum hardi.
eupiil Cacolus Magnus, ut patet ex canone Sfi conci- Ut mancipium iudaicntu. Oplimo jure excande-
e

lii Francofordiensis. Antistitem ergo sacri p.riatii Hil- scilAgobardus advcrsus pracccpltim illud, quod erat
duinmn voeat, quod summus esset capellamis, eam- ronirarium vetttstis canonibus et legibus princinum,
demqiie ob catisam Lupus Ferraricnsis hunc ipsum Nain oiiaiu io nostra Gallia concilium primum Mati-
I lildui iiiim in epistola 101 vocat ecclesiaslicorum ma~ sconense servis potestatem fcceral suscipieudi ba-
gistrum. Nam abbates, si rerum summam tenereut, plismum, otiain invitis dominis. Et Constanlimts Atig.
pralatos olim fuissc episcopis, etiam in sj noriis, jam ad Felicem papam seriliens, Juda?is in universum
antca adnotaviinus ad coiicilium Vernense. Nequc pcrmisit Cbristianam religioneni amplecti, vettiitque
i«l adeo velus o.st. quin et Sugerii quoque aevo in usu ne proplcr hoc facinus i|uidqnam a Judaeis inqtticlu-
literit, ulpatet ex Vila ejus cap. 2. dinis vel molestiacpatiatiiris qni Christo nomen de-
a Walas abbati Corbciensi iu dioeeesi Ambiancnsi, derit. prohabile Agobardo visum non est,
Itaque
uti diximus ad iibruni de Baptismo Judaicorum man- praecepium a Ludovico imperatore, qui Pius pei
illu.i

cipioiom. antonomasiam dictus esl, ediium luisse, quo niani

b Christianissimi impcratoris, Ludovici Pii» festa contumelia irrogabaltir nomird Christiano.
177 EPIST. AD PROCERES PALAlll. t78

omnipotens Dcus, ouimum condilor el moderator A sequerenlur. Lxsus esi Pliifcinon a servo Oncsimo ,

justissimus, qui primum hominem de terrx limo for- qucm Paulus apostolus in vinculis positus ad Cbrisli

mavit , et de costa ejus adjutorium illi similem sibi fldem convertit, sacri baplismalis fontc abluit ; nec
fecit , quique ex eis omne genus humanum quasi ex super his Philemon conqueritur, sed eiiam creden-
uno fonte et una radice propagavit, omncs unius con- tem atque baplizatum quasi viscera Apostoli susci-
ditionis fecerit. Et licet pcccalis exigenlibus, justis- piat admonelur. Quas nos auctoritates scqui cupicn-
simo el occultissimo ejus judicio , alii diversis ho- tes, et praeceptum, quod quasi ex imperiali profertur

noribus sublimati, alii servitulis jugo depressi sunt, auctoritate, transgredi metucnles, inter duo versa-

ita tamen a servis corporale minislerium dominis uiur pericula. Si enim prxceptum illud observamus,
exbiberi lordraaverit , ut • interiorem hominem ad neglectis ecclesiasticis regulis, Deum offendimus ; si

imaginem suam conditum, nulli homioum nulli an- , has sequimur, imperatoris indignationem veremur
gelorum, milli omnino crcaturx, scd sibi soli volue- maxime rum h magislcr infidelium Judxorura inces-
rit esse subjeclum. Unde ct in lege sua, de bac men- santcr nobis comminetur se c
missos depalatio addu-
tis servitute, quae illi tanlum debetur , mandavil cturum, qui pro istiusmodi rebus nos judicenl et di-
Dominum Deum tuum timebis, et illi toli serviet, Et stringant. Qux rcs non solum nobis perturbalionem
Apostolus enmdem interiorem hominem ab omni B affcrt verum eliam eis 1 ui *& iiliem fapile converti
'>

sexus diversitate , ab omni conditoris et generis' di- poterant, quantum ingerat impedimentura, vestrx
stantia liberum esse demonslrans, ita docel : Exspo- est prudentix xslimare. Undc, Patres sanctissimi :><•

iiantes vos veterem hominem cum actibus ejus , el in- Deo amantissimi, hacc nostra pericula quasi vestra
duentes novum, eum qui renovatur in agnitionem, se- piis animis perpendentes , intercedite apud Christia-
cundum imaginem ejus qui creavil eum ; ubi non est nissimum et clcmentissimum imperatorem, ut hujus-
genlilis et Judwus, circumcisio et pra-putium, Barba- modi impcdimeniuin de sancta Ecclesia aufcralur,.
rus et Scytlia, servus et libcr ; sed omnia et in omni- et inter multa et mnxima qux piissime et justissime-
bus Cliristus. in tradiio el conservato sibi a Chrislo disponit im-
Cum ergo hi qui ad baplismum vcniunt, per agni- perio, etiam huic rei propter amorem ipsius Christi-
tiouem Crcatoris in interiorc hominc qui ab omni niisericordissima et solita bonilate succurrat ; ne-
servilutis conditione liber est, renoventur ; qux ratio animx, es quibus grex. fidclium augeri poterat , et
esse potest ut id servi absquc permissu doniinorum pro quarum salutcm jo diebus passionis Dominicx
suorum consequi prohibeantur , nec servire eis Deo ab universali Ecclesia Deo d publice supplicatur, ob-
liceat, nisi licentiam ab hominibus impetraverint? sistenle infidelium et Deo advcrsantium duritia.
Ccrtc in epistola ad Timolheum idem Apostolus sic C etiam dicti prxcepti occasione diaboli laqueis rema-
prxcepit: Quicunque sunt sub jugo servi, dominos neant implicatx. C^rlt: in sacris canonibus constitu-
tuos omni honore dignos arbitrentnr , ne nomen Do- tum, ut si qui ex cis ad baptismum vcneriut, si vo-
mini et doctrina blasphemelur. Qui aulem fideles ha- lucril episcopus, vcl quilibet lidelium, redimendieos
bentdominos, non contemnant ,
quia fralres sunl ; baheat potcstatem ( Vide lib. de lud. stipcrstit. ,

sed magis serviani,quia fideles sunt, etcxtera (/ Tim. cap. 6). Quod nos libcntissime facere cupimus; hoc
vi, I). In quibus vcrbis evidenter de omnibus Chri- tantummoilo poslulantes ut cis veniendi ad fidcm fa-

stianis servis, sed quorum alii fidclibus, alii infide- cullas libera tribuattir. Nec hoc dicimus quod eis
libus dominis servicbanl, loquilur. El lamen infide- filios vcl servos eorum violenter auferendos csse
lium dominorum servis prxcepta constituit qui tunc : sentiamus, sed ut venienlibus ad fidcm ab infidelihus
ulique adhuc infidelitatis vinculo tenerenlur obslri- licentia non ncgetur
cii, si in bac re eorum quibus servicbant aibitrium
BALLZH NOT^E.
_
* Inter. hom. ad imaginem suam. Agobardus ergo d Publice supplkatur, nimirum pro Judxis, pro
simililudinem Dei qux est in hnniinc, constituit in D qiiorum conversione singulis annis orat Ecclesia in
anima, non aulem in corpore. Vide notas ad episio- diebus Passionis Dominicx, ut ait Agobardus, id est.
lam 30 Lupi Ferrariensis el ad libruin dc Tribus feria quarta Majoris Hcbdomadx. Exstal eiiim oralio
Quxslionibus , pag. 471. Alia fuere Jttdoeorum deli- qux tum tenipoiis publice a sacerdotibus in Ecclesia
ramenla, qui corpus humanum ad imaginem Dei rccilatur pro hac causa. Ithabanus in lihro contra
facium pulabant, ut Agobardus scribil in libro tle Judxos cap. i loquetis de Judaiis : « Imo et pejores
Judaicis superstitionibus, cap. 10. Quo loco Masso- hxreticis, sicut eos Ecclesia calholica esse judicat,
nus adnolavit in marginc hxc Judxorum figmenta qux in diebus Dominicx Passionis posl hxretjcos et
in Cabala quoqiie legi. schismaticos, c\ propc paganos, pro eis orai. » Ilcm
b Magister
inf. Juda'orum. Evrardus. Vide supra cap. 59 « lino eorum veram salutem, pro qua Ec-
:

in notis ad Iibrum de Baplismo Judaicorum manci- clesia solemniter orare consuevit, veraciter inqui-
piorum. rentes, servemus crga eos ecclcsiasticaoi siuceii.
c
Missos depalatio, id est, missos dominicos. tatcm. »
 m S. AGOBARDI EPlSCOn LUODl.NENSIS 180

EPJSTOLA AD BARTHOLOM^EUM
KPISCOPUM NARBONENSEM

DE QUORUMDAM INLUSIONE SlGNOnUM.

I. Reverendissimo ae dileclissimo domino ct fra- A mum cst quod ist;e percussiones essc non possunt

tri « Barlholomaeo episcopo, Agobardus, b Ilildigi- nisi Dco pcrmitlcnte, ita cerlissimum nulla alia vir-
sus et c Florus, in Domino .lesn Clirislo scmpiter- tute ministrante, nisi angelo perculiente. Quisnam
naiu salulem. Cognovimussollicilam csse prudenliam ita slultus esl qui nesciat, et visibiliter et invisibi-
vestram, quonam modo accipi dcbeat illud quod in liter omnipotentem Dcum homines ad eru-
flagellare
quodam loco coeperunt fieri quaedam percussiones, ditionem el convcrsionem ; non solum per homines,
ila ut cadercnt quidam, modo epileplicorum, vel sed etiam per beslias, et per minulissima et vilis-
oorum quos vulgus daemoniacos pulat, vcl nominat. sima quxque animanlia ? nec lantum per ignitos
Quod ct d quidam venerandus frater significavit serpentes, sed et pcr ranas et muscas, et sciniphas,
nobis; maxime c in quadam ecclesia ubi cujusdam cl locustas : nec tanlum pcr animantia, sed per et
sancti corpus veneratur, nomine f
Firniini. Et nunc inanimata, sicut per grandinem, per (lumina, pcr
pcr vos compcriraus adliuc etiam alio gencre fieri, pliivias, per siccilates. Novil utique prudcntia ve-
nt videanlur et sentiantur in corporibus hominum stra unde loquamur, auctore sancta Scriplura. Scd
stigmala exusiionis, quasi si sulphur arsisse in io- et si dixerimns leoncs, crabrones, brucum, crucam,
cis illis contigissel : nec tamen mori aliquem ex his aeruginem, devoralionem, id est, maiedictionem,
«lictum est nobis, nec quemquam alia ante infinni B (quo uno nomine multa intelligi possunt) eadcm
late languentcm curari. Quaa videnles utriusque se- auctore erit. Si autem el addiderimus ursos, lupos,
xuset divcrsae oelalis homincs, offerunt in loco, aut, sues et cervos silvestres, Iicct facile dc Scripluris
sicul dicitis, locis. Jam enim et in aliis fieri viden- monstrari non possil, exempia lamcn non dcerunt.
tur quxdam donaria qua; unusquisque potest, aul II. Quamvis exusliones istoe, super quibus move-
iu auro el argento, vel pecoribus, aut in quibuscun- mini, non mullum distcnt a vcsicis ttirgeniibus,
que spcciebus, nullius exhortatione, nulla ratione vel, sicut alia edilio dicit, feruvris ./Egypliis illatis,

admoniti, sed irralionabili lerrore perterrili : quod ct illis percussionibus quas Pbilisih.xis irrogatas Sa-
nobis multum stulte fieri vidctur ; cum nulla signa muelis voltimen nominatim demonslrat, et cx tali-
sanilatiun, nulla spcs propitialionis ibidem deraon- bus prominenlibus. In quibus omnibus qua> ei ume-
strentur : propter quod facilius adverli potcrat qua rata utique sunt, quis cst qui ignorare perraitialur.
csscl caulcla custodiendum. Et ccrle sicul verissi- quomodo agere patientes aut auiientes debeant, ct
BALUZII NOTiE.
• Bartholomaro episcopo Narbonensi post Nibri- eujus parlem cdidit Catellus, scd quod nos habemus
dium. Intcrfuit aulem concilio apud Tolosam habito intcgrum ex aulbeiitico descriptuni. C.iHertim libii
anno 828 , ima cum Nothonc Arelatensi archiepi- sive epistola: istius ad Barlholomaium Narbonensem
scopo, et Agiulfo Biiuricensi. Tnm circa animm 834 C episcopum mcminit Aniulo Ltigduncnsis in cpislola
subscripsit privilegio Aldrici Senonensis archiepi- ad Theodboldum Lingonensem.
scopi pro monasterio sancli Rcmigii Senonensis, quod Bildigisus. Hinc constal hunc Ilildigisum fuisse
11

exslat in tomo II Spicilegii Domni Luc;c Dacbcrii. ex clero Lugdunensi. Et haud dubie presbyler erat,
Postea cum
Lolhatius Ang. adversus Ludoviciim pa- c.nm posl illum nominctur Florus qui diaconus tau- ,

ire.in rebellaret, Bartholom;eus Lotbarii parics fo\ it; tum fuil.

:ibenntcque Loiliario in Italiam aiino 831, Bartholo- c Flortts. Diaconus ecclesise Lugdunensis, vir,
iikciis, relicta contra sacras regulas sede sua, eum quantum fercbal illa aetas, cruditissimns, edilis etiaiu
comitalus est, ul Flodoardus Iradit lib. n, cap. 20, lucubralionibus clarus : de qtiibus diximus in notis
Hisloriae Rhemensis. Mansit ergo Barlholom;cus in ail Liipum Ferrariensem. Exstat autem libellus ejus-
Italia usqne ad amiiim 8i4. Tum vcro cuin Ludovi- dem Flori dc eleclionibus episcoporum qui a Mas- ,

ciis Lotharii filius Romam pergeret, mandata patris sono edittis esl ad calcem operum Agobardi qnem- ,

ad pontilicem proceresque Romanos peiiatiirus de que nos eam ipsani ob causam prodire voluimus cuin
ordinationilius pontilicum Romanorum, illuc quo- eisdem operibus.
que Ludovicum comitatus esl. El cum is unctus fiiis- d Quidam venerandus frater. Episcopus nimirum

sel in regem Langobardorum, Bartholom.neus arrepta Uceticensis in prima Narbonensi ut ego quifiem ar- ,

hac occasione Sergium II poiilificem oravit una cum bilror. Sedebat auicm ttim apud Lcetiam Elefanlus,
Ebbone Rhemensi « nt eos reconciliare ac pallium utpalct ex Manuali Duodeme.
e ln quadam ecclesia
eis tribuere dignaretur. Quos etiam idem pr.vsul ncc in civitate Uceticcnsi sita,
,

commtinionem inler clericos dignos esse suscipere ut constat ex epistola Amulonis ad Theodboldum,
dicehat, sed inter coinmiinem populum comniuni- " p. 142.
candi licentiam tantiimmodo haherent. > Ita enim ' Firmini , Uccticcnsis episcopi qui an. 540 et ,

docet auctor Gestorum Ponlificalium ab Hincmaro 55S in ca cathedra sedit, ciijusqtto meminit Arator
lauilatus in capile 50 posterioiis operis adversus Go- stibdiaconus in epislola ad Pariheuium a Sirn undo
tliescaleum, pag. 326. Iiaque dejeclo BarthoIomaM), edita post notas ad Ennodinm. Habemtis porro nos
Bcrarius in ejus loctini suffectus csl qucm Narbone : Vitam ejtis, a viris emditis landatam, nondum tameii
sedisse reperio an. 844, 12 Kal. Julii in prseceplo editam , qtiam olim Tolos v. descripsimus ex perve-
Caroli Calvi regis eo die datopro ecclesiaNarbonensi, tusto codice ms. «.ollcgii Fiixcnsis.
 Sl EPIST. AD BARTIIOLOM.-EIM. ISJ
videntes, cutu unus sil omniuin Duminus, qui flagel- A nibus traclare cunati sunt, quinquaginla millia
lai et medetur, percutit el sanat, ducit ad iuferos, plcbis pcrcussi dicuntur a Domino, qui uiliil liorttm
et reducit ? De quo bcatus Job confitebatur dicens : fecissc credendi sunt : qui lamen etsi niinisterio
Miseremini mei, misercmini mei, satlem tos amici angeli percutienlis interfecli sunl, recte dicuntur
mei, quia manus Domini tetigit me, cum cerle ca- a Domino pcrcussi, sccundum regulam superius
dcm Scriplura dicat : Percussit eum Sutan ulccre ostensam.
pessimo. Scd licet pcrcussor percusserit, percusso- VI. Forsilan similiter dubitet aliquis dc dtiobus
rem lamen habcns in poleslate tctigisse dicitur, non quinquagenariis cum quinquagenis suis ad Eliam
soltiui in verum etiam in amissione rerum
corporc, ;
iuissis, utrum minislerio angelico sint occisi. Pro-
sicut idem iterum Dominus dedit, Dominus abs-
ail : pter quod Scriptura dicit ignem descendisse de

tulil, cum Dominus dixerit ipsi diabolo Ecce quoe : ccelo, et devorasse cos. Scd attendat pari modo de

hubet universa, in manu tua sunt. Sed quia banc beali Job ovibus dictum : Ignis Dei cccidit de cwlu,
percussor potesiatem habeie nunqttam poiest, nisi ct tactas ooes puerosque consumpsit : cum ncmo du-
acceperit ah co in cujus et ipse potestate est ;
pro- bitet hoc ministerio Satanoe faclum.
pterea ipsi triljuenda cst potcstas qtii dat et retiuet, VII. Alterum vero gentis est, quo in quosdara bo-
permitlit et cohibet. Talibus exemplis plena: sunt B mines proevalere vidctur diaboltis, non taiu ad percu-
Scripturx, sicut et illud quod legitur de Saule, quod tiendtim quaiu ad
illodendum de quihus ranltos :

spiritus malus arripuerit eum. In quihus verbis ad- audivimus et cognovitnus a doemonibus, lapidibus
mirabiliter ostendit Scriptura divina et potestalem et fuslibus caesos, et in nuilo krsos ; aliquos tamen-
Domino tribuendam esse, et malitiam diabolo : quam et illusos et kesos : in quibtis nuila alia causa vide-
utique non accipit, sed a semetipso habet : quod tur qua id fiat, nisi aut iuanitas fidei, aut dclectatio
autem non habet accipit, idest, polcstatem. vanitatis : cujus rei exempla facile de Scripluris
III. Sed de his non necesse habemus scribere vo- profcrre non possumus : sed tamen mtllus pene ho-
bis, quoniam habelis multa suhlimium doclorum minum est qui talia non audierit, vel viderit ; cum
sublimitcr dicta. Tamen duo videntur nobis gcnera plerique vano terrore aut vana admiratione attontti,
vobis significanda, quas nobis et vobis pariler qtioe- inanescunt sensu ct virtute anuni. Novit enim dia-
l-enda putamus. Et uuttro quidem iliud est, quod bolus, ut ait beatus Leo (Serm. 7 m Naiiv. Dom.),
utrum correptio, an infirmitas, vel polius virtus quem moerore dcjiciat, quem fallat gaudio, queu»
dicenda sit, nescimus. Hoc tantum in eadem re nos metu opprimat, quem admiratione seducat. Uiide
scire pulamus, quod nullius adversariae polestalis et*Aposto!us monel Cui resistile fortes in fide. Qui
:

ministerio geratur ; sicut est de beato Zacbaria sa- G semper nocendi cupidus est, et cum id se oslendii
cerdote inccdente in omnibus mandalis et justifica- quod est, et cum se transfigurat in angclum lucis,.
tionibus Domini sinc quercla ;
qui quoniam incre- ct veluti qua>dam sanitatum signa demonstrat. Cui
dulus fuit promissionis ei factae a Gabriele archan- utiquc in utroque vere rcsislendum cst, ut nec va-
gcto, silentio mulclalus est. Quod et vir desiderio- nos lerrores tormidemus, nec vanis iniraculis de-
rum bcalus Daniel faletur, diccns : Domine, in lectemur.
viiione tua dissoluta; sunt compuges mem : unde sc VIII. H:ec de duobus quibusdam gcncribus intcr-
dicit postca Iangui-.se per dies plurimos. Et bea- posuimus; unum, ubi nihil admixtionis habet mi-
tus Jacob luclans cum angelo, claudus cffectus nisteriuin diaboli, sicut de bealo Zaeharia et Da-
est. niele ac Job diximus ; alterum, ubi infirmitas fidei,
IV. Ncque hoc dicimus quasi diabolus in sanctos et inanitas ralionis, sive exiguitas scnsus, in cattsa

nulla accepta potestate operetur correpliones, cum est. Libet autem hic adjungerc illa magna et bor-
Aposlolus aperlc dical datum sibi stimulum carnis, ribilia qnae- Domintis llcri voluit ad eruditionem fi-

angelum Satanae ; sed quia hae tales excipi possuut delium • in quibus docemur etiam diaholtiui rebel-
caeleris percussionibus, eliam ab illa qua Maria j)
'em luminis Dco servire, et ministrum essc divinx

soror Moysi et Aaron et Osias rex percussi sunt Ic- operationis, cum pcr illum non soluiu malis, sed ct
pra ; illa propter peccatum detractionis, ille pro- bonis flagella ct tribulaliones admovcnlur. Quoil
pter supcrbiam pracsuniplionis. Si vero in his, cnini percussioiies impiis et infidclibtis per nialos
utrum solo Dci nulu, an ministerio angclorum bo- angclos, irrugentur, Psalmista de plagis, qtiihus
nonim scu malorum, gesta sint, dubilatur ncsci- ;
yEgyptus percuss.i cst, loqucns, apcrte dcclarat, di-
mus utrum ita dubitari possil de Nadab et Ahiu, ccns : Misit in eos iram indignationis sua?, indigna-
de quibus scriptum est quod egrcssus ignis a Do- lioncm, cl iratn, et tribuiationem, immissiones per
iuino interfccil eos. Cui rei sinnlc videtur de Oza, angelos malos (Psal. lxxvii, 49). lu libro quoque
qui arcam Domini sustentare prsesuuiens, pereus- Ecclesiastici legitur (xxxix, 55) : Sunl spiritus qui
Eus a Domino legilur, el occisus. ad vindictum crcati sunt, et in furore suo confirma-
V. Sed quia judicia Doinini scmper justa, fre- verunl tornienta sna. Unde et in liiiro Tobix (ui, 8)
quenter occulta sunt, occultiora adhuc nohis vidcn- de Sara filia Raguelis lcgilur quod tradita \ucrat
tur in morlc Dcthsamitarum : ubi exceptis i.xx viris, septem virii, et damonium uomine Asmodams occide-
qui forsitan aul sacriticarc aut arcam Domini ma- ral cos, mox ut ingressi fnissenl ad eam. De rcge
18* S. AGOBAKDI EPISCOPI LUGDUNENSIS 184
auteni impioAebai iu libro Paraliporacnon Scriptura A num extollat me, datus esl mi/ii ttimulus carnis mete,
testaiur, diccns Ipse per se rex Achaz immotatit
: angelus Suiana-, qui me colaphiiet.
diis Damasei viclimas percussoribus suts, et dixit . X. Terrores etiam tribulationum per dxutones
Dii regum Syria> auxiliantur eit ; quot ego placabo lieri in libro Sapienlix legimus : ubi cum narraret
hottiis, et aderunt mihi : cum e contrario ipsi fucrint Scriptura de percussionibus if)gypli, quas per malos
ruina ejus, et universo Israeli. Qui sinl autera dii angelos imraissas Psalmista demonstrat, ait inter
gcntium, ostendit Psalmista, cum dicil : Omncs dii alia : Neque enim qua> continebat illos spelunca, sine
gentium dwmonia. Aposlolus quoque ad Corinthios timore custodiebat : quoniam sonitus detcendent per-
in Epistola prima : Qua> immotant, inquit, gentes, lurbabat illos, et personce tristes apparentes, pavoren.
damoniis immolant, el non Deo. illis prwstabam (Sap. xvn , 4). Unde et Propheta
IX. Quod aulem eliam impii et fideles malignis protectionem Dei viro justo proinittit, dicens : Scuto
interdum tradantur spirilibus ad percutiendum, hi- circumdabit te veritas ejus. Non timebis a timore no-
storia bcati Job luce clarius manifcstat : ubi et ex- clurno, a sagilta volante per diem, a negotio peram-
pcditio Satana» et Dei permissio aperle descrlhitur, bulante in tenebris, ab mcursu et dwmonio meridiano.
et ad extremuni, post damna rerum, post funera (1- Has itaque adversarias poteslates a Deo exspectare
liorum, cum
illius et carncm Dei manu tangi ex-
os B et desiderare potestatem feriendi et nocendi et Do-
Dominus pcrmitlcret, dicens Ecce
postulasset, el : minus demonslrat in Evangelio, ubi ait discipulig

inmanu lua est verumtamen animam illius serva,

. suis , Hac nocte Salanas expelivil vos, ut cribraret
dictnm de eo est : Egressus igitur Satan a facie Do- sicut trilkum. Et Psalmista, cum dicit : Jh ipsa, id
mini, percussil Job ulcere pestimo a planta pedis est, in nocte, pertransibunt omnes beslim tilvw, ca-
utque ad verticem ejnt (Job n, 7). Infirmitales quo- tuli leonum rugientes, ut rapiant et quivrant a De*
que et languores, quibus pii vel impii multo temporc escam sibi; et mullis aliis locis divinx Scripturx.
affiiguntur, per malos angelos inrogari Dominus XI. Et cum, sicut supra diximus, non semper nec
ostendit in Evangelio : qui cum de rauliere, quam iii omnibus diaholiis accipiat potestalem, semper ta-
spirilum infirmitatis hahentem ipsc sanaverat, Ar- men habet in omnibus et per omnia omnimodam no-
chisynagogo calumnianti responderct, adjecit post cendi voluntatem, maxime in illos inbiat quibus, ut

nliqua : llnnc autem filwm Abraha, quam alligavit dictum est, praevalere se posse videt, eo quod sint
Satanat ecce octodecim annis, non oportuit tolvi a exigux fidei et vacui pondere rationis. Et inde est
vinculo itto die tabbati 1 ilinc esl quod beatus Pe- quod pueros, ac puellas, et hebetes quosque deji-
trus in Ai-tilms apostolorum, cum de mirabilihus cere videtur, et maculis exustionis nolare. Quod
Doraini loqueretur, ait de eo : Qni pertransivil bene- " ulique fidelis quisque, et ratione prxditus, cum vi
faciendo et tanando omnes oppressos a diaboto, quo- dct, aut audit, cor ad solius Dei timorem levat, qui
niam Deus cum illo. Paulus quoque aposlolus
erat non perrailtit nos tenlari supra id quod ferre possu-
Philetum et Hcrmogenem dicit se tradidisse Satanx, mus. Sicut faciendum est etiam, cum bestiarum
ul discerent non blaspbcmare. De eo antem qui uxo- dentibus aut undecunque vel ubicunque flagellamur,
rem palris sui habcbat, Corinlhiis ita loquitur Ego : vel alios flagellari eonspicimus.

quidemabsens corpore, prwsens autem spiritu, jam XU. Quod vero illi de quibus nobis innotuislis, ad
judicavi ut pnrsens eum qui sic operalus est, in no- easdem ecclcsias in quibus pcrcutiuntur concur-
mine Domini nostri Jesu Christi, congregatis vobis el runi. et quidquid possunt, donant, nos credimus
meo spiritu, cum virlute Domini Jesu, tradere hu- omnino quod terroribus decrpti hoc faciant, perdito
jusmodi satana> in interilum carnis, ut spiritus sat- consilio meliorc. a Melius enim facerent, si sua pau-

vus sit Domini Jetu. Hinc de seipso quod jam

tn die peribus et b hospitibus erogarent, et ad presbylcros
commemoravimus ait Et ne magnitudo revelatio- : Ecclesix currerent, c ungendi oleo, secundum pra-
BALUZIl NOT.€.
* Melius enim facerent. Videtur damnare eos qui JJ roli Calvi tit. 6, cap. 40, et tit. 23, cap. 10. Lupurri
donariis illustranl memorias niariyriun, dum ait cos Fcrrariensem ep. 1 1 , ifi., 45 S5, 71 Jonam Anre- , ,

melius facturos, si sua pauperibus ct hospilibus ero- lianenscm in lib. u dc Institutione Laicali, cap. 29,
garent. Hi enini sunt viva Chrisli templa. Neque ta- et alios. Hospitalitatis porro encomium cnarrat Hil-
men arbitror hinc sumpsisse Erasmum, cum in Col- debertns in pluribus epistolis. Vide Launoiura io ca-
loquio de peregrinatione religionis ergo ait quampln- pitc 8 libri mox laudali.
riinos inviserc quidem divorum templa, scd nihil aut c Vngendi oteo, eo nimirum quo ardebant Iampades

quam minimum donare, dictitanles eam pecuniam ad sepulcra martyrum appensx. Nam mulla miracula
rectiut collocari in egenot. Sane subveniendum est per hujusmodi oleum fieri consuevisse ex Augusliuo,
necessitati pauperum, quis negat? Scd taraen inte- Theodorelo et aliis adnotat Baronius ad annum Chri-
riiii negligcuda non est domus Dei uti diximus ad sti 55 Aflei-am tantum locuro Augiistini ex cap. 8
,

librum vi Salviani de Gubernatone Dei. Vide porro libri xxii de Civitale Dei t Rursum ibidem apud :

Antidotum Erasmi in Epitaphium Panlx ab Hiero- nos lrenxi cujusdam coUeclarii filius, a^gritudine
nymo conscriptuni et Launoium in cap. 6 libri de
, exslinclus est. Cumque corpus jaceret exanime, at-
Cura Ecclcsix pro iniscris et paiiperihus. que aliis gcmcnlibus et plangentibus exsequix para-
••
Ilotpitibus. Hospitalitas magno tum in usu erat rentur, amicorum ejus quidam inter alionim conso-
apud Ecclesiam. Lih. i Capitular., cap. 75 i El hoc lantium verba soggessit ul ejusdem martyris (Ste-
:

nobis compctens et venerabile videlur, ut hospites, pliani) oleo corpus perungeretur. Factum est, et re-
peregrini et pauperes snsceptiones regnlares el ra- vixit. »
nonicas per loca divcrsa habeant. > Vide capitula Ca-
m EPISTOLA AD MATFREDUM. 18C

ceplum evangelicuia el aposlolicum, cum jejuniis ct A dicentem Nunquid offeram Deo liolocautomata
: et

oratiouihus; quibus sociari debct eleemosyna. Nam vitulos aunicutos ? Nunquid placari poteit Dominus in

si essenl signa sanitalum ,

quae Dco largiente per millibus arietum, aul in multis millibus hircorum
Dierita sanctorum concessa viderentur, coucursus pinpuium? Nunquid dabo primoijenitum menm pro
ad eadem loca consequens csset ; el si aliquid obla- scelere meo, fructnm ventris mei pro pcccato animce
tionum ibi daretur more ecclesiaslico, ct secundum mew? El cum in bis oinnibus negctur, subinfcrtur
dispositionem Patrum, essct utique fruclunsuiri ipso illico in quibus Doininus placari possil, cum dicil :

usu imsericordi.i'. Nunc autem quia cupiditati quo- lndicabo tibi, o homo, quid sil bonum, ei quid Domi-
rumdam et avaritix famulanlur, non exinde liono- nus qutrrat a te. Vtique facere judicium, el dititjere

ratur Deus, « nec pauperibus succurrilur. Hanc misericordiam, et sollicitum ambulare cum Deo tuo.
enim rem si secundum voluntatem Dei agerent, Sicut eniin reprehensibile est rem pauperum non
juxta quod per omnes sanctas Scripturas eam Deus pauperibus dislribuere; sic infructuosum, si ea quae
hominibus voluit indicari ; scirent utique quam su- deberent Ecclesi* debitam reverentiam exhibenti-
blimitcr ct admirabiliter hujus rei semilam Dominus bus, crogari, cupiditatis aeslu anbelanlibus , vel
demonslrare dignatus sit per Michxam prophetam avare servanda vei abutenda prodige conferantur.
BALUZU NOT/E,
Nee pouperibus Existimabat ergo
succurritur. B conservandis non laborent tanquam pro ariset focis?
Agnbardus oblaliones qux ad memorias marty-
fiunt Denique pluriina loca sunt, inclyta cerle per indige-
rum rem esse pattperum, neque inventas esse ad nas advcnasque , quibus nou alius ccrtior aut lucu-
alendam pneposilorum avaritiam, aul luxum, vcl ad lentior fundus est, quam qui ex oblaiionibus prove-
vitam commodius transcundam itaque cas oblalio- : nit. Et laudo istorum pietatem. Sed valde oplandum
nes esse convertcndas in solatium pauperum, alioqm esset ut aliquam erga pauperes charitaiem haberent
enim pessimum esse earum usum. At hndie quntus ii quibus colllgendarum oblationuni cura committi-
qtiisquc tamlem est corum qui ad aras sanctortim tur, nec eas tanlum ad ornanda templa mortua con-
sedent, cui persuasum non sit nihil ex oblationihus verterent.
deciiiere debere pauperibus, quique pro donariis illis

AD MATFREDUM PROCEREM PALATII ,

DEPLORATORIA DE INJUSTITIIS.

Virorum prastantissimo atque illustrissimo • Mat- Q bus b minislrum imperatoris et imperii , et prse rac-
frcdo Agobardus in Chrisio Domino vivificatore ac tens honorificavit et ditavit, non solum exterius,
salvalorc noslro vitani ct salutem aiternam. verum ctiam interius, prudenlia videlicet, jusiitia,

Obsecro pr:ecellentissimain claritatem vestram ut fdrlitudinc et temperanlia, quibus secundum Scri-

patienter et cleinenter audire dignetur qua; fidelis pturas nihil ulilius est in vila hominis, constituit-
suggeril scrvulus : quia, leste Deo qui scrutatur que vos iu latere c rerum summam regentis; qua-
corda et renes, non alia intcntionc dico, nisi propter tenus et in disposilione aequilatis illi essetis stif-

profeclum prosperitatis vestrae praesenlis pariter et fragator , et iu reinuneratione beatitudinis parti-

fuliira. Omnipotens , sempilernug, el misericors ceps. Nunc igitur quid polissimum expedil devo-
Deus, apud quem nihil prxteritum, nihil fulurum tis.siin.c inlentioni veslrx , nisi ut omni conaniine
est, scd omnia volumina sseculorura qua> apud mor- omniquc menlis adnisu, ila in disposilionem rcrum
tales et tcmporales volvuntur, intemporalitcr apud sagacissime vigiletis, ul opprimalur iniquilas, de-
eum prsescnlia pernianent, elegit vos ante mundi struatur fraus et doltts, dissipetur pravilas, contc-
conslilulionem futurum nostris periculosis terapori- ratur crudelitas, erigalur justitia, consoletur humi-

BALUZII NOT^;.
« Matfredo. Vel ex solo istius epistolx litnlo pa- D tania; re»e ac proceribns palatii conspiravit adversus
tcl virura fuisse magnae dignationis et anctoritatis in Ludovicum Pium, quem de regno expellere volebanl.
palatio Lndovici Pii. Nam et Ludovicus ipsc euin vo- Sed huic pessinio facinori obslilit Ludovici filius
cat virum illustrem in praecepto pro monasterio Ludovicus. Rursum in partes Lolharii cum caHeris
Gratx S. dioecesi Urgcllensi , ctijus partem ali-
in pcrduellibus transgressos cst anno 855, etimqiie fu-
quam anno superiore ediilimus in notis ad cpistolam gientem iu Italiam sectttus, illic obiit anno 8o."> . ut
29 Lupi Ferrariensis. Sic ergo aitimperator « Mal- : tradit auctor Vit* Lttdovici Pii. Vide Sirniundiim in
fredits coines vir illuster adiens scrcnitatem culminis notis ad Theodulfum, pag. 501.
nosiri,etc. > Accomitem quidemAurelianenscmfuisse b Minii,trum imp. et impcrii, id est, minislruni pa-
constal ex Adrevaldo Floriacensi lib. i, cap. 20 de latii cl rcgni raiuistrum palatii , qnia uon discede-
:

Miraculis sancti Benedicti, et ex Vita Ludovici Pii ad bat a latere Principis, principemque locum apnd eum
an. 829. Illo itaque tempore Jonas episcopus Aure- obtinebat, secretorum ejtis particeps et consiliorum ;
lianensis ad eum raisit lihros tres de Institutione ministnim imperii sive regni, quia pnr.ter comitatum
Laicali , qui a domno Luca Dacherio editi sunt in Aureliauensem, cui spcciali cura invigilare leneba-
tomo primo Spicilegii cum antea edili fuissent Duaci
; tur,maxima parscurarum Ludovici in administrando
anno 1645 ex veteri codice ms. sancli Ainandi in imperio erat penes Malfredum.
Pabula, cura D. Ildephonsi Goelghebueri bibliothcca- ' Iterum summam regentis, id est, Ludovici Pii
rii ejusdcin monasterii. Aono dcin 850 (ui in capitc imperaloris, a cujus laterc uon disccdcbat Matfrc-
Irigcsimo sexto nai ral Thoganus) ruui Pippino Aqui- (lus, tili jatn dixiinus.
187 S. AGOBARDI EPISCOPI LUGDUNENSIS 188

liias, roborelur fldes, serenetur Ecclesia? Noverit A dantur a correctione. Quln potius, prxslantissimc
namque prudenlia vcstra, in istis rcgionibus, qui- virorum, date operam ut sitis murus in auginento
bus nos vicini sumus, in tantam sccuritaleni venisse felicitatum, qui noxios expugnet, innoccnles tuealur,

impietatem, ut pene nullus inveniatur qui justiliam Deo congruat, ab inimico discrepet, supemam rc-
diligat ab injuslitiaque recedat, nisi cujus divina in- muncralionem accumulct. Et licet satis ex vcrbis
spiralio roentem tangit ct dcducit voluntatem ; ila ut prxcedenlibus animi noslri clarescat intcnlio ; ut la-
graluitum putelur, ubicunque bonitatis vesligia con- men absque ulla dubilatione sciatis mc non proprias
spiciunlur. » Quievit limor regum ct legum in mul- querelas deplorare, cognoscat prudens bcnignitas
lis ; adco ul plerique in prxsenti neminero timen- vcstra , hxc a nie dici non posse advcrsum f
co-
dum pulent, reputantes apud scmelipsos, ct dicen- milein nostruin Bcrtmundum : quippe qui bcne sa-
tes in cordibus suis : Si qucrcla de me ad palatium tis baheat ordinatum de justiliis comitatum siium ;

venerit, causa ad b causidicos dirigetur. Illic inve- eo quod 6 lalem virum pro sc constituerit ad hxc
niam « parentes vel amicos plures, per quos indu- peragenda, qui non solunv propter amorcm ct li-

bitanler fiet ut regalem oflensionem nullam incur- morem •» senioris sui id strenue gcrat, verum eliain,
ram, quia donum abscondilum exstinguet iras , et quod sublimius et laudabilius est, propter amorcm
is qui limendus est, aliis iuterpositis, uon videbil B Dei et amorem ipsius xquilalis et juslilix, ila ut
insipientias uoslras. videatur nobis in nusquam fieri tam
his parlibus
Talibus, vir eximie, occasionibus lotum pene illud diligenter et attente. Sed prorsus hxc omnia dici-
miserabili xvo nostro viguit, quod suo tcmpore mus propler fidcm quam sub Deo, domino etiam
Christianos quidcm evasisse gloriabatur, apud paga- imperatori debcmus, el pro vestra beatitudine xter-
nos vero vehementius eflervescere martyr beatus na, et prxsenlis vitac felicitate adipiscenda. Quo-
Cyprianus lugubri nimis ac moerenli voce deflebal d : niain, ut ipsi non ambigitis, tanta familiaritas
• Inter lcges, inquiens, ipsas dclinquitur, interjura quam apud dominum impcratorem obtinere vos
peccatur : innocentia nec illic ubi defendilur reser- Deus fecit, pro magno vobis talcnto spiritali ab ipso
vatur. Quis inter hxc vero subvcniat? Patronus? omnipolenti Domino computabitur ; et desideramus
Sed prxvaricatur, et decipit. Judex? Sed sentcntiam ut tain slrenue illud impendatis, ut merilo audirc
vendit : qui sedet crimina vindicalurus, adniiliil nicreamini a Domino in judicio ejus : Euge, scrve
el ui reus innocens pereat, fit nocens juJex. Nullus bone et fidelis, quia super pauca fuisli pdelis y et CX-
de legibus motus : de quxslore, de judice pavor nul- tera : averlatur aulcni a vobis illa dura et irrevoca-
lus : quod potest redimi, non limetur admitti. Con- bilis impropcralio, qnx in negligentes redundatura
sensere peccalis jura, et e ccepit licilum esse quod tl cst, Domino dicente : Serve male et piger, scicbas

publicum rerum pudor, qux esse pos-

est. Quis illic <7»ia melo ubi non seminavi, elnoncongrego ubi

sit intcgritas; uhi qui damnant improbos desunt sparsi,el cxtera. Scd nequc nominalim pcrsonas
soli tibiqui damnentur occurrunl? Quoilque sine i exprimerc debeo, quibus emeiidalionc multa optts
periculo dicere nequco, mulli lalium putant vos esse est, ne accusator vidcar, quod ' non est officii mei
murum inter se ct imperatorem, per quem defen- scd cupio vos ila csse sollicitum, sicut studiosissi-
DALUZII NOT.E.
« Quievit timor regum. Sic Lupus Ferraricnsis est ? Quid de adulterio? Quer. Attat, etiam hoc cri-
conqueritnr in epistola 120 ad tantam libcrtatem men non esl. Lar. Quando autem licitum essc cce-
vitia prorupisse xvo suo, ut viudicala impunitate pit ?Qucr. MenVogas ? quasi lu nescias. Hoc est
apcrlis qiiibusquo, nec Deus, nec rex, ncc episco- quod nec pcrmilti nec prohiberi polest. •
pus limeatur. Et videndx sunt omnino notx nostrx f Comitem nostrum Berlmundum, Lugduncnsis
ad hanc epistolam. provincix prxfectum, ut in libro primo vocat Ni-
b Caushlicos, id est. eos qui rausas referunl ad ihardus.
principem; adeoquc in eorum potestatc est provin- * Talem virum, id est, vicecomitem. Unde patet
cialiuni delicta publicare, aut silenlio tegere. vicecomitum instilulionem fuisse per eas tempesta-
Parentes, id est, consanguineos, vel affines. Et T) tcs in arbitrio comilum.
putabarn istud esse ex infinia Latinitatc, parenlum- b Senioris sui, id est, doroini, comitis Lugdu-
que vocabulo olim palrem lanlum matremqiie fuisse nensis.
comprehensos, ut dictum est in notis ad librum in Non est officii mei, nimirum accusatio. Nam
Salviani ad Ecelesiam calholicam. Vcrum Sallustii episcopi nnn debent esse accusatores. Arcadius et
auetoritas nunc facil nt aliler sentiam, apud quem Honorius AA. ad Theodorum prxfeclnm prxlorio :

Sulla Bocchmn Mauritanix regem sic alloquitur : « Provincix moderator sacerdotum cl catholicx Ec-

« Dein, quod parentes ahunde habemiis amico- : clesix minislrorum, loci quoque ipsius, et divini
rura neque nobis, ncque cuiquam oinnimn salis cidtus injuriam rapitali iu convictos sive confcssos
fuit. > reos sententia noverit vindicandum. Nec exspeclet
d In epistola ad Donalum. Scd locnm ex ea epi- ut episcopus injurix proprix uitionem deposcat,
slola valde decurtavit, ut assolet, Agobanlus. cui sanctilas ignoscendi soli gloriam dereliquit. >
e Cccpil licitum esse. Eleganter Cyprianus in ea- Exstat hxc lcx in codice Theoriosiano 1. 51, De Epi-
dem epistola « Madet orbis niiituo sanguine et
: ; scopis, ac relata deinde est in librum vi Capituln-
homicidiiim cum admittunt singuli, crimen est riiim, cap. 304. Theodoretus episeopus Cyrensis in
virtus vocatur, cnni publicc geritur. > Sic apud Pscu- epistola 42 « Angor sane ac doleo veiiemenier.
:

doplautu: i Querohis ait licitum esse quod communc quod scribcre adversus hominem cogor, cujus deli-
ost, id est, quod vulgo fit t Lar. Quid de falso di- : cta propter nomen sacenlotii occultare par erat.
cimns ? Querohis. llem, quis autem vcruni diril ? Sciiho lamen, ut oppressos ab co paupcres viu-
lstud comraune esi, abi. Lar. Idcirco crimen non dicein. )
 189 EPIST. AD CLERICOS ET MONACIIOS LUGDUN. 100
mum Dei ministrum, et consentaneum boni mipera- A Cdelis inventus, iueriio utriusque recompensalioncirt
toris adjulorem, qui ab utroque Dontino dignus et percipiat.

EPISTOLA AD CLERICOS ET MONACHOS LUGDUNENSES,

DE MODO REGIMINIS ECCI.ESIASTICI.

1. Quia novi inter aliquos, quosdam rumores el III. Ipseprinceps pater sponsre sua?, et fratcr ejus est.
suspiciones diversas, baec subteradjecla scripsi, per Dicit enim ipsi uxori el sorori suae : Vti/tierasJt cor
qux cognoscere dignemini qus ego in actionc cccle- mcum, soror mea sponsa, vulnerasli cor mcum in uno
siastici regiminis tenenda putera, cessetque pauco- oculorum luorum, et in uno crine colli lui. Quam put-

rum iuurmuratio, cum omnibus mea fucrit intcntio chrir sunl mammw tuw, soror mea sponsa ! Nec mi-
patefacta. » Unus est sponsus, qui habet sponsam; B rum si uxor soror est; quia et mamm;e atquc ubera
qui diligendus est propter se, non propter aliud ali- ejus luriis, ei ipsa murus. Sic enim de illa pater et
quid, cum ipse sil pax, veritas, justitia, sanclifica- sponsus loquitur : Quid faciemus sorori nostrce in
tio, cl redemptio, et omne bonum, et sine illo nul- die quando alloquenda esl! Si murus est, tedificemus

lum bonum; qui de cuelo venit, et super omncs est; super eum propugnacula argentea; si oslium cst
qui quos eripit de terra, levat ad ccelum. Amici compiuyamus illud tabulis cedrinis. Et illa respondil

sponsi sunt, qui se videnles et audientes aedificant Ego murus, ct ubera mea lurris , e.t quo facla sum
in amorem ct cultum sponsi, filii vero sponsi, et qui coram eo quasi pacem reperiens. Quid iniriim si mu-
aedificant, ct qui acdificanlur. Unus est agtuis ,
qui rus et civitas, cum et vinea babens virum ? Vinca
liabet sponsam, de qua dicitur Joanni apostolo :
enim, inquit, fuil Pacifico in ea, qucc liabct populos.
Veni, ostendam tibi sponsam, uxorem agni : et oslcnsa Tradidil eam cuslodtbus : vir affert pro fructu ejut
est illi civiiassancta Ilierusalem deseendcns dc ccelo De qua ipse vir et paler slalim sub-
mille argenleos.

a Deo, habens claritatem Dci. jungit, Vinea mea coram me esl. Ipsa vinea vir-

De Itac sponsa et civitate cantatur in coelo Al-

II. ginis quoque est et conjux, de qua in earmiue
lcluia, quoniam regnavit Dominus Deus noster omni- nuptiali canilur ipsi regi ct sponso Stetit conjux in :

polens. Caudeamus et exsultemus, et demus gloriam " dexlera lua, in diademate attreo. Et ipse sponsus
el
«i, quia venerunt nuplim agm, et uxur cjus pra-para- paler ait eidem conjugi Audi filia cl vide. Et ipse :

vit se ; et datum est itli, ul cooperiat se btjssino. De cantor hujus carminis eidem dicit Et. o filia for- :

bac uxore et civitate dicit Joannes evangelista quod lissimi, in muneribus facicm luam deprecubunlur di-

ipsa sit et tabernaculum Dei. Ait enim Et civiia- vitespopuli. Haecjuxta Hebraicum. Anliquior autem
:

tem tanctam Hicrvsulem vidi novam descendentem de translalio, ut camdem conjugem reginam et filiam
ca>lo, a Deo paratam sicut sponsam ornalam viro
, regis ostcnderel, sic ail ipsi regi Astitit regina a :

suo. El audivi vocem magnam de llirono dicenlem : dextris luis. Et post pauca : Omnis g!oria ejus filia:
Ecce taberncculum Dei cum hominibus, et hubitabit regis ab inttts. Ilaec regina non solum vinca est, sed
cum eis- Et ipsi populus cjus erunl, ei ipse Dens erit et borlus, et fons. Horlus conclusus soror mea sponsa,
cum cis eorum Deus, et abstergel Deus omnem tacry- horlus conclusus, fons signatus. Dicilur el mulier,
mam ab oculis eorum; el mors ultra non erit , neque sicut scriptum est : Mutierem fortem quis inveniel ?
luctus, neque clamor, neque dolor erit ullra. Dc bac Et post aliqua : Nobitis in portis vir ejus, quando se-
civilate el uxore virgine gcneral agnus Dei, agnus derit cum senaloribus terrw. In ejus persona quibus-
Dcus, agnus omnipotens, agnus omnipotenlis, agnos dam fulelibus et Paulus scribit . Despondi enim vos
ct oves quos •> commendat beato Petro apostolo di- uni viro virginem castam exhiberc Christo. Cui ipse
cens : Pasce agnos meos. Et iterum : Pasce oves Chrislus Dominus loquitur : Tota pulchraes, amica
meas. Hic sponsus et agnus omnipotens dicil mea, et macula non est in te. Et illa de illo : Veniat
sponsae et uxori suae : Capilli tui sicut greges ca- dilectus meus in hortum suum, el comedat [ructum
prarum, qua> ascenderunt de monte Gataad. Den- pomorum suorum.
tes tui sicut grex ovium ,
qua? ascenderur.t de la- IV. Ista sponsa regina, et uxor et ancilla cst. Sed
vacro, omnes gemetlis fetibus, el steritis non est in hoc non mirum. Mirura tamen et omni misericordia
eis. Et itertim : Duo ubera tua sicul duo hinnuli ca- plcnum quod vir ejus et dominus , etiam domina
,

prece gemelli, qui pascuntur in titiis. Haec uxor et fi- est illi, sicut Psalmista decantat : Sicut oculi an-
lia est viri sui agni el principis, cui ipse dicil : Quam cillm ad manum dominm suw, ita oculi nostri ad Do-
puichri sunl gressus lui in calciameniis, filia princi- minum Deum nostrum. Quae etiam mulier dicitur
pis! habens dragmas decem, quae, perdita una, accendit

BALUZII NOT.E.
» Vnussponsus, id est, Christus, vertis ct
est b Conunendal beato Pelro, id esl, cpiscopis, ul
sanctae Erclesiae sponsus. Vide supra in notis
uiiiis explicant vetercs. Vidc notas ad ep. 81 Lupi Fer-
ad qpistolam ail Nibridium. rariensis.
W S. ACOBARDI EPISCOPl LUGDUNENSIS 191

lucernam, evcrrit domum, quacsivit. ei mvenil. Di- A et habitabunl in te filii lui. Et gaudebit sponstui
citur et maler, sicut ipse per Isaiam loquitw, di- super sponsam, et gaudebit super te Deus tuus Et
cens : Quomodo si cui matcr blandilur, tta ego con~ Apostolus aperle ostendil, diccns : Sicul cnim corpu.t
solaboi vos. Vere enim ct mater el doniina est, unum est et membra habet multa, omnia aulem
,

virtus et sapientia, fortitudo et gloria, resurrectio et mcmbra corporis cum sinl multa, unum corpus sunt,
vita , via et vcrilas, illuminatio et salus, et cetera ila et Chrislus. Etenim in uno spiritu omnes nos iu

bujusmodi. unum corpus baptizati snmus , sive Judiri , sive gen-

V. Illuii quoque non minus mirum quod ancilla ct liles , sive servi, sive liberi, ct omnes in uno spiritu
ainica eliam mater Domini sui essc potesl, illo inodo potati sumus. Quia vidclicct lianc unitatem spiritus
quo Dominus ait : Quicunque enim fecerit voluntatem Christi facit.
Palris mei, qui in ccelis esl, ipse meus frater et soror VIII. Haec sunt qux ineffabiliter jucundissimam
et materesl, Quod et Apostolus de se ipso ait : Fi- prxslant avocationem pix ct fideli anim.r , et laleni
lioli mei, quos iterum parlurio donec formetur Chri- avocationem, qualis in prxsenti vita ex creatura-
stus in vobis. rum conteniplatione nulla esse polest, ct, ut ila

VI. Hacc multiplicia nomina sponsi et sponstc, dicam confidentcr, in omnibus operibus Dei visibi-
Christi et Ecclesia:, non de aliquibus gestis hislo- " libus et invisibilibus nulla similis inveniri polest.
ricis (sicut est, cum Scriptura de Sara, 'Rebecca, De hac avocatione Dominus prsecipit per Prophc-
Rachel loquilur, in quibus conjunctio Christi ct tam : Loquimini ad cor Israel, el avocate- eam. De
Ecclesia: figurata est) , nec de eo loculionis gencre, hac etiam vir cum quo est Deus in visione qua
quo in rebus sensibilibus siguificativa praenuntia- crudivit eum mater sua, mystico sermone, sic prjc-
tione ponuntur (sicut est mons domus Domini ubi , cipit : Date ticeram maerenlibus,
et vinum liis qui

mons Dominum ct domus ecclesiam significat) et amaro sunt animo. Bibant, el obliviscanlur egestalis
multa hujusmodi, assumpta sunt; sed de illis locis suce, et doioris sui non rccordentur amplius. Dc hac

ubi in illani ordinatam narrationem geslorum Scri- et Psalmisia , cum beatum dicerct eum qui non
tura exsequitur, sed tanlum diversis hujusmodi no respcxit in vanitatem el insanias falsas, vel sicut in
minibus Chrislum el Ecclesiam indicat, et in quibus Hebraico legitur , ad superbias pompasque men-
nuilus ita insipiens est ut aliud quarendum exisli- dacii , in quibus sunt avocationes carnaliiim men-
met, nisi Cbrislum et Ecclesiam. tium, subjunxil Multa fecuti , tu Domine Deu»
VII. Miranda vero Conditoris bcnignitas ostendi- meus , mirabilia tua , et coyitulionibus tuis non cst

(ur; cum tanta unitate > corpus capiti adhaereat, qui similis sit tui.

et caput corpori prasideat, sicut Propheta decan- IX. Ergo quicunque praedicalionis oflicium el b lo-
tat ' huluit me vestimentis salutis , e.l indumenlo cum regiminis suscepit , el negligil in his sumniis

juslitim circumdedit me quasi sponsum decoratum co- rebus, quOd est sumiuuin misericordia; Dei, avocare
rona , et quasi sponsam ornatam monilibus suis. Et amicos fideliuni, el quserit consolationern ct avo-
post aliqua : Habitabit cnim juvenis cum virgine, cationem c indiviliis, in •'
ornamentis mctallicis.

BALUZH NOT^E.
* Corpus capili, id est, Chrislus Ecclcsiae. Chri- gregali an. 829 ad Ludovicum Pium scribentes
slus enim cst caput Ecclesix. Episcopi auleni sunt < Sacerdotes partim negligenlia, partim ignorantia,
membra corporis Christi, quodcst "Ecclesia. Sic. parliin cupidital«, in sxcularibus negntiis ct sojlici-
enim scribit Gregorius I papa ad Januarium archie- tndinibus mundi ultra quam debuerint se occupa-
piscopum Calaritauum lib. i, epist. 60 < Si ipse : verunt. >
Dominus nosler viiluarum se maritum orplianorum- In divitiis. Damnal diviiias in episcopo, ut qui
>'

que patrem Sciipturae sacnc profitetur tcslimonio, Christi paupcris locum in Ecclesia teneat. Sed in-
nos quoque mcmbra corporis ejus ad iiiiitaniliim velligil, opinor, cum episcopum esse culpandum, qui
caput suninio debemus mcntis affectu intenderp. > divitiis male iiiitur, ad luxum videlicet, ad libidi-
Vide eumdem Grcgorinm lib. li, epist. 37, el lib. nem, avaritiam, et cxtera malarum menlium vitia.
vn, episl. 110. j. Nam qui paupcres nntrit, ecclesias aediticat, mittit
b Locum regiminis suscepil. Audiant episcopi. Ait qui populos in fide instruant, is vero nunqiiam sat
Agobardus eum qui prxdicationis ofiicium ei locum dives erit, tamelsi immensos habeat thesauros.
regiminis suscepit et negligit, operamque dal vena- i Ornamentis metallicis. Istud ipsum graviter cx-
tioni, aucupationi, piscaiioni, cxterisque saeculi probrat malis cpiscopis sanctus Bernardus ablias
obleclamentis, hunc episcopum non esse, sed de- Clarevallensis, ad Henricnoi Senonensem arcbiepi-
structorem operis Dei, ac per hoc adjutorem Anti- scopum scribcns : < Clamant vero nudi, clamant
cbrisli. INon abhorrebat a sententia Agobardi Ar- famelici, conqueruntur, et dicunt : Dicile pontificcs
nulphus cpiscopus Aurelianensis, cum luec adver- in freno quid facit aurum Nunquid aurum a freno
''

sus episcopum Romanum eloqucretur in synodo repellit frigus sive esuricm ? Jumenla gradiuntiir
Rhemensi adversus Arnutphum, cap. 28 « Quid : onusta gemmis, ct nostra non curalis crura nuda
hunc, iiiquit, reverendi Patres, in sublimi solio re- caligulis? Annuli, calenulae, tinlinnabiila, el clavakc
sidentem, veste purpurea et aurea radiantem, quid qiucdam corrigia;, multaque talia lam speciosa co-
hunc, inquam, esse censetis ? Niniirum si cbaritate loribus, qiiam ponderibus prctiosa, muloriiui depen-
destiiuitur, solaquc scientia inflatur el cxlollitur, dent cervicibus fratrum autein lalcribus nec semi-
;

Antichristus cst in templo Dei sedens, et se osten- cinctia miscrantes apponitis. > Neque ab institu-
dens tanqiiam sit Deus. > Et sempcr visum est tore et patre suo dissentil Pctrus Clarevallensis in
alienum a dignitate sacerdolali sxcularibus ncgntiis epistola quam sub uomine Jesu Chrisli scripsil ad
et solliciludinibus miindi occupari. Istud cnim otiam Innocenlium VI papam et curiam Roniiinaiii anno
ju scipsis culpant cpiscopi in synorfo Parisicnsi con- 1555. Naiu in capitc50ila loquitur < Exhortaniur :
193 EPIST. AD CLF.RICOS ET MONACHOS LUGDUN. m
in venationibus, aucupalionibus ac piscaiionibus, \ el licet in oculis humanis sacerdos esse videa-
et, quod pejus est, in b comessationibus, ct ebrie- lur, c in oculis tamen Dci non est : quia venienle
talibus , et sonis musicis , sicut Dominus per pro- Domino ad judicium , dividetur, et pars ejus cum
phelam dclestatur, dicens : V<r qui consurgitis mane infidetibus ponctur, et dc qualibus scriptum cst :

ad ebrielatem seclandam , et potandum usuue ad Vidi unpios sepullos : qui etiam cum adltue viverent,
vesperam, ut vino arstuelis. Cilltara, el lyra, et tym- in toco sanclo eran 1
, et luudabantur in civilate,

panum , el tibia , et vinum in conviviis vestris ; el quasi juslorum operum. Niillus ergo ex his dux po-
opus Domini non respicilis , nec opcra manuum ejus puli Dei esse debet, ne quaerenles regna cceleslia in
eonsideratis. Iste talis non est adjitlor Dci , sicut foveam demergat , ubi ipse judicio Dei demersus
Paulus ait : Dei enim sumus adjutores. Dei agri- est, sicut Doiniiius ad bealum Job demonstrat, di-
cultura estis, Dci adificatio estis. Sed est destru- cens : Si liabes brachium sicut Deus ? El quibusdam
ctor opcris Dei , ac per hoc adjulor Anlichrisli inlerpositis : Absconde eos , inquil , id est, superbos

BALUZII NOT^E.
quod non nimium silis curioso speetabiles equitatu, scire quo ejiciendi sunt, Evangelium lege In tene- .

non circa vos discurrant hinnienlium frendentes „ bras scilicet exleriores, ubi erit flelus el stridor
acies caballorum, non aurocuriose tingantur frena,
" dentium Annon confusio et ignominia esl, Jesum
nec ex sericis lora componanlur lilis, non argento crucilixum, niagistruin pauperum, atque esurien-
calcaria rulilent, non squarlelo speelabilive pur- tem, fartis praedicare corporibus, jejunioruniqtie do-
Eura teganlur sellae, nec pretiosi pendenles conQ- ctrinam rubenles buccas eminenliaque ora pro-
ulenl zonas clavi micanles auro, nec muricis ea- ferre ? » Et Magnus ille Gregorius lib, n, episl. 14,
rumdem corrigiarum ornatus soleat redolere tin- acriler objurgal Natalem episcopum Saloniianum,
cturam, non eboris pulchriludine obryzi vel argenti quod deielicta paslorali cura, solis sc conviviis oc-
metallive preliosi cujusvis altcrius gumphis sellarum cuparet. Unde et eumdem Natalem (qui repreheu-
conclavet amictus, non micanti pectoralia tegantur sionem Grcgorii in jocum verlerat exeinplum affe- ;

oslro, nec fcbrescens ex aiiro gestetis frenos, non rens Abrahae et lsaac, quorum unus angelos convi-
radiantibus fastuosi sonipedes onereulur gcmniis, vio exceperat, aller vero saiiatus benedictionem
etc. » Ex pervetusto codice nostro ms. unde frag- filio dederal), postea rursura adinoiiiiit abslinere a
mcntum aliud anno superiore edilum est in noiis conviviis, scripia ad eum clcgantissima episiola,
ad Lupum Ferrariensem, pag. 478. qu:e est 37 ejiisdem liliri. Et patel eonvivia illa non
» In veitationibus. Quippe vetitum episcopis alcre fuisse admoduni Christiana cum pra-lcr temulen- ;

canes, aut vcnationcm exercere iu quani rcni val- : liam et voracitaleni, etiani a Cbrisiianorum ditfa-
de celebris cst canon 55 synodi Agalhensis t Epi- : inatione non abslinerent, uemoque ex irrisione re-
scopis, presbyteris, diaconibus, canes ad venaiidiim, prehenderelur. Nam convivia episcoporum debent
aut accipilres, habere non liccal. Quod si qnis ta- essc seria.
lium personarum in hac voluptate detectus fueiit ln oatlis tamen Dei non est. Ait ergo euni qui
;
£
si episcopus est, tribus niensibus se suspendat a ad cpisiopatum vocatus est, si sajculi obleciamentis
communione presbytcr, duobus mensibus se abs-
;
indulgel, in oculis Dei non esse sacerdotem, laroetsi
lineat ; diacomis vero, ab omni ofucio vel commu- personani episcopi gerat coram hominibus adeoque
nione cessabil. > Vide etiam canonem quartum episcopus esse videaiur Sic sanctus Ambro»ius in
Epaonensem, ct decimum lcrtium canoncm concilii capite tertio libri de Dignitate Sacerdotali, loquens
Matisconcnsis secundi. Carlomannus princeps in de malo episcopo, ait t Pronuniiat euim episcopus
:

synodo cui mariyr Bonifacius interfuit t Nec non .

hujusmodi ad populum, dicens Pas vobis. Oculis :

ct lllas venaliones, et sylvaticas vagationes cum ca- quidem carnalibus videtur quasi episcopus maguus,
iiibus, oninibus servis Dei intcrdixumis, similiter ct divinis intuilibus inspiciUii leprosus magnus. ;
ut accipitres cl falcones non habeant. » Venatio- Sic Jilarcellinus ei Faustinus in LibeiloPrccuiu, pag.
nem enim in episcopo graviter reprebendil Nicolausl 46, aiunt quosdam episcopos perfidi.c Arianomm
apud Gratianum disl. 34, cap. Quorumdam. Itein- subscripsisse, i ut episcopale noinen apud homines
que Nieolaus II in Decretis, cap. 6 « Ul episeopi : reiinere viderentur, quod utique jam apud Deuin
el clerici arma non ferant neque vcnatui ncque ; post subsciiptiones impias non habebant » Sic Ful-
aucupio studcant. » Iiaque eos qui venaiione dele- ecnlius Ruspeosis episcopus in capite prirno contra
ctaiitiir, lulvens rcvocaverim ad ca qurc singutis Cliri- hernionem Fasiidiosi, ait eum, lamelsi presbylerii
stianis ait Prosper in peroraiionc libri de Gloria lioiiorem in conspeclu homiuum ceperit, coram Do-
Regnoque Sanctorum t Si vcnandi est affectio, : mino non habuisse. Eadem fuit sentcntia liKretico-
inqnit, montes allissimos, cervos velociter
habes rum Albigcnsium, qui, ut Rogcrius de Hoveden
apostoloriim proiihctammque dicta pcrcurrcnles " tradit, dicebant t quod essent ordinandi iu Ecclc-
:

H.ibes et rncampis pctram, refugium eryciis et le- sia episcopi et presbyteri ; et si tales non ordina-
poribus, quos in simplicitate cordis Chrislus Domi- bantur quales praecipiebat, non essent cpiscopi, uec
nus per suos canes venatnr, ut spinis careant deli- presbyteri, sed lupi rapaces, hypocrilse et seduclo-
ctorum. » Vide Jonani Aurelianensem in libro u de res. » Verum recte adnotatum est a viris eruditissi-
lnstitutione Laicali, cap. 23. mis, eam esse conslantem Ecclesix catbolicx scn-
b Comessationibtts. Minim est tam sollicilos in tentiam, ex doctrina et Iraditione aposlohca de-
hoc fuisse veleres, ut uullam occasionem praitermi- scendentera, etiam improbum hominem, canonice
serint adinoiicndi episcopos ut a comessationibus ct ordinatum, vere sacerdotem ac Dei adjulorem essc.
ebrietate abstinerent, juxta proeceptum Pauli, qni Nam si luec regula non esset cerla, horrenda con-
edixit episcopum debcre esse non vinolentum. Insi- fusio turbasset Ecclesiam, etiam in iniliis Chrislia-
gnis est Hieronymi loeus ex commentario in Mi- nismi. Nam et Judas malus erat, qui tamen apostc-
chaeam propbeiam, relatus a Gratiano riist. 35, cap. ius Christi fuit. Ei multos posU;a variis lemporihus
4 t Ecclesioe piincipcs, inquit, qui doliciis afntitiiil,
: malos episcopos fuisse neino negaverit, Dcnique
el inter epnlas atque lascivias pudicitiam serva- Chrislus ait Scribas el Pharisa-os sedisse super ca-
re se credunt, propheticus sermo describit, qtiod Ihedram Moysi. liaque sic scripsisse videtur Ago-
ejiciendi sinl de spaliosis dotnihus, latitisque convi- bardus vehenienter, ut cpiscopos admon.erel sui
viis, et multo laboro cpulis conquisilis, et cjicieridi officii, et ut intelligerent quantum Deo displiteal
propter in^las cogiiationcs el opera sua. Et si vis maia episcopi vita.
10S S. AGOBARDI EPISCOPI LUGDUNENSIS 196

et impios, in pulverem timul, et facies eorum demerge A tem quxrit sponsx, meriloque suscipil regimen ani-
in foveam. maium. Omnis clericus, aut monachus, cui datus

X. Sunl alii qui, sicut et isti, non apparcnt ho- est qiiantuluscunquc serir.o sapientix , aut sermo

rninibus impii, sed pcr simulatam justitiam fiunt scicnlix, ct dum loquitur, cupit audientes in pro-

in oculis hoininum sepulcra ilealbata ; in oculis prium amorem el propriam laudem converlcrc et
anlcm Dci , id cst intus ,
pleni sunt ossibus mor- inllammare , istc se ipsum prxdirat , non sponsiim ;

tuorum et omni spurcitia. Ait beatus Paulus apo- ct idcirco pcllcndus cst de interiori thalamo ,
quia
stolus : Non enim sumus sicut plurimi, adullerantes adulter cst; foris in alrio prxsidet , non sponsx.
verbum Dei, sed ex sincerilalc, sicut ex Dco, coram jussu , sed palieutix permissu : quia sive occa-
Deo, in Christo loquimur. Et itcrum : llubentes lianc sione, sive veritale sponsus annuniietur, gauden-
ministrationem, juxta quod tniscricordiam conscculi dum est. Fidelis enim anima a quocunque audiat
cumus, non deficimus, sed abdicamus occulta dede- laudes sponsi , in amorem sponsi accendilur, non

coris, non ambulantcs in astutia, neque adullcrantet in negligenter laudantis. Nam et diligcntcm lauda-
verbum Dei, sed in manifeslatione veritalis. Sicul lorem amat ut proximum , non ut sponsum ,amat
enim aduller non quxrit fructum prolis, scd lan- in sponso, non pro sponso. Ambulans in via imma-
tum ut sux voluntati faciat et libidincm impleat ;
B culata , hic Doiuino miuistrat, non sibi ; ct potcst
ita oinnis qui administrationem vcrbi suseepit, si proponi cxteris : non ambulans, sedjaccns in igna-

ex sinceritate salulem audienliuin ct xdificationem via , et qui sic ministrat , sibi ministrat , non Do-
Ecclesix non quxrit , sed causa altcritis rei, qux mino , non dcbet praponi cxtcris. Qui custodes
minor est quam salus audilorum, verbum Dei loqui- observalionum ad libitum stium , et non ad ulili-

tur, ut sux nimirum proprix volunlali obtcmperct, tatem domcsticorum , sibimet dispensal, non Do-
adulter est. mino, non est fidelis dispcnsalor et prudens, quem
XI. Ergo non soli bxrctici adullcrant verbum constituat Dominus supcr f.imiliam suara. Labor
Dei, miscendo fallacias suas. Sed et omnes qui per slultorum affligel eos qui nesciunl in urbem sponsi
sacrum ministcrium ad honorcs cl divitias lempo- pergere; ct idco non debent fieri duces aliorum.
rales pervenire festinant, etiam et illi qui ad ho- Labor sapientum sanat cos. Dcducunlur enim ah
nores et divitias sublimaii non possunt, el viclum sponso in viam reclam, ul eant in civilatem habi-

aut tegumcnium quotidianiim ex sacro ministerio talionis; lalesque fieri debent duces eorum qui non
adipisei cupiunl (quia non ideo sumptus accipiunt habcnt hic manentem civilatcm, sed futuram inqui-
ut prxdicent, sed ideo « prxdicant ul aceipianl; runt in gregc qui ascendit dc lavacro. Et fecttndx

nec loquuntur ex sinceritatc sicul ex Deo, coram ^ sunt amandx, et sleriles tolerandx; et sani custo-

Deo ; scd ambnlant in astuila, ncc abdicant occulta diendi , et infirmi sanandi : quia sponsns dc ccelo

deJ.ccoris, scd aroplecluniiir), adulleri sunt. Oiimis venil quod perierat requirere , ct quod abjcctum
ergo qui prxponilur ca:leris , sive clericus , sive erat reducere , et quod confractum alligarc , et

momchus, si ila videtur henevolus et mansuelus quod infirmum consolidare , ct pingue el forte cu-
alquc affabilis , ut subditorum corda in sui amo- stodirc.

rem el b propriam laiidem convcrtat, adulter est, et XII. Hxc in subjeclis ovibus ita observanda sunt.
regimcn aiiiinaruni suscipere nunquam debet. Qui In prxlatis autem et pastoribus alia conditin esl.
aulein ita prudens, niansuelus, et suavis cst, ut se Quoniam sicut bealus est fideiis servus et prudens,
vidcnles et audientes ad amorem ct laudcm sponsi quem constiluit Dominus super familiatn suam , ut

convertat et accendat amicus cst sponsi, caslita- det illis cibum in tempore, qui imitalur c pastorem
BALUZII NOTiE.
«Prwdicant ttt acapiant. Tum enim, quod me- Gregorius homilia 17 in Evangelia, ul ostenderet
rito damnat Agobardus, erant nonnulli qui verhum xquum essc ut populus Christianus alimenta sustcn-
Dei prxdicabant quxstus causa, non tam solliciti de n tationis suppeditet prxdicaloribus. Hoc enini, ul
cura animarmn, qnam de colligenda pccunia. Et dixi, justum est, et prorsus xquum. Sed quis fe-
omnino accrpisse isla videtur Agobardus a sancto rat prxdicatorcs qnosdam, qui nihil non agunt ut
papa Gregorio, cujns hxc sunt verba cx libro xix calhedras occupent majores, et ex quibus majiis
in Job, cap. II « Butyro pedcs lavantur, dum san-
: salarium provenit. Quasi constaret verbum Dei non
ctis prxdicatoribus deiiita ab audienlibiis slipendia valere, nisi quantum xslimatur.
conferunlur, ct quos latigat injunctus prxdicationis i>
In propriam laudem. Taxat altcrnrn genus con-
labor, exbibila a discipulis pinguedo boni operis fo- cionatorum xque odiosum, eos nimirum quibus ,

vel ; non quod ideo prxdicent, ut alantur, sed ideo hxc unica cnra est, ut bclle coneionari videanlur :

alanlur ut prxdicent, idest, utprxdicare subsi- cujusmodi nimiuin multi sunt atque utinam nulli ;

siant non ul inleniionem sumcndi victus transeat

; essenl Tum admonet vitandum id esse. Frxclare
!

aclio pr.cdicalionis, sed ad utililatcm prxdicalionis sanclus idcm Gregorius in bomilia paulo ante lauda-
dcserviant ministcria siislcnlalionis. Ilndc a bonis ta :« Quisquis namque ideo prxdical, inquit, ul hic

prxdicatoribus non causa victus prxdicatio impcn- vcl laudis vel muneris mercedem recipial, xlerna
ditur, sed cansa prxdiralionis accipilur viclus. > procul dubio merccde scprivat. • Vide rursum eum-
JNeque vero dixerim nibil prxdicatoribus debere dem Grcgorium homilia 21 in Ezecliielem.
dari ab audiloribus. Nam dignus est operarius mer- ' Paslorem pastorum, id est, Chnsluni, quo etiaiu
ccde sua et justum cst ut qui spiriialia nobis semi-
; modo cum nominant Prosper, Petrus Chrysologus
nant, carnalia nostra mctant, ut ad C.orinthios scri- Julianns Pomerius, Ruricius Lemovicensts, Grego-
bil Psulus apostolus quem locum atlulit idem: rius Mngnus, Hincmarus ,
alii. Sic, quod idem esl,
n EPIST. AD CLERICOS F.T MONACHOS LIGDIN. «98

uasloram in administralione pascux; ita e contra- A inqiiit, non luos; el idcirco miiii, non tibi. Iloc

no de pasloribus qui pascunt semetipsos ,

quod est ccrtum indicium quod me veraciter diligas, si

iiifiriDiim est non consolidant , el quod xgrotum agnos mcos sollieile paseas, propier quod receptu-
i:on sanant, et quod fractum non alligant , et quod rus es justilix coronam. Sic et quidam antiquus pa-
i-.bjectum non reducunt quod perierat non requi-
,
storcuram sollicitudinis myslicis verbis significavit,

runt : de quorum ore liheret pastor paslorum ovcs dicens : Non cst adkuc tcmpus ut in caulis includan-

suas, et eas pascat in pascuis ubcrrimis, etiam eas tur oves. Date antea potum ovibus, et sic eas ad pa-
qux in praescnli vita scmper pro se tolcrant pravum stum reducit. Quod ubi non fit, et venit illud quod
paslorcm. Et quidem pia ovis semper quxrit bonum prnpbeia dcploral dicens : Propterea captivus ductut
pastorem. Sed si deest in bac niortalitate , non est populus meus, quia non habuit scienlium; el nobi-
tleest ille qui animam suam posuil pro ovibus suis. les ejus intericrunl fame, et multitndo ejus siti exa-
Propter quod , ubi emendari non potest , ab ovibtis ruil. Et alius : Parvuli petierunt panem, et non erai
tolerandus esl ut mercenarius sedens in cathcdra qui frangerct eis.

Moysi. Quoniam jussit pius sponsus verus pastor, , XIV. Hxc verba non imperila, impcrite tamen
ul qnx diciinl talcs , faciant oves; qux auleni fa- ab imperito ordinata, omnibus necessaria sunt, a ab
ciunt, non f.iciant. B illo qui scdet in solio , usque ad eum h qui laborat

XIII. Hxc in postremo propterea dixi , ne quis ad inolam. Ego non tam illis scribo, quibus nihrl
me putel pcrditam existiniare fidelem ovem ,
quae debeo nisi cbaritatem, sed eis qui nobis commissi
prudentcr loleral praviim pustorem ; illud summo- sunt; ita tamen ut in noinine pastorum et recto-
pere eoramonens, ut omnis pastor non sibi, sed Do- rum intclliganlur abbates, et prxpositi, atqueprcs-
mino nutriat et erudiat atque corripiat in disciplina byteri : quos et obnixe deprecor ut loto corde in-

et limore Domini subditos : sicut et beato Petro lendanl in exbortationem et obsecralionem beati
summus pastor prxcipit dicens : Pasce agnos meos. Tetri apostoli ,
qua dicit : Seniores ergo ,
qui in

BALEZII NOT/E.
alibi vocatnr princeps paslorum, sacerdos sacerdo- 27. Et Edgarus Anglix rex, qui anno 966 vivebat,
turo, ponlifex ponlificum, episcopus episcoporum. ptisfor pastorum vocatur a synodo provinciali Anglix
Posterioribus tandein sxculis episeopus quoque Ro- sub Dunslano celcbrata. Sic Eusehius in lihro pri-
manus vocatus est cpiscopus episcoporum. Quod ita mo de Vita Conslaiiiini, cap. 44, Constantinum vo-
intelligi dchet, ut quia cnputcst oimiium Dcmini sa- cat communem omuium episcopum ; et Clodovcum
eerdolum, et prxcipuus lotius orhis cpiscopus, pri- regem , regionum prasulem. Remigius Rhemensis
vilegio sedis sux, intelligatur ob hoc lpsum consli- episcopus quos tainen episcopos fuisse neiiiini hac-
:

tulus super reliquos orbis episcopos, ideoque quo- p tenus in menlem venit. Alque id idco visum est at'-
dam
.1....
modo
...<,.'.. til
fit
...,i .-, .i.i
episcopus ......
. ...1 niti
cpiscopnrum i nMicnnlln.
prxsertim
. . . .i *-* nnl ...>
nolare, ut planum
i, nl iliiini omnibus
I t\ (1 II C ficrrl illliili iiii modo
tii.rM quonam
i 1 1 1 1 w'_
iiim.I.i ac-
,

cuin a.l eum pertincat cuia et sollicitudo universalis cipienda sint verba Terlulliani ac Cypriani. Littcra
Ecclesix. Neque tamen existimantlum est lianc ap- cnim occidit, spirilus viviflcat.
pcllalioncm fuisse tributam antiquitus episeopo Ro- « Ab illo qui scdet in solio, id esi, episcopo. Nam
mauo tametsi quidam ita se colligere puient ex li-
: is in llirono sedet in ccclesia, iil est, in calhcdra
hro Terlulliani de Pudicitia, et cx Cypriano in pra>- suhliiniore. Ei catlicdram illam episcopalem solium
fatione concilii Caithaginensis. Nam, si quid iu his quoque vocat Snlpicius Severus in capite primo se-
rehus video, Tertulliaims hic ponlilicem Romaniini cundi dialogi , augendam ad invidiam. < Queindam
salyneo sale dcfricat certc palpo nou perculit. Et
: nuper, inquit, non sine meo pudorc vidi, sublimi so-
in Cypriani sensu manifestimi est eos lalli. Nequc lioquasi rcgio trihunali celsa scde residentein. »
,

enim ait Cyprianus removendam esse prxsumptio- Addam vero locum celeberrinii viri Pctri de Marca
nem cpiscopi Romani, qui se episcopum cpiscopo- archiepiseopi Paiisiensis qui cxplicans canoncm :

nim diceret. Setl ait : Neque etiim quisquum noslmm 53 Collectionis Africanx bxc ait < Significat ly- , :

jtpiscopum se episcopcruin constituit ; id est Non : phum saecularem el lumorein qiiorumtlam episcopo-
arbitror quemquam episcoporum, qui hic praesentes runi, qui dominatum in clero exercebant et iii ca- ;

siiiniis, eo prxsuniptioiiis excedere, ut se supra 0111- thedram elevati, ae. si esset solium quot!dam regium,
nes collegas siios elfeiat, scntenliamtiue sui ipsius ct arx vcl.it imperii, lyrannicam sibi dominationem
unicani, ut lyranni solenl, prxvalere debere conten- vindicabant. i Tuni slalini ferme sequitur • Sane :

dat advcrsussententiampiiiriinorum, prxsertim quo- callicdra episcopalis sublimior eral, ei velut in fa-
liesfldcicausa ventilatur. Hunc ego genuinum verbo- D siigio eonsliiula, untle possent episcopi de superiori
rum Cypriani sensum esse arbitior. Suinptuni est loco lideles nioncre. » Stimpiuin aiiicin istml videri
autein islud loquendi gemis cx rheiorum disciplina. potestex Augustino, cujus hxc sunl verba ex enar-
Alioqui enim si qni supra cpiscopos sui.t, episcopo- ratione in psalmurn cxxvi • Iueo altior loeus positus:

rnni episcopi dici debcnt, dubitim non est quin |ni- csl episcopis, ut ipsi superinlenilaiit et tanquani cu-
nias Africx, nimirurn episcopus Carthaginiensis, ciiti stodiant pepulum. > Elpaulopost : « Quomo(!o enim
tlebuerilepiscopuscpiscoporum.Nani si istud loquen- viuilori altit.r fitlocus atl custodientlam \ineam, sic
di gentis quidpiam haberct auctoritatis, inulluni de- ct cpiscopis altior lccus faclus csi. > Vide Ilenri-

Iraheret tle dignitate episcopi Romani, ciim quo non- cum Valcsium in annotationibusad IlisloriamEccIe-
niilli episcopi pariafacere viderenlur. Sidoniuscnim siasticam Eusebii lib. 7, cap. 30.
libro vi, epist. I, Lupum Trecensem episcopum vo- b Qui laborut ud molain, id est, usque ad inferio-

cal patrem patrum, et cpiscopnm cpiscoporum. Et ris ordinis pastores et prxpositos ne quis pulaict :

Ennotlius lih. i, carm. ib, Ambrosiuin cpiscopum bxc dici episcopis tantum ; cl paulo post addit bxc
Mediolanensem vocat paslorem anlistituin. Et tamcii sciipta esse, non solum propler episcopos, sedctiam
nemo dixerit pontifices Romanos, qui Ltipi et Am- propter abbates , pr;vpositos et presbyteros, quos
brosii xvo flonierunt, Lupo Ambrosioquc fuisse fiasiorum el reciorum nomine intelligi debere aii.
subjcctos. Quin et Carolus ipse Magnus vocatur taque diaeonos ctiam excludit a pastomm limnere.
episcopus episcoporum a monacho Sangallensi in libro Et laieen in bis quoque sacerdntium agnovit Cypria-
piimo de Ecclesiastica Cura ejusdem Caroli cap. nus aliiquc vcicrcs.
m S. AGOBARDl EPISCOH LUCDl NENSIS -200

vobis sunt, obsecro consenior et lestis Chrisli pas- \ Itinlaric ; neque dominantes ni cleri ..n/ fnrma
eionum , qui et ejus qucc in futuro rcvelunda est facti gregis ei animo ; el cum npparuerit princevs
gloriai communicator, pascfle qui esl in vobis gre- pnstorinn, percipielis immarcescibilis gtoviiv coronam.
gem Dei, providenlet non coacle, sed spontanee sc- Aincn.
cundum Deum ; neque lurpis lucri gratia, scd vo-

LIRER CONTRA EORUM SUPBBSTITIINH

QUl PICTURIS ET IMAGIMBUS SANCTORUM ADORATIONIS OBSEQUIUM DEFERENDUM
PUTANT «.

Primum pracceptum dccalogi est dicente Deo : B mina', simitiludincm omniutn jumentorum qux sunt
Ego Dominus Deus tuus. qui eduxi te de lerra Mgu- super terram, vel aviunx sub ccele volantitim, alque

pli, de domo servjlutis. Non habcbis deos alienos in replilium qtia' moventtir in terra, sive piscium quisub

conspeclu meo. Non facieslibi sculptile, nec sitnilitu- terra moranlur in aquis ; ne forle oculis elevalis ad
dinein oinnium qiiir in cmio sunl dcsuper, el qtice ver- cmlum, videas sotem et omnia uslra cmli, et errore

santuriiiaquissubterra. Nonadorabisea, ctnon coles. deceptus adorcs ea el colas. In quibus verbis sunimo-
Ad qinc veiba bealiis Agguslimis brevissime snbjun- pere notandnm esi, quia si opera manuiim Dei non
git, dicens (Homil. in Exod. cap. i) : < Inprimoprie- sunt adoranda ct colenda, nec in honore Dei quanto
cepto prohiliplur aliqua in figmcniis hominum Dei magis opcra* manuum hominum non sunt adoranda
similitudo; non quia non habct imagincm Deus, scd clcolenda, n?c in honore eorum quorum simililudi-
quia nulla cjus iinago coli debct, nisi illa quae ct nes esse dicunlur.
lioc cst quoil ipse, nec ipsa pro illo, sed cuni illo. » II. Ex libro sancti Augustiui dcCivitaleDei x (cap.
Haee dic< ns beatus Auguslinus docet nos breviter i) quibus modis cullus dicatur : < Videndum acdis-
qualiter et caelera hujusmodi pra>cepta intelligere serendum est, quantiim Deus dooat, immorlales
debeamus. Nain cum dislincle dhatiirnonfaciendam ac bealiin coelestibussedibus, dominalionibus, prin-
simililudincm omnium quso in coelo sunt, aul quaein C cipalibus, polestatibus consliluti, quos isli deos, et
terra, nonde solis similltudinibus alicnorum dcorum ex quibus quosdam vel honos dxmones, vel nobis-
inlelligitur dictuni, sed et de codestibus creaturis, cuin angelos nominant, quomodo credendi sinlvelle
aut quae in honore crcatoris humanus sensus poluit a nobis rcliginnem pielalemquc servari ; hoc esl, ut

excogitare. Propter quod ct aperle Moyses loquitur apcrtius dicam, utrum eliam sibi, an tantum Deo
ad popultiin, dicens : Loculus esl Dominus ad vos sno, qui etiam noster est, placeat eis ut sacrafacia-
demedio ignis. Vocem verborum ejus audistis, etfor- mus et sacrificemus, vel aliqua nostra,scu nos ipsos
niatn penilus non vidistis. El posl pauca : Cuslodite religionis rilibus consecrcmus. Ilic est cnira divini-

igittir sollicile aniinas veslras. Non vidistis aliquam tali, vel, si cxpressius dicendum cst, deitati debilns
simililudinem in dic qua locutus cst Dominus vobis in cultus; propler qucm uno verbosignificandum,qiio-
Horeb de inedio ignis ; ne forle decepti facialis vobis niam mihi satis idoueum nonoccurnlLaiinum,Grne-
sculplam siinilitudinem, ant imaginem masculi vel fe- co ubi necesse est insinuo quid velim dicerc. Latriam
BALUZII NOTyE.
» lnvalueral sevo Agobardi pessima supersiilio, ut moveriiniaiicloritatem censnra Hispanicae ac cardi-
exislimarent nonnulli imaginibus sanctorum ita ut nalis Baronii. Ego crediderini Agohardum scripsisse
Deifieac Trinitati servitium aul adoralionem impen- quodomnestum inGallia,iitctiaiua Sirmundoobser-
di del.cre. Qnod adeo impium visum esl Ecclesiae valum est, seiitiebanl. Saneiiistitutiinei non est pro-
Gallieanae, uiel episcopi in synodo Francofordiensi nuntiare de arduis hisce quaeslionihus. Attamen si-
congregati damnaverinl sccundam syiiodum Nicae- lerc iioii possum mihi valde placere dccreta concilii
nani, quse adoralionem illam iuiaginum videbatur Camcracensis hahiti anno 15US sub Maximiliano a
imperasse, et Carolus ipse Magnus stylum quoque Bergis, archicpiscopo Camcracensi, quod sic staiuit
advcrsus eam slrinxisse putelur. Ludovico deinde in causa imaginum < Imagines in templis null:c
.

Pio, Caroli fllio, regnantc, emicuil riirsum in hoc slatuantur, nisi episcopi consensu etjudicio. Si quce.
nrgumento ardor episcoporum Galli;r: qui cum : aiilem erectse fuerint, ac pra: se ferant quidquam
adorationem illam imaginum lerre non possenl, ni- quod non dcccal, neque prototypo congrual, tolli eas
hil intenlalum leliqucrunl quo mentes lidclium ab aut miitari jubeto. Doceatur praeterca populus ima-
eo errore revocarent. Et omnino, dum studebant vc- gini niilliiiii cultiim deberi aut propter materiam,
ritati, videbanlur faccre contumeliam imaginibus, ant propter elegantiam, aulpropter prcliiiin opcris,
quihus crederes asseverasse niillum cultum deberi aut propler quidvis alind quoii sit in arlilicio aut
retinendas tamen, ut ex earuni aspeclu fideles exci- imaginis subslaiitia scd propler rem significatam,
;

tarentur ad imitationem sanctoruin hominum. Unus ad quam hic cultus ct bonos pwcipue refertur. Et
multorum huic operi incubuit Agobardus, sed adeo sic admonemlus cst animum orantis aul venerantis
vehementer, ut propterea existimaverint nonnulli in rem signalam referri, et non in signura, quod ner
lihruui huncnon esse admodum catholicum. Sed ta- audit, nec videt, nec seulit. i Vide Gulielmum Du-
men quidam pii eruditique viri, post rem islam accu- randi in lihro secundo de modo generalis concilii
ratediscussam, senserunt nihil in eoesse quoJ aper- celebrandi, cap. 57.
te violet fidem Ecclesia", adeoque ab Agobardo sum-
201 LlBER DE IMACiNlBLS SANCTORUM r,s

quippe nostvi, ubicuixiue sacrarum Scriptararum A patur, et Latine interprelalur servitus, sed ea qua

posilum est, interpretali sunt servitutem. Sed ca colimus Deuin vel quae Qpntmii Graece, Laline
seivilns, quae debetur hominibus, secundum quam autem religio dicilur, sed ea quae nobis cst erga
praecipit Apostolus servos dominis suis subdilos esse Dcuni ; vcl quam illi 6Eoo-sSttav, nos vero uou uuu
dcbere, alio nomine Graece nuncupari solet. Latria verbo exprimere, sed Dei cultum possuuius appel-
vero secuntlum consuetudinem qua loeuti sunt qui lare ; banc ei tanlum Deo deberi dicimus qui verus
nobis divina eloquia eonthderunt, aut seniper aut est Deus, facitque suos cultorcs deos. Quicunque igi-

taui frequenter utpene semper, ea dicilur servilus, tur simt in cceleslibus habitationibus inimortales
quac pertinci aj colcndum Dcum. Proinde si tau- et bcati, si nos non amant, nec beatos essc nos vo-
tummodo cultus ipse dicatur, non soli Deo deberi lunt, coleudi utique non sunt, si aulcm amant ct
videlur. Dicimur eniiii etiam colere homincs, quos bealos esse voluni, profeclo inde volunl. undeclips i

lionorifiea vel recordatione vcl prxscntia frequenta- sunt. i

inus. Nee solum ea quibus nos religiosa humilitate ln eodem libro post pauca (Cap. 4) . t Huic nos
subjicimus, sed quacilam etiam quac subjecta sunt servitulem, quaelatria Graece dicilur.sive in quibus-
nobis perhibcntur coli. Nam cx boc vcrbo et agri- que sacramentis, sive in nobis ipsis debemus. Hujus
colse et coloin et iiicolae vocantur. Et ipsos deos non B enim templum simul omncs, cl singuli lempla suinus
ob aliud appellant
cuslicolas, nisi quod ccclumcolant; quia et omnium concoriiiam, cisingulos iiihabitara
non ulique vcnerando, scd inbabilando, tanquam dignalur; non in omnibus, quam in singulis major :

cceli quosdam eolonos; non sicut appellantur coloni, quoniam necmole distenditur, nec parlitioneminui-
qui condilioncin debcnt genilali solo propter agri- tur. Cuin ad illum sursum csl, ejus est altarc cor
ciilluram sub dominio possessorum, sed, sicut ait noslrum ; ejus unigcnito cum sacerdote placamus ;

quidam Latini eloquii inagnus auctor (Virg. jEn. i, ci cruentas victinias caedimus, quando usquc adsan-
16): guinem pro ejus verilaie cerlainus , eum suavissimo
Urbs antiqua foil, Tyrii teniierc coloni. adolemus incensu, cum iu ejus conspeclu piosancto-

Ab incolendo colonos vocavit, non ab agiiculiura.

que amore flagramus. Ei dona ejus in nobis, nosque
ipsos vovemus el reddimus; ei beneGciorum ejus so-
Hinc et civitales a majoribus civitatibus velut popu-
lorum examinibus conditae, coloniae nuncupantur. lemnilatibus festis ct diebus statulisdicamussacram

Alper boc culium quidcm non deberi nisi Deo, pro- usqne menioriam, ne volumine temporum ingrala
snbrepat oblivio ci sacrifieamushosliamhurnilitatis
pria quadam notione verbi liujiis omnino verissimum
;

esl. Sed quia et aliarum rerum dicitnr cultus, idco ct laudis in ara cordis igne fcrvid.c cbaritatis. Ad
Latine uno verbo significari cultus Dco debilus non C hunc videndum, sicutvideri poterit, eique coha-re
potesl. Nam et ipsa religio, quainvis distincliusnou dum, ab omni peccatoruin el cupiditaium ina!arum
quemlihet, sedDei cultum signifieare videalur (unde labe mundaiiiur, ct ejus nomine consccramur. Ip e

isto nominc inteiprelati sunt noslri eani quae Graece enim fons nostrae heatitudiuis, ipsc omnis appeti-
8p»ax£t« dicitur), tamen quia Lalina loqucndi con- Hunc eligenles velpotius religentes,
lionis esllinis.

siietudine non soltim imperitorum, verum ctiara amiseramus cnim negligentes; hunc crgo religenles,
dnclissimorum et cognationibus humanis, atque afli- unde et religio dicta peihibelur, ad cum dileclione.

tiitatihus, ct quibusque ncccssitudinihus dicitur ex- tendimus, ut perveniendo quiescamus; idco bcati,

bibenda religio, nonco vocabulo vitatur ambiguum, quia illo Gne perfecli. *

cum de cultu deitatis verlitur quaestio, ut Gdeuler III. Quod inlcr Deum et bomines nullus sii alius

diccre valeamus religionem non esse nisi cullum medialor quaDrendus, nisi ille qui Deus homo est,
cl

Dei : « quoniam videtur hoc verbum a signiGcanda ex lib. ix sancti Auguslini in opere superius memo-

observantia propiuquitatis humanae insolenler au- rato (Cap. 15) « Multitudo quae beata esl, unius
fcrri. Pietas quoquc propric Dei cultus intelligi so- Dei participatione fit beala. Cujus parlicipstlionis

lct, quamGraeci evoiSttuv vocant. Haec tamcnet erga privatione misera multitudo malortini aiigclorun.',
parentes olflciose haberi dicitur. More autcm vulgi quae se opponit potins ad impedimcutum quam iu-

hoc nomen eliam in operibus misericordiie frequeii- terponit ad beatitudinis adjutorium, etiam ipsa mul-
tatur Quod ideo arbitror evenissc, quia hxc fieri titudine obstrepit quodammodo , ne possil ad illud

proecipue mandat Deus, caque sibi vel pro sacrificiis unum bealilicum perveniri, ad quod ut perd-ucere-
vcl proe sacriGciis placere lestatur. Ex qu.i loquendi mur, non mullis, scd uno mediatore opus crat, el
consueludinc factum est, ut et Dctis ipse dicatur hoc eo ipsocujtis participatione simus beati, bocest.
pius : quem sane Graeci iiullo suo sermonis nsu Verbo Dei, non faeto, sctl per quod facla sunt om-
£uo-e6s(j vocant, quamvis eutrigeiav pro misericordia nia.Nec lamen ob hoc niedialor est, quia Verbum ;

illorum etiam vulgus usurpet. Unde in quibusdam (maxime quippe ininiorlale et maxime beatum Ver-
Scripturarum locis, ut distinctio cerlior appareret, bum longe esl a niortalibus miseris), sed mediator
iion!u<Ts'6siav,qiiodexbonociiltu, sedSjooiSetav, quod per quod homo, eo ipso utique ostendens ad illud
cx Dei cultu compositum resonat, diceremaluerunt. non solum beatum, vcrum etiam bcaiificum bonum
Utrumlihet autcm horum nos uno vcrbo enuntiare non oporlerc quaeri alios mediatores per quos arli-
non possMiiuis. Qnae itaaiic X«rf,si'« Graece ntincti- tremur nobis pervcntionis gradus esse nioliciidos,

Patroi.. CIV. 7
503 S. AGOBAUDI EPISCON LLGDUNENSIS 20i

uuia bcalus ct pucificusDeus, (aclusparticeps huma- A V. Item cx libro pnefali operis x quod nulla crea-

mlaiis noslrae, conipendium prxbuit parlicipandx iina colens Dcum velit pro illo coli cui el ipsa snb-

divinitatis su.t. Nequc eniin nos a mortalitate et dita est (Cap. -i ) : i Qu.Tcunque igilur immortalis
miseria liberans, ad angclos immortales bealosquc poiestas quantalibet virtute prcedila, si nos diligit

itu pcrducit ut eorum parlicipalione eliam nos im- sieut seipsam , ei vull esse subditos, ut beati simus,

tiiorlales et beati simus, sed ad illain Trinitalem, cui el ipsa subdita beata est. Si ergo non colit Deum,
c.ujiis et angeli parlieipalione beati sunt. Ideoquando misera cst, quia privalur Deo. llli enim potius di-

iu forma servi, ut mediator esset, infra angelos esse vinae senlentise sutfragatur, et dileciioms viribus fa-

voluit, informa Dei super angelos mansit idem : VCt, qua scriplum est: Sacrificans diis eradicabilur,
in inferioribus via vitac , qui in superioribus nisi Domino so!i. Nani , ut alia nunc taceam qu;e
vita. i pertiiienl ad religionis obsequium quo colitur Deus,
Kx bbro xejusdeni operis, ubi evidenlissime
IV. sacrificium certe nullus liominum est qui auiieat di-
excmplo Domini Jesu Christi docet bealus Augusli- cere deberi, nisi Deo. Multa denique de cultu divino
nus nulli creaturas sacrificandum, ita docens (Capp. usurpala sunt ,
qmc bonoribus deferuntur bumanis,
1:), 20) : < Qui aulem ptitant hu:c visibilia sacrificia sive humililale nimia , si\e adulationc pcstifera ; ita

diis aliis congruere, sumnio vero Deo tanquam invi- B ta men ul q„jij ( S ea deferuntur, hon.ines haberentur,
|

sibiliinvisibiliaetniajoiamajori, melioriquemeliora, qui dicuntur colendi ct venerandi ; si autcm multum

qualia suntpuraementisetbonae \ olunt.ti is officia, pro- cis additur, et adorantli. Quis vero sacrificandum
fecto ncsciunt haec ita sigua essc iliorum, sicut vcrba censuil, nisi ci quem aul scivit Deuin , aul pulavit,

sonantia signa sunt rcrum. Quocirca sicut orantes aut finxit ? >

alque laudantes ad eum dirigimus signilicantes VI. Ex libro sancli Auguslini dc vera Rebgione,
voces, cui res ipsas in corde quas significamus oiTe- apud quos potissimum Deus verus quxrendus sit

rimus;ila sacrilicantes nonallerivisibiie sacrificium (Cap. 15) : ! 1'iius crgo scquendi sunt, inquit, qui
ofierenduni esse noveriiuus quam illi, cujus in cor- uiuim siimmum soluin veruiii Deum et solum coleu-
dibus nostris invisiiiile sacrificium nos ipsi csse de- dum esse dicunt. Si apud hos veritas non eluxerit

bemus. Tunc nobis favcnt, nobisque congaudent, tum denmin migrandum est. Sicut enim in ipsa rc-

aique ad boc ipsum nos pro suis viribus adjuvant ruin natura major est auctoritas iinius ad unum om-
angeli quiijue virtutesqiiesuperiores, et ipsabonitale nia redigeiilis , nec ;n genere humano multituuinis
ac pietale polenliores. Si autem illis hcec exhibere ulla polcniia est nisi couseutientis ; iia in religione

volueriinus, non libenter accipiunt; et cum ad bomi- qui ad unum vocant, corum major et fide diguiot

ncs ita mittuntur ut eorum prasenlia senliatur, csse debet auclorilas. »

apertissime vetant. Sunt de bis esempla in litteris VII. Ex homilia xxv sancti Gregorii papai super

sanctis. Putavemnt quidam defercnduta angelis ho- Evangelia ,

qualiter etiam arjtid sanctos Deus quaj-

norem, vel adorando, vel sacrificando, qni debetur rendus sit : i Quserentes aulem nos vigilcs invcniunt

Deo; cv eorum sunt admonilionc prohibiti, jussique qui custodiunt civitatem; quia sancti Palres, qui

sunt hoc ci deferrc, cui uni fas esse noverunt. Ecclcsix statum cuslodiunt, bonis nostris studiis

lutiiaii suni angelos sanctos etiam saneti homines occurrunl, ut suo vel verfco vel scriplo nos doceant •

fiei. Nam Paulus el Barnabas in Lycaouia facto quos cum paulnluin pertransimus, invenimus quem

quodam miraculo sanitalis, putati suut dii, eisque diligimus. Quia Kedemptor noslcr, etsi huiuilitate

Lycaonii victimas immolare voluerunt : quod a sc liomo iiiter homines , divinitale tamen supra homi-
humili pietale rcmovenles, eis in quein crederent ncs* fuit. Cuin ergn transeuntur vigiles, dilectus in-
aiuiunliaverunt Deum. Nec ob aliud fallaccs illi su- venilur : quia cum propbclas el apostolos infra ipsum
perbc sibi boc exigunt, nisi quia vcro Deo dcberi esse conspicimus, illuin qui nalura Deus est, supra
sciunt. Nou cnim rcvera (ntaii Porpbyrius, el non- homiiies considcramus. »

imlii putaiit) cadaverinis nidoribus, sed divinis ho- r\ His iride senlenlia Canlici Canticorum ( ubi ex per-

noribus gaudent. Copiamvero nidorum magnamha- sona sanctx Ecclesiu' dicilur : Jnvenerunl mc vigiles

bciit iiiidique, ctsi ampliusvellent, ipsi sibi poterant qiti ciutodiunl civilatem. Tium qttcm dilexit amma
exUhcr; Q i er^o divi.-w i.m si i irrogant spiri mea vidislis ? Pautulum cum perlransissem cos, invent
tus, non cuiuslibel corporis fumo, sed supplicanlis qucm dititjit aniina mca ) cx pra:dicta homilia bre- :

animo delectantur, cui decepto subjecloque doini- vitcr aduotatis, iiiinc videamus quid idem Palcr in

nenlur, iniereludentc.s iier ad Deuui verum, ne sit libro xviii explanationis in Job de eisdem verbis di-

homo illins sacrilicinm, dum sacrificatur cuipiam cat. Ait ei go ( Cap. 35 ) : « Cum redemptorem suum
pneler illtim. Unde verus ille mediatov, in quanlum Ecclesia quacrerct , in ipsis antiquis prxdicatoribus

formam servi accipiens, mediator effeclusest Deiel spcm figere uoliiit, qnas dicit : Paululum cum pcr-
bomiiium hoino Christus Jesus, cum in forma Dei transissem tos, inveni quem dilicjit anima mea. llluiii
quippe invcnire non possel istos transire noluis-
sacrificium cum Patre suniat, cmii quo cl unus est , si

Dcus, tamen in ibrma servi sacrificium maluit esse sct. » Consona huic intcllectui beatus Auguslinus in

quam sumerp, nc vel hac occasione quisquam exis- homilia prima Evangelii secundum Joanncin loquiiur

timaret ruili.et sacrifieandum csse creatura". :•

. diccns (Tracl. i) : i De ipsis monlibus esl Joannes:
 *0o LIBEB DE IMAGlNIBUS SANCTORUM. 209

de quibus paulo anle cauiaviuius, d.cemes Levavi :

A neni nie vullis esse, ui loquar eontra vcrilatem. Non
oculos meos ad monles unde veniet auxiltum milii. , polesl bomo accipere quidquam, nisi datum fueilt

Ergo, fratres charissinii , si vultis iulelligerc, levate ei de ccelo. Ipsi vos mibi lestimonium perbibetis
oculos ad istum monlem , id esl, erigite vos ad quod dixerim Ego non sum Chrislus. Non es lu :

evangelistam , erigite vos ad ejus sensuin. Sed quia Cliristus Sed quid si major illo qnia tu illum ba-
!
,

montes isti pacem suscipiunl, non potest aulem ptizasti ? Missus sum. Ego prasco sum , ille judex
esse in pace qui spem ponil in hotnine ; nolile sic cst. Et audi lestiinoniuni mullo vehemenlius, mullo
erigere oculos in iriontem , ut putetis in hondne exprcssius. Videte quid nobiscum agitur. Videte
spem veslram esse collocandam , et sic dicite : Le- quid amare debeanms. Vidcte quia aliquem homi-
vavi ocutos meos in montes , unde veniel auxilium nem amare prac Christo, adulterium est. Quare hoc
mihi, ut slalim subjungatis : Auxilium meum a Do- dico , atiendanms vocem Joannis. Potcrat in illo er-

mino qui fecil caelum et terram. Ergo levemus oculos rari ; poleral ipse putari qui nou erat : respuit a se

iu inontes , unde veniet auxilium nobis. Et tamcn falsum houorein , ut teneat solidam veriiaiem. Yi-

11011 ipsi montes sunt, in quibus spes nostra ponenda dete quid dicat Christuin ,
quid se ;
Qui habel spon-
esl. sam, sponsus est. Casti eslote, sponsum amate. Quid
Accipiunt enim mortles quod vobis minislrent.
Unde el nionles accipiunt ubi spes poncnda est cum B aulem lu es ? Quid nobis dicis ? Qui habet sponsam , ,

oculos noslros levamus ad Scripturus, quia per ho- sponsus est; amicus autcm sponsi, qui stat et audit
mines fuinistratae sunl Scripturae. Levavimus oculos eum ,
gaudio gaudel propter vocem sponsi. > Et post
nostros ad montes uude auxilium veniet. Sed lamen pauca : i Vide, inquit, slanlem in solido : Non sum
quia ipsi homines qui scripserunl Scripluras, non dignus corrigiam calciamenli ejus solvcre. Bene te

de se luccbant ;
( sed illc erat iumen illoium qui il- huniilias , mcrilo stas, merito non cadis, merilo au-
luminat hominem omnem venientem in hunc mun- dis, el gaudio gaudes propter vocem sponsi. Sic et
dum ; et mons erat ille Joannes Baptisla qui dixit, , Apostolus amicus sponsi zelat, el ipse nou sibi, sed
Non sum ego Christus ne quisquam in monte spem , sponso. Audiat vocein zelar.tis zelo Dei. Vos zelo di-
poncns, caderel ab illo qui montes illustrat. Et ipse xit, non meo , non mihi , sed zelo Dei. Unde ? Quo-
confessus, ait : Quoniam de plcnitudinc ejus omnes modo? Quem zelas , cui zelas? Desponsuvi enim vos
accepimus, ) ita debes dicere : Levavi oculos meos in uni viro, virginem caslam exhibere Chrislo. Quid ergo
montes, unde veniet auxilium mihi. Ne auxilium quod times ? Quare zelas ? Timeo, inquit, ne sicut serpens
tibi venil, monlibus impules, sed sequaris el di- Evam scduxit astutia i,ua, sic et veslri sensus corrum-
cas : Auxilium meum a Domino qui fecit cxlum et pantur u caslitate qua; est in Christo. Oinnis Eccle- ,

terram. Ergo, fralrcs , ad hoc ista monuerim, ul C s a virgo appcllata est. Diversa esse menibra Ec-
j
t

quan-'o erexislis cor ad Scripturas, cum sonaret clcsise, diversis pollere donis videtis atque gaudelis.
Evangelium : In principio eral Verbum ,
et Verbum Alii conjugali, alia- conjugatae alii viduati, uxores
;

eral apud Deum , el Deus erat Verbum , el caelera. ultra non quserunt ; aliac viduatas, marilos ultra non
Qua; lecta sunt ut intelligatis vos levasse oculos in quajrunt ; alii iniegritalem ab ineuute aitate conser-
montes. Nisi enim isla dicerent , unde omnino cogi- vant ; alios virginilatem suam Deo voverunt. Diversa
larelis, non invenirelis. Ergo ex moiilibus venit vobis sunt munera 6ed omnes isli, una virgo esl. Ubi ista
;

auxilium, ut haec vel audiretis : si nondum polcstis virginitas? Non eiiim in corpore. In corpore pau-
intelligerc quod audistis, invocale auxilium a Do- carum feininarum. Etsi dici virginitas iu viris po-
mino qui fecit calum ct lerram quia montes sic po- , test paucorum sanctitas. lntegritas eliam corporis
,

Ulerunt loqui , ut non possint ipsi illuminare quia

,
est in Ecclesia, el honorabilius inembrum est. Alia
cl ipsi illuminali sunl audiendo. lnde qui haec dixit
aulem sunt membra in corpore : sed omnia in inenie
accepit, Joannes ille, fraires, qtii discumbebat su- servant virginitalem. Qux est virginitas mentis ? In-
pcr pectus Domini , et dc pcclore Domini bibebat
legra fides, solida spes, sincera charitas. Hanc vir-
(|uod nobis propinaret. Sed propinavit verba. Intel- ginilatem timebat ille qui zelabat sponso a serpente
leclum autera inde debes capere , unde el ipse hibe- D corrumpi. Sicut enim membrum corporis violatur in
rat, qui tibi propinavit. > Istis etiam paria hic idoin
quodam loco, sic seductio linguae violat virginila-
doctorin praedicti operis homilia duodecima loquitur,
tem cordis. j

cum verba Joannis Bapiistae tractarel, qui ad disci-

VIII. Ex libro de Civitate Dei ix ( Cap. 25 ) sanctl
pulos suos Joannes respondit, diccns : « Non potest
Augustini : Quod licct sancli angeli atque homines
homO accipere quidquam , nisi datum fuerit ei de
nuncupenlur dii , nequaquam tamen possint iidem
ccelo. Ipsi vos mihi tcslimonium perhibetis quod dl-
sancti angeli appellari dii deorum, id est, bominum
xerim : Ego non sum Christus. Tanquam dicens :

sanctorum. Ex qua lonsideratione colligitur, quia si

Quid vos fallitis ? Vos ipsi mihi quomodo proposui-
angeli saneli non possunt dici dii hominum , multo
Stis islam qiifeslionem ? Quid milii dixistis? Rabbi
rninus boinines. Ait itaque idcm doctor : < Verumta-
qui eral lecum trans Jordanem , cui testimonium per-
men cum a nobis quseritur, si homines dicti sunt dii
hibuisti ? Noslis ergo quale testimoniuni illi perhibui
quod in poptilo dii suot. quem per angelos vel per
niodo ? Dicturus sum non esse illuro quem dixi esse
homines alloquilur Dcus; quanto magis imniortale»
ego, qni aliquiu arcepi de coplo, ut nliquid essem. Inn-
eo tmmine digui snnt, ijui ea fiunntur beatitu.!iue f
2 <yj S. AGOBARDl EPISCOPI LUGDUNENSJS 203

ad quam Deum colendo cupiunl homines pervenire , A mo de Civilate Dei ( Cap. 13 ) , ita loquens : « Neti

quid respondebimus , nisi non frustra in Scripturis contemnenda et ahjicienda corpora defuiictornm ju?
sanctis evprcssins homiucs nuiiciipatos deos ,
quam sloruin ,
quibus lanquam organis cl vasis ad omni.i
illos immoaales ct hcatos, qoibus nos a-quales fu- bona opcra sanclus tisus est Spirilus. Si cnini pa-

iuros in resurrcclione promiltilur ; nc seilicet pro- lerna vestis el annulus, ac si quid Imjiismodi, tajito

pler illorum excellcnti.ini aliquem eoruiu nobis con- charius cst posleris, quanto erga parcutcs majoj
stituere Deum infidelis audcrct infirmitas. Quod in affcclusnullo modo ipsa spcrnenda suol corpojra
; ,

hominc facile est evitare. Et evidentius dici debue- qux ulique multo familiarius alque coujuncliu:
runt borniiies dii in ponulo Dei , nl certi ac (idejiles quam quadibet iodumciUa gcslamus. Hac euim noji
flerent cum csso Deum siium, qui dictus cst Dcus ad ornaiuciilum vel adjulorium quod adhiliolur
deorum. Quia etsi appcllantur dii immorlales illi extrinsccus , scd ad ipsam natnram horninis perti-

U beati , qui in coalis sunt, non tanien dicti sunt dii neni. Unde ct amiquoriini justorum fuoera oOiciosa
deorum, id cst, dii bominiini in populo Dei consti- pielate curata siint, ct exsequiae celcbraUe, cl sc-

Julorum ,
quibus diclum cst Ego dixi dii eslis, el
: : pullura provisa ; ipsi'IU c num vivercnt, de sepelicn-
/UHEicelst omncs. Hinc esl quod ait Aposlolus Etsi :
dis vel etiaui transfcrendis suis corporibus, filiis.

sunt qui dicanlur dii , sive in caelo, sive in tcrra ,

B mandavcrunl. Ipse quoque Donunus die lerlio resur-

( sicuti sunt dii mulli , cl domini mutti ) nobis tamen reclurus , rcligiosae mulieiis bonum opus praudicat

unus D.eus Pater, cx quo omnia , el nos tn ipso , et pr.-edicanduuiquc commcudat, quod unguentum pre-

unus Dominus Jesus Cliristus , per qucm omnia. et liosum supra mcinbra cjus efludcrit, atque hoc ad
nn* per ipsum. > eum sepeliendum fcccrit. El laudabiliter commemo-
I\ . His ita se habcnlibus, est modus divinae , sivc ranlur in Evangelio, qui corpus ejus de crucc acce-
cvangelicac. vel etiam hunianae gloii;e : sicut Alchi plum diligentcr aiquc boiioiificc lcgendutn sepelico.-
mus Avilus cpiscopus Vicnncnsis m Dialogo, ubi dumque curarunt. Vcrumlamcn islac anctorilales
cum Gundobado rege loquitur, dicit. « lllud lamen non hoc admonenl, quod insil ullus cadavcrihus
quod ab a>quaiilate Cflelestis gloriae Patrcm ct Filium, sensus sed ad Dci providcnliam cui cliam talia
;
,

perinde ut creaturam angelicam secludentcs, quam- pietatis oflkia placent, corpora quoque mortuornm
dam mibi invidiam illicitc supernis virtulilms delati pcrtincre significant ,
propler fidem resurrectionis

bonoris obtenditis , diccntes : Ergo et angelis , atque astruendam. »

arcbangelis, et qnxcunqiie in cxcelsis sunt, gloriam Item Augustions in libro oclavo ejusdem operis
ferre debemus ; licet niinime pertineat ad causam , (Cap. 27j « Nec tamen marlyrilius templa,
:
saccr-

eliam ad prxsens non omnino sic renuo, qnasi crea- "-

Jotja, sacra el sacrificia constituimus : quoniam
gloriam ferre limea- non sed Deus eorum nobis est Deus. (lonora-
lurae sublimi atque prxstanli ipsi ,

mus. Est quippe divinae, esl angelicx, est cliam mus sane memorias eorum tanquam sanctorum ho-
humanae gloria: modus, quem in multis Scriptura- minum Dci, qui usqiie ad mortem corporum suorum
runi locis invcniamus et sanctorum merilis et api- pro veritate certarunt, ul innotcsceret vera rcligio,

cibus regum siue vitio asseolalionis ascribi. Qtix falsis fictisque conviclis. Quod ctiamsi qui antea

enim inter homines prima gloria, gloria haec est om- senliebant , timendo reprimebant. Quis autem au-
nibus sanelis ejus ; et in Evangelio Dominus dicit. divit aliqiianilo fidelium stantem sacerdolem ad al-
quod nec Salonion in onini gloria sua sic vesliws tare, etiam supersanetum corpus marlyris ad Dei
est, sicul lilii flosculus specie naturali. > honorem cultiunque constructum, dicere in preci-
X. Aiidi3mus nuiic liis paria beatiim Hieronymum bus: Oflern libi sacnficium, Petre, vcl Paule, vcl
prxdicantem. Dicit cnim in epislola quam pro " schi- Cypriane? cii;n apud eorum mcmorias olfcratur Deo.
smate Vigilanlii ad Riparium presbyterum transnii- qui eos ct homines et martyres fecit, ct sanclis suis

sit Nos autem, non dico marlyrum reliquias, sed

. « angelis coelcsti honorc sociavit; ut ca celebritate ct
nec solem quidem et lunain et angelos, et archangc- Dco vero ilioruni vicloriis gratias againus et nos
,
p ,

los, non seraphim non cherubim et omne iiomeu , . ad imitalionem talium coronarum atque palmarum,
quod nominatur in prxsenti sxculo, et in futuro, eodem invocato in auxilium , ex illorum memorix
colimus et veneramur ; ne scrviamus crcatui-a' po- renovalione adhorlcmur. Quaecunque igilur adhj-

tius quam Crealori . qui est bencdictus in saecula bentur religiosorum obscquia in marlyrum locis, or-

Honoramus autem marlyrum ut euni cu- reliquias , namenta sunt memoriarum, non sacra vcl sacriflcia
jus suni martyrcs adorcmus. Honoramus vos, ut iiioituoruni tanquam deorum- Quicunque eliam epu-

bonores scrvoruin rcdundent au Domimun ,

qui ait las suas co delciunt; quod quidem a Chnslianis

Qni ios suscipit , me suscipit. > iiielioiihus non fil, et in plerisquc terrarum nulla
XI. Consonat huic beatus Augiistiniis in libro pri- talis esl consuetiulo : tatnen quicunque id facuint

BALUZII NOT^E.
« Sclusmute Celebris esl bic bomo ob
Viailantii. nem esse f.ilsam eviocit illuslrissiinus vir Pelnis
aculeaias Hieronymi iu en.m scriptiones. Et constat de Marca aichicpiscopus Parisiensis in Dissertalione
hominem fuisse valde haBreticiim, ac meritum ut de patria Vigilautii, quam olim in publicum exire
adversns eum excandesceret Hieronymus. Ac vnlgo facicinus. Probat autem Aquitanum fuisse.
putant bominem fuisse Hispanum. Sed illam opinio-
 2U!> LIBER DK IMACIMBUS SANCTORUM ?iJ

tjuas cum apposuerint orant et auferunt ut vescan- A aut illo ctiam quem propter se acceperunt, aecept-
lur, vel ex eis etiam indigentibus largiaiilrtr, sancti- rutitlamcn, atque ita rcfeclos in illum ire com-
ficari ibi vohmt per merila triartyruiri
eas irt nomine pellimt quo fruenles pariter bcali simus. Nam et
,

Domini marlyrum Non aulcm cssc ista sacrificia Aposloltts cxclamat Nunquid Puulus crucifixu$ ctl
:

martyrum novit, qui novit unurii, quod ctiam iliic pro robis ? Attt in nomine Pauli baplizati estis ? Et :

offertur saci ificiurh Chrislianomm. Nos ilaque mar- Ncque qui plantal est aliquid, neqitc qui riqat, sed

tyres nostros, nec divims honorihus, nct humanis qui incrcmentum dat Dcits. El angelus hominem se
criminihus colimns. sictit colnnt pagahi ilcos suos ;
adorantem monct, ut illum potius adoret, sub quo
nec sacrilkia illis offerimus, net ertrum prohra in ci Domiuo ctiam ipse conservus est. Cum autem
eontm sacra cortvertinius. > honiine in Deo frueris, Deo potius quam hominc
Dieit ctfam in libro qucm de scx dierum opcre frueris. Illo cniin frucris qno cflieieris bealus; el ad
scripsit (Qu.Tit ih Gen. Itb. 1, cap. 84), quod statuit eiim te pervcnisse Hclabcris, in quo spem ponis ut
lapidem Jacob, quem sihi ad caput posuerat, et con- venias. Indc ad Philemonem 1'anUvs, . Ila, fraler,

stituit eum tilulnm, ct pcrfudit illum olco, non ali- inqtiit, eijo te fruar in Domino. Quod si non addi-
qtlid idololatrhe simile fecit. Non cnim vel tunc vcl disset, in Domino, ct le fruar tanlum dixisset, in eo
postea frequcntavit lapidcm adorando, aut ci sacii- B constituisset spem bcaliludinis sua;.
Ilcando; scd signom fuil in propbetia evidentissimo
XIII. Quod autem sola ralionalis creatura possit
constitutrim ,
qiia? perlincnt ad Unctionem. Unde clTici beata, et hoc ipsum bonum non habcat nisi a
Christi nomen a chrismale est. Non solum enim Dco, idem doctor tcslatur in lihro de Civitate Dei xn
lapidi sacrific.andum non est, sed ncc ulli corporali (Cap. I), ita loquens Non cst creaturx rationalis
: t

incorporalive creatur* , « nec in alicujushonorem vel intelleclualis bonum, quo beata sit, nisi Deus.
pricler SoliuS vivi Dci lertiplUirt conslriicndum. Quod It:it]iic quamvis non onmis beata possit esse crea-
cum ih aiiis, lum in dispulalrone quani cum Maxinio tura (iteque enim hoc niunus adipiscuniur a;it
ManichaeO incomminus liahuit, prObat heattis Augu- capiUnt ferse, ligna, saxa, e! si quid ejusmodi est),
«liniis bis verbis : < Si Dcus Spirilns santlus non ca laincn qua: potest , non ex se ipsa potest, quia
csset , tcihplum iitiqne nos ipsos non haheret Scri- ex nihilo crcala cst, sed ex illo, a quo creala est.
plum cst quippc in Aposlolo Nescilis quia templum
:
Iloc cniih adepto bcata cst, qno amisso, misera est.
Dci cslis, et Spiriltts Dei habilat In vobis ? Et iterum •

Ille vcro qui non alio, scd se ipso hono bcatus est,
Nescilis quia corpota rcstra lenlplnm in vobis cst Spi-
ideo miser non potest cssc ,
quia non Se polest
ritus sancli, quem habetis a Deo ? Nonne si templum amitlere. Dlcithus itaque immutabile honum non
alictii sancto angeln cxcclleiilissimo dc lignis el la- C esse, nisi tinumverum bealum Deum ea vero qn;e
pidibus facercmus , anathematizaremur a veritate
fccit, bona quidcm esse quod ab illo, vcrtimtamen
quoniam ereaturae exhi-
Chrisli, et ad Ecclesia Dci,
mutahilia, quod rioh de ilto, scd de niliilo facla sunl.
beremus cam scrvilulcm, qua2 uni lantiim dehetur
Qiianqiiam crgo summa noii sint quihus est Dens
Deo '!
»
majus honiim; m.-:gna siint lamen ea mutabilia hona
XII. Dcus igitiir solns est , sicut jam superitis qiiK adhxrcre possunt, ut heata sint, immutabili
multolics ostendimus, in quo spem noslra; heatitu- hono, qnod usque adeo bonuin corum est , ut sine
dinis collocarc dehcmus, sicut idcm Pater in libro illo misera esse necesse sil. »

de Doctrina Christiana |irilno his verhis insinuai Ex lihro de vera Religionc (Cap. .'>,'>) : t Non sit
diccns (Lib. i, cap. 32, 55) t Ciijus nos miscreihur,
:
ergo nobis rcligio cultus corporiitn a-llierooriim at-
et cui consiilimus , ad cjus qnidcm ulililatem id que coeleslium, sed ejns cujus contemplatione bcati
faciitius, eainquc intuentur. Sed nescio quomodo sunt. Neque cnim et nos vidcmlo arigelnm bcati su-
eliarn nostra sit consequcns ciiin cam misericor-
,
mus, sed vidcndo veritalcni, qua eliam ipsos diligi-
diani qnam impcndimus cgcnti sine meicede nen inus angelos, el eis congratulamur. Ncc invidemus
relinquit Deus. Hjcc autem tnerces summa cst, ut quod eo paratiorcs ct nullis molestiis interpcdicnii-
ip<o pcrrruamiir, ct omncs qni eo fruimur, nohis bus perfrtiuntur : sed magis cos diligimus, quoniam
eiiam inviccm in ipso perfruanmf. Nam in nobis
si ct nos lale aliquid speraro a communi Domino jussi
id facimus, remanemus in via, ct spem hcatitudinis sumus. Qnare hoiioranius eos eltaiitate, non servi-
noslric in hominc aiil in angelo collocamus : qnod tnle. Nec eis templa constiliiimus. Nolnnt cniin se
et homo snperbus ct angelus superbus arrogant sic honorari a nobis, quia nos ipsiK, cum lioni su-
sibi alquc in sc aliorun. speni gaudcnt constilui.
,
iiuis. lempla summi Dei esse noverunt. >

Sanctus auiem bomo cl sanctns angclus ctiain fcs-

Nain ct cum exaudiunt angeli, Deus exaudit tan.
sos nos alque in sc quicscere et remanere cupientes
quain in vcro nee manufacto tcmplo suo, sicnt in
reticiunl p;ilius , aut eo sumptu qucm propter nos, oimiiliiis sanciis stiis , ejusqiic temporaliter fiunt
BALUZII NOT.E.
Nec in aticujus honbrem. Sic ait •\gobaidus non sct, qtio receplum est ecclesias dcdicari in honore
[icere ctiiquam dcdicare lemplum in honorem alicu- saiicioriiin. Oliin ecclesi.ie dcdicabanlur in honorem
jus sancti, scd tanium solins Dei. Sed opinor mnta- Dei , et in eis erant niemmi;e iiinnvnmi.
1'iruin fuisse scntenliam, si hoc nosiro sa-culo vivis-
.»11 S. AGOBARDl EPISCOPI LUGDUNENSIS 212
jussa :elenia siuc lege eonspecta. Ncc raovere dcbct, A Paracletus non veniet ud vos. Si autem abiero, mil-
(juoil cuni sil invisibilis, sxpe visibilitcr patribus ap- foui eum ad vos (Joan. xvi, 7). ln quibus vcrbis lmnc
paruissc memoralur. Sicut cniin sonus qui audiltir, scnsum csse soepc noininatiis pater Auguslinus (do-
scntcnlia in silcnlio intelligentiye constitula, non est cct) (Tract, xcv in Joan. cap. xvi) : « Expcdil vobis
l:oc quod ipsa , ila et spccics qua visus est Deiis in ut ba?c forina scrvi aufeialur a vobis. Caro quidcm
natura invisibili constitutus, non crat quod ipsc. Vcrbum babiio
faciuin in vobis; sed nolo adbuc me
Verumtamen ipsc in eadcm specie corporali vi;lelnr; carnaliicr diligalis, et isto lacte conlenti , scmper
sicul illa senteiilia ipsa in sono vocis aiidilur; ncc infanles csse cupialis. Si alimenta tenera, quibus
iili ignoral.anl invisibilem Deum in specic corporali, vos alui non sublraxcro, solidum cibum non esu-
,

quod ipsc non cral, sc viderc. Nam et loquebaliir rietis; si carnaliter esurire non destiteritis, capaces
cum loquente Moyses, elei tanicn dicebat: Si invem Spiritus non critis. Nam ipiid est, Si non abiero,
graliam ante lc, ostende mihi tcmelipsum scicntcr, ut Paracletus twn veniet ad vos ? Nunquid bic posilus,
videam te. cum non poteral mittere? Quis hoc dixerit? Neque
XIV. Item Augustinus in libro quinto (Cap. 1) de enim ubi ille erat, iste inde recessit. Quid est ergo,
Trinilate dicit: » Ea quae de natura incommiilabili Si non abiero, Paracletus non veniel ad vos ? nisi
el invisibili, summoque vivente, et sibi sufficiente, " ^on potestis capere Spirilum, nisi carnaliter desi-

dicuntur non essc consuetudine visibilium , alque natis diligere Christuni. Unde ille qui jam ccperal
mutabilium, et mortaliuin, vcl egenarum rerum me- Spiritum noveramus Cliristum, inquit, secun-
: Elsi

lienda, sed etiam in bis, inquil, etiam qiux nostris dum carnem, sed nunc jam non novimus. lpsam
corporalibus adjacent scnsibus, vcl quod nos ipsi
quippe carnem Cbristi, non secundum carnem voca-
in intcriore homine comprehenderc
suniiis, scienlia vit ,
qui Vcrbtim carncm facium spirilalitcr novil.

laboremus, nec sufficianms, non tamcn impudcnler Hoc nimirum significarc volnit magisler bonus, di-

iu illa quae supra sunt divina ct inelfabilia pietas ccndo : Si enim non abiero, Paractetns non veniet.

lidclis ardescit , jion quam suarum virium inflat Si autem abiero, mittam eum ad vos. Cbristo autciu
arrogantia, scd quam gralia ipsius Creatoris el Sal- desccndenle corporaliter, non soltim Spiritus *san-
vatoris iuflammal. Nam quo intcllcctu homo Detim ctus, sed et Pater, et Filius illis adftiit spiritualitcr.

capit, qui ipsum intellectum suum quo cum vult ,

Ac per hoc, cuin cx cainalibus cssent spiritales fu-
capere, nondum capit? Si autcm hunc jam capit, ttiri, profccto et Patrem ct Filium et Spiritum san-

.•iUcnd.it diligcntcr nihil co csse in sua nalura me- clum capacius fuerant habituri. i
lius , el vidcat ulruqi videat ibi ulla lincamcnta XVI. Ncmo igitur sapicntum ignorat, quod homo
formarum, nitores colorum, spaliosam gianditatcm, fidelis, ui pioficiat ah exlcrioribus, inlrorsns trahen-
parlium dislanlam, molis dislinctionem, aliquas per duscst, non ab interioribns exlerius projiciendus,
lccorum intervalla moliones , vel quid ejusmodi. ut deliciai. Transirc enim dcbstdecamc ad animain,
Nibil cerle istorum invenimus in eo quo in nalura de corpore ad spirituin, dc visibilihus ad invisibilia,
nostra nihil melius invcnimtis, id est, in nostro in- dc mundo ad Detim. El iste tlicitur profeclus, si a ad
lellcclu, quo sapicnliam capimus, quantum capaces mcliora quis transeat, non ad dcleriora. Melius vero
sumus. Quod ergo non invenimus in meliorc nostro, esse animum, deterius corpus, eminentius spiritum,
uon dcbemus in illo quxrere quod longe melius cst infimam carnem, novit qui ea qua; panlo superius
meliore noslro. Ut sic inlelligamus Dcum si possti- sunt posita sancli Augustini vcrba legitet intelligit.
mtis, quantum possumus, sinc quantitaie magnum Multo auicm his detcriora csse quoe humana et car-
sine indigentia crealorem, siue situ piacscntem, sine nalis prxsuniplio fingil, etiam slulti consentiunt. Io
habilu omnia conlincntem, sinc loco ubique totum, quo gcnerc istac quoque invcniuntur, quas b sanctas

sine tempore sempitcrnum, sine ulla sui miitalioue appellaut imagines non solum sacrilegi, cx eo quoJ
mutabilia facientem, nibilque paticntcm. Quisquis divinum cultuin operibus manuum suarum exbibent;
Deum ita cogitat, etsi nondum omnimodo iu-
polest sed ct insipicnles, sanctitalcm eis quae sme anima
venirc quid sit, pie lamen cavct, quanlum polcst, sunt imaginibus
imagii tribuendo nec boc solum, sed san» :

cliquid dc illo scntirc quoJ non sit. i clificationem quoque, quam per Verbum Dei fieii

XV. Quantum autem visibilia noceant ad invisibi- lestatur Apostolus, eis quae nunquam locuta sunt

lia capienda, et quanlum ainor corporearuin rerum, simulacris demenler concedendo. Denique Gedeon,
qui leste angelo, virorum fortissimus exstitit et
ciiam bonarum, ad spirilalia contemplanda, ipse , ,

Doiuiuus demonslrat , dicens : Ego veritatem dico inortuus dicilur in sencctutc bona ,
postulavit, ut

vobis. Expcdit vobis ul ego vadam. Si enim non abiero, narrat Scriptura divina, a sociis de prseda inaures
:il NOT.E.
« meliora quis transeat. Sic Polycarpus apud
Ad clmerito, quodsanclasimaginesdicerent, sanctitatem
Etisebium lib. iv, cap. 15, ait < Nequc enim nobis :
rebus inanimalis tribuentes, et opcribns mantuim
a melioribus ad deteriora mulabilis mens est. Pul-
suarum. Nihillamen velatquin aliquomodo dici pos-
chrura quidcra atque boiicslura diicimus a vitiis aJ sint sanct.x-, habila ratione personarum qux in ta-
bulis iliis picUc sunt, vi ficlx. Atqne ob eam cau-
virtiitein transcuncre. i Ex versione viri clarissinii
1

1'cnrici Valesii. sam eas sanctas vocat I!ed:i in Ilistoria abbalum

)•
Snnctas «ppeWdHtimnjJncs. lndignalurAgobardus, \Vircmuthcnsium nuper cdita.
 LIBER DE IMAGINIBUS SANCTORUM. 214

aureas, et aecepit; fecitque ex eis Ephod, et posuit A peteret ab eo ne humandum concederet corpus; do
illud in civitatc sua Ephra ; fornicatusque cst omnis forie, inquit, relinquentes illum qui crucifixus esi,

lsrael in eo : et factum est Gedconi et omni domui Chrisliani hunc dolere incipiant ; Judaeis maxiinc
ejus in ruinam. Licet cnim ille hoc honorem Dei
in isla machinantibus, qui et noslros in lantis oculis
fccerit, lamcn quia non in loco qucm Dominus cle- observarunt , ne ciim flaniniis adhuc ardcntihus
gerat, sed in sua illnd voiuit ponerc civitale, qtiod raperent, ignoranles miserrimi quia neque Chrisluin
utique lex vctucrat, non, utpulavit, elevationcm aliquando possuir.us derelinquere, qui mortem pro
consccuta exinde csl domus ejus, scd eversionein. lotius munui saltitc sustinuit, neque aliiun quein-

Et Jl noverimus non diis alienis illud a Gedeone quam colere, quippe qui verum Deuin, el qui solus
factum, slatim sequitur : Poslquam aulem mortuus colendus sit, iioverimus; murtyres vero lanquani
est Gedeon , arcrsi sunt filii Jsrael , ct fornicali sunt discipulos Domini diligamus et veneremur, quasi
ciim Baalim. Ubi fornicati sunt in Ephod, nec aversi integre fidem magistro servantes cl Domino, quo-
dicuntur, ut subaudiamus a Deo ; ncc Baalim, vel ruui nos quoque in fide el perscverantia charilatis

Aslaroth aut aliquid idolum nominatur : ubi auteni optamus esse participes. Ubi autem vidit centurio
cum diis alienis , statim designantur Baalim ,
quod lam obstinaiam Judaeorum conteiilioncni, positum
apud Hebrxos pluralis numeri est, quod idola solet B in medio ipsum corpus exussil; et ita nos postmo-

significareinScripttira divina.Sicuteliam cumunura dura ambusta ossa, pretiosissimis. geramis cha-

vilulum populus errans fecisset in eremo, dictum riora, et omni auro probabiliora per ignem facta,

est : Isli sunl dii tui, Isracl, qui te eduxerunt de terra collegimus, ac, sicut conveniebat ex more, condidi-
.'Egypli. mus. Quo in !oco eliam nunc prxstanle Douiiiio
XVII. Non solum vero divinum Jeferre honorera solemnes agimns cclebvesque conventus; maxime
quihus non licet, sed et ambitiose honorare * san- quidera in die passionis ejus. Sed cum eorum me-
ctorum memorias ob captandam gloriam popularem, inorias, qui prius passi fuerant, eelebramus, ideo
reprehensibile est. Arguil superhis Dominus Phari- facimus, ut sequentium animi ad prxdeccssorum
sncos in Evangelio, teste beato Hieronymo, his ver- viam exemplis insignibus suscitentur. >

his : W vobis, Scriba 1

ct Phariswi hgpocrila', qui Hxc de Hislorix Ecclesiasticx Iibro quarto sum-
ivdificatis sepulcra prophetarum , et ornatis monu- pia, ut inler exteras divinx legis vel sanctorum Pa-
meitta juslorum, et dicilis : Si fvissemus in diebus trum aucioritates teneant Iocum. Cumqtic omnium
putrum noslrorum, non fuissemus socii eorum in sun- una senlenlia sit, cultum religionis soli Deo debcri,

yuine prophelarum [Malth. xxm,29, 50). Dicit ilaque quid superest Gdelibus, nisi ut purgatis ab omni
pnefalus doclor prudentissirao syllogismo, qui ar- figmentorum profana servitute aniinis, tolis viribus
guil eos filios essc homieidarum, duni ipsi opinione decertemus, qualenus veraciler illud quod scriptum
bonitatis ct gloria; in popuio sepulcra sediflcant esl, dicere valeamus : Non enim in errorem induxit
prophetarum ,
quos majores eorum interfecerunt, nos hominum mala; artis excogitatio, nec umbra pi-
et dicunt (iu Matth. cap. 25) : i Si fuissemus in ciura: labor sine fructn , efjigies sculpta pcr varios
illo temporc, non fecissemus ea quae fecerunt patres colores, cujus aspectus insensato dai concupiscenliam,
iioslri. Hoc autem ctiam si sermone non dicanl, el '.liligit mortuic imaginis effigiem sinc anima. Mnlo-
opere loquuntur, ex co quod ambitiose et niagiiifice rum amatores sunt gui spem in taiibus liabeni, et qui
icdificantmemorias occisorum, quos a patribus suis faciunt iltos, el qui diligunt, et qui colunt. Et iteruin :

esse jugulalos non ncgant. i Nemo enim sibi similem liomo pvterit Deum fingere.
XVIII. Yerum ne quis pulet spernendiim lesti- Cum sil enim mortalis, morluum fingit manibus ini-
moniiim singulorum sancloruin , iibet non unius quis. Melior est enim ipse his quos colit : quia ipse
boniinis, scd tiniiis Ecclesi;c hoc loco tcstimonium qitidem vixit, cum esset mortatis, illi autem nunqv.am
inserere , ex quo perspicuc patcat quis antiquis (Sap. xv, i seqq.).
fiilelibus fuerit in divino honore cultus, vel quis . XIX. Dicil forsitan aiiquis non se putarc imagini
amor erga memorias sanctorum. Dcnique Ecclesia quain adoral aliquid inesse divinum , sed tanluin-
Dci , qua? calholicis de passione Polycarpi inler modo pro honore ejus, cujus effigies est, lali eam
cxtcra de vencratione sancloruin martyrum ita lo- veneratione donare. Cui 1'aci'e respondelur, quia
(iuitur (Euseb. lib. iv, cap. 15) : i Sed ilie xmulus ^ si imago quam adorat, Deus non est, nequaquam
lolius boni, et adversarius omnium jusloruni, post- veneranda cst, quasi pro honore sanclormn, qni
quam vidit qtiod et per martyrii gloriam et pro vit:e nequaquam divinos sibi arrogant honores, sicut
cgregiaj virlutibus coronatus cst, et pcr mortem mullis jam supra testitnoniis esl ostcnsuin. !!lud
prxniia immortalilalis indeplus, saiis agcre ccepit (juoqtte memoria digimiu, quod, sicut memoralae
ul reliquias ejus ad sepulluram nosti is desideranti- bistorjx ttmlecimus continet liber, destructis apnd
bus non conccderet. Instigabatur crgo Niccia Hero- Alexandriain deinbris ac siinulacris idolorum, lantus
dis paler, fratcr autem Dalcae , adire judicem, ut fervor Christianilatis a dxmouibus ad Chrisliini

BALUZII N0T7E.
« Sanciorum memorias, id cst, lempla, in qtiibus sanctorum corpora jacenl scpulla, vcl ubi Solemi::s.
lortiiii 1'ti'iuoria aguur.
 •l\i S. AGOBARltl EPISCOH LUGDIJNENSIS 216
canYersos inflammavit, ut uousquisque crucis Do- A usqtie atl preesens lenipus sedis illius sacerdolium
inniKUf SIJ.-IHMII in postibus, in ingrcssibus, m fcne- sortimitur > Hactemis Eusebius
stris , in parictibtis , columnisque depingeret. O XXI. Beda quoquc, ^nglorum gentis bomo, et
i|iiain sinccra rcligio '. Crueis vexittum ubique pin- suo tempore divinis litteris non mediocriler iuihu-
gehalur, non aliqua vullus buninni siniililutlo ; Duo lus.cum dc mari quod in templo Domini a Salomone
scilicet hsx mirabiliter, etiam ipsis forsitan ne- lacltun est pcrtractaret, intulit post h:cc vcrba:
scicnlihus, disponente. Si enim sanclorum imagines < Notandum sauc quia sunt qui piitant lege Dei
bj qui dxnioiiuin cultum rcliquerant venerai i jube- prohibitum, ne vcl hominum vel quorumlibet ani-
renlur, pulo quod videretur cis non lain idola reli- inaliniii sive rcrum simililudines sculpamus, aul de-
quisse, qtiam smn.il.irra mulassc. pingamus in Ecclesia, vcl alio quolibet loco ; eo
XX. Qnod atileui imagincs apostolorum el ipsius qttod in Decalogo legis dixcril : ISon fucies libi scul-

Douiiui ob amorcm potius ot recordaliouem, quam ptile, ncqu<' omnem simihludinem qucv est tn coele
ub reUgionis honorcm, aut aliquam venerationem dcsuper, quw inicna deorsum, nec eorum quor sunl
et

more gcutiliuin, ab anliquis expressx vel conser- in aquis sub ierra. Qui nequaquum hoc putarcnt,
•J vatae sint, Eusebius Caesariensis in libro septiuio si vel Salomonis opus ad memoriam revocassent,
inlcrse-
R
**
lemplo intus palmas cherubim
(Cap. 18) Ecclesiaslicx- Hislori:e ostendit, quo et in fecil et

rens hujusmodi narrationem, cnm de fiis quae apud cum variis ceiaturis, et in columnis iliras niala

Cajsaroam Philippi gesla compereral aliqua per- granata et retes, in mari quoque xneo duodecim
sirinxissct. Ait ergo : « Verufli quia urbis hujus fe- bovcs, et sctrlpturas histrialas, sed ei in vasibus
ciinus menlioncm ,
juslttui videtur comiiieniorare laterum, ut in seqticnlibus legilur, leones cum bo-
«liani illnd in ea gestuni, quod hisioria dignum du- bus, palnias, axes et rotas, cum chenibim el vario

ximtis. Mtilierem quaw sangtiinis ptofluvio laborau- picturarum gcnere fecit j

vcl certc ipsius Moysi
lem a Salvalore curalam Evangelia tradiderunt, opera considerassenl, qui, jubente Domino, et chc-
hujtig urbis cjvcin cousiat fuissc ; doniusque ejus in rubim prius in propiliatorio, et postca serpentcm
ca eliaui nunc osienilitur. Pro foribus vero domus fecit SDiieum in eremo, ctijtis inluitu popuhis a fc-

ipsius basis qusedam in loco editiori collocata mon- rarum scrpeutiuni veneno salvaretur. Si enim lice-

siratur, in qua mulieris ipsius veluti gcnibtis pro- bat serpentcm cxaltari aeneum in ligno, quem aspi-

volula? palmasque supplicitcr lendcnlis imago are cicntcs filii Isruel viverent; cur non licct cxallalio-

\idelur cxpressa. Astat vcro alia xre. nihilominiis nem Domini Salvatoris in cruce, qua morteni vicit.
ftisa statua, habilu viri, siola compie circumdali, p ad mcmoriam fiddibns depingendo rcduci; vcl ad
cl dexlcram mulieri poirigentis. Ilujus ad pedcm alia ejus miracula et sanationes, quibus de eodem
slalux, c basi herba i|tia'dain nova specie nascilur; inortis auctore mirabililer triumphavit ; cum horum
ijtiae cum exoria fucrit, excrcscere usque ad slolse aspcclus niullum ssepe coinpunclionis solcat pra>
iMius aerei indtimcnti fintbriam solet;qu»m cum slare coniuentibus, cl eis quoquc qui litlcras igno-
huuimo vertice cresccns herba comigcrii, vires inde rant, quasi vivam Domiiiicse his!ori:c pandcre lc-

ad depellendos omncs morbos languoresqwe conqui- ctioneni? Nam ct pictura Gra?ce guypapia, id cst
ril; ita ut quaecunque illa fuerit inGrmilas corporis, viva scriptura vocalur Si licuit duodcciin bovcs
baustu exiguo madefacti saltitarib graminis depella- ameos facere ,
qui mare superposiium fcrentcs
tur, nihil omnino virium gcrens, si antcquam ajre.c qttaluor miindi plagas terni respiccrcnt; quid pro-
liiiibrni' summitalem crescewlo conligerit , dccer- bibci duodecim apostolos pingere, quomodo eunlcs,
paUir. Ilanc slatuam ad simililudinem vulUis Jesu omncs gcntcs baptizanles cos in nomine Palris et

fprniatam tiadebant : quai permansit ad uostra us- Filii el Spiritus sancti, viva ut dixcrim pra ocnlis

que tempora, sicut oculis noslris ipsi inspcviraus. oninium designaii scriptura? Si coutra legcm non
i".t nibil iniium, si hi qui ex gentibus ercuideranl fuit in eodcin niari sculpturas hisloriatas in gyro

I
10 bcneficiis Salvatore fueranl consecuii, jj decem cubitoiuiu fieri: qiioiiiodo legi conlrariiim
quac a

itujusmodi velut muntis vidcbanlur oflerre; cum vi- putabitur, si historias sanctoruin ac iuarlyrum Chri-
deamus eliam inuic et apostolorum Petri vei Pauli bli sciilpamus sive pingauius in tabulis, qui per cu-

et ipsius Salvaloris imagincs dcsignari, labii!asi|ue stodiam divinas legis ad gloriam meruerunt jelern*
depingi ; sed el antiquas ipsortiin iiuagiuas a qm- relribulionis altingcre? Verum si diligcntitis vcrba

busdam conservaias nos vidimus. QuoJ milii videiur lcgis altcndaiiius , forlo patebit non interdiclum
ex gentili consucliidino indiffcrcnler tibservaiuni, iitiagines rertun aut animalium facere, sed luec itlo-

quod ita solcani houorare quos bonoic dignos duxe- lolatrix gratia facere oiiuiiinodis esse prohibilum.

rint insignia cleiiim vclcrom reservari ail postero- Deuique dicturus in monte sanclo Donimus : Von
lum memoriam, illorum honoris, horuni vero anio- [aciet lib: sculptile , ncque. omncm similitudinem ,

ris indicium cst. Denique e( Jacolii calhedra, qtti pr.intisil: Vo» htibcbis deos alienos coram me. Deindo

primus in terris episcopus afc ipso Salvalore ct ab s'i! junxit . iVon fncies libi sculplile, ncque omnem
aposlolis in Hierosolymis csl clectus, quemqtie fia- fimUitudinem qua? cst in ccelo desuper, et qux in
tcrra deorsum nec eorum qucc sunt i» aquis tub
Irom Christi volumiiia dcsignanl, usque in boilier- ,

Alque concliisit Non ndorabit en, nc/u,-

nmn inibi eonservalur. Ita in oa Mdent terra. ila :
orar.es qi:i
 2:7 LIBEH DE 1MAG1N1BUS SXNCtORfM. 418
coles (beut. v, B, 9). Quibus verbis aperle declaratur A lcghur, ideo quod imagines apostolorum de sua ba-
quod illae similitudines tieri prohibenlur ab homi silica eraserat ob Superslitionem vtilgi eas cmntra

nibus, quae in veneralionem deorum alienoruni fa- regfllam Gdei adorantis, ac non potius liiliohabili
cere solont impii ,
quaeque ad colendum alque ado- aucroritate ejusmodi errorem cprrexit, jiiclura il-
r.uidiiin genlililas errabunda reperit. Cseterum sim la-sa a'd posleTorurn incrnoriam perinanente.
pliciler baec fieri ntilla, ut reor, logis divina; littera XXIII. Bc.itns vero Augustinus in libro de Civi-
velat. Alioquin cl Domious teutantibiis se Pharisaeis tate ftei x (Cap. 8) dixit inter crf-tora c Legimus
de triluiio Ca:sari rcddendo, in quo noinen et iuia- scrpenlis nrorsus mortiferos, ad pumam juslissimara
ginein Cxsaris expressam esse dicebant , nequa- peccatorum, m bgno exaltato atque prospccto ameo
quain ila responderet : Ueddile quce sunl Civsaris serpente sanatos, ut et pnpulo subveniretur afllicio,
Cirsari, et qua? sunt Dei Dco. Sed potius corum el niors morte destiucla, velut erueifixie mortis si-
corrigerel errorem , dicens : Non licet vobis in militudine signaretitr : queni sane serpenteni, pro-
percussura auri vestri imaginem faeere Caesaris, pter facti memoriam reseTvatum, cnni postea popu-
quia talem sculpturam lex divina prohibet Essel lus errans tanqnam idolum colere ceepisset. Eze-
nainque locus ut ostenso sibi nmnisinate census hoc chias rex religiosa potestate Deo serviens cum ,

diccret, si in eo Casaris imago, cujus' idololatriae, B magna pietatis laude contrivit. > Idem ctiam Pater
ct non ad judiciuin magis regi;e potenliue, essel for- in libro primo (Cap. 10) de Goticordia Evangelista-
uiata. s Hxc de praefati viri libello sumpsisse suffi- rtim, quem contra paganos cdidit, disputal de illis

ciat. tpii Dominum Jesum Christum dicebanl epistolari

XXII. Legimus vero a in Gestis beati Silvestri serntone librum scrijisisse, el Petro ac Paulo tradi-
papae , Constantinum iiiipeiatorem necdum fonle disse, cl dicil : i Cum enim vellent tfile aliqnid lin.
vitaj renatum, sanctorimi apostolorum Pelri et Pauli geie Christum scripsisse ad diseipulos suos, cogiia-
vultus ostensis a pradiclo papa tabulis, in quibus veruut ad quos polissiinuin scribere potmsse facile
ulriusque apostoli eftigies anliquilus ad lnenioriain crcdcretur, lanquam ad illos qui ei familiarius ad-
expressa servaLalur, sicut visione noclurna sibi haesissont, quibtis ilhid quasi sccrelum digne com-
ostensi fueranl, cognovisse et illico adorasse. Sed milteretur. Et occurrit cis Petros et Panhts. Credo
nunquid hac auctorilate Constantini adorare sancti Utioil pluribns locis simul cos clim illo piclos vide-
alicujus iniaginem debcinus, cum idein imperator rent, quia merila Petri et Panli eliam propter eum-
magis hoc ex consiietiidine idololatriae pestifera dcm passionis diem celebrius solemniter Roma com-
feceril, quam ex consideralione verissiuia? ralionis, niendat : et sie omniuo errare mcruerunt qui Chri-

quara necduni ipse cognoverat? Et ne id prxsum- '

stuin et aposlolos ejus non in sahctis codioibus, setl
ptive aslrucre videamur, beati Ambrosii Mediola- in pictis parielibus qiuesivcrunl. > ILvc sanctus
nensis episeopi, viii doctrina et sanclitale praeci- Augustiiius. Ex qoibus manifeste colligitur, quia si

pui , auctorilatem inscrinius : qui in revelatione scrpentcm aeneura queiu Deus (ieri praecepit, quo
quu ei sanctorum inarlyrinii Geivasii et Protasii niam errans pnpulus tanquam idolum colerc ccepil,
fuit ostensa, refert beatuiu Panlum aposlolutn, qui Erechias religiosus rex cuni magna pietatis latide
illisduobus tacentibus Ioquebalur, ex rccordatione eontrivit nnilto religiosius sanclorum iinagines
;

picturae ipsius agnovisse; ncc lauien usquam scri- (ipsis quogne sanctis faventibus, qui ob stii honorem

bit, non dicam picturam illius, sed nc prreseutem ciim divinre religionis conteinptu , eas adorari more
quidem apostolum, ac secum loqucntcm, ullatcnus idolorum indignantissime forunt) omni genere con-
adorasse. >• Quemdain quoqne presbyternm beaius terenda; el usque ad pulverem sttni eradend*
Paulinus per epistolam aeriter incrcpal, quoniani praesertim cum non illas (iei i Deus jusserit, sed hu-
poposcerat ut ei suam el uxoris sux picturam manus sensus cxcogitavcrit.
transniitteret, ut hos, quos absenles amabal, prae- XXIV. Quod aulcm Dcus castius ahsque sinmla-
sentes eo modo semper habcrct. c Forojulieiisem r. cris veneretur , tcstis est etiam Quintus Lucilius
cliam episcopum bcatus papa Grcgorius arguisse tSallius gentilis philosophus ; sicttt prsefatus docloi

BALLZII NOTvE.
» 7/1 Geslisbeali Sylvestri. Hunc quoquc locum lau- cro ilaquo pcr viscera charitatis, qure ainoris veri
te
dat Carolus Magnus iu Capitulari do non adorandis solatia inanibus formis pctis? > Verum islud
de
imaginibuslib. n.cip. ir>, itemque synodus Parisien- nihil f.uitadvcrstis adoralorcs iraaginum. Mam Sc-
sis habita anno 8ii, et Walafridus Strabo in capite vorns iniagincs Pauiiui ct Therasia; poslulaveral,
oc.iavo lilui de rebus ad Ecclesiam perlinentibits, non lanqnain adoralurus , sod ut ijnos absentes
Verum Carolus Magnns ceuset librum illum Aotuniii amabat, prasscnics co motlosemper haberei utctiam
beaii Silvestri, nbi dc iinaginibus Constanlino im- aguoscit Agobardus. Ncque vero pHto queniqaam
perainri delatis scribitur, nttllius esse auctoritalis, velle culpare liuiic affectuin.
coquod inter calbolicos libros recensilus non sit in t Forojuliensem episcopum. Putomemoria
lapsuni
Occretali Gelasii. Agobardum, proque Sereno Massiliensi episcopo,
Quemdam presbyterum. Sulpitinm Severum Pri-
''
qne.m variis epislolis ol jntgavii Giegorins obfrao-
muliacenscin piesbytermn nt patet cx epistola oc- , las iinagincs, Forojuliensem episcopum dixisso. Vido
tava P.iulini ad Sevcruin in qna sic scriptum est , S. Gregorium lib. vn, imiictionc -, epist. I0!l, ct lib,
« Qtiid cniin pelilione respondeam, qna
tilii tle illa IX, indicl. 'i, opi^t. 9.
iaiaginas naslr^s pingi libi niiliique jussisli ? Obsc-
 2i0
819 S. AGOBAUDI EPISCOPI LUGDUNENSIS
A vera Rcligione ad percipicndam veritatem nihil
uuarto dc Civilale Dei libro (Cap. 30) eum dispu- ,

'
_._._,._, _.._!_.
ma^is : _...__». ir_tr_i__ l_li__lii__
impedire, quam vilam libidini deditam, et fal-
_:..__
...-_. ... /_t t-.l_ . l.-i.i . i -.

taniem inserit liis vcrbis < Videtisnc igitur ut a :

sas imagin:itioncs rerum scnsibilium, qux nobis al)

pliysicis rebus licne alque utiliter inventis ralio sit
hoc sensibili niuiuio per corpus impressa? variasopi-
traeia ad commcnlitios et (ictos dcos ? Qua. res ge-
su- niones erroresaue generaut nec errorem ullum in ;

nuit falsas opinioncs, erroresque turbulentos, ct

religione essc potuissc anima pro Deo suo non , si
perstitiones pene anilcs. Et formx cnim nobis deo-
colercl animam, aul corpus, aut pbanlasmata sua,
rtim, et xtas, et vestiiiis, ornatusque noli sunt
qux nibil sunt aliud, qilam dc spccic corporis cor-
genera pra_terea, conjugia, cognationes, omniaque
poreo sensu attracla figmenta. Non crgo creatura.
traducta al similitudinem imbeeillitatis humaiue.
Accepimus potius quam creatori scrviamus, nec evanescamus
Nam et perturbalis aniniis inducuniur.
in cogitationibus nosnis. Haee perfecla religio est.
cliam dcorum cupidilales, aegritudines, iracundias.
Ait etiam (Cap. 23). < Cum cnim Ecclesia catholiea
Nec vero, ut fabula. ferunt, dii bellis prseliisquc ca-
per tolum orbem diffusa atque funda.a sil, nec mi-
rucrunt. Nec solum, ut apud Homerum, cum duos
racula illa in noslra lempora duiare permissa sunt,
exercitus conlrarios alii dii cx alia parte defende-
cum Gigantibus ne anirna scmper visibilia quxreret, et eoruin con-
rent. sed etiam ut cum Titanis aut
B suetudine frigesceret genus lu.manum, quorum no-
la propria bella gesscrunt. Hrec ct dicuntur ct cre-
vitate flagravit. > ltcm ibi < Animus
(Cap. 33, 3i)
sunt vanilatis, summa.-
:

duntur stultissinie, ct plena

perverse judicat cui ad contemplandam summam
que Ecce Interira qux confitcnlur qui de-
leviiatis.
pulcbriludincm mens non oculus factus cst. Ille vult
fendnnt dcos gentimn. Deiude cum hxc ad super-
nientem convertcre ad corpora, oculos ad Dettm.
stilionem perlinerc dicat, ad religionem vero quam
Quaerit enim intciligere camalia ct videre spirila-
secundum Stoicos videlur dicere. Non enim phi-
,
ipse
lia : quod ficri non potest. Quare ista pcrversitas
bsophi solum, inquit, verum etiam majores nostri
scparavcrunt. Nam qui corrigenda est ,
quia nisi fecerit quod sursum cst
superslitionem a rcligione
dcorsum, et quod licorsiim est sursum, regno cnelo-
lolos dies precabantur, inquil, et immolabanl, ul sui
superstitcs csseut, superstiliosi sunl ap-
rum .iptus non erit. Non ergo siimma qua'ramus iu
sibi liberi
dum inliinis, nec ipsis infimis inhasreamus. Judicemus
pellali. Quis non intclligat cum conari ,
con-
ea, ne cum ipsis judicemnr id est, tantum eis Iri-
sueludiiiem civilatis timcl, religionem laudare majo-
;

buainus, quanlum spccies mcretur exlreina necuvn

rum eamque a superstilione sejungere velle sed
;
,
,

in novissimis prima quaerimus, a primis inler no-

quoinolo id possit non invenire? Si cnim a majori-
qui totos dies
vissima numeremur. > item ipse (Cap. 5. i)
f
: t Non
bus illi sunl appellati supcrslitiosi ,
^
qui in-
sil nobis rcligio, cultus hominum mortnorum : qnia
precabanlur et immolabant, nunquid et illi

si pic vixerunl, non sic habentur ut tales quaerant

stituerunt quod iste repiehendit, deorum simulacra
honores ; sed illum a nobis coli volunt, quo illumi-
diversa state et veste distincla ,deorum ge.nera,
nante lselantur inerili sui nos esse consortes. ilono-
conjugia ,
cognationes ? Hacc utiquc cum tanqtiam
ran:li ergo sunt proplcr imitationem, non adorandi
s.iperstiliosa culpantur, implicat ista culpa majores
propter religionem. Non sit nobis religio humano-
talinm simulacrornm inslilutores atque cullores. »

idem
rum opcrum cultus. Meliores enim suni ipsi arlificcs,
El post pauca (Cap. 31) : < Dicit ctiam, inquit,
qui lalia fabricanlur, quos tamen colere non debe-
auclor acutissimus alque doctissimus, quoJ ii soli ei
mus. Non sil nobis religio in phanlasmalis nostris.
videantur animadvei tisse quid esset Deus, qui cre-
Melius esl enim qualecunque verum quam omne
did°.runt eum esse aniinam molu ac ralione mundiim ,

quidquid pro arbitrio lingi potest. Et lamcn animam

gubcrnantem ; ac pcr hoc eisi nondum tencbatquod
ipsam, quamvis anima vera sit, cnm falsa imagina-
verilas habel (Deus enim verus, non anima, scd
tur, colere non debemus. Melior est vera stipula,
anima. quoquc est cffector, et conditor), tamen si
quam lux inani cogitatione pro suspicautis volunlate
conlra prajudicia consuettidinis liber esse posset
atque suadcrct, D formala Et tamen stipulam quam sentiinus et tan-
uuum Deum colendum fateretur, -

gimus, dementis esl credere colendam. Idcin in

motu ac ralionc mundttm guhernatitem, ut ea cum
>

quod eum d'C(.ret epistola ad Conscntium dicit (Epist. 83) : < Cogita-
iilo de hac re quccstio remaneret,
tionis catnalis compositionem vanumque Ogmentum
esse aniniam, non politis etanimx creatoreni. Dicit
ubi veneratio lahefactarc incipit, continuo iilo intus
ctiam antiquos Romanos plus quam annos centum
Quod adjttvante atque illuminante qui cum talibus idolis
ct sepluaginta deos siue sinnii.icro coluissc.
observarcntur. Cu-
in corde nostro habitare non vult, ita ista confrin-
si adhuc remansissct, castius dii
gerc atque a fide nostra quodamruodo cxctitere festi-
jus sentenlia- sua. testem adhiberct inter crclera
nemus, ut ne pulverem qttidero uilum talium phan-
etiam gentem Judoeam. Nec duliitat eum locum ita
tasmatum illic remanere paliaranr. i
ooncludere, ut dicat qui primi simulacra deorum
XXVI. Quod verse temeritatis offensam incurrat,
populis posuerunt, eos civitatibus suis metum
ade-
prudenter existimans qui aliquid diviuum in sacrilcgos ritus usurpat, te-
misse, et errorem addidisse ;

si.itiir idem doctor in cpistola ad Januarium, ita di-

deos facile posse in simiilacroruin stolidilate con-
ccns (Epist. 119, cap. 20) : < Qui dc paginis cvan-
temni. >

de grlicis sortes legunt, ctsi oplandum est ut lixc po-

XXV. Dicil eliam bcatus Aiignslin.is in I.bcllo
 22» LIBLCK DE 1MAGINIBUS SANCTORUM. 222
lius faciant, qiiam ad da:monia consulenda coiicur- A tuum signa roanifesta, et annos sol concluderet, et

rant, tamen etiam isla mitii displicet consuctudo, mcnses luna renovaret. Quarlo naraque, ut lcgimus,
ad negotia ssecularia et ad vitae linjus vanitatera Deus Fianl luminaria in prmamento cmli,
die dixit :

propfer aliam viiam loquentia oracula divina velle el luceant super terrum, et dividant inter diern et no-
converlere. > Sic consimile quid beatus Hierony- Clem, el sinl in signa ct tempora, et in dies et in an-
mus loquiiur, cum verba Doinini illa Lractaret, quae tios, et sint in firmamento cceli, et luceant supcr ter-
ita se babent : « Dilatant enim phylacteria sua, et ram. Expergiscere, ohomo, ctdignitatem luai agno-
magniflcant Gtnbrias. Pittaciola, inquil, illa deca- sce natunc. Recordare le factum ad imaginem Dei
logi pbylacteria vocabant ; quod quicunque habuis- qure etsi in Adam comipta, in Christo tamen est re-
set ea, quasi ob custodiam et mummenlum sui ha- forinata. Utere quomodo utendum est visibilibus
beret ; non intelligentibus Pharisaeis quod haec in creaturis, sicut uteris terra, mari, ccelo, aere, fon-
corde porlanda sint, non in corpore : alioquin et ar- tibus, atque fluminibus ; etquidquid in eis pulcbrum
maria el areaj habent libros, et Dei notitiam non ha- atque rairabile est, refer ad laudcm ct gloriam con-
bent. Hoc apud nos superstitinsa: mulierculse in par- ditoris. Noli esse deditus ei lumini, quo volocres et
vulis evangeliis, in crucis liguo, et in istiusmodi re- serpentes, quo bestiae et pecudes, qtio muscae dele-
bus (qui habent quidcm zelum Dei, sed non juxta R ctantur, et vermes. Lucem corpdream sensu tange
scientiam) usque bodie faciilant. > corporeo ; et loto mentis afteclu illud veruin lumen
XXVII. < De talibirs institntis (ut beati quoque ampleclere quod illuminat omnem hominem venien-
Leonis papae verba ponamus [Serm. 7in Nat. Dom.l) tetu in hunc munduin, et de quo dicit Prophela :

eliam illa generatur impietas, ut sol incboatione Accedile ad eum, ct illuminamini, et vullus veslri non
ditirnreh\cis cxsurgens, a quibusdam insipientioribus erubescent. Si eniui lempltun Dei sumus , et spiri-
de locis eminentioribus adorctur : quod nonnulli tus Dei haliitat in nobis plus est quod fidelis quis-
;

etiam Christiani adeo se religiose facere putanl, tit que in suo hahet animo, quam quod miratur in
priusquara ad beati Petri apustoli basilicam , quae ccelo. Non ilaque vobis, dilcclissimi, boc aul indici-
11 ii i Deo vero et vivo dedicata est, pervcniant, stipe- mtis, aut suademtis, ut despiciatis opera Dei, aut
ratis gradibus, quibiis ad suggestum arae superioris contrarium aliquid fidei veslrie in his qure Deus bo-
ascenditur, converso corpore ad nascentem sesolem nus bona condidil restimetis ; sed ut ouini creatura-
reflectant , et curvatis cervicibus in honorem se rum specie et universo mundi hujtis ornatu rationa-
splendidi orbis inclinent : quod fieri partim ignoran- bililer et temperanter utamini. Quw cnim videntur,
tiac vitio, partim paganitalis "spiritu, multum tabe- sicut ail Apostolus, tcmporalia sunt ;
qme autem non
scimtis et dolemus. Qnia etsi quidara fortc crealo- C vidcntur, ccterna sunt. Unde quia ad prarsenlia sti-

rem polius pulcbri luminis, quam ipsum lumen, mus nati, ad fatura autem renali ; non leraporalibtis

quod est creatura, veneranlur ; abslincndum taraen bonis dediti, sed rcternis simus intenti. Et ut spem
csl ab ipsa spccie hujus oflicii ;
quam ctim in nostris Bostram possimus propius intueri , in ipso sacrri-
invenitquideorum culliim reliquil, nonnchancsecum menio natalis Domini cogitemus quid natnraj nostra:
partein opinionis vetuslae tanquam probabilem rcien- graiia dhina contulerit. Audiamus Apostolum dicen-
tabit, quamChristianis etimpiis viderit esse commu- tem : Mortui enim estis. et vita vestra abscondita esl

nem ? Ahjiciatur ergo a cousuetudine bdelium dani- cum Christo in Deo. C.um Cliristus apparuil vita ve-

nanda perversitas, nec honor uni Dco debitus, eorura cum ipso iu gloria.
stra, tnnc ct vos apparebilis >

ritibus, quicreaturis serviunt, miscealur. Dicit enim XXYIU. In quibus beati papce et orlhodoxi doctoris
Scriplura divina : Dominum Vcttm tuum udorabis verbis summopere pcnsandum esl, quia si opera
el illi soli servies. Et heatus Job,bomo sme querela, manuuni Dei non sunt adoranda et colenda, nec in
Dominus, et contincns se ab omni re mala
ut ail : honorem Deo; quanto magis opera manuum homi-
Nunquid vidi, inquit, solcin, cum [ulgeret, et tnnain num non sunt adoranda et colenda, nec in hono-
incedentem clare , et Iwtatum esl tn abscondito cor rem eortim quorum similitudines esse dicuntur?
meum, et osculatus tum manuni meatn ,
quod est ini- " Nam si ulla iniago esset adoranda vel colcnda, crea
qi.itas maxima, el negalio contra Deum allissimum. toris potius csset quara creaturoc. Nempe hominem
Quid est aulem sol, vel quid est luna, nisi visibdis fecit Deus ad imaginem et siniilitudinem Dei. Ho-
creaturx et corporere Iucis eiemeuia, quorum unus mo autem facere non potest quidquam, in quo sit

niajoris claritatis, aliud minoris est luminis ? Sicut shniHludo homiuis in mente ratione. Nam si expri-
enim alia diurna, alia noclurna sunt teinpora, ita mit utctinque sculpendo vel pingendo aliquam simi-
diversam in luininaribus qualitatem Greator insli- litiidinem corporis aut memhrorum; hoc uliquc
tuil ; cum tamen prius quam hajc lierent, et dies exprimit quod minimum est in homine, non quod
sine solis officio, et noctes sine lunae miiiisterio prae- maximum. Certe si adorandi fuissent Itomines, vi-
cessissent. Sed condebantiir ista ad faciendam ho- vi magis quam picti, id est, ubi similiiudinem ha-

iiliuis utilitatem, ul rationale auimal, nec in distin- bent Dei, non ubi pecorum, vel, qucd verius est,
ctioite mensiutn, nec in recursu annorum , nec in lapidum sive lignoruni,. vita, sensu et ratione ca-
dinumeralione temporum falleretur; cuni per inac- reniiuni. Dicit de his bealtis Auguslinus hoc modo
qualium horarum impaivs moras, et dissiuiilium or- in lihro de vera Religione (Cap. S) : « Justi aulera
52" S AGOBxRDl EPISCOPI LUGDWNENSIS 221
hoinines, ei in uiio Deo babentes omnia gaudia sua, A tur ipsis, quia boc sunt et ipsi. > Hactenus beatus
quando per eorum facta Deus benedicilur, congra- Augustinus.
tulanlur laudanlibus. Ciiin vero ipsi tanquam lpsi XXX. Haec est sincera religio, hic mos calholi-
taudantur, corrigunt errantes quos possunt; quos cus, hicc antiqua Palrum li iditio , sicut eliam ex
aiilcm non possunt, non eis congralulantur, et ab a Libro Sacrainentorom, quein Itomana lenel Eecle-
illo \itio corrigi voluni. Quibus similes vel etiam sia, facile couiprobatur. Hunc veneralionis modum
niundiores atque sanrliores si smit boui angeli, et qni snpergreditur, aut relinquit. contemnit disci-
oninia sancla Dei minisleria, quid metuimus ne ali- pliuaiu Patris sui, dimitlitqne lcgcm matris sua^.
quem illorum offendamus, si non snpersiitiosi ftieri- Ideo nec graiia capiti ejus addetur, nec torques
nius, cum ipsis adjuvantibus a<l uiium Deuni tenden- collo Tenealur ilaque via regia. Hanc docuerunt
les, el ei uni religanlcs aninias nostras, unde rcligio apostoli, Ecclesiae hanc lenuerunt arie-
magistri ;

diclacredilur,omni superslilionecarcanius? > Elqui- tes gregis. Dei ovis enini relinquens pastorem

busdam inlerposilis : i Religet crgo, inquit, nos rcli- aberruns a via qua prscedilaries, hseretin sentibus,
gio uni omnipotenti Deo : quia inter menlem no- devoratur a lupis. Soli Domino offcramus gloriam
slram, qua illum inlelligiinus Patrem et veritatem. et honorcm, nec cum simulacris fornicemur, bis

id csl, lucem intcriorcm, el illum, nulla inlerposila H effecti similes de quibus Deus dicit : Ego quogue
ereatura est. i cunliivi cor corum fornicans et recedens a me, et

XXIX. In libro xxn (Cap. 10) dc Civitate \)A : cculos per res varias fornicantes. Etapostolus Petrus
i Faciunt autem mirabilia niartyres, vel polius Deus Oculos habentes plenosadullerii, elincessabilisdelicti.
aut coopcrantibus aut orantibus eis, ut fides illa Hierusalem quoque fornicata dieitur cum filiis Chal-
proficiat, qua eos, non deos noslros cssc, sed iiiiiini daeorum, videns illos in parielc dcpiclos. Adoretur,
Deuin nobiscum habere credaiuus. Deoique pagani colatur, vcncretur a fidelibus Deus; illi 9oli sacrifi-

diis suis ct lempla statucrunt, ct aedilicaverunt aras, celur, vel mysterio corpons el sanguinis, quo su-
et sacerdolcs iiislitueruni, et sacrificia fecerunt. inus redempti; vel in saerificio cordis conlriti et
Nos auteni marlyribus uostris nou lcnipla sicut diis, humiliali. Angeli vel bomines sancli amentur, hono-
sed memorias sicut hominibus morluis, quorum rentur, charitatc, non servitute. iNon eis corpus
apud Deum vivunt spiritus, fabricamus. Nec ibi Christi olferatur, cuni sint hoc et ipsi. t>
Non pona-
erigiinus allaria, in quibus sacrifieemus martyribus, mus spem nostram in homine, sed in Deo; ne forte
sed uni Deo et martyrum ct noslri sacrilicium im- redundet in nos illud prophelicum •
Muledictns liomo
moiamus, ad quod sacrificium, sicut homiaes Dei, qui coufidii inhomine,c-tponitcurnein brachium suum.
qui mundum in ejus confessionc vicerunt, suo loco C a n bomino recedit cor ejus. Qnod catholici doctores

et ordine noniinantur , non tamen a saccrdote Ecclesiae eliam in illos redundasse confirmant, qui
qui sacrificat, invocanlur. Dco quippe, non ipsis, Dominum Jesum Cbristum puruin heminem fuissc

sacrilieat, quamvis in memoria sacrificet eoruni credebant, non etiam Dcum, et idcireo erant confi-
quia Dei sacerdos est, non illoruin. lpsum vero denles iu homine, ac per bor maledicti.
sacrificium, corpus esl Christi ,
quod non offcr- XXXI. Ncmo se fallat, uemo se seducal, nemo
BALIZH NOTjE.
» Libro Sacramenloium. Intolligit Libruni Sacra- to Gelasio papa Romano, emendatus et breviatus a
menlorum sancli Gregorii, cujus cxcmplum babe- bealo Grcgorio papa sedis aposlolicie. » Vide pra'fa-
mus in illo quem vir elariss. llugo Menardus mona- lionem Sienardi in eum quem diximus Librum8.icr.i-
cbus Benedictinus edidit in hac urbe Pafisiensi an- nieiitorum. Sacramentarium vocatur in libro vii,
le hos viginti annos. Et ipsequidem exislimavit esse Capilular. eap. 505.
ipsiim Librum Saeramentoruro sancti Gresorii. Scd Non ponamus spem n. in Iwm. Qnid' An damitat
•>

liobis lolige ;>liutl persnasum csl. Nain in ouicio fcfise ihvocationem sanclottim ? Non afbitrof Tiirtl ehim
nuaria; post Palmas, cxstat mentio diserta ilnperii persuasum omuibus ei at invocari debere sanctos
r rancoruiii quod evincit bunc codicem esse siiip- D eos vero plurirtium posse pro nobis apud Deuin :

ium pnsi annum 800, atquc adeo nou esse librtun quod et ipse Agobardus scribit in capite sequenli.
sancti Gregorii. Quoil fugisse miror Menardum, qui Iniclligii ergo sanctos non esse adorandos, cum et
in prsefatione <ua hinc quoqne aiictorilatem conci- ipsi bomines sint exemplo haud dubie Petri apo- ;

liare ronatur hnic codici, quod scripltis sit, ul ipse sloli, ad eujtis peoVs cum Cornelins procidisset, eiiin
ait, anto Caroli M.i^ui imperium, catn in iilo nutla adoraturus, incanduit Petrus, et ilixit Surge nam : .-

sit imperatoris mentio. Libri istins Sacramentorum et cijo liomo stint Qiiem locitm atlduxii eliam llicro-
vetus jam erat iisiis in Ecclesia Romana, .i<leo<|iie nymus adverstis capilalem mariyrimi hosteni Vigi •

iu Galbcana. INam Gelasius papa hujuscemodi li- lantium , tlicens < Quis enim o insanum Caput, •
,

lirum scripserat, in epitomen postea redactum a aliqnando martyres adoravit? Quis hominem putavit
Grcgorio Magno, ut docel Joannes Diaconus in Viu Detim? Niinne Paulus et Barnabas, cum Lycaonibus
ejusdem Gregorii prout cilalura Bernone Augiensi
,
Jupiier et Mefcurius putatenlur, ct cis vellenl boslias
In cap. primo libri De quibusdam rebus ad niissam inimolaie, scitlcrimt vestimenta sua, ct se hoinines
spectantibns, i Sed et Gelasianuhi codicem de Mis- esse tlixcrunt ? noii quo meliorcs non cssent olim I

sarum soiemniis, inquit Joannes, multa subtrahens, inortuis boininibus Jov<- atque Mercurio, sed quod
riauca converteiis, nonnulla superadjicicns, in iiiiius sub gcntilitatis errore bonor cis Doo debitus defer-
ibelli volumiiie coarctavit quoil volumen Librtim retur. Quo<t et tle Pe:ro lcgimus; qui GoraeiiOhise
tSacramenioruni prxtitulavit. > Sed et in veleri co- adorare copientem nianii sublevavil et dixil Snrge: :

dice ms. monastci ii Rivipullensis in Catalonia sic rmin et ego homo sum. > Vble Hincmarum in episuila
legiiur Incipii t.tberSacramenlorum, edilus asanc-
. < secunda a<l Carolum Calvum regem, cnp. 8.
 225 LIBER DE 1MAGIN1BUS SANCTORCM. 828
se circumvenjat. Quicunque aliquaiu pieturam, vel A apostolos, uiartyres lormeuta patieuiet, nullum a»
fusilcm sive duelilcm ailoral statuan), non exbibct irnaginibus quas aspicimus auxilium spcrsre debc-
cultum Deo non honorat angetos vel homines
; mus; quia uec male possuut facere, nec beue. Ree.tc
sanctos. sed simnlacra veneratur. Agit hoc luiui- niiiurum, ob hujuism.odi.evacuandain superslitioncm,
rum versiitus et callidus humaui genciis inimicus, ab c oithodoxis patribus definifum esl pieiuras in
ut sub praelextu honoris sanetorum rursus idola in- Ecclesia fieri non debere iVe qund coliiur et ado-
trodueat, rursus per diversas efligies adoretur; ut ralur, in parietibut depingatur.
avcrtat nos ah spiiitalibus, ad carnalia vero deuier- XXXIV. Illud vero qua piarsumplione fit, ut sii:e

gat ; ac per omnia simiis digni ab Aposlolo amlirc basiliea. sine altari, absque sanclorum reliquiis,
insensali, quis vos fascinavit ? El : Sic slufH cstis, super liiijiiMHu.il lignienta mLssa- celebrentur: cum
ut cum spirilu ccrperitis, nunc carne consummemt- sancti 1'aircs in coneilio Carthagioensi staluerint
ni? Ila cnim Salanas, sieut dicit idem Apostolus, (Cod. Canon. Eccl. Afric, tit. 85) : « Ut allaria
transfigurat se in angelum lucis. Denique comessa- qu.e passim pcr agros aut vias lanquani memoria?
tiones et ebrietates inlroducil sub nomiiic ehariiatis, marlyruni conslruunttir, in quihus nullum corpus
supcrluain et diiritiam inflcxihilcm conslantiam im- aut reliquia; martyrum conditoe probantur, ab epL-
perturbati animi esse sinuilat , cxcumquc furorcm B scopis qui iisdcm loeis prasunt, si fieri potest, ever-
zeli rceliludinem vocat. Ideo dieit Joannes aposto- lantiir. Si autem hoe per lumullus populares non
lus : Nolite omni spiritui credere, sed probate spi- sinitur, plebes lamen adnioneantur, ne illa loea fre,-
ritvs, utrum cx beo sint. Aspicianius pieturam quenient; ut qui rectesapiunit, nulla sibi superstitione
quasi picturain, vila, sensu, et ralione carentem. devieti tencantur; et omnino nnlla memoria mar-
Pascatur hac visione oeulus. Deum vero vencretur lyium probabililer acceptctur, nisi ubi corpus aui
animus, qui ei sanctis suis vicloriae eoronam, elno- aliqii:c reliquix sunt, aut origo alicujus habitaiioms,
bis inlereessionis eorum trihuit adjutoria. vel possessionis, vel passionis fidelissima origine
XXXlf. Bafauerunt namque et anliqui sanctorum traditur. Nam quae per somnia et inancs quas, reve-
imagines vei pictas, vel seulptas, sicul eliam supe- lalionesqnorumlihelliominuiniilieiinqueconslituuu-
rius ost osiensum ; sed causa historie, ad reeordan- tur allaria, oinnimodo improbenlur. i Fuerunt illis

dum, nou adcolendum; ut, verbi gralia, » gcsta diebus sufficienlia haecstatuta. Nccduni enim error
synodalia, ubi piiigebantur calholici veritate lulli emerscrat, quo nnnc de carbonibus, minioquc, vel
et victorcs, haeretici aulein pravi dogmalis men- sinopidc figuraue effigies, saucUe iraagines voca-
daciis detectis convicti et cxpulsi, ob recordalioneni rciriur, eladorandx pnediearenlur.
firmitatis eaiholicaj fidei, juxta morem bellorum *" XXXV. Nee iteium ad sua latibula fraudulenta
lum exlernorum cum civilium ad memoriain rci recujrrat asiutia, ut dical se non imagines saiicto-
gestae; sicul et in multis locis videmus. Sed nuilus rure adorare, sed sanctos. Clamal eniin Deus 67o- :

antiquoriiiii calholicorum unquam eas eolemlas vel rwm meam nltcri non dubo, uec landem mcam scul-
adorandas fore existiinavit. ptilibus. EtApostoIus de Domiuo nostro medialore
XXXIII. Nunc aulem error invalescendo tam ^ ei ct hominum homine Christo Jesu : Propler qund

perspicuus factus est, ut idololatrue vcl b Anthropo- et Deus exaltavil illum, el dedii illi nomen, quod eti
niorphitarum haeresi propinquum ant simile sit ado- super omne nomcn. Quale vero hoc nomen sit con- ,

rare figmentn, et spem in eis habere. At quae hu- sequentcr exponit Ctin nomine Jesu omne genu
:

jus erroris eausa ? Fides de corde ablala, tota fi- flectalur, calestium, terreslrtum, ct infernorum, et
ducia in rcbus visibilibus collocata. Sictit autcm omnis lingua confilcatur quia Dominusjesus Chrislus
videnles piclos armatos viros, vel agriculturse in- in gloria est Dei Palris. Ilanc poteslatem, laudem,

lentos, sive metentes, vel vindemiantes, seu stan- dominaiionem, hoc nonien qnod est super omne
les in navibus, piscatores, et retia jaculamcs, nec nomen, nullus sanctus angelus, nullus sanctus homo
non venalorcs venabulis extensis, cum canibus ca- j. sibi usurpat. Augelus enim qui usurpavii, vel homo
preas eervosque perseqiiemes, nec augmenlum excr- quem usurpare suasit, ulerque corruit. Si aut^m
citus, nec adjutorjum anniii operis, vel acervos aliquis hoino a.Ioralur, vel angelus, prater euro qui
trilici, seu rivulos musli, nec pisccs, caprcas et et Deus et homoct summi esse consiiii angelus, Pro-
sues ab illis nos accepluros speramus; ita quoque, pheta lesiante, perhibe.tur, non est aliud nomen
si viderimus pennatos angelos pictos, proedicanles qtiod sit vel super lioc nomen quyd est super omne
UAMJZII NOT.E.
» Gcsla sgnodalia llinc discinms, illic solilos olim Paseha, more Judaxirum, luna xiv cclebrari debere
pingi consessus episcoporum, ubi habita fuerant eon aiebant. Ijus seclai auctor Audaeus e Mcsopotamia,
cilia, ut tanuc rei memoria inhxrerct animis moria- vir plane sanctus, ae prisci moris, ul constat ex
lium, fidcmquc faceret errnris proslrati. eodciii Epipbanio. \"ido Piacdestinatum libro
, i,
Anlkropomorphit. hwresi. Ilos lipiphanius in Iit-
*>
cap. 50.
resi l\x Audianos vocaiis, non inier hxreticos re- c
Oilhodoxis Patribus, cpiseopis in synodo Elibe-
eenset, sed inter sehismaiicos, d.ms venian rustici- ritana congregalis cirea anuum 505, qui picluras
lati. Naiu eormn crror hic erat, ut Deum silii fin- decicverunt in Ecclesiaesse non delere « Ne. quod :

gerent huraana specie, sccumlum qnain crcaveril colitur el adoratur, iu parielibus dcpingatur; i qui
liouiinem ad inwginem el similitndineni suam. Tum canon mire torsil ingenia honiinum eruuitorum.
227 S. AGOBARDl EPISCOPI LUGDUNENSlS 228

nomen, aut »qualc illi. Sed quia nullus Deo asqualis, A supcr omne nomen ; ne si alteri hunc honorem iri-

nulius alius essentialiter Jesus, id cst, Salvalor, exi- biiimus, alicni judicemur a Dco, ct dimittamur sc-
stit, credamus Apostolo, cedamus divinae auclori- cundiim desideria cordis nostri irc in adinveulio-

tati; flectamus genu in nominc solius Jesu, quod est nilius noslris.

Finit de Picluris Agobardus episcopus.

LIBER
DE DISPENSATIONE ECCLESIASTICARUM RERUM.

I. Significavit niilii fidelis ac veneranda dilcclio litatibus commissorum sibi populorum, pervenil ad
tua, quod clari et honorali viri pcr « Scptimaniam subliiniorem inquisilionem pernecessarii consilii,

el b Provinciam consistenles, dc me inccssanler cupiens scilicet invenire, qualiter congruentissima;

obtreclando loqiiantur ;
quanquam nec ca:teris profectum doctrinse, et aholitionem negligentiarum
parcant, dicentes movisse nos, ac pnccipue me, sacerdotibus et cunctis honoratis suis commendarc
inauditam contenlioncm atque discordiam, pro ec- potuisset : quod iiiit]iie laudabilitcr inspirante Dei
clesiasticis rebus; idque inter eos, non soluin de- gratia qua:sivit, eleganter invenil, fideliter ore suo
tralieudo, sed et comtninando, cl vcrsuliarum insi- ai nunlravil. Quae cuncta niinc replicare niinis pro-

dias machinantlo.oninibus modisac sine intermissio- lixum est; quia et lunc d dislinctis capitulis com-
ne agitari. Ais eliam nullam eos satisfactionem prehensa sunt, etomnibus nota esse debent.
vel excusalionem velle recipere : sed si qua illis III. ilanc igilur rem cuni ntiris tunc laudibus ad-
rationabililer, satisfaciendi gratia , a quulibet op- huc inchoatam magistri nostri effcrrenl, et pr.T.cipue

posila fuerint, sera hsoc et nuper adinventa calum- vencrandus senex c Adalardus, qui etiam dicchat se
niari. Cujus rei quoniam vull fraternitas tua puram nttnqiiam sublimius vel gloriosius causam profeclus
cognoscere verilalem, qnaliter videlicet motum publici moveri et cogitari vidisse f
a tempore regis
asseveralumque fuerit, maxiine dc me, quanlum vcl Pippini usqtie ad diem illum; tantum ne responden-

qualiter in lali dispensalione interfuerim, audicrim, lium et obedientium negligentia humiliaretur, addi-
vel suggesserim, scribo h;ec libi vcraciier, prout dil ipse ct cxtcti primores, dicenles omni concilio :

vis a me. Ac primum ipse sciie poies, me nttn- Quidquid ulile potuerit reperire sagacitas vestra ad

quam inter majores nostros et meliores nobis tanli cavenda peccata, ad vitanda pericula, ad erigendam
loci vel honoris fuisse, ul aul ineeiilor discordiae, C religionem, ad illustrandam doctrinam, ad corrobo-

aut pacis conciliator esse potucrim. Quippe qui, randam fidein, ad excolcndum siudium sanctitatis
ul insuetus et tiuiidus, iuier talcs ac tantos raro confulenter ediciie, et ad explcnda pariturum Deo
loqui valeam. Tatnen, iu qtianluin recordari queo, dominum imperatoreni minimc dubiletis. Qui (quo-
de quibus inquiris, ut ipse novi, faciam ct te simili- niam, ut Scripturx sacroe docenl ,
peccala conlra-
ler nosse. hunt infelicitates, perturlialiones , clades et sterili-

II. In illis diebus, quando sacer 3t rcligiosus tates in populos) tota sollicitudine cural , ut bona
doininus noster imperator evocato conventu c in qttiJem statuendo, mala vero destruendo , obtincat
Attiniaco agebat, strenue providens de oniiiibus uti- una vobiscum apud Dominum, ul remolis adversis
BALUZII NOTiE.
a Septimauinm. Septtmanice iiomine hic, ut et aptid ilhistrissinii viri Petri de Marca , fuse ipse exsecutus
Jonatn Aurelianensem , intelligi puto, non soluui est in libro priino Marcx llispanicoe.
primam Narbonensem, setl UrgHlettsem qnoque dioe- 11
1'rovinciam, id est, secunda Narbonensis, qnae
cesiin, qtuc iiiui sub metropolitano Narbonensi erat. r\ ininc quotpie. Provincia dicitnr, vulgo Provence. Et
Nam in praeeplis Ludovici Pii et Caroli Calvi, ec- ex epistola 07 Cypriani fortassis tenlari posset jain
clesi.e et monasieria illius iraclus accensenlur Septi- lum sic diclain liiisse.
maui.e; ut alilii dictiini est a nobis. Et conslat Fcli- c In Aliininco. Syuodum ilbm fuisse celebratam
cem epscopum Urgellensem , virum sanctissrni.ie anno 822 mense Atigusto tradit Eginhardus, itemqnc
viue, magis laborasse pro erudicndis in vera fide, auctor Viue Ludovici Pii.
ut pnlabai, plebibus sibi suhjeclis, qiiam caeteris po- J Distinclis capitulis , numero 28, edilis in Atti-
pulis Gallise Narbonensis. Ei tamcn Jonas in libro niico, qu.e nunc quoque exstant. Assentior enim
primo de Ciillu Imaginum ait < Felix, cutn inuliis : Sirraondo, qtii de his capilulis bic agi pulat.
apud Septiraatiiam eumdera haustum pesiiferum pro- c Adalardus, abbas Corbciensis; ile quo vide qua?

pinaverit, eum tanien Gallke Germaniseque, qtianium diximus ad librutn de Bapiismo Judaicorum nianci-
m illo fuit propinare voluit. > Porro Seplimanise
, piorum.
vocabiiluni recens, et sero repcrliim, nimirum post • A tempore regis Pippini. Nam in hujiis aula edu-
pulsos a Gnihis Uornanos, non a Biterra Seplimano- catus est Adalardus, ut supra diximus. Unde constal
runi sumpsit origineiii, ui plerique putant, seJ ab ea vcrissimum esse quud ait Agobardus Adalardutu ,

Seplcin Provineiarum porlione quaj Goihis cesserat liinc ftiissc valde senetn cum synodus illa habita cst
jurebelli; qttam Sidonius, hujus vocis auclor, ob apudAlliniacum. Naiu eum vocat venerandum sencrn:
hoc ipsum vocal Septitnaniam Gothorum. Sed novam quod epithcton vulgo non tribuitur senibus, nisi qui
hanc de Septimanix vocahulo opinionem , quse est :evi sunt long<evi. Pippinus porro rex inorttins e^i
anno 768.
 LIBER DE DISPENS.VTIO.NE ECCL. RERU.M. 8"fl

casibus, regniim sibi commissum prospere, Deo fa- A adversus Deum, et atlversus ejus universalem Eccle-
venle, vaieat gubernarc. siam ; neque sensum est unqiiam a quibusque fide-
IV. II;ec et his similia eum primores nostri ju- libus, ut talia statula absque periculo religionis vio-
cundissime loqueientur, ego, tit scilicet humillimus Iarentur. Quod ergo Deo auetore statutum est, nova
omnium et extremus, ccepi quodammodo pedeten- necessitaie,quxtunctemporis non accidit, excusabi-
lim, ut poto maguis viris, ita suggerere. Ecce om- lem facere non potest violatorem quia omnipotenti :

nipotens Deus prxparavit animos domini imperalo- Deo omnia tempora omniaque volumina sxculoruin
ris, ut sollicite velit agnoscere teniporis vires, con- prxsentia sunt et slantia; neque aliquid prxteriii
,

sonas vel dissonas xquiiati. Expedit vero, ut ea quse potest recordari , nec futurum aliquid exspectare.
dissona sunt, si possibilitas suppetit , emendentur; Quamobrem c istx, quas nunc hoinines prxlendunt
in qnantiini autem possibililas non sulTragatur, cum necessitates, et quarum causa se impune putant res
limore Dei lolerentur : quatenus dum illicitum quid- sacras in usus communes vertere, licet tunc bomini-
piam ex necessitale agilur quod declfnari non po- bus futurx essent , Deo tamen presentes erant
test, timor sallem faciat excusabilem quem exsecu- quodquc Spiritu suo lenendum cun-
siatuit Ecclesia,

tio non conslituil .ibsululum. Necesse cst ergo ut ve- ctis diebus usque in liiicm sxculi voluil custndiri.
stra induslria magnauimiiati ejus suggerat pericula " Sed quoniam quod de sacris rehus in laicales usus
» de rebiis ecclesiasticis ,
quas contr.i vetitum et illicile translatis dicimus, non fecit isle dominus im-
perator seu J prxcessoresojus,
contra canones tractant et in usus proprios expen- et propterca isti im-
dunt homines laici. Postquani enim diffusa est Ec- possibfle esl omnia emendare qnae antecedentes
clcsia Dei toto orhe lerrarum, etcwpit exallari ac male usurpata dimiserunl ; saltem admonentibus vo-
niagnificari per omnes regiones et naliones, cocpe- bis cogitare dignetur periculum, quod licet et vitarc

runtque lempla erigi a fidclibus imperatoribus ac re- nequeat, lamen dum pensat, timet ac dolet , apud
gibus aique episcopis, etcxteris polentibus, ditari- misericordem Doininum liat per hxc excusahilis. Et
que rebus.et thesauris ordinari , fuit etiam conse- vos conimunic.ate pondus periculi, sublevateque por-
quens, ul principum providentia leges promulgaren- tantem, in quantuin fieripotest; ut dum vos illi com-
tur, et episcoiionini solliciludine canones statueren- municanles in periculis, et ille vobis eompaliens ex-
tur de rehns sanctificalis, id est, sacris locis depu- stiterit in tristibus, ac defensor in persuasionibus ,

tatis; qualiter tnercntur ab improbis , tuerentur a dumque unum sapilis, lanliimque pericuiuni com-
guhcrnatoribus, vel expedircnlur. Convenerunt epi- muniter toleratis, avertatur ab ilio nec non et a vo-
scopi, viri sancli, quiltus lunc abundaLal Ecclesia. ,, bis Imjuscemodi prxvaricalionis vindicta. Cum hxc
Slatuerunt b illibalos con^ervari debere sacros ca- igilur a mc dicerentur, responderunt pie reverentis-
nones, qui fir.i aii sunt Spiritu Dei, consensu totius simi viri Adalardus ct Hclisacar abbates. Utrum
iniindi, obedienlia principum,consonantia Scriptura- vero audita relulerint domino imperalori, nescio.
rum. Ex quo tempore acccplum et receptum est V. Sequenli autem anno, cuni adessent jtissi e in

iioii aliudesse agerecuiquam adversus caiionesquam Compendio palaiio, ct de hisintereos sermo habe-
CALUZII NOTJE.
» De rebus Eccles Haec omniuin per eas tempe- synodi, in quibus eliam Romani pontifices prxside-
slates querela, quam graviier in hoc lihro inculcat bant, constiiuerunl, qux observata non fuere etiam
Agobardus , res ccclesiasticas injuste possideri a ab iis ipsis quoriim sevo coustitula fuere ul alibi ;

ijicls, cum id vetuerint canoncs. Respicil auiem adnotatuin est a nobis. Et quoad sxculum Agobar-
opinor, prxt r Gallicanos canoucs ad synodum , dicum , constat eos solos Gallicanos canones fuisse
Romanam sub papa Symmacbo; qn.c distraclionem observatos, qui principibus placuerant, cxieros non
bonorurn ecclesiasticorum prohibuit, edixitque ne admissos id quod vel unico synodi Mehlensis, qux
:

luicis traderentur. sub Carolo Calvo habita est, exemplo probari posso
b Illibatos cons. dcb. canoncs. Agnosco vehemens nemo negaverit.
studium antiqiiitalis in Agobardo. Cuncta enim re- Istiv neccssilates. Aiebant enim principes se
vocari cupit ad normam priorum regularum. El pa- -p. necessitale quadam adactos tribuere laicis res eccio-
tel hominem peritum canoiiuiii ac disciplinx
fuisse, siaslicas, ut his bonis adjuli, facilius morari possent
ccclesiasiicx. Nulli auiem magis cupiunt illioatos in sevvitio priiicipiun, id est, militare oflicium cxer-
servari canoncs, quain qui studtum operamque suam cere : de qua re paucis diximus in notis ad Lupuni
ponunt in sacrorum canonum discendis sententiis. Ferrarienseni. Vide librum v Capilularium, cap. 181;
Gravissimam porro rationem aflert Agobardus, cur Capitula Caroli Calvi lilulo "23, cap. 7; Lupuin Fer-
canones debeant esse intemerali et illihati. i Qtiia rariensem episl. 71 ; et Flodoarduni lib. in, cap. i,
inquit , firmali sunt Spiiilu Dei, consensu lotius nislorix Rhemensis.
inundi, obedieniia principum consonantia Scriptu-
,
d Prcccessores ejus, idest, Carolus Marlellus, novi
rarum. i Unde discimus quxnam palribus nosiris Iiojusce juris repertor, tum Pippinus, et Carolus
mens fuerit per illas tempeslates, quoai! legitimam Magnus.
conciliorum aiictoritalem. Primum necesse erat ca- « In Compendio palatio. Anno itaque seqnenli post

nones decerni, ea moderatione servala, ut nihil in conventum Alliniacensem id est, anno 8i!3, habita
,

eis sanciretur quod sacrx Scripturx onlrarium es- < est synodns apudCompendium, in qua rursnin aclum
sct. Deintle necessarius erat Bdelium eonsensus, et est dc rebus sacris iliitite usis : quam synodum
principum aucloritas, (quam modesliore voeabulo miror a nemine hactenus agnitam fnisse. Certc
obedienliam vocat Agobardus) ut reruin definitarum convcntus habiti in Compendio palatio anno 823
cxsecutio sequcretur. Nam in causis disciplinx, ma- mense Novembri ut edictum fuerat in convenln
,

gni ponderis semper visa est auctorilas priiicipum Francofordiensi , mentioncin f.icit Eginliardus , in
et populorum coiiscnstis. Denique multa posteriores eoque legatos papx Paschalis audiios fui^se Cujus
 r.i S. AGOBARDl EPISCOPl LUGDLNENSIS 232
-etur, ad hunc rovdiim ,
post mulla colloquia , in \ de hocaudianius et loquamur, recte, ut puio , libi

quanlum ego intellexi, ratiocioia sunt peiducta, ut fratcr eharissime, visum est ut de sacris libris et ca-

primuui quidem intellectibns oninium inculi arcniur iiouibus auctoritateui sumentes, pariterquc
exempla
delicta de rebus sacris illicile usis, port. vcro cum sanctorum ad mediuin deducentes, humanos crrores,
Dt:i timore in illis quas habent laici cauljores clfa- qni sumniopere vitandi sunt, caveainus, ct veritatem
cti, etiam in liis qtr.e remaiiseninl Ecclesiis Gdelio- Det, a qua q«i rccesserit in tenebris mitneat necessc
res atijuo cleiiieutiores exgisterent,; ka ut et sai» ad*- esl, leneannis. Sane cum nos ad banc roborandam
hibereut pielalein, ut et Ecclesiis dcfensioncni ; lie- deTestaiitdiiU) Veteni piura sumpseniinus, enmt for-
relque. conipaiiooli concordia remediabilis ac venia- lassc qui tiicaiit aJiarum renim liguras esse, nec per
bilis, oifeosioque comitante pictate de iiululgentia htce coriteniiwicin posse finiri. Ilujusmodi ergo ho<-

qiinque csset secura. mines, si qui. er-Ulli, vidctur niiht ut interrogarfl

VI. lfcmc rcin cum dominus imperalor audirel al- stiitlcuss unde Batres doceanl non possc qtiemquam
queperpenderet. volens eam duccrc aji tranquillita- aJ sacerdolium promoveri, h si viduam, vol repudia-

tcni pacis, qu« a.dmodicum uirhata fuerat, quantium lam, sive nieretniecm, et, ut compcndiosius dicam ,

in se fuit, fecit iiniri episcopos etcomites iu con- non. virginem in coiijugimu sumpscrit; etiamsi se-
sensmn cl paocm. Ex hoc ilaque putavi ego, quod It cinidiiin .
Apustolum uiiius uxoris vir csse doccatnr.
etnleiii modo quo domiiuis impcr;ilor pensavit atque Cumqtie hoc in Nov<> ikui poluerint demonstrare, fa-

inicllcxit ralionetii , sopirique fecit dissensioiioni teanlur nocesse esfc c decreio vetcri coniineri : nc-
omnes etiam comiles vel honorati ejue iutcllcxissent quc hoc soluin, sed et nnilta forsan liujusioodi. Tmn
atquc voluisseot. Sed e contrario , ut audio, isti de COnseqnens cril, arbilror, ul et islas raliocinaiiones

qiiibiis nohis sernio cst incboalam discordiam ina- inchoalas in Veteri Tcstainento, ex ipso eliam lir-

gniticanl, et de disconiia iu conspectu tlomini iinpo- milalein obtincre posso ct dcbere concedanl; pra*-
ratoris nihi! so audissft vcl intellexisse dicunt. Ve- seitim cuin etlitlcris cvangelicis et aposlolicis con-
ritiu quia in his neminem illoruin aut miligare pos- firmetur quod ubicunque lex raortalitatem docet, ita
suniiis, autexajsperaivj voluimus, « dimiltuiuiis.cau- ut dicitur inteliigenda sit ac tcnenda. Videtur mihi
sam Deo, qui omiiia dispensal , ct ci cui commissa praHerea,ut qnoniam omiiia lostimonia quaj ad praj-
sunt ad regenduiu, ut faciat qnod Dco inspiiaiite sentis qu:eslionis absolulioncm imle sumuntur , el
eventus rertini iuleiii. Et quott adnos nou pertinut omni onuiino parle non convcniiiiil eis rebus quibus

oniitieiiti>s, transeamus ad ca qu;c ad omnes fidoles, defendendis aptnntur, tam brcviter a nobis perstrin-
qaaliler credunda, vel inleUigcnda sint ,
pertineiil ganlur, ut piis quidcin siifficienlia vuleantur , illis

acjuxla quod exiguilas sensus noslri atttngit , ex ^ vero qui quxslionibiis magis quam aadincalioni in^

.iiictoritalc Scriptiirariiin vel caiionum noslris ocu.- servire parali sunt, laboriosam loqnacitatem propiio
lis consideranda prnponamns, ut pelisti. libitu reservent.

VII. Licet indignum ducatur nos mclioribus insi- VIII.Noium est cunctis Scripturas iegentilitis, ab
ntiare quid seiiliemlutn sil de dispeosalione ecclesia- initio humani generis sacerdotcs fuisse ctaliuria ,

stiearnn; rerum, neque a talibus qttales nos sumus ,

viclimas ct sacrilicia ; nec solum hsec Deo oblata ,

id potentes sajouli iiiquiremuim pute.nl ; tamen qnia sed- et decimas votas et sacerdotiluts rcdditas , ipsis

inter tales conversamur ul velimus noliimts, e.rehro denuo sacerdotibus primilias diligentcr datas, caete-

BALUZH ISQT.E.
rei meminii.eiiam auctor Vila? Ludovici Pii, itemque pantur, non potest esse episcopus, aut presbyter,
auclor Annalinni S. Bertiui. Ne quis vero causelor aut diaconus, aut ev eo numero qui niinistcrio sacro
conventura luisse more poUttcum, ito» autem eccle- deserviunt. • Innocenlius 1 in cpistola ad Viclriciuni
siasticum, advnque nec svnudtim, lestis est Agobar- cpiscopuni Rothomagensem :iUtviduaai clcricus non
dus in capite seqiicnli, ei convenlui intcrfuissc eliam ducal uxorero; quia scripium est . Saccrdos uxoreiu
cpiscopos. Vigebat auteni hic mosper cas tempesta virginem accipiat, nnu vitluatn, nnn ejeclam. Uti(|iio
tes, tit cujscopi in couvcntibtis illis regiis Ircictarent qni ad sacerdolium labore suo et vitae probitale
de rebus sacris et ad religjonern pertinentibus, seor- conlendit, cavere debet, nc boc pra^judicio impedilus.
sum a laicis si res esset inere spiritualis simul
, ; pervenire non possit. > ililajiu* papa in synodo Ho-
vero, si res ad disttiplinam eccli;siai>licam pertineret. inana « C.avcntUiin ergo in primis csl nc ad sacros
:

Quo ficbat ut decreta tlein in ptiblic.uiu edcreiiltir, gtadus, situt gestis prioribus anie praiscriptiim est,
qu;e concilii episcopalis anclorilate ct dignitale crant quisqtiam, qui uxoreni non vireinem duxit. aspiret. >
tnstrucla, ut plurtbus oslcmlit Marea in libro vi De Gregorius Magnus lih. u epist. 25 « Prxcipimus , :

Concordia, eap. 2.'i. Qiiare dubium non csl qnin Itic aiiicm uc imquam illicitas ordinationcs facias , ne
,

Compendiensis conventiis, in tpio actutn doeet Ago- Ligamum. aut qui virginem non esl sortitus uxo-
bardus de relms sactis illicite usis, referri i!ciif:it rcm. >

inter synodos ecclesiasiicas, non secus ac ali.e quae ' Decrelo veleri, id est, in Veleri Testainemo, ubi
sa;cul« illo oelebralae fuenmt. ista pneccpta sunl, non in Novo. Levitici cap. xxi :

thnuttamui causam Deo, id cst

« Quoniam illi : Virgincm ducfl uxorem, iiiinirum saccrdos. Yiduam
cedere noluijt veritati cedamus nos teropori. Deus
, aulem, cl repudiatam, et lordidam. utque meretricem
porro, cui muuia nota sunt, verilalem patefaciet, non accipiet, serf pucltum de populo suo. EzechielU
cum ita reims hnmanis expedire vidcrit. cap. i.xtv Et niduam et repudiatam, non accipicnl
:

b Si viduam. Suinptitm istud ex canone xvm apo- uxores, sed cirgines de scminc dumus Isnwl. lNam in
slolico, in quo sic scripturo est : . Si nuis viduam Movo Teslamento nihil aliud prxsciiptunj cst, nisi
et ejectam acceperit, aui inerelricem, aut ancillam, ut episcopus sit \ir uuius uxoris, ut recte uotalum
\cj aliqiram de his qux pitblicis spectaculis tnanci- est ab Agobardo.
153 LIB DE DISPENSATIONE ECCL. RERUM r>t
risque minislris ab omm populo cunctarum rerum A secran sibi hommes, aniroaiia , vei agros, aut do-
decimas tributas, qui etiam acceptis ex ipsis decimis mos nollet, nunquam hoc vel in Veteri pracipcret
decimas persolverenl saccrdotihus. lllud quoque ma- vel in Novo fien permilleret Teslamento.
nifestum est, quod pra:ter eas quas ministris, id est XI. Quantaautemreverentiaconsecrala Dominode-
Levitis, populus exsolvebat ,
jussi sunt a Domino beant cuslodiri, ex mullis Scripturae locis potestcol-
alias rerum suarum in terlio anno dccimas sumere; ligi,exinnuiuerabilibus divinae defensionisultionibut,
et non rn quibuscunque locis, sed in sacris, id est ,
qure ab universo mumlo unquam scribi potuerint
juxu altarc Domini, viduis, pupillis, orphanis , et sicut magnopere atque evidenterin verbis Doiniuicis
Levitis comedere. Jussit eliain Dominus ut sacerdo- per prophelasdenuntiatisprudenslectorvaleal intel-
tiln': etLevitis darenturab omnibus filiis Israel ur- ligere quale esl iliudquod per Jercmiam.siculi mos
:

bes ad habitandum. Et datse sunt quadraginla duae ,

est per similitudinem eorum qiuc magis nota sunt
et sex confugii, id cst , simul quadraginla et octo occulla significari, proverbialiler dicitur : Saneius
civitates; parilerquc in circuitu uniusciijusque civi- hrael Domino, primitice frugum ejits. Omncs qui dc-
tatis spatium cubitorum duum millium ad pastum voranteum delinquunt mata venient super cos , dicit
pecorum. Permansitque hoc inconvulsum omni lem- Dominus. Quorum vcrborum, ut bealus IlierODymus
poie judicum ot regum; ita ut nec impius Achab, B ait, hic sensus esl : « Quomodoquiprimilias devorant
nec sceleratus Manasses , nec fiiius ejus Ammon ,
nequaquam de genere sacerdotali, sceleris rei sunt;
temerare ausi sint. Sed postquam separatus est sic qui contaminant Israel, nialis subjicientur. > Ma-
Israel a domo David per Jeroboam, qui peccare fecit lachiasquoque sub exhortatione decimarum relri-
lsrael;tunc primum ejecti sunt sacerdotes Domini, bulionem et vindictam diligentibus pariter ac negli-
sicut ipsi Jeroboam improperatur per Abiam regcm gcntibus ex verbis Domini proponens quasi interro-
Juda. gantibus Deum, et dicentibus, In quo configimus tel
iX. Post mortem Moysi, tulit Josue omnem mul- respondit dicens In decimis et prvnittvis. Inpenuria
tiludinem filiorum Israel, ct venitin Galgala. Cum- vos maledicti estis, et me vos configitis gcns tota. Jn-
que circumdedissent urbcm Jericho, dixil Josuc ad ferteomnem dccimam in horreum, et.sit cibus in do-
omnem israel : Tradidit vobis Dominus civitatem . mo tnea, et probate me super hoc, dicit Dommus, ti
silque civitas htcc anathema, ct omnia qtue in ea sunt. non aperiero vobts cataractas coeli , el effudero vobis
Domino. El post pauca : Cavete ne de lus qum prm- benedictionem usque ad abundantiam, et ca:tera. liis
cepta sunt continyatis, et sitis pra-varicalionis rei , et similia in libro leguntur Esdrae, Aitenim Statuemut
omma castra lsrael sub peccato
r - alqiu turbentur. _ super nos rprwcepia,
sint,, —-,— - r- , ut demus ter.iam partem stcli per |

Quidquid autem auri et argentt fueril , et vnsorum annum ad opus. domus Det nostri, et panes proposi-
aneorum ac ferri, Domino consecrelur, reposilum in lionis, ad sacrtfictum sempuemum. Et iterum
et :

thesauns ejus. Et itcrum ; Vibem et omnia qncr in Sorles misimus super oblatione. tignorum inter sacer-
ea inventa sunt succenderunt absque argento, et auro, dotes et Levitas et populum, ut inferantur tn domum
et vasis wneis, ac ferro ,
qux tn atrarium Domini Dei noslri per domos patrum noslrorum, per temoora.
consecrarunt. Mirumque in inoduni, cum unus homo a temporibus annt usque ad annum ui arderent super ;

boc prrevaricatus omnes dicuntur pnevari-

fuissct, altare Dei nostri, sicut scrtptum est in legeMoysi ; et ut
cati esseet usurpasse de anathemate; Dominusque afferremus primogentta lerroe nostra?, et primitiva uni-
iratus refertur contra filios lsrael. versi fruclus omnis ttgnt, ab anno in annum in do-
X. Praeceptnm est a Domino per Moysen ut ani- mumDamini, et primiliva filiorum nostrontm , et
mal quod immolari potest Doraino, si quis voveril , pecorum nostrorum, sicut scriptum est in lege- et
sancium sit, ct mutari non possit, id est. nec melius primitiva boum nostrorum et ovium nostrarvm , ut ,

roalo, nec pejus bono quod si mutatum fuerit. et

: offeranlur in domo Dei nostri sacerdotibus qui mini-
ipsum, ait, quod mulatum est, el ittud pro qno muf.a- stranttn domoDei nostri ; et primitiva ciborum nottro-
tum est, consecratum erit Domino. Itemque de domi- r U m,et Ubamtnum,et pomaomnis ligni, vindemice quo-
bus el agi is dicitur : Homo si vuverii domum suam, que, et olet, afferamus sacerdotibus ad gazophylacium
et sanclificaverit Domtno, considerabit eam sacerdos.. Dei nostri , et dectmam parlem lerroe nottrx Levitit.
ctjuxta prelium quod ab eo fueril constilutum venun- /psi Levitxdec.mas accipxent ex omnibus civitatibus
dabilur. Sin autem ille qui voverat, voluerit eam re- operum noslrorum. Erit autem sacerdos filiut Aaron
dimere, dabil qutnlam parlem autimationis supra Si- cum Levitis in decimis Levitarum, et Levilae offerent
militer quoque jubetur et de agro ; quem si is qui decimam parlem decimw sua- in domo Dei nostri ad
vovii noluit redimere, sed alleri fuent venundatus qazophylacmm in domo thesauri Ad gazophylacium
uitra eum qui voverat redimere non polenl ,
quia enim deportabunt filii Israel el filii Levi primitiat fru-
cumjubitaii reneril dies, sanctificatus erit Domino, et menlt, vim et olei; et ibi erunt vasa sanclificata , et
postessio consecrala, ad ejus pertinet taccrdolem. Et sacerdotes, el cantores, el janitoret , et minittri , et
post pauca : Omne quod Domino consecratur , iive non dtmittemui domum Dei nottrt. In quibus vcrbis
Itomo ent, sive anxmat, sive ager, non venundabilur evidenler apparet, quanta illius pnpuli cura et dili-

nec rcdimi poterit. Qutdquid semel fuerit consecra- gentia esset erga domum Dci, et cuocti generis sa-
tum, tanctum ent Domino. Si omnipotcns Deus con- crificia vel donana . qui non solum deciir.as, ao
Patboi.. CIV. 8
233 S. AGOBARDl EPISCOPI LUGDUNE.NSIS 2.50

primilias, sed etiam lcrliam parlem sicli omni stu- A lunt, et suos uiique, non alienns , nomei, Domlni
dio religionis fervcntcs curabant exsolvcre; adim- coiuniaculassc dicunlur, et ob lioc gravissima ullione
plentes procul dubio pr.Tccptum legis ,
qux dicil plecluntur; fidclitcr religiosus quisquc considerct,
Cum voveris votum Domino Dco tito, non tardabis quanlo irrcmediabiliori furore digni sunt, qui non
reddere; quia requiret illum Domimts Deus tuus, et solum proprios olim seivos a se vel a paienlibus suis
si moratus fueris, reputabitur libi in pcccatum. liberlate donatos J iu servitium rcvocant , verum
XII. Qu:v verba iilcirco liic poncnda putavi, ul rc- Ctiam ab aliis libcrtos faclos , et a liberaloiibus suis
ligiose lidelis quisquc considerct, quia si iili qui vo- palrocinii et defensionis causa Ecclcsiie dclcgatos,
vct et tarde reddit, tarditas ipsa in pcccatum repu- conlra fas muitipKciter aflligunt, onn.iquc seivitute
tabilur, multo utiquc majoris criminis reus esl, qui dcpriniunt , nulla Ecclesix vel saccrdoliLus relicla
nec larde quod vovil exsolvit. Si vcro is qui propria poicstatc, qui cos patronoruin vice tucri debueraut.
vota non reddit, infidelis essc convinrilur, juvta Ec- Vehementer prorsus nomen Domini a talibus coin-
clesiasteni, qui dicil displieere Deo infidelem ct slul- maculatur ; domusque cjus, qux esl Ecclcsia , vio-
tam promissionem, et oinnium melius csse nou vo- lenter pradatur, et mater fideliuin exbonoiatur
vere quam postvota, promissa non reddere; quanto hujus injuria , procul dubio ct Dci est. Et de hac
majoris iinpictatis rcus cst, qui ca qiioe alii voverunt " quidem scutcntia, absque aliorum Lesione , torsau
at reddiderunt usurpat, invadit, diiipit, et diripicn- loqui noii possumus. Si cui lamen libeat considerare
da concedit, pervcrseqiiejudicando, vel f.illaciter te- patienlcr, valet inspiccre quanlo bacc tcmpora sint
stilicando, atque impie perjuiando, a domoDei alie- pejora ,
quam fuerunt antea eliam illa qux sub in-
nare fcstinat. ubi ab aliis vota et rcddila ac dclegata lnli libu.s Iransieriint. llli namque diis suis, qui non
smit eranl dii, sed opcra manuum eorum, lionorcm exlii -

XIII. Legimus in Libris Regum quod non modo ,

bebant, rjec eorum sacra ausi eiant violare. Nunc
laudabilcs , verurn cliarn reprehensibiles rcges, ea aulem bi quibus dictum est, Ilonoru Dominum de
quae patres illorum vovcrant nec reddiderant, ipsi lua substantia, vcrsa vice exbonorani Dominum de
intulerunt in don.iim Domini, et in thcsauros ejus. sua; cum non solum ecclcsiasticx familix abutuntur

Si ergo laudatur pietas filiorum paterna vota red- scrvitiis, sed cl libertos ejus miserabili dcprimunt
dentium , omni est exsecratione dignis-
e contrario servitute.

simum si votum filius subtrahat, quodquc ille

patris XV. PorroquodignorantesDeumvcrum, falsosque .

contulit, bic auferre non mctuat. Legilur in voluniinc colentes, diligcntius dcfeiant saeris ac saccrdolibus

Jcremiac piophelae, quod tempore illo priiuipcs et suis, quam nunc plci ique, in sacra bistoria manifestis-
^ s>imc dcmonstratur: qux 1

universus populus inieru nt pactum, ut dimittcret narratbealuniJoseph lotam

unusquisque scrvum suum, Hebnrum vidclicet et tcrram jCgyptisubjecisscPharaoni, prxter ternun sa-
Ilebraam, qui tamen in sequentibus amici el proximi ccidotum, qu.c arcgecis tradita fuerat; quilusctsla-
ac fratres dicuntur, ct ultra cisnon dominarcntur, tutacibariacxlioiTcispublicispncbebanlur.etidcirco
couversique deinceps retraxerint servos ct ancillas nonsiiiitcompulsi venderepossessionessuas. Quainre
suas , quos dimiscrant liberos , et subjugavcriut in pensandum csl, quanta diligcntia sacerdoies suos vcnc-
fainulos ac famulas. Quam ob causam gravitcr ad- rarenlur, quibus non soluin donaria sacra ministra
vcrsum eos Dei ira succensa, tali illos pcrculil com- bant, sed et comrounes cihos tam sollicileprxbcbant,
minalionum piorella Vos, inquicns, rcversi estis, et
: Ut nec compaiarc eos palercnlur. At nunc in quibus-
cmnmaculastis nomenmcum, ct rcduxistis unusquis- dam lncis, niillus ordo hominum, sive sint libcri, sive

que servum suum ct ancillam , quot dimiseralis ul es- servi , de habitationc sua tam inlidus cst ut sacer-
sent liberi, et tubjugastii eos. Propterea ha-c dicil dotes; ut pote qui nullo modo sccuri esse possint,
Dominus : Vos non audistis ine , ut prwdicaretis nec scirc quot dicbus Ecclcsiam vcl habilaculura
Jibcrlatem unusquisque fralii el amico sno. Ecce ego suum eis babcre sit licilum. Ccrtc cum populus Ju-
pnrdico iibertatem ait Dominus ad gladium dairus in templo Domini
, , , et
^ , praler res sacras, eliam
peslem , et fumem , et dabo vos in commotionem coiiiinunes agerel , atque in sacratis atriis venalia
cunctis regnis lerra: Et posl pauca infert : Et erit diveisa collocaret quanquam et ipsum licile sacro-
;

morlicinium eoruni in cscam volutilibus caili , et be- rum causa lieri putaretur, ut oblaturi sacrificia, nec
stiis terrte. de suo habenles, facile comparanda invenirent;
XIV. Itaque si illi qni servos Ilehraeos dimissos tamen Dominus, ut domus siue et patris curam se
juxia lcgeni liberos, iterum in servitium relraxc- habere monslrarct, quod nullo alio in Ioco fecisse
BALIZII 1S0T.«
« In servitium revocant. Vetitum illud. Scrvum poslea repelitns est in concilio Arelatensi secuudo.
eniiu lilicrtale donatum rcvocare in seivitutcm non Manumissuin porro in Ecclcsia, a riomino non po-
licet, nisi lilulo ingraii.
inodo posse Vernm iiullo luissc ad scrviluiom revocari, ctiam tilulo ingrali,
revocari cos qui Eeclesice delegati sunt decrevit , docet nos canon 3i ejusdein concilii Arelalensis.
synodiis Arausicana piima can. 7: i In Ecclesia ma- Impium cnim est, ut quod in Ecclcsia Dei considera-
nuinissos, vel per testamentum Ecclesia; commen- tione a vinculo servitulis absolvilur, irritum babea-
Jaios, si qnis in servilutem, vel obscquium, vel ad lur; ut loquilur canon 7 coucilii v Aureliancnsis.
colonariam conditionem imprimere tentaverit, ani- ViJc eiiam conciliiim Matisconensc secundum.
madvcrsionc ecclesiastica coerceatur; » qui canon
»37 LIB. DE DISPENSATIONE ECCL. KERUM r.s

lcgilur , flagellis talia agentes climinavil de tem- A <l<r. Nunquid tempus vobis tst ul habitetis in domibus
plo. Penset igitur cui placet ex factis et verbis Do- laqueatis et domus ista deserta ? Et nunc ha~c dicit
,

mini , si in ejus domo aliud aliquid vendere non licet, Dominus exercituum : Ponile corda vestra super vias
quanlo magis ipsam doraum facere nefas est vena- vestras. Seminaslis multum, et intulistis parum; co-
lem. Sacerdoles jEgypliorum, tempore famis , ila medislis, el non estis satiati ; bibislis, et nonestis ine-
alunlur slipe publica, ut possessioues suas vendere briali ; operuistis vos , et non estis calefacti ; et qui
non compellantur. Nunc non solum possessiones ec- tnercedes congregavit, misit eas in sacculum pertusum.
clesiaslicx , sed ipsx etiam • Ecclcsix cum posses- lltrc dicit Dominus exerciluum : Ponite corda veslra
sionibus venundantur. Nec de illis quam maxiine super vias vestras, ascendite in montcm ,
portate /«-
audcmus dicere, quorum proavi aut abavi constru- gnum, el ccdificale domum; et acceptabilis mihi erit,

xcrunt ecclesias, ac ditaverunt , et testamentis scri- el glorificabor, dicit Dominut. Respexistis ad ampliut,
ptis alque firmalis nullos se habiluros hxredes nisi et ecce factum est minus : et intulistis in domum , et

ecclesiam et rectores ejus denunliaverunt ; et nunc exsufllavi illud. Quam ob causam ? dicit Dominus
ipsi contra pietatem majorum, si paricles sibi vendi- exercituum. Quia domus mea cteserta est, et vos fesli-

care potuerint , non tanlum ca qux a construclo- natisunusquisque in domum suam. Propter hoc super
ribus collata sunt, sed et multa qux plerique lidclium B vos prohibiti sunt cccli ne darent rorem, et terra pro-
* pro sepulluris aut qualibet devotione alia ibidcm hibita est ne daret germen suum ; el vocavi siccilatcm
sacraverunt, cum ipsis ecclesiis vendere licituiu pu- super lerram, et super montes, et super triticum, et

tant, nullo prohibentc. super vinum, el super oteum , el qutvcunque profert

XVI. Verum quia ex domo Domini ,
qux fuit in humus, et super homines , et supcr jumenta, et super
Hierusalem, occasio nobis sumpla videtur ut isla omnem laborem manuum. Et pnst aliqua : Ponile
de Ecclcsiis diceremus , ne forte aliquis putct ea corda veslra ex die ista, et in futurum, a die vtcesima
qux dc illa referunlur non pcrlinere ad domos basi- et quarta noni mensis , a die qua fundamenta jucta
licarum , inlelligat , cui talis subrepscrit cogitalio, sunt tempti Domini, ponile super corvcstrum. Nun-
ea causa fieri ecclesias ,
qua et ipsa domus facta quid semcn in germine esl , et adhuc vinea, et ficus
est , ad laudaudum vidcliccl Deum, ad dcprccan- el malogranatum , et lignum olivm non floruil ? Ex
dum , ad sacrificandum ; sicut ipse Salomon xdifi- die ista benedicam. Si filii Israel , nupcr de captivi-
cator et dedicator ejusdcm teinpli in oralione conse- tate rcgressi ,
quia negligunt reslaurare tcinplum
crationis sux ait Domino : Si ccelum et cocli ctetorum Domini, tanta sterililalc feriuntur, itemque funda-
non te capiunt , quanto magis domus ista quam crdifi- mcntis jactis, mox omni benedictione cunctaruroque
cavi ? Scd ad hoc tantum facta est ut respicias oratio- C rcrum fccunditate cumulantur, constat profecto ma-
nem serri tui, et obsecralionem ejus, Domine Deus ximum religionis essedivinxdomui diligentiam adhi-
rtetts ; ut aperias oculos tuos super domum istam die- bere ; eamque negligere, causam miserix atque infe-
bus ac noclibus. Exaudi preces famuli tui el populi licitatis existere.

tui lsrael, quicunque oraverit le in loco islo. Qua- XVII. Sed ct illud attentius considerandura quod
propter omni fide omnique ralione quidquid in illa a in bac prophetia legitur : Et suscilavil Deus spiritum
cultoribus vel coalempioribus licitum sivc illicitum Zorobabel ducis, el spiritutn Jesu sacerdotis, et spiri-
gestum est, et quidquid de illa, lam ad diligentiam tum reliquorum de omni populo. Ut ex hoc perspicne
exstruentium ,
quam ad negligentiam cessantium, intclligatur, ohsequentem quemlibct et amatorcm
seu ad maliiiam destruenlium , pertinens, memora- templi Dei, doroum esse Spiritus sancti; cum mani-
tur, xdificataruro basilicarum exempla, auctoritates, fesle appareat, non solum fidelium spinlum susci-
et cullus esse tenendum est. Consequens ergo erit tasse tunc Deum, ut cum omni lxtitia omnique ala-
ut religiose perpendamus, qualiler Dominus erga critate doinum Dei cuperent instaurare sed el inti- ,

reslauralionem ejusdem lempli , et negligentes dam- delinui rcguro , Cyri videlicet, acDarii, et Artaxer-
net, et devotos remuneret, c\ verbis qux per Ag- xis : qui non tantum licentiam xdificandi dederunt.
gxum prophetam loquitur, dicens Populus iste :
" verumet adjutorium prxltuerunt lignorum, frumenti,
dicit : Nondum venit tempus domus Domini aedifican- et vini, et oiei, ac salis, el pecoruro, el dona auri, at-

BALUZII NOT.E.
* Ecclesitv cum possess. venundanlur. Origo mali dierunt possessiones , lalifnndia, ct agri, ex quibus
istiuspelenda est ex coucessiooe rerum ccclesiasti- ditala et amplificala est Ecclesia. Fxisiimabant enim
carum, qux viris sxcularibus facta fuerat. Nam illi fidelcsmelius sibi fulurum post hanc vilam, si viro-
ecclesias sibi dalas cum possessionibus retinebant, rum ecclesiasticorum precibus ailjuvarentur. Atque
et ad hxredes suos transfei ebanl ; ut patet ex lib. i ut id apud eos obtiucrent, curabant in primis cor-
Capitularium, cap. 110, et libro v, cop. 44. Recepto pora sua sepcliri ad ecclesias, qua transirc solebant
autem semel hocjure,dubiuin nonfuit quin.sicut in- viri ecclesiastici, ut defunctonim mcmoria quotidie
ter hxredes dividi poterant, distrahi quoque et vendi in eorum menlibus rcnovaretur. Inlcrim res suas
possent, si res ita ferret. Quod hodie quoque in d.elegabant Ecclesuic, ut vel ex hac terapor.ili retri-
Gallia obtinet quoad dcciraas quas vocant infeoda- bmione facilius homines excitarentur ad iraploran-
tas. Eas enim possessores transmiltunt ad hxredes dam Dci misericoriiiam pro illis qui dederant, quique
ttios, aut aliis vendunt, prout animus lulerit. jam defuncti erant. Vide libruin vi Canitulariura,
b Pro tepulturis. Ex boc fonte ut plurimum pro- cap. 285, 293, 322, el librum vn, cap. i99.
ro S. AGOBAHDI EPISCOPl LLGDLNENSIS 140

A Jcsus Christus, qui Ecclesix suffi formam ei instru

quc argenti, cran principibus suis. In libris ctiain
Clionem prsniisil faciis ct dictis, sicut scriptum est;
Machabxoruni.nonnulii regescrga lemplum Dci nni
Doi Quce cwpil Jesus (uccre et docere; praevidens futu-
nifici fuisse memoranlur, in quibus el vindiclse

pariler leguntur in eos qui diripuerttnl vel iliripere rum esse ul iu Ecclesiis tbesauri fidcliter a (ideiibus

sicut de Antiocbo rege, et ac laudabiliter a religiosis conderenlur, alque custo-

conati sunt vasa sacra ;

dircntur, cl pcrnieiosissime a furibus fraudarentur.

Heliodoro, qui a Selcuco missus fuerat, in proniptu
(Kurcs gcneralitcr dico. sicut in Apostolo accipimus,
•estmeminisse. Ecce lilii Israel, fundamenlis templi
confcstim inomnibiis hcnedicuntnr; differen- ubi ail : Qui furabalur, jam non furetur, de omni
jactis.
dire- scilicei inboncslo quaestu), voluit in bac re praefigere,
les opus, acriter pro negligentia llagellaiitur ;

nt dixi, formam Ecclesiae su;e, ad quos usus babe-

plores sacroruni, irrcvocabili scntentia daninantur
ad exemplum, cum tam rentur, et qua fide tractarentui vel qua damnatione
Cum ergo nobis non suflicit
,

multiplieilet per lolas Scripluras legamus et cogno- digni essent fraudanles, cum tali fiuc Judas afcierit

Dei diligerc, roligiosum esse, negli-

domum ni locuni suiim. In qua disputalione praediclus Paler
sranius
tres, nisi fallor, differentias furtorum et furum facit,
gerc, irreligiosum diripere, impium omnesquc sua
; ;

etonmes principiseoriini qui dixe- de privatis videlicet, publicis, ac divinis rcbus. Nara
recepisse merita,
nt : Heereditate posstdeamus sanciuarium Dei, posi- B cum aiicui bomini de proprio tbcsauro aliquid furari
procul dnbio rcatussit, multomajor de publico, quod
tos aut poncndos ut rolam ct sicut siipulam ante fa-
et a leges saeculi sacrilegium vocavernnt. Jam vero
ciem venli '!

de Doiuinicis, id cst, ccclesiaslicis tbesauris, frau-

XMH Scd forsitan aliquis haec in Veteri Tesla-
Novo aulem non dare aliquid (quod apud nos spccialiier ' saerilegii
menlo licri oportuisse coritcmlat, iu
quisquis est iiominc censetur), adeo immane scclus esse mani-
tantopere servanda. Ueminerit, illc
feslum csl, ui qm islum coniniillant, in snrtem Ju-
Dominici exempli, quod ex verbis cvangclicis sancti
da? deputandi minime dubilentiir. Cuin ergo b;ec
inlellexere Palrcs. Ueferlnamquc cvangelisla mulio
ita sc babeant cumque de prafalis rcbus illicile
rem quamdam accessisse ad Dominum
,
pedesque ,

aliquid dando aci i|iiendo vel rctinendo usur-

ejus unxisse pvoqua rc murmurans prodilor Judas,
111 , ,
:

Poluit enim pare, (urari sit; penset pia mens, quanta cautcla res
ail : Ut quid pcrditio liac ungucnli/
Ad quod sub- cgcat.
venunduri multo, el dari paupcribus.

jup.gens evangelista : Hac, inqnii, dieebat, nonquia XIX. QuaBsitum est ciiam , vcl quoeri potuil, cur

de egeuis pertinebat ad eum, sed quia (ur erat,el lo- Dominiis exactoribus pnblicis, qui dixcrunt Pelro,
culos kubens, ea qum mittebantur, exportabat. Quiil Magisler vester non solvil didrachma de locuiis , non
autcm Dominusde loculis faceret, ostcnditur ex parte C dederit stateram, sed Pctrum a inarc dircxit , ut dc

cs eo quod cum Juda: egredienli a se, et ingressojam 01 c pisiis tollcret 'I Rcsponsumque esl a doctoribus
Satana in sc, dixisset, Quod facis, fuc citius, audientes Ecclesi.e, quia Donnuici loculi in pauperes ct in dies

discipuli putaverunt quod juberet illi ut emeret nc- feslos expendebanlur ; et cam exegisset necessitas

cessaria ad dicin festum, ant ul egonis aliquid daret in alinicnta discipuloium Domiui Csicut scriptnm
quod ulique non putarent, nisi antea ficri vidissent. est : Discipuli aulcin ubierunl in civiuaem ut eiboi

Veium quia quxsitum cst, cur Dominus , qui disci- emerent), noluissc Dominum rem paupcrum in publi-

pillis dixerat : Nolite portarc aurum, neque argen- cam cxaclionem niiltere . scd omnipolenti virtuie,
tum, neque ars in xoms vestrts , nec permisit eos quod utique paiiperum non erat. de man tollere et

ferrc aliud in via , nisi virgam tantum, ipse in locu- fisco reddere volnisse, formam daret discipulisj
tit

lis thesauros babuerit, disputat de his , in quan- quain Ecclesiae commcndarent Juxta quam for.
lnin recordari valco, heatus Augnslinus (In Joan mam slaluerunt c sacri canones modtiro res cccle-

'fraci. l cap. 12) , dicilque quod Dominus noster siasticas dispensandi ; scilicet ut in alendis egenis

BALUZJI WtM
Leges sa^culi, io est, leges civiles. Exstataulem ]) nuntiir in foro qualiscunque furti ctpeculatus, (Pc
haec lc\ in libris D. ad I. Juliam
Pandectarum, /. 9, Culatus enim dicilur furtum de re publica, et non si(
pecul., Ubi ha>c verba Pauli jurisronsulti referuntur judicalur furtum rci privalae qno modo piiblioe]
ex libro singulari dc Judiiiis Publicis « Sacrilegi quanto vehementius judicandus est sacrilogus fur,
capiie puniuntiir. Sunt autem sacriicgi, qui publica non undecunque tollere, sed dc Ecclesia tollere. »
sacra compilaverunt. At qui pnvaia sacra, vel ;edi- Laudatur hic locus iu libro vi Capitularium ,

culas incustoditas tcntaveriuit, atnplius quam fnrcs, cap. ".02.

minus quam sacrilegi merentur. Quare quod sacrum, Sacrilegu nomine censelur. Exstat.enim ea de
i>

quodve admisstim m sacrilegii crimen cadat, dili- re lex In libro vi Capitularium, cap. 523 i Scicn- :

genter considerandiim est. Labco trigcsimo octavo dum est omnibus quo sacrilegium sit res Ecclesiau l

posteriorum peculatum delinit pecuniae publicae aut quocunque modo injuste ab Ecclesiis quibus jure
sacr* fiirlum, non ah eo factum cujus periculo fnit, dcbcniiir anferri, et in aliud transferii. »'Vide libro
et ideo aiditiium in his quie ci tradita sunt pccula- eod. enp. 28,"> ct '505.
lum non adniitterc. » Ad hiinc locum respcxisse vi- c Sacii
cunones. Quippe veteri Ecclesiae consuetu-
detur Auguslinus in Tractatu quinquagcsiino in dine, ((ikp et a conciliis et a Romanis pomificibus
Joannem. < Ecce inter sanctos* csl .ludas, inquii, contirmata est, res Ecclesiarum quadrifariam <ii vis-e
ecce1'urest'judas; ct, nc contemnas, fur sacrilegus, eraut, ut hic quoque nolat Agohardus. Harum por-
iion qualiscunque fur; fur loculorum, scd Dominico- tionum prima perlinebat ad episcopuru altera ad ,

Tum; loculorum, sed sacrorum Si crimina discer- clcricos, lertia ad alendos pauperes, quarla dcmuin
 24 I LIB. DE DISPENSATIONE ECCL. RERUM. 215
lo sustenlandis clericis, in reparandis fabricis, at- A ponerent , iegati Romani sive iroperatoris non ad-
que in reclorum supplendis necessitatibus expende- erant. Melius mihi senlire videutur, qui secundum
renl.ur prout sanctorum excmpla commcndani. , et Domini dictuin, ulii duo vel tres in nominc Domini
usque ad proxima tcmpora custodilum csse non du- congregatos agnoscunt, Dominum quoque inter eos
bium cst. Ex laicis denique. non solum possessores afluisse non dubitant ct cum qui Ecclesiam non
,

sacrarum rerum, a sed nec dispensalores Ceri per- audicrit sicut clhnicum et pubiicanum habendum
,

miltunt quin potius b ceconomos de proprio clero '

credunt. Ubicunque enim calholici Ecclesiarum

eligi praecipiuntur, et agros, vineas, alque mancipia rectores pro Ecclcsiarum utililatibus cum Dei timo-
ad usiiin tribui, non nisi clericis, monachis, pcregri- re in ejus nominc et honore conveniunt ,
quidquid
nisquc concedunt. De qua re si quis diligentius vult <• consonanter sanclis Scripluris staluunt, nulli pro-
agnoscere quid vel in quibus conciliis dicatur, legen- cul dubio spcrnenda , inio veneranda omnibus csse
do et revolvendo cognoscat. debent : quod illa quam maxime auctorilatefulcilur,
XX. Verum quia siinl qui c Gallicanos canones quia bina pcr annos singulos concilia fleri et Roma-
aut aliarum regionum pulent non recipiendos , eo ni ponlificcs decreverunt, et magna concilia sollicite

quod legati Romani, seu imperatoris , in eorum con- commendarunt. Rectius profecto faccre vidctur, qui

stilulione non inteifuerint, resiat ut etiam sancto- » ubicunque magnarum synodorum statuta deficiunt,
ruiu clarissiniorum Patrum doclrinas, ct cxpositio- propter insuclas cniergcntes causas aniiqiioruni sla-
nes, diversosque tractatus, ut sunt Cypriani, Atha- tuta, quaemerito reprehcndenda non sunt, sequenda
uasii,. Hilarii, llieronymi, Augusiini, doccant non deliberat, quani qui ea quae ipse sentit, e eorum
esse recipiendos : quia cum bxc tractarent, vel ex- scnsibus anlcpouit. Firmissime omnino teneo quod

BALUZIl NOT/E.
expendebalur ad reparationem ecclcsiaruin. Et hsec lione locutus esl de divisione Collectionis suae iu
quidem sunt noiissima. Sed lamen si quis ea probari lies libros, deniiini h:cc addil i ln quibus si quis-
.

vclit, babet quem consulal libnini clarissimi viri quam aliquid invcnil de talibus conciliis quae aul
Joannis Launoii tbeologi Paiisiensis de Cura Ecclc- despicienda aut non recipienda judical ignoscat ,

six pro miseris el pauperibus. paupertati scnsus nostri. Nos lainen dignum depula-
u Sed nec dispensutores. Libro vi Capitular., cap. inus, pluriiiiorunf senieniiain, singulorum suspicio-
294 « Laicis qiiauivis rcligiosis nulla de ecclcsia-
: nilms praferendam, ei in qiiibuscunque rebus geue-
slicis facullalibus aliquid disponendi Icgitur unquam ralium conciliorum auctoritalem non liabemiis, ma-
attributa facultas. > gis earum synodorum, qua; per singulas provincias
b jEconamos de proprioclero. Siimptum istud ex iactae sunt, quam proprium noslruin scnsum sc-
canoiie20 concilii Ckalcedouensis qui canon postea :
p quendum. Denique ipsa sacra el generalia canonuin
confirmatus est ab imperatoribus, usuque per oinnes decreta prxcipiuut, ut bis in anno per singulas pro-
ubique provincias receplus; ut Marca oslendil in li- vincias episjcoporum celcbretur concilium, et plena-
bro octavo de Concordia, capite IX. ri.ini syuodum dicunt esse ubi cum suis dia>cesanis
c Gallicanos canones. Jam antea adnolavimus meliopoliianus ftterit cpiscopus. Cuin ergo ita spe-
ad
librum adversus Lcgem Gundobadi magnam anti- , cialia concilia ex generalium auctoritale liunt, con-
quitus fuisse reverenliam cauonum Gallicanorum ,
siat niillum posse de eorum aliquid iinprobare sla-
neque niinc ea rept-ti est opus. in praescnlia- Illud lutis, nisi euin qui apertis indiciis poluerit couvin-
rum admonuissc sulliciat, ex hoc Agobardi loco con- cere eos aliqua contra lidem aut inores bonos con-
stare non crcdidisse majores nosiros nccessariam slituisse. i Haclenus vetus ille collcclor quem si :

fuisse prxseniiam legatorum ponlificis Romani in Agobardi coaHaneura fuissc dixero , fortassis non
conciliis rcgionalibus aul provincialibus , canones- aberrabo. Nam nullos canones cii.it, quam cos ipsos
que in eis ilecretos periitdc valuisse, ac si illi inter- quos laudare poluit Agobardus, id est, canoncs et
fiiisscnt. llndc confinnatur interpretalio quam ver- decrela pontilicum quse luin exstabant in Codice
bis Ifencdicti Leviiae adhibet Marca in lib. sexto de Canonum Ecclcsiae Gallicanae. Quod autem Agobar-
Concordia, cap. 27. Bciicdictus cnim in praefatione dus et colleclor iste vetus, ut regionalibus et pro-
libri quinli Capitiilarium ex eo qitoque valde se vinciajibus conciliis auclorilalein addant, aiiinl eo-
commemlare pniat baec eapitula, qnod et in synodis rum celebralioueni esse imperalam a magnis el ge-
a Bonifacio Mogtmtino sedis apostolicx legato cele- neralibus conciliis, ul bis iu anno habeantur, sum-
braiis condita fucrint, adeoque apostolica auclori plum est ex canone S Nicacno, 20 Anliocbeno, el 19
tale fnniata, el quod sequenlia eliam capilula sint u Chalccdonensi. Adilit vclus collcclor aliam ralio
maxima e\ parle roboiala eadeni auclorilale. Id nem, nempe synodum illam csse plcnariam cui me-
enim intclligendum est de tribus poslremis Capilu- Iropolitauus episcopus inlcrfiieril cum suis dioecesa-
larium libris, ul ipsemct Benedictus docet in liliro nis. Islud vero siiinptuni est ex canone Ifi Antio-
vii, cap. 377 « Maxinie
: trium ultimorura capitiiia cheno, in quo sic scriptum cst « Perfeclum vero :

istaruin librorura aposlolica sunt cnncta aucloritate concilium illud est, ubi interfiierit metropolitanus
rolvorata, quia his cudendis maxime apostolica in- antistes: » cujtis eliam meniionem facit Perrandus in
terfuit legatio. i Rrevialione Canonum, lii. 144; itenique Gratianus,
d Cvnsonanter sanclis Scripturis. Ilaque sic per- Burchardus, Ivo. alii. lll valde niiriim sit id uon
suasum erat, imllius nioiiienii cssc regulas ccclesia- animadvcrsum a R. P. Ludovico Ccllotio qui in ,

sticas, etiain iu synodis editas, nisi consonarent noiis ad caput 2"i concilii Duziacensis reprehendil
sanclis Scripluris. Qno fiebat, ut quolics Rouiani Hincmarum s;cpioscule, ut ipse ait, prolerenlem
ponlifices ad s)nodos niiterent epislolas in causa hunc eanonem Antiocheoum, cuni tamcii couceplis
Odei, episcopi congregati examinarent an epislolae verl is non exstet in synodo Aiitiochena. Mulla qui-
illie congruerent saeris Seripluris; ui fuse ostendit dcni de melropolitanorum dignitate, juribusqiie,
Marca iu libro v de Concordia. sapientissime variis canonibus decrevisse synodum
6 Eorum illam Aiiliochenam, sed nusquam pronuntiare, per
sensihus anteponit. Agobardo conscnlit
vetus auctor Colleclionis canonum, hactenus inedi- fectum illud esse concilinm, cui inelropoliianus in-
lus, qucm apud me habeo : qui, poslquam in praefa- lcrfueril. Haclonus Cellolius. linde constat res quo-
213 S. ACOBARDl ENSCOPl LLGDINENSIS 2+4

omnes orthoduxi rcclorcs quibuscunque locis vel A Cerle lc\ non veluil subjeclos aut viuum bibere, aut
temporibus de rebus ccclcsiasticis traclandis con- in domibus babitare. Et tamcn Jonadab, filius Re-
servandisque aliquid statucrunt, antecessorum sta- cab , flliis suis exhortando inlenlixit utrumquc.
tutis et divinarum lillcrarum auctoritati magnopere Qui post multa annorum curriciila compulsi ab ho
studuerinl consonare. Jam vero de donandis rebus slibus ingredi civilalcm ad nuinendum, nullatcnus
et ordinandis ecclesiis nihil iinquam in synodis con- compelli potuerunt, ne a propheta quitjetn, ad bi-
slilutum est , nibil a sanctis Patribus publice pnc- bcndiim vinum ; ct idcirco laudati sunl a Domir.o pro
dicatum. Nulla enini compulil ncccssitas, fcrvente obedienlia ,
promittente etiam quod non esset defe-
ubique religiosa devotione , et ainore illustrandi ec- cturus vir stirpis Jonadab de conspectu Domini. Si

clesias ullro aestuante. Quem non ad hsec acccnde- quod unus homo pracepit posteris, lam attcnle tam
ret Dominicum illud ractum el dictum ,
quod Evan- religinse custoditum est usque in longinquum, ut
gelium refcrt , sedisse Dominum contra gazophyla- laude eliam dignuin Dci haberetur; (quod utique
cium , ct aspexisse quomodo lurba jactaret _es in non ex legis sanctione, sed cx religionis fervore prae-
gazophylacium ,
pauperemque viduara super omnes ccperal) quid de noslri tcmporis hominibus aesti-

laudasse, quse duo tantum minula jaclaverat? Ecce mandum csl, quibus nmnipotens Deus et generalis
sedcns Dominus aspicit offcrentes , ut bencplacitum B Ecclesia sub nomincpalris ac malris prcccipere non

sibi dcmonslrel munus fidelium. Satis vero conse- desinit, nisi eorum comparatione objurgemur,
ut

quens est, ut aspiciens offcrentes, despiciat aufcren- sicut et Judaicus popuhis, Domino dicente Prceva- :

lcs, laudans totum dantem , vituperet non dantcm, luerunt scrmones Jonadab sermonibus meis , cl cae-

imo quidpiam fraudantem, sivc aliquid rapienlem. tera? E contrario autem crcdendiirn cst quod io

XXI. Sed et illud quod jubct et reddere quae sunt regimine pnclatus qtiilibct, sine damno inobcdien
C-Csaris Cxsari, et qua: Dei Dco, tanlo quisque at- tisc, pnecipiens, conlcmni non poiesl; sicut apcr-

tenlius penscl ,
Quod vere
quanto devotius curat. tissime apparet in geslis Saulis. Nam cum lilius ejus
pr.eceplum ct Aposlolus commcndal implendum di- Jonathas, fide ac virlute prolectoris armalus, perre-

cens : Rcddite omnibus debita ; cui liibulum iribu- xisset ad stationem Philistiiiorum, castraque eorum
lum, cui vectigal vectigal, cui timorem limorem, cui- turbarentur; videns ille cum sociis insecutus esl

honorem honorcm. Neque euim timorem dcbcmus inimicos, persequens atqiieprosternens; ccrnensque

homintbns, ctnn praecipialur nobis pcr Proplielam :

qtiod res prospcre ccderct, contestatus csl populum,
Sotile limerc opprobrium hominum, et blaspliemias dicens : Maledictus gui comederit panem hodie, do-
eornm ne metuatis. Itemquc scriptum sit : Qui timet „ mc utciscar de inimicis meis
: qnod ignorans Jona-
» , - . »-. . »7 ... .- _..• «J ,!,„.
thas ...„,„,„ ™„ll.. „..„....:.
sumpio i.i
mcllo gustavit paiilulum »
qnam ob
.

hominem, cito corruet. Et : Nolile limere eos qui oc- , :

cidunt corpus. Sed limorcm utique debemus Dco, causam Dominus indignatus esl, ita ut rcspondere
honorem autem Deo, ac domui , omnibusque mem- nollel quod popultts agere debcret; ac nisi eum trans-
bris ojiis; sicut Seriptura ,
quis sit justus demon- acta bona cripuisscnt , forte dcprchensus absque
Strans, dicit : Ad niliilum deduclus est in conspeclu rctraclatione morerctur. Qua in rc cum omni ti-

ejus tnalignus , timenlcs aulem Dominus gloriftcat. more considerandum est, quod ctim ignoranlia ex-
El exhibcndus ergo cst Deo timor, ne offendalur cusare non poluei il , ncc tanlic fiJei virlus indigna-
moiibus; et cxbibendiis honor, tit glorificetur obla- tioncm divinam averlit, quousqtie ad horam mo-
tionibus. Sic ncmpe a Patribus intelligitur quod di- riendi ventum esl : libi adhtic mirari possemus, nisi

clum e>t : Reddile quce sunt Ca'saris Ca~sari , id esl, aliqtii vidcrent, quod mel comcdil, non pancm. Ve-
tribula.acvectigalia. Quecaulem sunt Dei Deo,idesl, rumquia, morc sacri cloquii, in panc, quidquid
decimas, primitias, caeteraque donaria, tam vota quam comedi potcst, accipitur, pensandum csl quam al-
spouianea. Nam et assertio Judaica idcirco putabat lente Dominus cuslodiri velit quidquid non irreli-

illicitum esse tributtim solvcre Caesari, quia supra- giose prxlalus quisque prxccperit, cum Saulis jussa
dicta Deo solvere jussi erant. Conimendat autetn a ncsciente transgressa, sine aliqua vindicta transire
TJ
Dominus haec facicnda, ubi ait : * <r vobis Scribce et non passus sit. Quis esl hodie qui se culpa. obno-
Pharisvi hypociitw 1 qui decimalis mentam, et ane- xiuro esse crederet, si prxcipicnlis injuncta non au-
thum , et cuminum, el omne olus; et relinquilis qutv direl ? Et tamcn cx interna regula judiciorum Dci
gr.iviora sunt legis ,
judicium , et misericordiam, et vidcraus peccata subtilius et acerbius inquiri, quani
fidem; cum illico subjungil : Ila?c oportuil facere, nos prxcavere aut formidare valcamus.
et illu non omittere. XXIII. Hxc dicta sint, ut prudenlius offeralur
XXII. Oportet ergo, et sempcr oportebil ,
quod occasio diligentius considerandi , si tam fructuose
Dominus oportuisse tcstatur, neque parvipenden- unus audilur a multis tam noxius omnibus, unus
dum fuit aot erit uuquain qtiod Donr.ims vel fleri inobediens efiicitur inscius ,
quanto merito retribu-
jussil, vel factum facientis devolione coinmcndavit. tionis boni vel mali obediens, aut contemptor effi-

BALUZII NOT.E.
que minulissiraas inlerdum exciderc ciiani illis qui synndi rclegere. Ea causa fuit errandi. Nam leinma
se sapienles putanl. Nam iegendi lantuni erant canonis 10 h;cc lantum hal.et apud Pionjsiuin lk :

canones Antiocheni. Sed qnia lum Cellotius eiat tacviiibiis episcopis. Nihil de perfecto concilio.
occupatissimus, satis habuit litulos caiionmu illtus
2« LIB. DE DISPENSATIONE ECCL. RERUM. 210

lilnr consonantcr praecipienlibus plurimis; maximc A bus si ea quae scriptasunt, studiosus aliquis in luuitn

cum non solis apostolis, seJ oninibus liis qui docen- congregare voluissct , aut valuissel , cnormia volu-
mina confecisset. Quanlo magis ea quae facla sunt,
diministerium in Ecclesia sortiuntur, dixisse Domi-
et divulgata, ac tradila nec lanicn scripta, eo quod
nns intclligaltir : Qui tos audit , me audil ; qui vns ,

et Saphir.e fiicriiil niniia?

spetnit, me spernil. Illud quoque Ananiae
tam subliniiter invciitum tam XXV. Haec idcirco dicinius , non quod divinam
faclum occullum , ,

pcrcussioncm omnibus temeranttbus lemporaliter

atrocilcr vindicatum, quis dignc exaggerarc prccva-
lam immanc crimen, ut commineinur, scd magis ut ad curam Dci eaiuin cu-
lcat, unde conlractum est
stodiam atque diligenliam peilincie monslrcmus :
lentasse Spiriliun sanclnm, et mentiri Deo convicli
qui tantis miraculis per tot tempora terruit impro-
sint, eur.i tantum de pretio agr>, quod adbuc in il-
bos, non solum inciedulos, sed et credentes, ne fa-
lorumcrat potcsiate, servare sibi maluisse referan-
cile adversus sacra loca , illicita audereni perpetra-
lur? Certc necdum fuerat anle pedes aposlolorum
re; et ut eos saltem percussio tanquam bruta ani-
posilum , nccdum in communionem fraternitatis re-
malia cohiberet a pvacsumplione quos ralio vcl
dactum. Qua sevcritate judicaretur si qui de locu- ,
,

exseculio divinorum mandatoruni neqiiidqiiain velut

lis aposlolicis et omni Ecclesiae jam oblatis aliquid

sil ex
judicatusest qui praesumpsii
" homines compescebat. Debueranl elenim nosse, ut
persumpsisset, si sic
potc rationales a Deo condili quia si non licet cou-
quae adlmc erant oflerenda? Si cuicunqiie bomini
,
liis

de rebus humanis furatus aliquid fuisset , prrecepto

cupisccre rem proximi, multo magis Domini
lcgis dupli aut quadrupli restilulionc multareiur.
XXVI. Nec hoc ita dictum sit, quasi charismatum
divinorum largilio, vcl remissio peceatorum , ac
Quia vcro de sacris rebus , sauclis praedicaloribus
donuiu regni coeleslis non sint concupiscenda quae
sanclisque pauperibus depulatis, vel polius dcputan-
;

morte multatus est, quam mortem utiquc res Domini sunt. Sed quoniam nobis de sacris
dis, fraudavil,
non exercuerunt officialium ma- rchus Ecclcsiarum sermo csl, secundum illud iuiiic
non intulit gladius ,

nus , sed sacri scrmonis virtus inflixit. Sic fraus loquimur quod Dominus in lege prcccepit, dicens :

prima de rebus ccclesiasticis perpctrata Non proximum lunm faUum tcsti-

loquaris conlra
in Ecclesia

punila est. Tali poetiitenlia damnatus Adam in pa- monium. Non concupisccs urorem proximi tui, non
domum, non agrtim, non servum, non anciticm, non
radiso, velitum contingendo morti obnoxius, el ha-
bovem, non asinum, el universa qtttc illins sunt. In
bitalione paradisi indignus efleclus csl, Ananias cum
uxore sua fraudem in Ecclesia faciendo, ct socictate
quibus verbis suinmopere est considerandum, quia

mnndana »' contra quemlibet proxi.num, ob quaiocunqiie rem

ecclesiastica et habitationc privatus est. q
Dixcral Dominus : Si vis perfectus esse, vade, vende falsum exsislere vel adhibere lestcm non oportct
umlto minuslicct contra Doiuinum, ob illius Eccle-
omnia qux habes , et da pauperibus. Hiuc perfcclio-
nem omnia quac habcbant,
arripientes, et vendentes sia: facultatcs ejus noniini consccralas. Siinili quo-

rcrum suarum pretia non aliispauperibus quamsan- quc riuitlo, si domus, aut agcr, servus, aut an-
maximeque prxdica- cilla, el caclera quae sunt proximi, concupisci non
ctis credentibus distribuebant,

torihus sanctis distribuenda paupcribus oflerebanl. dcbent; lnultoiiaque magis ca qux ad sustentatio-

Tales enim paupcres in verbis Domini intellexerant. nem pauperum Domino sunt tradita, non sunt con-

Sic et bcatus Paulus cum dextras sihi et Barnabae cupiscciida.

,.

caeteri darcnt , ut illi in circumcisione, ipsi vero in XXVII. Apparet aulem in Iuijuscemodi rcbus

gcnlibus cvangelizarcnt, teslalur seetiam hujus quo- n.iillitudo miseralionum Dei, qui gralanter ab ho-

que minislerii curam suscepissc, diccns : Tantum ut minc dignatur recipcre quac ipse dedit. Rinc deni-
oauperum mcmores essemus. que est quod ei David f.deliter coi.r.letur dicens :

XXIV. His crgo sacri canoncs concordanlcs, res Tua sunt enim omnia quw de manu tua accepx-
; ct

ccclesiasticas rcs eliam pauperum essc volucrunt

,
mus , dedimus tibi. Nequaquam igitur consecrata
vel auferri debent, quin potius tali
Nam et Dominus ordiuavit ut bi qui cvangelium D Deo concupisci
'»en'e pensari, atque ita illibata et ab omni usu
annuntianl, de evangelio vivaut. Ex bis itaque inter
Bdeles coeptus cst sacralissimus et laudabilis usus, communi seposila cuslodiri ,
ut ipse Dominus in

Deulcronoinio insiauat, ita dicens Loqueris in con-

ut ecclesiae ditarcntur : qualenus ipsa ecclesia de :

suo pascat praedicatores suos, et choros minislro- ipectu Domini Deitui : attuli quod sanctificatum est.

rum , turbasqne pauperum , ac multitudinem con- * olomo mea , ct dcdi illud Levitoz, el advena-, el

duentium peregrinorum» Erga quas rcs qiianla rc- pupillo, etviduw, sicul jussisti milii. Non praterivi
verentia, quantaque fides, el cuslodia adhibenda sit, mandata tua, ncc sum oblitus imperii. Non comcdi
demonstravit volunlas Dei per mullitudinem mira- ex eis in luclu meo, nec scparavi in qualibet im-

culoruni qu* gesta sunl in universo miiudo per sin- mundiliu mca, nec expcndi cx Itis quidquam in re
funebri. Obedivi voci Domini Dei mci, et feci
omnia
gulas regiones, loca, atque ecclesias ; cum jam non
sicut pracepisti inihi. Hespice de sanctuario luo,
etde
unus Ananias cum Saphira uxore propler fraudem
excclso cmlorum hubitaculo, ct benedic populo tuo, el
in rebus sacris perpclralam mortc mullati sunt, sed
iimumerabiles ct pene mille alii, qui inflrmitale per- ternv quum dedistls nobis. Tali itaque, ul dicluni est,

nobis cordis t!e\o'.ioiie primili\;c vcl dccimae consi-

cussi, dicmonibus vexali, caccilate damnati : dc qi;i-
447 S. ACOBARDI EPISCOPI LUGDUNENSIS 243

derandx suul, tanta veneratione intactae servandae, A raiione uientibns, quanla ex his reprehensibiliter
et cum hujusmodi confessionis puritate Domino ct minus decenter agantur ab his etiain quos sacer
offerendae, quatenus Dei de excelso coelorum respc- ordo ad ecclesiasticum regimen admitiit. Qnibus
ctus, et populi ac terrae bcnedictio possint facilius profecto omni altentione pcnsanda ct expavescenda
promereri. esset illa sentcntia, qua ex corum pcrsona bealus

XX VIII Huic confessioni a Doromo injunclne fide- Job loquitur, dicens •

Si adversum me terra mea cla-

libus, illa quoque Apostoli senlentia congruentec tnat, et cum ipsa sulci ejus deflent . it fructus eju»

valet adjungi, qua fideli discipulo pnecepit, dicens comcdi absque pecunia, el animam aqricolarum ejut

Si quis fidelis, « vel si qua fidelis, habet viduas, sub- afflixi ; pro frumento oriatur mxhi tribulus, el pro
ministret iltis, et non gravelur Ecclesia,ut his quar liordeo spina. ln quibus verbis quamvis et alius in-

vere vidua- sunt, sufficiat. Qui bene i>ra>sunt presby- veniatur intcllectus, pertiiiens ad murmuralionem
tcri, duplici honore digni habeanlur, maxime qui la- suhditae pli-bis, cuui merito conqueritur adversus

borant in vcrbo et doctrina. Dicit enim Scriptura : pastorcm ob liegligcntlam prasdiualionis, velimpe-
Non infrenabis os bovi trituranti. El : Diyr.us est dimenta cxeinplurum malorum, potest tamen et ad
operarius merecde sua. In qnibus verbis id praecipue personam eeclesiastic» tamilix non inconvenienter
arbitror considerandum ,
quia si vidua cujuslilet B apta" <\ u * m cura iBique perversus pastor oppri-
:

fidelis, ab illo est sustentamla, ne gravctur Ecclesia, mit, et indigne rebus Deo sacratis abutiiur, cumque

rnultn magis aliunde subininistrandum est b canibus 9tatuni et illicitos appetitus suos ac suorum ad ja-
el cavallis, caelerisque tam hominuin quairi animan- ctanliara pompasque mendacii exornat, imo detur-
lium ministris, quae vel ad delicias, vel ad pompas, pat, non sola Ecclesia, cui ipse prxest, sed et onines
lurpesque jocos, a divitibus possidentur, Et boc qui morum illius leditatem cognoscunt, ad niurmu-
ideo, ne Ecclesiam Dei non solum gravent, verum rationem derogalionemqiie contra ejusmodi rectorera
etiam vastent, funditusque praedentur. Id' namque excilantu>>: « Hic talis, eliamsi prxdicationis eroget
nimisesse illicitum nori llac sola sententia ostcndi- pecuniairi, ob carnales lamen libilus et uideccntes

lur, sed muUifaric in tdlo Scriplurae divinx cor- aclus non potest statulam evadere pucnam, quin pro
pore demoustratur : ubi non solum prxvariean- delectationibus vitx prxsentis, xternarum pcenarum
tium poenx, scd remunerationes lidelitcr tractan- illi ptincliones orianuir.
tium res Domino consecralas, multis raodis descri- XXX. Nec tamen hxc sententia solos pravos epi-
buntur. scopos, presbyteros, vel abbates perculit, et laicos
XXIX. Quicunque aulera opus hoc lectione et indebite ecclesiasticis rcbus utentes securos relin-
consideratione dignura duxeril, noverit omnino non C quit. Quibiis illudsummopere hoe loco pensandum
naec nos de solis laicis dicere, c sed etiam de epi- est ;
quia si is quem utcunque ordo aeceptus vel im-
sCOpis, abbalibus. * sive quibusdam clericis, qui pensa prxdicatio comitanlur, propter lascivianfet
aliud faciunt de sa?pediclis sacris rebus, quam quod lurpis lucri appetitunn nwlo suo easdem res in coin-

faciendum est, aut aliter eas quam a Deo' et sanclis munes usus expendit; ille qiii nec ministerium ec-
patnbus ac rectoribtis constitutmn est, tractant. De clesiasticuni sortitur vel exscquiittr, nec pecinriara
qua re non est neccssc, ad mtilla diceridum , nobis vcrbi erogat. sed insupcr qtiidquid ad pompam pcr-
pluriraura laborare. Quoniara liquido patel bominibus tinet, sive lasciviara, quasi licenlitis properat, sacris
BALUZII NOT/fi
Vel si qua fidelis. Hxe non exstant apud Pau-
o
slicis, quanttinl ci alendVi opus cst.Quod ideo dico,
hrfn.Itaque exislimo peccatutn essc librarii qui : ne quis ad invidiam trahal ea qux superras dicta
cum divinare non posset quidnam priiitis Icgendnra sunl
cssct, Si qun fidelis, qua fidclis, utrumque
vel si J Sive quibusdam clericis. Nam clcricorum nomine
posuit , lectori judicium integrum relinquens IJ cotnprehenduntur quotquol in cleriim ascripti sunt,
cnim freqtienlpr acci.lisse veleribiis librariis admo- eiiam presbyleri, et diaconi. Gregorius Magnus lib.
ntiimiis ad Salvianum et Lcpum Ferrariensem. ]
1

xi, indict. ti, epist. ?>4 : « Ne vero objicialur, quia

^ Canibus et cavallis. Hinc patet laicos, qui res ecce de eodem clerico loquitur, non de presbytero,
ecelesiasticas possidebant, iis usos esse ad luxum, sciendlim est quia in eadem constitulione capiltilolO
non ad necessiLitem hatid dubie extra conscicntiara
: legitur in appellalione clericoruni et presbyteros
principura ; alioqui non erant laturi. ei diacoiios contineri. > Tum aflfert verba Novellx
c Sed etiam de episcopis. Taxat
episcopos et se- 125 iiiiperatoris Jusiiniani, in qua hxc legunlur
quenles praelalos, qui rebus ecclesiasticis utunttir cap. 19 i Presbyteros autein, et diaconos, et sub-
ad luxum, nequC consideraul qtiid de rebus Deo diaconos, canlores, el lectores, quos oranes clericos
dieatis statutum sit a patribus. Neqne solos prxlalos appcllamus. > Dhi tamen post haec tempora dubita-
percellit, sed etiam clericos in universiim. Unde tiim est apud Ruscinones, Galliae Narbonensis po-
intelligere debemus, quotquot in sortcm Domini pulos, an clericorum nomine inlelligerentur episcopi,
ascripti stimiis. nobis quidem credilam a Domino abbates, et ca:ieri gradus ecclesiastici quam dubi- :

et ab Ecclesi» euram provcniuum ecclesiasticorum, tationem edita constilulione sustulil Guido episcopus
sed ut iis utamur qucraadmodum lex jubel, non in Helenensis in synodo sua dicecesana babila anno
vanis sxculi pompis aut olilectanienlis, sed in alen- 1539 dic octava mensis Aprilis.
«iis egeriis, reparandis ecclesiis, lilu is quoque qui ad « Hie tatis. Ait episcopum (amelsi doclus sit, ,

comparandam pietateltl et erudiiionem necessarii ac pepuluril dilt^enler iristruat, aetcrnis pcenis addi-
*nt emendis, aliisque id genus. Iu primis
trtiles slint cltrin iri, si porapis sxculi deditus sit, el sacris re-
tanvcn ea inens Ecclesix semper luit. ut clericus Inis abutator.
ante oiiinia lantum suinat de rcditihus ecclcsia-
 K9 LIBER CONTRA JUDICIUM DEl 250
rebusulitur, quanto majori malo suo convivia splen- A rent, vel a tineis vestimenta comederentur ; imo
dida <ic sacris rebus, quibus gementes et mcerentes sicut pro avaritia, sic et pro epulis, et pro Iu-
in tribulatione |iaupertatis debuerant consoiari, epu- xuriis ,
praesenlis sententiae comminatione fe-

latur cum divitibus epulantibus, gaudens, ridens- riuntur

que, et opus Domini non recipiens, et quasi agens XXXI. Si autem hacc dicla sunt illis mii talia
quae Deo placeant jiicuudatur, satiat prreterea et forsilan de propriis rchus agebant, multo magis
inebriat hislriones, mimos, turpissimosque ct va- quibusdam prasentis temporis divitihus dici potest
nissimos joculares, cum pauperes Ecclesi.T fame Ululate in miseriis advenieulibus quoniam epulan- ;

discruciati inlereant. Quam rem considerandam tibus vobis de rehus non vesiris, et thesaurizanli-

prudcnlihus offerimus, non autera exponendo aperi- bus de his quae ad sustenlationem pauperum Eccle-
mus, quoniam etsi dictum cst divilihus : Agite nunc, siae tradila sunt, ipsi paruperes et ecclesiastica fami-
divites, plorate ululantes in miseriis, quce advenient lia famc crucianlur; et qui ex eis fraudatus a vobis

vobis .'
divilite vestra; putrefacUe sunt, ct veslimenta est vel oppressus, clamat, et clamor eorum in au -

testra a tineis comesta sunt, aurum el argenlum ve- res Domim Sabaoth inlroiit, qui dixit :iVo« negabis
ttrum ceruginavit, et wrugo eorum teslimonium erit mercedem indigentis et pauperis ; sed eadem die red-

vobis, et manducavil vestras camcs, sicut ignis ; B des ei prelium taboris sui' ante solis occasum, ne cla-
thesaurizatis in novissimis diebus. Et iterum : Epu- met contra le ad Dominum, et fiat tibi in peccatum.
laii eslis super terram, el in deliciis enutrilis corda Et multa hujusraodi ,
quue de hac re, et de om-
vestra. Non tamen praceptum est eis ut epulis quo- nibus quae superius comprehensa sunt , in divi-

tidianis vacarent, el preliosissimis induerentur vesli- nis libris dicuntur, nec ab ullo prorsus horaioum
bus, ne forte vel eorum divitke pulrefacuc remane- absque sui gravissimo damno negliguntur
BALUZII NOT;E.
• Joculares. Hislriomim genus tihiis praeterea , Jongleurs. Dicti autem joculares, a jrjcis ei. ludis
fldibusque aut aliis instrumeniis canentes. Hos se- quos populo fuciebanl.
qucns a:tas Gallico tum recepo vocahulo vocavit

LIBER
DE DIVINIS SENTENTIIS DIGESTUS
CCM BHEVISSIMIS ADNOTATIONIBCS, CONTBA DAMNABILEM OPINIONEM PUTAJSTILM ,

JUDICH VERITATEM IGNE, VEL AQI IS, VEL CONFLH.TC AJtMORCM PATEFIERI.

I. In uomine Domini Dei et Salvatoiis noslri Jesu C tioni generis lnrmsmi ac reconciliaton Christo,
,

Christi qui est pax noslra, quique fecit ulraquc unum, pugnas domestiex et confliclus fraterni, pulantium
et medium parietem maceria' solvcns inimicitiam in nrum labentium dubia et oceulta possc paiefieri, et
carne sua, legem mandatorum dccrelis eracnans, ul per res contrarias vcritati veritatem lateulera mon-
duos condat in semetipsum in uno novo hnmine, faciat slrari. Nam si omnrpotens Deus, mundi conditor et

pacem, et reconciliel ambos in uno corpore Deo per reclor, judicii vcritatem in rebus latenlibus per mu-
crucem, intcrficiens mimicilias in semetipso, et ve- tuas csedes inveniri voluisset, aul permisissct, nec

pacem vvbis, qui longe [tftslis, et

nien» evangeli ~avil judices aut b magistros per singulas urhes conslitui

pacem his qvi prope. Quoniam per ipsum habemus praecepissel, nec teslibus iuficiantes convinci, nec
accessnm ambo in uno spirilu ad Patrem (Ephcs. II, ubi testes desunt, conlruversiam per jusjurandum

14-18). Incipiunt teslimonia divina de lilleris evan- finiri Sed nec illam legem mier virum et uxorem,
gelicis , et apostolkis , alque propheticis ,
quihus si spiritus zelotypiae virum concitaverit, daret, ut

luce clarius demonslratur contraria esse reconcilia- peraquas aniarissimas c proharetur mulier adultera
BAI.tlZlI NOT.<E.
^Egre ferens Agohardus iniquitatom legis Gun- D in codice Openim Agobardi. Quo factum est ut ama-
dobadx, qu;e cansis finem iniponi pr;rcipiebat sin- nuensis, quo Massonus ulobalur, cuni non intellige-
gulan certamine sive duello, quod stulie prorsus ret ad quoin quaeque adnotalio locum esset refe-
ac peiperam voeabant Judicium Dei, cougerit in renda, omuia nirhaverit. Nos sua quajque locis re-
hoc libro senteniias ex ntroque Testamento, ut stituimus
ostendai lcgcm illam essc impiam, valdeque contra- i>
Magistros, id cst, magisiraliis qna etiam signi- :

riam pietati ac simplicitati Christianae. Et omnino Gcalione usurpatur infra in capite sexlo hujtis libri.
erudilus est hic liher, ol Agohardo dignus. Porro - Probnrclur niulier adultera nimirnm por judi- ,

d.ios ex isio lihro fccerat Massonus sententiasque ; cium aqua: frigidae quod tamon judicimn a Carolo
:

dislinxerat ah hoc lihello contra fidem lituli con- , Magno veiiium est , ui paiet ov. Capitulari edito
traque lestimonium Agohardi. Nos, quod res po- auno Ifi. Mominil autem hujus l<;gis Hincmarus in
stulabat, rurstim conjmiximus. Sed et illud te mo- opusculo de Divortio Lotharii ot Tctborgae, iiemque
nendum existimavi. leelnr. Agnhardi adnolationos in epistola 59 ad Hildegarium episcopum Melden-
ijux respondenl sentenliis, ih margine positas esse sem, in qiw ex professo tractal de judicio aqua
231 S. AGOBARDI EPISCOPI LUGDUNENSIS 3"2

esse, aul innocens. Vel etiain de invenlo cadavcrc A videlicct agclli, aut si contcntio fuerit de brutis ani-
hoininis occisi juberet propinquioris civitatis princi- inanlibiis, cavallis porcisvc, vel undecunque litiga-
pcs convcnire, ct lavarc manus, ac protcstantes co- vcrinl hOlfliliCS cupiditate pcrmoli, d quod ulique
rani Dco dicere quod manus eorum non eflinlerint forensium cst, non rcligiosonim), invocatns Doniinus
uanguincm innocentcm. Ncque sanctus ct innocens ostendit jusliiiain tcmporalcm, vel polius vilissi-
vir David pcrseculori suo Saul dicerct : Si Deus te luam; qux nec propric dicitur justiiia, quia nullus
incilut cnntra me, odoretur sacrijicio, ct cxtera. Sed iinle fit justus; ct ci:m slat iinus adversus altenim.vir
potitis dicerct : Mitle iinnm de tuis qui congrediatur scilicct advcrsus proximum sumn, qucm certe sicut
inri iini singuiari certamine, et probet me reum tibi seipsum diligere debet, agcnlc Doinino corruat unus
esse. si occiderit, aut certe : Jube ferrum vcl aquas coram altero, ct quem per sanctam legeni diligi jus-
calefleri , quas manibus illxsus atlrectem, aut: serat, per lcgcm cupidita.is occidi aut prosicrni a
a Constitue cruces, ad quas slans inuuobilis perseve- proximo Ncmpe Apostolus
faciat. oslenditesse legein
rem. peccati, et lcgem carnis, ct legcm morlis, ex quiLus

II. Cum autem niliil lalc lex divina vel eliam bu-
isia sunt contraria logi spirilus, et legi vitx. Nam
inana sanxcrit, et vani bomiiics nomincnt bi qui spiritn Dei aguntur, et idcirco snnt lilii Dci,
ista bjudi
cium Dei; unde probari potesl judicium esse Dei, B audiunt Aposlolum docentcm : Jam quidem omnino
quod Dcus nunquam pra?ccpit, nunquam voluit, dei.clum est quod judicia liabeiis inter vos. Quure

nunquam denique sanctorum et quorumlibet non magis iajuriam accipitis ? Quarenon magis [rau-
fide-
lium exempiis introdiictum monstratur. Quasi om- dem patimiiri?

nipolens Deus animosilatibus vel c adinventionibus 111. Ncque boc dicimus quasi judicia inler homi-
bominum servire debeat, aut ipse sibi contraria nes necessaria non sint. Non soluin autem nccessaria,
agat ; ut qui in legc el in Evangelio prxcepit ut dili- verum cliam bona sunt ; sed illa dc quibus Dominus
gat homo proximum suuin sicut seipsum, iterum, Salomoni loquitur : Quia postulasti, inqnit, libi sa-
ac si voluntate mutata, cum coeperint homines con- pientiam ad discernendum judicium, ecce feci tibi

tendere inter se de rcbus inscnsibilibus (de partc sccundum sernwnes tuos, et dedi tibi cor sapiens, et

BALUZII NOT/E.
fiigidx. Vidc virnm cl. Franeiscum Jurctiim in notis possct arcus jacere s!ne mersionc dclata consedit
ad epistolam 74 Ivonis Carnutensis, ubi mulla vide- arenis, unde sui cum gaudio rcportaverunl lihera-
bis de exainine aqu.e fiigid.c vel caliifc. Nos vcro lam ad propria. Igilur aulem ad laildem ct glo-
h.c tibi exhibemus illnstre exemplum hujns judicii riam liberatricis sux, pannum operosiim conliciens,
C
editum, non in vili persona, (ut putabat Juretus ipsum per abbatem G. Rupis-Amataris misit ad eccle-
istiusmndi judicia osurpari tantinn solila in vulgares
plebeiasque personas) s:>d in femina principe, qux » Constitue cruccs. Hxc eliain cst una ex vulgari-
procuraii abortus calumniam purgavil rudi boc bus purgationibus quas lum in usu crant. Vocatur
quxrendx vcritatis exporiinento. Ilujus rei men.o- anicni Judicium cmcis in Charla divisionis impcrii
riam dehcmus auclori libri de niiraculis beatx Ma- Francorum quam Carolus Magnus fccii. « Vnlnmus
rix Rupis-Amatoiis apud Cadurcos, cui se fcmiiia ut ad dcclarationem rci dubix, juiSicio crucis, Dei
voverat in hoc vite fanixque periculo. Exslal hic volunlas et lerum verilas inqtiiralur. i Lib. i Capi-
liber Parisiis in bibliothcca S. Gcrmani de Pralis, tularium, cap. 108 « Sancituui est ut niillns dein- :

qucm niecuin pro singulari hnmanitaic sua coinniu- ccps quamlibel cxaminalionem cruris facere prxsu-
nicavit domnus Lucas Dacherius cjusdcm monasterii mat; ne Christi passio, quse esl glorificalio, cujusli-
bibliolhecarius. Sic eigo loquiiur hic auctor in li- hct lemerilale contemplui habealur. > Libro v, cap.
bro i, cap. 50 : • Posl dcccssum Guaslonis de 125 « Dc eo qui perjurium fecerit, ut nttllam
: e-
-

Baerne, qux ejus fucrat uxor, soror rcgis Navarrix, deinpliouem solvat sed manum pcrdat. Qnod si ac- ;

Leofoas nomine, gravida reinansit sed non multo cusalor conlendcre volucrit de ipso perjurio, stct
;

uost obilum wri, abortivum cmisit. Nobiles, igno- ad ciucem. Et si jurator viccrit, iegeiu suam accu-
hiles, omncquc promiscui sexus vulgus planclum salor cmeniict. »
nimium super eum feccriinl, et quasi jam factam, t>
Judicium Dei. Sic etiam vocatur apnd Grcgo-
luturam populi stiagem, ecclesiarum destructionem,
jj rium Turonensem lib.vn, cap. 11 « Tu, o rex pii :

loluts denique regionis desolalionem prxnuntiabant. sime, ponens hoc in Dci jildicio, nt ille discernat
Et sicut exilus probavii. acla, conjcctura falsa, falso cttm nos in unius campi planilic viderit dimicare. >
mulierem rex Pampilonix Sancius et rcgis consiliura Sed res adeo nota est, ut non egeat testimoniis.
in causam vocanles, pueri ante tempus natale edili Adversus inipiam illam ac parricidalem consuctudi-
lmponebaiu crimen. Quare divcrso tormento aflici, ncin fortiter hic disputat Agobardus.
ve! igne cremari, vcl sub undis ligatam mergi de- c Adinventionibus hotninum. Ptirgationum illud
creverunt. Ula vcro pro morte instanli, ab hoc im- gcntis aiiinvcntionem quoque superstiliosam vocat
inunis facinore, Virginem noslrain Doniinam Rupis- Slcphanus papa ad Lambertum episcopum V Mo-
Amatoris, tit in auxilium suiini inlcnilerel, exora- gunlinum scribens « QuoJ sanctorum Palrtim
: do-
hat. Ncc Enimvcro in modum
pelilioni ejus dcfttit. cumcnto sanciium non est, superslitiosa adinven-
subiturx judicium aqtia: ligata, ab altissimo ponte tionc non csl prxsumendum. >
castri Salvaterra nomine projecla cst in profumlum d Quod utlque (orensium cst. Non pulo hic intelligi
torrentem. Ac sp •ctaculiini illml doloris, imo imma- eos qui in foro liligant, sed cos qui foris Eccleviaiu
nitatis plusquam tria millia virorum ac mulierum,
, sunt, id est, non Christianos. Nam forcnses opponit
iiaufragimn non naufraganiis prxslolantium, conve- rcligiosis, id cst, Christianis. Et his non interdicit
neranl, alii insultando, alii coinpaliendo Dominum litis contcstationem, modo fiat coram judicibus et
pro ca precabantur. Illa vero supcr undas proftm- luagislralibus. Ac dicet paulo post jttdicia inter ho-
dissimi torrenlis miseralionc Domini et cjusdem uiiiies esse neccssaria.
niatris gloriosissimx subventione pliisqnam ter
,
 2:,: LIBEU CONTIU JUDICIUM DEI. 23 i
intelligens. El in alio loco : Multitudo sapienlium, A fial in mundo, nisi Deo aut dispensante, aul peruiil-
sanitas est orbis terrarum ; cl rex sapicns, poputi lente; cum et capilli capitis fidelium omnes iiume-
tlabiiimentum est. Et ilerum : Melior esl sapientia rati sint, et unus ex duobus aut quinque passeribus
quam vires, et vir prudens magis quam furtis. Audile non cadat in lerram sinc Dco, cl sicul quidam san-
ergo,reges,el intelligite, discite , judices, finium lcrrtc. ctornni ait (Aug. in Malth. serm. G) : « Nec folium
Itcmque : llabebo propter lianc (hauil duLium quin de arbore sine nutu Dei decidat. > Tamcn quia no-
propter sapientiani) cluritatem ad turbas, el Iwnorem tissimum est bonos a inalis inlcrfici, nunquam auleui
apud scniores juvenis, et acutus inveniar in judicio. malos a bonis, nisi in bellis publicis et legalibus ju-
De quo beatus quoque Job fatetur dicens Si con- : diciis, pertinet boc ad occulta judicia Dei, quae sunt
tempsi subire judicium cum servo meo, et ancilla sicut abyssus multa, nec est dalura hominibus nosse
mea, cum disceptarenl adversum me. Neque enim cur omnipolens ila pcrmittat fieri. Solcre autem
sanctus Job cum scrvis ancillisque gladiis aut fusti- juslos ab iniquis inlerfici leslatur et David, super
bus confligebat ; cum sciret *quitatem non cxdi- Abner inleritu, dicens : Nequaquam ut mori solent
bus, sed sapientia et misericordia componendam, ignavi, morluus cst Abner; sed sicut solenl cadere co-
quse per seipsam loquitur dicens : Meum est consi- ram filiis iniquitatis, corruit. Sed, ut diximus, nulli
lium, et aiqttitas, mea est prudentia, ntea est forti- jj u:rc invesligarc coneessum est, quando et ipse Pau-
tudo. Per me reges regnunt, et legum conditores lus, ad terlium coelum raptus, et ilerum in para-
justa deccrnunt. Pcr me principes impcrant, et po- diso admirans, cxclamet, dicens incomprehensibilia
lentes decernttnt juslil.am. Ilinc aulcm ajlerna Dei cssc judicia Dei et investigabiles vias ejus. Quis enim
sapienlia indubilanti fide qua;rciida cst, precibus et cognovit sensum Domini? aul qnis consiliarius ejus
lectionibus assiduis oblinenda esl, Aposlolo Jacobo fuit?
prolcstanle : Si quis, inquil, vcslrum indiget sapien- \'l. Ha:c pic humiliterque considerantibus appa-
lin, postulct a Dco qni dat omnibus afjlucntcr, ct non rel non posse c.xdibus, ferro vel aqua, occultas et
impropcrat, et dabitur ei. Postulct autcm in ftde niltil latentes rcs inveniri. Nam si possent, ubi essenl oc-
ha:sitans. Quod vcro inslanti leclione sil cadem sa- culla Dei judicia? Debcrct cigo inter catholieos et
picnlia perquirenda, ila Doininns Josue conlestans hxrelicos lali exaruine veritas hnlagari, sicu.1 quidani
ostcndil : Conforlare igitur, el cslo robustus valde, siiperbiis ac stultus a hwreliciis Gundobadus Bur-
ul cuslodias el facias omnem lcgem quam pra<cepit gundionum rex tentabat expclcre a beato Avito,
tibi Moijses servus mctts. Ne declines ab ea ad dcxte- cgregio et orlhodoxo pradicatore, qui ejus vesaniam
ram , vel ad siniitram , ul intclligas ctincla qna; sapieniissime laudabiliterque repressit alque redar-
agis. Non reccdut rotunisn legis hitjus de ore tuo :
C guit. Quod si talibus adinventionibus, ut sxpe dixi-
sed medituberis in eo diebtts ac noclibus , ut cu- mus, valercnt lalenles culpx invcniri, nec sapientia,
stodias ct facias omnia </i«r scripla sttnt in eo. nec sapicnles, neque judices, nequc magislri essent
IV. Ncque pulandiim csl quod aul in istis bellis necessarii. Scd quia verissimum est quod de Deo
domesticis, aul in insidiis latronum, aut quibuslibet dicilur : Apud ipsum est [ortitudo el sopicnlia, ipse

rixis civilibus sive domeslicis cadat bomo, nisi Deo novit ct dccipientem et cum qui dccipilur; ab ipso et

tradenlc in nianus proximi sui, sicut ipsc pcr Pro- secundum ipsum quuiieiida cst rcrum el judiciorum
phetam advcrsum malos pastores loquilur, diccns vcritas. Jam nunc b ponend« snnt ips.-e divina; sen-

Et pastores eorttm non parccbanl eis, et ego non par- tcntiic, et perspiciendum in eis quales auclor earum

cam ultra super habitunles lerram, dicil Dominus. velit esse, vel quid aut qualiler agere debeant recon-
Ecce ego tradam Itomines, unumguemque in mami ciliati populus arquisitionis, filii resurrectionis, oves

proximi sui, manu regis sui, et concident terram,

el i« summi pasloris, el erga se invicem et erga lupos ac

et non eruam de manu corum, el pascam pecus occi- beslias insidiaiiles.

sionis propter hoc, o pauperes gregis. Sed et illud in
SEQliUNTUR SENTENTIiE.
bac scnteniia nolandum est quod electi dicantur pe-
cora occisionis, sicut et Apostolus de psalmo sumens D Cloria in excehis Deo, et in terra pax hominibus

teslinionium dicil : Quia propter te morlificamur tota bonai volnntntis.

die, wstimati sumus ut ovcs occisionis. Et in lege pra- Quando stant duo altrinsecus parati ad niuluam

ceptum Qui percusserit homincm,. volens occi-

esl :
cscdem, non est eis ha:c bona \oluntas; et ideo

angeli pacis non adsunt iltis ailcrna gaudia offe-

icre, morte morialur. Qui autcm non esl insidiatus,
sed Deus itlnm tradidit in mantt ejus; consiituam tibi rentes.

locum quo fugerc dcbcat. Pax mttlta diligentibus legem tuam, et non est ilhi

V. Tota naniquc fide credere debemus quod nihil scandalum.

BALUZII NOT/E.
» Gundobadns. Vide supra
JiVrelirns in libro ad- liinc et iltittc e Scriptttra, de pace, de sedandis cordis
versus legem Gundobadi cap. 13. ajfectibus, cl apprimc de tota ctliica Chrisliana, de
Antichristo, de infeiis. de pcrsccutiombus. Nam
in
b Poitcnda' sitnt sentetUke. Vel unicus hic locus

oslendii senieniias qna; sequunlur non csse dividcn- codicc veleri nibil legilur islinsmodi, nec opus crai.
las ab hnc libro quod tanien fecit Massonus, qui
:
Nos tanien ut viam lectori complanarcmus, hic ad-
l.unc litubun de suo adjecit Agobardi expositiones :
di.liinus li.rc vcrba, Sequuntur Sententiai.
255 S. AGOBARDl EPISCOPl LUGDUNENSIS «6
A quibus pax multa scandalum non excludit, nec- A ut faciant vobis hommes, et vos facite eis. Hac ett

dum halieni plenitudinem legis, quse charitas ost. enim lex et propheta:

Beati mites, quoniam ipsi possidebunt lerram. Nullo modo quis potcsl filius Dei esse, nisi imi-

Forsitan dicturi sunt contenliosi, ad possidendam tetur. i.inl crgo non imitando, a tanta nobilitate

terrara viventium mansueludinem esse necessariam; dcgcneral, non veraciter sed falsodicit: Paterno-

ad defcndendam aulem terram morienlium, fraler- sler, qui es in ccelis. Et ideo non tantum crudeli-

nara congressionem ? Sed audiant Aposloluin dicen- tate, sed ct falsiiate damnatur. Si non inirabiinus

tem •
Nos talem consuetudinem non habemus, neque in regnuin coclorum, nisi alinndaverit juslilia no-

Ecclesio? Chrtsti stra plusquam Scribarum et Pharisaeoruai quanto

Beatt misericordes ,
qttoniam ipsi misericordiam magis nisi abundaverit plusquam pubiicanorum et
consequentur. Beati pacifici, quoniam filii Dei voca- ethnicorum?
tuntur. Qui perfectionem
remunerat nibil corruptioni ,

Non oflertur seterna misericordia et honor filiorum nisidamnationem rescrvat Considera o amalor ,

Dei imniisericordibus, el pacem disrumuenlibus, sed rerum periturarum, ct neglcclor tui, quia alii in
facienlibus. te peccanti potes dimittere , tibimetipsi non potes.
Audistis qma dictum est antiquts Non occides. B Et quia ad lain grave nialum nulluin majus re-

Qui autem occidertt, reus erit judicio. Ego aulem dico medium invenitur, quam ut dimitlas quse poies, ut

vobis, quia omnis qui irnsalui frutri suo, reus erit dimittanlur tibi qu.e commillere vales, delere non
judicto. Qui aulem dixenl fralri suo Racha, retts erit potes.

consilii. Qiti autem dixerit Fatuc, retts crit gehennor Qui amat patrem aul malrem plus quam m«, non
ignts, elc Avdistts qtita dictum est Oculum pro est me dignus; et qui amat filtum aut filiam super
oculo, el dentcm pro dente. Ego autem dico vobis non me, non est me dtgnus.

resistere malo ; scd si quis te percusscrit in dextera Si ille qui patrem matremve plus amat quam
maxilla lua, prwbe ilti et altcram. Etci qui vull tccuin Deum , non eo est dignus ,
qnanlo magis est indi-

judicio contendere, el tunicam tuam lollere,dimilte ei gims, si plus amaveril lcrram vel porcum? Amplius
et pallium, el reliqua. enim ha?c amare convincitur, qui pro talibus chari-

Antiquo populo prueceptum ut quaiem quis altcri latem, qure Deus est, olfendere non verelur.

maculam inflixisset, talem sustinere compellerelur Amen dico vobis . Nisi convcrsi fueritis et effi-

novo autem , nullum malum infeire , sed illaium ciumini sicut parvuli, non intrabitis tn regnum coelo-

xquanimiter tolerare. Qui ergo non solum non re- rum

sistit, sed eliam modum lalionis supergrediens ex- C Hujus praecepli negligentiam cruciatus irrcmedia-

cedit, nec ad antiquum populum perlinet, nec ad bilis et infinitus sequetur. Porla regm caeleslis

iiovum. Quos jubemur diligere, nou pcrmitlimur no- angusta est : quoe parvulos capit, scd enormes exclu-
centes kedere. dil. Qui ergo stat paratus ad csedem. dum non sim-
Tribus modis peecatur, cogitalione, locutione et plicitale parvulorum humilis, sed giganlea ostenta-
actione. Palet ergo in cogitalione radicem esse ma- tione vult videri terribilis, ab hujus ingrcssu omnino
loruni, fructus antem in operatione. Et consequenter rcjicitur.

veteri populo fructus malorura vclaniur, in novo Festina implere, dum niamis et pedes solutos ba-
vero radices exstirpare juhemur . ideoque apud illos bes, quia vcnienl dics de quibus dices Non mihi
hoinicidium in reatuapud nos auieni ira
erat ;
placent ; ubi ligatis pedibus el manibus mitieris in

occulta et serino injuriosus. Quapropter qui inen- tcnebras eilcriores, id est, fugiendi operandique
lcm non purgat a lurore, nec manus compescit a licentia subtrahetur

caede, nec cum antiquis legi subdilus esi, ncc cum Domine, quotics peccaverit in me jrater metts, et

novis evangelicae graliae libertale donatus. dimillam ei ? usque septies ? Dicit illi Jesus . Non
Audistisquia dictum est Diliges proximum tuum dico libi usque seplies, sed utque septuugies septies.

tt odies inimicum tuum. Ego autem dico tobts . Dilt- Servc ncquam, omne debilum dimisi tibt, quoniam
gite inimicos vcstios. benefucite his qui oderunt vos, et rogasii me, usque : Sic et Paler meus coetestis jaciet

orate pro persequenlibus ct calumnianiibus cos, ut sitis vobis, st non remiserilis v.nusquisque fratri suo dt
fttii Patris vestri, qui in coelis est, qui solem suum cordibus vestris. Converte gladium tuum in locum
oriri facit supcr bonos et malos, el pluit sttper justos et siium. Omnes enim qui acceperinl gtadium, glaJto
injustos. Si enim diligilis eos qm vos diligunl, quam peribunl. Habete mter vos sulem , el pacem habete
mercedem habebitis? Nonne el publicum hoc fuciunl ? inter vo$.

Et si salutaveritis (ratres vestros tantuin ,

quid am- Quomam grave malum est pcccanti fratri de corde
plius (acilis ? Nonue elhmci hoc faaunt '.'
Esto.e ergo non ignosccre. Quo fit ut olim per pceniteniiam di-
vot perfecti, sicut ct Paler vester ccelcslis perfectus est. roissa peccala revoccnlur ad vindiclam.
Si enim dimiserilis homimbus peccata eorum, dimittet Quanlo nielior est anima corpore, tanio pejor esl

et vobis Pater vester cilesiis delicta vestra. Si au- gladius ,

quo anima in aeternum perimilur, quam
lcm non dtmiseritis hominibus , nec Puter vester di- quo corpus ad tempus occiditur.
mittet peccata vestra. Omnia crgo quacunqne rttltis Sicul pulinentum quodlibet absquc sale uon est
2S? LI13ER CONTRA JLDICILM DEI. 8!i8

aptuiD et utile, sic omnis virtus, etiam ipsa fides, A sicui dilext vos, ut et vos diligatis Invtcem. In hoc
nun valel ad saluiem hominis sine pace. cognoscent omnes quia met disciputi estts, si diteclio-

Quis horum trium videtur tibi proximtis (uisse illi ncm habuerilis ad invtcem.
rt ui incidil in latrenes? El ille dixit : Qut jecit misen- Non pro hxs aulem rogo tantum, sed pro eis qut
tordiam in illum. Si filii Abrahcv eslts, opcra Abiahoe credituri sunt per verbum eorum m me, ut omnes
facite.Nunc autem qumritis me inter/icere, hominem, untimsint, sicut tu Patcr in me, et ego in te, ul et

qui rera tocutus sum robis, quw audivi a Deo. Hoc ipsi in nobis tinum sint,mundus credat quia tn
ul

Abraham non fecit. Yos facitis opera patris vestri. me misisti. Sit autem omnis homo vclox ad cudien-
Oves mea? voccm mcam audiunt, cl ego cognosco eas, duin , lardus autem ad loqttendum, et tardus ad
et sequuntur me. tram. Ira enim viri justitiam Dei non operatur.
Si sacerdos ctlevita, qui vulneralo a latronibus Si dilectione cognoscuntur discipuli Domini, riiis
plagns non iiuposiierunt, scd quia non profuerunt, ct conlentionibus cognoscuntnr discipuli diaboli.
proximi non fiierunt, ipianlo magis illi qui plagas in- Si unitas irahit mundum ad fidem, dissensio im
fligunt, proximi non sunl? Qui ergo non impeitiendo pellit mundiun ad perfidiam.
misericordiam a proximilate se alienum facit, alic- Qund si zelum atnariiin habetis, et contenliones in
nus est cl medieamenlo quod vtilnerato jacenti
a B cordibus veslris, nolile gloriart el mcndaces esse adver-
coeleslis Samarilanus clementer infudit sus vcitlatcm. Non cst ista sapicntta dcsursutn descen-
Qui domesticum fidei occidere quaerit, non est dens, sed terrena, animalis, diabotica. Vbi enim zelus
filius Abraha;, qnia boc Abraham non fecit. Farit et contcntio , ibi inconstanlia el omne opus pravum.
aiilem opr;ra palris, id csl, diaboli, qni ab inilio Et Paulus apostolus ait Noli verbis conlendere,
homiiida eral- Qui summc bonum paslorem sequun- ad nilui enim utite est, nisi ad subitersionem audien-
tur, oves sunl; qui autein in membris suis illum liuin, dc bac sapientia, quae non est desursum, sed
insequuntiir, lupi sunt. terrena atqiie dialiolica sit. Et illud bealus Paulus
Si quis tnihi ministrat, me sequalur : et ubi sum insinual, dicens . Profuna atilem et inania loqui de-
ego, illic el minister tncus erit. vita. Multum enim proficiunt ad impietalem, et sermo
Si qui ministral, scquilur; qui adversatur, inse- eorum ut cancer serpit
qmlur. Si ergo contenlio cordium mendaces oslendit ad-
« Mandatum novum do vobis, ut ditigalis invicem. versus veritalem, et contentio verborum subvenit

BALUZII ISOTiE.
Mandaliim novum do vobis. Nulla senlenlia mihi
C concordiam lialernilalis pene interfecerunt. El haec
videlur apiior aut opporlunior ad commendandam quidem fervente Christianismo, cuni adhuc Ecclesia
miituam inler Cbristianns concordiam et dilectionem, iimoeens vagiehat in cunis, cum grex adlinc esset
quam suprema illa Cbrisli Domini verba quae hic de- pusiUus, cum gloriae ducebatur pro nomine Christi
scribit Agobardus. Res autem tanti momenti visa est conlunieliam pali. At poslea quam fascias ahlegavit
Chrislo, ut eliain \cliil supremrc voiuntalis tabulis Ecclesia, positaque puerili pra?texta, jam facta robu-
eam apuslolis ac discipulis suis voluerit esse com- stior, adolescentiam ingressa est, exeidit paulatim a
memialam; idque noii ob aliud toiies repetierit atqne cordituis Christianoram ainor fraternilatis, irrepsit-
inculcaverit, nisi iit ostenderet sibi maxime in votis que pervicax noeendi fallendiijue invicem studium.
essc.ut apostoli ct discipuli (in quibus oiimes Eeclc- Hinc orlae liies, hinc jurgia. hinc bella, el eaedes, et
siarum pnesulcs docebanlur, ut in epistola quarta ait quidqiiid exiliabile esse polest concordiae Christiano-
sanctus l.eo) vtvant concorditer, exeniploque suo po- rum. Ex eo fonie prodiit lex Gundobada, quae lites
pulum stimulent ad mutuam dileclionem. Prxsagie- ceriamine singulari praicepit liniri, ubi aliae proba-
bat enim diviims ille aniinus, quod non obscure pnc- tiones desunt; adversus quam acriler, ut res postu-
dixitapud evangelislas, futurum ul ciim ipse reli- labat, invehitur Agobardus, tanquam Chrisliana;
quisset terras , inimico hominis superseminante pietati ac simplicilati valde contraiiam. Et tamen,
zizania. controversix rixneque orircnlur inter Chri- qiue est renim bumanarum vicissitudo, recepta esl
slianos, el non solum in poptilo, sed eiiam inler postea hsec lex per omnes uhique provincias; adeo
ministros. Quidni, quandoqiiideiu et ipsi apostoli. liam eausic ecclesiarum ae inonasteriorum, qu;t
viri spiritu ilio Christi pleni, et adhnc a Chrislo ca- r\ obscurae erant, (luello smgulari linirentur, datisab
lidi, qnique exemplo Domini nihil aliud spispirabant ac utraque parle campionibus sic cnim vocabanl bel-
praedicabant quam pacein ct concordiam, usque adeo latores. Tandem Dei providentia factum esl ut pes-
retrorsum abierunt, ut invicem quasdam velut ini- sima ha:c lex abolerelur ediclis principum, et cano-
micilias miscerent? Neque vcro dico aliquem de nibus conciliorum. Sed ut mala magis vincunt, reti-
plebe aposlolorum absit verbo invidia; sed duos
, netur hodie, non quidem ad finiendas lites, sed ad
illos apostoii.fum principes, Pelrum et Paulum, qno- finienda jurgia et rixas. Ac licet severissima adver-
rum hic se mirum in modiini gloriatur esse imilalo sus immancm consuetudinem edicla prodierint, ac
rem Chnsli Et luc tamen Chrisli imitator, hic ipse nuperrime sapientissiraus regum Ludovicus XIV ea
Paulus nos docei, se, curo venisset Pelrus Antio- renovaverit, duiat tamen pertinax isthaec et iusupe-
Chiam, atque id quidcm post acceptum Spiritum rabilis rabies pugnandi nemoque unus cedit legibus.
,

sanctum, ei restilisse in facicni, quia reprehensibilis Quod si monitionibus et hortaiionihus revocari pos-
crat. Nunqufd etiam inter Paiilum et Barnabam. seni homiiies ab ea feritate, admonendi essent mul-
Ar.tiochioc quoque, eo usque incanduit cenamcn ut , tum Christo cordi essc fraternam concordiam, ac
desineret in divorlium? Et Corinthii, novelke adhuc sinceram minimeque fucatam dilectionem , illumque
Christi plantae, nonne rcdarguuntur a Paulo, quod prascepisse suis sectatoribus ut quemadroodum ipse
inter ipsos jam liini essent dissidia , dissensiones. illos dilexerat , ita ipsi iuvicem diligerent. Hanc
aemulatio, et contcntiones? Exorta; deinde sunt hse cnim esse veram notam discipulortim Domini, si di-
reses, exorta schismala, qu;e tunicam illam incon lectionem habeaut adinvicera. Iloc fuit novum el ul-
sutilem lacerarunt, paccm Ecclesia; lurbarunt, et timum mandatura Chdsti Domini.
2S9 S. AGOBARDI EPISCOPI LLCDLNENSIS 200

audientes ;
quanto magis contenlio manuum et ar- A Htrc enim omnia si vobiscum adsint et tupcrent.

inorum? non vacuos ncc sine fructu vos constilucnt in Domini

Non unum opus pravum, aut pars operum, sed nostri Jesu Cliristi cognilionem. Cui enim non prwslo
omne opus, sicul et Paulus ostendit His autem : qui sunt hwc, caxus esl, ct manu lentans, oblivioncm ac-

ex contcntione, et qui non acquiescunt veritati, credunt cipiens, purgalionem veterum snorum delictorum. In
autem iniquitati, ira et indignatio, tribulatio et angu- hoc manifesli sunt filii Dei et filii diuboli. Omiiis qui
aia in omnein animam hominis operantis maluin. voii est jtistus, non est de Dco ; et qui non diligit fra-

Qua? aulem desursum est supientia, primum quidetn trem suum : quoniam hwc est annuntiutio, quam au
pudica est, deinde pacifica, modesta, suadibilis, bonis dislis ab inilio, ul diligamus altcrutrum. Non sicut

consentiens, plena misericordiw, el fructibus bonis, Cain, qui ex maligno erat, et occidit frutrem suum.
judicans sine simulutionc. Fructus aulem jusliliw in El propter quid occidit eum? Quoninm opera ejus
pace seminatur facientibus paccm. maliyna erant ; frnlris autem ejus justa. Nolite mi-
Perpende, ojudcx, quia illa sapicntia qiuc judicat ruri, fratrcs, si odil vos mumlus. Nos scimus quoniam
sine simulatione, dolo et fraudc, pacilica est et Irunsluli sumus de morte in vilam, quoniam diligimus
plena niisericordiac. fralres. Qui non diligit fratrcm suum, homicida est.

Vnde bclla et tiles in vobis ? Nonne hinc ? ex con- B Et scitis quoniam omnis homicida non hubet vilam
mcmbris veslris? tvternum in sc manentcm. In hoc cognovimus charila-
eupiscentiis vcstris, qum militanl in

non habelis occidilis, el zelatis; tein Dei, quoniam ille pro nobis animam suam posuit,
Concupiscilis, et :

belligeralis, ct nvn el nos debemus pro fratribus ponere.

non poleslis adtpisci : litigatis, cl

habetis, propter quod non postulaslis. Petitis, et non Apcrtc hic oslcndit Apostolus quia cui bx virlute»

accipilis ; eo quod male pclalis : ut in concupisccntiis adsunt, non cst iiilrucluosus, et vacuus; cui vero
veslris insumalis. Adulteri, nescilis quia amicilia hu- non adsunt, cxcus cst, cl in lcnehris ambulans.
jusmodi, inimica esl Dei ? Benedicite persequenlibus vos; bencdicile, et nolite
Unde sint bella et litcs, apertc hic ostenditur. malediccre. Gaudele cum gaudenlibus, flctc cum flenli

Quicunque ergo voluerit amicus csse sa'culi hujus, bus. Id ipsum invicem stnlientes, non alta supienles,
inimicus Dei constiluitur. Agile nunc, divites, plorale scd humitibus consentientes. Nolile esse prudentes
ululanles in miseriis quiv adrenient vobis. apud vosmetipsos, nulli malum pro malo reddcntes
Cum non dicat, Quuunqne est, sed Quicunquc vo- providentcs bona, non tanlum coram Deo, sed eliam
lueril amicus esse swculi hujus, patentcr ostendit coram omnibus hominibus si ftcri potest, quod ex vobis
quia eodein modo quo Dominus adulterum essc pro est, cum omnibus hominibus paccm habenles : iwn
iwinliat iu Evangelio, qui videril mulierem ad concu- *-• vosmelipsos defcndcnles, charissimi, sed dale locuin

piscendtim eatn ,
jam mcechatus est eam in corde suo, ira;. Scriptum est cnim : Mihi vindictam; ego retri-

etiamsi acl expletionem operis nefarii non pervene- buam, dicit Dominus. Sed si esurierit inimicus luus,

rii, quicunque vult aniicus esse sxculi hujus, jam ciba illum : si silit, potum da illi. Iloc enim faciens,

aduli t est, ctiamsi non pervenerit ad honores ct di- citrbones tgnis congeres super caput ejus. Noli vinci a

vitias sceciili, sicut el aposlolus Paukis non Qui fiunt, malo, sed vince in bono malum. Diliges proximum

inquit, sed Qui volunl diviles fieri, incidunl in tentti- luum tanqumn teipsum. Dilcclio proximi malum nou
tionem et laqucum diuboli, ac per hoc eiOciuntur ini- opcratur. Plcnitudo ergo legis cst dilectio.

mici Dei. Non solum persequi perscquentes non debemus,

Melius est cntm oenefacientes (si velit voluntas Dei) scd ncque maledicere, sed c conlrario, ex corde be-

pali, quam malcfacienles. nedicere.

Ha;c sentenlia demonstral et benefacientes mala Vjc mundo ab scandalis! Magna cnecitas et pro-
hujus sxeuli paii, non aulem, ut plerique xstimant, fnnda miseria! Nondum cognovimus proxinfljra no-
solos mala facientes. bis malum fecisse; et nostro malo couamur eum qui
Estote itaque prudenles et vigilate in orationibns.
D forle '""ocens est n.alefactorcm oslcndere.

Anle omnia, mutnam in vobismetipsis charilatem Non solum flentes faccre non debemus; sed e con-
conlinuam habentes : quia charilas operit multitudi- trario, quoscunque Qentes viderimus, flcre cum eis

nem peccalorum. Vos aulem curam omnem subinfc- et ipsi dcbemus.

renles, ministrate in fide veslra virlulem, in virtutt.
Debcmus autem nos firmiores imbecillitatem infir-
autem scicnliam, in scientia autem abstinentiam in ,

morum sustinere, el non nobis placere. Unusquisque

absiinentia autem patientiam, in patienlia autem pie-
proximo suo placcat in bonum ad xdificationem. Et-
tatem, in pielatc autem amorem fraternitatis, in amore
enim Christus non sibi placuit ; sed sicut tcriptum etl;
aulem fraternitatis charitatem.
Improperia improperantium libi ceciderunt tuper me.
Non habet continuam charitatem qui adversus prc-
Quwcunque enim scripta sunt, ad nostram doctrinam
ximum consurgit ad congrediendum. Sed et hoc no-
scripta sunt ; ut per patientiam et consotalionem Scri-
tandum quia si charitas operit multitudinem peccato-
pturarum spem habeamus.
rum , rixae et contentiones cumulant copiam flagitio-
Non vis ei in bonum placere, contra quem exserlo
rum.
2G1 LIDER CONTRA JIDICIIM DEI. SG2
biachio gladiuin vibrans, aul ' matarum tenens, slas A occidendo, aut cocdibus prosternendo, cul vivit, sibi,

paratus ad caedendum tam alrociter, ut onini virtute an diabolo, cum certum sit cum Christo non vivere.
nudatus in terram proslernatur, et se reum fateatur, Fralres, gaudcte, perfecli estote, exhortamini, idern

etiamsi non sit. sapile, pacem habele; et Deus dilectionis el pacis erit

Deus autcm patientia' el solatii det vobis idipsum vobiscum. Omms amaritudo, el ira, et indignatio, et

tapere in alterutrum secitndum Jesum Cltristtim, ut clamor, el blasphemia totlatur a vobis, cum otnni ma-
unanimes uno ore honorificetis Deum et Palrcm Do- litia. Estole autcm invicem bettigni, misericordes, do-

mini nostri Jesu Christi. Propler quod suscipite invi- nantes invicem, sicut et Deus donavit nobis.
cem, sicut et Christus suscepit vos in lionorem Dei. Perfectorum est idem, id est unum , non diversa
Ubi conlraria sibi bomines ore, id cst verbis, op- et adversa sapere, et idcirco pacem habere. Qui au-
ponunt coiilemionibus, ibi unanimitas animoruin tem contraria agunt rixando el liligando, perpen-
esse non polest, ac per boc a lalibus non lionorifica- dant ulrtiui Deus pacis cum iilis sit. Et cum certum

tur Deus, sed semper inbonoratur. sit Deum non habentem, qui vita esl aniniarum,

Charitas patiens esl , benigna cst. Churitas non mortuiini esse; procul dubio eolligilur niorluorum

(tmulatur, non agit perperam, non inflalur, non est esse mortificare, proxintum velle non vivere.

ambiliosa, non qutvrit quw sua sunt, non irritatur, » Eslote ergo imilatores Dei, sicul filii charissimi; et

non malum, non guttdct super iniquitatem,

cogitat ambulate in dilcclionc, sicut Chiistus ditexit nos. A'o;i

congaudet autem veritati, omnia suffert, omnia credit, est nobis conluclatio adversus carnem et sanguinem,
omnia sperat, omnia sustinel, charitas nunquam ex- scd adversus principes et potestates, adversus mundi
cidit. rectores tenebrarum harum, conlra spiritalia nequititv

Si urgentc cliaritate Cbrisli in cwlcslibus.

congruentes ct con-
tetnperati essc debemus proximis, pcnsandum cst Iloec senlenlia regula est Chrislianorum, ct tara
qui surget ad rixas el dissensiones. Servum certe Do- aperta , ut quilibet in ca velut in speculo se valeat
mini non oporlcl litigare, setl mansuetum esse ad om- considerare.
nes, ducibilcm, patientem, cum modesliu corripientem Fratres, quwcunque sunl vera, quwcunque pudica,

eos qui rcsistunt. quacunque jusla , quacunque sancta , quacttnque

Patiens Cst el benigna, qtiia quos per palientiam tmabiliti, qtticcunquc bonoi famm, si qua virtus, si

tolerat, per benignilaleiu amat. El si is qui tolerat, qua laus disciptimr, hu?c cog lale. Qua; el didicislis,

nec tamen diligit , non exercet opus cliaritatis; et r.ccepistis, ct audislis, el vidistis iit me, hwc ugile;
quanto magis qui nec toleral? Si chaiitas non irri- cl Deus pacis cril vobiscum.
lat, ad iraseendum non concitatur, neque gnudcl ^* Quicunque vult Deum pacis secum habere , tem-
super iniquilate; pensandum omnino est, quam pliim videlicet ejus esse, isla agat qua? haec scnte;itia

longe a charitate sint, qui se adversns invicem pro- docet, ut gloriticet et portet Deum in corpore suo.
vocanlcs, pro lcrrena cupiditate confligunt. Charitas Quia qui Deum non porlat ad vitam suam ,
portabit
non cxcidit quia semper : est in profectu, nunquam iniinicum velit nolit ad mortem suam.
autcm venil in defectu. liogamits vos, fratres, corripite inquietos, consota-

Sive enim mente excedimus, Deo; sive sobrii su- mini pusittttnimcs, suscipite infirmos, patientes eslole
m;ij, vobis. Charitas enim Chrisli ttrget nos; a'sti- ad omncs. Yidete ne quis malutn pro malo alicui red-

mantcs hoc, quoniam si unus pro omnibus morluus dal; sed scmper quod bonutn esl sectttmini in invicem,
est, ergo omnes mortui sunt ; et pro omnibus mortitus et in otnnes. Sctnper gaudeie. Sine inlermtssionc orate.

est ; ul et qu\ vivunt, jam non sibi vivunt, sed ei qui ln omnibus gratias agile. Uwc enitn volun as Dei est

pro ipsis morluus esl et resurrexit. in Christo Jesu in omnibus vobis.

Ii pro quibiis Christus mortuusest, non sibi dc- Et hxc sentcntia regula est Chrislianitalis. -Sed
bent vivere, sed Christo. Qui autem Christo vivit, valde notandum quod b jubet hom nein patientem
nullo mo.lo vult Lcdere proximum. Quapropter qua> esse ad omncs, non ad amicos tanlum. Patientiu
n
rendum cst, ille qui paralur ad kedcndum proximtim, enim maxime ad inimieos est necessaria.

BALLZII NOTiE.
« Matarum tenens. Amanuensis qno Massontis ute- Ut iiitelligerenuis omnes, quanlo studio qnantaque
balitr, non
intellexit quid csset matarus. Itaqtie vo- cura devorare debeamus injttrias, ac maloriim ho-
cem petegiinam vel polius corruptam pulavit
illam minum pcrpeti conlnmelias, ciim et ipse Dominus
qua; causa fttil ut pro malarum tenens, ediderit ma- et Deus noster inimitos stios rcliquerit inultos. Pra>-
num lenens. Malartis est tcli gcnus, minus laucea, id clare admoduin Cyprianus in epislola Co loquens de
opinor quod missile vocatur in Vita Lu(!ovici Pii. calttmniis quas Cliristtis pertulil a sacerdotibtis Jtt-
Nam hodieque Vascones, aut saltem Basculi Vasco- il.eoriim , ait : i Qtiae omnia ab eo ideo facta sunl
num portio, bujusmodi tela gestant in itinere, ac humilitcr atque palicntcr, ut nos humilitatis ac pa-
alibi. tientiae haberemus exemplum. > Sic nos videliccl
b Jubel hominem palientem, ad exemplum Christi cfformahat ad pacein , et ad teneudam in calumtiiis
videlicet, ciijus imitatores esse debemus, si veri et contradiclionibtis patientiam ; quse bonum Christi
illius discipuli videri volumus. Dedit enim ille pro- est , ut idem Cyprianus ait in libro de Bono palien-
feelo grande patienti:e docttmentum , cum nihil ad ti*. Undc et Tertullianus in libro de Patientia Chri-
maleftcia et injurias rcponcrct, nec in quemquam stum vocat dominum patientiae et magistrum.
inauus iulcntari volucrit ob vindicanda opprobria.
203 8. AGOBARDl EPISCOPl LUGDUNENSIS 284

Vidi tubtiu attare animas tnterfeclorum propter A esto gloriosus, el speciosis induere vestibus. Disperge

verbum Dei, el propter testimonium quod habebant, et superbos in furore tno, et respicicns omnem arrogan-
clamabant voce magna dicentes Usquequo, Donnnus . lem humilia. licspice cunctos superbos, et confunde
sanctus el verus, non judicas et vindicas sanguinem eos, el contere impios in toco suo. Absconde eos in

nostrum de his qui habilant super tcrram '.'

Kl dattc pulverem simul, ct facies eorum demerge in foveam.
sunl eis singula; stolce atbtr, et dictum est illis nl re- El ego confilebor quod salvare le possit dextera tua
quiescerent adkue modicum tempus, donec imptcanlur Qui confliclibus et eongrcssionibiis merila homi-
conservi eorum, et fratres eorum, qui inlerficicndi num se putant posse mvenirc, habeant hrachium
sunl, sicut el illi. sicut Dcus, et in voce simili loneni, circunidcnt sibi

Haec senlenlia docet tempus vindictaj fidelinm non decorem, ct in sublime eriganlur, sinlquc gloriosi,
esse in prasenli. Nam si sancti pro (ide passi quas- et tunc polcrunt sibi ipsi essc salvatores; impiorum
runt vindictam de pcrsecutoribus, dc quibus utique aulem ct superborum dispersores, humiliatores, con-
vindicandi sunl, et non impetrant; quomodo isli, de tritorcs, et in foveam deniersores.
quibus agimus, quoliescunquc irascuntur proximis, Non enim arcu meo confidam, neque gladius
in

el ad conlenlionem manuum prosiliunt, putant sibi meus mc; quia satvasti uos dc hostibus no-
salvabit

Deum famulari, et amarissimis suis motibus deser- B stris, el eos qui oderum nos confudisti. In Deo tnvda-

vjre? bitnur tota die, ct nomen tuum confuebitur in wter-

Vce, civitas ilta magna Babylon, civitas illa fortis, num. Vernmtamen lu confudisi et projecisti nos, et
quoniam una hora venit judicium tuum! non egredicris in exercitibus nostris. Vertisti terga

Si una hora venturum est judicium Babylonis, nostru hosti, el qui odcrunt nos diripuerunl sibi. De-

quoinodo cives ejus lam frequenter pro se Deum dislinos quasi gregem ad vorandum, et in gentibui
dispersisti nos.
oestiniant judicare? Itec sentenlia demonstral oc-

culta esse judicia Dei et impeneirabilia. Unde con- Isia sentenlia insinual neminem salvum fieri, aut

stat stuitam et supcrbam esse prsesumplionein eo- justum vcl innocentem demonstrari per armalnram

rum qui pulant impenetrabilia judicia Dci bellis ct corpoream, ipsnm autem Deum non semper in hac
cajdibus liquido publicari. vita bonis retribuere merita juslilix. Undc et Pau-
Sanguinem enim animarurr. vestrarum requiram Ac lus, qui bonum certamen certavit, cursum consum-
manu cunclarum bestiarum, et de manu hominis de : mavit, lidem servavit , reposiiam sibi dicit coro-

manu viri ei fratris cjus requiram animam Iwminis. nam jusliliae, non receptam. Nam in praesenti quin*

Quicunque effuderd humanum sanguinem, fundetur quies quadragcnas una minus accepit, ter virgis

sanquts illius , ad imaqiucm quippc Dci faclus est G <aesus, semcl lapidatus est, ter naufragium fccit,

homo. et omnia illa pericula quae ipse enumcrat, susti-

Hoec prima lex, a Deo data hominibus, proliibet nuit.

attentissime humanum sanguinem fundere. Deus, venerunl genles in hceredilatem tuam, potluc-

Non omnis qni bomincm occiderit, corporaliler runt templum sanctum luum, posuerunt Hierusalem

occidctur. Scd secundum illud accipiendum cst quod in acervum lapidum. Dederunl cadavera servorum
Dominus in Evangelio dicit Omiiis enitn qui gla :
tuorum escam avium coetorum, carnes sanctorum luo-

dium accepcrit, peribit Et Aposlolus ail Quontam : rum bestiis terrw, Effnderunt sanguinem eorum qua-
omnis homicida non habel vitam wlcrnum in se ma- si aquam in circuitu llierusalem, et non erat qui se-

nenem. Quare autem hunc rcaluin tanla poena se- pelircl. Facli sumtts opprobnum vtctnis nostris, sub-

quatur, ha'C causa est, quoniam ad imaginem Dei sannatio el derisio his qut in circnitu nostro sunt.

factus esl homo. I l.ii sententia eadem ipsa denionslral quue et su-

Abundanl tubernacula prwdonum, cl audacter pro- perior.

vocanl Dcum, cum ipsc dcderit otnnia in manu eorum Quis ascendel in montem Domini? aut quis stabit

Quare ergo impii vivunl subtimali sunt confortatique

,
in loco sancto ejus ? lnnocens manibus et mundo
diviiiis? Semen eorum pcrmanel coram eis, propin- corde, qui ingreditur sine macuta, et operatur justi-

quorum turba et ncpotum in conspectu eorum. Domus Itam, loquttnr veritatem in corde suo, qui non esi

eorum securm sunt, et puculce, ct non est virga Dei facitis in linyua sua, neque fectt amico suo malum,

tuper eos. Bos eorum concepit, et non abortwit vacca , et opprobrium non sustinuit super vicinum suum.
peperit, el non esl privala fclu suo. Egrediuntur quasi Qui negligit damnum propter amicum suum, juslus

greges parvuti eorum, et infantcs corum rxsultant lu- cst; iter autem impiorum decipiei eos. Metior est

sibus. Tenent tympanum, et citharam, et gaudent ad palicns viro forti ; el qui dominalur animo suo,

sonitum organi. Ducunt in bonis dies suos, el in pun- expugnatore urbium. Arma, el gladii in via per»

cto ad inferna dcscendunt. «terst .'

custos autem anima; suir tonge recedit itb eo.

Haec senlentia indicat temporalem essc malorum Cum cecidetit inimtcus tuus, ne gaudeas, et in

felicilatem. Et idcirco errant qui puiaut singulis hic ruina ejus ne exsnttet cor tuum ; ne forle videat

retribui quod merentur, Dominns, et displiceat ei, et auferat ab eo iram

Si habes brachium sicut Deus, ct si voce simili to- suam.

«liii ? Circumda nbi dccorem, et in sublime engere, et Videat bellator fraternus, si sit innocens manibus,
acs LIBEI\ CONTRA JUDICIUM DEI. 289
mundo corde, et facial omnia quae scquens scnten- A et impii tam feliciter in hoc mundo degunt, ul eos
tta cnumerat. pules cssc jusiissimos.
Non solum mclior, sed nee bonus vull essc, qui Nescit homo utrum amore an odio dignus sit; sed
ner patientiam non dominatur animo suo. Qui cum omnia in fuluro scrvantur interta,
eo quod universa
proxiino deccrlat propter aniinal bruluin, ncc mo- wque eveniant juslo el impio, bono elmalo, mundo
dicum damnum vult ncgligcrc propter Deum. el immundo, immolanti victimas, el sacrifuia coti-

Krues eos qui ductintnr ad mortem, et qui delra- lemnenti. Sieut bonus, sic et peccator; ut periurus,
kunlur ad inteiitum liberare ne cesscs. Si dixeris : ila ct ille qui verum dejcral. lloc est pcssimum in-
l ires nox suppetnnl : qui inspcctor cst cordis, ipse. ter omnia qmv sub sole fiunt, quia eadem cunctis evc-
intcltiqil, el scrvatorem eninue tuw niliil fatlit, red- niunt.
detqne homini juxta opcra sua. Vidi sub sole in loco Si orania fuluro servantur inccrta, mira faluitas
iudicii impietalcm, ct in toco justiliw iniquitatcm. quorumdam, qui certaminibus exsecrandis putant
El dixi in cordc mco : Justum ct impium judicabit sc dc incertis faccre ccrta.
Deus, et tempus rci omnis tunc cril. Yerti me ad Yerli mc a-l aliud ; vidique sub sole, nec veloctum
alia, cl vidi calumnias quce sub sole geruntur, et la- essc cursnnt, ncc [ortium bcllttm, nec sapientum pa-
crijmas innocenlium, et consoluri eos nemineni, ncc B nem, nec doclorum divilias, ncc artificum gratiam.
posse resistcrc eorum violcntiir cunctorum auxilio scd trinpus casumque in omnibus. Xescit homo finem
destitutos. suum. Scd sicut pisccs capiuntur humo, et sicut avcs
Non solum debcs non duccre ad mortem, verum comprehenduntur laquco, sic capiunlur homines tem
Eliam cos qni dncuntnr erucrc, si non vis ut rcddat pore malo, cum eis extempto supcrvencrit.
libi Dominus secunilum opcra tua. non denegat provideniiam, sed do-
II;ec senlcntia

Quando Dominus intcr justum ct impium discrc- cel exitus rerum hominibus csse inccrtos. Epislola
verit, tempus oinnis rei iunc crit, non moilo. Quod ad Romanos huic loco congruit : quia non volenlis,
tenipus desiderans Eoicsia, rogat Dominum, di- neque currentis, scd misereniis Dei sit. Quod autem
ccns : Jttdica me, Deus, ct discerne causam meam ait : A'on cst sapienlibus panis, multorum qtiolidie
de gente non sancla. Quani rcni si homines saltcm probatur exemplo, qui cum sapicntissimi sint, nc-
justificare valuisscnt, non csscnt mala qua; sequcn- cessariis indigcnt, el cruditum virum latere in obs-
tcs sentcntioe entimerant. curo, pcrsecutiones pali, cl non solum in populum
Si videris calumnias egenorum, et violenla judicia, giatiam non habere, scd inopia et cgcstale tabescere.
rt subverli jusliliam in provincia, non mireris super Ha;c aulem ftunt, quia incerto statu (luunt omnia.
hoe ncgoiio : quiaexcelso alius excelsior, et super hos C et non esl iu pnesenti meritorum relribulio, sed in
quoaue cminentiores sunt atii. futuro.
Excclsus quippc super excelsos hscc respicit Dcus, F.sl malum quod vidt sub sole, quasi per errorcm
qui angclos suos super judices et reges lerrse pr.-c- cgrediens a facie principis ; positum slultum in digni-
posuil : qui possunt utiquc prohibere injuslitiam, tatc sublimi, et divites cndcre deorsum. Yidi servos in
ct magis in tcrra valerc quam quxvis liominum po- equis, et principes nmbutanlcs quasi servos supcr
Scd quoniam servat in line judicium el con-
lcstales. terram.
summalioncm mundi, quando malura seges fuerit, Et hanc crgo iniquitatem se iu saeculo pcrspevisse
et messores venerinl, jussurus est ut separctur tri- conimemorat, quod vidcatur injuslum Dei esse judi-
ticnm etloliuin tradalur incendio; ideonunc cxspe- cium, ct sive pcr ignoralioncm, sive absque ejus
clal, et ililferl sentcntiam ,
quandiu ager miindi licri voluntatc, ut vel in mundi polestatibus, vel in
islins plenius cxcolatur. Ecclesia; principalii, sa?pe hi qui divites in sermone
Justus perit in justitia sua, et impius mullo vivit sunt atquc sapicntia, divites ctiam in operibus bo-
tempore in malitia stia. nis, ignobiles sedeanl, et imprudens quisque in Ec-
Dei in occullo sapicnlia est et tribulare nunc san- ,
clesia tencat principatum : hoc autem lieri a vultu
'

ctos ut rccipiant mala in vita sua, ci peccatorcs ejus qui in sxculo habet polestatem, dum potentes
non visitare pro scelere et quasi ad vindictain rc- quosque ct doctos premat, nec eos in populis appa-
servare; ut el illis possit aeterna bona restitiiere, et rere pcrmittat ; illos vero quos scit esse impruden-
his mala infcrrc perpctua. tcs, in Ecclesiis faciat esse majores, ut caeci a caecis
Mclius cst sccundum volunlatem Dei ut jusuis pe- diicantur in foveam.
real injustitia sua, quam ut impium occidat propter Qnare oslendisti milii iniquitatem, et laborem,
malitiam illius. Et quia ita fit, ideo provenii quod viderc prwdam, ct injuslitiam contra me? et factum
sequcns sentenlia dicit est judicium et eontradictio potentior. Propter hoc
Sunt justi quibus mulla provcniunt, quasi opera laccrata est tcx, et non pervenit usque ad finem judi-
egcrint impiorum; el sunt impii qui ita securi sunt, cium : quia impius prccvalet adversus justum, propter-
anasi justoium (acla habeant. ea egreditnr judicium perversum-
Inter ceteras vanitales quse in mundo vario fc- }\xe loquuntur ncscicntcs judicia Dei investigabi-
runtur evenlu, ctiam hoc deprchcndi quod juslis ea lia et profundum divitiarum sapientiae et scicntioe
frequenler eveniunt qux impiis cvonirc dcbuerant, cjus, qtiod non ita videal Dcus, ut videt homo. Ho-
Patroi . CIV. 9
 S. ACOBAKDI EMSCOPl LLCDLNENSiS VA
ino laiituii! prtesentia rcspicit, Deus futura el ajleriu A De Sioit egredielur tei, et verbum Domini Je Ilu-
COgnoscit. Communis ad Deuin qiteiela sanctorum rusalem, et judicabit intcr populot multos, et corri-
esi, quare contra cos injustum jiidicium liat, et in- piet gentes fortcs usque in tonginquum, ct conflabunt
noxium in pcrseculionibus sanguinem fuudant; ae gladios s-ttos in vomeres, et hastas suas in ligonet,
si quando ante tribuna! sieierint judicum sa?cula- non sumel gens ndvenut tjentem gladium, et non
rium judcx accepiis muncribus condemncl inson- discent ulira betligerare. Vemte cl videte opera Do-
tem, et rcum liberct : quod quidem non solum de mini, qux posuit prodiijiti super lerram, uufereni
judicibus siieculi, sed iiilerdum de • Eeclesi.e quoquc bella usque ad finein terra. Arcum conteret, ct con-
principibus dici potest, quod propter munera lace- [rinqct urma, cl scuta comburct iqni.
rcnt legem, et non perducant usiiuc ad liriem judi-
iicu, proh dolorljamin muliis gentibus factum
ciuni, ct impius proevaleat advcrsus justum, et ma- est ut bellandi studio cessante, agrieniiur.o operam
ijis in judicio peccalum divitis quam pauperis vcri- deut, propler quain eiiam arma in utcnsili:i versa
tas defcndalur, unde querimonia esl judicium cxirc snnt; et adbuc Burgundionibus neccsse est, pro-
pcrversum. Non dcbemus super bac rerum inaequi- pter assidua domcslica bella, ut falces, ligoncs ae
tate lurbari, videnlcs et in principio niundi ab ini-
Yomeres conflenlur in gladios.
pio Caininterfectnm Abcl justum,el postea exsulante B
Vacate ct videle qitonium eqo swn Dcus. Mei un-
Jacob regnare in domo pairis Esau. /Egyptii luto el
tem pene vaeiltaverunl pcdcs, pcue c/fitsi sttnt gressus
lalere affligunl filios Israel.
mei. Qtiia itmulaius sum contra iniquos, pacem vu-
Quare non rcapicis supcr iniqua uqenles, el laces
calorum videns, quod non rccogituverunt de moite
devoranlc impio jnstiorcm se? Et facies homines
euu, el firmata sint vestibula coritm. ln labore homi-
quasi pisces maris, ct quttsi reptile non habens prin-
num non sitnt, et cnm hominibus non ftagellabuntur.
eipcm.
Idcirco nutriti sunt ad superbinm, cirntntdederunt
Dominus noster sciens clemeutia suee pondera at-
iniquitalem sibi, proccsserunt a pinguedine ocuti co-
quc mcnsuras, interdum non exaudit clamantem, ut
rum, transierunt coqitaliones cordis, irritcrvnl el lo-
eum probct, el magis provocct ad rogandum, el
cuti sunl in malitia, calumniam de Excclso toquentes.
quasi ieno excoetum, justiorem ct puriorem faciat.
Quod intclligcns Aposlolus secundum vl quod mis Qua: ct ista scnlcntia dicit, etiam corporaliler
,

ricordiam consecutusa Damino, aii, non dcficimus; Q e * P arte lacta fuissent, si Burgundiones acquievis-
ct benedicit Deum in omni tcmpore. et scit quia qui senl -

pcrsevcravcrit usque in finem, bic salvus cril.

BALUZII NOT^E.
De Ecclcsiw pnncipihas, id est, cpiscopis. Sic
» rtificibus Romanis, tit dictuin esl ;u! Ltipum Feris-
enim vocanlur cpiscopi a vcleribus ct ab ipsis pon- 'rienscm.

SERMO EXHORTATORIUS AD PLEBEM

DE FIDEI VERITATE ET TOTIUS BONl INSTHTTIONE.

I. Audite, fralrcs noslri, famitia Christi, grex II. Non vohis necesse est transmigrare de loei-i ad
svmmi pastoris, pjipulus pascox ejus, et ovcs tna- toca, de regno ad populum alterum, ad quxrendum
iuis ejus. Inlroiie portas ailerni regis in confessione, Dominum. Ipse se vohis tiliroiietis offert, et dicit :

et atria cjus i» liymnis, ut vohis dicatnr : Ecce nune Ecce sto ad oslium, e! pulsa. Si quis audierii vorem
benedicile Domino, omnes servi Domini ,
qtti sia- meam ct aperuerit januam, inlroibn ad itium, et cw-
lis in domo Domini , in aitiis domus Dei nostri. " nat'0 cum ilto, cl ipse mecum. Quid unquam tam ilut-

Qmerite Dominum , dum inveniii pvlest : invocaie cerquid tam jiicuiidtim? Adjungit etiam, et dicil
eum, dtim prope est. Et quam prope esl ! In ipso Qui vicerit, dabo et scdere mecum in throno w.eo.
enim vivimtts, et movemur, et sumus. Esl enim cun- Eccc vult intrare ud tc, nl cecnes cum illo ; non to
clis mcntibus interior, cunclis corporibus interior, pigeat apcrire. Non solum in mentc tua vult coenaro
ipse inlus replet, exterius circumdal, inferius por- lecuin, vcrum etiam tevnltlevare in thronuiu suuin,
tat, superius proiegit. ipse qui ntmc sic prope est, nt sedeas cum illo. Cui lalia prouiiiltinlur, quid am-
veniet tempus quzndo inveniri non poterit. El quare plius desiderare debet? Promittil adiiuc Dominus, et
non invenielur qui nbique cst, qui nusquam deest ? dicil : Si quis diliyit mc, sermonem meum servabit,

Quia jam non erit tcmpus Dominum qux-rendi, sed et Pater meus diligel cum, ct ad eum veniemus, et

pcenas lucndi eos qui nunc eum non iiiveuiunt. mansionem apud eum facienv.ts. Sinl ergo lumhi ve-
Agile quod psahnus dicit: Confiteantur tibi,Domine, stri pracincli, el lucernx ardentcs in manihus vc-
omnia opera tua, et sancti tni benedicant libi. Bene- stris, et vos similes hominibus exspeetantibus Do-
dicite cum ipsis, aut conlitemini cum universis ope- minum suum quando revertattir a nupiiis, ut cum
ribus Itomiuo. vaneiit et pnlsaverit, «oufesiira aperiant ei. Beat)
 •>:•)
SERMO l)K FIDEI VEIUTATE. 570
servi illi, ad (|uos veniunl Pater et Filius, et man- A "os, sine dilTcreiitia j>(Juales Itius Dninimis iiit-

sionem apml eos faciunt. V;c autcm illis qui talem gniiset laudabilis niutis, eojus magnittidinis rtOn est
hospitem asc repellunt ;
quoniani in malevolam ani- liiiis, et sapienti;e non est numerus. Magnus cerlt;
mam non intrabit sapienlia, nec liabitabit in cor- non inole, sed virtute; qui dum per molem corporis
pore subdiio peccatis. Spiritus sanetiis disciplinx nusquam est,pcr incircumscriptam substantiain nui-
rlTugiel firtuin, et aulcret se a cogitationibus qnac quam dcest.
sunt sine intellectu. Et ideo nolite cogitare inania, IV. Hanc veram Trinilatem, vcramquc Unitalem,
nolite desiderare peritura ; ineplas autem et aniles unum Domiuiim, laudanl dc coelis, laudanl in c.xcei-
fabulas devilate, exerccle vos ipsos ad piClaleiii. sis omnes angeli, omnes virtules, sol et luna, stella»
Aperile Domiuo ptilsanti, ut intrct ad vos, el ccenel el lumen, ceeli ceelorum, et aqtis; qu.-e super coelos
vobiscuni, et mansionem apud vos faciat. Nec tacens sunt. Quia ipsc dixit, et facta sunt; ipse mandavit,
pulsal , sed loquitur unicuique anima: pulsans : ei creala sunt. Laudant de terra dracones ct onines
Apcri milii, soror mca, am.cn mea, columba mca, im- abysGi, ignis, grando, nix, glacies, spiriuis procella-
muculata mea. Vos autcm curam omnem subinferen- runi, montcs et coiles, ligna fructifera, cl oirmcs ce-
tes ministrate in fidc vestra virtutem, in virlute au- dri, bestiaj, et universa pecora, serpentcs, et volu-
lem scicntiam. Si enim meditando de fule veslra el " crcs pcnnata?, reges terra, etomncs pnpuli, princi-
spe, crescilis in scienlia et cognitione Dei, non vaeui pes, et omiics judices terrae, juvenes etvirgincs, se-
nec sine fruclu vivilis, et ita Dominum bospilem te- nescum junioribus, quia exaitatum est nomen ejus
nelis. snlius. Et confcssio ejus super ca'Ium et lerram, et
III. Fides est, qua credimus unum Dcum omnipo- laus in EccJcsia sanctoruin. Laudantur enim in san-
tenlem, Patrein, et Filium, etSpiritum sanctum, ve- ttissuis.infirinamento virtulissua-.in virlulibussuis,
ramTrinitaletn, veram 1'nitatem. quam veraTri- secunduin multitudincm niaguitudinis sitx-, in sono
nitas, ubi niillus nascilur ex st, nullusproccdit a se, tubx, in psaltcrio ct citliara.in lympano el choro, in
sed allcr ex altero! Filius videlicet nascilur ex Pa- chordis el organo, iu cymbalis bene sonanlibus, in
ire, Spiritus sanctus procedit ex Patre et Filio. Pro- cymbalis jubilalionis.
cul dubio igitur apparel quod alius sit qui genuit, V. Cur.i ergo ista omnia simul, rationabilia ct ir-
alius qui genitus cst, alius qtii de ulroque procedit. rationabilia, inccssanler laudent Deum quomodo bo-
,

quam vera llniias, ubi non est alius spiritus Pa- mines, ad imaginem et similitudineni Dei conditi, cl
tris, alius Filii, sed unus utriusque ; nec prius pro- ad laudem gloria: ejus vocati, debenl esse pigri, aul
cedit ex Patre in Filium, dcinde ex Filio ad diffun- tardi, aut oliosi? El illa quidcm laudant Dominum

dendum in cordibus fidclium charilatis donum ; sed seniper. Nos aiilem, etsi non possumus semper, lau-
simul ex ulroque. Non cst alia deitas Patris, alia demus salieni frequenter; qnibus pcr Apostolum di-
Filii, alia Spirilus sancli, sed una triumdeilas; et cilur : Vos autcm gcnus clcctum, regale sacerdotium,
idcireo vcre unus Dctis. Nain si esset alia et alia, gens sancta, populus acquisilionis, ut tirlutes annun-
non csset untis. L'na ergo deius, una octerniias.una tieiis ejus qui vos de tcnebris vocavil in admirabilc lu-

majestas, tina potcniia, una voluntas, una operalio, mensuum. Et per prophetas : Narratcomnia mita-
una pietas, una gloria. Et quia est omnino alius ct bilia ejus, annunliale intcr gcn'.cs siudia ejus, nolas
alius, ideo Tiinitas; et quia non csl aliud et aliud, fuciie in populis adinveniioncs ejus. De quibus virtu-
idco Unilas; quia non cst ipsc Pater qui Filius, non libus ct inirahilibtis, qualia sint, sanctae Scriptura*
ipse Fiiius qui Palcr, aul Spiritus sanctus, ideo vera verbis sic pradicalur : Qui facit angclos suos spiri-
Trinitas. Quia vero hoc esl I'aler quod Filius, hoc tus, et ministros suos ignem urentcm. Qui fundavit
Filius qnodPaler etSpiritus, ideo veraTrinilas [Lcg. terram super basim suam; non commovebitur in sa.--

Unitas]. Nalivitatem Filii non prsecessit poteslas aut culum sxculi. Qui demisit lapiHem angnlaretn ejus,
volunlas Patris. Sic processioncm Spirilus sancti cum taudarcnt simtd cum aslra matutina, et jubila-
nihil fuitquod pracederct. Patreni confitemur geni- t\ rcnt omncs filii l)ei. ln fortitudine ejus, repentcma-
torem Filii, factorem autem coeli et terrx, visibi- ria congregata sunl; et prudenliu ejus pc^cussit iiiper-

lium nmniuin et invisibilium rerum. Filium confi- bum. Qni extendit aquilonemsilper vacuum, ei appen-
tcmur ingenitum Palris, Deum de Deo, lumen de dil lerram super nihilum. Qui ligal aquat in nubibus
lumine, Dctun verum de Deo vero, natum, non fa- suis, ut non erumpant paritcr deorstim. Qui aufert
tlum, ouooOb-idv Palri, hoc est, ejusdem cum Patic stillas' plttvicc, el situl alia traiislatio' dicii, innume-
substantia;, per qucni omnia facta sunt qua; in ccelo, rabites illi ititlicidia. Qui mcnstis est pligillo aqua*,
el qtix in tcrra, pcr quem majeslalcm Palrislaudant el ccelos patmo ponderavil. Qui appendit tribus digitts
angeli, adorant dominaliones, tremunt potestates, nlolem terrcc, el tiberacit in pondere niontcs, cl cotles

cceli cl ccelonim virtutes. Spiritum sanctum eonfi- in stalera. Cujus thronus flanimar ignis et rotcu ejus

temur vivilicantcm, ex Patre et Filio procedentem, ignis acccnsus. Fluvius igneus fapidusque cgreditur
cum Patre et Filio ailorandiun et glorificandiim, qui n fucic ejus. Mtllia miltium minisltant ci, ct decits

loeulus est pcr prophetas. Donum dantes simnl tres, millies ccntena mittia sistunt ei. tnnnes namqno
Patreni, Filium, ct Spiritnm sanctum confitemur, exercitus cceli assistunt ei, non solum a dextris, Sfcd

miic confusione indivisos, sinc tcmpore sempiler- etiam » sinistris : de qitibtis prnpbeta vidit cgrctli
27! S. Af.OBARDl EPISCOM I.UC.Dl NKNSIH 27-2

spiritum direntem : Rgredutr, et ero spiiilus mcn- A lcslale. Kt videntibtts illis, clevatut est, el ttttbes j«s-

dax in ore omnium prophelaium ejus, id est, deccpli cepit eum nb oculis corum. Cumque intuerentur in

pl decipiendi regis, ut asceiiderct ad locum ubi ei ccelum cnntcm iltum , ecce duo viri asliterunt justa

paraluseral iuteritus. illos in vestibus albis, qni el dixcrunl : Yiri Galilui,

VI. Istius sinislri cxercilus aut princeps aut ma- quidstatis aspicientes in ctxluin ? Ilic Jcsus, qui assum-

gnus, invidcndo sancto viro Job, expetivit eum ut ptusest a vobis ad catlum, sic vcniet quemadmodum
sibiconcederctur a Domitio, nonad probandum quod vidistis euin euntem in cirlum. Se.lel ergo in ea carne

factum est per cuin nolente illo, sed ad reprobandum quain a:>suiii|isil pro nobis, ad dcxtrara Patris, et

quodmullitudini malilix su;e desiderabat. Hujus si- venlurus est in gloria judicare vivos et morluns,

nistri exercitus princeps acccssit ad primum bomi- cnjus regni non critfinis. Kt ipsc est propitiatio pro

nem, bene etbonum a bono Deo conditum, ignc in- pcccalis nostris, qui cst lcslis fidclis ;
primogcnilus

videutise succensus ; et deccpit ac prcevaricatorcm morluorum, ct princeps rcgum tcrnc, Agnus Dei
fecit, atque omnimoda! corruptela; subjecit, el de (jui tollit peccala mundi : qui ila laudaiur cuni I'.i-

societale angelorum dcposituin, socium sil>i fecit, tre ab angctis : Sedenli in throno et Agno benedictiu,

——
atquc de luce angelica
»"1"~ n abstraclum, lenebiis suissub
,,
el honor,
,
el gloria, ct
. .
potrslas in
.
stvcula stTculorttm.

jugavit, et seterna: morti obnoxium reddidit. Domi- " Ei qiinmlo venerit in majcstalc sua et Patris, sic li-

nus aulem sunime bonus cl pius, ul tam magnam

mebitur ali cis quos judicalums est, ut dicant mon-
libus el pctris: Cadilc snper nos, et absconditc nos a
ruinam repararet, tam magnum vulnns, misitFilium
biiiim Deum Verbum, ut caro fieret, id esl, homo [acic sedenlis supra thronum, etab ira agni: quoniam

cst, in liumanilaic venit dies magnus irce ipsiits, et quis polcrit starc '!

vcrus, el babitarel in nobis, id

(Aug. Joan., Transaclo, omnes elecli ex omnibus geniibus, ct tri-
perfecta, quam sumpsit pro nobis in
bubus,ctpopulis, el linguis, erunt stantes ante thro-
Tract. iv) ex nobis, id csl, ex sancta Virginc ad boc
iiiiiii in conspcclu Agni, ci amicti slolis atbis, et pal-
praeparata et custodila ; habitarct aulem corporali-
ter, non spiritaliler, ut in sanclis casteris, id cst, mx in maniluis eorum, e( claiuahunt vocc magna
Qui adltaret !>n- dicentes : Salus Dco noslro qui sedct super thronnm,
dono gratiae, sicul scriptum csl :

Qui licel Domino adhrcrcanl, el Agno. Dc quibus dicilur : llisnntqui veneruntdc

mino, unus spiritus est.

non tamcn cxindc efficitur ul tribulatione mugna, el laverunt stolas suas, et dealbu-
.•i Deus in illis habitet,
omnis vcrunt cas insanguine Agni. Idco stint ante throiium
dii sint naluraliler, sicut in Christo habitat
sit sub- Dei, ct serciunl ei die ct noclc in templo ejus; et qui
plcniludo divinitatis corporaliter, ul Deus
stantialiter. Quae huinanitas, ex quo csse cocpit,
sedct in throno, hubitat super cos. Non esurient, m
L quc sitient amplius, ucquc cadct super illos sol, »«/«
noluit quani Deus
non aliud esse polu ei imicus Filius,
ut sii vcrus Deus, ttlltis a^stus; quaniam Aijnus. qui in mcdio throni est,
a unigcuilus caro faclus est,
unns Deus. Et licct aliud sit caro, regct illos, et deducel illos ttd vitte fonles aquarum,
verus uonio,
aliud divintlas; non lamen ipse aiius cst in carne, H abstergel Dcus nmnem lacrgmam ex octtlis eorum.

indivinilalc sed ulroque uniis Christus Dcus Kt ttititta sempitcrna super capul eorum, gaudumet
:ilius ;

lajtitiam obtinebuiil, ct [ugict dolor et gemilus. Il.cc

tioino pcrmancutc ulriusquc natui.e veiilale et
,

civilas Dci, id esl univeisitas oinniiiin sancloruiii,

integriute id cst, non mutala luniianitate in di-
;

non eget solc, neque Inna, ut luccant in ea. l\am cla-

vinilatem, ncque convcrsa divinilale in humanila-
ado- rilus Dct illnminavit ram, cl lucerna ejus esl Agnus.
lem . qui ex ulroque unus Cliiislus Deus, ila

omni creatura, ut su- Eldiceiur ei Non audietur tiltra iniquitas in terra

ratur cuiuPalrc cl Filio an
:

lua, vastitas ct conlrilio iu tcrminis tttis, el occttpabil

perius diximus, sicut adorabalur anlequam Verbum
salus muros tuos, ci postcs luas taudutio. Noneril
caro fierct: quia inconvcrlibilis deitas, quse incon-
nnstram, in qna mori pos- tibi ampliits sal ad lucendtim pe.r diem, nec splendor
vertibililer inlirmitatem
lumv illuminabit te scd erit libi Domintts in lucem
suscepit incarnatione sua, nec minui poluit, nec
;
sil,
.. sempilernam, ct Detts tvus in gloriam luam. Non oc-
aiigcri.
vcrus homo, unus Dumi- cidet ttltra sol tutts, el luna tttu non minuetur: quia
VII. Vcrus Dcus ergo et

noster Jesus Christus, venit ad passionem, ul Dominus erit tibi in luccm sctnpiternam, et coinplc-
iius
omnia illa qua: de illo pramuntiata sunt buntur dirs lucttts ttti. 1'nputus autetn tuus omnes
nerferrct
justi, in perpetuum lurredittibunl terratn. Kt videbuitl
per Scripturas. Undc comprehensus, et ligaius, fia-
gellalus, irrisus, et in cruce suspensus, cum veniret
gentes jnstum tunm, et cuncti reges inclijlum luum ;

poneret aniniani suani, po- et vocabitur tibi notncn norum, qttod os Domini no-
liora ut poteslale propria
eam sumplurus, clamans voce magna, minavil. Kt eris corona gloritv in maiui Domini, el
tcslale iterum
dicit : C.onsummatiun cst : et inclinato capitetradi- diadcma regni in manu Dei lui. Non vocaberis ullru

Natus autem vera nalivitate, ver;e dcrelicta , et terra tua nonvocabittir amplius desolala ; ,

dit spiiilum.

carnis suslinuit veram passionem, suscepit vcram sed vocaberis voluntas mea in ea, ct tcrra lua inhabi-

vera carnis resurreclione pra-bttit se ipsum tata; quia complacuil Dotntito in tc, ct terratua inha-
mortem,
i» mullis argumcntis, per dies qua- bitabitur. Habitabit enim jnvenis ctim virgiite, el ha-
vivum discipulis
dragintaapparenseisct luquens dc regno Dei, man- tilabunl in lc filii lui. Kl grtutebit sponsus sttper spon-

ducavit et bibit eoraffi cis, non necessitate, sed po- siun, ct gaudebit super te Dcus tuus. Ao» intrabit in
 SERMO DE FIDEI VERITATE. 27*
eam aliauid coinqttinatum, et faeient abominationetu A sutntnalioiietn sanctotttm in opus tninislerii , iu ocdi-
ct memluiium nec fatux virgincs, qux non sumpse-
: ficationem corporis Chrisli, dottec occurramus omnes
runl oieum seeum: nisi qui scripii suni in libro vitx in uttilatem jidci et agnitionem Filii Dei in virum
Agni.ct resnabunt in sxcula sxciilorum. perfecium, in mensuram cvtalis plcnitttdinis Christi;

VIII. Haec prxclara tcstimonia sanctx Scripturx utjum non simus parvuli flucluantes, el circumfera-
ostendunt unitatein ct xqualitatem sedentis super mur omni rento doclrintv in nequilia liominum, in
tlironum et Agni, Patris videlicet et Filii, cum ct aslutia ad circumventionem erroris. Veritatem aulem
unus dieitur dies magnus irx ipsorum. Mansitenim facientcs in charitale, crescamus in illo per omnia
xqualis Palri, etiani postquam factus est minor qui est caput Chrisius
: cvjus lotitm corpus compa-

Palre. Unde et Palres sancli, doclorcs videlicct Ee- ctum pcr otnncm juncturam subminislraliortis, sc-
clesix, in brevissimo liymno qiiem Psalmis, Anti- cundum operaiionem in mensnram uniuscujusgue
pbotiis cl Responsoriis subjnngimus, cantandum membri, augmentnm corporis facit in crdificationem

Iradidcrunl: Gloiia Patri, etFilio,cl Spiiilai sanclo sui in charitate. Et iterum : Capul ex quo totum cor-
sicut erat in principio, ct nttnc, ct semper, et in sw- pus, pcr nexus et conjnnctiones subminislratum et

cula sa-culorum. El cuin clccti ex omnibiis populis conslructum, cresiit in augmcnittm. Elalio loco : Sol-
ct linguis slare dicunlur ante llironmii iu conspeclu B Hcite scnate unitulcm spiritus in vinculo pacis. Umtm
Agni, ct una salus cantatur ei qui scdot super iliro- corpus, et unns spiritus, sicul vocali cslis in una spe
num et Agno, el paritcr illuminanl civitalcm situm :
vocationit vestnv. Untts Dominus, una fides, ununt
hoc ipsum osienditur, ut sciamus uiium csse Patrom baptisma. Utins Deus est cl Palcr omnium ,
qui supcr
et Filium, etiam postquam minor faclus, obcdiens omncs, et per omnia, ct in omnibus nobis. Itcm f!e

exstilil usque ad mortein, morlom autcm crucis. imilate membrorum : Sicul eniin corptts uuuiii est

Propter qnod Deus illum exaltavit, et donarit illi no- inquil, cl membra habet multa, omnia autem membra
men, qitod esl super otnne uomeu; ut in naminc Jcsu corporis cum sinl multa, unttm corpus sunt; ita et
omne genn flectatur, coe.lestium, lerrestrium, ctinferno-
Chrisltts. Etcnim in uno Spiritn omne.s nos in nmtm
rutn, ct otnitis lingna confitentnr, quia Doininns Jc- corpus baplizati sumus, siee Judai, sivc gcnules, sive

sus Christus in ghria est Dei Patris. Oslendit cliam servijStve tibcri, et otnnes in uno Spiritu polati sumus.

caput exaliatum a>I quantam sublimitatem clcvat

Nam corpns non csl uniitn membrum, sed tnulta.

corpus suuin, cl unitatem capitis etcorpoiis, sponsi X. Quod autcm mediatio mcdiatoris Dci et ho-
videlicet ct sponsx. limle dicilur : Induit tne vcsli- miiiuni Domini nostri Jcsu Cluisti conjangat Palri
menlis sahitis, ei indumento justitim circumdcdit me omnem electaui creaturam, ita ut isla ineflabili uni-
'J
quusi sponsum decorulum coroiia , et qttasi sponsam tate spiritus, nulla sit diversitas gcncris, conditionis

ornatam moniiibus suis. Se enim dixit sponsiiui, sc ct sexus, scd lain ex angelis, quam cx horniuibus,
sponsam. Itec lanta unitas est illud inxstimabilc el una douius ct una civit:is Dei fiat, alque liujus tantae
ineflabilc bonum, quod ncc oculus vidit, noc auris. ct tani mirabilis unilatis unuin caput sit Christus,
audivit, ncc in corhominis asccndit, quodprxparavit ila docct Aposlolus : Nolite tnenlin invicem, cxspo-
Deus diligcntibus sc; cum Agnttsiiiceslsponsusgre- liantes vos veterem hominetn cum acitbtts ejus, el in-
gis sui, pastoroviuni suarum ctqni ; cst agnus in pas- ditenles norutn, eutn qui renovatur itt agnilioncm, se-
sionc, leo in resurrectione, aquila in asccusione, lapis cundum imaginem ejus qui creavil cum : ubi uon esl
quoque angularis, lapisquc abscissus dc inoulc sinc genlilis cl Jttda-us, circu cisio el prayutium, Bar-
nianilius, et factus est nmns magntts implens om- barus cl Scylha, scrvus el liber, sed otnnia el in om-
nein terrani. Hoc est regnum quod in xlci num non nibus Christus. El ilcruni : Quininque in Chrislum
dissipabitur, cl populo altcri non tradcliir, ct ijisum buptizali cslis, Christum induistis. ISon csl Jitdtvus,

stabit iu xternum. Dc hac unitate ct incflabili subli- netjue Groecus; non esi servus, neque liber; non cst

milale capitiscl corporis per Danielcm propbeiam masculus, neque femina, Omnes enitn vos uuum esiis

dicilur : Aspiciebam in visionc noctis ; cl ecce cnm in Cktislo Jesu. Et alibi : Volo uulem vos scire
tiubibits cceh quusi filius hominis veniebat, cl ustjue tid quod omnis viri ctipul Christus est ; capul autcin mu-
iinliquum dierutn perecnil ; ct in conspeclu ejus ob- lieris, vir; caput vero Christi, Dctts. Ilemquc : Omnitt
lnlerunt cttm; et dedit ei potestatem, et Iwnoreni, et cnim vestra sunt , vos autem Christi , Chrhlus autcm
tegntim ; et omnespopuli, tribus, el linguce ipsi ser- Dei. Et alio loco : Qttid cst imago Dii invisibilis, pri-

ricnl ; poteslas ejtts, potestas trlcrna, qua) non aufcre- mogenilus omnis creatura? : quia in ipso condilu sunt
tttr; ct regnuni cjits,q>:od non corrumpetur. omnia in ccelis ct in terra, visibilia el invisibilia, sive
IX. ll.ee unilas ct sublimitas capilis ot corpnris, throni, sive dominationcs, sive principalus, sive po
qux fulura cst in spocie et re, oinni inlenlione pie- testatcs. Omnia per ipsum c.i in ipso crcata sttttt; et
latis jam nunc tenenda est in fide ot in spe. Hanc ipse cst ante omnes, ct omnia in ipso constant. F.t

siiblimilcr commendat Aposlolus, cum dicit Qui : ipse esl caput corporis Ecclesiw, qui cst principium,
descendit, ipse cst, ct qui asccndu super omnes ca:los, primogenitus cx mortuis, ut sit in omnibus ipse pri-
ul implerct omnia. El ipse dcdit qttosdam quidcm mttttim tenens : quia in ipso comptacuit omnem pleni-
apostolos, quosdam aulem prophelas, alios vero evan- tudincm habitare, et per enm reconcittari omnta ir.

qetistas, alios antctn pnslorcs el doctoies, ad con- ipsum; pacificaus per sanguinem crucis ejus, sne qum
 S"3 S. ACOUARDI EPIStOPI LUCDUIXENSI:» £:•

in lerrit, sive quix in ccclis. Et iteruui : Quia in ipso A ma/i>, et in omnibus perfecli slare. State ergo suc-
inliubilat otnnis pleniludo divin.lttlis corporaliler ; et cincti lumbos vcslros in verilate, cl induti lorica ju-
eslis in illo replcti, qui est caput omnis principatus et stiiiir, et calceaii pedes in prtcparationem Eeungelii
poteslatis. pacis; in omnibus sumentes sculum fidei, in quo pos-
XI. Pro liac ineffabili unitate ipsc mediator Dci sitis omma tela ncquissimi igneu exslinguere; et ga-
ct horninum, Dcns homo, Christus Jesus, tempore leam salutis tissumite, et gladium spirtlus, quod esl
passionis sux rogavit Patrem, dicens Sancti/ica : verbum Dei, per omnem orationem, et ebsecralionem,
tos in veritate. Sermo tuus veritas. Sicut lu rne mi- orantes omni tempore in spirilu. Sunt eliam homincs
sisli in mumlttin. el ego misi eos in mundum. El pro publice persequcnies,de quibus ipse Doininus loqui-
tis ego sanclifico meipsum, ut sint et ipsi sanctificali tur : Ecce ego mitto vos sicut oves in medio luporum.
in veritate. Non pro liis autem rogo tantum, scd et Eslote ergo prudenles sicut serpentes, et simplices
pro eis qni crediluri sunt per verbum eorum in mc :
sicul columba?. Cavele autem ab hominibus. Trudent
ut omnes unum :
sint, s cut lu, Pater, in me, et ego in enim vos in conciliis, et in synagogis suis flagetla-
le, et ipsi in nobis, unum
mundus credat bunt vos; et ad pmsides cl ad reyes deducemini pro-
sint; ut
quia lu me misisli. El ego claritatem, quam dedisti pter me, in testimonium illis et gcnlibus. Sunl quo-

mihi, dedi eis ; ul sinl unum, sicut et nos unitm su- B que alii persecutores qui pcrsequunlur inimicitiis,
mus. Ego in eis, et tu in me ; ut sint consnmmati in odiis, delraclionibus, uccusationibus, damnis, rixis

unum;et rognoscat mundus, quia tu me misisti, et ct diversis aspcrilatibus coutra quos non armis pu- :

dilexisti eos, siatt el me dilexisli. Pttler, quos dedisti gnandum esl, scd paticntia cl tolerantia sicul Apo- ;

mihi, volo ut ubi ego sum, et illi sint inecitm; ut vi- stolus docet nos patienlcs esse deberc ad omncs : et
deanl elaritatem meam, quam dedisii milli; quia di- Dominus jubet nou resjstere uaalo. Sed si quis te per-

lexisli me anle constitulionem mitndi. Q.iando aulcm cusserit in dexlera maxilla lua, pra'be ilti el alleram.
perficictur ista lauta el taro subliinis unilas, Apo- Et iterum : Diligiie inimicos veslros, benefacite his
stolus diligentissime ostendit, dicens : Sicut in Adam qui oderunt vos, el oiute pro persequentibus et calum-
onmes moriuntur, ita et in Christo omnes vivifica- niuntibus vos, nl silis filii Pulris vestri qtti in cae'is

buntur ; nnusquisque autem in suo ordine, primitioe est. Et ilcrum : Si dimiserilis enim hom.nibus pee-
Cltristus, deinde hi qui sunt Christi, qui in adventu cala eorum, diintttcl vobis Palcr vesler cceleslis de-

tjus crcdiderunt. Deinde finis, cum trudiderit regnum licta vestra. Si aulcm non dimiseritis hominibus, nec
Deo et Patri, cum evacuaverit omnem principatum Puler vcster dimiiiet peccala vestra. Sunl etiam ini-
el potesUttem , el virtutem. Oporlel autem illum re- mici fidei , et quibus Apostolus loquilur : Quia in

ynare,donecponatinimkossuossu!>pcdibuscjus.No- no l <s si '>' is lemporibus discedenl quidam a

'
f.de, at-

vissima autem iniinka deslruciur mors. Omnia enim tendenies spirilibus erroris et doclrinis dwmoniorum,
nit>JL'cit sitb pedibus ejus. Et ilerum : Ecce mystcrium in hypocrisi loquenlium mcndacium. Conlra quos

robia diat. Oinncs qitidem rcsurgemns, sed non omnes pugnandum est non urmis corporalibus.scdspiritiia-
immulabimur. In momento, in ictu oculi. iu norissima libus, cxemplis vidclicet, Scripturarum auctoritate,
tuba. Canet enim tubu, cl mortui resurgent incorrupti, ratiociniis fulci et vcritalis. SuiU etiam inimici quoli-
et nos immutabimur. Oporlet enim corruptibile hoc diani, quos ncc loco ncc lcnipore possumus decli-

induere incorruptionem , el mortale hoc inducre im- nare : qnos Aposlolus enumerat, dicens : Dcsideria

mortalitatcm.Cumautem mortale lioc induerit immor- carnis noit perftcialis. Caro enim concupiscit adversin

tahtatcm, lunc fiel sermoqui scriplns est : Absorpta est spiritum, spiriltis aulem adversus carnem. Ilac enim

mors in victoria. Ubi esl, mors, victoria tua? ubi est, sibi invicem adversantur, ut non quarcunque vultis, tlla

mors, aeuleus tuus ? Stimulus autcm mortis pcccamm faciatis. Qnod si spiritu ducimini, non estis sub lege.

est , virtus vero peccati, lex. Dco autem gratias, qui Maitifcsta aulem sunt opcra carnis, quat snnl forni-
nobis dcdit victoriam pcr Dominum nostrum Jcsum catio, immundilia , htxuria , Idolorum scrvitus, vene-

Christum. victoriam non pcrvenitur, nisi j) /?«°» imtnidtias, conlentiones, wnwlalionet, irm, rixir,
Ad hanc
ccrlando qnoniam non oportct coronari nisi qui
:
dissensioncs, sectai, invidia", homkidia, ebrielates,
,

Ipgilimc ccrtaverit. comrssatioucs, et his similia 171*« preedico vobis, si- .'

XII. Hujus unitatis pars, qna; adhuc pcregrina- cut pntdixi: quoniam qui talia agttnl, regnum Dei
tur in terra, habet adversantes contra quos inces- non cotisequcniitr. Conlra quos pugnandum est, non
santer confiigat quia omncs qui pic volunl viverc solum ratione, sed et laborc, alistincntia, contincn-
:

in Christo Jesu persecutionem paliuntur. Sunt in tia, vigiliis; sicut Apostolus suo nos excmplo iufor-
,

priniis diabolus ct angeli ejus hoslcs noslri, contra mat, dicens : Cafligo corpus meum el servititti sub-

qnos armari nos vult Apostolus, dicens : Induite vos jicio; ne forte aliis prutlicans , ipse rcprobus effi-

armatura Dei, ut possitis stare adversus insidias dta- cittr. IJudect discipuhim inslruciis, ct (itf se jam se-

curus, jnvta fuiem vilac suaj, ita glorialur, dicens :

boli : qttia non cst nobis colluctalio adversus car-
nem et sunguinem, sed adversus piincipes, et potcsta- Tu vero vigila,in omnibus lubora, opus fac evan-

tet, adverstts mundi tenebrarum haitim geiislm, ministerium litum imple. Ego enim jam de-
rcclores
eontra spiritalia nequititr , in ecelestibus. Proplerea libor, el tempus resolutionis mea> iustut. Bonum cer-

ccdpite armatnram Dci lameu rerluri, rvrsiim cottsunimavi , fidcm sftavi. /»

, ut possilis resistere in die
 *"' SERMO DE FIUEI VERITATK. 2:s
reliquu, reposita est mihi corona justitiie, quam red- \ pore. Nam mysterium jam vperalur iniquitalit : tan
det mihi Dominus in illa die justus judcx; non solum tum ut qui tenel r.unc teneat, donec de medio /iat. El
autcm tnihi, scd ct omnibus qtti diligunt advcnlttm tunc revetabilur ille iniquus, quem Dominus Jcsus
ejus. interficicl spiritu oris sui, et destruct illuslratione
XIII. Inter hrec onmi.i caveat fidelis, ne oranino advctttus tui eum; cujus est adventus secundum ope-
vel in moJico in propriis viribus piwsumat, scd de ralionem Satana:, in omni virtute, et signis, et pro-
Uei adjutorio, ut ad linem bonorum pervenire, vel digiis mendacibus, et in omni seductione iniquitalis,
in bono possit opere perdurare : quia Dominus ait : his qui pereunt, eo quod charitaicm veritatis non re-
Sine me nihil potestis facere. Et Apostolus : Deus esl ce.perunt ut sutvi fierent. ldeo miltet illis Deus opera-
qui operatur in vobisel vellc ct perficcrc pro bonu vo- tionem erroris, ut eredant mendacio , et judicentur
luntate. Et iterum : Grutia salvi fiidi estis per fidem, omnes qui non credidcrunt veritati, scd consenserunt
ct Iwc nor. cx vobis. Et iteruni : Vo» qitod idonei iniquitati. Ue hoc letnpore et Doininus in Evangelio
simus cogilare a!iquid a nobis quasi ex nobis, sed suf- ait : Erit lunc tribulalio magna, qualis non fuit ab

ficientia nostra ex Dco est. Et Dominus : ISemo po- inilio mundi usque modo, neque fiel. Et nisi breviati

test venire ad me, nisi Pater, qui misil me, traxerit fnissent dies illi, non fierel salva omnis caro;sed
eum. Multa Dcus facit in homine bona, quaj non facit B Pr0Pter electos breviabunlur dics illi. Tune si quis
honio; nulla vero facit homo bona, quae oon Deus Vlll "s tHxerit : Ecce hic Chrislus, aul illic , nolite cre-

pra;slet ut faeiat homo. Suam namque voluntatem dere. Surgent enim pstudochristi et pseudopropheta:;
homines faciunt , non Dci ,
quando id agunt quod et dubnnt signa maijua el prodigia, ita ut in crrorem
Deo displicet. Quando autem ila faciunt quod vo- inducantur, si fieri potest, etiam eiccti. Ecce pradixi
lunt, nt divinx serviant voluntati; quamvis volenies vcbis. Dc antichristo et Daniel proplietasicdie.it:
aganl qnod agunt, illius tamen voluntas est a quo et Sermones conlra Excelsum toquetur, et sanctos Altis-
piseparatnr et jubctur quod volunt. Tales nos amat s '"" contercl, et putabil qnod possit mulare tcmpora et

Deus, quales fuluri sumus ipsius dono, non quaies l(

'
aes < et tradenlur in manu ejus usque ad tempus, et

sumus nostro meiiio. Sua hona Deus pr.xvidet, tempora, e.l dimidium temporis. El judieium sedebit,
praescit, adjuval, et remunerat in nobis. Nemo bo ut aujeratur polcntta,et conteratur, et dispcreal usque

nus nisi Sulus Deus, qui non cst allei ius liono lio- in finem. Regnum autem, el potestas, et magnitudo
nus. Ilotnines autem , non proprio, sed Dei hono, regni, qua est sublcr omne ccelttm, detur populo san-
sunlboni; qui est fons et origo bonitalis; imo qui ctorum Allissimi, cujus regnitm seinpilernum est. Et
Gil bonitas : a quo oinne honum, et sine quo nihil De uno autem ex
itcrum : eis egressum est cornu
boni. C unum modicum ; el factum esl grande conlra meri-
XIV. Hsec est fides et spes catholicae Ecclesks, diem, et contra orientem, et contra fortitudinem; et

qua: est columna et firmamentum vcritatis, in lege magnificalttm est usque ad fortitudinem cwti ; et de-
et prophetis, psalmis ct hymnis pradicata, per opo- jecit de fortiludine, et de stctlis, et conculcavit eas.
stolos evangeli/.ata, pcr martyres testilicata, per do- Et usque ad principem forlitudinis magnificatum cst,
ctores exposits. Quidquid htiic Bdei contrarium in- el ab eo tulit juge sacrificium, et dejecit tocum san-

venilur, et qusequc dissona et discrepantia, inepta clificationis cjus. Ilobnr autem datum esl contra juge
snnt, et profaua, alque inaniloquia , quae miiltum saaificium prupter peccata; et prosterneturveritas in
proficiunt ad impietatem, ac per hoc doctrina da> terra, et faciel, ct prosperabitur. El ilerum : El post
moniorum el antichristorum, de quibus Apostolus regnum eorum, cum creverint iniquilates, cohsurget
ait : Filioli, novissima hora cst ; et sicul avdistis rex impudens facie , ct intelligcus propostliones; ct
quia Anlichiisttts vcnit , nunc Antichristi multi faeli roborabilur forliiudo rjus, scd nor. in viribus suis; et
sunt. De qiiibns alius apostohis : lli sunt murmu- supra qnam crcdi potest, universa vastabit, el prospe-
ratores, querulosi, secundum desidcria suti ambu- rabilur, ct facicl. Et inlerficicl robustos, ct populum
lahtes , cl os illorum loquitur superbiam ,
quorum sanctorum, sccundum voiuntatem suam : et dirigetur
omnium caput est Anlichristtts. Ue quo Apostolus :
D dolus in manu ejus, el cor stiitm magni/icabit , ct in
Rogamus vos autem, fralres pcr adventum Do- ,
copia renim omnittm occidet plurimos, et conlra /irm-
mini nustri Je.su Lhrisii et nostrat congregationis cipsm principum ronsurgct, et sine manu eonteretur.
in ipsum, ut non ciio moveamini u vestro scnsu Et iterum : Et facict juxta volunlatem suam rex, e;
neque terreamini, neqtte pe.r spiritum, neque per etcvabilar, et magnificabilur adversum omncm Dcttm ;

sermonem , neque pcr e.pislolam tanquam per nos et adversum Deum deorttm toquetttr magnifica, et di-

missatr', qnasi instet dies Domini. f\'c quis ros se- rigetur , doncc ccmplerttjr iracundia : perpetrata
ducai illo modo. Quantam nisi venerit discessio pri- qiiippe est dcfinitio. Et Deum patnun suorum non
mum, c( re.velatus fuerit Iwmo peccati, filius perdi- reputabit, el erit in concupiscentiis feminarum, nee
ttonis, qui udversatur et extollitur supra omne quod •,'..' mquam deorum curabit, quia adversum universa
dicilur Deus, aul quod colitur, ita ut in tempte Dct consurget. In libro Apocalypsi : Et vidi de mari
sedeat. ostendcns sc tanquam sit Deus. Non rrtine is besiiam ascendentem , habentcm cornua scptem, et

quod cum adliuc rssem apud vos, hirc diceban. vabis? capiia decem, el supcr cnrnu rjus decem diademata;
It iiuur qvid detineal sfifis nt revehtur hi sv.n •<- et s-per copita ejtts nomen blasphemia'. Et hesiia
•m S. AGOBARDI EPISCOPI LLGDINENSIS 280

ijtiam vidi , similis eral purdo, et pedcs ejus similcs A ignis el sutphnris,uln bcstia ct pseuduproplielw crucia-

nrsi, et os ejus sicut os leonis. El dedit illi draco vir- buntur die ac nocle in swcuta swculorum.

tnlem suam et potcstatem rnagnam. El vidi itnum de XV. Tres liic dicunlur , diabolus videlicet, et

capitibus suis quasi occisum in mortem, ct plaga mor- bestia, qu.T est Anliclnislus, ct pseudoprophcla,

lis ejus curala est. Et admirata esl univcrsa terra qiue (iiiiiifiii polenliatu Anlichrisli oslcnsura est in

post besliam. Et adoraterunl draconem qui dedit signis et prodigiis mcndacibus. Et du;e bcslia:, ope-

polestatem besliic; et adoravcrunt besliam, Hicentes : rantc diabolo, eminculiorcs snni in mtiverso corpore

Quis similis besticc ? et quis polerit pugnare cum ea ? perditorum. Etdiabolus quidcm cst invenlor ct causa
Et datum est ei os loquens tuagna, et blasphemium omnis mali , tanqnam bominibus morlaliter viveiili-

et data est ilti potcstas facere menscs quadruginta bus invisibilis. Est et bomicida esl ab iniiio. Uni-

duos. El aperuil os suum in blasphemias, ad Deum versa mala qu;e operalus ost, inaximo pcr hoiniiics

btasphemarc nomen ejus , et tabernaculum ejus, et eos exercuit ct excrcct. lllum atitcm priinum makini

qui in coelo habitant. Et datum est ei betlum facere quod in dcccptione primorum hominum perpetralus

cumsanctis, et vincere illos. Et iterum : El vidi aliam esl, per serpcntem fecil; qnia ncc crat homo, per

bestiam ascendenlem de tcrra ; cl habebat cornua dno quem primi homines dccipercnlur. l'er serpentem
similia agni, eltoquebatur sicut draco. El potestatem B locutus Ev.e ,
pcr Evani Ad;c. Dcindc pcr Gain oc-
prioiis besiiw omnem faciebat in conspeclu ejus; ct cidit Abcl. Et deinccps pullularuiil onmia mala , ct

fecit terrum el inhabitantes in ca adorare bestiam pri- creverunt iniquilalcs, ct crescuiit ailliuc, doncc per-
mam, cujus curata est plaga mortis. Et fecit signa venianl ad summum mali ;
quando Deo pcrmitlcntc
magna, ut etiam ignem faceret de ccelo deicendere in el ordinante assumplurus est sibi diabolus vas aptis-

tcrram in conspeclu homiuum. El seduxit habitantcs simum, iiomincm videlicet illum damiiattun et per-

lerram, propter signa, quw data sunt illi facere in ditum , capulque perdilorum ;
qui in lantam cx-
conspectu Ego libi dicum sacra-
bestitv. Ei ilcrum : crcscet maliliam, ut homo omnium pessimus oslen-

menlum mutieris, et bcsliw quw portal eam, qutc ha tare se possit, ct audial lanqttam (it Deus, clcontta
bct capila septem, et cornua dcccm. Dcslia quam vi- univcrsa consurgat, ct cxtollat sc ac jactcl super
disli fuil, et non est, el ascensura est de abijsso, et in omne quod dicilur Deus cl quod colitur : ita ut dc
inlerilum ibil ; el mirabunlur inhabilantcs lcrram illo jam diclum sit a Doniino : Non est supcr lerram

(
quorum non sunt scriptu nomina in libro vilw a cm- poleslas qutc comparetur <i qui factus esl ul nullum
s;itutiune muntli), vidcntes quw crat, el non est. Et limcrel. Omne sublimc videt, Ipse esl rex super uni-

liic est scnsus, qui habet sapiculiam. Seplem capila vcrsos (itivs superbiw. Ut sriamus dc illo diclum essc.
plem monlcs sunt, supcr qttos mulicr sedel, et reges ^ snperius ostendilur, ubi dicilur : Cum apprelienderit

scptcm siinl. Quintiue ceciderunl, unus est, atius non- eum gludius, subsislere non polerit, neque liasta, ne-

dum vcnit ; ct cum vcnerit , oporlrt illum breve lem- que lliorax.

pus muncre. Et bestiu qiuv erat el non esl, tpsa octava XVI. Quod aulcin iinii.ii corpus sit omuiuin pcr
est, et de seplem est, et in inieritum vadit. El decem dilorum, cujus isdcm Antichristus taput sit, supcrius

cornua qittv vidisli, deccm reges sunt,qui rcgnttm osleudilur, ubi diclum esl : IUembra cohwreniia sibi

tiondum acceperunt , sed poteslalem lunquam reges carninm ejus. Et ilerum : Corpus illius quasi scultt

K iu Itora uccipiunt posl bestiam. Ili consilium nnum (usilia ; compaclum sqnamis se premenlibus. lina uni

hubent ct virlutem, cl polestatem suam besiiw tradent. conjungilur , ct ne spiraculum quidcm incedil pcr

Ili cum Agno pngnalmnl , cl Agnus vincel illos : quo- cas : alteri tma adhwrebit, cl tenenles se nequaquam
iiiam Dominus domiiioruni est, ct Rex reyum, et qui separabuntur. De quo corpore cl capite cjtts, id cst,

cum illo sunt vocati, clecti el fideles. Et ilcium : diabolo, vel Anlicbristo, et pcr Ezcchielem prophetam

Et vidi besliam, et rcges lerra', et cxercilus eorum dicilur : Ecce cgo ad le Pharao rex /Egypti, draco
congregnlos ad faciendum prwlium cum illo qui scdc- magnc, qui cubas in medio puminum titorum, et di-

but in equo, et cum exercilu cjus. Et apprehensa est cis : Meus cst (litvius, et ego feci memetipsum. Et po-
cum ipso pseudopropltela qui fccit signa nam frwnum in maxillis tuis, ct agglulinabo pisces
beslia, et

toram ipso, quibus scduxil cos qui acceperunl cha- (luminum luoruin squumis tuis; et exlraham le dc

qui ndorant imagincm ejus. Vivi msdio (lumiuuin htoruin, et universi pisces lui squa-
rnclerem beslitv, et

duo in slagnum ignis ardenlis sulphuris, mis Inis adhwrebunt, et projicitun le in descrlum
missi sunt hi ,

et caleri occisi sunl in gladio sedcntis snper cquum, ct omncs pisces Dc cujus potentta ct
(luminis lui.

<iui procedil de ore ipsius. Et ilerum : l.l ciim con- iu psalmo, secttndum Hebraicam tamen translalio-

..ummati (uerinl mille unui, sotvehtr Sutanas de car- nem, dicitur Inipius sccundum allitudincm fuio-
: <

ctresuo,cl exiet, el seducet gcnlcs quw siuit snper ris sui non rcqiiirel, ncr. cst Deus in omnibus cogita-

angutos terrm Gog et Magog, et congregabil eos iu tionibus ejus. Parluriunt viae ejus in omni tempore.
pralium, quorum numerus esl sicut arcna mnris. Et Longe sunt judicia tua a facie ejus. Omnes ininiieos

auenderunt snper altitudinem lcrrw; et c rcum- suos despicit. Loquilur in corde suo. Non movcbor
ierunt castra sanctorum, et civitatcm dilectam. Et de genetatione in generationem, ero sine malo. Ma-
lieseendit ignis a Deo de ecelo, ct devoravit illos ;
ct ledictione os cjus plenum esl, et dolis, ct avaritia

rlfibolus qui tcducebat eos, missits cst in ttnanum 6ub lingua ejus dolus et iniquiUs. Sed ct insidiatus
2sl SERMO DE FIDtl VERITATE. 283
juxla vesiibula in abscondilis, ut interficiat inno- A ab co capii fueiint, stabihter tenentur. E: go n;ii a -

cenlem. Oculi ejus robustos circumspiciuut ; iusi- conspectu districti judieis expulsus tenctur, miscriae
diatur in abscondito, quasi leo in cubili. Insidia- el tenebrarum lerra ccbibelur : quia foris ilolor cru-
tur ut rapiat paupcrcm, dura attraxcrit eum ad reie ciat quosdivisosa vero lumine intus cascitas obseu-
suum, cl confrartmn subjicil, et irruet viribus suis rat : transarlorum illa ullrix flainnu vitiorum con-
valenter. » cremationem ct lumen non babet.
XVII. Hoc corpus diaboli atque Anlicbrisli, quale XVIII. Sciendiim tamcn quia sicut :'n domo Patris
inprajsenti sit, et quid illi in futuro maneat, denion- mttnsioncs mutta: sunt pro diversitate virtutit; sic
stratur in alio psalmo, ubi dicilur : Quid gloriaris in dainiiatos diverso supplicio. gehcnnse ignibus subi-
malitia quipotenses iniquitate? elcxlera. l>e boccor- cit disparilitas criminis.: cjn.e scilicet gebenna ,

pore perditornni loquitur ct libcr qui inscribitur Sa- quamvis cunctis una non lamcn cunclos una sit,

pientise, qualiter in fine teniporuin oppressum a'ter- eadeinque qualilate succemlit quae tamcn supplicia :

nis miseriis gcrat seram et infructuosam pncuiten- in sedemersos et ullra vires cruciant, et iu cis vitae

tiam, dicens : Tunc stabunt justi in magnn constan- subsidium exslinguentes servant; ut sicvitain tcnni-
tia, et cselera quae subsequuntur. Etgo erravimus a nus punial, qualenus semper sine terinino cruciatus
ria vrritatis, ct jnsiituc lumcn non luxit nobis, et sol B vival, quia et ad fniem pcr lormenta properat, et

intelliqentitv non orttts cst nobis. Lassatt svnius iit vta sine fine delieieus durat. Fit ergo miseris ° mors
iniquitatis ct perditionis ; ct ambulavimus vias di/ftci- sine morle, finis sine fine, defectus sine defectu,
tes, viam antcm Domini ignoravipius. Quid nobis pro- quia et mors vivit, et finis scmpcr incipit, cl defi-

fuit sttpcrbiit ,-aul qnid diviliarum jactantia conlulit cere defectus nescit ;
quamvis illic ignis et ad con-

nubis ? Transierunl omnia illa lanquam tintbra , e solalionem non lucct, et tamen ut inagis torque.it
tanquam nnnlitis percurrens, et taitquatn navis quaz ad aliquid lucet. Nam sequaces quoque suos secum
pertransiit fluclnantem aqnam. Quod aulcin cx ange- in lormenlo reprobi flainma illuslrante visuri smif,
lis ct hominibns perdilis imum corpus sit, uno cru- quorura amorc dcliqueruiit : quatenus qui corum
«iatui deputatnm, Dominus ostendii in Evangclio, vilam carnaliter contra prxcepta Condiloris ama-
ubi ait se dicturtim in judicio : Discedite n me, ma- verant, ipsorum quoque eos inlcrilus in augmento
ledicti, in itjnem tvtemum , qni paratus est diabolo suic damnationis ailligat. Hic locus suppliciorura di-
ct anqclis cjtis. De hoc crucialu malignorum angclo- citur el lacus, sed in quo non est ajua, sicut pcr
rum et borainuro Isaia prophcta in line libri s:ii ait Zachariam dicitur : Tu quoquc in sanguine tesla-
Egredientur (haud duhium qnin samli) et videbunt mcnii tui emisisti vinctos tttos de lacu in quo non cst

cadavera virorum qtti pratvaricati sunl in tne. Vermis ^ aqna. El per Ezcchiam regein juslum : Non exspe-
eortttn non mortetur, et ttjnts corum nou exsttnguctur, clabnnt, qui dcseendunt in lacum, verilalem tuum.
et erunt usqtte ad salietalem visioms omni carni. Dicunlur uovissima laci, ct fundamenu laci, et no-
Ihrc. poena et locus poeiiarnui nominatur in Evange- vissima ahyssi.
lio leiiebrx exteriores, ubi jaclatur servus ille qui XIX. Vos ergo ahluti aqua baptismalis, el hono-
non arguilur de fraude, sed dc inutilitale, quia ac- rati nomine Chrisliano, signoque salutis siguali

reptuni talenluin negotiando multiplicarc nohiit pensate atleiile, et 'perpcndite 'diligcnter , si hahe-
ct alter, qui ad nuptias vestilus vesle nuptiali non nnis quod incrito timeamus si cst quod omni solli-
,

inlerfuit, ligatis manibus etpedibus projicilur. Ipse citudinc meiitis caverc debeamus; et inde cogitare
locus frequenter in Scripturis nominatur infernus ;
nullatenus negligamus, sicutef sacer psahnus docet,
sicut cst illuil in Parabolis : Semita tnlai super erudi- dicens . Quoniam iniquitatem meatn annuniiabo, ct

tum , ul declines dc inferno novissimo : et Ezcchias cogitabo pro peccalo meo. Et iterum Qutiniam ini-
rcx justiis Domino ail : Non infernus confitebitur quilatem meam cgo cognosco, el pcccatum mettm con-
tibi , ncqttc mors laudabit te. Et in psalino . In in- tra me esl scmper : cl non solum menles nostras co-
\crno atttcm qnis confitebitur tibi? Et ilerum : Non -n gitando, sed et linguas noslras loquendo, ibi occu-
morlui laudabunt te, Domine, ncqtie omnes qui dcsccn- pemus. Caetera pericula temporalia quanto minora
dnnt in infernum. Et healus Job : Jn profundissi- sunt, tanto minusnos sollicileiil. Ista autemquanlo
muin, ait, infcrnum descenduni omniamea. Nomina- niajora suui , lanlo magis nos conturbent ei coutri-
liir claliis nominibus, s":cut isdeinbcatus Joh iteruni slcnt, el profundis doloribus, Mispiriis atque gemiii-
ait Doniino : Dimitte ergo me ul plangam paululum luis coniptmgant ; ui fi;U nohis quod scriptuiu est :

aniequum vadam, et non revertar ad lerram tcnebro- Gonfige, Domine , timore tuo carnes mcas : a judiciis
sam el opcrtam mortis caliqine; lerratn miseriw el ciiitn tuis titntii. fi.'eliier quod bealus Job de
Pcnsate
tenebrarum, ubi umbra morlis, el iiulius ordo, scd se fatelur, diccus Semper cnim quasi tttmcuics $u-
.

seinpiterntts horror inhabnat Quid enim lcrrse tenc- pcr me flttctus limui Dcum, et pondus ejus ferrc non
brosae noniine nisi lerra tartari clausa signatur? potui. Si illc qui sie tiiucbat, potuit unquam vanis
Nec immerito infcrntis lcrradicitur : quia quicunque cogitationibns occupare mcntem, aut oliosis vcrbis

BAUJZII ISOT.E.
•
« Mors sine morte. Siunptum est istnd ct saneto Vidr- nota« nostras ad lihruin !ii S.ihiani Hr Gubrr»
tlregorio in iihro i* Moralium in Job, cap. 48 natione Pei
r.3 S. ACOiUKDI EPisCOPi LUGDUNENSIS
linguam; cirnunfcric oculos mentis vcstrxpcr vi-Aroagnum Dei csse nmmis Uominus ostcndit , cura
cinas regiones, et consideratc morlales nostris tem- loquilur ad Jcremiam, dicens : Tu ercjo accinge lum-
porilms. Ad quid eos videtis vacare ? quid cogitare, bos tuos ; et surge, et loquere ad eos omnia quai ego
loqui el faccre? qnanti sunt qui conentur agere prcecipia tibi. iVc formides a facie corum : nec enim
quoil Apostolus prsecipit , dicens : Omnis sermo ma- timere te faciam vitltum corum. Eqo quippe dedi te

lus et ore veslro non procedat; sed si quis bonus esl hodiein civitatem munilam, et incolumnam fcrream,
ad erdificationem (idei . ut dct gratiam audienlibus. el in murum wneum, super omncm terram. Simililer
Kt iterum : Verbum Christi habilel in vobis abun~ et ad Ezechielem : F.cce dedi, ait, faciem tuam va-
danter, in omni sapienlia, docentcs et commonenles lentiorem faciebus eorum, et frontcm tuum durioretn
rosmetipsos psalmis, hymnis, canlicis spirilalibns , itt frontibus corum, ut adamantcm, el ut siiicem, dedi
gralia cantanles in cordibus veslris Deo. Omne qvod- f.icicm tuam. Ne timcas cos, ncqne metvas a fucie eo-
cunque facitis in rerbo aut in npere, omnia in nomine rum; qnia domus exasperans esl. El qnia liniere iui-
Domini Jesu, gratias agentes Deo et 1'atri per ipsum. micum, qui soitim corporale damnum inferre polest,
Et iteruin : Qttid ergo est, fratres? Cum convenitis, grave crimen esl ; idcirco instrr.il nos psalmus ita

unusquisque vestrum psalmum habet , doririnam ha- orandum : Exaudi, Deus, orationem meam, cum de-
bct, apocalypsim habet, linguam habel, inlerpretatio- " precor : a timore inimici cripe animam meam. Quasi
naii hubet; omnia ud (idificationcm fiant. El itorum : dical : A limore iniinici libera me, el subde limori
Sice ergo manducatis, sive bibilis, sive aliud uliquid tuo. Tale esi quod in aiio psalmo dicitur Quoniam :

facitis, omiiiu in gloria f>ci facit.e. Vere omnino, sicut tnulti bellantis adversum mc, ab allitudine dici timebo,

Dominus ;iil : Bonus hoino de bono thesauro cordis ego vero in te spcrabo. Quod sic accipiendum est,

s;ii profcri bona. Sieut ego verissimum estquiaqui quasi diceret ; Mulli quidem pugnant conlra me.
thesaurum bonitatis habet iu corde, non pole.st ali- Ego autera auxilio gralirc tine firmalus, sperans iu

ler nisi ut bona cogitel et loqualur ; ita qui inania te, non multiludiuem corum, seii luuin exceisum ti-

et inulilia loquitur, ilcmonstrat sc inanem Cl va- mebo tumcn. ilii ergo qui bellantur adversum mc,
c;iiiin esse a gralia spirilali. N.tm si non essct, eur- iion pusstiiit pcnelrare altittidinem diei, cujus apo-
i.Tci •
1 1 procul duliio se audicnles atdificarct in lijc stoli duodecim sunt oie [F., hoi.ej fulgentes.

ct gratiarnm aclionea I gloriam Dei. XXII. Qui autem veracitcr in Domino confidunt,
XX. Ecce nihiisiis nunc et bona, qnsecx lolo corde securi se ilieunt in Deo : Laudabo se.rmones meos ,

amaiect desiderarc debealis ; audistiset maia.qux in lico speravi. Non tiinebo quid facial mihi caro.

cv lotr, virtute et onini conamine fugere debeatis. Et iterum : Dominus mihi adjulor, noa timebo qnid
Propter quod pensatc quem locum habere possit in- faciat inilii homo. Qnis enim accusabii adversus c!o-

lerulrumque pcrilurariim rerum amor, et transitc- elns Mei, ut ;:it Apostolus? Et itenun : Qitis nos se-

rii damni et periculi liuior. Scicndum omnino quia p:irnl>it a charitule Christi ? Tribulalio, an angttstia,

sii v.i amarc illicita aut immoderatn bona tempora- ii! persecutio, un fames, an nudilas, an periculum,

lia, pecratiim est; ila limere inordinate ,

pcccatum an gladius {siciti scriptum cst . Qnia pro le mortifi-

omnino est; et tam grande pcccatum, itt inter e;c- camur lo:a die, atslimali sv/nus ut ovcs occi.ionis)'1 sed

tera peccata annumerclur.et a regno ecelorum exclu- iu his omnibtts superamus,propter cttmqui dilcxil nos.

d;it . et xlcrnis poc is addicat, sicul in Apocalypsi Perfccte itaqne Ciiristiani non solum non litnciit

legitur : Timidis autem, et incredulis, et exsecratis, tributaliones , verum etiam gloriantur in tribulatio-

ct Itomicidis, et furnicatoribns , et vencficis, ct idolo- niHus; scientcs quod tributatio palienl.iain operatur,
lairis, ct omnibus mendacibns, parsillorum erit in palientia autem probationcm, probatio vcro spcm,
stagno ardenle igne. ct sulphure, quod est tnors secun- spes autcm non confiindit : quia ehaiitns Dei diffusa
da. Beatus quoque Petrus apostolus non solumdocct cst in eordibus eorum per Spiritum sanctum, qui
r.on tiiueii luiii perscculores , sed ner lacsioncm pe- dalus est eis ; et oniue gaudium exisliinant, cum i»
lare quidquii! mali perscculores inferrc pi>s-iint. iltio p tcntationcs varias incidunt . ahsque ulla ambiguitale
conjungens lcstimonia psalmi et prophclx !s;ii;e, noverunl se tribulalionibus cl angusliis confiari,
dicens : Oculi Dci sunt supcr juslos, cl tnir,f, ejus cxaminari e! ]iiii(;ari, sicul aunini ct argcntum in

ctl preces eorum- Vultus atttt m Domini super facien- fornace ignis, non sicnt paleas, aul icenum. Quia ad
t.' nutla. El, Q is c*i qnt vobis nocenl, si botii aitnu- !:('. iiiis ignem tribulaiionis adbibet Pater ccelestis,

tatores ftteritis? Ilue ipsum ct por prophclam Domi- iit sordes abluat, non ut in cinerem convertat. San-
nus prscccpit , diccns : Nolile limere opprobria ho- ctorum itaqtie vox cst in psalmo diccntium : Quo-
minum, d blasphemias eorum ne metuatis. Stcnt niam probasli nos, Deus , igne nos examinasti, sicut
euiiu veslimentum, sic comcdel eosvermis; el sicut examinatui argentum. Induxisli nos in laqueum, po-
lanam , sic devorabil cos linea. Sntus autem mea in snisti tribulationes iu dorso mstro, imposuisti homines
scmpilcrnum erit. Siiniliter cl pcr scmetipsum in super eapita nostra. Transivimus per ignem et ttquam,
Evaugelio jubet : Nolite limere, inquiens, cos qui et eduxisti nos in refrigerium. Ha'c omnia palinnlur
corpus occidunl, ct post hn<- r.on habent amplius quid variis pcrseculionibus. Totcranl plcruroqite snpcrio-

faciant. res, quasi super c:>pita impositos, quos noverunt

XXI. Non timere autem corporis pcrseciHorcs i js pejorcs. Tolerant ai.lem, non soltim tribttlatio-
 2S3 SERMO DE FID-iJ VEKIT-ATK. Kii
nes, sed el lcnlatioiie6, quasi ignem ei aquam, pei A gibus. etomnibus qui in sublimitale sunt,ut quietum
adversa scilicet et prospera. Cavent omnino nc eos ei Iranquillam vilam agamus, in omui pietate ei casli-

aut ignis exurat, aut aqua coimmpat. Transeuntes laie. Quod vero non solum in omni tempore, sed et
aiitein per ignem el aquain. hoc est, per prospera in omni loco, hoc lieri debeat, osiendit, post pauca
et adversa , educunlur in rcfrigerium ; ulii jam nul- subjungens : Volq e.rgo viros orare omni lcco levan-
lum linienl iniinicum, nullam sustinent molestiam, tes puras mauus sinc ira ei disceptatione. Sitnili-

quia perpetuum refrigerium et pcrpelua auies per- icr a mulieres in liabitu ornato , cum verecundia ct

se\erat. sobrietale.

XXIU. Ut aulem ad !ioc perveniant, quid agen- XXVI. Sciendum ante omnia quia oraiio sicut
dnm est omnibus fidelibus inter tnt mala et trans- essc debet sinc ira <n disceptationc, ita et sinc bae-
itura et tnansura, loleranda et fugienda, nisi quoii silatione , cuin loia fiducia el fide. Quod in multis
Dominus et Redemptor noster, liberator, et raode- qnidem locis oslenditur; sed prxcipue in illo , ubi
rator, cum de uliimis tribulalionibus instrueret di- Pelrus Domino ciicit : Rabbi, ecce ficus, cui male-
scipulos, praecepit , dicens : Vigilate ilaque omni dixisti, aruit. Et respondens Jesus, cit illis . liubete
tempore orantcs, ut digni habeamini fugere isla omnia fidrm Dei. Ame.n dico vobis, quia quicunque dixeril
qtut futura sunt, et starc anle Filium liotninis. Sinii- " huic monli . Tolle te et mitle le in mare, el no.; hasi-
litcr et cum de sua j.mi inslanti passione ros nione- laverii in corde suo, sed credidevit quia quodcunque
ret, dicit : Orate ne inlre.lis iu tentationem. Nam et dixerit fiat, jiei ei. Propterea dico vobis, omnia qua-
antea interrogatus a Pharisaeis quando vcnil regnum cunque orantes petieritis, credile quia accipietis, et
Dei, cum respondissri, subjun.vit, dicens : Quoniam venicnt vob'.s. Hoc modo orandum et bcalus Jacobus
oporlet semper orare, el non deficere : osten ens lioc :
aposlolus artmonel, dicens : Siquissapieniiam postu-
per parabolam dejudice iluin, et vidna inteipcliante I't ;i l)co qui dai omnibus afflucnter, ei non impropc-
importune. ISam et in alio loco, cum pcr parabolam rat, ei dabitur. Poslulft auiem in fide nihil hatsitans.
quemdam importune rogantein impetrasse
diceret Qui enim luvsitat, similis esl tempestati maris, quai a
commodo dari sibi panesa qtiodaiu. suljccit, dicens: vento movetur, e! circumfertur. A'oh erqo (cstimel illc

Et cgo vobis dico, Pelite, et dabitur vobis; quwrite, homo qiiod nccipiat aiiquid a Domino. Vir duplex
el invenietis; pulsale, ct aperielur vobis. Omnis cnim anima, inconslans esl in omnibus viis suis. Tantain
/jui pelit accipit , cl qui quwril invenii , et pulsanli fidem et fiduciam pr.cstat magna muiiituuo «iuice-
apcrielur. Et post paululum : Si ergo vos, cum sitis diuis f>ei, cui in aiio psaiino dicitur : Quia, tu Do-
mali , nosiis bona duta durc filiis vestris ; quanln mine, suavis et mitis, et muluv misericorditx cmnibus
magis Paler vesler de cwlo dabit spiritum bonum pe- invocantibus te. Et uobis pcr propbetam dicitur :

tentibusse? Dissoive coiiigntiones impielatis, so!vc [asciculos dc-

XXIV. De qua re, id cst assiduitaie vel potius primenles, dimiltc eos qui confracti suni libcros, et
importunilale orationum, quam solliciti cl intenti omne onus disrumpe. Frange esurienli panem tuum,
essc debeant fidclcs, plena cst oninis sacra Scriplura et eyenos vagosqueiitdnc in domumtuam. Tunc eiuin-

Novi ct Veteris Testamenti cxemplis et proeceplis, pet quasi manc lumcn tuum, el sanilas iua cilius orie-
i.i quibus (quod i>icompre!;cnsibile est bominibus) tur, et anleibit faciem tuamjustitia tna, et gloria Do-
a!i:|na qua; omnipolens Deus promisit fulura, sie niini coiligct te. Tunc invocabis, ei Dominus exuudiet
ilisiulit, ut oralionibus oblincrentiir. Undc et Pelro le; clamabis, et dicel : Eccc adsum. In quibus versi-
apostolo (letcnio al> Herode, el in carcere truso, bns aperledemonstrat quodqui pie audil Dominuiq,
oratio abEcdesia fiebalsine inlermissionc ad Dcum. misericorditer audilur a Domino. Scd Los propheli-
El Pauius exhoitalur audilorc.s suos, ilicens : Oran- cos versus alia trauslalio sic iitchoat : Dissolve ob!t-

les omni tempore in spiriltt , et iu ipso vigilanles in (jntiones violentarum cauiionum, dimitte fractos in
omni insianiia et obsecratione, pra omnibus sanclis, remissionem, el omncm scriplurum iniquam conscin-
et pro me, ul delur mihi scrrno in aperliouc oris mci de, cl in fiue, adhni ioquenle te, duc', Ecce adsiim
n
cutit ftdncia , notum fucerc myslerium Evangelii, pro Ouod valde nccesse csl, ul pradicetur , audialurci
qtio lcgalione ftingor in caicna isla, ila ul in tpso au- impleatur.
dcam prout oportcl mc hqui. Et in alio locosimililcr . X\\'!. llanc niullilndiiiem dulcedinis suai omni-
Orutioui iiLsiaie, ait, vigiiantes in ca graliarum uetio- potciis ct miscricors Dominus per Ezechiclem pro-
ne; orantes shuul et pro nobis, ut Deus aperint nobis plietain aniiuiiliai cieineiitcr, ct dicit : Convertimini
ostinm sermonis ad loquendum mgsteriunt Clnisti et ugilcpaniitenliam ub omnibus iniquitatibus vestris,
(propter qnod cii.ua vinctus sutn) ut manifestem illnd, el noii eril vobis in rninam iniquitas. Vrojicite n vobts
ita ut opotlet me loqui. omnesprcrvaricationes vestras quibus pra vai ieaii i siis,

XXV. Ouol aiilemnon tantum p;o se unusquisque, ci facile vobis cor novt w ei apirilum novum. Ei quare
autpro sanctis, debeat soUicitus esse in oraiione moriemini, domus Israel? Quia >;;>:o morlem m(~
scj et pro oranibus hominibus, idem beatus Paulus ricutis, dicit Dominus. Revertimini, ei viutic. Sieei
sic ositn.lit. prxcipiens lObsecro igiiur primo om- per lsaiam osienditur, cum dicrt : neveliuquai impius

nium fieri obsccraliones , oralioncs, poslulatior.es, viam suam, ct vir ittiquus cogitatienes suas, c! rever-

graiianiitt tteliones pro omnibus henunibus, pro re- tslnr ad Dominum, et nriwebitur (jns , ci od Dtum
 *i~ S. ACOBAUDl EPISCOPI LUGDIJNENSIS 888
nostrum, quoniam multus est ad ignoscendum. llane A '/"' aspiceret. Despexislis omne consilium mcum, et
suavitutem misericordix suse Doniimis nobis oflcrt epaliones meas neglexistis. F.go quoque in inte-
jicr eumdem projihetam, dicens Mcmcnio Iwrum n/« veslro ridcbo. Tunc erit cis illa infrur.luosa con-
Jucob et Isracl, quoniam servus tneus cs tu. Formavi versio, de qua Dominus per prophetam loquitur
te, senus meus es tu, lsrael, non oblmtcerit mei .
omnibus dicens : Convertimini, el videbilis quid sit
delevi ul nubem iniquitates luas, cl quasi nebulam inler justum et impium, et inter servientem Dco et
peccata tua . revcrlere ad mc, quoninm rcdemi te. El non scrvienlem ei. Fccc cnim dies vcniet succensa
iterum : Ego sum, ego sum tpsc, qui deleo iniquitales quasi caminus; et crunt omnes superbi, et omnes fa-
ruas proptcr me, ct pcccatorum luornm non recor- cienies impietatem, ttipula '.

et inflammabit eos dics

dubor. veniens, dicit Dominus exerciluum, qucc non retin-
XXVIM. Qui autem lias duleissimas vocaliones quet eis radicem ct germen. Fl orietur vobis timenli-
Dci neglexerint iu presenti lempore, dum iuveniri bus nomen mcum sol juslilicc, et sanitas in pennis
potcst, ct dum prope est, et venerit tempus jam ejus, el cgrediemini, et salielis sicut vitult dc armenlo,

non operandi, scd recipiendi unumquemque sccon- el calcabilis imptos, cnm fueril cinis sub planta pe-
diiin opcra sua, audicns ainaras improperationes dum vestrorum in die qua ego facio, di.il Dominits
Vocavi, et renuiitis ; extendi manus meas,et non fuil ]} cxcrcituum.

AGOBARDl FLEBILIS EPISTOLA

DE DIVISIONE IMPEIUI FHANCOHUM INTER FlLIOS LUDOVICI IMPERATORIS

I. Doraino gloriosissiino Ludovico imperalori quia nulla alia exslat causa, pro qua hxc scribere
Agobardus servulus. pr.esumo, nisi quia
qtiantnm dicere non pos-
dole.o;

Cum unusquisque fidclis oinni fideli lidei sinceri- sum, de perieuKs qu;c vobis imminere vidcnlur,
tatcm debcat, dubi'im noii est quod praccipuc fuleli ct ma.v.iuic animx. Nam quanto excellentior sub-

praiiato, cui ses publicn ad giibernandum commissa stantia est anima corpore, lanto excellentiori sol-

est, lidei servanda sil ab omnibus, qui divinre dis- Iicittidine curani anim;e gerere debemus, quani cor-
posilioni (idelilcr subjccli sunt, sicul Aposlolus do- poris; ita Douiinn docentein Evangeliis, sicut ipsi
f
ccl : Omnis, inquiens, anima poleslalibus sublimiori- 0[>lime noslis.

bus subdiia sit . quanquam circa millum infideliter III. '>

Anno itaque pracsenti , in allrilione et com-
ngenduni sit. 1'roplcr qeod et alius ajiostolus dicil motionc, agitatione et alflictione terme ct habilan-
Subditi estote omni humanai creaturcu propicr Deutn : liuin in ea quanta mala increbuerint, nemo lionii-

ct docemur oraro pro onmibtis hominibus, pro rc- num cst qui enumerare possit, ntilla exigente cau-
gibus ei his qui in sublimilale sunl. ui quietam ct sa, nulla eompellente ncccssitate ut ita lleri opor-
tranquillam vitam agaraus iu omiii pietate. Et in terel certaraina qiiae icnernus ; quia si voluissetis,

alio loco dieilur : Ideo necessitate subdili estoic, non tranquillam et quietam vitam ageretis cum liliis ve-
sotum proptcr iram, scd eiiam propler conscientiam. stris, non minus quam c jialer vcstcr, el avus. Adsit
II. Cum auiem hxc ita sinl, cl omucs vobis (I- omnipoiens ct misericors Deus, qui habitator est
dcles cssc debeanl, quomado quisquam fidclis vobis pectoris vestri, adsil etiaiu patientia veslra, qua civ
csse jxilciit, si videns aut intclligens vestrum peri- teros hoinines prxcellitis, ut hsec qnae suggcro
culum, non se ingevit quantum jiotest, ut vobis tranquille audire et pcrpendere digncmini.
d
indicet et cogniiuiu faciat , si tanicn locus aut fa- IV. In illo tempore, quando lilinm vestrum par-
cc.llas penilus illi non den-galur ? Tcstor omnipo- D ticipem nnmitiis vestri facero curaslis, ita in puj
tcnlem Deum, qui scrutalor est cordium ct renum. blicum vcstrum intcrrogando hoc inchoastis, diccn-
BALU7.H NOTjE.
«In codice regio ntilliis boc loco litiibis exstat. sui socium sibi constiluit. » Sed fusius ista prosequi-
It::quc cuni rclinuimus qui a Massono inventus est. tur auclor Clironici Moissiacensis, qui iideni etiam
Qianquam animus erat islnd quoque mutare. Sed astruit rebus qnas hic enarrat Agobardus. < An. 817
qniil litiilus hic jani prx-vainit. el ficbilis epislolue Ludovicus imperalor, inquit, apud Aquis palatiunj
noiniiie citari consuevit bic libellus, visum est niu- cclebravil Pasclia. Et in ipsaxstale jussit csse ibi
i.iri non debere. convciitum populi de oinni rcgno vel imperio suo,
.Dino prcesenti, id esl, anno S33. Tunc cnim Lu-
t> apud Aquissedem regiam, id esl, episcopos, abbales,
dnvicus filioruni rcbellionem coiiijiesccre medilatus, sivc comites et maiores natu Francorum. El mani-
cxercitum adversus eos coliegit, infelici prorsus (estavit cis myslerium consilii sui quod cogitaveral,
cvenlu, ut tradunt scriptores illorum temporuin. ut consliltieretunum de filiis suis iuipcratorem. lia-
c Pater vesier et avus, Carolus Magnus et Pippinus. hebat enim tres filios ex uxore Ermengarda rcgina.
•t Parttcipem nominis veslri. Co:iligtl islud anno Notncn uni Clolarius, nomen secundi Pippinns, ct
817, u( Eginhardtis tradit. Ludovicus imperator, in- noincu tertii Ludovicus. Tunc »mni populo ptacuit
quit, « generalem populi sui conventum Aquisgrani ut ipse, se vivente, constituerel iiiium ex fihis suis
more solito habinl in quo fdium sutim primogeni-; imperarc, sicut Carolus pater ejus fecerat ijtsum.
iuoj Lotbariuin coronavit, et noroinis aique impcrii Ttuic tribus diebus jcJDnatum esi ab omiii pnpiiloj
 2o9 FLEMLIS EPISTOLA DE DIVISIONE, ETC. 290
tes : Qtiod ad siahilimciitum rcgni.pcrtincl, ci ad \ ct fiiinanda; ac deinde d jurarc omnes jussistis ut
robur regiininis, debet homo diiferre, an non ? talcm electionem ct divisionem cuncli sequerenltir
Cumquc oinnes respondissenl quoii ulile el neccssa- ac servarent. Quod juraraentum nemini visum est
rium es(, non esse differendum, sed potius accele- spcrncndum, aut superfluum, sed potius opporinntim
randum; statini vos, quod cum paucissimis tracla- alqne legitimum, eo quod ad pacem ct concordiam
veratis, omnibus apcruistis; el dixistis \os velle perlincre vidcretur, In proccssu qnoquc lemporis,
propler fragilitatem vitas, cui inccrta est inors, nt quotiescunque aut quocunque impcriales liltcne
iliuu valeretis, nomcn imperatoris uui ex tribus (i- millerentur, ' amborum imperatorum nomina con-
liis vcstris imponeretts, in quo volunlatcm Dci tinebant. Postea vero mulala voluntate, convuls.i
qtioqumnodo eognoscere potuissetis. Proptcr quam sunl slalula, et de titleris ' nomen omissum cst, el
cognoscendaminjunxistisulfacercnt omnesjcjtii>inm in omnibus contraria altcnlala sni.l, cum nequc pcr

IrMuauuiu, offerrent sacerdolt s sacrificia omnipoten- seipsum Dcus, neque per angelum, nequc pcr pro-
ti Deo, qui suavis ot miiis et nnli.c niisericordix pbetam vobis dixerit, Ponitcl mc itit constituissc,
estcinnibus invocanlibus se ; (ieret quoquc ab onini- sicut de Saulc dixit Samucli : adhuc qunque nesci-
bus elecmosyna per illud triduum solito largior, ut tis qualilcr in sccrelis Dei consiliis definilum sit.
omnipotcns Dcus, qui summa beiiignilate regit cor- R Et eccc, sinc ulla ratione et consilio, quem i

da in se speranlium, infunderel in cordc veslro vo- Dco elegislis, sine Dco rcpudiatis, et ctijus volun-
liHilatetn suam, ct non sincrct supcr alium inclinari lalem in eligendo quxsilis, non cxspcctato exiiu
voluntatein veslram, nisi super cuin qui sibi pla- voluntatis ejus, rcni probatam reprobatis. Non igno-
euisset. Ilaque perfecislis omnia quai in lali re fa- rat prudentia vestra, quotl sequendus cst Dcus, non
cicnda crant, tali fidc et spe, ut lioc a Dco voliis praccedendus. Nam qiii praecedere vult, lental quod
infiisiun ct inspiraiuin nemo dubitarcl. Cxtcris filiis non cst cx fidc, dicentc ipso Domino : Kon lenia-
vestris » designaslis partes rcgni rcstri ; sed ut bis Dominum Deum luum.
b ununi regnum cssct, non tria, pr.clulistis eum illis V. Oro, dotnine mi, adsit benignissima pietas
qin in participein nominis vcstri feeislis; ac deinde vcstra, nc aspernanter isla accipiatis; sed polius
gesta scribere mandastis, scripta signare, ct robora- ingredimini sacrarium mentis vestraecum Dco, et
re, el eonsorteni nominis vestri faclum, c
Romam loqiiimini ciim illo mediantc lidci piclate ; el in-
misislis a summo pontificc gcsla vestra probanda venictis vos dixissc Deo, non verbis, sed rebns :

BAI.UZII iSOT.E.
ac lilanise factx. Post boc jani diclus htpcratort; reiida csl, inquil, procaciias el pelulanlia rcccnlio
Clolarium, qui erat major naiu, iniperatorem elegit, uni, qm melientes dc suo ingenio rar.ieros, Ago
ac pcr coronam auream tradidit ei imperium, popu- bardum tanquam faciiosum ei seditiosoni traducnht,
lis acclamantibus, ct diccntibns, Yivai imperator iisquc euni Iloribus conspergunt, ut, si illos audimus,
Clolarius. Facta est autcin heiitia magna in pupnln maligna oinnino ac pessima volunlale versatussit ii!
(lie illo. Et ipsc imperator bcnedixit Dominum, di- negotio proposito; contra quam aperle habetur ex
cens Benedictus es Dominus Dcus nostcr, qui de-
:
ipsiusmct Agobardi epistola ad Ludovicum impera-
disii hodicex seminc meo conscdentem in solio mco, torem; cx qua manifeste liquet Agobarbum, metn
videnlibus oculis meis. » Aeliim id. Kal. Augiisii m polius violandi numinis et lemerandi juramenli au-
scribit auctor ineditus Annalium Anianensium. ctore ipso Ludovico pia-slili filio, qitain malo erga
« Designastis partes regni. Pippino videlicet Aqui- Lildovicum allcclu, aliquid mulilnm. > Qu.isi vcro
laiiiaui, Ludovico liajoariam. iniii roiistet nemincm se rcuni fatcri, eV quicunquc
Vt unum regnum esset, non tria. Aliter lanien dein
11
rcbellioncm cceplant aut fovcnt, juslis se de cansis
evenit. Nam
triplex ex uno Francorum regnum fa- faccre non profiteantur. Dcnique si deest pra-lextiis
clum post Ludovici mortem, uli diettiiiiest ad
est, boni publici, obtenditur iufraclio pactionum, violatio
epistolam Lupi Ferrariensis. jurisjurandi, aul aliqnid simile. Quod si illa Tbco-
< Romam misistis. Ne quis exislimct id faclum phiii Raynamli argumenlalio valercl, facile ostcnde-
fuisse statim post convenlum Aquisgranenscm , ne- rem cxlra culpam cssc episcopos omnes qui exauclc-
que ideo inissuin Lotliarium ut coronani imperii a ralioncm Lndovici percgere. Quid enim in speciem
pontilice Roinano acciperct, ac si liim necessaria rjsanctius, quid religiosius, quid episcopaii
gravitatc
uovo imperatori fuisset approbalio summi ponlificis, dignius, quam Acla iinpi:e illms ac nefandx cxauclo-
affcram vcrba Eginhardi, viri in aula educali, et nc rationis? Et tamcn posteritas isios culpavit, ncque
gotioruni publicorum gnari majcstatisque juriiim qiiisqiiain hactciius infamem iilam principis oplimi
,

callentissinii ac temperantissimi scriptoris. Postquam dejectioncm excusarc aggrcssus cst, corum iiiniiiiiiii
fergo dixit Lotharium a patrc in Italiam nussuni qui pnst illos vixcre. Nam vel iinus Agobardus
fuissc an.'822, ut rem pubiicam illic adminislrarct, exemplo erit, noii dcslitutas fuisse Lotharii partes
h.ec. demum ail ad annum 827> : < Lolharius vero Miis crudilis, qui manu linguaque rcbcUioncm (Vne-
ituii secundum patris jussionctn in Italia jusiitias reut. Ego veneror Agobardum cx aniino; sed hoiui-
faccret, et jam se ad revertcndum de Italia propera- iicm fuissc credo ct qnse perperam egil, ca ncque
:

ret, roganle Paschalc papa Romam vcnit; ct lionori- probo, ncquc excusare conor.
fice ab illo susccptus, in sancto Paschali die apud o Amborum imperatorum nomina. Earum liltera-
s.inctum Pctrum rcgni cotonam et impcraloris et rum hoc iniliiini crat llludouvicus ct Ulolhariui
:

Atieusti nonien acccpil. hnle Papiam regrcssus divina ordinante providcntia imperatorcs Augusti.
mciise Jtinio ad iniperalorein vcnil. i Idipsmn scii- ' Nomen omissum est. Acccndit haud dubie ron-
hit eliani auctor Vit:e Ludovit Pii, itemque alii. i
luinclia illa aiiiiiiuni Lotharii. Cur cniin se consor-
d Jurnre omnes jussistis. E\ isto
proccipuc loco si postea nomcn sumn in
icni imperii fccisset paicr,
evinceie conatur R. P. Thecpliilus Raynaiidus Ago- consorlio paterni, quod per mulios aimos usurpatum
b.iidiiin debere cxitni a culpa, lamctsi rchcllionem fticral, nollct admitli.
Liilhaiii foveiil adversus patrctn. i .Nttlln modo fc-
201 S. AGOIiAi-iDI KPISl OPI LLGDlLSENSiS l\)->

Domine, rngavimus el deprccati stimus faeiem re- \ isloanno cx hac occai-iore ijerpctiata dolemus, ct ti-

spectus iui snppliciier, ut ttta iiluniinatione ci gtt- meuius valde ne in wjs futoi Dei roircitelur. Kecor-

brrnai ;onc f.1 _, remus parti::ipem impcsii s J q ni damur namque aivlentissimse rcligionis vesiue, qtiani

tecuni bcnc non fecimus, sine te ni'.-1'uis eonsilium cognovimus scmper in assiiluitate orationum, in

invcnimus. Absit, ahsit. Avortat Deus a vobis ut psalmis ct hyranis ct canticis spiritalibus canlantem

inspiralioncm Dci rcputlietis, et voluntatem nomi- et psallentem Deo in corde puro, in contrilione

ntim carnaiia lantum sapientium slaltiatis, ul in cordis, in compunctione placidx mcntis, in sollici-

errorcm inducamini, el deducamini. Obsccro cle- tudine misericordiarum ct oniniuni bonorum stw-
ul secundnin Deo vobis colla- nuitatc. Et ideo, u( diclum cst, timenduin nobis
menliam vcslram, a

tam priitlentiam perpendalis quomodo beatus Ja- videlur, ne tepescat, ne frigescat, optanduin vcro

rnbus Apostolus rcprchemiat eos qui propriis ani- ut fcrvescat et augeatur perseverando usque in fi-

nem, til salus sempilerna sequatur.

moruni motibtis proponunt aliqua se faciuros sine
prospccln divinm permissionis, diccns Ecce nutic :
VII. Kt quia superius de legitimo ct opportiino

'ju\ dkilh : Ilodie aut cras ibimus in Ulam chita- niilii non cr- juramenlo mcntio facta esl, \idctur

annum, c. w.niubi- niliiiii cx.ccllenli% vestrae, quod mulla murmuralin

tem, el faciemus quidem ibi I

mur, et lucrum faciemus qui igmrath quid eril P csl nunc intcr liomines propter contraria et diversa
:

in crastinum. Qitte enim est vila vestra ? Vnpor cst juranicnta. cl non sola inurmufalio, scd el irisfi-

ud modicum parens, deinceps exterminabilur. Pro co tia, el dctractio adversum vos quod mihi usqnc- :

ut dicalh Si Dominus voiuerit, et, Si vixerimtts,

:
quaqiic disolicet quorum munnuratio aii illud :

faciemus hoc, aut illud. V.i eavele ab hominibus qui pertinere eis vidctur quod bealus Ilierouyinus in

sequuiilur spiritum suuni, quia non oiimium est expnsitione Jercmise dicit in illo loco ubi propheta

li !es. ait : Et jurabis : vivit Dominus, in vcritatc cl inju-

\1. Cognovit Dominus qui sunl ejus ; et quicun- dicin et justitia. Ait ergo proedictus tloctor : < Siinul-

que ejus sumus. quaiitiilaciinque veritatis luce frui- que animadvcrlendum, quod-jusjurandum lios habeat

mur, et verilaie illuminante sinceriter vos ama- coniites, verilatem, judicium, aiquc justitiam. Si

mus, fuleliler vcstram sempiternam felicitalem ista defuerint; nequaquam erit juramcntum, se<i

cxoptamus; ct idcirco lanta mata , tanta scclcra pcrjnrium. »

Dli COMPARATIONE KEGIMINIS ECCLESIASTICI ET POLITICI

Et iu quibus Ecclesiat dignilas prccfulgeat impcriorum majcstali.

I. Domno clemcntissimo ct Christianissimo ae C hur brachiorum ; in altercalione autem scrmonum

per lioc oinni laude dignissimo imperalori Ludovico plus exspectanda est veritas, quam copia vcrhorum.

Agobanius. Propler quod orandum cst ab omnibus tota inieniione

Ju'.iet vestra prudenlissima solcrlia coirtra
'•>
com- mentis, ut ille de quo vos dicilis, Dominus illumi-

moliones liujtis temporis parulura esse uiiuiuque nutio mea ct salus mea, quia illuminatio vestra est,

orJincm, railiiarem vidclicct, et ecclesiasticum itlustrcl faciem stiaui super vos; et quia salus vcstta
iJ cst, et eos qtii sxculari militise, ei. iilos qui sacris cst. salvum vos faciat in sua niisericordia, m buic
mimslcriis inserviunl; n illos quitleei ad ccrlaiidum orationi congrueiilcr vos subjtingalis : Domine non
ferro, isios auiem ad disceptandum vcrbo ut simi- ; confundar, quoniam invocavi te.

les similibus obsistere valeanl. lu qua resummopere \\. Lgo igilur servulns vester, cun cognovissem
sciendum est, tjuod in congressione armornm plus e.v. vestro sacro pra;cepto jiissum mihi esse ad vc-
exspectanda csi justitia supcrn: regimiuis, quam ro- slram praesentiam properare ita paratum, ut cum
BALUZII NOTJE.
« Libcr iste in aliis editionibus, pneter istam Ago- D moii Lotharitis Iratresqiie ejus armaadversus patrem
foardi ad Ludovicum imperaloreni epistolam com- , movcrunt: id quod nos hodie Gallica lingtia vocare-
plectebatur eiiani epistolam Gregorii IY ad episco- iiius un manifesle. Et, quoil jiigolum petit, tres i!l:C
pos regni Franeorum, et Librum apologeticum pio hicubrationesdisjtinctaeacdivisse suntin Codiceregio;
iiliis ejusdera Ludovici. Yertim et rcs ipsa et vetusti incipiuntquc omnes a majuscula littcra , ut solent
codicis aucloritas suaserunt tu hoec tria distinguere- initia librorum. Verumquia poslerioresAgoliardi lu-
iiuis. Nam certum est epistolam ad Ludovicum scri- cubrationcs nulluin tilulum habent in veteri codice,
ptam terminari in bis verbis, Hujus rei nisus merita amanuensis, ad cujus fidcm prodiil editio Massonica,
vestra appropinquare fuciat apoitolieis merilis. Tum pnlavit haec conjmigi dehere. Geterum, istiu? quoque
nqui debuit, sed non in dodom liiiro, epistola seu Iibelli litulus nulltis erat in veleri codice. Haqtie re-
crius IVagmentnm epistolx Grcgorii IV atl episcopos liiiiiiiniis eimi tjueni Massonus fecit, non aliam tamen

parlis Ludovici : quae vel ob hoc ipsum in eodem fa- ob causam, quam quia jam obtinuit ut eo litulo lau-
sciculo alligari non debuit, qnod nulla illius mentio detur ab eruditis.
exstet in epistola ad Ludovicura. Liber demum apo- • Commotiones hnjus temporis, id cst bella el dis-

logeticus procul dulno ab utraqoc epislola disjungi sensiones qti.e in regno Francoruin ciant anuo 85"»
ileiiuit. Nam nihil aliud cst quain liber \u pnblicum ob divisionem Ludovici filiorumquc ejus, ccu antea
emissus, ac per omnesubique provincias, utpatet, diximus.
vulgatus, ad probandum justas fuisse rausas quibus
 SE COMPARATiONE REGIMINIS iiU.I . KT POLH gn^

estetts eftcleiia&ii' is viiis eontra injustos reprehen- A lcmniis raissarum, (in principio scilicet, ubi dice-
sorts justae roprebensionis oppositionem adhibeie ie soiemus-. in printit c/uus libi offerimus pro Eccle-
pogsem, vjsum niilii est ui in Dei et vostro scrvitio, tia iua Mhda ccitholjea, quam pacificare, custociire,

dc anterioruni Patruro actibus ct sensibus h.ecver- adunare et regcre digneris loto orbc lerrarum, vna
c
ba, (|u;r subtcrannexi! sunt, gloriosissimse excellen- cuin famuto luo papa nostro) ait ad eosdcni cpi-
lix' vcslrac initlerem; quatinus sancln rcligio vcstra scopos : « Divisiouem vestram a generali Eeelesia,
pie perpenxiere dignetur, « cujus revcreatias debilorcs quam Lolerabiiitcr forre non possum, vehemenler
estis ad vestrun) quotidianuin profectum org.i sedem smpco. Gum cniui beatissimus Auguslinus, Domini-
apostolicam. Denique bcatus b Pelagius papa, cmn e;e senlcnliae memor, qu.-c d fundamcntum Ecc.lesia>
quosdain rcdargneret c-piscopos, eo quotl nomen ejus in aposiolicis scdibus collocavit, in schismale esse
rcticerent iu aciione iacri mysterii, iil cst, in so- dicat quicuiique se a pijcsulum earumdem sediuni

BALUZH NOTiK.
* Cujvs reverenlicv debttores. Ludovicum instruit jiulii iuntque irritum esse contendens episcopos ,

Agobardus rcvcreniia quas sedi aposiolice debc-

<!e enimillos non essevulgariumEcclesiarum episoopos,
iiii, Verum necessaria fortassis non erai hiec Ago- sed earum Ecclcsiurum quas ipsi apostoli suamet
n
B ipera ad lidcm instruxerant. Itaque Athanasii
barui ouora. Ncnio enim, arbitror, in iota Galiia ha- et
ctcuus !iul,eorum mmirumqui commumone sedi apo- Marcelli causanrjudicari non potuissc inconsullo se
stolici: juncti fuerunt,qui cxisliinavcril magnam sedi ae Romana synodo; scd necessariuiu ame omnia
apostoiicai deberi revercniiam. Certe, xvoAgobardi, fuissc scribi deeare ad Occidcnlales, utconimtini
cpiscopi ex synodo Parisiensi sc.ribenlcs anno 824 ad dciu oinuiuni consensu coniponi posscnt magnx
Ec-
Ludovicum elLoihariuniunpcraiores, ila loquuniur clcsi;e. liuuc enim csse vciuni ac genuinum sensum
« iNos bis qni iu sacra sede bcati Pelri apostoii resi- cpistoke Juliiad Orienlales osleudit Marca. Prsero-
dcni, dignam honoris revercnliani jure tribuendani gativam illam Ecclesiaruin apostolicariiin agnoscit
uon duhitainus. > cliam Auguslinus in cpistola 162 nbi agens de Ca'( i-
Pelagius pupn hujus uominis primus. Epistola
*> liano Carthaginiensi episcopo ejusque collegis,
ad-
aulem ili;t daia csi ad episeopos Tuscia ., exsialque 111 1
vctsus quos, tamcnctsi absenles, synodusDon: tisia-
lomis conciliorum. rum prolulerat scnteniiam damnalioiiis, aii judicium
c
Ck»i fumtilo luo papa noslro. Vetus csl in cccle- !ioc csse iiritum, episcoposque illos posse
causam
sia consucludo, ut episcopi caibolici, prsecipuc vero siiam reservare judicio aiiorum collegarum, praser-
Itomanus, inler mysieria nominentur, iwle con- m liiu vero eorum.qui pnesidehaniEccIesiisapo.stolieis
;

slct lidelibus pontilici sessejunctos coiumunionc cuni adeoque loiuiii esse Ca*cilianum ab insidiis inimico-
sciii apostolica. Istud obsequinm ab r-piscopis illis rum suorum, quamloqui.iem eonimunione jnnctus
prxtermissum conqucrebatur Peiagius , i ; me.rito erai Ecclesite Romanae et aiiis Ecclesiis, undeEvaii-
tonqucrcbattir. Boni cniin episcopi e>i impatieutcr gclii hdcs fluxerat, jd
esl, aposlolicis. Hasc rursum
fcrre, Ecclesia Dei scbisina ae divisionem
si (jtii= in ^ Marca. Nam lubeuter ejus auctoriiate utiinur nemi-
accrc ieniei. Manifcstum autem scbismatis argu nem honore
'
suo fraudantes, inulio minus illtini, cui
meiHum esi, cum (i'.iisse coiuu.unioiii subtrabil apo- nie tantum debcre semper ci ubique profiteor,
quan-
siolicu; sedis ; a qua in omnes veneranda; communio- tuin di b( ri iiomini potest ab homine istarum
rerum
ui> j:iia diinananl ui loquuntur Paires coucilii siudioso. Sed el Pelagius quoque I papa Ri
,
manus in
Aquilciensis m
epislola ad Gratianum imjicratorem cpistola ad Valcrianum patrieium, cum agerei
ad-
scripta. versus Aquilciensem e« Mediolanensem episcopos,
in
a Fxmdam. Ecdesi&in apost. sedib. Quoniam in causis Ecclesia; generalibus scli suaa nibil speciale
nolis ad Luptun Ferrariensem polliciti sumus plura reservai, iusi qnatenusuna estex sedi) usapostolicis
:

iii.s ud AgoLaidtiHi dicturosde auctori-

digi>iialu et adeo tii si quo.l duliium oriatur adversus constiiula
tate si diiun ;ipostolicaruui, rcs poslularc videtur ut synodorum universalium, recurrendum cssc dicat ad
idcni nostram liberemus ; pnrserlim cum rcs liuec se<!es apostolicas pro recipienda ratione. < Sed quo-
lauti momcnli sil, ui vix ulia digniorcsse vidcalur lies,inquit.aliquadeuniversalisynodoaliquibusdubi-
i]u.i- piorumac. erudilorum lccioruin ocuios menies- tatio nascitur, ad recipiendam dc co quodnon intelli-
queoccupet. Ecclesias igilur apostolicas, iilas dico, gunt ralionein, aut sponte bi qui salutem animae sn»-
secundiitn Augusiinum, quai aposlolicas sedes habere desidcrant ad apostolicas sedes pro recipienda
ratione
'•i episiotas accipcrc merueruni ii cst, i|ii;c et ab
; conveniant, etc. » Tum paulo posl addit cim
citra
apostobs fuud.ii.c sunt, ci soripta: exstjnl ad illas controversiam esse schismaticum, qui ab apostolis
<pistol;c aposlolorum. Plures ill;c numero fuerc, m sedibus est divisus « Quisquis
: crgo ab apostoliois
Corinthiensis \ohaia, Thes.saloniconsis et Pbilip
iirinthiensis in \ _ divisus est sedibus, in schismate eum esse" non
du
P :nsis i_n Macedonia, Ephcsina in A>ia, Itomana in
u biuiu esl, et contra universalcm Eeclosiam
altare
Italia. lias eniniapostolicas Ecclesias cuumcrat T conalur engerc. t Ex bis ergo constal magnam fuisse
tnllianus in librodeprxscriptionehserclicorum. Pra;- oiun dignitatem et auctoritatem Ecclesiarum
aposto-
ter illasvero, Alcxandrmaiu quoqueet .\uiiocheiiam licarum. Nec iinmerito; cum, ut post
Augustinum
iiitcrapostolicas recenset Gelasius iu deerelo de li- Pelagius papa docot, fundameiitum Ecclcsiaj
sit in
bris canonicis. Ncque dubium est quin e.t ips.c fuc- apostoiiiis sedibus. E.un pono obauctorilalem Eu-
tiiii aposlolica:: in qucin nuincrum ciiam veniuut tvcbes iu synodo Constantinopoiitana damnatus a
liierosolymitana elAm yraua. ac ciiumColossciisisiu Haviano an. ii8 provocavit quidem ad synodom
Pbrygia inajori, Ac saue tanii momenti visa eslve- Roinanam, sed non solam. Nam appellavil etiam sy-
leriuuR dignitas illarum Ecclesiarum, ul nibit grave nodos Alevandrinain, Hierosolyiniianani et
Tbessa-
inEcclesia decemi posse putarenlextra couscientiam loiiicenscm, ut egreirie probatum est iu libro
vil de
cpiscunorum sedibus illis prxsidentium, pra-sertim t.oncoi dia saoerdolii ct imperii,
cap. 0. Sed tanien
vcro liouiaiii, Alexandriui, ct Antiochcni, euiiKjue Romana Ecclesia scmper pr;clata csi reiiquis Eccle-
jurrciii uin ac schisinaliciim jndicarenl qui Ecclesiis siis apostoliois, quol cam Pelrus et Paulus
sauguine
illis communionc jumiiis uon essel. suo consecraverint, et
Iliuc factum nt apudRomam Gbristi mariyrio
ciun Orientis concilia, iuconsullo episcopo Roniano, faerinl consecrali. Eadcrn ob boc ipsiiin dicla cst
dainiiasseni Athanasium cpiscopmn Alexanilrinumct per antoiiomasiain se.les aposlolica, eiiam a vcien-
M.irceUuin Ancyranum, Julius objurgatoriam ad eos bus. Pra;cipuc vero patres Occidentalis Ecclesiae,
cpi.iolain miserit, conquerens de hoc agendi mo !o. ouin sedcm apos(o'icam simplicilcr dicunl.Romauaui
 2'.I3 S. AGOBAftDI EPISCOPI LLGt)CNENS:S 9.M
auctoritate vel eomnuiuione suspcnderit, nec aliant \ huinana lemciilas posset appetcre, nec porlx coiitra
manifeslet esse Ecclesiam, nisi qtuw in pontiflcalibus illam inferi prtcvalcrcnt. Vernm hanc petra' istlus sa-

aposiolicamm scdium esi solidala radicibus; quo- cralissimam finnitatem Deo. nt diximtts, aedificante
mndo vos ;ili nniversi orbis comniunione scparalos constructam.nimis impia vnli prxsumpiione violarc,
essc iton credilis, si roei inter sacra mysteria secun- quisquis ejns potcslalcm tentat infringere, favenrki
ilnm consnctudinem nomiuis incmoriam rcticelis, in cupidilatibus suis, et id quod accepita veteribus non
quo, licei indigno, aposlolica: sedis pcr successionem scquendo. i Il;cc beatus Lco ; scd ct alii multi liu-

cpiscopatus prsescnli tcmporc videtis consistere fir- jnsinoili docentcs, nt illins stabilis peirae scmpiterna
mitatcm. > solidilas, super quam Dominus Salvalor noster pro-
III. Bcatissimus quoquc Lco papa ail universos priam fundavit Ecclcsiam, a sobs ortti usque ad oc-
Yiennensis provincioc cpiscopos <lc auctoritale ct casuni primatus sui apicem sticcessomm suorum att-
privilcgio aposlolicic scilis ita scribit: « Divinx cu!- clorilate tam per sc qunm ° per vicarios stios firmi-
inm religionis, quem in oiunes gcntes. omnesque ter obtinerct. Ex quibus bealus Anastasius papa ad

naiiones, Dei voluit gralia coruscarc, ila Dominus impcratorem scribens, ilocet quod pro Chrislo fun-
nostcr Jesus Christlts bumani gcneris salvalnr insli- galur legatione, qui pro pace prccalur Ecclesisc ; ct
iuit, tit veritasqu.e aniea legis et prophetarum prao- I! ipsum imperatorcm admonet, ut conslitntis aposto-
conio contincbatur, per aposlolicam tubam in salu- lics: sedis olitetnperet.

tetn universitatis exiret, sicul scripttim est : Inom- IV. Cerle, clcmenlissimc tlomiuc, si nunc l Cre-
nem terram exivit somis eorum, el iu fwes orbis lerrw gorius papa irrationabilitci ct ad piignandum venit,
verba eorum. Hed iiitjus niuneiis sacramentum iia mcrilo et • ptignatus cl rcpulsus recedct. Si atitein

Dominus ad omniuin apostolorum officium pcrtinere pro quiete ei pacc poptili ct veslra laltoiare nililur,
voluit, tit in beatissimo Pelro, aposlolorum omnium bcnc el r.itionabililcr oblemperanduin esliili, uoit

suniino, principaliler collocaret, ttt ab ipso , tpiasi rcpngnandum. Si enim tpioil vestra voluntaie ct po-
quodam capite, dona sua velul in corpus omne dif- testale cum consensu lolius iinperii vcsiri facluii
fanJeret, nt cxsorlem sc mystcrii intelligcret essc est, et postca d in apostolica sedc roboratum, u>»c
ilivini, qtti ausus fuissct a Pctri soliditatc recedere. vnlt ia prislinum reducerc siatum. saiis ralionabiiis

Iluncenim in consorliiim individux unitatis assum- et opptirtunus cst ejus adventus. Quia nullatenus
pltim, id qtiod ipse erat, volllil nniuinari , dicendo : quoil ila esl constitutum a \o!tis, debclis niulare.

Tu es Petrus , et super hanc pelram atdificabo Eccle- Ncc enim sine gravi periculo et rcalu aniinx Geri
siam meitm; ut aetemi lempli xdificalio mirabili inu- potest.

ncrc graliic Dei in Petri soliditalc consislcrct ; hanc C V. Iu bis sacratissiniis dicbtis Pascbalibus perlat:e
Eeclesiam suam firmilalc corroborans llain nec snnt ad nic litlera? istius aposlolici , prxcipicntes
BALLZII NOT.E.
semper inleliignnt, quod ea sol.i apostolica esset in Gclasius papa in epistola a Anastasium Augustnm I :

Occidentc. Ncque tamrii propterea asscntior illu- « El qtialisciinque aposlolic.t' seJis \icarius, qttml-
strissiinocardinali Baronio, qui Turonensem ac cunque plen;e fidei calbolicse deesse comperero pro ,

Burdcgalcnsem Ecclesias, qu.e aputl Gregorium Tu- nieo inodulo suggestionibus npportunis supplere con-
roncnscm libro quarto, cap. '1'i (ttlii dc concilio iiiidn. t liem Symmachus in Apologelico ad cum-
r

Santonensi agttttr, quod auno >(i(i babituni csl) vo- . dein Anaslasitiin < Ubi te : reriim buinanariim .

canlur sedes aposlolic;c, ob lioc. dictas putat aposlo- princeps, qualiscuntpic seJis apostolicic vicarms con-
licas,non qnod ab apostolis fucrint instilutx, « scd tcslari voce non desino, ctc. > Episcnpi in synodo
quod eisdcm ab apostolica seile Petri concessa per Romana rongregati anno 800 in causa Leonis pa-
palliiim apostolica inessel auctoritas. t Respexil vi- p;e < Nos sedcm apostoiicam, qtia> cst caput om-
:

delicet Baronius ad morcs poslcriorum Sicculorum. iiium Dei Ecclesiarum, judicarc non auiicmus. Nam
Nam pnstea persuasum fuit pallii honorem decretuin ab ipsa nos omncs ct vicario sno jndicamur. > Et
fttisse metropolitanis, propirr apostolicam vicem, id alibi pluries. Sic vocantur ctiani vicarii beati Petri,
est, ut ex coiifessionc pallit intelligerent mctropoli- cl vicatii apostolorum Pctri el Pauli ut alibi pluri- ,

tani vicarios se csse sedis apostolicsc, ut ex Rhabauo bus dictum est a nobis. Quin el Cyprianus in <'pi-
Marca obscrvavit. Sed isttnl valere non potuit lem- D stoia 07 Stepltanum papam vocat vicariuiu cl suc
pore istins synodi Santonensis, quo nondum quis- cessorcm Coruelii Luciique pontificum Komauurum.
tpiam episcoporuin Gallicanorum si Arclatcnscm , Gregorius papa hiijus nominis quartus qui tum
11

excipias, pallium ab episcopo Romano acccpcrat. inGalliam cum Lolhario veneral, incjus parles trans-
Conturbasset profccto Baronius, si probare coactus grcssus contra patrcm, uU dicemus infra.
fuisset missuin illud ante b;ec tempora fuisse ad ar- '
Pngnatus ctrepulsus recedet. Evcnisse id qtiod
chiepiscopos Turonensem ae Burdegalensem. Sed ominabatur hoc loco Agobardus palet cv Uincmaro,
ideo diclae sunt apostolic;e, quod pcr illas tempcsla- quisic loquitiir in cpistola 41 adAiIrianum llscripla .

tes Ecclesire omnes episcopales dicereiituraposlolicac, i Et quomodo Gregorius snbreptus cum Lolhario
juxta observationcm Tertnlliani, quod fidem suam patre suo repugnante in Franciani venit,et pax posl-
ab apostolica illa priina sede acccpisscnt quam ano-
(
ea in Franeia itl antea non fuit, ct ipse papa cum
sloli fundaverant. Ihide cum vidcs Kiiririum Le- lali honore sicut decuerat, ct sui antecessores fcce-
niovicensemepiscopum a Fatislo Itciensi dici aposto- runi, Romam non rcdiit. >
lica sede dignissimum, intelligcre non debcs Kowa- ' In apostolica sede roboratnm Non quod appro-
natn, sed Lemoviccnsem, cui tli&nissime pnesidebat batio Bomani ponlificis cssct neccssaTia sed quia ;

Kuricius, idco sede illa dignissiinus. Vide porro no- Paschalis papa iii valde cupiil, ut supra diximus in
tas nostras ad Vinccntium Lirinensem. noiis ad Kpistolam flelulem.
a Pervicariot sitos, iJcst, pcrUomanos pontifices, ' Apostolici, id est, Kotnani ponlifieis, qui tum
qui freqtienter vocantur vicarii apostolicx sedis. crat Gregorius qtiarlus. Nani per eas teinjtestales
2!>7 DE COMPAR. REGlM., ETC. - EPIST. GREGORH PP - Iv" 54S

ui jejunia cl orationcs cuiii abstinentia facereraus, si \ lurbatus, cogor modo in ipsa clavum adversitate di-

fortc omnipotens Domiims effectum conatui ejus rigcrc , modo curvalo navis lalcrc minas Ductuum
prxslare dignelur ; qualenus apud vos oblineri pos- ex obliquo decliuare. Ingemisco, quia sentio quod
sit, nt pax et concordia pristina domui ct regno ve- negligenlc me crescil scntina vitiorum, el tempesiaie

slro restituatur. Quod ego amliens, compiinclus, fa- forliler obvianlc, jani jamque puttidx naufragium
ciem cordis mei, quantum valui, ad Jesum Christum labulx sonant. > Hcu, hcu '. Si tunc jam putrescebat
Dominum nostrum levavi , vehenienter cxoptans ut navis Ecclesix, et si ejus tabulx jam putridx crant,

siue sanguinis cffusione lam injustiis tuniultus per quid nunc esl ?

bcnignissiinam omnipolentiam ejus sedarclur. VII. Hxc verba, piissime domine, beaiissimi do-
VI. Dignetur sublimis prudentia vestra pie per- cioris ad memoriam vcstram rcducere
proptcrea
pemlcrc quod Apostolus dicil : In novissimis diebus prxsumpsi, ut quia nenio dubitat vos niulto et incf-
inslabutu temporo periculosa. Qux pericula bcatus fabililer plus csse ainatorcm regni cccleslis quam ter-

papa Grcgovius suojam lempore, quando adhuc sta- rcni, permansuri quam transiluri, cl juxta veslrani

tns idciu mullo et incomparabililer mclior erat quam sanctam fidem, spein ct charitalcm, dc nullo alio

liunc, ita deplorat, dicciis: i Taniis quippe iu boc opere potestis lam cbare Dcum placare , quain de
loco liujus iiiiindi lluelibtts quatior , ut veluslam ac B solliciludinc et administialionc pacis ct unilalis F.e-

pulresccnlcm navcni , quam regendam ocnulta Dei clcsix, vestra solcrlissima religio elahorct, ut oinnh
dispensaiione suscepi, ad porium dirigere nullaleniis anima Ddclis proficiat in Dde el cognilionc Dci :

possim. Nune ex adverso lluctus irruunt , nunc ex qux res omnibus rebus Deo cbarior esl. Iliijns rci

laterc cuniuli spumosi maris inlumescunl , nmtc a nisus meriln vcslra appropinquarc faciat apostul i is

tcrgo teropcstas insequilur ; intcrque hxc oninia meritis.

BALUZII NOTM.
1i:re appellatio soli Roiiiano ponlifici competcbat. consequens cralut prxsidentes lilcercntui aposlolici,
Olim lainen singuli episcopj dicebanttir apostotici, Dcinde vero paulatim lilulus ille adciuplus sin.plici-
ob cam videlicct causam, quod successores aposto- husepiscopis.pecnliarisfaclus esi nietropolitanoinni.
lorum cuin csscnt, sedcs suas aposlolicis prxdiii vir- Tandcm ct his qiioque dcmptus cst, lotaque Imjiii
lutibus rcgebant, ut verbis .luliaui Poiuerii ulainur in nominis dignitas in episcopum Hoiiiaiium Iransfiisa.
capitc ->' libri prin.i de Vita contemplaliva; tum Itaquc jam ab aliquot sxculis solus ille vocatur apo-
etiam quia cum omnes sedes vocarentur apostolicx, stoHcus.

KPISTOLA GREGORII PAP.E IV

AD EPISCOPOS RF.GNI FRANCORUM.

Romano pontifici scribcntes, contrariis eum in (

comperto, c lxtari vos dicitis, credenlcs omnibui
prxfationc nominibus appellastis ,
b fralrem vidcli- principi scilicet subjeclis profuturum, et oplasse

cel et papam ; dum eongruentius esset solam ci pa- 11

occursuiii vcstrum nobis non negandum, nisi saera
ternam reverenliam cxhibcre. Advenlu quoquecjus jussio impcrialis prxveniret. Qux vcrba reprehonsi •
DALUZH not^;.
» seu vcrius fragmentum epislolx,
Epistola ista, trem, nihil detrabere de dignilateac majeslate ejii3.
wagni niomenti et quo primum lemporc in pu-
cst; Et oinniiiomihiplacetErasmi observatio.quiin Coin-
blicuni proiliit, excrcuit indiislriam doctorum viro- mentario ad epislolam Cypriani ad Anlonianuin
runi. Massonns sanc, qui primus illam edidit, scri- sitspicatur fratris cognomen bic non arguere dignili-
ptain putavit ab Agoliardo, qucm primatcm Aquila- tis xqualitalem, sed societatcm communionis.
nix vocat, adversns episcopos partis Ludovici. Gol- c La-tari
vos dicitis. lta omnino codex vetus. Scl
daslus iisdem vesligiis insistcns, Imitc ci titulum fe- qtioniani vox lcetnri sic scripla est [ la et arilexisti-
cit: Hescriptum ad epittolam Hjnodalem episcoporum mavit amanucnsis omissam fuisse aliquam liiteram,
Francorum e.t Gennania ct Galtia congregatorum pro et pro icetari legendum esse lameniari, quemadmoduai
causa Ludovki Pii itnperatoris. Tandem divini in- liahei editio Massoni. Necessariam porro esse hanc
gcnii vir, PclriisrtcMarcaarchiepiscopus Parisiensis, cinendalionem patet ex iis qux infra ait Gregorius :

dcprehcndit epislolam illam esse non Agobardi ,

Deinde, poslquam dixislis vos tcetatot esse de ndvenlv
sed Gregorii IV Romani ponliGcis: quod probavil nostro, etc. Rursum paulopost ediiio Massoni babc-
tot argiimcnlis, ut valde lusciosiis sit oportel qui bat, Principi scilicet subjectis (uturum, nullo sensu.
luccm veritatis bic non videat. Ea ds causa nos Rectius itaquc codex regius, in quo scriptum discrtu
litulum illi epistolx sic fecimus ICpistoia Grego- : est profulurum.
riilV papce ad episcopos regni Francorum. Eam d Occursum
v. n. n. negandum. Moris quippe tum
porro, c.um niuliis in locis csset corrupta, diligenter erai, m quoties Romanus pontifex ad comitatum vc-
ac fidelitcr emcndavimus ad fidcm codicis manu- p niebat, episcopi Francorum ei obviam procedereni,
scripli. honoris causa. Veruin quia Gregorius non venicbat
b Fratrem ex veteii more, cujiisretineiilissimuscst ut hospes, sed ut hostis, adeoque absque consensu
Cypriaiius: necaliterconcilia Africx.aotipseAugiisli- Ltidmici, prohilnii siini a principe, no obsequio illo
nus. Sed vetusiiora eranl exempla, quam ut bisce oflicioque delungerentur erga ponttDcem. Unde cl
tcmiioribus iiolucriiit esse valida. Baronius porro ad postea Romam reversus est inglorius, el non ruin
aiiiium .H9 loqueus de libris Augustini adversus tali honore sicut anlecessores sni fecerant, ut admo-
Juliamim aguoscil uiorem illuin qui anliquitus obti- nuil llii.cmarus.
uebat, ut singuli episcopi Romanuin appellarent (ra-
Patrol. CIV. 10
209 b. AGOBARDl EPISCOPI LLGDLNENSIS 300

bilia sunl uno qiiidcm modo quia jussio aposto-

: ,
A ncccssilate regendx luendxquc reipublicx, non pro
licaj sedis non minus vobis sacra videri debuerat, saturandis inimicitiarum odiis cxserunt ; si eamdem
quam illa quam di( ilis iiuperialem ;
deinde, quia vcniam non ad impunitatem iniquilatis, sedad spem
vcrilale carel, quod dicitis illam prxvenisse : non correclionis indulgent ; si quod aspere coguntur ple-

cnim illa prxvenit, sed uoslra id cst pontificalis. , ,

rnmque decernere raiserieordix lcnitaie et benefi-

Neque ignorare debueratis, majus esse rcgimcn ani- ciorum largitale compensant ; si luxuria tanto eis

ni.irum, quod cst ponrtlicale, quani impcriale, quod castigalior, quanto posset esse liberior; si maluni
est lemporale. Beatus Gregorius Na7.ian7.enus non cupiditatibus quam quibuslibct gentibus imperare.

boc timuit coram imperaloribus in Ecclesia prsedi- Et si lucc omnia faciunl, non proptcr ardorem inanis
carc. Sic cnim ipsis imperaloribus loquilur, dicens glorix, sed propter charitatem felicitatis xiemx; si

(De Jerem. diciis): « Suscipitisne libertatem verbi, pro suis peccalis bumilitatiset miseralionis et ora-

libenler accipilis quod lex Christi saccrdotali vos lionis s.iciiticium Deo suo vcro immolare non negli-

nostrx subjicit poteslali , alque istis tribunalibus gunl ; lales Chrislianos impcratores dicimus esso

subdit? Dcdit enim el nobis potestatem, dedit prin- felices inlerim spe, poslea re ipsa futuros, cum id

cipatum, mulio perfecliorem principatibus vestris. quod exspectanius advenerit. > Yos aulem e contra-

Aut nunquid justum vobis videtur, si cedat spiritus li «<>i quia "O" vultis cssc veri xdifkalores, estis pro-

carni, si a terrenis coelestia supercntur, si divinis cul dubio veri deceptores.sicut scriptumest: Populv

prxferanlur bumana ? > Quarc igitur vos, sicut veri tneus, qui bctilum le dicunt, ipsi le decipiunt, et viain

saeerdoles, divini videlicet cultus ministri , non hu- gressaum tuorutn dissipant. Dcinde, postquum disi-

inani, non respondelis itnperatuii, cujus sacra vos stis vos lxlatosesse de adventti noslro, iierum initi-

dieitis jussione pi xvenlos, sicut idera bcalus Grego- lislis quorunidam relatione niagno mtcrore affectos :

rius alloquitur imperatorem prxscntem , dicens quod utique facit inslabilitas menlis. Verum est 0111-

« Patientcr, quxso, accipe libertatem nostram. Scio nino quoniam qui hxsitat, similis est fluclui raaris

te ovcm esse gregis mei a Cbrislo milii sumuio pa- qui a vcnto niovclur. Sed intcr bas bxsilationes ni-

slore annumeralam et a sanclo Spiiilu consigna-

,
inis stolide nos judicalis immemores esse pastoralis

lam; scio te inter sacra altaria cum veneratione oflicii et dislrielissimx moderationis. Deinde , sicut

subjici manibus saccrdolis ; scio le bealx Trinitalis scriptum cst : Cutn sit timida nequitia , dal testimo-

cultum fidemqne non tua, scd nostra prxdicatione nium condemnala (Sap. xvn, 10); adjungilis qttoil
servare. > Et post aliqua : « Memento scinper quod omni verecundia digntim cst, dicenles nos venire pro-
una tibi natura cst eademquc substanlia cum omni- ptcr quamdam pnesumptuosam ct omni ralione ea-

bus qui libi subjccli sunt. Tu tamen animo estocum C renieni « excommunicationem faciendam; et admo-
Deo, et non tam dominari le mundo, qtiam dominari netis nos nimis invohuis et confusis sermonibus et
libi Christum, gloriare. > Quare etiam nune commo- sensibus, ul neque nostra voluntate neque alierius

rantes cum imperatore, intermittentcs slultissimas hortalu prxsunipiione prorumpamus ; eo quod , ui

ailulationes, non ei praedicatis cum bcalo Auguslino dicitis, perlineat ad injuriam ac dcbonestalioncm

dicentes (De Civitale Dei, lib. v, cap. 2i) : « Felices imperialis potestatis, ct ad b ininorationem et rcpre-

dicimus imperalores, si juste imperanl , si inler lin- hensioncm nostrx auctoritalis. Dicite, quxso, qux
guas sublimiler bonorantium el obscquia niinis hu- sunt ista portenla verborum ? Et quid potius pertinel
militer salutantium non cxlolluntur, et se homines ad dehonestalionem imperialispoteslalis, opera digna
csse mcminerint; suam polestatem ad Dei cullum
si cxcommunicatione, an ipsa excommiinicalio ? Seil

maxime dilatandum majestati ejus famulam faciunl; qtiia bxc vcrba vestra exaggerare lahoriosum cst, eo

si Deum timcnt, diligunt, colunl si plus amant illud ; quod plena sint nausex ; tantum illud flagilo, ut di-

regnum, ubi non timent habere consortcs; si lardius calis quomodo potest ficri, ut c manente aposlolicx
vindicant, et ignoscunt; si eamdem vindiclam pro D sedis honore, mea tantum persona in causa repic-

BALLZII NOTjE.
Exeommunicatiomm. Ea lum fama erat venire Becle profecto. Nam excommunicatio illa carilura
Gregorium, ut tam Ludovicum quam episcopos ei fa- er.it omni ratione, imo contra rationcm facla fuisset.
ventes excommunicaret, nisi prompta obedientia iin- h Minoralionem. In edilione Massoni Icgitur dotnini
plerentmandataejus. SedinvcnilGregoriusepiscopos ralioncm, nullo, ul arbitror, sensu. Codex regius lia-
hand ignavos, snique gradus meinores. ltaque palam bet diminuralionem : cx quo vcram leciionem nos
e,!i\crunt, irrilam fore eam oxcommunicalioneui, et confecimus; qtiam tamcn si quis non probai, pro mi-
in auclorem recasttram lnsignis est ea de re locus, a »i(»ra;iiincHircpoiiercpo:estdimiwMtioncm. Allerulriim
viris doclis sxpe latidatus, in Vita Ludovici Pii, in qua eniin lcgi nccesse esl.
c Manente aposl. sed. honore. i:\rn tum ergo dislin-
sic scriptum csl «Cum vero rumor usqucquaque dif-
:

fusus sererctdecxterisquodverum erat, de papavero guebant inter sedem ct sedcntem, id esl, inter callie-
Komano, quoi idco adessel, ut tam imperatorem tlram Homanain el ponlilicem buicsedi prxsidentem.
quam episcopos excommunicaiionis vinculis irretirc Neque nova cst bxc distinciio. lllius enim manifesta
vellet, si qui inobedientes essent sux filiorumquc im- claraque iudicia cxstant apud Leonem Magnum in
»eraloris voluntali parum quid subripuil episcopis
;
epistola 53: « Aliuil enim siinl sedes, aliud prxsiden-
jiH|)pratoris prxsumptio audacix, asserenlibus nullo tes. > Item in epistola l>2: « Elsieninidiversa noniiun-
uio.Io sevcLecjusvoluntatisuccumbere sed si excoin- ; quam sunt meriia pixstiluni, lamen jura permanent
Bitiniraiunis advenirel excommunicatus abiret, ctim sedium. > lia scntiehant episcopi in synodo Parisicn-
aliter sc habcal antiqucrum canonum auctorilas. > si congrcgati anno 844. Scribentes enim ad Ludo-
3<M DE COMPAR. REGIM., ETC. - - EPiST. GREGORII PP. IV. 505

hensini.is et vituperationis remaneal ? Nulio moilo A lunlas est. Hxc non in libris divinis, sed in Tcstris
cnim fieri potest, ut si is qui locum beati Pelri te- conscienliis legilis, quia onmia facitis propter tcm-

net, exhonoratur, a sine crimine dunlaxat, catbcdra poralcm rctributioncm , eo quod sitis arundiucs
ejus bonorata pcrmancat. In tantum autein hono- vcnto agitatx, ct onmes aurx vos flcctant. 1'ensate,
randa cst calbedra pontificalis, ct propter calhc- pensate fralres, quam longe est mcns vestra ab illa

dram sedens in illa, ut ctiam dc Caipha crudelitatc petitionc, qua in cclcbrationibus missarum solciis

el incrcdulitate inipio dicat Evangelisla : lloc au- dicere Deo, non volunlale, sed voce Da nobis pro :

tem a semetipso non dixil: sed cutn esset ponlifer amore luo prospcra mundi despicere, el nulla ejus
anni illius, prophctavit quia Jesus moriturus eratpro adversa (ormidare. Nam si cx corde hxc pcteretis,
gente. Unde impium Caipham propter
conslat etiain jam dedissct ille qui dicit : Pelite, el dabitur vobis.

rathedram honoratum esse prophelia. Yos autem Deinde dicitis illani primam divisionem regni, quam
nunc juxta d rc-
fidelem et cullorem pietatis pontificem dehoneslan- inler lilios suos fccerat imperator,
dum prxdicalis absque injuiia scdis : quod om- rum opportiiuilatem csse mutatam, quod omnino
nino falsum est. Bene autcm suhjungitis, memo- dupliciler falsura esl uno quidem modo, quia non
:

rcm me esse dehcre l>

jiirisjurandi causa fidei facti csl opportunitas scd importunitas
, co quod sii ,

imperatori. Quod si feci , in hoc volo vitare per- 8 causa et origo conlurbationis et dissenlionis, com-
jurium, si annuntiavcro ei omnia qux contra molionis et deprxdationis, el ouniium malorum qux
unitatem et paccm Ecclesix et rcgni commiitit: pcr singula diccrc longum est, extra perjuria in-

quod si non fecero, perjurus ero, sicut et vos, si numera et fidci ac pacis expulsioncs : alio vcro
tamen juravi. Vos tarnen, quia procul dtibio jurastis niodo, quia necdum ulrum sit commutata,
scitis,

e\ rcjuraslis, promittentes ei erga illum omnia fi- an pcr vcrum regcm Dorainum mancat illihata.
et

deliter vos agere, et nunc videnles illum agere con- Ista enim commulatio, quam vos dicitis juxla rerum

tra fidcm, et prxcipitari in perniciem, non revocatis opporlunilalcm factam, indc cognoscilur quia non
cum quantmn ex vobis est ,
c perjuri estis : quia fuerit per Deum, quia multorum pcccatorum origo
pro cjus saiute secunduin iidcm promissam non la- cxistit. Illud namque quoJ pcr voluntalem Dei fit,
boralis. Deinde promitlitis mihi vcnerabilcm recc- plerumqiie causa est prcssurx el perseculionis ; si-

ptionem, si tamcn ila ad illum vencro, ut cjus vo- cut factum cst advcrsum sanclos apostolos. et inar-

BALDZD NOT^.
vicum etLolharium imperatores, loqucntesque de ta. Ait enim: JV11//0 enim modo fieri polesl, ut si is tjui
Romano pontifice, quem fama erat favere eorum C locum bcait Petri lenel, cxhonoratur, calhedra ejus
opinioni qui adorandas pulahant iuiagines, aiunt honorata pcrmaneal. Sed addit hanc clausulam, qux
t Crcdimus sanc, quia miaiiquam aliqua ex parte su- csl magni niomenli, sine crimine dunlaxat ; ac si di-
peistitiosam sibi consueiudinem forie vindicarc ve- ceret : Pra'serlim quando sine crimine csl is qui exho-
lint, nullatcnus lauien ab cadem sede alitcr quara noratur. Nain cliamsi malus cssel ponlifex, honoran-
auctorilas et veritas se habet , mandare in aliquam da tanien sempcr est cathcdra, ct propler cuthedram
parlem prxsuiiict. Verebitur siquidem poteslatem sedcns in illa quod probat cxemplo Caipbx.
:

veslram, aucloritalcm sedis, ct lcstimonia veritalis. > k> Jurisjurandi causa

fidei. Contendebant ergo cpi-
Auxilius, qui sub Formoso papa (loruit, libro n De scopi Francoruni, Grcgoriuiii pnpam in initiis pontifi-
ejus Orduialionibus, cap. t8:>Aliud sunt ponlifi- calus sui fecisse Ludovico sponsioncm fidei, inier-
calcs sedes, aliud prxsidcnles. » Disciimen illud ag- posito ctiani jurejurando. Neque vero id ncgat pon-
novit eliam Barmiius in causa Marcellini papx, dum lifcx, neqne fatclur verum esse. Sed nos ostcnsuri
ait lapsum ejus, quantumlibet evenisse pulctur, nul- mox sumus vaLlc prohabile csse id faclum a Grego-
lum prxjudicium alTcrrc catholiex verilati ; atTertque rio. Hunc porro locum male de Agobardo interprela-
locum Tertulliani, ex libro de Pra-scriptioiie hxreii- lur vir alioqiii erudiiissimus Franciscus Florcns, ad
coruin, ubi sic scriptum esl c Fx personis proba- : titulum G, Dc electione ct elccti potestate.
mus fidem, an cx lide pcrsonas? » Qux Baronii scri- c Perjuri estis. Qui;l?Juramentum lidelitatis,
quod
plio absurda vanaque esset, nisi constaret jura se- cpiscopi lum prxslabant principi, hoc etiain caput
dium permanere, tametsi interdum diversa sint mc- complectebatur, ut intelligereiit episcopi se jurc-
rita prxsidenliiim, id est, nisi sedes distingueretiir
y. jurando obslrictos essene
quid adversus Cbrisli fidem
a sedcnte in ea. Ilinc Fcrrerius, Francorum regis in lieri palcreniur a principe ? Joannes Saresberiensis
Tridcntina synodo legalus, conqucrens de Pio IV pa- in epistola 170 e Nunquid enim fidcles opinaris, qui :

pa, dignilalcm tanieii et auctoriialcm Romaux sedis peccandi .vias domino rcgi cxpediunt, etincostiidiosi
disjungit a Pio. Hxc sunl ejns verha:i Sedcm apo- sunt, ut prosperetur in hisqux advcrsusDoniinijus-
stolicam, suniiniim pontificcm, sanctam Romanam litiam prxsumuntur? llter tibi vidctur fidelior, an
Ecclesiam, pro cujus dignitate augcnda majores no- qui ad nulum erronei rainistrat culpas, an qul pcrni-
slri sanguinem fuderunt, et adhuc hodie in Gallia acri- ciosas abigit voluptates? Senti.it uiiusqiiisque quod
tcr pugnalur, veneramur, revcremur, suspicimus, et voluerit. Ego nunquam domino regi (Sic omnino le-
inaxiniis ad ccelum laudibus etTerimus. Pii autem gcndum; w.n autem, Doroiuum ct ) amicum rcpulal.o
quarti impcrium deirectaimus, quxcunque sint ejus iidclem, (|iii sic illins ohtemperal voluptati, ut salutis
judicia el senienlias rejicimus, respuimus et contem- et vitx dispendium aflerat. » Et videndx omnino Ju-
nimus. > reti obscrvationes ad epist. 55 Ivouis Carnutensis.
« Sine crimine duntaxat. Ita omnino vctus codex. d Rerum opportuniiutem. In veteri codice, itemque
Pio quo Massonus sic edidit : Exhouoralur sine cri- in editione Massoni, sciiptum est, juxtaregumoppor-
miue, dum tuxalur, cathedra ejus, etc. Sed prxter- tunitatem. Ycniiii hunc locum cssc depravalum vel
quam quod audacia illa Massoni in rc lanti momenti sensus evincit. Prxtciea paulo posl, cum ista rctra-
tolcran non polest, manifestum est scnsum eliam clantitr, ail Giegorius Ista enim commutalio, quam :

ipsuui aucturis repugnaie huic emendationi. Ludit vos dicitis juxta rerum opportunitatem factatn, etc
eniui -tuoior epistolx in vocihus honoratur nhonora- Itaque visuin cst cntendari debcre.
503 S AtOBARDI EPfSCOPI LUGDUNENSIS 304
tyres, qtii non propter alitid passi simt, nisi propter A rani separandi a corpore \os ipsos, lameii sicul
defensioncm el confirmalionein evangelicie veritalis. semper fuit, est, et ciii; ut unguentum illud (Aug.,
Causa autem peccatorum et sceleruin csse non po- coniraliii. Petil.,c. 101), Spiritus videlicel sanctus

turt, sicut veslra divisio est, quam diciiis fuisse op- (qui dcsccndit a capile Clirisli in barbam, qiue e-t
porlunam. Deinde, quando grandi supercilio tlici- apostolorum chorus; et de hac barba in ori vesti-
tis ,
quia si reverenter vencrimus ad imperatorem, menli, qu;c est capilium tunicx, Eeclcsia: scilicet

per ipsuin c ignoscemus omnem rei veritatcm, quare Christi, qutxl capit caput, ut inhabitet Christus pcr

iipportune ct utiliter mutata sit divisio : hoc loqui fidem in corde ejus), in oinnihus ubitpie litlclil.us

cogit vos magniludo snperbhe, aeslimantes snlos vos servet unitatem spirilus in vinculo pacis. II.ec i;I-

possc rcrum cognosccre causas. Vere dico vobis, circo dicimus, ul novcriiis non vos posse dividcrts
quia non solum slullus, scd ct infelix est, qei non ' Ecclesiam Gallicanam et Ccrmanicam ab unitaio
inielligit quantos et quales fructns malorum protulit luuicjc qua; subjacet capitio, siilplimiorihus videliccl

vestra commutatio , et de ctijus ihcsanro matigni mcmbris Ecclesix ,

qui proxiiniores sunl baiiia',

cordis processit et pro qua re vns laudalores ct de- apostolis scilicct, ac per boc apostolicis sc.lihus,
fensores cstis hujus malignilalis. Deinde subjungi- sicut barba non potcst esse nisi in capile. Dcindo
lis, quia nisi sccundum voluntatein vestram vcncro, B diciiis, rem ridiculam subinfercntcs , quod potim
et

non habeo Ecclesias vestras consentaneas , scd in tacere quam diccre maluimus ; si autem non egeritis,
tantum conlrarias ul nihil inihi " in vcslris paro- assensum consilio nostro non prerbucritis , honoris
cbiis agere vel disponere liccat, nec quempiam ex- vestri periculo subjacebilis; si potius inaluistis, id
rnmmunicarc vobis Vcrc vemm est
obsistcntibus. est , magis voluislis tacere quam dicere, quarc non
(|iiod Veritas dicil : Mulus homo de malo tliesnuro tacuislis? Consuetudo esi in vobis ut id quod miniis
eordis sui profert mtila. Quare milii contrarii cum cst, vincat quod majus est. Major volunlas exstilit iu

Ecclesiis veslris esse debetis *>

in legatione pacis et voLis tacere, minor autem dicerc et taincn minor ;

unitatis,quod Chrisli donnin et niinisterium esl? vicit majorcin. Credendum est omnino, quoniam in
An ignoratis angelorum cautu promissam esse pa- discordiarum amaloribus victrix est cupiditas, victa
cem in tcrra hominibus hon;e voluntalis, ]ier Apo- coiiliiicnlia. lllud vero quod miuari v&s cngnosci-
stolum autem tribulationeiu et angusliam iu mus d pcriculum gradus quis explicare poleril ,

onmein animam hominis operantis inalum? Hic ap- quanlum sit absurdum, quanlumque inconvcniens
parel quod congrnat vohis illud quod Scriptura et stultum cum vcstra comminaiio non sit proptcr
;

Arma et gtadii in via perversi. Vos conamini ciimen, r homicidium scilicet, sacrilegium, aut fur-
dicit :

obsistere perversitatibns vestris nobis, qui legalionc C tuui, vcl aliquit! hujusmodi ; sed nisi ita venerimus,
fungimur pacis. Nam quicunquc inter vos membra sicut ipsi vultis : cui rei in argumento adjungitis

Chrisli sunt, non eum potestis abscindcre a corpore juramentum ; et non recordamini crubescenlcs
capitis, qiiod esl Christns. Nam etsi vos datis opc- quia ( perjuri pejeralum dcgradarc uon possunt,

BALUZII MIM.
»in vestris paroehiis, itl esl, dioecesibus, uti plu- c Propter hoinicidium. Respieit ad canonem 25
ribus diximus in notis atl Lupum Ferrariensem. Por- aposiolicum; in quo, ut quidem citalur a Gregorio
ro, quis non hic miretur libertalem episcoporum Turonensi, sic lcgilur t Episcopus in bomicitho, :

Gallicanoruin Komano ponlifici minilanlium impcdi- adulterio et perjurio dcprehensus a sarerdotio di- ,

turos se ne quid agal iu suis dicecesibus, si se ab vcllatur. Sed apud Dionysium Kxiguum aliosque
»

eorum coramunione subtrahal? Sed et illudvalJeno- vcteres collectorcs nihil dc homicidio. Unde Marca
tatu dignnmesl,quod eliamdiccrepalameiaperteau- coactus cst suspicari corruptum fuisse hunc cano-
si suiii, et quidem Roniano pontifici scribentes, non nem ad premcnduin Prxtextatum episcopuin Kotho-
toleraturos se, sipapaGregoriusaliqueniprincipisub- m
igensem, qui se designaii liomicidii rcuin cssc, spe
jectum aut (idelem vtiii exconinnniicare. Qui locus veniae profcssus cst in synodo Parisiensi. Et lieri po-
utilis esse potest addcfeiidcndara Galliama senlentia tcst ut ha'c quoqtie clausula, quod aequissima scqucn-
inteniit li, si cam fcrri conlingeret. jj tihus temporibus vis.i fuerit, reeepta dcin vtilgo sit
b ln legaiione pacis. Sic cnini aicbat Gregorius, in novis ediiionibus canonum aposlolicorum addito ,

seu vera scu falsa promeret venisse se in Galliam,

, elhm nomine sacrilegii. Nain iianc quoque clausu-
ut concordiam Ludovieum intcr ct lilios revocarct. laui habiiisse videtur Gregorins in sun codice. Iiaque
Verum istud persnaderi non potuil episcopis partis gravitcr errant correclores Romani, qui clausulam de
Ludovici, qui omnino pulabant Gregorium in partcs homicidio piiroum adjectam putant ab episcopis iu
iilionim transissc conlra patrem qtiod et sequens synodo Trihuriciisi congregatis anno 8'Jfi, cainque
:

quoque aHas verum putavil. fuissc caiisam rur Gratiaims, qui post ea lempora
t F.ccl. Gallic. el Germanicam. Ulramquc Eccle- vixit, eam quoque clausulani addidcrit huic cunoni
siam conjungit oh eam causam , qnod ciim reguiiin apostolico, dist. 81, tap. Presbyler.
Francoruui ex nlraque gnnte conslaret, quoties sy 1
Perjuri pejeratum. Jure apud omnes ubique gen-
irodus congregabalur, ad eam episcopi ox ulraque les recepto , episcopi qui lidem principi jurejurando
gc-nte conveniebant. Quod coniigerat in synodo e qua oMigalam violant, dcponendi sunl. Naui episcopus in
uiissa esl epistola episcoponmi partis Lndovici ad pcrjurio deprebensus, dcponi jubeliir in cauone 25
papam Gregoriuin, cujus ista rcsponsoria esl. apostolico. Prudcnlissime cnim justissimeque vide-
d Perieulum gradus , id esl , depositionem ac de- runl prisci illi le.gum Chrislianarum condilores, « in
jcetionem e Komana calhedra. Recte vero miratur episcopos, qui suum transgressi snnt juramentum,
Giegorius har.c episcoporum Gallicanorum conli- tanlo gravius esse vindicanduin, quanto majori pric-
dentiam , Romano ponlitici minilaiitiura depositio- minent dignitate, et eortim exemplo facilius alii pns-
ueiu. sunt ad similia provocari; > ul verbis utamur Ur-
 305 DS COMPAR. REGIM., ETC. — KPIST. GREGORII PP. IV 506

eliamsi esseni. Denique vos non me scitis esse peje- A movcrii, lanto ampliorem felorem cxtialari facit.

ralum. De vohis autcm nemo qui dubilel hoc esse Quoil autem de scquenlibus me fratribus el roepi-

In h3C re mcmor cssc debuerat solertia veslra, quia scopis similiter proniittilis agendum , et additis, ir-

quicunquc cloacam commovet quanto amplius com- rctractabilitcr, miranda in hoc prxsumplio veslra
BALUZII NOT/E.
han. IIIad archiepiscopiim Pisanum scribenlis in dum. Anica cnim ficri solitum patet cx Eginhardo

libro tertio Dccrelalium. Quod si cpiscopis nunquam ad an. 817, ubi sic legitur « Cui (id
: cst, Stcpliano
lieet pejerare, multo mintis licet fldeni principibus papa1 ) Paschalis succcssor electits, posi completam
jurejurando obsiriclam violare, ipios colere nos jussit solemniter ordinationcm suam, et muncra et cxcu-
Deus et honore prosequi. Itaque nunquam dubium satoriam imperatori misit cpistolam; in qua sibi non
fuit, quin cpiscopus violalx in principem fidci rens, soluni nolenli, scd etiam pluvimum renitenli ponti- ,

a gradu suo dejiciendua essct. Eo porro jure lencba- ficatus honorem \elut imposiluro asserebat. i Extu-
tur etiam cpiscopus Romanus, quandiu papa tantum savit videliccl prxcipilalioncm ordinationis quod ,

urbicus fuit, hoc est, anle quam doininium Romanx ca peracta ossel incxspecl.ilo misso sive logaio im-
urbis in eum transfunderetur. Lnde ct ordinationes peratoris. Verum quia Eugenius eadem prxcipila-
episcoporum Roiuanoium non secus ac aliurum ,
tione fuerat ordinatus, occurrcre liuic audacix \olens
fieri anliquilus non poleranl absque consensu eorum ,. imperator, exemplumque slaluerc iu futurum, < Lo
qui variis temporibus apud Romam imperilarunt. tharium hTium imperii socinm (verba sunl Egin
Multiini enim interesl principum, ul in civilalibus hardi), Romain miltere decrevil, ul vice sua functus
iniperio eorum subjectis tales insliluanlur episcopi, ea qux rerum nccessitas Dagitare videbalur, cum
qui pnpulos verbo et cxemplo doceant jura majesta- novo pontilire aique Romano populo statuerel ao
tis non csse violanda. Hinc ex jnre quoquc uhique Gimaret. > Itaqce tum revccatum jusjurandum tlti
recepto sequehatur ut novus pontifex Roinaniis spon- non ordinando pontiDcc RomanoeMia conscicnliam
sionem fidei faccrel principi id quod ab ipsis fat li- : piiucipis, prxsiitumt|ue ah Eugenio papa jurameu-
tatum esse vclcres loquuntur hisloria:. Ad Fianeorum tiun fiiielitatis. VaKle autom probabile esl seqiienles
reges quod altinet, exslal illuslre htijtis rci leslinio- luin pontiliccs, qui vivo Ludovico vixere, non .'ini-
niuin in epislola 8i {1'alrol. tum. XCVIll, cvl. 1107) sisse hanc partem sui obseqtiii, adeoque veium essc
Alcuini, qux esl Caroli Magni ad Lconem III papam quod Gregoi 10 IV objiciebant episcopi Gallicani, euiu
Komanuni. Is, poslqtiam facttis esl ponlifex, nnliiia- in iniliis sui ponlilicatus fecisse Ludovico sponsio-
lionis su;e Caroltun monuil per litietas, in quibus ncm lidei inierposito etiam jurejurando; tamelsi
,

eliam conlinebatur juramenluin fulelitalis. xe sunt I

!
ille faclurn illud ncquo fatcaiur, neque noget iiain :

verba Caroli Perlcctis excellcnlix vestne litteris,

: « in ambiguo relinquit. Scd cur agiinus conjecluris iu
et audita decretali charlula, valtle, ut fateor, gavisi rc maiulesla ? Ecce quofiiodo loqimntur Annalos Ber-
sumus, sou in eleclionis unanimitate , seu in huniili- liniani de electione et ordinalione ejusdem Gregorii :

tatis nostrie obedientia , ct in promissionis ad nos t Eugonius pap;t mcnse Auguslo decessit. )n etljus
lideliiale. i Sed ante Leoncm , Constaiitinus quoquc locuni Valentinus diaconus a Romanis eleclus et
apa, qui posl Pauliiin I Uom;e sedit, sic scripsil ad C ordinatus, vi\ uniiin mensem in pontificalu comple-
'ppintim regem : < Nos quidem,
nobis ila te^tis vit. Quo dcfuncto Gregorius presbyler tilttli sancli
,

Dous noster, cui occnlia conlis manifesta sunt, ut Marcclli clectus; sed non prius ordinatus esl, quam
plus etiam quam prxfali noslri prsedecessorcs pouii- legaius imperaloris Romam venit, et electionem po-
lices, in vestra a Deo protccti icgni vcstri Franco- puli qualis essct oxaminavit. » El manifestum esl,
ruiii ihaiitate ct dilectione, aique sincera lidoliia- ni fallor, non eonsensisse legatunt ordinationi Gre-
lato,cum omni nostropopulo lirma coiislanlia crimus goiii, donec is scripto jurameiitum fecisset de fide
permansuri. i Hinc factuin ut Paschalis I timons nc erga principem juxta exemplum Eiifrenii. Ilaqua
,

si vera osicnderenlur qusc de ipso ati impcralorcm ciini defensionem suam liltibare ex co capile inlclli-
Ludovicum Pium perlaia erant, scilicet eo auctorc geret Gregorius, ac lamen gradum suum retinerc
Thcodorum Romanas Ecclesiae primiceriuin et Lco- voll.t, ad alias ailcs confugit nimirnm ad incompe
jiem nomcnclatorem fuisse occisos vb fidelitatem lentiam judieum. Nani, quod in primis obscrvandum
Lotharii, quem Ludovicus liuper feccral inipctii con- est, iion aitdegradari se non posse ob violatam lidem
sorleni ; timons inquain no si vora bacc ostoiule-
, . principi ohligalam sed episcopos illos, qtii perjuri
;

reniiir, ipse tlc giadu siio dcjiccrelur, placandtim sunt, osse judieos iiicompetentes. Episcopos enim
slalim censuit piincipcm ad eumque lcgalos init- ; partis Ludo\ici perjuros csse contendebat Creporius.
tens, expurgaturum asseveravit suspieiones de sc Itaque si nihi) najvi luisset in lllis episcopis, non no-
injcclas id quod paulo posl piacslitit Rom.e corani
: gasscl Grogorius quin ad illos perlinuisset cognitio
legalis Ludovici, ab inlerfeclorum nccc, inqnit aurtor criminis quod ei objectabatur. Adco aulem venim
>il;e Ltldovici Pii, sc cum phtrimis episcoporum pur- \) cst jtis illud principura fnisse constaniissiimim , ul
rjuns, id est, adbibilo, ut Theganus tradit, 54 episco- etiain ccntuni triginla posl;
postannis Joannes XII ob \io-
poruin juramento qui testarentur Paschalem c:edis
, latae fldei Ottoni imperalori prxstike crimen de-
lilius rouiu non cssc. Quam hisloriam narrat eliam posilus fucrit in synodo Romana, ul docet continua-
auctor Annalium Berlinianoruni. Mortuo landcm Pa- tor Luilprandi, lib. vi, cap. 10. At posleaquam ini-
scbali sutccssit Euaenius 11 tjui jurainoiilum fideli- pcraloniin aiieloritas evilnit, in nomenque illi Ger-
i.ilis Ludovico et Lolhario Auguslis pr:eslilil innre uianorum iransiere, lum \cro Rotnani pomilices
majorum, aique insuper cleruin populuminie lto- movere cccpcrunt l.icertos et a capite suo summo-
,

uianuni eo intcr alia jurojurando teneii voluil, liaud- veriml poiostatom principum quod non contigerat
:

dttbie ox pactis i Ll quod non consenliam ul alilor

:
imperanlibus Francis. Paulatim dein intravit in Ec-
in hac sede Roroana liat elcctio pontilicis, nisi cano- clesiam regnum, et qui pcr nittltiim ;evi fuerant
nice et jnsie, seciindiim vires et intellecluin mcum : subjecli priiiiipibiis, eis poslea illuseruiit, cakantes
et ille qui elootus fuerit, me consentiente consecra- eiiain pedibus colla doininorum. Rerum humanarum
(us pontilex uoii liat , priusquain lale sacraincnlum Euripum Sod antequam discedam ab lioc loco, res
!

faciat in pneseutia missi domini imperatoris et po- poslulare vidctur, ut quoniam tliximus ordinaiiones
pnli, cuiii jiiramento, quale Dominus Eugenius papa Itoinanorum ponlificum lieri olim non potuisse cxlra
suonte pro conservalione omnium facium habet per pr;esonliam legatorum iinperatoris, banc qtioque ob-
sctiptiun i ut docet continuator Pauli Diaconi,
;
servalionem probemus aliquot exemplis posienomm
editus a Maiquardo ireliero. Exislintaiidum tantcn tcmporum. IlliisCrc bujus rei testimouium cxstat in
noii est , iuni piinHim inventum essc lioc jusjuran- Annalibus Bertimanis ad annum 851 t Gregorius :
$07 S. ACuBAKDI EPISCOPl LLGDLNE.NSIS 508

cognoscltur. Nunquid quod in parle agitur, relra- A judicio relractanJuin non erit? Quod vestrae minac

Clari apud universitatem non polorit? Nunquid quod continenl, nuiiquam aJhuc ab initio Ecclcsiae factum

apuL homines a reclitudine deviantes agilur, apud esl. Nani ctiamsi cgo fuissem perjurus, aptainlum
meliores, recli videlicet tenaces, rctraclari non dc- vobis erat illud cvangelicum : Neque tu limes Deum,
bet? Aul quod in praesenti malitiose judicalur, Dci cum iu cadem damnationt sis?

BALLZII NOT.€.
Romanae Ecclesiccpontifox docessil. Ctu Sergius suc- educatos.et longo C;csarum sacrauieiito iinbtllos,
cedcnsin eadem sede snbsliiuiiiir. Quo in sede apo- adeojnrium majcstalis incuriosos ac deSertores fuis-
slolica ordinalo, Loiharius filium siium Hliidouvictim se ut ea tam lacile sincrcnl convtlli et obliltcrari ?
,

Romam ctim Drogone MeJiomatricormn episcopo di- Probabilius ost excusasse Romanos priccipitalionem
rigit,acturos nc dcinceps decedenle aposiolico quis- ordinaliouis , quod raplus polius fuerit Adrianus
quain illic praetcr sui jussionem, missorumque suo- quam electus, neqiie moduin polnisse poni artlori
rum pr;esentiam, ordinetur anlistes. Qui Romam cleri ac populi. Addiderunt hatid dubie scirc sc jus
venientes, honorifice snscepli sunl. Peractoquc ne- quod imperator haberet in clcctione, neque conteiii-
gotio Hludouvicum pontifex Romanus unclione in
,
nere, provisuros ne dcinceps lalia atlentarenttir,
el
regem consecratum cingulo decoravit. > Cravis ta- tolerarcnt modo missi eleclionem Adriani, ad etim-
nien sempcr duraque Komanis visa est haec lex pj quc salutaiidum venirenl. His verbis obsequii et ,

idcoque eam variis temporibus infringere tentarunt. revercnliae in Augustum plcnis, crediderim dcli-
Itaquc non mullo post haec lempora , cum mortuo nitos missos ad Adrianum salutandiim accessisse.
,

Nicolao I Romana scdcs vacaret, ei Adrianus II sub- Tum Ludovicum imperatoiem , ne scbisma in Eccle-
stiturus est invocatis inconsultisqiie missis imjpcra- sia Dei facerel , hanc eleetionem approbasse ac lan-
toris : qui lum crat Ludoviciis hujus nominis se- dassc. Haec est mea conjectura. Verum quia Roinani
cundus , Pii nepos. Qnod audienies missi Ludovici frequenler post ista tempora silentio transmiserunt
impcraloris, moleste tulerunt, indignati scilicet quod missos imperatornm in clectione pontificuni, placuit
dtim pnesentes essent, non fticrunt invitati, nec eam audaciam rcprimere in concilio Ravennatensi
optake a se futuri praesulis electioni interesse merue- habito anno 904, quod a Baronio editum est , in quo
runt. Qui accepta ratione, quod non causa contem- Joannes IX pontifex Romanus hoc dccrelum proniul-
ptus Augusti , sed futuri temporis prospectu omis- gavit « Quia saucta Roinana Ecclesia, cui praeside-
:

sum hoc fuerit ( ne videlicet legatos principum in mus, plurimas palitur violentias, ponliiice obeunle :

elcctione Romanorum pr;csulum exspeclandi rios per qnae ob hoc inferuntur, quia absquc imperatoris no-
liujiisino.Ii fomitem inolescercl), omnem indignalio- tiiia , et stiorum legalorum praescntia , pontificis fil
nem ineduP.itus sedaverunt, ct ad sakitandum ele- cousecratio, ncc canonico ritu et consiieludiiie ab
ctum etiam ipsi bumiliter accesserunt. « Apud Gra- imperatore direcli intersunt nuntii, qui violenliam et
tianum Dist 63, cap. Cum Adrianus ; et apud Ivonem scandala in ejus conseeratione non pcrmiltani ficri;
parle v, cap. 16. Sed.uthoc quoque obiter moncam, volumus ut id deinceps abdicetur; et consiitiiendiis
sublesUe ac valJe dubi* fidei apud me est ista nar- ^ ponlifex, convenicntibus episcopis et universo clero,
ratio. Nam quomodo ficri potuit ut legali omnem eligatnr, expetente senalu et populo qui ordinandus
indignationem medullitus sedaverint quod dicerent , est, sic in conspecuroninium celeberrime elcctus ab
Rouiani ita faclum esse ne prxsenlia missornm im- omnibus , praesentibus legatis imperialibus, conse-
peraloris verteret in necessitatem cum hic esset
, crelnr. i

qucrela: eorum fundus? An existiniamus viros in aula

AGOBARDl LIBER APOLOGETICUS

PRO FILIIS LUDOVICI PII IMPERATORIS AQVERSUS PATREM.

I. Audlte bJec, omncsgentes, audiat terra et ple- fiJelk populo bencplacita persislat et inviolabilitcr

nitiido ejus a sobs orlu usque aj occasum, ab aqul- perseveret.

domni "• H iluT cum pradictus domnus et imperator

«one et mari , el sciant et recogitent pariler

et imperatoris Ludovici filios juste fuisse et esse in- quielus esset in domo, et florens iu palatio suo, cum
digiratos, etbene senlirc et intendore ad expurgan- adhuc juvenem conjugem sub sui reverentia custo-
>>

dum paternum palalium a sordibus facinorum et ini- dirct, et c secundum Apostolum, uxorium debilum

quis factionibus, et regnum ab amarissimis et tu- illi persolverct, iit processu vcro dierum cum coe-

niultuosis inquietuJinibus; tanlum ut inter eos ger- pissent haec primum tepescere, deinde frigescere,
d mulier resolvi iu lasciviain. cessan-
mana fides et fraterna sinceritas Deo digna et omni ac per hoc et

BALUZU NOTjE.
• Huic bbro nulhis est litulus in veleri codice. Ita- frigiditatis, ut uxori dcbitum reddere non possit , ut
(Ttie istum facere placuit. Est enim revora Apologe- observatnm esl ad epislolam 81 Lupi Ferrariensis.
ticus pilo Lothario fratribusquc ejus adversus Ludo- Mttlier resolvi in lasciviam.
'' Ea fuil bellorum ci-
vicum Piuin. vilium occasio. Jtidilb Augusla phirimum auctoriia-
i>
Juvenem conjugem, Juditham, postreinam Ludo- tis habebat aptid Ludovicum ul conjux. Movil istud ,

vici Pii conjugem, Caroli Calvi matiem, quani Ludo- bilem Lothario dum graliam illam novercae ferret
,

Ticus duxit anno 819. impatienler. Conquisitis ergo cansis querelarum, ob-
e Serunafnm Apostolum. Exstat haec Pauli ad- jectum cst intilicri crimen adnlterii. Forle Bernardus
moniiio ad marilos in capite septimo epistohe primae comes maxima apud eam gratia flagrabat. Hinc vul-
ad Corinlhios. Adeo autein magnae auclorilatis cst gatum, bunc esse qui thorum Augusti cominaculave-
Iiic locus, ut dein statutum fuerit i:i synodo Lipti- iit. Etquia obtrcclatio et livor pronis auribus acci-

liensi, diriuiendum esse matrimonium si Airejussit , piunlur, ut Tacitus observavit. sparsa primiim apud
309 LlBEft 1'KO FIUIS LUDOVICI Pll. 510

tibus liciiis cooversa inio adversa ad illicila, adscivit \ paiemuin, sordidatum palalium, coufusum regnum,
sibimet aptas personas ad perpelranda lurpia, cl ct obscuratuin nomen Fraiicoium, quod bactcnus

priinum latenter, dcindc inipudcnter. Cognoverunt clarum fueral in tolo orbe. Et surgcnles singuli uno
autem lioc initio pauci, dcinde plures; ad postre- el pio consensu in emundalione scelerum, convcne--
mum autem multitudo palatii, et regni, ac finium runt simul ; ct » aliis coniprcbensis, *> aliis effugatis,

terrae, quam rem irridebanl minorcs, dolebanl ma- c auclricie vcro malorum cxclusa a palatio, inclusa
nmtato babitu regali d indulo babitu
jores, omnrs autem clari viii inlolerandum judican- custodia., ,

tes. Concilali itaque sunl spirilus filiorum impera- sanclimoiiiali, reddiderunt patrem qnicii el ° ali-

toris ralionabili zelo, videnles inactilutum t>tr.ilum quanlulx honestati. Cumque per nimiam filiorum

BALDZII NOT/E.
nmmullos opinio h;ec, magna illico fama surrexil. nardus datus erat rcctor Carolo. > Hactenus Marca.
Yentum est ad arnia. Capta mulier, et in inonasterio Pulsus ergo Bernardus, Barcinonem sc contulit ann<>
conclusa. Bernardus sibi liiga consuluil. Theganus in 850. Sed anno scquenti revocatus est a Ludovico, et
capile 56 de Gestis Ludovici Pii « Et voluerunt do- : pristino honori redditus. Anno 842 nova prole auctns
mmum imperatorem de regno expellere quod pro- : est mi Kal. Aprilis; quo die Duodena alteruni Ber-
bibuit dilectns iequivocus filius Supradicli iinpii
ejiis. nardo liliuin peperit apud Ucctiam civitatcm in prima
objicientes ei mult» conlraria dixerunt Judilh regi-
, B Narbonensi. Cum autem bellum exarsisset inier filios
nam violalam esse a quodani duce Bernardo, qui crat Ludovici, Bernardus in partes Iransgredi noluit. llinc
de stirpe regali , et domiui impcratoris ex sacro ba- inoia Caroli ira. Tandem cum Tolosam venisselCa-
ptismate filius. Menticntcs omnia, suscipientes regi- rolus anno 841, Bernardum ad se accersiit, uiliilque
nam Judilh , eamque vi velanles, ct in inonasierium ab eo mali suspicantem occidil, ul tradit auctor An-
mittentes. » naliiim Fuldensiuni. Sed plenius hane cicdein exse-
a Aliis comprehensis. Conrado nimiruui et Budolfo, quilur Odo Ariberlus, cnjiis hoc nobis liagmentuni
rcgiiue liatribus , ul idera Theganus Iradii. Item lle- ex veleri codice pro singulari sua humanilalc sup-
riberlo Bernardi fratre et Odone consobrino illius,
, pcditavit virclarissiinusGulielmus Masnavius senator
ut csl in Yila Ludovici Pii. Tolosanus. < Pace itaque cuni sanguinc eucharisiico
b Aliis effugatis, prscclpue vcro Bernardo ducc siparaliin per regcni et eoinitem lirinala et obsi-
ipii fnga sibi consiilens, iu Marcam Ilispanicam, eu- gnata, Bernardus coincs Tolosanus ex Baiciiioncnsi
jus ipsi custodia commissa eral, se conlulit. Anna- Tolosam venil, et regem Carolum in ece.iobio sancii
lcs Fuldenses ad anniim 850 i Conmiotio conlra
: Salurnini juxta Tolosam adoravit. Cumqua rex lnanu
imperatorcm a primoribus Francorum iu Compendio la.va, tauquam sublevandi graiia, coniiiem appreheu-
exorta propter Bernardum, qucm in palalio csse no- disset, allera pugione in latus ejlis adacto euui eru-
luerunt. Qno iude depulso atque fugato, in graliam deliter iuteremil, non sine criinine lidei ct religionis
cum co redierunt. > Auelor Yil;e Ludoviei Pii < Ad- : violatx, nec sine suspicione patrati parrie dii. Filius
fuitetiam Bernardus, qui modb praediclo fugicndo , quippe Bernardi vulgo credebalur, et os ejus mire
se salvans, diu iu finilms Hispanix cxsulaverat. > r> ferebal, natura adulierium malernum prodenle. Post
L'inn. II.. .Ii>.il n.-l U..r.a... Il.r. .. nnnnn,
rex An
necem «Av dc .. .,..<>. .,,. ..,.,.-..•
'
..'.,.,...
dicil, 1.1 ... .. .. .!..-.
Fines Hispania- ..
id est, Marcani llispanicam, lam
I ..
nefandam I'..
solio
. I .

sanguinc
. .
macu- ,
./

qtue nunc Catalonia dicitur; ob hoc diela conlinium lato disccdens, ct pede cadaver perculieng, sic ex-
rlispaiiisc , quod tum lemporis ea Hispaniaruin por- clamavit Vae libi, inii thalamum patris mei el do-
:

tio pertineret ad regnum Fraiicoriun, ut alibi dictum mini tui foedasti. > Yide Catelluiu in Historia comi-
csi a nobis. Sed de Bernardo, quoniam occasio in- lum Tolosanorum cap. 8.
cidit res poscere vidctur ut nonnulla dieamus, ne
,
c Auctrice malorum. Juditlia Augusla
qui tot moiuum ac bellorum occasio fuit, diulius la- J
Induio habitu sanctinwniali. Actuin islud anno
leat in obscuro. Virum magnse nobililatis fuisse binc 850, iil patet ex Vila Ludovici Pii. Sed lauien adno-
constal, quod eum Tbeganus Iradil ex slirpe regali tanduin est, eam lamenetsi velum sihi super caput
<irlum esse, et Ludovici Pii imperatoris ex sacro ba- posuerit (seu volens id fecil, ut tradit auclor Vil;e
plismate filiuin. Filium fuisse conslat Gulielmi co- Ludovici, sive per viin, ul Theganus sciit.it), atton-
milis, qui monasterium Gellonensc fundavil in prima sam non fuisse. Inclusa aulein fuil in monaslerio
Narbonensi quod iiunc ex ipsius noniiiie vocatur
, sancLu Baligimdis Pictaviensis. lllic femina loi lan-
moiiasteiium saneti Gulielnii de Deseriis. Anno 8-20 laquc pielalis aigniinnta prxlmii sanclimonialibus,
liera eoniite Barcinonensi dcjecto ob crimen majesla- ui ilke publice profiterentur velle se Augustae exem-
iis, Bemardus ei comilalui pricfcctus est ab iuipc- pUini sequi. Ita eniin docet auctor Anualium Mcien-
ratore Ludovico Pio. Anno undecimo imperii Lmlo- sium « Qua; in Piclavensem urbem compiilsa est
:

vici (id est, anno 821, ut maiiitesle coliigitur ex ire, ibique in monasteiio SaneUe Crucis esl rclrusa :

Eginhardo), Kalendis Julii, iixorem iu Aquisgranensi nlii et ipsa Domino nostro Jcsu Clnisto studiosissinie
palatio duxit Duodenam, iiobilissimam .Viiiin-.uii cx-
n
"
; famulari die noctuqiie lolis nisibus studuit; alque
que ea biennio post suscepit filium Willelnium , na- inibi Domino fanuil.inlibiis ila placuil, ulomncs pro-
tum iii Kalend. Deeembiis. Inlerim furenlibus Lu- fiterentur se eam velle imitari. >

dovici liliis adversus Juditbam rcgiiiani filiumque , Aliquantula honestati. Uic fuit belli eivilis pra>
ejus Carolum, civiliaque bella inedilantibus, Iudo- texlus Debonesiari palalium adullerio Augustte
:

vicus, « ut subsidium aliquod in aula haleret (Tran- euni Bernardo; quod adeo publicum essei, ut nc si-
srribo hic, ct quidcm lubens, verba magni viri Pelri leutio quidem aut dissimulatione legi possel. Pur-
<le Marca, arcbiepistopi Parisiensis cx libro lertio gandum palaiiiim a sordibus facinorum; etLudovi-
Marcce Hispanicue), consiliorum suonini participem eum reddendum menli ac dignilati su;e, ac si deineo-
ct regni administruin Bernardum quemaam ducem
, lalusfuissct uxoiis veneficio Porro, Lolharium non
Scptimanim, inquii Nilhardus, in supptementum sihi debere ferre laiilum dedecus paten.o nommi illatum.
tusument camerarium conslituit eique Carolum com-
, , Auctor Vitie Ludovici < Oporlere eijgo dicebant :

mendavit sccundumque a se in imperio prafecit. At

,
boiium iiliuni indigne ferre dedecus paternum, abla-
vero qnidam ex aulicis perfidi, tres fralres eo secle- tisque e medio, resiituere palrem cl menli el digui -
ris adegerunt, ut coacta valida rebcllium manu de , tali el hoc agentem non solum fama virlutis prose-
;

pdlendo a regno paire cogilarcnt. Odio quoesiliis co- queretur, sed etiam ampiilicatio regni terrestns, hoc
jor, Beinardi comitis cum Juditba fainiliaritas, qiiam noinine pra.texentes eulpam. Ilis ergo incitamer.tii
i.i perversum interprelabantur, cuiii lamen ex niii- alleclus juvenis, etc. >
iiciis palalini nccessilatc seqiiereUir, luin quia Bcr-
r.t Ss. ACOBAKDl EPISCOPI LUGDLNEXSIS 5it
remissionem licnc acia dissolvcrenlur, pcr carna- \ vhitabo, dicit Doviinus? Ei inulta rcutaiicbii despe-
lium Lilaniliilli ula cl Clipidoiuin SCClcStOS favorcs, clioDei, cl pollulio noiiiiiiis ejus? sicut scripliim
aii|uo indecoras adulaliones , ilerum mulicr, tau- est : iVo» pcjcrabis, nec pollues nonun Domini Dci
quam lcgitima domiua, rcvocata est in palatium, tui. Ecce palcfaclis abyssis slulliliariini , ad quid
oi pnclata consiliis et consiliariis ; cujus instigalio- pcrvenlum est? Cum cnim deberenl exercitos mitii
nilius inulula est mens rccloris, cl ccepit iluris cor- advcrsus cxtcras gcoles, ct ipse imperalor adversus
uibus ventilarc filios, cl conlurbare populos. Sicque barbaras nationcs dimicare, ut cas fidci siilijugaret

f.telum cst inauditum anlca mortalibus, ul non lam ad tlilalandiim tcrinliiuiii regni fidclium (Sic namipic
perseculi injustc suslincrcnt porseculiones, «iitain orat univcrsalis Ecclcsia in solemnibus illis oralio-
perscculorcs invili ct coacti exerccrcnt , et non nibus,dicbusPassionisDominicx,pi'o imperaloribus
Koliim exerccrcnt, sed el susliiicrent, duin violcn- Vl Deut illis subjectns faciul barbaras nationes) ; nuuc
lissime iu diversa ct contraria juramcnla compcl- e contrario omnc reguum cuin extremitatilius suis
lunlur. conglobalur in iiiium in medio sui, divcrsa tamcn in-
III. Allcndile et vidctc si ractum csl unquam lculione, dum alii parantur ad inicslina viscera dis-

liujusinoili. Juralum est crgo impcratori scniori, et rumpcmla , alii ad pacandam, si ficri polest, inju-
codcin jubcnlc iidem ipsi juraverunt imperatori 1] slissiinam discordiam : qtii omncs pia mente perpen-
junioii ; cl ilerum ipso facicnte, aliqui cx ipsis ju- dcre dcbucrant quod dicitur in prauliclis orationi-
raverunt '•
regi fratri, cl ad postremum penc omncs bus, ulii saccrdos admonet, diccns : Oremu» et pro
compulsi sunt jurare c
puero. Et ne ibi quidcm Cliristianissimo imperatorc nostro, ut Deus et Dominut
rcmansit. Scd quasi nibil horum fuissct, adhuc nosler subclitas illi faciat omnes barbaras nationes, ad
exorta sunt juramenta. Nunqnid tupcr Itis non noslram pcrpeluam pacem. Doinus ergo Dci, qtia: est

BALUZJJ NOT/E.
• Revocata ett in palatium, anno 851, ut Iradit .111- qiinqiicThcganus observavit, cum ait rcginam Aquis
ctor Vita? Ludovici, et auclor Annaliuin S. Bcrtini. ab imperatore houorilice susceptam. jubcnte Crego-
y£qnissimum saneerat ut Juditha, < qu;e injuste ac rio Homano ponlilicc, cum alioruni cpiscoporum
sine lege el iudicio ci ablala fuerat, i ul tradil auctor juslo judicio. i Tuni, nequis ex co FaclO prsejudica-
eorunnlcm Annalium, Ludovico rcstitucrelur. Iiaquc tiun putaret in omnibiis causis ecdcsiaslicis princi-
mKit qui eam ex Aquitania reducercnt. « Quam piim ncccssariam csse inlcrveniionem aucloritatis
lauien conjugis honorc non csl dignatus, inquit au- Komani ponlilicis hxc prudenler criidilcque pro
.

clor ViLe cjus, doncc se legali pncscriplo modo ah moie suo subdit idem arohiepiscopiis i Komani :

olijcctis purgarct. i Congregata ergo synoilo apml pnnlificis anctorilas adjuncta osijinliciocpiscoporum
Novioiuaguiii ail Valialim fluviiini, jussione iinpcra- Francix, solo Augustoruni intuilu, quorum dignitas
toris, et aposlolica auctoritate, mensc Octobri, cum £ causain istam majorcin efficicliat. Dc majoribus au
nullus adversus eani accusator existeret, illaquc sc tcm causis scdcm apostolicam consulendam docuit
itirejurando purgasset secundum iegcm Francorum, olim Innocentius piiinus. Ex cadeiu pcrsonarum
iiilicaiuiii esl a!i episcopis eani redili marilo debere digiiitate profcctum, ul tlc tlivorlio Lolharii regis el
vclui legitimam conjugem. Auctor Annalium S. Ber- Theutpcrgx ar lum fuerit coram Nicolao I. Adeo ut qua;
lini ad aiiniim 831 < Ad quodplaciluiii tlomiia impe-
: hodie fiunl in causis rcgum ecclesiasticis ad sum-
ratrix, sicut jussum fucrat, venicns, ct in conspeclu miim pontificem relationes, non carcant suis cxem-
domni imperatoris ac liliorum ejus assistens, de plis : i|iia' crebriorcs factie, postquam poiiliiicum
runclis sc objicientibus purilicare vt-IIe aicbat. Pcr- rescriptis a juiisilictione ordinaria principescxempli
ciinclalusquc est pnpulus, si quislihel in cam aliquod sunl quibus tamcn privilegiis, si res ita fcral, quin
:

crimcn objicere vellet. Cumqiic nullus inventus essct ad tempus renuntiare possint, ct ratio juriset exem-
.[iii quotllil.el illi malum infcrret, purificavit se sc- pla tliibilarc non sinunl. Olim quoquc pcrpcluuin
ciiniluni jndieium Francorum dc omnibiis qmbus ac- iion crat ut in causis omnibus ecclesiasticis princi-
cusata fuerat. lAuctorAnnaliumMetcnsium: iPoslea ptini exspcclarctur aucloritas summi pontificis, ui
lenuit imperalor placitiiui siium uicnsc Octobrio in paict cx poenitentia publica pcr vim indicta ab ali-
villa Niuinaga. In eodem «tko placilo, per auctorila- quot episcopis Lmlovico Pio imperatori ; quae ab
tein aposlolicam ct per consensjim episcoporum,
, cpiscopis aliis solula est, non consullo Homaiio pon-
considcralum et canonice delinituin cst ut imperator lilicc, reslilulis principi armis el corona cl veslibus
suam reciperet conjugem. > Infra « Peraclo t|tioqu : rcgiis, quilius ob poenilcnliam privatus fuerat : quas
placilo in Niumaga, iniperaior indc rcversus, atl r. rcstilulio conlirmata est a synodo plcnaria an. 835
Airuasgrani palatium ad biciiiandliin pervenit; ubi ul docet auclor Vita: Ludovici, Nilhartlus, el Anna-
el suam conjugem pncdictara Judith imperalricem los Berliniani. i llaclcnus Marca. ln eadem porro
recepit, atque cam pristino bonori rcstiluit. » The- Noviomagensi synorto, cujus aucloritate Judith marito
ganus capilc 37 : « lndc vcnit doniiniis iinpcralor rcddila est, Jes e Anibianensis cpiscopus, ul Thega-
Aijuis ad sodoni suam cl supradicta conjux vonit
; nus tradil , i iusto judicio episcoporum depositus
ibi obviain ei quam bonoi ilice susccpii, jubente Gre-
: cst. » Quam Josse dcpositionem ab Ebbone Rhe-
goiio Hniii.iiin pontificc cum alioruni episcoporum mcnsi archicpiscopo peractam fuisse docel Flotloar-
juslo judicio. » iliiiic Thcgani locuin laudat illustris- dus lib. ii Hisl. Honi. cap. 20, idque « pro inGdcli-
siinusarcliiopisoopusPaiisii nsisin liluo lerlio Marcae tatc iinperaloi is. »

llispanica?, ut ostcndat Judilham marito rcdditam hReyi fralri, id esl, Lndovico regi Germanix, qui
fuisse judicio ecclesiaslico, non aiitem ox dccreto Lotbarii frater crat.
< Enim
c Puero, Carolo cognonienlo Calvo, qui lum crat
conveuius pubjici. Ilacc sunt ejus vcrba :

vcro quia volo imposito deirusa fucrat in monaste- admodum puor, ut patct ex Vita Ludovici Pii ad
riuni, ptcniiiiiii.c publica: causa, posi crimen per .iiiiiniii 833 < Ipsiim vero Lotbarius ad sua cum
:

sacramenta dilutuin, necesse orai ut poenitentix in- Caroio admodum puero deduxit. » Naius autem eral
dictio injusla rescindcretur. Id autem fiori nonpott- .iiiin) 823, mcnse Junio, ut tradit idem auctor Vitx

rat aucioritale rogia, cx decreto convenlus pul lici, Ltolovici.

sel judii io et poicstaie ccclcsiastic». Qnod facluin
 8i3 LIBER PRO FILHS LUDOYICI Pil. 511
Ecclesia Dci vivi , columna cl finiiaincriium verila- A dicuntur, ludat pueriiitcr, spcclaniibus etiam ali-
lis, orat ul Christianissimo imperatori barbari quibus de ordinc sacerdolali, et J plerisque collu-
subjicianiur, non ut subjecli conturbentnr et bar- dentibus, qui (secundum formam quam Apostolus
barizcntur. Neque cnim Chrislianissirai impcratoris scribit dc cligendis episcopis, dicens : Domtts sttte

csl subjectns exturbarc ct unitos divblere. bene pitrpositum, filios liabentem sttbditos cttm omni
IV. Domine Deus cceli ae terr;e, c.ur pcrniisisli caslitate ; qttia si quis doinns suaJ praesse nescit,

fidclissimum et Christianissimum servum tuum im> quomoda EcclesiiT Dei diligentiam Itabcbit ?) praedi-
peratoremnostruin in taniam tlevenire negligentiam, care dcbuerant domina: ludenti : Si qua regiua se-
• ut videre nolit quibus malis circumdatus sit? metipsain rcgere non novit, quomodo de houeslate.
Diligit enira odicntes se, et odit diligenles se. Quid palalii curain liabebit? aut quumodo gubernaeula
si veruni cst quod pleriquc, qui subtilius intelligere regni diligenlcr excrcet? Ueducere quoque ei ad
vidcntur, affirmant; quod scilicet sint aliqui in la- mcraoriain debuerant, quod supradictx sentcuiix
tere ejus, qui inbianter exspeclant exlerminium fi- coiigruenter aplari potest, quautuin tamen ad e\te-
lioruin ejus? Quod si vidcrinl, collaluni babent inlcr riorem sensuni pertinct, quod in alio loco sacra
se ut iu impcratorcm raittant manum, el [i
disper- Scriptura dicil : Mutier diliycns corotta cst viro suo
liant sibi regnum. Hoc ulrum vcriim sit, ipsi no- B et pulredo in ossibus ejus quat confusionc res dignas
runl. Mulli tamen sunt, qui uon ambigiint illos de gerit. hl ileruni : Tecta perstilltnilia in tlie frigoris

qtiibus dicitur, ila incumbere regno, tanquam pa- et tititjiosa inulicr comparantur. Qiti retinet eam quusi
rieti inclinato ct macerix impulsx. Unde constat, qui ventum teneat, et oleum dexteroj suoi evacuet.
quia nisi Dcus siibvenerit , aut exteris dabilur re- Sed forle dicturus est aliquis : H;ec non cst litigiosa,
gnuni, aut in mullos tyrannos disperlielur; quod iu sed « suavis, ct blanda. Quibus verbis responden-
boc assimilalur : quoniam imperator, qui advcrsus dinii est, non est majus liiigium, quani boni palris
barbarorum regcs bclla justa disponere debucrat, bonos filios irritare, exacerbare, exbonorare, et
adversus dilectorcs sui lilios injusla agcre parat. penitus a patre alienare velle : qiuc quia - propler
V. Dicunl etiam aliqui quod c domii a palatii se- solam pulchritudinem a viro inofiiciose diligi fertur,

nioiis, cxlra illa qux dc ejus occultis et non occullis inculcandura utrique fuerat quod itemm eadein
BALUZII NOT.K.
• Ut videre notit quib. matis. II.ee tum m vulgus fuisse insignis comitatis et urbanitalis; non vero
jaelata. Auctor Vitae Ludovici : < Porro patrem adeo fcrocem ac supcrbam, ut feininis contingere solet
quihusdam prxstigiis elusimi, ut hxc non modo non qnx in summant fortunam evebunlur. Sed videlur
vimiicare, sed nec advcrtere posset. i £ h;ec Agobardus commemorare augcndam ad invi-
' Dispertiant sibi regnum. Sic Capilo Cossiilianus, diam, ac si liine eolligi posset Judith esse adulleram
vir animo ail Oagilia prxcipiti, dum Neronem exci- ac nierelricem. Nam et apud Senecam lib. i, Con-
larct ad mortem Thrasex, b;ee inicr alia ait apud trov. 2, Jiiniiis G tllio de puella qtiadnn, qux iu
Tacitum in libro xvi Amialium
li impcriuin cver- : i
prostibulo fuerat, sic ait : < Si quis dubilal an mere-
tant, libertaifin prxferuul. Si pervertcrint, lilierta- trix esset, audiat quara blanda sit. » Hinc illiitl Juve-
lcin ipsam aggrcdientur. » Propiium sane humani nalis :

ingenii cst, \itia seclaii sub noiniiie virliiliim. con-

siliaqne mala lcgcrc stib spccie boni. Lt <|ui bclla Vox blanda et nequam dlgitos h:ibet.

civilia movcnt, hniium sempcr publicum praiexuiit. 1 Propter solum pulcltriliidiiiein. Forraosa ergo
Salliisiiiis in Calilina : i Namque, uti paucis vcruin erai Judilb. Theganus capitc 26de ea loqtiens : < Erat
absolvam, per ill.i lempora qiiicunquc rempublicam Ciliin puhhra valde. Annalcs Melenscs ail» annuiii
agilaverc, lionestis noniinibus, alii, siculi jura populi Vcl'.) : i Imperator Litdovictis bahebat quamdam re^i-
defenderent, pars, quo scnatiis aucioritas iiiaxmna nam ptilcbram niniis iioiniiie Jiiditb, et sapicniix
foret, bonuni pnblicum simulantcs, pro sua quisquc floribus optimc instruclam, sociaiam sibi in conju-
potentia certabat. » gio. i Ex quo inleriui loco paiet eam a niarito cultain
c Domina pittatii senioris, id est, palatii Ludovici non fuissc propler sulaui pulchriludincm, ul ail
Pii, qtii paulo aule dktus est impcralor senior;
Agobardus, seii eliam pb prxclaras virtntes quibus
I.ollianus vero, iinperaloi junior. Nam pestquam ornata crat. Sed acuieala illa scriplio condonanda
Lolbarium Ludovicus impcrii eonsortcm fecil, Inuin csi sludio pariiuiii. Sanc magnani ac peculiarem fe-
r
gardique Augustx sociavit, divisa esl familia rcgna- " minarum gloriam esse pulchritudinem apud omnes
trix Ludovicusquc cilra Alpes rcmanens, Lobariiiin
; ibique gentes in confesso est. Iiaque nenio hat lenus
regere Italiam jussii. Ilinc duplex tloiuus, sive pala- fuil qui formam corporis aecusavcrit in mulieiibus.
liiiui palatiuni scnius, doimis Ltulovici
:
aliml Lo- : Prxeiarc Tertullianus in libro sccundo de cultu lcmi-
tharii domus. Jmliili ei 'go, quae Ludovici conjux erat, nariiin i Nam elsi accusandus dccor non esl, inquit,
:

doiuina fuilpalalii senioris. ul felicilas corporis, ul divinx plaslicx aceessio, ul

d Plerisque
cotludentibits. Damnat episcopos qui aiiiiii:e aliqua veslis bnna limcndiis cst tamen pro- ;

ciiiii Juilitlialn leliant puerililer, hemque eos qui pi> i injiiriam cl violcnliam scclalorura, quam etiam
pucrilia oblcclameiila speclabant, ae forlassis
iila palcr liiici sux spccie pcrtimuit. »
Abraliain in u.xoris
laiidabaiit. Isiul ipsiun eli.nn in presbyleris bac ipsa Yenditanda crgo uon esi foriiia. ul paulo aule tlocuit
xtate damnavit lUmiana synpdus siib Eugcnio II itlcin Tcrlullianus his verbis « Primo quod non de :

celcbrata, qux sic saucivit cap. II i : Sacerdos enim integra conscicnlia \enit studium placendi pei deco-
sedule divina dcbcl perscrutari et admonere eloquia, icm, qucm naluraliler invitatorem libidinis scimus.
nt iiivcitiatur beatus ile quo Psalmista ail lit in : Ac ncscio qno falo scmper factuni est, ui ex eo quod
leqe ejus mcditabitttr dic ac nocte. Quamobrem luilos feniina quxpiam formosa \isa est, in suspicionein
aliquos c.oram se lieri non dclcctelur. Transgressor veueril \ iilj;.ili corporis. Undc interrogalus a quodain
Oiiippc invcntiis, ailiiioiiilioiie episctipi ultciius asere Bias (leberelnc iixorem ducere, an vitam tlncere
ilisuial. Siu autein, t: nonite ju.licettir. » c;eliltcm, re-.poii.lil Aul ptilcbram duces, aul dc-
:

' Suatis ct btandt. Hioc palet Juibih fcminani formcm. Si pulcbram, habcbis communeni. Sin lur-
5 f5 S. AGOBARDl EPISCOPl LCGDUNENSIS 51(5

Scriptnra dicit : Fallax grtttia, ct vana est pulclni- \ ptores .eritaiis et pacis, lingu? el manu ,
ut aut

tudo. Mutier timens Domiitum ipsa laudabitur. cohibeantur, aut compriminlui.

\lll. Gommolio ilaqne liujus te:nporis et harum
VI. Niineigiluromnes liinenleset amanles Dcum, rcgionum, qpx mira omnipolpntis Dei suavitate el

regem quoque el regnum, pacata societalc, rebus dulcetline sii.e ronfliclu armorum sedata cst, no.i
imindi utenles, rebus divinis fruenlcs, omni cona- scguitcr nicmoranda cst; sed uebet corda fideliuni

niine dare operam debent ut exprimatur vulni's ini- iu laudibus Dei ct gratiarum actione alacriter suc-
quitatis, et obdutalur cicalrix sanitatis, absque san- ccndere, et ad soleriiam caulckc sollicita reddere
guinis effusione, absque strage interfectionis, absque Qux ccmmolio et conturbatio quale habuerit ini-

amaritudiue jurgiorum, absque turbulcnta el fetida

tiuni, vel originem, non esl pcnitus rclicenduin.
conunixtione spirituuni immuudorum. Ut vere dica- lgitur cum Chrislianissimus ei piissiraus imperator
tur de Ecclesia hujus regni : Ucec cst domus Dei, ct douinus I udovicus b bonx conjugis lnie et nioribus
porla cmli. Portcc tiulcm infcri non pricvulebunt ad- sibi congruenlis consorlium amisisstt, necesss fuit

versus eem. Et iterum : Dominus Deus tuus in mcdio ut aliam sibi acciperet, qune ei posset cssc adjulrix in
tui fortis, ipsc sulvtibit. Gaudcbit supcr tc in twtitia, reginiinc et gubernatione palatii ct regni. Sed oc-
silebitindileclionetua,etexsullabitsuperteinlaude.-Q mno e[^ic j) i ta )is assumpta esl, qux licet in
Nugas, qui a lcge rcccsserant, comjrcgabo, quia ex te primis annis viri ct domini sui virtute et potestale
erant; ut non ulira habeas supcr eis opprobrium :
pressa, subdita fuerit, lamen in proccssu lemporis
et " dical omnis populus . Amen, amen, et hymnum talis invenla esl, quse magnorum fliictuum toinmotio
Deo. et coiiturbationis largus thesaurus csseposset; qux
non solum plebes, ac populos, sive principes, ve-
VII. Sicut veritas non cst tanlum in dietis, sed
rum eliam elcgantissimos filios imperaioris, etiam
ct in faclis, (sic enim Aposlolus dcmonstrat, dicens :
tonjugatos, et c gubeniacula regnorum possidentes,
Yeritatem facientcs in clmritale, crcscamus in ilto
allligerci, contrisiaret, et conlurbaret, et pene al-
pcr omnia, qui csl capul Cltristus. Et alius Aposlo-
tereret et cxlerminaret. Cumque talibus incremen-
lus : Filioti , non dilignmus verbo, ncc lingua , scd
lis videient hi quibus curx erat de statu el honore
opere ct veritate. El ilcnnn : Si dixcrimus quonium
re;, r.ii, ac tranquillitale pacis, et quiele populi, deho-
societalcm liabcmtis eum eo, et in tenebris ainbiilainns,
neslari palatium, obscurari claritatem regni.ctad
menlinutr, non (ucimus veritatem^, ita qiioquc
e.t
ignominiam deJuci noincn regnantium, coeperunt
iiiendaciuin non est lantummodo verborum, sed ct
queri, ct murmurare, ac dolere, et deplorare. Inler
faclorum sicut in Apocalypsi loquilur Dominus, r
;

hsec concitali sunl spirilus virorum honoratorum, el

dicens A'cm inttabit in eam (haud dubium quin ci-
:

filiorum regis; et crescente colhulio , actcdente

vitatem coelestem ) aliquid coinquinatum, et faciens
cliam tonsilio, eoiivenerimt singuli de loco suo, et
abominationem et mendacimn. Et paulo post : Omnis
conjuncti ad palatium, tffugaverunl minislros sce-
qui amat ct fucit mendacium. Et Dominiis in Evan-
leris; et reginam, qoa! tolius mali causa erat, exclu-
gelio dc iiiventore oinnium maloi 11111 ail : llle homi-
serunt de domo ct honore rcgui, et constiluerunt
cida erat ab initio, et in veritute non stctit. Si ergo
d in retrusionem cxsilii ; ac dcinceps quasi jam libe-
ill.i veritas (de qua et in Psalmis cantamus : Prope
ralum bonum palrem de laqueo ruinx, gaudebant
csto, Dominc , ci omiics viw tuai veritas) omnium
se iinplessc quod inscriptum tst : Ejice derisorem., el
bomimim menles possideret. ciiam sine rettoribus
exibit cum eo jurgium, cessabuntque causce et contu-
mundi concordi sociclale pacatae
ti principibus rcs
metiie. Hoc lam irrcprchensiliile factum ct onini
luanerent. Nunc autcm quia illc qui in veritate non
laude dignissimum cum complesseot filii, rcdieruut
stelil, tontra verilatcm agere nunquam desislit, et
ad sua, rcslitulo palre honori et glorix suse.
dormjentibus hominibus scandalofuin zizania semi-
IX. His ila transactis, iniuncus omnis boni, au-
nare non tcssat, apla sibi corda saiis invcniens,
n clorque omnis mali ,
qui iion rcliquerat corda pos-
.luxfoveai»tetnulrianlseMiinacjus;redundaima-D
sessa) salegil i!islaurare et rci |i nte5rare ma i UIll

liim commotionis, quod quiclem pacis ct unitaiis mutato habilu rcgali putaba-
suum ; et regina (quae
insano furore conturbel. Propter quod sollicite vi- lur perdurare in habilu sanctimoniali, situt ordo
gilandum est el sagaciter agemlum contra coriu- poscebat et e rectitudo judicii docobat) reducia cst

BALLZII NOT.-E.
pem, babebis pcenam. Apud Auluin Gellium lib. v, c Giibernacuta regnorum possidentcs. Lothariuin
i-tp. II Noriium Alticaium. Quanquani istud ipsum videlicet ltalix , Ludovicum Bajoarix, Pippinum
de Dinne deque Antistliene narrat in eoruni Vila Aquitaniae.
Diogenes Laerlius, et de Socrate Valerius Maximus J In retrusionem exsilii, in Aquilaniain
videlicet
lib. vn, cap. 2. cam deportantes, ct in monasterio Pictaviensi inclu-
a Dicut oinnis poputus. Sic omnino legi iiduiu est,
deules, uii jain liiximus.
non auiem aposlolus, ut editum est a Massono. Si- c Rcclitudo judicii poscebat.
^Equissima essct cx-
milcm errorein uos anle hoc biennium emendavi- postulatio Agobardi, si judicata aduitera fuissct Ju-
inus apud Salvianuni in liliro lcrtio de Gubernalione aique ob hoc ipsiiin publicx pecnilentite ad-
ilitli,
Dei. dicta in monaslerio. Verumjam antea vidimus isii.d
b
Boncc conjugis. Irmingardis, quje anno 818 mor- per vim factum fuisse, ac sine lege ct judicio.
tua esl v Non. Octobris.
 •m LIBEK PRO FILIIS LUDOVICI ril. ,!S

iu palalium, el assumpla in consorlium quasi legi- A aliter hic serilire vult, pensel qualiter conlradicat
tima conjux, « quoJ esse jam nuUatenus polerat. Apostolo dicenti : Et avaritiam ,
qua; esl simutacro-
Collocata itaque lurpiter et indecenter in fastigio rum servitus ; et videat quam veraciter dictum sit

regali, prius malum auxit et mulliplicavit. Ad quod Hudix otnnium malorum esl cupiditas : quam quidam
honus lilius quid agere debuit? Nunquid dissimu- appetenles, erraverunt a jide. Si ergo cupiditas errare
lare? Nunquid silere? Nunquid quiescere . Non ita facil a fide, et avaritia simulacrorum est servitus ;

placuit illi indormitabili oculo, qui eustodit Israci quod malum remanet, quod non de radice ciipidita-
suum; sed suseitavit spirilus filiorum, el convene- tisoriatur? Propter quod fideliter colligendum est,
runt iterum ad succidendam recidivam malorum omnes appetitores divitiarum, gloriae, et bonoris
stirpem. Timebant cnim nc patri cveniret illud quod saecularis, atque primatus, quam non longe absint
de quodam rcge Scriplura sancta loquilur, dicens : ab idoloruin cultura.
Jgitur non fvit alter talis ut Ackab, qui vetmndatus XI. Ha;c proplerea dicimus , ut ostendamus mala
esl ul faceret malum in conspectu Domini. Concita- el bona antiquorum, malis et bonis congrucnler
vit enim eum Jeiabel uxor sua, et abominabilis faclus aplari, ct his qui errant in novo populo. Kt quan-
est. quain Acliab concitanle se uxore sua erraverit a
X. Sed forle aliquis divcrsas vohmtalis hnino amo- R lide ; et ea attctrice perpctraveril facinus illud de
vere nitalui hsec verba Scripturae sanctse, lar.quam morte Naboth Jezrahelita;, correptus tamcn ab Elia
inconvenicntia, eo quod sequatur, in tantum, ut se- prophela, non correctus, comptilsus esl agcre poeni-
querelur idola Amorrhxorum. Noverit quisquis ille lenliaiii : qua actione poenilentisemalasibi imininen-
est,uon posse evacuari cougruentiain in hoc loco. tia dislulit, non abstulit. floc si recte perpendalur,.li-

Quoniani lempore legis in veteri populo idola et si- quido demonslrat quantum noceant uxores malu; vi-

mulacra significabaut omncs errores in novo populo, rissuis. Jehu aulem.qiiem Dominus suscilavil in re-

tempore videlicet gratise. Nam el ipse ordo horuin geni a.J puniendam domum Achab el ejus deceptricem
verborum ita inlelligendus est Abominabilis factus
: uxorem, licet acternam vilam non promeruerit, eo
esl diversis cupiditatibus ct illecebris, nt eliam cvi- quod a peccatis Jeroboam non recesserit, quia stu-
denter ad cultuin rueret idolorum. Quisquis autem diose exercuit ulliones Domini de Jezabel, el doinus
BALUZH NOT.-E.
« Quod sane in libro
esse nullatenus poterat. Exstat consensu Grimahli Pinnensis episeopi, juxta legeii
quinio Capitularium lex, qua cavetur ne mulier, Lotharii imperatoris, quae exstat in libro n Legis
qu.x sponte, aut invita, veluin sanctum in caput ac- Langobardor., tit. 6, cap. i. Interim Sisenaudus,
ceperit, illud unquam dimittat. Hoec sunt verba ca- C homo Francus, ca;pit ambire nuptias istius mulieris,
pitis 113 ejusdem libri < Qualicunque modo mulier,
: uxoremque postea duxit. Hirjus rei fama cum ad
permitlente canonice viro suo, aut eo defunclo, ve judices imperiales pervemssct, intenlata lis est ad-
liim sanctum in caput acceperit, aut sponte, aut in- versus Sisenandura uxoremque ejus a Maionc advo-
vita, in eo permaneat omnino, ncc dimittat. » Sed cato Ludovici imperaloris, qui feminam illam adul-
istud, opinor, inlelligendum est de vidua qua- se sp' n- terii accusavit, juxia legem Langobardorum, quod
te velavit, non autem de niuliere pcr viin velata. post susceplum sacrum velamen, rursum viro se
Nam quod ait lex, eam resilire non posse qure etiam conjunxerat, ideoque persooam substanliamque ejtis
invila velata cst, planc necessarium est ut intelliga- parti palalii pertinere debere asserebat, secundum
inus de ea quae adullcrii perpelrati convicta est, at- leaem. Ea autem exstat in libro secundo Legis Lan-
que ob hoc ipsum in monasterio concliidi jussa, vo- gobardorum, lit. 6, cap. I, et lib. n, tit. 57, cap. 1.
lente raarito. Nam nulla lex sinil uxores castas ab- At Siscnandus uegavit eam induisse vestem religio-
duci a maritis, nisi ex consensu parlium, utvacent nis. Verum cum postea Maio probasset eam fuisse
orationi, juxta consilium Apostoli. Sed tametsi da- velatam, iudices iniperiales pronunliarunt el Gundi
rcmus lcgem non csse ambiguam, nibil oflicerel cau- ipsam et bona ejus lisco addicia ; indicta etiain mul-
sae imperatoris. Nam ncque Judilh canonice vclum ta solidornm sexcentorum Sisenando, ct solidorura
susceperat, neque consentiente marito, sed per vim ceiitum quinquaginta Amelfredo fdio Juslonis et G\in-
el iix-i iii Itaipie dnbium non erat quin eani mari-
ti . di, qui huic nialrimonio consenserat qux miilta :

tus repeterc posset, si vellet. Aliud obtincbat dc vi Amellredo indicta est juxta legem Luitprandi, qu:c
duis. Nam illis deponere velamen sanctum non lice- jj e\slat in libro secundo Legis Langobardomm, tit
bat, praisertim apud Langobardos cnjus rei clara 37, cap. 1. Dalum est aulem judicium istud adver-
exstanl documenla. Et quandoqiiidem occasio tulit, sus Gundi in monasterio sancUe Trinitalis Cusau-
afferam exemplura islorum ferme temporum, de fe- riensis anno 24 Ludovici II iirsperatoris, mense De-
mina quadam Langobarda, ipia; imperanle Ludovico cembri. Diin Ludovicus huna quaj fucrant Gundi,
II Pii nepote miiltata est amissione bonorum suoruni, monaslerio Casauriensi dedit ni Kal. Maias, anno
ob eam videlicet causam, quod post susceplum ve- vigesimo quinto imperii sui, id est, anno 875. Ve-
lamen religionis, nubcre prssumpserat. Res ita ha- rum quia bona quse Justo dcderat uxori suic, non
bet. Justociaustaldio, natione Francus, inter Lango- bene discreta erant a bonis liberorum, res iierum
bardos haoitabal, ibique u\orem duxerat nomine corara judicibus ventilata esl in Teate anno 877
Gundi. Liccbal sane ei vivere lege patria, si in ini- inense Augnsto et curlis de Monaetiano adjudicala
;

lio habitationis sna; inter Langobardos professus est inonasterio, perarla(|ue pwterea cst boiiorum
fuisset apud judices, velle se vivere secundum le- Justonis divisio inter lilios ejus et monasterium, llaue
gera F'rancorum. Sed mahiit eligere legem Langn- bistoriam, qua; plurimas ves continet noiaiu dignas,
bardorum, fortassis vi victus amoris, quod Gundi placuit paucis enarrare quam eruimus e vcteribus
;

nolletalias ei niibcre. Nam lex Langobardorum valde chartulario ejtisdem

actis ilUus sevi, qua3 cxst.iht in
favorabilis erat uxoribus. H;cc ergo cum viruin ex- monasterii, quaeque posl notas edita repeiies, lcctor,
tulissel, desideriumque cxstincti non posset pali, b-neticio Anlcnii Vibnis Herovall i, viri cnnssiim,
sanctimonialem habitum induil in monasterio san- horumqup sludiorum bono nali.
ctse Mai"KC, veluinque sibi siipcr caput imposuit, cum
 519 S AGOBARDI EPISCOPI LLGDLNENSIS 120
cjus quem illa concitaveraf, concessum est ei ut filii A puli : de quo quidam rex superbus el humiliatus
ejus usiii.c :til «(uartnm generationem rognarent. Posl confilelur coaclus dicens •
Attissimo bcnedixi , et vi-
cum beaius quoque Joiada et sanctus ponlifex, qui ventem in sempitrrnum lattdnvi, et glorifieavi : quia
Aihaliam impiissimam inlerfici jussit, el Joas in polestas ejits potestas semiiiterna, regmim ejus in ct
soliopatris collocavit, el Hierusalem a sonlibus et genrrtitivnem et tjcnriationrm. Et omnes habitiitores
immunditiis purgavil, tali ctim laude evornat Scri- tcrrtf apttd eum in nihilttm reptttnti sunl : juxta vo-
ptura divina, dicens . Senuit aulem Joiudii plmus litnlalem enim sutim facil tam in rirttttibus cttli^quavi
dierum, et morluus cst cum centttm triijinta essel an- in habitalortbus trrrtr, rl itvn cst qui rrsistat tnanui
norum; sepeliertintque euiii in civitate David cum re- ejus, cl dirat ci : Qttare fccisti ? Kt post pauca : Nune
gibus , eo qttod fecissel bonum cum Isruet, ct cum igitttr eijo Nabuchodonosor laudo , et magnifico ,cl
domo ejus. Ecce istc pius sacerdos, cl lemporali et glorifico rcijcm co-li : quia omnia oprra ejits vcra, cl

a-ii-rna retributione rcmiincratus cst ; Jehu autem vitv rjus judicia, cl tjratticntcs in supcrbia potest hu-
lantiini lempnrali. miliare.
XII. Videamus quoquc quid Samson contigcrit, XIII. Neque 11II0 modo li.uc iilcirco dicimus, ul
quem Aposlolus in catalogo virorum justorura enu- domnum qttondam nnsirmn iinpcratorcm impiis el
iner.it. Amavil itaque mulierem 1:011 amantem se; infidelibus regibus comparemns. Scd quia pcrniisit
qu;e plos oblemperavil inimicis cjus, quain amico se a muliere decipi, eontigit illi quod scri-
iniqui
amanli sc. Et quia ille vir justus credidit mulieri ptum cst : Qui contiirbnt dotnum suant, possidebit ven-
mfidili, idco et liimin oculoruin amisit, et diicatum los. Pi-r quam conturbationcm, et vcntortim posscs-
Israelitica? gentis perdidil. Cui licct postea resli'uta sioncm, perpetrata siini innumerabilia perjuria.ct
sit virius prislina, et ignominiosani vitam gloriosa deprx-dalioncs iminensne, cuin homicidiis, adulteiiis
iiioric linierit ; aetcrua quidem vita non c.iruit, tainen el iucestis : pro quibus omnibiis posnilenliis neces-
dueatiun pristimiui nou recuperavit. Sic ergo iligne- sarium esl religiosissimo quondam imperatori , iu
tur a domnus dudum imperator pie perpcndere, ut redeat ad corsimm,ag.itquepcenilenliani, humilialus
coeleste et scmpiternum regnuni non perdat : qui sub potcnli nianu Dci, cui non est impossibile tri-

deceplus a mulicre, tcrrcmim et temporale amisit. buere illi eiallalionem xterna; vila; : quia exallalio
Ccdal divitiis ju iioiis.quia nihit in terra siue causa. temporalis vilsejam non congruit illi, qni coiiturbala
Vovcat et rcddat Domino Deo terribili et ei qiuc domo el mentc, divina dispensatione et judicio ces-
aufcrt suiritiim principum. Bonorum cnim regmn sit alteri, ct locum dedit non cuilibet inimico aut

est dicere : Semper quasi tumentes super me ftnctus „ c\lraneo, sed charissimo filio. Propter quod in onmi
litnui Deum. Ilarc dicil heatr.s Job : qui conanli se jucunditate ct exsultationc cordis sui stimmas gratia-
decipere uxori suae uon consensit, sed rigida invc- rum aclioncs suimno omuipotenti L'eu iinlcsinenter
ctione redarguit dicens : Quasi una de stultis mnlie- persohcre debet ; quia, sicut scmper optavit, nou
ribus tocula es. Qui et in alio loc.o de Dco dicit : successit regnum inimicus expugnator, scd
illi in
Apttd ipstim esi (ortilutto et sapientia. Ipse uovit et filius ainalor. Nunc ergo audiant omnes in conimiine

dccipicntem, el ettm qttt drcipitur. Kt : Ilallheum rc- tumultuosi et quicti Prophelam diccnlem Silcat :

yum dissotvil, et prcccingil fuuc renes eorum. Kt omnis lcrra a facie Domini. Kt Psalinistam : Ti-

iterum : Qui imtnutat cor principum populi lerrce, ct mrut Domimtm omnis tcrra, ttb co aulcm commovean-
decipit ros ut (ruslra incedant per invium. Quoil et tur omnes tnhabitantes orbcm. Quoniam ipse dixit,
ipsi '
\o Jnb coniingeret, si suasionem uxoris suae et fttctasunl : ipse mandavit el creala sunt et , ,

libenter audis^et. Meo ergo terribilis Dominus, non cxtera.

1'JiitMiu [.uptilis terr», seil cl ipsis principibus |io- »

I3ALUZII NOT.-E.
* Domnus dudum imperator. Vel hic locus osten- anno 835. Nam anno scqucnti impcraior restitutus
dil libniin biinc apologeticnm fmsse scriplnm, haud est in conventu episcoporum habito Kalendis Marliis
ita multo post exauctorationem Ludoviei Pii, id est, D in monasterio sancli Dionysii.

Af.OBARDI CHARTULA
Porrecla Lothario Augusto in synoclo Comiicntlicnsi , anno 832".

In nomine Dei ac Domini nostri Jesu Christi. tertio, cgo Agobardus Lugdunensis Ecclosh' indi-
Anno incarnationis ejus octingentesimo tricesimo gnus episoopus interfui venerabili couvcnlui apud

BAL17.1I NOT<E.
" Titulum hunc nos fccimus huic libello, pro eo himc lihntm Chartulam inscripsiinus, proptcr ancio-
quod editio Massoni sic habcbat Publica L. impera- : ritateni Aclorum exaiiclur.iiiciiiis Lndovici in qni- :

torts coram amplissimo episcoporum conventu ptcni- bus. pnst enarrata i|u;r in Compendiensi synodo acla
tentia Agc.burdo praside qui titulus non exslal in . sunt adversns opiimura priucipem, demum h;cc le-
voteri codice. Sane vel cx eo fallii bic litiilus, qituil guntur < llis itaqne pestis, placiiit ut unusquisquc
:

liuic convenlui pra>fuisse ait Agobardum. Nos itaquc ep scopornm, «luaiitcr hax res acla fuerit, iu propriis
 T>U CHAUULA Ab LOMlAlllLM AIG. 521
palaliuui quod nuneupattir » Compendium : qui uii- \ num, qni clementissimu Jullor est criminum, in-
quc convenlus exslilit ex revcrenlissimis episcopts, dnlgeiiliam ct remissionem iniquitatum impeirare
)el inagnificentissiinis viris illustribus, collcgio quo- posset ; ut qui pcr multiplicatas negligentias regntim
u,uc abb::tum et coiniuiin, proniiscuaeque aetatis et tcrrenum amiserat, perimpensas supplices confes-
iligniiaiis pnpulo, prxsidenic serenissiuio et glorio- siones regniim cceleste adipisccretur pcr cum apud
Sissimo Lothario imperatore, et Chrisii Domini quem est misericordia et copiosa rcdemptio. Pro-
amatorc; quo protegente et adjuvanle subler an- pter quod et e libellus cdilus est a viris diligentio-

nexa disposila sunt anno imperii primo, h mense ribus, et ei oblatus, de manife.-tatione criniinum
quarlo. Quibus omnibus vehementer incumbebat suorum ; in quo velut in spectdo perspicue conspi-
vera necessitas, ul sollicite tractarent de pcriculo ceret feditatem actuum suornm, ct ficrel in illo quod
regni in prxsenti, et statu in futnro : quod regniim, per pfcnilentem perfectum diclum est : Iniquilatem
quia jamdiu nutabat, et impellcbalur ad ruinam meam ego ugnosco, peceatum meum coram me est scm
per negligentiam, et (ut verius dicain) c per rgna- per. Pro qua rc acces^eriint ad eum dcnuo omnes
viam domni Ludovici venerandi qnondam impera- qui in prxdicto conventu adcranl episcopi, condo-
toris, in quihus ille irrelitus esl per corruptas inen- lcntes ct coinpatientes inflrmilalibus ct miseriis
tes et corrumpcnles, et secundum apostolicum di- B ejus, cxhorlantes atque exoranles et postulanics ut

ctuin •
Quia eranl ipsi erranles, et alios in errorem Oinnipolens Deus raanu pietalis su:eeduceretnim
imUeijies. A quo convenlu quidquid iilililer el lau- de lacu miserix et de luto coani. Quod tlementis-
dabililer tractando et conferendo inVcntum est, et simtis Dnminus non solum nnn abstulit, scl nec t.'i-

necessario slatneiidiim, el judicanlibus consensi ct sttilit. Setl mox resuscilata inniente ejus coniritione
consenlicns ipse judicavi. lu primis videlicel qux httmiliati cordis, prostrattis corain eis, non semcl,
ad coinmodilatcm ct soliditalcm regni ct regis pcr- vcl iierum, sed tertio, aul amplins, crimina cogno-
tinere videbantur, tleindc qux ad ereplionem ct scit, veniam poscit, aiixiliuin orationum precatur,
purgationcm animx doiiuii Ludovici, manifestissime consilium recipil, pcenitcnliain postulal, injunctam
noseebantur : quac in praediclo couventii fldeliler sihi humilitatem Iibentissime impleturum promittit.
quxsita, ct veraciler inventa, ct ordinabililer exse- Innolcscittir ei lex et ordo publicae poenitenliae .

cuta sunt, in co scilicel quod pracdiclus coiivenlus qiiam non renuit, sed ad omnia annuit ; ac demuin
deliberavit, ut d per legatos et missos admoncrelur ' pervenil in ccclesiam coram coelu fidelium, ante
domnus Ludovicus de suis erroribus, et exhoriare- allare et E sepulcra sanctorum. El prostrali<s snper

tur ut secundum prophetieum dictum rediret ad cor, ciiicium, bis tcrquc quaterqtie confessus in omiii-
el rccognosceret acta sua, qnx advcrsus Deum G bus rlara voce cum abundaiiti elTusione lacrvmaruni,
currens per vias pravilalis el iiijtislilix exegerat, depositis armis manu propria, et ad crepitlinem al-
ae deinceps susciperet coiisilium vitae el saluiis laris projeclis, suscepit mente compuucla paeniten
suse; qualenusapud omiiipolentcm JudieemctDomi- tiam publicam h per mauuum cpiscopalium imposi-
BALUZII NOT/E.
chartnlis insereret, eamque sua scriptione rohorarct, deritnt, tjuam ille in manibus gestaba!. > Exstat ea-
et rohoratam memoralo principi Loihario ob me dem chartula, sive libellus, ut vocat Agobardus, in
moriam hujiis facli olferret. Ad extremum, omnibus eisdem Aclis, ubi in octo capilula divisus est.
nohis qui interfuimus visum est, omniuin chariu- ' Pcrvcnit in ecclesiam. Acta cxaiictorationis :

laruin, imo lanti negolii stimmain in nnum brcviter t Veniens ipitur idem dominus Lodeuvicus in basi-
stiiclimqtie congerere, etc. > llnde palet iiniiniqiiem- lic.am sauct.e Dci genitricis Mariae, uhi sanctoriini
qtie episeoptim chartiilain sttain porrexisse Lolhario
corpora requiescunt Medardi videlicet confessoris
anie solutam synodum qnotl nns quoque factum
:
Clirislialque ponlificis, nec non Sebastiani pra'slan-
lnonuimiis ah Agobardoin titulo libelli islius. (issimi martjris, elc. > Vcrum, nequis in hor errel,
» Compendium, in diteeesi Suessionensi siluin, ad
istiid peractum non est apud Compendium, lametsi
Jsarain fliiviuin. illic habila fueiil praedatoria illa syuodus ; sed in ci-
h Mense quarto, id esl, mense Octobri, quo per- "
tessionensi,
v'i't.'iie's7t< in monastei io sancli Medardi,
•xla est nefanda dla oplimi principis exauctoratio. "U |
;
M ' 0)j ov
r_,
cus in custodia detinebalur jussu Loiharii.
c Per ignaviam domui Ludovici. Hxc perfitiorum
K
qurrela, regntim Francorum, qtiod subCarolo Magno Sepulcra sanctorum, Mcdardi videlicet et Seba-
stiani.
imineiisiiin fuerat amplificatum, regnanlc Lndovico
ruere. Sic enim haber.t Acta exanctoralinnis ejus :
h Per
manuum eptsc. impos. Acla exanclnralionis
< Etquoinodo in processn tcmporis, pt:r ejns inipro- < Deinde cingulum militiae deposuit, et super aliaie
videntiam vel ncgligenliam in taniam veuerit igno- enllocavil ct habitu sxculi se exuens, habitum poe-
;

ininiaiii et vilitatem, tti non soluin amicis in moesti- uiscuiis per imposiiionem manutim episcoptiruin sns-
tiam, sed etiam iiiiiuieis vcncril in derisioneni. > cepit. > Peractum id facinus ah Ehhone archiepisco-
d Per legutos et missos. lUi cniin inquiunt episcopi po Khemensi, ut patet ex Narratione clericorum
in eisdem Aclis : < Nus lamen memorcs prt wpto- lilicniensium de tlepositione ae resliltitione Ehhnnis:
run Dei, ministeriiqtie notsiri, atque benclicioium i Lotharius veniens per imperialia palatia, adtiiixil
ejus, diguuin duximus ul pcr licentiain memorali secun palrcm suum usque Suessionis ad monaste-
principis Lotharii legationem ad illum cx auciori- ritini S. Metlardi. Ihiquc, hortantibus el jnbciiiibiis
late sacri r.onve.iiltis mittcremus, qu:e eum de suis exleris episcopis seu primoribus regni, coartus est
realibus admoneat. Ebbo, quia in dicecesi ejes crat, illi imponere pnhli-
• Libellus edilus cst. Acta cxaucloratiouls : < Super cain posnitentiam. Unde nimiam et perpetuam ejus
atiibus charlulain, s .mmam
reatuuin stiorum, unde incurril otfcnsam. > Vide eiiam Thrganum c:'p. 4*.
lum specialjtcr redargtiercnl, conliucntera, ei de-
023 S. ACOBARDl EPISCOPI LUGDENENSIS 344

lionom, cum Slcque depo- A latem. His gestis cgo Agobardus indignus cpiscopus
psalmis cl orationibus.
sito habitu pristino, et assumpto habitu poenitentis, interfui, etmelioribus consonans cl consentiens ja-

rongralulans et confidcns, postulat piissimi pasloris dicavi, et mann piopiia signans subscripsi.

humeris reduci sc ad invenlse ct redempise ovls uni-

AGOBARDI
EPISTOLA AD EBBONEM EPISCOPUM RHEMENSEM, DE SPE ET TIMORE.

Mngnificcnlissimo ac desideraiissimo domno pa- nuali. Cumque hscc ego suggessissein, dignalus es

Iri et fratri Ebboni Ecclesix Rhemornm episcopb praeeipere, ul cgo inchoarem sicut mihi videbatur,
Agobardus in Doinino Dco aeternam salutem. et sanctitati tu:e dijudicanda transmilterem. Omnis
Cuin quadam dic valde diligenda , honoranda al- „ itaque Sciiplura divinitns, ut ait Apostolus, inspi-

quc laudanda devoiio lna prsecipue milii (cui gratis, raltt, utilis esl ad docendum, ad corripiendum , c.d

id est, alisque merilo, sola lua te benignitate insli- eritdicndum in justitia, ut perfectus sit homo Dei, ad

ganle, piam amiciliam inipcndis) et niaiiihns gesta- omne opus bonum instruclus. Qua> Scriptura, tant.e

ret ct ore proferret ea quae ad xdificalioiicm bona- perpetuitatis est, ut auctor illius, sempiterna Veri-
rum meniiuni pertinent, cognoverunt qui prresentes las, Verbum et sapienlia Patris, Dominus et Redem-
aderanl solerlissimam intenlionem luam vellesecum ptor nosier testelur de illa, dicens : Facilius cst

semper haliere de Scripluris divinis aliqua, in qui- cmtum et terram transire, qucm de lege unum apicem
lius non solum in equum ascendens, sed etiam dc cudete. Et iterum : Caitum et terru transibunt, verba

equo desccndens, pro locis et teinporibus oongrua: vero mea non transient. Curaque hxc perennia vcrba,
quantilatis secundum bealum virum, 91«' non abiit in plena sint regulis niorum, ac disciplinarum, atquc
consiliu impiorum, in lege Domini meditareris die vii tulum, operis, et fidei, inter coetera exstant duae

ac nocte ;
quatenusvere essepossis tanquam lignum res peniius neeessarise moderationi mentium humn-
juxta fluenia Scripturarum plantatum, cujus oninia narum, id est, spes el timor, dc quihus sacerdoti-
prosperantur quae facil : et quje facit ? utique poma bus et omnium plebium doctoribus Dominus my-
et folia, qu.e iutelliguntur facla et dicla; ut poma <-. stice per legem praccipit dieens : Non auferes loco
sint in actibus, folia in verbis; cujus ligni folium pignoris snperiorem et inferiorem molam. Qua3 motoe

non defluit : quia (secundum quod scriptum cst de licetutrumque lestainentuin recte fignrare possint,
Sarauele, Non cadil de nmnibns sermonibus ejus in inlelliguntur tamen utiliter spes et limor; ut infe-

terra) curat sollicile, ne quid frivoluin vel inane rior dicatur timor, superior spcs. Cui autem una
proferat, quod oblivione potius quani memoria di- defuerit, farinam facere non potest : quia in mente
gniim sit. Sic enim Apostolus unanimem comilem sua nihil sanum pcrlractare potest, quein aut tinior
instruit, dicens : Ineplas autem et aniles (abulas de- sine spe premit, aut spes sine limore levat. Undc
vitn ; ct iterum pracipit denuntiare quibusdam, ne Psalmista in ulrumque conjungens djcit : Uenepla-
intendant fabitlis et genealogih interminatis, qua: citum est Domino super timenles eum, el in eis qni
qwmliones preestant mugis quam wdificalionem qua? sperant sv.per misericordia ejus. Judas denique pro-
est in fidc. Et iterum : Profuna autem et inanilo- ditor, posl Dominicam tradilionem, quia sine spe
quia Multum enhn profkiunl ad impietutem,
detiiia. limuil, dicens : Peceari tradens sanguincm juslum,
el sermo eorum ut cancer serpit. ideo abiens laqueo se suspendit, et crepuit medius,
Igitur Deo devola et fidelis sanclitas tua cjum atque efiusa sunt viscera ejus. E contrario autem,
niiiii dignaretur lalia pandere, suggeslum est .1 mc quia sine timore sola spe clevabanlur illi qui Do-
nt in primis jubercs tibi scribcre in eodem quod mino respondehant, Semen Abrakm sumits, el ne-
gcstabas Encbiridion, de divinis libris aruuas et mini scrvivimus unquum, dedignali sunt credere in
difficiles sententias ad observandum, qua; pr*cipu;e Salvatorem, quia praesumebant non se essc salvan-
sunt ad deprimendas per limorem mentes hominum, dos, sed salvalos : cujus rei exemplis tota est plena
nc elevari possint iu vanam prajsumptionem ; et Scriptura divina. Seniper aulem necesse esl ut lue
bis diu diligenterque perspeclis, juheres demiim la- duaj mol.ic (idelium mentibus inccssantcr adsint; nt
lia qu;e viderentur congrua, « proprio insereiv ma- quia spes animuin semper crigit, mclus aulein pre-
BALUZIl NOT.E.
» Proprio inserere manuali, id est, libro qui sem- Manuatis Duodencc, qucm ipsa misil ad suum
filitim
per est in manibus. Lhide sic loquitur ipse Agobardus Willelmum. Yiderat unum lihri istius exemplar vir
in fine istius epistolx « Maxime quia el vos lale
: clarissimus Gulielmus Catellus senator Tolosanus.
fieri jussistis opus, quod paulisper manu gestetur, Aliud vero nos diu habuimus in poleslate, vivenle
iion quod in armario vel in sci inio resen'elur. > illtistrissiino viro Petro de Marca archiepiscopo Pari-
Qiiamobrem Duodena, Bernardi ducis uxor, eum 1110- siensi, qui illud postea ilono dedil clarissimo viro
nita scriberet ad filium suum VVillelmuin, iibrum il- domno Lucaj Dacberio monacbo Bene.lictiuo congre-
liim monitorum inscripsit Manuale, hoc modo Liber : gationis sancti Mauri.
 325 IRER DE DIVINA PSALMODIA. 548

init, ct metus spem et spes lemperet metum ; ae nc A liitem operemur, el omnes Gdeles snlutem deside-
spes in superbiam erigat, rouus contiuuo adjacens rani, prius illa cum quibus salus operalur, id est,

menlem prenial ; rursum, nc inimoderatus nieius timor et tremor, in studiis noslris fundentur; ut su
animum in despcralioneni obruat, liunc confestim perponenda, quia faciliora sunt, islarura impulsione
spes erigat. Metiis namque, si sine spe fuerit, de- neccssario reqnirantur. Nara et naturale est aninue
speratio reciius vocatur. Spes vero, si fuerit sine bumanx, ui timorem non sine quadam moleslia to-
inelu, vana prsesumplio esse monstralur. Tali nam- lerans, rursum sponte ad spem recurrere festinet,
i[ue teuiperainenlo, quasi quodam antidoio, vult nos quoc laetior putatur; quanquam limor non sit minus
eceleslis medicns uii ; ut pote qui solus est scrula- neeessarius et utilis. Quia igitur si de omnibus di-
lor et cognitor internariim inlinnilaliim, cui dicitur: vinis libris liujusmodi scnlcntias cxcerpimus, nimis
Tu solus nosli corda filiorum hominum. Quiquedi- prolixum opus efiiciiur illas nunc nobis assumerc
,

cit : Ego sum scrulant renes el corda. Cujus sermo siifllciat qtiac in promptu habenlur, ct magis in usu
est vivus et eflicax, et penelrabilior omni gladio an- niaximc quia et vos lale fieri jussislis opus, quod
eipiti, et pertingens usque ad divisionem animso ac paulisper manu gestetur, non quod in armario vel
spiritus, compagum quoque ac medullarum, et est in scrinio reserveiur. Hxc mihi igitur • inchoanti
discretor eogilationum et intenlionum eordis ; sciens B oltiilit se prima illa senlenlia septimi psalmi, quam
mentem humanam his duabus virlulibus in mcdi- canlamus, dicenles : Domine Dcus meus, si feci
iullio stabiliter posse servari. Cum haec ergo ita istud, si est iniquitas in manibus meis, si reddidi re-
sint, visum mihi cst ut primnm de illis senlenliis tribuentibus mihi malum, decidam mcrito ab inimicis
qure ad inferiorem molam pcrtinent, id est, ad in- meis inanis. Persequalur inimicus meus animam
cOabilem tcrrorem meniium, quoniam sunl nimis tneam, et comprehendat et conculcet in terra vitam
arduse, aliqua describam ; ut quia pr.eceptum nobis meam, et gloriam meam in pulverem deducat.
est ut cum timore et trcmore nosiram ipsorum sa- Multa desunt.
DALUZIi NOTjE.
» IncliMnti obtudt se. Vel ex eo loco conslat mnlta voluei imus, tamelsi in manuscriplo codice non ex-
hic deesse, et inchoationem hoc poiius libri esse, stenl, Multa desunt.
quam librnm. Quo faclum est ut in fine hsec addi

AGOBARDI LICER DE DIVINA PSALMODIA.

Quia « nuperstultiis et improbus, ipsaque slullitia C Iris, cujus probalissima lides atque doctrina in mu-
el iniprobilaie sua oiunibus notus caluroiiialor eru- ncie Domini Dei noslri omnibus examinala ac de-
pit, qui sanctam Ecclesiam nostram , id est, Lugdu- clarala celebriter innotuit; ut omnes pacilici et pru-
nensem, non soliim verbo, sed eliam scriplis lacera- dentes Ecclesioc filii , in quorum manus ejusdeni
re non cessat, quasi non recle, nec more palerno libelli texlus vcnerit , verissime et evidenter agno-
sive usu, divinae decanlationis solcmnia peragcntem, scant pr.Tcfatam Christi Ecclcsiameodem Chrisio ,

necesse fuit omnem sacrorum officiorum seriem, quae Domino gubernanle ac prolegente, nec a rccio fidei
solito canlorum iniiiislerio per totnm anni circuluui tramile de\iasse, etpaternum morem, quein staiuta
in ccclesiaslicis convcntibus exhibetur, sicul in ea- ccclesiastica declarant , fideliter cuslodirc , ac per
dem Ecclesia favenle Dei gr3lia cuslodilur, diligcn- hoc ab anliquo Ecclesix Dei usu nullatenus discre-
lius et plenius in libello quem nsitalo vocabuloAn- pare, c nec conlcmnere alicujus diversum morem,
tipbonarium nuncnpanl , colligere, alque digerere ; si constat csse probabileni; sed, juxta Apostoluni,
praereissa scilicet praefalione b pii el orlho;'.oxi Pa- O ca qua; utiliora cl poiiora sunl sequi. Ait namque .

BALUZII NOTiE.
» Nuper slultus el improbus. Aut valde f;;!lor, aut ejus sallcm poslmortem debuerinl igne consumi. >
intelligil Amalarium diaconum. Quo factum esl, ul Amalarius crgo nonnulla reprehenderat in cantu Ec-
cum postca Amalarius libros quatuor edidissei de clesiseLugdunensis, inlcmperantia liaud dubie lin-
divinis Officiis, eum talione momorderit Agobardus, gu;e slylique, scu quia inagnis iiiterdnm ingeniis
libros illos ad vivuin cxcutiens. Hnnc porro allecluni pro ludo est aliorum facta dictaque carpere. Pupn-
adversus Amalarium Floro 1-ugdiineiisique Ecclesiae git ista audacia Agobardum, neque dissimulavit. lia-
inspiravit hic noster episcopus. Nani eo defuncto, que ea fuit scribendi libri istius causa et occasio.
Elorus acriler inveclus est in Amalarium in episiola 1 Pii et orthodoxi 1'ulris, Leidradi archiepiscopi
nomiue Ecclesiai Lugdunensis scripta in causa pr;e- Liiguiincnsis ; qui cantum iu Ecclesia Lugdunensi
destinaiionis. H;ec sunt verba Flori, sane multum disposuerat, ut patet ex epistola ab eo scripla ad
aculeata « Multuin moleste et dolenter accipimus
:
Carolum Maguum.
nt eccleslastici et prudentes viri Amalarium de fidei c Nec conlemnere al. div. morem. Prfeclare ad-
ratlone consulerent; «jiii et verbis et lil ris suis, incn- modum. Nain uiiaqua?que Ecclesia peculiarcs suas
daiiis et erroribus et phaniasticis alque luerelicis consuetudincs habere poiest, quae tanien fidei con-
ilispuiationibus plenis, omnes pene apud Franciam Irarise non sinl ; nii pluribus dixinms ad episio-
Ecclesias et nonnullas etiani aliarum regionum, lam ad Nibridium Narboncnsem. Yide Gralianum
quanlurn in se fuit, infecit alque corrupil ; ut non dist. 12.
uim ipse dc fuie interrogari quam omnia scripla
 .".27 S. ACon.UUH EPISCOPl LUGDUNENSIS 558

F.t hoc oro, ut chaiitus vestra matjis nc magis ubun- A lipomenon legilur, quoj Loatus David ic\ ct pro-
det in Bcientia et omni scnstt, ui prubclis poliora , ut pheta Dei primus choros Levitarum laudaiitiuin
sitis sinceri ct sinc u/fcnsa in diem Christi. Et alio Dominum in labernaculo sivc in tcmplo consti-
loco •
Vl probclis quir sil volunlns Dei bona, et benc- tucrit, cisque psalinos et hyranos et canlica divinilos

placens, et perfecla. Et alibi : JEmulamini aulcm cha- sibi et cjcteris, qui cuni co prophetabant inspiral.i
rismata mcliora. Et ilenmi j Notile. pueri cffici scn- trailideril, ac manc et vespcre intcr divina holocau-

sibus. Sed ct reverenda concilia Palrum deccrnunt sta ct sacrificia decanlanda decrcverit. Quein ino-
nequaquam • plcbeios psalnios in Ecclcsia decantan- rcm a sanclis prophctis traditum , et a scquentihus

dos, et b nihil poelice conipositum in divinis laudi- patribus diligentissiine riistndituin, usquc ad tcmpus
bus usurpandimi. Inter quos eliam beatus papa Novi Testamenti ,
quo jam templum illud deslrui

Gregorius docet quod non pro locis res, sed pro bo- oportebat, religiosa constat observationc perductum.
nis rebus loca amanda sint. Et fortius commendans Undc summopcrc necesse csl, nl si verc absipie of«

nobis, quod sicut nequaqnam pro locis , ita nec pro fendiculo vel bxsilalione divinas laudcs cupimus
qiiibuslibet personis, sive consnetudinibos lempo- celebrare, toios nos divinis sernionibus , in quibus
rum, debeamus
res seclari , non cst verilus in ipsa nulliis esl error, nulla ainbiguitas, coaptemus; sicnt
Roiuana Ecclesia quxdain in sacris olliciis ct mini- B de prxfatis Levitis , antiquis divinx laudis cantori-
stcriis repreliensibilia etiam sub anathematis daiu- bus, idciii Paralipomenon libcr replicat , diccns .

nalione resccare; sicut cjus decrcta p.ilam osten- Levitee vcro ut stent mane ad confitendum et caiicn-

duni ( Vide lib. Correct, Antiplt. , cap. 15, infra ). dum Domino, similiterque ad vesperum, tam in obla*

Quod si prafdictus calumniator humiliter etobcdicn- tionc holucaustorum Domini, quam in sabbiilis, et

ter pensarc sludiiissct, nequaqiiani ad tantam dcve- katendis, el solcmnitatibiis cccleris. Et ilcruin in ile-

nirct faiuitatcm , ut vcrba quorumlibet hominum, dicatione templi sub Salomone dicitur :
/'.'/
dediett-

quoruni nec noniina, uec sensum , nec fidcm novit, vil iomum Doinini rex et universus pnpulus. Sacer-
tanquam divinas Scripluras dcfenderet, ct pcr phan- dules antem stubunt in officiis suis, et Lctittc in ortjr-

taslicas ac rudiculosas allegorias explanare conare- ms carminum Domini, qua; fccit Duvid rcx ad laudan-

tur. Gerte si qilid sanum cogitare vellet, sufficerct dam Doniinum ,

qitonium in crtcrnuin misericordia

ei ad oiniiein cmendationem el silentiuni, quod sicut ejus, humnos David canentes pcr manus siius. Ilem iu

in dicbus ad niissas non nisi divina generaliter elo- emendaiione ct purilicalione ejusdem templi sub
quia decaotantur, ila cl in noclibus ad sacras Dco Ezechia scriptum cst : Pnecepitque Ezecltias el ptin-
vigilias exhihendas cadein procul dubio lex deheat cipes Leviiis, ut luudarent Duniintim sermonibus Da-
observari.Unns nempe omnipolens Dominus utro- C viti, el Asaph videntis ,
qui lauduvcruni eummagna
que tempore laudalur, uni Domino tcmpus ulrum Iwlitia. Siuiiliter cliam sub Josia in celcbi.itione
que famuiatur, eui dicilnr : Tuuscst tlics, Domine, Pbase. Porro cantores , inquit, filii Asttpli stubtiut iu
et lua est nox. Tu fabricatus cs aurorum et solcm. ordine suo juxta prccceptum Dnvid , et Asaph, cl II t-

Scd ejus stultus rt irrilus labor prudentibus et mi-. niun, et lditlnm propliclarum rcyis. Qtiod lotiiin

nime contcntiosis ac Deuiii timentibus majorem in- quam sancte et rcligiose fuerit institutum ,
quaia
cutit sollicitudiuem , ut proptrr hujusmodi n;evos ct dulcitcr ac revercnler sil iiniiandum inter eaelura
errores cavendos vivacius ctatteniius diviii;e aucto- bcali David magnilica , ila libcr Ecclesiaslicus in

ritati et ecclcsiasticis slatutis inlixreant. ILtc naui- ejus laudibus prosequitur, dicens : /n oiuni opere
que fidci caulela , et sincerissima observantiru disci- dedil confessioncm sancto cl cxcciso in vcrbo oloriw.
plina , ut in tcmplo Dci ct corani divino altan divi- De omni corde sun lauduvit Dumiiium ct tlilcxit ,

uorum tantummodo eloquiorum niclodia celebrelur, Dcum, qui fccit illum, el dctlit illi conlru inimico.
etiani Vctcris Testamenli auctoritate et exemplis potentiam; el slure fccit cantores contra altare, et in

nobis fumissiiuc commendatur : ubi in libro Para- D sono eorum dtttccs fecit modos. El dcdit in celebra-

BALUZH NOT^E.
Ptcbcios psalmos. Sumptiim est istud cx canone
» Ievia cannina et facilcs versus, cnjusmodi sniit qu.c
ultimo concibi Laodiceni, in quo sic scriptum csi : motcta bodic dicinius, non esse caneuda in Ecclesia.
Quod non oporteat plcbeios psahnos in Ecctesia cun- Ncque Agoliarilo solum displicuit usus ille. Displicuit
tnre, ncc Hbrns, pratcr canonem, lcqi ; scd sota sacra enim ctiain inagno viro Gulielmo Durandi, episcopo
volttminu Novi Testttmettti, vcl \ cteris. Prohibet Mimatensi cujus h;cc sunt verba ex libro secuiiilo
;

ergo caoon, ne psalmi piebcii, id esl,*a privatis im- de Modo gencralis concilii celebrandi, cap. 1!) i Vi- •

perilistjue h.ominibus cuiupositi, iu Ecclcsia reciten- deretur valdc honestum csse quod cautiis indcvoli
tur. luvalueral eniin Iubc consuetudo, (quemadmo- cl inordiiiali lnolctoruin et siniiliuni non licrcut iu
dum ad hunc canonem Laodicenura observavil JU' ccclesia, ouui rcprobetur92 dist. Canlores. > Verum
stellus, ct Ilenricus Valesius a:l librum vn, cap. 24 durat adhuc in Ecclcsia uios ille, quem tolli al ole-
Historix Ecclesiasticx Eu»cbii) ui inulti psalmos el rique dcbere senserunt magni illi viri. Quid euiin
hymnos iu bonorem Christi componerenl, eosquein vulgatitis, quam ut lcvia cannina, et modiilationi
Ecclesia cantari facereiil : quod cx vaiiis Eusebii apta. cantentur in Ecclesia ? Neque id tanluin ali-
loeis probanl. Hujiisino.ii ergo psalmos in Ecclesia quoties, tit c.isus videri possit sed vertcnle anno ;

dsinceps caai vetuil syuodus Laodicena, indignum quolibel, in dic natali Doiniiu nostri Jesu Ghrisli.
majestatc Dei credcus, si aiiis qnani sacrorura libro- Unde et carmioa llla recepto j.tmdiu vocahulo ooini-
runi vcrbis Deum laudarcl popuius Chrislianus. nantur fioels, id est, Naialia carmina.
b Nthil poelicc compositum. Censet Agobardus
 I.IB. DE COBK F.CT. ANTIPHON. 350
r,?9

omavit tempora usqne ad consum- A diseiplinaius quisque lilienicr acquicscat. Si quis

tionivui decus ,
•(

mationem viur, ut laudarent sanctum nomen Uomini, aulcm conlentiosus et pcrlinax contradicerc coua-
ct ampliftcarent mnnc Dci snnclitatem. Sed Ct in Li- lnr, ctdc lurbulenlo magis rivo, quam de purissiino

in co- fonte polarc voluerit, vidcrit ne illo xgrolcl languo-

hro Samnclis hacc psallendi gralia spirilalk
dcm rcgc sanctissiino prasdicatur, ubi legilnr : Dirit rc nimis pcrnicioso ,
qucm quidam antiquorum pa-

David filius Isai : Dixit vir cui constilulum esl de trum sapienler et brcviter cavenduni admonuit, di-

Christo Dei Jacob, egregius psaltcs hrael ; Spiritus cens : Qui contempta veritale prirsumit consueludinem
sequi, aut circa fralres imidus est et malignus, quibui
Dci tocutus est per me , et sermo ejus per linguam
meam. Iluic igilur latn sattctx' aucloritali el lain veritas revelntnr, avl circa Deum ingratus, cujus in-

perspiciKP verilati non cst dubiuro qttod ftdclis ct spirulione Ecclesia ejus inslruitur.

AGOBARDI LIBER DE CORRECTIONE ANTIPHONARH.

I. Dilcclissimis in Cluislo fralrihtis el prscciptic B gemus , mullo magis cum Dco laudes oiTerimns :

" canloribus Ecclcsirc Lugdunensis Agohardus in quia sicul nemo nisi ipso inspiranlc sccundum Deum
codem Christo Domino et Salvatore nostro sempi- postulal, ita nulliis nisi eo erudienle Dcum dignu
lernam saliilem. collaudat. Non erjo ctijuscuiiquc figmentis, scd Spi-

In divinis laudihus exsolvcndis quanlo studio fu- ritus sancli eloquiis majestas divina laudanda esl.

gicnda sil levilas ,

gravutasque sectanda , frequenter Dcnique el filii Aaron ignem aliennm Domino ofTe-

dilerlioni vestrx in muttia collociilione snggessi- rentes , non obsequii remunerationem, sed damna-
inus; scilicel ut ralionahili considcratione , sicut lionem pra?sumplionis cxperii sunt. Unde hoc uos
prudcntes Ecelesiac filii , el ralionahili ejus lacle ab cxemplum suminopere vilantes, illud sollirite altcn-
incunabulis cnutrili, qnodDco displicet refugienlcs, damus qttoil vel in Proverhiis scriptum esl Omnii :

concordi sludio id quod gratum acceptumquc ci, sermo Dei ignilus clgpeus esl spcrantibus in se. A'<:

vcrhis siculi et faclis seclarcmini. Si enim anud addas quidquam verbis itlius, el arguaris, invenieris-
gravcs ct sapientes viros , non solum morum, scd que mendax. Nihil itaque Dei vcrbis addcnles , et
eiiani verborum levitas reprehensibilis judicatur, timentes argni inveniriqiie mendaces , verbo Dei
quanln magis apud Dcum lolius sanctx gravitatis ignito ,
qui clypcus spci esl , tempore oralionis ei
ac sapienliae auctorem, cui Psalmisla dicit : In po- G laudis inflammemur parilcr et muniamur. Cuniqu
pnlo gravi laudabo le, et cui nos Apostolus rationa- Dominus dical : Verba qua; ego locutut sum vobis,
hilc obsequiuin admonet exhibere. Neqtte vero pas- spiritus et vita sunt , oninia humana ligmcnta, qti;e

sim, ct ahsquc diligcnli exaniinatione , quod cuique vanttale sui mortua jmlicanda suni, respuenles, vi-
visutn fucrit in Dei iaudibus tisiirpandum est, cum venlihus Cbristi cioquiis in ipsius ohscquiis perso-
dicat Apostolus : tfam quid oremus, stcul oporlet, ncnius ;
quatinus voces noslrx, non quasi alicnx ali

nescimus. Scd ipse Spiritus poslulat pro uobis gemi- eo respui , sed nt proprix cum supernis virtutibus,
tibus inenarrabitibus. Qui autem scrutatur corda, scit qtue majestate Dei trementes adoranl atque coilau-
quid dcsideret Spirilus, quia sccundnm Deum postulal dant, mcreanlur admilli.
pro sanctis. Unde et apostoli humanse ignorationis III. Hac de causa ct Anliphonaritim pro virihus
conscii , orandi formulam a Deo pcliere , dicentcs : noslris magna ex parlc correximus, ampulatis his
Domine, docc nos orarc. Certe manireslum r st ma- qux vel stiperflua , vel levia vel mendacia , aut , *>

jus esse Deo quempiam digne laudcs exsolverc, blasphcma videbanltir. El vos frequcnler admonui-
qnam pio infirmitate propria cxorare ,
prreserliin mns , et tenorem admonitionis noslrx proptcr ali-
cum hoc praescnlis vilae fine terminctur, illud vcro qiionim prxsenles seu futuras querimonias in fronlc
bic iuchoetur, in fuluro aulem pcrficiatur, juxla " ejusdem libelli ponere necessarium duximus : non
quod Psabnista ait : Beali qui habilant 111 domo tua, generale aliquid statuentes, scd jnxla mcdiocrilatcm
Domine '.
in twcuia saeutorutn laudabunt t.c. scnsus noslri in domo Dci, cujus nobis cura com-
II. Si crgo orantcs doclrina sancli Spiriius indi- missa est ,
quod possumiis oflerenics : nec dc sensti
BALUZIl NOT^E.
a
Cantoribui eeclesim lugdun. His commcndatio easdem antiphonas, qitas bic datnnat Agobardus, ho-
acccssitcx cura Leidradi qui, ut ipse ad Carnlum : die quoquc exstare in Breviario Lugduncnsi. Cerle
Magnum scribit, tanla cnra procuravil sacra inini- exstant Breviario Ecclesix Parisiensis. Unde con-
in
steria in Lugdnnensi ecclesia, ut ciiam hahcretscho- slal, rcs semel receptas in Ecclesia, non facile mn-
las canloitint, ita eruditoruin, ut alios eliain erudire tari, catilosipic in bis rebus dcbcrc cssc poutifices, ne
posseist. ministerium corum vitupcrclur. Quidni?qtiandoqiii-
b Aut blatpltema. Fuerc qui Agoharduin
nimix in dem et Agoiiardi cura irrita fuit. Sic Urbanus VIII
boc argumcntoscrupulositatis arguercnt, damn: nlcm hymnos correxil. Et t::men scmpcr hymni ai.lt-
niniis facile nonniillas anliphonas, noniiullaque re qui cantiulur in Ecclesia, iieqtte baclenus invenlns
sponsoria, qux' licel ex sacris libiis desunipta non esl quisqbam qtti notas apponeict bymnis ab Urbano
sint, pia tainen potius suni qnam iinpia. Et au.lio

Tatuol. CIV. 11
331 S. AGOBARDI FPISCGPI LUGDUNENSIS 532

instro aliquid pra-sumentes; sed Scriplura ssnela; \ compo&ilt :i cunlra morem nnctumi oflicii ali emi-
auctorilatem cl sacrorum canonum sanclionem, nenliori loco pompalice conerepabat : Desceitdll de

calholicorumque palrum iiislilnla etcxempla sectan- cceiit missns ab arce Pt.trisper aurem a inlroivit

tcs.De quibus aniequam aliquid proferamus, co:i- Virginis in regiomm noslram, indutus stvla purpureu,
gruum videtur, cxempli gratia, iioiniiill.is ineptias et exivil per aurcam portnm lux et decus universce

quoe pra:falo continebantur libello, notare breviier, fubriav mundi. Ubi primuin ,
qui desccnderit non
ac levitcr rcdarguere; ul cx liis perpaucissimis evi- dcsignat. Arcem vero Patris quid dixerit, ipse quo-

denlius agnoscatur quam neccssario qu.-e in sequen- que penilus ignoravit. Nunquid esl aliquod a-difi-

libus dicluri sumus, a palribus constituta sint, qtian- cium cceleste, ant pcreoeleste ,
quod facluni sit ab

toque timore ac sollicitudine corim sc.ta nobisex- co , aut aliud aliquid quod non esl ipsum quod Pa-

pediat obscrvare. ler, aut cst ipse Paler? Quod si esl, quomodo sibi

IV. Ac prinium ,
quale illud est ,
quod in vigilia cst arx? Nec per aurem Virginis Verbum Dci in-

Nalalis Domini in choro fidclium ct fidelium crudi- Iroisse, calholica; aures ferunt : quia cum sit in-

ditorum cantabalur : Dum orlus (uerit sol de cxto, corporeum, et lotum ubique prxscns, nec locali-

videbilis liegem regum procedenlem a Patre tanquam ler accedil, ncc ailitu corporco indiget. Nisi forie
sponsum de thalamo suo ? Certc fides calboliea ba- B nobis persuadere voltiit angelicorum sono verLornm
bcl Vcrbum Dci quod ,
in principio crat aptul Pa sacram Virgincm Dei Filium conccpisse. Quod quan-
trcm , in tbalamo ulcri virginalis conjunxisse sibi liiin a fidci vcritale discordet, ex veibis ipsitis an-
sponsum ; cujus naluram in unitaie pcrsona; susci- geli pcrspicituni est; qut ipsi Virgini inierroganli :

piens, caro factum est ut habitaret in nobis. Nalti- Quomodo fiet istud, quia virum non cognosco ? Ile-

ra; enim nostroe unitus , tanquam sponsus de thala- spondit : Spiritus sanctus superveniet in te, et vir-

rno virginali ,
processit cx ulero; et non eam de tus Allissimi obumbrabit tibi. Quoinodo auUm vir-

ccelis atlulit , sicul h;erctici afflrmare ausi stint. Ac ginalis uterus regio noslra possit inlclligi, cum ct

per b«c non tanquam sponsus de tlialamo proccssit virgo illa unici Filii mater sit, et nos omncs non
exPatre. Verbuin qtiippe Dei, Filius Dei, processit cx virginea sed cx corrupta carne nascamur, pror-
a Patre, et venit in nmndum. Nec aliud fuit veuiie sus inveniri non potest. Deinde quod eum stolu

in muiidiim ,
quam in utero Virginis naturae huma- indutum puipurea auiem dicit Virginis introiisse,

na: vcriialem assumere , in qtta visibilem se prabe- sive humano niorc cultu regio indutum, sive hu-
ret niundo. Ilanc igitur humanitatis nostra: ualurain, manam formam non ex Yirgine suscepissc, scd de
cui unitus sponsus EcclesLe factus esl, non dc sinu ccelo Dci Verbtim atinlisse putaveril, camque slo-
Patiis traxit, sed de came Virginis sumpsit. (
lam ptirpuream appellarit , aperlissim;c blasphcmiic
V. Esl praelerea in prxdicla aniiphona notanda csl. Jam veio per auream porlam eum exiisse,
temeritas , evidcnsque mendacium ; dum ct sacrae
quanla vaniiate proferre ausus cst ; cum nativilas
Scripturae verba sui scnsus perversilati coaplat, et Chrisli ex \irgine non supervacuis vcrbis adum-
naliviiaiem Salvatoris, qua vel de Palre antc s:ecu- hrari , scd confessione simplici debeat dcclarari ;

la, ve! de matrc lcmporum nalus est,

in plenitudine qui non , ut illc ait, univers.T. labricai mttndi, sed
lanla confusione permiscet ut de qua loqui velit, ,
juxta veritatem evangelicam ralionalis lanlummouo
inlelligi omnino non possil. Quod summopere ubi- creaturx lux est.

ipic cavcndum cst, ne divinorum verborum ordo inu- VIII. Aliud qtioqtic rcsponsorium de verbis Evan-
tetur, et dc scriptura veritatis labyrinthus lexalttr gelii , sed non ordine evangelico quod jam uti-
,

erroris. que correctum a veslra dilectione psallitur, nescio

VI. llltid ctiam responsorium ,
quod in eisdcm quis composuit , dicens : Tcnebra: factat sunl dum
vigiliis cantabatur, quanta fldei severitale rejicien- cruciftxissent Jcsum Judwi; et ciica horam nonam
dum est, in quo ail vanus ille praismnplor : De illa exclamavit Jesus voce mi.gna : Deus Deus , ul ,

occulta habitatione sua cgressus est Fiiius Dei, de- quid me dcreliquisti? Tunc unus cx militibus tancea
scendU visitare et eum de toto
consotare omnes qui tatus ejus perforavit , e.t inclinalo capite emisil spi-
corde desiderabant. Quod cum scrmomim imperitia, rilum. Nempc oninibus Odelibus certum est, quod
tum scnsus quoqtie absurditate ac falsitalc lurpatur. Sahalor nostcr non aliqtta doloris violentia coa-
Nam et occullam Filii habiiaiionem summa Icviiate ctus, sed sponlance pro nobis est morluus ; nec
dixit; et eum omnes desiderantes se visitasse, con- animam necessitate amisit, scd poicslaie posuit,

solaluinque esse mendaciter asscruit, eum potius sicut ipse ait : Ncmo lollit a me animam meam,
cos quos visilare dignatus est, se agnoscenics ac sed cgo pono eam a mc ipso ut ilerum sumam cam.
desiderantes effecerit. Sed islc evangelici ordinis et fidei verilatis igna-
VII. Considerentur eliam verba alterius respou- rus, piius dixit lancea a militibus latus Domini
sorii ,
quod quasi de mystcrio naiivilatis Chrisli perforalum, et tunc ab co spiritum cmissum quod :

BALUZII NOT.T..
» Intrvivit per aurem Yirginis. Mutala sunt verba matrem in regionem nostram, indutus stotam pvrpu-
islius responsorii in poslerioribus edilionibus Bre- ream, et exivii per ctausam porlam, lux et decus uni-
viarii Parisicnsis, ubi sic hodic legitur : Dcscendit de versic fabrica' mundi.
co:lis missus ab arce Patris, inlroivit per virginetn
333 LIB. DK CORRECT. ANTIPHON.
omnino pag.-.num esl , Christum non benignitate A t»r qua cautela levissimorum hominum excogila-
propria: volunlatis, scd vi doloris mortuum opi- tiones vitaiid.TC sinl , qurc nulla vcritate Sllbnixrc,

nari; cum e eontrario in Evangelio referalur q:iod nulla rationc ornata:, contemptui palcnt.
Dominus voce magna clamaverit : Pater, in mamts XI. a In concilio Africano talis constilutio pro-
tuas commentlo spirilum tneum ; el hecc dicens, ex- niulgata cst : « Ul preccsct orationcs, nisi probat;e

spiravit. Quam morlcm Clirisli in tanium milites fuerinl in concilio, non dicantur; ncc aliqua cx bis
qui aderanl admirali sunt, ut continuo Deum glo- omnino canlcntur in Ecelesia , nisi quse a prudcn-
rificasse , eumque Dei Filium confessi esse refc- lioribus traclala e( comprobata in synodo fucrint
ranlur , ac postea Judscis pclenlibus lalronum ne fortc aliqnid contra fidem , vel per ignorantiam,
crura , qui cum eo fuerant crueifixi, Pilalus frangi vel per studium , sit compositum. > Ubi brcviter
concesserit, Jesu aulem jam mortui non crura con- considerandum, quod non solum ea quoe studio per-
fracla , sed militis laneea latus narrarctur apertum, fidisc, sed eliam illa qua; b simplicitate ignoranii.-e

non, ut iste imperite protulil, perforatum. contra fidei rcgulam coinposila fuerint, pari animad-
versione renudiantur.
IX. Jam vero quanta illa sunt valicinia, ut ita
XII. Bealus Ilieronynius ( Comment. in cap. v
diclum sit, falsa in responsoriis et antiphonariis,
B Epist. ad Ephcs.) cum cxponeret prxceptum Apo-
quaj quasi ex voce Domini pronuntiantur, cum in
stoli, ulii ait : Implemini Spiritu loquentes vobismet-
nullis divinis Scripturis reperianlur. Ut est Octava :

ipsis in psalmis et hymnis ct canticis spiritalibus, can-

decima die decimi mensis jejunabitis , dicit Domi-
tantcs et psallentes in cordibus veslris Domino , non
nus , et mittam vobis Salvatorem el propugnato-
lacuit quol in cantoribus Ecclesia? reprehendenduni
rem pro vobis ,
qni vos pra*cedat et introducat in
viJebat. « Canere igitur, ait, et psallere et laudare
terram quam juravi patribus veslris. Et ilerum :

Dominum magis animo quam vocc dcbemus. Hoc

Coronam gloriw ponam super capul ejus dicil Do- ,
est quippe quod dicitur : Canlantes el psaltentcs in
minus, el induam illutn stolam candidam quia ser- ,
cordibus vestris Domino. Audiant baec adolcscenluli,
vavit mandata mea et propter nomen meum effu-
,

audiant hi quibus psallendi in Ecclesia oflicium est,

sus est sanguis ejus in terra. Et iterum Sancti :

Deo non voce, sed corde cantandum ; ncc in tragoe-

estis, dicit Dominus, mulliplicubo numerum vestrum,
dorum modum guttur ct fauces dulci mcdicamine
ut orelis pro populo meo in loco islo. Et mulla bu-
colliniendae sunt, ut in Ecclesia thcalrales moduli
jusmodi ridiculosa et fantastica. Quoruni invento-
audianlur et cantica; sed in limore, in opere, iu
ribus congruere mihi videntur illa , qucc Dominus
scientia
y " °" u,jru "'- Quamvis
Scripturarum. sit aliquis, ut so-
per Ezcchielem prophelam adversus falsos prophe-
tas loqui.ur, dicens : Va> prophetis insipientibus,
r
L ^ ^WpeU&TB
,

rit,
.

dulcis
V
cacophonOi.fAbomopz* habue-
apud Dcum canior est. Sic canlet servus
«7«i scquuntur spiritum suum , el niltil vident. Et
Chrisli, ut non vox canenlis, sed verba placeant qua;
post pauca : Vident nova et divinant mendacium,
leguntur ; ut spirilus malus qui erat in Saule, ejicia-
dicentes : Ait Dominus, cum Dominus non miserit
tur ab his qui ab eo similiter possidentur, et non
cos, et perseveraverunt confirmare sermcnem. in-
JVum-
troducalur in eos qui de domo Dei scenara fecere
quid non visionem cassam vitlistis , el divinalionem
populorom. i In quibus verbis magnopere pensan-
mendacem locuti eslis ? Et dicilis, Ait Dominus, cum

ego non sim loculus. Propterea hcec dicit Dominus

dum cst, quod eos qui in morera psallenlis David
Deus : Quia tocuti eslis vana, el dixistis mendacium, cum timore et gravitate spiritali canunt, malignum

ideo ecce ego ad

spiritum etiam ab auditorihus suis exeludere possc
vos, ail Dominus Deus. Et erit
manus mea snpcr prophetas, confirmat; eos vero qui theatralibus sonis et sceni-
qui vident vana, et divi-
nant mendacium. In concilio populi mei ncn crunt,
cis modulationibus , et quamvis in divinis verbis,
vocis dulcedine intemperantius delectantur eum
et in scriptura domus Israel non scribentur, nec ter- ,

ram Israel ingredientur.

non solum ab aliis non excludere, sed, quod est tcr
ribile, in scipsos introducere lestalur. Unde et in
X. Sed haic et similia, quorum in prajfato libro alio loco idcm doctor cum scnlcntiam Isaia5 (Cap. i)
infinita crat copia , quia indignum est scribere ct cxponerct, Iniqui sunt calus vcslri, ait i Omnis
,
:

vestrx prudenti.-c faslidiosum audire, faeilius collo- convenlus qui non offerl hoslias spiritalcs , neo
qucndo et fideliter perlractando di>dicari possunt. audit illud quod in qiiinquagesimo psalmo canitur,
Nunc supcresl ut sacrorum statuta canonum, caihc- Sacrificium Deo Spiritus contribulatus, cor contri-
licorumquc Palrum senlenlias , sicut superius pro- tum et humitiatum Deus non despicit , abominabilis
misimus, exsequamur; ut cx his perspicue declare- Dco cst. Mcns crgo
i libcra, id cst, scnsibus corpo-

DALUZII Nl
In concitio Africano. Ev.slat bic canon in con- brentur, nec aliac omnino contra fidem prasferaniur,
cilio Africano, cap. 70, et in Codice Canonum Ec- sed quxcunquc a prudcntioribus fuerint coliecta',
clesiae Africanse, tit. 103. Sed uirobique divcrsus
dicantur.
esl paulo ab edilione Agobardi. Sic cnim illic legi- b Simplicitate. ln manuscripto
legilur inplacitate
tur : « Placuit eliam hoc, ut preces, qu;c probatae
pro quo Massonus edidit imbecillittite. Nos vero le-
fuerinl in conciiio, sive prrcfaiiones, sivc eomnien-
posuimus simplicitite, ut rcs poslulare vidcbatur.
dationes, seu manus impo9itiones, ab omnibus cele-
335 S. AGOIURDl EHSCOPI LLCDUNENSJS 33(5

ris non succombens, ita resistere debot vanas ac A quam rc.s qnse canitur, poenale dieit cssc peeca-
noxi:c delectationi aurium, sicut et deleclaiionibus tiim, ila ut inclitis sil non amiire ranlaiilcm, utique
sensuum cxierorum, visus videlicet, et olfacius, in canlu el sonis quos divina eloquia animant, ac
gustus, et tactus; quonini perturbalionibns anima vivilicant ; nt vita cantuum ac sonoriim in sen-
pr.Tgravalur, et e.ipitiir. Qiianluni denique oblecta- tcnliis sit divinoruin eloquiorum. Coeterum, si in
lioncs auriiim virtulem menlis cnerveni, tcstatur diebus sttis audissct aliquos non de divinis elo-
pr;cfatus iloclor, qtii uit : < Auilitus vario organo- quiis , sed dc buniams adinventionibus canlantcs,
rum canlu , ct vocum inflexionibus delinitur, ct in nunquid non mortuum el sine vita laleni cantiim
carmiue poetarnm et comcediarum , mimorumque judicaret ?

iirbanilatibus, et stropbis, ct quidquid pcr aures in- XV. Verum quia " Gregorii pr.xsulis nomen titu-
troiens virilitatem menlis elTcininat. < lus prsefati libelli prxtcndii.et hinc oyinione sumpta
XIII. Seil et bcalus marlyr Cyprianus (Serm. dc putant emii quidnm a beato Gregorio Romano pon-
x.elo ei livore) simili modo dicit, exponens illud Apo- lificc ei illuslrissimo doclorc composiium ; videamus
stoli, Adversarius vester diabolus lanqunm leo ru- quod sancliis ille vii de canlu ccclesiastieo ordina-
giens, eircuit quterent quem devoret. Ait ergo : < Cir- verit, vcl qnid cjus tempore Romana Ecclesia de-
cuit illc nos singulos, et tanquam bostis clausos ob- B cantarit. Ait igitur in Decretis suis (Lib. iv, imlici
sidcns, muros exploral, ct tentat an sit pars aliqua 13, episl. H) : < In sancta hac Romana Ecclesia,
membrorum minus stabilis ct minus flda, cujus cui divina dispensatio praeesse mc voluii, dudum
adilu ad interiora penclrctur. Offcrt oculis formas consucludo esl valde reprehensibilis exorla, ut qui-
illices et faciles voluptatcs, ut visu dcstruat castiia- dain ad s.icri attaris niinisterium canlores eligantur,
tem. Aures percanoram musicam tenlat, ut sonidul- et in diaconatus online constituti modulntioni vocis
ciorisauditusolvat ct mollial Christianum vigorem. » inscrviant, quos ad prxdicationis offieium eleemosy-
XIV. Quod ei bcatus Augusliniis ad lenlaiionom narumquc sludium vacare congruebat. Unde fii ple-
diaboli iiitelligens pertinere, in libris Confessionum rumqiie, ut ad sacrum ministerium dum blandu ,

suaruni (Lib. x, cap. 53) Deo gratias refert quod ab vox quscrilur ,
qu.x-ri congrua vita negligalur, r

lioc vilio liberatus sit. < Voluptates, inquit, aurium cantor minister Domini moribus slinuilet , cum po-
tenacius mc implicaverant, et subjugaverant ; sed pulum vocibus delectal. Qua de rc prascnti decrclo
resolvisti et liberasli me. Nunc in sonis , quos ani- consliluo , ul in scde. bac sacri altaris ministri can-
mant eloquia tua , cum suavi ct artificiosa voce tare non debcant , solumqiie evangelic;c Ieclionis
canlantur , fatcor aliquantulum acquiesco , duin ofliciirm inter missarum solemnia exsolvant; psal-
ipsis sanctis dictis religiosius et ardenlins sentio C mos vcro ac reliquas lcctiones censeo pcr subiliaco-
moveri aniinos noslros in flammam pietatis, cum nos, vel si nccessitas exigit, per minorcs ordincs
ita cantantur, quam si non ila canlarcntur. i Et exhiberi. Si quis autem contra hoc dccrelum mcuiii
rursus post aliqua de ulilitalc psallendi in-Ecclesia venire tenlaverit, analhema sil. Et rcsponderunl
discrelam proferens scntcntiam , dicil < Tulius omnes, Anatbeina sit. » Ecce vir aposlolicus rcpre-
quidem mihi videtur quod de Alcxandrino episcopo hendit consuetudincm ,
qua diaconibus canlandi
Alhanasio sa?pe mihi dicttim commemini, quia lam oflicium injungebalur, nec in eis blandam vocem,
uodico flcxu vocis faciebat sonare lectorcm psalmi scd congruam vitam dicit esse requircndam; stiniu-
tit pronunlianii vicinior esset quain cancnti. Venim- lariquc Deum laliiun ministroium moribus asscrit,

tamen eum reminiscor lacrymas meas, quas fudi ad etiamsi populmn vocibus deleclent. Damnata vero
cantus Ecclesiae tuac in primonliis recuperatx fidei lali consuetudinc ,
psalmos ac rcliquas lectiones per
niea;, et nunc ipso commovcor, non cantu, sed rebus subdiaconos vel per minores ordioes ccnsd cxhi-
qu.T canlanlur, cum liquida voce et convenienlis- beri ; solo videlicet evangelica3 lectionis oflicio dia-

sima modulalione canlantiir, magna instituli utilita- conibus delegalo. Ex quibus perspicuc deinonslralur
lem rursus cognosco ; magisque adducor, non qtji- psalmos lunc in Ecclesia decantari soliitim, iinilc

de.m irrclraclabilem scnicniiam proferens, cantandi " maximam partem divinorum ofliciorum eiiam nunc
consueludinein approbare in Ecclesia , ul per oble- conslat csse composilam , ct non figmenla quorum-
ctamenta auriuni infirinior animus in affectum pie- libct homiuiim ,
quae a tanlo illo viro non csse com-
tatis assurgat. Taiucn cum niihi accidit ul inc am- posila, nemo nisi qui sincciissinuc cjus fidei et cx-
plius cantus quam res qiue canilur movcat ,
po^nali- cellentissimx eruditionis ignarus esl, dubitat.
ter me peccarc confiteor, et tunc mallcm non audirc XVL Igiim quia sanctorum Patriim dictis satis
cantantem. • Eccc vir sanclissimiis, atque doctissi- ostensum est quantiiin hiuname levitates et menila-
mus, ct approbal inslituitim cantandi propter infii- cia devitanda ,
quanlumqtic divinorum cloquiorum
mos , quos in affectum pietatis faeit assurgere, et veritas ac sinceritas amplectenda sit, libet pauca cx
tamcn cum accidit ut plus moveat aiiimum cantus, verbis beati marlyris Cvpriaui subnecterc, quibus

BALUZII NOT^E
Grcgorii nomen tUulns. Exslat enim inter Opera
" bruni nnn esse Gregorii conlcndit Agohardiis. Nisi
Siuicti Gregorii p.ip.e Antiphonarins sive Gradualis si revera Gregorii erat, sed corruptus tractu leiu-
liber ordinatus pcr circulum anni. Verum luinc li- poris-
337 LIB. DE CORRECT. ANTIPHON. 538
oslendatur qna gravitale el modeslia divina oflicia A oflicium injunctuiu magna occasio stuilaj el
est,

celebranda siut : « Sit, iuquit (Serm. deOrat. bom.) noxiu; occupalionis aufertur. Ex quibus quamplurimi
orantibus sermo et precatio cum disciplina, quielcm ab ineunte puerilia usquc ad senectutis caniliem om
cnntinensct pudorem. Cogitemus nos sub conspeclu nes dics vit;e su.tc iii parando el conGrmando canlu
Dei starc. 1'laccndum est divinis oculis cl habitu cor- expendunt; ct toluni lempus utilium et spirilaliuin

poris, ct (todovocis. Nam ul impudentis est clanio- sludiorum, legendi vidclicct, et divina eloquia pcr-
i ibits slreperc, ita congruit vcrecundo uiodestis pre- scrutandi iu istiusmodi occupatione consnmunt
,

cibus orare. Et quando in unum cum fiulrihus con- quodque animabus eornm procul dubio valde cst
vcniinus, et sacrificia divina cum Domini saccrdote noxiiiin, ignari fidei susc, inscii Scriplurarum san-
celebramus, vcrccundise ct disciplinx mcmorcs esse ctarum, ct divinx inlelligenlise inanes ac vacui, lioc.

dcbemus : non passim venlilarc prcces noslras in- solum sibi sufficerc putant; et ob hoc, eliain ventosi
conditis vocibus, ncc pciitioiicm commcndandain ct inflati inccdunt, si sonum et vocem dccantationis
modcste, l)eo tumultuosa loquacitale jactarc. Qufa utcunque addiscant, numero cautorum deputari
ct in

Dcus non vocis scd cordis audilor esl , ncc admoncn- videanlur. Quibus oinuino(dum, siculbeatus Grego-
diis est clamoribus, qui cogitationes videt, probanle rius supra ail, Deum moribus slimulant, eum popu-
Domino ei dicentc : El seienl omnes Ecelesiat, quia ^ '"'« vocibus obleciem) metuendum cst nc etiam ipsa
ego ikih terutans renes et corda. Sonct psalmus. illa Dei incicpatione feriantur, qua dicit : Populub
Convivium sobrium sit nobis spiritualis audilio, hic labiis me honorat, cor autem eorum longe est a
prolcclet auies religiosa mulcedo. »
me. Et ilerum . Aufer a me lumultum carminunt
XVII. His-ergo ct hujusmodi Patrum monitis in- tuorum, ct canlica lyrm luw nonaudiam. Nam clbca-
formati, ct corum sequenles vcsiigia quos ad Domi- lus Hieionvmus, ut supra memoratum est, de lmjus-

iium praccessisse non ambigiimis, cunclas adinvcn- niodi liominibus manifcste dicit, quod de Ecclcsia
liones bomimim quasi superfluas rcspucntes, vcrbis Dci scenam fecerint populorum. Hanc enim occupa-
Doniiui quae ad omnia sufHciunt, in ejus laudibus lioncin superfluam in eisdem sacris offitiis devitan-
pcrsonemus, ut cuin bcalo David dicerc valeamus lcs anliqui, cuin eis profeclo suppeteret ex divinis
:

El quai ilc manu tua accepimus, dedimus tibi. Quia, libris et multiplcx copia laudationis, ct pcrilia mo-
iit beatus Augustinus ait, « Mihil Dco rccle offerlur, dulationis, maluerunt tamen cadem saqie rcpetere,
nisi quod ab co accipitur. » Qui ct alio loco piacce- quam infinitis et non neccssariis psallcntimn auimos
pit suis : « Nnlilc cantarc nisi quod lcgistis cssc can- occupare, vel gravare.
tandimi. » Quod quidam rcbgiosi viri sequcnlcs sub- XIX. Quaproptcr , auxilianle Dei gratia , omnv
jcctis sibi fratribus prxceplum lale dederunl Nullus : sludio piclatis instandum atque observandum csl, ut
praesumat responsoria, aut antiphonas, quae solcnt sicul ad celebranda missarum solemnia habet Ecclc-
aliqui composilo smio pro suo libilu non cx canonica sia » Librum Mysleiiorum fide purissima el concinna
Scriptura assiini|ita canerc, in congregatione isla bievilatc digestum, habet et Librum Lectionum ex
vcl medilari vel dicere. Oporlet cnim nos sanam et divinis libris congrua ratione collectum, ita cliam cl
simplicem apostolicam ct palrum nostrorum imitari liunc tcrlium Oflicialera Libellum, ld est, Anlipbo-
doclrinam, ct graliam slabilire, cor moresque sub- nariura, habeamus omnibus b humanis figmcntis ct
dcre disciplinae. Ea igiiur cantarc debcmus qna>, mendaciis cxpurgalum, et per tolum anni circulum
sic.it bealus Augustinus dicit, ita scripta sunt ut cx purissimis sanctae Scriptune verbis suflicientissi-
canlaniur. < Quae aiilcm non ila scripta sunt, non mc ordiuatum ; quatinus in sacris ofliciis pcragendis,
cantemus; quia ncc alio mmlo quam quo ipse Do- juxta probalissimam fidei rcgulam, ct patenue au-
miiius jussit per prophetas et apostolos su.os mani- cloiitatis vcnerabilem disciplinara, una a nobis atquc
fcslari ca bominibus ilcbent. A nobis obedieiitia; eadem cuslodialur forma oralionum, forma lcclio-
quam viciimariun sacrificium quaerit; ncc cantilen:e num, et forina ccclesiasticarum modulatiouum ;
qux
artificioso stiulio, scd observantia mandalorum ct
d a boni ingenii adolesccntibus quam celerrime imbi-
cordis munditia deleciatur. bila, eos et ilivmis laudibus concincndis sufficienlcr
XVIII. ILcc sincerissima Palrum staluta, omui et graviler idoncos reddat, ct a potioribus ac spirita-
diiigenlia cl veneratione observanda sunt. Qnia pcr libus studiis non inipcdiat. Quis enim ita contenlio-
boc et fidei pnritas, ac religionis disciplina saluber- sus, imo iosauus, el ab onmi veritatis ralione aversus
lime custodiiur, et duo mala nimis pietali contraria cst, ut non hoc rectius, ct conveuientius, ac salu-
ulililcr rcsecantur ; vidclicet, dum ct vanissimorum biius fatcatur in Dei laudibus decantqri, quod cx
hominum praesumptio, qui non solum inepta, ct divinis diclis ct libiis videat fidelitcr assumi? quali-
superflua, scd eliam profana ct hceretica in Ecclesiis Symbolo catholico fidcm noslram non nus sicut in
decanlare audent, runditus ezcluditur; etadolescen- Dnmi- nostris scd apostolicis veibis profitemur, et iu
lis, atque oninibus generaliter quibus cahtandi nica Oialione non nostris scd ipsius Doinini et Sal-
BALV7.1I NOT.E.
« I.ibrum Mysteriorum, id cst, Libium Sacramen- iiic culpat Agobardus, respiciebal Alcuinus, cum h:ec
toiuui (!(• quo libro supra
: dixiinus ad caput 50 libri :nl fralies Lugduncnscs scribcret in epistola «9 :
delmaginihiis. i,, ecclesiasUcis oniriis inauditai priscis
,
lcmpo-
" llnmams pgmentis. Ad ea forlassis ipsa, quie ribus Iraditioncs nolitc diligcrc. »
 339 S. AGOB.YRDI EPISCOPI LIGDUNENSIS 340
"aloris nosiri serroonibus supplicamus; ila eiiam in
A caniicis pcrsonemus. Supcrfluo namque alia quxrun-
divinx laudis honore, non humanis, sed divinis, et iur, uli isia sufOcere el superabundare noecuntur.
spiritalibus, juxla Aposlolum, psahuis, hymnis, et

INCIPIT a
LIBER VENERABILIS AGOBARDI
ARCHIEPISCOPI LUGDUNENSIS

CONTRA LIBROS QUATUOR AMALARII ABBATIS \

I. Amalarius in libro suo prirao.capilulo Iricesimo ralo temporc in aliquo profeclu sunl : genuina mes-
seplimo, dicit ita: Romana consuctudo unum diem,
< sis pulhilant, arborum fructus cx flore prodeunt,
id est, vii Kalendas Maii inlerponit, quem vocat in vinex atque olci liquor suis arhoribus se erumpit,
Litania majore, non in jejunio. Litania, ut prxdixi- pullorura animantia campos tundunl. Quoniam hxc
mus, deprecalio est apud nos. Potcst enim serena necessaria sunt noslris usihus, pelenda sunt a Do-
incns, et alicna a voluntate mala, precari Deum, mino ut conserventur. i
quamvis nianducct sobrie carnem meridie , ct lxte- II. In his verhis Amalarii facile quilibet potest de-

lur de resurrcclione Domini. Tamen niajorum Pa- prehendcre qux sint inutilia, et qux noxia. Dicit
trum, id est, aposlolicorum usus sequendus est. For- namque posse fieri Litanias, id est, Rogationes, sine

sitan ex ipso officio polerimus inlelligerc quid depre- quod nunquam dictum
jejunio et carnis abstincnlia :

candum sit lali in tempore. Prima oralio ad Missam estneque a parura sapientibus. Nempe Ninivilx,
dicit : Prwsta, qucesumus, omnipotens Deus, ut qui quaudo conversi sunt ad pnedicationem Jonx pro-
in afftictione nostra de tua pietate confidimus, contra phelx, non habcbant doctores ,
qui eos doccrent sa-
ndversa omnia tua semper prolectione muniamur. crificium Deo esse spirilum contribulatum, cor con-
Huic concordal offertorium, dicens : Adjuva me, Do- tritum et humiliatum. Et tamen ratione naturali
r.iineDeus meus, salvum me fac propter misericor- inlelligenlcs per bxc flecten Jam Dei pietatcm, contra

tliam tuam. Qui insurijuiit in me, confundaiilur. Eo subversionem sibi immiuenlem ad qux arma concur-
lempore, id est, vn Kalcndas Maii, possur.l inimici rcrint, dicil ita eadcm Scriplura : Et ccepit Jonas
commovere bella adversus vicina regna. Ul reor, inlroire in civitulem itinere diei unius, et clamavit.

caute providit sancta Ecclesia Deum rogare, ut qui q et <&»' •' Adnuc quadraginta dies, et Ninive subverte-

ilestruxit olim consilium Achitopcl, nnnc deslrual tur. Et crediderunt viri Ninivitce in Domino, et prcc-

consilia eorum qui volunt irruere super pacem ejus. dicaverunt jejunium, et vestiti sunt saccis amujore
Intendit ct hoc, quod dicil Epistola : Mullum cnim usque ad minorem. Vidclicet usque ad lactentcm,
valet deprecatio justi assidua. Evangelium alleram sicut seuserunt qui de hac laudabili pcenitentia scri-

petilionem sonat, diccns : Quis aulem ex vobis putrcm bcre voluerunl; cx quibus unus, Prudenlius, vir

petil panem, et ilerum, aut piscem, et iteruni, aut si doclus inquil

petierit ovum. In istis tribus temporaiia pelenda pos- Nullus bihendi, iiemo vescendi memor.
Jejuua iniMis.is pubes omnes liqueral.
sumus inlelligere : per panem , omnia bona qux de (.iiiiii et negaio lacte , vagieuiiuin

lerra nascuntur ;
per piscem ,
qux dc agris ;
per Klelu niaJescuiil parvulorum < unulx.
ovum, animalia qux coeunt simul. H:cc enim mcmo- Succum papillx parca nutrix derogu.

BALHZII NOTjE.
Monuimus jam ad librum de Divina Psalmodia, cst, de ecclesiastico ordine avtctisque oKciis, quatuor
libro isto Agobardum talione remorderc Amalariuni. tibri, ad Hludovicum imperatorem. Porro, prxter
Neque senlentiani mulo. Porro nunc primuin editus j) edila Amalarii opera, exslant Lulctix in duobus per
est hic libcr ex veleri codice ms. viri clarissimi Pe- veiustis codicibus bihliolhecx sancti Germani a Pra-
tri Marnxsii scnatoris Gratianopolilani, ceu dicluin lis quiiiquc illius epistolx, qux brevi prodibunt in

esl iu prxfalione. Neque esl in eo aliquid valde no- luccm in lomo VII Spicilegii domni Lucx Dacherii.
talu dignum. Prima est ad Jeremiain archiepiscopum Senonensem,
•> Amalarii abbatis. Ila diserte codex vetus. Quod de nomine Jesu, quomodo scribi dcheal. Item re-
confirmaturauclorilale^perantiqui codicisbihliothecx sponsio Jcremix archiepiscopi. Secunda, ad Jonam
Thuanx, in quo continentur ejusdeni Anialarii libri cpiscopum Aurelianensein, de eadem causa. Item
de Divinis OQlciis. ln codice itaque illo sic legitur : responsio Jonx. Terlia ad Rantgarium episcopuni
Tlwmus Amaltarii abbatis de divinis officiis. llem : Novioinensem, quomodo intelligenda sint illa verha
CoiUinentia secutunv causce Amalltarii abbatis scri- ex Evangelio Uic esl calix sanguinis mei novi et
:

ptionis de offtciis divinis incipit. ltaque quxicnduni w terni testamcnt i, elc. Quartn, ad lielionem inona-
cst, cujus monasterii abbas fuerit. Alibi vocatur chum, (illum, opinor, qui Fuhlensis ahbas fuil posl
chorepiscopus. Exstat enim in bibliolheca monasterii Rliahanuni) de nominc Seraphim, quando sit neu-
Eptcrnacen^.is in Ducatu Luxeniburgico vetus codex trius generis, quando masculini. Quinia demuni ad
ms. his sexcenlis annis non scriptns, ex quo ista Guntaidum Uiruni spuere liceat illico posl consuin-
:

descripsil R. P. Alexander Wilthemius e Soc. Jcsu, ptinii sacrificium. Et piiores quideni, ilenique re-
Luletiamque misit ad R. P. Philippmn Labbeum, sponsiones Jeremi.e et Jonx, exstant etiam iu coihce
qui ineriini lubenler pro ainicitia noslra conimuni- monaslerii Epternacensis, el indc pcues viruui cla-
cavit. Incipil libcr ojficialis Amclarii corcpiuopi, id rissiinum Philippuin Labbeum.
3H LIB. ADVF.RSLS AMALAltll.M. 3iT
Sequilur in cadem Scriplura : Et pervenit verbum A (.'it, illius forsilan error aulem cst qui scripsit. Si
ad rcgcm Nimve, ct surrexit de solio suo , et ejecit cx senictipso cxcogitavit, nimia prxsumpiio csl.
vcstimenlum suum a se, el indulus esl sacco, el sedil Quid nainque ingemiscit gravatus? Ccrie co quod
tn cinere, el clamavit, et dixil in Ninive ex ore regis non vult spoliari, scd supervestiri. Et si non vult
«I principum e)us, dicens : Homines, el jumenta, et spoliari vestimenlo Spirilus sancli, quid vult vc-

boves, et pecora non gustent quidquam, ncc pascanlur, stircsupcr Spirilum Dei? Secl quoniam laboriosum
et aquam non bibant. Et opcriunlur saccis homines, cst refutaresensum ejus, boc nobis dixisse sufliciai,
el jumenla, et clament ad Deitm in fortitudine : el quod doctor cathalicus beatus Augustinus hoc vesti-
converlatur vir a via sua mala, et ab iniquitale quoc rncntum mortalilalem carnis esse dicit , quam
est in manibus eorum. Quis scil si converlalur et igno- gestamus in hoc corpore vivcnles. Et propterea in-
scnt Deus, et revertatur a furore irw siuv, el non pe- gemiscimus gravati, quia timemus per morlem tcm-
ribimus? Et vidit Dcus opera eorum, quia conversi poralem spoliari veslimenlo camis et, si lieri pos- :

annt de via sua mala : el misertus est super malitia sct, vcllemus supervestiri iuimoriali vita ; non de-
qv.am locutus fueral ul faceret eis, et non fecit. Sed posila per mortem ipsa mortalilate, scd potius
pcr Jool prophelain ipsc Dominus demonslral quales absorpta a vila.
rogaliones velit sibi exbiberi, dicens : Cunvcrlimini B V. Dicit iterum Amalarius in libro primo, capi-
ad me in tnto corde vestro, in jejunio, et fletu, et lulo quadragesimo : i Solet quaeri inler vulgares
planctu ; et scindite corda veslra, et non veslimenta quauto tempore dcbeant unclionem chrismalis ob-
vcstra ; el converlimini ad Dominum Deum vestrum, servare in capilc , ut non laventur qui accipiunt
i/nifl bcnignus et misericors est, patiens, el mullus mi- manus impositionem, absque tempore baptisterii.
scricordia, et deprecabilis super malitia. Ulud etiam Quibus potest responderi, quanto lempore genera-
quoJ subjungit, proplerea scplimo Kalendas Maii liler ab Ecclesia celebratur advenlus Spiritus sancti

logendam lcctioncm Evangelii, in qua datur exem- super aposlolos , tauto tempore cclcbretur apud
plur.i de pane, ovo, et pisce, quia co tempore profi- unumquemque qui eum accipit, boc est, septcm
ciunt, et pro illis eo tempore Dominus deprccandus dicbus. Et non immcrilo. Quoniam in scptera mu-
sit, ut nostris usibus conserventur, quis non videat lieribus vcnii ad hospilera suuin, fas est ut unicui-
quanlo risu dignum sit, eo quod nunquam Dominus que mulicri convivium suum parctur pcr singulos
pro bis orationes publicas fieri jusserit; cura e con- dies de quibus mulicribus dicit Isaias Apprehen-
: :

trario praecoperit : Nolite quatrere quid munducelis, dent septem muiieres tirum unum. Convivium illa-
ttul quid bibatis, et nolite in sublime tolli. Hcec eniin rum mulierum est, quando ipsae de se satiant bospi-

omnia genles mundi quasrunt. Pater aulem vester scit " tem siium. Talia convivia exerccbat Cbristus apud
quoniam his indigelis. Verumtamen quwrite regnum convivas suos, talia et Spiritus sanclus exefcet.
Qei, et h$c omnia adjicienlur vobis. Nam elsi pro Hospes Spiritus sancti, mens esl hominis. Mens tan-
frugibus tcrrae et pro animanlibus quibusque orandus loamplius salialur a sagiua Spirilus sancti, quan-
Deus; nunquid el pro piscibus rogaliones facicndae to minus fuerit dedita camalibus delectationibus.
sunt, ut conscrventur propler nos? Ita observet accipieus lempus adventus Spiriius san-
III. Dicil iterum Amalarius in libro primo, ca- cti, ut solet charus amicus circa cbanim amicum
pitulo vicesimo septimo : c Eum quem superius observare. Quando aliquis charus ad amicum charum
prccatus esl pontifex ut mittcrct Spirilum sanctum, venil, in nullo vult ille qui suscipit, illum oflendc-
in scquentibus pclit ut suscipientem dignetur con- re, scd quidquid novit ci placitum cssc, hoc ex corde
signare in vitam aeternam ; id est, eumdem Spiri- beniguo ei adhibet. Fla quidquid cognoverit susci-
lum non amiltal snscipiens, usque dum perducat piens Spirilum sanctum , placitura ei esse, hoc illi

bospiicra suum ad vitara xlernam. > Et post pauca: exhibeat quaudiu cum illo est. Si hoc feccrit, forsitau
« Sine isto signaculo non oportet nos praesenlari cilius poterit ei conciliari, quando aliqua offensa
ante Deura. De quo quasi de aliquo vestimento di- recesserit ab eo. Quando Chrislus recordatur unclio-
ccbat Paulus ad Corinthios Etenim qui sumus in : nein chrismatis sibi adcsse, tunc potissimum recolit
isto corpore, ingemiscimus gravati ; eo quod nolumus debcrc se esse sub disciplina Spirilus sancti. Unctio
spoliari, sed supervestiri ; «I absorbeatur mortale a illa idco lit, ut sciamus quod invisibilitcr operclur
vita. De quo veslimenlo dicat, in sequenlibus mon- Spirilus sanctus in nobis. Oleum solct fcssorum
slrat : Qui autem perficil nos [in hoc ipsum Deus, qui membra fovere. Halsamus solct redolere. Fessa
dedil nobis pignus Spirilus. » sunt mcrabra animx nostrae, quaodo poenitct se cgis-
IV. Haic verba Amalarii qualia sinl, omnis qui sc quod conlra Dei voluntaiem cst : ad quam solet
ciga siuceritatem fldci sollicilus est, dijudicare po- Spiriius sanclus vcnire, ct ci monslrarc dimissa pcc-
tcst. Tamen hoc quod subjungit diccns : De quo cata, sive diiniltenda. Lhide et ipse Spiritus conso-
signaculo quasi de aliquo vestimcnto dicebat Paulus lalor ilicilur. »

ad Corinthios : Etenim qui sumus in isto corpore, II.cc verba Amalarii confusa cl inutilia unus-
ingcmiscimus gravati, eo quod nolnniiis spoliari, sed quisque qui audil, videat quomodo corrigat, qualilcr
supervesliri, ul absorbeatur mortale a vita . talem ilerideat : quia non nedificanl fideni, se.I dcstriiiinl
sciiscra habcrc qualem illc inlromillit si alicubi le- nec plamant \iiiiiies in mcniiluis aiidienlium, scd
 313 S. AGOBARDI EPISCOPI LUGDUNENSIS 3li
rvclllint ;
maxime ubi in poslreniis dicit . Quando A in cordibus auditorum, verba Douiini poliws iil

Christus rccordutur unctionem chrismatissibi adesse, fecissent in cordibus Jud;corum. Sed quia non csl
isnc potissimum recolit debere se esse sub disciplinu lioe optis verboruni. sed divini interni muueris,
Spirilus sancti. sic debel intimari qui docel in doetrina. Scd e
M. licni Amalarius in codem capitulo: « Non conlra Amalarius docens non in doclrina, senlire
cnim fruslra Spirittis saiutus supcr aposlolos venit cognoscitur, quod sieut cbarilas, id cst, Spiritus
in dic Pentecostes in vcnto et igneis linguis. sanctus, corda lideliura per gratiam
Yoluit facit umim es-
futura Ecclesijc demonslrars quid operalus csset se, et unum velle, ita in sancta Trinitalc gratia
iu aposlolis per advenlum suum. Venit in vento ejtisdem Spiritus ipsam sanclain Trinitutem faciat
>cbeiiienli, ut ostenderet se excussurum esse ab unum esse, ct unum velle, sicut Ariani dogmali-
apostolorum cordibus omnem cupidilatcm terre- zare solebant.
iiun. Sicut enim ventus veliemcns projicit pulverem VIII Item Amalarius in libro primo, capilulo
a facie lcrra?, sic advenlus Spiritus sancti a corde tertio decimo, dicit : i Dominus noster estagnus,
liominis ejicit omnem terrenam cupidilatem. In qui incipiente quintadecima luna tradilus est ; cl
igneis linguis apparuit, ut dcmonstraret quales fa- crucem ascendit Parasceve. Scquitur responsorius
rturus crat linguas apostolorum ; boc est Ioquenles, ^ cum quatuor versibus. Nullique dubium quin Chri-
et ignita verba infundentes in corda credeniimn. Hsec stus homo ex qualuor elementis consisteret. Nalu-
enim vcrba ignita consumunt peccata , et aceenduiit rale esl homini ut ex terra, et aqua, et aere, et
corda ad aniorem ailerna; palrix. Ipsa cst charitas igne cousistat. Qnando uaturam honiiiiis assumpsil,

<|ii;c diDunditur in corda credenlium, et facit ea b;cc qualuor elementa assumpsit. llla pendebant iu

iiuuin cor esse ad iuiitalionem suac propriie subslan- cruce inler medios duos lalrones. Unde unus ver-
liae; hoc est, ut uimm velint, sicut sancla Trinitas sus •
/« mcdio duorum animatium cognosceris : quod
uiium vult. i ita Hierontjmus in Habacuc.
VII. De his verbis Amalarii perpeiidant pruden IX.. In liis verbis Amalarius quanta vagalione dis-
IftS quid judiccnl. Mauifestum tamcn cst, quod in currat, qui erroribus insanx mentis mcdcri pcr cha-
eo quod dicit : Venit in vento veltementi ttt ostcn- rilalcm vult, prudenter perpendat. Homines qui
•ieret sese excussurvm esse ab apostolorum cordibus canluin coiiiposucrunt ex verbis Scripturaruni, ar-
onnem cupiditutem lerrenam, objiriendum iili sit. bilrio suo, prout illis coiigruum visum cst, fecc-
Si cadem hora quaudo repleli sunt Spirilu sancto, runt. Et per diversas rcgioncs diversis modis. Non
aJhuc disculicntkc erant ab apostolorum cordibus Spirilu Dei acti, sicut bcatus Petrus dc prophetis
nmnescupidiiates lerrenx, qnid opcratus in eis est C et prophetia fulurarum rerum loquitur, diccns :

per tres amios mcdiator Dci et horainum, homo iVon cnitn votuntate humana altata esl aliquando pro-

Clnislus Jesus? Et quare illis dicil : Jam vos mundi phctia, sed Spiritu sancto inspirali locuti sunt sancti
cstis, propter sermonem quem loculus sum vobis f Dei homines. El ideo si homo uni responsorio qua-
Et ilertim : Et vos mundi estis, sed non omncs ? luor versus adjungit, non cst umbra alictijus amig-
Nunquid :ioii crant jam utrcs novi, parati et capa- in.ilis, sicut iste pulat, el niciidacissimc pulari co-

ccs ad rccipiendum vinuin novum, id cst, Spiri- git. lti hoc autem autein quod dicit, Sequitur rcspon-
iiiin sanctum, qui cos indticerel in omnem verita- sorius cum quatuor vembtts. Nullique dubimn quin
icm? ln eo aulciu quod subinfcrl, dicens ; In igncis Chrislus homo ex qualuor elcmentis consisterel. JVa-

liuguis apparuit, ut demonslrarct quales facturus erat litrale esl homini ut cx terra, et aqua, et acre, et igne

linguas apostoloTUtn, hoc est, loquentes et ignila vcr- consistal. Quando naturam hominis assttmpsit, hac
b.t infundentes in corda credcitlium. Hax enim vcrbu quatuor elementa assumpsil : opponcnda esl seu-

iguita consumunt peccata : Non salis attendit quo- teulia Aposloli his stukissimis et blasphemis scrmo-
•modo dical. Nam aposloli jamdtidum fuerant loqucn- nibus, qua dicit : Vidcle ne quis vos decipial pcr
les, jam prsedicaverant, magna signa jam multa et philosophiam, et inunem fullaciam, secuttdum trudi-

fcccrant; ita ut diccrcnt Domino Etiam damonia :

" tionem hoiniiium, sccundum clementa mundi, et non
iitbjiciuntur nobis in nomine lito. Non aulem, sicut sccundum Christum. Dicat Ainalarius quomoilo Cbri-
iste dicit, verl.a consumunt peccala; scd fidem mi- stus homo ex qualtior elemeiilis consistat. Nempc
ad veri fidcles, id cst calholici, Chrisltim iia tenent,
nislrant , lidem ocdificant, qu.c aiidientes aptat ,

gratiam baptismi, cx tunc et deinceps. Quod aiitcm sicul etimbcatus Augustinus confitclur, dicens (Serm.

subjtingit, dicens quod verba ignila aposlolorum 8 de divcrsis) : i Agnoscamus geminam substanliam
acccndant corda ad amorem aelernae palria*. Ipsa Cbrisli, divinam scilicct, qua asqualis esl Patri; hu-

cst charitas quai di/fundilur in corda credentium, maiiam ,

qtta niajor est paler. Utrumque aulcm si-

i-t facit ca unum cor esse ad imitationem sittv propritv mul, non tluo, sed unus Christus ; ne sil qiialeinilas,

snbstantia;; hoc est, ut unum vetint, sicttl sttncta iion tiiuiias Dcus. Sicut enim unus cst homo, aiu-

trinitas unum vult : si bcnc sentit, bomiin bene non ma ralionalis, ct caro; sic unus est Christus, Dcus
loquitur. Nam muliura dinVrl inter vcrba prasdican- et bomo. Ac per hoc, Christus est Deus, cl anima
liiim, cl unctionem Spiritus sancti. Si eniin vcrba ralionalis, ct caro. Christum in his omiiibus, Chri-
»

apootolorum facerc poluisscnt quod iste somniat sttnn iu singulis coiililemitr. Quis est crgo pcrqueiP
 543 LIB. ADYLRSIS AMALARIUM.
f.tcius est inundus? Chiistits Jcsus, sed iii forma A medium duorum aniinalium cognoscenlur elementa
Dei. Quis est sub Pontio Pilato crucifixus? Christus pendere?
Jestts, sed in fonna scrvi. llcm dc singulis qiiibus X. Itcm Amalarius in libro primo, capilulo duodeci-
lioino constat. Quis non est derelictus in infcrno? mo i SiseexiiianivitJuxtaAposlolum, postquamfor-
:

Ghristus Jcsus, sed iu anima sola. Quis rcsurrcctu- main sorviaecepit, quanlo magis cumfaclus est Patri
rus, triduo jacuit iu sepulero? Chrisltts Jesus, scd obcdicns usque ad inoriem, niortein auteni crucis?»
ia carne sola. Subinferl etiam Anialarius, diccns : Diccndum esl Amalario, non sic dicere Aposlo-
Nulurule est liomini, ul e.x terra, et aquu, ct aere, lum tit ille ait ; id est, Poslquam formam servi
el igne consistut. Quod mullum a purac incntis in- accepit, seipsum exinanivit; sed, semetipsum cxi-
lolligcntia discrepal. Hoc enim commentum cst nuniril formun servi accipiens : id esl, in ipsa ac-
philosophorum ;
quod licet ecclesiastici doctorcs ex ceptationc fornia; servilis, et non postca factus cst
toto non evacuent, non eis lanicu ex oinni parte obediens usque ad inortein.
consonant, nec dicunt hoc naturalc essc in e.vordio XI.. Dicit item Amalarius in libro lcrtio, capilule»
originis.De qua rc nunc longius aliquid dieere vicesimo tcrtio : « Nunc dc Teigitur dicendum est. Ab
incptum csl quoniam aucioritas Scriptur;c aliler
: initio orationis usque ad locum ubi dicitur : Et in
senticnduni demonstrat ; illo videlicct loco , ubi B clectorum luoitim jubeus grcge numerari, celebratur
omuipotens Creator hominis, boinini qiicm de li- sacriucium elcctorum, qui non babent in carne quod
nio terra: formaverat ,
(vcl , sicut alia trauslatio eis repugnet, ncque )n conscientia quod conturbet.
liabcl, de pulvcre) ail : Pulvis cs, cl in pulvercm Sicut ciiiin duo altaria crant in tabernaculo Moysi,
reverteris : quod non possunt facerc aqua , aer, sivc in tcmplo Salumonis, unum tbymiamatis, alte-
iguis, scd nec aniina quam Crcator inspiravil in riiin holocausti : ita sunt duo sacrificia sanctte Ec-
faciem liomini formatode pulvere : sed ita (it ut clesia?. « Et post pauca , ilerum capitulo vicesimo
alio loco Scriplura loquilur, diccns : Reverlatur quarlo subinfert, dicens : i lmmolato priorc sacrili-

pulvis in terrum suam unile erat : el spiritus rcdeat cio quodconslat oralionibus peifeetoruni, et cst con-
ud Deum qui dcdil iltum. Si autcm de liominc junctum saerilicio angelortim, desccnditur ad univer-
quolibet niuiis insul^e dicitur quod cx elemcntis sale sacrilicium, immolationem sciiicet Cbrisli, quod
naturaliler subsistal, quauto magis de Chrislo Do- celebralur anle Nobis ijuoijue peccatoribus. > Et post
inino, cujus caro uullani habct origincm, nisi opc- paulum subjungil : « Quoniam una bostia Christus
rationem Patris ct Filii et Spiritus sancti, et susce- oblata est pro juslis et injustis. •

ptionem soiius Verbi? Verbum enim caro factum XII. Contra b;ec verba Amalarii confusa el turbii-
est ut habitaret in nobis. Sieut ergo dicil beatus ^ lentos sensus rcspoiidcndum est, quod nec Pclagius
Augustinus, Christus est Deus, ct aninia, ct caro :
nec Cccleslius ausi siint tam irreverenler suain hac-
sed Deus non est ex elcnicntis, 'nequc anima. Y'e- resiin pradicare. Nam illi possibilitatem lantuni
rilas autcm carnis, de corporc suinpta est Virginis, astrucbanl, dicendo posse esse hominem sine pecca-
siue ullo opere limnaiio vel angelico, sed opere, ut to si vclit : non lamen audcbant dicere, sc sine pec-
dictumesl, lantuin divino. Quod aulein dicil Aina- cato essc. Amalarius autem multo pejus diccrc audet,
laritis, Qtiantlo Christtts naluram hominis assumpsil, qui asscrit plurcs esse qui nec in corpore habcnl
luvc qualuor elementu assumpsit; respondcndum cst quod repugnel, nec in conscientia quod conturbet. Et
illi, quod non erant rcdimenda clemcnla a inortc licel pcjus istc quain illi, tamen in commune con-
pcccali, sicul boino qui pcr pratvaricalionera sub tradicunt apostolo Joanni, dicenli : Si dixerimus quia
diabolo captivus tenebatur. Erraverat cnim sicut pcccatum non habcmus, ipsi nos dccipimus, el veritas
ovis qu;e periit : propler qucin venit paslor bonus, in nobis non esl. Et apostolo Paulo, qui ait : Video
nl qua:rerel ct inveniret, el rcdticeret ad supernam aliam lcgem in menibris meis, repugnantem legi men-
patriam ; ubi sine administratione elcmcnloruni tis meat, ct captivum me ducentem in legem peccati,
orporalium vivat, fruendo Deo per euindcm Re- i)
(
l
uw cst '" »" ! ', ' 6, ''s meis. Lbi et turbalus subjungit,
dcniptorein, sicul scriptum est . Et siinus in vero
diccns : Infelix cgo homo ! quis me liberabit ile corpo-
Hlio ejus Jcsn Cliristo. Hic est verus Deus, ct vita
re mortis Psalmista quoqtic ex vocc perfe-
liujus 1

wterna. Nani deelcmenlis illud credendum est quod ctoruin, qui diccre possunt, Sicut cervus desideral ad
princeps apostolorum beatns Petrus ait Advcniet :
fontes aquarum, itu desiderul anima mea ad
te, Detis,
uulem dies Domint ut fur : in qna caeli mugno im- subjungens ait : Ad me ipsum anima meu conlurbala
peln transient, clemcnta vero culore solventur. Sub- est. Et itcruin : Quare tristis es anima mea, et quare
jimgit quoque Ainalariiis llla. id cst clcmen- contmbas me '.'

ta, pendebunl in cruce inter mcdios ditos latrones. XIII. Dicit adbuc idein Amalarius : Sicul cnim duo
Unde unus versus In medio duorum iinimaliiim co-
; alturia erant in labernaculo Mogsi, sive in templo Sa-
gnosceris. Quid ridicHlosius dicere potuit, quain ul lomonis, unum thijmiamatis, alterum liolocausli : itu
aer et ignis de cruce pcnderenl, quorum natura suiit duo sacrificia sanctie Ecclesia:. Ad qua; respon-
cst, ut sursiun versus ferantur? El dendum cst Ecclesia catholica sicut non babel
subjnngit di- illi.

cens, quod ila Hieronumus in Habacuc. Dic, rogo, duas aut duo
fidcs, baptismala , sic non habet
qnid Ilicronymus cl Habaetic? Nuiiquid duo nia, aut duo sacrilicia. Ila
dicit, in ;ill namqueet bealus
r,47 S. AGOBAllDl EPISCOPI EUGDUNENSIS 3S8
Hieronymus iri evpositione Isaiae propheta1 , ubi dici- A est coojunclum sacrificio angclorur.i, ct lamen cst
tur : In die illo eril allare Domini in terra AZggpti, universaleetimmolatioChrisli? Quis audivii uuqiiam
«locet dicens : i Ita autern nnuin altare dicilur quo- lalc ? Aut quae unquam lueresis in lam irralionabilcm
modo una fides, ct unuin baplisma, rt inia Ecclesia. > se demersit confusionem ?

Et iterum : « Unum autem altare .(Egypti, id cst, XV. Subjungit aiilem adhuc his vcibis, dicens :

inundi istius, dicitur; ut cuncta altaria, quai contia « Quoniam una hostia Christus oblaia est pio juslis
Eeclesiac eriguntur allare, sciamus non csse Domi- ct injuslis. • Non ita dicuntprimi aposloli, Peiruset

ni. t Audiat etiam hoc Amalarius, quia sicut unum Paulus, quorum prior Christus, ait, scmcl pro pcc- :

altare Ecclesiae, ita unus panis corporis Christi, cl cutis noslris mortuus est, juslus pro injtislis. Aller

unus calix sanguinis ejus. Sic enim Apostolus acce- veio : Ut quid enim Christus, cum uilitnc iitfami cssc-

pit a Domino, el tradidit Ecclesise i Quonium Domi-

: mus, secundum lemptis pro impiis morluus est. Et
nus noster Jesus Clirislus, in qua nocte traclcbalur, post pauca : Quoniam si cum adhuc pcccatores cssc-
uccepit panem, ct gralias ngcns, fregil, et ilisil : Uoc mus, Chrislus pro nobis mortuus est ; niulto igilur ma-
«M curpus meum, quod pro vobit tradetur. lloc facite gis jttslificuti nttnc in sanguine ipsius, salri erimus ab
inmeam commemorationem. Siinililer etcalicem, post- ira peripsum. Si cttim cum inimici cssetnus, rcconci-
quam cmnavit, diccns : Ilic calix novttm tcslamentum " '''"' sittnvs Deo per mortem Filii ejus, mullo magis
est in meo sanguine. Iloc facite quoliescunqne sumilis in reconciliuli salvi erimus in vita ipsius. El Domiuus
mcamcommemoralionem. UndeetEcclesiaextraditio- in Evangclio : Non veni vocare justos, sed peccatores

neapostolorumhisverbisconsecrans mysleritim sacn in pccnitcniiam. Nam eisi ante passionemDomini fue-

corporis et sanguinis Domini, designanter dicit Do- riintiiiuliijiisli; illa fidc salvali sunt, qua crediderunt
minumdmsse apostolis : Accipite et manducale ex hoc Chrislum moriturum pro injustis et impiis, et ipsa
omnes. II oc est enim corpus meum. Similimodoetpostea fides libeiavit eos ab injustitia et impielate.
quamcmnalumcst,accipienselhuncprwclarttmcalicem. XVI. Dicit iterum Amalarius in quarto libro, ca-
Altendat (idelis quisque quid esl quod dicit hunc. Vide- pilul„ quarlo : « Est sacerdos in lerra, cui quotidie
licet quia calix quemsacerdos sacrilicat,nonestalius neccsse est pro se et pro populo Dei intercedere. Est
nisi ipse quem Dominus apostolis tradidit. Sicut ergo sacerdos in ccelo, cui non est necesse inlercedere,
de sanguine , sic quoque de corpore scntienduui est. sed lamen vult, el interpellat quotidie pro nobis. Sa-
XIV. Deinde suhjungit Amalarius, dicens : < Im- cerdos qui esl in lcrra, non vult nequc polcst dicerc
molato priore sacrilicio quod conslat oralionibus ,
quod ahsque peccato sit, dicente Joanne : Si dixeri-
sanctorum, et esl conjunctum sacrificio angelorum, mus quoniam pcccalum non liubemus, nos ipsos scdu-
«lesccndilur ad universale sacrificiuin. » Oaec verba ^* cimus, et veritas in nobis non est. Qui lamen quamvis
Amalarii non consonaiil sinceritali calholicaj. Cum sit peccator, non dtibel a conscientia sua morderi ut
eniin tlieit priore sacri/icio, oslendit se aliud sacrifi- tanlum sil pcccalor, quanlum mtiltos cognoscit esse
«ium sapcrc, quod sit posterius. Cum vero subjun- in populo terrx. >

git, qtiod constat oratiouibits perfectorum, et est con- XVII. In his verbis Amalarii vagis et furibundis, et

jnnctuin sacrificio angelorum; mirum si vel ipse in- omni despcctione dignis, illa pcssima sunt quibus
lelligit quid loquatur. Nam quomo !o ronslal sacrili- ait : Qiii tamcn (iil esl, sacerdos), quamvis sit pecca-
ci:im oiaiioiiibus perfectorum ? Nunquid aliud con- tor, non debet a consrienlia sua morderi, ut tantumsit
slat oialioiiibuspeccatorum? Et si sacrificium quod peccalor, quuntum multos cognoscit essc in populo
ccnslal oralionibus perfectoruni, conjuiiclum esl sa- terra 1
. verba non lanlum inulilia sunt; sed niul-
II;ec

criiicio angeloruiu, quod conslat oralionibus pccca- lum noxia, et veritati contraria. Catholica namquc
lorum, nunquid conjungilur sacrificio doemoniorum ? fnles sic se babet, tit nullius credat acwptari a Deo
Deinde infert dicens : Descendilur acl universale sa- sacrificium vcl oraiionem, nisi ejus qui cognoverit
cri/icium , iinmolalionem scilicct Christi. Quid est iuiquitatcm suam; sicut manifesle deinonstral David
tpiod loquilur ? Unde descenditur Et quo descendi- in oralione pcenilentia: siuc, tlicens Amplius luva
?
n :

tur? Aperte dicit : Descenditur ad universale sacrifi- me ab iniquitate mea, et a peccato meo ntunda me.
cium. Si descenditur ad universale, id esi, catholi- Quoniam iniquitatem mcam ego cognosco, et peccatum
cum (quodenim Latine dicitur universale, hoc Gra;- nieum contra me est scmper. Ac si diceret : lileo me-
cecalholicum),descenditur ergo de non catbolico ad rear indulgentiam tuain, qnia cognovi iniquitalem
caiholicum, immolationem scilicet Christi. Si posle- meam. Nam si ego non agnovero, tu non ignosces.
rius sacriliciuir, ipsum cst universale, et immolalio Sic et Dominus per Moyscn proccipit, dicens Si pec- :

Christi. Ergo prius sacrilicium, nee univcrsale esl, caverit princeps, et fecerit unum e pluribus per igno-

ncc iinmolatio Christi. Et quomodo conslabitoralio- rantiam quod Domini lcge proliibetur, et poslca intel-
nibus pcrfectorum , et erit conjunetum sacrificio lcxcrit peccalum suum, offerat liostiam Dontino. El
angelorum, si non esl universale ct inimolatio Chri- post paiica : Dogabit pro eo saccrdos, et pro peccalo
sti? Dic, crgo, quale sacrificium esi mclius, utniin ejus, ac dimittctur ei. Et iterum : Anima si peccave-
illud prius, consians orationibus perfeclorum, quod ril per ignoranliam, feceritquc unum e.r. his qtuv Do-
taincn non cst universale, nee immolalio Christi ? An mini lcge prohibentur, el pcccati rea intellexcrit iuiqui-

posterius, quod conslat oratiouibus percalo:um, uec ttitcm suam, o/fern! arietetn iinmaculn.utu dc grefibus
549 CAUMINA. 550
saccrdoti, juxta mensuram cestimutioncmque peccati : \ usque duin involvitur calix de sudario diaconi, vice
qni orabil pro co quod nesciens fecerit ; et dimiltclur Joseph, qui involvit corpus Domiui sindone, ct suda-
ci qui per errorem deliquil in Domino. Salomon quo- rio. • Et post pauca : c Panis extensus supcr altare,
que in dedicatione templi orans dicit : Si quis cotjno- corpus domini monslrat exlensum in cruce, quod
ccrit plaijam cordis sui, et extentlerit manus suas nos manducamus. Vinum et aqua in calicc,monstrat
iu domo hac, tu exaudies in loco liabilatiouis tuce, et sacranienta, qua: de latere Christi in cruce fluxerunt,
rcpropitiaberis. Perpendat prudens fidelis, quani con- id est, sauguinem cl aquam, quibus nos potat Domi-
irarium sit veritali divina; consilium Ainalarii, ct nus noster. i

quanlum congruat suasioni diaboii. XIX. Ad hax verba Amalarii respondendum est
XVIII. In libro quarto, capitulo ultinio, dicit Ama- Si puiat ab eo sibi demonslratum qui aperit et nemo
larius : « Nuperrime monstratum esl mibi, ut puto, claudit, cui subjungit, dicens : Salvo magisterio eo-
ab eo qui quod apcrit, nemo claudit, quid rationabi- rum qui alius cl melius milii volunt aperire 1 Ubi ite-
liter possil dici de corpore Domiui posito in allari, rum putat invenire qui melius illi possit aperire
et de calice ex Iatere ejus, salvo magisterio eorum quam Doininus, qui aperil, et nenio claudit ? Quare
qui alias cl melius mihi volunt aperire, quomodo et non est recoidatus evangelicae sententi», quae dicit
quare aliter panis ponendus sit in altari, et calix b Ne vocemini magistri, quia magister vester unus est
juxta eum. Altare, crux Christi est, ab eo loco ubi Christus.
scripluin est in canone : Unde el memores sumus,

S. AGOBARDI CARMINA.

Et Christi subeunt veneranda lempla,

• Epitaphium Caroli Magni imperatoris. Cernunl ut tua, Cypriane niartyr,
Aurca coelorum postquam de Virgine Christus Servaret loculus neglectus ossa
Sumpserat apta sibi mundi pro crimine membra, Tum vero nimio dolorc moti,
Jam decimus quarlus post centies octo volabat Et magno gemitu polum intuentes,
Annus, fluclivagi meruil per fervida cceli Poscunt auxilium Dei perennis,
yfitherei Carolus, Francorum gloria gentis, Pro quo sancte tibi caput recisum est.

ifiquora transire, et placidum eomprendere portum. Et mox poplitibus prccando flexis,

Qui decicsque qualer per sex leliciter annos Pandunt sarcophaguni, sludentque sacros
Seeplra tenens regni, et regno rex regna rejnngens, Q Artus stringere linteis paralis,

Febru migravit quioto arii ex orbe Kalendas, Cominiltuntque sacro corpus locello.
Sepluaginta senex vitae qui tcrminat annos. Sperati quoque martyris beati,

Quapropter flagilo, precibus si flecleris ullis, Nec non Pantaleonis ossa raptim
Quique hujus relegis versus epigrammata lector, Tollunt cuncta simiil, liganlque pannis.
AstriferamCaroli teneat, dic, spiritus arcem. Conscendunt cclercs ratem paratam,
II.
Nec saavi metuunt pericla ponti.
Egrcssis Arelas opima portu
•• De translatione reliquiarnm sanctorum marlijrum
Cijpriani, Speruli, el Pantaleonis ad urbem Lugdu- Occurrit plaeido, sinuque helo
nensem. Fessos excipit, ac fovet benigne.
Rector magnificus piusque princcps, Ha>c mox cum audiit optinms sacerdos,
Auguslo Carolus decore fultus, Liigduiii placidam tenens cathedram,
Sceplrum nobile Francorum regehat, Sanctorum eximio calore flagrans,
Subjectos populos pie gubernans. Inleiidensque sacris ubique rebus,
I.ectos usquora jusscrat secare Ledradus specimen decusque cleri,

Ac jam propitio sibi lonante, D Orat, postulat, impcliatque raptim,

Post multos niuiix vise labores, Ut sanclissima niartyrum piorum
Ligressu rcduci salum petcntes, Noslris mecnibus ossa conderentur,
Iiilraruiit Libycos repente fines : Lugduni ad placidam Joannis aram,
Qiia Cartbago gravi jacens ruina Qni Christum vilrea rigavit unda.
Deflet prxlerila; decus juvenUe. lllic cum sociis honore claro
llicdum basilicas Deodicalas Florens, incliic Cypriane dormis.

BALUZII NOTvE.
* F.pitapliium Caroli. Huic carmini nos titulum fe- cxslal in Martyrologio Adonis Vienncusis, unde edila
ciimis, secuti aucloritatem
Chronici Novaliciensis, esl inter Elogia. Sed posteriores quatuor ct viginii
in quo reperilur insertum rnjtis eliam ope corre-
: vcrsus, qui in superioribus editionibus desideraban-
xiniiis crrata qu;e irrepserant iu eiliiioni' Mnssoni. lur, supplcvimiis ex edilione Panieiii, qui illos edtdil
k De Iranslntione. Historia liujus intcr Prolegomcna Operum sanncli Cypriani.
translalionis
3M EGINHAUDCS ADISAS 532

Sod quaeso vigiles, vigilquc imstiis A Hanc ct pro populo ct patrono noslro

Intendas precibus; fiasquc uobis Semper quxsuraus audiat rogahlem;

Clemcns ct validus Dci palronus Pastorera foveat, gregera propagel

Solvas crimina, conferasquc vota. Dct munus fidoi decus salulis.

Sic, quuiso, memor illa lingua noslri, doctor sacer, o bcale martyr,

Oua: confcssa Dei percnnc verbum, Serva ponlificem pius Agobardum,

Corviccin gladio dedil sccandani; Qui nomen, racritum, tuumque feslum
S^'d Clirislum cccinil, silcre ncscil. Dictis exlulit, et lionore corasit.

Ilanc Christus Jugiter benignus audit, triplex honor, o triformc culmcn !

De sacros populos stylo exc.itantem, tics magnifici piique leslcs!

Il.cresesve pravas, dcosvc falsos, Sit noliis Iriplici o' favcns precalu

Vcrbi fiilniinc 1'un lilus cremautcm. B Pollcns nnica Trinilas pcr sevura.

ANNO DOMIM DCCCXL.

EGINHARDUS,
ABBAS.

NOTITIA MSTORICA 1N EGINHARDUM

Kx Fabricio, Bibfiolli. mcd. etiuf. Laliallalls.

Eginbardus Eynardus , Einartus

,
J£ginardus, , C cornite Ilcrraanno a Nucnare, Coloniie 1521, in-4"
Agenardus, Egvinardus, Einchardus, Emchardus, ctira Annalilitis ah anno 741 ad 829. Paucaquc atl-

lleinardus, Eginerius
a Germanus OEdenwaldensis,
,
modiini smit ct a codicis nis. varietate profecta po-
i'cognomenio Sapiens c , Carolo Magno anno 814 lius e quac aliler ille exhihet, quam tit inlcrpolaio-
,

defuncto, cujus gencr, archicapcllanus, cancellarius toris sihi parlcs sunicre, vel auctori suo fidcm vcl

et palati: regalis nolariiis fuii, pcr multos aiinos

cl tcstinioniura detrahere voluisse possit jttrc aigui.
superstes, Lolharium Ludovici Pii lilium nistituit, Prodiit hinc in collectione antiquissiina liistorico-
variasque gessit abbatias, Blandincusem, Fonlanel- runi Hervagiana, ctijus notiiiam hoc loco in gratiam
lensem, S. loannis Ticincnsis, Gandensem, alias- lectoris snlijungcrc liccat. OOerunlor igilur in illa :

que, defunclus posl annura 840. Epilaphium ei po- Witichindi Saxonis, monachi Benediclini, rertun ab
situm a Babano Mauro, legitur intcr Babani opera Henrico ct Otthone imperatoribus geslarum lihri
I

iii, uiia cuni aiinoiationibus in eumdem, per Marli-

lonio VI, pag. 228. Plura dc Eginhardo, piacler edi-
tores ac prxcipue C. V. Joanuem Hermannum nuni Frcchluui scriptis pag. 1. Vita Henrici IV impc-
Schminckium , Mabillonius saec. iv Benedictin.. ratoris Augusti a quodam coaManeo scripla, pag. 5').
parte i; Joannes Weinskensius in Navarchia Seli-L Ducis Bavarix seplem epistola», aliquot Kenrici IV
genstadiana el in Eginharlo illustrato ac vindicato, ad poiitiliccra Uoraanum el alios principcs, pag. 73.
Francof. 1714, fol. Franciscus
;
Dionysius Camusa- Conradi Vecerii, regii secretarii, libclius de rebus
tus ad Bibliolbecam Alphonsi Ciacconii '.etNico- gestis iinperatoris Henrici VII, pag. 81. Hermanni,
laus Hieronymus Gundfingius secundo loino Otio- comitis Nucnarii, brevis narratio de origine et scdi-
rtiin, cap. S. jj hus priscorum Francorum, ad Carolum V Caesarem,
Intcr cjusscripta priurani locuin inerclur Vtta pag. 102. Vila cl gesla Caroli Magni, Franeoruiii
Caroli Muyni, non ininus accurate cl fideliter scri- regis forlissimi, el Germaniae sua; illustratoris impc-
pta quam culliore styln, ita ut Suetonii et meliorum ratorisqne optime raeiiti, per Eginhardum, sive, ut
alii hahcnt, h Alcuinuiii conscripta pag. 107. jEneae
imitatorem scripiorum facile agnoscas. Edita pti-
ratiin in lucciu est dicataque Carolo V imperatori a Sylvii, tit. S. Sabiiue cardinalis Senensis. de Bohc-

» Vide ilhislrisLeibnitiiEpislolasad diversos, pag Acta F.rudilorum . edita Germanice parte 2fi ct

391. 27, toin. III, p. 145, 210.

f
Bibliolheque Haisonuec tom. VII, pag. 114
D. Nicolai Hieronymi Gundlingii Otia, lom.
,
i> II,
seq.
pag. 502 seq. b Conferlaudati GundlingiiOtia, tom. II,p.2l3seq.
c vocatur ab Odilonc
Ita m historia translationis Sunt nonnulli, inquit laudatus Schminkius, qui
i'

S. Sehastiani martyris. hanc Viiam Caroli Eginhardo abjudicant, et Alcuino

d D. Teulet, in sua editione Eginbardi Opeiura, tribuunt, ut ins. Gajogonvillense , Albcricus inona-
quae 1'arisiis duobus voluminibus in luccm prodiit chus ad anniim 770. Blondus, Petranha, ctc. Sc.l
au. 1840, negat Eginhardum Caroli Magni unquam in criorcm deducti videnlur, quod ei Alcuinus rcs
fuisse gcnerura, archicapellanuin , cancellarium et gestas Caroli conscripscrit, tit doctissitnus Ditchcs-
palalii regalis notarium, sed operum publicoruin du- nius cx ras. Moissiacensi in fine hujus libri notavit,
<eni (chefdes travaux pubKes), Consule, si placct quos lettis ignoraulia inter se pcrmutarunl ac con-
Nniiliam in Eginhardum lom. II cditionis supradi- fuderiiut, tiit cniin exstant rass qiue Eginharti no-
cta.-, pag. v. Ebit. incii pi.cfciuni, lot scriptorcs, qui in rebus Caroli
 •53 NOTITIA HlSTOIUCA. 534

morum, et ex his imperatorum atiquol origine et ge- A ^ii ciiam V. C. Tobias Eckartus in vita Alberti Sta-
stis. Opus el inlegns periodis Incuplclatiim, el ;ili densis, pag. 54 scqq., qucm observat e.x Egiuhardo
innumeris repurgalum mcnriis, idqno ex fidc inanu- nnilta repetcre ad verhnin, it;t ut emendando illi vel
scripti exemplaris bonsc not.c. Ad Alphonsum, re- conslilucmlrc genuinae lectioni interdum utiliter in-
gcm Arragonum, pag. 12G. Luitprandi, Ticinensis serviat. Obvia qnoque Viia el gcsta Caroli Magni
Ecclesia; Icvitoe, rerum ab Europx iinperatorihus ac Eginhardo scriptore in Joannis Michaclis Hcineccii
regibus gestarum lihri vi. Ad Raymundum, Liberi- et Joannis Georgii Lcukfeldii Scriptoribus rcrum
tanx Ecclesne in llispania episcopum , pag. 21!). Gciinanicaruin Francofurli, 1707, fol. Dcnique opti-
Epilome Imperalorum Germanicorum, opcra Jacobi niiini hiijus Vilse edilionem debemus clariss. viro

VVimpliclingii, Selcstadiensis ct suoniiu contcxia, Joanni Hcrmanno Schminkio cxcusam niiide el

'•

ac nupcr pcr erudilum quemdam recognita. Ad Tlio- emcndalc Trajecti ad Rhcnum 1711, in-4°. Post
n.am Wolphium juniorem, ponlilh ii juris interpre- praimissam historicam disscrlationcm de vita et
lem, p. 515. Ghronicon rerum Moguntiacarum, per scriptis Egiuharili, sequitur Eginhardus ipsc distri-
Conradum episcopum conscriplum, cum prafalione hutus in capita 54 cnin noiis intcgi is Dcssc-Iii, Bol-
Joannis Ilervagii AdBeaiuin Arnoaklum Selestadien- landi ;iiquc cditoris. Dcindc post ineditas antea Gol-
sem, Caroli V Caesaris sccrelarium, Basil., 1552, dasli animadvcrsioncs, el Marquardi Freheri dialri-
fol., apnd Joannem Hervagium, cum prjemisso rerum h.uo de stalura Caroli Magni ad capnl Eginhardi 22
memorabilium indice. cuni (lorum sparsionibus et notis Hcnrici Guuthcri
Al) co tempore Eginhafdus dc Caroli Magni Viiti Thulcmarii, cx cdilionc 1682, in-12, volumen clau-
iterum subieclus prselis cuin Beati Blicnani an. 1542 ., ilit Hcrmanni coraitis Nucnarii brevis narratio ric
deluncti libris ui rcriuii Germanicarum , Basilcie, originc et sedibus priscorum Francorum, el praifa-
1531, fol., et cum anonymi
Bcnedictini Annali! us tio cjusdcm primae Eginhardi edilioni au. 1521 pra>
rcgum Francorum Pippini, Caroli Uagni cl Ludovici iniss.i ad Carolum V, et variantcs leclioncs ariEgiu-
Pii al> amio 751 ad82'J, Coloni.c, 1561, l. )(>2, in-12 ;
r
hardum cx variis ms. In bibliolhcca Hohcndorfiana,
nec non in limine scriptorum dc rebus Germanieis qu.c io Cxsarcam nuper iransiil, parte m, pag. 282,
edilorum a Justo Rcubero, Francofurti, 1584, rccu- iuemoratur EginharcUis cum nolis mss. cl pag. 269,
sornmque Hanov., 1619, et Georgio Chrisliano Joan- Letlre de M. Pean d M. Schmincke au sujet de son
nis curanle, qui Reuberianam syllogen ^:iriis aucta- (dilion d'Eginhard, icrile en 1712. Notes ei Observa-
riis ornavii, ct Eginhardo ex Scbuninckiana \;ni;is litnis du Sr. Pean sttr lndiic idilion d'Eginhard.
lectiones addidit, Francof., 1726, fol. cnjus tamen ;
In eadcm Cxsarea hihlioihcca codices mss. Egin-
cdiiionis Joanncae exempla nlura " in inccndio Fran- hardi, c plura loca emendavil Lambccius
qoihiis
cofurtensi ejusdem an. 1726 ferunlur periisse. Viia iomo 2G5, 525 seq., 590, atquc alilii. Pr.T-
II, p;ig.

ct gesla Caroli Magni pcr Eginhartnm, illius quan- clari viri Joannis Davidis Kcsleci disscrtatio de bi-
doquc -ahunnum ct scribam adjuralum, in Marquardi bliolhcca Caroli Magni ad Eginhardi, ca[i. 33, prodiit
Krehcri CorporcFrancicse historiac veteris atque sin- Altdorfii, 1727, in-4", Gcrmanica c versionc Egin-
ccrse, pag. 455, Hanov, 1613, fol. Prxter editioncm hardum donavit Joannes Auguslinus Egenolfus, Li-
I.ips. 1G16 in4°, cum Annalibus ab anno 741 ad
, psix, 1728, in-12".
829, et pr.Tfatione romitis Nuenarii. Dicitur etiam Caetera Eginhardi scripla snnt Epistolm 62 cditse
:

Eginhardum edidisse et commentario illuslrassc an. cx codice ms. Laudunensi ab Andrea du Chesne,
1031 Christophorus Helwich, vicarius Moguntinus, C lonio II Scriptorum de rchns Franc, pag. 695 scq..
qui an. 1652 rehus humanis valedixit, et Fianco- et in Joannis Weinkensii Eginliardo Vindicato ct il-
furti an. 1651, in-4", vulgavit Antiquitales coenobii lustrato, Francofurti, 1714, fol.
Laurishamensis, recusas in laudati GeorgiiChristiani De transtalione sanctorum marlyrum hfarcetlini ct
jonnnis tomo novo Scripioruni historiae Mogunli- Petri, quorumsub Dioclctianoct Maximiano circa an-
ncnsi inservientium, Francolurli, 1727, fol. Exslat iinni 303 passorum corpora ad ahhatiam Seligsta-
vero Vita Caroli Magni Eginhardiana in Andrca; du dcnsetn diuiccscos Mogunl. Ordinis Benediclin. ex
Chesne Scriptoribus Rerttm Francicarum , tonio II, uihc Roma circa annuni S2G adducta esse ferunliir,
p;ig. 95, Parisiis, 1656, fol. recensita ad quinque
, libri IV prosa scripli, quos cilidit Snrius, 2 .luiiii,
codices mss. Vita ct conversatio gloriosissimi impe- uiiilc repetita in Actis Sanclorum, (om. I Jiinii, pag.
ratoris Caroli rcgis Magni alquc invictissimi Aiigu- 181, collata cum ois. Christinse, rcginse Suecorum.
sli, cdita ah Egiuhardo sui tcmporis impensc doclis- Confcrcnda quoquc eadem Acla tom. VI, pag. scq., i

simo, nee non libcralium cxperientissimo ariium et qui libros Eginhardi quatuor cannine cpico redui-
viro ,educalo a prxfato principc propagatore et,
dit Johanncs VVcinckcns., Francofurli, 1714, fol.
defensore religioms Christianae. El cum nolis Jomii- Aciu Mitriijiii eorumdem sanctorum expressa
,

nisBollandi in Aeiis Sanctorum 28 Januarii, tom. II, carmine trochaico, quod incipit Erat quidamexor-
:

p;;g. 877, Antwerpice, 1013, fol., collatis dttobus ins. cista (saucius) Petrus uomine. Iloc sine nominc auc-
et variis editionibus. Joannes etiam Joachimus Frant- toris iu eoilem codice repertum Eginhardo trihuit
/ius Argcnloratcnsis, hislorise Caroli Magni, qnam Surius, cx quo idcm oflcrlur in Aclis Sanclorum,
ipsc juveuis adhuccx scnptoribus illorum leraporunt D Tomo I Junii, p. 174.
concinnavit, Eginhnrdi Carolum p;ig. 97, scd siue Annalcs abannn 741 ad 829, qui subC/irontci Lttu-
uolis, addidit, Argentin., 1044, iu-i",cum praefationc rcshamensis nomine quihusdam veniunt, a Nuena-
Joannis Henrici Ikceleri. Singularitcr autem laudart- rio.aliisque sed sinc noinine aucloris cditi cum Egin-
ilum studium Joannis Friderici Bcsselii Filscna hardo de Vila Caroli Magni, parum prohahili conjec-
Prussi, qui Eginhardum cuni eruditis annotationi- tnra ad Eginhardum lanquam auclorcm ah Andrca
hus publicavit Helinstadii IGG7, in-4«, ad quem dc- dii Cliesne rcferuntiir.
inde praeslantissimus Meibomius niisit lecliones co- Breviarium Chronologicum, sive Abbreriatiu Chro-
dicis ms. Florenlini eujiis varias lcctiones annola-
, niei ex I»'('(/« ah orhe condito ad ;uinuin Christi 809,

cum zaii ko8« scquuntur et auctorem agnnscunt, ut llic learned, 1711, p. 429.
nullum dc genuino buius lihclli parcnle relinquatiir Mclaphrasis Vil.c (iaroli Magni versibus Tculo-
e

duhiuni. Quibus accedit Lupus, abbas Ferraricnsis, nicis, sed cx alio Latino scriplorc quam Egiuhardo
lestis omni exceplione major, qui in Epislola sua adornata anle annos quadringentos, ms. in Biblio-
prima ad Egiiiharimii, quam cerlissime libruin liunc theca Caesarea tcslc Lambecio tomo II, pag. 385
vcro suo auclori vindicat. seq. lu Bibliotheca Golhana vide Bev. D. Ernesti
' Gelehrie Zeilungen auno I72G,
pag. 557» cl 741. Sal. Cypriani Calalogum mss. pag. 101 seq. Titiilus
b Acta Eradilorum an. 17! I, pag. 529. Memoirs <>f libri Duz ist iter Kunc lir.rl, tlem diem Home untU
:

l.leraiure, luiu. I, pag 229. liislon of ihc works of Art.

355 EGINIIARDI ABBATIS ANNALES
res brevissime percurrens ac perstringens, quam \ Hctti archiepiscopo, 10.
ex codice Csesareo edidit Lambeeius inm. II, pag. Illudovici imp., 19, 20, 21, Ad Emcritanos, 59.
395, .398, atqne Eginhardo deinceps vindicare cona- Ilirabano abbali (Fiililcnsi), 17.
tur argtimeiitisqnibiis procaptusno veltribuet quis- Hruotberlo comiti, 1 1.

que vel denegabit fidem. Humberlo ct Egilolfo, 6.

Rodolphi monachi de miracutis sancti Alexandri, Jacobo episcopo, 5.
sancla: Felicitatis filii , liber a M. Eginhardo aliso- Ad Lotharium impcralorcm admonitio, 34.
hilus, cuni ejusdem Eginhardi Epistola ad Sundml- Luithardo prcsbyiero et Ercinberlo vicedomino,
tum presbyterum ms. apnd Fedcricum Pacium, 12.
Lugduni Batavonim lantae anliquitatis, ut ipsum Lupo Ferrariensi. Eginhardi epistola tertiiim lo-
Mcginharti (ita enim nomen cxpriniil in schedio, cum occupat inter epislolas Lupi a Baluzio illuslra-
quod publicavit hoc ipso anno 1751) aiitograpluuii las, ut Lupi ad Eginhanium, quem praceptorem
esse et s;eculo ix cxaratiim non dubitet. suum vocat, sunt prima , sccunda, quarta, quiuta-
Diptoma donalionis loci in silva Odonawalda quc.
an. 815, a LudovicoPio ad Eginhardiim exstal apud Magistro et prxcipuo capellano domna: impcratii-
Ueubcrum in praefatione et in Actis Sanctorum
: cis, 59.
lom. Junii, pag. 177.
I Marchrado viccdomino , 18. Hunc pnto Marcwar-
Deperdita Eginhardi sunt :Liber Dc advenlu, mo- dum, cujus mcnlio in Lupi epislola quinta.
ribus, beltis et superstitione Saxonum, ex quo frag- Missis imperaloris romili, judici. 35.
inenta quaedam apud Adamum Bremensem lib. i R N. 24, 52, 36, 38, 47, 48, 50, 51, 53, 55, 56, 88.
Ilist. Eccles., cap. 6 seqq. Venerabili, 25. Comili, 27,28, 56, 57. Summi Dei
Libellus De Cruce adoranda ad Lupum Ferrarien- sacerdoti, 29. Abbali. 35, i6, 54, Vicedomino, 37.
sem, qui epislola quarta ad Eginhardum, < libellum, Episcopo, 45. Optimati, 49. Prcsbytero et vicedo-
inquit, De adoranda cruce, meojudicio utilissimum, inino, 52.
quam raeo nomini dedicastis, ul par fuit, amplexus R. G. R. 0. episcopo, 8.
sum. i Otgario arcliiepiscopo, 4.
Popponi comiti, 7, 15.
Indiculus eorum ad quos exstnnt Eginhardi cpistoUc.
E. E. S. S., 44.
A raisso Dominico, 22. M. V.,60.
Amalhario, 3. Vicedomino, 23. Vidc Erembcrlo.
Ansgiso, 1. Vussin, 30.
Blidtrhut sorori, 13. N. W. etG. 61.
Magno Domiuo servus modicus, 42. Nemo hucusque prodidit , quid rei sit libellus
Dominae, 40. Eginhardi de Psalmis, qui legitur in calalogo veius-
Egilolfo ct Hnmberlo, C. lissimo Bihliotheea: Bobiensis vulgato a Muratorio
Episcopo, 31. Antiq. med. sevi lom. 111, pag., 822, his verbis, Li-
Eremherto vicedoinino et Luilhardo presb., 12. bellus Einardi de Psatmis. ln biUiolheca Ca^sarea
Ev. S. S., 26, vidi ego libellum Psalmonim dono missiim a Carolo
G. comili atque oolimati, 45. N. YV. cl G., 61. Magno rege ad Adrianum papain I, cni apparalus
Gobeino comili, 9. C quidam in libros sacra: Scripturae praemillilur. Prac-
Gerwardo, 14. ccdunt omiiia versus tnore epistolae, qtiam dedicalo-
Gozberto abbati, 2. riam dicimus. Nuni forle b:ec omnia praeler vcrsus
llatloni comili, 16. ab altero utique auctorc diclatos Alcuino liibuer.da
Hermengardi imperatrici Auguslx, 62. sunt? Viderinl docli.

VITA ET CONVERSATIO
GLORIOSISSIMI IMPERATORIS CAROLI REGIS MAGNI.
(Vide inter Opera beati Caroli Magni, liujusce Patrologice lom. XCVII, cot. 25.)

MOMTUM
IN ANNALES LAURISSENSES
ET EGINHARDI
(ApuJ Perlzium , Monumenta Germ. hist.)

Annales Laurissenses et Eginhardi tanla invicem D cx communi fonte derivandos esse pateat. Annales
jflinilate conjiinguniur , ul dc utrisque disquisilio Lauiissenses, qui primum a Canisio, deinde a Ches-
separari nequeat. Ulriqtie ab anno 711 ad anuuni nio et Boiiquelo cilili, huc usque sub plebeiorum vel
usqne 829 pertingunl, atque easrtain ferc rcs, scn- Loisetianorum appellatione venilianl, eo nominc do-
tentiarum ordine non multum diverso, ct majore stii navimns, quod priniam opcris originem ad monaste-
parte, scilicel inde ab ullimo octavi saxuti decennio, riiim Laurcshamense relerendam esse, non solum
iisdem plane verbis (paucissimis lanliim csceplis) ejns cmn Annalibus Laurissensibus minoribiis afli-

eiiarrant: ita ut vel alicros ex alteiis, vel ulrosquc nitas, sed ct quo I antiqtiissimuni ejus exemplar ia
 CLM LAURISSENSIBUS COLLATI. MONITUM. 53«
oo Bionasterio reperlum &U, clarc ostendat. Haben- A vilam et yesla Caroli. .. hinc
lib. iii, salis oslendat :

inr in ipso asque ad annum 78S, quein primum an- enim Trilhemium codicem (quales hodieque Ilanno-
ctorem non exeessisse eo apparet, quod duples indc verx, Vindobonx Monachii, Cassellx et Modenx
,

continualio, aliera quam et in Annalibns Lauresha- supersiinl) naeium fuisse palet, in quo Eginhardi
mensibus deprehendas, ab anno 789-793 in codicc Vilx Caroli et Annales nostri el duo monachi San-
Laureshamensi , altera ab anno 788 ad an. 820 in gnllensis de gestis Caroli librisubjuncti cssent.caquo
rcliquis succedat. Utriusque partis raiio valde di- omnia male confusa in unum Eginhardi nomen trans-
versa nam cum priori slylus incompositus et ru-
; tulissc. Nec tamen Odilonis teslimonium uniciim, qmt
dis atque seribendi ars plane nulla plebeiorum olim Eginhardttsoperiauctor asseralur, argumentum iiabe-
vel rusticorum annalium nonien pepererint, et veri- mus ; nani ul priinum a Coinlio, omnium adversxopi-
tatis sludium, in rcbus sallem S.ixonicis salis su- nionisduce, in Annalibus eccles. Francorum ad an-
speclum, haud inlegram ei apud viros doctos fidein num77i, § 127-155, objecta breviter refellamus, ill.i

conciliaverit , allera e contra eodein quo Eginhardi cui plurimum quxqtie vel Mabillonium initio
tribuit,
Annales sivlo eademqncopinione nobilitatur: quam- abripnerat, narratiode monasterii Laureshamensis
vis et prioris auclorem, si non omnibus, rebus tamen consecralioncanno774, iiiomnihushticusqueedilioiii-
post annnm 7CS narralis oequalem fuisse dubitari ne- bus, Nuenariana, Freheriana.Chesniana. Bouqueliana
queat. Nam licet Pippinum regeni nunquam voca- et reliquis inde derivatis conspictia a nullo omnino ,

bulo magni aut gloiiosissimi ul liliuni ejus donet, to- codice agnoscitur sed Nuenariano lihro a monacho
,

lius lamen scripti ralio, illud circiter anno 7G8 in- quodam Laureshamensi inserta est; quin imo nec
coeplum, et singulis annis auctum esse persuadet; t> fontein, unde eam accepil, ignoramus, cuni eamdem
ct anno 774 sanctum Bonifacium novissimitm mar- plane sentenliam supra in Annalibus Laurissensibus
tyrem vocat, et anno 770 mullos usqne adhuc ma- minoribus elferri meminerimtis. Ita et altera illa sen-
ncre, qui ea se vidisse dicant, teslalur. Eginhardi tenlia in Eginhardi laudein composita Heinar- ;

Annales, cum per septuaginta el novem annos quos dus sui temporis prudenlissimus virornm sanctw de-
coniplectuntur , unum eumdemque stylum , idem votionis incitatus ardore, etc, quain in Reubeii cdi-
ubique videndi scribendiipie genus ostendant, ab tione anno 827 legimus, ex anonymi Vila Ludovici
uno auctore, Egiuhardo ipso, profectos esse opor- Pii deprompta est. Pr;ecipuo igilur Cointii argu-
tet. Nomen ejus prodidit anonymus (quem Mabillo- mento convulso, quid reliqua ab eo collata valeant,
nius Odilonem S, Medardi monachum esse putat) judicare proclive esl. In id enim redeunt, quod Vila;
scriptor lihri de translalionc et miraculis sancli Se- auclor Pippinum a Stephano papa coronatum , de
hastiani , inilio sxculi decimi editi , in prxfatione Caroli infanlia nihilsibi compertum, Carolomannum
sua ad Ingrannum S. Medardi Suessionensis abba- biennio post rcgni sui initia obiisse, et biennio post
tem ila locutus « Agenardus cognomine Sapiens ea
: Saxonicum Langobardicnm bellum increpisse dicat,
qui tempestale habebatur insigms, lnijus reveren- annalisla vero Zachariam papam legix dignitatis
tissimi coelicolx mentionem in gestis Cxsarum Ca- Pippino confercnda> auetorem praedicet, nec Caro-
roli Magni et filii ipsius Lmlovici faeiens, inter alia lum.puerum una cum patre coronatum, ncc Carolo-
qux annotino cursu dictabat, non inoperosum duxit mannum anno 771 falis concessisse ignorcl, et belli
mortalia acta immortali aslipulalione roborare, iia Langobardici principiuin ad annum 775 referat :

dicens « Dum hxc aguntur, Hilduinus abha mona-

: qua} millitis momcnti esse facile inteiligitur. Contra
sterii sancti Dionysii Romam mitlens annucnte , C cum motlestia, taii viro digna , qua annalista anno
precibus ejus Eugenio sanctx sedis aposlolicx tunc 827 translationis sanctorum Marcellini ct Petri au-
prxsule, ossa heatissimi martyris Chrisli Sehastiani ctorem reticet, ciun tamen anno 826 in re simili
accepit, et ca apud Suessionem civitatem in basilica Hilduinum nominavisset quaque anno 806 nomen
,

sancti Medardi collocavit. Ubi dum inhumata in Io- suum lantum non plane inlercidere patitur, tmn tota
culo, in quofuerant , juxta tumulum sancli
allata operis inslilutio, stylus inulto purior solito nec nisi
Medardi jacerent, tanla signorum ac prodigiornm cum Vila Caroli conferendus, eadem videndi acnar-
mullitudo claruit, lanta viriutiiin vis in omni genere randi ralio, a reliquis ejus a?vi scriptoribus plane
sanitalum per divinam gratiam in nomine ejusdem aliena, sed quae velmaxime historicum deceat (Cf.,
beatissimi marlyris enituit, ul a nullo mortaliuiu eo- exempli gratia, anno 778, locum dc pugna cum Was-
rumdem miraciilorum aut numerus comprehendi conibus, qui statim tibi Viia; Caroli caput 9 in men-
aut varietas verhis valeat explicari. Quorum qux- tem revoeahit, an. 787, 789, 792, 7'J5, narrationem
dam tanti stuporis esse narrantur, ut humanx im- de Tassilonis ruina, de bello Wiltzico, qn;e et cap.
becillitalis fidem excedercnt nisi certum essel Do-
: 12 Vit:c C;iroli hahetur, de conjnralione Fastradic
mintim nostruin Jesum Chrislum, pro quo idem bea- crudeliiatcexcilala, de ba?resi Feliciana), incorruptus
tissimus martyr passus essc dignoscilnr, omnia qnx denique veritalis amor, annales istos a*que ac Caroli
vult per divinam omnipotentiani facere posse in Magni Vitam Eginbardo vindicant. Qua; ciim ila sint,
,

qua illi omnis creatura in ccclo el in lerra subjccla in fonlcs operis mn

diu inquirenduni crit. Prior si-
est. > Qu;c cum iisdem oinninn verbis in Annalibus quidem pars intle ab anno 741 ad anntim usque 788
nostris sub linem anni 826 legantur, nec de auctore, J) Annalihus Laurissensibns nititur, ila tamen, ut.men-
nec de summa operis lide dubiiari amplius posse daciis vel miniis recte diclis correclis, parvis omissis
quisque intelligit, eteiusdem leslimonii aChesnio (a) et majoribns additis, toliim opus a-tali viro diligen-
primum prolali vis Mabillonium, qui in Annalihus ler recognitum, emendatum meliusque dispositum
,
Bcnediclinis anno 774 Cointiirationibus in adversam multo pcrfectius inde evaserit. Annorum vero
se partem abduci passus fuerat, auni 826 historiam 789-829, quibus ipse regni negotiis a Carolo et Lu-
contexere aggressum ita perstrinxit, ui et ipsc Egin- dovico adbihitus et in summo"fcre fasligio versatus
bardum auctorem operis agnosceret. Contra Triihe- esset, historiam propriis auspiciis absolvit. Qtiod
mii locus, quo Eginhardus « Vitam et gesta Caroli nttm inter ipsa reipublicx administrand;c negolia, an
imperatoris Magni, lib. iii Iranslalionem qiioquc
; p; rolium Seligenstadense fecerit, non satis Tn aprico
prxdictorum martyrtim lib. i hisloriam transacli
, ; est; magis tamen in eani parlem inclino, ul per sin-
temporis, lib. ! et quxdam alia i scripsisse legitur,
; gulosannos, dum ipse rebus gerendis magna ex
quamvis ne ab adversariis quidcm inipugnatus, fru- parte proeesset, scripsisse existimem. Nam ficct ct
stra tamen a Chesnio in incdium adducilur, cum post volunlariam rerum saecularium abdicalionem,
Tritbemii opiuionem solida ratione nulla niti sed tam vivente quam defuncto Ludovico Augusto, rebus
,

errorcm potius vocandam esse, initium sentcntix puhlicis se immiscuisse exploraium habcamus, ideo-

(«) Nuenarius, qucmdam Benediclinx religionis Ludovici Pii, ut opinor, dueius.Adelmum sive Adbe-
monachum; Freheriis.prxfaiione in AnonymiVitam marum auctorem praedicaverat.
 530 EGLNHARDI ABKATIS ANNALES 3Sf>

quc ncc ;ib historialcmpcrarc dcbuisse

scribcnda \ rerta conjectura dncimur) ab illo bon:c Latinitatis
credendus sit tamen in aiinalibus anno SOfi de
, iiiinium studioso iniuiutala esse. Quod ut clarius
eclipsibus, annis 8->r, et 823 de puella Comnicrcia- prodcal, pauca cvenipla vcl uno anno 787 desumpla
censi dicta ijisis annis
, composita esse >;i;t ict. :i ] snfiii •' II .

Dumquc cirea Rhcnum scripsissc co intclligimus ,

Ibi Codices legunt . Canisius edidit :
quiid anno 821 de glacic fiiiviorum in Gallia ct Ger- El lunc rclicllati sunt Saxoncs lunc ilcrum
mania, Rheni, Dannbii, Albis ac Seqnanx locutus ,
itcrum Savoncs, rebellarunt,
adjicial < cujus resolutio oon modicum villis jiiNta Quo audito a supradi- Qno audito, suprailir-
Rhcni flucnla constitulis damiium inlulit, > hoc non cto filiodomni Caroli re- lus lilius iloinni Caroli ic-
Seligenstadi fuisse constans dc Gennania quasi
,
gis, obviam cis accessit, gis obviani ivit cis,
irans Rhenum sita sermo (cxcmpli gralia, an. 793, ut in Bcncvento non ne Dcncvcntuni inlra-
826) nobis pcrsnadet. Sccundani igiiur operis par- inlroisset, ct omncs vo- rct qnia vcllct omnc
,

tem per singulos annos, dum ipsc anhc iniperalorix luntates praefati donini voluntates regis adimple-
adhxrcrcl, et Aquisgrani prxcipuc, ab Eginhardo rogis adimplere cupie- re,
compositam esse propono. llinc ct altum de Adal- bant,
liardi et Walx abbatum ruina (nam resliliitionem hihIc o.t domnns apo- iindc et ilomniis apos-
memorat) sileutium, et cur opus ultra aniiuiu 829 stolicus mulluin sc int >r- lolicus inultum sc inler-
non cxcrcverit, dcclaratur. poncns poslolando iam- poncns precando dom-
l;t igitnr paucis senlentiam meam de ulroqiic dicto ilonuio rcge. Et ip- niini rcgcm, qni rcspon-
opere absolvam, Annales Laurissenses, usqucad an. D sc domnus rex respondit dit sc voluisse,
7x8 in monaslerio sancti Nazarii coraposilos, ultimo aposlolicohocsevoluisse,
s:cciili octavi decennioad mantis Eginhardi, magni
apostolicus vero cnni apostolicus vcro rnm
Laurcshamensium amici, dcvenisse, el :ib co conti- cognovissct de instabili- cognovisset instaliilita-
uualione annornm 78K-829, qualcm Annalium Lan- tatc vcl mcndacia eoruin, lem mandali eoriim, sia-
rissensium codices exhilicnt, donatos, opcre vero staliui supra duccni co- lini supradictnni diicem
;i (incni pcrduclo, priorem eiiain partem monacho
1
rum vel suis consenlaneis cum consenlancis scis
debitam, quamopera sua plurimum indigere intel- analhcma posuit, anatheniate fcriit.
lexisset, ab Eginhardo rccognitam, atqueuna ciim
continualionc paucis verbis immntata sun sub no- Qurc cum ila sint, hanc editioncm, ob nominis Lau-
mine editam esse censeo. Quje si cui r.tinus piacuc- reshamensis rcverenliam primo eerie loco collocaii-
rint, alia nos doccre non supersedcat. dam, Hiiniis lamcn presse scculus sum.
Ad temporuni rationem quod pertinet, annum 2. Plurimiini eeonlra codici bibliothccx Chrislinx
simm Lauresliamcnsis monachus ct Eginhardus a rcginxnum. 617 signato tribuendum crat, ijuein ab
nativilale Domini inciioant, quoi iis annis <|ni!uis excellenlissimo domino libero baronc dc Stcin i!c-
per hiemem etiam res gestx sunt, exempli gralia, tcctuin, Rom.c iu usus nostros vcrli. Est membrana-
768, 776, 781, 783, 787,800, 801 ,80-2, 806,8117 ccus, formx quam dicnnt in octavo, sxculi noni, ut
inilio el fine, 808, etc, extra dubitalionem vcnit; cctypon huic pagina; adjcctum testatur, manu fiila
liiemc tamcn pcr qnieteni ducta, nterque recentem cl diligcnti. quxque raro a vero aberraret, exaralus.
annum nonnisi post veris inilium inclioare,et Natalcra Excidil inilium operis iisqnc ad anni 777 vorcm ;//«
Domini ei Pascha anno proximc clapso adjungcre C citum koc vocabuto, lum folium uniiin anno 787, al-
videtur; quod nemincm in errorem ducerc potcst. lcrum annis 791-794, et finis Annaiiutn posi anui
Editionem ita instilui, ut cuin utrique Annalcs Slovocem rccesserunt. Opus inde ab anno7.it inecc-
iiule ab aunoSOI adlitteram fereconsentiant, exinde pissc, c\ nuracro cuilibet anno adjecto apparet.cum,
secnndam lanlum editionem, quam ultimara auctori exempli gralia, annus 778 pro capitnIo57 computc-
placuisso exislimo, lypis exprimerem, diversis alie- tnr; iidein numeri in codieibus 5 ct 7 occurrunt.
rius leclionibus non soliim servalis, sed et uncina- Deorigine codicis niiiil constat; ego cum a
inm opc textui inscrtis. Honenduni resial, in anno- o. Pelaviano, cnjns aliquot lcctiones Chesnius in
taiionihus annorum 801-829 liltera A Annalium margine edilionis sn.c cxccrpsit, non aliuni essc,
Eginhardi, littera B Annalium Laurissensium codices persuasnm niilii habco; nam omnes leclioncs ill;e
significari. cum Yaticanis accuratissimc conrordanl, nec <lu-
Ediliones anteriorcs omnes codici tum Latiresha- Iiium movere debel quod anno 778 ordiri dicitur,
mcnsi, Loiselianoet Baronis de Crassior, ium N*ue- cum iiltima qna; exstant anni
prxcedcnlis verba a
iririano, cardinalis d'Armagnac et Cassclano inni- Chesnio neglccla cssc Alexamlri Pelavii
possint.
mnlur prxter qux si nnlla subsidia alia nactus magna cx partc Chrislinx reg nx hiblin-
:

;
libros in
fuissem, scriptores qui posieriorihus sxculis annales thecam transisse satis constat, et codcx 617 Pei;i\ ii
nostios inasumsnum verlcrunt, in anxiliiiinvocare iiomine inscriptus csi. Chesnii tamen tcmpore fo-
aninius fuit, scil iniilto melioribus potiius sum, cnm liuin, quod janl an. 791-794 desulcralur, noniliiiu
Socielalis beneficio codices prxstanlissimos per exciderat.
Germaniam ct Italiam inspicerc, aliorumquc lcrtio- [) 4. Primum Annalium Fiildcnsinin auilorcni cx
contigerit. Editionis igilur
iiilnis uti milii noslrxAn- codice Annalium qui proxime ad codiccm 2 sive 5
.

nalium Laurissensium subsidia fuerunt: accederet, hausisse, ex iis qux anno 792 ct 804 refe-
Codicis Laurcshamensis « membranacei pcrve-
\. nint palel. Cum vcro consilio cl dictione opus rtlane
tusti > apographum, a Canisin Lcctt. Anliqq. toin. diversum a nostro habendi sint, raro ad eoroni au-
111, p. 187 seqq., vulgalum. Perlingil usqne ail fincm ctorilalem rccurrimns.
anni 788, coiitiiiuatione annonim 789, 790, 791, 3. Codcx bihliothccx Cxsarex Vindobonensis, in
792, 79">, subjecta, quam cum, ah altcra coniiniia- calalogo historix ccclcsiaslicx inimcro 90 signatns
lionc planc diversam, in Annalibus Laurcshamen- atque ssili lincm sxculi ix scriptns, prxtcr Annalis
sibus repcrirc liccal, hic lantiim ultima ejus vcrha, no^tros gcsta Romanorum ponlificuin, gcsta rcguni
satis corrnpta, exhibcnda sunt > Scd et in Burgun- : Francorum cum conlinuationc usi|iic ad annum «41,
dia ci Francia pervalida fuit.Elcum dominus Pippinus et nonnulla alia minoris momenli compleclitur, a
rc\ imlc pergcret, Sarraceni qui in Hispania crant, scriptorc ruliricis apposilis ila conjuncla, ul eccle-
cxistimanles quoii Avari conlra rcgem dimicasscnt, siasticam inde civilcnique historiam ab exordio Ro-
egressi de finilius suis in atiquam Indix partcm, niana: Ecclesix ct genlis Francorum usque ad Lo-
cnnjungentcs sc invicem ad parlcm nostram, mulli lliarii imperatoris tempora clliiigcrcl. Iloc fuit,qiiod,
iliiikin ccciderunt de ulraque parte. > Dc fidc cdi- cum de Caroli majoris domus obitn iu line Continua-
tiovim Canisn oiim ahac jam s-Hic ronstc ncn cst I tionis Fredegarii jam relatum cssci, aiinus Aiinalimti
qu j.l miremur, stjluin ct alia non panc.i (si quidem 7H, quo alia de rc nulla seiliio csl, ontittcrclnr,
SCl CUM LAURISSENSIBLS COLLATI. - MOMTLM ZM

f&tffeyrtr cttrn ^er^fW

inftfConiH \n-xrZfr\vfofb
&tifctv>v ad fluuitim aXbT
iper' wenrr <=td tocvtm
cfUt dt£rvut~ \y\\ixyv\ tn
cjua xtrnc ^utrrr^ %\n

oCL^O 2e- cc cc ji £V^ T

f
ott *
T fvJrf? Accuero ckim rhtc&nApfecixa/y AiAT?gtjkjirrlomm.

fldnugjata^. dtxrzmo frart4rav{i-c€rorTe>*

-tafu, ffawty^ cotxv r^g^CrjnT^wemijC

f xrv, cx4k> cdpMt s. c£in«ict& attta. cele

(Mralt jttp cfafFg^ortf^rw twcolI/ <&t.. <£?
fUfcWfitrait£< dfrnyitvctzxi f&n\x,merMS

t^ric/ <ms* Sc\xro ifrtc -mtftz &c&ccxtxi fuxt

T;parub; bvnzama^ vn^v d£ nwflo fuo Aif
.

oul£> f>nefcACac <£Un . mu&as Vrmones

oqutf&r: vn*tcu cA&elks dttrmtxxctS'
**%, tocjf ?atWfyd$feu ci^ncefos c£-fi£
.

PaIROI. CIV. i2
 3<;s ECIMIAUDI ABBATIS ANNALES ~ii

Minoque 768, cui ab initio idcm quoJ in exteris A In edendis Eginbardi Annalitjus lii coJices et cJi-
Annalium cod.cibus lcgilur, ascriplum esset, una lioncs ad manus fucrunt
linea erasa, rubrica Incipil Gesia Varoli Magni regis 1. Codcx. bibliolhecx Cxsarex Vindobonensis, ii.

et C.arlomanni fratris eius insereretur. Anno 814 vo- Catalogo bistorix prufanx n. 654 signatus, mcrabra-
cem efcessil excipit rubrica Finivnt Cesta domini naccus, in4», sxculi s, Vitam Caroli Annatibus prav
Kuroti Haniii et praecellenlistimi Francorum impera- mittit. Est omnium quos viderc licuit xtale, arte et
toris, sequiturque pars sccunda Vitx a!> Eginhardo diligiiitia scnplons pr xslaiHissimns , cujjs i^ili p
scriptx et reliqua pars Annalium ruhrica Incipit
, lectiouem seniper aut adoptavimus, ant innolis ictu-
Getla llludovviei imperatoris filii Karoti iiagni im- limus. Ut piurimum scribit adspirttre, udgredi, ctc.
pcratoris insignila. eonpono, contemno aut contetnpno inmaturus, cte. ,

o'. Alter codex Vindobonensis, calai. hislorix |>ro- operiri, opidum, incotomis hii, sxpius regi loco rci
,

fanx num. 980, item membranaceus in quarlo, s.c- anno 777 privare loco carere; 779 revertissct ; 798-
roli undecimi, omissis annis 741-770, reliijiiis titu- 799 vcrteretur ei eersio loco revcrteretur el rcversio.
Iiim Incipiunl ccrtamina Magni Karoli rcgis contru Anno 822 et 825 riuo Iblia cxcitierunt; a'iam lacu-
Saxones et alias mvltas gentes pr.vponit. Est ejusdem nain an. 821 ct 825 offcndimus. De origine codicis
ordinis ac coriex quintus, uterquc una cuni Annali- nihil comperi; apographnm ejus cxstal in bibl.
bus Eginbardi et Fuldensibus anno 785 conjuratio- Cxsarea in catal. hist. prof. u. 154 cbart. in
nem Uardradi a e.xteris omnibus omissam recenset, fol.

atque anuo 795 Pippini conjurationem eo quo illi 2. Codex olim monasterii celehris Beccensis, jam
locn collocat. Quoari scribendi ralionera ctorthogra- y biblipthecae Regix Parisiensis n. 5924, cujus colla-
pliiam Bonnunquam codicis secunJi lectionein fiJc- lionem diligentissimam D. Carolo Weber debemus.
liter refcrt, aliquoties tanien loiigiiis ab ea rcceJit. Excidit initium usque ad vocem an. 743 Carloman-
7. Quem Chcsnius nactus erat codicem vetustum nus et Pippinus junttis copiis, tum folium untim an.
Antonii Loiscbi, postca Francisci Thuani, codicis 773, 774, 775, et voces graviter [uerant desolati an.
secuudi apographum essc, nemiui dubium erit, qui 824. Qux cum et in codicem Beccensem, cujus apo-
iitrumqiie in vcrho rccesserunt aniio 813 dcficere grapha chartacea in bibl. Cxsarea Vindoboncnsi
resciverit; nohis igitur Chesnianx cditionis aucto- calal. Thcologoriini n. 2G9 anni 1540, et in biblio-
ritas quasi nulla, prxripuc ciim non inlegrum codi- theca Vaticana n. 3849 sa'.culi xvi cum editis con-
cem suum exhibeat, sed Canisii tcmeritatem secutus, luli, ct in regium Parisiensem ct in Duchesnii le-,

haud raro pannos ejus novos mutuatus tugrc velustx ctiones ex codice cardinalis dArniagnac excerptas
assuat. Exemplo sunt voces anno 77G udhuc et, 778 cadant, codiccm illuni Becccnsem piimuni in cardi-
grassati, 778 in finc religui, in nullo codicc obvi.e, nalis lum in rcgis hibliolhecam illatum esse conjici-
et a Canisio, relicto anliquo vocabuloriun ordine mus. Cui quidcm senlentix' firniandx cxterx omncs
vcl scnsu auctoris non inlcliccto, perperatu intro- tectiones confcrunt, prxterpaucas a Chesnio allatas,
ductx. quas editori vitio vertas. lpse vero codex sxculo x
7b. Cum in codicibus jam enumeratis narratio de aut xi sc.ripius, a Vindobonensi raro etnonnisi in nii-
oppugnatione Buriaburgcnsi, quae tola codici Laurcs niuiis recedit.
hamcnsi Jcesl, anno 774, in cxtcris aulem anno 775 5. CoJcx bililiotlieca1 pubticx Trcvircnsis , cujus
ascripta sit, Reginonis Ghronicon, quoJ iltos sequi- ,-. collalioiiem vir. cl. Wyttcnbach , bibliolhecario
..... nA !..„.. ..,, ....vnn,..., ......no^A rtot
l.
tur, Imc loco attingamus necesse est.
* J
Twt.n «Ano! aI socio
Trcvircnsi et
.-a..w> unl nnr.l 1 .. .11 *,».....
rei nostrac siudinsissimo debe-
~* « J„l..
r- .'

8. Perpaucx coJicis baronis Je Crassicr lectiones mus, membranaceus , sxculi xi in univcrsum cum
a Bouquclo prolatx eum coJicibus noslris 2, 5, C,
, anlcrioribus concordat nonminquam lamen iectio-
,

persiimlem cssc evincunt. nem minus sinccram exbibel. Anno 751 et 752 loco
9. Annales Bertiniani nostros perpaucis adjeciis vacuo deJicatioiiemmonasterii Laurcsliaiucnsis mul-
intejjre describunt, ita ut vel anno 807 rerha adno- lo post perfeciam refert.
ture potuimus de siella Merciirii dicta retineant 4. Codc.x bibliothecae regiae Hannoveranae, membr.,
ideoque, ubi Chesnii manus effugerunl, genuinx lc- in 4°, sxculi xn, Vitam Caroli, Annales et monacbum
con-
clioni, qualis in COllicibuS 2, 5, 6, 8, servatur, SangHllensem contiuet. Codici primo adbxrct, scri-
firmanda? conducunt. bcn.li inodus in vocibus iustitia, opportunus, sollem-
Ob. 1 lem locum habct in Annalibus Mctensibus, pnis et bis similibus paulo diversus.
qu: cx Bertinianis et Reginone prodierunt; 5. 6. Eadem eshibent codiccs biiiliotliecac C;esa-
10. In Caroli Magni Vita, ex veteri coriicc manu- rca; Vindoboncnsis saeculi xiv, membranacei, in 4°.
scripto bibliothecx Thuanae a Chesnio lom. II , , Calal. hist. ecclesiasticae n. 110, ethislorix profanac
p. 50-G7, edita; n. 990. qui llaiinoverani vestigia lam presse legunt,
11. tn Caroli Magni Vila auctoi-e monaeho cosno- ut si non ex co, saltcm ex eodem eum illo fonle (lu-
bii sancti Eparchii Engolismensis, a Chcsuio c.x co- xisse juJicanJi sinl. Batione enini habila quod iu
dicc. vetusiissimo liibliothecrc Tbiian;v, toni. II, p. 08- dcgenerare par crat,
sa.culi xiv codicibus lecliones
87, vulgata; plerumque tamen lam quartus cum quinlo, el quin-
12. iu Annalifla Saxone, apud Eccardum in Corp. " tus cum sexto , quam sextus cuni quarto vel in viiiis
SS. medii a;vi, tom. I, p. 153 sqq. suis coucordunl. Qua dere, exempli gralia, quacinle-
Tribus praelerea fragmenlis uti licuit ctionibus ad an. 800, 813, 819, 820, 822, 824, 826,
13. Cbisiano niembranaceo sxculi x exeuntis. retulinms, conferenda sunt.
Chronico Benedicli monachi sancli Andreac, frag- 7. Freheri editio corpore Francicac Histori» ,
in
menla annorum 760-G4, 7G6-7G8, 775, 774-77G, (oni. II,p. 581 sqq. eodice mnnaslerii sancti Ger-
,

780, 781, 783, 786-788, 794, 796, 799, 804, 805, mani Parisiensis nititur, qui ejusdem quidemordinis
808, 810, 814, 815-824, 826, 827, 829, inspersa ut codices I, 2, 3, 4, iionnuilas tamen interpola-
sunt, oralione in pessimum versa. tiones, tam de rebus S. Germani, quam ex anonymi
14. Elorentino membranaceo in fol. majori sxr. Vila Ludovici Pii desumplas, praifert. Dictioncm aut
xi.Est appendix ad Gesta reguin Francorum, annos- sciiba aut cdilor aliquolies immutavit; singulas prje-
que 741-749 complectitur. Exemplum ejusdem est. lerea lectiones, ut e.x libro bihliothecae Guelferbyta-
14b. Codex bibliothcca? Caesareae Vindobonensis nx ab Eberto nostro mccum commuiiicalo apparct,
incatalogo historix profana: nuin. 477, saec. xv. Freberus nunc Nuenarianas servavil, nunc ex codicc
Vindobonensi membranaceo sxculi xn ineun-
15. suo alias substituit ita ut, exempli gralia, an. 768
,

Esl alia appendix aJ Gesla regum Fran-

tis in 4°. lcctio marginalis , al. Orowicus, ad codicem S. Ger-
corum annorum 741-755, 758-759 et 7/5.
, mani, an. 756, at. Viburg, ad editionem principcm
Quorum ope au genuinam operis lcclionem rcsli- pertincat.
tuerimus, pencs leclorem judicium csto. 8. Codcx bibliothccx rcgia.' Monacensis a sociis
303 CUM LAHRISSENSIBUS COLLATI. — MONITUM. r.GG

lnc[u^c^ycdtnonch^l^i^rittfcxrcbicpftirttii^'
ferHtr&T^tnraorittrc^utclt£ti^iLtS>ixr^ &£uerixniL
ttero re^t d^^^roni^TTtinctxtfumtrclerno/te'
fyttnffm qynpUontf-^cx-^uo udqucJLtx&rfvaf
fcrtnttrfccHxf 1 odcm <*nno ikzph «mu/p*par
tientr <xdptppind rctrpn inmll&.cja frcruoc&tT
c<*ri/L*xuf h^t^xnfeittrfr cTrorrsan scm ccclc
ftxm eJzinfcfhktianz U*n<co hardorrL defyndertty

h ownnopippinuf re* «* ^«rcr»m*yi*raw».n4inytf

ma<?rto faxoitwt Jn
«riffti/Y/2
fv/

<frZvaf{vc<*rK(tiQ\,Gxn&i((ime f e fifrervtv pulfli&m^ctfferg <f

* tofenf<jJ»ciloci' pp«Acrpir rvrm ijuif/iy flu«t\.m_«««/Wrt acce/^r
r
&•
f/ttf.

ettiif lu |,u> -y ?\ eUe rremuerorHtde&eant* nuneAu/\\2 a« demo^

Xysfo bcc l*x x*c vi-i l*fi»ac-±-srim.

A IdfSuc rvrmdfoc ourcc tnxnivfp^ inttH>«5-

Fa/T? l*> Wv*w f Attn ^n u mt f ttr ctcLvUmtm.
/

^nrtcu/itamtrce-cucluf
/teba/fAlfrereyftb
Obnwerog-uivn^t^i^j methx&tf- ut efT&;.
lnt*rfe^ <fe carcK* pxctf-ftdet^ fevfuetttv: ^SfreA^u,^!

V C<r eftttvitccr ^rfcy-i&sCzc&ndcL. t%x/. <y<zny. 'mg^nrc/Jgi/. /£>'£'. r^cc^/cr.

'nap «enfitu^o^i^afulW^ KcUtm tffoft ctttp nu/ftwt

»p s^poRi 6 ^/ <b ulufT Jym<) abiftania tmpmcrowf
uone*tifu blhw. ^teermu^rViyturde^luu^
jnp tnufnmalW^^ommiltTni diueCcltvixbcmt
mtutftrta, f_>t ancCiW>obtn ilcrft, amtrrx keferoi
mxmphctu c^xlh^aa^il^^n.Ccmmx c/wf
thtobenaifrvc frunck oy c£ chrmn^yfcctitf' .

cn f?o/fc axavmr toco mmvipcxiV^iuco fao flmfcj,

c^nutnch fetnuiccceo' ma^na ^/fernttnr. ctfmitttf.
ik tr&tnna. xhcv^h. \unrafl meh. infijgu u<?rti
307 ECIMIAKDI ABBAT15 ANNALES
quirifm nosiiis collatus erat, sed collallonis ipsius \ quominus in eo conferendo oleiiiu et operain pcrde-
iniro forlunx lusu hucusque coinpoles licri non polui- rem, suffecil.
iims, ncc lamen eaproplcr edilionera parum inde 12. Codex bibliolhecxelectoralis Casselanx inlcr
r
utilitatis percepttiram rcprimerc visuni est. Libcr, historicos n. > signatus, prxter alia eosdem qualuor
.

tit Docenius refert (Arclnv. d. C, loin. II, p. 89 libros eodcm ordine anno 1498 scriptos exhibet, nec
sqq.) olim monasterii S. Hangiin Stadt-am-Hof sx- vox Ochsenburg desideralur. Aliquot cjus lectioncs
cnli xii, in 4", folioruni 167 quattior liliris Egin-
,
inargini sccunux cdilinnis Rcuberianx adjcclx sunt.
bardi Vitam Caroli, Annalcs el monachi Sangallen- Cxterx editiones, Colonicnsis anni 1561 (1562)
sis Gesla Caroli et alia nonnulla continet quam- ,
iii 12", Lipsicnsis an. 1(>I(> in 4°, Reuberiaiia priina

uhrem liand magis Annaliura quam monachi Sangal- et secunda an. 1584, et 1726, Chesniana an. 1636,
iensis lectionem a codicibus 4, 5, ct pra:cipuc 'i, dis Leukfcldiaua an. 1707, ncc non Bouqucliana an.
crepare, crcdo. 17 ii, Nucnarianam rursus cxprimunt. Lectioncs
9. Nuenarii cditio princeps, an. 1521 Colonix ta aliquot codicis cardinalis d'Arinagnac a Cbesnio pri-
i' vulgata, anno 774 ex annalibus Laurissensibus nii- iniim exccrplas Bouquetus lcxlui subjecit, qitibus
noribus eadem de monasterlo Laureshamcnsi addit, tamen raro ad textuin emcndamlum usus est. No-
qu:c in coilice Treverensi annis 751 et 752 adjecta strx editionis ralio ea est, ui codicum quos rcccn-
sunt; nec in aliis, dictione excepla,quamNucnarius suimns auctoritale tcxium genuinum rcslilueremus,
pro volunlate sua forniaverit ita loiige inter se
, lectiones prxcipuas, cnm editionum Nucnarii ei
distanl; verbi gratia anno 811 in utroque Bernardus Freiieri, tiini codicihus, 1, 2, 5, 4, 5, 6, propriasaf-
comes decst anno
, 820 utrobique Carniolenses qui j, ferremus, parvipensis qux edilorum arbilrio inno-
Carcasavum fluvium habitanl legitur. vata essenU Nolas cx insliluU noslri consilio pau-
10. Kraginenliini Ambergcnsc viri cl. Moritz,
, cas adjecimus.
professoris et bibliolhccarii publici, manu descriplum Ex scriploribus medii xvi, qnorum non pauci
ct nobiscum summa humaniiale coinmunicatum, co- opere noslro, quaie in Annalium Laurissensium
dicihus et 2 conslantcr adhxrel. Esl membrana-
I continiiationc usque ad an. 820 exhibelur, usi sttnt,
ceum, indca voee i/i terram Sclavorum qui dieun-
et hic tanlum prxler Eginhardum, Annalium Eulden-
lur Sorabi a:uio 800 usque /ilios suos rcijni anno 821 siuni usqne ad anmini 858, quo ohiisse cxistiman-
pertiugit. dus est scriptorcm, subxqualem Vitx LudoviciPii
,

11. Codex charlaceus sxculi \v, qnem anno 1825 auctorem adducimus, in narrationc annorum 814-
in bibliolheca Modenensilnstravi, Caroli Vitam, An- 829 noslros apcrlc seculum Eginhardi annales :

nales et monachum Sangallensera pro quatuor libris poeta Saxo Lamspringensis Arnulfo rcgnantc vcrsi-
compuiatosconlinet; unaanni745 leetio Ochsenburg, bus cxpressit.

ANNALES IAURISSENSES ET MUNIAIN.

AMMAI.ES f Al IRISSI NSJ ,.
; ANNALES EGHVIIAMJ!
DCCXLl. DCCXLI.
Carlus maior domus dcfunctus esl lioc anno Karlus ' maior donms diem obiil, l>cs
s
lilios beredes relinqneus, Kavloniannuin eciiiect
4
et ' Pippinum alque Grifonem \ qiiorum Grifo,
qui cetcris minor natu-crat, matreni babuit nomine
8
Swanahildc \ ueplcm Odilonis ducis Baioario- '

rum *. Ilaec illum maligno consilio ",al spein lo-

lius regni concitavit, in lantum, ut sine dilatione
Laudunum • civitatera occuparel, acbellum fratri-

btis indiceret. Qni celcrilcr exercitii collceto Lau-

duninii obsidentes, fratreni in dedilionem acei-
piunt, atqne" imle adrcgnum ordinandumacproviii
cia?, quac post mortem palris a Francorum so-
eietate descivcianl, reciperandas "aiiimosinlendunt.
' Etut in cxterna 13
profecli " domi oninia tuta di-

VARIANTES LECTIONES.
ita ubiquc (ere codices 1.2.3; celcri karolus
1

!
nnl carolus, et atiquoticns carlus. sic nnt cnmc
conslantcr codd. 1. 2. 5; carlomannum 5. 4: ka-
rolomaniium 6. 7. * dcest 7. ' pipiniirn 5. 7.
8
griffonero 6. ' suaniehild 5. swanabildcm 4. (i.
7
swanihildem 5. siianihildcm 7. neptim 7. " ndi-
VARIANTES LECTIONES. losis 5. udilonis 5. udilonis 0. ita el a 743. baua- ''

' cnrlus ete. pro scriptoris consilio deest 5. * Ca-

riorum 5. " m. c. deesl 7. " alque ad ea qnar
rolus Martellus m. d. defunetus 1. ubi vox Martellus post niortera patris a francomm societatc desci-
eerle intrusa. In codd. 14. 14 b loco anni 741 per- verant recipienda animos inteiulunt 7. " ita 1
peram 745 indict. XII. positum, el sic utque ad a. retiqui recuperandas. " eMrenia 3. " profecluri
748. (752.) continuatum. o. d. 7.
NOT/E.
Laon.
5C9 Cl'H LALRISSENSIBUS COLLATl •70

ANNaI.I.S EGINIIAKM. A i univ.i nms.

mittercnt, Karlomannus Grifoncm sumens, in No-
vo-castello », qnnJ iuxla Arduennam silnm est,
ruslodiri rccit, in qua custodia usque ail tem-
pus quo idem Karloraannus Koinam '
profectus cst,
dicilur pcrmansisse b .
DCCXLII V DCCXLIL
Karlomaiinus ct Pippinus Francorum regno ' po- Quando Carlmnannus !
ci Pippinus maiorcs do-
titi, priino Aqiiii.iiii.iin recipere volentes, conlra mus 3 duxcrunt exercitum contra Hunoldum * du-
IliiiiolJum
v
, illius • provinciae ducem, cum excr- cem Aquilaniorum ', et ceperunl caslrum quod vo-

citu candem Aquitaniam ingrediuntur, cl captu calur Luccas '. Kt iu ipso itinere' diviserunt rc-

quoilam castello qtiod Luccas c vocatur ', prius- gimm Francorum inter se in loco, qui dicilurVc-
quam ex ca 7
provincia scccdcrent, regnum quod lus-Pictavis ' ; eodcmque anno Carloraannus Ala-
romniuniler habuerunt ", diviserunl inter se inloco manniam '" vaslavit.

qui vocalur Velus Piclavis ' ' eodemquc anno

:

poslquam doinum regressi '" sunt, Rarlomannus "

Alamanniam " quaeet 'Mpsa a Francorum socictate
defecerat, eum cxercilu ingrcssus, fcrro el igui
"
vastavit.
DCCXLIH. DCCXLHI.
Karlomannus ct 1'ippinus iunclis copiis conlra Tunc Carlpmannus et Pippmus conlra Odilonem "
Odilonem duccm Baioariorum profecli sunt, proe- dncem Baiovariorum n inicrunt pugnam, et Carlo-
Hoque commisso excrcilum eius fuderunt et post- ; mannus per sc in Saxoniam " ainlnilaii.il •' iu eo-
quam inde '* reversi sunt, Karlomannus solus in dcm anno ", et cepit lc castmm quod dicitur Ilooh-
Saxoniam profectus cst, et caslrum quod dicitur seobmg " per placitum, et Theodericum Saxonem
lliiliscoburg " ° ct iu eo Thcodericum " Saxo- placitando l8
conquisivit '*

iiini , illius loei primarium, in deditionem ac-

cepit.
DCCXLIV. DCCXLIV.
Item " idem fratrcs Karlomannus ct Pippinus Ilerum Carlomannns ct Pippinns pcrrcxerunt in
iunclamatm Saxoniam ingressi simi, praediclum- C Saxoniam, el captus est Thcodericus Saxo " atia
que Theodericum " itcrum " in dcditionem ac- \ice.
ccpcrunt.
DCCXLV '. DCCXLV,
lloc anno Karlomannus, quod diu ante *•
prae- Tunc Carlomannus confcssus esl Pippino ger-
mcditatus csl, palcfecil fratri suo Pippino, saecu- niano suo *', qnod volusscl sacciilum ** relinqiicre ;

larem conversationcm se velle dimitlere et liabiiu VARIANTES LECTIONES.

monachico Deo servire. Propler iioc dimissa ex- '
Qnaiido decst I. * karolus magnus 14. 14 b.

peditione " aimi carlmannus etpipinus I. 3 maiorum domusS. 15,

praesenlis, ad vota Karlomanni
liic el iiifrn snepius compcndio maior hoh intelleclo;
VARIANTES LECTIONES. uin postea in 5. erasum est. mainr domus 14. 14 b.
!
1
deest 7. 5? numero anni 741. tuperins defi- * huvaltum. I. hunaldum 7. 9 b. 14. 14 b. s aqui-
cienie, colcx I. hic DCCXLI, anno 745. DCCXLII. taniarum 1. aquilanorum 14. ' lucras 1. lucas 7.
74S. DCCXLHL 710. 717 748. DCCXLVIIL tegit. '
i
(S). 9. 9 b. ' ipso lcmpore 1.7. 8 inter sc r. F.
F.7.5? Mionolduiii 0.
s
ipsius7.5? ' cni lucas no- i. 7. ' loco \ocatus Piclavis I. " Gernianiam
8
iiitn cst 7. q. L. dicitur 0. ' ca decsl 7. lia- 1 alemaiiniam 9.
.
" vedilonem 15. " baioariorum
buerant 4. administrabant 7. 9 in loco qni vetns 1. 7.8.9.vaiobariorum 14. bauuariorum 15.
,3
saxo-
10
pictavium dicitur interse diviserunt 7. doini 6. t> '•ambula
imbulavit 14. "In eodem annocepit et
n ia 1.
" alcinanniam 7. 5 7 " et deest 7. " igne 7. castrum 1. 7.
k
coepit-5.
1T
'
boboseoburg 5. oi'i-
14
in ccde 4. a cede S. " sic 1.3. 0; liohselmrg
serburg 7. hocseoburc, hocseoburh, hoeseobtircli,
2, cuius apographumriennensc herochseburg, bohseo- hoeseoburk, hoeseoburc, ochsenbrug 7 b. ohserborg
btir 4. hohseburc 5. hochsigburg 7. " thcdericum 9. hocseoburch 12. sigiburc 15; ohseburg Ann.
7 theodoricum 2. " deest 7. " teodcricum i. " llieodoricuni saxone placando
Lanriss. ct Fiild.
Iheodoricum S. thedericum 7. " deestl. s> k. " conquesivi: 14. !a tbeodoricus saxns li.
1.
il quoil duduiu secum p. cst 7 " dimisil expe- " P. fralri sno 1. 7. ! ' voluissei mundcui r. 1.
ditionein 7.

not.i:
» Videlur esse Neufchuteau in ducatu Luxcinbur- cmnitalu Mansfi.ddico, ad confinia Saxoniue et Thn-
gico, ab oriente oppidorum Charlevitte et V. u.res. ringia: Francicae, inter oecidciitem ei meridiem
* ll.i'c cn eodem fonte quoAnn. Melenses
ad hunc ilal Saxonuiu.
i'

anniim, derivata essc videntur. Narratio anni 745 excidissc \idetur, nam ijiuc
'

* Loches in finibus Turonum transligcriianis j.iiu sequuntur noii annis 745, 746, 747, 74&, 749,
ad
Andriiim vel Angerim. Vaics. Notit. Gall. p. 288. 730, sed sequentibus 746, 747,718,749,750,751
' Vieux-Poiiiers ad Clcnnum, non longe ab ejus assignainla sunl. Cf. annaies breves et narratio-
cl Vigennu; confliicntibus I. c. p. 001. iii. n dc Iranslatione sancti Gvrmani apud Bomyiei
« Uoch-Sceburg in pago Ilohsi, jam Sccbnr.i in \, !20j qita cvenitmm Feries accuratc defmitur.
571 ECINHARBI ABBATIS ANNALES 372
AS!ULES LACKISSENSES. A ANNALLS ECI.NHARDl.
el in codem anno nullum ' fecerunt cxercitum ', perficienda ei iter illius disponendmn — nam Ro-
sed * prseparaverunt se uterque ,
Curlomannus ad mam proficisci statuerat — et Pippinus vacabat,
iler suum, et Pippinus quomodo germanum suum dans operain, ul fraler '
honorifice ac deccnlcr illo,

houorifice direxissel cum muneribus. quo desidcrabat, pervenirct.

DCCXLVI. DCCXLVI.
Tunc Carlomannus Homam perrexit, ibique se Karloinanniis Romam profecius, dimissa saeculari

totondit ', et in Serapte * monte * monasterium gloria habilum mutavit, cl in monle Soracti * «

aedificavit in honore ' sancti Silveslri " «. lbi- monasterinm in honorein sancti Silveslri aedifica-
que aliquor* tempus inoram faciens, et inde ad vil, ubi quondam tcinpore persecutionis, quae sub
9 3
sanctum Bencdielum in Casinum usque per- >> Constauiino imperalore faeta est, sanctus Silves-
venit, et ibi monachus effectus est. ler latuisse fertur. Ibique aliquandiu commoralus,
meliori consilio hoc loco dimisso, ad tnonaslerium
sancti Benedicli in Samnio provincia iuxla Casi-
l
num b castrum * constitutum Deo serviturus ve-
B nit, ibique nionachicuro habitum suscepit.
DCCXLVII. DCCXLYII.
Grifo " fugivit " in Saxoniam ", et Pippmus Frater Karlomanni et Pippini, nomine Griplio *,

iler faciens per Toringam ", in Saxoniam introi- Pippino fratri suo subieclus esse nolens, qiiamquam
1V
vit usque ad fluvium Missaha , in loco qui diciiur
sub illo bonorifice viveret, eollecta manu in Saxo-

Scahaningi " ; et Grifo collectara " fecit una 1T

cum niam profugit, collecloque Saxonura exercilu super
Saxonibus supra Ouvium Obacio ", in loco qui di- fiuvium Ovacra ' in loco qni dicitur Orheim s c
con-
eitur '* Orhaim ". sedit : et Pippinus ' cum exercim Francorum per
l0
Thuringiam profectus, conira fralris dolos Saxo-
niam ingressus esl, consediiqiie stiper fluvium Mis-
saha " in loco qui vocatur Skahningi " A. Proelium
ls
lamen non est inier eos commissum, sed ex pla-
cito discesserunl
DCCXLVIII. DCCXLVIII.
Giifo " de Saxonia " iler peragens, fugiendo in Criplio Saxonum fidei difGdens, Baioariam petiil,
Baioariam " usque pervenit, ipsura ducatum sibi C et copiis, quae de Francia ad eum 1V
conflueham.
subiugavit, Hiltrudem " cum Tassilone " conqui- ipsum ducatum in suain redegil potestateiu, Tassi-

sivit. Swidger ,s
ad eum venit in solacio " supra- lonem " et Hillrudem lf
in dedilionem acccpit,

dicli Grifonis. Haec ,8

audiens Pippinus, iter illuc Swilhgeruin " aJ auxilium sibi
1S
venientem suscc-
arripiens cum exercitu suo, supra nominalos " pit. Haec cuni ad Pippinum perlata fuissent, cum
tolos sibi subiugavit , Grifonem secum addux.it ", maximo 19
exercitu Baioariam " profectus cst, fra-

VARIANTES LECTIONES. ircmque suuni Griphonem cum onmihus qui cum

feccrunt bellum 15. a
et I. ipso" vel ad ijisum " venerant coepit, Tassilonem
1
nullum deest I. *

' londit 1. totundit 7. b. ' saraple 7 b. si- H inducatum restiluit, domumque reversus, Gripbo-
• monte
rapti 9. serapli 15. soracte 9 b. soracli 12.
8
nem more ducum " duodecim comitatibus dona- '''

deesi\. ' nonorem 5. 9. sylvestri 1. 'eassi-

vit. Sed ille tali beneficio eontenlus non erat, nam
num 7. 8. 9. 9 b. 12. cerie editorum vitio, non
codicum ; cassinum montem perrexit 15. " griffo
" saxonia 14. VARIANTES LECTIONES.
sempei 15. " fugill. 7. 8. 9. 12. 15.
frater suus 7.3?' soracle 7.
3
13
9 b. 12. tboringiam 9. toringuam 7.
1
deesl 7 • cas-
turingiam 1.

misaha 1. missacha 5. mesaiia 15. " scahanigi sinum 2. 5. 4. 5. 6. Inter omnes Cnsincnsium rerum
1. sachaningi 5. sehabaningi 7. 8. 9. scanigge 12. peritos, celebcrrimum nomcn non nisi uno s scribi,

"cnllecta ilouquet. "facitl. "obodoro 1. abar- D constat. ' Cassinam arcem 7. " ita Inc et detn-

ro 9. obacra 9 b. ovacro 15. " qni dicilur deest ceps 1 reliqui grifo.
7
super fluvio obacro 7. celeri
8
15. " ordtim 9. orchaim 14. sl Griffo autem de ut supra, esccpto quod 5 ouacra legat. horlieini 7.

saxonia fugiens 15. " in saxonia 5. ** baguarjam

9
c. pipinus autem eum 7. 10
luringiam 3? 4. 7.
11. bawariam " missahani 7. " scahningi
5. skachningi C. 4.
5. 8. baugauriam 7. vaiobariam
" hilttruden 1. hiltrudam 15. s
thessi- "
schaninge 7. 13 6. inier eos
non est tamen inter cos
12.
non est 5? 5.7. '. ad cum de Francia 7. " thassi-
lone 1. hillrudem civilas silonem conquisivit el lan-
liidiis adeum 14. 14 b. " conq. lantfridns ad 4 lonem 5. 1B hildrudem 5. biltthrudim 7. " suidge-
1S
ruin swikerum5. sibi in auxilrum 3 V 7.
lanfridus 9 b. uuidger 5. snidger i». 12. suuitkerergo l
10
ni3gno 5. ,0
in baioariam 7. " cum eo 7.
quidam venit ad solatium supradicto griffoni 15. ,3 " comilibus
*' solario 1. solatio 7. 9. solalium 12.
,s
Hoc l,\ »* ipsum eo v. 7. ducatum 5.
" nominatus lassih) sibi s. 11 " abiluxit 1. 7. 14. 4. 5. C.

NOT.K.
Monasterium San Silvestro in monte Soraeti picturis et opere musivo splendidum, anno 1822
quem Romani nwnte Orcste vocant, hodiequc ex- integrum el religiose a Palribus servalum inveni.
j*
la ,
c jaiii Orum ad Obacrum supra Giiellerbytum.
'bSaccllum insancti Carlomanni honorem inec- * Schoeningen ad rivulum Meissan, in ducalu
clesia monaslcrii Monlis Castni exstiuctum, ac Brunsviccnsi.
r.73 CtM LAURISSEXSIBUS COLLATI 371

ASX.ILFS ECIMlARbl. ANXAIF.S LAIRISSINSES.

codem anno ad Waifarium '

ducciu Aquitanke, Lanlfridum similiter, Tassilouem '
iu uucalu Baioa-
profugit rionim * eonlocavit per suum bcneficium, Grifo-
3 %
neiu vero partibus Niuslriae inisit, ct dedit ci
12 comilalos. " Inde iterum Crifo ' fugiens Wa-
scomam peliil ', el ad Waipharium * ducem Aqui-
taniorum ' pcrvenit.

DCCKLIX. DCCXLIX
3
'
Burghardus " Wirzeburgcnsis " episcopus ct
Burchardus Wir/.iburcgensis episcopus, et
Folradus " capellanus u missi fuerunl ad Zacha-
Folradus presbitcr ' capellunus ' missi sunt Ho-
uiain ad Zaehariam papam, ut consillerent pontifi- riam papam, interrogando '' de regibus in Fran-
cia ", qui ilHs lemporibus " non habenles regalcm
cem de causa rcgmn, qui illo tempore fuenint in
poteslalcm,si bene fuisset, an r.on. Et Zacharias
Francia, cpai uomeu lantum regis, se.l nullam potes-
tatcm regiam 6
babiierunl per quos praedictus papa uiandavit " Pippino, ulmclius esselillum re-
;

gem \ocari, qui potcslatem haberet, quam iiluin,

ponliffx maudavil, melias csse illum vocari ' re-

gem, apud quem summa potestaiis consicteret ; da- B 9 ui sinc re Sali P otestate >' 1 non conlurba- ™»^<
taque auctoritate sua, iussil Pippinum regem con- ,etur orJo "' P er ^UinfMem aposlobcam " mssit

sli tui
Pippinum regcm fieri.
'
[Pippinus a coniugem duxit Berlradam cogno-
minc Berlain, Cariberti Laudunensis comitis filiain.
Burchardus etc. 9.]
DCCL. DCCL
Hoc anno secundumRomani poutilicis sanctionem Pippinus *• secundum morcm Francorum electus
Pippinusrex Francorum appellatus est, et ad huius est ad regem, et unctus per manum sanclae memo-
,l
dignitatem honoris unclus ' sacra unctione manu riae Bonefacii archiepiscopi, el elcvalus a Fran-
sanctae memoriae Bonifatii ' archiepiscopi et mar- cis in rcgno " " Sucssionis * civitatc. Ililderi-
in
5

faise " rex vocabalur, tonsoralus

**
liris ", cl more Francoruni clevatus in soliumicgni, cus vero, qui
in civilale Suessona. " Dildericus " vero, qui falso est, et in '
monastcrinm missus.
regis nomine fungebatur, tonso capitc in raonaste-
*
monasterium niissus. Pippinus, mo-
[in Sithiu

i ium missus est.

nente sancto Bonifacio, qurbusdam cpiscopatibus vcl
inedietates vel lertias rerum " promittcus
C in poslmodum omnia restituere 0. ]

DCCLI. '» DCCLII. DCCLI. DCCLH.

DCCLUI. DCCLlll.
iloc anno Pippinusrex cum ''exercitu magno Sa- Pippinus rex in Saxonia " iler fecil, el Hildcga-

xoniain ingressus est , et quamvis Saxones ei obsli- rius cpiscopus " occisus est a Saxonibus in caslro

natissime resisterent, pulsi lamen cesserunl, et ipse

VARIANTES LECTIONES.
usque ad locum qui dicitur Rimi b qui est super
,
1
thessilonem I. lassilonem vero 7. 9. ' vaio-
fluvium Wisurain ", accessit. In qua expeditione Ilil-
bariorum 14. ducatum bauuariorum 15. ' pactio-

iligarius arcbiepiscopus c
inlerfqclus cst, iu monle nibus in Austriam 1. * niuslriae correct. neu-
qui dicitur luburg ". Revertendi vero regi " de slriae 5. ' comitatus 1. 7.(8.) 9. 12. ' inde
tamen idem gvifo 15. 7
pelit I. ' wapharium
YARIANTES LECTIONES. 1. waifarium 44. wafarinm 15.
vvaffarinm 7.
weifarium 8? ' equitaniorum 15. " Episcopus
1
vvifarium 5. * burkardus 2. burckbardus 5. burcharluswurzenburgensis 1. burgardus7. 8. bur-
8
wirziburgensis2. S.wircibttrgensis 4. wirtziburgen- c.hardus9. 12. 13. " wirzeburgenensis 5. "voll-
sis 7. 5? * presbyler 7. * scribendttmfnerai tap- radus 1. volradus 15. rolleradus 14. " cappella-
pelianus in radlo codice obvium.
s
° deesto. * deest
D nus 14. inlerrogandiim 15. in fianeiam.
7 " u. cst 5. bonifacii Atc cl a. 754 reliqni prae- Amen. his verbis desinit codex 14; 14 b. vero ita :
teri. " martyris 7. " suessiona 7. " hiderieus 5. regibus instantiam. Amen. " qui in francia il-

hyldericus 6. " Karlus ahltalia regrediens dcdica- lis temporibus eranl non 15. " mandante 1.
lionem ecclesiae sancli Nazavii marlyris et translatio- " non perturbarelur ordo per 15. " Pcr
ut ergo
nem corporis ipsius in monasterio nostroLauresham, auctoritatemergo a 7. (8.) 9. " P. vero secundum
21
celebraviiannoincarnationisdominiDCCLXXIUI. dic 15. bonifacii 1. 9. maims sancti bonifacii 15.
kal.Septembris codex ~> idem unnis 753 et 754 numeros
;
" regno suo 7. "in deest 15. s% swessionis I-
DCCLII et DCCLIII adponit. '» deest 1. " vvisaram " falso 15.
"'•
lonsiiratus i. " reddidil? " saxo-
5. 6. wiseram 3? 7. !6
viburg 5? 5. 6. duburg 7. niam 1. 7. 7 b. (8.) 12. " episcopus Colonien-
17
revertenlc v. rcgc 5. G. sis (fx glussa) l

NOT.E.

• uxorem ante an. 742 duxerat, quo

Pippinus dipll. apud Marlene '-t Durand. Coll. ampl. I, 23,
Carolum Magnum natum fuisse coinperimus; uxoris ei MabiHon Ann. Bened- II, 705.
pater et avia, Charibcrtus (lleribeitus) et Berlra- *•
liemen supra Mindam.
dana, monaslcriiim Prumiense fundaverunt, a c Colonicnsis.
Pippino cl Btitha munciibus poslca adauclum. Cf.
375 EGIMIARDI ABBATIS ANNALES
ASNAI.ES LAtRISSENSF-S. ,

^
ANNALKS ECINDARDI.
qtioJ dieitur luberg '
», et tamcn Pippinus rex vic- Saionia nunlius veuit '
de morle fratris sui Gripho-
Ktr cxtitit, el pervenit usquc ad locum,<jui dicitur nis, et a i|uo vel qualiler fuissct inlerfecttts *. Eo-
himic *. Et duin ' reversus est de ipso itincre, dem anno Slephanus papa vcnil ad Pippiuum rcgem
nunliatum est ci \ quod Crifo, qui in Wascouiam in villa quac vocatur Carisiacus s suggcrensci, ut
8
fugatus cst ", germanus eius oecisus fuisset . se etRunianam ecclcsiam ab infeslationc Lango-
Eodemque anno Stcphanus papa venit in Frauciarn, bardorum" defenderet. Veoitet Karlomannus frater
adiutorium et solacium ' quaercndo " pro iuslitiis regis, iam monachus factus, iussu abbatis sui, ttl

sancli Petri; s militer el Carlomannus, monachus apud fratrem suum * precibus Romani poniilicis

et germaniis supradicti Pippini regis, per iussionein obsistcrel; iirvitus lamen hoc fecissc putalur, qtiia

abbalis sui * in " Franciani veuil, quasi ad contur- nec ille abbatis sui iussa conlempnere, nec. ahbas
8
bandam pctitionem aposlolicam. [Hoc " anno nala- ille pracceptis rcgis Langohardorum, qui ei hoc.
7 audcbal resislerc.
lem Domini iu Theodone villa, pascha in Carisiaco imperavit ,

celcbravit. ]

DCCLIV. DCCLIV.
Supradiclus " apostolicus Stephanus conlirmavit Stephamis papa poslquam a rcgc Pippino eecle-
Pippinum unctionc sancta in regcm, et cum eo siae * Romanac defcnsionis » firmilalein accepil,
iuimxit " duos filios eius ", domnum Carolum, et ipsum sacra unctione ad rcgiac dignilatis honorem
Carlomannum in regibus. " "
El doinnus Bonefa- cum eo duos lilios eius, Karlum
consecravit, et et

cius " archiepiscopus in Frisia ", nuntians " ver- Karlomannum; mausitqne " biberno temporc in

bum Dei " et pracJicando *°, martyr Christi eiTcctus Francia. Eodem anno c Bonifatius , archiepiscopus
csl. Magontiacensis ", in Frisia verbumDei praodicaits a
"
[anno Doiuini 754. 6. Kal. Augusti. 9.] paganis inlcrfccliis. marlirio coronatus cst.

DCCLV. DCCLV.
Pippiuus rcx *' per aposlolicam invitationem in alque snggerente prae-
Pippinus rex, ihvitantc
Ilaliam iler peragens, iusliliam bcali Petri aposloli dicto Romano ponlilice, propter iuslitiam bcaliPelri

quacrendo, Haistolfus " Langobardorum " rcx su- apostoli a rege. Langobardoriiin exigendam " Iialiam
** clusas " Langobar- "
pradiclam iuslitiam velainlo c.um valida niami ingredilur. Rcsistentibus Lango-
dorum petiit, obviam Pippino regi ct Francis vc- bardisctclausirallaliae tucntibus, ad ipsas niontium
nit '". Et iuierunt bellum, ct Domino auxilianle, -. clusas '* acerrimc pugnatum est ; cedentibnsqne
beatoque Pctro aposlo'o intercedentc ", Pippinus Langobardis, omnes copiae Francornni quamvis dif-
rex cuni Francis victor *' cxtilit, eodemque anno 2*
ficileni viam " non mzgno laborc siipcrarnnt. Hci-
Stcphanus papa reductus est ad saiietam sedem 30
stulfus " vero, rex Langobardorum, mannm con-
per missos " domni rcgis Pippini, Folraduni 3*
et sercre non ausus, in civitate Papia a rege Pippino
rciiquis " qui cum co erant. Iiicluso vcro Haistulfo 3%
obscssus cst; qui anle obsidionem non solvil, qiiam
rcge in Papia civitatc, iustitiam sancii Petri pollici- Qrmitatis causa pro reddcuda sanctae Romanae cc-
tiis cst faeiendi, uudc rex Pippinus, o'isides 40 re- clesiac iuslitia " obsides 40 reccpisscl. Datis vero

40 ohsidibus promissisque iureiurando firmatis, ipse

quidem in regnum suum rcgressus " est, et Stephc-

num papam cum Folrado " presbytero capeliano et
VARIANTES LECTIONES. non minima Francorum manu Romam remisit. Kar-
'
(8?) 9 b. vigberg 7 b. 12. luberg
viberg I. 7. lomannus autem ** monachus, fralcr regis, qui cum
exscriptoris vitio loco iuberg 9. qui dicilur inburgo
15. ' dicitur.... Et dum I. rime 7. ' et cum
15.
1
ei deest 1 ' fugit 1.7. (8.) 9. fugeral 9 b.
.
• fuis-
VARIANTES LECTIONES
set. Igilor eodem 15. ' solaiium 1.7. ' quaerens D nuniium accepit 7. ' interemplus G.
'
' infe-
15. • sui deest I. 10
in deest 5. " Poc anno ctc. ' longobardorum, 1. 4.5. 6. poste_a
slationibus 7.
leuilnr in uno codice 5. " S. autem a. 15. " eo vero codex 1 meliorem lcctioncm exliibe.t. " dcest 7.
coniuuxit I. "eiusrfeesl I. " in rcges. Doniiiius 8
illius 7. illc abbasC. ' imperaverat 7. 3? " aec-
I. in reges 15. " bonifacius 1. 15. boiiifatius 5. clesiac 4. ita sue.pius.
» de.esl 6. ,0
niansit nutem
" Ircsia 15. nuncians 1. " " doinini I. 7. 8.9. 6. " mogonliacensis2. 5. mogonciacensis 3. 6. mo-
" praedicalione 1. predicans
v. d. marlir 15. " P. >» propter erepla Romanae eccle-
guntiacensis 7.
itaquc rex haisiolfus 5. 7.8.15.
15. " lon-
" siac pcr regem Longobardorum dominia Itnliam7.
gobardoruui l.rex long. 15. " iusliciain prohi- 13
manii valida 4. cum dcesl 6.
'* clausas 3. <>'. mon-

bendo 15. clansas I. 7. 15. "

,s
vcnit. Inilo igi- tiuin anjoislias quas cltisas vocant 7.
" viamqtiam-
tur bello 15. " ct b. Petro intcrc 15. " victor " liaislnlfiis 5. haislolfns 7. tta et
vis iliflicilera 7.
cum francis 15. *• Ipso anno 15. 30 ad su.im sc- deinceps. " pro restituciilis quae Rilmanae eccle-
dem Bouquet. " pcrlega'os d. p. r. 15. " volra- siae ablata fiicrant 7.
1K
rcvcrsus 6. " Onrado
dum 15. " reliqui 9. reliquos 1 . 7. 8V
baistolfo 7. 5. 0.
,0
dccst 7.

not.j;.
» lburq in principatn Osnabrugeiisi. Ann. Bened. an. "55 expeusa esl qui Wilibaldo .

> Quiersu ad Isseram. ajquali,anmimTSoeiindiclioncmoelaTamprofcrculi,

• Lis dc S. Bonifacii obitus aino a Mabillonio astip ilatur.
 377 CKM LAERISSENSIBUS COLLATI 3"8
l\N« rS KC.IVII.Mttll. A hnnm.es i \i rissf.nses.
Bertbrada '
rogina inViennacivitatcremansit, prius- ceplos ', ct cuin sacramcnta firmala * reversus cs'
3 *
qnam ivx de Italia rcvcrtereturfebrecorreptus, diem in Franiiam . Carlomaiinus motiachus '
Vienna
6
obiit; cuitis corpusiussn regis ad monasterium sancti cmlate reinansil u:ia euni BcrtrandanC rcgi

Benedicii, in quo monachicum babitum suscepcrat, nae ' iiifirmus, ianguebat "
<!ies mullos ct obiit
'

relatum est. iu paee.

DCCLVI. DCCLVI ,0
.

Ileistulfiis rex Langobardorum , quamquam anno Diini prospcxisset Pippinus rex,

abHaislulfo Lan-
superiore * obsides dedissct, et i!e reddcnda sauctae gobardornm regc ca non esse vera, quod " antea "
Romanac eeelesiae iuslitia 3
lam se quam nplimates promiscral de iusliliis sancti lVtii, ilertiuiilcrpcra-

suos iureiurando obstrinxisset, nihil de promissis * gens in Italiam, Papiam obsedit, llaistuifmn iiielu-

opcre complevit. Propter h<ie Pippinus rex ilcrum sit, magis inagisquc dc iustiliis saneli Peti i confir-
13
tuiii exercilu Ilaliam inlravit, el licisliilfum in !'a- niavit , ut stabiles permanerenl, <|ti<<d anlea pro-
pia civitale se includcntem obsedit, ct obsidione ad miserat tv
, elinsuper Ravennam nim Pcntapolim "
iinplclionem promissorum suorum conpulit. Reddi- et omni Exarcalu " conquisivit el sauclo Pctro tra-

lanique sibi Ravennain et Pentapolim cl omnem n didit ". Et dumrevcrsiis estPippinus rex, cupicbat
Exarchatiun a<! Ravennam perlinentem ad sanctum supradictus Ilaislulfus '"
nefandusrex " mentiri qnae
Petrum tradidit; aique bis " peractis, in Galliam antea pollicilus fticrat, obsidcs dulgcrc *° •', sacra-
reversus est *. Heistulfus aulcm post abscessum ' menta inrumpere"'. Quodam dic vcualioneni IV. it, <-t
eius, ciiiii ineditarettir, quomodo sua proniissa non percussus est" Dei iudicio, vilam finivit. " Et quo-
tani impleret, quain dolose ea ijuae implcla fuerant nioiloet qualiter missusesl Dcsiderius res iu regno,
''•
conmularet, in venatione de c<|uo suo casu ' prola- postea dicamus
p»us cst; atque e>. boc aegriludinc contracta, intra
paucos <lies vivendi tenninum 9
fecit. Cui Dcside-
iius, qui comes stabuli eius erat, successitin regnum.
DCCLVII.
DCCLVII.
Conslantinus imperator nnsit Pippino regi niulia " UisitConslantinus imperator regi Pippiuo cum aliis
donis organum, qui ''
inuiiera, inter quae et organum " ;
quae ad euin in in Franciam usipie pervcnit.

Conpendiu \illa pervenerunt, ubi lunc popuii sui ge- Et rex Pippinus teiiuil placilum siiuni in Conpcn.-lio
'6
neralein conventum habuit. " euin Francis, ibique Tassiio venit, dux : '
Baioario-
Illue et Tassilo diix
Baioariorum cuni primoriljus gentis suae venit, et r rum ,
invasalico-* secommeudans per manus, sacra-
inore Francico " in inamis regis in vassaticmn ma- menia iuravit. multa et innumerabilia, reiiquias *:

s*
nibiis suis " semclipsum commendavit, fnlelitatem- sanctoruin marlyrum nianus inponens 3
', ct lide-

que lain ipso regi Pippino quam filiis cins harlo et litatempromisit regiPippiuocl supradictis (iliiscius,

Karlomanno iureiurando supra " corpus saneii Dio- domno Carolo et Carlomauno, sie ut vassiis *' recta

nisii promisit; et " non soluni ibi, sed " etiam su- mcntc et firma devolione per iustiliam ", siculvas-
stis *' dominos siios 3*
esse deberet !i
Sie confirma-
per corpns sancli Uartini et sancti Germani simili .

,s
sacrainento, fidem se praedictis domiuis suis " <lie-
vit supradicius Tassilo »upra corpus sanclorum
bus vitae suac servaturam , est pollicitus. Similiter VARIANTES LECTIONES.
el " oinnes primorcs ac maiores natti Baioarii ,
qui susceptos 15.
' ' sacramenlol. sacramcnta lir-
ciim co in praesenliam regis perveneranl !
", fidem mata haberel 7. sae.ramenta firmata esscnt 9. sacra-
mentis ronfirinatiis l.'i. 3 franciam 1. 7. 8. 9. * C.
sc regi et filiis " eius scrvaturos, in praedictis ve-
auteni monachus 1 7. ' in Vienna I. bcrnnadana ''

ncrabilibiis loeis promiscrunt. 1. bertrada 9. bcrhtradc 13. ' rcgina 1.7.

(8.) 0.
R
langucbatque 7. (8.) 9. 9 ei sic obiil in pacc 7.
t8.) 9.
10
Amri 75li el 737 desunt incod. !">. " qua
1. 7. (8.) 9. 12. " ante I. " confirmavit, insbibi-
D lis semper manerct 1. "anleasemperp. 7. " pen
lapoli I. 7. 9. 12. " exarcbatn 1. 7. 9. 12. " red-
di<bt I. " haistolfus 7. " ncfandus rcx b. 1
VARIASTES LECTIONES »° obsides dcncgarel. " irriimpere 1.7. 9. "' c^

1
iam in S.erasum, deest ". 9. 12. :1
finivit vilain I

lierhtrada 5. bercbtrada 6. berlrada 7. *

supe- *' dieemus 7. "5
(8.) 9. organum quod I. 7. (8?) o.
' et ad reddeinluni ea
riori o. quae Roniauac eccie- qnae 12. "* compendio 1.7. 8. 9. 12. " thcssilo
siae abstnlerat 7. * nibil promissorum 7. «
iis 7. duv vcnit I. "vassalico 7.9. '* reliquia 5.G. reli-
' est 8
reversus 2. '
abcessum I. deesl 6. quiis 1.7.(8.) 9. 3"
deest 5. "imponcns I. 7.(8).
10
• fineni
7. multa deest 2; p. resi imilta mi- 9. " vas.iHus 1. ' 3 iustitinm sicul vasallus I.
sit7. " organa 7. 3? '» thassilo S. " francorum " sicut vassus excidit in 1. (8.) 9. 3 ' domii.osuo I.
& _ " in nianibiis suis i. '" super 7. ." " Sed '

7. (8.i d,i(ini s finale in 5 erasum, dominos suos/oco

7, 3? " veriim 7. 3? " deest G. " deesl 7. .'i.
dominrs suis non intellecto; vturulem tamen singutari
'*
pervenerunl G. " fiiios G. numero praeferreantecedentiasuadeni. 36 tliessilo 1.
KOT.E.
Relinquere, desererc.
"
iiis >uis csse de) crcl. si<' ipse vassus r< ta menle .1 <

'
Sententia <-;t Tassilo Pippino et filiis fidelila-
:
liima ricvotionc pcr jnslitiam (utjiistuin cratj (.^sct
icm promisit, iia ul qiirmndinodum vassus donii-
, in futuro.
579 EGINIIARDl ABBATIS ANNALES 380

ANNALES LAUBISSEKSES. A ANNALKb K,l.NHARDI.

Dionisii ', Rustici ct Eleulherii, ncc non ct sancti
Germani scu sancli Marlini ', ut omnibus diebus vi-
t;c eius * sic conservaret, sicul saeramenlis pro-
niiseral * : sic el eins homines maiores natn, qui
crant cuni eo , lirmaverunt , sicut dictum est,

in locis superius nominalis ,

quia * et in aliis mul-
lis. Natalem Domini cl pascha Corbonaco celebra-

vit.
DCCLVIIL
DCCLVIII.
7 Pippinus rex cum exercilu Saxoniam adgressus '
Pippinus rex in Saxoniam ibal , et firmitates Sa-
est ct quamvis Saxonibus validissime rcsistentibus
xonum per virtutem introivit 9
, in loco qui dicitur
;

" et munitiones siias luentibus pulsis proelio propu-

Sitnia • >>, cl inultac strages factae sunl in populo ,

gnalorihus, per ipsum, quo patriam defendere cona-

Saxonum " : et tunc polliciti sunt conlra Pippinum
banlur, valluni intravit. Commissisque passirn proe-
onines voluntates eius faciendum ", et honores in

placito suo praesentandum », usque in equos tre- B liis >

P !,lrimam ex 'l»
sis «^titodineBi "ccidit ', coe

centns per singulos annos. Et '* inmutavil se nume-

gitque ut promitlerent , sc omnem voluntatcm illius
3
esse facluros et annis singulis * honoris causa ad
rus annorum in
,

generalem convenlum cquos 300 pro munere dalu-

ros. His ita coinposilis, et niore Saxonico.ut rata
esse deherent, conlirmalis, in Gailiam sese cum
exercilu suo * recepit.

DCCLIX. DCCLIX.
Nalus esl Pippino regi filius, cui supradiclus rex
Nalus cst Pippino regi ftlius, queni suo noinine

nomen suum inposuil ", ul Pippiuus vscaretur sicut Pippinum vocari voluit. Sed puer inmalura morle
praevenlus, tertio post nativitalem suam anno de-
ct pater eius; qui vixtt annos duos, c-t in lertio de-
funclus est." Eodcm " anno celebravit ualalem Do- cessit. Hoc anuo celebravit rex natalcm Domini in
6
inini in Longlare " c et pascha in lopila " d Et in- .
Lone.Iare , et pasclia in Iopila ; nequc exlra re-

iiiuia.it " sc numerus annorum in

gni sui terminos aliquod iier fccil.

DCCLX. DCCLX.
Tunc Pippinus rex,cernensWaiphariiim " ducem r Waifarius dux Ariuitaniac, cum res, quae in sua
poteslate ernnt et ad ecclesias sub manu Pippir.i ,
Aquitanioriim minime consentire iustitias ecclesia-
regis conslitutas perlinebant, rectoribtis ipsorum ve-
rum partibus quae erant in Francia, consilium fecit
cum Francis ut iter ageret " supradictas iustitias ' nerabilium locorum reddere noluissel ipsumque re-
,
,

quacrendo in Aquitania. Et pervenil usque in gera pro his se ' per legatos suos commonentem
lo
cum, qni 83 audire contemiicrei, conlumacia sua ad suscipiendum
dicitur Tedoad ». El cum haec vidisset
Waipharius, misit missos suos, Adolbertum n „t Da-
contra se bellum concitavil, Nam rex contractis un-

dinum",et dedil obsides Adalgarium ""

el Eitheiiuni
dique copiis Aquitauiam iiigressiis, bcllo se res el
8
iustilias ecclesiaruii: exactuium pronunliavil.Cum-
VARIANTES LECTIONES.
1
que in loco, qui Tedoad ' vocatur, positis castris
dionisi 5. ' Germaniet sancti Martyrisl.
'vitae
suae 7. (8.) 0. * sacramenlisconstrirtus p.l. 7. (8?) consedissel, Waifarius bello cerlarc non ausus, mis-
* quia deett I. 7. (8 ?) 9. c
Natalem etc. desunt m sa 10
ad regem lcgatione , spondet se imperala fa-
omnibus codd. excepto 5. el 9., tn 17110 tameii ita re- ctiiinm, ecclesiarum iustitias " redditurum, obsidcs
peritur : Eodem anno celebravit natalem domini in
Corbonaco ci pastiia. Et immutavit sc numerus an- qui imperarentur daturum : dedit etiam duos de pri-
norum in 758. ' ibi I " civitates saxonum cum
. moribus genlis, Adulgurium el Ilherium. " Et lioc
virtute bellica introivit 15. • sithma 1. situnna 7.
n facto, commolum contra se " regis animum arleo '»
sitina 12. 10
multas tragcs >. " in populosaxonnm
factae sunt. Etpost haec pollieili sunt pippinosc om-
mitigavit, ut statim bello desisieret. Nam acccplis
nesv.e. facturos ei bonore suo se praesenlandos us- obsidibus, qui ad lidem promissionibus faciendam
que ad equos 15. "faciendasl. " praestandum 1. dati sunt, rex belio abstinuit, domumque revcrsus,
'' Etetc. decsl 15. " iinposnit i. 7. 9. " defun-
elus e. i. tertio 1.7. " Eo;le.u etc. onmin usquead VAPJANTES LECTIONES.
n. 77Stfesuni 15. " longlasel. "topilal. "mu- :
ingresstis i. t ila I ; ceteri cecidit. 3
volunlatem
tavii 1. " waphariura 1. waffarium 7. waifarium 7b. eius facluros7. ' " suo exerritu 2. *lon-
s. a. 7.
9. 12. gnaifarium 13. itadeinceps fere semper. !3 * regem hisre per 7.
ut glare 7. " se res ecriesia-
rie
quae agerel 1 " tnedoad l.theodoad 12. tedoat. 13.
. rumbello exacturum 7. 9 tedo i. thedoad 3 ? 5. 6. 7.
" dotbertum i. otberlum 8. autbertum 9. otherium jmissa 4. " eeclesiis sua iura 7. " ilerium 5.G.
12. albcriitsl3. " dawinum 12. "adAlgariumCe- ila CAinlra se commoluni 7. ''•
decst 7.

NOT/E.
• Cherbonne ad Axonam conlra Altiniacum po- d Jupitle contra Lcodinm ct llarislallium, in dex-
sita, ant S. Marcou, olim Corbeni nuncupatum, Va- tra Mossripa.
les. Notit. Gali. p. 160. e ]) u ue", vicns 15000 passuum a flnvio Ligeri re
b descrinin Senda, Sinedi, Sinidi die Scridc?
moius. in fiaibus Pictonum el Andium piopc Sau
' Valesio p. 285, Claire in Arducnna. uiur. Valcs. I. c. p. 552.
 581 CUM LAURISSENSIBUS COLLATI. 5i2

ANNALES FGINHARUi. A ANNALES LAURISSENSES.

dimisso exercitu, in villa Carisiaco ' hiemavil , in regi Pippino, ut omnia redderet ', quicquid supra-
qua et natalem Doinini et pascha celebravit. dicttis rex quaerebat in causis ccclesiasticis. Et celc-
!
bravit natalem Domini in Carisiago et pascha. Et
3
imnulavit se numertis annorum in

DCCLXI. DCCLXI.
Waifarius dux, quamquam obsides dedisset, sa- Waipharius djx Aquiianiorum , niinime cogi-
cramenta * iurasset, salitis Ltmen ratus, si
3
de in- tans de obsidibus vel de sacramcntis " suis, quasi

lato sibi atino superiore bello ultionem exigeret '. iu vindiclam * supra Pippinum regem exereitum
exercitum suum, qui Erancorum possessiones popu- misit, qui ad Cavalonum ' civitalem vencrunt. Dum
laretur, usque ad Cabillonem civitatem fecit acce- et supranominatus rex synodtiui suum " tenerel in
10
dere. Quod cum " Pippino regi generalem conventum villa qui ' dicitur Dura , nuntialum est ei

agcnli in villa Duria " fuisset nunciaium, coactis qtiodWaipharius in omnibus nicnlitus est itcrum ;

rex " Pippinus illuc cum exercilu iter peragens, ef

6
undique auxiliis , cutn magno belSi apparatu Aqui-
taniam ingressus, quaedam opida ' alque caslella cius (ilius primogenitus nomine Carlus " cum eo, et
nianu cepil : in quibus praecipua fuere flurbonis, " muita castella cocpil ", quorum nomina suat, Bur-
Cantilla , Clarmontis •>. Quaedam * se victori ultro bonnis ", Cantela, Clarmontis ". Islas " per pu-
dediderunt ', maxiraeque Arvernorum ,0
castella, gnam eoepit, et in Alverno " alia multa " castclla
quae lunc bello premebantur. Rex tanien cuncta coepit per placilum, quae se subdiderunt in eius do-

et igni " de-

quae exira munitiones invenit, ferro minio, et pervenit usque Limovicas ", vastando
vastans, poslquam ad I.imovieas ,! "'
oppiduni ve- el desertando '" supradiclam provinciam propier ne-
nit, revcrsus est, et in villa C.arisiaeo hibernis habi- glcgentiani " Waifarii ducis. Etcelebravil natalcm "
tis, nrttalein Domini ac pascha celebravit. In hac ex Domini in Carisiago " villa, et pascha " similiter.

pedilione fuil cum rege filius eius " primogenitus Et intnulavit sc '• numerus anuorum in

Karltts , ad quem post patris obitnm totius imperii

''.
summa eonversa cst
DCCLXIi. DCCLXH.
!6
Pippinus rcx suscepio a se bello finem inponere Tertio in Aquilania Pippinns rex iter faciens, ct

cnpiens, ilemm Aquitanicam provinciam cum ma- coepit civilalem Bituricam et eastrum qttod dici-

#nis
y,ll"3 copiis inlrat
LUJlim JHll.lt :
. eaptisque
,I(!II--I|IH. Biluriea
*>i!II!!<1 " *
" civitale
ClYliaie tur
""* " Toarcis
" ". Et ceiebravit natalem Domini in
'.

{.
3°
ctcastelloToarcis «, revertitnr. Hicmavitque in villa Genliliaco villa ", et paseha similiter. Et in-

Centiliaco ', atque in ea " natalem Domini ac pa- mulavit se numerus annorum in
schalis festi sollcmnia " celebravit.
DCCLXIII.
DCCLXlli.
Pippinus rex habuit placiium siium in Nivernis ,
Reileunte anni congruo tenipore, conventu in Ni- "
ls s et quartum iler faciens in Aquitaniam, ibique
vernis habito, et contraclis undique eopiis, rex
Pippinus Aquitaniam repetit, et omnia quae extra VARIANTES LECTIONES.
munitior.es erant lerro el igni depopulatus, usque ad therium 5. Adalgarium et Ailerium 7. A. et Itherium
" 8. et Adalgarium et dedil obsides iterum regi P. 9.
Cadurciam < opiduin accessit. inde curn integro ' cari-
A. et iiherium 15. '
redderct el q. 1. 7.
!0 3
exercitu in Franeiam
Lcmovi- se recepturus, per siaro7.(8.)9. 12. i5. elimmutatusesl7. ' wai-

* vin-
cam " De qua expeditione Tassilo " Ba-
regreditur. iarius /i«c et mfra 5. " vel sacramenlis I.

ioariae "
dux, aegritudine per doium simulata, pa- dictam suam in P. I. v. super P. 7. 9. vindicta supra
' calualdonum 1. cahilonum 7. cavalonnum 8.
15.
triam ' revcrsus est, Grmaloque ad defeciionemani- * synodnm suaui I.
cavaiionum 9. eabiloiiem 12.
10
mo, ad regis conspecliun " ulterius se 8S venlurum 7. (8.) 9.
' villa quae I. 7. (8.) 9. duria 7 b.
" tunc iteruni rex 7. rex it. 9. " carolus
VARiANTES LECTIONES. n 12. t.
" r.epit 1. 7.
1. 7. (8.) 9. karolus 12. ila deincevs.
1
carisiaca 2
saeramentaque 3 " burbonis I. 15. " dar-
6. 7. dcesl 7. (8.) 9. 12. 15. ubique.
si
' exigerc 7. • dum C.
6
consiliis 4. conliniis 6. moantisl.claramontislS. istos I. istas S. isia 7.

(8)9 " auerneu 1.

8 ,s
multa alia 7. '• lemoni-
' oppida 2-7. quae I. dederun! 5? 5. 6. * 7.
10 limodicas
aruenorum *. aruennonim 5. 6. avernorum 7. cas 1. lemovicas 7. (8.) 9. lemodicas 12.
"1 destruendo 1. 7. !l
11
igne 7. constanter, limovi-
1!
lc.!iiovic3s 5. negiigenliam I. negle-
(;. J3
cam 7. " deem 5. 6. " pervenit 7. " belurica gentias 7. negligentias 9. " naiale I. 3
carisiaco
*-

i. " eadcm i. " sollempnia 2. i. solempnia 5. so- 7 12. " domiiii et pascha in carisiaco villa anno
lennia 5. solennitalem 7. " niversis 5. " veuil-i. domini 7G2. 9.
!"
inimuialiis est n. i. " aquita-
"e. i. 7."limovicain7 " ihassiic 3. "duxbaioa- niam7. 9. " '^est 1. ™ toaras 1. toarciis 12.
riac 4. " in pairiam7. " aspcctum 7.3? !6
se 38
villa similiter et p. 1.
30
Et inm. elc. deett i

u. 7. »<
ibi 1.7. (8.) 9.

NOT.E.
• /)wi-«i inter Colonium et Aquas. • Thouan.
" Bourbon, Chantelte-le-Chustel et Clermont. f Geniitly, prope Parisios
' Limoges. * Severt.
* Bourijes. i>
Cnkors.
3sr. EGINH.VRDI ABBATIS ANNALES 351
AMNAI.F.S LAUBISSEKSES. ,v\mits ri.iNnw.ni.
Tassilo '
du\ Baioariorum postpostiit sacramenla ct abiuravit. Rex, dimisso in bibcrna cxcrcilu ', ad
omnia qnae promiseral , et per malura ingenium se bicmandum ' in >illa Lonclare 3
conscdit, atque
iude scduxit, omnia bencfacla , quae Pippinus rex ihi naialein Domini ae pascha cclebravit. Facla esl

avunculus cius ei focit, poslposuit; pcr ifigenia frau- auiem eo ' tcmpore tam valida alque aspera hiemps,
dulenta se subtraliemlo Baioariam petiit, ct nus(|uam ni inmanitate frigoris nullac ' practeritorum an-
6
amplius faciem supradicli regis videre voluit. Itex noniin hieini viderctur possc conferri.
Pippinus iter peragendo pcr Aquitaniam *, usqiic
3
ad Cadurciara pcrvenit, Aqnitaniam vastando,
n revertendo per Limovicas ' in Franciam • rc-

versus cst. Et fucta est hiemps ~ valida, et tenuit

7
rcx Pippinus nalalem Domuii iu villa , qni " dici-
9
tur Longlar , ct pasclia similiter. Et inmulavil se
r.um?rus annorum in

DCCLXIV DCCLXIV.
Tunc Pippinus rex "' liabuit placilum suum " ad Rex Pippinus, distraclo ' in diversa aninio pro-
Worinaliam, et nullum ilcr aliud " feeii nisi tn ,
pter duo bella, Aquitanicura "
iain olim susceptum,
Erancia " resedil, causam '* pertractabat inlcr Wai- el Baioaricum 9
propter Tassilonis ducis dcfcclio-
farium et Tassilonem '*, et cclebravii natalem Do- ncm suscipiendum, populi sui gcneralem conveniuin
inini in
IC
Carisiago " villa, ei pasclia • simiiiter. liabuii in Wormacia civitalc. Dilalaque in futiirum
Et inmutavit se numerus aiinorutn ii< expeditionc, illo anno domi sc coulinuit. Hiemavit-
que in villa Carisiaco, atque in ea natalem Doiuini
10
ct sanclum paschalis fesli sollcmne cclebravit.
Eodem anno '•'
eclipsis
l!
solis facta cst primo die "
Non. lun. hora sexta.
DCCLXV ". DCCLXV.
Tunc Pippinus rex !0
habuit placilum " suum "-'
Hoc anno rcx Pippinus domi sc coiilinuii, nrque
ad Attiniacum, et nuitum feeit aliud iler, ei celebra- proptcr A(|uilanicum bcllum, quamvis nondum fini-

vat naiaLni Coiniiu in Aquis villi, ct pascha s mili tuni, regni sui terminos egrcssus cst, sed generalem
ter. Et inmulavit 23
se numerus annorum in popnli sui couventiim in Alliniaco " villa, hiberna "
16
Aquisgrani habuit , ubi el " ualalcm Domini ei pa-
sclin cclebravil.
DCCLXVI. DCCLXVI.
Tunc Pippinus rex perrexit iler faciens in Aquila-
Pippinus rex propter conficicndum Aquilaniciim
niaro; ct placiiuiii siniiii lialiuii in Aureliania civitatc,
bclluni couventu '" Anrelianis habito, in Aquitaniam
ct restauravii Argentomo** a castro, quod anlea Wai- distructum 9
profei tus, '
a Waifario Argcntoma-
farius destruxit. Supradictus Pippinus rcx castruin "
gum *' caslrum reaedilicat ", dcpositoque ilii

nominalum " reaedificavit, ibi ** Francos misit " 2

nccnon et in ~
Biturica civitalc Francorum pracsi-
Aquitaniam continendo s
, similiteret in Biturigas*' **
dio, rcgreditur, nalalcroquc Domini Salmoncia-
,0
Erancoruin scaram conlocavit. Et cclcbravit nala- ci ", pascha vero Gcnliliaci ,6
celebravit.
leni Domini in Salmunciagura 31 h villam 3J et pa- ,

VABIANTES LECTIONES. VARIANTES LECTiONES.

1
tbessilo itn deincept
aquitaniam u. ad r.
et 1. *
1
e. in h. 7. 5? -
bimandum 2. ' longlare 7.
7
purvenil deest 5. 'addurcia 13. * lemovicas
" boc 7. " nulli 7. ' deesl 2. diclractn 4. • A.
7.
(8.) 9. 12. legemodicas 13. " francia 15. 6 seilicet 7.5? * baioariorum 2. " sanclum pascha
hyeros
1. 9. hiems 7. 12. '"rex deest I. B cel. 7. sanctaui paschalis
solciuiitatcm 5. 6. fesii
quac 1. 7". (8.)
9. * longlaarl. iongolareiS. ,0
rcx deest I. rex
n " codem anno deesl 2. eclypsis 1, i. " II. '*

pippinus /. 9. " suum deest I. 12 non iiiii. 3. 4. 5,

priino die deest 2. " atiniaco 2.
et niliil tunc 13
uliud 1.7. " franciam 7. !). '* caussam I. cau- hiebcrna I. "
Atliniaco villa babuiL hihernuni
!

,;
samque 7.9. " wapbarium tessiloncm 1. " in icinpus aquisgrani fuil 5. ubi 5. 5. ibi ei 6.
" carisiaco?. 12. '" domini el pascha in " c. in 7. 5? " destruclum 2-7. " argenlum
deest 1.
parisiaco villa amio domini 765.9. 19 finni 7fj» el magn 5. '- reparat 7. 5? " -dispositoquc
'''

765 desunt in 15. " rex p. I. 7. 9. (8.) -' placi- z

•l ',. '•' in deest 2. i. et ibi cl in 7. nalaleiu 7.
.

iiiuihabuit 1. "Etinmutavit
7.
M suuiii deest I.
:
-..<! uliaci 1. saliuonliaco 5. li. " gentiliaco
elc.deesti. ** argenlonio castrum 1. 5.
;' U.
argenlomum
caslmm 7. (8.) 9. argentomachum castrum 12.
** nominatum deest I. "ibique7. 9. "dimisit7.
*' convivcndo aquitaniam
1. ad contincndam 9.
** lnturgiis bituriras 7.
1. (8.) '. I:' uituricas 15.
*•francorum deesl 1. ,! salnioiiigoVilla 1. salmon
giagum vill.ini 7. sajinoniaco 12. '- villam deest 9.

NOT.E
Argenton, .> uicridic cl occidcnlc oppidi Chatcau- ' Samaussy prope Luglunum Clavalum.
roiu.
 CUM LAURISSE.NSIBUS COLLATI. 586

AN>..\I.F.S tl.lMIUtl'1. AVYU.t.S 1 U lllsSI.NSI.S.

sriia '
in Gcnliliaco '. l-.t inmulavit sc numcrus an-
norum in

DCCLXVU. DCCLXVH
Ort.i quaeslione '
de sancta Trinitate el ile san- Tunc lialmit domnus Pippinus rex 5 in supradicta
riorum imaginibus intor oricnialcm el occidenia- villa synoiiiiin magnum l iutcr Romanns el Graocos
ltui ecclesiam, i <1 ost Romanos ct Graecos, rex Pip- de :-ancla Trinitate ' vel dc sanctorum iiiiaginibus,

pinus, convenlu in ' Genliliaco villa congregato \ el postea perrexil itcr peragens parlibus ' Aquila-
synodum de ipsa quaestionc lialmit eoqnc per-
; niae per Narbonam Tolosain coepil, Albicnscm si-
,

acto '',
ad licllnm praediclum coiificiendiim post na- militer necnon et Gavuldanum ct sanus rever- '
;

"
lalem Domini in Aquitaniam proficiscitur. Et pcr sus est in palriam, el celcbravil pascha in Vienna
Narbonam iier agcns, Tolosam • arigressiis coepil °, civilate. Et in eodem anno in mense Auguslo ileruin
10
Albiensem et Gavuldanum '. J pagos in dedilionem perrcxil ' partibus Aquilaniac, Biluricam usque
accepil. Et Yicnnam reversus, postquam ibi ci pa- venil, ihi synoduni fecitcum omnibus Francis solilo
scbalis fosli sacra percgit, et exercilum a laborc more in campo, el inde iler pcragens, usque ad Ga-
refecil, iam prope acstatc coufecta, mcnse Augusto H ronnam " pcrvenit, mullas roccas " ^ et speluncas
a;l rcliqitiasbcUiprofcclus esl; et Biluricam vcnicns, conquaesivit ", caslrum Scoraliam '"', Torinnam '",

couvcntum morc Francico * in campo egit '. Inde- Pelrociam ", ct reversus cst Biluricain, ibique
que. '"-ad Garonnani " fluvium accedens
,J
,
castella nuntialum est dc obitu Pauli papac, cl ibi celebravit
miilta ct pelras atque " speluncas, in quibus sc bo- nalalem Doinini ". Et inmutavit se numerus anno-
slium manus plurima defendcbat, coepit, inter quae iiiiii in
1B 16
praecipua fucrcScoralia ', Torinna et Petro-
cia. Reversusque " Bituricam, exercitum in bi-

bcrna la
dimisit, ipse " ilii considcns 20
natalem Do-
mini cclebravit. Eo anno Paulus papa Roinanus de-
functus est, ctiius rei nunlius ibi ad regem pcr-
venil.

DCCLXVIH. DCCLXVHL
Rcx Pippinus cum priiuum ad bcllum gcrendum Domnus Pippinus rex iter faciens, et Remisla-
tempus congruum esse vidcret, evocato undique giium " coepit, ad Sanciones civilatem usquc per-
,9 !0
cxercilu, ad Santonicam !1
civitalem conlendit. Ca- ^ venit, cl ibi captam malrem Waipharii et so-
!1
pioqtie S!
in itinere Kimistaiuo ", cum ad urbein rorem eius et ncptas cius ", usque ad Garon-
praedictam venisset, maler el soror ct neptes " nam ; inde perrexit in loco qui dicitur Hontis S3<J .

Waifarii ducis " ad conspectum cius adduclaesunt. Ibi Hcrowicus " veniens cum il!a alia sorore Wai-
Quas cum pie susccplas ss
servari iussisset, ad Ga- piiarii ducis, et inde sanus reversus, pascba ccle-
bravil caslra qui " tlicitur Scls «. Ilcr.um ilcr
ronnam fluviiim proficiscitur, ubi ei Erowicus " cum in
ss
alia praedicti ducis sororc oceurrit, in loco qui Mon-
adsuincns cum domna Bertradane regina ad Sau-
ctoncs " civitatini pervenit, iliii|ue domna Berlra-
tes vocatur, seque ci illam regi tradidit. Rebus
!"
igiiur aliquot prospcrc gostis, rcx rovcrtilur, el VARIANTES LECTIONES.
iu castello quod dicitiir Scls " pascha celebravit. 12. pascha simililcr. cetera desunt 1. ! gcniilia-
'

3
co anno q. 7G7.il. rex dcesi i. rcx pippinus 7. 9.
VARIANTES LECTIONES. * magnam I. ' sancla ciuilate I. ' in partibus
1.9. ' gwaldaniun i. g.ivaldanum 7. gavaldanam
1 3
quaestio 4. * in decst K. pipp. gentiliaco s
liicnna 13. ' perexit sae-
12. galtiiiUlaniiui 13.
villa congregacio 0. ' eaque peracta 4. " tholo- /ihs.S. " ad
" usque a garonnam civi-
partes I.
,;
sain 0. cacpit 4 cepit 2. 5. 5. G. 7. ' gavui- "rockasl. " conquisivit i. 7.
;
tas pervenit 13.
dianuni 3. gavuldcnseiu 7. " franciaco 5. G. " ha- j) jg,' " scoram I. " toninam 12 16
pcro-
^
buit vel egit A. 10
ibique G. " garonam2. garon- nalaleni domini anno 7G8. 9. 18
et
{^,,, j
gam 4.
I!
acedens 2. " adque 2.
1
*scolaria "
Rhcnum stagnum 1. iieriinslagniim 13. et deesl
5. 4. " turinna 4. torrinna '.>. G. " atque 4; 7. 9. 12.
80
capil 1. 12.
sl
capta malre. . . soro-
deest 7. " rcvcrsus 4. " hybernia 7. "ipscvero ncpti 7. 9.
!!
cius et vcnil 1.7. " montis
!0 !1
re . . .

ibi 3. ipse aiitem ibi 6. moralus 7. sattoni-

(alii Morlis) 1. *' licronicus 1. herovicus 7. bifii
cam 4. * capto 4. *' riiiiaslaino 6. *' neptesque " castroqnodl. 7. (8.) 9. Sli assu-
croliimiciis 13.
7. 3? " rcgis G.
!S
deest G. " eberwicus 7. 7
xanctones
nicns 1. 7. 9. 12. " 1.
ewonvicus 5. '* deesto. ** fels 2.

NOT.E.
« l.e Gevaudan, pagus aiitiqmis Gabalorum iu Ar- Vir cl. Guizot in Gallica annalium nostrorum versio-

vcrnis. Vales. p. 213. nc (Collection dcs memoires rclatifs h 1'histoirc de

'•
Rocca hodieque in Ilalia caslellum montanum France. Annales d'Eginhard, p. 11.) Selles verlit;
aiulii, cvcmpli gratia, Rocra dcl Papa in montc Al- Valesius duo c'|us nominis loca recensci, Selles en
liano, cl quam pliirima in Apcnnino. llemi aut potius Celte, C.clla S. Eusicii, ct SeUet
' SeoraiUe», Turenne. Peyrusse. Bouquet, sur Nahon scu potius Cetle, Cclla S. Gcnulpbi cnm ;

' Locus Valesio ct Botiqiielo incognitus. vcro Sels non a Cella originem ducat, viro dc bisto-
ria maximc mcrilo hac in rc assentiri non
possumus.
« V
'U Seltz in Alsatia aut locus qiiidain Aquitanix.
387 EGESHARDI AUBATIS ANNAI.ES 3S8

ANNALKS LJkLHIS.SF.VSKS. ANNALES EGI.NHARDI.

<lane regiiia '

cum lamilia dimisit, et partibus Pe- Adsumptaqiie secum uxore atque familia sua ilerum

trogorigo * perrexit : ei interempto Waipbario, cum ad urbem Santouicam '

venit. Dimissaque ibi uxore

triumpho virtoriae ad Sanctones

3
reversus cst. lbi- et ' cum omnibus copiis ad persequendum
familia,

que moram faciens aiiquod

4
dies, aegrotare coepil, Waifarium ducem animum ihtendit, nec ' iprius
6
partibus Tinonorum • rcvertendo perrexit , dcslitii, tjnam aut caperet aut interfieeret rehellan-
orationem ad sanctum Martinum ' fecil ', ad tem. '•
Interfecto igiiur duce \N aifario " in lerriio-

sanctum Dionvsium
9
usque pervenit, ibique diem rio
c
Petragorico », confectoque, ut sibi videbatur,

obiens " fuiivit 8. Kalend. Octob ". Dornnus vero Aquitanico bello, Sar.tonas reveisus est. Cumque
Carolus et Cariomannus elevati sunt in regnum, ibi aliquantum temporis morarelur, aegritudine de-
:: 8
et domnus Carolus 7. Idus Octob. in Noviomo ci- cunuil. In ipsa ' lamen valitudine Turonos de-
vitate, Carlomannus in Snessionis civilatc similiter ; latus, apud sancti Martini memoriam oravit. Inde
ct celebravit praedictus gloriosus
domnus Carolus cum ad Parisios vcnisset ', 8 Kal. Octob. diein

rex natalem Domini in villa quae dicitur Aquis, et obiit ; cuius corpus in basilica beati Dionisii inarti-
Rodomo "
''•
civilale. Et iiunutavit se ris liumaluin est. Filii vero '°
Karlus et Karloman-
pascha in

numerus annorum in
" B nus consensu omnium Francorum reges rrcati, et
Karlus in Noviomo " b civiiate, Karlmannus iu

Suessoua " insignia regni susceperunt c . Karlus-

que, qui maior natu erat, Aquasgrani " profectus,
ibi tiatalera Domini, et in Ratumago " civilate pa-

scha celebravit.

DCCLXIX. DCCLXIX.
1B
Domnus Carolus gloriosus " rex iier pcragens Posiquam hii duo fratres patri succedentes re-

partibus Aquitaniae, eo quod Hunaldus

" voluit re- gnnm inter se partiti sunt. Aquitania provincia,

Waseoniam etiam et
,s Aquiianiam, el quac in sortem maioris natu Karli regis cesserat,
bellare loiam
19
auxilianle Domino dissipata remanenlibus in ea transacti helli reliquiis, con-
cum paucis Francis
" supradicii Hunaldi et in ipso its- quiescere nou potuit 16
. Nam Hunoldus " quidam
iniqua consilia ;

nere iungens se supradictus

»' magnus rex cum ger- regnum adfcclans, provincialium animos ad nova

mano suo Carlomanno " in loco qui dicitur Duos- molienda roocilavit. Couira quem ipse, cni cadem
dives ". Inde Cailomannus se reveriendo Frau provincia sorte obveneral, rex Karlus cum excrcilu
si domnus Carolus bcnignissimus C profsctus esl. Sed cuin fratris auxilium habere non
ciam iter arripiens,

rex ivit ad Aequolcsinam " civitatem *, et inde posset, qui procerum suorum pravo consilio ne iJ

*
[iler procedens ad Petrogoricum. Cuius partihus faceret inpediebalur, conioquio lantum cum eo ha-
constituit basilicam iuxta fiuviiim nomcn Dronam in bilo iu loco qui Duasdives d vocatur, fratre in re-
honore btati Petri aposlolorum principis, in qua gnum suum remeanle, ille Egolisenam 18 e Aqui-
post non taultiim temporis unum de imioceniibus
laniae civitalem proficiscitur, ct inde, contractis un-
VARIANTES LECTIONES.
dique " copiis, fugientem Hunoldum persequitur ",
1
ibique dictam reginam I. 7. ibique domna berlra-
''
3
xanctones civi- paulumque abfuit-% quin caperel. Sed i!le notilia
daiiireginam 9. * petragurico 9.
taiem 1. sanctones civitatem 7. aliquoi 1. 7. (8.) '•
locorum, in quibus regis exercitum lalere poterat,
6
9.12. 'thurouuml. perrexit Orceronem ad
sanctum Hartinum et 1. ' mariyuum S.
8
fccit
VARIANTES LECTIONES.
10
et ad7. * dyonisium 5. "biit octavo Caendas '
sautonicum I. 2. 5. 6, saltonicam 4. * ac

Ociobris 1. " VII. kal. 7. ro- " noviomis I.

' 3
7. 3? uxore sua et C.
J
nequc 7. ' et caperel
doma 9. ''• El inmutavit etc. kic ut saepius dccst I. et rebellantem quoquc mteriicoret 7. * w. d. 7.
" Anni 708 /J/iis cum «.769, 770, 771, 772 deesl in 3? 6
lerrilurio 2. ' illa 5. 6.
8
invalitudine 5.
13. 1C
gloriosus 1. 7. (8.) 9. II. gloriosissimus 5. valetudine 7. 9
vero eius 7. " no-
veniset 2.
10

aeest 10. 12. " hunoldus 8. 9. 18 et etiam venit viomago i. 3. 6. 7. " suessona civjiale 4. 5. 6.
80
ad aquit. 1. " Francis deesl i . dissipata sunt D suession karolus squasgrani 7. '* ratuma-

1. 10. dissipalum est iniquum

dissipavit 7. 9. 12. gno 0. rotoimago 2. rolomago 7. " deesl 2. " po-
consilium 11. praediclus i. " " carlomano ger- lerat 5. " bunholtus 7. ila deinccps. ' ergo lise-
mano suo 1. " ducischius 5. duasdives 7. (8.) 9. nam 6. lisenam 5. 9
undique contraclis 7. undique
'

10. 11.
8i
in franciam 1. 7. (8?) 10. 11. " cgnose- deesl 3.
i0
prosequitur 7. 5? 2? " paululumque
sinam 1. equolesimam 7. equolesmam 9. equolesi- 7.5? "afuil. 5.
nam 10. egolismam 11. ecolensinani 12.
NOT..-E
a Pcrigueux eessenwt; inCarlomanni dilione, verbi causa, mona
h Noyon. sterium Argentoilum, Parisii, Sucssiones, Salmon-
Carolo prsler diir.idiam Aquilaniam borealis,
o liacum, Corbonacum, Altiniacum, Pontio, Theodonis
fralri meridionalis regui Francorum portio obvc- villa, Metta^, Yiridunum, Calmunliacum, Brocoma-
nit. Carolo, exempli gralia, Andegavi.Rotbomagum, gum, Neustrise et Aiistrasia: jiars meridionalis, Se-
Noviomum, Audriaca villa, monasteria S. Bertini ei ptimania, Burgundi^, Provincia, Alsatia et Alainan-
Corbeiense, Valenlinianx, Leodium, Haristallium, nia occurrunt.
Aqu:c Duria, Trajectum inferius, Gorzia, Moguntia
r
d Ejus situs ignoratur, ullra Rhenum in regno
et Worinatia, ideoque Neuslrisc et Austrasioe pars Carloinanni fuisse videtur, non vero in Pictonibus.
borealis, Frisia, certe ct Thuringia cum Baioaria • Angouitme.
38) C.IM LAURISSENSIBLS COLLATL 590
A.NNVLES EGlNHAItDI. A ANNU.ES IAI HIS.sKNSlCS.

iiberains est, dimissaque Aqnitania Wasconiam '

sumpsit plurcs Francos ' '
cuni ounii ulensilia et
petiit, tutuni se ilii fore arbitralus Eral tunc Wa- praeparamunla * corum 3
", et ibat l
super llu-
sconum tlux, Lupus nomine, cuius Qdei se Huuoldus mcn Domoniam ", et aediiicavil ibi castrttm qui «
committere non dubitavit. Ad qiiem rex missa *
le- dicitur Fronciacns ' ; et in.le misos suos mit-
gatione, iubct siui perfugam reddi, ca condilionc lcns post llttnalduin et uxorem eins atl Luponeni
mandata, si diclo audiens sihi non fuissel 3
, seirtl Wasconcm, dum et ibi nioram fecisset * una cum
se bello Wasconiam ingressurum, neque inde prius Francis, adductus est * supradictus Hunaldus i;na
digressuruin, quani illius inoboedienliae lineni inpo- cum uxore sua. Et '*'
castro pra*eparalo 10 el H11-
neret. Lupus minis * regis perlerritus, Hunolduni el nablo recepto.reversus est in Francia u ,etcclebravit
u.vorcni eius sine cunctalione reddidit, se quoque natalem Domini in villa quae dicilur Duria '», et
qnaecnmqiie imperarenlur factumm sponondit. At pascha in Leodico vio 13
publico u. '"'
Et " in-
rex, donec iegali quos miserat reverterentur, ca- mutavit se numcrus annorum in

siellum quoddam 8
iuxta Dornoniam ' a iluviam collocavil dalum patii suo a domuo papa Romano,
J
voeabulo " Fronciacum •> aedilicat. Reversis igi- cuius meritis et auxiliis dicebat se victorem bello
p luisse inulloties. Locus aulem quo basilica fundata
lur lcgalis, reductn perfuga, aediiicalo 10 castello, in ' est.
Brantosmis dicitur. 1'osiea de Pelrogorico el
regnum suum regreditur " ; celebravitque natalem Eiigolesima aliisque locis suniens plures 7.]
Domini in villa Duria, et pascba apud sanctum Lanl- Iqui civitatein ipsam aspiciebant 11.] '

*'
[simulque Launum, episcopum eiusdcm civiia
bertuni ls in vico Leo.iico '

lis, qui fuerat capellanus tfoinni Pippini regis palris

sui, quem ipse rex Pippinus episcopum feccrat de
ipsa civitale. 11.]
"* [receplo (Jnaldo et
praeparato castro Fronciaco,
rediil ad Egolesimam, utii postulanie Launo episcopo
fccit iu Monaslerio sancii Eparchii auctorilatem
praecepti de lerris quae ihi sine conlentione eranl,
id est super (iuviiiin Tolveram, Magnacuin, luvena-
cum, Vasnacum, Moiiteiionein, Visacnm, Roliacuni
super lluvium Notram, liau.iidanem viliam, Camilon,
Cavannacum, Ulciacum, Roliacum minorem, Tor-
ciacum, Serlis. Tomolatum super fluvium Dorno- ;

niam, Montem villam, Baeiaciim, Triacum, Marle-

vam. Quod praeceptum Bartholomaeus canrelbirius
cius scripsit, et ipse domnus rex manu sua firma-
^ vit, et tie anulo suo sigillavit. Erat co tempore in
ipso monaslerio sancli Eparcbii canonicalis habilus.
Inde gloriosus rex Carolus reversus est in Fran-
ciam. 11.]
""
[ubi sanclus Larsberlus martyr in corpore rc-
quiescit 9 b.j
DCCLXX. DCCLXX.
Domnus "Karlus rex babuit populi sui convenlum Tunc domnus Carolus rex babuit synodum " in
generalem " in Wormacia " civitate. Berthrada "
Warmatiam " civilatem, et Carlomannus et Berta
vero, mater regum, cum Kaiiomanno minore /ilio
apud Salusiam d locuta 1T
,
pacis causa in Ilaliam YARIANTES LECTIONES.
prolit iscilur, peractoque propter quod il!o profecta 1
et insumpsit populos francos 1. »
omnibus
VARIANTES LECTIONES. utensilibus et praeparamcntis 1.11. omnibus uten-
1
vasconiam 7. constanlcr.
missa ocins 7. 3
id- * silibus etpraeparamenta 7. omni utensilio et prae-
que ea condilione tit nisi dicto obediens fuissel 7. paramenta 8. cmn omnis generis apparatu 10. ar-
sibi audiens 4. • nimis 1. minas 2. ' Ad. 2. mis et nlensilibus 12. 3
ipsoruiu et ibi super 1.
"
deest 7 ;
quod
3. "
dornaniam 5. dordoniam 2 '
eorum ivil 7. 5
dernouicem 1. dordoniam 7. 9.
* nomine ' franciacum 1. 3. fronctiacum 5.
7. i. D dordonam 10. dorhdoniam 12. "castrum quod 1
11. F. deest 2."aediftcaloque i. 5. 6. 1! revertitur (8.) 9. 10. 11. 12. ' frontiacus 12. »
fecisset
2. 5. " lanbertum 2. 13
riominus 7. 3. iia detn- vemt cuml. s
adductus ct 1. " praepartilo 1.
ceps. ' generalem conventum 7.3? " worcia 11
franciam 1. 7. (8.) 9. 10. 11. 12. " dura 1.
i. " berhlrada 5. berchtrada C. bertharda i. " leako vico puplieo 5.
1. " anni huius finis es
>*

bertrada 7. " comma in edihonc non hoc loco sed F.inh. paululnm immutatus est in 9 h.
vita Caroli
16
perperam p<,st causa demnm posilum, sensum valde synodiim suum 7. " warmalia civitatc 1. 7. (8.)
diversum reddit; lectionem nostram omnium quosipse 10. 12. in eodice ii inm m in finc utriusque vocis eru-
inspexi, et, ut mihi persuasnm est, reliquorum etiam sum.
codicum auctoritas tuetur.
NOT.E.
8
Dordoqne. 10, non in Alsaliani usque ascendisse videri possil,
h Fronsac. locum tamcn non infra Wormatiam et in regno Ca-
'Luttich. roli, sed in regno Carlomanui, ad quod Alsalia pcr-
* Seltz in Alsaliaquamvis enim Schopflinus in
; /iuebat, qua?rendum essc, omnes consentiant, qui
Alsatipe llluslr. T.
I, p. 700, 707, Valesium qui idem annales nostros bene iiispcxerint ; nam hic non de
censuit, male habeal, et locum quemdam pagi Wor- conventu Caro!i, sed Carlomanni cum matre in Ila-
inatiensis ad flumen Salusium prope lngelheim in- liam profectura agitur.
telligat, quod Carolus, Wormatix conventu
celebra-
SOI Et.l.NIIAIlDI ABBATIS ANNALES 592
AWU.IS I lURISSF.NSI S. \ A\NAI F.S ECIMUHDI
rcgina lungcmcs se ad "
Salossa ', ct in eodem est ' negotio, adoratis eliam Romao sanctorum r,po-

anno perrcxil domna Berla regina per Baioariam sioloium Iiminibus, ad lilios in Galliam * revertilur.

parlibus Italiac '. Ei domnus Carolus rex celcbra- Karlus autem rex natalem Damini Mogontiaci '

vit natalem Domini in Mogontiam 3 civilatcm ct sanctumque pascha in villa llaristallio ceiebravit.

pascha in Harislallio '. a Et inmutavit se numerus

annoriini in
*
[castro quoil dicitur Salussa 1>.^

DCCLXXI. DCCLXXI.
Tunc diiiniins Carolus rex synodum liabuit ' ail Peraclo secundum morein generali convcntu su-
ci eodcm anno Carlomannus '
6
Yalcnlianas •>, rex pcr Quvium Scaldiam * in villa Valentianas ', rcx
dcfunclus est iu villa quae dicilur Salmonciacus ", Karlus ad hiemandura proficiscitur. Cumque ibi ali-
prid. Non. Dec. ' Domnus rex Carolus venit ' ad Cur- quamdiu moraretur, Karlomannus frater a. d. 2 N<>-
bonacum " villam, ibique vcnientes Wilcharius " ar- nas c Deccmbris deoossit in villa Salmontiaco *.
chiepiscopusetFolradus"capellanuscum aliisepisco- Et rcx ail capiendum cx intcgro rcgmim animiim
pis ci sacerdotibus", Warinuset Adalhardus " comi- " jntcndens, Carbonacum * villam vcnit ". llii Wil-
tescumaliisprimatibus qni fuerunt Carlomanni""; hariura cpiscopum Sedniiensem " et Folradum pres»
uxor vero Carlomanni ctun aliquibns pauois Fran- bitcrum " et alios plures" sacerdotes, eomites
" perrcxerunt ". Et praeclarus ac
cisparlibus Italiae etiam atque primates " fratrissui, inter quos vcl
gloriostis " Carolus" ro\ celebravil naialcm Domini praecipui " fuere Warinus ct Adalhardus " ad se
in villa quac dicitur Altiniacus " cl pascha in llari- venientes suscepit. Nam uxoreius et filii cum par-
stallio " \illa 5 *. Et inmutavit se numerus aimo- le '" oplimatum in lialiam " profecti sunt. Bcx au-
rtim in tem profectionem eorum in Italiam qtiasi superva-
'
[seputlusquc cst in\ta urbem Rcmorum in basi- cuam patienter " tnlil. Celebravitque nalalom Do
lica bcati Remigii confessoris 9 b.] mini Attiniaco" ct pascha Harislallio ".
" [et iinxetuiii domnum Karolum-superse inre-
gem, et obtinuit feliciter raonarchiam regni Fran-
eonim. Girberga vero uxor 9 !>.]
DCCLXXII. DCCLXXII.
domnus Carolus milissimus rex " sinodum "
Ttinc Romae Stephano papa defuncto, Hadrianus " in
tenuit ad Warmaliam ", ct indc perrexil parlibus
;:
pontificalu succcssit. Rcs vero Karlus, congregato
Saxoniac prima vice, Acresburgum " castrum coc- L apud Wormaciam " generali conventu, Saxoniam
(:

pii, adErmensul
*'
usque pervenit, et ipsum fauum lnllo adgrcdi statuit, camque sinc mora ingressus,

forro el igni cimcla depopulatus

5i
Acresburgum "
,

VARIANTES LECTIONES. castrum coepit, i loliim

"'''
quod Irminsul " a Saxo-
1
salossen 1. salona 9. salussa 9 b. polassa II.
iiibus vocabatur" evertit. ln cuius deslructione cum
satussam 12. in parles ilaliae
!
1. 10. II. in cuilem looo pcr triduum morarctur, contigit ut,
;l
moguntia civitate I. mogiinciam civilatcm 7, (8.) propter conlinuam caeli serenitalem exsiecaiis"om-
mogunciatn 9. magoncia civitate 10, magontia 12. 30
nibus illius loci rivis ac fontibus, aqua ad biben-
et celebravit domnus
carolus nalale ct pasclia in
l
warmalia 11, harisialho 1. heristallio 7. hare-
12.
8
Egrefius (Egreqius) Ka-
VARIANTES LECTIONES
stallio 9. heristellio
rolus rex sinodum liabiiit elc. prima verba codicis
1
erat7. Galliam ad filios i. 5. i. G. revertilur
' in
J
C.
6
valentinianas 1. valacnlianas .">. valentinas 6. a. f. mogonciaci 2. mogonciaco 7>. 5. C. mo-
C.
8
7
karlomannus 0. iia et constanter karolus. sal- gontiaci moguntiaco 7.
i. *
in scaldim 7 • va-
mumiacus i. salraanciacus <>.
J
dominus ca- lentiana 7. valenciana ;>. 6, • fratcr ad pridie
rolus 1. domnus carolus rex 5. d. r. karolus 0. ca- Non. 1. frater ad pridie ... 2. frater ad II. Non, 5.
rolus vero rox 7. (8.) 9. deinde rex karolus 10. et fratcr ad \I. non. i. frater pridie non 5. 6. fratcr .

domniis rox karolu» 11. veuii autem rex karolus 12. 1) eius pridie Non. 7 nos igitur mutato ad in a. d.
;

" carbonam 1. corbanacum 4. 9. carbonacum 10. veram tectionem < ante diem II. Nonas Decembris
11. "
vulcarins 7. willarius 9. 12. wilbarius 10. dccessit > restituisse credimus. ' salmonciaco 7. 2?

waileritis II. " fuldradus 1 l'tilrailusC.7. (8.) 9. 10. . 5? salmotiaco 5. salmociaco 6. ' carboniacum

folcarius 12. " episcopis ac sao. C. ''• adaihartiis 2.

8
vc nit villam 4. 10
wlharium scdticiensem C.

I. adalardus 7. (8.) 9. II. adelardus 10.

" fiicriinl " briim I, 5. " plurimos
" primalos I. 2.3.
Caroii Magni I. " ad partcs italiae 1. in partes ita- primales t. 5. C. 7. "praecipueC "adelhartus
liac 10. 11. " perrexit 1. C. 7. (8.) II. discessit 12. 7. " patre 5 " autem hanc corum profcctio-
,s
et praeclarus et g. rex 1. gloriosus vero rex 9. nem 7. '-" impalienter 7. " in altiniaco 7. T>? anii-
ct gloriosus rex 10. " carolus deesti. " atquia- niaco i. " in harisl.illio 7. 5? " adrianus 5. i. 5.
cus i. " harislelbo I. hcristallio 7. " villa anno 6. 7. ita deincept . " ponlificatum 5-7. s, worma-
domini 772. 9. '* Tunc carolus rex I. Deinde ka- ciam civilatem i. "d. c. i. 5. depopulatis cnnck*
rolns rex 10. " synodum 1. 7. 9. 10. II. " vur- C.
8'
liuc rire ereshurgr elcrum ut in textu I. " ido»
inaiiam 5. vurmaciam C. wormaliam 9. warraaciam lumqiic 7. a;
irininsiilaiaxonibus 1 yrminsul saxo-
10. " heresberg l. heresbiirgum 7. 9. heresbiirch nibns C. " vocatnr S. C. " exiccalis 7. cxsiccatus
12. " ermensil 1. licrmensuHO. 12. 2. " I. i. i.

NOT.i:.
» Infra Leodlum siiura est. Sltidtbeig ad Timellam
b Valenciennei
 CUM LAURISSENSIULS COLLATI 504

ANXILCS I GINIIARDI. \ AS.NAI.ES I.AI lll.-S! \:IS.

ilnni invcuiri nou possct, Sed ne diulius siti cou- deslruxit, ct aurum vcl argentnm '
, qeod ibi reppc-
fcctus laboraret excreitus, divinitus factum credi- ril" abstulil. El fuit siecilas inagna, ita tit aqna
tur, ut quadain die, cum iuxla morem lempore mc- deficcrefin supradiclo loco, uhi Ermensul l
slabai
ridiano cuncti quiescercnt, iuxla montcm qui ca-
' ci dum voluit i!,i duos atit tres pracdictus gloriosus "

siris eral coiitiguus, tanla vis aqtiac • in concavo '

rcx stare dies ' fanura ipsum ad perdeslruenditm *,

cuiusdam lorrcntis» erupcrit, ul cunclo excrcilui

l
et aquam non liaberenl; tunc stibito divina largiente
sullieerct. Tuin " rcx, idolo destruclo, ad Wisuram gralia media die, cuncto cxcrcitu quiescenlc, inquo-
flimum acccssit, ibiquc " a Saxonibus duodecim ob- dam lorrcnie, omnibus hominibus 8
ignorantibus,
sidcs acccpil. Inde in Franciain revcrsus, in villa aquae eflusac suni largissimae, ita tit euiictus cxcrci-
lleristallio ' ct natalem Domini el sanclam pasciialis lus sullicicnter ' baberet. Tunc super Wisoram "
festi solemnilalcm ' celebravit, lltivimn vcnit siiprascriptus magnus " rcx " ct ibi ,

cimi Saxonibus placituin babuit, ct recepit obsides

diiodecim ", ct rcversus est iu Franciam " ,et cac-
lebravil natalcm Domini iu ll.uislallio '", ct pascha
B siinilitcr. Ei inmutavit se numcrus annorum in
DCCLXXIII. DCCLXXIH
Hadiiaiius papa cuni insolentiam Desiderii regis Tunc domniis Carolus 10
rcx " pcrrcxit ad hie-
eiLangobardorum oppressionem " ferre" non pos-
9
mandum l8
in villa quac dicilur Tbcodone " viHa";
set, dccrcvit ut " legationcm ad Karlura regem Fran- ibique venicns misstis domni Adriani aposlolici. no-
coriim iniltcret ,3
,eiimquc sibi " atque lloinanis ad- niine Petrus, pcr inare usquc ad " Massiliam ", ct
versus Langobardos opem ferre rogaret la
. Et quia inde lerreno " ad domniim " Carolum regem 9"
us-
id terreno itinere perltaliam ficri non poterat, eutn que *• periungens " invitando scilicet snpranomina-
quem miscrat legalum, nominc Petrum, ltomae tum gloriosum s
" regem tma ciim Francis pio Dei
navem "conscendcrc ct Massiliam usque " pcr mare scrvilio et ittslitia sancti Pelri seti solatio '•
ecclesiae
ire, alque indc terrcno itinerc Franciam fecit
in super Dcsidcrium rcgem el Langobardos '". Et idco 31

pervenire, Qui cum ad regcm in Theodonc ls villa b ,

marilimc vcnil, quia viae clausae fucriint " Domanis a
uln tunc hiemavcrat, pcrvenisset, et ei iegationis Langobardis. Tunc domntis ac praecelsus Carolusrex
suae causam aperuissel, eadcm, qua venerat, via consiliavil " itna cuin Francis, quid peragerel 3i
;

Romam regressus 1B
est. Rex vero : " rebus, quae in- ^ ct sumpto consilio", ut iia " sicut misstis apostolici
icr Romanos ac Langobardos gerebanlur, diligenli ^1

VARIANTES LECTIONES.
cnra pertractatis, belluin sibi contra Langobardos
1
aurum et arg. 1. * ibi retulit 1. * magna ei
pro defensionc Roraanorum suscipiendum ratus, lanta quod deliceret \ * ermeu-
deficerel ut sup. 3.
eiim toto Francoram excrcilu Gcnuain " c Durgun- , siil l. bermensiil 10. "gloriosus dcest 6. 6
dies
deestl. ' perdisliucndiim 3. * hominibus
diue civitatcm iuxla Rhodanum silaui venil. lbique deest
» suflitieuter '°
de bello suscipicndo deliberans, copias quas
(i. (i. vviseram 9. wisaram 10. ita
secum" deinceps. " suprascriptus magnns deest 6, " rex
adduxerafdivisit, etunam partem cumBernhardo" magnus I. * duodecith dccst 7. ^ 1 franliam 5.
15
palruo suo per iuonlem lovis ' ire iussit; alteram haristalho 1. doniini et pascha in haristallio et in
ipse ducens •", per montcni Cinisium *' numeris mutalus cst annus domini 773. 9. 10 Tunc.
Italiam in-
rex karolus carolus
0. niiiissimus rex 7."
trarc " contendit. Superaloqtte Alpium iugo,Deside- 19
" teodone 0. 20 villa dcest I.
hyemandum I.
VARUNTF.S LECTIONES. 51
ad dcest i. 7. " maxiliam 5. arclatum II.
1
propc monteni 7. 5? ' aquarum 5? 7. ' con-
" inde cum Kei.o I. inde lerreno gressu 9. i. iti-
cavitatc 7. » e. c. 7. 3? » lune 2? 3? 7. 6 nere lerivno 10. indc pcr lcrrara II. •'doninum
ibj 1.
7
barislallio 7. sanctum pascha 7. 3
longobar- deest 6. •" regem tlcest I. 7. 10. " usqnc dccst 1.
dorum 4. 5. 0. conslanter. " deest 7. S? "ferret 6. " pervenicns C. pervenit 9. ! " glo-
coniungens 1 ,

"9
non posset2. *" tlecst 7. 3? '•>
mill.ere 7. 3? riosiun deest 6. per dei servicium ct iusticiam
ul sihi 7.3? ie
ferrcl rogarc 7.5? '« navviin 7 W sancti pctri seu solatio 6. "°
Iongibardos 1. " et
3? " iisque massiliam 4. 5. 6. le
llicdone 5. the- ' n(^ e "clausae erantC. " consilium iniit cum l.
donis 7. " reversus (>. " dccst 7. •' gebennara 7. consiliatus esi unactim 6. coiisilium hahuit una cuni
geneuam civitatem 3. " uno folio exciso, sequen- 10. •• pcraget 1 . ageret 6. " consilio iussit siout
tia usqu.* ad voccs nnni 773 virtutc compulsi eas in I. c. iussii ui sicut 7. "° ita deest 10. " adriani
codicc 2. desunt. " duxerat 4. «• bernbarto 7. papae 7. 9. missusdomni apostolici adriani pcr ver-
" deest 3. " cynisium li. cinisum 7. " decst ~. htiin ipsius post G.

NOT.E.
• De torrente islo prope Oldenbckc pagum haud rianx cladis locum doceri videmur. Signum vcro im-
miillum a Fonlibus Lippi.e distanlem, qui jam fons mortalis herois ct fanum in quo consisleret, magna;
resonus der Uullcrborn atulil, cf. Furstcnbergii prin- fnisse molis, ita ut vel hodie ejus fundamenta super-
cipis Monumcula Padcrborn. p. 2IC>. sqi|. Cnjus fon- essent, ex eo colligitur, quod Carolus cum lolo
ns nalnra cum ita comparata sit, ttt cum ipsuin exercitii sno Iriiluum ad minus in ejus dcslruclione
torrenlem nnslrum esse ambigere non liceat, Irmio- cotisumpsil.
snt quoque iion Ereshurgi, sed aliquol passuum mil- b Thionvitle, Diedcnhofen.
libus a Li[ipi.c foniibus orientem et merldiem ver- " Genf, Geneve.
sus constitisse patet. Hine el Irminsul sive Ermensiil d Summus Pcnninus , modo mons S. Bernardi
lrmini sive Arminii columnant fuisse, et verum Va- major.
Patroi.. CIV. 13
535 EGIMIARDI ABBATIS ANNALES 398

A ANNAI.r.S ECIMIARDI.
ANNALES LAURISSCNSI.S
', rium regcm fruslra sibi resistere conantem citracon-
per verbom tlomni Adriani apostoliei posiolavit
J
4 gressioncm ' fugavil, Ticenoquc inclusum obse-
ita licrct ', lunc sinodnm ' suprascriptus glorio-
" lenuit generaliler
c
cum Franc.is Ienuara dil , ct in obpugiiatione civitatis, quia difficilis erat,
sus rex
exercituni dividens * iam fatus totum biberni temporis spacium mulla moliemlo
civitatem; ibique
monlem Caeni- consumpsit.
domnus' rex, ct pcrrexit ipsc per

sinm ", ct misit Rcrnchardum " avunculum smim

per monteni lovem
" cum aliis eius 13 fidelibus. Et
tnnc ambo exercitos ad clusas '' se coniungenlcs ",
16
Desiderius ipse obviam domni Caroli regis venit .

Tuuc domnus " Carotas rex ima cum Francis cas-

tra melatus est ad easdem clusas; el " miltens sca-
19
ram suam per montana boc senticns *• Deside-,

rius ", clusas " relinquens " supradicliis " domnus

Carotus rrx una cum Francis, auxiliante Domino et

iniercedentc beato Petro aposlolo, sine laesione. vel

aliquo eonturbio clusas aperlas, Ilaliam introivit ipse
et omnes fideles sui; el Papiam civitatem usque
pervenit " et Desiderio incluso, ipsain civitatem

obsedil. Ibique donnius Carolus in sua castra

" nata-

lem Domini celebravit, et pascha in Roma ". Et

inmutavit se numerus annorum in

DCCLXXIV. DCCLXXIV.
Et dinn" propter dcfensionem sanctaeDci Roma- Dum haec 111 ltalia gcruntur, Saxoncs velut pero-

nae ecclesiae eoilem anno, invitante " summo pon- portunam '
de absenlia regis nancli ' occasionem ,

lifice, perrexissel ", dimissa niarea contra Saxones, contigtios sibi Hassorum " terminos fcrro et igni po-

nulla omnino foederationc suscepta ", ipsi vero " pulanlur. Cumquc in eo loco qui nunc Fi ideslar « ab
Saxones exierunt cum niagno exercilu supcr confi- incolis noininatur, basilicam a beato Donifatio marlire

nia Francorum ", pervenerunt usque ad caslrum dcdicatam incendere molirenlur, atquc hoc clficere
quod nominatur Buriaburg >> ; altamen ipsi confi casso labore conarenlur, inniisso sibi divinilus pavo-
niales de hac causa solliriti , cum " hoc cernerent, *- re subitaneo, turpi
6
trepidatione confusi, domum
castellum " sunt ingrcssi. Diini igitur ipsa
36
Saxo- fugiendo revertuntur. At rex, diuiisso ad obsidio-
nem atque cxpugnalionem Ticeni ' cxercitu, orandi
VARIANTES LECTIONES. gratia Romam proficiscitur. Etcum, peraclis votis,
8
1
posiulatum 1. poslulaverat
postnlavit (>. 7. 9. inde ad exercitum fuissel reversus , fatigatam lon-
10. * fieril. synodum 1. 7.-elc.
* supradictus *
ga obsidionc eivitatem ad * dediliouem compulit ;
5 ' generaliler de-
1. decst 6. 9. rex gloriosus 7.
' lcriiein civitale I. in icnuina civitale 6.
quam caeterae civitatessecutae , omnes se regis ac
est I.
11
apud ienuain civilatem7. 9 in ianuensi civitate 10. "FrancoTUin poteslati subdiderunt. Et rex, subac-
8
in genua civitaie II. iebam civilatera 13. diuidens ta et pro tempore ordinata Italia, in Franciam rc-
tam factus rex d. et p. 1. dividens perrexil ipse 7. 9. vertitur caplivum ducens Desiderium regem. Nam
domnus deest 6. " canisiuin I cenisiura
,
9
10.11. .

" quo Langobardi '* multum

7.(8.)9. cinisium 10. ccsusium 11. " bernardum Adalgis filius eius, in

1.7. (8.) 9. 10. 11. " iovis 1.7. 10. 12. " aliis spei habere videbantur, dissperatis '* patriae rebus,
suisf. 1. 7. (8.) 10.
u sclusas constanter 9. " con-
relicta Italia in Graeciam ad Constanlinum impera-
iugentes 5. 16
desiderius dortino caroloregi obviam
torem se contnlit, ibique in patritiatus " ordine
iVit 1. des. i. o. domnocaiolo regi vcnit 7.(8. ) 9(re-
gi dcesl), 10. II. " donmus deest. 1. 6. " et deest atque honore consenuit. " Rex autera domura rc-
7. "montesl.7. nionlanis 8.9. " hos sequens D gre ssus, priusquam eum Saxones venisse " senli
1. »' desidcrius rex 7. (8. ) 9. " claosas5. " re- _, ,„. „ „
rent, tripertitum M
ls .„ „„ ^. „_„„;
,„ ici , exerci-
iu corum regioncs inisit MM
liquit 7. (8.) 9. 10. " supradictus deestS. supradi-
clus vcro d. 7. 9. " pervenit. Hie in codd. 8. 9. 96. .10
W.inserunturqune infraa. Tlklegimus i Et dum VARIANTES LECTIONES.
voluisset.i " caslris suis 1. li. 7. in ipsa castra congressum 7. ' licinoque 7. ticinioque 4. tyci-
'

9. iutra sua castra 10. •' in roma pascba I. " Et noque 0. * oporlunam 7. 3 ? 'nacti^.S? 5 asso-
dum voluisset desunt 1. 13. anno 773 habentur rum 5. *
turpi recentiore manu in a mutalum 3.
in 8. 9. 9 I) 10. 11. " ineilanie 7. orante 10. ' lyceniO. liciniV. 8
regressus3. 'ind.7. " deesl
30 31
suseepla ipsi Saxones 7. suseepit.
perrexit C. 7. "A17.3? "adalgisus 5. t>. 7. " langoberdi
Ipsi vero saxones 9. *" vero deesi 9. 10. 33
franco- 1. " desperalis 3 7.
15
patrialus 1. —"perman-
rum et p. 7. 9. f. pervenerunlque II.
3 '
cumque sil recenli manu in cod. 3. additum. " venire 5.
35 3b "triparlituro3. i. 7.
6. caslef.o 6. ipsa deest 0.

SOI JF..
a Pavia. desertus. Chronicon Gottwic ex Schrainkii disser-
t Mons Bierberg ad dextram Adarnae ripam, , lat. tle episcopatu Buraburg.
prope villam Ungedanken contra Fridislariam, bodie c Frjnlar
397 CLM LAURISSENSIBUS COI.LVfl 308
4NNAI.ES ECINHARDI. V 4N.NALES LAIRISSC.NSIS.

lum, qni inecndiis ac diieptionibus cunrta devs- norum ' gens coepisset sacviens domos *
forinsecus
stans , compluribus etiam Saxonum, qui resistere incendio cremare, vencrunt ad quandam basilicam
conati sunt, inlcrfectis, cum ingenti praeda regres- in loco qui dicilur Fricdislar *
, quam sanctac me-

sus ' est *. moriae Bonefacius novissimus marlyr consecravit

alque per spiritum propheliae ' praedixit, quod
nunqiiam incendio * crcmaretur. Coeperunt autem
6
idem praefati Saxoncs cuni nimia intentione ad-
versus eandem certarc basilicam , qucmadraodum
cam per quodlibct ingeniuin igni 7
cremare * po-
tuissent. Dum baec igilur 9
agercnlur, apparucrunt
quibusdam chrislianis qui crant in castello, simili-
10
ter ct quibusdani paganis qui in ipso aderant cxer-
cilu , duo iuvenes in albis, qui ipsam basilicam ab
igne protegebant ", et propterea ibidem non polue-
B riint ncque interius neque exterius igncm accenderc,
nec aliquod damnum " eidem " infcrre basilicac :

sed nutu divinae maiestatis pavore perterrili, in

fugam conversi sunt, nemine persequente. Inventus
estautem postca unus ex eisdem Saxonibus morluus
iuxla ipsam basilicam, genibus curvis adclinis su-
4
pra '
pedes, babcns ignem et ligna in manibus,
velut ore flando eandcm basilicam igni tradcre vo-
16 16
luisset Et reverlcnte domno
. Carolo rcge a Roma,
iterum " ad Papiam pervenit 1B
, ipsam " civilaleui
Desiderium regeni cum uxorc et filia, vel
cepil, et

cum " omni thesauro eius palatii ". lbiquc venienlcs

omnes Langobardi de cunctis !i civitatibus Italiae,
subdiderunt se in dominio " donmi gloriosi Caroli
regis et Francorum. Adalgbisus "' (iiius Desiderii
regis, fuga lapsus mare introil v5 , et Constantinopo-
lim perrexit. Tunc gloriosus doninus " Carolus rex,
ipsa Ilalia " subiugata et ordinata, custodia " Fran-
corum in cum uxore et re-
Papia civitate dimittens,
liquis Fraucis Deo adinvanlc cum magno triumpho

Franciam revcrsus est. Et dum " pervenisset ad lo-

cuin 30
qni dicitur Ingilinhaim ' a , mittcns ** qua-
tuor " scaras in Saxoniam, tres ** pugnam cum Sa-

VARIANTES LECTIONES.
1
saxonum 6 — l^. * domos decst 6. s
fri-
dislar 7. 12. fredislar 9. fricdislar 10. II. * per
6
spiritum prophetiaerffesiG. 'inccndiaG iidein
7 * concremare 6.
7. ctc. igne 7. 0. etc. deesl 6.
9
igitur deesi 6.
10
simul 5. " protegebant pro-
pterea 7. ' neque aliquod dampnum 6. " hisdem
U 5. iisdem 9. 10. II. " super 7. 9. ** voluisset.
,s
Revcrtens vero domnos carolus rex 7 domno
deest G. " et iierum I. " pervenit 1.7. 9. 10.
19
et ipsam 7. 9. "° filia et cnm 1.7. 10. H. " pa-
latii eius I. 7. 10. 11.
!1
de eis eiv. 1. " se do-
minio 5. G. 10. ** adaigulfus 1. adalgisus 6. 10.
adalgisus vcro 7 (8.) 9. 11. " intravit 1. introivil
7. 9. 11. ,s
domnus deesl 6. " iialia sibi s. 7. 9.
VARIANTES LECTIONES. " custodiam cuslodias 5. ordinata custodia 9.
1. 7.

reversus C. ' est. Karolus ab Italia regrediens, 10. cuslodia relicta II " Et cum 1. 7. 10. " in
dedicationem ecclesiae sancii Nazarii marlyris ei locum 6. 10. II. in loco 7. 9. " ingelheim 1 in-
translalionem corporis ipsius in monastcrio noslro gilinheim G. ingelhaim 7. 9. insilheim 11. " misit
Lanresheym celebravit , anno incarnalionis Doraini I. 7. 10. 11 " quatuor 5. '* saxoniam quarum
DCCLXXIV. Cal. Sept. 7. tres 1. 7. saxoniam. At illi trcs 9

NOTiE.
• De Ingelheimensi palatio Cajsareo cf. Schoepflini dissertationcm in Commentationibus academiae Theo-
doro I'al.'inue. t. I, pag. 500.
 399 EGINHARD1 ABBATIS ANNALES WO
ANNAI.FS I AlT.ISSf.NSES. A ANNAIE.S FC.INIIARDI.

xonibus iniciunt, ci auxiliantc Domino victores c\-

liti iuiii ;
quarta vcro scara non habuit pugnam, sed
i iini praeda magna iulaesi ' ilerum reversi suni ad

propria. El caelebravitpraefatusgloriosus ' rex nata-

lem Domini "

invilla, quac dicilur Carisiacum, siini-

litcrel pascha '. Et inmulavii sc numerus annorum in

DCCLXXV. DCCLXXV.
6
Tunc pius atquc praeclarus domnus Carolus Cum rex in villa Carisiaco biemaret, consilium
8
:c\ habuit sinodura ' ia villa quae dicitur Duria , iniil , ut perfidam ac foedifragam Saxonum gentem
ci indc iterperagens ' parlibus Saxoniac, Sigibur- belloadgrcderetur, ct cousque perseveraret, dum ant
(;iiin
,0
castrnm cepit, Acresburgum " reaedilica- vieli chrislianae rcligioni subi omni- crcniur ', aul
vit " super Wisoram " fluviuni venit in loco w qui no tollerenlur. Habitoque apud Duriam villam gcnc-
dicilnr Brunisberg "; ct " ibi praeparabant Saxo- rali coiivcntu, Rhcno quoque 'trausmisso, cum toiis

iips " bellum, volenies ripam supradicli lluniinis de- regni viribus Saxoniam pctiit, ct primo staiim irapelu
" Sigiburgum • caslrum in quo Saxonum prae-
fcndcre; auxi!ianle'Domino ct Francis dcccrtanlibus
'•
',

fugaii '"
Saxoncs, Franci ambas ripas oblinuerunt, sidium crat °, pugnando coepit. Aercsburgum aliud
10
et miilii Saxnncs Tunc doninus f.a-
ilii occisi simt . castrum a Saxonibus deslructum munivit', et in co
rolus i'c\ dividens excrcitum suum, sumpsit socum Francorura praesidium posuit. Inde ad Wisuram flu-

i|nos voluit, pcrrexit

i0
osque Obaccrura " fluviuin. vium vcnicns, in eo locoqui Brunesbcrg ' * vocatur,
ll)i oiiincs '' Austrelcudi " Saxones vcnicntes cum congrcgatam Saxonum multitudinem offendit, (|iiac
8
Hassione", et dcderunl" obsidcs iuxta quod pla- eum transitu lluiiiinis arcere conabalur. Scd fru-
euit "\ «t iuravcrunt sacramcnla, sed fidcles csse stra.Naminprima congrcssione pulsi fugatique snni,
5"
parlibus supradicli domni Caroli
!
rcgis. Similiter et magnus eorum numcrus ibidcin intcrfectus est.

imle revcrtente " iam di< t'i miti ;simo *°

rcge ", ve- El° rex amnc traiccto, cum parte exercitus ad
,

nerunt Angrarii
'"'
in pago 3J
qui " (iicittir Bucki 3"
Ovacrum 10 fluvium conlcndit, ubi ei Hcssi ", unus
iina cum Brunone et rcliquis optimatibus 30
corum, c " primoribus Saxonura, cum omnibus Ostfalais "

< t dcderunt ilii obsidcs " sicut Austrasii. Et indc re- occurrens, et obsbles quos rcx imperaverat dcdit,
1V
VARIANTES LECTIONES. et sacramenlum fidclitatis iuravit. Inde regresso ,

' illacsi gloriosus dee$t 6.

l. domini
7. elc. ' 3
ciim iu paguni qui Burki " ' vocalur pcrvcnisset,
r
.1 pascha in carisiaco viila anno 775. 9. "" ic '"
Angrarii " cum suis primoribus occurrerunt, el sic-
irulc in eodice 5. scriplura kaiolns obtinet.
ui Oslfalai, iuxla quod " impcraverat, obsides ac
'.. ' domnus deesl (i. rex domnus karolus 15. rex
karolus 6. 'synoduni I. <i. B
duria iler tunc p. sacraroenia dedcrunl ". Interea pars excrciius quam
I. * agens 13. 10 sigisburgum 7. 10. " heres- ail Wisuram dimisit, in eo
19
loco qui Hlidbeki *° a

hurgum 7. 9. II. " reediflicavit 6. " wisaram !1

' iu locum 1. ii. 15. ad lo- vocatur castris positis, incautc se agemlo Saxo-
K». 15. wiseram 9.
iiiui 10. II. * brmiisherc 15. brunisburg lO.bru- imm fraudc circumvenla atque decepta esi. Nam
nisburgoH, 16 etdces(15. " se saxones ad b. 15. cum pabulatores Francorum cirea nonam dici Iki-
" fugientibus saxonibus 1. 7. fugati suni saxones '.).
ram reverlereniur in castra, Saxones eis, quasi et
".. vagantibus saxonibus (i. fuganlibus saxones 8.
s
Ingatis saxonibiis 10. faiigalis saxOMibus 15.
1S
inul- ipsi eorum socii esscnt % sese miscuerunt, ac sie
tique saxonesibioccisisunt, Domino adiuvante franci VARIANTES LECTIONES.
victores exiilerunt. Amcn. ita dcsinit codex mcdii aevi fereomnes, edito-
1
15. ita constanter ccdiccs
*• voluiiei perrexil 1.7. 9. clc. "obacerum 1. aboc- exsuo ingenio receperunt.
res subiicere, traiicere, ctc.
3
crum cofrcctum abodcrum obaccrum (i. obacrum 5. * renoque 4. qua 7.
arcem 7. • erat prae- '*

!2
7.9.10. 11. auctorcs saxonum venientes cuni sidiura 0. * ' bruncsberc 4.
mnniunt 4. briinnes-
liassionibus 1. " austrcleudi saxoniam 7. a. saxo- Berg 5. 7. 8 a transilu 7.
9
time rex 6. l0 oua-
nuin bassionc 5. cmn hasione 6. cuin
10. "cum rum 4. 5. obacrum 0. 7. " besso 7. hesuuinus
mansione assione 11. cum hassion 10. cum J) e4. esswinus e5. hcssumuse6.
9. cum "ex7.3? " ost-
bussinOn 12. hassione dederunt 9. " placnil falis3?7. ostllais 5 retiqui constanter ut in textu.
" ;

regi 9. " caroli deest I. * rcgis karoli 6. " in- 1V

rcvcrsus 7. "buchio? 5. 6. 7. " angarii 4.
dc iam rcvertentc m. reVertendo <>. 30
miltissi- 5. 6. ungaiii 3.
I .
" qnod rex i. 7. w obsides dede-
ino regi 6.
31
m. domno rege 1. 7. 3!
angariiO. .runt et sacramenta iuiaverunt 7. " deest 3. 7.
33 30 20
bago 5. "quod 1 buckhi hudbeki 1.2. 3. 4. 7. budbechi 5. 6. nlrumque ex
'

1 1 . buki 7. bocki . I .

8. bachim 10. boceusi II.

30
obtimalibus 6. 37
d. hlidbeki corruptum esse patei. " incaute agens 5. 7.
obsides 1. d. obsides ibi 7. " s. csscnt corura 3? 7.
NOTjE
Sigiburgiim ncc Sigeberg, nec ut V.CI. Wigand
1
nensi et Adolfo ct Alberto coiniiibus Swalenbergicis
in libro Die Vorseit,ein Taschenbuch fur 18-21, p. funditus eversum est, ctim co usque abbatumCor-
79. sqq. vult, Sigburg seu Segburg ad Dimelam, sed beiensium castrum et sedes nonminquam fuissel.
castruni jam deslructuin , in rupe praecisa ad con- Mons est ahus, prxruptus, fossis compluribus, qua-
fluentes Rurae et Lennac. I'ossas ibi aniiqiias adhuc rum nonnulbc Sachsengraben, id est lossa; Saxonum
conspici, cx D. Moller commenlatione Uber Hohen - audiunt, nmiiitus.
sijbcrg Dortmund, ah. 1804, di lici. r
In quo nions der Biikkcberg el oppidum princi-
b Prope Huxaram, de quo Monuraenta Pa lerisor- pale Buckeburg, Wilhehno comite suo apud exteras
nensia ct D. Wigandi dissertationem modo laudatam qunqiic gcnles nobililaliiiii.
cuuferas. Anuo 1295 ab Ottonc episcopo Paderbor- J Hoiiie Lidbach, ad occidentem Mindae.
 401 CUM LALRISSEMSIBUS COLLATI. 402
ANNALES F.CINHAUDI. A ANNA1.ES LAl RISSENSES.
Kraucorum castra ingressi sunt ; dormientesque vertenle praefato rcge, iiivenit aliam partem de
'

ac seinisomnos adorli ', non modicam incautac suo exercitu super fluviuin Wisora, conlinenles ri-
inultiludinis caedem fecisse dicuntur. Sed vigilan- pam quam iussi fuerant 2
. Saxones cum ipsis pu-
lium ac viriliter resislentium virlute repulsi % ca- guaiii fecerunl in loco, qui dicilur Lidbach 3
, ct
3
stris excesserunt, et ex paclo quod inlcr eos in Franci Deo volente victoriam lialmerunt, et plures
lali nceessitate fieripoterat, discesserunt. Quodcum ex ipsis * Saxones " occidcrunt. Hoc audienle domno
regi fuissct adlatum, quanla potuit celerilalc adcur- Carolo rege, ilerum super Saxoncs cum cxercilu ir-

rens, fugientium terga insequutus magnam ex

*, ruens, et * non minorem stragem ex cis '
fccil, et

eis proslravit multitudinem * ; et tum demum We- praedam multam conquisivit supcr Westfalaos e
, et
stfalaorum * obsidibus acceplis, ad hiemandum in obsides dederunt , sicut et alii ' Saxones ; el tunc
Francia ' reverlitur. obsidibus " rcceptis, et praeda multa adsumpla ",
et praeter (er slragem Saxomun iaclam '», supra-
13
dictus domnus Carolus rex ad propria reversus
est, auxiliantc Domino, in Franciam. Tunc audiens,
H quod Hrodgaudus '• Langobardus '» fraudavit fidem
suam, et omnia sacramenta rumpens, et vnluit 16
Ila-
liam rebellaro, lunc illis in partibus cum alirjuibiis
Francis " domnus Carolus rex iter peragens, et
caelebravil natalem Doinini in villa quae dicilur
,s
Scladdislat <*. Kt inmutavit se numerus anno-
rum in
DCCLXXVI. DCCLXXYI
Regi donmm reverlenti nunliatur,
Hruodgaudum Tunc domnus " Carolus rex Italiam ingressusesi
Langobardum ', quem ipse ,0 Foroiuliensibus " du- sl
partibus" Foroiulensium petcns , Hrodgaudusoc-
cem dederat, in Italia res novas nioliri, et iam con- 2!
cisus est, cl supradictus domnus Carolus rex ad
plurcs" ad eum civitates defecissc. Ad quos motus " Tarvibium ,k
civitalcm pascha caelebravit, et cap-
comprimendos cum sibi fcslinandum iudicaret. stre- las civitates " Foroiulem, Taravisiura " cum reli-
nuissimum quemque "suorum secumducens, r.iptim quis civitalibus quae " rebellatae" fueranl : eldis-
Italiam '•prolieiseitur, Hruodgaudoque" qni regnum posuil eas omnes per Francos, et ilerum cum pros-
adfeclabal interfecto, civitatibus quoque
quae ad ,
q peritate ct victoria reversus est in Franciam. Tunc
eum defecerant , sine dilalione ,6 receptis , el mintius vcniens, qui" dixit 30 Snxones rebeltanies 31 ,
in eis Francorum comilibus constitutis, eadem ct omnes obsides suos dolgtos", et sacramenta rup
qua venerat velocitate " reversus est. Cui vix
Al- VARIANTES LECTIONES.
pes transgresso occurrerunt ", qui nunciareiit,
Ae- 1
revertcndo G. quam iussi fueranl deesl C. s

resburgum castrum " a Saxonibus expugnatum, 3

lidpach I. liddach 5. diddacb corr. lidbach C. lid-
ac
pracsidiiim Krancorum quod in eo posuerat bad 7. lidbah 8. 9. 10. litea II. * ex ipsis deesl I.
expul-
sum; Sigiburgum aliud caslellum oppugnatum qui- 7. II. " saxonibus 9. de saxonibus 11. «irrnens
8
et dcest 1. et deest 7. 9 ' ex ipsis 1.7. wesl-
dera, scd, non captum coqnod phaleos 9 10
, liii qui in co causa wesifalos C.
1. et illi alii s. 7. 9.
pracsidii '• fuerant conslituli, facta cruptione incau- et cum aliisobsidibus 1 " assurapta 1. 6. 9. sunip-
tos atque obpugnationi intentos ta 7. " ei parilcr strage s. facla 1. 7. el ler sli'a-
Saxones a tergo in-
giae saxonum facta 6. et terlio facla strage saxonnm
vaserunt " ,
et plurimis interfectis reliquos non so- ll.iji 10. deesl ; in 5. syllaba ter deest. " supra-
lum oppugnaiiouein dimittere, sed etiam dictus domnus deest 6. "ruodgandus l.rodhgau-
fugere
compolenmt, palanlesque ac dispersos ad Lippiam 5 '
dus et rodgaudus 5. roipudns". 9. II. rodgaudus
15
usquc fluvium persecuti sunt. Haec cum regi
10. ita el infra. longibardus I. '«
rumpens vo-
adlata luil 7. 9. "
francis liinc carolus I. " scladistat
7. 9. scladdislath 8. sclezistat in elisatio9 b. selexeis-
VARIANTES LECTIONES. " lat et pascha in Elizatio 12. donmus el alia simili.i
hic cl atiis in Incis desunt G. " domnus deesl I. rex
' dormienlesqne aggressi 7. *
compmsi 5. 7 ut praediximus ad Papiara civitatem venit et snb fcs-
3
ex5? 7. * insecutus 2-7. " m. p. 7. p. cx eis linatione in partibus Foroiulensium iior dircxit
magnam multitudinem 5. « hac quidem vice vvest- Ann. ilett. in narratione da Aeresburgi oppugnalio-
laloruin, in sequenlibus autem ut in lextu scribitur ne Ann. Mctt. Heginonem seqttuntitr. 2"
1. ' fiaiiciam 3. est per
i. 5. 7. »
byuodgaudum 3
(i.
partes fori iulii iter peragens 1. " perguns G. 7.
rnodgaudum 4. hrndgaudum 5.
'
rodgaudum G (8.) 9. cum p:\rtcsforoiuliensiiiin peragrassel 10. !a
rotgaudum 7. " langobardorum '•
11
2. 5. deest 7 supradictus doranus rfeesM. 6. " apud I 7. ,v
foroviniensibus C. " cum plures 5. ,J
quendani laravisium hic et infra 7 II. tarwisium 9 tbarvi-
4. 5. 6. in ilaliam 7. 3.' " hynodgaudoquc sum 10. " captis civitate foro iulii tarvisio I. *«
3. ruotgaudoque
rudgaudoque 6. rotgaiuloqne 7
4.
foroiulcnsem 7. foroiulium 10. " et quae 5. "
dilatatione 2. "
velocitate venerat 4. reJoci 2
rebellarani 1. rcbellaiae crant G. " qui deesfl. 7.
occurrcruut ei qui 4. 5. 6. " arcem— expusrn i
9. etc.
30
venit et disil ">. " rebellare 1. rebellas-
tam -- ea 3? 7. " pracsidii causa 5—7. 3;
»' n
i.- sco. 10. i-ebeil; sC.9. dulgtos tid^i 1. dultos
vasere 5. " lipiam 1.5. libiam 2. '> tulios 9.
l

NOT.E.
» Sclitetstadt in Alsatia.
 403 EGINHARDI ABBATIS ANNALES 404
ANNALES I U RISSI NSI s. A ANNALES EGINHABDl.
s
ta '
el Aeresburgum castrum pcr mala ingenia et fuissent ', convcntu apud Wormaciam babito, Sa-
iuiqua placita, Francos exindc suadenles exiendo 3
;
xoniam sinc mora slaiuit cum exercitu esse peten-
sic Acresburgum * a Francis derelictum , muros el dam , conlractisque ingentibus copiis ', tanta cele-
6 3
opera • destruxcrunt . Inde pergenles voluerunt de ritalc ad dcstinatum a sc in Saxonia locum per-
Sigiburgi ' similiter facerc , auxilianle Domino venit, u t omnes bosiiuin conatus, quibus ei resisterc

Francis cis 8
viriliter repugoanlibus nibil praeva- parabant ', illa feslinalione praeverteret °. Nam
luerunl. [Dum enim 8
per placila cos, qui infra ip- ad fontem Lippiae veniens, inmensam illius perfidi
10 populi nuiltitudincm velut devotam ac
suin caslrum cuslodes erant, inluderc non potuis- • supplicem,
sent,sicul feccrunt alios qui in aliud caslclluin " fue- el qnain erroris sui poeniterel 7
, vcniam poscenlem
rant , eoeperunt pugnas et macliinas praeparare ,
invenit. Cui cum et B
misericorditer ignovisset , ct
qualiter.per virlutem poluissent illud capcre, et Deo eos qui se christianos fieri velle adfirmabant , bapii-
volente, pelrarias " « quas praeparaverunl " plus zari fecissct , dalis et acceplis pro fide servanda
illis daranum " fecerunt, quam iliis qui infra caslrum fraudulentis eorundem promissionibus , obsidibus
rcsidcbant. Cum eniin vidissent, quod eis non proli quoque quos imperaverat reccplis Aeresburgo ca- ,

ceret.praeparaverunl eliam clidas ,6 b ad debelian- B slro quod dirutum cral restaurato, alioque caslello c

duni per virluleni ipsum castelltim. Sed Dei virlus, super Lippiam conslructo *, et in ulroque non ti,o-

sirot iustura esl, superavit illorum virtutem, ct dico praesidio reliclo , ipse " in Galliam rcvcrsus,
quadam die cum ljcllum pracparassent adversus in villa Ilcristallio " hiemavit.
christianos qui in ipso castro rcsidcbanl , apparuit
manifeste gloria Dei supra domum ecclesiae quae
est infra ipsuin castrum 16
, videntibus illis " tam
ls
aforis, quam ctiam ct dcinlus , ex quibus multi
19
inanent usque adhuc , et dicunt vidisse inslar
duorum scutorum colore rubeo llamnianles et agi-
tantes supra ipsam ccclesiam : et cum boc siguum
vidissenl pagaui qui aforis erant, slaiim confusi
sunl, ct inagno timore perten iti, coeperuut fugere
ad caslra", et omnis muliitudo corum inpavorecon-

cussi fugam arrepti ", alii ab aliis se invicem -inter-

liciebant. Qui enim retro propler pavorcm aliqucm"
respiciebanl, inligebant " se lauccis corum ,
qui
anle illos fugiebant »" ct in humeris portabanl, et alii
VARIANTES LECTIONES.
J
* rumpere t. inalum ingenium C. ' suadcndo
cxire ab ipsis francis
heresburgo... dcre- 1. *

licto 7. * opera saxones d. 7. 9. e

destruxerunt.
Et inde 8. 9. (10.) (11.) ' sigiburgo
1. sicisbureo
7. 8. 9. 10. « eis deest 7. (8.) 9. 10. II. • Dum
enim... servos suos. deest 1. et in ann. Einhardi,
Fuld. et Tit. Ilinc apparel lotata hanc narrationem, ,

auae praelerea in diversis codieibus diverso loco cul-

locata legitur, nonpro (jcnuino textu habendam, sed a
quodam rerum pento exemplo suo, unde codicesS. (i.
1. 8. 9. 10. 11. l± fluxerunt,pusl annumlHS, in mur-
gine adiectam esse. In cod. 5. C.7. non postsecundum
inde sed post primum inserilur < deslruxerunt inde.
Dum enim scrvos suos pergentes. lndc vo- i»
luerunt,» m
codicibus 8. 9. 10. 11. 12. post similiter
facere, utrobigue minus recte. In codice 13. omnia
huius_anni post est in Franciam una cum unnis 777.
778. 779 desunt. " includere 7. " aliuin caslel-
lum 7. alio castello 0. '»
petrariac 7. ,3
praepa-
ra^erantC. u damui C. ls
clidos 7. " basiiicam
inlra ipsum castrum constilutaui C. " vid. multis
C. 7. 9. vid. cuuctis 10. 18
etiam deest C. 19
vi-
disse se 7. *° ad castrum 5. -'
fugam arripienies VARIANTES LECTIONES.
7. fuga arrepta 5. " seab invicem 5. " aliquem regi nuntiarentur 7. » saxoniampetere
staluit
deest C. "liilligebantC "infigebant lanceaseorum, contraclisquecopiis7. 3
quos in humeris portabaut in corpora antecedeniium saxoniam 2. 5. 4 conaban-
tur 7. »per\erteret3? 5. G. 7. • et 7. '
9. propter pavorem, ah antecedemibus lanceis ac
con- quasi e. s. veniam p. 7. 3? » et cum 3. •
fodiebantur H. lugebaut 5. ex-
slructo 3. " deesl 2. " haristaliio 5? 7.
NOT.E.
* Tonnenta lapidibus jaciendis. c
Li loco Lippstadt fuisse existimos
* Crates.
Kfi CUM LALRISSENSIBLS C.OLLATf. W
IHNALES LOI.VHAItUI. \ ANNALES LALRISSENSES.
diversis iclibus intcr sesunt pereussi'el divina ultio-
ne iudicali. El quanlum super Dei eos virtus prop-
tcr salutcm * cliristianorum opcrata cst , nullus
narrare polest ; altamen quanluin illi plus pavorc
perterriti fuerunl, lanlo magis christiani confortali
omnipotcntem Deum laudavcrunt, qui diguatus est
suam manifcslarc potenliam super servos suos.] Et
indc fugam arripienles Saxones, persccuti sunt cos
3
Franci, interlicienles illos usque ad flumen Lip-
piam, castro salvalo ; ct cum vicloria rcvcrsi sunt
Franci. Et cum pervenisset domnus Carolus rex
Wormatiam, ct ornnes istas causas ' audiens *, eon-
iunxit sinodum ad eandein eivitatcm : et ibi placi-
6
lum publicum tenens , et eonsilio f.tcto, ciim Dei
7 9
ji adiulorio sub celerilatc et niinia fcslinatione
l0
Saxonum eaesas ' a seu flrmiiatcs subito introi-

vit. Et " Saxoncs pcrtcrriti ", omnes ad loeuin ubi

13
Lippia consurgil venientes ex omniparte, el red-
didcrunl patriam per wadiuin ' omnes '* manibus
eorum.clspopondcunt se esse chrisliaiios.cl sub di-
lu
cioni doiiiniCaroli regisetFrancorum subdiderunt.
Et " tunc domnus Carolus rex una cuin Francis reaedi-
flcavit
l8
Aeresburgum castruin denuo ", etaliud "
caslrum super Lippiam , ibique venienles Saxo-
J1
nes una curn uxoribus et infantibus innunicrabifcis
mullitudo baptizali sunt **, cl obsidcs, qitanlos iani-

diclus domnusrex eis *' quaesivil, dederunl, et per-

5k
fccla supradicla castella ct disposiia per Francos
scaras " b residentes et ipsa cuslodienles S8 , revcr-

q sus est domnus rex " in Franciam , cl caelcbravit

natalem Domini in HaristaHio **, et pascba in villa
!3 c
quac dicitur Niumaga . Et inmulavil sc numerus
annorum in
DCCLXXVII. DCCLXXVII.
Rex prima veris adspirantc lemperie Novioma- Tunc domnus Carolus rex sinodum publicum " ha-
31 3J
gum profeclus est, et post celebratam ibidem pa- buitad Paderbrunnen prima vice; ibiquc conve-
a3
schalis fesli sollemnitatem ,
propler fraudulentas nientes omnes Franci , et ex oinni parte Saxoniae
Saxonum promissiones , quibus lidem babere non undique 3V
Saxones convenerunl 35 exceptoquod Wi- ,

31 39
polerat, ad locum qui Padrabrun '
vocatur genera- dochindis " rebcllis extitit cum paucis aliis
3"
in

lein populi sui convcntum in eo habiturus, cum in- VARL4NTES LECTIONES.

genti exercitu in
venisset,
Saxoniam profectus
totum perfidae genlis senatum ac populum,
est. Eo eum ^ TX^^Jn^ut^^l 6
sa s istas 5.
.
" audisset 6. concilio 1.7. ' celc-
s J
qucm ad se venire iusserat , morigerum ac fallaci- rilale el deesl 6. nimiact I. casas 7. 9. ler-
ter ' sibi devotum invenit. Nam cuncli ad eum ve- " s *°- " caesas scu deest 13 " Tunc Saxones 7.
" saxones per lerras I. Jj? et n<vs( /. ' vvai-
, .
9.
nerunt Widichindum \ unum ex
praeter pn- j) dium f wadimoniam . 9. "omnibiis 1. 7. omnem
morihus Weslfalaorum qui mullorum sibi faeino-
,
in 9. "dicionei. 67 — 9. etc. "ctdeesti. ti.

rum conscius, et ob id regera veritus \ ad Sigifri- " reclifieavit 1. reedidicavit 6. " denuo deest I.
, , r. , n. • • anum ti.
:l
et in niimcrabilis 6. lnnuiuerahmbus
duui Danorum regem profugerat. Celeriqni » »
,
eis deest 1. de eis 6. ab
baplizata cst 6.
venciant, in lanlum " se regis poteslati 9
pcrmi- c is 7. 9. 10- "
perfectis supradictis castellis et
dispositis 1. 7. 9.(10.). scaros 6. '• scaris "
1'i'Sidenlibuset ip^tscustodienlibiis 7.(1(1.). " <lom-
59
VARIANTES LECTIONES nus rex deesf i '"haristalho l.arislallio i».
.
nio-
maga I. neuinaga 7. M publicam I. 5. Jl
apr.d
padrabrunno 2. padabrunno 3. paiherbmiuio
1
i. padesbrunnen i. '* venientes 1. '3
convcnien-
padrahunno 5. C. padrabrunna 7. » faclaeiler 2. tesque ibi 6.- av saxoniae undique deest 1. " ron-
venerunt deest i. " vindobundis i. wilochindis 7.
8
veneranl i. ' wiuichindum i. windichinum 0.
vvidikindtim 7. 'e3?7. 6 v. r. i. 5. 6. ' si- windochinus 9. wiiioebindus 8. 7
rebellis resta-
'

geiriduni 2. "ita7. 9
polcslate 3. rctl. SB
aliis deesti " ct in 7. 9.10. .

iSOT.E.
* Muniraenta ex arborihus stralis. « Simrvegen.
•> Scara, nostrum Schaar, tuima.
407 ECIMIAHDI AISBATIS AiNNAJ.ES 408

ANNAI.ES LAUMSSENSES. A ANNALtS CCIMIAIUlI.

partibus Nordmanniae '
coiifngium fecit una cum sere ', ut ca condicione tunc vcniam accipere *

3
suciis suis. Etiam ad eundem -
placitum vene- mererenlur, si ' ultcrius sua statuta violarent, et
runt Sarraccni <le parlilius Hispaniac *, liii * sunt patria et liliertate privaventur *. Bapli/.ata • est
Ihinalarabi ct lilitis Deiuzefi °, qui ci laline loseph ex ° cis ibidcm inavima multitudo, quae se, quam-
nominatur, similiter ct ' gcner eius, ihique multi- vis falso , christianam fieri vellc promiserat. Venit
ludo Saxonum baptizati sunt 8
, cl sccuiidum mo- in eodem loco ac tempore ' ad regis praescntiam
8
rem tllorum oiimciu ingcnuitalem cl alodem * ma- de Hispania Sarracenus " quidam nomine ibina-
nihus dulglura " fecerunt ,l
, si amplius inmulas- larabi ,0
cum aliis Sarracenis sociis suis, dedens se
senl " secundnm malam consuetudincm eoium, nisi ac civitates, quibus euin rcx Sarracenorum praefe-
conservarent u in '* omnihus chrislianitalem vel cerat. Idcirco rex, peracto memorato conventu
,
, in
fidelitatem supradicli " doroni Caroli regis et filio- Callia reversus ", nalalem Domini in Dulciaco "
,0
rum cius vel Francorum. El celehravit natalcm villa , pasclia vero in Aquitania apud Cassinoil-
,7
Domiui in villa quae dicilur Dotciacum °, cl pa- lum '* celebravit '*.

** *° sl b
siha in Aquitauia '", et in villa Cassinogilo ;

et inmutavit sc numerus annorum in C

DCCLXXVHI. DCCLXXVHI.
Tunc" domuus Carolus rex '
iterperagens *' par- Tunc ex " persuasione praedicti Sarraceni spem
s5 2C
libus *' Hispaniae pcr duas vias; una Pam-
per capiendarnm quarundani in Hlspauia civilalum liaud
pilouam ", per quam ipse supradictus magnus rex frustra concipiens, congregato exercilu , profectus
perrexit usque Caesarauguslam ; ibiqne venicntes esl ", superatoque in regione Wasconum Pyiinei "
,8
dc parlibus Burgimdiae el Austriac "", vel Baioaiiae, iugo, piimo Pompelonem Navarrorum oppidum
'*

«eu Provinciac 2
* ct Seplimaniae 3
", et pars Lango- adgressus , in deditionem accepit. Inde Hibcrum **
bardorum ", et coniungentes 3I
se ad supradictam amnemvado ti'aiciens,Caesai'augiislain s, praceipuaiii
8S 33 illarum parUum civilalcm acccssit, acceptisque quos
civitatem ex iitracpie paile exercilus , ibi obsi-
dcs receptos de Ibinalarabi et de Abulauro 3*
cl dc Ibinalarabi " et Abulbaur " ,
quosque alii quiilam
inultis Sarracenis , Panip.lona 35
distrucla , Hispa- Sarraceni obluleruiit "* obsidibus , Ponipeloncm "
ii! " Wascones *' subiugatos, eliam ct Nabarros 3
", revcrtitur. Cuius muros ", nc rcbellarc posset, ad
30 vo
revcrsus in partibus Franciae. Et ciim audis- solum usque destruxit, ac rcgredi statuens, Pyrinci
sent Saxones , quod domnus Caiolus rcx et Franci saltum ingressus est. ln cuiussuminitatcWasconcs" 1

t:im longc fuissent *' partibus Hispaniae, per suasio- C insidiis conlocalis, cxlremtim agincn adorli, totum
exercitum inagno tumullu pcrlurbant **. Et licet
[molus precibus el querelis christianorum qui ,

oraiit in Hispania suh iugo Sarraccnorum, cum cxer- Franci Wasconibus tam armis quam animis prae-
ciiu Hispaniam intravit b. |
siare viderenlur, tamen et iniquitate locorum et ge-
" |Ilis innumerabilibus lcgionibus Hispania lota
nere inparis pugnae infcriores eflccli sunl. in hoc
conliemuit 9 b.J s
cerlamine plcrique * aulicorum ,
quos rex copiis
VARIANTES LECTIONES. praefccerat , intcrfecti sunl, direpla impedimenla ,

s s' 30
1
nordmaniae 5. normanniae 7. 9. ad idem cl hoslis propler notiliam locoruin stalim in di-
I. 7. 10. plaeitum hoc vocabulo incipil codex%
*
VAIUANTES LECTIONES.
1
h 'spaniae scilicel ibinalakabe I. ' hi 5. 7. etc.
submisere 7. * percipere3. 3 utsi 7. * pri-
1

de \i/osi t. diuzefi 5. deiuzevi 6. ' simililcreti.

varent I. 2. carcrenl (apcrte ex emcndationr) 3.
">. (j. 7. 8. 9. 10. noininatiir et gener eius Alaruiz privarentur 4. 5. 0. 7. 5 baptisala 2? 3? 7. "ciiiu
II. vocem alarvi/. nonnisi repelitum alarabi este per- r
.<. ' venil iisdemet I. et l. 7. tenporc 2. " ispa-
suasus sum lectionem codiris 2 simile dedit el pro
,
nia 2. 9
saiaccnus 2 ? 7. " Ebinalarabi 5. 6.
s
corrupta habco. baplizata est 1. * alodum 7. Abehalarabi 9. (vid. ibid. p. 170. tin. 18. quod et
9. hereditatem 9 b. '.* dulgium 1. diillum 7. " fe- Chesnium et Bouquelum effngit) " in galliani rever-
cerc I. " mutassent 7. u couservassenl 7. 9. sus 2. 5. galiiam convcrsus 4. 5. 6. in franciam
7. in
in dcest 1. supradicti deesl I. " ct rcx 1. ce- 1) »
<j. ducciaco 5. duciaco 2. 3. 9. duniaco, at. du-
lebravil rex 7. " doriacum I. dorciacum 7. do " cassinoilum 2. 3. 7. cassi-
cciaco, ms. dutcia 7.
ciacuin 9. " equitania 6. " et deest 1. 5. 6. 7. '* celebravit. )n qua
noildum 0. cassinogilum 9.
erc. '* et uilla in 1. " quae dicitur cassiuo-
villa villa naius esi ei iilius cx Hildegarde rcgina, queraex
gila I.
SJ
Bic iucipit rodcx 3. " agens 6. ?v
in sacro fonte llludouicum nominauerunt 7. " rex
paitesl. " parlibus italiae 5. '-'iiuam 7. " pam- 3? 7. 9. I0
c. e. p. esl desunt 7. " pyrenei 3? 0.
pilonem I. 0. "auslrasiac 9. " provinliae 5. 9. pirynei 4. pyrenaei rnontis 7. " pampeloncni
3u 31
septimaiiaae I. langobardorum cnuiungentes 7. 2? 9. " navarnorum 3. navarormn 0. *" iberum
ss 3:1 s
ct ex 7. unaqiie I. *receplos Derbanalambi 7. 9. hybcrum 5. S1 caesaraugustanam 5.
ss
quos
'•i Drabalaurol. "pampilonca 2. destrucla I. 5. sibinalarabi 2. quos abenalarabi 9. quos ihnalarabi
0.7. 8. 9. eic. " liispanis wascoiiibus subiugalis... 7.
S3
abilbaur 9. abitlahur 6. ** dedernnt 7.
iT 3*
r.aharris I. bispanos et wascones 7. 9. na- *" murura 9.3. ! "
w. s. 4. 5. 6.
S7
perlurbabant
varros 7. 30 Heveisus.... et cum 2. reversusesl l. magno iumultu 9.
s ''
plurimi 7. " ct dir. imp.
10 *'
7. in partes 1. essent in p. 6. 7.
' 30
dcrsl 9.

NOTJE.
• Douzn in pago Mosomagcnsi, propc Scdan. Cf. b Casscnev.il in pago Aginnensi. Ibid. p. 151.
Vales. I. c. p. 182, 183.
 w CUM LALRISSENSIBUS COLLATI. 410
IfWALES EGIMIARDI. L AN.YILES LICIUSSENSES.
versa dilapsus esl. Cuius vulneris acccptio '
ma- nem * supradicti Widokindi ' vel 3
sociorum eius
gnani partera rerum felieiter in Hispania ' geslariiin secundum consucludinem malam ilerum rebellati
tn corde regis obnuhilavit. Inlerea baxones, velut sunl *, et uuntiatum cst boe • domno rege e
Carolo
occasionem nancti , smntis armis ad Khenuin us- ad Autosiodorum 7 civitalcm. Tunc praedictusdomnus
que profccti sunt. Sed einn amiiem iraicere non rex miltens scaram » Franciscam, ut sub velocitale
posscnt, quicquid a Diutia ' u <i\ilalc usque ad feslinarei ad resistendos supradictos Saxones 9
sed :

fluenlcm • Mosellae vicorum villarumqiic fuit , ferro illi rebelles ad Henuin usquc Diviciam ,0 pervene-
el igni depopuiali sunt. Pari modo sacra profanaque runt ,
lunc praeJantes secus Ilcnum ", el mullas
pessumdala. Nulktm aelaiis aul scxus • discrimen malitias facieutes, ecclcsias Dei incendentes in san-

ira liosiis fecerat, ut liquido appareret, eos non prae- ctemonialibus ", ei quod faslidium generat cnumc-
dandi , sed ultionem 7
exercendi graiia Francorum randi u El cum "
. subilo audienles de reversionc
tcrininos introisse. Cuius rei nuncium eum rex apud donmi Caroli regis, ct de scara eius quani misit ob-
Autesiodorum * civiiaiem accepisset, exlemplo * viam "illis, lunc a Saxonibus dimissd Reno, reversi
Franeos oricnlales " atque Alamannos " ad piopul- sunt per Logencbi " ° parlibus " Saxoniae, el sca-
sanduin bostem festinare iussit. Ipsc caeteris copiis B rac ls
Francorum non " occurrcrunl obviam eis, sed
diinissis, Ilerislalliuni " villain. in qua biemare con- vesligium eoruin " ohscrvantes , consecuti sunt eos
stituerat ", venil. At Franci et '* Alamanni qui con- super fluvium , cuius vocabulum cst Adarna ", in
22 *3
tra Saxones missi erant, inagnis itineribus ad eos loco qui dicitur Lihesi f
. Ibi pugna incepta et
ire eontendunl, valde ** Domino Franei viclo-
bene liiiila, auxiliante
si furle in linibus snis eos invenire
possent. Sedilli, iam reperacta, revertcbantur ad rcs extiterunl; ct muhiiudo Saxonum ibi occisi "*
sua. Quorum vesligia scquuti qui a rege missi fue- sunt, el fugientes 2
eum maguo conlumelio " re- 5
'

iuni, in pago Hassiorum super fluvium Adernam iter versi sunt Saxoniam !8 Et caelebravit supradi- .

9a
agentes invcnerunt ", eosquc statim in ipso fluuiini.s etus cleinenlissiinus rex nalalem Doiaiui in villa
ao
vado adorti, tanta stragc ccciderunt ", utex ingenti quae dicitur Uaristallio •', et pascba similitcr.
multitudiue ipsomm vix pauci doniuni fugiendo " Eiinmutavii se numerus annorum in

pervenisse dicantur.
DCCLXXIX. DCCLXXIX.
At rex de Ileristiillio, uiii biemaverat et ubi na- Tune domnus Carolus rcx iter peragens partibus
lalein Domiiii ac sanciiini pascha celebraverat, pri- " 3V
Niustriae ", et pervenit usque in villa 35 quae
maveris temperle raovons, Coinpendiu.n venit. Et C J>
dicilur Conpendio 3
<; et tune itenm
cum iinle, peraelo propler quod venerat negotio, paiiibus Auslriae, obtulit se Hildebrandiis 3"
dux
;

" occunil ei llildibraiidus " dux Spo-

revertisset ,

20 VARIANTES LECTIONES.
litinus cum niaguis nitiucribus in villa Wircinia- 1
°' suassionem 2. * vindekindi I. widokindi corr.
<o Quem et benigne susccpil", et muneribus
'-' '
.
!

widokingi 2.widokingi 3. widukindi 4. widochindi i. r

.

douatum in dueaium sunm remisil. Ipse aniino ail widichindi (i. wilhochindi 7. widechinni 9. widochindi
Saxonicamexpeditioncm iulento, Duriam venii, ha- 10. ll.widikindi 12. •w.ctsociorumi.7. etc. * re-
bcllaverunt S. • hoc deest 5. * regi 1.5. 6. 7.
bitoque iuxta nioreui gcnerali conventu, Rhenum 7
annosiodorum 1. aulhisiodorum 5. autisiodorum
"''
in co loeo qui Lippeham u vocaliir, cum exer- 6. 7. clc. " scaram fraiieorum velociter et fesli-
VARIANTES LECTIONES nanter ad resistendum supradictis saxonibus ad 1.
9
1
francorum ut sub fesiinalionc curreret ad resisten-
accepti 1. 2. i. o. (>. accepli dolor 7. accepti
dum saxonibus , sed illi rebelles pervcnerunt usipie
reeordalio 3? 9; eitm hoc ioco subslanlivum deside- "'
diuciam li. diucam I. diuiciam 2.3. diutiam corr.
retur, reicctis codicum 7. et 9. comecturis., una, 6
dutiam 5. diuciam (i. dureciam 7. duiiiam 8. dui-
litteru nddita sensum reslituendum ccnsui. -
in " renuin conslanler in codicibus quos ipse
3
tium !).
inspania 2. nacti 5-10. * diucia (i.
dtiieia r>'. " sanctimonialibus grassati (d)
inspexi 2. 5- 6.
" fluenta3? 9. flumcn 7.
9. duilia 7. "sexusseu
ixusseu (juod 1. 7. cuin sanclimonialibus 9. " numerandi
sacrarum virginum 7. '
ultiouis exercenidae 9 L,
(>.
,k
Tum subilo 7. 1S
eius. Misit obviam 2. *•
8
antesiodorum 1. 9. aulisiodorum 4. 5. 6. autc- longenhri I. ioinahi 5. loginahi 6. longenehi 7. lon-
1'oderum 5. altissiodorum 7. ' cxemplo 1.
extim- lingonem " partes "
gene 8. II. 9. logene 10. 1.
plo I. 5. 6. '"
or. fr. 1. 5. G. " alemannos 7.
scara 2. " non deest 9. "° ipsorum 1. " adarnia
!•. " barislalliuni 3. 0. ila constanter. 3
byema- '

"2 "
7. liesi 5. liesu 0. L. in pugua 2. *' valde
rel 9, '*
alque !). ac 0. " repereruiu !>. reppere- " "
deesl 6. "occisa et reliipii I. et reliqui 7.
nint 5. ceeidere 7. "
" fuendo 1. ls reverlere- 28
conlumelia magua 5. inagna coutumel a I. 6. iu
luro? " hildebrandns 2. 5. 6. 7. 9. hiltibran-
!». '''
,0
saxoniam reversi sunt 1 supradictus decst
i'iis 5. spolelanus ">. r>. 7. !). spolitanus (i. 7.
30
villa quae dieitur decst C. " haristalhio I.
11 •• qucin bcnigiiissiinc o. !t.
wirtiniacoS. 2:i
re- " neustriae 7. riiustriae cuir. austriae (i. 33
eldeest
J
eepit 5. !>. lippchan 2. lipphcan 5. lippiain i.
''
3 3C "
eom-
(i. 7. '
pervencrunl villam 5. 6.
in 1.
lipjiia 5. (>. 7. 3
•" hillibrandus 6,
peiidium 1. '
per nartes 1

NOT.-E
» Duiii conlra Cokmiam. cerle iu itinerc Compendio Duriam quaercndura.
Compiegne.
" > lu confluente Lippiae cl Rheni.

Siius ejus nec Valesio nec Bouqucto exploralus

"'
" P.i^us ari L-iganam, I.ahngau.

ijuod si non Virisiaeum, Verzy, prope Rhemos sit, f

Poela Snxo ad hunc annum ItatlenfelJ vocat.
411 EGINIIARDI ABBATIS ANNALES 412

ANNAI.tS LAtRlSSENSKS. A ANXALF.S ECINIIARDI.

3
Spolitinus ' cum mulia munera ' in praesenciam citu '
traieeit. Cui cum Saxoncs in quodani * loco
3
supradicti magni regis, iu villa qui l
vocatur Virci- qni Buocholi vocatur, vana spc ducti resistere
niacum ', et fuit sinodus in villa uuncupanlem 6
temptarent, pulsi fugatiquc * sunt. Et ° rcx Wcst-

Puria , et iter aclus est ' in

8
partibus Saxoniae. falaorum rcgioncm ingressus , oinncs cos in dedi-
10
Ad Lippeham * transitur Renus fluvius ", cl tioncm acccpit. Inde ad Wisuram vcniciis, castris

Saxoncs volucrunt resistere in loco qui " dicilur

6
positis in loco nomine Midufulli , staliva per

Bohholt " «. Auxiliante Domino, iion praevaluerunt, aliquot dics babuit. Ibi Angiarii' et Oslfalai vcnicn-

sed ahindc fugientes , reliquerunt omnes lirmitalcs tcs, ct obsidcs dederunt, ct sacramenta iuravcrunt.
"
eoruni, et Francis apcrta csl via , el inlrociintes in Quibus pcractis, rcx trans Hlicnuiii Wormaciam
Westfalaos '', et " conqucsicrunl 1G
eos omncs. He- civilatcni in liiberna ° so rcccpit.
,0
liqui
17
qui ultra Wisora
13
fuerunt , cum se iun-

xisscl domnus Carolus rex ad locuin qui dicitur Me-

so L , ibi 51
dofulli dcdcruni obsides, et denuo sacra-
!2
inciita Grmantes ; ct tunc reversusesl suprascri-
ptus gloriosus rcx iu Francia ". L't celebravit n< ta
lem Domini in Wormaliam civitalcm", et pascha
simililer. 1 i iiimutavii sc oumerus annorum in
DCCLXXX. DCCLXXX.
Tiiiic dommis Carohis rcx iicr peragens ad dispo- Indc, cuni pnmum tempoiis oporlunilas adrido-
ncndam Saxoiiiam , ad Acrcsbiirgum pcrvcnit, ct rc 10
visaest, iterumcummagnoexerciluSaxoiiiam "
inde ad locuin ubi Lippia consurgit, ibiquc sinodum profcctus cst, transiensquc per castrum " Acresbur-
tenens, inde iter peragens parlibus Albiac fluvii, ct gum, ad fontem Lippiae venit, ubi castramelatus,
in ipso itinere omncs Dardongauenses " * ct multi pcr aliqnot dics nioralus est. Inde ad oricnlem itinc-
13
de Nordleudi ** J baptizati sunt in loco qui dicitur rcronverso, ad Ovacrum fluviuni accessit. Cui

Orhaini " , ullra Obacro fluvio. Et perveuit usquc cum omnes " orientalium parlium Saxones, ut
ibi
!8
ad supradictuni fluvium, ubi Ora c confluit in Al- iusserat, occurrissent, maxima eorum multitudo in
loco qui Orhcim " appellatur, solita simulatione
30 31
bia **, ibi omniaque disponcns lam Saxoniam
quam ct Sclavos ", et *' rcversus est supradictus baptizata cst. Profeclus inde ad Albiam, castrisque
3W 16
pracclarus rex in Fraucia . Tunc sumpto consilio, in co loco, ubi Ora et Albia confluunl, ad habcn-
36 <J
ut iterperagens"oratiomscausao pariihusRoinae, da stativa conlocalis, lam ad res Saxonum qui ci-
37
una cum uxore sua domna Uildegarde regina. El tcriorcm ", quani et Sclavorum 1B
qui ulteriorcm
38
cclebravit nalalem Domini in Papiam civitatem .
fluminis ripam incolunt, conponendas opcram in-
Et immutavit se nuinerus annoriiin in pendit. Quibus lunc pro tcmpore ordinatis atque
VARIANTLS LECTIONES. disposilis, in Franciam reversus est ; initoque con-
'
spolctanus l.spolitanus 0. 7. 9. '
multis munc- silio, oiandi ac vota solvendi causa Homam staiuil
3
ribus 1. 5. 6. 7. etc. pracsentia 1. 5. 6. 7. etc.
proflcisci, suniptisque secum uxore ac libcris, sine
' quae 1. 5. 6. 7. etc. wirciniacum I. 5. 7. etc.
'

irciniacum 6. 6
villa quae dicitur 1. nuncupanle
mora in Italiain profcctus est, cclcbravitquenatalem
5. 7. nunctipata C. * peregit I. 0. peractum cst 6. Doinini Ticeni ", atque ibi " residuum hiemis ma-
8 9
peractus cst 7. in deest I. 5. 6. 7. etc. lip-
ncndo complevit".
pcam 5. lippaham 7. '" transito rheno fluniine 1.

11
transilu 2. Iransitus5. tr. r. fl. decst 6. " quc 2. VARIANTES LECTIONES.
13
buoholz I. bobholz 5. bohholtz G. bohholz 8. hoc-
'' %
holz y. bolhoz 10. botolz II. westualalms 1. 1
in co I. q. I. v. c. exercitu desunl 9. in eo
westfaluos 2. westualos 6. " el deest 5. 7. 16 con- 4. 5. t».
3
bticholt 6. 9. » fagatique I. fali-
quisierunt 1.5. 7. etc, " reliquis 7. '" wisora
gaiique 5. " deest 9.
6
medufiilli 9. nuilufulli
10
deest -2. wisoiam 6. 7. elc. reliqui quiilcni wi- ul. niidululli i7i\ mcdtifulli 7. ' angarii 2. 7. an-
!1 '•
sorc fuerunt I. '" medofuldi I. et dein 1. ct de- geri 9. ungarii 3. e
iu W. 7. ad W. 9. ' c. hy-
Q2
indc 5. 6. denuo deest. 7. f. dcnuo reveisus 7. bernaium 7. " arriderc 3. 4. 5. 6. adessc 9.
!1
iu
13
franciam I. 7. etc. frantiam 0'. ** wormatia ci-
saxoniam arccm 9. 13 obacrum 9. ''
7. 9.
10

vitate I. 6. 7. eic. " bardoganenses I. bardogaven- omniumo? 9. omnes deesl 6. " horhcim (!. 9.ore-
ses 7. " nordilendis 1. norlleudi 5. nortelendi 6. heim «.'. horheim 7. hora 3. 5. 6. 9. " cetc- lfi

11
orcheim orlhaim 5. orahim 7. ** ubi obacrum
I. riorem exteriorem 9.
1.
1B
quam adsclavorura 7.
fluil 7. albiam 1. " ibiquc. omnia 7. ibiomniat.
'-'*

quam a sclavorum i. q. et sicavorum 6. 19 ticini 3.

31
desponens 2- 30 tain sclavoniam qnam saxoniam I. 5. G. 7. 9.
,0
deest 1
21
mansit 3 ? 9. .

33 3i 7.
I. el deest 1. 5. •'>. 7. c.lc. franciara I. ."> l>.
38 36
perageret I. 5. 7. agcrct G. causa 1. 5. 6. elc.
31
Hildcgarda 6. *8 papia civitate I. G.
NOT
» Bocholt, ad fluvium Aa, a seplentrioiie loci Lip- ncburgensis parlem complectebatur; vicusejusprin>
peham. ripalis lum Bardenwich erat.
b In toto prope nonnisi Mitl-beke J !d est
Saxones transalbiani, Nordalbingi.
Wisera? cursu
Rinleln et Pollc, rcgni Hanooverani castrum, ali- Dic Ohre : uon proctil ab cjus ciim Albia oon-
quam vocis Medofulli simililudinem refcrum, fluentibus bodic oppidum Wolmirstodt situm cst.
« Pagi Bardengo incola', qui ni.ign.ini ducatusLu-
 113 CUM LAIRISSENSIBUS COLLATI. .;.

ANNALES ECINIIAUbl. A ANNAI.ES I.AURISSENSES.

DCCLXXXI. DCCLXXXI.
Inde Romain veniens, honorifice ab Hadriano Et supradictum ilcr peragens ', celebravit pascha
papa susccptus est. '
Et cuin ibi sancturn pascha iu Rouia. Et ibi baptizatus est * domnus Pippinus,
3
celebrarel, baplizavilidem pontifex (ilium eius Pip- lilius supratitulati domni Caroli magni regis , ab
3
pinum % uuxilque euin in rcgein. Unxit etiara et Adriano papa, qui ct ipse eum * dc sacro fonle sus-
lUodewicum v fratrem eius, quibus ct coronam "
ccpit, el duo lilii supradicti ilonnii Caroli regis in-
6
inposuit. Quorum maior, id cst Pippinus, in Lango- uncti • sunt ad rcgem a supradiclo ponlifice : hii

bardia, minor vcro, id cst Hludewicus \ in Aqui- sunt domnus Pippinus et doiiinus llludowicus ' re-
8
lania rex conslilulus esl. Rcge vero Ronia digrcsso ges ; doinnus Pippinus rex in Italiain, et domnus
9
ac Mediolanum vcniente, Tlioiuas eiusdcm urbis llludowicus rex in Aquitaniaro . Et inde rcvertenlo
archiepiscopus ' bapluavit ibi filiam eius noniinc domno Carolo rege, Mediolanis civitate " pervenit,
Gislam ", et de sacro fonte suscepit. Quibus gestis, el ibi baplizata est filia eius donina Gisola " ab ar-
in Eranciam reversus est. Sed cum Romae essel, chicpiscopo nomine Thoma ", qui el ipse eam a sa-
3
convenit intcr ipsum alquc lladrianum pontificem, cro baptisroatc '
manibus susccpit '*. Et ab indc re-
ul simul legatos mitterent ad Tassilonein Baioariue D versus cst in Franciam. Et tunc missi suut duo
ducem ", qui eum commoncrenl de sacramento, missi " ab aposlolico supradicto '° , bii sunt For-
quod Pippino rcgi et liliis
,0
eius ac Francis iurave- monsus " ct Damasus 18 episcopi, ad Tassilonem "
rat, scilicet ut subicctus el oboediens cis cssc debe- ducem una cum niissis donini Caroli rcgis ", bis no-
ret. " Elccli ac direcli sunt in lianc lcgaiionem de minibus, Riculfum ** diaconein ct Eborhardum "
parte pontificis Formonsus
1T
ac Damasu^ la
episcopi, magisler a3 pinccrnarum, ad comroonendum el con-
'* tcsianduin, ut reminisceret ** priscorum sacrainen-
ctde parte regis Richolfus diaconus atquc Ebcr-
liardns " magister pincernarum. Cui cuin, ut ' 6 toruni suoruro, ut " non alitcr faceret, nisi sicut "
iussi eranl, cum memorato " dticc loquuli cssent "", iureiurando iam dudum proroiscrat ad partcm "
in tantum coreius cinollilum cst, ul dicerct, se sta- domni Pippini regis et " doinni Caroli inagni regis

tim vellead regis properare praeseutiam, sisibitales vel " Francorura. Et tunc consensit Tassilo so
dux
obsidcs dcntur ", sub quibus de sua salute dubitare Baioariorum, ut sumptos obsides a domno rege Ca-
3l ss
nulla sit necessitas. Quibus datis, sinc cunctacione rolo, et lunc vcniret ad eius praescnciam ;
quod
33
apud Wormaciam adregemvenit,sacramcntumqiiod et doranus praefatus rex non rennuit . Et coniun-
iubebatur iuravit ", obsides duodecini qui iinpera- gens se supradictus dux in praesenciam piissimi re-
bantur siue moradedit, quos Sindbei lus ", Reginen- «j gis ad Wormaciam S1 civilatem, ibi rcnovans sacra-

sis episcopusdeBaioaria.in Carisiaco ad conspcctum menla, el dans duodecim obsides eleclos, ut omnia
conscrvaret 3
quicquid doinno Pippino rcgi 36
regis adduxit. Sed idem dux domum reversus, non ", pro-
diu in eaquam promiserat lide permansit. Rex au- miserat iureiurando, in causa supradicli domni Ca-
tcra in eadem villa hiemem transiens ", ct natalem roli regis vc! fidelium suorum ;
qui cl ipsi obsides
3'
Domini et pascha eodem in loco
!3
cclebravit ". recepli sunt in Carisiacum villa de mauu Sin-
3R
berti Scd non diu pracfalus dux Tassilo
episcopi,
proraissioncs quas fecerat conservavit. Et celebravit
praedictus domnus gloriosus rex natalcm Domini in
3S
supradictam villam Carisiacum ", ct pasclia sirai-
liter. Et imnulavit se numerus annorum in

VARIANTES LECTIONES.
El rcx carolus s
'
s. i. p. 1.7. est dccst 2. su-
pradicli 1. 5. G. 7. etc. * eum dccst 2. • uncli \.

1) m
regcm 5. in reges 1.7. 7
hlodowicus G. lodouicus
VARIAINTES LECTIONES. \
8
rex usque rex dccst \. 9
hludow. iu aqnit. 2.
a 4
'
deest 7. • P. e. f. 7. dccsl 3. 9. hludo- hlodowicus vex in equitania7. 10 mcdiolanum civi-
wicum 7. lovdewicum
5. ludewicum 4. C. ludo- tatem I. " gistolal. gisola 7. "diomal. :s sa-
\icuni 9. ita insequentibus fere constantcr
et " co- cro fontc G. 7. baplismo 1. 5. '• fonle levavit
G.
rona 1.
c
est Illiidewicus dccst
id 9. idein — 13
missi duo 1. ,6
snpradicto scilicet f. 1. " for-
9
idem 3. ' episcopus 9 * gisilam 5. G. d. B. mosus 5. "damausus I. " tbassilonem 1 . tessilo-
3. 4. 6. 9. " lilii 1. " ut subiccliis eis essct ct neinC. "rcgisscilicetricholfusdiaconus eteberhar-
obediens 3. ut subiectus esset acobediens 9. ut eiss. lus munerc piucernario i. " ruculfum 6. " cbe-
e. ac o. Bq. " fonnosus 5. C. 7. 9. 3
damasius (I. '
raldum 7. " magislrum 5.C. 7. " remmisceretur
" ricolphus3. " eburhardus 2. 3. 4. eberharlus 5. "et utnon (. 5. G. 7. ctc. "nisi uli.6. "ad
9.
6
cuin quae iussi 7.
'
" coromeraorato duc.i 9. partem deesl S.
-8
donmi pippiui rcgis et dcett C.
"> locuti fuissent 9. " darenlur 5. 7. dentnr olisi- "9
vel decst \
30
lcsilo C. " carolo lunc 7 3!
vc-
des3?9. " sacranienlum q. i. iuravit dcesl. i. niet 2. venirct deest 6.
33
rcnuit 1.7. 3i
vurma-
" sindberdus 1. suidbcrtus IU\. " transiens idcm tiam 3. vurmaticam 8. warmaciam 7.
3J
conscrva-
ac codicum 5? 4. 5. 6. 7. 9. transigens, " e. i. loco re 1. conscruarcnt 2.
"
,s
domnus pippinus rex 2.
dcest 7. *'
celebravit. llisdem diebus dcfuncto Cui- " carisiaca uilla i " simbcrti 1. siuberli 2. 5. 5»
3? "'
chardo abbale coenobii sancli Gtrmani, Ilobcrtus in 6. ingbciii 7. vill.im deest 2. supradicta ci\i-
rcgimine substituilur 7 tiie carisiaca t,
113 EGIMIARDI ABISATIS ANNALES 41G

ANWI.ES LALRISSENSES. \ AN.NVLF.S F.GINIIARDI.

DCCLXXXII. DCCLXXXII.
Tiiiic domniis Carolus rex iter peragcns, Rcniiin Aestatis initio, cum iam propter pabuli copiani

transiens '
aJ Coloiiiam, et synodum * tcnuit ubi exercilus duci poicrat, in Saxoniam eundum, et ihi,

Lippia consurgit. Ibiquc onincs Saxones vcnientes*, ul in Franria quolannis ' solebat, generalem con-
cxceplo rehellis Widochindus \ etiani illuc conve- veiitimihabcndum censuit. Traiectoque apml Colo-
nerunt • NorJmanni * missi Sigifridi ' regis " : id niam Kheno, cum omni Francoriim exercitu ad lon-
est Ilalptani ' cum sociis suis. Similiter el Avari tem Lippiae venit, cl castris ibi -
positis, per dics

illuc conveneriinl, missi a Cagano ct Iugurro.

10
Ibi non paucos ibidem moratus est. Ubi ititer cetera
v
peraclo placito, reversus cst domnus Carolus rcx in negolia etiam ' legutos Sigifridi *, regis Danorum,
'
Franciam. Et cum reversus fuissct, slatim iteram ct quos ad se • Caganus cl Iugurrus, principes

Saxones solilo more rebellali sunt, suadente Wido- Hmiorum, vclut pacis causa miscrunt, el audivit ct

cliindo. " El ignorante hoc domno Carolo rege, absolvit *. Cumquc, conventu completo, trans Uhe-
misit missos suos Adalghisum" clGailonem"atque num in Galliam se reccpisscl, Widokindus ', qui ad

Worailum, ut inovcrent exercitum Francorum et Nordmannos " profugeral, in patriam reversus, va-
SaxonumsuperSclavospaucos.quirebelles fuerant iv .
B nis spebus Saxonum aninios " ad defectionem con-
Et supranominati missi in via au;!ientes, quodSaxo- citavit. Interca regi adlatum " est, qnod Sorabi
nes rehcllali fuissent ", coniungcnles snpradictam Sclavi, qui campos inter Albim " ct Salam inter-
scaram, inruerunt super Saxoncs ", et nullum inan- iacenlcs incolur.t, in fincs Thuringorum " ac Saxo-
dalum e.xinde fecerunt domno Carolo regc ". Et num, qui eis erant contermini, praedandi causa fuis-

commiserunt bellum cum Saxonibus, et fortiter pu- sent ingressi, et direplionibus atque " incendiis

gnantes, et nmltos Saxones interemenles ", victo- quaedani loca vastassent. Qui, slalira acciiis ad se
res extilerunt " Franci. Et ceciderunt ibi duo ex tribns ministris suis, Adaigiso caiuerario " ct " Gei-
ipsis missis, Adalgisus el Gailo, in montc qui dici- lone " comite stabuli et " Worado comite palalii,
tur Sun lal
M ». Hoc audiensque *' domnus Carolus pracccpil, ut sumptis secum orientalihus Francis
rex, una cum Francis quos sub celeritate coniunge- atque Saxonibus, contumacium Sclavorum audatiaui
quanta potuissent celeritate *° conprimerent.
re potuit, illuc perrexit, et pervenit usque ad locum 0"'
uhi Alara •* confluit in Wisora. Tunc omnes Sa- cum iussa facturi Saxouiae lines ingressi fuissenl ",
xones iterum convenientes , subdiderunt se sub compererunt Saxones ex consilio Widukindi *' ad
potestalc supradicti domno rege ", ct reddide- bellum Francis inferendum esse pracparatos
ruiit omnes malefariores '* illos, qui ipsud " rebel- ^ oniissoque itinere,
1
quo ad Sclavos ituri erant, cum
lium maximc terminaverunt, ad occidendum, qualuor orientalium Francorum copiis ad locum, in quo Saxo-
quod 2i
milia quingentos ;
ita et factum est, excepto nes audierant congregalos, ire contendunl. Quibus
Widochindum ", qui fuga lapsus " est " parlibus" in ipsa Saxonia obviavii Theodcricus " comes, pro-
Nordmanniae M Haec omnia pcracta **, revcrsus cst
. pinquus regis, cuni bis M copiis, quas audita Saxo-
praefalus domnus rex in Francia. Elcclebravil nata- iium defectionc raptim in Ribuaria " congregare "
5*
lem Domini in villa qiiaedicilur Teodone-villa et poluit. Is festinantibus legatis consilium dedit, ut
pascha similitcr. El inmutavit se numerus anuorum in priino per exploratores, ubi Saxones essent vel
quid aput " eos agerelur, sub quanta lieri posset 30

celerilate cognosccrent, tum, si loci qualitas palere-

VARLYNTES LECTIONES,
lur, simul eos adorirentur. Cuius consilio conlau-
1
pertransiens 6. coloniam synodnm 7. * ve- dato, una cum illo usque ad tnonlem qui Suntal "
nerunt e. rebelle vindikiudc I. ' rebclle nuido- appellatur, in cuius septentrionali latcrc Saxonum
chindo 5. windochindus 7. * vcuerunt posllimani
I. ' norlmani 5. norlhmanni 6. ' sifridi I. sigi-
VAKIAISTES LECTIONES.
1 3
fredi 5. 7. godefridi 7h. 9h. * regis, balbdani dccst 5. « decsl 2. 4. 5. 6. 7. ct 3. 9. ' le-
cum sociis suis siinililer. et 1. ' ballani 5. gatis 1. 2. ' sigcfridi 7. 9. ° ad se deesl 2.
haltoni 7. halptani 2. 5. b'. " vigerio I. vigurro 7. ' princeps. 2. * solvit 9. ' widociiindus 5. wido-
iugurno S. " vindekindo 1, widichindo 2. " adal- cindus G. widikindus 5. 7. 9. " normannos 2. (se-
gisum " algoneni 1. galoneni 5. ga-
1. 5. 6. 7. cunda manu); 7. " a. s. 3? 9, " nuntiatum 7.
loloncm 6. '•
wailonem7.
fuerunt 1. " rebellas- " albino I. "curingoruni (typographi vilio) Chesn.
senl I. 5. "
irruerunt in s. 1. " regi 1. 5. ti. 7. 10
ej 7 1« camerario sno 4. 5. o. cubiculario
9.
clc. " interimentes I. 5. 6. 7. " extitere I. " deest9. "gedoneS. " deest 7. 80
qiianta pos-
" suntal I. sumptdal 5. siimptal G. suntdal 7. sent cel. 3. 7. quam celerrime 9. " fuissent fines
" andiens quod 2. audiens reliqui. " alacra 6. ingressi 7.
I!
widikindi 3. 7. 9.
widokindi 4.
** domni regis 1. S. G. 7. ctc. ** malefactores 5
paratos 3. 5. 6. 9. ** a. s. 9, a. s. esse Bq.

illos rebelles ct occiderunt exccplo vindikindo I 88

. leodericus 4. thederichus 9. thcderieus Bq. ita
" ipsum 1. 5. 6. 7. etc. " widochindo S. 6. 7. deinceps.
80
iis 9. biis 5. 0.
87
ripuaria 2. 3. 9.
etc. "
clapsus 1.7. •* cxc. W.
q. f. I. est deesL " quam —
congrega 2. •' apud 2 9.
30
agerctur —
6. " ad partes \. " normanniae 7. " iis per- qiianl possent celerilate.
1
" suntlal 2. sullal 4.
3i
aciis I. ibeodonis 1. theodone 7. sonlal 9.
NOT.«.
Der Sundel, Siinlel, scptenlrionali Wisera-
in sc ptenlrionali dus Daclitelfeld, id est campus in quo
ripa, iuicr Munderam ci Rinteiain, in cujus lalcre quis vapulavit.
417 CIM LAURISSENSIBIJS COLLATI. ilS
ANNALLS EGINUAKDI. A ANNALES LAUMSSENSKS.
castra erani posila, pervenerunl. In quo loco cum
Theodericus castra posuisset, ipsi, sieul tum eo
convcncrat ', quo montem circumire *
facilius pos-
sent, transgressi Wisuram, in ipsa flnininis iipa
castra posuerunt. Habitoquc inter se conloquio, ve-
3
riti sunt ne ad nomeu Tlieoderici victoriae fama
transiret, si eum in eodein proelio secum babcrent.
v
Meo sine illo
5
cum Saxonibus congredi decer-
nunl, snniptisquc annis, nou quasi ail hoslcm in

acie stantcm, sed quasi ad fugientium terga inse-

qucnda spoiiaquc diripienda 6 T
, prout quemque
velocilas equi sui tulcrat, qua Saxones pro castris
8
in acie stabant, unusquisque corum siinuna fesli-
naiione contendit. 9 Quo cum esset male '" perventum,
male ciiani pugnatum cst; nam commisso " proelio B
circumventi a Saxoniiius,paenc oiiuics inlerfecti sunt.
Qui tamcn evadere potuerunt, non in sua,unde profc-
cti sunt, sedin Theoderici castra, quac transmon-
tem erant, fugicndo pcrvcncrimi. Scd maior Francis
quara pro numero iactura liiit, quia lcgatorum duo,
,2
Adalgisus ct Geilo, coniiluni qualtuor aliorumque ,

claiorum atque nobilium usquc ad viginti interfecli,

praeler caeteros, qui bos scquuti, potius cuni cis
perire quam post eos vivere malucrunt. Cuius rci
nuntium cuni rex accepissct ", nibil sibi cuuctan-
dmn arbitratus, collccio festinanter exercilu, in
Saxoniam proficiscitur, accitisque ad se cunctis Sa-
xonuin primoribus, de auctoribus faclae dcfeclionis
inquisivit. Et cuni oinncs Widokindum '* liuius
"
scelcris auctorem proclamarcnt, eum ,6
lamen tra- ^
dcre ncquirenl, co quod is " re perpetrala ad Nord-
8
niannos sc conlulerat, caeterorum "

, qui persua-
sioni eius niorem gercntes tantuni facinus peregc-
nint ", usque ail quattuor milia quingenti tradili,
ct super Alaram " fluviuni, in loco qui Ferdi 2l "
vo-
catur, iussu rcgisorancs uua dic dccollati sunt. Hu-
iusmodi vindicta perpelrala "-*,
rex Theodone villa "
iu hiberna concessit, iliique '* nalalcm Doniini, ibi
"
ct pascha more solito celebravit.
DCCLXXXIU. DCCLXXXIII.
cum ad expcdilionem
Adridenle vcris temperie, Tunc obiit domna ac bcne merita Hildegardis re-
Saxonicam sc pracparasset nam dc omnimoda — gina pridie Kal. Mai. ', quod cvcnit in die tunc in
eorum " defectione ad cum " pcrlatum fuerat — lempore vigilia > ascensionis Domini. * Et domnus
priusquam dc mcmorata a8
villa moverel Hildigar- rex Carolus iter fecit partibus * Saxoniae, eo quod
,
n
dis " regiua uxor eius decessit 2. Kal. Maias. Cuius Saxones iterum rebelles fuisscnt 3
, et cum paucis
Francis ad Theotmalli * c pervenit. Saxones
VARIANTES LECTIONES. Ibi

convencrant 5
1
9. ' circuire
s
—
5. i. 7. 9.
praeparaverunl pugna * in campo ,
qui ' viriliter
'iu7. * ideoque 3? <>. 9. eo 3. 9. • ad doninus Carolus rex et Franci solito more super cos
rugicntem contendunt. Terga insequi spoliaque di- *
inruentes [etSaxones teiga verlentes'], et Domino
ripere 9. ' quemquam 9. 8
iu a. p. c. 9. 9
ado-
riunlur 9. "> deest
3. 9. " cuui niisso I. " qua-
tiior2— 9. " '* widikindum
suscepissct 9.
VARIANTES LECTIONES
3. 5. 9.
" cuius i.ipsum 3. 9. " bis 2 deest 3.
"•
9. 1
maii quae eral vigilia I. - per parles ita con-
percgcre 7. " alarum 2.
18 ,0
caeterorumque 1. 7. stanter, e.v comectura ni (ullor Canisii I. ' rehella-
" ferdia 2. fredi 7. "
patrata G. 7. " in thco- renl 1. theolwaldi 1. thcodmali G. thcotmallim
''

donem villani 7. theodouis villam 9. ** ibiquc et 7. tbcodmalli 9. 'pngnaml. 5. G. 7. 6 quo 7.

5. 9. " decst 7. 9. '• deest &. " ad eum deest deest 1. ' ct saxoncs terga vcrfntes decst $.
9. " se muverct 9. " biltigardis 5. hildcgardis7. 8
vertenles domino 7.
NOT^E
" Verden.
' Rectc, quia paseha in diem 23 Marlii cecidit. Detmold.
U9 EGIMIARDI ABBATIS ANNALES 4-20

hnmai.es laurissenses. A ANNU.ES EGINHARM.

auxilianto, Franci viclores exliterunt. Et cecidit ibi

'
funeri cum '
more solemui iusla persolveret *, in
3
maxima • mullitudo Saxonum, ita ui panci fugam '
Saxoniam, sicul dispositum habebal duxit excrci-

cvasissent. Et inde cnm vicloria venit suprascriptus tum. Cumquc Saxones in eo loco qui Tlieotmelli
'•

6
gloriosus rex ad Padcrbrunncn \ iui coniungens » vocatur, ad pugnam se praeparare compcrisset ',

cxcreitum suum. Kt perrexil ubi ilerum Saxoncs se ad eos quanla poluit ' celeritate conlendit; com-
coniunxerunl ad Quviura cuius vocabulum est Hasa». missoqnc cum cis proelio, tanla eos caeile prostra-

llii 'iternmpugna inila.nonminomumerusSaxonum vit, iit dc innumerabili eorum mullitudinc perpauci

ilii cecidil, ct Domino auxiliaulc Franci victoros ex- cvasisse dicanlur. Cumque de loco proclii ad Padra-

litcruiit. Kt iter peragens iaui dielns domnns '. Wi- brunnon * se cum excrcitu recepisset, atque ibi
8
soram fluvium transiit, ad Alliiam fluvium usquc castris positis partem exercilus, quae adlmc de Fran-
pervenit; et inde reversus praefatus magnus rex in cia venirc debuerat, operiretur, audivil Saxoncs in

Franciam. Et in codcra anno obiit bonae memoriac Gnibus Wcslfalaorum super fluvium Hasam ad hoc
¥ * Et ciun Worma- congregari, ui ihi cum co, si venisset, acie 9 con-
domna Berla rcgina
i ldus lul.

ciani
''
domnus rex Carolus, sociavit
pervenissei fligercnl Quo nuntio commolus, adunatisquae tum
sibi in malrimonium 10 domna Fastradane rcgina ". B ad sc venerant, quasquc ante secum habebat, Fran-
Et celebravit natalcm Domini in villa quas dicitur corura copiis, ad locum uhi " congregati crant, sine
Harislallio
1J
, et pascha simililcr. Kt inmutavit sc dilalionc profeclus est, oongressusque cum cis, ea-

numerus annorum m dem qua et prius felicilatc dtmicavit. Caesa est eo-
* [el sepulla est iuxta urbem Hellensem in basi- rimi infinita mullitudo, spoiiaque direpta, captivo-
lica apostolorum el beati Arnulli. 9 l>.| ruui quoque magnus abductus est numerus. Inde
** [et sepulta est in Causiaco. Sed inde translata lv
victor ad oricntem iier converlit, primoquc usque
Parisius, sepulta est iuxta virum suura iu ccclesia
!1
sancti Dionysii martyris. 9 b.J ad Wisuram, deindc usquc ad Alliiam cuncta dc-
vastando peragravit Indc rcversus in Franciam,
13
iluxit uNoreni flliam Radolfi comitis natione Fran-
cam, nomine Fastradam, ex qua duas lilias procrca-
vit. Lodem anno defuncla est bonac mcinoriae mater

regis Bcrhtrada '* 4. U Iul. Ipse in Hcrisiallio villa

ibidem " biematurus conscdit, ibique natalem Do-
raini ac sanclum pascha celebravil.
C BCCLXXXIV.
DCCLXXXIV.
Et lunc " rebcllati sunt " iterum Saxones solito Cum priinum oportunilas tcmporis advenit , ad

more, ct cum eis pars 1C

aliqua Frisonum. " Tunc reliquias lielli Saxonici conficiendas rcx animo in-

deindc domnus Carolus rcx itoi peragens, Renum cum exercitu

tcnto, in loco qui Lippebam ,l!
vocatur,

ad Lippiham ", et ingressus est Saxoniam

transiit Rhcnum traiecit ", el vaslalis Weslfalaorum pagis,
"
circuiendo " el vasUndo, usque quod " pcrvcnit venit ad Wisuiam. Cumquc in eo loco qui Quculbi
S5
ad Iluculvi
sl !'.
lbi consilio inito, eo, quod ni- dicilur, castris super fluvium positis consedisset,
mium inundaciones aquarum fuissent ", ut per To- vidit se in aquilonales " Saxoniae partes, sicui sta-
ringiam" de oricnlale parte inlroisset super Oslfa- iuerat, propter nimias aqnarum inundationcs, quae
Iaos ", et filiiim suum domnum Carolum dimisissct lum 10 subiloex iugilate pluviarum accidcrant, trans-
"
una cum scara contra Westfalaos " : quod et ita ire non possc. Idcirco iter in Thuringiam convertit,
factum est. Doninus re.x Carolus perrexil per Torin- et filium suum Karolum " cum parte exercitus in
S1
giam ** usque ad fluvium Alliiam, et indc ad Sta- Weslfalaorura linibus sedere iussit. Ipse per Thu-
VARIANTES LECTIONES. ringiam " iler faciens ", venil in campcstria Saxo-
1
ii.i deest i.
a
maxime 2. fuga 5. 7. * pa- ^. niac ,
quae Albi atquc Salae fluiniiiibus adiaccnt
denbrun "ilcrum decst 1.
I. ibi deesl i. 7.
albium 5. • uurmaciam
' domnus rex I. 7. VARIANTES LECTIONES.
,0 '* dorainam
5. warmaciam 7. sibi matrim. 5.
Faslradam rcginam 1. domnam fastradanem rcgi- postquam 7.
1 - persolvcrat 7. pcrsolvissot 9.

nam 7. " haristalho 1. " Saxones lunc iterum 3

disposuerat 9. ' teolmefli 4. theolhmelli 7. theo-
*rebcllavcruut 5. " par 2.
6
rebellarunt I.
l
fre- linelli C. thietmellc 9. " praeparasse 7. cogno-
1T
J* * patherbrunnon
sonum 5. forisomim 6. lippiain 1. 2. 7. lip- visset 9. ' eos surama cel. 9.
pialiam 5. lippiham 6.
l"
circuendo 1. "quod 4. padrabrunnam 9. padrabunnum 7. • acre 9.

Ucest l, C. usque quo " pervcnit deest i ll hu-

"i .
10
quo 7. " deeslZl 9. " albim Bq. "radulfi
cuium 1. Iuiculin. 7. hucului 2. 5. 5. C. 8. 9. " eo ">. 7. radoldi 1. rudolfi 5 '* berlhrada 3. 5. 9. ber-

dcst 6. " quod miniine essent i. a. 1. " thurin- irada 4. 7. berchtrada C. 1B

deest 5. " lippeam
giam I. durringiamG. thoringiam 7 hoslfalaos 5. 5. i. lippea 5. C. lippia 7. lippehcim 9. " trans-
oslualaos i " westualos 1 vvellalaos 5. " quod .
ivit 5. C. " aquilonares 5' J). " tam5?
ita i. 2. 7. et quod ila C. " Imingiam 1. lorin- 9. "karolum I. Sl suhsisterc 9. " thorginam hac
gam2. durringamC thoringiam 7. vicc 2. " agens 7. perciens (perficiens ?) 2.
NOT/E
b In cujus ripa Osnabruck.
c
Oppidum Pelershagen, olim UocLelevc, nomen hodiernum una crnii jure civilatis sorlilum
421 CUM LAUIUSSENSIBUS COLLATI. 425

ANNALES ECINUARDI. V annu.es lurissensfs.

!
depopulatisque orientalium Saxoimm agns ac villis gnfurd ' (
et inde ad Scahiningi , ibique con-

incensis, de Scahningi '

a — lioc loco nomen erat
!
ventionem faclam 3
, reversus cst in Franciam l

— in Franciain regressus
3
cst. Karlus vero filius supradictus gloriosus rex. Westfalai vero voluerunt

eius, cum ci iter agenli in pago Draigni * b iuvta se eongregare ad Lippiam. • Quo auditu a 9
supra-

Lippiam fluvium Saxonum • occurrisset exercitus, dicto tilio domni Caroli regis, obviam eis acressit T

commisso cum eis equeslri proeiio, felici ac prospero una cum scara quae cum eo dimissa fuit, in pago
8
eventu dimicavii ; nain magno eorum numero in- qui dicitur Dragini , ct inierunt bellum. Auxi-
•

tcrfeeto, caeteris
'
in diversa fugatis, vietor ad pa- liante Domino, domnus Carolus, filius • magni rcgis
trem Wormaciam reversus est. Rex autem, con- Caroli, victor exlitit una cumFrancis, multis Saxo-
gregato iterum exercilu, in Saxoniam profectus est, nibus intcrfectis. Volenle Deo, inlaesus remeavil ad

elebratoque in casti is nalalicio Domini die super genitorem suum in Wormaciam civilalem ibique 10 :
(

Ambram c fluvium in pago Hueltagoe 8 *. iuxta iniio consilio cum Francis, ut ilerum liieme " tem-
caslrum Saxonum quod diciiur Skidrobuig ' «, ad pore iter fecissct " supradictusdomnus rex in Saxo-

locum vocabulo 10
Rinii ", in quo 1!
Wisura et Wa- niam; quod ita ct faetum est. Et celebravit natalem
larna M confluunl, populaluindus
popi accessit. Cuin- B Domini iuxta Skidrioburg " in pago Waizzagawi
que eum ulterius progredi tam hiemalis temporis
'* " super (luvitim Ambra " in villa Liudihi " s. Kl
asperilasquam aquarum inundalio prohibcret, inmutavit se nuinerus annorum in

Aeresburgum castrum " in hiberna coucessit.

DCCLXXXV. DCCLXXXV.
Cum ibi hiemare dccrevisset , accilis atque addu- Tunc domnns Carolus rex " snpradictum iter pera-
ctis ad se uxore ac 16
iiberis, relictoque " cum eis in gens, usque ad Riinic " pcrvcnil super fluvinm Wi-
!0
eodem caslro 18
satis fido ac lirmo prae^idio , ipse sora ", ubi confluit Wabarma ». El propler ni-
sl !!
ciiiii expedita inanu ad Saxonum pagos vastandos mias inundationes aipiarum inde revcrsus est
,3
ac villas diripiendas egrcssus, inquielani salis bie- Aeresburgiiin : uxorem suam domiiam Fastrada-
inem, ubique discuirendo el cuncla caedibus aique nem 2*
reginam t na cuni filiis et filiabus suis ad se
incendiis permiscendo, tain per seipsum, quam per venire iussil. llii tota hicme resedens ", et ibi pa-
duces quos miserat , Saxonibus reddidit. Cumque scha iam fatus excellentissimus rcx celebravit. Et
buiusmodi vastationibus per totiiin hiberni tempo- dum ibi residcrel, imiltotiens scara ** misit, et per

ris spatium " omnes fere Saxonum regiones ingenli semetipsum ilcr pcregit " : Saxones, qui rebelles '

et adve- J fuerunt
'
clade adfecisset, transacta tandem hieme ", depraedavit, cl castra cocpit, ct loca eo-
,0
ctis ex Francia commeatibiis, publicum populi sui
conventum iu Ioco qui Padrabrunno " vocatur,
morc solemni habuit. Ac peractis his **, quae ad VARIANTES LECTIONES.
illius conventus ralionem pertinebant, in pagum vo- 1
stainfurtl. stagnlrud 2
stangfurl S, siagnfurt 6.
a3 8i
cabulo Bardengoo proficiscitur, ibique audiens Stangfurd7.stagnfurd8. slangford 9.
!
schalingi 1. .

3
scainingi 5. 6. scaingi 7. scaningi 9. coiiventione
facta 1. 5. 6. 7. elc. * frantiam5.6. "adphilippiani
6. ' auditu co (ortum e.r fonna tuncvsitatu liitcrae)
VARIANTES LECTIO.NES.
2. audito a 1. 5. 6. 7. etc. Q. a supradictus filius •

8
'scaningi 2. scanigni 3. schaningi 5. 6.schanmco d. c. r. obviam ivit cis l. (eis acccssit) 7. 9. ora-
a!.schahningi7. schaninge9. !
h.l.n. e. deest 9. in gmi l dragani 6. filium 2.
* " ibi L "hiemis).
3 nonnisi loco legitur hoc enim erat nomen loci 7. ; 7. " faceret 1. 7. inter fecisset 2.
13
kidrioburg i.
3 6
rcversus i. 6. * daigno 7. * deest 9. d. e. hydrioburg 6, hidrioburg 9. '* vuazzaganni i.
8
3. 4. 9. ' wettagoe (>. huthagoe ms.
exleris 9. waizzagawi 2. 3. waizzagavi 5. vvazzagaiuu 6. wau-
huettagoe 7. ' quod dicitur kidrohurg 5.
q. d. ski- zanaga 7. waizzgawi 8. waisagawi 9. " ambrani i.
16
droburc i. q. d. skridoburg 5. 6. quod dekidroburg lutundi i. liudihi 2. 3. liuhidi S. 8. liuthildi b.
9.
10
noniine 9. " rum 7. " qua 3. 9. 13 war- luidi 7. Iiiichidi 9. " rcx carolus 1. 5. 6. 7.
ia
ri-
i

harna 2. waharnna 3. vagarna 9. " conque 2. mce rimee 6. rimie 2. 8. 9. " wisoraha i.
1. 5. 7.
" in E. c. 7. E. arcem 9. lf et 9. " reductoque wisoram 7. a0 vinharna 1. !1 nimiam 1. 2. 6. 7.
'* 2 ,3
9. castra 2. iulra eadem castra 7. in eadem arce inundalionera 1.7. eresbuignm 6. •* fastra-
9. " s. t. 7. " adductis 7. " patherbrunno, pa- dam I. fastradanam 6. !t residens 1. 5, 6. residens
drabunno 7. padrabrunna 9. 2i
iis 9.
!3
nomine 9. ibidcm 7. "' scaras i. 5. 6. 7. scaram 2. " pcra-
** bardengo ,8 !9
2. bardengoum 7. bardengau 9. gil 5. qui rebelles deestl. rebelles erant 1.

NOT^E.
a Schoningen. cum et Pippinus anno 748 eadem via per Hochsee-
b ln eo, Falkio Tradit. Corbei. burg et Stagufurt ad loca Scahaningi et Orhaim ac-
p. 318, 319, lesle,
loca Ucrlfeld, Lisborn, Werne, imo et Capvenberg. cessisse videatur.
Die Emmer.
" Olden-Lude jam desolatum secundum Falkiuin
s
d In
comilatu Pyrmontano, Swalenbergico et ad- p. 349, qui vicum hodie cxstantem Liide propc Pyr-
jacentibus terris. cf. Falke 1. c. p. 6. montum serius constructum fuisse contendil quod ;

e Schieder ad Ambram. ita se habere, co probatur, quod Scbieder longius a

t
Stas'uri ad Budam? Certe locus in vado fliuni- Lude distat, quam ut juxta illud situm fuisse dici
nis cujusdam inter syivara Hercyniam et Albiam in- possit.
vcstigandus est, nec alius lam commodus occurrit, i>
Die Wcrne
i23 KGINHARM ABBATIS ANNALKS 4:14

AXNALES LAURISSENSES. j
AKNALES F.GINHAHnl.
rum munita iniervenit ', ei vi.is mundavit *, ui 3
Widokindura '
ac * Abbionem ' cssc in transal-
4
•duni tempus congruum venissel, sinodura publicum biana Saxonum rcgione, primo cis " per Saxones,
lemiit ad *
" Paderbrunncn. Kt inde itcr peragens, ul omissa perlidia ad snam lldem venire non ambi-
6
vias apertas *, neinini ' eontradicenle, per (otam gerent , suadere coepit. Cumque ipsi, facinorum
8 9 suoruin *
Raxoniam quocumque voluit. Kt iune in Bar- sibi ' conscii, regis fidei se cominitlerc

dengawi "venit.ibique niittens post Widochindum " duliilarcnt, tanileni accepta ab eo, quani optabant,
et Alibionem , et ulrosqiie " ad se cnnduxit, et inpunilatis sponsione, atque impetratis, quos sibi

firmavil, ul non se subtraliissenl ", nisi l

* in Fran- dari precabantur, suae salulis obsidibus, quos cis
ciam '* ad eum pervenissenl : petentibus illis, ut Amalwinus, iinus aiilicorum, a rcgc missus adihue-
credenlias haliereut, quod inlaesi fuisscnl : sieut el rat, ciiiii codera ipso • ad cius pr.Tscnliam in Atti-
factum est. "Tunc domnus rcx reversus est in Fran- niaeo 10
villa venerunl, atque ibi baptizali " sunt
ciam, et initicus ad supradictum " Widochindum " Nam rex, postquam ad eos acccrsiendos " mcmora-
el Abbionera obsides per missura suum " Amalwi- Iiiiii Amalwinuni direxil, in Franciam rcversns est,
niiin **; (|ni cum rccipissent " obsides illos- sccnui quievitque illa Saxonicae pcrfidiaepervicaciias u per
deducentes ". coninnxerunt
23
se ad " Attiniacum 15 annos aliquot li
, ob hoc maxime, quoniam orcasio-
villa " ad domnuni regcni Cailuin. " Kt " ibi bapti- nes deficiendi ad rem pertinentes inveuirc non po-
28 20
?.ali suut siipranoininali Widochindus ct Ablii lueruiit. F"acta est eodem anno trans Rlienuin apud
una M ciim sociis eoiiiin. Kt 31
lunc tola Saxonia orienlales Francos adversiis regem iuimodica con-
subiugata esl. Coniuratio 3"
Hardradi et orientalium iuratio, cnius auclorem Hardradum " eomitcm
Francorum, quas conlra "
regem conspiraverant, fuisse conslabat. Scd huius indicium cito ad regcra
deprehensa esl, cl. auctores coium •* parlini morte delatum est, ciusquc sollerlia tam valida conspira-
parlim exilio damnali sunt. Kt in cadcin villa celc- tio eitra ullum grande periculum in brevi conquie-
bravit saepeilietus " gloriosus rex natalem Domini, vit , auctoribus cius parliin privatione luminuin,
'"
ct pascha similiter. I.i inmutavit sc numerus anno- partim exilii deportatione condemnaiis.
ruin in
DCCLXXXVL DCCLXXXVI,
Tunc doninus Carolus rex. misit exercitum smim Cum et biemis lempus expletum , el saiietnm pa-

pailibus BriUaniae
3r'
una cuia raisso suo Audulfo " scha in Alliniaeo villa fuisse( a rege celebralum,

sinescalco " , el ibi mulios Brittones conqnesie exercitum in Enttannnm '"

Lismarraara iS
mitlsre

ruiit
3>
uiiacumcaslcllisellirmitates 40
coriim " locis ^ conslitnit. Nam cum ab Anglis ac Saxonibus Brit-
10
paluslribus, seu et *' in caesis
*3
Kt sicut supra tannia insula fuisset invasa , niagna pars ineola-

diximus , in mullis firmitatibus Brittonum praeva- rum eius mare traiciens, in iiltiuus Galliae finilius
!0
luerunt Franci, ct cura victoria , Domino volente. Venetorura et Coiiosolitarum regioncs occupavit.
Ispopulusa regibus Francorum subactus ac tribuia-
VARIANTKS LKCTIONKS. rius factus, inposilum sihi vecli^al , licet invilus,

3 solvere solebat. Cumquc co tcmporc dicto audiens

1
inlravil 1. * inundavit 1. u( ilerxl 7. ' si-
nodum vero pnblicam j. Sinadum vero publicum 6. non essel, missns illuc regiae mcnsae praepositus
" celebravit apud 1. 7.
6
apertas, faciens 7. 7
ne- Aiululfiis, perfidae gentis contiimatiara mira " cele-
8
mine 1. 5. 0. 7. quodciimqiic 7. ' Kt deest 1.
rila(e coinpressit , regique apud Worraaciam et ob-
10
bardunganice 1. bardingawi G. padangowi 6.
11
vindikinilem windochindum 7. widichindum sidcs quos acceperat, et complures cx populi primo-
1. 6.
" abbionem utrosque 2. 7 " subtraherent 1. sub- ribus addiixit. Rex, paee undiqiie parla, slaluit Ro-
traxissent 5. 7. '* s. prius(|iiam in f. 1 " franeia
" sieut factum i. " supradictos 1. 5. 6. 7.
mam prolicisci , ct partem Italiae qtiae nunc Benc-
5.6.7. 22 2'
,K
windekindem 1. windochinduni 5. 7. " suum ventus vocalur adgredi , convcniens esse arbi-
20 residuam
deesl 6. amulwiniim 2. amalvvioncm 7. •' rece- . , tratus , ut illius regni porlionem suae
pissent '* ducentes 1. deduxcrunt 6.
1. 5. 6. 7. " '

! VARIANTKS LKCTIONKS.
iunxerunt6. '*apndi. "villaml.5. 7. 2
' car-

lura 2. " eideest 7. 28

vvimlikind. 1. windocbin- 1
Widoginduni 2. widikiudum 5. 7. 9. ' ad omnesprac-
dus 5. widkhindus 6. " abbio 1. 7. abbion corr. terO. qui el legit ; ail abbionem loco apud abbionem
abbio 6. in codice 6. bb. e. g. in voce abba ubi nul- dici posse non videtur, quare ac recipiendum statui.
lum ea de re dubium lb (ut alias pp lp) scnbitur, = Poela etiam Sn.ro aut ac aut et legissc vide-
ita Cl vocabulum abbi et abbio, quod qui ncsciebal al- tur ' albionem, fiicili corruptela, 5. 4. S. 6. 7. 9.
bio legendum esse pulavil.
3J
ao
iina dcest i. 31
Kt 4
transalbiona 9. transalbinaro regionem 7. * eos —
deest 1. Coniuralio.... damnali sunt dcest in om- omnes praetcr 7. et 9. 6
ambierent (. 2. 5. 6.
nibus codictbus exceplis 5. et 6 ; legitur in Annnl ' deesl 7. 8
c. se 7. ' decsl 9. " attmico 1.
Ewhardi el Fuldens. ' 3 quae contraS. quia conlra 11
baptisati 2 7. 9. " accersendos 7. 9. " per-
6. '*
eius 6. auctores eorum h. e. duces, ineentoret versitas 2.
lv
aliquot annos 2.
hartradura 5. 9. "
Francorum. " supradictus 6. 3a hriltaniae 1. 2 16
poena 9. " brillaniam 4. hrilanniam 3. 7. brila-
hrillanniae 5. 6. britanniae 7. ita deinceps. 37
an- niam 9. ita fcrc constanter. '" ae niarilima 7. "in-
dulfo sinestalco 1. 38 J'
sinescalvo 6. conqui- versa 9. nam ab anglis ac saxonibus cum britlannia
sierunt 5. 6. 7. *• firmitatibus I. 7. " firni. brilto- insula occupata liiisset 6. •• coiosolitarura 7. " in
mim inlocis 1. *• et deest 1. *' incessis I. incesis ira 2, beneventana 7. " " in qua bencventum si~
2. 7. incesos 6. lum esl 9.
m CHM I AlRISSLNSIBl.S COLI.ATL m
OMI.IS rolSllARbl. A AWVLIS I URISSI \sl S.

polcslati subiceret, cuius capul in '

capto Desiderio rcversi sunt. Et capilaneos corum ad sinodum re-
rege, maioremque * parlem in Langobardia iaui praesentabant supradicto domno rege Carolo in '

subacta lenelat. Nec diu moratus ', sed contractis Wormaciani. Tnnc domnus rex Carolus pcrspi-
4
celeriter Franoorum copiis, in ipsa hiemalis tem- ciens ', se ex omnc parle Deo largienlc paccm ha-
poris a^peritate Ilaliam ingreditur. Cumque in Flo- bere, suscepit v
consilium orationis • causae •
ad
rentia Tuscorum civitatc natalem Domini celebras- limina beatorum apostolorum itcr peragcndi et cau-
sct, quanta poluit * celerilate Homain ire contendit. sas Italicas disponendi ct cum missis imperaloris ,

Quo cum venissct, ac de profeetionc sua in

6
Bene- placitum " babendi de convencntiis * corum quod ;

vcnlum lam cuin Hadnano poniilice quam cum suis ita factum est. Tunc supradictus 9
domnus rcx na-
optimatibus deliberasset, Aragisus ', dux Beneven- talem Domini cclebravit in Florenlia civitatc. Et in-
tauorum , audito eius adventu coinnertaque in ler- muta\it se numerus annoriim in
raui suam intrandi voluntate, propositum eius aver- DCCLXXXVII.
terc conatus est. Misso enim Ruinoldo ", maiore Tunc aomnus Carolus rex supradiclo itinoie itcr
filio suo, cum mnncribus ad regem, rogare coepit, pcragcns '*. '
Romam veiiil. el valde honoriDce ante
ne terram Beneventanorum intraret. Sed ille longe B domno " aposlolico Adriano " receptils esl
aliter de rcbus inchoatis facicnduin sibi iudicans, quod " dies ibi moralus est cum domno apostolico.
retento sccum Rumoldo 9
, cum onini 10
exercitu Et Harichis dux Benevcnlanus, misit Roraaldum
''',

suo Capuam Campaniae civilatem " accessit, ibiquc " filium suum cum magnis muncribus, postolare "
castris positis consedit", inde "bellum gesturus '*, dc adveulu iamdicti domni regis ", utin Benevenlo
18
ni memoratus dux intentionem " regis salubri non inlroisset ", et omnes voluniates praedicti
10
consilio praevenisset. Nam rcliclaBcnevento ", quae domni regis adimplere cupiebant ". Sed boc mi-
caput illius terrae habetur , m Salernum, inariti- nime apostolicus credebat neque oblimatcs " Fran-
mam civitatem , velut muniiiorcm ,T
se cum suis corum, el consilium fecerunt cum supranominaio
contulit , missaque legatione, utrosque filios scos domno Carolo rege, ul partibus Bencventanis causas
regi obtulit, promiltens, se ad onima quae impera- firmando advenisscl ; quod ila factum cst. Et dum
rentur libenter oboediturum. Cuius precibus rex ad- Capuam venisset '», Harichisus *l
dux rcliquid »• Be-
nuens, divini eliam limoris respcctu bello abstinuil, neventuni civitaicm '*, et in Salernum se reclusit
et minore ducis filio, nomine Griraohlo '*, obsidatus et timore pertenilus non fuit auxus " per semet-
gratia " suscepto, maiorem patri reniisit. Accepit ipsiinifaciem domni rcgis Caroli videre. Sed mittens
insuper a populo obsides undecim ,0
, misitquc lega- C missos, el ambos filios suos proferens, id cst Rumal-
tos, qui ct ipsum ducein ct omnem Benevenlanum dum »» quem doinnus Carolus rcx secum babcbal, et
populum per sacramenta firmarent ". Ipse post Grimoaldum »» quem
supradictus Aregbis 3 " sccum
haec cum lcgalis Constantini " imperaloris, qui habebal 31
: et oflerens mulla munera et alios obsi-
piopler •• petendam filiam suam ad se inissi fueraut, des, ut peiiiioneni »' eius obtemperassel. •* Tunc
loculusest, atque illis dimissis Romam rcversus,
domnus ac lv
gloriosus rcx Carolus perspexit " una
sanclum paschale festum •'•
magna cum hilariiate *
[peragens eclipsis solis '• facta est 15. Kal.
celebravit. Octob. ab hora diei prinia nsque ad horam qiiintam.
Romam venit et valde, etc. 6.]
DCCLXXXVII.
Cum rex " adhuc Romae ageret '\ Tassilo, dux VARIANTES LECTIONES
Baioariae ", misit legatos snos, Arnum videlicet
' regi 1. 5. 7. 'wormaiia 1. vurmatiam 5.
wormatiam 6. warmatiain 7. prespiciens 2.
3
episcopum Hunricum • abbalem b ad Hadria-
» ct ,
prospiciens 6. 7. • suinpsit 1. 5. 6. 7. •
dc-
num papam, petens ut inter regem atque »» illum votionis causa 1. 7. • causa 5. '
palatium 6.
niediaior pacis » convenientiis 1. 5. convencciis 6. 9
fieri dignaretur. Nec pontifex pre- snprascri-
cibus eius ptus 5. 6. 7. " supradictum itcr I. ilinere ila pera-
ccnsuil abniiendum sed qnanta po-
,
gens 6. " a domno (I.) 5. 6. 7. " badriano 7.
VARIANTES LECTIONES. D " abquot 1.5. 7. " ariglus I. arighisS. 6. 8. ari-
'deestS. 'maioreque i. '
ratus 2. '
cofran- gis7. barichis2. 3. " rumaldum 7. ,G
postulare
corum 3. » cuin maxinia 9. cuin q. p. 3. '
deesl 1 " regis ne beneventum intraret, quia
.

i. 5. 6. ' aragissus 7. 8
rumoaldo 9. runiuldo vellet omnes voluntates regis adimplere 1. '•
bene-
3. runoldo 7. * rtimnMuin 2, reliqui quemadmo- veniano6. "
•» praefali
introiret 5.
S. 6. 7. "
dum tilt. praecpd. 10
deest 2. 7. " deesl I. civ. cnpiebalS. optiraates i. 5. 7.
6. 7. " caupua "
camp. 9.^ " ibiqne e.p. consedit deest 3. 9. »»
et uenisset aregisiis dux reliquiJ 6. » l
ariglus 1. are-
mde 4. 6.
aggressurus 9.
5. '* gessurus 3. ghisus 3. 7. harichisus 2. 3. »• reliquil
1. 5. 7.
»*
proposuum 9. " beneventana uibc 7. " mnni- Beneventanum civ. 2. •' ausus 1. 5. 6. 7. '• rn-
tioni m 2. " grirooablo 9. " ohsidis ioco 9. »• XI. moldum I. 8. romaldura 6. •• giiraaldum 5. 6. •»
7 ' obstringerent 9.
" »• conslantino arigius I. areghis 2. 5. 6. 7. »' pencs se coniinebat
?•!/!?* 2.
"ad9. "pascha.3.9. '« adbuc rex 5. i. 5.6. 7.9. 1. secum reliuebai 7. »' petitioni
I. o. 7. " ob-
rex deest 2. »• esset 3. 5. 9. permaneret 6. temperaretl. •• jcdeest2. " prospexil I. 5. 7.
" baioanorura 5. 9. « hunrichum 9. heinricum prespexit 2. •* ecbpsis solis facta
esl XV. k.ii.
*. baiiiriciiin 5. *»et9. octob. legitur eliam in Ann. Fulrt.

NOT.C
Salishurgensem. b Lun.elacensem seu MonseeensTn.
Patrol. CIV
427 KGINIiARDI AUBATIS ANXALES m
ANNALLS LALRISSENSES ANNAI.1 S Lr.l.MlMllil.

cuiu sacenloiibus vclceleris oblimalibus suis, uinon tuit '

instantia apnd regcm intercederc curavit, utin-
lcrra delcreiur illa, ct episcopia vcl luonasieiia ter cos pax et concordta c\ suac apostolicac aucto-

,ion deserlareutnr
5
, elegit duodecim obsides, et riiatis ammonitione atquc intervcntione proveniret.
le.rtitim decimum \ filium supradicli ducis ' no- Cui cinn ex idcm sc niagncpere velle rcspondisset
i
,

6
inine Grinioalditm ", El accepta imuicva , iura- simulipie :i iegatis memorati ducis inquireret, quam •

3
verunt onmes Bcneveulaui tain supradiclus dux , Iniius pacationis firmilatem fsiccre delserent,

quam et Rumaldus '. Et rcversus est saepcnomina- responderunt, sibi dc bac re nihil csse commissuni,

tus piissimus
" rcx, et cclebravit pasclia cum doinno ncc se hoc negotio aliuii facluros *, qiiam ut rc-
8
apostolico in Roma. '
Ibique venientes missi sponsa rcgis atque ponlilicis doinino suo reporta-
Tassiloni '" ducis , bii simt Arnus cpiscopus el rent. Quorum verbis papa cominotus, vclut fallaccs
1;
Hunricus " abba •>, etpetierunt apostolicum, ut ac liaudiileiilos analbcitiatis gladio slaluil fcriendus,

pacem terminarcnt " inter domnum Carolum regem si ab olim rcgi promissa fide disccdcrcnl, atque ila,

et Tassilonein ducem. Unde et domnus apostolicus infeclo pacis negotio ', reversi sunt. Rcx autcm,
niultum sc intcrponens ,
postolando " iamdtclo adoratis sanctoriim apostolorum f'
liminibus voiis
Et ipsc domiuis rex rcspondii apo- B que solutis ', apostolica bcncdirtionc percepta, in

stolico, boc sc voiuissc ct per multa lcmpora quac- Franriam reversus est. cum uxorem suam Fas-
Et
sisse, et niiniuie invcnire pntuit ", et proferebat tradam filinsque ac lilias ct ouincincoinitsitiim, qucm
statim fieri. Et voluil suprsi liclns domiius rex in sipud cos dimiserat, Wormaciae invenisset, gcnera-
praesenlia domni aposiolici cum ipsis missis pacem lem populi sui convcnium ibi habere stalirit. ln quo*
lirmare : et rennucnlibus supradictis missis ", quia ciini omnia, quac iu Iialia gesserat, coram opti-

non auxi " fuissent de eorum partc iillam firmita- niatibus suis narrando rommcinorassct, et ad ex-
tem facere. Apostolicus vero cum cognovissct dc tremum de legatis Tassiloiiis, qui ad se Bomac ve
inslabililatc " vel uicndacia '» eorum, stalim snpra
9
nerant, mcntio facta fuissei, iniit consilium ut
ll expcriretur, quid Tassiro de promissa sibi fidclilale
diiccm eorum vel suis consenlaneis anathema
posuit ", si ipsc " sacramonta , quae promiscrat lecere 10
vcllei, congrcgatoquc ingenli cxercilu al-

domno Pippino rcge '* et domno Carolo iicmquae "'

que in trcs parte diviso, Baioariam " pelcrc consii-
rege ** non adimplcsscl. Et obtcstans supradiclos tuit. Cumque Pippinuin filiuni cum llalicis copiis in
,2
missos, iii contestarent Tassilonem, ut non aliter Tredentinam vallcm venire iussisset, orienlales

fccisset , nisi in omnibus oboediens fuissct donmo quoque Franci ac Saxoncs, utiussi fuerani, ad Da-
Carolo rcge " et filiis eius ac genti * Francorum, ut niibium in loco qui Pferinga " vocatur acccs-
30
ne forte sanguinis effusio
!0
piovenisset vcl laesio sissent, ipsc cum exercilu quem sccmn duxcrat
super Lechum fiuvium, qui Alamannos et Baioa-
[El rcversus est rcx piissiiniis Carolus, ct rclcbra- rios dirimil ', in Augustac civiialis guburbano con-
\ it Homac. pascba cum dunino aposlolico. Ecce, orla
est contentio per dies fesios paschae inter cantorcs Bo-
scdit, inslc B lioarisun cum taui valida manu procui
niaiioriimelCalloium.DiccbantseCsiUimcIiiisranlaie dubio petiturus, nisi Tassilo sibi ac popsilo suo ad
el pulchrius qiiam Romaui. Dicebant se Romanido- regcm venicndo consulercl Nam videns se undi- "
ctissime cantilenas ccclesiasticas profcrre, sicut docli
que circumsessunijVenit supplex, ac veuiam de ante
fuerani asanctoGregorio papa: Gallos corruplc can-
lare.etcanlilenamsanamdesiruendodilacerare. Quac gestis sibi dari deprecatus " est. Scd ct rex, sicut
conlentio anie domnum regem Carolum pervcnit. erat nalura milissimus, supplici ac deprecanu pc-
Galli veropiopiersccuriiatcm donini regisCarolivalde
percit, acccptisque ab co praetcr filiiim eius Tbeo-
exprobrabant cantoribus Romanis. Romani vcro pro-
ptcr auctoriialcm magnac doctrinae eos slullos, ru- doncm aliis, quos ipse imperavit ", dtiodecim ob-
sticoset indoclos, vclitt bruta animalia, alTiniiabaiit, sidibus, ei populo lerrae per sacramcnla firuiaio ,

in Franciam reversus est. Et in su!)iii! ano Mogon

VARIANTES LEGTIONES. j) liacense ", iu villa qnae vocatur Ingilunlieim ",qui:i
a
monasteria desolarcniur 1.
1
et episc. vel m.
3
n. des. deest 2. cl diioderimuni 5. * filium sci-

liret p. d. 1. " grimaldum 5. * acccplis muneii-

bus fecit iurare onines beneventanos una cuin duce
et rcvcrsus i. ' romaldus 5. 6. "piissimUS de;sl VABIANTES LECTIONES.
7. » misi 5. 10
tassilonis 1. 5. 6 7. " bunriclms
abbas ut ponerenl apostolicum 1. " alsba pelierunt scd sedula admodum 9.
1 5
quando 5.0. * jiacis
;. " terminaret I. 5. 6. 7. "poslulando 6. 7. 4.5.9. Huturos \. ' n. p.7. 6 dceat 9. ' salutis
prccaudo 1. " regi 7. rcgem 1. " potuisse I. 6
8 ,0
1. qua 9. * inivit 5. 9. promissa fide prae-

7.
17
missis dicendo quia 7. " ausi I. 5. 6. 7. stare 5. 9. " baioariaiu atqne ipsum lassiloiienj
10
instabilitatem mandati 1.
20
mendacio 7. sl su- 9. " tridenlinam 3. 5. 6. 7. 9. " feringa 5. 6.
pra dictum duccm 7. " supradictum duccm cum " dividit 5. 9. " consuluisset 7. " prccatns
consentaneis suis anathemate feriit I. "ipsal. 7. 3. 9. " quos ipse imperavit dcest 9. iniperave-
'• regi 1. 5. ti. 7. " itcm 7. "regel. 5. 7. rat 3. " mogontiacensi 7. 9. magonciacense 3.
,r
regi 1. S. C. 7. " et genli 7. dcest i " profusio magonliense i. " ingilumneim 2. ingillunlieim
1.7. J0
vcniret 1. proveniret 7. 3. ingilinheim 4.0. 7. ingelbeim.9.
429 CUM LAlftlSSENSIBCS COLLATI i&
A.NN.UIS tGI.NH.tRDI A ANNAI ES 1.M MSSF..NSI.S.
ibi hieniaverat, et natulcm Domini et paseha cclc- lerrae illius ;
et si ipsc dux '
obdurato rorde veibis
bravit. snpradicli aposlolicc ' minimc oboedire voluisset,
lunc doninus Carolus rex el suo * exercitus absoluti
ei doclrinain sancti Gregorii praeferebant ruslicitati
corum. Et cuin altercatio nentra parle finirel, aii
i!c
fuissent ab omni pcriculo peccati , ct quicquid in
domnus ad swos cantores Di-
piissiimis rex Carolus : ista * terra facliim evenicbat • in incendiis", aut in
cite palam, qnis purior cst et quis melior, aut [ons ri- homicidiis , vcl in quaieciimque ' malicia , ut hoc
rus, aut riruli eius longe decurrentes ? Rcsponderunt 8
soper Tassiloneni cl cius consentaneis •
evenis-
omnes una voce fontem , vclul caput ct originem,
puriorem esse ; rivulos autem cius, quanlo longius a set, ctdomnus re\ Carolus ae Francis 10 innoxii ab
fontc rccesseriiit, lanto turhulcntos et sordibus ac omnl culpa exinde permahsissent. Hacc vcrba ex-
iuimumlitiis corruplos. Ki ail domnus rex Carolus :
plcla, missi Tassiloni " ahsoluti sunt. Et tnnc in
Bevertimini ros ad fontem sancti ijregorii, quia mani-
feste corrupistis cantilenum erdc&iasticam. Mox pe- invicem sibi domnus aposlolicus adqne li
domnns
tiil domnus rex Carolus ah Adriano papa cantores, gloiiosus rex Carolus valedieenles , henediclione ad-
(|ui Franciam corngerent dc canlu. At ille dcdit ei
sumpla, oralione peracta, Franciam iamdictus prae-
Theodorum cl Benedktum , Romanac ecclesiae do-
elissimos canlorcs, qui a sanctoGregorioeriiditi fue- cellenlissimns rex reversus est. Et pervenit idein
13
rant : trihuitque aniiphonarios sancii Gregorii, quos B milissimus rex ad coniugem suam domnant Fastra
ipse notavcrat nota Romana. Domnus vcro rex Ca-
danem " reginam in civitaie Wormatia : el ibi ad
rolus revertens in Franciam, inisil unum cantorem
invicetn gaudenles ct laetiflcantes, ac Dei miseri-
in Metis civitate alteiuiu iu Suessiouis civitate,
,

praecipiens de omnibus civitalibus Franciae magi- cordia " conlaudentes, slnodum nanique " eongre-
stros scholae anliphonaiios cis ad corrigendum tra- gavit supraseriptus domnus rex ad eandem civita-
dere et ab eis discerc cantarc. Correcti snnt ergo
,
tem, sacerdotibus suis ct aliis obtimatibus nuntiavit,
anliphonarii Francorum quos umisquisque pro ar-
,

bitrio suo vitiaveral, addcns vel minucns et omnes : qualiter omnia in ilinere suo peragebantur, et cnm
Franciae cantores didicerunt notam Romanam, quain venissct ad hunc locum ", quod omnia explanasset
nunc voraiit notam Franciscain exceplo qnod tre-
;
de parte Tassilonis , sicul enim erat ", lunc pres-
mulas vel vinnulas », sive collisibiles vel secabiles
voces in cantu non polerant peifectc cxprimere piciens " idem rex , ut missus " mitlerct , ct ius-
Franci, naturali voce barbarica frangentes in gut- 8 i3
sil" Tassilonem *, utomnia adiropleret secundum
lure voces potius quam exprimentes. Maius autein
iussionem apostolici , vcl sicut iusticia eral : co
magisteriurc canlandi in Metis civitale rcmansil
lv
quanlumque magisterium Roinanum superatMclensc quod sub iureiurando promissum habebant **,

in arte canlilenae, tanto superat Metensis cantilena ut iu omnibus ohoedicns et fidelis fuissct domno
icteras seholas Gallorum. Similiter erudicrunt Ro- rege " Carolo et filiis eius vel Francis, ct venirenl "
mani canlores suiiradicti cantores Francorum in arte /-. ,

organaiidi. Et domnus rex Carolus iterum a Roma

L ad ei,,s P™esentiam quod rennuit, et venire con-
lempsit *'. Tunc domnus rcx Carolus una cum Fran-
artis grammalicae et computatori. c magistros se-
cuin adduxit in Franeiain, et uhiquc studium litera- cis vidcns iusticiam suam, iter coepit peragere par-
rum expanderc iussit. Ante ipsum enim domnum tihus Baioariae cum cxereitn suo , ct per scmet-
regem Caroltim in Gallia nullum studimn fue-
ipsum venit in loco, ubi Lechfeld *• > vocatur, super
ral liheralium artium. Per ipsos dies paschae ve-
nerunl Romam ad domniim piissimiiiu rcgeui Caro- civitalem Augustam. Et iussit alium exercitum ficri,
Imn inissi Tassiloni9 ducis elc His verbis ex-
,
id cst Franci " Austrasiorum, Toringi ", Saxones".
pletis missi Tassilonis absoluti sunt. Tunc in in-
,

viccm sihi domnus apostolieus el domnus rex glo- et eoniungere super Danubium fluvium, in loco qui

riosus Carolus vale dicentes, benedictione assumpta dieitur Faringa c . Et tertium exercitum iussit fieri
et oralione pcracla, in Franciam cum gloria rever-
susesl, adducens secuni cantores Romanorum et
VARIANTES LECTIONES.
grammaticos peritissimos, et calculatores. Pervcnit-
1
Et saepedictus dux 1. El si per se dux 7.
que idem mitissimus rex Carolus ad coniugem suain * apostolici 1. 5. 6. 7. ' suus 1. 5. 6. 7. * in
6
domnam Fastradam reginam in civitate YVarmatia, ipsa 1. 5. 6. 7. • eveniret 7. eveniehat inccn-
et ihi ad invicem gavisi sunt laetificanlcs ac Dei mi- diis 2. qualicumque ' 5. 6. thassilonein• 1.(7.)
(.ericordiam conlaudanlcs. II.
3
consentaneos 6. " franci. I. 5.6. 7. " tassi-
" idem
j

lonis 1. 5. 7. " atque 1. S. 6. 7. dcest

"2. " fastradanam
misericordiam t. 5. 6. 7... 6. "
civitatem. El sacerdotibus 1.7. " sinodum vero
c. 6. " pervenisset ad locum 1. "sicutacluni
cral 1.5.6. 7. sicut enumerat 2. quod quidem veram
ieclionem satis indicat. " perspiciens 1.5. 6. 7.
" missos 1. 5. 6. 7. " mitteret mandaretqtte tassi-
loni 7. w tassiloni 5. 6. " ndimplere festinaret 7.
il *6
eral et quod 1. •" lnbehat 1.5. 6. 7. regi 1.
5. 6. 7. " veniret 1.5. 6. 7. " post contempsit
ttiium folium codicis 2. excidil, scquens incipil egis-
se. Tunc denuo etc. " locoqui iechfeldt supra 1-
loco qui iecfel 7. ,0
francorum 1.7. " thuringo-
rum 1. Turingi 6. lhoringorum'7. " et saxonum
1. 7.

NOT.€.
» Vinnolata vox est lenis et mollis atque flexibi- * Das Lechfeld bei Augsburg.
tis,ct rinnolata dicta a iiiimo, hoc est cincinno molli- >
Phoring scu Pforing inlia Ingolstadt.
ler flcxo. IsidoriOrig. lib. in.cap. 19.
«I ECINHABDI ABBATIS ANNALES I3i

AN>ALES LAUIIISSF.NSES. A A-OVIFB ECINHAIDI,

panibus lialiae, nt domnus Pippimis rex venisset us-

que '
ad Trianto * ", cum exercilti suo, et ipseibi
3
maneret, ct exercitiun snum pleniter iu ante mit
b •
lere.t usque ad Bauzanum ' . Ttiuc prespiciens

se
6
Tassilo ex omni parle esse ' circumdatum,
tsl videns quoil ontnes Baioarii plus essent fideles
8 cognovissent
domno rege Carolo quain ei, et iusti-

tiam iamdicli domni regis, et magis ' voluissent

iustiliam " consenlire, quam conliarii esse : undi-

qtie " Tassilo vcnil per scmetipsum,

constrictus
tradens se in manibus
" domni regis Caroli in vas-
saticum, et rcddens ducatum sibi cotnmissum a
13
domno Pippino rege, et recrcdidit se in omnibus

pcccassc et male egisse. Tunc denuo renovans sa-

B
cramenta, ct dedit obsides eleclos duodecim ", et
tcrtitim decimum filium suum Theodonem. Beceptis

obsidibus
1S
vel sacramento, tunc reversus est prae-

fatus gloriosus rex m

Franciam. El celebravit nata-
lem Domini quae dicitur lngilenhaim ", si-
in villa

militer ct pascha. Et innnitavil se numerus anno-

rum in
DCCLXXXVIH. DCCLXXXVIll.
H
Ttmc dcmnus rex Carolus congregans sinoduin Cum in eadem villa generalem •
populi sni rei
l8
ad iamdiclam villam Ingilenhaini ibique veniens , convenlum fleri decrevissel *, ac Tassilonem dticein

Tassilo
9
ex iussione domni regis. sicut ct caeteri
'
sicul et caeteros vassos suos in codcm conventu
eius vassi ", ct coeperunt lideles Baioarii diccrc, adessc iussisset, atque ille, ut ei fuerat imperatum,

quod Tassilo fidein suam salvam non haberet, nisi ad regis praesentiam pervenisset, crimine maiesta-
posiea " fraudolens" appartiil ", postquain filium tis
k
a Baioariis accusatus est. Obiciebanl * ei

suum dedit cum aliis obsidibus ct sacrauienta quod postquam filiiim suiim obsidem regi ded rat,
suadente uxore sua Liutbcrgane ." Quod et Tassilo ^ suadente coniuge sua
6
Liutbcrga ,
quae (Ilia Desi-

denegare non potuit, sed confessus cst postea ad derii regis Langobardorum fuil, el post palris cxi-
!R
Avaros" transmisisse ", vassos supradicti domno liiiin Fiancis iniinicissima semper cxtitit, in adver-
30
rege ** ad sc adortasse , et in vilam eorum consi- silatem r.gis, et ut lcllum contra Francos suscipe-

liasse : el hominis 31
suos, quamlo itirabant, iube- rent, Hiinoriim genlem concitaret '. Quod verum
bat, ut aliter in mente rctincrent et sub dolo iura- fuisse, rerum in codem anno gestarum probavit
3a conplura et dicta
rent : et quid magis, confcssus estdixisse, etiamsi evenius. Obiciebantur ei et alia

decem filios baberel. omnes voluisset perdcre, ante- cl facta, quae non nisi ah inimico el iralo vel ' fierl

quam placita sic manerent, vel stabile permitleret, vel proferri poterant, quorum ne unuin qiiidem in-
3S 3*
uno oninitim
sicut itiratum liabuii ; ct eliam dixil, melius se (itiari coepit. Sed noxae ' convicltis,

roortuum " esse " quam ita viverc et de haec om- adsensu ut maieslatis
,0
reus capilali senlentia dam-
VARIANTES LECTIONES natus est. Sed clemcniia regis licet niorti addictum
3
1
usque... usqne decsi. 2 triantum 7. * pleni- liberare curavil. Nani mulato babitu in monastc-
ter

atswsra*
mane m.

utmagis7. 10 iusticiae C.
*
7
1.
"se erasum 5
"regi I. 5. 7.
!1
conlristatus 7.
.
* per-
•

u in
banzanum l.bauzarum

»4 rn
;
'
s D ^
rium missus
- ^, »•*•
est, ubi tam

tonsus et monaslicae conversationi mancipalus est ".

religiose

e. T„eodo
vixit,

-
quam
m *z li-

manus I manibus S. 7. nianibus cius ut servus 9 b.

, Baioarii quoquc, qui perfidiae ac fraudis eorum
13
et cognovil 1. 7.
*• duodiciin deest. t>, " ob-
)e conscii " et consentanei fuisse repcrti sunt ", exilio
sidibnselpraesiitissacraineniis 1. 7. ingilinbeim
tt. ingelheim
" sinaduin 6. I8 ingelhaim i. in-
1. VARL4NTES LECTIONES.
gilinhaim fi. quod lassilodeesi2. "va-
ie
tassilo....
' generale 2.fieri decrevisset conventuui
sallil. "haberetsedpostea7 "fraudulansl.frau- k
dtilens 5. 6. frau.lolans7. " appareret 7. •'*. sa- 9. •
deest 9. laesae maiestalis 9. * obicienli-

" bus 7. * liulberga manu correctoris posterton»

rramenla fefellit 1. 7. sacramcnte2. luitburge I.
" avaros 1.5. " transivisse " vasallos I. L mutatum tnlilbcrga t. liuthburga 5. lulberga 6. luil-
8
30 burga 9. luilkarda 5. ' concitaral 7. dcest
•*
domni regis 1.7. ad se fortasse 1. ad se hor-
3!
homines I. 5. 6. 7. 7. • noxiac3. '• laesae maiestatis 9. " ipsum
lasse 6. adse adhortasse 7.
n quod 1. 7. ". iiiratum habuit 2. 3. 5. 6. iu- libenter 7 libens 9. " leodo*. " deest 7. "
inila fiieruntl. inulicr se. mortuum 2. *'. consocii 7. " fuisse perhibebantur 9. fuisse per-
ravit 7.
" morittirtim 7. '" melins esse mortuum 6. hibentur 3.
NOTiE
« Tiento. Trident.
•> Botzcn, Boliano, oppidum celebre a;que in Tyroli corailatu.
4-5 C13M LAURISSENSIBUS COLLATI. 43i
ANNAI.ES. ECINIURDI. ANNALES LVLIilSSINSIS.
per diversa loca religabantur. '
Huni vero, sicnl nia '
comprobatus % Franei ct Baioarii, Langobardi
Tassiioni promiserunl *, duobus e\ercitibus compa- ei Saxoncs, vel ex omnibus provinciis qui ad eun-
ratis, uno marcam ' Foroiuliensem, aliero Baioa- dem ' siiioduin congregali fuerunl, reminiscenles
riam adgrcssi sunl; sed ' frustra. Nam in ntroque priorum malorum eius, et quomodo domnum Pippi-

loco victi fngatique sunt, et multis suorum amissis, niim regem in exercitu * derelinquens ", et ibi
6
cum niagno damno ad loca sua se recepcrunt. Quam quod theodisca lingua barisliz dicitur, visi sunt'
8
iniuriam velut vindicaturi, iteram Baioariam " ma- iu licasse se eunrieiri Tassilonem ad inortem. Sed
iorihus copiis pelieriint, sed in priina congressione "
dtim omncs una voce adclamarent capilale * eum
,0
pulsi a Baioariis, et innumera mullitudo eoruni '
ferire senieniiam domnus Carolus piiv
, iamdiclus
caesa, multi etiam ex eis, qui per fugam evadere siinus rex motns misericordia ab " amorem Dei, ct

conali, Danubium tranare volucrunt ", gurgitibus quia ciiiusanguineiis " cius erat, conlenuit " ab ip-
9 Dei ac suis fidelibus, ul non moriretur. Et inlei-
fluminis absorbti sunt. Interea Conslanlinus impe- sis

rator propter negalam sibi regis filiain iratus, Tben- rogalus '* a iamfalo " clementissimo domno rege
dorum " patricium, Siciliae praefeclum, cum aliis praedictus Tassilo, quid agerc voluisset ; ille vero
ducibus snis fines Bencventanorum vastare iussit
B postolavit '", tit licentiam baberet sibi tonsorandi

Qui cum imperata exseqticrentur, Grimoldus " qui et in monasierio " introeundi et pio taniis peccatis
codem anno post morlem patris dux Benevenlanis " poenileiHiain agendi, et utsuainsalvaretaniinam. Si-

a rege dattts est, et Hibiibranilus '*, dux Spoliiino- militeret lilius eius Theodo deiudicalus *• est, et

rnra •*, cum copiis qtias congregare potuerunl, in tonsoratus et in monasterio " missus, et pauci Bai-

Calabria eis occurrerunt, habenies secum legalum oarii qui in adversitale doinni regis Caroli perdu-

regis Winigisum ", qui postea '• in ducatu Spolili- rare voluerunt ", missi simt in exilio. Eodemque
no " Hildihranrio successit. Commissoque proelio, " anno commissum est bellttm inter f.r.ccos et Lan-

inmodicam cx cis muliitudinem ceciderunt, ac sine gobardos, id est duce " Spolitino " nomine Hildc-

suo suorumque gravi dispendio viclores facti, ma- brando, seuduce Grimoaldo ", quemdomnusrexCa-
gnuro caplivorum ac spoliorum numerum in sua ca- rolus posuit ducein super Beneventanos, et fuit mis-

stra retulerunt. Rex autem in Baioariam profectus, sus Wineghisus " una " cum paucis Francis, nt
eandem provinciam cum suis terminis ordinavit at- praevideret eorum omnia quae gessissent. Et auxi-
que disposuit, atque inde regressus, in Aquisgram " liante Domino, victoria est facla a Francis seu su-
pal.itio suo, ubi biemaverat, et " diem Domioi na- pranoniinatis Langobardis. ldeni " simililer et alia

pugna cotnmissa est Avaros loco *• cuius

lalicium sanclumque pascba more solemni ccle- inter in

vocabtilum cst. . et Francis " qui in Italia *

commanere videntur; opitulante Doniino, victoriam
oblinueruntFranci, ct Avari cum conlumelia reversi
sunt, fuga lapsi sine victoria. Tcriia ptigna com-
missa est inter Baioarios et Avaros in campo "
Ibose 1 *», ct fuerunt ibi missi domni Caroli regis

Grah.imamius " el Audacrus 21

cum nliquibus

Francis. Domino auxilianle, victoria fuit Francoruni

seu Baioariorum. El ista omnia supradictus dux
Tassilo seu mahvoia uxoreius, Liulberga " Deoodi-

VARIANTES LECTIONES
* et omnia conprobataG.
Miisomnibus(l.)5.7.
vel(et)omnes ex aliisprovinciis qui adeandem 1.7.
'

I
regem exercitum 5. » derelinques 2. • harislig 1
** haristalliz 2. 3. he.risliz G. harislit. 7. ' inssi sunt

6. 8
se dcest 1. 5. 6.
s
capitalem 6. " capi-
!1
tali... sententia 1.5. 7. ad l.ob. 5. 6". 7. "con-
saiiguineus 1.5.6. 7. " obtinuitl.5. 6. " int. est
!>. " iam dicto 6. '• postulavit 1. 6. 7. " inmo-
oasterium 7. " diiudic.iliis 1. 5. 7. " inonaste-
VARIANTES LECTIONES. rium 6. J0 volebant5. G. 7.
21
Eodeui quoque I. 7.
*3
relegantur 7.
* relegabantur 9. *
prnmiserani *' L. sub diiee I. spolelano 1. spolitano 7.
3. 9. Huni vero, etc. usque sed fmstra deest 2. II
grimaldo 1. *>. 6. 7. " winegisus 1. decst 2.
* marcham marchiam 9.
7. 4
dcest 7. "
b. i. winechisus 7. '• una deest 7. " kl esl similitcr
5"
3, 9. " piimo cougressu 9. *
no- '
e. m. 7. 2. iilem (ilem) decst i. 5. G. 7. in loco decst
Iuerunt 9 • dcest 7. 10
leorforum 4. gri- " 2. "
francos 7. franci 1. »•qni italiam 7.
S!
in
moaldus 9. " beneventaniis 7. " hildcbian- campo ibose dcest 1 .
" hibose 7. ibose 6. S.
dus 2. 3. 7. 9.
lk
spolelanornm 7. 9. " win- " gramannus 0. fi
audacerus I. audaccrus 5.
nigisum 7. '• posila 2. " spolilano 3. spolelano audracci^ G, " thassilo cum Malmola uxore Luil-
7. 9. '• aquisgrano 9. " decst 7. lwrga I

N0T.€.
Oppidum Austiic Ips ad Danubium, supra Pechelarn et monastcrium Mellicense.
435 EGIMIARDl ABBATIS ANNALES 436

AKXM.ES lAUMSSEHSES. A AN.YtLES ECIMIABDI.

bilis, per fraudem consiliavcrunt '. Quarta pugna

fuit commissa ab Avaris, qui volucrunt vindictam
|ieragcre conlra Baioarios. Ihi similiter fuerunt
missi domni Cnroli rcgis, et Domino protegcnte, vi-

Ctoria cliristianorum aderat. Avari fngam incipientes,

mulla slragia * ibidem facla est occidendo, et alii

in Danubio fluvio vitam nccando amiserunt *.

ANNALIIT»? LAURISSENSIUM
CONTINUATIO LSQUE AD AN. DCCCXXIX.
ACCTORE EGINHARDO.
Post haec omnia dommis rex Carolus per semct
ipstim ad Reganeslmrg pervenit, ct ibi fmes vel
marcas Baioariorum disposuit, quomodo salvas *,

Domino protegenie, contra iamdictos Avaros csse

poluissent. Indc vero reveraus celebravit natalem
Domini in Aquis palatio, et paseha similiter. Et in-
mutavit se nomeros annorum in
DCCLXXXIX. DCCLXXXIX.
Inde iter permoliim parlibus Sclavaniac ', quo- Natfo quacdam Sclavenorum ' cst in Germaiiia,
rum vocabulum * esl Willze 7 Domioo adiiivauie; , sedens super litus occani, quae * propiia lingu»
et * una cum consilio Franeorum ct Saxonum per- Welalabi, francica 3
atitem Wiltzi * vocattir ". Ea
rcxit, Renum ad Colouiam transiens, per Saxo- Franeis scmper inimica; el vicinos suos qtii Fran-
niam; usque ad Albiam fluvium vcnit; ibique duos cis vel suhiecti vel foederali eranl, odiis inscctari.
pontes conslruxit, quorum uno cx ulroque capiie belloque premere ac laeessire
6
solehat. Cnjns inso-
castclluin cx ligno ' et lerra aedificavil. Exinde leiitiam rex longius ' sibi non ferendam ratus ",
10
promotus inantea , Domino
eam adgredi statuit, comparaloque ingenti
largiente, supradiclos bello
Sclavos sub suo. dominio conlocavit. Et fiiertmt cum
" P excrcitu, Rhemim apud Coloniam traiecit. Inde per
co in eodem cxcrcilu "Franci, Saxones Frisiones Saxoniam iter ageus, cum ad Alhiam pervenissct,
;

autem navigio per Habola " » fluvium cum qui- castris in ripa posilis, amncin duobiis pontihus iun-
busdam Francis ad eum coniunxcrunt. Fueruut xit, quortim unura cx utroque capite vallo munivit,
ctiam Sclavi cum co, quortim vocabula sunt " Su- et imposito praesidio firmavit. Ipse fluvio transitn,
'"
urbi "», nec non ct Abolrin", quoruin princeps quo constitucrat excrcitum duxit, ingressiisqtic
16
fuit Witzan . ibique obsidcs receptos, sacramenta Wiltzonim lcrram, cuncta ferro et igni vastari ius-
conplurima ", Doiniiio. perducenle, Franciam per- sit. Sed gens illa, quamvis bellieosa el ' iu sua nu-
vcnit. Et celebravit natalem Domini in Wormacia ", merosilate confidens, impettim exercilus regii diu
10
et pascha similiter ". El inmutavit se numerus an- siislincrc non valuit , ac proindc, cum primum ci-
uorum in vitatcm " Dragawiti " venlum cst —
nam "is 1V
ceteris Wiltzorum regidis et nobililale generis et
auctcritaic saneclulis " longe 16
praeuiinebal 17 —
VARIANTES LECTIONES. VARIANTES LECTIONES.
* sclauornm h. 5. (>. 7. sclauonorum 9. * qui
1
consiliaverunt et peregerunt 7. ' strages 1. i) 2. 3. 9. ' franciaca i. * uulizi
r
. >. (>. 7. i/i
3
S. 7. stragis 0. emisemnt 5. (>. 7. et alios in tnarg. wilsi 9. ' vocantur. lacesscre 7. 9. 1.9. 6

Danuhio submerserunt. I. Quae

fliiminc rcliqui co- 7
diutius 7.
8
iralus 5. ' deesl 9. 10
poluil 2.
dices addunt, Laureshamensis (I.) non aqnoscit cuius ,
11
in civitatem 2. 9. ad civ. 5. " dragannilinani
continnatio.nem, cum iisdem (ere verbis constet ac 7. in marg. i ilragawiti habel MS. > " dcesl 7.
ehronici tloissiucensis anni 789, 790, 791, 792, et cst, Willziit. nanvis 9. 3 (?) Vocem Wiltzan, ihco-
pars anni 793, qitorum auctor eam secutus est, iis Hseem vocnbuli WilUorum versionem, huic a scribu
k
adiungendiim censnimui. salvum 2. salvac 7. aliquo in [htenarii codice supcrpositam, editoris vitio
* 6 7
sclaviniae cui voc. 7.
5. wilze 5. (*>. 7. in textum ii repsisse, eo confidentius conlendam, quod
10
* adi. iina 2. ex lino 2. » inante 5. 6. 7. " m in nutlo eum codicc ojfcnderim ; quod si in Trevirenti
codem in exercitu 6. " franci et saxones 7. fran- forte legalnr, vilium certe anliquiits foret, sed eodeui
ci. saxoncs frisiones 2. "labola 7. albola Bouq. modo coepisse eonstaret. Ceterum omnia crUicorum
•';
haec 7
siint " suurbineo non 2. suburbi 7. hisloricorumve arqumenla loco hucnsque corrupto su-
16
wintzan 5.xvizzan7. " receptos et s. quamplii- ptrslrucla, rera lcclione codicum auctorilate resli-
Vii.ia 7. " imrmatia pascha 5. wormatia pascha 6, tuta, concidunt. '* is qui celeris 7. " sciialus ".
warmatiam 7. " pascha similitcr dcest 2. 18
deesi 3? 9. " praeeminebat 3? 9

NOTyE.
Ihc lluvet. b Sorabi.
437 CUM LAURISSENSIBUS COLLATI. m
AWULES EGINBARDI. A A.N?IALES LAUHISSKNSI.S.

extemplo '
cuni omnibus suis ad regem dc civilalc

proccssit, obsides qui imperabanlur dedit, (idcm

se regi ac Fraucis servaturiini iureiurando promisit.

Quem celeri Sclavoiiim primorcs ac reguli ' omnes
secuii
3
, se regis dicioni siibdidemnt. Tum ille,
'•

subaelo illopopulo el obsidibus quos ilarc iusseral

5
acceptis, eadem via qua veneral ad Albim regres-

sus cst, et exereitu pcr pontem reducto, rebus quo-

que ad Saxones pei tinentibus secuudum tempus dis-
posilis, in Franciam
6
reversus esl, et in Worma-
cia ' civitalc et nalalem Doniini et pascha ccle-

bravit.

DCCXC. DCCXC *.'

Hoc anno nullum itcr cxercilale 6 a rcge fa- In sequenti vcro anno uullum fcctl iter, sed ibi
a
elum sed in Wonnacia residens, legatos Hunorum
; in iamdicta civitate iterum natalcm Domini cele- '

ct audivit, et suos vicissim ad eorum principes mi- bravit, et pascha sirailitcr. Et ininutavil se niiuie-
sit. Agebatur inler eos de coiifiniis • regnorum suo- rus annorum in
rum, quibus in locis esse. deberent. Haec contentio [Huius anni principio rex Carolus primigenitum '

alque 10 allercaeio, bclli, quod postea cum Huuis ge- filiuni simm Carolum ultra Sequanam direxil, dans
ei ducatum Cenomannicuin; qui codem anno aesta-
slum esl, seminariuni cl origo fuil. Uex autem ne ,

tis lempore ad patrem revcrtitur. Rex auteiu con-

quasi per otium lorpere " ac tempus lerere videre-
ventuni Erancorum habnit in Worinalia civitate,
tur , per Moenum lluviiuii ad Sallz " a , palatium disposuitque ea quae ulilia vidcbantur esse in rcgno
suuni in Gennaiiia iuxta Salam fluvium constru- suo. In illo vero anno, clc. 9 b.l

tlum, navigavit, atque indc itcruin pcr eundem am-

ncm secunda aqua Wormaciam " reversus est. Cum-
que ibi quo conversa-
hiemaret, ipsum palalium in

batur, casu accidente, noelurno ineendio concrema-

tum esl. Ibi lamen permaiiens. et natalem Domini et
ll
pascha inore solemni celebravit. r

DCCXCI. DCCXCI.
15 6
Transacta verni temperie' , circa aestalis ini- Indc autcin itinere permoio, parlibus Baioariae •

tiuni rex de Wormacia movens, Baioariam " profe- penexit, ad Reganesburg * pervenil 3
, ibi exerci-
ctus est, ea meditatione '", ul Hunis factorum suo- lum suum coniunxit, ibique consilio peracto Franco-
10 *°
rum vicem redderet , el cis ,
quanto celerius rurri, Saxonum, Frisonum, disposuerunt propter ni-

posstt, bcllum inferret. Comparatis igitur ad hoc ex uiiam maliciain el intollerabilcm ', qiiam fecerunt
omni regno suo quam validissimis copiis , el com- Avari contra sanctam ecclesiam " vel populum cri-
mealibus congregalis 21
,
bipertilo " exercilu iter stianum, unde iuslicias per missos impetrare non
i3
agere coepit. Cuius partem Theodorico comiti et valuerunt, iler * peragcndi '. Cuni Dei adiutorio
Meginfrido camerario " suo commillens, eos per parlibus iamdictis Avaronim perrcxerunt 8
; ad
aquilonalem ™ Danubii ripam iler agere iussit. Ipsc Anisam * b vero
10
fluvium properantes, ibi con-
cum alia " partc quam secum retenuit
27
, austra- stituerunt letanias faciendi triduo " ; missarumque
lem eiusdem fluminis ripam Pannoniam peliturus sollemnia celebrando " Dei solalium postulaverunt
' 3

occupavit, Baioariis ciim commeatibiis cxercitus, qui pro salute exerciius, et adiulorio doinini nostii Iesu
!S
navibus devehebantur ,
per Danubium secunda Christi, et pro victoria et vindicta super Avaros.
D Supradictus vero princeps de auslrali parte Danu-
YARIANTES LECTIONES. 1V
bio iler peragens, Saxones auicm cum quibus-
1
exemplo
I. extimplo i. 5. eximplo 6.
J
re-
gali, supra regalis 5. 0. 3 dectti.1. 5
ul ? 5. 6. dam Francis et uiaxime plurima Frixonum " de
k
sequentes i. secuii omnes 9. iuserat I. 6
al-
biam 2. 5. 7. 9. " francia 2. ' wamiatia 7. iln VARIANTES LECTIONES.
alitfuolietis in sequenlibus. 8
nulla expeditio facla
10
— 3
ibi iamdicta C.
1 * rcgnesburch 5. reganesoug 6.

" ec-
est 9. * conlinibiis 7. de c. i. eos 7. 5. deesl 1. pervenit deest 7. ' intolerabilem 5. 6. 7.
" torpescere 7. " salz 5. salzt 5. 6. salae 9. clesiam ut pop. Chesn. * iter fuit consilium per-
13 1V
per wonnaciam 6. in wormaciam 9. et san- agendi 7. ' iler pergentes 5. iler peragendi /i. e.
1B ,8
cluin pascha celebravil 9. veris 5. transacto iter peragendum. " avarorum. Et |»errexenint 7.
vere 9. 17
in b. 7. 19
conditionei.S. 6. "redde- " enisam 0. 10
vero deest 7. " triduum 5. pcr
relutqueeisdem 7.
,0
quam primuni 9. !, rfccs(9. triduo 7. " celebrandi 5. C. 3
praestolavenint '

" biuertito S. biparlito 2. 5. 5. 6. 7. 9. ef. a. 782 " C. danubii 7. '" frisonum 5. 6.

'* 8. frixorum 7.
,v ,5 habei et mul-
not. p. cubiculario9. aquilonarem9. "deest num leijendum et nianus plurima ? 9 b.
5. 9. " rctinuit 2—9. " deuebanlur 1. 2. litudo plurima.
NOT/E.
koliigsliofcn, m\ SalaR r rancicx capul. t>
Die Ens
 4-5!» KCIMIARDl ABBATIS ANNALES U»
ANNM.KS I M.RlsSKNSES. A »>N*1CS LCiMURDI.
aquilonale '
parte Danubii sitnililcr iler peragen- aqua descendcre iussis. Ac sic '
incboalo tti-

les \ ubi ad loea ' pcrvenerunt, ubi iaind.cti Avari nere *, prima castra super Anesum ' posila sunt.
firmilates habuprunt praeparalas : de australi vcro Nam is * fluvius inler Ilaioarioruni atquc llitnorum
p;irtc Danubii ad Cumeoberg * », de alia vero 11- lerminos medius ciirrens, cerfts dttortim regnorum
pa in loco qui dirilur Camp * b
, quia sic nomina- limes babebatur. Ibi subplicalio
8
pcr tiiJutim facla,
lur illc lliiviiis, qui ibi conlluil in Danubio * Avah ut nl belliim prosperos ac felices haberct evenlus.
enim ', cum vidissent ulrasquc ripas excrritum Tiim dcnium caslra inola, ci bellum genti Hunorum
conlincnles, et nav.gia * pcr medium fluvium ve- a Francis indictum est. Pulsis igilur llunorum prae-
nicutcs, a Domino cis tcrror pervenit dereliquerunt sidiis, ac dislmctis "
mnnitionibus, quarum una
corum loca imutita quae supra nominnta ' sunt s::pcr Cainbiini fluvium ', allera iuxta Comage-
firinitalcsqnc eorum vcl inachinationes dimiserunt, nos civiiatein in monte " Ciimeoberg • vallo lir-

fuga lapsi, Christo perdticente populo suo, utros- missimo erat cxslructa " , ferroei igni cuncta va-
qtie exereilus sine laesione " inlroduxit. Supradi slantur. Cumque rex cum eo quem ducebat exercitu
clus cxercitus " sic iler peragens " usque ad flu- usque ad Anabonis * lluenla venissct, transmisso
viitm, cui '* vocabuluin est Kaba et exinde uler-
" eodem fluvio, pcr ripam eius usque ad locum in
,

que cxercitus de aiubabus " ripis adpropria rever- quo is Danubio niiscettir accessil, ibiqne per aliquot
si sunt, magnificantcs Dcum de tanta victoria. Et dies stativis " habilis, per Sabariam " d rcvcrli sta-

celebravil " doninus rex Carolus " natalem Domini ttiil. Alias vcro copias, qtiibus Tbeodoricum et Me-
in Regancsburg ", ct pascha similiter. Et ininulavit ginfriduin praefccerat, pcr Beehaimos '*, via qua
15
sc numerus annortim in
veneranl , reverti praecepit. Sic peragrata ac de-
l6
vastata magna parte Pannoniae , cum incolomi
cxercilu Francorum Baioariam se recepit Saxo-
in

nes aulcm et Frisiones " cum Thcoilorico el Megin-

frido per Beehaimos , ut iussum crat '", doroum
rcgrcssi sunt. Facta esl " haec expeditio sine omni
,0
rerum incommo !o, praetcr qnoJ in illo quem ret
ducebat exercitti, tanta equorum *' lues exorta cst
ut vix deciina pars de tot inilibus equorum reman-
Ipse auiem cum, dimissis copiis, Re-
sissc dicatur.
'-'
ginum " civilatem, quae nunc Regancsburg " voca-
tur, venisset, et in ea hicmaturtis consedisset , ibi

natalem Domini e.t pascha celcbravit.

V ARIANTES LECTIONES VARIANTES LECTIONES.
s
1
aquilone 5. 6. 7. ' peragens 2. 6. locum '
si itenere 2.
2. * anisum 7.
* * Nanis 2.

7. ' cumineoberg 7. coineoberg 9. cainpa C. 8

subplautaiio i
8
* destruclis 2 .9. ' fluvium —
• danubitim 6 ' alteii eniin 2. " ct navigia.... fuil. Altera 2. niontcm 9. ' cumebcrg 9. qnio-
supradiclus exercitus deesl 7.
s
nominali 2. berg G. ,0
extrucla eral 7. " deest 6. 9. " st.
11
lacsiono in pannoniam introivit 9 b. " intro- p. a. d. h 9. " sabaniam l. sarabiam 5. 6. baioa-
duxit supradictus rcx. Sicque 7. " peragenles C. riam 9. " bohemns
C. bcgaminos 7 bchamaunos
|»ercgerunt 7. " cuius 5. 7. " amhobus 2. G 9. '» "devaslal. " frisones 3. 7.9.
ieranl 7.
'" post cclehravit in codice 2 folium decst, rursus m-
in marg. Phrygiones " iusserat 7. " est auiem
cipit anno 7'Jl in syllabis sencia iam fali. " Caro- 3. 5. 9. " deest 9. " tanl^ qiiorum i. " in re-
lus dcest 5. G. " reginesbnrg pascha C. regansburg gimini al. reginum 7.
u reganeburg 5. ratispona G.
pascha C.

NOTiE.
« Civitas antiqtia ct in Viia S. Severini aliquo- D enim continui inde a Styri* confinibus ad Danu
licns incmorata, qua; jam tola inleriit De silu ejtts bium usquc prolenduntnr, ad quem arcla lantum
<t montis Cunieoberg disputatur, nam qui Rbdie via, castello Greifenstein desnper imminentc, re-
Kaumberg audil vicns, rccto itinere qiiinque ad mi- linquitur, qua nmnilionibus vel in exlremo monte
iiiiuum miliaria Ccrmanica a Danubio remotus, in vel prope Konigssiadten qnam pro Commagcnis —
mediis montibus COnsistit. Aut igitur viam milila- habeo —
defcnsa, iter transciintibiis interclinlitur.
reiii co x-vo montcs trausiisse, qnalis hodie el via Annales qiioque Fuldenses anno 884 Caroli impera-
lata a campo Lilioriuii (Lilienfcld) pcr Kauinbcrg loris et Zuenlibaldi colloqnium monte Comiano (id
Sanctam Cruccm ducit, aut vocabultim Kumeoberg est Cumeoberg) prope Tullinam memorant, qnod
olim latius ad idtimos in Danubii ripa montes tisqtie minimc in viciim Kaumberg. montibus a fonlc Tul-
perlinuisse cxislimandum csl. Quod quidem et loeo lina? discrelum, optime autein iu Konigssiadtcn qua-
noslro, et antiquo via? militaris ductui Dannbium drat.
nroscqucnli in.igis congnium, diplomale Hlttdowici b Der Kamp, in Rohemix montibus ortus, Cla-
Gcrmanise rcgis anui R36 ab ill. Fr. L'lr. Kopp. in ram-valiem (Zwell) prxterfluit, et paulo infra Krc-
Tacbygrapbia! T. I, p. 394, 395, puldici juris facto, misam Dannbio miscemr
ct ipso locorum situ, qucm xquc ac viam illam mon- i Die Ranb
taiiam anno I82I exploravi, confirmatur. Montes A Sarwar
 m CUM LAIJRISSENSIBLS COLLATl m
HNSllli EGIMIARDI. A ANNALtS 1 ACRISSF.NSPS.
DCCXCil. DCCXCJI.
« Orgellis esl civitns ' in Pyrinei montis iugo c
Hacresis Feiiciana piimo • ibi comlemnata '
esi,
sita , cnius cpiscopiis nomine Felix , natione Hispa- quem Anghilbertus ', ad pracsenliam Aitnani apo-
*
nus, ab Elipando, Toleti episcopo, per litteras stolici adduxit ',et confcssioue facla suam hacrcsiui
consultns, quid ile humanitale salvatoris dei et do- iterum abdicavit. Coniuralio contra regem a filio
mini nostri lesu Cliristi senlire dcberet, mrum se- cins Pippino facta, detecta et conpressa est. Eodem
cumjiim iil quod liomo est ,
proprius an adoptivus arino nullum iler exercitale factum est. Pons supcr
Dei filius crcdendus esset ac dicendus, valde incaute navigia flumina transeuntia factus est, auchoris ct
'
alque inconsiderale, et contra antiquam catholicae funibiis ita eobacrens , ul iungi cl dissolvi possit.
ecclesiae doctrinam, adoplivum non soliim pronun- Et celebravit doinnus rex natalcm Domini ibi, siini-
tiavil, sed cliam scriptis ad mcinoralum episcopum litcr pascba celebratum est '. Et inmtitavit se nume-
4
libris, quanla potuit perlinacia pravitatcm inten- rus annoruin in
tionis " suae dcfendere curavit. Iluius rci ° causa
ducius 7
ad palalium rcgis — nam * is liinc apud
n
9
Regimim, Baioariae civitalem, in (pia Iiiemavcrat
residebat — ubi congregato epscoporum concilio "
audiius est, et errasse conviclus, ad praesemiam
Hadriani pontificis Romam " missus , ibi " ctiam
coram ipso " in basilica beali Petri apostoli haere-
sem " suam damnavit" atque abdieavil. Qt:o facto,
ad civilatem suam rcversus est. Rege vero ibidem
aestalem agente, facta esl contra illum " coniuralio
a filio suo lnaiore, nominc Pippino, et qnibusdam
Francis, qui se crudelilalcm Faslradac " reginae
ferre non posse adseverabant '*, alque ideo in necem

regis conspiraverant. Quae cuin per Fardulium "

Langobaidum deteeta '• fuissel . ipsc ob merilum

fidei servatae monaslerio sancti Diomsii donatus est,
^uctores vero coniurationis ut rei maiestatis " par-
tiin gladio caesi, partim patibulis suspcnsi, ob me- u
dilaluin scelus tali morte multali sunt. Rex autem
propter bellnm cum Hunis susceptum in Baioaria

sedens, pontem navalem, quo in Dauubio ad id bel-

lum utereinr, aedificavil, ibiquc natalem Domini et
sanctuin pascba celebravit.
DCCXCIII. DCCXCIII.
Cum rex bellum a se inehoaliim " conficere" cu- Rex auiumnali tempore de Regancsburg ' itcr
pcret, et Pannoniam iteruin petere disposuisset navigio faciens, usque ad fussatum magnura inier
allalum " est, copias quas Theodericus comes per Alemana ' et Radanlia « pervenit
<i
ibiquc , niissi
Frisiam " duccli.it, in pago liriustri " b iuxla Wi- apostoliei eum magnis muneribus praesentali sunl.
kiiram fluvium " a Saxonibus esse inicrceptas atque Ibi missus nuntiavit *, Saxones itemm fideui suam
deletas. Cuins rei nuntio acceplo , magnitudinem fefellisse. Inde per Radautia in Mohin • navalc "
damni dissimulans, iler in Pannoniarn inlermisil '". iter peragens, natalcniDoinini celebravii ad sanctum

VARIANTES LECTIONES.
1 l)
c. e. 7. * literas 7. 9. consiaitler. * deesl
7
* pertinacissimc 9. * opinionis 9. "regil. '
du-
ctus est 7. " dccst 7 qui tunc 9. 9
qua et h. 9. VARIANTES LECTIONES.
" consilio 5. 7. " romani 7. " ubi 5. 7. 9. "
deesl i. 5. 6. •• heresiiii 3. 4. 5. 6. 7. 9. '"
con- ' primiius audita et in regauesburg primc con-
fessus est 9. " ciiin 9. " fastradanac 7. " asse- demnata est 5. * condempnata 5. ' angiberlus 6.
reuaul 7. " ardulfum 7. J0 detacta " rei lae- I .
angilberiiis 7 * ahdicavit t>. " possit. Ibi nata-
sae m. 9. " incboandum "2. " perficerc 5. C. " lem domini et pascha celebravit carolus rex. Et
decrevisset 9. constiluissei 7. " nunliatiim 9. a. est 7. • ragnesburg 5. regansburg 6. ragenisburg
ci7 " phrisiam7. " hruistri 3. biriustri 5. riustri 7. aliuianna correct. alemanna 0. Alcmauum 7.
'

ti. rustrii. brinstn ttl. hriusti 7. rbiiislri 9. '" deest 8

ibi nuntius nuntiavit 7 ' niocbin 7. mohim 8.

" intermisil. Pcrsuasum tunc regi crat si 9. 10

'
navali G. -

La Scu d'l'rgel. nius euni Chesnius ex codice 5 in textuni receplum

b Ruslringen ,\n sinislraWisenemareinfluentisripa. luii narrationi prasposuit, perperani ut opinor, luec
e Locus dc
conjuratione deiecta decst in 7, 8* enim causa fuerif quod sequenti sentcnti.ic voceni
9, 9 b, 10, 11. In Annal. Eginhardi, Fuld. 5, (i, 12, Hegancsbuni intmderet et alia quoque iminularct.
narratioui de hxresi subjicilur; ubinam loci in co- & bie Allmuhl,
jlicc 2 collncatus fueril, folio exoiso ignoratur. Pri- < IHc fledmlz.
ii3 EGINHARDI ADRATIS ANNALES 444

4NNUXS I.AUMSSF.NSES. A AWALLS ECiMIMilil.

'
C.lnliaDuni in \\ ir/.inburg '. Et ininulalus est r.ume- Et cuni ei persuasum esset a quibusdara, qui id

rus annorum in sibi comperlum esse dicebant, quod si inter Ra-

dnnliam ' et Alnmonam ' fluvios eiusmodi ''
fossa

ducereiur, quae essel uavium cupax °, posse per-

1
coramode a ' Danubio in Rhenuin navigari, quia
lioriim fluviorum aller " Danubio, alter Mocno mi-
scetur, confestim cum onmi comitalu suo ad locum "

venit, ac niagna lioiiiinum multitiidine congregata

'
,

lolum aiitiimni tenipus in eo opcre consumpsit ".

,s
Ducla est itaque fossa intcr praediclos fluvios

duuin milium passuum longitudiue, latitudinc trc-

centorum pcdum ; sed in cassum. Nani proptcr iugcs
pluvias et lerram, quae palustris '* eral, nimio liu-
ie
morc '* naturaliter infectam ", opus quod flebal
consislere non potuit; sed quantum interdiu terrae
a fossoribus fuerat egestum, tantuin noctibus, bumo
ilcrum in loeum suum relabente ", subsidebat. In
hoc opcre occupalo " duo valde displicentia de di-
versis terrarum partibus adlaia sunt; unum eral
Saxonum omnimoda defectio, allerum quod Sarra-.
ccni Septimaniam ingressi , proclioque cum illius

limitis custodibus atque comitibus conserto, multis

Francorum interfeciis , viclores ad sua regressi
sunt '*. Quibus rcbus cnmmotus,
Franciam re- in

versus est, celebravitque nalalem Domini apud san-

ctumChilianum iuxta " Moenum lluvium. pascha"
30

vero super eundem fluviiim iu villa Franconovurd % \

in qua et hiemaveral.
DCCXCIV. DCCXCIV.
C
!5
Pascha celebratum est in Franconofurt *, ibique Rex propier 5 'condemnaudam baeresim Felicia-
congregata est 3 sinodus magna cpiscoporum Gal- nam aestatis initio.quando et generalem populi sui
,6
Germanorum, Italorum*, in praesentia iam-
liarum, conventum babuit, conrilium episcoporum cx om-
missorum domni apostolici Adriani,
fati principis et nibus regni sui provinciis in eadem villa eongrega-
quorum nomina haec sunt, Tbeofilactus et Slepha- \it ". Adfueriint etiam in eadem synodo ,s et " legati
nus" episcopi. Ibi tertio condcnmata 8
cst haere- sanclae Romanae ecrlesiae 30
, Theopbylactiis " ac
sis ' Feliciana ,
quam dainnationem 8
per auctori- Stepbanus episcopi , vicem tenentes eius a quo missi
tuicm sanctorum patrum in libro conscripscrunt Hadriani papac. In quo 33
snnt **, concilio et hacre-
quem librum omnes sacerdotes mauibus propriis sis memorata condemnata est, et liber contra eam
subscripserunt'. Ibi obiit Fastrada regina, et in ,0
communi episcoporum auctoritate conpositus , in
sancto Albaqo bonorifice sepulta csl". Pseudosino-
VARIANTES LECTIONES.
dus " Graecorum quam falso seplimam vocabant,
,

et pro "adorandis imaginibus fecerunt, reieeta esta

1
quid 1.2. 2
radanlia I. 2. adanliam G.
3
alamouam 5. S. alimonain i. alomoneam (j. al-
pontiflcibus. Indc motus est exercitus partibus Saxo-
monum 9. 9. * fossa navium capax du-
* de.rst
niac pcr duas turmas; in una " fuit lomiius Ca- D cerelur 9. 6
commode 9. ' c 9. " quod aller 9.
3 ,0
rolus gloriosissimus rcx aliam " domnum suo eo9. congiegalaque hominum multitudinc
: in misit
(inagna decsl) 9. " concepluni ossa qua — — —
danubio moeno —
multitudoz. confestim autem cmn
1$. " decsl 9. u
plaustiis I 2. 'umorei. "
bumore suapte liatuia iuibutam 9. nataliier 3. in-
lc
fecla i. 5. G. cncpUim opus 3. 9. " relabante
VAUIANTES LECTIONES. 7. relabentes 2. '*
occupalo rcgi 7. " essent 7.
40
kilianuni 5. i- •"». 9. kyliamim 6. *'
in Wirl/.i-
,8
'uursinburg 5. wir/.eburg G. wirsinburg 7. wirzm- burgo iuxta 9. paschalis vero festi solemnitatem
burg 8. ' fiacnofurd 5. franchenfurd 6. francno- 33
9. francooouurt 3. i. franconouuro S. 6. franro-
furt 7. 3
est deesiG. * italiorum 6. " slhefanus 2. nofurt 9. " ad 9.
- 5
condempnationemS. ,6
con-
* condemnnata 5. C. ' eresis 2. * dampnationem silium 0. " eandem villam convocavit 7. "syno-
' 10 29 30
G. conscripscrunt 3. fastradana 6. fastradane do I. deest 3. 9. legali lomani pontificis 9.
7. " pseudasinodus 2. '-'
vocabant pro 2. ". 6. 31
tbcophilactus G. leophilaclus i. 5. 31
luerant 9.
13
unam 7. " fuit ipse d. 7. " alium 2.

NOT.E.
Epitaplt iiiii , quod bodio ibi conspicitur, recenlius cst, ct inler Inscriptiones nostras refcretur.
 445 CUM LAURISSENSIBUS COLLATI. ur,
ANKALES ECINIIARM. A A^.XALLS l.AllllSSEXSFS.
quo on.ncs propriis manibus sufcscripserunt. Sy- '
CaroIum nobi issimum filium suum „ r Col()|liau)-
|
p
nodus etiam quac anie paucos annos in " Conslan-
, Saxones aulcm congrcgaii.es sc in campo, qui dieitur
tinopol. sub Herena • et Conslantino filio cius con-
Sinitfelt ', praoparanlcs se quasi ad pugnam, cum
l
gregata, ct ab ipis non solum sepliraa vernm
, vcro andisscnl se cx dllabus partibus esse circum-
Ctiam umversahs esl • appellata, ut nec seplima nec dat0S) .lissipaviiDeus consilia corum, et, quamvis
univeisahs baberetur dicereturve \ quasi supcrva- fraudu ie ntcr, cl christianos •
se et (ideles •
doinno
cua in lotuni , ab omnibus abdicata est. Uorlua est rogi * fore promiscrunt. Rex ad palatium quod
ibi et ' Faslrada regina , ct Mogontiaci "
apud san- 6
Aquis' vocatur rediil , ibique T
natalcni Domini
ctuni Aibanuin sepulla. Quibus peraclis, rex biper- celcliravit el pasclia. Et inmutavit se numerus anno-
lito exercitu Saxoniam petere slatuil, eovidelicetmo- iiiiii in
do, ul ipse cum dimidia parte copiarum ab auslrali
parte intraret, Karlus ' vero filius citis cuin alia mc-
dietale Rbenuin apud Coloniara traiceret, et in ean-
dciu regionem ab occidente veniret. Quo faelo, licet
,0
Saxones in campo qui Sinoifcld a vocalur, quasi B
proeiiuii» ouiii rcge commissuri consedissent, ibiquc
advcnium eius opperircntur ", aniissa victoriae spe,
(jiuni sibi paulo anlc falso " poUicebantur, ad dcdi-
tionem onincs conversi sunt, viclique sinc proelio,
regis victoris potestati sc subdiderunt. Dederunl igi-

tur " obsides, et iureiurando lidem se rcgi servarc

velle '* promiserunl. Sic omisso proclio, et Saxones
donium reversi sunt , et rex , ti ansmisso ilheno , in

Calliam se recepit , ct eum Aquasgrani venissel,

ibidem hibernis babitis, ct nalalem Domini ct pa-
6cba celebravit.
DCCXCV DCCXCV.
Quamquam Saxones aeslale piaetcriia et obsides In quo rei cliam venit ad lociim qui dicilur Cul-
dcdissent , ct seciindum quol iussi erant sacramenta linstang " ct iu ' suburbium lc
Maganciatensis "
16
iurassent, rex lamen illorum perlidiae non iiime- (] urbis, et tenuit ibi placitum smim. Audiens vcro,
mor, convcnlum generalem trans Rhenum in villa quod Saxones more solilo proinissionem suam, quam
Cuffesstein 16b , quaesuper Mocnnm conlra" Mogon- dc habenda " cbristianitate et fide regis ••
tcnenda
tiacum " urbcin sila est, more solemni habuit, at- feceranl ', irrilam fecissent, cuni exercitu in Saxo-
que imlc cum exercitu Saxoniani ingressus, pcne niani ingressus esl , et usqiie ad fluvium Albim pcr-
totam populando pcragravit. Cumque in pagum Bar- venit, ad locuni qui dieilur Hliuni quo tunc " J in
,

dengoi " pervenissct, el iuxia lociini qui Bardcn- Wilzin 16

Abodrilorum " rex a Saxonibus occisus
vtih ** « vocalur positis castris, Sclavorum, quos ad est etiam venerunt niissi Tudun, qui iu genle
: ibi

sc venire iusserat, expectarct advcntum, subito ci el regno Avarorum magnam poleslatein liaheb.it ",
niiulialum est, Witzinum", regcm Abodritoruin ", qui dixcrunt, quod idem " Tudun • cum lerra et po-
cum Albim " traiceret , in disposilas a Saxonibus pulo suo se regi " dedcre vcllet, el cius ordinatione *'

insidias in ipso flumine iucidissc, ct ab eis esse in- cln islianam fidem suscipere " vellet. Kex vero, af-
lerfeclum. regis "
Quod factum aninio" ad Saxones fliclis magna ex parle Saxonibus, eoruiuquc " lerra
VAKLANTES LECTIONES, vastata, acceptisque corum obsidibus, in Gallias rc-
1
p. m. deesl 9. ' deest 7. 3
harena 5. belena 5. diil, ct in palatio quod vocalur" Aquis " n-l-leiii
4. 6. 7. irene 9. * tantum • 6
7. crat 3. 9. di- J)
ceretur haberetiirquc 7. ' decsi 3. 4. 9. * mo- VARIANTES LECTIONES
guiiliaci 2. 9. mogonlia 5. magonliaci i. mogonciaco
'»
5.
...^.r.^i...... i:
monciacoG. 9 ~......l..~ i
carolusl.4.7. t n m „:
,0 .r_i.i.„ =1
sinolTeldus
1
sinislfell .5. 9. sinilsfelt G. sinaisfell7. sinitfelt2. 8.
3
sinoifeldiim 5.
(i. sinofeld 4. smclfeldus ms. sinolfeld 7. • fraudulenler christianos 5. 7.
fidele 2. * rege
sintfelt 9. " operirentur 5. G. " f. p. a. 7. " 2. b'. • aquisgrani 7. 6
reddit 2. ' ibi 2. " ciis-

iledcruntque 7. '* v. s. 3. 9. regi

servare se velle 7. sinstang in 5. chusslagn in U. cullinslain in 8.
" autem 1. "cuffeslein 2. 5. 6. 7. cuffcsteno. cnf- ' ct iu 2.
,0
suburbio 7. " mogonliacensis S. G.
fenslein 9. "circa al. conlra 7. iuxta 4. "r/. 794 mogunliacensis 7. " habendi 2. ,3 regi 7. '* fe-
,6
not. "bardengau 9. bardengum »«s. bardengoe 7. eebantS. '•libun.5. Iunis7. wiz/.in5.(i. wizin".
" bardemwih 2. hardenwie 4. bardenwig 5. 9. bar- 17
abadriioruni 5. " habeat 2. "isdem7. »• re-
demhuinh 7. "wizinum 7. uurzinum 6. wiltzan 9. ge 2. " ordinationem 2. C. " suscipere. Rex 7.
"abotritorum 2? 9. " alhiam 7. "animum i. 2. 23
eormn ieest 7. ** qui vocalur 2. G. 7. " aquis-
3 ? 4. 5. 6. " eius 7. grani 7.

NOT.E.
Canipus Sendfdd prope Wunnenberg, a meridie r
liardowik propre Luncburg.
Paderbornas et scptenliione Eresbiirgi. Cf. Fiiisien- d l.une propc Luneburg.
bergii Mon. Pad. p. 183. c Tudun nomen (lignitatis, non hominis, qiwil ct
* Kosihclm. i.oster innuil. Cf. Historiam mistcllain', pag. 144.
417 EGINHARD1 ABBATIS ANNALES 4SS

AN.VALES LAURISSESSES AN.YILES EGlMIAtlBI.

Domioi celebravil, el pascha simililer. El inmutavil citius debellandos velut quosdam siimulos addiJit,
tc nuuierus anuorum in et in odium perfidae ' gentis amplius excitavit.
Teria igilur niagna ex * parle vastala, etobsidibus,
quos dare iusscrat, aeceptis, in Franciam reversus
est. ln bac evpeditione, dum caslia super Albiin
baberet, vencrir.t ad euin legali de Pamronia iiuius
* ex primoribus Ilunorum, qui apud suos Tudun*
vocabatur *. Is et suum advenium ", et se cbri-
Stianum fieri velle promisit. Rex aulcni Aquasgra-
ni ' veniens, sicut et anno superiore *, ibi tempo-
ribus suis et natalein Domini et pascha celebravit
DCCXCVI. DCCXCVI.
Adrianus '
papa obiit , et Lco, mox ut in locum '
Romae ', iladriano defuncto , Leo ponlificalum
eius successit, misit legatos cum muneribus ad re- suscepit, et mox per legatos suos claves confessionis
3
gem, claves etiam confessionis sancti Petn et ve- r sancl j p clri ac vcxillum Romanae nrbis ,0
cum aliis

xillum Romanae * urbis cideni direxit. Sed el * Hei- niuneribus regi misit, rogavitque ul aliquem de suis
*
richus * dux Foroiulensis ', missis hominibus suis oplimaiibus Romam miucret, qui populum Roma-
cum Wonomyro " Sclavo iu Pannonias ,0
, hringum " nuni ad suam fidem atqne subieclionem per sacra-
gentis Avarorum longis retro teniporibus quietum, nicnta finnarel. Missus est ad hoc Angilbertus ",
civili hello faligalis inler se principibus, spoliavit — ahbas monasterii sancii Richarii " », per quem "
'*
Chagan " sen
''*
'* lugurro intcstina clade addiclis e.tiain lunc ad sanclum Petrum magnarn partem
et a suis occisis thesauruni priscorum regum — ,
llicsauri, quem Ericus *• dux Foroiuliensis, spoliata
multa saeculnrum prolixilate collectum " domno Hunorum regia quae Hringus " vocabatur, eodem
Carolo rcgi " ad Aquis palacinm misit. Quo acce- anno rcgi de Pannonia " detuleral, misil, rcliquuro
pto, peracta " Deo largilori omnium bonorum gra- vero inlcr oplimatcs et aulicos caeierosquc in pala-
,0
tiarum aclione ", idem vir prudenlissimus adque tio suo militantes liberali manu distribuil. Alque
largissimns el Dei dispensator magnam inde partem his " expletis, ipsc cum cxercitu Francorum "
Romam ad limina aposlolorum misit per Angilber- Saxoniam petiit, Pippinum vero fiiium suum cum
tum •* dilectuin abbatcm suuin porro reliquam "
,
Italicis ac Baioaricis copiis in Pannoniam irc ius-

Et jpse quidem, Saxonia ex magna " parte vas

partem optimatihus, clericis sive laicis, eelerisque
c si ,

fidelibns suis largitus esl. In eodcm anno Tudun " lata, ad hiemandum Aquasgrani *' reverlilur Pip- ;

secundum pollicitalionem suam cum magna parle pimis autem, Hunis trans Tizam b fliivium fugalis,
Avarorum " ad rcgem venit, se cum populo suo ct eorumque regia, qnae, ut " dictum cst, Ilringus ,

patria regi dcrtit; ipse

*'*
et populus baptizalus esl, autem Campus vocatur ", ex toto
a Langobardis
ct hononfice muneribus donati redierunt. Rex col- ,
destructa direptis pene onuiibus Hunorum opibus,
,

leclis cxercilibus suis Saxoniam ingrcssus cst, fi- ,

" biberna habentem venit, ac
ad palrem Aquisgrani
lium suuin Pippinum regem Italiae in Pannonias spolia rcgni quae secum delnlit, eidcm praesenta-
cum exercilu suo ** misso. " Cuius legaliones ad vit. Tudun " cliam ille **, de quo superius meniio
cum cadem Saxonia venerunt, una quae dixit
in facta esl, fidem diclis suis adhibcns, ibidem ad rc-
occurrisse " ci Kagan cum ceteris obtimatibus, gem venii, ibique cum nmnibus qui secum veneraut
quem sibi Avarcs post interfectioncm priorum con- baptizatus *' ac remuneralus", posldalumservandae
stiluerunl allera quae dixit . Pippino " cum exer-

cilu suo in hringo *• sedere. Et domnus rex ,

pera-
VARIANTES LECTIONES.
grala Saxonia , cnm integro cxeicilu in Gallias se v
1
pcrfidiiR 1. ' <fecsl9. * unus 3? 7. 0. lhu-
recepit " el in
31
Aquts palatio filium suum Pippt- rj *
g tridun aL t ud „ n 7. «
V o-
don g lU(lum2 ,,,,,„„
VARIANTES LECTIONES. catur 4. 5. (i.
6
ventum 1. 2. signilicavit 7.
9
aquUgrani S. 6. * priori 3. lotus hic annus
1
Hadrianus ul ad locum 2. 7.* confessiones
'

" Sed heiiicus 5. 6

heinricus 6. deest 67 " aecclesiae-i. 5. " angilberdus I . engil-
2. ' rnnic 2.
7. ' suisdeesc 5. *uun- bcrtusS. 9. " s. r. m. 7. " que 2. " deest 3.
'furinlensis fi. foroiuliensis
omyro f> vvonoii.iio 7. " sclavo cum pannonias erichus 9. heinricus 5. henricus 7. (ita ct in cod.
2. " lnigiin 7. hirigum principem avarorum 7 b Arman.) " rhingus 2. 7. hriligus 5. ringiis 4.9,
" "
sc 2. sive 5. 6. 7. '• iuguro 5. 6. " de i». r. 3. 4. 9. " hiiso. iis 5. 9. " Irangorura
elan.in 2.
" ac dictis 6. " prolixilale (|tietum 2. " rege 2. 2. " haioariis 7.
,0
in. ex p. 3. 4. 9. " aqttis-
" peracto 5. " pcraclis. . actmnibus 7. grani 5. aquasgrani palaiimu 9. 3 ° " quae ab
rcgis 6. .

*• atquc S. fi. 7. " anghibertum fi. *' thudun 2. eis ut 7. " auleiii campits vocalnr deest 4. 5. 7.
" avartim 5. t>. '* ipscque et 7. sno deest 5. " 6, *' aquasgrani 4. aquis 5. " tliudtin 5. 9. " deett
7, " misil 7. " hoceurrisse 2. " pipinum 7, 3. 9. " baptisatus 2. 3. 9. " remuneraltts esi,
" ringo 7. 30
recipit 2.
3i
in deett 2. 3? 9

NOT.E.
» S. Riquier, ad oslia Summa?. ronim regione cf. Monachum Sangaller.sem ,
lib. 11

»• Hodie Theifs. ™P- «

* Hina lingua noslra circulus, annultis ; de Ava-
U9 CUM LAIJRISSENSIBUS COI.LATI.
ISMLKt ECINIURDI. A iLNNALES LAIRISSENSKS

fiuei sacramentum doniuin rediit; sed in promissa num c Pannonia rcdeunlem, et partem thesauri
lidelilale * diu manere noluit, nec inulto post per- quae remanserat *
adduceiiteni , laetu?. aspexil, ad-
Cdiae suae poenas dcilit. Rei vcro * , ut diclum que ibi ' natalem Domini ac pascha cclebravit. Et
est , Aquisgrani in hibernis considens ,
ibi et na- inmulavil se numerus annorum in
lalem Domini ct pasclia more solito ' eelebra-

vit.

DCCXCVH. DCCXCVII.
Barcinona civitas in limite Hispanico sita, quac Barcinona ' civilas Hispaniae , quac iampridem a
alternantererum cventu nunc Francornm nunc nobis desciveral, pcr Zatum praefectum 4
ipsius
Sarracenorum dicioni subiciebaiur °, landcm per nobis est reddila. Nam ipse ad palacium venicns,
/.aiuni Sarracenum, qui lunc eam invaserat, regi domno regi " semetipsum cum civ itate comnienda-
reddita cst, Nam is acstatis initio Aquisgrani 6
ad vit. • Expeditio ' facia in Saxotii-.un , et usque ad
regem vcnit, seque cum memorata ' civitate spon- oceanum trans omncs paludes " el invia loca trans-

tanea deditione illius poteslati permisil ". Qua re- fl

itum est, el rex de Hailulolia * rcgrcssus 10 hoc h —
ccpta , re\ lilium suuni Hludcwicum ad obsidio- enim loco nomen.ubi oreanus Saxoniam alkjil. " —
nem 9
Oscae l0 a cum exercitu in Hispaniam " mi- lota Saxonuni gente in dedicionem pcr obsides ac-

sit, et ipse niore solitopropter "cnntiinilendam pcr- cepta, trans Rcnum in Gallias revcrsus cst , et in
fidae genlis contumaciam Saxoniam vaslaturus in- Aquis palacio Abdellam Sarracenum filium Il.in-

travit. Nec prius destitit, quani (imnes lerminos cius Maugnc " rcgis, qui a fratrc regno pulsus " in Mau-
peragrasset. lNam usque ad ultimos fines eius, qua ritania cxnlali.it , ipso " semetipsiim comincn-
inter Albim et Wisuram oceano alluitur ", accessit. dante ", susccpit. Illuc et legatus Niielae qui tunc
16
Inde regressus, cum Aquasgrani l * venisset, ibique Siciliam regebat, noniine Theoctistus , \enit im-
Abdellam Sarracenum , lilium Ihin-Mauge '" rcgis, peratoris epistolam porians, quem raagnificc susci-
de Mauritania ad sc venientem suscepissct, legalum- piens, post paucos dics absolvit. Et Novembrlo
quc Nicetae 16
patricii qui tunc Siciliam procurabat, mense mediantead hibernandum ruin excrcitu Saxo-
nomine Theoclistum ", littcras inipcraloris de Con- niam intravit, positisque castris apud Wisoram "
slanlinopoli missasdefereiitemaudissel,consilium in- fluviiim, locum castrortiin Ileristelli r
vocari iussit.
iit, ut propter 18
conficiondum Saxonicum hellum '
Illuc Iegali gentis Avarum " cum muneribus magnis
,0
ipsaregionc hiemaret. Siimploigiiursecuni comita- C vcnerunt , indc Abdellain Sarracenum cum lilio suo
tusuo, Saxoiiianipetiit.caslrisqiiesiiperWisiirainpo- Illudowico " in Hispanias reverti fecit , et filium
sitisconsedil, et locuin castrorum Ilerislelli *' vocan suum Pippinum in Haliam ,0
misil , ipse ad dispo-
ab usque praesens b ita no- neiidam
iussit, qui locus incolis in Saxoniam totum hiemis lempus in.pen-
minatiir Exercilum vero, quem secum adduxit, per dens, ibi natalem Domiui, ibi pascha celebravit ",
totam Saxoniam iu hiberna divisit. Illuc Pippimim Et inmutavit se numerus annorum in
deltalia " et Hludewicum dc Hispanica cxpcditione
regrcssos " ad se venire iussit ihi lcgatos Hiino- ,

rum cuin magnis muneribus ad sc" missos au.livit

et absolvit.ibi legaiumlladelbiisi '", regisAsturiae"

atque Gallcciae ", dona sibi " dcferenlcm susccpit.
Inde ileruni Pippinum ad Italiain , Hludewicum ad
30
Aquitauiam rcmisil ", cum quo et Abdellam Sar-

VARIANTES LECTIONES.
' f. s. 2. 5. 7. 9. fide 5. 9. ' ileest 3. 9. D
* m. s. deest 5. 9. " subiciebal I. subiace-
VARIANTES LECTIONES.
bal2. aquasgrani 5. 9.
• ' cum eommerala 5.
• siibmisit 9. ' opsidionem I. osee 5. " in 10
remanserant 2.
1
• ibidcm 5 6. 7. * Parcino-

h. deest 2. 7. " ad 7. 9. " ahluilur Bq. 5? na 6. Barzinona 7. * per latim in prefectum 2.

" aquisgrani 5. 6. '" ibiinmaiige 2. iliimniauge 3. " rege 2. k
cum viiaic commandavit 2. ' expedi-
ibimmaugae al. ibinmauge 7. '• nicetis 7. " tlieo- tione 7
s
plaudes 2. ' haduloha 5. hadulocha 6,
tisium 1. teociisluiii i. " ut ad 9. " s. b. c. 7. liadulobar 7. hadulna 9 ° regressus esl 5. " ail-
,0 *' ^" ilalica ,s
deest 9. beristalli 0. hcristallum 7. luil 7 iiuiiiiiaiig.il- 2. 3. 5. 6 ibiroatigae 7.
5? 7. 9. "
2. i. 5. 6. •' ad sc deest i.
regressum 13
est in 2. " ipsornm 2 '" commendautem 8.
" baidcfonse adelfonsi 9. " asluricae 2 ? 9.
6. 19
thcoctis 5. " wisuram 3. 6. " avarorum 5. 6.
austiie 6. " galetiae 9. galliciae 3. i. 5. cal .brie 7.
19
,iuduwicho S. ludwico 6. " ad italaui 5. 6. 7.
6. "
s. d. 5. 9. misit 3. 9. adbellum U. " " •' domini celebravit el pascba 7.

NOTjE
• Huesca. prasfectura, in extrema terrae ora sita, peitlnebat
h Das
Land lindeln, regni Hannoverani pars ad ,
c BersleUe vel hodie audit est infra Carlshafeo ;

<ruam olim et Ritzebutiel, Hamburgensis ditionis et snpra Huxaram.

i31 ECINHARDI ABBATIS ANNALES ira
ANNiLES I.AL'RISSfcNSI.S ,\ aNNALES ECIMIARM.
ratenum ire iussit, qui postea , ut ipse volail, in

Ilispaniam ductus, Ct illorum fidei ,

quibus se cre-
derc non dubiiavit , commissus cst. Rex auiem in

'Saxonia '
residens, ibi et nalalem Domini et pascha
celebravit.
Dccxcvm. DCCXCVHl.
Yenit etiaui el legatus Hadcfonsi regis Gallaeciae Cum iam ver adpelerel', nondum tamen proptcr
et Asluriae', nomine Frola \ papilionem mirac inopiam pabuli * exercitus de bibernis produci po-
pulchritudinis praesentans. Sed * in ipso* paschae tuisset, Saxones transalbiani occasionem nancli *,

tenipore Nordliudi * trans Albim sedentes, sedilione legatos regis qui ad eos ob iustitias faciendas missi
5
commota, legatos regios (|ui lunc ad iustitias facicn- erant , conprehensos interficiunt ,
paucis eorum

<lasapud cos 6
conversabanlur , conprehendunt quasi ad redimeudum ° rsservatis, trucidanics cum
R
quosdam ' ex cis slatim trucidantes, ceteros ad celeris ct Godescaleuni ', rcgis legalum, quem ille

s
rcdiraendum reservant; ex quibus aliqui efftigerunt, anle paucos dies a I Sigifridum regem Dauorum
celeri redemti sunt. Rex ' colleclo exercitu de lla- II miserat. Is cuni eodcm tempore ' reverterctur "\

ristallio " ad locum " qui Minda " » dicilur per- ah liujus c
sedilionis aucioribus inicrceptus aiquc
rexit : el factoconsilio,iii " desertores arma corri- occisiis est. Qiiibus aecepiis, rex gravitcr commo-
puil, et totam inter Albim Wisoram '* Saxoniam et tus, congregato exercilu^ in loco, cui Miiuda ".
populaitdo '* peragravit. " conlra Thra- Nordliudi noinen, super Wisuram castra posuit, alqne in

suconem " , duceni Abodritorum et Eburisum " b , foedifragos ac descrtores arma corripnit, el ultor

legatum nostrum conmisso proelio, aeie vieti suni. necis " lcgatorum suorum, quicquid Saxoniae inter
Caesasunl ex eis in loeo proclii quatluor milia, ce- Albiam ac " Wisuram interiacel, totum ferro ct
teri qui fugerunt et evaserunt, quanqiiam mulli et igni vastavit. Transalbiani auteni '•, superbia elali,

ex illis cecidissent , de pacis " condicione tractave* eo quod regis legatos " inpiine occiderc potuerunt,

runt. Et rex acceplis obsidibus, etiain et his ,

quos arreplis armis contra Abodrilos proficisciinlur.
perfidissimos primores Saxonum consignabant , in Nam "Abodriti auxiliatores " Franeorum semper
Kraneiam reversus cst , et Aqiiasgrani " palatinm fuerunt ", ex " quo semel ab eis in societatem re-

[lergens, legationem Graecorum a Constantinopoli eepti " sunt. Quontin dn\ Tliaseo ", coguito Trans

missam suscepil. Erant enim legali Michabel, patri aliianoiuui molu, eis cum omnibus copiis suis iu

quondam Frigiae **, et Tlieophilus presbyter, C

us loco qui Suentana <* vocatur oecurrit, commissoque
npislolam Herenae" imperatricis ferenles; nam fi- proelio, ingenti eos caede prostravit. Nam inprima
lius eius f.oiislantiiius imperator anno superiorc " eongressione quattuor milia eorum cecidissc, nar-

a suis conprehensus et excaecatus est. Haec tamen ravit legalus regis, Eburis " nomine, qui in eodem
lcgalio tantum de pace fuit. Quos cum absolvisset, proclio fuil, et in Abodrilorum acie dexlrum cornu
n'sol\it eliam cuni cis el Sisinnium •*, fratrem " tenuit. Fusi igitur fugatique , et nmltis suorum
Tarasii" Conslantinopolitani episcopi, iamdudum in amissis, cum magna calamitate ad loca sna reversi
"7
l;alia proelio captuin. lloc anno sidus iS quod di- ,
sunt. Ai
:3
rex iu Franciam regressus, eum Aquas-
i itur Martis, a superioris anni lulio usque ad hufus VARIANTES LECTIONES.
VARIANTES LECTIONES. 1
saxoniam 1.2. a
appareret i. 5. 6. accederel9.
1
auslriac 2. 5. austuriae 6. - flora 2. frola 3.
s
p. i. 3. 9. * nacli I. 3- 9.
5
fuerant 2. * re-

>. flola Ii. froia 7. 9.

3
Scd deest 7. * ipsa 2. mendtim I. remcdium 2. remeanduni 3. iiiinciandum
6
noridluidi 3. nordhidi 6. iiuiiiudi 7. apud rc- 9. ' godessclacum 1. godcsscalcum 2. godescbal-
1
el quosdam 7.
8
ceteri vcro 7.
9
At cum gotesclialchum 5. godcschalciium fi.
9. * si-

Vex 7. " harisialli 6. berislallio 7. " loca 2.

'
gefridum 7. sifridum 6. * ctun legationc functus r.

'- inimda 5. iminda 6. "indeino. 7. •' wisuram 9. " verteretur 1. " miimla 1. mindani 2. minda
.'. G. " populandam 7. " norlliudi autem 7. D 5. i. 6. munda 3. 9. mitidam ms. minda 7. " ne-
" tarsochonem 5. thrasuchorem G. trasueonem 7. cesi. "et2. •* aulem emi nordmanni vocantur 9.
" eborisum 5. C>. 7. "
cecidissem de pauci 2. '" I. r. 3.9. " nam abodriti recepti sunt deest 9. —
*°
aquisgrani 7. " phrigiae 7. " erene 2. *' su- " auxiliaresSS. 3. 7. '* fuere 7. fuerant i. "absl.
neriori 7. •* sisinnum 5. " frenien 5. " trasii "suscepiiG. " taseho2. tasco3. ihrasico9- "eber^
3. »' anno 2.
!S
sydus 7. winus 9. " ad 2.

NOT.E.
liindrn. prjealaiilissimos cx uno tamen fonlc derivaii, non
i'
Nostrum Ebcrs , Evers. solum lnc locus, sed ei leetiones paulo superius in
\b Hvnis I, 2, 3, el poela Saxo; Iwjus tainen vocc Tedimendum allatai probant, et poela Saxo eam-
prxfero, cnm pritmiiri hnjv.s el Ihtnis in scribendo dcm auctnritalem scculus fuerit; quam si authcnti-
faeillime permtitenttir, et senlcntiartim nexus Hunis oum ipsum fttisse staluas, in eo quoqtic nonnulla
non admitiere videalur. Nam si Eginhardus, Hunos prseter aucloris voluntatem scribi potuisse, quisque
legatos, qui populuin ad rebellionem concitarenl, in rei peritus eoncedet.
Saxoniam misisse, et eos, quo cerlius voti compo- d Videtnr esse loctts Swnnte, in districtu magni
tcs fierent, Godescalri ca-dem pcrpetrasse, dicere ducatus Meklenburgici Schvvan , ad Warnowam
voluisset, alio certe modo tafeti momenti rem enun- sito.
tiaturus fuissct. Codices vero I. 2, 5, licet omnium
 4S3 CUM LAIJRISSENSIBUS COLLATl iK4
VN.NALES ECINIIAHM. A ANX.VI.ES I.UIUSsENSF.S.

grani ' venisset, primo legatos Ilerenac ' impera- anni luliuin nusquara in tolo coelo videri potuit. Iu-
irieis ad se de 3
Constantinopoli niissos audivit — sulac Baleares a Mauris et Sarraccnis depraedatae
nam Constanlinus lilius eius propter monuu inso- snnt. Hadefonsus rex Galleciae '
ct Asturiae «,

lentiam a snis coraprehensus et excaceatus est praedata Olisipona 3

ultima Hispaniae civitate, iu-
'
quibus peteniibus, Sissinium *, fratrem Tarasii signia victoriae suae loricas , mulos " captivosqi/j
Conslantinopolitani episcopi , oliin in proelio ca- Mauros, domno regi « perlegatos suos Froiam cl Ba-
plum 6
domum redire permisit. Legali fuere Mi- siliscum ' hiemis tempore raisit. Sicque in hoc pa-
8
chael ', cognomento Ganglianos , ct Tlieofilus '
latio et natalc ' Domini et pascha " a donino rege
presbyler de Blachernis ". Posl quorum absolulio- celebrala sunt. Et inmutavit se niimerus anno-
nein venerunl " de Hispania " Iegali Hadefonsi l3
runi in
regis, Basiliscus '* et Froia, iminera deferentes quae
ille de manubiis '*, quas " victorapud Olisiponam " h

civitatem a se expugnalam coeperat '", regi niit-

lere cur.ivit, Maurns videlicet seplem cum lotidem
inulis atque loricis, quae lieet pro dono " mitteren-
lur, magis tanien iusiguia victoriae videbantur.
<Juos et "
benigne suscepil, et remuneratos bonori-
liec dimisit ". lnsulae Baleares, quae nunc ac inco-
lis earum Maiorica et Minoiica voeitantur, a Mauris
piraticam exercentibus depraedatae suni. Rex vero
Aquisgrani biemavit, et ibi nalalem Uomini et pa-

seha " celebravit.

DCCXCIS. DCCXCIX.
Romae Leo papa, cum, letaniam 23
processurus, Romani Leoncin papam laetania maiorc captuni
de Lateranis ** ad eeelesiam beati Laurcntii, quac excaecaverimi ac lingua detruiicavertint s
. Qui in

ad Gralieulam " vocatur c

, equo sedens pergerel, custodia " missus, nocte " pcr miirum evasit, et ad
in insidias a Romanis disposilas *' iuxta eandem legatos domni regis qui tunc apud basilicam sancli
basilicam incidit ". L'bi equo deiectus !8
, et erutis Petri erant, Wirundiim
abbatem el Wini- scilicet <>

oculis ut aliquibus visum cst, lingiia quoque ainpu- gisum Spolitinum " duiem veniens, Spolelium " est
lata, nudus ac semivivus in plalea relietus est. De- deductus. Doranus rex ad Saxoniam profeetus, Rbe-
inde iussu corum qui buius faeli auelores fuere, in iium '* ad Lippeara " transivit, ct in loco, qui voca-

monastorium sancti Ilerasnii

29
niartyris velut ad tur Padrabrnnno ", positis castris consedit, et indc,

curandum inissus, Aibini euiusdam, cubicularii sui, diviso exercitu. Carlum filium suum cuni medietate
cura noetu per iiiuium dimissus 30
, a Winigiso duce ad conloquium Selavorum, adque reeipiendos " qui
Spolilino ", qui audito huiusmodi facinore Roniain de Nordliudis '" venerunt Saxones in Bardengauvvi "
lcstinus advenerat, susceptus, ac Spolclium ** de- direxit; ipse, altera mcdietate secuin retenta, codem
ductus 33
est. Cuius rei nunlium euin rex accepissct, in loeo Leonem ponlificem suinmo cum honore sus-
eepit. Ibiquc rcditum Carli filii sui expeclans ", Leo-
VARIANTES LECTIONES.
s
nem poniificeni simili quo suseepliis est honore di-
aquisgrani 5. C. aquisgrannm 7.
' belenae
3. 5. 6. hirenae
i. 7. irenes 9. 3
deesl 7. a
niisit, qui statim Romam profeetus cst , et rex
se de 4. ti. G.
4
sisinnium 2. 5. 6. sisiiiittm 3. Aquasgrani palacium suum reversus est. In eadein
sisimum al. sisinnium 7. sisimium 9. ' tbarasii
expeditione legalus Michahelis Sieiliae pracfccti,
s
5, G. fratrum tirasii 2. eaptum iii d. ire 2.
nomine Danibel ",addoinnum regeiii venit, adque"
'
michahel 3. i. 5. G. ganglianus 7. glanglianoa
"

9
2. theolilius 2. tbeophilus 7. 9. teophilus i.
10 " vene.re 3. 9. " hi- q
laehernis 2. blacernis A.
spaniis 2. " adefonsi 5. adeifonsi 9. " basilieus
seilieet el 7. '" manibus 5. G. "quasii. " olisi- VARIANTES LECTIONES.
pononaml, 5. olipononam 2. olisipinam 6. olyssepo-
1 * austrie 2. 3
ii.iin 7. olisipponam 9. ,8
acceperat 4. '• donul. gallatiae 5. gallaciac 6. olysi-
4
""
q. rex et 7. " remisit 3. " p. more solilo 9. pona 7. niultos 5. * rege 2. regi earolo 7.
6 7 8
" laetania 5. '». 5. letania G. 7. litania 9. lelaniam h. basilicum S. natalem 2. 6. el de^sl 7. pa-
8
I.pro art yonujicnli
vel in lelaniani dici palet, in libro scha similiter a 7. linguam eiustlem truncave-
tuitatum 93. 243. 244 in cod. 7.
Vignolii rniit 7. " ctistodiam 2. 6. " noelu 5. 6. 7. " \vi-
; cf. edit. II. ;

Romae iluni leo papa ciim lelania— pergeret.

,l
la- nicbisiim spolitanuin 7. "spoletum7. ''reiiura..
lerano". " craliculam 3. 4. 5. 6.-7. 9. "po- cl dee.st 2. " lippeham 6. " pailcrbiunno 2. pa-
sitas b. i. 6. 9. " incidit iuxta eandem aeccle- dabrunno 7. " sclavorum que recipendos 2. scl. ei
siain4. "deictusl. erasini9. s9 30
dcmissus2. 9. ad rcc. 5. 6. 7. " norlliudis 7. " bardingauwi 5.
31
spolitano 4. G. spoletano 3. 7. 9. '*spolecium 3. bardingawini 6. bardingauni 7. " exspcctans 5.
21 12
spoietum 2. 4. 5. G. 7. 9.
33
ductus 2. daniel 2. atque 5. 6. 7.
NOTjE
1 Ita cerle legati retulerunt, veiam causani videsis San Lorenio in Lneina cssc videtur; ef. Leoni?
apud Scriplores Byzantinos. 111 Vitam.
b l.issabon. Siabuleiiscm.
45: EGINHAIIDI ABBATIS ANNALES \G

A.NNAIES IAIR1SSENSES. iNYM.Es EGINHtRDI

inde iterum cum magno honore dimissus cst. Eodem ipsum qmucin, ui vicarium sancii Pctn et Romanum
anno gens Avarum ' a fide quam promiserat defecit, poiilificcm, cum summo honore ad sc praeccpit ad-

et Ericus* dnx Foroiulensis * po-t lot pro-pere ge- duei, iter taiuen stium, quod in Saxoniam facere
slas resiuxla Tarsaticam « Liburniae. civilalem in- CODSlilucrat, non omisit. Halulo itaque generali

siiiiis oppidanorum oppressus est, ct Geroldus * co- conventu super Rhenum in loco qui Lippeham ' vo-
ines ", Baioariae praefcctus, commisso contra Ava- catur, ihiqne eodem ! amne transmisso, cum loto

res proelio, cecidit

e ". Al enim insulae Baleares, exerritu suo ad Padrabrunnon * accessit, ibique in

qtiae a M.iuris ct Sarracenis anno priori dcpraedalac castris considens, ponlificis ad sc piopcranlis prae-

suiit, postulato adquc accepto a nostris auxilio, no- stolatur advenlnin. Misil interea Karlum filium

bis se dedi lerunt , et rnm Bei auxilio a nostris a siiuni ' ad Alhim cmn parle exercilus propter quae-
praedonum inctirsione defensae snnt. Signa quoquc daui negotia cum Wilcis • et Abodrilis disponenda,
Maurorum in pugna stildata, et domno regi ' prae- et quosdam Saxones ile Nordliudis ' rec piendos.

sentata sunt. WiJo comes " qui iu marca Biitta- Cuius re\crsionem ' cum cxpcclat, venil pontifix,

nine' praeside ;

i ", iinaciim sociis comitibus Brit- ct valdc honorifice ab illo " susccptus est, inansil-
taniani tngress totamque peilustrans, in dedicio- R que apud etim dics aliquot. Et cum ei cuncta, pro-
nem accepit et regi " de Saxonia reverso arma pter quae vencrat intimasset , itcrum Kom.im ciim
ducum, qui sc dediderant, inscriptissingtilorum no- maguo 9
honore per legalcs regis qui cum co missi
minihus, praesenlavit. Nain bis se et terram el po- suni, reductus, alque in locum suuin restitutus est.
,0
pulum unusquisqiic " illorum tradidit, et tota Brit- Quo dimisso, rcx paucos dies ibiJcm moratus, le-

taniorum provincia, quod nunquam anlea, a Fran- gattim Michaelis " patricii de Sicilia, nomine D.i-

cis " suhiugala est. Eodcm anno monacliusquidam nihelem ad se missum absolvil Accepit ctiain
'*,

de Hierosolimis " veniens ,

benedictionem et reli- trislem " iiuiiiiiim de Geroldi " et Erici " inicritu,

quias de sepulehro Doraini, quas patriarcha Heruso- quorum aller, Geroldus " videlicet Baioariae prae-

limitanus " dorano regi ,9

miserat , detulit. Azan feclus, comniisso cum Hunis proclio ceeidil ", altcr

praefectus quae " dicilur Osca claves

civitatis ,
, vero, id est Erieus '", posl iutilia proelia et insigncs

nrbis per legatuin suum cum muncrihus ttansmi- viclorias apud Tharsalicani " " , Lihurniae civita-
sit. " Et eelebiatus est " dics " natale Domini lem, insidiis oppidanorum interceptus atqne inter-
in eodeni palatio. Et iiimutavit se numerus anno- fcctus
20
Rebus itaque " Saxonnm pro reruin
esl b .

rnm in opportunilatedisposilis, rex in Franciam revertilur.

C El cuni Aquisgrani biemaret, Wido comcs ac prae-
•
[cecidit, et in Augia sepelitur. De quo in visione
Wettini legitur, qtiod inler martyres sit connumera fectus Briltanici limilis, qui eodcm anno tum soliis
lus. 9b.] comilibus lotam !5
Briltonum " provineiam perlu-
straverat, arma dueum qui se dedidertmt *', inscii-

ptis siiigulorum nominibus, detulil. Videbatur enim,

quod " ea provincia tum csset 5f
cx ti.lo subacta,
et csset •', nisi perfidae geniis instabililas cito id "
aliorsum more solito commulasset **. Allata sunt et
signa, quae occisis in Maiorica Matiris pr.iedonibus
erepta fnerunt. Et Azan Sarracenus ,
praefeclus
Oscae, elaves " urhis cum aliis donis regi *' misit,

promitlens eani se dediturum ".siopporiunitas eve-

niret. Sed el monarhus quidam de Hierosolima " vc

VAKIANTES LECTIONES.
rj '
Hppiam 4. lippia 5. 6. 7. lippenhcim 8. ' ibi-
que — ibitiue deeit 2. 7.
k
3
paderbrumion 4. padra-
brtinnam 9. f. s. k. 9. * utilcis 3. uilcis 0.
* nordluuis 7. nordluidis 9. ' ver-
nordluidis ms.
siouem eo 7. ' magna 1. 2. " I. d. 7.
i. *
" michaelis7. 9. " danielcm 2— 9. " triste 3. 4.
Variantes lectiones. 5. 9. " gerholti— gerhnlius 9. " herici 4. her-
avarorum 7. * heiricus dux fnroiuliensis 7. rici 5. heinriei 6. " geloldus 2. " occidil 7.
s
foroiulicnsis 5. 6. * genl lus ". ' conis 5. " hcrririis S. heinricus t>. " larsathicarn 5. far-
* ceeiilitatem insule 2. cecidit insulae 5. 6. 7. saticani 4. 7. 9. tharsicam 3. " a. i. deesi (5. " au-
' rege 2. " comis
britlanniae (>. 7. ita et
2. • tcm 7. ** briltaniam p. 3. bretio-
toinm 2. "
deinceps " prcsenUibat 2. " regc2. " uniuscu- niim 4. biillaoum in hiis qui se dediderunt5. brl-
iusque 7. " anlea a francis ftieral a irancis 7. tonum 6. 7. 9 •• dedidere7. »• dteit 9. " e4
"herusolimisS. hicrosolimis 7. '» bierosolimitanus fuissei 7. fui-seique9 " cito animum 7. *• con-
. 6.
" rege 2. " qui dicitur 2. " transmisit vertisset7. "clavisS. "deetti. "traditurumO.
ieest 2. " est in dic natalcm 2. *• dies decst 5. " bierosolyma 7. hieresolymis 9.

£OT.€.
'» Tenat, pro iinmc (Ftimen S. 9lti.)
f Cf. Eginhardi Vitam Camli, cap. 13.
£17 CUM LAUBISSENSiBUS COLLATI. 4-VB
ANNAI.ES EGIMIAHDI. A annm.es luiusse.nses.
niens, benediclionem ei reliquias de loco resurre-
cliouis doniinieae, quae patriarcha regi miserat,
delulit. Ei ' icx iialalem Doraini in eodem palalio
residens '-
celebravit, ac moiiachum reverli volen-
lem absolvens, Zacbariam qucndam, presbiterum
de palatio suo, cum eodem ire iussit, cui ct donaria

sua ad ilia vencranda loca defcrcnda commisil.

DCCC. DCCC.
Redeunte verna 3
tcmperie, medio fere Martio
Rcx absolulum Hierusolimilanum '
monachuin
rcx Aquisgr.ini * digrcssus, lilus oceani Gallici per- reverti fecit, mittens cum eo Zachariam '
presbi-
luslravil, et in ipso mari, quod tunc peralis "
Nord- lerum de palatio suo, qui donaria cius pcr illa san-
mannicis inrcstum erat ", classem instituit, praesi- cta loca deferret. Ipse medio mense Martio Aquis-

dia dibposuit, pascha ' in Cenlulo 8

apud sanctum grani palatio digrediens, litus occani Gallici perlu-
Itichariiim celebravit. Inde iterum per litus maris slravit, in ipso mari, quod lunc pyratis infestum
iler Ralumagum civitatem venit, ibique B
* agens, erat, classem inslituit,
praesidia disposuit, pascha
Sequana amne transmisso, Turnnrrs " ad sanctum inCentulo apud sanctum Richarium celebravit. ln-
Marlinum orationis causa profeclus cst, raoralus " dcque iterum per litus oceani Ralumagum » civita-
il>i dies aiiquot propter adversam Liutgardae" con- tem profectus est, ibique Sequana amne transmisso,
iugis valiludinem >\ qu»e ibidem et defunCa et hu- Turonis ad sanctum Martinum orationis causa per-
niala cst : obiit auteni dicm " 2. Non. lun. Inde per venit ', moratus
ibi dies aliquot propter adversam

Aurelianos ac Parisios Aquasgrani " reversus est, domnae Liutgardae coniugis valitudinem
*
quae
,

et mense Augusto " inchoante Mogonliacum ve- ibidem et defuncta et humata cst. Obiit autem die
2.
nicns, generalem conventum ibidcm habuit, et iter in Non.Iun. Inde perAurelianos ac Parisios' regreasus
italiam condixit " : atque inde profectu6, cum exer- Aquasgrani reversus est. Et pridie Non. Iul. insolilo

citu Ravcnnam vcnit, ibique septem non ampliu? morc aspera pruina erat, et 7. Id. Iul. similiter,
dics moratus suum cum eodem
, Pippiuum lllium quae tamen nihil incommoditalis fructibus adlulit.
txercitu in terram Benevenianorum ire iussit;
mo- Et mensc Augusto inchoante Mogonliacum 8
ve-
\ensque de R.ivenna simul " cum filio, Anconam niens, iter in Italiam condixil ', adque inde profe-
usque pervcnit quo ibi dimisso, Romam proGcisci-
;
ctus, cum exercitn Ravennam venit. Ibi ordinala 8

tur. Cui cum " pridie quam illo " veniret, Leo papa " in Benevcnlanos expeditione, post septem dierum
apud Nomenlum *' ' occurrisset ", et cura magna inducias Romam iler converlit, et exercitum cum
eum " vencratione ibidem suscepisset "', post coe- Pippino filio suo in * Beneventanorum terras prae-
nam, qna sirhul refecti sunt, illo ibi manente, pon- datuin ire iussit. Romam vero cum venisset, occur-
lifex ad urbeni praecessit ", et in craslinum " in rit ei pridie Lco papa ct Romani cum eo apud No-

grndibus basilieae beati Petri apostoli cum episco- nicnlum duodecimo ab urhe lapide et summa , ,

pis et univcrso clero consistens advenientem " eum humihtatc summoque honore suscepit, pran-
,

h equoque descendentem Deo laudes dicendo

et gratias densque '° cum eo in loeo praedicto, statim eum ad
agendo suscepit, et cunctis psallentibus in ecclesiam urbem praecessit. Et in craslinum in gradibus bast-
ciusdem bealissiiiii'
8
aposloli Deum glorificans atque licae" beati Pelri aposloli stans, niissis obvjam
juagnificans introduxit. Facta sunt haec 8. Kal. De- Romanae urbis vexillis, ordinalis etiara atquc dis-
cciub. Posl septem verO dies rex concione vocata, posilis per congrua loca tam percgrinorum quam
VARIANTES LECTIONES. civium turmis qui venienli Iaudes dicerent , ipse
1
Deett ' in e. p. r. n. d. 4. B. 6. »
cum clero et episcopis equo descendenlem gradus-
i. veris i
5. 6. * aquisgrano 7. 'pcractis 2. piratis 4, 6. tj aue ascendentem suscepit, dataque " oratione, in
pyratis 3. 6. 7. « ubi lunc piralicam nordmanni basilicam beati Pelri apostoli nsalleniibus cunctis
exercebant 9. ' sanctum pascha 9. 8
in centu-
|o deett 9. • deesl 3. 9. " luronis 5. 6. " mora-
'
[llii omnium Brittonum duces et comites eum
tusque est ibi 7. " Iujtgardae2. 3. 9. " valetu- donis ad eum venerunt. 9b.]
<1inem 2. 3. 4. 7. 9. " dfe II. 3. 4. 5. 6. pridie 7. 9. VARIANTES LECTIONES.
" aurclianis ac parisius aquisgrani 2. parrhisios 1
hierosolimitanum G. (7.) 'zachaiiam 5. • rotu-
aquisgranuni 7. " augusti 2. " indixil fi. " deest magam 5. ratumagnum 6. ' domna 2. ' perisios
9. "
deest 3. 9. illuc 7. numentum 9. *" *>
2. * mogontiam 6. mogunciacum 7. ' conduxit 5.
" occurrit 3. 9. ,s
deest 3. 9. »* suscepit 3.
9. 7. italia (I.
8
ibique 7. s
filio in 5. >. 7. " pran-
" proceusit 3? 9. " posteroque die 9. " deest 2. densS. " iubasilica7. >!
ascendentem sub data.
adv. regem 9. " b. petrl a. 2. quc 2.

nota;
Nomenlo.
"
Flaminia et ponte Mitvin Romam
h
pelierunt. Anno
Medio ;evo imperatores ad vcterum ruagUtra- tanicn Christi 800 sancti Petri basilica adhuc extra
lumo imitalionem Via Triumphali per montem Ma- Urbem sita erat accuralam ejus descriptionem
;
rium (in quo primum Istissimo urbis sibi subjeclx qualem Carolus tunc inveneril, in opere jani prodi-
aspectu gauderent) portam Augelicam intrare soliti itiro W. Cll. Caroli Bunsen ct Ernesli Plattner legere
sunt; nam iion, quibus nos utimur, via ct porta juvabit.
Patroi . CIV.
4W« EC1M'AITI AITATIS O
ANNAI.IS LMJRISSENgES A ANNALFS ECINIIAIIDI.

iiitroJuxil. Facla srnit haec '

sub die 8. Kal. De- curRomam venissel, omnibus patefecit, ci e\i;ide
cemliris. Post septem vero dies re.\, contione vocala, cotidie ' propier quac vcncrat * facicnda operam
cur * Uomam venissel oninibns potefecit, cl exinde impendit; in quibus vel maximum vel 3
difficilli-

cotidie in
a
ca (|uae venerat ''
facienda operam dedil. nmm eral, quod piimo *
inclioatum esl, dc investi-
Intcr quae vcl maximiim, vel difllcillimum * erat gandis videlicet quae pontifici obiciebantur crimi-
6
quod prinmm iiicboatum est, de discuiicndis quae nibus. Qui lamcn, poslqnam nnllus corinidem cri-

pontifici obiecta sunl criminibus. Qui lamcn, post- minum probalor esse voluit, coram omni populo in
quain nullus probalor criminum csse voluit, coram basilica beali Petri apostoli evangelium ferens am-
omni populo in basilica beali Petri aposloii ewan- boneni conscendit, invocatoqne sanctae Triuiiuiis
gclium porlans ambonera conscendit ' ;'invocaloque nomine, de obieciis se rrimini! us iurando " purga-
sanctae Trinitalis nomiue, iureiurando ab oliieclis vit. Eadem die Zacliarias presbilcr qnoin rcx 111«-—

6
sc criminibus purgavit. Eadem die Zacharias " cum rosolimam miscrat, cum duobus monachis qnos
diiobus nionaehis , nno de inontc Oliveti , altcro de patriarcha cum eo ad regcm misit, Romam venii,
sancto e
Saba °, de Oriente reversus Romam venil, qui ' benediclionis gratia claves sepulcri doiui-
8
quos palriarcha Hierosolimitanus cum Zacharia ad 1» nici ac loci calvariae cuin vexillo deluleriint.

regem misit, qtii benediciionis causa claves sepul- Quos rex benigne receptos 9
per aliqnol ,0
dies " sc-

chri dominici l0
ac Ioci calvariae, claves etiam civi- cum delinuit, et redire volenies " remuneratos ah-
latis et monlis cum vexillo detulerunt : quos rcx solvit.

benigne suscipiens u , aliquot dies secuin detcnuit",

et Aprili mense rerauneratos absolvit; et cclebravit
natalcin Domini Romae. Et inmutavit se " numerus
aiinoi iim in
DCCCl. DCCCI.
Ipsa die " sacratissima Nalalis Domiiii, cum rex Ipse aulem cum die sacralissima natalis Domim
a.l missam ante confessionem beati Petri apostoli ad missarum solemnia celebranda '* hasilicam beati
" Petri apostoli fuissel ingressus, et corain altaii, ulii
ab oratione surgeret ", Leo papa coronam capili

eius" imposuit, et a cuiictoRoinanorum populo ad- ad orationem se inclinaverat, adsistcret, Leo papa
clamalum est Curolo Augusto, a Deo coronato ma-
:
coronam capili eius imposuit, cuncto Romanorum
gno et Romanorum, vita et victo-
pacifico imperatori populo adclamante Karolo Augusto a Dco coro- : ,

ria! Et post laudes ab apostolico more antiquorum C nato magno et paciftco imperatori Romanorum, vita
principirm adoratus est, adque ablato " Patricii no- et victoria Post quas laudcs ab codcm pontilice " '.

niine, Imperator etAugustus cst appcllaliis. Post more antiquorum principum adoratus esl, ac dcindc,
paucos autem dies iussit eos, qui pontiliccm anno omisso Patricii nomine, iniperator et Auguslus ap-
superiore" deposuerunt, exbiberi : et habita de eis pcllatus. Post pancos vero "dics, iubenlc ipso, hii

quaestionc, secundum legein Romanam ", ul sl

ina- qui eundem pontificem anno superiore deposue-
ieslalis " rci, capilis " damnati sunt. runt ", in iudicium ailducti, ct habita de eis quae-
stione, secundum lcgem Romanam, ut maiestalis
(Reliqua usque ad annum 829 cum Eginhardi Annali-
rei ", capitis damnati sunt. Pro quibus tamcn papa
bus ita concordant, ut varias lantum lectiones eorum
as.criben.das et sigtiis A. L. notandas ceusuerim.) pio affectu apud imperatorcm intercessit, nam et

vita et mcmbrorum integriias cis concessa esl; ce-

tenim pro facinoris " magniludine exilio deporlati

sunt. Huins factionis fuere principes Paschalis no-

mcuclator " * el Campulus sacccllarius " e
, et

VARIANTES LECTIONES. VARIANTES LECTIONES.

1
sunt autein haec 7. ' vocato quur 2. 3
ad 1
quotidic iis 9. * venerat quod primo 4. 5. 6.
ca quae 5. 0. ad quae 7. * vcnerant 2. " difficilli-
media desunt. quibus ut m. ila 9. * primum

mum 2.
6
disciiticniibus 2. ' conscendens
5. 7. cotlidie p. q. v . quod primo i. 5. 6. * iureiu-
8 9
zaccbarias 5. zacbariam 2. sancla 2. 5. sancla rando 4. 5. 0. 9.
6
ierosolymas 9. ' ii 9. * d.

corr. sancto C. sancta7. " claves se pulchriludo sepulehri 2. 7. 9

susceptos 3. 9. " aliquos I.
miuici 2. "
suscipiens allerum non sccum dete- " deesl 2. " v. r, 2. " celebranda deest 9.
nuit 2. " delinuit S. 7. " ininutalus est S. 0. 7. pontiflce 9. " autcm 9. " deposueranl 9. depo-
14
die deest 2. " surrexit 2. " corona 2. " eius suere 2. " romanorum ut crimine laesae maiesta-
deestl. "ablatu2. "superiori5. "romanorum lis9. " faclioni B 2. " nomcnculator B5. " sa-
7. !l
utiitfs* 2. " maiestatis ei 2. " capite5. 7. cellarius 2. 5. i. 6. 7. 9. B2. sqq.

NOTyE.
» Id esl laura seu monaslcrio sancli Saba; pres- sequebatur ct ejus jussu convivas ad mcnsam papa-
byleri. lem vocabal.
1 Nomenclator in proccssionibus ponlificem
equo c
Fisci custos.
 ImI 4NNALES. m
multi Romanae urbis habilalorcs nobiles, qui
alii A conplures Sarraceni conprehensi. El in Ilalia Tea-
simul omnes eadem senlenlia dainuuli sunt. Ordina- te " 4 civilas similiter capta el incensa est, eius-
lis deinde Romanae tirhis el apostolici totiusque que " pracfeclus Roselmus conprehensus ". Ca-
Ualiae non tantum publicis sed etiam ecclesiasticis slella quae ad ipsam civitatem pcrtinebant, in dedi-

et privalis rebus — nam tola '

hieme non aliud cionem accepta sunt. Zalun et Rosclmus una die ad
fecil imperator — miss.ique iterum in Beneventanos praesenliam imperaloris dedueti ">, et eiilio damnati
cxpediiione cum Pippino lilio suo, ipse post pascha 7 sunt. Ipsius anni mense Octobrio " Isaac Iudacus
Kaleud. Maias Roma profectus, Spoletium * venit. de Africa cum elefanto regressus, porlum Yeneris e
Ibi diiin esset, 2,Kalcnd. Maias hora noctis secunda inlravit; et quia propter nives •• Alpes transire
tcrrae motus maxiraus ' faclus est, quo lota lialia non potuit, Vercellis hiemavit. Imperalor Aquis-
graviter concussa est. Quo motu tectum b^silicae grani palatio natale " Domini celebravit [celcbr.
Et
beali Pauli a aposloli magna e\ parte cum suis tra- inmutav. sc iiumerus annor. in A. L.]
hibus decidit •, et in quibusdam locis urbes mon-
*
DCCCII.
tesque * ruerunt. Eodem anno Ioca quaedam *
Rhcmim Herena imperatrix de Constantinopoli misil lega-
circa fluvium et in Gallia ct in Cermania
8 B tura nomine Leoncm, spatharium propter pacem
tremucriint. Pestilentia propter mollitiem hiberni
lemporis ' facta est. Imperator de Spoletio " Ra- confirmandam [dc pace confirmanda A. L.] inter
vennam " Francos et Graecos, et imperator vicissim pro-
venit, et aliquot [R. veniens, a. A. L.]
• pter ipsum, absoluto illo, misit lesse, cpiscopum
dies ibi moratus, Papiara pcrrexil. lbi aunliatur
ei, lcgatos Aaron, regis Persarum, [Aaron Amiral-
Arabianensem , et Ileimgaudum • comitem Con-
iniimminin r. P. A. L.] porlura Pisas " intrasse
slantinopolim, ut pacera cum ea slatuerent. ••
CeUv
;
bratum pascha Aqnisgrani palatio. Ipsius anni
cst
quibus obviam ,l
mittens, inler Vercellos " et Epo-
" b
mense Iulio, 13 Kalend. Augusti, venit Isaac cum
rediam [Eporeiam A. L.] eos sibi fecit praesen-
elefanto et caeteris muneribus, quae a rege Persa-
tari. Unus enim ex [Unus cx A. L.] eis erat Persa
rum missa sunt, el Aquisgrani omnia imperatori
de orieute, legatus praediclique rcgis [Iegalus r. Per-
sarum A. L] — nam duo fuerant — alter Sarrace-
detulit.

labaz •• Ortona
Noineu elefanto
f
[elefanti A. L.] erat Abu-
civitas in Itajia in dcditionem ac-
nus de Africa, legalus Auiirali Abraham, qui in con-
cepta. Luceria « quoque frequenli obsidione
linio Africae in Fossalo praesidebat; qui isaac lu- faligata
et ipsa in deditionem venit, praesidiumque nostro-
dacum, quem imperator ante quadriennium ad me-
™ m ,n ea P° s,lum - «'«perator aestatis lcmpore
moratum regem [ad reg.1 A. L.] Persarum cum
C Arduenna ™f in

Lantfrido et Sigimundo
gim. miserat A. L.], reversum
" legatis suis miserat [Si-

cum magnis muneri, *'

Saxones
*" ] m ' SS

vastavit.
°
a
Smm
us indujgens, [v.

eierril ""
exercitu,
opcram

Grimaldus", Beneventanorum
'™" lhi
transalbianos—
dcdit, et

bus nuiitiaverunt. Nam Lanlfridus ac Sigiraundus

dux, in Luceria " Winigisum " comitem
ambo in eodem [ambo defuncli
itinere defuncli sudI Spolctii,
qui praesidio praccrat, adversa valitudine fatigatuin
craut. A. L.]. Tum
Ercanbaldum " nota- ille misit
obsedit *', et in deditionem accepit, capturaque
rium in Liguriam ad ciassem parandam, qua " ho-
norifice Imperator Aquisgrani natalem Do-
habuit.
elefans " et ea quae cum " eo adferebantur " [defe-
inini celebravit. [Et inmutav. sc numerus annoruro
rchanlur A. L,] subvehcrentur. Ipse vero, celebrato
in A. L.]
die nalali sancli lohannis Bapiislae apud Eporediam,
Alpes transgressus " in Galliam reversus est. Ipsa DCCCUI.
aestate capla cst Barcinona, civitas in Hispania ",
Hac hicme circa ipsum paialium el finitimas re»
iam bicnnio obscssa. Zatun " praefectus eius et alii giones terrae molus feclus, et morlalitas subse»

VARIANTES LECTIONES.

tor«2. "portum in PisasB7. " ov 17 " vercellis I^ 7 " ±J»A JI^S S"""""

»
B 7
„ jSjft.
couprehensusest2.

duuiai.aiB/. amnuutiaz «o.

is jS£ K hispE^
4. 5. B7. » perd,,cli
^7^:^.^ -
85. 6. •• octubrio B± « dee* \
-tt
» nalalem?
misso in saxomam 7. /3 7. m sso exercim " trimnMnt i K r'
6
grimoaldus. 9. '• lucerna B9. " « ®
winegisum B 2. fatigala sunl obsedit B2
NOT.€.

Quae pulcherrima omnium basilica anno 1823 J Chieti, haud procul ab Ortona.
inetise Julio, heu ! lota conDagravit. 6
b Ivrea.
Porto-Venere, in ostio sinus Spezziani.
c
' Ad mare Superius, non longe a fluvio S.igro.
Regnum Fet. * luler inciidicni et occidenjcnj Siponti.
«3 ECINdARDI ABD.VTIS 184

quuta lest.
'
Winigisus * a Gri
5
reddttus \ pcr.legalos mandavit. Nam i. s. .1. L.} All.iam llu-

cst, ct mis>i impcratoris ' du Constanlinopoli rc vium sedubat, in loco qui dicilur llolduiislcli " % et
vorsi sunt, cl venerunl cuni eis ' legali Nicilbri im- missa ad Godofridum legalione pio perfugis rcdden-
""
pcraloris, qui tuuc rempublicam regebal — nam tli ., iuedio Scptenibrio Coloniani vcnit. Dimisso-

llerenam
6
post adventum legalionis Francicac ' queexcrcilu,primoAquasgrani,deindeArduennam"
ileposuerunt — quorum nomina fuerunt Michahel * petit ", et vena'ionil us indulgens, Aquasgrani re-

cpiscopus, Petrus abbas ct Calistus ' candida- versus cst. Mcdio Novcmbrio allatum esl ei, Lconem
lus a . Qui vcncrunt atl imperatorein in Germania papain iiaialem Domini cum eo cclebrarc velle, ubi-

suner fluvium Sala, in loco qui dicitur Saltz

10 l
', cumque lioc coiitingeie potuissct. Queui stalim,
misso sanclum Mauricium Karlo suo, hoi.o-
pactum faciendac " pacis
ail filio
ct in scriplo suscepc-
" rificc suscipcre iussil. Ipse obviam illi Itemorum ci-
runt ". Et inile dimissi cnm epistola imperatoris,
vitatcm " profeclus cst, ibique suscepiuin ",priii o
Romam regressi atque Conslanlinopolim reversi
" lmperalor aiitem in Biaoariani profe- Carislacutn villam, ubi nalalem Douiiiii celebra-
guiiI.
vit '", t!eindc Aquasgrani " perduxit et donattiin
etus '*', dispositis Pannoniarum eausis, Dccembrio
,

magnis muneribus, per Baiuariam ire volenlem, de-

mense Aquasgrani reversus est, ibique natalem Do-
1! duci fecit usqne Uavennam. Causa adventus eins
iisiiii celebravit. [Et inmutat. esl numerus annor
haec erat : Perlatum est ad imperatorem aestai^
in ,i. L.]
praelerila , Chrisli sanguincm in Manlua civitate
'
[Imperator vero post pascha ab Aquis profectus,
fuisse repcrlum, propter hoc misilad papam, pelens
a I Magonciam venit, ibique solito more conventuiu
liaiicoriim habtiit. fi I).] til huius famae veritatem inquireret. Qui acccpla oc-
" IVenil qtioquc tfortunatus patriarcha de Grae- casione exeundi, primo in Langobardiam, quasi pro
<is alYcrens socuiii inler cetera ilona duas portas
inquisitione pracdicta profcclus est, indeque arrepto
cburncas mirifieo operc sculptas. 9 b.]
'" [venationem bubalorum celcrarumque ferarum
vero ad Rcgc-
'
ab Aquis proficscens, venit ad palalium
[et
per sallutn llircaiium exercuit. lnile
lempore ma-
qnnil dicilur Niuniagiiiii. Ibiquc vcris
neslmrcli venicns, disposilis liis quae utilia vide-
nens, pascha etiam ibidem celebravit. Iiicipicnlcquc
liaMlur csse, adventum exerritus dc Pannonia rc-
aestatis temporc ad Aquis palatium revertcns, exer-
ilettntis praestolabatur. Quilius reversis, obviam illis
citum in Saxoniani mislt. Transitoque Rhcnn gene-
ad Kcgcnesburcb venit. lbi eliam cum illis Zqdan
ralem conventum Francorttm habuit iuxta Lippiae
nrinceps Pannoniae veuiens, imperatori se tradidit.
fontcni. Siiniptoque inde itincre, per Saxoiii.ini pro-
Multi quoque Selavi ct lluni iu eoilem convenlu
fectus, castra melalus est iu loco qui dicilur lioldon-
fiieiunt, et SC Ctim omnibus quae possidebant impe-
stat (Holdonstat). In quibus caslris ctiam Sclavo-
ratoris domiiiio subdiderant. Conslilulisquc omnibus

DCCCIV gmoli manebant, ct frequeutiluis maleliciis populum

Imperalor Aquisgrani ** biemavit acstate auteni Saxoiium a via veritaiis averterant, cum mulieiibus
' ;
et infanlibus Deo auxiliante sapienlissima disposi-
in Saxoniam dueto e.xercilu, omncs " qui trans
tione de Saxonia per divcrsas vias dirigens, fundi-
Albiam ' 6
Wihmuodi " r habilabant Saxones
et in tns exieiiniiiavit, el pei Gallias celerasque regiones
cum '* mtilierihus " et iiifantibtis transtulit in Fiau- regni sui sine ulla lacsione exercitus sui dispersit.
EoJem lempore Godefridus etc. 9 b.]
ciam, et pagos liansalbianos Abodiitis dedit. Eodeni
" [in basilica beati Reinigii epi copi el confesso-
teinpore Codofridus , rex Danorum, vcnit cum clas-
ris. 9b.]
sc sua necnon et onini equitalu regni sui ad lo- '"
[ lndc pariter proficiseenles, pervenenuit ad
cuiii qui diciiur Slicsthorp " J
, in confinio regni Suessioms civitatem, in qua dimisso popa, ad col-
sui ct Saxoniae. Promisit enim , sc ad colloquium loquium germanae suae Gislae, quae iu liis diebus
" aegrolabat, ad Calam monasterium pervenit. Frui-
imperatoris venluium, sed consilio suoruin inlii-
,. tusque eius colloquio, ad Carisiacum villani Leonem
Viitus [c. s. territus A. L.], propius " non aecessit. papam, qiiem apud sanctuin Meilardiiin dercliqiie-
linperator aulem supcr [accessit sed quicquid voluit rat, sibi obviam venire fecit. Deinde 9 b.]

VARIANTES LECTIONES.
l
1
stihscquaia B 2. * winegisus B
2. 5. gi imoaldo 9.
2. winighisus B 6.
missi doinni3
giimahlo B
imp. B 5. (i. • cum ipsis B 2. helinam 5. 4. harenam 5. ' franticae 4. franciae 8. B 7.
6

II. lega.ionem franci B 2. 8

michacl 1. 3. 9. B 7.
9
eallislus B 7.
I0
salz B 2. saliz B 6. salzt. 5.

salt/.tC. " ptciende fl 2. " siiscipernnt B 2. "Ethicd. B7. " aquasgrani B 5. " dcest B 2. "
albiam in wihcmuo li B 2. " wihinnodi 3. 7. wimodi 4. winuodi 5. wimuodi 0. vvichinuodi B C. wimuadi
B 7. '• cnin «/««» I 9
imierihus B 2. ''"
sliestorf 5. sncsthorp C. sclicsthorp. 4. suesthor 3. Iksthoru
.
'

}( 7. " si /J 2. " propicius B 2. »• holdunesteti 4. holdunstetin 9. holdunstein B 6. hoduinsteti B 7.

,k reddcndis mense sept. 9. B 7. " d. ad arduennam B 2. " petiil B 2. " susceplo primo carsiacuin
B 2. " inde aquisgrani B 9.
not^:.
» CainUdali, scliolarium in palalio rbssis, ad cu- J Scldeswig; urig cnim civitatem, :

'/10171 v llani in-

stodiam iniperalorum adhihiii. dieai.

L
Hotleiiitcdt duobus ah Albia milliarilius Grr-
fc Koninshofcii
J • '
manicis, e nicridie oppidi Haihiirg; jam supra annu
< Pagus, in quo Brema, intra Albim et Wisoram. 795 Lullt CHm fluvio Ailjj C(,„j u , ig i vidimi:s.
.
 ANNALES. ..c-

iliuere, subilo ad imperalorem usqnc p.rvcuit. Man- A pcnctrare praccipit. P;irtom aulem exercilus cura
Karolo rege, Clio suo, per oricnlalcm parlem Fran-
sili|uc apnd illnin Jies oclo, et sicul Jictuin cst
eiac scu Germaniae ire praecepit, ul llircano saltu
Komam rcpedavit. [Ei inmutat. cst numerus annor. transiecto, iamdiclos Scfavos invadercl. Aliam vero
-• parlem per Saxoniara dirigens, nt ex altcra parle cuin
in .4. _..]

"' (Rex voro Saxonibus et innuinerabili. us Sclavis ttansito ab ,

reliquam partcm hiemis in iam

aquilone iamJicto snltu, in Sclavos proruniperet.
dicto palatio pcragens, pascha Domini cuin gaudio Tertia quoipie ex parie expeditionem totius Baioa-
ccli-bravit. !) I>.
|
riae in eandem regionem intrarc iussit. Vcnientes
iltigbodn '
Treverum cpiscopus obiit Kalend. Octo-
autcm iindiqu,; in planicicm Bchcmi, universi prin-
Lris. B2. 3.] cipes diversarum gcnlium in conspeclu rcgis Karoli
DCCCV. pervenerunt. Castrametati snnt aulem haut procul
Non inulto post Gapcanus * princeps Huiioriiiii, a sc illi innumcrabilcs exercitus distantes. Karoli
,

3 autem regis el principum qni cum eo cranl imperin

propter iieccssitalcin populi sui imperatorein adiil ,
usus totus ille cxercitus, ipsam rcgionem invasit.
poslulans * sibi locuiii dari ad habitandum inler Sed Sclavi invia et saltus penetrantes, se niinimc ad
Sabariam a ct Caruuntum * h
,
quia propter infesta- piignam praeparaveninl. Vastala autcm et inccnsa
tionem Sclavorum in pristinis seJibus esse non po- per 40 dies eadcm rcgione, ducem coruin nomiue
Lechonem occidit. Et dum nec iam pabula equis,
terat. Queni impcrator bemgnc suscepit — erat .
llU cibaria exercit „j 8U peresscnl vaslala ct ad ni- ,

enini Cnpcaims nominc Theodorus

' christianus, — hilum redacta iam dicta regione, ad piopria revcr-
et prccibus eius annucns.miincribiis donatum rcdire sus esl. Imperalor vero ipsius aestaiis tcmpus in
•
venatione el incunditate peragens, pcr Vosagum sil-
pcrmisit. Qui rejiens " aJ popiilum suuin, pauco
vam iter faciens, pervenit ad locum qui dicitur
,0
tcmpore transacto Jiem obiit. Et inisit Caganus Cainpus. Ibiquc aliquol diebus rooram facicns, dile-
uiiiim dc oplimalibus " suis, pctens sibi bonorem ctnm filium suum Karolum regem ab expeditione re-
versum cum gaudio susccpit. Inde vero nicnse lulio
anliquiim ,
quciu Caganus " apuj Ilunos 13
haberc
de Aquisgrani profectus, Thcodonis villam pervenit,
solcbat. Cuiiis prccibus imperator adscnstim prac- atque per Mcttis, etc. 9 b.]
buit, ct summam totius regni iuxta priscum eorum
DCCCVI.
Caganmn " habcrc pwcepii.
*
riiuin Eodeni anno •*
Statim post natalcm Domini venerunt Willeri
niisit excrcilum suuni cum hlio suo Karlo in terrani
et Dcatus, duccs Vcnctiae nccnon ct Paulus dux
Sclavoruin, qui yocantur " Bchcimi om- '* ". Qui
,

laderae "° c atquc " Donatus eiusdem civitatis epi-

ncm " illorum ,B
palriam depopulatus, ducem eorum
scopus. lcgati Dalmatarum " aJ praesenliam im-
nomine Dechonem " [Lechoneni A. L.\ occidil et
,

pcratoris cum magnis donis. Et facta est ibi ordi-

inde regressus, in Voscgu "silva ad patrcm "venit,
natio ab imueratorc dc ducibus el populis " tam
m
... Camp
loco «i iii

...
diciliir

mense uc Aquisgraui prolectus,

«. Nain
pcr
nnperator
_,,,..,_
iheodoms
lulio

vil-
_, „
Vcnctiae quam
. .
_ , ,,,. .

Dalmatiac. llhsoue absolulis

.
,

.
, .

, con-
ventum bahuit imperator cum primorihus et opli-
lam "atque Mettis [profcclus Thcod. v. a. perMettis.
malibus Francorum dc pacc constituenda et conser-
A.L.] irausieiis, Voscguni"pciiit. lbiquc venalioni"
vanda intcr filios suos ct divisione rcgni facicnda,

vacaus [vcn. opcram dans A. L.], post revcrsionem

in trcs parles , ut sciret unusquisque illomm, quam
cxercitus ad Rumerici " caslcllum cl
profectus, ibi- 3
partem lueri et regere dehuissct, si superstcs " illi
qnc aliquantum " tcmporis moratus, ad hicmandum
7
dcvcniret [eveniret A. L.]. Debac partitione et testa-
in Theodonis-villa palatiosuo consedii. Ibi ad cuin*
mentum factum et iureiurando ab optimalibus
ambo '" lilii sui Pippinus et Hludoicus vcnerunt, ce-
,

Francorum confirmatum , et consliiuliones '* pacis

lcbravitque ibi natalcm Domini. [Etinmulav. sc num.
couservandae causa " factae, atqnc bacc omnia
annor. in A. L.]
litteris mandata sunt, et Lconi papae, ut his sua
[ciiin csscl impcrator iu palatio, quod situm cst
Aipns. 9 b.] manu siihscriherct, pcr h.iihardum n missa. Quibus
" [ct per trcs vias in eaudciu rcgioncin exercituin j) pontifex lectis, et adsciisum pracbuit, ct propria

VAHIANTES LECTIONES.
I
Hig' o.lo ctc. reperilur aiin. Fuldens. * capcanus
eliam in
1. _. 5. 4. (7.) _J 2. C. 8. 9. captanus
B 5. capanus 5. cagauus 7. B 7.
C.
3
cacanus addidit B _. 9.* postolaiis B 2. carnutum 6.
carnoliim B 5. cornuntum 5. carnontum B 7. • poieranl 4. 5. C. ' capcanus 1.2.3. 4. (7.) B 2.
C. 8. 9. captanus B 5. capanus 5. 6. cacanus 9. caganus 7. B 7. 8
reddicns B 2. * paucos B 2. 10
ra-
Baiius I. 2. 3. 4. 5. C. 7. B 2. 5. 0. 7. 8. cacanus 9. " obtimatibus B 2. '* caganus 1.2. 4.6. 7. B?
5. 6. 7. 8. capcanus 3. capanus ... cacanus 9. '* apud hunos deest B 0. " caganum corr. cagar.o B 2.
15
vocatur hctcim 4 " behcmi 7. heheraanni 9. hcbebiini // 7. " omue I B C. '" omnia i. et
p. B 7.
" bechonem 1. 2. 3. 4. 5. C. 7. lechonem 9. B 2. f>. C. 7. 8. " voscgol. 3. 4. 5. C. B 2. 5. 6. 8. voscga
2. vosegum7. vogcsura9. wosago Bl. ita deinceps. "aJimperatorcm 5. elcodd.B. " villa B 7. "vosa
guiii B. C. ** veiialionibus B 2. "romcrici B6. rumorici 7. ruinricbi 9. iiuincrici 4. " aliquanlulum
B6. " eorum B 2. ** ibiquc ambo _; *' wilharius 9. willerus 7. " ioderac B 7. Si adi|ue. B 2.
" dalniatiarum B 7. " pnpuli /( 2. " superestes // 2. " conslitulione // 2. 3e cause B. 2. " einhar-
Jiim I. 2. 4. 7. .. 5. 7. cinardum B 2. hciiihardum B C. licinlarduin 5. eginbardiim 9. pernharJutn C. pcr
cinharJum deest 5.

NOT.K.
" Sarvar. Bruyhcs ad rivuin Velngiie, a scplcntrione lloicarici
II
Heimburg oppidum ad Danubium, in Austri.c el inoiitis , ct ab oricnle Spinalii (/'.';_««/).
Hungariaj conlinihiis. ''
Remiremonl.
* Utamps in Lotharingia , villa parva propc ° Znra.
 407 EGINHARDI ABBATIS 4CS
inanu subscripsit. Imperalor , dimisso utroque Qlio '
,\ undecima purle Virginis. Nain ct slella Mercuiii tt>

in regnum sibi «lcpulatum, Pippino scilicct et lilu Kal. Aprilis visa est in solc quasi parva inacula ni-
«luic.o, de Tilla Theodonis [Tb. palalio A. L.\ pcr gra, paululum superius meilia " [nigra, taiucn p. s

Mosellam et Rhenum secunda aqua Noviomagum * medio A.L.] ccntro eiusdem sideris, quae a nobis " octo
navigavit, ibique * sanctum quadragesimale ieiu- dies conspicitur. " Sed qnando pi imuui intravil vel

nium et sacralissimam paschae festivitatem cclv- cxivit, nubibus impedientibus ininime nolare [adno-

bravit. El inde post non multos dies Aquasgrani ve- tare A. L.] potuiinus. *• Iterum mcnse Augusti "
nicns, Karlum filium soum in tcrram Sclavorum
'•

II. Kal. Seplemb. eclypsis lunae facta est hora "

qui dictintur ' Sorabi, et sedent [Sorabi qui sedent noclis terlia, sole posilo in quinla parle Virginis et
A. L.] super Albim * Auvium , cum exercitu misit, luna in quinta partc Piscium. Sicque ab anni supc-
in qua expedilione Miliduoch * Sclavorum dux in- rioris Septembrio usque ad anni pracsenlis Septem-
terfectus est, duoque castella ab cxercitu acdificata, brium ter luna obscurata est et sol scmel. Radber-
unum super ripam fluminis Salac, alterum iuxta tus ", missus imperatoris , qui de oriente revcrte-
fluvium Albim ». Sclavisque pacatis, Karlus cum batur, defunctus est, et legalus rcgis Persarum,
exercitu regressus , in loco qui dicitur Silli ' b su- nomine Abdella, cum monacbis de llierusalem ,
qui
per ripam Mosae Cuminis ad imperatorem vcnit. 6 legatione Tbomae patriarcbae fungcbantar, quornm
Missa est et manus de Baioaria et AJamannia atque nomina fuere Georgius et Felix [hic Georgius '* est
Burgundia sicut anno superiorc in tcrram Bcebeim \ abba in monte Oliveti, et c.ui patria Germania est,

vaslataque terrae non minima porlione, absque ullo qui etiam proprio vocnlur nomine Egilbaldus "
gravi incommodo Eodcm anno in Corsicam
rcgressa. Ann. Laur.] ad imperatorem pervenerunt , munera
insulam contra Mauros qui eam vastabant classis deferentes quae praedictus rex imperatori miserat,
de Italia a Pippino missa est, cuius adventum Mauri id cst papilionem et tentoria atrii [alrii vario colore
non expectantes absccsserunt unus lamen nostro- ; facta .1. L.\ mirae magnitudinis et pulcbritudinis ;

rum, Hadumarus comes " civitatis Gcnuae, inpru- erant enim omnia bissina , tam lentoria quam et
denter contra eos dimicans occisus est. In Hispunia funes enmm , diversis tincta coloribus. Fnerunt
tero Navarri " et Pampilonenses '*, qui superiori- practerea munera praefali rcgis pallia sirica " multa
busannis ad Sarracenos " defccerant, in fidem re- et preciosa, et odores atque unguenta et balsamum
cepti snnt. Classis a Niciforo imperatore , cui Ni- nec non et horologium ex auricalco arle mechanica
cela patricius praecrat, ad reciperandam '* Oalmatiam mirifice conpositum, in quo duodecim horarum cur-
mittitur, et legati qui ante quattuor fcre annos ad sus ad clcpsidram vertebatnr, cum totidem aereis
[qui dudum a. A. L.] regem Persarum missi sunt, C piiulis, quae ad completionem horarum decidebant,
per ipsas Graecarum navium stationes transvecti, et casti suo subieclum sibi cimbalum tinnire facie-

ad Tarvisiani " porlus rcceplaculum, nullo adver- banl, additis in eodem ciusdem numeri cquilibus
sariorum sentienlc, regressi sunt. Imperator cele- qui per duodecim fenestras complelis boris exie
bant, et inpulsu egressionis suae lotidem fencstras,
bravit natalem Domini Aquisgrani. [Et inmutat. est
quae prius erant apertae claudebanl; nec non et
numerus annor. in A. /..
j
,

alia multa erant in ipso horologio, quae nunc <im-

DCCCVII. merare longum est. Fuerunt praelerea inter prae-
Anno supeiiore 4. Non. Septembr. fuit eclypsis dicta munera candelabra duo ex auricalco mirac
lunae; tunc stabal sol in decima sexta parte Virgi- magnitudiniset proceritatis; quae omnia in Aqucnse
nis, lunaautcm in decima sexta parle Piscium hoc ;
[omnia Aquis A. /.. )
palacio ad imperatorem delala
aulem anno pridie Kal. Febr. fuit u luna decima sunt. Imperator legatum et monachos per aliquan-
septima, quando stella lovis quasi per eam trans- tum tempus secum retinens, in Italiam dircxil, at-
ire visa est, cl 3. Id. Febr. fuit eclypsis solis media que ibi eos tempus navigationis cxpectare iussit;

die, stante utroque sidere in vicesiuia quinta parte eodemquc anno liurcbardum " comitem stabuli sui
Aquarii. Ilcrum 4. Kal. Mart. fuit eclypsis lunae, et cum classe misit in Corsicam, ut eara a Mauris,
apparucrunt acies eadem nocte mirae raagnitudinis, qui superioribus annis illuc praedatum venire con-
el sol stelit in undecima parte Piscium , el luna in sucveraut , defenderet ;
qui iuxta consueludinem

VARIANTES LECTIONES.
1
Glio ut rcgnum B 5. ' ibi B 5.
£». * naviomagum
* in lerram sclavorum his vocibus incipit codex

annalium Einhardi 10. ' qui dicitur B 2. * albiam B 2. ' miliduohc 4. miliduch 5. niiliduob 6. mihi

duohc B 2. mibduoch B G. 8 sylli B 8.

9
bcehcim rorr. bebeim I. behcim4. 5. B C. behemannorum 9.
10
comis B 2. 5. " navari B 5. " pampeloncnses 9. " a sartacenis B 7. " recipcrandam I. 2. (3.) 10.
recipiendara 4. 5. C. B 2. 5. C. recuperandam 7. 9. B 7. " laravisiani B 7. tarvisani 7. " Fcbr. Imia fuit
i. " medio 3V 5. 7. 9. 10. " quae et a nobis octo dies conspicicbatur B. 9. " a nobis conspicilur dies.
oclo 9 b. " item adnotare potuimus 9. 9 b. notari potuit 5. " mense augusti 10 B 6. *' bora B 2.
" radberdus I. ratbertus. 7.9. B 7. " hic gcorius B 6. " egelbaldus B 5. C. engelbaldus B 7. " siri-
ca 1. 2. 3. B 2. 5. C. " burghardum B 2.

NOTiE.
Hallc ct alterum conlra Magdcburg. CF. Chron.
• b Selle, ad dcxtram Mosx ripam propc Dinant.
,

Moibsiac. ad h. a.
 l»'i •VNNALES. 470

suam de Ilispaniae gressi, primo Sardiniam a.lpulsi '

^ cuiusdam oppidi cuui plurimis Danorum primoribus
iuterfectus est. Filius autem imperaloris Karlus
"
snnt , ifcique ciim Sardis proelio commisso , et

inultis siiorum amissis — uam tria miiia ibi ceci- Alliiam ponte iunxit ", et exercituin cui praeerat in

dissc pcrliibentur — in Corsicam rccio cursu pervc- Linones ,3

el Smeldingos " b
,
qui et ipsi ad Godo-

nerunt. Ibi iterum in quodam porlu eiusdem insiilae fridum rcgem defcceranl, quanta potuit celeritale

cum classe cui Burchardus * praeerat, proelio decer- lransposuit,populatisquecircumqua(|uc eorum agris,
tavcriuil, vietique ac fugali sunt, amissis tredecim liansilo ilerum flumine, cum incolomi exercitu iu
navibus et plurimis suorum inlcrfectis. Adeo illo Saxoniam se recepit. Erant cum Godofrido in expe-
anno in omnibns locis adversa fortuna fatigali sunt, ditione praedicta Sclavi qui dicuntur Wilui ", qui
ut ipsi sibi boc accidisse testati sinl 3
, eo quod aimo propter anliquas iuimicilias quas ciini Abodi itis "
superiore conlra omnem iuslitiam de Patelaria 4
« liabere solebant, sponte se copiis eius toniunxe-

insula sexaginla niouachos asportatos in Hispania * runt ", ipsoque in regnum suum rcvertenle , cum
vemliderunt, quorum aliqui per libeialilatem 6
im- praeda quam 111 Abodritis capcre poluerunt, et ipsi

peratoris ilerum ad sua [ilerum in sua A. L.\ loca doiniini regressi sunt. Codofridus vero, priusquam
18
reversi sunt. Niccla patricius ,
qui cum classe con- reverteretur, deslructo emporio, quod in occani
stanlinopolitana sedebat in Venetia, pace facta cum jt Ktore conslilutum, liugua Danorum Reiic ' diceJja

Pippino rcge, el indutiis usquead menscm Augustum lur, el magnam regno illius commoditatem vccliga-
couslitutis , stalione soluta Constantinopolim regres- lium persolutione praeslabat, translalisque inde ne-
sus csl. Iioc anno ' imperator pascba Aquis ccle- gotiatoribus, solulaclasse ad porluniquiSliesthorp"
!0
bravit nec non et natalem Domioi. [Et inmutat. est dicilur cum universo exercitu venit. Ibi per ali-

iiumeriis annor. in .4. /..] quot dies moratus, limitem regni sui qui Saxoniain
DCCCVIH, respicit, vallo munirc constiluil, co modo, ut ab
orientali maris sinu, quem Ostarsall' 1 d dicunt,
Hiemps mollissima bac peslileus fuit in illo tcm- illi

usque ad occidentaleni oceanum tolam Aegidorae 8

pore, vereque inclioanle impcrator Noviomagum
profcclus, transaclo ibi qtiadragesiinali ieiunio, ce- fluminis Aquilonalem ripaln munimenluin valli prae-
texeret, una tantum " porla dimissa, per quam "
iebrato eiiam sanclo p.iscba, ilerum Aquas " re-
gressus cst. El quia nunciabatur, Codofridum re- carra et equites emitti et recipi potuissent : diviso

gem Danorum cum exercitu traiecisse,

in Abo.lritos itaquc opere intcr duces copiarum, domuni rever-
Karlum suum a Albiaiu cum valida Franco-
liliuni I sus est. Inlerea rex Nordanbumbrorum *'•
de Brit-
rum el Saxonum iiianu misit, iubens vacsano rcgi nomine Eardulf :! regno et palria pul- lania insula, ,

resistere si Saxoniae lerminos adgredi lemplaret. G sus a,l impcratorem dum adbuc Noviomagi morare-
, >

Sed ille stalivis per aliquot dies in lilore babitis, tur venit, ct palefaclo advenlus sui negotio, Ro-
exptignatis cliam et manu captis aliquot Sclavorum inain proficiscitur,Romaque rediens per legatos ,

castellis, cum magno copiarum suarum detrimento Romani ponlificis ct domiii imperaloris in regnum
reversus cst. Nam licet Drasconeiu 9
, ducem Abo- suum reducitur. " Praccrat lunc teinporis ecclesia:
drilorum, popularium fidei diflidentem locoprpulis- Romaiiac Leo terlius, cuius lcgatus ad Briltaniam
sct, Godelaibum 10
, alium ducem, dolo captum pati- directus est Aldulfus " diaconus de ipsaBrittania '",

bulo suspcndissel, Abodritorum duas parles sibi vc- nalione Saxo, et cum co ab imperatore " missi ab-
00 3I
ctigales Fccisset, oplimos tamcn militura suoriim et batcs duo Hrotfridus nolarius ' Ct Nanlbaiiiis
3 *.
maiui promplissimos amisit, el cum eis filium fra- aibas de sancto Audemaro Imperator vero aedi-
tris sui, nomine Reginoldum, qui in obpugnalioue ficat.s per legatos suos supcr Albiiu (luvium duoluia

VARIAINTES LECTIONES.
s
sardiniam inpulsi C 2. * Burgbardus II 2.
1 3
leslati snnl I. B 5. "-palellaria B5. palelaria J5 C. bi-
spaniam B 7.
6
liberlalem B 7. ' lloc in anno B 2. 8
Aquis B 1. ' drasoconcni B 8. trasconem B 7.

tnrasiconem 9. 10
godolaibum 3. " domiius Karlus B 7. " iuncxit B 2. " lilones 5. bilinoncs 1).
' smcldignos B 5. "wilzziB 5. wilzi B 7. " quam abodrilis 1. " coniuncxerunl B 2. " dislruclo
B 2. 7. ' suesthorp. 5. Uiestborp. i. slieslorph 5. siliestorph G. lieslbor alii sliesthorp. 7. sliestorff 9.
slieslhrop B 5. sbestorb B G. scieslhrop. II 7. lieslhorp B 9. slieswic B 12.
!0
Ibique B 2. J1 ostharsali
2. orstalsall 3. ostersallus 5. ostcrsall. G. 9. oslarbsalt alii lestarbsall 7. ostarsalz B 2. ostarsal B 5. eslar-
sali B 7. oslarsallz B 8. etc. " tamen B 7. uno t. porlu dimisso per quem i. 5. 6. " per qucm 1. 2.
!V
nordidanhiinibrorum 2. iiordhiimbrorum 5. 9. nordanimbrorum i. norlhauiinbrorum 5. nordanuinbro-
runi G. norddanhumbrorum 7. " earduf I. eardulfus 3. 7. 6 7. ardulf. 9. !6 deducitur H 2. " addul-
1'us B 7. adolphus 9. *" de ipsa brisinia B 2. " ad inipcralorcin 1. 5. G. 9. 30 ruolfridus 3. i. horlfridus
31
5. G. rolfridus 7. rulfridus 9. hruolfridus B 2. 7. hrodiTJdus B 5. 6. manlariiis 3. naiilaiius 4. iuau-
charius 6. " audomaro 2. 7. B 2. 5. audemauro 5. sancli audemauri G. otmaro 3 B 7. ollnnaro 9.
NOT.E
o Intor Siciliam et Africam sita. gcograpbicis liaud invcnio.
h Inter VVilzos et Abodrilos ullra Albiam liabila 4 DieOstsee.
baiil, Smeldingi Albi.e propiorcs. t.f. Chronici Coll - lHc Eider;cl. i Rieler Blallcr, i lom. IV, p.
wiceusis Prodr., II, GGO.
Gcbhardio, Hist. Danix p. 581, csl Rorich.vili
<*
AMi.is S. Auiandi.
paria propc Wismariam, qu.mi lamen ui mappi
*~t EGLNHARDJ AiiBVTIS
castellis, praesidioque in eis conlra Sclavonim tn- \ :ili illis primo fuisse inchoatam. Peieliat etiam,
cursinnes disposito, Aquisgrani hiemavit, nalalcm- ul conventus comitnm " impcratoris atquc suorum
qi.e '
Domini ct sanctum pascha ibidem cclebravtt. iuxta terminos rcgni sui traris Albim fieret, in quo
[EP inmmat. est 3
nnmcr annoi. in A, L i
res invicem gcslae profeni ct cmcndaiione digna
!i
DCCCIX. inler partcs enumerari poluissent. Non abnuit
Classis de Constanlinopoli missa piiuio Dalma- imperalor, cnlloqniumque trans Albiam haliilum
tiani deinde Vencciam * appulit, cumque ihi hiema- cnni primoribus Danorum, in loco qni dicitur lla-
ret, pars eius Comiaclum " insulam acccssit, com- dcnlliol ''" d
, inultisquc binc et inde prolatis alque
missoqueproelio contra pracsidiumquodm ea dispo- cnumeratis rebus, tfegotio penitus infecto disecssum
situm eral, victa atque fugala Yencciam recessit. est. Tbrasco "
dux Abodritonun. poslquam
vero,
Dux auicin qui classi praeerat, nomine Paulus, cum ftlium siiiim posiulanti Godofrido obsidem dederat,
''
depacc inlcrFrancoset Graecosconslituend.t, quasi collccta popularium manu, et auxilio a Saxonibus
sibi boc esset imunctum, apud pippinum s llaliae aeceplo, vicinos suos Wiltzos adgressus, agros eo-
regem agere moliretur, Wilhareno " et beato Ve- rum ferro et igni vastal " regressusque domum
netiae ducibus omnes inchoalus cius impedien- ''
cum ingenti praeda, acccpto itcrum a Saxonibus va-
tibus, atque ipsi cliam insidias parantibus \ cognita B lidiori auxilio, Smcldingorum maximam civitatein
'

illonun fraudc, discessit. At in occiduis pai tibus ', expugnat, atque bis succcssibus omnes qui ab eo
domnus Hludoicus rex cum exercilu Hispaniani in- dcfecerant, ad suam socielalem revcrti cocgit. Ilis
grcssus,Dertosam" b civitalem in ripa Hiberi " fiu- ita gestis, lmperator de Arduenna Aquas reversus
minis sitain obsedit , consumptoque in obpugna- mense Novcmbrio concilium habuit de processione
tione [expugnatione A. L.\ illius aliquanto lemporc, Spirilus sancti, quam qiiaestionem loannes " qui-
postquam cam tam cilo capi non posse vidil, di- dam monachus Hierosolimis primo commovil ; cuius
missa obsidione, cum incolomi excreitu in Aqui- dcfiniendae causa Bernharius *» episcopits Worm.icen-
taniam se rccepit. Postquam Aldulfus " rex Nordan- sis " cl Adalhardus " abbas '* monasterii Corbeiae"
Inimbrorum " reduclus est in regnum suum , ct Romam a.l Lconein papam missi sunl. Agitalum
legati imperatoris atque pontificis reversi sunt, unus est etiam in codem concilio de statu ecclesiarum cl
ex eis, Aldulfus vidclicet diaconus [Ardulf. diacon. conversatione oorum, qui in eis Deo servire di-
A. L.\, a piralis captus est, caeteris sine periculo cuntur, nec aliquid tamen dcfinitiim esl propter rc
traicienlibus, diictusquc ab cis in Dritlania '*, a rum, ii l videbatur, magnitudinem. Impcrator autcm,
quodam " Coenulli " regis bomine redemptus est cuin ei mulia de iactantia cl superbia regis Danorum
Romamque reversus. " In Tuscia Populonium '* ,
'

nuntiarenlur, statoit trans Albiam lluvium civitatem

civitas maritima, a Graecis qui Orobiotae " c
vo- aedificare, Francoriimque in ea poncre pracbidium.
cantur depracdata cst. Mauri quoque de Hispania Cumquc ad hoc per Catliam atqitc Germaniam ho-
3
Corsicam ingressi, in ipso sanclo paschali sabbato mines congregasset ". armisque accaetcris" ad
civilatem quandum diiipucrunt, et. praelcr episco usum necessariis " rebus inslructos per Frisiam ad
pum ac paucos scncs atquc infirmos nibil in ca locuin dcslinalum ducerc iussisset, Thrasco " dux
reliquerunt. Inlerca Godofridus rex Danonim pei Abodritorum in emporio *' Reric *' ab bominibus
negotiatores quosilam mandavit, se audissc ,
quod Godofridi per dolum interfectus est Sed imperalor,
imperator ei fuissel iratus, pro co [iratus eo A. L.\ postquam locus constituendae ** fucrai ex-
civitati
3
quod in Abodrilos anno superiore duxit exercitum . ploratus, Egbertum '
comiiemliiiiciiegoiioexsequen-
ct suas ullus M est iniurias, addcns velle se pur- do pracliciens , Albim traicere et locum iussit occu-
gare ab eo quod ei obiciebatur ; foederis inruptionem " pare. Estautem locus super ripam Sturiac «fluniinis,

VARIANTES LECTIONES.
1
natalem Et inm. est n. a. deest B 5. 6. 7. 3 mutatus/;8. * Veneciam I B 2. G nlii
1. I.elc. B 6. *
;

Venetiam hic el infra. 'apud domnum pippinum B 7 B-21 * wilhario 9. * eius deett I. * pareniilius

1. 2. B 5. iiaraverunt B 2. * occiduis regionibus 9. 10

descrtosam B 2. " hiberis I. 4. 5. 6. iberi 7.
0. *• nordanimbrorum 4. C. nordamhiimbrorum B 5. 3
ardulfus I. B G. adolphus9. addulftis B 7. adul- '

fus4. '* briltania 10. " quadam B 2. ,0 cenulfi 4. B 2. " reversus cst B 2 '" pnpoloniiim B 0.

" 'opoGtCJrou. 9. " siium iittusB2. !1 inrumptionem B 2. " illo primis 1. 2. 3. 10. B 2. 5. 6. ab eis
,3
piimum 4.5.6. prius 7. 9. primitusfl7. conventus comeaitim B 2 ** partes emendari (7.) II 9.
** badenfliot I. 2. 5. 4. C. 7. B 5. C. badenfliolh S badenfliet 9. baicnlliot 10 melac B~. locus vacuus
relictus B2. thrasco I. 2. 5. B 2. 5. C. trasco 4. 6. 7. et alii.
8. •? " collccio I. *' vastavit 4. 5. 6.
43
maximum B " iohannis B 2. 31 bernarius67. hcrnhardus 4. 5. Iicrnardns6. bcrnh irtus 9.
civitalein 2
11
wormacensis B 2. uurmacensis B 5. 6. ceteri vvorinaciensis, etc.
1. 2. 3. 7.
33
adalradus 4. adelhardus
5. alahardns 7. adelharlus O.adhardus B 6 " abba B 5. abbalem B 2. " corbiae 4- 5. corlnia /? 2.
•• homini congregasset 2. •' arinisque ccteris 2.
3*
necessarias 2. " thrarco U 2. *' abodi ilariun
iemporio rcric B 2. *' rerich 5 C. B 6. " civitati construetidae 3.5. C. c. exslr. 4.
.
*3
aegbcrtum B 2.
egibertum 3. C. traiccere 2.
not^;
» Comacchio. d l.ociis ignotus, certe prope Egidoram sitns.
b Tortosa. c Die Stor iu Holsalia,
' Montium incola:.
473 ANNALLS- 474

vocabuloEsesfellh^.eloceupatusesl ab Egberto * ct \ iani esse solutas, regem vero GodofriJum domi issc.

comilibus Saxonicis cirea idus Martias, et nuiniri Et rcvera lta eral. Qui nunlius adeo inipcralorem
coeptus
J
. Aureolus comes ', qui in commertio Hi- concitavit , ut missis in omnes circumquaque regio-

spaniae atque Galliae trans Pirineum contra Oscam nes ad congregandum exercitum nuntiis, ipse sine

el Caesaraugustam • resiilebal, defunclus est, et mora palatio exiens ", primo quidem classi occur-
Amoroz ', praefectns Cacsaraiigustae alque Oscae , rere ">. deinde transmisso Rheno flumine, in Ioco qui
locum eius [0. iuinistcrium cius A. L.\ invasit, et in Lippeham " vocatur copias quae nondum convene-
caslellis ' iliius praesidia disposuil. missaque ad rant staluit operii i ; ubi dum aliquot dies morarelur,

imperatorem s
legatione, sese cum omnibus quae elef.ins ille, qucm
Aaron rex Sarracenorum mi-
ei

babebat in deditionem illi venire velle proniisit. serat, subita morto periit. Congregalis taudem copiis,

Eclypsis lunae contigit 7. Kal. lanuar. quanta poiuit celeritate ad Alaram " Iluvium conten-
DCCCX. dil, castrisque iuxta confluentem eius, quo Wisurae

Amoroz *, Caesarauguslae '* pracfeclus, postqnam flumini coniungitur, posiiis, minarum Godofridi regis

impcraloris legali ad eum pervenerunt, petiil ut col- praestolatur evenlum. iNam rex illc, vanissima spe
loquium flerel inter ipsum et Hispanici limitis custo- victoriae inflaius, acie se cum imperalore congredi
des, promittens se in eo coiloqmo cum suis omnibus B velle lactabai. Sed dum imperator io memoialo loco

in imperatoris dicionem esse venturum; quod licct stativa haberet, diversanim rerum nunlii ad eum
imperator ut fieret annuisset, muliis inlervenientibus deferuntur ". Nam et classem quae Frisiain vastabat
causis remansit infeclum. Mauri, dc tola Ilispania domum regressam, ct Godofridum regem a quodam
maxima classe " conpai ata, primo Sardiniam, deinde suo satellite inlerfectnm . castellum vocabulo iloh-
Corsicam appulerunt, nulloque in ca invenio praesi- buoki ** '-
Albiae llumini adpositum, in quo Odo le-

dio, insulam paene tolam subegerunt '*. Interea Pip- galus imperatoris et orienlatlum Saxonum erat prae-

pinus rex, perlldia ducum Vencticorum incilatus, sidinni , a Willzis " captum . ct Pippinum filitim

Veneciam bcllo terraque maiique iussit appetere, eius, regem Ilaliae. 8. Idus iul. de corpore migrasse;
subiectaque Yenecia t>
ac ducibus eius 111 dcditioncm duasquc legationes de diversis tcrrarum parlibus,
acceptis, eandein classem ad Dalmaciae litora va- unani de Con tantinopoli. alleram de Corduba ", pa-
standa misit. Sed cum Paulus, Cefalaniac " prae- cis faciendae causa adventare narratur. Quibus ille

fectus, cuiii orienlali classe ad auxilium Dalmatis acccptis, disposita pro temporis conditione Saxonia,
ferenduin advenlaret, regia classis ad propria regre- domiini revertitur Tanta fuit in ea expeditione
dilur. Bruodlrud '*, filia iniperatoris quae natu niaior boum pesiilentia, ut paene nullus tanto exercilui
erat '*, 8. Itlus I1111. " diem obiit. Imperator vero C superesset, quin omnes usque ad unum inlerirent

Aquisgrani adhuc agens et contra Godofridum regem et non snlum ibi. scd etiam super [etiam per A. L.}
expedilionem meditans, nuntium accepit, ctassem ornnes " imperatori subiectas provincias illiusgcne-
diieentartim navium tle Nordnianni» " Krisiam ap- ris inmanissime grassala est
aiiimalitim mortalitas
pnlisse, totasqne Frisiaeo lilori adiacentes insuias fmperator Aqnasgrani veniens mense Oclobrio ",
esse vaslalas, iamque exercitum illiun in continenti memoratas legationes audivit, pacemque rum Nici-
esse, ternaque proelia cnm Frisionibns commisissc '*,
foro imperatore et cum Abulaz rege Hispaniae fet it.

*" J Haimri-
Danosque victores tribulum victis iiiposuisse, et ve- Nain Niciforo Venetiam reddidit ,
et

ctigalis nomme centum libras argenli a Frisionibus cum 31 comitem olim a Sarracenis caplum, Abulaz
VARIANTES LECTIONES.
' esMth 1. esfelU. 5.6. escsfelih c
2. 10. B2.5.csesfeU£ 6.essesfelt9. essesfelth B 8. esfelt I. esclfellli 3.
3
7.esselfeltB7. a
abegiberlo 3. 6. cacpliis 1. '
auriolasconiisB2. "caesaraugusttim... caestaraugustus
B2. * amaroz 3. 9. ab imoeratorem B 2.
B 8. '
et oaslellis
9
Amaroz 3. Armo-
B 2. " IN DCCCX. B 5.
roz B 6 '" caesaraugtisto B 2. "
" subigerunt B 2. 5. 6. subiecertint B 7. ,3 cefalagiae 5.
classe 1

cefalaiae 6. cephaleniae 7. 'daianiae B 5. celafaniae Bouq. " hmodlrut B 5. hruottrud 2. hriiodrud 3.

rbodtriidis 7. roldrudis 9. " natu ininor erat 5. ,B
III. Non. iun. B 5. " nordmannia I. nordusmannia 2.
nordmannia 3. i. 6 9 B 5. norlbmanhia >. nortdmannia 7. nortinannia B 2. 7. normania B fi. Tanln vocis
f
.

varietns satis indicat, codicis I. ledionem genuuiam esse. '* commissis 1. 2. A. 6. commisse B 2. commisse

rorr. coinmisisse B 5. conimisisse 7. 9. commissa nlii palatio cxiens post haec verba in codice B 2. folium
,0

exadtt pergit infra in voce eius regcm ilaliae.

.
" occurreret B 7. " lippeha 5. 6. lippeam B 7. lippen-
heim 9. " alraram I. arsram 9. alacram B 6. " defcrunt I. 3. B 7. venerunl 5. devenerunt 6. pcrferun-
tur 9. deferuntur 2. 7.B 5. ad se deferunt B 6. '• hohbuochi 3. " wilzzis B S. G. " cordoba B 5.
" perircntB per omnes 10. " octubrio B 7 octimbrio B 6
7. '• 3"
reddit I. 31
hamricum I. i. 10. am-
rictim 2. hauricum 3. amri 5. hamri f>. henricuin 7. heimricbum 9, haimricum B 2. 5. 8. heimricum B 6.
adiinricuiii B 7.
NOTjE.
u Itiehoe. cabulo tamen satis adverso; Btichen potius fuerit 111

b
Pippinum nou omnes Venetorum insulas obti- diiealii Lauenburgensi , non magis quam in altera
nnisse, sed ponte navali Riviini altmn aggressum, ripa Holdunsteli et Hliuni ah Albia distans.
tempestate stibitn coorta ab incepto desistere co- >'
Pacis bujits condiliones ex pacto Hlolharii I im-
actum e>sc, ex Venetorum chronicis constat. peratoris cum Venetis cognoscinius, qnod cx inem-
c De
co miilliim dispulalur; alii Hamburg esse branis archivi olim reipublicae Vcnetje, jam Cxsarei
piiiant, quihiis obstare videtur, qnod Hamburg a Vindobonensis , descriplum lectoribus in posterum
Wilzis paulo longius distahal; alii Roilzenburg, vo- proponemus.
475 EGINHARDl ABBATIS 47G

remittente, reeepit. Eo anno sol et luna bis ' defe- A vero Danorum inprimis fratres Hemraingi ", Ilan-
cerunt, sol 7. Iilus Iun. * et 2. Kal. Deeemb., luna cwin " et Angandeo **, deinde caeteri honorabiles
3
II. Kal. lul. et 18. Kal. lanuar. Corsica insula ite- inlcr suos viri, Osfred '* cognomenlo Turdimulo **,
rum a Mauris vastata est. Amoro/. * ab Abdira- el Warstein **, et Suoini, ct Urm ", et alius Osfrid
3
man s lilio Abulaz, de Caesaraugusiana expulsus 6
, , filius Hciligcn **, et Osfred de Sconaowe ', et

et Oscam intrarc conpulsus csl. Godofrido Danorum Hebbi '*, et Aowin *'. Impcrator vero, pace cum
regc morluo, Hemmingus (ilitts fralris eius iu regnum HciTiiniiigo lirmala, el placilo generali secundum
successit, ac paccm cum impcralorc fecit. consuetudincm Aquis habito, in tres partes regni
sui lolidem exercitus misit , unum trans Albiam in
DCCCXI.
Linoncs *' qui et ipsos vasiavit et castcllum Hoh-
Absoluto atquc dimisso Arsafio spalbario — hoc buoki " superiore anno a Wiltzis dcstructum ** in

erat nomen legato Nicifori iinperaioris — eiusdem ripa Albiae fluminis reslauravit; altcrum in Panno-
pacis conlinnandae gralia ' legati Conslantinopolim nias ad controversias Hunorum et Sclavorum finien-
s
ab imperalore miltuntur, H ido ' episcopus Bas- das ; lertiurn in Britlones ad eorum perfidiam pu-
lensis ,0
, et Hugus " comcs 1!
Toronicus ", et Aio niendara. Qui omnes, rebus prospere geslis, incolo-
Langobardus de Foroiulii '*, et cuin eis Leo quidam g mes regressi sunt. Ipse autem interea propler clas-
spatharius, nalione Siculus, et Willeri, dox Veneti- sem quam " anno superiore fieri imperavit viden-
corum, quorum al:er ante annos dccem Romae ad dam, ad Rononiam, civitatcm mariiimam, ubi caedem
imperatorem, cum ibi esset , de Sicilia profugit, et naves *6
congregatac erant, accessit, farumque " ibi

redire volens, patriam remittiiur; altcr propter per- ad navigantium cursus dirigendos antiquilus consli-
(idiam honorc spolialus, Constantinopolim ad domi- tutam ** restauravit, et iu sununitate eius noclurnum
num suum duci iubetur. Condicla inter imperatorem ignein acceudit. Inde ab Scaldim fluvium veniens, in
et Hcmmingum Danorum regem pax propter hiemis ioco qui Ganda *' " vocalur, navcs ad eandem clas-
asperitatem , qnae inter partes commeandi viam sera aedificalas °° aspexit, et circa medium Novem-
claudebat, in armis tantum iurata scrvatur, donec brium Aquas venit. Obviarunt ei venienti legati
Heramingi regis, Aowin " et Hcbbi, rauncra regis ct
,s
redeunte vcris lempeiie , el aperlis viis quae in-
16
manitate frigoris clausae fuerunl , congredientibus verba pacifica deferenles "; fuerunt etiam Aquis ad-
ex utraque parte utriusque genlis, Francorum scilicel ventum " eius expectanles qui de Pannonia vene-
el Danorum , duodecim primoribus super fluvium runt, Canizauci •* princeps " Avarura, et Tiidun, et

Aegidoram, in loco qui vocatur...., datis vicissim " alii priraores ac duces Sclavorura circa Danubium
et sccuiidum rilum ac morera suum sacramentis, pax C habitantium ,
qui a ducibus copiarum, quae in Pan-
*6
conlinnatur. Primores autem de parte Francorum noniam missae fueruut , ad praesenliam principis
liii fuere : Walach ls
comes filius Rernhardl ", Bur- iussi venerunt. " Interea Karlus filius imperatoris
so
chardus coines ", Lnrochus ** comes, Lodo '• co- domni i.A. L.] qui maior natu erat, 2. Nonas
[filius

nies *'',
[Meginhardus comes, A. L.], Bernhardus co- Decemb. diem obiit et imperator Aquis hiemavit. ;

mes ", Egbertus " coines, Theotheri " comes, Abo *8

DCCCXII.
comes, Ostdag " comes. v»'ig:nan
30
comes; de parte Nec multo post Hemraingus Danorum rcx defun-

VARIANTES LECTIONES.
1
bis dcest B 7. * VII. idus iun. 1. 7. 10. B 2. 5. 8. 9. 12. VIII. id. iun. 2. 3. 4. 5. 9. B 7. VII. id. iul.
B6. VIII. id. Iul. G. • VIII. kal. ianuar. 2. B 7. * amaroz B 6. "
abdirama 6
repulsus B 7. ' gratie
B 5.
B 2. greciae B 5. * ad imperatorem 1. 2. 3. 9. ab imperatore L S. 0. 7. 10. B 8. 5. C. 7. • halto 9.
,0
basilensis 3. bassensis 5. basiliensis 9. balensis B 6. " hugo G. 7. 8. hug B 2. 5. 7. '* comis B 2.
13
toronicus 1. 2. 4. 10. B 0. loringus B 5. luronicus reliqui. " foro luli 10. B 5. fori luli B 6. " veris
lempore B 7. " fuerant B 7. " in loco qui uocatur. datis. uicissim et 1 in 1. q. vocatur elatis vicissim ;

2. 7; in codicibus 3. 4- 5. C
10. B 2. 5. 6. legitur datis, nulla lacuna relicta; in 9. deest in loco qui voca-
tur. '" walah B 2. wala B 7. walachtis 7. *» bemardi B 2. 7. !0
purchardus B 6. " comis ubique B 2.
** unrocus 4. B 2. 5. 7. mirocus 7. * 3 vado 7. wado 10. *''
in codice B 2. post meginhardus comis quatttor
lineis vacuis reliclis pergiturbernardus comis cgbertus comis elc; in B 5. nieginhardus comis decsl,sed lacu-
na indicatur, in B C. deest ; in codicibus B 3. 8. 10. 11. meginhardus comes, in B 9. meinhardus comcs le-
gitur. " bernbardus comes deest 5. 9. bernardus 7. B 7. " egberdus I. cgibertus5. egeherlus 5. C. egil-
bertus B G. " thiotheri 10. B 5. teolheri 2. theoderi 3. theodorus 5. G. thothericus B 2. theodoricus 7. theo-
dericus B 7. thcdericlius 9.
*8
abbo 4. decst 3. " ostdagus 7. osldach 9. eslagi B 6. osdag 4. B 2. 7. 8.
30
wigmannus 7. wignan B 7. 31 emmingi B 7. himingi C. 3! hancvin 2. -hancum 7. hancwinc 9. hancwihe
B 6 " agadco 5. agandeo 6. agantheo B 2. 3V osfriil B 2. 7. offredus 7. ila et infra. " tardimulo B 2.
warsteinus 7. warsten 9. warsein B 7. " urni B 2. urim B 7. urmus 7.urin 9.
35 3
'heligen B 5. hcil geni
7. beiligon 9. 39
sconaouuae B 5. *° helbi B 6. heppi 6. ^
aw in 9. aouus 7. awin 10. *' hilinones 9. 1

liuones7. *3
hohbuozi4. hobbuocbi 5. *'• distructum 1. B 2. 5. " in terra propter classem quam B 2. 5
(classes). *6
eademnaves 1. 2. B2. C. *' earuniqiie ihi 2. 5. eamque ibi 4. fanumque ihi 9. ** consti-
tutum B 2. constitutos 5. 6. granda 4. g.uid. 7. B 7.
*' " aedificatos B 2. *' aouun B 6 " regi et v.

p. delirmenlcs B 2. " advenlus eius B 2. * w camzanci 7. cani, zanci 9. " principcs B 7.

*6
fuerant
B 7. " uisi fuerunt B 2.
NOT.E.
a Cettt Gallicc Gnnd.
,
 477 ANNALES. 473

clus nunciatur Cui cum Sigifridus, nepos Godofridi A suinu Hcramingum sibi remilli rogant. '
Hoc amio
regis, et Auulo ', nepos 5
Herioldi quondam re- l.libus Maii post meridiem solis cclypsis fuit.

gis * [Herioldi el ipsius regis A. L.}, succedere *Uoberlus abbas saneti Cermani monasterii
[

volnissent, nequc inter eos, uler regnare deberet, vita dccessit iruuno {lrmino) quoque prudenlissi-
iiius vir loco eius successit. 7. •

convcnire poluisset, comparatis copiis et uommisso

proelio , ambo moriuntur. Pars tamcn Anulonis DCCCXIII.
adepla victoriain *, fratres eius Derioldum et He-

ginfridum * reges sibi constituit ;

quam necessario Imperator Aquisgrani hiemavit , ct incipiente

pars victa sccuta, eosdem sibi regnare non abuuii \erni lemperie Amalharium " Treverensem epi-
,9

in eo proelio 10, 940 6

viri cecidisse narrantur. Ni- scopum et Pel.rum abbatem monasterii Nonantu-
ciforus impcrator post mullas el insignes virtorias las " propter pacem cum Michacle imperatore con-

in Moesia provincia commisso cum Bulgaris proelio Grmandam Constantinopolim misit. Pons " apud Mo-
moritur, ct Micbabel gcner eius imperator faclus, gontiacum mensc Maio incendio conflagravit, post
legalos imperatoris [legat. domni i. A. L.\ Karli, quod imperator cum in Arduenna veuaretur, pedum
qui ad Niciforum * missi fuerunl, in Constantino- dolore decubuit, ct convalesccns Aquasgrani rever-

poli'suscepil elahsolvil; cumquibusctsuoslegalos J! sus est; ac deinde hahilo generali convcntu , evo-

direxil, Michahelem scilicel episcopum, ct Arsafium* catum ad se apud Aquasgrani fdium suum lllu-
atque Theognosluni 10
protospalharios, et per eos doicum " Aquitaniae regem, coronam illi inposuit,
pacem a Niciforo inceptam confirmavit. Nam Aquis- el imperialis nominis sibi consortem fecit, Bernhai-

grani, ubi ad imperatorem venerunt, scriptum pacli diimque uepotem suum, filium Pippiui filii sui, Ita-

ab co in ecclesia suscipientes, more suo, id esl liae praefecit, et regem appellari iussit. Concilia

Graeca lingua, laudes ei dixcrunt, Impcralorem eum quoque iussu eius supcr slatu ecclesiarum cor-

et Basileum " appellanles , et revertendo Homam rigcndo per lotam Galliam ab episcopis celebrata

venientes, in basilica sancti Pelri cl apostoli cun- sunt, quorum untim Mogonliaci, alterum Heinis,

dem pacti scu focderis libellum a Leone papa denuo terlium Turonis, quartum Cabillione *'*, quinium
susceperunt. Quibus dimissis , iinperator generali Arelali congregatum est ct constitutionum, quac
,

conventu Aquis solemniter habito , Bernharduni in singulis factae sunt, collatio coram imperatore
filinm Pippini, nepotem suum, in Italiam misit; et iu illo conventu habita; quas qui nosse volucrit, in

propter famam classis, quae et dc Africa et de snpradictis quinque civitatibus invenire poterit **,

Hispania ad vastandam Italiam ventura dicebatur, quamquam et in archivo palatii exemplaria illarum
C habeantur. Missi sunt de hoe couvenlu quidam
Walanem '«
filium Bernhardi patruelis sui cum
illo esse iussit, quoadusque rerum eventus sccuri- Francorum et Saxonum primores trans Albim llu-
talem uostris adferrct. Haec classis parlim in Cor- vium ad conlinia Nordmannorum, qui pacem cum
sicam, partim in Sardiniam venit; et ea quidem eis seeunduin pelitionem regum illorum facerent, et

pars quae ad Sardiuiam cst delata, pene tota tle-

fralrem eorum redderent. Quibus cum pari numero

leta cst. Classis etiam Nortmannornm " Hiber-

— nam 16 " erant — de primatibus Danorum in

niam Scottorum '* insulam adgressa , commis- loco deputato occurrissent , iuramentis utrimque

soque cum Scoltis •* proelio, parte non niodica factis pax confirmala, et regum fraler eis redditus

Nordmannorum interfecta , turpiler fugiendo do- est. Qui taiiicn co tempore domi non erant, scd ad
mum reversa esl. Pax cum Abulaz " rege Sarra- Westarfoldam " a cuin exercitu profecti, quae re-
cenorum facta, item cum duce Beneventanorum gio ultima rcgni eorum inter septcntrionem et occi-

Grimoaldo, et tributi nomine viginti quinqne milia dentcm sita, contra aquilonalem Brillaniae sumini-
solidorum auri a Benevcntanis soluta. Expeditio tatem respicit,cuius principes" ac populuseis subici
facta ad Wiltzos, et ab cis obsides acccpli. Hariol- rccusabant. Quibus perdomitis, cum revcrlissenl, el
dus " et Rcginfridus ,8
, reges Danorum, missa ad fralrem ab imperalore missum recepissent, Clii Go-
iinperatorem legationc, pacem pctunt, et fratrcm dofridi regis et ex primoribus Dauorum non pauci,

VAHIANTES LECTIONES.
1
Anolo B 5. 8. amilo
anulo n. h. q. regis deest 2.
7. 9. et * ncpus... nepus B 2. ' pas 1. * viclo-

ria 5. 4. G. 7. 10. B 2. 5. 6. 8. 9. » reginfrednm B. 7. reginfridum 5. C. ragenfiidum 7. 6

X DCCCXL
* arfasium 2. B 2. adque leogiiostriiin B
,0
viri B 5. 7
qui niciforum I. 2. ' in constantinopolim 2. B 5.

2. iheognislum 9. " Bcun>.ta eum appellantes et inde reversi 9. ,a wallonem 9. '* iioidusmaimoruin 2.
nord-niamiorum 3. 7. 9. B 2. 5.C. nordainannoruni i. nortmannorum B 1. northanimbroruni >. nordanum-
r

brorum C. * scolorum 1. C. 9. B 7. scottliorum 2.

: '*
scoltis 1. 2. 5. 1. 5. 7. 10. B 2. 5. C. " abulax 2.
" herioldus 5. 10. B 7. bcriholdus 9. '" regcnfridus 6 6. ragenfridus 7. reinfridus 2. '' veris 4. 5. 0.
vcrna 7. verno tempore 9. B 7. " Almaharitim 3. " novantulasC nantulasB 2. M Pows,elc., usque tc-
versus est deest i« 7, B 2. (3.) 7. 8. 9. 10. 11. 12. " hludouuicum B 2. hlodowicum B 5. " cabillonis 3.
7. cabilloni 9. cabillone S. C. B. 7. 5B
potuit B 5. 26
nain XV 6; nam VI. B 7. »' wcistarfoldam 4. wc-

sterfoldam B 6. wcsterfoeldam 9. J8 princeps B 5. C.

NOT.E.
a Wncstenland in occidenlali Chersonesi Cimbricx lalerc, in Jutia meridionali. Gebhardi hisl. Daiux,
p, 582.
7» EGINIIABDI ABBATIS «0
qui iam dtidum rellcla patria apud Sueones' cxula- A venerunt '", Icgatos suos, Christoforum sp thaiium

bant, conparalis undccutnquc copiis, bvUiim cis in- et Gregorium diaconcm, cum eis ad domnum Kar-
tnlcruni, et confluentibus a.l se passim ex oinni D.i- lum, et pcr cos dcscripiioncm et conGrmalionem
norum terra popularimu lurrais *, commisso cum pacti ac foederis misit. Quibus susceptis atque di-

eis proelio, cliam rogno non multo cos laborc pepu- tnissis, domnus Hludowicus lcgalos suos, Nordber-

lcrun! Mauris <le Corsica * ad llispaniam cum lum " Regicnsem cpiscopum et Richowinum " l'a-

iiiulla pracda redcunlihus Irmingarius *

, coines tavinum w corailem, ad Lconem imperatorem ob re-
Kmporiianus » , in Matorica insidias posuit, ci ocio novandam sccum amicitiam el pracuiclum pactum
naves coruiii cepit, in quibus quingcntos cl co am- conGrmandum direxit"; habitoque Aquisgrani gc-
plius Corsos captivos invcnil lloc Mauri vindicare nerali populi sui convenlu adiuslitias facicndas cl

volentes, Centomcellas b Tusciac civitalem ci Ni- oppressiones popularium relevandas, legalos in om-
!0
ccam provinciae Narbom usis vastaverunt. Sardi- nes regni sui partcs dimisit , Bcrnhardum regcm
niam quoque adgressi, commissoque cum SarJis nepotem suum, ad seevocatum, muncribus
Italiae,

proelio, pulsi ac victi, ct multis suorum amissis, ro- donalum in " rcgnura remisit, cum Crimoaldo ",
ccsscrunt {
At Michacl imperator Bulgaros bello Benevenlanorum duce, pactuni fecit atquc Grmavit,
tlpetens, haud p-.-osperis successibus utitur, ac * c <> m<>do quoet palcr, scilicet ul Beneventani tribu-
proinde domum reversus, dcposito diademate mo- tum annis singulis seplem milia solidos darent : tunc
nachus elHcitnr; incuius locuui Leo, Bardae patri- duos ex Gliis suis,Hloiharium " in Baioariam, Pippi-
cii
e
fllius, imperator constituitur. Crumas ', re.\ nuru in Aquitaniam misit. Harioldus et Reginfridus
Balgarorum, qtii Niciforum imperatorcm ante duos regcs Danorum, qui anno superiore a filiis Godofridi

aunos inlerfecit, et Michaelero i!c Moesia fugavit, vieti el rcgno pulsi fuerunt, rcparalis viribus, ite-

sccundis rebus elatus cum exercitu usquc ad ipsara riim eis bellum intulerunl ; in quo confliciu et Hcgiu-
C.onstantinopolira accessit, et iuxta portam civitatis
fridus ct uiuis dc liliis Godofridi, qui maior natu

caslra posuit. Quem moenibus nrbis obeqiiilaiiicni erat, inlcrfeclus est. Quo facto, Herioldus " rebus

Leo imperaior,eniplione faeta, incauluro excepit, ct suis diflidcns, ad imperatorcra vcnit, etsu in raanus

graviter vulneralum fugiendo sibi coristilere ac pa- [sepultus Aquis in basiiica sanctac Dci genitricis
'

l laiii lurpitr rctiire coegit.

quam ipse construxeral. Corpus cius aromati/.atum
est, et in sedc aurea sedens positum est in curvalura
DCCCXJV. scpulchri, ense aurco accinctus, evangelium auretim
tencns in rnanibus el genibus, reclinalis huraeris iu
Doronns Knrlus iiopcratoi dum Aquisgrani hicma-
cathedra, ct capiie honeste crcclo ligalo aurca ca-
rct, anno aetatis circiter scptuagesimo primo, re- C tena ad diadema. Et iu diademale lignum sanctac
gni autem quadragcsimo scptimo ", subactaequc crucis posituni est. Et rcpleverunt sepulchnim eius
aroniatibus, nigmenlis et balsamo ot musco el thc-
Italiac quadragesimo tertio, cx quo vero imperator el
saurisinullis in auro Vesliliim cst corpus eius vesti-
Augiislus appellatus est anno decimo quarlo. S.Kal. mcntis imperialibus, et sudario sub diadematc facies
Febr. rcbus hmnanis exccssit ' '. Cuius rei iiun- eius opcrta est. Cilicium ad carnemcius posituni esi,
cium fiim Hludowicus Glius eius in Aquitania " apud quo secreto semper induebatur, el super vestimcntis
iinpcrialibus pcra peregrinalisaurea positaest, quam
Tedoaduin " A viliam, ubi ct ipsc itinc bibernabat,
Boniam portare solitus crat. Sccpiium aureum et
plurimisdcfercntibus accepisset, tricesimo poslqtfam scutura aureura quod Leo papa consecraverat antc ,

id acciderat dic Aquasgrani vcnit, summoque otn- cnra posita sunt dependentia: et clausumclsigillatura

niuin Francorum consensu ac favore palri successit.

ost scpulchrum cius. Nemo autem referre polest,
quantus plancius et Iu< lus pio eo fuerit pcr univcr-
Et ad suscepti rcgni administrationem cura con- sam tcrram; etiam intcr paganosplangebatur, quasi
vCrsa, primo legaliones gcntitun quacad patrem ve- pater orbis. Maximus vcro planetus inlcr christia-
nos fttit, ct praecipuc pcr universum regniiin eitts.
nerant, auditas absolvit, alias deinde simili modoad
Oleo autcm sancto inunctus ab episcopis, ct viatico
patrem quidcm " missas, ad sc vero venienles sus- siimpto, et omnibus suis disposilis, conimtndans Po-
cepit. Inter quas praocipua fuil lcgaliode Constami mino spiritura suum, ohiit in pac.e anno 814 ab in-
nopolidirccta ". Nam Loo imperator qui Michaeli " D wnatmne Domini nostri lestt Chtisli. El regnavit
... „
. _ . . eloriosissimus Ludovicus lilius eius pro co. rognanlc
successem, dimisso Araalhano op.scopo et Pctro
Domino noslro i esu Chrislo, cui cst gloria in secula
abbate, quiad Micbaelera quidem raissi,ad se lamen seoulorum. Amen 11. J

VARIANTES LECTIONES.
soeones 2. suncones 3. suenes 4. suenones B 2. suones B 5.
1 a
turbis 1. 5. 6. sorsica B5. ' l
irmi-
garius 2... ingarius H 2. hciiningiiarius B7 ' reoesserunt. inhae voce desinum 3. 7.
6
B2. leo eabdae
patricius 3. Ieo bapdac 9. Ico papdae Chetn. *
crimas 4. bruinas 6. " XLHH 2. excessit '
finis codd. 10.
II. quorum his pauca de sepullura imperatoris supra atlata addii. '"
aequitania fiii. ita saepius. " teo-
dadum 4. B
5. tcoadum 5 0. the.oduadum 7. thedoadum 9. " patrem ante quidem 9. " deconst raissa 9.
" raichaheli B2. "venerant Chesn. " norbcrtum nordus bertum 2
4. 5. " richoinum 2. 4. B 5.
richonium 3. 7. B 6. richwinuin 9. " pilavinum i. pictavinum B C. pictaviura 7. pictavensem Bouq.
"donavit ct in 9. " grimoldo
13
(onfirmandum misit 9. *• sui fines misit. 9. 4. 5. 6. "hlutharium
4, lulharium 6. lotharitim 9. ita deinceps. " hcriholtus 9. faclo hcrioldus 1. 2. (3.) 10. B 5. 6- harioldus
4. 5. 6. 7 hcriholtus 9.
NOT.E.
• Oppidum bodic Ampiiuas vocatur. '
Kitza
h Civita-tecchia. J Doue propc Saumu Vales. Nol. Gall. p. 654.
 481 ANNALES 4SS
iilius conunendavit qucm illc suscepiiiin in Sa- A Icgali ponlificis, Itihanncs cpiscopus Silvae-candid&e
xonium iiv, ci oporlunum lcnipu xpcctare ius- ctTbeodorus nomenclalor et Sergiusilux, subsecuti,
sit, quo ci , sicut '
petierat, auxilium ferre po- de bis quac domino suo obiciebantur, per "ninia im-
s
liiissct . peralori satisfecerunt. Lcgati Sardormnde Carali"*
DCCCXV. eivilalc dona fcrcntes venei unt. Pax quac cum Abu-
lussumcsi ab imperatorc, ulSaxones et Abodrili
1 l.i/. regoSarracenorum facta, ct per tricuoium ser-
adliancexpedilionempracpararenlnr, tempiatumque vata crai, velut inulilis irrupta ", et coutra cum iie-

in i!la bieme duabus vicibus, si Albis trunsiri pos- runi bcllum susceptura csl. Nordberlus ** episcopus
sct ', scd mutalionc subila acris cmolliti glacie '
cl Ricboinus " coines de Conslanlinopoli regrossi,
fiiiniinis resolula, ncgoliuin remansit infecluin [im- descripiioncm pacti quam Leo imperalor cis dederat
pcrfcctum A. L.], donec landein hicme transacla dclulcrunl; qui inter caclera tcrrac niolum gravissi-

circa medium fere* Maiuin menscm oporlunum pro- ihuiii mcnse Auguslo per continiios quinque dics ibi
ficisrendi tenipus adrisil. Tunc omnes f axonici co- coutigisse rcliilcrunl, quo et ipsius urbis aedificia
inites onwesque Abodrilorum copiac cuni legalo iin- conplura cccidisse, claliarum civitatum populos rui-

peralorisBaldrico ', sicul itissum erat, ad auxilium ni* obprcssosesse testatisunt. Sed et in GalliaSan-
H.uioldo * ferciiiliini Srans Aegidoram lliivitun iu C tones ", civitas Aqiiiiauiae, mcnse Sepicmbrio "
terram Nordmannorum vocabulo Sinlendi ° « per- iliciiur irenuiissc. Rhenus " fluvius alpinis imbri-
vcniunt, et inde profccli, scptimo tandemdic in loco bns " auctus, ultra solilum exundavit. Romani, ciun
qui dicitur '"
. . . in litore occani " caslra po- Lconem papam acgriludine decubuisse vidcrenl",
mmt :
" ibiquc stalivis Iriduo babilis, cuni lilii Go- collccta inanu, omnia praedia quac idem " ponti-
uofridi, qui " conlra eos niaguis copiis ct ducenta- fex " in singularum civjtalum tcrritoriis " novi-
rum navium classe comparata in insula quadam iri- tcr cxslruxit ", priino diripiunt , dcinde inmisso
bus milibus a contincnti separata resTdehant ", cuai igne crcmant, iinn Rouiani ire slaluunt, et quae
eis "eongredi noti audercnt, vaslatis circumquaquc sibi erepta quercLaulur violcnler auferrc : quo
vicinis pagis el acccplis popiilarium obsidibns 40, ad compcrlo, Bernbardus rex inissa manu pcr Wini-
imperatorein in Saxouiam reversi sunt. Ipsc enim gisum iluccm Spolilinum et scditioncm illain seda-
tunc tcinporis in loco qui dicitur Padrabrunno " ge- vil, cl cos ab incepto " [a ccpto A. L.\ dcsistere fe-
neralem populi sui convenlum habebat. Ibi ad eum ci!, qnaeque gcsta eranl, pcr lcgatos suos imperatori
oinnes oiienialiiiin Silavorum primores ctlegati ve- nunciavil.

nerunl. Scd aniequain illuc veniret, id cst cum ad DCCCXYL

hucdomi esset ", aillaiiuu cstei, quosdam depii- llieme trausacta, Saxoncsetorienlales Franci cx-
lnoribus Roinanoruiii ad intcrficiendum Leoneni pa- pciilioiieni iu Sorabos Sclavos , qui diclo audieutes
pam in ips.i uibc Roina conspirassc, ac deinde, cum non erant, facere iussi, imperata strenue compleve-
hiiius causae indicium ad ponliQcem csset dclaluin, runt , el contumacium audaciam non magno labore
oinncs iliius factionis auctores ipsius iussu luisse tru- conipresseiunl. Nani una civitute expugnala, quic-
cidatos. QuoJ cuin molesle ferret, ordiualis tiiuc quid in ca gcntc rcbeile videbatur, subicclione pro-
Sclavorum ct Herioldi rebus, ipsoque in Saxonia di- inissa conqiiicvit. Vasconcs qui trans Garonnam ot
misso , cum ad Franconofurd palatium vcnisset, circa Pirineuiu monicm habitant , propicr sublatum
Bernhardum regem Italiac, nepolem suuni, qui et ducem sunm noniine Sigwinum ", quem imperator
ipse "cum co in Saxonia fucral, ad cognoscendiini ob niuiiaui cius insolentiam ac iiioiiiin pravitalem
quod nunciabalur Romain millit. Is cum Romam " inde sustuieral, solita levitate commoti, coniuratione
vcnisset, acgrilutline dccubuit, res tanicn quas com- facta, oinnimoda defectionc descivcrunl; sed duabus
pererat per Gerolduni :o
comiteni, qui atl boc ci lc- expeditionibus ita sunl cdomili ", ut lanla eis dedi-
gaius fuerat datus, iniperalori mandavii '. Quem D lio ct pacis impctratio vitlerelur. Intcrca domnus

YARIANTES LECTIONES.
' abotrili 2. 9. B G ila constanter. 4
'queniadinoduiii !).
ei * possel 9. albis transire posset 4.2.5.
C. 9. albia iransire posset B 5. albia transire potuissel B 6. albis transiri posset 4. 5. 10. albia transiri
6
poluisset 7. * ac glacie 9. Tcre deest 9. ' baidcriclio 9. balderico 7. " harioldo 1. 2. 3. 4. 5. 7. 10.

B 5. hairioldo 0. harialdo B 6. heriholto 9. * noniine sinlendi 9. sindlendi 5. sialandiam 7. '• in loco

qui HcilUT Ueestl. Bouq. lncodd.t. 10. Bo. 9. post (licitur locus litleris quatuor vel sex vacuus rcliclu»
esl. " dicilur Littus occani 9. ' poiiunlur B 5. " qui deest 9. "resiilerent 9. " ipsique cum eis 9.
" padrabnndo 5. padrcbunno B 5. poderbrnnno B(>. pathcrbrunno 4. padrabrunna 9. padrebrunno 7.
" priiisquam tamcn illuc v. scd domi adhuc 9. "" ipse secum 9. " Is cum eo v. 9. " gerholtum 9.
*' nitnt iavil
9. "
de karoli 5. 6. B 0. " ercpta 1. erupta 2. 3. 4. 5. 6. 10. rupta 7. 9. B 5 6. 9.
" nordberilus I. i. " richwinus 9. " sanclonas 4. 0. sanlonis 7. " septembri 7. 9. " rcnhus B 5.
"imbrioBS. "videnmll. " itlem cpiscopus 4. Si iti. pont. deest 9. " ditionibus9. " exstruxerat 9.
" ah cocpto B.fi. a coepto9. 36 sigcwinuin 4. siguwinum 3. sigivinnm B 5. sigwioum 9. B 6. domiti
'''

*r. :>. i\.

NOT.E.
• Oibcro leste io orientali Cbersoncsi Cimbricm schungen auf dem Gcbict dcr Geschichtc, t. l,p. 439.
parlc; ad ineruliem Jnlie. Cf. V. cl. Dahlinann For- b CngHari,
4X5 ECINTI.VRRI ABRATIS m
Leo papa anno pontificatus sui vicesimo primo, eir- A signo Agitatoris ''•
apparuit. Interca Stcfatms p;ipa
citer 8. K;il. lun. '
de corpore migravil ', Stefa- tertio postquam Romain vnicrat mensc, sed nondum
nusqtie diaconus in locum eius electus alque onlina- exaclo, circitcr 8 Kal. Febr. diem obiit. Cui Pa-
lus est, nondnmqne duobus post consccralioiiem schalis succcssor electus, post completam solcmni-
J
suam e&actis mensibus, quam maximis poteral iti- ter ordinationem suam et munera ct exctisatoriam
neribus ad imperatorcni venire rontendit, missisque imperatori niisit epistolam, in qtia sibi non solum
inlerim duobus legalis, qui quasi pro sua consecra- nolcnti, sed etiam plurimum rcnitcnli pontilicatus
lione imperatori suggercrent. Quod ubi imperator honorem velut inpaclum " adseverat. Missa tamen
audivit, Remis ei staluit occurrere, missisque ob- alia lcgatione, pacluin quod cum praccessoribus suis
viam bis qui eum illo deducerent advenlum eius , factum eral, eliam secum fieri et firmari ' 6
rogavit.
pracveniens, cum magno eum ibidem lionore susce- Hauc lcgationem Tlieodorus nomenclalor ct dctulit,

pit. Qui statim imperatori adventus sui causam in- et ea quac pelicrat impelravit. Feria quinta qua
sinuans, cclebralis ex more missarum sollemniis, coena Doniini cclebratur, cum imperator ab eccle-
eum diadcmatis impnsilione coronavit. Multis de- sia, peracto sacro oflfieio, remcaret, lignea porlicus
imle inter eos muneribus ct datis et acceptis, convi- pcr quam inccdebal, cum et fragili materia esset
viisqtic oppipare ' celebratis, et amicitia vicissim B aedilicata, et tunc " iam marcida et putrcfacta,
firmissimo * robore constiluta, aliisqtie ulilitalibus quae contignationeni et labulatam sustinebant
sanctac Dei ecclesiae pro temporis opporlunitate transtra pondus aliquod ferre non possent, inccden-
dispositis, poniifex Romam, imperator Compendium tem desuper imperalorem subita ruina cum viginli
f
palatium peliit. Ibi coinincmoralus ', legalos Abo- ct eo amplius bominibus qui una ibant ad terram
dritorum et de Hispania legalos Abdirabman ', filii usque deposuit '". Qui casus cum " plerosque ex his
Abulaz regis, ad se missos susccpit ; conipletisquc qui simul deciderant graviter adfecisset, illi tameit
ibi viginti vel eo amplius diebus, Aquasgrani ad hie- nibil aliut " laesionis intulit practcr quod capulo
nianduui profeclus est. gladii quo accinclus crat, imi pectoris pars sinislra
DCCCXVII. contusa cst , et auris dextra in parte posieriore vul-
8
Legali Abdirabmaii lilii Abulaz, regis Sarracc- nerala, femur quoque dcxlrum cuiusdam ligni pon-
noruni, de Caesaraugusta missi, pacis pelendaegra- *' medi-
dere iuxta inguina coiilisnm. Sed inslantia
lia venerunl, el Coinpendio ab imperatore auditi, corum qui ei curam adbibebant, summa cclcritato
Aquasgrani cum praecedere iussi sunt. Quo cum convaluit. Nam .vicesima poslquam id acciderat die
pervenisset, legatum Leonis impcratoris de Conslan- Noviomagum pro rcc.lus , vcnatu scse cxcrcebal.
linopuli pro Dalmatinoruni 9
causa missum, Nicifo- C Unde reversus ,
generalem popnli sui conventum
nttu noinine, susccpit, quem eliam, quia Cadolah " Aquisgrani inorc solito habuit, in quo Glium suum
ad quem illorum confiniuni cura pertinebat, non primogcnitum Hltitharium coronavit , et nominis
aderat, et taiiien brevi venlurus pulabatur, advenhmi atqtie impcrii sui socium sibi constituit, caeteros

illius iussit oppcriri. Qtto veniente , ratio inter eum reges appellatos uniun Aquilaniae, alierum Baioariae
et legatum impcraloris de quaestionibus qtias idem praefecit. Convenlu peracto ", cum Vosegi saltum
detulil, babita est; et quia res ad plurimos et Roma- vcnandi gratia peterel, obvios habuit legatos Leonis
nos et Sclavos pertinebat, neque sinc illorum prae- imperaloris, quos ctim in (ngilenheim " palatio iuxta
6entia finiri po>se videbalur, illo decernenda differ- Mogonliacum '-''
civiialcm audisset, ac legationem
tur, missusque ad boc cum Cadolane " et praedicto eorum non aliam essc, nisi quam Niciforus eiusdcm
legalo in Dalmatiain Albgarius ", Unroclti " nepos. impcratoris legatus proxime adlulerat, comperisset,
Legati etiain Abdirabiiian, cum liibus mensibus de- celeriter absolutos dimisit, et quo tendebat profici-

lcnti essent , et iam de redilu desperare coepissent, scitur. Nunciataquc defectioneAbodritorum cl Sclao-
remissi suut. Filii qttoque GoJofridi regis Danorum, miri , comitibus lanltim qui iusta Albim in pracsidio
propter assiduam Herioldi infestationem missa ad residere solebant, ut terminos sibi commissos tue-
iiiiperaiotem I gatione, pacem peluut, eamque a se rcntur, pcr legalum mandavit. Causa defectionis
servandam poUicentur: sed cum haec simulata magis crat, quod regiain potestatem, quam Sclaomir eate-
quam veracia viderenlur, velut inania negleciasunt, niis post mortem Tbrasconis solus super Abodritos
cl auxiliuni contra eos Hierolilo dalum. Luna Nonis lene' at, cum Ceadrago filio Thrasconis partiri iube-
Febr. bera noelis secunda defecit, et comeles in batur; quae ros illum tam graviler exacerbavit, ut
VARIANTES LECTIONES.
'
VIII. Kal. lul. B
5. V. kal. lun. B 8. a seculo migravit Bouq. ' potuit 9.
' *oppipare 1.4. B 6. opi-
pare 2. (3.) 7. B
oppidare 5. 6. opime 9.
5. " fortissimo 9. 6
ibi curn morareturS. &. 5. 6. 9. ibi euin
moralur2. B 6.ibiconmOratus I. 7. 10. /15. ' abdirahanianBN. abdirachman 9. * abdirahaman B5. abdi-

h. B *>. dalmantinorum B 6. delmaticorum 7. dalmatarum 9.

10
racman B ii. 9
dalmaticorum cadolaus 6.
cadolaehus7. cadolaeb 9. cadolon B 5. " cum cadolach.9. kadolone 5. cadolone 6. cadelane B 6. " abga-
13
rius 3. 2. albagarius 5. ti. albigarius 7. 9. mirochi 7. '* agiiatoris I. 2. 5. i. 5. 6. 10. B 5. 0. (8.) sa-
gitaloris secunda manu 5. sagiltarii 7. 9. '*
inpactum ). 2. 3. 7. 9. 10. B 5. 0. imposilum iulimavil 4. 5. 6.
16
et iirmarc B a. " tnnc tteest 9. ia
depressit 9. ". Qui ctim casus I. " aliut I. reliqni aliuJ. " sed
opcra m. 9. t£ vero peracto Bouq. "-'
ingilenhaim 10. B 5. 6. ingilinheim 4. ingelheim 9. ** mogon-

cjactim 1. 5. 6. magonliam B0. moguntiacum 9. magontiacam 7.

 m annai.es. isr,

adfirmarel, sc numqnam poslliac Albiin fluxium A tiorvcl innoccnlior apparcbat, veiexiliodeportaii 111
,

iransiiuruin, ne.pie ad palatium venturutn. Slatim vcl dctondi atque in monasteriis conversari. Atqtie
niissa trans mare legatione, iunxit amicitias cnm Iiis ita disposilis, ipse cum maximo eserciln Bril-
filiis Godoliidi, et, ul exercilus in Saxoniam trans- lanniam adgrcssus, gcncralcm conveniiini Vencdis »

albiauani ' mitlerelur, impetravil. Nani et classis Iiabuit. lnde nicmoratam provinciam ingrcssus

eoruni per Albiam usque ad Esesfeld « castellum captis rcbcllium munilionibus, brevi totaui in suam

venil, tpiae lolam Sluriae fluminis ripam devastavit, polestatem nonniagno labore rcdcgit. Nampostquam
16
et Giuonii 3
, custos Nordmannici • limitis, pede- Mormanus ,
qui in ea praeler solituni Brillonibus
slres copias ducens, simul cum Abodritisterrcno ili- morcm regiam sibi vindicavcrat poteslalem, ab
nere ad ipstim caslellum accessit. Quibus ctnn nostri cxercitu impcratoris occisus csl, nullus Biilto "
forliler rcstilisscnt, omissa castclli opptignatione, invenicbalur, qui resistcret, attt qui imperata fa-
18
disccsscrur.t. Inlerea cum impcralor venalionc pcr- cerc , atit qui obsidcs qtti iubebantur dare rennuc-
acta de Yosego Aquasgrani reverteretur, nunlialum rct. Qtta expedilione con.plcla, cum imperalor, di-
cst ei, Bcrnbarduiii nepotem suum , Italiac regem, misso exercitu, Andccavos '* civilalem esset rcvcr-
quorundam pravorum liominum consilio lyrannidem sus, Irmingardis -"
regiua, conittx " eius, quani
mcditatum iam omnes adilus quibus in Italiam in-
,
g proficiseens ibi aegiolajilent diiniscrat, dttobus dic-
tratur, id est clusas ', inposilis linnasse praesidiis, bus poslquam ipse ad eam vcnil, morbo invaltscenlo
atque omnes Ilaliae civitates in illius verba iurasse; 5. Nonas Octob. »* deccssit. Eclypsis solis couligit
quou ex parlc veram, ex parlc falsum erat. Ad qtios 8. ldus Iulii. Iniperator pcr Uatnmagiini " et pcr
motus comprimcndos ciim cx lota G:d!ia atqueGcr- Ambianos et Camaracttm *»
Aquasgrani ad bibcr-
niania congregalo suninia " cclcritate maguo cxer- nandum rcversus, cum " Hcrisiallittm venisset,
imperator ltaliani inlrarc festinassei, Berahar-
citu, obvios babiiil legalos Sigonis, ducis Bencvcnlano-
dus rebus suis diflidcns, maxinic quod sc a suis runi, dona (lefereiilcs, cumquc de nece Gritnoldi
colidie descri videbat, arniis deposilis, apud Cavil- ducis anteccssoris sui excusanics. Erant ibi ct alia-

lionem ' impcralori se tradidit ;

quem cacteri secuti, rum nalionum Abodrilorum vidclicct ac Boi-
legati.

non armis depositis sc dcdidcrunl, verum

solttin nae, dueis Guduscanorum ct Tiiiiocianoruni •, qui
ultro ct ad priiuam iiiterrogalionem oimiia uli gcsla nupcr a Bulgarorum sociclalc dcsciveranl ct ad
crant aperuerunt. lluius conitirationis principes nostros fincs se contulcranl, siinul cl Liudewili
",
9
iticrc EggiJco , intcr aniicos regis ' priinus, cl ducis Pannoniae inferioris, qui res novas molicns,
Hcginbardus l0
canieraiius " eius, et Rcginbarius ' Cadolaum " comitcm ct marcac Foroiulicnsis "
Meginltarii comitis filius, cuius maternus avus Har- C praeleclum crudelitatis atquc insolenliac accusarc
dradus olim in Gcrmania cum multis ex ca provincia coiiabatur 3I> Quibus ibi auditis alquc dimissis, ini-
.

nobilibus conlra Karlura imperalorem coniuravit. pcrator Aquasgrani ad Iiiemandum profcclus cst.
Erant praeicrca et aliimulti praeclari etnobilcs viri, DCCCX/.X.
qui in eodem scelere deprciicnsi sunt, inter quos et Sclaomir, Abodriioruni tex, ob cuittsperfldiam ul-
aliqui cpiseopi, Ansliclinus Mcdiolancnsis, el ciscendam cxercitus Saxonum
\A'ol- ct orientaliuin Fran-
foldus Creinonensis el Tbcodulfus 13 coium codeni anno trans Alliiam missus fucral, per
, Attrelia-
ucnsis. pracfcctos Saxonici liniitis cl Icgalos imperatoris
DCCCXVIII. qui cxcrcitui praeeranl, Aquasgrani adductus est.
Detccta fraudc et coiiiuralionc patefacta, ac sc- Qucm cuni primorcs poptdi sui, qui siinul iussi \e-
dieiosis omnibus in polestalcin suam retlactis, im- nerant, mtiltis criminibus accusarent, ct ille ratio-
perator Aquasgrani rcverlitur, transactoque qua- nabili dcfcnsione obiecta sibi rcfellerc non valercl,
dragesimali ieiunio, paucis post sanclum pasclia exilio condcntnatus est, et regnum Ceadrago, Tliras-
diebus coiiiuraiionis auelores, qui supcrius nominali conis filio, dalum. Simili niodo et Lupus Ccntulli,
suni, simul ct regem n ittdicio Francorum VYasco, qui cuin Berengario Tolosac ct Warino Ai-
capital
senlentia condemnatos, luminibus lanlum iussil or- verni coniile eodcm anno proelio confiixit in qua —
bari, cpiscopos synodali dccreto depositos
inonaste- ct fratrem Garsandum 31 smgularis amcntiac bomi-
riis mancipari, caetcros, prout quisque vcl nocen- netn amisil 3
", et ipsc, nisi sibi fugicndo consule-

VAIUANTES LECTIONES.
M.U^R
1™» JL
Kl f a S
"")?: ' r SC ,sfeW 2 CssefcUI 3 esesilel *• csefeW C cselfcldcm 7. esscsfeld 9. csscs-
fcWu, B
f m o ,6 v,llo
.

' g
|u°™io ' I. gluomus 7.
,

» nordraannici 4.
"e "' * *• cavillonem 5. B G. cab.Tlonem 7. 9.
• clausas
-

5. 4. 5. 0.
-

r„m, f-^Z, *T \%- P

re« lnha rtus " cubicularius ft. l
• egiddeo 3.
« reginhardus meginbarii 1. »
• fnlcr
•
' „. r Um r ..
?• tlieodolfus 5.
» ZSL Zh; i a " dccav,sT«
?
9 ex,ii
? P roscril,i 9
" 5 «««legovw andegavos -
" " marmamus B fi.
.
" bretto i.
0.
« facerel B g.
-

7. 9. ••
inpcngardis 2. " regia eoniux i. 0. •«
VI.
„«n ,«.V
nnrn.^9
?
« f l
'"'""; roll i0 "< a
9.
s
'ca.neracuni 1.5. " cumque 1.
g l "« 7 - roiomagum »• liniac.ia-
,cw '!' B ?• tadowhi 6. liudcwiei 10. B C. •• calola.nn B 5.
?p4 cS - "u *garuliandum
x 1
, '
«•
r/ft K
s.s«5. 3. «
conabantCG. i
9. garliardttm 3. » hoininem perdidit 9.
fovoiulcn-

NOTiE.
u
Vannst,
4S7 EGINHARDl ABBATIS 488

rcl ', propc iiiterilum fuit — eiim in conspectum A "» nunc a tergo. nunc a lalerc '" insistens, Liiidewiti

imperatoris venisscl, ar dc pcrfidia, cuius amcmora- copias l0

ct noctu ct intcrdiu quaciimquc " polerat

tis comiiibus inmane 2

accusabatur, se purgare laceravit, ncque cum in sua provincia inpune versari
11011 potuisset, ct ipse tcmporali cst exilio deporta- prrmisit; ad cxlremum gravi damiio adfcctum re-

tus *. Conventus Aquisgrarii k

posi natalem Domi- gionc sua cocgit " cxccdcre, tribus bominum mili-

ni habitus, in quo multa de statu ecclesiarum et mo- bus de cxercitu illius interfcclis, cl trecentis vel co
•
iiastcriorum tractata atquc ordinala sunt, lcgibus amplius caballis caplis, practer sarcinas ct spolia

eiiam capitula quaedam perneressaria *, quia dee- diversi gencris direpta ;

quac qualiter gesta fuerinl,
rant, conscripta atque addita sunt. Quo pcracto, per lcgalos suos imperalori nunliare cnravit. At in
imperator, iiiopectis plerisque nobilium filiabus, partibus oeciduis 1'ippinus. imperaloris filius, iussu

Huclpi ' comilis nomine Iudilh, duxil uxo-

liliaiu, patris Wasconiam cum cxercitu ingressus, subialis
reni. Itcrumqnc conventus mense Iulio apud Ingi- ex ea seditiosis, totam eam proviuciam ita pacavit ",

luiilii iin • palatium babilus, et exercilus de lialia ut uullus in ca rebeliis aut inoboediens remansissc

in Pannoniam propter Liudewiti rebellionem inissus, videretur. Harioldtis quoque iussu imperatoris atl

qui rebus parum prospere gestis, infecto pene nego- naves suas per Abodritos rcductus, in palriam,
lio rcgressus est. Et Liudewitus * superbia elatus, B quasi rcgnum ibi aceepturus, navigavit, cui se duo

legatos quasi pacem petendo ad imperatorem misit, ex filiis Godofridi. quasi una <iim co regnum habi-
conililioncs quasdam proponcns ad " quarum con- , tari, sociassc dicunlur, atiis duobus palria expulsis.
cessionem ea quae iuberenlur se iacturum poiliceba- Sed hoc dolo factum pulalur. lmperator, conventu
lur. Quas cuni imperalor non reciperct, aliasque ej dimisso, primo Cruciniacum " •", deuide Bingiam d

persuos legatos proponeret,pcrmanendumsibi in in- veuiens, secunda aqua Coufluentem usque pcr RUc-
cboaia perfidia velut opiimum iudicans, missis cir- num navigavit, inde Arduenn;im venandi gratia
cumquaque legatis, vicinas iuxta " se gcnlcs ad proficiscitur; venatorio quoquc exercitio more so-
bellum sollicitare curavit. Timocianoruni quoque lemni ibidcm cxacto, Aquasgrani ad biemandum re-
populum, qui dimissa Dulgarorum socictate ad im- vcrtitur.

peralorcm venire ac dicioni eius se permiitere ges- DCCCXX.

tiebal, nc boc eiriceret ", ila inlercepit ac falsis per- Mense lanuario conventus ibideni habitus '*, in

suasionibus inlexit, ut, omisso quod facerc cogita- quo de Liudewili defectione dcliberalum est, ul trcs
bat, perlidiae illius socius el adiutor existeret. Exer- exercilus simul cx tribus partibus ad devastandam
citu vero de P.itinuiiia revcrso, Cadolah, dtix Foroiu- eius regionem atque ipsius audaciam cocrceudaui
liensis, febre coi reptus in ipsa marca deccssit. Ctti C mitlerentur. Borna quoquc primo per legatos, dcinde
cum Baldricus esset subrogatus, et in Carantaiiorum ipse veniens, quid sibi facto opus esse viderelur,
rcgionem, qttae ad ipsius curam pertinebal, fuisscl suggessit. In eo conventu Bera,comes Barcinonae",
ingressus, obvium ibi babuit Liudewiti exercitum, qui iam diu fraudis ct infideiilalis " a vicinis suis
qucm iuxta Dravum « Iluvium ilcr agentem pana insimulabatur ", cum accusatore suo equeslri pugua
inanu adgressus, pluribus interfcclis, et avcrlit, et CMifligero conalus, vincitur. Curnque ul rcus maies-
de illa provineia fugavil. Borna vcro, dux Dalma- lalis capitali sententia damnaretur, pursum est ei
ciae, cti n magnis copiis ad Colapium u b fluvium Liu- niisericordia imperatoris, et Haiumagum exilio de-
dewito ad se venienti occurrens, in prima congres- porlatus '" cst. Transacta bieme, ut primum herba
sione a Gudtiscauis desenlur; auxilio tamen praeto- pabulum iumenlis praeberc potuit, tres illi eiercilus
rianonim snoriim prolectus, cvasit. Periil in co contra Liudcwitum niiltuiilur Quorum unus de Ita-

prbelio Dragamosus '* socer Liudewiti, qui in exor- lia per Alpes Noricas, alter per Carantanorum pro-
dio defeclion s, relicto genero, Bornae se coniunxe- vinciam, tercius per Baioariam ct 1'atinoniam su-
rat. Guduscani domiiin regressi, Uerum a Borna " periorem intravit duo nuidein, id est dexter ac
: el
subiguntur. Ai Liudewilus '• occasionem nanclus, inisicr, tardius ingressi s>uut, eo quod unus Alpitiin
cum valida manu Deeembrio mense Dalmatiam in- ** transitu, bostium inanu resistente, prohibebatur
gressus, ferro ct igni devastat [igni cuncta d. A L.\. alter et longitudine ilineris et Dravo flumine quod
Cui eum Borna se paenitus imparem " conspiceret, traiciendum eral inpediebatur; racdius autem, qui
emnia sua caslcllis inelusit, ct ipse cuni dclecla ma- pcr Carantanos intrabat, quamquam in tribus lo. is

VABLANTES LECTIONES,
3
1
consuliiissel 9. * inmane deest 9. iminaniter 7. exiliodamnatiii 9 ' aquasgrani 1. " legimus I .

8
' necessaria 9. huelpi I. 2. 5. 4. 5. G. 7. C5. 6. welpi 9.
' ingilumheim 2. ingilenheim i.gilcnbeiin 6. :n
ingilenhaim B. 5. ingiiheim B 6. ingeilieim 9. 9 eslliudewilus vero 9. " proponens, quarum i. " uixia
se deest 9. " hoc fleret 9. " colampium 4. G. ' dramagosns 5. G dragomosns 9. " a borna deett i.
" A liudewitus 1. " p. imperam 1. '"
nunc aliare i. " liudewit copiaa i. " ubicunque 9. "' sftcc-
tus r. sua cepil c. 4. 5. 6. " paccavit I. 5. " crucianacum B 5. cruoianiacum 6. ,k
i. est hgbitus G.
" barciiion«jquc 4. 5. barcinoneque 6. " infclicitaiis B 5. " simulabalur 4. 3. 6. *• exilio prose.riptus $.

NOT/E.
Die Drave, Druu. cCreuviach.
b Pie Celpa. *Bingen.
 .(>

480 ANNALES. i

\ In quibusdam vero locis de inundatione !i i-

resislerclur, ieliciore usus fortuna, ter hostc s;i- fiebal.

niiiniiii, aquis in plano slagnanlilnis, antumnalis sa-

peralo, Dravo ctiam transinisso, celerius ad dcsti-
tio ita impcdila cst, ut pacnitus niliil frugiim anle
nala loca pervenit. Contra haec Liudewitns nihil
verni temperiem seminaretur. Lin.a dofecit 8. Kal.
molitus, munitione tantum castclli quod in arduo
et ncc Decemb. " noclissccinula. Impcralor posl pcr-
Iiora
monte construxerat, se suosque conliiiuit,
actuni conventum aiilumnalcinipie vcna-
Carisiaci
bellinec pacis vcl per semelipsum vel per lcgatos
liooeni ex more completam Aquasgrani '" reversus
ullum cum eis scrmonem hahuisse dieitur '. Exer-
'

postquam in iiiiuni convenerunt, totam csl.

cilus vero

pene regionem fcrro cl igni devastanlcs ', haud * DCCCXXI.

ullo gravi damno acccpio, domum reversi sunt. Is Convcntus mcnse Febr. Aquis haliiuis, et in co
dc bello Liudewilico tractalum, ac tres exercilus
tamcn, qui per Pannoniam supcriorem iter fecerat,

Dravi fluminis ex Incorum ct aquarum ordinati qui fultira aeslaie pcrfidorum agros pcr
in transitu

insalulinlale soluti venlris incommodo graviler vices vastarenl. Siniili modo dc marca Hispana "
et pars cius non modica hoc morho constitutum, ct lioc illius limitis pracfectis impera*
adfeclus cst,
consnmpta est. lli tres exerciltis de Saxonia ct tmn est. Iterumque convcntas mcnse Maio " No-
orientali Francia et Alamannia », Bainaria qiioquc U viomagi hahcndus condictus est, comitesquc qui

atque llalia congregati sunl. Qiiibus domiiin revcr- illuc " venirent deputali. Eo ' 6
domnus impera-
sis, Carniolcnscs qui circa Savum fluvium h:ibi- tor post festi pascbalis expletinnem pcr Mosam
tanl ct Foroiuhensibtis pacnc conligui sunl, Baldrico navigavit , iliiquc constitulam annis stiperioribus

se dediderunt ; idem ct pars Carantanorum.quae afl atqtie eonscriplani inter filios suos rogni " parti-

Liudewiti partcs a nobis dcfccerat, facere curavit. lionem reccnsuit, ac iuramentis optimattim qui lunc
Foedus intcr noselAbulaz, rcgem Hispaniac ', adesse potuerant conlirmavit, snsceptisque ihidcm

constitutum et ncutrae parti satis proficuum consul- Paschalis Bomani ponlificis legatis, Pctio videli-
10 ruptum, bellumque advcrsus eum susceptum esl. eet Centumcellensi cpiscopo et Leone nomeuclatore,
In Italico mari octo naves negoliatorum dc Sardinia eisdemque '" ccleriter absolulis, comilibus etiam qui

ad Italiaul revertentium a piratis caplae ac dimersae aderant, ad cxpcdilionem Pannonicam destinatis,

suut : de Nordmannia vero trcdecim piraticae naves ipse paiilulum ibi remoratus ", Aquasgrani reversus

cgressae, priino in Flandrensi litorc praedari mo- est. Et post paucos dies per Arduennam iter fa-

lientes, abhis qui 8

in praesidio erant repulsae stint, ciens, Treveros ac Meltis venit, indeque " Bume-
uhi tanien ab eis propter custodnm incuriam ali- rici castelliim pctens, reliquum acstivi ealoris ct
quot casae viles ineensae,et parvus pecoris numerus C autumni dimidium exercitatione venatoria in Vosegi
abacttis esl; in ostio Sequanae similia temptantes, aitit atque sectetis exegit ". Intcrea Borna, dux

resisteniiliiis sibi litoiis custodibus, quinque suo- Dalmatiae alque Liburniae, defunctus cst, et pe-

rnm interfectis, inritae recesserunt; landcm in Aqui- tente populo atque iinperatore couseiiiicnlc nepos
tanico litorc prosperis usac successibus, vico quo- illius, nomine Ladasclavus ''',
siicccssor ci consti-
d.im qui vocatur Bundiiim a [Biiyiihundium A. L.} tutus est. Adlatum est et de mortc Leonis Cou-
ad integrum depopulato, cum ingenti praeda ad pro- stantinopolitaiii imperatoris, quod conspiratione quo-
pria rcvcrsae sunt. Uoc anno proptcr iuges pluvias riindam oplim iluiii suorum, el praecipue Michaclis
ct aerem nimio humore 9 resolulum magna incom- comilis domeslicorum * 3
, in ipso palalio sil inler-
moda conligorunl. Nam et homimtm ct houm pesti- empttis ;
qui suffragio civiura el praelorianorum
lcntia lam inmane longe lateqtie grassata est, ut vix militumstudio infulas imperii suscepisse " dicitur ".
tilla Francorum ah hac pcste inmii-
pars totius rcgni Fortunatus patriareha Cradensis cum a quodain
nis alque intacta possit inveniri. Frumcnta qiioque prcsbilero suo, nominc Tiberio, aptid imperatorem
et legumiua imhrium adsiduitate corrupta, vel col- fuisset accnsatus, qttod Liiidewiltim ail perseveran-
ligi non poterant vcl collecla conpatrescebant. Vi- dttm qua coeperat hortarctur, eumquc
in pcrfidia
num etiam, cuius parvus provcntus co.lcm anno ad castella sua munienda artifices et niurarios mit-
10
fttit, propler caloris inopiam acerbuni ct insuave teudo iuvaret, etob hoc ad palalium ire luberetur ,

VARIANTES LECTIONES.
' cum
eis deeti 9. " habuisse cum dicitur 1 . » igne vastantes 9. v
haut. 4. "alimannia 4. s qtii car-
casauum fliivtum 5. 9. 7
regem saracenorum const. 9. 8 ab iis qui in 9. •
umore 1. 2. 10. humore
5.4. 5. 6.7 9. Bo. 6. »• aceruum I. 8. 10. 6. reliqui acerhum. " ora 1. '• inmanitcr. . B ct
mta ex il,lln,J;' t "' !, »;
1 vernuin leinpus aquas 9. '• bispiua I. 2. 5. 7. 10. hispama
» ? '<.' • • • . . .
i
4. flo. 6. hyspanta o. 6. htspanica 9. '*
conventus maio I. '» coinitesqtie illuc 1. '•
Eo anno 9.
eodem lcmpore B 5. " regni in hac voce de/icii codex 10. " iesdemque 4. " moratus B 6. »» inde
Bb. egilB5. »' ladosclavus 6. ladasclao B 8. 9. " domesticorum insidiis in 9. •» infulas
1

infu imperii
suscepisse dicebatur deest 2. »* diccliatur 9.

NOT/E.
»Vicus incoenittis; nam quol Valesius I. c, p. Inr, legcndttm esse Born; quod minimc locum
103, S» Pnul ac Born trans Garumnam ad slagnum hahet.
inari proximimi situm intelhgit conjeclura nili- ,

Patroi.. CIV". 10
»91 EGiNHARDi ARBATIS 492

primo, velut inssionem impleturus, in Histriam '

A. pluviarum in quilnisdam loeis impcdita est, cui
profectus cst, inde simulalo reditu ad Gradum civi- hiems " in tanliim 19
prolWa suecessit et aspera.

laicm, nullo suorum praeter cos cum quibus hoc ul non solum minores rivi ac mediocres fluvii,

tractaverat suspicante, nanclus occasioncm elam vcrum ipsi maxiini ac famosissiini amnes, Rhenus
navigavit, veniensque laderam Dalmaciae civitateiu, videlicet ae Danubius, Alhisqtie ac Sequana, cae-
lolianni praefeclo provinciac illius fugae suae cau- teraque per Galliam atquc Germaniam " oeca-

sas aperuit, qni eum stalim navi impositum Con- nuin petentia fliiniiiia adeo solida giacie stringcren-
*'
slanlinopolim misit. Medio mense Oclolirio ' con- tur, ut triccnis vel eo amplius dicbus plaustra
ventus generalis apud Tlieodonis villam magna po- huc atque illuc coramcantia vclut pontibus iuncla
puli Francorum (requenlia celeliratur, in quo dom- suslinercnt, cuius resoliilio non inodicura villis iu\U.

iius
3
Illotliarius, primogcuilus domni imperato- Rhcni flticula constitutis damnum inlulit.

ris Hludovici , [rmingardam \ Hugonis comiiis DCCCXXII.

tiliani, solemni more duxit uxoiem. Illuc etiam In regionc Thuringorum *' qiiod.im in loco iuxla
,l
legati sanctae Romanac ecclesiae *, Tlieolorus pri- fluvium ", cespis Iongitudine peduni qiiinquage-

micerius ac Florus superista 6 a , cum magnis ve- num, latitudine qualluordenum, ahitudine " se.s-

nere muneribus. Adfucrunt '

et comrles in eorlem B quipedali, de terra sine manibus ct praeeisuset stib-

couvcntii iam de Pannonia rcgressi, qtii, depopulata latus est, ct ah eo loeo, in quo sumplus est, vi-

deserlorum et Liudewilo adhaerenlium univcrsa ginli quiiique petlum spatio dislans inventus est.

rcgione, cum nulltis eis eopiam 8

pugnandi fecisset, Ilem in parte orientali Saxoniae quac Sorahorum "
riomum regressi sunt. Eminuit in boc placito piis- finibus conligua est , in quodam deserto loco

simi imperaloris misericordia singtilaris, qtiain os- iuxta lacum qui dicilur Arnseo b , in modum ag-

tendit super cos, qui cum Bernhardo nepotc suo in geris lerra inliimuit, ct limitem unius leugae "
lialia contra caput ac regmim suuni coniuraverunt, longitudine porrectum sub unitis noclisspalio abs-
quibus ihi ad praesentiam venire iussis, non solum que humani operis molimine ad instar valli subre-
30
vitam et membra ° concessit, verum etiam pos- xit ". Winigisus ", dux Spolilinus , iam senio
sessiones iudicio legis in fiscum redaclas magna confectus, habitu saeculari dcposito, monaslicac
liberalitate " restituit. Adalhardum quoqtie de Aqui- conversationi se maneipavit, ac non multopostta-

tania ", uhi cxtilabal, evocatum, Corbciae mona- ctus corporis infirmitate deeessit ; in cuius locum
c 31
sterio, ut prius fuerat, alibatcm ac rectorem esse Suppo, Brixiae civilatis comes, substittitus

iussil, cum qno et Bernharium '*, frairem eius, cst ". Domnus imperator, consiiio cum episcopis

reconeiliatum ebiem monasterio reddidit; comple- C et optimatibus suis habito, frairibus suis, quos
tisque his quae ob regni u utilitatem inchoaverat, invitos tondere 33
iussit, reconcilialus est, et tam
et sacramenlo '* quod apud Noviomagum pars op- de hoc facto, quam ct d'e his quae erga Bernhar-
timatum.iuraverat generaltter consummato, ipse dum, filiuni fiatris sui Pippini, necnon ct liis quae
Aquasgrani reverlitur, filium auleii! Hlotharium circa Adalhardum abbalem et fratrem eius Wa-
post nuptias ritu solemni celebratas ad hiemandum lahum 3 '*
gesta sunt, puhlicam confessionem fccit

Wormaciam " misit. De parte Danorum omnia et poenitentiam egit, quotl tamcn in eo convcntu
quiela co anno fuerunt, et Harioldus a filiis Godo- quem eodem anno mense Augusto Altiniaei liabuit,

Jridi in socictatem regni rcceptus, quae res tran- in pracsentia lolius populi sui peregit; in quo quic-
quillum inler eos huius tempoiis statnm fecisse quiii similium rernm vel a sc vel a palre suo fa-
ia 3B
putatur . Sed quia Ceadragus, Abodritorum prin- clum invenire potuit, siimma devolione emen-
ceps, perfidiae ct cuiusdam cum filiis Godofridi dare curavit. Exercitus de Uali3 propter Liudewi-
faciae societatis notabatur, Sclaomir, aemulus eins, licura bellura conficiendum in Pannoniam missus
3S d
in patriam remittilur, qui eum in Saxoniam venis- est, ad cuius adventum Liudewitus, Siscia
17
sel, aegritudine deeubiiit.perceptoque hapiismi sa- civitate relicta, ad Sorahos, quae natio magnam
crainento, defunclus est. Autumnalis satio iugitate D Dalmaiiae partem obtinerc dicilur, fugiendo se

VARIANTES I.ECTIONES.
3
1
histria \.reliqui histrlam aut hystriam. • octobri 9. ilomnus bis deest 9. * irmingailham
B fi.
vrmingardam irmingardim 9. irmengardam
6. 2. * legali roinani pontificis 9. * stipeiisia il.y.t 9.
7
affucre 9. * ibidem copiam 9. • nienbra B o.
10
libertate \. 5. 0. " equitania. . chOrbeiae .

B (i.
,!
bernariumB 5. berenharium B (i. 13 iis quae ad regni 9. 1V
sacramenta B 5. 1! iitnma-
tiam B 5. warmatiam
pulabaliir i. 5. 6. B 17
6. "
baptissimi 1. baptismo B 6. haptismatis 9. 7.
" hiem \. 19 hiems tantuin B 5. " gcrraania 1. *' tricenis e.o B 5. '* thoringorum 2. * 3 iuxta
quemdam fluvium Bouq. s% cepsisS. 6. *' in allitudine B 5. " saraborum o. solaborura B 5. saraba-
rorum 6. " leucae 9. M valli sustulit 9. " uinnigisus I. 30 spolelanus 7. 9. spolilanus i. 6. 31 civi-
tatis deest 9. " in cuius locum s. b. c. c. s. est deest 4. 6. " tonderi 7. 9. •* uualahun i. uualanm 5. C.
uualachum 3. 9. giialaehum 7. uualahuum B5. " patre factarum 9. * 6 sicia 2. sua cod. Arman. scissia
B9. scisia B5. sciscia B6.
NOT^E.
» Superista proprie .-ediiuus; inlerpontificix aulae « Brcscia.
offiiia pluries oceurrit. & Sissek.
» Licus Arendsce, in Marchia veteri.
403 ANNALES. i<M

contulit, ol uno ex ducibus ooruni a quo reeeptus A Nordmannia, lam de parlc Harioldi quam liliorum
est per dolura intcrfecto, civitatem eius in suani Godofridi ;
qiiilms omniljus auilitis ac " diiuis-

rcdegit dicionem '. Missis lamen ad exercilum im- sis, ipse in eodem loco, conslructis ad lioc " opere
peraloris legalis snis, ad eius praesentiam se vellc novo aedillciis, sicul disposiluin hahucral ", hic-

vcnire promisit. Saxoncs interea iussu impcralo- mavit ".

ris castellum quoddam trans Albiam in loco cui
DCCCXX.III.
Delbende » noinen acdificant, dcpulsis cx co Scla-
vis, qui illum ' prius occupaveranl, praesidium- Mense Maio conventus in coJein Ioco " liabilus, in
que Saxonum in co posiltim conlra incursiones il-
quo non M universi 31 Franciac primores, sed de "
lorum. Coinites mnrcae Hispanicae trans Sicorim •> orientali Francia atquc Saxonia, Baioaria ", Ala-

Hispania profecli vastatis

mannia •" aique Alamanniae conterrnina Burgun-
fluvium in , agris et
3*
inccnsis conpluribiis villis, et capta non niodica dia ct rcgionibus Bheno adiaccntibus adcsse iussi

praeda, regressi sunt. Siinili modo posl aequiuo- sunt. In quo inler cacieras barbarorum legationcs,
ctium autumnale a comitibus niarcae Brillanicae quae vel iussae vcl sua sponle vcnerunt, duo fralres,

in possessioncm cuiusdam Briuonis * qui lum rehel-

reges videlicct Wiltzorum , controversiam inter sc

lis * e.xtiteral, nomine Wihomarcus », expeditio fa- B de re S 110 habentes, ad praesentiam imperaloris vene-
runt, quorum nomina sunt Milegastus 3 " et Ceala-
cla, omnia "
et fcrro et igni vaslata sunt. Peraclo
convcnlu quod ' Attiniaci habchatur, domniis " dragus *'. Erant idem filii Liubi regis Wiltzorum,
3"
impcralor venandi graiia Arduennam peliit; lllo- qui licet cum fralribus suis regnum divisum tenc-
tharium vero Gliura suum 9
in Italiam misit, cum rct, lamen, propterea quod maior natu erat, ad cum
"•
quo Walahum monachum, propinquum suum, fra- tolius regni sunima perlinebat. Qui cum,commisso
trem vidclicet Adalhardi abbatis, et Gerungum os- cum orieirtalilms Abodritis proelio, inlerisset '•, po-
liariorum magislrum una direxit ", qiiorum consi- pulus Wiltzorum filium cius Milegastum ", quia ma-
lio et in re familiari et in negotiis ad regni com- ior natu erat **, regem sibi constituil sed cum is se- ;

moda pertinenlibus uteretur. Pippinum autem in cundum ritum genlis commissum sibi regnuni pa-
Aquitaniam irc pracccpit, quem lanien " prius rum digne administrarct, illo abiecto, iuniori fratri
filiam Theotlicrti " comilis Matricensis in coniu- regium honorem deferunt '* quam ob causam ambo ;

gium fecit accipere, et post nuplias celebratas ad ad praesenl iam imperaloris venerunt. Quos cnm audis-
occiduas partes " proficisci. Ipse vcro, peracta sel.el genlis voluntatem proniorem in iunioris fratris
aulumnali venatione, trans Bhenum ad liiemandum houorein agnovisset, staluit, ut is delatam sibi a populo
in loco qui Franconofurd " appellatur, profectus £ suopotestatem[populopoleslatem, A.L.]haberet, am-
est, ibiquc. generali conventu congregalo, necessa- bos tamcn muiicribus donalos ct sacramento firma-
ria quaeque ad utilitatem orientalium partium rc- tosinpatriam remisit. Accusatus est ineodem placilo
gni sui " pertinenlia more solemni cum optimali- apud imperatorera Ceadragus, Abodritorum princeps,
bus quos ad hoc cvocare " iusscrat, tractare cu- quod se crga partcm Francorum parum fideliter age-
ravit. quo conventu omnium orienlalium Scla-
In ret, ct ad iuiperaloris pracscntiam iam diu vcnire
vorum, id est Abodritorum, Soraborum ", Wiltzo- dissimulasset, propter quod ad eum legati directi
,0
niiii '*, Beheimorum ", Marvanorum , Praedcne- sunt, cum quibus illc itcrum quosdam ex primoribus
cenlorum "c , et in Pannonia residentium Avarum " gentis suae ad iraperatorem misit, perque illorum
legationes cum munerilius ad se dircctas audivit '*. verba promisit, se ad proximum biemis tempus ad
*'
Fueruiil in eodein conveniu et legationes de illius praesenliam esse venturum. Hlotharius vcro
VABIANTES LECTIONES.
1
redegit dominationcm B5. ' qui illud 3. 7. 9. qui eum ' brettonis 4. ' rebellis tunc
G. 9. tunc re-
6
bellis i. 7. * wihomarchus 9. expeditione facta omnia 9. ' conventu qui 7. 9. " domnus deest 9.
9
vero lilium suum. post haec verba duo codicis 1. folia exciderunl; pergit amw 823 in vocibus (ipstjus
cssel inlerfectus. Nunciatum. 10
una misit 9. " eum tamen 9. " theobcrti 2. B 6. theodberti 6. llnet-
berti 9. leutberti 7. '* occiduas regiones 9. '• rhciiiini hiematum ad franconofurt p. 9. " orientalium
regni sui finium 9. " evocari 9. " saraborum
2. 4. 3. C. B 5. 6. '" nuilzzorum
B 5. wilsorum 9.
9
unilzorum 5. 6. uultzorum \. behemannornm 9. boheimorum 6. bohcmiorum 7. *• moramorum 7.
'

deest 4. lnaritannrum 3. !1
praedevccenlorum B 6. prcdenesccntorum 5. 7. " abarum 2. 3. 4. 5. B5.
6. harum (i. " se missis excepil 9. ,v fuere 9. (3?) " audilis atque 9. ' e adhuc opere novo B5. " hoc
necessariis aeJ. novis iiiieinaJmodum secum statueral 9. " hicmabat B3. " convenlus ibidem h. cst9.
30
non solum universi 5. (i. " universae 9. 3! sed et de 5. 6. ** bauuuaria B 6. 3V alimannia ... ala-
manniae B 6. 3 " conterrainabilis burgiindia et de 5. G. 36 millcgastus 4. 5. 6. mcligastus 3. 9. niilcga-
tus 2. " cealagiagus 5. cealadargus B6. celcadragus7. 9. 3 " regnum suum d. 9. 39 qui ubi commisso 9.
" proclio cecidissct Wilsi 9. " milcg istum 2. 4. 7. B 5. 6. millegastum 5. 6. meligaslura 3. 9. ** qui maior
t3
erat 9. detulerunt 9.
NOTiE.
Delvunda Duvius est die Stecknilz, in ducatu
» D ad fluvinm Stecknilz, in confinibus limitis Saxouici,
Lauenburgico.indeaboppido Molln usque in AIbim,in et prope Molhi, vel ipso in loco, construclum fuisse
ciijus r.apite elsilvam ejusdein uoniinis, jam der Sach- opinor.
senwald nuncupatam, Adami Brein. Hisloria Eccle- b Segre, qai prope Mequinenzam Ibcrum influit.
siastica, lib. n, c. 9, agnoscil. Cum igitur Eginhar- c Eorum sedcs infra anno 824 definiuiitur.
dusdeAlbia mciilioncin nullam injicial, casicllum
495 EGINHARDI ABBATIS iflfi

rnin secundum p:itris iussionem in Itaiia iustitias fa- \ tumnali vcnalione, ad Kal. Novembris sicul coinii-
ocrel ct iam sc ad revcricnduni de ltalia pracpara- \crat Compcndium vcnit. Legati Romam venicntcs,
ici, roganlc Paschale papa Romam vcnit, ct honori- rei gestae certitudinem adsc(|iii non potucrunt ".
lioe ali ilio susceptus, in sancto pascbali tlie apud quia Pasclialis ponlifcx cl se "' ali Imiiis facli com-
sanclum Peirum et rcgni coronam el Imperaloris rnunione cmn magno episcoporum numero iiireiuran-
aique \ugusti noineii acccpit; inde Papiam regres- do pnrificavit "; cl inlcrfeclores pracdiclorum lio-
sus, mensc lunio ad imperatorem venit. Qni cum niinum, quia de (ainiiia sancti Petri erant, summo-
imperatori de iustitiis in (lalia a se parlim factis
'
perc defcndcns, inortuos velut maicstatis reos con-
partim inchoalis fecisset indieium, niissus esl in lia- deninavit **, itire " cacsos pronunliavil ", aiqnc ol>

liam Adalhardus eomes palatii, iussuniqiic est, ut lioe cum praedictis, qui ad cinn missi fuerant, legalis
Mauringum ''
Brixiae comitem sccum adsumcret, et Ioliannetn Silvae-candidae episcopum et Sergium "
3
inclioatas iustitias pcrficorc curaret. Drogonem , bibliotbecarium, Quirinum qnoque subdiaconum ae
fi.iireineiiis, sub canonica vita degentem, Mettensiec- Lconem magisirum iniiitum ad impcralorein inisii.
elesiac, clero ciusdem urbis consentienle atque eli- Qui ( iiiii lain prr ilios quam pcr snos legalos de sa-
genle, rectorem conslituit, eumque ad ponlificatus cramcnto ponlilicis ctcxcnsaiionc reorum comperis-
gradum censuit promoveri *. In codem conventu k set, nihil sibi ultra in hoe negotio facie:,dnm ralus,
tempus et locus alterius conventus hahendi condictus memoratum lohannem episcopum ct socios eius ad
est ". November videlicet mcnsis etCompcndium pa- ponlilicem, dato conveniente rcsponso, remisit. Cca-
30
lalium; peractoque • placitoet dimissis primoribus', dragus Abndritorum princeps pollicilalionibus
•uni imperator iam inde digredi slaluisset , adla- suis a Ibibens lidcm, cnm quibusdam prinioribus po-
ttim est ei de inlerilu Liudewiti, qtiod reliclisSorabis, puli sui Compendium venil, dilaliquc pcr tot annos
8
ciun Dalmatiam ad Liudcmuhslura ' aTunculum ailvenlus sui raiionein coram imperatore 11011 inpro-
3I
Bornae ducis pcrvenisset, el aliquantum temporis babiliter reddidit. Quilicct in quibusdam causis
c.um eo moratns fuisset, dolo ipsir.s csset inlerfectiis. cuipabilis apparcret,tamen propler mcrila paren-
Nuncialum est ctiam, Thcodorum sanctae Romanae iiiin suorum non solum inpunitus, verum muneribus

ccclesiae primicerinm ci Lconem nomenclatorein ,c ,

donatus ad regnum redire permissus est. Vcnerat ct
generum eius, in patriarchio 1 aleranense " priino Harioldus dc Nordmanuia, auxilium petcns contra fi-
cxcaecalos, ac deinde fuissc decollatos, ot hoe cis " lios Godofiidi, qui eiiin palria pcllcrc minabantur,
ob hoc " contigisse, q;;od se in omnibus fidelilcr er- ob cuius eausam diligenlius cxplorandam ad cosdcm
ga partes Hloiharii iuvenis iinperatoris agercnt '' filios Godofridi Theo;barius
3*
el Hruodmumtus "

erant el qui dicerent, vel iussu vel consilio Pascba- C coiuiles missi fnerunt, qui cl causam filiorum Go-
lis ponlilicis rem fuisse perpetratam. Ad quod explo- dofiidi et statum tolitis regni Nordmannoriim dili-

randum ac diligenter invesligandum mi<-si sunt Ada- gentcr explorantes, advenlum Harioldi praeccssc-
,5
lungus , abbas monasterii sancti Vedasti, ct HuniVi- rtint, et imperatori omnia quae in illis regionibus
,s
dus , coines Curiensis. Sed anteqnam iili fuissenl comperirc potuerunl patefacerunt. Cum quibus et
profccti, vencrunt legati " Pascbalis ponlilicis ", Ebo 3 * Remorum archiepiscopus, qui oonsilio impc-
lohannes episoopus Silvae-candidae et Benedictus ratoris et auctoritate Romani pontificis pracdicandi
archidiaconus sanctae sedis apostolicae , rogantes gratia ad terminos Danorum accesscrat, et aestatc
imperatorem, ut illam infamiama pontilice auferret, praeterita multos ex cis ad fidem venientes baptiza-
qua ille in mcmoratorum hominum necem consen- verat, regressus csl. Hoc anno prodigia 3*
quaedam
sisse crcdebator. Quibus citm ille itixta quod ralio exlitisse narrantur, in quibus praecipua fucrunt in
postulabat respondisset, cosque dimisisset, praedi- Aquense palatio terrae motus, et in lcrritorio Tul-
ctos legritos suos ad investigandam " rci verilalem, lense 39
iuxla villam Commereiacum a puella quac-
sicul prius disposuit, Romam ire praecepit, ipsc vc- dam annorum fere 12 ab onmi cibo per 10 menses
ro" reliquum aestatis tcmpns inpago Wormaccnsc al
abstinens. Et in Saxonia, in pago qui vocatiir lirih-
ac deinde in Arduenna tiansigens !!
peracla au- D sazi
" '" 25 villae igne coclcsli concrematae, et fulgo-
,

VABIANTES LECTIONES.
1
partim factis dees! o. G. * mauningum i. magringum corr. maringum B 5. maringum 5.
s
dragnnem i.
• promovendum 9. *
Peraclo itaque 9. indicla sunt 9.
' proceribus 9. • in ilalmatiam 9. in delma-
•

tiani 7. ' ludcmuhslum i. ludemuslum 6. a liudemislum R 5. liudemuslum 9. B fi. liudewislum 7. 10 cla-

lorem 1. 2. " lalerancnsi i. 5. 6. 7. 9. " hoc ideo eis 9. 13 eis hoc nropter hoc 5. lk impcraloris
haberent G. • adalangus 3. adalingus i. adalgundus 0. l * humfridus B 5. hunifridus 6. " ligali 1.
,s
pontilicis deest 9. " invesligandum lit>. ao
vero dcest 9. " uurniacensc B.'>. nuormacensi A. 6.
wormacicnsi 9. warmaccnsi 7. " transiens 5. 5. 6. B5. 6. " potuere 9. " pontifex sc 9. " purgavit
9. *• condemnabat 9. " iureqne 7. 9. 3. " pronunciabat 9. " serium bibliothecarium B6. '• cedra-

gus 1. 3. /J5. 31 libet 1. 3i teolharius 2. ilieodarius 5. theoiarius B5. theosarius /fG. 33 rodtimindus 9.
rovdmundus /<6. hariollhmimdiis i. 5. G. rtiodmandus 7. sv
quibus ebo 9. ebbo 7. L'5. " prodigia de di-
3S
vcrsis prodigiis quacdam 1. ila tjlossema ex margine in textum irrepsit. tullensse 1. tulense B5. tiillcn^e
3'
/J6. nonnulti lullensi. firihsazi l. 3. firihsati />'">. fiuhsazi alii strihsazi 7. strihsazi i. 6. strisazi 5. frih-
sazi 2. 9. ZJ6. firichsare Annalista Saxo. liricsazc Cb.ronogr. Saxo. virscdi Ch. Quedlinb.
not^;.
a Commercy ad Mosam. 5> Malo ignotum dicerc quam cuni rccentiorilius
 ANNALES. i';S
4'.7

ra screno atque interdiu ile coelo cadcntia. * Kt in \ uuus ex lus ijui priori legalione fungebantur, al

inullis regionibus fruges grandinis vastatione de- imperatorcm detulisset, convenlu circiter 8. Kalen-

lelae ', ai<|uc in quibusdam locis siniul cum ipsa das Iul. pronunliato " alque Compendio " babito,
-'
grandine veri lapides atque • ingenlis ponderis dei i- lpse ad Britiannicam expedilionem pcr se facien-

dere visi ; donius quoquc dc coelo taclae, hominesqne dam animo inlento, Hlothariuin liliuin, iinperii so-

ac caetera animalia passim fulminum ictu praeter cium, Romam mitterc decrcvit, ut vice sua functus,

solituiu crebro exanimata dicuntur. Secula est in- ea quae rerum necessitas flagitare videbatur, cum
gens peslilenlia atquehominum mortalitas, quae per novo pontiflcc populoque Romano" staluerct atque
totani Franciam inmaniter usquequaquc grassata est, linnarcl. Et ille quidem " ad haec cxsequenda post
et innumeram hominura multitudinem diversi sexus medium Augustum in llaliam profectiis est, impe-

ct aetatis gravissime saeviendo consumpsit. rator vcro iter quod in Brittanniam facere parave-
¥
[Et 3 in ierritorio Cumetensi v llaliae ° rivilatis rat ", propler famem quae adliuc praevalida erai,
in vico • Grabadnna ' ° in ecclesia sancli lohannis usque ad initium autumni adgredi distuiit : tuni dc-
baplislac imago s.inctae Mariae puerum lesum gre-
muin, adunatis undiquc omnibus copiis, Redonas ci-
mio continens ac magorum munera oftcrcnlium in
absida eiusdem ecclesiae depicta et ob nimiam vc vitateni terrainis Britlanniae contiguam venil,et inde
tustatem obscurata et pcne abolita ", tanta clari- B diviso " in tres partes exercilu, duabusque partibus
latc • per duoruin dicrmn spatia eflulsit '*, ut om- liliis suis Pippino ct Hludowico" traditis, terliaque
nein splendorem novac " pictnrac suae vetnstatis "
secam retenla, Briltanniam ingrcssus, lolain ferro el
pulcliritudinc cernentibus penitus vinccre viderelur.
Magorum ' s tamen imagines, praeler munera quae igni tlevastavit '" ; consumplisque in bae expedilionc
oflerebanl, minimc claritas illa inradiavit. 9. B 5. 40 " vel eo amplitis diebus, acceplis quos
3!
perAdo
6.9.] 33
Brittonum pope.lo imperaverat obsidibus, Batu-
nr.ccxxiv. maguin civitatem, ubi 3V coniugcm se operiri iusse-
Bex Bulgaroruin ''
Omorlag " velut pacis facien- rat, a.d 35 15. " Kalendas Decemb. revcrsus esl.

dae gratia legatos ad imperalorem cum litteris ini- Nam et illuc legatos Hichaelis imperatoris qui ad
3r
sit, quos ille cum audissct, ac litteras quac a Matae cum miltebantur sibi occurrere iussit, cum quibus
3I1
fuerant legisset, rei uovilaie '• non inmcrito per- el Fortunatus patriarcha Venetieorum regressus,
inolus, ad explorandara " diligentius insolitae el ad eius venit praesenliam. Setl legati impcratoris
nuiuquam prius in Franciam venienlis legationis cau- litteras ct munera deferentes, paeis conGrmandae
,8
sain Macbelmum qucndara tle Baioaria cura ipsis causa se missos esse dicentes, pro Forlunato niliil

legatis ad nieinoratum regem Bulgarorum direvit. locuti sunt; inter caetera tanien ad legationem suam
Interea hienips aspcra valdequc prolixa faela cst, C perlinenlia quaedam de imaginum venevatione pro-
quae non solum cactera aninialia, veruin eiiam bo- tulerunt, propler quae se Romam ire, alque aposto-
mines quosilain inmauilate frigoris exlinxit. Luna lieae setiis pracsulem consulere debere dixerunt..
defecit 3. Nonas Mart. hora noctis secunda. Snppo Quos cuin, legatione eorum audita ac responso rcd-
S5
dux Spolilinus decessisse nuntiatur. l.egali Romani dilo, absolverel, Romam, ut sc velle dicebanf , du-
40
pontiflcis Romam eundem valida inlirmi-
regressi, cere itissit Fortunalum eliam dc causa fugac ip-
.

late deientum ac morti iam " proxnnum inveuc- sius percontatiis , ad examinandum eum Roinano
vl
runt, qui etiam paucis post aJvculuin illorura exa- ponlifici direxil; ipse Aquasgrani, ubi bieinare
ctis " diebus vita decessit. In cuins locnm cum duo statuerat, profectus est. Qno cum venissel , et ibi
per contentioneni populi fuissent elecii , Eugenius natalem Domini celebrasset, adlalum est ei, quod
tamen, arcbipresbiter *' liluli sanctac Sabinae, vin- legati regis Bulgaroruin essent in Baioaria; quibus
ccnte nobilium parte, subrogatus aiquc ordinatus obviam miitens, ipsos quidem " usque ad lempus
cst. Cuius rei nuntium cum Quirinus subdiaconus, congruum ibitlem fecit operiri ". Caeleruni legatos
YARIANTES LECTIONES.
3 v
' delela '
lapides iique i. p. 9.
1 At in 7. comensi 7. * italio BG. * in vico deett B6.
9
' grabhadona polestatem B6.
Bfi. * ippolita B6. obolita B3. vetustalem iam pene abolita 7. eele-
britale BG. 10
evulsit B6. " nova B5. 0. " venustalis pulchritudinem cernentibus 7. ls
vincere
lv
diceretur vcl vinceretur maiorum B6. Bex bulgarorum Non velnl B5. Kex bulgarorum N. velut
Bti. " Oniorlag deest 7. 9 9 b. 10 regi noviiate I. " explorandum 2. 5. 5. 6. 7. 9. 1S micheliiuini 9.
machelinuin 7. uiachalinum i!. " ac morti eliara Bo. !0 cxactis deest 9. S1 tum archipresbyter 9. " loco
vocum pronuncialo atque eompendio haliilo ipse ail britlanicam in codicibns i. et 6. medio relicto nonnisi
pronicam legitur; in 5 desunl toces pronunciato alque compendio. ** compendii 3. 7. 9. sv brittannicam
hic et infra i. 4. 5. 6. B5. 6. " atque romano |iopulo 9. *' El... quidem decst 9. " facere insliluerat 9.
" et tle diviso I. " hludeuuiho 1. ludeuuico D">. 30 vaslavil 9. 31 LX typographi ritio Douq. 3! accepiis
quod B5. " branlonnni B6. 3V ibi 4. B5. * iusseral ad XV. I. 3-. 3. 4. 7. 9. B5. (i. 9 ad deest 5. 0. fa-
cilis conieclura i a. d. XV. kal. > " atl XII. cod. Arman. 37 qui ad eum niitlebanlur deest 9. 3S patriar-
cba gradeusis 9. " ut se velle dicebant. romam 9. V0 roinam ire iussit tit a ponlifice examiuaretur 9.
11
ipsc vero 9 " qui lem decsl 9. vs ihidein maiicre praecepit 9.
NOT.-E.
nounullis, qui cbronici Quediinhurgcnsis leclioncra D quam ui pro eodem haheri possit.
Wirsedi sequuntur, pro Wolsalia seu Wursalia ven- « Ad ripam occiduam Larii prope iniiiuin.
, Mira-
dere. Intcr pagorum Saxoniae noniina Flethihi voci loiii SS. T. X, p. cxxxi.
noslrae proximc acccdil, niullo magis laie.cn dislal,
 «09 EGINIIARDI AliKATIS 5<>ij

Abodrilorum qui vulgo Praedcnecenti vocantur, et A sus,Rulgaricam lcgationem audivil; eiat nim <le t

contcrroini Rulgaris Daciam Danubio adiacentem terminisac (inibus intcr Rulgaros ac Francos eonsti--
incolunt, qui el ipsi adventare nunliabanlur ', ilico ttieudis. Adfuerunt in codem conventu " paene om-
venlrc permisit. Qui cuin de Rtilgarorum iniqua in- nes Briltaniae primores inler quos et Wihomar-
,

festallone * qiierercntiir *, ct conlra eos atixilium cus ", qui perfirlia sua el toiam Rriltaniam contur-
sibi ferri dcposcercnt, doniiim ire, atque itertim ad baveral, et obstinatione stultissima ad menioralain
lcmpiis Rulgaroiiiin legalis conslitntiim rcdire iussi expedilionem illo faciendam " imperatoris animum
sunl. Suppnne apud Spoletium, sicul dictuui erat, provocavcrat, tandem saniore usus consilio, a<i li-
itefiinclo, eundein ducatum Adalhardus comcs pala- dem imperatoris, ut ipse dicebat, vcnire non dubi-
lii, qui lunior vocabalur, accepit, qui cum vix tavit. Cui ciiin iinperalor, et ignosceret, et uiiineri-

quinquc menses * eodem honore potiretnr, corre- bus doiiatuin una " eum ca teris gcntis suae primo-
plus fcbre deccssit. Cui ciim Moringus Rrixiae co- rilms domum remeare permitleret, promissam lldera,
mes successor cssct electus, nunlio honoris sibi de- ut prius consueverat, genlilitia pcrfidia commutavit,
ptitati accepto deciibuit, et paucis inlerpositis dicbus ac " vicinos suos incendiis ct direptionibus in quan-
vitam linivit. Aeblus ' et Asinarius comiles cum co- liim potuil infeslare non cessans, donec ab homini-

piis Wasconum ad Painpilunaui 6

missi, cum per- B ous Eanlhorti " comitis in domo propri.i ciicuniven-
aclo iam sibi iniuncto negoiio reverterentur, in ipso lus atipie inlerfectus est. luiperalor vero, audila Rul-

Pirinaei * iugo perfidia monlanorum in insidias garorum legalione, per eosdem qui atl eum missi
deducti ac circumvcnli, capti sunt, et copiac quas fuerani legatos regi eorum missis lilteris, protit vi-
secum habueie, pacnc usque ad internicionem tle- debatur respondit, diniissoque convenlu, in Vose-
lelae et Acbhis quidem " Cordubam inissus, Asi-
: guiu ad Rumerici " montem venandi gratia profe-
narius vero misericordia eoi uiii qui eum ceperant cltis, filium suum Illolharium ex Italia regressum
quasi qui consanguineiis corum esset, domum re- ibique ad se venicnlem suscepit, ac peracta vena-
dire pcrmissus cst. Illotliarius vero iuxla palris man- tione Aquasgrani rediens, generatem populi sui con-
tlalum • Romam profectus, ab Eugcnio pontilice venlum more solcmni mense ,9 Augusto habuit. In
honorilice suscipitur. Cui cum iniuncla sibi patefa- quo convenlu iuter ccteras legationes quae de divcr-
ceret,statum populi Romaui iamdudum quorundam sis parlibus " vcnertint , etiam et filiorum Godo-
praesulum perversitate depravatum memoraii pon- ,
fridi " de Nordmaunia legalos audivil , ac pacem
3I
liiicis benivola 10
adsensione ila corrcxit, ut oinnes quain idem sibi dari pctebant, cum eis in inarra
tini rerum suarum direptionc graviter fuerant deso- eorum mense Octobi io conflrmari iussil 32 coniple- ;

lali ", de receptione " bonorum suoruin, quac

33
per C lisque omnibus negotiis quae ad illius convcnius
illius adventum Deo donaiile provenerat magnifice rationem perlinere videbanlur, Noviomagum cum
,

oint " consolati. Hoc anno, paucis ante solslilium lilio uiaiore secessit, minorem vcro filium suum **

aestivale diebus, iu territorio Aiigustodunense '* aere Hludowicum in Raioariam dircxil. Ipse " autcm.au-
in lempestalein subita niutatione converso, ingens lumnali venatione complcta , circa hicmis iniiiuni
Iragmentum ex glacie simtil cum grand ne deci- Aquasgrani reversus est. In lerrilorio Tullense "
disse nanatur, cuius longitudo quindecim, latitudo iuxta Commerciacum villam ** puella quaedam no-
t>epiem , crassitutlo " duos pedes habuisse di-
mine "... annorum circiter 12. post sacram com-
cilur. niuniouem, quam in pascha de sacerdotis manu su-
3
niendo perceperat ", priiuo pane, deinde aliis omni-
DCCCXXV.
btiS cibis ct polibus abstiuendo, inlanlum ieiunasse
Sacro paschali festo solemniler Aquisgrani cele- periiibelur, ut nulla penilus corporis alimenta perci-
brato, arridente eliam verua leniperie ", imperator piens, sine omni viclus desiderio ptenum trien-
vcnandi gralia Noviomagum profectus, legatos Rul- mum i0 conipleverit. Coepil autem ieiuuare auno in-
garorum circa medium Maium Aquasgrani vcnirc carnalionis dominicae 823, sicut iu ipsius anni de-
praecepit. Nam sicillo " reverti staluit habilurus ,
" scriptione superius adnotatum est, et hoc aimo, id
ibi " conventum, quem " de Rrittania regressus, eo est 845 , circa Novembris mensis inilium peracto
se tempore ibidem habcre velle ", optimalibus indi- ieiunio escam sumere ac more caelcroruiu mortalium
caverat. Quo cum peracla venaiione fuisset rever- manducando vivere coepil.

VARIANTES LECTIONES.
3
• nunliabantur 1. * infestinalione 1,
a bulgaris inique infcslari se q. 9. * raense I. * Elbus bis,

5. 6. * pampilonem 2. 7. pompelonem
' perinei 1. 8
el aeblus quidcm us^ue anno 825 vicinos suos
9.
.ncendiis et direptio deesj i. 9. p.imperium 5.
' patris 10
benevola 3. " desolati direptione
praeceplum
•4. 6. d. tle redemptione 3_. d. de rcstitutione 9.
12
gravilerf. d. derecepiione deesi 2. " inagnifice sunt2.
R 5. 6. m. sinl -i. 5. o'. 7. m. essent 9. " angustudunense B 5. " grossitudo 6. " verni 5. 6. verno
tempore 9. " nain lunc illo 9. 18
ibidem 9. 19
queni 7. 9. reliqui quod M habilurum 9. sl in eo cnu-
venlu9. "wioraarcus3, wihoinarchns 9. " illam facicndam 9. *' una deest 9. ac deest 7. 9. *• laiu- "
berli 4. 5. 6. " rumerici arcem 9. rumericum 7. " mense deest B 5. " diversis regionibus 9. " go-
31
tlefridi I. godifridi B b'.
3S 33 s'
dari deest 9. confirmari fecit 9. complelis itaque 9. filium suum deest
9. *• Ipse usque rcversns cst dcest 2. autcm deest 9. 3"
lulense B S. 6. tulensi i. 5. " cummarciacum
villa 2. cummerliacum B 5. comerciacum B 6.
38
nnmine de trieuuio.puellac iciuuio annorum gtossa in
textum recepta 1. nominc N 2. B 6. " mauu christiano more susceperat 9. " integiiiin tricnnium 9
 AN.NALES. 503r
501
DCCCXXV!. A Oetobrio ad imporatoris generalein conveiiluiu \o-

Cum regi Bnlgaroruin legati sui quiJ egcrint rc- nire distulisbet " , condignas perfidiae suae poenas

iiuiiciasseni ', iterum eum, quem primo uiiserat, ad esse daturum ". Venerunt et ex Brittoniim primori-

imperatorcm cum litieris remisit, rogans ut sine mo- bus, quos illius limilis cuslodcs adducere volucrunt.

raruin inlerpositione terminorum

' definitio fieret Eodem tempore Herioldus cuni uxorc ct magna Da-
noruin multitudine veniens Mogonliaci apud san-
vel non placeret, suos quisqiie lerminos sine
si iioc
,

fama Albanum cum his quos secum adduxil baptiza-

pacis foedere tueretur '. Cui imperalor, quia
cliiin

tusest, multisque muneribus ab imperatore donatus,

erat Butgarorum regem a suo quodam optimate aut
respondere distulit per Frisiam, qua venerat via, reversus est. In qua
regno pulsum aut inlcrfectum ,

provincia unus s4
comilalus qui Hriustri " vocatur,
illoque ' expcctare iusso, propter fainae cerlitudinem

comperiendam Bertricum palalii comilem ad Baldri- eidem dalusesl ", ul in eum se cun: rebussnis, si ne-

cuin • et Geroldum
6
comites ct Avarici limilis cu- cessitas exigeret, recipere poiuisset. Baldricus vera

slodcs in Caranlanorum provinciam

7
misit qui ,
etGeroldus.eoniitesac Pannonici limilispracfccti, in

cum reversus nihil certi super liis quae fama vul- eodcm convenlu adfucrunt *', et adhuc dc molu Bul-
gavcrat reporlasset, imperator legalum ad se evoca-
garorum adversum nos nihil se senlire posse testati
sinc litteris remearc fecit. Inlerea Pippinus B sunt. Venit cum Baldrico presbiler quidam de Vene-

icx, lilius imperaloris, ut iussus erat, cum suis opti- tia, nomine Georgius, qui se organum larere posse
28
malibus et Hispanici limitis custodibus eirca Kalen- asserebat ;
quem imperalor AquasgranicumThau-
das Fcbruarias Aquasgrani — nam ibi tunc impe- colfo " saccellario misit, et, ul ei omnia ad instru-

ralor hiemaverat — venit, cum quibus cum de *

mentum so
efiiciendum necessaria praeberentur

tuendis conlra Sarracenos occidcntalium partium fi- imperavit ». Condicloque ac pronuntiato ad medium
10
uibus esset traclalum alque dispositum , Pippinus Octobrium generali convenlu, caeteris omnibus more
iu Aquitaniam regressus, acstalem in deputato sibi solemni absolutis, ipse trans Bhenuin ad villam quae
31
loco transegil". Impcralor vero medio mense." Maio Saltz vocatur cuni suo comitatu profectus est. Ibi

Aquis ia
egressus, circa Kalendas lunii ad Ingilun- ad eum legati Neapolitanoruin venerunt, atque inde,
geim u venil, habitoque ibi conventu non modico , accepto responso, ad sua regrcssi sunl : ibi ad cius
multas et ex diversis terrarum partibus missas lcga- notitiam perlatum est de fuga ac pcrfidia Aizonis ",
tiones audivit el " absolvit. Inter quas praecipua quomodo fraudulenler Ausonam " b ingressus et a ,

cacterisque praemineus " crat legatio " sanctae se- popuio illo quem dolo deceperat receplus, 1'otam ' ci-
dis apostolicae, Ronianae videlicet accclesiae ,
qua vitalem 3V
deslruxit, castella eiiisdcm rcgionis quae
fuiigebanlur Lco Ceiitunicellensis episcopus et Theo- *-
finniora videbanlurcoinniuiiivil ", missoquc ad Ab-
'* S6
filactus nomcnclalor, et de partibus transinai inis diraman regem Sarracenorum fralresuo, auxilium
Dominicus abbas dc inonie Olivi, legati quoque fi- quod petebat, iussu eiusdem rcgis " conlra nostros
liorum Godofridi, regis Danorum, pacis ac foederis accepil. Sed imperator licet buius rei nunliuin gra-

causa direcli ", el de Sclavorum regionibus quidam viter ferret, nibil tamen iiiconsiilie gcrendtini iudi-

Abodrilorunipriniores"Ceadragumducem suum ac- caus, coiisiliariuriim siioriim adventnm slaluil op-

cusanles. Acciisabalur et Tunglo ", unus dc Sorabo- pcriri, transactaque autuiniiali venaiione, circa Kal.
rum primoribus, quod et ipse dicto audiens non es- Oclob. per Mocnum Quvium usque ad Francono-
Quorum utrique denunlialum est, quod si mcdio
set. vurd 38
sccundaaqua navigavit. Inde adlngilunhaini "
VABIANTES LECTIONES.
1
egissenl rcniinciarenl 9. * sine mora lerminoriim 9. * tuerenlur 9. * illo vero 9. " baldcricum 9.

8 7 " voealum 10
gerholtuni 9. provincia 4. 7. 9. * c. quibus ubi de 9. traclalum et conclusum 9.
11
rcgrcssus ibidem totam sequentcm aeslatem transegit 9. 1!
mense deesi9. " aquisgrano 9. u in-
gelcheim 3. iugilinheiui 4. gilenheim 6. ingilenheim 7. B G. ingilenbaini B 5. ingelheini 9. " et audivil
et 9. " praeeminens 9. 17 legatioromani ponlilieis 9. '* de rcgionibus transmanuis 9. " causa missi 9.'
" abodritorum principes 9. !i
lungo 7. " dislulerinl 9. disttilisseiit 7. " daturos 7. 9. " nnus deest 9.
" riustri 9. " Vcritus aulcm piissimtis imperator, ne ob tale facttim negaretur ei habilatio naturalis,
dedit ei quendam cnmitalimi in frisia, cuius vocabulum cst ruistri 7. *"
alTiierunt. et in codem conventu
baldericus el gerholtus c. acp. I. p. 9. " orgauuin more posse graecorum componerc. Qnem imperator
gralanler suscepil, et quia deus illi quae antc se inusitata erant regno Francorum atlribuebat, graliaruni
actlones reddidit, ac tanculfo sacroruni scriniorum praelaio commendavit, publicisque stipendiis curare
iussit, et ea quae huic operi neccssaria forent praeparare mandavit 7. interpolalio ex rita llludowici pii
cap. 40. " tancolfo 4. 6. thamcolfo 2. lancullb 7, 8 5. thangolfo li G. M ad id inslrumeiiltiin 9.
81
saltzuo D 5. salz 2. 3. 4. satz 5. G. sels 9. " perfidia uuizonis B 5. p. iaconis B G. " ausoniam i.
auzonam 6. aiisollain 6. B34
lotam civilalem 2. 3. 7. 9, rotam corr. lotam 5. rodam Bouq. cx vila
Hludovici. rotain 1. 4.6. B 5. 6 " munivissel . . . accepisset 9. as ahdirachman 9. tbraman B fc.
.

" iussu e. regis deest 9. " franconofurd S. 6. D X. franchonefurt B G. 3a

ingitumhaim 2. ingclenheim
3. iiigilinhcim 4. 5. 7. gilenhcim 6. ingclheim 9. inginlinhaim /; 5. ingtilunbeiin B G.

NOTjE.
» Cf. Einbardi Ilisioriam translalionis SS. Mar- I) monasterii S. Salvii in vico Yalentianis constitutus
rc.llini cl Pclri lib. iv, num. 75. Bolland. Act. SS. csse tradilur.
Jun. 2, pag. 201. Ibi Georgius hic « qni . . in b Victis Atisonensis, Vich dictus.

Aquensi palatio organum, quod Grxce hydraulica c

fioda ad Duviiun Ter, ab occidente Cerunda^.
voeatur, mirilica arle composuit, i poslca rcctor
SC3 EGINHARDI AUBATIS Mi
meJio Oclolirio veniens ,
generalem ibi , ut condi- A tus, multa ciusdem liuiili» cuslodibus adversa iutu-
ctuin erat
1
,
populi sui coiiventmn liabuit, in quo et lit, eosque adsiduis incnrsionibus m taiiium faliga-
Ceadragnm Abodritorum ducein , nccnon et Tunglo- vit ", ut quidam illorum, relictis quae tueri debe-
ii.iii , qui apud eum perfidiae aceusabantur , audi- bant castellis, rccederrnl. Defccit ad cum el filitis

vit :Tunglonem quidem, accepto ab eo lilio eius

el Herani ", noinine Willcmundus ", nec non " et

obside, dnniiim redire permisil, Ceadragum vero, alii conplures novarum rcrum genliticia levitate cu-
ccteris Abodrilis dimissis , sc.cun: retinuit ', mis- pidi, imicliqueSarracenis ac Mauris " Ceritaniam "

•isquc ad populum Abodritorum lcgatis , si eum et Vallenseiu b rapinis alque inccndiis cotidie infe-
sibi vulgus regnare vcllet ,
perquirere iussit ; ipse stabant. Cninque ad sedandos ac mitigandos Gollio-
anicm Aquasgrani, ubi hicmare constiluerat, profe- runi atque llispanoruin in illis finibus habitantium
3
ctus est. Cumque legali quos ad Abodritos mise- animos llelisacliar abbas cuni aliis ab imperalore
rat, reversi nunliassent, variam gentis illius super niissus ", multa ct prnpria induslria et sociorum
rege suo rccipiendo scntentiam, meliores tamen ac consilio priulenter adniinistrasset " Bcrnhardus
praeslantiores * qnosque de illitis rceeptionc con- quoque, Barcinonae comes, Aizonis insidiis cl eo-

cor.lare, aeceptis ab eoquosimperaveralobsidlbus, in rum qui ad eum defecerant " callidilati ac fraudu-
regiium suum cum fecit reslitiii. Dum haec aguntur, B lentis macliinationibus perlinacissime resisterct, at-

llildoinus ', abbas monasterii • sancti Dionisii mar- que eorum temcrarios conatns irrttos efficeret, exer-

tiris, Ilomam niitlens , ndnuentc precibus cius Eit- citus a regeSarracenorum Abdiraman ad auxilium
genio sanctae sedis apostolicM tunc praesule *, ossa Aizoni ferendura missus Caesaraugustam venisse
heatissimi martiris ChrisiiScbastiani accepit, ct ea nunciatur, supra qnem ** Ahtimarvan, regis propin-
apuJ Suessonam * civitatem in basilica sancti Me- quus, dux conslitutiis, ex persuasioniSus " Aiznnis
dardi collocavil.iibidiun adbucinhumatain locnlo, in haud dubiam sibi victoriam pollicebatur. Contra
quo adlaia fiierant ', inxta tumulum sancti Me.lar.li quem impcrator liiinm suuni Pippinum, Aquitaniae
iacerent, tanta signorum ac pro ligiorum muliiludo regem, cum inmodicis Francortim copiis mitiens,
10
claniit, lanla virtutum vis in omni genere sanila- regni sui terminos tueri praccepit. Quod ila factum
tum per divinam gratiam in nomine eiusdem bealis- csset, ni ducum dc-i.lia quos Francorum exercitni
slmi martiris enituit ", ul a nullo morlalium eorum- praefecerat, tardius quam rerum necessitas postula-
dem miraculorum aul.numerus conprebendi, aut va- bal, is quem dticebant " ad marcam venissel exer-
ri»tas verhis quorum quaedam
valeat enuntiari cilns. Quae tarditas in tantnm noxia fuit, ul Abn-
;

lauti stuporis esse narrantur, uthumanae imbecilli- marvan *', vaslatis Barcinonensium ac Geriinden-
lalis fidem excederenl, nisi certum esset, dominum G siuin agris villisque incensis, cunctis etiam quae

nosirum losiim Christum, proquoidem beatissimus extra urbes invenerat direplis, cum incolomi exer-
inarlir " passus csse dinoscilur, omnia 13 quae vull citu Caesarauguslam sc pritis reciperet, qnam a no-
facere pos>e pei divinatnomnipolenliam u ,in qua illi stroexercitu vel videri potuisset. Huius cladis prac-
Omnis creatura in coelo e.i in lena subiccta est. sagia credita sunt visae mulloties in coelo acics, ct
ille terribilis nocturnae coruscationis in aere discur-
DCCCXXVII.
sas.Imperalor autem, duobus convenlibus habilis,
Imperator llelisachar presbiterum el abbatem et uno apud Niumagum ** propter falsas Hohrici ", filii
cum eo Hildibrandum M alque Donatum comiles ad Godofrini regis Danorum, pollicitationes, quihus se
molus iiispanicae marcae coiiiponcndos misit. Anle illo ad imperaloris praesentiam venturum promise-
quorum adveiitum Aizo, Sarracenorum auxilio fre- rat, altero apud Compendium, in quo et annualia

VAUIANTES LECTIONES
1
indictiim 9. * relennii *
I, oplimos tamen ac praestan-
reliqui retinuit. ' quos abodrilos I
6
lissimos 9. ' hildiiinus 9. praesule (media desnnt) 4. 5. 0.
monaslerii deest 9. ' annuente
* uessonam I. 4. uessonem 2. uesonam
suessioifam 9. B9. suessioniam 3. suessouam 5. 6. 7. B 5. 6.
Chesn. Bouq. 3 ciun loculo vectaloriu ut allalae sunt 7. lectio ex Anonijmi vita lltudowici cap. 40. derivata.
Semlf.r. 10
omne 4. " e«nicuit 9. " beatissimus marlir deesl 9. " passns est, omnia 9. '* per

div. pntemiam f. p. 9. est. Ipse a'ilem vcnerabilis abbas praefatus Hilduinus intcr plurima, quae ei au-
gtistali benigniiate commissa fucrant, monasieria, habebat procurationem coenobii nobilis in prospeclu
urbis Suessorum, quol Clolharius, quo idam rex Francorum, filiiisque eius Sygehertus in honorem bealis-
siaii Meiarli confessoris Cbristi magnis construxerant sumptibus, in quo et eius sacratissima tiimulave-
rant membra. Simili mnio prae.lictns abbas post decessum Irminnnis regebat locmn sancti Vincenlii
levitac cl martyris iu suburbano urbis Parrhisiacae, ubi preciosus Christi confessov Germanus requiescil;
quod Cbildeberlus, rex qnondam Francorum inclvtus, frater praedicti regis Clotharii, aedificavit 7.
'* ildcbran tuin 2. Iiil lebraii luni 7.9. " inc. ateo fatigavit9. " bcrani 1. 2. 3. 4. 5. 6. B 5. 6. 9.
beronis 9. berae 7. willimundus B 6. " necnon decst 9. " ac mauris deest 9. " missis 9.
" administrarcl 9. ' enm feeerant S. B 5. "* super qnem 9.
,!
persnasioue 9. " duccbat 3.
" abumaruani 2. niumagam 2. 5. 7. B 5. C. mogiogam fi. noviomagum 3. 9. " borici 6. 9. hoii-
rici 7.

NOTjE.
« Cerdagne. n llumini* Llobrcgat, c septentrione Barcinonae. Pctr.
t Vatles. vallis fcrtilissima 28.000 passuuin lon- de la Marca, Marca Hispanica, pag 166.
giludinis 10,000 passuuiu laiihidiiiis, ad oricntcm
S03 ANNALES 606
dona suscepit, el tiis qui ad marcam Flispanicam '
A et Ansfridus abbas 9
* monastcrii Nonanlulac Con-
iniltendi erant, qoid vel qualiler agere deberent, im- stantinopolim missi, ei a Michaele imperatore, situt
pcravit, ipse inter Compendium et Carisiacum cete- ipsi inde reversi reiulerunt " , lionorificc suscepti
'*
raque his vicina palalia usque ad biberni temporis sunt. Imperator lunio mcnse ad Ingilunbeim villam
initium conversatus est. lnterea reges Dauorum, venit, ibique per aliqnot dies placitum habuit, in quo.

lilii videlicel ' Godofridi, Herioldum de consorlio cuui de liliis suis Hlolhario et Pippino cum exercilu

3
regni eicicntes, Nordniannorum linibus excedere ad marcam Hispanicam mittendis consilium inissel,
4
compiilerunt. Bulgari quoque Sclavos in Pannonia et id quomodo fieret ordinasset, inissos *' etiam Ro-

sedentes, niisso per Dravum navali exercitu, ferro maiii pontificis, Quirinum primicerium ac Theofila-
8S
et igni vastaverunt, et expulsis eorum ducibus, Bul- ctuin nomenclatorem, qui ad eum illo venerant,
6 *9
gaiicos ' supcr cos rectores constiluerunt. Ku- audita illorum legatione diniisisset, ad villain
a"
genius papa mensc Auguslo deccssii, in ciiius lociim Franconofurd profectus cst, ibKpie aliqoandiu 1110-
Valenlinus diaconus a Romanis et electus \ cl or- ralus, Wormaciam venit, alque inde •'
Theodonis
dinatus, vix unuin 8
mensem in pontificatu com- villam perrexit ; dc quo loco Hlotharium lilium suiim
3t
plevit, quo defuncto, Gregorius presbitcr lituli ' cum magnis Francorum copiis ad Hispanicam
sancli Marci electus, sed non piius ordinatus esi, " uiarcam direxil. Qui cum Lugdiinum venisset, con-

ipiam legaius imperatoris Romam venit l0

, et ele- sedit,nmicium opperions, qui se dc Sarracenorum
ctionem populi, qualis csset ", exaniinavit. Legati adventu faccret ceriiorcm in qua expectatione :

Miebabelis imperatoris de Conslanlinopoli " ad im- cum Pippino fratre conloquitur, et comperto quod
peratorem " quasi [iropter foedtis coiifirmanduin Sarraceni ad marcam venire aut limerent aut nol-
missi, Septembrio mciise Compendium vcnerunt, lcnt, redeunle in Aquitaniam fratre, ipse ad paiicm
quos ille ibi henigne ''
rcceptos ct audivil ct absol- Aquasgrani revertitnr. Interea cuni in conflnibus
15
vit . Corpora beatissimorum martirum Ssarcellini Nordmannorum tam de foedere inter illos et Fran
el Pctri dc Roma sublata, ct Octubrio uieiisc in quam de Ilerioldi rebus tractan-
cos confirmando,
LS 33
Fraiu iam " translata, et ibi multis signis alque dum essct, et ad hoe totius pacne ,!
'
Saxouiaeco-
virtiilibus elarilkala sunl b .
s
miles siuiul cuiii markio:iibiis " illo convenisscnl, He-
DCCCXXYIIL rioldus,rerum gerendarum nimiscupidus, condictam
Convciitus Aquasgrani " niense Februario factus pacem, incensis ac direptis "
et per obsides firmatam
est, in quo ciim dc multis aliis causis, tuiii praeci- aliquot Nordmannorura villulis, inrupil. Quod au-
pue de his quae in marca Hispanica contigerunt, dicntes filii Godofridi, contractis subito copiis, a!
ratio habita, el legali qui exercitui praeerant culpa- ^ niarcam veniunt,
1
et noslros in ripa Aegidorac lluini-

biles invenli, el iuxta " merita sua honomin 19 nis sedcntes ac nihil tale opinantes transito Qumine
amissione multati sunt. Siinililer et Baldricus •», dux adorii, castris exnunt ", cisque in fugam aclis cun-

Foroiulicnsis, cum propter cius ignaviam Bulgaro- cta diripiunt, ac sc cum omnibus copiis suis in sua

rum exercitus terminos Pannoniae -'

superioris in- castra rec piunt; deinde inito consilio, ui ultionem
;

pune vastasset, honoribus quos habebat " privatus, liuius facti praevenirent, missa legaiione ad iiiqicra-

et marca quam solus tcnebat *', inler quatuor comi- lorem, quam inviti et quanta necessitate coacti id
38
tes divisa est. Halitgarius Camaraccnsis episcopus fecerint , exposuerunt, se tainen ad salisfactionem
VARJANTES LECTIONES.
marcliam hispaniam 1) 5. 6.
' * 9. ' nordusmannorum 2; igilur ut in textu legen-
lilii sciiicel
• bulgarios H B 6
aum. * pannia I. bulgaricos cis 9. "
romanis electus 7. 9.
5. uiiuni devst
9.
9
deesl 9
tituli 9.
10 " qualis esset deesl 9.
venirct.... exaniinaret
ls
examinar. I. ct m. i. de
la 1V 1B
conslantinopoli dcesi li 5. ad iinpcratorem deest 9. qu:>s imperator benigne 9. absolvit. Ipso
lenipore Heinardus, sui temporis prudeiitissimus virorum, sanctae devotionis incitatus ardore Romain mi-
sil, ct corpora saiu toruin Marcellini et Pelri annuente papa in Fiaiiciam fecit transvebi, el valde
decenter iu proprio territorio propriisque sumptibus rccondidit. Quorum mcritis hactenus ibi Domi-
nus nililta operatur virtuluin miiacula 7. interpolalio ex vita liludowici cap. &{. " translata ibi 9.
" aquasgrani 1. D '>. \i. reliqui aquisgrani. " inventi iuxta 9. l9
mcriia honorum 9. ,0
sunl. Balderi-
eus eiiain 9. " bulgari fuics pannoniae 9. " quos babebat dcest 9 83
quam solus tcnebat dcest 9.
'•abb.i/?5. "siruii. i. r. rctulerunt deest 9. " villam deesl 9. " ordinasset legatos 9. " llieo-
syl.ictum I. '* audila corura 9. u franconouurd i. franchonofurth B C. franconofurl 9. 31 et inde9.
" filiuin cmn 9. ,J tractatum H 5. ** poene 1. " markionibus I. 2. 5. B 5. marcionibus B 6. niarcbio-
nibus ceteri. ** pacem rupit incensis.
. . . villis 9. ** castris cxciunt 1. castiis cxcunl i. " facerenl 9.
NOT.E,
• In Francix partem Germauicam. D corporibus iterum sociatam esse. Periccla igitur,
b
Translalionis hisloriam i|ise, qui corpora trans- ui supra legitur, mense Octobri, translaiioiic, Lgin-
lerri curaverat, Egiuhardus noster scripsit. (Cf.Acla hardus Aquisgranum, ibidem biematurus, regressus
SS. Bollaiid.dieJunii-2 ) Rrf.-rl iiiea,parlcui reliqui.v .
esf. Hinc rei gestae narralionein, qnaiem in aiinali-
riiinjam sub li.iem anui pi.elei ili Michiliiisladum, i:i- bus et in translationis hisloria legimus, oplime inler
deque aimo 827 die 17 Januarii Miliiihciuiiiiii a se se cohxrerc quisque intelligil et mirari subit, do- ;

traiislalam.rcliquainvcioaliHildoiiioalilialcocIodie- ctos viros qui annales nosiros Ejfinhardo abjudi-

i.l

bus posl Pascha ibi reilditam et per a>lalcm Aquis- cavcriinl, cani lantum ob causam fugere potuisse,
grani scivatani, laiideiu, p.islquani ipseah iinpeialoic quol in historia translalionis dies 17 .lanuaiii, in
iu vciialioncm solemnem profcclo abeundi liccnliaui annalibus Octobcr mensis iranslaliouis epocha si-
acccperit, Muliuheimuni aJvectam atque sacris slattir
 EGINHARDl ABBATIS 508
csse paraios, ei lioc in imperatoris esset '
arbitrio, j\ teclara, ex parte non modica denudaret. Imperalor
qualilcr '
iia fieret eraendatum, ut de reliquo inter vero " in diversis occtipationibiis usque ad Kalcn-
partes pax firma inancret. Bonifacius 3
comes, cni das ,B
Aquasgrani I9 mot'atus, tandcm ad genera-
lul.
tutcla Corsicae iusuiae tunc erat coramissa, adsurn- lcm conventiun Wormaciae balicndum cum comilalu
pto seciiin fratre Berehario v
ncc non ' et aliis qui- suo incnsc Augusto statuit proficisci. Sed priusquam
busdam comitibus de Tuscia, Corsicam alque Sar- inde proinoverct ,0
, imncium accepit, Nordniannos
diniam parva ciasse circumvectus, cum nulluin in velle transalbianam Saxomae regionem invaderc,
mari piratam invenisset, in Africam • traiccit, el atqne cxcrcitum eornm
31
qui hoc facturus esset,
inter (Jtieam atque Kartaginem ' egressus, innume- nostris linibiis adpropinquare. Quo nuncio comino-
ram incolarom multitudinem subito congregatam of- lus, misil in omncs Franciae partes '*, et iussit ul
fendit, cum qua et proelium conseruil, et quinquies ciiiii summa " fcslinatione tota populi sni generali-
vel eo amplins fusam fugatamque profligavit, magna-
las " posl se in Saxoniam venirct, indicans simul
que Afrorum multitudine prostrata, aliquanlis vellc se apud Novesium " a medio circiter " lulio
eliamsociorura suorum per lemeritatem amissis, in Rhenum transire. Sed ubi vana " esse compcrerat,
naves suas se recepit, atque boc facto ingentem quae de Nordmannis fama disperserat ,R sicut prius ,

Afiis timorem incussit. Lima Kalendis lul ». primo B Jispositum habebal ", medio mcnse 30 Augusio Wor-
diluculo ,0
in occasu suo dcfeeit; similiter ct in 8 maciam venit, ihiquc bahito generali convenlu, et
Kaleudas lanuarii, id esl in nalale DomJni, media oblata sibi annua dona solemni more " susccpit, ct
nocle obscurata est *. Imperalor cirea inissam " legationes plurimas, quae tam de Roma et Bene-
saneli Martini Aqtiasgrani " ad hiemandum venil, vento, quam de aliis longinquis lerris ad eum vene-
ihique positus totum hiherni lemporis spalium in
'*,
rant, audivit atquc " absolvil. Illothaiium quoque
diversis convenlibns ob necessaria regni negoiia 33 3*
filiuin suum , tinilo illo conventu, in Italiam di-
congregatis inpendit. 38
rexil , ac Bernhardum comitem Barcinonae, qui
* [Feru.it in regione Wasconiae Irnns Garumnam
ealcnus in inarca Hispaniae praesidebal, camara-
fluviura in pago Agincnse annonam pluere de coelo
36
simitem frumenlo, sed paululum breviora ac rotun- riuiu in palatio suo cousliluil. Aliis ctiam causis >',

diora grana haherc, de ipia doinno imperatori ad- quie ad illius placiti completionem pcrlinere vide-
latum est ad Aqms palalium 7. B 8. 11. 12.] banlur, congruo modo disposius aiquc compleiis,
DCCCXXIX. popnloque ad sua ire diraisso, ipse ad autiimnalis
Post exactam biemem in ipso sancto u quadrage- venatioiiis excrcitium Franconovurdum " villam
simali ieiunio, paucis ante sanclum pascha diebus. profectus est; qua transacta, ad hiem.mdum Aquas-
Aquasgrani terrae motus noctu factus, ventnsque ^ graui revcrsus est, ubi cl
'*
missam sancti Marlini ac
lam vehemens coortus 16 , ut non solum humiliores festivitatem beati Andreae
38
apoatoli necnon et ,

domos, verum eliain ipsam sanctae Dei gcnitricis ipsum sacrosanclum 39 dominicae nativitatis diein
basilicam, quam capellam vocant, tegulis plurobeis cum magna laelilia et exsullalione celebravil f .

VARIANTES LECTIONES.
honcfacius 3. B 5.
1
esse 9.
* qiiatenus 9. ' berchario 7. 9. bemhario 4. berenha-
* berethario 3.
rio B
0. hernhardo 5. 6. • ncc non deest 9. 6
in mari p. i. in afri dces! B 6.
7
et Carlhaginem 9. atque
c. 0. alquc chartaginem 2. aiquc cartaginem B ti. s
aliquot 9. 9
kal. iunii 9. " et VIII. 9. " circa
solemnitatem sancli 9. " aquisgrani 6. B 5. n positus deesJ 9. 1V sancto deest 9 '* aqnasgrani I. B 6.

" coortus est 9. " vero deest 9. " iunii i. 6. " aquasgrani i. G. L'5. 6. !0
moverel9. " eorum
deest 9. ** franciae
regiones 9. ,3
ulsumma9. " sui mullitudo in 9. " novcnsium 4. noviensium 5. 0.
" circiler deest 9. " vanam 9. !8 dispersa erat 9. *' sicul constitueral 9. 30 mensedeest 9. " solemni
more deest 9. 3i
longinquis rcgionibus venerant et audivit et 9. 33
suum deest 9 *' nlo deest 9.
33
ilaliam misit 9. 3fi
camararium 1. 2. 4. 0. B 5. 6. " franconouuardum 2. francohouurd i. fran-
conufurdum ti. Bo. fi ancbonofurdum B 6. ad franconofurt 9. in franconofurd 7. francofurdum 5.
38 3S
reversus ibidcm sancti martini aique beati andreae 9. sacrum sanctum 2.
NOT.E.
* Neus conlra Dnsseldorf 1) nam mense Marlio anni sequentis, post rebellioneni
b
Carolo tilio suo parteni regni tribuit. Cf. The- Compendii ortam, Seligenstadum recedendi veniam
gani cap. 35. petivit atqtie accepit,ita ut Annalium et viue ejus
c Ilajc ullima,
quibus Eginhardus Aquis iulerfuit; publicie idem sit tcrminus.
 509 EPISTOL/E. MO

EGINHARDI '
EPISTOLJI.
EPISTOLA PRIMA. A Nescio quis pnevenit adventum pueri veslri, qui
Al) ANSC.ISUM ''. mihi lilteras vestras attulit, el cffecil ut tibi man-
daret s quater.us proximo
Dilcclissimo in Christo fratri, Ansgiso venerabili. Palmarum die ad im-
seinpilernam in Doinino salutem. peratorem venisses. Sed poslquam >>
Iitteras vestras
Ohsecro dileclkmeni luam ut, non graviler, sed accepi, et imperatorem, de bis qua: voluisti, inter-
polius miserieordiler el amieabiliter, accipere di- rogavi, pnecepit milii vobis seriliere ut sanctum
gneris quod apud le c pro neccssilate quondam lio- Pascha; diem domi celehrassclis, et cscleruni comi-
minis nostri, niiiie autein hominis doinni Hlolharii, talum veslrum post \os venire juberelis, eo modo
apud te inlercedo, ut eum bcneficium, quod ego illi Ut, quamlo ille ad vos ii; palalio venisset, mandalis
dedi, sub qiialicunque lege, sieiu tibi placuerit, ha- acceptis, et ralione • legationis veslra vobis insi-
bere permillas, tisque duni nos illi de allero benefi- nuata, sine mora iter vestrum aggredi valcatis.
cio, ex largiiale domiuorum nnsiroruni , aliquam Opio ut semper benc valeatis m Domiuo.
consolalionem, Doinino adjuvante, facere polueri-
nius. Habebilis ine inagis pronipliiin anpic devotutn
EPISTOLA IV.
AD OTGARIUM AllClllEriSCOrUM.
advestram yoluntatem atqne utilitatem perficiendam,
1

B Doinino sancto et nierito venerabili Olgario, re-

si meas peliliones hac causa adimplere digna-
in
verendo archiepiscopo, Eginhardus peccator.
miiii. Opto semper bene valeatis in Domino.
Fraier nomine Werdricus, de congregatione
islc,
EPISTOLA II.
S. Bonifacii* est, et conversatur
apml nos pei Iicen-
AD GOZBERTUM AnDATKM. A
liam abhalis
stii, pro eo quod nosler propinquus
est.
Religioso Cbrisii faimilo Gozberto, venerabili ab-
bati, Eginhardus peccator.
Quem ideo nunc ad vos mitliimis, ut eusn ad diaco-
natus olliciiiin ordinare jubeatis si videritis hoc
Precor ut sanctitas veslra cognoscere dignelur ,

canonice posse per lalem rationem, quu; conti-

fleri
de causa hominis islius, nomine Bebonis, qnod ego
nelur in epistola abbalis ejus, quam nuper ad me,
benelicium illi dedi de inonasterio • S. Chlodowaldi
propter hoc qui mihi bene serviebat. Sed poslquam
cuin eum de eadem causa consulerem alque roga-
rem, direxit; quani etiam vobis per eumdem
eum domno Hloibario commendavi, impetravi a do- fra-
lein ad legenduin inisi, in qua, ul arbitror, statim
inno imperatore ut ei conlirmalionem faceret de
eoilem benelicio ad dies
intelligere poleslis utrum illa consecratio modo fieri
sna\ Propler hoe rogo
vitaj
possil, au in aliuci tempus differenda sit. Oro et
et obsecro dileclionein vestram nc illi permillatis
opto ut sanclitatein veslram, sibi devole servien-
aliquid inipcdimenlum fieri de ipso bcncficio, donec
Domino volenle, vobisc.im loqnaimir. Ha-cideo C
len, sliptT " a
nos. '. « ratia som P er el ubi 1" e custodiat,
sancl,ss,mc ae reverenlissime pater.
vobismando, quia cognosco quorumdam hominuni
pravam volunialein et infinitam cupiditalein, qui de EPISTOLA V.
proximorum danuiis nullani habent curam, in eo AD UCOBliM EPISC0PUM ',
quod su;e avtdissiiii.c cupiditati satisfacere valeant. Venerabili in Cbristo Jacobo, revereutissimo
epi-
Oplo ut semper valeatis [in Domino]. seopo, Eginhardus peccator.

EPISTOLA III. Isteclericus, nomine Otmarus, delulii inihi liite-

'
Al> AHALIIAltlUH ras sanclilalis vestrac, in quibus me rogaslis ut eidem
Reverentissimo Cbristi famulo Ainalbaiio, Egin- clerico liceuliam darem vobiscum manendi, qni i n
hardus peccator. hac regione el nalus ct nutritus esl. Et ego quali-
• Has epistolas cx vetuslo codice ms. Land inensi silo vix polest inlelligi.
prinium vulgavii Andreas Cliesnius lom. II script. ' Hic Amalarius esse videtur
Mitiensis preslvter,
r ranc., pag. C9S. Iu illis edendis nulla scrvatur ra- qui liluos qualuor de di\inis seu ecclesiasticisOffi-
lio temporum. Eginhardus, roslibatu cumuxorelm- ciis, el allerum de ordine psalmoi um seu aniiphona-
ma servato, plurcs rexit abbalias. Ooiisse crcditur riiseripsit.
anno 839. K Yel
potius mandarem. Pro punctis supplevii
b Ansegisus ex nobili Francorum prosapia origi- "
jj
dom. Tculet, vocem, cito.
nem ducens, Fluyiacense S. Geremari ccenohitim '' Aute has voces, litteras veslvas, addil Teulet islas
Carolo Magno anno 807 precario accepit. Anno SI7 cx codice.
Lus;ovienr.e monaslerium ei commissum est, et anno Ainalarius anr.o 827 adGregorium papam quar-
1

823 Fonianelleuse, cedente Eginhardo. Ohiit anno tnm r Ludovieo Pio missiis esi", ut ipse scribil in
833. prologo ad Antiphonarium.
c Sic eodex
et edit.; sed jtixla dominum Tenlet Oigarius seu Aulcarius ex abbate Veissenbiir-
i

redumlani ha* voees, apudle, quia paucis interpositis gensi Moguntinus archiepiscopus anno 82C consc-
vocibus siint repctila. craliis esl. Vivere desiit aiino847.
J Goshertiis ahhas S. Gallianno 8IC clectus ,
1 Id est, de coenobio Fuldensi.
anuo 837 vel iiiscijiienle morluus est. 1
Ex codiee Laudunensi quinlae epislokc
l'
adjecil
lloe de monaslcrio S. Clodoaldi propc Pari^ios Teulet liuiic tilulum, De ordinalioiic.
511 ECLNHAKDl ABBATIS SI2

lalem causac considerans, decrevi assensum prxbere A EPISTOLA VIII.

pclilioni vestrx, eovidelicel modo, ui idum clericus, ad otgabidh ^rchiepiscopum.

cum suis fralribus et malre, sicut rogastis, licen- Domino sancto et merito vcnerabili Otgario i , re-
tiam habcant vobiscura manendi, et censum suum verendissiino episcopo.
annis sinpulis persolvant ad u S. Scrvalium, sicul Presbyler quidam, nomiue Hroodradus, venit ad
cis a fratribus noslris constitutum cst. Dc ordina- me dicens se esse dc liscu vestro Uanniaco, et acee-
tiime vcro ejusdem clerici iu veslrasit poleslale, nt pisse licculiam a chorepiscopo vestro et cxteris
inde faciatis quicquid vobis optimum esse vidcbitur : fratribus Romam pergcndi, et bocin mcnse martio
quia vos elmoresetconversalioncm illiuscognoscilis, scd post, euiii venisset ail Mogontiacum, uon po-

et scilis nlruiii ad aliquem ordinem sarruin susci- luisse invenire bomincs cum quibiis illud iter ptr-
piendum •• idoueus sit. Opto sanctitalcm vestram ,
agere poluisset : a<: propler hoc diveilit ad quein-
nosiri memorem, stmper iu Christo bene valere. dam pa^cnseui nostrum, qui ei cognitus fuerat, no-
minc llildcbertus, el mansit apud eum donec inveni-
EPISTOLA VI.
ret homiiies Roraam eunles quos se nunc invcntos
;
AD U.llilLK» c ET IIDMU.HILM.
habere dicit, el rogavil me ut apul vos impetrarem
Dilcctissimis in Clirislo fratribus el devoiis Cbrisli
B ei liccntiam illud iter peragendi. Vult cnim, sicul
famuiis, Egilolfo et Huuberio, xtcrnam in Doiniuo
ipse assfrit, illud iier quam celcrrime potiierit, per-
salulem.
agere, et ad locum siium reverti. Propter hoe pre-
Scio vos non latere quo.I boiue mcinorix Wolfga-
cor sanctitatem vestram ut ci, sicut ipse rogat, li-
rius episcopus d
, nie petente, beneficiavil homini no-
centiam donare dignemini, et ut illi non noceal
slro Gerberto, in pago Dubargawc, in loco qui dici-
quod tamdiu intervias iuor.ilus est, quia, milllis iiu-
lur Asgbali, de ralioneS. Kdiani, mansos lll et inan-
pediinentis accidcntibus, iiiviius fccit quod emcn-
cipia xu. Sed quia in hoc diutius manere nonpotiiii,
dare non poiuit. Oplamus sanctilatem veslram, no-
nisi dum ille iu corpore vixii, precor benignitatem
slrx iiuliei illilalis iiiemorcm, seinpcr in Chrislo
vestram ut memoratum Gerberlum illud beneficium
bene valere, saiiclissime ac reverenlissimc pater.
babere permiltalis, sicul modo babuit, usqtie dum
LPISTOLA IX.
in liac sede episcopus fueril ordinaliis ; el inter ine k
AD CEHOINIM PAI.ATII COMl II M.
et illuiii conveueiil quid de ipso benelicio lieri de-
Dilectissimo fratri Geboino, glorioso comiti pa-
licai in fulurum. Opto ut semper bene valeatis 111
lalii, Eginhardus in Domino salutem.
Doaiiuo.
Kogo dilectionem vestram ut hune pagensem
EPISTOLA VII. '
noslrum, noniine David, nccessitates stias til>i re-
AD POPPOSEH COSIITEM ferre volentem, exaudire digneris ; et, si causam
Magnifico el bonorabili alque illustri viroPopponi cjus rationabilem e^se cognoveris, locum ei facias

glorioso » comiti, Eginhardus in Domino saluleui. ad doranum imperalorem sc reclamare. Est enim
Iloniines ' confugerunt ad limina beatorum Cliri- i.leiu houio domni lllulharii l
; el ideo, non lantum
sti marlyrum Marcellini el Pelri, falentes se culpa- proplcr petitionera mcam, sed prnpter bonorem et

biles esse, qui in prxsentia vestra convicti fuerunt amorem senioris sui, debes illum a^ljuvare. Oplo ul

quodam * furlo quod cominiseriint furando fcramina te sanum et intoluinem cito videre merear.
dominica foresle n cujus parlem coniposilionis
in :
EPISTOLA X.
jam solverunt, et adbuc solvere ', sed, ut asserunt, AD IIETIl m ARCHIEPISCOPDK.
non habenl unde solvere propter paupertatem suam. Domino sancto et merito vcuerabili Hetli, reve-
Proinde precamur benignitatem vesiram uteis, pro- rentissimo arehicpiscopo, Eginliardus peccalor.
pler auiorem Christi inartyriim ad quos confiigerunt, Sicut c\ littcris sanctilatis vestrx vos velle to-

in quanluni possibile est, parcere digncmini, ue pe- gnoviinus, ila sine dilalione facere curavimus, mit-
nitus pereanl per hiijiisinodi culpam, sed polius scu- jj tendo videlicet vobis reliquias, quas vos habere
liant apud vos profuissc quod ad sanctorum
sibi velle ad detlicationem novx basilicx vestrx scri-
marlyrum sepulcra eoufugerunt. Oplo ul scmper psislis. Ei qnidem libenler id fecimus, qui talem
bene valeatis in Domino. flduciam in vobis habemus, ut quxcunque parlicula

« ld est, S. Servalii monasierio Trajectensi ad Mo- Deberenl supplel Teulel, et codex fert debberent.
i

sam. Ediii banc voccm omiserunt.

D
D. Teulet habel : ad aliqnam ordinationem sa- Post D. Bouquelium et Teulet ad Otgariuin
i

cratn suscipiendam. directam fuisse hanc epistolam putavimus. P.-ior

'Eorte legeudum Heislolphum, qui erat artbie- ediilit ut codex ms. Dominn sancto H. G. Ii. 0.
piscopus Mo^unlinus, cujus suffraganeus Humberlus rever.
tpiscopus Wlrziburgensis. 1 Forlasse ille est Gibiiinus, qui ex comile mo-
Is erat Wirziburgensis episcopus, cui forle suc-
•J
nacliiim induil iu Rlicineiisi S. Kcmisii cecuobio.
cessil iiumbertus. Tulel, Hlotharh.
'-

« D. Teulel habet ex codice, gratioso. " lletli ex abbate Mcdiolaiicnsi faclus est Treviro-
'
Anle homines addidit Teulet haec verba auo : rum anlisles anno 8U. Mabillonius qui libro xxxiii
pauperes. Aunal. Bened., num. 00, in anno 847 ejus obitum
B Ante quodam, idem doelus a-Jdit dc. collocat, illumduTerl usqucadaimura85i, lib. xxxiv,
« Sic codex, scd Teulet forctta. nuin. 3.'>
 i:. KPISTOF^. 5 i

de sar.ris bcatoram mariynun cineribus ad v per- A faciendum ile uno illormn difficile esl, id cst, femi-
vencrit, lalis ei honor cxhibealur, qualcm totis eo- na, quam in melius quam ego nosii, si a tc, siue

rum corporibus cxhibcrc de.bueramus, nisi dcsidia culpa, in conjugiiim possit assumi. Nam de dispen-
el negligcntia a debito iilis honore retardaret. Quod sa, quain in Aquis acccpistis, null.im volo aliam rc-
autem per nos cognosccrc vcluistis, minime u>s dc Iributioncm nisi amiciliam luam. De Jopila vero,

his ceriioresrcddere valemus, quia pene nihil inde quando insimul fuerimus locuti, juxta quod tunc
adnostram notiliara scietis pcrvenire; neqiie nos inter nos convcnerit, facere paralus suin : ct ideo

de liis magnopcre curiosi sumus de quorum cogni- libi modo plur.i pei lilteras meas imiicare non pos-
tione nullam utililatem ct parvani percipinins volu- sum. 0|iio ut scmper bene valaas in Domino.

piatcm. Optamus sanctitatem vestram, nostrx imbc- EPISTOLA XIV.

cillitatis memorem, in Chrislo semper benc valcre, AD CF.KWARRtM P
I!IRI lOTHECVKIUM.
sanclissime ct reverentissinie pater.
Dileclissimo fratri Gerwavdo. Egiuhardus sempi-
EPISTOLA XI. lernain iuDomino salntem.
Al> HRlOlir.Kll M (OMITFM. Dubium mihi cst utriini de :e sentire debeam,
Magnifico el honmabili aique illusiri viro llruot- „ quoil aut iiitcras meas non intellexisses aut de ,

herto, glorioso coniili, alenuim in Domino salu periculo meo non curasscs ? Sed facilius in emn sen-
tem. stun adducar ' ut arbitrer propler aliquas oecupa-
Rogo benigniiatcm vcsirani ul mihi mandare di- tiones scripta inea a te paruni diligentcr lecla ct in-
gnemini quid vobis placeat vel ", ul modo lieri de- lellecla fuisse, quam ut credara charitatem tuam
bcat dc causa Alalifridi, liominis nostri, ulrum cx comminali niilii pcriculi curam non habtiisse Hor-
tolo dimiltcnda sil, an ilie adhuc sperare debeat tariseniin, iino ronsiliiim das , ut, omissis iuarly-
qnod ''
;«(I snam jnsiiliam, per vestruni adjulorium, ruin excubiis, quibus indcsinenter a.Iesse el intercs-
pcrvcnirc mereatur. Nam ego lolani causain, ct sc JUS.-.US sura , palatium petam
seplem ; cuni miiii

qualitcr a vobis per veraccs homines inquisila est, dierum absentia poenalis fulura denuntiata sit quoe :

simul cuni Ail.illiarlo et Gcbuino comilibus palatit, non soium in mora in palatio facicnda sed ne iu ,

donino imperalori indicavi : cl ille respon il niihi, ilinere ,

quod ad palatium pergendum est , cavcri
mirum sibi vi:Ieii cur illa causa jam fmita non potesl, prx-serlim a me qui, lani proplcr vi:e tiiflicul-

fuissct. Idco prccor dilcctioncra veslram nt non quam corporis imbecillam valctudinem, raro
l.ileiu

milii mandare dediguemini <•, quid praedictus homo celcrius quam scptem dierum spalio de Aquis atl
noster de ipsa sua causa facere debcat. Opto ut ., marty rum limina potuipervenire. Sed jamnunc rogo
seirper lieuc valealis in Domino atquc o' nhe dcprecor utscriptum quod lil misi, , i

EPISTOLA XII. iieriim iclegerc alque intelligere >*,

mihiquc, sic-

AD LIUTIHRDLM PRESRYTERUM ET ERF.MBERTLM VICE- ul le jani dudum per litteras ineas rogavi , qnid
DOMIUM. tilii dc illa revelatione alque mandatis, quibiisoli-
I:i Chrisli nnntine, Eginhardus abbas, Liuthardo slriclus sum, videatur, rescribere non graveris. Non
presbytero et Ercmberlo. vicedoniino, lidelibus no- deeriinl perlatores, si hoc quod scripseris Bonoil >,

stris, in Domiuo salutem. viccdomino nostro, mittere volueris. Opio vossem-

Notura sit vohis quod nos YVillibaldo presbylero, per bene iiiDoinino valere b
, charissimealque ainan-
fidcli , ut credimus, noslro, injunctum habemusut tissime frater ct domiue.
ceiisiiin nostrum recipiat ab Imminibus nostris, tam EPISTOLA XV.
apud S. Bavoncm quam iit Blandinio monasterio.
IN PERSONA POVJF. AD RI.IDTIT.IT.
Propter hoe niiuimiis illum ad vos, quia volumus ut
ciadjulorium faciatis ut eumdem censum et pleniler Dileclissimx sorori Blidlhrul , Roma amica ct

e| in bono argcnto ieeipi.il J . Opto ut scniper benc bene cupiens tua, aclernam in Domino salutcm.
valealis in Domino. pv Quidam servus vcsier de Hakcshah, nonii e Wc-
EPISTOLA XIII. nilo, quamdam liberam feminam accepil silii in con-
All POPPONEM COMITEM. jugiuin, ct inodo timendo iram vestram, siinul et

Magnificn ct honorahili atque illuslri viro Pop- douiini sui Albini , confugil ad limina sanclorum
poni ,
glorioso comili , Eginhardus seropilernam in Marci lliuiel Petii. Pro quo rogochat ilatem luam ut
Dumino salutein. mea vice apud iiluin intercedere digneris, quatenus
Dicltim esl uiilii quod nic rogasses ut de trilius ei liceat, cumsua elluagratia, feminam illam qnaui
capitulis te ccrtum faccreni : quod utiqtie mihi ad accepit, babcre. Opio ut semper bene valealis i

e isle bibliothecarius eratpalatii.

"Codcx elTeulctcomma et vocem vel non liabenl. Gerwardus
Tculet ut.
i> ' Codex, udduror.
Melius liabel Teulet, Ut nnnc tnilu mandure di-
c s I). Teulet. addil velit.
gnemini. i'
Teulet baliet ex codiee, opto ut scmpcr bcnc va
d I). Tcnlcl bunc locum in eililis tnrbalnni et a lcas.
Dom. Bouquetio omissum sic restiluil Et eum re- :
Pct/ius, liie pro Boma.Imma,
' nomcn Eginhardl
ceplut fueril, votumus ut vos itlum ud Iwc adjuvclis uxoris, legendum pnlat.
ut cum nd nos perferre vnleat. I Teulel addil, in Domino.
r,i5
EGINIURDI ABBATIS ;ic

XVI. A Notum sit libi qni uinus nt, quando l«ec opi-
EPISTOLA
slola nostra ad te vencrit, statnnsine ulla dilalionc,
AD IIATTOMM COJ1ITEM.
glorioso eo- prajpares le a<i lioc ul, xv kal, januarii , iii csi vi
Dilcciissimo amico nostro Haltoni ,

Domino salutem. dicbus anle Natale Domini, obviam missonoslro II.

mili , Eginhardus ajternam in

nomine Hunno, venit ad venias in villa nosiraqiuc dicilur Heilambrunno : et

Quidam homo vester,
quidquid ille tibi de verbo nostro simul cnm aliis
limina sanctorum Mavcclliiii ct Pctri, veniam
postu- ,

lansproeoquoclconservamsiiam, ancillamvcstram, comilibus et Qdclibus noslris, ad fiiciendum injun-

facerc studeas, ct laliter exinde agas, qua-
conjugium sociassct sinc vestra jussione. Pro-
sibi in
xerii,

literin tua Qdelilate bonam habemus Qduciam. Benc

pterhoc precamur benigiiiialem veslram uta vobis
bocfaclopcrcipere merealur, si de- vale.
indulgentiam «le

lietum cjus venia dignura fueiit inventum.

Opto ut EPISTOLA XX.
Domino. 1N PEKSONA lll.UDOWIC.l IMPERATORIS, AD II. EJUS
semper bcnc valeatis in
FIDELEM.
EPISTOLA XVII In nomine Domini Dei el Salvatoris noslri Jesu
AD HRARANUM a ABBATEM. Chrisii, Hludowicus, ordinante divina proviilentia,
ReverenlissimoChristi famulollrabano, venerab.h B imperator allgustuSi H . Qdeli nostro.
abbati, Eginhardus pcccator. Nolum sit tibi quod volumus ul unum de filiis

Qnidam homo vester, nomineGundhartus, rogavil tuis, vasallis nostris, qucin tu novcris quod hoc mc-
nos pro se apud vestram sanctitalcm interccdere, lius facere possit, praeparatum esscjubeas, ut, quandn
ut, sine offensione vestra, immo cum gratia vestra,
R. comes et H. missus noster per illum nobis aiiquid
sibi liccat iter exercitalc, quod prajsenti tempore
maudarc voluerint, sine mora vcl larditate, ad Tu-
agcndum est, omillere, ac domi manere >> ; asserens
rones pergcre possit ;
quia ibiaut nos ipsos, aut di-
sc ad hanc remansionemmagna cogi neccssilate, pro
lectam conjugem noslram, Domino volente, inventii-
eo quod faidosus sil, et cum inimicis suis ct his,
rus est. Vidc ut nnllam exindc habcasnegligentiam,
qui vit;c ejus insidianlur , hoc iter agere non au-
si graliam nostram velis haherc. Opio ut semper
dc.il, prasscrtim cnm illn comile, cuni quo ire jube-
benc valeas in Domino.
tur, qucm sibi dicit esse inimieissimum. Ideo rogat
EPISTOLA XXI.
ut euui in lanliim periculum veslr.e jussionis aucto- IN PERSONA IILUDOWICI IMrERATOKlS, AD T. EJUS FI-
rilas non impellal sibi curee cssc scque provi-
: ,
DELEM.
dere titcum cxaclore hcribanni, si venerit, ct eum Iu nominc Domini Dci cl Salvatoris noslri Jeslm
compcllaverit , sine vcstro labore se pacificet. Non C Christi, Hludowicus, divina ordinanle providentia,
vos rogarem de hac causa, nisi angustias ejus at- impcrator augustus, T. fideli nostro.
i|,iepericulacomperia haherem.Opto utsemper hene Notum sit tihi quod volumus ui ad boc le pnepares
valealis. ut, quandocumque IIRT. e comes et II. missus no-

EPISTOLA XVIII. ster per te noliis aliquid mandare voluerint, stalini,

41i MARCURADUM VICEDOaiNDB. sine mora vcl aliqua larditate, cum ipso mandalo, ad

c Turonos f
pergere possis quia ibi aut nos ipsos, aut
Dilecto amico noslro Marchrado, vicedomi- :

Domino saluiem. dilectam conjugem nostram, Domino volcnte, inven-

uo, Eginbariliis oetcrnam in
Hedabach, nomine lurus es. Vide utiiullam exinde habeas negligentiam,
Duo servi S. Marlini , de villa

ad limina bea- si gratiam nosiram velis habere.

Wiliirannus el Otbcrlus, fugerunl -i

lorum Chri=.li marlyrum Marcelliniet Pelri, pro eo EPISTOLA XXII.

AI> A. MISSUM DOMINICUM.
ijiio>1 fvator corum quemdam socium suum occidis-
iiccat solvere illum weregel- Dileclo fratri et amico A. misso dominico , Egin-
sel : rogautes ut eis
mcmbra perdonentur. hardus sempiternam in Domino salutem.
dum pro fratre suo, el ut ei
quantum Putabam libi bene cognitum csse quod homines
Proindc rogamus dilectionem tuam ut , in
^
amorem Dei nostri, quos babemus, sccundum
in istis partibus
possibile est, ei parcere digncris propter
ctsanctorum ejus, ad quorum limina confugerunt. Ordinationem domni impcratoris, ad
et jussionera

cnstodiam maritimam fuerunt non solum eo lem-

Oplo ut semper bene valeas in Domino..
pore, quando ille .... oriam B profectus est, sed
EPISTOLA XIX.
ciiam quando Aurclianos perrexit. Et ideo non vide-
IN PEBS0NA HLUDOVVICI IMPEBATORIS, AD C. COMITEM.
tur niilii justmn esse ut heribannum solveredebeant,
In nomine Domini Dei et Saivaloris noslri Jcsu qui non aliuhi fuerunt, nisi ubi ipse imperalor pra?-
Christi, Hludovicus, divina ordinante providentia, cepit. Et idco precor dilectionem tuam ulnobis spa-
imperalor augustus, G. coiniti. tium indc dones, donec domnus imperator venerit, et

Rahanus abbas Fuldcnsis faclus anno 822, Ot-

a Sie codex at Teulet hahel Urotbertus.
f
;

gario in episcopatu Moguntiacensi successit anno Mclius, Tenlel, Turones.

1

847. Teulet pulat has lilteras oriam cssc finem no-

B
k Teulet, remnnere. minis alicujus civitalis vel regionis el suppl ndum
c Teulet addit glorioso. esse llajo, et ila legendnm foret Bajoariam.
"i
Tculct, confugerunt.
517 EPISTOLA m
nos illum admonebimus de jussione sua, et ille tunc A EPISTOLA XXVI.
prweeperit qualiler illi placnerit. Opto nt semper AD AMICIM SIIM V.

Pomino. Ev. SS. h.

bene valealis in

EPISTOLA XXlll. Fiuinoldiis lilius N. comitis , cujus N. sororem

babet, magis inflrmilate quani sencctute confectns
All VICEDOMIM'M SITM.
— nam continuo ac gravi pedura dolorc vcvatur —
ln Chrisli nomine, abbas Eginhardus vicedomino habct beneficium non grande in Burgundia, in pago
et fideli nostro salutem.
Genawense, ubi pater ejus comcs fuit, et timet illud
Notum sit quia volumus ut homincs aliqnos miiias pcrdere, nisi veslra benignitas illi opituletur, co
ad Aquas, qui mansiones nostias omendent alque qnod prae infirmiiaie ° qua premiiur, ad palaiium
restaurent, et ea, quac nobis ibi necessaiia sunl ad venire non potcst. Idcirco precatur ul, in isla neces-
habendum, id est farinam, bracem, vinuni, forma- siiale, domnum iraperatorem rogare digncinini, ut
tem, elcxlera, secundnm consuetudinem, tempore permiltat sc habere bcnclicium, quod avus ejus illi

oppnrtuno illuc venire facias. Boves vcro, qui occi- concessil, el pater bahcrc permisil, quousqiie, vi-
dcndi sunt, volumus ut facias ad Ludinacam venire,
ibus recepiis, ad ejus pr;csciitiam venerit ac sc
et ibi occidere :
unum ex his volumiis ut dari facias B solemni niore commendavcril. Bene valc , ignlo-
llruollouge, et illa minutalia alque interanea, qux rum anianlissiiiie, sic oplet d igiilus luiis velulus et
ad nostrum opus servari non possunt, volunins ut infirmus.
rientnr ad illam familiam qux ihidcm est. Nos veio, EPISTOLA XXVII.
Domino adjuvanle, si vila comes fucrit, volumus, AD N. COMITEM.
eirca missam sancti Martini, ad palatium vcnire : et Magnifieo et bonorabili alque illuslri viro N. glo-
ideo voliimns ul bacc omnia junioiihus etiam nota fa- rioso comiti , Eginhardus sempiternam in Domino
cias, eisque ex verbonoslro prxcipias ut similiterde salutem.
expensa nostra facianl, sicut te facere pr;ecipimus. N. vassus dominicus, fratcr uxoris N. comilis,
Bene valc. morho pcdum ct scnectutc gravis volcbat vcnire ,

EPISTOLA XXIV. ad domnuni imperalorem sed non poluit propler :

AD QUEMDAM MINISTKUM Sl I M infirmitalem suani. Cum primuoi potuerit, veniel ad

serviiiiMii cjus. Interim poslulat ut sibi liceat bene-
In Chrislinomine, Eginhardus, diclus abbas, N. in
Domino salutem. ficimn siniiii hahere, quod ei dnmnus Karolus iinpe-

Notum libi facimus quod cera indigemus ad pagoGenawense, usque rator dedit in Burgundia, in
servi
tium nostrum, et boc in istis locis recupcrare non
C dum iUe "' pra?sentiam ejus venerit, ac se in manus ;

ejus commendaverit. Mihi quoque rectuni ct utile

possumus, quia parvus provenlus mcllis fuil pcr
vidctur ut ila fiat, sicnt ipse dcsiderat, quia vir
hos duos annos in islis regionibus. Mco volumus ut
tractes atque considc cs cum N. qualilcr, si fieri
bonus ac prudens est, et bonae famae intcr vicinos

potest, unam samnatam » facialis siinul cinn vas;il-

suos, et vos bcnc facietis, si eum in hac re adju-
vare digneniini. Oplo ut senipcr benc valeatis in
lis noslris, quiad nos de isiis parlibus, post inissam
sancti Bavonis, icvertunlur. Bene vale et ora pro
Domino.

nobis. EPISTOLA XXVIII,

EPISTOLA XXV. AD N. COMITF.M.
AD N. EIMSCOrUJl. Maguifico et honorabili atquc illustri N. glorioso
Domino sancto ci merilo vcnerahili N., reverendo, coniiti, Eginhardus aelernam Domino saiuicrn.
in

Eginhardus pcccator. Bogo henignilalein vestram ut hunc juvenem N.

Quidam scrvus Sanctae Marix, nomincN., ad ve- apud domuum imperaiorem adjovare dignemiui, ut
stne sanctitatis pcrtinens potestatem, venit ad limina beneficium , quod ipse et fratcr suus habent , non
bcalorum Chrisli martyrum Marcellini ct Petri, pro J> perdant. Ilaheiit eiiim in pago Tiirnacense <=
man-
scclere quod cominisii interfiricndo socium suiim sos xv, et ullra Hrenum mansos v. Ipse vult cuiii
prnpter scandalum quod inler eos fuit exorium. beneficio quod in Tornaccnse cst, scrvire doncio
Proinde precamursanctilatem vestram ut, ob reve- imperalori, ct ut Irater suus, cum illo quod ultra

rcntiam eorumdem niarlyrum, ad quorum limina Hiciium est, se ad N. commendet, et tamen com-
confugit.ei parcere dignemini, ut, indulla membro- muniter illnd beneficiuin totiiin habeant : sed ille

rum inlegriiate, verhcrumque poena, liceat illi solu- non vult ci ad hoc conscntire, nisi domnus impera-
lione pecuiiix componerc atque enieiidare quod mala lor illi praecipiat. Nam nisi hoc factum fueril, pcr
voluntate commisit. Optamus sanctitalem veslram dunt illud beneficium quod ultra Hrcnum bahent
semper in Christo bene valere, sanctissime ac revc- Ideo precatur bonilatem veslram ut inde domniun
rentissime pater. imperatorem rogare dignemini, ut fratrein ejus sic

faccrc jubcat ; ct ipse paratus cst facere firmitalein,

Teulet addit, nobis vcmrc. c Codex et Teulet, propter infirmilatcm

b Sic D. d Teulet, Optat.
Bouq. at Teulct Einhardus V. suo
; stt-
tuiem. c Sic codex ; Tculet, Tornacense.
519 KGINIIARDI AMUTIS K20
qiialcmdomno imperalori placueril, quod bcnefi- A nociva servis Dei, nisi pcr gratiam divinam honis
cium snum communilcr cum fralre suo habere non inoribus subcsse nnscanlur quia scicntia inflai, cha- :

vnli. srmper ». Opio ut semper bene valeatis in riias vero xdifical. Melins mibi qiiidcm cst ut te

Domino morliiuin vidcre conlingat, quain inflatiun el sca-

EPISTOLA XXIX. lcntcm vitiis. Non cnim Salvnioi a se miracuiorum
AD N. SACEKDOTI-.M. faeta, sed mansuetudinem cl cordis lnimililaicm di-
Domino sancto et merito vcnerabili N. sumnii Dei scere prxccpit. Quid plura? Sxpc hxc etalia bujns-
sacerdnli, Eginhardus peccalor. modi a n:c audisli. Ulinani aliquando eontingat islis

Venienlem ad nos Eburoncm, propinquum ct Gde- (lelectari,quibusiniindiliacordiscorporisque, per Dei

lem vestrum gratanti animo susccpimus, exisliman- auxilium, asscquitur. Misi igitur libj vcrba etnomina
tes eum iliutius apud nos esse mansurum. Sed quia obscnra cx libris Vilruvii, (]ii;e ail prxscns occur-
ille advos redire festinat, noluimus illuin sine litte- rcrc potcrani, ut coru u notiiiain ibidem pcrquire-
ris noslris dimittcre, nc si vacuis inaniluis redirct, res. El crcdo quod eorinn inaxima pars libi i!c-

ad nos non venisse pularelur. De his tamcn eausis, moiisiiaii possil in capsella, quam donmus E. co-
nnde se cerli aliquid ail vos allaturum existimavit, luuinis eburneis, ad instar anliquorum operum, fa-

niliil vobis ccrti significare, aut pcr illiun indicare B bricavit. Et propter quod Vitruvius nominat
illud

possum, quia mulatio rerum, qu;e nuper in lioc sccnogiapliiani , interroga quid sit qnod Viigi-
regnn faeta est, in tanium n: s conlurbavit, ul peni- lius iu III Georgieorum libro scenam vocal. Dicit

tus ignoremus qnid agerc dcbcamtis, nisi ut, secun- enim :

dum verba Josaphat, oculos nostros ad Dominum ' Ad dclubra juvat, caesosquc videre jmenros,
Yei sccnaul >erslsdiscedat Iniuhlins uiquc ,

dirigamus; et, juxta vcrba Philonis, impioretur di- l'iu laii r.i iniexli tullant aulxa Itriiaiuii.

vinum, quando humanum cessat auxilium. Ipsum Vale.

autcm latorcm prxsentiuin Eburonem quamvis ,
EPISTOLA XXXI.
h propinquus AD EPISCOPUM.
nobis sil, charissimum, vestrx dilc- N.

ct oni commeiidamus. Confidimus euim in Deo,

r Domino sancto ct meiito venerabili N. episcopo,
licct nunc fieri non posset, quod eum iterum, opi- Eginhardus sempiternam in Domino salutein.

iiilautc divina clementia, Ixlum ct hilarein, oppor- Quamvis mc mullum conlrislct quod te, amantis-
luno tempore , ad vos rcmittere debemus. Optamus sime dominc, per «, in hoc niolcslissiino
ut sanctitalem veslram , benc valentem et nostri eorporis veslri labore positum audio ; tamen non
nteiuorera , divina gratia serapcr et ubique eu- minimam capio consolationem, quod htinc laboicui
stodial. C tibi proliccre, ct ad purgationem anim;c pertinere
non ignoro. Crcdo enim quod ideo te divina iniseri-
EPISTOLA XXX.
cordia tamdiu in boc morbo corporali niaceiari
Al> VISSIMM FII.IUM SUUJI.
penniit.it, quod te, hoc corpore migrantem, emcn-
Charissimo filio ''
Vussino in Domin6>salulem, daliini recipiat. De orationibus vero pro te faciendis,
Vereor namquc, lili, et valde mcluo quod, relicto
certam facio cbaritatem luam quod, in quantuiii
ovili, ncc tui nec nui memor csse dcbeas : quia ju-
inihi Deus vires ct possilililatcm concedere digna-
ventus immalur.i nisi lrenis disciplinx coercita,
,
lus fuerit per cos, quos auditione dignos xstiniarc
baud facile pcr juslitix incedit vias. Quamobrcm, possum, certare eurabo, qucmadmodum et te erga
mi nate, stuile probos xmulari niores, et qiiem le
meani pusillanimitatem fiduciam habere cognosco.
semper sequi horlabar, ne ullo pacto offensum ba-
De recuperanda eoipoiis salutc licct nunquam sit
bcie velis : scd profcssionis c l.ux niemor, quan-
dcsperandum, quia potens cst Deus de creatura sua
tiim ipsc annuent, cui tc totum commisisti, ejus
facere quidquid voluerit, tanien inelius est unicui-
mandatis insiste disccndis. His edoctus, et in operc que nostrum ad certa se prxparare, quam, propler
corum assuclus, nullo \ilalis scientia' commodo ca- incerla, qnnd necessarium est, vclul meliora spe-
ivbis. Sicut le prxsens monui, in studio disccndi lc IJ
rando L ncgligere Opto tit semper benc valeas in
,

exercc, et quidquid ex ipso iucidissimo ct abundan- Domino.

lissimo niagni oratoiis ingenio assequi nobilis scicn- EPISTOLA XXXII.
tix polueris, uihil inlactum rclinque : niaxime au- AD AMICUM.
tcin probos niores illius, quibus excellit, imitari mc- C.iiaiissimo meo Eginhardus peceator, jam in

inenlo; iptoniam grammatica et rhetorica, cxtera- extrcmo positus , tuus lamen tuoruniquc, donec
que liberalimn artiuin studia, vaua suut, el valde snpcresi llatus, Dco leste, fidelis.

Teulet kabere vultsemper; .... expungit voccm ex quo, reliclo ovili, Fuldam accesscrit ad Itabauum ,

»ii/i. inagnnni illum liiu dubie oralorcin, cujus probos

I

h Teulet, vobis. mores filio imilandos proponit.

' lilcm, eteclioni ' Addit Teulct versum sequentem :

i Vussinum Eginhardus ex linma conjugc suscc- . . . Jam nonc solemnes ducere pompns.
pcrat. 8Supplet lilteras D. Tculcl, cjtisque punc'ua-
e Ex his verbis colligil Mabillonius Yussiiuim nio- lionem sequimurnt sensui aptiorem.
nacbuin fuisse, forte in monasterio Sclingcslaitiensi, h Teulet, speranda
521 EriSTOL^:. 541
Commcndo dilectissime mi, lux cbarilati , ani- A gruaiii factis vestris mcrccJem rctribuere dignctur.
mam, e corpore subJilo peccalis cgrcssam ut , cani Pioniilliinus etiain quod el noslram parvilalcm ad
in tuo tuoruinque li lcliuni consorlio adscribi d.gne- volunialem vcstram faciendam paratum habere de-
ris : qualenus, sanrtarura studiis oralioniiin ,
pio- bealis. Benc valete.

rumque precibus fralrum, roisera adjttvata anima, EPISTOLA XXXIV.

lorum quiddam « refrigerii accipere mercalur. His »I> LOTIURIUM IllPF.RIl CONSORTEM
iiaque, proplcr uimiam magnamqiic angustiam car- Vivat Dominus meus, piissimus Augustus, in pcr-
nis vel spirittis, broviler prxlibatis, dcprccor, dile- petuum.
ctissime uii , ut siimmam ,
pio amore Dci ac niex Qiiunlam curam cl solliciUidinem crga magniludi-
vililatis amicitia, ccclcsiarum, niex com-
parvit.iti 11*111 veslram mca pusilliias gcrat, non facile vcrbis
ntissarum , adbibcas curani , nc post obilum nicum explicare valeo. Quoniam xquc vos atque piissimum
lupi locum saiictitatis invadant rapaces, gregeniquc dominum meum, patrcm vcstrum, scmper dilexi, et
Iiumillimum dispergant : sed poiius eis talis concc- xqu.iliter ambos salvos csse volui, poslqnam vos iu
datur rcclor , qui Dcuin amarc noveril vcl limere, societatem nominis ct regni. consensii totius populi
el bis, qui subilili sunl, misericorditer snbvenire. sui, assurapsit, mexquc parvilati prxccpit ut veslri
Fralrcs vcro noslri tuique fidelissimi cx moiiaslcrio B curam gerercm, ac vos de inoribus corrigendis, cl
N. fratcr quidam •> intcr cos, proximum niilii , sibi honcstis atque utilibus sectandis, sedulo commonc-
prxesse optavernnt, juvenem quidcm xlale, sed rem. Scd licet in his mcam operam, ininus quain
moribus, ul puto , seno.in ; cujus prngcnicni hene dchtiit, utilem vobis silis experti, tamen volunlas
nosti, c lilins N. fraicr N. cl miiltorum nobilium fidelis non dcluit, nec adliuc quidem deest, qux mc
proximus. Qucm Wormaliam direxerunt el, adhuc d tacere non pcrmiltit ;
quin potitis cogit ut vos dc
vivente me, dum N. me visitarc dignatus est, prx- vcstra « cognoscat, quod quidam homincs, sua
senlem commendaverunt. Qui valde ct cum nuiltis potius quam veslra conimoda qiixrcntes, mansuelii-
lacrymis , milii vcl propinquis mcis, adslante N. co- dinem vcslram sollicitent, vol isque persuadere co-
mite, promisit e N. precibus compulsus annuit nentur ut, postposito paterno consiiio, ct obcdienlia
quod, si apud Deum facliim sit, ipsum loco meo dcbita derclicta, locum, vobis ad regendum atque
optassent. Unde mcniento, dtilcissiiite, ul boc non cuslodiendui» a piissimo genitorc vestro commis-
diflcralur , sed ul fiat maxime adhibe cerlamen. sum, dimittatis, et ad illum, ipso invilo, et ncque
Millo pallium unuin, quem f
rngo fralrilius ad S. volente neque jubcnte, veniatis, etapud eum, quam-
Servatium dari jtibcas, nt mci menlionem facianl. visilli non placeat, permanealis. Quo quid perver-
Tux charilali mulum nieuin dari prxcepi. Imma, ^ sius vel indecenlius excogitari potest ! Videle quatis
soror dilectissima, his esto adjulrix, libique animam sit, el quantum mali habeat ista persuasio. In pri-
commendo ! Jani plura loqtii angustia non permiltit, mis siquidcm, ul mex pusillita i videlur, hortatur
atlamen animani roeam ilerum prccibusvcstris coin- vos ut Dci prxccptum, qtio parcntifcus bonor exhi-
nirndo. beri jnbclur, parvi pendatis, et longxvitatem, qu;e
EPISTOLA XXXin. pro remuneratione conscnati lnandali promitlilur,
At> N. i.OMI IT.M ET N. IUDICEM, MISSOS DOUl.MCOS. pro nibilo babealis deinde ul, abjecta obedienlia,
:

Dilectis in f.brislo fratribus el amicis, N. comiii, iiiobcdienliam pro illa assumatis, cl contra eum,
N. judici , gloriosis missis domni imperatoris sub quo subjeetionem humililcr vos agere debuc-
Eginhardus in Domino salolcm. ralis, per clalioncm contuniaciter erigalis tum ul :

Homiues nostri ,
qui dc islis parlibus ad nos ve- per contemptum et inobedienliam c!_arilate depul-
niunt, solent nobis narrarc de bona voluntatc el de sa, discnrdia, qu;e niiuqiiam intcr vos vel nominari
benignitate vestra erga nos , in eo quod hom nes debuil, in tantum excrescat, ut, inter quos amor
nos.ros servatis, el eis parciiis in qualicimque loco esse debuit, odiuni enascalur
quod ne veniat sum- :

ilbs parcere polestis, tam in hcrihannis quani in „ mopere cavendum esl. Credo enim prudentiaui ve-
aliis causis ad veslriim missaiieum pertinenlilius. siram minus laicre, quanla abominalio sil apud
Unde vobis dignum est, magnas a^imus gralias,
, ut Denm filius contumax ei parentibus inobedicns, cum
Deuinque rogamus et sanctos ejus nl vobis non so- euni Dcus, sicut in Deuleronomio legcre polestis,
lumhic, inpra.senti vita, sed eiiam in futura, con- per Moysen ab omni populo 1. pidari prxccpit. Qua-

* Sic babet cmlex ; at Teulet meudani codicis cor- 1 Sic codex atTeillct qund post D. Buuqtietiuni,
;

rexit edendo, qitemdam. qui iu textu leelionem cojicis servavit.

J>
Mendosum codicem non scculus esl D. Teulet et B Post verba ut vos de veslra,
dominus Teulci
edidit [ralrem quemdam post Mabillonium, Ann. ord. ex coJiee recenliori ad lidit ferc tres lineas ediiis
S. Ben. hiic usqne incognitas et quje sensum adimplent. Non
c Addit
Teulel modo paraphrasis, esl cnim. regre fcret doctissimus Eginhardi ediior si in noia
4 Idem post Wormatiam, inler
uncos ajilit, fta- htinc locum prout ab illo restitulus est, exhibemus ;
tres noiln tuiqne. ergo ila se habel Cugit ut vos de veslra [salute
:

« Post puncta qunqite edidit Teulet , diccns in no- commoneam ct in quibus periculum veslrum cavere
tulahanc vocem in coiire distincte legendam, quam- debeath breviter aperiam. 1'ervemssc ad parrituiis
vis ah cdilis omissam. Sed verbuni qtio proxime I tnea' notitiam magnitudo i.s.r.i] cot,<toscat, etc.
prxcedit perspicacionim oculnrum aciem prxlerit.

PiTnoi.. CIV. 17
 iCIMl.VKDl ABBATIS 824
propier admoneitdotn censui iicpli.aiem » vesirara A enim sciens noslrara amiciliain, pulavil ine hoc
ut, per prodentiara a Deo \obis coiicessam, caveatis apuil tc impetrare potuisse. El ego, in tua dilectio-

pcriculum vestrum, nei|ue arbilrcmini hanc divinam ne coulidcus, pelo ut voliintaicni ejus in bac causa
scnlenliam posse a quolibcl conlerani, licci in veteri adimplcre non giaveris. Opto ut scinpcr bene va-
lege conscripia sit. Est eniin una <lc niultis, quas leas iu Domiuo.
majores ac doclores nostri, sancli videlicct Patres, EPISTOLA XXXVII.
tam pnesentibus quam prasleritis b lemporibus, tain *D N. VlCl UOMINHI SLXM.
chrislianis ijuain judxis, obscrvandas esso censuc- ln Cluisti nomine Eginhardus N. vicedomino.
iiini. Amo vos, Dcus scit, et iilco tam fiducialiter Hiramur valde proptcr quid c
omnia sic rema-
admouco : nec vos vilitatem pcrsona? admoncniis, nere potuissent, sicut remanserunl , quac tibi fa-

sed salubrilalcm consilii, considerare debetis. Op- cicnda commisimus. Nam , sicul audivimus, de illa

lu, ctc. annona, sive ad farinam, sivc ad bracem faciendam,

EPISTOLA XXXV. qiiam ad Mulinhcim tnittere debuisli, nihil misisti :

Al) N. A.BBATEM. nec aliud aliquid, nisi triginla porcos, et illos ipsos

D miiiio sanclo el merilo vencr. N., revercnlis- iiiin bonos, scd mediocres, ct Ircs modios de legtt-

simo abbati, N. [i. e. Egiuhardus] pcccator. jj uiiiie : dc cxlero nibil. El iion solum hoc, sed etiam

Anticoruin meorura rclatione didici 1N. (abbatcm illud quod, in lolo biberno islo, nce tc, ncc missiim
.111 episcopiini noniinare dcbeam ignoro, quis ille sit tuiini aliquem, vidcre potuimus, qui nobis aliquid
vos oplimc noslis) (|uod in rebus, ad suuiii profe- de istis partibus adnuntiarel. Quod si majorcm uti-

ctuiii perlinentibus, vestro salubri ct pruderitissimo lilalem de Frideslare babere non possumus, nisi

soleat uti consilio. Quapropler visuni cst milii ve- quanlum tu nos indc habcre feeisti, nescimus cur
stram sanctiiatcm precari ut apttd memoralum vi- illud bcnelii iiuu habere debemus. Nunc ergo, si libi

ruui pro nepolc ipsius Eburone, qui iiunc Metis mo- dc gratia nostra ulla cura sit, roganins ul negligen-

ratur, loqui, cumque rogarc dignemini ut eum spe, liam tuam emendare studeas, et nos cito cerlos effi-

quam illi fcccrat, non fraudaret, se.l potius in pro- cias quiil de te sperare debenius.

missa ei erga se benignitale pcrmanere vellet. In co EPISTOLA XXXVIII.

vidciicel, ul iu paupertale constitutum de faculta- AU FRATREM K.

liljus suis ailjuvarc dignelur, ut, propter penuriam Dilecto fratri N., Eginbardus in Doinino salu-
ct indigcntiam reruin nccessariarum, ncccssitas illi tem.
non evcniat illum locum omiltendi, in quo cum ipse Volumus iit Lgiuunelo dc verho nosi.ro prxcipias
constituil.Quod profeclo cvcniet, nisi ab co, ne C ul faci.vl uobis latercs quailralos, habcntcs in omnem
evenial, fucrit ante provisum. Leviler boc proviJcri paricni duos pedes manuales ct quatuor digitos in

potcrit, si in pro nissis suis, quibus eiim ad sibi crassitudiucin, numero t.x, ct alios minores, simili-
cotiscnticndum compulit, permanere voiucrit. Opto ter quadralos, babentes in oinnein parteni iiuum

sanctitaicm vestrara, noslrae pusiiiitatis memorem semisscm et quatuor digilos, ct in crassitudinc di-

senipcr in Clirlsto, bene valere in Domino. gitos tres, nuinero cc. Misiuius libi per hunc hoiui-
nera dc scminc lapitri d , quad volumus ut in largo
EPISTOLA XXXVI. loco scminari faeias : qu;e solct in magiiam hcrbam
AIi AMICUM.
excrcsccre. Bcnc valele.
Dileclo fratri el auiico charissimo N., Eginbar-
LPISTOLA XXXIX.
dus ac.crnam in Doinino salulem. All EIIF.BITANOS, 1N PFRSONA llt.LDOWICl IMVERVTORIS.
N. comes rogavit inc ut te precarer de illis por- lo iiomine Domiiii Dci ct Salvatoris nosiri Jesu
cis, quos tn in cjns ministcrium ad pascendum mi- Chrisli, N. [i. e. ILudowtcus], divina ordinante
sisti, ul ei liceiel eosdem porcos sibi rclinerc, providentia, imperator augustus, omnibus primati-
usqiicquo crassiores ei meiiores licreiit, ci illc cos bus, et cuiicto populo Eiiierilaiio ' in Domino sa-
justo prctio ad opus dominicum comparassel. Illc II lutem.

" Ev Iinmam uxorem Eginbardi, iiliam

bis verbis intclligit principalilalem scu pratcipititatem ; qnam
fnissc Caroli Magni colligit Habillonius saec. iv Bened. voeein deJucit a Teutonico nempt vcl nept, id est
p.iit. Elogio historieo Augilberli abbatis Ccntu-
i, in pra/cipuus. Idem conlciidit vocein JSenslria, qux a
lcnsis. i Si Lolharius, intptit, E^iuhardi nepos ergo : veteribus Neplrecum sive Nepiricum vocatur idern
propier uxoreni, quae proinde Caroli fil.a fueril. > essc ac pra-cipuum reguuni a iiepl praecipuum, et a
vcriiiii his vcrbis rein non cvinci putat Pagius ad rieh scu reiclt regnum. —
Sic D. Iiouquelus at no- ;

ann. 7!)2, ciini b;e voccs. ne;nis, avunculus, similes- vissimus Eginhardi editor, D. Tculct, voci ncptita-
qtte his leniporibus magi.ani babuerint latkudinem, icm, quam niultis argumentis plane insolitam, omni
variasquc paliaiilur explicationes. Lt certe ipse Ma- sensu dcstilulam ct auianuensis oscitaiiiLc Iribuen-
billonius, lib. sxvii Aiinai. Benedict., nuni. 51, hanc daiii, probat, subsiiiuit pieintem. Ldit.
propinquilatem ex alio capile oriri posse existimat, Teulcl. pritcis.
t»

liistorioiaraque scu potius fabuiam chronographi Co.l. D. quidquid; Tetilet, quod.

1

Laurcshameiisis, Imiuani Carolo iiliam aflingenlis, e

Coi., I.apuu ; Tcnlcl, Lnpalhi.
hoc vel unico argiiinento corrucie piital. quod Egin- €
Emerita ad Anam Quviuin in Lusitania posila,
bardus conjiigem habuii. Doc.lissiiniis ahbas Lebcuf iicoijuc a niaiv.i Hi-p.niti dis.^ita. Qtiare (.ointius
in Dissertationc qu:c anno 1710 pnemium tulit ab ad ann. 8^0, nuin. 3.. loco populo Emerituno, le-
aiadctnia Suessionensi propojilum, per neplitatem genuum ccnsct, populo Ca:tarMtgzslano.
 525 EPISTOL/E. 520

Audivimus lriliulalioiiem vestram, et multimodas A gnabitur. Nam cum primiim equitarc polucro, vel
anguslias, quas palimini per crudelitatem regis ad vos, vel ad domiium iinperatorem venire fesli-

Abdirliaman, qui vos per nimiam cupiditalem re- nabo : Utruin vobis placuerit tit faciam. Nimc hu-
rum vcstrarum, quas voliis auferre conatus ost, militer deprccor pietatcm vestram ut me apud mi-
saepissime violenter oppressit. Sieut et palrcm ejus sericordissimnm domiiuim meuni , cum ad illtim
Abola/ fecisse coinperimus, qui injustis superposi- veneritis, cxcnsarc dignemini de eo quotl ad vos nou
lionibus ceiisum, ciijus debilorcs non cralis, sibi veni. Deus testis est qtiod de valeludine nica uullam
solvcre cogcbat, et propler boc de amicis inimicos, falsiiatcm vobis scripsi : et non soltim boc, sed ctiam
cl de obedientibus silii contrarios alquc inobedicn- quoil multo graviora sunl alia quxdam incommoda,
tcs, cffecerat; quia et libertatem vobis lollere, et qux paiior in memetipso, de qtiibus, nisi cum fide-
injuslis censibus ae tributis vos onerare atque liu- lissimo, ntillam possum iia! Hoc ta-
cre locutionem.
miliare niolitus est. Sed, ut audivimus, vos semper, men scitote quod majorem vobis coram Deo mercc-
sicul viri forlcs, injurias, ab uiiquis regibtis vobis dem in pr.Tsenli acquirere non potestis, quam si

rllatas, fortiler repulislis, et crudelitati alque avidi- effeceritis ut milii liceat ad scrvilitim sanctorum
lati eorum viriliier restitistis. Quod et vos niodo Chrisii marlyrum, cum primum ralucro, festinarc.
facere multorum relalionc didicimus. Quapropter " Possum eniiu il!i:c in quindecim dicbus de sanclo N.
complacuit nobis ad vos bas litteras dirigere, vosque navigaudo pervenire. Si nie imbecillitas corporis
consolari alque exhortari ut in ea ,
qua ceepislis, li- non impediret, non lias litteras miltercm, sed potius
bcrtatis vestrae dcfensione contra crudelissimum rc- ipse venirem, el in his qiiae apud vos agunitir simul
gem perseveretis, el furori atque ssevitia? illius, vobiscum csscin.
(sieul] bacleiius fecistis, ccdere non dignemini. Et EPISTOLA XLI.
quia idcm rex cerlissimus adversarius et inimicus AD AHICUM.
tam noster quain ct vesler est, coinmuui consilio Nunc, in magnis angiistiis posilus, oro benignita-
contra ssevitiam cjus dimicciniis. Volumus enim, tcm vestram, tit apmi piissimnm domiuuin et impe-
cum Dci omnipotentis adjnloiio, proxima :estate ratorem nostrum pro me inlercedere dignemini.
exercitum nostrum ad marcani veslram a miitere, Nam jussit mibi regina, quando de Aquis cgressa
ut ibi prseparatus scdeai elexspcoteldonec vos man- est, qui simul ciim ca ire non poteram, post se atl

detis qiiando proiuovcre tlebeat, si ita vobis bonum Compenilium venire. Cujtis praceplis oVilemperans,

visum fuerit, ut propter vos adjtivandos ctimdcm cum magna dilficuliate, vix in dcccm diebus, vcni ad
excrcilum conlra cominuncs inimicos noslros, qui Valcnlianas. Inde , quia d jam eqnilare non valui,
iu marca nostra rcsidcnt, dirigamus : ad hoc ut, si C usque al sanctum N. navigavi. N.:m el nimia venlri
Abdirhaman, vel excrcitus cjus, conlra vos venire solutio ct reniuin dolor sic in me alicmaudo si: i

voluerit, isli pcrnostrum cxeicitum iiiipediantur ul succedunt, ut nulla dies fuerit, postquam dc Aquis
illi ct exercilus b cjus in adjutorium conlra vos ve- promovi, quin bac vcl illa infinnitate laboraren:..
nire non valeaut. Nain cerlos vos facimus quod, si Sunl parlter kec el alia quae mihi ex illo morbo, in
ab illo vos averlcre, et ad nos convcrtere volueritis, quo anno praterilo jaeui, contigerant, dextri \idc-
anliqua libertale vestra, plenissime et sine ulla di- licet femoris continuus torpor ac splenis pene into-
miuutione, vobis uti conccdimus, cl ahsque ccnsu lerabilis dolor. His passionibus affectus, valdc trislcm
vel tribulo, immunes vos cssc pcrmittiinns, ct nnn ac pene omni jucunditate carentcm duco vitam; in
aiiam lcgem, nisi qua ipsi vivcre volueritis, vos le- eo niaxime quod t!meo me aliubi qtiam velim, et
nere jubenius, ncc aliter erga vos agere volumus, aliudagentem qtiam sanctis Christi marlyribus ser-
nisi ul vos amicos et socios, in dcfensione regni no- vienlem, essc raorkurum. Quapropter atljuro vos el
stri, honorifice babeamus. Oplamus vos in Domino obtestor per beatos Chrisii marlyrcs Marcellinum et
semper bcne valere. Pelrum, ut pro inea parvitate apud piissimum impc-
EPISTOLA XL. ratorem intercelere dignemini, ut non mihi succen-
AD I M 1- K II \ T llll.l M. I* scre velit pro eo quod illi, sicut hi qui potuerunt, in
Cognoscere dignetur piissima domina nostra quod occursum non venissem. ° Venisscm si potuissem, et
ego servus vcsler, postquam de Aquis cxivi lanlis , veniam cum primum poltiero; ct sive absens, sivo
corporis incommodis affcclus sum, ut de Trajecto xix prasens, fidelis ei permanebo. Prccor igitur chaiila-
decimo die pcrvenire possem ad Valentianas. Ibi me lem vestram ul, tam de aolis quam agendis spud \os
lani inaguus rcnium simul ac splcnis dolor invasit, rebus, per Iitteras vcstras mc, qtiaulo celerius po-
ut ne unum qnidem miliarium in inlegro die valercm tueritis, ccrtum facerc digncmini. Opto ut serpper
cquitando conficere. Quapropier supplico pietati ve- bene vajeatis in Domino.
stra; ul mihi liceat, cuni gratia vestra, navigando Oinnia qu.e nunc in hoc regno gcruntur, rcvclan-
ire ad sanclum N. c ibiqne jacere qnonsquc mihi tihusChristi martyribus ante bicnnium, futura prae-
Deus omnipotcns vires ad ilcr faciendum darc di- dicta sunt.

• Teulet, noslram. vonis monastcrium.

h Melius
Teulet, exercilni. d Codex el Tculct, ani.
c \i esl
ad sanctum Bavoncm , seu ad sancli Ba- ' Autc rew.iscm add. Tculct, utiquc ccrte.
F.-57 IiClNIIARDl \nU\TIS .V28

EPISTOLA XI. II. Quamvis perplura sim de quibus eognoscendis

»l> III.UDOWICUU IMOfclUTOHEM. milii cnra esso potost, dno laiiion siini qnorum nie

Magno doinino scrvua modicus. in prxscnti major curiosilas lenct. Unum, ul»i ct

Memorem esse » dominum nieum piissimum quando generalis ille conventus habendus sit; alte-

quomodo raihi lioentiam dedisiis ui , quando do- rnin, si domnusUIotariusin lialiam reverli, aui cura

mina raen ad vos pergerct, tuncego ad beatorum pairc muncre dcbeat? l)e his duobus certum nic fa-
(ihristi marlyrum serviiitira faciendum proficisce- coro charitas vestra non graveiur. Nam horum no-
rer : sic f.iccre volui. Sed domina moa jussit mc lilia, plns t|tiain cxlerarum reruni, qux apnd vos
posl se ad Compendium vcnire, et ogo, jnssis cjns aguntur, indigco; quoniam o\ his pendct quid ego
obediens, ciini primum caballos ineos liabere potui, facere debeam, si divina pietas railii favcre dignabi-

post illam ad Compemlium porgore coepi. In qua tni ut aliquid ulilitatis facere valeam.Opto ut to, ami-

«rofectionc splenis siranl ac rcnium tlolore eorre- corum meormn amantissimc, hene valenlem cito vi-

itiis, in lanlun. affectus sum, ul vix in dccem die- dere merear.

lnis de Trajccto ad Valcntianas venissem. llii cum EPISTOI.A XLV.
nie jani equitare non posse senlirem, vcni manc ad Aii G. COIIITKM.

sanoinin N. navigando alque ihi liuno in magnis an- jj Dileclissimo fratri, G. glorioso comili alquc op-
gustiis ac doloribus posilus, quxso atque oro ut pic- limati , Eginhardus sempilcrnam in Domino sa-

las vestra railii licenliam darc dignelur pergendi ad lutom.

locnm, in qno piorum palronoruin veslrorum sacrata Soraper benevolain erga nie sonsi dilectionem ve-
corpora requicscunt. Possum e.nim illuc navigio in stram, sed nunquam plns quam modo, quando niilii

quindccim diebus de sanclo N. venire. Hagnam vo- liccnliam impelrastis pcrgendi ad scrvilinm sancto-
bis coram Doo merocdora comparare poteslis, si me rum Marcellini cl Petri, qui ob hoc factnin apud
;ul servilium sanctorum suorum irc permitliiis, si Deum inlcrcessuri sunt. Ei idco benignitali vc-

taiuon illo vivus pcrvenirc potucro. Crcdo quod illi fctra quanlas valeo gralias ago et obnixe deprecor
•sancti marlyrcs pro vobis apud Dcum intcrccdcre Ut scciiiidiuii bonam coiisuetiidinoin vestram pro me
debeani , si coruni scrvitiniu vestro servitio antcpo- semper csse dignemini lam apud dominum impera-
nere volueiilis. Nam ego in nullo alio locfl rogni lorcm, t|uara apud filios ejus, maximeque apud dora-
vestri majorem prtifecluni vobis facoro possum num Hlolariuin c
, Auguslura, in cujus piotale, licet

quam ibi, si me ad hoc adjuvare voluerilis immeritus, magnam babeo fiduciam, Cxterum rogo
vos ut pro N. pictore, dovoto juniore vcstro. incr-
EPISTOLA XLIH
q cedem babere velilis, et oura adjuvare, ct apud doni-
AD N. EPISCOI IJM
niira imperatorem pro illo inlercedere dignemini , si
Doinino sanelo ct merilo vcncrabili N. rcveren- congrimin locum videritis ne por cujuscunqiie
,

tissiino episcopo, Eginhardus peccator. suum amittat, dominis

invidiam beneficium tjuod
Omnipotenti Deo et Dnmino nostro Jesn Christo suis hene servicndo aequisivit. Mihi uon cst nc-
quantas valeo gratias agere non cesso, quia glorio- cesse vohis nominarc, qui sint illi tpios in hac causa
sissiimun el a Deo conscrvaiuiu, semperque conscr- liuieal ; tpioniam xque raihi ac vuhis noti sunt.
vandum dominum ineiim Hlotarium Augiistnm s;tl-
Tantum rogo ut , in quaDlum poteslis , eum ad-
vum et incolumem, ac te, milii charissimum, una juvare dignemini. Opto ut semper bene valeatis iu
cum illo, tlc Itaiia venisse cognovi ; el opto aii|iic
Domino.
oro ut ille me cito permittat illo venire, tihi vestra
KPISTOLA XLVl.
< nrporali prxsentia perfrui merear. Tamen interiin
AO ABRATEU N.
parvilalem nioain lux charitali, ac per le. illiuspie-
Suroma vciieiaiionedignissimo N., reverentissimo
tati, commendo , ac deprecor ut ex nullius persua-
nhhati, Eginhardus poccator.
sionc sinislri aliquid de mea pusillilale suspicari
Sicut nie poiitionis hiex memorem csse, sic le pro-
dignemini. Teslor Deuro et sanctos martyres Mar-
D m Ssion 8 uwe obliUim esse non arbitror,
i i licet mulia
celiiuum ac Pelrum, quod amorcm et devolionem,
et varia rerum impedimenta postca accidissent qu;e
,

qua erga vos affeclum me esse soio , vohis b expli-

illud colloqnnim noslrum, non sohim ad lempus so-
oaie non valeo. Et ideo fiducialiter peto ut, cum piro, sed eliainoblivioniperpetuxtraderepoluissent.
venero, talos vos erga me invenire merear, qualitcr
Illuil dico colloquium, quando, in palatio sinml po-
me dc vobis meriluni esse non duhito. Opto sancti- siii, de tecto basilicx beatorum Ohristi marlyniin Mar-
latem veslram, nostrx imbecillitalis memorem , in
collinielPotri,qiiam ego nune.licelcummagna dilli-
Chrislo semper bene valere.
cultate, coustruero molior, locuti sumus, ei consli-
EPISTOLA XLIV. tit intcr nos dc plumhoemcndoronirapreiium quin-
AU fc. AMII.I M bllllS. ipiaginta librarum. Sod quamvis epns basiiicx non
Domino sancto ac meriio venerabili E. , E. dtim ad hoc perductum sit, ui legendi necessitas me
S. S. admonere compellat, lamen ,
propter inccnum vita

b Teulet, vevbis,
« Addendum , non dubiio ve! quid simile, ait D.
Buuquet , doin. Teulet precor repcsuit
c Teulet add. jmenem.
529 EPISTOL.«. 550

morlalis terminnm semper videtur esse fesiinandum, A rioso optiicali, Eginhardus xeernam in Domino sa-

ut bonum, quod [a] nobis inchoatiim [esil, Domino liileni.

auxilianie perficiatur. Proinde precor benigniiaicm Quia fidem vestram lam bcne probatam habeo, ut
luam ut ine de eoJem plumho emendo per litteras imllatemis dubitare possim quin, in omnibus mcis
tuas digneris facerc certiorem ; ut scire valeam si meorumque necessitalibus ad vcslra charilatisauxi-

aliqnid inde adliuc inchoatum sil, el, sinondum in- lium confugiam. Idcirco et nunc praeseules pagen-
choalum est, quando inchoaii et, Doniino adjuvanie, seset famiiiares nieos. Am el Tbeolhoum, cum
pcrfici id ipsuin negolium dcbcal. Idcirco oro luam bis lilleris, ad vos dircxi, precans ut eos more solito

pcrmaguam charitalem ut me, de bac re, pr-r littcras amanter suscipere, cornm, quas
et in iiecessitatibus

luas, certiorem faeere non graveris. Opto ut, mei vobis insinuaverint, apud domnumlll. auguslum, et
memor, semper bene valeas in Domino. piissimum patrem ejus adjuvarc dignemini, sie utiHt

EPISTOLA XLVII. etego.magnam babcant fidu-

similiterin vobis,sicul
AD AMICLM. ciam. Opio utsemperbenc valealis, aniicorumoplime
Destaturcrum palalinarum, nihil milii scribere atquccbarissime.
pelo, quia nihil cx his, qurc [iliic] agunlur, audire EPISTOI.A L.
"
deleclat. De cseleris amicis meis, si te exceplo ali- AD W.OTARIDM.
quis remansit, niagna csl inibi cura cognoscere ubi Dominus meus, piissimus genitor vcster, jussit de
silis ct quid agalis. Ideo charitali ttiae bas lilteras monasterio N., ut nobis adjuloies et cooperalores
mittere curavi, ut le commonefacerem scribere mibi cssent in conslriiciionc basilic* a beatorum ('hrisli

de his qux aguntur erga te, id esl, quali uieris vali- martyrum, Marcelliui et felri, patronorum vestro-
tudine, et vel quanJo evcnirc possit ul, vila eomile, rum. Sed illi, ut mihi vidctur, nihil de illo opere
ad invieem nos videamus. Sxpe enim te videre ac facturi sunt, nisi jussio clemcntke vestra; :»d cos
tecum loqiti desideravi : sed mmqiiam ardentius venial, ut eis denuo pnccipial ut, secundum disposi-
quam modo. quia iiunquam inibi major incubuit nc- tioncm domini el gcnitoris vestri, nos adjuvent iu

cessilas ul de ageuda cum ainico conferrem atque

v ita opere pncdiclo. Quapropter ul vobiscausam inemo-
tractarem, quod cum nemine libentius facio quam rali operis nolam facerem, has ine« parvitalis sup-
lccum, quod in nullius lide majorem babeo OJuciam. plicalorias litteras veslra magnitudini milterecuravi,
Misi per Imnc pucrum lilteras ad N. abbatem, queni per quas rogo elhumiliierpcto ut, propler amorem
rogo, si irc potuerit, per aliquem tuoriim usque ad etbonorem Lluisii martyrum, palronorum vcslro-
illiim deduei facias, aut, si forte, proptcr lassiludi- rum, curam hnbere digncmiui de consiruciione ba-
nem jumenloriim, ul venire solet, longius ire non silicac iliorum, ut, per veslroni adjutorium, hoc per-
poterit, precor ut liileras , quas Folconi millo, ab ficiatur, ct detis nobis ad mcmoratos cpiscopos sa-
eo accipias, et ei per aliquem dipgas, eunique pre- crani jussioncm veslram per lilleras gloriosissimx
eeris nl niihi respondeat, atque responsuin, quod ei aucloiitalis vestrse, quas eonlemnere non audcant :

dare placuerit, tibi rcmittat; et luad mc, cum pri- ct inde vobis coraniDeo merces accrescat, et beali
nmm idoneum perlatorem inveneris, ipsum respon- Martyres pro vobis intercedant, ut regnum vcslrum
sum facias perveuire. Opto le, amicorum amantis- semper aug alur atquc hrmelur, ct tutum ae defen-
sime, scmper in Ghristo bcne valere ct mei memo- suii" maneat ab insidiis atque infestatione maligno-

rem esse. riim spiriluum et malcvolorum hominuin. Opio et

EPISTOLA XLMII. oro ul bene valeai iloiniinis ineiis re.\, et vivat in
AD N. EPISCOPI M xlcrnuiu.
Domino sanclo elmerito veneral i'i N., revereniis- EPISTOI.A Ll.

simo Eginbardus peccator. AD II MHHI.

Iste presbyter nominc N. vogavit meplurimum ui Pro quodam amico ct familiare meo N. videlicct,

pro illo apud vos inlcrcederem, ut crga illiim niisc- fidcle vestro, pietati vestroe supplicare volo ut cum
ricorditer agere dignaremini : qni sicutTpse asserit, ** suseipere dignemini, ct, qnando in vestras ma-
iii magna paupcrlale nunc maxime
constilulusest, et nus se commcndaveril , aliquam consolalione.ru ei

(|uando ipsum parviim beneficiolum, quod babuit in faciatis de beneiiciis qux hic, in noslra vicinia ,

Bajoaria, ablatum cst abillo, et alteridatum. Elnunc absolula et aperla esse lioscunlur. Est enim bomo
nescit quid agerc, vcl qualiter scniori suo scrvire nobdis el boua: fid< i , bene quoquc doclus ad i>er-

debeat, nisi, pcr veslram inieiccssionem, domnuslll. viendum ulilius in qualicunquc negolio ipiod ei

ei aliipiod solalium ad viiam prasentem sustenUm- fueril iiijunclum. Servivil enini avo cl palri ve-
dain darc dignabiiur. Opio ut, mei memor, semper slro lidclitcr et strenue : sic el vobis facere pa-
bene valeas iuDomino, ct parvitaiem meam piissimo ratus est , si Dc.us illi vilam et sanitatcm con-
impcratori commendare digneris. cedere voluerit. Nam adhue valde infirmus est

EPISTOLA XLIX. et ideo non poicst ad vestram pnescnliam venire :

AD N. OPTIMATEM, AMICLM SIIUM. vcniet cum primum poluerit. Proinde precor pie-
Dilcclissimo frati i ac fidissinio amico N. ,
glo- tatem vestram ui mc scirc p- rmittaiis quid illi

Vcrbnm ba$itic<r, nullo vacuo spaiio, in codicc desidcratur.

s.:i KGIMJUUII .UUUTIS 532

de vcstrae Lonilatis parle pion.illcre possim ut ; A sed quodcunque oporarc. His ita pruimissis, roga-

iu bona spe vivat, doncc ad vcstram pcrvcncrit mus ut, tam pcr hunc missum quain per litteras

prxsentiam. vcslras, nos de hac re ceitos reddcre sludcas. Bene

EPISTOLA Lll. valclc.

AD S. PRESRTTF.BUU F.T N. VICFDOMINUM. EPISTOLA LV.

ln Christi nominc, Eginhardus abhas, N. presl.y- AD N. EPISCOPUM.

lero el N. vicedomino, fidelibus nostris, in Domino Mcrito vcncrabili domino N. E. Propter paucitalcm

salutcm. ininistrorum altaris, cogil rac neccssitas supplicare

Notum sit volis quia volumus ut eulogias prrcpa- hunc clericum, nnmiite N., ad
sanclilati vestrx ut

rari faciatissccundum consuetudinem sicut solet ,

gradum diaconalus ordinarc digncmini. Esl enim
lionif. ad opus douiini sui facere, tam ad opus do- non solum xtatc scd etiam eruditione ad hoc ido-
,

mini III. quam et N. conjugis ejus. El quando ille neus. Et idco misimus illum ad veslnr. bcnignilatis

de Audriaca villa ad Compcndium reversus fuerit, prxsentiam, ut etim, a voliis ilcrum ad prxdiclum

tunc voluinus ut ibi fianl prasentatae : ct postca vo- gradttni consccralum, recipere mercamur. Opto vos
lumus ut pcr brevcm nobis indicctis, qualiler illas... in Christo semper bcne valere.
vel ab illa fuissenl rcceptae. Bene valcte. EPISTOLA LM.
EPISTOLA
LIH. AD lMPERATOBKII.
AD QUEMD\M FIDELEM SUCM.
Novo ct insolito siderum ortu infausta quaedam et
In Christi nominc, Eginbardus, ablias , illi fidcli
tristia, potius quam laeta vel prospcra, raiseris ven-
nostro salutcm.
lura signiflcari mortalibus, pcne oranibus vclcnim
Tu nosti quod juxta quod potuimus, voluntatcni
xstimavit aucloritas. Sola sacri Evangelii Scriptura
tuam adimplcrc curavimus, in eo quol filiam tuam
salutarem nov.i' slella? apparitionem fuissc tesiatur,
tibi reddcrc facimus. El idco rogamus te ut, pro-
qu.im ChaidaMirura vidisse sapientes , et recentem
ptcr honorem cl amoreni sancli N. el nostium, no-
selcrni regis ortura de illius clarissimo fulgore conji-
bis consentias ad hoc ut, si illiun homincm ad li-
cienlcs, munera, tanta? majestati convcnicntia, ve-
bertatcm venire faciamus, eamdem filiam tuam pcr-
Sed ejus
nerabiliter obtulisse narrantur. stelbc, qua?
mittas in conjiigium accipcre, quia melius nobis
nuper apparuit horrida et parum hrta facies ab oni-
vidctur csse, ut ilcrum illi homini , si libcr faclus
nibus, qui eam sc vidisse tcstati sunt, fuisse ac mi-
fuerit, conjugctur, quam ut ab omnibus rcpudiclur.
naciter flagrasse nuntiatnr. Qnae, ut reor, congma
Bene valele.
r merilis noslris praesagia fecit, el cladem, qua digni
EPISTOLA LIV.
sumus.venturamindicavit. Quid enim inlerest utrum
AD N. ABBATEM.
homine, vel stella nuntiante, imminens ira generi
In Christi nominc, Egiiihardus , abbas N. humilis,
prxdicctur humano ? Hoc tanlum esl ncccssarium
abbali, fideli atquc dileclo, xternam in Chrislo salu-
ut intclligalur supervacuam non fuisse sideris ap-
tr-ni.
paritionem, scd admonuisse mortales ul, pcenitendo,
Meinorem te essc non dubito qualilcr tam tc et
el Domini misericordiam flectendo, futurum cerleni
liios niihi commisisli. Et quoniam ita se habct ut Ni-
declinare periculum. Sic in prcedicatione Jonai,
lua propria decrevit vohmias, mcum utique dein-
nivx subversio civitatis, qua: pcr illum fuerat pra;-
ceps est ut, ubicunqne opporlunum fucrit , tibi tuis-
divina miseratione dilata est.
nuntiata hominibus ,

que condignum suflragiiim , in qiianlum nosse et

turum per Jereniiam prophelam
Fccitque Deus ...
posse acccsserit, omnihus modis impendara. Ergo
permisit, cum eum in domum figuli
uotum sit dileclioni veslra quoniam ille vassallus

nosler, necnon cl filia lua, araore conjugii, allcral- EPISTOLA LVII.

terum adipisci, Domino favent- et veslra volunlate, AD N. COHITEM.

ciipiiini. Qnamobrem ad vos miticre decrcvi, inno- ij Magnifico el honorabili atque illuslri viro, N. glo-
lcscentes quod tam matri ct fratri, quam ct omni- rioso comiti , Eginhardus seternam in Doraino salu-
luis propinquis , si vobis placct ut fiat, congrmim tcm.
esse videlur. lnsuper ctiam ego non solum ut con- Domnus imperatoi mandavil per Dagolfmn vena-
firmetur volo, scd ut honoriuce, pront citius csse toreui futj N. comes faccret convenire ad unum lo-

polerit, si mihi ad perficicndum poleslatem dcderi- cum illos comitcs qui sunt in Austria , id est Hatlo-
lis, tam in beneficiis, quam in aliis rebus, condigne nem ct Popponem et Gebehardum, et c;cleros socios
supplere cupio. Insuper idem ipse prxfatus vassal- corum, ut inler se considerarent quid agendum es-
lus dotem dabil : augct munera : laiituuimodo huic sct, si aliquid novi de partibus Bajoari* fuisset
rei superest ut aut vos ipsi ad hoc opus pcrficicndum exorlum. Tuuc visura est illis bcne esse ul, et tu et

per praescns venire non difleralis, aut, ut a nobis Atto, in eodem placito fuisselis. Ideo rogant vos ut

perficiatur, licenliam conccdatis. Scimus cnim quid considerelis, atque illis mandetis in quali loco vi-

per praescns, Domino favcnle , cxplerc possumus deatur aplissimum esse illis coltoquium. Nam H. vi-

scd quid futura pariatdies ignoramus. Ideo scriplum dclur u t hocbcnc cssc possil.
est : « Non ccsset manus tua, non ccssel pcs tuus.
 EPISIOL.-E. H
EPISTOLA LVIII. A cxcepta dominicala detinia, quam ex veslro vcrbo
Al> N. LTISCoriM. salvari prsccepit, dckeat an non , a nobis pcnitus
Obtulibus prxstanlissimi antMitis liuinillimi clien- ignoralur. Haec iileo vestrx sublimitati exposuimus,
tuli vcstri apices pra-cipua: servilutis dirigere sata- ut veslra celsitudo cogitet ct slatuat, quomodo re-
gunt ; intiniantes devotioncm, juxla mndtnn eoruni slanrari possil : et ne periculum alicujus prove-
possibiiitatis prouam
,
fieri, si almitas vestr.c cclsi- niat, si doimis Deo ilieata ncgligatur et adnullclur.
tiulinis mandare non dedignaverit. In nmni obscquio Qtiidquid ergo vestrx excellcnlix exinde libueril,
veslro vestrorumque, eldeinccps, sive jnxta clcmen- pcr vestrum missura nosirx modicitali insinuare
tiain pr;csenti;e vestr;c positi , seu ubicunque ver- dignelur. Vestiam sublimitatem diulino tempore
sari videnlur, libenler professi sunt vestris melliOuis Chrislus protegai, pariterquc ad vilam a tcrnam per-
ohteniperare mandatis. Nunc vero, quamvis nullis ducal. Amen.
cxigenlibus meritis, lamen alloqnio veslra: promis- EPISTOLA LXI.
sionis confisi, monere nou titubant pielatem vcstrae AD EUMDEM.
tharilatis. Valea! bealituclo vestra. Prxvio, insigni atque egregix nobilitatis viro N.,

LIX.EPISTOLA W. ei G., vestrx sublimitati per oiiinia dcvoti et

AU pit.cfipuun impeiutmcis cvpellanum. " deiliii, fidele i ii omiiibus obscquium atque scrvitiuin
llonorando atqne subliutato et spirilu sapientix optamus.
repleto magistro atque prxcipuo capcllauo Quoniam sublimitas noslrx inodicilati aliquod
donuix imperatrieis, veslri fideles clientuli, per hanc serviiium iiijungeie voluit, quia idem ad eflcclum
sche.lam parvilalis nostrx, beatitudini vestrae opia- noiulum venit , causam vestrx celsiludini iimotc-
inus salutem perennem. scimus. Clericus fralris veslri A., quem veslro jussu
Recordetur boniias veslra tle causa quam qtion- conservitio ipsius A. suscepimus, indieulum, qucin
dam locuti fuimus, ut, sieut nos exhortastis et lar- nostrx parvilati misistis, secum abstulil, ut excu-
giter promisistis , ila feliciter implere procurelis salionem veslro fralri ex noslra parte faceret quod,
apud illum quem vos seiiis : cl inquirite ulrum nos pro veslro servitio, opus ejusdem imperfeclum re-
ad illtun, an parte in alia lendere debeamus, et no- maneret : ct in ipso indiculo mensurx, quas nobis
bis ,
per fidelem gerulum , aul per vesiros apitcs, transinisistis ,
pariter ablatx sunt ,
qux a nobis
cilo remandare dignemini. Pro confidentia enim liattenus iiullo niodo reperiri possunt. Quapropter
magna, quam in vobis habemus, tam audacter vobis ipsas mensuras nobis transmittite , et ,
quantuiu
seripsinms necessitalem nostram. De veslra vero valemus, de vestro servitio elaborare eurabimus.
sospilate nobis iutimare digncmini , quia vestra sa- Valcre iu Domino veslram sublimilalcm jugilur
niius noslra cst Ixlitia , et vestra Ixlitia noslrmn exoplamus.
est gaudium. Hoc oplainus, hoc desideramus, hoc EPISTOLA LXII.
ciipimus audire, ul lial miiltis feliciler annis. Valete
AD HLOTIIAHltM.
nunc et semper, vir gloriosissime, in Christo Jcsu et
Qnamvis ceiiissime eretlam piissimum Dominum
in omnibus sanclis ejus. Amen.
ineiim semper mcmorem esse patronorum suortim,
EPISTOLA LX. bcatissimorum Chrisli mariyruin , Marcellini et IV-
AD M. 11.1 USTREM DOJIIMIM. tri, qui, occullo Dei judicio, Roma relicla, ad exal-
lllustris dignitalis virum aique nobilissinix snbli- lalioncm el protcctionem regni vestri , in Franciam
milalis dominum M., V. e t gloriosum , fulelissimi venerunt, ct, proqna neseio eausa, apud mc pec-
ac devolissimi , veslraeqne in omnibus excellcnlix calorcm hospitari dignati snnt, mibi tamcn magna
paralissimi famuli , fideli et oplabili aggrediinur incumbit necessitas ut vos de causis ad eorum ho-
servilio. norem pertinentibus crebro eomnioneam , nc forle
M.tximas ei , si fieri posset , sublimilatis vcslrx perieulum ac delrimentum animx mex incurram ,

celsitudiui rcferinms grates, quoil, nostra: petitioni D si de illa admonitione negligenlior quam opoiiet cx-
assensum prxbcntcs , ad elTeetiim perdtixislis de slitero, et licel illi sint misericordissimi ,
qni etiam
eapella in villa Lensi conslitnta. Tamen misislis perciissori suo pcpercerunt, regem tamen corum
qui noscxinde vestire venit, id ipsuin, sieut jus- Domiuum nostrmn Jesum Chrisliim, pro cujus amore
sislis, fecissel, nisi
bomines VV., fratris vestri, hoc mori iion dubita verunt , oflenderc limeo, si in exbi-
contradixissent. Attamen ipse locus valde vaslatns bendis eorum cultui congruis honoribus me segni-
est, ita ut iiullum omnino tegnmen tcclorum inibi irr agcntem invenerit. Proinde, piissimu tlorainc,

remanserit, quod non venditnm, alienalum, vasla- exccllentiam veslram humilitcr admoneo et pelo
liiniqne sit, excepta basilira, quae etiam ex parte ut recordari dignemini dc illa commiitalione loci ,

corruit. Nos autem causa veslrx mcrcedis, boc

, in qno vcncranda Martynun corpora requiescunt
(ixum in aniino hakuimus, ut qua: prxsenli anno qux eum Olgario episcopo facta cst , ct eum illis

adquirerc posscmus, ad reslauralioiiem loci expen- proprium cflicialis ,

pro quo libcrando proprium
dcrcmus : quo:l etfacere cupiraus.si ila pcr manse... veslrum sancto Martino tradidislis. Itera admanero
statuit alque deerevit. Veslcr itaquc missus prxsumo miscricordiam vcstram tle iilis meis poii-
labor.tlU nihil ibi invenit, qnia omnia vastata eiant tionibus quibus, lunc quando imn;iiiciitis viciniam
535 EGINHARDI ABBATIS 53C

niurt» cxhorrui, vobis suggcssi ut aliquid de noslris A infelieem ac miscrrimum non judieet . cuin iu affli-

beneficiis ad stislentaiioneui eorum,<|iii juxta sacra- ctionc positus, euin, quem votis suis fautiirum fore

tlssima sanetornm Martyrum corpora Ded descrvituri crediderat, aversum aique inexorahilem expcritur?
Eunt, eisdem ntttissimis pafrnuis vestris darc digna- fla?ccine talia tilii videnlur, ut suspiria, 111 lacrymas
remini, quahter tunc vcslris bcnigv.issimis promis- homuncioni tantillo commovere, ut ipsum ad gcmi-
sionibus spciu mihi feclstis quod desiderio moo • 1 1 1 11 elplanclum concitare, ut ctiam in despcratiouis

fraudari non deberem, cl, non solum in hac causa baralrum dejicere potui&senl? Et uliquc dejccissenl,
sed etiam in co ut his, quos ad scrvitium vestrum uisi divinae miscrationis ope suffultus, quid in hu-

enutrivi , miscricordiam veslram inipendcie et cos , jusmodi causis aut casibus majorcs ac meliores no-
de ipsis bcneficiis adjuvare debcrelis. Ccrlissimc stritcnendum scrvandumque sarixissenl, ad inqui-
confido ipiod in hnc ct Deiim et sanclos cjus promc- rcndum subito me convcrlisscm. Eranl ad uiai uui
rcri dcbealis, si nie voii mei coinpotein in hac causa doctores egregii, ncdum non sperncndi, verum omni-
efiicere dignainini. iiem rogo ut cogitarc alque pen- bus audiendi atque sequendi : gloriosus videlicet mar-

sare dignemini qux mcrccs vos apud Deum mancat, sacrarum divinarum-
tyr Cyprianus, el illustrissimi

ci l.i'is coram sartilo vobis artcrcscal si ,

per vos ct que lilterarum cxpositores, Angustinus atque Ilie-
in diebus veslris, locus requiclionis sanelorum mar- J{ ronymus. Quoruin sentcntiis ac saluherrimis persua-
lyrum , lam in ajdificiis quam in aliis ncccssariis sionibus animatus, dcprcssum gravi mcerore cor sur-

rebus, fueril auclus, ornatus el excultus, nt eiiam sum lcvare conattis sum, coepique mrcnni sedulo
exstruclio ejns nomini vestro adscritalur, simulqne reputare qnid supcr cxcessu charissimac contuber-
clveslraet mariyrum nieniOTia oreotnnitim populo- nalis senlire debcrcm, cujus mortalitatem , magig
rum, perpctua mentlone, eelclirelur. Ad exlrcniiun quam vitam, videbam essc finitam. TcAUrvi ctiam,

rogo ct obnixe dcprecor niagnflin mansuctudinein si possem a inemclipso cxigere , tit id ralionc apud

veslram ut super me iniserum ct pcccatorcm jam , me fieret, quod longa dies solcl efficere; scilicet ul

scncin et valde infirmum, misericordiler ac pie res- vulnus, quod anitno nostro uonduin spcrata morte
picere digncmini , ct a curis s;cciilaribus absolutnni repcntinus castis infljxil, cicatricem duccre ac spon-

ac libcrum ficri facialis, meque pcnnittatis, in pace tanex consolationis mcdicamento sauescere incipe-
el tranquillitate ,
juxt.i sepulcra bealorum Chrisli rcl. Sed vulncris maguiludo facilitali resislit ; ct li-

inartymm ,
patronorum videlicet vcstrorum , sub cet saluberrima sinl, qu:e a memoralis docloribus ,

defcnsione vcstra , in eoriimdrm sanctoruin obse- ad mitigandum gravem dolorem, vclut a pcrilissimis
quio, ei Dei ac Domini nostri Jesu Chrisli servitio idemque mitissimis mcdicis, ollerunliir, plaga, qtiae

«onsktere, ut me illa incviiahilis atque nltima dics, C adhtic sanguincm trahit, sanandi maluritalem non-
qu;e liuic a_'lali , in qua modo conslitutus suin, sue- dntn admitlit.

cedere solei
, non transitorns ac snpervacuis curis llic fortasse miraris ac dicis cx hujiibinodi occa-

occupatum, sed polius oralioni ac lectioni vacantem, sione naliim dolorcm, tam longuin ac diiitiirnum csse

atipic in divinac legis meditalione cogilalioiies mcas non deliuisse. Qtiasi in dolentis sit potesiate qtiandn

cxercentem, inveniat. id liniatiir quod ille, quando ineipercl, iieque in po-

EPISTOLA LXHI. lcstatc habuit, nequc praescivil. M liri tamen possc

AB Ltjrtja AMICUU SCUM. videtur iloloris ac moeroris magniiudo sive diuiumi-

Eginhardus Lupo suo salutem. tas de corum, qu:c accideiunl, damnoruni quanli-
tale quae ego eum quotidie In omni actione in
Omnia mihi studia, omncsque curas, tam ad mcas : ,

omni negotio, iu tota jomus ac famili:e administra-

quam amicoruin causas pertinenles cxemil et cx- ,

lione, in cunctis, quaj vcl ad divinum vel humanum

cussil dolor, quem ex niorte olim fidissima: conju-
oflicium pcrtinenl, disponendis alque ordinandis ,
gis,jam nunc charissimac sororis ac socia?, gravissi-
imm.niler senliani; qui lieri potest, ut vulnus.quod
mum cepi. Nec liniri posse videtur; quoniam exstin-
lol ac tanla incommoda intulit, cuni crebio langitur,
clionis Ulius qualilatcm aleo tenaciter memoria rc-
nnn recrudescat potitis el rcnovetur, qnam sanescal
linet, ul iude penjius n.ui possil avclli. lluc accedit
aui solidetur? Arbitrorenim (nec vcreor qtiod liaec
quod ipsum dolorem idenlidem accumulat, et vulnus
semel acceptum cxtikerat, quod vota scilicet nosira opinio falsum me habeal) hunc dolorem atque anxie-
lalein, qnaj mihi dc charissima; coiilubenialis oCca-
nihil valcre permissa snnl, ac spes, quam in mar-

tyruin mcritisatqiie intervcntionc collocavimus, ex- sione oxorla cst.perenniter mccum persevcraluniiu,

speclalionemnosiram ex asse frustraia est. Inde eve- donec ipsum tcmporis spatium , qnod Dcus mihi
id

nitutsolantium verba.qux aliorum moestiiiaj mcderi ad hanc miscram ac lemporalcm vilam conccdcre
voluerit, dcbitosibi termino Cniatur. Quam tamen
solcnt, plagam cordis nostri recrudesccre potius fa-
proficuam polius mihi quam noxiam hactenus expe-
Ciant atque rcscindanl, cum mc sequanimiicr fcrre
cum animum, ad lsta et prospera festinanlein,
jubent infortunii molcstias, quas ipsi non scntiunt rior,

vclul quihnsdam frenis atque babenis rcmoralur ac

atque in eo censent milii gratulandum, tn quo nulliim
rclinet, raentemquc ad revocalioncm mortis revocet,
jaudii vel laetiliaevalenldemonstrare vestigium. Quis
esl entm mortalium , cui mens constet, quique sa- qoam ad spem et amorem longsevitatis odium atque
nuiii sapiat, qui sortem suam non defleat, et qni se oblivio senectutis illexerat. Video mihi non multum
i37 MST. TRANSLAT. BB. MAHCELLINI ET PETKI 538
superesse lcmporis atl vivendum ; licet quuulinn id A Grattas ago atque haben chavitali tux ,
quod nit»

C3sc debcal, mihi penrlus ignorettrr. Sed hoc cerlis- urrlitteras luas cunsolari dignaius cs. Nequc enini
Siimini teneo. el recens naluiii ciio posse mori ct sc- majus aut certius tuae er.^a nic dilectionis indiciuin

ncin diu nonpossc vivere. Acproindelonge utilius ac dare potuisl'S, quam aigro atqucjacenli manum ex-
beaticsforecenseo ipsani temporis inccrti hrevitatcm hortationis porrigendo, inonendoque ut surgerem ,

cum luctu quam kcritia dncere. Quia sf, sccundum qucm menic prostralum ac mcerorc dcpressuni iguo-

Dominicain vocem, beati ac fcliccs erunt qui lamen- rare nnn poteras. Benc vaie, charissime ac dcstdc-
tanttrr et higent (Wattli. v, ff) ; c conlrario inlelices ralissiine fili.

ac mrseri fient, qni dics suos in jugi et cominua Ix-

lilia finirc non mctuunt.

EGINHARDI
HISTORIA TRANSLATIONIS BB. CHRISTI MARTYRBM

MARCELLINI ET PETRI.
(Acta Saoctorum Bcllandi lumc I Juuii.)

PROLOGUS. B sum. Is locus est in saltu Gcrmanitc, qui inter Nec-

1. Veris veri Dei cultoribus , et Jcsu Christi Do- carum et M;cnum fltivios niedius interjacct, ac mo-
mini nostri Sanclorumquc ejus non lictis amatori- derno lempore ah incolis el circuminanentibus
bus Eginhardus peccalor. —
Qui viias et faeta ju- Odanwald » appellalur. In quo cum, pro uiodo fa-

storum, ac secunduin divina mandata convcrsan- cultalum ac sumpluum, nou soliun doinos ct babila-
liuiii hominum, litteris ac memoice niandavcrunt cula ad manendnm, verum eliam basilicain , divinis
non aliud milii eflicere voluisse vidcntur, nisi ut ad ofliciis facicudis congruentem, non indecori operis
emendandos pravos niores, el collaudandam Dei om- a-difieassem, dubitare cuepi , in cujus potissimum
nipotentiam, per ejusinodi excmpla, quorumcunque sancti vcl mariyris nomine atque honore dedicari
animos incilarent. Feceiuiilque hoc, non solum quia dcberet. Cnmque in hac aninii fluctuaiioue pluri-
livore carcbanl, sed quia charilale ,
qnrc omnibus miun temporis csset evolutuni contigit ut quidam
,

cupit csse consultum, grandiler abmidubant. Quo- diaconus Romanx Ecclesias, nomine Dcusdona, pro
runi laudabile propositum, quia lam in propatiiioest suis necessilalibus regis opein imploraturus, ad pa-

ut, pnelerca qux dixi, nihil aliud eos moliii voluisse laliuni vcnirct. Ibique aliquandiu moratus, cum, pe-
lucidissime clarcat , cur a niuliis imitari nou de- raclo proptcr ijuod venerat ncgotio, Uomam rcdire
bcat, oinnuio non video. Ac proinde quia mihi con- C pararet, quadamdie, humanitatis causa, velut pere-
scius suin, qiiod libri,qnos <lc trauslatione corporuin grinus, ad prandiura nostne paivitalis a nobiscsl in-
bcalorum Christi martyrum Marcellini cl Petri, si- vilatus : ibique inlcr prandendum plura luculi, eous-
giiisquc ac virlutibus ,
qua; pcr cos Dominns ad sa- que scrmocinando perveninius, ut de translatione b

liitcm crcdenliiim ficri voluit ,

qua polui facultale corporis beati Schasliani ac ncgleclis inarlyrum se-
conscripsi, eadcm suut volnntate atque intentione pulcris, qunriim Roitue ingens copia est, menlio lie-
eompositi.eosdem ederc.ae Dciamaioribus ad legcn- ret. Inde ad dedicationcm nov;c basilicsc nostrae ser-
diiin oflerre decrevi. Arbitror ciiim quod hoc opus monc convcrso, percontari coepi, quonam modo ad
nun solum iiiauc ac supervacuuin cuilibet fulelium id pervenire posscm, ul aliquid de veris sancloium
videri non debcat, scd etiam fruciiiosc alque uliliter rcliquiis, quiRonue requiescunt, mibi adipisci con-
me laborassc praestimo, si cflicere potuero, ut in tingerct? Hic illc prinio quidem hsesitavil, cl quali-
laiidcm sui Condiloris aiiimus illa legentis assurgat. tcr iii lieri posset, se ncscire respondit. Deinde riim

CAPUT PRIMUM. mc dc hac re sollicitura simul ct curiosum csse ani-

ilissi ab Eginhardo Romam nd procurandas reliquias. niadverlerct, aiteradiese percontationi me;e respon-
Obtenttr sanctorum Marccllini et Petri. siirum esse proniisit.
n
%. Cum adliiic in palatio positus, ac ncgoliis ssc- 3. 1'ost ha:c, cum iterum a mc fuissct iiivilatus ,

rtilaribus occupalus, otium, quo aliquando pcrfrui prolinus e sinu libellum mihi porrexit, rogans ut
cupiebam, multimoda cogitaiione meditarer, qucm- eu:n solus perlegerem ; sibique de his, qiwe in eo
dam locum secreiiun atque a populari frcquentia scripta crant, quid niihi placeret, indicare non dcdi-
valdc remotum nactus, atque illius, cui tunc milita- guarer. Accepi libellum, ct ul illc pctiit, solus se-
vcrani, principis Illudovvici libcralilate consccutus crete |>er!cgi. Continebatur in eo : esse sibi domi

• Ms. Reginae, Hodanuliuald ; alibi Odonowald. b Nondum quidera facta, sed postulanda.
5--.0 EGINHAR I)! ABBATIS Mi)

pturimas sanctorum reliquias, easque sc mibi dare A essel, se nescire respondit. Tum ille: « Roma est, i;i-

velle, si meo ful tns adjutorio Romam reverti poluis- quit, quam vides. < Statimque adilidii : iDirige oculos
set;comperlum sihi fore, quod duos nmlos habe- in interiora [,Vs., ulteriora] eivitaiis, et conlemplare si

rem, quorum si allerum sibi darem, ac sccum ho- aliqua libi in his lotis appareat ccclesia. > Cumque
minem meum fidelem roitterem, qui illas reliquias sibi quamdam ecclesiam c
apparere dixisset, i Yade,
ab illo reciperet, mihiqne deferret,slatim cas mibi se ait, el Ratleico nuntia, quoniam in ecclesia, qiiam
[Ms.,esse] missurum. Complacuit milii suadentiscon- modo vidisti, illa res est recondita, quain ille do-
silium,statuique fidemsponsionisinceriaeceleriterex- mino suo debetafferre : cam
ci ideo del operam , ut

periri; ac proinde, dato quod petebatjumenlo, adiliia quanto celerius fieii potesl accipial, et ad dominum
proptor viaticum pccunia, notarium meum, nomine siiiim reverlatur. > Cumque ille diceret, quod nemo

Ralleicum, quia el ipse orandi causa Romam eunJi de his, qui secnm venerant, in hujusmoJi re lidcm
votum habebat, cum eo pergere jns^-i. Igitur <le dictis suis esset habiturus, rcspondit el dixit : • Tu
— nam eo tempore
Aquisgrani palatio profccli ibi nosti quod omnes, qui lecuin boc iter agunl, libi

imperator cum suo comitatu erat — Augustam Sties- Conscii sunl quia complures dies in fcbrc tertiana
sionum " veneriinl; ibiquc ciiui llildoino •> abbale laborasli, el nondum te ab illa ullam habuisse re-
in monasterio S. Medardi locuti sunt, (|uia memora- missionem. — El ille : Ita cst, inquit, ut Jicis. —
tus diacnnus ci pollicitus est.se efficere posse, ut Qnapropler, ait, volo ut pro signo tibisit, atquc his
corpus beati Tiburtii, martyris, in ejus veniretpo- quibns verba quai dixi relaturus cs, quoniam cx hac
leslatein. Quibus ille promissionibtis illcctus, misit hora, febre, qua usque mo !o dclincbaris, sic per
curo eis quemdam prcsbyterum, hominem callidum, Dei raisericordiam carilurus cs, ut le ulterius in boc

nomine Hunum, jubcns ulacceplum ab eomemorati ilinere non contingat. » Ilis tiictis expergefactus,

sibi deferret. Inde iter ingrcssi, Ro-

martyris corpus omnia qiue sibividisse vel audisse videbalur, Ratleico
niam, quanta potucrunt celerilate, perrexcrunt. referre curavit. Qu;e cum Ratlcicus preshytero secum

i. Contigit aulem.postquam Italiam intraverunt, pergenli exposuisset, visum est aiubobus ut experi-

nt puer nolarii mei, nomme Reginbaldus, terliana menlum somni [3ij>.,somiii n,exveiitaie promissx sa-

febre corrcplus non modicum profcctioni corum

,
niialis approbarent : nam cadcm dic, juxta qualiUi-

suis laboribus faceret impedimenlum ; quoniam bis tem febriun?, qiiibus laborare consucverat, fcbricilare

boris, quibus ille febrinm «stibus tcnebatur , iter debebatis qui somnium viderat. Et ul non vana illu-

agere non poluerunt. Erant enim pauci, ac per hoc sio, scd potius vcra revclatio fuisse ostenderetur,

ab invicem separari nolebant. Curoque hoc incom- neque illa die, neque caleiis qu* illam secutx sunt,
modo iter illorum non mediocriter fuisset retarda- ulliiin in corpore suo consuetarum febrium scnsit

tum, illi lamcn proat poterant illu 1 accelcrare con- indicium. Sicquc factum est, utcl visioni crederent,

tenderent, iribus diebns priiisquam ad Urbem veni- ct lidcm diaconi promissis non habcrent.
renl, apparuit in visu iili quidam homo
febricitanti 6. Igitur Romam venientes, juxta basilicam beali

in babitu diaconi ,
pcrquirens ab eo qnam ob rem Petri apostoli, quae dieitur ad Vincula, in domo ip-

domimis suus Romam ire feslinaret? Cui cum illc et sius, cum quo veneruni, diaconi, hospilium accepe-

promissa diaconi de reliquiis sanctorum mibi mit- runt ; manserunlque cum co pcr uliquol Jies , oppc-

lendis, et de bis qua? Bildoino abbati pollicitus est rieutes promissorum cjus adiinplelioncm. Sed ille,
prout illi comperla erant, exponerel, < Non ita erit qui suas pollicitaliones perficere non valebat, ipsuin,

inquit, sed longe aliter, quam vos existimalis, cau- quod non poterat, quUiusdam procraslinalionibus
sarum, propter quas venistis , exitus adimplebilur. palliabat. TanJem loculi eum illo, cur ois illo moclo

Nam diaconus iste, qui vos Romam venire rogavit vellet illudcrc percontali sunl; rogantes simul, ne

aul parum, aut nibil de his, qua: vobis promisit, fa- se diutius fallendo detineret , et reversionem suam
cturusest; ac proinde volo sequaris me, aique ca vanis spebus impcdircl. Ilis ille audilis, cum ccr-

qu:e libioslensurus atque dicturus suin, mente sul- j) nerct se hujusmodi caliiditate eis jam amplius non
licita cures adverlere. » posse iinponeie, primo notarium nicum certum fecit
Tunc manu coniprehensum, ut sibi videbalur,
5. dc reliquiis mibi promissis, quod eas habere non
cacumen secum conscendere fecit.
inoiiiis pr.-ecelsi posset, eo quod frater suus, cui etdomum, el cnncia

In quo cum simul positi consistereni « Convertere, : qua? babebat, inde abicus commcndaveral, nego-
inquit, ad nrientcm, el subjeclos oculis tuis campos tiandi gratia Bcncvcntum e-sct profcctus, ac se pc-
intuerc. » Quod cum fecissel, et campos, de quibus nitus ignorare quauJo esset reversurus, et quia ei
sibi dixerat, fuisset intuilus, videl in eis molis im- reliquias illas, sicul et exteram supelleclilcin, ad

mensic fabricas, iu modum magme cujusdam civita- servandum commiserat, ncc oinnino se scire possc,
lis exlruclas, et, interrogatus ab eo, si scirctquid hoc quid de liis fccisset, quoniam eas in cadem domo

Surius Augustam Suessorum, quo cliam mndo

» Fuil idcm eliam abbas S. Dionysii et S. Germani
iu Vita S. Uedardi, 8 Junii, a Forliiualo appplla- apud Parisienses.
iur, imm. 58. c ccclesiam SS. Marcellini et Pciri,
Ilauc essc
>'
Ilildiiinus facius abbas anno 817, sed anno a Constantino Magno consirnciam, asseril Baro-
850 in exsiliiiin pulstis, et rcvocalus anno 8r>3, mnr- nius annn 82<>, ninn. IG, quod essct ob sui ampii-
tuiib et in ablatia S. McJardi sepiillus anno 842. ludinem ei aliiiuJincm longius perspieua.
 5*! HIST. TRANSLAT. BI5. MARCELLIM ET PETiU. S42
nusquam invenissci : proinde videret quid faceret, a posilum, tabulamque raarinoream ;id caput pos.tam,
quia de parte sua nihil restarcl, quod sperare posset. quac titulo, q'icm continebat, evidens indicium da-
Poslquam haec notario meo dixit, et ille se ab eo bat, cujus in eo loco marlyris membra jacuissent.
illusum ac male sibi impositum quereretur, nescio Quod , ut par crat , cuin summa vencratioiie susci-
quibus vanis bac frivolis etiam presbvteium Hildoi- pientes levanl, et munda sindone involutum diacono
ni allocntus, spe simili animatum, a se ferit absce- fcrendum atque scrvaiidum tradunt. Ac ne ulla su-

dere. Postridie vero cum valde tristes vidcret, bor- blali corporis indicia remanerent, lapidem ioco suo
talus est ut simul cum iilo adcoemeteria sanctorum reponentes, in urbem ad hospitia sua revcrtuntur.
pergerent; videri sibi quod in cis aliquid lale iuve- Diaconus autcm corpus beatissimi martyris, quod
niri possel, quo eorum desideriis satisfieret, necfore accepcrat, juxta basilicam beati l'ciri apostoli qusc
,

illam [Ms., ullam] necessitatcm ul in patriam vacui vocatur ad Vincula, ubi et ipse donium babebat , se
reverterentur. Cumque eis hoc consilium placuisset, scrvare vclle ac posse affirmans, fratri sno nouiineLu-
vcllentque ut quantocius id, ad quod faciendum eos nisoniad custodiendum commisit ; arbitratusque no-
hortabalur, iiiclioarent, more solilo, ncgolium dis- tariomeohocsatisfaciumesse.coepitillum hortari ul,
sinmlavit, et eos, quorum auimi tunc paululum erant acccpto corpore beati Marcellini, rediret i» patriam.
trecli, in tantam dcsperationein bac dilatione dc- I) o_ Sed ille longe aiitrd meditabatur ac mente vol
jecit, ut, omisso illo, slaluerent in patriam, qiiamvis vebat.Nam, ut mibi postea retulit, videbatur illi
tnfeclo negotio, reverli. nequaquam sil.i liccrc cum solo bcaii Marcellini cor-
7. Sed nolarius meus, reeolens so.niiiiiin quod pore in palriam regredi ;
quasi nefas esset, ut cor-
puer suus viderat , ca^pit comileiu suum horlari ut, pus bcali Pelri martyris, qui ei socius in passione
sine hospite suo, irenl ad ccemeteria, ad quae vi- fuerat, et pcr quingentos et co amplius annos in
senda ille eos se duccre vclle promisit. llaqne in- eodem sepulcro una ciim illo rcquieveral, illo indc
vento alque conducto duce locorumque inonslratore, transcunte, ibi remaneret. Atque bac cogitalione
primo ad basilicam beali Tiburlii, martyris, in via mentc conccpta, lanla animi sui parturitione simul

Lavicana, tribus ab urbe passmnn millibus distan- ac perturbationc laborabat, ut nec cilium capere.
tera , veniunl , marlyrisque tuinbam quanta possunt nee somno arquiescere dulce sibi videretur alqueju-
tliiigentia cor.templantur, et ulriim sic, ut alii non cundum, nisi martyrum corpora, siculinpassione ac
6entirent, aperiri possel, cauia circiimspeclione con- nionumento conjuncta fueraiit, sic ctiam pcregre
siderant. Dcinde in cryptam ejusdo.in basilicae conti- profc 'ura jungerenlur. Sed de lioc qualiter ficri
guam, in qua beatorum Chrisli martyrum Marcellini poss vebemeiiter ambigebai : noverat enim nc-
et Petri corpora erant lumulala, descendunt; atqtie miiiem a se Romanum inveniri posse, qui sibi ad
explorata ctiam monumenti quahiaie, disce-
illius boc ullum ferret auxilium, sed ne lalcm quidem,
dunt, aistimantes boc factum hospitem suum possc cui haec animi sui secreta andcret ostendere. In hac
laiere. Sed aliter evenit, quam arbitrati sunt. Nam cordis anxictate constitutus, reperit quemdam mo-
licel ipsi nescirent quibus indiciis, cito lamcn ad il-
nacbum peregrinum, nomine Basiiium, qui ante
lum bujus facti noliiia pcrvenit : veritusque nc sinc biennium de Constantinopoli Romam venerat ,

illo voluntati suae saiisfacere debuissent, slatuit con- atque ibi in monte Palatino apud alios Graecos, qui
silio [Ms., consilium] eorum festinando praevenire. ejusdem professionis erant, cum quatuor discipulis
Et quia ille eorumdein locorum plenariam atque suis hospilium habcbat. Huucadiit, atque ei quam
oiiiuimodam nolitiam habebal, blande illos alloqui- paliebatur sollicitudinem aperuit. Tum consiliisejus
lur, horlaturque ut illuc simul veniant ; et si Deus animalus, et oralionibus fretus, lanlam accepit in
votis eoriim favcre dignaretur, commuui consiiio fa corde suo constantiam, ut statueret rcm, (|iiamvis
cerent quidquid cis viderctur faciendum. cum periculo capitis sui, celerrirae cxperii i. Voca-
8. Assensi sunl ejus voluntati , tempnsque id ag- toque ad se comitc suo, Hildoini presbytcro, ceepit
grediendi pari conseiisu constituunl. Tunc peracto j> eum eo tractare ut iterum ad basilicam beati Tibur-

jejunio triduano, noctu ad locum, nullo Ronianorum tii, sicutprius fecerant, clanculo pcrgerent, actum-

rivium senlicnie, perveniunt; ingrcssique basilicam bam, qua Martyris corpus reconditnm crcdcbatur,
S. Tiburlii, priino allare illud, sub quo sacruin ejus aperire denuo molirenlur.

corpus silum credebatur, aperire tentaverunt. Sed II). Placuit consilium; nssumplisque, quos secum

parum successit eorum voluntati molitio operis in- adduxeraul, pucris, hospite eoriun penitus ignoran-
choati : nam monumenlum, durissimo marmorc ex- le quo irenl, clam noctti profecli sunt. Cumque ad
Stmcluoi inermes id apcrire rnnanlium liianus facile locum venlum csset, votis pro re prosperanda anie
repellebal. lgitur, omisso illius marlyris sepulcro, a?dis januam faetis, ingrediuntur ; divisisque sociis

ad tumbain beatorum Marccllini el Petri descendunt; inter se, presbyler ad corpus beati Tiburiii quajren-

atque ibi , invocato Domino nostro Jesu Cbristo, et dum in ipsius basilica cum aliquibus reinansil; Rat-

adoratis sanclis mariyribus, lapidcm, quo summiias leicus cum reliquis in adhaerentem eidcm occlesias

scpulcri tegcbatur, dc loco suo levare moliunlur. cryplam, ad bcati Pelri corpus accessil : apcrloqne

Quo sublato, vident sacratissimum sancti Marcellini sine ulla dilficultale sepulcro, sacra sancti martyris

cyrpus, in superioribus cjusdcm scpulcri partibus membra, nullo prohibentc, suslulii, ctscrico ptilvi-
5« LGINIfXKDI ABUATIS 544
no, queni ad hoc paraverat, reccpla diligenter inclu- A superius fecimus mentionem, necnon ct presbyteruui
sit. Inlerea presbyler, qui corpus beaii Tiburtii HiIdoini,qui sccum venerat, Papiam usque deporlari
qiwereb.it, magn» laborc frusira cunsumpto, posiquam Iccit. Ipse ciim eodem hospitc suo Romoe substilit,
se vidit niliil posse proficere. reliclo opcre, in cryp- opperiens atque auscultans per continuos septem
tam ad Ratlcicum descendit, cl quid sibi facicndutn dies, •,. sublatis sanclorum corporibus aliqnid ad
esset, ab eo quscrere ccepit. Cui cum illc arbitrari notiiiani chiuiii pcrvenissct. Cumqne vidissct iml-
se. diceret quoil sancti Tiburtii rcliquiae cssent hiiii a quolibet extraneo de boc faclo fieri meutio-
iitventse, eique idde quodicebat osteudcret— nara, nem, latere illud exisiimans, post eos, quos prae-
paulo anle quain idem presbyterad ciim in cryptam miserat, stimpto seeuni bospite sno , profectus cst.
venisset, reperit in eodem sepulcro, in quo sancto- Quos cuni Ticini , 3pud basilicam beati Joannis
rum Marcelliui cl Pelri sacra corpora jacuerunl, BaptisUe, quncmlgo Bomnanx rocalur, ac luuc ex
foramcn quoddam rotundi sclieraalis, liium ferme beneficio rcgum ad mcam pcrtinuit potcslatcm ,

pediim longitudine inlrorsus excavatum, podali am- advenlam corum prajslolanles invenissenl statne- ,

plitudiue pateus, et iu eo miiiuli pulvcris non modi- ruiit ctiam ut et ipsi aliquot diehus ihi moraren-
camportioiicm rcposilam , visuin cst ambobus — lur, et propter jumcntorum, in qmbus vcnerant,
quod liic pulvis de corpore beali Tiburtii, ossibus B refectioriem, el propier seipsos ad longiorcm viam
inde subl.itis, remanere potuissct : et ob lioc, ui dif- pra?parandos.
ficilius inveniretur, medio loco intcr bcalos Marcel- 13. In hoc morarqm suarum articulo faiua exiit
linum ct Petrum, in eadem lumba, fuisscl repositns Icgalos sancts Romana» Eeclesia? a ponlilicc ad ini-
convcnilque inlereos ul ciim prcsliyter suracret, peralorera h directos.illo brevi csse venturos. Itaquo
et pro rcliquiis beati Tiburlii secum deferret. veriti de advenlu illorum aliquid sihi iuconiniodi. vcl

11. His ita transaclisalqiic Uisposilis, cuin rebus, cliam impedimenli accidereposse.si se ibi depreben-
quas rcperernnl, ad hospitia sua rcversi sunt. Post dercnt, decreverunt ut quidam ex eis abeundo, ad-
b;ec Ratleicus, cum bospite suo locutus, rogat ut ventum eorum festinando praevenirenl [Jfs., praever-
sibi sacros beali Marcellini cineres, quos ei ad scr- terent] , alii in loco rc-mancrenl, el rc de qua soliicili
van.lum commendaverat, reddat, scque in palriam erant diligenter invesligala, post eorumdem legato-
redire voleiilein iuilla non necessaria dilatione deti- runi abscessum socios suos.quos prasmiserant, sei|ui
neat. Cui illc non solum quod repetebat sinc mora properarenl. Cum ila inter c.is de bac rc consliiis-
resiiliiil, vcruni etiam de sahctorum rcliquiis, in bd, Deusdona cnm presbytero Hildoini lcgatos Roina
una ligatura collectis, hatid parvam portioneui mihi .. venicntcs pr.eccssit, et Auguslam Suessionum, uhi
deferendam obtulit et reqnisitus dc nominihus eo-
: Hildoinum csse rebatnr, quanla potuit fesiinatioue
rum, mihi se ill.i dicturum, quando ad me vcnissct, contendit; BaUeicus vero eimi tbesauro ,
quein se-
respondit. Monuit tamcn ut eadcin vencratione, qua cum babebal, Paptaa remansit, exspcctans doncc
fcetcne sanetorum inartynim reliquiie colerentur, legati Sedis Apusloiicae pralerirent, ut, illis Alpes
co qnod non niinoris apud Deumessent meriti, quam Lransgrcssis, viaiu suam sccmiiis carpere potuisset.
beaii Marcellinus et Pelms ct boc me esse credi-
: Vcriuis itaque ne presbyter Hildoini, qui cuni Dcus-
turum, cum primum ad me nominum illorum noii- dona praecesserat, quique omniuni, qii.T apud eos
tia pervenissct. Susccpit ille munns oblalum, atqne gcsta vel tractala fucrant, plenariam atque iulegrani
id, ut sihi persiiasum erat, sanctorumMaitynimcor- noiili im habebat, quia vafer ac lubricae lidci vidc-
porihus sociavit. batur, aliquid impcdimenti sihi in \ia, qua irc dispo-
CAPUT II. siiuin habebat, machinari debuisset, altera sibi eun-

Sacra- reliqaia; per diversa toca delatat m Miclii-

diiiii judicavit; missoquc ad me procnratoris noslii
tinstall , el \>osl vnrins visioncs in Mnlinheim, Aseolfi pucro cnni liitcris quihus nie et de rcver-
jiostea Setigeiuladl dictam.
sioue sua, ct dc allatione tliesanii, qiicm divinitus
I"2. Inilo consilio cum lmspile suo, sacruni illiim p adjutus invcneral, ccrtura ellicerct, ipsc, postquam
ac desiderabilem ihcsaurum, in scriiiiis reconditinn Romanos tx conieclura mansionuin qu:e eis para-
atquc signatum, per Lunisonem fratrem cjus, cujus bantur, Alpes superasse putavil, Papia relicta, scxta

« Imprcssa Donnarum, scn Dominarum dn.c scxus, Doiinarum (id cst mulierum) nuncupavit. »
«iiim erani Papi.c S. Joannis Baplislx ccclesix, qua- Quomodo auteni ant quando ha?c dala sit monachis,
runi una a Theodelinda regina fuii magnificentis- isue la n Eginhardi junsdiclioncra «nerii. Ti:i
sime exstrucla de qua Bernardus Seac
el dotala, neusibus indagandum relinqno inierim Plalinaiu :

c.us Hist. Ticinen., cap. 5, eaiudemque Ste-

lib. i\, recle corrigil Scaccus, qui in Vita Joanuis IV, illam
phanus Brcvenlanus, m, cap. 2. ail a Burgolib. ecclesiam Tcrracinx adscripsit ct in cumdcni eiro-
cognominari, quia fit cxlra priramn mnroriim am- rem fcujus nulla uspi^un occasio apparel) traxit
bitum; ant ctiain a Palnde. Aliud tamcn vctus co- Sabelbcnm.
gnomen fuit nam P.iulus Diaconus, dc Gcstis
: i>
Scriptor gestorum Ludi,"ici Pii ad au. 8-20. hu
Lnngobarij. lib. iv, capul 49, de Gundiberga regina, jis lcgalionis mcminii, ct Ingelheiuii auditain ail
Tlieodelind;e filia, agcns » Hsec, ini|uit, id cxciu-
:
ad Kalendas Jtinias; eaque functos, Lconem Cen-
plum su.e genitricis, sicnl illa i.i Modicia, sic ct tumcellensem cpisoop'im, ?t Thcophylacluni no-
ista intra Ticinensem civilalem, basilicam in hono- menclaloicm, p:o lunc Romaiio poniificc Lige-
rem B. Joannis Baplista* couslruxit. • Scaccus ad- nio II.
dil li'.i. iv, capiil 9, q'ird cam ( in Innoicai s:n
S4S HIST TR.ANSLAT. BK. MARCELLIM ET Pi.TRI. 540

diead « S. Maiiritium venit. Ibique, comparatis qux A puer Ralleici, jubemc eo, ofiicio vesperarum eom-
ad hoc. necessaria vidcliantur, sacra illa corpora, plelo, cxteris cxeuntibus, soltis in ecclesia remansis-

loculo inclusa, feretro imposnit; atque inde promo- set, cl, ckmsis januis, juxta illa sacra corpora in
vens, paiam et apcrie. cum adjutorio populi occur- parva eellula qttasi vigiiaturus concedisset, stibita-

icntis, porlarc coepii. nco sonino depressus, vi<lit quasi duas columbas pcr
14. Dbi autem locum, qui Caput-Laci b vocalur, dcxteriorem absidx fenestram volando inlrare, el in

prxtergressns, bivium *, quo itiucra iu Franciain ctibnine lecti supcr ipsa Sanctorum corpora consi-
ducentia dirimunlur, altigil; dexteriorem viam iu- dcre qiiarum allera tota alba, altera cani el albi
gressus, per Alamannorum lincs usque ad Solodo- coloiis mixlurx varix videbatur. Ctimqtie in codem
rnin,<1 Burgundiomim oppidttm, venit. Ibi obviosba- culmiue diulius deambularent , cl consuetum co-
Imit, quos ego, post indicium advehtus illins milii limibis gemitum vicissim velu! colloquentes ederent,

factura, de e Trajecto ci occurrcrc jttssi. ISam cgo rursus per camdem fcnestram cgressx, non compa-
tunc temporis jtixla Scaldim fluvium in monaste- riiciunt. Sccutaque vox supra.capul pncii sonuit :

rio f
S. Bavonis eram, quando litterx notarii mei per € Vade, inquit, el dic Halleico domino nt indicet
puerum procuratoris nostri, cujus supcrius raeniio- suo, quia isti sancti Mttrtyres nobint ut eorum cor-
nem fccimus, mibi redditx sunl. Ex quarum lectionc J$ pora i;i boc loco reqttiescant alium enim elcgenml,
:

de adventu Sanclorum certior factus, illico unum ad qucm celeriter migrare dispositum habcnt. Hu- i

ex familiaribus nostris Trajectum ire, ibiquc presby- jus vocis auctor ab eo vidcri non potuit qua tamcn ;

leros atque alios clericos, necnou ct laicos seciun linita, evigilavit, somuoque excitus, rcverso ad ba-

suinere, ac Sanctis venieniibiis, ubicunque primum sibcam Katleico, quid vidisset indicavit. At ille in

potuissct, obviam festinate prxcepi. Elis nibil mo- craslinum, ubi mc primum convenirc potuit, quid
ratus, cumhisquos secum duxeral in loco memo- sibipuersuus retulisscl, mihi nuntiare curavil. Ego
rato, post paucos dies his, qui Sanctos a;dferebant, autem, licet hujusce visionis arcanum spernerc non
obviavit : junciiquc simul, comilantibus jnu alque auderem, stalui lamen operiendum alicujus signi
hinc itile concurrentibus hymnidicis populorum certioris indicium : atque interim illos sacros cine-
lurmis, cum ingenli omnium Ixlilia ,
B Argenlora- res, de linleis in quibus Iigati venerant sublatos,
tum uriicm, qux nmic Strasburg appellatur, celcri- sericis ac novis pulvinis insuere leci Cumque in
ter veniunt. Inde per Hrenum secunda aqna uavigan- eorum inspectione reliquias beali Marcellini mino-
tes, cum ad locum, qui li
Porlus vocatur, venissent, ris quantitalis quam sancti Petri csse cernerem, ar-
fjf s. atld. in] oricntalcm Quminis ripam egressi. qnin- bitratus sum eum in statnra ccrporis sui minoris
la mansioue ad locum Miehitinsladt nuncupatum, ^ fuisse mensurx quam sancttuh Petrum. Sed boc ali
cuiu immodica hominum in Dei laudibus exsttltanlium ter se babere furtum postea patefaetum approbavit
muliitudine, perveniunl. Is locus est iu e.o saliu Ger- qtiod ubi, vel quando, vel a quo, vel qualiter admis-
manix, qui tempore moderno i Odanwald appclla- snm ac proditum sit, suo loco dicttims suui : nunc
tur, el distat a Mxno flumine circitcr leucas sex. ordo narrationis inchoatx lexendus atque tenen-
In quo cnm basilicam novitera me consiructam, sol dus est.

noudtim dedieatam invenissent, in banc itlos sacros 10. I^itur postquam illum magnum atqne mirabi-
cineves intulerunt, ct velut ibi perpeluo permansu- leni, omniquc auro pretiosiorem, inspexi thesaurum,
ros dcposuerunt. loctilus, iu quo idera continebatur, propter vilitalem
15. Ciimque id mihi fuis.sel allatum, confestim il- materix, de qua compactus erat, coepit mibi oppido
lur, qn.inta potui celeritate * venire festinavi. Hbi, displicere. Quem cmendare cupiens, quadam die,
cum, triduo posl adventum noslrum exacto, quidam posl completum vcspcrtiiuim ofliciuin prxccpi uni ,

« Agaunum inlelligit, ubi S. Maurititis ctim abbatiam, eiquevicinam S. Pctii in monte Blandinio,
Thcbxis marlyrio coronatus, nomen loco dcdii, Eginbardus tenebat, qni utriusque in suis epistolis
uti dicctur 22 Septembris est autcra locus Sabau- : D meminit.
dia ad Khodaimm, '->
circiter leucis dislans Seduno 6 Iler Soloduro Strasburgum, civitatem ad Rhc-

Helvetiorum, quod ci adorientem jacet. nuin silam, atque Alsalix melropolim, censetur esse
Lacus Lemanus seti Genevensis, initium sumit
fc
leucarum circiter 50.
ad oppidum Neuville, ila forsau inutato noiniue hic t>
Vidclur bic porlus invcniendus paulo infra
dicttim, 5 leucis infra S. Mauritium. Neckari el Rheni confluentcs, id csi, infra Manhe-
c Bivmm hoc haud longe ultra lacum cohcipio, mium. unde 8 eirciler lencis distat qtii signatur lo-
,

distinctiorem notitiam iibentcr a locorum perilis cus. Mansioncs autera hic dieuiititr, qtix Gcrmanis
accepturus. Hast, loca quietis, et sesqtiihora fere ab invicent
d Hoe lempore Solodorum seu Solodurum cst distant, adeommoiiitatemoneraporlantinm instrucla
urbs foederatorom Hclvetiorum, quoruin toia ditio reclinatoriis, A ferc pedes elevatis a terra.
olim inter Aiamannos et Burgundos divisa fuil, sic < Mj/helsladium, seu Micbelstad in comitatu ho-
ut horum pars etiam minor Burgundia diceretur. dierrio Erpachensi.
Distat aulcm Solodurum ab uppido S. Maurilit plus i Hoilie Oltcnwnld.
qnain 40 leucis in borcam. k Emenso circiter 120 leucarum itinere. qnantum
e Trajectum ad Mosam infra Leodium intelli- Gandavum (ubi tttnc eral Eginhardus) distal Michel-
gitnr. stadio: adco ul, si menscOctobri illaue illuc reliqnia»
S. Bavonis monasterinm eral in urbe Gandcnsi,
•
sunt, crcli possit Batleicus huc appulisse meitse No-
quo ioro castrum nunc est ereciura nam el hanc : vembri, vc! etiam Decembri.
«.17 EGINIIARDI ABBATIS Si8

ex atdiluis, u mensurara loculi virga colleetam raihi A sanetormii marlyrum suffragium imploiassem, atque
alTcrret. Cnm illc lioc facturus ccreum accenderel, omnes <{ una nobiscum eranl, ut idem facerent, se-
1 i

ct circumpendentia pallia, quibus idem loculus lege- iliiln commonuissem, faclum est ui per continuos [Ms.

batur, sublevaret, animadvcrlit loiuliiiu mimm in add. duodecim] dies nulla nox pr.ctcriret, in qua vel

modum Immoresanguineoundiquedislillaulem ; et rei iini velduobus, veletiam tribus sociorum nostrorum,

novilale perterritus, hoc quod viderat properc uiihi iu somnis revelatnm non fuisset, quod illa sanciorum
nunliarc curavil. Tum cgo, cum his qui aderanl sa- corpora de co loco in alium essent transferenda. Ad
cerdotibus accessi, et iil.nl sinpendum atquc oinni extremura autcm cuidam presbytero de liis qui ilii

admiratione dignum miraculum aspcxi. Nam ul cor nobiscum crant, nomine llililfndo, apparuit in visio-

lumme alque abaci vel signa mannorea, pluvia iu- '"'• »' 'Pse fatebatur, vir quidam liabitu saceniolali,

siante, sudare ac circumfluere solent, sic loculus ille,

jiiuii- veneranda conspicuus, candida vcsie iudutus,

qui sacratissima corpora continebat, vcro cruore qui eum talibus verbis compellavit : < Cur, inquit,

madens, ct ex omni parlc perfusus invcntns cst. Eginhardus lam iluri cordis tantaeque obslinatiouis

Terruil nos insolita el nunquain piius audila mira- est,uttot revclationibus non credat, ac tot monila,

culi specics. Quapropler, inilo consilio, triduauum ad se divinilus missa, arLitrelur csse coniemnenda ?
jejunium cnm snpplicationibus faccre decrevimus,
{{ Vade et dic ei, quia hoc, quod bcaii martyres de
ut ex revelalione divina scire mercrcmur, quid sibi suis corporibus lieri desiderant, infcctum remanei

vellet, quidvc facicnduin moneret magnum iilud ct

non poterit. Quamvis ille baclenus voiunlalcm eorum

ineffabile prodigium. Itaque pcracio illo triduanoje- in hac re faccrc dislulisset, eiiam nunc, si non velit

junio, cum jam advcsperasceret, humor ilio cruoris ut liiijus facti meiilutn ad alium transeai, festinet

horrendi subito ccepilarescere; ac mirum in modura, eorum adimplcre jussionem ; cl ad locum, quem ipsi
elegerunt, corpora illorum deportare non negligat.
qui per contiiiuos septem ilies more perennis aquae •

sine intermissionc distillalal, sic intra paucissimas

18. Post lias aliasque multimodas ad me perlauts

horas exsiccalus est, ut eo noclis tempore (nam Do- admonitiones, visum est mihi illam sacrorum cinerum
translaliOHera nou cssc diutius differciidam ac pro-
minica erai) cpio signo dato ad antelucanum oflicium ;

celebrandum ccclesiam intravimus, nulluni jam in indc, inilo coneilio, dccrcvimus ut id ,

quanto cele-
loculo vestigium illius poss t inveniri. Lintea vero, rius lieri poluisset, perficere cerlarciuus. Igitur om-
qua; cirea lociilum pendebanl, ut [Ms., et]co,lem fue- nilius, quae ad lianc dcvectioneni necessaria videban-

mnt humore respersa, ila ut erant sanguincismaculis tur, raptini et eiun sunimo studio pr;cparalis, prima
infecta, servarejussi : in quibus adhuc magnum illius
luee, post complclum malulinuni oilieium, sacrum
inamliii portcnti paret indicium. Constat enim hu-
C i!ll,ra eliiuesliinaliilem tlicsaurum, cum ingenti luclu

morem ac moerore illorum qui in loco erant remansuri, sus-

illiun saporis fuisse subsaisi, a<l lacrymarum
videlieetqualitatem, et lcnuitalem quidem aqusc, tulimus, atque iler ingressi portare coepimus, comi-

coinrem autem veri sanguinis habuisse. tante nos pauperum turha, quse illo per cos diesob
I". Eadem nocte cuidam ex pucris nostris, nomine eleemosynam accipicudam undecunqueconfluxerat :

Ruodlando, per quietem duo juvenes namcirca manentespopuli, quid apud nos ageiciur,
visi sunt ad-
penilus ignorabant. Erat coelum grave sordidis nu-
siiiisse, qui ei, ut ipse lestatus est, <!c transferendis
bibus, el qu,T. in ingenlem pluviam cito resolvi pos-
sanclorum corporibus multa mihi dicenda mandavc-
seut, nisi id divina virius lieri prohiberet nam
runt et ad qnem locum, vel qualiler id lieri deberet,
;
: toia

ostendeiunl et ut hoc miiii sine inoia

nocte ill.i in tantum, sine inlermissione, pluebat, ut
: fuisset ium-
nobis iter illnd ea <lie iuchoari posse minimc
tiatum, lerribilitcr comminando pr.eccpciunt. Qui vii'e-

mnx ut me adire potuit, ouuiia quse jussus fuerat retur. Scd illain nostram dub lationem,ex inflrmitate
nnhi iniiinarc curavit. Quiluis audiiis, euris
CJei venientem, superna gratia per suorum meriia
ingenti-
hns xsluare, ct quid mihi csset agendum animo tra- sanctorum, longe aliler alquc existimavimus, habere
ctare ccepi utrum ilerum jijunia et supplicationes se fecit quando viam, per quam incessiinus, in
:
n ;

eelebrancliP, ac Deus rursus pro nosira curiosilate abam quani spcrabalur qualitalem vidimus fuisse
sollicitandus ; an aliquis, Dco devoie ac perfeete ser- cotnniulatam : nam ct luti parum invenimus.etrivos,
viens, esset quserendus, cui anxietatem eordis noslri qui in tam grandi ac jugi pluvia, ut ca noele erat,

et curarum nostrarum querimonias indicare, quem- cresccre solebanl ,

pcne niliil crcvisse reperiimis.
qiie rogare potuissemus, ul orationibus suis a Deo Ubi vero de saltu egrcssi proximas villas aceessi- ,

noliis bujus rci manifestationem impetraret? Scd ubi mus, frequentibus obviorum ac Deo laudes diccnlinm
vcl quando turbis excipimur qui nos per ocio fcre leuearum
ille lalis Christi famulus a noliis posset
:

inveniri, prxscrlim in spalium ac nostris et in sacro onere

coioitaii, nobis
qua tamclsi
illa regione , in
qiuedam coenobia ab eo loco, in quo eramus, haud ferendo uevoti adjtttores, et in divinis laudibus tii-

louge posU.i csse constabal, lamen, propler rudem in cendis impigri fuere eoncentores.
his loeis cjus conversationis inslitutionem, autrarus 19. At ubi vidimus, quod ea die ad locum destina-
aut nullus erat, de cujus sancfitate tale aliquid \e\ ium penenire non potcramus, divertimus ad villam
tcmiisfamaloquereiur. lnlereadum bis anxiatuscuris s Osthcim appellatam, qu;e vi.e nostrce conligua
Ostheim, notatur a.l exitiu» silvae Ottoniana;, iribus fcre leucis antcqiiam vcniatur Selingesiandium.
M!) HIST. TRANSLAT. BB. MAKCELLINI ET PETRf. r>,10

cei nebatur ; et inclinanlc jani vcspera, in basilicara A ejus diei lanla et tam clara serenitas, ut sestivi splcn-

R. Marfini, qux in eadem villa csl, sancla illa cor- dorem solis adxquaret : alque ipsius aeris lani uiitis

pora iiitiiliiuiis : ct sociis noslris ad excnbias ducen- atquc jtieuuda lianquillitas, ut veris lempeiieiu apri-
dus ibi dimissis, ego ciiin paucis, ad locuin quo ten- cilate lilanda prxeederct.

debainus, fostinamlo prxcessi : el ca, qux ad rece- 21. Posiriilie vero sacra healorum martyrum eor-
ptionem sanclorum corporum usus postulabal, per pora novo loctilo recondila, in absida basilicx loca-

noctcin pixparavi. Ad basilicam vero, in qua il- vimus ; et, sieut in Kraneia tnos est, superposito
loruni sacrosanclum ihesaurum dimisimus, sancii- ligneo eiilmiue, linleis ac serieis palliis ornandi gra-

monialis quxdam paralytica, noinine Ruodlang, de iia eonievimus, apponentes allare ; ae duo vevilla
nionaslerio Makesbah, quod ab earlem ecclesia uuius domiiiicx passiouis, qn;e in via ferelrum prxceilere
leucx spaiio disparatum erat, ab aiuicis suis ac solcbant, hinc atquc inde erigentes, loeum itlum di-

propinquis in carro adducta, euin juxla feretrum vinis olliciis celebrandis, pro modulo pauperlatis
saiutorum inler caeteros vigilans atque orans perno- noarx, idoneum atque aptum facere curavimus ;

ctaret, recepta omniuni membrorum sanitale, pro- ordinalisque clericis'1 , qui inibi assiilue et exeubias
priis pedibus, nullo sustentanle, vel quolihet modo ducerenl, acdivinis Iaudibus dicendis curam solerler
'*
admiliiculanlc, ad locum unde vencrat, in crasti- impcnderenl. ipsi uon solum nostra sponte, sed ctiam
titiui regressa est. regali diploraate, quod uobis in via obviam venerat,
20. At nos albescente eeelo surgenles, sociis no- evocati, Domino iter noslrum prosperante, ad pa-
stris venienlibus obviam ire perreximus ;
habenles lalium ' siinius cura magna exsultationc regressi.
nobiscum iramodicam vicinorum noslrornm muilitu- CAPUT III.

dinem, qui fama advenlus sanclorum exciii, ad hoc

Aliiiiitv. reihjviir sancti Marcellini, olim ubtatcr, impe-
primo (liluculo pro foribus nostris eonstiieiunt, ut iranlur, el ad alia toca transferuntur. — Miracula
una nobiscum sanetis obviam proeederent. Et oecur- facta.

rimus eis in co Ioco ;

ubi a Gaspcntia fiuviolus Mxno 22. Transaclis admodum paucis, poslquam ad
miscelur. Inde pariter incedentes, ac Domini noslri comiiatum ' veneram, diebus, ego, secundum consue-
Jesu Christi miserieordiam collaudanles, sacras illas tuiliiiem aulicorum niaturius surgens, primo raane
beatissimorura Martyrum exuvias ad b Mulinheim palaiium petii. II>t cum ingressus, Hildoinum, cujus
supei iorem --sic enim moderno tempnre locus ille liliro superiore mentioiiein feci, ante foies regii cu-
voealur — cuin magna omnium qui ibi adesse potue- biculi sedentein, atque egressum principis operien-

runt Ixtilia et exsultatiune, delulimus : sed pra' ni- lem,invenissem,ex more salutatum surgcre, atquead
mia populi multitudine, qux prxcedens cuncla com- ^ quamdamfenestram.dequa ininferiorapalatiiconspe-
pleverat, neque eeelesiam adiic, neqtie feretrum in ctus [Jf.s., prospeclus] eral, niecuni accedere rogavi.
eam inferre valuimus : idcirco in campo adjacente, Ad (piam pariter siando incurabentes, de translatione

aique in loco ediliore, altare sub divo ereximus ; ac sanctoriim martyrum, Marcellini et Petri, nec non et
feretro pone altare deposilo, missarum solemnia ee- de miraculo, quodin fluxu eruoris, quo Ioculum eorum

lcbravimus. Quibus expletis, ae multitudine ad sua sepiem diebus sudasse comniemoravi, ostensum est,
reccdenle, in ecclesiain a beatis Marlyribus jussam, mirando multa sumus locuti. Cumque ad id Ioci ser-
eorum sacratissiina corpora intulimus ; ac, feretro moeinando venissemus, ut etiara dc vcstimentis, qu.e
propter altare iocato, iterum missam celebrare cura- cum corporibus eoruin invcnta sunt, raenlio fieiel
viuius. lbique inler celebrandum, puer quidam, an- atque ego mirx subtilitatis veslem beati Marcellini
noruni circiler quindeeim, nondnc Daniel, de pago fuisse (licerem ; ille, velut qui rem xque ut ego no-
Poiiiano, qui illuc inter alios paupcres mcndicando tam habercl, vcra me de veslibus dixissc respondit.
venerat, atque ita curvus crat, ul nisi stipinus alque Hic ego slupefactus alque admirans, percontari eoepi,
[ticens ccelum aspieere nequivisset, ad foielrum ac- iinde illi hxc vestimentorum, qu;e nunquam videral,
cessit ; ac subito, velut ab aiiquo inijuifsus, corruil. - notitia eonlingere potuissel. At ille me iutuiliis,

Cumt.uc din velut dormienli similis jacuisset, cor- paululum sihut, ac dcindc : < Salius, inquit, csse
rectis omnibiis niembris, et recepta finnitate nem- arbitror, ut per ine eognoscas, qund, nie tacenle»
ruin. coram otuiis nostvis surrexit incolumis. Faela lamen por alios ccleriter e,s cogniturtis, cl ego illiiis

suiii hxc decimo sexio kalendas februarias c , eterat rci sim proditor siuqilex, quam fortasse altcr si pro-

" UliqueinierSelinaensladiiimetAschaflenburgiim; quot, iuterim ibi deservituros, ordinare; rr.onastc-

quainvis nulliini ibi rivulum cxprimant taiuil.o topo- rium tanien vivenie. adbuc Eginhardo factum, colli-
giaphicx, iiedum Gaspentix nomen. git Mabilio ex ojus epist. i, ubi Werdricus quidara
b Muliiilieiin, esl Sclingensladt. Fuldensis monachus, p :r sui abbatis licenliam, di-
,:
Festo scilicet sancli Antonii.eo anno 827 cadentc eilur Seliugenslailii conversatus quae licemia :

in feriam qiiiulam. haud ita facile duta fuisset, si nullos lura mona-
°'
Putal Mabilio, qnod Eginhardus, hoc in opere, chos locus habuissei.
clericorum uomine monachos inlillig.it, ant certe • Intelligitur Aquisgranense, ubi tuin Ludovicus
dieendum esl, inquit, ciericos primum, postca mona- Pnis linp. residebal.
chos insiitulo;, fuisse eo in loco. Posterioreonjecliira ' lixe ad anniim 827 pcracla fuisse ccnsuit Baro-
magis geiiuina milii vidctur: nec cliam lani fucile nius, qui eadem retulit. Gomitatus atitem hic diriiur
fuit slatim inonastciiiini coudere, quam clericos ali- curia imperialis, lunc, utdixi, Amiisgrani manens.
B5t LT.lNIIARDl ABRATIS 5.i2

diderit, non simplicitcr ciuinliabit, nequu cniin po- A fama dispersa sit ? >Cumque id inc ncscirc rcspon-

tcst, quia sic natura cmiiparalum est, ul hoc quis- derem, lum ille : « Dicunt, inquit, qui de sancto Sc-

qiiam vcrui.iter dicere nequeat, enjns nolitiam non basliano b veniunt, quod presbyler qmdain Hildoini
per sc ipsuin, sed aliorum relatione fueril asseculus. abbalis, qui una eum notario tnu Homam profcctus
Tux Unliini liilei CommiUo, qualiter indc mecum est, cum inde reverlerentur, et, in quodam loco,

aclurus sis, postquam meo relatu omncm rci geslaj cominuni diversorio uterenlur, tuis omnibiiscbrietalo

veriiatem agnovcris. ac somno depressis, ct id quod agebaturpenitnsigno-

23. Cui cuni mc non aliiul aelurum, quam quod rantibus, scrinia, quibus sanclomm corpora con-
inter nos couvcnvret, brevi sermone respondissem tincbantur, aperuissct, eaquc inde sustolissct, atque
• Presbylcr, inquit, illc, qui ad deferemlas bcali Ti- abiens Hildoino detulissel, ct modo apud S. Medar-
burtii rcliquias Romain meo jussu profcctus est, diiin sinl : iu scriniis vero luis paruni quiddain sa-
riiiii id, proptcr quo I illc vcnerat, ita m volebalper- cri pulveris remensisse, quod ad le pcr notarium
ficere jamque notarius luus,
nequivisset, acceptis, luum pcrlatum sil. t llorimi reiuinisceus, eaque ctiin

dc qnibus loquimur, sunctorum martyrum reliquiis, bis qua? ab Hildoino dicebanlur conferens, non mo-
domuiii rcdirc st.ituisset, iuiit cum iilo consilium,ut dica nicnlis perturjbalionc commotus siim; obhoc
illo Romai panlulum moras facii nle, ipse, cum Jn- " prascipue, qnia nomluni invcnlum babebam consi-
nisone * fralre Deusdonae, et cnm bominibus ejus, qui liiim qno illam cxsecrahilem atquc astutia diaboii

illos sarros cincres ferrc dchcbant, Papiam nsque ubique divulgalam famam exslinguere a< dccordjbus
pnecederet, iliique illiusac Deusdonoe prxsloiaretui deceptar. mulliliidinis depclferc potuissein. Illud ta-

adventum. Placuit ambobus ista convunlio, illisqtte men oplimum judic.*vi ut HiUIoinum rogarcm id-

Rom.c substantihus, [Ms., remanenlibus], presbyler ipsuni mihi reddere, qund de meis soriniis sulialum,
cumLunisoncac pueris reliquias fcrentibus, Papiam elad se dclaluin atque 3 se receptum, post illam
proficiscilur.Quo cum essel pcrventum, scrinia sacros sponlaneam confossionem, negare non poteraL Quod
r.ineres continenlia in w clesia tua pone allare sunt po- eliam qua.a.i potui instanlia faccre curavi; ct licel

sila.aiqucab excubanlibus iu eadem basilica, clericis ille pauio durior ac dilltcilior, quam oplaveram, in

ac laieis, diligeuti solerlia cuslodita. Quadam vero assensi'jnc fuisset, vielus lamon esl sedulitate pre-

nocte, cum et ipse intrr ex-tcros ad easdem cxcubias cum mearum, cessitque iinprobitali mese, qui se

in ecclesia vigilaret, contigit, ut ipse asserit, circa paulo ante nullius jussioni, in bac prxscrtim causa,

mcdiam fere noctem, ut. obripienle paulatim somno, cessuriim proniinliaverat.

universi qui inlra eadcm basilicam vigilamli gratia 2o. lnterea missis ad Ratleicum el Liinisonenilitte-

eonveneranl, pra-ter se soluii). obdormirent. Tum C ris — erant enim eo iu loeo, ubi Martyrum corpora
mentem venisse, visumque fuisse non sine
sibi in collocavi — qualis per tolam pene Galliam de iisdcm

magna quadam causa faclum ul tol hominibus lam sanelis martyribus faina essel, eis indieare curavi :

coinuionefaciens eos ut cogilarent si aliquid lalc vcl

subitaneus sopor obrcpsci it : ratusque sibi oblala
occasione. utendum, surrexit, ati|ne accenso luinine, siinile bis, qua: Hil loinus de facloprcsbylcri sui assc-

ad scrinia silenter aecessit. Tum filis sigillorum ad- rebat, iu via eoruin faetuin adverlere vel reminisci

niota cerei flamma cremalis, serinia sine elave cele- potuissent. Qui sUitim ad me in palatium venicnlcs,

fiter aperuit; ac de iitroque corporc porlionem, quae valde disparcm his, qu;e Hddoinus dicebal, fabulam

ci videbatnr, accipiens, sigiila, ut erant iutegra, lilo- dctulerunt. Nam in piiinis omnia, qua-presbyter ille

rum crcmatoruni summitatibus anneetil; milloquc llildoino reiulerat, falsa esse lestaii sunt; neque ul-

id farlum sentiente, in loco suo resedil. f'ost hxc lam posiea quani lloma exierunt, vel ilii prcsbylcro
subiatas lali furlo sanctorum reliquias, cuni ad me vcl cuilibel alleri daiam fuisse occasionem, per quani

fnisset nrversns, detulit : primoque illas non sancti ad ejusmoili faeinus perpclrandum aditum habere
Marcellini ve! Petri, sed sancti Tiburlii esse asseve- potuisset. Scd boc ipsum quod de sacris Marlyrum
ravit. Deiinle ciim nescio quid vereretur, secrete tineribus aliter atque debuerat accidisse constabat,
^.

mecum locutus, quormn sanctorum essent reliquix, Roma?, in domo Deusdon*. per avariiiam Lunisoois
quoque modo eas fuissct adeptns, palenler apcruit. memorati presbyleri contigisse, eo vide-
c 1. vafritiam

Habemus illas anud S. Medarduiit in loco celebri licel lempore quo corjius beati Mareellini, de tuinba
honorifice collocatas, ubi ab omni populo cum ma- sua sublalum, in domo Densdona: servabatur, mo-
gua vcneratione coluntur ; seil utrum cas nobis ha- dumque faeti talem fuisse dixerunt. Memoratus ille

bere lieeat, iu tuo mar.el arbilrio. » Hildoini presbyter, spe, quam de sancti Tiburlii cor-

2i. His auditis. recordalus s;iiu quid in itincre, pore adipisccndo conceperat, frustratus, ne oniniuo
quo prnxime ad palaiiiim proficiscebar, a quodam vacuus ad dominum suum reverterctur, quod lide

hospite meo audierim. Qui inter cictcra, qua- mecjm non poterat, fraudc assequi molilus est. Nam Luni-
toquebalur : fNunquid nosti, uit, qualis de sanctis sonem aggressus, quia pauperem ac proindccupiduni
marlyribus, Marcellino el Pctro, pe.r hanc regionem esse cognoverat, oblalis ei quatuor aureis nummis,

* Hic jam quater Jttnizo scribitur, usque ad num. ubi rcliquiaesancli Sebastiani collatre eraut ita rnr :

2f>. , ubi itrrum recurrit Luniio. sum inlra, iium. 87, quidam ductus dicilur ad S.£e -

>•
Scilicet cx monasterlo ei eccSesia S. Medardi, bastianum.
533 IIIST. TRANSLAT. BB MARCLLLIM ET PETRI. 551
qtiinisquc argenli solidis, ad proditioncm faciendam \ ad oralorium noslrum nos fecisse dixi, quid mira-
illexit. Accipiens enim oblalam pecuniam, arcam, culi acciderit, ccnseo non essc tacciidum. Egredicn-
in qiia corpus beali Marcellini erat a Deusdona <lc- tibns cnim nobis dc
ccclesia Iaudemque Domino ,

posilum atqne incliisuin, apcruit, ct illi neqnissimo Deo noslro excelsa voce cancntibus lanta vis sua- ,

nebuloni auferemli ex ea quod vellet, quulcm ipse vissimi odoris eam parlcm vici Aquensis, qu« ab
optaverat, polestatein focit. Nec ille in ca rapina par- ccclesia ad occidcnlcm respicil, tolam implevit, ut
cus fuit:nam tantum de sacris bcati Hartyris cineri- ill.i fragantia pcne omnes ejusdem parlis babilato-
bussostulit, quantum vas scxlarii mensuram h.ibens, res , ilenique univcrsi ,
qui pro qnibusbbel causis
capere possc videbatur. Iloc eo modo factuin esse, alque negoliis cadem in partc fucrant consiituti,
ipse qni id cum meinoralo preshytero machinalus est ita commovereniur, nt omissis qu.ne in
diviniius ,

Liiniso, pedibus mcis provolutus, flendo tcslatus est. inanibus habebantur opcribus, cuncti cursu rapidis-
2G. Tum ego, rei veritale coinperta, Rallcicum simo primo ad ecciesiam, dcindcquasi per vestigium
ac Lunisoncm eo unde vencrant rcdire praecepi. Ac ad oralorium noslrum, in qund illas rcliquias illalas
deinde cum llildoino locutus, conventione inter nos essc audierant, summopere festinarent. Fit imnio-
facta, quando sacrae mihi reliquia.' redderentur, duos dicus inlra sepla nostra exultantis simul atque ad-
clericos de domo nostra, Hiltfridum vidciicet ac Fi- B miranlis populi concursus; ct cum magna pars eo-
limarum — alier presbytcr, altcr subdiaconus > erat rum, qui coufluxcrant , id quod agebatur quid esset
— ad recipiendas eas Augustam Sues6ionum b per- ignoraret, gaudio lamen el cxultalione rcpleli , Dei
gcre jussi : millens per cosdem ad locuni , de quo omnipotenlis misericordiam collaudabant.
eaidem reliquisc auferenda! eranl, benediclionis gra- 28. Postquam autcm , fama crebresccnte, divul-
lia, nummos aureos numcro ceutum. Qui ubi ad galum est reliquias sancti Marccllini martyris in
monasterium S. Medardi in die Palmarum « venis- eum lucum essedelatas, non solum de eodem vico
sent , per Iriduuni ibi morati sunt : et reccpto illo, Aquensi, et vicinis atque adjacentibus villis , vcrum
propler quem missi fuerant, incomparabili thesauro, eliam de longiuquioribus locis ac pagis adco fre-
comitantibus secum duobus ex eodem monasicrio quens alque immanis multitudo congregata est , ut
fralribus, qiiania potuerunt celeritale, ad palatium nobis ad oflicium in eodem oratorio celebrandum,
rcversi smil; reliquias tamen non mihi, sed Hildoi- prxter vespcrtinas horas atque nocturnas, haud fa-
110 detulerunt. Quas ille recipiens , in oralorio do- cilis paleret introitus. Adducebantur undique debi-
iiiiis suae fecit custodiri, usque dum , transactis Pa- lcs, et variis alTecli languoribus , circa oratorii pa-
schalis fesli occupationibus, vacuum tempus habe- rietes, a propinquis suis atque amicis collocabanlur.

rel, quo inihi id, quod reddcndum erat, priusquam G Videres ibi pene omnia infirmitatum genera per ,

redderct , ostendcrc potuissct. Complelisque post virtulem Christi Domini , et per meritum beatissimi
saiictnm Pascha oclo vel eo amplius diebus, cum martyris, in omni sexu et sctatecurari. Cxcis visus,
rcx vcnandi gralia de palalio fuisset egressus, llil- claudis incessus, surdis auditus, mutis senno reddi-
doinus, secunduin quod inler nos convenerat, me- tur, paralytici etiam, et qui totius corporis viribus

moratis reliquiis de oratorio suo , ubi scrvabantur, destituti, alienis manibus apportati sunl, sanilale

sublalis atque basilicx S. Dei genilricis illatis, alla- rccepla, propriis pedibus ad sua reverlebanlur «\
rique superpositis , me ut eas susciperera fecit ac- 29. Ha;c ubi ad regias aures relatione Hildoini
ciri. Tuin capsam , in qua rcliquia) conlinebantur, perlata suni, statuit primout ad palatium regressus,
apcriens, oslemlit mibi ut viderem quid esset, quod oratorium nostrum ,in quo hscc fiebant, martyrem

et ille redderel, et quod ego reciperem. venerabundus accederet : sed ne id faceret, eodem
27. Exin sublatam de altari eamdem capsam ma- Ilildoino suggerente, prohibilus , ad majorcm basili-
nibus meis imposuit , dataque oralione competenti, caiu reliquias deferri pr.-ecepit , ibique delalas, hu-
prsccentoris etiam ofTicio functus , anliphonarn laudi iinli supplicalione veneratus est, celebralisque mis-
marlyrum convenientem clericis ad psailendum pa- sarum solemniis, obtulit beatis martyribus, Marcel-
ratis imposuit; nosque cum illo inaestimabili the- " lino ct Pctro, quoddam proediobim, situin juxla
sauro recedentes , usque ad oslium basilicx conci- fluvlum Aram, vocabulo Ludovesdorf e
, habens man-
nendo proseculus cst. Processimus inde paulatim sos quindccim et vinearum aripennes novem. Obtu-
cum crucibus ct cereis, laudanles Domini miscricor- Iit et regina cingulum suum , ex auro et gcnunis
diam , usque ad oralorium , quod erat in domo no- faclum, pensans libras tres. Quibus expletis, relata;
slra , vili opere constructum ; eique ,
quia aliud ibi sunt reliquix ad locum suum, in oratorium videlicet
non habebatur, illas sacras reliquias intulimus. In nostrum , fueruntque ibi diebus quadraginta vel eo
illa vero processione nostra, quam de basilica usquc amplius ', usque dum imperator palatio egrediens,

* Aliquibus diaconut. in Juliacensi ducatu oriens per Eyfliam inlrat

,
b Surio Suessorum.
dioecesim Coloniensem; seque Hheno immergit in-
c Krgo 14 Aprilis : nam Pascha eo anno 827 celc- ter Coloniam et confluentiam , ad Zunichium op-
brandum erat 21. pidum.
d Aliqua ex miraculis infra toto capite sexto re- Ergo usque
' ad exilum Maii . vei inilium
feruntiir. Junii.
• Surio Ludovettropf. Fluvius Ara , cui adjacet,
Patbol. CIV. 18
 kl *
EGINHARDI ABBATIS
usque ad me-
.,,„ neleicl oiio A populorum lurbis, ab Aquensi palaiio
venandigralia, solemu. morc moratum Mulinheim v.cum, Domino
iicr noslrum
facto, ci nos
comparatis qua: jJ^JJ^,
;
„c!
reliquias
prosporanle, pervcninius. Alquc ibi
.
, illas
cum eisdem reltquns
suam necessariavidebantur, sacros liiarlyium
nosira. supcr allari, pone quod locuhis
In ipso aute.n
devicoAquensi promovimus. cineics contincns positus eral, gemmata capsa
re-
missaruro solemma cele-
....ressiouis articulo, cura conditas collocavimus fueruntque ibi sic positas,
;

in palatio nolissi.na,
anno-
brarentur, anus q.mla.n usque nos mensc novenibrio ad palalium
dum ire

oeioginta i.e.vorum contractione la- smmis, nc prius

rum circiter ,

paranies, per revelationem admoniti

est. QuaJ, ut
borans conspectu nostro curata
in quam oas corpori, dc
,
dc illo loco profieisceromur,
per quinqnaginta annos
ipsa narranle didicimus ,
quo sumptae crani, conjungercmus.
Qualiter autcm
l,oo morbo detenta
more quadrupedum, gcnibus
,
non Cbl sileu-
revelatum fuerit, ul hoc fieri deberet,
ambulandi rcptando
n.auibusquc nitendo, olhcium lio transcimdum; quia non solum somnio, ul ficri
ac terroribus, ad
solet, sed etiam siguis quibusdam
impleverat.
cst, bca-
suffraganiibus sancloram mc- vigilantium curam perlinci.tibus, ostensmn
50 Indc iteringressi,
sexto demum] die Mulinhcim marty.es omnimodis voluisse ut in
hacrcjussio
ritis,"se X todecimo[M
S -, los
cmeres ail
vicum in quo saeros bealorum niarlyrum B illurum luissel adimplela.
Domino adjuvanlc
comitalum profecturi dimisimus,
basilio;e
5-2. Erat unus de clerieis, qni ad excubias
gaud.i, quantum-
ncrvenimus.In quo itinere quantum depulali ftienmt, nomiii" Landolphus,
cui tunc signi
popuhs
que fotilia;, de iUarum a.lventu reliquiarum, larigendi cura commissa fuerat, habcus slralum
accesscrit neq.ic n.ihi Qui cum, se-
iu oa.len. via
consistentibus ,
suum juxta auslralem basilica! januam.
ul fuit, plenc dici atque
silendum est, nec lamen ila cunduinconsuetudinemnoclurniacmalntinalisofficii,
cst, nc rcs ad Dei
emmtiari potesl. Dieendum tamen solemni morc surgeret, signumque movcrct,
complc-
laudemmaximcperlinens.quasiperdcsidiam.silentio toquc antc lucera eodcm oflicio, rursum dorini.e
primumquidem gestit ani.nus coram sanciis marty-
suppressavidcatur. Ac vellet, clausis ecclesia; forilms,
mullorum prae-
id refetre quod, palatio egressi
,
, in
rum cineribus supplicamii gralia sc prostravit. Ibi

Vurmius » dicilur
seutia nos vidisse reminiscimur. cum psalmum quinquagcsimum, ut ipsc asso.it, <li-

Aquens.
fluviolus,duobus fcre passuum millibus ab cere inciperet, audivit juxta sc in
pavimcnto volut

palalio distanlem habens

pontem. Ad quoni vcnien- sonilum pedum hon.iuis, buc alque
illuc ibidcm

tes, mullifidinem quse nos eousque de pa-

propter doambulanlis. Conslcriialusque pavorc non miuimo,
jamquc redire volebat, ul oran- omncin parlem
latioproscqiicbalur, erexit sc paululum in genua, et iu
lbi quidam C astimans aliquera dc pauperi-
,U locum haberet, paramper constilimus. c i icums piceie cupil,
acccdcns so- iu quolibet angulo de-
,le oranlibus cum alio ad reliquias ,
bus, clausis ccclesise januis ,

oiuniquo respicions Proptor amorem, inquil, at

: <
lituisse. Cumque nullum alium quam se solum intra
alieno, proplor quod
parietcs basilicu! essc cernerct, ileram so ad
oralio-
que bonorem bujus sancli, x-rc
11011 ignoras, absolvo. » De-
10 mibi obnoxium esse ncm inclinavit, ac psalmum, qucm pi ius inchoavcrat,
hebat cnim ei, ut ipsc fatebalur, ilimidiam
argenti
repolivit ; sed, anlequam unuut ejus vcrsum oom-
libram. Itemque alter socium suum manu comprc- ])lere poluisset, capsa quae altari iinposita sacras

bensum ad Palrem ait, meum

rcliquias trahcns : « ,
bcati Marccllini icliquias conlincbal, repcntino cre-
inimici eramus ad invicem; vehemcnier insonuit, ut quasi nialteo per-
occidisti, ac proinde pilu lam
honorom Dei, et cussa dissiluissc putarclur. Duo quoqne
n.mc auloiii, proptcr amorem alque
oslia basili-

foedus tecuro jun- cranl, occidonlalc vidolicct

hujus sanoli, deposila sinmltate, cae, qu:c jam clausa
in fulurum pcrpetua atque auslrale, velut aliquo pulsanie atque impel-
gere atque inire volo, utabbinc
permancat sitque Sanclus
lenle, simili modo sonueruut
liic
iutor nos amicilia :

condictro in invicem charilalis

teslis, ct ullor in euin, Quibus exlerrilus ac stupefactus, cum quid
53.

qui hanc pacem prior irrumpere

lentayerit! >
sibi agendum esset penitus ignoraret, surgit ab allari,
'
et in lectum suum sc pavilando projecil; subitoque
51. Hic illa turba, quas nobiscum dc palalio fue-
vidit sibi qucindam ignoti vullus
adoralis atquc osculalis sacris reliquiis,
soporc depressus ,

ral cgressa,
virum assisterc, qui se talibus verbis co.npellaroi :

gaudio conti-
cum mullis lacrymis, quas prse nimio
Ccrtum ne cst, ail, Eginhardum sic ad palalium
alia multitu-
11011 poterat, domum
rcvertiiur :
,
nere quas
nos comitante, alque properare velle, ut rcliquias sancii Marccllini,
dine, quoe ibi nobis obviavit,
cantante usqne ad huc detulit, prius in locum, de quo sublaUc fuerant,
Jiyrie eleison sine inierntissione
quo simili modo ab atiis occurrenti- noii reponal? »— Cum illc sc hiijns rci ignaruin cssc
cum locum, in

bus cxcipiebamur ;
qua; lunc simililer, ul prior, sup- rcspoiulisset, — Surgc,
« primo diluculo, ci-
inquit,
ne hinc abire
plioatione facla, ad sua reversa est.
IIoc modo per que ex aueioritate Martyrurn prascipe,
vel alicubi pergere prxsumat,
antequam reliquias
singulos dics, a prima luce usque
ad vosperam, co-
loco suo reslituat. > Expcrgefactus surrexil, et
laudein dicenlibus illas
milaiilibus ac Domino Chrislo

civitatem cxo- Mulinheimium licum, conlra cxprcssam hujus loci

a Vulgo VVorm, haud longe snpra
mfluens. Mab.l.o scnleuliam.
rieus ac circa Hensbcrgam Rur*
Winuobum lcgit, adcumquc locat
ncscio quo cnoro,
 IKST. TRANSLAT. P,!5. MARCLLLINl ET PETRI. 538

ubi ine priimun convenire poluil, hoc quod sibi fuc- A 55. Postquam sacra beatissiinorum martyrum cor-
rat imperaluin, mihi intimare curavit. Se<J nequeego pora, sicut jam in superioribus demonstratum est,
segniter in bujuscc mo;li negotio aliquid agendum ipsis jubcnlibus et nobis moreiii gercntibus, ad lo-
arnitralus, imo iJ quod jubebatur sinc u'la morarum eum, in quo imiic requiescunt, cum ingcnti fidelium
interposiiionc adimpleudum esse juilicans, ipsa qui- populorum exultatione pcrlata ct, celeliratis iu
,

dem dic ca qu;c ad lioc neccssaria vidcbanlur prae- campo missarum solemniis, manibus saccrdotuni
parare jiissi; sequenti vero sacras illas reliquias quoruin ibi lunc non parvus numerus erat congie-
corpori, de quo sumpi.e fucrant, cuni suninia dili- gatus, in basilicam dcportata sunt, fcrctrumque quo
gentia sociire cuiavi. Quod factum quam gratum velicbantur juxta altare positum cst, el ilcrum aliud
beatissimis martyribus forct, altestalione miraculi ollicium ibidem celebrari cceptum, subilo quidam
subsequcntis liquido comprobatur. Nam proxima adolescens, renum dissolulionc affectus alque ideo
noctc, cuni ad matutinuin ol!iciiiui in basilica solem- curvus ac baculis innitens, dc nicdia circumslantis
niter sedereinus , sencx quidani grcssuum officio populi multitiidine prorupil, seque ad adoiandum
dcstitutus, gcnibusque ac manibus nitens, reptando inclinare cupicns, iu gcnua procubuit; sed miruni in
ad orationem intravit. Is coram omuibus nobis, per modum, velut aliqtio se rcvcllcnte vcl potius relra-
virtulcm Dei et merita beatissimorum maiiyruin, B bente, supinus cccidit, similisque dormicnli diutis-
cadem qua ingressus est hora, ila perfcctc curatus simc jacuit. Tum quasi evigilans, in scssum se creiit
est, utad iiicedcnduin nc baculi quidem sustentalione ac dcinde post paululum, nullo adiniiiiculante, sur-
ullcrius indigcrct. Qui cliam et surdum se pcr conti- rexit, stansque in medio cireumfusx" multitudinis,
nuum quinqueniiium fiiissc, siniulquc cum officio una cuin caelcris de rccepta sanitale gralias agendo,
pedum auiiiluni sibi reddilum affirmabat. His iia pcr- Dei miserieordiam coll.udavit. Hic se de pago Por-
actis, ad comitatum, sicut superius me facerc vo- tiano a cum aliis paupcribus ac percgrinis illuc ve-
luisse retuli, ibidcm biemalurus, nudla mecum rcpu- nisse, Danielemque vocari, nobis percontanlibus in-
tando profcclus sum. dicavil. Eadem fere hora, eodeinque ut ita dicam
CAPLT moniento, quo is dc quo nunc diximus, intra eccle-
IV.
siam ct coram ipso altari, per virtutem Clirisii ct
Miraculain surdis et mutis, conlractis et aliis tegris,
Mulinheim palruta. —
Lervisiu in vinum mulala. — inlcrcessionem marlyrum, saiiilatcm est consecutus,
Cereits ultro acccnsus. mulier qu;edam paralytica, et peue oumium mein-
54. Sciiplurus virtutes alquc miracula, quac bca- brorum ollicio destilula, pro foribus ecclesiae jacens,
tissimi marlyres Cbrisli, Marccllinus et Petrus, post- in auxilium sui sanctos marlyres iuvocavit; ct mox,
quam eorum saeralissima corpora de Roma in Fran- C cunctis cerncntibus qui circa sleteranl, ccepit com-
ciani delata sunt, per diversa loca fecerunt, imo qiue, molis visceribus velut nauscabunda concuti , ac
per illorum beata merita et pias orationes, ipse rex deinde magnam vim phlegmalis ac bilis vomendo
liiartyium Dcus et Dominus noster Jcsus Chiistus, projicere. Quo facto,paululum aquae frigidaj su-
ad satutem hominum, operari dignatus est, nccessa- meiis, de loco iu quo jacebat se levari rogavit, ct
rium judicavi brcvi pr;cfalioiic pcrstiiugere quod cx baculo nitcns basilicam iulroivit, adoratisque mar-
bis, qua; scribere disposui, major pars ad nolitiam lyribus ac reccpto membrorum vigore, ad propria
meam aliorum relatione perlala est; quibus tainen repedavit.
ut fideni haberem, ex his quac ipse vidi et coram po- 5G. Inlerea quidam homo, Vuilliberlus nomine,
situs agnovi , tam firmiler niibi persuasum est, ut baud longe a basilica, in
qua nunc beatorum marty-
sine ullo dubitationis scrupulo vera esse credercm, domum babens, inter cae-
iuin corpora requiescuiil,

quaj ab his dicebantur ,

qui se illa vidisse testali lcros, quiad venerationem sanctis exliibendam con-
sunt, lamelsi personarum, a quibus hsec audieram, vcnerant, ad feretrum accessit, ct quasi pro dono
autparvam aut nullam eateuus noliiiani babercm. quadraginta denarios obtulit. Qui, cuin a nobis fuis-
Cxtcrum de bis omnibus ca primum scribenda \i- sct interrogatus quis csset, quidque sibi vellct hu-
dentur quae in eo loco gesla et a meipso visa sunt, " jusce muneris oblalio, relulit se anle paucos dics
ad quem suos sacrali^simos ciiieres iideni beatissi giavissirao languore concptum, ad exlrema fuisse
mi niartyres transferri piaccepcruul. Deindc iila perductum, adeo ut ab onmibus, qui se viderant,
qiue in Aquensi palatio, sub ipsis aulicoruni obtuli- despcraius, adinoneretur ut omnes facultales suas
bus facia meinorantur. Tuni ca quae per divcrsa pro renicdio anima; siue celeritcr erogarct : seque
loca, ad quaa, rcligiosis \iris pelentibus ac nie Iri- ita fecisse. Jamque oinnibus quac babebat, ad quae
buente, sacrae illorurn rciiquix delatas sunt, gesla pia loca danda forent disposiiis, unum ex servis suis
refeiuntur, ccnsui esse poncnda ; ut, boc ordiiie in cum iiigenli gemiiu fuisse conqucstum, quod pcrpe-
relatione scrvato, uihil reraaneat ex omnibus signis ram ac valde negligenler ab eis faclum esset in eo
atque miraculis, quaj ad nostra parvilatis nolitiam quo.l nihil dc bonis ejus sanctis nupcr de Roma ve-
pervenire potuerunl. Sed jam, nunc praefatione com- nieulibus datuni esset. Tum se circumslantes inter-
plcta, ipsa quaa dicenda suut miracula profcra- rogasse, si aliquid dc rebus suis supcresse scirent,
IIIIIS. quod ad niartyrcs mitti poluisset. — Eranl euiiu ad-
" II jani supra num. 20 legimus : sed Pagus Porliaiins^quissit, adhuc requirimus.
559 F.GINIIARDI ABBATIS SCO
liuc in Michilinsladt, et nondum aliquibus signis in- A gratia, per mulia sanclorura loca Iralientes, lan.ieiM

claruerat, quod inde migrarc deberent. — Tum illtie perduclam inter cxteros eadem ecclesia
in

qnemdam rcspondisse, quoniam de omnibus rebus starc fecerunt, subito velul insania quadam evcitata,
rjus untis lanlom porcus remansisset, et non esse labulas quarum crepitu ad eleemosynam peieudaiu
depulalum quo dari deberei, tunc sibi coniplactiisse, utebalur, quanta potuit virtute concussit, atque in
scipje pracepisse, ut venundaretur, et post obitum popnliim ante se consiituttun furibunda projecit.
suuni prelium illud ad marlymm tuminaria miltere- Tum ad sinistrum ecrlesia; parietem aceurrens, veltit

tur. Quibus verbis lam subilam sc

expletis, asserit iu cunidem asceusura, trium vel eo amplitis pedum
sensisse medclam, ut protinus, omni dolorc fugato, sallu in altum dato, stipina oorruit ; el, cum ihi
eiiam cdendi desiderium babuerit, ciboque snnipto, paiilulum mortuo polius qiiam dormienti similior
in tantnm brcvi confortalus sit, ut in crastinum ad jacuisset, alque eruptione sanguinis, qui ex ore ao
onine opus, quod rei familiaris necessitas poslulas- naribns nimius proflucbat, csset pcue tola respersn,
sct, procurandum faciendum percommode ire
vel a circumslanlibus sublata atque in medium basilira:

poluisset. 1'ost hoc porcum illuin ftiisse venditum, dcportata est. Cumque el iiii aliquandiu jacuisset,
ct lioc esse pretium ejtts, quod ex voto beatis mar- velut de gra\i somno experrecta resedit : ac deindc
tyribus ofterebat. B iiianus his qui astiterant porrigens, ut in pedes eri-
37. Heliquas viriutcs alque niiracula, qux per eos gerelur, qiiibus poterat nutibus oravit. Erecta ad
Dominus ad salulem hominum operalus est, quoniam altare deducitiir : ubi ctim Ratleicum inler alios
quo ordinc dicanlur niliil referre video, ila ul me- clericos, qui juxta altare constiterant, stantem ac so

morise occurreriot censui describenda ;

quia iu ea- respicicntcm cerncret, protinus in hxc verba pro-
rum relalione niagis qitid el quare, quam quando rupit : « Tu es, inquit, Ratleicus; tu, ait, boc no-
aliquid gestum sit, considerandum est. mine vocitaris lu cs servus horum sanctorum. >

Collocatis igitnr in eadem

more solemnibasilica Quam cum ille pcrronlaretur unde hoc scissel, vel
beatorum martyrum reliquiis, cum sccundum eccle- quis ei nomen stium indicasset : « Sancti, inquit,
siasticx instiiutionis consuctudincm sacra missarum isli, qui hic reqitiescunl, quando vclul dormiens ja-
solemnia quolidie celebrarentur, contigil ul quadam cui, accesserunl ad me et miserunt digilos suos in
die, cum divina res agerelur, el nos in stiperioribus auriculas meas dixerunlque mihi : Cum surrexeris,

ejusdcm ecclesix locis conslituti, super subjectum et ad altare accesscris, clericus ille juvenis, quem
atque in iuferioribus constitutuni populuui intcnde- roram tc assistere ac te iutendere videris, scilo quod
renius, clericus quidam seminudus, qtii inter ca:teros ille Ratieicus vocatur, et ille servus noster est
ad idem ofGcium venerat, alque in media mullitu- «-
nam ipse est qui ad hunc locuin corpora noslra detu-
dinc consislebal , tam gravi ruina subito collapstis lit. i Et revcra ita erat. Si quidem ipse erat, quem,

cst, ut niorttio similis in pavimenlo dinlissime ja- propter sanetoruni reliquias a quodam diacono reci-

cuissel. Queni ciim sterieniem aliqui ex circumstan- piendas nobisque delerendas, Rouiam nos misisse
libtis levare alque crigerc conarenlur, tanta vis san- in primo lihro niemoravimus. Et li.re quidem hoc
guinis ex ore et naribus erupit, ut tota anterior pars modo coram nobis ,
per virtutem bcatissimorum
corporis, id est, peclus et venlcr, et usque ad vcsletn martyruin, depulso infirniitulis spiritu, integerrimara
qua inguina legebantur, hac esset exuberatione per- corporis sui sanitatem cst consecuta; quam pater
fusa. Qui cum allata aqua fuisset refocillatus, re- ac fratcr, qui eam illo deduxerunt, a tempore nati-
sumplis virilms rlare locutus est. Nam postmodiini vitatis sua: surdam ct mutam semper fuissc testati

a nobis interrogatus, leslatus esl se ab infantia sua sunt.

usque. in prxsens neque audire aliquid, nec loqui 59. Miraeulum aulem, qnod nunc narralnrus sum,
potuisse. Palriam silii esse Brilanniam, se nalione ego ipse non vidi, sed vcrbis eorum quorum boc re-
Anglnm ; matrem suam visitandi gratia, qua: Romx latione inilu compertum cst, non minus quam pro-
peregrinarcltir, iter arripuisse, atque ita inler cxte- _r priis oculis rredereposstim ; ideoque non ut auditum
ros pcregrinos, qui uua Romain ire volebanl, iu il- sed potius ut a me ipso visum, incunctanter ac sinc
lum locum pervenisse, sed, sociis suis abeuntibus, nll.i dubitatione proferre decrevi.
se substitisse; ipsumque diem, quo sanus factus est, Mercatores quidam de civitale Moguntiaca, qui
septinium esse ex quo in locum illum venerat. Cum- irumentum in superioribus Germania; parlibus b

que ab eo nomen ejus quxrcremus, respondit se no- cmere, ac per fluvium Mxnum ad urbem dcvehere
nien suum penitus ignorare, pro eo quod ex tem- solebant, cxcum qnemdam natione Aquitanum, no-
pore, quo obsurduit, nunquaui nomen snum au- mine Albricum, mercedis a Deo promerenda: gratia

dierit. navi suie imposilum, sictit ipse petiverat, ad basili-

38. Exin post aliquol dies, cum more solemni ad ram beatorum martyrum deduxerunt. Qui cum ibi

vespcrtinum oflicium in ecclesia fuissenius congre- domo eirslodis ecclesix esset

egressus, aique in ho-
gati, puella quxdam surda ct muta, quam de pago spitio receptus, septem vel eo amplius dies ibidem
Biturigum » pater ejus ac fraler, salutem quaerendi moratus est. Habebal enim prxler ca;cilalem — quas
• Scilicet in Aquitania prirua, ad quam fama mira- b Sctlicet
ex marcbionatu Culembr.chio , episco
culorum deveneral. patu Bambergensi, et contiguis Bobemix locis.
5KI HIST. TRANSLAT. BB. MARCELLINI ET PETBI. 502

i
pronterea fjuod oculis carebat, naturalis jam csse A quiescebanl, parvo spatio distabal, orandi gratia vo
videbatur — horribilem ac foedam tolius corporis nisse, cl cum eam clausam offendissct, pro foribus
ii)(ini'italem. Eral enim oinnium membrorum ingcns orasse. Deinde cum sc erexis s et, et ad ecclesiam ire

Iremor, qui eumdem tam gravi quatiebat incom- coepisset, vidisse qucmdam clericum, veneranda ca-

modo, ut propriis manibus cihum ori suo porrigerc nitie, stola alba indutum, co quo et ipse ire volehat

pcnitiis non valerct. Is cum die quadam, horis ante- se prxcedentem. Quem, ut ipse asserit, secutus est

meridianis in hospilio jacens, obdonnisset, vidit per usque ad oslium basilicx. Quo cum amliO venissent,
snporem quemdam sibi assisientcm seque inonentem is qui prxeedebat substilit, sinistro posti se appli-

ut cito surgerel, atquc ad ccclcsiam festinarel; tem- cans, quasi vcllct ut ille prius ingrederetur, quein

pus dicens advenisse, quo de illa miserabili passione ipsc paulo ante prxcesserat : cunctantique ut anlc
per virtutem sanelorum libcrari debcrct. Experge- se inlraret, annuendo imperavit, Qui cum inlrasset
faclus alque ad ccclesiam dnclus, pro foribus in ct ad orandura se inclinasset, post tergum ejus stetit,
quodam lapide consedit. Agebatur lunc in ecclesia, et cura pugno in cervicem percussit aiquc prostra-
morc solemni, divinum officium, et cxplelis oratio- vil, ct confestim evanuit. Quem tamen nemo alius,

nibus quae sacram Evangclii leclionem prxcedere nisi solus ille qui sanatus est, vHore potuit.
solent, ipsum legi coeptum est. Cujus cum vix duo p 41. Sub idem fere tempus, cum quadam nocle
versus fuissent legendo complcli, ecce repente, velut surgcntes, ad ecclesiara iremus, invenimus pro fo-
vim patiens, tremulosus ille vociferatus cst, dicens : ribus ecclcsix quemdam puerum, in porticu jacen-
i Adjuva me, sancle Marcelline! » Quo clamore tem, adeo miserabililer conlractum, ul meoto genua
tamelsi omncs qui in ecclesia crant, haud parva fo- jungercntur. Qui unum, ex his qui nos sequebantur,
rent perturbatione commoli , majore tamen parte rogavit, ul se in ecclesiara deportarcl; el ille, roise-

propler icvcreiiiiam evangelicae leclionis in loco rc- ricordia motus, sustnlit eum, et in ecclesia juxla

manenle, plurcsad videndum quxnam causa hujusce cincellos jacere fccit. Qui confestim irruente sopore,
clamoris existerel accurrerunt ; ct, ut postea lestali ubi jacuil obdormivit; nec prius evigilavit plene,
sunt, invenerunt eunidem , in eo quo consederat quam dc illa miseiabili contractione, per suffragia
loco, extcnlo ac rcsupinato corpore jacenlem, men- sanctorum, ita perfecle sanalus est, ut evigilans
luroque ac pectus cruore cx naribus profluente iiuin- per sc, de loco in queni alio portante delatus est
daluin. Qui cum ab eis erectus, et paululuin aqux surgeret, alque ad allare Deo gralias aclurus acce-

frigidse sumcns fuissct recreaius, retulit sibi visum derct. Is lamen, ubi dies illuxit, et nos cum eo lo-
fuisse, tunc cuui illam voccm emiserat, quod aliquis qui potuiiiiiis, rctulit se tribus vicibus, priusquam
cum pugno in ccrvicem percussisset , atque ideo C signum ecclesix sonuissel, a quodain sibi ignoto
heati martyris auxiliuro implorasse. C;elerum liBnc clerico excilatum, atquc admonilum ut nequaquam
ictum tain salularero ei fuisse constal ut, ex illo prxlennitlerel quin tempore maluliiii oflieii in ec-

lemporis rooineulo, nulluin illius fcedx agitationis clesiam veniret. Se quoque ita fccissc, ac postea ,

vestigium in ejus corporc ullerius appareret. Is sicut nos vidimus, in ccelesia dorraientem integram

posiea per duos fere annos m eodem loco mansit, sui corporis sanitalem recepisse. Et hic quidem an-
cl ut ipse teslalus est, nulla nox in hoc bicnnio fuil, iiortim circiterquindecim esse videbatur.
in qua per soimiiuni cosdcm, qui cum salvum fece- 42. Alium itidcro vidimus, non puerura, ut hic

ruiit, niarlyres non viJissct; multa quoque ab eis erat, sed valde senem alqne decrcpitum, pari morbo
audissct, qux aliis dicere jubebatur : ex quibus ple- affeclum, codem in loco, simili raodo, simiii in leni-

raque nunc implere ceriiinuis, uruai ille tunc futura pore curatum. Quera et ipsum nocle quailam, cuni
csse prxdixit. propter matutinum oflkium cclebrandum ad oslium
40. Post paucos dies vidimus ct alium qucmdam, ecclesi;e venissenius, in ipso limine reperimus. Qui
simili morbo implicilum, in eadem basilica, per eo- genilms niiciis, duobus se baculis sustentabat, ac sic

ramdem sanctorum inerita, non dissimili modo cwa- illo motu ad ingrediendum nos moraba-
tardissiuio
tum. Nam quadam nocte, cum ad raatutinum offi- " tur. Cumque post lergum ejus conslituti, illam pi-
cium celebrandum et divinx legis lectiones audien- gram promotinnem prxsloiaremur, tanta suavissinii
das in ecclesia sederemus, iuiravit quidam habilu odoris fragrantia, de basiiica proccdens, nares no-
clericali, trementibus membris, baculoque nitcns, stras implevit, ul omnium aromatum ac thymiama-
lilubantia vestigia xgre gubernabat. Cumque se lum artificiosam coinpositionem sua prxstantia su-
juxta parictem ad orandum inclinaret, ingenii voce peraret. Iniravil tandem, el corain nobis juxta can-
emissa , repcnlino casu cernuus ruit , ac parva cellos qu:isi ad dorniienduin procubuit : nos quoque
lcmporis mora iuterposita, ab co quo lenehatur in- basilicam ingrcssi, nostris iocis constiliraus, ac si-
commodo sanus surrexit. Is, cum ah eo quxreremus mul ctim aliis psalmos, qui dicebantur, solcmni
si aliud aliquid, prxler quod nos onuies videre po- morc cantavimus. At ubi prima lcctio recitari cojpta
tuimtis, sibi visum fuissel ea bora, qua salutero est est, audivimus eumdem senem gemcre, et, quasi
consectiius, dixit sc, paulo ante quaia basilicam luis- qui vim pateretur, auxiliuin implorare; ac dcinde
sct ingressus, ad ecclestam vetcrcm, qux occidcn- iiiterjeclo paivi temporis spatio, vidimus in scssum
tein vcrsus a nova basilica, in qua martyres tunc se erigcre, ac prolinus baculis, quihus incessum re-
553 EGINHARDI ABBA.TIS 5C4

gcrc soh-bal, assnmptis, etiam in pcdes constitisse. \ bibendum. Daium esl in vasc, quod casu vacuum
Et nos qttidem ba-c vidimus. Ipse autem fatebalur supra cupam, in qua ceivisia crat, positum fucrat.
sibi visum quod se jacentem qnasi duo qui-
fuissc, Sed ubi hoc hausturus ori admovit, cum ingcnti ad-

daiii apprchendissent, unus per bumcros ad \Ms., et] miralionc, vinum boc, non ccrvisiam csse, clama-
brachia, aller pcr crura et pedcs, ac si [Ms., sic] vil. Cumque eum is, qui el llasconem impleverat, et
liahcndo, ncrvos suos qui conlracti eranl exlendis- idipsum, qtiod illi datum fuit, de eodcm foraminc
scnt. Et quia prater hoc conlraclionis incommodum traxerat, mendacii ccepissel arguere : —
Sume, in-
ctiam surdiim sc fuissc asserebat, dixil sibi, cum in quit, ct gusta ; ct tunc me non falsum , sed potius
sessum fuisset erectus, veltil iclum pugni validissime vertim dixisse probabis. — Sumpsit ille alque gus-
fcrienlis in caput supervenisse [ Ms, superne ve- tavit, sibiqtie similitcr vinum hoc, non cervisiam sa-

nissc ] ; voceniquc simul nt in futurum audi- perc testatus est. Tunc tertius et quartus, caitcri-

ret impcranlis audisse. Hic senex lioc modo sa- que qtti aderant, singillatim eustando et mirando,
nattis, dc pago llelvclioruin qui nunc Aragaovin a
totum quod in vase fucrat cbiberunt. Quotquot au-
voralur, sc venisse, et nalionc Alamannum esse tem inde giistaverunt, mcri, non ccrvisioe id sapo-

tcstattis est. rem habuisse, tcslati sunt.

45. Alius aulem simili modo ncrvorum contra-

g 43. Interea , cum in hujus signi admiratione at-
ctior.e dcbilitatus, qui se de vico Leodico, ubi san- toniti sluperent, conligit ul ccreus, cujus lumine
Lambcrtus b corpore requiescit, vcnisse dice-
ilus ibidem utebaniur, ct tunc propter cupam paricti
bat, quadam dominica noete, posl pcractum maltili- aflixus ardebat, nemine conlingentc, in madcns
uale ofliciom, nobis jam de ecclesia regrcssis, cum humore pavimenltim caderet; atque ita esset ex-
propter cos qui de longe venerant, el ad sua redire linclus, ut ne parvissima quidem in eo sciniilla
feslinabant, hosliaj salutaris sacramenta presbyter rcmaneret. Qucm unus conim arripiens, ad ostium
cx morc cclebrarct, coram omnibus qui aderant, in ctietirrit; sed horrore tcncbrarum permotus, prius-
pavimentum cccidit, ibique parvo temporis spatio quam egrederetur, in ipso limine stans : Sancti,
velut soporalus jacuit ; dein, qtiasi dc sonino exper- inquit, martyrcs Marcellinus ct Pctrus nos adju-
gefactus, nemine se sublevante, surrexit. Cumqiie vent ! Ad quam invocationem cereus ille, quem ina-
imus ex circumstanlibus baculos, quibus ante uli nu lenebal, accensus est. » H:ec ubl atidivi, conle-
soltbat, et, cum caderct, de manibus ejtis elapsi siim Deo omnipolenti, ut par crat, latidem dixi
procul jacebanl, sitmcrct, eiqtie porrigeret, renuil, et gratias egi ,
qui sanctos suos scwper et ubique
diecns : < Absit a me, ut cos ullcritis allingam. > glorificat, et nos famulos suos, qui sacras eorum
Sed el istc ad lmnc modum curatus, in patriam rc- C reliqnias tnnc nobiscum habebamus, de lanlis virtu-
pcdavit, de qtia, reptando potius quam incedcnJo , tibus IxtiGcare dignalus est. Illnm aulem, qui hnec
ad martyrum limina pcrvcncrat. inihi nuntiavil,cxpleta narratione, ad mansionem
44. Ncc mullo post, cum cgo mcnsc novembrio suam scccdcrc jussi. Cxtcrum cum me ad quies-
sccundum consuctiidincm in palalio hiematurus , ad cendum in leclulo collocassem, coepi mccum nmlta
comilalum ire disponcrem; jamquc ilcr ingressus , volvcndo tractarc atque mirari, quidnam sibi vellet,

traiismisso fluniine Hrcno, in villam rcgiam, cni quidve porlendcre possel illa cervisia [Ms., cervisix]
Sinciactis c vocabulum esl, ad mancndum veni- in vinum, id est deterioris potionis in meliorcm facta
rcm, ct post coenam, quac aliquara noctis parlem mutalio; aut cur in eo loco, id cst, in rcgia domo. ac
occupavcrat, in cubiculi secrclnm, ubi quiettirus non potius in co, ubi bcatorum martyrtim, qni hxc
cram, cum familiaribus ineis mc recepissem ; mini- prodigia per viitulcm Christi fccerunt, sacralissima
sler qui polum nobis porrigcre solebat, quasi novi corpora rccondita stint, hnju^ce modi miraculum
:diquid nunliaturus, fcslinanter intravit. Qtiem ego cvenisset ? Sed licet ad hiijus quxslionis cerlam
inluilus : t Quid tti, inquam, narrare vis? iNam ut iiidaginem long.i ac sollicita cogitationc pervenire
xi;!eo, babcs ncscio quid, quod ad nostram vis per- nequircm, cerlum tamen babui et certum semper
ferre notitiam. > —
Tum illc < Signa, inquil, duo :
D habcbo, illam divinam atqtie siipernam virtulem,

coram nobis modo facta sunl, qtue vobis indicare per quam h;ec atque alia hujus modi miracula
vcni. > Cumque cum, quidquid vcllct, dicere jus- fieri creduotur, nibil unquam siue causa vcl fa-

sisscm : i Mo;!o, r.il, cum ilc coena stirgenles hoc cere vcl fieri sinere in creaturis, qtias aJ suam
cubiculum intraslis, ego ctiai sociis mcis descendi providenliam et gubcrnationem pertinere non dubito.
in ceHarium, quod huic cwnaculo subjectum est.
CAPUT V
libi cuin ccrvisiam ministris petenlibus distribuere
Alia miracula Mulinheim facta, sunlis et mulis, pa-
coepisseinus, snpervenit puer misstis a quoilamcon- ralyticis ct amentibus sanatis. Lumen iter aaen- —
servo nostro, flasconcm fcrens qtiem sibi impleri libus noctc coiicessum —
Libellus imperatori ob-
cliam lattts.
Hagitabat. Qui cum csset impletus, petiil ut
4G. Igitur inde digrcssus, sictit supcrius dixi, ad
sibi de cadem ccrvisia quaniiilumcuri(i':e darctur ad
Sanclus Lainberlus, cpiscopus Trajectensis, co-
t>
tinncArgow, ab intcrfluenteArasicdictus pagus,
»
litur 17 Scptembris.
totius Hclvctix vcluti ccntrum ocmpal, acLuceina-
Sinciacus, vulgo Zinsich , oppidum dicrccsis Co-
1

lihiis paret.
lonicnsis, supra Dounam lcucis 4.
5CS IIIST. TRANSLAT. BB. MABCELLINl ET PETBI. 5CG
comilatum pcrrcxi. Nani impcrator Hludowicus eo A pavimQnluroque, quod ori cjus subjcctum crat, plu-
temporc Aquisgrani palatio consistens, convcntum rimo sangnine madens. Quem levantes, et allata
a mcdia fcre hicme praieeperat aqua rcfocillantcs,
procerimi ibi fieri samim et rectum, nequc ulla
ubi et ego intcr caeteros adesse jussus, quia de vi- camelinae illius tortitudinis signa retinentem, in
cinia bcatomm martyrum abossc cogcbar, pariun infcriores ecclcsi;e partes gratulabundi dcduxcrunl.
jucundas in palatio nioras faciebam. Ideoque post Quo miraculo in hunc modum peraclo, is qucm
ununi, ex quo illo veneram, mcnsem cxactum, misi illuc miseram, ad me cum summa festinalione rc-
quemdam ex ncslris, noinine EUenhardum, praeci- gressus, cum ca quaj viderat retulisset, magno nos
picns ei ut ad liinina bcatorum martyrum quanla gaudio atque exultatione replevit.
posset celeritate fcstinaret, visitatisque frairibus 47 Nec mullo post Ralleicus qui sacros marly-
noslris, quos inde digrediens ad divinum servilium rum cineres, sicnt in superioribus dcmoiistravimus,
facicndum ibi diiniseram, atque omnibus qua; ibi- Romadetulit, ut ipsc asscrcbat, jussus vcnil, defcrens
dein agerentur diligcnlcr cxploratis, ad nos cilo libellum, complura eapitula continentem; cujus ra-
rccurrerct. Qui cum illuc venisset, iribus ibi man- lionem talem esse rclulit, diccns : sibi eaccum il-

sil diebus. Quarto vcro cnni jam ad nos rcverti dis- lum, cujus modo fccimus nicnlioncni, e.x auclori
poneret, coecus ille, nomine Albricus, cujus in su- B tatc marlyrum pnecepissc ut ea capitula dcscri-
pcrioribus fecinius mentionem h , delinuil abire pa- berct, miliiquc dcferret, ac diceret ut ca suscipe-
rantem ; affirnians eum non prius iler suum ingres- rem, alquc imperatori legenda olTericm. Susccpi
suruni quam talc sigiium fieri vidisset, cujus re- ab eo libellum atque perlegi, emcndaitimqtie ac no-
lalionc mc lactum atque oppido gaudenlem efficoret. vitcr scriplum imperalori, ut jusscrat, obluli. Et
Addidit eliam bcalissimos martyres praHerita nocte ille quidem snscepit alque perlegit sed de his, :

sibi in somnis apparuisse, atquc hoc in mandatis quae per hunc libcllnni facere jussus vcl ajmoni-
dedisse tit perquirerei qucindam paupcrem , no- tus fuerat, perpauca adimplere cura\it. Quid au-
inine Gisalbertiun, immani gibbo depressum, ac tcm illa capilula contincrent, aul quid ab eo fa-
proinde curvum et brevibus baculis innitentem ctiun, quidve dimissum sit, alio polius in loco,
atquc invenlum in ccenacido, quod supra porlicum quam in isto, commemorandum cst. lllud lamen
basilicx csl, tcmpore matulini oflicii, juxta rcli- non solum non prxtercundum, quin imo apcrle ac
quias qna; ibi crant, collocaret : co quoJ ihi, per dilucide censco conscribendum, qnalilcr revclalum
meriia et virluicm sanctorum, quoriim illae re- ct jussum sit ut libellus illc fieri alquc rogi da-
liqniae essent, de ilki gibbi dcformitate atque curvi- ri dcbucril ; quae Batlcicus hoc modo coutigisse
tatis incommodo liborari dcbcret. Paruit ille sua- rctulit.

denti, atque iter, quod aggredi paraveral, dislulit i Aute paucos, cum in ccclesiam ad
inquit, dies,
in crastinum. Ac csecus ille jnssura pauperem per- agendnm nocturnum more convcnisse-
ofliciura cx
quirens invenit; et, ut sibi pracceptum erat, in nius, adiit me caecus ille, quem nostis, rogans ut in

superioribus ecclesiae parlibus juxta praedictas re- partem aliquain secrctiorem cnm illo secederem.
Iiquias, olTicii matutini tempore, collocavit. Eranl Feci ut volebat ct cum eo cellulam, in qua qnics-
,

autein illae rcliquiae, quod nondum noveramus c

, ccre solcbain, ingrcssus sum. Tum ille prior : < Iiac,
beati Marii martyris, ct uxoris ac filiorum ejus, inquil, noctc, paulo anlcqnam sono signorum exci-
Marihae videlicet, Audifacis et Habacuc. Qu;e uti- tali surgeremus , apparuit mihi pcr visum quidam
que siroul cum sanctorum Marccllini cl Petri cor- vir, canilie venerabilis, vestc candida induius, vir-
poribus, ct in codem loculo ad nos perlalae sunt. gani auream maiui tenens, ac talibus me vcrbis com-
Sed is qni cas dclulil, cujus esscnt reliquiae nesoi- pellavit : < Vide, inquit , Albrice , ut cuncta qu.u
vil;nam ille, qui eas niihi miserat, promisit sc tibi dixcro, bcne intelligas, eaque ;o!eo tenaci me-
ad me esse vcnturum, ac nomina sanctorum, quo- moria rclineas , ut ctiam aliis, qui illa scriptuii
rnm hae reliqui;e forcnl, pcr senielipsum mihi in- i> stint, exponcre valeas. Volo cnim ut scribantur ct

dicaltirtnn : quo I postea faclum cst. Paupcr vero, Illtidowico impcratori ad legcndura pcr seniorem
qui jnxta illas a memoralo cacco fucrat collocatus, veslrnm ostcndanltir : sunt quippe valde necessaria
cuni secunda lcclio ad nocltirnum olficium cx more d non solnm ad cognoscendiim, vcrnni eiiam ad fa-

legerelur, cdito ingenti clamore, non moJicum pa- cienttum principi, in ctijus regnuin isti marlyrcs di-

vorein audienlibus incussit. Ad qucm ctim non- vina jussione venerunt. »

nulli clericonim, una cu:n illo qtii hoc ibi oppe- 48. « Tunc duodena vcl eo amplius
incipiens ,

riri jussus fiierat, acctirrisscnt, invencrmit cum capilnla per ordinem proiiunliavil mihique praecc- ;

pronum atquc cxlentum propter altare jaccntem, pit, ut tibi ct aliis quatuor, qtios libi dicturus sum,

» Eginhardus Annalibus dc Gestis Ludovici Pii

in Amialium Fuldensium auclor, ad an. 874, pn-
<•

asserii, adaiiiuini 828, conventum A:|iiisgrani faclum lal quod si LuJovicus ca obscrvare curasset, forsi-
csse mensc Fcbruario. lan passurus non fucrit in purgaiorio per annosS»
b Vidc supra , num. 39. qtuc se pati lilio suo Ludovico, Seligenstadii coinili.i
c H.cc lale dcduximus ad dicni 19 Januarii, uuo liabcnli, rcvelavil, pctcns inde suorum prccibus li-
coluiiliir hi inarlyres Marius, Marllia , Audifax cl beraii
llabactic.
f>;,7 ECIMIARDI ABBATIS S68
enumerem atquc exponam
illa , et post haec tu libcl- A posscssa , ad basilicam martyrum a parentibns suis
lum facias, cumque seniori tuo, qui nunc in palalio adducta est. Qu;c cum ante lumbam sacra corpora
moralur, deferas ; eique cx martyruni aucloritate contincnleni venisset, et presbyter super capul ejus
pnccipias, ut cumdem, quanto celerias possil, im- exorcismum , secundum consueludinem ,
pcrlegis-
pcratori.offerat. Dcindc subjungcns : < Nostine, in- sct ; ac deinde d:Emoncm , qualiler et quando in
quil, quis ego siin, qui tibi ista proecipio ? — Tuin eam fuisset ingressus , percontari cocpisset , non
ego nibil hxsitans, sanctum Marcellimim euin esse barbara lingua, quam solam pnella noverat, sed ro-
respondi. — El ille r non ita est, inquit, ut opina- mana locutione prcsbylero rcspondit. Cumquc pres-
ris, sed Gabriel arcliangclus cgo suro ;
pcrsonam- byter niiraretur atque intcrrogarcl, unde illi latinse
quu ac formain Marccllini idcirco assumpsi ,
quia linguae notitia, cnm parcnles ejus, qui ibi praescn-
Doininus Deus omnium rerum atqne causarum ad tes aslabanl , bujusmodi sermnnem penitus ignora-
istos martyres perlinentium curaiii niilii commisit rent? — « Parentes, inquit, meos nunquam vidisti.
et nunc veni, ut hoec tibi indicarem quai seribere — Tum presbyler : « Tu ergo, inquit, undc cs, si
prxcepi, quoniam divina» volunlalis esl ut ea ex isli non sunl parentes tui ? >

auctorilate eorum ad notiliam regis, sine morarum 50. El damon per puellam < Ego, ail, sum satcl- :

nterposilione, perveniant. Tu veio, sicut tibi prac- *» ' cs atquc discipiilus Salana?, el multo jam tempore
repi ,
primo diluculo post completura niatutimira apud inferos janitor fui sed modo per annos ali- ;

oflicium, nuntia quae audisti bis quibus ca nuntiure quot, cum sociis mcis undecim, regnum Francorum

jussi. — Tum ego : Nemo est, inquam, qui credat, vastavi. Frumentiim el viuum, ct onines alias fruges,

quod angelus mecum loeutus sit, aul me ista nun- qua: ad usum hominum de lcrra naseuntur, juxla
tiarc Non erit, inquit,
mandaverit. — ita ; sed quod jussi cramus
enecando delevimus ; pecora ,

dabo signum, quoJ facias coram cis quo : viso, iiul- morbis inlerfecimus, lucm ac pestilentiam in ipsos
lasn ultra dubitalionem habebunt de his quae ad eos bomines immisimus ; omnes quoque adversilatcs
ex mea jussione perluleris. Proinde volo dicas Ral- ct cuncta mala, quae jain diu pro meritis suis pa-
leico ut exhibeat tibi duos cereos novos qui nondum liuntur, nobis faeientibus atque ingercntihus , cis

accensi fuisscnt; et unum ex eis dcxtra, allerum acciderunt. > — Hic cum presbyter ab co quaereret
sinistra tenens, sta coram altari ; et cum omnia, quanam de causa ei fuissct hujusmodi concessa po-
«rasc libi praeccpi, narramlo compleveris, dic cis qui testas? « Propter malitiam, inquit, populi hujus, ct
hsec audiunt, ul in hoc credant vera et ab angelo multiinodas iniquitalcs eorura qui supcr eum con-
Dei essc mandala ,
quae dixisti, si hi cerei in mani- p slituli snnt. Qui munera et non juslitiam diligunt
bus luis, sine alhihitioue ignis visibilis, fuerint vi- qui plus hominem quam Dcum mctuunt, qui paupe-
denlibiis illis illuminati. t res opprimunt, viduas et pupillos ad se vociferanles
Quo faclo, seriptus est libellus, niihique allatus, exaudire nolunt, nulli jusliiiam nisi mcrcanti fa-
ac per me regi oblatus, ab illo quoque acceptus al- ciunt. Praeter h:rc sunt et alia raulta ac pene innu-

quc perleelus cst. Idcirco visiiin est mihi, inler eae- mcrabilia, quae tani ab ipso populo, quam a rectori-

lera miraeula, libelli liujus faeere meulionem ;

quia bus cjus quotidie committuntur ; ut sunt perjuria,
per occasionem ,
qua ille scribi jubebalur, conligit ebrietatcs, adulleria, homicidia, furta, rapinac, quae

illa mirabilis et imisilata cereorum accensio, quam nemo fieri prohibel, et, cum facta fuerint, non est
per nicrila bealorura niartyriim lieri debere ipsc, qui vindicet. Potenliores quique turpibus lucris in-
qui eos illuminavit, angelus praenuntiavit. serviunt; et loco superiore, quem proptcr regendos
49. Sub idem fere lempus, cum Ratleicus a nobis inferiores accepertint, ad superbiam el inanem glo-
ad basilicam lnarlyrum regrcssus cst, allatus est riam abuluntur ; odium ct iuvidiam, non taro inter

nobis inde aller libcllus, conlinens verba et ratio- extraneos, quam inier propinquos el afliuiiale con-
cinalionem cujusdain dsemonis, qui se Wiggonem junctos cxercent ; amicus amico non crcdii, fratcr
nominavit. Quae facta est ab eo coram mullis tcsti- J) fralrcm odit, puler filiuin non diligit. Rari sunt,
bus antc aliare, juxta quod sacri martyrum cinercs qui fideliter ac devolc decimns dent, rariores qui
reposili sunl, ad interrogaiionem presbyteri, qui cleeniosynas faciant ; et lioc ideo, quia quidquid Dco
exorcisnium supcr cnergumenura legerat : quod vcl pauperibus dare jubcntur, id sibi perirc arbi-
lioc modo contigisse narraliir. Pnedium esl in pago trantur. Iniquas inensuras el iujusta pondera , con-
Nitbagonic °, vocabulo Hecgslat, pertinens ad mo- ira Dei praxepltim, habere non vercntur ; fraude se
liaslcrium S. Na/.arii b , de quo pnella quaedam, an- allcrulrum circtimvenituit ; falsa lcstimonia dicere
norum ciiciter sedecira, ab codem erratico spiritu non erubcscunt ; dics dominicos ac feriatos non cu-

• Exlslimo legendtim , tura bic, tiiin infra , num. > Monasterium S. Naiarii ultra fltiviiim Rlicnum,
63, Nilhagouve : est autcm tractus ille sic dictus a vulgo Laurisham aul Lorishaim, ubi corpus S. Naza-
Nitha Duvio , vulgo Nid , qui Maeno illabilur in- rii deposiluin esse a sancto Godegrando cpiscopo,
fra Francofurtuni co loco ubi nunc cst oppidum
, dixiinusad tiujus Vitam, G Martii idcm latitis dicturo :

Hcechst; quod hic nominari Heccostat, noliin divi- ad Vilam S. Nazarii, \-i Junii. Consule Marquar-
nando suggercre cuin inter Moguntinaj dia-ceseos
; diim Frehcrum, jiartc i de Origiuihus Palatinis
loca inveniain nominari HeUlat baud pror>us ahsi- , cap. C.
mili voeabulo, sed in topographiea labuia prarterito.
569 HIST. TRANSLAT. BB. MARCELLIM ET PETRI. 570

stodiunt, sed in his, ac si in caeteris ,

prout volun- A commoJo liberatam. Qux res hoc modo gesta esse

tas corura lulerit, operanlur. Propler haec et alia cogiioscilur. In pago Nithagowe fundus est, Ursella

niulta, quae Dcus aul pracepit hominibus ut fate- vocatus, qui a basilica marlyrum sex ferc leucarum
renl, aul prohibuil uc faccrent, qtiia populus bic per intervallo dirimitur. In quo rmilier quaedam cum ,

contumaciain maudatis ejus inobeJicns effectus est, mane faclo dc somno cvigilans in leclo sno reside-
permissi, imo jussi sumus ea facere in rebus liu- rel.etjuxla consuetuJineui expergiscentium, proten-
inanis, quae superius enumeravi , ut pcrfidiae suae sione bracbiorum et assidua oscitalione, ad discu-
Sunt enim perfnli alque menJaces, tiendum marcorem, se cxicnderel, os pattlo didu-
puenas luant.
cum hoc servare non curanl. quoJ in baptismo pro- ctius, quam debebat, aperuit, disjunctisque juxla au-
miserunt. » Haec omnia daemon per os barbarae res maxillarum coagiucnlis, hians rictus conslitit

puellac latine loculus est. immobilis , ncc jani os claudere valens ,

personae *•

51. El cum presbyler impcrando urgerc ccepisset

quam hoiuini similior effecta*, gravissimas incautx

ul cxirel. « Exibo, inquit, non propler luum inipe-

oscilationis pcenas luebat. Hoc ubi mulicrculis in eo-

rium, scJ propter sanclorum potestatem, qui me in

dem ftindo habitanlibus innoluit, accurrunl, herbis-

illa diutiusmancre non permiltnnt. » His diclis, pucl- que et frivolis incanlalionibus male habcnli succur-

lam iu pavimenlum projecit ; alque ibi aliquantu-

H rere moliuntur. Sed non babuit effcctum vana ac su-
perstiliosa praesumplio vexabalque potius laboran-
luni, velut dormicntem, prono corpore jacerc fecit. ;

Post paululum vero illo rccedenle quasi Jc snmno tem atque l.xdebal quidquid imperitae maiius, velut
,

evigilans, per virlutcm Christi et merila beatorum studio medcndi eidem adhibuenint. Inlerea frater
,

marlyrum, puella, cunctis qui aJerant ccrncntibus

mariti ejusdera mulieris supervenit, salubriqne con-

alque inirantibus, sana surrexit, ncc post cxactura silio rogavit ut ad basilicam martyrum sine mora
ducereiur ibi affirmans esse sanandam si unquara
a sc (hemonem lalinc Ioqui potuit ; ut palam possct ; ,

foret reeeptura sanitatem. Slatimque jtimcnio impo-

intelligi, non illam per se, seJ daemonem per os ejus
sitam dticere incipiuiit , appropinquantes aulcm ba-
fuisse locutum. Heu ! proh dolor ! ad quantas niisc-
silicae, de jumcnto depositam pedibus inccdere fa-
rias tempora nostra sunt dcvoluta, in quibus non
ciunt. Ctimquc eo loci ventum cssct ui jam turricula,
boni homincs, sed mali daemones doclores sunt ; et
incentores vilioruin ac persuasores criininum de no-
quxsigna basilicae couliiicbat, ab eis conspici potuis-

stra nos correclione commonenl.

sei, eique ut ad eam videndara oculos lcvaret, bi
qui cam ducebunt imperarent, aspexit, vidit, ac
52. EoJem fere tempore sanctimonialis quaedam,
sine ulla intcrpositamora sanilalem recepit. Ibi om-
nominc MarelhrtiJis, de pago Wctareiba «, qnx Jira
^ nes pariter in lerram corruunt, divinam niisericor-
paralysis aegrituJine per decem annos lam immani-
diam qttibus valcni laudibus e\to)!unt, surgeutesque
ter tenebalur, ut tanlo lemporis spatio pene nullo ad
ad basilicam properanter peigunt ; ct, adoralis san-
htimauos usus corporis ollicio fungerettir et jain a
;
ctissimis martyribus, ac votis pro moJo facultatum
parenlibus sttis erat despcrata, quoniam ad omnia
persolutis, aJ propria cuin multa exsullatione rever-
sanctorum loca , ad quae ipsi poierant pervenire
tuntur Vidimus nos eaindem fciiiinain, el cum illa
eamdem deduxcrant. Sed tandcm ab eisdem tunc ad
loculi sumus; et ea, quae circa illaru gesla fucrunt,
basilicam mariyrtim adducta, et tempore nocturnalis
ipsa narrante didicimus.
oflicii juita cancellos posita, per merita et interces-
siunem eorumdem sanctorum, diu desiderala sani- 54. Nunc illud referre volo, qtiod ipse in Jie nala-
tatc sine mora douata est, adeo inlegre alqtie perfe- lilio beatorum marlyrum contigisse, vidi. Puer qui-
cte ut, nmniuin membroriim (inuilate recepla quae , dam surdus el mutus, qui au!e triennium illuc venc-
illuc Icctica venerat, pcdibns ad propria remearct. ab eo fue-
ral, et in douio cuslodis ccclesiae osliaritis
Sed ulii domum redire ca-pit, in ipso itincre eadcm, r:i! constitutus, festo die jam finilo et olhcio vesper-
qua liberatam se gaudebat , inlirmilale corripitur. lino consuniraato, cmn juxta ostium sederet.repciile
Itaque reversionis suae pa-nitenliam agens, iterum ^ consurgens basilicam intravit, et a dextris aliaris
«;! ad inartyruni limen rcduci rogavit. Moxque ut re- pronus corrnit. Cumque eum aedituus, qui candela-
ditcta est, quam discedendo ainiserat sanitatem, sine brum cum terco anle ahare ponebat, ibi jacentem
ulla dilationc reccpit. Volo igittir faclo, ut sua sponte invenisset, conlinuo mihi boc indicare curavit. Nos
de sanclorum obsequio jam amplius discedere non autem, qui lunc una eramtis, ccclesiam celeriter in-
dcberct, parvam sibi ccllulam haud procul ab ecclc- gressi, etimdem, sicut ab scdiluo reperttis csl, jaeen-
sia ad iiiar.endum construxit, ac deinceps , religiose tem invenimus. Quem cuin levari juberemus, velut
conversala in obsequio beatorura martyrum, cum ma- gravissimo sopore depressus, excilari non poltiit.
gua devolione permansit.
Tandcm igitur quasi evigilans erexit se, cernensque
53. Aliani quoque feminam conslal, non multo nos circumslanles surrexit, atque ad cos qui prope
post, per eosdem beatissimos martyrcs , magno in- sibi assistebanl, laliue loculus est. Sunt quidam cx

» Hoc quoque nomen ut recte scriplum sit, dum.ubi liisorittir, et Assenheim, ubise Nithaejungit.
vercor; quia suspicor, Wetleraviam legi debere,Wct- •j
Persona, proprie ac latine, dicilur larva ; hiuc
tcra fiuvio irriguam regionem, intcr Licham oppi- personatus, id est larvatus.
571 EGINHARDI ABBATIS 573

noslris qui dicunl eumdem puerum fere aute scx. A qiiam nioras facere, dceernunl. Igilur paiilulum pei
nienscs, cum in cujusdam lioniinis noslri tloino noetu tenebras proccdenles , ad crucem, qme in \ia, per
dormissel , duo quaedam verba pcr soporcm fuisse quam iluri eranl, ob memoriam beati Marcellini
locutiini el audilum, rjno eatenus ilidem nt loquela cral posita, p rvciiiunt. C.ansa aulem ejusdcin eru-
carebat, in illa bora rccepisse. Quod ita factum inde tisibi ponendte eral, qnod in co loco habitatores vi-

coujiciebaiur , quia, postquam dc illo somno exper- t i, iu quo eadem nocie mansimus, mibi ante bien-
reclus est, cuiicia quse ei a quolibct imperabanlur, niiini de palatio revertenti, et reliquias beati marty-
ae si inlelligeret, faccre curavit. Sed boc videtur in ris Mareellini, qnaj tuucmthi reddit;e fuerunt, defe-
bac virtute praccipuum, quod idem, non latine, scd renli, occiirrerunt; eaniquc ob recordationeni hujus
barbarice sibi loquentem inlelligebat curatus au- ; facti, ad veneralionera bcati marlyris, quasi [>ro ti-

tem, nonbarbaro.sed latino sermone loquebatur. Qui tttlo vcl monimento ponere euraveriint. Quo cum
cliam bealos marlyres se vidisse, et inulla quac aliis praedicli pueri, erramlo potius qnam iter agendo,
dicere deberet, ab illis sc audissc narravit. Sed cum pervenissent, inierunt consilium nt ibi socios suos

ea, velut in crasliniim dicturus , in prcesenli referrc qui sequebantur opperin deberenl; eosque, ne aber-

dislulisset, in tantum illi pcr oblivionem delela sunt, rarent, sonilu buccin;c ad se congregarenl; ac dein-

ut nihil dc bis omnino se audisse recoleret. Hunc B de, cum simnl cssent, bcatos niarlyres atl opcm sibi

ego, quia nomen suum ignorabat, propler prosperum ferendam invocarent, sublatisque in altum vocibus
virtulis eflectum, Prospernm vocari jussi. Qui adhuc Kyrie eleison ter decantarent.
superest, et apud custodem eedesi;e, in eodem, quo 57. Quo facto, tanius super eos lolidem vicibus

prins fueral, pcrmanct oflieio. coelitus einissi luminis fulgor cmicuit, ut diurna: cla-

55. Pridie vero quam hic Prosper loquelam rece- ritalis candorem adaequaret. Qu;t eoruscalio lan-
pisset, hoc cst in \igilia ejusdcm festivitatis, venit tuni eis commodi ad iler suum agendum allulil, ut,

quidani juvenis, similiter surdus el mulus, in basili- consumpta nebula lcnebrisque discussis, via quoque
cain ; et, cum supplici gestu opcm Sanctoriim implo- qua ire debebant clare conspecta, iter suuni, quam-
raret, adjuvanlc Domino, et ipsc plenariam de utro- vis per silvas et opacos nemoribtis montes, absque
que morbo ineruit reeipere sanitalem. Hunc itidem, erroris impedimcnlo, usque ad ortum aurorre pcrage-
ut priorem ,
quia noinen suum nunquam audierat, rent. ln prima siquidem coruscatione tantus ealor
Godescalcum appellavi. Is tamcn, non ul Prosper, ana cum i!lo bimine venil, ut eum sc velut accensre

sed, tit sibi gentililium erat, barbaro sermonc loque- fornacis vaporem sentire faterentnr. Cujus afflatu

baiur, postquam ei per merita sanctorutn copia fan- non solum nebula, verum cliam illa, qua? tum cl
tli concessa esl. '-, montes totamque silvam operuerat, pruina ita con-
56. Cum mc quajdam necessitas, sccundum con- snmpta est tit . tertia coruscalionc peracta , nullum
sneitidinein, comitatum regis adire compelleret iuense illius algoris vesiigium penitus apparcret. Hxc nobis
decembrio, in ipsis, si bene recolo, kalendis, de loco ad vesperam ejusdem diei, postquam ad mansionem
martyrum promovens, sequenli die ad castrum, quod venimus, bi qui viilernnt atque experti sunt, narra-

moilerno temporc Wisibada a vocatur, ibi mansio- verunt. Quonim verbis fidem adhibentes, Dci omni-

nein habittirus, adveni. Ibi cum, propter saltum, qui polcniis iniserieordiam cuni graliarum actione lau-

eiilem loco conliguns c>t, commodius transeundum, davimus, eo tpiod nos per merita sanclorum suo-
solito malurius surgcremns, profecti sunt pucri, qui rum in omnibus neccssitatibus nostris adjuvare el

nos cum impedimentis pracedere debuemnt. Sed consolari dignatus est.

poslquam, de vico in qno mansimus egressi, viara 58. Quanquam omnia magna sint, et ad diviuam
carperc cecperunt, lauta eos lctra; noctis caligo cir- debeant rcfcrri potenliam, qua? propter mortalium
cumdedit, ui quo se vertere deberent, omnino scire salutem ev meritis beatorum martymm gcsta cogno-

non possent. Erat praeterea frigus ingens; et tecta viniiis, iu eo tanien miraculo, quod nuiie ntemori.e

piuinis terra vidcndsc vise copiam denegabat. Ipsa ntandarc decrcvi, tarapatcnter I>ci omnipotcntis vir-
quoque montium juga, per qua; ctindum erat, nubi- " lus clare [Ms., clarere] eognoscitur, ut nulli dubium
busobscssa, quam lungc vcl prope essent videri non rclinqualur, quin in onini erealura sua quidqttid vo-

potcrant. Acccssit ad lucc etiam vallibus insidens luerit facillimc pos^it efljt'ere.

nebula, quoe, sua crassitudine visum impcdiens, itcr Suniiligua i>

dieitur villa in pagn Nithagonnc, in

moliri cupientes remorabatur. Qui cum tot obsta- qua presbytcr quidam, noniinc Waltberlus, tcnebat
cnlis se impc.iirc cernerent, nec quid agercnt in ecelesiam. Is mente caplus, magno stiorum meerore,
promplu habrcnt, cqnis desiliunt, et viam, quam ad basilicam martyrum adductus cst. Ex quibtis
videre non poterant, paipando quserere tentant. Sed tres crant fratres ejus, unus presbyter et duo laic;

•ibi hoc parum successit, ascensis denuo equis, er- quartns crat monatbus, propinquus ipsius, <le mona-
rori, quem aboininabantur , se polius commitlere ,
sterio Hornbach c
, in quo et ipsc presbylcr a pana

» Yulgo \Yiesl'aden, id est alba-balnea, in Rhin- familiari ; ipsam tamen nusquam exprimunt 1%
gavia , fcre e regionc Mogunti;e sesquileuca ab , btilse.

urbe. r
llorenbach , duablis leueis a Biponlina civilale
b Fortassis Suntilinga lcrminalione Alamannis , distans, oppiJum suT> di.xccsi Mctcesi , in linibus
573 HIST. TRANSLAT. ISH. MARCELLFNI ET PETIU. 571

aclate fucial edncatus A quilmscum requircrem, si A esset, inquisivit. Et ille : < Caten.i, inquit, qua me
adhuc aliquid medcloe a quolibel mcdico cidem fuis- vinxisti, salva est : ct si vis scire ubi sit, qurere cam
set impensum? iStatim, inquiunt, cum cum hac et invenies. i Acccnso itaque lumine invenerunt ,

passione comperimus fuisse corrcplum, ad monasle- eam ante lcclum in quo ipsum quiesccrc fecerant,
,

lium, in quo liutritus fuit, a nohis adduclus esl. Ubi jaccntcm, co modo compositam, atque eisdem nodis
cuin ci medici secundum artis su.e pcritiain mulla adstrictam, quibus tuncfucrat, quando cum cnm
fecissent, ncc morbum ab co depellcro potuissent, ea in codcm lecto collocarunt, ac sohun in eodem
suaserunt nobis amici nosiri. ut euin ad horuin san- cubiculo dimiserunt. Quis boc fecisse credendus
ctorum misericordiani duceremus : confidinras enim est, nisi illc qui de nihilo creavit omnia; et qui in

quod illum salvare possinl. sicut alios multos acce- rebus quas condidil talia polest facere ,
quoe ncc

pimus hic fuisse salvatos. > Post htfo liospilio rcce- comprebendi, ncc humanis possunt ser-
iniellcctu

pti, quatuor diebus fuere nobiscum, dueentes eum monibus explicari? Quis enim aul cogitalione conji-
quolidiead ccclesiam, ct coram saciis mariyrum ci- cere . aut verbis valcat enarrare ,
qualiter illc

neiibusjacerefacienles. Quinta vero die, fiater ejus pii-s':yler his vinculis fuerit absolutus; cum nobis
presbyler, etmonachus qui cum co venerat, petie- cerlissiimim sit neminem esse qui se solus possit
runl ut eum cum duobus fratribus suis laicis recipe- B cjusmodi nexibus cxucrc, si eis fucrit simili nioilo

rcm [.*/«., recipi juberem], donec ipsi reverterentur :

constrictus, sicut idem presbyler fuit, quando solus
nam post Iriduum se dicebant esse revcrsuros. Feci in illo cubiculo inclususest? — Ui vero qui cum
nlvoluerunt, eumquepresbylcronostroHillfridocom- ibidem dimiserunt, pnstquam reversi sanum et men-
mendavi.Iscumapresbylcrorecepius, ei in cellulam, tis ac memoriae su;e compotem invenerunt, lseti ct

in qua ipse manebat, fuisset induclus, circa vesperam laudantes Deum, simul cum eo ad propria regressi
ejusdemdiei,commota vehemenliusqua tenebaturin- sunt. — Hoc ila gestum , non quorumlibcl testium
sania, unumefralribus suis, quieum custodicbant, ar- relaliona didicimus , sed ipsi per nos, quia ibidem
repto cullro, quod furenli casus obluleral, voluit occi- tunc eramus, Deo volenle, coguovimus; alque idco
dcre; scdillenecem fugiendoilecliiiavil,clnosliis bn- fiducialitcr scribimus, quod nos contigit oculata, ut
minibus, qui prope eranl, de vesania illius indicavit. dicuni, fide cognoscere. Ycrum quia cuncta quaj de
Tuni prcsbyter, cuicura cum custodiendi a nobiserat marlyrum virlutibus scribenda susccpimus nequa-
injuncia, suggossii mihi, simulque persuasit, ut eum quam possunt pi.Tscnti sermone compleri, hic libcr

vinciri perinitieieiu. Vinctus igitur catenis ferreis, iste fineni aceipial, ut ea qu;e rcstanl ab alio rursus
in leclo collocalur; obscratisque foribus, solus in cxordio commodius iuehocntur.
cubiculo relinquilur. Excubanl ante oslium fratres
pervigili cura cu-
CAPUT VI
cjus, ct velut erumpere valcntem
slodiunt. Cxierum vincula, quiiuis lenebatur ad- Miracula in palatio imperatoris ad reliquias lionim
sanctorttm facta. Ciccitas, conlraclio, paralysis,
strictus, ejusmodi eranl ul, duin in his esset, non in
febns subtata.
dextrum aut sinistrum latus sc coiivertcre, nequc ali-
60. lu relalionc signorum atque virtutum, quas
ter nisi supino corpore jaccre potuisscl.
me in hoc libro scribere velle proposui , ill.e in
59. Dormivit itaque, ut ipsc tcslatur, ncque ante capitc poncnd.p videnlur, quoe iu palatio faclai, non
inediam lioclem evigilavit. Al ubi galli cantarc soluin ad plebis, verum etiam ad ips,ius principis ac
cceperunt expergefaclus , vidit se non solum viucu- procerum cjus, omniumqiio, ut ila dicam, aulieo-
lorum nexibus soliilum , veruin etiam niorbo insa- rum pervenere notitiam; et non lanlum propter
nirc, quo laboraverat, liberatum ; stalimque ad lau- boc, sed etiam proptor ilhnl quod in oratoriolo
,

des Deo dicendas tota menle convcrsus, psahnis cl nostro, ubi eadem miracula gesla suni », non alise

bymnis, quos, prx- nimia gratulalione, tametsi solns luiic temporis, quani beatorum Marc.ellini tt Pelri
eral, satis clare decantabat, omnes in vieinia ejus- reliquiie fucnint : ut quidquid ibi sanilatum atque
dem cubiculi dormienles excitavil. Tum surgens, D signorum faclum esse cognoscilur, singulariter ac
ad oslium accessit , fralrcsquc suos, qui ihi excu- proprie ad illos pcrtinere ac referri debeat ,
quo-
babant, ui se ad requisila nalurx foras exire pcr- rum solas conslat ibi fuisse reliquias. Fccerunt
millercnt, rogavit. llli autem hunc insanientis dn- eidem beatissimi martyres , sicut in sequenlibus
I iin rati , nequaquam ei asscntire ausi sunt ; scd demonslrabimus, in aliorum sanclorum locis multas
acccisilo hospite suo, qui euin ibidcm incluserat, viriutes atque miracula, quai quibusdam velui com-
ut cum eo loqualur exorant. Qui postquam cum eo munia illis, ciim his sanctis in quorum basilicis
loculus est, atque ex ratione responsionum suaiuni facta sunl, nou immerito vidcri possunl ; ol> hoc
sauje meutis esse intellexit, apcrto oslio, quo vole- prnecipiie,quoniam qui apud Dcum sequalis credun-
bal irc permisii ; reversumque recipiens , quid de tur mciiti, non absurde pulantur in palrandis mira-
vinculis, quibus cum oneralum incluserat, faclum culis communitcr operari. SeJ hoc aliler csse ea ra-

Palalinatus, paulo propinqiiius ad urbcin, habel sihi valcnle, in profanos usus eonvcisnm, tcstc Bucelino.
conlignuin Alt llorenbach, id cst,Vetus;qiind ibiforic Iluc spectanlqusc supra habeutur num. 21 cl 22
•>

monaslcrium fuerit, postca, hxresi ibidcm pra- dercliquiis in oraioriumperiatis.

575 ECINHAHDI ABBATIS .70

tionc convincitur, qua liquido demonstratur, nullas A Hoc cur non sit pcrcuralum, dicant qui vciint
in liis loeis faclas fuisse virlutos, antcquam in illa ego enim id mc video non aliier posse conjicere,
memorat.c bealorum marlyrum cssoul delalx reli- nisi ut existimcm inleriori ejus saluii compclere,
quix. Sed jam nuiic, ut promisimus, ca qux in prx- Ut aliqua iu eo cxterioris dcbilitalis vesliyia rema-
diclo palatio suni gcsta miracula proferamus. ncrent.
61. Erat quidara juvenis intcr cubicularios regis, G5. Juliacus b vocatur anliquum municipium, a
naiionc Gra;cus, nomine Drogo » : qui febre cor- vioo Aqucnsi octo leugariim spalio disparalum. De
rcptus, aul negligcntia suorum , aut inscilia medi- cojus tcrrilorio puclla quxdani, simili morbo, simi-
corum, jam per aliquol menscs longa atque adversa liquc modo affccla, a matre atipic aliis propinquis
valetudine laborabat. Is, posteaquam Hildoinus ab- suis ad memoratum oratorium adducla, cum prx
has reliquias beali Marccllini, sicut iu sccundo libro muliitudinehomiuum, qui luin forle propler inis-
deruonslratum est , nobis rcddidil , admonilus in sarum audienda solemnia illuc convenerant, inlro-
somnis ul ad oratorium nostrum veniret ibique , fcrri non posset, exliinsecus eam ad orienlalem ora-
cereum quatuor denatiis emptum accenderct, ac torii fenestram collocarunt, cxspectanles opporluni-
sanctum Marcellinum martyrem, cujus caput ibi esse latem , ut , rcccdcnle populi frequenlia , facilius

asserchatur, sibi in adjutorium invocaret, scirelquc B oralorio infcrri potuissel. Sed ubi ad niedium fere
sc si hoc loco faceret, ea qua jam diu laboraveral in- ofliciuin ventum est, et, expleto Evangelio, bostix
firmitate cito esse cariturum, credidit admonenli, ct saiularis oblalio pcracla csl, cernunl eam angusliis
id quod impcratum fuerat ,
quanta poluit celoritate aflici, ct, erumpenle per tolum corpus sudore, vc-
coinplevit. Slatimque sanus factus , et receptis lut in soirinum labi. Quibus signis divinam adesso
incmbrorum viribus, propriis pcdibus ad sua regres- virtutem haud inaniter conjicientes, de illo loco lc-
sus est. vatam, quadro lapidi, qui propler jacebat, soporal:c
62. Erat ibidera aller xque juvenis, nomine Ger- bimilcm superponunt. lbi coram omnibus, qui liujus
lacus, de urbe Rhcmorum, inter eos qui propler , miraculi conspiciendi gratia concurrerunt, integcrri-
xdilicia palalii construcnda, jussi de illa civilatc mam omnium membrorum sanilatem, in unius horx
venerunt. Is ante diiuidiuin fere annum in codem momcnto, Domino opitulanle, recepit. Erant ibi inter
vico, lam valida atque immani ncrvorum contra- cxteros speclalores et Judxi ,
quormn nnns David
clione correptus est, ut pedes natibus ct genua nomine, posl bujus signi cxplelionem, ad feneslram
mento cohxrerent. Hunc socii atque propinqui in quo ego lunc erain, celeriler accurrens,
cubiculi, in
uluis suis ferenles, ad menioraluiu oralorium detu- roeque compellans, miraculum quod vidcrat indi-
lerunt; et quia aliter non potcrat, pronum jaccre C cavit, gralias agens Deo, qui per niartyres suos
fecerunt, sanctumquc inartyrem, ul ci sanitas red- lanla miracula ad salutcm mortalium operari digna-
deretur, cum magua devotione rogaverunl. Dies tus est.
erat dominica, atqne hora dici tertia, quando illuc Ci. Erat iu codem vico cxcus quidam proveclx
allaius cst : jacuitque ibi usque ad horani nonam. xlatis, qui, ut ipse assercbal, ante iriennium subila
Guiuquc oflicium ejusdem hoix a clericis esset so- cxcitate percussus , inter alios paupercs stipcm
lemniler impletum, ecce de capsa, qux sacrasbeati ostiatim mendicare solebat. Is cuin in luguriolo suo
martyris reliquias continebat, tanta suavissimi al- dormiret, vidit per soporem qucmdam sibi assistcn-

quc insueii odoris fragrantia egrediens sic toiam lem alquc dicentem ut, si videre vellct, ad oraio-
oratorii cellulam implevit, ut iu admiralionem cjus, rium noslrum irct; ibi essemedicum, qui ei roganli
omnes qui aderant, incunctanlcr assurgerem, ac sc liimen reddere potuisset. Renuit ille, el luiuen
inutuo, an idem omnes xqualiter senlirent, curiosa quod oflerebatur abominalus : < Quid, ait, niihi

interrogationc perquirerent. Gum subiio vident nunc cum visu, quem jam olim perdidi ? Melius
eum, quijuxla jacebat, velul a quibusdam tenenti- niihi est, si eo caruero, quain si habucro. Modo
bus trahi et membra, qux morbo erant contracta>
, mendicantem onmes exaudiunl, ct ea qua: necessa-

extendi : intelligcnlcsque divinam adesse virlutem, ria suni, praestani : nam videnlcm mendicarc non
tulerunt hominem, et coram allari collocavemnt. decct ; scncx autem et debilis opcrari non possum. »

Qui cum ibi positus. cum multis lacrymis divinum — Tum ille qni cum eoloquebatur : < Vade, inquit,
imploraret auxilium, cunctis cerneniibus ita corre- et noli morari; nam, velis nolis, visum recepturus
ctus esl Ut, qui manibus alienis suhvectus in oralo- es. > Paruit ille imperanti, perrexitque ad oraio-
rium venerat, propriis pedibus de oratoiio proccde- rium, alque iii eo pernoctavil ; ct cum illa nocle

rel. Teslimonium tamcn quam perpessus csi passio- niltil esset factum, ad lugurium snum revcrsus est.
nis, adhuc in suo corpore circumferre cognoscilur : Cui deniio is qtti prius per soporem apparnit, el
nani crure ac pede sinistro sic poslea claudicavil ul similiter ut anle imperavcrat, ad oralorium pcrgere
ad regendum incessum baculo sempcr indiguerit. pr.ecepit. Fecit ille, ut jussus fucral, sed ne tunc

a Teutotiieum nomen :cgie crediderim allalitnt cx * Juliacum, oppidum munilissimum cum arce. ct
Grxcia, sed potins in Germania assumptum; nisi caput illustris dtteatus Juliacensis sub arehidicccesi
fortc legendum sit Grtecius scu Gracientis, id est, Coloniensi.
Graiii in Styria natus.
S77 IIIST. TRANSLAT. BB. MARCELLIM ET PETRl 578

quidem aliquid aclum ost. Tertio vcro commonitus \ nostruni inquirerct, inque co se collocari faceret, ct

renit, et nln coram llari jd oranduni se prostravit, ante triiluum coinpletuni inde non rccederel : hoc
lisum rccepil. llunc nos, diim adiuic ciecus cssct, modo plenariam cum conseculurum sanilatcm. Quod
inter alios pauperes ac debiles nmltoties in domo ubi ei amiuntialiim est, convocatis aroicis ac proxi-

tiostramendicantem vidimus iJeoiiue alium illumi- :

niis, pctiitul erga se illius revelationis jussa com-
nationis ejus tosiem non quxsivimus, quia suiricere plerent. Qui mox jmnento impositum, ad oratorium
nobis credebamus testimonium non fallenlis con- addueuni; atquc in eo, ut jussum fuerat, collocan-
6cie.nlia3 nostrse. tes, abeunt, post triduum rcversuri. Ille autcm ibi-

C5. Cum cv his aliisque conipluribus virtutum dcm dimissus, per tres dies et nocles, Domino pro
nperalioiiihus, per circiimposilos vicos et pagos, salutis su;e recupcratione liaud inaniter supplicans,

salutarisfama crebresceret, mulier quaedam dc pago ita pcrfectc sanalus est, ut nullum in suis visceri-
lVibnarensi « mullo jam tempore ca?ca, visum rcci-
, bus snorbi, quo miillo teinpore lcnebatnr, assere-
piendi et desiderium simul et fiduciam babcns, ad ret reuiansisse vestigium. Suis igitur sicut promisc-
inemoralum oratorium se rogavit adduci. Cumqiic rant ad sc reversis, ac saiium sicut optaverant in-
illo venisset, tres totos dies, totidemque noctcs ibi- veuientibns, nou dorso juineuti, ut vcnerat, sed
dem orando ct jejuoando continuavit. Sed cum ad B pcdum suoruin officio ad propria, cum ingenli cl
prsesens nulltun in se exoptalse sanitatis sensisset sua et illorum gratulationc atijue laetilia, regres-
indiciuui, dnmum reducta est; paucisque interposi- sus esl.
lis diebus, spe recipiendi luminis haud vane conce- 67. Est itcni fundus regius in pago Mosano, oclo
pta, iterum se ail sacras reliquias dcduci rogavit. circiter leui is ab Aquensi vico disparatus, Ganglu-
Quo cum ab nno puero duceretur nam qui prius — den c habitatoies appellant : in quo nndicr quaedam,
eani ilio deduxerunt, spcm ejus velul iuancm ac qu:e octo ferc annoriiui fihani dira paralysis segrilu-
supervacuam judieantes, ullcrius cum illa ire nolue- drne adco confeclam liabebat, utjam ex longo tem-
runl — ubi ad ccemeterium Aquensis palalii, quod porc niillum pene membruni ad ollicium suum mo-
iu monle, qui cidem vico ab orienlaii parte imini- vcre potuisset. Audila virlutum fama , spcm de
nel, sitiiin est, eodem comilanle alque ducenle, recuperanda lili;e salutepio cordeconcepit ;
prolinus-
pervenit, ibi, quasi obviante sibi divina gratia, diu que sublatam ulnis propriis, ad memoralum orato-
desideralum lumen recepit. Tuni mirans atque atto- liuin dcportare curavit. Qux cum illo antemeridiano
nila conslilit, pucroque ducenti ut sequerelur impe- temporc, hora videlicet prandii, pervcnisset, ct cle-
ravit : « Ilactenus, inquicns, quo lu pnecedens du- ricorum ncminem ibidem invenisset nam refi- —
cebas secuta sum, niodo autcm tuoductu nonegeo; C cienJi causa paulo ante disccsscrant — tanicn in-
quia viam, qua ire debeinus, vidco ; et hunc vicuiii trogrcssa, liliam juxta se 111 pavimcnlo collocavil.
in quo sacrx reliquix sunl, ad quas venire disposui, Ipsa aulem pcrparvuin ccreum, qucm pro muncrc
Domino adjuvante, conspicio. Tu tantum vide et dctulerat, accendcns, ante illain in codem paviuiento
cura, ut me recla via ad oratorium marlyrum in posuit, scque ad orandum coraro sacris cineribus,
ipso vico adducas. i His dictis, ad oratorium per- ciim summa devolioue prosiravit. Quo facto, sine
rexit, gratias cgil, factique in sc miraculi nobis ulla inlcrposita niora, puella, per supernam gratiam
indiciuin fecil, vidcnsque ct gaudens ad propria re- oniniuin membrornm sanitate ac itrmiiale reeepta,
nieavit. tnatre non senticnte , surrcxit ceretimque qui
;

(>G. Ascvilarem •> vocant fundum rcginm , ab coram se jacebat sustulit, ac posl lcrguin jacentis
Aqucnsi palalio qualuor lcugarum spalio distan- constilit. Quu; cum oratione completa, caput de pa-
leni, in quo quidam homo crat diutina prsecordiorum vimento levasset, et nec cereum, ncc filiam in eo
infirmilate dctentus atque laborans; jamque a suis quo posucral loco esse vidisset, surrexit, convcr-
co modo desperatus , ut non aliler nisi cautcrio cu- saque, pone se cum cereo slantciii, Deum Iau
filiarn
rari posso videretur. Quxriltir ad boc medicus, ct dans ac laHabunda, conspcxit. Igitur cum nullum
ustioni non profutura dies constituitur. Intcrea cui- D ibi, cui de virlute quie gesta fuerat referre
posset,
dam femina', iu eodem fundo habitanti, in somnio adcsse videret, —
nam piseter patiperes, qui ibidcm
rcvelatum est, non debere illum ad suaiii curalionem mendicandi gralia excubabant, neino intra oratorii
ejusmodi medelara admiltere, qua'. et pro sui mo- parietes, excepta se ac sua, tunc erat,
filia qnando
lestia vix lolerari posset, et quia supervacua esset, illud miraculum factum cst — volis cum gratiarum
salulem palicnti non affcrret. CEPterum si sarms aclione solutis. domum cum liliasana atque iucolumi
fieri vellel, ad Aquense palatium irel, oratorium rcpcdavit.

» Bibuarii seu
Bipuarii , a ripa Bheni custo- ab altero duabus leucis remotion, vulgo Holtwiler,
tVienda dicti, quorum regia olim Colonia Agrippina quod liguoriun villarc.
irat sic inira num. 113 dicitur, h;ec melropolis
: c Gungelt
est oppidum agri Juliacensis ex quo ,
rsse in linibus Ribuariorum , super Bhenum po- oriundus Jacobus Krietzradt indicavit nobis Gan- ,
sila. ghulen fnisse circum illud oppidum districtum ali-
l Hoc
fere intervallo distat locus in Juliaeensi di- quem certum et sic s;epius appellari het laniit
,
tionc prope Linnichium, vulgo Wiler diclus; oliin van mille Uanijelt
, cnde , Vucht eaque loca dici
forle addila Asc, quod cincres significat, distinclus funiculum triplicem.
{,:<> EGINHARRI ABBATIS yyo
Cujus virlutis indicium qu;iliter ad nos perlalitm A nimio dentium dolore, quem , ut ipse diceb.it, diu-
sit, paucis expediam. u Gerwardus, palatii biblio- linum paliebatur, nimio tumore dislcntis, furcam
thecarius, eui imic temporis etiam palatinorum ope- ferratam in collo ferens, idem pratum furibundus
riin ac slructurarum a regecura commissa eral, de intravit, et cur pratum suum depascercntur, sto-
Novioroago veniens, palatiura Aquense petebat. Is machando perconlatur. Cui diaconus, qui reliquias
cuiii in memorato fundo quadam nocte mansisset, martyrum ferebat, et cas lunc in suinmitate virga',
qua:sivit ab hospite suo, si aliquid novi depalatio quain ob hoc iu eodem loco (ixcrat, suspendere pa-
nupcr audisset. Cui illo : i Nihil, inquit, modo apud rabat : < Melius, inquit, libi est, ul coram his san-

aulicos lam celebre est, quamsigna et virtutes quae ctoruui reliquiis, quas luc in manibus habeo, pio-
fiuni indomo Eginhardi per quosdam sanctos, quo- slernaris, Deumque roges ut te, per meiita eorum-
rum reiiquias in oratorio domus suae habere dicilur dem sancloruni , de dolore, qiiem patciis, liberare
ad quarum venerationem omnes vicini noslri quoli- clignetur : nam lumor, qui iit facie lua videtur, te-

die festinant, et quicunqae infirmus illo fuerit ad- stalui aliquem magnum i:i ore tuo esse doloiem. »

dueius , illico curalur. • — Cospilque ei de filia Ad ba'c br.mo, projecla fuica quam niaiiu feiebat,

mulicris illius, qualiter anle paucos dies s;il\a fa- anle reliquias pronus coruiit, ct, ul diaconus ei sua-

c'.u sit, intimare. — Tum Gcrwardus : < Vade, ait, 15 sil . ,

pio salute sua Domino supplicavit. Nec longa

et eamdem mulierem adjuc ad me, ut ipsa mihi interposita inora, ila sanus ab oratione surrexit,

dic:il qnod audire desidcro. » Venilmulier, etomnia, ul nec tumor iu facie, nec dolor in dcntibus nec ,

prout gcsta erant, patcntcr exposuit. Gerwardusvero, gibbus quo premebalur, remanerel in dorso. Ac

cum in crastinumad regemvenisset,eaquaedehocsi-

proinde concito gradu vicum injrressiis, omnes pro-
gno revelalione V.s., rclatiouej illiusfcminascompe-
]
pinquos ac vi< iuos suos , in eodcin loco constitutos,

reral, eidem indicavit. Rex autcm, cmn ego seeim- ad laudem Deo dicendam, et gratias Cbristo Domino
dum consuctudinem ingressus coram illo starem, referendas, invilavit. Confluxit iii pratum ingens
quid sibi Gerwardus de iioc miraculo retulissel, tam populi multitudo, et pro eo*qui sanatus fuerat
milii, quain cxleris sibi astantibus, divinam niisc- gr;:tias actura circumjacenlis regionis lurba congre-

ricordiam atquc polentiam admirando simul atque gala est. Rogant omncs diaconum ut iilam noctcni

Iaudando, insinuavit. Sicnos conligil signum, quod ibi morarelur : nec ille eis bnc negaie poterat,
nobis ignorantibus in domo nostra gestum est, cx qnia parati erant, nisi assentiret, eiiam inviium

hujusmodi relatione cognoscere. delinere. Ducuni deinde pervigilem noctcm, et in

Dci laudibiis lola regio resonabat. In crastiunm

CAPUT \II.
autem, cum diaconus iter suum capcre ccepisset,
Miracula Vatencenis in Bannonia patrata ad reli-
ouuiis illa congregati populi frcquentia abeuntein
quias horum Sanctorum. Caici decem Uluminati,
<t!ii cegri sanati. cmn iiigcnti derotione comitala est , ncc anle vel
08. ll.ec de miraculis beatorum marlyrum ,
qu.e subsistere vel discedere voluit, quain ab aliis, quos

in palalio gosta sunl, in pnesenli opere commemo- miraculi liiijus faina commoverat ol.viani sibi ve- ,

rasse sufficiat. Nunc ad eas virtutcs veniendum est, nioilibus fnisset exeeptus. Hoc niodo sacne marty-
qux in locis factac suut, ad qu;e , religiosis viris rum reliquiae, cx hujus occasionc uiiraciili , a po-
pclentibus ac me largicnte, veneraodx corumdem pulis illarum regionum exceptx-, ct ad basilicam S.
marlyrum rcliquix scnerunt, et in qnibus haclenus Sahii, quo eas memoratus Gcorgius niiserat , Do-
cinn magna rcvercntia coluntur. Quas primus om- inino duccnte, perlatae sunt. Iloc signum ipsius
iiimii Ceoigius presbyler et rector monasterii S. Gcorgii relatione constat milii cssc eompertiim : dc
Salvii b martyris, quod in pago Fanomarlensi , in caiieris auteni, qu:e nunc dicenda sunt, ab co li-

\ico Valenlianis appcllalo, in ripa Scaldis lluvii si- bellum acctpi, cujus ordo vcl series hunc moduin
tmn esl ine dante susccpit ct pci quemdam diu-
, , habere cognoscitur.
conum ad memoratum mohasterium de Aquensi 69. Anno quarto decimo d , Chrislo propilio, im-
palatio destinavit. Is ununi tantnm comitem secum perii Hludowici Augusli, cum ailcoiroboraiid.ini
habens, cum in pago llasbanio ad vicum regium, christiani populi fidem, sicut in initio nascentis
qiiem Vuasi liuin c vocant, venissct , atque in pra- ecclesise, signa et prodigia in ipso rcgis palatio,
to, quod vico proximuin erat, reficiendorum ju- per merita sanclorum suoruni , Dominus dignaretur
inentorum gralia descendisset , ccce unus de habi- osleudere, petiit et obtinnit Georgius presbyler,
latoribus loci gibbo deprcssus maxillis ctiam, ex , Aquisgrani palatio , ab Eginhardo abbate, reliquias

Huic Gervardo scribens Eginhardus epistolam

a prioralus ordinis Clur.iacensis ab anno 1103, prope
li, intei alia babct ista : « Hortaris, iino consilinm Valcncenas ac fere in suburbiis, queiu locum vulgo
das, ut omissis mariyrum excubiis, quihus indesi- Famarts dici nolat Mabilio.
nenlcr adesse et interesse jussus sum, palatium pe- c Vuasidiuin forsan Weset, seu Vellwcset inter
lam. » Trajectum ct Riisenam quod Wascd potest fuisse ,

h Colitur S.Salvius 2C Junii, ubi oslendemus fuisse dictum.

cccnobium clericorum, quod Baldericus, lib. 11 Ghro- <•
Ksi is annus Christi 827, potissimura mense Ju-
nici Cameracensis, cap. 51 appcllat monasterium nio quo haec conligerunt.
canouicale S. Salvii episcopi et martyris. Est modo
 5SI 1JIST. TRANSLAT. DB. MARCELLINI ET PETRI. 5S2
bcatorum Christi marlyrum Marcelltni ct Petri, A Pattli , id cst, quarto Kalendas Julii ,
ptiella qua-dam
querum corpora ipse dc Roma per bomines suos parva, nomine Theotbalda, habens ;etatis annos, ut
allata nuper acceperat : easque in capsa. quam putabatur, novcm ,
qu;c iribtis annis niitil viderat,
auro gcmmis dccenler ornavcrat, recondilas per
et lemporc salularis oflicii in mcdia populi multitudine
diacontim suum, iiomiiie Theothardum ad basili- , •constiluta, martyrum suflraganlibus meritis, luinen
cain S. Sal\ii marlyris, quam ipse ttmc temporis ainissum ex divina miseratione recepil. Eadem c'ic

per bcnelicium regis tcncbat, dirigere curavit. Qui qttidaui homo, nominc Dado, de villa Ponlieiili < vo-
diaconus ciiin ad villain rcgiam, quoc Vuasidium caia, qui annos sex curvus erat , et ad codum se
vocalur, vcnisset, occurril ci liomo giblicrosus, ct erigere non polerat , ideoque brevibus anliculis,
ex dentium dolore ita vcxatus alque confcclus , ut sttslentandi se gratia suli axillis posilis, ccrnuus in-
jam per dies quindecim nullum alium victum quam eede! at , is eadem boia , eodemque in loco, per
solam aquain posset assumcre. Qui cuin hortante misericordiam Dci el per merila beatorum inariy-
diacono coram rcliquiis, quas ille ferebal, se ad rum , crcetits ac sanus effeclus est.

ornndum proslrasset, ei Dominum Christum, ui sui 72. Die quarto nonarum juliarum ,
quasdam vidua
uiisererelur, devoie ac suppliciter invocassel , pcr nomtne Adalrada , quse annis qualuor oculorum lu-
iulercessionem sanctorum Marcellini ct Peiri, cun- B mine privala nihil videbat, audita virtutum fama,
cla corporis incommoditate depulsa , sanus ab ora- spem visus rccipiendi non vana lide concepit ; aire-
lione Factum cst
surrcxit. lioc miraculum lerlio ploque barulo , sola sine duclore ad Valenlianas ire
decimo Kalendas Julii. Quod a nie supcrius plenius contendit. Ctimqne vico appropinquare eoepisset,
est enarralum, quia cgo illud juxta relatioiietu visum cst ci qtiod velut unum solis radium oculo
nicuioraii Gcorgii conscribere curavL- dextro conspicerct; ac proinde divinam clemcntiam
70. Diaconus aulem ciiin rcliquiis tcrtia die Va- ptiro corde deprecata est tit pcr inlercessioncm
lcnlianas veniens, cum cas in basilicam S. Saivii, sanctoruni suorum ccclesiam S. Salvii se videre
sicut ci fuerat imperatum , reverenlcr ct honoriflce permilteret. Statimque exaudita esl, ei quud opta-
inferrcl, quidam juvenis de villa regis quae Lisliua a vcrat, Dontino miserantc, sine mora cst consecuta.
voeatur, Dominicus iioinine, i>ui co morbo, quem Ipsa qtioque die, altera quaidain fcmina de pago
Graci spasmum appcilant, jain per annum inte- Noviomensi, nomine Ruoilla ,
quinquennio cjcea,
grum sic vexabatur, ut manus ejus dcxlra penilus inler missarum solemnia bimcn quod amiscrat,
contincri 1 1011 possct , sed agitatione conlinua Christo Doniino per nierila sanctorum suorum do-
quasi qui iiiolain veilerel, inovcrclur iu gyrum, nante , reccpit.

stalim in i|iso introilu , per mcrita bcalorum mar- G 75. In octavis apostolorum , i<l est , pridie Nonas
lyrum, coram omiii [topulo ila curatus csl, ut post Julii, quidain bomo, Gunlhardus nomine, dc eodem
h;nc uuliuni iliius horrendx agilationis patcretur pago, velut paralysi percussus, ad basilicam S. Sal-
incommoduin. Exindc die quarta, in fcstivitate vi- vii a suis adductus cst : qui, ut dicebant, jam uiiuin

dclicet beali Joaunis Baptista:, anus qunedara, no- ainium habcbat in eadcm infirmilale, el lam vehe-
inine Gerrada, quae se anniiin iinuiii caeca [Ms., menier in sinistra partc corporis siti debilitatus cst,

c.ecam] fuisse lesiala csl , dum missarum solenmia ul nec manttm ad os ducere, nec sc vel lavare vcl

celcbrarenlur ] Ms., celebrantur ], invocatis bealis caleeare valcret. Hie, rirr misericordiam Dci meri-
mai ivribus , luineti , quod cx iide peticrat, cun- laque sanclorum, tempore matutinalis oflicii, in

ctis qui aderant vidcntibns , per illorum me- ipsa solemnitatc , sanus efiectus esi.

rila rccepit. Siuiiliter iu festivitate saneti Salvii 71. Similiter el alins Iidiiio, nomiue Hildebonus ,

venicns dc monasterio quod Ad-duos-Gemellos d ap-

qni cvenit sexto Kalendas Julii, quidam honio sur-
dus el nuitus , inler solemnia missaruin, per suf- pellatur, eiun ab infanlia cxcus essel, ac lumen
fragia marlyrum , et audilum cl loquclam recipere cadi iu lola vila stta iion vidissel , in celebratione

ineruit. Eadem qusedam dc pago Laudu-

die anus .
missarum', eadem die, in eadem basilica, ner eos-

nensi, Rodeltrudis nomine qu.v per tres annos lu- ,

dem sanctos, eodem Domino miseranle atqtie aitxi-

mcn coeli non vidit, in eadcm celcbrationc inissa- lianle, visuin reeepit, et omiiia qua; prius non
rum, visuui recepit. Qiiinlo Kalcndas Jnlii, puer vidit, clarc videre mernit. Die vcro Nouarum Jnlia-

qttidam annorum circiler scplcm, Donilianus b no- lttiii , puella qii;edain parvula , nmuine Regjnliudis,
inine, qui fuit coecus a ualivitate, duni divinimi qua; non amplius quani septennis rssc vidcbatur,

celebratur oflicium, per mcrita beatorum niartyrum cum tribtts annis oculorum suorum lumiiie raruis-

illtiininalus est. sct, et inler cxleros in basiliea addivininn oflieiuin

71. In vigilia vero bealorum apostolorum Pelri ct audiendum constilisset , intervenientibus sancto-

aForle Lessina oppidum Hannonix atit Liplines Pont a Marcy snl allerulrum locum
; liic signari no-
prope Laubiiim, ubi sub Carolomanuo in villa reyis niine Ponticuli leuieie quis tlixcril?
syuodtis Iiabita est. Monasterium ud duos Gcmellos lue diii videtur,
«t

b Pulem scribendum , Domitianus, vel Donatia- quod Ambianis in Picardia vulgo noniinatiir Saim-
nns. Martin desJumeaux, a Guidone episeopo, sub anno
c Sunt quidem in vicina Valenccnis Flandria Gal- 1075, postea rcstauratura.
licana, inter Duacum et Tornacum, Pont u Rr.che et
5e,3 IX.INHARM ARBATIS 581

niin meritis, eoram omiii muliiludine , illuminaia \ jungilur, a fralribus c

ibidem Dco servieniilius, quo-
ost. Quario IJus Julii, cseca qiucdam, iiomine Ala- ruiii rogatu reliquias mcmoratorum Christi marty-

gia, qux duobus fere annis visu carebat, inlra sa- i iim ad idom monasterium niisi ; in quo bsec per
rra missaruin solemnia, suffragantibus silii saneto- ordinom gcsta reperla sunt.
i iiiti precibus, a Domino Jcsu Christo illuminata d Anno ab incarnalione Domini noslri JcsuChrisli

cst. Eadem dic c.eeus qiiidam valde senex , dc villa octingentesimo vicesimo octavo, venerunt reliqui;c

Gauliacas ", Ermenwardus vocabulo, qui anuis sanctorum Cbrisli martyrum Marcellini ot Pctri ad
quatuordccim nihil viderc poluil, ad vespcrtinum monasterium S. Bavonis, diequinlo Nonarum Julii,

oflicimn ecclesiam ingressus beatos martyres invo- foria scxta, indictione vi. Tcrtia verodie, id cst, Do-
cavit, ac staiim caeciiate depulsa, diu desideratam minica proxima, qusefuit tertio Nonas Julias, quse-

lucem, Domino adjuvantc, recepit. dam puella cseca, iiomino Harllinua, dc villa qiiSR

75. Septimo kalendas augnsti ,

puella qusedam Furseiiiim ° appellalur, qnam pator et mater tcstati

qux abiminundo spiritu vexaliatur, in basilicamad- sunt ooto annis oculorum ollieio caiuisse, cum anto

ducta, dum saerae oblalionis ollicium celcbralur, per altare, superquodsacrsemartyrum reliquia: erant po-

virlutcmChristietmcritabealorum martyrum, fugalo sitae, fuisset adduda, coram omnibus qui aderant,
dsemone, inlegerrimam mentis et corporis mcruit re- B visum, Domino miseranle, recopit. Indc post dies
cipere sanilatem. Haec sunl miracula atque viitutes octo, id est, quarto idusjulii, adducta cst altera puel-

quas Dominus noslor Jesus Christus, por merita san- l.i simililer caeca, nomine Hclmrada, de villa Maglc '

cloram martyrum suorum Marcellini ci Petri, in vi- nuncupata : cujus parentes de ea rctulerunt, quod
co Valontianas, ad saliitcm htiniaui generis, opcrari oolava die postquam baptizata fuit, subita ca:citatc

dignatus cst: qtiae mcmoraius Georgius presbyler >>

percussa sit. Quae ot ipsa ooram sacris mar-
slatiin

brcvi lihello collecta nobis mittere curavil, et nos tyrurn cinerilitis lumen, quod jam dudura perdidit,
huic operi nostro censuimus inserenda. Hic est Gcor- Domino silii reddonte, recepit. Exin die lertia, quod
gius Veneticus, qui do patria sua ad imperatorem fuit pridie Idus Julii, vcnit illuc puella qusedani, cur-
venil, el in Aquensi palatio organum, quod Graeeehy- va, nomine Bildrada, devilla Boderetio s quae per- ,

draulica vocalur, mirifica arle composuit. tinot ad monasterium S. Vcdasti. Qu:ecumanteinc-

CAPUT VIII.
moratas sanotorum reliquias, pro rostitulione salutis

Miracuta Gandavi, in monaslerio .S. Iiavonit, ad reli- suae, Doniinum Christum suppliciter invocasset, co-

quias horum tanctorum. —

Ca'ci oclo illuminali. rani omnibus qui aderant crccta est, et iniegrum
Alii agri adjuti. corporis sui statum in momento lcmporis recipere
1G. Altor libellus mihi oldalus est de monaslerio C moruit.
sancli Bavonis, quod silum est juxta Scaldim in lo 77. Postea vcro, duodeoimo dic Kalendarum au-
co Ganda vooato, ubi idem amnis Legiae flumini con- gustarum, fcmina quxdam, tiominc Eddela, ancilla

« Gautiacas adhuc ncscio invenirc circa Valencc- saiculo xii Furnas; alteri conjectandum relinquo, do-
nas. nec aliquid proprius hac reforibile inveniatur.
b ln Annaliluis Francorum Pithceanis ad ann.82fi f
Vidctur esse hodiernum Machelcn , intcr Cortra-
illa leguntur « : Goorgius quidam presbyter de Ve- cum ot Gandavum via fere media. RclicUe fucre
netia, cum Baldrico comite Forojuliense veniens, horum saiictorum reliquiae in dicto S. Bavonis mo-
oiganum hydraulicum Aquisgrani focit. » Quo por- nasterio usquc ad aunum 1070, quando Balduinus
feoto factus est roctor monasterii S. Salvii et auno ; Montensis, comes Flandriae et llannonia;, in cceno-
S'27 obtinuit reliquias dictas. bio llasnoniensi ad Scarpuni fluvium, tribus ab urLe
« Horum fratrum sivo monachorum abbatem fuisse Valericenensi leucis pro canonicis sajcularibus mo-
Eginhardum ab anno 826, scribit Meyerns iu aima- nachos Benediclinos introduxit, eisque lemplum re-
lilms Flandriae; addens quod is, < saeerdos Caesaris paravit. Ad quod curavit transferri ex dic.ta S. Ba-
Ludovici, cuenobium, incendio deformalum, rcsti- vonis ecclesia reliquias S. Marcellini et Petri, capsx
tuerit, vagosque monacbos
in tinum reduxerit. > inauratan impositas, et gemmis pretiosis exornatas,
Hisce addit Sandorus, lib tv Iteriun Gandavensium, ut refcrunt Guillolmus Gazetus in Hisloria ecclesia-
cap. i, eum i impetrasse a Ludovico imp. approba- D slica Belgii, in Lietbcrto episcopo trigesimo secundo
lionom privilegiorum coenobii Gandensis et alia pri- Cameracensi et Alrebalensi , pag. 1C2; Henricus
vilegia nova > qua: uliiiam exstarent, ad confir-
; Doiitrcinannus lib. i Hisloriae Valencennensis, cap.
maudam collationem liujus abbatise Eginbardo fa- 8, Locrius ct alii. De hiscc roliquiis ista adnolat
ctaui. Quod autem asseratur eum scripsissc in Vita Itazzius in Hicrogazophylacio Belgico « Quod Mo- :

Caroli Magni, ambos frequenlius simul Gandavi lanus asserit, iconomachorum rabie feretrum ac
fuisse, non babctur iu liiijus Vila, ad diem 28 Ja- omnia pene eorum sacra ossa devastala esse, cx
nuarii a nobis illustrata. Sod anno 82t> so fuisse falsa aliquorum relatioue scripsisse autumo. Ea
Gandavi in monasterio S. Bavonis scribit ipsemet cnim piorum quorumdam hominum studio Valenlia-
supra num. 4. Fuit Lupus, ejus familiaris, abbas nis occultata, hodieque salva Hasnonienses ascetae
Ferrariensis in diceeesi Senonensi et simul S.Judooi pie in pulcherrima ac prcliosissima auro argentoque
super mare in Pontivo. lta potuii simul habuisse caelato capsa commonstrant quod ex solemni infor-
;

Egiidiardus aliquam ouram monastcrii S. Bavonis, matione, facta et cxhibita domino Georgio Colvene-
licethabitaret Helingestadii. —
Ideni epislola 12 petit rio, universitatis Duacensis cancellario ac sacrae
consum, sibi apud S. Bavoncm ct in Blandinio de- tbeologiae doctori, necnon ordinario professori, mibi
bitum. certissimc constat. » ILec ibi.
J Haec accurate conveniunt in dictum annum 828, 6 Bodereti vesligium nullum tota Flandria inve-

cyclo solis 25, litteris Dominicalibus E. D. nio.

e An Fursenund conlractiori nominc dictum sit
585 HIST. TRANSLAT. BB. MARCELL1M ET PETRI. 5SC
S. Amandi, de viila Baceroda » vocala, qtia> plurimis A lutem Chrisii, depulsis um\ersis quibns afficicbaiur
annis oculorimi luminc caruisse dicebatur, ibidem incommnilis, ila saiius cffcclus est, ac si nunquaiii
feliciter [Ms., Gdeliter] orans visum reeepit. Eodem aut surdus, aul miitus, aul ex contractionc nervo-
die servus quidam S. Bavonis, Eberaldus vocabuio, nmi in nianu fuisset aliquo modo debililalus. Se-
de villa Millinio b qui ct ipse per plures annos lu- queiitique die, boc est sexto Kalcndas Oclobris,
,

men coeli non vidit, cunclis ipii adcranl cerncntibus, femina qua-dam, nomine Engilgarda, qurc pcr mul-
eodem in loco diu desidcrala lucc donaius esl. Ipsa tos annos dira paralysis passione tenebatur, eadem
quoque die duae vidux, qua? plurimis annis caecse fuc- in basilica, per ineriia beatorum mariyrum, coram
rant, ibidem illuminake sunt, quariim aliera nominc omni populo, esl curala. Eral cadcm ancilla perti-
Blidwara, de villa Accinio ' ; altcra Ricberta vocata, nens ad episcopium Tornacense, de villa qtue Yue-
de Vuerminio d fuisse narratur.
villa recundia nominatur. In crastinum vero, id cst
•>

quinlo Kalendas Octobris, altera quxdam fcmiiia,

78. Deinde post dies viginti quinque, id est, in
nominc RamViiirga, de villa Bertingaheim > simili
festivitale Assumplionis sanct;c Mariae, femina qu.e-
passione in inferion corporis sui parlc valdc dcbi-
dam vocabulo Angarihilda, dc villa Cojaco e
, coram
Iitala, cunclis qui adcranl vidcntibus, eoraiii
Mnm
sacris Martyrum
«iui ii injiiii^, omni
*j lan reliquiis,
i iiiiiui populo iiuiuc, d
cernente,
j'h|mii'f i.|-i ct p
cis-
dcm sanctorum rcliquiis, perfectam membrornm
id quodeveneratadmirantc, ita incurvata est, ut
suonim tirmilalem recepit; aique a inorbo, qtio
penitus se ad coelum videnduin erigcre non possel.
uer decem annos laborasse fcrcbatur, Deo volenlc,
Eademque, sequenti die, iucstdcrimo septimo Kalen-
das Seplembris, in eadem ecclesia, cuni evangelium
iu momcnlo temporis liherata esl.
80. Lailein die vir quidam caecus, nomineGerma-
legerelur, codem populo leste, ita erecta atque m
rus, de villa Scballheiin i qiiajuxta ostiumScaldis,
statum pristinum restituta est, ac si nunquam per ,

iillaui corporissui lassionem ad lerram fuisset incli-

fluminis in maritima Frisonum rcgionc posila esi ;

< niii ilii. pro cataniilatcquam patiehatur, Domini mi-

nata. Poslea vero, sccunda ct vieesima die men-
sis Septembris, id esl decimo Kalendas Octobris, sericordiam et bealos marlyres invocasset.diunega-
luiu lunicii iiin laetitiareciperemeruit. Quarta auteni
bomoquidamdepago Texandria '.exvilla qus Apen- i

nia iiominalur, vocabulo Liodoldus, qui propter siui- die poslquam boc signum Domino volente contigit,
stri cruris ac pedis imbecillilatem duobus sc baculis id est, pridie Kalendas octobris, quaedain ancilla

ad incedendum suslentabat, S. Bavonis, vorabulo Gundrada, de villa Aldinga-

ita ibidein in conspec:u
populi perfecte curatus cst, ut ultra jani in ambulan- heim k qux tribus fere annis solem non viderat,

do baculorum adminiculo nou cgcret. ubi se coram altari ad orandum

prostravit, lumeu
£
quod amiserat, Christo Domino per mcrita sanclo-
79. Quarta vero die post patrationem hujus mi-
rum suorum largienle, recepil.
raculi, id est septimo Kalcndas Octobris, juvenis
CAPUT IX.
qnidam surdus et mutus, sinislra quoque manu Ad reliquias Trajecli deposilas sanali ca^ct, surdi,
contractus, nomine Hunwaldus, dc villa Corvio e muli, contrurli, paralylici.
nuncupala, cum anlc sacras marlyriim reliquias ve- 81. Tertium quoque libellum (leliilerunt mihi fra-
nisset, aique ibi suppliciter orasset, stalim per vir- tres de monaslerio > S. Servalii confessoris, quod
Baceroda vulgo Baefroy ad Scaldim in Braban-
« pro sua humanitale transmisit D. Alardus Laurcn-
tia, in capite viae Alostum ducentis, sub episcopo tius van Eyll canonicus ecclesi.-c Trajectensis
,

Gandensi in decanalu Teneramoiidano. < anno Domini 1623, meusis Aprilis die 25, cum ali-

Miihnrum, an Metle? item ad Scaldim in Flan-

! '
quantuluin elevarelur lapis altaris S. Petri apostoli,
dria, duabus leucis infra Gandavum? an polius J/u/- in crypta ecelesia? collegiata: S. Servatii, et nonuiuil
lem in districtu Aldenardensi ? ex una parte inclinatus esset deprehensom est cor- ;

' Acanium, verosiiniliter Eessene, prope Dixmu- pus altaris, cui Iapis innililur, intus csse cavum et
il.un sub episcopalii Iprcnsi. confectum ex unico iapide, intus cavato, ad instar
J Vuerminium, nuiic forlassis deflexum in Worm- vasis, ad capacilatem duorum pedum in longitudinc
lioul, quasi IVV rminii silva, in castcllania Bergensi et sesquipedis in lalitudiiie et profunditate, in eaquc
Gojacum, hodie forsan Coyegem, unus ex paria- D concavilate repositain capsulam plumbeani, longitu
tibus casiellanix Cortracensis. dinis fere unius pedis , tujus operculo insculptum
f Texandria, alias Taxandria, hodierno usu Catu- ct exaratum crat : Reliquue Mabcellini et Petri
pinia seu Campaniu Brabanticu ; ubi lamen Apenniam mart. Erant aulem diclorum martymm cineres in-
necdiim repcri. volnti sudario adhuc integro, sed qnod minimo alta-
£ Corvium ubi quxrendum sit, necdum potui di- rtii in cineres resolvebatur. Eranl aulem cineres
vinare. illi in ea qiiantitate, quam sudariiim capere poleiai.

'> Verecundia in diflcccsi Tornacensi, vulgo War- Has reliquias videruut in dicto altari, reverendus
eoin ad Scaldim, intcr Corlracum et Tornacum, huic dominus decanus YViuaiidus a Gelria Guilielmus ,

quam isli propior. Tophius cantor, et Joannes Stevart, canonici prsedi-

> Bertingaheim, fortassis contractim Bernem, in cia.- ccclesix S. Servatii,
decanatu Ardenburgi sub episcopo Brugensi.
Caitnrn de diclo S. Petri allan.
Schaltheim, mulalis per lol saecula vehementer
i

aesttiariis Scaldis verosimiliter nunc latet aquis ,

lt:ioHarrellinl cineres claurlumiir in ar.i
N.'i non ossa Pelrt, patralis inrlyta suim
liaustum ct deletum. :

k Aldingaheim, forte Maldingaheim, ut sit hodier- l.uuf iledit Eginbardus tbesaurum uobilis ahbas,
0u2iido rcceusebant a parlu Vii giui> alurc
iiiini Maldeghcm, Brogis disians ad Ires leucas, Gan-
Itisquequaler centutu aunos.uccnou bis dccem et octo.
davo ad quinquc.
Haclenus a diclo canouico van Eyll submissa.
1
Dc hisce reliquiis ibidem reperlis, isla nobis
Patroi.. CIV. 19
W EGIMIARDI ABBATIS r«8

situm est in ripa Mosa; lliuniiiis, in vico qui liodicquc A inulilis, b.n , eadem die, ante easdem sancloruiu
Trajcclus vocalur, el dislai ab Aqucusi palatio octo reliquias, pari modo curala esl.
circiter leugas. estque habitanlium etprxcipue nego- 81. Quibus visis, populusin basilica congregalus,

tiatorum inuliitudiiic frequentissimus, Cujus lexlus, cospil, |ii.i' niinia exsullationc aique loetitia, in

si hunc moituni videtur esse composi-

lieno recolo, in hymnisel litaniis, suhlalis in altum vocibus, laudes
lus Advenlus sanclorum Clirisli martyiiim, Mai-
: Domino decanlarc. Cum subilo inlravit puer qui-
eellrai ct Petri, ad vicum Trajectum, conligit pridie ilaiu surdiis, alque in media plebis multitudinc stu-

Nonas Junii. Namipso dievenit ei&obviam dceodem pef.ietus el i.tioiiilo similis constiiit. Ae deiude,
\ico immanis miiltitndo populi, ail susceplionem il- cum aute alture sancii Salvatoris, quod in media
lorum congivgala, laudans et hcncdiccns Deum su- ecclesia posilum est, pervenissel, erumpentc pro-
per immensa atque lncnarrabili miserieordia sua, linus de nariblis ejus sanguine, quo diu privalus
qua per tanlos palronos popultun iu se credcuicra et fucral, auililus officio donatusest. In craslinum au-

confldentem visitare dignatus est. Cumque hislui- tem, i;l esl quarto I.Ius Junii, visuni est nobis ul le-

(libus ci laiiii.i spiriluali usque ad basilicam B. Ser- reirtun, quoil sacros Martyrum cuieres conliiiebat,
vaiii pcrventum esset, celebratisque cum magnaom- allius clevari deberet ; ad boc viilelieet, ut alii|uan!o

niuui gralulalione missarum solemniis, et universis g eiuiiicntius cssel ipiaiu altarc cui appositum erat, et
ad st:a reversis, ferctrum, «juo s;icri cineres advecti facilius ab accedenlibus cerni potuisset. Kiquc noliis

sunt, a dexlris aliaris juxiu cancelloscollocatum est; facienlibtis, et inter facicndum litanias etun Dci
lolusque ille dies, ciuu ingenti eodera in vico consi- laudc canentibus, puella quacdam de familia S. Ser-
steiuis populi cxsultatione atque juciiudiiatc, consum- vutii, a nativiiate su.i pedibus ex conlractionc ilis-

iuatus cst. toiiis, inanibiis eliain ex nervorum distcusione dis-

solulis, insuper el muta, quam paulo anle in basili-
82. Cumquc ad vcsperlinum officium juxia consue-
cam sui dclulcrunt, et corani ierelro posiicrunl,
iiidinem cclebrandam, camdem basilicam fuissemus
subilo sanitati est rcddila ; ita ut cadem hora ct
ingressi, aderat inler cxteros puer quidam, nomine
loqtii, et incedere, ct manibus ad oninia neccssaria
Bcrngisus, quem piopinqui sui de pago Ciiudensio",
perlecle uti potucrit.
anlc paucos dies illuc vcnienlcs, adduxcrunl c;ccuiii
8u. Eeniina quasdam dc ipso vico Trajcclo, cum
[Ms., caxus] a na:ivitale. Qui subito coram omnibus
kaberet ancillam coccam, nomine Adalgardam, in-
iii pavimentum cecidit, ibique aliquandiuvelut sopo-
gressa basilicam tradidit cam sanctis mariyribtis
re deprcssus jacuit ; raoxque apertis oculis luccm,
Marcellino ct Petro, ut per eoruiu suflragia visusn
quam uunqaam ante vidit, Cbrislo Domino per nie- .

recipere mercrelur, ibique diraisit. CJua; cum, post

rita sancionmi suorumdonante, conspcxil. Exin quin-
pcraclum vespeiiinale officiuin, in eadcm ceclesia
la die.id esl, scxtoldtis Jtinii, homo quidam, cogno-
stihstilisscl, subiio, velut ab aliquo impulsa, in pavi-
raenlo Hildimarus, qui surdus erat ct mutus,coram
mentum cecidit; atque ibi iliu volutaia, landem,
.•is.leinsacris sanetorum reliquiis,et audilumpariler
eiiui ingenli circumslantis populi stupore alijne ail-
ctloquelam per virtutem Cbristi recepit.
miratione, clarc videns surrexit. Conligit boc Idibus
83. Eodem quoque die puella quaedam, de familia Juuii ad vesperum, ipso noetis incipienlc crepuscu-
S. Lambcrli, nomine Adallioda, qu.e non solum lo. Homo quidam de provineia B.irgundia, ex lerri-
surdaet mut.i, scd cliam caeca, totoque corpore laiti lorio Gennavensi % nomine Thcolgarius, ea pas-
miscrabili modo ex ncrvorum contraclionc erat com- sione laborans quain meilici Grxoo vocaliulos/xismon
plicat.i, ul geuua pectori juiigerenlur, juxia sacras appellant, Laline autem, ab assidua membrorum
Marlyrum visum et audi-
reliquias a suis posila, et
agilatione, tremuloso non incongrue vocari potest,
tiim, loquelam etiam omniumque membrorum recli- venii in basilicam :atque in melia populi turba, qu;e
tudinem, ae saliitem, coram oiimibus qui aderant, ad audienda missarum soleintiia, ut iu die Domini-
uiirabili ccleritate, divino munere, consecuta est. co moris esl, fueral congrcgata, eonsiitit. Cumque,
Poslridie vero, id est, qtiiuto Idus Junii, quidaui post recitatam Evangclii lcctioncm, Chrisliaiix ere-
servus regius, nomine Berohadus, de villa Crcscia- dulitatis symholum recitarctur [Ms., eanerelurj, tre-
v ', in dextera sui corporis parte pcr lolum e.v mulosiisiJesiiliitoadlerraiii corruil; cl dura diviiiuin
uervorum conlractione debilitatus et inutilis fa- oUicium peragilur, pene imiuobilis ae morliio quam vi-
clus, cum aule memoratas saiictorum reliquias ve- venli similior jacuil ; umltoqiic cx naribus ejus sangni-
nissct, statim crccttis, et sauitali quam desiderabat ne manente [M$., manantc], posl complctiim sacriun
sine mora est redditus. Similiier et puclla quacdam officium, ciini magna inspeclantis populi admiratio-
<ic ipso vico Trajecto, vocabulo Tbeothildis. cujus ne, sanus ac sine ulla irepidatior.e surrexil Factum
tiextcra nianus eral simili contractionc in tantum est hoc
miraculum dcciino octavo kalendas Julii,
complicala atque distorta, ut ad omnem usum esset ,(
die Dominico, sieiil supcrius comprehensnm esi.

an forte Condrusium? dioecesis Leo-

» Conrfe;isiHm, •
Gennabnm in linibus Aurcliaiieiisinm ad Lige-
diensi3 jiorlio, vulgo lc Condrnz? r.iu,hodie Gien, ut quibusdam cum aliquo in nomine
b Ex pluribus Crcsciuci noniine dietis locis,
cele- fundamenta placet; Genxbus, Lucano.
biius e>l illuil quoil, in Melodunensi Gai!i;c diceecsi A Ciim hic
coticursns cxigal liUeraui Dominicalcm
siutra, regia etiaiu ntinc jurisdiclione pollet. D, el luec hahcatur anno 8iS, ;;cc dciude autc au-
I.S9 HIST. TRANSLAT. IIB. MAKCELLINI ET PETRI. 50t>

80. Quarta atttem fer"a, ij csl, deciino qninto A (listine, inquit, aliquid de sanclis, qui in Trajeclo
Kalendas Julii, pucr quidain, uomiue Folcliariius, ad S. Servalium venerunt? > Cui cum uibil de his
(!. iiionasierio quotl Meldradium l<
vocatur, qui erat se audisse respondissct, « Surge, ail, velocilcr,
cruribus ac pedibus rniscrabili contractione disior- alque illuc proper.inter venire coiileiiilc; uam ibi
lus,eodem iu loco, coraui onmi populo, curatus cst. cs omniura membrorum tuornm rccepiura sanita-
Uudecimo Kalendas Julii venil quidam homoad ec- lem. i Sed cum expergefacta niliil de bis faccre
clesiam, el inter ccteros intravit, cujus dexlra ma- curassel, iteruin scquenii uocle ab codem, siuiiii

nus simul cum bracliio modo mirabili movebatur iu modo, est adaioniia ut Trajeclum .pergeret. III. i

gyrum, ac si molani verlere deberct, idque inces- tainen, ut prius, spreta inonentis voce, quo jubcba-
s:mter agebat. Is dicebat, ob hoc sibi lianc inquie- tur dislulit prolieisci. Terlia vero nocte vidit eum-
ludinem accidisse, quia die Dominica contra veti- dem sibi aslare, etctim quadam severitate, cur mo-
tum moleret; et jam annum integrum evolutum nita stia contenipsisset, interrogare ; baculoque,
esse, cx quo bujusmodi pcena mull.itiis csl. Qui cum qucm tunc manu tenere videbatur, latus ejus pcrcu-
ad sacras marlyrum rebquias appropiasset, iliique tere, atque ul Trajeclum velociter pergexet, impe-
lideliler eos invocasset, moluris illa commotio subi- rare. Nec illa jam ausa trioae visionis auclorilati
(anea quietc sopita est. Ilic hoino de inonastcrio B resistere, accilis aJ se propinquis el aniicis, Tra-

Scotorum, quod Fossse b vocatnr, se venisse, Do- jectum, utsihi jussum erat, deducitur, et in basilica
tliiiimque appellari diccbat. B. Scrvatii juxta saeros martyrum cincres collocatur.
87. ln vigilia S. Joannis 8aptista\ quae est dic Cuuique ibi promiss;e sanilalis prasslolaretur even-
noiio Kalendaruin Juliarum, venit quidam vir Tra- tum, quinlo demum die poslquam illuc venerat,
jectum ad basilicam S. Servatii, qui se de civitate cum niagna oninium admiialione, perfectam totiiej

Tornaco esse fatcbatur. Is, ut ipse aiebat, fuit ab corporis sui meruit recipere sanitatcm.
iufautia surdus et mutus : ductusque a suis ad S. Se- CAPCT X.
baslianum, caipit ibi ct audireet loqui, sed incffica-
Duo miracula, iutercessione &S. Proli et Htiacinthi
cilcr, quoniam verba ejus vix inlelligebanlur ; ipse atijue S. Hermetis, in ecclesia SS. Marceltini et
quoquc, cum alii ad cuni loquerentur, tenuitatem Petri ftalrata.

auililus sui dissimulare non poteral Qui ubi ad ma- 90. Restant adhttc duo valde praeclara miracula,

tiiliniiin officium venil, eoram sacris reliquiis pro- qua3 non solum tegenda silentio non censeo, quin po-

cumbens, obdormivit. Nec multo post, velut aliquo titis illorum conscripiione convenientissinium
quarto
excilanle evigilans, qui os suum pugno pcrcussissel, voliimini, quod in manibus habelur, flnem me fartu-
a firciiiiisi .iiiibus perquisivit. Cui cuui omnes, nc- C rum esse confido. Et licet eadem signa beatis marty-,
minem linc fccisse, respoiidissent, surrexit : eadem- ribus Marcellino et Petro e.nm aliis sanctis pnssint
que liora sanus factus, perfeclc, sinc ullo impcdi- videri commiinia, ex co quod uiuim ex his in adventu
niento, cl amliviiet locutus est. •i
reliqiiiarum sanctoruin Proti elSlyacuithi, etjuxla
88. Cadem die, dum sacra missarum solemnkt ipsas reliquias gestum est ; altcrumqne in die nalaii-
celebrantur, femina quasdam, nominc Adallinda, lio sancli Hermeiis, suis [Ms., subj ipsius reliquiis
duos cereos ad lumen in ecclesia faciendum detulit : conligisse certuni est; i.ieo tanien ipsis prxcipue ad-
quorum unum dextra manu cuidam ex custodibus, scribenda videntur , qiioniam in oa basilica facta
ui accendcrelur, porrexil; alium atilem interini, eorum saeratissinia corpora requicscunt.
sunl,in qua
quasi dc illo postca illuminandum, manu sinislra Geslorum autem fides ad nos perlinet, qni pr.xsenlcs
retinuit. Sed inirum in modum, dum custos sibi da- fiiimus, ei ipiibus ea divina pietas videre concessil.
tiiin accendit, ille qui in manu feminae remansit, Ac proinde, omissa pr.xfationc, ad ipsa quae dicemla
cunclis cernenlibus divinitus accensus est. sunl miracula veniamus.
89. Monaslerium sanclimonialium, Eike voea- 91. Grcgorius, Romana> urbis episcopus, qui Eu-
bulo, situra super Mosam fluvium est. In quo quse-
p genio • simulque Valenlino in pontificatus honore
dam Deo sacrata, nomine Saliga, toto corpore, ex- successit, cttm titulum S. Marci evangelistse, in quo
cepto dexlro brachio, diro paralysis morbo dissolu- presbyter fuerai,arnpliare,et in eo monasterium \cl-
ta jacebat. Huic per quieteiu quidam ex vicinis suis lelexstrucre, quaesivit perceemeleria et ecclesias lon-
astitisse, ac tali sermone eam compellasse visus esl, gius ab urbe couslitutas, sicnbi saiictorum luarlyrum
utdiceret : « Quid agis? Cui cum
non aliud illa, corpora possct invenire : invcnlaque titulo, qucm
quam se in lecto suo quiesccre, respondisset, Au- < operc magnilico exstruxerat, curavit inferre. Casti

nnm 854; verosimile fit, eodeni circiter tenipore sleriiini construxerunt.

Valencenas ct Trajectum rcliquias missas fuissc. 1 Coluntur SS. Piotus et llyacintbus 1 1 Septcmbris,
ldemque opinari licet de Ganda\o. ac S. Hermes 28 Augusti.
a
Meldradium, vulgo Meldert, in Brabanlia, prope e Eugenio II anno 827 die 27 Augnsti moiiuo,
Hngardam, ubi B. Pipinus, ad honorem S. Ermelin- conslituitur Valentinus eique, post \\ dies cireiler
:

dis virginis, sanctimoniales constiiuit. vita funclo, succcdii Gregorius IV, mortmis 1 1 J;ir
''
oppidum districtus Leodiensis.
Fosste. nuarii iinni 841, secundum nostram chronologiani,
c Vide
Vitam Herlindis et Relindis, virginum et At res bie gcstas refcrl Baronins nd annimi 829,
joronim, qu;e cum palre Adalbardo diciuin mona-
m EGLNHARDI ABDATIS 1>'M

igilur fartnm est, ut eo tempore, (|uo sepulcrum A et occasioncm ct modum ingrcssionis susb julieni •
liralissimi Ilermelis eral aperturus, et sacrum illius prcsbytcro oposuisset, conversus ad feminam :

enrpus iinlc fucrat suhlaluriis, unus ex nostris, <|iu « Kgo, inquii, infelix mulier, antcquam excam, os-a
eodem annn supplicamli gratia, ul moris csl poeni- lua coliidam aique eonfringam, tcqiic dcbilem ac
tentibus, Ilnmain venerat, congregalx ad basilicam noslrne soeietalis nicniorem rclinquain. i Elcuin illa,

inartyris niulliluilini cum caueris pcregrinis inle- vclut infirmitalis su;c eonscia, cofpissct voce sup-
resset. Is negotio, qtiod agebatur, diligenter inspecto, plici aiquc siihniissa Sanctornin auxilium implorarr,
spem adipiseendarum luemorati martyiis reliquia- ille slatim, per os ipsius eum ingenli austeritale fre-

rum, licel corde simplici, non tainen sinc eausa con- mens et increpilans, loqui volcnti silentium impcra-
eepil, cl Deusdonain diaconum, eujus in primo libro vil. Eral eniin nobis, qui pr.xsenles eramus, ail vi-

crcbnm lecimus nientionem adiens, obnixe rogavit dendtim valde mirahilc, qnoil illc spiritus immundns
iil ex liis quantiilumi uiique a custodibus loci acci- per os ejiisdiin mulierculse lam diverso niodo lo-

pcrel, miiiiqiic deferendimi sil)i pnestaret. Qui e.on- qiiebatur, et nnnc inasculina1 nunc fcminina; voeis
,

fcstim prceibtis ''Jhs annuens, id sc sine mora faclu- qtialilaicm sic ad purum exprimcbal, ut non una
ium pollicelur; daloquc custodibus pretio, non so- sed duse in ea acriter altercantcs, scque ad invicem
lum snncti Ilermclis, scd etiam sanctornni Proti at- R eonvitiis lacessentes pcrson:c, essc vidercnlur. El
que Hyacinlhi, quorum in eadem hasilica corpora revera dua- erant, diversa inter sc voluntate dissi-
erant posila, rcliquias accepil. Et illas quidcm per dentes : dxmonis una, posscssum a se corpus colli-
quemdam familiarcm suiim, cui Sabbatino cognomcn derc cnpientis, mulieris altcra, hoste quo lenebatur
erat, simulque et nostriim, qui ci ut hoc faceret per- liberari desiderantis ,
qua; diversilas vo!untatum,ex
suasit, millerc euravil : quod aulem de corpore «lisparitalc vocura ac dissimilitudine verboruin, qua:

beati llermctis poluit adipisci, ipse ad nos veiiieus, inter se [Jlfs. add. alternando] jactahant , satis clare

pro ingcnti miinere , detulit. Cuni aulem de adventu atqne aperle poterat intelligi. Complelo igitur juxta

reliquiartim sanclortim Proli el Hyacintbi nobis esset consuetudineiu mysterii calestis oflicio, nohisquc ad

iiidicalum, obviam illis processimus ; easque, ul par curanda corpora de basilica egredientibus, jussimus
cral, honorifice suscipienles , atque basilic:e cum fcminamcum cuslodihus ibidcm, donecreverteremur,

liy.imis et orationibus iiifcrenles, propter corpora opperiri, fiduciam habentes qiiodpervirlulemCbrisli

beatorum Marccllini cl Pelri, etim fcretro quo vene- et merita martyrum suorum, perlidus possessor ejus
rant, eollocavimus. Ebi cum in eraslinum mulier eitoforclexituriis. Ncquenosspes nostra fefellit. Nain
quaulam de proximo prxdiolo, quod Baldradestat post refcetinnem adecelesiam regressi, cxactodsemo-

nuncupatur, (brmonc possessa eum ea-lero populo nid.san.iui illam ct incolumein, ac pcr omnia mcnlis
q
fuisset ingrcssa, coepit ncquam spiritus freinere, ac su;ccompotern, atque in Dei laudibiis exultantcm inve-

prostralam in pavimento collidcre, suamque mali- nimus. Et hoc quidem signuni inadvrnlii reliqtiiariim

tiaiu corani omnibus conGtcndo publicarc. Cunnqne beatorum Chrisli marlyrum Proti et Ilyaeintbijnxta

a presliytero se exorcizante fuisset interrogatus, quis nioduin a nobis comprehcnsum, constat esse com-

esset, iinde venissel, qitmtdo ct eur in cani inliasset; plelum : illud aulem , quod sancto Hermcli adscribi-

ad singnla respondit, sequc non solum dnemonem, tur, quo sit ordine gestum, prxscnti narratione cla-

sed eliaui oinnium viventinm pessimum csse lesta- rcbit.

ttis cst. El cum presbyter ab eo causani tantsc ne-

93. Colonia metropolis cst in finibus Ribua-
quilia; requisissel, malam volunlalem liane sibi tri- riorum, super Hrciium posiia. Ex qua femina qu.-e-
buisse fatebalur. cum ab eo qmereret, si
Itursits
dain erat , a retiihus deorsum diinuia nervorum
unquam in co'Io fuisset; in eodo sc fuisse,et indc
distcn&ionc in lantum debililala, ut, negalo sibi crn-
proplcr superbiam dejectum esse, coiifcssiis cst. Ei-
runi ae pcduin oHicio, non aliler quam sedens , por-
dem pcrcontarui, utrum Christum Domiimm necnc
reclis in anteriora pedibus, ac manibus in lerram
vidisset; ait, in inferno eum a se vismn tempore
posiiis innilcns, seque hoc modo promovens, vieem
quo pro liiiniani generis salvationc mori, alqne illuc ])
amhulandi cxplere poiuisset. H;cc, auditis mirarulis
descendere dignatus esl.
aique virtiiiibns, quas Dominus per sanctos mar-
92. Ubi vero ad id ventuin cst, ul eurn interroga- lyrcs suos, Marccllinnm et Pelrtim, in curationein-
ret, s' nomina martyrum nosset, quoruni reliquia; firmorum atque dehilium , operatus est , ad basili-
pridie eideni ccclcsiie illata; sunt? c Notissima, in- cam eorum venire gcstivit : et quoniam alilcr coin-
ipiit, mihi snnl eorum nomina : quia quando passi moilc nequiveral, in nave mcrcatorum, qni illo a«l
sunt prajscns astabam, ac dc eorum sempiterna
,
festivitatemeorumdemsancloriim ibant, advecla est*.
gloria ingenti torqueliar invidia ; quos etiam hic
venitqne illuc ad dicm natalitinm, alque ibi spc re-
inodo patior infestissimos : cruciant enirn me lor-
cupcrandx salulis aliquandiu morala est. Sed ubi
mento ineredibili, atque invilum de hoc vasc, in quo
diu latitabam, exire compelhmt. » Cui preshylcr .
vidit curationem suam esse dilalam — et revera di-

< Cum exieris, inquit, quo perrecturus es? — Ego, lata erat, non negata ;
quia non alibi, sed ibi ; ncquc
ait, in viani pessimam perrceluriis, etlonginquas de- lunc, sed alio tempore firri debuit — slatnit Mogun-
serlasque rcgiones peliturtis sum. i Posl h?cc cum liacuni prolicisei. Erat enim in proximo festivita;
5fl3 iMYTBMUS DE PAS"SIONE MARCELLINI ET PETRl 504

« sancti Albani mailyiis.cnjus apud eamdem urbcm A dincm, compleio noctuniali oflicio, ad quiescenduui
el basilica el percclcbre monaslerium est. Quo cum \Ms.add. ecclesia] fuisseniusegrcssi, celcris exeun-
vcnissct, cl apud nicnioriam martyris , pro ruslitu- tibus, fcminailla iniroirc volens, inipsolimineconse-
tione salulis suae, Domino supplicassct, vidit perso- dit. coram omnibus stupore quodam oppressa,
Ibique

poivm (|ucmdam juvencm clericum sibi assistenlem, paiumpcr oblicuit ac deindc erumpente ex omnilius
;

;ic novos calceos inanu ferenlem, aique ui cos accipe- pedum unguibus aliquanto sanguinc, ad se reversa,
ret pcdibusque induoret imperanlem : se qtioquc ita manum circuinslanlibus porrexit.erectaque inpedcs,

fecisse. Illum deinde praecepisse, ut bis calceata ad a 1 scpulcruin martyrum aniliulare cicpit. Quo cum
locmn , unde illo vencrat, reverterelur, ibique ad- pervcnissel ad oiationcm corain allari prosternitur,
venluin medici prxstolareiur, qui eam esset procul ibique tamdiu jacuil, quoadusque Iiymnus, quciu cxul-
duliio sanalurus. Qiuc ubi evigilavit, visioni lidem tantium simul atque mirantium muliiiudo Deum lau-
accommodaus, quanla potuit celeritalc ad sanctorum dans devotisbime cantabat, compleretur. Quo linito,

marlyrum salutifera limina rcversacsl; acper duos sana surrexit, sed in patriam ulterius redire noluii.
meiises in eodem loco inter alios pauperes conver- Merilo igitur miraculum istud beato Hcrmeti ascri-
sata, poliicitalionem visionis opperiebatur. Ctira in- liiur, gujus die natalitio , ei sub cujus reliquiis ge-
teriiu, circa medium fere mensem Augustum, Deus- M stum csse consiut Scd ncquaquaiii sanctissimi raar-
dona diaconus, cujus in primo operishujus libro cte- lyres Marcellinus et Petrus ejusdam operis exoitcs
bram feciinus mentionem, Roma vcnicns, uiiuui ar- esse possunt, in quorum basilica palralum csl; ct
ticulum digili beati Mcrmetis marlyris pro niagnn qtios ipsa, qu.c curata cstfeiniiia.toto peregrinationis

nobis nuincrc delulit. Qucni accipientes , capsula sine tempore, ul sc adjuvarent, scmpei iuvocavit.
ivMin Jiiiiin, in supcrion parte basilicx, supra ipsum 'Jl. Hasc sunt qua: dc innumcris sanclorum vir-
occidcntalcm ecclesix introituin collocavimus. At lutilius, aut a noliis visa, aut lidelium veraci rela-
fcmina qux, ut divi, visione diviiiilus admonita illuc lione ceuiperta , lille.ii-. ac inemoii.e maiidare de-
venerat, et duobus jain exaclis mensibus, nihi! pro- cicviiuus ;
qiue Christi amatorlbus ac luarlyrum cjus
missa: opis sibi advenisse cernebat, delusam so vano veneratoribus ad legendum grata fore non ambigo
somiiio existinians, reditum in patriam meditari cie- quoniam nihil cis videlur impossiliile, quod ul liat
pit. Staiuitque ciim negotiatoribus, qui se reduce- Deo omnipolenli placuerit. Incredulis auiem ac san-
rcnt, ut proxiir.a Dominica , quae quinlo Kalcnda- itoium glorite deroganlibus, quia fastidiosa esse non
rum Septembriuni die b simul cum aoniversaria san- dubilo, iio omnino legere velint, suadendum censeo :

cli Hermelis solemnitate erat fiitura, navem eorum, ne forte vilitale noslri sermouis oOiensi, blaspbeiiiiaiii

iu regionem suam reversura, conscenderet. Jauique et invidentiain devitare non valeanl; ac sic Deum ei
instante nocte, quse diem profeitioni coiulicuim erat proximum, quos amare jubciitur, se odisse decla-
sine dubio prajcessura, cuni nos secundum lonstictu- renl

S. Albanus martyr Mogimtix colitur 21 Junii. b Annus hic fuit 830, liltera Dominicali B.

a
BHYTHMUS EGINHARDI
ERUDITISSIMI VIRI

DE PASSIONE CHRISTI MARTYRUM MARCELLJM ET PETRI.

[Acta Sauctorum Uolland. lomo I Junii.]

I. Erat quidam cxorcista sanetus b , Petrus no- D Pcena inflicta prcevaleret Cbristi fidcm lollere,
[mine. Sed cor, ccelo lixum manens, nescit flagris ccdere.
Qui doctiinam magni Pelii secutus aposloli, Cui custosdcputatus prodult Arthemius,
Veraiu fidcm Jesu Cbristi pncdicavit gentilius. Qui reorum turbam diris constringebat vinculis,
Halignorum adjurator isle fuit damionum, Atque clansira caligesi servabat ergastuli.
Atqueatros verbo potens efliigabat spirilus, Eral cui cbara valde nala, virgo nomine,
Pcrque signum sanclx crucis ajgros sanos fccerat. Qua; invasa pioc feroci vexabatur da-mone,
Quem pagani comprehensum duris nectunt vinculis, El paierna saeva pcena cruciabat pectora.
Ac per mulla lauialum lormcntorum gehera, 2. Quod cum Petrus comperisset, corapellal Ar-
Ad cxtremuui (eueliroso manciparunt carceri. [tliemiuiii.
linprudentes arbitrati quod per artus corporis Monens simul et exhortans, Chrisli miles iiiclylus,
a
Hunc litulum prrcferl vetns codex bibliothecx S. Bened., sasc. iv, partc i)
sancii Benedicli ad Ligcrim (Mabill., Acta SS. ord. b D. Teulet, Ronuv,
£95 EGIMIAIi D! AiiliATIS f»9S

Mercaretur sancta fide ul salutem filiie : A 1. Ita dixit, ct absccssil, seque doinum contulil,
« Deum, dixit, crede Christum, qui creavit oninia, Conjugique cuncta su.e, cognomentn Candid e,
Qui cceluro terrainque sna conlinet in dextera, Valde stiipens atque inirans diela Pelri retulit.

Kt <|iii miti potentalu protegit quod possi let. » Cui conjux iluliitanii corde l.iiur credulo,

Hicc bealo proferente Pelro Chrisli famulo, Se uiirari qnod iiisaniim voluisset ilicere,

Custos ille tenebrosi carceris Arlheniiiis Qiieui audisset sospitalem (ili:e proniillerc ;

Plura dicta conlra refcrl, scd eadem frivola : Nec hoc diu dilferendiim esse quod promiscral,
• Non est, inquit, vertiin, Petre, neque verisimilc Sed pr.TScnli se facturum faterelur tempore,
Meam tuus possit Christus u( salvare Qliam, Et quoil dixit ac spopondil, hodie claresccre.
Oui nullum exhibet suis solamen cultoribus. Ille vero conlra nilens, uxoreni increpilal,
Ferret, puto, si valeret, opem suis famulis, Ciir bis verbis lidein darel, el appellal f ituatn,

Sed hoc illuni non valere produnt illa verbcra, Quia Christutn Deum Petri lam potenlcm credercl.
Quae tu dudum propler ipsuin tolerando dcficis. • lNon cst, ait, niiinen ulliitn, sed nee ipse Jupilcr,

Ad hsec Pelrus vultu laito pauca verba rcferens Qno I e imdem sic conclusum possit vinclis solvere
i Cbristum, inquit, confitemur, et in ipsuin credi- Vel ex antri letrolacu liberum dimitlere. »

[uuis, B llla Petri verbis credens, quibus se promiserat,

Qui est solus sscculorum Salvator et Dominus. Per virtutent Jesu Cbrisli mira posse facere,
Ipse valct, quidquid sibi placuerit, faccre, Tali sibi resistentem repulii elogio :

Tam cuclo terraque |K)tens, quam el ponti (luclibus, « Bocest, inqiiil, quod augebit Dei sui gloriam,

Cui servit lotuni suis cceluin cum siderihus. Cum per ilbim eril factum, quod patrare nequeunt
Ille potest,quandocunquc sibi placet, solvere Illa uiagna, qu.e a nobis iiiinc coluntnr, nuinina. »

Duros nexus catenarum, quiiius vinetus tencor, 5. H:ec diim simul ac vieissim allernando confe-
El de cmictis lormciilorum pamis tnliim reddere. [runt,

Sed meum credn quod nolit impedirc bravinm, Atque, solis orbe merso, stellse noctem proferun!,
Quin peccatis dcpurgatum pervenire faciat, Ecce Petrus, ul promisit, adest adinirantibus,

Pcr lormenla passionis, ad perennem gloriam. Signum crucis manii geslans, veste fulgcns candi !a ;

Vellem tamcn, o Artbemi, faceres periculum, Seque verum Cbristi servum, et non falsum aliquid
Verum siel, anne falsum, quod i!e Chrislo creditwus, Esse monslrat, dttm miilloriimcontrectatitrniaiiibus.
Quodque illum lam poientem omncs essc dicimus. » Ha^c cernentem slii|ior ii:gens arripit Ar:beniiiim ;

3. Ad hacc anlri carccralis cnstos, nondum cre- At»ue Petri sine niora peJibns aJvolvitur,
[diiltts :
^ Deum solum veriini Cbrisium magnis clamans voci-
< Fial, ail, quod bortans, bodieque clareal, [btis.

Valeat qnid Christus tiius, quem riie rogas credere. Hoc el eonjux, hoc et cuncla consonat familia

En ego niinc luis vinclis superaddam vincula, Esse nullum nisi Christum, rerum potenlissimnm,

Tcqitc ipsiun tencbroso clausum linquam carcere, Qiiem bcatus pr^dicassct Petrus alque colerel.
Afque antii posles seris slringam lirmioribus. In adventu cirjus ipsum, quod coruin filiam

Si 10 unli^ iiinolatiim liberaril ncxibus Diu tnale possidcndo vexabat, dxmonitim

Christiis vester, ac solutum sospilcm reddiderii, Fugit sialim, et invitus Dei viruni pradicat,

Credam illuin, aiqne Deuin colam sine dubio; Ul in alto malum a atrox audirclur aere :

I.a tamen ratione, si redemplam videro, < Virtus, dieens, Cbrisli, Petre, in te manens pepulil

IpsoChristo faeienle, ineain charam filiam, Mc de illa, quam leiicbam usqite modo, virgine. »

Al> illius doniiiiaiu, quo vexaiur, dxmonis. >

(i. Bsec i!iiu Petro facient i per vii liiteui spirilus,

Tunc subridens fortis ille Petrus Cbristi famulus :

Faina velox, per virina slaliin loca volilans,
< Fi-.les, ait, imbecilla confirmari poteril, Mtiltos valde cougregavil viros atquc feminas.

Si, qu:e vcibis promisisti, faetis adimplcveris n Nam non minus quam ireeenti convenerc niaseuli,
Meque, humana sine ope atque amminiculo Mulicrum quoque inajor iiumcrus confiuxerat,
«Slo lelro quo includor libcratuni carcere, Simul omnes admirantes sanctam Chrisli gloriam
Domus tnse limen pede penctrasse vidcris : Etenim cernebant eiincli, quod in Cbristi nominc
Etnon tantum contemplatu, sed pahnarum lactibus, Omnes morbi sanarentur per supernain graliam,
Explorando comprobabis ipsum tibi assislere, Perquc sacra Pctri jussa pcllercutur dxmones.
Quem inclusmn dimisisii tcnebroso in carcerc. Et videntes, corde puro capere dcsidcranl
Ad haec verba crebro caput agitans Ariiieinius, Fidcm Cbrisli salutarem, simul atque llagilant
Et non credens Denm posse lanta bona farere, I i in sacri mererentur unda foniis ablui.
Tali Pelro scrvo Cbrisli respondet afiamine : Huc slatim, vocanlc Petro, venil Christi famulus,
« Homo, inquit, niente caplus, aliena loqueris, Magnus martyr ct ccnfessor, Marcellinus presbylcr,
Quod ex mullis accidissc reor passionibus. l!t novcllum confimiarel baptismate populum.
Quas tu diu propter scclani Cbrislianam sustines. » Qii;c dum cssent adimplcla compctcnli ordinc.

* D. Teulet) palatn
.',!)'; RUYTHMUS DK PASSIONE MARCELLIM ET PETIU. 598

"Niiin Dci qualcrdcni dies evclnti suiu, \ Orani victu abslineri Christi jiibensfanuiluir.,

IVr quos sancli dovx gcnlis nalionem roboranl lit, his pienis cnccalus, intcriret properc,

L't. in Christo permanenies, erealuras colere Cui fiilem extorquerc sc non possc videral.
Nolint, \ilani neque islain vclul magni qitippiani !). Tuai dcinde Petrum videns, lalibas alloquitur :

Ampleclantur ; iunno vclint propier ipsum perder « Nolo, inquit, arbitreris, itcrum cculco
7. Ilis exaclis, ailest sasvi unissus liclor judicis, Tc lorqucnuiim, vcl igniliscxorendum faculis.
Jubens omnes qui fuissenl lelro clausi carcere, Iinino uoris, quod neclendus nodis rortioribus,

Ail conspectum nocteprima arbilii assislere. Slipilique applicalns luce slahis craslina,

Quod extemplo cum audisset atricustos carceris, Ac ferarum lanialu vilam brevi linics. »

Blandis vinctos, qui aderant, vocibus alloquiturj Tmii beatus respondendo Pelrus forti pectore,
Irent cuncti, quoquo versum vellet quisque perger Iram \olcns contumacis concitare jndicis,
« Qui ad palmam, inquil, regni pervenire cogitat, Tali voce socvicntcm provocat itisaniam :

lliemecum ad Screni judicis praesenliam, « Cum Sercnus vocileris, miior valiJissime,

Poenas ibi subiturus, pergere non h&silel °. Cur tam tctio vtiitum geras obfuscaliim nubilo

Si quis vero nondum vitam mundialem speniere L'l uicnsiirani pcrvidcrc propriain non valeas.
Valel, atquc toriucntorum est pavore terrilus, B Essc namquc te monalcm univcrsi novimiis;
Eat libcr, qno voluntas illiun sua lulerit. i El tu, vclut quiddam niagnum iu lc vigcns mancat,
Ecce aulem judex, primo noctis gallicinio, Grandes peenas comminaris Christiano populo ;

Stirgil vigil, ac furcnli voce jubel noxios Slulta nimis ac fcroci couOdensaudacia,

Suis omnes alligatos e\liibe:i visibus. Immorlalcm Cbrisli fidem, de crcdcnlum cordibus,
liuie praslo lenebrosi custos astaas carceris : Exturbari miqtiam posse pcenis (cmporalibos
i Pctrus, ait, exorcista, quem puniri jnsscras, Sacerdolem quidem Clnisli , qucm rogare potcras ,

Per virtutem sui Chrisli cunctos vinctos solvcrat Ut pro iuis exoraret plurimis cxecssibus ,

Et catenis absolutos, ire jussil Iiberos. Pugiiis cscsum al(]itc viucliim mancipasli carceri.
Ipsetamen, Mareellinum quemdam secum relinens, Pe ipio tamcn li isli facto, vcro kelus gaudio,

In qna scmcl missus eral pcrmanct custodia. » Magnusille martyr Chrisli modo niliil qucrilur;
Hirc diccnlem furibundus imperal vicarius liumo rcrum condilori dignas rcfcrt giali.is. i

Plumbo cxsum, atque viuctum, carccris Artbemium Ilis anditis, cffcratus tormeutorum arbiier,

(u obscuram atque arctam recipi cuslodiam. Petrum jubct calenarnm comprehensum ponicre
8. Sanctosvero Marcellinum atque Petrum marty- Oneratum, in obscuram rccipi cuslodiam :

[res, El in cippo furibundus prax-ipii arclissimo,

Qu.TsJ.ioiiem liabit.irus de illortmi actibus, Plantas simul atquc Crura preliosi martyris,
Suojn ;et ssevus judex tnbunali assistere. Ne abirc pravaleret, inclmkndo comprimi.
Quos ut torvis coram stantes conspicatur vultibus, 10. SeJ eism cssent isto modo soparaii marlyres,
Blandis priino compellandos arbilratus vocibus, Celso mi^siis \isita!or cceli vcnil culminp,
L't eorum permularei mcntium proposilum :
Ad licalum Christi lestem consoianilum, augclus.
i Pocna, dixit, vos minoreplecli posse dicerem, Qui dum sanctum invenisset vitro supcrposiluin
Nisi cunctos criminosos, qui vobiscum carceris Marcellinum, sine vesle nudo vinclum cornorc,
Anlro clausi tencbantur, cffugissecernerem, Christo Deo supplicantem, sicut erat solitus,
Et boe facltim vestro nossem Chrisliano dogmale, Solvil statiin, etopertum indumcnlis propriis,
Pcr quoil malc miseroruin mcntibus ilbulitis Quoquoversus prxcedenlem se sequeiidum imperal,
Fascinantes ac fallenlcs magicis versutiis. » Eo dicens perducendum, ulii Pelius fuerat.
Cui magnus Cliristi marlyr Marcellinns presbytcr, Cumque esscl illo vcnliim, verus Dei iiuntius,
1'orii peetus pietatis plenum gerens spiritti, Petro statim absolulo, Marcellino pneciplt,
Pauca quiilcni, sed non parva, verba contra rcddi- Ul se ambo prxcedentem sequerenlnr pariter.
[dit:
D Quem sequenles inlravennit domuni quamdam su-
« Non est, iiiquit , criminosus nec dicendus noxius, [bito,
Qui, oaiisso paganisino, Christo coepit credcre, ln ipia eral congrcgalus Christianus populus,

Alipie illi sana mrnle serviendum judicat. Qui per ipsos ad divinam doclrinam pervenerat.
Hoc qui facit, Dei summi filius vocabitur, Tiun praxepit iile magnis angelus martyiibus,
El a cunctis peccalorum absolutus sordibus, l!l calcrvam coiigregalam conlirmarc sludeant
Yere esse quoil vocalur, Deo dante, visilur. » Pcr septena proximorum dierum voluniina :

Hoec dicentem Marcellinnm impcrat minaciler Ac tiini dcmum socvienii se lyranno proferant
Saevus jmlex, sub duoruin pugnis caesum subigi : Ostcodantque parum posse illius potcntiam,
Et in locum, omni luce qui careret, projici Contia Dei continentis cuncla providenliam.
In quo vitrum super Iiiiiiium fecit fractum spargier, 11. Tum srquenti lnce jussitjudcx crudclissimus,
Ac dcsuper asscrtorem veri midum stcrnier b , Ll miiiislii visilarent loca, quibus marlyrcs
Atque vinctum volutari illis in fragminihus ; Ciausos siiuiil ct ligaios cuslodiri jusserau
a D. Teulet, dubitcl. i»
D. Tculet, sterncrc.
699 n.iMiuu.i ADBATIS COO

Cunique ibi non repcrtos refercntes dioereul, Locuui su.u passioni largiorcm faciunt.
Irejussit, et addaci, una cuni Arlhcmio, iNam ct spiuas aiquc vcpres cvcllebaiil mauiba»
l quoque muJierem, cognomento Candiilaiu,
|iis Ipsi suis, ut purgando terram puram redderent,
Atque natam eorumdem, nuncupalam virgincin Sacruiu erat qiue illorum cxceplura sangtiinciu.
l>e qua Petrus exorcista daemonem exptderat, Tunc orantes, atque pacis sibi danlcs oscultiui,

Kl purgalain, regi Christo crcdulam reddiderat. i.eun tlexo, percussorem patienlcr perferuut
Hos adductos ille truci intuilus oculo, Ac pinjecta gravi peluut xeliiin carnis sareiua.
Uiis jussit, immo tetris ul litarcnl larvulis, Qiiorum ipse ,
qui eosdem magnos Christi martyrcs

Atque sacram Christi fidem abncgando linquercnt. Kerro jussus jugiilavil, se vidisse fassus esl,

El cum nollc pervidisset imperata facere, Carnis vinclis absolutos evolassc spiiilus ,

•lussil sajvus ut in » iugenli ruderiiin cougerie, Koruia quasi virginali , tcclos vesle fulgida,
More pressi noxiorum, necarentur pariter. Auro quoque radianles ac gemmarum liiinine,
Qui cum vmcti dneerentur viamper Aurcliain, Augclorum coruscantum circumdaios agmine,
Vident siinul Maiccllinuiu atque Peiruiii martvics. LaMabundos cum immcusa lucis alTluenlia ,

Kicumeis muttam valde populi frcqueniiam. Supra cuncla penctrando celsa inundi sidera,
Quibus visis, profugissc tremefacios asserunt Sublcvalos ad xlerna cucli regna scnndere.
Qtti beatos confessores, eatenarum pondere li Dn:e quxdam referuntur Romae nata; fcnuiia',
Pnegravafos ac dcpressos, ptiiiiendos Iraxeranl. Una dicta esl Lucilla, Firminaque altcra,
Quos ut pii fugientes turba vidit populi, Veram puris rellnentcs Christi fidcni cordibus ;

Praecurrendo festinavit prsevenire pavidos, Qii.e pri)|iiiK|ii.e tcr beati marlyris Tiburlii,
Ac mulcere cor furenttim verbis cospit mitibus. Ad illius sancrosauctiim assidentes Uimulum,
Sed non valens quod volebat pia plebs perucere, Deo gralas vigilando ducebant excubias.
Loco fixos relenlavil, ilonec Christi famulus Quibus ipse, cum beaiis scmet comilantibus,
Marccllinus obtnlisset salutarcm bostiam. Marcclliuo atque Pctro, manifesle relulil
Nam in specu, quo futura sperabattir passio, Per soporem, ubi sacra jacuissent corpora
Marlyr Christi cclcbravil missarum solemnia, Eorunidem eleclorum atque simul admonet ,

Quis complelis , absccsscrunt quos abire jusseral. Ul euntes absque mora , illa slaliin auferanl,
IS.Tuniconversi MarcellinusatquePetrusmartyres, Et in crypta suum prope curent corpus ponere.
Ainbo simul perlidorum alloquuulur popttluni Qu:e prasccplis obscquenles, Nigram silvam adeu;il,
Atqtie t.ili furibundos compellabant faminc : Sublalosque beatoruin inde portanl cineres
f En vidistis, quod in nostra diiione fuerat, Et iu specu deponentcs, jusso loco tumulant.
Ut vos ino.lo, quo vellemus, valeremus kedere, Quas ad ista peragcnda adjuvisse referunt
Etquos vinclos tenebalis, vi ereptos lollere. Duos quosdam de sacrate sedis aposlolica:
Sed hoc uolle Christiana fecil paticntia, Clerkis, quos ordo sacer nominat acolythos.
Quaui suoruin iuferendo b famulorum sensibus 15. Hxc ut gcsta referuutur, retulisse asserunt
Suo miles ac modcstos Chrislus facit niunere. llliiin ipsuui, qui eosdeui intereinil martyres,
Kl nunc quidem nos superna suffraganle gralia
, Ki ab illo didicisse Damasum pontificem,
llinc abire poteramus, si hoc fcrrct animus. Cum, ailale pucrili, per eadem tempora,
Yosconlra* qtiid possitis, tandem palain dicitc? i Sub magislro ministraret, et ad magnuni cresceret
Tum frendentes ac frcmenles Salanoe salelliles, rteriuu ciilinen, tunc Romana leclor iu ccclesia ;

Primoipsum, quem trahebant, trucidant Anheiiiium, Post h.re cuncla mcmorasse , ac mandasse liitcris,

Knse duro ferientes effeceruiit marlyrem. Cum illius aliua: sedis obtineret apicem
Clijus neci conjunxerunt conjugcm ac liliaui ; Kt uriota piincipalii polleret ecclesia.
Quas, per cryplae liminare pneceps datas, obruunt Ille aiitem, qui bealos marlyres percusseral,
Saxis siinul alquc magnis arenarum molibus. Dorotheiis cognomento, per divinam gratiam
15. Tum beatos assertores vcritatis alligant Ad baptismi sacramcntuin pervenisse dicitur,
Marcellinum atquc Petrum, avidos martyrii Sacram sedem tunc regente Julio |K>ntifice,
Anneclunlque calenatos arborum slipilibus, Publicam simiil puramque gessit posnilenliam,
Uoncc letro nuiiliarcnt lormenioruin arbitru, Atque iiioruin pioliitale consequi promcruil
Atque ipso compcrircnt, deccrncnle judice, Sempitcrni salvatoris salularcm graliam,
Quali morle magni forent consumemli martyres. Per illorum, quos percussit, bcatorum niarlyrtun
Qni dum cuncla cognovissel gesta quaeque jusserai, iNunc et sempcr memorandam miram paticutiani.
Nigrain jubel iulra silvam sanclos duci marlyres, Qui de mundi triumphaiites principe diabolo ,

Kt inibi capitalem capere sentenliam. In supernis collocati sciuper gaudent scdibus ,

Quo cum cos deduxisscnt lUeiiioniini salcliites, Corara Christo, per a-ieina sxculorum sxcula.
lllt laeti et alacres laudantesquc Dominum,

• n. Tculel om. in.

b D. Teulci, interindo. « D. Teulct, ros econtra
 ni\m\E. 304

EGINHARDl CHART^E.
A neal. Et si aliquis conlra hoc noslra; donationis
V.harta qua Eginhardus , annuenle tmma uxore sna, testainentiim resultare voluerit, aut illud convellerc
ceUam Uichelstudt cum appenditiis, relento cjus- atque cvacuarc teniplaverit, primitus Cliristuiu et
dcin usufrueiu , monasterio Laureshamensi con- sanctum martyrem ejus Nazarium nefandis ausihus
cedit.
(Ami. 8I!>, H Seplembr.)
suis contrarium scntiat, et insupcr, lisco distrin-
gcnlc, mulctam de rehus propriis parli pr.cilieti vc-
(HelvicD, Anliqaitales Lauresbanieuses, p. 41.)
nerahilis monastciii coaclus exsolvat, auri videlicel
Dominus ac Redemplor noster corporaliter in
lihram iiiuiiii, argenli pondo xn. Et hoc tcslaraen-

terris conversatus, homincs, variis sordibus pecca- tum, atque baec donatio nustra lirma <>t inviolata
lorum inquinatos, admoncrc dignatus cst, dicens :
permaneal. Et si, quocunque lcmpore, a quolihct
Date eieemosynam, et ecce omnia munda sunt vobit;
hoiiiine aliud insirtiinenlum in nostro noroine prola-
et ileriun : Facile vobis amicos de mammona iniqui-
tum fuerit, quod liuic nostro lcstamento contrariuni
latis, qui vos reeipiant in tvicrna tabernacula. Idcirco sit, indiciiim dalorum anterius vel posterius habens,
nos, in ipsius Dei oninipoienlis et ista juhcntis no- eliamsi manu nosira videatur vcl dicatur esse fir-
mine, Eginhardus et Itnma, simul de salute anima- matuin, vacuum et inane remaneat, et nullum ef-
rum nostrarum cogilantes, ct de aholendis pcccatis
B fectuui ohlineat; sed, ut prxdixirous, luec doualio
nostris, beataeque ac pcrpelux vitx prxmiis conse-
noslra perenni stahilitate firma et inviolabilis pcr-
quendis pari devotione Iraclantes, hoc testamentiim
severct, siipul.itione subnixa. Et ut Iioe lcsiamcn-
facere decrevimus. Per quod sponlanea et integra
tum, juxta legis consuetudincm, inlegram firmita
voluntatc donamus, quod ah hodierna die donalum
tem accipiat, propriae manus suhscriplione illud fir-
esse volumus, id c-st , cellam nostri juris vocahnlo
mare dccrevimus, et idoneorum lesiiiun, qui ipsam
Michlenstal, sitam iu pago Plumgowe, in silva quae
donationem viderunt, signaculis roborari fecimus.
Odencwalt super fluvium Mimilingum, quain
dicilur
— Facla donatio in Laureshamo inouasterio, n Idus
nobis gloriosissimus prineeps domiius Hludowicus
Septemhris , anno vi regni domini nostri Hludo-
imperator largissima liberalilalc concessit, etdejure
wici gloiiosissimi impcraloris in Dei nominc feli-
suo in nostrum jus solemni donatione transtulit, ac
ciler.
pr.etvpti sui auctorilale in proprietatem nohis con-
Ego Egiuhardus peccator el donator recognovi et
lirraavit. Hanc, ut diximus, cellam suh inlegrilate
Ego linnia conscnsi etsuh-
mair.i propria suhscripsi.
< iiiii omnibus appendiciis et termiuis suis, ct cum
scripsi. y Signum Rabangarii. f Signum Warbolo-
omnibus ad se pertinentihus, id est, basilicis, douii-
hus, caeterisque xdiGciis, lerris, pratis, silvis, cam-
nis. f Signum Wolfberti et alioruni.
^* Ego Hirmimarus diaconus et notaiius imperialis,
pis, pascuis, aquis, aquarumve decursihus, cultis lo-
roganle Eginhardo, hoc testamenlum scripsi ct sub-
cis et incullis, mobilibus rebus et immobilibus, ac
scripsi.
seipsas moventibus, inancipiis diversi sexus el aeta-
II.
tis , numero centum, donamus et tradimus ad basili-
Descriplio locorum terminorumque vilkc Michelstadt
cam sive monasterium vcnerandi martyris Chrisli ab ipso Eginhardo facta
iNazarii, quod vocatur Lauresbam,et est conslructmn (Helvicli, ihid.)
in pago Rbenense, in ripa fluminis quod dicitur Quoniam sunlquidam qui, fastu sa;culari ttirgentcs
Wisgoz, uhi tempore prsesenti vir venerahilis Ada- et semetipsos amanles, a Christi lidelihus sacris ec-
lungus ahha Deo deservienlis congregaliouis pastor clesiis scu monasteriis contradita invadunt, aut ut
et rector esse cognoscitur. Ea videlicet rationc me- sihi hseredilario jurc retineant, aut mundiali balllieo
moralam donationem atque tradilionem facientes, in benelicio dividanl : ego Eginhardiis, ne in his,

ut, quamdiu in hac morlalilate divina jussione vixe- quae de regia manu Hludowici imperaloris in loco
rinius, habeamus pnedictam cellam in nostra po- Michlenstat conlraxi, maniis iiiitpiorum pracvalcat,
lestatc, etsuh nostra ordinatione, absque ullius pcr- advcrlat, obsecro, fidelium lani sequenliiim quam
soiue aut potestalis contradictione vcl impedimcnto, D praiscniiiini memoria, qualiler iu ununi sint collecla,

tam simul, quam singillatim per successionem si, , quihtisvc cxpressa vocahulis. Poslquaiii cum locum
uno supcrstite, alter e nohis anu- deccsserit. Filios pranominatum Laureshamensium dominationi suh-
quoquc si nos habere conligcrit, iiniis ex cis in jugare disposui, adscitis qtiihus riotuni fuer.it, ler-

eadem posscssiouc nobis jnre precario succcdat. mintim et vocabula iocorum diliyenicr invesligavi, et
Post obitum vero nostrum, memorata cella cuiu reccnli memoria notarium meum Lulberum expri-
"iin.i inlegrilalc ad prsenominalum vencrabile mo- mere liitcris jussi : ea videlicct circuraspcclionc,
naslcriuni absque ullius contradictione rccipiatur, et quia mullorum monasleriorum eis prajtlia conjuugun-
in ejus poteslate atque dominio perpctuo perma- lur, ct diversoruro domiiiorum hcnclicia circuroqua-
<;o:> EGIMIARDl ALEATIS GOi

que icrminanlur. Haec igitur tcrminonim loca ci \ lium rirorum, per ccclcsiasiici atquc imperialis de-

locorum vocabula itcsignantur hoc mo !o : Dum a creti, sicul superius conscriptum est, auctorilalefn

monle Ifamenhart incipiunt, et loiiim cundctn mon- civem romanura staluo; c! per hujus paginan, quai
iimii usque ;ul plaleam coroprehendunl; a platea ob confirmajidam ejus iiigcmiilatem a mcconscripui
usqne ;ul duplicem quercum; indc inler Ulcnbuch et cst, tradilionem, a vinculo servitulis absoWo : iia m
Rumpheshuseii ad quercum ; de quercu ad fluvium ab tiodierno dic vel lcmpore bene ingenuus, alque
Bramaha; perhujus descensum in Willinehach ,
pi r ab omni scrvitulis vinculo sccurus permaneal , lan-
hujus ascensura usque ad lapideura rivulum; inde ad quara si ab ingcnuis fuissct parcutibus procrealus
Willineburch, per unam poriam intro, perallcram vel naiiis. Eam denique pcrgat partera, quam ei ca-

foras. Inde iu ripam Euterun, per luijus desccnsum nonica) liberatiouis lionor concesserii , babens ad
ail Langenvirst, ubi Langenvirst sciniilur. Super hoc portas aperlas, sicut caHcri cives romani. lia ut

Langenvirst ad Brcilensol; indc per Eichcndal ad dcinccps neque nobis, ucque successoribus nos.tr s

flumcn Urtclla. Per uujiis asccnsum in Vinsterbueli; ullum debeat noxix, vel servilis eondiliouis servi-
iutle ad Phaphenstein Eginhardi. A Phaphensteinc lium, ueque aliquod liberlinitatis obsequinm ; scd
supra Richgeressneilten ; inde ad verliccm f.lo- omnibus dicbus vitae suse sub eertu plcnissimatpic
phendales ad Clophcnberck; indc in Cuningesbrun- ingenuitate, sicul aiii cives ro.na li, per bunc mami-
jj

ncn. Per hujus dcscensum in Mimclingen; per hujus niissionis alque ingenuitatis lilulum, semper benc
ascensum ad Manegoldescellam ab hac in fluvium ; ingcnuus atque secnrus existal ; et de peculiarc
Mosaha. Pcr lnijus ascensum iu Geroldesbrunnen ;
quod balict, aut qnod abhinc assequi potuerit, facial

inde ad Ellenbogen in fluraen Branbach. Per ejus secundum canonum anctoritatem libere quidquid vo-

dcscensuHi in Mimeliiigen ; ex qua ad quercum inler luerit. Et ui hxc manumissionis cl libertalis anclo-

Crascapht el Munitat; imle ilcrura ad raontcui Ma- ritas ineonvulsam alqne inviolabilem ohtincat firmi-
mcnbart. talem, mann propria suhtcr tirmavi, sacerdotes quo-
III. quc ct clcrum ccclesiai nostrse, necnon et laicos
nobiles, qui buic absolutioni prxsenlcs fuerunt, si-
Charia Eginhardi, monaslerii S- Servatii confessoris
abbutis, qun Meginfridum ejusdem monaslerii ser-
railiter subler lirmare rogavi. Actum Trajcclo citra

vttm, ad saeros ordines electum, solcmnitcr manu- Hrenum in monaslerio saneti Servasii, anno, Cliri-
miitit. sto propitio, imperii domni [Hludowici] VI, indi-
(Ann. 810 vcl 821.) clione xnn. — Ego Eginhardns abbas, manu propri.i

(Doin. Bouquel, llecueil des Hnt., lom. VI.) subscribendo lirmavi.

Auctorit.is ccclesiastica patenter adinonei ; insu- (]

IV.
Commutatio mamipiarum inter Eginhardum abba-
pcr et majcstas regia eanonicis decrctis religione
tem el Theodradam monasterii S. Marite Argento-
constantissima concordat, ut qucmcunqne sacrosad gileusis ubbatissam.
ordines, ex familia propriu, proinovcnduin ecclcsia (An. 824.)
qu.cque dclegcrit, liunc in prasenlia sacerdotum, (Mubitlnu., d" He diplomalica.)
cxterorumque clericorum canonice dcgenlinm, si- Oppilulante Doinino Jesu Christo, placuit atque
mulque et nobilium laicomm, is, qui tunc lcmporis convenit inter Tbeodredane nobilissima abbatissa ue
ejusdem eccleshe reetor fuerit, raanuraissione so- monaslcrio sanclx Maiix Argenlogilense, nec non
lcrani a jugo servitulis absolvat, ejusque libertatem et inler venerabiiem Eginhardum abbalem , una
datam illi, coram leslibus, ingenuitatis charta eon- cum consensu et volunlate ancillas Dei ibidcm con-
firinet. Idcirco cgo in Dei nomine Eginhardus abbas sistentium, el bonis borainibus consenlienlcs, ut
vencrabiiis monaslerii saneii Servacii eonfessoris mancipia inter sc eoininulare vcl cxcamiarc de-
Chrisii, hunc famulum ecclesiae noslrx, nomine Me- berent. Quod ila et fecerunt. Dcdit igitur praecel-
giufridura, ad sacrum ordinem ab unaniraitate vcne- lentissima Theodrada abbalissa i!e rationc sancLc
ruiid;e congregalionis nostra? concordiler electum Mari.c partibus Eginhardi abbatis, horaine aliquo,
ad altaris cornu, in praesentia sacerdolum ct nobi- D nomiae Gulfoco presbytero b . Similiter pro btijiis

a ii;mc permulaiionis charlam primus cx originali tata coiidilione servili. !Ioc enim non ommno inau-
de Rediplom., lih. vi, p. 515.
cdidil D. Mabillonius, ditiim et ex ipsis canonibus cnntra ordinationes hu-
Non autem ut abbas Fonlanellensis (jam cnim Anse- jusmodi latis constal. Atpamm verosimile csl lixc
gisum locnm suum suffcceral) hanc commuialio-,,
in circa regiam lolerata. Notandum vero Gulfocum iu
ncm fecit Eginhardus, sed potius ul Bandiniensis cbarta presbijtcrum nnn scrvum dici. Hinc conjiccrc
cliarUe enim nosirx primus subscribil ricedominus licel illum antequam sacerdotium induerei mann-
Bandiniensis, qui itcrum dipiomaii imnu-diute se- missum, ai invita, cujiis erat, abbalissa Argentogi-
(|uenti, in quo Eginhardus abbas S. Bandinii Gan- lensi, quse compensalionis gratia duos Gulfoci loco
dcnsis diciiur, subscripsit. servos accipit. Quod quidera legcSalica emendata
i'
I). Mabillonius hunc locum insigncm dicit qnod (lit. xxviii, §2) cautum est i Si quis servum alie-
:

ioi intiT servos permutalos legalur noraen Gulfoci num dimisent solidos iriginta quinque culpabilis
presbyteri, euui senipor ante ordinalionem scrvi ma- judicetur, et capitale in locum reslituat, etresservi
nuinitlerentur, ut constat ex canonibus ct verbis ipsius proprius dominus recipiat. » Hic loco capitalis
pi.ecedentis charUe. Ducangius, qui vcrbo Presby* (ialtir servns alter, sed de rebus niliil, idco, verisinri-

tcr Iiunc locum citat, servos conlcndit ebaraclerem litcr, quod libcrto nullx.
sacerdotalcm indutos fuissc aliquando haud irarau-
603 CIIAl

rei compeasationc dcdil econlca domnus Eginhardus A qui infra monaslcrio sunl, >
anuiversaria tui pro
venerabilis al)bas parlibus sanctse Marix mancipia anima lua. Facta prestaria in monastcrio Blandinio
duo bis DOminihos, Imboldo <i Vulframno, ita utab publico sub die xu kal. Febr. anno wi regnante
bodierna die quidquid de hoc <j ikk! unusqnisque ex domno imsiro Hltidowico gluriosissimo imperatore.

nobis aceepit, pro oporlunitate sna faceve clegerit, V Ego Eginhardus abbas recognovi et subscripsi.

liberum in omnibns perfrualur arbilrio. El illud pro — Sign. Egeshario vicedomino. — Sign. Badmico
lirmitalis studium inier nos sticccssoribusque nostris custus (sic) presbytero. — Sign. Wincgario dccano
inserere pactum, ul duas epislolas dc hac rc mto picsbylero. — Sign. — Fletuualdo presbytero.
tenoreconscriptas facere scu conscribcredebcremus. Si,;;]. — Sign. Regenmundo
Ermenlando presby tero.
Quod ita et fecimus. Nec nobis, neqtie successoribus presbylcro. — Sign. Thegenlandopresbytero. — Sign.

nostris, conlra pare sno de hoc quod accepit a p iro Hrodgario diacono. — Sign. Johannus subdia- (sic)

suo ullo unquam tempore calumniam aliquam vcl cono. — Sign. subjiacono. — Sign. Teut-
Otlric

rcpelilione generare prxsiimal. Quod <pii fecerit, mundo — Sign. Folcuuiuzo

clerico. — Sign. clerico.

rcm quani accepit amittat, et insuper pari sno, co Sigebsrto -- Sign. Brunhardo
clerico; — clerico.

geutc (iscn, :uiri libra una, argenli pondua sex coa- Sign. A<lalgario diacono. — Sign. Egclmundo pres-
c!us cxsohat, cl repetitio sua nulltini oblineat efle- l! bytero. — Sign. Erchenmaro presbytcro. Ego —
cltim, sed prsesenles commutationes has Grmas el Rinhadus presbyt. scripsi.

stabiles valeant pcrdurare. — Actnm Argentogelo VI.

ante basilica sanctx Marix, anno undecimo rcgnantc
Chartti ejusdem argumenti pm Engelltardo.
domino llludowico piissimo imperatoru.
f Signum Egishario vicedomino. f Signuin Tlieot- (Ann. 830 vel 859, 7 Sepl.)
bolilo.
f Signuni Derulfo. t Signum Berhario. f Si-
Venerabile in Cbristo Eginbaruo abbate de mona-
gnum Aneloni.t Signum Anseluco. amico noslro Engelbaido.
stcrio Blandinio, dileclo
V. Dtim non csl incognilnm, quablcr aliquam alodcm
Charia Eginliardi S. Dlandinii Candcnsis abbatis luum ad monaslcrium nostrum tradidisii atque fir-
qna Nordberto prwstarie concedit quasdam res ud masti, hoc est in pago Rodaninse • in !oco qui vo-
monasterium Btandiniense ab codcm dclegatas.
catur Facum, prope fluviola Absentia, csl ibidem
itl

(An. 8.50, 21 Jan.)

casa cum curtile, luin aliis teclis et watriscapud b .
(Teulet, Opp. Egiiiliatdi.)
et de lerra arabilc ci in Vacheria accrum et ad se-
Vencrabilc in Cbrislo Eginhardus abbas. Dum non
C iuinandum mod. xv et ibi c pratello ad fenum colli-
cst incognitum qualiler res tuas quod lil eomparasti geiuluin carrad. im el in Wiclingahem c prato ad
et ad monasteriuiu nostrum tradidisti et ad opus fcnum collegendum carrad. xn. Hecomnia, quicquid
fralrum nostrorum delegasti atque firmasli , sed ad ipsa casa aspitit, ad monasteriiim noslrum tradi-
postea tua fuit peliiio, ct nostra non dcnegavit vo-
disli atquc (irmasti ; sed poslea tua fuil petitio, et
luutas, ut ipsam rem ei illa lerra, quod Thiodsumda nostra non dcnegavit voluntas, ut ipsam alodcm per
habuit, per bcneficiuin nostrum tibi Nordberto hoc
beneficium nostrum libi Engelhardum cl uxorem
prcslilissemus. Quod ita ct fccimus; el ad onorcm liiaui Helctradaiicm preslilissimiis. Qnod ita et feci-
tuum quando aliquanlis lcmporibus ad monasterium mus et Heletradanem ct tiliis vesiris laxavimus , sc-
nostruin veuircs, libi provendam dare faciamus , ct curi [que sitis abs] que servitio et ccnsum et cconlra
pro usu fructuario de ipsas res nobis ccnsiun levasti hereditatem luam per bencficium nostrum illam rcm,
ul annis singulis, ad fesiivilaletn sancti Marlini, quam Engelramnus ad monasterium Blandinio dona-
dare debeas dcnarios n, et ipsuin censnm debcnt vit et firmavil, lioc est in ipso pago Rodininse, et in
fratres accipcre. Et sic nobis conplacuit atque con- ipsa villa qui voeatur Facuni propc Quviola Abscn-
venit ut ipsas res nec venderis, nec donaris, ncc alie- cia, id cst ibidein casa cuin euililc, cum aliis tectis,
naris, ncc concambiaris, nce in ullo naufragio init- Detinagroqui vocatur Facheria accrnm, ubi potest
tcrc liceuliam non habcas; nisi tantum, diim iliti rooJ. sem. xi, ct pratello ad segandum fcnum carrad.
advixeris , usitare et emcliorare facias. El, post iii et inWiclingaliem ad feimm colligcndum, carrad.
obituin luum, quod lu comparasti et iu beneQcio nostro xii. Hu'c omnia, quicquid ad ipsa casa aspicit, vobis
habuisti, el illa alode quol aniea tradidisti, ab illo Engelhardus et Hulelradane pirestanius ad husitan-
die has rcs fratres hoc habcre debcanl ad niensain ct dam cl por ambas rcs censum levasiis ui annis sin-
adopuseorum. EtOdbertusliccat percensire hocclero gulis ail festivitatem sancti Marlini dare debeljs de-
ctipsum ccnsum debent fratres accipere,
vel d. n, narios mi ; ct qui pare suo supervixeril ambas res

a
Postea marchionalus Rhodcnsis. scu cursus aqusc una cnm praediisinttlraque ripa a<!-
Kilian Dulllaens in suo Etymologico Teutouicx
'•
jacemiliiis; vcl haerediolum undcquaque ftquis con-
lingux waeter-sclinpp interpretatur uquagium aqum- cliisum et molibus protectii.m , ul isliusinodi niiili;:
Inclus ; Hasselt vcro nonntilla cx Constieliiiliniliiis
vidcrc esl inBelgio. Atli Glossarium Ducaugii, verbo
liclgii aflert «piibiis hajc intcrprclatio ampliiis nou-
Aquugium.
uihil cxlendcnda videtur, qiiandoquidcm in lo< is al- o Uotlic WieUghcm seu Wyleghem, propo Audc-
lalisagitur decolonis in waeler-schapp de Sparcndam n.irdc.
degeiitibiis. Walriscapttd crgo uccipi potest canalis
607 APPENDIX AD EGINHAKDl OPERA 6(>8

licet babere oi ipsum censum dooare ; et post obilos A Idibus Seplcmbris, anno xxvn rcgnantc domino m>
eorum, lilii boc pereensire cuni denariis
res licent stro Hludowico gloriosissinio imper.
n; ct post obitiim liliorum coruiu, proximi eornm t Ego Eginhardus, abbas rccognovi el subscripsi.
liccnl lioc perccnsirc. —
Facta pracstaria sub dic \n bardus [noturius] vocatus [tcripsi].

\mm\\ AD EGIMARDI OPERA.

ABBREVIATIO CHRONICiE. "

(Lambeius, Comment. de Bibliotb. Vindoboneosi.)

Adam cum csscl 150 annorum, genuit Scib; Setb H ab Abia usque ad Asa limil amii 5, ct ab Asa usqiie
ftutem babcns annos 105, genuit Enos, yiventc Adam ad Josapbat anni 41 a Josaphat aiilcm usquc ad
;

et habentc annos 255 Enos quippe habens 90 ge-

:
Jorain suut amii 25; tlc Joram usque ad Azariam
imit Cainani, vivente Adam et haboute annos 525. liunt anni S, et ab Azaria nsquc ad Athaliam IU

Cainam vero habens annos 70 genuit Malalehel, vi- anims 1. Ab Athalia enim usqne ad Joani sunt anni
vcnte Ailam ci habente annos 595. Malalchel habens 6; a Joa vcio usque ad Amasiani siiut aimi 40, et
.iniios 6S gennii Jareth, vivente Adam el habente
ab Aniasia usque ad Oziam sunt 29. Ab Ozia enim
aunos460. Jareth auicni babens annos 162 genuit usque. ad Joatham liunt anni 52; de Joatham aiilcin
lleuoch, viventc Adam ot babcnte annos 022. Enoch usque ad Achaz siint anni 16, et ah Aehaz usquc ail
vero habens annos 05 genuit Mathusabun, viventc Ezcchiam sunl amii 10, et a!> Ezecbia usque ad
Adam el habcnle aunos l>87. Et Mathusalain babens Manassen sunt anni 29 a Manasse vero usque ad
;

annos 187 gentiit Lamech, vivenle Adam el habente Amon sunt anni 55; ab Amon usque ad Josiam
annos 874. Lamech enim babens annos 172 genuit liunt anni 2, et de Josia usque ad Joacbim suni
Noe. Noe habens annos 500 genuit Sein. Sem aulein auni 51 ;a Joachim usque ad Sedecbiam snnt
liahcnte aiinos 100, diliivium faclum est; et bic per- amii 11; de Sedechia ad Ixabiichodonosor anni II.
Ilic flnitur numenis quartae a:tatis, continens aunos
licitur nunierus aunoruni 1056.
Aiino 2 post diluvium Sem annorum 102 genuit 475, anni qnaiuor x-lalum liuui siinul 5565.
Arfaxaih. Arfaxath vero babens annos 55 genuil Sunt anni quiiila> aalalis usque ad Cyrum 30; a
Sale. S;ile aniem habens annos 50 genuit Heber. Cyro usquc ad Cambysem sunt auni 30; a Cambyse
Ileber habens annos 2i genuit Falech. Falech ha- ,, usque ad Daiium anni 9 a Dario usque ad Xerxen
;

hens aimos 50 genuil Keu. Reu habens annos 52

^ sunt amii 50, a Xerxe usquc ad Artaxerxen siint
geiuiit Scruch. Seruch habens annos 50 gcnuit Na- anni 21, ct ab Artaxerxe usque atl Darium sunt
hor. Nahor habens annos 2'J genuit Thara. Thara anni 40 a Dario usqiie ad item Arlaxerxen anni 19;
;

habens annos 70 genuit Ahraham. Hic linilur uu- ab Arlaxcrxc autcm usque item Arlaxerxem fiuut
nierus sccundx .xtalis, annos habens 292, et fiunt amii 40; et ab Artaxerxe usque Arsen aimi 26; ab
siimil amii diiaruin aclaluin 1948. Arse vcro usque ad Dariuui liunt atini 4; a Dario
Abrabam ciun 100 esset annorum genuit Isaac aulem usquc ad Alexandruni sunt anni 6 ab Ale-
;

isaac atilem habcns aunos 00 genuil Jacob; Jacob xandro ei.im usque ad Ptnlomieuin fiunt auni 5, et
babcns annos 90 genuil Josepb, qui visit annos de Plolomaio usquc ad Philadelphum liunt amii 40
110, fueruntque ab eo usque ad egressionem lilio- a Philadelpho usque ad Evergetem anni 58 [Bed.
runi Israel ex yEgyplo per Moysen duccm anui 145, molc, 55] a Philopatorc auteni usque ad Epipha-
;

et ah cgressitine Israel usque ad Josue anni 40 ; a nem suiil anni 17, cl dc Epipbanc usque ad Philo-
Josue usque ad Othonielem suut anni 26, et ab Otho- nietoiem anni 24; a Philometore quidcni usque ileni
niele osque ad Aoth [Al., Ehudl anniiO; ah Aoth Evergetcm anni 55, et ab Evergete usque ad Sole-
verousqiie ad Uebora liunt anni 80; a Debora au- rcm sunt anni 29; a Soterc usquc ad Alexandruiu,
tciu usque ad Gedeonein Dunt amii 40; et a Gedcone anni 17; ab Alexandro vero usque ad Piolom;ctim
nsquc atl Abimelecb Gunt anni 10; ab Abimelech littul anni 10; a Ptolonuco usque ad Dionysium anni

enim usquc ad Tbola liunt anni 5; a Tbola quippe 8; a Dionysio vero usque ad Cleopalraiii liiiiu anui
ad Jair anni siint 25; a Jair vcro usque Jephte snnt 30, et a Cleopatra usque ad Juliuin C;csarcm anni 2;
'

anni 22, et de Jephtc usque atl Abessan liiinl anni 0; ' a Julio usque ad Octavianum Aiigustuin simt ann. S;

de Abessa autem tisquc ad Achialionem sunt anni 7; ctab Octaviano Augusto usque ad Christum fiunt
ah Achialonc vero usque ad Labdonem fiiint anui anni 42. Hic linilur quinta ;vlas, annos habens 589,
10; a Labdone usqne ad Samsonem sunt 8, ct a el liunt sin.nl anni quinquc .vtaluio 3952.
Sainsone usque ad lleli anni 20 ab lleli cniin usque
;
A nativitate Doinini noslri Jesu Christi usque ad
ad Samuelem sunt anui 40, ct a Saninele usque ad Tiberium uumerantur anni 14; a Tiberio ve.ro usquc
Saiilein sunt anni 12 a Saule crgo usquc ad David
;
ad passionem Cbrisli sunl anni 18, el a Chrisli
sunt aimi 20. Ilic pcrficitur numerus lerli.e ;etatis passiime usque ad Gajuai sunt anni 5; a Gajo usque
annorum 942, et liiint anni siuuil iritini setatum ad Claudium anni 4, et a Claudio usque ad Ncrn-
2890. nem liuiit anni 14 \Bed., 15]; a Ncrone vero iisquc
A David usquc ad Salomnnem sunt anni 40 a ; ad Vcspasianum sunt anni II, et de Vcspasiano
Saloinone auieni usqiic ad Roboaui compulanlur usque ad Tiiiiin anni 8 [Bed., 10], a Tito vero
anui 40, el a Roboam usque ad Ahiaiu ^unt anni 17 nsque ad Domilianum anni 2 ,ct a Domiiiano

i Auclorem hujus abhreviationis cxistimo cssc Peri/ius vero in pra'fatione ad Vitam Caroli Magni,
Egiuhaumn iinp. Garcli Magni cancellarium Per p. 429, ail :< Lauibecius AbbrevialioneuiChroniciah

Chiouicon aulcm, quod illc abbreviavit, intelligendi Orbc eondito usque ad amiiim 809 ei ( Eginhardo
suiii venerabilis Bedae libri tluo, qui inscribunlur vindicarc conatus nullo planc fuiidaumnlo nililux.i
Dt scx trtatibus mundi ct Dc lempor biu. Lasb. — Eoit.
ntft CLAUDIUS TAURIN. F.PISC. XOTITIA IHSTOMCA. CIO

usque adNervam anni 16; ;i Ncrva usqucad Traja- \ ad Heraclium anni 8; ab Hcraclio usque ad Con-
iniiii iii anuus I a Trajano quidem nsque ad Adria-
; stantinum [Bed. addit quifttit fiiius lleraclii
.
|

mim anni 14 [Bed. reclius, 19]; ab Adriano usquc liunt anni 2(i [Bcda addil a Conslantino lilio Ile-
:

;i,l Aiiioiniiuiii liuni anni 21, et ab Antoniuo usque raclii usque ad Heracleonam inensesfi; ab Hcra-
ad item Antoninuni anni 23 |/»Yrf.,22]; ab Anto- cleona aiiicm et matre ejus Martina tisqtie a Con-
niiio autem usque ad Commouum liunt anni 19; a staiitcm (Hcraclii nepotem) anni 2. A Constanlc
Commodo enim usque ad Helvium Pertinacem anni usipie ad Constanlinuiu (Pogonatum), cjus litiuin,
13 [Bcit. minus rectc, 51; ct <le Helvio usque ad anm 281; a Conslanlino usqtie ad Justinianum anni
Sevcrum lit atinus I a Sevcro usquc ad Anloninum
; 17; a Justiniano usquc ad Pippinum Seniorem fiunt
Caracallam suni amii 18; ab Antonino Caracalla amn 2; a Pippino Seniore usque ad Caroluui aimi
nsque a<l Macrinum anni 7; a Macrino vero usque 27; a Carolo usque ad Pippinum el Caroloiiiaiinuiii
ad Aurelium lii annus 1, et ilc Aurelio usque ad anni 27, et a Pippino et Carolomanno nsqnc dnni
Alexandrum anni 4; ali Alcxandro usipio ad Maxi- Pippinus constitutus est rex fitint anni 10; a Pip-
ininiini fiunt anui 13; Maximino qnoque usque ad
;i pino vero usqne ad Carlnm ei Carlomannum altni
Gordianum anni 3; a Gordiano ugqnc ail Pliilippnni 17, et a Carlo ei Carlomanno usqiie ad Carlum
anni G \lied. 7|, et a Philippo usqne a«l Dccium flunl anni A ; et iudc domnus Carlus solus regiuim
anui 7; a Decio ad Valcrianum anni 3 [Beda: l>e- suscepit, et Deo protcgente gubcrnat usque in pnc-
cius anno I Gallus Volusianus annis 2J; a Vale- scntem annum a feliciter, qui est annus regni ejus
riano usque al Ciaudiuro anni 15; a Claudio enim 42, impcrii aulem 9. Stini aiitcui toiius siunmx ab
usque ail Aurelianum anni 2, ab Aureliano usquc origine mundi anni usque ad praesenlem annuni
arf Probum linnl anni 7 [Bed., 5] a Proho ad Ca- "
; 4701.
iiiin anni [Iled. 7], et a Caio iisquc ad Dioclctia-
.">
Ali Adam usque ad Nativitatem Christi compulanlur
niini anni 2 a Diocletiano vero usque ad Coiislan-
; anni 39N2; inde tisque ad passionem ejus auni 33 et
tiniiin liunt anni 20 |//crf. (rrfrf. Maxiinianus Sevc- (liiniilius. Si in primo auno, quo Adam fac.ttis est,
rusque annis 2|; a Constantino us«|ue ad Constan- posucris tetininum Paschx in xn Kal. April et vu
tium anni 21 [Bed. reclius, 511 de Constantio usque ; concur. erit in ipsa dies iv feria, in qua sidera con •

ad Juliantim anni 24, cl a Jiiiiano usque ad Jovia- dita esse credunt, ei plenilunium atque sequino-
nuni anni 2. A Joviano ergo tisque ad Valcnlinia- ctium. Quod cum tali lermino lalique concur. cy-
inini fit anniis de Valentiniano usque ad Valen-
I ; cliun inclioavcris, cl usque ad ChriSti naliviialciii
tem anni il [Bcd., 13], et de Valenle usque ad vel passioncm supputando prxdictum niinorum nu-
Theodosium anni 4 a Theodosio vero usque ad
; mcnim perduxeris, eril anuo ualivilalis Dominicx
Arcadium anni 17; ab Arcadio usque ad Honorium terininiis h.al. el eoncur. lill, annoqiic passionis lcr-
anni 13 ab Honorio usqtie ad Theodosium anni 15, a
; mimis xvii. Kal. Maii ct concur. nii. Si vero ab
Tlieodosio usque ad Marcianum aimi 26, a Mar- Adani usqtie ad n:\livilaleni Doinini 5199 annos ha-
ciano ttsque ad Lconem auni 17 [Bed. rectius, 7; et bere volueris, et suppulationem eorumdcm anuo-
tiddit : a Leone antcin majore usque ad Leonem ejus rum sceiinduin prxuiciam rationem per concur-
liliuui anni 17|; iiem a Leoue usque ad ZrCnoncm rentes et lerminos compleveris, habcbis anno nati-
lil annus I, et de Zenonc nsque ad Anastasium vilatis Doinini lerniinuin Pascli.e xiv Kal. Maii et
fiunt uuni 10 [IScd., 17] uli Atiastasio vero usque ad
; conciir. i, anno vero passionis leniiinuni iv Nonas
Justimim suut anni 27 [lied., 20|, eta Justino usquc C Aprilis ct concur. n. Si auteiii ab Adam usque ad
ad Justinianum anni 9; iteni a Justiniano usque ad Christum 5500 pronuntiaveris ; eosque secundnin
Justinum sunt anni '39 item a Justino usqne ad
; ipsam regulam compulavcris ; e\cniet tibi auno
Tiberium anni 1G [Beil., llj; a Tiberio nsqtie ad Doininicx nalivitatis tcrmiims Paschx xi Kal. April.
Maiirieium litint anni 4 [bed., 7]; a Mauricio usque el eoncur. vn, annoque passionis lciniiims Non.
ad Focam suiit anni 20 [Bed., 21]; a Foca tisqtte Aprilis et coneur.vn.

« is annus xr;e Chrislianx vulgaris 809, uti

Fuit Dedam, quain hic culpa imperitorum et negUgen-
liquet ex sequenii nuniero tam annorum iniindi, tiuui librariorum miiliis locis depravata, ei adniini-
quam annortini regni et impciii Caroli Magni. Quod eitlo accuraiioris chronologix boe xvo usitalx enien-
autem ad prsecedentero suppulalioncm successionis damla cst.
imperatoruii) lloiuanoiuin atlinet, ea lam apud

ANNO DOMINI DCCCXL.

CLAUDIUS
TAURINF.NSiS IPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA IN CLAUDIUM.

(Apud Anioninm, Bibliolli. vet. Hisp.

Clandius Tanrinensis episcopns, Iconoelasla obsti- D Clauditis habuit,cuncta h;ec indubia reliqttit in opere
nalissimus, sive imagimim sacrarum liostis, Felicis adversus ejus blaspliemias cnnscriplo. t Qno feliei,-
Urgellitani prxsulis discipuhis, ex Ilispania noslra ter, ait,imperante (Ludovico imperatore Caroli filio)
unde ortiim habuit ad Italos venit Ludovici Pii de- idem Felix (Urgellilanus) in qiiodam discipulo suo.
stinalione, ut sacram, qua vigehat, doctrinam Italos nomine Claudio, ut pote (ut verbis beati Hieronymi
doccrct, faeius in euni finem \ogustx Taurinorum ular) Euphorbus in Pvllrgora, renaseiliir qui iili- :

iu Gallia Subalpina sive Pedemontana regionc epi- quc eisi non fnlei calnolicx regnlam (uli Fclix pr;e-
scnpus. eeptor Nestorianus hairciicus), ccclesiaslicas lainen
Jonas Aurclianensis praesul, queni antagonislen tradiliones quain venenalis telis per eumdeni disci-
611 CLAUDIUS EPISCOPUS TAURiPffiNSlS. fil2

pnlum suum jacnlari nisus est. i f)e cjus p:\lria et \ pracc: s<:i ipium refcrenda legunlur, IlOC flir

xisti, i:::!.- .. tle ! s ichali Ei clesix Romanx episcop;»,

eilucatione el in llaliam profectiune, :>tquc inf
Taurinensibus, leni paulo post < is itaqu :, lic i) io
i :
qui prxsentcjanicorrui! vila; necessc est Theodu-
agilur, exorlus ox eiulcm liispania, cjustiemquc 1
- niiruin aiiteaiiuuui hujus sa:i uli vicesimum quarlum,
licisdiscipnlalni ab incunle iulate inhxrens, perali- qui uUinms vit;r Pasehalis liti:. dedii se ad ClaudiiiH)
quod lcmporis in palalio memorati gloriosissimi nc admonitorias suas litlcras; Claiiiliumqiic paulo p,ist
serenissimi, Deoqtie amabilis Augusti (Lu;ioviei) in Kugenio jam ponlilicc Imju i no lnis !l :id nefanduc)
-
officio presbytcralus niililavil. Sed ni aliornw uii!;- Vpolngclicum scribcnduin se a inxisse. Cujus lio-
tati doclrina prajlicationis cvangelic», quiu illi ad- minis falsa dogmata, praster J. uatu Dungalii JHCS-
nioduiu incsse vilebalur, eonsuleret, ipsius piissimi byterejusdem temporis [Dugalus aliis, etinhis Bar-
principis piissima devoiione prxsul Tatirincnsis suh- thio lib. yi\ Advers., cap. laj , ct Eginhar.lus ipsc
rogatus .'^i l.ii i.i-- i- Ibi reprohasse
i um serioqne
i i Caroii ilugni Vita- auclor illusiris, scripljs suis con-
ila unass sacrarum imaginum criu isque salutarium
•
vellcre euraruut. Prioris liber, Pro cultu sacrarum
signoram usmn, sanctorum rcliquias, sepuli raquc, imaginum adversus insanas btusphcmasque nanius
proscquitur. Quibus audilis, Theodeiniruiii queindam Claudii Taurinensis episoopi Ludovico Pio ejusque
lilio Lothario impcratoribus dicatus, exstabal olim
patrem monachoruni ut ab iis desisterct, litteris eiini
in Pctri Pithcei bibliothei a (BaroniiisiomolX, adann.
adinomiisse aii. Theodcmiruni hunc poslea fuissc
Calagorrilannni episcopum pseudo-bislorici nostri 825, n. lii. Labbeus, De Script. i» Dugalo), edilus
conteiidunl Luitpr., ail annnm 8-iO Juliun., u. i >i)
j
; ;
jam inter veterum PP. Momunenla. lonioIV Biblio-
vere lamen is luil pars Gallieawc Ecclesiu;, ut ex ., thecrc Eginhardi autem libclli jam hodie non exstan-
'•"
lis, Itc adoranda Cruce qnem c; lliim Claudius repro-
Joiuc verbis, lil>. i, Jounnes Miibillonius, vir erudi-
lissimus, in annolalionibiis ad Analccta vetera (pag. lialiai raeroinil Lnpus Fcrraricusis abbas epist. 4 ad
45) prudentcr vidit.
eumdem Egiuhardum directa.
Claudium lamen ad has aliis lillefis sic insolenler Hactenus Claudius Dei ae vcrse fidci hostis. Scd
respondisse Jonas prosequilur, ut Gallos omnes et nonneel quaedam calholicescripsit idem, priosquam
Gcrmania? (idelcs idololatria: vanarumque supersti- Ionani exuissei nicnlem ? Ulique, si vera certaquc
lionum laqueis irretilos esse jaciaveril. Falsns tamen dixerit vir diligenlissimus Philippus l.albens in dis-
ipse Jouas, cl in contrarium e \i;i recta devians: qui serlatione Dc Scriptoribus Ecclesiaslicis, a Bellarmino
jmaginum usum non ad adorationem, se ad instru- I suo recedens. Neuipc Labbei sentenlia idem fuerit
ciionem laiuum cum Fraucotbrdiensi huj is temporis Clemcns, quem Beilarminus lauihit uii ca-
( i.iMilitis

synodo permiltcbat (Baron., lomo IX, ad aiin. 825, tholicum pfurium opcrum in sacros librossciiplorcm,
n. 01). Hujus Claudii lilteras hascc in grandc ae pro- cum Cbudio Taurinensi, hoc cpiscopo de quo ntinc
lixum scriptum Iransiisse. bsec ejusdem Jonai convin- ayineis. Peccnt auteni valdeLabbeus; namCIaudium
cunt «:Fertur inlcrea in suagilfatione ejusdem ab- ( iementem huncScotum nationc iuissc agnoscit, qui

baiis, loliusque Gallicance Ecciesia: tanUe prolixilatis ai erum Taurinensem ex Hispania fuisse ex Joiee
evomuisse libellum, ut magnitudinc sua qninquage- scriptis liquidissimc coiistare, ante oculos hahere
nis psalmis Davidicum superarii psallerium, dequo debuit. Li hunc quidcm Claudium Clementem Sto-
nonnisi quoddam cxcerplum ii\ manus parvitalis no- tum, a ClaudioTanrinensi episcopo distinguere vulgo
sir.i- est perlatnm, cojus hoc est cxordium Tilnlvs „ soleut (Xyslus Senen. lib. iv fiibtiothecce. Possevinus
:

libri : Apologelicum stque rescriplum Ctaudii episcopi *-'

in Apparatu. Bulncus, tomo tlisl. linivers. Paris. in I

adversns Theodcmirum abbatem. catalogo Academicormn). Scd quidquid sii, inde an-
<

Hoc scriptum Jonas refuta\ ii tribus libi is, De cullu saie arripuit muilornm error, qui Claudium icouo-
imaginum in editionibus anliquioribus nuncupatis; claslain baerclicum, non Hispanum quod fuit sed
rcvcra autem primo De imaginuni cutiu crucisque Augliiiu (Amb. Cassin. in Triumpho cathot. \>erit.
ttdoratione. Secundo specialiter atque iternm De cru- Vcrbo Adoratio. Francisc. Augtist. ab Ecclesia iu
ris cutlu. Terlio autein /'.; peregrinationibus in nrbem Hisl. Chron. cardin. episcopor. Pedemont. Posl Pta-
conccplis. Quorum toitis tenor, prxcipuequc jam di- tcolum in libro De llccreticis), quandoque et Scotuni
eta tesiimonia, et prxfatio inlegra primi libri ad (Laudatus Labbcus. Th. Dempsterus iil Hist. Eccles.
,

Carolum ies;eni Calvum Ludovici Pii lilitim, enjns Scolor., c. 501), cuni altero Claudio Seolo confun-

Ludovici jussn reni aggrcssus fuerat, directa, osteu- dcnles appellant. Philippus quoque Labbeusin JVoikf
dii pcrniciosissimum Ecclesbc hosteni Claticium bibliolheca: manuscriplm primo volumine Claudii cu-
fuisse ; ncqtie illnm tainen vivere cum Iwec in pu- jusdam quoddam Chronicon brcve ah inilio niundi
blieum e.lcrei (praimortuus enim fueral superslite al Chrisli nativitatem pcrtingens, impcrfectum ta-
adhuc Lndovico Pio, qui ar.tio 860 o iit aut pauio nien, cdidit ,qnod Claudii hujus Taurinensis essc :

pos! ijns mortem nam pervcnisse ad annum 859

;
suspicabalur.
sattem hahetur ex monnmento qaodam Herigarii Thomas ntiqne Dempsterus, ut largus fuil in con-
Secusia! Marebionis, cujus Fcrdinandus U^hellus stilucndis Scolica: sua: gcniis illuslribus fatna viris,
meminil Utaliat sacrm iou:o IV, col. 1132]); sed t;i- tres non ininiis similiterappelfatos, exScotia omnes,
men reliquias ejus hseresis cxstirpalum ire se^e aii, I) ejusdem lemporis, lihrorumque scriplores laudavit.
adjungens dc aliis ejus operibus aelcrna infamia dam- Primum S. Claudium Clementem Benedietinum raona-
nawiis « Sed quia, ut relatiooe veridica, inquit (iu
: chiim Alcuini collegatn, qui in academiis Parisiensi
Pra-fat. libri i) didici, hoii modo error, de quo agi- ac Ticinensi erigeudis navavit opcrain cujus Tri- :

tur, discipulorum snorum menlibus reviviscil

i;i ;
themius (Lib. n, De Viris illust. Bcned., cap. 281,
(|iiiupoliuseo doeente h;eresis Ariana pullulare dc- Pauins Langius (In Chronic. Cilizensi, ad finem),
urcuenditur, de qua ferlur qusedam monumenta li- Possevinus, Arnoldus Uvion (fn atljunclis ad Li-
broritm congessisse, et ad simplicitatem et purila- gnum vilcc), afiique apud eumdem Dempslerum vi-

leni lidei calholicic ct apostolicie oppngnandam in dendi, Caesar quoipie Egasius Bulaeus in Hhioria
armario episcopi [Forte, episcopii] sui clandestina Vniversitatis Parisiensis non semel (Tomo 1, ad anu.
calliditate reliquisse non sum austis quin nionitit
: 815, pag. 14G et in Catul. iltustrium Academico-
:

et liortatit filiorum sauclae Dei Ecclesia:, opus quod rum, pag. 508), nieminere. Ad qttem judicio meo
prselermiseramenucleatimdiscutiendum repetercm.i spenani quae ex ms. Indice Fuldensium abbatum
H.Bc Jonas. communicavit nobis Christophorus Broweius in
Ejusdem temporis seriptor Walafridus Sirabo si- scholiis n:I Bbabani earmen 13 de Brunone, Einar-
niile quid .le Claudii obitn suo ipsius jndicio, etiam do, Modesto, el CandiJo ud Clementcm Scotum
piius quam a Iversis scriptorum calliolicorum tc- grammaticce studcndtr grutia deslinalis ; liect aliler
lisconfoderelur damnali, relcrt. At qtiia in Apoio- Dempsierus exislimaveril. Nam primi hi reviviscen-
gclicoipso Claudii haec verba adTheodcmiri, quod tium litterarum instauraiorcs encyctopediam profi»
(It3 NOITTIA HISTORICA» (•M

tebautur, uli Bcda, Alcuinus, alii, non deilignati A in lilirnm Gencseos anle ocio annos ev diclis SS.
graroniaiicaRi qua intrandura est ad scienliae et s;i- PP.de lillcra ei spirilu tribus hbris compreliensa;.
nienlix arcem docere. Labbco auteni in hoc ilispii- Qua' quidem opera duo iioii usqiiain exstarc ainli

eet, quod uniim cx fundatoribus academhc Pari- vimus.

siensis euni pleriquc dixerint, qua: niilla tuncfuil; Levilici autem Commcn/ariuin sc^e in codicc Remi-
iicc nisi aliquot posl saiculis emersil. Displicel ctiam giano habere ail Mabillonius in annolationibus ad
quod Benedictinus monacbus et Altisiodorcnsis epi - luec Analecta (pag. &6).
scopus ab iisdein audiat. Nos G;illis dispulandum Quidui ei suspicabiniureumdembuncauclorem ba-
rclinquimus <!e amplissiiui sui gyinnasii origine. bevaCommentaria inEpistolam Pauli ad Culalas, cjus
Creterum Clemenlis (si hic est Claudius Clcmens) ct noniiiie jam olim vulgala itcni ln Epislolam ad
;

Aleuini monacliatuui, San-Gallensis mouachus De Ephesios ei ad Philippenses, cujus pra.falionem I.udo-

Gestii Caroli Magni sub Carolo Calvo ejus nepote vieo ipsiAugusto nuncupatum ci!iiiii quoque Mabillo-
scriptor, quem llcnriciis Ganisius eiii u (Tomo I nius In bac quidem superioris Commentarii <:d
'.'

Ani. Lection.), snbindicare vidctur, praHer supra Galatas Epistoim meminit prneterito a annn se elabo-
jani laudatos eo recenliores. vaii. Expositiones \cro insancliPauli bas, el loilassc

Bunc Clementem c\ lliliernia Scotum, alque Al- alias oinnes epislolas, asservari in Ploriaccnsi biblio
Albinum, in sacularibus et insa-
cuiiuini, scc, inavis tbeca idem Mabillonius testatur ".
eris incomparabiliter eruditos ejusdcm
Scripturis Kiaginentuin iiidem pnufalionis i:i sanctum Mat-
San-Gallensis cloyio, lionoriGccntissime aCarotoMa- lliaiim in liicem emissum a Jacoho (jsserio inter
guo exceptos fuisse ut juventutcm Callicam sapien- ., Dibernicas epistolas idem refcrt. K pvafaiione sanc
tiam docerent, cnm idem monachus anctor sii procli- :
supevius dicta ln Epistolas ed Ephesios et ud l'lti-
vis sit aliqnis ad crcdendum hujus esse, non Tauri- liupenses, illa quidcm ad vexaliones Clauiiio propler
nensis Claudii llispani (cuju-i nullutnde litteris sa- cjus dogmaia exbiberi coeplas pcrtinere videntur :

cris meritum in memoria hominum perduravii) quid- < Dccaetcris vcro episiolis licet plurima peucs ine
quil comincnlariorum ad sacra lliblia sub Cl udii icueanlur excerpta, multa lamcn adbuc supersunt
laudatur nominc scilicet, in cpistolam Pauli ad Ga-
: purquircnda. Sed quia me anno pvasenii pvape-
latas, Drunteranno abbali dicata (Consentil Bukcus itienlibus ]icccalis meis gravitcr obligaslis, ct nimiis
in Catal. Academic. Parix. landato), ParisTisque anno anxiclalihus dcditus niibi vivere non libet, neque
15*2, in-S", indeque in Bibliolheca VV. PP. edila ;
Si ijiiuras perscrulari licet. > II. ec illc.
i

iicin ad Romanos. duaruinque ad Corinthius; iu In Vaticano etiam codice, cui aflixus est numcrus
Erangelium sancti Mutlhsei ifcull.eiis, ibidem) quae in : 5775, iulcr ms. Claudii Taiivincnsis uomiue inscri-
aliquibus Galliarum musseis niss. asservantur; et, si pius est Tractalus in Epistolam ad Corinthios, qui in-
m i.i Trithemius rclulcritdc ejns operibus, etiam in cipit Pracepto Domini admonitus, etc, el folio !)7
:

Genesin, Exodum, Numeros, Deuteronomium, liluos incipit ad eosdem secunda cumhocprincipio -.Siiciis
Jiidicum, et Ruth, clin libros Josue, sive commcn- sanctus apostolus. Prascedit utrumque pvasfatio cum
tavia, sive explanalioncs; Iraclatum itcin super Le- Iioc timlo. Venerabili inClnisio, sinceraque charitate
viticum, cujus prtefalionem ct epilogum prse niani- diligendo Tlieudemiro ubbuti Claudins inspirante
,

bus sc liaberc Lablicus retulit (De Script. iinuo I, gratiu Dei episcopus, ctc. Sequitur cpistola Theodul-
pag. 228, ct in Novai Bibliuilt. specimine, parle i, pbi Terdonetisis Ecclcsia; indigni episcopi, qui, ul
pag.24). C ait, fciit scribere; el prosequitui * Oflero rum ;

In qiio tamen lucremus, Claudiiquc Taunnensis pvo amorc Dei el avunculi mci Joannis vcnerabilis
cssc opus ciun Labbco contendcre possuinus, idco cpiscopi, qui buic Ecdesia: ubi ego priesideo praifuit
quod directus dicatur anno a~io ad Theodemirum ab- episcopus ; ci pro remedio animse meye beato Colum-
bateui, qui essc videlur ille, quocum concertationcm b.uio confcssori Cbvisii, quatenus cum et prscsentcs
/;.• imaginum ultu Taurinensis noster pavilo posi lia-
i et fntiiii monaclii inihi commorantes in sna habcai.t
bnii. Exstat quidein hocjam lemporea Joanne Ma- potcslatc, elc. Actuni est anuo ab incarnalioue Do-
hillione Benedictino, viroindustrise atque eruditionis iuini Jesu t.brisii oclingentcsimo sexagcsimo sc-
Hngnlaris, edita in Analectis veteribus Claudii epi- ciindo indictione decima. Tueodulplius episcopus. >
scopi Tanrincnsis prxfatio jam prius laudala inlibros Nota sequilur recciilioris characleris anle 200 aut
itiformationum litlcrm et spiritus super Levilicum, annus vulgaris. Iste liber est monachorum S.Ju-
r>(it!

Theo lemivo abbali directa iu qua Claudius nosier

: stiaw de observanlia ordinis .S. Benedicti, residentinm
liianifcsiissiine jinlii io n.co sesc prodit auctorcm opc- in munasierto S. Colvmbani de Uovio, scriplus s»<4
ris. Lamentalur cniin apud charissimum, ut vocal, anno i". Ex qiiiiius conslal librum fuisse saeculo isio
l.aivem praedictumThcodemirum, eruciari sc maly- nono i[iio in vivis Claudius erat scriplum, quo qui-
vnin hominnni pcrvcrsitate, ut sibi ucdiuin sit vi- dem ignorari liaud potuit bunc ejus fceiiun gcrma-
vcre; el in ipso opere, cujus memoratua prxfalioni num esse.
appendilur qunddam fragmentum, adduclis sancti Secundus Dempsleri Claudius Clemens Scolus
Augustini verbis ex lihro De yera rcligione, de non altcr cst, eui Taiiriiiensi episcopo, ac Jon,'e liliiis
colendis angelis, subjungit auclor: « Hoc fidei nostrse Ddilaceiato is tribuit Commentaria in Epistolam ad
innnitissimumatqucaltissimumsacramcnuim.etcordi Galalas, Ludovici Pii lempore seripta cujus i.i :

iii>.-.tro firmissimum charactcr impressum hanc Norlmannos susceptae expe uit nis recordalur auctcr
:

asirucndo ct defendcndp veritalem, opprobrium fa- iiipiivtaiione. iiiinc et ait inlcrLalinos poetas a Liiio
(iiissiun vicinis meis el timor notis ineis tanlum,
; m
Gyraldo Perrariensi laudatum. Sed, nisi fallor,
iitqni videliant nos non sohim dcridebant, scd ctiam unins Cletnentis poetae Gyraldus ineiniiiit (De poeiis
digilo unus alleii ostendebat. > Ex quibus jain ap- dialo^'0 4, pag. iinbi 18'i); huuc autcm Appuleii fa-
parcthomo sanctorum spirituum adoratioui cullnive iinliaiiin, tiuom in Floridis suis iilem laudat. Sen-
infciisus. Videtur aulcm lia»c antc Apologelicum tentia um quoque Theologicarum auctorem ;ii Deiu-
eideiii riieodcuiirodircctum scripsissc, cuiii iuciperet pstcrvis, contva quas scripsil Dungalus; itero Com-
de culiu beatorum prajpostere seutire. mcntariorum in Matlliaeum libris ivilnis, « quem
Idem vero in pv.clatione memoratsese a<l eumdem piiinus, aii, exposuit Barcnius lom. \ Annaliuni; »
TiieoJemirum Exposilionnm iiUjue informalionum lii- qivequc milii incr;e lenel rae siuii. Deinde accumulat
lerai , spirilus inlixodo libros qualuor ante biennium
i
eidem lucubraliones in Pentalbeucuui , Judiccs,
misisse, quovimi initiuui fuit: Post expositionem tibri Rulh, Psallcriiini, l'auli Epistolas oiuiies; De Evan-
Geneseus. Mcminitquoquc ibidem lnijns Expositionis gelislarum hem concordia libros xiv, Memoriale lii-

" Raptim percurri Floriacensem Bibliolbecam anno 160*>, in-8° edilam; neque lamcn iu Claudium
velcreii! opera Joannis a Bosco Cudestiiii, Lugduni Taurincnscm incidt.
C,\h CLAUDH ITISCOPl TAIRINE.NSIS Mb
tloriarnm, Summam qu.imdaiii, ac landera Uomiliat A Bai-onium, ad an. 7io, ntini. 21, 24, 28,
loui. IX,
quod tradere ait. Sed scimus quid de
IV-»sitinimi ."). Sed liic non sequalis, sed inulio cst antiquiur
Tboma Dempstero censuerinl viri eruditissimi (Lalt- duobus aliis; damnalus quippe a Zacharia ponliflcc
Bibhotheca bibtiothecarum, pag. lol». Haller- iu Concilio Romano anni "i. >. Nec ad luinc, sed ad
r
lieus in
vordius iu Specim. de Lalin. Ilist., pag. 8) < cui : Clementem illum Alcuiui collegam pcrtinent quae in
gcilicet, Usseriusait (De Britannar. kceles. primor- indice Fuldensium abb.itinn Lhristopboras Browc-
di>s, cap. 15, pag. 463), familiaris iiiit librorum, qui rus legit.
uunquam scripti sunt, ex ipsius otioso deprompla Ut Uniamus tandem, Claudio Ilispano episeopo
cerebro recensio: » qui alilii (Ibidem, cap. i, pag. Taurinensi, quem nnicum hujus aitaiis ita vocatum
II) hominem mulue lectionis, sednullius ptaneju- exisiimanius alias etiani quam nefarias de suis
,

ilicii, » appellat. haeresibus lucnbrationes non dcnegamus; quantum-

Jam
tertius ct uliimns Clandius ClemensDempste- \is omiserit Jonas, qui advcrsus euin falojam fun-
rianus, ejusdem et ipse cum duobus superioribus cluin scripsit, quemadmodura el Dungalus, aliquam
aaatis et natiouis, ille est Clemens Scotus ni Francia ah eo pridem derivatorum operuni calholicorum
orientali lisereliciis.qui Bonifacio marlyri Hoguntino mentionem habere. Quod plane debuere, ut vel sic
antisiiti et Germanorum aposlolo, mofestus et ad- caslrorum iidei ilcsertorcin iniquissimum validius
versarius 1'uit iu propagando Evangclii seniine (Vide premcrent .
« Clauilii Tanrinensis qnae gctatem iulerunt frag- niose in euni dictum idem Fabricius cxistimat; et
menta lum edita tuni ctiam manuscripta, quibusque a Richardn Simone iu censura Bibtiotlicae ecctesta-
in locis singula olmi esslitcrinl aut nunc exslenl, " tlicm Du-Piniame lom. I, pag. 28(i, et alibi, iiovam
indicat loan. Alli. Fabricius Bibliotli. med. ei inf. viro alioqui docio inllictam plaguiu delersam et sa-
iu Clmtditi llispano tom. I, pag. 388. Fucre eliani nalain fuisse ait.
qui Ciaudium Arianismi insimularent, quod calnm-

a
CLAUDII EPISGOPI
IN LIBROS INFOUMATIONUVI LITTER.E ET SPIRITUS SUPER LEVITICUM,

AD THEODEMIRUM ABBATEM PRjEFATIO.

Malnll, Vet. Analecl.J

Cogis ct compcllis, clrarissime frater Thcodemire C Sed reptans iu lerram lacrymabundus el gemibun-
abba , atque , ut ita dicam, stomachanli animo me dus clamo ad Deum : Quure me reputisti, ct tristis

reprehcndis diu siluisse, nec paruisse jussioni tme in inccdn, dnm affligit tne immiciis ?

exposilione Lcviiici. Bieuiiiiiin est quod tibi direxi Quod cniiii pnecipis bonuin esl opus, scd inagnum
exposilionum atque informalionum litter.T ct spiri- super sc habet pondus : et ncscio quomodo digne
tus in Exodo liliros quatuor, qtiibus principium est, possil perlici , quod non potest cogitatione com-
Vosi expotitionem libri Geneseos, undc anle lios octo prchendi : ct sicnt difficile est quemqiiam manu

annos ex diclis sanclorum Palruiii dc liltcra et spi- posse cceluin langere, ila diflicile esl omnia sacra-
ritu tres edidi libros. E contrario lu respontles eve- menta lcgis diviiuv, sicut lu praecipis, cxplanarc.
nissc lilii quod provenil Jacob, qui pro Raeliel ser- Scd istiui illis (lebucr.is injungcrc, qui hahenlcs in-
vivit, et in noctc Liam aecepit : iia et tu pclisii tra se fontein eloqucnlix , unde quidquid illis in-
expositionem libri Levilici, ct accepisti Exoili. Nec jungitur,carmine irriguo copiosiuscxplicalur. Verum
in boc facto rc vera mc agnosco satis errasse. Quia econtra qnicunqnc angustas inlelligenlia: est sicut
sicul illis iioii eiat consuctudo ut minores prius tra- ego, ncc habet allkeiiiiaiu eloqnii , per quam vc!
(lcrentnr ad nuplias ,
quam majores : ita ncc uiibi alios reficcre, vcl stta> siccilatis possit inopiain tcm-

visum rectuin fuit, ut prius exponeretiir sacrificii " perare ; talcs non snluin per se aliquid dieere ap-
rilus, qiiain saciificiorum ministri vcl locus. Quod pctiiut, verum eli.ttn si qnid eis injunctiiiu fuerit
verojussioni tn.-c hactenus parere ncquivi, non fuit pcrtimeseunt. Quod in me recognosco ,
pusilluin

pigritia vel lorporis ncgligentia, sed reipublicae in- habcns intclligcnii.T. eloquium : quia nec saerulaiis
fcstatio dira, cl inaloruni boniinuni niinia perversi- litteraturai didici studium , ncc aliquando exinde
(as. Qii;c duai res me in tantum eraciant, ut niilii magistrum habui. Quanluiu cnim doctis neeesse est

jaiu sit Uedium vivere, debilitatusque pcnnis virtn- loqui , lautiim indoclis utile est tacerc : quia illi de
tiiin, non valeo in soiiludinem fttgcre, ubi aliquan- parvis magita scinnt dissercre, ego de magnis nescin
luluni requicscain , ct dicam Deo : Dimittt' me , ul aliqua parva profenc; ci ideo a me formidatur quod
planaam pitnluhtm dolorem meum, et cognilum tibi ab aliis quaerendum csi.

facium pecrnluni mcum anlequam vadam et non , re- Quod vero sentenliam uniuscujusquc doctoris
verlar nd terratn tenebrosam el operlam mariis cali- in paginis adnotare prscipis in expositionibus no-

gine , tiOi cctcrnus horror et nnllus ordo inlinbilat. stris, nemincm hoc fecisse lcgi, excepto beatissi-

" De Clandio Taurinensi episcoponemo ccrtius te- agitur, iuquit, exorlus ex eadem Hispania, ejusdem-
stimonimu prodiilcrii qnam Jonas Anrelianensis epi- que Fclicis discipulatui ab ineunle octale inlia-rens.
scopus tum in prafalione, inm initio libri primi de pcr aliquod tenipus inpalatio memorali gloriosissimi
Cuitu iraaginum advcrsus ipsum. < Is ilaque dc cjuo ac serenissimi Deoquc amabilis Augusti (Ludovici)
 Iii7 1N LIB. INFORMATIONEM, ETC. 1'R.F.FATIO ET POSTFATIO. CI8
iiiiini Beilam : qnod quidcm nec illc amplius <}uaiu A <|iur excellentior vitlus omnibus virlulibus esl, nos
iu diiolius codicibus fecit , iu exposilioue videlicet provocare exemplis. Ad hanc autem quam praedico
evangelistarum Marci etLucse. Quod ego ideoomisi charitatem plus me wsuis orationibus quam mcis
faeere, quia sentenlias quorumdam quas adnotave- viiibus possc conlido. En charissime fraler, sieut ,

raiu, prius sub iioniiue alioruui diligenliiis perqui- potui, respoudi quibusdam inquisilionibus tuis : pro
reus, aliorum eas esse reperi Quod euiiu posiea. qua rc obuixe dcprecor, ut si quid de bis rebus unde
oplimc nosli, sieut novissimis dicbus Verbum Dei e\ me interrogas, si quid invenisli melius, vcl dcinceps
Maria carne veslitum processil in raundum et aliud ; iuvenire potueris ; gralissimuin habebimns, si nos
quiilcm erat quoJ videbanlur in eo, aliud quod in- feceris nosse, quia cgo magis amo discere , quam
lelligcbatur (camis namque as|iectus in co palebat docere. Quia illa veritatis et sapientiae pulchritudo

omnibiis, paucis vero et eleclis dabalur divinilalis (tantum adsit perscverans volunlas frucndi ,
pro cu-
agniiio) ita et ciim per prophetas vel legislalorem jus anuire hoe pcrcgitnus opus) nec multitudinc au-
Yerbum Dei profertur ad honiines, non absque com- dientium conslipata sccludit venieuies, ncc peragilur
pelenlibns pioferlur indumcntis. Nam sicut ibi tempore, nec migrat locis, ncc nocie intercipilur,
carnis, ila hic litterae velamine tegitur : ut lillera nce umbra inicrchidiliir, nec sensibus corporis sub-
quidcin aspicitur tanquam caro, latens vero spiri- R jacct. De toto mundo ad se conversis, qui diligunt
lalis intrinsecus seusus tanquam divinilas sentitur. eam, omnibus pioxima est, omnibus sempiterna :

Tale ergo est quod et nunc invenimus lihrum Levi- nullo loco esl, nusquam deest, foris admonet intus ,

tici pcrquirentes , in quo sacriflciorum ritus ct ho- docet ; cerncntes se commutat omnes in melius, a
sliarum diversitas ac sacerdolum minislcria descri- nullo iu deterius comniutatur ; nullus de illa judicat,
buntur ; sed b.ec secundum lilleram , qune tanquam nullus sine illa bene judicat. llac fide omnem muta-
caro Verbi Dei est el indumentuin divinitatis ejus, bilitalem ab aHernilale sejungo et ipsa aeternitaic

digni forlassis vel aspiciant, vcl audiant indigni : nulla spatia lemporis cerno, quia spatia temporis
se:l beati sunl illi oculi qui velamen litlerx obtectum prxteritis et futuris rerum motibtis constant. Niliil

intrinsecus diviiiinn spiritum videnl, ct beati sunt autem praclerit in ;eterno, et nihil futurum cst
qui ad lucc audienda nuindas aurcs intcrioris honii- quia et quidquid praeleril , esse desinil ; et quod fu-
nis deferunt. liirumest. nondum essecoepit. i^ternitasautem tan-
Aggredimur igiiur hoc optis annuente pictatc di- lummoilo est, nec fuit, quasi jain non sit; nec erit,
vina Quadragesimae temporc, sub dic septimo hlus quasi adhuc non sit : quia sola ipsa verissime di-
Martii, anno Incarnationis 823 Salvatoris Jcsu Cbri- cere poluit buniame mcnti : Ego sum qui sum, et
sti Domtni noslri. C <le illa verissimc diei potuit : Qui est misit me.
Explicit prirfalio Clundii Taurinensis eptscopi, et, Et quia ita est , non jubeinur ad crcaturam ten-
pnrmissis capitulis libri primi, incipil liber primus dere, ut cliiciamur beati, sed ad ipsum Creatorem :

Iiijormationum litterm et spiritus.

de quo aliud qiiam oportet, ac sese rcs habet, no-
si

Lcvitieus liber appellatus est, eo quod Levitarum bis persuadetur, periiiciosissiino errore decipimur.
niiiiislcria et diversitates victiinaruni cxsequilur, etc. Ad hoc euim pergendo quod aut iioii est , aut si est
Et in fine operis beatos non facit, ad bealam vilam nequaquam quis-
f\xc quia jussisti scribere, non pro erudilione no- quam polerit pervenirc. Qua veritate et sapicntia,
stra, sed pro vestra dignalione praesumpsi. Vcsirum quoeeommunis oinnibus est, onines sapienles et
vero csl dijudicare verius , et ad vcram cbaritatcm, bcati fiunt inh;crciido illi. Beatitudine autem alte-

in officio presbyteraius militavit. Sed ut aliorum hortatu aggressus est. Praelerea commentalus est
ulililatidoctrina praedicalionis evangelica, qutc illi Evangeliiiiu Malibai, opusquc suum JustoCarrofensi
admodum inesse videbatur, consulere.t, ipsius piis- abbaii nnncupavit anno 815. Ad hacc exposuit omnes
simi priiicipis clemeniia pr.cstil Tauri.nensis subro- Panii Epislolas, ex quibus explaiialioneiu in Episto-
gatus est Ecclesioe. » lline confutalur vulgalus ac lam ad Galatas Dructeranno abbali Sollemniacensi
comniuiiis error, qui ab aunis bene mullis invaluit, D dicavit eam vero qu?e in Epislolam ad Epbesios
:

Claudium scilicet genere Seolum fuisse, ex Hibcrnia elucubrata ab ipso est, Ludovico Auguslo inscripsit.
oriiindiim: qiiem iu criorein etiam impegit erudilus Scripsit etiam quaedam incultum sacrarum imaginum
vir (Jsserius Armachanus. piasque peregrinationes, in quibns non recte sensit.
TbeoilemirusGalliis abbas fnii prseeralque cenluin Ex bis omnibus sola cxpositio in Epislolam ad
quadraginla monachis sub regula sancti Benedicti C, liatas typis vnlgata esl in Bibliotheca Patrum fra- :

ut ipse testalur in epistola eontra Claudium scripta, gmenlum prjrfationis in Matfhaeum in lucemprotulit
cujus fragmenta refert Jonas in lib. 111 opfiris pr;e- Dsscrius inter Hibernicas epistolas cxlcra, praeter :

citati. Abbatem in Galiia fuisse, non vero in Hispa- dtias basce pra:faliones, adbuc in tenebris latent.
nia, uti aliquando suspicatus sum, colligo e\ Jnmc Expos iioneni iu Mallhseum reperi in bibliotheca ca-
:

lib. i, de eodem Claudio bunc in modiim loquentis thedralis ecclesioe Laudunensis Commentaria vero :

• Feriur interea in suggillationem ejusdem abbalis, in Leviticum penes nos habemus in coilice Rcmi-
totiusque Gallicana; Eeclesiae, tanlae prolixitatis vo- giano elexpositiones super Epistolas Pauli induobiis
misse libclbiin, etc. t At cujus loci abbas fuerit, niilii voluminibus bibliolhecse Floriacensis.
haelenus iiicompertuni. Adversus Claudium scripsere Theodemirus abbas,
Multa scripsit Claudius, praccipue vero. commen- Dungalus Rcclusus et Jonas Aurelianensisepiscopus,
taria in sacros libros, nempe in Genesim anno 814 sacrarum imaginum cultum et peregrinalioncs pias
libros tres; in exojum qualiior anno 8-21; et in libris editis defendentes.
Levitii.inii anno8-25,quxomnia Thcodemiri abbalis
rATBOL. CiV. ^O
C!9 CIAUDIUS TAURINE NSIS EPISCOPIS. MO
rnis lioininis 11011 fit alter licatus : quia ct cum cnm A Patri et coxterna suscipere dignarelur, per quaiu
imilaliir ul sii, inde appetil beatus fieri unde illum nos doceret id csse homir.i colendum quod ab omni
factum viilet ille, scilicet incommutabili conummiqne crcatura intcllectuali et rationali colendum cst.

vcritaic. Neque prudcutia cujusdam lit prudens alius, i Iloo ctiain ipsos optimos angeios cl excellenlis-
aut foriis fortitudine , aut temperans temperantia, sima ministeria Dei velle crcdamus, ut umim cuin
autjustus jnslitia liomiiiis allerius quisquam efiici- ipsis col.imus Deum , cujns contemplalione beali

tur : sed coaptamlo animum illis incommutabilibus suut. Ncque cnim et nos vidcndo angelos beati su-
regulis luminibusque virtutum, qiuc incorruptibililer mus, ant unquam crimus : sed vidcndo veritatcm,

vivtint in ipsa verilate sapientiaque comimmi, quibus per quam eliam ipsos diligimus angelos, et bis con-

et illc coaptavit et fixit animum, qucm istis virluti- gratulamur. Nec invidemus quod paratiores ct nullis
bus prxdilum sibi ad imilandum proposuit. Volun- molcstiis interpedientibus perfruunlur : sed magis
las crgo adhxrens communi atqne incommutabili eos diligimus, quod et nos tale aliquid sperare a
bono, impelrat prima magna bominis bona, cum
ei. fommuni Deo jussi sumus. Et idcirco honoraraus eos
ip=a sii medium quoddam bouum. Voluntas autcm charitate , non scrvitute; nec eis lcnipls conslitui-

aversa ab incommrilabili et coimnuni liono, et con- mus : ac per hoc nolunl sc sic honorari a nobis,
versa ad proprium bonum , aut ad exterius , aut ad B quia nos ipsos, cum boni suraus, tcmpla summi Dci
inferius, peccat. cssc novernnt. i

< a 1 1 ideo non sil nobis religio cultus hominum II.-co fidei nostrx munitissimum atquc aiiissimum
mortuorum, qnia si pie vixerunt non sic babentur ut sacramentuni , ct cordi nostro (irmissimum chara-
lales quxraul bonores, sed illum a nobis coli volunt, cler imprcssum. Ilanc astruendo ct dcfendendo ve-
quo illuminali lxtantur merili sui nos essc consortes. ritalem, opprobrium factus sum vicinis nieis , et
Ilonorandi ergo sunt proplcr imitationem, non ado- timor notis meis, in tantum , ut qui videbant nos,
raiiili propter religionem. Si autem male vixernnt, non solum deridebant, scd etiam digito unus altcri

ubicunquc sint, non sunt colendi. Quod colit ergo ostendebant. Scd consolatus est nos Paler miseri-
sninmus angclus, id colendum cst eiiam ab homine cordiarum et Deus lolius consolalionis in omni
uliinio : quia ipsa boniinis natura id non colendo tribulatione nostra , ut possimus ct ipsi consoiari
facta Cst ullinia. Non cnim alinnde sapieus angelus, eos qui in omni pressura suut, de il!o (idenles, et

aliundc bomo ; aliundc i!le xerax, alionde bomo :

per illum in tcntationibus non deficientcs, qui nos
sed ab una incommulabili sapientia et veritate. Nam armis juslitix cl galea salutis inunit atque circum-
idipsuni aclum cst lemporali dispensalione ad salu- dat.
''
icm iioslram, ut naluram liumanam ipsa Dei virtus
Explicit.
el Dei sapicnlia incommulabilis et consubstanlialis

Ex Auguslino, de vera Relig., cap. 55.

HBXHiiNISSIMO LEGTORI
D. JOANNES CHttYSOSTOMUS TROMBELLI,

Quanti sitprclii libcr illc, qiiem tibi.bumamssime ob rem viro prxclarissimo, et de bonis litteris optime
lector, exhibeo, haud obscure signilicat clarissimus merilo, me plui imuin debeie profitcor.

Frainisciis Antonius Zai liarias, duni cuin " « lum ad Seil, ut aliqua dc Claudio Taurinensi eloquar, fuil
bistoriamecclesiaslicorumscriptorum, lum ad rcrum ille quidem, ut ea lerebat xtas (vixii auicm, quod

in causa Claudii Tauriuensis lconoclasloe gestarum l>

quisque novit, Carolo Magno.et Ludovico Pio impe-
seriem, originesquc dignosccudas 'maximc uiilem » ranlibus) liisertus, ac doctus, scd cx eorum littera-
esse docel eainque ob causain sc eumdem librum
:
toruin genere, quos scientia infiat, et ab Ecclesiaj
editurum fuisse ail, si diutius Pislorii dcgerc ipsi sinu rejicit; qui sua sectari cupiunl, non quse Jes.i
licnisscl : babuissc tamen iu voiis prxslantissimum Christi, prxcipientis scilicet, ut credenda dogmala
b non ex ingenio, atquc arbilraiu noslro dimeliamur,
Joanneiii Dominiciim Mansium, ul euin ederet .
Revera exscribi illnm jusseral clariss. Mansius; scd scd ex vetere tradilionc, et Ecclesix consensione,
ubi novil, inedila veterum ecclesiaslicorum aucto- atqueapprobaiione. Id ne temcre loeutiis existiraer,
riim scripta a nobis evulgari, quidquid exscripium eos scriplores consule, quos, ne multo scrmoue
fuerat, ad ine misit,ut lypis prodcicra. Quam eliam lcctori moleslus sira, in noia allcgo •'. Cseteruni

" Bibliotheca Pistoriens. pag. \", n. 11. ignoro. Si diutius Pistorii licuissel immorari, pri-
Ibipag. C2annolat.l2, < Bi sunt Bibliorum loci,
b dem loium ipse cvulgasscm cuin aliis liturgicis li-
de quibus XXX quxslicmcs instiluit Tlieodciniriis. bris, ctc. i

c Jonas Aurelianensis in libris dc Cultu imaginum

Eas liise iu ipso hoccodice idcni persequitur, et quid
in illis explanandum cupiat oslendit. Quam obrem pag. 553 el subscq. lom. IV, part. i, Bibliothec* Pa-
iion contemncndum Thcodcmjri opus ln»c cst, quod trum eiliiio. Paris., in cujus piadalioue laudatui
in nostro codice cxsciiplum habemus. lulegriim Tbeodeiiiirus Claudio erranli fai ius ex aniico advcr-
edere in animo babuil clariss. P. Joannes Doini- sarius. Dungalus pag. 146, part. n, tom IV. Bcllar-

nicus Mausi ulrum id rcapsc prxsliturus sit,

: minus de Scriptori. Ecclesiast. ad an. 820. Labbeu»
C21 IN OPLS SUBSEQUENS TROMBELLl PR.EFATIO. 023

cain oblinuit Claudius apud viros crudi-

jam dudum A garat. Quod non dissimulat Claudius ipse; quippe
los exislimationem, ul quicunque reperti sunt ab co qui faleiur h proposilis a Theutmiro quxsliombus
eluculirati libri, a catholicis eliam viris editi, atquc i iiiiu ex suo ingenio, scd ex illuslrium dncioriiiii ju-

adeo in Magnam ( quara vocant) vetcrum Patrum dicio, nequeex propria temeritate , sed ex alioruin
Bihiiolhecam illali sint °. Atquc horuin quidem prx- auctoritate salisfccisse > : prolitelur quoque c non-
slantissimoruni virorum exemplo permolus sum, ut iiulias i remanere indiscussas , quia nec in antiquia
nondum editasClaudii in Kcguin librosquxstiones, ac translationihus aliquid exinde Irauslatum rcpererat,
responsiones in lucein eniittereni. Has continel co- nec in majorum nostrorum opuacuiis aliquid exposi-
dex, quos cum aliis plurimis a ilariss. Zacharia cnu- tum legeral i tuin haBC subjicil i el linc mc ignorare
: :

nieraiis.dcscriplisque, possidct PistoriensisEcclesia ; faleor, quia nec aliquid exinde legisse reminiscor.
scd ob ainaniicnsis sive inscitiam sivc negligenliam, Et idco deimperilia non crubesco quia iectione non
tam frcquculibus, lam turpibus scaleus erroribus, ut doceor, nec de periculo formido, quia qnx non intel-
initioputarimfieri omnino non possc.iitcomiiieniaria ligo, docere non pra?siimo. i Quam quidcm consue-
ha-c emeiidarciilur.eaiiiquc ob causamparum abfuit, tudinem cum alii mulii iis lcmporibus scrvaverint,
iicsusceplum de iis edendis consilium prorsus abjece- tum maximc servavitClaudius ncc in his laiituiu, :

riiu quis enim e.i edat, quae corruptissima esse no-

: qux nunc eviilgaiiius, commcntariis, vcrum cliam in
vit? Sed cumex stylo, qnem facile quisque digno- iis, qux in epistolas Pauli conscripsit, ediditque <t.

scvt, quxdain ex Auguslino, qua?.dam voro ex Gre- Hoc itaque comraodum ex ea comparalione rcluli-
gorii> Magno deprompla, et in Claudii soluliones in- mus, ut, si pauca excipias, qux cum in editis supe-
ducta esse comperissem, in horum doctorum operi- t> riorum scriplorum libris non invenerimus cuin ,

busea perquisivi, caque invcnia cum codire noslro exeinplari noslro conferre non potuimus, Claudii
contuli; alque.ex hac quidemcollalione,pluraemen- scripta non inemendata prodirent. Quanquam eliani
davi. Suspicalus autein, quod is, qui tam mulla ex hxc ipsa comparalio aliud emolumentum atlulit in :

Aiigiisiiuo, etGregorio in rem suam deduxcrat.alios hoc euim ipso, qtiod plerumque viliosum exemplar
quoque facile consiiliiisset, ex quoruin studiis com- dixi, aliquid prxstantis inlerdum exstat, quo perlici
iiieniaria sua accrescerenl, alios Claudio xtate supe- possint jara edita lsidori, ct IScdx loca, qux Claudius
riores adii, el manifcsto eomperi (ut ea interea prx- allegat.Suspicor equidcm non dertituros qni Iabo- ,

teream, qu.r de Euchcrio deinceps dicam), ex Beda, rem hunc meum condcmnabunt, quandoquidem ea,
alquc Isidoro, a:que adeo ex Kabano ipsius Claudii qux i copiosiora dixi, atquc eflfusiora > Claudii com-
a?quali plurima ciiiu dcpronipsisse , sic ut ex bisce uientaria, ca ipsa dicent, qux prxposito Eucherii
docloribus coagmeniaia sint li.ir, tjua: eiliiniis coin- noiuine pridcm evulgata sunt. Scd neque ipsissima
iiicntaria. Quanquaiu ,
quod ad Kahanunt altiuct, omui cx parte sunt (discrimina cnim nonnulla sxpe
li.md lemere suspicamur ea qu.r cx Hahano allega- occurrunt) ct eliainsi ipsissima esse vclis, cx la-
:

cx vetusiiure auciore, tam a Habano, quam

iiiiis, borenostrociiioluineulum nonleveasseqticris; quan-
a Claudio fuisse dcsumpia. Porro ea, qino nunc evul- doquidem uiauilcslo ex ea re comperiesClaudii esse,
gainus Claudii coiiiii;eiiiaria, uon ejus:!cm generis qux Eueherio (ributa jam simt, et fortasse ab alio
suiii sed uli.i quxdani copiosiora, acfusiora (atque
: longe posieriore, qui t.laudii laborcs sibi pioprios
luec primum occurrunl) breviora alia, quaepostremo fecerit , fuisse deinceps proprio nomine evulgata.
loco sunt posita ; ac priora illa quidem alienis labo- Quid quod ciijiiscunque tandein ca siul coinmcn-
ribus ditueiuni inagis alquamvis in poslerioribus,
:
'-'
t.nia, cuin eiitendatissiraa, ct pixfationibus Clau-
idcoque in brevioribus uiulio pareius alicna verbaiu dii, adnotationibus quoque non paucis oruata profe-
rem suam deducat, non renuit lamen intcrduni eos rani, an id humano leclori gratura non crit, acce-
ipsus excilare, quos in prioribus commeniai iis allc- ptumque? Vale.

de Scriptoribtis Ecclesiasticis. Cave ad cumdein an- b In prxfatione in prima commcnlaria.

num; idest820. Oinliiiiis paritrr adcumdem annmn. In pr.efatione iiiseciindacommentaria.
Ughelliusde Episcop. Taurin. Maliillon. pag. 92 ana- d In piadalionc in Epislolam ad
Ephcsios a Ma-
leclo. editio. Paris. an. 1725. Trombelli de Cuttu billouio edita tradit hxc Circa socordiam sensus
: <

Sancto. dissert. n, vi, t> et 7, aliique inulti tum ve- mei, epislulas beati jam dicti apostoli Pauli ad Ephe-
teres, lum nobis proximi scriptorcs, si Trombellium sios, atque adPhiiippenses, non tain ex majorum
e.xceperis, allegati ab Oudino. iractatibus, quam ex dhcrsorum tractatuom sentea-
» Pelrus Pesselicrus S. Germani Altissiodorensis tiis, veluii mendicus non habens propriam segctcm,
coenobila Claudii commeiilaria in Epistolam adOa- sed post lerga mcicntium exaliorum segete congre-
latas edidit ; atque li.it quidem in parlcin secundam gat sibi victum, ne biemis tenipore faiue periclite-
toini l bibliolhecx vcterum Patrum illata sunt pag. lur, ita et ego ex aliorum dictis, has brcvi stylo coni-
795 cditionis Parisiensis. Evulgavit porro Mabillon prehendi epistolas. » Et quxstione x secundi gene-
prxfaiioncm in libros informationumluterce etspiritus ris Commeniariorum « Quid tamen ista significant,
:

super Leviticum prxfaliouem quoque expositionis in

: in libro primo Operis hujus ex dictis Majorum no-
Epislolas ad Ephesios pagg. 90, 91 et 92 analecl. cdilio.
D strorum, ut Dominus dedit, et invenire potuimus,
Paris. an. 1723. Tanli verofecitPesselierus comnien- jam exposiiuin esl. » Non omnia taincn, qux suis
taiia Cl.iiidii in Epislolam ad Calatas ut hasc dc iis
, inserit Commentariis , ex aliis deprompsissc, sed
tradiderit. t Ego quideincum superioribusdiebus illic nonnulia, de suo quandoque addidisse, hcc ipsius
essem, variasque scientiarum gemmas evolvcrem, Clamlii in Commeutariis in cpislolain apostoli Pauli
quxsanenonpaucx in bibliotheca vetustissima dili- adGalatas verba dcclaraut : < largicnte Oeo in isto
genler asservantur, foile occurreruiit hujus Claudii quadragesima; teiupore cpistolam bcati jam dicti
in omnes fermc Pauli Epistolas commeiitaria, qux apostolt Pauli ad Galalas ex tractalibus bcaloriim
cmn excussis ut lieri solet
, puiveribus rapiim
, Augustini, et Hieronymi Patnun pcrmixtis procu-
percurrissem, niiralus illico superiorum atatum in- raviordinare senleiitiis. In quibus tractalibus cum ad
cuiiam indignissimum putavi, lain prctiosum thesau- congruenteiii cxpositionera multa deesse ccrnerein,
iiini, lainque exquisitum jacere, ac magna cum Kci- verli nie ad alios libros prxfali jam p ,li is Augustini,
puhlicx-Chrisliaiue jactura tandiu delitescere. Quan- elexinde eam,qu:e inillis deeral, tractatiliiisexplerc
tani studiosissimo cuique sacrarum littcrarumacces- stiiilui cxposilionem ; nonnulla ctiain, utmihi visum
Sionem sic allaturus, dici profecto non pntest; pr;e- esl, intra iilorum locutionem, mea studui coiijuiigere
sertim lumsplendore suoeaui lucemPaulina?. Icclioiii verba, qua: utramque expositionem absque scissione
allerat, ul ad ipsius arcana sensa, el abstrusos lo conjuiigcrent, el lcgentis cxerccrent sensum, et fa-
cos explicandos aditum facilein prabere videatur » stidiiuu facerent evitarc. »
(£3 CLALDIl TAiJIUMNSJS EPISCOPI (!ii

XIX QDISTMES SLPER II6R0S REGUM.

Amahili magistro domino Claddio sctlis Tanri- A Qnain bumilitcr cum mibi pctiit ad legcndum vel
ncnsis episcopo THEUTUiiiiis a Filius vester, omnium- scribendum! Et miratus fuit ct ipse cur veslrain
qiic abliaiuni niiiiimus abha u in liomino aelernam sa- cpistolam ei non misistis Mitlile, qiwso, crebras
Iutcni. cpislolas in bispartilms episeopis, abbatibus ac mo-
Mi pater ct magister, libruni Exoili qiicni misisli, nacbis, maxime si vobis placet , mihi filio vestro.
1

relegi, quo gaudio iinmenso gavisus siiin. Sieul c de Qui semperboca'Stuo et dcsidero. Inter cavtera rogo
epislolismagislrigentium Pauliin aiia epistola qnam illas quaesiiones de Rcgum >
, quas vobis in brcvi

misi ipse d
, eoguoseeiis. Nnn et venerabilis Pater schcda misii. ) , ut mihi elucidalas mittalis, non so-
Leidralh e quondam episcopus Laudensis, eum lioc lum secundum bistoriam , sed etiam secundum alle-

audisset, gavisus esl et ipsc, rogavitque eum milii goriam, vel Iropologiam. Priinum quantum ad bi-
mullum ad scribendum f
, et miratus fuit, curcpislo- sloriam stare polesl : Secundum si allegoria rceipit

l.iin illi non misistis ex tanto lempore. Et promisit, Tertium vero peromnia moraliiate. Nam et de illis

quod ipse suam cpistolam voliis inissurus sil : valdc quaeslionibuslriginlaquas, Nolhelino l petentc, Beda
enim desiderat visionem vestram, si fieri |iotuissct. presbyter exposuit de prafato libro Uegum, ideo non
Etsi non visionem eorpoream, vcl epistolam 6. De pelivi exponemlas vobis, quia uno in corpore, cnm
domno Nimbridio palre nostro archiepiseopo Narbo- II exposilo de templo Salomonis sicut a pra'fato pres-
nense h quid dicam? Quani iiimieiiso fuit rcplctus bytero Beda exposilum est, apud nos habentur. Intcr
gaudio ;
quoniam de expositione prsefali libri ei di.xi haec omnia ut et ipsas qusesliones quas misi ' , cor-

« De Teiitmiro, seu Theodomiro, vel Tcuibniyro In hac ips.i periodo: Mi

pater et magisler, librum
isto h:cc traditMabillon [pag. 92 analect. editionis : quem misisti cognoscetis : el deinceps miralus :

P.iris.1725 in annot. adproefaliones Claudii] « Tbeo- fuil etipse, curvestram epistolamei non misistis. Mn-
domirus, cui prior inscripta cst pr.efalio, Gallus ab- lile ctc. Et rursus cxpressius uno aduneiVur in :

bas fuii, praeeralque cenlum quadraginta monachis corpore, cl ul ipse nostis, etc... oratio mulliim ralet,
siibrcgula S. Benedicti , ut ipse leslatur in epistoia ut ipse nostis. ln epistola cliam Ludovico Pio missa,
contra Claudiuiu scripta, cujus fragmenta rcfcrt Jo- qiueque praefalio quaedam est expositionis in episto-
iilis in lib. iii Operis praecitali. Abbatem in Gallia lamad Ephesios: Obsecro ctemeiiliam vestram,ut non
fuisse, non vero in Hispania uli aliquando suspicatus mihi silis molestus cxactor, clc.
e Teldratlius legit clariss. Zaeharias.
suin, colligo ex Jon;e lib. i de eodem Claudio bunc Scd levis-
in modum loquentis fertur in suyillutionc ejusdem
: simaestha;c varielas. Cajieruninomina ipsa exGcr-
abbatis, toiiusgue Gallicanm Ecdesim taulte prolixi- manicis linguis desumpta non raro in vclustis cpi-
tatis vomisse libeitum, etc. At cujus loci abbas fuerit, stolis, et diplomalibus expressissiine occurrunt. Dc,
inihi bacleims incompertum. » Uovera a Tbeuiby- hoc Lcidraih, seu, si vis Teldralboea consule, quai
niiro accusatiun fuisse Claudium ostcndit manifcslo r Iradunlur in Gallia Christiana [de archiepiscopis
ca ipsa Claudii pr.ofalio, quam sccundis Commenta- Lugdunensibus].
riis in libros Regum praeponit qnam qiiidcm prada- ' Iinplexa.mea quidemscntentia.syntaxisliaec
; cst
lionemdeinceps dabinms. Scripsisst autcm adversus ex ca lamen facile eruimus rogatum fuisse a Lei-
Claudium, declarant ca, quae ex Claudio adversus dratbo Theutmirum, ut ad Claudium scriberet.
B In exemplari ad me misso
Thenthmyrum scribenle allegat Dungalus. ad luinc modiim legi-
b c Abba absque passim reperilur, > inquit erudi- tur Et si non visionem corporea vel epislola. Dudum
:

lissimus Ducange [in Glossario ad vocem Abbas}, et vero nos docuerunl Baluzius, aliique viri eradili in
liusc oxempla aliegat < Abba Fclix apud Facunilum
: codicum leclione detriti, lineolam, quaj cuin supei-
llermianensem libro conira Mocianum. Idem ta- posita alicujus voeisexirema? litlera? cst, m indicat,
men postea : Lampridius preshytcr, el abbas lliero- qua vox ea clauditur, vel amanuensium negligentia
solymUani monasierii. Abbo de obsidione Parisiensi saene deesse, vcl codicis ipsius antiquitatc, et situ
libro ii. obliteratani esse : quam propterea leclor substituat,

Tompestale sub liac Ilugo priuceps obil abba,

nccesse est.
h De vocc domnus consule qua? tradit Dncange
in
Alibi :
Lexico. Quod ad Nimbridiuin liiinc atlinet, reliquj
Eholus forlissimus abba.
veleres de eo silent.
Odo in vita S. Maioli Et ub omnibus dominus, et :
Supple libro.
abbahonoratur. Bernardus Morlanensis dc conieinpiu i Leidralb, aut si vis, Nimbridius, de qnibuspaulq
iniindi ante dixorat.
Oui beiie dispntat, ot cilo compiitat arte scholari " k In cxcmplari ad me misso legitur Nolbelino al
Non pelil actibus, al pelit arlibns abba creari. » Noieloio legitZacharias,quicodicem ipsum inspcxit,
Alia deindeexempla subjicit, qu;c si vis consule : no- Utramque lectionem admitient vetusti codices, iis
que enim opus estin reexploratissima copiosior esse. scilicet tempofibus scripti, quibus lillcra: i nulla su-
•'
in codice k-gitiir sivc,
errore utique inanifeslo, perimponebalur lineoia, punctum nullum. Arbitralui
quem anie me
notavit claris. Zachaiias. auleni idem clariss. Zacharias eum Nothelmum bic
d Vox ipse tam referri poiest indicari, qui Londinensis presbytcr primum fuit, tnrn
ad Tbeiitmiruin mil-
tentein, qiiam adCiaudium recipientem lilteras. So- Cantuariensis archiepiscopus.
lebantenim ea aetate,dum prastantera aliquem virum 1
Inexemplari ad ine misso legitur mihi. Lcgen-
alloquebanlur, pluraliverboeumalloqui,retentoqiiaii- diim tamen arbitror misi : quod deinceps rcpeiit
doipje singulari noraine illius, quem alloqiiebanlur. ego cnini nonper ordinem mitr.
 625 QUjESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. 6-»6

rigatis, et pcr ordinem exponatis : ctquidqoid im- A 18. Cumqve imminerent vectes, el apparerent tum-
pcrito serinone locutus fucrim « , ut magistcr, ila milates eorum foris sanctuarittm , elc. III. 8. 8. (At le-

discipulum eniendate. Ego enim non pcr ordinem gcndum eminerent, uli babet communis lectio.)

iuisi proplcr quandaui agililalem ct negligcntiam 19. Produxilque filiuin regis, ct posuit super eum
scriptoris : vos vero. ut historia se habet , ordi- diadcma, et lestimonium. IV. 11. 12.
nate. 20. El non fiebal ratio iis hominibtts, qui accipie-
1. F.l suscitabo tnihi Sacerdotem fidelem. I. Reg. banl pecttniam. IV. 12. 13.
2. 33. 21. Ipse percussit Edom in valle Saltnarum.
2. El nun cecidit cx omnibus verbis ejus in lerram. IV. 15. 7.

1.3.19. 22. Ipse restitnel terminos Israet ab introilu

5. Et percuszit de populo tepluaginta viros, ct Emalh. IV. 14. 23.
qitittquaginta plcbis I. C. 19. (Vulgatus lainoii in- 23. F.l ttnaqmrqite gens fabricata est dettm suum.
terprcs liabel : quinquaginta miilia plebis.) IV. 17. 29. (Lectionem bane proponit rectissime
i. Ex qua die mansit area (Vulgatus addit : Vo- Vulgata, el sequilur clariss. Zacharias : at in exent-
mini) in Carialltiariin, mutliplkuti sunt dies ejus plari ad me misso legitur domttm suain.)
ctc. I. 7. 2. B 21. Ubi cst deiis Emath, el Arphath ! Vbi elc. IV.
5. Quod ail Jonallian ad David : Si vixero, facics 18. 34. (Vulgata Arphad.)
mihi misericordiam elc. 1. 20. 14. 25. Ascendit umbra decem unets. IV. 20. 9. (At
b Fecit Salomon lcgendum cum
(>. festivitalem cclebrem el om- est Vulgata : Vis, ut ascendat, etc.
nis Israel cum eo. III. 8. 63 tiisi vis indicari versic. 11. jam descenderat, etc.)
7. //i diebus cjus wdiftcavit dc Achiel de Bethel 26. Qutv habitabat Jerusalem in secunda. IV.
llierico. III. 16. 34. (At Vulgatus babel : Iliet de 22. 14.
Bethel.) 27. Contamtnavit quoque Topheth, quod est in
8. IIwc faciant mihi dii, ct luvc addant, si suffe- valle filii Ennon. IV. 25. 10.
ceril pulvis Samaria; pugillo universi populi, qui sc-
28. Abstnlit quoque equos, quos dederanl reges
quiiur me. III. 20. 10. (Sed Vulgatus babcl pu-
JudaSoti. IV. 25. II.
giltis.)

9. Tertia pars vestrum inlroeal Sabbato, et obser- 29. Excclsa quoque, qua; eranl in Jerusalem, ad
vel eicubitum domus dextcram parlem montis o/fensionis, elc. Ibid. v.15.
regis. IV. II. 6. (At in nostra
versione legilur cxcubias.) 30. Et transtulit omnem Jerusatem, et universos
10. Quod ait Abigail ad David : Si cnim surrexe- ^ principcs etc. IV. 21. 14.
rit homo aliquando persequcns le, elc. I. 23. 29. llasqusestiones triginta, atque aperliones illarum,
11. F.l prtvcepil, ul doccrent fitios Juda arcum. si prudenli;e vestrre placet, cum illis qusestionibus
II. I. 18. de pracdicto libro Reguni, quas niisi sanctilati vcstiac
12. Et percusstt iloab, el mensus esleos funiculo. explanandas, cum a vobis explanatac fuerint, ordine
II. 8. 2. suo, uno adunentur in corpore, et tit ipse nostis
13. Ipse essct quasi tenerrimus ligni vermicutus. et vestram pnefalionem, et meam pelitionem, quasi
II. 23. 8. (Vulgalus halict est.) prxfatiunculas in capite explanalionum, de prafalis
14. Ipse descendit, ct percussit teonein in mcdia qiunestionibus adnotale, el in omnibus seripturis,
cisterua. II. 23. 20. quas islis in parlibus mittitis, mei non obliviscami-
15. Do teinplo, quod habebat triginta cubilos in ni ;
sed scmper admonere dignemini quid agere de-
altitudincm. Et iu Iibro Paralipomenon hnbebat cen- beam. Maxime in oralionibus obsecro, ut ipse ro-
tutn viginti. Reg. III. 6. 2. II. Paralip. 3. 4. getis Dominum pro me, et per studiiim veslrum
16. Ostium mcdii laieris in parte erat domttsdex- alii eliam rogent. Si enim unius jusli orutio mut-
tenv. III. Reg. 6. 8. tum valet (Jttc. 5. 16.) ul ipse noslis, quanto ma-
17. Texilque domitm laqueariis ccdrinis. 6. 9. gis mullorum assidua
III. ? mi pater,
Vale, et in spiri-
(At in Vulgala babetur : tcxit qttoque.) lualium filioruiu prosperis sempcr polle.
a
Ancepsh;iereo imni legendum sil, fue rit, an fuerim. Claudius unocorpore compleclatur, et cxplicalas, il-
Postrenium hoc clariss. Zacharise ulacet. Et revera luslratasque Theulbmiro remitlat. C:eierum, sive
is,
subiustice dc episcopo loquitur Theutmirus, si de sivc alter proposuerit, tani flfae, qua n aliie,
quas
piopositis a Lcidratho, aut Ninibridio qujesl.ionibus deinceps recenset, dissolvend;e erant, atque illustran-
h;ec pronuntiet ut magister. ita discipulunt enun-
: dae, ejus rogalu, a Claudio.
date. At ab horum altero fuisse proposilas bas Iri- b Sequor prorsus exemplar ad me missum : nam
ginta qiitfsliones, quarum soliilionem Theuthmirus eliliun a P. Zacharia quacstiouem hanc, et
tres sub-
elllagitat, indicare videtur ipsemet Theulhmirus,
cum sequentes collocat post eam, qnae ad hunc modum
ha-c siihjicii bas t qu;esliones : atque aperlio- XXX imipit : Cumque imminerent
vectcs, et ordine XIX
nes lllarum, si prudenliaj veslrse placet, cura illis esl. Tum vero chronologiam
sequimur, et Ecclesia
quEestionibus de pradicto libro Rogum, quas misi scriem Quam tanien in his qicestio-
slic;e Historise :

sanctilati veslraj
explanandas, CLima vobisexplauat;c nibus proponendis minime a Theulhmiro fuisse ser-
mcrint, ordine suo, uno adunenlur in corpore. > valam aflirmal ipsemct. Recole nuper dicla per :

«Bagitarevcro se.utet barum, el earum cliam, quas ordinem exponntis Ego enim non per ordinem
ipse ad Claudium solvendas misit, ct cxplicandas, miii, ctc.
f>27 CLAUDH TALRINENSIS EPISCOPI C28
1. Ftiit vir unus de Rtimatha in Sophin dc A Dci juccns invenitur Dagon : el poslca lcrlia die.)
nwntc Fffraim, el nomcn ejus HeUnna. Et post 10. Yiri qunque, qui morlui non fueranl, percu-
panca. llabtiit uxores duas : nomen uni Anntv, et liebantur in seerctiori parlc tiatium, usque dum di-
twmen secttndiv Feimemv. 1. Ueg. 1. 1. ct 2. Quid Clt : Sed el satrapw Philistinorttm scquebanlur arcam
significat vir islc : vcl dux uxores cjus, nua fe- Domiiti, tisque ad tcrminos Belhsame. Ibidcm vcr.
cunda, alia infecunda? Et cur de Anna scribitur : posticmo, scu 12, usque ad fincni vcrsiculi 12 ca-
quod afjligebat quoque eam amulii ejus, ct vche- pitis siibscqucntis, id cst 6.

mcntcr angebat? Et reliqua vers. fi. lf, Porro Belhsamitw metcbnnt trilicnm, usque
4. Cntn redeunte lempore ascenderenl templnm Do- dum dicit : At uibe murala usque ad villam, quce
mitli, ct sic provocabat eam. Porro illa ftcbat, et non erat absque muro, el usque ad Abet magnum, super
eapiebal cibum, usque duni dicit : Vuttusquc ejus quem posuerunt arcam Domini. Propter quod dicit

non sunl amplius in diversa mulali. Et reliqua. Abel mngntim ? Et leliqua. Indicantur hic vcrsiculi
v. 7. ctc. 13, et subscqucnles usque ad 18 (eo comprehenso,
5. Exullavit cor tneum in Domino, usqne dum di- capilisG.)
cit : Dominus judicabit finem terrtv, et dabit itnpe- 12. Quare dc Samtiel scribitur, quod judicaverit
rium regituo, et sublimabit cornu Christi sui. Cap. B Jsracl cunctis diebus vila; suce, cum in vita sua
2 1, usquc ad 11. ainiscrit principatum ? (Consule vers. 15, et subse-
Samuel autem ministrabat anlc fnciem Domini
i. quenles capitis 7.)

puer accinctus cphot >>, quod crnl cpbol, usque 13. Cuin unxisset Saniuel Saulem in rcgem, ait

dum dicit abierunl in locum suum. 2. 18, 19, 20.

: ad eum : Cnm abieris hodie a me invenies duos viros

5. Visitavit ergo Dominus Annam, et concepit ct juxla sepulcrum Ruchel, in fmibtis Benjamin in me-
peperit tres filios, ctduas filias : (Ibidera v. 21.) Et ridie salientes magnas foveas. Et liberaois popu-
ipsa supra propbetans dicil : Slerilis peperil pluri- Inm ejtts dc manu inimicorum ejus. cap. 10. 2. (Sed
c Quid sibi vull
iiio*. (v. 5.) Alibi pepcrit septem . iniiliiiiii distat codieis hujus intcrprctalio a Vulgata,

hoc? quam consulas volo.) Cur Saul bis ungitur ? Et Da-

6.Cur dicitur per virum Dei ad Hcli Quare : nb- vid tertio ? El reliqna.
jccisli mtmera mea, et victimam mcam, quatn priv- 11. Quare de Saul scribitur : filius ttnius anni
cepi, ut o/ferrelis in lemplo, usqiic dum dlcit : Qui eiatSaulcum regnare cccpisset, et dtwbus annis re-

conlemnunl me erunl ignobilcs. Ibidcm v. 20, et 50. gnavil stipcr Israel, cap. 15. 1. cum snpra legatur
(Scd cum aliquo discrimine Vulgala sic vcrtit : quoil ab humero el sursum eminerct onuii populo.
Quare calce abjecistis viclimam meam, ct muneia C cap. 9. 2.

ntca, quce prcvccpi, ut ojferrentur etc.) 15. Cur in eoilcm libro scribilur : Quod faber
7. Ecce dics vcniunl, et pracidam brachium tuum, [crrarius non inveniebalur in tota terra Israel ; et

et brachium domus patris tui, ut non sit senex in do- quod rclunsiv erant acies vomerum et ligonum, et

mo tua. Et eidebis Christum a:mulum tuum in uni- tridcntium el securium, usque ad stimvtum corripen-
rersis prosperis Israel, usquc dum dicit : comedam dum. Et reliqua. 13. 20. 21. Unde haec sine fabro ?
huccellam panis. Ibid. v. 51. usquc ad fincm capi- l(i. Quare de Jonathan scribitur quod extende- :

tis. (Sed Vulgala non nihil distat : habet cniin : El rit manum, et inlinierit in farum mellis, quem cum
videbis ccmulum tuum in templo, etc.) comcdisset, illuminali sunt oculi ejus. 14. 27. Quo-
8. Puer autem Samuel ministrabat Domino coram modo inlinxit, si non vidit? Si vidcbat, quomodo
Ucli, usque dum dicit : Nec poterat videre luccrnam illiiminatns est? Et reliqua.
Dei, priusquam extinguerctur, et Samuel dormiebat 17. Cuni Dominiis misisset Saul perculere pecca-
in lemplo Domini, ubi cral arca, elc. Cap. 5. v. 1, lorcs Amelech, cur pcpercit Chineo, dicens post
usquc ad terlium. (lloc quoque conipielicnso, sed pauca ? Tu ciiim (ccisli misericordiam cum omnibus
cum discriminc, quod in Vulgala lucc habcntur : filus Isrnel, cum ascenderent de j¥.gyplo. Et reliqua.

ncc polcrat vidcre : luccrna Dci, anlcquam cxliuguc-

'
15. I., 6. Quis esl hic Cbincus ? et ubi lcgilur
rrlur, Sumucl. clc.) huiic inisericordiani fccisse ?

9. Quid significit, quod area Dci translala a Pbi- 18. Cur Samtiel dixil Agag rcgi ? Siccine separat

lislxis, cl in teinplo Dagon posila, altera die anie atnara mors ? llsque dum dicit in frustra concidit

arcam Dci iuvenilur Dagon. Terlia dic caput, elpal- Samuel Agag coram Dotnino. 15. 32. el subscq.

ma? cjus dua' abscissiv eranl supcr limcn, ej ipse 19. Curde David scribitur, quod co temporc, quo
truncus remanseral. El rcliqua.cap.5.v.l,2.3.4.cl5. vidcral Saul David cgredicnlem conlra PhilisUcos,
(Si clarius idvisexpressum, sic corrige : onle arrai» ait ad Abner principera mililix : De qua stirpe de-

» ltcco'.c annotalioncm II. diclanlis vocc conscribunt, ad eum modum voces

h F.pliol, cl siniilcs voccs p;\ulo alilcr conscri- scripto cxprimcre, quo ipsi pronuntiant mnlti au- :

ptas ac Vulgala habcal, ct Hebraica bngiia cxpo- tem liileras f, ci rf promiscue usurpant, et alteraui
scal, rcfcr iu consucludincm caruin regionum, quas ahcruis loco adhibent.
incolebat Thciithniirus aui, si v^, in ainanuen- ;
r
Vidc qu.ne annotatione nona ad scrmonem S.
sem solcnt euiin |quod dmlnin crilici animadver-
: Anlipalri iradidi.
terunt] inipcriti amaiiucns^s, ii pncsertini, qui ex
6-29 QlMiSTlONES XXX SLPED LIBROS REGUM. 630

tcendil hic adolcscens, Abner? Et reliqua. 17. 55. A et cum audierts sonilum gradientit in cacumine piro-

Cum supra legalur quod armiger Saul fuissel Da- rum, lunc iinbis pra?lium, ustjuc dum dicit : el per-
vid antea, cl cilharam in eonspectu ejus percutie- ctissit Philisiiim de Cabaa usiitte dutn venias lazer.
dat. Et reliqua. 16. 21., 23. Et cur Golialli spurius Et rcliqua. v. 32. etc.
dicebatur? 17. 4. 23. El addidil Jonalhan dejurare 32. Quare percutitur Oza, qui manu tenuit ar-
David.10. 17. cam Domini, ne laberetur e plaustio in lerram.
Cur David conlra Philislacum pergens adprae-
20. Et quid significel temcritas ejus, vcl recalcitralio

liandum, arma Saul portare noluit, sed quinquc bobum ,

qui trahebaut eam. Et reliqua. 6. 6.
lapides de torrente in pera sumpsit, tamen uiiuni 7. clc.

soluin projecit, et Pliilistaeuai percussil ? Et rcliqua. 53. Cumque inlrassct arca Domini in civilate Da-
17. 39. -40 et 49. vid, Michot filia Saul prospiciens per fenettram vidit

21. Quare Saul iratus disitad Jonathan niium David regem subsilienlem, alque saltantem coram
smiiii. Fi7i mtilieris virum ullro rapicnlis ? 20. 30. Dotnino, et despexil eum in coide suo, usque dum
22. Cuin David fugeret anle Saul, vcnil ad Abi- dicit : Ero humilis in oculis meis. Et reliqua. 6.

mclech.in Nobe. Et roliqua iisque dum dicii : porro 1G. usque ad 22. versieuluin (eo comprehenso.)
t>iG hac potluta est. 21. 1.5. Unile erat polluta ? El B 54. Cur Natban dixit ad David, ut aediflcaret do-
addilur : /io</it; sanctificabilur in vasis mets. v. 5. mum Domini, el postea probibuil eum. Et reliqua,
23. De Ceila civilate, quain oppugnavil David usque dnm dicit : sccundum omnia verba hcce. Et
si aliud nomen habuissct, an non. Ciim minime re- posl pauca. Sic locutus est Nathan ad Duvid. El
colo quod de hac civitate mentionem faciat Scri- rcliqua. 7. 3. ete.

ptura, nisi in propheta, ubi legitui : Ycc Ceita, 55. Post h,rc percnssit David Philistiintf cl humi
Ceita civitas, quam oppttgnavit David. tiavil eos, el lulit frenum tribwi de mnnu Pkilislitm,
24. Quomodo intclligcndum c-t de Saul, quod in et percussit Moab ct mensus csi eos funicuto cocequans
exlremis consulucrit pythonissarn ? El legitur, quod icrra% ct reliqua. 8. 1. 2. etc.

suscitaverit ci Samuel, et dixerit ei Samuel : Cras 30. Joab attlem filius Sarvitr erat super exerci-
lit et filii lui mecum criiis : Si juxta litteram stare tutn : porro Josaphul filius Altilud a cominentariis.

potest, ut SjiiiucI suscitaret pythonissa. 28. 7. Et Sadoch fiHus Achitob, et Achimelcch ftlius Abia-
et seqq. thar sacerdoles, el Sarujas, scriba. Bunajas filius

25. Cur Gelboc montcs a David male lieantur Jojadtv super Cerethi cl Phelethi : fi!ii aulcm David
in morle Sanl, et filiorum cjus? II. Heg. 1. 21. Si sacerdolcs erant. 8. 16., 17., 18. Qui erant Celetlii
juxla liltcram slare possit. cl Pheleibi ? Vel lilii David quomodo erant saceido-
26. Quomodo inlelligendum esl hoc quod David les, cum non essent de tnbu Levi ? Et reliqua.
plangens Abner, maledicensque Joab, dixit : Non 57. Cur de Absalon scribitur, quod ercxerat sibi

deftciat de domo Joab fluxum seminis sustincns, et titiilum, dicens non habeo filium. 18. 18. cum in ee-
teprosus : lenens (usiim, et cadens gladio, indigens dem libro supra scripium sit, quod habucrit tres /S-

pa»e?If. 3.29. Et reliqua. lios, el unam ftliam nvmine Thamar eleyanli formn ?

Quid significal quod fitii Remmou Berolltitw,

27. Et reliqua. 14. 27.
Rechab el Baanna ingressi sunt fervente die domum 58. Quare autem inler numenim fortium David
Isboseth, qui dnrmiebat super stratum sttum meri- scribalur dc uno quolibet eorum, hocc, vel alia fecit,
die, usque dum dicit : prcecepit David pueris sttis sed usqtte ad tres non pervenit. Qui fuciint hi tres ?

inlerficere eos : caput autem Isboseth tulerunl, et sc- aut cur hoc scribilur? 23. 19. ctc.
pelierunt in scpulcro Abner in Ebron. II. 4. 5. 59. Quare culpatur David per numerationem po-
Et reliqua. puli. li. Heg. 24. 1. Cum Josapbat, caelerique reges
28. Et abiit David, et omites viri y qni crunt cum populuni nuineravcrint, et inculpabilcs, ct sine vin-
eo in Jerttsalcm ad Hiebuswum habitatorem terra; dicta pcrmanserint ? et ca3tera usque in finem. IV.
dictum csl David nb eis non ingredicris huc, nisi ubs- Reg. 3. 6. (At quod hie de Josapbat dieitur, de Jo-
luleris cac&s et clattdos diccntes : non ingredietur ram, cum quo loedus inicrat Jusaphat, diecndum
Duvid huc. El rcliqua. II. 5. 6. etc. cst. Uxc habct Scriptura : Egressus est igitur rex
29. Co';)i( autem Duvitl arcem Sion . htec esl ehi- Joram in die itla de Samaria, el recensuit universum

tas David. Quid esl ttrcem ? Isracl, misitque ad Josaphat elc. Ab Amasia tanicn
30. Proposuerttitl eitiin in die illu pramittin, qtti rege Juda- minime inalo, reccusilos fuisse subdilos,
percussissct Ilicbttsirunt, el teltgissct domatum ftt- discinius e\ II. Paral. 21. 5.
sculus. (Icgendum ut arbitior cst ciuis Vulgata f\- 40. Cur de David scriplum esl, quod senuerat,
stuias, et abi ulisset ctuudos, et cwcos odientes ani- cum scpliiaginia non Mipergressus sit annos. el oper-
mam David, nsquc dum dieit : Dominiis e.rercitititiii ius vestibus non calefiebat ? Et quod inventa adule-
erat cttm eo.) Ibi. v. 7. el seqq. sceniula speciosa Abisach Suitamiie, dormiebat cum
31. (,'um quadam vicc venissent Philisliim conlra rege, el minislrubal ei : rex vero non cugnovit cam ?

Da\ id in vallc Raphaim, et tpse consuluil Dominum. III Ueg. 1. 3. cuin iu fortiorc ailate legamus, et vi-

V.iit respondil Duminus : Gira pusl tergttm pirorum, deamus cum feminis coirc viros. Ei reliqua.
 C3I CL.UDI1 TAl KINENSIS EriSCOPI 652

41. QiiiJ sibi vult q'io.l David ultinio vitiv SUX A ligna lliinu ? Et poit pauea ditit non smit allala

tempore, Salomoni filio suo pnvccpit dc Joali, et hujuscemodi iliina, ncque visa usqnc in prcesen-
Scmei, quibus ante pcpcrccrat, ne irmltos cos di- lem iliiMii. 10. II, el 12. El quid Ophir, et ubi,

luitteret, sed deduceret canos eorum cvm sanguine unde fucrunt allala? 5. II.

in infcruo ? Ilii. 2.5. 8. 55. Cur allare bolocauslorum in tabernaculo, et

42. Quid csl quod dixil de Joab ? posuit cruorem in tcmplo ox ligno qiiidem faclum, a;re auteni co-
prcelii in baltlteo suo, qui crat circa lumbos ejus, c.t operlum. Exo. 58. I. ab igne non consumcbatur,
in calceamcnto suo, quotl crat in pcdibus ejtts. ciim jugilcr ignis ardcrct iu eodem altari ?

Ibid.v.5. 54. Fecit Stilomon ducenla scula de auro puro.

45. Qnid significet Adonias, qui Abisac pelivil 10. 10. Et post pauca : Posuitque ca rex in domo
in conjugio, pro qua re a Salomonc pnecipitur oc- silvw Libani. 17. Si silva Libani Salomonis crat,
cidi. ilii. v. 20. etc. Et quid esl, quod frequenter cur ligna cedrina non pracidebat ex Libano ?

scribitur in hoe libro? Hcec facial milti Deus,el ha?c 55. Fecit quoquc, ut tantii esset abuiutantia ar-
adtlat. Ibid.v. 25. etc. Eral Iioc sacramenlum, genti in Hierusalem, qitanta ct lapidum : el cedro-
an nou ? nim praibuit muUitudinem quasi syccmoros, qui na-
Salomun Dominum ambulans in
44. Ditexit autem B scuntur in atmpeslribus. Et reliqua. 10. 27.
pra-ceptis David patris sui, excepto quod in excclsis 56. Reliqitum autem verborum Salomonis, el om-
ambulabttt, et accendebat tltimiama. 5. 3. Quid erat ttia qua' fecit, el sapientia ejus, ecce universa scripta

quod froqucntcr in boc libro

cxcelsa, Icgilur? Et cur sitnt in libro verborum dierum Salomonts. II. 41.
Samuel uon culpatur, qui in excclso legilur immo- Qualis esl liber, scire volo.
lasse? (I. Reg. 9. 12. 14.) III. Reg. 5. 2. 57. Cum Helias ante Jesabcl fugeret, et venissel
45. Quid significent illae du;e mulicrcs merclrices, ad montcm Dei Orcpb, et mansisset in spelunca, et
quac venerunl anle Rcgcni Salomonein ? III. 5. 16. factus fuisset ad eum sermo Doniiui, posl pauca re-
46. Vorro Giblii prtrparaverunl ligna, cl lupides fert Scriplura. 19. 2. 8. Ecce Dominus transit, el

ad wdificandttm domum. III. 5. 18. spiritus grandis el fortis subvertctts monles, et con-
47. Cum legalur expressius in libro Regum. III. terens pctras, usque dum «Jif.it, el derelictus sitm

8. 9. absquc Paralipomenon II. 5. 10. quod inarca ego solus, ct quarunt tinimam, ttl auferunl eam. 19.
r.on essel aliud, nisi duae tabulae Iapide;e, qnas po- 11. 11. elc.
suerat in ea Moises. Ei reliqua : cum Apostolus 58. Cum Hclias dixerit de Acbab? Si mortuns
seribat ad Hehraos. 9. 4. quod in arca suiit tabulw, fneril in civitalc, comcdcnl eum canes. Si auteiit in
Kj
Virga Aaton, el Manna, Si non erant, cur Aposlo- agro, comedenl eum volucres cocli. 21. 21. quomo
lns dixit ? Et si eranl, quis ea niisil ibi ? Et si fue- do veriim cst, cum ipse pcrlatus fuisse legalur, in
rit isla virga Aaron, unde in /Egipto fuere signa Samariam , el scpullus in sepulcro suo ? 22. 37.
facta, et in mari, alipie iu heremo, an alia? et quid nisi tanluin quod cunes lambuerint Itabenas. Ibid.58.

de ipsa Arca faclum est ? vel si sit unquam {videnda Et non comederint.
ut puto) visura ab omnibus. 59. Cur Eliseus mitlens piierum siuun ad suscita-

48. Cum nebula iinplessct domum Domini, ait Sa- tionem filii Sunamitis, pnecepil ei dicens : Si oc-
loinon : Dominus dixit, ul habilanl in ncbula. 8. 10. currerit tibi homo, non stilutcs eum.et si salulavcrit

11. 12. Libi legitur quod Doniinns dixissel ? lc quispiam, non rcspondeas ei. IV. Rcg. 4. 29.
49. Si in Teinplo, ubi eral Altare incensi, et can- 60. Nuaincn princeps mililite regis Sijria\ Et
delabrum, et lucernse, misss sint proposilionis pa- post panca : Ver illum cnim d<di! Dominus salnlem
nes ? Si introibanl ibi alii, nisi ordo Sacerdotum et Stjriiv. 5. 1. Qu:e fuit illa salus ?

Levitarum : Et si ibi crat convcntus plebium? Aut 61. Fr.cla esl fames magiia in Samaria , el lan-
si soli Saccrdotes, sive Levitse (Supple. dcgcbant, diu obsessa est, dottec venundaictur caput asini oclo-
scu illttc ingrediebanlur ?) Tj ginta argenteis, el quarla pars capi slercoris cotum-
50. Dedil Salomon Hirain viginti oppida in lerra barmn quinque argenleis. 6. 2I.Quidesl capi sler-
Galifaeae, qua; cum non placuissent ei, appellavit ea coris ? (Sed vulgata rccle hahel pars cabi stercoris :

terram Cabul usquc in diein lianc. Quidesthoc? quani ob rcin dicendum est : quid esl quarta pars
"Scire volo. 9. 11. 12. 13. cabi stercoris?)
51. Qniil sibi vnlt, quod Moiscs in licremo ad 62. Quid cst quod Denadab rex Syrise misil Asa-
constructionem tabernaculi, non ex alicnis, sed cx hel ad Heliscum consulens, utrtrm sanari possilab
Ilebr.vis habuii conslructores ? Exo. 55. 50. el sub- infirmitate sua, an non ? Cumque ab eo responsiim
scq. (Dcesse videlur pars allera qusestionis : cur sci- acciperet, et redisset ad Doininum suiini, refert
licet Salomon virum Syrum adduxit ad templi, et Scriplura . Tulit stragutum, el iivfudit aquum, el

suppclleclilis saera conslruelionem ? Misit quoque expandit supcr facicm. 8. 7. 15. elc.
rex Salomon , el tulit llirum de 1'gro. III. lleg. 65. Cur Jolias rex Israel ad Amasiam regem
7. 14. Juda remisitfdicens : Cardus Libani misil ad cedrum,
52. Fccitque Salomon de lignis lliinis fnlclira qtia; est in Libano dicens : da filiam tuam ftlio meo
domus Domini, ct domus rpgis. Cujus gencris erant u.rorem, transierunioue bestia? sultus, qutv nint in
 £53 Ql.-ESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. Gj4
Libano, el conculcuverunl cardum ? IV. Reg. 11. 9. A seribilui : et efferri tucum de domo Domim, fo-
\ecit

61. Quare de Jeroboam liiio Joas scribitur : ipse r«s Uierusalem in cunvalle Ccdron, et combussit eum
restituil terminos Israet ab inlroilu Emalh usque nd ibi, cl rcdegil iu pulverem, el projccit super sepulcra
mare soliludinis, juxta scrnwncm Domini, quctn lo- vulgi ? Quid est iste lucus ? aut qu;c scpulcra
cutus csi pcr servum suum Jonam fiiium Amuthi vulgi? 23. G.

Prophetam. Jon. 1. i. Ulji Jor.as Iwec Iocutusfuil ? 69. Destiuxil quoquc el idola (Vulg.ita wdiculus)
It. 25. cffeminatorum quce eranl in domo Domini, pro qui-
Cur de Joathan rcge Jmia scribilur? ipse
6"5. bus mulieres texcbant quasi domunculas tuci. v. 7.

wdificavit porlam domus Domini sublimissimam. 70. Et deslruxit a.as portarum in introitu hostii
15. 55. Nunquiil a Salomone antca aedificala non Josia- principis ciiitulis usque duni dicit de saccrdo-
fuerat? an novam conslruxit ? libus ezcelsorum comedebant azima in medio fra-
CG. Cur de Ezechia scribilur : poslquam dissipa^ trum suorunt. o. 8. ct 9.

vit excelsa, et contrivit statuas? Et smceidit lucos, 71. Tulit quoque ptincipes militim Saraiam sacer-
confregitqne scrpentem ancum, quem fecit Moyses ; dolem primum, el SopHoniam sucerdotem secundum,
xocavitque eum Naastau. (Noheslaii Vulgata). 18. 4. et tres janilores : et de civitate eunuchum unum. Et
Et reliqua. Quid est hoc ? B post pauca: Et Sopher principcm exercilus, qui pro-
67. Cur per Esaiam ad Ezechiam regem dieitur? bubat tirones de populo terra\ Propler quod dicit
Ecce dies veniunt, et auferenl (Vulgata Iransfercnliir) sacerdotem primum, et secundum ? vcl cumichum
omnia qna sunt 1
in domo ttui, el qucs condiderunt unmn, et tres janitores? vel qui sunt lirones ?
patres lui in Babylonem : non remanebil qnidqumn, 25. 18, el 19.
ail Dominus, sed de filiis quas generabis, erunl eu- 72. Subtevavil Evilmerodach rex Babylonis anno,
nuchi in palatio regis Babylonis. 20. 17. 18. Qui quo regnare coeperal, capul Joachim regis Juda de
fuerunt isli eunuchi ? carcere , et locutus esl ei benigne, usque dum dicit.
68. Quid sibi vult quod post plurima ile Josia Omnibus dicbus vitte siuv. Ibid. v.27. etc.

HACTENrS TIIEUTMIRUS : AD HUNC POUBO MODt IM IIESPONDET CLAUDIUS.

Compellit, et conslringit mc, fraler Christianis- perjudicandum quo quisque tempore scrihat sed ;

siuie, Thculmire, tua a opportuna inultimoda in- hoc solummodo discernendum, utrumnam vera, et
quisitio, non necessitatc, sed quod est vehemen- catholica, an falsa, et haerelica sint, qu* scribit.
lius, charilatc, ad multorum exire oublicuni, for- Et quia tu saepe a me requiris multarum rerum ab-
inidandumquc judiciiirn : illorum videlicet dico, qui solutionem, niaximeque in Pentateucho, alque libro
sccundum faciem, non jusinm iioverunl judicare C Rcgum, qui ei antiquiores, ct obscuriores caeteris
et
judicium ob hoc videlicet quod in opusculis nostris,
; libris divinx legis sunt, el magno intcrprete indi-

in expositione Pentateuchi, atquc libri Regum, et gcnl, atquc in eis, non ex meo ingenio, sed ex illu-
tuam petilionem, ct meam prsefatioiiem in capitc slrium docloium judicio, neque cx propria temeri-
poncre jubes ;
quod niiiliis noslro tempore pracsum- late, sed ex aliorum aucloritale inlerrogalionibus
pluosum cssp videtur. aique ridiculum. Qui si verum luis, non qiiantum debui, sed qiiantiim polui, sa-
nomen >•
praefalionis nosseut, non puto ista diecre tisfeci, conscnaus non tam d eloquii exsulianlis

potuisscnt : quia praefatio primi operis loculio cst, ambitum, quam necessarioe brevilalis modiim sic
c
ct praelocutio librorum, quac ante causas narra- cnim et innumeris satisfieri inquisilionibus tuispo-
tionum ad inslruendas audientium aures coaptatur, lerit, et inihi insuper liherum erit aliqua cxtrinse-
Dicla aiitein prxfalio, quasi prxlocutio, id est pri- cus, quac cognitioni tuae utilia arhitror, in aliis libris
ina locutio, et alio noinine prologns, id cst sequen- inserere, si ista tibi accepta judieaveris. Scire au-
lis operis prafalio, est, el initium loculionis, et ca- lem volo te, fraler, qnod hoec loculio vias quidem
put compositionis, quod cl alio nomine dicitur aperiat intelligentioc : non tamen singillatim cuncta
piiiaiiiiuui; proccmium euiin est iuilium docendi, et quaescripta siint, disseral alque absolvat. Sicut po-
p.rincipia librorum, qua: ante causse narralionem '-*
lui, rcspondi inqnisitionibus tuis. Si quid de his re-
ad iiisliuendas audientium aures coaptantur. Cujus biis, unde ine inlcrrogasti, invcnisli melius, sive
nomen plerique lalini perili ila posucrunt. Sciat invenire polueris, gratissimum habebimus, si nos
quisque ille est, noslro tcmpori scieniiam, iion no- feceris nosse. Pro qua re tc deprccor per gratiam
strae scienliae seribendi lenipus deesse : scilicet Dei, qiiae in te, ul crcdo, ex-uberat, ut non respuas
lcmpus per omnes Sciipiiuas disscrendi esse, si deprecantem, sed libenter doceas, si qnid poles,
Spiritus sancti gratia cuiquam dignalur adcsse : nec quod me fateor ignorare. Et si quid hinc ahsolu-

Aibitror legendum impoi tuna. substitui praelocutio, ut eonvenirel cum voce pra-
b Einenduvi mauifeslum amanuensis crrorem fulio. Ceteruin, si quis vocein protocutio relincrs
Iranscripsit cnira librarius nosler veri nominis pr.e- velit, retineat per me quidcui licel novi eniin pro- ;

falionis. Si quis Iegi nialit verilulem fid est ver.im

logum diei, non pr.eloguin.
etymologiani] nominis prtefalionis, etc, ego minime d ln exemplari liabetur tanquam scd legendum :

ohsistam. 0'imino est tatn, nt respondeat particulae |</»«m ite-

ProJocutio legitur in excmplari ad me roisso : cessaria' brevitaiis]. ld jain pranotavil l' Zaeharias.
635 CLAUDII TAUKINENSIS EPISCOPI 67,6

tuni, ac diflli.itum dispulatione rationabili, alquc A Dc ccriamine David et Golise.

pcrfccta vel le^isti, vel audisti, vel etiam ipsc adbuc De eo quod Saul pro centum praputiis Pbi-
auilire, aut legere, aut excogilare polueris pito, listinorum , David flliain promillil dare uxorem.

ut milii mittere nou gravcris. Quia quod confilen- De fuga David ct salutc ejus, et simulacro, quod
duin est charilati tuoe, plus inilii expedil discerc, in Icclo cjus inventum cst.

quam doccre. Nam lioc admonemus, dicente Apo- De advcntu David ad Samuelem, ct nuntiis Saul,

stolo Jacobo (I. 10.) : Sil atttcm omnis liomo velox qui missi stinl, nt apprehendercnt David, qui ac-

ad audicndum, tardus autem ud loquendum. Et sic- cepto spiritu Dei propbetaverunt.

ut ait doclissimus Paler Augiislinus : ul discamus, De reversionc arcae Doinini ad terram Israclita-
invitare nos debct suavilas veritalis : Vt autem docea- rum, et pcrcussione Bclhsamilariim.
mus, cogere necessitas charilalis. Ebi potius oran- Dc co quod sciiplum est Ex qua : die mansil
dum est, ut transcat ista nccessitas, qua hommem arca Domini in Cariathiarim, multiplicati sunt dics.

docet aliquis homo : F.t simus omnes docibiles Dei : De eo quod seiiptum est : Congregato omni po-
(Joan. C. 45. ha. 5i. 13.) quamvis hoc simus, cum pulo hrael , oravit Samuet Domiuum , ct exaudivil

ea, qua? ad verampictatem pertinent, dicimus, eliam eum.

quando illa docere videlur bomo. Quia (I. Corin. 5. B De filiis Samuel, qui declinaverunt post avaritiam,
7.) ncquc qui plantat cst aliquid, ncque qui rigut, et acceperunl munera.
sed qui incrementum dal Deus. Cum itaque, si Dcus De uiKlione Saul regis , cl adventu Samuelis in
incrementum non daret, nihil essent apostoli plan- Galgala.
lalores, el rigatores : quanto magis ego, vel lu. vel De jijunio indicto a Saulc.
quilibet hujus temporis homincs, qui in hoc novissi- De pra:lio Saul contra Amaleeh, et Agag regem ;

mo lempore videmur essc doctores ? Addidi eliam et dc eo quod scriptum est panitere Dominum, quod :

inhoc opere brevcm exposiliunculam allegoricam constitucrit Saul rcgem.

in libroRuth, quod lu non postulasti, quae magis Dcohjurgalione Samuelis in Sanl, cur non audisset
ad librum Judicum, quam ad Regum peninere vi- voeem Doinini, el scissione pallii Samuelis, nec non
detur. Pro qua re obsecro, ut me, elsi corporc ct niorte Agag regis.

longepositum, lamen mente propinqnuin oralioni- De adjuratione David et Jonathan.

bus tuis Creatoii omninm commendarc non eesses Vbi David ad Abiinelech saccrdotem venil, et
ut per virtutem fletuum luoruro, cl merita oratio- gladium Goliae sustulii, seu c panes propositionis
num, et si juxta fluvium Cbobar, id est secus grave- accepit.

dinem » hiijus sxculi delincor, tainen Dominum no- C Ubi David ad regem Aehis fugit, et uiutavil os

slruni in majcslate gloriaa suae videre desidcro : at- suum.

queab ipso audire quod in mcdio scorpionum Imbi- L'bi iu spclunca David , Saulis cblamydem ab-
tatio nostra consistit. Kzech. 2. C. scidit.

De Alchana, Elcana, et diiabus uxoribus cjus, et De descensione David in solitudine Machon, ubi
nalivitate Samuelis. Cap. i. hahilabat Nabal, ubi Dasiii, dormienle Saul, etexer-
De Canlico Ann:e. citu ejus, hastam, scyphumque abstulit.
1 De prophela ad Heli dcstinato , ct malo flliorum Dc prselio David in Amalech.
ejus, atque morle ipsorum. I),' pbitonissa, quam consuluil Saul, et suscitatione

De saccrdote ftdeli, quem spondetDeus, quod juxla Samuelis.

cor suum sil. De pralio Pbibsiinorum , el plaga in lsrael, mor-

De caligine oculorum Leli Ileli, ct augmento , tequc Saul, cl Jonaihx- fllii ejus.

Samuclis: et verbis Domini, qu;c non ceciderunt in De luclu David pro morte Saul , et Jonathse

terram. et interemplione Israel, malcdictioneque niontiuui

De arca: captivilale, ct idolo Dagon, nec non ct ,

Gelboe.

morte Heli, aUiue nuru sua. d Reguin teinpora posl judices, quando David,
Dc spirilu maligno, qui irruebat in Saul. Saule reprobalo , ccepit rcgnare , incipiunt. Endc
De David, et unclione ejus. etliber, ubi res gesuc continentur, quem nunc aggre-

« S. Hicronymus in lihro, quem inscripsit de no- cnim dc nugis istis eum moneri opus esl? reltquos,
vel f rri aliquatenis pos^unt, vel Claudio ipsi
minibus llebrairis Chobar verlil gravilndo. Eliam in qui
Aggacum gravissimum appcllat euindcm fluvium, rcs- liilni, rcliqui et rclinquam, lectore plerumque ad-
piciens S' ilicel ad eam, quam dicimus signiflcatio- monilo.
nein. Rursns in interprelatione homiliae primsc Ori-
r
Particulas seu, vel ct aflines alias sspe vim con-
genis in E/.echiclem. Kt ego erum juxta fluvium Cho- junctinnis iu Ecclesiasticis Scriptoribus habere quis
luir, quod inlerpretalur gravitudo. Ef deiuceps secus : ncsciat? ld multi adnotarunt, etne mullos enume-
flumen istud gravissimum saculi. Haec lamen inter- rem, sanctissimus D. N. Benedicttis XIV in adno-
pretatio Bocharto, aliisqueviriscrilicis displicet. talionilms in missain ad ca verba : vel qui tibi
In
t>
exemplari babeiur de Prophela ad Ileli ojfemnt.
! isidorus antc Clandium hxc ipsissima docuit,
destinalum, et matum fdiorum ejus, atque mortcm
ipsorum. Ilunc, el aiios bujns similes [si qtiando s.,1 vcrbis aliquando diversis clordinenon ninil im-

occurrent] manife-.ios amanucnsis errores emen- mulato.

davi cl cmcndabo, lerlorc niinimc admonilo, cur
,
637 QL.£STIONES XXX SLPER LIBHOS REGLM. 658
dimur , Malachim, id csi Kegum vocitatnr, qui iu A nena); slerilis vero erat pnor illa, qu:c et nobilioi
terlio el quarto volumine continctur : roeliusque eiat. Similia invenics eliain in Gencsi : cognala sibi

oiulto est Malachim, id est Regum, quam Malachot, cst quippe Scriplura divin.i. lnvenics primam ibi

id est Rcgnotum dicirc. Non enim mullarum gen- uxorcm Abraha; Saram nobiliorem : Secundam vcro
tium regna dcscribit, sed unius Isracliiici populi, ^gypliainAgar ignobilem fuissc el antc palrem cf- :

qui tribubus duoderim continclur : plus tamen in fectum Abraham dc ignobili, quara de nobili (Gen.
terrena Hierusalem tribus Juda , una ex duodecim, 16. 1., 17. 19., 18. 10., 21. 1. etc). Fuit tamen

diulurna suceessione regnavit. Inqua civilale (rcpro- poslmodiim eliam de. nobili conjiige pater. Ita ergo
baio Saulc) , prior David reguavit. i In quibus eliam niinc Ilelcana bic, qui est pvssessio Dei, prius
temporibiis n multa, ct varia sacramenla Chrisli, de secunda uiorc efTicitur pater, quani de prima,
ct Ecclesiae b figurantur. Nam c
in ipso initio Regum, quoriam concluseralDeus vulvam Annse, sicut et
commutatum sacerdotium in Samuel repiobato prius concluscrat vulvain Sara?. Posi pluriraos vero ,

Heli et commulalum regnum in David, rcprobato

: partus Phennena;, eliam Anncevulva orationibus, et
Saule exclamat prsenunliari novum sacerdotium,
,
,
precibus aperitur, ei eflicitur eliam ipsa raater filii
novunique regnum (reprolialo veterc, quod umbra cjns, qncm obmlitDeo. (/. Rey. 1. 11. 24. etc.) Quid

erat futuri) in Domino Jcsu Cbrislo venlurum J B crgo ha3c in se sacrauienli coniincant vidcamus. .

Nonne ipsc David, cum panes pioposiiionis inandu- Phennena inlerpretatur conversio Anna aulcm in- :

cavit, quos non liccbat manducare nisi solis sacer- lerprclaliir gralia. Unde quisquc h nostrum, qui

dotibus in una , eademque persona iilrumquc futu- vult efiici possessio Dci, islas sibi duas jungat uxores>-

rnm, id est in uno domino Jesii Clnisto regnum, et sed cum ipsis sibi nnpiias celebral , primuin sibi

sacerdotium figurabal? Et aspice liegum tempura, jungat qua> nobilior est , et gencrosior , graliam.
quia pniuo Judicum, poslea Rcyum : sicerit;«di- H;ec enim nobis per fidcm prima conjungiliir , sicut
cium, postea reynum. et Aposlolus dicit :
> Gralia salci facti cstis per fidem.
• Fuil vir unus de Ramntha in Sophim de mon'e Secunda; vero conjmigimiir fPbenneiuc), id est con-
Ephraim, nomen ejus llelcana filius llicroboam,
el ,
versioni, quia per gratiam credulitalis emcndatio (it

filii Hetiu filii Tau fitii Suph,

,
Ephratwus. Ilel- ,
inorum , et vita: conversio. Sed cum islc sit or^o
cana non de Aran (id cst Aniram) orlus, sed de nupliarura, alius ordo procrealionis cfficilur. Prima
Isaar ,
qui ct ipse filius fuit Caaib , cl Caalli lilius namque nobis lilios parit Phemicna ,
quia primos
Levi. (Exod. 6. 18. 19. elc.) fruclus de conversione profciimus, et piiina justitix
i Mic Isaar pater fuit Cbore e
, quo percunle filii germina de aclibus, et operibus procrcanius : pri-

ejus remanscrunt. (Nvm. 26. 10. 11. ctc.) De cujus *•'

mum namque jusiitia; opus esl, converti a peccalis :

slirpe f
fuit Samucl, quorum postcritas postea tem- quia nisi ante convcrlamur , et declinenius a malo,
poribus Davidis ct Salomon, cantatores, et prophelaj non poterimus de Aniia ellici patres, nec de gratia
in populo , et in templo Dci fucrunl. (/. Paral. 8. lilios generzre.
28. 52. 53. eic.) llujus Caatli familiae acceperunl i Yideamus ergo uniuscujusque difierenlias. Fen-
urbes, et subiirbana ad inhabitanduni (ut libcr Jcsu nena filios babel, sed qui non assisiunt Deo : neque
Nave lestatur) in nionte Epbraim (Jos. 20. 7. et enim tales filii possunt esse conversionis , ut adsi-
21. 21. 22. etc.) , ubi fuerunt civitates Sichem , et stant, et adhxreant Deo, nec lanicn inanes et peni-

Gazer, et Celhsaim , et Dclheron. tus alieni sunt a rebus Dei. Accipiunt namque par-
< Fuit Helcana filius Ilicroboam, filii Heliu, filii tes de sacrificiis divinis, et edunl de hostiis Dei.
Tau, liliiSuph, filii Helcana , filii Jobel , filii Aza- Unusquisqiie ergo nostrum primo convertitur a pec-
ri:c, filii Sophoniae, filii Taalh , filii Asir, lilii Abia- calo, ut ex conversione geucret opera justitiae, po-
sapb, filii Chore, tilii lsaar, filii Anna per zelum, et xmu-
Caalh, filii Lcvi, filii stea veroexcitaia in nobis
Israel, ut verba dierum narrant. g Et habuit uxores lalionera boni preccm funditad Deum, utct ipsa ,

dttas, nomen uni Anna, et nomen iecundas Phenncna. _ filios generet. Quales ergo Anna qua; est graiia, fi-

Fueruntque Phenncuw ftlii Auna' autem non eranl lios general? Qui asuidcanl Deo. Gr.ilia cnini, et ve-
,

liberi : et caetera. Iste ergo laudabilis vir habuii duas rilas pcr Jesum Chrislum facla est, hic crgo lilius

uxores nomen uni Anna

, ct noinen secundse estgratias, qui Deo vacal, et verbo Dei. Post hic
,

Phennena. Habebai aulcm filios de secunda (Phen- oravit Anna, et ait Confiimaium est cor mtum i :

Mullis, el variis modis. Ibid. bendis discrimine.

b Hevelantur. b In exemplari unde quisque crgo ; aut undc,
aut
c
Ab ipso exordio. ergo rcdundat. Ademi eigo : tu si vis deme \o-
d Chriitus saepe prxdicilur auctor fuliiri s.-cculi; ccm unde paritcr redumlantein. Euchcrius Iegit
id cst auctor novi regni, quod hic ineriio venliiruin ergo.
dicilur, comparale scilicet ad Judseos, quormn re- > Rom. 5. 1. Gal. 2.16. El cxpressius Eph.
gnum jam dudnm dcsolatum est el protritum. Euchcr. 2. 8.
venluri [Chrisli scilicetj. iCap. 2. v. 1. Sed cum inulto discriinine hane
Filii quoquc Isaar, Core cl Ncpheg, el Zechri.
<•
inlerprelationem et vulgalam noslram,
, imo in-
Exo. 6. 21. tcr vulgatam el cara quam cxhilict Aiigusiinus
, ,

' Cujus, aut si vis illius deinceps allegandus; id cst cx capiic i. libri xvii,
fid est Hel canoc vel Isaar].
8 1'aral. I. 6. Sed cuni aliquo De
in noininibus cxscri- Civitate.
C"0 CLAUDll TAUIUNUNSIS EPISCOPI 610

Di Dnmino , ci exallalum csi lurnu meum m Dco A iiuoniam Deus scienliarum Dominus, Ipse vos scit, el

salulari mco. Ditatatum est o meum super inimkos nbi ncmo scit, quoniam qui putal se aliquid csse,

ntcos. Ltstata sum in snlutari tuo, elc. « Ila nc vero cniii nihil sit , se ipse seducil. Hxc dicuntur adver-

verba hmc unius mulierculae pulabuntiir esse de sariis civitatis Dei ad iiabyloniam pertinenlibus, de

nato silii filio gralulantis? tanlumne mens hominum sua virtute praesumentihus , in se , non in Doinino

a luce verilalis aversa cst, ut non seniiant super- glorianlibus, ex quilms sunl ctiam carnales Israclitx,

gredi modum feminac hujus dicta , quse fudil? terreuse Hierusalem cives lcrrigenae, qui, ut dicit

« Porro ipii rebus ip^is, quac jani cieperant etiani Apostolus (Rom. 10. 5.), ignorantes Dei jusliliam ,

in hac percgrinatione compleri, convenieiiter move- (id est quam dat Deus homini, qui soius cst jnstus,
tur, nonne intendil , et aspicit, el cognoscit per alque justificans) , ct suain volentes constituere , id

liauc mulierem , cujus eiiam nomcn (id est Anna) est velut a se sibi pra-paralam, non ab illo imperli-

gratia ejns interpretatur, ipsam religionem christia- laui ,

justitice Dei non sunt subjecti. Uiique ,
qnia
nam, ipsam civitatcm Dei, cujus rex est, et comli- superbi i!c suo pulantes, non tle Dei ,
posse placere

lor Christus, ipsani poslremo Dci gratiam, cujus se Deo, qui esl Deus scienliarum , atque ideo, et ar-
prophelico spirilu sic locula esl? a qua superbi alie- biler conscicntiarum. Ibi videns cogitationes homi-

nantur ul catlant, qua humiles implentnr ul sur- ^ numquia vanv sunt (Psal. 93. 11. 35). Sihominum
;
,

gant, quod niaximc hymnus isle personat. Nisi sunt el ah illo non sunt (/. Reg. 2. 3). Et prtrpa- ,

quisquam forle ilicturus est, nihil istam prophelasse rans inquit, adinventioites suas. Quas adinven- ,

mulierem, sed Deum tantummodo propter filium lioncs putamus, nisi ul superbi cadant, ct humiles
quem precata impetravit , cxsultanti prxdicationc surgant? Has quippc adinvenlioncs exequilur, di-

laudasse. Quid crgo sibi vult quod ail? Arcum poten- cens. Arcus potcnlium infirmattis est, et infirmi pr<r-

tiam (ccit infirmum , el infirmi prcceincti sunl virlute. cincti sttnt virlute. lnfirmatus cst arcus, id est inten-

Pieni panibus minorali sunt , et esuricntcs transie- lio eorum , qui tani potcntes sibi videntur, ul sine
runl terram ,
quia slcrilis peperit septem , ct multa in Dei dono, atque adjutorio, humana sufiicientia , di-

filiis infirmata est. Ntinquid scplem ipsa pepererat, vina possint implere mandata. El prwcingunlur vir-
quauivis sterilis fueril? Unicum habebat , cum isla tttte, qiiorum interna vox esl (Psul. 6. 3.), Miserere

dicebat : sed nec postea scptcm peperit, sive scx, ex mei, Domine : quoniam infirmus sum.
quibus septimus esset ipse Samuel, sed trcs mares, « Plcni panibiis, inqiiit, mtRorafi sunt, el esnrien-

ctduas feminas. Demum illa in populo, rtim atlhuc tcs transicrunt terram. Qui sunt inlelligendi plcni
b
nemo regnarei, quod in extremo posuit tlat virlu- pttnibtts, nisi iidem ipsi quasi potenles id estlsrac-
,
p :

tcm regibns nostris , el exallavit comu Christi sui. litae, quibus credita sunt eloquia Dci (Rom. 3. 2.) ?

Undedicebat, sinon prophetabal? Dicat ergo Ec- Sed iii eo populo, ancillae filii minorati sunt ,
quod
clesia Christi, Civitas Regis magni gralia plena, , vcrbo minus latino, bene lamcn exprcssum csl :

prole fecunda. Dical quod lauio ante de se prophela- quod ex majoribus minores facli snnt, quia ct ipsis
luni per os liiijus piae malris agnoscit. ConfLrmatum jiamibus (itl est «livinis vcibis, qiuelsraelilae soli tiinc
cst cor mcum in Domiito , cl exallalum cst comu cx omnibus gentibus acceperunt) lerrena sapiunt.
meum in Deo mco. Vere coiifinnatum esl cor, ct Genlcs autem, quibus lex illa non erat dala, postea-
cornn exaltalum, quia non in se , sed in Doinino quam per novuni testamenlum ad eloquia illa vene-
Deo suo. Dilatatum esl super inimicos meos ct meiim runl, raullum csuriendo , lerratn transierunt ,
quia
qtiia et in angustiis pressurarum sermo Dei non cst in cis non terrena, sed coelestia sapuerunt. El ha?e
sum, inquit, d
alligatus. c Livtuta in saltilari tuo. velut qu.Trcrelur causa , cur faciuin sit.

Christus esl iste Jesus, quem Simeon ille , sicut in t Quia sierilis pcpait seplem,et mullu in ftliis iitfu-

Evangelio legilur, (Luc. 2. 23. etc.) senex amplec- mata quod prophetabatur eluxit
est. Hic tolum ,
,

tens parvum , agnoscens magnum : nunc dimittis. agnoscenlibus numerum scptenarium, quo est uni-
inquil, servtim luumin pacc, quoniam tiderunt ondi ]) versae Ecclesiai significata perfectio. Propter quod,
mci salutare tutitn. Dicat ilaqnc Ecclcsia : f.atala sum ci Joannes Apostolus ad septem scribit Ecclesias,
in salntari luo. (Apocal. 2. i.) eomotlo se oslendensad unius pleni-
i Quoniam non cst sanctus sicnt Dominus , el ludinem scribere. Et in proverbiis Salomonis boc
non csl juslus sicut Deus noster. Tunquaiu sanctus, anlea pra_'figurans Sapientia (Prov. 9. 1.) adiftcavil
el sanctificans : justus et justificans. Non est san- sibi domum, cl siifftilsit sibi columnas septem. Sterilis
cttis prster te, quia nemo fil, nisi abs le. Deniquc enim erat inomnibusgentihusDeicivilas, antequam
sequitiir :(v. 3.) Nolite gloriuri superbi , et nolitc lo- isle felns ,
quem cernimus , orirelur. Cerniiiuis

qui excelsa, ncque exeat magniloquium dc orc vestro, eiiam, quae multa in ftliis erat , nunc infirmatam

a
Haec quae scquuntur orania exscripla suni e\ ca- i In pnino post. Alibi ad-
Codice inquid, ct hic, cl
pite 4 libri xvn de Civittite : quod non dissimulat verli litteras t et rf in antiquis codicibus saepe pcr-
Claudius dcinccps. mutari, adeo ut iegatur inquid, capud, ed ct con- :

b II t scdcat ctiin principibus , el soliuin gloria' Ira sci, Davit, elc. Vide aduotationem nonam in S
teneal. v. 8. Antipatri sermnnem.
r
II. Timoih. 2. 9. inAugustinocdiloaPP. S. Mauri < 1. Hcg. 2. 2. Sed tum aliquo discrimine, quod
additur : ncc in prtvconibus alligatis. lit cti.tni dcinccps.
 Gll QILESTIONES XXX SUPER LIBROS RECUM C42
Hierusalem terrenam, quouiam quicunque filii liber.ic A i"ud ab illo alienabo, quod addilum est : Et de stcr-
in ea erant ; virlus ojus crat. Nimc vcro ibi quo- core erigit inopem. Inops quippe id est , ac paoper :

niam liltcra csl, cl spirilus non cst, amissa virlute stereus vero, unde erectus est, reclissime inlelligun-
infirmnta est. lur persecutorcs Juda:i quorum nuniero cum se
, in

(V. 6.) « Dominus mortific.nl , ct vivificat, deriucit dixisset Apostolus : Ecclesiam pcrsccutus sum (I. Cor.
ad infcros , et redncit. Hortiflcavit illain, qti.e midta 15. 9. Pliil. 5. G.) : qure mihi fuerunl, inquit, lucra (Ibi.
erat in filiis, ct vivificavit lianc stcrilem, quaj pepe- v. 8.), hirc proplcr Chrislum damna cssc duxi : nec
ril seplem ; quamvis commodius possit intelligi solum delrimenta , verum etiam stercora existimavi
eosdein vivificare, quos morlificaverat : id enirn esse, ut Chrislum lucrifacerem. De terra suscilatus
velul addendo ropelivit : Dcducit ad inferos, etrcdu- cst ille supra omncs divitespaupcr, ct de illo ster-
cit. Qtiibus eniui dicit Apostolus (Coloss. 5. 1.) : core ereclus est supra omncs opulentos ille inops,
si mortui eslis cum Chrislo ,
qu<r siirsnni siuil titcv- ul sedcat cnni poleutibus populi, quibus ait (Mntth.
rite , ubi Christus est in dcxtcra Dci scdcns; salu- 19. 2S.) : scdcbitis supcr daodrcim sedes : sed sedem
briter utique mortiftcanlur a Domino. Quibus ad- glorise hasredilatem dans eis. Dixerant enim polentes
jmigit (Ibi.y. 2.) : qua' sursum sunt savite, mnqux illi (Matth 19. 27.) : Ecce nos reliquimus omnia , et

super terram : ut ipsi sint illi, qui esurientes trans- |

secuti sumus te. Hoc votum potentissimi vovcraut;
ierunt tcrram (v. 3.) Morlui cnim estis, inquit. Ecce sed undc hoc eis nisi ab illo de quo hie conlinuo
, ,

qnomodo salubriter mortifical Deus. Deinde scqui- dictum Dans volum vovendi
est °? alioquin ex :

tur: (Ibi.) Et rita vestra abscondita cst rum Christo illis esscnt polcntibus quorum infi.rm.atus est arcus. ,

inDeo. Ecce quomodo eosdem ipsos vivificat Dcus. Dans, inqiiil, votum vovendi ; non cnimDoniino quis-
Sed nunquid eosdem ipsos deduxil ad inferos, et quam quidquam rectum voveret , ;iisi qui ab illo ac-
reduxil? Iloc utrumquc sine conlroversia fidclium, ciperet quod voveret (v. 8.). Sequitur : •>
Et bt nedi-
in illo polius videmus impletuni , capite scilicel no- xit annos justi. Ut cum illo scilicct sine fine vivat,
slro : cum quo t itam noslram in Deo , Apostolus cui diclum cst (Psal. 101. 28.) : El anni tui non de-
dixit absconditam. (Hom. 8. 52.) proprio Nam qui ficicni : ibi cnim slant anni aulem iranscunt,
, bic
fitio non pepercil,scd pro nobis omnibus tradidit iilum, iino pereunt, ante cnini quam veniant non suni :

isto modo utique morlificavit euni : ct quia resusci- cum aufem venerinl, non cruiil, quia cum suo fine
tavit euni a morluis, eumdcm itnsum vivificavit. Et veniunt. florum autein duorum , id cst dans vottim
quia in prophelia vox cjus aguoscitiir (Psal. 15. 10. vovendi , el benedixil annos jusli , uinim est qnod
Act. 2. 27.) : noii derclinques animam mcam in in- facimus, alterum qnotl sumimtis, sed boc allcrum
ferno, eunulem deduxit ad inferos, et reduxit. Ilac C Deo largitore non sitniitur, nisi ciim ipso adjulore
ejus pattpcrtate ditali sunius : Dominus cnim paupc priinum illud olbcilur : <iuiu (v. 9) non in virlute sua
rcs [ucit et ditttt : nam quid boc sit , ut sciamus, potens est v'.r (v. 10.). Dominus.infirmum facil adver-
quod sequitur. audiamus, humiliat , cl exaltat : uti- sarium suuin, illum scilicel ,
qtii hoinini voventi in-
que superbos humiliat ct humilos exaltat: Quod , videt, ct resistit, ne valeat implcrc quod vovil. Po-
eniin alibi legiiur (Jacob i. G. Prov. 3. 3-4.) : Dctr> lest ex ainbigiiogra-cointelligi: ctudversarium suum .

sttperbis resistit , humilibus autem tlat gratiam, h;rc cum eniiti Dominus possidcre nos coeperit, profecto
toius liabel sermo biijtis Anme ; qu;c interprelatur adversarius , qui noster fuerai, ipsius fit, et vince-
gratia ejus. Jam vero quod adjungitur : suscitat a tur anobis, sed non viribus nosliis, quia non in
tcrru pauperem : de nullo melius, quam de illo in- virtule sua potens esl vir. Domiuus errjo in/irmutii
tclligo ,
qui propter nos pauper faclus est, ciim dives facict adversarium suum.
esset, ut ejus paupertate, sicut paiilo anle diclum c
< Dominus sanctus ul vincatur a sanctis, quos ,

cst , ditarcmur. Ipsuin enim dc lerra suscilavil lam Dominus sanclorum cllicit sauctos.
cito , ut caro cjus non videret corruplionem : ncc « Ac pcr hasc
d e negligetur prudens in pruden- :

Augusiinus ediius voventi : sed locum Scri- yj • Uxc quae Claudius , imo polius
:
Agguslinus,
ptura: in quo h.ee dicanlur
, PP. S. Mauri re cx quo b;cc scripsit Claudius, veluli ex Annae can-
,

licent. tico desumpta verba subjicil, neqtte in Hebraeo, ne-

b Sequitiirhie Claudiuscum Aiigust.
Sepluaginta que in plcrisqiie Gracis codicibus habeiitur, ideo-
inlerpretes, qui lcgnnt Siooij t<ty_i,v tu £u/o;i£v.>, que nequc in Complutensi, neque in aliis reliquis
:

y.ai EuXoyijcsv etti Ziy.xio-j dans volum orandi et bc- ferc omnibus editionibus liabenlur; tainen in Bi-
, ,

nedixil amti jusli. Cur laui ab Hebraico cl Vulgata bliis Grxcis ab Aldo cdiiis cxstanl ad hunc mo- :

dissenliant iideni Septuaginta, quaerunt inteipretes, liuin M)j xcvyJicOM o yplvt.uo; iv t>) fpo-jrio-ei «OtoO. :

ad quos lectorem allego nc-que cnini p;;cs. niis ope- hai u.n y.uvyji.o-but 6 Suvaros iv to SvvJ.pu a-JToO. n.ui
:

ris ea cura est. p.r, Y.vjyru.ohoi b ttAoO-jioc iv iu tt/oOtw «0to'j uXV ev -

c ln
interpretatione hujus versiculi plane sequi- toOto) y.o.vyjt.o-tia o nau/wfisvo,- ev T<i> trovtzh y.ai ytvt.ta-
lur Clandius cumAuguslinoversionem Sepluaginia y.nv tov Kxipiov z«t iroi«tv y.piua xui oV/aioo-0v/;v e'v p.iau :

Kupiof tov «vtiSixov a'JToO: H\,pto; uyio; sic vertit Mingarellius noster : Non
•
cto-OevoTtotrrzet xnffix' vpsR
id est Dominvs debilem [seu infirmum] fucil adver- gtorielur sapicns iu sapientia sua, et non gloiietur po-
sarium suum Dominus sanctus. : lens in potenliti sua, ct non glorictur dives in diviliis
d Euch. hoc Augustinus editus a PP. S. Mauri
: suis; scd in hoc glorictur , si intelligit , et cognoscit
non glorietur hic, ct dcinceps. Alia quoque hoc in Domtuum ; et si facii judicium, cl justiliam in me
loco exstanl discrimina inter codicem nostrum, ct dio temv. Quibus rccitalis baec subjicil idem ille
edilum Angustinum et Euclier. , Mingarellius ,
quem allegavi : qua: verba neque hic
«13 CLAUDH TAURINENSIS EPISCOH liti

tui sua : ct negtigclur potens in potentia sua : ct ne- A erit reus, quianon niotu corporis gessil cuin
id ,

yligetur dives in divitiis svis : sed in hoc ijloriclur qui lioc perillud tempus gesseril, qno gessit el corpusT

gloriatur : inte.Uigere , cl scire Domiivun , ct fiicere Isto nioilo congruenter intelligi potcsl cliam illud,

judicium, cl justitiam in medio tcrrcc. Non parva ox quod in Psalnio legitur (P*. 75. 12.) : Deus autem
parte inlelligil , ct seit Dominum ,
qui iiitelliyit , rcx noster anlc sircuta, operatus cst salutem in medio
et scit etiani h:ce a Doinino silii ilari , ut inlelligat, te.rrce. LU Dominus Jesus accipialur Deiis noslcr,
ct seiat Domiinun. Quid cnim habes , ait Aposlolus qui est anlc soecula (Joa. 1. 3. ct llebr. 1. 2.), quia
(/. Corin. i. 7.), quod non accepisti '.'
Si aulem acce- per ipsum facla sunlsatcula, operalus est satutem in
riisti, ipiid gloriaris, quasi non accepcris? id csl : medio lcrnc , cum (Joa. 1. 1-i.) Ycrbum caro faclum
qttasi a te ipso libi sit , unde gloiiaris. Facit aiilcm est, h ct terreno habilavit in corpore. Deinde postca-
juiliciuni , ct jiistitiain qui recte vivit. Itecte autem qiiam prophetalum est in liis vcrbis Anna:, quomodo
vivit ,
qtii obtemperat prnecipienti Deo, et finis proe- gloriari debcat qui gloriatur, non in sc ulique, scd
eepti (I. Timo, 1. 5.), (id est ad quod refcrtur pra> in Doniino : propter retributionem ,
qu.-c in die ju-

ccptuin) charitus esl de corde puro , et conscicntia dieii fntura cst (v. 10.). Dominus ascendil (inquil)
bona, et fide non ficta. Porro ista charitas (sicut in cietos, et tonuit : ipse judicabit exlrema terras

Joannes apostolns teslatur) (/. Joa. i. 7.) ex Dco est. B quia justus est. Prorsus ordinem lenuit confessionts
Facere ergo jndieiiim, et justiliam, ex Deo est. Sed lidelium; ascendit enim in cceluni Dominus Jcsus
quid est in meitio terrtrl INeqne enim non debenl fa- Chrisius , et inde venturus esl ad vivos, ct mortuos
ccre judicitim et juslitiam, fjui habitant in extremis judicandOS. Nam quis ascendit (sicul dieit Aposto-
terra:? Quishoec dixerit? Cur crgo additum est in lus) (Eph. i. 9. 10.) nisi qui ct dcsccndit in infc-

medio temr ? Qnod si non adderelur , et tantum- riores parles terra;? Qui descendil ipse est , et qui

modo dicerelur facere judicium ct jusiitiam, ma- , ascendil supcr omncs ccetos ut adimpteret ornnia.

gnum lioc praeceptun. ad utrosque homincs pertineret, Pcr imbes ergo suas tonuit, quia saueto Spiritu
et mediterraneos, et marilimos. Sed nc quisquam cum ascendisset , implevit : De quibus anciUa; Hic-
putaret post finem vilaj, qu:« in lioc agitur corpore, rusalcm, boc est , ingratx vineae comminaliis est
superessc tempus, judicium, justiliamquc faciendi, apud Isaiam prophelam (v. 6.) ne ptuanl supcr eam
quani dum esset in carne non feeit, et sic divinuin imbrcm. Sicut autem dictum est ipse judicabit ex- :

evadi posse judicium, in medio terrce milii videiur trema terra? ac si diceretur extrema hominis '
, :

dicluin, cuin qnisipic in eorpore vivit. In bac quippc non enim alias partes non judicabit ,
qui omnes ho-
viia suam terram quisque circumfcrt ,
quain nio- mines procul dubio judicabil. Sednielius intelligun-
rienle homine rtcipil lerra " , consurgenti iitiquc ^ tur extrema tcrric. extrema bominis, quoniam non
redditura. Proinde in mcdiotemr, id est cum aniina judicabuntur, qux- in melius, vel in delcrius medio
nostra islo terreno claiuliiur corpore , faciendum est tempore commutantur d , sed in quibus extremis
judicium, atque justiiia, quod nobis prosit in poste- inventus fueiit, qui judicabilur. Propter quod di-
runi : quando (II. Corin. 5. 10.) rcc.piet quisquc se- ctum est (Mallh. 10. 22.). Qui autcm perseveraverit
cundum ca, qittr per corpus gessit , sive honum, sioe usquc in fincm , lixc satvus erit. Qui ergo perseverai.-
mulum. Per eorpus quippe ibi dixil Apostolus, per ter facit judicium, el juslitiam in medio terrae, non
lcmpus, quo vixit in corporc : neque enim si quis damnabitur , cum judicabuntur extrema lerrae (v.
maligna menle, aiqueimpia cogitatione blasphemct, 10.). Et dat (inquil) virtutem rcgibus noslris : ut non
neque id ullis membtis corporis operctur , idco non eosjudicando condemnet, dat eis virtutem, qua car-

llebrwum exemplar liabet el videhlur ex Jeremim ,

raro a Patrilms procul dubio orthodoxis cl er- ,

nono capile huc translala : Et revera versiculis 23, roribus Neslorii et Eulyehetis advcrsantibus, ad-
ct 24, capitis noni Jeremiic ha-c exslant llicc dicit :
hiberi.
Dominus : non glorietur supiens in sapienlia sua , cl r Aiigustinus cditus : extrema sed male
terrcr, :

non glorictur fortis in fortiludine. sua, et non glorietnr neque eniin expliearet, quod sibi explicandum pro-
dices in diviiiis suis : sed in hoc glorietur , qni glo- D posuit Auguslinus : emendandus est itaque. loeus
riatur scire, et nosse mc, quia ego sum Dominus, qui
.
iste per Eucberium et per eodicem noslrum et , ,

facio miscrirordiam, et judicinm, et justitiam in me- legendum extrema hominis.

dio lemr. Porro ex hoc Augustini, ideoque Eucbe- d H.ec verba non sic aecipias volo, ut poslremas
rii , ct Claudii loco manifesto liquct, jaindudum ver-
tant-jin acliones noslras judicct Dominus, de quo
siculos quos dixi , in An;i:e Cantico legi , cl Eccle- scriptuin esl : Et scrntabor Uierusalem in lucernit
sias rceitare consuevissc. An ad li:ec 1'aulus respi- (Soph. 1. 12.) scd quod judieabil nos, ut invenerit,
eii diiui ait? Qui glorialur in Domino glorietur, [II. quum mors
;
nos inuudo abripiet : si enim Deus sibi
Cor. 10. 17.] judicaverit leetor. gratos invencrit, nosirarum iniquitatum non recor-
u
Addilur in Auguslino ediio communis deesl in :
ttabitur (hu. 45. 25) amplius : Si vero sibi mvisos,
Eucberio. et lethali peecato praeoccupalos invenerit justitia :

h Locutio ista terreno habilavit in corpore, si ri-

:
justi non libcrabil cum in quacunque die pecca-
gorose accipiatur, Catholicis merito displieeiiil cte- : verit. Ezeclt. 25. 12. qnod alibi his verbis expres-
iiini non tanluin lerreno habitavit iu corpore divi- sius inculcat (Ezech. IA. 21- Si averteril se jus-
:

nmn Verbuin sed natuvam humanam assumens

,
,
tus a justitia sitn , et fecerit iniquitatem... nnn-
eainque silii unilam, eoipus etiani sibi byposlatiee quid vivet? Omnes justilite ijus, quus fccerat, nou
univit. lloc de argumento copiose Theologi qui , recordabuntur , in prwvaricatione qua piwvarica- ;
eli:un advertunt hane, el hujus similes locutiones /k.s esl el in peccato suo
, quod pecetail in ipsis .
,

aute exoitos Neslorii ct Eutychetis errorcs non morklur.

6*8 QUiESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. 646
nem, sicul reges, regant, el in illo mundum, qui A mea,quoe pracepi, ul offerrev.tur in tempto, ci magis

proptereos fudit sanguinem, vincanl (Ibi.). honorasti filios tuos, qntm me, ut comedcielis pnmi-
« Etexaltavit cornu Chrisli sui. Quomodo Christns tias omnis sacrificii Isracl poputi mei ? propterea ait
cxallavit cornu Cbrisli sui Dc quo enim supra di- ? Dominus Deits hrael. Loquens locutus sum, ut domus
cmm cst Dominus ascendil in ccelos it intelleclus
:
,
tua, et domus patris tui ministrarct in conspcctu tneo

csl Dominus Christus, ipse, sicut liic dicitur, exal- usijiie insempiternum. Nunc autem dicit Dominus :
lavit cornu Christi sui. Quis crgo esl Chrislus Cliri- absit a me hoc sed quicttnquc glorificaverit me, glo-
:

sti? an cornu exallabil nniuscujusque fidelis sui : rifieabo eum qui autem contemnunt me, erunt iqno-
:

sicut ista ipsa in principio liujus liynuii ail : exalta- biles. Ecce dics veniunt,cl piacidam brachium tuum,
ium est cornu metun in Dco meo 1 Omnes quippe ct brachium domus palris tui, ut non sil senex in
unctos ejus clirismate rcclo Christos possumus di- domo lua, et videbis Christum amulum iuum, in
cere.Quod tamen tolum cum suo capite corpns tcmpto in omnibus prosperis Jsracl, et non ehl senex
unus est Christus. \\:cc Anna prophelavit Samuelis in domo lua in omnibus diebus. Verumlamen non
mater, sancli viri, multumque laudati. In quo qui- auferam pcnitus virum ex te ub atlari meo, sed ut

dem tunc figurata est mutalio veleris sacerdotii, et ae/iciunt oculi tui, el tabescat anima tua, et pars ma-
nunc iinplela quoniam infirmata est, qu.o multa in I! n" domut lucc morietur, cum ad virilem atatem
fitiis erat , utnovum haberct iuChristo sacerdolium venerit : hoc aulem eril tibi signum, quod venturum
sterilis, qua; peperit seplem. Hoc canlicum juxta sep- esl duobus filiis tuis Ofni, et Finees. In die uno mo-
tuaginta inierprelum transtationem inserere com- rienlur ambo, el suscilabo mihi sacerdotem fidelem,
pulsi sumus », ut a bcato Augustino exposilura cst qui juxta cor meum, el animam mcam faciat.
pro eo quod in ipsa Iranslatione ampliorem, et ve- « Non est ut dicatur isla prophetia, ubi sacerdotii

riorem conlinet historiam b. veteris tanla manifeslatioiie pnenunliata est muta-

« Interea (Cap. 2. ». 18.) Samuet erat ministrans tio, in Samuele fuisse completa quanquam enim
:

in templo Dci accinctus Ephot (Cap. \. 12. 13. esset de alia tribu Saiuuel, quain qux coustitutafue-
rursus 17). Porro filii Heli divina sacrificia lcmeran- rat a Domino, ut serviret altari, lamen non erat de
tcs peccahanl coram Domino ; el deridebant per filiis Aaron, cujus progenies fuerat deputala, unde
eos mulli sacrificium Dei (Ibi. v. 27, ct subseq. ci fierenl sacerdotes. Ac per hoc in ea quoque re ge-
rursus cap. 2. v. 11, ct subseq.). Cnde lleli sacerdos sta eadem mutaiio, quae per Christum Jesum futura
pro coruin iniquilate damnatus csl (Cap. 2. 23., et fuerat, adumbrala est : et ad velus lestamentumpro-
subseq.), quod eos peccanles niinus severa ani- prie, figurate vero pertinebat ad novum : prophetia
madvcrsioneplectebat c . Et quidcm coercuit, et qui- C facti cliam ipsa, non verbi; id scilicel faclo signifi-
dem corripuit, sed lenilate, el mansuetudine palris, cans, quod verho ad Heli sacerdotem dictum est per
non sevcritate, et auctorilate pontificis. Qua sen- prophetam. Nam fuerunt postea sacerdoles ex ge-
tentia discant sacerdotes quomodo propter liliorum nere Aaron : sicut Sadoch (//. Reg. 15. 24. elc .),
vilam, (id est proplcr scelera populi) puniantur :
et Abiathar (/. Reg. 20, et 22. Rursus 22. 6, et 9.
quiquc etiam, quamvis sancti sint, culpa tamen sub- 5U, 7. //. Reg. 15. 24. elc.) regnante David, ci alii
ditorum, eisdem, si non cocrceanl, reputalur (Cap. deinceps anlequam tempus vcniret, quo isia, qux de
2. v. 27. elc. saeerdotio nnitando lanlo ante prxdicta sunt, effici
Scd hoc d evidentius ad ipsum Heli saceidolem
« per Christum oportebat. Qtiis autein iideli nunc
missus loquitur homo Dei, cujus quidem nonien oculo ha;c intuens nou videat esse completa? Quo-
lacetur, sed intelligilur ollicio, ministerioquc suo, niam quidem millum tabernaculum, nullum tera-
sine dubitatione csse prophela Sic enim scriptum plum, nullum altare, nulluni sacrificium, et
:
idco
csl «: Venit aulem vir Dei ad eum :
ad Ileli, et ait nec ullus sacerdos remansit Judicis, quibus, ut de
hac dicit Dominus. Nunquid nou uperte rcvelalus semine Aaron ordinaretur, in Dei, fuerat lege man-
sum domui cum esset in Aigyplo in domo
palris tui, daluni. Quod el hic commemoratum cst, illo dicenle
Pharaonis, eum ex omni Isiael mihi in sacer-
et elegi J) prophela (Cap. 2. v. 50.). Hac dicit Domiitus , Dcus
dotem, ut ascenderct ad ullare meum, el adotcret mihi lsrael !
: Loquens tocutus sum, tit domus patris tui
incensum, et portaret Ephod coram me? Et dedi Do- ministruret in cunspeclu meousqitein wternum. Nunc
mui patris tui, omnia dc sncrificiis filiorum Isracl ? atttcm dicil Dominus : absit hoc a mc : scd quicunque
Quaie cutce ubjccistis viclimam mcam, el munera gtorificaverit me, glorificabo cum. Qui autcm contem-

u
Et Canticum ipsum, et cxpositionem ejus ab cro, Caput V. Libri XVI. dc Civitatc. Verba Augu-
Atigustino prolalam [quod jam dixi] habes Capite stini lineolis notavi, ut scilicet agnoscal leclor,
IV. Libri XVII. de Ci\ilato, quod consulas veliin : qiianium ex Augiislini profecerit Claudius.
oxscripsil euim Claudius ad magiiam partem, qua; e Ilii inultum ao
Augustini, quem Claiidius exscri-
Augustinus loco boc eriocuit. bit, interpretalione ditfert ea, quam hic sequitur
1 Qus sequuiiinr
ad versiculi hujus interpretatio- idein Claudius, et Vulgata fere esl. An in amanuen-
nem ex Isidoro [in locurn liunc] desumpla sunt sem, an potiusin Claudium ipsumid est referendutn?
prorsus. Alioruni judicium exspecto.
c
Additur ncscio cur ntc miserum. f Nimi. 25. 12. 13. Ecce do
:
ci (Phinees filio Elea-
d Ei versionem hanc, et illius
interprelationem to- iarij pacem fadcris mei : et erit tam ipsi, quam se-
taiu exscripsit Claudius e x Auguslino Vidc, obse- : mini ejns, pncttim sacerdotii sempiternum.
 C17 cLAiirm taurinensis episcopi C48
nuni me, erunl ignobiles' Quod enim noinin.it do- A Tbaat, filii Asir , lilii \hiasaph, lilii Chore, filii

mum |>:iiris ejus, non dc proximo patre dicere, sed Isaar, lilii Caatb , filii Levi, (ilii Israel, ut verha
i!p ilio Aaron, qui primus sacerdos esi instilulus, de dierum narrant. Ita medialor Dci , et honiiuum,
cujus progenie caHeri scquentur, superiora demon- ut cssel nobis Pontifex, non dc Levi, scd de alia
Strant uhi ail (Exo. L 28. v. 1. ctc.) : Revetalus uliquc trilm, iil estJuda, carnis originem sumpsil
sum domui patris lui, cum essci in AEgyplo in domo aliam, quamlegalem hostiam, id est ipsam carneni
Pharaonis (/.it. 21. 22. num. 3. 10), el clegi cmnex suam olitiilit pairi pro nobis : alios, quam de gc-
etnnibus tribubus Israet milti in sacerdotem. Quis nerc Aaron pontificatus sui reliquil hareiles, li-

paler fuil hujus in /Egyptia servilule, undc cum li- lios videlicet gratia: Novi Teslamenti de umversa
berati essent, clcctus csi ad sacerdotium, nisi Aaron? gentiuin natione colleclos. Quod vero, quasi liu-
Dehujus ergo slirpc, isto loco divit futurum fuissc, mano morc loqucns, Deus dicit (Ibi<l.,idcsi «.35) :

ut non esscnt ulterius sacerdotes : quodjam videmus qui juxlu (i)i mcum, et animum incam fnciat, dc
implelum. Vigilcl (ides, prcsto sunt ves : cernunlur, Samuele quidcm recle polcst accipi, ipiod in om-
lenentur, et viderc nolcntiuro oculis ingcruntur. nibus ejus volunlali sicut homo Dco paruerit, sed
(!Sum. 25. 13. clc.) Ecce, inquil, dies iciiiunl, cl prtc- rcctuis ' accipitur dc Domino, ac Salvalore, quod
cidum brachium iiiuin, ct brachium domus lucv, ui
" sicut Kilitis unigenitus i paternorum sit in omiiilius

twn sit scncx iu dovw iun,ci videbis Christum temu- conscius arcanorum : juxta quod dc se ipse ma-
tum luum iu lempto tnuniiersis piosperis in Israet h. niiWie leslatur, dicens (Jo. 8. 28) : Et a me ipso
Ecce dics, qui pnenuntiati siint, jam vcnerunt. iNiil- (ucio niltil, sed sicul docuil me paler, hac loquor.
lus sacerdos secunduiu ordincm Aarou : ci quicun- Et qui me misit, mecum esl , et iwn retiquit me
que ex ejus genere est homo, cum videt sacrificiuin soluin, quia qu<v placita sunt ei, facio scmper.

Christianorum tolo orbepollere, sibi aulem honorem ' 4 In lioc vero quou ait Deus : quia omnia quiv
illuni cssc sublractum, dcliciunt oculi ejus, ci defluit
in corde mco, el qucv iu unima mca sunt, fuciet, non
auima ejus labe meeroris. Proprie autcni ad bujus arhilremOr habereanimam Deuui, cuni sil conditor
domum lleli, cui hasc dicebantur,quod scquitur,
aniinaj; sed ita de Dco tropicc, noh proprie dicilur,
pertinel (v. 33, el 34.) Et pars magna domiis tucc
:
situt inanus, pes, ct alia corporis mcmbra : et ne
morietur, cum ad virilem cetatem venerint : hocautem
secundum hoc credatur homo in carnis hujus elfi-
erit libi signnm, quod ercnluruin csl duobus litiis tuis
gic factus ad imaginem Dci, adduntur, el alas, quas
Ofni, el Finees : in die uno morienlur ambo.lloc ergo
ulique twn habct homo. El dicitur Deo (1'sul. 16.
sigmim factiun cst mutandi sacerdotii de domo hujus,
p 8) : sub untbra aturum luarum protegeme: ut iulel-
quo signo sigi.ilicaioni est, mutandum sacrificium **
]igant homines ue illa ineffabili iiatura non propriis,
« domus Aaron. Mors quippe filiorum hujus signifi-
scd translatis rerum vocabulis ista dici '. »

cavit mortem, non hominum, scd ipsius sacerdotii

El asdificabo ci domum fidelem, et ambutabii coram
de liliis Aaron.
Chrislo meo cunctis diebus. t lpsa cst domus, quam
i Quod autem sequilur, ad illum eliam pertinet
acdilicat patcr, de qua Aposlolus ail (llebr. 3. b.) :

sacerdotem, cujus figuram gcssit (i

, huic succcdcndo
domus sumus nos- si fiduciam, cl gloriam spei
quai
Sanniel. Proinde quae sequunturde ChristoJesu Novi
usque in fiiiem firmam relineamus. Et bax domus
r/estamenli vcro sacerdote dicuntur («. 35). Suscitabo ambulabil corum Cltristo cjus, ipso videlicet sumino
aiihi sacerdolem fidelem, qui juxta cor tneum ci uui- Ambulabit, dixit, id eslconiersabitiir,
rontifice.
mam meam faciat.
sicuKsuperius dixerat dc domo Aaron (ti. 30) : Lo-
e « Sub figura Samuelis, dc Domino Salvatorc quens tocuius sum, ut domus tua, et domus patris lui

iummo videlicet, ac vero pontifice debct inlelligi ministraret in conspcclu mco, usque in sempiternum.
' qui nimirinn, sicut Samuel, defunclo Heli, suc- Quod auiem ait coruni Christo meo ambulabit, de
:

cessit in sacerdolium, non de slirpeAaron, sed de jpsa domo utique inteiligendum cst, non de illosa-
alia Levi familia electus. Fuit cnim e (ut jam su- D ccrdote, qui est Christus ipse, inediator, atque Sal-
pra meminimus) filius llelchana , filii Hieroboam, vator. Domus ergo ejus coram illo anibulahit. Potest
lilii Helihel , lilii Tiiau , lilii •» Sut , filii Helcha- ct ambulubii intelligi dc mortc ad vilam, oinnibus
ua , filii Johel , lilii Azariai, filii Sophoniae , filii dicbus quibus peragitur usque in fincm saiculi hujus

" Il.rc quoque ex Vulgala desumpta sunt : contra f Parenthesis Iiujc iu editis deest.
Angustinus mulio dissimileni interprelationem exhi- ''
E !it. Suph.
liei, quod et deineeps servatur. ' II cc verba .iddidi, ut sensum connccterem, qui
h
V. 31. Huc in loco nec prorsus Vulgalam, nec alioquin delicit.
Auguslini inlerpretationem sequitur Claudius, sed In Codice legitur putronorum, pcr amanuensis
i

aliam quampiam. erralum, ut cquidem censeo. Bcda habel patris.

Augustmus editus saccrdolium, sed codem utra-
,:
k Rursus qiiic sequunlur tradidit Augustiims num.
quc vox spectat. 5. capitis 5, libri 17, de Civit.
J Scilicet Hcli.
Hacienus Augustinus. Qu:c sequuntur, iterum
1

e
Hxcqux haclenus notavi, in Auguslino exstant, perquire in Ileda [loco uuper allegato, id esl quieslio-
Qii.c sequuniur perquire in qusestione I. Bedse in nc 1, inter 30, nonnullis tamcn iiuinutalis, el addi-
lihro 50. quaeslionum in libros Regum. iis, qiue Claudio ipsi tribuu].
f
lidilUS quod.
 CiO QILESTIONES XXX SUPF.R LIBROS REGUM. flSO

isla morlalitas : quomoJo ite Samuele po-

alioqtmi A postnlat comedere buccellam panis, quibus verbis
tesl accipi, quod aedificata sit ei domus fldelis, qu;c ipsuni sacriflcium chrislianorinn cleganUr expres-
coram Cbristo Domini (id est, ipso Samucl •) cuu- sum est, de quo dicil sacerdos ipsc (Dabo) Panis, :

ctis diebus incederet, cum legamus in sequentibus quem ego (Joa. 6. 52) dedero, earo mea est promundi
(Cap. 8. ti. 5), quod filii illius (adversi) aversi de vita. Ipsum quippeest sacriflcium non sccundum
viis ejus, post avaritiam declinaverint, et perverte- ordinem Aaron (liebr. 5. 6. et 7. H. clc), sed sc-
rint judicium nisi forie domum ejus boc loco rundum ordinem Melchisedcch. »
plcbem Israeliticam intelligamus, quae cunciis diebus ' factumesl aulem in die quodam, Hcli jaccbal
saccrdoiii ejus Domino servierit, de qua scriptum in toco suo, et oculi ejus caligaverunl, nec polerat
osl (Reg. I. 7) : El requievil omnis hracl pnst Dnmi- videre lucemam Dei antequam exstinguerelur. In ta-
num. El paulo post (Ibid.v. i):Absln!erunl filii hrael bernaculo foederis eral candelahrum, ubi a vespere
llaalim, et Astarotli, et servierunt Domino soli. a Quod usque mane (Exod. 27. 20. 21. Lev. 24. 5.8), summo
vero adjungitur : Fut urum est autcm, ut quicunque Ponlifice lucernas vespcfe concinnante, jugiter ex-

remanserit in ttomo tua, veniat, ul oretur pro eo, non Ira velum praparat;c lucebant, Dominus utjussc-
propric dc donio dicitur hujns Heli, sed illius Aaron, rat (Ibid.). lslo Pontilice intranle in labcrnaculo,
dc qua usque ad advenlum lesu Chrisii, homincs » jam grandxva senectute confccto, oculi ejus in tan-
remanseruni : de quo genere etiam nunc usquc non lum caligaverant, ut nec incensani lucernam poluis-
desunt. Nam dc illa domo Heli liujus, jam supra sel aspicerc, quanto magis exstinctam? Figuraliter
diclum crat b : Etomnis qui superaverit domus tua>, vero lucerna Dei Heli fuerat, quando dignitate sacer-
deeidet in gladio virorum. Quomodo ergo hic vere dotali pollcns jusliiise clarilate fulgcbat. Quam ex-
dici potuit, el erit qui remansenl in domo tun, ve- stinctam Propheta asseril, dum ob scelera filiorum,
niat. ut orctur pro eo? Si illud est veruin, quod ul- sacerdotii potestalem, meritorumquc lumen amisit.
tore gladio nemo inde supererit, nisi quia illos intcl- (€ap. 5. 19.) « Crevit f
autem Samv.cl, et Dumi-
ligi voluit, qui pertinentad siirpem illius totiussacer- nus eral cum eo, et non cecidit ex omnibtts verbis ejus
dolii secundum ordinein Aaron. Ergo si de illis cst in lerram. Significat quia nihil ex his, qune locutus
praxlestinalis reliquiis, dc quihus alius Propheta est, irriturn fuit, sed omnia sicut rebiis impleta quse
dixil (ha. 10. 21 et 22. Rom. 9. 27), rctiquiae sal- dixit. Cadunt namquc in terram verba supervacua,
tiT fient, unde cl Apostolus : (Rom. II. Ji) Sic crgo, qu;e pro nihilo habenda et yniversorum snnt cal. ,

el in hoc lempore reliquice pcr eleclionem gratitv salvte canda despcctu.sicut ct beatus Job dixit (Job. 29.
facta: sunt, quia de lalibus reliquiis bene inlelligilur _, 24) cl lux vullns mei non cadcbal in terram ; quia
;

csse, ile quo dictum est, qui remanserit in domo tua : nimirum in tanla gravitale vultum (tenere) relinero
profecto credit m Chiistum : sicut leinporibiis Apo- consueverat. ui nunquam contcmptibili tetitia resol-
stolorum ex ipsa gente plurimi crediderunt (Act. 2. veretur. Sed quotiescunque bilariorem se prxseti-
41. etc). Neque nunc desunt qui licet rarissime, tibus cxbiberet, cerlam sempcr ob causam utilitati»

lamcn crcilanl, et impletur in eo, quod hic isle bomo eorum (fuceret) agcret.
Dei continuo secutus adjunxit • : El offerul nummuin « Igitur Sposlquam Iltc in figura mutalionis Ve-
argcnleum, cl tortam punis, dtcatquc : dimitte me, lcris Testamenti a Prophela illo prsenuntiala sunt
obsccro, ad vnampnrtem saeerdolatem, ut eomedam ad Ileli oflendente Israel Domimim, b instruxerunt

buccellam panit. Quid per nummiim argenteum, nisi aciem Philistm conlra eos, elc Tollunl autem Israc-
oris confessio dcsignalur (Rom.10. 10), qiw fit cie- litaearcam ad (tuitionem) stationem suam capla :

denlibusad salultm? argentum enim pro eloquio esl ab hosiibus arca, ipsique non soluni victi sunt

poni solet : Psalmista testanle, ubi canitur * : Elo- et iu fugam imo etiam magna strages facta
versi,
quia Domini eloquia easta, argentum igne examinatum, esi occisorum. (Nonnihit) Nonnulla tamen futuio-
probatum terr/e, purgatum teptuplum. Sed quid di- rum signilicat rcs gesia haic In (prvphetice) pro-
cit iste qui venit ? dimitte me, obsecro, ad unam pbotiaenim arca ill.i ab alienigenis capta indicabat
partcm sacerdotalem, ut comedam bvccettam panh. testamentum Dei transiturum ad genles. Quando
Sacerdotalem partem corptis Christi, id est Eccle- enim nuntiatum est Hcli saccrdoli captam fuisse
siam dicit; cujus plebis ille sacerdos est, mediator arcam Domini, cecidit de sella, el morluus cst (Cap.
Dei, et hcminum, homo Christu? Jesus ; cui plebi 4. 16. 17. 18). Transeunte arca Domini ad genles,
dicil Apostoltis Petrus (J Pelr. 2. 9) : Plebs sancta, 1
periil , atque inleriit saccrdotium Judseorum.
regatc sacerdolium. In h.inc partem sacerdotalem (Cap. .'>) Duo quoqtie filii corrucrunt, unius uxnr

Cap. 1. t>. 36. Hic lterum exscribilur Augusii- et habent ali;c ediiiones. Vide Calmet in lociim
nus, sed interpretatione seripluise multum diversa. hunc
b Hic allegaiur versio ex Augustino. ' Explicalio hujiis loci ex quxstione Bedx
II toia
1 Cap. 2. 36. Ha;c qux sequuntur cx Auguslino, desumpla est.
magnam ad partem, exscripta sunt, sed jion prorsus. BSubsequentia porro notata lineolis ab Isidoro
Prorsus tamen ea habet lsidorus, rap. 2. in lib. i [rap. 5. I Reg.] edocemur.
Regum, quem proinde.plane hic exscribit Claudius. b Cap. 4. v.2 et subscq.
d Psahn. 11,7. Diver9itas nonnulla hic est, edi- i
Verba hxc periit, alque inferiif sacerdolium Ju-
tum inter el nostrum Codicem. dtrorum, non sic accipias velim, ut revera Uini pCrie-
c
1 Reg. 3. 2. Sed cum aliquo discriminc, quod rit nam revcra Abiatbar et Sadoch, paucis elapsis
;

Patboi., CIV, 21
f.M CLAIMI TAURINENSIS EP SCOPl
liduata : et(tu 11) mox in purtu mortua cst (». 20), A (». 10) quarum lilios clauserunt domi, ut scriplum
propler eamriem perturbationem. Quod evidenli signo esl. (o. 12) Ibnnl autcm in directum vacar periiam,
prjefigiiratuni est, post cxstinctum saccrdolium Jurisco- qua- ducit lielhstimes : uno itinere gradiebantur per-
iiiui, carnalcm interiissc Synagogam illi carnaliter gcntcs, ct mugienles, el non declinabant mque ad
r
arihxrcntem, proslraloque Heli de sella, u pontifi- dexteram, neque ad sinistram. < Quid igitur vacc;:',

ees Judaeorum sedcm habuere vacuam, ct gloriam nisi fulcles qnosquc in Ecclesia a significanl, qui duni
sacerdolii, regnique cxstinciain. sacri cloquii pr;rcepta cnnsiderant, quasi supcrim-
(Cup. o. v. -2 cl scq.) t Sed quid est, quod dum positam Domini arcam portant? dequibus hoc c c i
posnissent Philistiim arcam Domini in tcmplo Dago- cliam notandum ,
qtio fitissc feuc memorantur
1

nis Dei sui, intraverunl lenipluni, etilivenerunlDeiira quia sunt pleriquo, qui in via Dci inlriiisecus posili,
suum prostratum, atque confrsctum, caput veroejus, foris camalibus aifectibus ligantur : scd non dccli-
duasque nianus abscissas? Statim cnini ut tcslamen- nanta recto iiinere e qui arcam Dri portant in meu-
tum Domini pcrvcnit in (genlibus) gentcs, confeslim le. Ecce enim vaccae Bcthsainis pergunl. Bclhsami'»
idola, quae deceptum possidebant orbem, destructa quippc dicitur Domus solis. Et propheia ait (Malach.
sunt, omnisque error simulacrorum corruit, pracsen- i. 2) : Yobis autcm, qiti timclis Deum, orietur sot

tiam Dei ferrc non stistiiiens. Nam in manibus Dagon B juslitia;. Si igitur ad a-terni solis habilationein tcn-
prxcisis, opus iriololaliia; b ampulahalur. Etincapile diinus, dignum profcclo est, ut de Dei itinerc pro
cjus superbia diaboli abscissa (significabatnr) signi- carnalibus affectihiis non riiclinemus. Tota enim

ficatur, a quo initium peccaii fuit. Quod vero in li- virtute pensandum est, quod vaccae Dei plaustro sup-
niine, utcertumscilicel, praefinitumque suac idolola- positscpcrgtint, et danl ab inlimis niiigitus, fct ta-

tri.c finem (agnoscere) agnoseerent : limes enim fines men de iiinere non rictorqiient gressus :
' amorem
itineris signilicat. Eliam illud ad magnam pertinet quidem pcr compassionem sentiunt. Sed colla po-

significationem, iu Dagon Dei sui, atquc

ipsa ruina sterius non deflectunt. Sic nimirum praedicatorcs
fractura, quod dorsum illius solum invenerunt, (d. o) Dei, sic fidelcs quique intra sanclam Ecclcsiam age-
fractis ejiisomnibus memluis dorsum quippe fugam : re debent, ut et compaliantur proximis per charita-
significat. Quicunque enim fugiiint, pcrseqiientibus tem, ct tamcn de via Dei non exorbiicnt per com-
riorsum danl. Unde etscriptum est dc hostibus (Psal. passionem. Arca quippe superposita Bethsamcs
20. 15) : quoniam pones eos dorsum. Ubi enim snnt pergere cst, cum superna scienlia ad inlernoe lucis

idola? periernnt. Et si aliqua remanent, ab aliqui- habitacnbim propinquare : scd tunc vere Belhsames
bus abscondunlur, ct fiigeriint. (V. C et Psal. 77. 66) lendimus, cum viam reclitudinis gradientes, ad vi-

Quod autcm pcmissi sunt in posleriora ii, qui ar- C cina erroris latera, ncc pro affectu pignorum dccli-

«ani Dei captivaverunt, hoc pcena^ sigmim videtur : namus. Sic namqtie sic necesse cst, ut incedere de-
quia, si qui susccperint (susccperuut : dilexerunt) beant, qui sacrilegiis snpposili jam pcr internam
testamentum, et poslcriora viloe dilexerint, ex ipsis scientiam, Domini arcam portant, qualenus per hoe
jtislissime cruciabuntur, qu;c sicut Aposlolus ait, quod propinquoriiiii ncccssitatibus condolent , ac-
(P/it7. 3. 8) existimare debuerant sicut ttercora : qui cepto rectitudinis non declinent. Quorum
iiinere
enini sic assumunt tcsiamentum divinum, ut poste- nimirum gratia menlem nostram tcnere debet, sed
riora respieienies, vcteri sc vanitatc non exuant, rcflectere non debet, ne hsec cadem mens, aut si
similes sunl bostibus illis, qui arcam leslamenti alfectu non tangitur, dura sit, aut tacta, plus, si in-
captivam juxta idola sua posuerunt. Et (i//a) alia flectitur, rcmissa. »

quidcm vetera etiam nolentibus cadunt : guia (7sa. 6 Percussit autem de viris Bethsamilibus, eo quod
10. C) omnis caro fenum, et claritas hominis, ut flos vidissent arcam Domini : percussit aulem de populo
feni, aruil fenum, et flos decidit : arca autem Do- septuaginta viros, et quinquaginta millia plcbis. i Po-
mini manet in ceternum : secrelum scilicet testamen- pulus, el plcbs pro una eademque re indifferenter
tnm, resmnn eoelorum, ubi esl aeternum verbum accipitur. Nam ex uno Graeco quod est ko; solet
Dei. >
D utruraque transferri. Sed in hocvidetur csse dislan-
(6. 1. etc.) Cum vero de lerra Philistiim arca lia, quod in priore commate versiculi additum est

Domini ad terram Israelitarum rediret, (v. 7 et viro». Viros enim majores natu significat, ut sit

nubseq.) plaustro supcrposita esl, et vaoo.-e plaustro scnsus, quia de optimatibus populi septuaginta sunt
subjuoclae sunt ,
qiuc fetae fuissc memorantur ;
percussi.de ipsa tuiha vulgari homines quinquaginla

annis, saccrdotcs reccnsentur : sed quod superstitc ut a verbis Clautlii sccernat lector, lineolis di-
lantuminodo fiho puelliilo, ideoque impote sacer- stinxi.
dolii munere fungi, sacerdotis partes implcverit Sa- J Editi : designenl.
muel, qui prnplcrca solcmnia sacrilicia cliam ob- « Editi : qui.
tulit. 1 Reg. 7. 6. 10. 9. 12. 16. 2, etc. Subsequentia partim ex homilia 37 in Evange-
'

» Ponli/icis, pracslat nostra leclio. lia, parlim ex libro vil Moralium S. Gregorii
b Amputalum. lu Eucherio cdito nonnulla desunt. desumpla sunl. Ea cum cditis comparet, quoeso,
« Haec omnia qu.ne sequuntur excepit noster Clau- lector.
dius a Gregorio Magno, qui ea attingit, numero 42 8 Cap. 0. 19. Beua hujus loci explicalionem i

.ibri vu Moralitim in Job scd expressissima habet : Claudio tiaditam docel capite scilicet 3 quxstW :

num. 5 homilie 37 in Evangelia ha:e proptcrea, : iiiiru in libros Regum.

 C53 QU^STIONES XXX SIPER LIBROS REGLM. 654
niillia. Quod ne pateretur, in Exodo (Exod.2)popnlus A post Dominum, abjeetis videlicet idolis, illi soll scr-
a lontje stabat, et orabat, solusqne Moises aseendit viens; quod eam fecisse tolo tempore pnesulatus
ad Dominum o. Isli ab hoc percussi, quia non solum Samuelis, 6 qui Josepho tesle duoJeeim annis com-
appropinquaverunt, sed etiam (ut aiia refeit trans- plclus est, el primo lemporc regni Saul, quod h
,

latio) dcspexerunt, quod rationi pius congruum esl: eodem historico allirmanlc ', viginli annis tenuit,
nam in Enodo viderunt, et audierunl, ct perspicua nullus sanct;e historiae curiosus ignorat. Namqno
divinx poientisc inspexcrunt, nec perierunt. Et ideo poslmoJum (/ Reg. 16. 14) cum recessisset a Saule
isli uon dc visione, scd dc despectionc, et temerilate spiritus Douiini, et agilaret eum spiritus nequani,
uiulclali sunt b . > maxime (Cap. 18. 10. etc.) ad [ crsequenilum David
(Cap 7. 2.) El factum esl ex qua die mansil arca in innoxium et justum, necesse erat partem militiae

Cariathiarim, multiplicati sunt dics. Erat quippe ttn- (vcl) et plebis ejus nonnullam, malilia; illius exstitisso
nits ricesimus, ct requievit omnis tlomus Israel post complicem.) Cariailiiarim ipsa est, quae alio nomine
Dominum. c « Non ita inlelligendum est quasi vi- Cariath Baal vocalur civitas sattuuin (Josuc 15. 60.
ginli anni, quibns arca (manercl) manseril in Caria- et 18. 14) una de urbibus Gabaonitarum pertinens
thiarim, ad oclavum usque annum regni David, d tiibum Juda, eunlibus ab Ilieiusalem Diospolim
quando eam congregala populi frequentia adduxil " milliario nono. Dc hac fuit Urias propheta, quem
in Hierusalcm (// Reg. 6), sint compulandi. Inveui- interfecit Joachim in Hierusalem, sicut Hicremias
tur namquc in sequenlibus, (lRcg. 14. 8), quod lem- scribit i.

poribus Saulis fuit d delata de hac eivitale, el allala Samnel autcm posl moiiem Ileli regel at Israe-
«

in ca tra, pugnante eo adversus Philislaeos • : sic lem. (/ Rcg. 7, etc.) Congrcgato autcm omni populo
etenim scriplum est : (Ibid.) Et ail SatU ad Acliiam : cxclamavit ad Dominum pro Israel, ei exaudivit
applica arcam Dei : erat enim ibi arca Dei in die itta eum, (v. 7 ct seq.) et cum offerrct holocaustuni
cunt ftliis Israelis. El quia constat (// Reg. 1) quod accedenlibus alienigenis ad pugnam contra populum
David eam in Hierusalem adduxerit, c tultam de Doi, intonuit Dominus super eos, et confusi sunl.
domo Aminadab, in quam lunc illatam esse perhi- Et ceciderunt coram Israel, atqne supcrati sunt.
betur, < reslat intelligi, quod in diebus Saulis relata (V. 12) 7'i<nc assumpsit Samuel lapidcm unum, ct

de castris, et in pra:fatam sit illala civitatem; unde posuil eum intcr Masphal el Siceleg. k Et ut inlcr-
denuo regnaule David alfertur in Hierusalem. « Est preles septuaginla transtulerunt : inter Masphat no-
ergosensus memoratre sentenliic, quia ex quo man- vam et velerem. Vocuvilque nomen ejus, lapis adju-
sit arca in Cariatbiarim, eru t annns vicesimus, ,-, torii, el dixil : usque tidhuc auxilialus esi nobis Dcus.
cum cam inde transferri lemporibus Sau! causa Masphal interpretalur imentio : Lapis ille adjulorii,
belli contingerel : vel certe vicesimus erat an- medietas est Salvaloris ;
per (quem) quam transeun-
nus, cum adhuc omnis domus Israelis requievit dum cst a Masphat vetere ad novam, id est ab inlert-

• Quae addnntur, in Beda non inveni. que pra-fitil quidem post mortem Heli pontifi-
solns
b lnlcrpretes, quos Claudius indicat, pUne ignoro.
cis annis duodccim, cum Saulo vero rege duode-
Novi equidem qui verterinl dispexissent id est : : viginli.
curiose, et minute eam inlnili suiil; aut si vis scru- h Equidem historia : male utique.
tati sunl, qune in arca posita erant favere aulem :
Cap. 14 seu postremo ejusdem libri vi Josephi
huic interprelationi viJenlur hebraica ipsa vcrba [n. 91 h;ec in editione ejusdem Havercampi legun-
:

1TTCU?'1 mnh
quae reddi commoJe possunt eo quod : tur. Ilunc Saulus finem habuit... Regnavil autem
vidissent in arca Domini. Sed quis nesciat ipsamet vive/tte Samuelo annis octodecim : post morlem vero
hebraica verlia verti etiam cnm laudc posse, uti re- ejv.s annis duobus et viyinti. Quem tanien Josephi
vera vertit Vulgata eo quod vidissent arcam'! An :
locum ita Pctrus Comestor cxplicat, ut simul juncti
quinquaginta millia plebis [nullo scilicet reprimentej anni, quibus Saul regnavit, viginti elliciant; ut no-
perscrutari commode potuissent quidquid in arca ster scriptor habet. El regnavit Saut vivenle Samuele.
positum erat, elcircumslantium oculos delitescebat? 18 annis, et eo mortuo duobus annis. Citat aiitcm
Interpretes porro valdc probabiles causas alferunt Havercampus Clementem et Eutychium, Alexandri-
curDeus Belsamitas Iibere arcam intuentes morte D n0 s Josepbi sectalores, qui vigiuti ipsos regni annos
rVIIIIItMll
punierit. AlinH si
Quod Cl lihorill» Inirw inlllihiM
libcrum hiinc inluitum i.ral'A.nn C.Jl tnbuunt
l.!l......l n l«.... U MM n ..i^.... ~~:~'.n {*!.... A'.l
irrevercn Sauli alque haec quidcm opinio Claudii
.
:

liam quamdum, ideoqueinlerpretalivum conlemptum noslri auctoritale repugnantc Zonara, qui hacc tra-
esse qiiisquam velil despcctionem, et temeritatem, dil [in fine ipso lihriprimi Annalium] Regnavit Saul :

quam hic commemorat Claudius, admittere id uti- superstite udhuc Samuele, annos octodecim : eo de-
que possiimus. functo, viginti duos. Coiifirroari reclissimc potest
c
Rursushicc repeteexBeda num. 4. aique idipsum docet vetusta ea Josepbi inlernreta-
d Ablatus. Prxsiat nostra lectio. tio,quoe Knfino tribuitur hacc enim habct Regna- : :

* Nisi in crrantem amanuensem hanc

vocem re- vit ilaque Saul, Saniuel vivente, annis decem et oclo
feras [nam editus Bedae locus habet tulitque]. Yox :
morienle aulem ulios duos. Vide tamen, obsecro, in-
h3?c ex iis erit, quae a latinitate declinantes, vul- terpretes ad duos hosce Scriptura2 locos 1 Reg. 13. 1
gares linguas, aut efformaruni, aut auxerunt. Itali Filius unius anni eral Saut, cum regnare caipisset t
tolto et lolta dicunt, quod Latini ablatum et abla- etduobus annis regnavit. Et Acto. 13. 21. Dedil illis
lam.
Saul filium Cis, virum de tribu Benjamin annii qua-
Antea eliamin aedibus Abinadam inGabaa fuisse
'
draginta.
positam discimus ex capite 8 libri Reg. i > 26. 20. 21. ILec tradidit Isidorus cap.4 in lib.
* Josephus cap. 13 lib. vi Anliquitatum
[n. 9.] i Reg.
haec in editione Havercampii habet. Sub hoe, et k Vulgata Dentem editus Beda
: inter Sen ; Alii ;
Samuetus propheta vita deeessit... imperavit, populo- In Sichilech.
C5S CLAUDH TAUR.INENS1S EPISCOPl 63C

tione, qujc exspeetabaiui in carnali regno, quod erat a Pr c '

i
scd vicine :
lamen cuui At mentis alienalio n
bealitudo faisa, ad intentionem, qu;e per novura sensibus, ut spirilus hominis divino spiritu assum-
tcstamenlmn cv9pcctalur in regno eucloriun, ubi esl pius, capiendis alque inlucndis imaginibus vacet,
bcatitudo verissima » : quia (qua), quoniani nihil sicut Danicli demonslratumestquodnon intelligebat,
cst mclius, usipie Imc aiixilialnr Dcus (Cap. 12. 17 ct Petro illud vas summissum est dc coclo quatuor
el 18). Isle Samm I invocavit noinen Domini, et lincis :
r
nam cl ipsc, quid illa demonstratio figura-
exaudivit eum Deus, ct in tempore mcssis pluviam rel, postea cognovit. Per fructum aulem mcnlis ad
impelravit. Pluviaenimin sanctis Scripluris verba intelligcntiam uno moilo cum h;ec ipsa, qu;e demon*
Ktint Evangelii, sive legis, sicul Moiscs dicit b : Ex- slrantur iu imaginibus, i|tiid signilicenl, cl quo pcr-
B
specteiur sicui pluvia eloquium meum; ct detcendant lineant , revciautur, qiuc ccrtior propbclia csl
sicut ros verba mca. Hanc igitur pluviara dedit Nam inagis ipsam vecal /Vpostolus (J Cor. m, 2)pro-
mundo Christus in tcmporc messis, id est quando phciiam, sicut Joscph mcruit inlclligere.quodPharao
gcntcs coliigi oporlcbat : (ut) unde (Jdatth. 3. 1-2) nonnisi videre ; et Dauiel exponil regi.quod itlccer-
sicul frumcntum in horrdis, sic inlcr Ecclesiae sinnm nil cl ncscit. Cum
vero ila incns aflicitur, ul nou
congregentur. rerum imagines conjccturali examinationeintelligat,
tJudicavit mtlem Sumuel Israelomnibutdiebui B sedres ipsas intueatur, sicut intelligitur sapicntia,

vitrv sum, fueruntquc usqne ad eum judiccs et prin- et justitia, omnisque incommutabilis, ct divina spe

cipes super Israel. (vm, 3) Porro ftiii Samuet declina- eies, ad prophctiam, de qtia nunc agimus, non pcr-
vcritni posl avariliam, cl accipiehnnl munera (». -i ct tinet. Ulroque auiem inunere ptopbctix donanlurii,
subseq.) et tam iniqui judiccs cxsiUerunt, utpopulus qtiict rcriun iinagines iu spiritu vidcnt, et quid va-

nequaquam ferens, regcm sibi in similitudineincxte- leant, simitl intelligunl, aut ccrtc mamfestis loculio
rarum gentium postularet. Quibus dcdit Domiuus nibus in ipsa dcmoiisiraiionc informantur, sicut in

Saul regem > (Cap. ix ct

: x) qui cum quacreret asi- Apocalypsi qusedam exponuntur. Nescientes aiiicm
naspalrissiii, el veniret ad Samuel in Kanialha, in- aflieit propbetiae spirilus, sicut (Jo. xi, 49) Caiphas
tcr caetera, quai locuti sunt siinul, pr cdixit ei signa cum csset ponlifex prophclavil dc Domino, quod ex-
Samucl, qux ventura erant ei eo dic, eum rccedcret pedirel unum mori pro lola genle, cum aliud iu vcrbis

ab eo. quas dicebat, allenderct, quac non se a seipso dicere

(Cap. x, ». 3 el 10.) Ctiniquc ab illo reccssissct, nesciebal. Abundant in sanclis libris cxempla
vcnil ad collcm Uomiiti, ubi crul slulio Philislinorum. •'
Hoc aulcra verbo, quod positumcst,(«si7iiiJtne«m
Jam piiuiuin signum pcractum, sicut loculus fuerat spiriins, tanqnam cx abdilo divinitatis sccrcto, re-

honio Dei : etecce cuneus Prophetarum obviits ei;ct C pentinus significaturalflatus. Horiimigiiiirmodorum,
insiluil supcr ciim spiritus Dei, el prophelavit in me- quonam polius afleeium csse inlelligamus Saul, satis
dio corum. (V. II, elc.) VideWcs aitlem omnes, qui apparet ex eo qnod ibi scriptum est : (l Reg. x, 0)
novcrnnt cuin heri, cl nudius lerlitts, quod csset cum Convcrlit Deus in Saul cor atiud. Sic enim aliain c>r-

prophciis, ct prophelaret, dixerunt ad invicem : Quat- dis significat aflcctioiiem, quam convcrlcndo fecit

nam res accidil filio Cis? ISum el Saul in 1'rophetis ? Deus, ul imaginum significantium, el prxfiguranlium
d < Et boc qtiidcm non puto haberc aliquid quae- capax fieret ad propheticam divinationem. > Quanium
Stionis: (Jo. iii, 8) Spirilits cnim, ubi vutt, spirat. Et autcmdislat prophelia Saulapropbelis?lanlum dislat
spirilum propheliae nullartim animarum potest ma- inter prophetiam prophelarum, sicut lsaias, sicut ic-

cularecontaclus, (Sap.vii,24)Btt»»flitenim ubiquepro- reniias.ctcacierihnjusmodi fuerunt, atqncistamtrans-

pler suam mundiliam ; aflicil aiilcm omnes non eo- itoriam, quae in Saul apparuit, quanlum distat inler
dem modo, sed alios per informationem spiritus loquclaiu huinanam cnm ioquunlur bomincs, ct cum
eorumdem hoininum, ubi rcrum dcmonstranlur eadem loqucla propler neeessariuin prodigium asina
imagines; alios per fructum menlis ad intelli- locula csl, (.Vnm. xx, 28) iu qua scdebat Baalam

genliam, alios ulraque inspiralionc, alios autem propbeta : accepil cnim boc ad tenipus illud ju-
nesciciites. Per informationem spiritus. duobus " mentum, ut Dcus quod statueral, demonstraret un
modis, aut per somnia, sicut non solum ple- de non habitu perpetuo inter homincs hestia ioque-
rique sancli, scd el (Gen. xlv, 2) Pbarao, et (Dan. u relur . aut si hoc exemplum inajore differentia re-

1, cl iv, Nabuchodonosor rex vidil, quod nemo

1) motum cst, nmlto mimis inirandum est boiniui rc-

eorum intelligere valuit, scd tamen videre utiquepo- probo datam fuisse ad momcnlum temporis, aflecltl

tuoraiilaul dcmonstratione in extasi, quod Latini transitorio prophetiam, quoniam ille dedeial, qui

nonnulli e pavorem interpretanlur. Mirum si pro- el asinam, cum voluit, loqui fccit. Magis enim di-

Addllur spiritunlis.
- Aeio. 10. II. sedVuIgata legit initiis.
1

Deu. 32, 11, flnat ut ros eloquium meum ; quasi

R
Augustinus ediltis revelutur, sed noslri Codicis :
l»

ii/i6fr tuper herbam, clc. lectionem praelero.

= 7. 15. Proscquilur Beda. ! Hic alia interseril Auguslinus.quaeClaudiusprac-

J Haee, qu;E sequuntur, desumpsit Claudius ex Au- terit.

guslino libro n Quaeslionum ad Simplicianum, quae-

1
Vcrba b;ec : quantum ilislal propkelia Saut a pio-
stionc ipsa prima hasc tradente. phelis : iu edito Auguslini libro non cxstant
i Aiifiiistinus edilus a P. P. S. Maun, stuporcm.
657 QUASTIONES XXX Sl PER LIUROS REGUM. (jHJ

stal pecus ab boinine, quam homo reprobus ab ele- A domosedcnsdissimulavil se cssc regem:(/ Rcg. iiii,

ctis eliam lioininibus; r.on eniin si quisquam dixe 1) reliquis duobus annis publiec judicavit oninein
vii aliquid, qtiod ad sapienliam perlinci, conlinuo Israel, tencns obedientiam cum humiliiate : ct boc
sapicns exislimandus esl. Sic nec quisquam si ali- fuit illud tempus, anlequam inandalum Doniiui trans-
quando proplietaverit, jam inlcr proplictas numcra- gredcrctur in Amaleeli : reliquo vero tempore, quo
bitur, cuni et Domiiins (Muiili. xm, 20) in Evangelio vixit, ct imperovil, transgressor niandatj Pomixii
ibcat : quosdam cum gaudio verbum excipere, ctra- exslilit. (/ ttcg. x, 26, ct cap. xi) Post boc cxspeclans
dicis altiiudincm non habere, scd esse tcmporalcs. Saul Samuelem iu Galgala, videns quod tardaret,

Ideoque, sieut consoquens indicat lectio, factum esl obtniii holocaustnoi, venicnsquc Samucl intere#tera
in parabolam : (/ Reg. x, 12) et Saut inter propltetus. aitad Saul : (/ Rctj. xv et xvi) Slulte cgisli, ncccusto-

Uoc igitnr niirari desinainus, cum in liouiinibus ap- distimandata Domini Dci tni, qtttv proccepit tibi. Quod

paret divinilus aliquid* quorum vel nieriuim, vcl si non fecisscs, jam nunc praparassct Dominus re-
babilum excedit, cuiu forte vult Deus cujusdam si- guttm liium super Israel in scinpilcrnum . sed nequa-
gniGcationis gratia tale aliquid demonstrari. Si au- quam regnum lutim ultra consurgct. Qutvsiril sibi Do-
lem boc muvel, quod poslca Saul nialo spiritu in- minus virum juxla cor siium, et pnrcepit ei Dominus,
vadente pncfoeabalur, (/ Reg. xvi, 14) qui propbe- 13 ul csset dux super populum suiim , eo quod non ser-
lia; spiritum prius acceperat, neque boc miranduin vaveris quaiprwcepil Dom iius. Ixecsicid aceipieiidum
e.si. lllud cnim factum cst ex dispciisalionc aliquid esl, ac si ipsum Saulem Deus in aHernum pra;para/-
significandi, hoc cst ex mei ito judicandi. Nec mo- verit regnalurum, et boe posiea nolueiitservare pec-
vcrc nos debcnt bacc aliernanlia in animo buuiano, canli : nequecniin peccaturum nesciebat : sed prx-
boc est in creatura mutabili, pncseriim eodcni tcin- paraverit rcgnuui ejus, iu quo ligura cssct regni
pore, quo caro corruptibilis, niortalisqiie portatur. selerni. Ideo addidit : (/ Reg. im, 13) ci nunc re-
Aut non videmus in ipso Petro, quantum indicat gnum tuum tton slubil tibi. Slelitcrgo,elslabitquod in
Evangelium, exstitisse Untani confessioncm, ut au- illo sjgniflcatum est, sed non huic : quia noninaiter-
dire merucrit, (Mtttth. xvi, 17) Beatus cs Simon Dar- num ipse fuerat regnatus, ncc progcnics cjus, ut
jona,quia non tibi revelavil caro et sanguif, sed puter sallim per posteros alterum alleri snecedenies, vide-
meus, qui in ccetis csl? Et paulo post (Ibid. 23) retur impleri, quod diclum est in aelernum. (7 Jlcg.
tam carnalitcr eum dr. Domini passione scnsisse, ul ii, li) Et gatcrel , inquit, sibl Dominus hominem.
stalim audiret Vade post me, Satana, scandalum
: secundum cor sutttn, sive David, sive ipsum medialo-
mihi es, non enim tapis qnw Dci sunt, scd qum Itomt- ein significaiisteslaaicnli novi, qui prxfigurabalur
num. Et forlasse aliquanto inierius iiitelligcijlibus C [ n cbrisujatc eliam, quo unelus est ipse David,
et
tanium valet ad visa illa mentis, haec differeniia.qua progenies ejus. ISoii autem quasi nesciat ubi sit,
Petrus priuio inlellexit, Deo patre revelantc, quod ita sibi homineni Dcns qua-ril, scd per homineiu
fitiiis Dei essel Christus, ct postea, ne morcrclur,
cx- more hoiiiiiuini loquitur, quia sic loquendo nos
limuit, quaiitum valct ad dislingucnda visa, qua> iu
quxrit non solum enini Deo Patri, verum ipsi quo- :

spiritu hominis alienatn inciiie imaginarie fiunt, ie-

que Unigenjtp ejus, qui venit quxrere qtiod pe-
vclatio prophelix, qua primo alllalus est Saul, et
rieral, nsquc adco jain eramus noii, ut in ipso ussc-
eommistio spiriiits mali, quo poslea prcmebatur •>.
nius- efctir ante mundi constitutioncm. Quxret sibi
« lingitur posi boc jubcnle Pornino re.x pripr a
ergo dixit idcst suum habcbit. Unde in laiina lingua :

Propheta in regnum, qui et ipse quidem.iii id quod

hoc vcrbum accipit prxpositionem, et adquiri dicilur,
unctus est, imaginem Chrisli portavit : unde ct Dca-
quo satis aperltim esl quid significct, quanqiiam et
tus David, et ipsc Christns nuncupatus, ait ad
euni, sine additamento pra?positionis quxrerc intelligatur
qui sefinxeratSaulein occidisse; (// Iteg. i,ii)quo-
adquirere, ex quo lucra vocantur, et quscsltis (Eph.
modo non limuisti injiccrc muntitn ttiam in Christum
l.*).
Domini? (/ Iteg. ix, 2) hinc est, quod ab humero
sttrsum snpercminebat oinnibus; quia caput D b Pon0 fahl' r ferrariu > non inveniebalur in omiti
noslrum
sursiun est super nos, qui est Christus in : id autem ,erm ' sro<; '- Caveranl cnim Philistiim, ne forte facc-
quod reprobaluspostca, ct rcjcctus esl, suecedente renl llcbrai gladium, nitl lanceam, ct ttc habcrcnt
in regnuni David, popijli, ul pracdiclum est, Israel fabtos ferrarios, qui arma ad repugnandum faccrcnt.
personam gestavi.l : qui popnlus regniim adeplum ((."«/>. \ui 19) i Ila Chaldxi deslruota Hierusalem,
fuerat ainissurus, Christo Doinino noslro per uovum el vaslala onini terra promissionis satagerunt; c ul
tcstamcnlum nou carnaliicr, scd spiiiiualiter jegna- nullus in ca remaneiel aitifcx, niillus clausor, qui
turo. vel fcedala uibis mijenia eomponere, vel posset re-
filius uniut attni erat Saul cum regnare ceepisset :
sarcir? dirupta, Quin potius quidquid apud genlem
ditobut autem annis regnavil sttper Israel. Uno anno exlerniinalam ariis inveneranl, lotumin Babyloniam
poslquam rex electus esl a Samuele, in domeslica transferuiit, ul vol ad iiiliilum valeat ullra, vel illius

• llaeleiins .\ii-;iisiiiii vcrha. Qu;e sequuiiliir tradi- qutt Ovitlius.

>!ii Isidorus cap. *> in liii. Rcg.i
' D«)oi i stil seqneriia Beda qiuvslionc 30 in libios
k iV« minor cs'. virtus,quam quarere porla lucii,\t\- Rogmn.
 659 CLAIDII TAITUNENSIS EPlSCOPI cec

civitatis utilitalibus proficiat. » Arma quibus coutra \ pcenitet, cujusesl de omnibus omnino rebus taru fixa

diaboluin rcpugnanles liberlatein a Deo noliis dona- senlentia, quam ccrta pnescicntia. Quomodo ergo poa-
tam defcndamiis, quid sunt alia, nisi eloquiascriptu- nilet aliqnid Domiiiiiin, in quoest omnispraescienlia?
rarum, in quilms et ipsius Doinini, cl sancloriim ejus 8 < Nos vero cum boc de Deo in divinis Scripluris

exemplis, quo online bella vitiorum snperari de- atidimtis, indignum arbitrainur hoc de illo ser.tire.

beant, luce clarius discimus? Sed PhilistTi filios Sed necesse esl, ut aliquid dicatur, per qnod hrc
Israel fabris arnioruii) piivanl, eum inaligni spiritus aliquo modo dcmonslrelur. Cuni vero verba omnia,
animos fi.lclium a medilalioue sacrac leclionis, saecu- quibus huinana colloquia conseruntor, illius scin-
laria illis negotia inscrendo, retardanl, ne vel ipsi pilerna viitus, cl divinilas mirabiliter, atque incun-
pcr bujus exercitium resisiendi fiduciam sumant,vcl ctanter excedat, quidquid de illo Immaniter dicitur,
alios forte qui legerc ncsciuul, ad resisteniluiit viiiis, quod etiain botninibus aspernabile vidcatur, ipsa
exhortando, atit corripiendo b accendant, Tollunt humana ainmonettir infirmitas, ctiam illa quae con-
1'abros armoriiin.cunicos, qni sacra eloquia norunt, grucnler in Scripturis sanctis de Deo dicta cxisti-

in lantis sceleribus obrumu, ut diccre bona, qtiae mat, humanae capacitati aptiora esse, quam divina:
didiceranl, prorstis erubescant. siibliinitati : Ac per hoc etiain ipsa esse transcen-
h intclleetu, sicut ista
• Saul aulem post luec, dum pcrgeret dimica- B denda : estsaniori qualiacun-
turus advcrsus Pbilistiim, indixit d cuncto exercilui que transccndcnda sunt. Quis cst enirn hominum,
jejunium, quousque reverterentur a prxlio. (V. 25 cui non occurrat in Deo cuncta praescienlc posniten-
c't27)Sed Jonalhan filius ejus videns super faciem tiam esse non posse? Et ccrle tamen hoec duo verba
agri mel, exlendil summitalem virgce, el intinxit in sunl, pcenitentia et pr.Tscienlia, quorum quia unum
favum mellis, et gustavil et illuminali sunt oculi ejus. congrucre crcdimus Deo, id est praescientiam, ne-
Non utique ad videndum illuiuinali, quia antca vi- gamus in eo esse paeniienliam. Cuin vero alius liqui-
debat, sed ad discernendum, quia vetita lctigerat. diore considerationeisla perlractans, quaesierit quem
Tunc enim casus ille, sicut et Adam fecit illtun al- ad modum vel ipsa praescienlia Deo congruat, el in-

teutum, reddiditque confusum. Quo faclo ammo- venerit Inijus eliam verbi notionem illius ineflabili

nemur, omncs illecebras voluplalum in soeeulo de- divinitate longe, lateqtte superari, non miralur
bere conlemnere qui Deo nitilur mililarc. Non enim utrnraquede illopropler hominesdici potuisse, de quo
potest contra allopliilns spirilualcs, id esl utrumquc propter ipsum incongrue dicerctur. Quid
adverstts
principes tenebraruin, virilibus aniniis concurrere, est enim pr.Tscienlia, nisi scientia fulurorum? Quid

qui adliuclnijus mundi negiigit dulccdincm declinare. autem fiituruin est Deo, qui omnia tempora super-
(Prov. v,5) Mel enim distillani lubiamcretricis, quod C greditur? Si enim scienlia Dei res ipsas habet, non
est delectatio voluptatis carnalis, dc quo ptitatur sunt ei futur.T, sed praesentes ac per boc non jam :

juxta myslicos intellectus hunc eomedisse Jonathan, praescieniia, sed tanlum scientia dici polcst. Si aulcm

etsirtc deprehensum vixprecibuspopuli liberaium. > sicut in ordine temporalium crealurarum, ila el

(/ Reg. xv, 7. ) Iniit autem Saul prcclium adveisus apud eum nondum sunt, quae futura sunt ; sed ea
Amaleck inlerfectisque cunclis Iwstibus ub Evila us- pr30venit scienlia, bis crgo ea senlit : uno quidem
que Sur. Est una regio Evilalli, quam circuil fluvius modo secundum futurorum praescientiam, altero vero

Phisou (Gen. n, 41) exiens de paradiso, quae hodie secundum pr.-esenlium scientiam. Aliqtiid crgo tem-

India vocatur. Dicta aulem Evilalh a quodam nepole poraliter accidit scientke Dei, quod absurdissimuin
Noe. Esl el alia Evila solitttdo contra f.iciem /Egypli atque falsissimum est : nec enim potest quac ven-

haec enim Evila, illa Evilath debet mincupari. Sur lura proenoscit, nosse cum venerint, nisi bis inno-

quoque est solitudo inter Cades ct Barath,exlendens tescant, et praenoscendn, anleqtiam sint, ct cogno-

deserlum usi|ue admare Rubrum ex jEgypti eonfinio seendo cum jam sunl. Iia fit, ut (quod longc a vc-

Gen.xvi, 7 ).
ritate seclusum est) lemporaliter aliquid accidat
(

(Rursns xx, 1 ; xxv, 18. Exod. xv, 22 ; l Reg. xxvn, scientirc Dei, ctim lemporalia, quae praesciuniur,

S.) Percusso hoc lermino e « p>percit Agag regi, D etiani prxsenlia scntiuntur, quac non senliebantur

(l Rcg. xv, 7) nec voluii dispcrdere oinnia juxta pra;- ante quam fierent, sed tanlummodo praescntieban-
ecptnm Domini irasciturque ci Dominus f
; . t tur. Si vero etiam cnm venerint quae praesciebanlur

Faclum est verbum Domini ad Samuelem dicei:s : poe- esse ventura, niliil novi aceidit scienliae Dei : sed
uitci mequod constiluerim Saut regem, quia dereliquit inanebil illa praescientia, sicut erat etiam priusquam
me, el verba mea opere non implevil (v. 10) ncque ;
vcnirent, quae praesciebanlur, quomodojam praescicn-

eniui sictil honiiiieni, ita Deum cujusquam faeti sui tia dicelur, quoniam non est remm futurarum ? jain

Hic aliquid deest, quo

« ad allegoricura
a lillerali Subsequentia tradil Isidorus cap. 7.
e

' Alia multa hic tradil Isidorus ad locihujusexpli-

scnsuin transitus fiat, et uterque conneciaiur. In
Beda multa alia snnt, quaeque Leclori siibjiciam, cationes, qu.T nescio qtta causa omittit Claudius.
e Ecce iterir.n sciiptus aCtandio Angtislinus cujus
ciini illustiabiiur locus IV Reg. 24, 1 i. Et transtulit :

oninem Rierusalem, elc. qujeslio 2. liliri u ad Simpbcianum lota fere hic

t>
Accedant. Piaeslat nostra lectio. ponitur. Augustini verba pro more lincolis adno-
e Subseque ntis loci explicationem habcs in capiic f> lantur.
b CoJ ccs allt-gali a P. P. S. Mauri Screniori. Scd
:

Uidori iu lib. l Regum.

* Toto. Prxslat nosira lectio. noster codex cuni eiitis Angusiiui libris Saniori.
fi6f QUjESTIONES XXX SUPER LJBROS RECUM. cr.2

cniin prxsentia sunt, qu;c futura cernebantur, et A cuncta iiislrantis, imo non reiiquero : noa eiinn
paulo post erunt praHerila. Pra-teritarum autem re- babet lioc humana scientia, sed pro viribus cogita-
rum, sicul prasentium nullo modo potesl dici pr,e- vero, insirjuatur mihi utcunque scienlia Dei : quod
scientia. Rediturergo ad id, ut liat rebus jam pra- tamen nomen ex eo quod sciendo aliquid, non laiet
senlibus scientia, qu;c iisdem rebus futuris erat hoininem, potuit rei utrique csse communo. Quan-
prascientia, et cum ea, qua; prascientia erat prius, quam et in ipsis hominibus solet disccrni a sapien-
postea scienlia fiat in Deo, admiltit mutabilitatem, tia scienlia, ut eliam Aposlolus dicil : (/ Cor. n, 8l.
ct lemporalis ost ; cum sit Dcus, qui vere sumnic- Atiiquidcm datur per spirilum scrmo sapicntitr, alii
que cst, nec ulla ex parie mutabilis, ncc ullo motu quidem sermo scientitv, secundum cumdem spiritum :
novitio temporalis. Placcl igitur, ut non dicamus in Deo aulem nimiruin non sunt hax duo, sed iinum.
prascientiam Dci, sed tantummodo scientiam. Qua - 1
Et iu homiiiibus quidem liaec ita discerni probabiliter

ramus el hoc quomodo. Non eniin scientiam sole- solent, ut sapientia perlineal ad intellectum xterno-

nins dicere in nobis, nisi cum scnsa, et inlellecta rum, scieutia vcro ad ea, quae sensibus corporis ex-

mcmoria retinemus, cum meminiiiius nos aliquid perimnr. Sed licet alius aliam differentiam proferat,
sensisse, vel intellexisse, ut id quod volumus, reco- nisi iamen diversa ossent ; non sic ab Apostolo dis-
lamus. Quod si ita in Deo esl. ut possit proprie dici : B linguerelur.
Et intetligit, ct intellexit : semit, et sensit, admittit « Quod si ita sane est, ut nomen scientise rebus
tempus, et subrepit : nihiloniinus illa mutabilitas, quas ncr sensus corporis experimur, deputaudum
quae ionge est a Dei substaniia, removenda esl. Et sit, nulla est omnino scienlia Dei. Non enim Dcus
lamen et scit Dcus, et prascil Deus ineffabili modo: per seipsum ex corpore et auimo constat, sicut
sic eum et pcenitet ineffabili modo. Cum enim scien- liiuno, sed melius dicitur, aliam esse scicnliam Dei,
tia Dei longe distct ab humana scienlia, ita ut irri- ct r.on ejusdem generis, cujus ista est, qux> hoini-

denda sit comparaiio ; ulraque tamen scientia vo- nuni dicilur : sicul eliam iJ ipsum, quod Deus dici-

catur. El hxc quidem huniana lalis est. ul de illa lur, longe aliud est, qtiam quemadmodum esl di-

dical Aposlolus eliam : (/ Cor. \\u, 8) Scientia de- ctum, quod (Psal. lxxxi, 1) siclit in synagoga deo-
struetur, quod nullo niodo ccrte de scientia Dei dici rum. Tamen ad non latere quoquo modo pcrlinct-
polest. Sic et ira hominis turbida est, et non sine coinnuinicatio ipsa voc;ibuli. Sic etiam de ira iiomi-r
cruciatu animi : ira vero Dei, de qua dicitur in Evan- nis detraho lurbulentum lnoluin, ut remaneatvin-
gdio : (Joan. m, 56) sed ira Dci manet super eum. dictoe vigor, atque ita utcunque surgo ad iunote-
Et Apostolus: (Rom. m, 18) Revelalur ira Dei de scentiam illius, quae .tppellatur ira Dei. Ilem do
r<r(o supc.r omnem impietatem, illo in tranquillilate C misericordia si aufcras coinpassionem cuin eo quem
Jugiter nianenle, in creatura subdila exerceal admi- nuseraris parliupata; miseria;, ut remaneat tran-
rabili aequilate
vindictam. Misericordia quoque ho- quilla bonitas subveniendi, et a miseria liberandi,
minis nonnullam babet cordis miseiiam unde etiam :
insinuatur misericordise divina; qualiscunque cogni-
in latina lingua nomen accepit. Nam inde est etiam tio. Zelum quoque Dci non repudiemus, et aspcr-

quod non solum: (Ibid. xu, 15) gaudere cum gau- nemur, cum scriplum invemmus, sed auferamiis de
den:ibus scd etiam flere cum flcntibus hortatur Apo-
: humano zelo pallidam tabem doloris, et morbidam
stulus.Quisautem sano capite dixerit, ulla miseria perttirLatioiicni animi, rcmanealque illud soiuin ju-

tangi Deum, quem tamen ubique scriptura miscri- dicium, quo corruptio castitalis impunita esse nnn
cordem esse lestalur? Ita zelum bumaiium non sine sinitur, et adsurgimus, ul incipiamus aiiquo modo
peslc livoris intelligimus : zelanleni vero Deum non capere zelum Dei. Quapropler cum leginius ctiam
ita, sed eodem verbo, non eodem modo- Deum dicentem pocuilet me : eonsideremus, qtiod id
« Longum est pcrcurrcre caclera, et sunt innume- solcal in hominibus opus pccnilcndi, cum procul du-
rabilia, quibns ostendilur muita divina iisdem noini- bio reperitur voluntas mulandi, sed in liomine cuin,
nibus appellari, quibus humana cum incomparabili dolore animi est; reprehendit enim in se, quod te-

diversitate sejuncta sint. Nec interim frustra eadem D mere fecerit. Auferamus ergo- ista qua; dc humana
sunt rebus utrisque indita vocabula, nisi quia hxe infirmitate alque ignoranlia veniunt, et remaneat
cogtiita, qux in quotidiana consuetudine versantur, solum vclle, ut non ila sit aliquid, quemadraodum
el cxperimcnlis usitatioribus innotcscunt, nonniil- crat. Sic polesl aiiquanlum intimari menli noslra,
lam ad inlelligenda illa sublimia prabent viani cum : qua regttla inlelligalur quod parnitet Deum. Cum
eidem dempsero de hiiniana scientia mutabilitatem, enim peenitere dicitur, vult non esse aliquid sicut
cl transitus quosjam a cogitatione in cogilationem fecerat, ut csset, sed tanien, ut cum ila essel, iia

cuni recoliuitts, cernamus animo, quod in con-

ut esse debeat : cl cum ita esse jam non sinitur, jani
luitu ejus paulo ante non erat, atque ita de parte in non debet esse ita, perpetuo quodani, ct tranquillo
parlem crebris recordationibus transilimus unde ; quo Deus cuncta mutabilia incom-
x-quitalis judicio,
etiam ex pane dicit esse Aposlolus (/ Cor. xm, 9) mutabili voluntate disponit. SeJ quoniam prascien-
nostram scienliam cum ergo hsec cuncta detravero,
; tiam, ei scientiam cum laudc solomus in hominibus
el reliqucro snlam vivacitatem, eertx, alque itcon- appcllare, iramque ipsam solet huinauum gonus in
cus6* veritalis, una, atque setorns contpmplainne maguis potestatibus trcnieio, polius quam ropre-
 C«3 CLAUDII TAERINENSIS EPISCOPI Cfii
henderc, congruenter putamus de Deo. Qui
lalia dici
A bat, el tamen persequenti adveisario menle se hn-
autcm zelat, et quem aliquid poenitct, qiioniam vcl mili substcrncbat, cui divino judicio pralatura esse
culpam corrigere, atque ideo
culpari solet, vcl in se se novcrat. llli itaque sc humiliter poslponebat, quo

cum reprchensione isia de hominibus dici, propterea per eleclionis gratiam incomparabiliter noverat se
movet cum legimus cssc aliquid in Deo ejusmodi. csse meliorem. >
Sed ill.i scriplura oinnihus consulens, propterea ma- (Cap. xv.) Incrcpans Samuel Saul, cur non audis-
gis ct ista ponit, ne qua: placent, sic inlelligantur in sct vocem Domini, snl vcrsus ad prxdam fccissei
Deo, qnumodo consueverinl in hominibus inlelligi. malum in oculis Domini parccndo, et non interficien-
Per hoec cnim, quie dispticent, cuin ea non audemus do Amalcch, ait Saiiiucl 22, Nunquid
: (». et 23)
sic fntclligere in Dco, ui inveniuntur in homine, vtilt Dominus Itolocauita, nut victimas, et nonpotius
discimus eliain ill.i sic quaerere, qux apia cssc at- ut obedialur voci Domini ? Mclior est cnim obcdien-
que convenicnlia pulabamus. Nam si propterea non (ta, quam vi'ti»w, et anscuttare magis, quam offcrre
cst illuddc Deo dicendum, quia in hoiniue displicet, adipem arietum. Quomam quasi peccatum ariolandi
non dicamus incommutabilem Dcum, quia dc homi- est repufjnure, cl (\uasi scelus idohilatrue nnlle adquic-
nibuscum reprelicnsionc dictum csi : (l'sal. mii, 20) scerc. Pro eo ergn quod abjccisti sermonem Domini,
Non cnim est ittis commutatio. Itcm sunt qwedam, B abjccit te Dominus, ne sis res. « « Obedienlia victi-
ipi;c in homiiie laudabilia suni
Deo autcm csse : in mis jure prseponitur, quia per victimas aliena caro,
tion possunl sicut pudor » quidem xtatum viridio-
:
per obedicntiam vero volnnlas propria maclatur.
rum niagiium esl ornamentum sicut liinor Dci ,
Tanto igitnr quisque Deum cilius placat, quanlo
non enim tanium iu veteribus lilnis laudalur, scd ante cjus oculos rcpressa arliilrii sui superbia gla-
Apostolus eliam dicit : (/ Cor. vn, I) pcrftcicutcs sttn- dio prsecepti se immolat : quo contra ariolandi pec-
ctificationcm in timore Dei, qui utique nullus in Deo catum inobedientia dicilur, ut quanta sil virtus obe-
est. Sicutcrgolaudaliilia liominum rectc intelliguntur diciii i;c dcnionstretur. Ex adverso ergo melius osten-
iii Dco, noii' 1
iit in hominibiis, scd vocabulis tantiim- ditur, quid de ojus laude sentialiir. Si eiiiin qunsi
inodo communibus longe alia ratione, el inodo. Nam pcccatum ariolandi esl repugnare, et quasi scelus
paulo post iJcm Samucl, cui dixerat Dominus : pcc- idotolalria: nolle adquiescere, sola est, qiuc fidei me-
nilet me, quod constiluerim reijcm Saul, ipsi Sauli rilum possidct, sine qua quisque infidclis esse con-
:iit dc Deo (/ Jieg. xv, 20) : quoniam non est sicul viiicitur, eliamsi fidelis essc videalur hinc pcr Sa-
;

liomo, ut pamitcut eum. Ubi videlicet salis ostendit lomoncm in ostensione obedientiae dicilur : (Prov.
cliam, cum dicit Dcus, po?nilct mc, non huinano xxi, 28) Vir obediens loquitur vietorias: vir ipiippe
marcaccipienduincssc, sicul jain qiiantum valuimus, ^ obediens victorias loquitur, quia dum alicnae voci
dispiitavinuis. humililcr snbdimur, nosmctipsos in corde supcra-
(V. 18 , elc.) Veniens autcm Samuet nd Saul, ait nius ; hiuc in Evangelio vcritas dicit : (Jo. vi, 57 et
tid Saul. Sine me et indicnbo tibi qn<r locutus sil Do- 38) £l*m, qui vcnit ad mc. non ejiciam foras, quia de
minus ad mc nocte, dixilque ei : toquere. Kt ait Sa- cielo descendi, nou ut fuciam volunlulem meum, sed
tnuel : Nonne cum pnrvulus esses in oculis tuis, capul voluntalem ejus qui misit mc. Quid cniin ? si suain
in tribubus Jsrncl fuetus es? c
« Parvnlus in oculis facerct, eos, qui ad cum vcniunt, rcpulissel? Quis
siiis est, qui in co quod seinetipsum considerat, ini- autcm nesciat, quod voluntas lilii a patris volunlate
parem sc alienis mcrilis pensat. Nam quasi gran- non discrcpel ? Scd quoniain prinius homo, qnia
dera se conspicit, quisquis se super alicna merila suam facere voliinlalcm voluil, a paradisi gaudio
clalione cogitationis cxicndil. Saul aiiicin reprobus, cxiit, sccundus ad redeniplioneni hominum venicns,
in bono, quod coepcral, non pcrmansit, qtiia fastu (lum voluntatem se palris, ct non suam, facerc os-
susccptx poteslatis intumuit : at conlra David som- leiulit, permanere nos intus doc.uit. Ctim igitur non
pcr dc se humilia scntiens, ejusdemqtie Saul se siiam, scd palris voliinlatem facit, eos, qui ad sc
comparalioneposlponens, poslquani fcricndi locum vcniunt, foras non cjicit, quia dtim exemplo suae obe-
reperil, et pepercit eidem sxvienii adversario, el dieniiaj nos subjicit, viam nobis egressionis claudit. »

humili se professione prostravit dicens : (/ Iteg. (V. 27.) Conversus est aulem Samueliit abiret : Sanl
xxiv, 15) Quem persequeris, rex Isrtiel, qucm pcrse- aulcm apprehendil summilatempaUiiejus,qu<v et scissa
queris ? Canem morluum et pulicem unum. El certe est. Kt ait ad eum Samuel : scidit Dominus regnum

jam unclus iu rcgem fuerat, (/ Reg. xvi, 1, 12, 13, Israel a te hodie, el tradidil illud proximo luo me-
ctc.) jam cxoranle Saiuticle, et coruu super se d olci tiori te. Compelliinur juxta Septuaginta iulerpreliiin
ftindcnlc didicerat, quod euin divina gralia, Saul Iranslationcni, hanc poncrc sentenliain, quia multo
icprobalo, ad regni gubernacula possidenda serva- amplius habet illic : ' ita enim illic scriplum csl :

a Eilitus : quod alalum : pcr errorcni ut pulo. J Editi olcum.

:

b I!a:c habet editus a Palribus S. Mauri locus :

c ll«c reperies in numeris 28, ct 29 libri xxxv
tton recte inteltiguntur in Deo, sic quadam culpabitia Moralium.
hominum inlelliguntur in Deo, non ila. 1
Hic rursus exscribitur Atiguslinus, cap. 7 libri
c Qure sequiinlur nolata virgulis cxscripta snnt cx
xmi de Civitalc.
Cap. 22 [n. ii.] libri xxxiv S. Grcgorii in Job.
 CG5 QU.ESTIONES XXX SUPER LIP.HOS REGUM. G63

< /Vom ivtcrtar teeum, quia tprevisli verbum Domini : A cujus lilius erat Salomon. Poslremo nunc inier se
tt ipernet le Dominus, ne sis rex super hrael. Et gcns Hebrxa divisa non est, sed indifferenler iu

converlil Samuel faciem tuam nt abiret : ci lenuit ejusdem crroris societate dispersa per tcrras. Di\i-
Saul pinnant diploidis ejus, et dirupit eam. F.l dixit siovero illa ,
quavu Deus subpersona Saulis illius

ad eum Samuel. Dirumpet Dominus regnum ub Israet regni et populi liguram gcreulis cidem regno popu-

de manu lua hudie, el dabit proxitno luo bono snper loquc ininatus cst, aetcrna atquc immutabilis signi-

te. Et dividetur Israel in duo : ti non converlclur, nc- ficala cst, per lioc quod adjunclura cst . Et non con-
quc panilebit eum, qttoniam non ett sicul lionw, ut vertelur, neque pmnitebit eum, quoniam, non est sicut

potnxteal ettm. Ipsc uunatur, cl non permanel. Iste, homo tti paenileal eum. Ipseminatur, ci tionpermanet.
spernet le Dominus nc sis rex super Iil est liomo minalur, el non pennan. t, non aulem
cui dicilur :

Israel; ct dirumi>et Dominus regnum ab Israel dc Deus, (jueui iion poenilet bicut liominem : ubi cnim
manu lua hodic, quadraginla rcgnavit annos snper legitur quod poeniteal einii, mutatio rerum sigoili-
Israel, lanto srilicet sp;itio lemporis, quanlo el ipse calur immulabili pratscicntia mancnlc diviua. Ubi

David. Et audivit Iioc primo lempore regni sui, ut crgo non pocnilcre dicilur, non mutare intelligitur.

inlelligamus idco dictum, quia nullus de stirpe ejus Prorsus insnlubilem videmus per h;ec verba prola-
fuerat regnalurus. Et rcspiciamus ail slirpem Daviil, ri lam diviuitus fuisse sententiam dc ista di\isioue po-

unde exorlus secundum carnem mcdiator Dei

est puli Israel, et oimiino perpeluam. Quicunqnc cnim
el bominum homo Cbristus Jesus. Pion autem babet ad Christum transicrunt, vel transeunl, vel Iransi-

Scriplura quod in plcrisquc lalinis codicibus legi- liuni inde, secundum Dci pronscicn-
noii crant inde
tur dirumpet Dominus regnum Israeldemanu lua, sed
: tiam, non secundum gcneris bumani tinam eanidem-
sicuta nobispositumeslinventum inGrsecis: Disrum- que naturam. Hursus quicunque cx Isracliticis adhse-

pet Domintis regnum Israel de manu tua. Ut hoc intelli- rentes Cbristo persevcrant in illo, nunquam erunt
guturdc nianu tua, quod est ablsrael.Populi ergols- ciim Israelitii is, qui i-jus inimici usque in linem vitae
rael personam Ggurate gerebal homo istc, qui po- hujus csse persistunl, scd iu divisione, qux hic pr.e-
pulus regnum fuerat amissurus , C.lnisio Jesu nuntiata est perpctun, pcrmanebunt. Nihil euim pro-
Doniino nostro pcrNovum Tcstamentum, nou carna- dest icstamenlum vctus (Gal. 4. 24) dc monte Sina in
liter, sed spiritualiter rcgnaluro. De quo eum dici- servilutem generans; nisi quia tcstimonium perbibct
tur dabit ittud proxiiuo ttio, ad carnis cognationcm lestamcnlo novo, alioquin quandiu legitur Moyses
refertur. E\ Israelenim Christussecundum earnem, (// Cor. 5. 1S ci 16),vclamen supru corda eorum po-

unde el Saul. Quod vero additum est bono supcr ic. situm est; cum autem qujsque transicrit adChristum,
potest quideni iniclligi metiori le, nam cl quidam C auferelur velamen. Transeuiiliiini qnippc iiitenlio

sic inlerprelati sunl, sed melius sic accipitur bono ipsa mutatur dc vctere ad novum,ut non quisque in-

tuperte, \it quia ille boiuis esl; ideo sil super le, tendalacciperccarnalem,sedspiritualemfelicilatem.«
juxta illud propkelicum . (Psal. cix. 1) Donec po- (Cap. 15. ">.) Sumpsit ergo Samuel gladium, ci in

nam inimicos tuos omnes sub pedibus inis. In quibus frusiu concidit Agag. Quod faciendo Samnel, usquc
est Israel, cui suo perscculori regnuin abstulit Chri- adiM non pcccavit, ui non facicndo peccarel. Dcus
stus, quamvis fucrit illicet Israel, in qno dolus non eniin jussit intcrflci Amalecbilas, qui uiiqiie novil
erat, (Jo. 1. 47) quoddam quasi frumenium illarum non siiliim secundiim lacia, veruni etiani sccnndum
palearura. Nam utiquc indc erant apostoli , inde cor lioiiiinis, qnid unusquisquc, vcl per qucin pcr-
lot marlyres, qiioruni prior Steplianus , inde lot pcli dcbeat. Dignus ergo eral S;ui!, cui t;ilia injun-
Ecclesix, quas Apostolus (Gal. I. 24) coiiiiucino- gercntur, atque Amalechit.e, ul lalia patcrenlur ,

rat, in conversionecjus magnificantes Deuui. qui divino noniini honorem non dcderanl, scd popu-
« De qua re non dtibito intelligendum csse quod luni Dri, qui sicco \estigio niare transierat, interi-
scquitur-E/ dividelur Israel in ituo. In Isracj scilicet mere volncrat (Exod. 17. 8).

ininiicum Christo, ct Israel adhxrenlem Chrislo : Igilur iceedcntea Sanl Doinino propter inobedien-
in Israclad ancillam, et in Israel ad libcram perli- ' tiam, arreptuscst maligno spirilu a Domino, irrue-
neiileiii : num ista duo genera primum siniul erant, haique spiiiius Domini in eiiin malignus. a « Jam
velut Abrahaui adhiic adhxrcnte ancilla' , doncc vcroillud, quo.l eiiam malus appellalus c>,t spiritus
sterilis pcr Dci gratiam fecundala clamaret : (Gen. Doinjiti, sic intelligilur quoinodo dictuin cst : Do-
21. 10) Ejice aiicitiaui ct fitium cjus. Prnpler pec- miui e$l terra, lanquam crcatura, el in ejus posila
e.itiiin quideni Salomonis, regnante filio ejus Ro- potestate : aut si proptcrea non congruit hoc locu-
hoam, (/// Reg. 12) sciinus Israel in dito fuisse di- tionis excmplum, qnia tcrra non est mala, (/ Ti-

visum : alque ila perseverasse, hahenlihus singnlis mullt. 4. 4) omnis cnim crealura Dci bona esl, illud

partihus reges suos, doncc illa gens lota a Chaldeis congruat, quod ipse Saul jam rcprohus.elsccleralus,
esset ingculi vastatione subversa, alque translata. alque ingratus sancto David perseculor ctiam ejus
Sed lioc quid :nl Sauleui? si lale aliquid comminan- cuin sxvissimx invidix facibus agitaretur, taruen
'dum csset, ipsi David fiieral polius coniininandum, adhnc Cbristus Domini dicebalur, sicul eum appel-

* Ea omnia sane non pauca, qu;e mox lineolis h;ec scribenle numeru i Quxstionis I libri H ad Sitn-
pro more nolabuntur, desumpla sunt cx Aiigustiiio pticianum. .
G67 CLACDH TAURINENSIS LPISCOPI
lavit ipse OavlJ, curn vlndicavit exstinctum (// Reg. A lur Lonus, ex hoc inielligltiir bonus. Lnde apparct,
i. 24). Sed magis arbitror malignum spiritum, a bonura spirilum sccundum stibstantiam malum ,

quo vexabatur Saul, ideo dictum spiritum Doniini, auicm secundum ministcrium, dici spirilum Dei.
quod occulto Dei judicio Saulcm vexabat utitur : Quanquam qmeri adhuc possit, ulrum cum spiritus
enira Deus niinislris ciiani spirilibus malis ad vindi- Dei diiitur : ct cx hoc ipso jam, ct si nihil addalur ,

ctam malorum vcl ad bonorum probalionem alio

, ; bonus intelligitur, ille inlelligatur, qui cst in Trini-

rnodo ad illam rem, alio ad istam. Quamvis onim tate consubstantialis Patri, ct lilio, Spiritus San-
» multum sit quisque malignus spiritus, quia mala ctus, de quo dicilur : (// Cor. 3. 17) nfrt aulcm Spi-
volunlaic nocere appetit : tamcn noceiuli poicsta- ritus Domini, ibi iiberlas. El iterum. (/ Cor. II. 10)
lera non accipit, nisi abillo, sub quo sunt omnia Nobis aulem reveiabil Dcus per spiritum suum. Et
(Rom. 13. I) ccrtis, ct justis meriiorum gradibus illud : (Ibid. v. II ) sic et qua: Dei suut, nemo novit
ordinata, Quia sicut non est mala voluntas a Dco, nisi Spiritus Dei. Et in mullis locis boc modo dici-

sic non est potestas nisi a Deo; quamvis enim sil lur : Spirilus Dei , ct inlclligitur Spiritus sanctus ,

in cujusquc polcslate quid velit, non cst tamen cliamsi non addalur, quoniam ca qua; circumstant
in cujusque potestate, quitl possil vel facere cui- satis indicant de quo dicalur, ita ut sJiqoando nco

quam, vel a quoquam pali. Nam et ipsc filius uiucus B Dci addatur, et intelligatur lamen ille Spiritus Dci
Dei passurus a:l lcmpus bumililer, superbc loqucnti principaliter sanctus. Nam quem alium commemo-
homini, ct dicenti quod potcstatem baberet occi- rat ubi dicit ; (Rom. 8. 16) ipse spiritus lestimonium
dcndi, vcl dimitlendi eum : (Jo. 19. 11) non ha- dal spirilui nostro, quia sumus filii Dei? (Ibid. 26)
bcrcs, inquit, in nie potestatem, nisi dula esset tibi Et ipse Spiritus adjuvat infirmilalcm nostram. (I

desuper. Diabolus etiam volcns noccrc juslo Job, no- Cor. 12. II) El omnia hac operalur unus, alqus
cendi quidcm voluuiale diabolus erat, sed lamen a idem Spiritus, dhidens singulis proul vull. (Ibid. i\

Domino Deo potestatem pelebat diccns, (Job. 11.5) Et divisiones donatonum sunt, idem autcm Spiritus.
tnitte manum tuatn, et lange carnem ejus : quamvis ln hisenim omnibus sentenliis, nec Dei, nec san-
hoc essct, si permitteretur ipse facturus. Ipsam , dusesl additum, cl tamen ipse intelligilur. Sed nc-
enim permissioncm petebat hoc modo et manum : scio utrum manifesto aliquo cxemplo probari possit

Domini appellabat permissam a Domino manum alicubi dictum Spirilum Dei sine addilamento, ubi
suani ; id est ipsam potesiatem, quam volebal acci- Spintus ille sanclus non significelur, sed alius
perc. Cui coiigruit illud in Evangelio; (Luc. 22. 31) quamvis bonus, crealus tamcn ct coiulitus : qu;e
quod Dominus distipulis ait : hac noctc poslulavit proferunlur enim dubia sunl, ct indigent clariora
SaCunas vexare vos sicut trilicum. Diclus est crgo C documento, sicul iliud quod scriptum esl : Spiritm
spiritus Dei malus, hoc est minister Dei ad facieu- Dei fcrebulur supcr aquas (Gen. 1. 2). Nam, et ibl

dum in Saul, quoJ eum paii judex omnipotentissi- Spiritum sanclum accipere quid impediat, non in-

mus judicabat : qnoniam spiritus illc voluntate, qua venio, cum enim aquarum nomine illa materies in-
in.ilus erat, non erat Dei ; crealora vero, qua condi- sinuaretur informis, qua: de nibilo facia cst, unde
tus cral, et potestate quam non sua, sed Domini omnia fierent : quis probibet intelligere Spiriluin
omnium, xquitate acccperal, Dei erat. Verba etiam sanclum conditoris, quod superlcrebatur buic ma-
ipsa Scripturarum ita sc habenl. (/ Rcg. 16. 13) Et teria?, non locorum gradibus, inlervallisque spaiio-

verrexit Samuel, inquit, et abiit in Ramalha, et spi- rum; quod nequaquam de ulla re incorporca recto
ritus Dci recessit a Saul, el comprehendil cum spiri- dicitur, scd excellenlia cl eminentia dominantis su-
lus malignus a Doinino, et suffocabal cum. Et dixe- pra omnia voluntalis, ut omnia conderentur? pr;e-
runl pucri Saul ad cum : Eccc spiritus Domini malus serlim cum ea locutio, sicut illarum sciipiurarum
suffocut te. lloc igilur a pueris cjus quomodo sit mos est, etiam propheticum quoddam sonat myste-
dicium spirilus Dci malignus, supcriora verba indi- rium, quo futuri baptismatis aqua, ct Spiritu sancto
cant nanantis Scriplura*, ct dicenlis : spiritus ma- nascituri populi figurantur. Non ergo cogit, ut di-
lignus Domino. Secundum boc enim Domini
a , ctum est, el spirilus Dei (ercbatur snper aquas , illum
quod a Domino, quia per seipsum necare b velle intelligere spiritum (sicul nonnulli intelligunt) quo
habcbnt : id csl couiprchcndere Saul : posse autem mundi moles univcrsa isla corporea velul animalur,
non habebat , nisi summa justilia sineretur : si ad ministerium qiiorumque gignenlium , el in sua
enim jusle viudicat Deus, quemadniodum ipse dicit specic conlincndaium corporaliura crcaturarnra.
Apostolus (/ Rom. 2) cum tradit homines ad con-
:
Crcatura est enim quidquid est lale. Illud cliam qnod
cupiscentias cordis eorutn; nil niirum si nihiIomin'.iS scriptum csl : (Sap. 1. 7) quoniam Spirilus Domini
juste viudicans Iradit cliam eos in concupisccntias replerit orbem lcrrarum, non dcsiml, qui cuniileni
aliorum nocerc volentium, sua scmper incomnmta- spirilum velint acciperc; invisibilera scilicct crea-
I ili aequitate servaia. Aniniadvertendum est sanc luram cuncta visibilia universali quadam conspira-
cum addilamcnto dici spirilusDei malus, cuni aiilOiii lionc vegetanlcm atque continentem. Sed neque
lantummodo dicitur spiritus Dci, etiamsi non adda- bic vi 'co q;id iinpcdiat Spirilum sancUira Intolli-

» Editus Angiislimis inde sit,

k Editus nocere : antea dixcra! suffocare; scd infra oicil noce re volentium.
 6fi9 QU£ST10NES XXX SUPER LIBItOS RECUM. CTO
gerc, cura ipse Deus dicat apud Prophetam : coelura \ addilum malus, quia paulo superius jara dictura
el terram ego impleo : (Jer. 22. 24) non enim sine erat, et de vieinitate Scriplur.e subaudiri ct intelligi

suo Spirilu sancto implet Deus cueluin et terram. poteral. Ita enim in ejusmodi excmplaribus legitur :

Quid ergo mirum si de Spii itu sanctoejus diclum est (Ibid. 23) Igitur quandocunque spirilusDeiarripiebal
replevit orbem terraruni? aliter enim replet sancti- Saul, toltebat David cilharam , et percutiebat manu
ficando, sicut de Stcplsano (Acto. G. S ct 7. 55) sua, et rcfocillabalitr Saul, et levius Itabcbal : recede-
dicitur : repletus esl Spiritu saxclo, cl de cxlcris bat enim ab co spiritus malus. Sive ergo quod di-
talibus. Aliter crgo replel « sanctifieante gralia, ciiini liic non est, spiritus Dei , scd lantummodo
sicut quosdam sam los, aliter adstante atquc ordi- spinlus matus, quod ibi minusdictum erat, tanquam
nante prxsentia sicut oninia. Quamobrem nescio ,
redditum apparet : sive quia snpeiius ita positum
utrum ccrto aliquo documento scriplurarum possit erat : (Ibid. 15 el \G)et dixerunl servi Saul ad cum :

ostendi, cum sine ullo additamento dicilur Spiritus tcce Spiritus Dci malus cxagitat te; jubeat Domiwts
Dei, vel Spiritus Domini, aliquid aliud signifieari ,
nostcr ; el servi lui, qui coram le sunt, quccrant homi-
quam Spiritum sanclum. Sed el si est forte quod nem scientcm psallcre ciihcra, ut quando arripuerit
in prxsenliarum non occurrat, illud certc arbitror te spiiitus Dci malus ,
psailal manu sua, el levius fe-
non lemere diei quoliens in sanctis eloquiis comme- IJ ras. Non erat opus, nt rursum dicerctur, quandocun-
moralur Spiritus Dei, nec additur aliquid, sivc ille quc spirilus Dei arripiebat Saul, addere malum,
Palii, etFilio consubstantialis Spiritus sanctus, sive quia notum erat, de quo tunc diceretur.
aliqua invisibilis crcatura inlelligatur, malum d Itaque Saul propter inobedienliam repro-
ta- <

mcn non posse intelligi, nisi eliam addalur malus. bato, mittit Dominus Samnel ad Isai, et siunptu
ifalo enim, quia bene ulilur Deus, ad ministeriiim coruu olci unxit in regcm David. Sed vidcamus
judicii sui, appellalur etiam ipse spiritus Dei ad eumdem David quomodo Christum prophelice signi-
vindictam malorum,et disciplinam, vel bonorum ficaverit. e David enim interpretalur manu forlis,

probationem. si\e desiderabilis. El quid fortius leone illo de trilm

« Nec illud jam movere nos debet, quod poslca Juda, (Apoc. 5. 5) qui vicit mun.lum? Et quid dcsi-
scriptum est : (/ Rcg. 19. eumdcm Saulem
23) derabilius illo, de quo dicitur : (Ag. 2. 8) veniet de-

spirilu Dei snper se faclo proplietasse. Quomodo sidernlus cunctis genlibus? Ungitur isle David in rc-

postbonum spiritum spiritus malus, ct rursumpost gem, futiirum denuntians perunctionem illam, Cbri-
malum bonus? Hoc enim fil non muiabilitaie stum Christus cnim a chiisniate appellatur. David
:

Spiritus sancli, qui cst immnlabilis cum Palre ab oflieio pastorali pecoruni, ad hominum regnura
et Filio, scd mutabilitate animi humani Deo cun- C transfertur. Nostcr autem David ipse Jesus ab ovi-

cla distribuente , sive malis pro merilo dainna- bus judaicxplebis ablalus, in regnuni geniium trans-
tionis, vel emendationis, sive bonis pro largitate lalus cst. In Judxa enim plehe non est modo Chri-
gratix sux. Quanquam videri possit etiam idem tus, ablaiusest modo, nunc geniiuiii greges pascil.
fuisse Dci Spiritus semper in Saul : malus autcm Erat autem David in canlicis musicis erudilus;
illi, quod cjus sanclilalis capax non esset. Sed non diversorumenim sonorum ralionabilis moduiatusque
recte hoc videtur : lutior est eniin ille scnsus, et concenlus concordi varielale compactus ordiiia(33
verior, ut pro mutabililate affeclionis humanne spi- Ecelesice insinuatunitalem, qua? variismodisquotidie
ritus Dei bonus b bonum afheiat, vel ad prophetiam, resonat, et suavitalc myslica modulalur. Iste adhuc
vcl ad opus quodlibet aliud iu muncrc divino; afli- pucr in cithara suaviter, imo forliter canens, ma-
ciat autem malus, c qui propter minislcrium divi- lignuui spiritum, qui operabalur in Saule, compe-
nx a;quitatis omnia distribuenlis, et oinnibus recte scuit.i Nam quis eilharx illius tanta virlus erat? sed
utentis dieitur el ipse Spiritus Dei : prxscrtim quia figura crucis Christi, qux de ligno et extcnsiono
dictumest (/ Rcg. 16. 14) reccssit ab co spiriius Dei, ncrvorum mystire gcrebalur, ipsaquc passio canta-
e.t comprehendit eum spiritus maliqnus a Domino ; batur, in hoc tribucns nioraliter exemplum, ul fa-
i

nullo pacto cnim potesl idem videri recessisse et stum divitum sermonc humili ad aliquid bonum
apprehcndisse. Porro autem in nonnnllis exempla- provocemus.
ribus, el eis maxime, qui de lingua Hcbrxa ad ver- 1 « Plenimque etiam snperbus divcs exhoitationis
bum videntur e<pressa, invenitur Spiriius Dei siue blandimenlo placandus cst quia ct plerumque dura :

ailditamento posilus, et intclligitur malus, cx co B vulnera per lenia fomcnta mollescunt, et furor
quod arripiebat Saul, et reuciebat eum David tan- insanorum sx'pe ad salutem, medico blandiente, BJ-
gendo citharam. Manifeslum est tamen, ideo non ducitur : cumquc cis in dulcedine condesccnditur

« Nonnulla adduntur in editis, qus revera repc- lalur manu forlis usque dum dcvenias ad ea ungi- :

litio siiperiorum videntur esse. tur iste David, etc; desumpta sunt.ex capite 87libri
h Eiiilus bcne. xxn, conira Fauslum : atquc ex ea quidem re conji-
r
Aildiliir in editis mate. cimus pleraqne ex subsequentibus, quibus locus hic
d Suinpta sunl h;ec cx cap. 9 Isidori in lib. explicatur, ex Auguslino fuissc dcsunipta.
i Heg. i
Subscquenlia perquirc in p. 3 Pasloralis Gre-
• Cnmpara hxc ctira iis, quae tradil August. n. gorii Magni [admonil. 5].
i.scrm. 1. in Psal xxviv. Verba htc : Dtnid intcrpre- s Edili dura ct vutnera.
:
671 CLAUDll TAURJNENSIS LTISCOP' 072

lunguor tasania: mitigaiur : neque eium negligenler A jecit diabolum. In frmite pcrcussil, el cccidit cx co
intucndum est. quod cum Saulein spiritus advcrsus loco corporis, ubi signum Cbristi noo babuit : hoe
invaderct, apprehensa David cithara, ejus vesaniam quoque licet altendas, quinque lapidcs posuit : unum
sedabat. Quid enim per Saulem, nisi elatio poten- misil. Quinque libri u legis sunt, scd imitas vicil.
liuiu? Ii quid per David iniiuitur, nisi humilis viia (liom. 13. 10) Pleniludo cnim legis cliariias, ut ait

sunctorum? Cum ergo Saul ab iminundo epiritu ar- Aposlolus : (Epk. A. 2 et 7,) sulfercntcs invicem in
ripitur, Duvid eanente, ejus vesania temperatur dileclione, studentcs servare unitatem spiritus in »/;•

quia cum sensus potentium per elationem in fiiro- culo pacis. Dcmum illo percusso, alque dcjcclo, gla-
rem vcrtitur, dignum esl , ut ad salulem mentis ,
dium cjus abslulii, ctmoxcapul illi abscidit : et hoc
quasi dulcedine cilharx, loculionis noslrx tranquilli- fa< ii nosler David, dcjicit diabolum i!c suis : quando
tate revocetur. • aulcmcredunt magni ejus, quos illc in manu habe-
(/ lleg. 17.) hxe David in prxlio gigantem
Post bat, el de quibus cxteras aniinas trucidabat, eon-
superavil. » < Cum adversus populum Dei alicni- vcrtunt linguas suas contra diabolum, el sic Golia:
de gladio suo caput incidil. d Convenit eiiam boc
genx dimicarent, provocavit superbia humililatcm ,

provocavit diabolus Christum. Accepit arma bellica i!li v iro, qui recta fide (qux plerisque sanctis solet

sanctus David, ut adversus Goliam procederct, hxc 1> adjustitiam dcpulari) ea ipsa Scripturx sacra', qua:
arma per xtalem cl parvam staluram corporis por- bxrelicus affert, leslimonia eolljgit, et erroiis ejus

lare non valuit; abjerit onerantia, accepit quinque peitiiiaeiam e mox convincil. Contra nos namque
lapides dc ilumine et posuit in vasc pastoraii : bis dum sacrx legis tesliuiouia apporlaiil, secum nobis
armafus processit, etvicit boe quidcm : ille Dav iil ;
seJ affeiunl, undc vincantur. Uude et David lypum Du-
roysteriaperscrulcmur. InDavidChrislusinlcIligUur, iiiiiii ' (quia vidcliccl manu [orlis interpretatur),

qui lempore revelalionis Novi Testamenli, insinuan- Goliasvero hxrelicorum superbiamsignans : hoc re-
dxetcommendandx gratixprovidensarmadeposuit, bus locuti siint, quod nos vcrbis asserimus. Golias
quinque lapides lulit : deposuil ergo eorporalia Sa- quippe cum gladio, David vero cum pera pastorali
cramenla legis, qux non sunt imposita geniibus, venit ad prxlium : sed eumdcm Goliam David supe-
tleposuil qux non observamus nos eiiim veterem :
raus, suooceidit gladio : quod nos qiioquc agiinus ,

legem legimus, et non observainus. Sed lamen ad qui promissi David niembra, cx ejus ficri dignatione
aliquam significationem promissam cl positam in- meiuimus. Nam cuni superbientcs hxrelicos, el sa-
telligimus. Denique luee arnia dcposuit lanquam crx Scriplurx seutenlias dcfcrentcs, eisdem verbis
onera sacramenlorum vcleris legis; et ipsam legem atque senlentiis, quas profcrunt, vincimus, qnasi
aecepil : qiiinquc eniin lapides quinque libros Moysi ^ elalum Goliam suo gladio dclruncumus.
significanl. Tulit ergo illos quinque lapidcs dc llu- (/ Iteij. 18. 7.) « Inlcrca vieioria David aniraum
mine, idest de sxculo : labitur eniinmorlale sxcu- Sanl rcgcm offendil, indignantis ,
e quod sibi in

luiii, ct prxterflmt quidqnid venit in mundum. Kranl millc, cl David in dcccm millia acclamuntiuin publir.r

enim in lluiniue, lasiqiiam in populo illo primo, la- gralulalionis orc insoiiarent : hinc invidia Saulis,
pides crant illic inuliles, ct vacabant : Transibant el semcii odiorum adversus David : quod insidialor
supra flu\ios, sed quid fecit David, ut lex ipsa milis callidus, ul sine iisidiis suis possit offerre discri-
essct? aecepit gratiam : (lloma. 5. 10) lex cnim mini,(18. 17.. 25 el subseq.) slatuil euin Micliol fi-

sine gratia impleri non potest; plonitudo eniin legis lix sux nupliis aUigari, si rentum sibi allopbiloruni
charilas. Quia ergo graliafccit implere legem : signi- prxputia victor offeiret, pro quibus cenlum, ducenla
ficalur autem gratia lacle : lioc enim cst in carne dedit : ct unde creditus esl regio pei irc voto, mox
matcr non quxril accipcrc, sed sala-
giatuitMin, ubi auctus csl gloriosiori liiumpho. Iia et Judxi, dum
gildarc; boc maler gratis dat, et conlristalur, si contra voluniatem Dei Clirisium interficere nilunlur,
desit qui aeeipial. Quomodo ergo David ostcndit le- per id salulcni gcnlium egerunt, pcr quod credidc-
gem sine gratia operari non posse? nisi cum illos j. runt exslinguere. Quod vero David prius alicnigena-
lapides quinquc, quibus significalur lex in libris rum prxpuiia attulil, et sic denuo ATix Sanl nuptijs
qiiinque, quos conjungere voluit gralix, posuit in hxsit, signiGcabat, quod Chrislus uon prius syna-
vasc paslorali, quo lac mulgere consueverai. Ilis ar- gogara connubio suo spondcrel, nisi anle gloriosus
uiatiis processit adversus Goliam superbe putantcm, in gentibus lierel. Prius enim in nalionibus resera-
de se prxsumeniem. Tulil unum lapidem, b ct de- vii camis pollutjoncm, et postea copulatus est syna-

Auguslinus bic quoipie nos docet, quem si iii- Editus Ucti : pulo uliiiiic legendum cum Clau-
cet expficanlcm Psal. cxlih. descripsit Claudius, sed dio leijis.
nnn conslanter, uti alibi solet, adamussim, et uti d DeSumpta snnt cx num. 21 [alias cap. 16.] isla
dici mos esl, nd liticram usque ; noiinulla ex eo c\- lib. xviii S. Grcgorii Moralium in Job.
cerpit, etbrcvius tradit, aliaprorsus exscribit. Coin- c Edilus inde. :

para, obsccro, hxc, qux habct Claudius, cuin Enar- ' Qux parenlbcsi concluduntur, in Grcgorio non
ralioncAugiisliiii iu psalmum.qiicm dixi cxLin.Sed, evsiaut.
ut ai biinir, ex Isidoro quxst. 10 iu Keg. exseri- i
8 Ilasc perquirc cap, II, el ?;cq. Isidoii in lib.
p.il b;ec Claudius. i Rcc.
h Aiigusiiniis
editus : inimieum in fronie pcrcussil.
 «75 QILESTIO.NES X\\ SUPER LIBROS REGUM. 071
gogse. Postquam cr.im, sicut scriptum est, (Rom. A coniigit, et lertiis nihiloniinus. Postea vcro cum et
1!. 2,">) introierit plenitudo gentium, tunc omnisls- ipsc Sniil veriisset, fu:tus est super eum spiritus Det,
rael salvus fiat. (I Reg. 1S. 27) Dupla aulcni, idest cl ambutabnt ingrediens, et prophetubat ".

ducenta, prrcputia attulit sive pro Ju.Leis, el genti- f Non enim potesl hic, nisi spirilus bouus in-
bus aequisilis, sive quia major est numcrus acqnisi- telligi, pcr queni sancti Propbclx (ulurarum rerum
lionis populi gentium, quam credcntium Judaeorum. imagines ct visa cernebant. Non cx co tantum,
Au\ii deinde odiura Saul adversus David in tantum, quia diclum esl, et prophetabat : nam in cxcmplari-
ut rex aJ incdelam sui spirilus D.ivid de inore psal- bus, qux sunt ex llebrrco,
quoque invenitur de lioc

lcnlein jaculo conarctur configere. (19. 10) Scd spirilu malo dictum ita (/ Reg. xvui, 10) Post dicm :

quiil cst, quod duni Saulem spiritus adversus inva- autem alterum invasil spiritus Dei malus Suut et
dcrel, appreliensa David citliara, ejus vesaniain prophetabat in meitio domus suw : ct in aliis divina-
mitigabal? per Saulem enim Judacorum elaiio, per rumScripturarum Iocis srepe invcnitur, qund pro-
David antem huinililas (significatur) significabatur. pbelia non tantmn liona, scd et mala dicitnr:
( ///

Cum ergo Saul ab jiumundo arripitur spiritu, David Reg. xvin, IG, 18,22. 25, 40) et propuetaj dicti sunt
cancnte, ejus vesania tempcratur, quja cum sensus Baalim, et exprobratum est quibusdain.quia prophe-
Judxorum per blasphemiam in furorem verlitur ,
™ labant in Baal. Non crgo proptcrca necesse est
in-
dignum est ut ad salulem inentes corum <pia-.i dul- telligi bouus spirilus, qui Aiclus esl poslca super
ccdine cilharx, locutionis Evangclicx tranquillitate Saul ,
quia dictum cst : Et ambulnbnt ingrcdiens, ei
rcvocenlur. > (/ fteg. 19. 14 ct sttbseg.) Hittit Saul prophetabat, sed quia sine addilamento posilum
est,
tustodes ad domum David, nt cuslodirent eum, ci in- el faclits est spiritus Dei snper cttni :
non enim sirut in
Dmitt nocte, illo loco dictum crat supra, spirilus
lerftceretnr, nbscessil atttem rl fugit, ul- Dci nialus : ut ex
qnc sulvatus cst: eumque vettissriit tttintii Saul, invcne- horposset cliam in conscqnenlibus suhau iiri,
quin-
rttnt stalitant in teC.o David positam, ct pellem pi- imo snperiora magis magisque ollestantur
iilum
losam caprarum ad e.aput cjus. Audiamus crgo spintiim Dei honum fuisse, et verc
t
propheticura
qtiid hoc signilicet, quod miserit Saul ad custodien- Davidenira erat cum Samuele. (I Rcg. xix, 20) Et
riam domum David, ut cum inlerficcrel. lloc non ad misit Suut ntmlios qui apprehenderent
,
Davi-i ;

crucem Domini, sed tamen ad passioncm ejns perti- quando aulem Samuel erat inter prophetas
el co>
nel crucifixus enim Cbristus, ct mortuus, ct se-
:
tus prophetarum qui illo tempore prophetabant, .

pnltus esl. Erat ergo llla scpultura tanqnam domus, nuntii, qui missi sunt, accepfo ab eodom Spiriiu
ad quaui ctistodiendam misil regnuin Jndxoruin proplielavcruiit, missisque aliis boc coniigjt, el tcr-
quando custodes adhibiti sunt sepulcro Cbristi. C tiis nihiloniinus : postea cum et ipse Saul vcnissel
(Mntili. 28) Quomodo ergo custodita est domus, si faetus est eliam supcr eum Spiritus Det, et ambulabal
David figurabat Christum, ul Chiistus interiicere- ingrediens, cl prophetabat. Cum cnim dicitur faclus
lur, iliiin non iu sepultura Chrislus, sed in cruce csl etiam super ipsos spirims Dci, ct propbetabant
sii inlerfeclus? Refcrlur ergo.iil corpus Christi, quia el ipsi. Idcm ulique spiritus erai, qui erat in pro-
interficere Christum, erat tollere nomcn Cluisli. phelis : inter quos, et Samucl invenlus est. Et ex
Ncque enim crederetur in Christum, si mendaciura hoc uliquc nccesse est intelligi illum spirimm bo-
prxvalerctcuslodum, qui corrupti sunt, ntdicercnl: num. Atque ideo quxslio diligcnter discutienda est,
(Ibid. 28. 13) Quia dormienlibus nobis, venerunt di- quomodo et illi cum missi essenl ad lenendum ho-
scipitli ejus, el abstuleruul ettm : hoc esl itaque velle mincm, et ad necem ducendum, tali spiritu allici
Chrislum interficcre, nomen resurrcctionis ejus ex- nrrueiunt, cl Saul ipse.qui miscrat veniens et ipse,
stinguere, ut mcndacium Evangclio prxferretur. Scd ctsanguinem innocentem qua>rcns effundere, acci-
sicut illud non valnit Saul, ut inleilicerel David, sic pere mcruit spii iium illnni, et prophctare.
nec hoc rcgnum Judxorum cfficere, tit me-
fiotuit < Hic mirum illud oeeiirril quod apostolus Paulns
nioriam Christi dcleret. Isli autcm qui de Saul vir- apcrlissime cxponit : supereminentem viam de-
tutc, id cst do rcgno Judxorum iu Christum prxsn- monstrans : (/ Cor. xin,l,ctc.) Si tingttis hominum
mere voluerunl, offendeiuni in lapidem offcnsionis, toquar, el angetoritm,
non ha- cltaritutcm attlcin
tnnquam iu slatuam etlisedus cjns \isus erat agnus,
;
beam, factus sum tvramentum sonaus, aul cymbalum
quia in qucm pcceatiim itoii invcncrunl, quasi pec- timticns : cl si habuero propheliam et scicro omnia ,

calorcm perseeiiti sunt. lgitur David rcghc maims sacramenta , cl omncm scientiam : et si habttcro
factum evitans, ejusque persecutioncm decliuans, omnem fidem, ita ut montes transferam, charitalem
(/ Rcg. 19. v. 18 et subscq.) vcnit ad Samuekm, attlem non habeam, niliil sitm. El si dislribuero sub~
ct niisil Saul nuntios, qui apprehciiiierent David :
stantiam meatn . et si Irudtdero corpus meum ul «r-
Samuel aulem cral inter prophetas ct coctus pro- dcam : cliariutlcm autem non liabeam , niltit milii
plieiarum, qui illo tcmpore prophelaverunt : (v. 20. prodcst. Quo in loeo manifeslum cst, eum munera
21 et subseq ) nunlii autem, qni missi sunl, accepio illa comincmorassc , qu;c Spiriius sancii divisioni-
ejusdeni spirilu piophclaveiunt, missisque aliis hoe bus dantur, sieut superius dicit / Cor. xn 7, etc.)
:
( ,

Subseqnenlia rcperies nunieio septimo

» rt subsequenliuiis quaestionis ! libri n De dmrsis qua>slio~
nwus ad Smplicianum-
 ClACDIl TAERINENSIS EPISCOPI 6-8
G73

Vnicuique auCcm datur manifestalio Spirilus ad uti- \ qua». in Evangclio scripla sunl (Malth. vn, 22, elc.),
litatem. Alii autcm datur per Spiritum sermo sapicn- inultos dicturos in illa dic : Dominc, Domine, in
tia; : alii sermo scientia' secundum eumdem Spiri- nomine tuo mandueavimus, ct bibimus,ct in nomine

tu:r. : alteri aulem fides in eodem Spiriiu : alii dona- tuo prophelavimus, et in nomine tuo virtutes multas
tio curalionum in uno Spiritu : alii operaliones vir- fecimus. Quibus tamcn diclurus cst : i\on nori vos :

lulum : alii prophelia : ulii dijudicatio spirituum : al- reccditc a me, operarii iniquilalis. Non enira cos
leri genera tingiiarum. Omnia autem hax operatur menlicntes putabimus isia dicluros iu illo judicio,

unus atque idem Spirilus, dividens propria unicuiqne ubi nullus erit fali ndi locus, aut ullam \ocem la-

prout vult. Salis ergo apparet inter dona Spiritus lium legimus dicentium : dileximus ic. Poterunt
saucti esse proplioliam : quam lamcn si quis habcat, crgo diccre : in nominc tuo prophetavimus , cum
ct charitatem non habeat, nihil cst. Ex quo intel- sinl improbi, ct reprobi : non atitcm polcruut di-

ligilur fieri possc, ut quiilam eliam indigni vita cere, dilectioneni, quam inandasli, lenuinuis : nam
regnoquc ccelorum, aspcrgantur tanien qui-
a.'terna, si diccnl, non eis rcspondcbitur : non novi vos.

busilam Spiritus sancli muneribus, non habcntes (Joan. xiii, 35)/n//oc cnim cognoscetur, inquil, quia
charitatem, sine qtia illa mnnera non nihil sunl, discipuli mei cstis,si vos invicem diligatis.

scd nihil cis prosunt. Propheiia quippe sine chari- B « Exemplum ilaque bujiis Saul resislit supcrbis

tate, sicut demnnslraium est, non pcrducit ad re- nonnullis hserelicis, qui vcl aliquid honi de niuneri-

gnum Dei : charitas vcro sine prophetia uliquc pcr- bus sancli Spiiilus neganl posse dari eis, qui ad

ducit. Cum enim loquens dc memhris Chrisli ait : sortem sanclorum non perlinent : cum eis dicimus
(/6i</. 29) Nunquid omnes Apostoli? nunquid omnes hahcrc illos posse baptismi sacramentum, quod cum
Prophelat? Indubitanter ostendil eliam cum, qui pro- ad Ecclesiam catholicam vcniunt, non cst in eis

phctiam non habcl.posse in membris Christi nume- ullomodo violandum, aut quasi non habeaut, tra-
rari : ubi qtiem locum haberel, si charilatem , sine dendum sed tamcn eos non ideo saluti debere con-
:

qua homo nihil cst, non haberet? nullo autcm modo fiderc, quia uon improbamus, quod illos accepisse
ita diceret : quando de membris agebat, quibus concedimus, scd oportere cognosccre unitaiis so-
Chrisli corpus impletur nunquid omnes : habcnt cictalem vinculo charilalis in eumdem, sine qua
qiiemadmodum dixit, nunquid onmcs
(Iiarittlcrn? omnino quidquid habeie potuerint quamvis per se ,

Aposloli?nuuquid omnes Piophelae? nunquid omncs sanctum atque vencrandum, ipsi lainen nihii sunt;
Virtules? nunquid omncs dona hahcnt curationum, lanto indigniores effecli praemio vit.c a2ternac,quan;o
et c;c:cr.\ bujusmodi? illis donis non bene usi sunl, qua; in hac vila, qum
C transitura est, .icceperunt. Non autem bene utitur,
i Sed dicit aliquis, posse quidem fieri, ut prophc-
liam quisqiie non haheat, et lamen habcal charita- nisi charitas, (/ Cor. xm, 7), et charitasomuia to-

lem, atque ideo Christi membris adnumeraius in- lerat, atque iiieo non siindil unitalem, cujus ipsa est

haereal : sed fieri non posse, ui prophetiam habeat, fortissimnm vinculum. Non enim cl scrvus ille non

etnon habeat charitatem. Nihil est cnim homo ha- acccpit lalentum, aut aliquid aliud imelligitur ta-

bens propbctiam sinc charitale. Ila fortasse quem- lenlum.quammunusaliquod utiquc divinum. (Mattli.

xxv, 29) Scd qui hubct, dabilur ei qui aulcm non

admodum possumus dicere, nihil esse hominem ha- :

bentem animam sine mentc non quia polest inve- :

habet, et quod hubet, auferetur ab co. Quod non
nin bomo, qui menicin non habcat, habens animam, hahcl auferri non potcst, scd aliud non habel, ct

sed, qnia nihil esset, si inveniri possit. Sic eliam dici mcrito auferatur, quod hahet. Non habet charitatcm
potcsl:corpusliguramhabet, colnrcni non habel : vi- uieudi, u: auferatur quidquid aliud habet, quodsine

deri non potcsl, non quia est corpus, cui desit color, charitate non prodest.

sed quia, si dcesset, ccrni non possit. Ita fortasse t Non igitur mirum est regem Saul, et eo lempo-

dictum cst, quod si quisque habet propheliam, et re, quo primum unctus est, accepisse spiritum pro-

charitatem non hahel, nihil est, non quia potest pbetandi et postea eum esset pro inobedieniia re-
d ;

in quoquam essi' prophctia sinc charitate, sed quia, probatus, rccedente ab eo Spiritu Domini, arre-

si esset, prodcsse non possct. Opns csl crgo ad sol- ptum esse maligno Spirilu a Domino, qui etiam ipse

vcndum istam qu;estionem, ut osiendamus aliquem Spirilus Domini appellatus est propter ministeriura,

reprobum hoc donum babuissc prophclix. Quod si quia omnibus ciiam spiritibus malis bcne utitur Do-

neminem invenerimus, hoc isteipsc Saul saiisosten- minus , vcl ad tlamnationem quorumdam, vel ad

deret. Sed tamen etiam ille (num. xx, 5,24) Baa- emendationem, vel ad prohationem : (Rom. xin, 1)

non enirn eum et quamvis non sil malignitas a Domino, non est ta
lam reprohus apparct : tacet scri-

ptura diviuo judicio esse damnalum, et lainen pro- men potestas, nisi a Domino. Dictus est eiiam ( /

pheliam habcbal, et quia ei charitas dcerat, ineral Reg. xxvi, 12) sopor Domini, qui occupaverat mi-

voluntas malcdicendi populo Israelitico, quam ho- lites ejusdem Saul, cum David hastam et scyphum
stls pretio comparaverat, qui eum ad maledicen- abstulisset a capite dormientis. Non quia tunc sopor
dum mercede conduxcrat ; dono tamcn illo pro- in Domino erat, ut ipse dormiret, sed quia ille so-

pbetandi ,
quo aspergebatur, benedicebat invitus. por, qui tunc homines apprehenderat , nutu Dei

Noe illa verba pantm alleslanlur huic sentcutix. erat infusus : ne David, servi ejus, in eo Iqco prae-
677 QlkESTlONES XXX Sl PEK LIBKOS REGUM. 67&

seuiia Benliretur. Neque illud mirum est rursus A eum. Ut ille nimirum, qui tam perfecto Juxta legem
eumilera Saul accepisse spiritum propbetke :
(1 Domini amore complectebatur David.a perditione
Heg. xiv, 24) cmn persequerelur justiim , cl eum inimicorum cjus ostenderetur immunis, qni et d si
comprehensurus, et necaturus venisset in Iocum, subita morte prareptus, regnum cum eo, ut spera-

ulii ciat congregatio Prophelaruiii. Sic enim salis bat, terrcnum habcre nequivit communc, absque

ilemonstratum csl, neminem de lali munere jam ulla tamcn conlradicliooe regni calcstis consor-

securuin esse deberc, tanquam sit acceplissimus Do- tium cum eo , quem pro gloria virlutuni tanlisper
mino si non haheat charitalem; quoniam quidcm dilexit, cum esset et ipse virtulum pleims, accepil.

illud donum, et Sauli uari potuit propter arcanum (Cap. xx, 45 et xxi , i.) « Surrexit c itaque David
ijuidein alicujus sacramenti, sed tamen dari potuit itcrum, et fugit in die illa a facic Saul, venilque ad
reprobato, invido, et ingrato, et reJdcnti mala pro sacerdotem Abimclecb , a quo et gladium Goliaj
boms, et ne post ipsam quidem acceptionem Spi- substulit, et panes proposilionis acoepit. Qu.tb rcs et

ritus, corrcpto in melius alque mutato. » sacerdoti mortem intulit , et animadversionein rcli-
a Ail namque Jonathas ad David (quem in perse- giosae intulit civitati. Haec iuique gestorum fides
eutionibus patris sui non juslis dolehat faligari) : si cst : sed quantiim ad sacrainentum prophetix per-
vixero facics mihi misericordiam Domini: si vero mor- TJ tinet, in Christo Domiuo nostro impletum esl, qui

tuus fuero, non auferas misericordiam luam a domo positus in carne f

, dum insectationem declinaret
mea usque in sempiternum quando erudicaverit ,
Judaicam, ad 6 populos transiil : cum quibus, et de-
Dominut inimicos Duvid unumquemque de terra. sideratum cibum sumpsit. (Luc. xxn, 15) Desi-
sihi

Cum adjungeret Scriptura : (tiers. 10) pepigit ergo derio enim, inquit, desideravi hoc Pascha manducare
feedus Jonathus cum domo David : continuo subinlu- vobiscum, ex qnihus Goiiai, id est arma diaholi sub-
lit dicens :
' requisivit Dominus de manu inimicorum stulit, fortis enim spolia ipse dirupit
his ergo a :

Duvid. t Per aiiiieipaiionem utique fecit, prius quibus reccplus est Chrislus, tribulationes indiixit
historix interscrendo ,
qnod multo pjst lenipore diabolus, et mortem. Omnes enim, ut ait Apostolus,
factum esl, cum inlcrfeclo Saule, reguum ad Domi- qui in Chrislo pie volunt vivcrc ,
perseculioncin pa-
num David translatum est, et qui innoccntem eum tiunlur. (Joan. xv, 20) Et Dominus (ait) : Si me
injuste perseqiicbaiitur, justa sunt divinitus ultione perseculi sttnt, et vos persequentur. t>
Quod vero Do-
inultali. Tune enim requisivit Dominus de manu minus in Evangelio (Marc. n, 26), Abiathar prin-
inimicorum David, quare virum sanctum cipem sacerdolum, non Abimelech appellat, nihil
afflixeruiii.

Tiinc cogebantur ralionem reddere odiorum, quibus babet dissonanlia: ambo etenim fuerunt illic, cum :

eontra illum tanlo tempore saevierant. Qtiod et de ^ veniens David panes peliit, et accepil Abimelech,
Absalon, et de Seha filio Bochri, et de cxlcris lio- videlicet princeps sacerdotum , et Abiathar filius

stibus David c seque polest intelligi. Aliter, si scire ejus (/ Reg. xxn, 16, elc). Occiso aulem Abime-
vis quid de manu inimicoruin David requisierit lech a Saule cum viris domus siirc generis sacerdo-
Dominus, potest, ni fallor, a superiorc sententia, qua talis ocloginta quinque , fugit Abialhar ad David,
dictum est, quod fcedus pepigerit Jonalhan eum el comes factus est lotius exilii cjus. Postea rc-
domo David , aperie intelligi , quod hoc de nianu gnanle eo, summi sacerdotii et ipse gradum accepit,
inimicorum David requisierit, id esi, quare non et ac tolo tempore regni ill.us in ponlificatu perseve-
ipsi cnm
fcedus en pacis inire voluerint, cum quo rans, multo majoris excellentiaa , quam pater suus,
rsse Dominum viderant. Idcirco autem Scriptura cffectus cst. Ideoque dignus fuit, cujns memoriam
ha?c senlentiam hanc pra?occupando iiiterponere Dominuseiiam vivente patre quasi suinmi sacerdo-
videinr ut testimoniuin Jonalhoe quo dixerat
, :
tis faceret. (Ibid. 18) In Doech autem Idumxo, i

Quando eradicaverit Dominus inimicos Dnvid unum- i qui sacerdotes Domini prodidit, Jud.e proditoris
quemque de lerra, verum esse comprobaret, quia persona k s.ignatur, pcr quem ' ista nperatus est
videlicet erailicati sint inimici David de tcrra, non diabolus, ut ejus perdilione facta in Christo, perse-
ipso David se de adversanis ulciscente, sed judi- cutionem postea Ecclesia patcrelur, ct occideren-
canle Domino pro illo. Bene aiitem suhjungitur tur m multi discipuli Christi, et saccrdotes per no-
{vers. 17) el adJidit Jonathan dejerare David co men ejus perseculionis a exitia paterentur. > Quidam
quod dUigerelillum : sicut animam suamiia diligcbat dicunt Doech Anlichrislum significassc, cujus mcm-

xx, 14 et 15. Siihseqnenlia perquire qu:eslione quum Amanucnsem hunc Isidori locum, et aliqua hic
5 lihri xxx Qua:st. Bedx in lihros Kegum. desse, utique panca.
b Vulgala : requiret. h Hactenus lsidorus.
c Deest atque. Iierum hic nos Isidorus docct
' , ct ex eo Ra-
d Tam nosier Codex, qnam editi ponunt ila : ta- banus.
men icgenduin arbitror subila, uti posui. i Verba hxc qui sacerdotem Domim prodiait do.
' Ex Isidoro desumpla sunt subsequcntia. sunt in editis.
Domini : scd male.
' k ('onsistit.
Apostolos : hic quoque male,quandoenim transit
• i
Ila.
ad aposlolos? Ad Galiheam futique Genlinm] , et ad Quam plurimi.
Tyrios, elad Sydonios confugit, non ad Apostolos. 1'ertecutiones gravUsimas perferrent.
Arbitror itaque jam dudum corruptum esse per anli-
6:9 CLALDII TALRINENSIS EPISCOH 630

bruni Judas exslilit, quia sicut ille saeerdoles octo- A mo stto, ipse incidet in eam. David aulcni bona pro
tfiuta quinquc peremii, sic et iste martyres, qui inalis retribucns, iniraicum non occidit, sed pro
fnlein resurrcclionis lonent, sic oceisurus. tcstimonio facti, orain chlamidis regix abstulil, cum
a i Inlerea David curo fugcrct Saul, latcre voiuil facilius essel exceptuin insidiis adversarium pcr-

apud rcgcm querodam Getli, nomine Achis : sed cum dere, magis quam fallcrc. Quid ergo csl quod islo

gloria cjus fuissct coiimiomorata, nc per livorem fugiensa facie Saul, in spelunca latuit? c Quarc au-
rex, ad quem fugerat, aliquid in cuni machinaretur, tcm laluit, nisi ut occullaretur, ct non inveniretur
fn.xit insaniam, ct quasi furorc correptus mutavit Quid cst contcgi spelunca, nisi conlcgi terra? qni

os snuni, defiiiebanique salivce in barbam ejus, con- cnim fugil in spcluncam, lcrra lcgitur, nc vidcalur.
labebalurque in manibus corum , ct procidcbat ad Porlabat aulcra lcrram Jesus : cariiem quam accc-

o-!ia norla; et dixit Acllis rex ad scrvos suos :

pcral de lerra, ct in ca se occultahat, ne a Jud.eis

Quid lnic milii adduxisli istuin? minquid deerant invcnirelur Deus. (

I C.or. n , 8) Si ' atttcm eogno-

nobis fuiiosi? Et sic ciini dimisit. Acliis intcrpre- vissenl , nnnquam Dominum gloriai crucifixisient.
laiur quomodo esi ? pcr quod significatur ignoranlia, Quarc crgo Dominum glorix non invcnerunt? quia iu
et verbum mirantis, et non agnoseeniis. Quod in spelunca se texerat, id cst caruis infirmitatem ocu-

genle Judaeorum impletum est, qui dum viderunt ' lis objiciebat, et majcstatem d.vinilalis corporis
Cbristum, non agnoverunt : coram quibus mutavit lcgmine lanquani (Auguslinus : lerrae alidito) spc-

os siiuni, ct abiil. Erant enim ilii pnecepta legis iuncac abdito K contegcbat. IUi ergo non cognoscen-
carnalia, eratsacrificiuni sccundum ordinem Aaron, tcs Dciiin persccuti siint hominem. Mcc mori pot.iit

el poslea ipse de corpore et sanguinc suo iustituii nisi in hominc, nec crucifigi potuit, nisi in hominc,
sacrificium secundum ordincm Melcbiscdech. Mu- quia ncc leneri poluit nisi in homine. Opposuit ergo
tavil ergo os suum in sacerdolio, mutavit in pra> male qusercutibus, terrain, scrvavit bcne quxrenli-
ccptis, dans aliud leslameiitum, evacuata carnah bus, vitam. Fugil crgo secundum carncni in spcliui.

operatione, atque inde collapsus csl in manibus cam a facic Saul, quia passus esl, usque adco so
coruin , quando cuni comprehcndentes crucifixc- occullari Jud.cis ut niorerelur. b Sed quarc iisque
runl. (Vers. 15) Kl procedebal ud ostium portce ad mortem voluii c^se patiens, utfugeret a facic Saul
hoc est hmniliabat sc : hoc cst b procedere usque in spcluncam? elenim spelunca inferior pars ternr.

ad ostium lidei nostroc. Ostium enim portae potest accipi. Elcertc, quod manifcstum est, ct no-

initium lidei noslrae. Inde incipit Ecclcsia, ct per- lum est omnibus, corpus ejus in monumento posi-
venit usque ad speciem : ut e.um credit ca ,
qux p tum cst, quod erat excisum inpetra; hoc crgo
'

non videl, roercaliir pcrfrui, cum cuin vidcre (ICor. monamentum spclunc.i erat; illuc fugiit noster Da-
xiii, 12) facie ad faeiem cceperit. Quod vcro in illo vid a facieSauI. Tamiiu enim perscculi sunt illuin

quasi furorc saliwe decurrebant supcr harbam ejus, JuiUci ,

quoadusquc poneretur in spclunca.

apostolus li.cc apcrit dicens : (/ Cor. i, 22) Juilui i < Scd quid est quod Saul parsecutor ad purgan-
signa petunt, el CiiTci sapienliam quwiuni , nos nu- dum venlrcm , spcluncam ingreditur, nisi quod Ju-

lem prwdicamus Cliristum crneifixum : Judmts qui- da-i in Chiisiuni conceptam maliliam, quasi odorem
dem scandalum, genlibus aulem slulliiium. Ipsis vero fetidum Cmiscrunt, et cogitata apud se noxia, faelis
Jiulwis vocatis, et Greecis Christum Dei lirtutem, et deterioribus, duin Christura pcrimunt, ostcnderunt.

toei sapicnliam, quia quod slultum est Dei sapientius Sed (amcn David Saulem occidere noluit : et cnm
esi hominibus. c
Non lanquani saliv;c offcndaiil; sed eiim, in abdito occnltatus antro, haheret in poies-
altende quod super barbara decurrunt. Quomodo tate, rescrvare ' quani occidere maluit : ita et

enim in salivis inlirmitas, sic in barba virlus osien- Christus duin essetin spelunca carnis, persecutorem
ditur. Texit crgo virtulem suam corpore infirmitalis populnm in pptestate habuit, et non occidit. Scri-
smjc, et quod forinsecus infirmabatur, lanqiiaro in pium enim erat de lus per Prophetam (Psat. :

saliva apiiavcb.it : intus autem divina virlus, lan- Lvitt Ne occideris

, 12) cos. Tanluni denique David
quam barba legcbatnr. summitatem chlamidis ejus silenter abscidit , ut

(Cap. xxiv). « Dchinc iu ercmo Engaddi cuni por- ostcnderet pro|ibetia Christum Jud.Tos non occi-
gcqucndum David Saul nppctercl,ingressus est Da- dissc , sed cis laiitum regui gloriam abstulisse ;

vid in speluncam, et ibi latcbat. d Sedet rcx impro- chlamidis enim abscissio regni cst amputatio. i
l
In
visis exccplus insidiis ,
quod innocuo moliebatur, co autcm quod lanliim Saul veneralus est ipse Da-
inciderat; scriplum eslcnim, 17111 fodii foveam proxi- vid, ut percusso corde pavitaverit, quando in tene-

<* xxi, quoque nos docet Isidorus fcap.

10. Hasc in Psalm. lvi, num. i,
10] el ex eo Habanus, Editi
'-
cnim, :

b Prociderc. s Occultabut

Et quod infirmum rsl Dei, (ortius cst homini-

' •> Nonnulla liic amputant lsidorus, et Claudius.
btts SalivK enim significant stultitiam et infinm Vide allegatum Augustini locum.
tatem, sed quod siuliuin est Dei, forlius est homini- Esse1

bus, non lanquam, clc. Ex. lsidoro haec sumpta tantummodo sunt : de-
i

d ILcc quoque cx Isidoro sumpla sunt ex quo , sunt in Augnstino.

etiain desumpsit Dabanus. k Additur poiius : sed redundat.
e Snbsequentia in hidoro parilcr invcnies sed :
1

Hactenus IsidoiUc.
ad magnam ciiam parlem in Euarratione Augustini
 CSI QU.dEST.ONES XXX SUPER LIBROS RLGIM 6Si
broso est occullalus anlro, qun eiiam Saui iniravc- A (25,2.) Post haee David liescendit m solimdi-
rol urgcnte necessitatc naturx, et exiguam parli- ncni Maon, ubi habitabat Nabal, noinenque uxoris
ciilani vestis cjus retrorsum latenter abscidit, ut ejus Abigail, ad quem mitlens David pueros suos, ut
haberet, unde monstrarel, quomodo ei pepercerit, quodcuuque invenisset manus ejus, misisset Davil
curoposseloccidere.alque ila suspieionem de aniino cl pueris suis. Quos ilte stulte repellens nuntiave- ,

ejus, qua sauctum David, putans inimicum siiuin, runt David. c c Tunc David accinclus armis, voluil
vchementer persequchatur, auferret 8 , futuri regni eum depredare. (vers. 15) Al Abigail (vers. 18,25)
eral umbra in aeternitate mansura : oleum quippe aliiil obviam David, interpcllans pro se, et pro
illud, quo unctus est chrismatc, ab eo Christus est doino sua, quem vir ejus stultilia et ebrietate so-
dictus. Ne itaque reus esset tanti sacramcnti in pitus offenderat : Si enint, inquiens, (vers. 29) sur-
Saule violati, quia vel indumentum ejus, sic at- rexerU aliquando liomo persequcns te, et qtwrcns ani-

treclavil, extimuit, enim scriptura cst

ita (24, :
mnm tuam anima .Domini mei cuslndia, quasi
, eril

6, 5, 7, elc.) Et pcrcussit cor David super eum, quia ifl fascicule vieeatinm, apud Dominum Deum tiium.
ubstulil pinnam chtamidis ejus. Viri autem, qui cum Porro anima inimicorum tuorum rotabitur, quasi in
illo erant, et ut Saulem in manus suas tradilum in- impetu et circulo fundiv. Pulchernma comparalione
terimere suadebant, non mihi, inquit, contingal a B Slatum justorum a reproborum sortc discernit ho- :

D^mino, si fecero hoc verbum Domino meo Chrislo Do- rum quippe animas appeUatirieenfes, ul illorumccon-
mini , tnferre manum meam supcr eum, quia Christus trario spirituali inorlc praoccupatas insinuct ; juxta
Domini est hic ; huic ergo umbrae fulurue non pro- illud Prophclx : (Ezech. xvm, 4) Anima qu;v pecca-
pler ipsam, scd propter illud , quod prafigurabat reril, ipsa morietur : hos fasciculo, illos lapidi fundae
tanta veneratio exhibcbatur. b Moraliter assimilat fasciculusenim conslringitur, ul intcccr
« vero :

quid per Saul, nisi mali reclorcs? quid pcr David ,

niancat, cl conservctur, iaps in funla expedilus po-
nisi boni subdili designaiitur? Saul igitur vcntrcm nitur, ut abjiciaiiir. Sic cnim in hoc saxulo elccti
purgare, esl pravos pra^positosconeeplani in eordc prcssuris tribulationum coangiislantnr, ut his admo-
malitiam, usque ad opera miseri odoris extendere, niti, arctius se ad invicem mutiia charilatc f
con-
et cogilata apud se noxia, factis exterioribus exse- ncciani-, et coadunati Re- ad invicem manu sui
quendo demonstrare Quem tamen David fcrirc me- demploris perpctuum conserventur. At vero re-
in

tuit, qiua pia> subditorum mcntes ab omni sc pcste probi, quanto latius in hac vila voluptalibiis pro-
obtrectationis abstincntes, prsepositorum vitam niillo priis,velutiliberidimitluntur,tanlo longius in futuro
lingiue gladio percutiunt , ctiam cuin de imper- a divinajvisionisglona projiciuntur.ut de eis merito
fectionc reprehendunt. Qui quando propter
, et si ** dicatur : (Psatm. lxxxvii) Et quidem ipsi de manu
iiifirmiiatcm sese abstinere vix possunt, ut extrema tua 6 repuki sunt. Mire aulem omnipnientem provi-
quiedam, atquc exteriora prsepositorum mala, sed dentiaui describit superni prolecloris, cum dicit :

tamen humiliter, loquantur, quasi oram chlamidis aniinam ciri sancti qnasi in fascicuto vhenliinn apud
silenter incidunt; quia videlicet dum prudata; di- eum esse custoditam : sicut enim faciUimum esl cui-
gnitati saltim innoxie, et latenter derogant, quasi fasciculum herba;, vel feni sua
libet, manu relentum
regis superposili vestem secant ; sed lamen ad se- conservare, ita virlus Domini et Salvatoris noslri
inelipsos redeunt, scque vehementissime , vcl dc omnes per orbem elcclos, ab initio usque in finem
tenuissima vcrbi laceratione reprehendunt. Lnde sa:culi, ne qui ex eis ulla ratione pcreant, sine la-
hcne, et illic scriptuin est : Post ha?c David percus- borc tuetiir. Juxta quod ipse in Evangelio sub figura
sit cor suum , co quod abscidisset oram chlamidis oviuui de his loquens (Joan. x, 27 ct 28) : El se-
Saul : facta quippe prapositorum oris gladio fe- quuntur me, inquil, et ego vitam wternam do eis : et
rienda non sunt, etiam cum reprehendenda recle non peribunt in cfternum, nec rapict cas qnisquam de
judicanlur. Si quando vero contra eos, vei iu mini- manu mea. Sicut fasciculus unus quibuslibet vincu-
mis lingua labitur, necesse est, ut per afflictioncin tv lis alligatur, iia omnis sanclorum ccetus una ea-
poenitentiae c
comprimatur, quatinus ad semetipum demque lide, spe, et charitate ad invieem conslrin-
redcat, et cum prsepositse poteslali deliqucrit, ejus gitur, uno divinse proteclionis inuniminc circumda-
contra se judicium, a quo sibi d praelatus est, per- tur. Patet sane h littenc sensus, quia aninia David,
horrescat. Nam cum praepositis delinquimus, ordini perscquenlibus licet hostibus, custodita semper fuit
ejus , qui eos nobis prsetulit , obviamus. llndc in sorte vivenlium. Porro inimici ejus, insistentibus
Mnises quoque, cum contra se, et Aaron conqueri sibi adversitatibuSjSicul lapis fundo circumactus, si.:

populum cogoovisset ait : (Exod. xvi, 8) Nos enim instabili motu pcrlurbandi, et suis essent expcllendi
quid sumns? nec contra nos est murmur veslrum, sed de finibus, vel etiam ab humanis rebus auferendi.
conlra Dominum. > 1
Et iu hoc faclo Abigail, quid nobis per enunlia-
o
Hic aliqua desunt. Regum.
k Subsequentia didicimus ex Gregorio Magno Connecteni male, ut arbitror.
[ 5
' :

parte Pasloralis admon. v. 5 hsec tradeute]. 6 Expulsi.

c Editi corpremalur. :
b literque.
H Edili prwlata est.
:
1
Hactenus Beda.
* Subsequentia edocuit Beda qu;esiione G in hbros

Patrol. CIV. 22
Gs5 CLAUDlI TAUMNENSIS EPISCOPl G&i

lionem suam innuit, " nisi quod iracundos melius \ t3) Is enim qui paircin rcliquit, et parlem substan-
corrigimus, si in ipsa irae su;e commonitionc dccli- liae, quam perceperat, prodige expendit, postquam
namus; perturbati quippe quid audiant, ignorant, iesurire cospit, in sc revcrsus dixit : (Ibid. 17) Quam
scil ad se reducti tanto libcntius exhorlationis vcrba mulii mercenarii putris mei abundant panibus! louge

rccipiunt, quanlo se tranquillius lolcratos crube- quippe a se recesserat, quando pecca\it, ct si non
scunt. Mcnti auiem furore ebrix, omne rectmn quod esiuissct, in semetipso (ld cst : in semetipsum) mini-
dicitur, pervcrsum videtur : (Cap. 2'i, 57) unde, ct me redisset ;
qui postquam tcrrcnis rebus indiguit,

rccte Nabal ebrio culpam suam Abigail iaudabiliter tunc cogitare coepit quid de spiiilualibus amisit.

lacuit, ([uam digesto viuo laudabiliter dixit. Idcirco 1

Inlirnii ergo quique , atque in lioc muiido dcspecti,
enim malum, quod fecerat , cognoscere poluit, quia plerumque tanlo celciius voccni Dei audiunt, quanto
boc ebrius non audivit. ct in boc uiiiiido non liabcnt, ubi dclcctcntur. Quod

(Cap. 26, 5 et subseq.) < Idem b David fugiens a benc jam dictus Amalei hilarum puer illc designat,

facieSaul, ingressus estin castra regis. Hunc, cum quia Amalechilis prxdanlibus, atque currenlibus

dormienlcm invenisset non pcrcussit, non occidit, acger remansit in via, ct famc, silique aruit : quem
scd solam lanceam, quae crat ad caput cjns fixa, et lamen David invenit, cibum potumquc prachuit
ei

scyphum aqux, qui erat ad caputSaul, siibslu-

B q"< «Ihco convalesccns dux David faclus, convivan-

Iil. Dorniicnlibus cunctis egressus de castris irans- ics Amalechitas rcpcrit, deos qui se debilcm rcli-

ivit in cacumina montis. qncrant, cum magna fortitudine proslravit : Aiua-

< Quid ergo est hoc? Pcrscqucbantur namqne lechita! quippe populus lambiens vocatur. Et quid
Christuin Judaei, sed persequendo dormiebant, quia per lamhicniein popnliim, nisi menles sacculares dc-
non vigilabanl corde : duritia cnim cordis obdormi- signantur ? qu;c tcrrena cuncta ambicndo, quasi lam-

tioest. Dormiunt in vilani vctcrcm, non cvigilant in biunt, dum solis temporalihus deleclanlur. Quasi
novam. Venit Christus, non eos occidit, sed tulit cnim popiilus lambicns praedam facil, dum lerrena

(ab eis) eis scypbum aquae, id est, gratiam legis :

diligens, lucra dc alienis damnis i congrcgat. Sed
tiilil, ct sceptruin regale, regni sciliccl potestatcm, puer fegyptius :cger in via rclinqiiiiiir, quia pccca-
quain pro magno babebant, et unde se protegebant ior qnisquc, dum infirmari ab hujiis imindi statu
tcmporaliler, cl (Qua male utique) qnam adversus coeperit , mox sa-eularibus mcntibus in dcspectuiii
Deum per incredulitalem gerebant. Deinde el J victor vcnit, qiicm tamen David invenil, cique cibuni ct

David noslcr de caslris corum regressus transcendit polum tribuit, quia manu Dominus abjecta
fortis

in altiludincm montis coelorum. miindi non despicit, et plerumque eos, qui scqui
(Cu/>.28). <lnterea fugicnsDavid.dum pcrgerel ad
C mundum mininie valcnt, et quasi in via remanent,

Achis rcgem Philistinorum in praelium adversns ad amoris sui gratiam convertit, eisque vcrbi sni

Israel, insurgentes Amaiechitc, irruerunt in Selcch tibum k porrigit, ct quasi duees sibi in via dirigit,

(Sicelcg ), cl succendcntes cam, captivarunt omnia, dimi suos eliani pnedicalores facit : dum cnim Chri-

quac erant David et pucrorum cjus. (Cnp. xxv, 1) Rc- stum peccatorum cordibus inferunt, quasi David su-
vcrsus ergo David ad persequendos (». 8, cl 11. etc.) per bostcs ducunt : qui convivantes Amalechitas,

Amalechitas e invenit aegyptium puerum (laccsscu- vclul David, gladio feriunt, quia superbos quosque,

tcm : »n«/« miquc) lassesccntem, queni Amalechilae qui se in mundo dispexerant, Doniini virtute pro-

aegrotum in itinere rcliquerant : hunc autem David stcriuint. Puer ergo aegyplius, qui in via reinanseial,

inventum cibo reficit, f

ducem sni itincris facit Amalechitas iulerfecit, quia plerumquc ipsi mcnles
;

sicquc R Amalcchitas sequitur, epulanlesque reperit, s:i'i ularium pr&dicando superant, qui prius cum src-

el fiindilus cxtinguit. Quid est quod segyplius Ama- cularibus in hoc raundo currere non valebant.

lechita puer iu ilinere lassatus residet, nisi quol (Cap. xxviii, 5, elc.) « Post ' mortemautem Samue-
umator pracsenlis sacculi peccati sui nigredine opcr- lis, congregati sunt Philisliim contra Israel : (eers.
tus, soepe ab codem s;cculo inlirnuis, dispectusquc
^ 6) consuluilque Saul Dominum, et non respondit
clinquitur : ut cum eo nequaquam currcrc valeat, ei. (vers. 7, elc.) Qiucsivit autem Saul pythonissam,
sed fraclus advcrsilale torpcscat h Hos ergo
? cligit qux suscitarct illi Samtielcin : (vers. 15) statimqiic

Dcus, quos despidt inundus ;

quia plerumquc ipsa suscitalus ait ad eum : Quare inquietasti me, ul su-

despectio hominem revocat ad scmctipsum. (Lue. xv, scitarer, etc. Quaeritur secundum liistoriam utrum

Subsequentia perqnire in 5 parte Pasloralis

» nien, ct Isidoius, cl Gregorius habent.
Gregorii admonit. 17. * Amalcchitam epulantem. 1'rj'slat noslra lectio.
h Subsequentia tradidit Isidorus quaesl. 18. h Subscqucntia invenics nunieio 7, honiil. 56ejus-
c Editus, Isid. lenticuluw sustulit. Prave
utiqnc, dein Giegorii Magni in Evangelia, aliamulio diversa
ciiin Sciiptma ipsa dical Scyphum aqux qui ciat : babct Isidorus apta tameii. :

ad caput Saul, ct revcra deinceps lit mentio scypbi Alia hic iiiterserit Gregorius.
aquae. ) Editi exaggeral. :

Additur ingressus : sed redundat.

•' k Additur in edilis potumque. :

Haec qu;c ciiam habct Isidorns, pcrquire num.

* 1
H;cc omnia cx Isidoro, Auguslinum deinccps
7-5, alias cap. 41 libri 5 Moralium S. Gregor. parilcr allegante, dcsumpta sunt. Rabanus baec pa-
Magni. riier habet.
' Desunt verba ducem sui itincris (acil, quae ta-
:
083 QU,ESTIO-NES XXX SLPER LIBROS REGLM 68G

pylhouissa ipsum propbetam de inferno evocavc- \ cxitiis, et expedilior inlelleelus, ut non vere spiri-

i it ; an aliquam imaginariam illusionem fnllacia daj- lum Samuclis excilatum a reqiiie sua credamus, scd
nmnum factam. De qua quaestione beata» memoriae aliquod phantasuia,elimaginaiiam illusionem diaboli
Augustinus episcopus Simpliciano cpiscopo Medio- macbinationibus factam, quaiu propterca Scriplura
lanensi ita scripsit :
a Inquiris, inquam, utrum spi- nominc Samuelis appellat, quia solenl imagines
ritns immundus, qui erat in pylhonissa, poluerit carum rerum nomiiiibus appellari, quarum imagincs
agere, ut Samnel a Saule videretur, ct loquerelur sunt, sicul omnia, qua- pinguntur, atquc flngunlur
cum Sed multo majoris miraculi est, quod ipse
eo. b cx aliqua parte materiae metalli, aut ligni, vel cu-

Satanas princeps imraundorum omnium spirituum jusque rei apUe, ad opcra hujusmodi, qua-que etiam
potuit loqui cum Deo, et pelcre tentandum Job (Job. videnlur in somnis, et omncs ferc imagincs earum
i, II) justissimum virum, (Luc. xn, 51) qui ctiam rerum, quarum imagines sunt, appcllari uominibus
Apostolos tcntandos petiil ; aul si boc ideo non lia- solent. Quisenim est, qui hominem pictum dubitctvo-
bet diflicilem quyesiionen», quia per quam voluerii care homincm ? quandoquidem, et singulorum quorum-
creatnram, cui volueril crealurse, ubique praesens que picturamcum aspicimus, propria quxque nomina
verilas loquitur, nec propleroa magni mcriti est, eui incunctanter adhibeinus ; velut cum inluenlcs tabu-
loquitur Deus : inlerest enim quid loqiialur, quia et B lam, ant parietem dicimus : Ille Cicero est : illc Sal-
imperalor cum multis innocentibus non loquitur, lusiius : ille Achillcs : ille Hector hoc flumcn Simois
:

quibus providentissime consulit ad salutem, et cum illa Roma ; cutn aliud nihil sit quam picta? imagincs.

mnltis nocentibus loquitur, quos jubel interlici. Si L!ndeCherubim(E.To. xxv, 18) cumsint coelestes pote-
crgo hinc propterea nulla quxstio est, nnlla sit quae- states, fictae tamen ex metallo, qnod imperavit Deus,
slio,quomodo eliam immundus spirilus cum anima super arcam teslamenti magnse rci signifieandae

saucti viri loqui potuerit. Omnibus eniin sanctis gralia, non aliud qnam Cherubhn • illae quoquc cfli-
Deus creator, et sanctificator longe utique inajor gies vocitanlur. Item quisquis videt somnium, non
e.-t. Quod si hoc movet, quod licuerit maligno spiri- ilicet: Vidi imaginem Augustini, aut Simpliciani, sed
tni excitare animam
tanquam de abditis justi, et vidi Aiigustinum, aut Simpiicianum cum co tem- :

inoituorum receptaculis revocare, nonne magis mi- pore, quo lale aliquil videt, nos ignoremus ; usque
r.in lum est, quod Salanas ipsum Dominum assum- adeo manifeslum cst, non ipsos homines, sed ima-
psil, el constituii supra pinnam templi ? Quolibet gines videri; (Gen. xli, 18) et Pharao spicas se
ciiim modo fecerit, ille ctiam modus, quo Samueli dixit vidisse in somnis, et boves, non spicarum, aut
factum est, til cxcilareltir, similiter latet. Nisi forte bovum imagines. Si igilur liquido constal homiuihus
quis dixerit faciliorem diabolo fnisse Iicentium ad *-'
earum rerum, quarum imagines sunt, easdem iraa
Dominum vivum, nnde voluit assumendum, et, ubi gines appellari, nil mirum esl, quod Scriplura dicat
voluit, conslituendum, quam ad Samuelis defuncli Samuelem visum, etiam si forte imago Samuelis ap-
spiritum a suis sedibus cxcitandtim. Quod si illud paruit, machinamento ejus, qui (// Cor. xi, 14)
in Evangclio nns ideo non pertiirbat, quia Dominus transfigurat se vclut Angelum lucis, et minislros
voluit aiquc pcrmisit nulla diminutionc suae pote- suos velut ministros juslitix.
stalis ct divinilatis id fieri, sicut ab ipsis Judaeis,

quainquam pcrversis atque immundis, ct facta dia-

< Jam vcro, si illud raovct quomodo, et a maligno
spiritu Sauli vera prxdicla sint, potest et illud mi-
boli facientibus, et teneri se, ct virtciri, et illudi, et
rum videri, quomodo dxmones agnoverunt Cbristura
cnicifigi, alque interfici passus est : non est absur-
{Jfatlh. vin, 29), quem Judxi non agnoscebant. Cum
dum credere cx aliqua dispensatione divinx volun-
enim vult Deus, etiam per d infimos, infernosque
tatis permissum fuisse, ut non invitus, nec domi-
spiritus aliquem vera cognoscere , temporalia dun-
nante, atque subjiiganle magica potentia, sed volens,
taxat, atque ad istair. morlalilalem pertinentia, fa-
atque obtemperans occulue dispensationi Dei, quae
cile est, et non incongruum, ut omnipotcns Deus,
pylhonissam illam,
ret spiritus

regis, divina
Prophelx
eum
et Samuelcm
sancti,
sentenlia pereussurus.
latebal, consenti

se ostendi aspectibus
Cur eui.-n
D ut e
i uslus -

tur, ut maluin,
ad eorum
quod
V*™ m
eis
^
ns ista P radicun
impendet, antequam veniat
praenoscendo paliantur, occulto apparatu mysterio-
auinia boni horainis a malis vivis cvocata, si vene-
vit, amitlere videatur dignilatem suam, cum el vivi
rum suorum, etiam spiritibus talibus aliquid divi-
nationis impertiat : ut quod audiunt ab Angelis, prac-
pleruraque boni vocati ad malos veniant, ct agant
nunlient hominibus autem audiunt, quau-: lantura
tcum eis, quod officium postulat xquitatis, servalo
atque inconcusso decore virlutis surc, ei illorura vi-
tum omniuin Dominus, atquc moderalor vel jubet,
vel sinit. Uiide etiam spiritus pythonicus (Act. xvi,
tiis pro rerum praesentium vel usu, vel necessitale
17) in Actibus Aposlolorum atteslatur Paulo Apo-
traclalis.
stolo, ct Evangelista esse conatur. Miscent lameu
i Quamquam in hoc facto potest esse alius facilior

a Lib. i qua-stioiiuin ad Simpliciannm quxst. i, A In codice in/irmos.sHHimosijiic? pererrorem uti- .'

nura. 1. que repugnanlibus edito Augustini loco, et subse-

'"
Edilus : ex aliqua malerie. quentibus.
c Editus : itla fqmenta. * Editus : el.
G87 CLUIDH TAURLNENSIS EPISCOPI CS8

i^ii fallacias, et veruiii quod os«e potuerint, non A et s:ii niililesad revincendos oos discerent. Quod vcro
docendi magis, quam decipiendi line prxnunliani ; sequitur : sieul scriptum est in libro justorum ;

el forte hoc cst, quod cuiii illa imago Samuelis Sau- ipsuni librum liodie nusquam, nequc apud ipsos lle-

lera praediceret morilurum, (/ Reg. xxvm, 19) dixit br.eos inveniri posse asseverant, sicut ncc librum

etiam secimi fiituriim, quod uliquc falsum est ma- :

bellorum Domim, cujus (num. XXI, II) in libro Nu-

gno quippe inlervallo, post inoriem separari bonos a mcrorum inenlio est, (III lieg. 32, et 33) neqttc

inalis in Evangelic legimus, (Luc. xvi, 26) cum Do- carmina Salomonis, neque disputationcs cjus sapien-
miniis inier superluim illum diviicm, cnm jam apud lissimas de lignorum naiuia, herbarumque oranium,
inferos tormeiila paleretur, et illum, qui ad ejtis ilemquc juinentorum, volncruui, reptiliiini, et pi-

januam ulcerosus jaccbal.jam in requie constitutum, scium, vel quod in libro dienim dicitur : (// 1'nral.

magnum chaos interjectum esse testatur : aut si i\, 29) reliqna vero opera Salomonis, priorum, el

propterea Samuel Sauli dixil : mecum eris, ut non novissimorum scrtpta sunl in verbis Nathan I'ropheta;

ad .cqualitalem felicitatis, sed ad parcm conditio- et in libris Ahiae Silonitis : in visione quoque Addo

nem mortis qnod utcrqiie bomo fuerit, et

referattii', videntis contra Jcroboam filium Nabat, et mulla bu-
uterque mori potuerit, jamquc mortuus mortem vivo jusmodi volumina, qus Scriplura quidem fuisse pro-
pr aenunliabat ;
perspicit, quantum opinor, prudcnlia H hal, scd hodie conslat non esse. Vastala namque a

secunduin ulrumqiie inlellectum, baberc exi-

ttia, Chaldeis Judaea, eliam bibliolheca antiquitus con-

lum a jam lcctionem, qui non sit contra fidera nisi : gregala, inter alias provincis opes bostili igne con-

fortc profundiore, el perplexiore inquisilione, qn.e snnipla esl, ex qua pauci, qui nunc in sancla Scri-

vel viriuin meaium, vel tcmporis excedit angustias, plura conlinenlur libri, postinodiini Ezrae Poniilicts,

invenialur ad liquiduin, vel posse, vel non posse ani- et PropheUe sunt induslria restaurati : undc scri

mam biimanam, cum cx bac vita roigraverit, magi- ptum esl de eo : (Esd. i, 7, 6) Ascendit Ezras dc

cis carmiuibiis evocalaiii b , vivorum apparere con- Babylone, ct ipse scribu velox in leqe Moysi : vclox

speclibus, ctiam corporis lineamenta gestantem, ut videlicet, quod promptiores liiteraruin liguras, quani

non sohim videri valeat, sed agnosci. Et si potest ealenus Hebra:i babebant, repeiil, el in epistola regis

iitrum etiam jusli ania a, non quidem cogatur magi- Persarum (Ibid. r. 12) Artaxerses Rex regum Euj.'
cis, c sed dignetur ostendi occultioribus impenis Sacerdoti scribic legis Uei cceli doctissimo, salulem. »

siiniiii.ic legis obtempcrans ; ttt si fieri non posse (// Reg. i. 21.) Montes Gelboe, nec ros, ncc plu-

« laruerit, non uterque sensus in hujus Scripltira via veniut super vos . neque sint agri primitiarum

traclationc atque expositione admiitatur, sed illo quia ibi ubjectus est clypeus fortium, clypeus Saul

excluso, imaginaria simulatio Samuelis diabolico ^ quasi non essel unctus oleo. Sciri debet, quia vera-

riiu facla intelligalur. Sed quoniam, sive illud fieri ciier Saul, qui posl uuclionein sancti chrismatis, a

possit, non possit, lamen fallacia Salanx at-

sive quo el Christus Domini vocatus est, ab hoslibus oe-
que imagiimm simulandarum, callida operatio deci- cidi ineruit, morlem veii Cbristi, qiiam sine culpa

piendis humanis sensibus mulliformis invigilat, pe- subire dignatus cst, insinuat. Montes quoquc Gelboe,

delenlim quidem, ne inquisilionibus diligentioribus in quilius inicriit, superbos Judaic.e plebis conatus,
prsescribamus, sed tamcn pntius existimemus tale quibus contra viclorem vitse rebellabant, insinuanl.

aliquid factnm maligno spiritu pylhonissae illius nii- IJnde bene Gelhoc volutatio, sive decursus inlcr-
nislerio,quamdiu nobis altquid amplius excogitare pretatur : volulabanlur enim in sordc peccatoruiii
atque cxplicare non dalur juxla illtid proveibioruni: ''
et sus lota in volutabro

(31.) i lgitur exorto pralio pereusseiunl Philistxi luti ; alque a reclitudinc vi.e salutaris aberrantes,
Israel plaga magna : et mortuus est Saul, et Jona- jam jaraque ad inferiora, boc est hujus sseculi desi-
tban filins ejus. » (// licg. i, 2) Evadens autem qtti- deria foeda decurrebanl, ob quorum desiderium re-

dain venii ad David in Sicelech, et nunliavit David gem cceli et lerr;c in ntortem tradere non dubila-
plagam magnam, qu.e facta csl in populo (vers. 6) : bant, propler quod eis iuei ito opialur, ne rorem de
insuper eiiam menliendo addidil, quoJ ille percussis- ciclo, pluviamve suscipiant, quod hodie rebns ipsis

sel Saul et liliuni ejtis. (vers. 15) At David Chri- videmus cxpleliim in eis, quod illos gratia coeleslis

siiiin Domini vindicans jussit cum occiderc : (vers. deserens ad plebera genlium translata est ; quod
xii, 17) planxit David hiijuseemodi super Saul, et ctiam Isaias sub figura vineae futurum illis ex pcr-
stiper Jonalhan filium cjus. (vr.rs. 18) i /'.'( prwcepit, sona Domini coniminalus est, dicens : (Isa. v, 6) e.

nl doccrenl jilios Jiula arcum, sicut scriptum est in nubibus mandabo, tiepluant super eum imbrem. Qutxi
juslorum. IIoc ideo fccil, ul qila J PhilislXOS est aperte dicere Apostolis atque Aposlolicis viris
Itbro .

sagittariis abundare jam noverai, ondc el Saul ma- onmibus mandabo, ne illis ultra vcrbum vitae pra:
\ime liorum iclibus perierat, camdem bcllandi artcm diccnl, sed irrigationc verbi coelcslis, quod a se re

a Editi : eam, scu illum. Rabanus in loctira hunc.

•> Editi : vivorum. t II Pet. n, 22. Contigil cnim cis illud veri pro

c Addunt cditi : sacris. verbii Canis reversus ad suum vomitum, el sus lot^
:

d Quae stibsequuntur lineolis pro more notaia do- iu vohttabro luti.

cuit Beda [quaest. 7j, qucni consule. Ha*c ip^a babet
C80 QU.ESTIONES XXX SIPER LIBUOS REGUM. - LIBER II g;o

pulerunt, indignos in sna slcrililale vacuos, ac pcr- A bonoium mala hominum gesla aceipiaiilur. Deniquo
peluo igni comburendos relinquant. » De quibus, « Uriam (idelissimum David regis militcm ad piissima
el bene dicitur : nt agn primitiarum csse non possint atque innocenlissima cjus opcra, vel dicta in mala
supcrbe quippe Hebrxorum menles primitivos fru- signilicalione. ct contra ipsum David in maximo suo
ctus non ferunt quia in Redemploris advcnlu cx
;
scelere in bona accipiendum intcrpretanlur : alioquin

partc maxima in perfidia remanentes, primordia si non ct per mala bonuni, ei malum significari per

fidei sequi noliicnint : sancta namque Ecclesia in bona posset, nimquani liceret nigro atramenlo no
primiliis suis multitndine gentium fecundata , vix mcn semper lucido auro deberc scribi, quia
Dei, sed

in finc mundi, Judxos, quos invenerit, suscipict, et Dcus lux esl, et lenebrx in eo non sunt ullx, ncc
cxtrema colligcns, eos quasi reliquias frugum ponet- rursum in tilulis Psalmorum nomeu Absalon, ct

Dc quibus nimirum reliquiis Isaias dicit : (Jsa. x, 22, Doecb honiinum reproborum ininio fulgenle, sed
Jiom. ix, 27) Si fuerit numerus filiorum Israel, quasi solo atraiuenli coiore deccret adscribi. Sicut ergo
arena maris, reliquim saliw fient. Possunt cnim id- in paginis librorum quovis colore, ct mala possumus,
circo Gelboc montesore Prophctx maledici, utdum et bona absque ulla reprebensione figurare, ita

ffiictus ex arescentc terra non oritur, possessores etiam in parie significationum, pcr quxlibet homi-
terrx sterilitatis damno ma- feriantur, quatcmis ipsi B num gcsta, et bona rceiissime, et mala possunl cx-
le liclionis mor-
sententiam accipiant, qui apud se, primi . quamvis, ct nuillo sa?pius coniingal, elinulio

tcm regis suseipere, iniquitate sua cxigente, me- dulcius audiatur, bona per bona, et mala ligurari
h Nec tibi absurdum vidcri dcbet, ulmala
niissent. i per mala. Sient autem in piclura parielum, neqiie
reproborum acla, boni aliquid significent autrar- : obscuruni jElliiopem candido, neque candidi corpo-
sum bona juslorum opera in contraria significatione ris, sive capilli, Saxonem atro decel colore depingi,
ponanlur ; lege cnim Moralia sancti Papx Gregorii, ita in retribulione merilorum juxta suum quisque
ubi exposuit, quomodo beatus Job maledixit diei suo opus recipiet, ac. qnaliserit actu, talis eliam parebit
ilicens : Pereat dies, in qua natus sum, etc. c , et vi- in judicio ; neque omnino ad rcm quid quisque fi-

debis quia usitatissimum i st in Scripturis, ui et bo- gurarit, sed quid egerit pcrtinebit.
na in malorum significatione, et in sanctificatione

a Subscquentia allegat Palcrius, qui ea desumpsit prxposilam expositioni libri Joh cap. 3, <U] ei [

ex capite i prxfationis in lib. iv Horali. caput 1 libri iv ejusdem expositionis in Job. Addc
^ Haclenus Grcgorius, el ex eo etiam Kabanus in quse deinceps de Belsabce cx Gregorio Magno tradit
lociim hunc. Ciaudius.
c Vide S. Gregorii Epislolam ad S. Lcandrum C

INCIPIUNT CAPITULA LIBRl II.

De eo, quod scriptum est, quod post mortem Satil ve- De peccalo David in Bersabea, et moile l ria;
nerunt viri Jurla, el unxenint David regem i» Hebion ,
I l'i >alhan venit ad David, el proposuit ci siinibtudineiii
ci Ue Abner lilio Ner qui coiislituil Hisboselh filiuni Saui lie divite el paupere.
regem super Israel. De fuga David projpler Absalon quando nudis pedibus ,

I)e liliis Kemon Berolbita; qui interfecerunl Hisbo- ,

incedens reliqllit ci vitalem Hienualem
selh. De |u;elio Absalon el percus^ione, alque nuirle
, ejus.
Oe laude David , qui coo^regavit triginta millia ex De Psalmo seplimo decimo.
electis Israel, ut educerent arcam Dei, alque morte Oz i De noinine forlium David.
Aiiiinouitio David, uln inslruitur a proplicla , ne ipse De praslio D3vid contia Pliilisllijeos, (piando siliemi
acdiOcaret lemplum Domiui , sed lilius cjus, ct aclio gra- aquam Bellilemiticain desideravil.
1 .11-11-1! CJIIS. De peccalo David ,
quando populum numerando pec-
.De uunliis David, quos misit ad Annon regcm Ainmo-
iiilarum

INCIPIT PRiEFATIO LIBRI II.

» « Promissiones Dei, quae facta; sunt ad Abrabam, D atque indc secundum sancli Hiercmiae propbeliani,
cujus semini, et genlem Israeliticani secundum car- (Jer. xxv, II) post septuaginta annos reversis Israc-
iu'111, ei .
oiiines genles deberi secundum fidem, Dco lilis, Dei domus insiaurarelnr, lolum est Prophela-
pollicente didicimus , quemadmodum coiupleantur, rum lempns. Quanivis eniin et ipsum Noe Patriar-
per oiilineni tcmporum procurrens Dei civitas indi- cham, in cujus diebus universa diluvio terra deleta
cavit. Quoniam ergo superiorislibri usque ad regnum cst, et alios supra, ct infra usque ad hoc tempus,
David faclus cst finis, nunc ab eodem rcgno, quan- quo reges in populo Dei esse ccepcrunt, propter qui - v

to susccpto operi suflicere videtur, ca;lera, quae se- dam per eos fulura, sive quo quomodo significala,

qimntiir, attingiinus. Hoc itaque tempus, ex quo sive praedieta, quae pertinerent ad civitatem Dei, rc-
sancius Samuel propbetare coepil, et deinceps, do- gnumquc coelorum, non immerito possumns appcl-
ncc populus Israel captivus in Babyloniam duceretur, larc prophelas prxsertim quia nonnullos eorum id
;

• Prxefatio lisec lota «lcstimpta esl ex capilulis i, 2 dempiis. Hanc itaque prxfalionem cum iis, qux
ct 5 libri xvii de Ciiitatc . nonnullis, sed pancis dixi, capiiibus, comparet, obsccro, lector.
 631 CLAUDII TAURLNENSIS EPISCOFI 692
expressius legimus nuncupalos , sicui Abraham, A ra Chanaan, sub « regibus semcn Abrahx fueral
(Gen. xx, 7) sicut Moysen, (Deutero. xxxiv, 10) tamen conslilutum, ut niliil iiule supercssel, quo lerrena
dies Prophclaium prxcipue, maximeque hi dict illa Dei promissio non complercttir, nisi ul in cadem
sunt, ex quo ccepil propbctarc Samucl, qui el (/ Reg. terra, quanlum ad prosperiiatein allinct temporalcm,
x, I) Saulcm prius, et eo reprobalo, (/ Reg. xvi, 13) prosperitatis successione inconcusso statu, usqtie
ipsuin David, Deo prxcipiente unxit in regem, de ad mortalis litijus sa:culi lerminum gens pcrmancrct
cujus stirpe cxleri succedercnt, quousqiic illos suc- hebraea, si Domini Dei sui legibus obediret. Sed
cedere sic oporteret. Qux igitur a Prophetis sunt quoniam Deus noverat hoc cam non esse facluram,
pnedicla de Chrislo, cum moricndo dccedenlibus, usus est etiam lemporalthus pcenis ad excrcendos
ct nascendo succedentilius suis membris, civitas in ea paucos fidelcs suos, ct ammoucndos qui poslea
Dei, per isla currerct tenipora, si omnia velim com- futuri erant in omnibus gentibus, quod eos ammo-
meroorare, in immensuni pergilur. Primtim, qtiia neri oportebat. In quibus alteram promissionem re-
ipsa Scriptura, qux per ordinem regcs, eorumquc vclalo novo teslamento, per Incarnalionem Chrisli
facia, et eventa digerens, vidctur lanquam historica fuerat implelurus. Quo circa sicut oracula illa divina.
diligcntia rcbus gestis occupata esse narrandis, si ad Abraham, Isaac, ct Jacob, el quxcumque alia si-
adjuvanle Dei Spiritti considcraia tractelur, vel ma- B gna, vel dicta prophetica in sacris lilteris prxceden-
gis, vel certe non ininus prxnuniiandis futuris, quam libus facla sunt, ila eliam cxtcrx ab islo Regum.
prxteritis enunliandis invcnietur intenta : et hoc tempore prophelix parliin pertinenl ad gcntem car-
pcrscrulando indagare, ac diffcrendo monstrare, nis Abrahx, partim vero ad iliud semen cjus, in quo
quam sit operosum, alque prolixum, et quam mtiltis beuedicunlur omnes gentes cohxrcdes Christi pcr
inctignum vohimiuihus quis iguorat, qui hxc vcl lestamenlum novtim, ad possidendam vitam xter-
meiliocriter cogilat ? Deinde quia ea ipsa, qux ad nain, rcgnumquc ccelorum. Parlim ergo ad ancillam,
prophetiam non arobigilur pcrlincrc, ita sunt multa qux in servitute generat, id est tcrrenam Hierusa-
< e Christo, regnoque coalorum, qux civitas Dei est, lem, qux servit cum filiis suis, partim vcro ad libe-
ut a.l hoc apcriendum major sit disputalio neces- rani civilalemDci, id est veram Hierusalem xternam
saria, quam hujus opcris modus flagitat. Proinde ita in coelis, ctijus filii homines secundum Deum viven-
si poluero, stylo moderabor meo, ut huic operi in tcs peregriiianlur in terris; sed sunt in cis quxdam,
Dci voluntate peragendo, nec ea, qux snpersint, qux ad ulramquc pcrlinere inlclliguntur, ad ancil-
dicam, nec ea, qux salis sunl, prxtcrmillam >.
Iam propric, ad liberam figurate. Tripartita itaque
Erat ergo jam in terra (romissionis scmen Abra- reperiuntur eloquia Prophetanim siquidcm aliqua :

lix, id est populus Israel secundiim carnem, atque C sunt ad lerrenam Hierus.ilem spectantia, aliqua ad
ibi non solum *> utcndo, ac possidendo civitatcs ad- cceleslem, nonnulla ad utramque.
vcrsariorum, verum ciiaro regcs habenilo, regnare (// Reg. 2, i, 5, G.) Post mortem Saul venerunt
j.im cccperal, implelis de ipso populo promissionibus viri Juda, cl unxerunt David in Hebron, ut rcgnarct
Dei jam magna cx partc : non solum qux illis tribus super domum Juda : et nuntiatum est David, quod
Patribus, Abrabam, Isaac, et Jacob, et quxcumque viri Jabes Galaad sepelissent Saul ; misit ergo David
alix lemporibus eorum, verum eliam qux per ipsum nuntios ad viros Jabes Galaad, dixitque ad cos : Be-
Moysen, per quem popuhis idem de serviiule /Egy- nedicli vos a Dumino, qui [ecistis misericordiam hane
plia cst libcratus, ct per quem cuucta prxlerita re- cum Domino viro Saul, el sepelistis eum, et nunc re-

vclala sunt lcmporilius cjus, ctimpopulum per ere- tribuel quidem vobis misericordiam, et veritatem.
inuin duceret, factx fuerant. Ncquc atitcm per insi- • d Cur crgo isli, qui Saulem, et ejus filium sepclie-
gncni ducem lesum Nave, per qucm populus ille in rant, misericordiam fecisse dicuntur, et ob hoc a
promissionis uiductiis esl terrain , expngnatisque rege p:o benedicuntur, nisi quia bene afficitintur cor-
gcntibus, eam duodecim tribubus, quibus jusserat da niiscraiilium, quando ca dolent in morluorum

Dcus, divisit ct mortuus est : noqiic post illum loto corporibus alienis, qux illo affectu, quo ncmo un-
lcmpore Judicum impleta fuerat proniissio Dei dc V quam carnem suain odio habct, nolunl ficri post
lcrra Chanaan, a quodain fltiniinc jEgypti, usque inortem suani corporibus suis, ct quod sibi cxhiberi
ad fluincn magnum Enfrnten. Nec lamen adhuc pro- volunt, quando scnsuri non sunt, aliis non sentien-
phetabatur futunim, sed cxpectabatur iniplcndum. libus ctirant exbiberc dum scnliunt. >
Impletum est aulcm per David cl tjus filium Salo- David tincio stiper domum Judam rcge, (2, 8, 0,

monera : cujus regnum tanto, quanto promissum 10, etc.) Abnet filius Ner Hisboscth filium Saul regem
fuerat spatio, dilalaluro cst ; universos quippc illos constituil super universum Isruel : egressusque est
subdiderunt, tribulariosque fecerunl. Sic ergo in Abncr filius iVcr «iim pucris Hisboselh de caslris Ca-
terra promissionis secundum carnem, hoc csl in ter- baon. Vorro Joub filius Sarvia- cum pucris David

» Mnlt.i liic pixtcrroillit Claudius, qux ad rcm r Edit. addit : his.

prxsenlero non pcrtinenl, qtixque aplissimc inse- SiibsequenliaUradidit Augusliniis cap. 9, num.
d

ruerat Augustinus, ut superiora his, qux statiin pcr- 11 libri De cura mortuorum, atias7)c cura pro mor.
tractat, jungeret. tuis gerenda.
b Editus tenendo.
:
C93 QU^STIONES XXX SLPER LIBROS REGUM. — LIBER II. 694

egrcssi de Ilebron concitavcrunt beltum juxta pisci- Acst, qui cuslode femina hoslilibus gladiis nudatur :

Gabaon, et persequebalur Asahel Abner. Locutm- Hisbosetb quippe vir confusionis dicitur. \'ir aulcm
noffi

que esl Abncr ad Asael, dicens : Recede ; noli me confusionis est qui fortis mcnlis custodia munilus
sequi, ne compellar confodere te in lerram. Qui con- non est, qui dum virluies se agere xslimat, subin-

tcmpsit e.l noluit dectinare. Percussit crgo cuni Abncr trantia vilia nescicnlcm necant. Tota ilaque virtnte

aversa liasla in inguine, et Iransfodil cum, cl mortuus muniendus est adilus menlis, ne quando cam insi-

conmi quos riiantes bostes peiielrenl foramine ncglcctx cogita-

esl. " < Cnjus Asael lypum lc-uuit, nisi

vehementer arripiens furor in prxccps ducil? qui in lionis. i

codcm furoris impetti tanto caute declinandi sunt, (Cap. (>.) Congregavit autetn David omnes electos
quanlo ct insane rapiunlur. Unde el Abncr, qui scr- e.t Israel triginta millia : surrexilque cl nbiil, el uni-
monc noslro patris lucerna dieilur, fugil ,
quia do- versus poputus qui erat cum eo de viris Juda, ut ud-
clormn lingua, qua: supernum Dei lumcn indicat, ducerenl arcam Dei, super quam invocatnm csl nomen

ciim pcr abrupla furoris ir.cnlcni cujuspiam ferri Domini exerciluum sedentis in cherubim super eam.
conspicit, cumque contra irascentem dissimulat ver-
1
Congregavit David omnes eleclos ex Israel lii-

bortim jacula redderc, quasi perscquentem non vult giuta millia, quia Dominus Ecclcsiam primilivam cx
fcrire, sed cnm iracundi nulla consideralione sc mi- Israel insliluit : non quidem omncin Isracl, scd elc-
tiganl, et quasi Asacl persequi cl insanirc non ccs- clos quosque sibi consocians : Non enim omnes,qui cx
sant, necesse cst ui lii qui furentes rcprimere conan- Israet, ii sunt Israelita' (Rom. iv, 12, el 9, i, 6,7 , 8),
lur neqiiaquam se in furorc crigant, scd quidquid est sed fiiii promissionis deputantur in seminc. « Qui tri-

iranquillHalls oslendant ,
qiuedam vero su'.)liliter ginta miliia fuisse lefe.untur, id est lidei operis eispei

proferanl, in quibus ex obliquo fmenlis animum firmitale pcrfecti : tria enim propter confessionem
pungant. Unde et Abner cum contra persequenlein sancuse Trinilalis ad lidem pcrtinent ; decem propler
subsislit, non eiim recla, scd avcrsa hasta trans- Decalogmn legis, ad opera ; mille piopter sui per-
foravil. Ex mucronc quippe percutere, csl iinpclu fectioncm ad spem vilx selernae, qua superius ali-

apcrlae incrcpalionis obviarc : aversa vero liasla quid non cst, sicut numerus millenario major milltis
persequcntem fcrire, cst furcntein tranquillc cx qui- esl. Et si enim decem iuillia, si triginta millia, si

busdar.i tangere et quasi parccndo superare. Asael etiam mille millia dixeris, non ipsum raille iiume-
aiilein prolinus occubuit ,
quia commotoe mentes, rando iransccndes, sed vel per se, vel pcr miiiorcs
dum et parci sibi scntiunt, et lamcn rcsponsorum nuincros sa'pius duccndo muliiplicas. Tria ergo per
raiione in inlimis stib tranquillitate tangiiiiltir, ab co r decem multiplica, ne fidcs sinc operibus mortua sit.

quo se erexerant, statim cadunt. Qui crgo a fcrvoris liem triginta per mille inulliplica, ul fides, qiue per
sui impctii sub lenilalis percussione resiliunl, quasi dilcctioncm operalur, non alibi quam in coelis retri-

sine ferro moriuntur. t bulioncm sperel. Elecli ergo ex Israel populos recle
(i, 5 el G.) Igitur vcnienles filii Rcmmon Bero- credcntes, opcrantes, sperantes insinuant. Viri autcm
tliiliv, Recliah ct Baliana ingressi siiut fencnlc die in Juda, qui eranl cum David. ipsos populos ct doclo-
dumiim Hisboselh, qui dormiebat super stratuin suum rcs, qtii latcri Cbrisli qtiasi familiares adhasrebant,
meridic. Ingressi suul aulem domuin , el osliaria do- indicant, quo uiroquo stipatus cxcrcilu, Doiuiui ar-
vius purgans Irilicum obdorniail ; assumenles spicas cam adducere, id est Ecclesiam dilatare, el in coruin
liilici latcnler imjrcssi suiil el pcicnsscruiit eum in qui non crediderunt, cordibus insercre gaudct. Im-

inguine. i>
« Ostiaria liiliciim pmgat , cum mcniis ponilur .•ttitem arca plaustro novo, nt ISovi Tc.sta-

cuslodia disccrnendo , virtutcs a vitiis scparat :

niciili gratia rcnovatis in baplismo mentibus inftiii-

qu;e, si obdormierit in mortem proprii Domitii, insi- datur, vinumquc novum novis utribus consci vauduni
diatorcs admillit, quia cum discrctionis solliciludo niaiiilc III'.

ccssavcrit, ad inteificicnduin aniinum malignis spi- (/ Reg. yii, 1 , cl II Rcg. vi, 4.) i Erat qtiidciu prius
rilibus iter pandit : qni ingrcssi spicas lollunt, quia D arca in domo Aminadab, qui eral iu Gabaa, quia
inox bonarum cogitalionum germina aiifcnuii, atqtie ladeni qua: nunc prxdicalur Ecclesi;e fides, ct aiile

in ingiiine feriunl, quia viittitem cordis delectalione Incarnationis Dominica? tempus florcli.it in his qui

carnis occidunt : in inguine quippc fcriic, cst vilam patriarcharum prophelarumquc siint devotioncm
incnlis carnis deleclalione perforare. Ncquaquam scctiti. Amin.nlab enim, qtii inlerprelalur patermeus
vero llisbosetb iste c morte succumberel, si non ad spontaneus, (addiiur cl) vel Abrabain patrcm fidei,

ingressum domus, mulierem, i<l cst ad mcnlis ad- (el) vel Moysen Iegislatorem significabat, qui e uti-
iiiini mollem cuslodiam deputassel. Foitis naip- quc in Gabaa custodil arcam, quia sublimi virlutis

que, vigilisquc sensus pracponi cordis foribus debcl, exemplo crcdentium pectora munit. Uude ct Gabaa
queiii uei negligenliae somniis opprimat, nec igno- coltis inlerprctalur, qui esl locus in civilale Caria-
ranlia; crroi lallal. Untlc bene llisbosclh appellalus thiarim. Elata crgo foris arca ludebal Daviri, ct om

Stibseq.ieniia Gregorius Magnus capitc 16 lerlix

•' c
Eriitus hac morle. :

partis Pastoralis, adinonilione 17. ' Subscqucntia reperi cliam in Rabano locuni bunc
h Quae pro tnore notata sequunlur, iradidit Grcgo- explicanie.
rius ittim. 10 [alias cap. 30] libri Moraliiiin in Job. i
c Ulerqtte.
C95 CLAUDU TAIP.1NENSIS EPISCOPl OW
uis Israd coram Domino diversis nuisicoruni gene- A vi<l inducet, quia Dominus, Enocli et Elia prxdi-

ribu% quia mox inclioantc novx gratia: pra-como cantibus ,

(Luc. i , v) convertel corda palrum in

Dominus ad exbibeodas Deo Patri laudes humilitatis, (ilios.

oniiies invital, dicens : (Joan. xn) Qui mihi minislrat « Boves et arietes immolans, hoc est, eos qr.i areani

me sequatur : (I Cor. xn, 8, etc.) alii dando per spi- Domini trilurant, et ovium ejus ducatum gerunt,
rilum scrmonein sapientitr, alii sermonem scienliir, inartyrii s.inguine coronans, el ipse qiioquc su.t. In-

alii genera linguarum, alii gratiam eurationum, etc. earnaiionis ct passionis excmplum calciius Judicis

Sed his atque htljusmodi eharismatiim gcneribus non creditum palam manifestans : hoc enim signifl-

progrcdiente arca, id est, crcscenle Ecclesia priini- cat quod et ipsc l>avid aceinctus erat Ephot lineo;
tiva, vcntum est ad aream Nachor (Nachon), id est,
nam linum quod de tcrra procreatum multipliri la-

aream prajparalam gcntium videlicet Ecclesiam, hore ad candorein veslis pervcnit, veritatcm hu-
,

fidei veritate consecrandam, de qua Joannes ait :

manx carnis inter flagella triumphanlis ostcndit.

(Matth. iii, i-2) Et permuttdabit aream suam. Ibi sa-

Verum cunctis exsultanlihus et ad arcae coclcstis

cerdos, qui arcam iiicaulius, quasi corrigendo teli- introitum hymnos resonanlibus, sola Micbol fllia

gil , mox a Domino percussus occubnit quia Juda:o- :

Saul arcam diiccolibus abest, quin etiam e speculis

rum populus dum gentibus invidet, salutis se mu- B David humiliaturo despieit ,
quia credentibus in

dumqnc lcgem
nere privat, vult Evangelio miscere, mundi finem Judxis, crunt nonnulli qui Christum
gratiam profcssione, sed opcre sequantur Antichristum : qui-
ulriusque sibi tollit.

« Et lenuit, inquil, eam, quoniam calcitrabanl bo- bus merilo congruit quod cadcm Michol ob figuran-

res. lioves quippe calcitrarc, cst pradicalores Evau- dam iiislabililatem carnalium, aqua omnis inlcrpre-
gclii libcrius circa fidem agcrc, neque secundum lalur, non uxor David, sed filia Saul appellalur, quia

consuetudinem legis ingredi, sed sabbala, neome- qui fide lenus Chrislo serviunl non illius regno co-

nias, circumcisionem victimasque spiritualiler in- ronandi, sed perseculorum ejus, quos imitavcrunt,
anathemate damnandi. Yerum pravi succcnseant
terprelari, quos velut errantes corrigere tcntabant,
docebant fratrcs (Act. hiimililatcm Ecclesiac conlemnanl, nihilominus arca
qtti dcscendentcs dc Juilaca .

secundum morem Moysi, Domini suttm locum ingrcdilur.

xv) quia nisi cireutncidamini
de quibus Jacobus ad Pau-
« Pomtur in medio labernaculi quod tetenderat ei
non poteslis salvi /iert, et
quod millia David, id est, fides Ecclesix pra:dicalur, proficit,
lum : (Act. xxi) Vidcs, inqtiit, frater,

omnes cemutalores inscritur cordibus omnium, quos Domimis ad viian»

sunt in Judais qui crediderunt, et
xm, 48.) Oflert Da- pra-ordinaverat aHernam. (Act.
aunl legis
C viil holoeausta et pacifica coram Domino, id esi,
« Ob causam crgo sacerdotis occisi David noluil
fulem devotionemque Ecclesix commendat Palri
« diverli ad se arcam Domini in civitatcm David, sed
Chrislus (Rom. vm, 34), qui est ad dexteram Dei,
diverlil cam in domum Obethedom Getha:i, quia
qui etiam inlerpellat pro nobis. Qui in exemplum Da-
respuenlibus verbum Juda:is, ne amplius audita et
vid fldcles humilesqtte benedicens salubris mysterii
non suscepta prxdicatio noccret, aposioli ab cis ah- p.iscil alimentis. Parlitur singutis collyridam panis
lali ct ad genles imbuendas sunt missi. Unde el lo-
unam, (II Reg. VI, 6, etc.) illius utiquc qni de coeh
cus area; Nachor, quaj gentium fideiu Domini gratia: descendit, ct dat vilam huic mundo. (Joan. vi, 35,
prseparatam demonstral, pcrcussio Oza nuncupalur, 48, etc.) El assaturam bubuhe carnis unam, illins

videlicel quia (Rom. xn) illorum delicto salus contigit

scilicet viluli saginati, qui pro revertente ad pulrem
gentibus. Obclhedom naiuque interpreiatur servient filio juniare mactatus et igne passionis assatus cst,
homo : esl utique dc quo Dominus ad Palrcm
ille :
dtcens : (Psalm. XXI, lli) Exaruit velul tesl.a virtus
(Psal. xvn) Constitues, inquit, me in caput gentium, mea. (II Reg. vi, 19) Et similam (rixam oteo, car-
populusque quem non cognovi servivit mihi. Uhi et nem vidclicet a peccali labe mundissimam, sed ob
Jiiil.ronun abjeclionem, quasi Oza? morleni pra:mil- humana; saltilis uberrimam dileclionem, crucis sar
tens, ait : (Ibidem, v. 44) Eripies me de contradictio-
^ ta gi ne lostam. El meiito una panis collyrida, et una
uifctts populi ; nomen quoqiic urbis congruil : Geth carnis assatura dalur, quia (Ephes. iv, 5) unus Do-
cnim interprelalur torcular, significans crucem, in minus, una unum baplisma, unus Deus, et patei
fides,
qua vitis vera calcari ct exprimi dignata est a qua ;
omnium. Aliter ha-c muncra fideles accipiiinl, qttando
cunctus gcnlium populus mcrilo Gethceus appellari (/ Cor. x, 17) unus panis et unum corpus multx su-
potesl, cui dicilur : Mihi autem absit gloriari, nisi in
tttHj in Christo, et sua: carnis singuli lasciviam ca-
cruce Domini nostri Jesu Christi b .
sliganles ac serviluti suhjicientes, sancli Spirilus
« Tres autem menses, quibus ibidem arca demora- ignc decoquunt, nec non ct fruclus operum bonorum,
lnr, fides, spcs et charilas est. Sicut enim diebus ad- oleo misericordix pinguissimo compassione pruxiini

impletur mensis, ita singula: virlutes suis qux-que fervere faciunl. (// Reg., vi, v. 25) At conlra lili?

perveniunt. Hi menses Saul fruslra cubiculum regis ingrcssa, nullos con-

passibus ad perfectionem
quousque plenitudo gentium intret, currere non ces- ccpti scminis fruclus dat : quia qui verbum Dei aure

sanl. Tandem rediens David arcam in civitatem Da- tenus percipiunl, absque boni operis prole diem

Diverterc.
b Videqnx tradit Attgiistitius num. 5Eiiarrationis iu

ns.il. lv.
CS7 QU/ESTIONES XXX SUrER LIBB.OS REGUM. — LIBER II. C9S

pcrpelua? morlis cxspectant. t » In hac liistoria A nibus appetunl, atque omne qtioJ sunt, dejectos se

beati regis et propheke David, qua arcam Dei ad- exhibendo, contemnunt; sed taraen apud se intror-
duxisse narratur, moraliter humililas approbata, sus, quasi ex ipso merito oslensa: vilitalis intume-
superbia damnata et lemeritas vindicata monstratur, scunt, et tanto magis in corde elati sunt, quanto
qnia ct ipsc David coram arca Dontini humililer amplius in specie elationera premunt. Quce ulraque

saltarc non erubuit (t. W), mox promissionem Filii itniits elationis bella, niagna David circumspeclione
Dei. cx sua stirpe nascituri suscipere proraeruit : et deprehendit, mira virtutc superavit. Quia cnini dc
conjux, quoc eamdem illitis htimilitatera despexit, semetipso intus bumilia sentiens, honoreni exlerins
cjus scmine fecundari non mcrita, pcrpciua 1
sterili- nonquaeril, insinuat, dicens : (vera.22) Ludametvilior

tatis pcenas luit. Intueri enim libcl qnanta virtutum fiam. Et quia per boc quod vileni se cxleritis prse-

mnnera David percipiat, atque in his omnibns, quam buit, nequaquam interius intumescit, adjungit . Ero-
forliter se humilitate servahal. b • Qucm enira non quc humilis in oenlis meis ; ac si dical : qualem me
cxtollcret ora leonum frangerc? ursorum brachia exlerius despiciens exhiheo, talera rae inlerius al-

dissipare, (/ Iteg. xvn, 38) despectis prioribus fra- tendo. Quid ergo acturi sunt, quos doelrina elevat,

tribus cligi, (xvi, 12, et xvm, 28) reprobato rege ad si David ex carne sua venturum Redemplorem no-
regni gubernacula ungi limendura cunclis uno lapide M verat, cjusque gaudia prophe.tando nunliahat, et la-

Goliara sternere (xvi, 50), a rege proposita exstin- men in semetipso cervicem cordis valida discrelionis
ctis allophylis, numerosa praeputia reportare, (xvm, calce deprimebat, dicens : Eroque humilis in ocutis

27) promissum tandem regiium percipere, cunctum- nieis.

que Israclilicuni populum sine ulla contradictione i e Saccrdos quoque. qui aream inconsidcrata te-

possidere? (// lieg. v, 1) Et lamen cunt arcam Dei meritatc tcligit, ausus stti reatnm immatura mortt:
llietiisalein revocal, quasi oblitus praelaturn se om- purgavit ' minorcs delerioresque demonstrat ,
qui
tiibns , admistus popults ante arrani sallat. El quia intclligere non valent, et tlespieiunt vel facta vel
corain arca saltare, ut creditur, vulgi mos fuerat, dicla mcliorum, scd eo ab cis non temere reprehen-
rex se in divino obsequio per saltum ruiat. Ecce, denda sunl, quo apprehendi veraciter neqiiaquani
queni Dorainus cunclis singulariter pnclulit , sese possunt. Sxpe aliquid a majoribus dispensalorie
sub Domino , et exsequando iniiiiniis et abjecta agittir, quod a niinoribus error putalur, sxpe mulia

cxliibendo conteninit. Non potcslas regni ad iiiemo- a fortibus dicuntur, qna; idcirco infirini dijudicant,

riara rediieitur, non subjectorum oculis sallando qttia ignorant. Quod bene bobus calcitranlibus in-

vilesccre meluil : non se honore rpnclatum c*teris clinata illa testamenti arca significavit, quam qui
C
inle ejus arcam, qui honorem dcdcral reeognoscit. casuram credens levites erigere voluit, nioxseiilen-

Coram Domino cgit c debilia vel extreina, ut illa ex tiam mortis accepit. Quid est nainque mens jnsii,
htimilitate solidaret quae corain hoininibtis gesserat nisi arca testamenti, quue gestala bobus calcilran-
fortia. Qnid de ejus faclis ab aliis sentialur, iguoro : libus inclinalur? Quia nonnunquam eliain qui bene

ego David plus sallanlcm slupeo, qtiam pugnanlem ;

praeest , dum subjectoruni populorum confusionc

pugnando quippe bostem subdidil, saltando autem concutitur, ad dispensalionis condescensionem ex

coram Domino semelipsuni vicil qneni Michol filia : sola dilcciione promovet. Sed in boc quod dispen-
Saul adliuc ex tumore d regioe geulis insana, ciun satione agilur, inclinatio ipsa fortitudinis, casus pu-
humiliatum despiceret, dicens . (vcrs. 20) Quam glo- latur iinperitis. Unde et nonnulli subditi conira
riosus fitil hodie rer Israel, discooperiens se onte an- lianc manum reprehensionis iniliunt ; scd a vita pro-
citlas serrorum suorum, et midutus esl, quasi si nu- linus ipsa sua tcmeritate deficiunt. Levites ergo
detitr imus tte scurris, prolinus audivit : (trrs. 22) quasi adjuvans manum tetendit : sed delinquens vi-
Vivit Domiiius, quia ludam ante Dominum qui cleyil tam perdidit, quia dum infuini quiqtie foi titmi facla

mc potiits quam patrem luum, El paulo post ait Et : corripiunt, ipsi a vivenliuni soFte reprobantur. Ali-
litdam , et vilior fiam plusquum (ticttts sum eroque , ^. quando etiam sancli viri qnxdam niinimis cond
hitmilis iii oeutis mcis. Ac si aperte dicat Vilescere : scendentes dicunt, qusedani vero summa contem-
coram bominibus appeto, quia servarc me coram plantcs proferunt : duniqiie vim vcl condescensionis
Domino ingenuuni per bumililateiii quaero. Sunt vel altitudinis nesciuht, audacler ha:c stulli reprehen-
vero nonnulli qui de semetipsis buinilia senliunt, dtini. El qnid cst justuin de sua condescensionc vcllc
«piia in houoribus posili nihil se csse, nisi pulverem corrigere, nisi inclinatam arcam superba reprchcu-
favillamque, perpendunt ; sed tamen corain bomini- sionis manu relevare? Quid est jiislum de t incon-
bus viles apparere refiigiiint, et contra boc, quod de dita loculione reprebendere, nisi moiuni ejus forti-

se interius cogitant, quasi rigida exterius venustate tudinis, erroris lapsum putare? sed perdit vitam qui
p.iUianttir. Et sunt uonnulii qni viles videri ab bonii- arcam Dc-i tunnde sublevat, quia nequaqiiam tjuis

a
Hacienus etiam Babanus. ,l
Edit., regii generis.
h Qux" siibseqtitiniur expressim invenies cap. i(j, c Sacerdotem late intellige.
alias nuni. 77 et 78 libri xxmi Moralium iu Job a san- f
H;ec exscribit ct< Grcgorii librov Moralium [num.
clo Gregorio elucubratorum. 24, alias cap. 9 vel 10] C.lamiius, qui taiuen nonnulla
Edit., vilia; scd relinendum pitto debilia, qu.c
• raulavit.
scilicet buiniliiaie solidaret. ' Edit., incognita.
609 CLAUDIl TALRINENSIS EPISCOPI 70G

sanctorum corrigere recta praesumcrct, nisi de se A in eo figuram delineal fuluroruui. Nam praeter libros
prius meliora sensissel. Unde ct levites idem, recle divinae historiae, ubi regnasse narratur, psalmuseliani

Oza dicilnr, quod videlicet robustus Domini inler- sepluagesimus primus tiiulo nominis ejus inscriptus
pretatur : quia pracsumplores quiqne, nisi audaci est : in qun tam mulla clifiintur, quK omiiino ei con-
mente robustos sc in Domino crederent, ncqua- venirc nou possunt, Domino autem Cbristo aptissinw
qnam melioruin faeta vel dicla vclul infinna judica- pcrspicnitale cnnveniunt , ut evidenter apparc.it,

rcnt. » qtiod in illo figura qualiscunque adumbrala sit; in

(Cap. 7.) Post haec, cuni regi David niulta pio- islo ipsa veritas pr.rscntata. Nolum cst enim quibus
spera provenissenl , cogitavit facere Deo domuui, terminis regnum conclusum fuerit Salomonis : et

lemplum illud scilicet excclleiitissime diffamatum, tamen in eo psalmo legitur, ut alia taceani : (Psal.

quod a rege Salomone filio ejus postea fabricalum Dominabitur a mari vsque ad mare, ct a flu-
i.xxi, 8)

est. Hoc co sogitante faclum est verbum Domioi ad mine usque ad terminos orbis tcrrce : quod in Christo
N.ithan prophctam, quod perferret ad regem. Ubi videmus impleri. A fiumine quippc dominaudi smn-
cum dixissct Dominus, quod non ab ipso David sibi psil exordium, ubi baptizatus a Joanne, eodem nion-
xdificarctur domus, neque per tantum lempus se Strante cccpit agnosci a discipulis, qui eum non so-

mandasse cuiquam in populo suo, ut silii ficret do- p lum Magislrum , verum etiam Dominum appellave-
nius ccdrina : (vers. 5, 6, 7, 8) Et nunc, inquit, hoc runt : nec ob aliud, vivente adhuc palre suo David,
diccs servo meo David. Uac d cit Dominus : (vers. 12) regnare Salomon cccpit, quod nulli reguni illorum
Cum implcti fuerint dics ttti, el dormieris cum patri- contigit, nisi ut hinc quoque satis eluccat, non essc
bns tuis, suscitabo semen tuum post te, quod egredie ipsum qnem prophetia ista praesignat, qua; ad cjus

tur de utero tuo, el firmabo rcgnum ejns. Ipse adifica- patrem loquilur, dicens : Et crit cum compleli (ue-
bit domum nomini meo, et stabiliam thronum regni rint dies tui, et dormieris cum patribus tuis, susci-
ejtts usque in sempilernum. Ego ero ei in patrem, et tubo semen tuum post le, qui exiet de tentre tuo, et

ipse erit milti in filinm. a i II.uic tam grandem pro- prwparabo regnum illius. Quomodo ergo proptcr
missionem qui pulat in Salomone fnisse completara, quod scquitur : adificabil mihi domum, iste Salomon
nmlium errat. Atiendit enim quod dictum est : Itic putabitur prophetatus, et non polius propler id quod
a'dificabit milii domum, quoniam Salomon i-mplum procedit : cum completi fuerint dies tni, el dormieris
illud nobile struxit, et non altmdit : Fidelis erit cutn palribus tuis, suscitabo semen luumposl te? Alius
domus ejus, ct regnum cjits usqtic in alcrntim co- paciflcus intelligitur esse promissus, qui non anle,
rnm me. sicul iste, sed post mortcm David praenunlialus est

i AllenJal ergo et aspiciat Salomonis domum plc- r siiscitandus. Quolibet enim, longo interposito tcm-
nam mulieribus alienigenis colentibus Dcos falsos, porc, Jcsus Chrislus veniret, procul dubio post mor-
ct ipsorum ab cis rcgeni aliquando sapienteni. in lem David regis, cui sic est promissus, eum venire
camdem idololatriam seductum atquc dejcctum, ct opoitebat, qui asdificaret domiim Deo, non dc lignis
non audeat existiniare Deum, vcl lioc promisisse et lapidibus, sed de hominibus, qualcm illum acdili-

mendaciter, vel lalem Salomonem domumque ejus care gaudemus : huic cnim domui clicit Apostolus,
futuram, non potuissc prnrscire. Non hinc auieni hoc est fideiibus Christi : (/ Cor. ui, 17) Templum
debeiemus ambigere, ncc si non in Chrislo Domino euiin Dei sancltim esl, quod estis vos. Propler quod
noslro, qui factus (liom. i, 5) cst cx seniine David in psalmo octuagesimo octavo, cujus titulus esl
secundum carncni, jam videremus ista compleri, nc commeniorantur pro-
lntellectus ipsi Etlian Israclita-,
vanc atquc inaniter hic aliquem requiramus, sicut nussiones Dei factae rcgi David, sicut et in hoc libra
carnalcs Judaei. Nam et ipsi usque adeo filium, qiiem Regum positae sunt, ita et ibi quaedam similia dicun-
loco isto promissum lcguut, inlelligunt
regi David tur, sicul esl illud : (lbidem, id cst Ps. iaxxviii, 5)
non fuisse Salomonem, ut eo qui promissus est, tanla Juravi David servo meo, usque in Wternum praya-
jam manifeslalione declarato, adhuc mirabili cacci- rabo semen tuum, elc. b llludvero quod dicit: c Qtti,

lale aiimii sperare sc dicant. Facta est quidem non- p si inique aliquid gesscrit, arguam eum in virga viro-
iiulla iuiago rei futurae etiam in Salomone, in eo rum ct in ptaqis ftliorum hominum misericordiam ;

quoil templura aedificavit, et pacem babuit secun •

autem meam uon aufcram ab co, sicut abstnli a Sanle,
duni nomcn suum (S.iloinon quippc pacificusest La- quem amovi a facie mea : non dixit ab eis, sed dixit
tine), et in cxordio regni sui mirabililer laudabilis ub co. Non enim Christi ipsius, quod est capnt Ec-
fuit:sed eadcm sua persona per umbram futuri, clcsi.T, possunt inveniii ulla peccata, quac opus es-
pracnuniiabat ciiam ipsc Christum Doninuni, non set hmuanibus correptionibus, servata miscricordia
exhibebat. Unde quaedam dc illo ita scripta sunt,- divinitus cocrceri, sed in ejus corpore ac raembrisl
quasi de ipso isla praedicta sint. dum Scriplura quod populus ejus est.

sancla eliani rcbus gcslis prophetans, quodam modo

a Qni lam mulia ex Auguslino in prioris libri codcm psalmo, qnsc desinunt in verbis illis : El thro-
Regiuii explicalionc descripscrat, ilcriim ex Augu- niiin ejus sicttt dtes cceli.
stino lucc describil, qu;v scilii cl capitibus 8 ct II li- Hic nornulla diversitas est ediluni inler Augu-
bri xvn i/c Civilate iradit. stiui locum et noslrum, qui cum vulgato Eucherio
b lu eJiio Aiigustini loco alia mull.i recilanlur, ex fcrc convenit.
 II QILESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LIBER II. 702
» « lllud vero quod loeiitus est Dens per Nalhan \ oravit, hoc inovel : cnm el d spiriius Ilelire hoc fe-

ad David, nuJ!o modo praetermitlendum est, ubi ail : cerit,quando pluviam orando impetravit. Quibus
(// Heg. vn, 10, II) F.l ponam locum mac popuio admonemur exemplis, non csse prirscriptum, quo-
Isruel , el ptantnbo illum , e t inhabitabit seorsum , et modo corpus constituatur ad orandum dum animus ,

non tollicitus erit ultrtt, et vcu cpponet filius iniqni- Dco pnesens peragal inlenlioneiu suam. Nam et
talis humiliare eum, sicul ab initio n diebvs, qnibus slanl.es oramus, sicul scriptum est: (Luc. xvui, 15)

eonslilui judices super popntum meum Israel. Hoc publicanus autem de longe stabat et fixis genibus, ,

tam magnum bonum quisquis in lioc sseculo, el in sicul iu Aelibus apostolorum legimus, (Act. vn, 59,
liac terra sperat, insipienler b facit. An quispiam et xx, 56) ct sedenles sicut, ecce David, et Helias.
putabit in pace regis Salomonis id esse completuiu : Nisi aulem etiam jacentes oraremus, non scriptum
pacem qui; pe illam Scriptura umbra fuiuri ex-
in csset in psalmis: (Psal. vi, 7) Larabo per singulas
cellenli praedicatione commendat? sed buic suspi- nocles lectum mcum : tacrymis mcis stratum meum
cioni vigilanter occursum est, cum posteaquam di- rigabo. Cum oniin quisque oralionem qiucrit, col-
ctum est Et tion apponet filius: iniquitatis liumiliure locat membra, accommodala pro
sicul ei occurrerit
eum, conlinuo subjunctum esl : sicut ab initio in lempore positio corporis ad movendum animum. Cum
diebus quibus constitui judices super populum meum fi autem non quaerilur, sed infertur appetitus orandi,
lsrael. Judices nanique, priusqiiam reges ibi essc hoc est cum aliquid repentc venit in mentem ,
quo
cir-pissent, super illum populum fuerant conslituti, supplicandi moveatur affectus gemitibns incnarrabi-
ex quo terrani promissionis accepit. Et utique humi- libus, quocunque modo invenerit hominem, non est
liabat eum filius iniquitalis, hoc est hostis alienigena utique differenda oratio, ut quseramus, qno s^ceda-
per intervalla temporum, quibus leguntur pacem al- nius, aut ubi slenius, aut uhi prosternamur : gignit
lernasse cum bcllis el inveniunl illic pacis tempora : enim sibi menlis intentio soliludinem, et sa?pe eliain
prolixiora, quam Salomon babuit, qui quadraginta obliviscitur se, vel quam cceli partem, vel in qna po-
regnavit annos. Nam sub co judice, qui est appell.i- sitione corporis meiiibra illud tempns invenerit.
tus Aoth, octoginta anni pacis fuerunt. Absit ergo < Fceit quoque Duvid sibi nomcn, cum rcverteretur

ut Salomonis lcmpora in hac promissione prsedicta captu Syria in valle salinarnm, cwsis duodecim mit-
essc credantur : niulto minus ulique cujuslibel regis libns. <"
Quid dc percussa multitudine ad David in

allcrius : non enim quisquam eorum in tanta, quania salinarnm valle signatur, nisi quia Redemptor noster
ille, pace regnavit : nec unquani omninogens illa ita sua^ videlicct districlionis examine, in bis qui de illo

regniun lenuit, ul sollicita non fnerit, ne hostilius prava sentiunt, stullitiam immodcrati saporis cx-
subderetur : quia in tanla mulabililale reriun buma- L tinguil. i

narum nulli aliquando populo concessa est tanta se- (// Ilcg. x, I, ct seq.) Fuclum esl aulcm posl litrc,

curitas, ut hujus vilse liosliles non formidaret incur- ut morerelur rex filiorum Ammon, et regnaret Hauon
sus. Locus ergo isle, qui proinillilur larn pacalae ac filius cjus pro eo : dixilquc David : faciam miscricor-
sccurse babiialionis, aeternus est, ceteraisque debetur diam cum Ilunon fitio Nuas, sicut fecit palcr ejits me-
in matre Ilierusalem libera, ubi eril veracilcr popu- cum misericordiam. Misit ergo David consoluns cum
lus Israel : hoc enim nomen intcrprelalur videns per servos suos supcr patris interitum. Cum autem
Deum : cujus praemii desiderio pia per fidem vita in venisser.t servi Darid in lerru filiorum Ammon, dixe-
hac leruinnosa peregrinatione ducenda est. runl principcs filiorum Ammon ad Ilanon dominum
Nunlianle verba Iktc Natban ad David, (// vn, 18) suum : putas quod proptcr honorem patris tui Dacid
ingrcssus est rcx Duvid, el tedit coram Domino. miscrit ad tc consolatores, el non idco, ul inrestigaret
c Quid aliud bac sessione intelligendum est, Darid
« in et exptorarct cirilaicm, et everlerel cam, misit
nisi quia scdit in conspcclu Domini, sive ubi erat serros suos ad le ? Tutit itaque llanon servos David,
arca teslamcnti, per quam sacralior et commenda- rasitque dimidiam purtcm barbm cornm, et prmcidit
tior quxdani praiscntia Domini aceipi polest , sive vesles eorum medias usque ad natcs ct ,
dimisil eos.
'

quia oraturus sedit : quod non lil recte, nisi in con- Quod cum nuntialum fuisset David,misit in occursum
speclu Dei, hoc est in intiiuis cordis. Polest enim et eornm ; erant enim viri confusi lurpilcr vulde, et man-
sic accipi, quod diclum est, ante Dominum, tibi nul- davil eis David : manele in Jericn, doncc crescat
lus esset bominum, qni audiiet orantem. Sive ergo barba vestra , cl tunc revcrtimini. Sicut enini Hanon
propler arcam testamenli, sivepropter secrelum lo- rex f Ammonitarum servos David ad se niissos de-
cuni, cl remotum ab arbitiis, sive propter intimum lurpavit, alque ludibritcr fedalos ad cuindem Daviu
cordis, ubi eral orantis affeclus.convenienlerdietum remisil, ita et diabolus princeps hujus nmndi pleros-
csl : sedil nnlc Dominum : nisi forle quod scdcns que rcligiosos per subripienlia vitia deturpare con-

« Subsequentia require in finc capitis 12 et sub- J Rcg. xvm, i±

Edit., Sanctus Elias, 111
sequenli capite, id cst 15. Reg. vui, 15. Dcinceps Gregoriuni Magnum
e II
b Edit., sapit.
docenlem exscribil Claudius. Haec scilicet Gregorius
Augustinum Magislrtim bic qunque sequilur
c
tradit iium. 45 [ alias c.tp. II, vel 18] libri iu
C.laudius, inrem suani dedticens, quae docet sanclus Moralium.
doclor qiisesiione i libri n Quxstionum ad Simpli- ' Codex perperam habel iloab.
ciaiiuni.
 705 CLAUDII TAURlNENSiS EPISCOP! 704
suevit, qni dum eornm ialentia mala , in aperta ct A mum ire David admouel, pedes lavare, quia incar-
flagitiosa, perpetrataqne Inxnria detegit,quasieorum natus Dominus veniens, Jtidaico populo pracepit, tit

indumentis usqne ad nates abscissis nudos a digni- ad conscicntiam redeal , et sordes operum flctibus
late i
astitatis derelinquil : et duin prislinam cornm tergat, ut spiritualiter mandata legis intelligat, ut
fortitndinem eripit, velnl barbam radit. Qnos lamen posi tantam duriliem prseceploruro , ronlem baptis-
verus David, Dominus scilicet, et Salvator noster, matis invenicns, ad aquam pnst laborem recurrat.
clementi respeclu a pcenitentia? indulgenlia non ex- Sed Urias, qui arcara Domini esse sub pellibus me-
cludit: quos ct in Jcrieo (boc esi, suli anathemate minit, respondit qtiod domtim suam intrare non
poenitentiae) rcsidere jubet, donec sacramenta spi- posset : ac si Judaicus populus dieat : ego mandata
riiualia, et rortitudinem mentis, qusc peccando perdi- Dci in sacrificiis carnalibus video', et rcdire ad con->
dernnt, satisfaciendo recipiant ; et sic deiuum in scientiam per spirilnalcm intelligentiam non requiro.
eonspcetu cjus stare. valeant. Quasi cnim arcam esse sub pellibtis dicit, quia \in>-
(II Heg. n, 2.) Factumest, dum ccpta Dei non nisi ad exbibendnm minislerium sacri-
resurgerct David
de struto sno post meridicm, et deambularet in solario
ficii carnalis intelligit. Ilunc tamen ctiani rcdire ad

domus reglce, vidit mulierem se tavantem, mittensque

domum nolentem, David ad incnsatn vocat : quia
tntit eam, ct dormivit cum ea ,
qua> concepit. Cumque
B (wamvis •'""'aicus populus ad conscieutiam reverli
cognovitset David, misit ad Joub dicens contemnal , ci tamen Uedemptor veniens mandala
. mitte ad me
Uriam /Fthirum. Venicns Urias ad Duvid spiritualia praedicat, dicens : (Joan. v, 40) Si credcrelii
misit
cpistolam David per Vriam ad Jonb,ut poneret lirinm Moysi, crcderetis forsitan cl milii : de me enim itlc

ubi fortissimum prirlium erai scripsit. Legem itaque Judaicus populus tenet, quoe
: fecitque Joab ita : et
mortuus cst Urias Ethants. cjus divinitalera loquitur, cui idem populus credere
» « Plerumque quaedam
res per bistoriam virlus esl, per signi/icaliouem dedignatur. Unde
et Urias ad Joab cum epistolis, ex

cnlpa : sicut aliquando res gesla > in tausa facla,

quibus occidi debeat, mittilur, quia idem ipse Jndai-
damnatio esl, in scriplo aulem prophelia cus populus legem portat, qua conviiicenle morialur
virlulis
quod c utrumque Duin enim mandata legis '
detinens, implere reniti-
citius oslendimus, cum bujus saersc
S. riptiirac tur, ipse iiimirinn deferl judicium unde damnelnr.
teslimonium ad ulraque probanda in nie- ,

dium deducimus. Quis namque audiens non solum Quidergo per factum islud David, scelestius? Quid
fidelium, scd etiam infideiium, non omnimode Uria niundius dici potest ? scd rursus per mystc-
lesta-
rium quid David B sacrius ? Qnid Uria infidclius in-
lur, quod David in solario deambulans, Beisabec
uxorem vcnilur ? qnando ct ille per vit;e cidpain propbeliae
Uri;e concupivit ? Quem lanien a praelio re-
vertentem ire ad dotnuni admonct, et pedes lavare :
L Slg """ ,nnocentaam • et ls,c P er v,Uc "««<" »
qui protmus respondil diccns prophelia exprimit culpam? Virlus namque
: (vers. 1 1) arca Domini
sitb pellibus cst, el sacri eloquii sic transacta narrat , ut ventura expri-
ego tn domo mea rcguiescam ? Quem
David ad raensam propriam suscepit, eique epistolas, mat ; sic in faclo icni approbat, ut in mysterio non
contradicat sic gesta datnnat, ut haec mystice ge-
per quasmori dcbebat, tradidil. Cujus aulem David in ;

renda persuadeat.
solario deambulans typumtenet, nisi ejus.de qno
scriplum est h Ail hoc enim Scriptura sacra virorum ta-
: (Psni. svm, 6) in sole posuit ta- « in

bernaculum suum ? Et quii est Bersabee ad se per- liuni, iJ cst David, etPetri, peccata sunt indieala ',

ducerc, nisi legem littera: carnali populo

conjunclam ul cautcla minorum sit ruina majorum : ad hoc vcro
spirituali sibi intcllectu sociaie? Bcrsabee cnim jra- ulrorumque illic, et pccnitentia insinuatur, ct venia,
tent septimus dicilur: qnia nimirum per cognitioneni ui spes pereunlium sit recnperatio perditorum. Do
lcgis, iufusione spiritualis gratiae, perfecia nobis sa- slatu ergo suo, David cadcnte, nemo supcrbiat : de
pientia miuislratur. Quem vcro Urias, nisi Judai- lapsu etiain suo, David surgeule,nemo desperel. Ecce
cum populum signat? cnjus nomen inlerpretatnm quam mirabililer Scriptura eodem veibo superbos
dicitur "
lux mca
Dei; Judaicus autcm populus , rj preinit, quo verlo humiles leval. Unam namque rem
quia de accepla legis scientia extollitur, quasi de Det gcslam retulit, cl divcrso modo superbos quidcm ad
Iuce glorialur; sed buic e David uxorem abstulil, huiuilitatis formidineni, buniiles vero ad liduciara
sibique conjunxit, quia videlicet manu fortis, quod revocavit. in.Tcstimabile novi generis medicamen-
David dicitur, in carne Redemptor nosler appareus, tum ! quod uno, codeinque ordine posiium, et pre-
dum de sc legem innoluit, perhoc
spiiiliialiler loqui mcndo tumenlia cxsiccat et sublevando arentia iu- ,

quodjuxta lilteram lenebatur, hanc a Judaico populo lundil. Dc majorum nos lapsu lerruit, sed de repa-
cxtraneam demonstravit, sihique conjunxit, quia se ralione roboravil. Sic quippe sempcr, sic nos dirinai
per illam prxdicari declaravit. Uriam tamen ad do- dispensationis misericordia el superbientcs lcpiimit,

a H;cc pcrqnirenumero55 [alias cap. in f

Edil. retincns.
28] libri
Crpgorii Moralium in Job. K Sanctius.
b Edit. in faclo causa damnatioms est. i»
Subsequcntia invenies num. 23, alias cap. 12 vel
libri xxxm Moralium.
c Edit. verum l;j
•'
Ddniiniis. 1
Greg. vulg. indita.
• In editis additur i'ri<r.
7US QU/ESTIGiNES XXX SUPEK LIKROS RECUM. — LIKLR II. 700

ri no ad desperaliouem corruamus, fulcit." Soii quia A dixiiiius, electos siios Dominus sa:pe leulatoti sul,-
exigcoie causa, Daviil ad raedium deduclo, lanti fa- jicil ; sicul post paradisi clatistra, posl lerlii cum
cinorismeinoriam fccimus lertoris foriasse animus , seereta ne revelalionum magnitudinc Panlus apo-
,

moveior, cur omnipotens Deus eos, quos in perpc- slolus cxiolli poiuissct, ( // Cor. xn, 7j ei Saiaa.e
tmim elegit, quos ad donorura quoque spiritualium angelus datus csi : sed ut pra>faii sumus, ipsa hao
culmcn assuuiit, ilLesos a ccrpoialibus vitiis non toiiiatione disponitur, ul qui elati perire polerant,
custodit? Unde quia satisfieri citius credimus , bre- uumiliati a perdilione servenlur. Secreto ergo dispen-

viter respondemus , nonnulli oniin |)or aocopta dona sationis ordine, undc SoCvire permiititur iniquitas

virtutum, per impensam gratiam iionorum operum diaboli, iude pie perficitur benignitas Dei,quia adver-
in superbix vitium oadunt; sed lamen h quomodo sarius uoster inde obtempcrat niitibiis supernae gia-
ceciderunt, non agnoscunt. Proinde contra eosliostis liae, unde exerceat iram nequissimse voluntatis suae.

antiquus, qui jain interius dominatur, exterius ctiam (Cap. 12, vers. I.) His ila gesiis, misit Dominus
siKvive permittitur, ut qni in cogitatione elati suni, Nathan ad David. Venicns Nathan proposuit similitu-

por carnis luxuriam prosternantur. Scimus auteni dinem de divite ct paupere : Unus habens ores, et

quia aliquando ininus est in corporis cormptioiiem boi)Cs , altcr tnntummodo otem nnam : hunc unam
cadere, quam eogilalione tacila, ct dcliberala ela- " ouem pauperis tulil dives. Audito David indignalus ait

lione peccare : sed oum niiims lurpis superbia credi- adversus hominem illum : Vhit Dominus quoniam /i-

tur, iiiimis viiatur. Luxuriam_vero eo magis eruLes- Ivis mortis esl vir qui fecil hoc. Dixit nutcm Kathan
cunt iiomines, quo simul oranes lurpcm novcrunt. ad David : tu es ille vir. Et dixit Daiid ad Piulhan :

Unde Gl plerumque , ut nonnulli posl superbiam in peccavi Domino : dixitque Nathan ad David Domi- .

luxuriam corruoiilcs, ox aperlo oasu malum cuipae nus quoque translulit peccatutn tuum, uon morieris.
latentis crubescant: et luiic etiam majora corriguut, i h Si peccatum David lam detesiabile Dominus trans-
i uni prostrali in minimis gravius confunduntur : reos tulit, quid est quod omiiia qtue de eodem peccalo
oiiiin so into. - iiiinoia conspiciunl, qui so liberos in- per Prophetam Domini diota sunt, postmodum to!e-
ter graviora credideraut. Pia ergo Domini dispensa- ravit ? soJ procul dubio Dominus delictum sine ul-
tionc laxatus nonnunquam '
malignus spiritus de tione non deserit : aul enim ipse boc homo in se
eolpa ad culpani trahit, ct dum plus percutit, inde poenitens ptinit, aut hoc Deus cuni homine vindicans
(iim, quem ceperal, amitiit : atque unde vicisse cer- percutit. Nequaquam igitur peooato parcitur : quia
nitur, inde superatur. Considerare libet intra muni- niillatenus sine vindicta laxatur. Sic David audire
iiiiu graii.c sinum, quanto Dous iuisericordi.e favore post oonfessionem nierii I : Dominus translulil pce-

uos conlinct. Ecce qui de virtiilc so extollit, per vi- catum, et lanieii multis ]>ost cruciatibus alflxtus, ac
tiiim ad humilitatera redit. Qui vero aoceptis viilu- fngiens reatum culpse quani pcrpetrayeral, exsolvit.
tilius extollitur, nou gladio, sed, ut ita dixorim , me- Sic uos salulis unda a culpa primi parentis absolvii,
dicamenlo vulneratur. Quid enim virtus, nist inedi- sed tamen realuin ejusdem eulp* dilueiitis absoluti
camenluiii '!
Et quid est vitium , nisi vuliius? Quia quoque adhuc carnalitcr obimus, quia delicta nostra,
ergo nos dc incdicainenlo vulnus faoimns, faoil illc sive per nos, seu per semetipsum resecat, eliam
de vulnere medicamentum , ul qui virtule percuti- cum relaxat. Ab eleotis enim suis iniquitatum ma-
inur, viiio curcmur. Nos namque virlutum duoa re- culas studet tcinporali allliclione tergere, quas iu cis
torquemus in usum viliorum : iile vitiorum iliecebras in perpetuum non vult vindicari.
assuuiit in aitein virtutiiiii, et salutis stalum percutit, i Quod vero dicit , duo homines eranl in civitalc
ut scrvel : ut qui bumilitatem currenles fuginms, una : Urias. et David iutolligiliir ,
K et addisce per-
d saluti cadentos hsereamus. SoJ inter haee scicndum sonas. Pauperouli ovctn muliercm dioit : hoc ost ttxo-
est, quod plerique bominum, quo in iuullis corruunt, rem ejus, quaj adullerata est, qtia; de mensa ojus
arctius ligantur: cumque eos ° antiqiius hostis ev vescebatur, ct de calice ojus potabat, ei in giemio
uno vitio peroutit, ut concidaut, cx alioquoque ligat, Tj ojus culiabal. Considera pauperem, incentiva pietatis
ne surgant. Consideret ilaque homo cuui quo ' ad- habcre : in divilibus auteiu fuloimina multa, sttper-
veisario belhiin gcrat, cl si jain (jam se in uliquo) in biam : apud paupcres uxor, et ancilla, et miiiislra
se aliquid deliquissc perpendit , saltim per cuipam esl : et prooroal filios, et ipsa maler, ct nutiix est
ad culpam pertrahi pertimescat: ut studiose vitenlur apttd divites autem non est ita. Sed cuni generavit
vulnera, quibus frcquentcr iniciliciiur, quia valde filium, statim eum tradit foris . et piolatis insignia
tariim esl, quod hosiis nostcr electorum salulem abscidit superbia. Erubescil Oeri nutrix, qua; faota
etiam vulneribus servet. 6 Erudiendos enini, sieut rst mater. Quomodo ergo iti grenno ejus cubahat ?

a
Nonnulla Gregorii inonita praeterit Claudius, qui h Haio in Rabano perquire.
stibseqiientia ex Gregorio [nuin. 25] exsciibii. '
Quae subsequuntur e.x Gregorii libro ix Moralium
1 Edit., o«o ceciderint : leclio noslra praeslaL
[1111111. 54, cap. 3i, olim 27] exscripsere Kabaiius ct
c Edil., llchemot. Claudius.
Quse sequumur, videnttir ex Augustino desum-
cl
Edil. ,ei. )

e Behemot. pta, sed loctiin invenire non potui.

f
Hoste. k Locus iste in vulgato Euoherio corruplus est.
g ihec hahes numero 28," aliascap. 14, [seu 13].
 CLAUDll Al UINI INSIS EPISCOPl "08
707 1

Auxit parabolam narralionc picutis. Venil ergo pe- A strationc compungilur, sanolo dcsidcrio de imis ad

regrinus liomo ad regem ilhim. Quis itaqne csl pe- summa cvchi, supeina? conlemplationis penna fesii-

regrinus? concupiscentia videlicet. Ul ergo illius os- n:ii , haec beati regis David , ct aliorum sanctoruin

tenderet caslitatem , pcregrinani concupisccntiam praecedenlium Patrum gesta, ubi aliquid iujuste pcr-
nominavit. Nunquam enim alienas nuptias ilissip.iwi : pessi sunt, ante menlis oculos ponat, at(|iic in eis se

neque iniquis conspexit oculis, sed percussus in illa imilationc exercendo proficiat, et quod in pncscnti
muliere perdidit caslitatem : quia paululum remis- litillat ex vitio, vel pr.xlerilorum malorum memoria
siorem se reddiderat securitale pacis. Venii peregri- reprimat, vel donorum praecedentium consolatione
nus; iniqua , et agrcstis concupiscenlia ad illum : restringat, vcl eliam imilatione, ut ilicium esl, Pa-
divilem vcnit. Ille non acccpit de gregibus, aut ar- trum pi.ei rdentium provocctur ad melius. Quod ne-
mcntis suis, ul pcrcgrino pararct epulas , scd misit cesse est ut , sicul proposuimus exemplis cvidentio-
clrapuit ovcm paupcris, quas in siiui ejus cubitabal, ribus, approbemus. c Ut cnini unum dc multis lo-

ci de niensa edebal. Cum hjcc igitur audisset icx (]nar, qualenus stndiosus lcctor multa in uno inlclli-

David, iratus est valde adversus hominem illum, et gal : quisquis verboruin contumeliis pressus cuin

dixit ad Nalhan: Vivit Dominus, quonitim fUius mor- virlutem palientix servare non suflicit, David faclum
tis est vir ille qui fecit hoc. Ovem reddel m quadru- B ad memonam reducal : quia cuni Semci conviciis

plum, et ipsc gludio punietur. Ojudicii snpereffluen- urgeretur, et armati proceres ulcisci eontendeient,

lcin justiiiam! non eiat amoris fibra, utjusle non ait : (vers. 10) Quid milti el robis cst , filii Sarvitv ?

ilicerel. Jubet quidcm in quadruplum sccundum lc- Dimittite eum, utmaledicat: Dominus enim praxepil
gem lcx cniin pracipit furantem quadrupli reslitu-
:
ei, ut malediceret David. Et quis est qui audeal di-
lione vineiii: (Exod. xxn, 1) islc autem, et legem cere, quare sic fecit ? El paulo post : Dimitle enm, ut

cst prailcrgrcssus ;
julict siquidem el ipsum interimi, maledicat ju.rta praeeplum Dotnini : si forte rcspiciut

et quadruplum obnoxium detineri. Piompsit itaquc Dominus afflictionem meam : et reddat mihi bonum
sentenliam, eljudicium a eliminatura. Cuin hoc au- pro malediclione huc hodicrna. Quibus profecto verbis

dissct Prophela ,
jactabat omneni umbram imaginis, indicat, quia perpetralo Bersabec scelcre, exsurgen-
ct in nicdiuiii profert gladium, et cuin fiducia dirii : leni contra sc liliuni fugicns, reduxit ad aninium,

Tu es,Rex,qui hoc opus (ecisti. sccure, non gladio malum, quod pcrpetravit.el contumeliosa verba, non
secans seusum doloris, scd in compendio accusalio- tain convicia, quam ailjuloria credidi! ,
qtiibus sc

nis. Ciiin hoc oporluit, oeuillavil narrationem : cuin purgari, sibique misereri posse judicavit. Tunc enim
vcro teiiipus invenit, slalim pcrcussit et abscidit illata «onvicia bene toleramus, cum in secrelo nien-

sine grandi plagx vulncre, scd lioc solummodo iii- tis ad mala pcrpetrata recurrimus. Leve quippe vi-
ccns: tu cs,Rcx: at illc velociter ad conscientiam debilur, quod injuria percutimur , dum in actione

rediens, lanquam fidelis et idoneus servus , culpam noslra conspicimus, quia pejus esl, quod meremur :

simpliciler confitetur , et dicit: Peccavi Domiiw,cl sicquefit, ut conlumeliis gratia magis quam ira de-

Propheta respondit Dominus transtulit peccatum

:
beatur, quarum intciventu Deo judice, poena gravior
iuum. Velov confessio velocior medicina facto : : declinari pnsse confiditur.

peccavit verbo poeniluil anmiit Deus et correptio

: : :
J « lllud vero quid significet, quod parricida filius

facta cst ; vulnus apcruit ct sanitas redit ; sed non Absalon paticni insequens, primo pater ejus decli-

fuit bisProphcla eontcnius, nam post correptionew, nans fugil ante facicm ejus secuius de victoria, qui
post emendalionem , post pecca- aspiciebat imperium perire : quem etiam flcvit ma-
posl pcenitentiam,
gno luctu, et deploravit cxilum parricidx. Scribilur
torum absolutionem, psalmum ob banc causain con-
etiam poslerae gencrationis fiai illius cnim fugisse David a facie bellantis adversum se
si ripsit, ita ul
naufragium sit aliis por- (Edit. sibi) filii. Et quoniam scriptuin est dc populo
passio, mcdicina; ut illius
vulncratns cmendavit, in Jeiusalem (Isa. i, 2) Filios nutrivi, et exsultuvi, ipsi
tus: et qnibus alii :
ille ,

ipsa possint uli medicina et vero sprcverunt me, (ilius ergo ejus impius signilica-
iisdem incidcntes ; ,
p eum
emendationc sanari. tur tropice, id est populus Judaicus, qui tradi-

(Cap. 16.) Fugiens David Absalon fdium suum, nii- dit : Absalon autem, sicut quidam interpretalur, in-

torrenlem telligitur palris pax. Quod miiuin videlur in bisloria

disquc pedibus incedens transgrcssus est

Cedron, et cuuctus populus cum eo, et pervenerunt quemadmodum patris pax possit inlclligi, qui patrcui

usque Balturim. Ecce cgressus Semei ,

fitius Gera de bello persecutus est. Sed qui diligenter ad allegoriain

cognationc domus Suul, mittens lapides ,

maledicebat intendunt, inspiciunt Absalon esse Jerusalem, qiuc

Regem dicens: egredere, egredcre, vir sanguinum, et etiam et ipsa pax inlerpretatur, a cujus facic Cbri-

tir Belial. b i Quisquis Gdelium divinx gratix illn- stus fugil, quando eam patiendo deserens, in gcnlibir;

» Illimitatum id esl superans limiles legis, qiue

:
rum Ilegum accommodel an potius ctiam quia ve- ?

morteuv furis non praecipiebat. tusti codices a Paicrio lecti nonnihil differebant a no

Paterium hic exscribit (laudius, ideoque non-

*> stris? Priorem senientiam postremx hnic prasfcro.
nulla adjungit, qiue expressissime in libro xxx Mo-
r Subsequenlia iuvenies num. 57, alias cap. 10
raliuin, quem Patenus allegal, non invenies. An olim 17, lib. xxx Moral. sancti Giegorii.
quia Palerius aliqua de suo inscrit, tamctsi Gregorii
J II;ec exscripsit c\ Isidoro [in lib. u Uegura, cap
verbis conjunctissiiiia, ut scilicelcxplirationi libro- 3] Claudius.
7n<) QU^STIONES XXX Sl PER I.IBROS RECIM. — LIBEH II. 710

per lidem successil. ° Alii Absalon, Judam iradilo- A dextera menlum Amassc, quasi osculans citm, qui

rem aceipiunt, quem lania et tam (miseranda) mi- percussit cum in latere, et morluus est. d « Qttid cst

randa patientia Christus pertulit tanquam bouum, quod Joab meiitum Amasae dexira lcnuit, sed sini-

cum ejus cogilaliones non ignoiarel : eum adliibuit slram ad gladium lalenter mittens, ejtts viscera efiu-

ad convivium, in quo corporis et sanguinis sui figu- dit? nisi hoe, quod patenter datut intelligi. Dexlra
ram discipulis commendavit el tradidit, b Quod de- nainqiie mentuin tenere, est quasi ex bcnignitate
nique in ipsa iradilione, et osculiim accepit, liene blandiri : sed sinistratn ad gladium niiltit, qui laten-
intelligitur Cbristum pacem exbibuisse traditori suo, ter ex malilia percutit.
qnamvis illc tam sceleratae cogilationis inierno bello «
o Seqtiitttr psalmus septinius deciinus, et merito
vaslaretur : el ideo Absalon patris pax dicitur, quia quasrilur, cur solus isle psalmus in libris Regitm re-
paierbabuit pacem, quam ille non habuit. periatur coiisciiplus : nec immerito p.almus iste re-
<•
« Sed fortasse quis dicat, si David iniaginem gnorum libris solus invenitur, qttia regnom illud si-

Cbrisli gerebat, quomodo multas uxores et concu- gnificatur, ubi adversarium non habemiis. Tiiiilns
biuas babuisse scribitur : cum has res Christus et enim ejus est : in die ,
qua eripuil eum Dominus de
horrescal, et damnet? boc cnim in prophetia fiebat. manit omnium inimicorum ejus , et de manu Saul.
Multa; enim uxores David , multarum gentium et " Quis enim figuralur in David, nisi ille qui venit se-
iiaiionuni iuiaginem indicabant, quae per fulemChri- cundiim carnem ex semine David, qui utiqtie in cor-

sli eonsortio jungentiir : eoncubiiue vero ejus signi- pore suo, quod csl Ecclesia, adbuc palilur iniinieos?
Gcant haerelicorum ecclesias ,
quac sub Christi no- Unde illc perseculori quem voce maelavit, et in ,

minis titulo manere se gloriantur. Sed quia propter suum corpus trajiciens, quodammodo manducavit
carnalia lucra sectanlur Chrislum, non conjuges,sed insonuit de coelo. (Act. ix, 4) Saute, Saulc, quid me
coiiciibiiiae vocanltir. Deniqiie nunc regcs , si plnres persequcris? Quando anlem meretur eripere hoccor-
habcnl uxores, vcl concubinas, erimen esl: quiajani pus de manu inimicorum ejus? nisi eum et illa no-
transierunt figurae, pro quibus iixoium vel concubi- vissima initnica dcstruetur mors , ut perveniatur ad
narum venia conccdebatur : at nune, quia figttra; rcgnum Dei. >

transierunt, venia nulla datur. »

f
Diligam te virtus mea. « Diligam te, Doinine, pcr
{Cap. 20, ». 4-, el snbseq.) Percusso Absalon , cum quem fortis suin. >

reverstts essei David in Jerusalem, dixil Amasae, ut Domine, firmamcntum meum, et refugium meum,
eongregarct omnes viros Juda in diem terlitim , et et liberator meus. « Domine, qui me firinasli, quia
constituereteum principem pro Joah. Moranle Amasa refugi ad te autem, quia liberasti me. >
: refiigi

exlra placitum, pra;cepil David Joab, el Abisai, ut Ij Oeus meus,adjutor meus,el sperabo in cum. « Deus
irent el apprehendercnt Sibam filium Bochri. Cuin- meus, qtii niihi adjtiloritim prius vocationis luae pra>
quc invenisset Joab in Gabaon , Joab lenuit manu stilisti, ut sperare iu te possim. >

» Vide tmse tradit Aug.

Enarrationis in ps. m. n. 1 ad quod lectorem amando, haec lanltim seligens :
i>
Terruit locus iste niiillos ex nostris; adeo ut « llluslrat Lanfraucus rem totam insigni simililu-
suspicati sint nonnulli mendosum esse locum hunc, dine [Luca' ullinio] Domiuus lin.xit se* longius ire,
:

legendutnque alio inodo. Sed revera retinenda est ca quod expnnit Auguslimis Iib. contra mendacium cap.
lectio, quam proposuimus: nam locus hic, si rectc 15, ubi dicit Cbrislum ea liclione significasse se
, ,

inlelligatttr, nullitm nobis limorein ineulit. Bellanni- supra omncs ccelos ascensurum. " ldem igiiur Cbti-
nus sane locum hune, quem ex Augustino desuni- slns sui ipsius figura fuit, et dici reclisshne posset
piiim diximus, expendit ', monetque loqui « Augu- Christus fingens se longius ire, et quodammodo Chn-
stinum de figura eorporis in cruce stispensi id est ; stus in coeluin ascentlens > Nolare barc volni, ncaut
de reprasenlalione Dominicie passionis eodem enim ; trepidaret Leetor timore, ubi non esl liinor aut ea :

modo Aiiguslinus Eucharistiam ligurain eorporis vo- in re Claudium reprehenderet , in qua ulique repre-
cavil, qtto veteres Gneci antitypa de qtta voce dixi- ; hendendus ille non est.
ntus in testimoniis Basilii. » Haetenus Bellarminus, c
« Haec quoqtte Isidoro destimpsit Claudins, sed
qui revera antea, id estcap. 15, lib. u, postqii,.in sibi capiie proxime superiori, id cst 2 ex qua qnidcm re :

objecisset Basilium in liturgia [Basilio enim Bellar- " suspicaii lieet, aliuin forlasse capilum ordinem in
niini tempore tribuebatur Liturgia, quae Rasilii no- aniiquis lsidori codicibus fuisse servalum.
mine inscribitur] Eitebaristiain appellantem antitypa Stibsequentia habes eliam in Palerio, qui ea dc-
«'

javTtTu^aJ respondet corpjis et sanguinem Domini, sunqisil ix lib. xv Moraliiim Gregorii Magni [n.
ni sunt snb speeiebus panis, et vini, signa csse ejus-
25J.
Cap. 22, num. 2, et subseq. Et psal. xvii. Qu.e
*
dem corporis, et sanguinis, ul fuerunt in cruce: re- lineolis notanlur, ex isidoro desumpsit Claudius.
ptasentat enim Eucharislia passionem Christi. Hinc Quaerc itaqiie illa in capite 6, in lib. n Regum. Ea
Clirysostomus boniil. 17, in epistolam ad Hebifeos
, etiam babet Rabanus Maurus : ex qua re vides
die.it, Eucharistiam esse typutn, scu figuram sacri- quanto in pretio Isidori commentaria habereiititr.
licii ibidem asserii, ntinc eumdem
ertieis, et taraen f
Haec interpretatio toia tlesurnpia est ex Augu-
Christum oflerri, ipti tunc oblatus fuit. Copiese porro slino, eujtis Enarrationem in psalmum hunc [id est
boc in loeo argumentum boc persequilur Bellarnii- 17] exscripsil Claudius.
mis, qui etiam de eo agit sub inilium fere capitis 2i
" Aliud alline, nec minus perspicuum exemplum
Dc sacram. Euchar. lib. n cap. 24, 55, ex tomo
*
,
praebel Ambrosius in cap. 2 Lucae lib. n , imm 65
scptimo ubi sibi ohjicit haec Augustini verba de-
:
his verbis « post triduum
: reperitur in templo , ut
siinipta ex Conimeii. in psal. m. « Christiis ailhibuit
essel indicio, quia posl triduum triiiuiphalis illitts
Judam ad conviviuin, in quo corporis sui liguram passionis in sede ccelesii et honore divino li lei no-
discipulis conimcudavit. » stra- se stiscitatus olferret, qui mortuiis credcbalur.i
-!l CLAUDH TAURITSENSIS EPISCOPJ 719

Protector mew, ei cornu salulis mece, et redemptor A Et ascendk guper Cherubm, et volavit. < (Chcrubiu

meus. i Proteclor meus, qiii;> non dc me prxsumpsi, quippe id est plenitudo scientia> ascendisse perhihfl

qu;isi erigens adversum te cornu superbiae, scd ic tur , et volasse ,

qma majestalis ejus cclsitudinero

i]isiiin cornu, hoc csi flrmam cclsiludinem saluiis iu scientia nulla comprehendit. Volavil crgo , qui a

veni : quod ut invenirem, redemisti mc. > longe in altum ab inlellectu nostro se rapuit), •>
ut

Laudans ittvocavi Dominum , cl ab inimicit mcis nemo adDeum perveoiret.nisi percharitatcm ;

(!(om.

salvus ero. « Non meam gloriam, scd Domini quae- 13. 10) pleniludo cnim lcgis cbaritas cst : cilo

rens, invocabo Dominum, ct uon erit unde mihi no- cnim sc incomprehensibilem esse monstravit dilec-

ccani impietatis errores. > loribus suis , ne illum corporeis imaginalionibus sc

Circumdederunt me dolorcs mortis. t Id cst circum- comprehendere arbilrarenlur. ( c Super Cheru-
dederunt inc dolorcs carnis. Et torrentes itiiquitatis hin Douumis ascendit, et volavit. Quia super pleniiu-

conturbaverunt me. Turbx iniqux ad lempus rom- dinem scientix qux esse in hominibus potuit In- ,
,

molx velut flumina pluvialia ciio desilura cgerunt, carnalionis suxgloriamexaltaredignalus cst, ut h e
ut conlurbarent me. > ejus volaresit polentix sux mysierinin alt intelleclu
Dolores inferni circnmdederunt me. < In his qui humano subduccre : quanlalibei enim plenitudine
iiic circumdederunt, ut pcrderent, erant dolores invi- U seientix viia spiritualium fulgeal , apprehenderc nou
tli:e, qui morteni operantur, perdiiciinlquc ad infer- valet, quomodo faclum sit, ut. qui cxstitit, concipe-

r.uei peccati. Prwiencrunt me laquei mortis. Prxve- relur , et anle sxcula auclor hominum nasccretur
J sxculoruin, Deus caro essct Ver-
nerusil mc, ut priorcs nocere vellent, quod eispostea liomo inlincni ;

redderetur. Tales autem homines capiunt iu perdi- biiin infans fieret. Undc recle cl illic addilur : Yo-
lioncm, quibus inala persuaserunljactatione justi- tavit sttper pennas ventorum .quia videlieet transcen-
ti.c. f.ujus non rc, sed nomine, adversus gentes glo- dit omnes intellectus animarum. Vcnto quip.ie ani-
riantur. mam figurari ,
pro velocitate sux cogiiaiionis , noa
Et in pressura mea invocavi Dominum,etad Dcnm inconvenienler arcipimus.) Illa aulcm celerilas, qua
meum clamavi : et exandivit de templo sanclo stto vo- se incomprehcnsibilem esse monstravil, super vir-

eem meam. < Etexaudivil de corde mco, in quo habi- tutes animarum esl, quibus se veluti pennis ab xtcr-
lal, vocem meam. El clamnr meus in eonspectu ejus. nis timoribus in auras libertalis extollunl. >

Et elamor meus, quein non inauribus hominum, sed El positit tenebias lntibulum suum. < Et posuit
coram ipso inlus habeo, inlroivil in aures ejns. obscuritatem saerainenlorum cl occult.im spem in > ,

F.l commola esl el contremuit terra Ita clarifi-

, corde credcntium ubi laleret ipse non eos duserens.
< ,

caio lilio hominis commoti sunt et contremueiunt C " (Quia duin caligine noslrx infirmitalis obscma-
, ,

peccatores. Et fundamenta monlium conturbala sunt. mur per ignorantiain noslram nobis abscondilur, ,

Et supcrborum spes, qux in hoc sxculo fueruut, ne a nobis modo in xterna et lirnia ebarit.ite vidca-
COliturbalx sunt. Ft commota siint qnoniam iratus tur.) ln his etiain tenebris ubi per fident adhtlC
,
f
,

est eis Dcus. Ut scilicetjam finnamentum non habe- ambulamiis, non per speciem ,
quandiu quod non vi-
rel in cordibus bomiuum spes leiiiponiUiim bono- dcmus , spcranuis et per palientiam exspectainus.
rinn. > e ynia vero auclor noster , nobis in hoc exilio dc-
(

Ascendit fumus in ira ejns. < Ascendit lacrymosa jeclis, lucein su;c visionis abslulit, si se noslris ocu-
deprecatio pcenitentiuin, cum cognovissenl quid nii- lis, quasi in tenebrarum latibulo abscondit. Qnas
netur Deus inipiis. Et iqnis a facie ejus exardescit: niiniriim cxcitatis noslrx lenebras cum studiose
Etflagranliacharitatisposlpoenitentiamdcnotitiaejus conspicimus , mentem ad lamenta rcvocaiuus. Flct
Cxardescit. Carboncs succensi sunt ab eo. Qui jain cnim cxeitalem ,
quani foris patitur , si humililer
iiiortui crant, dcserti ab igne boni desiderii, ac lucc memiuit quod ,
inleriori luminc privatur. Cumque
justitix , eifrigidi , tcncbrosique rcmanserant, rur- tenebras ,
quibus circumdatur , rcspicit, splendoris

sos accensi ct illuminati rcvixerunt. » iiitimi ardenti sc desiderio allligit , omuique inten-
/."/ inclinavit ccclum, ct descendit. « Et humiliavit D tiimis nisu seinetipsa conculit , el supernam lucrin,
juslum, ut descendeiei ad hominum inlirmitatem. Et quam condiia deseruit, repulsa quarit. Undc fit ple-

catigo sub pidibus ejus. a (Caligo ejus sub pedibus, rumque, ut in ipsis piis llelibus illa intcrni gaudii

ijiiia iton ea ciaiitaie ab inferiorihus eernitur, qua claritas erumpat, et mens qux in tempore prius e;c-

in supcrioribus dominatur.) Impii enim. qui terrena ea jacuerat , ad inspectionem fulgoris intiini L , su-
sapiunt, e;i!igine malitix sux non cognovemnt eum :
perius vegetala convalescat.) In circuitu ejus taber-
tcrra eniin sub pedibus ejus tanqiiam scabellum pc- nacuiutn ejus. Conversi tainen ad ipsuin ambiunl qui
uaui ejus. • credunt ei, quia in ntedio eorum est , cum omuibus

Ea , qux
" parenthesi clausi, ea quoque, qux
bic A Eilil. in fine.

deinceps parenlhesi clandam noverit lector, non ,

» Qux sequuntur, donec pervenias in his etiam :

iii Augiistiiii Enarratione inveniri sed inserta ex , nec in Augustino, nec in Gregorio reperi.
Gregorio allcgato in locum huuca Paterio, quem si ' Ituisus nos docel Angustinus.
vult consulal leclor.
,
* H.ec diligentissime pro more exscripsit cx Palc-
Ut nemo : rursus habes iu Augustino.
'•>
rio, ideoque e\ Gregorio, Claudius.
ileniin iu Gregorio bxc perquire.
' h Eilil., suspiriis, aptius, ut arbitror.
 715 QILESTIONES XXX SLPER I.IDROS REGUM. - LIDER II. 714
icqttalilcr favet, in ijiiibns, tanquam in labcrnaculo, \ muliiiudine aquarum. Assumpsil me de multitudinc
balntat lioc tcmpore. Tenebrosu aqua in nubibus ae- populorum. »

ris. Hec proptcrca quisquamin illa luce, quoe futura Emit medeinimicis meis furtisrimis. < Eruitmc>
cst, cum ex lide ad spcciem venerimus, jam se cssc de inimicis meis, qui pnevaluerunt ad alfligcndam,
arbitretur, si Scripturas ivcie intelligit. In prophetis ct ad pcrvertendam istam lemnoralem vitam meam.
cniin, alque in ninnibus divini vcrbi prxdicatorihus Et ab his qni odcrunl me quoniam confortali sunt
,

obscura doclrina est « (quia anic adventuni Donii- supcr me : quandiu sub ipsis sum ignorans Deum. •
ni, dtim oceultis sacramentis gravidi , mysteria iin- l'rtvveneruntme in dieafjliclionismcw. i Prioresmi-
nicnsagesiarcnt, intuentiumoculis,eorum intclligeii- hinocueruiil in tcmporc quo mortalc, et laboriosum
tia caligabr.t.) i corpus gero. Et factus
est Dominus firmamentum

/'iyc fultjorein compectu ejus : < i;i coiuparalionc meum. Et quoniam amaritudine niiseriarum firma-
fulgoris, qui cst in conspectu manifestalionis ejus. mcntuui terrenae l voluutatis contiibulatum
, , atquc
! Nuba ipsius transicrnnl. Prxdiealores verbi ejus, convulsum esl , factus est Dominus lirmamentum
non jam Judxx Gnibus conlinenlur, sed transierunt meuin. >

, ad gentcs. (Univcrsa mundi spatia miraculorum Et eduxit me in laliludinem. < Et quia carnales
. claritate percurrunt.) Grando ci carbones itjnis. Ob- B paticbaliir angustias, eduxit mein spiritualem latitu-
i jurgalionis figuralx, quibus velut grandine corda du- Eruitme,quoniamvotuit me. Antequam il-
dincnifidci.
ra lundunlur. Si autem terra culta, el mitis, id est lum egovellcm, cruiune de inimicis meis polcnlissi-
pius aniinus exccpcrii , durilia grandinis in aquaiu ,
mis, qui inibi invident jam volenti eum, cl ab bis qui
id est lerror fulguratx. , ct quasi congelatae objurga- oderiinlmc, quiavoloeum. >

lionis in dociriuain saiiantem resolvilur. Iguc au- £( reiribuct milii Dominus secundum jtistitiam
tcm charilalis accensa corda reviviscuut. Il.ec otiinia meam. Reiribuct iuilii Domkiussecundum justiliam
<

in nubibus ipsius ad gentes transierunt. (

Quia vidc- bonx volunlalis, qm prior prxbuil miseiicordiam,
iiccl sancti viri corda audienlium , et terrentcs fe- antcquam haberem bonanivobintalein. Et secuntlum
riunt, el Llandicntes infundunt. Nainqucmadiiiodum puritalem manuttm mcarum rclribuet mihi. Elsccun-
feriant. prophcta noster tcstatur dicens(Pso/. cxliv, diiin puritalem factorum menrum retriliuet mibi,
C) : Virtulem terribilium tuorum dictitl, ct magnitu- qui tribuit milii , ut bene facc-rem , cducenJo nic in
dinem luam narrabunt : ct qucina.lmoium blan- latitudinem lidei. >

dicnlcs vigcnt , scculus adjunxil (Ibid., v. 7) : Me- Quia eustodivi vias Domini. < Ut in •
latitudincm
moriam abundantiv suavitatis luie eructabunt. Et bonorum operuin, per fideni sunt, ct longanimi-
(|uae

justilia lua exsullubunt. ) > Q tas perseverando consequatur. >

Et intonuit de ccelo Dominus. < Et evangelica fidu- Nec impie gessi a Deo tnco quoniam omniajudi- ,

cia cjus in eonspectu meo suni sentper. < Quoniamom-

cia dc corde justi sonuii Doininiis. Et Ahissimus dedit
tocem suam. LU haberemus eam, niajudicia cjus, idesl<i per misericordiamjustorum,
cl in profundo rc-
et pojnas iinpiorum et flagella corrigendorum
ru.n humanarum auuiremus ccelestia. i ,
, et
tentationcs probandorum perseveranii contumpla-
Et misit sagitias suas , ei dissipavil eos. « Et eini-
lione considero. Et juslitias ejus non re;iuli a
sit Evangelislas pennis virlutum recla ilinera transvo- me.
Ouod faciunt deficicuirs sub sarcina earnm, et rever-
lanles, non suis, sedejus a quo uiissi sunl viribus.
lunlurad vomitum siiuin. >
El dispersit cos, ad quos missi sunt , ut aliis corum Et ero immaculalus corum co, et observabo me
essentodor vilae in vitam, aliis odor mortis in mor- ab iniquitale mea. Et relribuct milti Dominus secu/i-
tein. Et corusctiliones multiplicaeit , el conturbavit
dum juslitiam meam. « Itaque non solum propter la-
eos. El miracula multiplicavit, ctconturbavit cos.»
litudinem fidei , qux per dilectionem operattir , se:l
Et apparuerunt (onles aquarum. < Et apparuerunt etiatu proptei longitudinem perseverautix retribuct
qui facti eranl in prxdicanlibus fonles (luan. iv, 1 i) mihi Jjominus secundum justitiam incam. >
aquarum salicntium in vitam ;cternam. Et revelala D Et secundum puritalem manuiim mearum retribuct
sunt [undamenla orbis terrnrum. Revelati sunt pro- mihi in conspectu oeulurum rjus. < Oiiouiam
q:i;e
phelx, qui non inlelligebantur supcr quos xdifica- videnlnr, tcniporalia suni
,
;
quae aulem non videnlur
rctur orbis terrarum credcns Domino. Ab increpatio- ;cterna sunl, quo p^rtinet aliitudo spci. >
ne lua, bomine clamanlis (Luc. x, 9) appropinqua- :
Cum sancto sanctuseris. < Esl eliam occulta pro-
vit super vos rcgnum Dii Ab increpatione spiritus :
fundilas, qua intelligcris ciim sanclo sauctus cris,
ira- tua; dicenlis (I.uc. mii, 5) nisi paenitev.liam quia tu s:;nctifieas. El
: :
cum viro innocente innocens
cgailis, omnes simililcr moriemini. »
eris : cl quia nuili noces , sed criniculis peccatorum
Misitde summo, ct acccpit mc. < Vocaildo exgen- suorum unusquisque constringitur. >

libus in bxrcditalem gloriosam , Ecclesiam , non Ei cum clccto elecius eris. i Et ab eo quem eligis.
habenlem maculam, aut rugam : Assumpsil me de elegeris. Et * cumperversis subrerteris. Elcum pcr-

• Tradiisubscquenlia Paterius, ideoqueGregorius. d Edit. ct pramia jtislorum.

b E lit. voluptatis. e Edit. pcnersus eris.
c Edit. latiiudo.

1'iTROL. CIV.
71f> CLU DII TAURINENSIS EPISCOPI 7!G

\frso vidcris perversus : * ob quod eis non favcs, A quilla , et mollia , sed etiam per nspcra , el durs

perversus esse vidcris ,

quoniam dieuni non est rec- iraiisinius. I.ene ergo per psalmislara dicilur : Qui
i'i vi.t Domini . et ipsorum via non est recia. > pcrfecit pedes meos lunquaih cervi. Cervus cniiu cuin
Quonium t» poy.utum liumilcm salvum facies. < lioe monlium juga conscendit, quxque aspera, quxquu
inilein pervcrsum, videlur pcrversis, quod conflten- se ohjKiiiiUsciilibusilligata,dato sallu liansgie.liliii

lcs pcccata stia salvos f.icies. Et oculos superborum ct absque ullo cursus sui obstaculo ,
6 insuperiori-
humiliabis. Ignorantes aulem I>ei juslitiam, et suaui bus elevatur. Iiaeliamelectorummcntes qua:que ,
sibi

volcntes constituere, humiliabis. > in boc mundo obsisteic, alque obviarc conspiciunt,
Quoniam in h illuminabis lucernam meam, Do- contemplalionis haltu transccndunl : et more cervo-
miue. « Quoniaui non cst noslnim lumcn e\ nobis. runi, despectis tcrrenarum reruin scntibus, in supcr-

scd tu illuniinabis lucernam incam , Domine. heus na se evehunt. >

meus, illumina tenebras meas. Nos cnini peccalis El super excelsa sialuel me. i El super ccelestcm
nostris tenebrx sumus , scd Deus mcus illuminabit babitalionem liget intenlionem meam, ut iinplear in
lenebras mcas. > (EpU. ni, lfl) omnem plenitudinem Dei. >

Quouiam a te l
eripiara tentatione. « Quouiani non Qui docet manus meas ad pralium. « Qui doeet
me, sed a te , eruar a leiilatione. Et in Deo meo " me operari ad supcrandos iuimicos, qui nobis inler-

transgrediar murum. El non iu ine, sed iu Dco mco cludere ceclestia regna conantur Et posuisti, ut ar-

lransgrediarmiirum,qucmintcrhomincs ctcoelestcin cum a:reum, brachia mea. Et posuisti infaligabilem

Ilierusalem pcccata ercxerunt. > intentioncm bonorurn operum ineorum. >

Deius meus , immar.ulala cst via e.jus. i Deus meus El dedisti mihi protectionem satulis mea: : ct dex-
iion venil in lioiiiines , nisi mundaverint viam fidei, tera lua suscepit me. < Id est favor gralke lux stis-

qiia veniat ad eos , quia immaculata est via ejus. cepit me. Et disciplina tua direxit me in finem. El
Eloqnia Dommi ignc examinata. Eloquia Domini b correclio tua ine deviare non sinens , dircxit , ut

igne >' examiiialiouis probanlur. Proteclor est om- quidquid ago , in eum linem referam , quo > coro-
ttium speranliumin se. Et omnes, qui non in se ipsis, netur inibi. Et disciplina lua ipsa me docebit. El ea-

sed in illo sperant , eadcin tribulatione non consu- dem correclio lua mc docebit pervenirc ,
quod di-

inentur : spes cnirn scquitur fidein. > rcxit. >

Quoniam quis Ueus prwler Dominum ? « Cui e servi Dilatasli grcssus meos subter me. i Nec impediciit
siimus. Etquis Deus, prxter Dominum, quem, post carnales angusiiai, qtiouiam latam fecisti charitatcm
bonam servilutem tanquam bsereditatem speratam ^ meam operantem bilariter, etiam de ipsis, quse sub-
filii possidcbimus? > ler me snnt mortalibus rebus, el meml ris. Et non
,

Dcus qui prcccinxit me virttae. t Deus qui rne prx- suntinfirmatavesligia i».ca. Etnon sunl infirmala sive
ciuxit , ui fonis sim : ne dillluenles sinus cupulita- itinera mca, sive signa ,
qux impressa sunl ad imi-
tis impediaut opera, et gressns meos. Et posuit im- landum seqnentibus. >

maculatam viam meam. Et posuit immaculalam viam Perscquar inimicos meos , et comprclicndam illos.

charitalis, qua ad illum veniam, sicul imraaculala est t Persequar affeclus carnales mcos, nc ab eis com-
fides, qua vcnit ad me. > pnhendar : sed comprehendam illos.ut absunianlnr :

Qui pcrfccit pcdes meos tanqnam cervi. t Qui per- E> non convertar douec defuiant. El ab ista inlen-
ferit amorem ir.cum ad transcendenda spinosa, et lione non convertar ad quielcm, donee deficiant qui
umbrosa implicamenta luijus saxaili. f
Cervos, spi- obslrepunt mibi. >

rituales viros appcllat propter alacritalcm vcloci Et confrinqam illos ; ncc polerunt starc . « Confrin-
cursu : robustoruni enim menles in Dco immobili- gam illos, nec durabunt advcrsum me. Cadent subtus
ter f\xji lanto adversa quoeque despiciunt quanto , pedes meos. Dejeetis illis, prxponam aniorcs, qnibus

cernunt ,
quoJ contra prxccpta condiloris cxcre- ambuio in xternum. >

scuul : prxmia prxstolanles vi-

xternitatis quippe , y. Et prcecinxisti me virtutc nd betlum. < El constrin
pugna
res ex adversitatibus suinunt, quia crcscente xisli fluentia desideria carnis mcc, virtute , ne in

gloiiosiorem sibi non ambigunl manere victoriam. lali pugna prxpedirer. Supplantasti insurgenles in me
Sie ilaque electorum ilesideria dum premuiuur ad- subter inc. Decipi fecisli cos, qui mc insequebanlur,
versilate ,
proliciunt , sieul ignis flatu premilur, ut. ut subler me (ierent, qui super me csse cupiebant. >

crcscat ; el unde quasi extingui cernitur, iude robo- Et inimicos meos dedisii milii dorsum. « El inimicos
ratur. In co naraque ostendimus , quautaad Deum meos converlisti . et dorsum mihi eos fecisti esse
cupidilate flagramus, si non sobim ad euni per Irau- idest, ut sequereiiliir me. Et odiohabcntes me, perdi-

a Verba luuc ol> quod [id cslob bor tpiod] eis iwn
: ter alacritatetn veloci cursu [id esl in veloci cursu
faves pcrversus esse videris liesoiit in oditis. seusi vis, iv/orisnnsi/s, Ci.iudiisuut : rcliquaGregorii
Etiit. illuminas. Et rcvera deineeps repelit, illu-
!j
Magni allegati a Palerio ex lili. \vi Moratium [num.
ininabis. 1\. aliaseap. 1(1, oliin 10.
c Edit.j eruar. 6 Sic Paterius, scd in vulgato S. Grcgorii libro in
11
Etlit., tributa ionis. tuperiora.
Etlil., servimus. t>
Edit. correptio.
f
Yerbahx" cervos,spiriiuatesviros appeUat prop-
.
1 Edil. coluvrclur tibi.
717 QU.ESTIONES XXX SLPER LIBROS RF.Gl.W. - LIBER II. "IS

disti. Alios autein cnrum, qui in odio perdurarunt, A Et nomini tuo psallam. Et laiitis innotesces bonis
disperdisti. »
operibus ineis. >

Clamavcrunt nec erat qui salvos faceret. « Qtiis Magnifitans salutes rcgis ipsitts. i Dcus qui ma-
enint satvos laceret ,
quos Ui non faceres? Ad lio- gnificat, ut admirabilcm, faciat salutes , quas ejus
minum nee exauiivil eos. Ncc ad qucmlibet, sed ad tllius dat credenlibus. Et facient misericordiam
Doniinum clamaverunl, nec cxauditione dignosju- Christo suo. Dcus (|tn facit niisericordiam Cbristo

dicabit non recedentcs a malitia sua. » suo. Dtivid, el seni ejus usque in scccuium. Ipsi libc-

Et comminuam illos , ut pulverem juxta » ftciem ratori inanii polenti,t(ui vicil Imiic mundum, et eis
venti. « El commintiaiii illos : aiiji cnim sunt, non «, quos in evangelio genuit in aetcrnum. »

recipicntes imbrem misericordia: Dci , ut elati , et

« Qu.-ecuniquc in boc Psalmo dicta sunt, quae ipsi
inflali superbia ab spe firma, ct inconcussa tanquam non proprie Doniino , id cst capiti Etxdesi.-c f con-
teir* solidiiatc, et stabilitaie rapiantur. Ut luittm gruere possuut , ad Ecclesiam refcreiula sunl. Tolus
platearum ielebo eos. Per latas ,
quas multi anibti- enim Cbrislus hic loquilur, in quo sunt omnia meni-
lant, pciditkiDisvias, luxttriantes, et lubricos delelio bra ejus. »

eos. Hwc
»
(// lieg. cap. xxm , 1.) autem sunt vcrba no-
Erucs me dc contradiclionibns )inj>uli. < Erucs me vissima, qux di.vil David filius Isai. Verba uovissima
de contradictionibus eorum, qui dixcrunl : Si tliini-
David non finienda ped perficicnda, jion con-
dicit ,

serimusciini vivum b , oinne saculuni post euui iliit. •

siMnenda, sed qiweeunclis fidelibusperfectionis ple-
Cunstiluet me in eaput ijenlium. Populut quem non
pjjLudjnem coufcraut.
eognavi ,
e serviet mihi. t Populus gentium ,
quem
(
Vers. 2.) SpMtus Domini locutns e$l I"
tu-per tne,
corporali pnesenlia non visitavi , servivit milii. In
cl eermo ejus per liuguam ttieam. Spiritum Doniini,
obauditu aurit obedivit i/tihi. Nee oeulis me vidil,
Spiriluni Sanctuiti dicit sermo Dei Cliristus F'bus :
sed recipiens prscdicalores meos iu obaudilu auris
Dej accipitur, ipsc enim Cbrisui$ est Cliristus Dci
obaudivit railii. >

J*icob.
Filii aticiii mcniiti snm ntiki. « Filii non nici tli-

ceudi, sed pniius alicni, quibus rccte dicitur : Vos ex ( l'crs. 0.) Pramarieatores autem quasi spinte evel-
patre diubolo eslis, mentiti situt mihi. Fitii alieui inve- tenlur universi. Praevaricatorcs Jud:ei , atquc h:ere-
icravcrunt. Filji alicni, quibus ul rcnovarcnUir, no- Uci suut vclut spinaj de Ecclesia, qu;e esl terra vi-

vuni lestaiuciiiiini altuli, in d veterem bomiflciu re- ventium , avulsi , atque xlcrno iucendio conibHSti
niauscruut. El claudicaverunt n scmitis suis. Et tan- peribunt.

quam uno petle debilcs, quia vetus teiienies , iiovuin *j (Vcrs. 8.) Hwc uomina fortium David : sedens
lcslamentum respuenuit, claudi e/1'ceii sunt, etiam in cathcdra sapientissimus princeps inler Ircs, ipse est
in ipsa vclcri lcgc potitis suas tj.isiilioiies sequeiitcs, quati lcncrrimus ligni vcrmictdus, qui oclingentos in-
quam Dei. (Mattii. xv, 2) CaJjjiuniab.iiitur cniin de terfceit impelu uno. i Non Gcsliaa , i ut quidam pu-
manibus non lolis , quia lales cranl semiuc , quas tant, scd ipseDavid cst diciusquasi tenerrimus ligni
jpsi feoerant, ct consueludine lijverant, abcrrando vcrmicuius. <IVr t[iicni virtus siiiitil bellica, el modc-
sb c itincre preeeeptorum Dci. sla viri tlcsignalur civilitas. Quia videlicet sicut ver-
Viril Duiuinus , t1 baiedictus Dcus meus. « (tiom. miculus quidem, etfragilis toto suo cor-
ligni tener

xm, G) Secundum aulcni carncm sapcrc, mors est. pore , nec non ct permodicus apparet nihilominus ,

Vivit Dominus, et bcnedictus Deus mcus. Et exattetur tarncn forlissimum ligni robur exeJens , consumit,
Deus sululis meee. Et non terreua coiieuctudinc (c el cariosum reddit. Unre a lercndo ligna lcrcdc- ,

Deo sabttis meae sentjam : ncc lerrciiuia ipsanu sa- nis nomen babet : sic ille affaliilis omuibus doini, el
lutcui, sed in exceJsode iJJo sperem. > quietus , alque liumilis vidcbatur, al in certamine
Dcut qui dtts vindictam mihi , et subdis populos publioo robustnm sc , atquc inlolerabilem bostibus
sub me. < Dcus qui vindieas iuc , subdendo sub roe cxhibeliat. > Absurdum nonest, uthi tres fortissimi,
populos. IMerator mcus de inimicit niei» , ciaraanti- " David , et Elcazar, et Samaa, intelliganttir Trinilas,
bus, cruciftje, erucifigc, Judais. » Deus Pater , ci Filius , et Spiritus sanctus : ad quo-
Ab insui tjeuiibus in mc exttllabii mc. < A quibus rum sequalitatem taeteri forlissiui) noa pervenerunt.
Ju Ixis insurgeuljbus in ine paiLentem, cxallahis me (Vcrs. 14, elc.) « ltem k ipseDavid in prxlio Philisti-
rcsurgenlcm. A viro iniquo crues me : A regno eo- norum cum sitiens versaretur in bello , et aquam
inin iniquo f
cripies me. » qiuererct : Quis milii potum dabit, ait, de lactt, qui
Propterea confitebor libi in tjnilibus, boniiuc. « Pro- rst in Bethleem ? Et ad portas erat iter cisternx :

l
ierea tibi per nie confilel unlur geiiles , Domiae. ti David ' interfusus hus;ilii<, etcum niedia htssii-
•
Edil., anle. b Vulgata per me. :

'•
Joan. .vi, 4-8. In eiHlisdcest. vivum. ' UaiC compares ctun iis, quse tradidit Reda {<jna'-
c Edit., tervimt. Hevera in cxplicaiione habctur : stionc ;ij ti njunifesto perspieies Claudimn ea ex
senivit. prxclarissimn boc doctore excqiissc
J E it., m vetere homine. Jesbutnn Par. I, ix, II.
i

• Eilit , itineribut. u lsidorus [cap. i, in lib. II Reg.] subsequaiiiu

'
Edit. , erues. inmiit.
E hlit, /vus credentet Evangelio. ' Intcrctusus lcgctiiiini arbitror.
 CLALDIL TAURINEXSIS EPiSf.OPI 7*0
;i!)

liaro cinxeranl scpia castrorum. Pracciderant Ires A [Vcrs. 1(1, clc.) Ad lianc aqnam hauriendam ir-

viri niiiliiinilir.cm advcrsarionini et liauscnint riipcrtml eatlra Philislinorum tres forles , Abisai

aqnam de lacu, qui erat in Bethlcein ,

et obtulerunt frater Joab, et Banaias filius Joiadae. (Vert. 20.) Iste

regi bibendam, sed rcx noluit bibere el

b profudit
,
Banaias pcrcussil duos leones Moab , el ipsc desren-

illani Domino dixitque non conlingat mihi hoe

: ,
dit , et percussit leoncm media cislcrna diebus
in

faccrc, ut sanguiinin virorum, r/ni abicrunl r

, ex un - nivis. > < Quonmdo sit factum, Josephus narral apcr-

mis UloTum bibam. \ icit ergo naturam , ut sitictis lius : quod videlicet cisterna fucrit nimium profun-
non biberel, ct cxomplum i!e sc prxbuil ,
qno omnis da, qiue tcmporc hyemis cum essent omnia nivibus
r-xercitus tolcrare silim disceret. Quodsi altius vclis plcna , ip-a quoquc nimio nivium aggeslu fucrit

speciare, cl iotrospiccrc mystcrium, siticbal David, coaequala, quam cum leo supcrveniens periculi ne-

non aquam quae esi in Belhleem sed orinndum in ,

scius incidisscl, ibidem conclusus grandi rugim cla-

eadem Bethleem ox Yirgine Chrislum in spiritu marel : accurrebar.t bomines videre ,

quod esset, ct

pr.Tvidenat. Ergo volebal bibere, non aquam llunii- dum cnm aiiis ad lale spcctaculum advenircl el Ba-

nis, sedlavacrum es laicrc Christi pluentcm hoc •' : naias, dcsiluit slalim in cisiernani.cl aggressum mc-
est,non aquarum sitiebat elemenlum, se.l sangni- diib in nivibus interfecit leonem. >

nem Chrisli unde eliam non bibit aquain oblatam, r

:
(Vers. 25, 24, etc.) Dehinc i lcxitur calologus viro-

seil Domino fndil signiflcans sitirc se Chrisli sacri- rum fortium in (igura sanctorum ,
qui forlitmline

ficium, non nalorae flucntem, sed illud sacrificium, virlutum honi oporis , ct scienlke divinae Trinitalis
sitirc fonlem non lantiimmo !o se ipsos ah hoslibus maligt.is
in qnoessct rcmissio peccatorum, illum fulli,

aelernum , non «jtt': periculis qnaereretur alienis, scd defendunt, verum intirmosquoslibet proiegunt.

pericula aliena delcret

v Peccat posl h:or David populuni numerando :

« In hoe faeio c cogitandum summopcrc est, qnan- praecipit enim David Joab, ut perambularel lolum
tum ad inores hoininuni pertinet , ut qui se illieila lsra'.l , (Vers. 2) ct affcrrcl numcrum populi : el

meminil commisissc , a qnibusrlam eliam licitis stu- h.ec idco Scriptura dicit, (Vers. I) quod furor Domi-
deat abstinere : quatinus pcr hoc conditori sno sa- ni ciepil irasci contra lsrael. ' i Quod in boc facto
lisfaciat : ut qui commisit prohibita , i scmetipso aliud demonslrslur nisi quod sic pro qualitalibus
abscin lerc dcbcaleliam concessa, ci se rcprehendat subdilorum disponuutur acla regenlium , ut saepe

iu minimis, qui se mcniinit in maximis declinasse pro malo gregis eliam vcre boni dclinqii.it vita pas-
'

(Exod. \\, 17) : Lcx certc vetcris tcsl.imentialicnam toris? Illc enim , Deo altestanle, lauilatos , istc su-

itxorem concupisci prohibet, Regem vcro loriia pernoruni myslerioruro conscius David propbeta, tu-
jubere militibus , \ol dcsidcrare aquain ,
non pcrna- C more repiMitiiia- elalionis inflatiis popubim nume-
liler vetat. El cuncti novimus, quod Davil concii rando pcccavit, et tamcn vindtetam populus, David
pisccniix mucrone transfixus, alienam conjugesn, et pcccante , suscopit. Cur hoc?quia vidclicct seeun-
g
appetivit, ei abstulit, eujus culpain digna vulnera dum meritnm plebium disponuntur corda rcctorum
sunl sccuta malum quodperpetravil.perpoeni-
: ci Justusvero judex peccantis vitium e\ ipsorumani-
lentiic lamcnta correxil. Qui cum longc posl, conlra madversiono corripuit , ex quoruin causa pcccavit,
bostiiim cuneos sedercl, aquam bibcrc de Bcthlce- sed quod ipsc, sua scilicet voluntatc superbiens , a
nus cislerna ox desiderio voluit, rujus clecti militcs culpa alicnus non fuil, vindictam culp;e etiam ipso
iuier calervas adversanlium roedias erumpentes , suscepii. Nam irasarviens, qnae corporaliter populum
aquam qtiam rcx desideraverat , illaesi detulerunt. pertulit, rectorem quoque populi intimo cordisdolorc
Sedvir flagellis eruditus, semelipsum prolinus cum prostravit. C^rtum vcroest, quod ila sibi invicem, el
periculo militum aquam desiderasse reprehendit rectorum merita connectanlur, el plebium ul sarpe ,

eamquo Domino fundens, libavit : sieut scriplum ex culpa pastorum, delorior fiat vita plebiumetsarpe
h
est libavit cam Domino.
:
In saerilicio qilippe ex merito plebium mutetur vila paslorum. Sei quia
Domini cffiisa aqua conversa est ,
quoniam culpam reclorcs bahcnt judiccm siium, magna caulela subdilo-
concupisceati.e mactavit per poenitontiani repre- " nimest, non lcmcre vttam judicare regentium. Nequu
beusionis susc. Qui ergo quondam concupiscorc enim frustra per scmeiipsum Dominus (Malth. xxi,
alienam conjugcra ncquaquam timuit, poslea etiam, 12) a?s numniulariorum fudii, et cathedras venden-
qno.l aquam concnpisset, expavit. Qui cnim se illi- tium coltimhas everlit : nimirum significaiis ,
quia
cita pcrpetrasse meminerat, contra scnietipsum jam per magistros quidcm vitam juJical plebium , sed
rigtdus, etiam a licitis abstinebat. pcr semci'psum facta evaminat magistrorum : quatn-

Praceuerunl. Sel praestat nostri Codfcis lrotio. bera infligit.

b Perfudit, ut arbitror. > Edit., socrificium.
c Yulgata, et animarum penculuin h'<bani. Error Hsec docuilBeda ipiaest. -10.
•

aliqnis hic incssc videtur Noniv.illa ex Isidoro desumit Clattdius

i sed ila ,

' flucntem. invcrlit, ac mutat, ut aliurn plane sensum ea ha-

e
Subsequentia ex Patcrio ideoque cx Grcgorio , beant. Vide capnt7 in lib. II Kog. Isidori.
dcsumpsil Cbu lius. Vide obsecro Gr gurii homili nu v 11 Reg. cap. xxiv.

54, in Evangelia [iimn. lb'J. 1

Subsequentia habes in Paterio [cap. 251 ideo-
' Eiiil. dtli/tiisse. que ; Gregorio, ex cujus comroenlariis in Joa. [lib.
i

6 ScJ certe oaucro tuinera nou ver-

EJit. verbera. xxv, num. 55] desumpsit Paterius.
7il QL.ESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LIBER III. 729

vis eliam subdilorum vitia ,

qux a magistiis mo.'o A tur : eirursum qui subjecti sunl , rcctorum suorum
vel dissiiuulaiilur judicari, vel nequeunt , ejus pro- acliones judicant : et si ipsos rcgiincu tencre conti-
cnl dubio judicio reservantur. Igitur, dum salva lide geret, se potuisse agere niclius ptitaul. Lnde p!c-
res agilur, « virtus ex nierilo est, si quidquid prioris rumque fit, ut rcctores miuus prudenter ca ,
quac

est , toleratur. Debct laiiien bumiliter suggeri, si agcnda sunt, videan!, quia eorum oculos ipsa ncbula
forlasse valeat, quod displicet, emendari. Sed curaii- clationis obscurat, ct nouunquam is qui subjectus
dtim siiminopere cst, ne in superbiam transeat justi- est, hoc cum prxialus fiierii , facial ,
quod ddduni
tiaj inordinata defensio ; ne dum reclitiido incaule lieri subjeclus arguebat. El pro co ,
qnod illa, qtia;

dirigitur, ipsa magistra rectitudinis liiimilitas amil- judicaverat, perpetrat, salteui quia judicavit, eru-

latur ; ne eum sibi praiesse quisque despiciat, qucin bescat. Igitur sicnt praelalis curandum cst nceorum
< supe-
forlasse conlingil, ut iu aliqua actione reprchendat. corda sestimationc singulari sapientiae locus
Contra hunc tumorem superbise subdiforum mens ad rius extollat, iia subjeclis providendum est, ne sibi
cnstodiani humilitatis cdomalur : si innrmitas pro- reclorum facla displiceant. Si autcm magislrorum
pria incessantcr attenditur . nain vires noslrasvera- vita jure repreliendilur, oporletut eos subditi eliam
citer cxamiuari ncgligimus : et quia de nobis for- cum displiccnt Scd hoc est soleiler
venereulur.
lia » crcdimus, iJcircoeos, qui nobis pradati stint, B jntuendum, ne aut quem vencraii neccssc cst, irai-
districtc judicamus. Quo eniiu nosmetipsos miutis tari appetas, ant quem imilari despicis,
vencran
agnoscinius, eo illos , quos reprehendere uilimur , contemnas : subtilis eieuim via tcnenda est recn-
plus videmus. Singula li.ec inala siinl ,
quae sajpe tudiuis, et humilitatis, ut sic reprehensihilia magi-

a subditis in c pradaiis , sajpe a pnclatis in subdi- slrorum facta displiceant qualenus subdilorum mens ;

lis coraniittunliir , quia et omnes subditos lii ,

qui a servanda magisterii reverenlia non recedat. >
praesunt, minus quam ipsi sunt, sapientcs arbitran-

- subditos.
* Edit., virtttlis esl meritum. « Edit., prwtatos
b Edit., (ortiora. <•
Edit., iupchur.

INCIPILNT CAPITIJLA LIBRI III.

De seneetute David, el succcssioue Salomonis, et nuttii- r De m n-e sereo.

iie ejus. De basilms decem, ei luter bus.
Devisionc, quaui vidit in Gabaon Salomon, ei sapfentia Quod iu regioue Jordanis facla sunl vass doiniis Do-
ei collaia, ei judicin diurum mulicrutn. miiii.
De co, quod scriplum sl , qund Salomon tria millia pa- De alt.ii ulroque.
'i

rabolas ediderit, et luerunt carmina ejus quinque u.illia , De rr.ciisis decein aurcis domus Domini.
d sputaverilque a cedro usque ad hyssopiun. De decetn catidelabns.
(juomodo Hiram rex Salnmonem in operetempli juvent De cardiuibus osliorum et perfectione domus Do- ,

Owt oprrarios Salomon in opere templi liabuerit. niiui.

De quo i.qiide lempluui sii faelnm. I bi veiierunt cuncli senes ex Israel acl rejjein salouio-
Ouando, vel uiii ardJicaluni sil teuqilum. nero, el Hierusalein el dclulerunt arcam de Siou
,
ct :

Uujus iii«ri9urx> sil factum. iuleruni s.icerdotes aicani fcederis Domini in oracu'o tem
De feiiestris, el tabulis ejns per g.vnini. pli et post h;ec diril , quod eminerenl vecles, appare-
:

De ascensn, et facluns iuedii, ac teriti taliernaculi. renti|ue suinmitales eoruin foris •aiictuaiiiim anle oracu-
lii parietes cedro, ae pavimeutum sitabieie intextum. lum. Dicil etiam, quod uon essel abud iu arca teslamenli ,
De dMiucla mensiira templi ipsius, et oraculi nisi du:e talwUe lapidex quas posucrat in ea Moyses m.
,

lil omnis domus sit cedro vestila, el auro. Oreb.

Ut altare oraculi cciiro , et au o- nebula, qua? apparuit in domo Domiui.
De
De clierubin fai lura. classe Sidomonis, atque Hiram , qus; ibat per aiinos
De
lil paries sciilplus, 1 1 pavimentam sitauro veslitum. siugulos iu 0;Jiir deferre aurum , siniias, paios, ct l.giu
De ingressii oraculi, sive tcinpli. thvina.
De atnis doiiius Doiuiui. 'De throno Sslonionis, et abiuilaiitia argenti, el auri
(,'noi anuis lempluni sit xdiflcalum. Hierusalein.
Ue Columuis areii D De casu Salouionis, el line nialoriin ejus.

1NCIPIT LIBER III.

{III Ileg. 1.) Sennit David, ungitttic|uc Salomon pcccalorum rcconciliamur Dco. Eicnim (
Rom.
in regem super omnemlsrael in Gihon, ut impleretur v, 10), eum iiiimiei essemui recuneiliali sumus Ueo
:n illo illa promissio, qttx facta est ad David (II per morteni filii ejus, ideni ipsc est, illc pacificus,
lifij. vn, 5, 12, ir>) : Xoh tu (cdificabis mihi domum, B qui fccit Htraque unum, el midium parietem ma-
ted filius tuus, qui egredietur de utero tun. ln quo cerke solvcns, iiiimicitias in carne sua, legemque
quidem fulur.c rei imago facta csl, in eo cjuod leiti- mandalorum decrctis evacuans, ut tluos condcrel in
pluin aedificavit, et pacem habuil seciindiiin iiouicn se : in umun novitm hominem faciens pacem. Et ve-
suuni. a i Salomon quippe interpretatur pacifieus, ac niens cvangelizavil pacem his, quilonge, etpacem his.
pcr hoc illud vocabulum illi vcrissitne congruit, per qui propc. Ipse in Evangclio dicit(/o. xiv,27) : pa-
qncm nicdiatoieni c\ inimicis, acecpta rcmissione ccm meam do vobis, pacem relinquo vobis. llis, ct

Desiimpta sunt suhsequenlia ex cnarralione

» Eph. xi, li. Hiec exscribit Isidorus cap. 2 iii

Augnstini in Psal. lxxi [numwo ipso primo]. III Reg.

 CLAUDH TALKINENSIS EPISCOPI TH
nliis mullis lcsiimoniis Dominus Cliristtis pacijicus \ lurbant, ut qiuc sul>leva!a immcnso niuncre cxultat,
ei»e monstralur. • Nam iit quod scdiftcavit teni- etiam tcnlalionc pulsala, quid sit. invcniat. Sic lle-
|ilmit excellcfitissimum Domino, ct ibi Cbristum lias, et visitatns dcMiper, sernione ciclos aperuii, et
signiticat, qui Kdiflcavil domnm Dr.o in ceclestibiis, tamcn probatus, subito inflrmus per deserta fu-
non de lignis, el Inpictibnn, sed dc hominihus san- giens f nintium mulierem cxpavit. Sic Paulus ad
,

tcrlium coclum B
cliS) hor. cst Odelibus, quibus dieit Apostolus (I ducilur, paradisi penctrans se-
Cor. ni, 17); templum enim DeisanctUm ett, auoil tslis creta considerat, et tanien ad semelipsum rediens,
vos. » contra carnis bellum laborat (liom. vn, 21), legem
TribtiS floinitilbus vocalum fuisse Salomonem, aliam inntembris susliiict, cnjns in se rebellionc fati-
Scripturic mariifcstissirae docent, pacificum id cst gari.spiriluslegem dolet. Post h donalionera ergoinu-
Salonionem. Et Ididam , id est dileclnm Domini, ncris, idcircoDeus hominem probat, qtiia et collato
ct (Eccle. j, 1) Coeleth, id est Ecclcsiasten. Eccle- munere sublevat, el abstracto paululum, ipstira sibi
sias-lcs antcmGrxco scrmone appellatur, qui ccelum, bominem demonstrat. Quod eo usque procul duhio
id est Erciesiam congregat : quem nos mmcuparc patimur, quo delersa fundilus Iahe peccali, ad pro-

possumus concinnatorem, idestqui loquilur ail popu- inissa; incorruplionis substantiam rcforniemiir.

lum, et sefmo Sjus non spccialiier ad nniim, sed ad B » t In isto judicio Salomonis, ubi piiinum ha-
traivcrsos gencraliter dirigitur. Porro pacificus, cl liuisse judicium inler duas muliercs de pietate cer-
dileetus Dotnini ab eo quod iit regno ejus pax ftieril, tanles describitur, quarura in una dilcctio ardebal,
et cuin Ddniinus dilexcfit, appellatus est : nam et in altcra simulaiio subripiebat Christi figura fitii ;

psalmus rjtladragesimus quartus, et scpluagesimus tihi mulicr illa improba plebs scilieet synagogic vel
primus : Dilecti et pacifici titulo praenniantur, qui haereiicorum vere matris, hoc est Eeclesix Gliuna
taraetsi ad prophctiam Cbristi, et Ecclesiae pertinen- appetebat : quera i non ut reservarct, sed rcvera
ieS| fclicitalem, et vires Salamonis excedant, tamen ut iiilerimeret, cupiebat: sed sicut gladio Salonio-
sccundum historiara, stipcr Salomonem Cnnsdripti nis k dirimente, propri.c matris gemitti, iste verns

sunl. repertits cst parlus, i:a et spiritti Jcsu Chrisli do-

(Cap. tii, tv.) Abiil ilaque Salomon in Gabaon, et cenle, plerumque hi, qui a matre seducti, ct capti
immolavit ibi bolocaustum Domino : ubi apparuit ei sunterroie hasreiicorum, velsynagngce, iioiinunqiiain
Dorainus pcr noctem, ct examiivit deprecationem, mcrenlur pro senietipsis gementem recognoscere
qtiam poslulavit, deditque ci sapieutiam et scientiam, Ecclcsiam tnalrem : unde salis, convenienterquo
in taiilum ul nullus anle similis illi fueril, nec post il .ipparet, hanc mulierem, hxrciiOorum, vel synago-
lura Sufrecturus sil. Po9t acceptam aulem divinittis
^ g* figurasse impictatem, quae et suos nequiter nu-
sapienliam, mox lurpiura niulierum causa dc judicio triendo, interimunt, et alienos, quousque perdanl,
tentatur. b t Ubl nolandtim, quod poslquam Domi- illiciendo persuailent. Moraliter vero l in hac sen-
nus erroris nostri lencbras liieis su:e cognilionis tentia, quid aliud per malriim lactantiiitn nomina,
illuslrat, inox tentationis aculeo, visitando probal, nisi doclorum ordo? quid vero per cafum filios,

quia ct acccndendo corda nostra ad virttites provc- nisi disciptilorum pcrsona s gualiii? ISiiiit raagislri

hit et reccdcndoconcnli tcntalione permittit. Sienim nimirum vigilantes quidem scicnlia, sed vita dor-
post viitiitura riiuucfa, nulla tentatiorte c conCutc- niicnies, auditoreS stios. quos per vigilins pracdica-
retur, hoc se jam halicre animtts ex se ipso gloriare- tionis nutriunt, ibuii qund dicuiit, faCere negliguut,
d mitas tlona liaheat, et infirml-
tur. tlt ergo ea fii per soniniiini torporis occidunt, et negligendo op-
latem stiam liumilller agnoscnt, per accesstnn graii;e primunt ,
quos alere verliOrum laclc viilehanlur.
aj alta sustollitur et pi-r rccessuln, qnid ex se ipso Uinie plerumque, dmn ipsi rcprchcnstbiliter vivunt,
sit, probalur. QuoJ bcnc nobis cx hiStoiia biijus et habere discipuluS Vitse lalul .ihllis nequciint, alle-

sacr.r lectlnnis irtnuittir. Qui.1 Saleilton, ct diVinitus nos sibi attrahere conantur, qualeiuis tlum honos sc
aeccpisse sapientiam, et lamen post arceplam eaiii- ^. habere scquaces oslPiultitil, apud judieia homlmim
dem sapientiam, nieretricum statim pulsaliis quae- cxcnsent mala, quae agtint, et quasi pcr subdilomni
siione memoraltir. Mox enim, ut gratiain laiiue re- vftam, raortiferam tcganl negligentiam. Unde et il-

velalionis acCepit , certamen ttirpiiim mulierum lic mulicr, qiue filiura exstinxit proprinm, qusesivil
perttilit : quia nirairum saepe cum mcntera noslram alicnuni : scd lanien veram malreni Salomonis gla-
concessis viriutibus respectus inlimac e claritatis dius invenit, quia videlicel cujus fruclus vivai, vel
illuminat, hanc pfotimis cliam lubricx cogilationes cujus inlercat, in cxtremo examine ira districli ju-

* SubseVfiienlla pono in Isidoro l&mtum itiVeni. s Hapttts.

* HxcqilJe lineolis pro more notavi, cx Palerio, Dationem.
I»

ideoque ex Gregorio Magno Claudius sumpsit. Vide, 'Hactenus Palerius, Ideoquc Gregorius. Qure
obsecro, qua?. tradit ille lib. vui Moralium [num. subsequuntur, ex Isidoro didicit Claudius. Vide ca,).
W. cap. 29, alias 17J. iii libri lertii Reg. V. 17.
c Edit., coiictililuret mOx : glOriatur. i In edit., nisi ut reservaret, 6ed male.
4 Et firmitatis. i Diripienle, sed boc quoque male.
* Largitatis. i
Uursus redit Paterius, seu Gregorius, num. 1G
1 Vnam. et 17 lib. xxiii Moralium subsequcntia tradeue.
 725 QILESTIONES XXX SUPEK LlliUOS IIEGUM. — LIBEK 111. 72'j

diiisdemonstrat. Ubici ilhidcst solcrter intuendum, A " disputat, quia pravornm corda, ct luimilium judi-
quod vivcns filius prius dividi praccipilur, nt soli cat. Supcr tiijiin aulem disputavit, dum iu cruce pc-
postmodum matri reddalur : qnia in hae vila quasi pendit. Tunc cnim in cedro, saeouli arrogantiam in-

partiri concedilur vit.i discipuli, dum ex illa non- clinavit, quani etiam ad byssopihumililateni, idcst
uunquaiu altcr apud Deum meritum, alter vero usquc ad crucis slultitiam, ac contcinplibilem lidein

apud homines laudem haheie pcrmillitur. Sed 1'alsa deduxit. >

uialer, eum, quem non gcnuit, occidi non metuil;

(Capvt v.) Scquitur f
dehinc bistoria : i quando
quia arrogantes magistri, ei caritatis ignari, si ple- Salomon aediiicalurns dotnuoi Domino, qua?sierit

nissimum nonien laudis ex alienis discipulis conse- auxilium abHiramrege Tyri, qui erat amicus D.i •

qui ncqueunt, eoruni vilam crudcliter insequuntur. vid ouuii tcmpore, ci cum ipso quoque Salomone,

Invidire enim face sticcensi, noluut aliis vivere, qnos postquam regno potitus esl, paecm habcre jam coe-
conspiciunt sc non possc possidere. Unde cl illic pcrat, promplurnque mox Salomon ad adjuvandum sc,

pcrversa nnilier clamai («crs. 2<i) : nec meus sit, nec ii! omnibns cjus invenerit animum, ita ut artifices
istius. Ut enim diximus, quos sibi obsequi non vi- iili, cl ligna, el aurum, pront opus habebal, dedc-
dcnt, ad gloriam lemporaleni, eos aliis invident vi- rit . cujus beneficii gratia Salomon ci pcr annos
vcre per verilaiem. Vcra autcm mater satagit, ut B singulos plurimos tritici, et olei choros in cibuiu <lo-

cjus filitis saltim apud exlrancam sil, ct vivat ;

quia niui ejus dabat. Nulli uitcm dubitun, quod Salomon,
cnncedunt veraec» magistri, ul ex corum discipulis qui interprctatur pacificus, et ipso nomine, et sere-

nlii quidom magislerii laudem habeanl; si tamen iu- nissimo regni sui statu ilium siguilicet, dc quo dixit
tegritatem vitse iidem discipuli non amittant, per Isaias (ix, 7) : M ultiplicabilur ejus imperium, et pa-

qu»2 pietatis viscera, hsec eadem vera mater aguo- cis non eril finis. Hiram vero, qui latiue dicilur i i-

seitur, quiaomne magisterium in exaininc charitatis vens exeetsc, credentes ex gcnlihus, ct vita siniu

approbaiur, et sola totum reciperc ineruit, qu;e ciiin !ide gloriosos figuraliter exprimii. Neque ali-

qnasi lolum (concessil) ccssit : quia fidcles prrepo- quid prohibet, quin Hiram, qui rex crat, regalique
siti pro eo quod ex bonis discipulis suis non soluui polenlia Salomonem, id cst Pnci/icum iu sedilicio
aliis laudem non invident, scd ulililatcm eis ctiani domus Domini jnvabat, convcrsos ad lidcm B ipsos
(profectus) proveclus exoranl ; ipsi ct integros, ct rcriim Dominos typice denunliet, quorum opc constat
vivenles filios recipiunl quando in supremo ex.v Ecclcsiam s.epe adjutam, ac nobiliter augmenlatam,
inine ex eorum vita perfectre rctributionis gaudia et coulra hrcreticos, schismaticos, et paganos prin-
scquuntur cipalibus cioelam esse decretis. Pelil crgo Salomou
« Locutus est quoque Salomon tria millia parn- C opcre templi auxilium ab Iliram, quia cum
t in ve-
bolas : et fuerunt carmina ejns b quinque miltia. Quid niens in carnc Dominus, dileclam sihi doinum, vi-
ctiim per tria niillia parabolas, nisi plenitudo fidei delicct Ecclesiam, aedificnre disponeret, non de Ju-
in lege, et Evangeliis a Chri^lo tradila dcsignatur? dajis tnntummodo, verum cliam de gentibus, adjulo-
qure dum tota mulliplicitcr per allegoriarum sensus res opcris elegit, nam de utroquc populo ininistros
sub c mini6terio Trinilalis disseritur, quasi tria mil- scrmonis assumpsit. Misit Hirara Salomoni praecisa
lia parabolre nuncupanlur. Carmina aulcm cjus de Libano ligna cedrina, ct abicgna, quae in doino
(piinque iuillia pro quinque scnsibus corporis intel- Domini pcncrentur, quia convcrsa gcntiliias nnsit ad
ligunlnr, quos qui in diversis virtutibus bcne d gc- Dominum viros quondam a<i srei iilum claros, secun:
rit, bealus cst, et pcr eos quasi quinque millia car- dominice increpationis dc monle surc superbia* jam
mina Domino canit.' dejectos et humilialos, qui ad normaui evangelicrje
(Vers. 33.) « Disputavit auleni Salomon a cedro verilatis instiluti, iu rcdificio Ecclcsix pro suo quis-
usque ad hyssopum. Cedri nomine celsitudo gloriae in que merilo, vei lcraporc collocarcnlur.
clectis accipitur : sicut el Prophela tcslatur dicens « Misil rtiam arlificcs, quia convcrsos ad vcraiu
(Psal. xci, 13) : Justus ut pahna florebii, ct sicut . sapicntiam philosophos, qui gratia crudilionis, popu-
cedru*, qntv esl in Libituo, multiplicabllur. Hyssopus lisquoque regendis jure proponercntur, Doinino gen-
autem herha est humilis, saxo hrerens, ipia signalur tiliias obtulit, qualis ipsis apostolorum temporibus
Redcmptor quippe noster a cedro
huniilitasChrisli. Dionysius Arcopagita, qualis deinccps doclor snavis-
usque ad hyssopmn disputavil, quiaab allacxccllen- simus, ct forlissimus niarlyr Cypririnus, aliiquc
lia ca'Iesiis gloria> usque ad carnis humilitatcm dc- quamplurimi. Hisit aurum : quod iu radcin pcne si-

scendendo pervenit : si quidcm et cedri nomine pra- gnificalione aceipitur. Quia niinirum viros sapien-
\oruiu superba elalio designatur, sicut por David lia, ct ingcnio pracclaros h oslendil, pro qnibus cun-
dirilur (Psal. xxvm Vox Domini confringcmis
, !>) : clis oblalioiiilius gentilitas a Domino dona cxspeclat
cedros. A cedro ilaquc Christus usque ad hyssopum gralirc ccelestis : trilicum videlicet vcrbi Dei , ct

Cap. iv, 32. Subseqnentia perquire in lsidoro

» stri, nam
dcinceps habel judicat.
librum III Itcgum commcntariis Uluslrante. Qu;c sequunlur lincolis pro more uotala,
1
in
b Vulgatn,
quinque et mille Rabano eliam sunl.
" Mijsterio. B Earum rerum.
''
liegit. ^ Kortasse leeendum csi obiulit.
e
Eult. dhputatit. Pracfero lcctioncm co luis no-
7-27 CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPI
oleum charitatis, atque unciionis, ci illuininaiioiiis \ cerdotes eligendi, sed de onmi sunl Ecclesia qux-
Spirilus sancti. Convenil aple rebus Ecclesix ,
quol rendi, qui xdiflcare domum Domini, vel excmplo
auxilium sancli operis flagitans : ait ad lliram Sulo- suo, vel dicto sufliciant : et ubicunque inventi fue-
mon (/// Reg. v, C) : Prcecipe genti , ul praicidat rint, mox in officium doctoruni absque ulla perso-
mihi ccdros de Libano, et servi mei sint cum scrvis narum acceplione promovcndi, talcsque, cum ad
luis. Servi quippe Iliram, qui pnrcidubaut cedros erudiendos infldeles, ab|ue in collcgium Ecclesix
Salonioni ile I.ibano, doctorcs sunt elecli de genli- vocandos onlinanliir, quasi ad cedcndas in Libaro
bus, quorura officii esl eos, qui in niuiido boc, re- inaterias templi, viri slrenui, atque elccti miltun-
bus et gloria lxtabanlur, a superbix fastu corrigendo lur. IM quidem numerus triginta millium, quo iidem
slenicre, alquead obscquium sui redeniptoris eorura lignorum cxsorcs ccnscbanlur, potestadeoruin figu-

vota transferre. Ctim quibus videlicct servis, cranl ram apte referri, qui in fidc sanclx Trinilalis sunt
cl scrvi Salomonis , ac pariter mcmoralo insta- perfecti, quod doctoribus maxime congruit. Veruin,
hanl operi ,
quia primi doctorcs ex geniibtts ne- quia triginta millia ita erant ordinali, ul dcna inil-

ccssc babebant ipsorum Apostoloruin, qui a Doniino lia per menses singulos operi sanclo instarent, ma-
didiccrant, eruditione in verbo fidei inslitui : ne si gis denarii numeri sacranieulum perpeudere dcbe-
absquc magislris docere incipcrcnt, magislri exisle- *» mus. Dena namqiie inillia virorum de Israel ad cx-

rcnt erroris. Idcirco ctenim Salomon servos llirain denda ligna in opus domus Domini millunlur, quia
cxdere sibi voluit ligna dc I.ibano, quia doctiorcs quicuiique doctores, atquc insipientium cruditores
erant servis suis ad cxdcnduui. Sed idcirco eliam sunt ordinandi, decem prxcepla legis pcr oninia ct
scrvos suos aimililer adesse voluil, ut ostendcret ipsi observare, el audiloribus salis dcbent obscr-
cxdenlibus, cujus mensurx ligna fieri dcberent. Cu- vanda monstr.irc ; sed et prxmia in ccelis fulura,
jus rei figiira in promptu est, quia niinirum Apostoli qux denario solent figurari, el ipsi sperare, et audi-
ccrtius verbum Evang< lii, quod a Domino audicre, loribus suisspcranda scmper debent intimare. Terni
noverunt. Sed gcntilcs ab errore Iiberati a atquc ad autcmmenses, quorum distantia singulis crat ligno-

»critaiem Evangelii transformali, mclius ipsos gen- rum cxsoribusimposita, perfcclionem trium virtu-
lium crrores noverant : el quo cerlius noverunt, et tura cvangelicaruin typicc dcnunliant, cleemosynx
arlificiosius hos expugnare, atque evacuare didicc- videlicetorationis, ct jejunii. » & llarum fecit mentio-
niiit. i b Paulus quidem sacramentum Evangelii, nem, qux non ad liominuni osienlalioncm, sed ad
quoJ per rcvclationcm didicerat, melius novit ; sed solam inlerni inspectoris gloriam csscnt facienda,
Dionysius melius rcvincere potcrat falsa etbnicorum alioquin a fructn xlernitalis vacua mancrcnl. Qui-

ilogmala, quorum cum erroribus syllogismos a pue- " l>us verbis apcrte docuit omncs virtutum fructus,

10, el argumenta cuncta noverat. Cui sensui con- his tribus quasi ramis dc una charitatis radice pro-
vcnil apte quo.l sequilur (Cap. vi, vers. C) : Scis dciinlibus insinuari. « Per eleemosynam namquecom-
fuim, quod non est in popnlo meo vir, qui noverit cm- prchendunliir omnia, qux ad dileclioncm proximi
ilere ligna sicul Sidonii. Non enim erat in populo explenda bcnivole in fratres operamur : per oratio-
Jjdxorum, ubi Dominus corpo.aliler prxscns doce- nem oinnia, quibus pcr inlcrnam cnmpunctionem
bat, ullus viromm, qui lain docte nossel errores nostro conditori conjungimur. Per jejunium oinnia

rcfellcre genlilium, quani ipsi ad lidem conversi quibus nos a contagione viliorum, et illecebris sx-
«iM)ii!i's, ct ex gentibus facti Christiani. Sidonii culi obscrvamus, ut lib^ra inenle, et corpore caslo
namque cl Tyrii, quia gentilium fuerunt populi.me- dilectioni valcamus inhxrere scmper, et nostri con-
rilo figura gentium accipiuntur. Quod aulem servos diloris, ct proximi. El isli suul tres menses opera-
S.ilomon noster in hoc opus miserit, in sequcntibus rionim tcmpli. Mam quia mensis plenitudine die-

mysiico sermone designatur, cum dicilur (vers. 15 niiu lunaris circuli perficilur, pcr illum plenitudo

el 14) : Elegit Salomon operarios de omni Isracl :

virtiilis cujusque spiritualis ostenditur, in qua raens
« et erat indictio triginta mitlia virorum, miltebatque fidelium a Domino (iiiotidiana illustralione quasi luna
D
evt in Libanum, decem miltia per mcnscs singulos vi- a so c respicitur.
' »

eissim, ita ut duobus esscnt in domibus suis. < Ubi >'

Unus vcro mensis, quo ligna ad opus teinpli

primo nolandum qnod nou fruslra Salomon opcr.i- cxdcbani, eleemosyna esl, id est opus misericordix,
rios de onmi Israel elcgit; neque erat ulla portio qux erga salutcm proximi, ut iu unitatem sanctx
populi, de qua non digni lanlo 0|>erc viri assiunc- Ecclcsix bene proficiendo perveniat, doccndo, casli-
rentur. Quia nimirum non de uua slirpe Aaron sa- gando, tcmporalia commoda impendcndo, vitx

« Additur vel convcrsi, qux in Rabano ipso cx- slol.ad Calat.]

stantquidera, sed decst vox liberati. Eam si vult, Rursus redit Rabanus.
''

deleat lector. Qux notata non invcuis, a vulgalis Rabaui

''

b Hactenus Rabanus reliqua, a quibus lineolx : excmplaribus absunt. An quia ea Claudius de. suo
absunt in tantummodo Claudio rcperi , secuto scili- inseruit an potius quia operariorum negligcntia ea
:

cel morem, quem alil i his verbis exposuit non- : abslulit ? Judicavcrit lector.
nulla etiam, ut mihi visum est, infra illorum locutio- * Hxc non exslanl in vul§atis Rabani operibus.
nem, mea sludui conjungere verba, qua utramque Cur id evenerii, lectori dijudicandum relinquo.
expositionem absque scissione conjungerent [In epi- .
729 QILLSTIONES XXX SUPER LIBUOS REGUM. — LIIiER III. 73:)

cxcnipla monstran.lo, laboramus. Duo autem reliqui A stantiam liabeut, quidam iuitiorcs ad consolandos
menses, quibus in domibus suis manere, ac snis ne- pusillanimes , ct infirmos sublevandos existunt, qui-
cessitatilius sunt vacare, permissi, oralio est, el je- dam utriusque virtutis muncre prxditi ad opus Do-
junium, quibus prxterea ea, qua» crga necessitatem mini conveniunt, quales lieri voluit cos, dc quibus
loqiiitur Apostolus diceiis c
fratrum foris operamur, nostrx salutis proprie cu- : Corripile inquictos, con-
rain inlus conversa a.l Dominum menle, gcrimus. solamini pusiUanimes, suscipile in/irmos, pcilienlcs

Etquoniam illi solmn perfectevcl sux, vcl fraternx estote titt omnes (1 Thess. v, li). Prxposili auleiii,
salutis curain gerunt, i|ui se intuitionc divinx gra- qui prxcrant singulis operibus, ip^i sutil sacrx con-
ii;e bumiliter subdnnt, reete scquitur {Vers. II) :
ditores Scripturx, querura magisterio in omnibus
« Et Adoniram erat super hujuseemodi indiclioite. erudiinur, quomo.lo b inscios docere, et contcm-
Adoniram namque, qui latine diciiur ; Dominus ptorcs corripere : ((.'«/. vi, 2) qnomoJo nos iu-

meus excelsus, quem mclius, quani ipsuui, quemno- vieein oncra nosira porlare, m implcamus legcin
minc imitatur insinuat, Dominum videliccl Salvato- Qnisti, convenial. >

rem? El tunc Adoniram operariis tompli prxponi- •'

Qiianlo nulcm quisque [ilus iusustcntandisproxi-
tur, ulsua provisione rile ordinet, quibus meiisilms morum necessitatibus, sive in casiigandis eorum cr-
** raiibus laborat, lanto cerliora in fuliiro prxmia, vel
singuli ad operandum cxeant, quilius deimo ad cn

randum domum suam redeant, cum Dominus, et quietis animaruin post nioriem, vel bcalx corporum
immorlalitatis d exspcctnl, c
Unde
Salvalor noslcr nientcs sanelorum praedicatorum « rccte prxfati
sua familiariirs illuslralionc informat, ad disccrncn- opcrarii scptuaginta milli.i, ct octoginla miHia esse

dum, quando oportcat, xdificnndi Ecelcsiam opus perbibentur. Septuagmta millia videlicct proplcr
inire ; pr;e;lieando, velalia pielalis ollicij prxstumlo, sabbatismum animaruni scptimus cniin dn.s in (

el qiiamlo rursuin conveniat a I snain ipsorum con- Sab! alnm, id est requiem consecrauis cst). Octo-
scientiam examinandam, quasi ad inspiciendam do- ginta millia propier spem rcsurrectionis, quan octava
mum snam, reverli, et liane oralionibus, ac jejiiniis die (id est posl Salibaltim) in Douiino prxcessit, ct
superno inspeetore, ac visitatorc dignain reddere. > iu nobis quoque octava die, similiter, et octavj
(Wis. 13 et 10.) Fucrnnl itaque Salomoni septua- ;elale fulitra spcratur. Prxposili aulein erant tria

ginta miltia eorum, </tii onrra porlttbant, et octoginta millia liecenti, propter liilem nimirum sauctx Tri-
tnillia latomorum in monle, absque prtepositis, qui nilalis, quam sancla nol;is eloqtiia prxdicanl. Quo.l
prtveranl sinijulis operibns, nnmero trium milliv.m vcro pro trilnis millibus Ircccnlis jtra-positis in libio
treceniorum pracipicntivm popuh, _ Paralipomenon(// Pnr. n, I8),lriamilliasexcenlisunl
ct his, qui facie-
banl opus, elc. « a Lalomos dicunl lapidum cxsores. scripli.ad eanidcm prorsussublimium virorum perfe-
I.lem aiiieni lapidum cxsorcs, qiiod ei lignorum cx- clionem respicit. Nam quia in scnario numcro f Do-

sores figuralc dcsignal : hoc est sanclos prxdicato- niiiuis mundi ornatum complevit, recte in eo perfc-
res, qui mentcs insipicntium de laliore vcrbi Dei cta bonorum solcnt opera Ggurari. El quia sar.cu
exercent, eosque ab ea, in qua nati suul, lurpitu- Seriplura euni fide vcrilatis, opera justiliac docci

dine, ac deformitate transmutare conlcndunt : ac habenda, rccte prxpositi opcniin tcmpli tii.i niillia,
regularitei' instilulos uniiati lidelium, xdificio vide- et sexcenti fuisse perhibentur. Nec prxtereundum,
licet domus Dei, aplos reddcre curanl. Quod autem quod hxc septuaginta, el ocloginla millia porlan-
etligna, et lapidcs in monle cedunlur, et cxsa, ac liuni onera et latomoruui ciiui prxposilis suis, non
praeparata utraque materia, ad montes domus fuerunt de Isracl, sed de proselytis, id est advenis,
Domini transfertur, patet sensus ; quia omnes homi- qui morabaiiturinlereos. Scriptum namque esl in li-

nes in monte superbix nali sunuis : quia de prxva- bro Paralipomenon (// l'ur. n, 17) : Numeravit igitur
ricalione primi bominis, quam superbia fccii, origi- Salomon omnes viros proselytos, quierant in lerrals-
ncm carnis traximus. Quicunque gratia Dei prxor- rael, postdinumerationem,quam tiiuumeravii Davidpa
dinaii suinus ad vitam, exci liiuur catechizando, et j) ter ejus : et iuvenii sunl centum qninquaginta millia, et
sacramenta fidei pereipiemlo, de mouic superbixin tria millia scxcenti, fecitque s cos septuaginta millia 1/111

iiionlem domus Domini Iransferimur, «]ui eruii de Itumeris onera portabani, e c. Proselyti aiilem voca-
poicstate tenebrarum, ad arcem virlutum, qux est banlur Grxce, qui ex aliis nationibus progeniti, in

in unilate sanctx Eeclcsi:e, pcrveiiimus. Nolandum fulem et consorliura populi Dei accipla circumci-
autcm, quod iidem operarii ila erant dislriluiti, ul sione Iraiisierunt. Fueriini ilaque operarii domus
pars in monte lapides cederent, pars item onera por- Domini de liliis Isracl, liieriinl ile proselylis, fue-
tarent. Divcrsa sunt namque dona spirilus, et qui- rtint de geiitibus. De filiis videlicet Israel, iriginla
dam majoreui direndi , ac protervos arguendi eon- millia, qui ad prxcidendos de Liliuno cedros missi

» Rtirsus Rabanus occiirrit, quem docentcm ha- niortuis tribuunt, accipiendx sint, ilocct Muratoriua
bps, duni lineolas invenies. iu lilno, quem «V Slalu morluornm inscripsit.
* tliiiores, sed prxstat nostra Icctio. e Herfit rursus Babanus.
c
Qu;e lineolis carent a Rabano edito absunt. f
Deesl in editis \ox Dominus, quam tamcn sensus
d Deesse videlurposi" judicium extrcmum, aut aliud exposcit.
pjiismodi. Quomodo locutiones ill.e, qtue uuictem 6 Rabanus, et editio vulgata ex cis,
 ;:.l CLAUDH TALKLNENSIS EPISCOPI T5J

sriut : de quibus nunc lucuii sumus, \ auleinlapi lesnon solum cxmenlarii Salomonis.sedci
de proscij lis isii,

lapidum cxsores. De gcnlibus, Ilirain ipse, et servi casmentarii Uiram, quia ex ulroque populo fuerunt
ejus, qui cum servis Saloiiionis ligna cacdebant de nonnulli, qui ipsoruin quoque doclorum sublimium,
Libano. Oinne iyilur liomiiium gcnus, per quos sedi- d ctquasi quadranlcseosad
iraodoctoresexisterent, >

licanda erat Ecclesia, 111 xdificio tenqili prsecessil sublevandum domus Domini sedificium pararent. No-
Judaei namque, proselyti. ct gentiles conversi ad queenimsoli Jeremiasetlsaias, ctcvteriextircumci-
veritatem Evangelii unam, eamdemque Cliristi Ec- sioiieprophetx.veruraeiiambcalusJobcumfiliissuis,
clesiam, sivc rectc vivemlo, sive eliam docendo con- qui erant de geiilibus, maximam \it.r, sive patienii:c
slruunt. formam, doclrinx salutaris pr.econia scquentis ajvi

( Yers. 27.) « Pra'cepilqtte rex, xtt tdtlerenl lapides docloribus ministrarunl : quo abjcclis verbis, acti-
grantles pretiosos in fundamentum templi, el quadra- bus, cogitationiims supervacuis, ad porlandum onus
rent eos. Fundamenium templi luilliiiu esi aliud my- sanctae Ecclesisc digni, et apti invcnii sunt.
siice intelligendum, quam illud, quod ostendit Apo- e Porro Ciblii prwparaverunl ligna et tapides ad
slolus dicens (/ Cor. m, II) Fundnmentum enim : ailificandamdomiim. «Gildosesl civitas in Syria Phc-
aiud nemo polest ponere, pnvter id, quod potilum nicix, a quo Giblii sunt vocati, cujus meminit Ezc-
est, Cltristus Jesus. Qui propterea rerte fundamen- • cbicl dicens (xxxvn, 8) : Sapientcs ttti, Tyrc, faclt
liun domus Domini polesl vocari, quia sicut ait Pe- sttnt gubcrntitores tui. Sencs Ciblii, et prudentes ejut.
trus (Act. iv, 12) : .Yoh cst atiud sub coelo datum Pio quo in llebnco continelur : Cobel, sive Cebal,
hominibus nomen, in quo oporleat nos salras fieri. Iu quoj intcrprctalurtii/^ntciis, sive determinans. Quod
quod luiidamcntuni lapides grandes, et pretiosi po- vocabulum aptc convenit eis qui corda hominum
nuiitur, cum pracipui factis, ac sanclitale viri fami- ad asdificium spiritale, qnod ex virlutibus auinuc
liari menlis sanctitale suo adharent conditori ; ut consliuilur, paranl : sic etenim solum suos audito-
quo firmius in illo spcm suam ponunt, co fortius res fidciu, ct opera juslilia: sufliciuol doccre , dum
aliorum viiam dirigere, (quod esl laliliiilincm por- ipsi prius sacris paginis edocti, diligenter, qua» sit

laie) sufiiciaut. Lapi.les ergo, qui in fundamenlum fides leiienda, qno virtulum callc incedendum, certa
lempli aJ porlanJum a?dificium omiic poncbantur, difiinitione vcritalis didiccnmt. Nam frustra sibi of-
proprie siiiil propbetie, cl apostoli, qui verbum et ficium docloris usurpai, qui discretionem eatholicx
sacramenta verilatis, sive visihiliter, sive invisiiii- lidei ignorat, neque sancluarium Domino, sed rui-
liter, ab ipsa Dei sapientia pcrceperunt > » Unde cl nam siiii jcdificanl, qui docere alios regulam, quam
nobis, qui eorum vilam, sive doctrinam sludeuiiis, ipsi noii didicerunt, conantur. In aedificando ergo
pio noslro modulo imilari, fundatos dicit Apostolus (.' domum I> imini primo sunt ligna.et lapidesca? lendi
(Eph. u, 20) : super fttndainentum apostolorum et de moule, quia cos, quos in fide veritatis institueie

prophettirum. Sed el gencraliler quicimque, et 13- quxrimus, piimo necesse est, ut abremmliaie dia-
dcliter ipsi Domino adhacrere, et impositas sibi fra- bolo, ac de sorte primx prxvaricalionis, in qea nati
irum necessitates forliter fcrre didiccrunt, bi pos- sumus, doccamns rcnasccndo erai, deinde quxrendi
sunl lapidibus grandibus , ac prctiosis indicari. suiit lapides pretiosi, el grandes, atque in fimda-
i
b Qui I ene lapidesprimo quadraii, acsic in lunda- nientum tcnipli poncndi, ul nieminerimns, ahdieata
mento poni jubcntur : quadratum namquc oiiiiic ,
conversalione priori, corum in omnibus vitam, mo-
quocunque verlitur, stare fixum consucvit. Cui ni- rcsque inspicere.cosque nostris audiloribus imilaiidos
iniruin figurx corda assimilanlur eleclorum, quse ila proponere, qitos per virtulem humiliiatis specialiter
in fidei lirmitatc consistere didiccrunt, ut nulla oc- Domino adhaereie noverimus. >
f
Quos invincibili

currentium reruin adversitate, nec ijisa etiam morle menlisslabililale.quasi quadralosquodammodo, at-
a sua rectituuine possint stalu declinari. »
c Quales queadomnestenlationumincursus, immohilcsperdu-
lidelieet doclores Eeclcsia, non solum de Judxa rare conspicimus.quos prctiosos, et gramles meiito,

vcrum eiiam de genlibus per plures suscepit. Undc ac faina comperimus. Post fundanicnlum vero tali-

bcne delapidibus bujus mundi grandioribus pretiosis D bus, ac lantis lapidibus composiium, xditicanda cst

c! qnadratis subdilur : doiiuis Domiiii, prxparalis diligeniius lignis, ac la-

(Vcrs. 18.) « Qttos dolaverunt camentarii SuIgiiio- pidibus, ac decenti ordinc collocalis. Qux olim dc
piisco suo situ K
nis, et cwmentarii Iliram. Dolantur namque lapides (vcl radice) foeiant abslraela, quia

pretiosi, ciim elccli quiquc proecedeiilium sanctorum post prima fidei rudimenta, post collocata in nobis
instructionc, ctinstanlia, quidquid in se habent no- juxta exemplum subiimium virorum fundamenla bu-
xiuniet inane, rclinquunt, alquc anle conspectum sui mililalis addendus cst in allum parics operum
'•
«

conditoris solam insitx justili.c rcgulam, qaasi sta- bonorum, quasi supcr impositis sibi inviccm ordini-
bilein quadralurx formani ostenduni. Doiaverunt bus lapidum (Psil. ixwiii, 8) ad ambutandum , ac

• Qu.e lincolis notata non sunt, a Raliano absunt. c En itcrum Rr.banus.

b H.ec rursiis Kahani veiba sunt. 1
in Ila! ano uon exstant.
Qikc liueolis carent,
r
Qa;e nolata non sunt, iu edito (labani non le- s Verl a ha'c radice aliam leclionem indi-
: vet
giiulur. tanl ; noliii t.inien demcre. Dctuat,
si vull, Lector.
d Desuiit lucc qnoque in Rabano. ii
Subscqucnlia iu liabano repcrics.
753 QU.ESTIONES XXX SUPER LIUUOS RECUM. LIUEH III.

proficiciidurrt de virlv.Cs in virtutem. Vel cerle lapides A bus propius, ac diligentius intnentibus apparebant

linulameiui giandes pretiosi, etquadrali, primi snni, antc oraculum, non tamcn fieri potcrat, ul ipsa eo-

iii supra diximus.Ecclesiarum magistri (£p/».n,20), iuin eajvita ante oraculum emincrent, quia nimirtim
qui ab ipsoDomino verbum audieruntsalulis. Snper- nccesse crat, ut clanso oraculo, ct appenso ante oslia

positiautem onlines lapidum, sivc ligiioruin, sequen- velo, ipsi quoque vectes loti ctini arca, et cherubiu

tessuoqtioqnc tempore sacerdotes, quorum vcl pra> abderentur interius; quod lieri non polerat, si |iro-

dicaiione, ac ministerio f.ilirica crescit Ecclesirc, vel mincntes ulierius vecles producendis a I claudendum
(ornaiur) ordinalar virtutibus- Quales nutem colore ostiis locum non darenl. Quorum posilioncm ve-
fuerint lapides, quibus factum cst templum, in libvo ctiuin Scriptura non sine causa, sed niagni intuilu

Paralipomenoit apcrie declaratum esi, dicente David sacramenti lam diligcnter expcdire curavit : con-

ail Salomonem, cum ei impcnsas lempli, et quye pa- stat eiiim, quod domus lempli exlerior, peregrinan-
ravcrat, ostenderet (/ Par. xxix, 2) : Omnem pre- tein in terris Ecclesiam : sancta sanctorum auieni
tioiiim lapidem, et marmor parium abundatltissime internam snpernre jialrix felicitatem designal. Iicm
prwparavi. Marmor autein parium inarmor eatldi- illata in sancta sanctorum arca, assiimplam Cbristi
dumdicitui', qualeeadem insula gignere consuevit. i hiimililatcm, et intra veliiin regia 1 ccelestis indu
» Unde poela de illa (Virg. 111 JEa.) " ciam : vectcs vero, quibus eadcm arca poriahatur,
Olearnn, niveamqne t*aron, sparsasrrtie per s?i|ii<>r prjcdicatores "erbi, \>er quos ipsc mundo innoiuit,
Cjrjlada, seU crehri legiuius freta concila ventis. lypice denuntiant. ' Apparebant enim summitatcs
Mvea ergo Paron dicilur, eo quod candidissimi ge- vectium foris anle oraculum non seinpcr, sed cum
neris mannor mittal. » Kstauicm una de Cycladibus ossia ejus lcm oraculi apcriri cont.ngcrel, ucquc boc
iusulis, quo videlicel lapide lemplum fuisse faclum omnibus, sed iis solummodo, qni propius acccdentes
Joscphu* insinuat dinens : Elevavit itaque lemplum attentius ca, qux intus eranl, satagcbant intticri,

usque ad cameram ex lapide albo constructum : >' »/- Ipsa autem arca, qualis et quomodo csset posita

titudo (uit viginti quinque cubilornm, ei certtum. Nec (solis iis) soluni cis, qui oraculum intrassent, videre
myslerii sensus in abdilo est; cuivis etecim palct, licebat, qtiia nullus sanctoruin adhuc vita pnsitus,
qiiia marmor candidum, cx quo doinus Doniini con- lainelsi miiltmn in allitudine sc menlis attollens,
Btrucla est, mundam clcctorum actionem, siinul et sed soli illius patrise cives gloriain inihi sui Hedem-
eoiiscieiili.ini ab omiii narvo corruplionis casligalam ptoris (plene) plane contiientiir. Suui et vecles cum
designat, (|iialcs esse voluit sapicns ille architt.cliis arca in oraculo reconditi, quia absconditi sunlciiam
eos, qiios super fuiidamcnlum Cbristi locabat, lapi- iiune perfecti quique eleeii, qni nos pracesserunl de

des prcliosos, auro argentoque redimitos (// Cor. mundo in abdito .vultus D,i, a conlurbittione honii-
vn, 1) : Cliarissimi , inquit, mundemus nos ab oiiini nun:, quoruin tamcn siimmilates vcciiuin nnnnun-
inquinamenlo earnis, el spirilus ,
pei/icientcs sanciifi- qiiam aperlo oraculo his, qui appropiaot, visunlur :

cationem in limore Dei. »

c
j42dificimii in superioro cum perfectioribus quibusque, atquc oculum sui cor-
bujus volii.i.inis parle hahes a beato Beda exposi- dis loia intentione purificantibus, divina gratia ali-

tuni '<.
quid extremum de supernorum civium gaudio con-
(Criji. viii, I, ('/ // Par. v, 2.) Veuerunt cuncii se- lcmplan.Ium donavcrit. Qu.e nimirum contcmplalio
ncs ex Isracl ad regem Salomonem in Jerusalem, m bis, qiii paulo longius recesscrunl, niinime coucedi-
dtferrent arcam fcederis Domini de civilale Duvid, id lur, quia quanta exterius nienie vaga reinanent,
est de Sion, ei lulerunl saccrdotes aream [xderis It - tanlo miiius, qure sint interuii gamiia, vident. i

miiti, llitulcruntque cam in locum sitain in oraculo (Ve.rs. 10.) Deinde scquitur : In arca autem non
templi in saucla saiiclorum snblus ulas ehcrubin : si- crul aliud, nisi duw lubttltv lapidetr, quas pusuera! in
quidcm cherubin expandebant alas suas sttpcr locutn ea MotjSes in Oreb, quuutio pepigil [ccdus Dominus
arcar, protegebantque arcam, ct vcctcs ejus desupcr. eum jiiiis Israel, cum egrcderenlur de lerra .Eatjpti.
Cnmque eminerenl vecles, appaicrcnlquc summtules ., Quieri |>otest quomodo liic dicat quod iu arca non
eorum [oris saiictuarium anle oracnlum, non appare- esset alnid, nisi dnac taliuhe tcslimonii, cuin apostn-
bant nltra extrinsecus : qui el {iwm.nl ibi usque in lus Paulus, magistcr gentium in fidc et verilalr, lle-
prasentem dicm. t lloc nianifestius in Paralipomciion br.cis, id cst filiis Isr.iel, scribat diccus (Hebr. i\, 2):
volmnine scribitur (Ibid., rers. 9) : « Vectium, in- Taberiiaculum enim factnm esl priiuum, in qtto erant
ijuit, quibus portabant arcam, quia pautulum lungit)- candelubra, el mensa, el proposilio panum, qua' diei-
res cranl, copita parebant ctnleoraculum. Si vcro quis tur sancta. Post velamentum aulem secundnm, laber-
paululum fuisset extrinsecus, eos viderc non polerant. nueulum, quod dicilur sanctorum : aureum
sattcta
Ubi nolunduin, quia et si capita vectium acccdenli- habens ikuributuni, et urcam iesiamenli circumlectam

" Quae lineolis carcnt, Kabanus miniine liabet. 1

Beda cap. seu qiixstionc I qua? sequunlur li- !

b Edilus Rabanus altitudo fu.il sexaginta cubilorum,

: neolis notaia tradil. Rahanus h.ei pariter hahet.
Uactenu3 etiam Rabauus.
'
Nonniilla, qu.e vulgalis liedo:, el Rabaui lilnis
d Pluiima omiititcodcx
noslcr, qure habet vulga- leguniur, praleniiiilil hic Claudius. An «jiiia partnn
Uis Eiichcrius ex ISeda dcsumpta ad quem quideni ; iilonea iis, qiuc sihi Cxplicanda pioposucral? judi-
idem codex Lecioiem allegat. Ilie aliijua cefte-de- caverit Leclor.
sunl, qua; nolanttu in serii: capituni.
735 CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPI 736
ex omni parlc auro, i/i qua eral uina tiurea habens A Posl perfcclum ouilio opus domus Domilli cl lon-
manna, el virga Aaron, qutv frontiuerul , ct tabultr te m orationem Salonionis(//i Reg. ix,3),eldivinaad
stamenti. Ecce t^ste Aposlolo didicimus, quod et ista eumoracula lacta inter cxlera refert Scriptura (Ibid.
ibidera fuerunl : non cnim ausos e»t aliud eis scri- II, 20) quod classem navium fcceritrex Salomon in
bcre,nisiquodcertumtcncbantilli : omniahxc inipsa Asyongabcr. Asyongaber portus esl maris llubri
:irca fuisse, scd non plenius apparcl, quando intro- (JYtoit. xxxiii, 3. i) et fuit
r
triccsima prima mansio filio-

missx ibidem sint : excepio quod in libro Numeri riiui Isracl, quando profecti sunt de ^Egypto : ipso
scriptum est (.\um. xvn, !) ct 10) : Protulit Motjses eliam loco post (/// /(;/. xxn,49) classisJosaphat, ut
omnes virgas de conspeclu Domini ad cunctos (itios Scriplura testatur, vi tempestalis attrila est. Classis
Isruel : videruntqne , et reccperunl singuli viryas sniil uavigia maris : classis ctiam dicta navium
sttas. Dixitque Dominns ad Moijsen, refcr virgam multitudo.
Anron iii tabernaculHtn testimonii, ul servelur ibi m (//>irf.ix,27,28.) Postbxc ilerum rcfert Scriptura,
signum rebellium filiorum Israet : ct quiescant quere- quod venerhlt servi lliraiu cuin servis Saloiiionisin
Uc eorum a me, ne moriantur. Dcnique et <lo niaiina, cisdem navibus in Ophir, suuiptiimqnu iude auruin
itain Exodo scriptum cst (E.rorf. xvi, 33, 34) : Dixit- quadringentorum viginli talenloram delulerunt ud
<7iit' Moyses ad Aaron, stmte vas itnttm, et miite ibi li regem Salomonem in Jerusalem. Ophir, unde, sicul
man, quantum polest captre Gomor, cl repone cortim jam diximus, aurum afferebaturSalomoni, fuitunus
Domino nd senanttnm in gencrutioncs vcslras, sicttt dc posteris (Gcn. x, 2."i, 29) Ilel er oomine Ophir, cx
prtvcepil Domintts Moysi. Posuitque iititd Auron in cnjns stirpe vciiienlcs a fluvio Cophen.c usque ad
tabernaculo reservandum. Erai autem in arca urna regionem Indix, qux vocatur Ilieria, eos babitasse
aurea habcns nianna, quia in homiiic Christo iia';i- refcrt Joscphus, a q o
1
el regio ipsa tale vocabuluni
lat (Coloss ii, 9) omnis pleniludo divinitatis corpora- cst consccula. Unde scpluagiiita interpretcs dcrivalo
tiler. Krat aulcin virga Aaron, quse excisa denuo v< cabulo iion Ophir, sed Opkira traustulerunt.
flioruerai, qnia (Joan. v, 22, 27, 29, 50, etc.) po- (/// Reg. cdp. x, 1.) Sed el regina Saba audiiti
testas onmis judicandi penes eum e*t, oni ju:iiciiiin faoia Satomonis, in nomine Domini venil lenlare euin
in humililalc passionis videbatur csse snbl .tcin. in tuniymatibws.

Erant cl tabulx tcstamenti, qnia in illosunt (Coloss. Sicilt enim b;vc regina venit a finibus lcri;c, id est
iii, 3) omnes thesuuri sapientia; el scicnlitv tibscon- Imlia, ut quidam dicunt, audire sapienliam Salo-
diti. Adhxrcbant ei veeles, quibus portabalur, quia monis, ila venit Ecclesia post uuilta sxctila ad Rc-
doclores, qui quondam laborabant iu veilio Chrisli, demptorem, el crudilorem suuin, ut de stultiiia
uunc prxsenli visione gaudent glorix Cbristi qno.l :
*
crroris, doctrinam perciperct veritatis. Hxcesl illa

cuim uniis corumdcm dixil [Philip. i, 23) Capio : regina, dequaad Doiuinumdicitur(Pc. xi.iv, 10; :Asti-

dissolvi, et cum Cliristo essc, de omnibus utique sni tit reginaa dextris tnis, in vestitu deuuralo eircumami-
operis consorlibus intclligendum reliquil. cta variciuic, i J esl diversarum circumdata preiioso de-
(Cap. viu, 10.) Faclum est ciim exisscnt sucerdotes core virlultim : lucc etiam orouium credcnlium ma-
de sunctuario, nebula implevil domum Domini . ct tcr est, qux natos aii inortem, regenerat ad salutcm :

iioii poterant sacerdoles stare ct minislrare propter nc- pcr quam Christus plus restiaiit. in gratia, quam pe-
bulam : impteverat cnim gloria Domini domum Ilo- riit in natura : et Adx transgressoris degenerem
«iini. a t Gloria Domini inteliigilur Cbrislus, cujus prolem iu adoptionem divinx paternitatis assumpsit,
fide repletus est uuivcrsus mundus. De qua gloria et de paradiso cxhxrcditatis, ceeli reddidit cives.
(Sum. xiv, 19, 20, ctc.) cum pro adorato \itulo Do Hax post synagogain quideni vocata, sed aule syna-
iuiiium dcprecarctur Moyscs, utparceret populo pec- gogani promissa. Hxc. enim jam in primo iioinine
calori, respondit Domiiius : Propilius cro illis, ve- prxfignrala est. Nam sicut ex Ada' lalere fabricata
ritmlamen vivo ego, ct vivit nomen meiim, quia impie- cst Eva : ita ex Chrisli corpore, et rulnere redem-
bilur glorta mea Ginnis tcrra. Et scptiiagesimus pri- pla crc\it Ecclcsia.
mus psalmus canit (ecrs. 19) : Implcbiiur gloria ejus (Cap. x, vers. 2.) Ingrcssa regina Sabu ierusulem
ommsterra.Undectangeli clainabant pastoribus (Lt«c. cum tnitito comitatu, ci diritiis, cum camelis portami-
n, 14) : Ctoria in excelsis Dco, cl in tcrra pax hominibus bus armnata , et aurum infiitilum nimis, ct tjeuimas
bowrroluniatis. Quod autem nebula implevit ilomnm prctiosas, venil ad Salomonem, cl locula est ei tini-

Domini, et non poierant sacerdotes minislrare proptcr versa quv iiabebal in corde suo.

ncbulam, lr.ec scntentia superbos Jiidxortmi ponlili- Ergo in ligura regina: luijus, Ecclcsia venil e\
ees ac doctores insinuat, qui dum Nativitatis Cbristi gentilius, ct linibus lerra imponens lincm ciipidila-

sacmmenla mvestigare despiciunt debitum fi.lei , til)ii--,viiiis(picierrciiis,aiidiresapieiitiamSalomonis,

sux niinisteriiini per erroris nebulam perdiderunt. idcst viripacilici DoniininostriJesu Christi (Eph. n,
lta enim corum mentcsinlidelitalis caligo replevit, ui I i) qui fecit utraque uniiin solvens inimicitias intcr

exigeotibus propriis nicritis, non agnoscant cultum Deum, el homiiicni in carne sua. Venit post vclercs
credulitatis. i et profauas superstiiioncs audire. et disecrc dc fidci

" Q<ix seqimntur, illustrantque locum luinc, dcsumpia sunt prorsus ev capile 2 Isidori in librum 111

Rcgum.
W QU.LSTIOXES XXX SUPEP. LIBKOS REGUM. - LIBEK III. 7D8
iihirninalione, eljudicio fuliiro : ile anim:e imnior- ,V opcra lua, quam rumor, quem audivi. Cum crgo pev-
laiitate, de spe resurreclionis, el gloria. Venil ergo venil li.ee, sive Ecclesia, she quxquc anima saucla

in Jerusalem r.um ranllo comilatu : iil est, non jam in ailcrnam Jcrusalcm, iil rsi visioncm pacis, et in-
cum una tantum gentc Judxorum, sicut prius syna- gressa fuerit beatara rcqiiicm, et gloriam coclcstium
goga solos habuit Ilehneos, sed tolius mundi genti- promissornm, multo [ilura, rt magnificcnliora per-
lius, divcrsisquo, nalionibus. Venit ergo exliibens spiciet, quam ei sunt iu liae terra per sacra eloquia,

munera digna Clnisto, aurum, ct gcmmas pretiosas, per prophetas alqne apostolos nunliata. Nunc enim
et boe camelis portantibus aromala, id cst ex gen- tanquam inspeculum inamigmate : tunc aulem oculis
tili populo venientibus, qui fuerant prius vitiorum Silis vidcbit : id est (acic ud fuciem (I Cor.xni, 12). Cuni,
rucdiiate distorti, et inalorum onere curvi, ac pecca- inquam, unaquasquc anima li.lelis, et sancia in illo

torum pravitate deformes. Cum hls lanquam mune- saeculoplenabonorum operumfruclibus.divinisfueril

ribiis reginn hajc ingredilur ad paeificmn regciu prsescntata conspeclibus, exbibens in se, imo se ip-

Clirislum, exhibens sccum aromala lidei, aurum pu- satf xeniiiin Deosuo.proferensdigna coelo,et valilura

ritatis, inccnsum pretiosum, splendoresque gennna- coclum multiplicia munera, gcmmas miscricordix,
liini, morum sciliect insignia, ornamenta virlutum. juslitia:inargarilasdiversorumornamenta merilorum,
(III Rcg.\,1,ei JI Par. w, I.) Et locula est ei uni- B idestaromatacompunctionis.etsuaveolentisbalsama
versa, qiur habebat in eorde sito : M est aperuil ei cor caslitalis profercns, sicul di\i, aurum inliiiitum ni-

suiiin, manifestavit ei oecuUam conscientiam suam in mis, id csi integrum in se reconsignans pio inxsti-
confessione , et pcenitudine prxcedentium dcliclo- mabile prctium Redemplori, spiriiu.ilibus cordis, et
ruin, Vidcamus quid agat b:ec regina. corporis oblationibus pl cilura, ut possit coelestium
(V. i ) Yidens autem regina Saba omnem sapienliam mirabilibus inscrta, vocem propheti x exsultalionis
Salomonis, ct domum quam adificaverat, et cibus assumeie (/'sd/. lxv, 15) : Ir.lroibo domum tuamin
mensai ejus, el kolucauslu, qum offerebat in domum hotocauslis. Tiinc beala et illustris anima inler stu-

Domini, non habebut ullra spiritum. peudas remuncratoris sui consiiluta divitias, ineffa-

Quid cral ratiunis, ut prxpolens regina domuni hilibus regiu.e bujus verbis uti ad Deum poterit di-
expens.i.-.. ct cibos regios lanlo opere miraretur? cens : Vcnis est sermo, quem audivi in tcrra mea su-
Ergo hoc iu loco aliqua majora nos oportct inqui- per sermonibus inis. Mnjura sunt opera tua, quam ru-

rerc. Vidit ergo Ecclesia ex gcntibus congregata sa- mcr, quem uudivi. lloc esi dicerc : o Domine, de
pienliam Cbristi, id e^t post carnalia instiluta geiiii- (libulalionil us meis magna quidein sperare prai-
lium, post hiiinanani, et animalcm doctrinam phi- siimpsi majorem percepi vcniam. Manifesla
: sed
losophorum, accepil iulelleclum salutis, et vitge, C quam cerno, dulcedinis magnitudinem, cogitationis
inspexii spiiituali.t mirabilia bonorum, agnovit ve- me* sensum superat exspoclalionis efleclus. « Et re-
nim fabiicaiorein cirli ae lerra», ct potcntissimum vera id, quod paral Deus diligentibus se, !ide non
liumani gcneris conditorcm. De eujus sapienlia dici- comprchcndilur, spe non attingilur, charilatc non
lur(Si,'p. xi, 21) -.Omnia in mensttra , ct ponderc, ei nu- capiiur, dcsidcria, et vota transgreditur, acquiri po-
mero constiluisli. Viditei domum quara sedificavcrat, tcsl, oestiinari non potesl. VideLit hoino merita sua
id est, incarnationcm hominis assumpti. Dequa domo insuspicabili retributioiiiim largitalc succrescere
dicil Aposlolus (Coloss.lt, ftj ; In quo habital omnis habebit de perceplione fructum, non babebit de sa-
plenitudu ilMuilalis corporaliter. Viditel cibos Salo- tietate fastidium.

mor.is, videlicet illos, dc quibus dicebat (Jo. iv, Fccit etiam rex Salomon tlironum de cborc gran-
34) : Meus cibus est, ut faeiam voluntatem patris ejus, dem, et vestivit eum auro fulvo nimis, qui liabebat sex
qr.i me misit. Cibus Clirisli cst salus nostra, reficilur gradus, el tummitns tlironi rotunda eratinpartcposte-
coelcstibus cpulis, profectibus nostris. Cibus ejus su- riori. Thronus eburneus ajteroam judieis potcstalem
mus, dum aequisiti ab Ecclcsia, in lnembra ejus, auvo divinitatisfulgentein, quam h I>ominicushomo a
corpusque transimus vel cibus cjus altaris sacra-:
Palre accepit, figmam gestassenon duhium est. Sex
menta cceleslia, dcquibus dieitur (Ps. lxxvii, 2i, D gradus hujus throni omnem creaturam visihilem et
elJoan. vi,50, ctc.) : Panem cceti dedil cis, ponem un- inrisibilcm, quoe sex diebus faeta cst, et Clnisto Do-
gelorum mandncavit homo. Viuit et holoeausta ejtis : mino a Patre subjecta lypice demonstrabaut. Quod
orationcm sine dubio, supplicationumque mysteria et ; aittem ipse thromis in posteriorem stti paitem ro-
obslupuit. Ibi vidil inTstimabilesdivitiasDomini sui. tiindus csse describitur, boc procul dubio dalur iniel-
V. G el subs.) Di.xitqve ad regem : Verus est sermo,
( ligi, quia prxsens mundus, qui per mctas temporum
quem audieram in lerra mea,super sermonibus tuis, tt Volvitur, in sua cxtremitate a Domino sit judicandus.
supcr sapicntia lua : et nun credebam narrantibus ; domc At vero duodecim lenneuli per sex gradus bini stan-
ipsa icni, ct vidi oculis meis, ctprobavi, quod mediapars tcs, sanrtorum apostoloruni significant potestatem
,
nuntiata mihi non fnisset. Majora sunt sapientia , el quibus dictum est a Domino (Matth. xix, 28) . Se-

« Remunerationis prclium. Sie vulgatus Euebc- quia anlc exorluni Ncstoiii errorcm prolatx. Ca;te-
rius.
h
rum ex iis [nisi fallimur] est locutionihus, qu;e iu
Locutiohaec per se Nesloriana est scd mitefieri :
Claudio reprehensse sunt, isque non teuieie iVstorii
il!.; potest a euni modum, quo niiteflunt nonnubc
1
asseclis annutneratus.
Palrum locutiones htijus similcs, ijeo liberiores,
 (.I..UDII TAURINENSIS LPISCOIM 710

debitis supcr dttodecim scrtVj judicantes duodccim tri- \ culo simul, et uno lempore oslenditui'. Nam bono
hus hrael. iilius, bonos Ecclesiac, maio autem illios, maJos Ec-
Post aliquanla iterum refert Scriplura (vers. 27) : rlesix signifieatos puto, tauquam in unilatc are:e. Kie
Quod fecit Salomon, ut ianla c^sct abundanlia ar- iu illo uno homine bonos in granis, malos in paleis,

genti in Jerusalem, quanta lapidum. Ha?c locutio iro- aut rerle in utiiiate iinms segetis bonos in trilico,

|iica, non propria est : tale cst quale in Genesi legi- malos in € zizania. >

mus, ulii (il\il Deus ad Abraham (xm, lfi) : Faciam (Cnp. xi, 29.) Faetum est igitur in tempore illn,

semen luum quasi pulverem ierrce. Quod ea locutione ul Uieroboam tgrederetur de Hierusalcm, et inveniret

dictum est, quam Graci vocant hyperbolera qua: :

eum Aliius Silvnitcs proplieta in via, opcrius paltio

utique tropica, non propria est : (iuem lamen n:o- novo : eritnt atitcm ihto tantum in agro. Apprehcn-

(liiin, ut cxteris tropis uii solcre Scripturam, nullus densquc Ahius pallittm smtm novum, quo operlus erut,
(|iii eam diilieit, ambigit. Iste autem tropus, id est, scidil in duodecim partes, e! uit ad llieroboam : Tolle

motius loculionis lit, quando iil quod dicilur, longe tibi deccm scissttras, Dominus Deus
Itirc euim dirit

est amplius quam quod eo dicto significatur. Quis Israel : Ecce ego scindam regniim de manu Salomo-
enim non vidcat, quod erat incomparabililer aniplior nis, et dabo tibi deeem tribus : porro ttna iribus re-

lapklum numerus, quam argenti pondus in civitate B manebit ei senum meum Darid, et al>a tribus
propter

Jcrusalem? propter Hierusalem, quam elegi cx omnitms tribubus

(Cap. XI.) aulem Salomon amavit mulieres

liex Israel.
d morlem Salomonis de
alienigenas mullas : ftliam quoque Pharaonis,et Moa- Illud vero, qiiod post
«

hitidas, et Ammonitidas, ldumwas, et Sidvnias, el cem tribus a lemplo sepataue sunl, ct duae relicla?,

llctluvas : de gentibus, super quibus dixit Dominus satis indicat, quod de tola ipsa gentc Aposiolus ait

liliir. Israel, non ingrcdiamini ad etts : ncque de illis (Rom. xi, £>) : Ueliquiiv pcr elec.ioncm sidvee facltv

ingredientur ad vcstras : certissime enim avertent sunt. i

corda vestra , ut scquamini deos earum. His itaquc Quod veio nnilas paliii prophctte in daodecim

coputatus est Salvmvn ardentissima amcre, [uerunt- partes seissa esl, ex quibus seissuris Uieroboam de-

que ei uxores qtttisi rcgintv septingenlai, et concubinx ceni accepit, boc figurasse vidctur, qnod coneordia
trecentce, et averlerunt mulieres cor ejus. Ammonendi Ecclesix ab lixrelicis conscissa, ipsi magistri erro-

sunt quibus hoc sseculum prospcratur, qui uullis ad- ris, a quibus unilas divisa cst, plebem in deeeni tan-

versilalibus hujus inundi feriunlur, quod Saloraon quam errorcs a catholicis dividunt, et tyrannice sil.-i

post acccplam sapientiam, usque ad idolatriara eeci- subditam dctinent.

disse describitur, quia niliil in hoc mundo, prius- *" Post mulla alia refert Scriptura libri Hcgmn, el di-

quam caderel, adversilatis habuisse memoratur, sed cit (Hom. xi, it) : lieliqua autcm verborum Satomonis,
concessam sapientiam funditus deseruit : eo quod cl omnia, quiv fccit , el sapientia ejus : ccce universa

eum nulla saliem minima tribulaiionis disciplina scripta sintl in libro vcrhorum dierum Salomonis.
eustodivit, nisi poslquani Deumdeseruit, el se a Deo In libro Paralipomenon, quem GraM. o vocabulo -
ta-

dcserlum esse cognovil. " « Jam vero dc casteris liter nnncupamus, quem nosLatine preeleritorum pos-
operibus ejus qutd dicam? Euiii vehemenier arguit sunius dicere, ila dc Salomone scriptum est (// I'ar.
sanela Scriptura, atque condemnat, et niliil dc poe- ix, 29) : Rcliqua vero operitm Salomonis primorum, cl

nitentia ejus, vel in eum indulgentia Dei, omnino novissimorum scripta sitnt in verbis Natltaa pro-

commemorat. Nec prorsus occurrit, inter b poste- pliettv, ct in tibris Ahitv Silonitis : in visione quoque
riora ejus male gcsla, quod sallim in allegoria boni Addo videntis eontra llieroboam. Hos libros hodic

aliquid significcnt : hinc ejus flcnda submersio; nisi nusqnam, nequc apud ipsos Hebraeos inveniri posse

forte quis dicat mulicres alienigenas, quarum ainorc asseverant ; sicnt ncc libnim Bellornm Domini
deceptns cst, significassc eleclas Ecctcsias de genti- eujns in libro Numcrnrum mcniio est (xxi,li):
bus. Possetenim forlasse hotf non absurde intelligi . » ncque librum Juslorum (Jos. x, 13) : oeque car-
si iIIjc proplcr Salomonem desererent deos suos ,
et mina Salomonis : ncque dispulalioncs cjtis sapicnlis-

colerent Deum ejus. Cuin vero ii;s«- propter illas of- simas de ligooruiu nalura, herbammque omnmm,
fendit Deum suum, el coluit deos carum, non est itemque jnnientorum, volucrum, leptiliuni, ct pi-

quid indc boiii conjici possit; nec tamcn nihil arl>i- scium, vcl quod jam *'\ libro vcrba dicrttm proluli-

Irandum cst boni aliquid significarc potuisse, sed inus, nbi dicil : Iteliqua vero opera Salomouis prio-
inalum; ajiparct enim in persoua hujus Salomonis runi, ei novissimorum scripta sunt in vcrbis Nuthoii
inira excellentia, eL subvcrsio terribilis. Quod igilur Propliettr, in libris Ahitr Silonitis, in visioue qu-oque

in iiio diversis lcmporibus exslilit, prius boiiura , ct Addo videntis contra Hieroboam filiuM Nathan, ei

posterius malum, Ikic in Ecclesia in isto adhuc sa> oiulia bujusmodi voJuraina, qu* Saipliua quidein

n ILec perquirc aii.

<ar>. C Isidori
G )>ide in III Iteguin . in III Ri-g. ; ei foilasse cliam stiliscquentia enfiem «
'
Habani in Isidoro desumpta sunt; scd periil porro, nisi falli-
h Edit., occurril, quitl saltem in ullegoria. mijr, reliqua pare Commentariorum Isidori, qu-u liic

o Edit., zizuniis. aliegatur.

<*
Pesumpta smit ha:c e\ rap. 7. lsidori in
 Til QL.ESTIONES XXX SUPER LUJROS REGIM. — LIBER IV. 7<2
probat sed liodie constat non e?se. Vaslala namquc A sumpla esl, ex qtia, pauci qui minc in sancla Scri-
a Chal..a?is JuJaea, etiam Lililiutlieca antiquitus con- piura continentur libri, poslmoiluni Ezrac pontilicis
grcgata inler alias provincix opes hostili igne con- et propheta: sunt industria rcslaurati.

INCIPIUNT CAPITULA LlJJRl iV.

Dc prophcla Domini, qni vonit ad Hierolioanri in Beth- De muliere, mjm (ilii a credilore dlri[ iebanlur, sed
leel, ot pscndopropheta, qui euui decepit, propter quod per Heliseuin liberati sunl.
el morluiis esl. De viro, el mulieie, ipii irauseunie Jlelisco frequeuler
I>i> Achali rcge, et Ilipzabel nxore ejns. iu domo sua enm re, ipieuaut.
De llierico oedilicaiione ,
quain fecil Aehiel de ltc- De siirrectioue pucri , ubi per servum suum baculnin
Ihnl. iuisu, el mortuus 11011 revixil.
Du llelia, et virlutibus ejns. r a lepra su3. De eniliiidalinuc Na niaii S y i

De inorle lilii mulieris viduse liss. ,

quem suscitavii H
De ferro lignn exilieiiti, 11 in profundo demerso. et :i

De manifestalione Helia: ad ct S.icerdolilius consilio regis Syrise, ut compi "heie.leret Heliseum.

Acliali ,

idolortun, el aliare quod evsiruxil Helias, e( igne a Ueo De lainu, quae laela esl iu Samaria obsiileniibus Assy-
rcisso, nec nou el largitalo pluviae. ri's, quando capul as'ni ocingiuta argenteis vendebalur.
,,
De nequilia Jeyabel adversus Heliam, et fuga pjus. De unclione regis Jo.is hln Azarige, quein Joia.Jas puu-"
De adveulu eji.s ad monieiii Dei Oteb. lifex eo.isliiuit regem, el operibus pjus.
e Ani.i-.ia regcJuda, qui pereussil Kd»ni iu vallc Pa- I

Dc egrpssione eins in Damascum, et unctione Asahel linarum.

regis iu Syria el II eu hlii [\anisi regis super Israel, et
:

Hcliseo prophela post se. in Israel.

De liicroboam rege brael, qui rcsliluil lermiuos is-
rael.
De po. ijuod scri|itum cst: lloc facianl ntilti dii, el hoc De his, qui in Samariain a rege Assyrioriiin adducti
ndtlanl, si suffice il pnlois Snmarta puijillus, universi no- sunl.
puU, 17111 sequitur tne. De Ezechrege Jnda, el Senacliarib rege Assvrinriiin,
a
De visione Micheae prophelse, ubi vi it Dominum se- et blaspliemia ilapsaces, aique perctissioue exercitusSe-
dcutem super soliuui excelsum : ei lueudacio falsoruin nacharib.
|irophetarum. De segritudine regis Lzicliia>, et ipiinilerim additis
De iikii te Acliab, el stirressione filii ejus. aiiuis.
Dc duolms quinquageuariis cum nuhlibus suis ignc De divitiis ejns Cluldaeis morbo jaclant & osiensis ".
ronibiisiis. Dc Manassc , el malilia ejus.
De confabulatione HeliK cum Eli^co, el raptu ad cce- De. Josia rege, et Cbolua t> prophetissa , cl operibus
lum. ejus.
De Heliseo, ulii Hierico seriles, et malignas aqujsra- De
N.ibnchodi.nosor, et exerciiu ejus, ct malo rrp,um
navii. Jmla, 1 ropler quod uadita csl Ilierusaleui 111 niami Chat-
I)c parvulis ab eo miledictis, et ab ir sis deyoralis. daiorum ad vastandum.

a An aliquid hic deest <;

t'
Vtilg. Holdam.

INCIPIT TEXT l S LIBRI IV.

Posl divisionein rcgni Israel iuter Roboam , et quo placerct inclinandorum omuipotentissimam po-
Ilieroboam ,
postquam lecessil Israel a dmiio David, testalcm. e Sic eigo ctim voluerit reges in lerra
sequittir Scriptura, et dicit (/// Reg. xn, 20) : Fa- Dcus constituere, magis habei in poleslate volunla-
clum cst autcm cum auditsel omnh Israel, qtwd rc- tes hominum, qiiam ijisi suas. 1

vcrsus essel Ilieroboum, miserunl, ct cocuaruni eum, (Cap. 1j.) Deinde refcrt Scriptura, quod venerit
congregatoque ccctu conslitueruui eum regem super Prophela de Jmla in Betbcl ad Hicroboam regem sa-
Isracl. !> < Non est ' titique diibilaiidimi voiuntali crilegum, oLjurgare eum propler sacrilegia idolo-
IVi, qui in cwlo, et in terra omniu ijuiccuiique toluit, rum, qua fecerat, nndc avertit lilios Israel a Doiiiino'

fecit, et qui etiam illa, qn:e faluia sunt, fecit, liuma- Deo patrum stiorum, jussusqtie est, ibi 11011 niandu-
nas volunlates non posseresisteie, ntio minus faciat care, ncque bibcre : qui, pro eo quo.l deceptus est a

ipse, quod vult, et cum vult, a nisi forte, ttt ex mtil- psettdo-proplieta, et inoLediens fuit verbo Domini, a
tis, isia de Hieroboam suflkiat, quamlo Deus voluit leone in via interenipttis est. r c Quid est Lomo cu-
ci propter peeeatum Saloinonis regnum dare. Sic jusliLcl sil meiiti, si conditoris sui ptoleclione dese-
crat in potestale Israelitarum subdere se memorato ratur? qua; niniirum prolectic minus uccessaiia cre-
regi, sive non subderc : quod uiiquc in eorum eral D ditur, si sempci habeatur. Sed utiliter plerumque
nositum voluntale, ui ctiam Deo valerent resisteie. subtrahitur, ul sibimetipsi homo, b quia sine ilia

Qui lamcii lioe non fecit, nisi per ipsorum lioinimim niliil sit. ostcndalur. Manus igitur Domini aliquando
^oluntates, sioc duliio LaLens humanorum cordium, nos nohis per adversa insinuat, qua? etiani nescienlcs

» boc loco coiiF.lat multo diversam abea, qtiam

Ex. lis aliqtia commemoreni ,
quando Deus volnil Sauli
iiunc servamus, librorum Regum fuisse olim propo- Regnum dare , sic erat in pnle.state Israelitaiimi
Sitam divisionem. Claudius eiiim IV liegum Lie in- subdere se memorato viro, sive non subdere, > elc.
eipit, qnando quidem p.os hxc babcmus versiculo 20 ILec noniiiliil immulavit Clati.lius, ul Jcroboam ap-
capilis xii Hbri 111 Regiuri. Oportet tamen, dum plicaret, quod de S.iule dixerat Augustinus.
Cl.iiiilitim edimus, eani divisiouem relincre, quam c Nonnulla hic ab Atigusiino inseruntur qu.ie ,

ille proposuit. Claudius, ulpoie rei siue niiiiiinc opportun.i.

oiiiisit
11
Ista ad mngnam paitem invenies cap. li, alias Hiec pcrquirc in Ptiterio, ideoqtie in tiregorio
1

nmn. 'i'i, lilni (lc Correptione, et tiralia. Magno, cujus lilirum xxm Moralium consiile [nuin.
>'
Ivlit., itcipic. .'•0 et 54].
a Atigustinus lixc babct ex mul- 5
: 1 Nisi fort'', ut Id e;l quod. Edit. quatn.
 '>'.
CLAUDII TAURINENSiS EPISCOPI
nos in |> ospcris portal, quia deslituii dum cadere A boininein Dei coercilum potius lemporaliter usque
incipimtis, el lamcn adjuti retincmur, et doctrina ad mortem, quain punilum esse post mortem. I>e

ftl, quod in lapsum trepidaviinus, el cuslodia, quod <l«a re Aposlolus cnm propler •>
quorumdam nlTeu-

ni siutu permancamus. Ncmo ergo se alicujus virtu- s s, co ismcmorassci inlirmilales, inoitesque mnlio-

lis astimet, eliani curn <i«i(! forliter potcrit : quia ruin (/ Cor. xi , 51 el ~cl) : si cnim hnsmctipsos, in-

si divina proleclio descrit, ihi rcpentc encrviter qiiil, jttdiearemus, u Domiiio non judicaremur cum
:

obruitur, <ii>i se valenlcr starc b glorialur. Quid est judicamnr uttteui, u Doniiuo corripimur, ut non cum

enira qnod vir Dci contra altarc Samariae ;«1 prophe- lioc mundo damncmur. Eum sane ipse, qui tlecepe-
tandum directus, prxsenlc rcge auctdritalem libene ral (veri. 30) in monumenlo proprio satis lionoriliee

vot is cxercuil, ejusderaque regis exlensuin hrachium sepclivit, seque sepi liemluin juxta ejus ossa cirra-

in rigorem mirabililer asirinxit, quod lamen mox

c vil : ita spcrans parci posse ossibus s:iis, cum veni-

misericorditcr saluli rcslituil? Cujus in doinum in- rcl tenipus, quando secundum illius bominis Dci
vitalus comedere noluit, qui ne iii via comedcrel, prophcliam (lVReg. xxui, 10, 17), Josias rex Juda in
proliibilionis domiuica: praecepta servavit, qui lamcn illa lerra miiltoriiin ernit ossa morluorum, eisdem-
in eadeni via, ct scduclus comedil, el pastus inleriit. que ossibns sacrilcga altaria, qu:e sculplililius fue-

Qua in re, qui<! sublili considcratione colligimus :

B rant constituta, funcstavit : pcpcrcit quippe illi mo-
qiii.l, fbrmidandum suspicamur, nisi
ut ita dixeriin ,
niiinento, uiii jaceliat Propheta, qui antc annos am-
quod forsitan apud scmclipsum lacilus, el pro prae- plius quatercenlos ista predixcrat : ct propter ipsuni

eepiis dominicis rcgcm se contempsissc

d gloriatus, ncc illms, qui emn scduxcrat, sepultura violatacst.

interna raox soliditate quassalus esl. El indc in

;il>
Aifectu iiaiii(|tic illo (Epll. v, i'.l), quo nemo unquam
opere culpa surripuil, undc gloria in cordc * s«r- carnem suam odio lia! el, providerat eadaveri suo
repsil. Un.!e falsis prophetse vcrbis deceptus disce- qui occiderai meudacio animam suam. Ex lioe igi-

ret, quia ncqiiaquam proprix forlitudinis fucrit, lur, quod carnem suain quisquc naturaliler dillgit,

quod ad regis verba rcslitisset. Pene aule.m ex ejus el illi pccna fuit addisccrc, non eum fulurum iu se-

ore morlis sentcnliam acccpil, cnjus scduclione vitse pulchro palrum siiorum, ct liuie eura prospieerc, ut

prxceplo dcviavit, «t indc paenam veracitcr adsu- parcerelur ossibus suis, si juxia eum jaceret, cujus

meret , «nile negiigcnler culpam adraisisset. Se- scpulebnim nemo violaret. Iluiic alFecluni martyres
quilur :
Chrisii eerlanlcs pro verilale, vicerunl. Nee niiium
(xni, 21.) < IIwc ' dicil Domimts ,
quia inobe- quod eontempserunt ,
quod non fuerant peracta
diens (nistiori Domini, et mm cuslodisli inuiidutum, niorte scnsuri ,
qui non poluerunt cis, quos viventes

qnod Domiuus Deus luus, et reversus ^ senlicbant, cruciatibus viuei. Poterat utique Deus,
pra:ce) ii tibi

cs, fl comedisti panem cl bibisli aquam in ioco, in qm lconcm prophelse corpus, quod ipse oeeiderat,
,

ijuo pra-cepil tibi nc comeder.es. panem, neque bibcrcs ulterius non permisit atlingere, el fetit de perem-

aquam non inferetur cadaver twtm in sepulcro pa-

, plorc rustodciii polerat inquam a sitorum inter- : , ,

trum tuorum , el reliqua. feetis corporibus, canes, quibus fuerant projecta,

< Qsianli lia^e peena pcndenda sii, si secundum prohibere : poteiat, et ipsorum hominum innume-
Cvangclium cogitcmus, ulji post corpus occisum ni- rabilibus modis lenere saevitiam, ne cadavera ineen-

lnl meluendum esse didicimus, nc membra 6 cxani- derc, nec » in aera dispergere audcrcnt : scd boc
inata patiantur, ncc poena dicenda esl. Si autem bu- quoque cxperimenlum multiplici varietali tenlalio-

manum erga s«:«« carnem cnnsidereioiis affcctura, num deesse non debuit, ne fortitudo confessionis,
potuit inde tcrreri, vel contristari vivus, quod sen- quae iminniiilali perseculionis pro corporis salule
surus non erat morluus. Lt baec erat pcena, quo- non cederet, pro sepulcri honore trcpidarel; po-

niam dolebal animus, id <le suo corporc futurum, streino ne fides rcsurreeiionis coiisiimplionein cor-

quamvis ciini Geret, non tlolercl : bactenus euiin poruni formidaret. Dcbuerunt crgo et ista permitti,

\ ottiit Dominus servuin siimii plcclere, qui non sua „ «l etiam posl hsec tanii borroris exemnla, martyrcs
contumacia spreveral praeccptum ejus implerc, scd in Christi confessionc ferventcs, hnjus quoquc ti-sies

aliena dccipiente fallacia obedire se credidil, quando fierent verilalis, in q<ia didi. erant, eos, a quihus sua

non obedivit. Ncque enim piitaudum est, ila 1'uissc eorpora interlicereiitur, poslca niliil hahere, quod
interemplum niorsu besiise, ut ad supplicium tarla- facerent : qnoniam quiiiquid morluis eorpoiibus fa-

reuin, ejus deinde anima rapcrctur, quando quidcm ccrent, utique nihil facerent ,
quando in earne omni
ipsum cjtis cnrpus idem lco qui oeciderat, cuslodi- vita carente, nec aliquid sentire posset qui inde mi-
vil, jumesilo eliani, quo veliebatur, i!!a'SO, et simul gravit, nee aliquid inde perdere, qui creavit. >

cum illa immani fera intrepida prascntia ad sui Praetcrmissa inulta libri Regum historia, ad Achab
Domini funus adstante, quo mirabili signo apparet scclcslissimi regis, et sacrilegae uxoris ejus Jezabcl

» Potest. Augustiims eap. 7, alias num. 9, libri de Cura Mor-

• Gloriabatur. tiwrnm |:ilias de curu gerendtt pro uwrluis].
c
6 Edil. exanima,
Rigore.
J Gloriabatur ei.
i>
Qunsdam.
« tnrrexit.
> Deest iu edit. in aera, sed habetur : ne cmcrcs
' Suhsequentia lineolis pro mor^ notala tradidii dispergere.
 74S QU/ESTIONES XXX SliPER LIBROS REGUM. — LIBER IV 746
lempora cursiin tcndimus, ut dc viitulibus sanclo- j^
boli .-eraulalio invexerat orbi tcrrarum. Solus cnim
ruiu Froplietarum Ileli.c, alque Helisci sallim tenui- hic, latcntibus cuucris, vclut luccrna ardens offere-
ter aliquid disseramus. bat se his quos vidchat profund.-c noctis mersos cali-
(/// Bcg. xvi, 28.) Interea referl Seriptura ,
quod gine, nunc raonendo. nunc argucniio, nunc curando,
Achub filius Zambri mortuo patre sitpcr hraet regna- nunc eliani comminando (Jcr. i, G). Scd nunc lumcn

veril, in Samaria viginti, et duobus annis, fecerilque ca;co, nec surdo prodesl inferri sermonem. Crcsec-
malum in conspcclu Domini supcr omnes, qui fuerunt bal in dies singulos error iufaustus, ct omnera crea-
ante eum : nec saiis fuit ei, ut ambularet in pcccalis luram moriis umhra conlexerat : ad omnem for-
llicroboam filii Nabath, insuper duiit uxorem llieza- mam, omnemque speciem inclinahatur niiserum ho-
bel filiam tt
Methbaal rcgis Sidonionim , abiitquc, et minum genus. Quid enim de Sole, Luna, ac Stellis,
servivit Baal in templo, qttod wdipcaverat in Sama~ de terra, ac maris principalibus dic.un, ct cJarissimis
ria, et planlavil illuc lucum ; ct addidit Achab in opere elementis? Cunctis animantibus volantibus, qiiadru-
suo irritare Dominum Deum Israel supcr omnes reges pedibus, ct reptilibus, muscis quoque, et vermibus,
Israel, qui fuerant antc cum. aRterni, etsingularisDei prosternebalur imago. Quem-
Lucus, locus est silvester spissus, dictus ab eo, admodum igitur ferret illa mens. tota pietatis, et
qiiod parum luceat : locus niultis vestitus arbori- jj
fidei, Helia; dico Prophetx, et lantam ruinam, tan-
l:ns : locus amccnus, ubi mullx arbores sunt. Dictus tamqne perniciem animarum? jaccbat populi illius
Iiiciis per b catachresin ,
qnia caret luce prs nimia corpus regio morbo constrictum, el velut ex animo
ncmorum uinbra densis arborihus septus, solis lu- jam, et sine sensu discerptis membris, et per mpcs,
cem detrahens. Potest et a conlucendo crebris lumi- et scopulos, per nemora, Iucosque jactalis. nullas in
nibus dici, qua; ibi propter religionem genlilium, se divinae imaginis reliquias possidebat.
Nullum huic
riiliuniqiie fiebant. Solebant aulem Pagani in lucis poculum, nullnm medicamenti genus proderat, si da-
bis da:mones consulere, et responsa ab illis. in si- retur, quia mcmbra, si quod apponerct propellebant

gnis, et vocibus accipiebant, undc et a fando fana ferro eratutendum , vulnus cruore sanandum con- :

siml appellati. Cum enim in diebus Hcliae, scisso sequenter tamen ut creverat, a capite, inquil Isaias,
jam inter duas partcs populo Judxorum, Acliab per- usque cd pcdcs (Cap. xvi, 5i).
ciissionem inveniens regni lsraelitarum, apicem ob- « In diebus autcm regni Achab, ccdificavil <•
Achiel
tincret, Hiezabel exlerna? fcminam gentis, el pro- de Bcthel Hicrico : in Abiram * primogcnito suo
fun-
fanae mentis duxit uxorem : cnjus cura, atque in- davit eam, el in Scgub novissimo suo posuil portas
stantia idolorum ita profecerat cullus, ut ad sacri- ejus. i Patet sensus, quia cum prafairc condilor ur-
legum ritum rex pariter traducerelur, et populus. q bis, fimdamenta ponere incipcret, priir.ogcnitus
illius

Crassabatur in injuriam Dei diabolus aniiquus artifex ejus, qui vocabalnr Abiram, mortuus cst el cum :

tyrannidis, mulliinodam Dei religionem destrucre Urbea;dificata portas munire tenlaret, novissimum
salagens. Crassabatur in cordc mulieris, cujus in- filiorum suorum, cognomento Scgub, amisit : quod
slinctu divina lex, et ejus sacerdolium spernebatur. itafulurum Josuc (Jos. vi, 26) cum cam deslruciam
Occidebantur PropheUc, et aliaria lollcbantur, stu- anathcmati traderct, imprecando pnedixit itale- :

pcbant omnia, et tantuni commissum facinus per- dictus, inquiens, vir coram Domino, qui suscitaveril,
borrebant, mundum dico in omnibus tabescentem ;
et aidificaverit civilalem Hierico. In primogenito suo
quod membris speciebusque suis nomcn creatoris fundamenta iltius ' jactel, el in novissimo liberorum
ascriberct error humanus. Sed quaeris forte, ut tibi ponat portas ejus. Quia vero Achiel 8 uniens Deo :
probetur utrum pcccantibus hominibus metunnt ele- Bethel interpretatur domus Dei, Achiel de
Bethel
menla; audi lliercmiam magnificum prophetarum dcstructa a Josue atque anatlicmalizata Ilierico
divino ore clamantem (Jer. n, 12) Expavil, mquit, moenia restaurat. Cum
: ^ quis eorum , quiEccle- m
caclum in islum, el terra commota cst, quia duo mala sia habitum religionis assumpseiat , ad agenda sce-
fecit populus meus : me dereliquerunt fontem aquw lera, quse ei Dominus Jesus in die baptismatis do-
vivo?, el foderunt sibi lacus contrilos, qui non possunt Dnaverat, * redit, quasque ipse anathematizaverat,
aquam continere. Turbata ergo erant elementa, tur- diaboli pompas, luxuriose vivendo repetit : cum cr-
bala non ofBcio, sed afleclu, quod unicum, ut dixi, rorum dogmata, vel gentilium fabulas a veritate Ec-
nomen, hominum cis error imponeret, fa-
Deitatis clesiastica, qua imbutus cst, quasi de Bethel egre-
mulatumque debitum conditori ceca dcvolione pra> diens, ruinas Hierico resuscilat meritoque
:
talis
beret. Erat hic Elias medius in tanlo discrimine ani- coram Domino malediclus, et primum filiorum in
maium, erat medius in ipso mundi naufragio, quod fundatione nefariae civitatis, et novissimum in por-
nor aqnarum inundatio, sed pconalis, et cseca dia- lanim positione amittit quia et fundamcnta fidci, a
;

•>
Elhbaal. g Virens.
h Antifrasim. b Notat hic Cornclius a Lapide eadom, quac noster
c
Sulisequentia invenics in Bed;c quiestionibus 30 scriptor, quem Eucherius piitat, appellatquc, tradere
in Ibros Kegum quaestionc 10. :
Angelomum. Sed quam multa cum nostro
«1
scriptore
lliel.
communia habet Angclomus!
* l'rim\tivo. * Conuonai'eraf.
1
EAll. jaceat.

Patrol. crv\ 2i
717 CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPI 748

<;uibus bona xdificia inchoare, » el clauslra bon:e \ (III Reg. xvn, 3) : Iteetde hine, et vade contra onen-

a^iionis, quibus perllci debucrat ° perdidit. Ilaic et tcm, el abscondere in torrente Carilh, qui csl conlra

allegorico scnsu exposui , ui reminisearis, quam sit Jordancm, el ibi de torrcnlc bibcs : rorrisquc praeepi,

vorus Apnstoli scrmo, qui dicit (7 Cor. x, M) : Quia ul pascant te ibi. Abiit cryo, el fccit jnxta vcrbum Do-
nmnia in fiyura eoniinyebant illis, scripta sunt autcm tnini. Corri quoquc deferebant ei pancm, et carncs
propter nos. > mane : similiter panem, ct carncs vcspere : et bibit de
torrente. Posi dics auteth siccatus csl torrcns, non
Scquilur. Di.dtquc Ilctias Thesbitcs dc habitalori-
enim plueral super terram.
btn Galaad ad Ackab, Dominus Dens Israet, in
vivil
Helias igitur rectc Dei filio assimilatus csl, cui et
cnjut conspectu Scicndum cst quod duobus
sto. ' «

aucloritas, et nomen veridice congruit ; Helias enim

modis in conspectu Doinini venimus, uno quidem,
Dcus mcus inlerprctatur : quod nomcn substanliali-
quo hic pcccata nostra subliliter pcrpendentes, in
ter Dei filio inest : aucloritatem sibi vidclicet facicn-
cjus nos conspectu ponimus, et flendo dijudicamus,
alio vcro modo in conspectu Domini venimus, cum
di, quod velit oiiginaliiervindicans : quoniamomnia,
quoe sunt Palris, sua quoquc essc lcstatur cst : tlies-
incxtrcmo judicio ante tribunal judicis adsistimus :

bites autem capthans, sive convertens intcrprclalur.

nam quoticns conditoris nostri potenliam ad sensum
reducimus, totiens in conspcctu illius slamns. Ui.de B DoDomino hocPsal.nista ait(P*fl/. lxvm, 19) :
Asccn-
dcns inattumcaplivam ilu.iit captivitatcm. Et ilerimi
rccte nune pcr virum Dei Heliam dicitur : Vivit Do-
(Psat. cxxv A) : Convertere Dominc eaptivilutem nos-
minus Dcus Isracl, in cujus conspcctu sto. >
tram, sicut torrcns in auslro. Ac nc forsitan movcal
a jam, non ut solcbat lcnis, ac mitis, scd
Hclias quen.piam, quod Ileliarn Dei comparaverim filio,
iinmitis, ac scvcrus aeccdit ad ipsum corporis caput,
legat episloiam ad Hcbrxos, et id Aposloluni prolu-
aecedil ad regem Achab, et dicit ei Vivil Dominus :
lisse reperiet dicendo (Hcbr. vn, 5) : Quodammodo
Deus virlntum Deus Israel, in cujus conspectu adsto,
hic Melchisedcck assimilatus filio Dci pcrmanet in
si (ucril ptuvia, aut ros in his annis, nisi in oris mei sincpalre, sinemalre, sinegenea-
celernum Ponlifex :

sermone. Magna vis prophctictc dignitatis : humaniis

loyia, neque iniliiimdicrum liubcns, nequefincm. Quoil
sermo est, etdivinus efleclus : in lerris homo loqui-
utique nulii hominum, nisi Dei filio olim congrucre
lur, ct impcrio ejus ccelesles obediiml polestales.
potuit, qui ex ijuo, velunde originem trahat, Scri-
Commovit omncm crcaturani unus scrmo Prophetoe, ptura penitus non indicat. Id ipsum ctiam, el dc
el miro modo liuini sonans, acra concussit. Turlia-
Ilelia Scriptura tcstatur, cum suhito nomcn illius
tus cst humani ministerii ordo, et a s.xculis instituta qua trihu, vel lamilia ortus
introducit, et a sit,
clemenlorura harmonia contabuit, cum sicco humi- Torrens Carilli, qui inlerprclatiir
C niinimc piofci tur.
dum, calido fiigiduni negarelur : sed elementa pcc- Divisio, sivc concisio , judaico populo congruerc cer-
nanisuam laila suscipiunt, dummodo vel in salutem tissimum cst : qui populus lorrenti merito compara-
hominum, vel in honoiem proflciant coudiioris. Ju-
lur, quia quod ad ohservandiini pcr legem ei fuerat
bctur Heiias secedere, ac laterc : ab avibus cibus ei
divinilus Iraditiim, opportuno lenipore Incarnationis
coelilus ministratur : siccalur dcinde lorrens, de- dominicc liniendum eral, quando umhr.ie, ct imagi-
ficiunt pocula. Procedcns cnim velut ignis sentenlia ncs le^is expletse noscuntur. e • Pascilur dcinde
ipsa quodammodo terra; vitalia penclravit , con- Ilelias temporc faniis a corvis manc aflerenlibus
fcslimque omnia arefecit. Nulla agrorum gratia :
paneni, et ad vesperam carnes : et Manichxi non
pratorum nulla venustas : ripa; quoque virgultis, inlelligunt in illis libris Christum, cui quodammodo
quondain florenlibus pnctexlae squalorc lurpissimo salutem noslr.im esurienti, confitenlur peccalores
fatiscebant, cum fonles aquis, llumina ciirsilms pri- 1
fidei primitias spiritus nunc habenles, in fine au-
varcnlur. Migrat inde Piophela, cl cx Dci pr.-eccpto
tcm, velut ad vesperam s;cculi cliam carnis resur-
transit ad praiparala cellaria, loii.isque alTcciionis
rcctioncm ,
pcrcipientes ? > potcst ct per pancin,
ohlitus, de sc cogitat solo : non commovelur huma-
et carnem, quas niane, et vcspcre corvi He
nitate, nec ulla fleclitur pictate : non respicit ad ipsa
D a(Tcrre) Scriplura pronuntiat, inlclligi in panihus
jura nalur.TC, non parvulum sub sicco ubere matris
opera pielalis, qua; in peregrinis, et indigentibus,
exhalantera : scnum ac juvenum profunda incdi:e
sibi lestatus esl Dominus dari (Mattli. x, 4). In
nece lessa, non jam corpora, sed cadavera lurbido carnilius aiitcin easligatio intelligcnda csl corporis,
prxterit vullu, non exoranli colono, non supplicauti quos pro divino
sive crnciatus, amorc, vel cullii,
rcspondct agricokv : sed crudelior feris, ei bellus
sancti omncs sibi intulisse, vel a pcrsecutoribus
eflectus immanior, huuianum omne dcspicit genus.
perlulisse manc, el vcspcrc, id est suh veteri teita-
Et factum esl verbum Domini ad Hcliam diccns incnin, ct cvangelica praedicatione, lcguntur.

» Domum. pag. 730, ctseq., tnm. II, et inscrihitur in Petrum

t Perdit. Apostolum , ct in llcliam Prophelam , aut ad eam
cIhcc hahes 1n Paterio, qui Iitc dcsumpsit ex cerle respexit Claudius. Vide num. 2 illius, quam
libr. xi. Moralium Grcgorii [num. 49]. dixi, homilia'.
<t
Esl in exemplare vox Christus, quse prorsus « Suhsequentia nota-ta desumpsit Claudius ex cap.
inepia esl. Dcinceps vero aut, aliqua exparte, ex- 31 lih. xn conlra Faustum, ct Isidoro cap. 8 in
scripsit velerein translationcin homiliae Chrysostomo III Rcg. id ipsuin tradenle.
tiibutx, qua;que lcgilur in edilione Montfauconii t Edil., fidem.
 749 QU/ESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. - LIRER IV. 7:,0
(Cap. xvii,7,8,f(sHteij.)Posiqiiam vcro exsicca- A confide, hiqnit , ct fnc tccundum veibum mcum.
lus est torrens, dicitur Heliae a Domino Surge, ct Sed prius fac
:
milii indc subcincricium, libi aulcm, ,t
vade in Sareptam Sidoniorum, ctmancbis ibi : praicepi filio tuo facics poslcn. « magnificum mulieris ani-
enim ibi mulieri viduw, ut pascat lc. Suriej.it, ct ubiit in
mum ! mirabilemenlis propositum. Ovcrc vcnera-
Sareptam.Cumquevenissct ad portam civitntis, appa- per sxculum factum
bile ! poium pelit, mox oficrt.
ruit ei mulicr vidua colligens ligna , el vocavit eam dixii-
:
Et quml regilms forsilan jam deerat, quod divitcs
queei: da mihipaxitlum aquw in vase, ul bibum. Cumque non habcbant, lioc vidua ex abumlantia erogabat.
itla pcrgcrel, ul a/fcrret, clamavil post lergum ejus Poscit panem ab ea, qtioe cum filio erat <!ic postcro
dicens a/fer mihi el bucccltam pnnis, otsccro, in
.
moritura. Ncc babere se negat, qucm fatclur simpli-
mann tua ; qua: rcspondit : vimlDominus Deus tuus, ciler, nec mctuit prodere vcritalcm. Et non tam
quia non habco panem, nisi quanlum pugillus eaperc poslulanli, quam quodammodo cxigcnli, omncni
polest fariihv in Injdria, cl pauxillum o!ci in tccgtho. causam pandii in mcdium quantitalem vielns, cl
:

En coltigo duo ligna, ul ingrcdiar, el fuciam iltud nuincriim personarum, ut hospitcm non minus velit
mihi et fitio meo, ul comcditmus, ct moriamur. Ad Iiabere, quam judiccm. Non dixit, non possum face-
quam Hetias ail, noti limere : sed vadc, et fuc sicut re quod jubes, ncc ait : considcra viduam, non (am
dixisti. Verumtamen primnm fac. dcipsa farinuta sub- ^ de se, quam dc filio talicsccntcm. Considcra pai
cinericium pnnem parvulum, ct nffer milii ;tibiuutcm, vuloruni chorum, ncc me illis auferas, ncc malrem
ct filio tuo facics postea. Iltrc autem dicit Dnminus paliaris tanta orliatam prole derelinqui. Kon ait :

Deus Israel : ligdria farina? non deficict, ncc lccijthus tu es ulique, qui Orbem tcrra?, famis senteniia
olci minuclur, usque ad diem, qua daturns csl Domi- condemnasli. Te, omne homiinini genus irasccntc,
nus pluvinm super facicm terrte» Qiut abiit, el fecil dcperiit. Deinde transisti patriam : leir.im omncm
juxta verbum Hetiw, el comedit el ipse, et i!!a ct " pcne gentis lua', el provinciam pcragrasli : nusqiiam
fitius cjus, ct ex illa die hydria farina: non dcfeci', locuplcs obviavit, qui esurientem susciperet, ct refi-
lecijthus olei non est iinminulus, juxta vcrbum Domini, ccrel jejunantem. Ego libi snla occurn, aut cgo
qnod locutns fuerat in manit Helim. •> Ul fcierim jam sola rcmansi, qiia- procter pecuniae cgestatcm,
omitiam, quid intrinsecus latcat Sacramer.ti, quod cliam mole opprimor liliorum, quoe tanlam natoruii
de lcrra Israel ad Sidoniam mittitnr regionem, unde plebcm plaga ipsa patior graviorcm. Exeo domum,
capnt omnium. et causa malorum Jezabelorta fuit
•
non utspicas colligam, scd ligna, non ul alimoniam
illud breviter perstringatnr, quod pergit ad viduam dcfcram, scd fomenta. Quos a fame lilerare non
penuria laborantem, et in ipso vita;, moriisque con- possum, conorsaltim a frigorc defensare. Ccrlc quia
finio consiitulam, qua; exicrat, ut ligna colligeret, " non considcres, quod injungas,
la>" crudclis es, ut

«t tam sibi, quam parvulis cxtremani viclus suh- illo sane contentus esse dchucras, ut nohiscum pa
sUntiam procuraret. At Hclias videns muliercm rilcr ederes quod remansit, vcl prius sincres par-
squalore confectam, non movetur, non cunclatur, vulos saliari; tiinc tibi quod remansisset, offerri,
non revocatpedem, sed ingerit se, et immcrgit, fit- sc;l singulariler tihi prxcipis ficri eilios, ct non so-
que ei ipsc gravior fame : el dicit ad eam : Dn mihi lum singiil.iriler, sed le visprimitus satiari : nulla
parum nqun\ ut bibnm. 0, si tibi, heatc hnmo, vidua te miseroruni convenit cura, ncc ipsa iKiturac rcligio
respondisset : ct justa le vocc repcllens dicerct :
interpellat. Parvulis, ct lacicntihus cxlremum i'e

Qnid pelis a me, quod omnihus ahslulisti? Quid ipsisdenliliusaiiferre vis cibum : scd illa horumniliil
quneris a muliere, quod miindoncgasli? lwcomnium aut egit, ant dixit; quinimo inlrcpida curril, ct
•necessitas, et Iia^c pcnuria, oris lui auctoritalc imperata consummat. Eral in illo tempore spccta-
prolata est. Ego a te debeo satiari ; el tti venis ad culum angelis liominibusqtie gratissimum :
d quod
mc? Sed horum mulier, nec corde, nec ore
nulla inter gcntes, ct in lerra profana, vidua mtilier jam
usa sermone cst. Mox devota mens, et evangclica; tunc essct lilia Abraha?, multo hospitalior ipso pa-
non indigna merccdis, poculnm prophetaen rente, multohumanior fidei gcniloie (Gen. xvm, 2,
frigida;
defert silienli. Addilqtioque Helias, ct dicit A/fer eic. ). Erat quidem Abraham hospitalis ct crga : ,

mihi ctiam panis buccellam in manu. At illa Viiit peregrinos magno detcntus affeclu, sed erat verc :

Dominus Dcus tuus, si est milti panis, n si manus opulcns, cral dives, adcratci possetpiod vcllet, quia
plenn (arince in hydria. En colligo duo Hgna, ut in- minor erat animus, quam facultas, ncc sensus ani-
grediar, et faciam illud mihi, et fitio meo, et mnndu- mum stiperahat; haec vero, quoe non soltim marito;
cabimus, ct moriemur. Sedquid?Ad hoec Helias scd ct facultaiibus viduata, non solnm nalalibus

a Domus ejus. cst a Monlfauconio pag. 729 tomi II. Plura cnim
i>
Snspieor iimlta ex Augustino ad hujus loci ex- desurnptaeN ea sunt, sed cum aliqiia diversilale :

plicationem rcsumpta esse sed locum qucm indi- ; ex qua qtiidem re, liquido constat, jam diidnm fnis-
cem, nondum reperi. An scrmonem
aliquem consu- se eam homiliam latinitate donalam, et fortasse ia
luit Claudius, quo nunc desiituimur? Judicel lc- earum numcro esse, quas translulissc Cassiodorum
ctor. discimus.
c Qnsc seqiiiintur, comparcs oplo cum numero 5 d Siibseqneniia fere omnia, scd cuni aliqua divcr-
illius homilia: qux SS. Petrum et Hcliam in-
in silateex honiilia in SS. Petrum et Ileliam in rem
scribitur, cl inter dubia Cbrysoslomi opcra posita suam translulitCIaudius.
751 CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPI 752
teunls, scd et tcmporis malo constricta, \ I taniam A nominis provocavit, sed verho ei lantuminodo
deveneral paupertalcm, ut in domo nihil, nW) quo 1 imperavil diccns : Da miln panxillum nqua? in vate,
angerct famem, possiderepotcral, parvulorum lur- ul bibam, et buccellam panit in manu tuit. Aqua cnini
ha ipsa incdia gravior est, sed in liis omnibus in vase, liiles accipienda est cordis (Rom. x, 10),

n.alis libcralis animus, et mens ilevoia prxstabat. qna creditur ad jnstitiam. Buccellnm vero panis in
Pergit, el ut prxceperat liomo Dei, Gdeliter complct, inanu, miscricordix esi intelligendumopus, quofl !es

suscipil Prophetam, et recipit. Quo ergo ore, qnibiis et opera vinculo sibi quodam indissolubili connec-
vocibus hanc femiuam laudem? i Nihil mibidignum tunlur. Uhi enim una dcfcccrit, altera penitns nc-
occurrit, quod taniae virtutis aiiimiim valeat exxqua- quaquam stabil. Qnod antea Jacohus ait Apostolus :

ie. Considero enim, qucmadrooduin sluilio liuinani- (if, 26) pdet sine operibut martua est. Et opera sine
lalis omncm indc dcspexit naluralis affectus, non de lide, inania rcd lunlur, et frivola. Eeclesia ergo in
se, non de parvulis : nihil eam a rnentis proposito lypo illius mulieris vidux, juxta Domini prxceplum
revocaverit, nec propriisexus infirmiias, nec mater- ad alferenduin cidemaquam pergendo, quodammo-
r.a crga parvulos viscera pictatis. Occidit ualurx do fidem sui cordis prxparatam oslendit Domino.
ollicia hospitalilatis inluilu, et efTectus esl devotus 1'aneni sil.i confilelur nccdum fuissc , condigna
crga hospitcm matris animus, filioruni a crudele B videlicct opera divinx culturx, sed modicum se
scpulcruni. Quantum enim ad illaro spectat, mortui testatur habcre farinx in hydria, et paululuni olei

sttnt parvuli, el genilricis quodammodo manibus in Iecytho. Pugilluin fariux in bydria, natnralem
strangulati, atque sepulli Qnantuni autcm ad Dei indical legem, qux diviua largitione Immanx natu-
misericordiam, non mortui sunt vere, nee fame, vel rx insila est, per quam discernilur bonum, vcl

incJia consumpli : quia soli cxieris pcreuntibus, inaluin, et, ulquod sihi quisquam fieri non vull,
J alii ullo tcmporc non
convaluerunl. Confeslim siquidem, et Propheta faciat. Paululum vcro olci iu

lanlam fidcm divina mcrccdc remunerans ait : Vi- lecytho, rationalilis accipiendus cst intellectus, pcr
\it Dominus,quiu htjtlria fcirina' ttta; non deftciet, et quein crcatura iniclligil creaiorcm, et piis operihus
ras olei noit imminuetttr. Facta est igitur manus vi- ciilcin pl.tccre studcl : parum
qua? idcirco dixil : sc
clua: percnne lorcular, ct mola jugitcr fundcns : Et hahcre, quia necdum per baptismi Sacraiiieuliim
quid dico nianum? In verbo Prophctx
rouliciis spiritualis gralix aeceperat donum. lbi tamen farina,
lota domus pioium cellarium facia est, non
viilu;e olcumquc, ore prophelicobcncdicitur : id cst fructus,

ibi ros, non pluvia, non veris aura, noncalidi soles, et hilaritas charitatis, sive graiia corporis dominici,

non niinhus uecessarius, non aratrum, non agrieola, ct chrismalis unctio indcfeclivo vcrho ccelestis mu-
noii colonus, sed oinnia, ct omnibus sermo Pro-
in ncrc fecundatur. Cujus liacteuus in vasis olcum
phetx afliilim viduae iuinistrabat. > Sciendum la- gaudii spirilualis, el bencdictionis farina non defecit,
inen quod in LXX interprelibus ha:c vidua , non cxteris, qua: non credunt, gcntibus, inopia panis
iiniim taniuin filium, sed plnres habuisse narratur. b diviui , el vcnalui Quod autcm ait,
dcdilis intilili.

Mulier vcro, quse fuissein Sarepta scribilur, Ecclc- diio se ligna colligere, ex quibus modicum fariuie

six lypimi gcstabat, quoe a suo diutius conditorc coquerct quodliabebat, clcum liliis suis comcdcns,
deserla, popiilum recke fidei nescivil, quasi paupc- moriis jani exilium exspectarcl, ila accipicnduni esl
rein egena stipe nulriebat, iil est verbo frucluin in diiobus lignisnon solum ligni nomine, sed eliam
experlem doccb.it, donec adveniret sermo propheli- numero lignorum crucis myslerium prxsignabal;
eus, qui ex siccato vcllere Israclis, ul pole clausa pcr quam sibi, et (iliis suis.id cst populo, quiChristo
cieli janua, fame periciitabatur in Judx-a : qua: oh fueial creditui us, panem vitse perpetuie dari crcde-
boc dicta cst viilua, quia ut poie gentilis, nec dum bat, pr.clcritis peccalisper lavacruni baptisnii niori
fueral divino cultui mancipata, nec sacra: legis ha- illo vidclicet genere, quod Dorainus in Evaugclio
bebat nolitiam ; Sarepta autem civilas, qu* inler- prxdicavit {.lo. xx, 29) : Bcati qui non viderunt, et

pretatur : incendium sive Iribulalio panis, vcl panis Lcrediderunt. Perpancm vero subcinericium, parvu
angustia, pr.cscns accipiendus esl Mundus, in quo liiui illud jam proefigurabat, quod in cxordio fidei

incendium pessim:c conflagrat cnpidilatis: ubi rebus observare gentes per epistolam Aposloli decrevisse
supervacuis adquircndis quasi aucupandi cura im- leguntnr c
Vt ab idololatria! se luntummodocultu, eta
pendebatur. Ubi dira: cupiditalis incendium, panis- fornicalionc, acsttffocatis abstinerent. Hxccnim, quae

que s[iiritua!is antea liebat angustia. Ergo, ut de rudibus adlnic, el feris homiuibus ah Apostolis con-
Helia Scriplura pronuntiat , Dominus noslcr ad na- silio sapienli indulta sunt, ad comparationem cvan-

lionum Ecclesiam veniens, et earn cxtra poitam gelicae prxdicationis, ad quam postmoduinintroduc-
civitalis, patrium videlicct inolitum errorem rcpe- ti sunt, valde cxigua, el parva fuissc noscuniur.

riens, non cam signis, et mirabiUbus, maximisque Quod autem ait mihi primitut : facito , boc voluit ad
porlentis, ut Israeli fecerat, ad confessionem sui omnes credentes cx gcnlibus, ut non suis roeritis

«Hic.c habet interpretatio Montfauconii. Videreerat Multa his affinia docet Berengaudiis in Apoca-
b

riscera proiecla,et Prophetam susceptum : tolam filio- lypsim ad ea vcrba. Et cum upernittet sigiUum quar-
rttmlurbam sepulcrum effecil : quantum enim fuil viduai tum.
inpr}posito,illi mortui sunt, sed Dei bcnignitate [uc- c In exemplari esl uliitcmpore non faciat.
:

lumcst, ut viverent, et incolumes essent.

753 QlbESTIONES \XX SLPEK LIIMOS HEGLM. — LIBEK IV. 754
ascriberent, quod obdurato, sprotoque Israele ipsi A Chrislo crediderit, moritur. L'nde sublatus ad sacri
salvati sunt; sed sibi ,
qui ut crederent, eisdem mi- Altaris coenaculum, per unctioncm chrismatis , et
"
sericors exstitil. Quod auteni dictum estadCainnon invocationeni Patris, ac Filii, ct Spiritus Sancli,
recle offert, qui non recle dividit, hoc est : qui non communionemque Corporis, et Sanguinis Domiiii,
Dco, sed sibi omne bonum, quod babet, asciibil : viviflcari manifestuni est : et mnc ab oinni Ecclesia,
sive alilcr, panis subeinericius bisloiia accipienda cnjus pueri linjiis maier figuram gerebat, illa pro-
est legis, qua» spiritualem iulelligentiam opertam fertur confessio : quia DominusJesusverus Dci filius
coniinebat liltera. Per fermentatum vcro panem, est, et in gremio Patris, vel dexlera sil conslilutns,
Evangelii iutclligenda est praedicatio, cujus veteris nirsumque deposilus <le altari, coetui fidelium, tan-
testamcnti lanquam fcrmentum inserta sunt tesii- qnain matri, redditur vivus. Sive alilcr : posiquam
monia. Quod autcin pascentem se pavit Ilelias, ita enimfidelisquis prislinis vitiis pcr poenilentiam, et
inlelligendum cst : universi enim vero fideles, licet salisfactioneni, sua mortificaverit membra, sublalus
sua fide, ct piis operibus Deum pascant, tamen, ut a lerreniscnpiililalibus, ct carnalibusdesideriis, per
boc habeanl, ab illo eisdem condonatur. Omnc cnim meditationcm legis, ac prophciarum, evangelicaquc
dalum optimum, ut seriptum est (Jacob. i, 17) , et pradicalione vivificari merueril, templumque fuerit
omne donum perfcctum desursum est, a luminumpa- B divinum eflecltis, illuc inlentionem animi contendil
tre descendens. Divina enim munera metuentibus dirigcre, ubi Clirislus est addcxleram Patrissedens,
Deura nequaquam pcnilus minuenlur. Rursum ali- ct in carneadhuc habitans, conversalionem jam ni-
tcr : per pancm subcinericium, queni sibi verus He- titur habere in ccelis. Sed quanlumlibel quis homo
lias Dominus nosler, a nationum Ecclesiaadvescen- ad Deum contendat erigerc meutem, et per excessimi
dum prxcipit exhiheri, quod aliud accipicndum est, quemdam, theori.e se gaudeal in supernis Chrislo
nisi pcenitenlium satisfaciio? Id ipsum psalmographo Domino adhxrere, corporis lamen coinpelleiitenatu-
sub persona pociiitcntis cancnle cnm dicit (Psal. ra, cui anima juncla est, ul dc supernis ad infeiiora
ci, 10) : Quia cinerem stCtttpanem manducabam, rnrsum relrahatur, neccsse est. Quod aulem dicil,
el potnm meum cum flctu lemperabam. His cnim sa- lleliam sc superpuerum expandisse, tribusque vici-
lisfactionibus Domiims se pasci hortatur. bus mensiiiii fuisse, hoc ipsum explesse Dominuui
Factum esl aulcm post verba hozc : wgrotovit filius manifeslum est, cum pcr legem, et prophetarum
mulieris matris familia-, et eral languor fortissimus vaticinia, seu propria prjedicatior.e saliilcm protnlil
ita ut non remaneret in eo halilus. Qum dixit ad lle- gontium populo. Superiora jam figuraliler cxposita
liam : Qttid mihi et tibi, vir Dei ? Ingressus es ud verba Ilcliae dc vidua, multo alilcr apiul anliquas
me, ttt remcmorarentur iniquilulcs meaj, et inter- " translationcs reperiuntur, in quibus Holias Doinino
ficercs filium mcum ? Cui ait Helias : da mihi filium supplicat dicens. c < Doinine teslis hujus vidua',
tuum. Quem tollens de sinu ejus portavit in coenaculo cum qua ego iiihubilo apud ipsam, lu male fecisti,

qno manebat,et posuit eum super lectum suum, cx- ut occideres fiHutn ejus. Niliil in hoc dicto moveret
pandilque se, ac mensus est super puerum tribus vi- animum, si vora pronunliatio servarelur. Vox est
cibus. Et conversa est anima pucri ad eum, et rcvi- enini non crcdcntis , quod tam malc faceret Deus
xit, depositumque de camacuto tradidil malri sua? cum ca vidua, quae tam pie prophctam susceperat,
el ait : en filius tuus vivil. Qua: respondit ; in isto co prxsertim lempore, quo ibi erat, cui protulerat
cognovi, quoniam vir Dei es lu, et verbum Dei in ore illa totum victum suum lam exiguum in tam magna,
tuo verum est. et summa inopia. Ita ergo dictiim est, ac si diccret:
Quod enim dieit uTuim mulieris nimio languore Domine testis hujus vidua\ cttm qua ego inhabilo
delentum, ad mortcm usque fuisse perdiicluin, hanc apud ipsam : lune maic fccisli, ut occidercs filiiim
intclligenliara habcrc dignoscitur. Posl perceptam cjus? Ut subintelligatur, quod utique Dominus lestis
enim quis divinam cognitioncm, seu evangelicam cordis illius mulieris, videbat quania essot pictas,
prxdicationem, perceptoque bonorum openun gustu, ^ unde etiam Hcliam ipsum ad eam miserit, non male
pro cmnmissis facinoribus, etprsetcritiserroribus,in faciendi causa morlificaveril (ilium ejus, scd exhibendi
gravissima langueat aftlictioue neccsse esl; quia, miraculi ad gloriam nominis sui : quo tanlnm pro-
ut scriptura est b qui addil scienliam, addit (pceni-
:
phelam, ct tunc viventibus, et posteris commcnda-
leotia; salubrem) dolorem : castigatione assidua, vim ret, sicut dicil. Doininus (Joan. xi, 1), non ad mor-
facil pcrditioni sua;, ut evadcre valeat perpetuam lem moiiuuin inisse Lazarum, sed ut glorificetur
mortem, el viiam consequaiur beatitudinis sempi- Deus in filio suo. Et hoc consequentia probant; ex
lernae : hoc ipsum Paulo Apostolo confirmante, cuin ipsa eliam fiducia, qua credidit Helias, non ad boc
ditit (/ Cor. xv, 9) : se non csse dignum vocan Apo- illud contigisse, ut acerbo liictu hospita ejus afflige-
ttttlum, eo quod perseculus fuerit Ecclesiam Dei, et relur, sed polius ad hoc faclum, ul Deusmagniliccn-
expugnaverit illam : in descensti euim fontis, origi- tius ostenderct vidusc, qualeni Dei famulum susce-
nali peccato, ac pristinis vitiis per baptisinum, qui pisset. Sequitur Scriptura, et dicit : F.l itisufflavit

a ex veteri versione SeptiiagiiiU,quam

Gen. iv, 7, c Qiw
deinccps posita sunt, tradidil At:" nns i

seqiiilur Ailgiislinus xv De Civit. eap. 10. ad quoestionem 5 libri u de diversis quwtttontbus ud

h Eccle. 18 qui uddil scientiam, aildit labo-
i, : ct Simplicianum
rcm.
 CLAUDH TAlRlNEiNSIS EPISCOPI 7SG

puero tuo, et invocuvit Dominum, el dixil : Domine A cullrit, el lanceolis, donec perfunderenlur tanguine.

Deus meus, reverlalur nunc anima pucri Itujus in Cumqtie transisset meridies, et tempus adcsset jam

eum, et factum est sic. Hxc crgo deprecato, q;ia quo sacri/icium 1 vcrum offerrideberct,dixit lletias ad

peiiit Hclias tam breviter, et tani fideliter, ut resur- popuhtm : acccdite ad me, et accedente ad se populo,

gal pucr, salis indicat, quo affectu dicta sint supc- curavit altare Domini, quod destrttctum fuerat, et
riora. Ll ipsa niulier osteiulit, ad lioc morlificatum duodccim lapidet juxta numcrum tribuum /S/io-
tttlii

fuisse filiuiu suum, ad quod Helias factum esseprx- rttm Jacob, et adificavit altare in nomine Domini

sumpserat, cum illa verba 11011 confirmando, scd re- fccitqttc aqiio?ductum quasi per duas araliunculas in

nuendo enuntiaverat. Cuin cnim vivum reccpissct circuilu altnris, et imposuil ligna, el ait : implele

lilium suum ait [vert. 24) : Ecce cognovi, quonium quatuor htjdrias nqua, el effundite super holocaustum,
Itomo Dei es tu, et verbum Dei in ore tuo ccrtissimum el ligna. Quodcttm lccissent, idipsum, eliam secundo,

est. Mulia autem suut in Scripturis, qux nisi illo ct lertio fieri jussil, replclaque est fossa, ct aquacdu-

inodo a ponaniur, incontrariamscntentiamrecidunt, ctus, aqua.

sicuti esl (/iom. vm, 55) : Quis accusabil adversus c Vide cur Hclias eliam lioc facit, et diligeuter

electos Dei? Deus qui juslificat. Si quasi confirmans adverle. Habebat beatus Hclias, et per graliam pro-
respondeas, vides quanta pcrversiias orialur, sic B pheticx dignitatis, et per divini cultus studium, pe-
ergo pronuntiandum est, ac si dicerctur : Deusne ritiam omnium, quae in lemplis dxmonuin ageban-
qui jtislifical? ut subaudiatur, nou utiquc. Acpcrhoc tur, scientiam. < Noverat inter cxlera inepta po-
aperlam puto essc illam Helix sententiam, quam tius commenla, quam callida, etiain bujuscemodi
iion servata pronuntiatio faciebat obscuram. i coiuposilainfraudem, qua facilius irretirentur anima;
(77/ Bcg. cap. xvm, I, 7, elc.) Factum esl verbum miscrorum, ut arxeorum non simpliciterantepedcs
Dotnini att lleliam : vadc : et oslende te Achab, ul delubri slaluantur, sed pendens crepido supra quam
item pluviam super fuciem temv. Qui perrexit : et structa est, rogus subterranca fornice bajuletur, ad
occurril in ilinere Abdiw dispensatori rcgis Achab, quam ex adversa parle concavi parietis occuliu adi-
et ait : vadc, nuulia Achub : adest Helias, qui abiit el tu descendatur, ac per palulas cavernas, prxparalos
nunliavit ci : venilque in occitrsum ejus, et ait ad ignes doli minisler, sacrilicii temporc, clandestinis
lleliam. Tunc es qui conturbas Israel ? Ad quem He- otficiis siibniinisuct. Quo attonitus miserorum ani-
lias, non turbavi, inquit, Israel: zed tu et domus mus, tlutn nullas desuper vidct adliibitas flammas,
patris lui, qui dereliquisti mandalum Domini, et bostiamque ccrnit ex improviso comburi, per invi-
secuti estis Bahalim. Vcrumtamen mille nunc, etcon- sibilem potestatcm igncs ccelo credat esse delalos.
grerja ad me univcrsumlsrael in monlem Carmeli, et C i Ne ergo hoc incrcdulx mcntes etiam de divinis
Prophelas Bahal quadringentosquinquaginla, prophe- suspicarcnlurallaribus, vallum quod licri prxceperat,
lasque lucorv.m,qui comcdunt de mensa Jezabel. Mi- aqua jussit impleri : ut, si qua esset sub allario fo-
sit itaque Achab ad omnes filios Israel, ct congrcga- vea, proderctur, vel descendcns deorsum aqua, la-
vit 1'rophelas in montem Carmeli. Accedens autcm lenlcs utique ignes exstingueret. Nec vero sullicit sc-

llelins adomnem popultim ait : usquequo ctaudicatis mcl rigasse locum : tcrlio id agitur: sed ncc boccsl
iuduas partes? Si Dominus esl Deus, scquimini eum. Prophela contcutus, ipsa allaris ligna prxcipit inun-
Sin uutem Baltal, scquimini illum; cl non respondit dari, ul omnis fraudis suspicionc submota, divinae
ei populus verbum. Ad quos rursiim uit Ilclias : ego potcstatis csse virtutem, nec rex, nec populi, necipsi
remansi Propheta Domini solus. Prophcta> atttem dubitarent Dxinonum saccrdotes. >

Baltalim quadringenli qiiinquaginta viri sunt. Denlur

d Cumque jam tcmpus esset, ut hotocaustum ojfer-

erjo nobis duo boves, et illi cliijant bovem unum, et retur, accessit Helias adattare; el cxclamavit dicens:

in [rusta cedentes ponanl supcr ligna : ignem aulem Domine Dcus meus exaudi me hodie in ignc, sicut

non subponant. Ego quoque faciam bovem alterum, <:audisli mc in aqua, ul cognoscat populus hic, quo-
el imponam super
ligna igncmqiie non subponam. In niam tu es Dominus Deus Israel, el ego servus tuus,
vocent nomina deorum suorum, et ego invocabo
ilti
" et propter te feci opera liwc. Exaudi me Domine,
nomen Doinini : ct Deus qui cxaudieril per ignem,ipse exaudi in igne, et cognoscat popultis hic qitia lu cs
sil Dcits. Responditqne omnis populus ct ail :Optima Dominus Deus, et tu convertisti cor poputi hujus re-
propositio. Dixitque llelias Prophelis Bahal : eligite trorsum. Et ecce clamantc eo, cccidil ignis de cceto,
bovem unum, ct facite vos primum, quia plures estis. devoravitque holocaustum, ac ligna, et lapidcs,pulve-
Et fecerant iln : invocabantque nomen Bahal de mane rem quoqtie etaquam, qua? erat in fossa aquwductus,

usque ad meridiem, et non erat vox, nec qui respon- lambens. Quod cum vidisset omnis populus, cecidit
deret .... Incidcbanlque se secundum ritum suum in faciem suam, el ail : Dominus, ipse esl Deus. Do-

" Pronunlienlur. nio inter dubias Chrysostomi homilias [pag. 729 to-
*• Ncscioeuraddita sit vox hxc verum. nisi forle mi II]. Vide obsecro numerum 4 ejusdem homilix
respieiat ad sacrilicium legitimum, quod deinccps pag.757.
Dco oblaturus crat. De qua re vers. 50. d Vers. 50, sed multo cum discrimine
Vulgatam
c Qux sequunlur reperi cum aliqua, sed levi va- inter et interprctationem bans sed in homilia, :

rictatt! in homilia qux iu SS. Petrum et llcliam quam inter Chrysostomi dubias esse dixi, el hic
inscribitur, positaque est, ut jam dixi, a Montfauco- fere exscribitur, hxc interpretalio allegatur.
7S7 QlLESTiONES XXX SLPMU LlliROS RLGUM. - LIHLR IV. 758

miuus ipse est Deus : dixitqtie llelius tid eos, appre- A significat rcprobnm ,
por pharisxos , alque srribas,

hendite omnes Prophetas infames, tt ne umts quidcm seu hxrelicos, non Dco, scd Diabolo auciori eorum,

effugiat deiltis. Quos apprehendente» continuo duxit ab ipsis oblatum. Transacluni mcriilici (cmpus,
cos llelias ad torrentem Cison, et ibi cos trucidare vergentismundi significabal cursum, in cujus vc-
pr.tcepit. sperum Dominus Jesus Cbrislus in vcriini sacrili-
Clemenlissimus euim Deus, qni non oLliviscilur cium, quod ipsc cst se ipsum Palri ad dcpoiieuda
,

misereri, nec in iraconlinet raiseraliones suas, rur- liimiaiii generis dclicta obtulit. Altare quod ab Helia

sum ad Israelem filium suum dignatus est mittere, curatum est , cx duodecim lapidibus rcstauratum,
ut eisdeni pluviam evangelicx prxdicationis tribuc- Sanctx Trinitalis accipienda est confessio, qux in

ret. Tres enim auni famis, scientiam sanctx Trini- Judxis olim , vel in hxrelicis destnicla fuit, a Do-
talis popnlo Judxorum, vcl in lolo iniindo, defuisse niino pcr Apostulos in Ecclesia refoniiata cst. Ligna
prxsignabanl. Achab vero, cujus nomen inlerprela- vero, qux supcr Allaic composita fucranl , crucis

tur [rater patris, a quo cliam Pei prophetas inter- patibulum prxsignabant , in qua dominicum aflixum
fectos pronuntiat Scriptura, principum Sacerdoluin estcorpus, quod vcrum , ct acccplabile DeoPaiii

typum gerebat. Quod aiitem dicil Acliab ad Ileliam a fuil holocaustum b Qualuor liydrix replelx aqua,
: .

Tune es ille, qui conlurbas Israel? lioc ipsum et de B totidem numcro significabant Evatlgclia in quibus ,

Domino, Sacerdotum prin< ipes dixisse Pilalo Icgiin- baptismi Sacraniciuum, quod iu iiomiiie SanclxTri-
lur (l.uc. xxiii, 2) Iitvcitimus liunc subvertenlem gcn-
: nitalis datur, habetur prxceplum. Ignis quoque, qui

tem nostram. llic cnim, ut Doiiiinus eis legilur ex- lapides allaris et quar supereum fiicrani, nec non ,

probrasse, lilii fuere patris sui diaboli, cujus opcra ct aquam voravit,Sanclum prxsignabal Spirilum,
faccre stuJucrunt, ut vitx sux auctorem crucifigen- qui iioii solum Apostolos, sed tuncios credenlcs pcr
duin iinpie proclamarenl : Vos enim (ail Domiuus) lavacrum regenerationis in Dci sacrificium assu-
(Joun. viu, H) de diaboto palrc estis, et opera pulris mit, ct sanctificat. Falsi vero Prophctai ,
qui ab Ile-

vestri facerc vullis. llle enini hvmicida cst, et abini- lia interfecti legunlur , advci s;c accipicndx sunt
tio mcndax (Epist. io. m, 8) : et in rcritate nunquam potestates, de quibus Dominum in crucc pronunlia-

sletit. Abdias aiitcm cujus nonicn inierprclatur ser- vit Ajiosiolus triumphasse, sive illi acc piendi sunt,
vusDomini, qui ctiam, eo lempore, quo Achab Pro- qui adveisum Dominum impie proclamasse leguulur
phctas Dominiprxceperallrucidari, cciiunuProplie- (llattlt. xxvn, 2j) : Saitguis ejus sitper nos , et super
las in speluncis celaverat, victuni eisJeiu quolidie fiiios nostros. Quod iiiique temporibusVcspasiani, ct
admiiiistrans, illos quodammodo prxsignahat, qui Tlti expleium, qui legii Josephum bisioriographum,
cx [irincipibus JuJ;corum occulii discipuli Domini C uon habcbil anibiguum.
eranl (Joan. xix, 38), boc esl Nicodenius, el cxte- c Ascendit lle-
Deinde bistoria scquilur, et dicit

ri, quos Evangelista pronunlial. Prophclx Baal, et lias in verticem Carmeli , et pronus iit lerram posuit
pmphctx Lucorum, scribarum,el Pharisxorum ty- faciem suem intcr genua; <*
el exorabat Dominum :

pumgerebant, quisacrx Legis ncgligeutcsprxccpta, dixilque ad puerum sunm , ascende, et circumspice

populum propriis traditionibus pervertebant, qui- contra mare septem vicibus. Quod cum fccissel, septi-

bus Vir fulurum Dominus legitur prxdixisse. Car- ma vice apparuit nubccula pitrva quasi Itominis ve-
nielus veronions qui interprelatur scientia circumci- stigium ascendens de mare, el subko contenebrali
tionis, Chrisli prxfigurahat Ecclesiam, in qua iioii sttut cueti, el fttcta esl pluvia grandis. Quod enim He-
prxputii circumcisio accipicnda sit, scire prxcipi- lias exorat , ul pluvia tribuatur a Dco hoc quoque
,

inur : per cirruincisionciii cnim pixpulii, carnis li- Doniinum fecissc pro suis discipulis, ct qui pervcr-
bidiucm luxuria:, atque liixuriam scieiidum esl ab- Liim illorum credituri erant, Evangelista pionuntiat.
scindendam. Per cordis vcro circumcisionem, im- Miiiislrum Ilelix, cui jussum est conlcmplari con-
miindx cogiialioncs inlclligendx sunl ampulandx. tra marc, oinniiiui prophctarum, qui anie Salvata-
Dovem vero, qucm Helias inactaviiin holocauslum, is adventum fuerunt, typum gesiassc non dubium
aique in fruslaconcidit,velusinlelligendumcstlesta- O cst, quibus iu gratiam Spiritus Sancti pcr oinne tem-
menium, ex quoad confutandas Judaicassuperslitio- pus, quod anle advenlum Salvaloris prxcessit, in-
nes, ea qux de illo scripta fuerant, mullisin locis cx- cariiatiouein illius prxstolare datum cst. Nubecula
cussisseDominum Jcsumevangelicaprxdicalionema- parva ,
qux velut vestigium lioniinis ascendisse de
nifestal, cum dixisse scribitur (Matth. xxi , ii) : niari dcscribitur, Domiims, ac Iledemptor noster
ISoit tegisiis, quod dictum est, tapidem qucm reproba- accipiendus est : sicut enim vesligiuin cxtremum
terunt ordi/icantes, Itic [uctus cst iu rapul anguli ? F.t corporis membrum est, iia quoquc Doininus Jcsus
inlellexerunt, inquit, scribtr, et phariscei qttod de ilis humilis, ct parvus, ac pauper in inumlo existere
diceret, etc., qux in E\angdio reperiunlur. Bovem voluit, qui nos a peccalo iniiiularet. Cteii contene-
vero alterum a falsis Prophclis electum , populum brali sunt, quia sancli prxdicalores divini Verbi

» Ha>c omissa siini insuperiori Scripturx loco, sed c Vers. ii, sed cum
nliqno discriniinc Vsilgatam
cxstanl v. 17. intcr ct hanc inlerpretalioncin.
1 Vers. 51. Implete quatuor Itijdiias
aqua. d Yerba hxc exorubat Dominum, in Vulgala uou
cxstant.
75.) CLAUDll TAIRINENSIS EPISCOPl 700

occnlti Sacramenlis sunt repleti : pluviu faeta est \ latibus servabatur. » Posl ha;c sequilur : (xix, 5)

mugna , (|iiia evangelicus iinber per Aposlolorinu projecitque se, et dormivit in umbra juniperi. Et ccce

pncdieationem totius mundi rigavit fmes. Currus Angclus Domini tetigil eum , dixitque ill . turge , el

A. liab ,
queiu Helias accinclis lumbis praiibat, Dia- comede. Respexitque, et vidit ad caput suum subciitC'

boli accipienda potcslas est , cui a Duiuino dicilur ricium panent, el vus aqucr. Comeditque, ac bibit, ac

(Matlh. iv, 10) : Vadc rctro Satanas; uon tentabis rursum dormivil. TetigUque cum secundo Angelus
Dominum Deum tuum. In tanlum enim Diaboli po- el diiil : surge, et comcde : grundis enim libirestat
tostas in advenlu Domini inanis cxslitil, et inlinna, via. Consurgensquc comcdit, el bibit , et ambulavit in
ul nec in porcos dominandi haberet licentiam : nisi fortiludine cibi illitts quadraginla diebus , et quadra-
ei fuisset permissum. ginla noctibus tttque ad montcm Dei c Oreph. Quid
(Cap. xix.) Nnntiata sunt , inquit, Jezabel cuneta, igilur Jezabel? ha-c faciant mihi Dii, et ha-c addanl
qucc gesserat Hetias, ct quemadmodum Propltetas oc- nisi posuero animam tuam, sicut anitnam unius ex
cidisset Bahal. Quts statiin mintium misil ad eutn illis. Et audivil Helias, el fugit viam dierum quadra-
dicens hax mihi faciaul Dii, ct
: liac addant, nisi hac ginta { violentiam verbi ! forroidinis einineii

hora cras ponam animam luam sicut aniinam unius tiam ! audiio mulicris verbo, fugil Ilelias, et fugit
ex illis. Quod audiens llclius tiinuil valde, el abiit jj non una, non duabus, non tribus diebus, scd ingres-
quocumque eum ferebal voluntas, venitquc in Bcrsabee sus csl in eo scrmo mulieris, et quid agcret, nescie-
Juda-, et illic reliquit puerum suum. Ipse autcm per- bat, lanii itineris spatio, mctu exagitante, jactalus,
rexil in dcserlum locum, vium unius dici. Cumque velut cum Zepbiri fl.ilibus cursu impulsx navis ar-
veuisset iltuc, et scdisset subtcr unam juniperum, ait :
borem violcnlus ex adverso lurbo corripuit, imple-
sttfficil mihi Domine, lollc animam rneam. tumque reflexit, ila Propbetx aninium virtutum ve-
» « Sancli viri, qui sublevanle spirilu ad summa lis navigantera mulicris perculit sermo loiamque ,

rapiuutur, quamdiu in bac vita sunl, ne aliqua cla- ejus navem per omncs formidiuum fluclus tur-
tione superbiant, quibusd. m tcntationibus reprimun- bato rcctore jaclavit ,
quid ergo lu Ilelias? tu eniin
lur; ut nequaquam tanliim proficere valeant, quan- es, qui verbo clauseras coelum , ct fraudaveras im-
tiim volunl; sed ne cxtollantur superbia , fit in eis bres, qui mandaveras aeri , et diviuos ignes eduxe-
ipsarum qux-dam mensuia virtutum. Hinc esl enim ras, qui falsos salubriter inlerfici jusscras saccrde-

quod Helias dum lot viitutibus in alta profecisset,

, tes qui constanter in faciem exprobraveras Regi, ,

quadam mcnsura suspensus esl, dum Jezabcl post- quod ipse, et domus sua populum evcrteret Israei
inodum, quamvis Reginam, tamen mulicrculam fu- qui dixeras vivit Dominus Si erii pluvia aul ros : : ,

giit. Perpcndo quippe bunc roir* virtutis

virum, C nisiinverbo oris mei : qui domum viduse, spicarum

ignem de coelo traliere , et secundo quinquagenarios aream, el torcular feceras olei ,

qui omnibus impe-
viros omnibus petitione subila concrema
cum suis raveras elementis , sermoncm nunc mcrelricis au-
re verbo coelos a pluviis claudere verbo coelos ad
:
: dieus, expavisti, et una muliercula profugum fecit,

pluvias aperire, suscitantem mortuos, ventura qua> timorisque caplivum . rem slupendam ! Vide duos
que prscvidentem et ecce rursus animo occurrit, : islos, Petrum et Hcliam , magnificos viros, cl caste-
quo pavore ante unam niulicrculam b fngit. Consi- ris clariores, velut duas civilalum arccs in sublime
dero virum liinore perculsum de manu
c Dcmini
porreclas, a mulicribus fatigari. Pelrus timet puel-
inorlem pctere, nec accipcre dc inanu mulieris : lam : Jezabel delerret Heliara. Et quia cjusdcm
niortcm fugiendo vitare. Quaerebat enim mortem, cuipa; vitio uterque subjacuil , ainlwrum naturalis
dum fugeret . diccns : Sufpcit mihi , tolle animam infirmitas unum sorlila esl proditorem. Fugil ergo

mcam, neque enim melior sum quam patres mei. Un- Helias viam quadraginta dierura. Ubi est zcli tui

de ergo sic polcns, ut tot illas virtules faciat? Unde ardor inconlincns, ubi constanliaj flaroma? Ubi au-
sic infirnius, ut ita fcminam penimcscat? nisi quia ctoritas liberlatis , cum dicebas : vivit Dominus, si

dispensalione supcrni nulus mensura otculti libra- erit pluvia super lerram , vel cum Regem cominus
miuis appenduntur, ut ipsi sancti Dei liomines, et D arguebas, lanHque mirabilia faeiens uniim adullerae
inullum valeant per potcniiam Dei et rursum qua- , non tulisli sermonein ? Sed considera quid in his ,

dam mensura moderati suntper infirmitatem suam? ostcndalur. Quid scilicel quamdiu lioroini Domini
,

d Domino accepe-
In illis virlutibus Helias quid de gralia cooperatur, omnia secunda siinl, oronia fida :

ral , in istis inflrmilatibus quid dc se esse poicrat, clementa scrvinnt, et principfes prosternuntur, reges
agnosccbat. llla polcntia; virlus ftiit : ista inlirmitas adorant populi veneranlur. Si vero se, semcl per-
,

cusios virlutis. fectionis , vel correplionis causa supcmum ab ho-

virtulibus oslcndebat quid acccperat mine suspcndat auxilium , confcslira fragilitas natu-
« In illis :

in islis infirniiiatibns boc quod accepcrat, custodie- rx monstratur mox insurgunl qnse videbantur esse

bat. In miraeulis monslrabalur Helias : in inlirmi- subjecta : qux prius ttt Doininum melucbanl inci-

Subsequentia libi prasbet Paterius

» , ideoque • Horeb.
Grejorius lib. xix Moral. num. 9 et 10. ' Qu.-e sequuntur lialics numero 4 crebro allega-
b' Fugerit. tx homiliie in SS. Petruin et Heliam, scd verbis
' Dei. aliquando transpositis, et eorum ordiue immutato.
* Deo.
 Wl QlvLSTIONLS XXX SLPLR LIDROS ItEGUM. — LIBER IV 762
piunl esse lerrori. Jezabel, qua; interprelatar ftuxus A et septem millium virorum eleelorum eleclisiima
vanns, Synagogs geslavit lypnm, quoc vanis super- virlus, quam nec error humanus inclinare, nec ina-
slitioniluis serviens, in Evangelica prasdicaiione cre- nis gloriae cogitalio poluit elevare (Vcrs. 18.) Hi
ilerc nuluit , et auclorcin vilas persequens , sicut et omnes non curvaverunt genua ante Bahat- sed in
Jezabel Heliam, exstinguere magis, quam credere stabili poplite ad instar coeleslis exercittis me scm-
maluit. Puer Heliae ,
qui in Bcrsabee, qui inlerpre- per adorant. Fugisti ergo, non qnod in le solo fu-
lalnr puietis juramenti, dimissus cst , Sacerdotale ror adulterae desxviret , sed qund tibi banc electio-
accipicndum est miiiisterium ,
quod tcmplo Domini nem genucrit maguitudo virlutum , ul tam arrngan-
in Hiertisalem, cultui exbibebalur divino. Desertum lem ferres dc genere bumano senteniiain , erasque
vero, ad quod via unius diei Helias legitur perve- paulisper mea gratia descrcndus, et nisi tibi tantaj
nisse, el sub arbore juniperi quievisse, universus elationis frena laxassem , lapsuin incurrercs gravio-
accipicndus est mundus, qui propter d.ciiioiimn cul- rem, et disceres bona facta non tu;c virluii ascri-
liun in maligno fuerat posilus, ad quciu Dominus bcre , sed divina?. Non igitur alia ex causa fugisli,
rclicta Jud.-r-a, pcr prajdicatores suos transire digna- llisiluod , secedente gratia niea mulier le minaci
lus est, et ibi quasi dormit, dum pcr fidetn in cor- sermone deterruit. Consideremus ergo quanta vis
dibus fidclium requiescit. Arbor voro junipcri agre- " fuerit in adulterae sermone, gratia rccedente, quanta

stis, atque inculta , Ecclesiam prxsignabat ex gen- forlitudinis magnitudo. Quadraginta diebus oberrat
tibus, quae sacrarum Scripturarum nequaquam fue- fugiens Helias pcr invia, etdcserla, tantique ingenii
ral exculla pr.-eceptis, ad quam (sraeliticum Regnum vir mclu ronslernatus non sentit esiiricm. Quid agis
transilurum Dominum pradixissc , Evangclista pro- Helias? ubi est , ul s^pejam memini, illa omnibtis
nuntiat (Malth. xxi, 45) : Auferetur a vobis (Juda-is) stiipcnda fiducia? ubi os illud metuendum? ubi lin-
Hegnum, inquit, et dabitur genti facienti voluntatem gua lerribilis allcrnis imperans elemcntis? Sed ha-c
Dei. Viam vero unius diei quam Helias egisse legi- ,
lilii, ut dixi , conslabant gratia ministrante. Vide
tur, unitas intelligcnda est Trinitalis, quain evange- ergo qiiemadmnduin levitale culpas permiltitur ja-
lica prxdicalio cunctis nalionibus inlroduxit. Pa- cere tantus Prophcta, ut emendatiis elationis vitio,
nis subcinericius, et vas aqiue, quid aliud indicant, al que correptus , inlegro vcstiatur moderalionis, et
nisi gentium pcenitentiam , et lacrymarum cffusio- clemenlias indumento. i

nem, quibus Dnminus valde reficiiur? 'aui ergo cruditi sumus, et t?ocli in Pelro atque
*

(Vers. 8, 9, elc.). Post hcec penenit, inquit, lle- Helia, quemadmodum eos Doininus nosiri causa pa-
lias ad montem Dei » Oieph, et mansit in spelunca. lilllr circumscrilii deliclo : quemadmodum illos li-

El ecce sermo Domini ad cum dixitque itli. Quid Itic ^ t,oi '
pictatisque signiferos, et gcnciis bumani colu-
agis lletias ? at ille respondil : zelatus sum pro Do- "'"as ,
permiscrit metii doininante quassari, ut po-
iiii»o Deo exercituum ,
quia dereliquerunt pactum pulorum essent exemplum, a Deo sibi non pcccandi
Domini, fitii Israel, altaria tua deslruxerunl , el pro- gratiam uiininie condonatam, ne cutn ipsi a culpis
plietas tuos occiderunl gladio : et derclictus sum ego cssent, ac vitiis alieni ,
peccaloribus diri existerent,

sotus, et quwrunt animam meam, ut auferanl eam. ct crudeles; sed cum forte quis fueril delicto pra>
b vcntiis, iion staiim abjiciant, non coiidemncnt jaccn-
< Fugiens ergo Hclias venit adquemdam locum,
el olidormivit ibi, et veuitad euni Doniiniis. Dniui- tis affeclum : scd iinpartiantur viscera charilatis,
nus scilicet ad scrvum et ail (/// Reg.xtx, 15) : Qnid porrigant manum, et crigant lapsum, spem ei tlivina;

t,i hic llclius? velut nolans cum limoris , cl (uga;. clementiae promillcntes , sicque eliam sc vivere
Quid tu, inquit, hic Helias? pulasne fugisti? ct fmor exemplo ipsorum commendent magistrorum. Hxc
le unius inuliercula; profugum fecil? Ubi est illa autcm idcirco diximus non juslos culpando, sed ,

constantia? ubi libertas? Disce de caHero non libi peccatores ad spem erigendos prolulimus. Li piiino
ipsi conlidere, nec propria;, cum rcs secundo cursu qnidem virtutes eorum extulimus : nunc culp.is in-

ferunlur, imputare virluti. Verumtaincn Helias re- tuliinus , ut eljuslis foriuam cautehc, el peccatori-

spondct, et dicit : aliud quidcni mente retincns, bus salutis poriuni fidelissimum inonstraremus. •

aliml ore dcpromens (Vers. U) : Domine Proplicttis Merito quxritur quomodo licile sacriOcaverit He-
tuos occiderunt : altaria lua demolierunt ; el ego rc- lias exlra te.inplum Dei, quando ct ignem de cado

tictus sum snlns, el quxrunt animam meam. Hocest, iinpetravit, et proplieiasdsemoniorumconvicit. Quod
b;ec cogitalio, qua: lantum Proplietam de ipso deje- jnilii non vidctur alia ralione defendi, qiiam illa, qua
Cit fastigio meritorum , conimuneniqne hominem defenditur el Aln aha: factnm ,
quando filium Deo
demonstravit. Denique mox eum corripit scrmo di- jussus voluil immolare. Cum eniin jubct ille ,
qni
vimis. Non ila, inquil, est Hclias : falleiis, et buma- legem constituil aliquid ficii, qnod in lege prohibuit,
na- cogilationis laqucis incliris. !Non idcirco fugisli, jussio ipsa pro lege habetur, quoniam auclor est

nec te ideo, quod solus esses , Rcgina perlerruit. legis. Nonenim decssc possent miracnla alia prscter

Nec enim tu es tantummodo, qui non adoraveris sacrificitim, quibus snperarentur, ei convinccrentur
Dabal : sunt milii fideles fauuili , sunl multi amiti, prophetse lucorum : scd Spiritus Dci, qui fucrat in

Horeb.
*>
lla:c quoque liales numero 4 creLro allcgatx homiliac i'o SS. Pctrv ct Hetia.
7C3 CLAIDU TAUIUNENSIS EPISCOPI 7Ci
Helia ,
quidquid in hac re fecil, contra legem csse A ''
plehe nos atiquid ile illo cognoscere non posse sen-
non potest, quia dator esl lcgis. timus : unde licnc illic siilnlitur : Quvtl cum tmilisset
Alia adlmc iiisnpor qnaestio animum pulsat : quare Ilclitis : operuit vulinm suitm pallio, ct cjrcssus stclil
interpellaverit Hclias Doininum ,
quod Israel dere- in nsiio speluncm.
licto Dco propbetas u occiderit , et cjus destruxerit t Qttid cst quod Propheta cum vocem Domini
altaria , cum in lcgc oliin jussuni fuissct, non eos secuni loqucntis audiret, in speluncx su;c ostio slat,
posse amplius habcre altaria, qiiam uniim, primum cl faciem vclatV nisi quia dum pcr contcmplationis
in tabernaculn, deinde in tcmpio, nisi quod liquide gratiam vox supernx intelligenlia? lii in mentc, to-
dalur inlclligi, quod postquam deccin Irilius a domo ius homo jam intra speluncam non esi, quia ' ani-
David excis;r, elatcmplo, ct Hierusalciii sunl se- nium carnis riira non possidct, sed stat in osiio,
paraue, illi, qui in dccem iribulius, qu;e vocaban- quia mortalitatis angustias cxiic medilatur. Scd
tur Epbraim , cultores divini nominis crant : el ut jam qui iu oslio speluncx consistit , et verba Dci in
putaniliini est ad illa altaria rccurrebant, qua* olim aurc cordis percipit, nccesse csl , ul facieni velet,
ereveranl Paliiarehac, Abraham , Isaac , et Jacob, quia dmn pcr siipcrnam gratiam ad altiora * inlclli-

locis competentibus, ubi cis Dcus appai uerat, ad hoc gcnli;e ducimur ,
quanto subtilius levamur, tanto
altaria cultores divini noiuinis
el si non ad sacrili- ,
semper per bumililatem nosmcii|)sos intellectu no-

candum, tamen ad nrandiim Deum palruni siiorum slio premere dcbcinus, nec conemur (flom. xn, 3)
recurrebant. Ikcc videntes sacrilegi lsracliuc , et plus sapere, quam oporlet saperc, sed sapere ad so-
idolorum cultorcs, destruebant, ut nec ibi locus es- brietatem; nc dum nimis invisibilia disculiimis,
sel, ubi vcri adoralores Dominumprecarenlur; et aberremus, ne in illa natura incorporea corporei lu-

lioc cst, quod jam praemissum est,

in superiori parle minis aliquid quaeramus : aurcm enim inlcndeie, et
quod inslauraveiit Hclias altarc Domini quod dc- facicm opcrire , est voccm inlcrioiis subslanliae au-

structum fuerat. dire per mentem , et tamcn ab omni specie corporea

(Vers. II). Dixilque Dominus ad Ilcliam : Egre- oculos cordis avertere, ne quid sibi in illa corporale
dcre et sla in monle coram Domino, ct ccce Dominus aainius lingat, qux ubiquetola, et ubique incir-

transit, ct Spirittts t
'
ll " lscri l,l;l est. >
grandis , et forlis subverlcns mon-
tcs, et conterens pelras antc Dominum. (Vers. 15.) Et dixil Dominus ad llcliam vade ,

Quod aiilcm ait anle Dominum p rwcessisse spiri- reverlere in viam luum per desertum in Damascum.

ttim grandem, ctc. cjns advcntum significat ad corda

Cumquc perveneris, tmges Azahel Regem super Sy-

credentium qnili