s

A ',

SM.V
^^ 1iki:.'- h

'
-;«t '^;^-

7-/.' ;

j*<dK \JA

>. ; ( / ^
^;
,< I

,»>
,.//.;
i<<i-

•5 ' /

i^'
'• %<•«..>,. •;: ,:;^

-if

WW^'-)
;-.>&*
r»'. '-7.
', r
j-;? . '> *.- '< -
»7l'' • •

5*/.-

t" V

"•rvrii

r
».-'.<•
 , 1

PATROLOGIiE CURSUS COMPLETUS,

SEU BlBLIOTriECA UMM-USALIS, INTLCUa. LMFOUMIS. CO.M.MODA. OKCONOMICA,

oiiMiM ss. i'\Tiiiii. uoi.T()»ni sciuPKiKiHoiE ixdtsusrK.ounf.

SIVK LlTnoiU^M, SIVK t>R£COHl'M,
oin AB Mrn APOSTOiiro An ^tatf.m issocr.sTn lu i^.v.v. iiif.) p/io latisis,
ET ADlOSCILIl fLOnrSTISI 7Ktl/'('/n (.4.V.V tl.V.)) FRO GR.ECIS FLORLERUST :

RECl SIO CHRONOLOGICA

O.MML'.\I UL.t: EXSilTLlW: .MO.MMI.Nr()lll.M (..\!II()I.IC.L TKAhlTIOM.S i'KK dllNDiailM rillOll.V
ICCLISLK S.l.CLLA KT AMrLILS.
HHT»l!PlTIONr« ifCrRiT1SSimS,l?«TER 8E CtMQir MONMM.LIS COniCIBCS li \NlJ8CliirTIS C0| L*TiS, rEHQUVM Oll.Kil.N-
Tt.K CiSTICiTi lilSStRTiTlOMIil S. OMM» .M iUllS ViUll.suUK LLCTIO.NIIlLS l OMT I.NK.NTKH ILLlSTIliTi OM.NIIU «
:
i
;

UI-KlllBllS POST iMnlSStUiS KDITIONKS Ql .« TltlDUS NOVISKIMIS SCClILlS hKHKM Ult iB.SOLUTiS, HETKCTIt
tlCTi; IMPiriHI S OHbl>inil$ >KL ETliM iMiLYTICIS, SINGLLOS SIVC TOUOS, SIVE illCTOHKS iLICLJLS
MOMKNTI tUkSCQUENTIBUS, D0N1T& ; CiPITI>LIS INTRi IPSUM TKtTUM HITE DISPOSITIS, NECNON ET TITUI.IS
SI>CtLiKLM PiCINillLM MiKCINEM SlirKlllORKM DISTINC.IKNTIBCS SIIHJKCTAMQIE H iTEniiU SICNIII-
CiNTIDlS, iDORNiTi; orKBIBUS CUM DIBIIS, TIM iroCHMMIIS, ALIQUA VLUO itCTOriTAlB I.N
OHKINE iD THil>ITIONKM KCCLESIiSTICAH roLI ENTIHtS, iMrLIFICATA ;
DlCENTIS ET QfiDRiGINT.V INMCIBLS SLD OM.M HEsrECTL'. SCII.K ET, ALril.VIIKTICO CIIUONOLOr.lCO, A.NALtllCO,
,

ANALOCICO, STATI8TICO, STNTIIETICO , ETC, UES ET AUCTOUES EXUIHE^TIDUS, IT.V IT NO.N SOLLU STU-
DIOSO , SKD NECOTIIi IMrLICATO , ET Sl FOIITE SINT PICUIS tTIAM ET IMPKKITIS rATEANT OJINKS
,

BS. PAIUES, LiMLrLtTATA SLD rU.tSEHTIU UUOBLS lUUENSIS ETGEMHAlintS INDICIIUS, ALTIKO
;

bCILICKT UtKL.M, QIO CONSI LTO, QIIDQUID NON SOLIIM TAI.IS T.VLISVK rATKH, VEUUM KTIvM
tNISQUISQlIK PiTUUM, ABSOI E LLLA EXCKPTIONK, IN QIOM lllKT TIIKMA SCR1P§ERIT, INO
INTUITU CONSnCliTUB ; ALTERO SCUIi'! LILE SAClC4i Klt Qi;0 LECTOHI COU-
,

rBRIRE 6IT OliVll M QIINAH rATRES ET IN QlIIOlS OiEUUM SUOHl U LOCIS

• INCULOS slNCULOHLU I.IBROUUM SCHILTUUf VEUSUS. i rUIMO GENESEOS
USQIE iD NOVISSIMLM APOCALYPSIS, COUUENTATI SINT :

CilTlO ACCURATISSIUA, CCTERISQUE OMNIBUS FACILE ANTKrO.NENK* SI PEUPENDVNT UR CIIAHiCTEnUM MTIDITA»,

,

tHABT* QUALITAB, INTECRITiS TKITUS, COBRECTIONIS PERFECTIO, OPEnUU BECUSOUUM lUU VaUIETAS
TIM MMRRI8, FOBMA VOLUMINUU PKHQUAM COHUODA SIBIQUE IN TOTO PATUOLdGI.E UECl USU CONSTANTLR
• iMlLIS, rRKTII E\ICLITAS, rR.ESEUTIUQt E ISTt fOI.LECTIO UNi, MKTIIOMCA E ICIIHONOI.OGIC v
•KICENTORUM FUACMKNTOnUU OIUSCl LOULMQLK IIACTENUS IIIC II.LIC SPiUSoUUM, VI.L ETIAM
INEDITORUU, PRIUIU AUTEU IN NOSTHa BIBLIOTIIECA, E\ orEHIBUS ET USS. AD OUNES
iETATES, LOCOS. LINCUAS KORUASQUE rEHTINKNTIBUS COAHUNATOHUM,
.

ET E\ IN>LUERIS OPERIBLS TBADITIONtU CATUOLICaM CONELANTIBUS, OPUS U.MCUU UIRADILITEH EFFICIIWTIUM.

SERIES LATINA,
IN QL'A PnOOEUNT nOCTCUlKS SrmPTOKKSOlK ECCI.KSKE LATIN;1i
TATRK.S,
A TLUTLLLIANO AD LNNOCKNTILM 111.
^

ACCURAINTE J.-P. M 1 G N E ,

Bibllothccuc clcrl nulTcrsue,

SIVB CURSULM CUMPLETOHUM IN SINGULOS SCIENTI.li ECCLESIASTICjE HAMOS EUITORE.

rATROIOCIA, AD INSTAR IPSIUS ECCLESIiE, IN DUAS PaUTES DIVKMIUR. ALIAM NEMPE LATINAH, ALIaM CU,CC0-LATINAM.
AMit.4: PARTES pe.nk JAM INTKGRE EXARAT.C SLNT. LATI.NA, DLCENTIS ET VIGINTI DLODUS voluminiuus mole sua
STANS, DKfEM KTILNTIM SirRA MILLE KRANCIS VENIT GR.CCA DUrLlCI EDITIONE TVriS MANDATA EST. rUIOH
:

CU«.( I M TE\TUM UNV fl M VEHMONK LATINA LATERiLI COMI LKCTITUR, NOXKMQUE ET CEN1LM VOLI MINA, PUO lUIMA
SERIK GR.FCA, NoN t\LKI«IT l<»>TERIOR .vUTKU VERSIoNEM LATINAM TANTUM fcMllliET, lUKOQUt INTUA QLINQUK ET
QLINQUACINTA VOI.LMINA RKTINETLR. SElUNDA SERIES GH.CCO-LAT INA StXAGINTA VOLUUINA rUOUAUII EH 1

NO.-» SUPERABIT DLU HIJUS VEBSIO MEHE LATINA TRICINTA VOLUUINIDUS AUSOLVETUR. UNUUQUODOUE VOLUHKN
,

CH^r.o-LATINUH OCTO. LNLUQLOIiQt E NLRE LATINUU QUINQUE FHANCIS 80LUMH0D0 EUITUH UTHoblQUE VKUO. :

UT PRtTll IIUJUS BKNKFICIO inUiTtR EMPTOU, CoLLECTIONKH INTEGHAU, SIVE LATINAM, SlVEGU/ECAM COM-
PAHKT NtLtSSE EKIT; sEI US KNIVI CUJU^QIE VOLUHINIS A Un.lTUDINKH NECNON KT DIKFICULT ATKS VAUIA rUKTIi
#QI»B1NT. ATTAMLN, tl QUIS EHAT INTLCUE ET SEORSIM tOLl.tCTIONEM GU.tCO-LATINAM, VEL KAMDEM t\
CRACO liTINE VERSAM, TIH QUODQI E VOLt MKN PBO .NOVEM VKL PRO SEX FRANCIS SOLLM OUTINEUIT. I8T.€ tON-
DITIOHES FUTUr.lS PATROLOOIE SERIEBUS irrLICiNTUB, Sl TEMPUS EA8 TYriS UANDANDI MON NOUIS DKEST.

PATnOLOGljE lAIlSAi TOMiS ( Ml.

n. UAnA.NLS .MAUULS.

EXCUDEBATCU ET VEMT AIM.T) J -1'. MK.NE. EDITOUEM,

IN VIA DIC.TA nAiinoiSh:, lOKI.UI
01, IM ri5()I'K l.l IKII L l'.\lllSI(mi;M VLL(;() DnyFtn
^OMI.N.\TAM, bLl 1'ETll-MU^TnOLGt:, NINC VEKO LNTUA M(JtMA l'AKISI.NA.

mtjv
 AVIS IMIM)HrA>T. c5/67
IVaprf-s niif ilntlol"» provlilrMilinllfH (|iii ri'KlHHMil !<• iiK.iMk- , r..r<iiic(il li'« «•iivrrn aiiMlcmn lU- ror.linairp m rofit
•.'ins coiilrnilii iiiiiis |.|ii>. oii iiioiiit fiirlis <•! ii. iiiliri-ii-.cs. |,is Alrlnn ( iillioliiifiet iii' |«>im.iiiiiI teuin- /i li.ii.j.ir )t re
( ;i( ln l ilJNiii ili' liiir iililili';. I.iiiiril (.11 ;i nic liiir <jini(iiiif oii |<iir iiii|i>rl;iii( c ; lai,l<'.l .m
a i|it (|ij'i|« (laujiii UtuUh
«111 (|iriU (illiiiiil ri'irc. ( (•|icii.|;iiil iN |ioiir4ui\(iil li-iir rarn^ri* (l<|.i)iH 121 aiis, vl Ir» (.r''i( 11,11« ({in ('ii »«ir!(iil
(lc\iciiiii'iit (lc jiliis (11 |iliis Kr;i\CH il soij-nccH : jiiishI (i:iiall-ll icfiaiii (|irj riKiiiis »r(';V('i.' jinuiic prudciK (;
liiitii;iliii' iic s.iiir.iil |.ri'\oir iii ••iii()i''(|icr, ( cs Alclicrs nc si: rciincr^.iil (inc ((iiariil la I:. ,hc du Clriu. ...»
tcriiiiii.c cii sc» '2, 000 \i.|iiiiiCH jn-l", I.c (i.issc (i.nriill kiU ^Mr.m ilc rjivcnir, iKHirrc a fs;
iiii (|iri| y a
rr.iiii.lic. (',c(iciiil:iiil, (i.iriiil lcs i.-iloiiiiiics aii\([iicileH ils sc sonl Iroml-scii LiiUc II cn c^i , >lciii oui
<cii >

iiiirllciiiciil rciK^lccH, ji.irci' (|u ri;iiii (iliis (a|.|l:iIcH, lcur cllcl «•iilralnail i>liis df <oii ., Im \,i-iun .

riiiiciiirciils s<5 soiil iloiic ;i( liiiriics, (i.ir lciir ( orrrs(i..ii(|,iri('C 011 jciirii \<i\aK<'iirs, Ji r ; i , .utoul .|ui; tiits 1 ,.

«^l.iiciil iii;il ('()rrlf{.'cs (;l iii:il iiii(iriiiii';ci«. ^c

fond (Irs Oo\r:i(fCH, «ini, |n»iir la |i:ii|t:tr(. iic 'onl
(.oiiv.nii all.iqiii r l<;

<|ii(! I(;s (licls-iriiiivri; ilii Iouh Ic» lcni|»H el daiiN lou» !«•« \)»y%. il lallail l>iPn
(..•illioliclsinc r( ((»111111« i.our lcls daiis
sc rcjcicr siir l.i Inriiic (laiis (<• ((ncllc a dc (iliis ncricux la correcllon ci rini|»re.<>Htuii ; cii cir«;l, ,ien cti«;r<»-<i'ii;u\re
ni<*iiic ir:iiirai(;n' (|iriiii(; doiiii-valciir, si !(> Icxlc cn ('•tail incjaci nii illi'.itilc.
II osl trcs-vr.i; (|iic, dans lc [rini i(.c, iin siicrcs lnoui dans lc* rasics «lc la Typ'»(rr3iiliic avanl rorr^ rEilileur <1«
rrroiirir :mix iiii''raiii.|ihs, alin (l(; niarrlicr (.liis r.-qiidcnicnl cl de donncr lc» ouvra^-c* h ii.oiiidre (»rix, (|uatre «oli;n ' s
dii ildulilo Ciiurs ifiUiilwi: miulc. elile TUh)U)ifie liircnt liri^savrc la correriion insiiMis.inle donn^c daiis lcs in
;

iiiorics (ircs<|iic toiil rc (|iii s'i':dile; il csl vrai aiissi (iii'un rcriain nfimlirc d'aiilrcs \
.'1
:i(,(.arlciiaiil a div» r-i-s
l'iililu;ilioiis, liirciit \n\[)V\uil:n 011 Irop iioir 011 Irop hlanc. Mais , dcpui» ces lcni| >, lcs in<';rani((ue« «>ii.
r('(li'; lc Iravail niix (ircsscs a bras, cl l'iiii(ircssloii (|iil cn sorl, sans (*lic dii lune, alun lu .j i- |e Imc jurcrail dai.«
(lcs oiivragcs (riiiic lcllc nniiirc, cst (larfailcnicnt (oiivcnalilc sous lous le» rqiporUi. (juanl a la rorrc( tion, il cst
(li! fail (incilc ifa jaiiiais 6tt'; |iorl('c si loiii daiis aiicvin" (';.lilion ancjcnnc on conlciii(>oraine, It cofnmcfii cn sciait-ll
aiilrciiiciil a()r('s lonlcs les ixiiics cl loiilcs lcs di^-iicnsos ((iic iioiis siiliissoiis j.oiir airivcr 'i imrKcr iios ('-prcovi % d«j
,

loiilcs llnilcs? l.haliiliiilc, cn l.vpo;,'ra()lii(;, ni(*inc daiis lcs nicillciires niaisons, esl de ne rorriKcr (|iie dcux ('•preuvcii
ct dcn ronr. rcr uiio troisicnic avoc, la sccondc, «ans av.jir pr«'piri'; cn ricn lc nianusrritde laiilciir
I);itis lcs Melicrs CiillioliiiHca la dillVrcnc; cst pi(;s((uc in(;oinniciisiir.it)le. Aii ino.vcn de rorrcciciirs b'anchis 'ows
li! luirnais cl doiH lo coup (rnil l\poj<i;iplii((ii(; esl saiis (litie pour lcs faiilc», 011 comnicncc par prcparcr la ropic d'iin
hnul ;i raiilrc s.-iiis on o.xccpicr iin sciil mot. On lil cnsuilc on prcmif-rc ^preuve avcc la copic ainsi prcpar/;e. On lit
011 sciondc (lc la nK-^mc maiiifro, rnais cn collalionnanl a\cc la (.reinicie. On fait la rn(":mc chose cn licrce, en rolla-
lioiiiianl avcc la scconde. On a^,'it dc mi^mc en (juaric, cn collalionnanl avcc la liercc. On rcnouvelle la rn«;mc op.'-
r;itioii cn quiiitc, cn coUalinniiant avcr la qiiartc. C.cs coHationncrncnts ont poiir bnt dc voir si auriine dcs fauu-s
sii,'iial(jcs aii biircau ()ar M.M. lcs corrcci.curs, sur la marjic dcs cprcuves, n'a (^cliap^^e ii MM. les rorriffcnrs snr le
iiiarbro ctle nidial. Aprc^-s ccs tinq lccliiros enlicras tontnMiJcs runc par lautre, el cn d( b(.rs dc la pr.-paralc n
ci-ilcssus moiilionncc, vicnl une revision, ci souvcnl ii cn \icnl ileux ou Irois; (.uis Ton rliclic. I.e clicbagc o(.('-r('', (ar
cnnscqiiciit la purcl6 du lcxto se Irouvant immobilisi^e, on fail, avcc la co[)ie, unc nouvelle leclurc d'un boiii de r.i-
prciivi^ h raiilre, on se livrc a unc nniivcllc rcvisioii, et lc tirage n'arrive qii';ipres ces innombrables pnkaulions.
Aussi ,v a t il a Monlroiigc dos corrcclcurs de toulos les iialions ot en (iliis (^and iiomhre que dans \ingi-cinq
im[)rimcrics de Paris reiinies Aussi eiicnre, la correclion ,v coute-l-el'c aiitant que la composiiion. landis qirai.lcurs
!

clle 110 roQte qiie lc dixiiine Aussj enlin, bicn que rasscrtion piiissc parailrc Kimil-raire, Icxactilude obieniie p,ir
!

l.iiit dc frais et dc soiiis, fail-cUc qiio la [iliip.irt dcs K.lilions des Aleiiers Culliolifiues laissenl bicn loin dcrri^re ellcs

rclles iii(*!me des ci^-li-bres Hd-nLdictiiis Mabillnn et .MoiiHaiicon et di!S c^lebres Ji-suiles Pctaii et Sirmond. yiie Ton
romparc, cn circt, n'imporle (iiielles feuillcs de leurs edilions avec celles des noircs qui leur correspondent, en grec
toiiime cn lalin, on sc coiivaincra qiic riiivraisemblable csl une riialilii.
P'aillciir?, ces savants (Iminenis, plus pr6occupt's du scns des texies que de la parlie t.vpographique el n'<-lant
poiiit correcleurs de prdfession, lisaienl, non co qno porlaienl les epreuves, inais ce qui devail s'.v trouver, lei.r
iiaule iiitelligcnce supplt!-anl aux fautes de riidilion. iJe plus lcs Bcnedictins, commc les JiSs-iiies, opi-raient prcsqiifc
toiijours sur des maniiscrils, cause pcrptjtuelle de la rnulliplititi des fautes, pondant qiie les Aleliers Callioliquet,
doiit lc propre esl surloiil dc ressustilcr la 'Iradilicii, n'opercnt le pliis souvenl que siir des irnprim('-s.
I.e K. P. I)c Biicb, Jesiiilc Rollandislc de Briixcllcs, nous ('-crivait, il y a quelqne tcmps, n'avoir pu Ironver en
dix-huil mois d'tilu(lc, une seule faule dans nolre Palrologie liiline. M. Denzinger, professeur de Thiiflogic a rUni-
versitti dc Wiirzbnurg, cl M. Kcissmaiin, Vicaire (itiia-rardc la memc villc, nous mandaient, a la dale du 19juillcl,
n'avoir pu ('galcmcni siirprcnilrc um
scule fanie, soit dans lc latin soit dans le grcc de notre doublc Palroloifie. Kiitin,
lesavant P. Pilra, BL'ni'dicliii de Solesnic, ct M. Donclly, direcleur dcs iww/cs de phiiosophie chr^liemie, mis ku
dtiii de nous convaincre d'iine seule errciir l.vpograpluquc, ont 6te lorciis d'avoucr qiic nous n'aviuns ()3S irop
pnjsiiinti de nolre parfaile correction. Daiis le Clcrgt'; se iroi.vcnt de bons latinisles el de bons helliinisies. ei, ce qui
est pUis rarc, iles liommcs Ires-posilifs ct ties-praliques, ch bicn nous lcur promellons iine prime de 2o centimes !

par cli;iqiic f.iiilo qu"ils dticoiivnioiit dans niniporlc lcqiicl dc os volumes, surtoul d.msles grecs. 1

Malgre cc qiii priiccde, rEdileur dcs Cours coiuplels. scntanl de plus en phis rimporlance et meme la ndcessilfe
d'une corroclinii parfailo poiir (iirun oiivnigc soii vtjrilablemeni iilile ctcslimable.se livre dcpuis (ilus d'iin an. ct
est resolu de se livrer jusqu';! la tin a unc optimtion longue, pt-nible et coiiteusc, savoir, la riivision cnlicre et
universelle dc ses innombrahles clichiis. Ainsi chaciiii de ses volumcs, au fur el a mesiire qu'il les remei sous presse,
esl corrigti mol pour mol diin bout i» raulre. Quaiaiile hommes y sont ou y seront oc(?uptis pendant 10 ans, et une
somnii^ (iii ne saurait etrc moindre d"iin demi niillion de francs esl consacrec a ccl important tonlrole. De ceiie
nianierc, lcs Publicalions des Aleliers CiillioHqtics, qiii dejii se dislinguaicnt eulre toutes par la superioritii de leur
rorreciinn, iraiirontdc rivalcs, snus cc rappon, daiis aucun temps ni d;(iis aiiciin pays; car quel est re.lilciir qui
pourriiit cl voudrail se livrcr APRKS rOLP k des travaux si giganlesqucs ct dun (>rix si cxorbilant ? II faut
certes dlre bien penctre d'une vocalion divine h cct eflet, pour ne Yecuicr ni dcvant la pcine ni devant la diipense,
sunnul Inrsque rEiiropc sav:intc proclamc qiic iam.'.is volunies n'ont (il6 (idit(is avec tani d'exactitude que ceux do
]a BibiioUihjUC universclle du Clergc. l.c jiriisent volume cst dii iiombre de teux rtivistis, et lous ceux qui le seroiil
a raveiiir portcront cclle nole. Kn consiquencc, pour .juger ies (iroductioiis des Aleliers Cathotiques sous le rapport
de la correclion, il ne faudra prendrc quc ceux qiii (inrieront cn lele Tavis ici irace. Nous ne reconnaissons que celie
edilion et celles qiii suivront sur iios planches dc incial aiii>i corci.Liiies. On croyail aulrefois que la st.ireotvpie
immobilisait les faulcs, attcndu qirun cliche de mti-tal n"est point (ilaslique; pasdu lout, il introduit la perfection,
car on a trouvti le moyen de lc corrigcr jisqu'a extinclion de faules. L'IIebreu a ete revu par M. Drach, le Grec
par des Grecs, le Latin el le Trancais par les preniicTS corrcclenrs de la capitalc en ccs langues.
Noiis avons la consolalion de pouvoir linir cet avis par les rt''fiexions suivanies Enfin. noirc exemple a Cni p.ir :

et

oii\rat:es lie courle halcine. Les in-4°, ou s'engloulissenl lcs in folio, faisaienl peur, et on n'osait y toecher, par
crainle de so nover dans ces abimes sans fond et saiis rives; mais on a fini par se risquer a noiis imiter. Bien p:iis,
sous nnire impulsinn, d'aiitres Editenrs se prcparent au Bullaire universel, aux Decisions de loules lcs Cougre^^atioiis,
di unc nimjraphie ei a une Ilisloire gencralc, etc, etc. Maiheureiisemcnt, la phiparl des 6diti_ons dejii failcs ou qui se
foiit, sont sans auloritti, parce (iu'elies sonl sans esactilude ; la correclion scinble en avoir die faile par dcs avcugles,
solt qu'on nen ait (las scnli la gravii-i-, soit qu'on ait recule devanl les frais; mais patience! uiie reproduclioD
Ctirrecte surgira bicnlcM, nc fut-ce qu';» la lumiere des ecolcs qui sc sonl faites ou qui se feront encore
 TriADITlO CATIIOI.ICA.

S£CILLM IX, aSNLS 8oG

B. RABANI MAURI
FULDLNSIS ABBATIS ET MOGUINTIM ARCIIHTISCOPI

OPERA OMNIA
JLXTA EOITIO>'F.M GKOR(.II COI.VKNFRJI ANNO 1617 COLOM F Ar.niPPlN E DATAM, MFNDIS
QIIBIS SCATKBAT I.NMMERIS CIRA yUA PAIl F.U AT EXPIRC; ATAM ,

NOVISSIUE AD PREI.l M RbVUCATA ET ISOVO ORUINE, CIIRONOLOtilCO SCILICET, DKIESTA;

VARIIS PR^TEREA iMONUMEIVTFS

QL/E SUPPEDITAllUNT

MABlLLONll, MARTEMI ET DACllERll COLLECTIONES MEMORATISSIMJ],

AUCTA ET illlstrata.

ACCURAINTE J.-P. MIGNE,

BIBLI0TI1ECK CLERl UNIVER8/E,

CtlvSULM COMrLETORLM IN SINGLLOS SCIENTI£ ECCLESI ASTIC;E RAM03 EDITOUa.

10MUS l»i;iMUS.
I I >0«><TBB—

VESELNT f) VOM MINA \2 FRANCIS GALLICI9.

EXCUDICIJATUU ET VENIT APIJD J.-P. MDiNK FDITOUEM,

irs viA nir.TA d- wmnisE. oi im rnoiT. poutam i.iri ti.e pAiiisiom m wi.r.o rrhSFEn
iNOMLN.\T.\.M, btU Pt/ /i -J/O.V] /iOLG/J. MJ.NC \LHO I.NTK.V MUEM.V PAUISIN.V.

180»
 —

'inADITIO CATflOIJf:\.

SAiCLLUM L\\ A.\NI S HM;.

ELLNCIIUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO GVII CONTINENTUR

B. IIABANUS MAUIUJS, FDLDENS13 ABBAS,

POSTMODUM
MOGUNTINUS ARCIJIKPISCOPUS
Pnor.KGOMENl.

Ji. Rabani Maiiri Elogijim historicum, nuclore Mabillonio. col. 9

B Rahnni Mauri Vita, auclore liudolfo Sctiolaslico, cjua discipulo. 39

B. RahaniMauri Yila allera, auctore Trithemio. 67
Fjusdcm Vita; compendium. JCf)

De Rabano illustriiim scriptorum lestunonia et clogia J07

Jn Rabani opera Fabricii Notitia bibliographica. 127
Catalogus operum Rahani Mauri in sex tomis editionis Colvenerii comprehensorum. 13 1

B, RaBANI MaUHI OpERUM OMNIUM PARSPRIMA. — SCBIPTA AB IPSO JAM ABBATE EDITA. 133

De Lauclibus s-inclee crucis libri duo. 133

De clericorum Instilutione ad Haistul|/hum libri tres. 293
Liber de Oblatione puerorum. 419
Commentarionira in Genesim libri quatuor. Prcemittuntur Freculphi episcopi ad
Rabanum ct Rabani ad Freculphum epistoloe. 439
Liber de Coraputo. 669
Commenlariorum in Matlhaeum libri octo ad Haistulphura. 727

" TmT-

Parisiis. — Ex Typis J.-P. MIGNE.

 ;

Al) OrKUA

B. RABAIVl MAURI
PROLEGOMENA.
IJ. K\i]\M M\LU1 1:L0G1UM lllSTOKICUM
AUCTOUi: MACILLONIO.

c\riT piiiMrM. A C\ (Kiematiis ad illuni scriplis. Qui sic duplici no-

tiabani noniina,patria, parenus,nativilalis lempus. niinc alTecli eraiit, allerutruiu duntax:it seorsii:!

l.lUfijkMS, palrio iioniiiu> sic ilicliis, aliudnonie» usuipnbant, raro utriimquc siinul; id(|iic aliis cliaia

MviRis aicrpil ab Alcuiiio pr.cccplore s.uo, uti ipse ubscrvaic inos eral; laiiut^i in cjiislola lluailerti

ici pra-falionc conuncnlariis Uctjun» pr.cUxa lcslis VVirtziburgensis cpiscopi ad Ualianum, Coiniueiila-

ost, ulii ait se in iis lucis qu.c pcr se csponil, ad riis iii Judicum et Uutli libros prceiiiissani lego
inargineui < pranolaise M liltcram, Mauri n(uncn ^ liaiic inscriptioiicin : lllustri viro mcrilu^iitc insiijiii

ciprimentem : quoJ magislcr, inquit, nicus l)calic ac prastanlissiino Patri llHitbiino Mnitro UitiHbcr-
inouiori.e .\ibiuus miiii iudiilil. > Nimiruui islo x-vo tus, qux> nuiniiiuni conjiinctio itidciii in Loili.irii

mos invaluerat apud lillcralos viros in liis partibus imperatoris cpistola cxpositioiii Lzecliiclis prapa-
degenles, ut praler gcnlililium nomcn, quod plc- sita iiivenitur. Dciiique agnomcn suuin llliiibiiiiut

ruuique sono duriusculum ciat, aliud a Latinis aut vocat in pra^fulioiic ad .Mattli;ri Kvangclium. Joan-
Crxtis, raiius ab ncbr.cis asciscercnl, politioris ser- DCS Tritliciiiiiis Uab:iiitiiii passiin cogiiominat Ma-
moui» lenilalem ancctanles. Hinc sancto Fricliorio gnentium a Magncntiaua familia, ex qua cuin pro-
iladriuHtts; Uiscopo cogiiomen, id est alterum no- cessissecredidit. Lx vetuslis scriplorilius nulltis

men Ueuediftus; Willibrordo Clctnens ; Winfrido B (qucm sciam) hoc cognonicn Ualiaiio tribuil anti:
['lonifacius : \riwn\ Saltzburgcnsi episcopo /l//ui7ii Ademarum Lcolisincnsem monacbuiu in Cbronico
Alcuiuo Albinus Ftaccus; C;>rolo Magno David; An- ab aniiis sexccntis exaralo, ct Sigebcrtum ci sup-
gilbcrlo Uomerus; Uiculfo Damccla; Adalbardo .Ifi- parciu iii lib. de Scriptoiibus ccclesiasticis, cap.
loniut; Walui Arsenius, el llieremias; Uatberlo Pas- 89, ubi Habaniis, alio iiominc ilaurits sive Magncn-
chasius; Wariiio Corbeia> Novx' abbali Placidius; tius appcllaliir. IlUauanus, qui aliis Ualiaiius et Uh.v
aliii» alia vocabiila supposita suiit. liariulfi cbruno- banus ita iiouicii suuiu piiigcre aiiiat cuiii aspirata
grapbi Ccntuleusis dc ^ancto Fricho io agcntis no- pra:via, ut HLudovicus, HLolharius, pro iiiore il-

tamla sunt verba in lib. i, cap. 6 : < Allerius no- lius a'tatis.

mcn, eo quod riclu liiigu.i* barbarx inepliitn vi- 2. Uabano patiiam ::lii , aliam pro sludio (|nis-

suin cst, a prioribus mutalum vocatur, cl scribilur que suo adriiiguiU, hi Angliam , Scoliain isti. .Noii

Uadriiinus. > .\de4) vcro Icnitalcm banc seclaliantur vacat rcfcllere islas niigas. Fraiicum euin fuisse, id
illius temporis liomincs, ut ejusmuJi [lopuiaria no- cst in Francia orientali ortum, cunstal, non quideiii
miiia, quaiti barbara , pronunli.irc fere non aude- Fuld;G, sed .Magr.nlix. Audi Uabanum ipsum iii Al-
r.nl, nisi pelila venia lectoruiu. Huc >>peclat Sorva- cuini pcrsona libros de Cruce suos onerentem pap:c,
lus Lupus in pncfalioue ad li!>rum de Vita saiicli C el sic de sc loqucnlcm :

NVigberli abbatis : « Id aulem a perili bencvolcnlia I|>S(> quiJHm Francus gpiiere c^l, atiiue iocola siUaD
B<Mhoitia', elc.
lectoris obtinuerim, ut sicubi Laliiii serinnnis lciii-
Fulda: (|uippe, qiiod oppidum in Bochonia siliin)
t.ns hominum loconirovc Germanic.e lingua: vernacu-
pst , m'inachus eral : non tamcn eo Inri natus ,
lis asperaliir, modice feral, ac uicminerit noii car-
scd in url e Magonlin, ut ip&e canit in epilaphio
men iiic scriberc, ubi poetica liicnlia iionnuiiquain
stio :

romina mulilanliir, atque ad suTiorilatem Fionianidi-

L'rlie ouiileiii liic gpnltus suiu, ;ir sacfo ronte reiulus .

riguntur eloquii, vel penitus immutantur, sed bislo- Iii t-uMa posl licc Uui;iDa !>«(.tuiu didicl.
riam qux se oLsciinri colorura obliqiiitatibus re- Nec audiendi siinl qui iuterpiinclioncm post vorabn-
nuit. * Ikec igilur causa C:>1 ob quaiu Alcuinus Ua- lum in Fulda locaiit. Ual aniis ciiim sepnltiirdiii
bano cngnomentum seu allcrum nomen imposuit stiam desig^^iavcrat .M2A'onli;e iii inonasterio Sancll
Manro, qno nomine eum ^alularc solet ia cpistolis Albani, ac proinde verba illa, irbe quidem hac geni-
PixaoL. LVII.
 ,

n Al> OPKKA li. UAIiAM MAIIU fj

tut $um, tlH Ma({()iili:i cxplkatc oporlet, «'l (|iii(lriii A (JiindiainiiUH , r|iii ct itigcinUril wt vi dc inon:i»trrio
sic, (7|ilic.ivi( vi-liis i|iiiilain AiiiiiiyiiiiiK , ciijus hcn- ruiHitcalilatiiin, i ct in palaliiioruiii nuiiicro nuucupa»
Iniliain rrfiinMiiiis iiilra iiuiii. "t'-K liiin. I AliiiH porro niilii vilctnr Guiii!- -^ ible a
Tt. Ualiaiio pirf.nlcs, < liiilliarilinn M.i((ii(>iili.Mia (iiiiidramno, nijuH, uli ci Oidriidiii i, .>., i-pi-
faioilia Kaliiiii, viniindiviUMii cl poti-nliMii, r|ui iiuillo laphiiini loKiiit Itahanut, cuin priinu» Lcvita fueril,
l< iiipon; Kiili Kraiicoriiiii |iriiicipil)iis slrcnno iiiilita- .'illcr (:onjii(;atus. Ila:c dc Rabafii panMttibuii, quo*
v<'iil; cl Ahlc;,'iiiiilriii luiiicstissiiii c ((iiivcrsaliiiniH (laros fiiissc c\ jain dictis manif t.

iiiuliercin, > trilniil Joaiincs Trillicniius. Scd (|iii la- 4. .Nalalitiiiin cjus diciii ct an M-Vfrantins
p3us CSt in loco nativilalis cjus dcsignanilo, vcrcor dcriiiit TriiticniiuH i quarlo nonah Fcbruarii, anno
iit ci tulc crcdalur de noininiliiis cl dignitatc pa- scptingcnlCiiinio octoj{csiiiio (M:lavo. » D.cin ncs( lo
rciilnnl, (|uorii.ii niilla incntio apuil anlinuo^. Vc- un(le accfpcrit, aniniin [iroplcr propc atiigil. Rah;i-
rniiitaiiicn ccrluin csl llabuiiuiii iiliislri gcncrc ortiiin iius ad diaconatiis graduiii pioinotu.s cst annoCliii-
fiiissc. nt (|iil fralrcin lialniil Tiilinuni, viriim ciim 6ti octingcntcsirno priino, nl infcriug ostciiilain. Si

priinii nohilcm, lostanlc H.ibano in cjiis cpitapliio; Ecclcsia: vctcrcs lcgcs ac reg(;las hac in rc scrvavit,

cl ncpotcm Cundrainiiiiin Levilain, ccllx' Sancti tiiiic natus crat annos miniinum vipinti (luinquc.

Soli pru;p(!situm, cl Lmiovici Gcriiianix rcgis ca- B Ilaiic cniiii j;latciTi cxigiinl prisci canoiic»», n.,: di?-

pcllaniiin. Tuliiii opitapliiiiin cjusiiio.Ii cst :

pensatio acccssisset. Krgo in luccm cditUs est Raha-
niis anno fcrc 7TG. Certe tibros duos de laudibus
liic jarel iiisiRiiis \ir roraini! Tiilin Immalin,
('.(
(iif l>'iis (iiiniiilinpiii sorle vocaiite dicin. sanct;e crucis scribcrc : i esl antc Minuui
Ali:i (iaroruni q'ii iialiis slirpt^ pareiiliiiii , 810, ubi sex luslra, id c^i t ...... ^a annos, inipii.vit.
Moro oiJHii procorcs icqiiip.iravil avos.
Iti?;ciiio, iiroliilalp, lide, verliique decore ,
CAPLT U.
iiiler re(?:ili'S vixii lioiiore viros.
Moiunlicaprofcssio el diaconalu», sludia $ub Alcuiiw,
Qiicm jiiveiiPin iiieliis ("("Cidi^^se virililcr arniis,
KHecil (loiniiii kimIi:'
I"raicr poniilicis finl, ille ceierrimus armis
0><i liuc gerinaiii (lciuiit ossa sui.
mj(;ria siii.
^ 5. I Ful Uc monachus a pucro
condiicipuli.

fuit, » tcsle A;io-

Flc;;le pciiu palina.-que leva, lioiie Ifcior, etorans

nymo infcrius addiicendo, idquod etiam salis indicat

1)12, precor, amljobus pro[iiliare Deus. in siio ipsius cpitaphio, ubi consequenter post acce-

Nam ul id de Rabano ponlifice, non de alio intcrpre- pliim baptiimum se Fuldx dogma sacrum, id Cbt viL-e

ter, facit, quoJ poulificpni non nominat, et quod Cl.risliaiirc et monasticae Icges di licissc afTirmat. Iii

pro aiubobus germanis postulat prcccs. Qiiod si cui pervctustis Annalibus Fuldensibus, qui iii anno i
non saiis cxploratum videalur, sallem concedal ne- iiiiperii Ludovici Pii de&inunt, apud Lamijccium iii

cesse esl Gundramnum, virum palatinum, Rabani

C tomo II C;csareai Biblio^heCT;, Ruban diaconus faclus

fnisse nepoiem. llujus rci ccrtum habemus aucto- mcmoralur anno 53 rrgni Caroli Magni, id est anno
rcni, non solum Ermanricum cjus xqualcm iii li- Chris.i 801.

bro de gestis sancti Soli, sed ctiam Gundramnum G. Adole.^centem jam, et lilterisutcunque imhuluui

ipsum, qui ut Ermanricum ad scribondam Soli Vi- Ratgarius FulJcDsis abbas ab anno 811 in annos

tam adduceret, (/omi/ii afcftfli/s, patrui, inquit, wid,

scxdccim, i R .banum una cum Hjllonc Turonis di-

licenllam defert. Quis isie abbas fuerit, decIaratEr- rcxil ad Albinum magislrum gratia Hlciales dis-
manricns ceiidi artes , » ut cx pervelusto codice Fuldensi
in diclae Vil3C cap. 6, niinirum Fuldcnsis
monaslerii : « ubi Deo providonte moiio sanclissi-
refertBrowcrus in notisadRabani poema 15. Ralga-
rio id acceptura referre videlur ipse Rabanus in di-
mus ac i;i omni arle perilissimus dominus abba
clo poemate, in quo aliqui versus hoc loco veniunl
llabanus perspicaciier fulgel. Gundramnum diaco-
mim charissimum suum observandi.
cellulye Sancii Soli ccdiluum
ac regis capellanum » Ermanricus ita loquentcffa Jam inilii con(^essit bonilas lua discere libros :

Sed me pauperlas suff cal lngenii.

inducit cap. 10 : < Ego namque, frater charissime, Me cjuia qiiscuncjue dociieruni ore migistri
imperanle domino meo rege, e\ obcdientia patrui Ne vaga meus pcrdai, cuocla dedi fuiiis.
D
ac ciomini rnei charissimi el fratrum ejus qui cum Ilinc AILinum seu Alcuinum pracceplorem suum in

tx) ccenobialiler vivunt, hic sum, ut cernis,in arctis- carmine lii.ris de saucla Cruce piieiixo inducit, pro
giniara el slerilem locum deputalus minister. > Id se ita sancto Marlino supplicantem :

de iiullo alio iutelligi potesl quam de Rabano abbale

Sancle Dei praesul, merilis in saecula vivens
Fuliii-jisis monasterii, a quo pendebal cella Sancti Caiisain c;u3in tVrimns, su^cipe meole pia.

Gundiamnus Ad haec el hoc

Ncmpe ego cum fueram custos bumilisque minisier
Solij.t?erail dicere : i
Isiius ecclus ae, dogmata sacra iegens :

inenfejii ssepruscule niovet, quid in me boni domi- Hunc puerum docui diviui famine verbi
Eilii(^r5 moniiis ei sopbia? sliidiis.
nsis rex potuisset nancisci, quod servitium meum Ipse (luidem Francus geuere est, alque incola silvae
liignalus esl appcteie, >el cur voluisset me a quie- B co:iire, livc missus liiscere verb.i Dei.
Alib.is icjm ]»>' snus, Fulionsis rector ovilis ,
tis.sima cojnobii vila, quamvis hactenus non liga-
llium liuc (lirexil aci tua lecta, Paler :

tuin, in ea educerc, el in hsc asperrima montiura QuLi me(uin ieger. t metn scbola.siiciis aricm ,

Scripturam ei sacrara rite pararet cjvaus.

juga statuerc. > iSimirum prope cellam Sancti Soli
vilia seu domns regia erat, ut patet cx consequen- Ilis versibus deceptus est Trithetulus el abi, ul di-

lib-us Gundramni verbis, cni vill.-c prcefeclus eral ceror.t , Rabanum Alcuino pr*Cfptore lilteris ope-
 1-. lUOLhr.OMF.NA. (i

i.cii iIlvIism' Uotti.i- , r.iti lnH' r:)iiiu>ii, (iuo>l saii- .\ (.1 !(<! (|iiiiii I.IIII 'I riin All>i..U'> 111' iii.i.i^ic r ,

lloo |>oi lus UMif.il , li >v ii|>us omiiir robol.

< lo .M.uliiio TtiruiM-nsi aiilislili diri^iltir, iiil(-lli};> n- I

tli:iii csso (ic jtoiililicc Uoniaiio, dciitic Uomana Vx- «^mu Fullcnsihus scliolis pracsscl U:iltaim.s, GiUb%
desia. in qtia lillcras profcssns sil .\lcuiiius. Ilibcrniis ipsius ro^-alu librtiin dc Compiito capiitiliH

7. Sui.liorum socios in Tiironcnsi acadctnia U;i- -^*-^ Cilidl, ci.lci .|tic nui!CuiM\il. .Nitnnipaloriaiii

l>anus li:iliuit llaU(motn c\ diclis, cjus posica iii ali- «'I>i-slolam cv l.ottmtiaiia l.iMiotlu<;:i viilj,Mvii inlcr

b:iliali di-iiilatc stucosonMu; cl llcnmuuicni s.ii II licrnicas rsserius. Ka in c|iisltda o|KMis nrgumcii-
IJaiiiioncni , dciii opisc«>puiu llallKTslatcnscni ; id t<'"> Gildas cxplical, grali:is agcns Dc >, « qtii lili,

oiiiin coiligitur c\ pnvralionc oporis do Lnivcrso iniinii. .jiis aitinrcm itispiiavit, lcqtic rcd.lil suo ful-

Ilcmmoiii dic:tti iii h:ri- vtTl».; : i .Mcmor nm lumi gorc i'ccor;itiiiti, «t provimis litis piofccaiosiiin. »

slulii tui. -s.tiiiti' l'.itcr, (jiiud bal.uiili in piicrili ^l- I>is( ipulos liahuil pcniHiltos, iii liis Walalri-
alijuo juvcnili a?lale in lilloraruin cxercilio cl sacra- t'um Struljum, Scnaliim I.upum, Kudolfiim, scqucii-
rum litleianiin moditalione. quando iiiccum lcgcbas i's ^i*-i' sriiptorrm, cl Olfridiim, dc quil us pauc.i

III :
' ' ' ' !\itrum stipcr liic .n '• ' ! i. \V..lafri.'iis Slralius, tpii posloa fuil
Ci- -, •, , j i s;ipiciiliuii) Ait^i , s;' ipsc iiilcr Ilaliaiii discipulus aiiiiii-

dc reruni naluris solcrlcs inquisilioncs, quas ia li- B mcral in carminc scriplo aJ llRubunntn mirgislrum
lH>ralium arliuui dcscriplionc ct ca-teianan rerum suum. Litpus in cpi^lola i scribil se nb ALlrico
iiiN '''>tiocon>posiicruiil. > Sodalcm ('liaiti habuil ! itano sui) dircclum fitisso i ad vcncral.ilcin
S.I.. itt p ilcl>il c\ nuni. 10. Dc aliis cjiis.sociis li.ui. .,,.;. II. uti ab co iinrrcssuiii rapcnt ilivinarum
bariolari iion liih<-t. Scriplnrarum. i Kidcm rcvcrcnlisi>imo Vutri eximio-

CAPl T III.
que pra-ceptori siio iiiscrilit c|>isl(ilam 40, ipii vicis-

Fuldfntis sehdlr regimen, tetebritas, atiiprarceplores, sim Lupo post cjiis ab se discessnm dcdicavii Collc-
iSabani diti-ipnli, et iuicessor in docendo. ct:irium iii Fpislolas Patili. UitdoHus naliatmm iti-

8. Tnronis rcvcrMis. FtiKlciisihus pr;efccliis csl dciti prtrccptorcm ac mnijistrum suum vural iit sc-
scbolis Uatgario ahbalc, qui paruiti x*quus in litlc-' qiicnt. ViUi. OHridus vcro proshytcr cl iiionnclitis
ms ac lillcrjlos fuil. Islamproviiiciam in sc susccpit NViss.-nburgcnsis .nptid Spiram Ncincliim, iii opistol:»

Uabanus, viveiilc cliain lunc Alcuiiio, qui in cin- Liii.ll)crio.Mau;iiiitiiio :ircliic|)iscop:)Scri;Ua pro Iraiis-
stol.» '>,">, benedicto tuniti Ihncdicti puero Mauro, id lalione ab se lacta cvriiigoliortim iii linijMam Tlico-
Oil Ual>.iito, inscripta, cum va'.cic (ciicitcr cum pucris liscam, < lltiiic igiiur liliium , iiiqitit, vcslrx" sagaci
(Hu jubcl. Iiaque si Uahanus a Uat^^ario ahhalo, priidenti.c proban<!iuii curavi iranMniltcre: ct qiiia
qncm aitn'> 802 Ful hc regiincn iniissc coiislal, ad C a Uabano vcncrand.c mcaioriu}, digno vcslra; sodis
Alcuiiii :'•-•" si cliam Alcuinus aiwio ;
; (inondam pr.csulc, cducata nica p;irvilas csl, pr.c-
}<(U,n:. mII, U.ibaiius cxigiio tnrv sulattis vcslri digiiiiali saiiicnti.cijuc comiiiciulaic
pore Turouis .\Icuinum prxccptorem auscultavit. ctiravi. >

9. Uahano liltcras prolitcnle, niagiia fuit celcbri- 12. Abbas factiis vir sanclus cumni docendi lihe-
las Fulden-i '
ini.c, qu;c omniuin disciplinaniin ndes arlos aliis commisit, rcservalosibi ollicio intor-
libria tuni „ il . ct praclaros orbi Cliristi;ino prcla:idi Scriplurassacras; naiii adctiiii jain al.halcm
doclorcs p«>pcri{. Quam ampla fueril bihliolliccio Ful- iiiissus cst Liipus, uti ali co pr.clulia isliiis disciplinac
densis sup«>llcx, doccl nos Uabanus iii carmine IG, (lisccret ex diclis. Eo altbalc Iiiimaniores lillcnis
adGcrbobum proshyteruiD, cui commissa crat, qiiutn scbolaribus tradiJit Candidtis nionaclius, cujus Ii;cc
idcirco clacipotcntcm fratrcm appcilat vcrba suiit initio lil.dli qiieiit de Vi!a F.i;jilis ahba-
Di-- •
•^-'' '•• " • > I le llbrorum ,
tis cornpostiit : < IK; c.i-tcio qiioipio notuin facio liue
(, riiialr, tii:i ?
charitaii qiiod aittio prctcrilo doiiiitns ahhns HU;i-
{}i \ ^ . .1 1. "ii <;\il 111 o bo.ii
S r pia \crl>i viris ;
haniis, cum illi qicrchar quia iioii baberem qncm-
lllll |i<\' II • >. ','11 '[111 I !<.l|'|i- ll I llllllllll
qiiam inociim consocioriim ctim qtio in diviiia lcctio-
1'rululil lu luuii !utii Ifiii,'* riLtUf \ariis.
D |,e (ii; •' : ' I •' ' ' 11 [o proftcere potiiissc;n, lale
10. Non solus tamvn iii istis scholis docebai Ua-
iiiihi .
'Iwl : Excrcc, intiuit, temcl-
btnns, tamctsi prxcipuiis niagislcr ( ral. .\djtilorem
ipsumlegcndo, et uliquid ulilitalis adde dictando. A'aM»
' '
-: liabuil Saniuclcm.i>ostca Wormalionvm
dum ego ibidem, ubi uunc ipse moraris, commanc-
,
qiirni eliam sub .Mcuino pr.ccc|lore
,
rcm, librum prvsit el versibus in laudcm sunciir crucis
romJi<HripuUim babuorat. Utrumqiie conslat ex car
divina gratia inspirantc incocpi. > .\ti|ui istud opus
niine 2i :
aggressus csl Ujhaiius, duni liiimaniorcs disciplinas
<jii tc essc sodaleni doccret in schola monasterii, in qiia proindc Candi-
I

Nuii ;.a5l»lri dtis luin, cuin Eigilis Vilain scribcbal, pr.eccploris

( .
...u_ •. , :l' ^ _ .... ohtincbat oiTicinm.
Qiii .ignifical Sjmuclemsccum aliqnatilo CAPl T IV.
gesitisse inagi<tri seu lecloris oHicium, qiiod cpisco- Sacerdolinm, r-ralio. iter Jerosotymitanum.
posrrealusrclioebat. Addit post duos vcr^us, eidrm \T). Ominis sai gratbim suscopit ab 11. li'

ftv.^vx commiinom prxccptorem fuiisc Alhinum. slulfi> archiopiscoji.. .^i"^iintino, quo;I ips« l^'.sut>ii'
4S \l» Ori.lU l! Il\!'\ -.1 M\l iU ir,

in ('|iiht)il:i :i<l (iiiri>!i'iii ll.iisln!riiiii iniiio liiiinriini A scrviiciii Mios a.lij^iii-, «:iM|uc libros cl btudiorun»
«1«; Insliliilioni' < lciirornin, iii lii-t; vi-rlta : « Iud iiKiis iiilcrdi(crc, lii prc( ibus priniiiin .ipnd i|t«>iirn

i-niiu ni:i|{ibti'rii) siiper inc lilxriiH Kiiltilaiii, a (|uo rc- rcm a({unl, ad Kcuca pKKumltintci. Mipplicanl ul
rordor iin; :u-('('|iisiiu diKi>>':il<'in (TcleHiaHticatii, » mitiuH cum tii» ag.ilur. Rabanub ipM; , cui libroruin
iit (.'sl sa('('r(lot:ilfiii oi'ilin:ilionciii. S( ril>i'li:il li:iiic parva siipcllcx adcmpia fucral, (liirnin rl fcrorem
(>|iistol:iiii K:il':inns :iiiii(t Klt), si^'n:ilo iii v(;r»il>nK altbatis aiiininin dcliiiirc tcntai bin xcisibnH.

li:ii.'.tiiiro iiiscriplis iii liiiiiin: isloniin liitroriiin, (|iio Tp,P»UTaliiif, «irijm,n(onarlioruinai(|ijci/(tiUof|iait'.r,

:iiiiio racla csl FiildensiH lcisilici; dcdicalio, ciii Ua- liivoro |>ro|iiliiirii i|<s(; luiis laniulus :

Ll liia iiiinc |>ic|ji{ 11 iHcruiii in<s (>iau<liat alin*

Laniis intcirnil j:ini |ircsl)yl(!r, lcstc C^nidido iii Vil:i A(j lc (.I.Kiiuiitciii, rerior ii!ique (mu<i.
,

sancti Ki}{ilis. At(|ni Ihiislulfiis scdcin M(t^'()nli:iccii- Jarri iiiilii ci i;>'v-ii l>oriiias lua liikoru liliroti:
SciJ mi* |iaiip<'ridH hiiir>rat ui((eiiii.
scm aiino 81.'> iiiii.->sc dicilnr apiid Scr:iriuin, ac Mu (|uia iiua'(Uij'|iie docuerun; un: rna^iioiri*,
proindc codciii lcrc aiino ordinalus ab co esl Ha- Nu vnnu niciii iiirilat, tuncia (1(mJi foliU.
Iiiu>: ()uu<{U(; nunr ioii&iani n\uss:>-, |>ar«ii|ue libelli
lianus. Ccrlc vcrbum r<?cor(/(tr, (luo nsuscst in prx*- (Juoi \>rirfiT UkI\'^ui) rplijt.-rp (trHciiiiaS.
,

cilala cpislola, :miio 819 (ui dixi) Ilaistiilfo dirccla, Si-r\| <]uiil(|ui(l iialieiit, (linixicruin ji.ri: tericl r.
_
Sic eL'o (pia; Kcriiisi, OKnua jiir.; Icikjs.
balis iiiiHiil jani :ili(|iianliiin cllliixissc tcinporis a iNoc niiui <:<'u (iro(>ri.i ti • c vintli;
o scripia ;

sua ordiiuitionc. Poslca (|iiam ha;c obscrvaveram, B Di-fero s .1 stro I icio. '

S. II iiiihi li,7.c Iriliijis, ii:ij i,'jii ; tanKfu OnriDi(>ot<>nti<i

incidit in nianiis meas tomus secundiis nibliotbcca; l)i\iuii3S serri(icr di-t lilii cuii' iioua : u
Lainbcciaiia', in (pio velcrriini liiibcntur Fuldcnscs CcriaiiH'ii'iije Ijoiiiim curijij r.oi.siirnniei tioncsto
,

Annalcsjam laudati, ubi de Habani siiccrdolio lucc

Cu:ii (^linslo ut iiianeas senip^r m jrce yAt.

lego Anuo : 1 Luduiici i'ii URubiin ordinnlur ad Movissct ferrcum pectus tam just : taniquc modcsta
yresbijlerum \ Kul. Januuriiub Ileistolfo arcltiepiscopo oralio : at saxo cantuin est. llinc iraliim ingens,
Mogonliucensi. Ergo anno 814 desincntc, fiuo proin- sccessio et exsilia monachorum, et solitudo in so-
dc anno llcislulfus ccclcsiae Mogontiaccnsi jaiii pru;- litiidine ipsa. Lugubrcm hunc Fuldx' statum patbe-
sidebat. ticutS describit Rabaniis in carmLne 50, ad qucm-
14. Inler ea motus ct simultates cxcitantur in mo- tlam Fuldensem monachuin cxsultantcm; quod non
nasterioFuldensi : dira pcslis, qua non semcl afllicta ab re eril huc referre, ut paslores demum intelli-
est illa coiigi'cgatio,priinuin(|uidcm Slurmioabbali!, gant, quantum malum parial imraoderata severitas.
lum eliaiu ( ut conjicio ) rcgciite Baugulfo, qui ob
Currcns charta (irocul nunUa porla
id icgiminc cessisse videtur : dcin sub Ratgario, qui Dilerto graxia munera Fralri ,
jussu Ludovici Augusli abjectus est; ac demum iii- Ouae iiifausla liileral temftoris hora.

P Quem dii !um eri(/ua sorte nefdnda

dem sub Rabano, quem monacborum suorum faclio ^ Sons, tiaus at jik? do or, et latxjr ingeas

abbatiai nuntium reniilterc coegit. Sturmius, jubenle Longas coinind. rat qusri^re lerras
Piirs ablaia
tiiit, (arsijue rernaDsi) :
Pippino, in cxsiiium missus e.t « ad magnum cccno-
Cuni divisi.s h')mo (i roli doior uiius I )

bium, quoJ dicilur Unnedica, ul iii ipsius Vita legi- Lbt \oto al(|ue aniiua corpore liino.
I osliiuaiii lu unaniuiis, frater, abisti,
tur. Browerus, primus Yilae editor, suspeclam habuit
Ast mox er varios torsus ubique
I

voccm Unnedicu, ubi V. C. Hadrianus Valesiuslegeu- Siim casus, odiis ia?sus et alris.
Sed peciore trisli
ijuni'... dol<'0
dum putat Gcmedico, Ji(»iit'ge, quod Cemedicum, Ce-
MuUum possp maium, heu generale I

meticnm, et Cimelicnm vocant, situm in pago Rotho- (Juain so!i niiliimel ci.n lere damDum.
niagensi ad Sequanam. Ccrle proclivis est mulatio
Ex quo sediti') no-^ia dudura
Inter uos ona esi, nemo valebat
litler.x G in V apud Teutones et Francos : adeo ut Leiiire hanc crecibus, nec dare Onem.
Crescens sed niniium tempore rr.uiio
pro C/jjiecfico scriptum sil in Sturmii Aclis Vimedico, ,

Aucta esl perqne dies sorie m iligna ,

cujtis loco Browerus legeril Lnnedico. Itaque Slurmii Vasiavil (Opulum Pairis ob iram.
Durescil qui auimo et cedere nescit ,
exsilii locuni esse Gemelicum indubitanter existi-
Trux delurbai oves, cade crueutal
mcm. Et quidem Sturmium et Raba-
iniqua fuit in Nuliius miserei, SKvit iu oniues.
r.uni commotio monacliorum in Ralgarium vero His coiiiinoia maiis turba reliqnit
;
Anticiuuin siabulu.n : fil peregrina.
jusla, moderata et ncccssaria. Ratgarius quippe ubi D Lffisis una salus pergere longa [L, longe] est.

primum iniil pastoralera curam, niox totum ferenio- Venil summa dies, lempusamarum ,
Oiiando exlreraa paii lurba coacia est,
nasterii disciplinai Fuldensis slatum pervertit , alio- Et coDvicia inaiis linquere sedes.
rummonastcriorum, nedum sui, mores reprehendens, Cuncli couveuiuut uudique fratres ,
Queis mens una fiiil., parque voiunias ,
« quasi regulariler non viverent. » Monaclios suos Immiiem ui precilius fleciere certeni.
rcbus necessariis spoliatos ad labcrein raanuum as- Duraius qui animo spreveratfpjosprevii] orooe^,
Irrilaus popidum [monacbos] pellil ab aede ,
siduuni adigebat, abrogatis solitis precibus, fre(iuenli Desperare dedit Palris amorein.
miss3ru;n celebratione, el festis diebus con paucis. Diveiso inier ea miEiiia Ijctu
Misceniur resonani cyujbala cumque
:

llinc querelae apud Carolum Magnum depositne Et signum ecclesiae couvtt^ai omaes.
,

;". n;onachis, quorum suppliccin hac de re libellum Accurruni lumulo mariyris almi
Fiet Qjisia senibus plebs juniorom ,
retuli post Vitam sancli Eigilis abbatis Fulilen- Ex imo gemilus peciore ducunt
sis ». Caroli jussu repressa Ratgarii severitas, eo ExpanJuulque naanus cum prece fusa.
niorluo rursus fcrvere , ad laborem pliis quam Sic desinit mutilus codex, ex quo satis hujus trag.JC-
" Vide Palrclogiie lo:n. CV.
 ;

17 PKOI-F.r.OMKNA. 18

di« floeiu disciiuus. Delala rcs esl atl I.udovicum .\ 18. Quiil in sanclorum reliquias cl loca sacr.i pra;-

AuptisUim,(]uimoincliis FiiMoii^iIiusf.iciillaU'iiulc.iil stituni ab eo sit, abuiulc iios docct Itudoirus ( Infra

eligciulialiiimalitialfm. M»>\, alijcclnllalj;ari(»,clc« liis in Vitu U.iluiiii ), nisi (|uiul oiiiiliil jacla pcr enni

esl anno £17 Kigil abhas, ul in cjiis Vila ilicliim 0^1. fulssi' rundnmcnta llcrsfcMensis eeelesiap, leste Lam-
Fo abb.uc rediit opuita scrcnilas . collecti denuo in bcrlo liiijus loci monaclio, ciijus h:ec vcrlw. » Ann»
uiium nionaclii ropularem disciplinain cl studiorum 8ol l!riin ct Rabaii abbatcs fiiii>!aini-iiliiiu ccclcsi.e

usum rcvoi^anmt llaliano maximc pr.rceptore. Saiicli Wijjbcrli fotlcruiit vi Idns Jnlii, fciia hC-

15. Per eam lUilijarii tenipc^tatem accidisso ar- ciiiula, > (|iiaiu Uabamis post nriini iiiorlcm absuU
bilror ut Ralianus looo cedere conipulsus abieiit iii >il, et anno KaO dedicavit : ciijus rei meiiioriam

loca sancla : cujuspcregrinationis hactenus igiiorat.u vcrsibiis tostalam rcrKpiil.

meininit ipse in niss. commentariis librl Josiic, !!•. Kueruiil eo lenipore, Mcpinfrido apiul Trillic-

cap. 11, vcrsu 8. u'..i de Sidone a-il. Kgo (luidciu,

«
miiiiii lcslaiilc, iii cdMioliio Ktildcitsi moiKiclii crnium

inqiiil, cum in locis Sidoiiis aiiiiuotics demoratus quiiuiuiiijinla ,

qnos ille iion minus virlulibtis qiiam

Rini,niinquam compcri duas Csso Sidonas, unam litterariim studiis informabal. Famain ejus doctrina;

nia^nam el aliam parvam «luanlum ad tcrrcmim ,

probat factum I.npi, qiii jaiii vir, iiia^'nis rclius oc-

|K'rlinet UH-iini. » Ncquc cniin iler islud rcvocari U cupalus, cxcnllusquc liUcris, Ilabani lamcn disci-

polcst ad lcmpus iiilcriuis^i rejsimiirK abbaiialis; pliiue enidiendiiin se snbmisit paulo aiile concessam
hiqui lem lios commenlarios nunciip.ivil Kridurico sibi Ferrariensis monaslcrii adminislrationciii , iii

Trajecti ad Rlienum episcopo, qui aniio 854 c;csus esl, patet ex ipsiiis epistola 5. Idciii jam abbas pncce
ante aiinos octo quam Rabanus rcgiinen abdicarct. piori ^ralias a^it cpi>tola 10. Qiiid rci cgerit iii Ful-
dciisi acadcmia siib Ilabaiio, dcclaial i[>sc in cpislola
(L\riT V.
scquenti ad Iminonein episcopum Novioniagenscm :

Abbatit munut, ra gfsltr, reyiminit abdicatio. < Cur autem vobis sigiiilicaii petierilis quos libros
IG. F.igili abbali ila, ut di\i, inslilulo, ac posl in ncrmania scripserim vd ligcriiii, dcniirattis siitii,

quiiiquennium niortuo, successit Rabanus aniio ^ii, ncc salis causam coniprclieiidere potiii, nisi forle

incii>e .\ugnsto vel Sepiembri, ul colligo ex diiabus inci expcriincutum argulc capcre voliiislis propn-
chartis a Pistorio cditis, quarum una Eigilc abbale bitis duabus rebus : qtiarum allera , si ccssissem,
data est vi Sonat Aug !Ui, pag. 5i8, alia IlRabano, videri potcrat oslcnlalionis; aller.i iinprudcntiai
mentc Oclotri, x halentlis .Voirnifrri*, p.ig. 53"i puerilis. Ilaqiic sinipliciter vobis aperio priiici-
ntraque LMdovici imperainrit aniio nono pem opcram mc illic ileslinassc lcclioni; el ad obli-

17. Pneclaras res a tanlo abbale geslas explicare ^ vionis remcdiuni ct erndilionis au;4mentiim libros
umnes dinicile esl. Ab eo siquidem sarta tecla \iguit pauculos paravisse : ncc Germaiiicic linguaj capluni
moiiaslii a disciplina ; atu ta pr.ctcr inoduin cueiioliii amorc, ut incptissimc (piidam jactavcrunt, sarcinam
c\i>tiniatio et fama, uti et monachorum rcligio; plu- siiliiisse taiili laiiiquc diulurni laboris. >

riniuni tcin|)oralis coinmndi ailjeclum; litteraruin •20. Intcr cn , Ltidovici .\ugiisli liliis iii p ilreni

studia inirifice exculla; rc^ira et imperatorum, conspirantibus, tain prudcnlcr el rcligiosc se gessit
quibus gralissimus et acceptissimus semper fuit, Rabanus, ut cl pairis et filioriim benevolenliam sibi

roiiciliata benevolciilia ; et (
qtiod prius dixisse de- rctiniicrit, fiicritqtie apud cos Seqiicstcr concorJia-
bucram ) basilicis, sacris aris, ac sanclorum rcliqiiiis ct pacis, edilo libio de Reverenliu fHionm enja patrc.^,
cultus amplilicatus. AuJienJus hoc loco Trilbcmius: el ttibdiloruin erija reifes, in ciijiis fiiie Ludoviciim
« Sub ejus regimine roon:'.sterium FuIJensc rcbus inipiMatorem ad indulgcndum lilio ct aliis horlaUir.
alqnc personis crevil qiioiidie, cl fama sanciitalis 21. Qiiid rei familiaris CQMiol.io Fiildcnsi pcr ciiiii

inoiiacboniiii cjus por toUim se rc^ntim Francorum accesseril, tcsU-s siiiit lillernc doualionniii a Pislorio
di!Tiidit, pr.iTipiiti tanien abl.atis Illlabaiii cpiiiio cl Rrowcro c.Iila^ Obsorvalione riigiia esl Kginhardi
ductrinx el sanctimoiii.c in orc ruilomniiim cclcbris epistola 16, reverentissimo Cltrimi famulo HRubano
ftgloriosa, non soliim apuJ Gerniani.i' Francos, scd
D
venerabili abbali inscripta, qiia Giindbartuiu qiicm-
apud Gallicanos quo<|ue ct Ilal(;s : ciijiis viri faina dam ejiis liomincm a iiiiliLiri illiiis aniii cxpcditio;.!^

reges el principes, episcopos ct doctores quoslibct, cxcusaliiin lial>cri rogal. FuIJciisc qiiippe caMiobiiiin
etiani longius dislantes, in ejus vcnerationem per- crat ex illorum nninero qiii regi dona et mililiaiii
inovit. Ex Francorum quod tunc crat
onini regno , (sic aiunt ) dclicbant. Ail ha^c cgrcgium a Grcgorio
unum, r.crniaiiis et (hillis, ad audiendum illiim ccr- pjpa qiiarlo diploma obliiiuissc diciltir, qiio ponli-

taliincoiiflucbant viri multarum facullalum pcriti; fcx scx privilcgia FiilJciisibus concedil. 1. Conrir-
et se fore beaios existimabant, qui ad cjus fuisscnt inat mona>lcrii palriiiioniuin. 2. Assignal Rabaiio
familiaritalem admissi. Mulli quo<|iie principes, no- cjusqtic sui cessoribus domicilium Roiiue , pula mo-
bJcs el civcs MRabani magistcrio filios suos com- Dasterium Saiicti Andre;c, dicluin Kxavilum, juxta
iniscnint imbuendos, variis alque magnificis pra'ce- ecclcsiam Sanct.x- Maria' ad Pra-scpc. 3. Vctat ciijiis-

ptorem donis et muncribus honoraiitcs : quos ille visordinis aiili>litibusne s;icrincciil in FulJciisis ba-
lanta sediiliialc docuil, qiia m.ijor cxcogilari vix silice ara primaria. 4. (^onccdit |ir.cdicaudi faciilta-
potuisscl. » lem, procdriam ct primatum scdcndi iii publicis
 10 AI) OVVAW n n\nANi M\i . i'.i
iW
ciiiiiK^Kklliiiit, aiile oiiiiicji Gallix* cl Gitriiiaiti.i: abba- A manoruin rcx, fral(;r l/;lLarii impcraUjri» ac regif
(CS. r>. (Ihiiiii tl.iliiiiilii u;, (';tli},':)riirn rl hMiiilaliorniti. Ilali.c, (iliusLu(Io\iti priuii, niiMiin ad FuMain nuu-
0, L'l l''iil Icli.si.^ uiilislcH itoiiiiisi :ili apdsiolic.-i m;(1i; liis ilK:il)aiiiin) ad w; vocavit abb.il(!iii, «•i ntonadio-
i)Cii(Mli<-:iltir aiil(-oiirinii)'tiir. li!il>uh .M:tii |Mr iii:iiiits ruiii UMif-rilalcin rcgali anclorilalc coiiqK^bCuil, vc-
nciicilicli iioUirii et hcriiii:ii-ii , iiiilicl. 1 i, iil csl iiiciilifiiiqiii; ciiin lionorc kutccpil, ct bi(;nuio rrrm(«
jiiiiio H7){>\ i|iio:l ili|iloiiia (<i'clscrus es Yicniiciisj Kctiim in cnria rcgali dctinuil. Inlerca munacbi Ful-
liililiotlii'(':i |>iililica\il, lcsli: liiowcro iii rclccliotii- dcnscR, pfcnil^-nti:! (Iiicii, oratorcs itiivriint ad rc-
l)iis ud Anli(jmUtli't luldeniics : i|iio(l i!i;iloiii:i, in- (^cin, buitiili Mipplicatioiie ro;{:inU-!) ul abljtntn hiM
(jnit, si geiuiiiiiiiii cst, niagiiu Ilubaiio uriiuiii / r^ lodonarct abbutciii : (|itod luiiien fjccrc propUT caii-
Coiiciiial. Kam rutionabilein ct abbas ip<»c rcnnil ct rcx adniil-
2^2. Ilis :iil(Iil Ttitlictiiiiis, Kal<aniiiii iii [i.iiipctcs, lcrc tuillalciiiis coii ci.sit. Maiikil cr^o in aiila r<v'i.i

noii siiio siioiiiiii oM(:i]iiio, lihi-tahjiti fuisbc; ct iii bcatns abbas ilKaljaniis biciiiiio, usquc ad morU.-iii
refrigcrinni defiinclonim clccniosynas (l;irc solituni : Olgarii ar( bicpiscopi .Mogunlini, monacbi» inlcrini
qiKis cuin AdcliiarJiis nioiiacltiis, lioiiio Francus, laincnlantibiis > llic duplex crrutum, ct qiiod Uaba-
niinis qiiaiii avarus (loiiicslica* rci (lispciisritor, ali- iiiis biennio in aulu iiiansi.ssc post dimissain pra;-
(|ii:iii.Io fiairlasscl, cjjiogie casti;:aluin ca;liliis fiiisse fetlurani, et qnod cxacto illo bicniiio scli 5Iogiin-
:xniu)857. Iil cuin lcgi, vciiit in incntein illiiis Adal- liiix admolus dicitur. Nam tolo fcrc qiiinqiicntiio
hardi inclttsi, cujiis cpitapliiiiin cxstal in pocmatiis privalns in cella rcroota dcgiiil, ab anno bciliccl
Raliani. Quod veio siiblil Trillicinius, eum data 8i2 ad <i7,qito suicessil Otgario. Rem mcliiis dititin-
lcgc retnovissc fciiiituis ;.b ingrcssu Fuld(.'nsis cccle- guunt abbatuin Fnldensium Acla vetera a Rrowcro
£i;c, i(l ab iiiilio caiituin co in loco, ex quo n monu- citata iii libio iv .\nti(|uitatuin Fiildcnsiuin : < IlKa-
cliis liabitari cocptus est, auclor est Rudolfus in libro banus postqiiain ccclcsiam FnlJensem pcr viginli
de Vila sanctse Liob.-c abbalissae. Qiiiddain nibilo annos egregie rcxisscl, rclicta quam habuil poic-
•>^ minus nolanduin ost in bis Trilbcniii vcrbi.s : « Fccit slate ultra Rbcnuin fluviiim, in regnnin Lolbarii sc
ct aliain valde necessariam constitutionein bealus coiitulit. Post quein quidam de Fralribus Monaste-
abbas R;ibanus, (|u;« (ut fertur) usque in prajsentcin rii, quo modo eum revocarc possenl, miltuntnr.
si

dicm in monasterio scrvalur. Sciens enim quam sit iUo vcro renuenle, Ilatlonem super se abbatem con-
nionacliis freqnens conspectns mulicrum periculo- stituernnt. HRabanus autein posl dies paucos ad
- siis, illis inaxime qiii juiiiores cetate in tiinorc Do- monastcrium venicns , cum concordia al>balis el
inini adbuc niinus cxercitalos babent scnsus, de p fratrum ejus ad orientalem plagam rnonaslerii mon-
consilio duodcciin senioruin cunctis perpetuo muHe- lanus efficitur. > Id est reclusus in cella ,
qu:e in

libus ad monastciiuin inlerdixit accessum. Quoc inonte Saiicti Petri sita est, duodeciin fcre sta liLs a

sancla conslitntio nt robur obtineret pcrpf^tunm, monasterio : ubi ( Deo serviens , inquit RudoUus,
transiliim feinineo scxui per aquilonarem urbis por- ccelcsti sapientiai De boc secessu ex-
vacabal. >

eam, exlra qiiam silum est monasterium, pcrpetua plicanda est Lotharii Augusli epislola HRabano in-
sanciione prohibuit ci negavit. » Quod forsan de scripta initio Coramenuirii in Ezechielein : i Placct,

priscoe consiietudinis conrii-mationc inlelligendum inquam, lua habilatio nobis, si crcditur ab oouii
cst. C;cleru:n quod ait Triibemius, islum morem ad jactantia aliena. Plus eniin interiorem hoinineni
suum Hsqiic tempus servalum fuisse, excipias festuin rustica montium solitudo, quam regalis uibiuni p'.:l-

sancli Bonilacii et quosdam alios festos dies, in chriuido delectat, nbi nulla livenlis invidia tr.in-

(juibus feminis palebat ingressus ccclesi3C de con- quillum pectus bilari mentilur intuilu, :iec fiicair

cessu pontificis Romani : lamelsi observatum a ma- sermonis adumbrala blanditiis artifici scelere muiua
joribus est, prima vice qna paluit, ecclesiam poslri- fabricatur astutia. > Data est hsc epislola eo tem-
die de ccelo lactam conflagrasse. porc quo bellorum tumultus Lotharium el fratres
23. Quod Rabanus abbas anno 858 Hir-
suporest, j) ejus de regno disceptantes agitabat, nt initio epistola;
saugiam misit coloniam monacboruin,qui coenobium Lolbarius significat. Tempus dimissi rcgiuiinis vir

ab Erlafrido comite instructum incolerent, pra?po- magn;e erudilionis Stephanus Baluzins recte statuit
sito eis discipnlo suo Liutberto abbate, uti Tritbe- in notis ad Lupi epistolam -40, Inm ex anno 822, quo
Hiius in Historia Hirsaugiensi fusius docet initam a Rabano dignitatein abbatialem docenl An-
24. « Anno 842, inqiiit Lamberlns Scafnaburgen- nales Fuldenses, luni ex spalio vigiiiti annonira re-
giminis, quos ipsi Rudolfus assignat nsque'ad dep
)-
sis, Liulbarius expnlsus cst a regno, et Raban ab-
bas de monasterio, cum illud per annos viginli no- silionem curse pasloralis. Repugnare tamen videtiir
bibler rexisset, n ex Rudolfo. Id factum dissensione vetns abbatum Fuldensiura calalogus mann descrl-

•nonacborum Trilbemius ex Mcginfrido tradit : ptus, citatus a Browero in nolis ad Rabani pocir.a
i Aniio nativitatis ejiis quinqnngesimo septimo, ut 28; qi!0 in catalogo « Hatto, Bonosus dictus, > Ra-
Meginfridus Fuldiie postca monachiis est aiictor, bani si:ccessor, ( suscepisse gubernaculum abbal:;e
facta est inler eum et Monacbos ejus, soUicitante aiino Domiiti841> perhibetur. Quod interpretandum
tliabolo, gravls qusedam et nociva dissensio, cujus pulo de fine anni 841 secundum vetcrem calculum,

tamen causam non expressit. Quam Ludovicus Ger- at de initio anni 842 secundum nrvum. Rab^inu»
£1 rUOLEGOMENA. tt
eului Eigili jucccisil iub flucm anni Sii, iJ esl A ti-r, absentc iliu el procul '.crianle suo paslorc. i t

niensc St^ptenibri, ex ditlis ; diguilatc cessH, « ctim autcm pruptcrea uotu qiioJ niillani cjtis rii lucntio-

rounasteriuiu rexissel per aimos viginti, » tcste Ku- nciii facil Scrarius in llistoria Moguiitiaca. Is csl

(loifo, ao proinJe ojus abJicalio (otili^nl iiiilio aiiiti Ott;ariiis citi ll.iliaiius pro (iiiliiiationc WcrJrici dia-
842, (|U(h1 uoiinulli al pncceilenlis aiiiii riiieiii icfe- coui .scripMl, pKibatilc Ki^inliarJi cpislnla i.

rebunt. Huiic calculuui pnevalide firiiial Lupi epi- CAiar vi.

slola II, ubi ait se sospitem revcrsum ex Geriuaiiia, Arcliiepiscopatis diijnilits , arcliicpitcopi gcstn.

seu ex Fubleiisi i. {Rveulsuiu fiilsse nunlio iC>. « .\tiuo 817, » baltciil Aiinalcs Kuldciiscc ,

«lortis AMrici ^?r ,.s cpiM<>pi nulritoris sui, « Olgirius .Moj;ciuliac»'nsis cpiscopiis xi Kal. Maii
(picin sub fineiu aniii 840, niniirum Mus Octo-
vi obiit; in ciijus lucuiii llUabaiiiis ortliualiis cst v k.il.

bris, obiisse in ejus Vita ostendi ". .\t»|ui RabamH Jubi. » Huc scrupiilum movcl Pelriis Kranciscns
liim, cum Lupns ab co d stessit, abbalis niiinus al>- Cbinictiiis, cru.litus presbytcr sociclatis Jcsii, (pji iii

dicivcrat, ut intclli;,'ilHr cx Liipi epistola 40 ad '\\h- Pr.cralione ad libiuin coiilia Jud.cos, stib Ualiani
su-.ii, in (pia jam in (>al!iani rcversus scribit sc au- noinitie ab se vtilj;.iuiiu , cciisct Uabaiii (inlinatio-

diviisc Rabanuiu deiKJsuisse sarciuaiu adiuiiii>lia- neiii ractain essc anuo prxccdcntc, nimirum tiiin

lioais, ac proinJe iJ contigit solum initiu anui 84:2, B propter dieiii Doiiiinicam, in (pia cpiscoporum onli-
quo lempore LoCbarius cuiii rralril.us suis de regiio iialioncs ficri dcbcnl cx anlii|tio luorc, co auno iii \

aniiis disccptabat , iit liit luiu est stipra. Huc acce- Kal. Julii iiicidciitetu : tiiiu pnipltT sp:iliiiiu novciii

dunt qu.x>dam cbart.e doiialioiium apud IMsloriuAt annoriiiu ivgiiiiiiiis ciini uiio iucnsc ct diolius ipia-
pag. 4^ et S58, qiiartim una Uabano abbati facla tuor, (|ui Uabano Iribuuniur iii praidiclis .\iinalibtis,
dicitur anno secumio Imiharii gtorio*issimi rcijis ubi mors cjus nifcrlur ad aiinutu 8.')0, prilie Nottas
Fr.uicuruin ,
qutrio Sonis .Xprilis , id cst anno 812 ; Fcbruarii, uam a vKal. Jtil.i atiniSlTadliiinc niintiin
alia ll.ittoni al bati (fuurlo Monas Aprilis, anno (erlio non rcpcriri iistc^rtitn no.cui.iuiii. 0":'P'oi>lcr cxi-
Lwiovici regit oricnlatium Frnncurum, id esi anno sliiuat annum 847 iii istis Annalilitis compulari sc-
in>(Npiciiti. Qu;e fuerit liiijus abdicatiouis causa, cundutn veterciu calciilum, qiii annus sit pracccJcns
sibi rcnutitiari optat Liipiis iii Jicta cpistola (l) bis secunduin noviim. Et quidcm proba est ulraquc
vcrbis : < Cclcniiu audivi sarciiiam ad iiiiii^lratio- Cbiinelii ratio, seJ noili ulriusqtic sohilio aliunJc
nis vestre vos deposuisse, cl rebus diviuis solum- rcpctcnda. Mcnsis ciiliu Jiiniiis, iu ciijtis dic v Kal.
niodo nunc essc iuleiitos; Hjltoui vero nostro cii- Jiilii ordinatio Uabani facta dicilur, tralii non po-
ram siidoris plenam rcli(|uisse ; cujus rei ordiiicm tcst iu diversos auuos jiro divcrso calculo; scd tan-
sim':l.iuc alia, qu:ccunque udcl.uutur, lx-:>liittditiis T.
,,1,,^ j,.^,^ mcnses priini a;ne nosttnc vtilgaris, ncque
vc-lr;c littcris oplabo cognosccre. « Vcrum (piid
pra.'ccdil vctus compMtandi rali), scd Djouysiana ct
Li'po rescriplum bae dc re sit ignor»inus. nostra iiova. Sic Januarius, Fcbruariiis, cl .Marlias
io. lluJMS vacationis lcmpore vir pius tolum sc aJ Pascha us(|ue pcrtiiicut ad fincm :inni 857 sc-
(intulit ad sluJia sacnirum lilliM-aruiu : ttini<|tic
cutidum vclus compiitiim; ad inilium vero aniii iii-

cpMs suutn dc Vniccrso dcdicavit llcmtiioni episcopo scqiietuis scc.indtiMi Dionysiauum, qiioJ aisnos in-
11 dljerstatcn^i, ad qucm tix>c verba facit in epislola clioat a Chrisli nai>ilalc; el sccuiiJuni noslruiii
i:i';iciipaloria : < rostquam mc divina providcntia novum, quod a mcnsc Janiiario. Scio alicubi va-
irum ncgoiioriim cura absolvil, tcquc in riassc hunc usum, ita til mcnscs novcm, ab atiiiuu-
;
itir.e ofliciuni stiMimavit, co;ililiam qiii I
lialionc scu a iiicnsc .Martio aJ Nalalc Domiiii, u:io
i '
lilali gralum cl ulile iii scribcndo (Oiificcre aiino prxvcrtcrint aliiiiiaiiJo cuiii calculatii, qui an-
I" ui. » PnEler ea i anno 81 *, » iit iradunt Annales uoi comp.iuil ;tt a NaU. iiale, iion ab liicarnali\i;:e:
I •

! iisc-' , ( IIU:ibanus sopbisla, » id est sapicns, cumqtie niorcin, tcsle Covarruvia, obliniiissc aptii!
cl sui "ii uiilli scrunliis, lilTuni
I |i
Pisauos. At nrissiintis fuit istc coinpiilaiidi mo lits.
111.' :ncis Cbri^ti ligiiiaruiii va- Proin le, u! dixi, luijusceino li a Cliiillciio propo-
p.
1 .stinctuin dilUcili el miranJo poematc cimii-
sili sohitio rcpclciida csl aliunJc. N^gari ccrlc noii
poauit, per Aschricum el HUuodberluin iHonachos potcst quiu episcoporum orJin;!tio:ics pro vctcri
ii.o:i.istciii Fiildcnsis Sergio paj»:e saiicto Pctro ofTi!-
niorc fieri soIil:e sint die Dominica, scd iion scm-
rcii lum transmi.-il. » De rcliipiis cjus o|«'riliiis pi-r
p<r; nam saiicli ^Villilironlus el Uoiiif.iciiis ordiiiali
id lciiipiis edilis puslca diccmus. In his commcnla- siiiit Uoitix , hic pridic K:il. Dcccnibiis antii ^i7),

rios suos in Sapienliam ct in Kcclcsiasticum ciim li-

qi:i dics tuui in fcrium terliain iiicidit; iilc aiino GDU,
b.-o jMEiiilenliali nunciipavit Olgario Mogonliaccn-i die sancla; C;ecili:c, qiii in fcriam qiiarlam. Kxistimo
anli>tili, dcccssori suo : dt; qiio cvplicauda cst ( l'ri
tamen Ua! aiii ordiii;ilioncm contigissc dic Doiiii-
Uoguritiiii cpistolj rccl.iinatoria apii I Chcsniiim nica : scd qtii.i, tcstaniilttis .Viiiialilitis FulJcnsibus,
edila louio II Historix Franrorum, ubi Olj^arii scu Franco-Sa.vonicis, cl lleriii:iniio mniiaclio facla esl
(HReri rcd tiim in scdcni siiam ab Liidovico inipcra- anno 847, fat(^ndum est mendiim irrcpsisse iii dicui
t iianl Mogontiacen-es « proplrr nimiani ne- apud Annalcs FulJcns(^, cl pro v A'«/. Jutii n^po-
t •--..i 1..1II, qti;c quoti !ic in ipsa parocbia grassalia- ticiiiliim cssc vt Knt. Julii, iili Icgil Trilhemiiis.
» Vi Ic P.ilroloRi V Ifiiii. (.V.
i5 Ao ()Pi;r\A n. RAnAM MACni fi
(jiiaiKjdain F'r.'inro-S;ixoiiici AnnulcH mRS. o|)liiii:R A «iimin;ilioiil« «pcnli dicin, aliafp»? p(?ri»Iura divini-
iiol:r, (|iii <:rl(i.i lioc loco ( itin l'iiiiIciisil»iiH coiivc- liis hibi ic\c!:ila. Ila-c in pr.isciili.im f-[nMUi\H)nim
iiiiiiil, l(:il';iiii oriliicilionciii rcpoiiiint vin Kal. Julii, a|)ii(l SaiK liiiii Albaniifn addiirta, pui-licii» ("it.a (!;«-

iil cM ilii* n:it:ili baiicti Jo:iiiiiis I{:i|)tisl:i', (|iia dii- ol> jjclliK, iiiiiii.^lcriuiii prardicaiioiiih (pjod iifaiioiiabi-
f(vsti r(;lclirital(>m , tamclsi Doiiiinica iion cral, lla- lil<;r arripiiil, cum dftdocorc amitkit, > ul fusiuii le-
t):ini or(liit:ili(i ririlc (icti |iiiliiil. Aliiid (.liilTlciii nio- ffiliir 111 j:iiii ilictiH Aiiiialibus, cx quibun ('tiam sub-
iiiiMitiiiii inrcriiis ililiKiiiiiiin cst, iihi K.il):iiii .-iiinos j<;cta (riiiiiiiis.

IioiitilicaliiK ox[iciiilciiius. Iiitcriin iiionco libriiiii 2S. t Aiiiio8i8 l.udovicns Gcrmania; n;»
» i bo-
.scii c|iislol:iiii (tonlra Ju(l:i'08, sub nomiiK; Kahani niincs llUabani cpiscopi advcrsus (lomiiiiim MiMni
viilg;it;iin , (!X (|ua pr:(;( i(iiiiim siMili.Mitiu: siia; dc coiispirant(;», piiblirc conviclOR cum co pacilicavit
aniio ordinali Hahani riiii(l:iiiiciitiim dcprompsit a|)iid.Mo;'oiitia(uiii. Colcscalciis qiuxpu; ipiidaniprcs-
('.liilllctiiis , iioii cssc liuic poiililici tiiljiiciulam, scd bylcr, » monacliiis C(j;iiobii Orba^cnsis sub parocliia
Amoloni, ul postca dcmonstrabo. Nunc rcsa Kaljano el ditioiK? arcliicpiscopi Kbcnicnsis, wd dia-ccsis
arcliiopiscopo gcst:K paiicis cxplicahda; suiit. Suessioncnsis, i de prn;d(;stinationc Dei pravc scn-
in. Kodciii onliiialioiiis sii:c aiino, cx pr.cdiclis liens, ct lam btuios ad vilam, quam malos ad mor-
Aiin:ilil)us, < jiiliciilc IILiidowico icgc apud Mogon- I{ tcm pcrpcliiam iiicvitabilitcr a Dco prrfdcvtinalos
tiacum synodum lialiiiil circa Kal. Octobris, » nimi- (;sse aHirmans, in convcntu cpiscoponim rationabili-
nim iii monasterio .Saiicti Albanl. Occasio liujus tcr (iilplurimis visum cst) a>nvictu.s, et ad propriiim
.synodi cadom fiiit (puc Mcldcnsis concilii, ul naro- cpiscopiim Igiimarum Rbcmis transmissus est, priiis
iiius obscrvavil. Cum enim a Liicis bona ccclcsia- tauicn jiiramcnlo confirmans ne m rcgnnm HLudo-
lum, jura pariter cl pcrsonac invadercnlur, dc(iue vvici ullra rediret. » Mcminil islius synodi llincma-
liis frc(pienles apud regem querehe dcponcrenlur rus cum variis in locis, tiim maxime in capitc 11
ipse, ul bis malis mcdcrelur, satis egil ut ejusmodi posterioris operis advcrsus Gothescalcum, ubi
provinciale coiiciliiini colligoiclur, i cui arcbicpi- synodalcm cpistolarn profcrt a Rabaiio ad se missarn
scopus Rabanus, vir doclrina valdc insignis, prx'cssc dc Gotbescalco, quu; exstat in Umo III Coiicilionim
(lcbcrct quem scirel probitalc atque scicnlia nuUi Gallia;. RaLanus insupcr tres hac de re scripsit cpi-
secundum, » inquit Baronius. Quot vcro cpiscopi stolas ad Ilincmarum Rhemensem, ad Nolingum Vc-
interfuerinl, quseve dcruiicrint, docet Rabani syno- roiicnsem cpiscopos, et ad Heberardura comilem in
dalis epistola ad Ludovicum regem missa cum c;ipi- Italia, quas typis vulgavit Jacobus Sirmondus anno
tulis ibidcm conslilulis, qusc exslant in colleclioiie iG47. Duas snperiorcs synodos in unam conflavit
Conciliorum. In ea epislola consideranda sunt baec C Tritbemius in Chronico Ilirsaugiensi, ubi de bac sy-
verba : < Decrcvimus ut singulis parochiis per epi- nodo agens inulta peccat : tura quia cam synodiim
scopos ct clericos, pcr abbales el inonacbos oralio jussu Lolharii coactara fuisse dicit, cum Lurlovico
pro vobis, ct pro vcslra conjuge, simulque prolc rege procuranle id faclum sil ; tum quia Patres
nobilissima fierel, cujus oraliouis sunima cst, mis- synodi recensens, raemorat Altfridum HiMesheimen-
sarim tria milli:» et quiiigciila;, ct psaUcrioruin sem episcopum, qui anno dunlaxat So\ eam sedcm
«lille scplingcnta, » cl infra Tunc vero consi-
: « iniit ; Hetti archiepiscopum Trevirensem, Hildcbol-
dcntcs in clauslro sancli Albani mariyris, secundum dum Colonicnscm, Liidericum Brcmenscm cpisco-
morcm illum quo priscis lcmporibus sub Carolo puin, ct EginhariUiin abbatem Segenstellensem, qui
impcratore Ilildebaklus et Ilicolfus cum cseteris anlea e vivis abierant, et Radulphum abbatera
episcopis et abbatibus illuc conveniejiiibus fecerunl, S. Medardi Suessioneusis, poslea Bituricensem ar-
coepiinus in Dci noniine, communi consensu et vo- cliiepiscopum, qiii banc dignilatem jam dudum ante>
luiUate, traclarc paril'.M' dc slalu venc religionis, id est ab anno 840, obtinuerat. Lege Henschenii
atque utilitate et profcclu Cbristianai plebis. Con- Coramentarium, nura. 51.
Ycnit inler nos de nostro coinmuni coUegio clerico- 29. I Anno 850, > ex iisdem Annalibiis Fuldensi-
rum ct monacborum facere duas turmas, sicut el D bus, t gravissima fames Germanire populos oppres-
fccimus; ita ut in una turma considerent episcopi sit, raaxirae circa Rhen-jm habitantes ; nam unus
cumnotariis... in alia vero lurma scderuntaLbales el modius de frumento Mogonliaci vendehalur decem
probati monachi, Regulam saiicti BeneJicti legentes sicUs argenti. Morabalur autem eo tempore HRaba-
alque traclanles diligenler, qualiler monacborum nus arcbiepiscopus in quadarn villa parochise siice,

vitam in mcliorem slalum atque augincntum per Dci cui vocabulum est "NVinzelia; el pauperes de diver-
graliam perduccre possent : et ubicunque per ne- sis locis venicntes suscipicns, quotidie plus quam
gligenliam atque desidiam rectorum rcgularis ordo irecentos aliraento susieiitabat, exccptis bis qui in

dilapsus fuisset, rursum secundum normam sancii praescnlia illiu* vescebantur assidue. > Jara superius

Benedicti restiluerelur. » In illa etiara synodo ven- ex Trithemio notalum est quanl.T charilatis in pau-
tilala est causa cujusJam i pscudopropbetissai de peres fuerit abbas. De "Winzella sermo recurret
Alamanniae parlibus, nomine Tbiotae, quae Salomo- num. 58. Eodcra anno 830, el quidem c v Kal. No-

nis episcopi (Constanliensis) parochiam suis vatici- vembris, ecclesia Sancti Wigberti » in coenobio

5iiis non rainirae lurbaverat, asserendo certum con- Frilislariensi < dedicata est a Rabano Mogonliaccnsis
25 PROI.F.GOMKNA. »
ecclosix' nrchlopiscopo, » o\ C.lironioo Hilt!enoslioi- .V foclus. l.iinolM v.ioarol rogiilariltiis ovoriiliis el in-

UIOIISI.
struonila; jtivoiituli ; iioii l.itiioii (losistobal a coiili-

30. « Anno 8.*;-2 liabi-.a csl synodus ei volnnlalo cicniiisi-oiniiiontariiscx soiilonliisPairuiu, ntloslalnr

alqne precoplo IILiuIowioi sorenissiuii principis iii ojiis opistuia a«i llaisltiirnin M()>;oiiiiaoonsoin cpisco-

civitate Mogoiitia inclropoli «'•orniani.e, pncsiiionte pum pro o\j>ositi()iie in M.ittb.ouin : « Honiiii vr^n

llUabano vonerabili ojusdoin urbis arobiopistojio, loclioiii iniciitiis, (]iiatituiii iiiiliipr.e iiiiiuinoris inu-

cuiu uninibiis f piscopis ali|ne ubbalibus orieiilalis iiaslic;c scrvitntiS retinaculis lioiiil, et pro nutri-
Fraiicia;, Bajoarix* cl SaxonUr. Et illi iiuiiloin t!o luciito parvulornin, qiioii non jKirvain iioiiis ingoril

absolvonilis qu.istiunibus ecolosiastico traotalnni niolostiain, et lootionis faoit injuriain ; ipse niihi

halH'l)anl. lh'\ voro cuin priiioipibus et pra-footis diotator siiniil ol iiolarius existens, in soheiliila oa
pro\iiuiaruiii publiois oausi> litibiisijuc oniii|Ktnon(lis maiulare ciira\i iju.e ab eis oxposita suiit, vol ijiMS

insiblons, posli]uam sTn^Hlalia eoruni doorela suo ju- eoruin syllabis, vel ccrtc mois breviaiuli oausa scr-

dicio coniprubavil, Uajoariain reversiis cst. » I>e nionibus. » Bodani Vonerabilom imitalus, ciijiis foro
1 \ (]iii huio ooiii iilo inlorfnorunl aj;it llon- oadoni vorba snnt in cjiis Klopio lolala sa-cnlo sii-

iii Coininentarii nnin. 51, ubi qua>(lani poriori *>. Abbas faclus idoni stiidiiiin oohiil, Ininolsi
Trilheinii crrata corrigit : assignal etiaiu suaiu cui- •> < in dcsertis locis convorsans, inaxiiiia oodipatione
qne sedem cpiscopis, qni priino Kabaiii concilio dclinorolur, qua servirc ac ncccssaria providere f.i-

lir.es«Milcs ftioruut, iiuin. 4'J. Anno 8,'»?) habila esl mulisChrisli siib Rogula sancti Honodioli do-r.^nlibiis

synodu» « in palalio roijio Fraiuonolord. » pr.csenlc qiiotidio oomjxllorottir, noc oliiiin haborot P;itniin
Ludovioo Corniaiiix» rogc, in qua quid Gorlierto diota jtlonilor jiorsonilaii, > iii. soribil in epi>tola ail
0>nabrnggciisi episcopo in Horifordensis parthono- Froctilfum Lcxovienscm in Callia cpiscopum, cui
ois C( olciias conipotcro delcrot, dorniilum esl oorain miUit cxposilionoiii stiam in Levitioum : qnod elinm
Luduvico roge < ct arohiopiscojM) HUabano, c;ele- dixoral iii opistola ad eimidom, oiiiii oxjibiiialionrm
ris(jne cuin co in syiiodo agoulibus. i Kjus roi di- in Goiiosiiii ipsi diroxil. Quid soripsoril opiscopiis,
ploina idem rcx coiicessil, suporius edituni in postca videbimus. Al («jnod magis niirero) noii oiiin
0'. senralionibus prxviis ad hisloriani translatiouis ab hoc oport; morbi rcmorabanlur, proliante epislola
S. Viti •. ad Lolliariiini Atignstiim iii roninionlarios Kzochio-
31. Sic occupatus in miincris sui olTiciis piissiinus lis : < Qiiod voro, inijiiil, toitio loco jiostulaslis de
antislcs, vix interspirandi tcmpiis babcbat. Quam ob Ezechielc, in pnescnli opusculo, prout iiifirniilas

riMU a Freculfo Lexovit-nsi episcopo insligatns ad corporis el parvitas ingonii siiiit, confoctum ha-
sorilHMidos conimentarios in Gonesim, ila rescribit :
C Iqi\^^ , El in praMa
prafalione IiboIIi de sacris Ordinibns
• Injunxisti ul P.-nlateuobum... digerercm. Verum adThcolmariim ila loqiiiltir « Quia nici coopc^ralo- :

b;vc qiiaiitum nioain possibilitalein cxccdant, tu me- rom in saoro iiiiiiistorio ologi, horlor ut (juoil pro
lius nosti, cuni in diflicilliino loco conversans, infirmilate corjKjris coram nniltis exponcre nou

proptor cnrani gregis Dominici, ne ei occcssaria possuin, lu, qui jiinlor a;tale et validior cs corpore,
«lo^iiit, tantuin ooouj)atus siiii, ut nec alioruin dicta illisqiiiad sacerdotitim ordinali suiil, ct niinislcriuiii

t»crlogcrc, uec propria cxcositare liceat. > s;iceriloiaIe agerc dcbonl, iioliiin f.icias, el cis per-

CAPIT VII. suadcas, imo jiibeas, ul diligenter discant, qiiod in

Scribendi studium, reverenlia erga Patres. hoc opusculo conscriplnra cst. > Deniqtie in pmc-
3i. Taiitus erat ejus anior in litlcras, ut cuni ab fationc supcr Jerciniam : « Cravi .Tgriliidinc

&cril)eiidi studio non doccndi labor et vit;c rogularis prcssus, Jain s.Tpius in lcclulo aocuiiibo (jiiain ad
olhcia, non varia* oroupationes, non deiiiiju'; inorbi scTibenduni vol ad logiMuluin in iiicdiialorio sedoo. >

rcvocarenl. Facilis quippe amioonini jiarcre volun- 33. Quaiiia fticrit cjus obscrvantia erga sanclos
lati, id nnnm cnrabat, ut Christi EccIosi;e alioriim- Palres doccnt opcra ejus omnia, qu.T ipse cx coruo)
qiio saliiti prodossc jxissct. IIoc probal ejus pricfalio sonlcntiis conloxnit, apjiositis ad niargincm noniini-
libniiii Judicum lluniborto Wirlziburgensi cpi-
D biis ne ni;ijorum di( la furari,
iii , : < el h;cc qiiasi nie.'>

stopo inscripla, cujus haec verba : « Igilur quia pa- projiria coinponcre dicar, > aU in prarfatione ad
lcniitas tua a nostra exigniiaie ad hoc aliijuautu- Malthxi Evangolium. Id aulein ita pr.estabat, iit

luiu dignata cst qiKorere solalium ; proptor aniorcm ibidcm ipscdicit, in commodum aliorum : < iit loolor
I>ei el vostrain eliam humilem in eo dileclionom, pauperciilus qtii libroriiin copiam non liabot, aiil ciii

hnmilein in hoc ojhto profiloor mc vobis csse vclle in pluribiis scrulari profundos sensns Palrnni nou
serritorem, el boni studii, quantum divina gratit licet, sallom in islo suflicicntiam sii.t indigcntix-^

annueril, bcncvohim adjutonMU. • El in epistola ad invcniat. > Qtiod oplinio oonsilio faotutn ab i<o nomo
!.Mi!oviouni rogom initio Ctimiiicntariornm in librns negavorit, qiii librnrum rarilalom, qtialis co lomjiore
M.ichabaMiruiH : « Quandiu, inquil, in lioc oorjius- erat, considorabit. .Nain cxtra nionastoria iuilho fcro
ciilo vixcro , in Chrisli servitio, pront j>ossibilc bibliothecx halM^banlur, nc qtiidcm in calluNlralibus
fucrit, lal orarc contcndo. > Fuldensi aoademi:n pmc- plcrisquc ccclcsiis, ut de siia Lcxovicnsi lestatur

• Vid'' Patrolo^i.c lum. CIV, inler Ludovici Pii '• Vidc Palrologii toin. XC, Ojip. Vou. Bcda?
Diiilomala. lom. L
27 AI) UIKUA U. IlAli.V.M .MAl.KI '^"5

icciilliiH iii i-|iis(ol.i u I .t:ili.iiiiii.i, a <|ii<» pi-liil Coiii- A .".'>. AilvcrBU'} iiioruui rcbxjlionc» kcrip.til homl
l

|»fiil;il'ii< liiini <i)iil<xli)-< <-x <li<;Iii» P.i- lias plurcH (pias populo rccitanil:ih <lc<liravil Ilaislu'
iiuiiluri')!> iii

ttiiii) : < Hv^i) hi ;iliiiiiuH i!XCiiH.itioiiiH pra:t<-ii'lci'<; fo arciiicpiscopo .Mo;^untino, iii <|uii>UH cxHlal Itom'-

l. ntiiviM-iii ii('(-:isioiii>H, iii; l:iiiL«r iiioUh opiiH iii|{i!ii- lia, C.onlru eo» qiitin tuuic dt'[ccln clamoribui le fati'

lisi|iif! lalioris siilir:iH ; (!l ri--.|)oiiil(;ii: nisii-. fiicris fjiibiint ; alit, (lonlra paganicoi erront, quoi r.Hqut

(iir iioii proprio sikIok; cos Ii>j4<!ii<Io p<;rliislro lihros di! rudiliun (iliritliuui» iciiuebuntur ; ilcni ;ilia, (/• Jfo-

(\ i|uiliiiH li:u(; fk>ri iiiainlo, (;l <|ti:ri|iic lihiiiTiiil di>- ribui bonorum it iiuilorum Cliriiliutiuruni. N •
j;>e

( cjpcn.lo (!olli|^;iiii, :i(l li;i;c. vcslnc cli:irit;itih vigj- laiituni plcliciis iioniiiiitiUH haltibria ilalat lixinila

l.ililia iiilcii(l:il <|iioiiiaiii iiiill:i noliis libroruiii copia ,

pKi corrcftiono nioruni, scJ ctiam r' '
;•;-

iil lia;c faccn; possiisiiis, siippcililai, (;;ijiiisi p:ir\i- Hcoiii!} : rcgibus ({iiiilcin, tutii in lilirn ia

l:is ohtiisi sciisiis iioslri vigcrct : (Itiiii iii cpis(;o|iio filiorum erga patrei in causa dcp(jHilioniii Ludovici

noslr;c parviLili coiuinisso ncc ipsos Novi Vctcrisipic Augusli,luin iii pruvinciali synodo Moj^intina, rpiam

Tostanicnti canoiiicos rcpcri lihros, iniilto niiiius niiiio siia: or.linationis priiiio cdcLravit. Kpi.>((>po3

cortiii) cxposilioiics. > I']l si vcro lau.landa cral iiio- dcniipic nioiict, ul nc plus vacciit rorcnsibub causi',

(!cs:ia llaliaiii, I\iti'iiiii scnsa siiis pnrrcrcntis, iion (piani sacris concionilius, in cpisUda llcminoni c[i-
dcfucrc laincn (pii lioc iii co rcprchcndcrcnl, uti de B 8<:oj)0 scripla, iiiilio librorurn de iniveriu : « Mullo
liis conqucriltir iii pra:l'ationc siipcr Lzccliiclcm ad mcliiis cst ciiiin laborare cpiscopmn in doctrina
Lolliariuin itiipcralorcin : i Ncc ctiain illud silcn- v<-r!ii I)ci ob s.ibitcm animarum silii commissjnim,
duin urliilror, iptoJ (luihusdain nairanlibus coiiipcri, q;iain in disponcndis cl dcliiiicniis civilibus qux--
qnosdani sciolos ine in lioc viltipcrassc qttod cxcer- stionibiis ct variis hominum coiitenlionibus vacarc,

jitioiieni facicns de sanclonini Patruin scriplis, corum qui pKjplcr tcrrenain cupiditatem litcm ct rix:is iii-

Komiiia pr;cii()l;ircm, sivo quod aliorum sciilciiliis ccssanter niovcnl, et unusqiiisque in his altcrum sti-

niagis iisiis cssoii!, quain propria coiidcicm. Quihus pcraic coiitciidil. Ntisquain ciiim in Scripturis
ad lioc faciic icspomlcic possum. Qiiid ciiim pcccavi sacris legitur ipse J^alvator aiil di ciptili ejus hoc

in lioc qtiod maj^nstros Ecclcsia; vcneratione dignos egisse sivedocuisse... Iljec cum scribanlur, mi c'o-

j'idical)am, ct eorntn scnlcntias, proul cas protulc- miiic, nolo ut M;stimcs me novam lcgem vivcn.Ii ti!»i

ranl, opportiiiiis locis simul cum iiola i.omimim constiliicre, seJ oliin a viris snr.ctis prolalain ob
coritin in opiisciilis iiicis intcrposueram? .Magis cnim commemoralioncm brevitcr commemorare. > El in
mihi videbalur salubrc csse, uthumilitalcmscrvans, cpislola de cborepiscopis ad Dragonem episcopitni
sanctorum Pdtrum ('octrinis innitercr, quam pcr ar- Mclensem carpit occidcnlales seu Callicanos cpisco-

roganliam, qtia;,! prnpriam laudcm qu;crcn.lo, mea C P"^' 1"' chorepiscopos a poleslate ordi;ian !i pres-
indeceiilcr profctrem... IUi qui se laudaii quu;runl, byteros el diaconos exclusos volebant. • CranJis

et ab boniiiiibus vidcri appcttint, diclcntvel scribant honor est, inquit, Christi niinistrum esse ; undc cl

qui:!quid volucriiit, el huidatores suos alque adula- grande pra;mium bene ministranlem sequitur, U:i

lores uniiccunque possinl, sibi acquirant. .Mibi au- ul cum Cbrislo et sanctis angolis ci':s in ca>lesli

lem adba;rei'C Dco onmi tempore viiie mes: botiiim bcalitudine sine fine Ixtctur. Alquo idco noa conve-

est, el ponere in Doniiuo Deo spem mcam, ut nit servis Chrisli contendcrede sublimitate bouoris,
annunliom oinnes lan.les ejns in porlis filioe Sion, in scd magis certare de utilitate sans prajJicaiionis
illis viJelicet povtis de quibus scriptum est : Becili ct assiduitate bon;T; opcrationis, ut popi:lJS Chrisli

qui ambidunl in ccmitis vitw, ct pcr portas intrccunt audiat ex ore eorum verbum recl;e fidei, et vidcat
in civitnteni. > Ulinam qui novos condunt libros, in aclibus eorum bcnum cxemplum per humilita-

por casdem semilas incedant (ut certe niodo inco- lis indicium... Non est enim ;equnm ul coliatio sacri

cimit iii>jili), ot non per vias intricalas adinventio- ordinis servis Cbrisli fiat causa elationis el terrena)
num bumanarum et novilaluin, qulbus nihil in reli- voluptalis, quia nec in ipsius Magislri, nec discipu-

gione perniciosius !
lorum ejus dictis sive exemplis ;diqiiid hujus:uo.Ii

CAPLT VIII.
D rcperiunt, > etc. Cum Rabani scntcntia consoaat
Nicolai papa; I epistola 39, ad Rodiilfum episcopun
Zetus pro fide ct pro integritale morum, auctoritas,
liumilitas. liituricenscm.

Zi. R.iliani zoluin pro Cbrisliana roligione proba- 50. Tanla in dicendo liberlas non ipsi, iit solet, pa
ret in primis epislola coiilra Juu;eos subojus uominc rabat eorum ad quos scribebat iiuiigoationem, sed aii-

a Chifllelio cdita. Al cum verisimilius sit illam cloritatcm apudomnes, qni cjus scriptis et rnonitisin-

Amolonis felum esse, uti posiea osten:lemus, juvat slrui ctemendaiiperoplabant. Exemplo estLoiharius
polius in hujus zcli argumenlum proferre Mavtyro- Augustus, qni cum expositionem in libruni Josuc ah
iDgium ab ipso cdilum ile sanclis (jui Lcclesiam fa- eo accepissct, gralias agit pro accoplo; et iterum alla
clis ut passione sua illuslrarunl. LI ipsum probant pelit, exponens vchemens suura dcsideriiim crebro
cmnia ejus aucloris sctipta, qua; sinceram Patrum cum videndi el alloquendi, ut patet in Loiharii epi-

duclriiiani ao gonuitiain piolatem spirant, el maxime slola iiiiiio Commentarii in Ezcchic!.?m, ad Rabanum
decrcla ab ipso santila variis in svnoJ.is quas pro post aiiiiatialis rogimiuis abdicalionem scripla, in

ec( lasiaslicis rcbus celcbravil. qua siugularis ciini co familiaritatis indicia demwi-
iD rROLtCOMKNA. 50
Blral. Nccar.tcr afTL-clia Is :u'taiil Lu-Iovictis A f7;.s.'t) Ludovici rfp:is expo lilior.om iii n.iliMttas oo-
Augiislus, ol Liii?oN;ri!s tj - Gcni.ania' rcx ; (Iciiiaiuio, r.-laltiriail aiuiuui SriT.siFcliruuriunMiicn-
qiionini illc U.ihani caiisa Fni lcnse monasleriuin a- soin, qiio Ualiaiui» oltiil. aJ fincni aiini 8.*»(> ex veleri
iliil, lcslanle U.iliano in cpistoU ail Lutloviruin rc- cilculo rcvocasscnl. .\ccctlit qiio-l neciiic lioc inodo
"
gcni, evpn^iiioni Pai.i!' >ita, ti'ii ail m^ iiiiiiicnis aniiiiriiin, nicnsis I, ct (licnini i, ipios Ra-
liupcr coMiincfilariu^ l\ ,
icif/tvii/o;» cjiis li.iii.) aicliicpi^copo triliuiiiil, acruratc consiatct, se I

privsentialiur iii suo inona^terio liailittissc. Ilic Ua niitiii>rtis iiicn>iiiiii, tlicruin 7, 8 vol 9, pralcr iioveiii

l>.iniiin arc.-ssivil in cctlulain nioiias:erii,9N(r' vocatur annos. Alia proindc explicamli tnijus loci ralio, (piam
liiit(-iU>rl'. iMiioincuni co lialMiil i/c ScrijUuris oliscure stigi;eril Scraritis, iiieiinda cst, diccndo .\ii-

lacns, p<': •••' ' • nJ mnlutinrs Ittu- nalcsliililcnscs ct Saxoiiicosanntiiniioiililit atiis Ua-
Ufs \><r i, /u.arct, prtiul lc- liaiiipriiiiiiin, tainctsicjiis onliiialio iiicnsc Jiiiiiocon-

gilur iii cpi!>tolu Jictx* cxpl.in ilioiii pnvniissa. .Mi- lii^erit, definissc aiino 817, (|iiein lla! ano soti.lnin

lan tuni porro csl, taiilis ie^'i' iis, tot t>etlis ac s.-i>cii- Iritiucrint; scctuiilniii vcro ((p:o I etiantilestilisci|ueii-
'

1,1
'
iin f.iissc siliiii \crl.i libiis diccMttiiin ) inclitiassc antio SiS. Ilo- oiiiiii iiio-

IK.. •
• is i|iii
iiui r.'^liM ii-I
r.viiii II-; ii,
.ii doiiivcui'.intiirU:il)anicpiscopatMS^i/i/ii >«»'L'fit, n;(-;i.«is
,

ncnipi* Ualiaiius. U iiriMs, (it('s (/ici/iior, tisqiie ad ipi.^^rlutii Febitiaiii ilieni

37. Qiiid inler lixc de sesonlirel vir sanctns, :iperil aniii 8.")G, qno iLMnpore oliiluin ejiis rcpoiuiiil isli an-
ipst^' in pr.erationc ad Coinmciit;u'ios Fzccliielis, ctijiis nalcs. <MortiiuscstatilcniI)calissiinusarcliie|iiscopus,
lilr- ' • ' 1 al> eo I icoiii (piodosieralGrci^o- ailTrithcini:is, aiitid Viiiicellain (Winfel), habilalionis

ri .

^
iiocoiilinuaii Lolliiritts .\iip'uslu>, sti.o viciiin, ad lillora lUioiii; cujiis sacruin corpus,
pneler a!ia, |K)slulaverat. < Oiiod vero, inipiit, lerlio sicul vivcns iiiaiulavorat, .Moguiitiain rcl.ilum cst.i
liHTo postulasiis de Ezecliit^c. in prrseuli optiscuto, Euiii provectx fuisse lelatis, patet ex epijlula a t

proiit innriiiil "ris ct parvit is iiigci.ii s:iiil, Iliiiciiiaritiii Uheniciisoin arcliic[»iscopiun, a Siriiionilo
canr.ctiiiii liaL .... i . . i (|niiu, iion ipiasi siicccssor elila, iii qiia so cxciisal a prolixiori Golcscalci rorii-

pap.e Gregorii el pneilicalor plcliis Dci, supplendo talii>no : quia sciliccl id non i^crniillil infirmitus cor-
lioc quud ille litiniili.irutncondiuonc popitluin ducoiis poris, ncc trqvitudo seiiccluiis. Quapropier eiiiti al
iiiciioavil, el tunen iisiinu ad lin. ui Proplieta: nun aiiiios letalis ferc septuagiiita (soxaginta oclo habit
penluxit : - '
:
:•-,.• ei (iisi ip.ihis, non solum Trilhciuiu-. perv<Miissc crodideriiu.
)

ipsius iiiei: ; .
.1 alioruni saiicloiuni du- 50. Scpultus csl in nioiiaslcrio sancti Alhaiii « iii

cloruni vcsligia sequcntlc.. > IL-cc in cxempluni do capolla sanctorum Martini et Ikuiiracii, > nti lcgilur iii

Uabani virtutibus suHiciaiil. C brcvi ejus coniineniuratiune, qu;e cxstal posl lihios

CAPLT IX. doLiiiversoincodicoiiostroiiis. n. 270, in h;oc vorba ;

lloTt et (ctaSf sepullunt '

' vhiunt, elecatio, elogia < Uahanus .NLiurus , M(i^onli;o iiatiis cl ronatus, cl a
el : pucro in Fnld.i nionachus, doindo cclla iiiclusiis, tan-
liein iii archiepiscopuin assuinilur-ciijus i.Ioncastiiil
ZS. t Anno 855, > utilcgilurin Annatilius Ful.ien-
sibus, I mcnse Feljniario, quarl:> die mcnsi5,dcfun-
opusculaiiiulriusquc T.;slamcnli paginn.el anlcpiir-

cl';s esl llUal anus archiepiscoptis Mogontiaceiisis lam piu>Jicl.u civilatis iiifritli.iiiain apud s;iiicliiiii

Alhanuin s pulcri cjii? uslon.iiliir mouioria iii s.iii-

En l.'5iT, li i!'ens in episropaiii annos 9, inoiiscni
cturuiu archiepiscoporuin Marlitii cl Boiiilacii ca-
inniin el i!ies ipia nor, ctii surccasjt Kar!iis iiiagis ex
ex consensn
pcila. > Ex hoc nioiiuincnto, quod iii codice noslro
TolnnlaU; rc:;is cl consiliarioruni tpiaiii
a: le annos quadiiiigcnlos descripiuin cst, iiilclli-
el cloctionc cleii el {ft)piili. > Eadem nmnino vcrtia

.\nn.ilil»us niss. Iler- ginius, Uabaiiuiu .Moj,'uii'.i:e, ul snpcrius dixi, naliiiii

I'V"!ntiir iii Fraiicti-Saxonicis
collocat, csse ar proiiide inale a nonnr.llis r.ispuiigi lcrliuiii
niannus co !c:ti an'.o cl dio U.iliani ol)it'iiii ;

annos tanliiin novem regiminis el quartuin cjus cpiLiphii vcrsiis, (piod de se ipsc
sc I ruliin !o iiitmero
coinposuil.ciii pricmissus liic liliilns iti (odicc iioslio
d iribnif. Duplici modo hunc scnipuliim cxplicarc
posstunus. Prim-is est, si prcdictos annalislas dixc-
'^ i"5. t^pitapliium suncii Itabani Mmri ,
Mogiiiili;c so-

rimiis veleri calculo usos fuisse in designan.io anno «lis art hicpiscopi, apud saiicluiii Allianiiiu scpiilli

qiio deccssil Ualianus. Dccessil qiiippc die qiiarta l.erior lionesle, inc .m si vis rogiioscere \il:ini,

Kcbmarii : qu;e dies aJ rincin anni S.^IJG reforri po- Teii.pore di>rore sic oleris.
iiiorlali |

trbe (iniiJciii liuc Uceil hac in ms. ) K«'i'il"'' s ni. cl

(

luil, socnndum velcrem cak-tiliini, aut ad iiiitittni se- (sarrti f nlc reuau»
'

qiicntis, sccunliini novuin. At i|iio miniis hoc parto lii Fulda josi li;rcdo;;nia Mcniiii di lici.

(juo ii.oiufl.us r;ii liiS seiiioriiiii ;uss» scq'icbar.

cxphccnlur Fuldenses elS.ixonici aiui.ilcs, repngiiaiil
Niiriiia iiiilii Mlar Hr|?' Ii » nt-f» rnil.

Ircs oninino rcs : una, quod novum calciilum scciiti Sed licei iiicaulc liaiif iier lixc S(iii|ier habcreiii ,

l.clla UiiK-n iiiiliiiiiiH maiis o (^rata fuil.

tnnl, obiluiu Caroli Magiii, qui v Kal. Fohruarii ac- Asl iib' ;ain plnres ir.nsiss.nt l.'iii|ioris ;>iiui

cidit, revDcando ad anniini 81 1, pm novo nuincrandi r.onvenere virl \rrli;re laia loci.

Me al.siiaxi;re (ioiiin in\aii.!u:ii, rei,'i ;uc tulore,

ritu, non a.l aiiniim 815, pro .nili.pio ; allora, ipiod foscciiifi liiiiKi (irjBsiilib onifii).

annales in capile obilum rc- In nec iii)TiUi:ii vii:r, nt'<; tl.i^rma rpperln;n rsl
iiilein aiini 8.*>G Uahaiii 1)110 ,

.Nct; (lailnii-, (i|mi-. jiirc ( >ls. , iirl.i') 1». U' pUf iliiiii
fcrunt, el cons«'queijlcr Ilaltonis Fuldcnsis abhatis eral nuiiniiS sctl lardinsti^bilc C(»r|.ii>
l'r. nip'.us :

^CCCSSiini pndt^ Idns Aprilis, tum inscipicnti Au' Feci qu<jd polerain, <|Ufxl<ji»: Dcu^ dcdcrat
 ;

3! \I) 1)1", \\\ II. lUMAM MMIU Zi

Nuiic onn m rx titmiilo, (raior iJilicic, jiiv.iii<l'> \ iiuiii cl fiiiilitiiiii vinun alipic cntliolicuin cpiHCO-
('.i>iiiMiiMiil<-s ( lirlsiii riio III |iri!i:il>iM |)iiiiiiiii>
piini ; » lliiiciiKiruh vcro iii opuM-iilo contra cim-
Jiiilli II ;i iiTiii iii>' iii ^r;i(ia n:tlvi-l lii iiviiiii ,

^iiii riitTilniii :iH|>ii iiMin , nril |ili-lalls o|iii«. (lcni (iot«'scalci)iii , « Kaltaiicni \cn<Tal>i>i'in ardti
Iliilxii iicii>|if iiillii iKiiiiiMi : fiii Ifctio (Juli:i«
qii»co|)iitn, /.iltisiim iii bancla religioiic palruiii, el
l)iviii:i- lcxln hi'|ii|>iM' iiIiii|iii- riiit.

(jn. Iiriis oiiiiiipDliMis, iriliii.><( rirlchlia n-gna catlioliciim M;riptorcm » vocal. Kiinii!<-m Froiltwr-
|'.t vi-r:irii rt:i|iiiL'ni 8(!iii|ior iii aict; poli.
(lus canoiiicus Uhcrncnsis « lirnluiii It.ili.iniim i «Ji-

iO. IJiis < sniK liiiii loipiis,) tcsti; Trillifiiiio, < an- cit iii lil). II liistori.i- lUiciiiciisis, cap. 21, (.-i gar:-

iiib scxcciitis iiiiiii(|i):i(^iiil:i iioyciii in nicnionilo rfi: ctiis Oililo aljhas CliiniaccnHJs < ga'culari Bcienlia

iioliiu s:incli iii:«rlyns Alli:ini scpulliiin, iii b:irco- an:itiiii cruililiiiii, fiilc calliolicnm, 6piritali bcicnlia

pliago j(ixl:i nHiriiiii clioii clrv.ilo pcniiansit. Ad ail plinuiii c<lo( tiiiri, > in si riiioiic dc laudc sancUK
cdjiis (|tioipic liiiiiiiliini a |)riiici|iio ni:i;,'niis popuii crucis. Kjiihdcui iiicniinit (jiiillrlnius ahbas Komai i

liiil coiicuisiis, cl pliir.i n:irr:iiitiir lacl^i niiraciili ;

inonaslcrii sancli I'auli iii Kalcndario banctoruin

qni lanien succcssu lcniporls omnino defccil, cl sa- inonaclioruin, rpiod annol!>72 composuil, his vcrhis,

cclluin cjus (liu sine lionorc pcrmansil. Umlc pro- « pril. .Nonas Fil»rnarii Raliani arcliicpiscnpi .Mo-

vi(lciiti:i Dci cuiicta giihcrnanlis, ad noininis sni guiiliiii. » DiMiiijuc in codicc iioslro n. 170, (|ui ab
{jloriani, cl f;ininli sui pcrpcluum lionorciii, s;iiiclis- H •'""'» f^rc (iiiingcntis manu dcscriplus est, rcfcrtiir

simuin corpus cjiis de Mogonlia ordinavit et voluit Epitapbiiim sancti Rabani, supra. Ex qiiibus omni-
in Saxoniam Iransfcrri aiino pnesenli, quo lioc scri- bus patct Rabanum apud vclcrcs audiissc ut lan-

psiinus, Doininic:»; viddicct Nativitatis niillcsiino rtum : ac falsum essc Tritlicmium, qui ejiis ob-

quiii|5'ciitcsiino ([iiiiilu dccimo, indictionc Roinano- itiim locat vi Kal. Novcmbris. Bealum appellarc
ruin lcrlia : qii;c quidcin translilio, per quein, qua- maliii ,
quam sanctum , doncc sanctior Ecclcsiae

litcr, (piando ct quorsum sit facla, speciali syii- acccdat auctoritas ; siquidem nullo festivo cultu in

tagniate dcscripsinuis. » Non cxstat illa Tritlieniii Magontiacensi ccclcsia bonoratur, teste Browcro in

lucubralio, qui lianc Iranslalioncm .Mbcrlo Mogun- nolis ad poemalia. Eum < fulgcns Germania; sidus,

tino arcbicpiscopo auctori Iribuit in iiuncupaloria theologorum verticcm » Raronius ; Bellarminus

epistola Yilsc Rabani pncfixa : sic cnim Albertum < seque doctum ac pium » vocat : alia aliorum clo
alloquitur : < Rabanum apud Mogunliacos despe- gia pnetcrmitlo.

ctum et pcnc senipitcrna oblivione sepultum, in no- CAPIT X.

uiinejusti siininia cum vencralione lcvasli de lerra :
Judicium de ejua scripiis et doclrina.

propter quod ct omnipotens Doniinus aniniam tuara 42. Superest agendum dc Rabani scriplis, de
cum sanctis suis cxaltabit in palria. » De eadem ^ quibus Iria sunt quxrenda : unum, qiiye legitima,
translatione sign^inlius agil Trilbemius in libro de quse spuria et aliena ; aUeriirn, qure rcstcnt inedita ;

Vita sancli Maxinii arcbiepiscopi Moguntini his ver- tertium, quo tcmpore singula scripta sini.
bis. < Cum Albertus anno arcliiponlificatus sui Mo- 43. Inter edita Rabani opera tria tanlum spurin
guntini priino, Magdeburgensis aulcm secundo, pro sunl, nimirum libri tres de Qu(rsliouibus canonum
Dei amore et revcrcntia sanclorum, apud Mogun- pocnitentiatium, qui in edilis ad llcribalJum scripli

liam circumeundo, basilicam marlyris sancti Albani dicuntur : tum scquentes libri itidem tres De virtuii-

devotus iiUravit, cl videns prxscriptorum dcccm bus el vitiis : Commentnrius in Rcgulam sancti Dene-

pontificum sancta corpora sine Iionore negiecta dicli : et Liber de sacramento Eucharistiiv, sub ejiis

aucloritate non niinus aposlolica, quam ordinaria nomine Colonise edilus auno 1551. Primum siqni-
usus, corpus sancti Rabaiii qiiondam archiepiscopi dem et secundum opera sunt Halilgarii episcopi Ca-
Maximi episcopi medium, permissione
loluiu, saiicti mcracensis, ut recte advertit V. C Stcpbaniis Da-
cauonicorum inde abstulil et in Saxoniam trans- ;
luzius in prafalione ad Rabani epistolam HeribabJo
ferens, apud Hallasoppidum in basilica sancli Mauri- scriptam, qui Halitgarius libros quinque poeniten-
lii solemni processionis officio coUocavit, anno Do- tiales composuit rogatu Ebbonis archicpiscopi Rhe-
ininicae ISativitatis niillesimo quingentesimo quinlo
D mensis, editos ab HenricoCanisio in tomo Y Lectio-
decimo, indictione Romanorum tertia. » num Aniiquarum. Nam liber primus de Qua?slioni-
-41. Hinc paiet quantus bonor dclatus sil mor- bus canonum apud Rabanum est quintus liber Ha-
tiio, quem ctiam vivenlem nonnulli sanctum san- litgarii ; secundus est tertius ; tertius est qwarlus ;

ctissimumxe appellavere : in his Humbertus Wirt- primusvero liber de Vitiis apiiJ Rabanum est pri-

ziburgensis episcopus in epislola sua commenlariis mus Halilgarii ; secandus Haliigario etia:ii secuu-
Judicum praefixa : dus ; tertius Rabanicus cujus sit, incertum. Com-
Salve, sancle paler, nieriiociue bealus in orbe. nienlarius porro iu Regulam sancti Benedicti est
Tu decus es noslrum, SHncle pater, merilo. Smaragdi abbalis monaslerii sancti Michaelis ad
Et P>manricus in libro de Yita sancli Soli, agens Mosani in dioecesi Yerodunensi, ut constat tum ex
iJe monasterio Fuldensi, < ubi, Deo providente, sub- Sigeberlo in lib. de Scriptoribus ecclesiasticis, cap.
dit, modo sanctissimus ac in omni arte perilissimus 118, lum ex libris membraneis periHultis, quos
abbas Rabanus perspicabilitcr fulget. » Amulo pon- vidi. Denique liber de Eucharislia cst Pascbasii
tifox Lugdunensis iu opisiola ad Gotcscalcum, « bo- Radberti abbatis Corbeieusis.
55 IMiOLl.C.OMLNA.

\\. l'l farilc di^liu,^ii:iiiiu» (iiia> Ral)aiii «>|UTU A lis pa'niteiiti;e, una ab eodoni viro clarissiiiio ediu
iiui.ilnni lypis viilgala siiil, opcne proliuin fsldispi- iii Appendioo .\(-tornm votoriini aJ capilularia le-
rere iiiiiil e& scriptii cjus a UuJtilfo i-oiiiiiitMiiorati» giiin Fraiicoriim, ortlino viii ; alloia iii loiiio MII
•Ic>it iii oiiilis ; liiiii *|iiiil o\ iis i|u;r liaboiiliir iii Conoilioruiii otlitioiii^ Lal boaii.e. De o:otoris oiiii>-

edilis a lliuloiro pr.i-loniii^suiii sil ; ilonitiuo «iiii J ci;Iis, quj; U:il;aiio Iriliumiliir a Trillioiiiio. niliil

prxtcr opora aKuJoUu oiiuiuerala etoa qua; iii colle- prunuiitiare atisini, siiilno Ualiani, aii iioii. Ilis oiii-

clioiioRaliani o[HTumo\slaiit, ultorius ilesiiJ«'roiilur. liibiis aJtlit nroworus Lotliarii Atigiisti opllapliiiiiu

4o. L\ oiiuinorali» a Uuilolfo iloMint iii colloolio- a R:ibano o liluin, «piod ipso roforl iii Aiiiialiuiii

iic Painolii l.omiuenlurii in libros Judiili et Eitlwr Troviioiisiuiii lih. Mii. AJ li.oo alii pid|Ji('iiaiii Jo
iiieiiiti, <|ni poiios nos sunl iloscripli iiiaiiu Tolri rogibus Fraiioorum «jtue a iionntillis saiitto Aiigti-

Francisci CliiOlolii ; episloia de Chorepiscopis lut stino ascribitur, oti:iiii Uabano tribuiiiit ; iii qiiibtis

Drogonent Metleusem episcopum, ciira Slopliaiii Ha- est Jacobus .\lo\aiitlor Tfiiiieuritis in Vorilatis vin-

Iti/ii oilila in tortia otlitiono lilirornm 1'otri ilo .Maroa dio:it cap. tiliiino. Si hiiii' propliolia- oroJiiiius,

do llontordia luiporii. uiia oiiiii Libro de revereiui i « (}u;iiidiu rogos Fraiiooniin dur.ivoriiit, (iui Roina-
(iiiortnH erga patret, tl subdiiorum erga reges ad Lu- nuin imperitim lenere dobont, Uoiiiana dignilas ex
doricuin tutpi:ratorein, qui libor a Uoduiro Collecta- B lolo non pcribi». • Id qtio tiltilo asorilialur U:ibano,

rium appollatur ; Kpislola ad .\otiu(jnin Veroiunsem iiiilii iioikIuiii coniportiii>.i osl. Miilto niiiius iJ goiius

tpiicopum de prascienliu et prwncsliiuilione Dei ;

ora(uli iribuoiKliiiii saiuto Aiigii^tiiui, in ctijiis ta-
Liber ad Ludovicum iinperaiorein de oblalioiie secun- nion Operuni a(tpon(liccm reforlur toiiio IX.
duin Uegulam suncli llenedicli ; Epistola consolaloria 48. Deniqiie eiJoin Uabano eruJitus vir Pelrus
ad eumdem ; el lHalogus de compulo, receiis editus in Fr.iiioisous Cliinicliu» asori! il lil.runi sou opislolam
Misiollaiiois llaUuiaiiis. E\ liis opistola ad Notin- conlra JuJaos, (iii:iiii ipso Divione lypis oJiJil aiiiio
(;uin odita ab Siniioudo ost ; libor voro do Oblatioiie 16ot! uiia ouiii .\louiiii Coiifossiono. Voruiii haiiC
puororum habelur inanu descriplus in bibliotheca «^pistolam non csse Uabani, scd Aiiioloiiis LiigJu-
Molliceiisi. nonsis cpisco;>i, disertc pmbal roceiitior qiiiJam
iG. E\ advorso prvtor enumorala a Uudolfo ha- scfiptor iii :ipponJi(0 aJ Joaiinis D;ill;ii Jisscrt^ilio-

benlur in illu colloctioiio : Liber dc Craminatica ;

nem Jc auolore (!oiiro,ssioiii> j;iiii Jii l;o. Iliijiis ;iiio-

opus de Lnirerso ; Kxpositio in cantica quiv ad matu- nynii argiimenta peluntiir prinio a perliiiaci silentio

tinat laudet ptr St^ptiindiiam dicuulur ; Allegoricc in scriplorum oiniiium qui Uabaiii opora recensuoruiit.
tacram Scripturam ; Libcr ad Thiolmarum de sacrit Tum ex oo (juoj istius opi>tul;r soriptorail, sojaiii
Vrtiinibus ; Libri tres ad Reginaldum seu Rcgimbal- C cpiscopuiii fiiisso aiiiio i al aJvoiitu Doiiiini 8iG, »

dum de eccltsiastica discipliiia ; Libri Ires ad liouo- uno anle Uabaiii pontilioatiim, liim ex co tpiod (puL'-

tum abbatem ; Kpislola ad llumberlum Wirtiibur- dani diiriora coiitra JuJxos suporiori tempore sc
gensem episcopum, quota generalione licitum sil ma- slaluisse roferl : quoJ Uabaiio, qui nuUuin coiitra
triinonium; Liberde auima et virtutibus <td Lolharium Juihuos doorolum saiicivil, convciiiro nullalonus po-
r^gein ; LibcUus de vila .\ntichrisli ; Martijrologluin; lost. Pnotoroa qiiod cpislul.c auolor iion oLiscure
l'ocmatia; Glotta ; et de Invcntione linguaium : qiij; nolct, se, cum advcrsus Judx'os opislolan» soribil,
oinnia videntur esse genuina Uabani opera. I)o Ua- dcccssoris sui scqui vosligia, qui itidcni advcrsus
bani Clossis Teulonicis adi Cxs;irex' bibliolheca; lo- Judx'os mnlla scripsissot, inullaquc ogissct. Olga-
inuiii II. ritiin vcro Uabaiii Jooessoroiii iiiliil litijiisiiioJi |i;i-

47. In indice Uudolfi el in dicla collcclionc dosi- trasse in Jiu-oesi .Mogiiiitina. Kt his qiiiJoiii ar;^u-
dcrantur episloLu qua.'dam a Jacolio Sinnoiido viil- inenlis cam opislulaiii Uabano aljiidioat appondiois
gaUr Lulelix Parisioruin anno 1C17, nenipo Epistola auctor; iisdcinquo Anioloiii LugJuiionsi poiililici, nt
tui llinciuaruin rjiemenscinepiscopum, cl alia ad lle- proprio parcnti, viiiJi^ aiiJaiii osse ooiilomlit. Siiini-
berardum comilein, una cuni synodali Uabaiii cpi- doni Aiiiolo aiiiio Wl iii opisoojiuiii orJiiialus osl,
slola jaiu iii conciliis cdita, el epittola ad yolin- ^ moxqtie duriora slatutacondiJit conlra JuJa'os, qiios
gum Veroncnsein opiscopuin, contra Golescalcuiu. cirrcni liceiilia in LiigJuiiensi di(jL>cesi sc gcssissc
E\ qiiilius cpislol.t' ad Notinguiu el ad lloberar- e\ AgoliarJo Jisoiimis , qiii qiiidoin .\gobarJus,
ilum recus.f! sunl in tomo terlio Ilalij' Saorrr; opora Amoloiiis decossor, scripia oJiJil aJversus eosJem
Ferdinandi Lglielli, qui Sirinondi oditioiieiii noii vi- Jud:eos, C\ quibtis aiictor cpislokc controversa;
deral. Dcni<|iie in diclo indice UudoKi el in colle- mulia Iransferl iii siia. Veruin (qtiod oiiinibus coii-

f lion»' Pamolii desunl epislolx' dux magni inomeuli jecluris proforonJuin putat)c\ FroJoarJoUlK inensi
una ad Egitonem scu Ligilem abbatem 1'rumientem, prcsbyterM iii Ilistori.i; lib. iii, oap. 21, Anioloncin
qm cxcitlisse creditur : alia aU lleribuldum Anlis- advcrsiis JuJxos cpi.^tolam cn^yoJioam soripsis.se

»iodorcnsein episcopum, quae a Pelro Slcvartio ex colligil, ubi liincmariis soripsissc dicilur < Amolo
rodire Woingarlensiprodiil in lucem, recens a Slo- LiigJnnensi, «Ic placito qtiod hahueral cuin rcgc rc-
pbann naluzio roni«-a posl colbTtioiiom ranoiium pniiiiio primoribiis, cl «lc JiiJaortiin in lioc rogiio
Keginonis. Item cpislol.r du.x ad ltogiiiilK>l(iiiin« hor- slatii. I .\t, si qiiiJ viJoo, niliil iii his vcrbis dc oii-

episcopuin .Mu'^untiiium, «!c quibiisilam qiiiosiiunou- cyolica Amolunis cpislola : quanqiiam valol is lo-
 Al> OPEUA 15. lUHA.M MAl lU 33

ni* ail proliaiiilimi nl, «|iiO'l mox i»r;i;ii.ishiim chI, \ nc, qtiod iii (Nlili» non cxnlat, (ui |ii:finiltitur li.rr

iiiiiiiniiii Aiiioloiieni Ht:iliit:i citiilihHO adverHiiK Ju- •iiiKciiplio : Dilrclit»imi$ in (Jiritlo fralritat iA

«I.roH. I*i;i:f( riiiilimi il;ii|iiir cst iilliiiiimi (jiisdciii aii- cwnobio tancli Ihdutjui marUjrit futntilHtii, liabunu»
cloris arKimiciilimi «:x Joiiimc TriilM-ii.io iii lili. ilr; vilinimiit tiTioium l)ii irlcrnum in Domina npUil

S(ri|iloriltiis (Hiclchiablid», iilii TrilliciiiiiiH ait w; talulnn.

logiHHC ll;iiniili cpiKcopi l.iigdiiiKriiHiK « opiiH iiisigiK; MTijrrlliiiH kaiKlis (•l»cuil niilil m iK^re iloiium ,
'
ail (larolmn coiilr;i Jii(l;ios, » ciijiiH oxonrmin cst ali 'l'»Mii|Mirff (ino-l |.ri' : •
'
r.iin.
Nani ('iiiciN 'tii lainli > iii<'ir<i<;iiD
liis vcrliis, Dclcslamla Jmhvurum, clc., (|iiO(l ipsiiiii
Ci.dfCI II
CHl Chilllcliaiiii: cpislohL' priiicipiiim. Vi(kT;il crgo t^ii< III |>ii<(: ^ I
li»l
Si-ili (;t ;..

Tiilliemiiis aiiipicm veUistiim coilii;cin liaiic cpisto-

0(iO"l vcrt, iitrei^
'lam siili .\moloiiis iiomiiii; pr:iTcrcntcm : vidi^rit IrhisU. .

]'^l ipii:i ' ii. XI

:iliiini Cliilllcliiis siil) iioniiiK! Uat):mi. Al i|uu: siipc-
-itn.
lii.li'

riiis atlala biml, polioics Joanni Tritlicniio partcs Oii"(l. <

l'i(i .iii.i
asscrimt.
Li hciis > h '. . ,

4!). Onio lcmpoiis, (pio sinj^iila Hal>;Mii opcra Dchdi v(-(>i.<iii •M-i )•(.

., l'i(>i( n.il i l.c-iiiii, U't'-t;i ct ^n 3 ^oai

oondila sinil ai) aucloro, sic distiinjuciidiis vidc- ^'
Li riiiii Ime boi.o '
• |(ili.

lur. r.lirisid» \o<i s:il\cl ,

i i
iil)i'|(ie ,

Scm|>er in teleriiuiii, iit ucio, vaieie Ueue.

Anno scl:;lis suyc 50 alisolvit libros duos de Laii-
rogalii Atciiiiii pra'ceplo-
.^nno 810 nalianiis j;:iii prcsl.yler liltros de Imu-
diljus sanclac Crucis, (juos
tutione clcricorum o'..tulit Ilaistiilfo artliiepiscop^' M;i-
ris s;ii iiiclioavil : cosnuc piimum saiiclo Marliiio

inoiiaslcrio lillcris opc-

giintino, :;nno quo factj csl ecclesi;e ruhkiiiis d..-
Turonensi e|)iscopo, iii ciijiis

pcr Alcuiiiiim, dicalio, ul conslal cx c.irmine diclis lihris prj'Iixo,

rani dodcral, niiiicupavii in ciijus

pcrsona canucn nuiicupatorium lusit. Eosdem libros quod inlcr poematia Rabani cdilum esl.

poslea dcdicavil Ludovico Auguslo ; lum Gregoiio Abbas faclus anno 822. Com:jien!arios in Mui-
papse ({uarlo: lamelsi noii ci, scd Scrgio ejus succcs- tliaum ct Uomiliui qiiasdam dcdicavil cilem Ilai-

sori icddili siml aiuio 844 pcr Ascriclium ol Iluod- slutfo, ipii ol iit anno 8'iG.

perlmn Futdcnses monaclios; dcin Ilcberardo llaliae Anno circa 830 Ejcplunationem in Oclaleuchnm
comili qui pr:xjdiclos liijros per Ascrichum ct Ruod- submisit FrccuUo Lcxovicnsi iu Callia episcopo,
pertiMH Uoma reYcrlonlcs cfnagilaverat, ul patet ox qui cam ab ipso litlcria ci piec.Lus oblinuil.
Raba<ii cpislola ad cum scripla ; ac deniuni mo;ta- Anno 834 scrip.-.il Ludovico Anguslo Consolato^
cliis coenoljii Dioisysiani in agro Parisiensi. Alcui- riain cpislolam, post calamilalem qute ei accidil ex
num Raljano scribcndi hos libros aucloreni fuisse parte fHiorum «uoruni ; poslea Collectarium ex sen-
apparel cx Alcuiiii cpislohA 55 benediclo sancti Be- lenliis divinorum iibronim, de rovercniia filioru.^i

ncdicti pucro Manro (id Rabani aUeruin nonien) in- erga palres, et subditorum erga roges : quod a V. C.
scripia, in edilis niendose ad Benedictum, uLi haic Slephano Baluzio nnper editum csse dixi.

verba : « Libelluin quem me roganie scribi prou > Eodcm fere lempore Librum Jome exposuit < ro-
sisli, rogo ul lua faciat piomissio lirma, cl mca iTi:- gatu Friderici episcopi > Trajeclensis ad Rhcnum,
plcatui hctilia ; t el in fine : « Valcas feliciier cuin anno 854 occisi, pr.Tmissa episiola dcdicaloria, cu-
pueris luis. Qua ex epistola colligebam Alcuiriam
« jus fragiucnlum retulil Ilcnsthenius, acceplum a Pe-
pnv!lcrveclum esse annum Chrisli 804, sed postca iro Franscisco Chilllelio socicl-alis Jesu presbytero
iii Appendice superioris lomi correxi, quod in elo- erudilo, a quo cam acccoit nosler Acnerius, cuni
gio Alcuini asserucram. In ejus pcrsona Rabanus ipso Commenlario in tres libros dislinclo, qui in edi-
sancto Marlino cecinil lioruni librorum carmcn de- lis non exslal.
ilicatorium, in quo Klalcm suam expriniit his ver- Paulo post, Humberlo Wirlziburgensi episcopo
sihus. rogante, explanavil Libros Judicum el Ruth ; lum
D Libros Ileguni pelente Hilduino abbale quam es-
Asl uhi scx lusir.-i im|ilovil, jain scribere leniaDS, :

A(i Clirii^ti iauJeni hutio coiididil arle libruui. posilionem Luuovico Auguslo Fuldae obl-ulit ; i;cc

Convenit hoc lempus ciim anno fere 806, siquidem ita longe post Ludovico regi transmisil coiiimc^iia-

Rabano diacoualus, quem anno Chrisli 801 susce- tiones »1 libros Paralipomenon.
pil, anno selaiis 25 collalus est. Idem opus posl ali- Circiler annuin 856 Judilhae Augusta:, poslquaai
quot annos Ludovico Auguslo nuncupavil, apposiia « hosles suos non parva ex parte vitcral, > dicavit

initio impcratoris cffigie. Id pra^stilum .iliquanlo scriplionem suam iu libros Juuith et Esthcr, cujus
lempore post primam hujusce operis edilionem, col- pniefatio nccdum typis vulgala, quam heneficio ejus-
iigo cx his Rabani verhis : « Nam libeilura quem in dem doclissimi viri Petri Francisci Chifllelii accc-
honorem sanclae Crucis dudum prosa, mctroque pimus, hic reddenda est ex codicibus Benigniar.o e*.

composui, nunc liuc serenilali supplex offero. < Eos- Fonlanensi. {Ihtnc prcvfulicnem vide Overum Il:i-

dem libros postea, rogatu, ul puto, llilduini abbalis, bani Mauri nustra; editionis lomo III.)
cui Commentarios Regum dedicavit, etiam mona- Postea explanalionem inLibros Machnbseortim Ce-
cb.is Dionysianis misil, commendavitque hoc carmi- roldo ArchiJiacono palalii Ludovici imperatoris nun-
57 pi\olkuOm;:.na. sk
cupjvil aiilc aiiiutm Si'), luiii F.Xifoinioitcni in Sa- \ et (•r.iliaiio iii lulli-clioiiitiiis r.inoiiiiiii cilulur su'j

pienliam el t.ciUsiastiium Ul^ariu M.igiiiiliiio |Miiili- iiuiiiiiic cpislol.e Ilaliaiii , iiiciilio lil cpislohc ad Lgl-

Uci; fl t^pislolam ad SutiiiQuin Veronciiscra cpistu- tdiiciii alibatcui, ao pruiiKlc cpi>tula ail llcribaldiiiii,

|)uui aiite iiiortnii I.iiilovici iiii|MTatoris scripsil. qui Liber fjunitcntialii apud Slcvurtiuiu iuscriiiilur,
ro>l aiiiiuiii 811), iiiortui) I.iiJoviro \ui,misIo, l.ibro$ aliipianto lenipotcpost aliaiii al Li^ilctii >cripla csl,

in lliiTcini.im obliilit Lotliariu iiii|k*ratori : quos ac iortassc po>liotiia opcrutii K.ibaiii, ((uu' (piiJciii

ILirliiioUis decuius Saiicti - Callcuai:» scrilti «uiavil, liabcuius. .\tlaiiius IWviiicn.iis caiioiiicus iii lli»toriu:

lererciitc Ralperlu iu ctp. !). ecclt'siaslic;i:cap. H iiicutiuiicin lacit capiluli Rabani

Aiinu 8ii iiicuiilc CulUctarium in Kpislotai Pauli de (ama Ebonit amtiguii. Uuod c:<pituluin (Mistrc-
Iransinisit Lti|H^, post alilali Fcrrarieiisi, ijui iniper iiiuin cxslat iii ciMNtola ;iil llciil alitiiin. Il.cc suiit

cs &cliula Fi;l.l'-usi iii Gailiaui rcdiiMMt, c\ tliclis : (pi.c (Ic K.ibaiii bcriplis ubscrvarc poliii,aIiaalii)ruiii

quo fcre lciii|K)re Commcniiiriu in Kiichiclcm Lollia- dili^cnli;c pcriuitto.

rio Aiiguslo iuscripsil ; cl Ot^ario arcliicpiscuiMi 5U. Su|)crcsl ut cxnuiincnius lioc loro noniiiilh
Lihruin /u; 'cm, iii ciijiis capite <.'i tiicuiiiiit qii:c in Uabaiii scri|itis aniinailvcrsinnc digiia nun-
pu;;ii.i' Foii . qu.e iutcr lilios Luilovici .\ii^usli iiullis foilassc vidcaiilur. Uiiiiiii cst, (|iii)il iii epistol.»

coniiiiissa < H>l. .\d iiiciii cliaui tcnipiis rc- " scu libro punitciitiali ad Ilcrili.ittliiin, Liuli:irisli.iiii

\ocanda est Epistuta de Ciwrepiscopit ad Drogoiiciii soccasui obnoxiaui snbobscurc dic.il, n(*gotqiio iii eo
Mcltcnsem episcopnin, iicm epistola ad Ucginibol- sacramciito rontiiicri i.lciii Clirisli corpns tjuud n.i*
du ' I .Moguntinuin de quiiiusdatn qu.i>- Iiini cst do Maria virgino : qnod po.sirciiuiiii discrte
sl ..
;
i.c. asscruit in opistola ad Kgiloncin nbbnlciP. Verr.r.i

Eodciu ttliam leutporc rxplioavit Librum Danielis quu.iciinquo illnd ulriiinquc cst, UabaiiiMU ab nniiii
proplieta^, rogantibus ainicis, suatnquc liuc dc rc lii- cnoro liao in rc iininnnom fuisse contcndunl viri

cubralionein puslca iu>cripsit Liitluvico Gcrmaniic eruilili qui dc Kitclinristia tractavoro.

regi : cui itcin F.xpositivncm in Cautico, qua' ad ma- M.AIiiis olinin locus ost apinl Ualintittni in lib.

lutinat per teplimanam lcguntur, iinncupavit. IV de Uitivorso, cap. tO, in (|nc:ii fi)rs;in iliiloin niii-

.\niio circu 841, tctnporc sciliccl vacationis a rt> madvorti possit, iibi ait : « Nullniii catcclinmcitnin,
gimine abbatiali, Librot xtii de Cnirerso conilid<l in (iuamvis in bonisopiTibnsdofnnctitm, vilatii a*lcrit:tiii

;;rr" : 1! - .( pi Hal' crslatcnsis, qiioil lin' orc oro.lamns, cxro,ito martyrio, iibi tola li;;])ti-

t»p' .1 >. 1
r pctoiiii «iiNniisit cuni cpi- smi sacrninonta coiii|ilt*iitiir. > Laniiietii sciilcnrinin
<tola cliain nunc ei pra*flsa liabet Cliinieliaiia Confossio Alcuini, a ipio pnocc-
.\nuo 847 scripsil archicpiscopus Epistolum ad plorc liatid scio an Uabanns lianc doclriiiatn .ircc-
llcbcrardum coinitem coittra Cotosc:.lcum, qij;c iii pornl. Hitic obstnt /Vufjustiiiiis lib. Qn:vstioiinm in

c«biionc tglicUi data dicilur x Kal. .Maii. Loviticuin, cnp. 81, ul i < invihibilim s^iiict.fiiatio-
lleiii co«iciu auno 8i7 coitcilii .Mo^'unliaconsis ca- iicin (piiliusilatti aiiluissi^ ntqnc piofnisse sino visibi-
nonet Lutlovico regi data cpistola obtnlit. libns sacrantriitis » probnt oxcmplo Cornclii cl nlio-
Aiinu scqucnii habila synodo contra Gotescalcum rnm. Et lib. iv dc Baptismu contra Doiialistas, posl-
scripsil de eo cpisiulaiii ad Ilincmaruni Ulicmenseiii qunm innlla Iiac do rc disseriiil, cnp. 'ii sic conclii-

cpiscopuiii, cui Gutcscalcnm rcmisit : cl pusl alitpiut (lit : « Tiiiic liiiplrttir invisibilitcr bupiismus, cnin
:innos aliain eidem dc cudein typis a Sirmonilo vul- myslcriiiui I.aplismi non contcinpltts rcligionis, scd
galam dircsit. Ad hunc ctiain annuin, quo Ludovi- articiiliis ncccssiialis cxclitdit. » Cunsc;;lit .Ainbio-
"
"»- iaci placitnm haliuiasc pcrbibitnr iti siiis iii conciono fnncbri tlc obitii Vnlentiniaiii jttnio-
Ai:: .eiisibus, rcvocandaiu cvistiitio Uab.itti ris, itbi nnii dul>itatitcr asscrit ipsitin, clsi antc sus>
rpislolam ad Ucginibaldum chorcpiscopuin dc pu'iii- coptuiii baptismadcccsscrit, acccpisse graliam, qnn:n
lontialihus (acUs, in nova Conciliorum cditionc tou;o poposccral aUpie dcsidcravcrat. Iliiic pra'clarc dc ro
Vill eililuiii, in qua rcspotisi sui iiioras cxcui>alcx «^o p. scribit iii huno iiindiiiii : « Qiii habiiit spirititm Inuni,

qiiod ad Luduvici rcgis susccptioncni fuisscl occu q;iOiiioi!i) iion nrcrpit gratinm tunni?niit si, quia
p.itus. soleiitnitcr iioti sunt cclcbinla iiiystcria, lioc iiioncI:
Dcniqiie posl annum 8.-)3 scripsit Epistotam a orgo ncc inartyrcs, si calechnmeiir fncrint, corone;:-
Egitum abbatem Pniiniciiscni : cujus epislot;c mcn- ttir : non enim coronnntnr, si noii iiiiti;iiilur. VJuod
sioncm facit iii rpijtola posl ab eo niissa att Ilrri- si suo nblitunlur sangiiino, ct litiir sn;i piol.is ni hiit

tnldum episcopittn .VntissiuduronbCin. Nolitiatti lein- ct vobiiitas. I Ilaipir cx .\iiil)r0!>ii ct Augus:ini scii-

|oris, quo utraquc h;pc opistola scripta esl, drbcmns tciitia, non solis catorhnmenis nmrtyrio alTi^clis ad
liiligenlix cruditissimi viri Stopbnni Ualiizii, qui eam snbttiiii prodost viilnntns suscipieinli bnptisini, s«;d

k«cunJis typis >ulgnvit rttin accitrnln hnc de re pnc- cliaiu iis qui Inijiis sacramriiti gratiam siitccio :«c

Ailione : nbi oi»s«'rva\il Ej?itnin srii Kigilrm, ad qncin frrvciili aiiitiio po[)osrrriiiit ac dcsidorarunt ; nrc ab
|am abbatctn Pniiiiiriisriii prior rx liis dunbiis i pi- co susripieiido rrvorati su:il cx iiegligcnlin, sod cx
slolis scripta csl, liaiic dignilaicin iniisse anuo 8.'»3, disprn&itionc divina. I !cin valiilc ac disertc propij-
uii eliain in rjiis Klogio deinoiistrabo infcrius, Porro gnavit sanclus DLTnardus iu cpislola 77 scii Iraotalu
111 po.»tci iuri aJ H.'ii;'al'li:m, qtia: .t U;'gino:.c, Ironc ud flugnncm ih' Sancto Viclore, ndductis Angnslitii
39 M> ()1'IA\\ H. It.MiW! MAI 1.1 4»

el Aiiil)ro»ii lisliiiwiniiH :iilvi'i-snh qii<*iiiil.'iin m-c-iih A iiiissa, qiiaiiiviii \x)tm o|M.'ril)Uii pncJiii riieiitit. Quaii-
hCiitinilciil. Al (>|i|iositiiiii iiivcnio :ipiii| Aii;.Misliiitiiii quaiii oiiincH iMiivcrsiiii ( al4:cliunM*noH tine rzdetl^-

ipsiiiii in sfiiMniii' "iO i\r Vriliis A|»(isloli, (Mp. (!, iilii plione biiiitinmi difunrtot, hacra olilalionc cl KccJ(^
fxpciiiiciis, < <pi;iri- > ilii()litis(':i[i-( liiiiiiciiis, tiii(i|ii()li(), bi:i.- hiifrrapiiis prisal conciiiuni Hracarcuse secun-
:ill(;ru iiiipiolni, < isli; :iil(ltiriiis csl a Ki>l'<'rii:iti()ii(: iliiiii < |i. 17.

I)('i, (il li:ipti/.:iri'tur : illi! uiilciii, iiiiii licnc c:ilo- 52, I)t;iiiquc nodiiulli viUo vcrtunt Ilabano quod
cliiiiiicinis vi.xcrit, siil)it:i riiiiia iiiortiiiis cvt, cl :i(l Cotcsc:i!ciiiii cjiisqiic doitrinaiii dainnavcril. Al ex
li:iptisiiiiiiii iioii piMvciiil ; > lioi' iiiiiiiii rcspoinict :
opposito suiil (|ui Ualiaiii factuin liac in partc pro-
< (Jiii:crc mcrit:i, iioii iiivciiics, nisi |i(i-ii:iiii ;
(pi;cic licnl. Sanc ipsiim rccte Kensis!i>c dc pra^dchtinalione
^i:iti:iiii, o :il(iliiilo iliviti:iriiiii. > lliiic npparct Aii- coiiKtat ex cjuH cpislolii» biipcrius laudaiis : alque
^^iistiiiiiiii sciisissc lioc loco, 1)0110 illi c;itc(liiimciio, cli;iiiisi Golcsc:il(i sciilciitiaiii ilidcni rcctain fiiissij

ipiod ail b.iptisiiii ^rali:iiii iioii pcrvcnil, dcpnlari ad conccdaiiius, noii iniincrito taincn rcpri^sbiiH a Ua-
piRiKtii), iicc huiios iiiurcs ad salnlcm profuissc. bano cst : tum qiiia pra:dicalioni.s ollicium in cjiis

Quod uiiuiii K;iliaiius cl Alcuiniis furlas.sc docncrint, provincia tcmcre usurpavit, luin qiiia nirnis qtiain
laiiictsi ciiiii Anilirosio ct .Aiigiistiiio alio iii loco ad- pcrlin;i(:itcr vocabiilo pra-dci^liiiationis in scquio-
iiiiscriiit, lioiiis c:itccliiiiiiciiis, (|iii iiia;{iia ac pcrf.cta B rciii paitciii ahiiti crcdcbalur ciiiii popiili oflciisa,

ciiarilate liaplisiiii j;ratiaiii dcsidcravcrint, iioiiobcssc quo in senku hauc vox raiius a Palrihus suniilur.
quod rapti sinlaiitc suscepta niystcria : sccus si rc-

B. RABANI MAURI VITA

AUGTORE RUDOLFO SCHOLASTICO EJUS DISCIPULO
(Apud Mabill., Aonul. SS. ord. S. Bened., sffic. iv parte ii.)

OBSERVATIONES PR.^Yl^. in Antiquitatihus Fuldensihus, ct Boilandum in Te-

bruario suo.
Librum de gestis R.\bam, seu HRabani, alio iio- 2. Hanc Rudolfi hiciihralionem si legit, in just;e
miiie Mauri, inonaclii priniuni, dcin abbaiis Ful- C \itae numero non habuil Joanncs Trithcrnius, qui in
densis, ac denuiin arcbiepiscopi Mogunlini, scripsit prologo \il3e Rabani, quam tribus libris hortatu A\-
Rudolfus, seu HRuodolfus, RoduUusvc, Fuldensis berli Moguntinensis pontificis digessit anno loLj,
monachus, ipsius Rabani discipulus, is qui sanct« haec habet < Nec niiruni si plura
: gestorum ejus si-
Liobae ahbatiss* Bischolheimeiisis \itain in litteras lentio pertransivi, quippe qm nulluni ante me lixiim,
retulit, euitain in s;eculi terlii parte secunda, uhi solidum et sulhcienlem de hac ipsa .materia polui
plura de Rudolfo dixiiiius. Dubium esl aii HRuodoI- hahere scriptorem, sed primus auctor esse sine prae-
liis S(holaslicus et canccllarius, qui Ratgario ahbate cedente conipellor. » Et infra i Plures, fateor, hi- :

quasdam lilteras donationuin pro inonasterio suo storiaruin scriptores varia laudum praconia de hoc
exaravit anno primo Ludovici Aiigusti, apud Pisto- healissimo atque doctissimo viro in suis lucuhratio-
riuni pag. 5!2i, idem sit cum Rudolfo "isto an vero : : nibus passim hinc inde scripseiunt quorum tamen
Rudollus suhdiaconus, qui alias postea scripsit anno nullus \itam ejus continuata serie composuit. > Pro-
cjiisdcni Augusii octavo, pag. 530, et anno decimo, pterea ad eara scribendam impulsus cst Trilhemius,
p.ig. 554, 555. Certe cum Rudolfus istius Vit* con- : illamque in tres, ut dixi, lihros distinxit quoruin
dilor fucril Rabani discipuUis, eum Ratgarii abbalis primus est de Rabani vita privata, secundus deejus
tenipore, qiio Rai)anns FuldoC htteras docebat, jaiu regimine abbaliali, Iftrtius de episcopali. In ea lucu-
cancellarium et schoiasticum dictum fuisse non puto. hratione Triihemius aliquolies usus esl lesiimonio
\'eri similius est, ipsummel esse Rudolfum subdia- Meginfridi Fuldensis moiiachi sajculo xii, ei volu-
couum, ipii anno Ludovici octavo chartam condidit mine De lemporibus gratice, hactenus ineJito, in quo
vice Althuringi presbtjteri : ac proinde nonduin can- t\ Rabaiii s;i"pius nienuiiit. Caelerura etsi Tritheiiiii
cellarius. Presbyier deinde schoiis prsefectus est posl opus de RaLano spernendura non sil, ul tauien re-
Rabanum, quein suum ipsius prwceptorem vocat in cuderetur, non visum esl operye pretium, propler
prologis WlJi subjectae et sancta Liobse, cujus \i- muUiplicia errata quae iu eo commisit inaxime cura :

tam aggressus esl imperio venerandi Patris, ut ipse isiud opus exslet initio Rabani Operum et iu Fe-
ail, ac prwceptoris mei HRabani. Euin oratorem, hruario Bullandiano, ubi Godefiiiius Henschenius
confessoremqne suum , ac scholarum Fuldcnsium Rabani Vitnm eruditis commeulariis iilustraYit. No-
pritfeclum appellat Ludovicus Germaniae rex in his proinde sal eril habere hbelluin Rudolfi, cui hi-
charta donalionis, cujus fragmentum refert Browerus storicuai Rabani Elogium vice commenlarii prae-
in cap. 14 libri iii Antiquitatum Fuldensium. Saue misimus.
Ermenricus levita, Elevvangensis monachus, \ilam 3. A sancto Bonif cio Rabanus Moguntiacensis
sancti Soii nuncupat omni in arte celeberrimo domno cpiscopus, viise sanclimonia praeditus, tertius est es
Ruodiilfo meo didascalo, a quo bonitatem ac doctri- ordine sancti BeneiJict!, ex quo educti sunt quotquol
nam se in annis juvenilibus prselihasse fatetur. Ra- fere illam sedera tenuerunt post Rabanum ad saecu-
bani Vilam iniegram an absolveril Rudolfus, incer- lum usque duodecimum. Omnino tredecim nurnera-
lum nusquam enim integra prodiit in lucem sed
; : bat Paulus Langius, ex ipsius CLronico Citizensi.
deficit in enumeratione Rahani Operum, nulla ejus Non mirum proinde, si tot in illis partibus fuerint
archiepiscopalis regiminis mentione facta, lum apud Benedictinae familiae monasteria, adeo ut < in so!a
Serarium in Hisloria Mogunlina, tum apud Coive- proviiicia Mo.JunMna > Trithenjii ten.pore superes-
nerium initio Rabani Operum, tura apud Browerum sent i cenlum viginti quatuor abbatiae Bostri ordi-
41 PROI ECOMEW 42
liiic (liiiiciiilirat.i- ^iiiil, V vcro pcr ckriuis saiicl.i' scilis apostolicx* ct civcs
Koniaiia' iirbis all.il.c, vil jht \iani qiia rcrcbaiiliir,
'iiiihoniio III tili. I ile Niris illii^lribus urJ. S. l]*-ii<'-
>cl in loiis (|uibus siisccpi:e ct condiu-c suiil, iiu:llis
dicti. r:ip. i.
ct niagiiis niinuiiloruni si^Miis, ciiju.s es.sciit apiil
I»r./EFATIO AICTORIS. I).(iiii ni.Tili clariicriint. Coiisiat iiani(]iic rcliqui.is
I. Scriplon'S roriiiii «Hclfsiasli» .iriiiii niiii s;<pirii- s;uuri Sclasliaiii iiiarl\ris ab urbc Uiiiiia (lcvcclas,

tiT, Uiiii eiiaiii iitililer iiislilu^riiiil, vitns rl nuta jii- ct ali llililniiio al.balc a|uul Aiigiislain Siicssionuiii
stonini, et seciiiDltiiii di\ina prrcepla viv«*ntiiim vi- \\l., Suessoruinl Gallix' civitatcm, in ccclosia sancli

ronini, per lilUTariini revelationos Irailcre posteris. Modanli confcssoris voncrabiliter condiias, taiitis ol

MeriUi a ndelilms iiKigiiis ideo laiulilnis cxloilcnli, inaiiilitis omnibiis rclro pciicralioniluis noiero mi-
qno<l non iiiviiliose sil«*iili's ea prclfrniis.Tunl ; scil r.i«"ulis. ut icvclalio ooniiii li.lciii cxccilcivl •', nisi
cliaritate, qux> omnilnis pmiicsse dcsiJeral, abnn- cortnm esset omnibus fidclilor crcdciitibiis, (|iiO(l
«lantes, atl exemplnin recte vivcnili cnnctis imilari Dcus ot Dominus noslor Jesus Christiis, qiii glorio-
vulentibus fliiei vcrilale siibnivi proliilcrnnl. Si sus ost iii saiKiis suis, mirabilis iii iii.ijcstalibiis, fa-

eniu» non iia fecissenl. n(M|ua«]uani scirc |>otiiisso- ciensque prodigia . oniiiia i|ikcciiii(|iic voliicril iii

niiK qnid sancii palriarcli;e, quid pnipbcUT, quid H cijelo et iii tcrra siiic iilla dillii ultalc poicsl cfliccic.

aposloli, quid eiiam c»?teri sancti martyres et ro::- Ossa quoiiuc bealoruni niarlyniin Marccllini ot Pe-
fc»sore8 (Ihrisli gessoriiit, vcl docueriiit, quibiisqiic iri '", iMoli aiquc Ilyacinllii J, cum rdiqniis sancli
sigiiis et virtulibus anle vol posl mortcin suani cla- irTnictis. non miiiorc niiiaculoruiii gloria iii ilivcr-

ruoriiit; nisi ex eonim scriplis crcdila et intcllccta sis saiiil:ilibus inliriiiantiuiii qiiotiilic fiil;,MMil : (|ii;c cl

Doscereiutis; qui ea oon capland;L- propria* iaudis ipsa a Hoina translata, ct F,iiili;irdo «^
abUiii addii-
iuientiuno prolulerunt, sed ut |ht ojiisinodi e\einpla cla, jiixia Mtenum Gcrmania? fluviiim, in villa «ju;e

ad ciiiciidaiiilos pravus niores liunianx* prx>suiiiptio- priiis Mullinlieim, niinc :mlciii Stiliijunalal f
dicilur,

nis, ct ad culbudand.ini diviii;c in;ijcstalis polcn- dgiia colclirationc a liilclibiis vcncr:mliir. Dc quo-
liaiu quorumcunque aniiuo> incilarciil. Itaqtie co- niiii translalionc simul cl virtulilius, qnas per cos
rum lauilabilc iubtitutum pro modulo meo sequens, Dcus oporatus est, quia diligentcr memorix' tradi-
faciillate qua valeo scribere nilor virtutes ct mira- lum est, bic dicore omillo.

cub qii.c Dens por saiictos suos modcrnis tempori- 3. Do ossibus vcro bcati Al.-xandri niartyris, cl

l>us faccrc dignatiis est, qtioniiii sacri cinercs regio- aliorum sanctoruni qnornni noniiii;i suis locis dicen-

ueiu uostram illati, <|uotiilie liilolibiis causa salulis tur, scriliendnm csse censco qiialitcr, el a quibus.

exbisluiit, credons me non inaniter, imu utiliter, et C ^el ad quje loca translata sinl, (luibnsqiie signis et

iiiiiiiiiietipsi et niultis aliis laborarc : milii quidoni, virlntibiis, sivc in itincre qno lcrcbaiiliir, sivo in lo-

«piia prj^wium lalioris moi ciim cis, quos ob laiidcni cis quilius coiidiln sunt, llonicrint, nic!iiori:c man-
lk>i in siuiili opere sudaiites iniitatus siini, mc liabi- danduiii : ut ciiin de Iranslatione ot iiiiracnlis co-

tnniui esse per Dei gratiara ronliilcns ; aliis vero, rum secundum vcritatom gestonim fiicrit sormo pro-
quia n'bus cofnilis veneianda sanctorum solcninia ialiis, quibus in loci^ a lidclibus vcneranda debeanl
iidrtius amplccluntur, et majore inenlis devolione inveniri. pcr hu-c scripta valcal agnosci.

acccosi, in laudcm Creatoris sui hctiiis assurgiint.

i. Temporibus igilur Ludovici impcratoris, qiii
IINCIPIT VITA.
pu&l gctiitorem suum Carolum .Magnum imp<Talo- 4. Inca partcGermania! qiiain Franci qiii dicimliir
rcm, pcr annos s«'plein cl vininli " Kranconim te- Oricnlalcs iiihabitaiit, locns est c\ nnniine vicini
iiuit inipt>riura , miilloruin rcliqui:p sanclonim ali nnminis i^
Fiilda \ocaliis, situs iii s:illii niagiio, qiii
urlic iloma in F' i '"n ib'lal.c siinl •
i|iiariiiii aiia- m(i(i(Tno tcnif>oro a!i incolis illariim rcgioiiiini Ibi-

quiJcm ab ois . sunt, qui jiiss<i doiiiiiionim clioiiia '. appcllaliir : qucin saiulns nonificins mar-
suurum ut id efliccrcnt Kuiuani profecti sunl ; ali;c tyr, Icgatus in Gcrmaniain ab a[>ostolica sedc dirc-

» Noii roniplclos, requisitis ndo foro monsilnis. D ' 'd est betita ciiilas. Lndc Trilhciiiius corriijei;-
"
Sii'-; ' :-ttri vita fnncto an. Cbr. Sli. dic 28 Jaii. diis qui in compciidio do Origiiio gciili^ Fniico-
Vi .1 anno Hld dic 21 Maii. Uui i.. ; niin, c\ iliiiiili:ilili lalniliisis liliri.>, tradil iii (ilodin
i'
ll.c f ro siinl K>.'iiiliardi >.'rl);i. Mvu. (.iiiirto uilicm li;iiic i (iiiilil:iiii a .Sdliujualo siijiiriiii-

Cobinliir bi i Jnnii. Vidc Ilisioriain translalio-

• et pliilosoplio trumorum, ac leijum Siilicinuiii icri-
nis reliquianim MarrcIIini et Potri ab Egiiiliardo plore: subjiiiigil«|iic ciini iii hac a &e iioiiiiiial;i urb(^
«leMrijiLim. Kvstat dc (-adeni translatione lannen inortiium, coiiibiistiim, iirii;i'OUC iiiipositniii :in. Cbi-
Iwali i?a'.ani, tom. \l Op(Tiiin cjus , csliiuc hvin- dii i(i. Iii.

nn- I .
B liic Itiiclioniam Ilassiamque perlapstis Visnrgi
1111 rcliqniis Romrr obtc:ni.s ct sibi inissis miscctnr. lu.
agit F. s I. IV ciiaLc lli-t.>ri:e translatioiiis
...i:,, •'Aliis, linchnnia , a figis iiomon sorlita, qiir
"11, u .1,1 .>>. IV-tri ct M • ' ;. Id.
T.-MUiiiibiis hnrlirii dii-iinliir. Ila (!anilidiis bciii
'iwcrus, ab Kutnrili. |i.'riicr:iin. K.-li-
"" ''
Itabani iliscipuliis, in Vila Kigilis abbatis :
I < l J'ilri ci K'iiiia app.ir-
l.t! I ,.> siiu; ;ili.c MTO a (|uo-
.... r»triin evrctiis ab orls
«lain nHinacho suo alioqiio. Sabbatino dirlo, fami- Ducilur in Rllvaiii, l%v~\ i\<- ninniiu' liii-iim
liaii I> ': " i Koman.c F.<rlc»i:p, cujns in- ItuclKiniam.
diislfi 'ta'. Ii,. Ii.

l'ATHOL. CV II. ^ 2
17, Al) UliJiA II ItAH.V.M .MACIll ii

iliis, rl i|ii>(i»|iiih Mi)Kiiritl.i(viis'm cci li-six- (ir.liiu- \ buli, «pioil (ujitikJ^iii kjiii li iiiarlyrit (^sa vcllel ci

liiH, i|iiia HccrclUH ciMl cl a popiil.tii lrc(|iic(ili:i \;ililc traiiHiiiilKT)', )ki coni^ruiKi ah c<> vciM.T.ilioiii illiuft

rciiiiiliis, impclravil :i K:ii'liii.iiiito " rcgi ^ Kr:ui< o- liK iis c\|iib«Tctur, p;<rl4;inque ti^irrciliUilit kux* qiuni
iiiii, ct (iiiii :itict(>ril:ilc Ziicliarix ', nanctu! Heilis iii lr;iii(ia, iindc uriiiiuluK fuit, halxrhat, 6<iI('Uini

a|)osti)licin siiiniiii pDHlilii is, iiioiiastcriutn iii co coii- doii.ilioiK; loco illi (oiifiTrr dikpoiicrct, ail (Icmt-
sliliiil iiioiia( lioriiin, :iiiiio :iiitc |i:issi(jiiciii snaiii dc- viciidiiiii iisil>iii> coruiii (pii ibi tniHCiil ««rviluri. (J:ii-

ciiiio, (|iii liiil :ili liM :iriialioni: l)oininic:i (|narliiH ct hus iUc audilis, qui» iiiulluni iii boiiiino gavibUB, la-

(|u:iili'agcsiniiiH cl sc|itiiigciilchiiiiiis :iiiiiiih. liiiiii rcruiii (Ifhidcnu iiuii paruin nioveh^itur, ahbf/-
.'>. Ilnic ilaijiu! iiioii:istciio (|iiii»tiis a licati. honi- lutisipic ceh;iilcr (ifiisiH piopliT quas pr(;bhyt4:r

lacio pra-fiiil iii rcgiininc Uaiciniis alilcis ct pia;cc- vcnerat, rcniisit cuiii iii ll;ili:;iiii, niaudiiuii nieino-

plor inciis, vir v:il lc rcli}?iosuH, cl in Scripturis lii- rato viro Alabiii^o iii tcinsliilionc rdiqu ariiiti saiicti

Mhis :ippriiiic eruililiis : cnjiis oiniu; studinin luit iii illiuK uiartyiis noii bcgiiiter a^fCiidniu ;
quiu potiuii

iiicdilalione lcgis Doiniiii cl in doclriiia vci ilatis, proptcr varios cvciilus rcruiii ouuii velocitale ul clli-

ciira(pic inaxiuia circa discipliii:iin inonaslicain cl ccrctiir cssir lcsliiiaiidiiin. Jani sc diviiiis offlciis fa-

prolccluin discipiiioinin. Mciis cjiis ;id ca dispo- ciciidis l.asilicain (Oiigruciilciii hal>eie couhtruclarii,

iiciida (|iia; ad ciilluin divinuin perlincnl senipcr cral I) et umiiia parata qiia; ad &UM-cplioucni ct culluiu hu-
iiilciil;i. QiioticscniKiiic :i curis sa;cularibns (quas, jusinodi rcruin nsus expo&cit; U) quc ali(|uid e»se n
proiil possiliile crat, loto nisu dii rui:il):il) lilicr csse h;ic ])artc impcdiincnli, quiii pollicitalioni-iii fciiam,
p.riiiiltcbaliir, aiil alios sacris liltciis inslrucbal, si voluiita-» iioii dcfuciil, valcal iiniilcie.

:int ii) lcgendo vcl diclando divinis Scripturis seinet- 7. Ciiinqnc profecliis cs->cl pr^jsbyter, ut in Ita-
ipsiiin pascebal. Inlcr haec el alia qiiibus in oralione, liam reverlerctur, conligil ul (piidam diaconns Ho-
vij^iliis cl absliiiciitia, caiterisque virtiitiiin titulis
nomiiie Dciisdoiia vcniret in
nian« Eccl(;siac, '
,

loruiain sc sibi subdilis pncbebat, iiionastcrium '^

Franciam, spccic qui-icin qnasi pro qiiibusdam snii

loluni doiiiibiis apcrlis [Forle, aplis] el babit;iculis ncccssitalibiis regis opfin iniploratnnis; re antcrii
co. gruenlibiis exslruxit ; et ecclesiarn ex diverso vera saiictorum qnas sccuin habchHl reliqnias aliini
iiiet;Uloruin preliosarumqne vcsliuni genere pulcbra religioscruin in Francia virorum dalurus, cnjns
varictate dccoravit. Vcr cellas quoquc fralrum sibi
adjntorio possel inopiu; sua; aliqiiod capere snpplc-
comniissorum ct per alia loca multa ad sc pcrtincn -

mentum. Transcensis igilur .\lpiuin jngis, cum ad

lla, in quibus prius non eiant, ecclesias cuin per- plana et campeslria descendisscl in (inibus Abiinan-
niissione cpiscopi sui construxit : qnas coUeclis un- norum, vcnit ad quamdam villam, qua; vocalnr
decunque sanctorum eorum nomine ct C
KeiUibrtiio, in pago Turiligawe ^, ubi ecclesiain cum
rcliquiis,

lionore consecrari fecit. relitpiiis ingressus, cum beiiigne a preshytero sus-

G. Eranl eliani per divcrsas provincias prcedia ceplus esset, dedil ei p;irtcm rcliquiarum beali
monastcrio subjacentia, parlim ex donis reguni, Alexandri ^ marlyris sub allare ecclesiae collocan-
partiin ex liberalilale fidelium persoiiariiin, propter dam. Qno faclo, luox quanli meriti apud Deum esset

ainorcm Dci cl veneralioncrn saiicli martyris Honi- miraculis declarantibus coepit ostendi. Audienles
lacii illuc collala : qiiorum alia quideni per villicos enim populi saiiclorum allalas reliquias esse, del i!es

ordinavit, ali:i vero, et maxime iila iii q-iiibus cccle- el a^grolos el variis incommodis affliclos nndique
siae fuerant, presbyteris e procuranda alque dispo- cwperunt adducere, cre.Ientes per oraliones sancto-
ncnda commisit. E qiiilms, qui in Ilalia prcediuin rum prislinain recuperare sanitatena. Inler quos fe-

prociirabat, quod Adnmar quondam comes sancto mina qu;«dam, iiiiniuiido spirilu possessa, basilicam
Ronifacio Iradidit, nouiine Addo, inde rediens, iii- introivit ; cumque a presbylero juxla inorem eccle-
(er cselera retulil Alabiiigum [AL, nal.ibingnm ] siaslicum ,cxoicizareliir, per os illius daemon re-
qucmdani, polenlem in Italia virum, niandasse ab- spondit, si ab ea fuisset ejectus, statira in aliud vas

Huic an. Chr. 7-il, a morle patris Caroli Mar-

1
I> reli juiis tractandis cxportandisqiie solcrtiam
veie-
tcllicessit Francia Orientalis, cnni Tburingia, Sue- res approbcnt, kcli forte rcrum succcssn, eos ta-
via, sive Alamania, rcliclis rippiiio fralri Burgiin- men in re tain sacra, nefiue optiina fide, neqiie
dia, Provincia, Neustria. Anno 747 monaslicuin iii- casto versatos, qui Eginbaidum adierit, facilequivis
stitulum amplcxus, vitam sancte (inivit. Boll. intelliget. Sed iidem nibilcniihus praeclure industi ii
b Polestate, non titnlo rex fuit qucm fraler ejus : bomines operara itidem hit Rabano impigrc nava-
Pippinus, Cbiiiierico Mcrovingoruin postremo in mo- riint, quod ex Rudolti Hisloria niaiiifeslum evaiiii ;
naslerium delruso, anclorilatc S. Zacbari;!; pontifi- qnam (luisquis cura Egn:bardi Commentario co;;-
cis, obtinuit ann. Cbrisli 732. 1d. fcTie voiueiit mulna oiiera in;ijoreiu illico utiinq;ie
<
Pr;cfiiit Ecclcsi;c a 6 Decemb. anni 7il ad 15 f.MtT.i aliutcre sibi se;;lie1. i Bhll.
.Marlii anni 752, quo die colitiir. Id. p Bi'ovverus , Zuricbgaw adiiolalque < Tl.ii- , :

LegeiKlus Bioweius de Fuki. Antiq., poiissi-

•i
rihgave, Tiiigaw vel Duigcw, nolns in Alemannia
nviim c;ip. 3 el 4 iib. i, ubi priniordia fiiitiiati coini;- ei rinibus Kelveliorum tractus, » inlcr Conslauli;iiii
lique moiiasterii prof-rt. Id. pt Tigurura. Id.
<-
Picsbyteri illi nionachi eiaiit, quos pneposilos Infra n. 14 papa dicilur, uli ctiam a Rabano
i»

j;ii!i lum appcllabant, infra niim. !5. Hinc piat-pofi- poemale 109 el 117. Coliiur 3 Maii. Capul ejus a
liirarum (ui vocani) origo. M\b. Leone IV in Urbcm illaluni scribit AnasLasius B;-
f
Do Deusdona, cjiisquc faniiliari Sabbalino, ila bliolhecarins. Id.
r.ruvverus 1. iii Fuld. .\nliq., c. 13 < Utriusque ut iii :
45 MlOl.i;(iOMi:NA. 46

i|'hk1 silii in fadoni rfglonc fonrossuiii « >;se!. iiijre.fi A simili inliumaiiilalc Ortiilra\cral rchns, .itl piopria
«Ir-berfl : Ollimaniiii qiieimlain . hiumii iiitr.itunis rcdirc \olfns, subita iiiTvoruin duritia ila «ItTignil .

csset, ex noniiiie t!esig;niiiis. Ail «|uein pre!.l»yl«'r, iit il«' loirt iii qno fral iillo vc conaminc iiior«To

qiiiu non proi-iil li;ilMtab:U. iiiov luiulinin uiill<*iis, noii |K>s.sel; slabati|Uo stiipcr;iVtus, ac pavoic piTfiil-

Jouil ul.con^^ssione fa«'la, p.T(alorniii iMeiiilentiaiii s'is fo^itarc fU'|»il nntlc fi t.mli inali coiilin};crf

agerel, b^j forle fucinorniii Miorniu nuTilo lifivl iui- casus.Tau.ifin aiciisantc coiiscicntia iii sc ifMTsns,
niici *. Qui prcccplis obc.lieiis ;id pMMiilcnliaiii, sceliis «lutnl coniiniseral rccognoscit ; coniiuissiqiiA

qu.nm tlialiolus scni|»er avcr>;ilur, lola incntc con- ptcnilcus, ad saiicti rcli(|iiias, qu;c jain tiinc ab tiin-

fu^'iciis, insitlias cvasil iniiiiici : «I;cnu)n \cro |mt iiTtus fere r«*giunis illius incolis rcligiosa vcncra-

virlulcin sanrli luartvris ipsa «lic cjcctiis, fcininain tioiif lrc<|iu'iitabaiilnr, pro absoliitionc siia irc dcsi-

quain lcnel<al san.c inciilis cl iiicolunicin rcliqiiil. tliTat; statiiiii|iic diviiia niist r;ilioiic gradifiiili faciil-

8. Iteua qu.iHlani fcinina, orutituiis caiisa xcnicn^ tatcin rccipicns prolicisciliir, ccclesi.nn inlrat, pa-

ad reliquias sancli, duus inunrcs aun^as pn» niiiiicrc ncs antc altare cum publita facinoris siii cunfcssionc
obliilil ad altart^ : quas ancilla, iiii.c in «>jii< olisfi|tiio ticpoait. yiios ul inulifrcs rccf|icruiit , intfgrani
eral. super altare posilus ctiiicupibccns, cnni iiitcr s.iiiil;iifm adcptus, duiniiiu suaiii cttiii gaiiiiio ir-

advcncrant oralioni 1> pciivit.

c.cleras ninlicres qu;L' iiicmii-

berci. optavil in conle siio ul eas cuin juslitia rc- 10. Ilfiii (|ui«latii dc coniitatu Gcral.ii comitis,
tiemptas habere poluisset. C.umque inler oranduin i.l iioniinc IVrathi^ariiis, lilius ThcodaUli , iicr agcns,
aniino volatarct, mo\ ininim in niodiin, aliis ab cuiii vcnisscl sccus cccicsiaiii in ijiia sancti inar-
oralioM tarjcntibus, ip:>a so cri^'cre niill.tlcinis po- lyris |>osit;c suiil rclii|ui.f, ct vcllol pnctcriie, ad-

tuil; sed ila, ul super genua siia orationi incubuit, luouilus a pucru, <|iii cumitatus csl cuin, iil ad sa-
q;io !ani rigore conlracta iMTinansit. Interrttgnta aii- cras rcliquias causa uraliuiiis patilultiiii dcciiiiarct

lcin a prcsbytcro causain pcccati, ciijus inerito laii. rcspoudil sibi tiiiic t|iii(lfiii cssc fcstiiiaiultiin proplcr

subitani nicuibrorum contracliuiicm pertiilissct, vel Ifgatioiu-in douiiiii sui pcragcndam , ti-niporo voio
i|iiid aiiiuio gcrcrcl qiiaiulo in oratione procubuil, tipporlunu ad uraliuiiciu cssc voiiiciultiin. liitor h.i>c

respouilil nuUain sibi aliam l;esioiiis sux causaini verba subiio ciiuus cui sedcbat, invisibili poloi;tia

videri quain iiiauriuin illanim concnpisccntiain. Cui fisus, stabat iiiimobilis; cl licct nimiiiiii calcaribiis

pretbyler : Si sancli, inquit, .Xlcxandri voliintas sit, fatigaltis, iiullo iiiodo ad aiubulanduiii poloral iiii-

ul eas, sicul tltM>iderasli, possideas, surgc et tulle pclli. Undc racluni csl. ul confusus ac pavoic pcr-
illas de aliari. .4d cujiis voccm inox illa sanitalc rc- tcrrilus descendcrcl de equu ; ct quod prius cqiiilan-
P
ccpla surrexil, linleuniquc qutMl circa capul suuin do faccrc coulcnipiil, implcvii ambulando. Perrexit
liabuil a«l altarc voli'ns ofTcrre, nullo conamine dc igitur ad ecclcsiaui, el curaiii n-litiuiis saiicti inarly-

tapiic potuil abslrahere. Qiiod cnin vidcrcl presby- ris c\picla supplicitcr urationc, a^Muiii juris siii, (|iii

l''r, ct c\ r«!cii|HTalionc »anitalii iiit«'lligcrft, pucl- possessioni cccicsiac illius cunligutis cral, pru sa-
i.r cti.im inaurcs quas dcsideraveral divinilus cssc lutc aiiiiiKi; su;c, solcmni doiiatioiie ei cuiitulit ;

i'onccssas , dalis ei inauribus ail : Accipc luunus sicque iliiiere siio , quo niissus fueral, iibcro cursu
<|Uod itcsitkTasti, idquc tibi gratis a sancto Dci, noii perrc\it.

l>ro lemporali prcUo cognosce cs«c doiiatum. Illa 11. Aiiu qti0(|tic lciiipore coiitigii ul vir qiiidain

MTo gralias .ngcns Deo, cl merita sancli Alc\andri de oriciilaiibus Alamaniii;c partibus , cum socioniin
ulurKicuns, doinuin ciiiii doinina sua gaudens ri> suoruin comitalti iiun motiico, caiisa orationis ad
versa cst. pne:liclas rcli(|iiias vciiiict, porlaiis sccum (ionaria
9. Pusti^a contigil quasilam paupcrciilas iniilicres ad sacrarium Doniini olTcrcnda. Qu;c cuiii posuissot
iiraiitli gralia ail s;iiiclas illas rflii|iiias dcvola inciite supcr altarc, proliniis clapsa in lerrain fcciilfriinl ;

properanles veiiissc ad fluvium Tnrisco ^; nimque ractumqne cst, ul tcrlio siipcrposita, iiihiloininus in

iion posscnl absque navigio trinsire, nec habcrcnl jj tcrram cornicrent. Inde presl.yter iutciiigons ali-
)|uo<l pro naiilo d:ircnl, (non cniin eis crnnt nisi quid incssc latcntis ncqiiiti^c incnli vel a( tibiis offc-

qitinqnc tanlum paiies ad vialicum) nauta aulcm ronlis, ail ci ut siia tollorot, ct ad propria rcnif.in-t

cuiu volifinenlcr inslarel naulum ab cis exigcns, moniiit(|ue eum circa salulcm aiiiiii;c sua: csse std-
Uiiitlcm obuderunl ei quatuor pancs , uno tanliMn iiritiim , ac pura confcssione ei digiiis pa>nitcnli:«
sibi ob ncccssilalcm viclus rcservato. Sed ciiin illc fruclibus conscicntiam suam muiulare, qiio oratio-

adlinc non acquievisset , dcJcriint ci ct quintum , ncs ejus ct iniincni dcincops Doo potiiis>ciil cssc
iiiagis cligcnlcs ad U-nipus fauicin inorilaimli cor|H)- plac:il)ilia.

risperpeli, quam victiiram pcri>ctuo animam sancl.-e 12. F>at vir quidam in cailem regione, Sigibaldiis
on«liouis fruclu privare. Rcccplo aulcm quinto panc, noiniiic, cx ciijus scrvis inter c.x*leras miiltittidincs,
iii alitTam amnis ripain fciuinas niiscr illc navigio qii;e ad orauduin coiilliif baiit, iiniis :id o i < lcsiain vi>-

liansposuil; assumplisque panibus ac c^ieris quas nit , susccplusf|uc a gi-ruiano suo ciusdcm ecctcsix

•
Colvcn., inimico, qiiasi vot nbnoxiua dfCsscl.Roi.L. et KIiinfcMiam, cx quo Kentibruti antc memorali si-
k
Vulgo Tiir, a qiio Iractiis illc Titrgow ilfiiomi- lum rcctc collijit Ib iiscboiiius. .M.iii.

nalus; qni fliivius in lihonum iiillnil inler Scaniusiani

 47 Al) OPF.UA ii. i;.\ltA.\j M\i i.i .jg

fciTVi), .i|iiiil iiiiii .lii'l>iiH »li(|ii(ii iii.iiir,ii. Ciiiii .iiiiiiii A •••«"• |i;"iiii->i, >>. •! rii.iiii Uiiiiiii, ijiioil ii.oii» l«j)>c«fv
ivvrlnitliii', Hiiliilii III iliiinr i|iio Kraiiirii;iliir iili (itiiniliiiH, i|ii:i!i :i<l ii:i(i<; li'ir:iiii alliili, vcsiro ablKiti
Miiiluil. yiii vcro iiiiii i-o oraiil , i(>|{iiilo (|iioii act:i- oiri-rrf, (•jiii.«|tic liiici iiic cum v.i% pariu-r < oiiiiiiiiU-ic.

ili r;ii ,
iliixi-Miiil iiliiiii ail ili»iiiiiiiiiii huuiii, ii<|u«: Lral auU:iii cu U'iu|K>rc fcftli\ilai» <*
t>aiicUjruiii niar-
KCbl;c ici onliiiciii pcr oriiiii:i p:iiiili-liaiil. iJoiniiiiis lyriiiii MaKcilini cl |'ciri, ad (|uain <|ui4 iiiajjiia iiiui-
vcro sorvi slaliin i'iiiii iciiiisil ail (•(rlcsiaiii ; cl (|iii;i liliiilo |i(i|iiili i onnuvcral , cl iiiaroitui> (|uo^i!a:ii ci
|H r iiicrila K:iiirli iiiarlyris (ilirisli rcciiiicrala pri- i-ib a|iiiii i|ii(i> liovpiialiatnr isuHpecUHi liahcliat (veri-
sliii:i s:iiiil;ilc ciiratUH csl, Iraiiidil ciiiii iii loco rcli- tii» ciil ciiiiii , nc rorlc eoriiin niadiinalioniliut, vcl
i|iiiariiiii cjiiK |icrp(!liio Kcrviluniiii. .Miilla (|iiidcm cl fraudc, v<:l violenlia rcliquiab stuiiiierei), vi»um Cht
:ilia in coiiciti loco iliviiiitiis licri iiiir:iciil:i a cotit- cis, iion priiiH loto ci^rcdi , quam tran«a( ti fctiivi-
iticaiililitiK cclcliri bcinionc ituiili:itiliir, <|ii;c liiiic' late popnliis ad sua rcincarct; itiiHcniot(|iic aii aliiia-

opcri, nc rorlc proiixa iiarralio l(;;;cittiliUK fastiiliitiit tciii , diaconi vohintatcin ntinlianlcH : ipni inUtia
gciiciarot, inhcrcru iioliii. Ilxc auloiii qii:c conime- qu»;ilincri suoet sulivcctioni Batictaruui rcliquiariiin

mor;ivi, iii i|iio(iam lilicllo iniio allalo siisccpi , ct co- ncicsisaria viiicijaiititr pararc curabant. tral cliatii

dcm ordiiic qtio scripta craiit, licct iioii cisdcm vcr- noii |ir(W'iti al> cis prcsliylci, uitus cx Iratriliiis iio-

liis, qiii;i ('ota cssc viilcl;antur, inscnii : nl c\ liis B ^Ki^i iioitiine Aulliailus [llull., .\ntliaiius| ,
pncposi-
cictcra, i|ii;c vnlgari scrmone rcfcruntiir, vcraciiis lu*> locoruin in iliis partibus iiionaslerio buijarcn-
crcdi cl ci Ttins valcanl sciri. liuiii, ciii itijunctuin crat ut &latnli!> lcmporil>us iiide
iicccssaria fratritiiis adniinistrarct. iiuoe fttatucrunl
13, Siiiiradicttis anlein diaconiis, ilinero qtio rat-
accersiri, qiio fucilius id qiiod incboaUliD halH;bant
poral, in Franci:iin " vciiit, ac |irinnim sc ad Einliar-
el cfTiceie inolicbantnr, fralurno loborali consilio,
iln;n conlulil, ciijns snpra mcnlioncm foci (cral cnim
implcic poluisscnt.
ci familiaris). Doindc, commcndatis sub signaculo
li. Qui cuni vcnissct, ct rinita solcmnilatc popu-
saticlorum rcliqniis, ibi in occlesia bcalonim mar-
lyriim Marocllini et Pelri conscrvandis , Mogiinli-jin
lus ex maxiina parle jain rcccssissct, paralis omiii-

prolcdns ost , ubi tunc cral qnidam [ncsbyior ex bus qu;e itincris coruin usus p<J8luial)at, loculiini

iiionacbis iioslris, nominc Tlicotmar •> pro cansis quo sanctse rcliquiae eraiit rccondita: clevantes, cum
,

qnibusdam ab abbate ad Olgariuin <^

archiopiscopiim bymnis et laudibus ferre coeperunt, undique per viain
conlluciilibns populis, el elata in excelsuin voce di-
missiis. Is cum diaco :nim vidissel, cogiiito qiioii cs-
Romanns, perconlalns esl oli quam cau.?aiTi iin
\inas laudes cantantibus; ac sic iter eorum Domino
sot t

procnl a palria percgre cssel piofectus ; audilisquc IJrospcranle ,

cum luiba non modica quac ferclrum

CHm ut partem reli- '^ ^'^l"^'^»^"''' ^'e allera ad monasterimn Tcnenint.

causis itineris, borlari cojpit

sno donaret Fratres aulein oeciMrcrunt eis cain crucibus ac ce-

(iuiariim, quas se habcre confessns est ,

abbali, sciens se procul diibio ob id benc ah eo forc

reis, adventum coriini praestolunte abbate in ecclcsia
l;eati Jounnis Baptistae e, qiuceral in ilinei e eo, distans
remnnerandum. Placuit diacono sualcnlis consi-
faclaque promissione dimisit presbyterum,
amonaslcrio Africiim versus qnasi sladiis novent.ln
lium ;

die qua tuiic inler eos convenerat, ad locuni ubi re-

quam pridie ^onas Junii cum sacris reliquiis ii.lran-
obviam reveisuruni et abbati tes. populo qui ccs de divcrsis vcijjiens pcr s.illuin
liquias dimisit , ei ; si

reliquias suscepturum. seculus est, et jain reverli volebat, orandi ac vola

convenlio corum placuissel ,

solvendi spatiuni dabant. Quibus peract^s lcvanUJS

llle anle cutn festinalione moiiastcrium revertens,
relulit abbali; deinde loculum , ad monasteriuni vencrunt, ac basilicam
primuin responsa arcbiepiscopi
quomolo cum diacono de reruiuiis condicluia ha- beali Bonifucii martyris cum laude et l."litia ingres-
si, juxla altare, in parte meridiana fcreirum cura
buerat, iiitimavit. Quibus ille audilis, vaUle gavisus

volensque vclociler expcrlri fidcm sponsionis, sacris cineribiis posueruiil.

cst,

remisit eum, el allonnn cum eo presbytoram ex fra- 15. Altera autein die Deusdonn diaconiis , et gor-
tribiis noslris, nomine Arlbarium , cum niunusculis,
^ manus fraler illias, nomine Theodorus laicus pri- ,
,

sicut promissum erat, di.icono porferendis; ad cujus mo mane ciim abbate sc duobuspresbyteris,q;ioruni
bospitium cum Yer.ibsenl, allalis muneribiis , reli- ego alter er.mi, seors'im basilicam ingressi, loculnm
quias quas proniiserat rcposcebant. Tum ille : De!i- aperuerunt , cl singulorum ossa sanctorum, sicut in

beratum, inquit, habeo vobiscum paritcr ad mona- p ilvinis scmotira condita fnerant, proferent s, abbati
slcrium prolicisci, el non sobim parlcm reliquiarum, dcderunl , coxam videlicet ac pedem sancti Alexan-

« Bioworus arlilratiir bnnc esse secundum ad- cris, clo.Mab.

voiilum Dcusdona', ciijus meminil Eginbardns in fino Decessor Rabani is est. facius archiepiscopiis
f^
'

lIistori;c translalionis SS. .\iarceliini ei Pclti. Sed ciica finem anni 826 aut iniiium sequentis , ui o!.-
iicc ;umus nec mensis conVeniunt. Tiim dirittir ad- scrval Serarins 1. iv Rcr. Mognnt. Illi Ralianiis in-
vonisse circn : wrdiuin fere inertxciH Augus'i;tii , et Scripsit Commentaiinm in Sapienliam et Ecclosiasti-
Knlcitdns Seplemb. in Domiiiicam incidissc, an. sci- cum.acLibriiui pcenilentialem. Laudcs ejus ot cpila-
liccl 850, Grcgoi ii p;v,i:c lil ;\r.Jin o. Infra moiisis Ju- pliiiim doscrip^il inter poemala. I».
nius 01 nnuus .sr>'> sigiuuilur. Boi i.. ' 'i Junii. 1d.
^ Is esl Tbcolina! .is, inforius ilem laiidatlis r.tin'.. ^ Ilanc ecclesiam jam dici Johansherg adnotal
53; cui Rabauus nunoupavil librum de Oidinibns sa- Browerus. Bou..
 .

49 lUOLK» ;OMEN.V. 50

l»r:uliiiiin Kili» issiuii *!ia Y I PviUo cr^'ii .liio r.iilii l3 p\ U'lt.' si-full,
papd.' cl inarlyiii, il •• I

ilii
Vt-ioiiiii i^liK! (liKm lioiimr sno;
i'(

oui, •»
f apul sanrt.f ('.oiifonii.e m.iriyris. ar parUMii (Jiion idnii fjii.iil.is IWmiimii iikix iiloins ai«liiii>

Su|i|ili'\ :irc('|>il, liK*.|iU! .stiiiul |>o.iiil.

»!(• ossibiis sanrtoniin apostoliroriun [Bull., rpisotn
Ilarl\r AleiiuiUi r. iiiiIm I jbiduiis cl nwie ,

poruin', Faliiani ' [1/., Favianil aupio Liliani •! inar- lliir \i'iiiTe Miiiul, (i cliir iiirr<|Uti |iiiis.
|)i<u-i|>iili .'<i\li di^iii(|ii(> ininislri
tyruiu Chrisli ;
|k'.!imii Iu-ati Castuti •, ac ik-iitoin |>.i|':i' ,

l''rli('i>siii>us liic .\){Ji|iitii i|iu' " iiiaiiciil.

bancli '
Scba!.lijni ; il? ossibns s;uictoruni ' Painihili (>Uini-s lii |iariter aulaiu liaiic salis [Al., 5^cria) ><&si'

prosbytcri et niarlyris. P.ipi.r»', Mauri, atipic Viilo- 1

bos ornanl ,

Virito |)ei geuitrix ()iiaiii dicai el incritiH.

ris '
; ) sauitx ipio<pu' Fi-licitalis luatris scplcm V«s quuquc, (|ui tiilraius teiu|>luiu , isios ciiin |>i«i«i

lilioruui. ct sai.claniin virj;inuiu ct uiattyruiu ^ Kin lliis;i

i^airoaos Tobis qasrilc io auxilium.

nicrvntianx atipic Hasilla* » partcs nou parvas. iii

siiignlis sacciilis sc )r>uni roiulitas. yn.is ciiin illc

qui supra noiiii-
lioliquorniu vcro s:inctoruiii ossa ,

vciic; ' ' • • -Nct, ct cnui lionorc acrocrcn- iiali buot, in arca, qtiuiii ad inslar arca> favlcris Oci
li.i i|, . rccomlcict posl paucos ilics
,
c.\ li,;no faliricalam .ilqin' iliaii^il.iin cjiiii « licniliiii

rcniuncratuiu «iiaconuiu ac fialrcm ojus rtMiiisil in

»c V('ctibu.s [.!/., uspociibusj suis ia li;t&ilica bo:ili

pairiam ,
proinittontes so cuiu aliis saiiclorniu rcli- Ikiniracii inarlyris iii alisida uricutalt posuoral, con-
ipiiis, si ois ^ita « diviuus ravor ailcssot. iic-
didtl veiioraliuiii curnni lucuiii cuiigruuiii
, ^uiipc
nitii a»l eum cssc \ ...... .
p ir.tiot. Quuil cl posl(\t ('iiin Dci a !jiilorio ,
qii:tin

iG. rostquain iUi rcvcrsi suiit ut ircnl in p:ilri:Mu ci L>i riiiii.' p'jluil, licNuliis iiiqili'\il. Il.rc ;uil('iii jjol.t

bu.iin, cvululis dicbus ailniuiiniu pancis, incinoraliis sunl aiiuu uii|iicarualionc Uoinini &~>'j, iiidictioni> 13.

abba> cuiu auctoritalc Otgarii arcbicpiscopi Mo^nii- ngnautc Doaiiiu) uuslro Jcbu Chiislo, qui itiin Dco
"
liacciisisccclcsi.o.iHTRcginbalilmn ".coopiscopuin ralre cl Sjiirim bauclu vi\it cl rcgnal Dcus pcr uii<

cjtu, obsa saiicloruiii inariyruin .Mcxaiulri ct Fa- nij so^cula s;oculuruni. Aiucn.

biani cuin luagno honorc inlulit iii ccclosiani bcalvC 17. Pusl aittcm aunu scqneulc vcnil (piiJ:iiii lai-
IkM gcnilricis .VIari.c, ad scptcnlrioualcin pl igaiii
cUb ab iirbc lloina, Salibalinus i' nuiiiiiic, cuni sociis
inoiiastcrii siiaiu , atque in arca saxea iuciusis oo- suis iu Franciam, rorous secum reliquias 'i ; auJilo
niiu pluinbeis lijculis ad uricnloui altaris collocavii qtic noaiiiiu siipra lueniorali ai)b:ilis cujui dcvuliu-
,

i\ KjI. Vugusti, erigcus dcsupcr ligncuin x>dilkium, noni iii divitio sorvitiu ;i(' vciici-atioiii> s:iii('toriiut
uicchaiiica arle rabricalum, qnod ar^cnlo ct auru lon^c Ijlcquc laina divulg:(bal, v. iiil ad cuiti mii kai.
atipic lapidibus pulclira variotato decoravit; addcne Maii, dodilipic illi ust>a s:iiicli Quirini ' uiai'lyri.>,
eliani vorsus, quibus, undc, et quo, ct ad qucin [Al., qiii luil in Siscia ^*
urbio l'aonoui;c qiiondaui ipiscu-
Q
ad qu.r luca] translati sunt, dcilaratur, uictrica lcge piis, et ossa beali '
Iloiuuui luiiiiis, qtii a i»ealuL:iU-
cuu)po&ilus, et lilloris aurcis scriplos, iioc mudo :
rcutio baptizattis, sl;itim capil:ili .scntoutia coiiS(>culti ^

roniiflces lumnu, Koma buc (lans uiiMl habend^s, esl luailyriuitt ; dc cur|)ur(' saiicti "Cuiiiclii p:ipa'
i;. il res fueruit so lis i|i(iMu1ic;c.
ossu treduciiu , ci dc corpure saiicti ' Callisli pap.i;
ilo^ >«r\us Ctiri>li Kil)aii su^ci.'|>ilotando,
liioruotqoe oua hoc condidil el loculo. doceoi , de corpuribus vcro suncturum » Ncrci ci

• ColiUir 6 Augusti... .Vlftniuit ejus Uabauus puc- " Coepiscupus cl chorepiscopiis ttsti illins a,>\i iilciii
malc liycl iiO. Hdi.i. (uil, qui ntodo ('pisco|ii iii poiitilit i.t rtinclioiio vica-
1." Aitgiisii. Uabanus poom. 31. Id.
1-
rius cst, ct viili;o suffraijinwus (iiciltir. .\lib:ilcs co
De eo uicuiiiiil Uabaiius pucm. oi lij, 119,
<"
, leinporc illiiil niitiiiis itt plttiiititttn obiisso (Io« cl Hio-
1"., i:.'). 113, cic. 1d. werus iu si lioliis ad (luo(l>'ciiiitiitt pocitia U:il :iiii ,
- i". M:iii. Ual.anus p«Riu. 100, i 10, liO. b. cxoinplu S. \Vij;bcrti cl .Mbitiiti Frilcsl.iriiiisittiii.
• •Jn Marlii. Ualiainis pociii. 3i. In. .\Iii stiiil supra cucpiscopi
,
qtii oidom an bicpiscopo
f ii) Jantiarii. Uabanus (juciu. o3, 115. 130, 143. substint. Uoi 1

• 21 Scplciiil). Ib. " Hiiic palol Iios versus non nisi .seqiicii!ibiis .in-
l>
21) Jan. lu. iiis raclus, pu.sl ac((>plas sain li AiMpili reliijiii;is. In.

, Varii SS. Victores

' iu solo Januario duoilccim :
I' liic circa annuni Cluisli 82!» atnilcrat F;^iii-
fclcbrantur furie hic socius est S. Zcnonis , dc (juu
;
D li;irdu Saligciisladitim rtliquias SS. rroli ct liyt-
iiifra n. il. Liiius»|uc naialis osl 2t) Aprilis. De eo ciuUii. in.
U.iti.iitus p(x.'m. 73, iil. lu. 'I Ailco jam invalucranl co tcnijiorc, imo in iiiorcin
rcdioraiit baciaruiii
iimnl nalioiics i!e r«'lti|iiiaru'ii
t 23 Noveiub. 1d. ,

k qtiibus .Vugiisliiiiis il (iicgorius .M t^iiiis conqiicniii-

i3 J Ii,.
ttir. Sic niiiiirmn alloris eral faiiic. a;iri, ;illoris rrli-
' io .M iiius p<x>m. 33, 61. Id.
qiiiaruin. Fuit «jiti «jiion lain l,i.i> liiiini s.i:uli Aii-
" ii^us epilapliiuiu v rip»it Rabanus. ts luiiii vidc'
lur u :
' " ': '
: '
i>isd-
giislini docloris ciiiium 'i//,-r,is iirijiili <•/ tnlfiito nuri
roui)iat.i\il n rcrriili' Wiililnn iiiiiii;iclio Malnics-
,

I'''"' , lla- b!incit.-.i. Logc (Jniborti ablialis iNo\ gcniciisis lili. i

li.iSio .» ,;. 1 tic < II' ..^
,
l)c pi^norilius s:«uclurtiiii, r;ip. 3, {^3. .M\n.
l"p-""^ - :i'llS Cl l(,l . .i...i;...ui- ' Kjiis uiciuiiiil Ualianus jirwm. I-2I. Ii7. itoi i..
dis, .. Puuci relcrt iiotaic apuil alios lcgi bo« Aliis Savuiii
» .S//«fi<j , ;ii| llii\iiiiii. KJms pi^suii
lor*;.,,., ''Idumch)! UMU CUCIliiCO- anlKj li u.cniiiicrniil. In.
pus cl ch lut cii I
|,ro u»iiip:i-
,; '
Vlll.MKll. lo.
''•"»'k*'i laio cliaui sulFr.i-
'
'i-i iioii •
13 S«>pi. Uabanns |MN'in, 31. IdO, lil, i',i. |n.
^;-""""' '. . •( I).' UcgiiibaMu itciuiii >
I t 0>
UMbaiiiis jM>i>m. Ili. Iii.
l:il>.
iurrj num. 17. .Mte. » \i .Miii. Ual>aiiits jio.iii. I^h. |u.
 ,,

ni Al) (»l'i:ilA 1! IIAUAM MALIll S2

Acliillci oitba ttcXilfciiii ,
baiioti aiiliMii " Tiirtiititii A «laiicliini, aiitc rclii|iiijk kuiicli iiiariyrii» jxMiiil, ct
oss;i, cl s.iiirti '' St.Ktci ili' (•iiiiTlliii-. ri.tjjoriH iii:ui- csiilcl;! hiinlt! vis|M'rlin:i c;i.'icri» a:l hua rcfjrcMik,
iii;iiii piirlciii cl o.ssa ilcccm. IIjl' vcro iiiiiw;rs:i li;c(: i|is:i cum |>iicro |>criioclavit. Maiic at;U'»i faclo
vciicratiilitnr Hiificopta iti arcam, r|iiaiii sii|ir.i siil) sulilatiim ailliuc, bicut fucrat, dclnlcm iloiiiiim r<!-
(IiioImis clicruhiii positani -ii\iniiiH, sti|iplici (Jfvotio- porlaiis, in lcclulum poitiiit ; tcllaMum(|uc buum,
iic colioravit. iit piicro paiK^m ilarct, iiitravit. A quo cuiu TuiHsel
1H. Igiltir (liiiii li;cc a^-.-tciiliir, Aililo prcshylcr c;.Mcssa, liliiini suum, ipicin clauiluiii in lccto rcli-
.'ilthalis ,
(piciii Kiipra ad Alaliiiigiiiii (picmdampo (piit, ciiiii aliis cjiisilcm lo(.i pucrih in plal(.'a lu-
siiscipiciidis alicnjiis sancli o.ssilius Ilaliain inissiitii dcnlcm rcporit, ila sanum, ut ncc bignuni aliipuxl
<
liiissc rclulimiih, corpiis hcati Vcnanlii marlyris iii iii co pristinu; del»ilit;ili8 rcinancrcl. In quo liipiido
Ifrrilorio Ariiiiinciisis tirliis iiivciiHiin snsliilit, cl in oacinlitiir (|uod sii(lVa;ranliIjii» incritis bancli Vc-
Kninciam rcdirc (cslinavil. Ac priiiio (piiilcm propii-r naiilii pucr illc banatus sit, |M.'r virtiit4:in cjiis ipii
mctiiin incolanim illud occiiltc fcrcLiat ; dcinJc vcro ct niium reguli cl piii;rum cciilurionis vcrt>o cura-
post(piainAlpi(inijii;i;:ilransiit, ct in rin(.>sl<:ijoarioniiii \il, ct in omni loco pr.-cscnlia su:e majcblati» qiiu;-
pci vciiil, j;itn sociirior cHcctiis, lcn;lio impoiiliini ciinipic volnrril facillimo \H)tc^l elTicere , Jcsiis
conlliicntibus niidiipic popiiloruiii luibis, el cxiclsa H Chrislus S.dvalor noster. qui cst supcr omnia Deiis
Dcuin vo(.c laiidanlihus, dciulit in ccllam, qux* vo- hcncdictiis iii sicciila. Amcn. IIx-c quidciii duo mi-
calur d Snolciihiis, silam iii rcgioiic Sualavcldoni <°,
r cula (|u:c modo rctiili, ab cis qui pntscntes cranf,
ct ad auslraleni plagain allaris ccclesi;c in feiclro ei ea se vidisse tcslali sunt, didici ; cartera vero
sicnl allaluin erat, honorificc jiosuit. Erat autein co q"i;c scriptunis suiii, ipse coram positus vidi, quia
toniporc prxpositus ccllsc illius ex fratrihus nostris ,
(X cii qtii a^l pcr"crendos sacros cincrcs missi fuo
iioinine Sanlharalus; qui staliin misso nunlio oni- rant uniis ciani.
ncni rei gcsla; ordinem maiidavit ahhati, rogans sihi 20. Igitur cuni venissemus ad locum quem Su^
rciniiitiari utrum sanctas illas rcliquias iii co loco lenhus vocari siipia diximus, parati.s cclcrii'T om-
uhi tunc crani pcrmanero voluisscl, an sihi ad mo- nihus quac ad devcctionem snnctarum reliqniarum
iiaslcrium Iransfcrri. Omiies cnim populi regionis necessaria videbanlur, prima lucc posl coinpletum
illius id pelchant , idque summis volis oplahani, ul inaliitimim officium, celebralis ex morc roissnrum
corpiis sancti martyris ihi haheie mererentur, cujus solemniis , cuin ingenti luctu ac mcKrore eorum
opem in diversis infirmitalum sanitatihus quolidic qui ibidem erant rcmansuri , saiiclum illum tlie-
Ahbas veio cum audisset mox de
sentiehant. , suis sauruin sustulimus, atque itcr ingressi porlare cm-
duos monachos prcsbyteros misit ad praJictum fra- C pimus. Erat eiiim coelum grave nubihus ohsciiris
trom, praecipiens eis quanla potuissent celeritale simis , et quac cito in ingentera pluviam resolvi
sanctas illas reliquias sibi afferrent. Erat enim jam po.ssent, nisi id virtus divina fieri probiberet. Nam
ttinc per omiies pene rogiones illas celehre iiomcii tola nocte illa siiK- iiitennissiono pbiehat ; ita ut
.sancli Venaiitii propter virtutes et miracula, qua; nobis ilcr illiid ea die inchoari posse miniine vi-
rhiislus Dominus el rex martyrum per eum facere deretur. Scd superna gratia per inerila sancti sui
dignalus De qiiibus
est. qua; facta sunt in eodem lo- id quod limebatur longe aliler esse focit. Nam ut
00, prinsqnam venirenl qui ab ahhate missi fiicrant, pergere coepimus, mox dissipatls niibibus, cceli sc-
paucis arbilror osse perstringenda. renilas vcnit, ct por viam luti parura inventum est.
19. Nam cum auhuc ferclrum cum sacris ossibus Kivi quoque, qiii in tain magna el jiigi pluvia, ut
juxla allare esset positum, quaedam femina de ipso on iiocte eral, crescere solebant pcne nihil cre-
,

pago, quae anlc sex aniios oculorum himen ami- visse reperli rergenlos aulcm per singiil;is
sitiit.

serat, rogavit sc ilbic adduci, credens sihi per me- villas, obviis popidonim tnrbis excipieb;smur, qui
vita el orationes sancti Venanlii Dominum propi- nos in dicenJis laudibus divinis, ct in sacro oneie
li ii. Cumque porducta esset , et ahte feretrum ferendo non scgidter adjuvaliant, donec vcnirenv.is
prnslraia suppricilcr oiasset, visum recepit. Posl I> ;„ ,pp„^ fjyj vocatur Holzkircha f, situm in Ala-
bsec aitera mulier lilium suum sexennem, ex utero mannia ; ubi congtegala raaxima multiludine p.o-

" Hiijus necdum in uUis fastis natalem reperi- BoUand., Sualavel domtnornm. M.vb.
e Browero —
mns. Id. Sualeveldoni, iii Vila sancine Sola>, pagus vel domus

b Slaclei
28 Scptenib. In. Sualva ; in diplomate Lndovici Pii Sualefeldl paqus
Episcopus fuil bic S. Venuntius mariyr. Divei-
"=
jiixta fluvium Altmule, cui eliam aijacenl Eystadiiim
sus ab eo nocopiscopus, qui Camerini colitur 18 iMaii, et Papenbeimium, a quo non procul distat nionasto-
martyrio istic coroiialus. Id. riiim HaiJenhcimenso, io quo obiil S. Walburgis in
Id est Soii sou Solonis monacbi. Mad.
'^
Solen- — pago etiam Sualofeldico. Doll.
/io^' maigini ascriptum, et cella S. Solre vulgo d.ci- f
Munasierii nomon. sili iiilor Moenum otTuberam,
tur. Silum id nionaslcrium in Kistatensi diceccsi in hodierno comilatu Werlhaimonsi, ad fliivium Ah-
apud rivum Alfmonam a S. Sob Solo sive Siia- , , , slade quod Fuldensi monaslerio subjecit Carolus
,

lone fundatore, qui lU Decemb. colitur Fuldensi ; Magnus, in cujas litteris monasterium Hollzkirirha
monasterio subjectum cui postliminio, cii.m exem- : seti Sixti a Troamio principe sedificatum
sancli ,

pum esset, B. Rabanus impelrato Ludovici Pii di- difitur,apud Browerum in lib. ii Aiitiquiiatum Ful-
ploniate vecuperavit. Vi!e Browenim, 1. u Aiitiq.
, (inisium cap. 5. Mab. Variis versibus illud illu-
,
—
ruld., c. 13. BoLL. si.iavii B Rabaniis. Boll.
 . ,

S3 PKOLKliOMt.W. S4-

luiscui sesus el xUlis cuui itigeuli Lvlilta susccpti A ii> it''*>iiJ nubilib, auiiilo qaod pcr ro^nuimu il!.i!>i

«muiis. Erut autoiu ibi orjturiuiu uou gramle, quuJ wiKli Dci reliqui;L' voliorontur (eral eimii in \ia .1 I

iiitmre ac frrclruiu iiiferre volonlrs, pne inullilu- aliuui qu*-iii>lani lorum ire vuleiis ) , n*liolo qiio
i!'!!!' turtijniiii qnT pr.i-ih:iiit rl qii;f so<|uol)aiiliir, tendohat ilinoro, ohxiaiii n<)I>is prnp^Tavil, lilrtluii-
I Miiiiiie |Hiluiniiis ; ar |»r linc suli (li\o, iu loto qiio suain aiiroatn, qiiain liiigua I r.iitroniiu spun^iii
e !itiore allari erciio, ac rerelro juxla illiul |Mwilo. MK-anl, iii ipso Iraiisilu penlidit. Qu:iui cuiii iliu

rursus missaniin soleinuia relehravinius : ubi iiiter cuiii otiiiii coniitatu siio ,
qiii erat iri.i iiio:ticus

.
'
Firainluin iln:i' mull«Me«. spiritituis iiniuundis ol»- qu;pivrot, ot luitiiini' roperitol, otophin jior rar-

^.u \e\ari civperunt, el inox por virliileiii C.hrisii pehal, (licens : Sj Doiniiio iiostru Josii C.hnslo pl.i-

.ic inorita sancii Yonanlii, fugatis d;enionihns, iii- cet, riijtis sancli faniiili roliqiiiis supplox occiirri,
l«'gorrini:im nientis et corporis ineruerunl rceiixTO litittla i|iiaiii ponliili facilo esl ul a i|ttoli' ot invonta

va;:itale!n. iiiilti rosliliialnr. Vcnil orgo, ot a lor:il(s roliqitiis,

il. Eiplela «utem iniss.iniin cololraliiuie, ciini olilatisquo iiiiiiiorihus ciitti rotlirot, oc( iirril oi qiii-

|M)t>iiliis aJ sua roverlissot , oraioriuui qiioil vici-' datii hoiiio igiiolus, eannleni liliiilaiii pr e sc fcreiis
iiiiii* eral, sanrios cincres iiitiiliinits, ar foretruin in inaiiii : (piaiii cuin illa suaiu foiv dixiSfOt : Ue-
poiir alture posuinius; ordinatis qui ibi cxcubias B ei|ie, inqiiit, qtiia por oraliuncs s.iiicli, ciijiis roli-

(lito«-r*ul, atqiio iliviiiis latiilihits dicondis (iponiiti ipiias V(>nerala os, nulJila est lii>i. .Vt<|no ila iiiuli<-r

(lareiit, ipsi nus iii hospitiuin rocopimus. Iii ipsa acco|ilu quuJ suuni crat, ilinore suu por;^oli;il, laii-

a>ilen nocle , cum ad nocluriias vi{;ilias diviii;o dans et bciioJico::s Dcuin.

l.ititle> ilicercntur, qurrdam miilior iiinla, per nicrita ii. .\liora auleiii ilie colebr,.tis priiiiu iii.uio luis-

sancli inartyris , soluto lingu.e vinnilo . lo(piolaiti suruiu solomniis , cum sanclis ciuoribus ilcr in-

rooepil. Nic mitlto posl altora mulior sjiiritti im- gressi, vonitnus iii locuiii qui vocatiir II.t-.s:iidill ,

iitiitid) pusscssa, ct brachitim liahous ari liim, prr in qito moiiastiTium osl nioiiadioriini, <p:i o^icsm
oration.-s sancti marlyris ejoclo daMuonio ita pcr- cuni cruci us ol capsis sanclorum roliipiias cunli-
fiTte rorpore ct mente saiiala esi, ul die rrasliiia nenlihus, Jivinas laudos coiiciii<>iiles, ox iila [/ve^.,

ftTolrniii «um e;otcris ipsa portarel. Mano aiiloiti aliaj p:irle nuiiiinis " aJvoiitiiiu iiustniiii oxspcci.'
l.ictu < iiui missirum solomnia a^'oronlur, qu:oilani baiil. Nus vcru cuni \oi:issouiiis aJ poiilotii iLiuii

iiiiilier. ipia: Irihus sciiiis unnis r.oca fiicral, vi- nis, proplor inullituJiiioiu ipuo ab .\la:;i.iniiia iiiilii^-

buni re«i*pit. El alteni , doxlram maiitim habons ruin veiierat ol jain roJire voli-bat ul or.indi locuiu
liebilem, ]KT morila sancll consecula cst iiilegram halierot ,
parititipor constitinuis. lu (pio loco cv
'j •>i'i-nli< ri><<iMiii< illiie iirin iiiii i'ui'^ iiiiiiuli
6:Miilalei I. ^' accolis ro^iouis iHius noii iiiii
iiiiniina lars popiili |>

ti. C ui aiileiu inJe proraovore parasscmus, ei Jivorso itoliis uccurrit, inlor ipios roiiiiiia qiuoJaiu
iii ipso p.ufectionis nostr.c arliculu solemnilcr a vollus lanx fcrens, cum aJ rcrelrum iiiiuius ohla-
s.irerdotc diccroiur oratio , nnus cx clcricis qui lura extoiKlorel , laiia qiiaui lonebal , \eiul fuuiiis
iiobiscum eranl, nominc Olhcri, ciii suscipii*ndorum ovanuit. Quod ciim viJissct illa, pavciis :ic Iromciis
iiHiiioniin <j KP a ; '
' 'Torebanltir ciira cominissa cu-pil quiorore prosliyloriim, ciii p>'cca;uruni suo-
f'ji*rat ,
partcui '^ iiu ailul.o pocuiiia* furulus ruin «oiifossioiiom darcl, cunsiiiuniqiu: s:i;u satulis

(.4/., fraudans], •ubito cecidit, ct in consperlu lo- ai-ciperot. !iit<>riogala autoni si lana i\ux Jc uia
lius multitu.linis, qtuc iunumerabilis uiidL|Uo ron- nibus ejus evaiinil esset furliva, ruuicssa esl nuu
nuxorat, spiritui Iraditiis iininuii lo, voxari ca*pil a se fiirutam, seJ a qiiaJain soi ia siia sihi tui.ssi:

c! roiisqne a da:iuoiiio possossus csl, doiiec a cir- doiiul;uii. Cuiiiipie ros Jili^enli iii<iitisiliouo vo^ti-

ruiiulantibus all.ita p«>ctiiiia, quain iii zona abscun- g.iretur, invciitiiin esl qnoJ ovis a ipia vcllu.t illiid

doral, per nicrila et orationes saii« ti Doi inartTris sumptuin cral, propriu possessori crut fraitdo suli-

t.iiii perffCli* curalus cst, ut ab eodoni loco inco* liila. Ibi qiiiJoiu turlia ill:i, qu:c nos, ul iliviimis,
Itiiiiis cuin luuilc Dei ac publi<-a sceloris sui con- ah .Mam.tnnia prosooiiia est, aJura is alipie osi ulatis

fossiuiic forelruin coinil;iretur, donec loro suo sancLi.*

D sacris reliqiiiis, Joniuni levorsa est. Monai lii voio
roliquix coiiderenlur. N'e<|ue eniin prius aliqtiiJ qiii nos in altera iluuiinis ripa oppi-riehanlur, cl aliu
Injuscemodi insani;e ab infantia iisque aJ tcnipus niullitudo qiia; nolis ihi occurril, comilali suiit nos

iliud in eo auililuin aut visuni esl : se I ncc (misIi'», riiin (liviiiis lauJihns iisqiie aJ eiiiii locitm, iii i|iiu

ipiiniliu vixit, |>ulest.:s iii cuni ilala i-sl iiiiinico. simili mnJo ab aliis orcnrronlibiis oxi ipioliaintii :

\,(A\iy inde profecti veiiiinus iiMillain qiia; vocatur qii;e tuiic siinilitcr, ul prior, facta orationo, aJ siia
Truthnittnliga, ubi juxla s;irros cineres iii errlesia r versa est. Iloc inoJo per singulos Jios a niane
positos, qiiaitior •

in ipsa iioctc ab iminun- tisqui,' aJ vespcram coiuit:iuli'.ius nos, oi Kijrie cleuon

dis spiritil>us hb> 1. i.< ^.,A. rauluntibus populoriim Itirhis, riiiii ingoiili gauJiu
'iS. Ncc pnolerciinJiim arbilror essc miracuiuni graiLobainur.
qiiod nicrilo huic sanclo Dci ascrihitur. Anlc eniin i.'). r.uin aul<*ni nppropiiKpiassoiniis vilLc, q<i;e

quara a<l pr:cJiclaiu villaiu vontuin csbol, qiuedam voculiir Hani:iluiiburg ^, sila snpor nuvinin noininc
• M<rni scllicol, a I qii«'in siliiiii istiiJ iitoiia.lrrium. '•
Hi)ili«* .\iurlhurij op|iiilnin :i<l S:il;ini. M,\b. — Aliis,
Mab. HtimcUnirg , nuluin Ii«m imi i>|ipii|iini , ciijiis ii>is
 . , , ,

58 Al) 01'I.UA U. ItAlJA.M MAl M r.(»

l:ir^il:ili: Pi|i|*iiii regih l''iunuiriihi, |)jrliiiiiit saiicli n |ti)ila\il.

lioiiirarii iiiarlyriH, bolciiiiii doiiatiimu colLla c»!, tl. NuH vero coinplcli» inalniiiioruiii budihjii
occiirnriinl iioiiis niiii »<'i(:is »:l rruciljii.s rralrc» iiiintariiin(|uc holcinnii» riUt itcradih, cuni iKipuIi»
iioslii ,
qni li:iliil;iiil in ccllo, i|ii:i: oli lioc quod altco diviiia» laudck conrincnliltuit i: i
'
> i
.-
i|iioii>l:iiii i-sl li:ilii!al:i ,
I^tii^nlli " vocaliir, i-l ciiiii iiiiiMrniu» ad conH|M'cluin ii.n ,

t'is iiigciiH iiiiilliliiilo viruiiiin :ic iiiiiliertim CK di- iiitsltT, qiii nuk pridic pr.iccshii ad ordinundain hiih-

icrbis lo<:iH iin<li(|iir ciiiilliiciiliiiiii. Iiilcr i|uoh cral c.|il:uncin itancUiruiii rcliijuiaruni, obviain vcuil , ct
claiiiliis (|iiiil:iiii itc ipsa vill.i, (|iiain Kiipra iioiniiiavi. cuin co oiunis inulti:ii<l(t rratiuin i. . -

(|iii proptrr criiris ac pcilis iiiiins iiiiljccilliliitcni^' plis qiioh vcl a;tas vcl inlirinita!» cxi! i
:, .
,

(Iiiobus sc bacnlis :id inccdeiiiliiin Kuslcntaliat. 1h, crucibus cl ccrci« , portanlcii in loculis ossa ix-alo-
iiim iioiiis patiluluiii consi.^ttcnlibus populus qni uc- rum niarlyrum frbani ct Quirini ,
qiia; dc rtoiiia

ciirril s.icras icliqtiias ailorarct, iii coiispcctu iiiuU iiiipcr allata siipra iiicnioravi. Krat cliani cuni cio .1

tittiiliiiis pcr iii('iit:i sain ti inariyii^ I.1111 pcrlccte Hc(;iiilt:ilJus cborcpi.scopus , ct i:iriiiila boniiiiijiii

ciiraiiis <>st, iit iiltra iii :>iiiliiilanilo baculitruni ad- inulliluilo, qiii propler lilanias m:ijore5, qua; tniic

iiiiniculo iiUM ugercl. B I libus <^

Maii mcnsiK, de diversis lucis ad moi.asic-

26. Cum mitiMn pcvgcntibus nobis ct Hacrnni onus

liiini convcnerant. Ciimquc supplicilcr adoras-tcitt

fcrciilibiis vcnluni cssel ad iliiviiiin, invoniiniis ab-

cum suinma vcncrationc, susccpluni corpui» saiidi

l;:ilcin noslrniii ciiin saionlolibiis ac moiiacbis ct Vcnantii iiiartyris ccclcsiam 'i

sancli Joaiinis lJa;.ii-

iiiagna niiiltiliiilinc bomiiiuni, iii allcra ripa lliiiiiinis

st:c, qux dislat (ut prxfalus sum) a noDasteiio

adveiitum noslrum exspectantem. Erat qiiidem ibi

qiiasi stadiis novcin, cum hymnis el laudibus in'ii-

trsnsitui noslro navis parafa, scd iion in apto loco leriiiit. Qiiod RcginbalJus cborcpiscopns facta ora-
lione in absi la ccclcsiu; ad oricnU^in altaris in arca
ad lcrnini subdiicla-, idcirco praeceptuin cst naiitis

cani nobis oLviam ducerenl, qiii loiige sursiim ab

saxea recondidit , cineresque sanctorum inarlyrnm
iit

venimus. Urbani et Quirini pariter deposiiit, singnlos seorsiiin

eo loco ad litlus Illis vero fesliiiantibus ul
in singulis locnlis inclusos : iibi , orationibus eoriim
jussa explcreiit, cuni funem solvissent, ct in navetn
(lescendcrc parasscnl, subilo e maiiibus coruni lapsa
fldclilcr Deum dcprecantibus, benericia « praeslanti^r

in amnein, vi quaJam invisibili contra impelum Uii-

tisque in pr:c.sentcm diem , ad laudem ct gloriaiii

iiiinis acla ferebalur, donec ad loeum quo sacrum

Domini nostri Jcsu Cbrisii ,
qiii cum Deo Patre el

onus susceptura cral Itttori applicita peivenit. Trans-

Spiritu sancto vivit el regnat Deus per omnia saecula
*-• s^culorum.
positis aulem rcliquiis, el in prato aiijaccnte mis.sa-

rum solemniis propler miilliuidinem sub dio celc- 28. Abbas vero desuper ligneura erexil xdificium,

bralis, ciim in oralorium quod in villa crat feretrum quod ex auro el argento decenter ornavii , scriptis

cum sacris ciiieribus ponereinus, mulier qusdam in circuitu metricis vcrsibus, geslac rei causam dccb-
iiervorum contraclione ita curvata , ut penitus ad
rantibns, hoc modo :

videndum coelum sc erigere non posset, cunctis qui Pi ;priirsorDomini, Christum qiii tinxerat undis ,
Haiic aiilam iiihabilat, sanctiGcatque domniii
aderant videnlibus, coram sancti Dci reliquiis ab in- Qualtiior bancque viri , Chrisii magnalia scrij.iis
conimoiio, quo jam per multos annos laborabat , in Qui jam {Al., lumj expressenint, etie colunl parilcr.
Sed honiines sancti valde, <>t sacro ordine clari ,
moiuento temporis virtule divina liberata est. Po- Non miniis exsuliant nobililaittque lonirn ,
slora die inde profecti, venimus in locum vocabulo Quos buc diversis duxil ex partibus orlii-;
Servorum Do;iiini slrcnuus actus amor.
Lililolvesl)ab [Lichtesbach], qui est in salsu Buconia,
Lrlianiini Roma, Ouirinum Siscia misii,
quatuor leucis distans a Vuldensi ^ coenobio : ubi Quos pie suscipiens cominet iste locus.
Insigiiis pra^snl sanclus Venaniius , aique
suscepli ab accolis silvae, quorum magna mulliludo De Arimino ^ veniens hic simiil ipse manet.
obviam venerat, cum in oratorio feretrum posuisse- Hos(A/., Hic) quoque susceptos Rat.ai.us sorle locavit
Sarcophago hoc digne, edidl et litulnm,
mus, quoeJam miilier paupercula filium suum sexen- jy Deposoens omoes teniplum qui ^essibiis intrant
ncni, a nalivitate surdam et mutuni, iii ulnis feiens, Ip.suni ut (Jonuneiideui rile Deo preoibus.

anle sancti reliquias posuit, ibique pernoctans, die 29. Posl hsec allatffi sHut ei reliquix saiictonim
J
an. Cbrisli 1540 afiJe orthodoxa defocisse obser- (sic vocat) secretario suo conccssum in graliam snn-
vat Browerus iu chronologia abl/atuui Fuldensium. cti Venaiitii apud Browerjm in Aiitiq. FuM.
, lege
BOLL. lib. in, cap. 15. Mab.
« S. Venantium hoc in loco miraculis mox claruisse
^ De hac Bar.gulfi cella Browerus dispulat , 1. iv,
tcstatur Ludovicus Pius imperalor in prajceplo tra-
in chronologia. 1d.
ditionis pra:dii UTCspruiigen B. Rabano donali, qund
^ Sic non raro fleclnnt Fuldeiise monaslorium ,
profert Browerus 1. in Aritiq. FuM. c. 15. In eo ,

quod Volda etiam Matiboeo Parisio et aliis nonnnllis dicunlur miracula facla longe lateque celeber-
«
dicitur. Mab. rima infirnii sanati, dremoniari liierati, pfsrrdvlioi
:

Adde celehrnbaulur, ant quid siinile. Eial autam

« curati, CKci illuininati; et ex omnimoda infirmiiale
aiiiuis Cbristi 85G, quo Pascba eral 9 Aprilis, Ascen- geiins liiiinanum salvatum. 1 BoLr
sio Cbrisl. 18 Maii, et primus Rogalionum dies Idibiis f
in editis Rahani iibris leaitur Alimbilo. mcndoaC.
Maii. BoLL. Mab.
t*
Ludovici Gcrmani;e rogis diploma, Rabano fi !cli
/
 N l'r.l)LLCO\iL.N.U 69
episcoporuin Curiiclii alijiic Callisli •, el sancloruin A ossa, (|iii lonniorc lK.'cii iiinK-ralori» ligalus po.Ios ail
uiarlyruui Agapili ^, Georgii ', Viiiceati ct Maxiuii*', cotla iniloniiliiruin cqiioruin.cl pcr car.Ictuni liaclusi,

Wiictaruiii quuiiuc virgiuuui , Ocilue ", Liijjfniu.' ', ciuisil spiriiuin. Aquil.c i' cliani atquc I'ri:.ciII.c , uii
Dtgiuc cl Liiicrila' ^, atipii' Co!uinl>aiix '. .\llulil .\cUis apiisloIiMuin tcstaiiuir , quomlain luiiiituiii
aulcin cas quiitaui clcricus Italicus , nouiiiic FcU\ , Tauli, sacrosanctas rcliquias dclulil ; dc q:iilius pcr
aiiuo ab iucanialioiie Doiniiii &38 [BolL, 837], die viaui, qi:a foi-cbantur, luagiiuiii alqiic iiiantlitfiiii

qiiiiito ukcusis .\prilis. coiitigit iniraciituni, >cro ctcuiin cruorc vi^a* sunl
50. Po8t ciijiis rciiiUiin. r. ''is dicLiis iiilcr- luaduissc, nain taiitus buinor sanguiiifi coloris dc
posiliii, TliiMiiurus ' fralcr 1 >'
, cujus bupra loculo iii qno ctMi.tilie rucraiit ilislillavil, iil \cslcs
tuenlio facia csl, cum quo.lau) socio suo Sabbatino, quoquc porlanliuin ii.ltccrct, inenlcsqce .spcctaiiliiiin

ab urbe Itoina profcclus Alaiuaiiniani vcuil : cl , rci novitatc pcrccllcicl.

•icut Juiuin proinis< ' '

'
xU, sancloruin rciiquias oi. Igiuir cuin vcnisM^iit, susccpit ccs Saiitliraliis
S«cuin dctulil, oosa > i saiicli Oi>ii°>i>> 'i qui in fratir iiusU-r , qucin ccliul.i'. Suolunis prupo.^tiuiiii
Siscia Punuuniaruai oppitlo quouilani cpisvupui cral, fuisse supra liixiinus (.Vdi/i. 18). Lt ailvcntuni iiui-
el tcniporibns Diuclciiaui iuipcratoris itub .\uiaiilio dcin oorutii ciiin cclcritatc nuiiliarc curavit abbali ;

li.lcr niutlas quas pio Cliristi noiuiiic pcr- B rdiquias vcro in loco qni \oc.itiir Ilull/liirclia lioiio-
! >iiHi'>s , ligata aJ culicin niuta in tbinien rificc coilocavit , saLbalo s;ini;lo l*ciil< custcs v Ka-

1 . ' '> c>4. Cuiuque iliutis^imo supcr undas ic.n,'as Junii 'i. CoDvcnit aulcin illuc niiilliUulu iin^ua
nalarcl, cuin specLiutibus loculus osl, iio suo torrc- viroruin ac nuilicrnm, iiilcr quos adilucla c.>l piiflla

rcnlur cKciupio, et vix oratione a Douiiiio, ul luer- qiUTdain duudcnnis, a nativitate cx*ca el bracliiis cru-
'

gerclur, " i. Cujus corpus invcntuiii, ct a lide- ribnsqiic coiitructa : qu;c pcr incrita cl oratiuncs in
libus bu: sc|HiItuin i^st priJio Monas Junii. ipsis \i;;iliis ct sanitntcin lucnibroruiii et usiini iccc-
Inrnrsio e anlein barI>aroMini in partcs fada Pan- pit oculoriiin. Iiidcposl dios duus vcl trcs [Ri)//.,dics
Dont;!'. |)opuius Cbrisiianus, accepto cor|H>ro l)eati octoj mulicr qiuedam cxca usum rcccpil, cl iioininis
Quiriui marlyris, Romnin fupt, et sacras rcli<iuias cujusdain a nalivitalc iiiuti ad lui|iiondum tiii^na rc-

via Appia, tcrlio milliario a!» IrLe, in eccic«.ia apo- stilula cst. Posl lia-c die lcrlia qiuodain iiiulior, (|ua;
stolorum Petri et Pauli , ubi aliquandiu jacuorunt tribus conlinuis aiiiiis niliil viJcus ,
por nicrila san-
•epelivii iu loco qui dicilur Calacumbas. clurum iumen recipore moruit. Lt soiiiicnii dic nilc-
31. Dotulit itcm ol roliipii.is Urbani papa' el con- rius mulicris manus contracla, pristiua: lostiliila cst
saiiitali.
fossoris k, cnjos doctrina ino tempon* niiilii coronati
r
^
siiiil martyrio; ossa qnoqiic sanct;o Cfcilia' virginis, 53. Igilur duin laiia ajiud rcrnjuias sanclonim di-
qiuo spoiisum suum fratrcmquo ojiisClirislo liicrata, \iuilus agorciilur, venorunl ([iii ab alibale niissi fi;c-

ninrtyros fecit ; et ipsa deindo martyri/.ala, igiieni ruiit, ox muiuuliis nostris prcsbyieri trcs, quuruin
qaidem superans, sed forro occisa sub .\bnacbio L'r- uniis \ocabaUir Mcgingoz, altor Ocdollns dicciialiir,
bis prrfoclo; necnon el ossa sanclormn Tibnrtii ct tertius aulcin Tboolliiiiariis eral . idcm cujus fcci

Vjioriani ' atqnc Maxiini, qnornm prinii qiiidom sub mcr.lionem (.Vnm. 15) iu translatiuno rcliipiiarum

pntdicio .Mmacliio Irbis prxfecto, ftistiLiis c»si el bcali nuirlyiis .\lcxandri. Qui sccuiiiluiii manilaluiii
gladio sunt percussi , ultimus Tero tandiu pinmbalis quod liaLobaiit, acccpiis sanclnriim ossilius (piio al-

verbcratos esl, donec redilorot spiritiim. .\ltiilil quo- lala fuoraiit, cuin iionorc el rcvcrcnlia ferre ca'po-
'
1 snnctonim Agapiti. Januarii cl Magni. dia- runt. Coniilata osl aiilcm cos inulliuido majiiin viru-
1 bcnti Sixtipapie, qui cum eo suli 00010™ nim ac niulicruni psallonlium, ct diviiias budos j/i,r'A-

1 snnt,siciit in gestis pontincalibiis b>gitiir. tniabiinda vocc cancnliiim. De pagis qiioqiic ct dc

Zf^nonis • qnoque diaconi el Hippolyli " martyris villis cortatim populi connuxcrunt.adilucenlcs sccuiii

• .Mi.is li" ' 'iium rcliqiiias iiiennio anto liaribis in llisloria trnnslationis rcliqniarnin SS. Mar-
atUilfnit Sa! ,-VA II. 17. iJOLL. iy cctiiiii ot Pelri, cjus<pio nvariliain ciilpal. Ii>.
> ^
iiiis ct .Magiius iiifra diciinltir j Aliipui iiujus S. Quirini attulerat liiciinio aiilc
diai ^
'» qMibiis Vincfnrnis ctiain so-
^
.
iilfin S:ibl)atiiius. Ii).

ul snpra n. l.'i, uLi Dcus dona

cius fuit. Cotnntnr cum S. Sixtn B Augnsti. Agit Ra- 'i
Imo mnrtyris,
baDDs de S. Vincenlio pocm. liO. In. aUquas rcliquias dodil. Hoi.u.
liujiis
* Rabano )>im>iu. 51 \i lctur iulclligi uiagnus Gcor- ' Ciitunlur li Aprilis. Rabanus pucni. 52, I2G,
gius, qi ir. Id. 151. lo.
* Aii - "1 Siib Valerinno imp. Rnbanns fior^n. Ii7. In.
"-
i ii ol Vaiorinni, qui?tus in'ra
jiingilur n Varii Zcnoiifs ailunlur. Ilujus diacoui necdum
r Id.
ii Noxemb. Rabanus pocinat. lii, 151, 155, natalfiii rfpfiiiuus. In.
" 17 Aiigiisii p.issus siib V;iIfriano, iion Dfcio. Agil
1 15. In.
' / :ii». Ralianiis |x»i-ni. III Rabaniis pocin. ll>, IS, |-21. In.
* bc \irpiiifs ot ii);irl\i M. In. P 8 Jiilii. R.ibaiius |)Ufiii. l'i*i. Ii>.
—
'
1

''
^ Uujus natjlcin nccilum rcpcrimus. .\n !». Co- <\ Ridl., hiilendis Junii. M\k. '^, v fi'fi/.

luinlix, scu Cordubcnsis, sivo Sonoiiciisis, quariiui Jnnii pcrpcraiii. .Naiii aiino cilalu S ni 1'fiilf-

illu liSfplonib b:i'c 51 nfcciiib. colilur; :in pnliiis .

rosten inciilil in i Junii. Ip<ti8 cr<j?o Knlcndis Junii
l*:ri! lilit sal)bal<tiii l'f iilccoslfs. IJoLl..
' / '/w s,Tpf nominatKgin- ' Korlc liderttl. Ii>.
 , ,

K9 AI) Ol'K»A U. IIAUAM MAIUI ^'^

HpiiililMi', iftiiiiiiini;, kWsiOs, n div.r^i'» inniiiiila- A vitmj in ;illcTa ripa nuiitiiiii» lurba rion inolica, ail-

crc.lnil<;i» |M-r riicril.t <l ora vciiImiii noslniiii oin-iieiiH. Nobi» aul<-iii curn »acrif
liiiii Ki-ii(Mil)Us alllK los ;

»anitalciii. mnib.i» navM» amfiidcnlilmii, cccc ancilla (juaidain

lioiics hanrionmi (lcsidiTalaiii recipon.'
noininc Malliilda: al>l):iliH»:p monar.lcrii illius noininii Liob-
liilcr (iiios addiicla csl iiiulicr d.iMiioiiiaca , ,

lliiotliiiwi. Krat (•iiiiii " dc |ioti'sl;ilc saiKli Kilimi sniiid, nioilio ( ontracta vcHikIo, cl linnio ila acrlini»,

iiiarlyris, lialiilaiis iii villi (|ii;i' voi :iliir Aschali. Mox nl ad vidciidiiin c<rliim n<'(|iia(|iiani w cri^^crc va!«i-

|>(i vcnil ail (•oiispccliim lociili (|iio haiiclo- rct, vcriit rcplanh |w.'dil)Uh, nianil>UK wrantinctis " in-
iniliir iit

niiii rcruiuiaj ferchanliir, arrcpta ah iiiiimiiKlo spiritii nixlH ; cumipic navcni vellcl aM-endcrc ,
ncc jiohs*;!

p<T Krati.im umis cx nostris fratiilius, Go7.iniin<lns nornin(? cle-

(liii miilliiin(|iic lon|iiclt:iliir, (loiicc !)< i ,

iii consp<u;lii iiiiilliliirliiiis l:iiii pciT.-clc ciiiala cst. iit valim posnit iii iiavrin : transpositin anUrin nolii» cl

(lciiKcps iiicoliiiiiis ct s:iii:c iiiciiiis in Dci laiidilius in liitiiH allcnim cum sacris ossifius cKCPftM», »•»"»

pcrscvcrarcl, qu:« prius frcipicntcr liiijiisiiiorli iiicoin- mirum iii iiKKlnm pcr virlutcm Dci (!l mcrila i»ancti>-

iiiodo lahor.ire solclial. riirn rmilior ita ciirala cst, ut k\m nijuspiam a.tjulo-

catcnus
„,
:^i.
,, .,
IIoc (lUKlcm u<-'sliim csl sexla fcria XIV Kalen-
. . c VI rio '"«
sc critrcict, ac
i'"->'
.
„. i .
Rcammclis,
.•
•
(niil)us
i
.
iiini-

.
' .,, , .. . t.lialiir,
< "
summitritcm fcrclri tangcrct. Slaftal eliain
(lai iiiii AiiKusl;iniiii. Al»l<as vcro cm'c:i lionorcm saii- <
,
. .

^ adhuc inmimcrahilis mullitudo promiscui B«xus et

„ ,. , , it
clonim iiia^-iiaiii L'crciis soilicitudiiiciii
,

, iiic cl (iiios- l> „ „ . .

,.,,.,
. .

•
aelatis eral l.(j-
cx ulraquc parte fluminis, inU;r (juos
f 1
qiiosdain fralribus] ohviam
, I . 1
(lain cx fialrihus [A/.,
giiiolliis qni.iam prcsliylcr llumbcrti I V. num. ^S)
iiiisit, pnccipiciis iil ossa s:jiCiOnim niartyrum Ja-
cpiscopi, qni as(;ciiso editiorc loco mnlicrcin sanaiii
iiuarii cl Magiii (liiiiillcrcnliir iii inonaslcriolo, qiiod
po[>ulis in divina laudeclamantihuscstcndit, nt g<slo
vocatur Ilollzkircha, situm iii proviiuia Waldsazi ;

iniraculo raulti testes, miilli etiam Dci ficrenl l.ni-

cictcroniiu vcro saiicloruiii nliiiuiicaii sc duccrcnlur.
daUircs. SeJ cl domina illiiis atlcsUilj cst ex niiillis
Occuriimus aulem eis in villa qu^e dicilur Biscofes-
aniiis co niorbo contracUun illam ct inutileni efl";-
hcim ^ : uhi iii Dci laudil^ns piTiioctanlcs el cxculiias
ctaiii, usqne ad id tcmporis [KTseverass^ ,
quo p«;r
ducenlos, alicra dio, qii.c cnil Domiiiica, ad Ilolzki-
Dei gratiam el sanctorum ejus ab ejusinodi incorn-
nihaiii ciiiu sanclis rcliqniis pcrvenimus; posiloquc
modo lihcrata esl.
in ccclcsia ju.vla allare fcrclro, cum sacra inissaruin
57. liiJc profccti cum di\ino adjuUirio die Uiitia,
solemnia celebrarenlur, inulier qusedani a dsunioiiio
hoc est viii Kalend. Angusli, ad monasUTinm pervi;-
ciirala est. Nam ciim miscrahililer in conspectu po-
nimus. Egressi auteni fratres cum crucibus atque
puli cruciaretur, niiisca nigerriina cl mira? magiiilu-
cereis occurrerunl nobis in clivo moiitis qui vocalur
dinis ab ore ejus visa est avolare , post cujus cgrcs-
C Hurodleicliesberg. Tuiba autem noii modica ex ac-
suin rcccpta mentis sanitulc cnrata est.
colis eremi, partim quidein nobiscum, partim vero
35. Sequciili autem die, rellctisibi, ut praeceplum illuc confliixerat. Substiliinus pau-
obviam veniens,
crat,os-<ibiis saiictorum marlyrum Jaiiuarii et Magni,
hilum, nt convenicntibiis spatium darctur orandi ; el
atqwe in loculo, sicul allala fueranl, pone altarc ve- qu* erat ab aniiis decem eteo
ecce mulicr qu;edam,
neiabililer positis, cum cctcris sancloium reliquiis
Cumque perlata a por-
amplius clinica, poriabatur.
profecti sunius, prosequcntibus nos fratribus et ma- ferctruin letigissel, continuo recepta om-
tantibus
gna multiludiiie hominum rogioiiis illius. Undique
nium saiiitale membrorum, gaudensetlaudansDeum,
eiiam ducebaiiliir infirmi ct variis passionibus affe-
remeavil ad propria. Fratres vero sustcptas sanclo-
cti : inter quos pucUa quxdain , iiomine Sclina, iu
rum icliquias cum hymnis et laudibus in ecclesiam
ipso ilinere quo gradiebaniur, arrepta a dxmonio
heali Boiiifacii martyris iiilulerunt ,
positasque cura
cucurrit , el morsw feretrum apprehendens niox ,
lociilo , sicul allatae fuerar.t, juxla altare beatorum
san;c inentis cffecia est , acceploque sanctae crii-
apostolorura, die noctuque congrua vencratione fic-
cis vexillo, gaudeiis et laudans Dcuni, sancloium re-
quenlabant.
liquias praecedebal.
38. His ila gestis, cum dies aliquanli transissent
36. Cumque venissemiis ad McKnum fluvium, san- D vir vencrabilisRabanns abbas Humbertum e Wirzi-
climoniales de nionaslerio qiiod vocalur Zelliiiga ^ burgensis ecclcsiae episcopum invitavit ad monaste-
ciiin crucibus et cereis egiossie nos siisceperunl; in- rium, quod H.dzkiricha vocari jam supra dictum est;
gressique ciun sacro onere ecclesiam, nt populus qni el quia ad ojiis liioecesim locus pertinebat, cuin illius

uobiscum veneral, el jam tunc reverli volebat, lociim aucloiitale ossa sanctorum martyruin Januarii et
haberet orandi ac vota solvcndi, sexta hora diei so- Magni venerabilitcr ibi in arca saxea ad orientera al-
leinnia celebravimus ;
qnibus explelis cum omni illa taris coUocavil viii Kal. Novemhris : swper quam li-

nuilliliuliiie venimus ad navem. Eral ctiain ex a.!- gneuin erigens reJificium , auri argenlique metallo

« Id (\st, uti exponit nrowcrus, ditione Fran- a in lib. Antiquitatuni FulJfnsiura, cap. 10. Ip.
II

conici soli. Colilur S. Kill.xnus episcop. Hcrbipol. 8 <i

Ila scabellis, ut an-cJ BoIianJum.
legenJum, non
Juiii. BoLL. Sc;^.n>mela seu scammula sunt reptantinin hoininum
^ l!)i siluin erat Biscofesheimense partbeneiuin. fulcra, quibus raanus innituntur. Id.
M.VR. * Huic inscripsit U;\banus Comincntarium in libros

Istu.l motiaslcriuin
•=
qnod prope a Uelzbachin ,
Judirnm et Rulh, et epislolain in q;;a dispiiial q.iot.i
vico siliim erat, jamdudnm ir.lcrcidit, lost»^ Rinworo geiicraiione licitiim sit coniiubium. Boi.i..
 ,

•I PROI.LGOMK.NA. M
puUhra varielalc decoravil, »i'ri|>l;» iii circMilu uic- \ iide |M'i°Ju\eiunt ad inemori.ini .'cincloruni inarlvrnni
tricis vcniiliiis iillcris dcannilis, Uuc iiiodu: slaiitc Einirliardu pnsh^tcru jnita ail.iie, ;ic niis.sas

Ecce viriK inIos |>rari°larii$ valJe (MiroiiM, celehniiile. r.nmqiie pro ca fnissel oraliim, subiiu
,

Honit iii'.-ti% iirtiK^ iii.M-i.l 1.1..* -

(i.'.»rr iminitiitlnin ncM iu quid ac retidum cvoinnil ,
pai i-
(Jo. 1 .iMa< ,

l'i . ,>- i
!"•• lerniie ciiiii voniilit egresso da' onio ciirala el saiie
Iln; M >Kiiu< i.Jiisji ii..irtyr, Jui. inentis clTecla ot, facl.iqiio |K>cealoriiin snorum con-
nniciu iiiM.° ! ;iie ^acri-» iiii 1 1 > :

(Jui cii'11 r> II .'>ii> iniirroiiii ^-1 (.•iii(i(i

fessiune, gandens el latidans Di uni revcr^ cst ad
°

Levilir, cui i >. iloninm siiam.

TiO. Igitiir c\ «<> . iiin sacr.r rcll- li. Vir qnivlain rrat rcjiune ilb, Kreviriciis
. iii iio-
qtiia.* ibi cuiulila- siiiit, iliviua iis(]ii<> liudie popnlis miiK', de villa qn.i' vueatnr liellinga ; ctijiis ainilla ,

pr.fbcntiir liciieliria. Per uraliuiies ciiiiii cl lucrita vurabntu Gersuind, stibilo ubninltiit , nc per sep!eiii
• oniiii (leliiie> el iiiririiii ciir.intt:r, el ali olisessis cor- (-onlinnns dics miila perin.iiisil ; octavo aulem i!iu

p iriitus ila'nioi;cselTngaiitnr, ae liesidcrala liiicliter a>l iiicmoriam niarlyinm alditcta, per incrila ruriiin
ur.inlilius vuta pr.cslaiitnr. Kx i|niLus paiica inira- prisliii.c reslilnla c->l saiiilali. Naiii c iin i.i ecilcsia
cula, (|ux ab liis (jtii pra-scntes eraiit, el ca so vi- puLIicc niissarnm agerenlur soIi'ini.ia, ei leclio le^e-
(lisse testali stinl.ad nieani iKilitiaiii lilteris (leiiot.it.i,
U retnr Kvaiigclii, stantibns oinniiins jtiMa ninreni cirii
lireviter intiuian' ciiravi. Villa esl aii eo nionaslerio sileiitio ot reverenlia, illa lepent" i|iia>i vi qnailntn
|iassil»us tnillc liistaiis aii .Mcri.lieni , iioiiiiiie Guinli- acla cnipil iii vocem, et hijrie clciioii curaiii oniui
chcnlius, cx ipia inuiier qua^dam numiiic Adalliurg, popiilo exclamavit, ac sic per virlnlein Dei et iiierila
cuw scilisset ad mciisain cuin iiiarito suo, ut cibuiii s;inclornm m.^rlynim rcccpta luculioiiu domitin rc-
ca|M>rel , subiia (uiitnutiono ncrvoruiii ita derigiiit, versa esl.
ut ungnil.ns iii palinain dolivis iie(|na(|iiain di^iuini 13. Dics cr.it nalalilins sanclornni m.Trtynim Ja-
a di^ito putni-scl e\plicare. ^noil teriiens ejits nia- iiti;irii et .Magni : pix'cepluiii csl onitiilitis ad ji:s ino-
ritus, qnanla |)otnil celeritate, pr.cdictnm ad nioiia- iiasierii illiiis pertinentilius, viris ac mnlicribiis, iil

steriuiu prcsbytcris et fratribus loci illius prxsenta- ca die a rurali ac scrvili operc vacaront, dieiiKjin;

vii, : :
'
;iiis nt prosinit;Ue illiiis diviiiatii clemi.n- fi'>uim dicareiit. Contiijit iii villa qnndani , qti;e a
liai ,
loiilur. lUicla cst igiiur ad incmoiiam Sclilavis [.1/., Scbavis] Chiislianis liabilabatur , lit

martyrum, rialriLusqne vcs)>crtinum ceiebranliLus wius oortim, parvipemiens bonorem sanclornm, cuiii

officium el illa coram altari pioslrata et nranle,

, stiis exirct in agrnm, motensqne segcioni ot mos.scm,
destcra ei m.mus reslituta csl ; allera autem die. congrogaret in acervns, cxleris snleinnes ferias cele-
rirc:i liorain terliani, rrcipla eliaiii siirtstr.L> inaiiiis C branlibiis. Inlerea igilur aer (lensissiiiias crcvil in
&.iiiital(-, cum gan.liu renicavit ad pruptia. nnbes.cl Ipmpeslas s;cva cxorta csl, ftilgttra venliqne
40. Aitera quoque villa cst eliain noii loiigc abco- Tohcmcntcr undiqno fereliatilnr, coniscatiunes qtio-

dera monasteiio, nomine llolibns, iii (|iia pnella qtix- que valde lerribiles, ol fulgura discnrrontia horroroin

dam, cum st;iret ad lextrinnm opiis, snbilancu im- iiimiiim morlartbiis iiif;erebaiit ; r.ictnmqnc gramle
pclu spiritns maligiii arrcpla, maiiiliusqne (oiitraclis iniraculnm, Doininu (lisccincnte iiiler vencntnles ct
iiiutilis eflecta est. Cumi|nc per cuntinuos trcs dies festa sanclonim ejns contoinnonlos. Omnos cnini
ac tn^s noctcs xslnans et vocircrans, iiinlla ignuta acervi frugniii (|uos miscr ille oa die messn.s conRCs-
qu;isi cogiiila lo4|uereliir; s;iiiclnni (•erdnidam <> a|>- serat C(rlesti ignc constim|)li stinl, ca'teris (jnos vcl
pellabat , alioninwpie saiiclornni noiiiiiia pro, lama- ipso, vel coiicives ojns priilie mossiioninl illasis per-
bat : iiitcr ca:lera qiio^pie allirinabat Lnciain ^ de maiientibns ; lanliis(|iic tittior c\ boc omnos percnlit
cuclis dcsccnduntcm sc admoncre ut ad saiiclnm Ja- in circuitu, nt deinccps fcsla sanctonim sninma cu-
nnarium Magnuiuqnc roarlyrcs propcrarct, aicbatqno lerent revorcntia.
sc pnedictos santlos viilere, et ns(pic ad lociini nli <ii. Cnntigit otiam in die snlomnitatis iit ptiella

rcqnicscunl noininalim evprimeiis, iie dcsiilcrabat. qiKnlam dc villa .Miinlinmnnsi, iio ninc Silina , liiia

Qiio cum fuissct a parentibns nddiicia , prcsbytcris I) Iternalahi, de qitntidiana vexaliune maligiii spirilns

ac munacLis loci illius eadom cs ordine replicavit. lain pcrfectc sanarelnr, ut ab ca die noqnam spirilns
Paler autem piiclLc Ires dcnarios s<i|><-r conlractain iiiinqiiam cam iiivaderet. Talilins i|uiilem miraciilis

tlli.c sux m.innm po>ilns, devtera sna maniim illiiis et aliis inmimorabilibiis ,
qii:e bnvilali sln.Ienlcs
ad altare cutti niun>'re purrcxil : quod cuiit ractiiiii oniiltittin>, Doininiis iiuster Jesiis Clirisliis ilcclarare

fuisscl, mot iiiirum in mud-.im pvr oratiunes sancto- dignatns csl merita sanctorum snornm Jannarii el
niin, in uiiu co<leinqiie momentn et deiiarii siip<>r al- .Magni, «ptonim nssa ordine snpra iclo translala et
larc cccilenint, cl piiellx inlcgra inenlis ac maiitis cnuilila essc «oii^^Ul. (iii-lcinriini vero corpnra san-
saniias reslitula cst. clnniin, qii;(' vil euilem qiiu isli , vt I aliu tein|'ore

41. Eral cliam illis tcmporibus miilicr qn.x'dam iii adducla sunt, iptn Iranslala cl coi;dila siint juxla li-

villa qux dicilnr Frlalah, distnns n monastcrio lcucis dcm gesturuni dcclarabo.
d.indecim, quj: pcr deceiii annus cuntiiiua iminiiinii -i.'>. Lr>cus est a monastorio KiiMensi (Wom e< eo
kpiritus vetalione laborabat. Ilaiic parentes sni plcn.i am|)Iiiis lciicis di^lans , ad Roronm, iiuiii>ne UalLu-
• Nimirum Carkburfti honor;it.iiii 17 .M.irlii. Mvr. ' Culilur 15 Decombris. liou..
«i:^ AI) (>I'KUA l;. U\I»AM MAl 1(1 rt4

hlli<ii'|ili ", a iiion;u:liis(|iiiil«-iii ii.iliil.iliiH, mi'<I ;i<l pr.f A iili:i(|tic i»:irU: »«'rKil»iii», <|iii jjrbla- rti ortJiiirni il««-

l;iliiiii iiii)ti;i.sl< riniii <<> (iiii|i<)n; :iii iLilciiiiiiii :ililiu(<-iii < !ar:in:M(, lioc iiinJo :

|MTliii('iililiUh : iii i|<i(i |tiil( liniiii cl liiviiiiH olliriiH Ilic loru* *cef l^n«*( Mni-t<irurn r/mdila rite
i)wt, Kiiriul u •'iiiorin*, '1 cnlit. ' >
'

<'(iiiKrii(*ii(ciii iiovilcr ukstrii\il ccclcMiiini ,

qii:iiii pi-
M'(«'r i'i-li''lta«, h:iii<-1:i (-( <
inilrli
«liiris cl (livcrsoriiin v:iric(;itc iiict:ill<ii'iMii <lcc(:iitcr li>|)|i<ilyii, liic piuijiil, l.iii li Jj i-i i

|':iijli liai|iii- li«^|ii'H A<|Uil.'i liM' 't 'sciiia

(ini:ivi(, ;iit,iril»iis c( (TiK iliiis ;iiint ^n^iciito^iiic pura- . I
,

ijipiMii.i hn: vtrnu aiiiii-' (' '

jitciil.
lis va.sisipic (livcrMJ gcncriH, (|ii:i' (liviiiiis cuIIuh (;x- VirKlUKi Ai/iieliH iiic roliai . t
,

aiictori- NeNi|iu I:iii«trL-iillaus, uurtyr el ipna ucra.

poscil, coiii^riiciitcr adliiliilis. In i|ii:iiii (11111

Citc Iliiii;licrli, <pii llcriloirniii prcsl»', tcriiiii illiic vicc 47. Transtiilit «pioipic eadi^m tlic ossa l.cat.c l.«*ii-

sna iiiisci':it, Ossa l)i';il;c (;:c( ili:c vir;;iiiis, cl s:in('to- Itic ' vir;<iiiis, « iijtis Vitarii atipic gcsta Itrcvi (hidiiiii

nini iii:irlyriiiii Tiiiiiitii ct Valcriaiii inlulil, atipic iii lilicllo coniprclicndi ; et posuit ca in cryjila ejiislcni

sarcoplia({0 .saxco-post altarc posuit,sin{,'uloriiiiios8i- crclcsia: jtosl allarc, in lionorcin sancta: Dci Ceni-
lins in locnlis siiignlis Kcorsuni conditis, crcclniiKpic tricis, s.tnctaruinqne vir(;iiiuni r!iri»ti ilediciliini,

(icsiipcr, iit ci nioris ci':il, ligncain tnnibam anro pa- in arca saxea, «piain etiani ligno circuiiidalaiii anri
lavil cl argciito. Titnliiin ipioipic rci gcsUc scricin argcnliijiic inclallo dccciitcr ornavit.

(Icclaranlcni, inclrico carminc compositiiiii, liltcris ^ 43. Scqticnti aulem dic pcr maiinm p.-jiJicli clior-
deauratis in circnilu conscripsit, iii liiiiic iiiodum cpiscopi cullocavii reliqiiiaf» sanclorum epi.su)|M>rum
l'o<;iqiiani l\('\ rc;.'um riirisliis super ;i ibcra celsa Cornelii, Callisli, Sixli ^, Siuisii, Nicu;>ii cl FcU-
Virlor coiisrciiilil, arhilcr oiniiipotcus ,
cis •', Staclci (luofpie ct Paiiipliiii prcsbytcrornin, ttl
Scr^oruiii linhaiii iiic li(|iiit, |.lebemi| le liileleMi
t,)iii vcrbo cl raclis pluriniii liicr:i dai eiil. sajicloruiii uiarlyriini Cri.spiiii cl Crispiniani >, Ni;rci
Iiiti r (|ucis isli quoriiiii liio iiiciultra (piie.^cuiU
, ,
ct .Acliillci, Scbastiani (pioipic, Castuli cl Kumaiii,
Viriiiliini liliilis exiinii f'jer:inl.
lli pomiiani spernentts, rilc leuel anl
iniirRli Papi:u ct Maiui, al(|uc Valcriaui, saMcl^rumtpic vir-
M:iriyrii p:iliiiaiu virgiuoumqiie (Jeriis.
giiiuin Ca:(ili;c, Fngciii:c alrpic .\Das(asi:c mariyruin
Gcrinaiii ccce iluo liic paiis;iiit, qu is Virgo Leala
I.uciiita est ( lirislo do^iiiate C.tpcilia. Clirisli iii ccclcsia heali I5';niracii marlyris, iu l')to
Valei ianiis adesl uuus, Tihurlius alter, qiio prius saQClum coipis illius qutcsccl a(. J:^difl-
Nomiiie darior el nieritis.
iir;i'clariis,
Has ires |)ersoiias Roinana ex arce meaiites cavil ciiim ibi lurrem 1: pi !cam post altare^ iu cnjns
Susfopit llaliaii, ClirisK^, luus fymuliis , turris sunnnitale luedia coiiJidit pra-dicloruin ossj
Patrouosque sibi exo|)taus lieri, arie uwigistra
Uruavii lumulum, coudidit ei lilulum. saJictoruni, arcic saxca; diligciiler inclusa : suiH.T

,/. »r ir„ .. ,• 1 II (piam culiiienligneum

^ columnis fluatuor
^ susleiitatuiii
46. ^-Ediricavil ctiam ecclesiam valde coiispicuam '

r j- r> • •
r erigeiis, auro ornavit ct argento. Iiilra qnoJ arcain
. ,
in nionle excelso, duodecim fere sladiis ad Oiien-
1 1 1
C .
.*' '
. . . „
oblongam quadraugulo schcmate fictam po&uit,
tem a suo monastcrio distanlcm : quam cnin ex
qiiani eliam auro ct argento atque lapidibus ornans,
proece.plo Olgarii archiepiscopi per Reginbaldum
sin;:uIornin sanctorum imaginiJjus dcce.itcr expressis
chorepiscopum ejns in honorem bealormn apostolo-
dccoravit, versusque quasi ex persona ejus le.m ar
lornm, piiliiaicliarnm, prcphelarnm, mnrlyium,
c;c prolalos in circuituconscripsit, hocmoJo:
confessoruni atque viiginum, omiiiiimquc saiicloruiii
spirilunm cfclcstinm fecissel consocrari, intulit iu Nojiiine qucs Doio locus hic ci iiuagine s'gnat
i'rse 1 ros Chrisii ecce Uei fauiulos ,
eam ossa sancla; Folicitatis ^ matris scpiem filiorum
Qui corde iu pavido ruliucrunt saiiguiue s.cro,
niariyruni, ot sanctic Concordia; ; sanclarum quoque Fost Christo jam auimjs exposuere suas.
virginum Basilla;, Emmerentiaiue, Candidyc ^ et Eu- Sed el in lurre subjecla versus conscripsit qiiatnor
;

Iropiae ^ quibus addidit ossa ac vestimenta sancto-

quidem iu uno lalere, et quatuor in altero, elcgiaco
rum Aqnilyc et Priscill;e, v e Kalcnd. Octobr., ere- carmine, hoc modo compositos :

clamque dosuper, sicutct in cseteris fecerat, ligneam

Martvribus Ciiristi, quorum bic (sacra)ossa qniescuut,
fabiicaiu auro argentoque decoravit, scriptis ex Kubauus bumilis eouiJidil buiic liluium.

a In litteris compositionis scu concordiai,

inter ^ Aliis IV Kal.; apud Browerum vi Kal.; in lih. 11
«^

^Yoligeriim Wirtziburgensem episcopum ct Ratga- AjUiquitaluin Fuldensium c;ip. 12, uLi ha;c iiist ri-
rinm abbalem Fnldensem init;ie anno secundo Ludo- ptio : Antw Domini 808
lege 8-37) iudicl. x v, dedit aturn1

vici Aiignsii, nicnlio mojiasteiii Ratestorf, quod

lil eat ortitorium jussu Olgarii archiepiscopi c. Rc-
lioc
in dioecesi AVirlzibnrgejisi, ci!J'is posloa Humberlus ginbaldo cltorepiscopo vi lial. Octob. iu honoreni
episcopus, silum eral. F.xstal cliaMa de linntibus Ra- beatorum aposlolorum, patriarcharum, prophelarim,
lesdoif apud Pislorium in Tra;!itionibus Fnldcnsibus, martijrum, confessorum alque virginum, et scnclic
pag. oU. Menanit hnjus celhe Ral^anns in prsefatione Felicitalis malris vij fdiormn, etc. Sita est hoec ec-
expositionis super Canlica ad Ludovicum ngem. closia in monte Sancti Pelri, adjacente moaasierio
« INiiper, inqnii, qnaiido a;l vos in celhila monaslorii Fnldonsi ad Orienteui, ijifia num. 50. Mab.
iiostri, qu;v vocaiur Raleslorf, vocatus veni, et scrmo f
Agit de ea Rabanus poem. 110, 151, 155, 138.
iiiit iiiter nos (ie Scripturis sacris, » etc. M.vd. BOLL.
i>
De hacet iribus seqr.entibus actum snpra n. i5. s I}i tres fueruut episcopi Rheraenfies, e quibiis

BOLL. Sixtus et Sinitius, aliis Sinicius, Brov.eio Sitmius :

' Qu;c h;cc Candida, incertum. An cx iis quop Ro- cohiutnr I Soptein'i. lo.
mx pass;v (licuntur in MaityroIogioRoinano 6 Junii. b Forte cpiscopi Rhemensis. 21 Febr. Rabanws

29 Angiisl. ei I Oecombiis? Id. pi)e.m. o^i. lu.

''
An soror S. Nicasii, episcopi Rhcinensis, cujns » 23 Octob. Rahinns p'V?ni. 126. De diis aulc
iiiiialit mcnlio? Utriusque nalalis li Dcccinb. Id. a-lumN. 15, 17,29, 51. lu.
 .

flS
V'.U)l\ COMI.NA. 0:1

llorum lu. leclor. s| no«fefP noniltu rur > . \ r.o, siimil iiiiii o\)Misili«)iiibiis siiis. Soiiiioiitfin an-
Ana su|>t>r(.osiia (««iulil iM ip^;» lil>i.
liMii iilH-iliim idi*o conlii iondum put:i\it, «luoiii eliani
lltHiia .jctus iiiuii li , Ijus roniio, su iimu jwlfsla* .

Ilos jtiu lictores jioiil liio-. |ue lialniil : iii >i)(iiiti «M-to ca])iluiis breviavii, iil iocutidnoiii
('uni nuiliUN hii- aii»3iil Mini.'li ilf larlitiui orl»:^
I
metrici prioris iibolii iii eo lui-iiiiorom raceret. Posl
Viriule cljri, ( lirislf, lui laiiuiti.
h:i*c scripsu :id lli-i>t«)iriiiii <> ari'liio|iisr4>|)niii «lo In-
,11 rdiiiiiis voro diiobus l.iUTilius, asdepiailoo car-
s(i(iHi()no cloiK-orum liiiros tros, iii (|itilitis do «*«clo-
niiiio lios vcrsus consiripsil :

siasticis ordinibus, rt ofliciis divorsis qti:i! jn occle-

sia gorunlur, ntio «lemonstralur, ot onlo discendi
• <n(>erna
^ , .
; s |irii II.
ac miuiits «licomii \orl>i Dt-i di-iianiliir. Ad iiuomi
\ ,11 11, 1 1 i
eliain scripsit traclattim siipor Kvanfjfliiim Ma;.
iiilraul
lha*i, constiii inaiis illuiii octoiitiris. Ciijiis ot liorLilii
r ul (>ii
lecil hoiiiiliasdiversaspor totuiii aiinum, a<i divorsas
<.^.. " > •"" " -^ , il.u» siJcra ,

restivilate». Kl «le variis \itiis .ilqiie virtnlibus sub-

4JI. .\liuniiu autem sanctoriiin roliiiuias i!o »li\or- jiinxit Rormonos ad pnoiiicaMiltiin puptito Dei.
6ii» |iarulius orbis piurimas coiij;ro},M\il, atiliio iii 51. Post ti.rc ropatti opisco|ioitim, rrortioMi «"
\i-

oraloriis, qna' lempore sui ro^iiuiuis numoro iri-

B doii«*ot, Fritiuriciii ' ol llumtiorti *, sii-ipsit in OcU)-
giiiU conslruxcral, cl ati opiscopis in «]uoruin »lia- teuchum [Itoll., IVntatouctiiiml commontariDriim
ccsi ruoranl. dedicari fccorat, honorifico colloca\il. iibros wix. iioc ost in Gonosim liiiros iv, in Kxotlum
De «|uorum liKns et consecralionuiii aiicloriliiis aU]uo liluns IV, in I.ovitititm tiliros \ii. in .Niimktos ti-

li*m]M)riliiis, sanclonimqiionominibus, qiiorumspnliis tiros IV. simititor ot iii I>i-u(oniiiomium libms iv,
illiistranlur si vita come& ct divinus Tavor aiiruerit, in Jcsu Nave libros iii [ISoll., iv], ol in Judicum li-

iocis op]>or(uiiis scire volenlibus dcclarabo. bros duos, in lUitii qtitiqtio iibriim untini. Fecit eli::ni,

50. Cum igitur vir illo voneiabilis nionasloriimj rogrUu Ilikwini •> ablialis, lilitos iv in oxposilioiic

silii commissiim jx^r aiinos \ii;inli » nobilitor ro\is- liliri Saimiotis o( Rogiiiii. SimiliUr Ltitlovico im))o-
sot, dcjKisito ciir.i' pasloialis i»<»iiil(MO, ai orcli'siam, ratoro ' tiortanlo, iii Paralipoiiioiioii etlitlil tiliros iv.

quam ad Orii-nlem monastorii *> in monle conslru- Scripsit pnolcroa cxpusitioiicm in bisloriam Jndilb,
ctam esst> snpra disi (.Viim. 46), sc contutil : ibi- iibrum uiaim : ot in IiisUiriam Ksdior siiiiiliu-r li-

quo uiantMis ac Doo strvions, ««i-Iosti piritosopliix liruiii iiiiuiii ; (iiios (rnlitlit Judidi Aii^'ii>la>. Libntm
vacabat. Kral enim in Scripturis a piioritia vat !e qiioi|iio .Mucliab:conim priuicm, pc^ciiU; Gorottlo
<(tu<liosus, ef sociiniium ilonum silii cnctitiis «latuin arcliidiacono i, til>eltis duolius o\])tanavil, sequcn-
l< ctionom di\inonim iibronim pliirinium adamavil, C toni vcro tibcllo uiio. Librum qiioque, qtii nuncupa-
2tt]uo in his s.Tpius modilalus est. L'nde ctiam iior- lur Sai>ioiili;o, hortatii Otgarii '<
archiciiiscopi in Iri-

talii rratnim suornm atiiue nmicorum ag^rossiis liiis libcllis, pi(iii( p<i(iii(, ciio>lavi(; c( librtim Jcsti

csl scriliere cvpositionos tilironim divinurum, taiii lilii Siracli. qui ^ippollaltir Lccrcsias(iciis, dd iii li-

Vetcris quam Novi Tostamonti. Nam, ul ipsc lcsla- Lris simililcreliicidavit. > lii Joromiam qiioqiio pro-

tis cst, primum scripsit anno xtatis su:c circiter phclam \x libros e.vpositionis juxla sciisum iiKijoruiii
trigosimo < in laiidom sancl;r criicis duos libollos, cdidit. Iii Lpialulas quoque 1'aiit iior(;i(u Lupi ">

liot csl unum mclrico stjlo, cuin figuris myilicis, (liacoiii coIIec(aucum lccit, coltigons dc divcibis
qiix in di\inis libris longc antc pnoiioiata' sunt, ut (>pii:>cutis saiicioruni Padiiiii scii(cii(ias ortiin, ct
in his manifoslarotur Chrisli passio ot redomptio in ordincm dis])onciis, iii x\\ libris ilkiiu de(crmi-
iiostra, in figura sancta: crucis csse pra-nuntiala; navi(.
in i|uo etiam soluta oralionc subjocta est uniuscu- l>'2. Siiiit «iiioquo alia o|itisciiIa ijiis (|ii:e ad iiilcr-

jusiiiu" ligurx* ei]ilaiia(io: ot sic \iginli ocU), ox«opla rogata diversioriiiu ci i-c.-.poiid(-r(: iio(Ossariiiiii liiil :

snpcrtiminari pagina, vidontur in ea continori figu- quoruiii uiium cst dc coo|ii»co])urum " Ordiiialioiio,

.\niio 8li, dirtiim.

• iil siipra Tritiiomiiis liine D •>
Abliatis S. Dionysii cl arcliicapellani sncri pala-
enicnil.ini'us tiim in anno. tiim potissimiiiii in fuga (ii Liido\ici IMi. Iu.
a«l I.udovicnm rogom. K<>i.i.. > .Vlpnopoiiitur pr.xfaiio, cst ad Ltidovi-
qii;e
^ .Vdditur apuil Uottandum suncli Piiri, (|ii.t vcrtia cum regom Gormaiii;o. alloriiis filiiiin. Id.
in atiis odilis dcnunt. Itci lius turol, in mviilt' Sancti Archiiliacoiio sacri p:il;itii, tijiis iaiiiiliari col-
1 <

l\lri. Lcgeprxmissa niim. 4G. Mab. loquio se fnii lum iii paLilio V;iii>;i(iiiiiiii ivit.itis, id <

cst \V()nii:iti.e, sci iliit ]ir:cf;i(i(»n(' Ual);iiius. In.

« Anno Chrisli 815. Doli.. iii

i'
Fiiit iiio dcccssorllaliaiii arcliiopiscopaluMo-
iii
^ Aiiis, Sluistulphttm , aroliiopiscopuin .MogUiiti-
gunlino, ot sedit ab aiiiio 8iG ad 847. Ki otiam Ko-
nnin, qiii so lil ab aniio rtir. 81 i a<i Hid, ot s.icor-
cicsi;islii um insiripsit. in.
doipin oniiiiavil Italianiim oi iio> iiliios priores iii- ;
* .Mi-olvil pi)-,t oliiliim Liulovici l'ii impcratoris ,
si rip^ii an. Chr. 811). iii.
qiii iiit iiii( iii katoiiil;is Julii aniii 8 tO. Oululit liiio
' Kpiscopi I.cxovionsis cui dicavit Pcnt:itcu- ojiis Loliiario im))oratori. In.
"' Liipiis discipulo ilabani abb.'s Fcrraria! in
i>pi 1'ilrajcrtonsis. rui inM-ri))sil iibms Jo- Francia. In.
s \ iii>. Cliifllelii. Id. " Forlo, <-/jor.-p/ifo/)or«ni, amiolaral Colvencrius.
'
. .1 . iiilil sii;is in Judi- LiLer hic iiccdum lypis vuigalus. In.
ct!s ei Kuth liictibratioiics. It>.
 ,

C7 Al> ()i'i lt\ l; li\i:\M M\l Itl Ot

Ktipcr rjiio ail I>rii^',()iinn " urcliii |i.mo|)iiiii Kcripsit \ litJiii tsse lioiinrcm (itrcnluin, li Mil>jc<-tioiir>iii |h)-

liliniiii iirinin. Ail NolinKiim i|ii(i(iiii' cpisi (i|mi(ii |i'st:ili ;i I)co or'liii<t.", <li'iii(lc dc «Hvcr'i< itcciciiiu

VciiJiiciisciii, (lc l'r;i>sci)!iili;i :ic |>ra-ilcstiii:ilioiic I>ci, virtiiliiiii, li c coiilrario vilioruiii, iKsiiiiioiiij i'.e

<V ((lalia li lilicro arliilrio 4cri|isil libriiiii unuin : aiicioritnln <livina iii eoilcin opi>rc siilijunxil, <ic-

iii i|iiii, (jtiiil reiie Kcnlii^inlnni cHHCt, ostcndil. Nain iiioiiHlrins <in:ilitcr ciiiruii<|iic or<iiiii in tkxlcsia b<ro

atlliii.!ii\iciiiii iiii|icral(it'ciii scripsit lilinim nniiiii tniiiLiiiiliiiii hit, (|mo(I o|)iis xi < : piiulis ronMniirtavil.

coiitt';i c(^s (|iii o!il:itii)ticiiisc('iiiiiliiiii Kc;{t:l.iin Kaiicli Ad iiilcrrogala <|ui(lcin l(<>iio<ti ai)h:iti(» rck|Kin(lcn(Jo,

(lciicdicii (leslnicfc volclianl : cni cl iniHit C'|»ii>lo- qnonio.Io (•ogn^lioni» commiktio dcclinan<la hit, ct

l:im consolntoriaiii posl c:il:iiiiil:ilcni (|iia; ci aiu-idit inagica arH divitanda, (onrccit lilifuin unitin. Scripsit
cx p:ir((; lilioriiin siioriitii li <i|)liiii:>liiiii ; in ijiia cx <|ii(i |ii'- liliclliini iitiMni :cl Ot(,':iriiiin arcirn-piscopim,
(iiviirm lcsliiiioiiiis osl^Midil (|iioil l:ilsiini jiiiliciiim iii <|ito piiiinim dc |i<ci.iU'nlia Icifiliina cl spc iiiiJul-

iion polcsl ro( lc coiidcmnarc itiii<)cciil<'in : iii ipia (.;ciiti:c ; dcindc divcrsa capitiiii dc canmiilius divcr-
ctiaiii iiovissimc provocat ciiin ad indiilgcnlinm in sc sortitn concilinruin sniijunxit, ad corrigcnda lioini-

comtiiissoriini. 1'oslca liotiatu cjitsdctn fccit<;ollccta- iiiiiu vilia ci iiistiliit:i rcligionlK (Ihrisliatisc rol <>-

riiiMi niiiim dc sctilcnliis (iiviiiorimi lihioriim, in inti :l:i. Piaicrca (piofpic .Macario iiionac*-o i»clcnie
(|ii(> priiniim l(>slimotiiis (iivinis proliavil, (ihscrvaii- B dc compiitii confccit (ti.dogiini uiiiim ''.

" Drogo cr.it cplscopus M(;(ciisis, diclns aicliicpi- Uhcmonim archicpiscopitm gradu suo dcjccil. Lc-
scopus ol> pallii hoiioi-cin cl vicarii aposlolici dignit;- gcndus liincinanis in noHlcriori operc advcrsMs f>o-
lom a Sci'j;io p;!pa acccpl^iiii ;iiino 84i. Mvu. — K^l llicscalcum, c. 5<»,ii!ii fc^Mintur siihscripsiHMr Drogo :

liic Drogo lili;is S. (Jaiuii Mii^iii cx coiiciil»iii:i IW- clc, cl tonclii-

arcliicpincopuii, llclli (irchiep\fC0]iUK,
jiiiia, iii p;il;ilio I^iii'ovici l>ii ciiiilrilus, dciii cpi>co- ditur his verhis « H;cc scriptura dala cst a bio-
:

piis .Mctciisis, a Sc;'gio II vic:iriii:s seiiis aposl()lic:c gciiic, (pii syiiodo prasidchat una ciini llctli cpis' op»
iii Gallia cl Gcniiaiiia design;ilus aiitio Chr. 844. In rrevircnsi, Fulconi, (|tii succcssor in scde Khcniciisi
cpislola Scfgii ad cpiscopos Traiisalj>iiios arch^epi- Lhhoiiis desig:ialus fucral. » lioLL.
sl'(>/;h,s iVt'/e//i;.sapp!ll:ilur,(|ii:ti)i;cciiiiii(;iiIia diii aiilc ' Adiiolat iJrovvcrus Deaiderata nonnulla in m%. :

suh fralre siio Ludovico l^io iisus, pncscililin coii- expleul vetim qiii polesl. Boll.
cilio :ip;i,! Thcodoiiis villaiu :iiiiio 835, el thhoiiem

B. RABAINI xMAURI VITA ALTERA

AUCTORE TRITnEMIO

iV.\ ciliiioiic Georgii rolvetierii. — Acccduni nolae Bollandianap, ex Aciis S.-inctrirum, a I hanc Viiafn.j

EPISTOLA DEDICATCRIA.

Revercndissinio in Chiislo palri, illustrissiiTioquc C lavi. Nec mirum si pliira gcslomm ejus silcntio per-
priiicipi et domino, doiiiiiio Albe:i\to, sanctaj Mo- Iraiisivi nullum ante n;e fixum, soliduni
: (inippe qiii

giintiiix' ''
scdis el M;igdehurgcnsis ccclesi» arclii- cl sufiitienlcm de hac ipsa maieria polui halere
cpiscopo, sacri Roniaiii Impcrii principi clectori, pcr scriptorcm, scd priiims auclor csse sine pr.tcedente
Gerinaniatn arcliicanccllaiio , alque primali Ilal- compellor, et ex nuiliis alque diversis agellis di ci-

l)erslalensis ecclcsi;r, adiiiinistratori Brandebuigen- dcnles colligere spicas, Domiificij^qiie ihcsaaris no-
sium ^, niarchioni Slelinensiuni, Pomeratioiuni, vus messor manipulos inferre anliqiios. Ab (jiis

Cassubiorum, ct Sclavonim uuci, Nuienliergensinm nanKine transitu de boc nuindo ad Doniinum usque
burggravio, ac Ilugiorum principi, Joannes Trithe- ad nos, aiini compulanlur quinquaginla novem alque
Mius ahbas nionaslcrii sancli Jacobi Majoris apostoli sexccnti, cujus longa inlercapedo temporis muila
in subiir: anis Herliipoleiisis civitalis, quondain vcro per cum gloriose facla perpcluam in oblivionem de-
Spanheiraeiisis, ordinis saiicli Benedicli, qiiidquid duxit. Plures, faleor, historiarum scriplores varia
ad Deum or;ilio pr;evalet peccaloris. laudum praiconia de hoc beatissimo alque doctis-
Obedivi mandalis tuis, tcverendissime prxsul, cl simo viro in suis lucubrationibus passiin hinc inde
"Vilain be:iti pr;iedecessoris liii Rabani Mauri Magncn- scripserunt, quorum lamcn nullus Vilarn ejns con-
lii, sacr;c quondam Mogunliiiye seJis !u:c archipon- ]) linuala seric composuit. Qua ex re labor mihi gr;'-

tificis, alque docloris ccleberrim;x; opinionis alque vissimus occuncb:;!, quia dum per diversos auctores
doctrinai, ex diversis leinporum scriptoribus veraci quid quisqnc de Rabano scripserit, compulsus suiii

el succincta narratione in unum volumen conipoi'- quaetere, singiila qu;p rcperi minus lepide aiquc

Elcctus 9 Marlii anno I5I4, anle arcbiepisco-

•»
ascilus viia fiinctus 24 Sppt. an. I.'i2,i.
:

pus M.igiie^urgensis d administralor Ilalbersladicn- h Filius Joati. clccioris Brandeburgi^nsis.

sis; dciti a Leonc papa X aii. 1518 iiiler cardinalcs

 .i'J IKOl.LGOMI.NA. 7i)

(iiitciiiuc poUii urilinaie. Qui» eiiiiii iiuNlii^ iiiatimo A rcs diviiin libi s<'iii|ier iii aniiiiu fuit, iiiiiili|uc tluUiui
tt-iiiporibus, ud ha'C (anla ropcrialur iiloncus, iilca qiiain cloriiorum ilioris inlercsso ps:illciitiuni, aras
'
it ijl liiior.iria |H>iennitalc rcvivisccrc, <pix piT lot pclihro dceorc ornaro, s:ineloruni et boatissiinurum
oliliviuiie inorlaliuni coiislat pcrniaii.sissc. nutiyruiii C.lirisli ^iiiiul el eonrueiilitim ossa var.o
l l.i-rniaiii;e punliticcs iuuauc ut ila dix>-riin, el niliilu splciuloiv auri vcsii.-c cl ai\;enti. {^iwl ego
:>tiLordiu.', qiii vanitalibu:> dediti, cl Dci liunoicm iii tio tiia rcli^iiisissiiiia ('.cUiliidiiie t.iiito vcrius coiili-

Miictis iit ({ligiint, ct decorcm patrix liirpi diMiniu- rlontiusfiue scriborc poiui.quauto diulitis aniedeccn-
lalionc cuntcii.iiunt. Cou pjiior iufcliciluli i:;iliua'- uitiiu eonvcr!>alii!> iii euria sciciiissinii pniici|iis Joa-
ir.c;r 'c.e, ciijn> tanla r^t foritas aiiiiiicniin, chinii , llranilciibui>;eii>is niaicliiiini> , iiii|icriii|i!C

iil !;•
,
> rocio iKivcril inslilucro nat;'s, neqiie priiuipis cleelori^, Gcrinani lui ; aputl LiMilaiii >> ('.u-

ens qiii scsc nioribus ct do<'triiia c:cleris pr.; slaii- loiiix' ad Sprevuin, princi|>cm tc, juvcncinqiie Hingii-
linres enbiberc siuduerunt, condi^iiis laiiduin ct nio- lari piclato iii l>ciim fcrvciitciii, et vidi plciiitis ii

riioruin liliil' . vcrit lioiiorarc. .\1) eo iianiquc auilivi. Cuiii i. itiir iliviiia iiiis<-raliono pra-\ciitit>,

I<'ii.jjo:c, qi:ii .> archiprastil Uabaiius iiiigra- adhuc ptier adolcsrciis, l.inta pietalc, taiila diarilalu

\A ad ( biistum iisquc ad tirdinatiunem tui puntili- ac dovotiono snnctissimis le Chrisii ininistcriis apiarc
c.ilns, rcvcrenili.tsiiuo pncsul All)crte, Muguiitiaceii- H gcstircs, ut iioii niodo scnioribtis stii|)orcm, scd
si« ccclcsia' arcbiopisctipi exstitorunt niiinoro, si ctiam uiiivcisis, qiii lc vidcro, audire, sou allt)i|iii

riTle nicniini, quinqu:i2ir.ta », o qnibtis llabani, mcruisscnt, grandctn iiictilorcs adiiiiiMlioiioni, <;uis

s.-)iii lisMnii viri, inciiuiri.iin uulliis n'>oca\il atl nien- negaro polerit, iiisi ilciiicns, te, aulctjiiaiii iiasccn ris
lciit, nomcncjus poslcritalc notnm faicrc nullus co- in mundtini, divina pr<i\identia clccluin cl segrega-
niiii alloii(av;i. Ti* i rcsorvatum cst btic sanctuni tum in hoe niinisterium trini poiitilicatus, in ijuo
opus C!hristi:inoruni, Cbrisliani^simo pnosul cl omi,- non i^oluin lihi iiiultimuda saiictil;ilis nicrila |)oics
iiciili.>sin:o princops, ttio nuiiiini debctur tanli plo- acqiiirerc, so.l loiiimissus cli:ini tuu; li(!ci iiiurlalcs

ria viri, qiii, vcleruni atquo sanclissiniuruiu puntili- vila, doctrina el paslurali atit turiialc ad jiistili;K vias
cnin inrnalioiic, te in cunctis veriini Chrisii studes revocarc? Ilis iiiaxiinis a suiiiiiia Dci jiruvideiilia l.o-
ntiilTrc n inistrum, et irroprcbonsibilom occlcsia! noribus siiscoplis, uplinie lacis, opcrilius ijisis ve-
tilii (onimisso: verlio et oxoiiipio pniitiliccin. Folix rum 10 i)oiitilicciii cxtiiliciulo, qiii pr.iicr miilloniin
pruiiidc Mtiguntina, to nindcraiilc, sai:cla occlesia, cunsuotudincm pncsiiluni, ((clcslilitis lcricna pust-
qiii .««acra sanctonim ossa tninulis revcronlcrclcvala, ponis, ct pnrfcrs aioriia caducis. Ciidc boatiini lc di-
ptipulis vcneranda prcslas lidolibus; ct »pia? vctcnun ccnl Gcnnania* pnpuli oinncs, si tamc:i (i|Uod faxit
iii.iiria iiiov craiit rosol\ciiila in ciii.rcm, iiicniori;e ^ Onmipotcns) usiiiic nd rinoni iicrsevcraveris iii coplo
p rjH tu.v lirmiler conimcndasti. l ndc Ccrmani oni- pr()|H)silo saiiclilatis. Siint aniiili, nnii diibitcs, (jui-
ncs jurc (c lumcn suum c( decus immciisiim prte- biis juvcnilis isto fcrvor sanctilatis tirc hahctiir sii-
dicaiil. qui Dei cullor cs maximus, vencrator sancto- si>oclus, in qiio si, niiscrante l>io, iicrniaiisoris,
rum cjii', iiilcgerrimus, religinnis catho!ic;e dcfciisor aiigos bonis lx'titiam,cl misanlhropi^ haud jiarvaiii
fuiislanlissimiis, gcnerc priiiceps nol.ilissiiniis, vita conrusioncm. F'go aiitoin scicns dcvolionciii liiaiii iii

ct inoribus omiiium sinc contro\ersia chirissiinns; sanctus Dei, coiili.Io te iii I ciic ((vpiis, coriiin prc-
cl idcireo ntinqnam siiic hoiioro nominandiis. llaH; cibtis et meritls pcrmansurum, cl bonis qtiotidio slii-

el bis majora divinx miscrationis ciimulnta hcncfl- diis additurum inoliora ; (juoustjuc taiidom illunim
cia ponsicnlaiis sedes apostolica, quod iiulli aptid particcps clTtjctus, sino finc gaudcas in culis, inio-
Gcrinaiios eatoniis contigis^c lcgittir , priucijicm rum iiomon ot mcmnriam cum laiilo niontis dosido-
.ctal? juvenom, scd nioribtis sonciii, cum vi\ annum rio, et aninii lcrvure boiioras, niiiic sodiilu pr:ihul
a:tigisses quinlum atquc viccsimnm, pnvmissa clc- viator in tcrris. Habaiitmi a|iiid Mogiiiitiacos dospe-
ctinne fratrum cannnica, to Mngtinlin.f se.lis cl Ma- ctum ct pcno sompitorna oblivionc scpultiiiii, in iiu-
g.lenbiirgcnsis ecclosiic archiopiscnpum. atqnc prima minc jii.sti siimmn ctiiii vcnci:ilioiie lcvasli dc icrra.
lem Ccrnianonim pontificum onitiiuui cunsiiliiit , pmptcr quod cl omiiijiolcns Dumiiius aniniam tiiam
libiquc muitus cousccrationis placida henignitatc cura i.anctis suis cx:ilta!>it in palria. Kl ogo nc do-
cum paliiorum decore utiiusqne eccb'six conccssit. fucrim lam sanclo minislcrio luo, libcns, quod mibi
Insiipcr ut nomcn tcr ina\imi sivc triarchi nicrito niipor imjinsuisli, oiiiis stiscopi, vil;iiiiqiic mcmorali
vi.'e.irc conaccuiiis, adniini^trati.icin te insignis Fa'- poiiiificis boatissimi, qua pului diligciili:i ox divcr^is
cle&ix Halborslalcnsis conslituil, ct gloriam Cclsi- aiictnrum libris iii uiiiim cudicem laboriosc C(inijH)r-
ludinis tux supcr onincs Gorniani:c pontificcs subli- tavi, in qiio si non satisfcci tiio (lcsidorio, sit bona
mavii. Qtiod diviita pncordinalioiic facttim iion am- vobinlas in pnnporctilo siinicicns obcdicnti;c pro mo-
bigit, qiii vitain c( morcs (uos ab iiicuntc uosccns rili). Obo.livi jubcnli, fcci quantiim potiii, cl IoIiimi
a"l.ito ^iiidinsi.-s |./>ii^icithvil. N.,iii teiicris al. aiii.is jiio.l niihi de laiidibii!> l.iiili jxuitilicis occiirrt^t at,

•I Mi 11 qiiin |iiaginta sil U. Kaba- circa an. (ibr. Wii, siciitviiinn hiiic opiiiiln Rcrnn-
nu<;; via, l>criia\i( uiii, llcrwalilia. Kbl atilcm ursus ii'io-
b I, . wilc!» ch'i toris, conditiim dcnomiiia- mat • 'rctilonico bet. Itcrlino adjacol Colonia oppi-
luiuq.j. ..: ab .Vlbcrlo Urso priin qic .Viibaidiuo diim, ab co Sprcvo llii\ iu siparatiiiii .
 ,

-j M> OVVMS IJ nAHAM MAlllI T4

li:» iioiiiiiii RnTiilisuinu) (l«!(!l«avi. Siiwipr iimuiTi{<» A Hiil) frniln i»otilifi< i.li* Kiiiiii)'ii(i:p Iii.t, «liIi{5<Mititi»

iiiMtiiliiis roitsi'< riilis, icvi-TfrKliHsiinp |iriii(<'i»s, pri- ciiii( |c.iiius<pi<' fiicril (Mit •; ' ' * •' t cii;iii Scr»-

iiiili.is rni|{iiiii Trilliitiiiiiiii ^lcriiis a^clli, lin) |>(iiiii- nil:iii tM.c copiofa ciitii :i> ' i
, iiii<lc noii

li( :iliii siiiiitn:i cuiii liutiiiiil.iti! rcriMiliH olilatn»; ia(|iii solititi (lcr<n'l<T« lianr, lucutirnliuncm mcaiii al» Inju-

siiitiiiiiiK L'H Dui s^iccnlos, \y.\Uv,\n a graiiiH <ligiintili;r ri:i pilcris ilclracloruin, «rd cllain, ciim opu» fiicrlt.

scfcrttc, iil slcrilc p:irvilalis iiic.t o|mis(iiI'iiii (l<'Vil:i :nl;iiiiii'.sini c;isti;.'arc. Valc, [
-
r
: ,
p^, Kx
s:iii<'ti K:ili:ini pi':i'siilis lito itii|icri() < (iiii|i()siluiit, li- iiico (•(iiiol/io, scxla (lic n;' .^nno

lii(|iic liicaliiiit, co sccitriiis iti liicciii proilciit, (pto Donrtiii niillcftimo q-iiiigeiilcMiiio quinlodccimo.

INCIIMT VITA.

H giiine plilcgmaticus, plus corpore piiiguiii quam ma-

LIBKU PUIMIS.
Uab:iniis, cogiionicnlo .Mattnis, familia Magncii- cilentus, capilc forlis ct magiius, umniumquc mcin-
Krancus oricttliilis, palria Uttclioiiiciis, bronini pKJpoiliotic forma (lccenlc disposiliis. rn<!c
liits, iKiiioiK!

iti oppi;'o Fiildciisi ti.isciliir, (piarlo Nonas Fclinia- ciint bona: pucr iiidolis, de dic in dieni senipcr ad

oclo- meliora pniliccrct, eljam tunc qiioddam in co fulu-

rii, aiiiio l)()tiiiiiic;t' tialivilalis scpliti^^ctilcsiitio

pcsimo oclavo, indiclionc Uotnanonim nndi^cima, TX dignilalis cl &anc(ilatis pra:sa{{iuiii relucertrt, ine-

Caroli regis M.\^i\\ Franconim viccsinnts ", tuens pia maler nc corriiptil>ile (orpus in mc.lio
()iii fiiil

Aiiriani prinii scplimiis dcci- prava.' nalionis posiluni, qualibet occasionc dclurpa-
ol Uoiiiaiii ponlilicis
iiiiis aiiiiiis. Ciijiis paler nomitic Uiitlianius ^ Ma- rel sniniam, ne\e lerrem inhubilatio tensuru dtpri-

gncnliaiia f:imilia salus, vir dives cl polcns, mullo merel mulla cogilanlcm (Sap. ix, 15), traderc ilbim

lenipore suh Francorum principibits in Germania ad monasteriiim dcliberabat, in qiio purius ci>ni posse

slreniie mililat. Maler vero dicebalur Aldepundis, conversari ininiine dubiUibal. Scd lioc ni.ilii-. pro-

lioneslissinis conversaiionis miilier, qiix ipsiim fi- positum a principio genilori non placuit, iiuod la-

liiim suiim ab iiifanlia Deum liiuerc dociiil, lillciis men poslea, divino inspiratus numine, approbavit.

imbuit, ct non niinus exemplo quam verLo docilcm Hunianum siquidem facile mulatur coiis liuin, quo-
ejns aiiimum ad omne opus bonum diligenlissime
C tics divina poleslas suum ab a;lerno praeueslinaUim

enuiivil. Eniiiivero pin nialer, cum adbiic mens nali operalur iiislincinm.

ess' l piierili leneriludine flexibilis, inores ejus ad Prajfuil in diebus illis novello « Fuldensi monasie*

Chrisli dogmalis inlegrilatem laudabililer insliluit, rio reverendissimus alji^ns, nomine Bangolfus [Al.,

lascivos pueriliyc motus prudenlissima rationc com- Baugulfus], vir magn.c rcligionis , et muliaruni in
pesctiit, ecclesiam visilare, Dei sermones audirc, el Chrislo virtutum : qi.ii sancto Sli!rmo<i cjus loci pri-

diviiiis crebro inleivsse mysteriis r.dbc.c peiie infaii- mo abLali succeueiis , atmis pra'fuit qninquc et vi-

lein coiitiiiuata soUiciluiiine mandavit. Eral aulcm ginti « , nomen sanctilatis apud Germanos omnes
Uabanus pucr, tam naturac donis quani graliaj nsji- coiisccutus gloriositm. Hujus abbalis clarissinii ma-
neribus a Doniino mullipliciler praivcnlns : qure ma- gislerio Uabanus piier, cura esset annorum circiler

gn;i cuiu tenipove sunipscnint incremcnla vigoris, novem , a parenlibus tradilur, et jiixta normam
do.nec poslrenio vinjin ad sunini?e pei'feci.icnis api- sancli patris Benedicli monachis inslituendus com-
cem perduxerunt. Ingenio ftiit docilis, mcmoria vj- mendalur. Facia est hsec in monaslerium Uahani
vacissimus, mente simul et corpore sub pulcberiiii;a solemnis tradilio viccsima prima die mensis Martii
disposilioiie, pudicus afquecastissimus; in cujus mo qutc fuit ejusdem sanctissimi patris Bcne(,'.icii fcsli-

rihus iviucebat integrilas, et singularis in anirao -^ vilale solemuis, annoDominicie nalivitalis sexiiigen-

Iranquillilas rutilabal. Oninia tanien isla in co dona tesimo nonagesirao septiino, indiclione Uunianortiin
tam gratiae qiiam naturce clariusemicuerunt, cuin ad qiiinta.

virilein pervenisset iclalem, in (jua virlutum culiiicn Claruit co lempore in memorato monaslerio Ftd-
omnium perfcclus operalor asceiidit. Quant!;m vero densi ingens raulliludo monachorum , qui aniuam
ad visibilis perlineial hoininis ralioneni, corpore sa- pro Dci amore vilam ducentes, a vino et carnibus
iii adinodiim fuit robuslus, complexione mislo san- oiiini lempore abstinebant, et nec jus carnium prs-

asinus erat regni Caroli 29 el poaliiical;;s

« Inio alibas Fiildensis coenobii moritur, cui successit
Adri;:iii cum hic \)\\\y.\ eleclns sil 1) Febr. 77i.
iO, Baugolfejus.leni monastcrii iiionacbus; » obiit autciii
Uii^Pippino palii 'ii Stpl. nii. 7G3 niortuo suceessii. sanciiis Si!ii-mus seu Siurmio 16 Decemb., colilur
^ In Vil;>. rtlep !:;uii pap;c iil liicimlur ad hunc a Pi- pispcipue 20 April.
pino re^je direeli, i''ulr,tdus abba el liothardus dii.v. liiio duohus lantum cl viginli. \n Aiiicil.
•=
Fcid.
Sed quis liiiiic euuhlem coiilirmabit cum lioc B. Ua- ann. 802 h:ec releruiilur «"iJaugulfiis, abbas Fiil- :

baiii parenle? dcnsis coeiiobii, rdicta quam ba! ttit poteslalc Uat
'^
Circa anniini Clir. 7i4 ccepto. eanum succcssorem bai i!;l. »

>•
Dc eo ita .Viniales Fuideiises an. 779. • Slurmi
 l>UOl.b:i.O.Mi:NA. 71
7S
ler inOrmos, omiiiiioiue ildiiUs, suincLKiiit iii cibuiii, A Mo\ oiiiiu ul auiios pueiiiix bupeiavii, se lotujii

iiec kujns imiiuli \ol(i|italilius ulebanlur. I'aiii!> eo- iliviiiis niaiieipavil obse(|utis , iii eeelesia fre(|uciis,

niin cribrarius erat el riiNti» iis ; rabve, pisa, el olera iii ehoro psallenliuiii assiJuiis, et siiie vanitatis iiota

» ibus, aiiua vel cervisla potus. Vivebanl ile lalioriltus in ser\i(io Diiiniiii sinj^ularis. Niillus iiioiiaclioruui

iiianuuin suarmn, sieul veri jialris noslri lU'neilicli inter caiitanduin ol legeniluin illu fuil ulacrior, nul-

sequaoes et inonaelii, luni nullos eo lenipore iii ino- liis ad ubedientiain senioruin interoinncs proinplio-
naslcrio servos |K'rnulterentur habere sanulares. rein se uiKpiain evliiliiiit. IKhiiii piira ineiitis ele-

Nam quiiU|uiJ operis iieeessarii faciemluin iii ino- valiiiiie seinper aiiiavit sii|ier oaiiiia , eiijus orili-

iiaslerio tlauslralil>us oecurrissct, iioii siculariuin, iiati&siiiKC voluiitati (|ui(l(|iiid •aeeipluin nuveral ,

scd manibus fiebat niniiaehorum. Omnes tunc nio- iinplero suininu cunatu salageliat. Ea vcro, (|iuv di-

iiacbi ad munastica: rognlx puritatem viverc sat- vin;c volunlati didicil cssc coiitraria, iiiiui|uain iii

ageliant, iii coininuiii suli uiiiiis ilireelione pastoris, eordis er^asteriiiin eeiisiiit adinitlenda. Miiitis s(i;e

iu vera paujHTtale, sine peculio tastilateni nienlis oeuliiin a piilveribiis lerreiKo cii|iiiiilalis piiniiii

rl corporis iiivit.laliilili-r ciMisorvantes, oinnipoteiiti custodivit et munduin , alquc in modiu cuiifralnini

Ueo in fralerna' tharitalis vinculo scrviebant. suuruni oiiini tejnpore siiie uiTeiisiime vivebat. In
folix .Tlas, el tein|K)ra charisniatibus sancli Spiri- B oratione saiicla pene fuil eoiiliiiuus, in leclione di-

liis abunde fnictiiosa, quando claiislralis vil.e pro- vinaruni Scripturaruin sine iiitennissioiic laudalii-
frsiores erant opliini et oiiini decore virtuluin iniri- liler occupatus. Neino illum \idit oliosvm , noii la-

fiec ornati et prxditi ! Ilis viris in monasloriu Ful- bulis , seu otiosis scrmonibus illiiin qtiisquaiii

doiisi vita cl convorsaliunc sanctissimis Rabanus nudivit iiitentum , noiiuc luorc coin|ilui-iuin per
puor divina ordinatioiie conjuiiclus, venerabili cui- clauslruin disciiisiluis vanis quisqiiam reperit vaga-
(l.iui nionacho seniori , I(alh;{ario noniine, scitMilia buiuliiin. Deo seinper inetitc dediliis , aut leclioiii

liiterarum ct sanclis moribns inibueiiduscoininitti-

, Sciipturarum inciilitiil , aut scripsit aliquid pru
lur , a quo dihgcntissimc ad optima qua'que infur- conimuiii natruiii utililatc, vcl ccrtc sccum in cclla

inatur. Dunx' quuque disposilionis puer, bunuin as- solitarius haliilaiis eral. Niliil oiiiin dulcius illi fuit

.socutus d(Klorom , divina miseralionc niijuvaiite qiiam coiitiiiiium sanclarum stuilium Scripltiraruin,
iiio\ sanet;c cunvcrsatioiiis priinordia, quanlum alas 01 ideo cell.e inonasticx secreluin , muilis iinpor-

illa permisit, bene inchoavit, in meliusque successivc tabile claustralibus ,

paradisi delicias repulavil.
(K>rdusit , ct opliroo tandciu tine consummavit. Quod ciiim piscibus rivus cl aqua, hoc buniset slu-
l'ostea voro quaiii annuin sexluiii (letiimiin cuiii- diosis nioiiat liis rcctissime dicilur cella. Nain siculi
plcvisset xtalis, aniiu videlicet Duniiiiic;c nativit;>lis ^ pisces diu vivero sitic aqtia nciiueunt , sic inonachi
iu carno (Ktingenlcsiinu quartu " , indictione Uoina- crebrius extra ccUam disctirrontes , in vera mentis
nurum duudecima, Batigolfus ablas Fuldensis nii- ptirilate nun subsistunl. Cella cniin monachis csl
gravit ad Duniinum, annu regiininis sui vieosinio oflicina Yirtutum , ct mundus nimiuin freqiicntatus
quinlu. Quo non siiic opinioiie sanclitatis niagnrc nitiltorum catisa viliorum. Cella inonacliis cst di-

sepullo,pr.eiiominatus Uabaiii .Mauri pnccoptorUalit- viiKC scliola scieiiti;c , exlra qtiaiii ccolestis non da-
garius eloctionc fratrum unanimi tortius in abbalia tur sapientia: ductrina. Undc monaclius, qiii seerc-
snccedens ,
pixfuit aiinis scdocim ^ , vir probalx tuiu celUe non diligil, ad veram scicntiam Scriplti-
I
'
is, ct magnx sanctitalis. llic Rabanuin pr;c raruin Dei ininiinc perlingit. Qtiod lioatissimus paler
' ^ingulari diligebal afTectu, propterca (|uod liic iiosler , sanclus prolio consiilerans Uabanus ,

euin noverat plus uninibus ad ubcdientiam proin- cellnm ab iiifaiilia stia dilexil monaslicam, iii qtia
piuin , ct in lcctionibus divinarum Scripturarum iii- conscienliain suam ab operibus mundi vanis custo-
defissa sollicitudiuc studiosum. Videbat illuni ad divit ilUesam, et oiiinitim scriptttrarum , taiii htiina-
ardua natuin , cl qui verlio ct cieinplu niuliis cssot iiaruniquani (livinaruiii,plenaiii ftiit asstn-ultis S( icn

cuni tenqture profuturus in salutcin. Noxorat cliain tiaiii. Ceil.e iiaiinpie secreliini aiiia-iiilali cuiiiparaliir

s.ilal.ircm pastoribus necessariara essc d(K-lrinain

D paradisi, in qua dclcclabililcr cunsistens, ac sibi per
,

cnm iKina hominis vita siue sciontia spirituali divi- divini aiiioris cunlinuum cxerciliiiin unitus , moiitc
naruiu Srripltiraruiii non siifliciat ad iiislilntiunom siinul ct corpore haliilavil seciiin iii doino Dei qtiic-

biilKliloruin. .Naiu ({ui sibi soli cst boiiiis, uliiis alio- tiis, aninio creatori suo dcvolus , iiulli Iralriiiii iiio-

rum roclur csse nun polesl. Pruplerca Ralligarius lestus , nulli gravis , nulli oneiosus , scd acceplus
d<K:iloin puerum noqiiaquam statuil ncgligondum, bnnis oinnibtis, ot iii vinculo charilalis fralerna: sin-
quein illuAiratuni diviiio Spiritu multis noii diibila- cere dilectus. In eo fuil conipli-lttni ,
qiiod per pio-

liat foro prapunenduin. >iec su.i fttit conrtilentia plielain Jcroniiaiii (luiliiin legitur pronunliattiin :

fru.otralus, cuin ni;\|ur evaseril U.ibanus orudiliune, lioiiuin fs( liumini, cum portaivril jugum Domiiii ab
digiulalc, siinul ct incrilo s;iiiclitalis, quain suuruin aduU-scertlia $ua : quia sedvbit solilarius el lacebit ,

aliquis vcl co^itaro pjtuisscl, vel nieiile cuncipere. quoniam levabit sc supra se {Tliren. iii, 27 ct seq.).

• .\nno Si.^i (diiisso roatendil Uruwerus lib. iv b lino 1.'> tanltim, ab an. 802 ad 817, qiio a fra-
Fulil. Anti(|., cuin de|K)sita: pr.efectiirx snperfuissct iribus drj.o>iliis Irgitiir in «'isdein .\nnal.
aii. tredecim.
PiTROI.. C\ II. 3
 ,

75 AlJ ori.UA IJ. UAHA.M MALIlI 7«

Ilii-r siiiit piiiiflc;il;i' roiivivi:» mrntis ,

qil.i' ticiiio in- A illiim oporationc iiij^miiiiii noii duliilabal CtiM' rulii

li-lli-^il, nisi (|iii :i(«i|>it, iiniio xio :i((:i|»il , iiiM (|iii riim, «ndc cl libcnt» pciii.) ronccssil.

K(! pni I>('i aniorc :ilt oiniii rariiin ill(*(rl)ra vcriicilcr

In dichuH illi.s norebjl iii rc^nu Fraiiroruni Alhi-
H(!(;i'('(;nvit. Noii oiiim rniiHcnlitinl iii iiiiiiiii r(ili:ilii-
iius, qiii cl AliiiiiiuK, iialioiic Aii((licuH ,
profcbsioiii;
l;ir(! vcra paiidia niciilis , cl corni|ilil)ilcH (lcliciii:
inoiiartiiih ^ ordinc I.cvita, dii^nitul^; ahliak <
, iiio-
\(-iilris , (|iioni:ini (IikiIhis C()nlr:inis sci virc (loiniiii'>
ii:i.stcrii "iii M:irliiii Tiiroiicnsii» , (iaroli rc^is M:)f.'iii

Salvalor oiiininni noii (litit oshc possiiiilc. Iif(ilu$

plor
qnoiidiiu pr.ci i
, in onini variclali.' hrriptnra-
i^jilnr niagnnsislc scrviis Clirisli llaiianiis, <//(i, grn- apud
riim doclibsiiiiiib, qui priniuh Gallott et lialos
tia Spiriliis .sanrli pnovcntiis in cor.silio imi^iornm
l'arisii, cl SucsitioniB rnonai ho-
,
lti)iii:ir '<
, , scholift
iiiin abiit , cl iii viii pccciiloium non slctil, ucc in riJin pulilii is pr.clatiis niiilla srripsit ad ulilit^itcin

ciillicdra dcrisornm couscdit : scd in le(je Domini fuit roininnncni , cl piurcs in oiiiiii scicnlia audiloics
rolHnUis cjus ronfirniala ct stahilis, ol in jnstilica- cdiicavit dorlisftimos. .\d hunc vcncrabileiii viruiii
tionibus ojns nioililalio illiiis dic pcrin:iiisil ac iiocte
(co tciiiporc iu iirbc Uoiiia cubtodcin et ministnim)
(/'.s(//. I, I, '2). Hcaliis , iiKinain ,
vir islc, ct omni Kcrlcbia; Lalcrancnsis ' , ac hcholis moiiarhoruni
poslcrilali iiicrilo vcnor;in !iis,(pii in iiac nM»iialilatc piihiiris pra;ii;lontcin Ilathgarius al^has dc Fnhb
,

positus sciucn lioiunn iii bciicdiclioiiilms Doniini "

,
iiiisit Uahuniiin luni aliis ' duohus nioiiachis, liai-
scMiinavil , (ic qno niinc frurtuin ailcnue fciicitalis
mone cl Diedoue : qnoruin prior cpiscopus po-tra
mandnral iii r(L'lis. Proptor (|uo(i oiiini consotur
fnit iii llaihcrstat ,
p^istcrior vcro Ilattoni in abhatia
Iioiiorc digiius ac Eonipilerna inonioiia cdcltran-
,
Fuld(;nsi fiatrnm clirttionc surtcssil. Aihinus crgo
(Ins, (pii farlns iinilator tlisci|)iiioruin Doniini , do-
niissos ad sc monachos de Fulda sub magistcrii si:i

clrina et nioriijus univcrsam Uiustravil Ecciesiam ,

omucm tirc:i illus diliacntiam adlii-
ferula su.sripiens,
cl varios liaMelicorum cnorcs dispntando scril)cn-
bnit, ct nuliis pro saluhri corum insliliitione Iah<>-
(loqiic confulavil , dc qnibus suo inferius ioco pic-
ribus poporril. RabaDura lamen ,
quern ca;tcris
nins dicluii sumus.
aculiorem ingcnio vidcbat, propensiorc studio pro-
Cum crgo lcaius Magiienlius oclavum decimum scqueliatur doccndi , ct singulari tura bollitiludiiils
aelalis suic annum allingeret, qui fuit Doiuinicac na- tirca illuin vigilabat. Aiiuis sex conlinuis ^ apud
oclingenlcsimus scxlus a el incrcdibili di-
tivitalis , Albinum magi.strum U;iba«us sludiosissiiniis auditor
vinaruni Scriplurarum lcncrclur amorc ,
jamquc alque distipnlus Roma; pcrmansil , et discendis
omncs dcpulalos sibi dorlores alqiic magistros vel Scripturis indefessura studium sedulus inipendit. In
a;quassct, vel ctiam superasset crudilione el doctrina, his artibus sepiem quas professores earumdem
P ,

iiec lamen in his , ad qu?c discendo perveneral libcraies vocant , evasil doclissinuis , ct in onini
possct essc contenlus , sed pro magniludine desi- scienlia , tam divinarum quam humanarum tradi-
(ierii sui ad majora sacri studii arcana festinarcl , tionnni , non erat iili sccundus, Enimvero quam
locuni ad lempus mularc profcclus causa dccrevit. eruditus fuerit in grammaticis, in rheloricis , in

Nam eo temporc studium lillerarum generaie, siculi logicis, in arithmelicis , in geomctricis , in poeliris

poslea , necdum in Fuidensi monasterio vigebat. et musicis, in astronomicis el mathematicis, in phy-

Monaclii ctenim humili Scriplurarum inteliigcntia sicis ct nictaphysicis, in philosopbicis et theologicis,

conlenti , moribus gravcs, ct subruslicana simplici- in humanis quoque et divinis ,

quicunque plenius
tate imbuti , altiora scienliae studia non curahant. intelligere desidcrat , cjus voluniina ,
qua; et plura
Unde beatissiiiuis juvcnis cum pro ingenti Scriptu- sunt el elegantissima , diligentius revolvat. In dispu-
rarum desidcrio proplcr magislrorum penuriam , lando taiiti fuit acuminis , ut omnium sopliistarum
aninuim suum in proprio saliare monaslerio non nominatissimus haberelur et es.sel. Lnde ,
\eluti

posset, sciretque Rathgarium se pastorem habere fa- a(l(;r Augustinus , haereticorum terror el inalleus
\orabilem, quadam die ad pedes ejus provolvitur, et erat, quos omnes facili coiigressione superabat ct
(juid haberet in animo summa cuni humiiitate ma- Et cum tantam onmium scicntiarum csset co-
D \icit.
nireslum faciens , conscnsum siii senis deprecatur. piam adeplus, nunquam tanien in superbiam fuit
Placuil pctitio adolescentis abbaTf; et consilio se- clalus, nunquara suo se judicio inaniter super alios
iiiorum adhibiio , facilem postuianli dedit consen- extulit, nunquam simpliciores el minus in Stripiuris
sum. Ccrnebat enira senior providus,ut pauio dictum eruditos etiam leviter contempsit. In \era namque
est prius ,
gratiam in co rciucere divinam , cnjus humilitatefundatusmonaslica,parvulus in ociilissuis

a Alcuinus an. 804 mortuus est ad quem missus : iegimus.

cst Rabanus an. 802. e HiEC omnimodo falsa ; occasio erroris ex car-
i^
In Chronol. Turonensi dicilur canonicis pro- mine operi de Cruce praefixo non recte inteilecto.
fuisse : de monachatu ejus silent anliqui. 1 Imo cuin unico solum socio Hattone raissus
c In concilio Romano aniii 799 sub Leone III ha-
est, non Roraam, sedad monasterium Turonense S.
bito, appellatur , aclione 2, abbas monasterii Sancti Marlini.
Marlini. 8 At se<;nn.Io anno regiminis Ralbgarii mortuus
Docuisse Alcuinnm in Italia Roraa;, aiit eliam
•^
esl .\1( uinus.
Paris. aulAngust.x Suessionum apud aiuiquos non ,
77
1'liULtOUMLNA. 7S

.H);)arebaLelqnaiUomajore\sliiil.tanlosc'|)craiii|.Uu«» A aiino viikliiel abbalia; Kalligaiii iiieiiioiMli ih-Uvo

biiimliavil. Noveral eiiiin , inonacbi scieuliani sino ijuein fratres cum magna cbaritatis l.elitia su8cc|h'-

vera buniililale inenlis iHTnicioam e<.se slulliliain , riiiit , ilona imiliiplicia iii eo (liviiia bonoraiilos -

eliain si apml liomines iloclissimus babcalur. l>icil quippe ipii iiuveraul lihiiii iioii soUim propler scioii'

eiiim Scripluia : Ihilriiia viri fx-r patifHliam diijiio- ti;u pi\eemiiieiiliam, et magistrum esse veiierabilem,
scilur (/'rop. xi\).Paliens auleni veraciler neino ilici seil niullo niagis ob vita: ineritiim, cunclis in Clirisio

iiaTelur, «jui bumilis non fuerit, el Omiiipoleiilis virlulibus locuplelem. Kiiiiii voro per illinl 6e\en-

iiuliii plena volunlate subjectus. Kabaniis aut<(n niuiii ,

qiio Koiiue suU abUatis ma^i^(erio litleris

iioster, verus l>ei ainalor , »liii el btiimlis et palieiis operam deileral , iii omiiia scicnlia , laiii liiimaiia

veracitor exslilit, quaiilo iii Iwnis stmliis ainprms ipia II divina , super omiies co:etanoos siios mirilico

|)rofeteral, tanlo magis aniinum suuin corani Deo proU-cerat , evasiuiue summiis in omiii sciliili plii-

el bominibus bunuliabiil. .Noii ilUiiii vaiia tcneni losopliiis ,

poolaquo diserlissimiis, it 1|ilm)Io^'iis cuii-

bonoris ambilio tiaxit ail sluilium , noii paiipertas ctorum juilicio evcelleiitissimus. Taiita deiiiquo ot

vcl inopia leceral moiiacbum in Scripluris essc slu- KoiiKc 01 Folike cmiclis vi(:e su;o dieUus virtiituiii

iliosuiu ; seil l»ei anior, qui vincil oiniiia. mentein ot moritoriim saiiclimonia claru.t , qiiod eoriiin ,

illius iiicenderat ad spiritualis scientix' increiiienUi. U qdi cuin oo babilaUaiil, gratiu illum Doi pra-venlnin
Nibii Obl dillicile bon:e voUiiilali , niliil formidaUilc s|R'oiali iiiillus diiUilavit. Indo siUi noii soluni pro-
Dcuiu veruciler amaiili. Liide cuiu se toUim diviiio fuit, sod iimllis vcrbo, scriptis cl cvcmpio sahilis ilor
maucipassel obsequio, nibilque iu bor luundo quae- ostendil. Ualbgarius qiioquc, vciierabilis abbas, qiii,

rerel, uibil cu|K>rel vel oplaret, uisi Deum solum cl ut supra diximus, illum prx cxteris arctius diligo-
&cieiiliaiu Scriplurarum , digiium so Cbrislo &tiiduit bnt , cjus profoctui miio congratnlabatur an°eclii .

exbiUore luiiiislriim , a quo noveral onuie doiiuui gavisusqiic lalem so liaberc discipuhim , qtii jaiii

iiurlalibus proveniro |»orlecluiu. Sempor aUquciu idoneiis essot quosciinqiie et alios docore , magiii-
diviiw lccliuuis codiccm v«rsabat iu maiiibus , seiu- (icas omnipoioiili Dco gratiarum retulit aclioncs.
pcr iu scmelipsu sibi uuitas [toru, unilus] aliquid Vorum ut ccclosiaslici ordinis collationc lu.ijor esset
operabalur Loux opcralionis. Lt noqiic dieUus iu'(|ue KaUaiio iiilor fialios auctoritas ,
pcr siiigulos sacri
ruKlibus ab invesligalione divinarum cessabal Scri- luiuislorii gradus cvectum ,
poslrcmo rcclor ilUim ,

plurarum. Nani pra.'ter ilUul lcmpus, quod vcl iu- tricesimo u^lalis amio, ad saccrJolalis onicii digui-
cvitabilis uccessitas requircbat iialurx', vel divini lateiu promovil. Qui prcsbylcr consccrntus , iiiliil

rulliis ralio poslulabal, quod rciiqnum orat , omno pristiiKC bumililatis oiiiisit, niliil monastic:c conver-
Scripiiirarum stuilio im|R'ndebal , idquo lotum so C j..^jj^j„jj ^.^ py,.^.,jjg „l.|,|^.^jj .
gj.j ,„;,joii so biimi-
arbilralus perdidissc, quod alilor qiiam iu Dei lau- lilali suUjiciens , lolam ad rogularis oUsorvaiiliain
diUus , aut sacris fuissot loclioniUus expcnsum. discipliiuc aniinum convcrtit, cuiicli.->que fralriUus
Proplcrea quotics ab aclioiiibus polcrat vacare pu- suis se obsequoulissimum exbiUuit ; el vol oralioni ,

i' -. siiis uliliter iiisislcbal privalis, seiiipori|iic vel sacne loclionis studio sempcr iiitrntiis fiiit. {'.olla,
I
oiie pr.euiisaa spociali dovolione lucntis ad sicut prius ost dicliim ,
paradisus illi oxslitil , cl
Dcuiu, aut lcgil, aul scrip&il, aullogenteiu in scUoIis cborum psallonliuin fralrum , coclum rcpulavit. Fi
AL>iuum audivit luagistrum. liis iiluin sacris inteii- qiiia cuuctis proCbrisli iiomiitcliurqililerobscquislu-
tum sliidiis, el siiic iiitcrmissioue coiilinuanter oc- duit, jurcoinnibus dilectiis fnit. .\maUaiileum saiicti
cupaliim, magna Dci miscralio cunctarum virlutum seuiores ut liliiim, vcnoniUaiilur sliiriiosi jiivonos ut
dccura^vit oriulu , coiitulilq>ie oplanli soiisum por ca'leslisdotlriii:c magislriim. Oiniies qiioqiie in coiii-
oiuiiia cousuinmaluiu iutelligeudi Scripturas, dedil- muni totiiis illum roligionis nionaslic:c UaUeUaiit
que beiie luerilu sauctorum scioutiaiu, ct iu cuiictis exemplum ol summuin eniditionis Cbristianx do-
,

oporiUiis Uoiii c>>usuiiimati<mom. \iinis laiidom sox ciimontum. Pnccipiio (anioii roiigi:iluIalioiiis officio
Kuiii.c apUil ma^islrum cum ingenti ductrin.e pro- y. KalU,^'ariiis aUlas rovoioiiilissiiiius exsiillabat, (|uod
fcctu eiplctis, bealus Dci faiuulus , una cuin ilai- illuni, iiuoiii siiigiilari pro>oqtii'balur allcclu aiiioris,
inoiic et Diedouc , pastoris sui cdicto i-cvocatur ad laiita ceriicret insigiiia possidcre virtutum. Kt ven*.
Fiil lcnM' monasterium, qui laiuotsi iiiullo liUonliiis digniis fiiil amari ab oinr.ibus, qiii ronditorem oin-
fcub direclione pneceptoris in aiinos plurcs cieptiim iiiiiin piiro seiiiper diloxit alTtclii. Coinplcla fuil iii

Continuass4-t studium, suo laiucii proiiiplii:» ol>edivii illo pUiciia ilUi :oti'rii:o sapieiiti:e pollicitalio dicon-
abbati , seicns obcdientiam cunctis monacboriim lis : Kgo diligenles me diligo : el qui manc vigilnveriiit
prjevalere virtulibus, pcr qiiam solam iter paloscit ad mc, invenient me. 3lccum sunl, iiii|iiit, diviliw ct
ilau>traUUus ad patriam crolotem. gloriu , o, es sui'triin- el juslilia. .Mclior est fruclus
Aiino igitur i)oiiiiiiic.e .Naiivilatis octingonlosimo meus auro et la\nde pretinso : et gcniiHina mca ar-
«bi4Hk*cimo • , indiclione Komanorum qiiiula, iK^atus gcnto elccto (Prov. viii, 17). Diloxil Kabanus eteiiiin
Kahanns anniim agcns xtalis qiiarUim atqtie vicc- sapiouliam Dci Falris , ciijus noliiia credonlibiis
iiiiuiim. abUatis sui pra'ceplo do Koiiia ruiii ilaimouc daliir pcr ndciii inSoriptiirissanctis :qiiariiin lorlioni
ct l>iedoue ad moiiasl^'riuin Fuldense rcvertiliir : taiilo crebiius inciiUiiit ,
qiinnlo Dciiiii sinmius
• Kt tLrc atinoruiu rntio c\ dictis corruit.
 ;•) Al» Ol-KllA IJ. ilAlUM M.il lll M
aiiiavil. Kj-iB niilliiii rnn liH Karr.o li'(lioni!iHCfi>|M!r \ nlioH iii ;{raiiiinutii ii, ulioti vcro iii rlicturicih; at(|iit5

(liilcirtexslilil; <liHin in r.rvntc »:iiicli S|iiiiUiH gub- alioH iii iilliorib(i<i (iiviii i- at<|ii(.- Iiuiiiaux* pliiluMi-

ia\il. qniiin biiaviH Cbl vi^rucilur gubiaiili Hapor pbia: biriplnriii, biiie iiividia cuiiiiiiuiiic:iiib «piud biil*

i!iviiii aii.uris, prr i|nriii lnijiis iiiiinili ('iii.clu dulii:- yu\i :d) ci) |)osiul.iss('iit ; oiiiiici» vcK», i|uo« iii jiidi-

M iiiil advcrsa, cl liMli aiiiiiH) Vilivxiiul oiiiiii.i Ll.iii- tojiiini buiiiii docciidos aduiisil, iioii soluiii |(r(»i»a,

liiimnia. ^iliil pnilrr (liviiiiiin iii ailccliiiii conlis Hcd ctiaiii cariniiic ,
quidquid uccurrissct, M ribore
^
atliniitilnr, iilii solii:^ crcutor bU|icr oiiiniu uiiiatiir. iiifuniiuvil.

Ihijiis sucri crgablcrii suniiiiiis opcralor cx.sliiit Ua- .Miillos iiisignCH, doctos al/iuc saiu lis.^iinub aiidi-

I amis islc, de (|iio loqiiiiiinr , iii ipio spiriliialis do- torcs li;ilitiil, quoriiin cx( (liciitiurc» alqnc pracipuos

(liiiKC plciiiliido cxui craiis tolain illii.^^liavil Kci lc- .Mcgciilriilus iii libro de 1 Onjioribu» ijrali r i|uarlodc-

>iaiii, ci pliircs criidivil ad jiislitiuin. Kt iic ordiiic ciiiio iioiuiiiutiin coMiiuciiiurat, ctbuiil ibti : Strabus *,

pricpoilcro diiilius cvagcimir, opcra: prcliuin judica- iiiuiiai liiis Fuldoiibis, patria Fraiicub oricnUilib, qiii

viiims iiilcrii.issa rcpclcif, (t (pKccina Italjaiiuin magistro in rc;'iiiiinc scbolariiiii Ful.Jj; bucccssit,

;'l) Urlic rcvcrsiiiii, prinsipiam prcsiiylcr lucril ordi- vir iii unini picniludinc hcripturariiiii doctissiinub,
hiiuis, sinl gt sla brcvitcr aiiiioturc. inclro cxcrcilatus cl prosa, iiiulta iii iilro(|uc gc-
rtulligarius lucnioraljili'-: uhljas nlililuli ciipiciis I> iicrc conscripsit. Frcculfiis '-, nionaclius Fuidcubis,
ccii.siilcrc pli.rimoriim, do irulruiii suoriiiii coiisilio palria Saxo, postc:j cpiscopiis Lcxovicnsis in Ulio-

scliolain iii moiiaslcriu Kiildcnsi piiblicam instiluit, toiiiagcnsi provinci;i Cliristiaiia: (idci pia;iic;!U>r

cijiis ma^islcriiiiii s:iiicIo Ualiaiio, dc llalia mipcr cgrcgius, qiii ct ijisc pliira opuscula coiibcripsit.

icvcr commciKluvil. Aiiiio ilaijiio Domiiiicx na- Lutbcrliis'^, inonacbus Fuldensis, ct poslca priniu^i

livitalis ocliiigciilcsiino lcrliodcciuio, iiidictionc Ko- abbas in Ilirsaugia, Spircnsis diGecesis, palria Sue-
;iiaiiorum scxla, riabanus aniionim vi;,'iiili (iiiin(|iie vus, doclor in omni varictale scripturarum cminefi'
moiiaslorii monachoruin schokc pra;licilur, ct cuin lissinius, iiec minus vitx' merilo quaiii ciudilione
docciidi niodum , (picm ab Albino nunc didiccrat, prx'clarus, qtii noniiiilla ingeiiii sui moiiiimcnla re-
(Hiain lencre apud Fuldcnses inonacbos iiiviolabi.lcin liquit, el multa siiis bona monachis impcndit. ilildol-

jiilctur. Qiii mox ul docendi sulivil ollicium, pcr fus <i,

monaclius Fnldoi.sis , patria Francus orien-
omniu curavit AlhiiiiiMi Geiiiii et imiiari inagistrum, talis, ct primus apud sanctum Aurclium Ilirsaugiu:
iil juniorcs vicldicct monacbos primum docerci in scbolarum inagistcr, bonio iiitcgeiTini:c couversa-
grammalicis, cl ciini apti videreulur ad majora gra- tionis et doctrinx, qui el ipse inulta utilia cunscri-
vioribus eliam for.iiarenliir insliliilis. Cumque bujus psit. Rulbardus «^, monacbus FulJensis, ct secundiis

iiova? iiislilulioiiis iipud Gennaiios faina traiisissel C apud Uirsnugiam scbolasticus post mortem IIil:lolfi,

iii publicum, iikiros cuenobiorum pra^Iali c;;m docenji qui cum esset doclissimus, pluia composuit. IJci-
f, inonacbus Fuldensis,
furmain lau.'a:Ucs, alii monaclios siios ad Fuldam iiardus et postea Ilirsrei.iis

iniscninl sub Rahani ferula saers imiiuendos studiis, abbas, patria Francus orienlalis, vir sapiciitia el

alii vero scbolas ercxerunl m monaslcriis propriis, moribus clarus, mulia lucubravit. Berlholfus, rao-
(jtiibiis pncccplores de*inemoralo ccenobio docliores nachus Fuhlcnsis ,
patria Doringus, vir tam in di-

(|iioSipie pncfocoruiit. Sed in lempore brevi valde vinis Scripluris, quam in lilteris humanis longe
crevit nurncrus discipulorum Rabani docenlis, et pcr doctissimus, qui et ipse nonnulla scripsit. Joaiines,
lotam Germaniam el Galliam enidilionis et sancti- monachus Fuldensis, palriaFrancus orientalis, poeta

laiis eius vcneraiida opiiiio se difTiulil. Uiide factum et musicus iusignis, qui et plura scripsit, et cantum
cst, quod non solum abbates, monacbos , sed eliam ccclesiasiicum primus apud Germanos vaiia mo-
iio!:iles ten\iR, filios suos Ruljani docendos magisle- dulatione composuit. Yingbertus, monachus Fulden-
lio siibdidciuiit. Q;ios ille, ul erat raansuetissimus, sis, patria Saxonicus, vir mirce simplicitalis ct
(iijwics snmma cum diligentia informabat , proul magn;e nibilominus eruijilioiiis, vita; merito et da-
miiiiscujusque vei icl.ns, vci ingenium permitlehat, rus virtulibus effulsit. Egbertus *, monachus Fiil-

•> Wahifridus S;ral)us abbas Augicc.

D cst conseculus, ut Mogiintinus archiepiscopus om-
''
Discipulus fiiit Elizacbari. ninm conspiratione dcclararclur. » Vcrum ejus siic-
<=
Aliis Untbcrius, de qiio Trilhemius in Cbroiiico cessorem non Sigebertum sed Sigefridum, apud Ger-
Hirsaiigiciisi. maiiosin Eppesleviiia familia oriuiKium iuissedoccnl
^ Ibijus inisqiiam alibi meminit Trilliom. , ne- Broweriis lih. iv Aiitiq. FulJ. et Ferar. lib. v Re-
quidem iu Chronico Ilirsaugiensi. An Radolfus iu- rum Magunt. Ob verba Le lei Egebertum Scoiis
lelligendus, Vit;B prioris auelor ? ascripsil Wion appond. ad .Marlyrol. Moiiasticum.
Inter sanetos refertur a V.ione
'^
MenarJo , , « S. Egcberlus, iiiqnil Scotus, ahbas Fuldensis, vir
Ferrar. 25 Octob., doctrina et sanclitale conspicuus. i Utrumque ci-
Bnniuart aliis diciUir.
'
tanl, et Egbertuni sanctis aiinumerant auctor Mar-
^ Aliiis ab boc fuit Egbertus duobus s;cculis ju- tyrol. Anglicani et Camerar. in Menolog. Scotor. :

nior crcalus vigesimus sccuudus abbas Fuldensis

, , hic 19 ^'ovemb., ille 26 ejusdem Noveinb. llunc se-
an. Cbr. 1018, vita funclus 17 Novemb. an.lOSS, uti quiuir Forrar. in Catalogo generali sanclorum et
ad bos annos scribiinl Scbafnaburgensis el Marian. cum altoro Egberto conf-jiidit, coiijicilquc vixisse ad
Scolus. Dc eo li;cc iradit Leslcus lib. v de Rebus ann. G90. An non raajori jure bic Rab.tni discipulus
Scotorum in Macli;i!)a)0 oclogesiiiio quinto icge : sanctis ascribcrelur , qui miracubs dicilur corus-
t Egebertus quoquo abbas Fuldensis boc teniporc vi- casse ? Verum solidiora requirimus antiiiuorura tesli-
fi-.iii,cuii^uirccliis Sigcberius Scotus, virtute o! pi.^latc monia.
 PIIOI.KCOMKNA. K2
81

«lonsi*. vir viLi- :i']inir;«l'ilis. «l u iillo Irmporf \o- \ ivh-nvi piolati-m. Qiii lanlo r.nilins jn«,liliain tl vir-

iniracnlis toniscar.s, tuttim ol.sorvantiaiii persnadcrt; potiiit, qiiaiito o.is

luiilarie |>ro Chrislo iiulnsus,
toinpoinil. ('.aroliis, inoniulius Fulileiiso, iioii niodo vcrhis, miI cti 1111 «)|H*rii)iis tleinon.vtravil.
iioiniulla
luagiui' sapionli;i5 cl cru- Siiignlarom liahohaUKtceiiili gialiam.ot poi-Miatloii<li
palria rraucns ori-ulalis ,

quom renint, inortuo pracoploie, inaxiniain racilitatom. Naiii ot iir^niin riiil aciitiis,
ililio.iis lioiiio.

Mogunlinmn meruissc aic!rn'piicopatiiiu ", ot noii- ot racniidia dis4'rlus, vocu qnoque tuliili sonoriis,

Allfriilus ^, moiiaclius Fiil- ot qiiadain graviiale voiierandns. nde ipiotios ratio

mil'a cdi.lisso volumina. l

ilensis, patriaSaionicus, mira sanclitato cl orudi- p.islul.ivit, sula poluil vocc terrero iinprohos, ot iioii

lionc cI:hus, Doiquo Torbi pnvdicator ogrcgius qiii ,

miiiiis huiiiililatc muleoro prustratos. Coiivciiieiis
aiiima* ditnis curpiis, Oomiiio largientc, cousoculiis,
de Fnl la missiis ad Novam in Saxonia C.orlioiam
|»oslca qnarins Uildclshoymonsis ec- Ct inagiia ritit in eodilc<-(iuiiis .tiictorilas, ct ihmi iiii-
sobolaslicns.
clcsiic ponlifox ordinalur. Oinnos pr.cscriptos Ila- lior cuiii mansuetudiiic airaliilitalis hiiinai-.ilas. Qiia

baiii apnd Fuldam insijjnes discipulos, Mi'}jinrridns iiiuilor.tliono ah adidoscontia toniperantissimo iisiis,

bistoriarum scriptnr coinmemorat, cl varia dicilnr el sihi Iraiiiitiillus ovstilit, ot disdpiilis doclor iili-

scripsissc opuscula. Es aliis (pionne caMioliis ad sc rructiiosusquo

lis, fi , iil pro tciiiporo morohantiir, o<--

insiuncs hahuil andilores mulios, dnctrina ol

inissos insigncs
niissos
" curri t.

vil;t' sanclimonia celcberriinos, quoruin iioniina pcr Fuertiul eo lompore, Meginrrido toslanlo, in cio-

moinorntum scriptoiom exprcssa, nos islhic ainorc nohio Fuldcusi moiiachi siih ro^^iila saiirli Honcdii-ti,

hroviuttis ouiisimns, ne l;cdiuin induccreinus. omnipotoiili Dco in sumiua roli^ionc rainiilant' -,

Ctiravil cliain hic hoalissimus monachorinn iii- ininiero coiitiiiii i|iiiiiipia^'iiila, (|iii omiios. i;t si>pia

sliliitor autlitoros suos orudiro non minus ad liino- dictiim ost, a viiio ot cariiihtis ahslinohaiit. F\ liis

rein I>oi, cl mandatorum ohsorvanliam, qiiain ad duo.lecim ad miiiii.^, iu oiuiii scienlia scripluraniiii

inlclligontiam Scriplurarum , scions in saiiclo pro- doctissiini, (liccbanliM' Scninrcs : (iiMiniin con ilio

plicla Danicl bcripluin : Qtioniim t/ui docti fuerint, ahhas in qnolidianis ncccssitali! us utel.aliir, iit opiis

(Hlgtkunt quasi tplendor firmamenti; et qiii ad jttsli- iion esscl universam raliparo cnii>;ropalinnein. Oio-
tiam erudittnl multoi, qutni stclla: in perpeluus aUer- ties vcro c.x liis iluoJociin (niispiani , vcl ad aliiid

nilalet {ban. sii, 5). Parniu csl 011^111 ad sciciiliain ccenohiuiu luissns, vel mortc fuissot sublatiis, e\
huminis claustralis inteliootuui erudiro, nisi eliain doctioribiis et sanctioribns mox .'ilitis iii ojus lociii>i

sludoas pro viri! us afrecliim ad Dei ainorom accoii- rcctoris ot sonioniin clectioiic coiisriliiohalnr. Ft liaN-

doro. lu qiio docoiiili geiiero heatus doctor Uahaniis laudaliilis seiiiornm (onstitiitio iiitillis aiinis (iiiravil,

pnc o.Tteris uotahilitor oiiiicuit; ipii suos auditorcs ^ i]naiiditi vidolicot stndiuin sciipturaruin in Fiildcnsi
iiiipriiuis ad ju:>liliain eruilivil, qnibiis iulcr logon- iiionastcrio, qiio.l saiictiis Rahaiiiisiiio(rperat, vigiiit.

duiu crchro porsuaderc conatus csl niorcs suos rc- Ista aulom fiiil lcx dnodocini dorlontin, ut siiigiilis

gnlarihus coiiformarc sanclioiiihiis, cvangolicisqiio h'<,'oroiil bingiili jiixla principalis ordinationoiii ina-
anlo oiniiia ^niper uhedirc institutis. Docuit ilios gistri, qiii semper tei lius dociiniis oiat, ct pi()|)lcr-

mundum cl oinnes volupl;ites carnis pro Doi amorc ea oinnium (lcpiiUUur Icclionum, ciii ct obodiro c.o-
conlcinn.re, vauitat«'s Iransitorias el s;eciili |>oiiipas leri post abh.ilcm umnos leiiohaiiliir.

riipen', el omnein coiiciipiscciiliain innrdiiiaUc vo- Fauia sanclilalis ct orudilioiiis Fiil !cnsiiiin iiioiia-

liinLalis declinaro. Dcuin pura inciitc stipor nmiiia churuin, ol saiu li pi-a-ci|)U(; Uahaiii, p<-r loliiin so
diligcndum mo^iiil, clsodulo, ulsc roininisccroiitiir regniini FraiK-oriini lonpius diirnndeiilo, lilios siios
inoriluros, discipulis lector inculcavil. .Mona&tic;u multi nohilcs ol igiiobiies ad sorvioiidiiin Domino i!i

n*ligioiiis taiu sinierus ruit ainator, ut iii auJiUjrium coriiin consortitiiii tradidonint, o qiiihiis posloa plii-

huuin nominem adinitterct, iiisi piiiis nientoin ijus rcs iii Gcrniaiiia Kcclosi.c poiililii os hahnoniiit alqiio
diligontissimc siijkt iiiUgrilalc ohsorvanliic rcgii- paslores. Kegulaii otoniin oliservaiili:i diir.iiile, niil-

laris cxplorassel. l'ndc si quos mentc nul corporo |\ 'us a Doi sorvitio ropollohalur, sivo nobilis essol.
vagos , cl ad obscrvantiain monastica; disciplina; sivc ignohilis ; scd jiixla pnocopMHii li-gislaloris U.--

niiniis roporssol idonoos, tanquam aninialia hrula ncdicti, cnnclis adilus p:iliiil |)iir.i iiileiilioiio «-011-

imniundas ab accessu iiionlis diviiiarum

ct lH'stias verti vulentibus. yu:e laiiion coiisiiclU(!o cuin sii«-coshii
Scripturarnm arccbat.dicons Scriptum ost lieslia, : : lompuris, ol in Fuhlcui-i monastorio, ot in ploris(|ii(;

qnte monlem letigerit , lapidibus obrualnr {Exod. aliis coiitra intontioiicin regul.c cernitur iiiimulal:i,
iix, 12). Proploroa, fratros, ahitc, ct priiniim discilc posUa vidolicel qu:itn ot diviti;c roligioncm oxsliii-
»os mentc cnmpnnorc, ut morihiis oniondalis di-iii xoruiit, ol liixiis cuiii amliitiuno pessiina stndiuiii
sltis cuiu Moys4; Dci sennoues iii nionlis cacumiiic cliiiiinavil scriplurariiin. Forvor 00 U nipoio iii<-ro-

audirc. Ncmo cniin Dci Scriptnras disccndo utilitor dihilis fiiit monachorum [ Yidelur decsse crga |

liercipil, cujiis adhuc anima vitiorum pnlvore sor- sancUaruin studiuiu ScripUirartiiii, qiii por sai:cliiiii

dcscit. El h.Tc forma do(endi sanclo viro sompor Rahannni Fiild.e cripit, nt sii|)ra diviiiiiis, ot hnvi
familiaris cxslitit, ul sludio litti rarum jiisliti.r pr.o- per omiiia pono cnMiohia (iorinani:i: et Callia; coii-
|Hiucrol disoipliuam, cl «(-ionti.c Scripturaruin aii- valiiil. Ncccranl I.aliiio patrio(pic scrnioiic conlciiti,

ll.cc siipra rcfulala siinl. i»

D«' eoogiimis snpra.
 ,

«s Ai) ori.iiA ij. n AIJAM MAI lli 8i

B<;il liiij^u.iiii (li«r;(:n; GrjTiiiii al(|ii(; doccro, iicrc"^ \ diuit hancliftsiiiiaiii, ct uiiiNcr»is Fcrlosix (iliJH do-
sariiiiii ritre discipiHis (iivin:i; HjM-oiihilioiiis nrlii- ctrinam cfrndit H.ilutarcm! Jiirc, inquam, vivaci nic-
liMli, ctiain llirhiaicu; (^lialilair.iMiiK; noliliaiii (iiiii moria conimcnd:iniiiiH <•%{ rmiiiium, qiii non soliiiii

l.ilon; riicrniit assccnli. Saiictiis nani(|iM; iVihaiiiis, ( xcinplo tiiiic pra-wntiltuH :rtrTiiX' paliuliim vilaB

Alhiiii Ki)iii;c anditor , Tlicopliiliim " (|iiciiiilaiii praliiiit, scdciiam poslcritati HiiiH wriplis documenta
K|»li(;siniii liahiiit |ira;cci»lor(;in, a (|iio I'clas;^i scr- sahilaria rcli<piit. Viic (ligiiiis cst, ciijiis in hcncdi-
nioiiis iiilelli(;(;ntiaiii a|>|)rclicii(lil snllicicnKMii, qiiam ctionihiiH memoriam cctclirct omnis [mt Gr-rmaniam
icvcrsus in palriain siiis rpior|iie discipiilis ahsipic postcriUiH, p(T qiicin nohis lanta mciilis cl cor|M)ri»

iiividia roinniiinicavit. llninivcro ciiin csscl vir oin- proxciiit iitililas. I'id<iii (>liristi orthodoxnm ftunima
niuiii nuii soliiiii sliidiosissiinns, scd (;li:iiii sinc coii- cuin ala(rit:il»; s<nipir docuit, sai ram cno lcm S<ii-
Iradiclioiie cujus(|uam doctissinins, opliiiiu inlcl- ptiiram apud (JcniiaiioH primiis rcddidit, vitani apo-
lo.xil neuiinem apud Latinos vcracitcr crudilum el btolicnmduccns pcrniciososhxrcticoruin errorri»con-
in sacris liltcris coiisiiinnialnni possc rcpcriri, ipii slanlissiiiia r;ilionr; confutavit. Dcnique, sicnt iti su-
iiolitiam Gr:cc:c Iini,'ux nun lucrit assccntiis. Qiiod pcriorihiis cst dii tum, priiiiiis omniurn apud Gcr-
co conlirmo Adcntins, quo, arte imprcssoria niulli- niano» puiilicam monachorum scholam tcnuil, in
plicalis hodic Grx'cis volnminihus, et ipse suh honis ^ qiia non sohiin claiistralcs , sel plures cliain srcru-
prscceplorihiis qii;iiittilaiiicuiHpie hujnsco scrmonis laris vit:n homincs hahiiit aiiditores. In miiiisle-
iiilcUi^'Ciitiam :i|)|)rclieiidi. Nam sicnti rivuins c.\ riuiii divinarum Scriptiirariim scicntins converlil
fonte, ita e.v liiigiia Gra;ca Latina dcscendit. Qiiis- srccularcs : cl, veliiti Socralcs alter, tractam c cri;Io

(luis ergo rontisnolitiamdespicil, viniclpropriciatcm philosophiam in ethicam transniulavit ;

proplcrca,
riviili, puculo cujus ntitur, miniinc cognoscit. Jure ut me dixisse memini, audilores suos in omni do-
igitur omnisGcrniania simul et Gallia triparlita hunc ctrinaliltcratiircns.TCuiarisadpIcnmninstiliiit.eo^quc
hcatissimum doclorem vcneratur Hahanum, ut uni- inipriniis granimalicos, dialccticos, rhclores, aiilh-
cum totiuseruditionis principem : a qiioet ponlifices meticos, geometras, nslronomos, miisicos, alqiic
Uomani susceperunl ecclesiasticai disciplinse, et mo- poetas staliiit ; et postea idoncos ad divinarum
iiaclii, Scripturarum saliitarem clavem inlelligcnliac. Scriptiiraruin scienliam inlroduxit.
Mcrilo, inquam, Gcrii):inorum poslerilas omnis Ila- H.xc forma doccndi pcr ipswm didascalis tradita,
hani laudcs in perpetuum personahit, qui prinuis multis annis in Fuldcnsi munasicrio perseveravit,
omnium, veleri barhariepulsa, suam fecit nationcm ct successu temporis ad plura Germani.e ca>nobia

sermone Latinam. Primus enim omnium sub fide non sine maxima utilitate translala fuit, siculi facile
Christi Germanos ct Gntcam rcsonare linguam du- ^ pcr veterum scripla coniprobatiir, eo lempore, pncler
cuit et Latinam. Nullus ante illum, apud Gernianos solum ordincm sancti patris Bcnedicli, nulla fuerunl
vel natus vel inslitultis, Graici sermonis notitiam claustralium per totam Germaniam camobia, cum
ha^sens, lol voUinilua lam eleganter , lam proprie, neque Cistercienses adhuc essent instiluli, neque
tamque concinne atque Latine uspiam conscripsit. fratrum convenlus Mendicanlium, neque alterius
Si qui vero apiid Gcrmanos in regno Francorum anle cujusvis observanli:s singularis, qui omnes longe
jpsum docti fuerunt, noii indigenae, sed Grsci, Ro- postea supervenerunt. Et ideo quoties in hoc opi^re
mani, Galli, Scoli , Britanni, seu advenre aliunde mentionera de monachis facimus, non alii quara Be-
venienlcs exslilerunt. Beatissimus autcm Cliristianai nedictini sunt intcllig^^ndi, nisi nominatim alterius

fidei doclor insignis Il;ibanus, unicus ct prinius Ger- professionis espriinantur specialiier. Ad muitos
manorum inslitutionum princeps, et magisier disci- annos duravit in C(BnoLiis monachorura istiid mira-
plinae ,
qui nullum ante se in sua habuit natione bile sludiuin scripturarum, el viros sanctilale non
praecedcntem scientiai consummatse dociorem, divinu minus quam doclrina sacer ordo Benedicli produxit
( haud dubium ) succensus instinclu ,
quod domi innumerabiles.Legimus enim, sicuti ex supputatione
habere non poluit , Romse laudabiliter quaesivit annaliuni nostrorum conslat raanifestum, quod ex
invenit, didicit, et Germanis sine invidia reportavil, ^ monachis, ordinem sancti patrisBenedicli professis,
priscamque de patria barbariem fugavit. Gentem quatuor et viginti per successura leraporis sacio-
suam gemino decoravit ornatu, qua et moribus ad sanct:ie Ecclesiae Roraanae fuerunt ponlifices, carui-
sanclitatem politiorem reddidit, et infusa sermonis nales ducenti sexaginta novem, arcbiepiscopi, per di-
Romani elegantia in omnera scientiae plenitudinem versas niundi ecclesias, mille sexcenti octoginta qua-
introduxit. Odoctorem cunctis venerandum sseculis ! tuor, episcopi vero quatuor raillia quingenli duoJe-
litterarum principem, omnibus viris doctis per- cira. Denique catalogc sanctorura b ex eodem ordine
petua celebrandum festivitate, qui vitam in carne reperiuntur ascriptiquindeclmmillia sexcenli, prteter

a Quod Browerus notationibus ad A'itam S.

in !>
De his ita Baronius ad anniim Chrisli iOi,
Sturmionis de Trithemio veritus fuit,ul lectori verba nura. 77 < Cum innumerorum pene sanctissimo-
:

dederit , quae dari sihi non postulet, etiam de eo hic rura atque eliam doctissiniorum Patrum palriarcha
vereri possemus. Sed unde Trithemio incidat ab hoc Benedictus fuerit fecundissimus propugnator, perpe-
Theophilo Rabanum Gicecas Roma; litteras edo- ram, mea sententia, illi faciunt qui ei, quos non
ctum? Forte ex Alcuini ad hunc epislola septuage- genuit, alienos partus supponunt, qui, in(}uaui. ui-
sima secunda inter hujus Opera. inio ejus ordinis, sub quo piofilenlur araure, uon-
85 IMlOl.tGOMENA. gfj

iiioi.iales cl ulios iiinumrros, qiioninMiomiirj igiK>- A tiHlinc >irUiUini agcns rdi^ioNisslmrmt. ct <«acrnin
rjiiius. Ili »uiil fnictiii moii.uliuruni sludii salularis. iiitlcsineiiter ovplanans Siri|»liir.im :i(l glori.iin lK'i

iui|uoplaul.iiilt' Uab.iiioiiiulla miili.i iii uniiii iloiliiii.1 onitiiputoiilis, (|iu \i\it cl rcgnal iii stcdLi lucculu •

ei saiicUlaU', lolam illuslraiitur Eix'lc$iara. ScJ iion ruin. .\inon.

linravit in fiiiem lia'c sancUi consucUido monaclio-

I.IIMCR SKCrNDlS.
rnm, (]uoniani (|uik1 Lnulabilitcr copit ci l<'niporo,
Il.ictonus, revcrcndissime pr.rsul, ci princcp* il-
clbiu cum tciiiporc (iirpitcr dcfccil. Nain ciica IV)-
luslri<<simo .Mliorto, primum tlc Viin siiicti Rab.niii
iniiiicx' iiali>ila(is aiuiuiii niillesinium ccn(c>>iiiium,
pr.viicccssoris tui liliriim, aiixilianlo nnmiiiu Doo,
inultiplicatis iii Kcclesia l>ei variis iiistilutis clau-
coiitinuaviinu^H, iii qiio coiivcrsionom ojiis ail iii.sti-
ftlralium, stuiliuui a iiionucliis noslris lepesccrc ccc-
tulioiios moiiasiicas, studium (iiioqiio cl oruditio-
pil, ac pcnc JcCccit.
nom scriplurarum apcrla narratione (lig(^ssiiniis, ut
Uabanus autem .Maurus, moiia^ liorum scliolasli-
quo forvore diviiii nmoris siimil ct fratcrna; cbari-
ciis insifitis, po<»tca<]nam scholis prvfucral aiinis
ta(is vir lanliis couvors:ilioneni siiam inc(rporit, po-
(|uii»(|(ie, niaiMim n|>posuit ad >>crilKMi(lum, :rta(is su:c
stcrilalis momori.o pcr|totuo coiiiiiicii.l.iroiiius. .Nunc
niiiio tri«^>iiiio : i|ui fuil I>oiiiiiiic.i> iia(ivi(;Uis oc>in-
^"tcin,' in scquouli libro, (luoinsocuiiilnm adjicimus,
lnmo lUniaiiornm n
.
, I- . I, . • • •
pontc^iimi» octavus (locinius, iiuln Ii ' •

luinio lcmpus quQ FuMciisi ruoiiaslcriu pra>fuil :ib-

iiii lociina. P.t cunipri iii^ qui lom scrip>it iniraliilo
kis, qiinntiim si [l-orlc, sc] vircs nosli;c loniios iii-
i^u I upus dc l.tudibtis Siinctc Cruci<i, (piod posloa
iiiiiim c\londiin(, slylo commondarc pcrgiiuiis, ni
iKcavit Gregorio suiuuio poiililici quarlo : dc qnu
lii>loriaiiior>liiic doliilo iKinfraii loinus, voriiiii(:imou
in supplicalionc pro .Mauro sic ait pncccplor W-
iioii p dliccmur, nos omiiia scriiituros qu:c iii .ibba-
hiius •
tia gcssit ; sed cx mullis consigiiamus paticissima,
llii' .l.v '•' ni numjiic verlii , iil |iolo qiii proptcr iioj^ligoiuiam scriptorum iuvoiiiro
I c siu liis.
'>- -- ist, at>]Oi* iiirola sllva) iicquiviii.iis, qii:c rcblabaiit, poliora.
ll- I >i>
'

'
. Iiuc iiii- re \crl)j l)>'i. .\nuo ij^itur Ilominic.T nativitalis oclingontcsinio
Al't> I M,\M n ifni)iir, |- 11 r^u^is rcctiT o ilis ,

llaui liuc dirriil. a<J lu i ((•cla, l'a cr. viccsiino quiiito '', indiotionc Roiiianortim lortia,
{}•' > IfgiTcl ui -lii -
)-iis ;iri'in , itiorliius csl .•Egi.so, Fuldciisis nioiiastorii altbas
^ :n i'i ij ra:ii •
i ovaii* :

A^ . l>'iu;<us qiinrlus, anno r.-giiiiinis siii (|iiiiilo, vir iiiorilius ct

,
'^
. ruiii. vita roligiosus, ol diviiiariiiii Scrip;iiraruiu anialor
^iia: vem, quanta, ol qtialia deinccps scripscrU, pr:cciptiiis. Post ctijus sopulliinnn Uabanus Matirus
tatn iu calce buju» vuluminis, qiiam in libro de scri- ^ Magnontius, doctor cl scboLisliciis, niniiaclionnn cc-
ploribus occlosiasticis lcclor >ltiJiosiis potorit invo- loI'Crrimns, fr.itriim clootiono roininuui ablms in

iiirc. >iullus aule illum Gcrniauus Uil volitiniiia coiu- ordiiio qiiiiilus iiislituiliir, nnito :c(atis su:v (riccsiiiio

p(MJil, tut ulilcs Ei closio: tracUHus Uuita vcnii^tale soptimo, cl pn-fuit aiinis duobiis cl vigiiili, pn.<>(o-

eIcgau(ia({U4.' I..a(iui seriuuuis rotilantos, iii naliouc rcm sc uviuin Clirisli cxbibciis, iii onini saiictilalc
Tlioutuiiica prius iieiuo luctibravit. Nam Vctus el vitx spectabilom, e( iii opcrc sciiipor cHi)':iccin. I'ri-

.Nuvom c\ i(iU>(;ru TcstaiueiUuni in voluuiinibus inus Ful I.t a! bns fiiil a bcalo IJoiiiracio :iicl>iopi-

iiiulus ovpjsuit, ol coiu.iiciitaiiis piiicliorriinis lucu- scopo iiistitulus sancttis Stuniiiis •!, iialioiic Aiigli-

Iculer ovumavit. Qu(m1 i|tiidoiu scribcndi sludium cus **, aiino Di)iniiii soptingentcsimn qundragosiiiio
al) eo tciuporc, us(|uc ad luortem suam pcr aiiiios lcrlio, indictionc Romniiorum uiidocinin, pr:vfuiU{ue

trigiiita iM>vcui, siuc iiilcrmissioiio, soiiipor coiiti- aiiiiis sox cl Irigiiita. Pnsl qii.iii naiigi)Ifiis a! lins

iiuavil. .Vuno autein Duuiiiii nustri Jcsu Cbrisli prufuit aniiis viginti qtiiiiqiic. Ctii succcssit Ilatli-

ocliii((cniesiiHO vice^iino, iiulictiono. Uoiuanoruiii garitis aiiiiis sodorim. Qiio iiioriuo, i1-];{il abbasprx-
terlia<lociiiu,rv.itbgarius >> Fulda: abbas tcrlius, ciii fuit annis qiiiuquo. K( illo vita dcfuncto, saiiclus
fratrum elecliouo qnartiis iu ordiiie alibalum succe- Ft:ibanus, iii ordino fralrum (|iiiiiliis, til diximus,
den>., .Egiso, vir x^^ncv ot rcligiosiis, pr.rfiiit aiinis j) fiicrat ordinnlus. .\ fiiii(l:itioiio itaqiio moiiastorii
quinque, sub (pio beaUis KabanU'» c<i'ptiim strenuo Fuldousis, usqiio ad ip^iiiii Ualiaiiiiin, per :iniios

docendi (wntinuavit uirioiuni, vilam in oiuui ploni- octogiuUi duos, abl.atcs irt ordiiiom quatuor oxsli-

uultos f;>ma illustres viros, qiii otinm anU' sanrii Bc- niilo : ralionom (om|)Oris iion couvonire dicluiu
nedicti toin]Mira noniornnl, cjusdcin fui>*s«' Ki'giil.e siiprn cst. Dc scliisin:ilc Fulilonsi siib Italgnrio ab-
profos>ori'S iin r ct itiroiisullc niiuis allir- '
l):ili^ i'\s(al poom:! U:ili:>iii, nuiii. '1!). Dc dc|»ositiiiiiC
iiiaiil. Ftcniiii idis, scd stoniiliU'> suppniii
i . cjiK |>liiri(>iis agil in Vi(a F.igilis siicccssoris (.aiidi-
alU'ra sobolos consui^vit l*ra*stiri( lioe inUT :ilii)s dus Itini iiiiiii icliiis Ftildciisis.
Triilicmiiis, niiclarrpic c.cloris postcrioribtis fiiii id- c liiidniino )fii stipra pn)l»;i(imi osl.
ipsuiu facicihti. i lt;cc Harnnius. .\t plurinios, <|U()- <l Aliis Slurmiuit, Slurniin cl Slurtnit, ciijus Vi-
ruiu iiUM]u:iiii ntoiuiiiit Trilhomiu>, biijus ordinis (aiii srri|)>it cjiis dix iniiiiis Ki^il :ibli:is i]iiarlus.

sanclos profcriiuiis. <=

Kigil in Vila : ( .>orica provincia exorUis iiubi-
* lino ip->o Habnnus in porsonn pr.rrcptoris \l- libus cl Cbiislianis parfiiliJitis, goncraliis ol niitri-
Liui tuiu pridciu dofuncli : cl palnuius qucm dopro- liis fuit ISrDWCnis .idiiotat Uoios iiUclligi,
: » bbi
catuT est sanrtus Wartinns, non (irogoritis IV papa, qiiod Norici in Uoioriim dilioiiom iiiigrariMl. Dc :iliis
iili siipra ostousiiin. abhalibiis salis ncliini.
^ Docsl liic vcrbuin, d,-poiilut etl, aut (luid si-
 «7 AI) OPTJIA II. nAUA.M .MAIIlI «H
mriinl. U.ihnTiiis ita([iic iiifmorali cflrriohii <|iiiiiluH A l'mk <|iio lilioriii» racirft po»%cl iiilcrim»,
npili\il.
S)l)h.')s iiisliltitiis .111110 pr,'i'ii(it:iU), '|ni fiiil anmiH I.ii- procuralonjh renim tcmporalinm KiiniiM^nlcii cuii^li-
ilo^i^i n-^is ! rancoriini l*ii (lccimiis », lln^ciiii pap.e liiit ct idoiicos, di- (pioriini fidcliiaU; iioii |h»IiiiI dii-

h(.'ciiii(li, aiiniis (pKxpic scciiiiilns, cl (Uli;^arii '•

ar- liilarc. I;c;/iiiiiii Diri aiitc oiniua (|ii:iTcic oluduil,
4 liicpisc()|)i Mi)|{iiiitiiii priiims, in liiimililali; pristiiia cl (lc rcbiiH IraiisiloriiH h« iiimi» anxic iuiiKpiam in-
porscvcravil, ct vilani, siciili (•onsiicviMal, iiioiiini IromiMl. Kt qiiia Dcuin iii lolo conle huu diletil hu-
jimitalc inciilis cl corporis coiaiii Dco iiiilcsinciilcr jicr omiiia, linjiis vil:i: ali ipso nccchsaria coiiMrcu-
conlimiavit. I)i;tim iniimla coiis(:i(Milia dilcxit siipor tiis magna in
csl, abuiidantia. Circa n ginicn lamcii
oiimia, prociijiis amorc conlcmpsil iinivcrsa. In lolo animarum valdc Mjlliciliis cxhtilil, ct ovcs (.lliri>>li

cordc siio iiiandatoriim cjiis scmpcr mciiior cxstitit, cl sibi commibsas vcrbo i>alutis, cxemplo Kanctilalis,
ntiiKjiiam a lioiio stiKJio ccssasil. Iii orationu tam cl pabiilo ncccbsariue bustciilatiunis btudiubibbiiiic
dcvoliis cl continmis c.vstitit, iit mimo, conversalio- pasccrc ciiravit, .sub cjus rc};iminc mouaKtcrium
nis cjiis ignariis, piitasscl iiliiiii lcclioni Scriplura Fiildcnsc rcliiis ati|uc |)crsonis crcvil quolidic, cl
rum vcl momcntanco [Forle, niomcnto] potuissc in- f:iiiia sanclitalis monacborum cjus pcr tulum Fran-
tcndcrc, vcl noviucomposilionis quidipiamliiciibrarc. coruin se rcgnum difTiidit.

Rnrsus in logendis divinis Scriptiiris, in luculiran- B I*ra!cipuc t;imcn abbatis Uabani opiiiio doclrini;

dis (iiiolidie reriiic iiovis voluminiljus, atqiic iii do- cl santtimoiii.c iii orc fiiil oiiinium celebris cl glo-
ccndis instiluendisquc ad piclatcm divini cultus, ad non soluin apud Gcrmanijj Francos, sed apud
riosa,
rcgularis discipIinsD obscrvanliam, ct morum intc- Gailicanos quoquc cl Italos. Cujus viri fama rcges cl
gritatcin moiiacliis commissis, iiec miiius in ordi- principcs, episcopos ci doclorcs quosIib<.'t, eliam loii-

nandacura domcslica, laiii frcqucns fuil cl scdulus, giusdistantcs, in cjiis vcncralionein pcrmovit. OniiK.s
utorandi nulluin vidcrclur Iiabcrc niomcntuin. Ainor incomparabilem cjus mirabanlur doclrinam, cl con-
quippe Dci, quo totiis ardcbat incensus, non permi- junctam eruditioni sanctitalcin laudibus coiitiiiui.s
sit essc otiosuni, quoniam, sicuti experlus vcrissimc Ex omni regno Franconim,
pra^dicabanl ubique.
bcatus leslatur Gregorius, anior Dci nunquam cst quod lunc cral unum, Gcrraanis el Gallis, ad ati-
oliosus. Speralur cnim magiia, si est ;
quod si ope- diendum illum ccrtatim confliicbanl viri multaruni
rari renuit, profeclo vcrus Dei amor nunquain facultalum pcrili, etse fore beatos existimabant, qui
fuit. ad ejus fuisscnt familiaritalcm admissi. Mulli qiio-
Beatus ilaque abbas Rabanus oviuni Chrisli solli- quc principcs, nobilcs et cives Rabani magisterio
citus, parura indulgens suye infirraitati naturoc, omne filios suos commiscrunt imbuendos, variis alque
lempus, quod occupalionibus rei familiaris subri- C magnificis prseceptorem donis ct muneribus Iiono-
pere potuit, oralioni et studio impendit. Monachura rantes. Quos ille tanta sedulitaie docuii, qua ma-
habuit nomine Slrabura "^, palria Francum, c.v urbe jor excogilari vix potuisset. Fuit cnim laborum pa-
Praeapolitana ^ oriundum, virum in omni scicntia ticns, et qui sibi nibil onerosum aut grave jiidica-
divinarum humanarumque littcrarum doclissiinum, bat, quod vcl ad Dei honorem, vel ad proximi perli-

carmiue ac prosa longa e.vorcilalione pcritum, nec nebat ulilitalera, unde sibi soli natus videri nr^n
uiinus quam Scriptuiarum eruditione
vitse nierito, voluit, qui salutem aliorum semper ut propriam
venerandum, quem post se monachorum scholae <= quajsivit. Ad rcgiraen ai;imarum, Deo providente,
prsefccit, et introduclum docendi modum observa- valde fuit idoneus, vigilanlia, piclale, discretione,
re, et continuare mandavit. Qui Strabus et prosa prudenlia, opere, et doctrina uulli secundus. Non
et carmine plura scripsit. Ipse denicjue Rabanus, erat penes illura accepiio personarura, sed electio
vigiiantissiraus paslor, raunus docendi propter ab- sola meritorura : qui slatini, ut abbas ordinatus fue-
batiara penitus non deseruit, nec a componendis vo- rat, ut justitia; magislram, in omnibus Benedicli
luminibus cessavit. Amator nempe Dei sincerus, patrls sequebatur regulara, a qua in orani vila sua

quoties opporlune potuit, docendi officium, ut prius, nunquara temere declinavit. In ipsa namque reguia
D
a Potius undecimus fuisset Trilhemio, cura 28 natione Teu.onicum scribit cap. 33 et 41.
Jan. anni 814 S. Carolo Magno palri successerit, e De eo supra egimus. Gerungum II abbatem Hir-
aut certe prhmis lanlum Eugenii papoe II creali anno saugiensem ejus Fuldse discipulum fuisse probat in
824, die 19 Maii. Chronico Hirsaugensi ad annum 854 Trilhemius,
b Hoc loto anno 823 et fere sequcnti 82G adhuc aitque se « reperisse Strabi libellum de arithmcti-
Haistulphum Olgarii decessorcm vi.\is6e scribit Se- cis dimensionibus, cui proeponit epislolara ad hunc
ranius lib. iv Rer. Mogunt., aitque 28 Decemb. in Geruiigum sic incipientem Reverendissimo nieriio:

festo Innocentum anni 826 obiisse, cui potius anno Palri, (ctate filio, Uttera discipulo, gratia magislro
827 successor dalus est Otgarius. Haislulphus san- Cerungo abbati oetermv beatitudinis prwmium possi-
clis annumeralur in Actis mss. palronorum civita- dere. IIsc ibi qua; difficilia sunt nam Walafridus
> :

lis Moguntina;. Strabus quinque anle annis obiit quara bic Geruii-
Hunc eunidem esse Walafriduni Strabonem dein
<"
giiscreatiis fuerilabbas quod a Browcro non aniui-
:

abbatem Augise divitis, supra diclura. adversiim , qui eodem capite 14 bb. i Fuld. An-
<• An Poapolitana scribcndura ? nia. herba, ulurbs tiq. et Strabum esse Walafridum, mortuumque
Herbipolis intcUigalur. De loco ejus nalali alibi ni- anno 849 tradit, et liinc probat Gerungum discipu-
liil legimus. Trithemius, lib. ii de Viris ilkislribus, luni ejus fuisse.
ubi Strabum a Walafrido alium statuii, utrumque
89 puoi.kgomi:n.\. 90

sic ablias Benedietiis maiubl ;il>l)ali : i >oii prepo- A a niuiiilo, proptoron faitiis csl Doo proximiis, cl sibi

iijlur iii(;eiiuus ex servilio coiiNcrlonli, nisi alia por liinariuin in tertiario niiuiastice uiiiliis. Iliijiis

c:iUNa ralioiialiilis oxistat. Kniiii \oro !>ivo servus, si- saiictissiiiKo cunvcrsalioiiis ad iiKiiiatlcin tcriiarii

ve liber, oiiincs uiiuiii iii (!tiri>lo bUinus, ot sub uiio niyslcriuiii iioiuo ulilitor iiitclli^it, i|iii adliuc vitio-
l>uiiiiiio a*«]ualoin servituiis iiiilitiuin bajulaiuus, i|uia ruin piilvore sonloscil. Quist|uis iiiiiii pitrgaliis a

iion esl apud Douni (>on>oiiurutti accoptio. Soluinnio- voluptatibus cartiis, ol scgrc(,'alus a >aiiis iiiundi

do in hac p:irte apud ipsuin disccminiiir, si biiiuilos sullicitudinibus iii doino l>oiiiiiil scciis soluiii babitat,

ol iiieliorcs c:otoris in iKinis ol s;uictis oporibus in- jain oculos inuilis a|iorlos liibcro lauilabililcr iiui-
vciiiaiiiur. i Ha*c el alia nionustic;o iHTfoclioiiis in- pit, cl nibil pr.oior Doiini wiluni vel aiiiat vcl iiictiiii.

stituta sanctus albas Uabanus, una cuiu ovnngdicis ()uo sanclissitno pur(;alionis gonore boalissinius ab-
pneccplis alipie cunsiliis obsorvalione sluduil adiiii- bas Kabnnns luirilicc illustrattis, Doutn siipor oninia
plore contiiiuu, ol lidoleui sc* l.hrioti iiiiiiislniin at- tiiuuil : iii ciijiis a|>paroro coiispfctu aiit rcit-i, aiit a
quo vicariuiti iii nionasloriu o&bibiiit. Iii doclriiinsiin bono opore vacutis borribilo jutlicavit. Qiuxirca fu-

rcgulam cuslodivit apostolicnm, iti qun Paiilus ainn- tunc sibi inortis iinnginatioiie crobro porlorriliis,

lor Chrisli pnoccpil, dicons nd discipubim : Argue, ctii esset villicationis sii;o rationcin (pianiloi|uo red •

obucra, incr^pa (IITim.w), id est, iiiisco dist rcio B iliturus, sodiilo cogitabat, sciciis arloin osse oin-
rvamiiie temporibus tcmpora, ol lorroribits blaiidi- iiiiiin artiuiit ro-jimoii aniiiinruin. (^iiitiiiuiini or^io
niciita. Dintinmajjistri ot piunipatiis alToctuiii subjo- futunc ralionis roddoiid;»- iiicnioriaiii roMi|\oli;il in

clissibimonacbis exhibuit, quando indisciplinntos ot monte, scions niminiin ciilp;u pastoris incuinbcro,
duros corde severius arguit, obedientos vcro ntan- quidquid in ovibus suis palorfamilias miiiiis ntili-
suolos ol huniilos, ul iii niolius prolicoront, patoriio taiis poluorit invoiiiro. rroptoioa siimiiio conalii sic
airoclu benivobis obsocravil. .Nuiiqiiam dissiniulavil staiiiit vivcro, iil, qtiaiituin fiajjililas pcrmittil bi:-
|K'ccala delinquenlium, sed mox ul oriri ca*p1ssent mana, scciirior apparcrol coraiiiDoo in roddciula ra-
\iiiu, radiciius amputuvii. Ilotiestiorcs cniiu et aiii- lione. Liide iion luinus o|)orc quain sormono, vo-
inis gcncrosiorcs, prinia vel secundu admonilionc ruin se oinni loinpore pastorom ovium C.brisli slii-

blandus corripuil, el oratione iiiansiioltssliiia cun- duit oxiiiborc. Kt uii id oniiiia qiuc discipulis dociiil
ri*slim ad sanitalem monlis revocavil ; iniprulKis cssc conliarin in suis failis Ostoiulil nun ^igonda.
ven), si qui occurrissent, duros rorde, superbos et Omnipolciiti Doo sc gralum cutictis actionibus
liiobedientes, non verbis modo, scd cliain verberibus cxliibcre studuit, qucin pura conscieiilin, mundo
et abstinonliu sevorius casti^avil, scions scripliim. cordo, ot forvoiilissiino cbaritatis dosidorio aiiiavil.

quia itullus non corrigilur tcrtii (rror. xviii). Kt C Ad se ipsum rccla coiivcrsatiuiic sonipor ortiiiiatiis

\lenm : Percuie filium luum rirga, et liberabis ani- cxstilit, el a scinitis justili;r mininic dcclinavit. Ail
mam ejns a morte [Al., de inferno] (fror. xxiii, li). subdilos quoqiic stios debitu sub vigilanli;c curn or-
.Mottitaiionem Dominic;i* pnssionis in conlc suo siit- dinaluiii sc pnvbuil, quorum ulililalem ct profe-
gulari devotione quotidic sotclial rcvulverc, ct pro cluin in omiiibiis tpiasivil. Iii cbaiitalo pi')\iini pro-
morte Salvatoris innocenlissima lacrymans el gc- plor Doum ardons fuit cl fcr\i(lus, niilli gravis, iii-

nions gratias rcferrc. Fortur cniin sanclam in con- qiiam, nnlli injuriosus, nulli nioloslns, scd ncmincm
suotudineni duxissc, ut nunquam cibura sumcrct, la-dcns bcncfccit univcrsis. Evaiigolicis obetiiontcr
nisi prius gralias ageiis, vilam, acUis, cl passio- inb.orcns pra?ccplis, buiium, qiiud sibi ficri, sociin-

iiem Domini, ct Salvaloris noslri Josu Cbrisli, nb diim rccluin ratiunis jiuliciuni, vuluil ;
priur ipsc
iiicarnationc incipiens ad asccnsum ojus in cu>lum nliis sctlulo impctulil. Omncs in Cliristo sinccrc di-
por singulos articulos meditaiitto, gemcndo el omn- loxit, otnncs hoiiorc prx'veiiit, ct cunclis pro viribus
do porcurrissct. In argunienttim csl vcrilatis opus bonofaccre ciirnvil. Scinoti|isiitn sibi pro Cbristi
ilbid do Luudibus sanct.c Crucis, in qito suinma di- aiiiorc vorncilor abncgans, ovangclicis niandatis, ac
ligciilia cl tlcvolione mysloria Dominic.T passionis monasiicis instiliitiunibiis suaiii in cunctis vuliinta-
eiiodavit. Nisi enim patienli Christo magnopcrc fuis- D ipni subjccil ; murliricatisqiic pcrniciusis dcsitlcriis,
sel compassus, lanta laudum pn^coniu nunquam in ct voluptalibus cnrnis, Clirislian:c arma paliontix
ojiis p.vssionis mcmoriam scrilwro potuissot. Voniin assiinipsil, ct siib confossiunis onliiio mariyrio noii

tpiiu meiitcm Cbristo cumpationli*in babuit, vircs, caruit, utpuic tpii corpus siitiin jojiiniis, vi};iliis, ura-

tpias nogavit inlirmitas, picLis minislravil. Omniuin tionibus, disciplinis, ct aliis diiris exercitalioiiibiis

iiumque spiritualium cxercitiorum Dominicx pas- nionasticis sinc inlormissionc gravitcr maccravit,
sionis cst ntuximuin, in qiio nionat liiis, qiii roclo ct carniinis, vino ot qiiibuslibol csciilontis laiilioribus
sapido modo fucril assiduus, cito magniim invcniot soinpor alisrmuil : fabis, pisis , ol uloribus iialura'
coiiTorsaiionis inlern.T? profoctum. Monaclium in iiitligonliam ulciiiKpio susloiitavit. Quasi paradisi
luc sunoiu mcditulionc liomini niiintluno pra-|Misui, dolicias amavit jcjiinium, ct necossitartbus carnis

proptcrca quod cxutus negotiis s.xcularibus ad nic- senipor pru>|>osuit anim.-G nulriinonliiiii. Quitli|uid

tiilatioiicm Dominicx* passiunis, vii;c clniortis apliur nocossitulibiis siiispnluil siibripon*, in iisiisnuix paii-
juro censciur. pcriini consiiit orogarc. Natn |iicniissimus cuin osscl
llubjni aiilem convcrsalio mullum scgn-.-ala fuil iii puitpercs, ct abbas Fuld;r, ct archiopiscopui»
 ,

•Jl Al) OI'I KA 15. IIAHA.M MALIU 'M

Miigiiiili:», Liiil.i los I oniiiiiscrulioiic pruscculiib cht, A i)uaH. Ouoii «.i ncgicxcnt, aniinain luain in diblriclo
itl (lu irasliiio iiiill.iiii \iilcn:liir tialtcrc proviili-ii- l)ci juilii io rcain rorc noverib, el piifiieiulaiii. • Ue-
liniii. ('iiilc )'l 11 l>oiiis viris, I)i!iiiiii|iiif liiiifiililnis Hpoiidil Ailclb.inliis, kc palris jubba iii«filcr f;<ctil-

|iii(rr iiiiiniiialiiiliii iiio|Hiiii, cl liii->|ii's i>;riioniiii. AIj niiii. Scil, o virus inorliri;iiiiii, i|iiaiu iiuxia e»l briiK
illis vero, (jtioH .'iiiri ( ii|iiilo iiisaliahilis avarili.c |)cr claiistralibuH avarilia ,
qiiOH i-l propria; halulib
llaiiiiiiis incciiili;ral, iioii piii.s, iioii iiii.scricurk, iiou lacil iiniiiciiiorcH, cl conlra piiritatrni iiionablir:im in
iiiiiuiliciis, scil |iidili^iis, vaiic ^loriosus, ct ilissi|ia- Kiipi rbia perlinaccs. Aileiiianlub piffT ad olicilii-n-

*i)r sul)slaiili.c (^iiiisti, jicr iiijuriaiii, polius iiuiicu- li.iiii, lanbis aii piclalcni , et anlcn» toluH ad avari-
(lari consucvil. lUi virtus scinpcr lial)(;l o.sorcs, qui liatii, paupRruMi inopiain iM';;lc\il. cl niiiiia riipiilt"

Pliurisa;oruiii ct Scriharuni c.\ciii{)lo, boiiuiii, (|iioil tati; bcdiHtiUi, suirragia morlui» (l(;bita rrauduicnl4:r
iic;,'ai'C iii |)i'()\iiiio iic(|ii(Miiil, iii |iarlciii gi.ilaiii al- snblraxil. .Nani [larlim ronlcinpln airfiatiii, rujii» oii-
(|uc sinistram lciiun! iicrvcrliint. llis siiiiilia jjca- liiclalialur pi(.tali, partiui avaritia, non miiiUH quain
lus Kal>aiiiis ab iin|)ro!)is passiis csl iniilla, <]ui ciiiu U-piiiitat^! pcrniciosa , ilatiiH in rcprol^um soiisuiii,

pietalcni cjus in paiipcn^s liauil ncgarc pusscnt, quicbcentiiini in Doinino prcbendas, afnt in lotuni
vanilalis studio ascribcrc iioii tiincbanl, asgcrcnlcs rctinuil, aut inliilcliicr paiip(:ri|ju« Diinii>(raTit. Sed
illtiin vaiKC lauilis ainorc iliuliini (^lcciiiosyiias raccrc B iion liilitjfquilas diviiia laiitani cjiis tcmcritalcm sinc
|ioliiis, (i.iiain pro lionorc Dci. Scd vir Doinini iiiili- vindicia. (jiiadani iiaiiupic die, cum cxlcrnis rcriim
lans sub lidc Ciiristi, qiii radio diviiii ainoris sla- curis nimium occupatiis, hora jam essct tardior, cl
liili jain tirinitatc ardcbat, ncc vana bhtcronuni dormicntibus c^ctcris per iocum capitularcm siAui
(iiravil obloqiiia, iioo a bono, qiioJ incboavcral, lCfMlcret in dormitoriiiin, luccrnulani cx mt^rcin ma-
ojicrc proplcrca cessavit, qiianivis iion modo dcira- uibus gcstans, vidit illic pcr gyniin nionacbos coo-
clioiiibus suornni, sed ctiam conviciis urgcretur. sedcrc pluriinos, consucto scliemate nigro indutos,
Ncc laincn mirum, si in lanla congrcgatione boiio- et nimio terrore corrcplus, quid ageret, ncscirbat.
nim invciiicbanturcliam noiinulli minus perfccli, aut Eratciiiin tanlior iiora noctis, qiia coiivinlJim niniui
mali, ciiin iiitcr duodccim apostolos Chrisli unus lunc adunalum suspicari iion potiiit. Liule cuni dili-
fuciit invcntus tradilor essc iriagislri ; ct c S(>plcm gcntius inluerclur , singulas fratnim ntipcr vita de-
primis ecclcsioe diaconibus sui cxstiteril iioininis functorum umliras esse cognovit ,
quibus stipendia
nnctor erroris. Yenimtamcn iion dercliquit Omiii- subtraxerat ordinata , et ultra inodum perturbalus
potens famulum suiim iii tribulalione, qticm in ca- aiiiiuo, relroccderc lcntabat. Sed nimius pavor,saii-
mino paupcrtalis multipiiciler probalum iiiveiiil guinc concilato iii advcrsuni , et crura obrigesf cre
esse fidcilcm, ac stabili firmitatc volunlatis bonae C fccit cl pedcs, usqoe adeo, quod se movere de loco
pene invincibilem. Nullus eorum, quibus Dci amor non potuit. Consurgunt mox impcluose spiriiuuin
conli fucrat, et sacrarum studiuiu Scriplurarum, fa- dcfuiictorum terribiles umbne, proslralun.que niinio
cicntem eicemosynas virum Dci uiolostabat in ali- pavore videnles, inhimentis, virtuie occulta, spdia-
(luo ; scd cx monachis illi, quos miuistros et dis- runt, ac dorso, non solum ut uobis est consueludc

pensalores rerum domesticarum constilueral, faci- castigaiidis nudato , sed insuper corpore tolo mise-
biis avaritiiie succeusi, bouis obnitcbantur sludiis runi caj«!uul, sensibiliter virgis verberant, percutiunt,
sui pastoris. E quibus unus fuit, nomine Eddhar- borribili vocis imagine consouaiiles: < Arripe \Forte,
diis, palria Francus, honio plus a.'quoiu rebus mundi Accipe], infclix, avaritia?, quam meruisti, vindiclam,
sollicitus, quem patcr majorem cellcrarium doraus posl iriduum graviora receplurus, posteaquam no-
constituerat, cujus bistoriam infclicitatis ut scriba- biscura inler mortuos fueris corapulatus. » Evanc-
luus, ralio postulat oequitatis. scentibus mox umbris, reraansit Adelhardus jacens,
Clementissimus inopum paler publico mandavit ul mortuus. Circa medium vero noctis, ciim fratrcs
cdicto , ul quoties exlra tribus nionasterii aliquis consurgereut ad laudes raatutinas, QagellatuBi niise-
niorte commutaret hanc raiserabilem vitam , ejus rura repererunt, in loco capitulari jacentem, mortuo
pi-Kbenda in cibo et potu intcgra, et sine diminu- qiiam vivo simiiiorem. Qui deporlatus aJ infirinito-
lione, per dies triginta continuos pro anim?e defuncli riiim, et ad se tandem, fratrum ope, reversus, quid
salute pauperibus deberet crogari. Conligil autein vidcrit, ct qute mala perpessus fuerit, audienlibus
anno Rabani abbalis diiodccimo, qui fuit Doniinicae revelavit, et quod die lertia moriturus, juxta verbum
iiativilalis octiiigentesimiis iricesiraus seplimus, in- apparenlium sibi spirituura,proedixiL Et ne somiiiii:ii

diclione Romanorum quintadeciraa , iilures in Ful- existimarent, aut solitis passionera mcotis : « CeruiJe,
densi coenobio raonacbos, vocante
Domino, ab boc iuquit, plagas, el vcrl)erura considerate livores, qtiia
miseria futuram Iransmigrare ad vitam. Lnde vir nemo sic dormiens, absque impressione ahqua vio-
sanctus, et defunctis corapaliens el pauperib*!s vivis. lonla cxtrinsecus polerit signari. i Intuebanlur mi-
ipsi Adclhardo, dispensalori doraus, seriosius nian- serabili severitate perculsum astantes, nec lacrymas
liavit, corara oranibus dicens ei : « Cura , frater poterant coiilinere, inter quos sanctus paslor Raba-
liuara diligenlissime, ut pntbcndas defunclorum fra- nus ovi nimis periclitanli arapliori conijtatiebatur af-
iruiu meorura plenas et inlegras, siculi pro eoruin fectu charitatis et pioe commiserationis. Curavil ergo
salule consiiliii, singnlis fidehter pauperibus distri- sollicitus, quod officiura requircbat aijbalis, jauuiue
 ,,

f>5 rilOLECOMENA. 94

virilius delicienteiu, palerno moiielial afTectu de coin- A ctione proliibuit et nogavit. Iii hiijus priiiiortru) roii-

iiiisiiis pa-nilenliani agere, et de niisericordia IVi nul stitulioiiis malrona qu;etlain nobilis, curiositale fciui-

l.ilenus desperare. Oueni etiain saluhri aJinonilione nea supcrata, saiicli abbatis inbibitioiiem conleninens,

conlritiiin et pnMiilciiteni , sacraniciilis pneiniini^it aljunclatpic sibi r.iiniliariuiii tiirba, |>fr vctit.iin tirbis

Dumiiiicis. nioi icnlcnnnie prct iltiis lloiiiiiio iiistnnlius )H>rl.iiii c\ivil,cl ccclfsiain iiiona^tcrii |>ia'Miiiiptiiosa

commendavit. Al ille sul» niagiio et apiTlo siguo veraj lenicrilale iiitravit. Qu:e mo\, a iLeinoiic arrt>pta ,

contriliouis dic lerlia migra^il e vita. Quo mortiio borribilcs ra*pit cniittcre voccs, astantcsi|tie niiiiio
beali»:>inius abbas Ualianus oinni|H»tcnti lK'o sacrili- pavorc pcrlcrrtiit. Onani iigalis maiiibiis siii rc|Mtrta-

cium bosti.T salutaris p;o rcjncdio aninue illius o!>- rtiiit iii oppidiiin, ct saltitein cjiis ciim l.icryiiiis Ua-
lulit, Jejuiiia el oratiuiics et sibi el rr.ilribiis iiitlixit, baiii el monacbortim prccibtis coiiiini>criint. Vcniin,

deenosynas auxit, et iii sjlutem ejus, quidt|uid boiii noniino permillcntc, laiii cnnlclilcr iii eani s;evicltat
pulerat, mi^eric^onliler iinpt-iuiil. ('.uiii ecce dcruii- (la'iiioiiium ,
qiiod iiitra paitcos ilics iiiori rttit com-
cliis, triccbinia die po~t nitirtcni suain, in cella oranti piiUa, d;vinonio iii ca sine inlcniiissionc claiiianto :

Itabano |H>st nialulinas visibilis et stiualidiis appa- I Pio nie dala est scnlciilia Dci t|iit>iiiam iicmo, sol:\

ruit , et quid palerctur , eliam liaMlu et assuinplo morle esropta, mc ab hoc vasculo ejicict. > Siinilia

schemale quodammodo dcinunvtra>it. .Ad qiiem niliil B nonnuHis oonst;it postoa contigisso mulicribtis, quas
lerrittis >ir Dtiniiiii ail : i Qtituno !o est , fr;itcr, ot sub simili pnestiniplionc tlaiiKiDitiin inv:isil. In fcslis

qiiid circa te nunc agitur , qui laiu sqiialiiltis mil i laineii sancti Uonifacii niaityris ol tlcilicalioiiis lioilie

appares ? Dic mihi ,

\M!t nomintini prccor, qiiid tibi miilicribiis ad ccclosiain nionastorii tantuni :iccessu8
prorueninl oraliones noslrj?, casligaliones et jcjii- |R>rmittitnr, qtiotl beali Rabani,ot innitispostca lem-
nia? I C.ui re>pondit spirilus : < Orationcs vestr.f iKiribus pcuiUis ncgabalur.
omnipotenti Peo pratx et acccpl;i> rticriint, iiiiliiiinc Ilis ct nliis nitillis per vinim Dci latidiibililcr con-
iii>ii in parvuin rclev:iincn profuere pu-naruin , scd slilulis, ct iniraliilitcr palralis, nciiio tle cjiis sancli-

plcuain oblinere veniani uoqueo, donec fralres noslri tate poterat diibitare, cujus iinlui omnes lam proiu-
ascenderinl in ca-liin) purgati, quos ego iii carne po- plain cerncbanl divinain adesse potenliam. l iitic

situs, mea tcnacilate ac ncgligciuia in p(riii> ptiiya- iioincn ejiis iii tolo rcgno Franconiiii facliiiii (•^t ma-
toriis retardavi. Nain ct pr.L>bciida inibi aliotiuin gna ccleliritalt> gloriosuin, ct luttlli do rcmolis lcrnc
dcbita ipsis in sub^idium pruvciiit, sicuti divina ju- provinciis ojus (ani:i erudilioiiis ct sanclitatis exci-

Bliiia ordiiiavit. Scsl oro le, paier, du|vlicentur pra>- lati, ad videndtiiii illum et audionduiii quotidic con-
bendx pauperum, el conndo quod Dei iniseralionc fluebant ,
qui conversalione ac niorilnis cjtis pcrspe-
citius liberabor. » Promisul vir saiiclus, quod postu- (] clis, ad mcliora profcccrtiiit. Miillis iii abbalia Ful-
Uvit deftmctos. Duplicavii egonis piu-beiidas, ei ura- deiisi virtulibus coniscavil ct sigiiis, quortim a nobis
tiones coiilinuavii. L'u(!e posl alios Iriginta dics itc- memoriam, nimia inlercapedo lcmporis abscondcns,
rum cbro scbeniatc defunctus apparuit vivo pastori, oblivionc perpetua S(>|K>livit. Ila mortalibns scinpcr
se jain lunc liberatum rettilit, Domino Dc>o el Ha- vilescunt prxscntia, ut (itKinliiiiilibet exccllcntcr suis

bano grali.is egit. E\ eo teniiK>re Fuldcnses moiijchi tcmporibus dicta seti facla in.sifiirniin virorum, iioii

pavure lain misorabili!» histori.e pcrcubi, cl curaui soluin commondare litlcris (lcspiciant, sed eliani laii-

satisfacieiHli |>ru aiurtuis Iribus aiihibiicre sollicil^im, dera adhibere mcritis eorum dignam coiitemnant.
et abbalis sui prxcepla , siiM^ contradictionc , ac si Veterum magnifice gesla et legiint avidc, ot latnlibus
d^vinilus cm;>iiasseul , cuslodirc satagcbaiit. Nam celebrant, scd coiilcni|K)raii(>os sibi viros, ctiam si

cuni bu.us facli apuil eus uieiiioria , ipii tuuc iiitcr vclcribus siiit nieliorcs, (itiasi notos, cl ob id minoris
Biortalcs vivebaul, p«>nilu> csset ii>delcbili& , mcotes pretii , sperneiulo ineritis privant. Tam cst iniqua
oaiitiuui taiilo perculstcrat luclu pavoris. quod noii morlaUuiu de rebus ;pstiinalio semiv>r, iit incognita
solum debitas viia defunctis fratribus pra>bcnilas dis- miretur, el laudibus cclcbrct ; nola vero, ct sibi

Iribucbant intogras, el pienas in usiis pattpcniiii. pr.esentia, Liiiquam iiihiltiui vilipcnilal : ruleiu ntajo-

scd unus ctiam (^uisque de sua porlioiie viclus quo- D rciu iiiccrtis scriplis prcslajK» aUciiis, (|tiaui scieu-
tidie subtrahcns aliquid sibi libcns in subsidiuiu con- liam vfl :estimati()ncm oculis propriis. Hinc (it inju-
tulil pgenonim. ria niiiltis, qiii magna fcccrunt iii hoc mumlo t4>nipo-

Forit ot aliam vallc ncccssariam cnnslitiilioncm ribussuis, cl scriptortiin vcl pciiinia. vol iieglig»>nli:>,

bcatus ;ibl>as Itabantis, qux, ut fcrtur, nsqtie iii pra;- ntillaui, aiil parvain, a|>uil po^UriUtciu , Hn^morr^jm
tonlem diom iu mon.isterio servatur. Sciens cnim stint conscf-uli. Sic Rabantis, saiictissimiis abhas,
quam sil monachis froqtiens ronspcctus miilicnim magnas focit in diebus suis virtutcs, nec tauion cou-
poriculos>Js,illis mj\iine qui juniores a:talc in tiiuore (lignam moritis a scriptoriiiti» acccpil memoriam.
Duinini adhuc niiniis cvorcitatos hal>cnl scnsus, i\c Ilffcrt cnim siipradicttis atit lor, Mcginfriilus, iii vo-
CuuAilio diiodccini senioriim ount lis pcrpctuo niulic- luminc dc Tcinporibus griti.e, Habaniiiii bunc, bca-
ribus ad monasu>rium inicrdixit acccssum. Qux san- tissimum abbalom, suis ad Denm orjtionibus caccos
cla constilntio ul robur oblinorel prrpeinum, traiis- illuminassc duos, ciaudos gros^ibiis formasM; (|ua-
iluin rrBiiiieo u^\u\ pcr aqiiiluMarcn urbis porl.iHi tiior , tl(i humanis otiani corporibtis pltirt>s cjoi isso

extra quam >itum csl moiia^ttiiiim ,

pcrpclua san- djiinoncs, cl muUi» aliis cUruissc mirjculis. Scd quo
 : ;

U5 AU 0IM:IIA IJ. HAIJA.M MALIil

li«(; f;i<;la ^iiil onliiie, iioii b.ili!» luciilriiKr «;\|)rc!.i»il,
,\ lia, |irt'cil»iii» uiiiiueiiB Mip|ilicaiitib. Ludxrluin llir-
|irii|iii-ira iiiiini ilc baiicliUilc iliiuM dul.ilatiiliiiii iioii haiip,'i:c priiiiuin ahbaUMii (iinotiliiil, tui dckuia. itiu-
(>->(, i|iiiiil silaiii rjii', iioii iiivi-iiiiiiiis i-\ onliin; ali aii- iiaclios in oiiini rclij^ionc p.rkrcUis in()ii.n>lkj, ijuin-
roii posilaiii
lii|iii.s , ciiiii .siiiiiiia iiiiillis haiicloruiii dcciin niiiiicio coiijiiiixii. Ad iiionastiiitini (piixpic
ucriilcriiil. .No\;i: (>)rlici:ci',(|iiod iii S.ixoniia n-gioiic, (pi.r iiiinc
Vcrniii si fjiiis dc liiijiis viri saiictiinoiiia diiliitat \V(;stgallia ' nniiciipaliir, fumlari ca-pil, aniio Ikjn.i
,

liliros, (|iios iiia;^'iio laliorc (luoinlain ciliilil, alleii- iiic:i; nativitatis octiiig(;nt('hinio viu-itinioiiccuiiilo <>

lius rcvoival. ()|)liiiia s(ii|)sil, (|iioiiiaiii diviiio s[)iiilii iiidiclioni; Itoiii:iiioriiiii (piiiita iktciina , iikukk lios
iiliislraliis, piiic, saiiclc cl irrcpicliciisiliililcr in poslca (()iisuiuiii:itos dc.slinavit, viros crirlilos ;ili[iii'

mcdio pravai nalionis vixil. Ncc alilcr vivcrc poliiil, fiaiiclissinios, iiitcr ijiios hanctus Allfridiis, posii .1

<|iii sancia dociiil ct scripsit. Nain cnin csscl

lani (piarlus iii liildilsliciin pontifcx , unus cxhlitit : \Htt
aiilciisin divino aiuorc, nnlliiiii sinc sidriluali cxcr- (picin Dcus iiiiilla si(.'iia cl iiiirdcula fidclibus osleii-
cilio lciiipiis pra;lniil, (|iiipp(; sc toliiin Dci scr- Ad
(jiii dit. alia qiio(|iic pliira <u;nol>ia, co tciiipon; 110-
vitio niancipavit. Lc-il ulilia, sciiiisit saiicta, docuit vitcr constriict.i, hratiis I'at('r abbatcs iiiisit cl nio-
rccta, operabatur ca^lcstia, ct sinc inlcrniissioiic iiachos,(|iioruni noiniiia brcvilalis aniore !>ilcnlio |M;r-
inc-
dit;i!)alur diviiia. ILcc sancta convcr.salio, Iransivimus, ut polc
illiiiii (;i B (jui ad lincm hisUiria; ratioiia-
nolii.s iiiciilo vciicnihilcni f(;cil iii lcrris, cl ciini san- bililer fcslinamiis.
Clis Dci oniiiilnis i,'loriosiim rcddidit in Cum
C(j;lis. Dco itaqiic revcrcndissiinus ahbas U.ihaiiiis iii

juvciiis in monaslcrio cocpit vivcrc, ac bene c(/;pla Icgc monastica irr.-prchensiljilitcr vivcict, ct niulliis
lidcliler iisqiic ad mortcin contiimavil. iMonaclius
fuil verbo cl cxcmplo ad jiislitiam crudirci, s;('vit in cuni
iunociMis, ahhas in Dco scmper proficicns, arclii(;pi- lotiiis hoiii advcrsarius, cl variis inodis viri projio-
scopus iiilcr pnicfcclos c.xccllons, fratcrii:u cliaritalis siliiiii cncivare, pcnitusquc siihvcrlcrc luborjhat , ct
amalor ct cidtor fervenlissimus c.\slilil, cl
sa:nicm inuliis variisqiic nocciidi nu^diis viriiin .saiictum :ig-
oniniiim studiosissime (luacsivil. Unde grcssus, cum aninii cjiisconstantiani iicipiaquani |)os<
zclo divini
amoris accciisus, mullis cu;nohiis, qiiac tunc fiinda- set pcrfringcrc , subditorum cjus incnlcs ad odiiini
banlur de iiovo, cl monachos cx suis dedil rog pasloris caHida sludiiil n-.achiintionc provocarc.
itus,
cl doclrina pixclaros ahhalcs. Aniio igilur nalivilatis ejus quinquagesimo scpliino •,
Iii(iriiiiorcs quosque ,
ct minus in ohscrvantia rcgulari
zelosos alque pcrfc- ul Meginfridus (Fuldic postea Dionachus) csl anctor,
clos, monaslcrio secum dclinuit, el sub virga di-
iii
facta est intcr eum el monacbos ejus, sollicilanlc
6ciplin;e ad mcliora quolidie compcllere noii diabolo, gravis quccdam ct nociva dissensio, ciijiis
cessavil.
Ad monasleria vcio novitcr fundata, iion misil infir- ^ tanicn causam non cxpressit. Qiiam Ludovicus ' Gcr-
mos, scd forles, non lcpidos ct carnalcs, sed morihus manorum rex, fiater Lolharii impcratoris ac rcgis
el erudilione consummatos aKiue Italix, filius Ludovici primi cum audivisset, missis ad
perfeclos. Anno
regimiiiis sui abbatiidis lcrlio decimo, qui Fuldam niintiis, Rabanum adse vocavit abhalcm, cl
fuifrDomi-
nic;e nativitatis oclingcntesimus tricesiinus monachorum lcmeritaiem regali auctoritate comf»e-
octavus,
indiclione Uomanorum prima , cum Erlafridus qui- scuit, venientemque cum bonore suscepit, ct bi(;n-
dam comes in Calha monaslcrium in memoriam san- nio s fernie secum in curia regali detinuit. Interea
cti Aurolii a ponlilicis, apud Ilirsaiigiam Spircnsis monachi Fuldenscs. poenitenlia ducti, oratorcs misc-
,

dioecesis, novum a fundamenlo conslruxisset, missa riint adregcra, humili supplicationc rogantes, ut
lcgalione in Fukiam cum precibns Otgaii archicpi- ablatum sihi redonarct abhalem. Quod tamcn faccre,
scopi Mogunlini ct [Forte ad ] Rahanum ahhatem, propier causam ralionabilem, ct abhas ipse renuit,
monachos ab eo peliil,et ejus dispositioni coinobium, et rex admittere nullalenus consensit. Mansit ergo in
quod erexerai, comraendavit. Qui pro Dei reveren- aula regia beatus abbas Rahanus biennio, usque ad

n Hicest Armenus Bedicianorum episcop. S. Basil. Fnfestant conjuncta suis gens perGda Sclavi.
Magni synchronus quem Inter praedicios media regione moranlur
et coaitan.,
rarius aliique referunt coli 9 Novenib. Trilhemius.
Galesinius, Fer- D Angarii, populus Saxoaum leriius ...
25 Maii. Sunt ergo Weslphali dicti, quod in occidua parte seu
De nova hac Corbeia vide Yitam sancti Adelardi
i>
limine aul limile Saxonuni occidentali haliitarent
per Radhertum, cap. IG, et Vilam S. Anscharii.
Oosiphali, quod in orientali. Est iccst occidens, oost
« Imo Weslph:ilia. De origine hujus vocahuli multa
oriens ; palen, liiuites, liues , limina regionum aut
congerunt gcographi moderiii, et 'Wcrnerus Rolc- imperii.
winck libro dc Situ el Morihus Wostphalorum, cap. d Coiisentiunt in anno auctor antiquus de constru-
2, qiiorum nuUus a Gallis nome» illiiis concedil. De ctione monasleriiCorbei:e apud Mcibomium et toinoll
iis poela Saxonicus , qui Ainulphi imperaloris sevo
scriptorum Francise, Schafnahurgensis in Chrnnico,
vixit ad annum 772, h;cc hahet Albertus Crantziuslib. 1 Metropolis, cap. 19, aiiiqiie.
e Ex hoc loco supra oslcndimus in aetate Tri-
Sed generalis h.ihel |iopulos (livisio lernos,
quilius Saxoiiia floiuil oliin
Insii^iiila :
themium huc usque triennio aberrare.
f Imo Rabanum ad ecclesiam S. Pelri in monie a'l
Koniina nunc lemanent, virlus aiili lua recessil.
Deuiqiie Westiihalos ^ociianl in parle manenies orientem monasterii secessisse, libiosque ccKpios ah-
Occidua, quorum non longe termiiius amne solvisse, dictum in priore \ita, niim. 49.
A HheiK» di<iat. Regionein solis ad orlum K Quinquennio piivatim vixissc certum est cx su-
liihabilanl Oosleriiugi, (|uos nomine quiJam
pra diclis.
Osijilialos alio vocilaiit, couliiiia (luorum
 ,

»7 l'UOI.KGO.MK.\A. ;is

iiiorU>ui Olgarii aiTbii>iii>oi>|ji >iii;;u:iiini, inoiiadiis A qua> |M)iitincalis miiiistcrii oniciuin rcqiiirerc vide-
iiilcriii) iaiufiitaiilibiis. balur, omisii, scd irroprohcii^ibilrin so ciinctis \n
0|K>ri!iiis lioiiis som|ior rvbiliiiil. Ordiiintus auloni
I.IHKU TKUTM S.
ruil iii arcliiopi^coptiiii, siciil csldiitum, vicesima
I^ilur |K>st murtein intMiior.ili archifpiscftpi Mu- sexta «1 dio mensis Jiinii, qii.c fuil sancioruiu Jonii-
);uiili|ii Ot^nrii , qiii fuit iii oniii.e arcliipra>Miliiiii nis ei 1'auli innrtyruni feslivitato soleinnis, ;ipiid
qiiinlus, ct obiit anno l)oininim> nalivilatis oriiu- .MDgiinli.iin inccilc.sia catliodrnli, rege Ludoxicoct
gcntcsimo qiiaiIragi>>iino soplinio, inJicliuiH' Ko- niullis aliis pr.eseiilibus.
manorum decima, mensis Aprilis dic viccsiuia priinn,
• Koilem aiino, julionte Lu lovico roge, np;:d Mo-
in moiiaslerio sancli .\i! ani martyris apuil Mogun-
giintinin iii inonasteriu sancli Albaiii mnrlyris, rina
tiain.in c.ipilla saiicti Itiuiir.icii ciiin lionorc scpnhiis,
priiuipiiiu) niensis Octobris synodum bnbiiil, :i(l
niino pontilicalu^ Mii \icoiiiu) sccdiuio *, licjlu.s Ka-
qiiniii iion soliiin de sun pro^iiicia, S(>d eliniii do aliis
lianus Maurus Magncnlius, altlias Fulilensis, proiiuv
plui(>s i>piscopos ot nlihnU>s cotivocnvil ; (|iioi'iiiu coii-
rone Lutloviri regis, iii arcliicpiscopuiu .Mogiinti- sdii). niiilia pio coiumuni ul:lilnle rei (^ccb^sinsticc
num eleclu», voiis pniccrum siiccessii et pnvfiiit ,
prndonter ordinavit.
annis novein *> , mcnsilnis quatiior. Ciii sulistilu- U
' I'.>r iil(>in tempus mulier qii;ed:iin, Tliierda 110-
lus llatto in alilialia KuMcnsi succcilons pr.criiit
iiiiii;', p^etitloproplKtissa, de parlilius alienis vtnil
nnuis s«^plem. Rabanus itaqiie abbas aniio a>talis
al Mi^iiiitinni : (pi.r Snloiiioiiis c|»is(iipi (;iiiisi;iii-
su;e quinquagcsiino iioiio, qui fuil Lolbarii inipora-
tionsis pnr(H liiniu suis vaticiiiiis iioii luodico porltii-
loris scpliinus , ct qiiarli L<'«nis pap.e Si>ciintliis '"

(•cnnaiioruinqiie regis Ludovici

bavornl. Nam cerlam de pioxiino iiislnntetii coiisimi-
;i>«iue sepliinus , cl
)nationis sa>cnli diom, nliniiuo porplurn, (pi;e soli
l)ominica> nati%iiati$, jam pr.enulalus in arcliic|)i-
IVo siiiil cognitn, qiiasi diviniiiis sibi revelata, so
scnpum ortlinalus, prislinum viix rigorcm non suluni
scirc, piiblico prcilicnbnt, dicoiis cod(>iii aniio iilti-
in nullo nrninit, seJ quasi lunc priinuin incipcrcl
iiiitiii iiiiiiidi dioin iiniiiiiioro. Fiidc niiilli cx popiiio
converli ail Deum, regularis obscrvaiui.e (lisci|iliiKiiii

in nuiltis auclain usque ail morlcni cuatodivii. .\

utritisqiic scxus liinore porculsi, ad enm veneriinl,
olilnlisqiic miinoribus, sc illius ornlioiiibiis, quasi
carnibus et vino impriniis abstinuit , delicias non
alicii^iis saiicl;o cottiinontbibnnl. Ft, quod gtnviiis os',
qu;rsivit, nullas inflruia: cariiis aut mundi vulupia-
sacri oliain oiiliiiis viri (bulriiias oc( I(>sinslicns posl-
l«>s sive illocebras ullatenus adinisit ; lulnen, ct oniiio
|ionontos, illam quasi mngislram cwlitus doslinnlam
qiiod cor])us teuoruin ro\ct, sod nieiilcin losolvit,
p swiucbanlnr. ILcc ad pr;esciilinm sancli Unbntii :ir-
daninntiune perpetua refutavii, grcgom sibi commis-
clii|ir.rsulis ot nlioriiin opiscoporuiii apud snncltin)
suin, ul vrrtis pontifes, rervi«lusqiic Christi minislcr,
Albaniim do Iiictn, ct diligonior do siiis assortionibus
sumina diligenlin cuslo«livil ; quoni verlio, cxotnplo
roqui.sil;), presbytoriim qiieiiidain silii ea siiggossis-
simul, ot liujus vit;e pabulo, qiia potuil solliciludine,
sc, ct sc lalia, qii.Tsliis cansa, iii pnptiliim sominassc,
pavil ct ciiutrivil. .\b ejiis incinorin nunquain reces-
profossa csl. Qiiapioptcr synodnli judicio piiblice
sil aposlnlica sonlcntia Pauli diccnlis : Oportet epi-
ca?sa flagollis, minislorittm pre.Iicnlionis, (iuod irrn-
tcopum irrqfrehenilbitem e$se, umu$ uxoris virum,
tioiinbilitcr ustirpnvornl, ot sild coiitrn niorciu ocole-
tobriuin. n, tirtutibut ornalum, prudentem, pu-
tiicum, I »1, atquc talutarit tcicntiiv docturcm sinsticum vonilicarc prn*siinips"rnt, cuin dcdccorc
, ;

non tinotenlum, non percuttorem ted modestum inaximo ct manifosta coiifiision.! amisit, suisque va-
, ;

ntn titigiotuiH, non cupidum, el qui tetlimonium lia-

ticiniis landcm confusa, rincm impos-.iit.

beal bcnum ab liit eliam qui forit tunt, ul non in im- ^ Gotoscalcus qiiO(|iic •• jirosl.ytor qiiiilnni, nnlinne
propeiiuin incidat, et in taqueum diaboti (/ Tim. iii). G illits, ox < Klionioriiin diccosi ndvoiiions, do |)ni^-

{i»x onuiia crcbrius in inonlc rcvolvcns, nibil euruin dostinalioiic Dci novuiii et pcrniciosum seminnbnt

• .\liis riqetimo primo, quod ordinatus piitclur sub «1 Soqiiciiloin dioin scii v K.ilond. Julii nssigiianl
j)
inilium anni 8i7 aut linoiii anni pr.x-cedeiitis. aliqiii.
'
b ilnlliinom nli iii ouli-sinm S.
> '
"
.\iinnl. Fiildcnsos
'
« In oodom nntio, jiiboute •^
:

Pelri U;il>niio si .11 csl cx c|)i>,liiln 10 Liidovico rogo, apiid .Mogutilincum sytioiliiiii Ii:iliuit
Lupi nMiatis Forrnnoiisis nd Knbaiium ( Aiidivi , circn knleiiti. Ocl(d). i :

inquil, snrcinain ndminislrnlioiiis veslr;c vos dopo- ' II;pc doscripsil cx oisdom .\nnal.. iibi dii iliir
ftuisso, cl rcliusdivinis soluinmodo nunc essc inlon- veniste mulicr ex Alcmanniu' partihus, nuininc Tliiola.
!os llationi voro noslro curaiii siidoris plonnni roli-
: F:iiiidom bislori:iin lofort Tritbcmius iii (ilitonico
quiss»*. » ObiUiin ojus nssignniit .\iiii;ilrs Fiilclonsos llirs.iiigioiisi nd niiiiiitn 8i8.
ad anniim S.Mi, qiio pridio Miis .\pril. m riliitiir do- F Aiino soquonti iu nlia syiiodo daiiinatiis ruil,
fcssisse. Pr.iluit ergo flH;i;* iitin trplcin, si>il circilcr ul siipia dicliiin.
Ircdcciin. Keliqun siifjgeril Hrovverus in Fiildcnsibus, liiio el inonacbiis monnstorii Orbnci, fiindnli a *>

cni bis .Vnnalibiis ccrtior lu\ olTidjfol, qu:iiu e\ velc- sniiclo Kc^iilo nrcliiopis(>opo Kliemensi iii 00 sopullo,
nim abbntiim catalopo ms. rol.ilo in sclioliis ad poc- suii rnii>iii si-ptiiiii s:cciili.
ninln Ilnliani, num. iH, iibi ilicilur per annos ti rc- roliiis l'rovinciii' nrfliinii^copnlis iit jiiiu loipii- »

iiss4'. ali anno 8H ad 8tji. miir, (luo.l Or!'nruiii sit diioccsis Sii(>ssioii(>iisi>. Sic
' lino primut. Nam Sergio boc nniio 817 pri iio diirccsim pro prorincia nccipil Ilnbanus iii cpislula
ldu^.\pril. •— T). codem dio Loo siicccsxii. Ani-
' '
syiioilili nd Ludovicum rogom.
Uasiub KiL lus, ct cx co Uaronius, niiin. 7.
 »

1)0 Al) (tl'|.ll.\ IJ UAItA.M MAllil (00

<Tron>ni. Mrch.il eiiiiii laiii lionoti uti vii:ini :i*icrn:i' A i» propriiiin |K»nlinccni conuilium adunarunl. Fiiit
lirlicil^itiH i|ii:iiii iiijIhs :iit inorU-iii |)cr|)<:lii:iiii iiicvi- aiilciii it:il)aiiiiH poiilircx «-i m w; nuUis, int<»ger, cl
l:il)ililcr :i Dco pr.'i'ilciiiiiialo8 uft»c ; cl ncc illiK no- jiisliis ad hiilidilOH vero xclonu», cl pahUirali
; holl,-
rcrc, hi pi (cciil, iicc iiiali-. ct pricscilis prodchhc, si citiidiiic \i;;ilanli,'.ininh, qui cuni calcMX' niiiiislru»
ail iin-lioris vil:c |iiii|)iisiliiiii ('(iMvcrlaiitiir, co (|iioi| ad ( anoiiii as consliliilioncs, jntla oflidi raliomni,
proviilcnlia Dci oiiiiiino hil iiil^illiliiliH. (i^Milra (picni vcilci n-dinrn', pravoruin coiilra wr iiicnti-h (jravilcr
iicalissiiiiiih :iicliipr:i-siil Ualianiis caiiipiini (lispiila- irrilavii. Kt nihi providcnlia divina, qua; nunquani
lioiiis Litiitii iii^rcssiis, l:iiii S('ri|itiir:iriiin auclorita- in hiia dispo^itionc fallitur, alitcr «idina^hcl, inanus
lc (piain (-viiiciili:i nitioiiis ciiiii (-oi.un oiiitiiliiis, l)co impioriim cfrii;'cre niiiiiinc poliiissci. .SV</ nou ru
aiixiliiiiile, siij), r:ivit, vX vi arj;iiiii(-iitalioiii>, iisfpic coii»i!iiiin homini» conlru Dcum ( l'rov. x\i), Kodi iii

:iilco r(;il<Ji(lil niiitiim, ijuoil niliil pro sua opiiiionc namqiic lcm|)orc Ual)anu8 arclii(-piscopus syiiodo
aiiipliiis poliiil inrcrrc. Ijciiciliclns per oninia Dcus pra'si(t(!lial, apiid saiictiiin Alhanuin, LuiJovicuh ret
giii |)i-i'iii('ii)sissiiiiiiiu (Iii},;iiia crroris, p(T os raiiiuli in (i\it;iU; Moguiilina proccriini rcgni cclel>rabal
siii U:ili:iiii cuiiiiitavit. U:itioiial)ilitcr itai|ui: a saii- conventuiii, qui liomincs sancti Uabani, ut Ucgino
clo U:il)aiio conviclus, supcralus, cl coiirusiis iii con- • tcstaliir in chronicis, conspiraiilch adversus donii-
spcclu cpiseoporuiu, ahbatiim, cl ciclcioruin om- B nuin suuin, puliiice conviclos, cum co pacifii avit, et
niiiiii, (|iii fiicrc pncsciilcs, coricclioncm assuiii- uniciiiiiuc pro incnsura dciicti batisfactioncin in-
psil, cirorciiKiiie suiiiii " pulilicc '> rcvocavit. l)c jiiiixit.

senlciitia vero synoili sanctie aJ cpiscopiiiii pro- Anno posl hac Doininicx naiivitatis w:tingoiile-
priniii Iiiiiciii:ii'iiiii Uliciiiis Iraiisiiiissus cst, dalo siino quinquagesimo secundo, indiclione Uoinanorum
prius jiiranienlc coiifiriiKilionis, nc in rcgnimi Luilo- quiiitadecima, qui fuit pontiricatiis bcali Uaijani
vici, iioc cst Geniiaiiicuni, amplius rcdiict. '^
iMuIta qiiiiitus anniis, iterum c(-lebrata cst synodiis, rcge
qiioqiic in cadciii syiiodo et ali:i fucruiil ulilitcr Ue- Lulovico juljcnte, :ipiid .Mogiintiain, in nionastcri^i
crcla, quae alilji lialjenlur. sancti Alhani martyris ,Uabano prx.^idi:nie
ipso
Verum silcntio piaitereundiim non cst, quemad- arcliiepiscopo, in qua pcne omnes episcopi, et abba-
iiioduin oninis boiii iiostis ct iiiiniicus, diabolus saii- t;s Francia! orientalis ', Bavariu: atque SaxonitC,
clis Uabani sludiis advcrsabatur ia oiunibus dic ac cum Ulienaiiis ct .Mosellaiiis companierunt prf>priis
noclc ;
qua^rens ct oLscrvans ejus vit;T! seinitas, ut in persouis. Miilta in ea synodo statuta siinl, ad coia-
eum vei a sanclitalis revocarct proposito, vel pii- muiiem ecdesisc, proque inoruni corrc-
iitiiitatcm
blio.-c neci exponcrct, aut confiisioni personali. Nec a ctioiie Deo famulantium clericorum , qiKC oinnia
jnale cocptis quicvit, quousque landciu iii brevi plu- -•
Ludovicus ipse regaii auctoritate confirrnavit. El
riuin aninias subditonim subveriit. ISain cum vix episcopi quidem synodaies qiix-sliones in concilio de-
'• duos in poiitificalu menses implcsset, suis pene om- lerminabanl : rcx aulem cum principibus in civitate
nibiis, instiganlc spiritu nialigno, coepit niinium scdandis litibus invigilahat.
(lisplioere, quoruni taiita fuil subsecuta temeritas, .Anno Dominicae nativilatis octingentesimo qiiin-
ut occullum de niorlo illius traclarcnt consiliuni I quagcsimo, indictione Uomanorum tertiadecima, qui
Conspiranles enim adversus eum ex ciericis ecclesiai fuit sancti Uabaiii annus in ponlificatu tertius, Gcr-
Moguntinse coinplures, qiionim vilia et inordinalam mani:c populos gravissima fames opprcssit, maxime
conversaiionein vir saiiclus rationabililer arguebat, circa Rhenum habiianles. Nam unus modius de frii-

de laicis eliani nuillos nobilos et ignobiles in suam nienlo Mogunlia; vendebatur pro * decem nuinmis
perversam societatem occulle traxcrunt, et malum argenti, quorum sex el viginti unum hodie faciunt

synodica cpistola Uabanl ad Hincmarum ar-

a In generale placilum habuil apiid .Moguntiacum, in qno
cbiepiscopum lUicincnsem scribit « incorrigibilem legalos fratruni suoruni, el Nordmaniiorurn Sclavo-
eum repertuni ei rccludendum esse, nec sinendum riimque suscepit, audivit et al)soIvit. HoiniiK-s etiain
auiplius errorcm doceie et seducere populuni Cliri- Hrabani episcopi adversus dominum sunin conspi-
slianum. n Ei in ullinia ad eumdem epistola scribit, D ranlespulilice convicios cum eo pacificavit. >
cum prKsenlein a sua nequitia avellinonpotuisse. >
« f Annales Fuidenscs ad hunc annum fco2 sic re-
Sigebertus ad ann. 8i9 ait « Convictum, sed lanien ferunt i Hal)ita est autem et synodus ex
: volnntaie
in suo perseverasse errore. » atque prseceplo ejusdem sercnissimi principis (regis
^ Arcliicpiscopum. Nam proprius episcopus erat Ludovici) in civitale Mogunii.i metropoli Germaniic,
Suessonensis Uolhardus, scu Hiothadus, qui etiam pra?sidenle Uabano venerabili ejusdem urbis archi-
Carisiacic synodo inlerfuit, in qua dicitur « honorem episcopo, ciim omnibus episcopis atqiie abhalibiis
presbyleralem per Uigboldum cliorepiscopum cum OrienlaUs Franci;c, Baioariae et Saxoniae. Et illi
essel Suessonic;c parochiai monachus, inscio civitatis quidem de absolvendis qu.^e^tionibus ecclcsiastice
suae episcopo, usurpasse. » iractatura habebant. Rex vero cum
principibus ct
c Decreto syuodi Carisiacac, i honore pres! yte- prcefectis provinciarum publicis causis lilibusqiie
rali delectus est, ut iinprobus virgis ciesus, et iie componendis insisleos, postquam synodalia conru
aliis noceret, ergastulo retrusus. decreta suo judicio comprobavit et legaliones Bii'ga-
<! lino hxc anno arcliiepiscopatus 2, Cbristi 848, rorum Sciavorumque audivii et absolvit, Baioar.yni
contigisse ex sequentibus certum. reversiis est. » At Mosellanos fuisse cxlra rcgnuiu
e Non Uegino,qui Uabaiii non meniinit, sed auclor Ludovici certiim est.
Annaiiuin Fuldensium, in quibus haec iegunlur ad s Annales Fuidenses iterum descripsit. jn quibua

annum 848 : « L-jdovicus rex circa Kalend. Oclobris decem siciis argenli legitur reliqua tlc malaro Tri- :
m iMioi.t:c.o.Mi:N\. \('i

auri noroniini. F,\ qiia supiiuUlioiu! couslnl unum A runim. iiif.liuiliuiii qucxiiie, oralioni cl conu-mi.l:.

quan» tioiii, (|iioli('s a ponlilicali poteral tiiiiiislerio vaeare,

ocliilc rrunieiili, «jiiod nuitdrum \iK'anl, plus

s*)luw noroiios iiitl.r niciisiinv MtH:"i>li"H'ii«.is. seinper fuit inteiiliis, ct !<uiu-litati:> e&er(itiiiin, i|ii<)it
Iros
MornltaUir aiiU-m eo leniporc hcalus Ualianus ar- nionaebus iii coMuibio didicerat, etiam arcbipr.isiil

( liicpiscopus in qiiailam \illa pariKliia; su;r, cui \o- facliis, sine inlermissione conlinuans. nunqnam iii-

rabuluin est WinceUa, (juanj in desceoau Kheni lenniikit. Verbuni Uei pr.fdieaiv sibi commisso po-
flnminis ail dejlram, ferme tribus a Moiiniilia disUt pulo ni»u ernluiit ; (|iiip|)e <pii se apostoloriiia (on-

niiHiaribus, ol niinc ab incolis lerrx' Wunckcl nun- 6eciitujnesscmini»tcriuiii reco^^novil. Kiiiin vcro >i(-ul

ea resiilens, |Kuiperes do iliven»is loei* non nieietnr dici aposlolus, qui vacans miiiidi iie-
eiipalnr. Iii

advenienles qiiolidie plus quam irccenlo* liuseipiebal, gotiis vei olio, veiH.iiin Hei cmnmissis sibi populis
in pneseii- iion prxvlicat, ita episcopali honore pcnitiis esl iii-
01 aliineulo suslenlabal, exeepiii bis (|ui

tia illiiis assidne V(>.Mebaiitur. Ui^iitis. (|ui iie^lectis si\o postposilis spiriliiali!>tis,

Venil aulcm inlcr alios, nna dieruin el nuilicr »ola tcuporalia cnrat. Traiisiens ergo per vico^,
qn.-iMlain ex villa Cnicinaco(qua' nunc oppiduni est ») [tenpie caslelLi et vill-js, Aposlobinim inore, Uaba-
oiiunda, inedia peiie cousuiupta cum infanU' par- lais cnin clericis iK^iiiiullis et iiionachis, (|Uos ad lioc
'^ niiiii>U-riuin iiovit idon«v)s. Kvangcliiiiii Dei popiilo
cum aaliis
lo. cuin
viHo, pauperilus, rclocillari de>i(leraiis.
uiiiilia\il, dcliii(nieiil''s corripiiil, pu-iiitciitcs
[}ux priiistpiani liinen porl;c doiniis (>piscopalis Iraiis- l)o-

cfiidtrat, prc niwia imlx^ciUilale coriucnsin lerrani, iiiiiio reconciliavit. Morcs clericonim totis viribus

s{iiriluiu e\lialavit. Pucr vero niamillaiu matris de- ad aposuilicam iiisliuuioncin i-cformare sludiiii ,

fiinct.r jaccntis, quasi vivenlis, de sinii proirabcns, pro <iiioruin direclione saliibri, ties libios nola-
el sii^'ere lentans, uuiltos intuciites ad nclum cocgil. biles ad Ilaildoifom, qiiarUiin arcliiepisrnpum Mo-

(Jiia- ciini bcalo poutilici luiiiliata fiiisscnl, iii^cnuiit giiuliiium, anU-cessoieni suiiiii, priiis liiciibravit ".

et pr.e iiiinio cumpakMonis dolore lacryinas cobiltoru Quuties veio ab ac.ionibns ccclcsiic publicis va-
intu |K)Uiit. E& ilU Uic p^M- omnem regioneni niiscii- cabat inansionem icciilcnliic corj oralis lenebal
,

cordiaiM pracdicari fccit cgeuis, elcemosynas pro vcl in mcniorala villa circa Ulieiuiiii ^Vincella, \cl in

viribiis auxit. rau|K>ribus, un lecnnque veiiicntibus, Mogiiiilia, ciica niajorcin ccdosiani, iii doino episco-
necosarium pncscutis vil;c pibnliim nbiindanlins pali, aul certc in inoiite, liaud procul a pnenoiiiiiia-

iiiiuistravit. llanc cjus muniliccntiain in pauperes to vico, qui de nomine illius dictiis cst Ilistbofebc-
oinnipoteiis Iknis grataiu habens, dupliri licnelicio rus, in quo niinc nionasterium saucii Joaiinis Itapii-

rcmuncrassc legiUir; dnm ci copiosain liujus viuc sl;c ccrnilur es^e consirucUi.ii. Freiiticnlcr ctiaiu
provi>ioiiem in pra-j>enti nMribuit. ct aiiiuiam illius ^ mancrc roiisuevil in coenobio saiicti iiiaiiyiis AI-

tandein a rorpore scparatam %tenix felicitatis in bani, qu«)d iii inonlc prope Mogiiiitiani Iticli<drus >>,

rcclo dcliciis perpctno satiavit. Diipcrsit enim hujus tcrtius archiepiscopus, construKit, aiino Doinini se-
vitcp diviiias pro Chri»li amore, ct dcdii pauperibus, pliiigcntesiino nona^csinio sc\to, indiclione Uoma-
propter quod ct Justilia cjus maHCt iu saculum sw- noruiii (piarta, propicr iiioiiachoruin iiiibi Deo faniu-
culi (Psat. c\i, 9), ct conviviuiu [el coriiu] ejiis cum laiitiuin vit.-c saiiclitalein. In monaslcrio ctiain ca-
ftanclis oinnibus cxaltatur in glurin. Cliristum Jesum iionicorum Saiicli Vicloris ', extra Mogniiliain, s;c-
unigenitum r>ci Filiuin, ciijus iiiinister crat ct pon- pius habiiabal, cuin pioplcr acris teniperiem, tum
tifcx, aniavii siipcr oniiiia, pro ciijiis bonore lidelcin propter loci ct sitiis aiiKrnitalcm. Ilii iioniiiilla pro
se oviuin (^jns pastorcm e\liiliuil, iu.scios dociiit, liiicliiini a'iliricalionciii scribciis coiuposuil, ulii et
panpercs pavit, crrantcs ct pcr dcvia pcccatorum sanctus Lullns quoiidnm arcliicpisco]ins oratiuni
prrrcipiUitos ad viam Justitix paterna sollicitudinc iiic<lilalionii|iic insislerc consiievit.

reduiit. Vere ju-.tus ct sancliis, qui pvsl aurum non Ilicjain icor opporliiiuirn, iit iiiiaiii pliira, qiiaiii-
abiil : nec in ihesauris pccuniw spcr.icit (Fccli. %x\i. qiie utilia sciipscr't \oliiiiiiiia Uabaniis islc saiiclis-

8). Oninis ronlidcnlia rju» Domino, pro cu- fuit in siinns pontifex, .ib anno ;rlalis su;c tricesimo usipic
jus ainurc cxtcra omnia dcspexit. tndc rcrum tcin
D ad finem vit;e per aniios fcrine oclo cl liiginta, qiii-
p^traliuni curam cxcmplo priscoium poiiiilicum viris bus niinqnam a studio ScripUirarum ct cJitioiie li-

conimisit idoncis : quorum reU-vatiis ministerio .

brorniii cessavil. poslcrilalis ii:ciiii)ri;e roninicii<l<Mii.

spiritualibu> intcntius vacarct. La veio ipuc poiiliii- Fiiil enini, qiiciiiaiinKxluin iii supcrioribus dicluni
calc re(|uirebant otliciiini, in tota dia^ccsi por scnict- est, per Gcrin:iiiiam oniniiim doclissimiis, qiii niul-

ipsnm adininislrabat. Lcctioni divinanim Scriptu- litudine, ulililale, facundia ct clcganlia libroruiii a

tbcmii cxpositio est. Charitatcm Rabani in hac fainc anno l^ilO in canonironim collcgiiim (oniinigravit.
iau lali.lciii Trilhemius in Chronico ilirsaugicnsi ad Vide Fcraiiiim iii Mi>;;iiiiiia(-a lib. i, r;!)). 50 ct ol,
an.SlDei K.'ir>. cl lib. IV, iii Arclii(pis(-opo ">.

• l*."' rioris. DcCst noincn loci in An- J « S. NViilibabluin » pioleil Wi<<'lius iii Hagio-
inilibii^ I
lojjio « scripsis.^c Vilaiii sancli lloiiiaiii, ct rescri-
Anno Chrisii 819, nec liim Uim alibas.
^ psisse iii loco qiii S. Vii toris cxtra Muros diciliir
Scdit l\icholfiis ab anno 787 ad 814. Ecrlcsi.i
« nli I.iilliis el Ual.aiiiis var;ibniit orationibus > qiic ,

S. Albnni conscrrata est ann. 8iK) Kaltnd. Dc(emb. a Vite ainpliliralorc ailjcita suiil, ciiiii S. NViJibal-
CuMMtbiniii linc moiiachoriim, ronrrssii Marlini papa-, diis anle obicrit qiiain Uabaniis nasccrclur.
 ;
,

11)7 Ai) Oll.UA IJ. HAIJAM M\LIU IU4

ft! rililoniMi, iii-c itr.rccMliiilriii (|iii>iiii|ii:iiii li:il)iiil A Knlil.i: iiionnrliitn cl Hcliol.iKtinit, ilciialr» aMtns, rt
i<:iiiil)'iii, iirc |iosl hi' ri;li(|iiil :ii|ii:iliiii. (Jtiiofj mmiiiii poslrciiio ar('liicpis(opiis Hiiic inUTinissioiu' pro Dci

t')iC>o (:oiisl:il(il r:i('iliiift, si liliiloH liliroriiin cjiiH pcr gioria ct (Idcliiiin uiililalc maxinia insiidavit.
oriliiiciii cxpriiiinniiis, iioii (iiio huiil cdili, ttcil a iioliiH hiiit rniiii \irsiia a talc Gcrinanorum omiiium Rlu-
ciilliic:ili. iliosissiiiiiis, ct iiiiivcrsalis f:icilc priiKcps do( triii:i',

Scripsil i(;iliiraii Ficcoiriiin !.cxovicnK(;in iii Nor- (pii sapi<nii:i ct cruililione in siia nalione oiiiiicn
iii:iiini:i cpiscopiiiii, (|iioiid:iiii discipiiluni Biiiiin, dc Kiipcravit, vicilipic pra*ccdcntCH, ncc bimilciu (lokt sc
i|iio siipru dixiiniis, iii Gcii(!siiii lihros (piuluor ; in liahuil, intcr i-cipiaccR. Ah co namqiie Itrmpore, quo
Kxodinii liliios (pi:iliior ; iii Nitiiicros liliros (|ii:iliior; schohislicam 'ipiid FiiMani clau«tiali!.iis palai>lram
iii liCvilit iiiii liliKis i|ii:iliioi ; iii DcitlcroiioiniuniiiLros inslitiiil, pcr aiiiios hrmc (piadiinpciilos, iniilti in
(iii:i(iior ; iii liislori:iiii Josuc liiiros diios ; in liislo- ordinc sancli palris IJciicdicli pcr totam Europ.irn
rinm Jiiilicnin librosduos; in liistoriain Ilulli libriiin rnonarhi doctissimi clarucrunl. I)e quihu» in primo
(tniiiii : :id Ilililowiiiiiin, .'ililialcm sancli I)ioiiysii lihro virorum illiislrinm, ordinis noslri mcrnorali,
:^iip(M' liisloriani Uc},'iiin liliros pliircs ; iii I':iraIipo- coiiipliins noiiiiiialiin rcrcnsui, ct ctiam non pau-
iiicnon lihros (pialiior ; in Ksiiram n et N(!liciiii:iiii cos in voliiiiiiiK; dc scriplorihiis cccl(?siasli( is iludiiin

lihros tres ; in hisloriam Tohi;c lihnim iiniim ; in B collocavi. Eo tcniporc provcrhium illud vcrum exsti-
hisloriani Jiniith lihros seplem ; in liistoriam Eslhcr til qiio dicchatur : Scienlia Scriplurarum in cucuUit
lihriim iiiium ; in hislori:im Joh lihros i^hirrs ; in lalildt vionacliorum. Monaclii cnim tunc fucriint stu-
loliim Psalteriiim lihros pliinis ; iii I*roverhia Salo- diosi alque doctissimi, qui non solum Latinis, scd
iuoiiis lihros plurcs ; in Ecclesiastcn lihros pliircs cliam GnEcis littcris apud Gcrmanos ct Gallos slu-
;

iii Caiiliea caiiticoruia liljros plurcs; in lihrum Sa- diiim diligcns impcndercnt. Nostris vcro monarhis
pionti;v lihros Ires ; iii Ecclesiaslicum lihros decem poslremo voliiptalcs carnis ct otia lectioni Scriplii-
;

in Isaiam prophetam lihros viginli ; in Ezechielcm rarum Graicarum ctiam lillerannn

pr.'jefcrcntihiis,

lihros viginli Danielcm proplietam lihros Ires

; in ;
scienlia pariler apud Germanos el Gallos penilus de,-
iii duodccim prophclas minoies lihros duodi.cim ;
fecit. Supervenerunt nova fratrum instituta Mendi-
in hisloriam Machahicorum lihros tres ; in Evaiige- cantium, ct novos studiorum modos cum familiari
lium Matlhaei lihrosocto; in Evangclium Luc;c lihios quodam alquc campcslri genere scrilxjndi attiilcrunt.

Ircs ; in Evangelium Marci libros quatuor ; in Evan- Rabanus autem priinus inter Geimanos, doclor
gelium Joannis libros plures ; ad Luxum Servalum uiiiversaliter eruditus, scientia profundus, cloquio

prcshylerum in omnes epislolas Pauli aposloli lihros diserlus et solidus , vita cmicuit et convcrsationc,

ires cl viginii ; in Actus aposlolorum libros pliires ; C doclissimus , religiosus alque sanclissimus ; vcre
in Epislolas Caiioiiicas lihros septem ; in Apocaly- digiius, gralus, et acceptus Dco pontifex scmpcr
psiii Joannis libros plures ; ad Gregorium papam cxstitit. In cujiis minislerio die et nocte tam sollicile
quarlum de Laudihus sanctae Crucis lahoriosura et vigilavil. Quidquid faccre ad honorem Dei potuit
mirahile opus, lihros duos ; ad llaimonem episco- iiullo unquam temporc , nullave occasionc prxler-
piim Ilalherstalcnscm de Universo, lihros viginli iiiisit. Plures per dioecesim .Moguniinam ccclesias de
ddos ; de Univeisali natura, librum unum ; ad Hail- novo constituit, vctustas el ruinosas eliam multas
folsun» quartura ecclesiae Mogunlinse archiepisco- reparavit. Monastcrio Fuldensi abbas prasidens,
puin, dc Iiistilutione, vita et nioribus clericorum, monasticas prccposiluras nonnullas condidit, et quac-
libros Ires ; ad Ileriherlum episcopum de Qusslio- dam cccnohia monialium sui ordinis in fmihus Bu-
canonum libruin unum ad Reginhaldum epi-
iiihus ; chonici ncraoris fundavit. Sed el alia mcmoratu di-
scopum de eadeni materia, lihrum unum de Benc- ; gna gessisse multa legitur, miraculis quoque variis
dictionihus patriarcharuni, libruin unum ; de divinis coruscasse memoralur. De quibus cura cerluin ac
Olliciis, lihrosocto ; de Computo ecclesiaslico, libros nianifestum non constet nobis verilatis testimonium,
duos ; Praiparamcnta seplem arlium liberalium, mu salius duximus tacere peniius, quam incerta litieris
lajuvenis volumina composuit ; Epigrammaton libros ^ commendare. Hoc vero quod, Meginfrido tesljjnte.
quatuor; de Metrica Coniposilione, libros tres ; ad cognovimus eliam styli officio poslcritati com-
,

Ludovicum Germaniae regem libros et cpistolas edi- mendare non duhilamus. Piabanus etcniin reveren-
dil pluiimas, de maleriis diversis et variis sibi ab tissimus praesul, tam in abbalia Fuldcnsi quam in

eo propositis. Epislolas quoque, sermones et home- poiitificatu ecclesiae Moguntinae , raullas ab oemulis

lias plures, et sine certo numero scripsit, composuiL, iiijurias, oblocutiones , dctractiones et conturae-

et dixit; (piorum singulorum per ordinem facere lias, eliani a suis propriis, sine demerilo sustinuit
nientionem niinis foret lectoribus ixdiosum. Multa et ssepe usque ad raortera pericHlatus fuit. Qux
enim et alia scripsisse creditur, qua; in cognitionis orania pro Dei amore palieiitissime sustinuit , et

nostrae ergasterium necdum pervenerunt. Hsec sunt quidquid adversi contra eura accidit, suis peccatis
Habani doclissirai atque sanctissimi archiprsesulis humililer ascripsit. Unde non soium se palientem in

cpuscula, quai nie legisse memini, quorum edilioni adversis seraper exhihuit ; sed quod majoris est
per annos, sicut diximus, octo et iriginta a primum nierili , cuncia sihi contraria eliam voluntarie pio

a Irao quadraginta ununit ul ©x nostro caiculo conslat.

 I , : ,

«liurilalc Doniini li)lera\il. Eninjvcro riini essol om A onfinaveial, M.>>;uiiiiain r. laliini «sl, «i iii ••«cl.sl»

ponliHitim siio lt'iiij)on' inansiielissinHis, |»cr- saiuli luarlyrisAll-aiiicuiii honore sepiilium. l)e tpiu
iiitiin

fcceulores el a-niulos suos nuii(|uain viH-a\i< a.l jin'- se<|tiens iiivenitiir . pilnpliiuin . iii iii. iuoriain ojus

n.im, nec verbo iiee faelo ullaui dc ipsis untinan» s< rijilsini :

vim!i»laiii. Fuiulalii> eiiiiu ilivin.e {•liiliiio I.Tlor lionesie, mi^am si vi<i rnsnn<u*ere «i ain
petivil ,

'rfiii().'ro niiirl.tli «llM-orp sir |'.>'.i'ii..

charitalis supra firniain jictrani , iiiilla lenlainuic
l il.o i|iii'li ni ^oiiiiuH siiiii, el ^jrrii l.ui .• rfiiaiu*
potiril a Doinino separari , viam tiiuoris cl amoris lii i iilJi, |Mist Ikco .i»Kiiia s.ciiMi iil ici.

Qiio iiiiiiU' liiii r. rliis 8ciiii.ru " jiis>i sci|ucl>jr,

Doiniiii, qiiain a t.in-ris piterili.e aiinis reele vi-
iNor.i.a niilii viia> ii';{uIj s.iiiciu riiit

vouilo aiuliulare .'.ilirit. Noiiio iiluni vi.lil pr.ili r Stil licil iiKauio liiiic, ucc lix.! >. mp.r li;ilii*ri-m ,

i'e\\» laiiioii iiiiliiiiiri n aiisio ^-i .iia liiil.

jtist.r raiionis nn.il.sliain ira coniinolinn , i:enio re-
Ast iibi jain |iliires irausi^s.-iii i. nij.oi is uiini,
pcril animo pcrlurhatuin ; se«l Ihiiijc conseientia» r.oiiM-tifre viri \erlfrf luia |.'ii ,
paeilitus, ct \\f 3l.strav.ro domo iiivalidi in, rf^iqiie tulut.',
lcslimonio hlii>, inenle semjicr fnil
l'o»cf iitfs fiinni (.r'.esiil s oHici'»
c
'
•; Deo unitiis, omni tenijxire iran- lii i|iiii iifc II eriinm ^il»', iif.' .Iii^'iiia rfpoilutn cst,
. I i^it eonslaiis in liis exereiliis pietalis, Nfc |>aNiori«ii|.iis jiirc hni-pla. iiiiui
I'i II I ;'ius I ra' Diiiii.ui, •ifd latil.iiis ileh If .ori.u*
e*. qnanto sc viciuioreni inoiti sensit vcl eredidit If. ii|U(id |ioi('r:iiii, qii.Mlqiic Peus deit rat.

ct vanis studiis ani- NiiiK' ri>^;o te ov tiiiiiuln, lr;iifr tlilicif. jiivaii.ln

tanto inentcm a eaducis nitiiiili 1»
Ci niiii.iiilf.s l.liri'<u> iiif iil |>rci ibiiN iliiiiiii.i
plius Hon^Mvil. Jfjoniis , vij;iliis, oiationibus, sa- Jii licisa-ifrui iiie ul ^r<<lia s.hfi iti ;e\uiii ,

t ris ilo.-iiio-ynis , pr.edioalionibus, ct aliis bonis Non iiifritiiiii aH|.iinf(is, scJ |iictai'« n|iiis.
R.-il>:iiii n''iii|.f iiiilti iioiiifD, i.iiio lii.lcis
opcribus, sinc intcrnii>sioiie fnil iiitentus, ct omni l)i\iiii' ii'^'is seiii|i.'r i.liii|UO fuii.

lemporc in oflieina divini amoris ulilitcr occupatns. C.ui l>f u> oiiiiii|M>iiiis iril.uas C'ilfslia rfRin,
l.l vcraiii rf(|uiuiii seinper iii arcc p lii.
t".um antem lempus ab a-lerii»» vonisset praMinli-

iiatuin ,
quo niiscrieors et iiiiscralor Dominus famiilo Kl islc qnideni Itcatissinii ponlilicis Uaiinti fiii'f.

fcuo pro iiicrilis l»ona' voluntatis merefdeiii dare piav iii lio«' iiuiikIo viveiiili cxslilit. Ctijus s.iiictiim corpu»
dc!)tinavit folicitutis a-tcriuc, correptus feltre leelo annis scxcenlis qtiiiKpiagiiita novcm in memonilo
dccubuit, ct cresccnlc niorbo, landcm ad exlreina coMiobio sancli marlyris All>ani scpuUiim, iii sarco-

pervcnit. 0"' visione pr.enionilus angelica iillimum phtigo jnxta niiiniiii elnni elovalo jicrmansit. Ad cii»

&ibi htijus vil.c itiiserubilis iiistare certanien, cxiluiii jus qtioqno tiimiilcm a principio m.ngiuis popiili fuit

siiuin b'lus Iiomiiiicis sacraniontis miinivit, et libris coneursus , et plura iiananlur facta miracnia ; tjni

f^ais pirtim ad Fuldain ,

jiarlimquc ad monasterium tamcn snccessu lcmporis omnino dcfccit, et s.icel-
&ancti Albaiii , cxlra mccnia civilalis Mogiinliiix*, lum cjus diu siiie hoiiore pormansit. riidc |irovi(ion-
^'
proviile distributis , ad Doniiiium, qucni toto corde tia Doi cuiicla piihoriianlis , atl nniiiinis sui plori.iin,

.scnijier aniaverai. inlor oralionis verha felicilcrcmi- cl faniuli stii perpolunin hoiioii'iii, sanclissiniiim

gravit, scstoKalcndarum Nov-jinbrium anno Do- , corjuis cjus de Mogtintia oidinavit, ot voluil in Sa-

minice nalivitatis octingenfcsiino quinqnagcsimo \oniain transferri anno pra'scnli , quo hoc scripsi-

texto, indictioi:c Romanonim quarla , jionlilicalus iinis, Domiiiicx videlicet iialivilalis iiiillosimo qiiin-

sui anno nor.n. In ciijiis transiiii vnces canenlinm gonl)?siino quiiito deciiiio, indidioiie Uomanorum
angclorum au(lit:n sniil, diccntium : Iste tanclufi dl- tertia. Qti;e qui.lem translalio por qnciii ,
qualilcr,
gne in menioriam reTlitur hominum ,
qui gaudio tlu- qnaiido, et quorsiim sil facla , sjiociali synlagmala
citmr angtlorum : qnia in hac peregrinatione , etc dcscripsinuis ad lati.Ioni et gloriani Dci omiiipr)-

Mortuiis est auleni hoatissimiis archiojiiscopiis Ha- leiitis , Patris, cl Filii , et Sjiirilus sancti : qiii

banus apud Vinicellam, hahitalionis sua; vicnm, :id ficiis ost, vivil et rcgii:ii niiiis por omiiia sxciila
Irttora Rheni. Cujiis sacrum eorjiu.s, sicut vivus sa^culnruin. .\nion.

EJUSDKM ViT.i: COMPI-NDU.M.

U.ihanns in Ful.la nasf iliir, patrc Riithardo, matrc I) Uahani reccn.senttir qu.T scripsit et Iiiciihrnvit
Ali! 'Uruarii aniio Dominic:c
"
op!iscul:i , pcr annos triginla novcm continuos. Ku-
nai ^ (lciH lihro trrtiu.
Rabanu» lil inonachus .itmo Domini 797, xlatis Rahaniis archiepiscopns Mogunti.ne scxlus iii Viiii-
SU.T aiiiio iinii" Fiild.o. l.ib. pimo. eoll:i VI K:il. Novcnihris iiiorilnr. pnntini aliis sni
R.iiianns iiion.ici.iis . i:isa sludii Uomani ad .\Ilii- anno iioiio, niciiso (jii.irlo, :el:itis voro sn:i' sexaposi-
ir.iiii m I nionachorum milli- nin octavo, mensc iiuno ct incarnationis Doinini 8.i().
Libro lerlio.
Rab.mus. Ro
i:an sox annis iii siitiiio cxactis, Fiil- Rab:ini corpus in ecclcsia jaciiil sepiiltnm annis
dam revnrtilnr anno Dnmini H\i. IJb. primo. ¥A mox SPxcontis (piinijiiaginla nnvoiii. In fiuc lib. lcrlii.
schobslicus nioiiaclionitn K11I.I.0 iiislilnitnr. Uaii:iiiic()rpus iii Savoniaiiiciiin Itonnre tran^forliir
y '
iie (piinfis , iii iiionso .\u;{usto, aiino Doinini millcsimo qiiingcn-
.VII - , .1:1.1 tis vcio tcsiiiio quinto dccinin.
su;e iri{(esimo s«?xto. Lib. tecundo in pnncipio. Rabaiii corj)oris sive ossium translationcm in !!•
Hahaiiiis factus cst archiopiicopns Mogiinliniis hro speciali (icscripsii Jriannos Ti itliomins , ahhaj
tcxln kal. Julii, annn Domini H-il, :i-latis sua: qniii- nionaslerii sandi Jicobi ajiosloli apml llerliij>oliin.
quagosinin noiio, 01 pn^rnil annis uovcm. Lib. leriio. Fiiiis ciiin auxilio D<'i vig.-simo die Octohri» ni.'> ».
• UcjutniiiJiim t.')i.*i. F.niT.

P*^ROL. CVII.
 4
,

ft.'7 Al) OI'Kll\ li. UAIJAM SIAl fU m

\)\: r,\i;\.No
TMSTIMOMA KT KUX.IA ILMSTnH M SCIMPTOIUM
(K« ••(liilonf ncor(:il rx)lvenerii.)

I.
A ccclcsiir, fialM-ns in cpiscopaiu annos novem, nicn-
Solir prrabtiln i li monfirlii , diy.cif)uH srmcli
Vitti Sfinrti Kcm unurn, ct dics f|ualiior. Cul successil Karlii», eic
Honifdcii, urcliiriii.sropi Mofinntini i't martijrit, cou- IV.
Rcripln ipso liiibitn» vivenle , cvjhk compniiliuni
l.ambertun Sclinfnaburgenxis de Hebut getti$ Cerria-
luibet (iroriiitix Wiceliu^ in sua liistoriii de S:in-
norum.
ciis Kcclesiii: Dci.
Aiino S."!, Driiii ct Ha!)an ablialcs fimdamciiltiui
Alitini ol pnodii siii pnrlcm iili (Sobj) iradcLanl,
ccclcsia' san li NVij^bcHi fodcrunt vi Idus Julii, sc-
qiiaiii iilc Dci tiriiorc acci|)iciis, ciiiii tiis <iiij; ci
iii
cuiida fcria.
doniiiitis Caroliis Augiistus donarc (lij-iialiis csl, ad
Aiino Hii, Luilharius cxpulsus est a regno , ct
cgrcgiiim Fiiidaiicnsiiim coenohiiim, iibi, Dco provi-
Ratian abbas dc monaslcrio.
ricntc, modo saiictissiimis ac iii omiii ;irlc pcntissi-
Aniio 8i7 , OgKarius Mogunlia: archicpiscopiif
mus abbas Ilabaiius perspicabilitcr fulgcl. obiit, cui at)bas Fiililensis Rabanus succCisil, abi .i-

II. tiaiii Walilo siis((.'pil.

Ilincmarus conlra Godescalciim hccreticum de prcrde-

Aimo 8.'J0, Itabanus archiepiscopus obiit, cui Ca-
rolus successil.
stinatione.
V.
Alterum aulcin librum {de Godescalco loqnitur)
Sanctus Odilo, abbas Cluniacentii, in lermone de
scripsil conlra Rabanum vcnerabilcm arcbicpisco-
pnm, ciiani zolosum sancla rcligione patrcni cl
in
Laude sanctm crucis.
,

calbolicum scriptorcm, ut vidclicct ab onbotioxo B Rahanus srcculari scicnlia affatim ertiditiis, fi 'e
et magno tlocloie Domiiio Alcuino in sanct.c Ecdc- calliolicus,spirituali scientia ad plcnum cdoctus, U;le
si?e utiliialibus, ubcribus ipsius, calbolico lactc nii- de Laudc saiict;e Crucis texuil opus et lcxeinJo ,

tritum, (^c doclrina; pralo sanclorum auctorum (lo- pcrfecit, ad vidcnduni, amabilius ad
qtio prctiosius
ribus collccluni, el confecluin quos llorcs c-Uiio-
:
lc;^cniliim, dulcius ad rctinendum lalxjriosius ad
,

lice a calholicis dictos, aul miitilavil, aul corriipil. scribendum non potest inveniri.
Idem liincmarus leste Flodoardo lib. iii Ilisi. ec- VI.
clesice Rlietnensis, cap. 21, ubi rcceusens varia Iliiic-
Ilermannus Contractus in Clironico copiosius edito.
niari scripla inter alia refert eiim scripsisse Rubuiw
Moguniiii' pra:suii : In qua, Flodoardus, cpi-
inqiiit Anno 822, Fuldis Eigil alibas obiit : cui Rabamis
slola asseril iiunc bcalum Rabanum solum liiuc vir docltis etdivinorum librorum tractator egregius
temporis de discipulalu bcati Alcuini niliclum. succcssil.
VII.
III.
Marianus Scoius, monachus Fuldensis, lib. iii Chro-
Annales Francorum ab anno incarnal. Domini 71 nic, alate C.
usque ad 883, incerli auctoris inter duodecim scri-
Anno 822, Eigil Fuldensis abbas obiit, Rabanus
ptores cocrtaneos ex bibliotlieca Pelri Pitltivi editi,
sibi successit.
et primo loco posili, ejusquejuuicio Moguntice scri-
Anno 847, Olgarius Moguntinus archicpiscopus
pti temporibus Rabani Mauri arcliicpiscopi ; vel, ut
P oliiil, Rabanus abbas Fuldensis sucessit, Hatlbo fit
alii arbitranlur, Fulda:, et ideo annales Fuldenses
^ abbas. .

nominant.
Anno 856, Rabanus arcbiepiscopus Moguntinus
Anno 822, Eigil abbasFuldensis coenobii defunclus obiil, Carolus ei succcs.sit.
Rabanum successorem accepit.
Anno 844, Rabanus sopbista, etsui lemporis nuUi VIII.
poelarum secundus, librum, quem de Laude sanclsc Ilonorius Auguslodunensis, de illustribus Ecclesix
Crucis Cbrisli, figurarum varielate distinctum, dilTi- scriploribus.
cili et mirandopoeiiiale composuil, per Ascribum ct
Rabanus cx monasterii Fuldensis abbatc Mogun-
Ilniodbertum a nionacbos nionaslerii Fuldensis
mirabilem librum de My-
tiensis episcopiis scripsit
Sergio papac, sancto Pctro offcrendum, Iransniisit. stcrio sancla; Crucis, et totum Vetiis ct Novum Te-
Aimo 847, Otgarius Moguntiacensis episcopus xi stamenlum exposuit. Sub Ludovico claruit.
Kai. Maii obiit, in cujus locuin Rabanus ordinatus
esi V Kal. Jul. qui eodein anno, jubente Ludovico IX.
rege, apud Mogunliacaim synodum babuil circa Kal.
Sigebertus Gemblacensis in Chronico.
Ocl.
Anno 850, gravissinia fames Germaniae populos Anno 824, Rahanus sophisla, et sui temporis poe-
oppressit, inaxime circa Rhenum babitantes. Nam tarum secundus, fit ab5>as Fuldensis, qui mulia
nulli
laius modius de frumenlo Mogontiaci vendebamr de Scripturis sanctis disseruit, qiii etiam iibrum i«e
deceni siclis argenli. Morabalur autem eo tempore Laude sancLTC Crucis figurarum varictate dislinctum,
Uabaiuis archiepiscopiis in quadain villa parochi;e D difficili et mirando poeaiate composuit, Sergio papa:,
suic, cui vocabuium esl Winzclla, el pauperes de di- sancto Pelro offerendum, misit.
vcrsis locis venienles suscipiens, quotidie piusquara Anno 827, Rabanus abbas Iracialus in librum Sa-
trccenlos alimenlo susi.entau.il, exceptis ias qui in pientiie, el Ecclesiaslici ad Olgarium arcbiepisct;-
pra-scnlia illius vcscebantur assidue. p;i;:i edit.
Anno 851), incnse Februario, 4 die niensis, defun- Anno 848 , Rabauus abbas Fuldensis ordinaiNS
clus cst Rabanus arcbiepiscopus Moguniiacensis Moguntise archiepiscopus ceiebraia synodo Mo-
,

a Baroiiius, lom. X Annal., eodem anno, legil Asericum et Theodberlum.

109 IMlOI.K.r.OMr.NA. no
j^uiilia-, jussu Lu.loviii rogis luulu eitl'.'sia; ulilw ile- pt.iln b.i-c ilo ii:iluiis roititii, cl piura alia, ac oli:iiii

()ii.isil.iiii opislol.is ciijiisioo.li i'sl tiiiiis .'\ proliij^i-,,

cicvit.
Macha|ij-oru;ii.
AiiuuH^l9, (i.i«lcMaUus liaTfliiiis a Habaiio aitlii- i|iii |H)iiiliir aiiti' lil.ititii Iltijiis ilisci-

1 raliuiijLiiiti-r, u( imilli^ visuui, cuiisiiuilur, puliis ruit Slrabo, q;ii va dictaiilo pliiriiua cxci pil,

•II iii Mii) |MT«>fVta"at (Trore. el supor quoslaiii libros peniatouclii coiiiinoiit.iriola
..\ iiii allrivil .ul qiia-iLiiii oiiidil, ot i|U.O'!atii ci SMpor liblia , ot oxpo-

iiciil. '|"«' •'"»- sUioiios inyslic ascribitiitiir. Il.cc habcnliir in do-

eiiai ,
•

|M)r»- Uabanus artliu'|>isco|)US luuluiu bciicvoleuliaiu crctis o\ l.bris Habaiii ilo (.oiisoc. dist. i, c.ip. \iile
|iau|>oii. us i-\liiliuil. biiplismum. Hali.mus de liistilulioiie olericoruni :

A.iiio HoG. HalMiius egregijt vitx el scieiilix ar- I .\iilo b.ipiisaiiiiii catocliizandi doliol lioiiiu prjve-
liiiiiiiscopus ubiil. niro olliciiiiii, ut tiilci priiiuini catochuiiioi.iis accipiat

X. s.iciaiiictiltiLi, otc. t 1 loiu iii ooilotti do ('nnsoc. iitsl.

ecitetiatUcorum 4, 1'vttquam se buptiiiiitthii. Idoui ilist. oad., Poslrn.
Itlem in Calaloyo tcriplorum
Et c:)p. sc'i|uouli, Li hiiic. IJciu liisl. oad., c.ip. /).;
capile W.
hiiiciterum. I.U iii dist. (-ad., Potlei li.l.ioni disl. cad.,
i< •'-. (jui fl M •""- M iienlius, o\ ah- Dcindi' a s ' '
. I oin dist. oad., Poslifuam asci u-
lai. >>i ari lii ii;e, scripsil li-
Prlmum
dil : III. I o.nl , i/i/cDoj/rlur. Mciii
,ir,i vari ! pi-
r. I
nboiis a.l lli-tilial.luiii i!o l.ipsis, si dobciit
l'<>tro 1 III.
pi . .1, vcl iii susccptis uiiiiisti:iri', sic ail Jisl.oU :

.iriiiiii :>i 111 lil'iiiiii > :|i r

De his lero visuni csl. I.ioni siipor .M.ilthiouiii siiper il-
,A;X Saloiiu .1 S!;|>''r ru:.i li
.. li'
hid : Traitulit cum torloribus ; do Piriiiloiitia disl. -i.
lui pri.umii. smjkt Ksilraiii, smior Juiliilt, « {Cap. 1.) ConsidoraiKltiiii osl ipio.l ditil, univcr- ,

iiiiii, (lo Hoin"ili<li'>iiil>us

sum dcbitum, qiiia iioii sohiiit iioic.ila, ipi.o post ba-
scripsit .i'l lliLltiiiiuiii
plisniiiiii lioinuogii, ropuUibuiiliir ci ad puu iin. vo-
. ,

ab aloiu iii Hi>guiii lil.n)s ij^i.iluor, ilo nii.osiioiiiliiis

iiiin eti:ini pocc:ita uri^Miialia, (|ii:f iii baptisnio oi i!i-
ranoiiuui a.l lloribalilum o|>i.s. Dpiiiu libniui uiiuiu , iiiissa riioraiit. Qiio autoiii dii ii in pliir..li, oritj naii,!,
I

U(J UogiiibaKluui coi'piM't<puin de cadein re lilruiii

n lortiir ad pluros ollectus orijjinalis poccali. iNaiti iii
uiiuni, et alia. so iiiiiini ost , el talia iiiipiitaiitiir iliinissa, iiou p.r
XI. reversioiioin eoruiii , sed por i|uciiidaiii ctlcctuiii ai;-
( iNCtrnliMS Detlovacensit in Svecuto lliitonuti, lib. gravalionis secundiitn Thoiii. in i. Idoin iii libro do
XXIV, C(ip. «. pics.stiris ccclosiaslii is, ot ha' oliir dis. 37, cap. Lc-

H.ibanus s<)i>lii..t.i, it ^ni icmporis )o«'laniin iiiilli yimus de tenlo Uieroiiymo. Idciii iii cod. ol balioliir

xrcundus, t >.(|ui m" ta do StriiUu- il, qu:cst. 3, aSou in pcrpcluum diimnumur.

'jnini do Lau.Ic saii-
XIV.
distiiKliiiii ilillioili

It ^t o, li,.r:iniiuiius Scedcl in Chronico chronicorum cum

04 ,

lleiii iii
figuris.
sa: i. (

lib . el iu Ecclesiastico aJ Oibo ariuin Habanus nionacbus. natione Gorinanus, abbas Ftil-
'• ' •
Hic laiii>oiii e.v abliale Ftil- doiisis, posioa .Maj,'tintinus arcliiopiscopiis, tlicologtis
pi^cupiir) urtiiiiatus osl, ubi
C pr.oclarissiiiius, ac iiisl^jiiis poota piT' lioc
(juiiiciii ,

irl. .1 ju^sii Liti!ii\ii i rojiis, uiulla Ktilo- lciiipiiS iii piosa cl c::rtiiiiie pliiriin>iiii v:il;iit; qui
sla- .ivit. .\ucior scripsit orgo dc Laude luaguitudiiio iniillos odidit libros, pra;-
c.\ iugciiii stii

Criicis libro» diius, dc Inslitutione cloricuruin librtiin cipiie opus de Laudibiis sanctie Crucis
niiraii.liiiu :

(. -iui libros i|ualuor; siipcr Exo- (.ouinioiitalus ost idoni librtiin Paralipoindlinn , ot
: ; siipcr Niiiiiori liliruiii tiiiiiiu ; Macbitliioonini. Il.ibiiil oliaiu scniionos satis cloj^aii-
siipoi liLm^ Hii.itiior; sii|)ir Paralipoiiioiiuii
Hf^iiiii tes ad populum, piiti.ssiiiiiini iii colcbriliilo o:iini(iiii
Ubios qiiatiiur ; supcr Jiulilh libros M'pli'Ui; supor saiicloruiii , sciliique aiiiiis lU, aiiin) saliitis HHi.
Estlier libriJin uiiuiu; super libruni Saptenlix librus Stiabus ili.-m nioiiacbus Gallus,
ot cniiiioiilissiiiiiis,

Jiiatuor ; si:|)or Eci ! . iiiii libros ilcceui ; sii|mt comiiieiitalor diligoiilissiiiius, Haliaiii pno.licli ati.ti-
(roiiii.iin libruiii ti ..'r libros Machaba.'orutii lor, por ba I q;iO(|iii' lciipora ipso piacfploro suo
libros Iros ; bbios oclo
s ;
snpor ; iilV-rior noii fiiil,qiii iii liliros Hi,.li.c porpiilchie
Aclus .iposloloi..... _ 111. Scrip.-iil ot |T:olcr co:i iiiculattis cst, .scripsiltiue do oflii iis Lcclcsi;n ad
lixc de naluris reruni, cl plura alia. Hujus discipti- Ludovicuni iinpcralurcni , et luulla alia.
lus fiiil ^^ -, qui cn diitaiile plurima oxcopil, ot
'

sii|»-r I Itliros Poiil.ilfiKhi (oiiiiiu iilaiiola XV.

•
L:iudo (Irucis, par- Bartholomtrus Pluiini, de \ ilis Pondfiium,
. . eus. in ijiucoi.nt IV.

Sunt qui scrib.int, rogalu Liidovici, Gregorium

D saiictoriiiii otiiiiiuiii coli-biilaloiii Kaloiidis Novciii-
ilartinut Potonut in Chronico (Anno 8I(>).
bris iiislituisse, eauiqiio roin iiiagiiopore a Haliaiin
f >rc floruit Hahaiuis M I" isis,
iiionacbo, llieulogo iiisigni , carmiiiibus, et pru.sa
po ;'ius, el in scioniia ii ^ lus.
,
laudatam fuisse. Iii his ctiiin diiulnis dicondi gono-
XIII. ribiis vir doclus, ut illa ili^ivim.- toinpcslato, satis
Sanctut Antoninut in varte ii Summa: riittorialit, vali-iiat.Comiiioiitaltis c:>t idotii H:ili:iiiiis ot libiiiin
tit. 14, cap. 5. rarali|)omoiioii, ot Macliab:ci)s. ilabiiil cliam soriiio^

IlabaDus sophista, et sui teinporis poetaruin nulli ncs salis olo(;antos ad |H)ptiliini . scd is |M)tissimun
laudatiir, q':oiii liabiiit in celebritalo oiiiniuin saii-
M.-cuiidiis, iiti|uit Viiicciitiiisubi supia |i(jsl Sigi'l)cr-
tlonini.
tuiii iliti.is tuldonsis, qiii iiiulta de !>^^riptuiis san-
XVI.
cti- i;l, elc. tjus louiporc (|uxilain pioii(!opro-

fihoii^^j, ilicrns ins;arc dii,'!ti juibcii Mj^.iiiliain sol- Jfircbus Philippus licrgomas, in Suppl/-mento Supple-
iriiihal, ila ut >! 'i;.i .liqnos sacri or.liiiis ad se mcnli chronicarum anuo ('.hrnti 855. , tib. xi ,

iri( Im.irot ,
qti p ;.f) corrcpl.i, ci iilossa Hjbanus monachus. (iormanus, .Magui li- n.iliono
e»l so pcr siig.; .ani prcsbylori , (jiij- , nus arciiiopiscopMs, thcoli),iis quidoin ^ntchiris ;-
stiis causa, lioc lecissc, etc. Hic, ul ait Vincoiiliiis uins, ac iiisignis poeta por hoc lenipiis, in prosa et
ii!.i supra, scripsit libros mullns; dc Laude Cruris c.irmino, diiobus dicoiiili nio;!is pliiri;:'tiff) \:i!uil. i'!
liliros diiiis p'.(rtiin nictricos, parliiu prosuiios, cl iiuil
iiiiilio i:i prctio fiiil. (jui c\ iiigcuii Mii iua};iuluoi(ie
lit Al) ()I'I.I'.\ I!. ll\l:\M \l\l lU Hi
niiillos ( (Miini''ii(:iliis )'s(, 1-1 i'ili<!i( lilnos, (|iioriiiii \ ii'i- I
\ :ilibaU' I ulil)'iiMs tiiouasU-iii orJi u
titiili siiiil i-^ti, |ir<iiil iiiviiiiri' |»ii(iii. l-.t |iriiiiii siipir IS III in li, iialioiic 'iciiUinMiis c\ « ivila(<- F '
,
o
(•(iiCH. liliros i|ii:ilii<)r iii('i|»i(. Iii jirinniiio. Sii|»cr l>ii( lioiii:!, Alliini Aii|(li<i (|iionilaiii audiUir, vir iti di-
Kxoiliitn liltros <|ii.'iliii)!. Hxddnii fsilii». Id-iii sii|ii-r viiiis Scripliirijt crudilihsiinn-, <'l iii lu^cularilxth lit-

I |iis(iil:iiii :iil Kplirs. liliroH (ri's. Siiprr l.i'vili<-iiin U'iis iiobiliU;r ilortus, pliijosopliiis, rli(;tor, aHrono-
liiiniiii iiiiniii. Siuiiinilis lihri. I)c Iii>li(iitioii(; clcii- niiis cl poci:i ' '
., cui Ht
( absijui- iiivniia
ciii iiiii liliiiiiii iiiiiiiii. Sii|ii'r l> iit. Iiliniiii iiiiniii. Ilnc lo»|iiar) iicc 1 111, n(;c («friiiania pcpcrii
suiil verlui. Siipcr .M;i(lli;fiiiii liliros orlo. h.jnpeclii- :r'ipialcni. iii iiionaslcrio hi<pii(lcin Kulil(;ni>i adbuc
tioiwin Siipcr lilnos l':ir:ili|i. cA siipcr .M:irli:i-
iliKjui'. jiivi;tiis tnotia< liiiiii iiiiliiil , (;l lani iiioribus (|itaiii

lirroniiii lilnus coniiiKMiladis esl li:ilMii((|ii)' scriiio-

: ftci)'titi» niir.ibililcr prorccil; utidc ot ({uarUiH cjus-
nrs :iil |)opiiliiiii pliircs, cl i-loLMiiUrs. It)'iii (I(; I.;iii(l)! (lcni cirnobii ;ilibas coiisi cratiis, ovihus sihi coiniiiis-
s;uict;c (!nicis liliros diios. Dc liiiMrso lilnos vij,'iiili his vcrho ct cxi-iiiplo vi;.'iiiii quatuor aniiis
pr.i fml,
iliio. l)i; (livi:ii> Ollii iis liliniin iiiiiiin. Dc (ioinp ito cl pi-ni; inhiiila opiiscula hcripluraruin (.oinpo^iiil.
(li:ilo^'iini liiiniin iiniini. Dc Qii;i;slioiiiliU!S c;iiioniiin. Tatiili;in oirciisiis iinprohilalc niouachoruiii suoiiiiu,
I)c I*.itri:ircliis lihrnin niniiii , nl aliu (iiia;(|jiii. qiii (Niin dic(;batil iiiiniutii scripturib inl(;iiluiii U-iii-

XVII. pomlia tic;;ligcri', ajjciilc iil iti cis (liaholo, disjili-

ccnti.ini cotitra eiini ac(-cp"runt , scatidali/ali in c»!
Werncriis Itoleuiiuk in Fnsciculo lempornni, unnoHTji. qiio tnaxiinc <lc!iu<-raiit :i'(lilicari. Datis i;.'iliir locnin
U:ilianiis pocla cl inonacliiis, pos( aliluis I''iil knsis, ira-, ii<;c ciiin iii;,'ralis ovibus diulius iiiaiicrc con.sci!-
(lcinde arcliicpiscopiis M;ii,Mmli;i', iloclor inagnus cla- » ticiis, niouasleriuin hahilalorcs cjus dcseruit,
(;l '

ruil, cl plura scripsil. Kt Slralnis (lisci|ii;liis, (^liaiii " ad Ludovicum iinpcialorcm firnitn C:iroli transnn-
iiol;il)ilis iii scioiiti:i ct virtiililiiis coilcni (cinporc fnit. gravil, cuiii ipio ct innllis (licbiis pcriiiansii. .Mntiachi
XMIl. aiilcm,p nitentia duc(i,lcgatioticui ad cuin niitU-ni
I

ut reilirct ad nionastiTiutn, scd iion iinp

rog:ib;iiit
Jdcni, ibidem, aiino 8ii.
trarunt. M;iusil crgo cuin iinperalore iis(pie ad nior-
Fcstivitas oinnium Sancloruin est lraiislat;i ail (cui (Jtgaiii Moguntinensis arcbicpiscopi , in ciijus
Kal. Novcmbris per Gregorium IV, ct (ialli );i Ger- locuin snircctus, Mogunliuse
pr;r;fuil ecclesi;i; pr.cfal;);
mani inccperiinl ipsuin (sciliccl rcsluin) cclcbrarc aiiiiis iiovcni. liabila qiioqiie synodo, iiinlta ad ulili-
hoc tcmporc, et babeliir scnuo liabani ilo codciii sa- tatcin fidciium coiistituit. Scripsil auU;m in luofiasUi-
lis pulcber. rio Fuldcnsi adhuc conslilulus, lain carmine quani
XIX. soluta oratione multa vohiinina, inaximi; iii Scriptt:
Joannes Naiiclerus, prwposiltts Tubingensis, in volu- ris sanclis, qiias a principio usquc ad riiicm omn
miiic II Clironicorum, yeneratione 28, in (ine. expl;in;ivit. De cujus scripiis siibjecta fcninlur. .\ 1

Fuit bic aniius etiam Grcgorii pap;e {Gregorii IV)

Freculpbum cpisco|)uin Lexoviensem, cujus supia
fecimus nientioncm, scripsit insigne opus
inleritu lugendus, qui iutcr cictera eijrcgia lacinora,
ffStum omnium Sauctonim Kalciv.l. .Novembiis insti-
luit. Suut qui factum boc pulcul Ilabatii consilio. In Genesim lib. iv. In princL, etc, plurima su.
Eral is ex Alcuini discipulis abhas Fuldensis, deinde In Exodum lib. iv. Exodus exilui dici.
et arcbiepiscopus Moguntinus, oiatione iigata iiou In Numeros lib. iv. Kumeronim librum mulli.
miiius quain soluta insignis. Relitiuit ingenii sui mo- C In Leviticum lib. iv. Sequentis lib. id esl, Levit.
iiumciila mulla, commeularia in reii<!uias, quac Pa- In Dciiteromium lib. iv. Fitii hrael cas'.ra mo.
ralipomena vocauius, et Macbab;cos, 1 ludeni sanctie In Josue lib. ii. JJomino bealissimo vereque.
Crucis, et sermones plurimos. In Jiuiicum lib. ii. Post moriem Josue.
In librum Ruih lib. i. Scrulantibus ergo liislo.
XX.
In Regum, ad Ililduinum lib. iv. Fuii vir, etc, di-
Roberlus CiujHinus, lib. iv de Gestis Irancorum. camus.
Quo (Carolo Magno) auctore Parisieusis scliola lu Paralipomenon lib. iv. Adam, elc, decimus r.b.
(quani TJnivcrsiiateui vocaut), hac occasione ca;pit. In Tobiam lib. i.

belali nave cx Scolia Claudius ct Joannes, Rabanus in Esdrain et Neemiam lib. iii.

quo(|ue ct Alcuinus ex venerabilis Beda; discipulis. In Juditli lib. vii. Domine electe ei merilo.
lu Galliam cum vcnissent, iiec quidipiam pr?eter bo- In Hcster lib. i. Liber llesler, quem hw.
nas disciplinas patria e.vportasseiit, se sapiculiain lu Job. lii). I.

profiteri, eamquc vcnalem iiabcre conclamant. Qiia re In Psalmos lib. i.

ad Carolum pcrlata , illos ad se vocal. Vocali iibere In Ecclesiasten lib. i.

profiteutur sapicntiam illis esse, quam adipisci cu- In Proverbia Salomonis lib. i.
pientes gratis edoceronl, si viia locusque tantum eis In Cantica canticorum.
pra^berclur. liilcUexit imperator ingcnuam bominum In librnm Sapien(i;B lib. iii. Diligite, etc, admo.
nientem, cosque cum alicjuot dies apud se tcnnisset, In Ecclesiasticum lib. x. Omnis sa., elc, prin. ergo.
Claudium, cui nomen erat Clemens, Parisiis conver- j) In Esaiam propbetara lib. vjii. Domino reverendis-
sarl, et generosos adolescentcs bonis disciplinis in- simo, ctc.
sliluere juliet, Joannem vero Papiam misit. In Hieremiam lib. xx.
In Ezechlelera lib. xx. Et faclum est, eic. usus
XXI.
lu Danielem lib. in.
Jiaphacl Volalerranns, Antliropologia; lib. xix. In duodecim Piophelas minores lib. xii.
Ralianus, Anglicus monacbus, suminusque (heolo- In Machabaeorum lib. iii. Et faclum est pos'.quam
gus, carmine prosaque disertus, ut scribunt Ricobal- per.
(ius Ferrariensis, ct Ptolemsus Lucensis fiiil pr.T- : In Evangelium Malthsei lib. viii. F.xspedaticnem ila-
sul Meldensis, Bedaj discipulus, tempore Liidovici que.
Pii ei Gregorii V scripsit in lib. Paralip. 2, el .Ma-
;
In Evangeliura Lucae lib. iii.
cbab;cos. Habuit etiam conciones ad populum. Scbo- In Evangelium Marci lib. iv.
!am Parisiensem tiinc primum incboaiani, sua (io- lii Evangelium Joannis lib. i. Inler omnia divina
cirina celebriorem reddidit. Itistor.

XXIL in Aclus apostolorum lib. i.

In oinnes Epistolas Pauli lib. xxiii. Yenernndo fra-

Joannes Trithemius, abbas Spanheimensis , in libro tri Lupo.
de Scriploribus ecclesiasl.cis. In Epislolas canonicas lib. vii.
Rabanus Maurns, sextus archicpiscopus Mogup.li- In Apncalypsiin Joannis lib. i.
 —
113 rilOI.LoOML.NA. I1(

Do Lnude saiicl* crucis lib. ii. /Jcu IWi^um Domi' A cis luirabilis in^enii opus lib. ii. .Xd il.iyiiioiiriii

nus muiidum. c|ii>« iipiiin dc liiiNcrso , vcl l!lyiiiolo;.'i.iriiiii lili.

A.l Haynioiu-in ^niscopuin di- 1'uivcrso, lib. wii, x\ii. l>c .Natiira (pioipu* imi\crsali lib. i. Ad ll.iisliil-

Pnmum aputl llebritus. |i!i<iiii (pisco|iiiin d(* iiistiliiLoiii* ( li*ri(-oruiii liti. iii.

Pc uiiivfrsali Natura lib. i. l niver$itiitii dispula. )c diviiiis OlVuiis lib. i. Dc (ainipnlo (Hclcstaslieo
IV Insliliitioiic clericoruiii lit>. iii. Domino rc. ac lib. I. .Vd Lndovicniii iinpcialorciii lili. i. De ()ii;i'-
teli. Iliiiilul. slioiiibtis eaiioiiimi lib. .\ Kcffciibaldniii (piscn- i I

l)t> diviiiis Olliciis lib. i. Iwiiii li!i. I. D<* Itciiciliclioiiiliiis p:ilriarc|iaruiii tib. i.

De coinpulo dialogU!» lib. i. Quia le , vfnfraitde I(iiiiili:iniin et seniioiuiin to'.iiis anui lili. ii. Kpislo-
paler. laruin qiioqne ad diversos lib. i.Sed el varia epi-
.\i\ l.iidovit-niii n^i-ni lib. i. ):niMiii:ila coniposuil, et iniillos in litieris lumuiiiila-
Ad Ki*p*iiliaMiiiii (pi^t (ipnin lib. i. lis lr.!( taliis, ipii ad iiiaiiiis iioslnis alliiu- iniiiiiiu;
Kpi»lo).iriiin ad divenios lib. i. vi*ni*riinl. Morilnr siib i.otliario iinpci.itore, .111110
l)f yii;i*>lioniliu«i ranoiiuni lib. i. Duinini S.Vi, indictione tertia, ;etatis su:u aniio (iK,
De Hciiedicliniiibiis p.ilriarcbarun) lib. i. episcopatiis iioiio complelo. Scpiiliiis in nionasleriu
s:in( li niarlyris Altiaiii prope .Mogiilitiain, tuiic ur-
•

? •
,
lil). I.

incain .id iiotiliani diiiis sancli Keiu*iiicli.

^

iMiii veiierunl. Liiiovico el Lotbario

Moiiinr sui> X\IV.
pf ' ''s, .-inno I>oiiiiiii 8a5, iiidictioiu* teilia,
!s sui aiiiiu noiio, sepulliis in inonasterio
Idcm,de Yiris ilhuiribns ordinii S. IScnedicli. lib. 11,
c,
^" l» f.i/;. 51).
> opinioii-.*
V. .- I iiie onia- Kab.miis Maurus Ma|;neiiliiis, ex abliato FiiMensi
lis veibibus legi •. se.vliis arciru'|»iscnpiis Mo;;iiiil:iiiis, ii:ilionc Teiiloiii-

ctis, e\ Fraiicoitnn in silva qii:c iiticboiiia

liiiibus
XXIll.
nuiiciiiialur, dislans a Mojjiinlia iiiitliaribiis fermo
It.m Tritht-mius iri C.alaloijo illu$trium ('•ermuuiac
niiiudccini versiis Tluiiii!gi;mi, Albini qiioiulani aii-
$iriptorum. discipiiliis; vir in diviuis Scripttiris
(iilor. alnMi*
Kabanns Manrns M.i;;ii(>ii:iii> p'i>t saiutniu Boni- enulilissiiiius, el iii uniiii du(-liin:i s:i'(-iil;iriiiiii liltc-

facinni sexlus arcbicpi^coiiu^ .Mjgiii.iinen^is, patriu raniiii vatde peiitiis, pbilosoplius et |>ofla suo iiiilli

TboriuKUS, ei civiUlc tulden^i oriundiis; .Vlbani tenipore iiiferior. (aiiii adliiic puor esset, caMiobio
disciputus; priinniu nionacbiis Ful 'eiisis cieiiotiii Fiitilciisi a p:ii-ciiiibiis tiailitiii-, in qiin :id co stii-
facliis , (iiin ailbiic piicr essel driein aiinnruiii, (lciido pnifccil, iit .\l<-iiuiui:i iloilorciii siiiiilcin iioii

oi ;iceps studiuni ad scienliaiii couvertit S( ri- babeict. Di iiule succedciilibiis lioi-tiiiia' iiiciilis, in
p; ; iii onini eruditione taui baculariuiii abbatcni oiuniuin asscusu iiioiiai-horiiiii pi^ifali «(e-
«piani divinaruin Scripluraniin luii^e doctissiinus uobii cligitur, et in illo ofllcio i\ uiiiiis pi:i'sideiis
ovj^it p' 'iiis clarus,
; pocla iii.signis, rbelor
'

niunaslicain «li.-ciplinain sliciine giilieniavil. Si-ripsit

facundu!). iniis et «oinpnlisla c(l<-l>eri iiiiii*^, auleiii niulla vuliiiniiia, dc «luibus cpo t;iiittiin i-(*pei-i
Crpce, Laline el Ilebraice ijtrilus, cui siuiileiii snltjccta : .\d Ficcolliiiii cpixopiiui l.''\iivi(*useiit iii
suu lempore iion babuit Kccl>'bia. Iteinde succrc- ^ Gciicsiiu i\ ; iii K\o luni lib. m ; iii I.cv iliciiui lib.
lit».

6cenlibus merilis anito a*lalis su:r (piiiito et trice- ^ IV ; iiiNiiiiu ros lil). iv;iii Dciileronoiiiiuin lib. iv; in
siiiio, uinniuiii rr.iliuni ^ '
°xlein cirnubii Josiie lib. 11; iii Juiiciiiti lili. n ; iii I^nb lib. i; ad Ilil-
alil'3s eiectiis esl; el pra > iiii aiinis ipi.i- duiiumi abli.itciii iii Kc;;iiiii lib. iv;iii P;»r:ilipoiiM'iion
tiior el uiulta el pc-ue iuliiiita scripsit volii-
vi^iiiti, lib. IV ; iii Ksdrain et .Ncb iiiiaiii lib. 111; iii Toliiain
iiiiiia. Deinuin post niorieiu Olgarii .Mo^uiiliiieii- iib. i; iii Droverliia S:iI(iinoiiis lib. 1; iii Kc(l(*s:a-
sis arcbiepiscupi cjusdeni Ecclesi.x ponnrex coii- sten lib. i; iii ('.aiitica Caiiliconim lib. 1; in litinim
Secratu» e,-<l el annis novein iii pra'sulalii so-
, Sapicnii:f lib. m ; iu Kc« lesiasticiitu lil). x ; iii

deiis, uiulla buiia fecit Eccle^i*. De cnjus opus- Isaiaui priipliclaiu lib. viii iii Jcrciiii:iiii proiiticlain ;

cnlis subjecta feruntur ad Freciilphuiii episco- : lili. XX iii KAcdiiclciii liti.

;
\x iii D.miclciii lili. 111 ; ;

nuin , iii Geiiesini lib. iv; in Kxuduin lib. iv ; iii iii dtiodeciin l*io|)lielas nrmorcs tib. \ii in M:iclia- ;

Nuuieros lib. iv; in Leviticuin lib. iv; in Deutero- b;eoruin lit). iii; iit Kvangcliiiiusccmilimi Maltli:euin
uuiiiiiiin lib. IV ; in Josuc lib. ii iii Juiliciini lib. ii; ; lib. Mii iii Kvaiigcrmni bccuniliiin M;in iiiii bb
; 111;
iii libruni Uulli. Iib. i in Kegiiin ad ililduinuni ; in Kv.mgcliiini Luc.e liti. iv; iii K\.iii},'cliiiiii Jo;iiinis
atibateiu sancli Dioiivsii tib. iv; raralipuinenon lib. 1; in Kpislolas Daiili lilt. xx; in Acliis aposto-
quu(iue lib. iv ; jn Ksilrani et Neeuiiain lib. iii in ; loniin lib. 1 in Kpistolas cauonicas lib. vii
;
ii: Apo- ;

Tubuiu lib. I ; in libruin Jndilb lib. vii ; in liliruni c.ilvpsin Juannis tili. i.

Kstber lib. i in Job (puxpie lib. ; in Psaliuos ; i (iiiiu adluic tuoiiachii-; essct, aiinos naiiis tri^'iiita,
li!i. ; iii Proverbia Sal'>m<.nis tib. i
I in Kcclesiaslen ; scripsit opiis adiiiir.ilioiie diunuiii iiiiraliili pociiuitu
lib. I, in (lantica c.i i tib. i ; in tibruin Sa- de Laude saiu t;e Cnicis lili. 11 (iiioriiin priitiiis nic- ;

pieiitij; lib. iii ; iii Kt . luuni tili. v; in Isaiain

... D Iro, secuiidus prosa con.posittis est «luos po-lca :

prupbetaiu lib. viii ; iii Jereiniani pnipbclain iib. \x. sancto Pt-tro pcr niaiiiis Sergii p «p:e obtiilil. Scri-
111 K. ' '
proplii*tam lib. xx; in D.iiiie- nsit ad II;iyii;oiieiit rpiscopiiin li:ilbersl:uleiiseiii ,

l'-ni I'
I
; iii diio ieciiii pniplii-las ini- Llvuiolo"i:iruiii, seu de I niverso, tib. xxii. Dc iiiii-
I . \ii . lU iiliros .Mac!;.i!)auruin l>li. ill, in vcrsali Satiita lib. 1; ad ilaisltitpliiiui (piarliiiit Mo-
i. .., lu Mallli.L-i tit). VIII ; in Kvaii^'cruiiii l.ncx gnntiniim at« lii«*niscopiiin de Iiisliliilioiii* derico-
lib. III ; in Evangeliuiu Marci Jib. iv; in Kvangolium riiiii lib. III ad Ileribcrtiim (*pisc(ipum do Qua-stio-
;

Juannis lib. ii ; in uiuiies epistnlas Pauli lib. x&iir ; nibus canoiiiiin lib. ad Kci:ciili;il.liiin de e:tdem i ;

i:i Kpistolas caiionicas lib. vii; iii .\clus aposintoniin relih. 1; do Kciiedictioiiibus palrian liartiiii lili. 1 ;

l:l>. i; iii .Apocilypiin Juannis lib. De s.mi lissiin:c i. de Oniciis diviiiis tib. dc Coinpiito ec«-lesiasli( I ;

irinilali^ lide liii. i. De Laudc quoque saii<;ixCiu- satis ulilcm lib. 1 at. Luduvicuin n-^eiii lib. 1;
;

a f..
.;.,.- r ., .i^qi Trithemii Scriplorum eccle- tosl. I Vcruiit qitotl do 1'nivcrso el
csl idcm opus
< .-'(: ;ij(r in o/ficinn l'ciri Quentel, Kl\iiioIii^'iariim Posterior Ii:ec est iii
iiisciitiilur.
>
'
l '
' ost illud : liiit- : Kvslciil pr.cterea noimnlta Katiani npiiseiita
'

I ; « S(ii- dc viilen.lo Dcu.n , de I'urital(* cordis, de Pitnilcii-

psii cl ad Lndovu-iiin regem atios x^ii iilirus de Pro- lia. iii bil.liullicca Lbirbaccn i. Groncirs Colve>ie-
prielale verlMiruin, cl rerum inysticaruni Significa- Rll s.
t;i)nc, qiiod upiis noii muwrMo (lornu npia ilici po-
 lil AD OfKilA U, UAIIAM MAl KI liG
cpislolanim :i(l (iivcrhO'> lili. i, hcriuorie» cliam cl A (cmporr, cuin ih(n monn^lirrio divi Aiirtiiii |M)ii(inci»
ii<iiiiili:iH K('ri|isil |)i-ii(; iiiiiiiiin-raliiicH. Vi li i-^'(» in toinpl ;tiiiii iiiiialiKari ttjtpit. Ko.ffnt rcniK.' (eiiipnn!
Ixiiliollicia i''iililciisiH rrriioliii :iliiis roinpliiich liliros iiioii.istcritini Hancttiriiiti M- '•''•ri t'( l*o(ri marly-
'(ihfiiii, iiiaxiiiii.' iii arliliiiH lil craliliiis : (|iioruiii li- iiini iii ioco i|ui tlicidir i It iii Mo'.'niiii
(;ilos jaiii :i iiictisoi ia liilil ulilivio. Naiii iiilcr oiiines llCllhl hiih r<-

Al iiKiiii.c ll;ili;c(|iic iIimIoics iiiiIIiis il.iliaiiiiiii scri- (iic.i. iiii pcr I

iicnilo, (>l iiiiiiicro cl iililiCitc lii loiiiiii, t-xccs-il. iiiiiiii cjHiuil, (:oo|t(;ralioiit: vcinr.iniJiH viri Kiii-
.Miilla ciiiiii voliiiiiiiia hcri|i.sil, (|ii.i; iios iiic iiiiiiiiiic liardi, olini caiif.l|:irii, tiiiic aiilcin iiitmaclii, tt
Kignaviiiiiis. Fuil i;iiiin vir sUiiliosissiiiiuH, (|iii kciii- priiiii fjiiMicm C(i;iioliii ahlialiH, in qno corpora jir;i
|>:;r inlciiliis (;r;it lcclioni , iiiiilUisrpK; (lisci|)iil()s diclorum (iuoruin in;irlyriiiii .M;ir( 'llini t;t Pi-lri
I ii(;lissiin()s liilniit. iii alili;ilia l-'nlilcn^i a siindo aiino Domiiii SiS, a Roina, prociiratiofic impciaio.
^iiirino prinio :ilil);ilc (pi:ii tn-> ('iiil, iii arciiicpisco- ri», ineiihc Novcmhri aliala , honorilicc n pobila
pilii .Mo^Miiilino scxltis. Ili.-\il aiit(;ni c|>isi opatiun hUllt.
aniiis oclo, vir in paiipcros iiiiscriconlissiniiiH, ipii TciiiporilMis Liiidicrli, aliltatiK primi «.inrU Aurclii
«is tcionon; riiiiis nia;,'nan) pictatciii cxliibiiit, c( llitsiiiiKicnsis, circa annuiii Doiiiini Ki" '
f

«iinncs lar;,'(; siislcnt:ivii. liii , li:iliila hyinxlo aputl vico iinpcratore piiHsiino ct liliis fjiK-, i

Vd^untiaiii, iniill:i ad utililalcni liilt;liuiii constiluil. urdiiic iiostro iii-ncdictino inulti ccl
.Moriluranno Di^.Miiii 8V.'>, iii<licliu:ic lcrlia. ctilalc flciii litii)i:c Script:ir:trnin i: . , ,
. . . t

XXV. astra C(i;li, iiiodum (otain Krclchiam r>o

iiiirimi iii

p rihiis etdoctiina iiiuH:r.irunt. Rahainis .Maiit , '

'

Idcm, in eodem opere, tib. iv, cnp. 81.

iuldciisis, dc quo siipra (iixiinus, his (ci ,

Ralianus Maiiriis, (]iiailiis alihas KiiMcnsis, ii:i- apiid oniiics in pp (io liahchali: ,a.i-
(i'inc Fr;iii(0, iii silv:», (pi;(; (Ii(;itnr Diiclionii, posl- lcm viui', ct iiKi-siin ahilcm ,
;i.im.
tjtiarn icxil |)i:cral:ini alihatiani strciiiic "11 aiinis, Qui scripserit, (ain in iibro nostro i\'e cccle-
((iiaiila
(ioriiiiclo Ot{?:irio, locuni arciru^pi cop'is Mo-
iii cjiis si;isticisScrip(orihus, tpiam in secundo tlc llhistri-
Riinliniis orilinalus f-exlus, vir s'io lcniporc iinilc- l)iis Viris ordinis nostri ina^^na cx partx: dcmoiiMra-

tnsuiuo (Joclissiiiiiis, ([moiI infinita, rpia; scripsit, viiims. Di-niipic ai no Domini 8ii, qiii ahhatis Linl-
voluniina tcstantur qiioriiin in s' ciindo libio ex
. hcrli qiiarlus aiiiiiis cral. dc Kiil leiisi inonasicrio p<r
piulc fociniiis nifiiiioiicii). .Morilur aniio Doaiini fniiidcs quoriinidamincitatus exiit, atqnc ad Ludovi-
8.\d, indiclionc lcilia, cpisc opaliis siii anno 0. ciiin, niium Liidovici sciiioris imporatoris confugicns,
iisqiie ad mortein
Ot.iarii archiepiscopi .Mogiuilincn-
XXVI. sis, (juiciim cxpulerat, prf.pler quam i.e-.cio causani,
hlem, in Clironico Jlirsaiiijiensi, in Lintbf.rto, primo qtiasi cxsid rcmaiisit. Scd pos( aiinos quiiKjue, mor-
hiijus monnstcrii obbalc.
(no Otgario, Ra! aniis archiepiscopiis in locum cjirs
Cnn) Ful len-
LiiUlierttis Iiic iioslcr ablias, llabani suncctiis anno Domini 8i7, iiidictione 10, omnium
sis doclissiiiii pcr oinriia viri, mullo tcmpore aiidi- suirragio sedit aniiisnovcm, homo in patiperes niisc-
t;)r et condiscipulns fuerit, non cua) ni.-i crudilissi- riconlissimiis, qui Eoclesiam siiam raorihus e( scicn-
liiiim evadcse pottiisstt credcndtin) cst. Tcnuerat lia strenue guhernavit.
~

ciiiin ipse Rabiiiitis a.lliuc inonaclius scliol;im mon:i-

XXVll.
< horniii publicam in coenoiio Fuldciisi, (luam eli;ini ^
iilibas continnavit in qua iiionachos, non soliim in
:
Dealus Uhenanwi in adnnlulion bnn od libTnm Terlul-
.s^cris Scripliiiis, sed eliain in siecularihns littcris liani de Corona militis.
oiiinifariam crudivit. Nec soliim Fiil.ien^is coenobii Decseremoniis, e( ecclesiasticisqtiibus lam ordina-
r.ionachos, sed cliam ex divcrsis locis aliis ad sc (ionihus pos( primo. lia nascenlis Chrislianismi in-
transmissos, mnltos iti omni genere doctrinne disci- sliiDtis , :ihsque scripliira hainl luhio , ir.cminit et
piilos inslituit. Ex his complures poslea siicoessn R ilianus Maiirus in rpistola qiiadara ad RegcnliaMuin
ad magiias diuMiilales promoli siint. l'ra;-
t-jinporis qucmadmodum cilal idem Biircliar:lus seito lihro
ceptorem habuerat cx discipulis Bc;i;c Anglici mo- qiii de Sacramenlis, in h.cc verha Igitur, ut
cs( :

nachi, reverendissimun) viruin Aliiiniim n)onachiim, heatns .\mbrosius testatur, poslqnam omnihus locis
cl abbatem inonasterii sancti Miirliiii Ttironensis, R;o'.Iesi;e siint constitut.-e, e( ollicia or.linaia, est ali-
>l;igni Caroli imperatoris qtiondam didascahtm, a (M- composiia res qiiam coeptrat. Primura eni:ii
(l!io ipse hauserat Gcrma-
in Gallia, quod alios in OMines doceliant, e( oimes baplizahant quihuscun-
tiia poslmodum doccbat. Al vero Linlherl.is, Ra- qtic dicbus, et temporibus fuisset occiisio. Nec enim
iMiii primum condiscipulus, ci posiremiiin atidilor, Philippus tempus quaisivit, aut dicm, qiio eiinuchij.'n
(jaod a hoiio pr«ccp!()re diJicerat monachus ah' as hipiizarot, neque jejiiniiin) inlerpos;ii;. .Ncqii»' Pa-j-
lion neglcxil.Eral sans regnlaris discipUiise studio- l;is e: S :la.s lenipus dist'iierimt, qiio Optionem [cuslo-

sissiinus cultor, qui non sohiin vivere secunlmn dein] carceris ijapiizarent cuin omnihus ejus. .Ncque
iiormam sanctissimi patris nostri Benedicti stibdilos P<'(rus ciericos habuil, au( diem qtiaesivii, qiiando
sihi monachos verbo docuit, sed etiam in oiiinium j) Cninclium cum omni domo sua baptizivit. Nec ipse,
viiiulum plenitudine conversando, oves siiie repre- se jii-^sit fralribus, qiiv cum illo erant apud Corneliuin I

liOiisione prxccdens, ut Iionns pasior, cxemplo honi iii Joppe. A !hiico:iim prajler septem diaconos niilhis

oporis paluil. Ejus sitpiidcm meditalio die ac nocte fneral oidiaalus. Ut ergo cresceret plebs et muUi-
i;i lcge Domini conliiitiata semper exstilit, qui sine plicaretur, oinnibus inter iiiilia concessum est, e(
iiUermissioiie orans ad Domimim verns Chrisii evangolizare, et haptizare, et Scriptur;i5 in ecclesia
,

discipulus in fmem permonsit, fau)a sanclitatis ol explanare. At uhi omnia loca circumplexa est Eccle-
cruditionis ejus sc por oniisom circa rogionem dif- sia, coiiventicula consliluta snnt, et rectoies, et cx-
l'.!:idenie, mulli viri noliilcs lilios stios magisterio (era oiiioia in ecclesiis sunt ordinala. ut nuUus c^fc
cjus institiiendos tradiderunt. Complures pliam cx clero auJeret, qui ordinatus non esset, quod sciicl
his qni clari apud homines in six^culo vidobaiitiir, iion sibi creditum vel concessura. Et coepit alio or-
nilro se illius disciplina; propler aniorem regni coe- dine el providenlia gubernari Ecclesia in qua si onmes
iesiis subdiderunt, unde el numerus fratrum hivvi eadem possent, irrationale esset, et vulgaris res e(
aiiclus valde coopit excrescere, et substmlia tciti- vili.^sima vi.leretur. Hinc est ergo unde nunc neque
poralis ex multorum ohlalione dilalala fuii. Eisiein d^aconi in populo prsdicant, neque cseteri, vel laici
lemporibus raonasterium Corbeionse in S.ixonia haptizaiit, neq;ie quocunque die credentes tinguntur,
sui) regula sancli patris iiostri Benedicti novilaiis nisi aegri. IJeo non per omiiia conveninnt scripia
sii.ie surapsit exorilium, quud funuari coeptum est .\posfoli ordinalioni, qu.Te nunc iii Ecclesia est. Quia
Hinio Doiiiini 8^22, indiclionc 15, quod peiie eodcm h.cc inti-i ipsa iniiia stist ?.- r'p'a. .Nam ct Timolha.nni
 x

117 I'Roi.E(.omi:n.\ 4!S

apnstnliim a <e rrc.a>im. rjnscopuni voonl, qma pri- \\\.

iiii prf>liyl"i'i t'pis<M|»i :i|i])' !l;tli intiir iil nTfilfiitf oo
Jiicobus Meyer. i, tn \niiiitit>Mt VtnmlrUr.
.vMliieiis ei !»Ui rfiliTil. l>.'iiin'if ;!piil V miIiiii p:t«s-
sni.s non ^ |>ns. S«v|
Aiiiio 701, iiiclio.iti •«clioia Parisicnsis p.'r i)M;itiior
l.vieri coiisiRnanl. »i pr.i
' •
iiivfiiiii
cniditissiiiios \ii'us C.laiidiMiM, Jiianncm. .\lciiiiitiPi

|iii ifiilis
ct R.ibaiiiiin nationc Aii{;los, llcd.e vcncrabilis di^ci-
p;il()S.
Ci>ll«>lilll. Ilt IMill tUil.i, -,! . fplSftlpUIII,
iiiiilliiruii) &;ti'er luiiiiii j.. . . i .;. vUiii, iic in.ii- XWI.
fiius lemere usiirjiarel, cl cv.fl niuUis scaiuiahiiii. Srbastianus MuiittcruK, in Cosinogrnptiia, tib. iii, i/i

I«c Uab. M\r.i'MTU.

xxvm. U.i'i.intis patria Kulilcnsis, alibi .Magnfiiiitis M urus
ap|H'I!atus, l\c\£ \\y^\n'\ tlisi ip-iltis, pofla ct tlicolo-
Ex ejutdem Hhciuni .{dmonitinru' di- TertuUiuiii Jo<j-
(iiis. primiim abbas, dciiiJc utcltif [liscopus. :iiiiioS*)<i
IllnrlUIIS.
Porr '
'

- i 111 fo:
liiulla . ' riiii (If
XWII.
''
pariini vx vclf rihiis Ibsilin . < iio, .M:ixiiiioi|iif, ( tiKcliius, in nioiutslcrinrinn Ccrnuniiii' (.lira-

partiiii t'\ jiiiiiirilius Nilo, (.i..i, Isaaco, cl 'lli;i- ,..,.,..;, in dcscrip!ionc /''ii/rf.»' licir fuldensis ino-
Ij^so inonai liis tlcsiiinpl:i plat iif ruiit lanifii inpn- wislcrii.
ini> ipi;r in'' iis'ii>ri i\
1] Ilalift l)!>f cn^nnbiiin). pnrlfr cclcra oin;in).'iita,
e\ lilii llu «pii .\
iiisi;;nciii el incoiiipaialiilfiii liiblioihfraincoilfclamct
insrribitiir, ei aliiiii<if fli ini pcr slii.iiosiiiii t)'iciii-
ailoriialam priii)t:tn a Ual.ano, nii;ltiin) vcrocl in nr-
piaiiistiblfcla. Naiii a Graliaiio\uriisli» i^\arii-> littili.i
diiifii) rcilaftani piiNtf.i :ih llil Iflic rlo. nionarlrs et
cttanlur. E.upif >isiiiii csl liiic lr;ui>|ioiif n* . (|iio I
alili.ililms Fiil.lciisiliiis, lilt''iis cl vil.c iiilfLirilaio
bic siniiil lf;;i p.>~ '
:
•
:
.
vfl
coii^piciiis. tan.lfin a I aicIiifpiscop:itns .Mogiir.liiii
triincatf li.ib<'iitiir. icdi-
i
gulicrnaiioneni, ob iiisi;{;i. ni virtiilcni
ctiaiii ac \il;u
cina sic latft iiitcr opfr.i .\':};iisliiii, ul raro Ifgiitir: honcslatcn) rcvocatns, dt; qiiihns plura lcgcs iii priiiio
uiitif li.vc stint pro ni.ijiiri part'* ail \crbiiiii nocpta. noilro epibCopatuiii Gf rinini c (onio.
Sic aulcm e\ori!iUir :ri((i, in(|iiil, liuiiitnia,quuiiiiili-

li' juslid I', iiii« peccaturum XWIII.

tc. IJcm in qiiino abbnte cjusdrin monnnterii.

Rahaniis, cofcnominc M:if;ncnliiis, Maiirus palria

F'iil "cnsis. Ky.;,'iloiicin exccpit aiirio Doiiiirii 82^, vir
Idem post mutta.
iii tliviiiis S(.Tipliiris criiiliiissiimis, cl sciciitia sa»ru-
M .•^\tT^'\\ aiitfni Ifiiiporis afrfmla in pnpnitfnli;i, lari tlortissimiis. Bcd;c Angliti (iliiu tliscipnltis, ct
i(l( > t'on sitis caiioncs, pro
altenlc pr.cli^iiiit gymr.asii Parisiensis profcssor, pi)ilosnphus, rhflor,
iiii criiiiine, scJ magis in arbiirio anlislitis cl astionomus, siiique tcmporis poct iriim niilli sc-
rc' '
ap:i.i l>oiiiiiiiiiii iioii ciin iiis, ciii nff Il.ilia similfin, iicc Gcrm;,nia pfpcril
(a: l|U Ull ilori»!
....IW. 13 , „H,
lifC ,-.
a;il'ialcm. (Jiiilms ichiis ar^-iinionlo siint liil ct t;iira
absliiifiiii.i (anlum ciijtiruin, scl iiiiniilifalio pnliiis vtiliiiniiia, ip^iiis tlivi iiigfidi nmniimcnta. Nam iil

vilioriun.Propler quod tfiiipora p<Enilfnti.c lidf, ct criKlilioDfm tanti viri omncs hihliolliec;R iiohis com-
convfrsationc peiiilus abl.rfviaiida pr.i*cipiunl cl , mendant, it;^ qiiaiitum iii.uenio valiicrit, liher tJc I.ais-
nc' '
V •
' taint-n proi|iiibiisilaii) (!ih':s s.iiu'(;c imncratori Pio Linlovico dcJi-
Ci-iicis
cii 1, JM\Ia quos c;c(cr.i' caltis, cviiicniis>iiiif probal (|.ii (pi.imxis divcrsa- :

p«'; I- suiit (uip;i', ciiiii sit fat i!e pcr fostlcni riim im:iiiil:iiiili [iniinilahili] varic(;itc ligiir;irii:ii mi-
inu .. ^ ..:i,rictain et ccnsnraiii canonuni ;esliniaic. rilicc sil dislinrdis, omniun) l;imfn ligiiraiiim cha
II ec dicta siint vclut a pnesente in voliiiiicn tribiis ractercs, qiiocuiKiiio vc rtas , ccrlani sfiiionliain rcd-
i!i- ..loniiii |ii ' ' I (tinliiifliat, (|U.c diiiil. Ril>lii>ihf(;im Kiihlcn.^ifii) laiil;i lil.Tortim m«I-
sir , cl pii- :
', (riiMiniliiis al- liuidiiic liiniimeiari vix qiif;iii(.
l()ciiplfla\it, iil
qiie jii iifiis. Seciindus in.ixiinir dc accusalis, c( de n-miin) cum sc (otuni divinis lihris sciilicndis dctlcre
»ic>i>nturitius ac tc>tibiis, cniu ca.Meris adb.cc pcrli- Vfllft, pnslliahito )v;?imiiie in iiio:itcin I). PtMri scse
n.-nlibus ecclesiaslicis rcjrulis. Tertius t'e sacerdo- contiilii, coqiic fralrcs stiidionim suDriim ;cmtilj)s
'

|i'.<i) I' -. Qiios libros niaeno rciliincie cn- cdliocavit ii) Ijl.lica sf iip!a oiir i;i di-;fiptilis cnnr-
i

I'.'m, iria lcmporis, cl lioMiiiiiiiii inrnria raiis, coiiimciilariis ca iii liunc iisiiiie (!ii iii cxslaiili-
iinl, soio hof ii[>i;s( iilo salvu, tpio I pn li- liiis, illiislravil. Dfinde cuiii innUidiilo rr;ilriin) ru-
\l."iii liabfl. ••' lii. a nie loluin i-st
..pi))- iiiorcpi:e coiivcrs:i(ionis crevisse(, aliii.l iiioiias(f riiiin

renim I inim consullurns. Tf- in montc Joanni Uaptislx sacrarc consiiliiii. Mo.-liio
> «ur iiitfira arf!iif|iiM(ipi) M.i;.'iiiiliiK) Olgariof, >oc:ilur a
tii.ii. ^»' 1) iiiiintf. I f li 1'fiii al .vt' !f m Mogi:iilin.im ni.no
li , III tpll ililf ( llli li .)- Diimiiii K17, ah ipso impcratorc I.udoviio sfciindo.
p . . (|i;ii lil \cliiii nioilo .Moriturautfm ciim (icccni anui.^ priiicipaliim .Moi;im-
dtctns libros. N.iin cniisti(iitii)ncs prnvincialis svnodi, linaj scdis h^.buissct, succcssore Carolo Atpiitani;e
"'
i|; iii i'ii Lis;iris Ma^'oiitiafi habuit
' '
i!iiii'; sfpiil' .;»tiii(i;c a:I S.inrtiim .\llianiim in
W .i(,pi|» fiini tiifpiNi npi^ miis cl , s.ii I llo tlivi i , (jui lociis lamen, obclioii novi
S .', Cozlir.illio. II ^lnifiiiram, nimc iion agiioscilur ; et ipsc i>ostea in
V. . !, .V.. ,, .: . . ''.-.iiiii. Laiiloii •- S patiiiiiii Iranslalns scrihittir.

ct b.ihartn, ciim rcliqnis cullf ;;i>^, (t. :ili-

(i. ,

XWIV.
iKitihus. in.~ presl.ylcris, ct ciiin^ .-. l.>i;i- '
.
.

slicis or.'ii vix poti >l qnain mihi phifiic- .

Cuilielinus hlysciigrein, in Culalogo lestium verilatis».
i

.Inle annos 718, qni fuil ChristiMl.

ri.il. CUin iiii|f in mc.ts n.inii i I

nec bx er.ml iiili ;;i.f. f( ip:!) in; ^ 1 '

. " Sanctiis Uabantis, co-^nomine .M;i;;nciiliiis Manrus,
RC)'rc cupicbaiii, iil dccral. f-vlcriim cx eo liliro natioiic (ifrniamis, (latria Knldfnsis, cx Hciicdirti-
inodum iiiquiren !oni;ii rriininum df pn'hcndi , c n;c profcssionis mon.iotcrii Knlilcnsis abbati Mogiiii-
)irbe, iit viilfliir. a Mcobo pontilitc, U;itli;ililo s;iii- tiiius arc hipnesiil. Alhini .Viiglit i auihtor (pioiidam
cUe Argentoralensis Ecclesix episcopo missum. atipic discipulus,vir in diviiiis Scripturis excicitati>-

• Edilum cstopiis ann. I.*>r).*i.

ni Al) ()I'KU.\ I{. UAIU.M .MAI.Ill m
•kiiiiit^, 01 s(iiiili;i s;i'i;iil;iii ilDclissiiiiiiH, ;<yiiin.'itii \ lii .Nimicros ad f um Jcin lih. iv. Sumerorum librum.
'iiiisifiisis uliiii |ii'i)r(!<)S4tr, |iliilos«|iliii>., rlu-Uir, <*l In D-iitcroiiomium ud (.'Uiiidciii lib. iv. hnurtli
ili'i)iiiiiiiiis, siiii|ii<' li'iii|i(iris |)iM'*:iriiiii inilli scniii- iililur.
•liis, 1 iii iii-i' ll:ili:i siiiiiliMii, iiim; (ti-riii:iiii.i |ii-|)('iil Iii Lcclfsiahlicijin ad Otgariiim archicpiftcopuiii lib.
<'i|ii:iliiii. (,)iiiliiiH rcliiiH iiiKiiiiiriilii Mtii[ lol cl X. Siiin$ bi-nfvolam.
l;itil:i voiiitttiii;!, ip-^iits iliviiii iii|{i;iiii iiioiiiiiiii-ii- Iii Jcrcmiaiii ad Lolli.iriuiii iiii|M;rali>rcm IH). xviii.
l:i. Maiii iil «riiiliiioniin t;inii viri nmticn liil lio- /'««/ coinmrnlariolot.
(Iirr:r. iioliis rotiiiiiotfhiiil, il:i <|ii:inliiiil iti(.'ciiio v:i- Iii 'llir(;n()!j ad eiimdciii iih. III. t liimam parlfm
liii-til, lilicr ili- l.:iitililiiis s:ii!( l.i* ('.ttuis, iiii|)i't:ilori Jetcmiiv.
l'iii l.iidoviio (!('.!ic.iliis, (;vi(ic;iliisiiiii' i)ro!i:it (|iii
:
QiKis lypDxraphi llicroiiymianif opcrihuii inM>r(<M,
i|ii.iitivis (livi'rs:irtiiti ittiititiliiMli \:iiii'l:iti; (i^'iiruritiii '

cl fiilso llii lonyiiii litulo ii :!,

tiiirilici; sil dislinctns, oninitim l:iiii(>n (i({iir:iriini (-li:i-
(>:i;tcraruiii hiciiijralioiium i >is
r:icl(^ri's(|iiociitiiiii(' V('rl:is i (•rl:itiisPiilciili;i:ii rc.Miinl. (•oiisjicda, l,al.(.-H apud Trilhciniiim, Kioruit aniio
l<i!ilio;li(>c:iiii l''iil:lcnsi>iii t:inl:i lilirortint ;iiiillilii<iiiiclo-
Doiiiiiii K.'!."!.

cii|)l('l:i\il,iildiiiiiiiici':iri vi\ i|ti:':inl. Dciiiiinctiiiisclo-

liiiii diviiiis liliris sci iiicnilis dcdi rc vcll('l,|)Oslli:i!:i")
XXXVI
r(;giiiiiiicKiildcii.si, in inoiitcni s:ini'li Pdri sc.^c (-onlii- l'.x eodem libro Seneitii» i« iliMuj^Tvo.
iil, ('oi|ii(;rr:ilrcsst:idioriiiii stioriiin ;cimi!()3 colloc:ivil, Iii comiiiciitationihiis Tljrcnortim pi;i'l--r prcrj-
lil)i liildic:i sct ij)l:i oiiuii:i ct siii^iii;i (li^-ciinilis cii:ir- tinncs quas lam ad Kuschiiiin, parliin cx cpi-loia
r;ins, (onin)('iit:iriis c:i iii liiiiic iis(|ii(; iliciii c\st;inli- ]i llicroiiyiiti dc inl(;rprctationc alpliahcii il^itraici ad
biis, illustt':nit. Ad II;ivniO!i(;»i (Jiiiscopiiiti Ila!l)crst;i- i'anlum Crl icum, partim cx aliis cjnsdcm scriplis
lcnsnn libros (!e Univcrso scripisil. Alios il(;m dc (ollcctas, nihil li:il)ctiir (jiioil Ilicronyiiiiaiuim iii',!0
inslittilioiK; clcriconiiii; dt; divini-. Olliiiis volnnicn, nium spircl. .Nam pnctciijmim (|' ' ii-
ct (imin de Boncilictioniljiis palriarclianitn scripsil. sil vel (;r;i;c;c vd Ilebraic:i; inic! , m,
Habiiil cliani si^rnioncs salis clcgaiilcs ad pdpiilnin ; scrmonis ubiqnc iiiicqii.ili'), aix^rlc
striicliira qiio(|iic
scd is polissiiiniiii hmdaliir, (iiiciii de ccl(>!)ril:ilc()iii- claiiial (.'sse hoc opus quam larr gincrn
iiiliil aliud
iiiitiii Sancloriim confccit. Syiio;lnm apiid .Mcgiiiiti;uii ccntonuiii, a studioso Collectorc fx variis diverso-
convocavil, in ccclcsiam Sancti .Mbani, iii ipia iKcre- riim auiloriim diclis, el cx Grct^orii poti»simiim
lic;iiii (|iic:i!d;iiii Codsoalciiin prcsbylcriini dainiiavit, scntcntiis, :ilqiie intcgris capilnlis coaccrvatam. Ncc
ct iiiiilia ;id Kcclcsi.e iililitatem coiisliliiit. Moriliir vcicor .'drirmare coaiervalionis liujiis adupaiorcm
«niio tlliristi 8")?, ciiiii deccm aiiiiis piincipatiiin .Mo- fuisseHiibanum .Maiirum, in cnjns opcriims Hasilcae
gunlin.T scilis liabiiisset, siiccessoi-e Carolo A'iiiilania; cxcusis hi trcs libri habcntur. ilos lyp(jgrapbi, ul
(luce. Scpulttis Mognntiic ad Satictiim Albanum, (lui Hicronymi script:i, in iii.ijorem niolcm aucla, pUu-
j)3Stca iii palriam IraDslatus sciibilur. sibilius public;:rciil, cl m:ijori pretio venditarenl,
llicronymi lomis inscruerunl, recisis ex initio prue-
XXXV.
falionis Kabani aliquol lineis, qiio minus imposlnra
Si.yttis S(^wnsis, in liibliotlieca sancla, lib. iv,
a caicis emploribus licprebenJerelur.
in r»Aii.v.\o.

llabanus Magncntins Mnnnis, sextiis archicpisco- XXWIL

})us Mogiinliiuis, r.atione GeMnamis, c\ nibe Ful- C Ex lib. V ejusdem, adnolatio 12. Et faclum est niane
(leiisi in Biicb.onia (j;iarl;is abiias quondam co-nobii ct vcspcre dics sccundus {Genes. i).
Fiildensis, ordinis divi noiieiiicti, Aliiini Ariglici aii- Uahamis episcopus Moguntinus in coinmentariis
(lilor, vir omniiim disciplinarum coLjnitione absolu- Gcneseos, periiuircns quamobreiu posl secunda; ijiei
lissiiiuis, rliclor, poeta, aslronomiis, piiilosopbiis et opiis i:on di' alur, sicul de cicleris qiiinque dierum
theologns, cui nnllum paicm co sicculo Gcimania operilius \ idit Dcus quod esset bunum : respondet,
:

liabuit : hic, in(|iiam, olicnsus improiiitatc mona- ex aucloritate veierum Patrum, id ex eo accidisse,
choruni suonim, (lui eum (l.imiKibant, qiiod nimiiim quod numerus biuarius infamis sit, et timendus pro-
sacraruni lillciarnm sludiis intciilus , lcmporalia plcr corruptionis causain, quae ab ipso primum pro-
iiegligerct, ingralos deserull, et aii Ludovicum Au- grcditur. Est aulem hsec Hicronymi seiitentia in
gustum se reccpit, et cuni co mcnsih;is aliquol pcr- priiicipio commentarii in Aggxum, et in primo ad-
mansit» icvocantihus ei;m obiii.xe n;onaLliis, quos versus Joviiiianum volumiiie, scril;enl!S hunc in
jaiii facti pocnitueiat seil non iir.p^jtraiunt, ila vo-
; modunj « Inluendum est juxta Hebraicam verita-
:

lente Dco, ipii ipsum paiilo post in eoriini confusio- tem, quod cum Scriptura in prinio, et lertio, ct
nem ad Moguiitiinini aichiepiscopatuiu iissui! psit. Is quarto, et qiiinlo, et sexto die, explelis operibus
crgo cum adluic essct iii mo:iaslcrio siio, horlatii sini^ulorum, dixi^ril l'A ridil Deus :quia bonum
Freculii episcupi Le\o\iciisis, cl Liuiovici Lclbarii esl : in secundo i!ie hoc omiiino .sulitraxit, nobis in-
Augiistorinn, coinposcit in omncs liiviiKis Scriptu- tcHigenliam derclinqiiens, non esse bonum dupliceni
ras juxla litlei;e scnsiiin ct spirilualcin inteiligcn- iiuiccrum, qui ab unione dividat, el pneligurcl fo;-
«iam commciilariorum bbrds IT'2, (jiios ex omnibus D dijia Mipiiai um, unde et in arca Noe omiiia anima-
Latinis patribus coniin-aala sc;ic a Ilieroiiymo usiiiie li;i qsiiccunque bina iiigiediuntur immunda sunt. »
a;I Bedam cellegil, scrvalis ubique ipsorLin (^ictis iSicolaus Lyreiisis iu postilla Gene-eos hanc senien-
:ic sensibus; el in hislocis in quilus Palriim expo- tiam seu imposUirain explodit, pra;ferens ei Ilatmi
silionera non invenil, propriis cxplanationibus usns Sidomonis exposiiionem, dicentis < Deum iiou ap- :

est, notalis Iroiile pagiuarum tam suo quain aho- pellasse bonum secun.ia? diei opus, quia aquaruin
{'um interpretum noiiiinibus, quorum sentemias ia opiiicium, quod poslca terlia die consuinraalu:!! est,
(odicibus coaptavcral, ul sciret lector, et quid a r.oiuliim esset perlcct-am, innuens non esse boni ap-
Palribus, et quid ab eo iiaberet, et (iuo judicio sin- pcllatione digiium, quod nondum perfeclum sit. »
gula forent legemla. Prieter hsc etiam coUegit in Ilanc lamen Lyrani confulationem Paulus Burgcn-
omnem divinam Scripluram diclionarium mystica- sis cpiscopus refellil.
rum significationum, ad spiritnales sanctorum sen- XXXVIH.
sus utilissimum. Horum \oluminum ipse tanluin iii-
ArnoUlns Wion, Belga, Duneensis, lib. ii Ligni vJla:,
frascripla iegi, typis excusa iniliis majori ex parle
agens de Moguntinis arcliiep., cap. !2t).
diversis ab his qu.-B Trilhemius in catalogo suo an-
iiolavit. Beatus Rabanus Magnentius, Maurus, Gerraanus.
\n Genes. ad Freculf. Lexov. episc. lib. iv. Magno- Fuli!ensis, Alcuini Angli discipulus, Theologus Pa-
inm virorum conamen. risiensis insignis, monachus et ahbas Fuldensis,
th Lvod, ad euindem lih. n. Inima-icrna scriptura-5> creaiiis anno 817, abbatialis regiminis 3i, de do-
{21 rUOLECOMENA. !53

tiriiia cl S;uitlitJlt' j;rt');i'm m1»i DMiuiii^-tiiiii, aiinis Iii .1 I, ad I.ulliuriuin iiiip. lll». XVtli.
iKivoiii Jssiilue puvil. .Mi)ii;isU'riuiii >>;iiKii l^clri iii 'ii'M/<irii*/o».

sabiliuii culle siuiiii t-xlra luiirits iivitatis coiislnnit. Tritheiiiius auiein libniii xx citat ia cumitem .b^

Im 1-oiu'ilio e|>is«'up<>niiii Mii^'iinti.i' Subilu aiiiiu Sl8, rftiii.iin, ipius vidi v\cusos Uusile.e, untiu l.Vii ,

liodfscjlciim lnrclii iiiu (luiiiiiavil, oniHiiuu' si ri-

«'t in tuliu.
lM.'iitlu sarn>-..tiui.iiii Kit li'>;.tiii ininnfi' illii iruMt. Iii Tlirftius, ad eiiiitdein imp., lib. tii. illimain
Oliiit aiiiiu sr>G ; die l iiMn^i-. t'«'l>ni trii, sfpiiilus fniriiiu Jti\iniii\
Fiild*. Trilhcinius lil). iv, «ap. 81. Ik-niocharcs cl ('a lcrurutn liiciibratiuiium initiu iiiunlum a nub.s
Bcirurciilius tocis ciuii>, c l alii iiitinili. visu ; Mint :ipiid Tritltcinitiin liuc ttiuiiu :

In Lfviltcnm lib. iv. Sciiucnlis libri.

XWIX. F.\« iisi suttt ()uluni:u cum suptudiclis, atino 15." J,

Idem, lib. V y.iy/n ril«r, inp. 71. ii;-8«.

I'i Josiic lib. Mi. Doinimi bealissimo.
Sanctus naltaims «•p«sf«»|>n4, «.aiicl;»» Kcf^li^sia' ilo-
Iii Jiiilicirm lil). ll. l^oat inoiUm Josuc.
clur. el cxj M»nruiii-
lii Kiitli lib. I. Scrutantibus crgo.
nialicu, id « ... .. ,

I.i Uc^iitn, a I liilJuiiium, lib. iv. f'i(<( lir, ctc,

\l. iliciiiitus.

Snnl mss. C.isini littcra Lotigu!ianl:i.

Ex todem.
lu l*uralipumi'tuitt lib. iv. .\«/<im, clc, lircinvs.
Ipst? eniin iinpfftut esl, (/idui ptimeii, iiipienliii ^h.i -
Iii l.<,«lium ct .Nchciiiiam lib. iii.
ili. SI.VII). — .\la\iniaiii suu lcnipiirf d«H'lriiin' pif Iii Tu iain liii. 1.

l;ilisi|ii(> coiisfculus est s;uictiis ll;iii.uiii^

i;lori'U'ii Iii Jii 'iilt !ib. VII. Domine elccle el merito.
M ' > Maiiru^. Ilic a iia'.ura opliiiif inlorni.i- Iii llr^lcr lib. I. I.ibcr Ucsler, qucm.
Ui^. 'nir.iiu c^iwnif
1 iii>liucliis, nl cgil > '.ni- iii Jub lib. I.
ii.opere, ut in i|iiaiu pliiritnos liumiiifs, i|uani piu- P.salmus lili. i.
Iii

riina ingfnii, natur:vi|Uf su;i' Iwnflicia prufiin i«''fl. In i'iuM'rbia lib. t.

Iil i|iiu«l III (ii-niiuniu cuiii sc «(MiiiuoiIc nuii i>u:iii>>.' Iii Kcclc!,iustfn lib. i.
pr.Cblurf arliilran liir, iti (iallias prurcclus, Li:l« li.i-
Iii Cunticu lib. l.
liuiii .\cailcliiiani alt .\ti^li> ft SiuIk iiiunut liis .iiitfU
Iii libnim Sapioiiti:c lili. iii. DiHijilc, clv. ,inlir.o.
inrhualam, ad perfi'cliuncm ac oninis iiiiiiii;c fiii li-
iii Ks;iiaiii p|-iiplifl.iiii lili. VIII.
lioni-» cninnhiiu hrevi |H'i-<lu\it. .Nain cuin in philu- Iit K/.«'chiflctii lili. \\. I\t fiicluni csl.
supliifiN, rh«'iori«is, a^trunuiniiis, ac lti«'olu;;tt.-is, lii llaiiiflfiii lili. III.
inaMicus I'
is siili «.aiictu .Vlcnino .\iiniu cl Iii iliiuttecim pi-iiplift:is ntinurcs lili. \ii.
nion.ii liu l< . iii jiixfntnlf i s oii.niliiis scifiiiiis Iii .Mafliali.cuniiii Itli. iii. I\l l'iiclum csl iwslqniim.
pMbluf privutiinqiu' iiiiliuenda, inaxiinos in;^'fnii siii
Iii Kv invM.linm M.iali.ci lib. mii. Exspcclutioncin
-•'
nervus . - lii. Piiniain •>iiain jnveiitutent Hfiicdi- ilifijuc.
rli iii«.i iisfcravit. Vir f.clus, aldias Fiilden-
In Kvaitgcliuin Luc:r lib. iii.
sis in Geniiaiiia o; vu- Miiiia
In Kv:.ngcliiitn Maii-i lili. iv.
luniale crvutus «'^1. Mlim^nsis Kvangflium Juaniiia lntcr mitin (iiciniv
, In lib. i. i

ct-ch'si.c archicpisiopaluni cvectiis, gloriusani ihi /li.Wornc

inorleni dccein po^^l aiiiius cnnfccil. Litiri (iiins sin-
Iii utiincs Kpi!>toIas Patili lib. xxiit. Ycnerando
Kiil.irt (]iiudaiii enidilione refertus c.li.tit , inliniti
Lupo.
jriitri
|>-ne suiil. It.'» nt di' i'i> Ti illifiniiis tiun dit-
Iii Kjiislulas canonicus lib. mi.
(i.turit, nec It.tliaui, li : iitiilfin, iu «- (jfnna- In Vctus :ipust()luiuiii lib. t.
iiiuin :c<|iriU'nipepcrissc. Is ergu cuiti adhuc cssct iii Iii .\pucalyp^iiii lib. i.
nionasterio suo, liurtutii Freculli episc pi Lf^uvicn- Kt Ii;i'c dc sacris. De rclii|uis cjiis oporibiis hxc
sis, et inuiiuclii iifc iiun Linlovici, ac Lulliurii .\ii- frniiitur.
i;ii>iiinim, 'it in uiniifs «livinas S« riptiiras •' l>f corpurf ct Sunguinc Duiniiii lili. i.
jiivlu liltfi >piritualctn intclligfiiliaiii iiii et
Dc .Nutiiris rcriini lii). v.
coiniiientariorunt libros 178, ({iius o\ ouinibu» Lali- Di> urlii cl muribus .Vnlichrisli lib. i.
itis Patribus, coiiliituata Mric u llierunynio usipie
Dicliunaiiiim iii\^licai'mii sigiiilicaliunum , ad
ad itetlum (ollegil, sfr\atis uliiipic ipsurum dicli.. ac spiiilii;ilfs sancluruiii vuluniiniiin sciisus iii-
scii> bus ct in liis lui is, iii iiiiiiiii> r:itriini c\pusiliu-
tilligeiiilos ntilissiiiiiim, li!). i.
iiciii iiuii iii\ftiit, piiipriis f \pl;iiialiuiiilin» u>us csl,
De virlulibiis, vtlii;, ae c.crcinoiiiis antiqiuc Ec-
notatis iii froiile pa;;iaarutn, tatii suu (|uam aliuruni clfsi:f lib. i.
inirrpreuini nomiiiibU'», ct ipiid ab co habcrct, ct K\ciisiis piimiiMi .\nlvf:'pi;c, aiinu l.")lJO, iii-R" ,

i)Mu )iidicio sii.^Milu furciit li-gondu. Ilurnni aulfiii

iim ipiibuMlam .Magni opora
1 fra^iiiciilis Caruli ,
vn smii, intfr opcru saii< li I

\Vui. La/.ii.
Hi' lilulu iiiscnplu, iniliis li
I) ilebiis g«'slis a Lotlinriu, Ludovico el Ca-
Dc
iii;)juri e\ parie divcrsis, ub his qu.i: Trithcinius aii- rub) iinp., LuduNici i'ii ftliis curinine lic- ,

iiulu\il, viJeiicel :
ruifu.
!:i (".ftif^iin, ad Frcciilplann episcopum. lib. iv. Libri plitrcsc\stabanl Viennx' Aiislrix apud VVolf-
in virorum foiiumen. g'jiigiiin Laziitm iii>.
|i. 1, ud euniiiciu, lib. tv Inler cirlerus De Liiivcrsu, ad ilaymoiiein episcopum,lilt. wii-
-'it. 1'rimum iifiud Uebrnoi.
In .Niiiuiios, ad eunidcin, lib. iv. .\umcrorum Ilunim nunnulla fragincitta ms. suiit apud D.
lihnim. (.uii>luiilinm.
In Deuteronomium, ad tfuindcm, lib IV. liecuT. De iinivcrsali .NaUira lib. i. riiiifrii/aJis.
li.s igilur. Dc sigiiis .Nuti\il:itis Duinini, lib. l.

Mi omnes cum aliis libris iv in Lcviticuin eicusi De Virtiitibiis nunifrorum, lib. i.

•unl ( . l;»3-2. iii-8*. Dc Ori^iiif rfriiin lib. i.

ii' Ot^MriuD) arcliiepiscopum um, uil iliiiic \iili Casiiti nts. in sc:imno 10, ail dexlram.
iib. \. Stient benevolum. Df cumpiilu (li:ilugus , lib. i. Quia icncrunde.
te
Imprpssi sunl l'arisiis, apiid Siiiionein Colin.ciini, 1'u'iiilf iiliiim libcr, sivc, iit alii habcnl, de ^bi.c-
lil. stiunibus (^anuiiiiiii lib. i.

Ipsiiis eCiam 1'ainclii judiiiu , cst Pusi ha ii natbrrli, ct ctslat in ipsins ()|icriiMis.
 i^lS Ai) <)i'i;nA ri. fiaijam mai ki 131
RtcnKiiii (>!tl Vonnliis, aii. 1'iKi, iii i", « iitn aliiH A 0"o rnonsrhof fado» , tetiifirom Jniwa Mquel »r,
:<lirloriliiis. Norina tiillii v|i,f Hi-i/iiU mrn (mi, u
(!:iti(>iiiiiii |iriMiil*-iili:iliiiiii, :itl ltc(ri;iil):il(liiin i'|ti-
.Scrl hi. i iMcaiiic lijric/iiiT nu; V iiipcr liabffrein,
(icMj laiiicii II ll)iri)<:( loauMo j/rju fuil.
s('ii|iiiiii, lil>. I.
A^l ulii jaiii plurcN iranHiHMMii li iii|xjrit anni,
|)r Iti-iniliiiiotiihns piiiri.ni li;iititii lil). i.
(>)n»ciii;it; viil tcMerc facia lio.
Si>niioiiiim, iiiiiitiiii'r:il)iliiitii ri-rc, lili. i.
M'- ^divlrjtcrc (loi.o inv II tiiin , rc)(l(ju(?
lulero
IJDnitii iitiiis, ili- |-'<-sli\il:i(i- otiitiiiiiii s;iii<'(iiriiiii , r(>»ci;ii(ci| fun,'l KifHiijlnoflirio.
li>;;iliii' iii l>ir\i:ii'i<) ltiiiii:iiio , (l iii lloiiiiliario Al- Iii <|ii() iici; ihpriiuiti v(i,f , ncc dotTna reperlaai eK,
Cllilli fMltSIIS. .Npc (i3«lori« o|iu» Jur»* \ii-nciAa. itnm.
rroiii|.iu« crit iiiiiiiuu, swl i:.r.]iii« rjclnU; ror(>as
I)(! S;ici'aini'iit<) l'ji('li:irisli:i! lili. i. ,
Fcei quod |X)ler.ii). qnoil.jiM; Ix-us .jcdcrat.
KxciisiiH (>sl Coliiiii:i> atiiio I.S.M.
Nuiic ri)(<o tc fx (un.ulo, fnn-r Oiicclc, juiafi.Jo
Kpislol.iniiii :iil ilivcrsos lili. i.
( otiiiii iilrs (liriMo Mi(! ut irccibus lioioino,
" !)(! (iiviiiis oniciis lil). xii. Juiticif .iiffiiii faP. ut Krada sa|vf( |ii :i vuin,
S;r|)itis (loloiii:!! cMiisi iii-M'c( iii-l^i. NoM ii.i-ridiMi a»|)ifi<;iiH, «.•(! pipiailii o(>u«.'
'^/
Coiiviviiiiii l)i'i, ail I.iiiliuiciiin iiii|i., lili. t. lialiaii Mciii, i: Miiiii mihii' n,
ei lcrlio dutcis
FOxcnsiis ltasilc;i! aniio i.').')?. Oiviii.c I''h;is !i<-iiiper iibi jne fuit.

I)i> I'"i-I(> Cliristiaiia li'i. iv. Cm bcui 'iiiuii(«tcMsirihijas cii-li^tda re^^iia

liliraria L.T/iann.
Kt Turatii re<|iiicm Keniper io arcp \hjU.
Kxslatil Viciiii:!' iiiss. iii

I)c liistiliKioiic ( lciii <)"iitn li!>. iii. |{i<<)b:ildiis Fcrrariensis, (fl Ptoloin;fU8 Lurensl» ,
Excusi snnt iiriniiini I'liorc:i! iii (icrinaiiia , pcr R qiiod hic Kali:inns discipuliis licijx- fuisse M;ril)alur ,
Tlioinain Aiisi'liniiin,aiiii<i l.'>().'); ilcinilc Uoiiix, cuiii pu(:i\(Tiiiil, iiiio cl in scriptissuis reliqMcninl , ciini
al:i3 cjns jj[cncris, aniio l-MtO, iii fol. iuisse Angliim cl insiinul '

, Yi cpi^copuin
j :

Rcvcl:i(ioniini lil). i. qttos el alii iioiinulli rccentioi ii suiil.

Qui csl Vciicliis iiis., ajiii'! Ilicroiiyimiin Pornim. Ad primain opinioiiem rc-,p(>ii.iel ipwj Uabaiius ,
Coinposiiil (iiio<|iic iniiiliciim illud cl arlilicio.>is- Ciim ail in pra:(cdcnli Kpit:iphio :

simiiin opiis, diiobus lihi is i:i Laudcm sancl.x* Cnicis

muUa Lrbe qui.!(^iM hac geiiilus sum, ac tacro fonle rcnatug,
l.ilioriosissiiiio canninc , in (|iio Cliristian:c
lu Fulda, e(c.
liilci niysl(!i'ia, miiltos niysdcos nunicios, anj/clo-
r;iiii,virlntuni, do.oruiii bcalitudiiiuin clcmcnto- , , Ad scciindam occurruiil Dcmocharcs de Sacrif.
r.im, letiiporiiin, plagani.ii, nicnsium, vcntoriiin , tomo II, c. r.i; ct liclforcslius iii Cosmonraphia
litiroruin Mnysis luijus noniinis Ad;im , ct alianim
, parte i,qui in dcniimeratione c|)iscoponiin .Melden-
iioiiiliiim rerum vim ct dignil;ilein, sancl;^ Ciuci siu:ii , ne iinum qiiidem cjiis noininis Kabani reci-
cotivenire, el adaplari possc (!cnionstral, innectens taiit. Kl iileo vidcntiir isli iion parum hallijcinali ,
vcrsum vcrsiii, ul cl figiiru; suos Iiabeanl vcrsiciihjs, coireclloncqiie non ii odica indigere.
f];iii)usimagiiies divers;e, ac v:iri;fi rcntm figiirie Ilactcnus ]yion, qni et cjusdem operii libro lertio,
nprflesenlaiitur nec tameii lcgiliiiuis ordo princi-
: qtii continel Martijrolocfium monasiicum, eum ponit
palis caiminis a suo cursu vel teiiore aljriimpilur , his verbis, quario die Februurii adjiingendum :
a;it inteicipilur ila litter* ipsic duplici plerumque
; Mcgunli.e sancli Rabaiii archicpi.scopi et Ecclc- ,

oriine (piadianl. Posl (luodlibel etiain carmen so- p" sicX' doctoris , qoi post vilam in coniposilionc li- ,

Iiitiis se(|uilnr , vcrsiium admirand.im pro-

sermo bronim et praiditalionibus exactam, sanclilale clariis
f!'iuiil;(tem dilucide explanans. Quo cgo op;'re iiiliil mi^ravit ad Christum.
l;il;oriosius , niliil ingeniosiiis dixerim. Dedicavit
XLI.
aiitem illud sancto Petio apostolo , el per manus
Si'rgii pap;Te, ad qucm illud iniseral , eidem saitclo Cas.-jr Baronius S. R. E. cnrdinaHs to:n. , X Ann.i-
Pclro olflulit. Imprcssum est Pliorcie in Germanij lium ecclesiasticorum, anno 843.
apud Tliomam Aiiselmum, anno 1513, alii 15U5 , Poslremo ct iiitcr Gregorii annumerandum esl
exstatquems. inmembranis in bibliothcca Casiiieiisi, monumcntum, quod fiilgens ilhid temporibns islis
scamno iO, ad dexlram. Alia auteni multa scripsisse Gcrmania! sidus P.abanus Maurus Albiiii Flar ci au-
fertur, quaj nec vidi nec ab aucloriljus citanliir. , ditor tricenarius,scrihere aggressus sancl.e Criicis
Cum essem iii Flindria, doctissiuius, et reverendis- mysicria atque praconia mclrico stylo caiicnda ,
simus Jacobus Painelius c;monicus tunc Brugensis, egrcgium opiis dedicavil ipsi Gregorio qiiarto Ro-
dcinde sancli Audomari cpiscopus, vir de re littera- niiino Pontifici elc. Deinde infra. Cselerum, eisi
,

liaoplime merilus, et mihi amicissiinus omiiia , Grogorio quarlo a Rabrno fuerit liber inscriptus ,
iiostri Rabani opera corrigebal, qi:ai iTperire pole- a 1 Seri;iuni tanicn CjUS succcssorem niissum conslat
ral, ul ea poslmoium suis cominentariis illustrala , p^'r ccrJos homines. Lnde coiijectura diiciniur ul ,

iii hicem emilleret , quoJ pium ejiis proposilum existinicmus bis ullimis dicbus Gregorii ab eo scri-
et insiilutum utrum perfeclu;;^
, fiierit hactenus ptum librum sed Gregorio raorle prrevenlo , ad
,

ignoro. _^ successorem ejus niissum fuisset videlicet anno

Annorcgiminis sui secundo, Chrlsti Domini 8i8, ^ seq. 844, qui est Sergii papiv 11 unnus primus.
in concilio Mogiinlia; habito Godescalcum h:vreli-
XLII.
ciim damnavil, et tandem de tota Ecclesia, de mo-
Idem, anno 847.
11; slico ordine , de bonis lilleris bene meritus, cum
magna sanctilalis opinione, ad Dominum niigravit Audi quid vertex hiijus lemporis theologorum
anno 85() , episcopalus sui nono ; el sepullus est Rabanus una ciim coUegis cpiscopis primo loco ,

piimum in inonasterio sancli Alhani, ordinis sancli iii ipso tanquom superliininari scribi decreve
Henedicli prope Mogunliam, c\ quo postmodum in rit, etc.
Saxoniam translalus est, ut aiictor esl Trilhemius , XLllI.
qui eamdem translalionem lii). i retulit, el Vilam
Idem, anno 85'.
cjiis libris tribus composuit. ARixum csl autem ad
«jiistumiilum sequens epitaphium , ab ipso, ante- Emicuit plane Rabanus ut fulgenlissimum sidus,
q.iam morerelur, composilum. cujus quie exslant scripla , tanquam lucis radii, ex-
Uabanus Maurus, in suam vitam Epicedion. cellentiam demonsirant auctoris ut et iisdem il- ,

histraiaGermania gloric-lur suum haud adeo inipa-

r.cclOihonesie, raeam n viscognosccre vitani
Tempore
mortali, discere sic poieris. rem magnis habuisse docloreni. De quo idem qui
Lrbe quidem hac-genilus siim.ac sacro foiite rena',U9, supra Ti Uheinius tradit ipsum pnet.er opuscula tam ,

In Fulda post h;pc (JOr^ma sacruin didici. carminc, (|iiaiii sohita oratione conscripia, Sciiptu-
a Hi sunl Uupcrli Tuiticnsis abbatis
 , d

12: PROI.rC.OMENA. iin

raiii sjnclaiii a principio ustjiic ad Hiumh oiiuum>i A lahMU saiict o
rrnci convonlrc, et adaplari posse di!
fciitiler explaiiasso , \iiuiii pliiio oiiiiii liUiTariim inonstrat, iiiiiocu-ns ^
vorsuin voisiii, ut ot fiptir . .

^<Micro e^Tc^ii- eviiiUtiiii (ruitii<|uo lniguaruiii, lle- , stios li.itH'aiit \or>iciilos, t|uibus ima^ines diviM^s.e ao
braic^e, Grxca-, ati|ue Laliiix* pcrituin. laii.o roruni li^ur.o roiir.esiMit.iiittir, noc laiiuMi lo-
gi;iiniis onlo )>riiicip;ilis carmiiiis a suo cursii vol
XI.IV.
ttMiore aliruiiipitiir, atit inteicipitiir : ila lilierT ips;K
Antoniui Posserinus, Aiiparutiis sacri lomo sccundo. diqilici ]iloriiiii(]iie urdiiii ipi.iilrant. INisl ipio llibi-l
Kabaiius, queni alii liauil reote. Rabhaiuiin stri- carnien, soliitiis soi|iiiiur scrino, voimiiiiii a I-
oliaiii
hniil, (|iirni iinMito P r.liii. |)«>^l .ilms ftilg n- miraiitlam ]iroriiii(lii.itom diliici !o e\]ilaiiaiis. (jno
lisiimum K»> l«M r M. il. intu fnil, iil tniidam ogo o|)oro iiiliil labor.o.sius, iiiliil inj;oiiit<siiis dixc-
piitaiil, An^lus, nei|ue ven> MeKlensis Kl episiii|iiis. rim. Hicavil atitein ilbiil .sancto IVlro :i]h)s!oIo , cl
iiutionis i|iiiilem sti;e. sive patri.e jjrave teslimonium jK-r iiiaiiiis Sorgii l):ii):e, adi|Uoiii illiid inisor:it, eideiii
ip>ius tpitapbio, ubi ba'c verba suiil
•

exbtal iii saiicto IVtio olitiilii. Iiii|irossiis t-st 1'liorc.o iii (itM-
m:inia apiid Tliiimaiii .Viisoliiuiiii, aiin. I.Mr». Vlii
Urbe i|ui'leiii bic geoilus sum, ac sacro fuiite renalus
auioiii aiiii. loO.-i. INislrtMiio rodisiis est aiiiio l()(l.">,
Ju Fuldj.
cxstal(]iie ms. iti iiuiiibrahis in bibliotli.t^assiiiensi
Demochan*s aulein librorum «lo Sacrifuio niiss.-c iii jiliiloo 10. :id doxtoram.
loni. II. cap. 19, ali]ue llelb forrstius iii prima parlc Sod nr(]uc dofiiit, subjtincium figiinc e\ iii-
((iii
i" '
i f. in «•.it lioijo .MihliMisium episco- pltini eo ino li) o\|>rossuiii attiilit o\ |iriiiia parlo li-
''
ibaiii iiii iiu.iere. .Vlipii tle boc aiii _ gtii-.i' L", (jiKv iiiscribitur do diobus coiico]iiioiiis
aiilea. li iiceps, iiostra v>mo a-lati- Six- " Lbrisli in uiiro Virginis, tiuatuur crucilnis iIimiioii-
liis ,. :uiit. Et bic (|iiidiMii ile illi) sic
Scnc:. .
slratis, Imc esi 'iTiii , ot ojus luimori signiticatioiii^.
ail Rabaniis .Ma^iienlius Mauriis
: • sextus arclii- ,
Scio atiio.ii J:icobum l^iinoliiim, (]iii doniiiiie riiit
episcopus Moguiitinus, iiatiune Gcruianiis, etc. ; i ul saiicti .\ti loiiiaii in llol^io opiscopiis, iii id iiicii-
bupra. bnisse, ut cullocla a so Kabaiii, (]uolqtiul puior.it ,
Sane M^ro ip^iMnet U;iliai;iis Vii;im siiaiii versiliiis ojiera, a se comnioiiiariis , sivc iiutis illustrala
eiegicisiU><:cripsit,i|u c iiulio ('.omiiieiilarii iiiJtMC- ((|iio pr.vclaro iii Toriulli;inuni, ai(]iio diviim Ly-
I

iiiiam Basilca.* cxcusi le};itur, (]iian(|iiuiii et Tril. dc priiuiiim ]>r;vs!itit) pn>'lorel iii liicoiii. Sod iiiibi iii-
Iraiisl.itiii '
saiKti l\.ilia<ii it iii<)ii:islerio corlnin luiiii roiiioi inl. rorio iLiliaiius iniiio eoiii-
)

s.uicli .VI divi iJeiiftlicti piti|>t' .Mo.;uii- iiioiii;irii iii Joicuiiaiu cariiiiiio Vilaiii ipsc suaiu dc-
l:aui, in " u, lib. i,de Vila autem ipsiiis li- scripsii.
bros ires ; .., , .1.
.\LV.
SeJ quod Sixius inquit cum floiuisse annoSo.*),
i' '
iiii est, iii .»ri.iiiir eum obiisse aii. H.*))!, Hobcrlus Dellariiiinii .S. /{, E. caidinalis de Scriplo-

', is existiiii.ivi-riitt, (|iii ail anniiiii supo- riOus hccletlasticis.

I litum relulerant. Co!isl;il boe ex votcri
Uabantis Maiirus. nalione Germanus, abbas Fi:l-
> a Pilhoo, id i|Uoii el a iiniltit llaroii.
... I
(loiisis fuit temporo Lu.lovici l»ii iinp. Kpiscopns
lardin. Ijelerum liccl patua illa opcra, t3ni]iiam
croalus esl ienqiore Lotli:irii ojiis filii. .Mo:.Miiilinus
divinanim Scripttirani ui.iiit .i Sivlus pro ra-
Domiiii 8')'.>, leinporc LtiiloNici jtiitioris Oliiit aiiiio
iioiie siii iiibtiiiiii LMi.. ;il, pliira tainoii alia
^ imp. Vir fiiit a-qiie ducitis, ac piiis. Sorijisit imilta
,

1 s, et deiii<|ue .\Miol<iiis Wioii iii.licarunt

cl vcrsn ct prosa. Edidil comiiiontnria iu iiniNois.im ,

ij .- -laiii iios atiditnus, sii|)»Mii>ro aiiiio; boc Csl

:

saria:nSoripttiramiitri;isqiieToslainonti. L(liditeti:iiii
10U5, repctutu fuisse eju.Mlcm Habaiii .M:iriyrolo-
liliios tios (lo Iiisiiliili.iiio cloricuriim (jiii e\siaiit ,

fiiim nis. in (debris rii S;iii»ii (>alli' intor •

i

ciim aliis miillis ojiisd.Mii ari,Mmci.ti, imjirossi (ailo-

l.-lv»'!)"^ bibliotlieta. ij.'ilur eslo (quoad pos- 1

ni;c niiiio lo08. Sod pnvter c:ctera soripsit in flore

s: s upruin cal.iiti^n^ s-.MpuMis. (Iluiu rc-
opiis admirandum solula
,

a^talis sua; vt ligata

q ;, cul. liO, apud .irnold. iVion, unde vcrbo
, .
-
orationo do Lamlibiis saiict;c Crucis ad Grogoiiiim
ud Krbum htc iierum exhibebalur.)
qiiartuMi piijiam anno D.imini 84."), (juod niortuo Gro-
Exstat ilem Rabani opus de Laiiililni- r Crii- '

gorio iiii-.it :i(l Sorpium siiccessorom. Exstat boc

ns. y lo non soliim J.icoliiis Wi npi
I ~, (jui
opiis editiim slii lio Jacobi Wimpb('liii}.'ii aniio l.-iOl ,
v.r fiiii calliol ciis, voruin eii;im boslcs ipsiiis ciucis
iiitor opera Kabani ot commeutariu.ii iii TliKMKiSt
b.tretici coacti siint lauiiib:is cxlnllore. tit ijuidom
qiioil al) iiliqtiibus trilinitiir s.inoio llioroiiymo ; s'
Vviinpbeliiigius in pra:ralioiie ad id opus, sic loqui-
vore Kabani est, non liioronymi, ut (li\im:;s siip: a.
lur I Uali.iiiiis Teiitoniciis
: mirilirum, ct arldicii)-
hi-.siiniMii <i|>iis iii L.ui.liiii s.tnct.e Liucis hlioriosis-
niulla Llirisiiaiuc
GEOnGIUS COLVENERIUS LECTOItl.
s:iiio coiit.xiiit : in qiio
liloi i; _.
I, nuilius mysiicos nuiiijros an}{oluriini, Ilis pliiri;i tcstiiconia non adjicimus, cum Iw.o
\ riuluiii.donorum, h^alilndinum, olemoiilorum, tciii- abiindo siiniciant, (;tsi alia non deessciit ox Fulberto
"'
l
^i-.iin.veiilorum,
' -^ lihronim
; Moy
...j- (^iriiotoiisi
.,. opist.
., 81 ,;
.,. ex Gratiano,
V» v.....,ui.,/, qui ,,,,,,c bu
.,ui variis is
........

Mi, ei aliarum iiobilium rorum *J U:ib.-iniim (il.it iii siio Docrolo, qii;i: a .s;iiiclo Aii-
\ II 1*1 i. niro ad-
el toninocollco;a protiilinius. Ite:ii c.\ 1'otro Loiiibardo,
aputri p«s- ,11111 vorsiii, ut M;igistro scMitonliarum dicio, in iiii, disl. ±1, ^ \.
ci iigura: suos babcanl ver6iculos, qiiibiis imagines c\ sancto Tboma in Summa Tlieologica; o\ (ibri-
«I :
- :
tanliir;nec tamon I
• . or.Io stiaiio Mass.M>oin Chronico miiiuli; ex Juaniic .\voi>-
p; a siio cursii vel
.15 t nim- tino in .\iiii:djiini iSoioriim lili. iv Jiianno G:trotiu ;

pil.ir, .lul iiiUrt ipitnr ; ila liii' i- diq.lu i plc- do Kuclraristia ciMiionario iioiio; p.iro Oilofiolio
niii qne or lini qua.lraiit. l'osi oleliam car- ; iii catalogo .Mogiintiiioruin cloctoriiiii ; Cuiiralu Gcs-

men sululiis soqnitur sermo, versiium aJmirandam neru in sua Biiiliutbcca ; Israelc Spacbio; Papyrio
)>roriiiiililaiem (iibicide explan:ins. • ll:rc illo. M.issono lib. ii. .\nnnliiiin Kraiu oruin, Andrcii:
(^tiiii et wm debiii, (]iii tte iioc opcrc lo(]uens TIkmioI iii Iconibiis vironim illMslriuin Gallico s<t-
Anuddus Wion, scripserit : In duobiis libris ipsius inoiio editis, oto. Oiii pliira dcsiiNMai, logal ea q;i.e
(•|»cris, qiiod vere tcsiaiiir fnisso lalKiriosissiinuin dc Kaliiino scribimt (luo oruiliiissimi el in atitiqiii-
iiiiiita exstare Cbrisiian.-c lidei niystcria, inultos iny- tatibus cruendis diligcntissimi e S)cieiato Jesii, vi-
fciii os numeros, angolorum, viriutiim, donurutu, bf.t- (!• licot K l*. Nicolaiis Sorrariiis ct |{. ]'. Cbristipborus

liiii.liniim, elem»>ilnrum tenqi.irum jiiag.iruiii , ,

,
iiroHcriis, illolib.iv .Mogimtiiiariim ronimin Uabauo
i: riim .Moy-is, linjus iioiiu- sextoan liio|iiscu]>o, islc iii Aiiiialiiiiii Futdoiisiiiiii lib.
I.. liuiii roruiii \iiii cl di^:ii- 11, tap. r>, lili 111, (a|i. I.) ot n, iibi lotuiii iiiioril.
 : .

in Al) OI'KU\ \i. FIAIIAM MAl IW

Kailiilli prcbhyloii liltuiii ile Vila llaliaiii, i-t iit-ruiii \ hih, cl 'loclin scliolils illuslravit. Qoilnis accclit Ar-
lilt. IV iii i|iiiiiU) aliiiiili: rnliliMisi. iiol Wioii iilii dii tniii cariiicn rcitr-icn*», corrinis
Ins
Illiiil soliiiii ilr |i.ilii.i U.ili.ini visiiiii CHt :i|t|)oii<rrir. posiiit post ilictioncih renatm. Ili i(;itur sic dispuii-
Pli-ni|iii- l-nlilr naliiiii i'l irii.iliiiii ailtilianltir, iil- KUiil :

qiK' i.'X Ljiil.<|ilii<i a .sr citiiipnsiiii, i|iiitil sn|iia riTiMi- Lrlx' <|ui')«;ni liac K''Otius Mini, ac ucru liuule reoalus;
buiiiiuii. Vcrniii iil ({uidaiii vitiusi: lr({niit lim: iiioiJn : lii tu da posl liicclio/Ut» ucruiii didid.

ilii' i|iii'liMii ((iMiiliis hiiin .ir s.'i< ro r rilc rciuliM Oiiaiii cssc virain disputictioinin t-x i
"
'

lii l'iililii : |iiiHi liirc ilo^iii;i Ka<Tiiiii iliiln i. i|iii.i i'.|iit.ipliiiini lioc coinpiisnil j un r<- i

,Mo^'iinliii:i, il an liicpiscopus cxislciis, aiijuc ila tn:

Omissa viilcliccl vocc (liin'), Ua lcgi in ins. i|iiii(laiii.
Iiatria .Mo;^uiiliniiiii cssc, noii Kuldcnsciu si)/;iiiliial.
Alii cain vitcciii adduiit, scd iioii rcclc dis|tnuguiil,ad ilipsiiiii darc 'jtlcslaiitnr, (|iia'. in liliro ipsiii.s iii».
huiic iiioilniii :
dc iiiM-rsoasciipta lcguntiir liiK vcrliih < Ualiaiiiib
I :

frlii! (|iii(li'in liacgpiiiltissiim, ac nrirro forite rt^Dalnii < .Maiirus .Mo;.Mritia: iiatus ct ici.atiis, ct a piii to ia

lii i''ulda, puAl tiiiic (Jugiiia sacruiii diilici. « i'iild:i iiioiiai lnis, dcindc icila inclnsus, laiidcin iii

< arcliicpiscopniii aHsuinilur , cujiis idoiica huiil

Ila priiniiiiilypis csl cvcusnin nnlc iiiiiinciilariiini i
< opiiscula Tcslamcnii pagina, el aiilc
iitiiiis(|uc
iii
Ualiani in Jcrciniain |iro|ilii'tain, Ua.silcc pcr llciiri- < port:iiii pra'di( tc civitatis mcridiatiam apud saii-
ruiu Uctruiii anno (.'Jiji. (JiioJ alii sccnti sunt pra:- < (Iniii Alliaiiiiiii sc|tnlcri cjiis oslcnditur incinoria,
tcr Uarnniuni toiii. X .\nnaliiiin, aiino S.')!i, cl Urovvc- < in saiii toruiii aii:liii'pi.'>coj>oruiii .Marliiii el Uoiii-
ruiii iii liiii'0, ipio iialiaui oliilil l'oi:ii!at.i dc ilivcr-
It ( lacii capclla. i Sic ilji.

IN UAU.\M OI»EIl.V

FABRICII rsOTITIA lUBLIOCRAPincX.

(Itihliotheca medix el iQnma; Latinitsiis.

Scripta Uahani .Maiiri ordinc clironolo;;ico recen- p. 169. *

quihus p. 161 '
prsemitlilur Jac. Paiiiclii
sobiiniis, Hcscliciiinm cl M:il)illoniiiin (iiiccs scciiti, Commetitarioliis in Epislolfim ad Pldlemonem.
lonios autein cditionis (lolonieiisis 16-27 siniul adji- 13. In Ezeclrtelem. IV, p. 109.'
ciciilcs asterisco insiiiier iila nolantes (iu;e in hac
: Niinc rcliqna siiie ordine lemporis ohservalo a.l-
cdilione Colveneiii priuiiiin pro lierniil. jiciinus.
i. I)e Laudihus sanclic crncis, aii. 81.*). I. p. 275. 14. Excerptio de Arte grammatica Priiciani. 1,
•
Proilicrnnl seorsiin Plioic;e opeia .lac. Wimpliclin.cjii, p. 28.
pcr Tlioinaiu Aiishclniuiii, I.">()1, lol.; Aiigiisli; Vin- C 15. De Universo libri xxii, sive Etymologiarum
licl. IGO.^), el ciini Tractaln Joau. Valcnt. Merhitzii Opus, ad Lndovicuni regeiii, aii. 84i. I, p. 51. Scn-
de Varielale laciei hi!inan;e, Dresd. i()7G, 4°. tenliam ejiis singularem de damnalione cat^eliume-
2. De Instiliilione clericali, aii. 819. VI, p. i, Co- noriim ante baplisrnuiu defunclonjiu dijudicat Ma-
loni;c i.i52, iii Uilil. 1*1*. Parisina posleriore, toin. X, billoniiis, p. 44.
prii?. ,S.^9; in Scri[i!orihiis Me'chioris Iliuorpii je 16. Comm. in Cantica qum Ad matutinas lauda
(tiviiiis oniciis, Coloii. i,j()8, Uoin. 1591. Carincii ad per septiinanam dicunlur. 111. p. 295.
'
Hoisliilfnni aichicpiseopiiin , his liiiris aiijiincluin, 17. In Proverbia. lil, p. 523.
c.liiiil Ualii/.ius Miscell. lih. iv, p. 5.53. 18. In Jeremiam. IV, p. 1. Basil. 1534, apud Hen-
Comment. i>i Maltluvum, an. 822, sccnnduiii
3. ricnni Petri.
Mahiiloniiiin. V, p. 1. In qiiihns aflverleiithim, *
< 19. De septem signis Nativitatis Domini.\,p. 746 .

ait Colvenerius lihro vii, cap. 2(), el lih. viii, cap.

iii 20. Allegoriiv in universam Scripturam.\, p. 7*9.'
2i) el 28, quaiiiain deesse, nli ihideni in luargine de- 21. De sacris Ordinibus sacramenlis divinis et ,

iiotatur, qu;c ob milituin nalbersladensium insolen- veslimentis sacerdotatibus. VI, p. 50. ' In multis idera
liam, Ursellis in archiepiscopatu Mogiintino, uhi ille est cura lihro i dc Institulione clcricorura, sed epislula
lomus V anno 1022 ciidehatur, depcrtlila sunl. » pr;cmissa esl diversa, et alia qusedam.
*
Homitia\ V, p. 580.
4.. 22. De Disciptina ecclesiastica tibri iii. VI, p. 60.
Sequiintur qu;e ah ipso jam abbate scripla S'iiil In iluobiis prioribus sunl aliqiiot capila qu;e cum li-
5. Comment. In Pentalcuclium; implel tomum II bris de Instilutione clericorum conveuiunt uti ia ,

integrum anle impressus Colon. 1552, 8". Edilio

: rv margiiie notatur.
Colveneriana addit epitomen Commentirioruin in 25. De videndo Deo, puriiate cordis et modo poeni-
*
Leviticum, auctore Slraho Uahani discipulo, p. 290. tentia'. VI, p. 85.
0. In Josuam, an. 8.5i. Epistohe dedicalori;c fra- 2i. De Qua'stiottibus canonum poetiitenlinlium. VI,
gmenlum dedit lienscheiiius, inlegram Mahillonius, p, 110.* Prodierunt primiim in Auclario Canisiano
p. 41. Ipse Commenlarius nondum piodiit. Pelri Slevartii p. 655, post in Thcsauro novo Cani-
*
7. In Judices et Rutli. III, p. 1, * 36. siano, toni. II, part. ii, pag. 293; item a Ua'uzio iu
8. In libros Regum et Parutipomenon. III, p. 45, ediiione Uesinonis, n. 465 sed suh tiiulo Epislolce ,
*
14.5. ad Ileribaldum Anlissiodorensem cpiscopum, aa. 85."
9. In Judith et Esther, 111 , p. 245 , * 279. * IIos scriptaj. EJitiiiii eslopus an. 841. Epistola vero pnr
ineditos vocal .Mahillonius, p, 58, descriptos veio raanu fiva non potuit an. 854 scripla esse, quia se appell;
Petri Franc. ChilUetii se hahere dicit. Pnefationeni episeopum. Sub linein cap. 53 respondel auct
dat idem p. 42. Addilur p. 205 * Jac. Paraelii Comm. Ilerihaldo ad qiuiestionem Niim Ench;ii'istia aheal r

in lihrum Judith. secessuin. Mahilloniiis, prrpfat. ad S;i'culiim iv Bt

10. In Macliaba^os, anle an. 840. IV, p. 580. iieiliclinum, parte ii, p. 52 se(|([., illum Stercora
H. In Sapientiam el Ecclesiasticum. III, p. 502, nistis adnumerat , Uasiiagius auiem delendit : quos
*
544. Posterior Paris. 1544 prodieral ap. Simonem vide, nt et nostruin libro viii, p. 701, nam prolixila-
Colinreum fol. , tem vitamns.
Scripta posl reliclam curam abbalis. 25. De Viiiis ct Virtutibus, de peccatorum satisfa-
i?. In Epiitotas Pauti CoIIectarium, an. 842. V, ciione el rcmediis sive poenitenliis, libri iii. VI, p. 125.
1-29 rROIFf.OMF.W. i:o

guos iwia cum ii. 21 Ilaliigario poliiis ailjiiJit;iiii, 7. /// libruiu Josucrtibros iii Ptlidcriinl Martcnc vl

t>ut» fiijns vliaiii iiomiiK' fv>u«iil aputl (;aiii«.iiiiii rt DinaiKl (!(illf« lionis ainplii-siin.f toiii. I\, pag. G(i7,
iii Hil.lioliifns Palniui. N uk- .Mibillonii hlogiuin cuin Uutiolplins prfsl>)icr iii \ila Ka lani, c. U,
Kaluiii. Aililc ho-.lruiu !»u|»i\i libro Mii, J».
180, el quatuor, TrUtioiiiiUb >cro in eaileiu VilJ lii, 3 duos
III.
i».
-iii. l-a/iiis .\iilMrp. ir>GU, 8', l»osl Irjgiiionla taiiluiii uifniiirft.
qn.i-ilain Clarnli Ma^iii fiii<iil. .S. i'i>.stnia li.l Hijilonem de l.ucharitlia, :i|)iul .Ma-
m. iV/i Uiittuin iiber uiius, pos» an. 811 s«ri|ilus billoiiiiiin .S.ff. iv llf nfiiii liiio, part. il, p. Ul.
Vi, p. I J.'>, piotliil iiiU-r Oai.oiii> piriiilcululc» \n- '.I. iifiuMutum dc puf^ttiue Uotnini, eiiidiin tuni. iV
toiiii .Vu^iiMliiii riiiii ailui>l. \iMici. l.')8l, i'. Ttu-sauii iiovissimi iVziaiii, parle ii, p. 7.
27. Quota ^iniTutivnt lictiuiit tit iiutiiinomuin. \ i, lU. (•totsuriuin I.HUno-ihiuliscuin iion iii lola Hi- ,

p. IGo. lilia, l|t Mllllllt L :illll.ffillsfl .NfMSrllll-., >fil III dS

IMlitd:
i8. Uf cviisiingutiiforum nuptiisel matjvrum prtnti- NOffs Kil liias fl aliMruiii ipio.pie aufiiiruiii. SpfCi
yiit. \l, p. lUG. iiifu fju» exslat apuJ Lainbffiiiin, tlc Kiiil. Viiuto-
2'J. l)e antinii tl rirlnlibus. M. p. 173. lituifiisi 11, p. il.) ; iiiajus spetiiuen tledil Joan.
/. M, p. 177 l>i<'i iuaiiiiu>, KfftfMariiiii l>rfiiieii>iiiiii ac Vfnlfii-
1>I.. ... Miiriyrvtoijtuin. \1, p.
.
.

i'iiiiio u Sloxailio
siuiii supi- riiitfii Ifiis,
coiitfiiiiifiiilo iliiisliavil, Krfiii:i> I7'il
ipiotl fli.iiii (.oiiiiiifiiiario iion
iiilfgruiu
r<l. , i".

«ilitnin loiii. \l;t-i.it. iiun.u loiii 11, .

p.iil.
.
II , p..^.
. .
vfiti ftiiilit Jo.iii. (><'iir}{iiis Kffariius, Kfruiii Kraiici-
015. l'rologus cuiu vrrMlius ail Griiiioltiuui
fju!> uiia caruin loiii. 11, p. "J.")U-ll7G.
loiu. IV, p. 'iili. .Vlius
abli.itfin cililUb i-bl a (ianiNio II. Iractalus dc Sitcrittitenlo l'.uihiirisli,r, lijiris
B f\
prulogu», iUllciio, altliali Sclf^ iii>lailu iiM, iii^cri- I.VII coiislaiis; ftliliis fst (aillijifrli Toiislalli,
plus, es liitd. S. Galli erutuh c^t a .MaLiillouio, Aiia- DiiiifliiieiiM» t-piMopi, Kiiiliotlifc.i, (ioloii. apiiil Jo.iii.
Lct. p. 4IS. (Jufiilfliiiin lo.'»!, tiocciile Olcario, Kibl. ii,Cflfs. 11,
52. I'0i-matii dc diirrsis c>iin ailnot. (^liristopli. p. \i±
Urowcri, .\loi:uiil. IG17, i. VI, pai;. iOJ. tpila- \i. Vcr.siculos ad Crimithl ,in filiilit .Mal illouiiis
pliiuin Lolliani iiiip. cl iiiin iiUiuiim .Viiuu^Uf ciiiilit Aiialfct. toiii. IV, p. ,'>-.!l>, ctlil. iiova- p.ig. il'J.
du l.iicMU' toiiio 11 .'^fripioriiiii traucicoruin. 15. Kpisliila Stjitodalts pitili\ior, a Siniiuiiiio etlilu
'' tn S. Ufiudicti. \l, p.
LuiHiitcnl. ltc.juiiiin osl un. l(i»7. \itle loimiiii II 0|ifniiii , p. I'i'.t.'>,

iiti. (^iii Sniaiag^o abliali ilcbclur, itupie te:>ie cuiu aitera bro^iorail iiiiiciiiaiuiii Kiioineiisoiii aiitti
Si
'
>. K. cap. 118,fi coilifi- iu luiiiis Cuiicilioruin cdita fucrit.
bii^ - M.itiilluiiiU!> proNocal.
ittostiv Luiino-liarbaru' , iiurliLus
ile pi. coriwiis Opera inedila.
humiini, a GoMaslo eiliue loiii 11 Kc ruiii .Moiiiaiiiii- 1. Cvmmcntarius in Acta apostoloruni, in Uilil.
cariiiii. \l. p. oul. Collcgii KalLuionsis Oxoii.
" :
'
:' '
i,i'(i uiiiuc c.id i. l)c Vtiii S. .Mariiv Maijdulena: liber, iii Collcj^io
li. VI, p. o3."). .
Mug.ialonfiisi Oxoii.
Il.ec opera Kataiii .M.iuri, 111 Uiiuos sc\ disliibula, o. Espoiitio de Paschate et Agno paschali, in collc-
cdila suiit cuia Gtor^ii Colxcnerii, Ihiaceiisi» uca-
denii.1- canccllarii, (.obiii. 1027,• fol.,»-
K\ illo \
3 Vol.
e iiis!.. pioitifiunl sftp.oiilia.
— — — gio S. Kfiiotlicti Caiilalir.
4. E^plunaiio in Jcsuiam , in bibl. inonaslerii
•
q lU.iisbiuiiufnMs iii Kraiicoiiia , tfsle Hockero iu Ca-
\. Ue p> . tidcersus^ Lodcschulcuin cjn- iji„„o ^11,1,^ i„|,i.^ ,,. 14.
*
ilolce iret ad .Nut.iiguiu episc. Veroiifiiseni, cl llo
, '' '
5. Lilier aii Lu(lt)\ifuiii iiup. (/e 06/»/io/ie pucrori/ru
itertiardiiiu duccin a Jac. Siriiiondo cdila: i'aiis. ,
sccuiiduin Hcyulum S. Bencdicli. Ms. iii bitiliollioca
Il>i7. 8". «*t iu Opfribus «onjuiicliiii oililis, loiii. 11, Mellicciisi.
p. Lghcili iialia Sacra, loiii. 111, oilil nov.i;
.

(i. Epistoln consoluiuriu nd cumdcm. Hiec duo ine-

p. - ^; in .\iicturii/Us Ciiuctu Maiiguiiii ito inorat Ku.iollus in \ita Kabaiii.

rr.cUe.siiuatione et Cralia, loii.o I, parle i. 7. (^oinincntarii in Josuain, Lsdram et ?ieheiniam,
i. Liber contru Judaot, a l'elr. Kraiic. Cbilllttio Ti)bii:m, Jvb, luclesiastcn, ft ri'lii|uos libros lii. Ii-
edilus Kivioiie liioii. \a) Ai;obardi esse slatuil .M..- co.-), «pii siipra noutiuiii uilliit.Tuiit.
liilltiiiiiis ii. I
'
ifu, pa^'. iO. .Vlii tiiiu. 11
8. rcbns ijcstis a Lolhano, Ludovico cl Caroh
/ /f
Auuiloiii 1 . iit. i'lura liutul Maialii)- imp., Ludvtict pii fitiis, cariniiif iioroito.
nius iii Liiigio Kai.aiii. .\liuin gfiiuiiiuui Kalai.i 9. Ue bencdictivnibus palriurcharum, Kpislolce ail
cunira Jud.co<> libiuin cdiilfruiil Marlcuo ot Uuraiil diicisos, fl niia a (it.lvciic lio siili iiiiliiirn lotni 1 ine-
Ttif!..iuru iioMss., Uiiii. I. p. iUi, .VJi. if.iir.it.i, ipioriini laiiioii tiiiili l.fiii> 1 iiin 0(|iii> siiiil
' '
.".
' ;l
fiiilf rfiKii, i;f pn) iiifilitu h.ibcaliir i|ii(>.l jaiii tlii.iuiii
di f>t ftliluiii. lii Kplioiiicritlilius Ct riiiaiufis Cocteii
'

teyet, euila suiil a iiuluiiio ad caifoiii Oporniii i ci:i aii. i7.'>l, ineiise Aj.rili, aiinuiilialur K.ibaiii Coiii-
de .Man a, loiii. 1, p. ibo. llic lilH>ra KudolloC(v//t.-r</;- _^ nionluriiis in Daniflfin, qiieiii f\ codice liabor
iiis.
n«Hi appfliaiui. i'iiu!, opiii,t'uluin liabes eliam toin. l>
ja,„cjitioni puratuni a —
/.ifgfll.uiir Snoco ord—
< .r i».
r? ^'
V Coii. ii I, i».
'. 1» I»l7, S. K<*iit*ilifti pioiiiiilguiil. Iil iin.iiitofius nl e\M'ipia-
4. i . . nbulduin chorepiscopum, .\n.
,

tur vir docius, iiisi lurlo .sollicitaliouos iios.ra.'> j.iiii

848, elO//us4:ii'i<i/t ae Lliorepticupuiuin uidtnutionibus prvvfnoril, coinmuiii iiomine rogo «-t obsecro. .Nuiic
(\»iani Utui. Vili Conciliuruiii, p. (8i.> edit. Kfgia', uiilt*iii ciiiii lia*c scribo, ptiiiiniii iliilici <*uiiideiii ifli-
ct toiu. V llardiiiiii, p. 1411 iii (iapilul.inbiis iia- ;
giosiiin viriiin e vivis iifft*ssi>>M^ ipio iit* cailul iu dc- I

lu^ii, toiiio II, p. \yi>>. iriiufiituin loiuiuuiiis exspcctutioiii^t oplo.

o. Poeinaia quadam, ab eo.lein, .Miscell. lo.n. IV, J ruc:utus de sucramcnto Luciiart^tiiv. Coloiii;c
p. ;>o3. vulj;utiis, id^>ui umiiiuo est cuin trattaiu de coi\.ufe
(>. Ltberde Computo digitorum, ibidcin subiiiilium ct sumjutnc Uiiiniiii, <pii Ii-^iiiinus lcliis ost S. I'a-
loiiii I. Codex nis. autlior el ii^oiiiliUh ni*«:)'}>>uriis il- s< lia^ii Katlljcrli ; ipiarc iioiinisi iiifn.losf
coile iiis.
lusiraliir, ot Lu^it. ltai..v. .ipii I Kt*i:ericiiiii l>at iiini, Aiiijiii iis, i'\ ipio vui^Mlus fsl, Kaiiaiio .Mauio tiliiiu
edoii.tus, ut Kalincius 1103:1 r uolu^it. u (jal)rifl dii inscnbit. Vidc llisloriain Liilorar. Call. , loui. V ,
Motit, Kulerodanii. pag. rj4, ct tuio VI, pag. 15 ct 1(», pra:rai.
I ) I tigius dt* KtiiiiolittH-is t>i>.. p. t.^s,.
131 Al) (»I'1.U\ U. U.UIAM M\IIU l-UOKhGOMKNA. ni

CATALOGUS
Operum Itabuni Mauri in scx toniis rditionis (Ioi-vknebii comprchmsorum.

TOMO PUl.MO CONTINKNTLIl :

A Poiil<'roRliMi , tain dc Tcrnporc ,
qtiam dc Saiicli»,
nuui. !M.
Vila Ual):iiii :il)l).ilis, (;i!il:i a Uii(li)l|ih() prosl)) lcro (;l
Iloiniiia (lc Evangclio, Liber (JeneTalioni$ Jetu Chri-
iniii):i(-|ii), ('jiisilciii <lisi'i|iiilo.
sli.
\il:i (jiis<|(-ni U:il):iiii pcr Joaiiiicin Tiilliciuiiiiii tri-
Imis libris coiis^ ri|)(:i.
Dc Scptcm hignis N itivitalls Domini.
Allcgoriac iii saciain Scripiuraiu.
Exc<|)iio (lc .\rl<! f^raiiimalica Prisciani.
I)e iJiiivcrso li!)ri xxii, cx iiniircsso :iiiii(iiio. TOMO SEXTO :

Dc Laiiilii)us sancUi; crucis, |):irliiu iirosa, [):irtiin

Dc (lcritorum liislilulionc cl C;(rcniouiis Ecr|(»si
cariuinu , cx iiuprcsso Auyuslae Viniiciicoruin, fx
libri ircs , ad Ilcisluiphum archi(pis(oj)Uui,
:iiin() l()0*>.
iniprcsso Coloiiiensi.
TOMO SEClJiNDO Ad (iiolniarum de sacris Ordinihiis, sarramcntis di-
In Gencsim lihri iv. viiiis, cl vcstiinculis sriccrdoLilihus liixT uiius.
—
In Exodiiiu lil)ii iv. Ilic iii niiillis idcin cst cuiii piinio libio dc liislil.
iii Lcvilicnin liiiri vii. — Eorum(l<;m r.ommciilario- clcricoruin cjusdein Uabani, scd cpi->l(jla prj^iiiissa
rum in Lcviiicum epiloni(^, auclore Slralio cjus csl diversa, ct alia (pi;cdain.
discipnlo. Ad Uc!,'inaldum de Disciplina ecclesiastica lihri iii,
In ISunicros libri iv. (pioriiui primiis cst dc sacris (.irdiiiihus ; s^cniidui
In Dculciououiium libri iv, onines ex impresso Co- (lc (>alc(hiMno et sacraincnlis diviuis tcrtius de
—
;

lonicnsi. agoiK- Chrisliaiio, ageiis dc virlulibus cl viliis.

TOMO TEUTIO : B Iti duohus priorilius sunl aliquot capiia, qiia; con-

In librum Jiulicuni libri ii. vcniunt cuiii libris dc Inslitul. clcricorum, uti iii

In librnin Unlli libcr i. margine nolalur. '

lii (pialuor liliros Ucgum libri iv.

Ad Uonosum abhalem libri iii : primus dc vidcii<io
Dco sccuikIus dc puritate
; cordis ; lertius de
Iii (!uos liiiros Paraliponiciion libri iv.

Iiilibruiii Judilli lihor i. —

Cui subjungilur Coinmcii-
.Ad
inodo puMiilciitise.
Hcribaldum de (ju:cslionibus canonum poiuilen-
tarinin J;uobi Pamelii in cumdem Ubruni.
In libruin Eslbcr. tiaiium libri in primus coiilinel regiilas de mi-
:

In caniica (juye ad matulinas 1 ;udes per scplimanam nislris Ecclcsia', si deviavcrunl, cum adjunclis

dicuiilur. Horni!sd:e papae, Isidori el aliorum ; sc-

(jpislolis
cuiulus, de pujiiilentiae satisfactione terlius de
In Piovcrbia Saloinonis libii iii. ;

Iii libruin Sapicnli:c libri iii.

poenilenliis laicorum.
In Ecclesiasticum libri x, ex impresso Parisiensi. De viliis el virtulibus, i^c peccaiorum salisfacti^jiiC
et reinediis, sive de poeiiileuliis libri iii.

TOMO QUAUTO : Ad Oigariurn arcbiepiscopum Poenite^ilium libcr

In Jeremiam propbelam, comprebcnsis ejusdem La- unus, qui veluli pia;cedentiuiu juslum quoddaiii
nieiualionibus,
libri xxx, ex iinpresso. compendium cst.
lu Ezecbielem propbctam libri xx. Quoia generatione licilum sit matrirnonium, Episl.
In duos libros Macbabaeorum. ad Ilunibertum episcopuui , ex impresso Colo-
Q niensi.
TOMO QLLNTO De consaiiguiueorum nuptiis, et de magorum pra;-
Commentariorum in .Matthaiuin libri viii. — (/« qiii- stigiis ad Bonosura liber uiius, ex imprcsso Culo-
bus advertendum in libro vii, cap. 2G, ct lib. mii, niensi.
cap. 26 et 28, quadam decsse, uti ibidem in inar- De Auima, et virlulinus, ad Lolharium regein opu-
gine denotatur, quce ob mililum Ualberstadcnsium sculum, ex imprcsso Colonieusi.
insolenliam Vrsellis in arctiiepiscopatu Mogunlino, De Ortu, Vila et Moribus Anlichrisli IracUtus , es
ubi ille tomus quintus anno 1022 cudebaliu\ deper- impresso Coloniensi.
dita sunl.) Rabaui .Mauri Martvrologium, ex ;oino VT Aiiliquje
Rahani Mauri Commenlariorum in qualuordecim Lect. H nr. Canisii.
Epistolas Pauli libri xxx. Quibus pra,nuisimus — Poeuiala de liiversis, per Cbrislopliorum Broweruni,
Jacobi Paniclii Commeutariolum iii epistolam B. cum ejus lein scboliis edila Mogunt.
Pawli ad Philemonein. Couimenlaria iu Regulam S. liencdicli.
llabaiii Mauri Homili:e super Epislolas et Evangelia, Glossa;L;ilino-Baruaricie de pariihus humani corpo-
a iNalali Domini usque ad vigilias Pascb:e nuineio ris, ex lom. II. Rerum Alemaimicarum, Franco-
(il, quibus addunlur niult:c aliui boiiiilia; de San- ftirii ediio aiiiio KiOt».
clis et variis virlulibus.
D Ileiu de iMveutione linguarum ab Uebrsca usque ad
Homibae super Epistolas et Evangelia a Vigilia Pa- Theodiscuui, ex eodem.
schae usque quintam decimam Dominicam post
 B. KABAI\I MALKI
ABIJATIS IMIIMIM l LLDENSIS, POSiKA AUCHIEPISCOIM MOGUNTIM

OUDLNE CIIUONOLOGICO DIGKSTA.

PARS PRLMA. — Scvipla ab ipso jam ahbaic edila.

DE LALDIBUS SAIVCT^ CllUC^S

I.IHIII DUO
Erutlilione, vorsu, prosaquo niirifui. On" iiriniis sive imaginil»us viginti ooto mull.i fidii
Christianw mvslerin, niuUi nivsiici uunieri an^flurum, virlutuni x-ptcni (ionoruiu : ,

SpirtVjs sanoli, octo hetliluiJinuni, (lualuor elon)enlorum, ([uatuor lem[»orum anni, (jui-
tuor evan^flistarum el .\t;ni, moMsium, vonlorum iininiiue lilMfirum Moysis, noruiius ,

Adnm, Alleluia et .\n\eu, aliarunniuo roruui vis ol ilii^nitas in loriuani orucis rodacta ,

sublililor el ingenioso cxiilicanlur.

(AN.NO 815.)

VAUIOUUM ENCOMIA DE IIOC OrEIlE.

Jacobut WmprTLiNcii s Sletslalinus unirersis bona- Scniina scribeiitli rcdeiinl tlispcrsa pcr orboiii,
rvm lillerarum amaloribns S. /'. Ars (piaiii veiitiiris octiiliiore patres.
Pi
' 1
'
. .
;
; ..
"
i;
!: t ot .trtitirinsissimtini Accctlat propius nioiis iiescia tiiipe vidcrc :

<>p <)rii).^is>iiu*> «ariiii:ie llic lalet in pulcliro pult-lirior ictlira polo.

lidoi iiiy>U-iia, Non eiiiv Antlromoil.e (loplieiilis, aiit (laiiiaiia

1.... 1, \irlu(iiiii, (Ju- Ycrris, iii boc ilabitiir (-oiispieieinla liliio :

noriKii, iiiuni, rlciiieiiUjriiiii, teiii|uiniiii, pla- Scd iiii lixus orat lioiiiiiiiimi|uc doiiiii(|iie crcalor,
. 1,1 ii-iuii, vi-iiioiiini, lilirdruin Moysis, liiijiis
.Muiiilus ct iiiiioeuiis crimina iioslni liiens.
- .\<tam, il ali.iruiii iioliilium rt-ruiii viiii et Cru.\ li.x>c piits Uabaiii (pinin (kinslantiiiia splcniicl
iveiiire etailaplari jMissc Qiioii(lain siilorois visio picl:i iiotis.
- \' - iiii vefsui, ul et ligiine iCrea scrpciili> potiiit saiiarc ligura
suos huticant vcrsiculos, quibus iniagincs ilivi>rs;e Fixa cruci, nostra tii iiiagc tutus cris.
tur, ncc taiiicn legilimus ortlo priiiei|ia-
' Furmo.sas spargil scrios niaciilnsa litiiras
:» siio ciirsii vcl leiioie aliriimpifir, ;iut Partibus in \ariis, ut notet ortlu cruccm.
'- iliiplii i pleriiiiii|iie or- (Juo Ral):iiiiis Coiim Ticilc dcvicit Apolloii,
'
.
• l eli.iiii c.iriiii-ii Milulus Nil lilii l':iirb.i->i(is, iiil tibi 7.oiixis eril.
, , ,

s.'i]iiiiiir scrnv). vcrMium aitiiiira:id:iiii proriiiKJitateiii Sivc logos libriiiii, poly(l:i-<l;il:i t-iiiict;i vitlcbis ;

I- '
:
• '
'-\planaiis. pri*iljruii et oiiiiii vtiiera- Sive aiiiliie liliot, cantilai liarmoiiia.
II Opll^ quo iioii imiitcrilo Germaiiia Qiiare agitc ambo diio, titiiins croscatis in allos
iliir et glo- n lloc solo It.Jiaiii sploiididiore libro,
11 lilii, caii- .\iislioliiii 'ilioiii:i, i|iii (bart.ts impriniis arte ;

ilnlc lcc(or. qui.tipiis vcre l.liristianiis es, Tiii|iio simnl IMione, foiis ot orijjo iiioi.

ut novil;itCiii •••• u( ingeniiiin lautJes, ut egrc- Lrbs boiior artilieiiiii, f;ibric;ttrix iii^'eniorum,
^iaiii veiiani niircris, ut ail amorein crucis clCriiii- U dccus, Uabaiii vive sccuiida parciis.
lixi '
is, iittl- 'iicipias ci ipii pro
te [• -l, ut leii' > iii li:ic tluli i ar- Ad magni inrienii virum honarumquc rertim indniin-

Iiore, 111 qiia nniiuli !>aliis pepemiit ; in rpia cst omnis lorrm xnlerlissimum fraticm Sicolaum Khnuo>,
,

6pes nostra, rerugiuni noslrum, inetlii ina nostra pcr ordinis Sancli Joannis Uiirosi)lijmiuiiii, pLhauuin
quam salvati ct lilicrali siimus, frutluin aiiiuKc tii:c Durlaccnum in mirificum opns liabani Mauri,
,

iniii! Dei iiitluliie fo!i Vale, V

, .
Fuldensis abhatis, nr LAtbincs Cricis, ST.TASIi',
cliai - I
1 lotlor. I-A ereiK. \i(iuil-
lirc Commendalio.
hcmii, in sutiiirbano .\rgciitinciisi, quin(o IdusScx- Qiiod niihi niipcr npus Itabaiii, Nicolac, sacraU
lilis, anni saluds noslr,c l5Ui. De Criice misisli, deqiie tleooro crucis,
Joannis Reiciilini fhoTcemis, LL. doclnris, nd Tho- Noii potui iio;i niiiltiiiiodo iiiirarior aiisu,
mam Amshflni imiiressorem in laudem Habani Diiccre vol digiiiiin laiidibiis iiiiiiio<licis.
,

DB SAXCTA CmCF., EllAlNOi:. Kl dccuit : (piis eiiim

Cbrislive crucisve minister
Non studeat laudibus ipsc crucis ?
cti;ini
Ti^t»*mrt. o Th' ' IMiorreiiqii'- licalam, Scd i|iiis di|{iia I;iiiiom sc diiere iKissc piitablt
Vj.oil pcr V CriKo fulg t opu.^. Carmiiie iiiirilic.c salTilit.aquc cruci /
17))) n UMJVM .M\l lll Al.dill.l'. MOCINT. ()M:i\rM F'.\lis I. r.6
hffii ii in ( iniclis si-nsiis, lingii;i iiij^i-Mii \is, ;\ .Nni lli lciKc n.iiniiKis, iioii iiirdii i^ f'li^«,;»«

Mi)il:ili :illcnl:il (|ni caniTc orc vmcofu. l*(!rsliopil hif vnlinis. T:ifil.ili liiiiiv<- ilutroi..

|lli> l:inii-n lt:ili:iniis ilocltis l':ilci', o|»liiiiil!» ailCtur, .Non w»ii;il iiidoniiii fcncniia iti.ilia M:trli<«,
Aiisiis idcin, viirio carminis iin-<|»ii io, .Ncc pidbal /l',;cis rariiiiiia (;icla iiiodis :

Myslciiiinii|ii»' criicis I.iiiiJcm|ii(: (|ccns(|iic it(;rc}{il, Sacra triiiiiiph;iiitis (C( iiiil m-.\ hli;!iiiala (Jiriklj,

Kl (lociiil ( iiiiclis rcbiis iiicssc criiccrn. Ariiia, ipiibiis Stygiiiin vicil el i\nr diirem,
A sii|i.ris iliixil, |iriiiio(|iic |i:irciili!, pcr oiiinos Qii;c soiilcs Kri bi inaiics, lcncbr;i-(pie iicland;»',
llic crc;iliir;is :il(|n(! c|cin(iil;i crin ciii. 'laruirciib l'liilo I'cr!»<;plioiic<|Uc ircinuiil.
(|n;inliiiii iij;;^r('ssiis (li\iis l';ilcr illc laliorcm !

<TUcis
Ad Muiun, ut Riibunuiu rorona ex omnibut atomali m
^niinliiiii oiiiis iniiiicnsiiiii siirii|isil:uiioic
rcrvij;ii insoniiics iKKics (diiliio |>r(Hiil) rijil,
iieiii-ribns <>.//. </' ciigantiiue cUijtacum ejnku,
, m
Joanui» (i\i.i.nAKii lii'ideibergrn$it.
Ul l;iii(!cs posscl coiiliiiiiarc criicis.
Qiio iiiat;is iiidigiior, lioiiiiiic!» (iiioiiuc lciii(ioiis tcmpora lauro,
C^in^ilc vir^iiica R.ibati»
llinjiis (yai4lalidi;H, vali, palladi;iqi)C coiiia.
Kxs(;cror, adiniror, (lc(lolc(i(|iic lcvcs; Noii li(;dei"c viridcs dcsinl, lum niyrtea silva,
Noii iiioilo socordcs, (|iii (lcsi(li;i(|iic llncnlcs, l.ili:i convctiiaiil piirpiirca;qiie rovc.
iNcn i\\'^ur iiisiidaiil pci vi;^ilaiil()ii(; cnici :
Ciiiiiiima, bnxus, iKircitsis , aiiioiiiiitn,
scrpilliiifi,
(Jiiin ollani violaiil , leincianl, iiiodo coBnnaflii- Tliiis, violc,iiardu% hilsama, myrrlia lliyinuH, ,

[l:iiili|nc,
Miic tcrcbiiithc adcas, ju^laiidcs, rosquc luariiie,
Conlcmimiil, horrenl dilaccraiil(|uc (•ruciiiii :
Il:ici;i;m Sylvnfo m, Cyparissc, vt-ni.
liisiipcr cl p(;dil;us ciilcanl vci.crabilc signum, •»
NoctiU; Paiich;iis ipii.iijuid },'ciicraliir iii horiis,
Kl criii c si}^iiaios liii pilcr inlcriiniiiit. Qiiidipiid haliciil (.lilici s, Idaliiiinvi? ; ciiius.
Qnos sua crucis inlcrca nos
pci;iia niaiicl laiidcin, Qiinhpiid Krylhr;ca (pia-ril niffcr Iiidus in i;Jj ,

(oncincrc usipic juval.

Oiiiii KiilKiiio laiidcs P.icudiis qiiidquid vcl Tagii.^ ipsc vcliil.
Ll boinino jjrates icreranms, liahciniis , a;;amus :
IIiic ctiam croccos apporlel Traohis odorcs,
(jiii criicc nos propi i;i lihcial aUpie l)(;at. lliic ct apiiiii llvblcos mcllifera ora favos.
Tc (pio(|iie,cliare I'alcr, nicriliiin Mcolae scqiieiur lliic ( ry>l;ill.i fcranl gclido dc vcrlice h;tiiri 'i

Coiidignuin a snptris Cliiislicolis(pic piis, (iryphiiS Ilypcrborci, Caucase:eqiic fer.c.

Qui (riicesigiialani vestcni gcris liiiiccrucisanna :
clcclra fcr.int iiivci de liltorf; cygni
IIiic
Dili-i^is, oliscrvas, ainplilicarc siudcs. Kridani lacrynias el Ph:u;loiitiaduin.
Das (piofpic nialcriain (pio prodcal hoc opus oliin Voscl Hamadryadcs Na; p;c:e gcrinina campi
lii liiceiii, el vil;iin le ducc suscipial. Cariiile, odoriferi giainiiiis omne gciiHS.
Jiire igiiiir Kmmios dicliis, ipiia criininc ab onini Floribus iiilcxtis prclios;is neclite geiiiinas,
Iniiniiiiis vivis, i.ec libi prava placeiit. Tenipora Rabaiio cingite, Pierides.
Un c eliam laiidc^s (^ua-ris criicis aKpic iropffium,
Insiiliii.sque boiiis arlibus ingeniiiin. Hexastichon ejusdem.
nos unibra criicis defendat, el
Proiii(.'e vale, alis Indolc Dxdalca Rabanus flamina duxit
Siiscipial rannilos prolegal alque suis. Et L ibyrintbeo fiia regenda modo.
Elqua; pcrpeliio criix esl veneraiida decore, Sis quamvis Theseus Ai iadnes numine Ireius,
Hjec quoque pcrpetuo nos tuealur. Anien. C Da;dalns iiigf;n o, versibus ipse Maio.
Arte lameii nulla potes huuc :L-quarc poetaio,
Ad Cltrislianos Dodooi galli Telrasiiclion-
Tanto igitur vati gloiia majoreril.
Discile ab infernis sacra crux quos sola redemil,
Pro laude carminis operosi et insolentioris Ceoraii
Qua dignuni ainplccli sil pielale cruceni. SvMLERi Wimpinensis, in ojiifirem.
Cuni imsquam affeclus, labor, ingeniuni, et nie-
[moraiidi Quanla Moguntinse Rabani nomina terra;,
Vis, ut sunt islo lain bene sparsa libro. iNomina, peipetuam nunc hahitura fldem !

Coriiiger auriferis Rhenus ubi labilur undii,

Jn laudem carmimim Rnbani , Tlieodoricus Grese- Et vada Teulonico litlore Belga secat :

MUNDUS, leguni doclor. Dux hic nosler hoiios (lingat majora vetusias)
Rabaniis calamo, tabulis iiidtilsit Apelles : Gennanis rulilum nobilibusque decus.
Spirabal (piidijuid pinxil ulerque manu. Edidit iirdicio quid nostra, quid Itala telius
Hiijus edax rasit labulas quascuiiquc vetuslas, Possit, ad insolitam dum cital ille chelyn.
lUius lelerno lempoie vivet opus. Aurea jam silcant Tarp;ei saxa lonantis,
Carininibus vitam picta; debelis idea;. Et Ptolom;ea; machiiia dicla phari :

Linea si pereal, carmina non pereunt. Dehinc Crel;e silcat ct inestricabilis error,
Qu;e potuisse ferunl Daidaleasque manus.
Aliud carmen ejusdem ad idem. Ilic li!;i sint rcsono miracula juncta iheatro,
Admirabiliter tornatos inspice versus j)
Famaqne de Ihcrmis concelcbrala vetus.
Rabani, helo si quis es isigenio. Si cupies Smyr.noe siispensani dicere molem,
Quomodocmique legas, orilur cumcarminesensus, Cum scssore gi avi Bellerophonlis equuiu,
Nam
servit multis iiltera quieque niodis. SiveEphesi, seu visRhodiae meminisse coluinnae,
Quodque magis mirum esl , luimeris babilatur Est opus hoc cunctis rarius iiigeniis.
[imago Yim dedil in numeros illi formosus ApoUo :
Qua;que suis : vati hxc non labor nllus eranl. Nani cecinilmullis vix imitanda viris.
ISam licel haud facili conslent hiec carmina legc, Andini Jiceal mirabereplcctra colhurni :

Ula lamen facili cuncta decore fluunt. Ignorare poles m;ijus el lliade.
Accedant Tlieb;¥, civilia busia Philippi,
Elegiacum Joamiis Gallinarii Hcidelbergensis ad Annibal, et cultae laus Yenusina lyrge.
amulores Chdsii, ut legant Rabanum De la.ude Ml erit, nd uostram qua;cunque tulisse Minervtm,
S.V.NCT/E CrUCIS. Concedunt iilis singula imagiuibus.
Si quis avcl poeana crucis percuriere Christi, Ejusdem tetrastichon.
Huc grcssum celeri dirigat iisque gradu.
Maxiina Teutonicae Rabaims gloria gentis Debelur nostro laus hsec priiuaria vati,
Nobile miiitico carniine lusil opus. Liile Christicolis quod patefecilopus .

Non similem Germana tulit, non Uala tellus, Et pinsit roseo canctis veneranda cruore
El necjne Tartessus, ne;- Rbodanus, nec Arar, Sigiia crucis, summi miJitiamque Uei.,
 : , ,

137 ni; lAiimas s. caicjs. I3S

Sedis npcstolicfr prases tuodnalor, et orbis Materiam siimpsit qun non r$( dignior iilin ,

loimortttle jubnr, portus et aura tiiis, Quie sit vel prosn, vrl cplrhrnnda moilin.
Dtrtfr ames terras, et qxnr tibi munera prcvhit Carmrn Aprllece dic vivat imagine forma' ,

Auctor inauditi carminis, ipse colas. Donrc erit M-n'.s nurrn /lomn rnput.

INTERCIFSJO ALBINI PRO MALKO

Saiirii' Dci prxi»ul, nterilis in s,TCula vi\ A lilquia se ineiniiiit niilriUnn iii (!n:i.At£ clain
Istiiis ecce loci Iiinc libi dona ferel
>*- mini>lPr Qu.e liccl intliciia ct sint vilia, lii taiiHMi ipsa
I r.ilroims ! '\io, qiia-so, pic
,

II .Mtiiliroho ei i
. urniis finod prnpslilil ipse
Ui et sophi.r studiis. lij^lanlrr poscens ariiJici veiiiaiii.
ll.-' 1 i.inri:> <•
esl, atifue incnla silvas Qui qii:inlum non qunntiiin debilor ipsc
pniiiil,
Ijhc n. ccre verua I)ri : ^ralfs reddiMCl ore Deo
r.x^litil, ut :

A'' • r o\ilis , rriiiiinc pro niiseri largiis tii fiindc potenli

I

T, Alme, preccs Domino, sicquejnvulo luuiii ,

Q ; nieiri s. is .Trtem, infanda semft egisse faleliir

Qiii niulta ,

KT.ini rii.: 1' l ovans. JFAh lasciva quanla palrare solct.

Asl uhi s*»« liiMra implrvit, jjm rcribere tenlans Sfd spps (Irma maml, fionitas ei magna Tonanlis
' I
i|iiod sa!\ft oimiipolt?iis iiieiiiciis :

Q qiii proprio laxa^il dchiln mun.Io ,

i:i(liili!, ALIiiil ei foiite rriiiiina mulla sacro.
J*;tt.,i. iiiK ,. ........
. . .c\ honori'*
. . Tantum lu prerilms ipsiim meritisque fiacratis
>|uimi inrTrrl et rlielrdriim
•
(ioinmcnda Chrisln sirqiie bcatus erit,

Prppsfntrm r-t fiitiirje

II SiMvcitir [. .os

r4TRoi.. cvii
i:a I! i..\i;am MAi ivi Aii< iiij-.i'. mt.i m. oi-i.iu m i-ai! • i iiO

P N T I I' I C i: .M S V M M V .M S A L VA 1 II C II H 1 S T i: T V F II K

tr

WCCLESI/E CVSTOS DOCTORQYE FIDELIS IN AVL>

Pontificem summiim, salvator Christe, tuere, Prcesul ut eximius sit rite Greyorius almce ,

Et salvum nobis pastorem in scemlaserva : Ecclesice custos, doctorque fidclis in aula.

COMMENDATIO PAP.E. A Offerl munus ponlifici.

Sedis aposlolicse princeps, lux aurea Romae , Prsesul amale Deo, te, papa Grcgorius, oro,
Et decus et doclor plebis, et almus amor. Inlra oves prnprias me ut miserum numeres.
Tu caput Ecclesi* es, primus patriarcha per orbeni, Sisquc tui fannili protector vcrus, et ipsum
Pncclarus merilis et pielate potens. iiterno Domino resliiuas precibus ,
Sai terr.-e, mundi lux, alque urbs inclyla Chrisli Qni se lotum oCfert, parva hiec et dona ministrat
, ,

Perpetu;c pr*bens lucis iter populo. Comnieudans tibimet seque suaque simul.
Vesira valet coelum reserare et claudere lingiia Per te ut alnia crucis laus nunc acceplior exsiet
In terra posilus claviger selhereus. Principi apostolico raunera missa Petro :

Tu renovalor ades palria;, spes, rector honorque. Qux Chrisli ad laudem conscripla esl tempore pi 1:^09
Dulcis amor cunctis, dignus araore Dei. Ludere dum Jibuit carniine versifico.
Tempora sunt hujus vil;« nunc plena pericHs : Credo quidem memet per te conquirere posde
Bella movent genles, hosiis ubique furil Vitani quam nequeo per propria merita.
Vit\\\e opus esl valdc lua quod prolectio forlis Te Dens a;lernus, mundi raitissimus auctor,
Succurrat miseris, quos inimicus odil. Tempore long;evo protegat alque regai
Eripe, sancle, piis monitis precibusque sacralis Ul valeas, vigeas sanus, et prospera capics
Comraissura tibimet, pastor, ah hoste gregem. Hic et in icl^rnuni regna superna metas.
lii lua laus maneat, merces et gioria semper
,
Te vigilem servet qui non dorniiiat in sevum ,

Curn Chrislo regna beala tenens ,

in coelis Nominis alque meritum.
lui reslitual
Principi apostolico Petro conjunetus in revum, Ut vigilcl cauius pastor, Gregorius adsis
In lerris vicom chjtis ei ipsc geris. Saticte luis ovibus papabeale, vale.
:

4
 Di; 1 AlMlil s S. l.UU.IS.

u s III u u J u ui «J i (

t r ' j tr^ r e iC n * x

DK IMAGINE C.€SAR!S.
Hex regum Doininus, muodum diliune gut)ernans, A Doiii quae est modo, Christe.neus Patrisque lui«jue :

Inipcrii ac sccptnim rcgnaus qui jure percnni !Sunr nomcn id rile luuin jam runcla stupehani
liiuuorlale lcncs, cum criinina niulla pareiilum Sa:cula, duiluui en vcrlicc quod geslaiur amira
Laxa^i io cruce. ju^litia' rum frena locar.i.-* : Sumuii Cbrislocolic, ducc signat rtc grrenduni Uar.,
Oiuj)ibu!> trrgo lui> ^rvi<i, super astra beatani Pcr jusuaiquc ihronum avido (pio<i lollere lcgem
S^rare hinc vium HiviU ciio.thrlsle, dedisli : AiTic decet , tolitn) Angusius nutu excolai orln-ni.
 f43 n. UAHA.M MAllll \IU.IIII.I'. .NUXil NT. OM.IU .\l I'AI;S I. lil
Niiiii hoc li iiii^ Ijiitii (jiraiiilo cardiii*' proiJil, ^ (Jii.c roniioMr jnra IrrMd/unt l b ncla* ninl ,

Orlis bciat (it yitUyjiii corihiilUi ('.;i-kariii ord ,

Kt wilare qui ct terrn? Kuli lainta prolcrviafn ,

Augiislo |»iiri: rcrct aliiiaiii liiiic luii<Jir coroiiaiii. Onaiii csl Milidn» pcnnanc Ifgit Aii({u»tuh ovil*.
N.1III o|itiiiia ilcxiraiii viilus cJiNiiia |iarcl arli- ,
'rraiihronii.it orliib (ihrikli ciiin clara irilMila,

Slips, Nii-MI, lua ilcU|iir' Iriuiiipliiiiii, posciiiiiiH oiiiik-h Jiirc colciidi dutii inciiior arijiie Iropli.ra par.m» dji ,

]:iiii aliiiiini jiiblo jiisliliaM|iiO(J rci^iH t iiliiqiic , (Ju.i: hoc siiit iionicii iiIidiuc iiurans dcvotiiin ;tb ote
sla'C feilicc iiidiial ntqiic ligatu girct ainico ,
Ncnipc lonal, iir;^<Upie |»robf jie<:luh diu ainari

Diiin aircrl lorica placiliini sic ipsn p.iratiiin , Sil Ircmor cstquc bonx- di^^Wio munere fuiiia.',

Optcinus iios soinpcr aiiiicniii, i|iic[ii pii; (ilirislus 1'ndicit indcorbc inadidiun rrctiiin iHiciL-iquc

Ik' lutaliir, (|uaiii iiulliis jaciilo prciiiil, ast fur Sic abicit porliim , cnicc dal Jcsum M.-qiiitur'|UA

l''as, vcl in illo proteral liostis criniiiic diro Ilunc tibi eniin indo datuin,o M.-ni|>crr:abtnMjue piuM|ii*
Dcfcnsor artis scd lirniuin inonstrat anianduin (^;csar, laigc rnodo visu lu cahlra inimici ast
Jiis oriialii laiic:it (licsaris oliliiicl liaiislniii. Tcncs spcni(|iie liinor allus iniinica fugans dal
Oincii lil(|iicoiiiiic, uc luluin iinperiuin mancl orLc. Tu piiis ct gratus nimiiim pronuin rrjgat ha'C genh
Kn rcgna Graium oinne per rcvnm munera don:int Ad vcniam irc aiiiniiis nobi> ad jiissa parentis :

Et Persa dal, sicque ejns sobolis lalus ainliit. B (>onscripsi dudnni nam Christi laude libellum
Gcns plcl)s licta propago snccinain pic donat Ycrsibus ct prosa, tibi qiiem nunc, indupcralor ,

Musam juval cdens niancal, scil sculiim c\ ainarc OITcro, sancto, libciis, ciijus pr3;ccdit irnago
Spein exsul sccptia lcncndo , dnm fidci dal uliiipie Slaiis armala fidc viclorcm rnonstrat uh\i\\if.

Hem haustu doncc ssecla sua dcpcllit ab arlc ,

DKCLAUATIO llGUK.li:.

Chrisle salvalor, lex rcgiim ol Domiiins domi- aclum, hincque cjiis iinpcriuni terr.i scilicet elpclago

norum ,
qui munduin propiia dilionc gnbcrnas , el liitum maneat. Nam gcnles, Grrccoriim dona p'-elio-

sceptrum incorruplibilc tcnendo jure pcrcnni siipcr sissima illi deferunt, similiter et rcgna Per»aruni,

omnia regnas : lu crimina iiuilia parcnliim noslrorinn iicc non et c;clerre gentes ipsius simnl ejnsfjiie pndis
in crucc delcsli : quando luiniano gcncri juslitia' latus tucndo frequcnlanl, inaximc gciis Gcrmanias r l

frena conslituisli, alquc tuis fiderdnis in coelis licatam popiilus Francorum (de quibiis ejus nobilis prosapia

vitam sperare, velociterque adipisci posse dedisti. C originem iraxil) in ejus laudibus concinii, vitaro

Ergo lui muncris est largissinii patrisque tiii sciiicct illi et prosperitatem continuam cxoptans. Exsul
polentissimi, quod nomen illud luum iiicffabile om- quoque quicunquc piiscis temporibus a sede propria

nibusque saeculis dudum tcrribile , nunc piissimi aberravit ,

ejiis triumphos amando mox rediiura
principis verlice geslalur bonesla rcligione, qua; ab velocem sperat, quia sceplra tenendo fiiei verbura
omnibus vencratur celeberrima. Ilinc quoque osten- spargit ubique, donec populum suum a vetusto soc-
dilur quod cjus auclorilatc atque defensione, augu- lerum usu purget, qui juvanie Cbristo firmiler fidei

stum imperium finniter tcnclur, et cuique avaro catholicae jura tcncbit : ne frustra verbi jacula pro-
rcligionique Chrislian» conlrario, per jnstuni judi- fcrat, sed sint arma poleniia Dco in omne opus bo-
cium polestas aufertur, ut religiosi principis nuiu num, cl Christi fide roborata carnis protcrviain do-
totus orbis regalur. Nani largilio amplissima mune- ment. quam soJidus fide et slabilis in Chrisiiana

rum hoc ubique prodit, ad laudem vcncrandi

illius rcligionc manel, qui oves
commcndalas dili- sibi

imperatoris terrarum populos provocans, qualenus genter omni bora cuslodil et pensum Dominici ,

comniuni consilio ejus defensionem omnes paritcr servitii cullumque divinura strenue ab omnibus sibi

quaerant. Quod quidem nos tui famuli, Chrisle, milis obtemperantibus expelit, dura superni regis vexiilum
salvator, supplices pelimus, quatenus pcr vexillnm D cunctisvenerandura esseostendil, et adprsedicanduiu
sanctaa crucis, tua sacralissima virtus ipsius dcste- Christi Evangejium ubique doclores suos dirigit, qui

ram divina irabuat artc , atque triumphum ubique duricordes sennonibus suis moUiant, et ad perci-
confcrat justitix. ttxc quoque illum thorace fidei piendum bonura odorem virlutum divina gratia opi-
:>damante duriore induit ,
qu;e scilicet et ornatum lulanle producant, ul luxus sceculi spernant, et in

decentissimum et munimeolum conferl forlissimuin. Christo spem coUocanles ipsius passionihus commu-
Unde nccesse est ui nos paritcr cum omni populo iiicareappetant. Ecce tibi, o impcrator clemeniissinie
Chrisliano ejus amicitise gratiam oplemus qucm : atque sanctissime, praesens offero munus omni ('evo-

Dominus Christus ila protegens cuslodit ul nullus tjoue subjcctus, qui lerribilis exslas adversariis,
insidians eum aliquo modo nocere possit, vel famam iiiimicorum terga persequens, et placidus es dcToiis,
cjus justissimam aliquo crimine maculare ; sed clementer conversis veniam tribuens. Omnis gens,
defeosor omnipolens, adjulor boni studii ejus et omnis nalio tuam volunlalem facereexpelit; uosque
bonae voluntatis, conslantiam et verae innocentiae tui miseri famuli clemcntiam luam pronis obsequiis
formam in eo nobis sempcr imiiabilem proponil adire opiamus, ejusque volis obtemperare in cmni! us
vullque ul nobilissimi Caisaris oninem felicem habeDt desideramus.Nam libellum, quemin bonorein sanrl.i;
 , , ,

115 UK I AIDIBUS S. CRICIS. ur,

mrlro<ni«* ciMiipoiiii. lumc ui* A ."socceilen» iiuneil »cepirii If ik^ii Ui

cruclsduJum pro^a
IVdHT •ii rl» «iin irr« Irin buM^
M:reoilali olT< i-osiip|tl«\, ilipri-i aiii, ul qui sculo li !ii,
Ki lei r ti iin't orlii'i

lorica jusiiii.o i-t j; >l .« s.u.ai-. iloceiilor cs oriialiK, l.lirist. .

i'l I i>i 011 al>ii|ac,

Kl \erliiiiii I oii.itii itjlhIicoi iiliro.

iio» sub lu^ tlor«'iisioii<* Chri.slo miliuinlos muiiiio
lii circulo auloiii qiii <>a|>m cingil diio vorkiiii
ilipierls. 3l'|uc ail porluiu sululis .rlernx iii augincii-
ailoiiici molri cotiliiiontiir isli :

luni pr rmiorimi Inoruiii 0.>niiiio ailjuvanlc jhm d-.cnv.

1'll, IIIU lOVICIIlll,
Coniiiiot :mloui [> •-"- imu.> ^.«rcnissiuii imp -
riirisic, cofiiiw.

lali.ris Luilo\ici 4 - molro tlaclylico Cmi\ vno (luaiii (lcMora postat , lios lcuol x«rkU&
lcl; anjcli-o conscriplos boc molo :
nu-lri Asclopiadli :

\ iim In rriu'o. liirislp, liui virloria vcra 4aliis<)iii>

1)11111:1 iie ro^Ms.
n.
itn, Sciiliim voro qno:l sinislra lonti , olcgiaco iii«iro
conscriptuni cst lioc moilu :

^ani si*iitum llili-i lieprtfit loh Drr.iii(Ia,

Pio!e.'il Aumisiiiin cljrj lro(.v;i |iar:iiii
Dcviitiini pprliis iljviiiii ni(iiio''o rioiuiii
I i>iiini> (>or .rMiii).
Ill3'^uiii «piiipcr cssti j iniiiilca lugat.
i .... I.rta |iropi^o B

INCIPIT PROLOC.US.

Hortalur nos \c\ divina ad ileririvuilum Doniiiio precctur, qu.ilcniis ipsc, qucm liiimaii:c iiiriruiilalis
4ona, nec e\cipil aliqucm, svil ali oiimibus spoiita- niliil lalcl erroris iiioi viiunla (lis.-^ohat, el su.e
,

ncam c\j>clil 'jblalioiicni, cum Movsi Doiiiiiiiis pra'cc- roiiiissioiiis gralia poccitoruni iiiihi vcniaui dniiel.

pil ila (liccns Loquere filiis hraet. ut lollnnt milti

: Hocquo idom inc (|iinnJiu vixcro in hoc cor|>ore
..

primitias ,^^^ ^^^^.j_ acliirtim oxopto, id osl, pro mois 01 pro aliortiiu
pitli$ea$. l '. M"aiid(> crralilius qiioliilio proccs luiidoro, ul ipso piii>, hiia
\oluntas prnmpta (pi.rriiur ct noii iieccs>ilas iinpo- gralia ol en aiiles corrigal , ol crratorum iiidtilgeii-
niiur, • "- •'• - 'iie proprioarli;liio roliiKpiilur. ti:im tribiial. De c;cioro aiiloiii inoiioo loclorom, ut
I n,lf iiniiiium devoluni impcndoiis, h'ijus coiiscriplionis ordinom toncat, ot figiiras in co
1 l.T crucis ox- factas sorv.irc non iiogli^at, 110 opcris pn-liiim po-
I, illlllKl viilc- n rcal, cl ulililas lociioiiis iiiiniialur. ytiod iil facilius
liccl coii«.inictao>iiioinusl.lirisii. ip->i arliilrio iiilcrno possil, imitisciijiis([iio (igiir:o raiioiiom iii soqiionti
3ui meconspicit ikmi su|iorha intonlione, sed luimiti sihi pagiiia prosaico slylo iiilitn:irc ctirahaiii, siihter-
oNulioiie quidi|uidsua (rralia piissum, in ojus laiidom iiecl^Misoxpositionom ojtis siniul, et vorsus (|ui in ea
\i 'iu.scdscciin- conM-ri|ili stiiil. Si quoni auti iii movi. t, ctim iiiiius-

Ji lom iiiiinoris, ctijiisquo papiii.c, vcrsiis cjiisdom numori doscriherc

6cdqiianiualo:udevoti(>nis. .NoconimarLiilrormoposs^» deorcvofiin, citr aliqtias nolas sive ptmclos eis iiitcr-
alii|uid sancUc cruci decoris conforic, qua- claritale seruerim, agnoscat inehoc noii laiii nocessilatequam
bua cuncla clarifical; sed clarilalciu cjus cl nuijos- volunlnte focisso, ul liicidior sensiis ot locutio in eis
l;i;oiii porpoluam laudiluis quiluisouiique possiim, , (ioret.Noc hocijiiidcm viilgo no froqiioiilor foci. iioo sinc
coiisor\ir. iiici> pr.cdicn, ut s.i'piiis cani logciilos ac auclorilale m.ijoniin. N;im non rernrdor aliciilii me
•cdulo conspicieiilcs , nostram iu ea rcdemptioncm feoisse in ipsis vorsihuN pimclos, iiisi iihi quir pro-
a^ ' »• ;iiiis,Uodoinploriqiie iioslroinccssanlcr
'
nomen vcl ^iic conjuiiclio fuil, vol i($ finalis svllaba
^i -. {)m cuiii iiuUius cgorol, sciupilcr- dictionis, qiiod idem ol Porpliyriiis focit , secunduni
iiiuiiqtic I !i Palro il Spirilu saiicto cujiis exompl.ir litleras spaigore diilici, ol pro »m
hahcrel : nauitit fonntnn $crvi ncci- littora alicnhi vir^itlam, siipor aiitooidciiloni sihi
picM.", fac:u$obedhiis /'«iri inr/uc nd niorlem, mortcm voc;iloni iiolnvi. l-oci qnoque et syiuihcpliam ali- ,

iiuitm cncit. Scnicl qiioquc pro pecc.ilisnoslrismor- quando in scriptu iu opporttinis locis synalccpharuin,
Uius est jusUis pro injusiis, iil nus ofTorrct D(;o, face- (iiiod 01 Titus Lucrolius non raro fecissc iiivcnitui .

loiquo 11'»- - Doo Palri. Oua- V qiioqiii' iiilor q ct ali(|iiatii V(ic:iloni pusilain ali-
propl^r I oporis
iiiu liiijus D inton opi siiniliior cl It non
ipi.iiidii ; littira sod nota
p< Niatiiii piiiptor iirliticis virnatciu aspir.iiiouis csse coiivinciliir. Si .iiitcin nietricis
h\ .. i, scd, si vclil cl possil, logat, cl oninihus , ipii solummodo ineiri goniis cl podiini
«I. I lci iuiuendo atque pcr aucloritalcm regiilnin scrvant pnlcslas non inininia datur por iiic-
- '

lii quod in co I
'
. taplasuios ot sclioinala nt(|iio liopos, ol c;clcra quj-
t.i 1 . oi h(H' tri- pooiis ahtindniitissiiua a praininaticis concossa snnt,
huat a qiio ost oii 111 ; si i|iiid iiiilcm luinns ciir non mihi? qiiinon sohiiii gonera cerla niotrorum
ncie alqiic iiuoiiM •iivenciil prolalum, niagis et p(?des Icgiliinos, scd ctiam serioni et nuincruin
mcx inqicrilix qiiam malili.c ilopiilct, qtii calliolicx
•
lillcrarum cl tigur.irum nioduiii diligoniiiis servarc
fi.' •
,> ctimvi. .\iito oiimia qiuxpic oh^ocrn ir iiniipiomqiie
cl . .

_
..I qiii Iior opiis logoril. ne invidi:e stimulis coiilra iiie
gmtia cuncedil scr\are conlondu. Alquc ideo ciii excilctiir, ut lahorein niciiin dissipnre contondat, ne
irr .v^,- vi.Ieor huniiliter ^iit' i" nl vt-l vi\a voco si duin hoc quod cgo ad laudcin Doi parare sntogi, illo
I'
in, vcl pcr scripi us, errorcm inium dolore sludeat et sihi roaj?is noccre sludeat qiiaiii
,

niiii Hiii •
1 tardet. r>.i ';>tcr Inii- niilii; et diim sanrt.e cru( is ploriam por mcani hii
piii1'iit:tit iriiin, scii pi 1 aliqii:ini iiiiliiatcm aiidire non sustincl , cnicihxi rcgis ofTeii
II III ncutriiiii liitnitii laci-ro (Njs^til, sive s:ini incurrons rodoinptionis gratiani qux* in cruc^
cv .. •
..esenli \ila ciiii'Jitcrit o\cc»bi-so, pre- ol non conscqiialiii.
c«r ut pro rratn m-^o clonK-iilissimiim Jitdicein de-
147 U. HAHVM MAUU AUCIIIlJ'. MiMilM. OPMUM PAIIS I. \^9

PU.KIA TIO.
IVI ti H :i ( i 1 n l II il i
ff •' " d <•
n s 11 II II
(• il i c e r c n 11 m c n
N 8 l r .1
<• II i l P :i r i t i: r c :i 1 III i II c c t a 1 1 o q II i i s
1) II :i |) :i t r s s II 111 111 1 .| a (' 1 :• r K II H r c d d i d i l r b i

R c g i s <• l :i t i t h r 1) II i s a 11
< l :i l r <( p li a c a K i m u 1

Q II a « c r 11 X s t s :i c r :i
< r II (•
i f i X i II II 11) i II (•
p 1 c n •A

m 11 i ii II s :i 1 :i li (1 11 i K S l i r P s V c n c r u II <l a K :i t i n

H a 11 c p (>
l>
n P r. r (•
K ' " II s i 11
P s c II <) r c 1 (| <; 1 I a

T (; rn p l :i ii i i
<•
f :i ni II 1 11 s s (1 II H d a r <• C t li c o r i a r
N e <• 11) (' f .'1
c a P i :i II l (| II ll .1 i
K ri u m III II n c r <r t ;) n t o
M ft f r (' ;) <l
( (•
r c <l :i ni a i c '1 II <)
<l
( III <• II t c p r o h II m
S c (1 1)1 i 1) i 1 r g a d c i i) n i 1 :i s s P c s m a \ i II) a V t i

K s l i| 11 ;i ni P r 11)
p l II 111 1 a u s d a 1) a ( e X li i 1 a r :i II b
P a 11 p c r i s t V i • 1 II a e n n s P r c II i t r a r a m i II II t a
S c il l 11 1 i l
P s :i p r <l ll u n s a r 1. i t <• 1 o II) n i t c n i: II s

i l f| 11 c r li (1 111 i 11 n n s n » s a II <•
i l s 1 a s e t V n II M
(", II 11 (• t :) V c 11 s t a 1) I) a li a n c 1 a II d c 1) c a ij i t a rn r

M a n (i :i t <i 111 c t c r c 1) c m p c c s t c l 1 e g c q 11 i b 11 s 'l

c
M 11 n c )• a 11 t
P l a .1 a r c n l l (• 111
P 1 a a <1 ll 11 (•
S t :i <l c i

P a r s (1 c (1 i a r n C II t u ni P « r s a II r i 111 11 n c r a ( 1 a r a

P a r s t r i i) i t
g c 111 111 a s P -1 r s q n c l i 11 c t a d c <l i t

L i g n a 1 c u m q i d a ni p i g in e 1) l a q n c c a r a d e d c r c
11 11 1 t a q;i:ia g n a d ni II s m n s t r a t \ li i (( o c m i c a n H
A s t a 1 i i s c l a s t u 1 c r a n t
p i 1 s tj u c c a p r a r u m
N e c f II c r a n t s P r c t i h i d o n a f c r c n (1 d c h a c c

Q 11 a p r p l 6 r r S ' t n 11 mm a t u m d i u c s V t i s t i c

Y i 1 i a c u m P r t e m h i n c s P c r n e r c n 1 i i t n 11 8

I p s c 1 i c e t
g a 7, a s i n m
e n s a s c n f e r a t a III
p 1 i s

A g ni i n i b 11 s f u 1 t u s t e m p a 1 n c r a n d a d e i h i n c
H i s c g II o n ni t u s c n t u r b o r n a m i mp i e V u 1 t n
S c (1 g r a t u 1 a n S s p e c u r c r c s c e r e d
1 n a s i b i

l 1 1 e q u fl u c e X s a V t h a 1) c a t e a m u n e r a n m 1

S c (1 111 g i s e s s c s c i a t q u a 1 i a c II m q H e (1 e i h a e c
E X p r b r a t i
P S e d c q i d c s P i c i l a c c r e g e n u m
C 11 i u s e g c 11 11 s h i c e s l c u u s c t
i m n i s h m e s t

E Wj 3 n t 11 ra t r i Ij U t r i b 11 i t m i b i i e s u s a m a t r

g» i 11 l s u a S a (• l u P > c li i c c II n c l a <1 u e !i £ c r a p i a t

*iiisa cita sludio gaudcns nunc dicere numeii A P:irs dcdil argcnlum ,
pars auri munera clara ;

Nostra cupit, pariler carmine et alloquiis : Pars tribuit gemnias : pars quoque tincta dedit
f>oiia patris summi, quae largus reddidil orbi. Ligna; oleum quidam, pigmeniaque cara dedere :

UegiselaUilhroni sancla trcphaia siniul. Mullaque magna domus monslrat ubique micans.
Ouai cru\ est sacia crucKixi numine pleiia, Ast alii selas lulerant, pilosque caprarum :

Omiiibus apla bonis, slirps veneranda satis. Nec fuerant spreii hi dona fercndo Deo haec.

Hanc ego pauper, egenus inops, en ore, loquelia Quapropter rogito nummatum dives ul istic,

Templavi hic famulus sons darc el hoc oriar, Yilia cum portem, binc spernere nollit onus ;

Kcc me facla piant qnod dignura inunere lanto Ipse licet gazas immensas conferat amplis
Ne fore ad hoc creilam, sic quoque meiite probum; Agminibus fultus, lempla oneranda Dei hinc.
Sed mihi larga Dei bonitas spes maxima voti His ego non raotus conturbor nam impie vultu;
Esl ,
quoe me promplum laus dabat exhilarans. Sed gratulans speculor crescere dona sibi.

Pauperis et viduse non sprevit rara minula IUe quocpie exosa ut habeat mea munera nolo;
Sed tulit, ipsa probans arbiler omnitenens, sciat qualiacunque Dei hsc
Sed magis esse ,

Aique orbe dominans qui sancit solus et uiiiis, Exprobrat ipse Deo qui despicit acer egenum;
Cuncta venusta bona hanc laudebcavit amor. i> Cujus egenus hic est, ciijus el omnis homo est
Mandatum vetere nempe est cl legc quibusque En quantum tribuo tribuit mibi Je?us amator,
Miinera ut apla d;ircnl tcinpi.i nd lioricsta Doi. Sint sua facta pie hic cunctaqiie hic rapial.

rJMt.s Prn ffiiinnis. Seriuidir liber primiis.

 149 DE ULDIlitS S. CIUUS. UU. 1.
ISC

LlBKIl riUMl S.

FKilKA I.

De MMfJM Chritli rn modum crucit hraclna $ua expnndenlif, et de twminitiit ejtis ad diiinam $eu ud liiiimi^
naiN naturatn perlincHtibus.

n N
n 1> ^n i ti ;i II l 1 II III V I» i
q; li i c
r e iM/f M\a 11 l i ^ li a li «' II <l u in c n

'K \l\ f '

i- a l r I i t a t (j e

c\n\^ a
fG/a n 'HSXl "' ^» II 111 1* III ii r a li a c
c a
II ,0 _p^|0 n «' «^ t
<I P r »> II l e in
:s^
^' tl JR uni e II 1 III i n <• i I' s u !n

vC A nyu/ c II l a 11) a 1 1) I II III s l

a/m/ e II a l
1 P o l n t e r

I A e S•^ g/l g ,„ a l (> III p I U II 8

R a IT e i f q:]v^)n c
'A c c c- t r S A" o i^"b>ii_ f t
TAflcccntcjxii ifa NCu INE D E
tjiracdariproliaf ftncta p r fjii N
l» S.D E D E RA T T) E IT S A R C.
p
L
r

u
1

X
ii

e
i

i
1'

tii
i

:i
II

r
h

V a
i f

t
.1

r
T>^x^cjmn ."vVjL
is Qsfplcft
J^ D lo
a
r
c

P
f

1
i n
r
i

i
s

a c
r

r
i

i s
e c
t u
s t

s
11 ni s i o II a t r i s o Lvcr-fcumE
jx 1 II ni i II
it
1 u in e n c u nt
A e <J
11 in n n; d in i n i f e U V i r t u s D la X q e l'
r o i'
il e l a c s t

Q u e ni n i
g C a ni i u f t E q e in p r i M| i P r
n a o r «: f a t e III u r
N a z » e u s q u in o r f e :i f i Q f i t A)c s c :i II .1 a 1; i n i
q 11 i s
A n c u a i u c 1 a ij _f c a n f u_3Ao ll i n V i a n u a III u 11 d
1 n d u a e n V r i t a sm ] Q-^ 5 T E 111 a t c c li r i s t u s
I n d i e l c & n a i
c ^(^^P A RHXU^/a c q II
q II e V c s t i s
S i
g n f i c a n a 11 «1 c 3 Cr^ T E G J-X' iJ r i n K r a III ni a l e r a r
S u m ni P t s a u c t 1 R\ Q ir I C OJ/t}k i n c t ni n i a r e c t r
A d q u ni ni u n 11 s P c a c P n l; c t a e t ii e r
N K a n a
tyJsXT Q ^
N a
t
q; II r a a r ^ j4)^ i a t a (• r c a n l i c s t
ni a c l o r ii a e c i c i a II il i t e t a r u a
b e h A U D
l i t II a n a u tU: L l T/V'U s II c c r e P o t e n l e nt
I P s c a ni n s t n f;xi B I Q; S U O^^c s t o l'
(• r (' o r 1) i i> 11 i c
A n R e 11 s II c s p nf irr-t^s^rrE U i .1 c 11 l i o i> 1 e 1) i e t
A 1
T. d c e n s a P i e n t I .1 p \ c i F / i ( u s q II o q II c «'
u s l s
F o n s r a u a (• ni a e
P a N
h ti ni c t i r.j/i") i I /ii q 1' 1 r :i
ii i s t r

S t e 1 a o i II s c t C u r//A p -p / e 11 s II t (' II l :i in (1 e a
q i i 1

c 1 3 u s c h c d a II i d (l a fff\T a Vj/i a e t ^ 'r

1 1 1 1 S ii n e s t u s
s r P n s a c t i f 1 c W n slhl n L//u s t r i s f i t in e d i a 1 r
V c r ni s li III s e re^fei/v-U^ /bho s l l V i t a :i n a
i
q i-
l>
i

n s u o c
1 1
P :i r a Y Y t lU s S i c
c 1 1 a i'
a s t r l (.' (1 II s
¥ n n d ni e n o
l ni 11 i
S Oit R c |d d E n s P i c V l a s a c e r d s
M
,
J
e 1 c 1
P n i f i c i il\\\ A(fechU n i «1 m q 11 o q u e P a n c m e t

Q V ' u 1 u s r i e s c jii^N c Ad cQ'i u a c s t s a r r a \ i II c t u 8

V c l III a a e
P r q; c u h «|N c sJiT((f a t 11 s :i 1. s q II e c a «1 u c o
Q d a ni n a s c s i t e IN c A\f{ u i in II i b u s a n t c e s t

Q a s r a e s s \ d e r /eA*/i[lUATuSiMm n i a 1 u c i f r u a 11 i e
V r g II e h i c e s t n a/Tu S /yfnxlXR e t\ u 111 t e ni 1» r i n a r t
A u c h o nt c
q n lU V siirU r*rct a u
xpsVn ^n
« l
VVci A^O r ii i c (•
r c i s i u i t
Q u e g a o
'W^ Ju
i t s t r a o i
!i d i r t u s i II a c u u t\\
[

A»l MriwletDoinini ct Dominus dominantium uliique. Perdocel, hunc unum grex justifiral, colit al(jue,
[hic Kt sic more fatigantis rnice n.nii siia nicnibra hac
Etpaiiws nianiitub morem formaulis h;»bcnduni cii lliic proliant plcUs, jnris spondclqne parentem
 '•^* n. RAHAM MVtRI AIICJJIKP. \I()(;i;.\T. OI'J UU.M PAIl-, I. «gf
Wani iuiiic scriiilurn. I.l oro aliutiiiii ciilniiiK- lli,-- A Siim:.,if,ol.nH ai.clor, qoi conliH.-( omiii.i n.cu»r.
[•>uiii, Al qiicm riinnJus |HTliiicl , a»lra , ac pontui. et
>;i prolK) : quod rc\, asl Juilaia iincnla iiialoMiiii Chi
[rcllicr.
yi.r, ofci.lil rcgnin, is vivax l;iincn al(|iic p -iciilci >0)»trarnqiic natura arta alquc «r>ciata crranli cst.
(cl:i rupll vali inarlia, Ksai.c dopinata cromplm». Nam aiiclorcm li:i'C illiiin fpalrno qiii «laiulit el ini)
IViiiiiiin nos siimis al;icrcs, luljilcl malc <|nis(jtic 0: 1'gil Iiiiinano aiil claiidii vjsu, cccc p«iU-nlcin.
[liiiic Ipsc lamr n ostcnsiis uliiqiic suo cht ojwrc orhi hui«
/ricriiuni Dominuni taccl, o auctor haiiclii.'* Iiic oibc Ai.gcliis Iiuic 'ponsuH, iote csl dcvotio pleln cl
|c»l Atrpie (loccns hapicntia, pacificus qnoquc ruK|r>«,
'^iadi siimnii ciincla dcccnt, qnia sangiiinc (lciiiplaiii Koiis, bracliiiim cl paiiis, divinaqiic petra, magisler
i)ixtera dcripiiil |)ra-(!:iiii prolta, sanrta, profiindo, Stclla,ori'ns. qui cl ciira potcn», iiilrmla rnc Icla.
Iii crncc sic posilus (icdcial Dciis aixc coion.ir.i. (vlavis cl Iiic I)a\iil, b-ta \ia, ct agniis boneslus.
rrincipiiim Iiic I)cus, Eminanuel, ac finis, origo csf. Scrpcns sanctilic:uH, illu>lris fit mciiator :

I.!ix, ct iiiiago Pairis, os, splcudor, glori.i, (:iirislii.s Vcrmishomo isijuc, rclraiit ab hoslc (cl vila) rapina.
lioinousion Palri, soi, vcrbuni, cx lumini' Iiimen Mons aquila, paraclyliis, sic lc-o, pastor, el ha-diis.
[ciiin B Fiindamcntiim, ovi.s, ac rcddcns pic vfjta saccnlos
xUqva manus Domini, scu virl-:*, duxqiie proplicla M> lclii pontificis sa Jccli v num quoquc pancm, ct
[cst, Qiii vitulus, arics, carnc dc qiia cst sacra vii;cttis
(}!icm unigcnam jnste, quem priniigcnam ore falc Victima, patrcque cum l)cnc sit satus abs^pic caduco:
fmiir : Qni (iamna scnsit cl lignco, qiii omnihus anlc cst.
Naz.ircns cum onensio fit, ac scandalum inicjuis, Qi:i aslra cst sydcrca a)i!iius onmia Incifcrum anlc.
Aiigelus, atque lapis, scansnro binc janua mundo. Virgine Iiic e^t natiis inalrc, tiinc tempore in arto
I viula en veriias veslc, quid dogmato Cliristiis Alque hominem ul servarct, ad aram hiccnicis ivit,
liidicel exponaiTi Icgom parva ba?c quoquc vcslis
:
Qui cst salor a?lemus, Chrislus bcnedictus in xvuiu.
J-ignifical, namqiic bic tcgilur iii grammate raro

DECI,.^RATIO Fir.UR.t:.

Eoce im.igo Salvaloris niombronim s oi-snn posi- slamcnto ungebantiir, ei idco Cbristus unclio appel-

lioiie conso; rat nobis saldbcrrini.im , dulcissimam C bf.ir, qui re.v et sacerdos esl : quia non olco nulc-
' l amanlissimam sanclaj crncis forniam, ut iii cjus riali, scd oleo Ixtitiic, hoc est, Spiritu sanclo iinctus
i 'MTiine credentes el cjiis mandalis obcdienlcs, per csl pr;c onir.ibiis parlicipibus suis. Christus vero
< iiis passionem spcni vilre xtcrnro haboamus ; ut quo- Ikbraice Mcssias dicitur. Hiesns Hebrciim, (incce
lioscunque crucein aspiciasr.us, ipsius rcconlemur, sothcr, Laline salularis vel salvator interprelatur,
(Kii pro nobis in ea passiis cst, .ut cripcret nos dc pro co quod cunclis gcntibus salutifer venit. Eiiima-
jKJteslate lonebrarum, deglnliens qiiiilem morlera, micl cx llcbra'0 in Latinum, signific;it, nobiscum
i;l vilae ;elern:c bceredcs cffiocrenun-, profcclus in Deus, scilicel quod per virgincm natus Deus boml-
coaliim subdilis sibi angelis ct polestalibus et virlu- nibus in carnc morlaii apparuit. Deus dicitur pro-
t.i):is; iitqiio recogitomus. qiiod noii corniptil.ili ar- pler unitam ciim Palre subsianliam. Dominus pro-
gento vel auro rcdcmpti sunius de vr.nr^ noslra con- pler servienlem crealuram, Deus autem et bomc
versatione paterna) IraJitionis, sed prelioso sanguine quia verbu.Ti et caro. Ciiigenitus autcm vocalur per
qiinsi agni inconlaniinali el immaculiiti (^brisM, ut di\inilalisexcellentiam,qnia sine fratribus. Priraoge-
si:nus sancli immaculati iii con.spcctu ejiis, in ciiaii- nilns, per susceplioiiem bominis, iu qua per adoplio-
late, ut per hoc cfficiamur divinre natura^ consorlcs, nem «ralire habere fratres dignatus est, quibiis essci
fiigicntcs cjus qui in mundo est concupiscentise cor- D pvimogenitus. Ilomousion Patri ab unilate substan-
riiptionem. Sunl quippe et in ipsa pagina nomina ti;T: enim vel csscntia Gnece usia
appcllatur, suLstanlia
cjnsdem Redemptoris nostri versibus comprciiensa, diciiur. Omotjnum ulrumque cnim conjunclum sonat
,

«;ua)dam ex divinilalis ejiis substantia, qu;T^dam vcro una subslantia. Principium, eo quod ab ipso sunt om-
'x dispensationc susccptse bumanitatis a.ssumpia : nt nia, et quia ante eum nibilest. Finis, quia dignalus esl

< slci'dcre!.ur, qiiod ideni medialor Dei et hominum, in fine saeculorum humiliter in cr.me nasci ct mori
«l Paliiest in deitate consubstantialis atquc corcqua- vol quia quidqui.J agimiis ad iliura referimus, el

lis, et malri in bumanilate suscepta connaluralis cuin ad cum pcrvenerimus, nllra quod qusramus
alque consimilis, quia onmem naluram noslram ipsc non babemus. Os Dei est, quia verbura esl ejas.
perfecte suscepit absque peccalo. Qualilas auiem Nam sicut pro verbis, quae per linguam fiunt soepe

eorum facile per r;Ttionein subternexam potesl co- dicimus illa vel ilia lingua, ita pro verbo Dei ponilur

gnosci utrum ad divinam vcl ad humanam ejus per- os, qiiia mos esl ut ore verba formenlur. Verbura

tincant naturam. Cbrislus namqne Gixce a chris- autem ideo dicitur, quia per eura omnia Paler con-

niate est appcllalus, hoc est, unctus. Sacerdoles crgo didit sive jussit. Verilas, quia non fallil, sed iribuii

ei rcgo.s apud Judxos sacra nnclione in Vcteri Tc- qiiod promittit. Vila. qnia omnia viviiical. Ima^o di-
 :

f.M Ut LAl UULS S. CmVUS. — UB. I. m

( iiir proptor p.irom siniilitiiJineiu Putris. Figiira, A pro nubis ost iiniiiolalus. Loo, pro regno ct forlilu-

qtiij kusiipionsi fi)rniaui s<-r\i, pi-r oporuiii sirtatnni- iline. SorpoiiN, pro ii.orlo ol ^apiciilia. Voriiii.> iilciii,

(]iie »iiuilitu«iiiicin, Patris ia so iiuaginoiu ulque ini- quia resurroxit. .\<iuila, proplor quivl posl resurre-
luensani niagintudinoui (lo^>igiia\tt. Manns IH.*! osl, clioiioin ad astra reineavil. Noc niinim si vilibus

<l«i>»<i uninia per ip^^uin fjola siiut. Ilinc ol Joxtora, signiricationilius ni^urctur, qiii cuiii >il Palri coa'tcr-

piiiptor otri-ttum uporis luiius troaturx' qua- \tcr iiiis aiilo s.L'cula Kiliiis, natur.o noslr.c xilitaloiu non
ipsinn runnala osl. nraihiuin. «piod ab ipx> uiniiia spcr.ions, natus esl in loin)M)ro lioniiiiis lilius. Yer-
cunlinentur. Virtiis, (juo.l oinnoni l'atris potostatem buin eiiini caro fnctum cst, ct habitatil in nobii.

in soinetipso liatH>at, el oninia (Kitosl. SapiiMitia, i|uoil Sunt erijo versiis quinqiic. qiii in liiica liuinnni
i; - •
Ifi n>y>loria sciouti.o ot arcina sapioulia". corporis sp«<ciein foriiiseciis circuindantos coiiscripti

>t i, proplcr quoi luaiiifoiat. I.uiiicn, ipiia il- suiit, qiiuruin priuuis incipit a inoviiu digito dcxtix'
luiiiiiiat. Lux, quij ad virlutoni coiitoniplaiulain cor- nianus, et sic in iiidicoin Irnnsit, poi^tea in polliceni
dis oculos rcaeral. Sol, qiiia illiislralor. Orions, qiiia so origens cl per brachiuin «leilrum asccndons, io
1'iiiiiiii^ fons, ct qiitKl oriri nos facial ad viUiin a^er- verticc c.fpitis llnitiir. 0"' talis esl

n.im. Kous. quia ronun origo esi, vcl qiiia sa'ial Doxira Dei sunimi cuiKla rreavil in*si.s.
sititnilos. Ipse qiioquo .\ et il, quia
'
iniliuin ct linis. B ,, ,
...dcsccndens , . .... ,. ,.
SeiMindus a c.Tpite siniilitcr iii nicdio di-
Paraclelus, iJ esl, advocatiis, quia pro nobis inUr-
gito sinisinv inaiius liiiiliir islo :

ccdit apu I Palrein. el ad culpas no.slras roinovondas

Cbriftus laxtliit e sanguine deliila muiido.
ciirain geril. Sponsus, qiiia dc ca'lo dcscciuleiis ad-
Terlius a qiiarlo digilo doxtn! manus, qui medius
Ii 1'^it Ecclosia», iil osseiil diio in came una. .\iigcliis

icitiir, proplcr aDnuiitiationcni patomx ac su;v vo- vocaliir, iiicipiens, et pcr auilcularcm dcxlium bra-

undcelapiid propholam mngni chium sulitus diiccns, in latorc doxtro usipu' ad veii-
luntalis, coniilii un-
gclus lcgilur, duni Deiis Ireni ine.liuui doscondcns, riirsusqiie a dcxtro gcnu
sit ol Doiiiinus aiigcio-
riiiii. Missus dicitor. quia Vcrbum caro factum csl. iii radicom podis dcsinit. Ita :

iloino dicilur, quia iucarnatus est. Mt^dialor, ijiiia In cruce slc posllus desolvens vincla tyr.inni.
(• inorte ad viiam nos perdii\it. Proplicla, qno i fii-
Quarlus iii radicc pedis dcxiri cxlcriiis incipiens, in-
tiira revelavil. Saccrdtts, quu I pro noliis hosliaiii se
ler mcdia criira ascendens ad radicein usquc pedis
oldulii. Paslor, quia cuslos esl. Mapislor, qiiod os- sinistri extcriiis porveiiit. Iia :

I UMir. Nararenus vcro a loco. Na/aroiis, a niorilo,

.l^icrnus nomlnus dtduxil ad aslra boalos.
id csl, Mnr/iia si\emiini<i<f, quia peccalum non fecit.
„^. c.\leriiis usqiie
a ladice pedis sinisiri
:
.
f ,
dein el aliis inferioribiis ,
rcbus
. .

noiniiiiim spe-
., r
L.
^""
Oiiiiiius itcni
^ ,
i . . i

. .« -
,.,.,..,,...
ad se Iraliil Chrislu.s, ut. rfaciinis inloIliK'atur.
I II .. ad gciiua
*
ascendens, cl a ventre niediu per lalus cl
, ,. ,. ..

,. .
..... "^
bracliiiim sinislrum usque ad mediuin digituni per-
l>i«itur
.
autem panis, qiiia caro. >ilis, quia cx san- .

"'^' '
guiiie ipsiiis redompti sunius. Flos, quia olcctus. Via,
quia per ipsum ad Ik-um imiis. Oslium, quia Alque saluliforam dederal Deus arcc coronam.
pcr
i|.>niii ad Deiiin iiigretiimiir. Mons, quia fortis. Pcira, In vcslo quidom fcniora circumdante, suiil verMis iii

([.lia llriiiitas esl crodentiuiii. I^apis anguiaris, qiiia t^uo elogiaci :

liiKi^ pari' li's c diverso, id csl, de circiiuHi>ioni' cl Vpsie quidpm j.arva hic lenilnr qui conlinel aslra,

pr.rp.ilio in unam fai>ricam I>:clesix' jiingil; vel qiiod ^lque solum ikiI.i.o claudii ubKpie .suo.

I'
i< I III :.ii?i'lis cl honiinibiis facil. Lapis ofTonsionis, In c.x'saric vero capitis i^jiis s< riiilinu cst : hlc ett

., ! N«n:.iis biiiiiiiis oiroiidciiiul in oum incicluli, nr ;HWi/i<r. In viillu (iiKvqu,' i-l m. iilo, papillis cl

<i i.i(Ui!.e>l pelra scan.iali. Kundaineiiliim aulcra iinibilico continotur islnd : Ordo justus l>co. In co-

ido«» vocalnr, quia fides in co fitndaU csl, vcl quia rona antom capul cingenle, istiid : Hcx requm ei Do-
supra ciim calltoiica lAclesia conslrucla csl. Agnas minMs dominorum. Iii criice namqiie qii:c jiivtn capiil

(li( iliir, pr«)pler i i

Ovi», proplcr inansuo- cjns posiia csl sunl trcs lillcra', lioc esl, A, .M, ol

luliiifni. Aric^. p. i-..

. ipatuin. Il.e.lus, pro|>lcr
^ ii, ijuod significal iniliuin cl incdium el finoin ab
,

(iuiililudiiiefli caruis pccc^ii. Vitulus, pro co quod >pso omnia comprehcndi.

fs: D. RARAM MALIU AfUJIIIEP. MOGUNT. OPERI.M PARS I. 156

Ki(.ii:in II.

De crurin Haura auiv inlra tetra^onu": at tcripla, cl oninia u- rom\)reltcnderc manifiital.

4> c n u X o; R X C F. 1. 1. I 8 T 7 O p. T b M 1 n A R 1 t L T M f o
C a c 1 c 8 t c s T 1
(• ll (; S (; l t 1 •'

(
r :i s a c C i
P i T TT 1 c
U c R n a r R (! n <l :i
i'
(t 1 i C n II i f i X i II u i; e t a r d ft

11 11 (1 i q; l (' a 1 III i f i
(•
.1 t r V b C :i s (; \i s a n g' 1 ri i 8 V s V
X r i s t i
q II a P r o 1» l c r 0. X r e R V c a b c r c l U d u X
D II in '1 0. 1) II m a n n l i 1) i c X « 11 i r i s d i II i II n q; l a c l f
II n i 11 s a 1 t i t h r II i d V l i II 1 :i II d s ii o II r V.

X r i s t i c I a s s (; i a s A c s a c r f ;i m n c V i II a X
M 11 1 l i
P 1 i c e s ! a II d e K E n (1 n s n (; II 1 in n e c a c 1 1

1 n t e r r i s c a n t II s 'I
II S f f (• r l 1) 1 1. s c t c X u L
S a n c t i f i c a l m II n d II s U e II l: l" c i'
(» II t: 1 h i c 6 n L
E X a 1 t a l i u 1) i 1 a II s c u M ri t i 1. 11 s :i r d a c a n l V
R u r a c a n 11 II l s t e 1 1 i s M l II t 11 C a r ni n a d 11 a 1 s
1

r t u s e t c c a s u s a <1 u I 1 s i c a u s t r c l a u r A
1

L a c t i c i a m r e g n i t e n E a s q li li I 11 III II i; 1 u III ('1 »

A 1 t a P 1 i
l>
a 11 d a s c n S i
g n c s n u ni c 11 c t i s t i i c
T a 11 t a (i e i (1 n a 6_ i s P e '^'
s 3 n s q 11 i m u i a f c c i i
T

ii c R V X Q II A F. X i" 1 E s c A R O B E .N E 1) I c T A T it T i M !• H |0
Q II a n t a "T i b i d e d e r a t T T n l r u f a c t r a in r E
IJ i u i f i c a n t i s e n i m d n d C u s i
P s e P a r a U i T
E t b e n e t e e X t u 1 e r a t D i r c n c d i c c r c P u P P U P
R a n c i d u s i s V a 1 c a l d E c e P l r d u X c t i n i
q u I

E X e m P t a m r i s i t P r a c D a m q i 1 u c i s a i> a e t h r A
D e t r u s a m q e (1 i u V 1 u 1 t
P u n i r e n e c a n d h i C
E n P i a c r u \ d m i n i d e C a n l a n s q 11 i s P i c III u s A
M a g n i f i c a r e u a 1 e t t A n t a t e e t d i c e r e f a t c
P u 1 c h r a n i t e s c u 1 t u T e V i s u g I r i a c i n g i T
T a X 11 s (1 i
)•
a f 11
S i t c a 1 A m u s s e t
p i n u s h n r 1

1 n c 1 i n a n t h u m i 1 e s e T c e d r s m i r r a m e 1
y r
I f a c t u P a u i t a n t n a R d u s e t m i r a c y P r e s u S
M a X t i X t u s g u t t a a m m m u m 1) a 1 s a m a i) i d e 1 1 A
V i c l a e m a i e s t a t e s u P e r s u a V t a f e r u n t t E
N m i n c t u a s P e r i r m A i r V i r t u t c P i i s h c
D n a s c u m m e r c e d e m e E n t X p i a n t e t r i h u n a L
O c n u X q; D E D E R A s R i p T o p L E B E M 1 R E A 6 A V E R > o
crux quoe excellis toio et dominaris Olympo, A Quanla tibi dederat lantorum faclor amore,
Cfelestes plebes et claras acccipis illic Vivificantis enim dono Deus ipse paravit,
Rogna regenda polijCrucifixi nudus et ardor El bene te extulerat, dire nec dicere pnppup
Undique te almificat, nibeas cum sanguinis usu Rancidiis is valeat deccptor, diix el iniqiii,
Chrisli, quapropler ex rege vocabere tu dux. Exemptam risit praetlam qui lucis ab ajlhra :

DunKpie htimaiia tibi exquiris divinaque toctu Delrusamque diu voluit punire necando hic.
Unius allilhroni devoto, in laudis honore En pia crux Domini, decantans quis pie musa
Christicolas socias, ac sacro faminf^ vivax Magnificare valet lantam te, et dicere falu?
MuUiplices laudes en das a culmine coeli. Pulchra nites cultu, te visu gloria cingit.
In terris cantus quos offert orbis, et exul Taxus dira fugit, calamus se et pinus honori
San:fificat niundus, ventus, te pontus, et hic sol Inclinant humiles; et cedros myrrha mclyro
Exalfat jubilans cum montibus, arida cantum Olfaclura pavitant, nardus et myrrha, cypressn»,
Rura canunt, slellis molu tu carmina donas. Maslix, tus, gulta, ammomum, balsama, bidella.
Orlus et occnsus, aquilo, sic austcr et aura :
Vicls ra;tiestale super siia volo ferunt le.
Ljetiliam regni leneas quod lumine lumen, Nomine tu asperior, major virlule, piis hoc
Alla poli pandas, consignes numen et islic B Donas, cum mcrccde meent Chrisli anle tribunal
Tanta Dei dona dispensans, qui omnia fecit. crux qune dederas rupio plebem irc ab Averno.
cnix (iu« Christi es caro bcnedicla triumpho,
«.7 l»K l.ALf)»{LS S. f.RLlIIS. — I.lll. f. i58

di:<:l.m\atio fk.uu.e.

\ iii(.liri>ii in (];i;UiM>r roniihiis A ivprohondere volin-ril , ipsum reproliondit nposto-

n;it, «•!*»• <|ii.»' iii ttrliN, si\e liiin et propli<-t;iin , qui pi-r tah-s airocliinos non
(,,

qiix' in ItTni. sivc i)u.r >i r;iiii siiiil. oiniii.i si>l'iin Doo plafitfrit ; M'd oli:ini ipi<isilaiii alios
\ivi'iilia il iioii :iil iilipsiiiii qni fviorros ho-
i'v|iiirl;iti stint ol
videliccl \isibilia al<|in' iii\ .
,

itiin fitoro, inior oriininosos (pioil essonl sitio alVo-

vivenlia, quia qnatiiitr cruris rornua sivc qualiior
- vrrsanlur rn-a- ulpavornnt. .Non et;;o has an<'olion<'s li:ib<'ii'lo,
loca iiiliiu-int, in «|tiit'iiN r*
' olii t

•nI. »if!> ^Uhmi', iiiftTiiorniu se>l eis inaK* ulon.lo tl"linipiiiiius, qitia hitiii;iiiontm
turr, iii iii <'t

fl V.i'.'
'
. Iitiiiii propnohis hoiniiiis iii<li<-:i| orf^iloiein
et su^rcii'lfsliiiiii , t!f i|iiiliii-. ;

iitas voro boiiani volnnta-

ot iii;il.iiii si^iiiliial
l«M]uitur, ul in r.finint' Jfsu onnif (ji-rin ;
tfni ; ao si moliis i|iii in oiniiibus anoolioiies sunl,
tlium. lerTeslriitm el infrrnorum. |)f tribiis l'a<ili

iiiii i'sl ' III» et qnart!im : Latulr.u lia* 0.1'dem ips:e in bone utcnlibns viiliiios, el iii
t,'~' ,

ij . ca'!i i / «n/M.r </".»• «ii/»«T ttrlu.t nnlf uti'nlil»iis p:i.ssiones sive portitrbationes, ac,
noim n Jhmnni. Ilin iliiiinl;ir iil quiilaiit vidtinl, :i*(;ritiidiiics liiirit : iii<.|pio ois
$unl liiudi-nt
ffrleslia ol alia sujHTfU-Ifstia. .Si\. _
or s|»f<ifs bono ulilur . tpii iioii sitani , sotl l)<'i (pi;otii la-
lotius crealure, i<i esl, esse, vivore. senlire, ft in-
ooro voliiiilalfin , iit jaiii iion silii vivat , sotl ei
tellipTi\ in qiiil*iis oinnibus rreatura snlisisiit. Nain qui por saiijjiiitiis siii o iriis diu iii in onioe illuin re-
ali.i t.itiluin s'iiil, si^il ncf \iMiril, iiff .sfiiliiiiit, m^-
deniit qui cuni Apostolo tliooro potesl Kqo rnim
*, :

siint lapiiifs. .Mi:i siiiit fl ^i- iH leiji tnortuus sum, ut Deo lirain : Chrislo
i|ue ilisffriuiiit. iit

viinl, scii iifc senliiint n«'t|iif tliMfrnnnt, ut siiiit suin cruci. Vitu autcni jam non etfo, ri-

arbusla et oninia );ern)iua terr.e. .\lia veru siiiil, p tit vero iii ine Chrislus. Qund nulem uiinc viio in
vivunt et sentitinl. setl non (lisfcrnunt , iil sunt carne, in (ide vivo Filii Dei, qiti dilexit ntc cl tra-
est senliemli, setl non didit semelipsum pro me. Oninia erpo h:ec san-
bn 1 1 anim.iiia. <]iiil>us vis
sntiesl ralio i
' ntli- -Mia anlfiii siinl. \iviiiii, oLt ( ritoi otinveniunt, qitia in ea otiiniiim Croa*
sentiunt et lii- il . ut siinl an^;fli et lioiiii- tor pasjiis esl Chrisliis. .N.nn passio (".lirisli co;-

nes, qni esseniia sutisistiint, vila vivunt, sonsu bim snslenlat , nitiitilitiii t-f;:il l;ii-tariiiti pcrrodil. ,

!>entiniil , int'-llii lu i!i>ffrnuiil. Siinl cl ipsiiis Iii ea oonfirtnanliir •Mv^rVi rediiiiiinlur poptili , ,

aninia* quatiior afTortioii<-s , <|iiilii:s aiiiinanlia m*I oonterunlur iniuiici, slaliiliitntur siibsislenlia, ani-
ail hona vol a.l inala. Il;is ot :iii(ii]ui iiiaiitnr vivcntia, ronservanlur si-nlionlia, illnstran-

snbliliier i iiiit, et i-oriini iii\oii|;i proii;iiilfs liir inleilipfiilia. Imle liii>or diiolns a p(rii;i , li-

p<»slori sus<-eperiinl , id csl , limere , ac tiolore , (lolos liborat; Irislilia saltiliris, poiiiionlos a pcc-
CH|»ere ac l;oiari. Il.cc erj^o si sanctx enicis pra'- oatis mundal; oonoiipisoonlia boiii viiliituiii Iru-
siiiio oriiinantiir al<|iie ninniiintiir . in roli^^iosis ctiis gerniinal ;
gandium vita; spc conlidentcs \x-
hoinii I e.is \\- tilioat. Oinniiiin qiiippo auctor hanc sanrtam sibi
tia I' . ,
iiin liiijiis pr:e\idobal iiku liinatn ; hano constnti voliiil, ul iii
,

mun li existiinarit. Quod si ita oss<'t. et eas iiisi ipsa roslaiirarft ot coadiinarot omnia per Jesuni
peoealores oiuiiino non possiiiit lialtere aiil por- ClirisLiim Doiniiniin noslruni.
dili, recte non afTiTlus aiii|iii possent diri, so<l Sunt qnotpie vcrsus duo in ipsa cruco couscri-
luorbi. Ant lum lalos aiiiiiiiiniin iiioliis imoni.intiir pli, qiiorum prior esl :

in sanotis apostolis ot propliolis, (pijs ila <le«.ipi;il,

C Ci ox qux summi es nolo dcdii ala Irophaeo :

ul oos ex qiiibus Deo pla-

afTi-clus vilia oredat ?

evenint illi , qui vitiis pliis (pinm c.Tleri lioini- n sutnino in ima doscoiidcns. Allcr vcro :

nes rosiiiernnl. Itai|iie raiiliis apostolus do ti- Crox qux Christi es caro bcnedicla triumpho.
more sic loquitiir. Tinieo aulem ne iicitl serpens
a de\tra in sinislrain crucis tendens. Sunt et in
tftlux t Finm aslulia sua sic el vesiri senaus .

eorrumponlur a chnritale quir c$l in Cltristo. Iilom tolrapono circa oruoom (pialitor versus , quorum
priiuiis, qiii supra criiconi, cst liic :
dt cupi.litate ndnoialiter dioit Cupio dissolvi et :

eut cum Christo. Si-il ot <le Irisliiia quiin alii , Crux qu.-c e\cellis lolo cl domiDari& OI>mpo.
<' MU ait Quia :

tr dolor cordi Qui vero infra, csl hic :

ri.n pro Iratnbnt mets qut snnt cotjnuti mei se~

,
Crux qux dederas rupto plebcio ire ab Avemo.
tnndutn carnem. Naiii ot a<l Romanos soribens
ail : Caudeo in vohis . sed rolo ros »npiinies esse Qui aiitom in dcxlra. hoc est , in anachrosticidc po-
iH bono el ti
'
. I)a\i I
.- situs est, hic cst :

ph<'ta <lo tiiii 1 imor /> t

Cnix dux miscro laloque redcmplio mundo.
pennanet in scrcuium ttrculi. Ilein : limeic, ini|uil,
Dommum, omnes sancli ejut. I)e Irislilia vero ita El qiii in sinistra, lioc est, in tolesticide hic :

ait : Contritlatttt tum in exercilatioiie mea. Iloin

fj-ox vexlllom sancta et pia cautio sxclo.
•'• 1 ilicit : (Joncupiiil anima mea
d let tunt in unnti tempore, el D Notandum aulem quod litieram, quse circiili h;ibel
1 tuuin, Domine. Do l.elitia qiii- siiiiilitnilinoni, itlcirro in qiiatiior an;;iilis trlr;i};oiti
tli ;.. r iista exhorlans sanolos Dei dicit: ol in qitalnor nor noii ot in mtnlia
cornibns rritris,
lArtamini in Doinino et exsultate , jutli; qaudete, cruco |H>snimtis, nt osleniloroliir omniasanctain Cru-
jutli, in bnmin». \\< <> liiiiiu. ilolo- roin Mia poionlia (onraifiiarc , ol in voiioratione
rcui , luitc cupidilji t: hoc . .1 qiii Christi copularc qux sursiim ct ipia* tleoihum $unl.
 17) U HAI;A.M MAIUI AHCHIKI'. .MOGLM. OPLRl.M I'AHS I. m
FKJLHA III.

l)e novcin ordinibu» nnfjclorum, d de nominibut eorum in rrurij figura ditpoiitii.

S j 1 11 «; b ;i c t :i s :• 1 II s c h r i s i i t II
P a K 6 i 1 :i c i a

(; r 11 X V n r II li (1 (! i .] o c l r i h A P i c n t i :i i u in e ij

L a u A V <; r :i r :i V i- i 11 H p II i 1 s ()
P h i a c I a r a b i %
u S d u n :i r II :i s i i V E 1 c u 1 III ( II c n (1 l o 1 V in
<J P i

S i (1 e r c (1 •1 II
(• (• h o r o » r. l c a n (J i (I a h t P t r a (1 i c 1

N a '1 !4 a 1 (1 li in i 11 II III c % n e r II III r (' 11 () II :i t i

P u i c r A

T c b c l h s l t II s :i 1 A 1 N c 1 l :i II (; in P c P o l o u /Jl

in n c g c n P c r t (• (; :i (- 1 s l c r 1 (! c l i t u r a m 1) i l

T c r r c s t u in a t i n f (^ r i u l :i s II n V i II c u I a n o I 11

S c e P l r a u c c s r c g n a c u a II t i II ni i n c c s u h

A t m c h a 1
P r i n C c P s n[J)n) i l 'A II l 11 (1 u X e 1 i n a I l O
T e ni c m r a t V i r t II t c d ^<8 i in u I a e t h e r a c 11 n c l a

E l r c g c r c t t c g c r e s t F. S\V\ u m i n i s a I tn a q u (1 a r .1

Q u c I
y P e c X u I t a t f n [a m a q u a f r t i s i n h 1 l

11 r r i d a L c I 1 a d r a C n i s u a n s c u in i l i h: a 1 m s

A l q;
l u a s I a u d e s q u a c r e t s i h i
P r a c m i a V i c l r

N a i; r c h a n a t u i T s u s\v\c n s a m a '/'7'n M I.:

q c

94^T^ ^ m / ia
kC
S a\^\ u
tq c c r u I e ni H a n c
V>
V c r/ u s q e

yy/ V^^
f
V iV 'iTM u m a 4 > u m
S c
i

i 2)" a
V
a
s

i Q
s p R

n, s u
t

r g
xl a

4^
i/
V 4 c r
s

u ('
A

l a
>> V
I

T y
X p s s d\Xi
/e t r a f i 1 in i u m a a q II 0. 'r K s

D u c e r c t n c 1 i n a II s h u m i 1 i s t u m V e n I t a a r c e
E t d c u i l V e r b i s f a c t i s d c u m e n t a r e I i
q u i l

A c c r u c e s a c r a P SC m p 1 e 'y4 c u II c t a c r c a l r

H c g a b r i e 1 a 1 a c VX^ a n s
yy 4 r u m f a m e n a d n u r e
Y n b a r\c\ A u
\^
s r a s a n s e a r a n u
r t
y ni
i
i

e s
i
u
i

m s
i

a 1 u a n i e m i a sA\n/(/'i n
fr/
y s 1 a u
P
d c t r u m
P il

h u
k

in
i
P
r a f a e 1 m e d i c i n a d e i\x/i tn t c d e d i t h a e c c r 11 X
I\ e d d c r e P s s c i II h a r c u i u s t u n c r t e f u r a in
i i
g
Jl n s t r a b a s c a e c q u a e 1 u m i n a r e d d d i t r h i

r e d m: e r c r u c s\a\ u a n a u d s e s s •o

X^ )7y
i i 1 1) 11
i
g 1

u n u a c n s n u i t
P \ / e n t u m c a n i o 1 a II d e iri

Ani S' e 1 i i n f i c i u e t v/ E/o\l e 1) a n t i u r e ni i n i s t r i

11 i n c r g c a e 1 r ay^ m e\Jv\ e n e d i c i t c c h r i s 1 o

Q u i c r u c e s a 1 u a u i t in u n d u m d a n s r e fT
t n a 1) e a l i s

E t V e s t r u n u m e r u m C m P 1 e u i t i n a r c e P 1 r u ni

Salve sancla salus, Chrisfi, o iu passio laeta, A Airtutum ut teslans promat vita ipsa senatuni.

Crux veiieranda Dei doclrix, sapienlia, Uinien, Scripta bona jusfe consurgunt in cruce vita.
Laus Yori, carr. virliis, p'iilosophi;i ciara, his Chrislus sc ad Petram fi(!ei liiinium auctaquc senos
Quos dant arva soli, vel culinen co.Mdil Olympi, Duceret iucliiians humilis, tum veiiil ab arce,
Sidercosque choros, et candida scepira dici. Kt docuit verbis, factis documenta reliquit,
Nan;quesalus hominum es, rcrum renovatiopulchra .\c cruce sacra pia complcvil cuncta creator.
Te beat orbs totus, ala inclyta nempe polorum. famen ad aurein
IIoc Gabriel alacer dans cl sruryi
Omne geuu per lc cocTeslura ct fleclilur ambit Virginis orabas arcbangohis, etparanymphus
Terreslrura alque infer juxla sua vincula norum. .Icsum salvanlem jam tangens laude triumphum.
Sceptra duces regna curvantis nomine Jesus : Raphaol medicina Dei, num te dedit haec cmx
At Michacl princeps habitantum dux et in alto Reddere posse jubar, i^ujus tunc rite figxiram
Te niemorat virtule Dei siraul a;lhera cuncta Monstrabas cieco, quje luraina reddidit orbi.
El regere et tegere, stes numinis alma quod ara Credimus ergo crucis anliqua in laudibus esse :

Quo clypeo exullat, framca qua fortis inihit Cum nova consoiiuit psa^lenlum cantio laudem
Horrida bella draconis ovans cum millibus almis. .4iigcli in ofTicium et veniebant jure ministri.
\lque luas laudes quieret sibi prjemia victor. B Ilinc rngo, ccnlonim agmon, bonedicite Christo,
Nainjurehancstatuitsuspensamactusque, modusqnc, C|ui Cruce salvavit muadiim, dans regna beaii>,
Sorsque crucem lalem hanc aram, vera quihiisquo Ct vcstnim numenim complcvit in arce poloruiii.
 Il>l UK L-Vl niBlS S. CRLT.IS. — U\i. I. 163

DECI.AlVAilO FlCiLll.i:.

Merito quippc sanctoruin angeluruiii onliiios ct A cl archangelos ; iii br.nchio dextro duos, hoc est,

cceleslis luiliiix' exercilus, uotuine el innm-ru sjuclx \irtules el potetales; iii hracliio sinistro iteui iluos,

crucicuncorilai)t,uta>teriii UegiN>iiturijiiicullauJeiil, iJ esl, principalus ct doiuinaliones; iii uicJiu uiiuin,

el iBagiiiiuilineiu hLtilix' so.r hunesto uHii iu prxdi- id est, ihrunos; in superiuri parie ileui duos, hoc

ccnt cuiu iiun sulum iu hora iialivilatis Chrisli lau-

:
est , cfienibiiu et ser.iphiui. Qn.c ciiain nuniina
dasse, cl post iu deserlo illi niinistrasse sacer K.vaii- ad l>uiiiiiii nostri Jcsu Chrisli gluriain prx-dicau-
gelii lestus comineiiiorcl , veruin eliiiii iii lcni|u>rc dani salis eonveniunl, ejii.sciuc ina^niliciMiliani ct

passiunis cl ivburiettiunis ejus, dehito ci ufliciu potentiaui narrandain deceiiti-r coinpetunt. yiiciii

; ipsos affuissc inanilcslc narrcl ; nr.i\iinr«|iic illos cniin angcli et archangeli in inrniia partc crucis
credi oportet hujus rei esse devolos, «iiiia ijtianlu ili- posili dcnuntianl , nisi cuui <|ui de ca'lu iii ter-

gniiis in rjus inililia inililjnt , tunio devutiiis ejus raiii desceiKlil , inagiii videlicet consilii angi-liiin,

triuniphuiu laudaiil. Noveiii crgu sunt ordines aiige- ad aiiniintianduiii inausuelis luissuiu, ut rurlior ior-
luruiii , ul saiicta Scriplur.i iiubis cuiunicndat : huc tem alligarel , ejiisquc vasa dirip«-rel ? Lt qucm
esl, Angcli, Archangcli, Virlutcs, 1'rincipatus, l*ule- aliiiin virlules, potcstatcs, principatus el doinina-
kiates, Doniiiiaiioncs, Thruiii, Chcruliiin, cl Scra- tiones predicanl in brachiis crucis posili ? nisi

phiin. Scd ad Uxc e\|M)nenda bcati Gregurii |>jp.e B cuin de quo seriptuni csl : Dextern Domitii firit lir-

verba |>uiiaiuus : Lsso iiaiii(|uc angclus el arclian^e- tutvm. Kl itoin : Data est milii oniiiis polestus in

los, pene ouiiics sucri eloqiiii p;igiiKC testantur. Chc- calo el in lerra. Ileinquc : Et factut est principatu»
rubiin quu^pic ct scr:iphiin sjcpe, ut iiutuni cst, libii super humerum tjus, et vocabitur nomen ejus, ad-
pruplietaruiii liHpiiintnr. Qiiatiior i|uoqtic oriliiinin mirabilis, cvnsiliarius, Deus fmtis, pater futuri sw-
iiuniinj l'auhis apo»luius aJ L]ihesios enuiiierni di- cu!i, princeps pacis. El ileiii : t.l dominabitur a mari
I ens : Supra omium PrtHcipatum et Potfttatem et usijue ad mare, el a flumim usque ad termiuos ur-
\ irtMiemet Dominatioiiem. Qui rursus ad CulosscQscs bit ternr. Tbruni ergo iii inedio crucis positi ,
qucm
{•cribcns ait : Sive Throni, tirc Dominationet, tirc aliuiii in se scilcrc iiolaiil ? iiisi illuin cui diclniii csl
/'• 'f(j, me l'olet!ales. numinaliuncs vcru, priii- .\pustulu tcslc : Tlironus tuus, Dcus, tn sa^culum sa-
< ij I poles^alcs j.«in ad Kpbesius lu«|uens dc- culi , rirga recia est vinja regni tui. Ll rsaliui-
htri^M.-rat, M^d ca quo4|ue Colu»scnsibus diclurus sla : Sedes, iiiquil, super thronos, qui judicat aqui-
pra-inisil Ihruniks , «lc quibus iicc dum quiil«|uani latem. Lt qncm cbcrubim scrapliimquc significanl
Lpl.csiis fui-rat luculus. Duin trgu illis qnaluor , in arce crucis posili ? iiisi cum de qiio dicit Aposlo-
qii;e ad Lphcsius dixit, id cst , prineipalibus el liis : In quo ttint omnes thesauri sapientia: el scien-

|>otesl^libus, virlulibus alquc dominaliuiiibus, con- C tiir ubsconditi. Lt ilcin : Deus noster ignis consu-
junguntur throni, quinque sunl ordines, qui spc- nic'Nt est. Chcrubim quippe pleniludo scientiu', cl
ciahter e\priniunlur ; quibus duin aiigeli cl ar- scraphiin ardenlcs vol iiicendcutes inlerprelantur.
cbangeli, tberubiiii alque s«'rjphim aljuncta sunl, Scd h;cc iion ila prcdieamus do ortlinibus ange-
prtHul dubiu iiuvem c^sc angelorum ordines iiive- lorum ,
qiiasi unii,'enito illos ('o.e(|iioiiuis ; scd pcr
iiiunlur. Lndc ct ipsi angelo, qui priinus coiiditus subjcctx crealur.c ollicia cl nouiina dispcnsationis,
est, per pruphclam dicilur : Jii tignacutum simi- illius sacramcnta vencraniur. Lst enini ipsc Deus
liludinit ,
plenut tapientia et perfeclut dccore , in ct Duniiiius ;mgcIoruin, ante oninia viiiolicet siceiila

deliciit paraditi Dei fuisti. Qiiu nolanduin , quod cx Dco I*alre genilus, lioc fcst, de subsianlia Paltis,
priinus angelus nun ad siniiliUKlineiu I)ei faetiis, qui iii novissiina a^tatuni sxculi cx virgine nialrc na-
soJ signaculum siinililudiuis dicitur, ut quo sub- tus, nalurain iii se suscepit bumanam, ad di^bellan-

t'li(vr est Daliini, co in illo imago similius insi- dum scilicct niundi priiicip^^m niissus, ul exspoliarct

nn«nur expres«a. Quu in h>eo iiinx subdilnr ()m- : principatus ct poleslales. p.nlani triumpliaiis eos in

uit lapii preliotut openmentum iHum, sardiut, to- s<nuclip>>o; qucm Palcr suscitaiit a luorluis, et cvnsii-

p:iiiut, el jatpit, elirytoHihut,onyx, el beryllut, sa- tuent ad dexleram tHum t/i cctlcsiibus, supra omnem
1)
plnTut , rurbunculut , et tmaragdut. Lcce nuvem principalum et poleslatem et virtutem el dominulioncm,
diiit Duinina lapidum, quia prufccto noveiu siint c: omne nomen quud noininulHr non solum in hoc sa:-

ordincs aogeloruni. Qiiibus niiuiriiin ordinibus illo culo, ted etiam in fuluro. Oinnia suhjecit sub pedi-
pnmus angelus, ideo ornatus et toopLTius exsli- bus ejut, el ipsum dedil caput supra omnia Fccleu(y,
tit, quia duBi cunclis ;«giuinibus angeluruin pra:- quiT etl corpus ipsius. Novcin crpo litter.a> inajurcs,
bius f-st, ei eorum coniparalionc clarior fuit. qn.T in hac pagina speciem crncis facitint, lior so-,
Sed hxt •'
i"!
ii) rrute iifjvem ordiiium an- iiaiit, CUVX SALVS; bahonlqnc sinpiil.e sinRnlos
gekniiD quou i. .: sacrann nti iiinuat, prosoqua- ordiiirs angelorum ; «juod facile enilibet pati liil q'ji

niur. Tenet ergo bTc «peries sar.ctx cnicis in in- liiteras novit , et iioinina novem ordiiium no.i {{^nc-

feriori sua partc , duos ordincs , id est , angclos rat.

m H. HABAM MM l;i \l!(.IIIi;r. MO(.l .M 0I'I:KI'M paus I. 104

VUAWK IV.
!){• ('.Itniiliiii ct Si:rii)iliin iii crucrm tcriptit ct tifjnificallone eorum.
b ro s u s a
c h c r u i 9/^«- r a p h i n t\ K c a c 1 5»
'r r N'/; {; I iit

E X a I l a t r^l 'jt/n i s n :i 111 li i

c V e h t e »•
rf*A jU/ i n e 1 u c e l

C n m (i i u i/v AfnRhu <: i s V f r A e tt l 1 a u flfYl A K.Cnv i a v i i a

F r u c l: 1 (fj C > r i s 1: V e U 8 «1 i c tis f! ' '
t 1 a u h

V c l tVlV 1 ^.j
i n n C 1 c X ri u ,i (. ,.;
cYc ^ h
i i
i_^ . q e
y^fT~S K N C "XnX: o r A
Q i 1. 1

1.

i^ A '^j^c A r a e I
^. ^ ^.
S a c r a -^» i d c c u s i . , ^ ^^ q; V oT o
E d u n l q^E S I Tvv i r t u s a C h n a q u a1 L '
' li VSi u i i r e x
C n s u l t IP.U A C\c r i s t u s R c c u 11) c n Tll L 8 ST i t i 1, i ,, a
E n p a s s u s\c C Njc t s (J
c f U gauiicarCcJErjotcntes
E l d i s l r ilc T ilVr o p i l C X (; u s i c 1 a u fL '1
R AJ c e 1 y d r i

E t V c t r c jk A \t'i*- ° 8 ^ c r s • t d c d i t i pV.'^ A nj e n i g n u »

Q i s s i c t c/SAfjOa J a rj s n s r c g n a Ti \uK 9 tI h < n a r c e

e l n u m e
n<«^' .'/^^B^ '
f c i r e
Q u a e r
^^JX !y<>«f ^ A) n t v i r t:

N c a r c e *^ ** ' a h c a t u ni
A u X W^NT^e n e b r s
i 1 i ft. i i i
*^ ^ ^^*^ •- ^ c r e g e m
1 n c r u c e f ac t o k e ni c n F i X u in i

E N T 11 R N U S H I C R E G I S H !
A ECC0NCILIATI0»IC>DI
V e X i 1 1 u in f !• a in e a s r s It e I 1 i i n s i g n e d e c r u ni

Prolerithochost c s a A m a c n f r i II g i t i n i q u a
S a b ],^e~j a t a^ t q u ^^-i^ O S V 1 r t n t,-i-s3 p r -A-;^ m i ^.-d» » a t

S %yA, N T C H^iV.-^U^fSX I N H A r ^^ ^ J^i^A 4'i*^^>^-5^^£>^'^'^ ^:

H j c k a Ti^^m^tj^a r a d a n i s i g n r iFVfc^^%^ t i s o r a

S a n c t a^^R^^/^toi u n ^t u n^ 1
q u %^_^3%p^^ P>t^ Ci^" ^

V ^^^^^^?JI^ f^|_R^CuA}L;A;^c/oA
I,TJ
^f^^S^^;cq; N a t:

L a c l a q e ^VlikiyeSti' s d u C u n t hlT^ec-^^^^^^j/aEre a a d o
E n a 1 i s s ^N S ly m t r a d u n T a 1 ni a a 1 t
/aQU^ p a n d u n t

P e n n i s o
p.^^^;1 s u u m s e r A f i n u t i af/p eof'*^'^ emp u s

Q u c a r n A L|ti s|e a t 1 U X u S d i c a n l > I'T lA q u e h i n c

T e n s a a c B I AC h i a s a 1 u A n t i s h i c QIF FI c i (1 a n t

11 i s q; t r a H I q; V e li i c e! L s q; i u d i C I I p s e h i n c
T u ni d i s p EN 5 k n s i n l n l '
i' m 1 e g e i i F s r h a n d
Q u a e i a m N r A a n t e a u c j
T 'e t c a r a p R bJa 1
u i t V b i
q;
D e c r u c e ^o n l^ i t u h n n 1
1 I u s t r u m ^u u\f^ )'\ a V a t u m
D e c r u c e n n f a 1 1 u n t i
^ t r 11 m s i
g n a n i m a II t u m
cheiubin serapliin de coelo nomen Jesus jam A Vexillum, framea, sors belli, insigne decoruia
Exaltale, ignis nain hinc vester famine lucet. Proterit hoc hostes, arma coiifringit iniqua

Cuin divina cnicis vera crucis laus, h:\ic via, vila. Subleval atque suos, virtulis praemia donat.
Fructus hicis Chrislus verus, qui et socia est laus : Nam hinc exul ignis scito, quoe tela laterent
Yicil tristia tunc rex, nuncque exultal ubique, Slant cherubin, ha;c qay arae assislunt, arcoe quae
Qui est seraphim carus ora fiant celebrando hic : Hic hsBC labbara dant signo rite, ei salis ora
c(Blestia monslra multa hac laude supernum : Sancta ara sapiunt, una quoque sacra ope fiunt.

Unum est pennarmn aram ausu, nam conclamalam Uncta triumphum quse conatus fercula condunt,
Sacratum atque decus ar^e firmaiit, quoque volo Laetaque distensis ducunt haec facta beando.
Edunt, quaesil virlus, ac bona quae tribuit rex En alis sensim tradunt alma, allaque pandunt
ConsuUu hac Christus re cum combussil iniqua. Pennis osque suum seraphin , ul jam prope tempus
En passus cnnclosque fugavit calce potenles; Quo carnalis eal luxus dicant, vitiaque hinc :

El dislricta rupit excussi clauslra chelydri, Tensa ac brachia salvanlis hic otricio dant.

Et veleres actus tersit, dedit ipsa benignus Hisque trahi atque vehi celso quje judicio ipse hinc
Quis steterat Adam sons regna Sabaoth in arce : Tum dispensans in tutum leget ipsa probando
Quae ora probant, virliis, et numen, huic ibi ferre B Quae jam nota ante auctu et cara probavit ubique , :

Auxilla in lcnebris, in carcere, jussa bealum De cruce non tilubaut justorum nuntia vatum.
Jn cruce factorem, confixum in siipiteregem : De cruce non fallunt istorum signa animantum.
En thronus hic regis, hyec conciliatio mundi,
 ,

165 m: LAii»iiiL»> s. ciucis. — lid. l 160

DKCLAU.VTIO FK.rU.i:.

In bac ilaqiie pagina crux iKimini, siiuulciiin ti^u- A «picni se Hominus in tcrrain niilterc cl ut anleret sfl

rls senpliiin ol cheriibiiu circa s«' po>ilis, ilcpiclu vcllc tcslatiin cst. Kt merito triiia vocc ad latulcii»

Cooscriptai|ne ccrniUir. Qu.c iileo iu Ikk- opus liic s,uict.e Triiiitaiis oiniies clcctos cohorlabantur, hoc
introducunttir, ut osteinlalur, qiuiita provisioiic ac cst, eos qiii ante adveiilum Saivaturis fuerunt, et
cli«ponsatioiio, diviiia cleuieiilia huinaiio generi seni- qui iii pr.esentia incanialioiiis cjns vixerunt, qiiiipie

per saluleni suam procuraveril, cuin el in ipsis spiri- adlinc us<pie iii lincm intiiuli post asccnsionciii cjus

liluis .Vni^clicis pcr propliclicam rcvclatioiiem, spe- in cirlos ad lldcm convcrtciidi stiiit; qtiia oiiincs iiiia

cicm rcileniptionis noslr.e aiite \i lcri \oluil, el |R'r pas.sio Cliri>li siinul redeinit, de Jtiil.cis vidclicel

opcra pruplielica iu taliernaculi templii|ueaililis cun- atqiie gentibus. I)e ca'tcro cherubim illa qtix iii ta-

strucla, iilesi, iii ipMs cheruliiin jii\la arcain ultra bernaculu sive tcinplo fabricata craiit, ipiid aliud

veltim p«>silis, ;rieriiain propitialionem inunilo inli- extciiMOtie alarnm sii;iriim i]tiain crticis Cliiisti iiiia-

niare ik'crevil. Pioiiute, licel ninlla iiitilli de liaLiilu ginciii pr.ercrebant' De ipiibus beiic iii libro iUutini

et situ horum aiiiiiialium iiitcrpri'tali sint, et alia at- iiarrat, qtiod facta cssciil deceni cubitortiin allitu-
Qiie alia divorso stylu non liivrrsa lide >>criptilariiit ;
iiis, et decein cubitos haberent a suininilale al;e us-

niiliilamen noii incongrue vidctur (salva nKijoriini qiie ad aLc alterius stiminilatcm. .\d ciijiis eliani

tr.iililionc) ipsa auiinalia lial)itu suo, sancl.e crucis U iiislarbtiinanicorporis loriiia coinpirari potcsl.ciijus
exeinplari ligurani, ciim el iiilcrvalla ipsius localit<*r pciii- taiila latilu.lo csl iii cxtcnsionc brat liiortiiii a

terrenl, ct sursuin alqiie (ieorsum, in (lexleram at- siimniilatc digitorum tiiiius niaiius us(|ue ad siiiiimi-

qtie sinistram situ suo siinilitcr protemiant. Deniqiie tatem di^iloriiin altcrius manus, quaiita esl allilndo
scr;ipliim prophel.i Isaias intcr alia ita iiarral di- sive longiltido a plaiita pcilis ii^>qiic ad vcrlicciii capi-
cciib : Vtiii Domiitum sedcittetn tuper toliiiin excet- tis. IIa;c ergojtixta arcaiii ct propilialoriiim slalj:iiit,

tuin el eUralHin, el ea qu(r tub eo eranl reptehanl qtiia verain propiiialioiicin in iiicarnatiime Salvalo-
temptum. Serapliim tlabanl super iltud, tex aUe uiti ris iiumano generi deiiionslrabaiit. WjiC el iii nio-
el tex ala alttri, duubnt relubanl faciein, el duiibus duai criicis alas exteosas seniper habcbaiil, (piia
i.k..., perpctiiain nostraiii rcdcinplionem
f ptdet, el duabutnotubaitt, el ctiimubnt aller iii pas^ioiic (iliri-
1 m, tt diiebal : Sanctus, sanclus, lanctus Uo- sli salvanJoriim ritc iiiliinalianl. Iii crucc (|iio(pie

minut Deut esetcituum, plena esl omnit lerra ijloria hic versus cst in loiigiludinc a summo dcorsum vu-
eju\. ^iiA ergo silus iste senaniin alaruin seraphiin dcns :

• . nicis Christi :'in? llheqiiippe En arx alma Crucis

j : ea rabrica sancta salutis.
, icm parteiii i
,
- sui, iii est, fa-
laic quidem iii lalitudinc
cieni velabant, quod sursuiii ad capul erecl;e sinl, ne- P :

Kii tliroiiQS liic rrgis, lia?c coQciliatio munJi.

cesse osl el ob lioc superiorem partem crncis de-
In scrapliim qiioipic cl clicruliim versiis dcgiacicon-
nionstrent maiiircslum est. IILc autciii qu:e inntnam
partciu, id esl, pedes velaliant, quoniudo nisi dcor-
scripli suiit. N.iiii iii scraptiiiii illo (jiiod supru dex-
triiiu cornu crucis slal, hi sunt versus
siiiii dimis^^as esse credendum e>t, ct ob lioc inle-
:

riorem parlcm crucis siguificare. lllo: auleiu duu) Sigiia cnicis r.hrisii ast seraphin c(clesiia monstr.iiit,

qtij! ad vulandum extensa; sunt, quid aliud quam Peiiiiaruiii aU|ue silu hac cuuria sacraia prultaul.

tr.iiisver>uiii crucis lignum, in »pio bracliia et mn- Iii eu vcro qnod stipra coriiu sinislrum, bi :

niis cvteiis.p sunl, Doinini signiticant? El proinde Nam h.t-c soiia exultant celcljiainl'» liac laude S!i|(ernufr
in posiiionc sex alaru:n scrapbim, luanircsle lotius CoiK lain iiiti(ue irllius sceplra Subaulli \icib(is.

cruci» Chri!>ti signaculum c\pre^sum ess« nemo sa- In cherubim uanique dcMeriore versus isti sunt :

piciis dultilat. IVmic quo<|ue ipsa inccJenlcs vel ar- Uinc si^rn .iil r.hiruliin h;ic iaiili.in saiicta iriuiiipbum
.

denlcs inlcipretantur, ipii.i ill.im formain dcnum- Dislfiisis |ue ali& braclna leusa nulaui.

slranl, in qua super.ite suiil omnes adver»iri;e po- Iii sinisteriorc quippc isli :

teslaics, el lotius mundi peccala tonsumpu» alque Qua; U'ere atsisiuni arc» el <acr» op<.>rcula coiiJumI,
dekla sunt.iuio igiiem L* Facla(|ue propi ia olUcio ipsa (irubaiil.
illura cleclis Dei comuieiidaiit,
167 H. HADAM MAlllI Alttllli;!'. M(XjI,M. UIT.IU M l'AllS I. t68
FIGLKA V.

De qualuoT fttjurit tvlraijoniciB circa crucem poiiln, i-( $]iiiilualt wdificto domut Oei.

C r u X r K () B a c r a (1 c l H 1
ii
11 a III i li i II 111 i n (i
p c c l;

a u (1 J) ij s V t c 1 a r a t Q N t c Ul t u .'1
r t e t r a e a
1. i i
p
" o m o d t c r r c n i H a b C a e 1 i s I (1 c d e r a il II c. a %
1' a c t u m c n
J_ i r m c s a h L c l i V 1 n c u 1 a r u m V a f

V <) s A (; M e IX A p li T li c V ni t II M A R T Y n" u M E T r d
•
II r D III u 6 X 1» i
P s u 1 T u S r II I ni e 11 i n 1
P h U IQ

<; II d 1 S l i s i 111 a P I. e b s A 1 iii a e 8 l V (; c r c P e r t a

S a 11 T a s a i 11 l a r 1 s c t C r II X r 11 II d a ni i n e S " in in o
1 11 s i T a c 11 s t r u c l a c R u c i V i X i r () i) r E f i \ 3

u a c V c r c h u in a n 8 c n U s a d V i l a III d (; d i C a II i t
<i

V r in A t a e c 1 u M n a c X i t 6 t c n d e r c P M a X
i n 1 1

A e t c 11 11 a m 1> c r s c V a r a D i s s 8 U r g e r c f r m a in

T c g m 1 n i s e t a u 1 A m s P u s 1 U s t i
q u q; H e g i s

C r i s T E T R p A E A N u a M X i u R ~E~ c R u B E V a (j «•

E r i
g i S i II 111 u n d (| u d I u s t i f e d e r a s e r u f t

S p c r 11 a l d a in n a l u in V i N c a t p i e t a t c d 1 s u m
C u i f n 11 r a t
_!ii
t i m r V I r t: a c p a 1 m a c r o n a e s

1 N c L Y T A c R u X D II 1 N 1 X p 1 I- U N D A M £ N E T A u L A e
P U 1 C li r i r e s t l V c R n a n t 1 TT" r i b u s a r U
C e 1 s i r a c c c d r p a r 1 e l p r c c i s i r a 1 b
" a (1 r a t a s i 11 n f? « s i n F r m t r a ni i t c P ' t r a 8

E t r 1 T E p A T u 1 A R C h a r ij i u s p L E B s Q u E p B i r a
F n n (i A ni (J 11 T" a t r a n i t i N f u n D d o in a l i 8 m n i 9

Q " a e B e n e d c u l A c r D a s c 1 t (i
g ra a t e P r i m a
V i n c I r e r e c t u m R e g n A n t i V e r b a P r P " c t a e
C m P L (1 e r a n t u i U a m i M P c r 1 i s a u 1 a P i E «•
e g «

Y l c r I s l i a f r M a s s E n t i N s c a m m a t e T r i l

m n i S n a m q; s i m u L s c a N d i t b n m e n a d A S t r a
H a e c A u 1 a i e s u s A d I a E t a m F U 1 m i n i s a B c t II

b i V C e f i r ni a t a V i
g e T b n A s l r u c l i V i t a e
i u n c T 1 s I G N A T D a t h A e c M I N R I c s s A M e a r e
Q n a V i a d u X d U c i t a d 1 U c i s s C e P t r a t e n e n d a

Q u s t e m p i d e d i c a t L a e t a b n a ni a II s i X P »

u a t t n r a t q; c r u c i s A u g e t c U ni r u P i b: i s t i s

P e r f e c t a m q c d m u m d E d u c e n s a n g u 1 n s i
P s e

Crux rogo sacra Dei sigiia mihi numine pectus :

A Pulchrior es toio vernanti floribus arvo :

Laudibus ut clara canlem tua rite Iropsea : Celsior ac cedro, Pario cl preciosior albo,

Quoraodo terrenis ab caelis foedera ducas, Quadratas jungis in firrao iramile pelras :

Pactum confirraes, et lethi vincula rumpas. Et rite patriarcharum jus, plebsque, priora
vos agmen aposlolicum, tii niartyrum et ordo, Fundamenia trahit, in fundo doraatis omnis :

.lure domus Christi posuit quos culmen, in ipsum Quae bene devota corda scit dogmale primum
Condistis, inia plebs alma est voce reperta. Vincire, rectum regnanli verba prophclae
Sancia salutaris el crux fundaraine suraino Compluerant, vivam imperiis aulam pie regi
jnsila, constructa, crucilixi robore fixa : Ut Cbristo jam formassent in scammate trilo :

Quse vere humanura genus ad vitam dedicavit, Omnis iiamque simul scandit ob nomen ad a^tra.
Firmataque columna exit ostendere philax, Haec aula Hiesus ad laetam fulminis Arcton,
vElernam per se paradiso surgere formam, Et voce firmata viget bona slructio vitae :

Tegminis et aulam sponsi, justi quoque regis Junclio signat, dat licec omine jussa meare :

Cfarisle tropaea nova mox jure, cruore, viaque Qua via dux ducit ad lucis sceplra tenenda :

Erigis in mundo, quod justi foedera servel : Quos templo dedicat Iseta bona mansio Christi
Spernat di^mnatum, vincat pietate dolosum : Ouatluor alque crucis auget cum rupibus istis,

Cui favor atque timor, viruis el palma, corona es. Perfeciamqite domum dedacens angulus ipse.

Inclyta crux Doraini, Chrisli fundamen e^ aulae.

 ;

I(>S i)K i.Arnints s. i:uijf.is. i ih i. 170

DECL.VK.VIIO FKil U.i:.

hac igiliir |>a;;iii.i cru\ !>;»iuta p»>r iiUMiiiiin A alioruni vil.iin vcrbis aliitir cxemplis iii inclius con-
In
qualuur qiuiitrungiilas roriiuis oirrj laleru vcrterc salaj;cba!it, qtiiiicmts tiigiia euinersaliuiic
trmlil,

tjus posilas lialitiiis : ad nsiiMidciHhiin iitii|uc nv- lK>uui habere mcrcreiitiir liabitatoreni, ipsumipic sibi

leslis cedilicii slrutliiraiii, Kiclesia: viilelit-ei l)ei essc scnlirent Dciiin propitiuiii, siib nijtis lioinin-a-

vi\i, qn.TJ et donius ejiis e»l, colunuia el firiiianifu- tionc jMisiti rogno\criiut oiiiiii|»uleiilciii. IJenc er},'o

AiMiaiicrr '• -11111 perliiieiil elreli Itcguiii sciipltiiii est de illa ly|iici leiii|ili
tiiin \crilatis. iii lilii'0

an};»'li, quornin imliis su iii fuliira vilapia"- x*difieatione, quoil pr.eteperit rex ul toHcrcnt l.ipidc-.

iniuitur, diciMite Domiiio : Illi auteni qiii digiii lia- grandcs, lapides preliosos iii ftindamcnttim lcnipli,
heiiiur s.vculo illo et resurivclionc ci luorluis, niH|uc ct quadrarciit eos. Lapides crgo pretiosi suiit sancli

iinlmiil, neque itucunt nvores, iioque eniiii ultra viri, qiii iiicrilis stiiit pr.cclari, qtii beiic qiiailiaii

r.iuM poteninl : a-quales eiiiin angelis suiil, et lilii jtibcntur, ac sic in fuiidaniculu puiii. (tuadraliiiii

Miiit Dci, euiu siitt lilii resurrecliouis. Ad hanc per- namqiic omnc quocunqiic verlitur lixuin starc con-
Uiiei ipsu niedialor Dei rt lioininnin, hoino Clirisltis sucvit. Cai niniirum figurie assimilanlur curda clc-
Jesu>, ipso atteslante, euiii ait : Sulviie lt'mplum tioc, clorum, qii.i' ita iii fiilei liriiiitalc consistcrc liidiec-
ei in Iritus diebui escitabo illud. Quod exponeiis runt, ul iiiilla oeeurrentiuiti advcrsitate, ncc ipsa
esan^dista sul>junxit : Uoc aMlcm diccbal de lemplo B ctiaiii niorte a sui rcctitudine slalus pussint iiicli-

corporit tui. Di«.il auteni .\postolus de noltis : yetcilis nari : qualcs videlicet doctorcs Ecclcsia noii soluiii

quia lemplum Dei ettit, el tfiiritut Uei habitai in vo- dc Judara, veruiii eliain de goiitibus pcrplurrs sus-

bit. Si ergo illc leinpluiu Dei pcr asstiniptaiii litiiiia- ecpit. IU'Ctc qiiidcm in saiicla crucc h:ec u.'ilitiratio

nil..teiu raetus est, et iit>s teiii|iluin l>ei |K'r iiiliabi- demonslralur, qtiia iii ipsa, id est, in passiuiic

taiitem spiriUim ejus enicimur, eonstat utitpie quia Christi tola Kcclesia calholica riiiidata, labricata
liguraiu oninium noslruiu et ipsius videlioct Doiniiii, perfoclc, atquc dcdicata esl, nec hot xdificiuiii

et nienibrtiruin ejus qtue nos sumus, lcinpluin illud uiiqiiam vciiirct ad cncclum, iiisi pcr Crucciii libc-
uiateiuli: leuuit, qiiod Sjiomoii rex a'dilic;ivit in rarcliir geiius bumaiiuiii, nec ipsius saccrdolis digiic
Ili> Tusalem ; sed ipsius tanquaiu lapidis angularic coinplerclur otliciuiii, nisi ipse sacordus iii cruco
ftiiigularilcr electi ct preliosi in rundamonto rundali ficret sacrificium.

Dostri auleiii tanqu.tm lapidum vivorum supcrcdili- In ipsa autom cruce conltnetur hic versus scri-
raturuiii super rundaniciituiu aptHtoloruiii et pro- ptus :

plielarum, lioc csL, supor ipsum Dumiiiuni. Quod Iucl)ia crux Doinini Girisli fuDdamen et aulie.
ostendit .Vpostulus diceiis : Fundamentum cniin atiud
-, Iii lelragoiiis vcro circa crucem positis vcrsus
nemo potetl ponere prater id quod potilum ett, qui
conscripli, noii pcr circuitum pciiitus gyraiil, Iioc
f»; Lhr;s'.us Jcsus. Qiii propterca rectc ruiidainentiim
cst, ut liiialibus liltcris ad iiiceptivas per anrractiiiii
liuiiius Doiiiini potcsl vocari : qiiia, siiut ail IVtrus,
rcdcant, scJ omiics in dcslro aiigulo suo supcrius
.\on etl aliud tub catlo nomen datum hominibus in
incipicnlos, prr siiiistrtim supra ad siiiislrum infia
quo uporleat nos talros fieri. Et it.ni : .\d quem,
iii deccm et novciii liltcris dcsccnduiit, poslca iic
inquit, accedcntes lapidem riium, «6 hominibus qni-
riiiii in dcxlro nngiilo superius a vicesima littcra
dem reprobaium, a Deo autem eUctum el honorifxcn-
incipicntcs, el desccndcndo pcr dcxtnim infcrius
tnin, el ipsi tanquam lapidet tivi tupera:dificnmini
dvinui spirituatii in sacerdotium sanclum, vadcntcs ad sinistruiii iisqiic iiifra dccciii ct septciu
offerentes
tpiriluales hof.ias
litteris pcrlin}:;uiit : ct sic uiius(piis4|iic vcrsus (|iia-
accepUtbila Deo per Jcsuin Chri-
luor tetragoiiunim triginla scx litteras contiuel, qtii
slum. roKsiint erpo hiijiis ftindnmctiti priiiii lapiilcs
uti(|uc nuiiicrus est telragoni plani et scnarii iii sc-
»c funiiationi liabiles, patriarrh.c et prupbcLi', apo-
inctipso miiltiplirationc roiifccli, sicnt in scqtienti-
stoli et martjrrcs non incon^e arripi, qui sive
pr •• licando. sivc op.>rniido. sivc palicndo,
btis dciiM)iistrabinius. Kst autcm vcrsiis liic lctra-
fiilci fun-
il.iiiKiil.i nobis jefcnuil. ct qiiorum aiiclnrilnlcm goni suliius dcxlruin curiiu pusiti :
in
tlt»ririna, excinpla in .ntibiis. imitationem iii tolc- D Te pilriircharum lauiiabilis actio si^'Dat.
raiitia c;e(era lurba (idelium seqiiilur. Nain sicul
Siibtus siiii>lriim vcro pnsili tctragoiii istc csl :

ipuiioli cl marlyics |»osl Salvatoris inramationeni,

Plcbixiue proplielaruin tlniiiu f^uiint' juss-i.
l>.i>^ioiirin Pt rc-urrettiniwm atqiic asrrn^iuncin in
tii-ios per lotiiui orbciii spiritualr j>ilifiriuin domiis At cjtis quoqne, qtii stipra dcxtruin eornii rriicis
l^\ Chrisluin prrdirantlo, pusilus est, talis est vcrsus
sive etiam pro Christo :

iiuiriendo fabricati suni, iia anlc advpnlum rjiis in .Vgniea apostolirum paiiflil tua ntp tro(>«>a.
fjriir palri4rrli.i- nlii \>- pr.iphfl r in priore popnlo, Siipra sinislrum vero talis :

et in his regionibus iu qtiilnis degrhant, seinper MariTrum cl i| se clioru"! etfuso jurf> cruore.

Patrol. CMl.
 \ll 1!. llAn.VM MAIIU VUCIIiKI'. M()f.J NT. OI'I.IU il I'A1LS I. 17J

FKllJKA \l
Dc iiualuor virtulibui priinipalibu»iquumodu ad rruecm perlinraul, il quod nmnium tirlulum fruclut j^r
ipnam nubis coltnli luitl,
O in n I
p l II h V I r 1 u 8 H u ni III a h a p i C II t i :i (: li r i b l r;

r a 8 (| u i l o t u ftCCCftUC I ••DO i II ij s p i c m u n d it

1> i
l> « n 8 a .s q II e n c i s p a d r) II u h a I II t i

N a q; q u a (1 r i g a II c I) T i b: a p t a q u :i l' n i

V i t U III
p a II <1 e III c d C a n t c t r i II ni p h
V i s r c g i s o d e n g u i II e c u II c i :i

P r r a c 8 p c c r II i e t a t i R i n o r b
!•: s u s h a h i t u i m i u m c t d c c u ft III n
N a 8 V i t a u e t r i o I I n ^ II a

Q » X a I ni a p U 8 tfT d a 8 a c p r b :i n d
C u n i rn u 1 p 1 d e| p r o m I 8 n g u 1 a V l

S n n (I d c II R u m p r 11 d t 1 a m u n d u m
K T t i t i a h V e n s 8 p c c r e g a D E I (

T r n ni z a I) u I a n 1 t h c n c d t u 8 o e
A p 1 a C n s i 1 i a m c n t c u f e r l f r d e rv r a t m
V (1 a c c R N I e m p t e r t V i m e t t L E P n 8 a
V t t a i s V F r t i h i n i|uoqcad'iKCI a V i u
A t n d a d u E R '
s a f e r i t c I
u M I
i p s a t a II
4-
1>
s t i f a V e t i
1]
a s n m u m n X i a c d s

t c n d s c i I 1 b n I A T '
e m p p o B e
S g n a d c I t m a I s 8 E r e a c 8 e
E f a c t L U e n 1] e n c ra D n c 1 s

A r e c T A a t s p t M A |d i
g c
'

C n D V c a u n g e r m I n a R L r s

E l~i^i s c t a s q u a I i d a r e
V i m i n a s e n g i r c u 1 a p r m a t

II s c r g c t u s t i s s i ra a e t

G r a t i a p a u i t a r l e p r b a t

P c t u m c n u n X s a l m a r 1
g a t

I» d u X i t n i t a m i n a c h r i i

S c r a u i t u 1 t u t c a n t i a c u n c s

F 1 c i b a t u 1 m a r m n i a i r s

m h u m i 1 s c n t n u i t q; d e s t i a 1 e a m
1 s p i c a f u g e d p e r u e r n t i a f r u t u m e t

Teporenia r u n d e e m c N c i t e c h i s t

T u m c r u x p t e U S T I T I E T P R p e n u m i e V i

M \ t t e D s i a m f a 1 ceconclude t i n h r r e a m e s s

Omnipotens virtus, summa sapientia, Christe, A Ostendens et psallere jara bona terapora posse,
Ornas qui totum arce crucis Dominus pie mundum, Signa Dei scire, et raandata edisserere ac spe
Dispensasque tuis sanclis pia dona salutis Et facto luccra conquircre hinc modo sanctos
Namque quadriga piis bene cornibus apta quaternis Arreciieque aures cslestibus optima digne
Virlulum pandit seiiem, dedicante triumpho Conducant, quod dona parent et geriuina ruris
Victoris regis ostendens sanguine cunctas E foliis fruclus, correptaque squalida rite

Prolicere ac species fructu pielalis in orbe. Vimina succendant, et regia fercula promant.
Est \irtus habitus animi morum et decus omne ,
Hos ergo fructus pielas sacratissiraa sevit,
Nobilitas vitae, ratio et moderalio lingus, Gralia purgavit, patientia ei arle probavit,
Qus; crux alma piis justa das laude probanda Pactum conjunxit, el lex patris alma rigavit,

Cuncta siraul placito deprorais singula voto. Produxit bonitas, nara vivida graraina Christi.
Sancta tua docuit lenerum prudentia mundum ; Sacravit cultus, et laus constantia cunclos
Ex te justilia bene fervens spernere gaudet Fulcibat culmos, nova grana per orania virtus
Terrorem zabuli, scandit benedictus amorre Jani bumilis condit, nutrilque modeslia plenam
Ad pia consilia, raentem aufert fraude voratam : In spica fnigem, dat perseveraDlia fruclum et
Uiide ac carnalem poterit vim et toUere pugnam U Tempore maturura candentera concile Christus :

Vi tota,"^,nsu forti, hinc quoque ad inclyta visu Tum crux per le justilia ct prope numine viso
Attendit, adversa ferens it cura ipsa vetando Miltens jam falcem concludet in horrea raesseni.
Peslifera vetitas scelerum cura noxia caedis
175 M 1 M niHLs s. cnicis - I.IU. 174

DKr.LAUAllc) FHilJt.i:

Quaiiios crgu ol quaics rruclua ligiiuiu sauclx cru- \ fjolettn facerir. Spirituaics cuiiii bic gignunlur iiu-

ci» ^eriiiine suo pruferat, digtiuiii cst ctiuin iii lioc ctus, quus onuincrat .\postoius dicoiis : Fruclus au-
sacn) carniiih: iiiuilo coiniiitMiiorare, cujus rructus tem Spiritut ett charitat, gaudium, pax, patientia,
xlcriius cst el radiv ptM|M'lua; cujus o»li>r niuinluni lon/fiinimilas bonilns, beuignilns, fidcs, modetlia, cou-

replel, el sapor tlilelcs saginat , cujus «pifiulur sdIimu linnilia, canilat. Hoiie crgo in saiicta cnico spirilua-

su|keral, ct caiiJur nivcin ubfuscal; cujiis cariiiixMi lis adliibctur Iructus, qiiia oiiiiiitim buiioruni in ca
poluni cxccilil, et cujus inliniuiu iiifcrna |HMiclra(; crucilixus csl auctor. Nain ex parte carnis, dniii iii

ciijus iiruiitas liuiuiliat, jucuiidit;is c\aitat, ct cujus ea mori voiuit C.ltristus, saiutoni iiitogram ittiinantiiii

|H>tenlia exallata tiuiuiliat. Omniuni ciiiiii \irluluin |»crc('pit peiiiis. ('.raiiuni frtinioiili iii torrain rocidil,

sorics pcr ipMiui ct in ipsti cullata cst inuiulo, tjuia ot iiloriosani niariyriiin sogclom proiiilit. Liitis slip»

III ipsu rerum perfeciio couipiola est. Iii ipso celsi- porluvit homiiiem susponsiim, ct tolus niun !us ad
ludincm suaiu pruilentia dcniunstrat, in ipso soiiJi- cudcsle dcdicatus est re^num. Judu'a gons insolons
taiciii suaui ju^titia revciat, in ipx) poltMiti.ini 6unni non timuit porimcro rojjoin, ct totius orliis goiitei

fiirtiludo ctuisignat, iii ipso muJcrainina su.i lcnipc- ipsuiii siiscopcruiit UoJomplorcm, qtiia iii soniiiiu

rjiilia collaudat. Ilic eliaiu prudciitia aciiulsilioneiii .\bralix bosioJiccntur oinnes faiiiiii;o lorrx.
>apieoti;p ol coinpreiiensiunem veritatis dovotius B (Jiiatuur orgo hx lij^urx in tinani crucis forniatu

cuiiccdit, atque iiic proviJcntix-, iiiteliigcotix» ct iiic- dispoaitc, quatuor principalium virtiiltiiii rontinonl
iuori.e (lotia, oinnis lidclis pcrcip.l. Ilic justitia (iJci noiniiia : piudonlia" quoqtie, jusliti.o, forlitiuliiiis cl

fundathciituni po^uit, atiiue liinc piotatis ct rciigio- tomporanti.o, e\ quibus oinnis \irlutiini sorios pro-
nis, gralt;e quoijue et viitdicationis a3quitaleiii iiiii- cvdit, ct in quibus ratio bonx vitx consistit. Suiil
cuique distribuit. liic fortitudo bianda et adversa ergo niemoratx (igurx sccunduin trigoni spccioni
uKi,;tiiliccntissiiue conleuinit, ali]iie iiiitc fidonlix, conjunct:P, sed variis gradibiis distinclx. Facli sunt
i>.auiiti.f ct porseveranlix exonipia |iro|)onit. Hic eniin in duobus iatoribiis uiiiusciijus(|ue conslarc,
lciiii>orantia iiilibidiQisacportinaciioiusuieiiles ini|io- cl nullum iiisi pcr sancti Spirilus gratiam eas possc
tus fivua disciplin;» injicit, atquc hiiic pudicitix et impotrarc. Teiiet quoque ha'C positio sanct.TJ crucis,
I ><:.lineutix, ctcmenli;i' qiiuquc ct sobriclatis niuiti- iii trigonissuisqualuur versus triginta sexlittcrariim,
plaia doua dosi ' ~ :
'
us iitipondit. lloc videiicol id est, in singulis singuios : quortmi primus qui iii

li^nuMi ab ipso i>.

<
m i .-.t, dcquo dicit Ptupiiola, supremo jiosilus cst iriijoniis, tonet hunc \orsuiii,

li),Mii coinDaraiioneufjiicns : Kteril tanquam ligiium incipicntoni a doxtro aiigulo superius, et circuineiin-
quod plantatunt e$t $ecut decurtut aquarum, quod lom p4.>r cxteros angulos, usqiie ad iiliim unde iii-

\Tuclum tuum iabit in tcmpore tuo, el foliutn ejus -•

cipiobat, ila :

'.<'« dccidet, el omnia quacunque fecerit prosperu- Aroc crucis Duiiiinisunima i<ruJeiilia sisUt-

I untur. Decursiis cgo aquaruni suiitquotiJianitrans- Iii inliiuo aiiteni trigouo incipit vcrsus hic, a dcxtro
itiis delicioniiuiu popuioruin. Et de semctipso Veri- anguio dcsubtus, cl vadil por cxteros circuin, usque
las dicit : Si in tiridi ligno heec faciunt, in arido qutd ad ipsum a quo inilium capiobat, ita :

/iet? Lignuro crgo socus decursus aquaruin ost cum Jubliiia et i>rooi mandat scpane tenendam.
foiiis et fructu, quia protecliouis sux> iiubis uinbra-
Dexlenc autcmpartis trigonus conlinol liuiic vefsuni,
I uluin profcrens apparuit Crcator in came, et bu-
ab inliino angulo priimitn sursuin ascondciido, sic
inanuni genus por resurrcctionem ad vilani crexit,
circuineundo c.clcros tisqiie ad inilium suuin, ita :
.11,1,1 por dofo« tiiin qiioliJie ilxit ad inortoin. Verc
Forti sed in dexlro cortiu fert siipulalu do.
.M:;ii i^tud lignuin dcdtt fructuin in tcm|iorc suo,
qiiaiido Salvalor noster passionc ct resurrectionc Sinistri vcro Iriangiili vcrsus, a medio angulo iiii-

>ua cuinpleta, Ecclesiam per totam mundi ialitudi- tium sumit, gradiens priuium ascciidondo usque
ncin in se Tilem vcram coaJunatam cunctis virtuti- ad aiterum aiigulum, indequc percircuilum aJ ca]iiii

biis fecit abundare, ipso hoc tcstaiilc ; Ego suni, siiiiin reverlitur, ita : Cnm in levo moderaiis dispoiiil

inquit, titit, et roi pulmiles. Qui manet in me, cl cgo

" jura modesla. Modestia igitur pcr .lyncopain scripla,

1« eo, hic fert fructum multum, quia tine me nihil pro tcmpcrantia ponitur, spccies pro gencre.
17.", li llAItVM M\MU AIUIIII.I'. M()(.rNT OIT.UIM PAHS I. ITC

FKilitA Ml.
l)f (fUntniiT ilemrulin , di- iiitdlntir iiiis^iliiilinihus /i/fi/inr»/»! , //<• ijHitluor ylnijn inuiidi, rl df qnutuor tiuii-
driiHltbuK uiilHriilin diit , iiuuiimdv tnunia tn cruce ordtnntlur, t-l in (/^<a tundi/iriulur.

{) III II I

n t i a c u n r t 1 s

i u e r e m u 1 t s

e s t n u s
P i i i <\

a n i i a 1 a u (i e s
1

' t r a P 1 r u III

'e r t t e 1 1: V b i
'i;

r e X i t a d d a s

e g n a b D a q u e

1 d e r e q i r u II l

u a t r e t i
P s e

r e a t r i e s u s

Oinnia jani splendenl vero de lumine Chrisli A Cumque feris, vespae, vermes, et beslia riclu :

llliistraia, crucis el sacrje facla Leando Et placidse vultu, seu saeva mente volucrcs :

Concelebrant, ul victori sic vola superno Xristicolae quis aula poli, lerraque sata fil :

Debita persolvanl, devolc regna cancnles Vobis virlus lumen ducens undique ad hostes
Cuncta tenere moduni sub magiio numiiie Iliesu. Nuntia feri, prex fit aut unda, sed ore peritus
Quicquid in orbc meal edacis quicquid ubiquo Fama idcm ah abicit palmam nosci hic rapto
Kst, sapit el senlit, vivit, el jura reservat Dat felici, dal juslisluec nunlia cunclis :

lloc lerra, ponlus, hoc sidera, grainina, voiili, Parcens rite hosli, dat fatu vivere, nuiltos
Iinperio subcrunl, hoc sunt, anlcquc fiierunl Sed jure dainnal, quos auctus sopsil iniquus.

Iinber, nubs, grando, glacies, nix atque pruina, lude decet pariter ora ymnizantia laudes
Fonles, el rivi, pulvis, et ros, jubar absque hoc Volaque declament grates, en veslra poloruni
Crelcc, arclon, actu, stella; alque aera quxquc. Turba, et tu populus quem proferl tellus ubique
lin alinum, et non vaaharo, rursus dicite vera, Vos raiio consors pariler direxit ad odas :

Ag modulos, canlus, odas, cantet quofjue jiislus : Gaudia vos cxli calestia regua bonaque
Omnia crux trahal, et sano pic jure coronet : Jam sorte capiunt, et votis valde requirunt :

Laude Dci non discordel, sed dicat bonesia g En dedil hoc vester vobis Salvator, et ipse
Kjus opus gaudens, pisces, dirique dracones, Rex proprius prssul Isetusque creator Hiesus.

Colies, ol hici, montes, pecora, arbos, harena,

 ,

177 UEIAIDIIHS S. IRICIS. — Lll; I. 178

HKCLAUATIO KUilH i.

Reclc igilur quaieriiariuin iiuuieruiii porreclionc A cuiii l>alro el Spiritu saiiclo unu!> I>eus , cui soli

facratuui peiie luilltis igiiorat, et iiteo bene illiiui in lieneJi« lioiics ill.e conipeluiil , quas Ires piivii in

foniia criuis (.liiiitli lraii-.li^uraluiu lolus urliis \e- (aiiiiiio igiiis ardeiilis , oiniies crealuras ail lau-

iicrjlur. Sii)uiileiii luuii liiiii i|ujluur eleiiieiili» coii- ilt-iii Crcatori^ exliorlando, coiuiiineliaiil atiiuc di-

.sure uianifesluiii esl, i«l c^t, igne, aere, aqua et ler- ccbaiit : DeiieJicite, omnia opera Domini, Dominuin,
ra. Et luluni orbeiu qualuor leriiiiiiari parlibus sivc cl ca^ltira. De quu et Psaliiiista dicil : Laudent
angulis nnluiii e^l. orieiile scilicet et occiileiile, aqui- euin ctxU ct tcrra, mnrc et omiiia qutr in eis sunt :

Kuie el nieiiJie. l]uatuor iiuoque siiiil \icissiludiiies quia , secuiiduni Aposluluin, «•j ipso el pcr lysum

ifinpurum, id esl, vcr, xstas, autumnus, iiiems; et ei in ipso tunl omnia, ipti honor et gluria in Sivcula

qualuor quadranles nalumlis diei, id ost, qiialer sirculorum. Cur vero iii rolis qualuor cleiiienla

sena> hora-, qu.e taiiicn bis iiiiliis di^Mio^cunlur, ii>a- sive quatuor teiiipora scu quatiior pij^^iis iiitiiKli de-
iie videlicct et ineridie, vcspere el iiileiupeslo. Sed piiixerim, b;ec ratio esl, (piia oiiinis inuiidi inacbiiia

qv;oinodu cnici couvenienter possil ba-c disposilio teiiiporahs esl, el qiiadani perniistione eleiiieiitoriiiii

(o.iptari, intimaudum est. Si ergo ereclam crucem atque successu teni|>orum variabilis si\e niutabilis ,

volueriiiius aspicere, ignem, quod suprenium est elc- Saloiiione allcstante, qiii ail : Omnia tempus liubcnl,

menloruin, in arcc illius collocenius ; aerem quo- B et suis spaliis Iranscunl nniversa sub ccelo. Nuiio
que el aquani, qu.e media suiit in eleiiienlis, in igiiisaereiu siccat, aqua liiimiiiioreiu facil, imnc ler-
irinsverso crucis ligno, quoJ per mediuni stipitis ra aquarum alluvionibus aflicilur, niinc solis ardore
crecli ducitur, consignomus ; tcrrara vcro, quu! gra- siccatur. .\qua quippo nalura mobilis esl, el qiiem-
vis»imaest cl imum in creaturis tonel locum, iiife- dam circuliim ciirsii conficil. Oninia Ihtmina , iiiquit

riori parti crucis dcpuleinus. ILoc quipiK' oninia cle- Ecclesiaslicus, inlranl in marc, et marc nun rcdun-
ineiita sicut quadam nalur.o propinquilale sibimet dat, ad locum undeexeunt llumina rerertuntur, utile-
commiscontur, iit miindi integritatem perfuiaiit : itj ruin fluant. Ignisqiioque similiter natiiralcm motum
otiain quatuor parlibus crucis sibiinet sociantur , ut liabet unde ad altiora se seiiipcr origit accensus, ct

porfi-clain spociein ejiis denionslrent. Si autem qiia- lociiin sibi siiper aera quuMit. Discurruiit fiilsura, et
luor plagis orbis eam velimus assignare, jacentcm crcbris iiiicat igiiibus lellier. Tenipora naiiique cir-

nieliamur necesse est ila : ut primain partem ojiis culis transeunt , et vicissitutlines qiiatuur tcrnoiiMii
orienti, eslremam occidcnli, dextram .iquiloni, sini- mensium orbibtis eunt. Annus qiioque ab eo qiiod
slram austro deputemus. Similiter quoque qualuor somper vertalur , et in se redeal nomen accepil. Di-
vicissitudines tciiq>orum iiaturalis diei, eadeiii dispo- cilur ol oibis terre ol verligo poli terras atqiie loquo-
sitione in cruce possunt aduiiari, iit una species an- ^ ra circumvolxere. Cyrans gyraiido vadil spirilus, el
iii sive diei congrue in his queat oslcndi. Ver enini in circulos siios revertilur. Qninque tenciit zonae coe-
aiquo aurora orlum lucis ct coalescentia in terra luin, obliquus qua se signorum vcrterit ordo. Sunt
germina orJinc suo profeninl, et ob boc bonc oricn- qiioque el ipsi versus in lolis conscripti sphaMici sive
ti •lopulanlur. /Eslas auleni alqiie mcridies propter circuKiris numcri : id cst, triginta sex qui pcr sena-
forvurem austro coaplanlur, dum in eisdem
qiiia rium scnario mulliplicalo in senariiiin terininat
cttli partibus sol erigitur, flagranliore mundum tor- quoram primus in supremo circulo hic est versus :

rei caloi e. Aiilui„nus namquc et ves,>era jure occi-

v„ ^,,i^„ i^,„i^ ^^^^^^ ^^^^ ^^^^^^ ^^,^^„,
tit.'nti niaiicipantur, eo quod tunc omniuni fructuum - ..
. „ .. .' ... lii inliino vero hic :
tcrrx mes6is liuilur, el tota diei sp:ilia lerininanlur.
Iliems ergo cl inlempestum septontrioi.i assimilan- Auiumnos, rephyrus, telios et Tesperi hic fit.

tur, eo quod lunc terra frigorc lor|H'at, ot magis Doxlro iiamquc hic :

quieli quam alicui operi tempus opportiinum sit. Igi- Arclon biems Ivmpha media nox ecce loc«t«.
lur duin omnia pcr crucem coustat esso recuperala,
^^i j,, ^j„i,jro |,ic vorsus :

el per Chrisli passioncm renata ac moliorata , rilc

Aer, £slas,au!>ler, arci bic sil uicriiliexiue.
ad ojiis laudeiu cuncta convcniunt, quia ipse csl
m ri. l'.AItAM MUUI 'il;t.llllJ'. MU(.I M. 01't.UlM I'Ah^ I. m
I 101 U\ \ III

0c mcniibui dnodicim, dc fluodccim Mytiii , iilqtic duodrnm viulit rl de apohiolotum

, fira dualiauc ,

deiiuc iivleTi» mijttniin duodcniirii uumcri, ifuiv in cruic oilcnduntur.

\
<- 1. r i h t II s n 1 V a i r c r I H l 11 s r c X a
/'y » fi r c n \\ %

C II s i 1 i II m u\ j
>
r t II s tn a K n a c t b c n c
y/y{ t i

m
1 11 III c n

P a t r i s d i II i a p 1 1 H c e r t

m
e
o
l
/ "/
r i II c h i n c
m
1

li
II

i
s

n c
r

q
l

II
11

(•
III

1)
r :i

II
c
II
7\U
r>< c
r a f

q
a
i
b
d
n
u
II

c
III

r II in in/
s
/y
<
s

11 iii
11

'I
s

<;
h
V i
n
d
o
e
r

t
c
11 I

Q
II

"
s t i
<•
i a

d
c 'l
i c

c
q
^
p V
^!
d a

a
r

t
c
K
c '1 II

r/
/y
</
'I

c
u

r
i ri lii

r
a

d
n c

n e
t

m
r

u
b
n d:
c

\ n
i c M 11

n
i

a
r i t

n u
-^ < s» e .N
t

a
P
m' <i f f c
t

r c
i

n U S'
g 1 s l
q; i) s~
\ y t l i i
q 11

^\n d 3/
'/4 m /y
n t !i i II c 'I
II d .1 e e\ u d e i c c e r a l c \ 1.

SkA^s« c u s r e U c a n Sv.E^ 4, n a c r s t u s n
y yyc
/V n
1 i ."S i i li

c\V^ 1 c c l i l d 111 i II a II s c s '

g n a t m II n r a
y4y4 u

il i V^< e c c t V t
B c II 11 s h II M a n II in f; t 1 II m i

y> n i s II 1

N rV ^ s r a d i s n 11 s £ r i
g i t ii a c c b
y y
c n 1 c t j

C r u V^ X vl u a n s c t r c d d c .V s a u c i a in P r m:i

y4.y/b b e a l

E c s Vr^ r 1 u c i s n c u u s q u a 1) s c c s
yAy b
s i a d a m
t N<^sm
q t r a d i s V c r E e n i s t s c e
/4y b r a a II t

P r pY^^ e t u c i s f II 1
g c s c u 11 t s r t
yiy
/
e r q u e

II c c a n d |\ a t i s III i c u c r 11 n t a r 11/ A/ r P h c t a c

r, R E X E T \ 1' s T L I c u S D E c R A T u R l. u c •E c B u ~r c a|

ti c f i d e '1 r i s t i c a N d e t h c s L\e r e 1 U c c n 1

C m n u in V T a m g I i s c u II l

1
II
r d a 1) e i q 1 II i

l u s t
>iA P 9" e n t e s p c r m I s t i c a s i
R n \
^>\ n u ni q u c

C n i

i /c i r a d i II m ni a n D a t i s c r c d c r
t>t X i
P s U III

E t l r
i-
z i/
j/
u 11 l P p u 1 i s c U m i u r a s u P e r
^ n t a r c

A s A b u n t c h r i s l c n s r l i a d u c e r t a e

1i
C h t u s r c X d in i n u s D i u i n u s m u n e r e S li\M u s

d c n s a a c r 11 c E P r b r a f II n d t: u \"
t
y
1 i i i

\
i a m t 11 n c s p e c i c P y N n d
C
P
n
a n d e r e C a e V
a d d e t V u A \S u i r i e r i 1 1 i\c
\N^u
t 1 'i

X/b
i i

^E r a c r t e r n a Q u in c t 1 i m i t e m 11 II d i.
z
t
g
n
> /e
H o c V c n l s i n c a c r u c i e d i X e r a t i
P s e
/
S i
g n n n; b ! s / s e n a.
/
i n c E p s s •^ X a n d g u b c r n a l

A c d u d c n
y^/A
a s 11 r i e n s p 1 a g a^
^\ s c i
P i l h r i s

T r a c l a d i

>4/
e i t i e n h I s s e c l Y^H \
l s 1 a b r a t

y^A ^
1

U
Y\
111 n i a n a in c V i c r X c I r i a s a r c s 1 u i t

^\A
I s a q; s a n P l i s t a N s g a u d i a \r a q; t e r r a e
I'
/ ^^
P r V n i

3 /i g n a t i a u d A l
P r b a t 1 \S :^ q e d n a t

Ciiristus Salvalor, Chrislus rex arcc serenus, \ Ilocque (ides Christi candet, hoc sole relucent
Consirium, virlus magna et benedictio, lumcn, Conla benc homiuum, vola quo lumine gliscunt
Palris diviiia proles : oeite tiahil onine hinc Justi pollenles per mystica signa bonunique
Jus orluni, lacluia fabruin nios caslus hoiiori'!;i. Conicicni radiiim mandalis credere ob ip3um,
lliiicque bonum quicquid verum miruinque videtur Et iribuunl popiilis cum jura superna nolare
quicqnid arce, quicquid iiianet orhe.
.histitiiT^ Ascribunt Christus consorlia ducere vilse :

Quicquid ritc proLal el proiert ordine raundns, Christus rex dominus divinus muncre sunimus
Angvliis atque lionus, qua i;am surierlet iiiiquus Scandeiis alta crucis eu robora, fiindilus in hoc
Suiit hinc, quod<iue Dcv;s vanum dejeccrat cx boc Islam lunc speoiem plantando pandere cielos
S:«clo jus revocans c:i oninia Chrislus honore : Tradidit, et voluit gratos conquirier illic :

Coniploclit dominans, consignat nHinera nulu. Ergo quaier lernos ab aquarura et limite mundi
exul Hoc ventos iu callc crucis benedixerat, ipse
Ilinc decet ul genus humaiiuiu ei luminis
^iorel ht)s radios quos erigit lircc beuedicta : Sigp.aque bissena princeps stipaiido gul)ernat,
Crux saivans, et reddens (luem jam priinus hahcbal Ac duodena suis oriens piaga ssiscipii oris
Exortumlucis, nocuusquo abscesserat Adani. Ti-acla Dei spalia, en his sectio tola laboral,
Ouolquol jam radios verc en istos celebranl Omiiia nam Chrisli crux gloi ia scpia resolvil
Perpelua lucis lulgescunl sorle crebro qua;. Ipsaqiie sancta poli stans gaudia jumque lerrae
I!.)ccaiidore satis micuerunl anna prophetse, B Propoiiit, signai, laudat, ptobat, ipsaquc donat.
C.icx ci aposlOlicus decoratur luce corusca.
181 DK LMDIDUS S. CRLCIS. - LIH. I. 18?

DECL.\U.\TIO FU.rU.t.

Diiudenaritis crgo nuiucrus quain benc el aple A suniini iHniliDcis duodeciin lapides prctiosi,qualerno

saiictj? onici conveniat, non p.irviK rationis csl inlcl- versu dispobili, el duodeciin patriarchanim iiotiiinis

ligere : (|*iipiR> cuiii duodcciiii veiili siiit, i|(ii iiiunJuin inscripli videlianlur iinponi, ul piilciierrinio paiidc-
perflaut, cl duodccim signa zodiaci, ({uibus scplcin rclur, oiniiia spiritualia charismata, qtix singnli qiii-
plaiict;e circulos suos ordiiiale et disposilc pergunt, quc sanctonim viritiin c\ parte perlicieliani, in inc-
cl duodccini incnscs, quilius aniiuus cursus perjgi- di;ilore Dei el lioniinuin hoiniiie r.liriNto Jcsu, pari»
lur ; arlilii'ialis(|iic dici lionc duodecini, (jnilius .sol ler el perfccle fuisse coinpieta. Qiiod iii F.vaiigclio

lotain supcrlicicin tcrnc iiluslrat; ducKiceiin (luo^iuc (juoque Jiiannes tcstatur : F.t icrbum, iniinii, ciiri;

palriarchx , c& quibus oinnis niultiludo lilioruin factum est, et habilovit in nobis, et vidimus gloriam
Isracl pro(»axalj cst, qu;e terrani rcproinissionis se- ejus, gloriam quasi unigenili a Patre, plenum gratia
(Uiiduiu sortes duodeciin iriliuuni |M>ssodit, a qui- et veritalc. Et paiilo post : F.l dc pleniludinc ejus nos
btis cvorti siiiit propliel.c, disini parlus pnccunes. omnct accrpimus, et graltam pro gratia, quia lct pcr
l'nde el ipse Salvalor carncin suscipere, ct inlcr ho- Moysen data est, gralia el veritai ver Jesum Christum
inines nasci dignalus e'>t : qui lui in bunc niundiiin facla ett.
^ciiicns, duode( iin a|>oslolos, qiios cx ipsa gcutc elc- Habcl ergo hxc species sanctx cnuis iii coriiibus

git sol Juslili.e, in lioraniin siinilitudine illustrans, B suis tcrnas lincas, ut dcnionslret, qiiod sicul ipsa

por cuuclas plagas oibis, :id .-«jncLe Trinilatis lidein dexlra l.x-vaqtic, in dirccto trainite suo vicinas el
pncdicandaai direxil. Et in x^dificio cdlcstis Hicru- coadlKcrcntcs rmcas habct, ita ventorum qiiatuor
6nlciucjusdcni numcri sacraineiituin inuliiplicitcr iii- cardinalium principalitas, in dc\tra cl in sinislra

sinualiir, quod .\pocalypsis quideni o>tciidil, njii ila ventos alios positionc sna consocial, sic ct (|uatiior
sciiplum cst : El oswndil mihi civilalcm tauctam teinpora, tcriios inenscs singiila liaiicntia, sivc ;('(|ui-

UifrusaUm, dttcendeniem de ccrto, a Deo Itabcnlem noctiissivc solstiliis mcdia, jiixla quosdam dirimuii-

ciaritatem Dei : lumen ejus timile lapidi prelioso, tur : quod illi planiim eril, qui Grxcoruin scu Mgy-
lanijuam lapidis jatpidis, ticul crislallum ; et habe- ptiorum de tomporihus ratioiios scdulus disccrc cu-

bat murum magnum ct altum, hul>cns portas duode- ral. Sunt aulein in ipsa cruce diio versiis hexainc-
firji, et in portit angelot duodecim, et nomina scripta, Iri, quoniin prior iii longitudino a suinmo dcorsum
qnar tunt nomina duodecim tribuum filiorum Israel. vadens, bic cst :

Ab oriente porlijc Iret, ab aquilone porta: tres, ab au- In rnicc Duncmenses, venti, duodenaqne sigaa.
tlroporta tres, el ab occasu portiv Ires ; et mnrus ci-
Qui aiitcm in laliiudine Iransil, isteest :
tilaiis habens fundamenla duudccim, et in iptis duo-
riecim nomina duodecim Apotlolorum
r Grcx ct apostolicus dccoraiur luce corusca.
el agni, cl rcli-
qiia. Sancta enim EccJcsia in hoc xdilicio spiriiuall Siiiit qiiidcm el alii diio versus pciitamclri iii linois

significatiir, qua; csl conleslis vidclicct adjaceiitibus cornibus crucis, qiioruiii iiinis pcr an-
Ilicrus;ilein,
et urbs regis niagni, ciijus arlifcx
fractum longiliiilini crucis supra inlraqiio cupnlalur
el condilor cst
Dcus, qui fumlamenlum ita :
cjiis siinul ct consumnialio
cst, qiii pro iiobis cliam pontifex fieri dignalus est, Sunt qooquo consocla hic siips, pbga, et orbis ofus.

nt |iroprii sangiiinis lioslia cjusdem mccnia civitalis Altcr vcro dcxtenc ac levae parti iii latitudinc soci:i-
abliieiet pariler alque deJicarct. Omnia qu;ccuiiqiic biliir, ila :

l«ali.,'l proprij p;icc ipse iwssidel, undo el in pcclore Sancla valct celebri asl crux darc callc boiiuin Itoc.
\p.: n. n\n\\\ Mviiu ai'.(;iiif.I'. mo.cnt. opkui m I'.v!;.s i. I8(

riCLHA IX.
D- diilnts (iHiii in (/uatuor hexiKjonin rl rniiiud.- niniprili,iii,iA,eidi-liiii,jiilli iiureiiuntu, i/uomodo iii tpecit
.iiinctir crunn iidurnnntur et consi-cunlur.

S o 1 l I II II n (I •• II III li i c c r t u m v
fc r i u h c n r- ij i i i l c i e 8 u m
C r II X (|; c .s l V <; s l t; r li n o s r/A iv L i I ' a I " "
p •' «' • T «•
r o r «J o
'• a II s |i I o I) I t a .s s e r i (; s p/K nl u n t: <; i :i «• s l s «; <; u I ;i | u ni c ii

V o .s
q u <; d i <; in li a <; n o c t ^nWQ l; F\f ni i u p r < u o
I <; |i <] i i i s r a
S l r i II
K i l i s a l fj; li II i II T \o i» a a
»/(; v i; r; «I i ii r; ii I a r e » h
g ii iii

S l i r p s <) <; h a 1. <• l li a <•

f t NO
<; I) \r c e s e i i <| i n <| i e » v n u iii
•^ '
'i-
l li o r o i II |i r ji r i o j/ji c I E 8 tj^u o q n <• r i t »• l r i r *-
u o h

N a III 11 11 i; h i s s o I r <) l a q pb 8£ W « c i t II r i II il e r e I II II a c l
T e m p o r a <| H c li i s t o l a B T 8 F. M£ I. m II i s c i r c u i l a n II 11 h
H i n o s <i
u a c c t <l c c i e s (^ 1 N O 8 I£ A ll c t h i b g I o h u s o r h e b
S c p t i ni a n a <; a l <( u e li a BBT V IV I U ^ q II o (| c I i III i t i s o r a in
A n n u s a (I h a n c q;(l i c in r i; Rs t; MTK n c t III II i s e i r <J o h i c
N a ni li r a i t a (1 h a n c t e MP U S ANN aliscursusetastra
I a m h u c q u c q u a <1 r a n B A- li I fl C R U |x t t a <j e III n l a l a r l e
I tqualcrctsaciiisa ] CF. ClRf; uinuolatvrahris<|uae
Adcrescunlnuiueroi nV U iTUS/fjemostcnderilet bol
CaliesuperuacuumhociEcci/aeqQinoctiasignani
T " la c ra/ s T R p s qW a D k /o r a a/c u C f A TWn c r 1 1 r al l ii .\ 1j i s

C rux ff/uo ^UE s Ajvc T A\mi c a\sn/i u r/c jv e t c hki s ti\b V I> iq;
r c\/C R D C I S C 03IP L E T C e\1 i\l/jj a/s B ARATHBUMO RB EM\a r a

A ^T
O OBD liSIiaCEPTllU?^ TJ^M^f^^ T Q U E A E X E RAC E L S A 5A1 m il
H oN^Q Ci: J>£ C U S M U A I e/2 tysy XjVITl E G 1 T ASTKAPOLI H E/'n J) <^

D O ». NjTM A G N A S AI U S Hfi/ c
y E A e hXc CLAUSTP. AQTE ^/l c 1 i

L * « s o yil N U M H A c/ Q J i sjp L A T A D I E yha.

L u X a b c u m u
^^
Y a t^NjL N
m a i ii / cisp\r i muniastraadi tensol
i i l
f a
s ra
i; C! j XI l

A t q; s a c r a m e f f i
g i em K/o ST I s\ i a a r d u a s i s t i l i e s u ni
Namiudaeafremens f/A Tl s E x\ tul ilarborepomuraei
Quohocpossent tetr A C O N Q aercrepartibiorbis T ij

Gentesetpopul iexcj A T T U R M a n u r i s V <l i q u e s ni ni i s

Ilaequedapesvi taeuj O N S T R A N turdecrnceciinctis
Quodsatienturibic T D E C I E S eciiplataresumanl (I

Donapatri sumi tcj N O K N S tumaetherecernant s a r^

Aiigel icospopuloso S T NG U L etvndiquefulgeanl I

Hincmoneovtcantu T O T S P a scri ptaqueagamus s I
Q u a t e n u s e X i t i u m s n E CU MM /i- s a s p e r a i n o r h c m h u c
I a m f r e m i t h a c p e 1 1 i y\. N ADE i: | x x 1 i o li i n c v a 1 e a l i a in

P s t q u q u e r e g n a d e i p vT s U P r iamluceni tentes ! c a

I' r c n d a mu s I a e t i h i n c r\ E n U ym clrcsonemu souanles

A u c t r e m c h r i s t u m d o m i\ x v/ xa o
N e m p e p a t r i s n a t u ni v e i- ii\m/ a 1 m " m a t q; a r c e s u p e r n u m
Si tquoqueha e cnostr arr xtiO^^^ssempere t ardor
Sol et luna, Deum hic Chrislura en benedicile Hie- A Annus ad h-^ncque diem Tcrsum tenct oinnis , el
[sum [or.io hic
Crnx ([\\x est vesler honor , slabilis lii.x ,
pacifer Nani hora il ad hanc, tempus, annahs cursus et
[ordo, [aslra.
Laiis, probitas, series, per cuncta et sivcula luiiien : Jam hucque ^piaJrans alis crux toia quein nolat
Vosqiie (iiem hac nocleniqiie sim:ii perpendilis hora, [arle
Sj,iiiigiiis aique hujus ceiilena aa vincula gressum , Ii qnater et s;cnis arce circnmvolat umbris, <]uie
Slirpsque hahct h;cc scnus decies et qiiiuquies Accroscuiit numeio, invilus queni ostcnderil el sol
[unum, C.dlc su])erv.ic!ium hoc ecce a^quinoclia siguant.
Atipie Ihoro in proprio decies qiioque rile tiiceuos : Tii sacra slirps qn;r clara die ornas cuiicla tenebris,
Namqiie his sol rola qiue sc noscitur indere, lana et Crux, quoqrie sancla laicas, hinc eii el Cliristus uhi-
'lemporaque his lola el semel omnis circuil anniis, [(|ue
Binos(iue ct dccies qiiinos habet his globus orbes : Ora crucis complet, celsi ibas baralrum orhem ara
Sci;t!.'iia:i,.c atr^uo !i;*.bet utruis qiioqtie liniilis oram Arty ordine sccplrum hac atqne sthera cclsa, iiam
 : ,

1X5 m LALDiniS S. CllLi:iS. — Uli. f. ISJ

llx-cque ili-cus iiiuiuli e»t. Sciu rogil a!>lra puli biiic A AngelicuK populos, o sJii};uli et uiiili<|ue l'ulg<-.iiil.

Duiiut iiia^iia salu^ liuc s«*ilc lia<-, (laiitraMiue cu'li Iliiic iuoiie«» iil canttis tolos pia srript:!«|iie againus.
Luus lioiiiimiiii li.t-t- u.tis plaiiat ritnrla Ih-i hausln. ^>ualciius e\i itini spo cuni inors asiiom iii orlieiii

Lux abiit ctiiii ^iiiiiiiia ju^is itriiiiiitii a>(ra ailil eii sol, [liiie

Alque sacraui t-irmieni lioslts iii ariltta >islil Hiesutii. Jani rreinit : li;ic pelli uita et de exilio liinc >al«-at
.Nam Juila-a freiiieiis s;ilis e\lulil arlM)re poniuiii, el Ijaiii :

Ihio lioc poss«-nl lctragoiii i|u;i'rere parlibus orbis Posl «iu«Kiu«' r«'giia Dei ct supera jani luce iiilenies
(ieiites el |io|iiili e\ qualluor iitari» uiulii|ue suiuniis. l'reii(laiiius, i.vii liiiie reruiii et ri-M>neititis ovaiites
Il.ecque (ia|>. .•> \il;e iu(<ii^traiiliir «le cruce cun« lis. .\ii( toreiii ('.lirislutii hditiiiiiiiii oiiiiiipoteiitis, et :iliui

Ouod salieiiltir ibi. et iK'ciej dettiplala rcsuiiiaiil. ^enipe Patris iiatuiu, veruni, alniutii alipie :)r«-e sti-

Uoiia patris suninii, alqiie iioveiio-» luni ;elliere cer- |p«Mlltllt1.

[naiit. Sit quotpie lixc iioslra rali«», laus seniper, el anlor.

DKCLAKATIO FKlLU.i:.

Ergo Ikcc ligura sancl;e crucis \wr qualuor lie\a- iiilercatari cxcuiso quadrieniiio (quod bisso\luiii vo-
goiios et per inonndeni iiiler inodios |)osiUim, omix^s cant) iic lemporuni ordo Itirbelur. Eliam ipsos «piiii-

«lies anni compleclitur. Si^piideni annus solaris ha- B <|ue dies ot quadraiilein si consideremiis, seiiarius

iiet dies cccLXV ct quadraiiteiii. Divide ergo lios per iitiiperus iii eis pliiriiiitiiii vab-t. Kt priitio siciil lieri

IV : qunter \ci, ccclmv iiuiit, el reinanel unus dies solet til a parto lotuiii coniputetur, itoii siiiil jani
el qiiadrans. Divide illum ununi dicm per iv : qii:)- dios quiiwpie sed poliiis se\, ut qiiailraiis ille aeci-
liT sex hore xxiv tinnt, qtiod c>l intrgra dies a piatur pro uno dic. Deiiide «piia iii ipsis qiiinqiio

s«)lisorlu usque ad alteriiin solis ortum. Divile ipsiini diebus scxta p.irs mensis cst, ipse nulein «piadrans
«piadraiilenj, qualer eiiini hora el semis se\ lioras sex horas lial>el. Toliis eiiim dies, id est, ciim siia
complent ,
qiioil est bisM'\ti per singuios aiinos in- nocle, vi};iiili (pialuor lioi;e suiit : qiiartim par^
crtMncnluin, ac Imle fil si toluni annum in qualiior qn.irla, «pi;e est quadiaiis iliei, sex lior;c iiiveniiiii-

parliaris, quoJ unaqu;eque pars dies xci et horas n,r. Ua crgo in anni cursu soiiarius numerus |>Iiiri-

s«'pleiii ac seniisseni coiiline;U. al«pie h;ee liat vera innin valct. Merilo ita^pic saiicl;o cruci aplala osl
parlilio qualuor vicissiludintim, id est, voris, a-sta- series dienini, «piia per ipsaiii illtimtnata stiiil conla
tis, auluiuni el hiomis, ul singulx* dies xci ot seplein bomiiuim. Ipsi compctil cop-il.iiio be\agoiiorum ,

homs ac semisscni halicant. >olandnin lamou qiiod quia in ipsa constat porroclio reruin. Ad ipsam ordo
hi hac tigiirj quadranlis demonslralio aliler non lit. temporalis lucis convenit, qtiia per ipsam lucom
I isi sub inlellcclu et exaininaliono sex an}!iiloniin, C ;rteniam invenit. Ad illam nona},'enariiis nii-
lioiiio

ut lior.e siiigiilx' singulis depnlenlur anjiulis. Si eiiiiii n:erus ctim monade coiicunit. (jiiia jier illaiii aiigc-
qiialuor hcxagonos in angulis suis pcrspcxeris, xxiv jicus ordo ad sui numeri pleniludinem pervenit. Ad
lioras in his nolabis : qiia scilicet pleniluilino hora- ipsins (|uoque inodieUnlcm cx qualiior partibiis licxa-
niiii dies bisse\lilis conlitiliir, ol iion ab^unlc Iutc jfoni «lirocli uiiitalo copubiiitur, «iiiia per ip>ius nia-
laliohuic roi disircla csl. Si eiiini in qualuor annis jeslateiii oiiinos genles o\ «pialuor pl;igis iiiiiiidi in

quadrantilis portio ad unius dioi pcrvencril sum- iinilalc lidei socianlur , ipsiusqiio coiiiplolo operc
niani, rilc in quatuor hexagonis qualcr sex horarum coeleslis alqiic tcrrcslris crcalura una charitalo coii-

crux oslondil ct iiorinam. Uecto crgo bexagonus di- jiingtinlur. Ipsi honor et in:ijesU»s ,
pcr ctijus cle-

vinilus Ituic «lisposilio:ii ordinaliis csl : «piia seiia- nienliaiii li;ec ciiiK-la perpelrala siiiit, laiis«?t ploria

rius nunieriis iii lola anni scrie plurine.iin valol. Ad j„ s.L-cula sa.'culornm. Habel «|uippe b;ec specios
Loc quoque demonslrjndum iMiiianius parteni uiiius sanctx crucis in longiludinc pcr duos bexagonos
cjpiluli de libro sancii Auguslini quarto do sancta n.etrum sappliicum, ipmd esl peiitaiiiclrnm, cndc-
Trinit-te. .\nnns eliain unus, si xii nicnses inlepri rasyllabuni. cl siiiil ejita Ires vcr^us pares. Ueci|iiuiil
considcroiiliir, quos Iricciii dics coniplont (lakiii ^iiuem singiiii hos i|iiatuor pedes binaiuin syllaba-
quippe iiiciisi>in volcres oliscrvaverunt, qucni circui- D |-,„„^ trocheum, spomlcum, Irocliouni, ianibuin ol
tus lunaris ostendil) scnario nuiiiero pollel. Qnot ulliuium trissyllabiiin bacliium. Posl tres auloiii

eiiiiii valcnt sex in prlmo ordinc numerorum, tpii versus additur dicolos daclylii us, lioc esl, daclylus
constat ox unis, ut pcrvciiiatur ad x, h«K vab-iil lx ol spoiidous. Suiilque iii stipieiiio lie\:igoiio lii

in «ecundo online, qiii coiistat cx dciiis. iil pervc- versiis :

nialiir ad c. Sexagenarius ergo niiiiicrus dioriim S'no%

,
Terque cenlciios decii:s(|iie
exla pars anni csl. Proinde por scnaruim priiiii V.{.MMncl «|Uinos liabel iiiiivtTsuiti
're(iii>u<i, aiiitalis (Tiice circuilus
versus mulliplicantur , l.inqiiam sf^narius secundi
Ixce dics liic.

versus, ct liuiit sexies sexaginta, tn centi-ni «-1 soxa-

lii secundo qiioquo hi
ciiita dies, qui sunl intcgri xii incnscs. Scd qiioniain
Setl ('l'«;:i'i ["O^li «atis exaLom
fcinii nK-nseni cirtuilus liinx ost-ndit homiiiibus, sic
(JualiKir iiiuioiraiil ilccie^ innciios,
aMiiiis circuilu solis anini '
~ est. Ucstant aii- Siiir'uU ii l'is pic riiiii muu.idtf
K( »ii|K'r uiiiiin.
lcni quintp.ic dies et qiiadi..;. i, iil sol iinpleal

cursum suum, aiinuinqiic coiiclmlat. Qiiatiior rniiii Nolaiidiim aiitcin qiiotl siiperiores verMis .
.piia

HuaJraiilcs rariiinl nnnm «liem, qticin ncccs«€ c>t • iiiipram. «p»:f in nirdio hrvagonorum csl, sibi alr
 1.S7 I!. llAn\M MAini AllCIIII.I'. MOGL.NI. Ol'I,IU SI I'AIiS I. igs
Inliniil, xcii lill'T:is Inbent, ACi|iionlCH vcro xci. Ilii \ Stiri'» '|iiO(|iieuncta rrnrMc/miplel r«^rloor<lfii(* «c«n(ruiu
.-uili III .Im. Im-x i;'oiii, iini Ir.Misvcrhaiii ii.irl.iii cru-
ll^rqiie decu* iiiuo.ll H iiia)(ua ^alu^ hofninoin lutc

cis fiiriiml, iiictro v\rg\:u:o (oiiiiiositi suiil, (|iioriiiii

rosU-rior vcro ihlob ;

I
rioi lios vr.r^is lialict : (jiiiciaicnciriirisiuibnraitinirn, orl(cm »! racclsa.
^aiiircgii a<iir* jkjIi hlc claurlra'|U(; ( .
i

FKillU X.
De numcro Scptuagcnario et tacramcnlis ejut : quomodu cruci conteniunl.

O II i (I f r a t ri V i
I t a m [Tj o [T] r [TJ p t i o (| u i d v c r c a l u r
I) I) i t a <| 11 i (1 I a X c t
(I
u i d~v i n c I a t c n a c I a c c d a

y
i

M II n c (I c c t V t V e r a 8 [Tj e [TJ 1 [T] r i s li o c m u s a li c a l o

('.
a r ni i ii (> ( c p r III a l ^ r u c 1 8 a r d ii a d i c j l c l a c l a
II o c 111 c r i t o V o X f a n I cj c [oJrnnr| i js j
h o c p c r s O II c t I t

s d g i t I c c t r u in V l a c r n g a o
i |) 1 1 i ii I
q u c I I a

y II d c e c i d i t I» c I I [T] [Tj u |T] s d r a c o II X i u s i I I c

A r t e V c n c n :» t .'i li m i n c rn t r u X (| ii i ( X p u 1 i t c d c II
']'
r a X c r a l a t q 11 c c a d c ri s d c c a c u c e a
I i 1 i f r r c «
T (; r t i a m a d infcrnifumanti a s II 1 f II rcstagna
A s l r r u m p a r l e m s e c n m (I
u i a f a u il c u p c r l> II

T c in p crosonss
t a II i t s u p e s i 111 i I a r c s u p c r II II ni
1 II
g e u I iq onissed<:t
d a s t a t c n s a n i i 1) 11 II :i

Agnu shuncquelupiimsu per

I

a u I t 1 u r c p l c ri l

acdamstud
i

K p
r i p u i cferociapre
t r a (I
u s b i l

1 jTl jTl [V| entcscxpla jTf [T[ o jTl

t [T] [T[ u |Tj i d s a c r a n u n t a a
Connertilmelioranol n lesliadonaTs a s c a e
irrje
IjJ [^ 1
|T| fs] [T[a[V]s[Tj ilT
!• t » 1 c d a l [1?] u c [_cj a t o f a b u I a

Roborc_c_onsu rgi iqu dogma la seiis i~t~a p~e ~a i

r l

N_[e [Tj [eJ [tJ r n [Tj p [Tj

a [Tl 7%\ [TlqT"
s c a t u s 1
j_eJ t e x a r i d a h |T~ju i

Inquesacra laudefecundat germi niT~aucl o~r

I [Tf [nJ perfidiarac [Tf u [7] aj_T_|praemunere [T| [T] [T]
]_sj t e e 1 l

Virtus largacrucisdimi tcnsdebitamTiido t

1) e q un hocnumcromani festaredeml iototo

i c
() u traundodaniel
(1 f u esept r i i s u a g i n t a h c
E b d esignantvtpraeuaric
ni a d m a l i c c r t u
A c p c re i inempecca tumetnox
e q t f a e t i n i II 11 in

I u s t i t i a m q; a e t e r n a a d d u c c r c t i
p s e c r e a t r

i c r e m i a sdeciesscpienoss c r i p s i t e t a n n s
1' s t
q s ipsesuosavinclis s 1 u e r e t a u c t o r

A t m i s e ssanosraou [TJ [Tj reuerat t [uj d s c ips e b i s

Q u s d c ui toleranssenioress t e p t u a g i n t a
S a e c u 1 apac i f i ca[Njs[c]r[ujx[irius stotabeato t ra
F a m i n e e u a n 1 i i d e c a l e l f e d c r e c I a r o
iS e c e r i s 1 n s c r i p [Tl M t ITj eoripsafiguraeii i 1 p s ijR_!

ssumrai sdesquodpiecunctog
!

I n q u i n i s s e n s u
M a g II i f i c e e t p 1 a rT| iTl tot ibi iurefa
c i j
T I
e u u e r e

Qtiid ferat cn vilarn, corruplio quid vcrcalur, B Eripuit prajdam sliidiaque ferocia pressit
Debila quid laxel, quiJ viiicla lenacia ccdat, Inio al genles cx placilo ad sacra nuntia cura
Nunc decet ut verax spe hiiaris boc c.iusa boalo Convcrlil, raeiiora notans, ca:le5tia donans :

rarraine deproraat, crucis ardua dical ct acla. Ne albo orlu laidat huic casio fabula jam si in

IIoc nierito vox faucc omnis hoc personct art(>, Robore consurgil, qui dogniala sensii aperla
Os, digili, plcclrum, vola, cor, lingua, loqucla : Ne areal os cantii, supplct rex arida haustaqne
Quod cecidil l)cllo torvus dvaco, noxius illc Inque sacra laude fecundat germinis anctor.
Arte venenata horainem Irux qui expnlit Eden :
Ista en perfidiam causat prae munere cellit
Traxerat alquc cadens de coeli lucifer arce Virtus larga crucis, dimittens debila mundo.
Terlinm ad inferni fumanlia sulfure slagna Dcnique hoc nuraero raanifesta rederapiio loto
Aslrorum partera secum quia fraudc superbus : Quod fueril raundo, Danielis sepluaginta hoc
Templavil supero sons se siniilare supcrnum Ebdoraadai signant : ut prsvaricalio certum
liigelida stalucns aquilonis scde tribunal : Acciperet finera, peccatum, ct noxa, ct iniquum
Agnus huncque Inpum superavii. jiircpotcnli Jiislitiamqnc ^ntcrnam adduccrct ipse creafor.
 |gO I)K LAll»lliLS S. I.KLCIS. - I.ll!. I. i'H»

Jcreiuias docies soplonos scrip^^il ol ariiios, A Faciiiiie Evangclii, tlocalogi, cl fcfdoro ci.iro .

l'osl <|uos ipse siios a vinclis solvorel aiiclor : Nim: ei is iiiscrip(a iinpos rror ipsa fimira, on

A( Moysessanos in<)iii(u iiiscrt'vera( ipso liis lii i|ninis sonsus sniniiiis ilos, qnoii pio cnnc(o<i

Ouos ilocnil (olerans scnioios M-pdia^jiiKn : .Ma^inilice ol pl.u i(c jiisln (ilii jiiri- favcre.
S.i>cula pacilicans, cnit liisiras tola boalo

DECLARATIO I K.LK !•.

Sopluagcnarinm qnipiv» ntimcnim pr.rsoiis forma diiliiiim, h;oc vcrlia Chiisii iiicarna(ioncm lU'-
(piiii

sanc(.o cnicis sparsis liKcris conscripla (lcmoiis(ra(, si}:iicii(. <|iii pccc:ila mitiitli, lc^'ctii cl itrophclas
(iili(

qno noliis inlimadir, oninia mystoria, qu;o iilein iiiiplovi(.iinc(iisostolool;otiti;o pra> par(i<-ipilins snis.
niiinorus con(inc(, lionori sancLo criicis iloconlissimo Niim<'reii(ur i^'i(iir is(;r liclidoma<l;e p<'r s<-piciios aii-
conveniro. N;im sipin.i;:!!!!.! :iniii cap(i\i(.i(i'», qiios nos distiiicl;i'. a vic<*siiiio :iiiiio r<'^;iii .\r(a\cr\is r<'-
Jironiias pr I > sacrilcjjo fiiluros, pis, qiniKlo Nohoiiii:is piiicorna cjiis iinp(-lra\it :ib
qiiiil aliiiil >^i^ ,
' i
- (oiiipiis is(ius vi(;o, eo roslaiirari miiros Jcriisalcm, (ciiiplo iiiiiUo :iii(c,
qiiml |MT soplonarium (li)Tuin nuinorum discurrit, Cyro poriiiil(cii(c, con>(niclo, <pi;o ips;o abhrcviaLc
qiio propior pi-ccalum prinii lioniiiiis ilaniiia(i su- ]\ osse doscrihiiiidir, boc es(, scciindiim Iuiko coiiipii-
iniis, o( po'iiis a*riiiiiiiis«|iit> allli^itiiiir, ('( variis (ri- (um duodcnorum mciisinin liiiiariimi liiiic litint :

'
ipioddio ;illiciiiiiir? Sod :iiiiii qiiatlrin^ciiti iion.i^iiUa, rcdac(i qiii ad siilcni
.

,
Nt'p(iiapn(a amios iilciii faciuiU aiinos (pi;idriii}{oiili scpdia^iiit.i ({uiiKpic, ad
pmplio(a pr.onun(iavii lioc, nisi fallor, iiisinuat, : ejus vero baptismiini, <|iiaiido uiicdis cst saiic[us
quo<l in liiic muii*ii capli^i(as noslra porfoclo dissol- saiictortim, ilcscondciilo siipcr ciim Spirilii saiiclo
vclur. quando novissima oi iiiimica dt*siritc(ur mors, siciit ooliimha, non solum scplcin o(
hcli(!oiiiailas
'icct 01 dc aniiiue
(lo<'oro ct tU' corporis Si'\a(;in(a diias fuisso < oiiiplcLis, scd c( par(c:ii scp-
uo sine uin (Jirislo paii(lcl>imiis ;
liiio < diagosiiiKO F.l pon lubdo-
bcbdoiii:idis iiiclioatain.
ni(|u»? ideo iii saiicl;c crucis forma lucc ralio onor(o- mnaas, inqtii( texaginta duat occidctur ('.lirii>tut,
bat demonstrari, q»iia ipsa por Clirisd passionem et non cril ejus populus qui cum ncgalus est. Non s(;i-
htijiis grati.o nohis contulit clToclum. Ciii rci coii- tim post soxa^iiita boiidoinadas, scd in liiio
diias
lordant ipsa \ei (|iii ai( //<ir <//ii/ /><)- . : s<-p(ua^(*sim:(- lichdom:idis occisus esl Christiis, qtiaiii
minu$ : Lum coj i>i liabyloiw wpliuiiiinta i id(-o, quandim coiiji(-eio iiossiimus, scgrcgavil a
niini, ri$itabo rot, ei tusninbo sitper ro$ rerbum bo- ca*toris, (^'jia dc liac oral piura rclaliirus. Nain cl
num, et reducam ro$ ad locum isliim : F.qo enim scio Cbrisdis in illa crucili.\us, ol a |uipiiio periido iion
cogiialioiut pacis et non alJliclionis, ut dcm robis niodo in passione, scd coiiliiiuo c\ (|iio a Joaiinc
'ilis inc, ct ibilis pnolicari civpit iicj;;iliis osl. ("oiilirmahil aiil<*m imil-
. rrclis mc el non tis paclum lu-h<lom;Kliliiis, nna ipsa vidclii ol novis-
itivenieiis ; cum qua-sieriiis me in loto corde restro, n siina, iii ipia vcl Joannes Uaplista vcl Domiiiiis ct
inieniar a tobit, ait Dominut, ct rcducam captivila- a|)os(oli prxdii-ainlo iiiiiltos ad lidom coiivortoriiiK.
lem rettram, et conyregabo rot dc univcrsis gentibus, Ft in dimidio licbdoinidis dcficiet liostia ct sacrifi-
ct dc cunctit locis ad qutv exyuli ros, ct rcvcrti ros cium, lioc ost, qiiinto ilccimo anno Tihcrii (^;i-saris,
(aciam ad locum a quo trantmigrare vos feci, ot rcli- quaiido inclioalo Clirisd baptismali' bosliaruiii piirili
gua. (Jiuil est (nim quod di<i( proplii'(a Luni cae- : ca(io Cbristi lidclibus paulatim vilescerc co-pil; ol
pcrint impleri in flabylone scptnaijiiila iinni, visilabo nierito, qiiia (luaiito magis appropinipiahat vcritas,
rot, el lutcitabo tuper ros vcrbiim bonum ? iiisi quoJ umbra .secedohal. nigniim oiiam oral iit qiiando
dicit .\postolus Quaiulo autcin venit plcnitudo tem-
: ipse Salvator iii cruce lieri voliiil hoslia lcpalis, pc-
porit. misit Deu$ Fiiuin suuin factum ex inulicre, cudum dosinoret victima, ol quaiido vcriis a}^iius
faclum tub lcge, ut eot qui tub lcije crant rcdimerel, Doi Chrisdis pro toiius mundi pcccalis iitimoladis
»1 adoptioncm filiorum rcci^eremus. Et itein In : es(, (ypicus ille dcficcrct, qui pro unius goiUis lihe-
noritsimit diebut locutut ett in Filio tuo, qucm con- ralionc in testimonium occisus cst. Iicm scpina-
ttituit hiVTcdcm univertorum.pci qucm fccit el tivcula. pinta pn^sbyteros Moyses Domiiii m;iinIalo popiilo
4.IIIII ccpriiiil non cuiii complo(i luo-
im|tl('ri <lixi(, pr.cdilit, ut ostciidcrci soliiminodo qtii por Spiritiis
riiil, i|iiia non jn <'onsummaliono mimdi, sod iii no- sancti Krati:im lcgom spiritiiali(er in(('Ui};iiii(, idonoos
:ria(um s.oculi iiicarnalus est Cliristus, e(
vissini;! tssc aliis magistcriiim pra-boro. Lt boc in saiic(:e
por verbuni Evangelii illuminavit credoiiles, a(quc crucis deccliat nuincro osicndi, quia non esl inveii-
por passioneni ct r<'siirrcc(ionoin siiani roslaura\il tus, iieipie iii colo, iioi|uc iii tcrra, iiofjue sul.lus
penus btiniantini. (»i|.>.| .111111 bis iii lioc capilido (orram, qtii apcrirc( lilntiin, n( solvercl soplcm
l^
osl iii <o (jtiod dicil : sifjiiacul;i ejiis, rcspiceredpie illiiin, nisi agnus qni
iiin i el paiilo [losl siib- in iiiodio (hroiii stal tanqiiam 01 cisus, liabens (.'or-
Jiingit : Fl rererti to* faciain ad locum a quo traiu- nua soplcin et oculos soplem : Lco qtiidem dc trilm
migrare roj feci, (lolesl inlolli^i, qiiod anini.o rever- Juda, radix Da\i<l, qui (I;ivcm tcnciis clatidii cl
sioiifniad ret|ui(-iii iii prioii .soiiicniia ; ot in so- nemo aporil, ajicrit ol nciiio claiidil, qtii dalus csi
'
)riam iiisiniiot. iii lucein gciiliiiin ul api*riiot ociilos c:o(-oriim, iii

para- iiioilo iii educt-ret de conclusione vincdim, dc domo carcc-

fiisum vaduiii. et in linc niundi rci ipiontcs corpora ris, scdcntcm in lenebris ct nmbra niorlis. Siipl
sua. '•••.;!| iiitrahunt ;rlornum. Soptuaginla vcro qiiidein hic infi^iira snncl:oCriicis qiiinqiiosphf^riil.i*
boli nunieravii r):inicl usqiie ad Chrisiiim, (iisposi(;o, scp(u:igiiila coiili
,
(|ti;e siniiil iiiitiicrtim
!um et pnrr . ei nciil, sigilla(im vcro uiiiiipia-ipio qiialtioi<l<-ciin ha-
:i,i. Vcriim iii , r- niiii pie ircs uiiiim vcrsiiiti (ciicn( iii loiigi(uiiine a
(iii.'» «•Iuc('sian(, ips:i jam aii},'ili ad pmiiliclam dicl.t sumiiio Incipicntom ot in ima desinentem, ila :

\iiloaiiius Scpiunijinia. in<pii( lubdomitiln- abbrc-

,
Oux (b CDQslrucla liic suporasti vmrulx mortjc,
ritfl.r lunt tupcr pnpulum iunm, ct tnpcr urbcin son-
Id-in in la(i(udiiic tn-s siimmiiLr aliiim versuin lO'
", et fincm
nent ila :
ct adJucu-
'"• -a. rt wiplcntnr risin et proplic Magna l.oita ct saiicia liic .superasii ciiaiiiia sxcli.
'•''
: ..,:..< ntnctorw» ' "li.;'!' "*>
llll Mcdicias qnoqu'- criicis ulritpic veisiii roinniiiiiis csL
 Ifil l. HAHA.M MAIKI ARCHIM». MOCl NT. OPKRIM I'AIIS I. 191

IK .1 UA \l.
D( iiiiiiKiuc librit Matuicit .
r/uotni du pe r crucem \nmvi nlur, ejvunilur

'i' c l>
a l (; r ri 1 III (;
P o 1 d (; t r <; III c a r III II < „
j 1 i b 1

i< 0. c l <l I-
'• III (| " (; V o V f c 1 i c i 1) II a II 11 II <; < ()
l>
I i 8
'l II
p i 11 s (; t c 1 (; III (; II K c II s " III (1 a s V c r b u «1. a « t a
V l l II :i '! II i il
P r i III a i
g n (; l 1 (; X a II (1 c r c I> H H i 111

A cl c r II (•
i s a c t e r II III 1 .1 II rl (; II 1
K i s i|; 8 C c n (1 a c
1 11 s (1 III o II s l r ti (1 II II V o l a r i l s (| u c « r
p it II c 8
<: r Q h a c ( r T e c K
II III
i>
i III (; N E r :i i o III X in r
:i i <; r Q
!•; X (i
'•
l a e s l c .\ ' II II s 1 s (, It (] c i :i 1 III a r c r I s i t
c 1 (> r i a c II III (1 II 1 X A I. M A II (r a i l e t a r II h a e c
r. II II c. l a s i III II 1 r c c K A T T 1 A II II C (1 c X a X
'i; i <;
r>
H
K l V e r a 1 II c i s d a 11 s \l f .N K K A c II c r II c <; s a c 1 i a
N a 111
g c II c s i s V i t a e 1. A V II A T in i b 1 (; ii: h C
T
i 1 i (1

I II l e r c u n c t a f u t
I>
~l~ a n a t II '1 II O ll a r d i s O
l>

V i u i
(•
i c a II s 1 i
g n a l r i b U C n s l III n II (; r :i r II c l:

II c p a l r i a t
'i; i s a c V e X i t m U 1 a n d u 8 a d 1 l a r

r a t e t E X D (j s h c I u R A 8 A t s A S T N u m e r u III

E u e h c r A T Q U K c 11 i a c F, It n T i V m E K u s C A n l r e
N « P t a c K .N I T T it i u i I s I. E V 1 b: V e ."» T A T M A r 1 u d -_

V d a t t r A N S I T V h s T I c L' s b m a C .N A L 1 A c ri t a t

1' l 1> 1 e b S C A K M E n ci P T I »1 F. p u r e M 1 R A T P. b a e a
I, a u (1 i N A M rt E d ei P S A L L I T q; t r 1 U M I> II 1 e e u in
II c m a r e t 6 s t a l II r V i C t r i c e s r b i l a c 1 1 c s
A l V c t e r e h c 1 i
fr
o n u in 1 C g i s d u I c a u i t a y s u m
B i s P e t r a m e X c u t i t V i 11 a ni P r d u X i t e t n d a m
N a m q u e a m a 1 e c h C a > A M D E D c i t p r i m i t II s i r a
S i
g 11 u m h u i u s p a r i T E R .N 51 e n d e 1 e u i l e i 1 1 i

B t r u m h c V e c t e P I tJ M R E N t a V e X i t V l e r q u e
Y e c t r u ni V t i s e t U A N T I b u s m 11 i a 1 a u d a n t

I) n a d e i t e r r i s h i S G \ l' D I a i n c s s e e p II 1 a r u m
Q u i s b e n e m y s t c r i A D I C I T V e 1 d i c e r e c u n c t a
R i t e V a 1 e t c r u X d n a t U a C u i 11 11 s a t i s 111 n i s
L i n g u a c r e a t u r a c P t e r i t d e P r m e r e 1 a u d e
II s l i a t e p a t r i s a e t e r n i d e d i c a H e r a t a r a ra

V i t a c s e r p e n t e m c X a 1 t a s t i e l l u p i e c r i s
•
l u
1\I n s t r a s l i
P P u 1 d e t e t
q u i d d i c e r e P s s u
c u n c l a b n a d e d c r .\ s d e m e b a s e t ra a 1 a c u n c t a

Te paier alme poU doclorem carmine in isto A Ijdal transitu hosticus, oh magnalia caiilat.

Rocloremque voco, fclicibus annue coeplis Et plehs carmen ei optime, pure, mira Irophrea
Tii piiis el cleaicns sensum dans, verbaque casia, Laudem in amore Dei psallitque iriumphi : et Eoum
rt lua (iiiiJ prima signet lex pandere possim Ilocmare testatur vi(Hrices orbila cailes :

Ad crucis ;vtcriiam laudcm legisque secundae Al veterem hoc iiguum legis dulcavit abyssiim :

Jus demoiistrandum, vo(a, rilnsque perennes. Bis pelram excutit, vivam produxit et uiidani:

Cum primum hsec rite generatio maxima rerura Naraque Araalech canam devicil prirailus irara.

Exorta est, ex invisis crucis alma refulsit Signuni hujuspariter nomen delevit, el ilii

Gloria cum dono lux almabeavit, et arva baec Bolrum hoc vecle piura renota vexil uterque
Cr.ncla simui recrcat tua quae nunc dexlera Chrislus, Vectorum volis et ovantibus oninia laudant
El vera lucis dans munera cum cruce sseclis. Dona Dei terris his gaudia inesse epularum.
Nam genesis vitaj laudat mirabile lignum hoc Quis bene n.ysteria dicitvel dicere cuncta
Inler cuncla fuit plantatum quod paradiso, Rite valot crux dona tua? cui non satis omnis

\ivificans ligiia Iribuens elmutiera fructus. Lingua creaturie polerit depromere laudem :

Hoc palri atqiie Isaac vexil multandus ad allare, lloslia te Patris seierni dedicaverat aram :

Orat et exodus hocjura satis est nuraerorum. Vitaj serpentein exallasti et, tu pie, Christura

Eueher atque cui acerdoti umerus canit ore Monslrasti popiilo; de le et quid dicerepossum,
Niipta canit Iriviis lcvibus, vonlat mare, ladus Cuncla bon.T djJeras, d-i-iucbab ol inala ciincla.
 : : ;

i03 m: LALDiDLS s. r.Ri ( is. - i.in. i. ni

DIXLAU.MIO FKilU.i:.

^)uisqtiis lt*j:i> prinuT |)lfiiaiii ilo^iilcrat luiltorf A aMernum sibi l)i'iis Patcr, id est, \\et Verbnin «tiiini

iiotiliani, iii-(<»e ost tit liiijiis ligiii;e pcr oiiiiiia (le quo (li( il iSaliiiista : \ cibo l)ci civli firmati sum,
iiieiiuir sit i-l ejus racltiiii iiieiito sa*pius revoUal, et spiritu oris ejus omnis viitus ejut. Iliiic dicit el

rt coiiipamiis priora pOMttTioribus reiolat scriptniii ev.ingelisla Joaiines : Omniu pcr ipiuin fuctu tunt,
Omnia tn figuia loiniiiiirhiint illii ; icripta sunt tiiitiin et sinc ipso fticluin ctl uiliil.

ad curTfpiwnem nuiirmn , in quoi fincs taculvrunt Iii iiiia vero parte crncis, hoc est, iii p(>de, sil

derenerunt, el (juod eieiiiplari et unibne deserviiiiil positiis iiovis!>iinus quiiiqiie librorum lcgiii, id esl,

rcelestiuiii ; el ilein : Ltnbram enim habent lex fntu- Dcutoronoiiiiuin, (piod intorpretalur renovalio legi(<,

rorunt bonoruin, non iptam iiniujinim rcruni. Liiilira uti(pio si^iiilicaiis F.van^oliiiiii, iii i|uu cuiicla, ipr.e

(iiiiii iiuu siiie \ero cor|Mire lit, ^eil taiiiou ip»a iii lo\ li^nralilor al(|iio lypice prctiilit , veratitcr ao
so \eraiii et iiilegram s|M.>cieni corporis iioii evpii- spiritualiu-r sniit eiuulata, uc noslri Salvaloris ore
iiiil. 0*i^propler oportel ul <|uiM{iii$ veritatis aiiia- reserala. Jure ergo in capile eriicis gcneseos, el iii

lor esl, si unibraui prius videal, ud veruiu corpiis, litie Dculeronuniiniii coiisistuiit, qnia eniu (|noin lc\
ciijiis ips;i unibra cst.ucius uculos coii^ertat. iie (Itiiii iiarrat iii priiicipio toiiiporis ('iiiii Palro uiiinia con-
pciiitus iii uiiibra iiitiiilu liuieal, vcritalis rnuluiii diilisbo, iii h<ie toiiiporis liiiiic K>aii^oliiiiii rofcil
iiegligens perdal. l.vx ergu hausluni biliciilibus B ciincla per cnicoin ronovasse. Fxodiis vero bono iii

pnebuit, sed sine ligno pnlabilis nuii fuil. Osleiulil dextra punitiir, iii qno exilns (ilioruin Isiaol de
quippe Doininus Mo\^i ligniini, (|iiod iiiitleiit iii /F^ypto cuiiscribilnr, ol iiiiili-iii pliini a Duiiiiiiu facta

aquain, uniiiein aniarituiiinein in ea ab.suiip3it; t-l iiiiracula narraiitnr, juvla illiui l's;iliiiisla- . Dcxtcru
qu.t- prius siticiites |>upulos >ano alliciebat a!>pcctu, Domini fecil rirtulcm. El iloiii Qui pcrcussil ^Egij- :

ligiio iiiiniisso, omnes dulcistsimo rtfrigerabal pulii. ylum cum primogcnilis eorum, ct eduxil Isracl de mc-
Itaqne, sccuiuluni .\{K)stolun), /t'.r qu.dcin ett taucta, dio cjus, in manu furti et bracliio excelao. In sinislia

et miindutum tanctuin, et justuin, cl bonuin, sed lcx qn(>(|iie libor Nuiiu-rus csl posiliis, qiiia ipse sini-
tpinluulit ett, ut idcui dicit apuslolus, et iion iii re- slras coiigiog;itiuiies Clutio, Dalliaii ct .\biron, con-
tutlate lillerte, scd rii notitate Spiritut dcliel iiitelligi. tcntiones coiilra .Muyscn et Aaron levassc dcscribil,
Litlera enim occidil, Spirilut aulem tirificnl. Lex et per Dumiiii potentiain citius coniprossas. At Le-
i-rgiiSpiritus vite iiiClir.slo Je^u lilieravil nos a legc vilicus, iii niodio uiiininm slans, criicis niciiii-laloin

peccali et iiiortis. Nani quod iiiiposi>ii>ile crat lci^i, tciict,(piia illuiii puiiliiiccin dcsigiial iii phiiiinu litti

ii! qiio inlirniabatur per carnein, Uetis Filiuin suiiiii sacrilitiurum, qni in ara crucis semctipsiini oblntil

itiitlens ia siniililudinem carnis peccali, cl de pt^c- liO!>liaiii iinniaculalaiii Deo, ad c.\haurieiida niulto-
calo peccatum dainnavit in carne, ut jiislillcatio *-•
rum pcccata, cl pro transgiessoriltus c.voraiis, c\h
lcgis iinplen-tiir in nobis, quo non sccundum car- andiins osl pro sua rovcroiilia. Frgo iii qiiiiupic le-

nein ain!iulanius, sed socundum spirilum. Scriptuin tiagoiiib qniiiiino lil.ri logis por quiiii|iu: vcrsns liic

qiiip|ie cst in lcge : Ualedictut omnis qui non per- nolaiitur, qui sunljuxla ordinem loliagonorum loco

munseril in omnibut quce tcripta tunt in libro legis soxto, el per senariiini in seiiicl mwlliplicato. Sexics

ut faciat ea. Sod quoniain in lege neiiio juslificaliii- ciiiiii sciii faciiinl iii plaiia figtira scxtnm totragu-

apiid Deum, ct quicuiiquc ex operibus logis suiit, iium, iinud facil trigiiila sex. Fsl qiioqne ver&ns te-
sub nialedicto sunl, Christus nos redemit dc nialc- Iraguiii iii arce crucis positus islc

dicto legis, factus pro nobis malcdicltim, quia scri-

Te GcDesis crux alnia beat tiii munera lauilal.
plum cst : llalidictns omnis qui prwict in lignu, iit
Sociindus vcro cst, qiii iii tetiagoni dexlri curiiu
genli!-"- '
'"dictio Abrjh;c iieret in Cliristo Jcsti,
positus hic :

ul p<> Moin Spiritus accipinmiis por li<!eiii.

feixodusat(|ue canit transitus carmen ainore.
Igilur cuni destrucla sii maledictio legis |M>r cruceni,
Cl cjus amaritudo pcr ipsam convcrsa in dtilcpdi- Tertius nninque in mcdio crucis cst silus hic:

ncm. di;:num csl eliam iit in ojtis ofTiirioin disp inrin- Jura sacenlotis Leviiicus o|iiinie psallit.
D
lar libri logis, ul congniontia oporis in hoc iniiotc- Qitarlns qnidcni iii siitislru coriiu scriplus est ita:
»cal, ct mystcrii sacramcntum npparcat. Ergo iii
Asl .Numerus caotai niao'iiulia inira iriuiuplii.
capile, hoc est, in culminc saiiclx criicis, sil po-
Fllimus etiam qiii in iiltiiiiu lctr;igono, id csl, in
«itus liber Gcnoscos, qnia ipsc raput osl ol prinius
base crucis descriptns ost, ita soiiat:
(>inniu:ii librorum, narrnns quod in priiioipio focil

l»eu» ccebini el lerram, utiquc pcr Filimii suum co- Nam DculerooumiuiD reno\aDlit gaudia dicU.
 1!»!, li. HAUAM MAlim MUIIirp MOCL.M. or'I.IU M I'Al'.s I.
mB
/ / iKiiitiiie Adam fllOlOp lun ', iiuumvi lo irrund Otl Mttnx t,iijni\icci «/ i-jut fiiiiniutifm dnnoiiKtret.

V r (;
c R a 1 II t i l c r n III s
I>
V.
(•
i s (1 i c «; r (• V e r (1

M s a < r " r s o n b a
ti i (1 III 1 1 1 :i 11 ll (; () 1 III e 11 c l a c i III

1 II '1 II a III (1 r s V i c l a c H 1 r II II ( a d III b a a c a

i i
P 1

1. II \ r c (1 i i l III II II .1 V e II 1 a c l c «i tii m u II C r e V e II t

A a a
>A n
(1 III II III 1 i III II s l II 1 ij a (i a d e c -»
1»
x" i
g 11 r
o
n
yyA'
1' c x a c u
r ()
K i c. »; l i II \ A 111
P a h II 1 a b II in P ^ t
>
C a c n a b 4.
11 II c t V 11 s l
yA r «>
N« <; a 1 11 II l c a r a i> c a a
C
V
u
11
a

i
(1

u
u
s c
c
X
n
li
i

u
l

nt
i e

i n
s

i/
u

4<
yA c
a

e
III

1
1»

C
KE\.i
r C\T\P
II a

l
r

(1
II

a
:\

ni
8

ti
c
a
c
t
11

u
II

1
.1

«•
»

c
1 II r c 1. II s c u n c t i
p c r i t It r i «; t III 1 t c in i n r

\ II i 11 s a t fJ e li III i II i s d r) n o s a 1 11 a n t u r V i) i !•
'1

c r c <1 e n t c s o tll II »; h 1 r it i i II r i a « 1 u c c % u P ( r a
I) c II i
q u c r c g 11 a II i l
P c r i i
g n II tii 11 X i a c 11 11 c
M u i s c t i a ni ni u n d (i III i II a ti s C t s o r l c b c a t III

c a l i u a r c g n II III 1» c r i i
g n u a c P e r (1 (i t in e

y^
i i
l>

m
K l II c u sn. u i I s a i s c r a l i r o b a q
/
/
II a
K II l l
yy ''t\

V^ ^ m
s.
II i t (: li r i s l u s 11 l 1

K>\^^ u a s
/y « i
(

C
r 1) i ny
y4 d
4 \
s P e
e
c i e
d
III t t a M
R >^^/
i

y>
4
"h I r s

4V
1) i 11 i I I ri s i r a s a a i s t s
E t
-?^
J"^
c r a V t 1 e m c r d s e l
P_ A n
"p
g > /c P a _t 111

l» r u s h tn l e r r e n u s c r a t e l n r a t o
i
g ;•

T c r r e n a e n 11 i t m r l i s n u i s d c b i t a 1 i <\ u t

P s t e r i r V e r u s f u c r a t c a K i e s t i s e t a d m
C a e 1 e s t i s '1 u ii m a n e t c n i u s s c n c r a t i l a
H i c d in i n II s 111 u n d i t e r r a e P n t i
q u c P 1 i c
R e o n a t i n a e t e r n u m d n a t c u m r e g n a b c a t s
/rs u
Q u a t t 11 r i
P s e d a b i

>/r^^ t

m
i s c n d i t r a d iii

c
1 11 r c P 1 a g a s r b i

y
s
^V^ .^ d e n III i 11 e d i c t s

E
11

n a
i u s

a
1 u X V
d
i r

s
t u
s
s
>y
\
^y /in

t
i

n
^n^ t c

e
s

ra
t

b
a ti t

a
u
b
r

a
u

e
b i e

D e s
II

i
g
t

n a
1

n t
y
d
i

i ^ R T E E > E ^c^ i V
t

t
i

P i e c u
c

n C
C
a
A u c t r e ni d in i n u m c g n S c a II t 1 a u d e b e a a
E t c e 1 e b r e n t c r i s t U in q d V e r e f i 1 i u s i
P c
S u m m i s i t
P a t r i s e t d e X t e r a V e r a t n a 11 l s

c u i u s t u r a 1) n a e s t t a c l: tn e d i c i n a s a i II l s

rerge saluliferain specioso dicere versu A Constituit toliens diras aras huic inlus

Musa crucis Domini laudem, solamen et acium, El dederal lucem cordis, et pangere pactum.
In qua mors victa est, cuncta dimissa piacla, Primus homo terrenus erat, ct pignora tota

Lux rediit niundo, venia et cum munere venit. Terrena genuit mortis quis debila iiquit;

Adani nam primus tulit omnia digna decoris, Poslerior verus fuerat caelestis et Adam,
Progenie ex tota nocua cum pabula sumpsil, manet cujus generatio lola.
Copiestisque
Cuncla veiiusta bona remearunt, cara bcala Hic dominus mundi, terr;p, ponlique, poliqiic,
Cum advenit Hiesus Adam pie in arva secuiKius. Kegnal in Ktcrnum donat cum regna be.ilis.
Unius ex bominis scelere, tot damna luicvc Quattuor ipse dabit totius condiior Adam
lii rebus cuncti, periluri et morle niinores Jiire piagas orbis, tanquam de nomine diclas ;

Unius atque hominis dono salvantur tibiquc Ciijus iux virius doininum testantur ubique.
Credentes omncs, fruiluri ac luce superna. En anatol, dysis, arcton, mesembria, haec sic

Denique regnavit per lignum noxia cuncto Dcsignant odis arle, cn decet ut pie cuncia
Mors eliam mundo dominans et sorle bealum Auctorem dominura cogiioseant laude beata:
Captiva regnum per iignum ac perdidit omne : El ceiebrent Christum, quod vere Filius ipse
Et nocuos mullos amiseral improba quondam. Sumnii sit Patris, et dexlera vera tonanlis:
En tolo iribuit Christus ut janua sil hinc Cujus cuia bona est, taclus medicina saliilis.

Orbi, mundo; nam speciem totam ac pius liic is

 : :

iT, DK I.VIDIUIS S. CUUCIS. Ilh I. m

1)KCL.\UAT10 ITC.rU.!-.

y liil crgo sil'i v«lil liaf fijjura vi lixv coiiiiriiUio, \ iiicariialioiii^ (^lni^li. m mitnirui iii lillfriN ejiis.l. ii»

nikurtel imellipi. Noiiion niiin prinii boiiiiiiis, id i-sl iioininis m;iuiiiIiiih Gr.rroruni n'};ulani, quia ail lii-

Ailau), in ligura e( lurina saix Ll- iruci^ tli>|>osiUiin Ifras suus nuineros coniputaiil, inttrKlalur. A ciiiiii

est; (le quo evorUe !>uiil ouuies gontes, cl umne ge- in numoris .ipud Gr:ero!» signincat iinuni; ^ (|iifi-

iius humaiiuni urigineni Iraxil; qui secunJuin Apo- tuur; A alteruin uiium ; M iiuadraginta. Cunjiinftt*

stulum esl forina fuliiri vidolicet Clirisli ile quo , hos niimoros (|ualuur, liuiit m.vi, ot Iioc ost, iiuo I

iJciu A|K>slolus ita liuil ; ttulut tU priinus Atl.nH Ju»lu-i inKvaiii^olio ro.spoiidisso loguiilur : iiuadnnjiu-

in aniutam tivtnlem , nornsimui Adam in spiritum ta sex annis adilicalum cst lcmplum Itoc, et lu in iri-

riii/ii-oNfc-m. F.t pauh) post : Ptimus, inquit, Iwmo buidicbtit esciiabisillud? Ouud evangolista inlolligciiH

de terra ti^rr^nut, ttcundus homo de calo ca-lcstis di\it : II vc aulcm iliccbnl dc lcmplu cnrporis tu:, quia
quiilis terrcnus, taU* cl tcrrciit; el qualts culcsits, Doiiiiiius iio^lor JodUsCiliristus do Adamcurpiisacco-
(u/t-t et c(rle*le$. Igitur sicul porlaiiius imagiuoiu pil, nun de .Vi!;im |H*ccalum traxil; lemphiiii curpo-
terreui, porteraus el iuiagincui ccelestis. Et cur hoc reum inde sumpsil, iiuii iniquilatcm qu3e de toiiiplo
(liveril, slatiin causam suhjuiiiit : Uoc auicitt dico, pellonda esl. Ipsaiii aulein carnein qiiaiii Iraxil do
(ratrcs ,
quonictm caro et tanguis regnuiit Dci uon Ai!aiii (Maria eiiim do Adaiii, ol Doiniiii caro lU'

posytJcbunt, nequc comptio incorrupletam potsidcbit. j^ Maria ) JuJ:ei crucitivorunt , el ille losuscilalurus
Uecle enini numen .\daui ia crucein conliijiiratum t-ral ipsam carnem triduo, quam illi in cruci oraiil

puniiur, in qua omne genus humanum por Christuin occisuri, el ila illi sulverunt lenipliiiu <iiiadi°agiiila

hboratum esse cuguuscilur, iioo iii alia foriiia spocios sox aiiiiis :edilicaluiii, ol ip^o iii triduo ivsii^cilavit
redeuiptionis noslnc magis coiiveiiil halieii quaiii in illud. Ucnedic.iuius igitur no» Douiu Paireiii oiiiiii-

ilb, uLi pbgx tolius luundi (voluere cumpreheiidi. polonlein, qui per Verbuni suuin sibi coxlernuiii
Cui scilicet saDcta crux esl, qui jaceus lolum or- rorniavil nos. Ucnedicanius ct Doniinum iioslruni
Ltem luelilur, de ((ua poela ail Josum Chrislum Filiuni Dei uiiigonituiii, qui per

l urbis. Diy^terium incaniationis su:e iii criico reforihavit

i I ous. uos. Bcnodicainus ot Spiritum sanctiim, qui pcr
U.
Ar ' axem. graliam suaui illuminatos vilx a*lernx> consignavii
l tlUlljl ..
nos: uiium el soluiii Douin oiunipiileiilcm, leleriiuni,
,1 rogil ui. iiaduni.
imiiieiisuiii , iiKcsliiiiabileni , incomproheiisibileiu ,

Iloc idein et in iiomine prolnplasli ulim designaluiu iiuniorlaloiu, iiivisibiioin ; illuiii ununi desideroiiius,
Aiit, scilicet Adam. In oujus vocabulo qualuor lillo- a quu ot beabimur; illuin solum ex tolo cordc, lola
Tis, qualuor orbis lorrarum partes por Grecas ap- q „,^„10, lota virlute diligamus, in cujus araore iii

pelbtJODes demonstninlur. Si oiiini Gnrce dicantur .Tternuiu jucuiidabinair; ad iiluin lanluin currainus,
oriens, occidens, aquilo, meridies, sicut plerisquc illiijiio suluiii in bac perogrinationc iii;,'omis('aiiius,
lods saucta eosScriplura commemorat, in capiiibus
(|ui nos in ca'lcslibus iii conspoclu glori:c majostatis
verixirum invenies Adam. Dicuntur eiiim Gncce su:c rcmunerabil, et siiic liiic laililicabit. Ipsi gluria,
nienioraLp qualuor mundi partes : Analole , disis,
ct honor, cl potostas, ct iiiipcrium in s:ecula sa>cu-
arelot, mezembria. Uta quatuor nomina, si tanquam loruiii. .\mon.
Tersus qualuor sub invicem scribis, in eorum capi-
A^l liic in i|ualiior liltcris graiidioribiis iioininis
libus Adam iegitur; et inde intelligi datur Donii-
Adain, pcr perviores lillcras (]uinqiiaginta et unani,
nuiu orbis eum essc creatum, et significare cuni
talis conscriplus est versus, sccundum ordincm lii-
qui in cruce quadrata lotius orbis futurus erat rc-
torarum nominis .\dam legcndus, ila :

demplor et rcparalor : unde et socundus Adam di-

Saocia nieiro atque ar.c ca Jcccl ui .siiit canniua
cilur. Ilabct quoquc idem nomcn in se mysteriuni Clirislu btut-.
I
 m 15. h\[{AM MAiril MUillllP MO(.l \r ()l'i;UI M I'AKS ?('0

rn.nu \ni.
I)c diehu» routrplionit (lhri»li in iiirro lirijini», iiuitluor rrurHni» Jnnontlrali» lioc en, CCLXXM n
rjutdent tiumrri tiijiiificalioiie.

Arbor odore polens, frondoso verlice lata, A Sancias salutis hix, et vita, redemptio vera :

Qua siiniina vcre sacro u fliiit ordine berlas, Inque domu princeps donum dat pacis in orbem,
Ortus dilalus et par cui nullus in orbe est Juraque amiciti;ie hinc firmavit, deposuitque,
Fioiibus el foliis, niilleno germine dives, Ascita anli(iui nisus, quse texit hiems inors, c;im
Oinnes cxcedcns altas gravitudine sylvas. lllecebri lusu circa ignem noxia, enim sic

Cum tolain pie inagnus vcrlit honorque decusque, Pellax decipit, et socordera ubi inquietato

Aiiibil verus honor, helus loquilur ea voto Conspexit voto jam arridens, vinxil aperte.
Staiis homo, livor hoc nationi denegai atri tu, crux speciosa, o pinus pulchrior, omnia
Uenionis horrcndus, rcin sciri, laude nioveri. Quai vintis nemora, o cedris altior ipsis,

Arbor sola tenens varios virtule colores, Monstrans e numero radianti dona beata
Purpureo regis sub lactu roscida fulgens Adventu Hiesus qu?e intus probus otia nutu
^lerno es radio, staiit in te nani pie vincte Istiileril, dabat iisse beale cum pie venit

Mdez lnrritie, ex hoc duduni est nonne beala Egrediens vulva huc, et blando nomine semfl
Machina et ipsa Dei, ara, et qui usit suprema Signavit, caelos terrena et condere regna :

Lar hoc ne est, el niira hicerna, hoc otia tola L't dudum sancti lingua cecinere prophetje.

Agiius hocsiatuit, signans rite viando Fecerit hic celsa doctor, dum coiididit ima,

Vcra sahis ista, quos verus fons bonitalis Iniperium inque humeris tanlo sit quod pie regi.

Esi benediclio quse sacravit, amor, pietasque,

2i)l DK \.\\ iiiias S. CUICIS. — l.ll{ I. ^ll >

DKCL.VUATIO FlGlU.i:.

ILi' igiiur cniios ((uauiur lii|tlii-i iruiuilc lunsvri- A lueusca ct VI dies coinplcre. Siciil enim novcnariii^
pur, oslciiilunl iii seiiiclii»is |»<-r lilUT.inim siTicin. ct M*iiarins nnmorus iii Uiluovcollcbat, ol srcundiini

nuiii niiii itlfiuni, quo iiuniiiii ourpus secuiiduiii eurum doiiuiuiiialiuiicni , uiiinis snniina cuinptital a-

tccKsia' lidivii iii uU-ro \iri;iiiali cuiisiriuiuiii aU|iie tur, it.n ot iii partibiis iit>n niiniis oatloni ibnuminatio
eompacUim est : U>iii|iluii) \iilcliicl illu I , (iiiuj a siiiinl ctiin inystcrio illucescil. Quid enim in nove-
Jiiila-isileiilruentlum, cla so iii tri>luo rcsu!>citaiitlum iiariu, iii>i nuveiii ortlines aiii;eluruiii ; et qui<l in se-

jn-j'(li\il i|ise Sal\atur : tjiiud ut nKUiireslius (ial, p«>- nariu, iiiNi lioiiio qni iii sovta ilic crcattis est iiisi-

iiainu% unuiii capiluKim ev lihro .sancli Augiistini «le nualui .'

l tra(|tie oiiim crcatnra iii criicis olligio de-

s.incta Triuilale quartu. tpio isluil s^riplum esl : nutalur, quia ulrai|ue per Salvaioiem iii cruce ropa-
< .Nec iiiiiuerilo , inquit , iii ;vtlilicatioiie Doininii i raUir, el ab iilraque niysterium incarnatioiiis Duinini

corjwris, iii ciijus liifura leniplnm a Jiuheis tleslni- buiiunilialiir, quia in die iiativilatis cjiis ad landcni

clum, Iriiluu se n'snscitaturum csv tlieehat.miincrns ci l.olitiam utnupie incitabatiir. riido Liicas dicil :

ipse scnarius pro aiinu ixisiUis iiitellif^itur. Divenint t.l suhito (iiita i'tl ciim niiqeto iiiiillitudo cwleuii mi-

eiiini XLVi annis aHliticatnm lempltim; et ipiailra^ies liliir, laudiiii:iuin Deum ei dicenlium : Cloria in excel-

ft«'xies seui flunt cclixvi, qui iiumenis (licruin cum- tit Deo, el in lerra pax hontiiiibus homr tolunliilis.

plet no\eiii menses ct sex ilies, qiii tainjnam deieiii II Kt paulo posl: F.l reversi sunl, in<piil, paslores, lau-

inenscs parieiitil>us remiiii^ imptitaiiUir : iiuii ipiii danies el ijlorificantcs Ueum in oinnibus quiv audie-
oiniies ad sc\tum diein post iiovem nicnses jiorve- rant el videranl, sicut dictum ett ad illot.

niuiil, sed quia ipsa pcrfectio corporis Duniini, tot Qiialuor ergo cruccs in hac pagina, pi-r qualiinr
diehiis a<l partiim jK'rducla comperiltir : sicul a ina- loca pict;c aUpic coiiscripUe siint, lioc iiiutlo : loii-

jttribus Iradituiu suscipiens Ecclesi.c cu^tudit aiictu- gituduenim crucis uni(iscnjiis(|iie a siiinmo dcorsiim,
ritas. Octavo eniin Kalendas .\piilis conceptus crctli- tribus liiiois siiigillatiin logciulis dcscendcns, uiitiin

tiir, quo et passus. Ila inoiuimenlo iiovo quo scpul- vcrsum continct xxxix lilteranim ; simililcr in lati-
tuse^t, ubi nulluscratpobitus inortuoruin, necaiiU-a tuiliiie per transvcrsiim, Ircs line;c a sinislra in dex-
ucc postea, congniit ulerus virginisqiio concoptiis UTain londonlos , uniim versuin faciiinl, cl ita fil,

est, ubi nullus !>i>ininatus esl uiorlalium. Nalus tra- ul littcKC qu;e iii uicdio crucis sunt, ulriqtie vcrsni
Jituroclavo Kalendas Januarias. Ab illo ergo dic us- coinmuncs suiit, novcnariuin expriinant numerum ;

que ad isiuiu computali,cc Lxxel vi repcriuntur dics, illx vcro qnx in cornibus circnmposiUc sunt, scxa-
qui senariiiin numerum qtiadri^ics scxies liabent : gt^nariuiu. Kst antcni versus bic iii longiludiue cnicis
quo nuniero aniit)ruin templtim a-dilicaltim osl, iiui.i supreina: xxxix lilteraruin :

eo nuuiero scuariuni coi-pus Doiiiini pcrrcclum esl, ^ Foraia sacrata crucis veDCrundo fulgcl ainlrtu.
quod niurtis passionc deslruclum, triduo rcsuscila-
In lalitudine vcro islc lulidoui litleraruin ;

vit. Dicebat cnim boc de templo corporis sui, sicut

Magiius veslil hoiior Ixlus loquor boc iialioni.
eviilenlissimo et robuslissimo Evangclionitn lcsli-

inonio tleclamtur. i H.cc .\tigustiniis. D,' ca-lero In fiiic qnippe cnicis, iii longiludine hic vcrsus esl:

aulcm illud intuenduiu csl, qiiain congnie idein nu- Cor|ioris ego sacri ronslruclio io arte beala.

iiicnis formx sanctx crucis convenint, in qua tein- quoque islc

lu latitudiiie :

plum Doniinici corpuris a Jud.ris solvebatur, ct ab

Euumero radiins qua iolus probat iissc bcatc.
ipso Doinino rcsuscilanduni paraliatiir. .V<l boc cnini
At in dexlnc crucis longiludine hic lcgcndus est
veiiit Cbristus, ut in carnc quain pro iniindi rcdcm-
voi-siis :

plionc susccperat moreretur; ad lioc niortuiiscst, ut

NuDC ranani al rxorans lesum ;ibderc ul uJa piare.
iii ipsa resurgcret. Onapn>pter intueri libet, quo-
Kt iii lalitiidinc isle :

n.udu memoratus numcrus, id est, r.c lxx, et vi. in

Vora salus ista esl benedirtio sanrta mIuHs,
qualuor p.irlcs divisus, cornua sanclx crucis iinivcr-
Nam in sinislrx cnicis loiigiludinc talis cst vcrsus :
aliter cxprimal, et pcr singula crucis imaginem
prurerat. lx coim et ix in uiioqu04|uc cornu consi- ^ \a tuto ipsc maiici.s tenet ipseque viNllin omiii.

slunl, quod eiiam non discropal a suporiuris lalionis Alqtic in lalitudine talis :

niuiblud;uc , qua diclum e»l cc i.xxvi nuiiicniin, ix FoDs bunilaiis aiiior piclasquo rcdem|>tio vcra.

Patrol. CVll.
5ii: 11 lUlJAM \1AI l'.l AP.rilllP. Mor.lM. (I'KI'.I M PAKS I. tu^
riiiiUA XIV.
l)c i.nitii itb exortlio mniidi u»quc in annum panioni» (Uiriili, in nuli$ Crocurum lilUrarum, tccundum
formitm tnncla' crucit ditposilit, fimul cum nacramento ijuod in lioc rcrelatur.

I) i
P II II III ft p u u c t c 1 u r II rn V i <: l o r I hpHal lcrcrcgis
V X n 111 n ',
g ii c d o in n :i n t i k I a u (1 c t r u III h u
t> i 1 I i i i i
p III

() II (» 111 II II il II iM (•
r i
() II i l M o/«:'\iiy/i\q* o c l s c c p t r a t
y r a n n i

1) i s l r u c s 1 l r c p r o |j a A s no-\(\ l o r i s r e g m i fi :t r a I h a
^ ^j ^/ /
Q u o 1) e n e s II s t c 11 l B t c a f^ 1 r/n; j- t- I :i
g II s q II c s o ! u ni q' c

C II i u s i n r h e s a c r a c ,K f II c r i t n a a I t a l i i| II a n (1 o
( n
M y s t c r I a (I II r r c n s a s c C II t i s a 1) r g i n c iii ij n fl i

A II II o r II m s a e c I* i s c r i c 8 II A ft c a t I II I i t a l
q u c h i ri c

I 11 r c s a c r a c f i tl c i {) 1 T E s c n c u r r e r e 8 c r 1
p t i s

C r e (i e n l c s f c c i t
p r b a c n (1 i t m n i a c n d c n s

T c 111
p r a c 11 III n u ni c r c n c r (1 a n s 11 II c t a s a c r a t o
C u II c l a (j u i a (1 u 111 i II u u a II i t a e c II I a p r i s c a
» C n e c
g u
S a n i a in r c r r f e c 1 c II n c l a c r u r e
1 a tii b n u s I n p r i m i i II X i t 11 a f. e x a <l i e b u s
|> r i n c i p i u t g e n e s i s p nctodogmat c p a n d i i

Q" ti li m i n e m f a c i e n s c e s s e t f a c t a c r e a t r

S i c q u e tl ' c s c X l a b iM i e p a r a n i\ r c d c 111
p i r

b a b 1) a t a (1 c m n s t r a n s h r a u i t s a b h a l a V e r o
E/1\p/A\i r a
I
T II u n c I
N u M/e r 11 m y L O/d p' A s rA 1/s o
(1 e p r/E /in a t a n l/E n~c^l a ^ R /|/ i/
^
i;
'A'- -f^

u r a /n u ii| v t a e/s T p I
a r s j
s a d </r\r/m
Q ti d n u n q u a ni p s t b a 1 1 a c i s f a c I
p I e h I

I a in s t c n l a t p a n d Q l a t i s s e d p r V i r l 11

Dogniatavcrade ipcr u n c c t ahaec teinp a m II n d

Sanctificarecrii mi ercgnafutu c c B E N, 'e d i c e r f r

Q^aeessetsalua b e H/uA p D
P t r 1 c t a t c n t i a a t r i

N m p d e u u nyne u p a aemiacbris t r u s e 1 s s > o a r t u

Quosmonitisfl cxitdocuitquo sverbasa lut
|

Quospiacordaf idesoperisqu sinfulavcs t i t

A t h c p r u T R c b u i solamina fi d
s a e c s e c i c I
s
S 1 1
I i t i s

Mater iamlaud sboni sci recrcant i t A t e )i i n c i s

Quipiusomnipo n V m d d tantesalubr t e s 1 T a c i e m
Q u n d h m n m
a u p d umsor tete i e V 1 i t a r a i s e r e
Ktpostlapsafugammise ransq n u q; 1 u i t i s u m
Fraudepe p h a/N\c ximecondiiora r i r e 1 u i ii\a c e m
S d u e d c m V r o Ed ca uer
c torbii s a V i l a <o(r> <(^ i a u i c
V u iV tnumeroeu e\H
r t K/e tadsceptrasup
t ii r n a
Spesamoratquefi desomnesquossanxi tab e u
Perpetuodignoschrisl ivenerabi levisu i n c

Dignum opus et clarum victoris psallere regis A Occumbat curarura ut vincla est pars sita dirum.
Yexillum insigne doininantis laude Iriurapluim Quod nunquain posl h?ec fallacis factio piebis
Quo uuinilum eiipuit, uocui et quo seeplra tyran!ii Jam osteniJel, pandat pietalis sed proba virtus
Distruxil, rcpro!'.ans rectoris rcgmina falsa : Dogmr.la vera Dei per cuncta haec tempora mundi
Quo solumque
beiie sastenlal coelum, pelagusque, : Sanctificare crucem, bencdicere regiia fuiura
qnando
iaijus in orbe sacra exfueril nain alialio, Quse esset Salvator, benedicta poteiiiia Patris .

Myslerio adcurrens nascentis ab origlne mundi Nempe datiirus eis sunimo nova pr;emia Christus,
Anuorum saecli series hscc altulit, atque hinc Qacs monilis.flexit, docuit quos verbasalutis.
Jure sacrae (idei plebes concurrcre scripiis Qnos pia corde fi(ies operis (luos infuia veslii:
Credeutes fecit, proba conditor omnia condens Al crucis hoec species iribuil solaraina fidis
Tempora, cum numero concordans cuncla sacrato Materiam laudis bonilatem hinc scire creantis :

Cuncia quia Dominus renovavil ssecula prisca; Qui pius omnipotens vitara dedit ante salubrem,
Sanguino nam recreans perfecit cuncta cruore, Quaiido hominem voluit paradisum sorte lenere :

Jam boiiiis in primis lunc flnxit quae exa diebus. El post lapsa fugam miserans quoque noluit ipsum
Principium ut Genesis pie sancto dogmate pandit, Fraude perire lupi, hanc maxime condilor arcem :

Quod htiminem faciens complesset facta creator Sed crucis ad vilam voto dedicaverat orbi buic,
Sicque die sexta hoininem leparaiido ledcmplor ^» V iiuluni ut numero evelierel ad sceplra supenia
Sabbata demonslrans, celebravit sabbata vere. ^ Spes, aiuor atque fides omnes quos sanxit ab avo
En valrat hunc numenim sussum quod passio falso Perpeluo disjnos Christi venerabile visu hinc.
Oppetat, inde preraat lemplantem hanc usiam arti
 m

*«»' F)F I Kl hlltl S S. CRll IS. IIM. MC

l>KCL.\RATiO l-H-.LU.i:.

In Ji.ar paRim ti)nliiiiMmiiiiMiirii<aniii<r)im alu'tc»r- A slranl. Siijiii.I,>in r, i|ii.o <iirsuiii crecla esl. rl iu
diii iiiuuUi, iis<|iii' iii aiiiiniii p isNioiiis r( rcMirri-itioiii^
sitniiiio pLiiM oi, lii-iic sij;iiilir;it liilcin (iiia' sursuni
|><iiiiiiii : siiliifl in iitloris (>r.rt-isqiKL' iiitrut i>
ligiiraiii erit;i ail iKiiiiiiiiiin dchcl, cl slaluin inonlis (irniare;
ilisposila' suiil, ipii csl vcrwvi, M'iiiiuliiin lidtiii scd t:iiiicn (-11111 ina^'11.0 hiiiiiilii.ilis rtisto;li:i sorvari,
(hnniifortiiii Kiis«'l>ii ar lli<-niiiyini. S iiuiiU-iii simmiii- 110 passiiii iiicorl.i \a}:anlo, in orrorciii cadal. yiia.
iliiii)i'oniiiii'r>iii|itilali<>ii< Mi. MMit atiiii .il) .\<laiiiiisi|iu* iitrasqiioros \pii>ti)liis oslciidit diifiis Iratres, tlat,: :

;iil ililiiviiini vi.i \i II ; a <lilii\i<i aiiloiii usi|tii' aii .Mna iii /i(/.', viriiiicr agilc cl conlorlamini. Itciii alihi :
li.iiii aiiiii DniiAiir.ah Aliraliaiii aulciii ii.si|ii(' •Vo/i ptus sapereguam oporlet tapere, ted tapcrt ad

anniini \v Tihrrii l',;i'saris. i|iio Duiiiinus iii Jorilain' sobriclaiem. lliiicuiqiio aiilcni sicut Dcns divisil
ah Jiuniii' li:ipli/atu> c-t, ct s;iliilari'iii >i;.iii |Mi|)iilis nioiisui-ain lidci. '£ ci';;o lioii«> ini nial ^p.-in, qii..'

niiiniiitiavil, si^;ni^ al<iiif xirliililiU!» wra ri)nii)ri>liaiiN (inossuos in :iiiclior.c iiiorciii ciir\al, osirn U-iis noi
cssi^ ijiKciliicrfl, '•iiiil ;iiii iUi iv i|iii scilnrl : i)iimc-> dchoie spc ;iil iiclcslia iiiiniohiiiicr i)|i;crcri', n i :

jiiiicli raciuiit aii vwiii. Ailiic Ircs aiiiios, nos toinposlas pcrsociiiioncni, si\c liirho loiiiaiiii-
(lii.iiitlo in wiii lii' 1.. < isaris aiiiio, ad passioiicni niiin, si'u illocchra voliiptaliiin ah :ctcrii:c >it:i> dc-
Iioniiinis vciiil , cl a Jinia-is cnitiliitis, lcriia tli<' siilcrio possil cvollerc, do i|iii) Xpostoliis :ii| llohra-os
rcstirrc\il. rniiil oinncs aiiiii V(<\\\i. Qiii si tlivi scripsii fortissiinuni
: iiu|iiil solaliutn Itabcamus, ,
,

(Liiitur sctuiiiliiiii lillfias' .suprascriptas in trucc, qui confuijimus ttd lcncndain propositain spcm, quam
niVNtcriuin nohis vcncraiuluin iiiiiiiitur. Ijiialuor sicul anchoram nnima' habeinus lulatn ac firtnam, ae
i^itiir sunl lilleri', qu.c cruris enij^icin coiiliciunt 1" incedentcm usijuc ad ineriora vclaminis, ubi pnicur-
\i.!.'liccl /, , T el X; scd Ircs (Mislcriurcs i|ualci |> sor pro nobis inlroiil llicsus sccundum ordincm Mcl-
"
r chiscdicli, poitlifcx fiiclus in alcnium. T oi;,'o litlcra
..- ,
-- •

i ', .
^-' ipia' siiiiililudincin criuis
ct iliipljd ('oiiipin- li:il>ct,

si itotcstas in nuincnsroiisiileroiureaniin, uic tiispo- giliir roriiia, hoiio diio pra-i'o|)l;i cliarilalis nobis insi-

sitio iirati.i' supcriKC nohi:> doiia iIciiioii<iraiit. Si- iiu-.ll. I'ars eiiiin ojiis (|u;cilaiii siirsiiiii a^ccndit
,

(|iiiiii'tii r r.rj-cnruiii lcriiariiiin nuincniin si^iii- qiKcdain vadil pcr tiaiis\crsiiiii; si-.l ill;i p.irs i|ii;i'
lic.il, Z si 111 , T Irin ii.iriiini, cl \ iiiiliciia- Mirstiiii orccla csl, divinniii ludiis coniniiiiihil aino-
riiiiu. Scil ,
1 is in r, iiisi li<lcs irinilalis iiiiuii- rcm, iit D.iiin ct crc^ilorcni nostiiiiii lolo tonlo,
liir pcr Z. nisl spcs lidcliuni? ct quid por T,
.'
i|ui(i lota :iiiiiiia, lola nioiilc dili<;aiiiiis; illa vcro qii;c pcr
uWi rharilas?qui vero jicr X. iiisi ;cloriia bcaliludo I niodiiini diiriliir,
il:» taiiicii nl iii ci-cct;i partc siirsiiiu

si;:i:iliraliir'' Urct- citini pcr T, ijua' priiiia liaruiii consistal, noslruin iioliis inviccm insiiiiiat aiiuin iii,
liltcraniiu, «t iii inc lio ci la sl, liilcs oslcii- i qiKc ilivjno aiiiorc dchct oi-ilii;.iri, ainicos ililip:»- m
dilur, qiiia riiii>!aiiioiiliiiii n oprniiii, cl ini- iiius iii Dco, cl iniiiiiciis pio;,lcr Dciiiii. Do qiia re
liuin saiutis nostr.v, lidcs recta csl. Impoaibile ttl aposlolus Joannos nos iiistiuil In hoc , iniitiil, :

eiiiin iine (ide placere li,-o, ipiia ;iitM« cr fide vivit. cognoviinns churilalctn nd, quumodo illc pro nobis
IVr / qii(:i|iu> lcnc spi > iiitiiiiatur, qiiia oiiiMis ii- animam suam posuil, el nos (icbciuus atiiinas pro fm-
d< liinii i; .
<|ii.c por m'\\- tribus poncre. Kl ili-in lloc tmnuiutiun habemus a :

Irll.iriUlil ' ilill l'ii>plirl;i -. Dco, ut qui diliijit Dcuin, diliijal el fialrcin suuin.
.Siiiri< animu mea ad Dium lontrm vivuvt, quatido X vcro, qu:o (inoce chHe, Laline niillu sign (iral,
iv/uani fl appnrebo Cliarilas (|iii>i|ue utili' fiiiictn hti .'
p non dircclis lincis, sed rirruinrorontiliiis scrihiliir,
rilc pcr T c\priiiiilur, qiue .santUc cruris l "iicl iiiia- (luaiiilo iiiille sipnilical. Ila il, (iiiia :iliiiiii iiiiiiicniiii
Kinciii. In crucis ciiiin o|)cic iii.i):ii:i diaritas Dci inilic;it, iii dircclis liiicis srripta. Il;iiic er^o pcrfe-
[•atris t)sloiis;i o-,t, qiii |>n)prii> Kiliu ^iio iioii pi-pcr- rlionciii s:iii( toniiii iii (a'lis dixiimis si;,'iii(ic;iic, qua;
rit, sod pro nuhis oinnihus tradidil illtiin, sicul ipse rirriiindiirlis liiieis oslendal g:iudii citle-
s« ribiliir, iil

Salv.iinr do so ilivil in Kvangolio Sic eititn Ihus : slis inillum essc uhi sanrtorum laus siiie
toriniiiiiiii,

diUsit iiiunduiii, ut tiiium $uum unigeiiitum darcl, fiiicni;iiicliit,(leqiiiliiis:iit[*n!plicla .iicaliquihabilaul

1,1 oiii/iit (/«> crcdii in eum non percal, icd habcct in dotnotwi, Domiiie, in swculutn sacnli lundabunl lc,
iilam iilcniam. Kl .\poslolus Comir.etidat aulcm : (|uandosccuniliiiiilsaiaiiipn)pliclaii), slal)ilscincii.-ai.-
l>cu$ tmam chariluicm in uobit, nuod cum adhiic eisc- rloiuin coram Deo, (|iiasi cu'li iiovi el loria iiova, et
i'iu< peccaloTct, l.liriiiui pro nobit murluus ett. Mullo quanJoorit nioiisis cx nieiiso, ot snliliatiiiiioxsai.lialo.
iijilur mngit juslificali iii sanguine ipsius salvi erimus \ aiil p|i-iiiia lillcra iioniiiiis Clirisii i>|, cl liono lioc.
nb ira P' iiiiiiu>ruiii sijiiiilical i
.
: (-oii\ciiil lniic ralioiii. Ip-c csl oiiiiii j,':iiuliuiii iic-
qiKMl sui 1In qiiilin^niinu-i isquid . striiin , riii iliiiiniis (iiin
Latificabis nos rniphcla :

aliul qiiam poiliTiiu rhariuuis insiiinalur.' ^uiiiqua- in gaudio cum vitllu luo, in iiuetn et desiderunl aiujcli
l^oiiariii') cnim ininicrus propler l'oiilcroslcn Spi- ptospiccre. Igitiir i|)saruili lillcraniiii scries a r iiici-
riliis ^ani ti ^ratiain ilonioiitlral. Kl soiiarius nunio piens, id csl, a iiicdio criu is pcr qnalnoi' |il;i^':is dii-
)
ritur lioc niiriim sij^nilicaiis, qiUKl post passioiioni
:

• .. /"' (dirisli, cjiis discipiili iiu ipionlcs al> llicrii^alcm,

daiut ctl nobit. tVrX igiluriiltoraiii,qiia'iiuileiiariiiiii ((rpcruiil K\:iii}5oSuin in lulo orlie pra-dicare, ct
iiiimorum evpriniil, aplc iH-.itiludo.i lcrna sij;iiilk':tliir. ^ divina rliarisina».. riinttis f;ciilil)iis dislrilniore, ni
^ini niilloiiarius niiiiiorus prn signilic^ilione pcrle- ex ciinrlis loriii iin p:irtil)us lidclcs ad pnciiiia
«• < w, quia niininiin niiiiio- .1 xteriia, por (iiia el spoi cl tliaiiuilis liona iiicre-
I I
. Don 111 qiiij>|>c' dci: os reiitur pcrvcnire. Siiiil qiio(jiii; diio vorsiis liic sai*.-
<l'ii Li ^u.o vidoliiet liKura jani qii :-
roiiUiiii laciunl. cla.' truiis iii iiolis niomoratis iiiiinoniin consi-ripli,
>!i iia, sod adliur plana e>t, vcruin iii allitudiiicm quoruni prinr in longitiidinc ab arcc rriicis ilcorsuni
~' : il,otsolidaeniciatiir. Multiplica c por x. et liiinl lcgoiidiis osl, ila :

:i,i:.-. »,»'
"
- ''Ih Ko crucis hxc sperii-s Jesiis bene iiionsirat booorcin.
•i \.'lill • '
, - '
-.1-
i
Allora voro pcr iraiisvcrsnmojnsliinilein, sctunduiii
Uir, quia cx onini partc pcrleria cst rniii ol aiiinia-
oKlincni rcritanilus c.a ita :
riini iiilinila l.clilia cl rnrporuin , iinmort:ditate
tLTrruunliir ; qiiando ftpocicm sUiiiis siii pi>irocUiin Cotnpulal Luac uunicrum lesus quo esl passtis in
ahont, id osl, in lor .lcni, arviij.
iii l.ililu- I

dinc chariUilcin, iii .i. n coiitriiiplalio- Jcsiis qiinque nnnicn , qnod ^raninia noia cnit is
Uoin. de ipsaruin liil'-r,<riiiii rliar.iclcribus
I>«>ni<{iie incdia nMitiiict, ntriqne versui coinmiinis esl, ul
lilct aliqiiid ad &ensuni diccre, quo: meinoralos nu- cviueiiler ostcutlitur.
nicros nulanl, et silii suo crucis clligioni demon-
 it)7 IJ. IIAIJAM >1AI III AIICIIII P. M()(;iM. (J|'KIU M lAKS I, 2'tfl

I i(;i ii.\ \\.

l)c (iHutuor evuntjcliili» cl Ayno, i/i crucii tpecie contliiutii.

l c |i :i I r i s s II m m i q ii i t c I :i f <• r o c. i

ni i li i r i I c c r u c_ i s v i o t r i c i b c :i r

I (', s I « n i m.
<• l r ^^/^
HByO M, II/A/U/.S I ! . .AvR\C j;\ p I o r n iii

g V i u I il () f

ethlcege
s a t II s III a
I i s a l q u e
e n i i d e e (1

a luriisera
u c e p c n s a II

u X a 1 m a f r

ISascribcnsben
Q u 1 i n f ;i c i e f I r,

1* r sj e i t u e s f e/H
C u ni 111 o> I) s l r a u
u (1 g e n; h c d e
E X p u 1 s n a m r

Continethoc c I

Nempedecetd d u c r i

ni 1 r p e s

Nale Patris sumiiii, qiii tela ferocia fiau^is, A Da^ vov clarum hedos qui tollil cum fuil in dies.

Da mihi rile crucis violricia carmiiia fari. Formanlis manus et par ecce diebus Hero>!is
Nam CKlesle aiiimal mitis volat ore lohannes Iii Belhleem genitus matre aramirabiiis infans :

Transpenelrans aquila, etvero omine viiii Ipse salus Maria, mundo dilissima cura huic :

Eoum verbum hausit in arce polornm hoc

soleni, Noiilis alque puer, persona veiusla dierum
Gralia sicquelohanni aiife omnes vivido fatu Qui venil de Edom, de Bozra, hic vesle cruenla
Donala, ulque artus hominis sibi .jumerot auclor Calcalurus erai qui soUis torcular, auctor
Scripserit; alque in piincipio Deus uniis et alinus In crucc pensandus qui sustinel aslra supernus :

Semper cum Palre qui pio erat : viiaque, sahisq;ie, L't crux alma forel divino hcec inunere dives.
Sit nalus, factusque caro, dominatur in orhe. Nam scribens ber.e Matlheus dedrt ordine primus
llunc leo, hunc vitulus regem dant, ponlilicemque. Qui in facie firraat jus, hunc ab origine David
lll leo, qui fortis retulit ccrtamiiie prsdam Progenilum esse hominem signavit, quem pie votuiri
Hosliam etoblulcrlt summus se rile sacerdos, Cum monslravil in ordine slirpis fidus Abraliam.
Mystica dona suis consorlibns optin>e donans. Quo.i gcnus hoc dederit pislillo fraudis iniqiue
Ncmpe datorum mystcrio septem et pie panum : Expnlso nam rile liber genus omne retextum
Dat Maii us seplem spiritus quoqiie vividc canlu. B Conrmcl hoc vere ralionis credere signura,
tn rcgctn jiisii ecce agnnm da pie Liicas- empe decet dudum Chrislus quia nascier illa

Hoc signaique fides Dei ecce ea, ponlificciv.qno Promissus slirpe esl, S;ilvKlor raa\im:is orl i.
 ' ,

»^5* I)L I..\Ll)l!!lS S. ( lUCIS. - I.IB. I. it\>

DECi-.vu.vTio Ku.ru.f:.

Ilic qii(M]iie qiiaSuur illa .inimnli.i |kro|)lii'ti(-a rirriini .\ niens, ipMiin Doniiniiiu eiiain de cotnialione sacrr-
A^iiiiii) !il:iiiti.-i, siiiiilitiiiliiicni criiris rvpiiinnnl : dolnni sccniidnin lioiiiiii(Mi) nnliini trstalnr, cnni aii-
(|ii:l' \isio K/iVliiclis :it<|ni' .\|><m :il\|iNis Joannis (uiii- (;clitiii narral ad Maiiaiii in.iticni cjiis dixisv' : /.'l
iiu-innr.int i|n r K/('(°lii<'l in nicilio i^'nis vcl clccli cccc y.liinhcili ciHimtlii lua concci'il filium in scnrctute
ej»st" scriliil, cl Jo;inncs
incdio vili» cl in circnilu iii tuu. Kl a l)a\id pcr Nallcin );<'ncnlogi:ini S;ilv:iioriit
««•«lU. Sed K/ecliielis vcrlia de liis prius vi<ieuiniis, ducens, ipsiiin saccrdolcin essc iiisiiiiial. Joaniics
ifni inter alia ita scripsit SimUilHiio aulem rultui : aulcin s|M'ricni aipiil.e iii se ostendil, qni jtirir iii
forum fiiiies liomiun fl fmies Uouis, n dexlris ipnt- arcc cruris roiisistit, ipii ad ;illioia vohins, s<'Cr«*-
rum fiuiilHor, f.icus iiut, m tovis a siiiislris ipsorum tior:i ( lirisli di^inililis invsicri:i cxplorat, cl (|ti si

iiuatuor. tt fiuiti (ii/i(('ir «ii* jM/vr ipsorum iiutiluor, in ipsiini (icilatis sol<-iii, incnlis ociijos li^iiis, slalini
et reliqiia. Joannes vero ila 6<.'ripsil : t'.t in medio in prinripio K\an};<'lii sni de di\inil:ilc (ilirisli e\or-
tfdit Wiri circMilH »»•.?•' '•.nr animalin plcna ocu- sns esl. ht principio crat Vcrbum, cl Vrrhvni
it:i :

li» oni^ ft r^tTo ; w ; M»i«rM simiU leoni ft , erai npud Ucum, el Ilciu crat Vcrhuin. (JiKiUtor crjjo
I- iiulo; fl tirliuin iiiiiniitl fn- l'.\aii''clia a (|ii:itiior ('\an^clislis coMsiripta, (ina-

i. » ; el quiirlum animnl similc Inor liuinina p;ii'adisi de nno ronlc proci' 'cntia si^Mii-
a juilr rolanli. Kl |iaulo post suliinlrnduxil aliani vi- ficanl, quia sieiit ipsa e\ niia inalrice foiitis pnxi'-
^i<'nciii i!
• ^ t't riili, et ecce in mcdio ifnoni ct
'
'
: dcntia tolain tcri'ainri|;avi'innl, ila ali nito vcro tuntc,
ifinitwtr II ft in mcdio tcniorum aijnuni sian- lior csi, (lliiislo, :i (|uo (pii sciiicl liiliil, iinn siticl iti

t "I, hiihci.tcm cornuii scjucm et ateriiuni, qii;itnor Kvan^clia ciiian:inli:i, t p>'r pr.i- <

i iit tciitcm s<'iri!us Dci missi in Q dicaloriini ora dillliicntia, tolniii iiinnduin ;id\trlti-
vmnem terram. iluin in qtialiior aiiiiiialilnis el in liiiii friicliis nertninandtiiii irrig;inl. Il.ic suiit iii\iiii
qnaUior eoriini facicltns p:oplic|.i et a|iostiilus con- currns, qiialnor rot;e, qu:e scqnchaiilnr, (pi.ilr.or
ronlciit, licet iii aliqiiiliiis ili!l<<ianl. qn;i' inoilo iion aniinalia, qtiatuor faries ct (|n;iltior alas lial>ciili;i.
V !ni pcr siii(?iii.i. k qiiiil illc si- Qiioil aiitcni pt()|)licla dicil Qiiod appniucril roui :

\ lionini qii.ittiin 111, qii.T Jiiaii- una tupcr lcrrmn juxla aninialin liahcns quntnor fa-
IIC6 scripsil in rirruilu sc<lis ess<> cl agni, )|tii in nic- rit's;et staliin suiijuiii^it |iliiraii niinicro f.r aspc- :

«lin llirotii st;il. Noniie rrucein Doiiiini? ^uaiiiio cr};o ctus earum quasi risio maris , el una similitudu ea-
(iicitnr iii qiiatnor csm', non :!liuil
rircnitu sedis runt qualuor, et rcli |ua, pnlcst ad inlcllcctnin liii-
i> or illDiii qiiain iii (piatnor parti«
si}:iiilicarc vclle, jiiscc ralionis transfciri. Iii iiiia ciiiin nna i|tialnor
Inis, iii c^t, antc cl r«'lro, dc\li;i ct siiiistra, qtian- spccics rotariiin a|ip:trticniiit, (pii:i (jtialttor K\aii;;c-
tiiin ad )Misitioiiein Inri perlinct , c.tteruin iiilurali- lia iii iina passiono Salvatoris conrordariiiit. 'Faiila
tcr ali*|uid linjiisceinodi dininiri iion potcst. ir;c eniin siinililinlo crat rolariini qn:iliior sc(|ticniiiiin
cigo qtiatnor partcs qnid aliinl si-^niiicanl , «piain aninialia (piatnor nt nna rota vccissiine crciicicliir,
«pi.-ttuor coriiua rriicis, si jaccnl<'iii ilLini consiiie- lanlaqne siniilitndo csl in narralioiic cvaiigclislartiiii,
rare vrliiiin»? .\^nniii vcro qiii in inedio sedis est, iit iino Spirilii (licLita farilliinc :ip|)roli('ttir. ^>iiod pcr
qnid aliiid quani inediaiii rriiccin leiiere inlelligi- qiiattior parU>s cariiniiliant rot:i' et iioii rcvertcban-
nius^ Ipse eniin in ea rnnli\iis esl (|ni nlislulil pec- tnr rnin anilinlarenl, ipiia pcr (pintiior pl:i;;as tnuiKii
cat.i ninndi. Oiniliiur qiiip|ie h:i'c aiiiiii:ilia (|iiatnor dorcudo discnrrnnl Kvan^clia, iicc rc^rciliciiUtr ali-
' iil , iil K< ( !<'>i.i' Inidit auclori- .-. iicji.irc (ptod ilocLiit qiii:i vcril.is tciior.'ni oliscr\;il
;

i - ' iini, .M;ir( ii:n, l.itrain, Jiran- rcrtilndinis ncc (icllcrlitiir iii (ililiipi:i f:ilsilalis. Iti
,

nnn, qni jiire in sanrla> crucis spocie conscriliuntur, ipsis qiiippe (piatiior animalilitis siinl s('ri|ita sil>i
qnia ii;issioneni Doniini et resnrreclionein iii liliris conveiiienlia, lioc csl, jiis et ani toi iUitcni cornin si-
sanrli K.\an)iclii oniiies ronrorditrr lcstanlnr. .Mal- ^niliiantia , «piid dc Doniiiio S.ilv:iioio pi.cdicent.
lli.rusjtire positns s|> iii!:uniinis lcnct;
iiiio S:iiii iii spccie liotniiiis deorsuin scriplus esl liic ver
qui.i in prinripio Kvangelii s lii};iaiii Salva- sus :

Inris descrit>en9, ex lerrenis parcntilius cuni carnem Matibi-us hunc honiinem signavii in ordiue sUrpi^.
as-uincre intiniavit. .Marrus vcro et Liiras, qiiasi
Lco voro h;ec lciliet vcrlia : .Mnrcus rcqcin sitinnl.
jani altiiis ««Histitnti, rcpiani in oo |M)lestalcn) el sa-
Iiiiago qiioqiie vitnli h:ec contiiicl : Dal l.iicas ponli-
<
lioneni siKniticar.l (|iiornin prior, :

ficem. Ast aquila iii arce crucis consistens liunc so-

I: . sp> «icni lcoiiis lialM'l , in (|ii(i vox
iiat vcrsuni :

lconis III en-ino riii|icntis Vox clamantis,

andiiiir.
Alti\olans .nqiula cl verbuni iiau-^it iu arcp J«liannpi>.
inqiiit, in deterto : rarate tiam Domini rcclat (n- ,

cile sfiuitat ejut. Nain .\ii)os (li< it : iJominus de Smn Tenent et qnaluor charUis Ikrc eadeni aiiinialia, iii

r
'
i: '

i! toccm iUiim. Leo esl qiiiliiis priiicip:ilcs cortiin scntcnli:!' dcnot.inlnr, iiii.lc

r ii dicit Sicul frfinitut

: qtialnor Kvaiigcliorimi piiiiKe p.irlcs dcinon.straiittir.
leonit, ua furor rcijis. Kl in lienesi patriarra Jarob .\gniis quippe, (pii in niedio stat, liaiict in rapilc t <

'le Jiida ( iinde rcjpcs et uiide ClirisUis rarnein as- iii roriiiliiis scriplnni Scplcm Spirilus Dci. (Jiii.(| :

-iinpsil ) di\il Latulu* leonit Juda, ad pra-Jam,

: idciii signilirat scptem rorniia, ct scplcm ociili. Li
fiii mi, . '\% accubuisli ul leo el l^roi|Krt-(! voro rcrupio lciiet ct sciiU'iiti:iiii B;ipiis|;«'
quiisi lc, eum? Mon aufcrelur Joaiinis do so Kcce aijnus Dei, ecce qui tollil prccata
:

tcrpirum de Juiin ct dux de fcmonbus ejus duiicc re- mundi. rnire iicnipc, qnani
In p<'stat iii capilc, oslcn-
utui qui millcndus est : et ipse erit eitpectatio gcn dit srripUiin Gneruni nonicn : VOS, qiioil inlcrpro
tium. .Alipr quoqiie, Ikh' esl. Lucas, vituli siniiiilu- laliir filius, si^nilicans qnod h:cr iiiia>;o iion ngniiiii
din^^in tcnct : «|iii a Zacliaria sacerdolc initiuni su- qnemlilict cominuncni, scil Dci Kilitnii deinonstral.
Sil n. UABA.M MA|;ill AIICMIIJV MO(;iM. (>I'KKI;M I'AUS I. Sli

i K.IJHA \VI.
De teplem dunii Spiritu$ tancli, qua- prophrta haiat enunierut.

»> |) i r i l II 8 :i I m <• v o ii i f u
V i t i 1) i (J (.' II l a II) III (; II t o
T II (1 (; (I i c s V a l i s ([ ii i

K X p a t r e p r o III i s s II Jn

I» r m i s i t c li r i s l II ^ a
A 1 l i t li r II i (I m ii iii r o

I U' c r II c c (| u u m s |) o II s ii &

D t a u i t (J c s p II s a u 1

C 11 i d a s c r g b II c i
n
M y s t c r i a i n t c r II c d o
Quai i teripsa|)atri h

T c p i
g n u s d c (1 e r i l c| u e
E s 8 c s II a e V 1 II i t d u tn
F r III a s l i e l m o I c t u <C
N n c r i t v I I a t i I) i n i

a i n u i s a

H u n (i t u s a n c r a m r e
S p i r i t u s i n s a b s i t

Quate nusau a m e c u m
Carmi neper rmi nerau tum
Osetri tefa erecantum
Spiridis alme, veni supera direclus ab arce, A Vitae tebis enim in sensum indere se sator infit
Ul tibi devotam menlem
bene credula corda et Christus, dans clarum mandatum bini el amoris,
Tu dedices valis, qui spirituses quoque vitae; Ut Deus ex toto cordis psallalur bonore,
Quem ex Palrepromissum sapienlia mittere semet Alnnis ametiir, amorque scientia cui delur oninis ipse.
Promisil Cliristus, anliquum laude novumque Exin ut fralris cuncli ampleclentiir amorem :
Allilbroni doniim, ch;ir.'c et jiia pactio sponsje : Quod crux alina Dei benefaclo schemate signat.
In cruce quam spoiisus regali sanguiiiis oslro Nam pars sursum erecla Dei pie mandal ainorem,
Dotavit, deSjXdisavit in scammate s?ecli boc. Transversa pacem dat, quara cum fratre tenendaiu
Ciii (las ergo, bene intollectu singula carpit Conslituit, sanctte pieiaiis summus amator
.Mysteria, interne doctus atque omnia pensat, Christus qni in cruce eral infixus hostia pacis.
Qualiler ipsa Palris sapienlia Cbristus in orbem Propler amicorum pius arbiter orbis araorem
Te pignus dederit, qiiem sponsae nobilis arram Dilectam ponens animam, aique esempla reliquit.
Esse su3e voluil, dumSpiritus auctor es, omnein hanc Hunc tu sanctiiicans (psallendus seniper) amore.i)
Formasti et molem, tu conspicis inleriora et Spiritus inde mihi timor omnis noxius ahsit :

Non erit ulla libi, ni ilico scrutaberis illani. Qiialenus aucta crucis divinae gloria mecum
Namque crealura invisa in conspeclibus almis Carmine perraaneat, tu impiebis carraine mutum
Quem ritc Isaiam scio ei seplem, iiis dare summis, Os, et riie facis coelestem psailerc cautura.
 ;

S»3 l»k: l.MlilUls S. ClllClS. — UB. I. r.^

DEr.LARATlO FHUU.i:.

Scripium esl iii Isaia : FAjrfdtetur tirga de radice A qiic, ul sciciiliam Inlioal lioiia eligcrc cl niala rr- •
ft (los (/-• .;.'.'rii';.' ci.i» <:>. .'Ht/e' '.iiesift proliarc, divcrlcre a malo, cl faccre iKinum ; scqui
JfHe,
sHvfr eum Spiriitii /'.".mm, \;ii:.'r,% « fl iit- pit-cni it o.liiim b|K'riiere. Iii qiiartiiiii m fortis hii,

tMeetut , tyirttus consiiu et \ut s iiiiuo jii>titi.c iii(t>tlcii> grailii. ct iioii piliaUir s.-

tcientiir et pifitHit, ct rfpUHl eui.. ,

k iilli> corriiiiipi prt>spcri> altpie iillis allici ailvcrsis.

Domiiii. S«piiloriiiis it;iuir Kralia Spiritiis sancli \ter In quintiiiu vero graduni, iil oiuiiia vcro roiisiliu
sii|M'r nortMH illiiin jii- a'^'al, cl sccuniliim iii (|Uod .Si ripUiia iliviiia dofcl
p •

- t|iii iii Caiilici;» c.iii- oli<-t!ii'iis facial, id est, ul (iimillat dciiila proxiniis
f I ,

kijo lh'S iami<i ct lilium ton- stiis, tpi.tlciiiis tliiiiill:il silii ncits pcfc.ita siia iiiisc-
lii-ttnim snoiis;i' (iiiil :
:

lealiir aiu-rius, iiii>ciliis >il hciis; ficial aiiii-

itiUiuni. Viri;:Mii (|iio»nu* fl ilorfiii. tlo (juo nroplicla iil .siii

iiarravil. Ju(la'i ipuiii DomiiiiMu «lirunl pro polciilia cos de mammuiia iuiipiilatis, iil cuiii dclii iat reci-
,.
' ,>. |„>j :uit<Mn ^irg.iiii (li(i- piant cuin iii ;i'tcriia taiicriiaruia ; scmiiict tcrrciia,
,1 . stiipc J>'ss.> pr(>i;oiiilaiii, iit mctat c(i>Icslia ; pcrdat iiioilo aiiiiiiaiii sii.-Mii iii

qiiv iiulluiii lialitiil frutircm sil i u-ni, (jnia lioc nitiiiilo, iil iii vilam a-(cniaiii ciistoilial catii, el
iiiilliiiM lialmil floicm ramalis lopul.r i
, „ !ii; liis similia. In scMiiiii, iil iiili>lli^:it Dciiiii, id csl,

\.io iViiiiiiiiini Jcsiiiu, i|ui \\e corticc liumanx> na- tola corilis inloii:ioiic , Iraclcl, in- illiiin |)('rqiiiral

(, rnpit, qiiia siiicsordo pcccalo- s|>i(ial, cl omnos cordi stio atlvc-

iiialos co;,'il;iliis

i,,
lo ii.itiis |inci-<>il ; qiii ct iii niciilcs suliito cM'llcre festiiict, ei parviilos siios ail
cjniis sua' ca>iil:ilc lau li»rciii lilii tlcmoiistravil, cl |>etran) alliilct ('.lirisUim. (.11111 aiitciii in scpiiitiiiiii

iii saii(jiiiiu' p.-»>-;.'i.i>. rosa* rnlKircin osliinlit. Supcr |{ ascciiderit gradiiiu, id csl, iii sapieiitiaiii, jaiii ip>itiii

illuiu ergo i' l Spirilus l)o:iiini, boc est ,

linminem cxliiiicliit p.rrccliiui, ot ex scrvili rondi-
•,
a'lcriia l
' ' .
:
, ,,, ^.^ /^,,(1,(^1/ liono iii ct iion noccssc lialicl ut ali-
liliiim Iraiisil :

vtr.f.-s f
/ Noii ciiiiii ail i|iiisdoceal illtini, sed, siciil scriptiim cst, iincli<»
I,
-
iiHjit euni Deus cjiis docct ciiiii dc omiiilius; dclcctatiis pcrlct la di-

i',.. V... ..i.i. .: ; . - .: suis ; et de pleiii- l'ClioncI>ci cerlus clTecliistsl citni .Vposiolo, quod
tudiiie ejut not omnet accepimus. (tiiouiodo igiliir tie neque mort, ncque vila, neque anqcli, ncque niincipa-
'
Cliristo sciiptum * rit Spirituni snn- tut, neque instantia, ncque fulura, nequc (urlitudo,
cluni tt }'tilre, et >! 1 iiaipic iiatura iii eo ncque altitudo, ncqne profunduni, luquc creatina
moiistr.ita esl, Itiiiuaiia xilKt-l cl iliMiia. .\cccpil ut alia potcrit cum separarc u cliuritatc l>ci, qmr cst iii
lioiiio : ilcilit iil l>cns. Nos aulcui accipcre luu tio- Clirisio Jcsu Doniino nostro. Qiiol ;iiili'iii liis liic nii-
niiiu qiiiticm possumus pro raodulo iioslro; cnuu- moi-aiitur cnilom scpiein doiia Spiritiis suncti duo ,

(icr«> aiiti r alios non ulitpii' po>suiiius sci ; iiiiitiriim signiricat prcicpla ('li:irila(is, qii:e pcr
iit lial, I' . su|H>r cos tpiod iil tllit ialiir invo- Spiritiini satifliitii (lilViiiiilitiir iii ciii-ilil)iis iit»U'is;
canius. cur proplu-la a SpiriUi
S«-(l qii.cri polcst sive diio Ti-slaiiieiil;i , i|ii;c por e;itiiilciii Spiiiiiiiu
sapicnli:!' iiumcrare inciv|M'ril, ct iii Spiriuim timo- dicla(a atipic conscripla suiit ; (pi:c iii iiua crucc, ii
ris ilesioril, cuin Psalmista Jical Initium tapienlitv : esl, in uiiu passionc Cliristi conipacla atqtie coadii-
limor Ihir tt ,i|\i polcst rroplicla crgo ' •
: nata sunl. Iii cr:icc crgo (lliristi diio ciliciiinliir :

ciiiii ilc I' ilc r.i lice Jcs-c cj;rcsMira uiium qiiia oitiiie divortiiim ct iiiimii ilia iii ips;i dis-
rrai, |
ri>pliet.iMl, nl «->l, (!lirislo, ipiia i|»iiiii iii tti- p soliita >iiiit. |)acilic;il;ii|iie oiiiitia >iiiil iii i;»;i (pi:c iii

Miiitatt- io;rlcriiiiiii 1'alri iiiteliexit, ct lutiiis boiii cl -•

c(i-lo cl (pi;e 111 tci ra Miiit. Dcscripsi crgo liic lloii-
saoclitatis, irao oinnium reriini aurloreni cogiiovil, geram cruccm tpi;itiior coioriliiis pr.ccipuis, id esl,
ut cum t. ' - '
'H-iiialis a ca'iis ipsiini |iyn(-iiitliiiio, piirpiirco, liyssino, cl cor(ii;oo, itt Ho-
aii iios ii- licarct, cl in iioslram, ris illiits jiK-iiiidi-isiiiii liccorem di-moiislraicm, (piciti
iii ol. Iiiiiii.iii.iiii ii^tiitaiii ^ratiam diniiiitlcrc moii- proplictica lociitio iKirrat ile s(ir|te rcgia c\oritti'.i
doiiorum iiu i-
slrarel, ali ipMi raMligio spiritunliiim (pii spcciosus foriiia pi-;e tiliis lioiiiiittMU cxi«(ciis,
pitiis ad iuia usque progrodilur. Qiixest enim niujor oinnium virtutuin (?ecorcin in scmciipso ullra oinncs
gratia, qnam ipsuni omiiipotei:tcm crcalorom, a qiio, miraliililcr ostcndit. Ncc eiiim ullitm s:iiicU»rum las
ei p<-r i|ii>'iii, ii in iiuo suiit oniiiia, c| ipsaiii s^ipicii- c>t credcre, ad
charilalis cjiis pcrviv
cvccllenli.iiii
( iiaiii. a ipia.el pcr (]u:iiii,et iii (pi:i iilublian- niic potuisse, ilium soliim siiic |)i'i cali iii:iciiia
(|iiia
lin 1, pro modiilo iioblro pleuc alipie perlci lc conslat natuu) cssc, et quo c:cU'ris e\ p;irte conftv I

coii>pici' aut qii.T niiiior quam proptcr ptrnain ge- reliat gralia, illi Uitum ex iiilegro pneliclial nalura.
hcnn.i' a |»eccatis se liomiinin rompcsccre? Nec diiin Iii liyaciiidio ipiippc iiitclligimiis ctilolcm cjiis iii-
cniiii in gradus siip«Tii>rf> :i>4-i'0(lil. (|iti iii i>lo pn'- ler lioitiiiics ( .iii\cr>;ilioi.eiti ; iti pitrpiira p:i»i(iiiis
iialiii r all'i. itiir, .; ...1. (^hii auteni sanjjiiiiiciit ; iii c;iiidorc el i)y>so c;>iporis cjtis iiivio-
tiiiiit. iii>ii f>i \< . Si'ii uoii nisi lalissimam rasliLilein iii cocro (pioqiie piacipiiaiii ;

l'
I I- iiiii liumaiia iiilirmitas ad su|)criora vaiel ac porfectam rliarilatem. ilis qiiiilcin oiniiiliiis linnio
.•rc. Aiquc itlc<) dicit rs.iiiiii.sla : liiinum Christus Josus iiiter liomincs luiUis si^teitus respleii-
limnr Itomini, qiiia priinilus ilchct liiiiiio dclial, qiiia lotiiis dccoris piilfliriUKliiic iniiis loris-

1,1
I

siia quodipie impii ibunl in tupplicium (rtcrnuni,

,
, . , ,
'

il
ere,
scciiiiduiu o|K'ra
sciciis scri- D i|iK> plcniis er:il. Proliciclial igiliir |)ii r Jcsus sapicn-

tia cl a;la(o ct gr:ilia

faclus populi U>sliinouio lainlaliis oral dioonlis
apiid Di-iim cl liotniiics, et vir
:

jusii autem in litam (rternitm ; cl sic amore nierce- licne oninia fccit : et surdos fccit uudire , cl mulos
dis a'1' ma' iu t.rleros grailus asceinlerc , id csl, in loqui. Qiti liiHlriiia siia iiiiiiiditiii illitstr;iiis alip;.;
:ii, (il piiis sit cl iiiilis, fidcm liomi- .Tgrotos pcr morteiii dotritvil morleiii,
cjiis saiiniis,
' lili maluin pro iiialo, sed sciiiper ct Iriiiiiiplians rcsurrcxil iii gloria, asccndil iii cie-
(liiod lioiiuin esl rctldens ; nc(jue maleilitciili i-enia'e- los, sedcl adilextoram iVi Patris, inde venliims jii-
,!,, ..>.- s,.j ^, conlrjrio bciiediccns. In lerlium ipio- dicarc vivos et mortuos, el sa;culiiiii per ignoiu.
 81.'; L. hAU\M M\IIU ^IKim.I'. MOfJl.NT. OPIHIM IV\llS I
210
ii(.in.\ xvii
De octo benlitudimbn» eiangeHrii.

S a 11 c l a bcutapotciisvi laclausgl r i a c li r j ( ( i

C r u X V (! n c r a II (I a c l i 8 a e c 1 i

i) i (,' II a 1) o II a a l ij ii o p \ r o A u a
i
^ (| i III « 111 h r a
St ipi tesiispcsaar K I. I (. T o s II b (: ' e r i s V III b r a
D c r i p r a s j) p II I o s II K (, > U M I II s u b I i 111 c r e p b l u ni
Q u i s il c (1 c r a s (\ u o ii i X M S I' I. (. 1 :« l ' *» I o II
g a p I r u 111

K c (1 d i t a i u r c p i i s '
I) ,\a T O L I
/ *: t s t c III ni a l c d i
g II s
N a III I) II a «1 II a c i n t c r r ^\U_v_iy/\i barijitcrortscreno
Scminadispcrsi t s a c r a in II I t i p I i c a u i t a m a u i t

Q u a c <! u c s c d c n s in n l i s o r a II i i i n a r c c ni a g i B t e r
I> i s c i p II 1 i s l r i b u c II fi/7~A c u ni p i a f e d c r a i u r i 8
I n c i p i e b a t c II i in a I ii>/i f i c o u n c o r d i n c 8 a II c t i s
V i I' t u t u li i s t i t u 1 i S D M I .N L s p i a p a n d e r c d i c t a
V t b cnediclap a t r i s p n L I s c (I g III a t c s i g n e t

C ruxiiuiatota b n a C .N P l i i e t p i i III a p e r s e
d c c t a 1 in a a n n e (N. t i t »1 /1 n l i b usatfjucbeata
r E L xi X d i II 'i/y k M\a r (f\ o r t r e/.H t Ji\3 p r e int/c o ii\d a in
I u s T i\l i a m h o T E P I VI l g i/ D A B E R 41 a
p 1 D s s 6 u R s u M m E y A b E L li •

/1
T E R N A M I S E R A T i C E R >•
E .>
T
R E F E C L A R G A a e E T I 5 A R C C
N 0\ N A L T /a C t i\Q C N I E P E N X a^ E s L P E nu
p S\ E 6 T /u u n C V a \L R T 1 i c/a t q \;b o c\ a t /i s n t ^^R >• A/c u m
Longeabsunttiuinili s l\o quodpronusadorat
('. II m V c r b u in h a u d s 1 E S sedinordinemores
U III n i l e n e n s p s c i t R H lempor equ eomn
oc i

Krgobeatoruines th R F. n iu e V e u m I c 1 II l c t

Octenohocnninerov v\ s u p e ^rduadonare^iirant
II g g\N M
c q; siccrncevadent
r e s u r e n t e s r e V u i a

C calarotapairiadux portatriumphus
r u X V i a s

tabeatahominumineritorumetmaximame e s

Binaquaterposi tae aformulapa n,/R i t

Sanctabonosbeued OL\inis candendoine r i

Cunctipolensqede ocomnipote i s

Spiritusipsemodi sscanderes m e
Sep teno sq;graduss xeratast ri o u
AI tapolihincpiepo\ssER nospandeie 1 r e
Quoscomi ta turamori\AT nxlausbonavi i t u s

Glori astemmathronusqi additurarcepoloru

Sancla, beala, poiens, vitre laus, gloria Chrisli \ Qnis consul spterna ac sit misernlio, ccrnent,
Crux veneranda Dei tu, prospera functio saecli, Dolatio, idque refeclio, pastio larga, el in arce
Digna, bona alque pia, Cbristo afliceras quia menibra Nonallo aciio conipelit ore, rcpensqiie supernum
Slipile suspensa, ainiclos sub carceris unibra Ops est nunc, valet hic atque hoc salis, interna ciiin
Deriperas populos, regnuni in subliinc repostum Longe absunt, huinilive solo, qiiod pronns adorat.
Qiiisdederas quoniain spcctalio longa polorum
: Cum verbum haud solum niiles, sed in ordine mores
Reddila jure piis beal oliin, et sleniniale dignos : Omnitenens poscit seniper hoc lemporeque omni.
>ain liona qii.-E in terram pius arbiter ore sereno Ergo bealoriim esl habitare in liice volentnm, et
Seinina dispersit sacra, mulliplicavil, ainavit Ocleno hoc numero ul super ardiia dona reqniranl,
Quseque sedens niontis oiavil in arce niagsler. Hocque resurgentes regaum quia sic cruce va^ient. :

Discipulis tribuens pacluin, pia fnedera juris : Crux via, scala, rota, patria, dux, porta, triumphus,
Incipiebat enim almilico lunc oidine sanctis Vitabeala hominum meriioriini, et niaxiina meices :

Viriiitum his litulis Doniiniis pia pandere dicla. Biiia qnater posita en, regni pia formnla pandit
IJi benediclaPaliis proles hoc dogmale signet. Sancla bonos bene dona poliim scandeiuio inereri :

Crux qnia tola bona complectit, el optima per sc Cuiicti potensque Dei Doininns hoc oinnipolenlis
Dat,, docet alma, anneclit amantihns alque beata : Spirilus ipse modis vult pacis scan 'eie sedeni ;

Sic felix divinani ardore ireinens preme corJam B Septenosque gradus superis erexerat aslris, quo
Qni hic es, fac etjuslitiam, hosle pio, algida serva Alta poli hinc pie posse beiiignos panderel ire,
Fleales qui cupidos , nam his sursum oinen ad Quos comitatiir ainor, ralio, lux, laiis, bona virlus,
eunique, Gloria, slemma, thronus, quis adJilur arce polorum.
 :

S17 DK cKii is.

i.\rnii;i s s. \m\. _ i. ilM
DiiLL.Ul.VllO llLilU.i;.

Oi^^lo erg«t l»oali:ii.lini!m m ri'-N liic in spocie s.nn- \ ninm ipsuniin «•.«/ rii;;ii//n (•<r/or/(rfi. II.it oclavn si-n-
Ct:i; crucis iioUnitiir. iil ciiin lo li Irliiiiii (Mipiilu teiitia, (pi.e ad capiil rcdit. pcrrciliiinipie Ifiiniiirni
iniiolcsrat : iilii >jliris sii.i> h.iliiicrit iniliniii , cl dc( I ir;it, sij:iiili( ;ii roil:iss<* cl circiiincisionciii o(I;imi
ubi prrli-ctiiHiis sii;i' iinriilnnis sil siipplfiiicntiiiii, die iii vclcii
lcNl.iincnto, ct Hoiniin rcMirreclioncni
qii:iiiiio p«M p.issioiicin C.tiri-.li ucce|H'ril rciiiissii>- |w»>l N.ildialiiiii. ipii csi iiliipic ociaviis dies, ideiii-

liciii |wcc:Uoriiiii, et pcr rc-.iirrcctioiieiii ejns xiUiiii {|uc piiiiiiis. Ilcnc ci};o oiniiis virtiitiini scries in
et iiiiiiiorlalitateiii «pcret ;clcriiaiii ; (|iiaii(lo hcati- l^radiis dislribiiiliir, (pii;i oiiinis vila lidctiniii pcr
liiiliiiiN ipioipic c(i'lc>liN a iiiillo alio rc^piir.it iiilc- liicrcnieiiliiin ;ilipic ad aii<^iiiciila ad alli(ir;i siiblc-
gril itciii, (pi.iiii ;il) illo .1 t|iio ((iiisfciitiis c»t (leiiiio vaiiir, (loiicc ad siiiniiiaiii pci lci linnis , i.l csi ,

reilcinptioiiciii. Mcrilo cr^o s;iiiet.e criici li.ec ciiii- cb:irilalciii pcrNcniat, illain \ii!(li((>t (pi:c |icrr('ct.i
cla sacraiiiciita convciiiiiiit, ipiiu per illani hlierali furHS niillil tiiiiorciii, por ipi.iin nicrcliir jani liab -
riacliiin lidci el smietuleiii iiiiilalis populi iii(*iint. tiloivni iii se liabere Heiiin ipiia Di-in ibnntns :

bi in>>innatnr a inortc rcdciiipiio. ilii (lciiion^trattir etl , «/ (/«j m(i;i('l i»i tharitiitr , in Ih» ininiit , et
sancta iiiiiiiiin (nincrvitio, iiii intiinalnr oniiiiiiin l)cui ipiando j.iin ^eihila tciil:itioniiin tciii-
\n ci» ;

\irliitiiiii iKTfet tio, ibi pi-oiiiiltitiir a.l a-lcr!i;iiii \i- Iicsiatc, tota iii Dci conlcinplationc etit. Iliiic dii it
laiii r>*s'.irreclio, ibi ;i't( rii.e vile speraliir ailcptio 'sal. Ambuliibunt de virtutr i/i rirri<rc/rt ; vidrhitur
:

H vrrr felicilalis acquisitio. Naiii (pioiii;iin pi)!>i /)«•«« dfontm in Sion : el alibi Facius est in pnce :

eiiuiiicrationeiii ad Iracl.iliini spiritiialiiiin cliari..- locus Cfus, ei ltiil'itiilio ejus in Sioii. T.i lioc rilc
lii.itiiiii (ic (Mlo iHMtitiiiliiiiliiis scriiio iioliis li.ilicri per spiriai:ili.i cli:iiisiiiala iiinolcsciitir : ipii;i pcr
p!;icitil, vi leaiiiiis ipioiinHlo lia' dii.e res sibi coti- d Spiriliis siiudi (jrutiiim oiiiiic dutiim optimum , cl
vciiiaiit, haliitudo sancl.e cnicis hanc
et ' si '
conv(
' ' '
'
umnc donum pcrfcctuin nobis coiicedi'ur. Hccic ipii-
iiieiitiam in se «leiiionslrarc valeat. facit eiiiiu bealiis dciii lii gradiis in saiict:» crucis roriiia dispoiiuntiir,
ualer .Xiigiistiiins in libni «picm dc seriiionc Doinini «juia pcr ipsaiii ad cn lcst*' rcpiiiini \eic ((insccn-
III iiiontc plai iiit noniiii.irc, liiijiis cuiivcniiMiti.e ta- «liliir. Scd ipiia (lii;e parlcs saiicl:i' cnicis siiiil, iina
li^in comniemoralioiicm, diccns Vidclur eigo ita : «iu:e crcda st;il, all«'r:i ipi.c pcr lr;iiis\crsiini vad il,
iiiilii eti.iin scpliroriiiis operalio Spinltis sancli, ilc iUi gra lus ipsi octo bo:ililuilitiiiin a noliis iii illa
ipio Isaias l«M|iiilur, his gradibiis sentciitiisquo coit- dispositi suiil, ul ab iiiio iisqiie ad iiie«liiiin iii ciecl:i
^riuTc, st'd intercst ordinis. .Nam ibi niinwnitioiicin ejiis p.irie asieiidatiir, el timc |icr ti;uisvcrsiiii illins
ab evccllentioribus c(epit liic vero a!i inrcriorilius. : parlcm, a.sccnsioiiis ordo diK iliir. Dciiidc in erccl.i
Ibi n.imipie iii«'ipit a sapicntia Oci el desiiiil ad , ejiis |i.«rlc, iii ca ipi:i; Iraiisve so ciuiiicl, asccnsiis
limiircin Dci, se.l inilium sapicnliiv limor Domini csl. ille liiiiatur «piod cuilibcl lacilc p.iieliit, si vcrsus,
:

^tiiapropier si gradatiui lanqiiau) asccndeiiles nu- qu«)s ea coiiscripsiinus, rile iiilellexerit.

iii

iiicreinus, priimis ibi est timur Dei, sccunda piclas, Polcsl qiiippe «•! in ip^a divisioiic parliiim con-
tcrlia cnI scientia, quarla rorlitiido, (piiiitiim con- vciiieiis «'aruiii «lisposilio «•o''iiosci. N;im iii ercclo
silmiii. scMiis iiilcllcclus, scplima sapiciili.i. TiiiKir stipitc iii imo, panperes spiritii c()lloc:iiiiiir; cl iii
Dci coiigrnit buuiilibus, de qtiibiis liic diciiiir IScali : stiprciiiu qtii pcrseculiuiuMii palimilur propicr jiisli-
panperes spiri:u, quoniam ipiotum etl reginim cw- tiaiii : qiiibiis iitrisipie rc};iiiiin ciL^lonmi proiiiiililtir,
lortim, i cst, non inllali, iion superbi. I>e qiiibiis
1 qiiia pcr vcram bumilitalcm soliimmodo rilc al
.\pONioliis di«il .V«i(i (i/(m/ii tapcrc ted limc , id
: ,
,
iiiartvrii paliiiam cl ;i rc^mim cddislc pcrvcniliir I
;

('•i, iiiili c\:olli. IMctas congniit milibiis «pii ciiiiii :

' ilqiie pro jiislilia, qn.c (lliristns csl, ad\crsa cimcla
pie «pi.eiit, lionorat saiictam S^riptiiram, ct iiou piticntissiine tolcranliir. lii IraiisNcisa vei'opaitc:i
rcpreliendit qiiod iiundiini intelligit el propU-rea , iicatis qui lug«'nl iitmc usipie ad beatos qiii iiiuinlo
niii! resistit, «pind ost initcin «'sse. linle liic dicitur :
cor.lc siiiil tr.imcs lendit : qnoriim prinribiis coii-
l> miics , ifuoniiim ipsi li;et'fi!il:ite possidcbunt
<i I solatio, seqiiciilibiis visio Domitii proinilliliir, ipuid
tcrniin. Scicntia coiigriiit lugcnlilius ipii j.uii co- : rcctc iiiiiim csse iiitcHi^Minr. Illi cnim vcrc ciiiisu-
g!ioveriiiil iii S4'ri|il*iris , «piiliiis iiialis viiicti le- lanliir, ipii ;el(Miii re^jis visioiie siiic linc pcrfriiimliir.
neantur, q n^ lanipiani bona cl ulilia igaoranles Saiicli crgo viri iii pr.rspnii vita, ipiaiito inag s sc
apiM^tivcniiil. «juibus hic dici:ur
|)e Heati qui lii- : cxteriiis (lc.spicicii lo dejeccriiit, tanlo ampliii!! iule-
y>nl iiiiiic , quonium ipti consoli:buii!Hr. Fortitiidu rius «:o ilciiipl.itioiiis rcvcbiliom! p;is(' iiliir. Onos
«<ii;.'i :ii( c-iii i 'i.iibiis ci siticntibiis. L:i: oraiit «•iiiin enim ixieriiis iii llctii contiM't «-on\;illis liimiilil:i-
«icsiiic.iiii A ^.iiidiiini de veris Ixiiiis, ct uuiorciu tis, «os i:.tet'iiis su!iIcn:iI :(scciisiis coiilempl;ilii»iiiS.
» lcrrents cl corporalibus avcrlere ciipicntcs, De Igitiir octo hic ucl«<goiii iiiip:iriliiis numcris coin-
quibiis liic iliciliir lleuti qui eturiunl et titiunt : |ia«li , «X to vcrsns coiiiinciit trigiiita scplem lillc-
JHttiiium, ifuonii.m ipti nalurob iilur. (loiisiliiim con- r:iriiiii, octo bcatiliidiiics conliiicnlcs, ipiornm pii-

).' IIkc eiiiiii iiiiiim reiiicdiiim csl iims, qiii iii Wasc ciiicis pusilus csl, taleiii liabcl
'
jciidi, iil iliiiii:t:iimi'., sitiil el vcrsiiiii :

ii<>l>i<> voUiiuus, cl adjuveiniis in qiio pos-

diniilli rK';.Mia |Mili Doaiiiiiis vult |)iu|ipris esso heali.
"
s :ilios siciil cl nos in qiin iion possiiinns
,
ScciiikIiis vcio I
ost liiiiic talciii :

!iiii> adjiiv.iri. De «piibiis liic ilicilur Ucali :

D Alijue soliiiii iiiiics seiiiprr h»liii:irc ^u|>f niiiiii.
I ipsi miscncordiiim conscqucn- Terliiis qiioipie oriiiiic nclogomis csl illc, qiii iii

!> coii^riiil nmiidis (i)r<le, t:iii- Ininsverso cnicis Iramiic priiiius esl, bnnc tenciis
qiiaiii piirgalo ociilo qiio ccrni possil quud cor|>o- versmii :

nus ociil.is non vi.lit, ncc auris audivil , ncc in Kel ccs n>'nles qui« run.solatio in alio esl.
Qiiarttis ipii liic pi-ovimiis Cbl cuni lioc vcrMi
cor boiiiiiiis asccn(!it. IK> (piibus liic (li< itur bcali :

Naiii jusli ciipiilos x-irri»a rcfoctio coiiti.liU.

•
niuin ipsi Dcuin vidJ '^
|iieiitia
Jtixta qucm 1 sl (piintns (iini islo :
<
.
, in qiiii.us jaiii • < siiiil
Vuiitf iii(i^<(uisiiin iiiisoratii' lir^M re|>ciis.il.
oiiinia , millii^qMC motus n^lM-llis esl sed cuiicta ;
Sc\ttis iptippe illc csl, qui lraiisM*rs:im trnmileui
obtciiipemiil spiritui boininis, cuiii ip>e oblemperal
clauilit :

Deo. IK' ipiibu» b « ili« iliir : He>il> pacifici, quoniain I jird i Beren.i Dcum rernciil o| in arrc su|iprii4.
^'»i I :l>un!ur. Kl p.mlo po^l >iibjiin\it : Kl Scpiiiiius (pii 111 superciuincntc crucis parlc iurcrior
isla iii hic viia |»o>s!iiit «'uiiiplcri sicul :
s.-^lil liic :

«onipieia cxse jn iipuslobs « rediiniis. .N.iiii ill.i oiniii- Pacilicoit I)(»rnlnii<i pr<'lis complerili arnn^e.
moila iii aiigi licam rorniain niutalio, <pia' pO!»t liaiic Stiprcimis qiioipK! iimiiiuiii iMlo^omis. hoc cuii*
vilaiii pr'<inilliliir, iii;i!is vcrl»is c\|H>iii potc,!. Uvati scripliis csl vcisii :

7H1 ;>.rfi'(U<iiini'//i ^«(ii<ii.i<r proytcr jusliliain, ifito- i'ro Cbrislo allUclusrigmiai jnii spccijl Ul:iu|ii.
 21'.» IJ. lUiJAM MALIU AlU.HII.i'. .M()(.i;.M. ()I'hlll,M IVIlS I. «0
IKilUA XVIll.
lie miiitcrio quudrittjinurii numeri.

J' a 11 (t e i :i 1 II t a r C III (1 III i II (1 V 1 n c n II t c l r i II III

P li u ni

1, i n K u a 1 i (>' M r a III a II II h 1 :i li i 11 111 V (> X h >

1 1 a b .'1
s (; n s:

M a K n a c r II c i S (1 III i II i (| 11 c in K 1
r i a P h r. i t V b ' q;
S i <l c r a c {'. 1 s a s II
p (; r ( t (| 11 p (; r t i n g i l a I*
y K U K

I. u X V 1) i
P II r a 111 a n c t ([ II t c t r a s i I «; II l i a n C i H

I» < r 1' (! t II a (; 1 a l i t a II t V 1) i II X 'I.

d i (; s q; V i c i s i m
S 11 c c c d II n t (; C ll 1 n t (|; s i ii i (| II <i 1 (; rii
P r c c u n c 11 h
L a 1) i l II r r b i s V f) i V a r i a b i 1 i h i n d i 1: r (1 o s l

Q" a l l II () I i s t V i n c i R 1 c V i [Tls u f f i r. i t a » t h C i

1* a g i n a (1 i
g n a c r 11 c 1 p r a e c n i a t r a in i t c d C a s

11 a s 'I
u c *1 11 a (1 r a g '• n a s s A n c t (I e C a 1 1 c in n a c ^

A r l c 1 i
b'
a r c s i in II 1 p 1 c n a s '1 " 'I
II (; 1 Ij c c s e r 11 a
H
M y s l i c a '1 a s V i r t u s i
R n A I t C n s c C r a t h II a i

T c in P r i s i n s t a n t i s n u ni c r u s h i C r i t e f i
g r a
G e s l a t
<l
11 t t a c b r i s 1 T s u b P r i n c '
P e s a II 1 a

E c c l c s i a n a b i d p i c f c r l c II t 1-
a r Tla t c 1 a i c
Op p o n c n s h |s t i b e 1 1 a t r i X C II 6 c i a p r e s t a n s

V i r l II l u ni '• t
P » i s V i t i a s i b I I a u '

s e a c 11 n l a

C II ni f i (1 c i s c T] t d m a t Ii a e C R i t U H |a 8 t a q; V C b
L r i c a 1 i
^J a t e T b e n e i 11 s l i T" i A c i n tIu i t a I in a in

A l q; s a 1 u t a r Is g a 1 e a ni h a n c i n V e |Rlt i c c g c s a t

I
P s a c r u c .1 s C 1 a r a f a c i II n t i n s i
g n i!a f r n e m
F r n l i s e t a d u e r s a c f i; 1 n (I u n t f r m u s a d e c r (i

I n c r u c e s a 1 u a t r s a e u u m n a m V i c e r a t h s C Ul

E i u s e t h c n u m c r S 11 A d E s e r t a I in a t r a h e a t

E X d a P i b u s c w n c t i s i e i u n i a s b r i a c h r i s u s

S t r i n X e r n t c r i
P u 1
1
T q 1
E a T r d C f a u c e s u P c l> i

R a P t r i s h ni i n e in q u e m c a s t r i m a r g '
a t r a i t

I n r a c i n u s d i r u m i N m 1 1 t E m s| i m u 1 a t i II 1 i t i a 111

II u i c P h i I a r g '
r i a 1 e u i s e t C e n d X i a t r u s i t

Q u e m a r e g n d m i n u s a e t e r n a r c d e in t i i c s II s

S e d P r e s s i t h s t e m p r a e d a m s a I u a u i l a b i
p s c

D a P s i 1 i s a t q e h u ni i I i s m i t i s e t s b r i u s i
p s e
C u u i s P u g n a s a 1 u s c u i u s V i c t r i a s a n c t a e s t

C u i u s i n a r c e t h r n u s a s p e c l: i n i n f i m a c u i u s

C r u X u a t r 1) i S 1) n r c r u X e s t e r e c t i ni u n d i

C r u X r\\ i h i c a r ni e n c r i t c r i s t i V i c t r i a c 1 a r a

Pande salutarcm Doniino vinccntc triumphuin ^ Lorioam ligat, et bene justitiiB inJuit alinnm,
Lingua, figura, manus, labium, vox, syilaba, scnsus. Alque sahuaris galeam lianc in vertice geslal.
Magna crucis Domini quem gloria poscit ubique, Ipsa crucis claram faciunt insignia fronlem,
SiJcra celsa super, et quo perlingit abyssus, Frontis el adversse fimdunl formosa decorein :

Lux ubi pura manet, quo letra silentia noclis In cruce Salvator saevuin nam vicerat hoslem
Perpetuie lalilant, ubi noxque diesque vicis.sim Ejus, et hoc numero sua deserto alma trahebai
Succedunt, cedimtque sibi, q;io tempore cunclus Ex dapibus cunclis jejunia sobria Christiis :

Labilur orbis, ubi variabilis inJilus ordo est. Slrinxeral eripuitque atro de fauce superbi
QiiaUuor islo vincirc vix sufTicit, ast hsc Rapioris hominem, quem castrimargia iraxii
Pagina digna cruci prsconia traniite denas, In facinus, dirura immitem simul attulit iram.
Ilasque quadragenas sancto de calle monadcs Huic pbilargyria levis et cenedoxia trusit
Arie iigare simul plenas quoqne luce serena, Qiiem a regno Dominus aelerna redemplio lliesus,
Myslica quas virtus ornat, consecrat, honorat. Sed pressit hostem, prsedam salvavit ab ipso.
Tomporis instanlis numerus hic rife figuram Dapsilis, atque humilis, initis, et sobrius ipse,

Gestat, quo tota Ghristo sub principe saiicta Cujus pugna salus, cujus victoria sancta csl
Lcclesia rabido pie fert conlraria tela bic B Cujus in arcc Ibronus, aspoctus in infima cujiis
Opponens hosti bellatrix conscia perstans, Crux ovat orbis bonor, crux (.sl ercclio niunJi :

Virtutum el^uguis viiia sibi laus ea cuncla Criis mibi carmcn cr.l Chii^ti victoria clara.

Cuui fidci bcuto domat, buec ritu haslaque vcrbo

VA DK ULIHIJLS S. (HLCIS. — l.lU. L
DKCI.AKATIO FKiLU.i:.

QHaJragciiarius itai^ue nuinerus secin liiui liunc A ruiii qiiailrip.irtilis vicihus currunt; cl mun.lus ips»»

motlum spocioni cruiis ruriiiat, ct niystorii sacra- qu.Uiior p:iililiii<, loriniiialur, t|iias ali(|iiando vonlo-

luciiluin congrua «iispotilioiK' tlfclaral : qui iii i|ua- luiii iiuiiiino Scriptura cuniiiiomoral, ab urionlo et
tuer suniinas divisiis, ili-nariuin pt>r singulas uniiiie occideiite, ab aquilone cl moridie. .\d btiiic igitur

inanifi^btu deinunstrat. Iluc fiiini ad uiysteriuni per- muiidutii , ad i>iain torrcnam morlaiomqiio vilain
lincl, quia sicut iii (|iiatiiur partibus denarii [Avm- huiiiinuin, ad nos regeiiilos in lont:itinne laboranles,

tudo iiiveiiitur, ila eliaiii in sin^ulis saiicti Kvaiigelii voiiionlom rogoiti ('.brisltiin .M:iltbi>iis sii^iipions
libris decalo^i [KM-recliu uiniiibus lidolibus iiisinua- oxorsiis ost ab .Vliraliain, o| oniiitioravit qiiailragiuta

lur. Qux lainen juncli* decades uiiaiii .s|)eciein cru- honiiiios. .\b ipsa eniin gonte llobra>oruin, qiia; cm-
cis faciunl, quia uiiitatein fldei el dilectionis socie- toris genlibus nt disiinguoreltir, Dous de terra sua,
tatein, docaiugus lo^is et Kvaii}:oIii ni:ijo>-tas coiicor- el de cogiiationo siia soparavil .\liraliaiii. ('hiisMs
dilor aslruunl. l*urro ipse donariiis, ab unu us<pie vo:iit in c.irno, et ab ipsa otiiicto iirin lu saliitaivin

ad qualuor pmgrodiente nuinero coiistiininaliir, pettiilit crncein. Iii hoc aiiiioriiiii ti^riuiiio Isaac so-
idciuque ut in quadragenariuni surgat per qualuor ciala est iloliocoa et por ipsins iititiiori iiiystcriuin.

niultiplioatur. ho<- iiiinirun) significat, quod le^is Cbristo accopiilata esl Kci losia. IIoc niiinoro diornin
consuiinnalio nnii sino Kvangolio lial, iiec ev.iii(;olioa
jj
niissi duudcciin viri oxploravoriml torram ro|)ru!iiis-

doctriiia atle<>tationc le^is careat. l"niii eit:m et pi-r- siun s, et oodoin aiiiiuruiti iiiinicru caslig.iti siiiit

feclio legit Chritliu ad juttiiiam oiuui crcdeuli. Ipse ini rediili et dctractoi^cs in stcrililatc suliliidiiiis, qniu
etl cnim pax uoslra, qui fecil ulraijue uuum, el me- s;i'po per pr.esotitis vit:e laburoin , (iiiu prub:iiiliir
dium pariclctn mact-riir solvens, inimiiitiitm iu carue clecli , crticiaiittir roprulii. Ileiii soi iiiidiim linjiis

fHu ; lcyem maudalorum decretis evacuaut, ul duot niiineri modiolalom, id ost, a viginli ;iiiiiis oli^'(ba:i-
eomdal in temelipto, in unum novum homiucm , fa- tiir lilii Israol in niililiatn I)oinini (iil Penlatoiichi
cicM paccm, ul recoueiliel ambos iu uno corpore, Deo, narr.it hisluria) nl ostcnderctur qtiia niox ul o:iii
per crucem iHlerlicicnt inimicilias ui semelipto. Quia ca>porunt saiiclis bolla vitiurtim, iion parvus statiin
ergo numerus iste la' urio^i liiijus touiporis sacra- a.lost lalior cortaniiniim : Qiti autcnt suiit Christi, ail
niontuiu c->t,quo *>iib diM.-ipliiia rogis Cliristi ad- .\|»oslolus, cariieiu snnm crucilixcTant cuin vitiis et
vefdus diaboluai diinicainus , etiani doclaral illul coucupiscentiis. Mclilur crgu hic ntiinerus socunduni
quod qiiaJraginla dieruin jejunio liiiniiliatione aniiiKi: pusitionem saiict.e crucis iii lomplo Salumoiiiou saii-
cons^^cravit; ct lo\ el propliel.e jier Moyson ol Kliain, cta saiictortim, i<l C!>t, viginli cubitos iii liingitii.Iiiio,

q:ii quadragonis die iis jojmKivoruiil, ol Kv.ingoliuin Ct viginli ciibitos iii laliludiiio, ut ostoiidattir ipsc
per ipsius Doiuini ]• juiiiu:ii, quibus qnadniginta die- (] csse sanctiis sanctorum, qiii iii crucis i|iiailrifid:i;

bus etiani lentabatur a dial>olu, quid aliud quam cunrixus est slipito, ut rc prupitiarct dolicta populi,
oinnc bujiis s;t>ouli lcinpus teiitalionoin nustram iii cl sanclilicarot luliiis urbis gontes, habitans inlcr
carne sua ,
qiiaiii de nu!>ira niorlalitato assuniere cos ol salvaiis omiies creJciites iii so. Morilo orgo
dignalu» e.-tl, pra-ligural? .\b bora quoque niurtis ejus crux ipsa saiicta saiicturum dici pulest, qii:c ab uiii-

usque ad dilucultini resurrecliunis coiistant hora: nibiis sanctis in tcrra vciieratur ct culitiir, ncc noii
quadraginta , si ipsa nona conniimcrctur ; pnsl rc- et ah ipsis sanclis spiiitibiis angelicis, qtii do ro-
Mi!' 110 non nniplitis qtiain dios qua- doinpliuiio iiustra gratiilaiitiir, oniiii liunore (iit cro-
dr.if, .i .. ipulis in liac lerra csso. vuluit. diiniis) digna dopiitalur, ()iii rocurJ.inliir Cliri:>tii:n

llinc eoruin vilj; adliuc huniana converaationo com- propicr ubeJioiitiatn criicis oxall.iliiiii, cl tiVKliliiiii

mistu<>, ct cuui illis alimenta inurlalium jam non illi noincn, qiiod esl stipcr onine noiiicn, ut in no
ntorilurus accipiens, ut per ipsis qiiadraginta dios n'ine llietu omnc geuu flectalur cceletlium, terresirium
6igiiilicarol se occulla pr.e>>oiilia qtiud proiiiisoral ct infcritorum. Kst aiiloiii (|ir.iclr:igoii;iriiis ip e iii

iinploluruin ,
quando ait : tcce ego vobitcum tum (pialiior triaiigtilis iiic cuiiiproboiisiis, sccuii>liiin geo-
mqHe ad contummaiionem tirculi. Cur aulcin istc molrio:c ligunc potestaleni, coiilinons vci'6um qua-
numerus hanc loin|M)ralein viLitn lerrenamque signi- D draginta litlcraruni in liiiiic nioduin :

Gccl, illa interini taus^i do pruxiinu occurrit, qiiani-

Crux sacra, lu xleroi et rpgis vic oria Cbrisli.
vis sii alia fortasse sccrcliur, quud lcnipora aniio-
!..) l:. I;AI5A.M .MAI I'.; MKIIII.T. MOt.l >l Ol'l.l;l \1 1'AU-^ I. m
lU.VHX XIX.
[)e ifiiiiuiHiiijenauu niimvro ct lafrainerito in co niatiifeHalo.

c r II X III 1 li i c u r III c II c i X 1 1 r (•
s a d l> i l
(•
( i (1 C 1 c k

\. :i II s c r II c i s 1 c II a a t .1 c II t a s II <: i (; II e 11 i c k

V 1) s II i l>: c s l c. r i s t s q i h: <; b t K a i (; i i a c II r a c
*l

1. II X a (; l (• r II a .1 (; i
q II 1> 11 s i II C r r P l a III r f i t

II i
( s II a l a 1 t i f i (; s V i r l II s 1' r i
q II c li c a t i

c c c \ l a l i c B 1 r i a f n K i II r a r l i k
II i c (1 (> I- 11 1

Ts
V c s t c r li i> 1) r V i V i

^ y yy ai i /i u i (1 r II
b'
c t r i g

V c s l r u 111 a 11 c l
P a l III
^ iy/
i\ III rii

r
r :i

r
1 b i II

s \
u c l r

(j*
u

<; 1 a r a q II i a c s t V l> s
y 1\!<N 1 < t (> i :i i

c
t II l> i (;

V
1»

r
s c

V
s

()
a

b
1

i
ti

s III
s V c
r
s

i c
t r

n
a
s '/i/. 's
yV t
^
eVxc
i c t

V
:i

P c
r

s s
i

i
l

l i
i II

II
u

i (|*
l

11
r

111

M () r l (j i fi t c r f i c i c II s m r t c in .1 \\ a r t a r a V i c i t

M c u c a e r t i V 1 u c r i c 11 c 11 r i l c c II r s u c 11
11 li g
Y e s l c r c r i l 111 c (1 i c: q c m c r u X m c (1 c a l> i 1 i s a 1 t (j

S l t c c s t a V i t c X t c n d i t 1> r t h i a c u r a e c t
i
P i
g
r s c i l c c II r r c l c m i n a
9 —
s e X P n d i t c p u 1 III a i>

I
P s i II "SN
^ g y4 ^a 1 c t t t
^/A t i
,Js

<> r '/ •4 c a (i c ni

u (i (1 c r > t r a P i
4 i d li

7 4 <] i e t i 6

s 11 in in a c 11

i^ E t V r t 11 s > A i i c n s a
> \ i e 6 U 1 II t (~;

>A /i \r \|
/^
X
<y
A k
A r s a II i
'>
\>^
n (1 i l r s c a t
>y
4
"< /l V t a 1 t (;

I) a in p 11 a/ ni

a u a
s

r
e
c
a
^^/v u
e
m e
S^\J!
r u m
i II a
ik 4 n
i

a
\:i b
c
c
a
a t

a
a

e
Q u i II
q 11 a s \ t III II li i
g i t l> l

D a l c r u c i s h a e c s P e c i e s d i u i II Dl u n c r e p 1 e n a
n a V e n a in s a a t a a e t a u e
Q 11 i s i
g l i
q 11 i 1. l> 1
q i t i b

Q 11 i 1 e D i s P r i s c a e p o s t a z i m a f e s i a t r i b u t a e

E s n e X c t
P s t s a n c t a s 1 1 c m P n i a P a s c ii a c
l i (1

m ^ m
1 P s c P a r a c 1 e t i

b
i

^> s.i

\<->/\
V
>/s /is q u c
n
n u
u
i n e p 1 e n 11 s

P a c i s a ni r c P r u s
X /e P c e
i
g
r c
a c

u
1 a

h
P r f c r t

P e , f c c l u s (1 e c r e s P
)/[> < m f c t s 11 r i s

Q u i n q e c r u c e s P r a e
>Ai/ \r\a
V \P
i s d e n a s q ni n a d e s

X n u in e r a t s e in P c r q ± /«.
s
'
e
c
X t a n
t

m
a e
a n
t a
d
ni

a
i c
a
a f

u e
i g
d
u
e n
r a
a
Q u i n q u c 1 i b r i 1 e g i t t
q
m n i a n e m P e c r u c i c n c r d a n t t r a m i t e d i c t u

L e X n u ni e r u s t c m P u s m y s t e r i a f a c t a c a r a c i e r

in n e s e r g c r u c e m P a r i t c r 1 a u d e m u s u a n t e s

u V a n c c r u c i f X e t d e b l a r e
s 1 u a ni s l li i i i
f;
i

s a n g u i n e q u i
P r P r i 1 a X a u i t c r i m i n a m u n d

Crnx mihi carmen crit, aures aJhibele fideles, A Ars, qui dcscendit resipiscal physica ut arte.

Laus crucis ore manat, devotas ducile menles

Damna tiraoris eant, redivivant signa beata.

Yos quibiis esl Christus, (luibus est

sapienlia curye Qiiinqua salutarcm numerum hic ginta bcata

Lux ;ctcrua Dei, quibus incorruptio amor (it Dat crocis h;T;c species, divino munere plcna :

operisque beati Qui signat veniam, qiii sabbata l«la quietis,

Ilic soiiat arlificis virtus,

Hic dccor exullat, hic gloria fingitur artis,

Qui legis priscae post azyma festa tribul;e

"Vesler honor vivit, quia vivida fulget

origo,

Vestra manet pahiia jure immorlalis in «thra,

Est index, et post sancta solemnia Paschae
Ipse Paracleti missi undique numine plcnus.
i
Clara quia est vobis vicloria Chrislus ubique. Pacis amore probus, pacis signacula profert

Ipse salus veslra, et vindictam fecit in atvo Perfectus decore, specie perfcctus honoris.

Pro vobis moriens, justeque oppressit iqiiiim "': Quinque cruces praebet rarais, denasque monadcs
Morle interficiens morlcm, dum tarla-a vicit. X nuinerat, semperque cruci apla et amica figura.

Hiichuc «groti volucri concurrile cursu, cn Quinque liiiri legis exstant mandalaqiie dena.

Vester crit mcdicus quem crus nunlicahilis alto Oniiiia nempe cruci concordanl tramile diclu,

Slipite geslavit, exlendit brachia curae, et Lex, iiuinerus, tenipus, mysteria facia, character.

Poscitc curari, ot geminas cxpandiie palmas. i> Oiniies ergo crucem pariter laudemus ovanles :

Ipsius crgo valel taclu cito in ora hac eadcm Solvanius vota hinc crucifixo et debita regi,
Red lere dextra pla Irepiilo, hic alina quiclis Sangiiino qni proprio laxavit crimina muiido.

Suimna cui cbt virtiis, sapiens adhibcre salulcm

 i»h i Ai Mbis s. c.uicis. _ I in. 1. ifO
ui;rx.\HATio Fic.riLi:.

ll.t-c igiltir pagiiia qiiiuqiia^eiiaiiuiii miiiieniiii A ra, quia loUi ralii) illius spirilualiler cruci aplaUir.

cuiiliiiel, iii ({iiiii<|iio X lilloris e\pri'!>siiiii : qua- et Nuiu sorvitiis iiulcbii.i Nraelit.iriiiii iii illo relavaliir,

notal siiiiiiiiain, et n-uei> e\iiriuiil liguraiu, et |K'rcruceiu gi'iicri> liiiiiiani c.iptixilas et serviius,
deii:irii

iii ciijus lioiioieiii lolmu opu» coiulitur. Ilie jubil.ei ([iia peccato nei|uiicr alquc idijlis ser\icliat. ilcstrni-

leiMrt ohservauliaui, el vere reniis^iouis, qu:v per liir, et veno libeiiaii, ipia DtH) soli sor\ilur, lioiiio,

cniceiu loto orlii cuiiceililur, iiide\ est : hic p«»s.l qui a I imaginoiu IVi creatus cst, roddilur. In ju! ileo

typici Pasclue celehratioiieiu et o« « i.si aj;iii soieuiuia, (jiioqiie ad aniii|mim posscssorem veiulita |Misscssio

lraiisitusi|iie lUuiiiiii iii .Ki;yplo, celclK.'rriuiaiii festi- lexcriilur, ci iii passiiinc Duiiiiiii liumini prior pos-

vilaletii legis iLt.e iu luoiite Siiiai testis cst; ct posl s<>ssi(), id osl, paradisus reddiiur, ijiiam pcr piiiiiijiii

vcruiu Pasiba aguii|uc Clirisli iiiiiuolatioiieiu. Para- veiitum ipso inale commutavorat, oscaiii accipiens

cleli su|>er a|H>stulus uiis^ JeDiouslralur esl; liic ot viiaiii pcrdens. Ibi quippo prac.piiiin est filiis

sahbatiiin sablialuruiii |M)sI ('oiiiplelionein scpleni Isruol, ul se abstiiicreiit a nnali opcre, ci liic coii-

liebdoniadaruiu luuiiade uildila desi^'uat, et a-leni.e cessiiiii saiictis Dei, iit vaceiit a ii rrciia cupidiiale.

rcqiiiei, qiix- vere una esl. gaudia denioiiNtrat, iibi ('.lungebanlquc buccina filii Isiai I iii ipso jubil.co,

l''rra corporuui uostroruiu \ere siiuiu celebrabit septimo mense, (!ocima dic mensis, pKiiiiliationis

bablutuui : quia uulla pnesoiitis viLt- dainna scnliet IJ

lempore iii univorsa lerra su:i, et saiictilicaveriihl

ullra laboniin, sod' iii laudibus a'leriKe Triiiitalis quiiKpiagesimum aiiiuim, et vucaveruiit iciuissioncm
buuiii excrcebit otliciuiii : «|iiia su.c iiiC(irru|)lioiiis cuuctis lialiilaiorilais lorra! sua*. Iiisomieriiiitquo

gauJebil sc uulluiu liaborc lonuimiin. Qtiaproptcr tuha pncdiialioiiis apostoli ot c;('b'i-i pi-a>di(Mtoi-cs

uieriloqua:ritur quouiodu qiiiui|:Kigeiiarius uuuierus Evaiigelii, Spirilus saiicli gratia reploti, legcm spi-
ci nuuiero ipiadiagenario surg.it. Qiia liagenariiis ritiKiliter iiiicrpielaiilos, (-1 ddceiitis iii inio orbe pa*-

itnquo est iiuinerus e\ liis, qui V(K-aiilur iinpariler nitoiiliam ei reiiiissioi.cm pcccatoruiii aci ipcre per
pares, qiii dividilur iu a'quas partes, cujusque pars iiomon Clirisli omnes, (|ui credunt in ouin. Osleiidil

iii alias a'«iuas dividi |)utesl, nec iion el parles par- quoque ipsc Salvator lioc vcro: remissioiiis tcinpus,
tiuin dividiiutur. sed nuii usque ad unitalein pro;;Te- (]uaiido Na/.arclli venioiis iii .syiiagiiga icgclial capi-
ditur. ^-l^iqiialis illa di\isio ost. Lrgoejiis iiie lielas \\, tuluiii do Isaia pniplieta ad so pcrtiiieiis ita dicciis :

quarla pars x, quiiila pars viii, (Klava pars v, deci- Spirilus Doiniiii siipcr nw, eo quod unsu nu', evim-
ina pars iv, vicobiina ii, quadragesiiua i. Inuin gclizare piiu,eribus niisil nw pnvdicure caplivis le-

euiui cl II, et iv, el v, ei viii, ct s, et xx, quinqua- missionent, et cacis visuni, diinitlere confrncios in
gint;i faciuiil. Sed lioc iucreinoiilum iiiiiiori} miineri rcinisiiuncin, pri(dicitrc (iiiiium Doiuiiii dcccpluin cl

iu niajorein quid ;:liud sigiiilical, quaiii pi-urecluiii Q dicm rctributionis. Aiintim aulcm accepluiii cl dicm
iioslruin? IV.odi\iinus orgo, «|uud (|uadr.'gi-iiarius rctributionis, omne pncdicationis ejus, quo in cariic
iiuuicrus banc touipuraleui vitani ol pricseiilein de- vcrsatus est, tcmpiis intelligc, quaiido c;L>cis lu.\ vc-
siguet ;
quinipiagoiiarius vero i|uieteiii futur.R patri;u ra, ijuiv illuminiit oinncni liomincin vcniculcm in liunc

et a-teriia gaudia (leinonstrol. Quiii aliiiil nobis per lius munduin, ad (-ogiioscendum vcrilatem verbo ct iiii-

duos nuiiieros insimiaiur, iiisi ut baiic vitaui saiicta raculis apcruit visuiu, ct in crucc iiiurieiis diiiiisil

cunversiono duccutcs, orationibus et vigiliis alipiu captivos confractusiiuc in rcmissioiiciii, quia dcslru-
J«*juniis iiistantcs, misericordi:c quoque operibus el clis vinculis morlis, resurgcns in gloriu, usccndens
floeaiosyuis iusudaiitcs, plciia (ide, spc inti-gra, |)or- captivam du.rit caplivitulcin, dcdil bonu hinniiiibus.

fccta ciiarilatc ad ilbui (|uu: iii ca>lis eispect;it iios ^uod autem Ikic tesiiiiiuuia ad ipsuiii pcrliiicaiit,

palriani prui>or«uius : ubi quies xierna absipic ullo testatur cvangelisia Liicas, cuiii siiiijuiigii Salvalu-

laliore pussidetur; ubi vcruni gauiiiuni siiie ulla Iri- rcin hoc idcm auditoribus suis anirmas^c ita diccns :

&litia coutiiietur; ubi (piidipiid boui hic e\ p.irto ali- Catpil autem diceie ad illos, ijuia liodie implela esl
qua ()orcopiinus, tulum alque integrnm siiio liiic liax Scriptura in auribus vcslr,s. El oinncs lesliino-
pcrlii ietur. Forru auteiii deiiarius nuincrus creatu- nium illi dubant, et mirabaiilur in vcrbis gruliic ijutv

ris alque crealurxsigiiirical scientiani. >ain Trinitas D procedebant de ore ejus.

cr(*aloris esL Sopleiiarius autoui nuincrus crcatu- Continelur autcm in quinqiic X iiotis uiius vcrsus
rani indicat piopter vilam ct ciirpiis. Nain in illa (|nin(|uagiuta liitcrarum liic :

tria sunl, unde eliain toto cordc, tota aiiima, tota Ouinque juTal apiee asl sacra diccre, de rrarc et lixc
DUIII (!St,
lueule diligendus esl Deus, in cor|>ore nulein luani- I

fesli&sima quatuor appareiit, quibusconstal, clcmon- per singiilas nolas doiiis litteris siippuialis, si^d lioc

ta. Bene ergo numerus ista signili«-ans in cnii-is iii pronuiitiationc. C^clcriim aiili-iii iii si'ri|)io ix,

cxpriniitur nola, quia in illa p<r mediaiurem Dei et gnimmata unicuique notx dfpiilaiitnr. Naiii iiicdi i

b«>iuiuum reconciliati et coaiiunaii siiniiis crcaturi lillcra siiigiibiriim iiolarum coHimimis csi iilriipie

Bostro, et in lilios adoplionis xtcriio Patri translati. iramiti, et ci qui dextrorsum, ei ei «pii siuistrorsuiu
ht(.ie(iuejubilxi Dumcrus cipriiuilur iii crutis ligu-
 PMIH iiH
l; lUHAM M\IIU AKCIIll.P MOUl.M. ()l'F.UrM I.

T2.1

vlcenarw, et vnjilica ejut ti,jnifualione

l)c uumcro ccntciario cl

'
11 c n **

i e m/
i t/A
i
/n t/
r/n e
Q u i b n u p

Sanguinis ergo sacri nos lusio lavil el unda A His Irenis crucis, utque insisniiaChristus ubique
Digne coramendet homini, qucc magna resignat
Sordibus a cunclis, detersit el omnia Clirislus
In niultis dona, adjungens proba prsemia nali.
Noxia, nani passus labes tulil liic quoque
nostras

Delens aratuni conlra orbem, tum cliirographum En orbis Domini qui condit praemia iu aclu el
Multiplical, dignis jusie cura Patre superno
Luinen evangelii imitabile condidit auclor.
Quod facinus scripto vetat, oronia vana rccusat : Regnalor regnans, cuncta ditione gabernans :

Quod vitam signans in cuncto expenditur orbe , Qui pignus dederal paraclelum jure saUitis,

Lumen virtutum ascensu el dominanlis ubique Ut regat, et servet, perducal ad atria vitai, et

Indicat, oratuni pandens, quo

mystica scripta Psalliie devote vilam, bene psalUle Christo
Monslrant, dona Dei quanla omnibus
obtulit ore : Genles ac Unguse, verum et cognoscile regem,
tenet hic lauda character Virlutemque Palris, qna occumbit dira jxilenti
Ast decies duodena
Grammata, nec hoc una semel, sed hoc quater uua Morsquc sui etslimuU, rerum scilole parenlem.
Magna noians Gdei mysteria, magnaque Gdis Uxc laus culmen habet ex vero germine paria :

Gaudia, demonstraus medicinse munera grala Allernam requiem iste est naturae inditus or<io :

Servet ut indila lantum, et speret dona beata.

Et sociale decus, quod spiritus auctor in ore
Ardens lux dederal concordi munere linguae. g Gioria haec virlus, et summa est causa quieiis :

ubique Islequejura bene conservat, Uberachicest

Hincque alacer ccetus sacratum jactat
^ _

Hoc ^nomen, rete expandens quod sagena in abysso Qui bona summa cupit, rite et mediocria ducit.

.Mundi plena alta relrahat et frenet uJ omnes

 DF. I.AiniBlS S. CRKIS. — I IR 1. 5:0

Dcniqnesnnrl.Tcnicisforin.uiiGrp«aIiUera lauila A aiii>*l "ly^Uriimi aquc pcnincl, iil diiimiis, qiind

[IjiiilHla] iii liac pagiiia |)«t iiualiior loca j>rtsi(a cx- resurgeiis a iiii>rliiis ;ii.jiic ail lulos a<.ccn !cns, liuic
priiiiit : »111.0 cl iriccnarium iiuiihtuui apud Crc- nuinero vimruiu Spiriliiiii saiicliiin iii lingiiis Ig cis
Los signiUial. IIxc ergo quia quakT hic poniliir. inisit ; cosipie ijui ilivcrsilalc liiipMariiii al» i.vii .in
L\\ iiiiiiierum cllicil, ciyus sacranicndiin magnitiii iliscrepavcraiit, rrp.iilc niiiiiiuni coi-italioiic lo(|i 1-
csl. Naiii Kguiitiirai.te ililu\iiiin • vx auiii ail pu'iii- |;,ruai coiuuuiiicni iu lauilc siia fccil liahcre scniui
tcutiaiu hoiiiiiiil.us tlecrcli; ct Salomoiii.i tciupli „o,„. Nam K.clesia
ct siio l.iiipoie nsiirK.Ms a
ullitu.lo c\x cul.ilonim cral; cl .su|X»r cx\ vinis iii
,„o.,e, al.pie a.l c.il.is ase. ii.leiis iu rariie iii.or.u-
di.' Penlccosles Spiritus s;uictus vcnil. In quatuor ptil»i|j, plciic ac pcrfecte .l«>iio Spiriius sancii illu-
cnim notis i.lip^um eflicientibus, qualuor Evantrelia Mral.itur, qiianilo, juvta pr.)iiii;,Mim Ap..«,t..li , cri(
^i.;;ilicantur, in.piLus siiipuliitri.enariiisuumerus Ihiu omnia in omwbus. Tiiiic plena eril a.liiualio
:.Nriiitur; quia lia.s s.iiict.c Trii.ilalis .1 iHTf.etio ii„j.„ar„„, omi.ilms
i„ , :i.l pr.e.li.au.la magnali.i
maiubloruiu in siugulis sancii Exangelii liLris ple- ^y^-^ .j,,;^ ,..,„^„„., ,„,.„„. ac vo.-,. ..mnes .iiviiia-
iiisMinc pn-ilicatur. Proiiule illud quotl arca Noc g|^,riam majeslalis, qiiaiii pr.csciitem vi.lcnt, collau-
I uiii ex Dei pra.epto eoustiuel.alur, el a.l salvalio- ,,^„j. ,„,„.,|„^, .^, i,,., |„.,,,„i ,„ , f,.,.ip complehilur,
iiemclceloruma.lsimilitu.linemsaiKta- crucis "n- D Spiritiis sanctiis p.T pn.plielam oiiuies goiitcs
,,„;,
,.,i,il.luvii. periluris pr.eparal.alur. in cxx amioriim
^^ ,.„„,,.,„ p,,,,,,,,! ,„.ov,K-ai..lo exl.orlat.ir, ita di-
raleiilu p€Piiitenli.c tempus homiiiil.us antc decreluia
cens.Liindatt'Duminnm, omncs grnWs, cl colltiuihitt'
.<sl. i|tiid aliud signilicat, quain quud ita taniiim a
cum omncs populi, quoniam confirmatn cst super nos
n.ittihiis liiijus s.iculi possiiiMis permaiiere ill.esi. .«.i
misericordia ejus, el vcritas Domini mnnct in atcr-
.vaiigelie.L' iloclriiKC iii liile sniui.e Triuitatis digiie
num ; .jiiaii.Io .|iioli|iiol .Ic omnilnis piMlil.iis ail vi-
..peranlcs dcvulis mcntihus ohediamus. IIoc aulcin
scaiuialis
taiii pncilesliiiati snul a>leriiaiii, omiiihtis
.|Uoil otiinis lcmpli allilutlo cxx cuhitorum fiiit, ad
de Ecclesia thrisli per angelorum olli.ia cj«'cti<*, iiniti
i.leui sacrameiitum rcspicil : quod et primitiva in
capili suo unam laiulcm omuia inenihra concor.litcr
liierosolymis Eeelesia pt)sl passionciu, resurrcclio-
el perpcluo canlal.unl. Nolaniliim qiior;tie esl, .inoil
nem et aseensit)iieiii Domiiii in cu>lo>, in hoc numero
non soluui lauila litlera hie pir qualnor loca posita,
viroriim graliam sancli Spiritus artcpit. Ilaqiie pro-
cxx numerum iii siio solo eli;>ia.icre osi.-ndit, xxx
eedente iiatiiralis nuiucri progres<,iuue ab uno usquc
pcr siiigulos, scil etiain versus ipjti, qiii in illa con-
a.| w, et coUectis iii unumomniiim locorum snmnii- trigiiila lilteras contincl.
scfipti suiil, uniisiiniqiic
tatilius, cs\ liuiit x\ namqiie qii.c ex vii et viii con-
;

Esl quippc ver.sus hic in suprcma laiularuin :

staiil, solent noiinunquam ad significationem referri C

Ksl orbi lolo Doniiui i.ani pabsio \ita.
vitx futura, qu.T nunc in sal.hatismo geritur ani-
maruni fiJclium, pcrflcictur autcm in fiiie s.TCiili
'*'® quoquc lu iiiliina :

resurreclione corporum immortalium. Qiiaprnpter Arvo cruv uiia spes liheruiis ab ira.

apte r.omcro centenario cl vi. eiinrio, magna el. cto- Hic namque in dextcriore :

niiu beatiluilo in fulura vila dcsignalur, aptc in hoc

Lm ,jeI, ,„^61 divino lu.inere j.Una
tcrtium dorous Domini copnaciiliim consiimmatiir : . ... ••..-.„
sinislcriore
Altpic hic in :

q.iia posl pr.cscutes filclinm labi.n's, post accepiain

Veracl nulu signjl el praBniia regni.
in futiiro rcquicm aramarum, |.Iena toliiis Erclcsi:c
fcli<-itat in leiurrccliouis gluria comnlohitur. Ad
V,l n. lUHAM MAir.J Alwmi.l'. NKH.I.M. (Jl'l.lll m paks I «32
IM.IHA .\XI.
De teyluafjeiinriu ninncru et biniirioiuinijukiitjniluutiuniUut.

L c X q (1 O ([ II C V c r a (1 c i V \T\ H \~c] (. II il .•• ( S I B r t li e a

l'. c c t: c r II c i s c r i s l i q u a H o 1 > > t II r o r h i a li i

I) II (' i I 11 r n (I V i l ;i III p [h t «'

"I [_r. a nI 1
i i
I a t (| II '•
'I
i c t
I f I I

A r II i
K c II a c p r i III i I a |> h II m p o s t II a u r r :i s '
F»

N a III (| II 1 :i p (-
r V ( l i l II III III o r & V i c I l II X i :i I i g n II i'i

!•: l K c 11 II s li II II) a II II III r

I
I.
'

r a
I
i.J a 1 1
Kj a li s u m p s c r a t o m n >:

I'' a 11 c. i li II s :i III o i s |)
!• r I i )( II u m t o I I c r e l V t li o c

r (• ( r ( s c II l r (•
p a r a II t i |) n e r e P a 1 u III
I II II i
p i

I) i r c (| II o (1 (| II (; r o '
X liii a D I
i d [oj g I II l t i II c r a t a I u
I

i: 11 o III ('.
r c t s i c c o I 11 (; r e l '1 c li i II (: (I c I) i t c p e n a >

I II II :i s I l r a p u i t d m i n :i l u ni q u d m a I e t r u X r II r

I (1 V I 11 i t s i g n a r c ^M d [i s i r>^ d g m a t e 8 c r i p t i s

deusaucloropuscruci sipsc
1
I I

T c s t a lii c n t r II m
I' r a c (I i .X i t d o c u 1 tcomplessefatetnr
t s c s e c

M a g n i
p o t c n s c r u h eosetotacoruscam
X il n c i IVj
E X c i
p r e [7] n 1
\y] c
emraonstratda [T] I

c a [T] 1 c [dJ i c a l o
K i [t] e f a r s 1 u s t 1
'

s '
s e c II n ii^iPeraeratestfAJnf»
e n t e s a c p p u I s a d c F. 1 aetprouoc a s t r

N
X
onparuumf
I
EJm p rrl S I
N I

a
t [a~| t

c e
e
r c
t n
1) i
c
n C
t

e
1 s

t r
r

e
a

g
t

n
[y~\ a

i (]
I

11
[aJ c
c i
B
a
8
d
S

a
l^iI
|CJ
1
I l

TTo s I
t c f i t e X p u I s 'oj V i c t r i X \sj e c f a 1 1 i i n a I B 1 t

S e d s |T1 u m[V| enrE~|risdomi n a n s m ilT|a c[£jl [s| i 6 l i

m n i a r e g n a S 1 i p r [ojp t c[_R s u a d n a m 1
'
s t r a

Deuotaetpl damansue q a c t a u i c e d e m p t

Quodhabe te n nguasorb I i s e t i u q u e I a

llocnumer os n mLtJ n i g a t
|_aJ d i [t_| u e i e n u s a q u
Tramitisho cpandi tsalua to d i
P u 1 r u m
Namocticsv tnouiesvarieto d i l u r b i s

II q
i n u mp e[Rje lfir|i qf^Ji
n c u e e i a i n c e b e l u m
S p m turoclauavtsu
i r i t u u d a P 1 e c r e t r

V e iehocctclaudc
1 1 i l r i t e d e s c a I a i n e
m m n i a[TJo n n a q; r b i s s r a u rn p i t i n p s o
F m mI m au sardorepa i « c r c i t i e n c r e t r

Sed amenexc n sparteast

t a r i d i u i a r e 1 X i t

Naturainscr p 1"^ rFj m p i t s b [rJ i r d u X t e t t u m

Legemnempcs u m o d a c r u c 1 s r i n e f e 1 t a m t a m

lurcleuemsu u m n d a e e t s [
c I
A
I
e n d i m u r e d i t e m

Lcx quoque vera Dei vincenda esl sorte beata A Non parvum facere, hinc et regni ducit ad alta.

Ecce crucis Chrisli, qua solvilur orbis ab ira ,

Hosle flt expulso victrix, nec fallit in arte,
Ducitur ad vilam, portum capit atque quietis Sed solum geueris dominans miracula sislit.

Arvigenae primi lapsum post naufragus ipse. Omnia regna sibi propter sua dona ministrat
Nam quia per vclitum raors vicit noxia lignum, Devota, el placida, mansueta, quieta, redempla :

El genus humanum fera lale absumpserat omue Quot habct en linguas orbis, et jura loquelae,
Faucibus a morlis per lignum tolleret ul hoc •
Hoc nuniero signat adilum veuijntibus, atque
Jure crucis piacuil reparanli ponere palnm Tramilis hoc pandit Salvator discipulorum.
Dirse, quodque alrox madido gluliveiat aho, Nam ociies ul novies variet os dicitur orbis,

Evomerel sicco, lueretque hinc debila ptEnas : Hincque novem pie relliquias iu luce beatuin
dominatum quod male irux fur,
Invasil, rapuil Spiiituum datur octava, ut supplere creator
modis in dogmate scriplis
Id voluit signare Velit rile die hoc, el claudere saecula fine.
Teslamentorum Deus auclor opus crucis ipse , Omnia namque orbis scelera consumpsil in ipso
Praedixit, docuit sese ei complesse faieiur Flammivomo crucis ardore, paliendo crealor ,

Jlagnipotens : crux hinc ideo se tota coruscam Sed tamen ex carnis parte ast divina reluxit
E-\cipere in lucem monstrat, dat calle dicaio g Nalura inscripto, sobrium produxit et orlum :

Kite faros justis se cuncta per aera tesians : Legem nenipe suam erucis ordine fecit amalani
Gentes ac populos ad celsa et pvovocal astra, Jure leveiii, suavcui, ei scandendi munere ditem.
Exeinptos nolat, el uoctis ornatu alacres scit
Sj.>
r>E LAIUIHIS S. l.lllUS. — i.u;. I. VA
Di.ci.vu.Mio Fir.rui.

opor- '^ piiml. Oiniiiliiis ;i'(jii;i .>. (iiniiiltiis boiia, omiilbus

II.11K igiliir fi^urarii j»Ieiuiii t's>o iii\Ni'Mii»

irl iiili'Hi"i, in «in;» pfi" qiulu«>r lioplatioiios iwii jii^Li, pr.iiiril;i iciioNas, |ir;i'M'nlia illiislras, fulura
prxMUOuslras, ptTdila n'quiris, qu.Tsila
niiiifrus .liiiionsli alur, sctuniluin lujus pluialilaloin iiivenis, in-

gcntiiim linguas tlivisas 'sse vcra opinioesl,ol liltms

venla cuslo.lis . lapsa ir^liiuis. resliiula grailu inu-
nis, niuiiila viain pai
raiiunir(n> Veleris ac Novi IVslamenli inlraejus suin-
iii is ilirigi»,. Tii qiiiJcin aleriii

main coinproliensos ess»' non i!ul'iii«n esl. iVsi^iia- n^is cs vicloria, el culeslis inilili.e i.ililia, Urri-

vilauleinel ipse Dominus , evceplis xii aitosUtlis, genariinique pounlia, lu |>occaloruni es reuiissio,

alios LXiii discipulos, tl niisit illos binos anle faciein pielalis exbibilio, el meriloruin au^nienLiiio , inlir-

buain in omiiom locuni el civilalein. quo eral ipsc iiioruin remeiliimi , l.iboraiiliuin aiiviliiim, el lasso-

veiilurus, ul nunierus iloNipnatoruni iliseipuloriiiii rum refrifieriiim , saiioruiii iiieoiimiitas, quietorum

concorilarel inulliluilini cenlnim, «-1 ili\isioiii lingii..- sereiiilas, ei fnrlunaloruiii felieilas. Tii crux ;i'gro-

runi, qualenusouines genles liiiei lunien |)crcipereiil, los inedicaiis , lu gaiuliiim iikksIos consolans , lu

el gralix» Cbri!>li merereiilur cssc participcs. Sicul sanilas (lolenlcs bctilicans , lu slalus crcdeiitiiim
er^o jiviv boris lolus orbis porajrilur alque illuslra- reele, lii lirmilas operaiiliiim Iteiie, lu be^tliludit per-
tnr, ila inysleriuiii iliuslraiuli orbis |M'r Kvangeliiim severaiiiiuiii rile. Saiieta ,
pia , boiia, jtisla, lieiiixna,

Trinilalis in Li\n di>eipuiis iiirnnalur. Viccs eiiiin B ralionabilis, lauibibilis, veiirru!<ilis, auiabiiis, forlis.

quaier terni scptuagics ili|»onilius. Sed b:cc dislri» suavis, niilis, sapiens, palieiis, polens. Qiiidqiiid
bulio aplc lignnc sancl.T crucis maneipalnr, qiiia crgo digiie corde de redcmplioiie uosira polosl cogi-
per ipsam sacramenlorum Cbrisli dispeiisalioiiem tnri, vel qiiidqiiid liiigiia rili- lo(|iii,oiiinia ad iaiidein
lolus orbis giorilicalur, ipsa m qiialuor lieplagonis luaiii deeeiilissiine possuiil .iplari : (|uia qiiidqiiid

lunc inyslerii ralioiiom noUil : (piia ipsa in iv sancli in le laudalur,crii(ili.\o in le Clirislo rej;i depiilalnr,

Evangelii libris divina cliarismai.i por iv plagas et (|ui(l(iiiid ChrisU) bonoris datur, ad revereiiliara
orbis dispeui>aL, ipsa in ulroque Irauiilo, id esl, suiiiiiii Palris referliir, ciijus ipsi; uiiit,'oiiilus Filius
in eo qui sursuin et in eo qui Iransversum va- esl, do quo ipsa Vorilas in Kvani^olio lestalur : Qiti

dil, per duos heptagonos sosios sonariuin osten- "««• recipil, inquit, recipit eum ifui ine misit. Fi itom :

dit , (|uia omnein perfeclionciu per se nobis pro- Qui me spernit, spernit eum qui me misit et qui nun ,

\eoire sive in longanimilale spei.sive in ampli- Iwnorificat Filium , nun honorifici.t et Piitrem. Om
tudine cbaritalis, seu in persevcranlia bonTaclionis, nis quippo qiii iie^:il Filiiim, iiec Patrein lialiel : qiii

»eu iii celsiludinccuiileiiiplali(iiiis,sati!> iiobis aiiniiit. aiileiii coiiliu-uir Fiiiniii, el I'alreiu balicl : qiionim
l|n»a in toto octies novenarium in se muiliplicatiiin sininl cum sanclo Spirilu uiia csl niajeslas , una
ronlinet,(|uia cx oinnibiis gcntibus in oclaurio nn- C. pol<;^slas, honor et ciaritas ii) sctupiti^iia s:ccula. Ksl

mero, hoc esl, c<*r}.«orum rcsurrcclione ad auginen- naiiiqiie versiis in ereel.i crucis parte, id est, in duo-
tuin novom ordinum aiigeiorum, clcctos Dci pervo bus beplagonis a suiimio deorstim descendtns, cl
nire ed(Ket. vcre boiia et vcre saiicia crux Cbri- pcr iransvorsum bepta);unoruin legciidus bic :

sli, qnis te rite totam enarrare polcst? aut quis

lii crucc lex DouiiDi decoralur luce corusca.
condigne laudare? qux ccelcstium arcanoruin pia
cs rcvelalrix. qii;c niysterioruni Dei sacra cs coi»er-
.\iter in Iransversa ejus partc iii diiobtis lieptagoiiis

»atri\, qiuequesacrameiiloruin Cbrisli idonca cs dis- comprohonsus, el siiiiililcr pcr tiaiisversuin coruiii

(<ensalri\. |n tc angeii gaudia sua acciimiilata con- legendus istc :

spiciunl, in tc homines jura salulis su.t cognoscunl, Geiiies el liiigus sociaoiur lauJe Mcrala.
iii le iDferi justam rctribulioncm frauilis su.-e pcrci-

r*TnoL. C\TT.
 IJ, IIAIJAM MUm Al'.(lllll'. M(M,IM. (ll'Klll M I'AUS I. 930
rK.CIlA XXII
/>i' monoffTamnialf, iii quo (.hrnli nomcn comiirehentum ett.

(', h r i 8 l 11 s ;i III u r v o l ii m m "i \j| A \g :> III II II V. r :t ,\ .•,

t ii a c
l". :i r iii i II i s h i
(•
I»
I (! l i ii I, / c' v o r l i o f i rl n (| I t i

{) II i li o II a c II II c l :i ji r o li a nI^O a n l a (• l I a I i .1 r i I

I) o II :i s II i s 1 :i iii i I i
r g i r u r /A 4 i \ B TX» 'I
c ( n (•
I o
II r I :i I II I iii i s (; r .'i ii s ClO )S\ 'I i I o r a r

I :i 111 [1 o s K (; i III |> c t r a r

(•>( I i f c e p t
p
S i 8 p c s r i I III ;i f i (1 c s s u
„\^ 1 e t u p c
(1 :« s t II s :i III o r n c a 111 :i l
m c m c r a n B h a
I) o II :i (| i il r III li ;i c c v e 11 i

S p ;» 1' s (• r a i i 11 iii 11 n d o a ^ t
Q u o il c 11 i I III II II (J u in (1 c A i
1' e
r ;i e c |) s ni
11) n I I e l a I) j. (, 1 P
j ^, a I II r a 111 a g 1 s t V. r
N o s c e r c c II a n 8
R c
(! I i i c i
i .1^1
,1 r. lu n s II ( R c e r rn o r (' III

V l il c u s a r c c p o 1 1 c t i « fs(iu s c u n u c n c r i t i s t ti c
A II c I r a I) a e l li e r c I I
u fVj s 1 (I n r c p r a c 111 a p a r s
Dextraluncmeritib
i l
i 1

;i l 1) n ;i m 11 n c r a (I i
g n i s
1 s t c (] u i tl c nn n u m e r II s f a n l i s s i
g n ^ t V l r 11 III (} u

A (1 V c n l u ni cl o ui i n i ii i n c /A/ .C\ e 1) ;i i q u a n d 01 y r a n n u m
Q 11 a II (I V I_5ll\ i c f a c I aXg/t a n \\ \i b n a r c d d /^ D li l o r b i

P s t (|; c /S /u uni\ c\ u " c t i s b <^\p i f m t :i

p r h a (E(di d i t r, r e
II 11 c s II ni M E S T q u a n d o f »^l\i a n n p a l r c i \\s_t1; i l u r u s
1 u d c X e \T\h om/o/r a/TJpl i x i/sAu^^ p r ToTe TMfi a s a TiC l a I, i n c
F e r t p r i X^TsjH^i .s- U (Ti o ^yf^/z e eS.TV f QEVidcresuperni
Neinp csacramfa e m rjp
p\^ n u vcT] rr ii a v e \f. t i a t a c t 11 s

Ess cbon smeritisp f ia[ Lpndumca nticapartos i I ]

Q u a c c n e e f o._, ._liMavtfcripiaserena
R_S_A a t a r s 1 t

Apocalypsisli;ifa e " *
'l/lW^' ^ '' ^ i Ij i a
g ni i n a f e r r e

Gloriavirtuse TcTf «^ e r iooinn

l*^
eXoVi^E/a ^ 'I
e p e r a e u u m
A 1 1 c l u i a s n a i u 1 5 /H T A\m e 11 a > UO a '' r i t li a u d h a c

E t d e II s c t d m i n s p I /a/o a ri\ d\ u -y^/o^ 5\t e r \ b i

q u e e s t

Q u d i u n /^. Tljsnos (crM P T l O v t a 1 rn e C l \ A E"\ r i s a r c e

C u a lEWuyfyu h n c c F[^P)
p a P^(£b,» l
p a u a n s f 1.; i l ' t I m i

T u r V c r d e n a \c s C/a a d a
b a n i a n a B i^X^o u e
Hll 1 p s 1 i t i r a

DeuotosfamUIosfrumen e n tav iniit lal/llnhorr e uin

Fclixqiiivaletatqel
e q i^ etcuiscandereca eliini I t a t e I

E tl actumdominibene c r f n d V u u m i t i i II l e e r e I l

C u n u i
p e in e ad m n c t a 1 t s a ni r f c t i r e d i t u r i s

Angol ic isquechoij .-j-jxsrmixl usga udclv iq 1j u e

L a u d i b u s c t c e r t a l c a iiy/iXa ndopsallerechrislo
C a n t i c a r i t e n o !i n h c /s/t Na\d i u ni d e p n c r n e s c i t

R e g n ;i q u i a a c t e i- !i a i yX (X t Ti ^^tNp i h e n e g a d i a !i u i l

Cinislus aiiior volum niilii, qui pia uiuncia liai liicc A Auclor ad ffllierei juslis dare pncinia Patris,
Carniinis, liic prelium, hic via, portio fida quiclis Dextra lunc ineritis capiat bona munera dignis.
Qui hoiia cuncla probans ope, tanla et talia rite Istequidem numerus sananlis signat utrtimque
T)ona suis famulis largiiur, ad istaque cunctos Adveiiium Domini, hinc arcebat quamio lyrannum,
Ilorialur iniserans, spondot pie con.litor arcein Qwando \ir hic factus tanta hona reddidit orhi,
J:un pos&e inipetrare p'>li sceplra, altaqtie regna, Posique snum cunclis baplisma pro" a edidil ore.
Si spcs, lirma fides sumnii, et cnpil hic ea srinde }Iu;ic summo est quando salvans P.itre justus ilurus
Caslus ainor,nec amat mcmorans heecpertiilusorsa. Jiuiex, et honio sal pix isluni pramia sancla hinc
Dona qiiideni haec veniens huc orbeni lile ,|iicun('a Feri prius hic alio dare, et usque videre superni
Spaiserat in mundo anleriore valentia friiciu Nompe sacram faciem : quos verus nuntial auctus
'»ao docuit ninnduin deriicans, ne in detcrioia hic Es-e psallendum canlica parlos
iionis meri!i> :

rricceps inallet abiie loca dans juia magistcr , QiiiK canlare solet sors alma, iit scripla seiena
Koscere Evangelii, ei dirum niansucscere inorcm. .^-(iocalypsis hjibeni, dilueida ihi ;'j!ni;ia forre
L t Deus atce poli cl justiis, cum adveiieril ii^tuc Gloria, virtus, cscclso ouinc dic aiqjje pwa^T':»
 , ,

r.7 DK l.Al niiUJS S. CUIJCIS. — Lin. I. r>s

Mlcluia MJnal. (|iiis oh l.i:iini aiiLi t-ril lijnil li.u \ F'l l;rluiii Dniniiii bcin- C.ln isli iutrinlrn' viilliim :

Homiinis |)!;MaiiiUis iio^liT iil»iqiie t'.sl, l.iii iiiaiu'l aluis aiiior |k'i fiTlio ro lililur oiiiiiis.
•l D«-iis <»l

jiiuit juvcl iis iios Si riplio , iil alina es» a«*ris am» .\n^'eli«-isqiie clioris ncrinlMiis gamlel nliiquo
»1 rapil l.auililiu.<., i't (i>ri;it r.iiit.iiulo |iNalloro Cliristo.
"i-.iiii ap|>ai<l>il o\aiis b rvoruiii liiiir, aliiii

lurba iiiliil pfr.Ioiis -.v s^aiulala iiialiiiiovol ira Canlica rilfiio\:i Itoc slu;li:iiii (lipoiu-iT iiesi il :

Dcvolos fainiilos rriiiii'iila iil iiiiilal iii liorri-uiii Ue^ina qiiia ;L>leruJ «ic luni el bene ^aiidia novit.
Kelix qui valcl aliino liiel nii scamlorc iu-luiii.

DECLAUAiio Finru.i:.

el quid signiliiTl. ul Salutaris, Salvalor, Voritas. Snl dno iioinina Gneia

Qiiid il;>quc h;pr figura sil,

Ina quidoni isla est litjiira- |)osleriora inlogra sorio liltoi.niuin constripla sui.i,
jxponatur necesse esl.
ap|ieilantur noUe sontoiiliaruin, speiiaii- il esl W.rC. ot .V.MieiA. Torliuni autom, id esl
ruin, qiue
:

^^ CreciL' coiisoriplioiiis lii-

]ue vocaliulo li;ec a C.recis vocanlur i/irisiim)»i. ox COTUI', soouiiduin iiioreiii

^ulunlale uniuscujusque ad aliqnid notanduni iii- lius (exoeplo O arliculo) lillori» nolatur, C scilicol,

rcnla. Sed uiaiorc dignitale a Clirislianis ad expri- U ot p : el ila liuiil o-.nncs littera*, qu;i' in P conscri-

r.eiiduin noinen Clirisli assuinilur, quasi du;c lillerx' puc sunl , nuinoio xv . qiiarum priiiia est o . numc-
srim.e nomine ojns uno nioiiograinmatc simul sinl ruin notans txx ; sccumla (., cc sigiiificans; lortia il.

comprehensx, Cur aulem modo a no-

id esi, X el P. ciiin vm niiniero ,
qiiarta P, cenluni exprimons ;

[lis in liocopus sit assumpta,

hcc ralio est nolalnr : quinta i decein ; seila H, octo; sepliina C, cc; ocia-

fniin in ip-sa ille numcrus dieruni, quo pncdicasse va T, cccc; nona f, cc; decima A, ununi ; undeciina

inumlo Cliristus credilur, cl illo qui aiilo a.lvenluni a, xxx ; duodocima ll, viii ; lorliadooima e, i\;

pjiis secundum, al» Anliclirisli lomporiltus usqiic in quarla leoima I, x ;

qiiiiilailocinia A, iiiuiin lioiiion •

tiiiein mundi futurus , sccundum Daiiiolis prophc- slrans. Qu;ecopulal;eoinnes, rciuntnnnicrum ucci.\

liain ab orlltodoxis Ecclcsix* niagislris exposilus esl cl ailliuc remanciit ad siipiailictam plcniludinoin nii-

ut in P liltera prior nuinerus , id esl, mcci.x, quod meri v, qu;p in ipso adliuc caracterc p inveniri pos-
suiit III nnni ol semis, invenialur, quo tomporis spa- sunt, ila, si dividalur ipsiim P. iil csl, iit siiprom:i

lio Ciirislus niundo pr.c.licasse cognosciiur. .Moiiscs pars, qu.-c iii sc imagiuom A liller.t- liabol, quatcrn.i-

eniin triuni scinis aunoruin . iJ est, tricies quadra- ^ riuin numerum signot, ot inlima, qu.T I Latinam for-
geiii el bini. mcclx dies efliciunt . sub qiio nuinero niat, ununi numenim potcstale Latiiiorum ostcnd.il,
ci»itas sancla calcari a geiililuis in .\pocalypsi de- et ilio millcnariiis ol (lucoiilenariiis ot sexagenariiis
- •Iiilur, oi niulicr a farie ilraooiiis fugore in solilu- niiinerus iii p invonilur. X aiiteni, qu;c ailcra pais
:ii, iibi liabet locuni paratuiii a Doo, ul ibi pasca- est monograinmalis, tria nomina similitcr conlinot
lur codcni numoro dierum, qui nuinerus inyslico Domini, in octo lilleris conscripla, id est, etoc.
omnia Cliristianitatis tempora compleclitur , ul Pa- XPIiCTrc* lilCrC. Littcra: autem lix* suiil 9, ix

u lube firma traditio. Quia Clirislus cujus hoc cxprimons , C. cc. X. n c. P. c. C. cc. I. x. H. viii.

;^>us esl lauluin in carnc loni|>oris pra;dicavoril, C. cc. doiiolans , <|ui simiii liuiil iicccxxvii, ct adliuc

quo sive sub spc xtcrnorum [lercgrinalione prcscn- reinanenl viii, qui augenlur, si II iittcra qiia; in me-
lis crerai gaudel, seu perseouliunis molcstiam ab in- dio lillcrarum octo sila cst viccm clavi obtincns,
'ibus vci a raisis fratribus patiliir. X iU)<|ue litlc- cuin iitiincro oclonario dc p addatur. Siint (|uoqiic
... .lluiii iiumorum coiiliuct, qiiom Daniolis piopiio- Iros vcrsus in monogrammalc , in m;)joiiliiis litloris

tia pn-dixit in Aiiticliristi lcmporc riiturum, id o>l, (uiii miiioribus iiiltii coiiscripti . qiiornm priiiius ab
cccixxv dies. Ita eniin il<i soriplum cst : El beatus incipicns pcr omncs majoros iillcras iii circnilu
qui ejtprclal el perrenil utque ad dies Mcccxxxv. ^ vadil , qux A figuram supra in P ostendiint , et dro
'' ' - Hioroiiymnsita oxponit •
Boalus, inqtiil, iioiuiiia pnoca lonoiit, Iioc cst, O. (OTlir. IIICIT.. iii

, lo Anliobri>tu, supra M(.cxc dios, i.l esl, nuvom iitlcris comproliensa :

ln's semis annos, diesxLV pr.estolatnr, ({uibusest lU)-

Na 11 «Ima dcccl radi.int s ripta hinc qnod noiiiJQi! Clirlsli.
ininusatque Salvator in sua UKijotate venturus. Q.ia-
re auloni post intcrrcctioncm .\iitiohristi xlv dierum Sccundiis qiioqiio in ieli(|iia parlo P, iii ol, in Iiiio;i,

ulcntiiiiu sil , ilivinx scicnlix esl , nisi forlc dioa- qii.e rccla dcoratim vadil, cl iiomen A.MielA teiiel,

iDus : Dilalio regni sanctorum probatio cst pationlia*. in sex lillcris Grxcis scriplus cst, iste :

Sed quia luanifcsiior ralio est supra dicta , si ipsas Saiicia aaliiKris lauiiai bx-c Kriptio Clirisluin.
bllrras, qux in hac figura conscripta; sunl ct p<i^i-
lionc siia monojramma cunllciunt, siinul cuin eanim
Terliiis quoqiie, qui in X liltora viii liiloris, in qui-

iiiiuiero iecnndum urdinom conscribamus, spaiium

lius sunl Iria nomiiia nolala, hoc cst, TUEOC- XpC'

rabroo ad boc concedatur. LillerdC aulem in p |)osi- lu>. conrinet ita :

l* boc sonanl, o, COTHP. lUCTC. A.vueiA Iria vi- r.lirisius honio esi plariilus nempe arbiier liir i|noiuQ
niuiHJi esi.
delicct nomina Chrislj, qaae lalinc interprclanlur.
I
 23!) 1
'•
IIAIIAM M\l i'.l \i'.(.njKi'. M(>(. l.M. ()I'KHIM i'AHs 1. 140

FKIIUA XXIII
/>c nunieru vireiiario /•/ iiuaternurio, d (• quc ejut tacramenlo.

N h i 1 i •1 c f (! m i c i '
»•
1
1 B [T C K 1 h 11 n Itl 1 II (•
1' 1 < II fc

A l (| ft ri () i s s g II a II i V i c t r 1 8 f a <• l a P ( (•
II i s

C o r h II a <•
l :i (; r II c i 8 [t r 1 n H i c c n (1 i t a V c % 11

i; II II III r II l s (r X II s i
K n i ({ :i t c r :i r t c m ri a d C b

I' e r r (! c 11 III
M II d (• i: II s 1) rTj t c n ij II II t r c. h ij s i n e B C
(» rn II i 1.: (1 Ml n l>
l c 11 s •i
II ;i s c. ri <! i d t a l q; r c d c m i t

C 1 :i r a (1 <• s 1 1 1 :i c s i
q :i (. II d i t r III n i a f i n i 1

N (. n ni i n s h a c c 1 11 c (• l (1 C l o r (| a c ij ri »• t a U c a i l

T u 111 1) n c u n (; t :i h (1 II. t N p i <: II i l f a c t a c r e a o r

N u n c l>
i c u II c l a p i II h P c r a h c n c d i X i t a m a (» r

c 1-
a s L a u d n a u
y » a l t 11 r g 1> 1 :i
K :i t s ft r i 8 r i f>

S c X m i c l i n n 11 III c r i b p E r f e C t:
P r i m: e t i
P 6 e h t

I) i u i d i i
P s e d i e m l t U 111 c II s l r i n g i l e t i s c
\ 11 n i m c s i s q; h i s s c X t I 1 i s a l
q II e q u a (1 r a ri i s

11 i C IJ u m c r a t r a d e s t a T t 1 1 c n s t c ni P r a n 11 l II

S a c c u 1 a f i n e c a P i l e t C 1 a u d i t 1 i ri) i l m II ri d u in

V,'
I a m P c r P c l u a ni t u n c R e g n a c t 1 u c i d a <1 u c l ojal
D a T S u P e r a 8 t r a P i i s d 1 m i t t e n 8 d e b i t a V ujjj l

1 n d e 11 c c N S I G ?( A N s I E & i; s P 1 A p R A E M 1 aI R c i s .|Tj
l. X m II i ni u n d h i S q u S T a n t a d d II a c r u s C A n s

II d u X i t f i d e i 1 u X V i L u s e t i n d d i t h a u S t U,8|
V c r u s a m r d e c r a l i u S t i b e a t a t q; P 11 s a I rn U 111

E r g 1> 1 a g i s r b i s c II S » g n a i a h m n i b: a s t b i c

A d |) s i i 11 s n u m e r 11 s e n U n d i (1 e P e r g e r e P I e b e s

A d c r u c i s a u X i 1 i u m P i A n u m i n a P s c e r e i e s u s

P e r f e c t u m q; d c c u s P e r F e c t d g m a t e d i s c a n t

P e r f e c t a e f i d e i
q d f A c t a b e n i
g n a s e q a n t u r

m u i a n e m P e d e u m V e r u U h a e c i e s t a n t II r V h i
q e
P e r f e c t u m P e r f e c t a q l d e m f r m n s a d e c r u m
Q u a e V e r l i
g P 1 i t r N a t q a e c n d i t 1
y m P u s

Q u a e m a r e q a e t e 1 1 u s q A e- c a e 1 i c n t i n e t a u 1 a

A s l (1 u q u e n s h m i n e s i n r e h u s P r t i
p a r u a

R i t e c r u c e m c a n t u s a 1 "v^ a II t e m e i V c e s n e m u s

Q u i b e n e n s f e c i l
q u i
(i;
a u X i t
q u i
q u c r e d e m i t

C a r m i n e e t i n c e 1 e b r I cfR" e h r s c a 11 t e m: a m r e s

Q s s a t i s i
P s e P e r e s a c r e l t u t a m i n e n b i s

1 a m i n P e n d i t s u a s i T i V s 1
s i t s t e n d i l a m a V i l

^obilis ecce micat flos regis nomine pictus, A Ex omni mundo his quos lanta ad dona coruscans
Alque nolis signant vicloris facla polenlis Coniluxit vivus et indidil hauslus.
ruiei lux,
Coriiua hcta crucis, Irino sio condita versu : Verus amor decorat justi beal atque opus alraum :

Quaj numerant sex insigni quaier arte nionades Ergo plagis orhis consignat ab oninibus ast hic
Perfeclumque decus oslenciunl rchus inesse Adpositiis numerus undique pergere pleh; s
Oinnibus, omnipolens quas conLiidii alque redemit. Ad crucis auxilium, pia numina poscere Jesus
Clara dies illa esl, qua condilor omnia linxit Perfeclumque decus perfecio dogmaie discant,
ISo-ii minus hoec lucel doctor qiia cuiicla heavit. IVrfectoe fi>!ei quod facta henigna sequanlur.
Tiim hona cuncla bonus complevil facla crealor : Oinnia ncmpe Deurn vcrum haec teslanlur ubique :

Niinc pia cuncla pius opcra henedixil amalor : Perfectum periecta qiiidem, formosa decorum
Qi;alluor ergo pUtgas huulat senarius orLis : Quie vertigo poli tornal, quje condit 01)mpus,
Sex mical n miri^crij perfocliis p;iiiuis et ipse est, (jus maie, qiue tellus, qu^e <celi continel auta .

Divitiil ipsediein loliun, consliingii el ipse Ast quoque nos homines in rebus porlio parva,
Aniii mensisque hiscxtilis atque quadraiuis Rite crucem cantu salvantem et voce sonemus.
Jiic numeralor a;ies!, allollcns lenipoia iiulu. Qui bcne nos fecit, quique auxit, quique redemil,
S;ecula line capii, cl claudit limile iniindum, Carmine et in celebri ciehros cantemus amores,
Vit:im pcrpoluam liiiic regna et lucida diiclor Quos salis ipse opere sacroet tulamine nobis
Dat supcr aslra piis, uimiUciis dehita, vullu B Jam impeudit, suasil, ostendit, jussit, amavit.
Indeie consignans Jesus pia prtemia, scis tu
 2H lil. I.AIIUUIS S. CUICIS. I.II5. I. :i?

DKCI.AUATIO FK.rU.i:.

Kcce crucis Domiiii i|ii.tliior ( (irnu.i scii.iriiis iiii- \ i>c (|ua .\|io.nIuIii> li>.>l.itus csi : CliriilHt, inqiiit, fuclH»

iiterus dcceiikT cuiu-liidil, cl lnlaiii pcrrcctioiion» tslfro iiubis ubediiits Patri usque ud mortem, mmtem
perpolrali operis osleiulil : i|uia iii ips:i roruiii coii- iiutcm crucis, propter ifmid et lieus cxaltuiil illum, et

iliUir consuniinationis siije fccil judiriuiii, cuni, accc- di-dit ilti iiomi-n tiuod esl «m/kt omne nomen, ul in
pl(i|UK-iilu, CoN«MtNiNii<iiiM cil, dixil. Itcclc i-niiii coii- iiominc Jesu oinne gcnu flectiitur, iwlestiuin, terrc-

suiiinijluiii e&se scripluiu «^bl , ulii hiinu:iuiii gciiiis sliium et infernorum , «7 omnit liinjua confiiealur
lilieraluin esl; quia uon suluiu hoininilius passionis ijuiti Doininus Jfsus in gloria etl Dei Piitris. Dc lbr.>>

Chrisli ractuin profuil , ciim ipsi rcdcuiplionis gra- iiu ergo islu proceduut riil^nra, vuces et tuuilr:ui,
tiain con^ciili suiit, scii cliani cwleslilius aii;;cluruiii (]uia post passiuiieiii Salvaloiis , rcsurrcclioiicm cl
tiirbi-^, ciiin iii eo nunieri sui plcniliiiiiiicin ad«'pli asccnsiuiiem ad ciclos , di.scipuli cjiis , sicul M.irciis

siiiil. Qiialcr cniin scni wiv reddunt ;

quo nuinoi-u scribit , profecli prtvdiiarcrunl ubiiiue, Deo ci>ope-

Itoraruni cu-lostis spbcm- anibiliis circuiufcrlur, el riiiilc el sennonem confirmiintc, sciiucntihus signis.

Dalur.ilis diei cursus judiciu sideruin circiiiiicunliuin IJuuruni iiuus cotigrcgalis adversum sc Jiubcis ni:igiiu
dcprclieiidilur ; qiio nuincru libri Vclcris Tc:>laiiiciili aucturilatc rcspoiulil .\otuin sit, iiu[uil, omnibus lo-
iii caiiuiiicani auitoril.acni apud llclira-us recipiiiii- bis el ttiiiversw plebi Isriiel, iiuiu m noininc Jcsu Cliri-

t'ir, Uulh et Cynulli libroiiiin vice cunniimeralis ; U sli Siiiiircni, quein crucifixistis, quein Deus suscitn-
quo mimeru iii surles Levitica tribiis per David dis- vit a moituis , in hoc iste aslal vobis sanus. Hic al
tributa est , et cunctos lilios .\arou i>er viccs Deo liipis, qui reprobatus cst a vobis irdificaiuibus, qui fa-

niinislrarc dccretiiin cst, cl incrilo , iil iiiiincnis cle- clus est in caput anguli , et iio i csl in aliu aliquo sa-

cloriim |tuiililicuiu pra^monslraret xtcriiuiii Clirisli lus, ncc enim aliud nomcn est sub ccclo datum Iw.ni-

•accrdotium , qui pontircx raclus secunduin ordi- nibus, in quo oporieat nos salvos fieri. Kl doclor gcii-
ucni Mclcbisedech , in ara crucis iuiiuaculalam so tium Coriiitbiis ait : Svn cnim judico nliquid mc.
ilil li(»liain Oeo , a^uiiin videliccl illum qiii inlcr vos scire nisi l.hiisium, et huiic crucifixuin, ct

... lulil peccaU mundi, i iijiis saii};uiiiis as{)eisioiic rcru|iia. Et itcm ad (>:ilalas ail : Mihi autcm absit
»aiicla el sancta saiicloriini muiKlala suiil, el vera yloriari nisi in crucc Doiuini iioslri Jcsu Chrisli, per

rtpiatione peccaturum omniuin sordcs aLluUc suiit. qnem mihi inundus crucifiius ct, et cgo mundo.
Hiijus cjtisdcmquc nuineri seniores in circuitu scdis Sunt quoqite in quatiior lri(,'oiiis circ.i criiccm,
'ciili^siiiii', dc qiia .\pocalypsis narral, iiiidc (|iiatuor noiiiina lriiiinpli:it<Mis co-lcstis conscriptii .

I
. ::it lulgurj , voccs cl (oiiitrua, scdisst! dcscri- qii.c saiicta criix in niodiiiii rolionim icpaiuli liiii pcr
buntur, Eccle&iam vidcliccl designantes per gcini- cornua dilalat, et a incdio scilicet sui incipicns, boc
uuni lesUimciilum dc palriarcbis et aposlolis gencra- C est, a diiobus iiotninibiis, Cbrislus Jesiis, ila quiilciii,

taiu, qu.c ob judiciariam ejiis in Cbristo dignitatcm ut in arce crucis siiil el iii iino diio nomiiia vice
r- < ircuilu illiii^ scdisse ceriiiliir. Dc qiia dicil Sal- liliorum, id cst, fortis, virliis, ;itqiie iii dcxtcni cl si-

r regiii sui polciitiaui dcniuiislraiis : Kl ego, iu- iiislra alia duo, id esl, victor, darus, sic(|uc diio vcr-

qiiil, u exallaiuifuero a lerra, otnnia Iraham ad me- sus scripli inveniuntur in crticc ab uiio Irigoiio iii

iptum. Traiit quippc ad &e cuiicla Salvalor, cum in aliiim, qiionim istc csl lexliis iii loiigiludiiie :

rricc pusitus, uniiieni sibsubjccit potcslalcm, dcqiia rnrtis cumplcvil C.lirislus sua raniina virius.
n*surgens tcrtia die, disciptilis suis lucutus csl : Uatu
Iii latitiidiiic (|iioquc .

ttl, inquit, mihi omnit poletla» in coelo et in terra.

Victor con^lgnins Jesus pin primia cljnis.
 2r, I!. I.AIIAM MALIU AlU.illU'. MOI.LM ()I'|.ULM l'A!'.S l. 2;;
lit.l.IlA XXIV.
Ilf uuuuro ifulirtiirio, iiuudruijinnrio, ijnatcrniiiio, rjuu/ue »ign>.ficulioni'.

A i n u II ( V s (; a II t ;i t «•
II II II III U (• II c d i c i t c ( r i b t

1' 1 c 1) s c a II t II 111 d i 1 (• c i j d (• s a 11 c. 1 i b K 1 111 II *, (1 r d

I' h 1 1 i l <• M II :i 1 i i s V *> s III (•
l i III i t a h i 1 c c \x r III c
1 II) III r l ;i 1 ('.
d c. <; u s c a c 1 (; s l (• li (j (• a II l c. t r 1 li 11 II a
A II c '1 (1 a l C. r s a c n (t H s <; II 1 r (; s q u A l l 11 1 2 l '1 u
!> i c r s ('.
III a e a II 1
(• a II i III 1 a i 11 r (; 11 r
p (; II

V III i l i c h r i s t T n M A C u 1 :i t ii 11 m i n s a II

A t r. (1 c V C r i m m a <; 1; L A T A c C t s r l i 8 h II 1) 1-
e
1: s i s V s C. m p t a 'I
e c (> II l( t «• f, s a II
• w
i n i b s l r
c: a 1 u e X l C. r r i K c. n i s C A N T a l i s r t (; l r a C u
i
p 1:1

c i li a r 1 s m d 11 1 a 11 s A s T V 1 1 I II tll 1 a 11 d e H (; 1 e II a
V « t r a m a II II s s a c. r a
V^
C 1 a l r i a r (; 1' 1 (; t V b i
q
V c e s t II i t li r 11 f^
"^ 8
!/
4 c 1 a m r i 1. u s J e l r a iii

r a a m e a m V L q' a
I, i
•I

g u a f|
t

e
III

V
11

C s
1 l

l r
r

a
11

(1 1
A
i
/
ViU
c
n
s

a
V

r a
X

n
r

(;
c.

c
P
n
1 c
u
l

i
a

t i II
r

i
II

q
Rl

A II c l h r n u in d m i n i s t i s s e d d i c e r e d i
g II

1. a d e s c A n M 1 1?^ e l a r l a i 1) e n/E B c E a r a
.s 1
P t

p e s i
S N A Q U A E N^v(> n s P c r n i l V eA T Y. h (. R F. m i r c
N a c n V I, I. U S D I F ^V d i t d u|X IT I s L u s E T a u c t

l n c r i s F A M 1

^^ a i h c m (i ~s^ ^ L E > I> 1 ti a d u a

M u e r a c A N T A
J/4 h i II c i 1 1 e P r b\i; 8 B D i i
q u C
V g i n e i II tl a b i t 11 m a R le s q q; f e ra i n a 1 a c l a n S
1

I n f a n s a t q; a n 11 s P a r r u u e e s e s e n e s e
i t
h\ i II
q q II

Q i n n P 1 1 t (' s t s n X u m q u a m m u 1 i e r u m h c
i

y V i

Q a P r P t c r a m i t i s V A I
\
V»
s t i s P r e m i a d n a t

m n i
P l e n P e r g i t M E s D S^ q u V i r g i n i s a g n u s
I n P r a t i s d C P a s c i t U A T Q u e m r i t e s e q u e n t e s

S i d e r a c e 1 s a s u P e r P \ s c u a P a s c t s a r c t
i i
g i

N u n c i a m V e s t r a c a P I T V I R t u t u m P r a c m i a V i t a
I u r e s l 1 a m n a m V i r G I N 1 s e n r e s a l t u 1 i l V n a m
N e m P c a 1 i a ni i n f i n c A G N u s c u m c r P r e r e (J d e I

P s c i t e P s c. c r u c i s V s m e t
P e r s i n a b e a t a

P P u 1 i t u r m a P 1 e b s a m i n a t u r b a c h r l e s

Q 11 i s u P e r a s l r a 1 c u m s e d e s q; t e n e t i s i n a r c e
Q u d n b i s V e s t r a 1 a u s r e X e t c n f e r a t a g n u s

p r a e m i a 1 a c. t a d e u s c u m s a n c t i s 1 u c e s u P e r n a

A u d i r e V t 1 i c e a t V e s t r u ni P e r s a e c u 1 a c a n t u m
At nunc vos canlate novum, benedicitc Christo. A Inilei iso famiiie qui hcc moclo splcndida donat.
Plebs, cantum, dilecta Deo, sanctissimus ordo, Munera cantile hii.c illc probiis ordo, piique
Psallite non aliis vosmet imilabilc carmen, Virgineo iii habilu niares, qiioqiie fcmina I;iCt.ins,

Immortale decus csleste hoc aiile iribunal, Infiins, atqiic arius pariier, jnvenesque , senesque,
Ante quater seiios seniores, qualtuor atque Qui non polluti estis nexu unquani mulierum hic.

r>ivcrs3e formae anie aninialia, jure superna Quapropter jam itis ubi juslis prjemia donat
Primitisc Chrislo, immacnlato niiminis agno Omnipotens, pergit Jesus quovirginis agiius,

Atque Deo vero, immaculatce el sortis honores : In pralis depascil, ovat, qiiem rite sequentes

Kstis vos empta;quc coliortes sanguinis oslro : Sidera celsa super, pascua, pascitis agri : et
Caelo ex terrigenis cantalis rite trop3eum. Nuncjam vestra capit virlutera pr?emia vila,
Cilharis modulans ast vultum laude serenat : Jure stolara, quam virg'nis en res attulit unain,

Vestra manus sacra vocibus atria replet ubique, Nempe aliam in finc agnus cuin corpore reddel.
Ceu voces lonitru fusis clamoribus sctram : Poscite posco crucis vosniet per signa beata
Tanquam et multarum valles vox replel aqiiarum, populi, turmae, plebs, agmina, turba, cohortes,
f>inguaque vestra doli ignara, nec novit iniqiia : Qui super astra locum scdesqne lenetis in arce :

Ante thronum Domini scilis sed dicere digne Quod iiobis vcstra laus re\, et conferel agnus
Laudes, carmina, et artalis bene hic ve paraii Pricmia I;c(a Deus, ciim sanclis luce supcrna :

Per signa i\ym non spernit vester gremio rex.

, Au.iire ut liceal vestrum per SffCida cantum.

Nam hoc nnlUis difrudit dux ni solus et auclor,

 ;

fM PK LMIHHIS S. CRICIS. - \.\]S. \. tUi

DKCI.AHMIO Fl(;iU.«.

Cuiiliiiel ergi) ho-c ligiira sa:uUe cruiis iii <itialHor A sna canlaiil Hco, ijui .tiig.lu.e privilc^io c.islil.iiis lo-

|>eiitag;Miis foriiKit:i. luimormii itLiv litlcniruiii. iii los so Doinino faciunl liolocaustiiin, cl tdllccles cru-

ijualuor ven>ibus coiisrii|tl'iiii «ftiiniluui oiijns plu- cem suani sc<|tiuiuur agiiuiu quocuinjiio icril, can-

r.ililaUuu iuilienario iiiiilliplirato iii .Vpo<alypsi niulli- lab<intijue qiiasi canticum novum, ijiiod noniu alius

ludo ilLi signalorum, o\ oinni triliu rilioriim tsrail |M>tost canere; qtiia singularitor canticum ai;no can-

coiiiputatur, nimuTii^ilu.* illo alhatorum. qui cuin laro. esl cum eo in pcrp.-luiim pre cmu lis li iolibus

agno bupor inDiitnu Sum slaNant , tlenolalur : primo cliaiii de cariiis iiicorruptione g.tiulcre. ^unl taiuoii

\i.!«'liivl in siijnatoruiu miililius iniuiinfnibilis signi-

elecli cxleri canticum auJirc jiossunt, lii ct diccro

fu alur tolius Kcclosi.f niultiliulu, i\\tx ilo patriaicliis, neijucant, quia (ter cliarilaloiu quidoin in illoriiin ccl-

\clprusapia c;irui ,vi'l li,k'ie>l imilatituie progeiiila. siludine l.cti sunl, quamvis ad ooriiiii jir:oiiiia non
Si «'fiirn, inijii t. ros Christi. er<i'i AbrahiV scitun fstis. assurganl. Votns qniJoin oral canticiim : ISe^itus qui

Ail aiignieiiluin autem perfccliiuiis perlincl cl ipsa hubet sfincn in Sion, et domcslicos in llierutuleui. Kl

111 duoiletics uiulliplicari, el ail suiniuam niilleni- iteiii : Cretcile et multiplicumini el replete lerrum.

rio perfici, qui est denarius nnmerus tjuadraUis so- Nuvuni eniin csl : Latare, tlerilis, quiv non paris

li.liis, signiricans staltilcin Eccl.si.e vitJiii. K\ tjno eruinpe ei cluina, quiv non parturis, quia ///ucs filii

ijriiur Itominus passus cst, contrituni cst iiupcriMiu " desertiV muijs quuin ejus quic hubcl viruin. Kl itein
niiinilaiii principilus, el ad Loc gentium cuiirracliim itleni Pioplicta dicit : t'.t non dicat euuuchus, lucr
esl inipcriiim, iil sigiio lidei cui reslilerant Tacies Hijnum uridum ; hivc dicit Dominus eunuchis qui cu-

u:icloruin libere ilenolatcntur. Signuni itaijuc fulci ttodicrunt suhbata meu, el eleqervnt qutv volui, el teniit-

rst crux Clirisii, ad ciij.is simililuilincm Taii lillcra runt firdiis menm Dubo : eis in doino mcn el in initiis

loriiiata e»>t, de tjua in Kzechicle ita scripttim cst : mcis locum , el noiucn »it'/'i'i(.s
fi
iis cl filiubus, noincn sc:ii -

/-.'.'
gloria Oomini Uruel astumpla eU de cherub, quiv pilernum dabo eis quod non peribil. Kt iteiii : Itcaiiv

eml subter eum ad limen domus, el vocavit virum tlerilet qua: non genuerunt, et uheraqUiV non laclavc-
fui indutut eral lineit, et atramentarittm scfiptoris fiiM^ oiroliijua. Ilabonltjiiijipononion <'jiis et luiinoii

hiibebat in /«111611 tuis, et disit ud euin : Transi per Palrisojus scripliim ."nfiDiilibus siiis,qui.t iii conf s-

viediam ciiituttm in medio llierusalem, et signa iuu sione sanctic Trinitalis tloilicata Kcclo>ia froiite sua
siiper (roHlet rirorum gemenlium et dolcntium tuoer lldei sux' geslal insigno, qiio.l jx r sai;ci:\; crucis
> unclit abominat.onibms qmr fiunt in medio ejus. Et niystcriiim in Cliristianoruin fronlilius piii^ilur, ol
-• illit audiente me : Traiisite per civilatem te- froijuonli mai:us iii-crijtlioiio si^'iialiir. Kc. e uiiiis-
i* cum et perculile, non pnrcat oculut vester, qtiisijiie IV pciil;ig<)iioruin wwi lillcns cnnliiul ;

ne<iue vtitgriainini, tenem, adolcscentulum, et virgi- C scd non ideo quixl hic nuinerns quinque a: giilunim
HtiM, farvulum, et mulieres inlerficite, usque ad in- flguram facit, naiii .xxxv pent.iguniis esl; sed ad in-
'.entecionem ; omnem autein supcr queni vidiritis Tuu timantlum aliijiio.I sacramontnm ita jiosiuis csi.
iie occidutis, ct rcli<|un. Uecte eiiiiii oniiii:> iiiiijuus yiiin:iriiis orgo logem signal, cl iinatcniariiis Kvaii-
inucroiie inQdeliialis inlcrlicilur, qui sigiiuin lidoi goUum ; at qiiatiior pentagoni cum a.lb.iroiilibus sili
bonu opere iii .scnielipso ostenderc ncglexisse con- qiiatuor iinilatibns iv cornua co;iipleiil, ijiiia pas-
\incilur , et niorito judle quisquc bonoruin opus sionc Cbrisli et resurroclione coinjileta Io\ simiil ct
operan.Io per cruos Clnisli jiotiMiliam Iibcralur :
Kvangolitim, in lolani miiinli lalitiiiliiiiMii |ir.o<iicanila

qui.i [Kjiiiini Alcin, ijuaui iu baptisino jiercejtit, iii- ilucloribus cominis^a sunl . uniini iii exciiiiiUiin da-
violataui U!>quc in rinum inaiulatj Cbristi implen.io tos ulriusqiie loslamonli jiatres, li 'elos iibiqiic iii

' .>nservas»e cogoosciiur. Dcin le grcs illc dealbalo- nniver>o orbc caslitaiein servanilo iniilan; sulagc-
runi in e|U!>.icm niinicri iinantiUile anuuinoratur. el bant, qiii avno sociali snpLM- nionlein Siou qiiasi
sancLe viigiiuljlis in elcctis cnpiosa iiuinorosilas 1 anliciiiii novuni in citharis suis laiitabanl. Kr^o
iiitiiiialur. Sed thiilum lanien iiiiineruni pro iiilinilo
qnatuur iiiiilatos qi;i' jtcniagonis cxlrinsociis atlli:i-
Uic posiluin, quisque sanuni sapieiis intelligerc de- |v ronl, in qiialunr liltoris nnum iioition cimficionti-
l>et. serreli sigiiiricilione nivslerii virginali ajitiim bus, id cst, crux, demonstravimiis : iil et poHtaguiiis
rvainini, quml Deuin ex tolo corde, ex lola auinia ,
s'iis ail versiisromjd(Mt(los c<)Ii:<'ieronl, et aljiis siiiiiii

lolaijtie iiicnte diligens, corporis quoque, qiiol e\ iv <lomonslrandiiin siiii niiitno iiiki noinino no<'lt>renliir.
coiisial clomcnlis, illi est integritale sacralus, tor K^t qiioquc hic vorsus in omiiioiiliDri jiarlo cnici» ;

cniin leroi is, et qualer qualenii xvi, sedccios au-

liiiniarul.tla cohorscaii<a< lu vnrilitis iljic.
lcin noveni r.xiiv inip!>-nt, ni cnm <lo liis tjiii in ar-
Kl iii iina hic :

ilioris viLR gradii cuiiaiuiili, iiicrito in Sioii ii.onte

llfX iibl Jf>sii<o<al (|iio|iAiicil tirginisav: i:>.
I iini aguo tam jierf. cla uuihiui.lu cemaUir, de ra>le-
Iit .icvlera vcro iste :

ris Kcclesix niciiibris non cubitotur. f.l caniabuut Carmiaa qn.-e nulltis dilTti^i ftniiiif caiuai.

<f
last camliciim norum ante ledem, et ante qualuor Ki iii sinislra islc :

unimaHa tl ii-itiuret , ci roliijua. illi «jiiasi cilhara ir.- \fM.'r nrej m -.iiii»fl sjileiul:ilu-> oitlo
m I! ll.VltWl M\Ull AiW.lill.l'. M()(;1;M. OM.IM il I'\HS I
«%
ii(;i;ha xxv,
Dc Allfluiii, il Amvn, in cruiU furma ordinalit.

1. II s 1 a (•
p •• i 11 .1 s a II
(•
l (» r II 111 i II 1 II ('
h u c r n a
;t
i' 1'
P
A H s i s t r r V,
(• II i h a i i (| II i .1
q ij (* d d i (; f e d i
K n e
1 a 111 .1 r t V a c. a II i a 11 1 il a (| n i; i III
P 1
(•
r d c t e ri t c r
4) !•
:i ii <» II s P i> s i II l 111 (t L I J S c l c a II t b II s a I in i b

N ! c ^
y4y
«5 III
P c K t C c i 11 i
«/ X \i h t i n c :i III i II (• V i II (1

V C r 6 i 1) s c O 1' l a II
_^ n i\>^' d « (•
t r c d c r c \ (j t a

s c (1 l n c. 11 c a s u P (; [• t\ X (• c i 1 c II s III n II r a n (> h l r •j

u a i C s l t c t c II S V i II V \ b t c r r c s t i a V i 11 c i i

s i (1 (! r a c 1 a p 1 i II »; (•
s a l V :i 1 (; l V i u B b n r i

N u in <1 II (! 11 a c c r c c II _d i g II :i II C c a d c r c V c r b a

T c III
P l a i
q c i (1 (! ll i c E X c a c 1 i % in y t i c a V o t (1

I) 11 c C r e c r a l i Il i c (> n T e ,ni P 1 a II s :i
P a f ij r a e
j
g
I) i s P s i s g H i S (J ' s P K bI 8 (1 (! l l r :i m t e c a n t II b

1 II s c r u a n c i i c s i n t C X i e l V c r s b u s a l s
P i

N c III
p a c n n in e (1 i V i t a c s i
g n a c II a s p II d c t

A 1 l c ! II a c 11 c i s c i r c 11 m d a II s C r II a c rn P 1 c t

!•: t s a c r m e f i
g i c m c a e 1 c s t i c a r in II e s g II a t

.N a lU 1 u s i ai c 7c /e P t A d c u t F. e t m n e/ n t t a

K /t a n E N u
X s V p c a n
y
t s n c s P e a
y o r e
1 mm s s u s b n\.y4 c t
P a 1 a e e t m r s i
!/ r t a
A u r u g i a l
P i m a m II c u T t (, u a c i u i a s t i r P e in
H u m a n i
g c II r i s t r u c u i c n t a a b s r u i t a t
q u e
P r g e n i c in t a m e t d e t r a X i t i ri i m P r f 11 n d i

A t n s q u t u t a m r i \ c a e 1 s c 1 c a t i s i i II c

R i t e s a c r 11 (1 m i n i
P 1 A c
!
e m u s C a r m n e V u i t II ro

C r ni i n c n a q; i I 1
q u D E r i t i n s e d b II s a i t i s

n n c a n a b u n e r e e V c
Q (1 e a t a i 11 s t i t t
P P t t t

II c t u m r i t
P 1 a c e t s i i m p 1 e m : i u s s a t n a n t i s

M c n t i b u s c s P e c i e f a c t i s e t f a ni n e I i n g u a c

N a m t a n t u m s e r m li a e c I u s t i n n P r a e m i a c a r a

A c c i
P i c t s c d V e r a b e n E 7 e r f a m i n a V i r l u s c u m
II a c c 1 a u s n n b n a 1 a u s s e d V e r i f i c t i f a 1 s a
S i t
q u a e m a g II a c a n i t a L t,a V u 1 t P a r u a m e r e t u r

E r § a g e V s c r i s t u m 1 A V d a t e f i d e 1 i t e r d i s

C a c 1 e s t c s P P u i i V i r t U t e s V s q u e P t e 11 t c s

1 u s t r u m c l
P 1 c b e s q i i n c a c 1 i s i s t i t i s a r c c

I> s a 1 1 i t e a lU e n a 1 1 e 1 11 i a P e r s a c c u 1 a c b r i s t

I.aus pia perpelua sanclorum in luce supenia A liiiiiiissus bona det palmae et niors illa remota
Assis terrigenis, aliquid quo.l «iccrc digne Aufngiat, primam nocuit qu^e livida slirpem
Jani dc lc valeant, avidaqiie implere dccenter Hijuiani generis truculenla absorbuit alque
Ora bonis possiiit modulis, el canlibus abnis. Progeniem totam el detraxit m ima profundi.
Nempe ego te cecini, crux, isto ia carmine vivo At nos qiioiquol amor in cseios eleval istinc,
Versibus, exoptans cantando et reddere vola. Rite sacrani Domini placemns carmine vuiiura :

Sed tu cuncia supcr excellens munera noslra Carmine riamque illo, quod eril in sediuus allis,

M;ijcslate polens, vincis terreslria, vincis Quod canlant jusli, cantabuut perpele volo et :

Sidera celsa poli, nec sat valel uibis honori Hoc tum rite placet, si implemus jussa toiiantis
Namqiie luo factre condigna, nec addere veiiia : Ment bus, et species, faclij, et fauiiiie linguas :

Temptavique ideo hic es c;ie!is myslica voto Vmw tanlum sermo hac justi noii proemia cara

Pncere verba tibi, contempians apta figuric : Accipiet, scd vera bene per famina virius cuiii

Disposui signis, disperso el tramile cantus Hyec laus non bona laiis, sed vcri flctio falsa

Iriserui angeliccs, inlexi et versibus aptis. Sit qu.e magna canit, alta vuU, parva meretur.
rsempe amen in inedio vit;B signacula spondcl : Ergo age vos Chrislum laudale fideliter odis

Allehiia crucis circumJans cornua coiupiel, B Cielestcs populi, virtules, vcsque potentes

El sacram elTigiem ca?lesti carmine sigiial : Justoruin el plebes, qui in cxdi sistilis arce.

Nam jnsti hinc sceptra devote et miinera loia Psaliite anieii, alleluia, per s:iHuia Christo.
ExsnpcaR' nrirraijlcs nnin' >p^-i ;irdor ut orc
 ,

'iiU DK LAlbiBlS S. (.ULUS. — l.IB. I. 360

i)Kr,L.vu.\Tio i-idrii.t.

Islic ergo laus illa, quam sanctoruin vo\ iii ccelis A ap|):«rel>niil agui. cuin tola Ki« k-sia noiiiiiiu iii ilia-

irctlilur iieriHHuo Deo cantare, sanclx crucis in lanio regni (rt»leslis sooialiiliit , ci limc noifocle islul

scriplu, imilalur (iirurani alleluia \i«lolicel ot ainen, fieiiuonlahilur caiitietim, t|iiaiuIo (olitis F.rrlesix'

qnam Joannes a|)o>lolus el evait^'.li>la iii .\poca- (•:<"•''•"" •"' l»errecliiin. llac erpo ilito v<ilia IL'-

posl inii-tleelioneiii et «liiner>ioiiein lir.ti«a, id ««st. Mli-lnia et .Vjiien, ciitn itiln|iielari

Ivpsi scrihit,

lii.relriris inagiur, qu.e seiUicebal oinnes peiit»'s iii queatit, iiain .Mleliiia landal,' Dominum iiilir|»nla-

fornicalione sua, et ciini qua leges lerre fornitali tnr, .\meii «luoqiie in (idem sive errilalem transfertiir,

se auilisse vo4-eiii lurliaium muUanim.levole in

propter rev.renliatn laiiien MHti litalis piiitte jllii-s
^unt,
irlo cecinisse, el s.rpius iieras-ie. Ita enim ilii st ri- liitgii^e sorvatiir aiictiirilas; alqiie .Mli-ltiia iii Diittii-
I

pltim esl Poit koc auditi quasi vocem tn^iuim lur-

:
nicis ilieliiis fntoqiie qiiinquagcsima' lompoie. pio-
biirum mullaruiu in carlo diceiiliHm : AUeluia, laus et pler spein resurreclionis, qux* in Domiiii esl laiult;

gloria et tirtma Deo noHro ett, quia tera cl jnsla ju- liilura, coiitiiiue caiiil Kcclesia; Ainen voro pnipier
liii-itt ejus stinl, quia judicav I de meretrice imtqna , impelraiKlam eanuleni perpetnam vilam : imo oitttte

tjuu- corrupil terram in proslilulione sna , el vin- lionum qitoil in |ir:eseiiti sive iii fiititro a Doniiiii)

dicarit sanguinem senorum suoruin de manibus optat aecipere, ail saconlotis «loprocalioneni scu hc-

ejus. Et iterum dixervnl Atleluia : et fMtnus ejus as- B ne<lictionem, rito «levolio respoiiiiet ri(leliuiit. .\plc

cendit in Strcula sirculorum. t.t ceciderunl seniores ergo conveniot sancl.e criici hariiin ilielioiiiim ilispo-

Xiiv el IV animalia, et adoraverunl Deum srdenlem sitio; quia per ipsnm ninnium roriiiit iii hiiiiioin Do-
super thronum dicentes : Amcn, .Mleluia. Et vox de mini adiiiiala ««sl confessio, anjii-Ioriim atliiiiplrlur

throno exitit dicens : Laudem dicile Deo nostro om- ntimeriis, cocleslis aiigettir exorciliis, saiictontie.

nes serri ejus, el qui limelis eum pusilli et magni. El conjjrepaliir popitlus, a;leritai eis viUe concedititr
audiri quati tocem lurbiT iuullir,et sicut vOiCin aqua- adilus, el velusla dissolviltir malr.rietio, qiiia nova
rum mullarum , tt sicul rorcm lonilruorum ma- condiliir heiie.lictio. liuie iii iiieitior:ilo iiliro \xiv
gnorum dicentium, Alleluia : qnoniam regnavil Do- seniores el iv aiiimalia agno «lecnnlahnnl canticiim
vMnus Deus nosltr omnipolens, gaudeamus ct ex- noviim «licentes : Dignus es, Domine Deus, acciperc
sultemus et demus gloriam nomini ejus, quoniam librum, el nperirc signucula ejus ; quouiam occisus <•.<,

renerunl nuptiir agni, el uxor ejus prirparavit se, et el rcdemisti nos Dco in snnquinc tuo, ex ovtni Iribu
dalum est bys^inum, ut coopenal se, bijniinum splen- et liugua elpopulo cl niilionc, el fccisli nos Dco uoslro
dens candidum ; byssinum enim jnslificationes sunt rcgnitm et tacerdoles, el regnabunt super tcrrain. Kl
sanclorum, el fcliqua. H.ec enim omnia licel pncdi- tidi el audivi vocem angelorum muliorum in circuilu
cla sinl «le futuro in ca>iis sanctorum gattilio posl C throui cl auiinaliuin ci senioruiu; el crat numcrusco-
resurreclioiiera, lamen ea jam nunc ev p;trle canil rum inillia milliutn diccnlium voce luagua : Dignus
Krclosia spe jam salva facta ; tunc autum pcrfeclo esl aguus qui occisus est, acciperc virlutem, et divini-
cum disressio facta fueric, ot cuiii apcrlius viiuli- tutein el sapienliam, el fortiludinem, et houorem, ct

rata. Post universalo er-io judicium Domini scpjra- glorium, et benediclionem, elomneincrealuram quirtn
hunlur peniius ah h:rdis, et ibunl iinpii in suppli- ccclo est et stiper lerrain cl sub terrn , et quce sunl in
eium a^lernum, jusli aulein in vitain (rlernam. yuiw mari, cl qua: in eo , omncs nudiri dicenlcs : Scdculi
quitlom sanctorum anim:e |H)st mortem in paradisiim in Ihrono et agno, benediclio, et honor,el poleslas insa'-
vadunt, el impiorum in p<rnain, Domino maiiife cula sa^culorum. El qualuor animalia dicebant : Aincu.
slanto in pniipero pt .livite; sed corjiora mniiili rtn''m Kst aiilom versiis hic iii .\lieiiiia scriplns, ol per
e\sp>clanl, et danliir nuitc juslis singnl.e slola; allio', seri'*m liltorariim (jusdem diclioiiis ita legendtts :

cuin in aiiimabus suis requiem percipitinl sotomam ; Crux airrna Dei es laus, vivis in irce poloruin.
tiinc autem dahnnlur bin.T slolae, qnando cnrpora .\meii quoipie qnaluor littoris siiis per qnaluor cor-
eoniiii immorl.ilitate (lodiia, siinulciim aiiimalnis re- itna crticis prinuim incipil cx allcluia, liUcris oclo
^nuni accipi.;ot &empi(eriiniu. Nupli.-c crgo lunc verc CDinplen.la
?M i). iu;!AM M\i ui \iu:ii;i:i' .m()(;i:.nt. (jpkklm F'.\us i.

rifii iiA xwi.

I)e piophelaruvi snilnttii», qu(V ud pamionem Clirittiel ad nutiram redrmptiontin pertincnt.

K r g o |) r o p li < l .\ r ii iu li c n I. l <- ( r II X t a III c II li II <i r a i

r r a (; il i c :i l c x a i i a l r t- s
« II a t l II a t a c t a I u l u r a
I n s p i r a l a h a <: r o l ii ii v »'
j
I c I) H (| o <I p r (j l II I I i o r c
S |i i r i l II s < t s a II ( l II s i < I i K ni a II (1 a 11 c r a l i n t u s
III II I a c II III c r i s l II iii r c p A r a r (r I
q II ri t II r c t i n l c
(^ () 11 r 1 X u III (I o III i II II 111 c n ': c d c r (t r ( g n a li e n i g II i t
I) u 11 i (I |i c I r o H a s i I i i li I c p a I III a s <| II (;
p (; d e H q n c
I) i X (; r a t a l i| c c i ii o 1 (; I T r a (I i (; t p c u I a c °e l u m
I) c i| II i; l II o I i ^ II o r c g o ni A 8 8 c I i t o ni n i Ij II 8 i p b u ni

II II i c p II (; r o li ii in c r i 8 c s 8 c i m |) (• r i u o r a t c s a i a s
C o r |i II s p i; r c ii s s ii iii iii a ii V umcxton siimorc liea l<»
C n s p ti l a 111 i' a ( i c iii p c r 1' c n d c II s r 11 n II s c t n s t 11 m
A l
(i;
I u a t a iii a d l e d i s p i; r 8 s c II r r c r c i s r a li e I

11 i t; r t' III i a s a g n u iii d c s c n i b i t c c M li I o c a u s t 11 III

A d l r a c l II ni s i n e V c e p I u m I i g n o q 11 e c i I) a D d u ni
H i e z e c Ii i c i c c r 11 i t v i s ntaugramnia les i gnum
Eruerep lebcina tq;cru c i s d n c e n t i s a d i II 8 t a r

Siclusaiiclasalusvi R tnscsvisapropljeti<!
ESPLAC I TASU I' ER 1 s c R f| X II U I C E S N A U I T A M U .N' I) O
N a 111 d a n I e I c r 1 s t 11 ni d i X i l h i c p 1 e b e a b i D I
q u a
Mu 1 l a 11 d II ni c l r i II e m d e H i n c n o X i a t t a t e n e r e
s e e s a 1 u a n d u in p p u 1 U mm r l i s (^ u q u e in r l e

Pr a e d i c a t a t q e i b e 1 1 I I a p r a e d i X e r a t h r a

Et s I e m e t s t e I 1 a s 1 u c e ni n n f u n d e r e t e r r i s

Ho c i d e ni e l i II f a n s t a f E s t a p r a e d i X e r a t a m s

Ab d i a s i n s i d i a s i n a s q u q 11 e f u n e r a 1 i Q X i t

Mi c b a d e i m 11 l e m n a u ni N u n t i a t u I t i q u i d s i t

C r n u a s a n c t a c r u c i s A hb a c u c p r a e d i c a t r e
So f o II i a s q u c d i e m d u d U md m i n i a u d i t a m a r a 111

Ag g e u s h i 11 c q e p 1 s d 1 X i t t e r r a m q u e m V e r i

Z a c h a r i a s i e s u m r e n T a t
p e r s r d i d a V e s t i s

Pl a g a s i n ni a n i b u s f i X A s p 1 a n g e r e q u e m u 1 l s

Ma I a c h i a s c e r n i t s u m M iim d m i n a r e p e r r b e ra

A r (1 e n t i
q u e r g ni u n d U me t s u d a r e m i n i s t r s

H a e c t u a r a c t a p r b i c N d i c e b a n t r e p r i r e s

C V u X a 1 ni a V a t e s b a e c e D i d i t a u c l r i n b i s q u e
Tu p i a c m p 1 e r a s h a e c ra n i a p a s s i c L r i s t i

Ergo prophctarum bene te crux famen bonorat, A Nam Daniel Christum dixil hic plebe ab iniqua
Priedical, exallal, resonal lua facia fulura. Mulctanduin, el Hnem dehinc noxia loia tenere.
Inspirata sacio tuiic pleljs (inod piolulil ore, Osee sal\an(lu:n popuiinn moriis quoque niorie
Spiritus et sanctus illis iiiandaverat inlus, Pnedicat, atque lohei illa praiuixerat hora.
Oinnia cuin Chrislnin leparare loijuuiiiur, et iii le El soleni el stellas lucem non fiindere terris :

Confixum Dominiini concedcrc regiia lienignis. Hoc ideni et in fausla festa pr*iiixerat Amos :

David perfossas hic palinasqiie pedesque

iili Abdias iiisiilia>, loiias quoque lunera fiuxit.
Dixeral, alque cibo fcl tradi et pociilo aceliim, Micha Dei iiionlem .Nauin iiunliat iiUio qiiid sil : :

Decpie tuo iigiio regem asserit oinidbus ipsuin. Coi iiiia sanclpe crucis Ahbacur praedical ore :

Huic puero huineris esse imperiuiu orat Esaias, Soplioniasque diein dutuin Domini audit amaram
Corpus percussuin, manuuiu exlensuin, ore healo Agg.eus hincque polos dixit lerrainque moveri
Coiispulain laciem perpciuiens luiuis et asluni Zacharias lesiiin renolal per sordida veslis
Altiue levaiani ad te dispersos currere Israliel. Plagas in manibus lixas, piaiigere^iue inullos :

Hiereuiias agiiiini describit, ceu holocausUim Malachias cernil summum dominare per orbein.
Adlraclum suie voce piuni, iignoque cil audum : Anlenliquc rogo munduin el sudarc niinislios.
Hiezechiel ceriiil visu Tau grainniale siguum lla-c lua facl.i probi en dicebaiit oie priores

l^ruere plebein, alque crucis ducenlis ad inslar. Criix alma vales, hcec icJidit aucior, in iiisi^ue
Sic tii, sancla salus, virlus es visa prophelis: i, Tu pia compieras hac o onina passio Chnsli.
Es placila superis, crux, liuic es navila mundo.
253 Ot LALDliaS b. (.ULCIS. — I.IU. I.
«'j

i)i:(:i..\u.vTio Fi(;iH.r.

In haiic qiii|)|)o p:i};inani libtiit (Ct»liii)oiiia i](ia>dain \ pulis, c( longregnOo cai de li-rris, et ir.ducmn ea$ in
<le proplieUiruin dictis cun2n*(;;iri>, i|u.l' ilc p;)ssiui;c lcrrnm suatu, el pascum eat in nwnlibut Itruel. Kl
Cliri>li pru|»lie(;il;» suiil, et ail !>;»!.ct;f criicis. nloii '.in p.niUi post : l.ijo, iiii|nil, ;>i/tai»i oia meut cl eat ac-
pfrlingfrciit. li.ci' licct ninll;i imfiiiri pusbiiit, Ijincn culhtrc fncinm, dicil Ihiuitnut, quod pcricral rctfuirnm,
proplcr upnMttli ltrc\il;!tiin .1 noliis liic onini.i ilciio- «7 7/(1*«/ ubjcclum er.il rcducam, cl quod fiaclum eral
lari non potcrunl; s«-d ea tuuifii iiitroiuxinins (pi.c alliijabo, el quod inliimiim crot contotidabo, cl qiiod

(liclaiili ociiis iii nioiitcin vcncr.uit, et a (jn.crenlc fa- pingae ct forte cutlodium, et pnicam illas in judicio.

cilins inv>niri t • i. D.i\iil cr-^o proplicla atiiiie Dauiil vcro, clironnj;rap!iu> ccrtissinins, lcnipns in-
psalini>la iinili.. ...... .cniu.li liaKt lcslinionia. Ilic cariialionis Uoinini ct rc.IcinpliiHKMn iiostr:iin liildi-

dc nioilo pa^sioiiis Doniiiii (alitir in psalnio x\u ilicil tcr iiitiniavit, angcio siiti lioc icsclaiile. Scpluaijinlii,

v\ persona Cliri>li : Fi-dcrnnl manus meus ct pedcs iiuitiit, liebdomadif nbbrcviativ sunt supcr popuhini
meos, diHnmcravcrr.iii oiiiuia ossa mca. Ipsi vcro con- tiinm el supcr urbem suncliim luam, u( consuinmclur
sideravcrunl et conspcjcrunl mc, diiiscivnl sibi vesli- prrvaricalio, cl fincm accipial pccculuni, cl dctculur

menla mea, el super vetlein nu-avi miscrunl sorleni. V.l i/(/,/ui/i.'s, cl udducalur juslilia scnipilcrna, ut iinplea-

iletn in psalmo i\iv : Et dedcruut , impiil, in escam tur visio el prophelin, et umjalur sanctus sanctorum.
meam fcl, et in siti mca polavcrunt me acelo. Et <piod B ^cilo ergo cl aniinadvcrle ab cxi(u scrnionis, u( ilcruin
in ligno pnssurus essit, in p>a!ino cvLV ostciulit in- rcadificclur llicrusalcm, usiitic ad Chriftuni duccm
cens : (.'umfnurf/iiir a facie ejus universa lerra, dicile Itcbdoniada- siplcm ct scsagiula dua' crunl. Kt paiiio
in nalionibMS : Dominus rcgnabil a ligno, ct reliqua. post sul)jnn\it ila : l!l pust hcbdomadas scxaginla
Lsaias quotpie liinc ait : Parvulut enim natus esl no- duas occidelur l hris!us el non ciil, cl civitalcm cl
W», et filius dalus est nobis, et fuclus esl principalus saiicluarium dissipuiil populus cum ducc (uluro. Kt
i*per humerum cjus, el rcliqua. Lt itciii : /11 die illa m oslcmlcrctnr iliain licliiloiiiadam aniKMcin cxocl-
eril radix Jetse, qui stat in signnm populorum, ipsum lerc c:cleris, in qna Clirisliis Evangclinin pix':Iicavil
genlei deprecabtiHlur, et erit sepulcrum cjus gloiio- oi miracnla fccil, iii (|ua ct passus cst ct rcsiirrc.xil a

tum. El paulo |K)sI : Elevabil, iii(|uit, tignum in na- inortnis, seorsiim ile ca loculus ait : Confirmabit au-
lionibut, el congregabit profugot Israel, et dispersos icm pcccalum mullis hcbdoinadis unu, cl in dimdio
Juda colligct a qualuor plagis (crrce, ct rcliqu:i. El hcbiiomadis dcjicict hoslia ct sucrijiciuin, e( in Uniplo
i(>-in : Domi ui posuit in eo iniqiritatcm omnium no- erit abominatio desolalionis et usque ad consummulio-
strum ; oblatut ett, quia ipte voluit, et non apcruil ot ticm cl finem perseverabit desolulio. Oscic qno(|UC de-
tuum, sicul orit ad occiiioncm ducelur, ct quitsi aijnus votioiieni genliuni ct coadunalioiicm Ecc!cbi;i; pcr
lurainlondenle se obmiilcsccl, el non aperict os suHm. C ('.liii.iuin coiigrcg;ila; manilcsli.^sinie pi;i;ilicat. Et
Et ilem ex persona Doniiiii dicit : Corpus mcum (/ci/i erit , iiiquit, in loco ubi dicitur, ^on populus meus
percuiienlibui et genat meat vellenlibus, faciem meam vns, dicetur eis, Filii Dei i'ir<;H/is. Et congrcgnbunlnr
non arerli ab increpunlibus el conspuentibus in mc, et filH Juda e( filii Israel pariler, et ponent sibimel f«-
reliqua. Et iteruin : Expandi manus meas lola die ad ptii unum, ct icliipia. Et do creptionc noslra al) in-
populum incrcdulum , qui graditur in via non bona fir;>; morlisque iiilcrrctlioiic ,
promissioncin Doiiiini
posl (ogilalionet tuai. Jercmias auleni ex persona dei larat diccns : De manu mortis liberabo eos, et de
Doniini dicil ; Ego quasi agnus mansuetus, qui porta- morle redimam eos ; ero mors tua, mors, morsus
lur ad riclimam, et non cngnoii, quia cogiiarcrunl su- iiins cro, iiiferne. Jncl niiiiKinc Dominica' passionis
per me contilia, diccnlct : Mit!,.mut lignum in pancm il salvationiin (iileliuin dcmonstrat, ila ilicciis : Sol
ejui, eleradamut eum de terra viventium, et nomcn c( lunn oblenebrati sunt ct slclUv retraxciunt lumcn
ejui non memorelur amplius. Et iteiii Spiriius, : iii- suum, el Dominus de Sion rugiet, et de llicrusalem
qiiit , ons nostri Chrislus Dominus caplus est in dabit vocem suam, et movcbunlur ckU cI terra, et

pccntit noilrii. Ezccliicl eriro signaciiiiim rriicis in Doininus spcs popiili sni, et fortitudo fiHoriim hrael,
^ignra T liUcn- expressil dicens : Et dixit ad viruin et scielis quia cgo Dominus Dcus vcslcr hubiians in

qui induluserat lineis : Tranii per niediam civilutem, ^ monte sancto mco, el erit llicrusalem sancla ,
cl

in medio Uie>utalem, et tigna Tau supcr fronles viro- alicni non pcrtranubuhl per eam amplins, ct rcliqiia.
rum gementium el dolenlium, supcr cunclis abomiaa- Iliiic .\mos ail : Et erit in dic illa, dicit Dominus,
tionibut fiunt in medio cjui, et rcliqna. Et boiniin occidal tol meridic cl lcnebrctccrc facial lcrrum in die
illiini pastorein cxprimens, qiii posiiil aniinain su:im luminii, et convcrtnm fettivitales veslras in luclum, ct

pro ovihns suis, ait : A/<rf dicit Dominut : Eece cgo omnia cuntica vcstra in planclum, ct rcliipia. Et panlo
ipte requiram orei mcai et tisilabo eai. sicut risil l post : Indie illa, inqtiit, suscilubo tabcrnaculiim Da-
pislor gregem suuin in die qnando fucrit in me-iio vid quod cecidil, ct rcudilicabo apcrlurus murorum,
«'rinm tuaruin distipatarum, sic risilabo oves meas, 1/ ct ea quT corruerant instaurabo, el rcliqna. .Miilias
libcraho eas de omnibus locii in quibni ditpersir antcin dolos Jndnsirnin cniitra Doniinum expri'.iiens
tr-tnl, m die HHbii et caliginis, rt cdncnin eai de po- ct Ecclesia» salvaiiiniein : Omncs, inqiiil, riri faderii
 2S5 H. IIAIIAM MAllil AIK.lULr. M()<.l.M. ()l'hlU M lAUs I. 256
iiti illiiiicrnii^ lilii, iuviitnniiiil (iilvcrniim Ir firi piici» A r«'li(|iia. A^ucu-» il(rHiil«Taliiiii aruinritial oiiiiiiliUH (jeii-

liur, ct iiiti luiiiiilciil lcciiin jiiniciit iifiiilins xniicr Iv, liliuH Adhuc modinim e»l , dirit iJominut, el etjO I
el rcliqiia. El iiaulo pKsi ; lu montc, iiii|iiil, Sion eril commotebo calum it hrrntn et mare cl uridnm, cl
aalvatio, et erit Kiinciu», et pomiidchit domnn Jncnb coM rclii|ii:i. 7<:i(;li.iriuh vero, niciiior noiiiirii Mii , vidtl

ifiii nc poxscdcrant : Kl ilciii siilijiiiixil ; Ar,ccndcttine Jfsiiiii in vcslitiiis sonli li^, ct lapidcin on]t(;riiin sr-

Siilvnlor in inonlem Sion jndiriirc monlcm l\»an, ct ^thin (•;iiii!<l:iliniiii (|iio(|iii- aiir(Miiii, (;l r(-lii|ua. Ui(jil

erit Domiiio regnum. Joii.i; qiio(|ii(' iiroplictiaiii I)o- (|iio(|iic cx jwrsona I)oriiini : Appenderunl mercedem
iiiiiitiK i|)S(! osl(;ii<lil dicciis : Sicul fuit iona» in ventre meam triijinta arijcntei». El ilciii : Klfundnm tuper
rirli trihn» diebns rt trihns nortibns, ila ciit filiu» lio- domitm David npiritnm ifratiir et precum, et atpiiiint

viinis in rorde tcrriv. .Mi(lic;is (jiiiilciii ('oiivciitiiin ad mc tfucm confnerunl , et plangenl eum planctu
|)ii|iiil(iiiiiii ad Cliristiini pnediral, ipsnin iiiontcm qnani ««pr «mj/cHi/uin, f-l rcliiiua. El it/rrn . Ad^im
Doinini ac dncom ostcndcns In nnvissimo, : inipiil, cjemplnm mciim ab adoletcenliamea^et dicelur : Qurjt

dicrum erit mons diimns Domini prnpriralns in vertice $unt plaijrr istir in medio manuum tuarum? el dicel :

inonlinin, et rcliipia. Klilcin : 7"«, Ilctlilccm h.plirata, llin plafjaius sum in domo eornm qui dilirjebant me.
pnrvnla cs in miUibns .luda, ex le milii cgredictur dux Vrnmea suscitare super pnslorem meum, et tuper vi-
qui sit dominalor in Israel, ct rcliqua. Naum iilloicin B rum cohwrentem mihi,dicit Dominus exercituum: Per-
Doiiiinnin prx'ilicat inimicis, elboniim piis et arnicis. cule pastorem et disperyentur ovet gregis. K.I ilcm :

DcHs, iiKinit, (rmulalor csl, ct ulcisrens Dominus, el £i crit Doininus rcx super omnem terram. In dic illa

linbcns fnroyem, ulciscens Dominus in hostes snos et erit Dominus unus, et erit nomen ejus unum. Ma!a-
irasccns inimicis suis, cl reliqiia. El item pictalem cliias salulircm adventuin Doniini narrat : £/ stalim,
oslcndens ail : lionus Dominus el confortans in dic iiiquit, veniet ad templum suum dominator, et angclus
trihulnlionis, et scicns siH;ranles in se. liabacnc lu- testamenli quem vos vultis ecce venit , dicit Dominut
slralor lorlis ct rigidiis, slal siipcr cuslo.liain suam excrciluum , et qnis poterit cogitare diem advcntus
et ligil graduin snper nuinilionem, nt Clirisluin iii
cjus, et (juis stubil ud vidcndum cum? Ipse enim quasi
ciuce conlenipleiur, ct dical : Operuit calos (jloria ijnis con/lans et quasi herba fullonum, el sedebit con-

ejus, et laudis ejus plena est terra. Splcndor ejus ut Hnns et emundans argentum, et purgabit filios Levi, ei
lux erit, cornua sunt in manibns ejns. Ibi abscondita conflubit eos quasi uurnm el quasi argenlum, et erum
est forlitndo ejus. Sophonias prope esse advenlum Domino offerentes sacri/icia in justitia,et placcbit Deo
diei Domini narrat el horani passionis ejus et resur- sacrificium Juda et Hierusalem, el reliqua.
reclionis •
J?xxfa est, iiupiit, dies Domini magnus, Esl quoque vcrsus hic in cruce scriplus xixvii lit-

juxta el velox nimis. Vox diei Domini amara, tribii- C teraruiii :

labitiir ibi fortis Et paiilo posl Tribulabo, ait, ho- muDdo.

:
^^ |^,3j.ijj3 guppris, crux, buicesnaviia
inines., el ambulabunl honiincs ut cceci, quia Domino
Qui ad direclum liexameler est, et reciprocus nulla
veccaverunt. El itcra : Quapropter exspccta me, dicil n />. •
f^ '^ '^ .' exempla syllaba ul
i
idem penlaineter.
i

Dominus, in die resurreclionis mcw m futurum, et

 '

Ift7 i)E LAl inr.is s. tKu:is. — 1. 11. I.

±'>8

FKiLUA WMI.
De apoUvloruiM diclis ex eadnn rc tii Soto Tetlameno.

N e r in i ii u s o r g i> l u a t \\ > l o d i l i (1 r a c a 1 a < l c r

1

U i l e n o II i l f s t a iii o ii I e t p i a III u II «' r a |i :i II .1 i (

y u a e d 1' u > a l l u !» Ii o iii u i (1 i II II >» <l V t 11 1 i 1 <i r b i

1'
e r l e c r 11 \ s a i- r a V V e II e r a II d a 1 r c •1 e II l i

P r ni i s u ni c o n p 1 e n s T V e r a X d p ui a t a V a t U 111

S e (t o in i n u ni t e s ( u II s V.
« i s V e t e r i s <i;
II u a e(|;

u i g e in i n II iii iii u n d o p T e V e r b o f e c i t a b y s U III

Noshilaralactu^a 1 1 a II S V o t o a II t e r i o r e s

Quisolabaliirvera X B o n u s o m II i b u s a c '1 u u s

V II »1 e q e a p s t o 1 i c u S I u s t a p e r f a in i n a f i d a

V ! III a t r o p a c a l u a s r,M c r u X 1 a u d a t > b i

'l
u c

r r i n c e p s o r b e s n a X i III p e c l o r e p »• t r u s

T a 1 i l «' r e II 1 a u d e s 1 a r 11
p i u s P l i 111 e d i c e II s

E s l f r a l r e s c li r i s t: p 1
h V b i s s t i p i t e P a s s
, 1

E X e lu p 1 u III l r a (i c II s c r 11 III V c s t i
B i a (1 (1 V s

Eiu8pergatii>cuiu 1

1
^ a (' r a V u 1 n e r a s a n a n l

11 i II c r r e d a c c i p i a t o r a II l i s f a III i II a i e s u s

jSlDOMIStSEIKTSIH > s A K T K u 1 1 T E T 1 s

1 p s e (| u i a in 1 l i s n o u s r d e II t III 11 n e r a li a ('
c c i

A s ( i a c o l> u s h i II c n S II r l a l 11 r f a ui i II ('
V II r o
E I e lu p I u III p n e II s c h r 1 s t u in d e f i n c 1 a b r U III

H i n c q; m n e l s c r i b e II s a 1 t: d u X o r e i h a II II C 8

Caslusamornianeat e T S b r i a V t a s e r e II e l

lesu svtestpassus d 1 V t c p r |l t c r a ni r e III

Sicnosmentep aso i c 1 p a l i a ni II r a III r <' b i c

I e s u m p c r t y p i c 11 m p i F. V c r u 111
i'
s a 1 1 i t i e s U III

ludasduc loremetp e S s u m r i (1 i s c l i II i «1 II i s

P a u X i 1 1 u m h a u d p a u 1 f s o r a u i t t c m e l i II r e
Cruxsacracumdix i l s 6 i a m n e s c i r e 1 <!• 1 a III

T c s i n e n e c 1 a II d e ni s c 1 r e d a r e f a u c i b: V 1 1 a m
I n c a e 1 i s t (^ r r i s III a g N U III p e r l a r t a r a n III C II

Teproplercrist is P n d e t s a l r i l e V a 1 e r c
Sicetapostoiic:la u D a t C II c r d i t c r o r d
V a l i b II s a n t i (] i s c n 1 u n g i s c u n c t a r a I'
i n a
Passiosanctapici c S u p e r s a e c u 1 a c I i s t i

Nec minus crgo tua custodit jiira caracler A Ip^"' qiii:i niilis, non sonlent niiiinra ba-c ci.

Rilc Novi Te^tamenli : et pia iiiiinera painlit , .'K-^t Jacobiis hinc iios borlaUir fainiiie puro :

Qux Deus altus hoino divinus delulil orbi. Kxemplum ponens Christiini de hne lalxiruiii.

Per te, crux sacra, voto vcncranda freqiiciili Ilincqiic monet scribens altus dux ore lolianncs
V' ''iis, et vcrax dogniata \aliiiii : Casdis ainnr iiianca( cl sobria vola serenct
Si 1 .; :aii8 Legis Veteri!><|ue .No\a'(|iic lliesus, ut csl passus dcvote propicr ainortm :

Qui geniiiiiiMi muiido pale ver*io fecit abyssuni. Sic nos mente pia socio patiaiiiiir aiiiore, hic
Nos hilaral actii sa(ians voio an(eriores, Iliesum pcr typiciim pic vcrum psallil lesiini.
Qiii soI.ibatiir verax , bonus, omnibus x*quus. Judas ductorem et pessum lidis c( iniquis :

Lnle aposlolicu.s jiisla per famina rida PauxilhiiM haiiil Paiiiiis oravi(, temcl iii ore
Alma trop.in liia semio rriix l.iii<tal iibii|iic.
Crux sacra cum di\il, scjam ncscire loipiclain
rrincrps orbe sonal ex imo peclorc Pelrus Tc sine iicc laiidem scire dare faucibiis uliaiii :

Taliler en laiides falu pius, oplimc dicens : In cxlis, tcrris magnuin per tartara noinen,
Kst fr.ilcr Clirisliis pro vobis stipile pas^us, Te propter Chrisli spomlet sat rite vaierc.
Kxeuiplnm iradeiis claruin, vcsUgia quoJ vns Sic ct apostolicus laiulat concordilcr ordn.
Kjus pcrgalis. ciijus sacra viibiera sanant. |( V.itibus antiquis coiijuiigis cuiicla rapiiia.
liior rredo accipiant orantis fainina Hics'!S, Passio sancta pie lliesu per 5.Tcula Chiisli.
Si do «!mi^ ci rl «i boiio» ailfiM ibit el o lis .
2.*;y i{. KAUAM MArfii Aur.iiii-i'. MiK^r.vr. oi':;KrM pahs i. 2«)
Di:<:i.AUA'iir) vuwwM,
Nosi iitilviii rfHt:iiiii;iili l:i:ii rnjtios.i siiiil «rxcnipla A (^diJxisHi; rios pf!r cniccin dc kpiriluali A'.ii;yput, jd
8Cri|il(iriiiii, ilc saiiililrr.i noiiiiiii iiostii |i:is«ioiii; ci csl. «Ic poH-hUiUj lciieiiraniin, H iiifiediilo!» iM;idi-
iTsiii ri'( lioiK- , iit iioii laiili; ilt; t:iiila iiitiililinlitii' «lissc, ila «!i<cii. Cnminnticrc uulein roi rolo hrienli'i
:

i|iiis lisliiiioiii:i cvidnilioia (txccipcn; (|iii;il. iJtiiA hiinel (iitinia, ijnia Jetu$ jnixluin de terra .hgypti
i|ti:r |iolissiiiuini •'li(^:il Mcsi i:il, citiii loL sttil i|iioil in niilvnun, mcunilo eon 7UI nun ndidcrunt yeididil : un- 1

iitiiiiii lilii-lliiiii i'oiiKn'K:)ri iii'i|iic:iiil ; cloiiitti:i t:iiil;i: (jflox vi-ro qui uon hirvnverunl nnuin prjin ipalunt , ted
«li^^iiilalis, iil (|ii:i; iii:iiiilcslioi j ilc liis siitl (;l proli:i- dereliiiununt huiiin dumicitiuni, in jinlii lum magiii
liora, iiciinc pcrili (li^jin; :csliiii;irc |irissiiil. Scil siciii dii-i r:nruti% (rinrnit tub ciiliijine rewn uvil. I'jij|ii»
(lc \i'l('ri 'rcsl:iiiiciilo, iil cst, ilc pioplii'l:iriitii liliris vcro aposloliis cl doctor |;ciiiiiiiri, qui iioviHsiujiiii
nliipi:i cxccipsiniiis, (|n;c |»i;i's:i^io liiliit.i' cl rion- oiiiiiiiiiii :iposlotoriiin <'st iii MKutioiic, s<-l plns oiii-

ilniii coni|)lcl;c p:issioi is boiniiii cssi-nt, cx

i(a cl jii!iii'> laboiavil, lani jniillipli-x <t.st iii lci tjliuncbua,
Novo ca l;itiliiiii c\( cr|i:iiiiiis, (pi;i; ad saiicl:c criicis (:oiiiiiii;iidaiis jiobis (>|jristi pahsioiicuj i;licnurrccljo-
in:i},Miiiic( iili:ini cl hiiiilcin |)r;c(lic:iiiil:iiii coiivcniarit, ii<'in el rcdciiiptioricin, pi;r saii};iiiiicin fjuh ct iloini-
ctiptic :iil lioiiit:itcni Cic:iloiis ct iniscricorili.iin fti- ii:itioiiciii cjus iii cu'lis el in lcnis, ut ptfiu; totits iii

ilcntploiis iio^lii pio iii)slr:i liii('r:ilionc ^'iot ilic^in- lioi vcrscliir. Scil <pjia ab iiac laiKic <;x<ipi jioij
(hiiii pcrliiic:iiit. i'.:i (tiiin (|ii;<; illi |ir:i'<!i\('i;iiil fii opoitit, (pii (.a^tcris oiiiiiiLiis plura dc co w ripsit, ct
tiira, isli pncdicanl j:iiii hicta al<|iii; coitiplcia. Ali t;iin idoiiciis csl iii illa, ul lacilc in bre\i conslrijii^i
iitro(|iic ciiifii Tcslaiiiciito s:iii(t;«; criicis pi;i'.lic;iri po.ssil cctcris pra'lcrijiishis i-a tajiitn, qiia; <le criii 1;:

coiivciiit acliis, (piia ntriusrinc iiispciis:ilor cl incilia- .spccialiter usnrpavii, poiiannis U^sliinonia. Uii il
lor csl Clirislns. ipse crj^o <|iti iiivi^siliililcr |,<;r iiispi- T» crgo ad Coi iutliios .V«;»i enim mitit me (^liris uii ba-
:

ratioiicni Spirilii^ proplichiinin inciitcs rcgclKit,

stii ptizinc, icd evangclizare, non in tupienlia vertii, ut
visibilc corpiis assiujicns, vcrbis cl cxcinpiis :iposto- uon evacuclur crux Chritti : veibum eiiim crucn per-
los do<:('!):il. (pii pcr patri:ii'clias ct propltcUis [loptilo eunlibus quidem stultilia est, hit auiein ({ui talii liuiit,
sno saliilcin cl vil:iiii proiiiisil. ipsc lioiiio hiclus per id esl, nobis virtus Dei e%t, el iclnjua. El iIimji: .^(.«
ciucis siKC polciili:iiii, proniissioiiciii coiiipicvit, (pii eiiiin jud co mc atiquid itiler vos tcirn uisi Cluisti m
dixit pcr pi()p!iel;iiii Cunfurlute matius dissolulas,
: Jesutii, et liunc cructfi.uim. Ilcni ad GalaUih aii : iltiu
et (jcnua (lebilia ruborale, dicite pusillanimis : Con- autem absit (jtoriari h.»j i;j cruce Domini nottri Jetu
forlaiuini, no^ile litnere ; ecie Ucus vesler ullionciti Cliristi, per quem milit mundut crucifixus etl. et e(jo
udducel raribulionis, Deus rp.sc vetiiel et salvabil iios, mundo. Ilciii ad E|iliesios : Ipse est pax noblra qtii
cl rcliijiia. Ipsc pcr Aposloliiin j;im racluiii ostcndit fecitulraque unuin, el medium paiielcm sotvcnt inimi-
cuiii dicil :'poslolus IVlrus : Vos scilis, viri fralres, cilias incarne sua, teijem mandutoium decrelit evu-
quod facliim est per univcrsatn Jud(i'am, incipicns cuans, ut duos condut in semelipsum in unum liotni-
eniin GaliUva post baplisinuin (juod pr(i'dicavit
a ncm fdciens pacem, ut reconciliet ambos in uno cot-
.loiiiines .lesum a ISazarelli, (juoniuiii unxit eum Deus pore Dco per crucem, interjiciens inimic tius in semel-
Spiiilusanclo, ct virlute ; (luiperlran.sivil benefuciendo ipso, el reliqua. Itein ad I'bilippei;s<*s : Hum liaiit,
et sanindo omiics opjiressos a (iutbolo, (inoniam Deus setttettpsum Chrislus, fuclus obtdiens usque ad.
iii(|itit,

erat cum illo, ei nos tcstes sutnus omnium qu(C fecil murlein, tnortem uulein crucis, propter quod ti Deus
in rcfjionc Judaorum el liicrusalcm ; quein occideruiit exuttavil iUum, et donuvil itlt nonien quod est »f(//tr
suspendcnles in injno, liunc Deus suscilavit lerlia die, oinnc notr.en, el rcliipia. Ilein ad Colosseiises, nia-
et dedit eutti tnanifeslum fieri non oinni poputo, scd ^ jcstaleiii Cbristi pr:ciiii aiis, ail : In iyso condiia sutil
lcslibus privordinulis a Deo, nobis qui tiuutducuvi- universu, quiv incueiis et in terris, visibilta ei tiivis bt-
vius ei bibitnus cum illo, poslquam resurrexit a mor- lia, sive Ihroiii, sive dominationes, sive pttncipulus,
tuis, et praccj.il nobis prwdicure el testificare, quia sive po estates, otniiia per ipsum et in ipso creula
ipte est qui conslitulus est a Deo judex vivorutn et sunt..et ipse est uiite omnes, ei oinnia in ip-io consiant.
viortuorum. Iluic omncs proplietce teslimon um per- Jpse esi cuj ut corporis hcdesiiv, qui est priiitipium,
liibeut remissionem accipere per notnen ejus, omnes pr.intijcrAlus cx inorti.is, ut sit in umnibus ipse pri-
qui credunt in eutn. Tale (piid in Epistola sua idcin niatum tcnens, quia in ipso compt, cuit omitctn ptc-
Pclrus ail Cltrislus semel pro pecculis n-^slris tnor-
: iiiludinem d,viiiH(itis habiture, et per eum rtconciliare
tuus est, justus pro injuslis, ut nos ofl'crrel Dco mor- omnia, in eo pac fiians per suiKjuinem crucis ejus, siie
tificatos quidctn carnc, vivificatos au.em spiritu. Et quce iii terris, siie qua; in ccelts sunt. El ilein dicil in
ilem Clirislus, iiKpiit, passus est pro nobis, vobis
: eadeiii Epislola Don.tns iiobis cmniu deHcta, de.ct.s
:

rrlinquens excinplvm ul sequamini vestigia ejus. Et quod udversus nos erat chirograplium dccreii, qu, d
paulo posl subjiuixil : Tradebat autem judicanti se crat coiurarium iiobis, et ipsutn lulit de medio, ujf-
jusle, qui pcccala nostra ipse pertuiu in corpore suo gcns itiud cruci, el rcliqua. tn Apocalypai quoip:u
sitper li(jnuin, iit peccalls niorlui, justiliw vivatnus pcne oinnes laiides el omiii.i caiilica, qua; i:i co sunl;
cujits livore sanaii CAlis. Jacobus (pioijue fraler Do- au passiOiiis Cbrisli gloriani et graiiain leueii.iit.o-
iuiiii ad idcm exemplum
iios licrtalur dicens: /i.Tfm- iiis i!0sU:e pnedicaiuiam conveniunl, tuiii de agiio
plum accipile Uiboris et putieniuv pro>.lielas, qtii lo- occiso, qui ia iiieiiio Ibroui e&t, sapius ipse libeie
cuti sunt in tiotnine Dotnini nustri Jesu Cliristi. Ecce D coniiiiemorct. Sed de his tesliinoma aliqua hic po-
bcatificamus qui suslinueruni, suffcrenitam Job audi- nere i.on iieccssariuni jiidicavinuis, qtiia in ca;teiis
slis et finetn Domini vidistis, quuniam miseralor el loi is bujiis libri i;on pauca iuseruimus.
misericors Dominus. El Jo;miics aposlolus coiilidcii- S.iiil atit'oni di!0 vcrsus Lic heroici in sancla; cru-
tiain de misericordia ejus nobis tiibuit diceiis I''i- : cis im;igi!ie iisdem lilleiis conscripii, quoruiii prior
.'
tioli mei , liac scribo vobis ut non peccetis, sed el si iii ioiigituJine crncis scriplus, hc est
quis peccaveril advocalum liabe-nus apud Palrem, Je- Si dole libi anlTd soiio bis le liieius iu (xiis.
snin Clirislum ju&lum, el ip^c est propilialio pro pec-
Hic autem si iisJem liucris reiegalur, id est, a finc
ciUis nosris, iion pro nostris aulem tanlunt, scd etiam
usque ad iniliura cjiis facil huiic veisum, qui in
pro tolius mundi. Et ilein In hoc cognovinius, clia- :
Iransveiso cnicis scriptus tsl ii-aniile :
ritatcm Dei, quoniutn itle pro nobis auiinam suam po-
suit, et nosdebetnas pro (ralribus nnimas pottere. Ju- Si (Juiiis us ei et si bonos ariem ibii el odis.

«las aulcuj aposlulus ei frater Jaeobi, sub exempio Qui por easdem lilteras relcclus recil in prioreni,
•iuccessoris .Moysi demonslravii Jcsum Chrislum eum stilicci qui in losigitudine crucis est.
 —

liul VE LAl rilU S S. CULCIS. I.IU. i. r\i

KK.niA WMII
De .idorutionf cruca ub opificc.

rii II i 1' t e ii s \ i r i II S 111 a i e s t a s a 1 t a s a h t r.

K X c e 1 !> 11 s d o 111 i 11 11 s V i r l u t 11 III s i: III 111 c r l o r

F n r a 1 o r ni 11 11 d i li o lu i 11 u 111 t 11 c r r (• (1 c III t o r
1

r II 111 a 1 a 11 s V i r t: t II
g 1 r i c II c l a s a l 11 '1 u c

1 u r X l II d o c t o r t II e s « e c l o (•
a r e III a g i l e r

T u 1' s t o r p a s c e n s P r t c c t r \ r 11 s o II 1 i s

p o r i o l u •1 e ni a s a n c T c s a 1 :i t r c l a II t o r

1) II X i a 1 II 1 V i l a 111 »' r c c s h o 11 i :i II II :i r ('

t; i e 8

V X e II s u s V e r li 11 111 V i R t u l 11 III 1 a c l a 1' r o :i O

K
.\ (1 1 .1 i r e I i c t c II in 11 1 A n s u II 11 (•
d r V e r
i i
g 1) :(

M c n ii) e a l c 1 o q u i t u r II e II l i i 11 t c n t i o t .-1

II i '1 II i .1 1 i n K II a m a n V s o r a c t h II (•
c :i h :i t
('

c o r II in i 1 e e l V i t a i u s t :i s a r a t a V o 1 u n l :i s

m n a t e 1 a 11 d a 11 t c t c A II i a II
(•
r i s l e s e C n c
N a in r if
o t e d m i n u m p R 11 II s f t 1 a c t 11 s a r !

.K t r r u c 1 d e m 1 s e t u A e h i n c d i c 6 a I u :i 11 S

S P nt R n T K K A M II s A R A M A R A 8 V M A R E T R 11 C
T
i

II c e u s C S t a r d r c ! A r U s C i IT n 1 s a m r i s

H c e a m e 11 s P s c i i p n i in 11 111 h o c f a in c 11 c o r :i

H c i 1 i s e s l :i II i ni i m A n d e n d i 111 a P 11 a c u i •1 o
•

V l U) l 11
P i c s II s (•
i
P 1 u S b n c c r i s l c P c r r :i 111

b 1 t II in f a ni II 1 II ni q d IJ i c t i ni a s i ni t u a i e s u s

II s i a q d t 11 a s i m m e M e t c r u r i f i X i t t u ni

1 a 111 u a c n s u ni a t c i
P A s s i m i t i
g c t a e s t 11 ni

c a r a 1 ni V i t i a c n f R i n g a l d e P r i in a t i r a in

R e f e n c t l i II
g u a in P i E t a t i s V c r h a r e P n a t

M n e in P a c i f i c e t V i T a III d d u c a t h n c s l a m
N a ni q u e t u u s '1 u a n d t t f 11 1
fr
e s c c t !
y m P
I n e II s n d u c n t II s t r R c 1) i t c l a r (1 r i 11 i s
g 'I

T e III
P e & t a s s l r i d e t c 0 ' 11 II i a 111 ni u P i t e t r h e
A n l a P P a r li i t
q 11 n 11 (1 c r 11 c i s a c r e s i
g n 11 in

T II ni r g ni c p r i
P i a l f 1 a lU ni i s V 1 l r i c i h: i
P ,\ :i

A l a e P c l a m a g n i
P r o 1» r i 11 111 d e f c n (1 a l a h i r :i

C u i c a 11 i u r e c a n :i II s V c r s i h II s r C

C o r d c in a n 11 s e ni P c r r a h 1 c c a n I u

Q u
a
o
n
li d e .1 e r a l

e
V i

u
l a
c
e m (^~W,yrT
^m^G^i
\m c

a
n

h
l

e
e r i 11 a r :i

i
P s a i s s 1 ' ''l^-JLO r u i t i 111

1 n f r n r c q i c 111 11 II 1 r c c P I r u m
D a m i h i h c P s c s p e r cJ^^^iKe\r1 1 iti n i a r C (1 o

Q
II

II
a

o
e

d
P
T
r

c
o
r
ni

a X
i s

f a
i

c
s t

i
i

s
h
o r
c

(1
l

i
e
11
n.
r ^\To|'n
^
c\i V ^B,
= i

c I
l a t

11
e
'
f i

a
d

V c
q
I
e

•~: ;:i^
1 II 11 n C a d s II
P c r o s i II c a c 1 i s r t (M 't r i 11 III
P li s

1 a a s a 1 m a c r u c i s s c ni P c r s i II e r^i n e V a 1 c t o

Omnipolcns virtus, majcstas aita, S:iliantli \ Ouicqiiid linfjiia, maniis oral et biicca lieate
I^Acclsus Doiiiiiius, Tirtntum suinnic rrcator, (lor liiiiiiilc, ct vita jusla, sacrata \oliint.is.
Korinnlor innn 'i : hoiiiiiium lii xcrc Uf !cin|ilor. Omnia lc l.mdant el caiilant, r.hrislc scrcnc.
Tu iiica iaiis, \irlus, tu gloria ciini' a, ^.tl'is(|iio, Nam<;iii> cgo lc [)iiniiiiiini |>i(iiiiis ct l.cliis ailorn,

Tn rex, tu doclor, tu es rcclor, caVe rnagistcr, .\t(jiie criici dcmissc Iu.t hinc dico salulans :

Tn pastor pasccns, prolcclor verus o\iiis. .S[)cm oro tc ranins arani ara snniar, ct om hinc.
Porlio tuqiie inea, sancl'' ' 'nr el aiiclor, Ilor meiis csl anlor ciariis, lioc ignis anioris,

Diix, via, lu\, v|ta,mci< , janua rcgui cs, IIipc nica nicns |M)scil |iiiiiiiini, hoc faiiicn ct om,
Vo\, sensu». verbnm, Tirlr.lum l.i'ta prnp;igo. lloc sitis est aiiinii, manilciidi magn:) ciipido :

Aii lc dircti, et cainnlaiis nunc diripn vriba : tl ino tn pic buscipias, honc Chrislc, pcr aram
neiisiBM te U yim r , mentis inlentio lot.i, Oblatnm ramalum, qnod \icliina sim tua, llf^jiis.
2(i:. li. KAIIAM MAir.l AUCmi.l'. MOGLM. Uli.Kl M TAKS I. H\i

\ jurc canani Ilraliaiius \crsilju)» «rc,

II(t-.liii (iii'i.| tii;i siiii : niciiu-l rnn ilUio loli.iu (liii caiio :

|).isMo Conlc, niaiiu, Hciii|>cr donuni iiicinora!,ile canlu *.

Jaiii lii.i cohs ;il ; <i iiiili;{<'l :fi»:iiiii

(Jiiod (lcdcral viui: nieincl (lciiieiilcr iii sira.

(^ iiKiliMH, vilia toiilriiiK:il, <li*|tiiinal iiain.

|)iia:ilis vcrlta n'|)oiial. (^iKiiiiioilt-^a llicsus clcincns n)(fo ali criiil imo
Krririiri liiinii:im,
.MiiiliMii |i;i< ilii i-l : vi(:ini <li;ilni'at liiiiM*slaiii. Inlcini n;(|iii<-iii, iiuiic, o (Jirihlf, arcc |)oloruiii

,N;iiiii|ii<' tims (iii:iii(lo tolo riilgrMH'l ()lyiii|io Da iiiilii, Ikm posco, hji^ro, cl vera oiniiia rr«?<]o,

Ihiiciis u>^fi,tiis, torrcl)il ul ardor iiii(|uoH, Qn;c |)ioiiiit>isli, lioc leiico jiiciatc |i<l(;(|uc.

Tciiipi'slas slridol, (ornii jaiii nuii^il cl orUc Quod \crav lacisordinc jiidicio oiniiia vcra.
Aiilc :iiiparcMl (iinndo <rii(is acn- si;.;iiiiiii : I niinc ad snpcnts, iii c:clis rilc Iriuinplia».

'I iiiii ro^o iiii- riiiiiat riaiiiiiiis iiilriiiljiis ipsa : l.iiisainia crucis scinpcr siiic linc valcU».

Aiqiiu itoetain agiii propriuin dercmlal ali ira,

DKCL.VHATl ) FKiCH.i:.

Deus oiimipolciis, I*alcr Ditiiiini iioslri .lesii Clii i- diiigcns cl dil(;<liis anil.oiuin(|iic ililcclio, vcruiii lu-

sli, (iiii Unigcnitiiiii liiiiiii cl ante s:cculu natum inen, liiniun cx luniinc, vcra illumirialio, corisiliator,

curiiem cl animuin liumanaiii in lcinpore assuincrc, consilium ct commuiiicatio, a quo, pcr quciii i-l in

el criicem subirc pio Immaiii gencris saliilc volui- qtio sunt oinnia, tibi laus ct ^loria in scmpiterna
sli : te adoio, libi gralias ago, qiiod milii niiscro s:«ciila. Tc, patcr tlcnicntissime, pclo ut qiii priini-
B hoc opus conscril^cndo
famulo tuo concessisti graliam tuam ((luamvis iii(ii- tufe nie volui;>li pcrliccre,

gno et muUonim facinorum niole aggravato) ut di- quod ad landem Kcdemptoris el Salvatoiis iiOi»tri

lecli Filii lui passioncm laudibus (licet non condi- pcrtinct, redcniplioniscl salvalionis ejus in gra(i:iiii

gnis, tamcn devolis) canendo el conscribendo depro- per ipsiim cousequi mcrear : et quidquid deinccps
inerem. Tibi , Domine Jesu Chrisle, Fili Dei uni- operis agaiii, ex lua, cl pcr tuani, et in lua giaiia
genite, liumiles preces oficro et vota oris pcrsolvo, ad iaudcin tiiam lotum pervenire facias, me(|ue
quod inihi pcccatoii inspirare dignalus es honorem dcincops luiiorem a peccatis, el in boiiis opi riltus

sanctic crucis luyc qiiantulumciiiique decaiilare, et validiojcni csse pnucipias ; cl quan^Jiu in hoc cor-
communem oninium noslrum salutein conservis pusculo vivam, aliquid senitii tibi semper exhi-
meis pracdicare. Nec ine ab incoipto relardavit pio- beam. Posl exituin vcro animae meae a coritore,
priorum conscienlia deiiclorum, scd inagis illud veniam peccaloruin omnium consequi et vitam xter-
miiii liduciam iribuil quod lioc in carmine celebra- iiani percipere pcr ipsiini mihi concedas qui tecum
ri-m in ([uo peccati regnum destruxisti et lcto raun- et cum Spiritu sancto co;cqualis vivit etregnut Dcus,
do veiiiam deliotorum omnium dedisli. Tibi, sancle per oiniiia sajcula s;cculoriim. Ainen.
Spiriuis paracleie, tolis praecordiis meis grates re- unus versus
^ ,^ ^^^^^^ ^.^^^ antecedenlis paginae est
fero, quod me tua gralia in ipso opere adjuvare et
scriplus, viginti seplvMn lilt£rarum, qui eisdem litte-
coKSolari dignalus es. Te deprecorut si ahqua, pro
ris legi el relegi polesl in hunc niodum :

Iragilitate mea, inconvenienter posui, seu rite non

inlcllexi, tua visitulione me illuslrare digueris, ut
Oro le ramas aram ara sumar el oro

ea decenlcr corrigam, meique erroris per te veniam linago vero mea, quam subter crucem genua flecten-
coiisequar, ut ipse, quem anle inc(£plum opus in lem orantem dcpinxeram, Asclepiadco nielro
ct
anxilium auvocavi, sine naufragio ad oplalura litlus conscripla est, priorem versura tenens hexame-
nie perducas. Te aelerna et perpelua Deus Trinilas trum lieroicum, secundum hemistichium heroici .

el inseparabilis unilas, lolo corde, lola ar.ima, tola ila :

mente et lolavirtute colo, adoro, exoplo, desidero.

Rabaniim memel clemens rogo, Cbrisle, tuere,
T'.i ilkimiiiatio mea, tu sahis mea, lu laus niea, iu pie judicio.
virlus mea, creator, redempior, reparator, pater,
Coiitinel aulem totus liber iste viginii ocio figuras
iirliiler, magisier, beatitucJo, fortitudo, alacritudo,
nictricas cum sequente sua prosa. alsqiie superli-
yelernitas, felicilas, serenitas, Deus unusomnipoteiis,
niiiiari pagina et prologo : qui numerus iiiira cente-
Deus deonim Dominus, Deusrerum creator omniaiii,
D nariuni suis partibus perfeclus est, ideoqne juxia
Deus lux et vi:a fideliuin, vita vivens, vita a vivente,
hujus summam opus consunHnare volui, qui illaiu
vivificator vivenlium, amans et amatus, amorque
formam in eo caiitavi qiuB consumiualrix el perfc-
amicissimus, genilor et genilus potenlerque regeiK^- ^..^ reriim est
rans, diceiis et vorbum ac piocedens ab uirisque,
 , :

-nj* HK LAl bir.i s s. ( iu« is. - iin. ». ?rG

\M\FA\ SECUISIUS.

PR.F.KATIO. .\ cnm gloria rojurgcns, aniia inipiorum pcr vetbum

F\anj{clii sui secundiim proiiiis>.ionciii prt>pli.'larmn
Mos apml ^elercs fnil ut gemiiio slylo propiia
poiciiicr Mibxerlil. At nos qui iii illum crcdiinus, iii
coii.l.T.'iil oj)era, quo jucimdiora siinul ol ulilioni
ipso Letcmur : duiii (|uiciiiiqiic .Tlcrniiiii DoinintMii
Kua legtMilihus forenl ingenia. Imlc el apuil
s.Ttii-
illum cnsc noii .•oiililcliir, inalc ac pcriiili(»M' dubi-
el apud et*l.'>ia>«ici)s phiriini iiivchiunHir qiii
I:ire5

un.uii eamilciniiuo riiii ilcsnipsc-

lol , quia bic aiiclor omnium rcrum iii lolo orb<*
«lelro el prosa
colilur, .nii ilt«ccl ciincla siibjici quia iloxlcra sumiiii
ruht. Lt ile la-lcris laceam ,
quiil aliud Prospcr ac ;

Palris proba cl sancla obhilim pr.cdam dc profun

vcncrandiis vir Setlulius fccisse cernunlur? Nonnc i<»

cJiaraclcrc diiplci tipus suuiii iiifcrni sangiiiiic siio cripiiil , ot laliler iii crucc po-
ol» id gciniiio slyli
situs. ctclcsle rcpiiiiiii suis conccssit lidolilius. Ui<:
cduiil , ul \ariclas ipsa el f.i^li.liuin lcgcnlilius ;iii-

ininus quis inlclligal

dc se principium omuium loruiii , bic nuliiscuiii
fcr.U , el si quid forlc in alio ,

Dciis, hic origo et fiiiis univcrsonun csl lux vcia

iii alio luos pleiiius cdisserlum agnoscal ? IIoc igiliir
,

iinago Dei Patris in\i>ibilis, os Doiniiii splcndor

c\emplo alque hac de causa cgo quidoin >ilissimiis ,

liicis .Ttcrn.T : i|iii coiisubstanlialis Palri sol jusii-

lioinuncio opus qutxl in laudcm sar.cla* cruiis nio-
,
,

ti;p, Vcrbnm Dci, cl cx luininc liiinon esl. Ho

trico slylo condidi , in prosam vorlcrc curavi, ut
n co;i'qiialis virliis cl maiius Doinini est, diix juslo-
quia ob dinicultalom ordinis et (igurarum nccessi-
ri!in ct proplicla vcrus, qiicm Kiliuni Dci uiiigeni-
l.ilem obscura loculio miniisque palens sciisus vi-
liim ct primogcnitiiin jiislc coiililcmur. Ilic csl lapis
detiir metro inesse , salteni iii prosa lucidior fial.
angularis crodcniibiis , l;ipis<pic on.nsioiiis ct pelr.i
Non ciiiin satagcbani ul iisilom vcrbis quibus in
scandali infidclibus : i.lciiiquc osliiim vil;e esl. Kn
metro usus sum , soil eoJcm sensu in hoc opcre io-
iiidiitiis vcstc Cliristus vcrilas qiiid mystice signi-
cutus essem. Iloc idem Iloratius, vir aculus el do-
ficctcxponam. Vcslis qtioquc Cbrisli kx divina csl,
ciiis, in Arte poetica crudilo inlerpreli pnccopil
qua; vili legmino lillcrariiiii auclorcin reruin oinnia
diccns ;

continontom qiioilamiuodo amplocliliir. .\d quom

Ncr vrrb.iin «erbo euralMS re.l iere fi.lu»

lntcr|re*.
lolus mundus cadiim , ct lcrra , ct marc, cl univer-

sitas crcatunc pcrliiicl qni piigillo ccKlum mcli-

Inlerprt's euim ego quodamino !o in lioc n<)crc sum ,
:

liir, ol tcrram palmo concludil. Ilcin noslra naliini,

nmi allerius lingux , seJ allerius luculionis , iil
.|iiain pio noslra rcdcmplionc susccpil, qiiasi vcsli-
fjusdom scnsus veritatem explancm. Quaproplcr
mgo loctorem ut iion faslidiose accipiat noslrum
iiicnliim divinilalis ejiis cst. Nam lia?c splcndorcni
majcstatis cjus, cl ab bumanis conspeclibus celat
lal^orem : sciatquc mc non supcrlluilaii sludcrc
scd magis
cl radios claritatis cjus coram oculis impionim abs-
velle , sed utilitali ; ncc ulli inviilcrc ,

condcns claudit: i|)se lanicn ii.iraciilis conisraiitibus

fralcma charilaie, quidt|uid gralia divina [tossum
ac lonanlc Evangclio verus Dous innoluit. Ule qiio-
ad ulilitalcm proiiini scribendo velle conforrc. Uo-
que magni consilii angelus , ac suinma dcvotionc D.-i
nita» omnipolonlis Dei niibi conccdal ul quidqiiid
populo missus cst : doccns vidclicci sapicntia, cl
l>oni inente tenearo, opcrc pcrliciam : et qiiicuii(|ue

iinstrum laliorem fralcrDC accipi.il, Dco largientc,

ciislos p;icificiis, foiis vila; x'lerii;p , bracliiiim Do-
niini , ct panis vivus qui dc ca'lo desccinlil pctra
a-lcrni gaudii nobiscum p.irliccps cvislat. :

nliquc Cbrislus, oricns liicifcr, ct vcriis mcdiciis,

t.xplicit l'rtc(atto.
flavis Davi.l, via viUr, cl Agnus Doi qiii tollit pcc-
CAPLT PRIMLM. rat miindi , scrpciis qiii c\:ill;iliis niorilnros vivili-
I>e prima figura , in qua Chrisii imago matius in nio- rat, 01 mcdialor Doi cl Iioniinum , vcnnisct lioiiio,
dum ezpanilil rruiti. caplivam dHCCiis caplivilatcm : mons Doi , aqiiila

Eccc Filius Dei et Doniiniis dominanliuin, c\- alla pclcns, advocatus pro nobis. Leo dc iribu Jii-
pansis manibus suis. spccicm rcsiaiiranlis boiio- da, paslor bonus, et liadus peccala noslia porLms •

randnm hir ONlcndil. El recle Iiiiiic uiiiim p.istorcni fiin.I.Tincnliiiii fidi'i , ovis iiiiiorcns, saccr.los scciin-
D
grex saccr Ecclc>i;c jiislum colit ; et in co mo.Io duin ordincm .Mt.lcliisodccli , olTcrcns pan.-m cl vi-
quo in crucc sua membra faligari pcrnii-.it, rilc iium : vitulus namqiic cl arics pro iioliis immolaius
omnes populi probant redcmplorcm ,
quia hunc cst victima. Qui Filius cst Palris setcrni , iilcm dam-
imiiis juris pareiilcm essc sacra Scriplura prxdicat. natus esl ad pn-nam ligni. iiic iiliquc anle luci-
II '< q;ioquc ego indignus agnosccns, pro nio Iiilo fcrum , cl anle omiicin rrcaluram , ex P;ilris iitcio
i.MM iiiiiiiium summil.itiim culmrn adoro r>oiiiinum esl gcnilus ; cl lcnipor.ililor in nionicnio prorcssit
J'-'ini, et crcdo quod ipsc cst Bc\ rcgiim. Ju.lxa e\ matris alvo, alque ul salvaret genus humnniim ,

vero , qna> , stimul.inle invidia , iiivcntri\ malo- a'l cruccm vcnil xtermis condilor Christiis, qui esl
nim e«t , iniqne snum OC' idit p-gpin. Ips" laiiicii siiper omni.i Dciis bencilictus in s.Trula.

Patmol. rvii.
5(i7 l». IlU;^M MU II! MK.Iill.l'. M(M.l M. OPhKl il I'AllS I. 1!«
(APl 1 II. A tilu* angcloniiii , qui in (larilalc liuic ;tlcriix'

Df »ci:uinlii fiijnrd , in ijitit tititilu truu inlrii li-liiiijt- iiianciit, cl apud lioiiiiiieh, ipiibu)» h;ilut> el piilrlira
iiiiin dii)icla vtt. rciiovulio post ilinlinaiii iiiliriiiilaliMn <-l :-nlii|uatit

Hancla ciiix (^lirisii , (|iia! poteslalc lihi roll.iia pccialoiiini vctnslal<-iii <-\)ttitihti. Te tolui» urliit

e\i •Ilis sii|icr otniii:i I (n iii <-ij-ii)niiii :irn' hii|ii-rna ,

licalilicat , l<: ((i-lonim a^riiiina (ollaudant. Fcr (<:

C(i'loniiii polenb rcj^is injMiina : (|nia irncilixi iii lc iit iioiiiinc JcHU ( qui cuii< Id iiiundi Hccplra biiiinl ct

rc(ris virliiB cl divinilas tolani lc potcnlciii cl tdiain r(-(;itiii ( iir\al iinperia ) oinne gciiM kive voluiilalc
baiiclaiii fccit, mnxiinc ciini pabsionih cjiiii iiidiciuni nive vi n<'Ctilur, ca-khliuui «i .'vlicct, lcrrKslrittni

*ciii|)''r iii l(! cxisl:tl (^>ii:t|)r<iiil(r iiiciilo lc ic;;iiiiiiii ct inrcrnonini. At .Midiail, (!ux ci [irimcps \it\<\^

n (lliri.^lo rcgc voc;imiis, (iiiia rcj^iii ((clcslis adiliiiii Dci, tc cotifchsione iiicinoral cuncta taloriini %i(l< i;<

|icr le prininni nicrninins : (IniiKpic linniaiiilalis cjns cl \irtule rcgcrc ct poti;htalc |pg(?re, co t\tHH\ ari

ac (livinilatis gratiain ipstini porlans proiiicruisti, iii Dci his, in qiia iniiiiolatuk cbt Agiin» qui j|>sliil.i

niiitis Dci oniiiipoli-iili> l;iii(!ctn sacra conrcssioiic pc(-(-ala iiiiindi : qiio clypco IviicMilcnli.i; ip-c sc-
(:iiii.slico!;is sociasli. .Naiii ninlti|iliccs landcs Dco iii dulo cxsullal, '|ua (-onrcs»io..is frainea (idcnt , Ix-I-

sanclis aiigcloriini co!liliiis cxcilas, ct siniili ralione liim iiiit conlra dr.-KOtiem liorriluiii, antiqdiiinqiic
ad glorilicanduin Dcnin dcvolos rcdilis terraruni in- » serpcntcni ; cl de liostc (rinniplians, oval cuin san-

colas. Tc gciicralilcr toliis orbis, aer, inarc cl igtica ctornm agtiiintiin niillibiis , hoc sibi prcniii loco
(-(clornni .-iilcia saiiclili( ant, atspcci;(lilcr iina(pi;c(iiie pctcns ul tuam laiidcm |H'rpelno anlc tril.nnal dc-
spccics cicatni-ai cx (iiiatiior iiiuinli parliliiis in gtia canlct l)0(nini. Igiliir aclits isU; fotinationis litle-

(icvotiiMie celcbral. Iloc (pioijne oniniuni adiinata raiuni , et liic inodiis portilionis iiovcin ordinuui

(.'onlessio prolitelur, (]uod ab scternu luiiiinc il!ii- nec non ct sors ipsa qtia priniilus ad laudaiidiiKi
slrala, iioliis c(i;!estis rcjiiii f^andia dcnioiistics , ct Rcdcinptorcm sacra aii(.'clorntn a^'mina ordinantur,
doinonslrala |)ic qtiiiM-eiiiiljus doiies : cuin iitiunirpi!; laliter suspcnsam jure statuit hanc trijtem , ar.ini

facis dispcnsatione divina , ul ct cordc crcdulo el scilicet ponlificis el redemploris nostri ; ut ipsa
vera coiifessione Deuni Clirisdim confileainur et pcr vcra vita iii sc conlestans, os(cnda( laudanlc-m vir-
lianc fidein ad ipsiiiii pervenire mereainur. ciux luliiin venerabilcm senatnm , sicut dccct , ut i:i

Cliristi , (|u;e pcr desidei-alain cjus vicloriam es be- cruce, qiise est vcra s:ilus nostra , appareant botii
nedicta ,
quain claiani cl quam magnam siio ainore e( saltihria st-ripta ; i^ieoqne Cbristus seinctijtsiiiu
le omnium condilor reddidil ! Vivificalionis eiiim humilians destendit de ca-lorum arte , u( ad se so-
nuinere le dilavit, et ad hoc salubriter ere.xil, ne _ lidum fiin 'amciitum fi Jci ar^umenliimque omiiinm
antiquus iiostis, qiii primum parentem noslrum sibi
C bonorum valide nos ducerel : et dotuil verbis , fa-

consei.tiontcm ile paradiso ejecit, diulius irrisicnis ctisque suis nobis dociimenta reliquit , et sic deiuum
culogio progeiiiem ejus in exsilio damnatam faliga- in siincta cruce nos redimens, facla sua consuinn:av il.
ret. pia cru.\ Doniini , qnis te decantans metro Hoc (u, Gabriel, archangelus Aliissimi et desponsalor
digne resonare valet, el totam potenliam tuam ver- cceleslium naptiarum , hetus claro famine Virgini
bis ciiarraie! Piilcbra nitcs ornatu , teque cernen- revelabas, quando Chrisli regni potentiam et salva-
lib s glo! iosa apparcs. Taxiis mortifera longe a le fu- tionis ejus opus luculento sermone pronuntiaveras.
gil, calanuis aromaticus et pinus semper virens ho- Quid et tu, o Raphael, medicina Dei? Nunquid iii iilo

liori luo se siibjiciunt. Cedrus quoque diulunia,et mvstico opere quo ToLiai oculos aperuisti , felle or-

vcrmibus imperforabilis myrrha gutliflua et meliro , bein liniens , sanclse crucis potentiam signifitasti,
odoris jiicundissimi ad oJ.orcKi luiim siupcnt : nar- qu:e per amariluditiem morlis Chrisli, peccalorura
tius spicoma et cypressus odoris boni , mastix quo- tenebris remotis, aelcrnam lucem bumano generi
(jue, gutta lentisci et ibus Arabiea ,
gutla Indiie el reddidit ? Credendum ergo nobis est quod facta au-
amomum Syriacum.balsaiiium Judxic, bdelium Pby- gelorum qure Vetus Testamenttim narrat , adven-
soiiis , majestaiem luam verentes , super se votis tv Uim et gloriam significent redemploris nostri , cum
exaltanl. Nomine licet sis asperior ipsis,dum cru- .Novum Tostamenlism slalim in primordio nalivilaiis
cialum resones, virtute tamen redemptionis nostr* ejus , cjus gloriara in excelso, Deo magno tripnd!o
ipsis prieslas, qu;e conceJis fidclibus anle Cbrisli cecinisse , et paceiu hoininibus adoplasse descrifcat.
Itibunal lonorum operum fructus pcrcipere. crux Quapiopter vosquoque, pia^clari angelorum e\ei-
sacra, qu;c, diruplis daustris iiiferni ,
plebcni s;in- (iius, supphces obsecramus ut dignas grates Salva-
cloruni eripueras et c(e1o coUocaveras ! loii nostro incessanter agatis, el $anc(um nomen
CAPLT l!I.
cjus in sceculura heneJicaiis, qui uos per cruccra a

De in qiia novem perpelua inorte lil eravit, et vestrura nuraeriim ( ne

terlia' fonufi ficiura' , ordiiies
angelornm de\ncli sunl. tliiiiinutus propter perditos angelos remanerel ) san-
lu , sancta salus et laela passio Christi, salvc : clis aiiimabus complevil in arce coelesti.
crux veneranda Dei ,
qunc sapientia , lumen cl do- CAPLT IV.
drix cs orliis terrarum ; qua; et vera laus, amica De forma quarti schemntis, ubi cherubin cl sernphm
virlus, el ciara philosophia apud ccelicolas, terri- sunt juxla crucem depicii.
genas, qiue indcsinenter vigcs : el jam apitd exer- Ai vos siiperns cohorles , cherubin et scruphin
 , ,

•'0 i»r. i.M Diius s. cnir.is. i.m. II.

j mi nnnc *?<* ccrlrt Inu.l.ile nonicn r^pis vpslri Jisn .\ qtioquc &erapliin ad lioc p,ui luiit n> sniiin til ctim
r.liristi , (juia ignis anioris ol <i.ipiciili.c vcslrx* il i 1 (vlos ct lorrani pli-iio^ osso i;l»)iia Dci prx'i!iiTiit

bcne ardct, si piiro faininc in Rcdcmptoris laudo jnni propc i-sl tfinpn& quo carnalis liinc jbi>al liisn»

Kplcndoat, cuni vt-ra el divina csl laus illa . qiia Pa ct vitia rccctiaiit. Dicanl dcniqiie cnncU : siini:!

scha noslnini , idcin pT«sio ct rcsurrcctio n- !ciii- Ii:rc aninialia ahruiii siiaruni ofluio pnrcipiic iiiti-

piorift nosiri . vcrc noslra pr.cdic.itur cssc viia niatit Salvatoris br.uliia iii crucc c«.si' prutcnsa , in

verus uliqiic luci» fiuclus ost Christi ,

qiicm cum bisque liahi alqiio sublcvari nunc ini.scriconlia om-
Patre el Spirilii sanclu Doniinum Dcuni sabaoth ncs quos ipsc postnioiiiini in univcrsali judicio, nio-
sociali laudc ccl.l^ralis, qui tunc iii liora pi>sioiii» ritis con(1i}?na rcpciKlciis , in scdc colioi abil licata :

vicil Iristitiaiii iiiorlis, cl nunc rcgiiaiis ubii]uc tuiic palani illos pcr (lisciissioiiciii proliaiido, qiios

cxsiiltal iti gau.lio rcsurrcclionis. bcala sciaplnn. j.iiii aiilc sibi notos ct boiiis opcriltiis aiictos pioba-
quis sit vestri amoris ardor, diciie : e( si flanl in vit aniani!o. Justonim cr;{o valuiii propbciia' di^

celcbralione bac habilus vcslri jiira cu'lostia mon- passionc Dnniini iillo niodu iion dissciiliiinl , ncc
I.'. si bac miilia ct vali.la laiidc s"ptiil1cclis , sigiiilicationi^s islorum aiiiniaiitiiim fallunt.

.. .^rwn siHK»nium panditc. Ilinc conndcnlcr cgo f:.\i'iT V,

pro vobis niibiroctipii ol ineis ila rcspondoo. l'nuni H /)^, quiniir fignroe forma , ubi quatuor lelrayoni eirci
i.aiiique osl qiiod nobis dcmonslrant , hoc cst , quod crucem consistunl.
in alaruni suaruni jvisilionc anirninnt : jam dudiini Tc moilo, ( ru\ saiicla Dci , obsfiro iil lua viriui<»

iinbis pnMiuiiliatam osse iii liguris sancl;c cnicis nicuin pccliis iiilirniuiii 1 ciicdicas, ut digiiis laui;ibiis

araiii ^acraiuiiiipie decus lioslia' qiiod in ca imnio- a^lcrni Rcgis in tc tro|Kcum vafcam dccaiilarc, quo-
l..tiiin esl. Ki!unt quoquc C.hrisli vota Ijiidis, qua> sit moilo cirlcslia siiniil ac tcrrena uno focderc cou-
virtus re lcinptiiMiis noslr.c , ac bona pnrmioriini jungas , pnctum cotiflriiu-s cl niorlis viiiciila dissol-

qu:e tribucrc iiobis re\ Cliristus dcerevil , ciini iii vas. lii saccr ajiosidliiruni (ulns ct inattvrum
hac ara seiiindum siiiim pnipositum passus , coii- or.lo latircaliis, juio \os doinus Chrisii posuisiis
sunpsil fljmma pussionis sua? iniquilalcs et peccalu fundnmcnla, qiios ipse in arcc ges:al pulclicrriina.

sceleruni iiostrurum ; cunclas4]ue adversarias potc- Yocc quippe vcstra el exemplis Dco plcbeni sacrani
ftlalcs in niomenlo sux n:ortis supcrans vicil , atquc ncquisistis, ci saiuiniii ac salutarcm crucem Clirisli

principem hujus rouiidi foras cjicicns, dcslrucla jitre iii priiiio ruiidaiiiiiic pnedicalioiiis rollocaslis ,

eius clauslra dirupil , el vciusiaicm peccalorum quia illnm crucifixi in ca Domiiii virliis ad porlan-
noalroruro delevii , rediiciis nobis bonignus Doininus dum totam Domiiii Ecclcsix macliinam rile robora-
el rcx viriulum ipsa regna paradisi in quibus prinius C vii. Vcre quoquc ipsa liutiiunum gcnus ad viia ni

linmo condilus positiis(]uc fuerat. Ilocque omnium dcdicavit tirttiaquo crccla csl columna , dcsiderans
fidelinm ora probanl, ct virlutcs ct miracuia qu:P ostcndere qiioJ per ipsnin aicrnn doiiius ca>leslj rc-
Ucus in hoc miindo per sanctos suos facil teslantur pno collocnnda cxsurgil , aula videlicel jusli regis

quod DcHS hiimano generi, in carcerom et lcnebras sponsique Ecclesioe. Hanc lu, Domiiic Clirisle , tro-

i^tiiis mundi jiiste dainnato, auxilia ninndntoniin p.Tuiii novum, jiire dominalionis , cnioic reJem-
dedcril caiisa pcrpeiuani niortcm cvadcnili. Con- ptioiiis vinquc direclionis, ociler in iniiiido crexisli :

dilor nliqiie el rex noster, qiii pro nobis in alla quod Chrislicolum gciius fciidus jusliii;E servcl ,

enicis conlixiis osl stipile. qiiam niagis deccl ihro- spcrnnt diabolum rilc dnmnatum , cl v/ncat piclalo

num iniperialem vocari qunni servile tormentum hnmincm inimii^um. qiiia tu illi faulor laudis, et
quia imperutor noster rex Chrislits rc};iium sibi iii limor conscivalionis iilriusque boni opcris, nc palmn
ea et polestalem in copIo et iii lcrra conqiiisivit viclori.T, alqitc coroiia leniiincrntionis cs. intljta
hosie» »uperavil cl niunduin Deo reconciliavit. H:cc cnix Doniiiii , niila; Chrisli pi-ctio>iim fundamcii-
veiiUuin Cbristianiest populi, bxc framea quacum tiim ! lu cs pulchrior florifcra specie oir.nium gcr-
hooic sortiiniir U-lluin, li.i-c insigne vii lorii nos.rT. iiiintim : lii cvcelsior ccdris Libatii, lii prctiosior
Cuin hac bo^tcs nosinia protei iiiiu«, hac arma ini-
D nibo lapide Pnrio qiiT quadralas jungis petras vi-
,

quitaiis frangimus, p«-r hanc ad coronam allcvamur voiiliuin lapidum in firnio fidci fundamcnto. Palpi-
»1 viriiilis prjLMuia capinius. Propterea exsul semper archarum quoquc coptiis el rilus anliquissimus jure
el alienus a Lono, i(;i)is cupiditaiis, sciio qit:e libi pnina fundnmeiila jncil in initio toiius .•cdificalio-

inlerfcclio in niorte Christi parata sil. Cberubin ergo ni£. qiii primitm sano dogmate corda devota sibi
iila ,
qiue in labernaculi templiqiie coiisiriiclionc oheJienliiim ad domum omnia D"i
rcgiianlis siipcr
juxla aram pi!St altare ihymi:imatis stabant , hoc fi.Ie jiinxerunt. Poslea propbela: vciba pncdicaiio-
vejiilium crucis cxteDsione alarum suarum , nec non nis plucranl , ut rcgi Chrisio vivam aulam monitis
ci ir • r
ic situs sui , banc sanciam aram dc- prpcepiisqiie suis iti hoc ctTtaminis loco constru<^
nioi. ., . i.c, mystica iinctioiic linila , (rium- rent : qiiia omni.s Uxc fabrica Ecdcsi.c pcr coiifoL>-
pbuin Cbristi el certaiiiinia cjiis palinam prvflgura- sionem nominis Jesu Chrisli ad coElcsie rq;niim
Ijiit. Ua-c ilaque animalia , id est chcrubin, disten- elcval, ejusqiic voce instnicl3 rile v.gel bona viLc
sis siiis alis U'U fjcta Christi adducunt , rt b^ata ea f ofiNiriiclio. n.cc enim jiinrlio ad latcra sancLe cni-
essc alina altaque m,iDifesiis indicilb iradunt. Ip<.i ris quatuor lelrjgonorum hoc sijiml, (t oniirie
 V.TI IJ. IUI!\M MAI Ul AiU.llll.f. NKX.IM. ()l'KUI M l'AUi I. r!2
.».11 ro ri'\il.il iiiil»ii inlfllfcliiiii. iit siiaiiiiiH i|iio iioh \ piTM-MTaiitiani usqiic ail coii;;ninm maliiriLi(< iii i.ii.

via ircla il (liirdir i)|iliiiiii<< jiilii-at irc , hoc cst , ai \ciiiaiit. Poht lia-c qiiiilciii J.iin nldiiu jinhcii (al|
|j(tssiilciiiliiiii ic^niiiii |icr|icliiiim : oiiiiics iilii|;ii' inittcii(ia cst, iil iiiefttii» allx-ii», qiiaiii Kraimiii rrii-

ipiits Ciiristi visilalio siia maiisiitiic iiliiHlrans , lciii- mcnti |i<r aiatiiini criicit» iit t<Tra coiiijitiiiii gluri<i-

]iliiMi ilicarc (ii;,'iiatiir, cl ciiin liis .saiiclis parictil iih haiii cl iniilliplicataiii pnitiiiit, apparcitl4- ip>v<» jiidirp
iii sciii(>lipsitiii lapiilciii aii^iiLinni coailunaits , ad vivoniiii ct inorluoritm , |>cr aii;(cloium inittikti-ria
pi*iTfctioiiem ca^icstiH u^dilicii pcrdiiccl. ndinj.ilnr, cl pcr Hcnu-ntiain ejiis.lcin justi jiidicik in

CAPI T VI. liurrca cu:lc»tia rdiciler collocctur.

De xperie Kcxlif fi(\\irir, ubi ilc iiuutuor lirlHtibut prir- r:Ai'i T VII.
cilinis iDvinirniortitur.
!>e tcptimiT flgttrallonn plimnitiie , ubi de qnaluor r^e-
()mni|iolciis virliis , cl otiiiiipolcits Patris sitmina mtnin uijilur.

6:;pictilia, (iltristi; Fiii I3ci , tii cs vcniH Domiiius (pii I^ilur oinnia <pi:f in co-lis cl qux in lerris siiiit,

(oliim iniiniliiiii adonias dccorc .sanct:i! criicis, dis- dc lumine gioria: Christi illuslrata jam splendent :

p(Mis:is(pic pii- liiis sanclis |>ia doiia K:dulis. .Narii ciijus majcstali suhjecla w:r>iitnl et sacra: crnci*
(|iiadrig:i \irliiliiiii, (pialiior cornihiis s:iii(t:i> rnicis r^iciiiiit Itcatilicaiido concclehrant , ul sic viclori su-
dcconter aplala , oslciijlit sacram sericm spccicnim B perno debita vola persoivant : hoc veraciler profi-
ct ipsa procedcnlcin , iii lriiii!i[ilio viclori;i; regis tcntes, omnia regna servare modum suuni sub dib-
Cliristi coiisccralam : cl prr (jiis p;is^ionciii itrofi- peiisalioiie divinitatis Jesu, non soiiini qii:c in orit<i

ciiaiii esse t;;lo oihi, ad iiiipcliaiiduiii IViicUim pie- inovenlitr, qiiiii etiam omiiia (|iia: sutit, vivunt, scii-

talis, cl adipisceiidam a:{ernain Itealiludiiiciii. Vir- tiiint atqiie discerniint etjiira servarc norunl , &iri>

(iis csl animi liahiliis, naturx dccus, vila: ralio, mo- hoc imperio consistiinl ab inilio. Iinl.cr quoqiic ac
riiiii nohilitas ct iiiii,Mia: moderatio. Hx'C qiiippe {^ranilo dc niil>il>iis, nix , pruina ac glacics, ros ei
( iiiicta , sancla cnix , reIij,'iosis hominilius ji:sta scicnuiii siiiini ciiin fontihus et rivis in tcrra prf>-
liiiido prol);m(ia lii trailis : ciiiicla simul ijcnepiacila lliicitlibus Cicaloivm leslantes iaiidant. Arcloit Cio-
I)co (lopronuns , cl siiigula saluhria esse prodens. ticus ct omnis stellanim positio simiil cum vertigiite
'Jua saiicla pnidciilia lenernm numdum ab initio poii anclorem prajdicanl suum. .Ncmini displiceal
(bcuil, quaiido por inarlyriuiu Alicl jusli pro iiiiio- qiiod dico, quia Ontiiilenenlis laiides scriho, el non
coiilia poncndani aiiimam clenionsliavil ; dc tejiisli- irrisiotiem vcl dolorcm alitui iijgcio. Iknedicite,oin-

(ia honc zelo fervens, diaholi ponipam sperncnd;im nia opera Domiiii, Dominum : cantate el psaliile ci.

ct Cliristi gr;'.liai oliseqiieiulum suasil. Per le casliis Laudans dical jiistus, quod Ciiristus in cruce eial-
anior iii sanclis Dei crigit se ad sectanduin ulilia C tatus omnia trahat ad seipsum, el eiectos suos inili-
roiisilia , Iioc est , doclrinani inandatoniiu Doi : ul tes iiivilet ad coronam. Noii eiiim fas csl ul in lau-

IVaiidein maligni de penelralibus hiimani cordis au- dando Condiloiem discordet f.ictura ejiis, sed gan-
fcral, et fidcles Dei allendenles ad coeleslia prKiuia, dcns concinat sibi debitas laudes. Liiiversa aipia:

siiperarc caniis concupisccnliasdoceat ; ipseque aiiior natanlia et seipcnlia lerrce, rnonles ei colles, arena
p.M- uiiiversani nuindi latiuulinom sanctos pneJica- niaris, Iiici et oinnia ligna silvarum, fera:, pecora el
loros ducil, aigiicntes vilia, el virlules comnicnda)?- truccs bcsliic, vermos pulverei et minutj volalilia,
tos docenlcsque per Evaiigelium Rcdemplori gralias aves niansiietic el laceranles unguibus. genns Chri-
agendum, qui secundum volerum prophel.iam novis- slicolum I quo couli el lerra dccoranlur, a vobis lu-
.simis lemporibiis incarnalus est, el mandala Iradons men fidci el viitus prxdicalionis prodions, Icgatio-
evango'ica signis ol miraculis verus Deus iniioluil r nem agil ad geiiles, proces excitat, ad haptismum
coiiccdens omnibus fidolibus sibi ut per fidem plonain inviial; sed maxime doctorum sermo praclara ex-
el baptisiHum lucem ajiernam conquircrent, iilisque hortatione dolum diaboli denudat, el acquisilis pcr
(pii inlcnlis auribus cadcslem doclrinam capiebanl, Doi graliam elcctis esponit vicloriam Clirisli. Omni-
dedil in modum bona; terraj uberein ex verbi se- bus fidelibus hoc qiioiiilic pnvdicalur, nec non et
iiiiiie virtnluni rruclum proferre, el si qua inceiitiva ^ paganis, el falsis Chrislianis, el hajrclicis cum suiii-

nalune iii ois orirentur, abscisa Evangelii culiro ma modeslia ei paiicntia inlimatiir. Qui ergo credl-
llamina Spiriius saiicti concremaret , ul siiie ullo derit verbo Dei, salvabilur; qui autem non credide-
impedinienlo diviiium germen et spiriluales delicias ril , aiil pravis oporibus fidem deslruxerit, in :eler-
rogi Cbrislo exhiberont. Hos cigo fniclus priinum num damnabilur. Igilur quia Chrisli gratia in coelis

(ides el religio Chrisliana per praiiiicatores Evangolii el in terris redundat, bene condecel ul coelesiia si-

planlavil , deinde gralia virlutum puros 'et ab oinni niul et terreslria ore consono laudes Deo decantenl
sorde alionos ostendit : dohinc palientia sanctorum el gralias agant. Populus Domini et oves pascuae
in Iribululionibns probavit; paclum quoque et so- ejus, qui partim in coelis jam cum Doniino rcgnas,
cieias vora: concorJiaj coadunalos ei inseparabiles pariim aJhuc peregrinaris in terra, una raiio vos ad

demonslrando, slabilivit : exin ir.odo virtute con- budandum Deum incitat, qnos unum gaudium ii

6lanli;e forliter roborantur, ot per verain humilila- coolis exspectat. Nam quod datum est jam tenctis,
teni ilLesi cuslodiunlur , ut per discrelioncm in ei qiiod promissum esl veraciter accipioiis, quia qui

ausuientum proficore valeani , ct per Iong:>.nimcin promisit sine duliio in vobis sua proraissa inipk-bit,
i:73 DK LAlMtltS S. < im:is. - I II;. II. s:i

Toi iitiqtn' veslfi, |»ii»|miii ol iarfrJ*»s ,

Ctvalor il A ( .M'L r i\.

wl>alor, JtiUs UiiiblU!» Doaiimis iioslcr. Ue nona li<jura, tfHtv dierum iinni nuiturum i'i crnttt
tpfcie conliiifl.
CMTT Mll.
Sol cl litiia , 011 nunc oiinipoloiili oiiliiic Diiiiiiiitiin

iluodi-nani numiii
D,- ui/anr s/VtiVi ^ornia , ubi de Josiim Clirislum boiiodioilo , (juia siiiota crux osl
Tulioiu eipo$ilum ett. veslor b(»iinr , stabilis Iu\ , disposi'us onii», serics,

Cliiislii.'», rt>x ini- l.ins ol pmbitas, spiritnali luinino por cuncta tcnipora
(IlirUlus ilai|iie salv.ilor iiosUt,
liv»iuius, iu cuilis regiial : coiisiliuin «>|iiiiiuiin, vir- V(i> illustrans. \os .iinniiic Iioc loimino, qiicm ip^a
lio voia, Imiioii ,\c iii i|M;itiior bcvagoiiis ol mniiadi' iiilor oos |»o«im
Itis Doi Palris suniina, o» lK'iii'.lii

luinine, ol o\ iK-o goiiilorc divina prolos gonila. Ilim- lnMtondit, dios ot noclcs lolitis aiiiii solaris coiinii-

liuno fabrum lola moralis nMiualixiiio ad porfoiiionom cjus ntiin(M'i

viilolicol unins juris origo csl : a>l

okU ol Irrr.f fal rica rospicil , aJ liuiic |H»rlinol oiii- cursiim vcsirum. Pr.iiliola crgo ligtira ojiis lialict in

iiis \irlntuni decor, a cnju» bonilalo ol vorilato omiio sc Irioies donos ot dooios S(Mios, alqiio iiisiii<(m° (|iiin-

ipsotiuo inirahilis solus mir.il-i- i]tii.*s uiiil;il(*m. Ili> (|iii|ii»o iitiint ris mt.i solis ci
Itonnin venr.i <iuo lil,

lia faoil : a cnjiis ju.slilia ordinalur nuiJijiiid iii no- liiii.o cursuni sutim nosoiiur imlon*, i|iialuur vicissi-
l^ ttiiliiios tciniHirum bis inclutliintur; (iiios omii(*s
lis vol in torris jiiste (loocriiilur, prokilnr cl profer- iii

quinquaginta duabiis bobtloiiiatlilitis ot nionatlo tmtis

liir. qniJquid lionoris liaUMil angoli boni, ot i|uidt|irul

iioc ol ilUitl tiuoil parilor am|il(*ctilur aiiiiiis. .\tl lianc tlioiii j:im l.i^^roii-
IKiMuo 'iitrorunl aiigoli in;tli ; iioii

(.lirislns idololalriLm (!o mundo cxpulit cl di\inuiii lis rodiluni lonot liic ordo : ad li:iiio traiisit lioi:tr'.iiii

culltini ronovavil. Ilonini i^ilur omniuin lM)nuruiii scrics, tcmporum vicissiludo , annalis circuilus, ol

auclor csl Dominus Clirislus , qui in vcxillo oruois astrorutn cursus; ipscquo qtiadrans horarum supcr-
6U.T honnris el potos'atis pro;iri.o judioia domonstrat. vactiiis supra iiiiincriim 11*1 ttiin (rn>riiii), oiioiu iii dis-

yiiapmptor coiigruil ul iios lorrigon;p el paia(!isi positionc so\ aiigtiltuuiii i|iiatiit)r lic\:i};oiioruiii saii-

cxsulca iiott-mus lios ratlios i|uos diOruiiJil lia.*c san- cta cru\ dcnolal, ocitor ad illiiin lormiiium poiiiiigii

cLo ciucis spccios, pcr qiiam Cliristus nos salvat cl 4|iiod in a>quinoctiis rile digiiosci potost. sacrtiiu

midil spleiidon*m liiininis quom proloplaslus poc- gormcn, qiiod clara Itico fi.loi ct s:«picnti;c corJa bo-

rans 0^111 jam amisoVat. Quoiqiiol crgo a principin mintiin in teiiobiis iiilidclilatis (lotila iUtmiinas : tM

lios ratlios rite agnosoenlos venorabiinlur, porptMii;o cs vidolioot crtix saiicla. miiaiulis cortisi aiis. ?(ani

liit is muiicrr perfriiunlur, rrolinH|ne lioc jubaro vibra- ct Cbristus liinc ubiiiin* pcr liia (ornua laliluilincni

banl arma propliotirum, cl sors npnstolica prxJi- sui rcgiii dcmon^lrat. Tu rcgis rortissimi scoplriini
r.ins hac Inrc nol.ililer corr.scalal; hocque st»lc fitlcs
C ct ara Doi altissimi, onliiio potoiiti dilataris por or-

Cliristi toto orbo terrarum rolii» ct, alqiio bona corda bom : desconilisli ad inferos, tciidis adca*loslla. ILcc

homimim votaque pia sanclorum pnteiil : jnsli i|iin- (lociis cl lionor osl lotius mundi. Som quoqiie vcrus
quc diviiio munere pollenlcs, pcr myslicn sigiia, olim idcm nominatus noster, pcr ctijtis nomcti solius tota
jam 1'alribus Irailita , l»onun) el salubrcm ronjioiunt salvaltir crcalura, cursum sidcrum aJ litijus for-

ndiiim, et proinJc mantlalis Doi oboJirc porsuadonl mam lotiip<*rat , ipsumquc icgiium c(cli doiial, ctiui

populis, cuni Cbrislo ascribunl s<>Ii profunilit.Ticm in Ii;k: sede positus claustra culi nuliis ap(*ril. Ilxc
inystcriorum dijrnis rcvclaro, cl dona poronnis vil;i: qiiiiqic bumanuin goiius laiidans cantilius exponit,
fllolibus Iradcrc. Cbristus crgo rcx simimus cl ctr- cum pra'dical ridolitcr pro Cbristo a Juda*is cnici-
leslia Iribucns Dominus, muiicrf divino scandcns alla ri\o, qnod mcdia die Itimcn sidcrum obsciiratum sit.

cnicis rol»ora. m.Tiiifosle innoluit. hanc spociciii U>r- y.un Jiiil;ra fronJons licol iiividia .TSttian t , mcli(.fc
mandn, pcr bano sr pandoro cti-Ios nunitlo, ct vuil ul liiiion usu in arbore crticis biiiic frucliim c:ituir(,

scqucnlcs cju» vcsligia, rita» pcr hanc rcpcriamus qtiod ei quatuor plagis inundi <M ex qiiadririfto
inlroitum. Deniiiue qualcr tcrnos vcjitos, a (|ualuor Oceani limbo g(*ntcs et |)opuli tinditiuo coiinucnl»^
Iibp^ mimtli cl ambitii Oreani iii b.nbitu sancl;p cni- n spiritualos delicias appetoroiit qti;p iii sancta criicn
cis (niijiinclos ol cnaduiialos, Salvator saluhrcs fcoil, denionslrjnliir, tit ssoris ol mysticis C|»ulis roplcki,
sigiiai|iie duodecim ciini mcnsibus siiis ipsc domiiiator pcr dona siimiiii Palfis ad ^iMitiipiiccin bononiiii
Misli^nlans, regil et gul)cmat, acduodena spalia boni- opcrum pcrvcniant fructiim, ct inlcrmixii splonJiilis
nim oriente solo disponit nnlinabilitor trahi ol i»or- novem orJinibus aiigolortiiu, iii (Mi*losti bcalitU(liH<>
di:oi ad oocasiim. Ad lnc qiioqiic iinivcrsa doiiion- ipsi por|)(*tiia cl:iritate fiilp;o:nil. Qii:ipriiplor intmoo
stranda distribiitio duodonani numeri, quadraiignlam 11I (iniilquiil (aiiaiiiiis ol i|uiili|Miil s( rilianiiis , in llc-
saiicUecmcis fomiam complot. Omnia namqiie \in- (tonipK)ris laiiJom toltim vcrtamus : qnatcnut bac
cula poccalorum noslmrum quibns conslHcti loiic- , una spo, quam por onm in co babcmus , e\ilum avi-
bamur, cni\ Cbristi, gioria nnslra, resolvit, i|»s.iqMO (l;i" cl s;oviciilis mortis pi*riH*lii:i*qiic damnalioiMS
crocla sacra cwli gauJi.i juruqtic lorr:e pro|Minit ol stulo flJi i roiHllontos possinius cva!frc,cl sio rc-
ftignal, laadal ct piubal, ipsa(|uc lidelibus vcracitcr gniim D(.-i siipcrna liice nilonlos l.rti moroaninr \itit>-

ouiifcrl. siJerc auoloromqiic nosinim ao redomptorom Doiiii-

rnm Jc<(iim Cliristiim , omnipolcntis 1'atris vidclicct

.Njlwiii-, (ligiii» LiMviibtis r(*vv.,.irc, vcrnin, s.intt'in

 *:: f! IIMJAM MAllll All(.lll/.I'. MoCL.Ni. 01'l.ULM I'\ltS I. «:«
H.i[w I)i)iiiiiiiiiii ;iiii->siiiiii(ii : sit <|(I(ii|ih' M-iii|M-r lccc A l'\\>i T VI
iiuslra r:iti(i, suiiipilcriia laii>i cl |MTp('l:iim :ii<li(r
l>r utidnimu fiyura , ubi Pnilnleuchui Moini oidlua-
.'iiiKdii.
ttti etl.

Tc, siiicie P.iicr, invoco Doiiiinnm ca.'li it urrj:,

Di' Tuliune Jiijnra' diiiiiur , ubi B<iiluiiijciiiirii rniiu •a .si.-, iiiilii in lioc ranninc doclor cl rcctor, incltfiato
dcicrifild cii.
opcri pins ct ( l(;iiiciis annnab w.iisiiin opifii i, cl verLa
ISiiiic ilaqiie condcccl boliria iriljiion», iit possini ftdelilcr iianderc ad »aii-
iil jiia iiioiluhilio, hpe .Ttor-
tioriiin iKis I;i;lilicaiis, iii lioc ln;:\Ut opcre cxpriiiial
ct;i- ( riicis a;lcrii;iin laiidcm , el ad (rloriam >ovi Tc-
(piirj iiohis :el(!ni:mi vitaiii coiilcrat, ct (piiil cor- hl;!iii(iili, (i'iid l(\ pii«ca fi^Mjris significcl, inodo iii

rii|»lionciii aiiCcnil, (piiihpic (lclicloriim vcni.iin Iri- },'rali;i ip>is nl>iis spirilualiler obscrvanduin. .Narn
Itiial, cl (piiil viiiciil;i ((cccaloniin ijiniiiipal, lioc cst, ( iini priinuiii li:i'c maxiiiia rcrum niachina ah invi-
sancl;e criicis pneilicet acla. .Merito ergo lioc vox siltili el impeiiclraliili profuiiditate visibilis elTccla
liiiniaiin raucibiis resonal, lioc (lcproiniint artc os esl, el paradisiis cum genninc suo floridus cl jocuri-
pr()lo(jiic;is , (li},'ili scril;cnlcs , plcclriiiii liiigiue ct diis app.iniit, sl;iliin iii ligiiovitJ-, (piodcstin medio
vota pii coiclis, (pioil cecidit iii Ijcllo driico lorliio- IJ paradisi, viialc iigiiiiin saiicla; cnicis pr.efiguralia-
siis el noxiiis ille (pii arle maligiia Iriiculcnlus iii l'"' : '|"'od i" medio gcnlium posiliim prx-c/idcnles
paradiso proloplastiiin noslnim (iecepit : cum jirius <-'l suiise^pientes se vivifical cl sanctificat gencralio-
ipse cadens Liicifer de ca'Ii arce lerliain partem ncs, ciijus heneficio recrcati qiiiipie boni ci sancli
aslnirum liaxil secum ad iiifcrni siilphurca sta^-na, viri spiritualcs ct vilales virliiluni profenint fiuctiis.
([iiia supcrlnis ct dolosiis lcnlavil se a'([iiip:iraie Al- lloc cliam lignum passionis Chrisli pncfigunthal
tissimo, in gelida A^iiiilonis parte ponens sihi tiihu- Isaac patriarclia, ciim palre im[Kjnenlc piopriis liu-
juil. Ilunc scilicel ferocissiiiiuin hipuni agnus mitissi- mcris ligna port^ihat ad lociim imiiiolationis Mix,
iniis slravil, jure potciili cripiiil pi:edam , ct studia sicul liher Cenesis leslatur. Sic et Exodiis ct ca-tcri

iiiiinania frcgil. At genlcs ex iii.is et carnalilius liliri Icgis e lisserunt, quod forli coinpaginc armoniiii
(lesiiicriis pcr sanctani Evangelii pracdicatioiiem con- saiicta crux nostntm preliiini evexerit, iil dote san-
vcrlil ad meliora, ct inccnilil ad cceleslia dona, nc guinissui sponsus supernus exliihcrel sihi sponsaiii,
rcl Juilajoruni fabulosa supcrslitio, vel Iwcrelicoriini Ecclcsiam, non liahcnlcm maculani aii» rugam. Iliiic

pcrvcrsa se;liiclio, ^pccioso vehiinii.e corrunipalcasla plehs Israelilarum Deo in jEgyplo conjiincta , ct pcr
corda Clirii-liaiionini ,
qui vcrilalcm divinae Icgis Uuhriiin maie translala, laudes viclriccs Redcmptori
agiiosccntes, in rohore fidei jam consislunt; ct ue ^ suo decanlabal, ei iiinere Irium dierura gradiens,
ariduin fiat os gentiuin exinanilum a culln diemo- Domino misericorditer eos duccnle, pervcnit ad fon-
nnin et adoralioiie idolorum, focundal illiid in diviiia tcin .Marat, qui per lignum mysiicum dulcatus est.
laude aiiclor loiius boni cl largilor vii liituin CIii isliis Igitur Pharao ct.Egyplii pcrseqiientes,qui priiis pn-
Doininus : causal enim cl dainnat onincin pcrfidiain pulo Dei quasi jam caplo el redudo insullai ant,
iiiiinici polens virtus sanclse ciucis , et dimiilcns submcrsi maris fluclibus sera pocQitentia dolueruiit
muiido debila, cunclas opes diviium pncccUit suo Israclita; aulem visis magnalihus, duclori suo iriimi-
miinere. Denique quod in sc^pluagcnario nuniero ma- plianti, Deo viJelicet patrum suorum, canlicum glo-
iiifesta redeinpiio lolo mundo fueiit Danicl prophela riK concinchanl, cl in contiiloris sui amore fervcnles
in scptuaginta hebdomadihus suis, quae adChrisluin laudcs iriumpbalcs exsolvebanl. Porro mare orien-
usque perliiigehanl, demonslrat, qnando consumine- lale hoc lcstalur, cuin orbitas curruum iEgyplioruin
inr praivaricalio, el finem accipiat peccatuni, et de- haclenus in profundo cl in littore servat. Dcnique
lealur iniquiias, et adducalur jiislitia sempiterna. veteris legis abyssum sancta crux immissa dulcavit,
Jereinias quoque simililer post seplu.nginla annos ct petram solidissimam cxcidens fonlem vivcnlis
rcsolutionem caplivitatis praidical esse venturam aquse produxil. Ad hujus instar Moyses manus exten-
:

p
ast Moyses per septiiaginta pre.byteros, quos man- dcns iii Amalec vicloriam cepil, el per eam veri Ama-
dalo Doinini populo Isracl prrctulit, lolius magisterii lcc memoria deleta esl sub ccclo. Duo ergo viii ex-
pcrfeclioncm et rcvelalioncni mystcriorum per cru- ploratoies terrx repromissionis, qui bolrum in vec:e
cris sacramcnlum nobis fieii significavii. cru.\ be- portabant, duos populos significanl, qui gaudia su-
ncilicla Dei ! in lioc qiiod sepluagenarium numcriim pcrna per passionem Christi in criice completa quos-
in qiiiiiquc partes divisum in niedio lui, simul ct per que credcnles proiuereii posse prx'dicaiit. crux
(juatuor cornua tua (lualernario cl dcnario niimero benenicta Dei quis bene mysleria tua noscens ,
I

aniplecleris, significans le loliiin nuindum pcr dcca- laiita el tam prseclara dona salulis salis eiiarrare
logum legis el per quatuor libros sancli Evangelii ad valet, cui nulla lingua crealune ad laudes dehitas cc-

concordiain el uiiilatcm fidei revocarc. Neqiie enim leiirandas idonea csl. Te Pairis a;terni bostia, in
ipsiim quinariuin absque inyslerio pnclcriniltis, scd odorem suavissiir.um oblata, sacram aram dicaverat
vcuerabililer innuis bumanum genus non soium per vivificantem cxallasli serpenlem, et vilale sigiium
iiilernum affectum aninii , scd etiam per extcriores demonstrasli popiilo , quo salvaii Ispsus ab hoslibns
Sicnsus corporis, tibi voracissimc cs-jc deditum. p^^Siril. El qtiid an:plius de te dicere possuni ,
nisi
27T ^L LAIDIULS S. ( .lUUS. - Lla II. ^78

bona de«leras el lUiila cuiicta aufe- A catores »aucti Evanxdn fruciilicans, opes condu
lio* «|uod cuncl»
ctrleslcs : cxultaUi qiiidem ni.ijost.ile super oiiinia
Tolia* T
CVPLT \II li,;iia sil\.iritin boiioialiili» el decora evislis ; quia

uin nomin yiotoplasit eliritas C.brisli iii te cruiilivi glorios:im et spciio-

Dc duodeiutitr fi^ur .f,

s;)iii et vciier.ibiletu omiiibiis te esbibitil. Iloe qtiis-

iluUisoua HU'lric;«' artis lislula, %ailr qttis in Gdci iirmilato consiNtil, ploiia dovolione pro-
Eia niodo,
Mlutiferaiu crucis Di>uiiuic;c IauJ«'Ui suavibus lautTO tiuiur, bcet HuMuonis vis borrida salntom Intic

^frsibus, opuvjuo niiraliile rivIiMiiplioiiis noslrr, si- crcdoie alqiio oopnoseere ;;rnliliii^ iii^iileiis b.u ie-

inul cl coiiS4)Ialioiaiu \il.f fulmc lieNolis ifl»'lir.»ro nus roliietetiir. Varias quidein \iitiitiiiti spocies in

lauaibu$, (juia i» saiKia cnicc inors \itia e<l dire- sitiu tuo demoiistras, ot a'i<ind:inli'.ini spirittialiitin

noslroruui \iiicula siinl n-- di\itiarum to baberc siguificas ex sangiiiiio Cbri-

ciis&inia, el pccialotuni :

pri>liiia, el pio Cbrislo aniinas

sulula. Lu\ iiobis pcr Cbrisliiui rediil sli piirpureo fulgoro iiites, et

piiiii.i' pr.vvarioalioiiis eoneeN>;i est v.nia. Naiiipii- niislras ponorc loiiitor stia.les. Iii te Keclesiarititi

ilccoroui ininioMaliUilis iiobis alisliilil, s;ilvaturis cclsitttdo con^istil, uiiitas lidelitini in

iiius Adan» 1 1

ruiu poiuuiu ligiii vcliU coulra pr.»Hepiiiiu guslavil ; liJe et pace pormaiiebit, quol etiain oroctio laber-

el secuiMhis Adaui, salvalor videliccl iioslor. oiiiiaiu B naciili .Mosaici, seii ;edilic;iti() teinpli Saloinonici

veniislalein ol oiiinoni gloriaui alijiie lionDieiii sii- pneliguralMt : boc ct altaie bolncatisli sive lbyii)i:i-

IM-riia' elarilalis no! is advenieiis si-ciiin allulil. uiatis, alque ignis iii ois sjinper ardons signifiea-

Inius uli novaiu iiiulla el inntimerabilia porpossi b;U ; boc ol candobbrum cum qtiatiior liicernis, lioc

cuinu» maLi, el lcniporalis nionis iiu i linuis discri- ct sabbati otia indieabaiit, qiiia in Cbristo Agno vi-

Biina : sic ol uoius ob graltain fldelia s.il\aiiltir ag- d<-itcel Dei immaciil.ito, pro saliiti* iiiislrn iii ara
niina el luco poliuiilur ;elcriia. Doiiiiiuc sioul per crucis intmolato, et lideliiim esl illiimiiialio, et rc-

l^iiuiii pr.L\aricaliunis inois iulroi\il iii loltiiu or- qtiios porpettta saiiciortim. Ip-.e est ad vit.im pcr
Im-ui icrraruin, el iu iiiferuuin oiuncs desconderuiit, pas>ioiiein crucis previus noslor, ipsC saliis alerna,
cliani ipM clccli, ila cl jkm- lii;nuin Doiniuica! pas- ipso lux vi-ra, ipsc bonilas piissima, ipse rc lcinplio

sionis nioi^ c.ip'.ival.i osl. cl niulli evasiMuiil ex ea, iiostra, ipseest ot vita seiiipiterii:i, ipse ost p iiicops

cliani pct.cali!> ubtioxii. lui\erso si-iliccl orbi C.bri- t.in(|uain lilius iii domo siia, Kccl. sia videlicct san-
blus pcr crucein aiiilttni \iUp ;ipcruil, cl in ca po- cta : ipsc esl pa\ nnstra, qiii ftXMt ulraqtio uiitim ;

tculiam \irlutis siia- don:onslra\il, ipsainquc, reli- ipse priiicipatuni diaboli de:>lru\il, et conalus cjus
ctis iiJolonitu cultiitus, bi)iuTa!iiloui omc uiniiibus noxios retarda\it : qtii per friyns iiirnlelilalis feivo-
vuhiil. I'er banc sui sacratiieiiii nobis palofccil ar- C reni «iinrilalis exsliiiguere sludet, el por illec^bra'»
canum, el ad cusludivn.luui Jus sux vobtnlalis iiu- voliipiafHii felicilalein vorain promilteiis, l;illax dc-
liiscum nruiaverat paiiuin. Priinus boiuo, dc lorra eepil, ct pcr baiic domentiam jam qti:tsi eaptitin

lorrenus, tcrrciiaiu gciicra\it sobolcni, cui el iiii- irridcns, manifoslis vitioruiu vinculis cl catcnis pcr-
uiileni li;vredila\il iiiorteiii : soctindus liuoijiio, de catoriim sliini;it. criix sancla ! o arbor spei insa !

ca-lo calcsii.s cuclesieiu nntndo iiitulit genoralioneiii qu;e oninia cedionitn iicniora aliitiidino ct pul» liri-

et xteriiani suis promisil licatitudiiioni. Ilic esl Du- tudinc incomparabili supcras, eu numcro coinpc-
niinus univcrsortim et crcalor ouiDiiini rerutn : ro- leiili in cornibus tuis radianli dona serenissima ci

giiuiu soliis cuiu Patre ct Sjiiritu sanclo tenetxier- heatissinia por ad\cntum Doiuiniciim p.orlendis.

nuin, el &cciiin regiiafc viill eaiiis gloriosos san- Ostendis otiini scriem dieriim quibtis Salvator iii

cioruiu. Ip>e eliaiu p>'r iioinen .\'lani, nuo qiiatiior ulero Virgiiiis iiicariKilits e>t, ot per banc morani
pbgas nrbis p>'n»igiialas babct. p<>tc»latis sux, q:ia paticnti.e el Iiiimilitalis ejiis dociiineiila nobis prae-
doininatur in tulu orlc lcrraruni, nobis dedit iiidi- bcs : ct qiiia cum lcuitalc cl Iraiiqttillitatc pcr par-
ciuni. N inle, dysis, arctus ot iiieseinliri:i, qiia- tiim ad nos vetiit, maiisitetiidiiieiii stt.im ol obeilieii-

|:iur nu ...les in capitibus vocabuloruiu suuitiin tiam, qiiani iisqi:o ad itiortem iti t<- |>orpctrjtnm
liuc rcsonanl. l'ndc cundecet ut cuncta vi>cnlia " servabat, design.-^s. Idco dala e>l ei oinnis potcstns
aique bubsi.Ntenlia Dotuiniini sutim reccgnoscanl, el in ctvlo ct iii terra secuiidtim bumaiiitalrm, qni
Ijii votis concinaiil, qitod Jesiis Cltristus \e- cum Palre cl Spiritu sanclo c<eliiin et lerram el
ru". ' -^i I iiius Doi et omiiipolons dcxlora l'atris om- oninia qii.c in eis sunt cn-avil secitiidtim sti.-im dt-
iiip»la)li> : ciijus curatio salubris cst ct contartiis viiiilatem, sicut sancti iludum ce« iiiere propbrta-,
nicdicina salutis selerua-. qtiod ca-li cl lerrx farior parvubis filius iiasccrclur,
cujtis imperiuiu supcr bumerum ejus esset.
CAPLT \ni.
Dc lertict decimtr rntione figvro', uH ille dierum CAPl T XIV.
numern* 'n^tuut quo Chrittut in uiero Mr- f),< f: iria dicimii, in qun numeruii nnnorum
ghd$ Mo tti inundi utijue i/i unnum fasiionn C/iri-
tii Motctus est.
Arbnr odnris sunvissimi ct e\pansione ptilclir.i-

riiin frondiiiin l.itissinin, liorlus deliciartim incoiit- Vcrc dignum opus Csl, ac pr.xclamm valdo, tro-

parabilis amiiei:s, ubrrlate Ijrpissiiiia, noribus vir- peitm cileslis rej^is dtib i>nn:i niodtilalionc p al-
tuliim ei folii^ verbontm ju<.uiiJi;--im;*, pi^r pr.oli- brc , triiiinpliuin daniiii.ii^ri'- ii.,iid rfim;'.i.Mt«jr
 279 IJ. UAIJAM MAIHl AliCllll.l'. .M(K.L.N'I. OI'LliL.M l'Ul^ I tsu
pradicarf, (|iii) iiminliini »1«; polcslalc lyranni cri- A vH.ilioiu; cognovil, (;l tlaro fccrmoiic pnciJicavil al-
|iiiil, iphiiiiii|ii(! rcgiio cjiis (lchlriicto :ic r<-p:ir:itn, qiic coiis( lipsil. Ila ijiiippc gratia divina pr* ca^le-
:( tcino c:irccrc ilaiiiii;ivil : in «luo diam r(cl(sli:i <l ris cv:iti(,'clistis collata cst Joantii, nt cnm illi in<ar-
tcrrcslriu :il(|nc tiiaiilima iv^no t>\\>\ aKiniMto (iili it iialiotiis Salval*>ris ct lintnanilatis ejni» arcaiia ina-
]it(|tic siistcnl:il. Naiii (|iiaiii!o cjus cxallalio rncril &iine conscrilicrciil, isle divinilatiii cjut Hacrainenta

ab origino nasccnli.s niiunli, acciirrciis cnm niyslc- profiiitdo scrinone revelaret, qnod v idelicel fartor

rio aiitHiniiti tiiimcnis |ici nolas rii.ccorum iii ti- omiiiutii tiritm aiiiiiiatti ct corpns in sc buinpiiibtict

f,'!ira ipsius (iisposit;is c^primil, ct oIj Iioc crcilcii- iiitmanum, ct (pii in priiK ipio Dcus unus erat cuin
liiitii devolio au},'clur, ciim pcrspicit condilorctti om- ^ Dfo F'alrc, in fiiie tcmporutn visibilis appanrrct iri

iiiuni rcrnni tani coii^'rue et Inm convi;niciitcr nduts carne. Ilunc figura broni» sigiiincat regein, huiic vi-
ipsis tcmpofuiii soricm coaptarc : (piod fij(uta critcis lulits pnligiirat poiilinccni, rpiia ips«» ut leo et
e\ rinlcmplio iii ca pcipetral;i, :ic s:ilus pcr dotia qitasi catnlus lcotiis ccrtamine (oiini(/ctis, opulcn-
virtulum (iilclihits coliala, cum niimcro sacris iiiy- tissimam arripnit pncdani, alqiie idcm saccrdos tl
stcriis plcno rile in oinnilms concorJenl. Deni(pie Iiostia fieri dignatus, salutcm nobis coiicessit :etcr-
principiuni libri Ccncsis matiircstis.^ime coniprobat nuin, suisqite participibus dona largilus etiliinnKrnsa.

al^pic coiifirmat qiiod nomiinis prisca saucula el B -M;irnis (iiio(|iic in iiiysl(;rio scptcm panum, quibus
crcaturam siiam, iii priiicipio ;ib ipso condilam, pcr homiiium Jcsits satiavit, iiiyslice se-
qiialiior niiilia

sanclam crucciu jiixla fitiem tcmporum rcnovavcrit, plem dona Spirilus sancti indical, quibiis evange-
quia diim post sex dicrum opcra homiiiemiiuc crea- liciim populum Salvator quolidie rcOcil. tu, evan-

lum requicsccrc Dcus dicilur in scxla jetalc sapculi, gciista Lucas, rcgcm justissiinura victimam sahi-
ac sexla feria dicrum pcr cruccm hominc rcparato, l.rcin pncdica, hoc fidcs tenet catholica, et pontifi-
Sabbato in sepulcro requicvissc Redcmptor dcmon- tem clarum scriplis luis resona, qiti loiius mnndi
slrelur. Divino ergo nulu disposituni «;st, ijuod nu- tollii pcccata. Hic ergo cum esset manus xterna
mcrus V. CC. XXX. I. figura; sancl;e crucis aplc Conditoris et Patri a;lemo consubslantialis, ecce in
coiivcnirel, et per hoc demonslrarct passiotiis Cliri- dicbus llerodis regis est naius in IJcthlcem ex Ma-
Kli sacrainenlum, oinui nequiliye d;cmonum ac f;il:>i-
ria inalre infans admirabilis, ad salutem videlicet
lati pravorum honiinum resislcrct, opprinicrel^pie niissus lotios mundi. Nobilis ipse puer, qni et Velu-

potcnlia ct superaret juslilia omncm quicunquc stus dicrum pcr prophetam describitur, qui venit
fraude ac dolo derogaret dispensal'oni Dominicaj in- dc Edom, tinctis vestibus dc Bozra, rpii torcular
carnalionis , laceretquc pcnilus vcritate convicta crucis solus calcavit, et licet fuerit in cruce snspen-

omnis philosophorum alquc haerelicorum versulia ;

C sus,lamen aslra sustentavit arbiter supernus. Cru-
sed iiec ultra fallax Juda^orum factio dirum ac im- cem enim patiei:s ipse sanclificavit, glorilicavit et
niilem affcctum Christi opponeret Evangelio, qiiia calesti benedictione ditavit. Igitur Matthaius, qui

ipsum virtus Dei est in salutcm omni credenli, cl primus in Jud^ca scripsit Evangelium, iuimanuin
pcr hoc palescit voluntas Creatoris, et demonslra- vuituni figura Jenotans, significavit Christum de
lur sanctam crucem omnia tempora raundi in cle- sliipe David secundum hominem esse natum, de-
clis Dci, qui ab initio fuerunt, sanctificare, et re- ra()nstravilque eum promissionis esse filiura, cum
gnum coelesle promiltcre, quod per Redemptorem Abrah.^im in capite geuerationis posuit, contra du-

nostrum cunclis fidelibus tribuetur, qui verbo ejus riliem scilicet et oblusionein cordis infidelium, qui

obedienles corde credulo et opere mundo Deo pla- negant Chrislum ad salutem gentium esse dcstina-
cere sluduerunt. Species quippc sanctae crucis gran- tum. Nara hoc advenlus Salvatoris veracissimum
dis consolalio est fidelibus, materiam tribuit laudis, est signura quod per patriarchas et reges gentis Ju-
quia bonitalcm nos scire facit Creatoris, et ipse da;ae generationis ordo descendens, ad ipsum usqtie

priushominem iu paradiso formaverat rectum, et pervenit Christum, qui esl Salvator orauium borai-

nunc nolens eum perire fraude hostis antiqui, per num, raaxirae fidelium.

crucem illum recuperans reduxil ad paradisum.

D CAPUT XVI.
Crux quippe est arx virtutum et remissio peccalo- De sexta decima forma, ubi de septem donis Spirilus
rum, ipsa scilicel de Iiis infimis atque caducis ad sancti narratur.

coclestia ct superna provehit omues quos per fidem Te, sancte Spiritus paraclete, supplex deprecor

et spem atque chariialem dignos essc xlerna visione ut salubris super nos a superno solio descendas, et

Dei Christi electio comprobavit. tibi dedices devotam menlera vatis, cordaque bene
credula ac fida facias, quia lu quoque Spiritus es
CAPLT XV.
quatuor evan-
vitce, quem se ex Patre promissura Christus Dei
De quinla deciina fujurn, uhi A(jnHs el
(jelist(V depicti sunt. virtus et Dei sapientia discipulis suis raittere profi-

qui dira jacula iniraici tclur, donum videlicet illud quo omnes sanclos suos
Filius Dei Patris altissimi,
fraugis nequissimi, da mihi sanct;e crucis vicloriam ante adventura alque post advenlum suum admi-
carmine dulcisono moJulari. Neinpe evangelista rabililer dilavit, suamque sponsam, id cst Eccle-

aqiiila, in ipsum solem ju- siam, sibi in peregrinatione istius raundi desponsa-
Joanncs, velut allivolans
verbum Dei vera rc- vif, et sanguinis sui prciio comparavit. Cuicuuq.ue
iUtioc ligens asgCGtuni racniis,
231 DE L.VLDIBUS S. CflLClS. — LiH. II. 'i^-

•mtdlettum, inystiMia tliNina |M'r siii- A »lo<<unenta |»ioliilil. niinirum pcr numorum li};ur.e
erRotu ilas
ta- sanila- iru. i> aplisMimim imiutMi^, .juia saiula trui
t;ula t.'Sliuu)iiia ulriusque TtbtamtMili plonitiM
omnia sa-aiiltT iiiu'Stig..t. vl ollatrix ^irtutiini. fl initium at- p<rfettii> osl s;iluti!.
|)it. tt intiiiK' ilt>ttus
sapitMitia Cliri- noslnr. tt prr ipsam fll salvatio .M resurreitio iio-
vcraciler ptMisal qualiier te divina
slus iii urbeni iiiiserit, siuf.iuo sj>ons;i' arrliam \.l stra. Siceigo con.locet. el sic o qiiu iiiique es t!o

.lum («Krtenius Heo Patri el Filio jiistdrum niimero, (pian.liu liic sis, .li>iiiam Inuileiti
pignus .leil.Tit.

et foi.subslaiilialis .siimil, «iim eis oinnium renim nim tiiiioie ct anior(> prof.-r, fac o|t.Ta jiistilia',

inimieo liioqiii te ptTs.tiuitur inilul;?e ctpra-staei rtv

artifet evistis. el oinnia penetras. ncc esl ulla croa-

tura invisibilis in ctmspectu tuo. Te «lui.lem Naias frig.Mium, paiiperes Cliristi qui nuiic in pr.escnlis.iv

pmpheta .li\inilus inspiratus. iii septeiii spirifs iuv .•iilo lii;;.Mit, ct (•siiricntcs ac sili.Miles jiisiiiiam ad vi-

liiinum pnipli" '

-itatein tl.^norum, «pii unus ;it- tam fiitinam lolo desi.lerio anlielanl, li.Miisne siiscipe,

qiie ii!« iii .'s. . ii atque S;>iriluni sapienli.e .1 i|iiia ipsi inspiialione .liviiia compunguiilur, ac sur-
foilitn.linis. Spiri- sum halienl.s cor. conleiiiplanlur quis «•oiisilio a^ter-
iiitelleclus, Spirilum consilii el
tiiiu stieiilix' el pietalis, el Spiriluin timoris Dei 110 regit omnia, et quis miseralioiie iuimciisa iiidiil-

II it. Clirislus itaquc SaUator iiosler, ar gct f.eccata. Iloc e;;o mis.^r Laliiia liiigua «Ij^s. rilio.

m;. ::ue ilator. faclis atque maiidatis to apost«»- B li,H^,pie oplo iit ipse refeclio mentis iiie;e sit iii pra;-

lis suis Itis darc s« oslondit, cum bina clinritalis senti el in futiiro saticlas aMerna. Non cnim super-
jira-tepla onstiluil, ut Deum ex toto corile diliga- bus quisquam liinc jiistilicaldliir qiiod orc ol habilu
nius. lau.leiiique ejus plciio afrettii prommliciiuis, luimililatein oslcnilil. siipcniumque rc|.Mialoreiii solo

oimiem(|ue scienliam nostrnm ati|ue intcllectnin iii pr.islratus adorat, dum iiilcriia cordis cjiis siipcrLc

verilale ejiis gratix deputemus. et prusimos iiostrtis sciiliunt, et opes haltcns eleonuisynas non facit. iiec

laiiquam n«)Mm'lipsos amemiis. Nam posl resurre- por valotudinom corporis sui (cum int«'ger \iriliii3

clioiicm suam iu suos discipul.)s sumaiis, nccip.*rc sil) opera facit justiti;e ; «piia cerlum ct perspi« uiiiii

Spiritum snnctum cosjussit, cl item in dic iVnlecostes est qiiod oniiiileiieiis coiidilor iioii soliim \cr!>a, scd

de ca'lo in lingiiis igneis appareiilem eiinulem Spi- el facla bona el vitaiii lioiieslam oiiiiii tiMuiiore quu;-

ritumsanctum super eos misit,quod vi.lclicel sancu rat. Igitur quicunque sclcrnam lucom veraciler qux-
crux Dt?i in figura sua nobis dcmonstrat. Nam ert^ rit. cl ad aUernam bealiluiliiiem viill pcrvcnire, no-
cla ejus pars .lixinum, Iransversn qiio.pie fratcr- ccsse cst ut pcr odo tiliilos evaii;;elicos. iii (|uilnis

iium commentlal nmorem, cujus amoris integrita- spccies vei;e bcalitiKiiiiis exprimiiiitiir. nd rcgiium
tem Cbrisius nobis osiendit. ac suo eiemplo nos tondat siipernuin, (luia el in ipso niimero rosiirro-

iiistni&it, qui dilectam aniinam suam in cruco mo- C ctiono gorerjli porpetrata, post pcrnctiitn ju.liciiiiii

I icns pio amicis suis |)osuil, et nos idem facercdo- saiicli Dei pnriler cuiu Clirislo rcgnuiu iiitraliuiil

tuil. Ibinc amorem sempcr laudabilis, et seinpcr a-tenmm. (Iriix quoque Ciiri>ti via cst jiislorum,

laiidaiulus, saiicle Deus Spiritiis tu pone in me, ct nscensus nd civliim, rola de iiiiimis nd superiora
tiiiior nuiius atqiic carnalis alTectus procul rccc- nos trahens, dux ct janiia rcgiii, vicloria noslra.
dant, quatenus gloria sanclx cnicis aucta ac mul- Por illnm vilnm possidcbimus vcram, ct merccdcui
tiplicala, nieciim iii vera professione ct digna Inudo percipieimis a-tcrnniii, qiia* et binario qiiater posilo,
in releriium perseveret, qnia tii es qui.lem ille .iui octonariiim in sc concludcns, sijjiiilical (|iio(l pcr
o-i impltfi mutuni, cl ca'lesteiu facil rilc rcsoiiarc diio pnecepla cbnritalis, qiia* noliis saiicli qualiior
< .llltUUI. Evangeliorum libri commciidanl, promereri possu-
C\PLT XVII. miis gaudia scmpitenin. IIoc quo(|iie omiiipoteiis
De teptinta decimcr figura: ralione, ubi oclo beatilu- Dci omnipolciilis S|)iriliis, qiii nos pcr paccm el clia-
dinet annumerantur.
rilatem veram ad rcgiiiim iii\it:il fiiliiriim, in seplciii

sancia et beaia, poicns el enerabilii cni\ donis gratix sux ascensus in conlibus iiostris po-
Miristi, laus vito; futurx et gloria Redcmptoris, tu siiit, iit demoiistrarel eo modo rile posse qiioiinc ca*-
<; '
l>era functio es, et viialis cuiictis ab
D liim asccndere fidelcs, si cjiis ^Talia- parlicipcs fieii

iii 3, bt:iiigna el lK)iiorabilis, quia cum non neglexcrinl : el (piod eos exspcclct sursiim plo-
Christi luciubra in te susptMisa passionc faligabas, ria et coroiia sedis lucida in arce supcrna, quos hic
innumeros populos a tenebris pi'Ccalorum suoruiii irradiavil cum virtiitc charitas vera.
eripiieras, et crli rcgiium, qiiod per transgrcssio- c.vpLT wm.
nein ablalum fiicrat. inisericordilcr pcr grnti:im rcd- qHadriKjenariut numcnis
Dc octava decima specii', ul>i
(iel>as, quoiiiam bonitas Conditoris non passa estper- positut esl.
ire illo!» qui spem in ilLi jamdudum babucrant, scd Kxpono nuMlo et laudans cdic , o honio, loto a(!i;-

fM^r te rerouncravit corum l>ona merita, videlicet ctu animx et uiiivcrsis sensibus cori>oris triiiinphuni
.elemaro cis tribuens coronam. Naiii scmen evangc- noliilem victoris ;etenii, qiiem gloria Pnmiiiic.T cni-
lice d(M irinx. «luod in discipulorum corda Salvator ( is ubi(pie expetit, siipcr «elsa cclorum sidcra , cl
tominavit, setundum suum pl.icitum in eorum sul.Uis abvssi prufiindissima tartara.ubi liicis xterne
tqtere mullipliravii, cum in monte sedcns dot.bat permanel caiidor , et iibi nuclis per|>etii:i' perdural
»i»s, et inripiens ab octo bcaliludinibus largissima l^iirur : ncc iion el pcr cuncla tcrr.iruiii spalia, ubi
<2xr, Fl. IIUJAM MVtni AIU.niKP. M()(;i.\T. Ol'KULM l'AhS I. . i<H
iiDX ilit.'!i'|uc btiih iiit i)iiru.>>i!« ullLTiiaiil vitiljun, i|iio- A ari(iiaiJini)» Whlm iic vu» puJi-ut ilU iiiolcslbk cori-
iih<|ui- iiitiinli .-iilvriiiiil lcriiiiiiiiii. Ilu<: sfiisiH aiiiiiii <|<ii-ii. Vimuk w:i>U;r nK.-ilicus ot isU*, (|ij<.-ni haiicU
(((;;ilct, linc p^iilliir voc.i; ifsoiuil , lioc liii(;iia iii pn- (Hix iii pa(ulo (;es(avil stipiU; : ipMMjui; iiiaiiiljii«

l.ito coiici'i-|u-t, iioc iMaiiiis lilloris scrili.il, lioc l:ilii.i hiiis cvpaiisiH aii iiiudelaiii v<jh iiiviLil, (pii (oliin lu-
vf.rliis e\|)riiii:iiil, Imk ijtsa figiira inclrico ojmtc tlc- iiil.itciii iiilcj^rain ciliuH prj'i»Lit. faiidiU: iUi vuliiut

piclaiii iiolol : (|u:i; liccl tlilliciiltcr, laiiicii onlinalii- iiienlis, e( in ulccrc corpori» virus latcii» iiulile :iLs-

iitcr pcr «pia lrii;,'cii;iiiiiiii iii (pi:itiior (lcc;i.|(!s ijivi- coiiilcrc; |tos(i((? mcdclani cordis devotioiic, et piil-

siiiii c( cMMiiplaliini , (l:ir;i sani t:c crucis pr.ctoiiii hiU; iiiciiiciiiii in liononini operuni h(rciiui(ate. IpsiuH
p-oiiiil, (|iii iitinuTiis plcniis iiiyslt;rio veiicraliili , cl er^o inaiius saiiitiriTa iion iii dilatioiie (ciiiporih iio-

8iip rni) scrciins liiiiii.:t; , inlur cctcra Kac('aiiicii(a vit lar.larc, sed in velocilate iiiuineiiti idonca ch(
tfi^iiilit alionis sii:i; pi';csciilis (cuiporis pcs(:il li;^ii- baiiilat'Mn pr:e»larc oiniiiltiiH, (\ui kalubriUT inctu
lani : (pio saiicla Kci lcsia siib Clirislo priiicipc, coii- < <)iiip'iiicti , ct cnm revcrenlia ab ipso vero incdico
li':i spirilii;ilcs ncipiitias (;l coiilra ainalores iiiunli , ciiraii :ippc(unl, ciii .suiniiia esl virdis ad curalioiieiii
sciito ri<lei cl lurica juslili:e, galca saluds et gla lio pcrficiendam, ct sapiens ronsiliuin ad salulcin pra--
Spirilns (lioc esl, verlio Dei) lorliliT et inscparahili- st:iiidain; (|ui dc snpcrnis e( perpediis ad infiina cl

lcr pi;cli;ilur, ot coiilidciis sui rcfjis potentia, virtii- " lcniporalia dcsccndit, iit rcriiin nalurain ((jua; cor
tisipii; cjiis coiisi ia, oniiiia lcla liostis aiilitpii fiaii- nipta cslj divina dis})ensjlionc rcintcgrarcl , iiit^di»-

gil ac proslcrnii igiiila. Ve.xillo (piippe crucis, (piain (pic mortis abirel, cl signa lK;a(itU(linis pcr chari»'
i:i rroiilc sigualain ipsa viclrix gloriosc gcslat, par- ni;ila divina riirsum in hoininc dcnioiislrarei.tur.
lis ailvei's;e coiiliiisdil rronlcin, aKpic s;pvain iniini- .^;imoriinicrg()(piinqiiagcnariuinsalii(areiii iiobis cssc

conini siiliilo porliiiI)at acioni. Kigo in sancla cnice saiicUc criicis specics iii cornibus suis dcscripiuni
£aivaloriiosloraiili(puiin liosteni vicera(,o( iiiniinuTO vencrabililer nota(, cl sacramentis coelcstibiis plcniim

ejiis ligmai liic ol aple convciiicnli , (luadiagenario cssc rile designat. In illo cnim veri jwbila:i , id al
videlicel, sacruni jcjiiniiim in dcscrlo prolondobat, iil Iilcnai remissioiiis, no(i(ia da(ur, in illo sabbaii re-

raploroni ri':uululoiilissiniiim prius lcnlanlcin, pcr pa- qMios rilc cclobralur. Ille legis vetcris tlationc insi-

lieiiliam el luiinililalom viiiccrol ; ac dcinde in iic- g;iis csl, c( in adventu Spiiidis paraclcti super apo-
quilia sua pcrsislenlem ac periiiiranlcm , ipse mo- slolos insignior; iile pacis auclorem venisse prodit,

rieiis xteina morte jusle damnarot. Sicul eniin ser- cl pacis sign.uuluni perfccta reconciliationc inlcr
poiis il!e hibiicns e( callidus bomincin priniiim por Doiim et lioniines pcr Spiritus sancli graliam oslcn-
gulani, avaiiliain o( vanaiii gloriam ad facinus illc- „ dil. Ipsc vencrabilis in specie, salubris in figiira, cl

xlt, et ila oiiin niorli olinoxium reddidit, sic et e pcrfectusesl in sacramonlorum decore. Nain X lil-

contrario compo(enlibus me;licamentis, Salvator no- lera iigurae sancto; crucis aptissima , cl deiiariiun
slor per abslineiiliain, benignilatem alqiie biiniilila- niiinerum dcsignans, per duo loc.a posila ad exeni-
lcin Iium;iniim geiius ad vilaiii eroxil : ipsum qiio- plar sanctx criicis, quinqiie libros legis ciun dccem
qne auclorcin inonis, oolornis criicialibus reum , vi- prxccplis sigiiificat, quia quod lex vedis per figuram
c;or lartaro subjecit. Cbrisli qnoqiie p:!gna nostra cl umbram quodammoJo dcpinxil, hoc totum Chri-
vicloria est, ejusque iriiimplius nostra salus est. qui slus per crucem in Novo Tesiamenio secnndum ve-
seilel in cadorum aroe el prospicil in inferiora ritalem implevit. Oninia quippe sanclie cruci decen-
tcrnc. Crii.\(|iio ojiis ipsa est toliiis orbislionor; ipsa lissiine conveniunt, ct churacter lillerse et numerus
toliim suslontal mnndiim , ipsaque niihi carmiiie i:i ea denotatus, Icgis mystorium et temporis sacra-
seiiipor el aiiiure veiierabilis permaneal : seniper in mentuin , factumque in hoc laudabiliier perpetra-
ore meo iaus et exsultalio in corde perpetua. tum; idcoque oportet u( omnes sanc(am crucem laii-

CAPUT XIX. domus pariler ovantes, cruciftxoque regi incessabi-

Deforma nona decima ubi quinqnagenarii iiumeii

,
liler gratias agamus, qui sanguine proprio uiiiversa
ralio est. laxavit debi(a mundo.
D
Allendite oculis et videle mente, audite auribiis et CAPUT XX.
pcrcipile corde, o omnes fidelcs in quibus charilas De viccsima (omia, uhi centenarius et ticenanus nu-
Christi et amor sapientiae fervet, quibus ctira; esl ad merus indilus est.

Uict^m fclernam pcrvenire et incorruplioneni atque Eccc sanguinis Chrisli pia efifusio, el unda illa,

iniinortalitalem sine fine percipere. Laudem crucis quae ipso dorraiente in cruce de latere ejus emana-
Clirisli carmine dcpromo. Ilic sutnini opificis virlus vit, mundat nos a sordibus cunclis, qiiia ipse Re-

oslonditiir, el beati opcris decor exprimitiir artisque demptor mor(e sua noxia cuncta a nobis tuli(, cum
ipsius nobililas dcolaratur. Veslorhonorhonorestnon labes peccalorum nostrorum dempsi( , et chirogra-

caducus, sed secundum redcniplionis ordincm manct phum quod crat nobis conlrarium per passionem suam
perpetuus ; immortalis est veslra iii ccrlis palma, quia delevit. Laudabile quippe dograa Evangelii condidit,

Chrislus ipse vobis est vicloria ,

qui salns noslra quod peccatommtenebras fiigans omne laciniisvelat,

veracitcr existens, vindiclain in hostoni dclorsit an- idolorumque cuUuras peniliis abnegat. Quod vitara

litpiuin, et in cruce degustans morlem, ipsum morlis docens honesiam, per virtutum polenliam in pr.xnii-

devicit auctorem. IIuc omnes conveniic .Tgroii , ct caloribus suis commendat universis sub coclo natio-
 ;

28". r»E LVLDIIUS S. l.ULCIS. — LIIl. 11. •UC

iiiiiiis. PDst asron>ii»i:iom qnoque Snlvaloris :»|)osto!i, A ira dcbita solnius est , ft \itam pfr|H'liiam portiim-
ali ips;i Verilate iiistrucli, pr.i'.!iiMiilcs Lvaiigfliiiin qiie saliilis ei quielis ;elfrn;i' invfiiil. po>t iianrra-
niysloria Vrteris Tcstanifnli p<>rl'.liristiini implola rt Kiiiiit viileiicel illuil qitotl prinins pan^ns nostrr per
(leiiarata e^tsetostati siiiit, ot ipsuin ruiem osse le;;is pr.evarifutionfm divini pr.m^pii siiper nos induvil.
et propliftariini vcris assorlionitnis firinaveriint. Di'- .Nam q'iia jxr li^niiiii Vfliium mnrs s.f>a loliiin ge-

ni«nic » fnti-Niiiniiu vicesiniiiin nuiiioriiiii iii a-lale le- iiiis biiinaiiiiin alisorlmit ac siio jiire tapii\a>il , iit

gislaloris et in atlveiilii Spiriliis saiicli siiper aposto- liDc a iHtlfslate ejusdeiii mortis eriperet. Ile Ifgipiori

los insigiiem lamia lillem , seenn.liiin signiliealio- noslro piacnit li);iiiim sancup criicis iii lerra < rige re,
nem siiain ipialt-r p«ihila, itl esl, in cruris iiioluni, i|M:il.'iiiis liof i|iio I pcr mil:p novain hoslis ille tle-

noliiliier rom;ili'l, pninlons Hdfi sarramenti el mt.v {.•liilivrral, cuspide lijrni vilalis pcrftiss 'S, per cnnli-
bealiliiilinis <liMnniisir.iiiN ^ iuilia,i|iiia sieiit |N-r (|ua- iifii:iji' grjtiam evtiiufrel , iiifritas(|ue p f iias iiiiit;

liior characterfS iautla» sint-ta cns in nniim etilli- liifn'1 qiiod conlra omne jus rl omiie fas serviis tic-

ftil CfMiliim el vtginti Mnitales, ita Spiritns sanctus qiiissimus el fnr tlolosissimtis silii tloniinalitm in
nilveiiieiis in nniiiia nniniiint liii^inniin ci^atlnn ivil alirno o[)ere iisiirpavfr.it. Hoc ft j;iiii ainlir tntius
rentuni el vigmli creilente.^ : untle aperle ac niaiii- frfalnre, el largitor tliioritm Tf.^taiiiftitoium Deiis
•'
fosle ilatiir inlelli^i sanclam cnicem veram es<;e n«>- iiiliinare volens, opus saiiibfrriiiiunt sanct;p irticisel
Hrani retk-mplionem , el in ipsa veraciler noslrani per legein prpilixil , et prr proplic tas pniiiii^il. rl
ctni>iNlere niiitalcin. Percepto itaque tlono in loipiela per Kvaii^fliiiin siiimi se coinplfsse f:ilfliir, iit lio-

n:niiiiim lin^Mianini, al.icer cirliis cretleiiliiim liinicn tiiines crf.itiirfitt siium refogiinscfienl, nvlrmplori-
sparsit nl iipie tiivinoniiii te>limonii>niin. coriiscanle qiie suo gralias a^ercnl. Df iiiqiic sanc la atqiie nia-
siinul rreqiientia miraculnnim, et rele KvanRelil mi- girlica crux hiiic se lolain sereiia liice coruscam
»11 iii |H-lat(us ilius mundi, nt sagena Domini retra- oslfuilil, sequc viam atipie tluceni ail perpeiiiam vi-
h«Tel lioiiiiiies tle pmriintlilate aiiyssi, et con;:liiti- laiii iiobi< csse ttfiiionstr;il; iiiroipie radiis suis itii-

nan l a*i soliJiialem Doiniiiici vexilli ; iittpie insi- catis l:inipas, liuis a'lfiii;e oiiinos gmi ••, ac popiilns
gnia cmcis Chrisli omnibim paleanl, quomn.lo tlona a.l ca-li^slia regna provocal, a!i iiitslcqiie misfricor-
«piritiialta quiUusqtie consignei fiJelibns. et prrmia tiilcr orulos piuiiiinliat, sicqiie niiiif iii itucic isliiis

qii;i' incariialns Salvalor iliis proitiisit. ipsa fnlflitrr iiiiiiitli posilos siia illiistialiniif l.i'tilii:it :<tt|tio liinc

eos p«TcipiTe in r«plis ratiat, qii.e vilelicot pr.iinia al aila ca>luriiin boiio nicrilos pottiiiod iiii olovat.

in aiiclii s<*run)lnm nuTilontm qiialilat>-in siint po- Nfc ergo vcrcnduin ost tpiod ullu f:iliacia aliquuiit

»ila, el sponsor veriis rhrislus Filins uliqneDei. docipiat, se.l, principo hiijiis ntun.ii Inris cjeclo, vc-

simiil c»im Paire D>'n el Spirilu sinclo qitiiiiisque .

^ racitcr vcra viclrix rcgiiat. llitic qnoqiie cst quod iii

difiiis mnlliplifia i lis serval ei verariter ilo-

pr.p.lifalioiie potoiilia; el iluiiiiitaliu:iis ijiis sancli
n»i Kfx rfi^uni in .; u regnans. el umiiia repna pr.oilioaloros iniratulis coniscani, lo:iiiiii|uo orlioiii

ditione pn>pria giiliornans, qni dcleral nnliis Spiri- sibi siibjiciant , rciieitiplnsi|iie per Cltristi gt-ali:iiii

Inin pararleliim , p=giiis s.ilutis el h.Tnvlilalis no- dcvulos cor.le, placidos muribus, iiiaiis<iolos p.ilifti-

Mr.p, lii nos <.eciin liiiii volniiiaieni siiant regens ser- tia , ti-aiii|Uilh)squo coiivfrsalAino p.-rlii-ianl. Lcce
vrl. qiioa liisqui'ovaiilfsg,ni.lia vii:p r.iciat inlroiip. qiiot litigii;i; siint nalionuin in scpliia;;fnario el bi-

PiJiililp vi«ain dcvole, l.eiie psaliile lK)ittino Cliri- ii:iiio nnmcro cnix saiiila oxoiiiplata dfiiioirsliat ,

sln gentes unines, Irilius el lingu:p nnivers.-p, pt co- oiiiniiius<pic gentibus por ittic liitis porlam paleiitotii

gnoscile venim regem vestrum, sapicntiam el virtii- sigiiilicat, hocqiie per se|)lii:i^iiil:i ol iliio liist ipiilos

lent Dfi Palris, ciijis |M)|fiiiia niors vicla siiffiiliitit, Salvalor ipsc pra-dioaro jitsstTal, saiiiloruiiiiiiio ar-

ft inemoria mor.is drliia r^i. oinnium reruin paren- cliati^'> lorum couynlia p isl rfstirioi lionoiii giitfra-
II Jrsiim cogiioscile. H.ec laus qitia ex vero el lem in ctclis prumisoral, quud etiam ips<; iiumcnis
,

pnilialo prolala est gcrinine, linein et perrectionem de-ignal. Octonarius iiami|'ie nuincriiscl no enatiu-i,
h' iiain requirm. Isle enim natnnp itostnc iii M> iniilti|dicali, scpliiagfiiariiiiit oliiiii:iriiitiicrraiil,
D
•'' - • -i or.Io, il inlift.i fuin rfviTfiilia et irr- qitoruin ucloiiarius ;id rfsiiriociionis lcinpiis, novc-

ronre sorv.l, cl in fiiliiro |»er|M'iiiam rfmunfratio- iiariusveru ad noveiii ordiiies aiigolontiii tespo clat
nfin pvspfctet. ILic qiimpie i^st gloria noslra, h.xc cl sicque catholica (ides leiiel qitu.l in ftito miinili, Itoc

rirliis, h:iT vera slabilitas qiiietis sumniT est, iii oclava x'lalc sarciili , s.incti tesiiigiiites in so-
, isiequp
Jnra religionis l>fnr servat, el ril'- arbitrio stio nli- cietaleni Iraiisoant aiigf idriiin. Oiiiina iiaiiiqiif pf cc:ita

tur, qui hona siimma pr.c omnibus appelit luundi Clirislits iii pas.sionis sii.c anloif fonsiinipsil,
i-t mcflia
ralit>nabilit«T regil. qii.indo ex parle carnis iii ips;i inorlem gitsl:ivil, ac
per polenliam tiivinilatis su.-c electos siios ab iiifcriii

c.\pi;t xxl rarren; libcravil , cl soiirietalis ac lidci liimr n p«T

Ik' ncenima pritnn firt»fii , in qun ' '' narius ct aposlolos siios g'iirri htimano pnp.litari jiissil, Ir-

binariut nuimrut esl conVfi

gfin vidfliccl suain VfliTom el novam, qiiam in hoc,
F.rpo le\ Domini vera et irrrpreliensibilis, ilnoruin qitod sanctx cnicis fignra! co.igrnit, levc oiius altpie

T.^slanienlonim lihris conscripla, in figuram sanct.e jii(?um suave esse, ct ad corIos ducendi iiloncum oai-
«•Micis ptncnda c»l. per qiiam et orbis trrrarnni ab nibus rredentibub silii demunsiravii.
£8' l;. ll,\l!A.M .M.VLIlI .\li(.!i!l,l'. MOI.l M. (Jl'i;Ul M l'.\IlS I. «K8
(i.VrUT XXll. A tilil'*»» aii^clidft iii lucc (N:re:iiii |Mrrrueliir : Ltu.li-»

Ul' viccsiina $ccunJa fnjura , iii ijua monoijramma |is ill<;iiil(> (>lii-ih(o, caiilii iiiii iilii|iii: iiomhii Doiiiiiio
ilt\)uhim ihl. (:jiil:iiido iii Kiclchia i>:iiic(oriiiii iii qiio sluilio \nt-
,

Cliiihlus (|iii Chl vcruri rcilcniplor iioslcr , in (juo bli a iiiiiiqiiaiii la>stiM-crc iu:»cil, quia fcic regiia cu:li

Ciloiiinu dchidcriuiii iiohlruiii, (|iii pcr graliaiiihuaiii lialM:n: |icipclualitcr a|ip4'lil,

Inc upus iiie Caccrc voliiii, o uliiciiii ipsc lalioris ii-

(;ai»ut xmii.
iii>, ipsci|iic niilii sil pn liiiiii c:iniiiiiis , riii oitiiii:i
I)c vicc^imn Irrtin fuinra , in iiuii ric'tiiiriui fl qua~
i (iii:i |il:i('i'Ul, i|ui:i ipsc oiiwiiuiii l.ir^ilor csli>oiio- tcrnanuh numcrut ailiiolulu» eU.
iiiiii ! iiic cr^o liorUitur iiiviUiiis oiniics ad cu;li*htia Kn noliilih liic iiiical flos, cl vcri rcgih, hoc esl
(i>iii:i, s|ioiidcl(|u(:li.t'cracilc inipclrarc pushC, bi Kprc- Jcsu Clirihli , lioiiiiiic |iiclnh, i|iicin (iKura haiic(a!

(is ciiiK (is ('iipiiliUilitiiis istiiis iiiiiinli ,

pcr tidciii criicis coriiitiiis suis cxcm|tlaliir Li:la racUi (.lirisli

Siiciii cl (IniriUilciii (|iiii c:i (lij^iic (pi:csi\crit. llcc (lciiioiihlraiulo. Scnariuh crgo niiiiicrus , (|iiciii jht
(l>ii.lciii iloiia ip.sc in liuiic iiiiiiiiluia vcnicns, cl car- bingula cornua lerno vcrhu dihpohilniii haiicUi crux
iiulciii aniorcni glaJio piu: scparalioiiis iiitcrlicicns, iiolat, pcrrcclioncm pahsionis Clirihli noslncquc rc-
pcr i^^vangclii sui prcdicalorcs scininavcrat, cl Iru- (lcni|ilionis dcsignal : (juia hicul in hcnario nunicro
ctuiii pacalisbiniuiii in :\<^\o siio coii(|uisivcral. lioc li iiMiiiiIi crcalura pcrfccla hiKiiincatur, iUi ct scnario

(juiiloni sciii|)(;r opliniiis iiiagistcr docuil, vclaiis nc numcro pcr (^liristiini ,

qui in scila fcria crucilixus
ad inn cl proclivia sc vcrtcrcnl, sed inagis ad ardua cst , niuiidi rcparalio pcifccta insinualur. Clara
se erigcrciit, al(|uc inlcllcclo Evangclio sno inolilam ncmpc dics illa fuil, qua Conditor opus suuin per-
sicviliaiii moniiii dcponcrciit, ct milcs ac inansiicli fccit, nec ininiis ista clara est, qiia ilcdcmptor opiis
csso (lisccroiil, (iiialcnus iii sccundo suo advcnlu suuiii rcslaurando sancliUcavil. Tuiic ergo cre;ilor
cum advciicril iii gloiia Patris sui, cuiii angclis suis crealuram suam opcrando complevit, cl nnnc eliaiii

redilcrc uniciiiiiuesccunduni opcra sua, Udes invcniat ipsam roparaniJo bcncdictione ccelesli rcplevil. Dc-
quibus proplcr iiicrila lioua ;cternr. icddal ct pr;c- nique ad insinuanduin mysleiiuin facluni est quod
iiiia. Iste ([uideiii iiiimcrus, qiicm in lillcris Gr.ccis senarius in ((ualuor cornibus crucis positus , iK:r

lioc moiiogranima llgiirat, Doniini Salvatoris ulriim- (lialuor plagas niundi tcndit, reruiii pcrfectionem dc-

que sigiiifical advciituin, lioc csl, illum, quaiido liuma- moustrans, quia ipse numcrus primus perfeclus esl,

natus principcm liiijus muiidi foras cjecit, post ba- ipsequc diein artificialem dimidiat, et bis posiuis
ptisma sciliccl suum ,
praidicans Evangelium regiii, complet; ipsc unius nicnsis esl pars sexta , el toliiis

et sanans onincm languorem ctomnem iiifirmitalem aiini sexagcsima ; ipse quadranlcm bissextilera nu-
iii populo; el illum, quando idem juslus judex liomo ^ mcral, el cum quinque diebus superlluum coadiinal:
Cluislus Jesus. de solio Dei Patris in jussu ct voce ordinat setates roundi, ct temporuin cursum fiiiiet

nrchaiigeli, et in luba Dei descondit, et inorlui, qiii quando Rcx regum veniel sanclis suis placido vultu
in Ciiristo sunl, resurgcnl ad gloriam, sccundum peccata dimillcre el regna ctclcs.ia iradere. Ergo,
pr;cconium sancli Evaiigdii ct voccs projihetarum ,
bone rex Cbrisle Jesu, tu bene scis famulis liiis cer-
quse testantur sanctos Dei visuros bona Domiiii in la pryemia dare, quos ex omni mundo vcra fidei lux
terra viventium, quando venicnt et apparehunt anle illuminans, et vivus sapieiitix bauslus irrigans, dc-
faciem Dei. Qui ergo boni nicrili sunt, luiic accopla corcharitaUs ct jusliliae opera rite ornantes ad le

talciila cum lucro reportanl ad Dominum, et ab oiuni perdiixcrant. Denique praediclus numerus circa cru-
lahe peccatorum mundati (laverunt enim stolas suas cein positus concursum plebium a quatuor
indicat
et candidas eas fecerunt in sanguine Agni) illum sc- plagis mundi ad ReJemptorem suum, ejus divinitalem
qui promeruerunt, canlabunl Deo canlicum novuin pro a;lerna salule deprecantium, ut ip^ius magnilu-
Aileluia videlicct aiigolicuni cannen , die nocluque in dineni ex perfecto Evangehi dogmate aviJe disaint,
tomplo saiicto ejus, nec erit ibi luclus neque ulhis et perfeclam fidem perfectis operibus probent. Om-
dolor, quia prjma abierunl , omniaque facta erunt nia quideni opera Dei perfecta perfectum insinuanl
nova. Igilur neccsse est ut Deum et Dominum no- crealorcm, proprioque decore cjus decorem ina^sli-

slnim fiJe plena, qu;B alique per dileclionem opera- iiiahilem lestantur. Universa qua; in co:lis suiit, et

lur, placare studeamus, qualenus ipse tunc adjutor qua: in terra, et qua; in mari, optinium laudant ar-
cl salvalor nosler fieri diguetur, qiiando secundum tificem : al nos homines ,
qui aliqu.intula pars crea-
Scripturas ad judiciura venerit, ignisque aiile euni turae ejus sumus , licel non condignam, tamen de-
pneihit, el inflammabit in circuitu inimicos cjiis, et votam canleraus gloriam noraiui cjus, et gratias ei

venient ministri ejus, cl colligent de regno ejus om- agamus pro rcdemptione noslra quia ,
ihe qui nos
«ia scandala, et alligahunt zizania fasciculis ad com- focit et multiphcavit, ipse nos proprio sanguine dc

Lurendiim, iriticum aulem congregahuiit in horroum inimici poteslate liberavil : sic quoque in hoc celebri
Doniini sui. nimium fehx aiiima, cui licei cum cor- carmine ejus amorem, quem in nol.is ipse ostendii,

l»ore incorruptibili intrare januas cocli , et muiiuis pr.Tdicomus, qiiia huiic in;cstiniahili pietate operan-
oculis coidis auctorem con>picere hicis! Cnjus dcsi- do demonslravit , defensando insiiiuavii , suadendo
deriuni rite lunc implebilur quando ex onini parle (|uoque et sibi phicilura csse oslcndendo uos hahcre
perfecta manohii, et tcterno gaudio cuin sanclis spi- pr;eccpil.
m i»h i.Ainmis s. cuiiis.
A 'l«Mis ilipnilalo
- iii;. ii.

tniniuil.ilrm viriiin» noslranini l.«i^i-

200

CVPll \.\l\.
nuinerum nttslrorum suj>erasli. Nec
De quarla tpecie . ubi ccnUHariHt , quudra
liii-iinta
lioiiem ijiitMiue
gfuariut et qualernaiiut numerut sujnalut al miriiiii, ciiiii eliaiii cu-leslia simiil el lerreslria niii-

plrlts ilil«-tla iVo. saiulis^iimis onlo >ir};imini. cla siijteras. iiec salis \alet iillus ni.ijcslali tu e fa-

('.iiiiaiilcs ei laiilitum cere aiil verba cttmli^iia lioiiori liio ajtlare. O"-'-
Itenedicile Uoniiiio C.lirislti.

iiovuni, quotl c.TliTis oiunilus esl imilaltile. Tsallile jtrttjtler tentavi e\ ea-leslibus otlis ijii.etlam verba atl

tlef us gloria- iuiniorlalis anle s«Hleni .\Uilhroni , el lamlaniliim le siimere, quip eli.iiii sjteeiei tii;e li};u-

aole i|ualuor aiiimalia. iiue ilivcrsis vullitius formala r.eiiiie cttineiiircnt : tli^jiosiii eailem verlta iii jt .};iiia

sunt , el aiile vi^iiiili yualiior seiiiores setlenlis in M-isiium iion ciiiiliiiualiiii , sid ili»jierse, el iiisirui

\i|,;iiili quaUior sedililtus. Vos eiilis sunntli ab lio- anselicos raiilus , .\men vitlelicel in medio crucis
iiiiiiibus priinilio' IKh) el Agno. |tulclirx't|ue colittr- colloeans, el ciim .\lleluia corniia illitis comjtlens. iil
,

le», sanguinis illius prelio coinjwral.i'. iii < jus ca- sic (imKiiie lianc sacram elli}:irm ctvlesii carmis.e

»lris coiiNislilis, ac tli};uiNsimas lauiles lriuiu|t'ii siiinarem. el mysterium jier boc iiisimiarciii. N.iiii

iioliilissiim caiilalis. Vcslra niaiius cilliaris iiio.lu- liilel.-s ijiiiijiie el justi raimili I>ei muiitli scej>;ra binc

lans, vullum iVi serenum ac |»lacabilem lerrigenis Iriuiiipliant , el miinenim illiiis tlecorem spermiii».

rcldel. cum clamore valido alria donius Domiiii re- B bor p.nl.im pr.edicanles ,
quotl t.po a-teriitirum anlnr

plt-iis, I iiqiiam vo\ lonitrui niagiii toiial iii a-lliere, liilei jter Os eli^ctoriim vesonaiis pneniia ctelestia

cl siciil vo\ coiicrejtat aqiurum imiUarum iii \alii- siiis coiisortibiis pr.eitarel . e! aiitiqiium liostem aii-

biis. In orc qutNjiie veslro non csl mendaciiim iii- fiipel, qiii prinmni biimano gencri s.Tvissimam intn-
veulum neque iii curde dolus, sed pia carniiiia ajilan- lit niorleni . et a proioitlaslis parciitibiis iioslris.

les, dignas lautk-s ante tbronum Dei die mtclmjiie tolam propeniem ustjue iii ailveiittim C.liristi ail iii-

cuiiciiiilis, per indicia virgiiiilalis alquc caslitalis fi nii litca iletraxeiat. .\t nos. qiios tlesiileriiim a-ler-
coiporis alqiie anini.e ,
qii.u iii vobis rei veslcr sii- norum ad cielos aninio erevat ,
jtraociiijtemiis fa-

per omnia diligil. Nani baiic aiiimam vobis nullus ciem nomiiii in confessione. el in jisalmis riiejiibi-
alius dcdil, quam duclur ct condilor vcsler, ul siiic lanics, graliam iii conspcclu cjiis invcnirc slinlea-
ulla reiirelieusioiic \i\ciitcs iii terris, .Tteniam iiido miis : t:iliter in laiiilibiis ipsiiis exsiiltanles, qiialilor

renuiiieialiuneiu pu&lmudum acciperetis iii cu-lis. jiistitia* exposcil orilo, et saiiclomm ;ipmiiia iii c<riis

^uaprupier prubalis»imus et |HTrectissiinus ordu perpetualitcr concelebrant. lioe tiiiic rito fiel , si

virginum, qui diver>o scxu el in dissimili a-late iii implerc contcnderiinus pnrccpla Tonantis , el nnn
uiundu ca-leslcm coiiven>ationcui aj^ebas ab uiuni soliim iiiigua, sed ctiam ctigilalii atrjiic ojiere laiides
'
,

fttri;- iiiquinamenlo aliemis , el ab oniiii ^' pratissimas diecre ilecerlavcrimiis : iiam sermo fi !ei

j>pin I immuiiis ,
jmt ollicium oris ac de- lanlum ore jirolatiis, siiie coiicordia ineiilis et ope-
Tolioneni cordis, gcslunKjue corjMtris placidiis lau- ris, non sniricit ad salnlcin : quia talis iamlatio non
«les Dcu (Jecanla. Ecce Imnsilus vcslcr ad ciclum csl Doo plarila. qii;e licel sibi grandia promillat,
diret lus esl, utii merces u.>tcrna vobis parata csl.iibi parva t;iiiien meieliir : qiiia srriitlimi cst : Non est
ijuiuaiulalus virginis agiius prala dejiascil ilurida, pulcbra laudatio in ore peccaloris. Vos igiliir, pre-
qoeni el vos scquenlcs quocunque icrit ainu^na car- cor, cij'icstcs angitonim plcbes ac spiritiis, animas-
pilis pas«.'ua, singulas slolas cum laude castilatis in qiie jiisloruin , (jui in conspcctu gloria; m.njeslalis
animabus vestris jam lenelis, aiias ju\la linem divin.T vcracitcr exsutlalis, nt siciit sine cessatione
inuiidi in corporibus imniorlalibus acccjituri, diiplici Altetuia cl Aincn jterp.-timm Domiiio Cbrislo in
lioiiure gaudeliitis. Quapropler oraiims et obsecra- .Tternum cantalis, ila iioslram qiioi|iie sorlem pro-
UMis vos, o popuii ci aginina coeieslis miiili.T , jicr ciiius atijuvare sltidcaiis, quateniis, beatitiidiacm
uomen nnbitissimnm el insignc famosissimum dc- veram, (jiiani vos j;ini jierrccle lenctis, ufndein ali-
coris veslri , ul ubi vos jani la'ti cuni rege vestro quaiido pcr Clirisli gratiam iios accijtere mcreamur.
rcgnali-», ibi nobis .'clerna gautlia prtimereri ccrtc- CAPIT WVf.
tis. «juatenus .\gnus ille dux cl giuria vestra. qui
D
/>(' ri< i'.',//Hfi serla figurn, i/i (jiia prophcliccr senteu-
ca'ii ilttniinalur ia arre, concetlal nubis iocuin iiii tio! deHotantur.
gpaiiiisum cl dcsiderabilein, ul vcslruni caiitum ct- Te igilur, o sancla crux Cliristi, nraruia juttplie-
•i iittii canlare jtossinius, &ailcin cuni jucunditate pcr laruin bene iionorant, fada pr.eiliranl, virliile»

ftx-cula audiauius. ex;tltant ,

qnia qiiiiliiuiii jil' bs illa sai ralissiiiia, el

C\PLT WV. diviuo Spiritii inspirala valiciiianiio tlc Clirisli :iti-

Dt ticitima quiula fignra, ubi Allelnia et Amen po- vcntu protniil, lu?n potenlia' gloriam in eo revelavil,
tila tunt.
ciini non o!ialiuit iji.se Salvalor iii miiiii!o :tppariiil,

iaus pia el iMTpelua soncUc cnicis, quam sanclo- iiisi ut jier te s:iivarcl gemis liiimaiiiim. Vidc:imus
ruuj cietus in cu-iis frcqucnlal, aiisis lcrrigenis, ul ergo qiiid propiiela ct |)satmista David dixerit, !>i

aiiqiud decenler ct dignc dc le prttfcrrc valeaiil , el furte signanter aiiquid lic tc locutus sil. Ail cnim :

ptcno ore gioriam tiiam praMlieare. F^go namqiie, Foderunt manut meat el pedes meot , dinumeravC'
pp..,. . .....; . .
r:<i3 cniv.metrico rituceeini, mul- runl omnia otta mea. Ouiil esl ergo mamis e( jteiles

Itji ^ iii lioc sati>fatere, sctl lii e\rc- coiiro'iere , ossaqiie uinnia dinuincrarc, iiisi Ciirisli
 •'^'
i: «'MJA.M .mai;ri aikiiiijv m()(;i:.\t. opkulm paus \. inj
in.n.l.n. „. ir .liM.n,.. rl;.vis r.,„fij;.rr ' Ii..,„ Uavi.l \ praTin.iere ,H.>,.l..rU.; M ;..J hor U; auclor umi.iun.
.li< il : l)iiJiri<til in rntnn tnfiiiu frl, ci in tili ineii po- r.niiii .I.Miiiavit. oi omi.ia iti i»' i»i(i<f iilb duliita-
iuverunl me aielo. Ilt.c iili*|ii.. siKiiili. :.iis qiinil
.;\:iii- hoi.c, r|ij.i; (lc proiiiis^a
i-.i s.iiit, ipsc i.crfccil.
gHist:! «lo (liiislo rxposiiil iJiceiiH : Pomea, iii(|iiii,
CAIM T XXVII.
tcii-ns Jriux iiuia jnm imnin ronnuminnln tunl, ul
I)c ricrtima teplima ftnmii, in qua apotlolorum len-
tuntummiirrlur Scriplura, (li.iit : Siiio Vas rrijo po- Irnliii' rollocanlur.
iitum eriit ticelo plrnum. Illi tiuUm tponiiium ple- Noii miiius liia j.ira, o naf.cu crii» , U»»laiiir lii-
iiuni acelo Injsnojo ciirinnponenlet ohlulrrunt ori lcra Novi
, ,
TcMamcnli quam sciiplura lc^is vdcrifc,
ejus. lA :ililii s.'ri|)liitii cst : Dederunl ei vinumbiberc «pii I (loiia prali.n divina* »|ti« illa 6{Kiii(iel«at f.ilura,
cuin [elle minlum. Jliiic r|im(|iic |s.ii;.s |>ni|»licl;. v;i- li:i(: [MT if.cariialioiicm Salvatoris docpl efc».; roi.i-
li( iii;iiis :iil : l'arvuhis iialUH rnl noiiis, rl (ilius dalns |il.'l'. ; iii(lcr|ii«! m;iximc rlarci «|.io I Cl.risti.s Jcsiig
em iiohin, el fnclus csi principatus super liumrrum Doiiiiiius csl lcgis iilriiis«|iic, quia proprio orc gcii.i-
ejna, cl leli.iii:.. lil iiciii ox pcisoiia Chri^li dicil :
ri;im iininilo palcfcceral al.yssum, Jpgem vi^clirct
Corpus mcuin dcdi prrculirntihus, el ijrnas niras vel- cxiioiiciis «l Kv3n;;cli.iin coinJcns : sancloriimqiic
lenlbus. Ju ilciii : iacirm meum non averli ah in- dcsiilr«•iioriim volo rclicicl.nt anli.inos, «?l oslcnsionc
'".'"'• '''/^'""^"/^'^""-fiipsan.m rcriim sati;d,al poslcros oiiu». vcr.x.
''T'"!
nus siiiuinn .'"''"'T"!!''"''
in
, I

iiarKniil.us, el contjregubil profugos omnihiis .'ciuus. Liidc quod afmloliciis c«/tus «le
fil
Jsrnrl, cl rciiijii;!. Iii his crgo oiiinibus :,«.-ntcnliis ct liia sanclissima conslructionc sermonr^m proliilit
liii cicclioiiciii cl passioiiis Chrisli vcril;ilcin J:i(l;co-
jocmidissiiiiiini, faciaquc lua maprnilica s:.Iidicrrimo
niiii.|U(! cxprcssit sa;vili;iiii. Jcrcmiiis vcro dcsciiiiit oslcndit ichitii. Nam iMnis, qui in ai»oslolonini or-
Clirisliim quasi agiium innocenlcm ducluin sincvoce diiic primus csl, forlilcr dc lc pcrsuasionis siin.psit
ad iiiimohindiiiii, ligimniquc in paiicni cjus inissmos e.vempliim, ila dicens : Clirisius pro nobitpassut est,
iiicrcdwlos, qiio:! sif,'iiifical paiicin vihc cicvan-
iii te fratres, robis relinqucns eiemplum , ul sequamini ve-
dniu, nioileiiiquc caniis gnslaliiruiu. Ezcchiel vcro stigin eju.f. fj ilcm : Peccata, inquil, nostra ipse
T, lau lillcram liiam cfligicm siniilanlcni, siipcr perlulit in corpore
,
suo super lignum, ul peccniismor-
fionles virorum gcmenruim et dohnlium esse po- tui, jusliticp riramus : cujus lirore snnnti eslis. Ilinc
silam assevetat ob lihcralioncm tlafiis vaslatoris. qiifique credo qiiod ipse qui pro impiis
,
el ingraiis
Sic lii qiioquc, sancta crux, non iiillnnilas vcl ijrno- animani siiam posiiit , ad devolorum atqiie fideliuin
hilitas csse saiiclis piophelis oslensa es, sed virUis sibi prcces aiircs sua! pielalis inclind. Proinde cgo
firma, laus prsecipua, et navis seu portiis fidclissi- mi.ser,
^ si lionorificenlia ejus aliquod munusculuiii
iiius in siiblcvan.^o tolius orbis naufiagiiim. Nam '
dignabiiur arlis humanae accipere, hoc carmen ci
Daiiicl pruidi.xit Chrisliim Dominum a pcrfidis occi- sumiiio nisu opto ofTcrrc ,
qiiia in cjus bonilalein
deii(!i;m, cl sic pcccali noxam fiiiicndam. Oscc in- confido quod pise devolionis munera ipsi non displi-
lcifcclioiicin morlis , salvalioiicmqiie descrihit po- ccanl, si perseveraverimus in vera confessione no-
puli ; el Joel ohscuritatem siderum in morle Christi minis ejus. Ast nos beatus Jacobus apostolus hinc
pnctiiinliavil fuluram. Amos festivitates iniquorum exhortalur. exemplum patienliae Chrisli nobis ostcn-
inlucltim convertendas, el oninia canlica conim in dens : Exemplum, inquil, accipile, fralres, luboris el
plaiiclum. Abdias dolos Judyeorum conlra Dominiim patientiw, proplielas ,
qui locuii sunt in noinine Do-
et Ecclesiic salvalioneui expressit. Jonas quoque mini Jesu Chrisli. Ecce beaiificamus qui sustinue-
suo exeniplo triduanam sept.dtiiram Doniini praefigu- runt. Sufferenliam Job audistis , et finem Domini
lavit. Michcas Christum monlcm Domini appcllans, vidislis. Hinc
Domini Joannes ad mu-
et dileclus
convenluni populorum ad ipsum pijedixit. Maum tuam dileclionem nosprovocat, Chrislum inmediiim
lillorcm esse fulurum impiis, et consolalorem piis, proferer.s, ut sicul ipse pro noLis animam suam
Doniinum promisit. IJabacuc quoque plano sermone posuit, ila et nos pro fratribus nostris
animas ponn-
connia tua, o sancta crux, in maiiibus Christi splcii- ,. mus. Judas quoque servus Christi, frater aulein Ja-
dcscere testatur ; el Sophonias adventum Domini cobi , sub exeniplo Jesu successoris Moysi, demoii-
pnciiiinliai fulurum, el dicm resurrcctioiiis ejiis de- slravit Jesum Christum eduxisse ncs per crucem de
quippe in commolione cosli et lcrrae
scrihit. Agg.ieus spirituali .itgypto, id est, de poieslate lei.ebianim,

Desideratumomniumgenlium advenisse testatur. Za- et iiicredulos perdidisse. Paulus ergo non paululum,
charias viilet Jcsiim in vestibus sordidis mortalitalis sed magnifice de te locuius esl, qui auditoribus suis
iiostne, et plagas in manibus ejus fixas, planclumque ait : Son enim judico me inter vcs aliquid scire nisi

inultorum super eo quasi super Unigenilo. Mala- Cbrislum Jesum, et hunc crucifixum. El contradixil
cJiias quoque licct novissimus in ordinc duodecira sibi gloriari, nisi in cmce Domini nostri Jesu Chii-

prophelarum ponalur, luculenter tamen, itt c;cteri, sli, per quem

mundus crucifixus sit, et ipse mun-
illi

Domir.atorem lerne ad templum suum venire de- do, Cbrislumqiie aiTirmat propter mortem crucis
scribit, ci purgare ministros suos examinatione va- acccpisse potestatem in cor^lo el iii lcrra el suhtos
lida, quod possint ipsi sacrificia o.Terre juslitise. terram, ita ul in nomine Jesu omne genu flectatur,
ilxc cuiicta salulis dona et valida judicia in le per- coclcstium, terrestrium et infernorum, et omnis litigua
p?lraiida, o sancla crux Christi, sancli coiicordilcr confitealur riuia Dominus Jesus tn gloria en Dei i'a-
 fz ni: f.i.EuuoitiM iNsiirnioNK. kh:. — kim ;!umm\. ffii

tiit. Ecre, sancta cni\ <".liiisli, aixislulicus ordo A cnicilixio loluni i|iiml iii nu* til i conlrariiitn mi
qiianiconcinne anlii|iiis; roplit'li">tii;isbmles profcrt, coiisiiinnt , ct carnalciu a*sluin triii|>crcl, irain ex<
iti ut in nullo ilissciiliat, ciiin e.i iiiki- ipsi pr.ecino- ^iiii^ual, liii^^uani a pru\o ct v;inilni|iii(» coni|ioscat,

baiit fulura, isti in te conipifla alliinicnt, quia tu ol piclali^ vcrba in os nicuiii rcpttiial; oiiiiumii pcr-
vcne concoi-dix signuni ca'l('stia siinul ct terrestria, turltationcni mciitis paciliccl . et vitani lioneslani
vclera et nuva oinnia perlici^is. dei!ucat. Krgo (|uando adveneris , Doiniiie Jcsu, Jii-

ilicarc \\\i\< ac inorliios ac s;i'culiiiii pcr i^nein, rl

<:API l WMII.
eoiisiiii p,cril llaiiinia aiiventarios tiios, oniiies <;iii
De fiijnra vic tiiHit velnirii opifes ip$t tanctain
, ubi
otlcriint noiiien liiiini in iiuvissiina liilta cl u-iiipti-
ciuivm udorul.
btate valiila , (|iianiio secunduin K\aii^'cliiiui liiuu)
Oiiinipolciis iiiajcNJjs, virtiis etcelsa, crealor ctc- .ipparcliil sii;ii(ini filii hoininis in cu'lo. et plangcnl
li-sliiini cl forinalor icrrestriiiin , l>oniir.us Deus sa- siipcr sc oriiiics Irilms lcrne, iiiliicnlcs in ciiin in
l'jiilh, qui vcrus coiutilor et rc.lcnipior es lioiiiinuni, (|iiciii piipiii-cruiit : ol.sccio iil tuiic a llaiiiiiiis iilni-
lii laus iio^ira c>, tu virlus cl ^'loria cuni s.)lule ciluis saiicla crux nie eiipiat , alque ah ira .\^'iii

vcrj, tu es Ke\ re^iiiu, lu doctor i;;iiorantiiiin, rc- propriuin poclani dercndal, cui cano carnicn pnc-
ctitr tldciiuiu cl niaj.isler crc.lcntiiiiii, lii suinmiis cl B m-ii^. cI iiliiiain iiMpic in liiicin viLc iiic;u phu ila illi

princeps e» pasloriiin, tn pins pntlcctor luariiin cl honorilica scniper dccaiilcin, niiniiiiiis oiniiiuni
oxiuni , in sanetc Sahalor auclores lotins Itoi i, dux scrvoriim luoruni cl pccc.itor Kahaniis, hyiiuiis, lau-
iMtnus, via recla, lu\ vcra cl viia pcr|)cliia. mcrces dihiis, cordc, orc, inanu cl toliiis {jcslii corporis, hoc
clara ct oslium saliiii> :clt'rii:c. K\ tc onini.. sciisiis, sciiipcr iiicmorans , (|iiaiiia honitatc nos tii condilor
to\. vciltiiiu ct virlutuiii omniuin frucliis procclil. no^tcr cic.isli. cl (|iiaiila pitl.ilc ridcini^li, cum a!>
Ad te ergo direxi sermoneni in pritnordio lnijiisopc- iiif.-riii carccrc cl ^cIiciiikc llaiiiiua iios liiiciasli. 1.1

ris, et qu.eciinqiie in s«'qiienlih(is addidi, ad luam iiiiiic, hone Salvalor, dcprccor ul dcs niihi rcqiiiciii
laudem pervenireoptavi. Cor nieum ad lc se cl.-vat, illain quaiu liilclihus luis proniiscras tc datiiriiiii iii

nicnlis me;e lola intentio ad lc clanial, qiiiili|iiid :irce pohtrum, uhi \crc popiiliis liiiis sal>iiali/al, sah-
usi|iiain lin^'ua rccl.c coiifcssionis seii maiuis hon:e hato perciiiii fruciis. Intcrim (|ii()i|uc, (jiiandiu sim
iipcialionis cuni devotionepia' mentis pmfcrl, lotimi in hoc corpiisculo , dirige ine iii scmila recla li-

ail laudcni luam ikcrlincl. Omnia namqiic te giorili- dci calliolic;e, susteiila liiMia spe, iclice tua dilc-
canl cl Itcncdicunt, i\n:v in iniis ct qiia- in sii|K'riiis ctionc. tit ipso milii sis rcfrigcriuni in via. (|iicni re-
sunl. ncc iioii ct c;;»» pars miniiiia lu.c crcalura', lo qiiicni dcsidcro hahcrc iii pairia. Siiie ulla eiiini

l^>.t iniim vcnim siipplc\ cl la^tns ailoro . aKjue C dillidciilia, i loiiia prumissa lu:i cro.lo esse \crissiina,
tnici lu:r subinissc el humiliter salulnns dico : jndicia lua pertimesco reclissima, dona tua exspc-
lignuiu vitalc el ara salutifera, tc ailoro, spein vit.-c clo diilcissiina. Pr.esla ut in to gaiulcns tociim per-
aMcrn.T (feprccans , ut pcr le stnicliiram sancli>si- niaiic.im in a-tcrna l.clili;i. ciux aliiia Dci, ustjiic
innm ho tia grala Dco ohlatus cxiNlam. iloc mcuiii Itiic, (|iiaiitiim |ioliii, lauilcm liiaiii cociiii ; scd (|iiia

esl dcsidcrium, hoo valiilus anioris fcrvor, lioc lota lriiim|iliuiii pcrpdcm cxpclis, queiii iii his morlali-
inlcntio mentis el famina lingiuc exorant, hoc esn- hus plenitcr et perfecte iioii invenis, coiifcr le ad ccc-
ries cordis cl silis csl nnim,T , ul per passionis luae lostia angcloriim agmiiia, ihiqiie lihi laus perpclua
gntiam inc tiiii ohlatuni f iniulum suscipias, luaque por ciincla soiiahil s:r( ula.

BEATI RABANI MAURI

KlLl)L.NSIS .MtHATIS Ki MOGl MINI AKCIllKriSCOIi

Di: CLi:RIC(mUM INSIITUTfONF:

AI) nEISTlLPIH M AUCIIIKPISCOn M

Llimi TKKS. (ANNO 819.)

AI) FKATKKS FILDKNSKS KPICKAMMA IJLSDr.M.

le- ! vnliiit, frnlrc*; scntcnlia lcgis, D Ciii fNaliiiisl;i pnri ronronlal piaiiitiinlc plelnm
O ^rlat rilc nos( (Tc vcrlia Dci. lii lcKfin Doniini ccriicro rilc jnhciis.
.\urcs ipiisqiiis hal)cl, hic aiidiat, inqtiil, ap<*rtns, Sicqiioque nns scinpcr oculis atqiic aiiribus esi fjs
Uiiid dical sanctiis Spiriliis Oclesiis. liitcntis, fratres.disccre verba Ivi.
9!rj II. IIAIIAM AiAHU Ali< IIM.P. M(H.l NT. OI'KhLM l'AliS I. 5'J<i

<)iii.l m:ifi(!il ili; lis, (|niJ farlis iinliccl ipsin , A Si li( rl l»a-c loia iioii |M)s.iiim r.irpcrf ftrriptii»,

{)[{.\' ro lcx ^,'i-iniiii.s conliiifl iilc hiiih. I'liiriiiia ('oii-pi<-\iis liii Uiii.rii arlc dedi.

(Jiiiil ('i'l(*l)riiiiilo |iiiH siKii(;l (-|i:ii-iHsiiiiu (yliiihli IIa'(: «(((> pct-calor ll:il):tiiukduiia l(iii;<iilis,

Spoiiha s:icr:iiii«;nlis, i;l hliiiliis v:iriis. Vohisciiiii capiciiK iiunc pia participo.

ISaiiii|iii- |io|)os(-isliH liii-c voliis n-iliicri; hcriiilis, Siippli-x vos posco, lcylaiis pcr sc-ptra loiiaiilis,
l'Aliil>iii |i:ii'vis li I c Iriiiiis i|'sc lihris. Mc iil coiiiiiiciiijiiis \os pri-cil>iis lloiiiiiio.

Qiiiil ciilliir:i vciiil, gr:iililiiiH i|iiiil iiiiiiticl iiliiiis, Oiialciiiis ipse piiis rnncedat doiia haliitis,

Qiii.l prccc, (juiil fcslis saiicla Dei Ecclcsia. VoMsciiiii iiiiliimcl re(;na Ix-ala poli.

Do^iiiata (|ii:c ciiiiclis |)i:i liisccrc i|iia:\c doccre, Cliristiisdiix vcsUt, ClirislHK ict.LlirihliiKamolir.
Coii^locct oriliiiiiiiis iiiyslica dicta l)ci. Sciiipcr vos salvcl huiiiinus iri arcc Dcus.

1'R<^['AT10

Domino i-ovoiciuHssimo ac rcligiosissimollF.isTLi.- B rrsihus. Tcrtius vcro lilier cdoccl quomodo omnia
viio arcliicpis(0|)<) H vii.v.\ts, minimus servorum Dci, qiia; iii iii\iiiis iihris scripta suut, iiivcstiganda sunl

aclcniam iii Clirislo oplal salulcrn. alqiic discciida, ncc non cl ea qu;c in gcntilium stu-

Cum tc, saiiclc Palcr, pro mcrilo summx' pielalis diis ct artibus ccclcsiastico viro scrulari iitilia sunl.

pluiiini vcncrcnlur, ct omnihiis fidelibus causa ma- Novisbime vcro liber ipse cxponil quoiiioJo oi>ortel

^nx. fidei cl saiiu! docliinsc lionoraliiiis atipie aina- cos qiii doccndi olTicium gerunt divcrsos audit/>res

biiis cxistas, coiigruum cssc jiuiicavi iit Cfjo in (lucm divcrsis allocutionihiis admoncre, ct in doctriiia cc-

phirimum tuorum bciicficiorum conlulisli, aliipiod clcsiastica fidclitcr crudirc. Et quia Ikcc omiiia qua;

inunusculum liccl non condignum, lamcn, ut crcdo, diximus ad cicricorum ofliciuin maxiiiie pertinent,

non ingralum lujc vencrationi defcrrcin, niliil ve- qui locum regiminis in Ecciesia tcnent, et de uni-

rens dc prelio, (inia animus in honilato divcs magis vcriis Icgitimis Dci populum instruere deljcnt, pla-

icstimat devolioiiein olTerentisquam donum et liac ; cuit ipsos libros de Institiitione cloricorum nuncii-
Cducia ausus suin parlcm laboris niei, quam in siu- pari, id est, cum qua sc vei sihi subiitos ad scrvi-
dio sacrse leclionis elaboiavi, libi, quem benignissi- tium divinum instruere debenl. Proinde obsccro lc,

muni atquc aequissimuni esse scio, vice muncris di- sanclePater, ut ohlatum tibi i^pus suscipias, ac pic
rigeie, a le qiialiacunque sil rcciperelur , ac tuo sa- C rclogens, diiigenter illud exainincs, cl ita qus iii co
cro juilicio probaretur, atque ad purum examinaie- ralionabiliter invcneris diclata, ei lioc tribuas a qiio

^ur. Quxslioiiibus ergo diversis fralrum noslrorurn, esl ratio creata ; si qua vero inconsiderate rcpere-
cl maxime corum qui in sacris ordinibus policbanl, ris proiala, luo studio cilius reddas illa emendaln.
respondere conipoUebar, qui nie de officio suo el va- Ti;o er.im magistcrio semper me lihens subdam , a
riis observationibus quffi in Ecclesia Dci dccenlis- quo recorJor me accepissc dignitatemecclcsiaslicam.
sime observanlur, sa;pissime el inlerrogabant, et Confido tamcn omnipotentis Dei gralise, quod fidem
aliquibiis eorum dictis, aliquibus vcro sciiptis, prout et sensum calhoiicum in omnibus teuuerim, nec pcr
opporluiiiias loci ac lcniporis eral, sccundum au- me quasi ex ine ca proluli , sed auctoritati inniiens
clorilalcm et slylum majorum ad inlerrogata re- majorum, per omiiia illorum vestigia sum sccutus.
spondi, sed non in hoc satis eis facere potui, qui me Cyprianura dico atque Hilariura, Ambrosiiim, Hiero-
inslantissime postulabant, irno cogebant, iit omnia nymum, Augustinum, Grcgorium, Joannem, Daina-
haic in unuin volumen congererem, uthahercnt quo suin, Cassiodorum, et csetcros nonnulios, quorum
aiiquo modo inquisitionibus suis facerent salis, et dicta aJicuhi in ipso opere ila ut ab eis scripta sunt
in uno codicc simul scriplum reperirenl, quod aiilca per convenientiam posui, aiicubi quoque eorum sen-
non simul, sed speciatim singuli prout interroga- D sum meis verbis propier breviiatem operis slricti;n

banl, in foiiis scripta haberent. Quibus consensi, cl enunliavi. Interdum vero ubi necesse fuit, secunduin
quod rog;ibant fcci quanluin potui. Nam de hoc tres exemplar eorum quaedam scnsu meo proluii. In oii:-

liltros edidi. Quorura primus de ecclesiasticis ordi- nibus lanicn, ni fallor, cathoiicam imitatus sum ve-
nibus, et de vesle sacerdolali continelur. llcm de ritatem, a qua Dominus adjuvcril) non palior uiio
(si

quatuor chai'i,smalibus Ecclesia?, id est, baplisnio, inodo divelii, quam et te prs omnil)us liabere atque
el chrisniale , corpore et sanguine Domini el de , amare confido; et ideo tua suffragia supplex pelo, ut
oificio missce secundum morcm Romanai Eoclcsire. ipsa Yerilas omnium creairix alque gubernatrix,
Sccundus autcm liber continet de ofiicio canonica- iicct non mcis racrilis, tamen propler tuam sacralis-
rum horarum, et dc jejunio, et de confessione ac simam orationem me in sc siiie ulio devio errori»~ in

poenitcntia, de lcgitiniis quoque jejuniis, ct festivi- selernum conservare dignetur. Beatitudincm tiiaiii

lalibus variis, de lectionibus ct canlico ccclesia- cpto semper bcne valcrc iii omiiibus, sancle Paler,
slico, de fidc calholica , et c coulraiioue vaiiis Ikc- momoiem nostri.
 107 DE CLFIIUOIUM INSTIH TIONi:. KTi: i.m. •08

iNCirir

DE CLKRICORUM INSiri LTIONE

LiBi:u ruiMUS.

CAPIT IMUMIM. A iiia lejjiiiina ejus el pra'cepta quae ni.nn(l.iverat ad

eos.
De una EccUsia Dfi.
CAI»UT III.

Ecclesia ergo Dci ralliolica, qu.e ikt loluni orheiu De lonaura cteriiorum.
iioniiii.- iiohiliJala gloii-
«lilalala JiffuiiJilur, Clirisli
Tonsura ecclesiasliei usiis a Narara-is (ni Tallor)
litalur. Omuis eniiu lioiiio qui nii.e (iilei eiislil
exorta csl, qui, prius crine servalo, donuo post viUe
|..irlicei)'*, el sacro ba|>li>iiiale regeiicraHir, a Cliri-
ina^iia» contineiitiam devotione ooinplclM c;ipii( r.ide-
bli» Clirislianus voeatur, el Ikri palris alque Kcclcbia:
bant, et capilloH iii igiiem sacrilicii poiiere jiilicliant,
iiialri» noscilur essc lilius. Eeclesia ixxknii» Gne-
scilicet ut perfectionem devolionis su;c Doiiiino con-
cuni ebl, quod iu I.aliiiuui verlilur coinoealio si\e
scerarent. Iloriini ergo cxemplis ustis ab apostolis
coiiveiilu»*, 1*0 nuoil oiuiios couvoeal ad !>o. Callio-
inlroduelus est, ut bi qiii iii divinis cultibus luali-
lica yaOo>«xo,- auleni dieilur, iil esl, universalis, quia
cipali Doinino cousccraiiliir ,
qiiasi Nazanvi, id esl,
iii loto niunilo una est EicleMa Clirisli, t)<ix> cl
saneti Dei crine pra>('iso iiino\aiitur. Ilnc qiiip|i(>
spousa Clirisli, el corpus ejus est.
Ezecliieli proplietai jubelur, dicenle Doniino : Tu, lili
CAPIT II.
hominit, tume tibi (jladium aculum, et duces jfer cu-
Di tribut ordinibut Lcclesitv. H pul tuum et barbam {Eztch. iii) ; vidclicct qiiia el

r^unl tamen trt^s ordincs in Kcelesia. Convers.in- ipsc e\ sacerdol;ili geiieie Deo iii ininislerio s:incli-

tiiitu. id e>l laiconini, Hionachonitn et clericoiuin. licalioiiis dcserviebat. IIoc et Nazaneos illos Dri-
V^uor;iiii prinius, id csl laieus ordo, popiilaris iiiler- bcillain et Aipiiium iii Aelihus ;ipostoloniiii priinos

prel.-ttur. I.;tos )«o< eiiiin Grcce, popnlns I.aliiie di- feeisse legimns, Pauhim (|n(Mpio aposlolum, et quos-
• ilur "^
, !us esi inonaeliiens, id est siiigulariler dain diseipiilorum Christi, qiii iii hiijiisnio li cullii

coiiN'. , ln»^ est. a sa-eulari eonversatione rc- iniilaiidi exstiicrunt. Kst aiilcm iii ( lciicis toiisura

iiiotus. Monas /Mvcic enin) Grece singiilaritas dicitur, sigiiuin quoddam quod iii corporc liguralur, scd iii

et inouachun uo»«x«*» sinK"'^"* '*' solitarins. Ter- animo agitur : scilieel ut hoc signo vilia in religioiie

tiiis est ordo clericalis. Cleros x)«p*» iinipp»- Gr;nce, reseccntiir, et crimiiiilnis cariiis nos!r;e qiiasi criiii-

M»rs vel h.ereditas dicilur. Cleros aulciii vcl cl i icos bus cxuamur, atqiie inde iiinovalis sciisilius iil co-

hinc appelialos doclores nostri dicunt, quia .Mallhias inis rudibus enitescamii.s, ex.^jwliante$ nos, jtixta apo-
torle electus e&t, qnein priniuiR ab aposlolis legi- stoluin, vclerein hominem cum actibns rjus, el inducn-
iiius ordinaluni {Acl. i), sic el eos qiios illis teinpo- tet novum qui renovatur in agniiioncm Dci {Col. iii).
rihus Lcclcsiaruin principcs ordinabaiit, sorle le?e Oiiain renovalioiicm iii inente oporlel fieri, sed iii

baiil. vNuiu el ha:redila>Gne( e clcr«moiiiia TAcpoiw.jit*

'-' capile dcmonstrare, nhi ipsa meiis noscilur h.ibi
app«>llatur, el bxre» cleronomos. Propterea ergo di- larc. Quod vcro delonso superius capile inforiiis

( li sunl cleriri, quia de sorle sunt Domini, vel quia eirculi corona relinipiilur, s.accrdotitim regniimque
Doniini parleni babeiil, siciit de eis scripluin est lo- Kcrlesia* iii eis exislimo ligiirari. Tiani eiiiin aptid
["•••ilc Doiuiiio : F.go hartditat eorum (Kiech. ii.iv). velcres constitiiehaltir in capilc sieenloliiin. Il;ec ox
.< (ip<»rlet ut qui Deum h.Tieditalc possidenl, abs- hys.so confeeta rotiinda cral quasi spli;era ine !i.i, cl
que ulto im|)edimenlo fta>culi. Deo scrvirc stiide:int, hoe signilieatiir iii parto capillstonsa. Corona auloin
ul coiigrue illud P^almislu^dicere p<)S!>in: : Dominus aurea laliliido est circuli, (piae n>guin caplla eingit.
pmr$ hteredilalit mea: (Ptal. xvi. hl^; aulem ordo Ltrumqtie il.i(|uo si^niim oxpriniiiiir in rapiie cl(>-

pnepooilur in Ecde&ia, quia jure in sanclis deservit, ricoium, ul iinplcaltir etiani eorporis qnad.iin siiiii-

et »3craincnla populis dis()ensat. Sicut eniin iii Ve- liludinc quod scripttim est Petro a|>ostolo diceiile :

leri Teslamenlo tribusLevi pne cxieris Iriliubus |>e- \ ut etlit genut electum, retjale tacerdolium (/ Petr.
'
"
r a Doinino eh>eta esl ad serviendtim illi per II). ^u;i>rilur aulem cur inodo (sicul aptid ^inliipios

i.... ^.1 oflitia in tabcrnac<ilo, qtiod e.sl Kcclesia pia;- Na/ara.>os) noii ante (oina ntitriltir, ct sic londetiir?
MOs, ut serviinl ei die ac nocle iii lemplo saiicto Sod (pii li:cc c\(piiruiit, advorlant (|uid sit iiilcr iilud

rjus, ut sint popiilo iu his qu;c ad Deum pcrlinenl,

D liroplieticum vclamcnluin, et hanc Kvangelii reveb'
ul oflcraiil Deo dona el s.icrillcia pm sua ct popnli tionein, de qna dicit Aposlolus : C.um Iransierit ud.
iu" ^ tij, ut judicent inl(>r jtislnin et injiistuni, et Chriiiuni, aufirelur rclamrnil I Cor iii). Quid aiileiii

iit inl« r ;>.iiicltini cl pKdanuin, iiitor ^iol- sigiiilicabat Mlainiii inlcrpositum intor facieiii .Moysi

lulinu cl mun.hiin , iloeeanl^pic populum Dci um- elas(>octum liliuruui hra>:l, hoc bignilicabat illia tciiH
riTHoi. cvii. 10
Tyj n. itAisAM MAi;hi \ii(:iiii.i' MOCI \l. till.iaM P.ilt.S I mo
|iiiriliU!i iliiiiii (-oiiia ii;tiicluniiii. Niiiii ol Apo.sliilii^ A |iiiiuiibque ad /ijciu (Mipuf:iii viilul^i MiX prxiiuui-
4:0111:1111 |ii(i Nclaiiioiilo CHsu liicil. l*i'oiiiilc jaiii rioii lioiiis adJiuit. SiipiiJciii c^clcri apoi>titli cuiii Pelro
oporlol ul vcli'iiliir ciiiiihuH ('.a|iila i-oruni i|iii ho- pari (oii->()rlio honoiib cl poti-statiit c(ri'( li suiit, qiii

iniiio ronsncranliir, simI laiilnin iit rcvclniiliir, (|iii:i cliain iii toio orbc dispcri)i Kvuit^jidiiim pra.'dicav(:-

jam ruiil, (|uiljus deciMleiitiliiJs kuccektt^runl cpiM^tpi, tpii

()iioil cral occiiltiini in saciaincnto iwoplicli;!;,
hiiiit constilnti pcr loluin inuniliim in Hodiliitii :<|k>-
in Kvungclio (liM^laratiini csl. Siiiit (|no<|ii(; (iiii<lain

asscniiit (iivcrsas oli caiisu> 1'clruiii sloloruiii, ipii jaiii iion gciierc carnis e( haiigiiiiii»
iloctoruni, rpii

a|)Ostolnm liiinc rilniii |iriinniii sniii|tsissc priiiiiliis, cli;,-iiiitiir, hiciit priiiiiiiii Hcciinduni orJincin Aaroii,

iit roriiiaiii ct siinililnilincin Olnisli in ca|iilc (?csta-

wd pro iiiiiu.sciijiisqiic iiicrilo, (idc cl doclriiia, qii;c

vct, (liini |>i'o rcilcin|ilionc noslra cnicis patiliiiiiiin

iii ciiiii i^iatia di\iiia coiilul rit. {^utni vero |>cr ma-
siibi^iturus , a iicrainla Jiiil.-coriiin gcnte nciilis Hpi- iitis iinpositioiicm a pr.odcccssoribu* Dei ftaccnluli-

iianini acnlcis ciuilclil(;r coronarclnr. Dciinlc nt bns cpisco|ii ordiiiantur, antiipia cst inslitntio. Isaac

saccnlotcs Vctoris ct Novi Tcstaiiicnii in lonsiira ct cniin patriarcha sancliis, [>oncns inaiium suam rii-

liahitu (iisccinciciilur. I\)»li'(:nio iit iilciii Apostolits pcr capiit J.icob bcncdixil cl, ct Jacoh liliis suis.

suiquc succcssorcs ct scquipcdcs ridiculosiun {^anna- Sed ct .Moyscs siipcr caput Jcsii Navc manum siiam

lunc lu(libriuii) in popiilo Roinano portarent, (piia ol H inipoiiciis , dcdit ci spiritum virlnti.s ct dui alum in

horuin baroncs Iioslcs cxcrciliis sn|)Cralos snb co- fiopiilo Isracl, sic ct iinplcior lcpjis c| prophctariiin

rona vcndere solebanl. Scd de liis (piid suscipiatiir, Doinintis noslcr Jcstis Christns, p4-T maniis iniposi-

lectoris judicio deieliiupiiiniis. Venianius er^o iiiinc tioncm npostolis suis bcncdixit, sicnt io Kvangclio
ad sacratissin.os or.lines cleiicorum , eofuni(pie Luca;scripium esl : Et produxit illot fora» in }ie'Ua-

origincm cl gradus singularitcr dcmonstrcmus. niam , et clevavit manus suas et bencdixit eis. Fa-
clumque est cum bencdixit illis disccssit ab eis, ct ipti
CAPLT IV.
De gradibus ccclcsiuslicis. reversi sunt in Jcrusalem cum gaudio magno {Luc.

Sunl auicm gradus ecclesiaslici oclo, quorum no- xxiv). Et in Actibus apostolorura cx prrBcepto Spi-

mina haec siint: Ostiarius, psalmisla, sivc Icclor, ritus sancti Paulo el Barnabae ab aiKislolis manus
exorcista, acolythiis, subdiaconus, diaconus, pn-s- imposita csl iii cpiscopatum, et sic niissi sunt ad
byter, atque cpiscopiis. Iniliiini quidoiii socerdotii in evangelizandiim {.\ct. xiii). Porro quod cpiscopus
Veteri Testamento Aaron fuit ,
quanfiuain ct Mclclii- non ab uno , sed a cunelis provincialibus cpiscopi»

scdech prior obtulerit sacriricium , ct posl hunc ordinalur, id proi/ter hu:reses agnoscitur insiilutum,

Abraham,lsaac, ctJacob. Legiiur eilSoe altare aedifi- nealiquid contrafiilcm Ecclesi.'e, uniiis lyrannica an-

cassc, cl supcr iUud Domiiio holocaustum obtulisse. C ctoritas niolirelur. Ideoque ab oinnibus convenienli-
Sed isli spontanea volunlale, non saccrdotali aucto- bus instituitur ut non minus a tribus pra:seiitibus,

ritate, ista fecerunt. Caitcrum Aaron priinus in lege caeleris lamen consentientibus, tcstimonio iittera-
&acerdolaIe nomen accepit , primusque pontificali rum. Iluic aiitem dum consecralur datur liaculus, ut
slola infulatus victimas oblulil jubente Doniino ac cjiis indicio subditam plebem vel rcgal vcl corrigal,

loquente ad Moysen : Accipe, inquit, Aaron et filios vel infirniitates infirinorura sustineat. Daturetan-
ejus, ct applicabis ad ostium tabernaculi testimonii, nuius, propter signum pontificalis honoris, vel signa-
cumque laveris patrem cum filiis aqua, indues Aaron culum secretoruin. Nam multa sunt qux ante car-
vcstimcntis stiis, id cst, linea ct tunica, et superliu- naliiim minusfjue intclligentiuin sensus occullanles
merali, ct ralionali quod constringes ballco, et pones sacerdotes ,
quasi sub signaculo cadunl, ne indi-
tiaram in capile ejus, et laminam sanctam snper tia- gnis quibus(iue Dei sacramenta aperiantur.
ram, et oleum unclionis fundes stiper capul ejus, at-
CAPUT Y.
que lioc ritu consecrabilur : filios quoque illius appli- De ordine tripartito cpiscoporum.
cabis, el indues tunicis lincis, cingesque balleo Aaron Ordo autem cpiscoporum triparlitus est, id est, in
scilicet et libcros cjus, el imponcs eismiiras, erunt- patriarchis, archiepiscopis, quiet raetropolilani sur>t,
quc sacerdotes mei religione perpctua (Exod. xxi.x).
D ct episcopis. Patriarcha nmpitfpxo; Gr?eca lingua
^uo loco contemplari oporiel Aaron sacerdotcin pater principum sive suinmuspairum interpretaiur,
suniinum fuissc, id cst episcdpaiu. Nam filios ejus quia primum, id est aposlolicum, relinei locum, et

presbyterorum liguram prcemonstrasse, quibus me- ideo quod summo honore fungitur, tali nomine cen-
1 ito astare debuissent Levila; sicul su!ii:no saceruoli. seliir, sicut arcbiepiscopus, Anliochenus episcopus
Moyses vero luijus facli luedialor, Christuui signili- atque Alexaiidrinus antisles. Archiepiscopus upyt-
( at. In Novo auiem Teslamcnlo post Christum sa- eni(jr.QTzos Gracco vocabulo dicitur, quod sit summus
< erdolalis ordo a Pelro ccepit. Ipsi enira pviinum da- vel princeps episcoporum, tenet enim vicem aposlo-
tiis CGl pontificatus in Ecclesia Christi. Sic enini lo- licain, el prKsidel episcopis cxteris. Singnlis eiiini

(juitur ad cum Christus Dominus. Tu es, inquil. provinciis pr«eminet, quorum auctoritaje et doclrina

Petrus, ct super linnc pelram a-dificabo Ecclesiarn cieteri sacerdoles subjecti snnt, sine quibus reliquis
vieam, et porlce inferorum non vincent eain, et d.ibo episcopis nihil agere licet, nisi quod singulis in pro-
tibi claves regni ccelorum {Matili. xix). Hic ergo li- pria parochia commendalum est. SoHicitudo enim
g;indi alque solvcadi poleslalcin priinus accepit, tfiius provincicX ipsi coramissa est , ei omnes supe-
 301 r>K CLEUICORLM INSTllL IIO.M:. KTC - LI!J. I. S'r2

rius (losignali ordino>>. iiiui otKlcmqiic votybbli) opi- .V JiciUir : Cloria St-iium iiniittei (Viov. w), i'i Itiiu :

privalo nuiiiiiie qiii.Icm iiuin- Cauiti)» boininis prndcHliu fjui. Liiile el apiiil vclo-
iroi»i iKuniuaiilur, >oil

lur proplor dislintliouiMU pKleslal-iui qu.iiiJ siii^ula- res iileui cl rpiscopi ei preshyicri fit.uuwt. Qu^t
riU-T acce|>oruiil. Motro|M>lilaiius autcui iJoui vocj- ilUiil nouicii ili^iiilaiis es!, Iioc ;ulalis. K: Paulus apo-

Uir, eo qii'Hl prcsiilcat illi civitali, «lu.c c.rl''rij» ci- slolus Uii lituiii scrilieiis : Uujns, iu.|iiit, rt'i (jratia

vilalibus iii eaiieui proviiitia cou>liliiUs quoilaiii- iWiyui le Of/ir, ut ca quiv dciw^l cuiiiijns, et consli-

iiiotlo luatcr siU .Melrui»olis ftn-fiinCixi ergo Cntce, luas per civitutvs picsbi/tcros, s^cnt ego tibi disposui,

nialcr civilalum inlcrprctalur. tpiscopalus auleiu si ijuis siiu cr.miue est uiiins Uioiis vir, filios habciis

vocaliuluni iaile ilictuin, quoJ il!.- qui supcredicildr fiddis, non in aicusaiiouc lusuriif ; uut non iubdiios
superinlemlal , cur.un scilitet suUliUirum gerciis. i/i.'.iii). Kl statiiu su.jiiiiyii : Oporict cniin cvitco-
Scopein axcTii» eiiiui Laliiie inteutlerc ilicilur. Lpi- fuin sine criniine cssc , sicut Dci dispcnsilorcin, non
scopi «KiffsoTcot auleiii Grjecc, Laliiic s|KH'ula(orcs suiicrbum, non iracundum, uon linolcntum, twn pcr-

siye 8upcrinlcudcntC:i iiiU;rprclaiUur. Naiu specu- cuison-iN, clc. (/^ic/.) Klad riiilippciises cpi.scopis cl

lator est pra>positus in Kcclcsia dictus, co quod spc- ui.iconibus si ril.il, ciiiii uiia ci\ilas |<liuvs episcopos
culetur atqiic prospicial pupulonuii iiifra so [M»!.ilt>- liaberc noii possil, scd sub cpisioiioruiii iioiiiiiieprcs-

rum murcs clvi(.im, intiiiiol unicuiqtic acius suus, B l.yteros co:iiplcxusc&l. Idoo aulcm prcsby^cri snccr-
$icu( Uomiuusad Kzecliiclcmdivit propliotam. £'//u, doles vocaiilur, quia sacrum daiii, sicut cpt.'>ro|ii,
inquit, fili kominis, spcculatorcm dcdi tc doniuHsrael. i I cst, iii conrocliuiic diviiii corporis ot s:iiigiiiiiis,

Audicns ergo ex orc mco seimoncin, annuntiabis eis o( in bap(isinato, cl in ullicio pncdictiidi. Sel licc(

ex me. Si me iuenlc ad inspium mvrie moricris, siii( sacordolos, lanicn poiitiricadis apicciu noii lia-

non fueri* locutut ut te cuslodial impius a via sua, boii(,quod iicc chrisma(c frun(eni sigtiaiU, iicc paraclc

ipse impiut in tHiguitate tua morictur, sanguincin Uiiii spiriluin daiil, ([uoJ solis cpiscopis dcbcri lcctio

aW.cm ejns dc manu lua rctjuirain, c(c. (Kiecli. xixiii). .\cUis a|>4)stoloruiii doiiionstiat ; nec or.linaro clcri-

roniirci princops .viccrdo^uni ost, quasi via sequcii- ('o:> in sacris ordinibus pussutit, quud cpiscopis pro-
Cum : ipsc ct suuiniussaccrdos, ipsc poiitircx ina\i- ptcr unita(cni c( coiicordiain rcscrva(ur. Scciindi

iniis uuncupa(ur. Ipsc cnim cllici^ saceruo(cs a(qiio vcio ordinis viri prcsl.ylcri sunt, quoruin lypii:n

Levitas, ipse omnes ordiues ccclcsiaslicos dispuiii(, pra.Tcrcbant LX\ viri iii Yclerl Tcstamcnto, iii (jiii-

ipsc quid iK ;ue facorc doleat, ostcndit. .\nti- luis Domiiius spiriliim .Moysi propngavit, ul lalibus

stes autem ' lus e>t, co quod ante s(e(. l'ri- a.Ijuloribus usus iii popuio, iiitiitiiictas iiuilliUidiiics

IHUS enini est in ordiuc Ecclosia;, et supra sc nul- facilo gubcrnarcl. Sic ct pa(ern.x pleiiiludinis abun-
^'
lunj liabet sacerdotein. Sacerdos quiJcm nonien ba- d:iiitia transfusa cst in Kle:izaro ct Iihamaro, iit

bcl compositum cx Grxco ct Latitio, qtiasi sacrum ad hoslias salutarcscl frcqucnlioris ollicii sacramen-
dans. Di-Npcusat crgo niysteria ciolcstia, lidtlibus b.i- tuin , niiiiislcrium siiHicciCt sacordolum. Sic et

ptismuni tradit, corpus ot sanguincin Christi distri- aposlolis Chrisli , doctorcs , fiJei comilcs adJiti
Luil, e( vcrbum Dei pnvdicat. Sacerdos autoni vo- sunt, quibus illi orhcm tottim seciinJis pnoJicalo-
cari potcst, sive cpiscopus si(, sive prcsbytcr. Kpi- ribus impleverunt , ol pcr cvangclicam Joctrinaiii
scupi atitom a)>ustoIorun) vicem in Kcclesia lcncnt, dilatavcrunt.
sicul supra (iiximus. Kt chorcpiscopi qui vicarii sunl
C.\PL'T VII.
cpiscuporum.adcxcmpluin LXX scniorum coiistituti
De dincoms.
suDt ; nec aliquid eis nugis licct iii Exclcsia ordinarc
:iul consliluere, uisi quantum cis conccditur a lcgi- LcviLc ex nnmino auctoris voc.iti, dc iiomine Lcvi
limis episcopis, qui sedoni el rogimon iiitegnim iii Leviljc cvorli suiil, a (iiiihus in tomplo Doi, ir.ystici
Kcclesiis ubUnent. OrJiiiali sunl autt^m chorcpi- sacramenli myslciia oxplibanliir. Pnrcepit ciiim
hcopi propter pau(>erum curam, qui in agris c( villis Dominus ct ('ixit ad Moyson , iit post ordinalionom
(oo&islunt, BC cis sulatinm coulirnutionis dccsscl. .\aron saccrdutis ot filionim cjiis, rtirsus Lcvi tribiis
DicU sunt autcm choropi.>»copi, ((uia de choro sunl '^
in diviiii cullus myslorio ordinarctiir, e( consccra-
s4cerdo(um ; hi antom a solo cpi»copo civitatis cui roiilur Domino pro omnibus priinogcnitis, ct scrvi-
:iJjacei)t ordinantur, sicul presbytcri. ronl pro Israol coram A.nron ct filiis ojus i!i tabcrna-
cu'o Domini excnbanU^s in lcmplo dic ac noclo, ipsi-
C\PLT VL
D« pretbyieris. qtic gostarcnt arcam cl taliornaciiliini, ot ninnia vas.-»

Presbylcronim ordo exordinm sumpsil a (ilii.s, ul cjus, ot in circuiui labcrnnouli c.islni ipsi conslituo-

dicUim est, .\aro:i. Qui enim saccrdoUs iii Velcri renl, ot in promovendo tahornacnlo ipsi Joponoronl,

Testamenlo vocabuntur, lii suiit qui nunc appellan- c( rursus ipsi Joponcron(, et njrsiisipsicoiitponerent
(ur presbyieri; el qui (uiu: princeps sacerdulum, (Exod. xxix). Hi Grxcediaconcs Jixxovi;, Lalino miiii-

iiunc episcopus vocatur. Preshy ter rifaCjn^o; ciiim stri diriinUir, quod sii iit in srirordolo conM-rrsiio, iia

t.rxco, LaUne senior interprouttur. Non pro .clate ot iii diacono minisiorii disponsatio halolur. Iii Vol.-ri

aulcm vel decropila soneclutc, s<d propter honoroin TobUimonlo oxrubahanl iii talicrnaculo lostimonii a I

cl dignitau-ra ot ikictrinam snpion(i.e quam acccpc- pnccopia Aaron, ct ad ciincta npcia tabeniaculi ve- ;

rtiiit, prcshyicri nominanUir, siru( pcr Sapirndam rtimtainon ad vasa sanciuarii ot ad aluirc non acce-
SO!', H. IlAHAM MAl lU .MK.Iill I' . Moci y\. oM.m M PAfts I. r,iii

tlibaiil, ki< iil iii;iiMl.i\ri;ii DomihiiH Aaroii (lin-iis ;

A iii E^an^;(*lio JuaniiJK, dlvina pro lili(jnc roniiiioiiiliiK,

F.ric (Irdi vobi» fruln» vcttruB Levilai de mvdio (iliu- Sal\alorciii incrnit con(iU*ri,(|iii'pi(: cliain adpriiiiiini

Tiiiii hrnvl, (1 trndidi donum Duminu, ttt scrvinnt diviiiilali» jiidi( iiim (iilclJH cniluil ,
prolcslanU: Du-

iu tiiiiiinliriix (iihrrniinili cjiiR ; In aulcm et fiHi lui niiiio a( (liceiiK* ; hcce tirc Itruelila, in quo dolu»
fUhlodilc saccrdolitim vrslrum, rl omuia (jun' nd cul- non chl (Jonn. tj. Isli qiioquc vasa citr\ntnn cl han-

lum nlinii» j)crtini-ut,ctintrn vclum »unl,]ier inccrdu- (^iiiniH ()oniiiii diaconibuH ad allarc oircrunl. I>e <pii-

les ndminislrahuutur, clc. (yuui. XMii.) fli a >if;iiili btiH i|nidcm placiiil patribiiH, iil <|nia haiTa niysl«:ria
aiinis cl siipra ingrcdic! ;iiiliir, iit niini^lra- <()iilrc( lanl, casli ct coiilincntf;s ab nxoribuH sinl, «H
»liiiiifiiic

I ('iil in talicmaciilo Id-dcris, ciiiiif|ni- (|iiiii(|iiaKcsiiiiiiin ali 'imiii c:iriiali iiiiniiindilia libcri, juxla quod illis

niiniiin xtalis cx|ilc|);int scrvirc ccss;i!>ant, cl cr;iiit pr()|)li(;la (loccntc jiibclur : Mundnmiui ,
qui ferlit

inihistn fratriiin snoniin iii labcrnaciilo f<i;<l(;ris, nt vnsa homini (ha. \.u). Ili ergo ciiiiMn-dinantiir non
cnstodircnt (|ii;c sibi fncraiit cotiiinondala. Iii Novo siiscipiiint nianus iinposilioncm Kirnt 6ac<:rdoH »n

antoin Tcslaincnto ajiostoli sc|)tciii diaconos, iiro|»lcr I.cvil:c, scd patcnam laiitum cl caliccm dc Miaini cpl-

Kacninicntnm cjiisdcni iiiiiiicii ordiiiavciiint ad iiii- scopi, cl anhidiaconi scyphuin aqiKC cuiii a(pia ^

nistcriiiin sacniiii cl onidnin allaiis, (pii lcgiinliir nianlilc el manut/rgium.

li
cliam ct pr;cdicassc, ct bapli/.assc non paucos, slc- CAPLT IX.
iit sanctus Stcplianus disputavit contra Jiid:cos,cl De acolylhis.
IMiilippus, bapli/.ato ciiiniclio, cvangdizavit civilati- Acolylhi «/.olovC^r-i GnECC, Lalinc ccrofcrarii di-

hiis ciinclis, doncc vcnircl C.csarcain, cl inSaniaiia ciiiitur, a dcpoilaniiis cereis quando Icgciidiini cst

pnedicabal, ct baptizabat eos qul ab apostolis Pclro Evangcliiim, ant sacrilicium oflercnduni. Tnnc cniin

ct JoaniK^. postinodum conririnabintur. Sed bapti- acccnduntiir luininaria ab cis el deporlanlur, non

zarc cis inodo corani cpiscopis sivc prcsbylcris lici- ail fiigandas leiiebras dum sol eodem t(;inpore ru-

luin csl.Cictcris autcm non licet, nisi, pr;cdictis for- tilcl , sed ad signum lx'tilia: deraonstrandum, ul sub
lassis officiis loiigius coiistilutis, neccssitas cxtrcma typo luminis corporalis illa lux ostendalur, de qna

compellal. Ili cnim sanl quosin Apocalypsi legimus in Evangclio lcgitur : Eral lux vera quce illuminul
scplcm angeli , lubis cancntcs. Ili siint scplcni cau- omnem liominem venientem inlninc mundum (Joan. i),
dclabra i\me?.. IH suiit voccs tonilruoriim scptcin qiioruin typuin pra;ferebant i!li (jui Domini mandalo
{Apoc. viii). Ipsi eniin claia voce in inodiini pnixo- in labernaculo lucernas quotidie accendeljant siipcr

uis adinonent cunctos, sive in psallcndo, sive in le- candclabrum posilas.

clionibus audiendis. Ipsi enim ut anres habeamus CAPUTX.

ad Deum acclamant. Ipsi quoquc evangclizaiit. ^iiic De exorcistis.

his saccrdos nomen habet, oflicinm non hahet. iVain Exorcislaj lc,opy.i.<jr«i, ex Grirco in Latlnum adjii-
sicut in sacerdote consecratio, ita in ministro dis- runtesseu incrcpantesvocantur. Invocant eniin siipcr
pcnsatlo sacramenti esl. Ille oblata sanctificat, hic catechumenos, vel super eos qui habent spiritnin
sanciilicata dispensat. Ipsis etiam sacerdolilius, pro- immundum, nomen Domini Jesu, adjiiranles per eum
pler pra^sumptioncm non licel de mcnsa Doinini lol- ut egrcdiatur ab eis. Refert Joscphus regem Salo-
lere caliccm , nisi eis tradilus fuerit a diacono. Lc- nionein excogitasse suamque gentem docuisse ino-

vitae offerunt oblaliones in altaria. Levilse compo- dos exorcismi , id est adjurationis, quibus irnmundi
mint mtMisam Domini. Levitse operiunt arcam testa- spiritus expulsi ab homine ulterius reverti non surrt

menti non enim omnes vident aliare mysterioruin,

;
ausi. Testatur et de eis liber Actus apostolorura, ila

(iu;c operiunlur a Levilis, ne videant qui videre non dicens : Tentaverunt autem quidam, et de circumeun-

debcnt, ct sumant qui servare non possunt, quique tibus Judceis, exorcismis invocare nomen Domini Jesu,
[lopterea allari albis induti assislunl, ut hiiic admo- etc. (.Act. XIX.) Invenimus eos quos Esdras actores
liili coelestem vitam habeant, candidique ad hostias memorat templi, eosnuncesse exorcistas inEcclesia
cl immaculati accedant. Quos primus fecit Silvesler Dei. Fuerunl enira sub Esdra actores temph ser-
D
papa, iricesimus qnartus pontifex in Romana Eccle- vorum Salomonis fiUi, qui actum lempU totius siib

sia post Petrnm dalmalicis uli, et consliluit ut paliio cura sua haberenl, non taraen sacerdotaliLus ofliciis

liaoslimo eorum loena tegeretur, sicut in geslispon- ministrarent, ant sacris oblaiionibus desenirent.
lificalibus conlinctur. Kullam ergo aliam <:uram habel^ant actores len:pli,

CAPLT VIII. nisi ad sarta tecta reficienda, ut quaecunque fuissenl

De subdiaconis. velerala in sediflcio lempli aut deljpsa ,
pcr eosdem
llypodiaconcs xtnoBiuy.ovss Graece, quos nos subdia- actorcs de thesauris Doniinicis reficerentur atque
cones dicimus, qui ideo sic appellanlur qiiia subja- excolerenlur. Ergo exactorcs templi exorcistae sunl
cent pneceptis et officiis Levitarum. Oblationes in in populo Dei. QuomoJo enim aclor prudens et b<>-

lemplo Dei a fidelibus ipsi suscipiunt, et Levitis su- nus scit quid scil Domini sui census, et omnis sub-
perpouciidas altaribus delerunt. Hi apud Hehrxos stantia; inodus, ct redigit apud se totius possessionis
Nalhinaii vocantur, ut liber Paralipomenon et EsdriB instrumenla originalia, sic exorcisia redigil in sua
icslatur, quod interpretatur in humililale Domino diligentia tolius regni Domiiii secrela , ut memorijB
servicnles. Ex eorum ordiue fuit ille Nathanael qui mandet de Scripturarum sacramentis, nnde exerceat
 ,

S05 t>t CLEIIICORLM INSini llONE, ETC. — nn. I. 50G

sciliccl Joiium (|U<>J illi CiU a Spiritu saiictu coa- A c.vriT XIII.

cessuiii sccuiuluiii AiMtbloli iM.i>c'Oiiiuiii. Kvortislas Quot uporlcut atl tacruiu orJincm acccdcrc, ct ifno y
orilinc.
eiiilii inoiiiorat .\|)osti>lus cutn «lirit : Nuii<|uiil

oniiics duiialioiics lialM-iit sanalionuui? Ili cuim cum Canoncs cl tlccreta Zozymi pap;e deccrnunl ul

orJiuaulur accipiuiit (ti> manu episcopi libolluiu

cloricusipii ad sacniinordinem acccdii, intcr KNtore»
sivc e\orcist:is (luiiKiiic aniios cxsidval, o\iiulc act>-
in quo scripli suiil c\orcisiui , dicento eis episcopo :

Accipite el coiuiiieii late in*-iiiori;r. et liulicte potc-

lyllius vel subdiacoiiiis (|iiatuor aniiis fiat. .\(l bcmv
6tatcm iiii|H>ii'-iuli iiiaiius NU|H>r energumcnos sivc
dictiuiiem qiioquc diaconalus non ininoris :etatis

calecliuiiK ii>>- . ut iiu|KTetis iiumuudis spiritibus, cl

quam viginli quinqiic annoruiu acccdat, in qtio or-
diiie (|tiiii(|ue aiiiiis cxplcris, si inciilpabililer iiiiiii-
abjiciatis.
slravoril, ad prcsliylcralus lionorcm proiiiovcri
CAPIT XI. |»ol(»-

Dc tciloribus.
rit, non tanien anlc Irigiiila aniios :etatis, licct val(i(>

dignus sil, quia et Dominus iiosler iion anlc tricosi-

LeelorM • lefeado, p»almist£ a psalnHs canciulis
^iocali. llli prjeJicaut popiilis quid seqnanlur. Isli
miim anniiiu pr.cdicarc exorsus csl. Dc iiiio gr.idii si

taiiuul ul evcitaiil ad compuiictiuue.> aiiiim>s auilicii- ciiiii aiiclior ad bonos niores vila pcriltixcrit, siiiu-

tiuiu. Licct et quidaiu lcclorcs ila iiiiscraiitcr pro- ^ iniiin poiuilicatuin acciporo polciil, li;ic l:imen lcgc

Duntient, ul (|ii»sd.iiii ad luctiim lamciilaliouoiuqiic scrvata, ul ncqiic bi^';umis, p(cnilcns, ncc nct>phyliis

cooipellanl. liJem eliam clproiiuulialores viH-aiilur, ad hos gradiis possit admilti.

qut>ti p«>rro aiiiiuiitiaiit. Taiila cuim cl Um clara CAPIT XIV.

«H>runi erit vtu , ul (iu;uilu:ii\is longe pusitorum au- De vcslibui SiiccrdotnHbus.
res adiiiipleant. Lcctoruiii ordo rorniam cl iiiilium a Do veste crgo saccrdolaii modcriia ad anliqiiiim
proptietis sumpsil. Siiiit ergo lecloros qui vorbuiu Volcris Toslamoiiti habiliim comparatioiicm facicii-
Dci pnFtlicaul , quibus diciuir : Clama, ne ctstes, lcs, sccundum ni:ijorum scnsuiu quid luystico sigiii-
qun$i tuia exalta locfnt riKirM {Eiech. xxsin). Isti (icat, piosequaiiiur.
tlf- ; -linantur, priiuiim de eoruiii coiivcr- c.iPLr XV.
,
- ,14 vcrl>uiu Dci facit ad populum, Dc supcrliumcruli.
deintk coraro plcbe tradit eis codicem apicum divi- Priiiiuin crgo conun iiidiimciilum cst cpliod bad,

BOriMl ad Dei vcrbuni anniinlianduiii. hte crgo do- qtio I intcrprctatur sii|>ciiiuiucralo linoum, (|uod si-

drina et libris debet essc imbutus, scnstiuimiuc ac gnincal miin(lili:im boiiorum opcruiii. Iliiic bono in

verbnrura scienlia j>eroriiaius, ul distincte el .•i|K«rlc lcgo, cuiu Domiiiiis do vcsle saconiolaii Moysoii iii-

audiciilium corda
C do siipcrhuiiicr.ili racicndo pr.cccpil,
•0II.-1IIS, p^jssil inslimM-e. Psalini- slituit, |)riiiiiiiii

slarum, id est cantatonini piincipes sive auctores, qiiia qiiisqiiis ad sacorilolium iiiagisteriiimquo po-
fuere David sive .\6oph. Isti eiiim posl Moyscii p»al- puli Dci promovoiidus esl, priimiin ejus dobent
mos primi composuere et canlavere. Mortuo .\s;ipli, opcra cognosci, ul diiiii lioc qiiod foris oiiiiiibtis pa-
filii ejus iu hiiiic ordineni subrogali stiiit a David, lot irroprcbcnsibilc panicrit, convcnionlcr c\ lcm-
iM-aiitq< e psalniiske jier succcssiouom peiieris . siciit porc ct iiilogritas cordis cjiis, ct fidci siuccritas
di ordo sacerdotalis, ipsique solicontiiiuis diobus in scrutotur.
ICB^llO raaefaoal, candidis induti slolis, ad voccm CAPUT XVI.
uaias retpoadenie clioro. V.\ hoc viMori inorc Eccle- De podcrc, id cst tunica liiiea.

uastnnpsitexeroplum nulriendi Psaiuiisias, qiiurum Sccumlum csl liiioa tunica, (iii:o Gr.ccc rojrioig,-

cantibus ad cfTectum Doi, incntes audientiuin cxci- podcrcs , Laliiic talaris dicilur, eo quod ad lalos
tentor. Psalmistaro autcm et vocc cl nrtc prcclaruin usquc (losccndat. Ilaiic Joscphus byssinani vocat
iliatreaique cmc o|Mirtct, iia ui ad dolet t.iiiiciiuim ciijiis sigiiilicatio iiiystic:i iii |)roiiiptii osl. Ciim cniiii

d«le«^ni9 animos incilci audit(jrum. Solcnt aulcm tonslcl lino vcl bysso coiitinciiliain cl caslilatcin
ad lioc onicium ctiaiu al»qiic scicnlia cpiscopi sula ... signiricari, slrictam habciit liiicam saccrdotcs, cuiii

jiissione cligi, quiciinqiic in cantandi arte prubabilc^i propositiim coutinontia! non encrvitcr, scd studiosi:
biijusmodi constitcrinl conscnanl. lia'c ad talos umiuc dcscemlit, qiiia us-

CAI'LT XII. qiie ad (incm vil:c liujiis boiiis opcribns insislcio

De oMtiariii, dcj>ct,s.iccrdt»s, pra.'cipioiilo ac promillciilc Domiiio :

Okliarii sunl qui cl xditui el jaiiitnrcs iu l«*ge di- F.slo fidelis usque ad mortcm, et dabo libi coronam
ediantur. Ili apud IIcbra.>n6 in >tetori Tcslamciilo clc- rihr (.\fwc. ii).

rli snnl ad nistodiam tcnipli , qui(|uc ordinali por C.\I'LT XVII.

viccs suas nninia intcriom tcmpli vel cxtra ciislo- Dc ciiigulo.

diebanl ut non ingrcdrretnr iii cum iuiniuiidiis io Terlium vci.limeiitum o.-.t tingiiltim, sivo ballcuiu,

umni re. Dtcli aiilcm osliarii, quod prn>sint ostiis quo iiliiniur iic tiinica ipsa dcnual, et grt*>sum iiii-

lempli. l|>si cnim lcncnlr«s clavem ninnia inliis ex |>€diat, buc nimirum custu.liam iiicutis signilicat.

Mlr.f I i' . I
.liiinl, alque iiitcr boiios el ma- ()ui cniiii tiiiiica talari iiidiilus absqiio ciugulo iiice

iJiii lidclcs rc< ipiiiiil , respuuut i!il, dclluil tuiiita. ac icliclo corpoio, \ciilis cl (li-

Jilidclc:! v;»ritius iiilrandi sp.iiium tribuit, qu:u ct pr.cpcdili^

 307 n. HAHAM MAlf.I AIUIIIIJ' M(H.INT. OMiULM PAItS I. SOH
KrckHibiis incodcitili iisiiiii rclanlal, vc! ttiain cal- A inufiicaiii. iil adiiioricaliir iiiiiiistiT D.irniiii (mt liahi-
c:intiliiis Hi^ caii.s.i cfllciliir riiiii:!-. Kr^o liiieas in- tiis siii s|»ccicni, rujiiH rniirnTis fKirli(<>j»<5 «rRi, m |>er
(liiuiil sacerddlcs ul c.islilaicm li:ilu;aiit; ac(-ir>(;uritiir riiy»ti(:ain olilalioncin passionis iJorninic.e cornine-
I all 'is, ik; ipsa caslil:is sil rcni.ssa <:l ncgligi;iis, ii(; itioralioiicrn agal, ul li»sc in co flal lioslia D(;o ac-
vcnlo clatioiiis nriiintiin iicrfl^in li adiliiiii iiii|icn!ai, ccpialiilis.

rio crcscciilc iiiii|iiit:iti! rcfrijfcsccrc Ticiat cliaril.i- i:\v\y\ \\l.

l(;iii ipsoriiiii, iic liuiiDiiiiii ^{rcsstis opcriiin j:iclanli:i IJ<! c-.tnht.

s la; |)ra;siiiiii)tioiiis i:ii|)Cilia), iic pr ijn.-tlito virtiitMiii .Sc|(tiniuni saccrdotalc iudtiincntuni cst (|iiod Ca-
ciirsu, ipsa cli.tiii lcircslris roiicuj)isccrili.i; Kordibiis sulani vocant ; dicla csl auleni [>cr diniinMlionnii
poiluta vilescal, ct aij iiltiiiiiiin aiiclorein smirn ad a casa, co (piod loliim lioinincm lcgal, qiiafci rninor
ruitiarn siiycrliicinlo iiiipcl]:it. casa, It.inc (incci plartctain T{i'j:tirifi riorniiianl. Htc
CAMJi XVIII. siiprciiiuiii oinniuin iiidumcnloruin cst, <l ca;lcr;«
l)e \)liiiHuue. oiniiia iittcrius pcr suum niuttinie.i lcgii et serval.
Qiiartiini vcio ni;:ppi!la sive inantilc, Bacerdolis Ilanc crgo v<»stern possumus iutelligcre cliarilatcm,
indiirncnliiin cst, qiio;l vtiljjo plianonciu vocaiit, quod qii:!" ciinclis virtMtiljus snpereminct, el canim (k?co-
ob lioc coriim Imhc inanihiis lcnclur quando raissa; '^ rcin suo lulaniinc protcgit et illustrat. Nec en im
olliciiiin agitiir, ut paralos ad niiDislcriuiu niciisa; liiliis jarn eril virlutMin splcit.Ior, si non eas cliaii-

Domini pr,p!iliis conspiciat. Mappae ergo convivii el l:tlis irradiaverit rulgor, qiiod oslcndit Aposlolu»
cpulartini ad posilarum liiilcainiiia suiit, undc diinl- dicens : Si linguis hominum lo/fuar el angelorum
nulivuiii in.ippMla sicul cl manlitia, n^nc pro opc- charilalem non hnbcam, fnclu% tum sicnt ws aonnniiy

ricndis mcnsis sunl: qnic, ut nomcn ipsonini iiidic:il, ant ctjmbalum Ihinieus, El ai habuero propheliam ,

oliin lorgciiilis laanib.is prajbebaritur. Oportcl ergo et noverim mijsteria omnia , el omncm tcienliam, et
saccrdoi.cs cl ininislros allaris inappulas maiiibus si habuero omneni ftdem , ita ut montet transferam,
tcncrc, quonim oITiciuni est divina sacranienta coii- charitalem autem non habuero, nihil milii prodest.
ficcre, ul cuni (icvolione njcnlis opus sponlaneuni Charilas paliens est, benigna est. Charilas non cmtilu-
concordel, digne excrccatur officiuin, quod pie di- tur,non ngit perperam, non in(latur,non esl atnbiiiosa^
vino esl muncrc collatum. non quwrit qua; sua sunt, non irrilatur, non cogitat
CAPUT XIX. malum, non gnudet stiper iniquitate, cotigaudet autcm
De orario, id est sloln. veritali. Omnia suffprt, omnia credit, omnia speraty

Quintuni qii upic esl qiiod oraiiuni dicitiir, licet omnia sustinet. Cliaritas nunquam excidit, el reliifiia

Itoc (iniJani slolain vocent. IIoc cnim genere vestis (/ Cor. xiii). Sine hac charitale vel casula , n<^c

solninmocio cis pcrsonis uti est concessum ,

quibos saccrdos ipse ad allare appropinquare debet, nc-c
jincdicandi ofricinni csl dclegalum. Bene etiam ora- iiiunus offcrre, nec preces fundere. Unde Verilas
torib:!S Cbrisli orarlum habere convenit, quia cum ipsa dicil : Si offers munus luum ad altare, et ibi re-

inthimentuin eoriiin of.Tcio proprio concinat, et ipsi cordatus fueris, qtiia frater luus habet aliquid adver^
sciliilo ad vcrbi minislerium cohorlantur, ct plelis sum te, relinque ibi mnnus tuum ante altare, el vade
Ipsis commissa indicium salutare conspiciens, ad prius reconciliari fralri tuo, et tunc teniens offeres
iiieJitalioneni lcgi.s coiicurrere lerventius admoiic- munus luum (MaUh. vi). Et ilcin : Cum stabitis ad
lur. Apte ergo orarium collum siraul cl pectus tcgit orandum, dimille si quid habelis adversum aliquem^
sacerdolis, ul inJe inslrualur, quod qnidciuid ore et rcliqua {Marc. \i). De Iioc ilaque spiritali virtii-
proforat, traclatu suminai ralionis allcudat, iit ilbid lum indumento Aposlolus ad Cobjssenses ita scri-
Aposloli scmper in eo appcllclur quo dicit. Orabo psil : Induite, inqiiit, vos sictit clecli Dei, sancti ct

spiiitu, orabo ct meiile, psallam spiritn psallam ,

et mente dilecli viscera miscricordiiV, benignitatem, huinHita-
(/ Cor. xiv). El iterum : Os noslriini ad vos, o Co- tein, modcslinm, palientiam, etc. {Coloss. ni). Et de
rintliii, cor noslrum dilatatum est, ne forte si impro- charitatis eraineniia paulo post .siihjunxit dicens :

vise irralionabiHter loqtialur, dammim patiatur (//

D Supcr omnia aulem hcec charitalem habentes, quod est

Cor. vi); Saloinone atteslanie, qui ait : Cor sapieuiis vinchlum pcrfcclionis.
crudicl os cjus, et labiis illius addct gratiam (Prov. CAPUT XXil.
xvi). Ilem : Qui citstodit os siium, custodit animam De sctndaliis.

suam; qui inconsideratus est ad loquendum, seulict Ijiduun! qiioque saccrdolss pedes sandaliis sive
mala {Prov. xxi). solcis, quod geuus calceauienti evangelica auctori-
CAPUT XX. tate eis est concessum, ul Marci evangelium tesia-
De dalinalica. tur {Marc. xvi), quia boc calceaineniuin mysticain
Sexlum nainque est qnoJ dalraatica a Dalmatia significationera habel, ut pes neque teclus sit, neqiic
Gr:T;ci« provinci.i, in qua primum texta est, nun- nudus ad terram, id est ut nec occultetur evange-
cupalur. Ilaic vestis in niodum est crucis facla, et liiim , nec tcrrenis commodis innitalur. Nam scri-
passionis Domini indiciiini esl. Habel quoque el pur- ptum est in Apostolo : Et calceati pedes in privparu-
piircos Iramites ipsa tunica, a summo usque ad ima tione Evangelii pacis {Ephes. vi). Sicut cnim sanda-
aiile ac rctro descendcns, ncc non ct pcr ulranuiue lia pariciu pedis icgunt, pariem inopeitam rciin-
 ,

3O0 l>fc: CLEUICOUllM I.NSIirLriONK. tlC. - Uli. I. r.io

(|iiuiit, ita cl Fvangolii tlovloros |>.irlini Kvjiigi-liiiiii A '|iii:» >»pirilii p-^ili.r ilti in iiifliiis iiniiiiiUliir, ol toiif;»

operiro, partiiin|tic ajvTirt dolMMil, ila viilolivct ul alinti *|iiaiii orat rriUiltir. Priiiaiiii lioiiiiiifS fa'di cr.»-

fidelis et (levotiis suflicienlein lialKMt iluctriiiaiii, cl iiuis ilcforiuitntc pccratnrum, in ipsa tiiictiuiic pul-
iiifldelis ct contcinptor nun iiivenial blas|ilicin.indi cliri dcalltationo virtutuin oriiciiiiur. tiulc el iu Caii-

nialcriain. .\Jiiionct cliani ot iios bw gcnus cal- licis smliilur caiiticonim : QitiV e$l iila qUiV u$cei^

ccanienii nt cariil nostr.o el coqwri iii neccvsil;»- dil qn^tsi dfulbaia '.'
Ciijns iiiy>«tcriiim iioii alitcr iii.si

tibiis coiisiilainiis, noii iii libldiiiis lasciviani dc- sub Irinitatis dosi(?'iatioiio, id cst , l'atris vl hilii

fluainiis, de qiiibus utiqiie nos divina lex inslruit. ol Spiritus saiicti cngiiiiioiic coinplctur, direnlc Do-
Scripluin cst eniiu : Carnrm tunm ne Jespcit-rii. Kl iniuo ad .^po^tolos : Iw, docelf omne$ ijenlc$, kajHi-

iloni : Carnis curam ne (ccerili$ in coHCU\H$ccuiiis lanlcs cos in iiominc !\ilri$ cl h'ilii cl Sfiirilus siiHiii

{Isa. LTIIl). (Marc. uti.). Sinit riiim in trilnis tcslibiis stat oiiiii>.'

cuuT x\m. verbuiii, ila sacramciituni coiiliriiial lcniarius iiii-

De pallio. iiHTiis noniinuiii iliviiioruiii. ^iiod aiitoin |tcr aquaiii

Siiper hjH" aiilcm omiir-a suiiiiiio poiiliiiii (ipii l):i|itisMiiiin d:itiir, li.cc ratio ost : voliiit ciiiiii Do-
arcbicp'-' •- vmauir) proptcr a|H»^iitlitam viiciii iniiiiis ut rcs illa iiivi>il>ilis pcr ci)ii;;nicntiaiii, sc<l

l^lhi I. tcrnilur, quod gcnus induincnli crm is B pn»foctrt incoiiticctal.ilc ct iiivisiliilc impcii.lcrcliir
rignaculum puri>uroo colore cxprimit, ul i|>so iii- clomentum, supcr quod eliaiii iii priiicipio rercbaliir

dulus pontifex a tergo et p«rtoro cniccm lialicat, Spiritus sanclu». Nam siciU olciiin naliirali pon-
meiite pic cl digiic dc pa^sionc Ucdciiiploris dcre siipoif.Tliir omni liqiiorc, iii in priiicipio fore-

L , - i, ac (lopulo pr») quo (><iiiiiiiuiii dcpr.H.ai-ir, hatur Spiiiliis saiictiis aiiiiis. Siciit aqiia purj;at c.\-
redomptioiiis su.v signacubim domonstrol. C.onleccl tcrius coipus, ila lalouler ejus niyslcrio per Sftiri-
qiioque bcne ul ipsa a|»ostolica dignilas apostolicum lum saiicluiii purilicatur ot aiiiinus, ciijus saiictili-
viruiu facial, ul plcna devolione, saiio S4»rmoiie, cl catio iUi esl. Iiivocato cnim Hco descendil Spiritus
digna operatioiic possil dicere ciini .\poslo!o : .l/i/ii s:inctus do ca'li>, ol medicalis aquis, sanclirical eas
aulem absil gtoriari nisi in cruce Domini iioslii Jati dc semelips'), et accipiiinl viiii piirg;ilioiiis, ul iii cis

CAri«(i, [Kr quem mihi mundus crucifixus e$l, el ego caro ct anima dcliclis inqninata miindctiir. lllrmn-
m»ndo {Gol. vi). Hjec qu.Tque .ie babitn s:iccrilolali quc ciiiin baplizando necesse esl adhilieri , et ba-

aJ seii>uni scciin.liiin modnliiin iii'p'cniuli nostri brc- piismi lavacniiii, ct S|)irilus sainli piii^atio, <|iiia

viler divimus, iioii pr.cjudicaiitci liis qiii coiigriicii- ait .*»alvalor : .\i.si quis rciiatus jucrii cx aijna cl Spi-
lius ot dignius de eadcni n^ pos»iiit Stribcre, cl ple- ritu snuclo, non polesl inlroire in rcqiinm Dei. S«'d
nius dispularc. aiite baptisniiim , calocbizandi dcbct in lioiniuoni

C.VPL'l X\IV. porvcnire oflicium, ut li.lei priniuin calcclitiiiMMiiis

/>(' iucramcnlis h.cclcsiir. aciipial riidiiiioitluiii. Naiii iii Kvangclio seciiniliiiii

De Mcraniciitis autcm qu.c in Ecclcsia fiunt ojM^r- .MaUli.tum lcgitiir quod post rcsurrcclioiiciii D.niii-

lL*l sonno cxpoiiat, alqiic declarel ritum

ul scquens nus a|>oslo!is pneccpcril ut in noiniuc Patiis et Kilii

Mccrdolalem. Sunt aulcm sacraincnta, baptismiiiu cl SpiriDis sanrti docorcDl, cl bapti/.arcnt onincs

\ «l chii.Mna, corpus cl san|;uis, qii.o ob il sacr.niicnla

dicuntur, quia sub tcgiimciito corporalium rcriiiii

g.^nles {}liilih. uil.), id cst, prius per fi.Icin Dci

in^iniiarcni, cl sic creileiites in reiuissioncm pccca-

illis

virtiis di^iiia sccrctius salutcm eoriiiuilem saciMm< n- loniin bapli^arciit. lloc est quo.l sccuiuluiii .M;itciiiii

loniin operauir, undc cl a sorrotis virtutibus vel sa- i.lcm Domimis legitur pr:cposiii>sc fiuem li.iptisiii.i-

fiis, sacraineiita dicniitur. Qu.t i.hw frucliioso pciios lis, cuiii ita diverit : Qui crcJidcril ci baptizatiu [uc-
EiTlobiam ("?•• •li.» saiirliis iii e.i maiiens Spiri!ii«;, ri\ salvus eril qui vcru iion crcdidcril condcmna-
;

cunuloui s.. lorum laleiiler opcratur clfi-cttiiii. bitiir (ilurc. ull.). Kl, Joaiiiic l.'>lc, priiis ipse Jcsus
iJnde seu por bono> S4'u pcr tnalos ministros inlra c.ih;! iiati oc.nlos luto cx spulo facto snpcrlinivil, el
Kcclosiam Dei di.spensonlur, iicc bonoruni inorilis sic ad aipias Siloe inisit, qiiia priiis debct bapti/.aii-

disp<ii>alnrum aniplilii aiitiir li.ec dona, ncc in:iloruiii diis lide iiKariialiiinis Clirisli iiistrui, ct si<: ad ba-
allcmiantur, qiiia ncquc qni planlal esl aliquid, ncqnc ptismtiin jam cic.luliis adiiiilli, til i>('i:it ciijiis {;ra-

qui fignt , $ed qui incremenlum dal, Deus, imde ot ti.e in co csl parlicci)'>, cl cui jaiii ilcbilor fial dciii-
Grroc /iwnicm dicitur, quo«l sccretam cl recoiMli- ccp».
tam liabcat rrposilioiiom. CAI»IT XWI.
CAPLT XXV. Dc calcchumcnii.
^i' baplismalis sacramenln. C.ilei liiiiiKMiiis aiilrin dicilur, pro co qtiod ailliuu

Primum autrni s.-)traiiicnt»rum csl baplisiiiiiui diMtriiiam liih^i aiulit, iie<'<luiii taiiieii baplismiiiii le-

<|ma ant<?quam sancto cbrismalc ungaliir aliipiis, cepit. ^am ratecliiiiiieuus ««Toxoupiiyo; Grj:ce , l>.i-

aiil corporis et saiiguinis Cbristi paiticeps etislat, line aiidilor inlorprelatur. Kt qtiia primuiii <'\borta-
sarra i '.ioue pur^.iri debet, ac dcindc ad <•••- liiiiis pni>cepluin iii lcge rsl : Aitdi, Isracl, Duminu*
lera nli .. . re. Uaptisuium pUr.-ctiaa Gr«cc, Ka- /». n > luns Deu$ unu$ ctl {Dcul. vi), iiide rst ut is qm
tiiic llnciio interprelatiir, qii.e iion tainon ob boc por saierdotom ipiasi p<'r Moys<-ii IKmis liMpiitur, ca-

«pioJ lioiiio iu a.piani mci gitur liiuiio dicitur, «ed l 'cbuincnus , id rst aii<liens iiniiiiiicUn : scilicct lU
z\\ n. UAUAM MAi:m aiu:iiim' . MOt.L.M. OPEHLM PAUS I. 7,12

vcniin nKnoscoiis Ddiiiiiiiiiii, r<tliiH|ii:it (;rror<'H v.iriob A i.iKiia(iiri|iiu ipsc lionio higiiaciib MiicLi: cnicibl;iui
iiloloruiii. Piito niitiMii oiiiiich a Joaiiiic |>a;iiil<'iiiiu iii iroiitc (|iiaiu iii orik, ul i|iM: :i|>(>hl.i(a diubukik,
l«:i|>li7.:itos, (atrcliiiiiiciioriiin |ir;ftiiliss(> n;{iir:itii. fosl iii vahc HUo pristino ttUA: iiitcrciiiplioiiib cogU()M:«iu
(-;iI<tIiiiiii(>iios :iiit(Mii , h<'('iiimIiis ^t^iIhs cst (:oiii|ii!- si(.'iiiiiii, j;iiii nilii dciiKcps M.iat illiid C!>i»4- ;«liciuiiu.

Iciiiiiiiii. (',oiii|iclciili's :ititciii siiiit (|iii j:iiii post <lo- l-\inilc j;uii di( iiiitiir hii|M;r cuin oniti^Mtcb, iit lijt
clriiKim fliici ,
post (;oiitiiicnti:iiii vi(:c :i(l gr:ili:iin citcdiuiiiciiu». Tuiic ilalur ei sal lM:ncJiclniu iii u»,
Cliristi |icr('i|)iciul:iin lcstiiKint : iilcoijiK; :ip|icri:uilur iil pcr KJil lypiiuiii bjpicnli;i: kalc condilub, fcUifc
coiiipctciilcs , i(l cst ^;r:ili:iiii (lliristi pricntijs. N;uii citiat iiiiipiit.ilis, ct ncc a vcniiibus pcc(aloruui
c.itc( iiiiiiicni l:uiliiiii auiliiinl, iicciliiin pcliint. Siiiil iiltr.i jditiciial, scd inaKis ilb^suh hcrvctur ad uiajo-
oiiim qnasi liospilcs cl vlcini fidcliiitn , ilitforis :iu- rciii gratiain pcrcipiciidam. Dcliiiic ilcrum cxorciia-
diiint mystcri.i, auiliiitit (,M':i(iatn, scil adliiic non :ii)- (nr diabolus, ut suain ncqiiiliatn agnowx-Ufc.cljiihtuiu

p'Ilanttir fidclcs. (!oni]ictciilcs aiitcin pctiint ,

jaiii siqicr sc jiKliciiim Dci liiiifcn», reccdat ab lioiiiinc,
aoci|)lunt, jam ca(cclii7,;tntur, id cst iiiilinnnliir in- iicc jarn conlcndat cum artc sua subvcrtcrc, nc ba-
clrtictionc (idci ct sacraincnlornni. Istis ctiim tr;idiliir plisiiuim conscquatur, scd inagis lionorcui Dco cica-
snlulare Sjnibolum , ipi isi commonilorium (idci, el (ori suo cxliibens, rcddal opus faclori suo. Postca
banct:« conrcssionis indiciiim , (pto inslructi agno- jj
tangiintur ci narcs et auresciim saliva, el dititur ei
scant qttalcs j;itn ad ^'latiaiii Clui^^ti exiiilicre sc de- iilud vctbitm cvangclitiiin qu(jd Jcsus, quando sur-
hoanl. Nolanduin aulciii (juo.l iti ccclcsia Sahatoris (iiiin ct miKutn sanavil tangcns cuin spulo lingiiani
parvuloi um ,
qui per .x'latcm nec adliuc renuiitiare cjiis, ct mittcns digitos suos in auriculascjiis, dixit:
diabolo ncc credcrt! iii Deuni iiossunl, pcr corda ct Epheta, (fuod est , adaperire (Marc. vti). Iloc cniui
ora gestanlium salus adiniplcatur, (luia el in Evan- sacramcntum bic agitur, ut pcr salivani typicarn sa-
golio lcgitur qiiod Jesiis li'Jctn illorum inlucns qiii cerdotis et lactum sapicnlia el virtus divina salulem
paralyticum ad sanandutn sibi aflcrebanl, di.\cril cjusdem catechumcni opcretur, ut apcrianlur ei na-
ipsi : llomo, i-cmhlunlur libi peccala tua {Mutth. ix) res ad accipicndum odorem noliliye Dci, ut aperian-
clquod lilium viduse a niortuis suscitavil, misciicor- lur illi el aures ad audiendum mandata Dei, sensu-
dia niolus supcr ca. Manifestiun eniin quod parvuli qne intimo cordis reponendum. D>:inde benedictionc
sicul e.\ aliis ca qu:c illis reinittunlur in baptismo, sacerdotali munitur, ut ad sacrum baptisnium cum
peccala iraxerunl, sic el per alios ad salutem cre- fide accepla custodiatur. Ungetur illius tunc peclus
dunt. Nec enini siquidem muti et surdi, qui ncc au- de oleo sanctificato cura invocatione sanctae Trini-
dire neque profileri fidem possunt, ab aliquibus Cliri- talis, ut nullae rcliqtii:c lalentes inimici in eo rcsi-
stianis ad baptizandum offcrunlur, pcr creduliiatcm C deant, sed in fide sancta: Trinitatis rnens ejus con-
offerentium salvari creduntur, quia non obsislit om- fortetur. Ungelur et inter scapulas dc eodem olco,
liipotentis Dei gratiae nalurs inflrmilas humancc. iit undique raunialur, el ab bona opera facienda per
CAPUT XXYU. Dei gloriara roboretur.

De catcchizandi ordine. CAPUT XXVIII.

Calecliizandi enim ordo bic est : Primum intcrro- De tinctione baptismi, et uncliotu chrismatis.

gatur paganus si abreiiunliat diabolo et oinnibus Post haec igitur consecratus fons, et ad ipsum b;'.-

damnosis ejtts opeiibus alque fallacibus pompis, ut plismum calechumcnus accedil, et sic in nominc
primum respual errorem , cl sic appropinquel ad sanctae Trinit:itis trina submersione baptizatur. Et

verilatem, possitque juxta Apostolum dcponere vele- recte homo, qui ad imaginera sanctse Trinilatis con-

rein homincm secundum pristinani conversationcm, ditus est, per invocationem sanctoe Trinitatis ad
qui corrumpitur secundum desideria erroris, abne- camdem renovatur imaginem , et qui terlio gradu
gans impietalem el saecularia desideria. Deinde apo-' peccali, id est, consensu cecidit in mortem , lertio

siolicai iidei ostcndilur ei Synibolum , et cxquiritur elevatus de fonte per gratiam resurgat aJ viiam.
:ib eo si credat in Deum Patrem oninipotciitcm, et in Potest el luec trina mersio triduanara Domini scpitl-
Josum Cbrislum Filium ejus unicum Dominum no- D lurara significare, ma.\imecum dicit .\postolus: Qui-
slrum, el in Spirltum sanclum, unum Deum in (ri- cunque baptizati sumus in Chrisio Jesu , in morte
nitate et unilate; si confitoatur unam esse Ecclesiam ii)sius baptizati sumus , consepulti enim sumus cum
caibolicam, el si crcual remissionem peccatoruni, et illo per baplismum in morte , ut quomodo surrexit

cariiis resurrectionem. Hiec ergo oinnia si verc pro- Cltrislus a morluis per gloriam Patris, ita el noi in

liietur credere, jara incipil per fidem induere novum novitate vitce mnbulemus. Si enim complantati sumus
hominem, qui secundum Deum crealus est, in justitia simiHludini nwrtis ejus, simul el resurrectionis erimns.

et sancliinte veritatis ,
quo tamen plene induitur, El re'iqua. Oporlel ergo cum invocalione sanctse
(luaiido per baptismi lavacrum regeneratur. Al post- Trini(atis sub trina raer»ione baptismum confici , ut
quam se per confessioncm verae fidei in alteriiis secundum personanim differcntiam mysterium ba-
commeudaverit dominium, et per abrenunliationem plismi celebretur, e( secundum unitatem subslandae
prioris possessoris se alienaverit servitio, exsufllatnr unum bapiisr.ia fiat, unde dicil Apostolus Unus :

nb eo s?eva polcslas, ut per piuin saccrdolis my&le- Dominus, umi fides , unum b.iptisma. Et reliqua.
^unii Spirjliii sautlo ccdal ingiciis :?pirilus maligitiis, i'ii>('iua:!i cj;iiu Ubccudciii b;iplizaius Jc fonle,staliiii
 515 DE CLFHKlOUrM INSTI H TIONE. KTC - Lin. L 514

liignalur in cereltro a presliyiero cum sacro chri- A et resarroxit |»ro nobis. Dicil enin» ipsa Veril;ts : Qui
sina(e, se«|iiente simul et orallonf, ut n^jrni Christi manducttl mcam cnniem el biHt menm tangunicm ,

particeps fiaf, el a (Ihrislo Christianns |Htssil vnoarl. ipte in ine inancl, el «•«70 iii eo. Kl iloin : .Mti nuindu-
Scriplnni ••st el in E^angclio ita : HcfliMlus nnUm ciirerilis, iinpiil, ciirncm Filii Imminis, et hiherilis rjut
JiSMt conffilim itscenilil de aqua, el tcce operti lunt tanguincm, non tuihibttis riliini in fvbit.

ctrli, el ridil Spirilum Dei dctrendenlem ticut colum- rvpiT \\x.

bam et renieutem tupra te. B«mio qnitleni liaplJMim De imposiinme innnus cpiscopalis
conlinujtnr chrisnialis iinclio, qiiia SpiriUis saiulus No\issime aiitoin a siiinnio sinvr.loio pi-r itii|iosi-

i]iii fier illinl chriMiii su.f virtutis athnislione s;iiicli- tionoiii iiiantis 1'araclottis lr:iililiir iifi Spiriliis >:\i\-

flcat rre«ienles, haptitalo Jc^u statini $ii|H'r illiiin in ctiis, ut nilioretnr pi>r Spiriliini sanctiiin ail pravli-
columha* sfieoie desrenilit : cujns videliiet lypiim (- iiiiiiim aliis iiiem (ioniiin qiioil i|iso in haplismnle
|.r i cohiini a ilhi, <|u:i> iii ililuvio ail anaiii (•onsociiltis ost , por f;raliain vii;o (loiiatus a-tonuc.

ri|M. ,>.-.; raimiin ii|iv;«' vironlihiis foliis, si^'nilic:ins Sipnaltir enini hapti/aliis ciiin ohrismalc por sacer-
uliiiiio (jiiod Spirilus sanctns por ohriMiiatis uiiolii»- (lotein in capitis siiminilate, per potitiliccin vero in

nom in iKiptisinate vin»rtMn coitfort litlelihus oa-loslis fronte, nl priori unolione significetnr Spiritiis s:inctl
irratix. Setl ile ho«- plenius in soqiiontihus (licemus. B jinpor ipsuni ilescensio ad hahilalioiiom Doo conse-
L«>yinius ot in G«»stis Palniin, quotl Silvostor p;ipa in craiKlatti, in sociiinla qtio(|iio iil (jiisilom S|iirilii<i

Ecrles.ia mmana conslitiierit, ut siout |M>ttstas ol pri- s;in(-li septiformis gratia cum omiii plcniliiilinc s;in-
vilogum npud solum epis4*opuni coiistat ,
qiioil sa- ctitalis ot sci(Mili;o et virlulis , veiiire iii hoininciii

cnim chrisnia ipsoconUoiaf.ol hapti/utiiin p«>r ninnus (loclaretur. Tunc onim ipsc Spiritns sancliis poil
inipositioiiem cum ipso chrisinato ronsignct proplor mtindala ol htMiotlicta corpora nlqiio nniinns, lihrns a
ha»r*ticnni siiasiononi, ita pre>l>ylor eoih-ni chrisiiiato P.ilro (losciMulil, nl vas stiiiiti siia visit;iliono saiKli-

liiiiat hapli/aluin It-vatum o\ ai|ita pniptor (XH-asio- ficot ol illitslrcl, el iiiiiic iii liominiMii ml lioc vonil ,

nem transilus niortis, qnia scriptum esl in .\poslolo : ul signaculum fiiloi qttod iii fronlc siiscopit, facinl
Vos auiem, fratret, tn came non etlit, ted in tpirilu, . eiim donis ca>h>stil)us replclum, el sun gratia confor-
«i lamen tpirilHt Pei habilel in robit. Si quit aulcin Inlitm, intropiile el aitihictcr cornni rej,'ilMis vl iioif-
tpiriium thritti non habcl, hic non esl ejut, otc. .\c slalihus htijiis s;ectili portntv, ac iioiikmi Clitisli li-

(!tMn«le prof«'cto patel quia (piicuiKpio non est Christi, hcrn voco pr.etlicnre. Ncc uiiittm si hoitio his ooilom
n>gni sui |tar(iceps fi«'ri neqnit. Iile«x]iie o«*cessariiim chrismnle nd accipioridiini Spiritiim saiiotiini iiiign-

est. ut staiim suconrralur haptizalo cuni chrismatis tnr, cum lileni Spiritiis bis sit ipsis a|M)siolis datus,
niictione , ut Spirilus sancli participationem acci- id ost . in liMin somol fpianilo posi resttri-coliniioin

pieiis. alicnus a ('hristo non cxi»tal. sunm Domiitus insiilll.nil iii oos , ct di.\il : .iccipitc

Spirilum tanclum quoruin remiterilis, peccata re-

CAPIT XXIX. ; ,

De indumento baplizati et F.ucharitlia. mitlunlur eii, el quorum relinueiilis retenia tunt ; el

Pitst haplisiiinm aiiteni traditiir Christiaiio vostis «lo ciolis semel, qiiaiido |)osl nsoonsioiiom Doniini iii

randiila dcsi-^nans innoc(Mitiain el purilatom Cliri- dio I'(Mit«^costos iii liiii;iiis ijjiicis siipor ajioslolos vc-

tiianam, qiiain posl ahliitas vctores maonlas studio nit , ot oinnitim goiitiiim liii^iiis cis hxpii concossit.

UDCtx convorsationls immacnlatam servarc dehct, Eigo Spiritiis sanctus dij,'itiis Dei in Evnngclio iiomi-
ad pnrsenlandnm nnle trihunnl Chrisli. Cuncti vero iialur, et iligilo Dci scripla est lex. lih'o aiitem tligi-

renati alhis indmintnr voslihiis, nd mystcritim rosiir- liis Doi dicitnr, iit cjits opcr;itoria virtits simttl ctiin
grntis Ecclesirp, sicut ipse iKimiims cornni (iisi i)iitlis I'.itre ol Filio si ;niti< ctur. Si(-iil ;tulcm |M'r linjiliN-

IransliguraUis cst , ul dicitur : RespUnduil faciet inum in Christo niorimiir et rennsciinur, itn Spirilii

tjut $ictil tol, tettimenta ejmt facla tMnt cundida ticut sanclo signamiir, qui est digitiis Doi cl spiritale si-
»ij ;
I M, nt diolnm est, resurgcn- f;iiaciiluin. noiie qiiippo convonit iit por saciuin
Us in 1... . ilesi.T. riuiiliir orgo alhis rx i-hrismn ot pcr |)iit;;ttoiliitcni oliv;o gralin Spiritiis

/ trslihns, ut (]uoriiiii prinue nalivitatis infanlia vetu- sancti tiihualiir, (piia iit ps;iliiio scripluiii csl dc Chri-
»ti crroris pannns fiisoaverat, hahitus soonnda? gene- sio Salvatore, quod uiixorit eiini Dcus Palor oloo I.o-

ralinnis pIori;r pnrfcral indumenlum. Tegilnr oniin lili.T pre cnnsorlihiis suis , et ilem de nohis, qiiod

poM sacrani uncti.' '<>iit ojns rnyslico vclamino, oxhilarol facicm noslram in olco. ChriMiia. ycliycc
m inlellig.il so di i.s regni, «'I sacerdoUilis di- Cir.oce, Laliiio tiiKlio itomiiiatiir, cx ( iijiis iiominc
gnitatis |ior(itonMn, juila .\f>os(iihiin : Voi etti*, in- «•1 Christiis diciliir , et ex ipso hoino jMist lavncruni
quil , genut regale et taeerdoiale offerenlet votmct- sanoliflcatur. Nain siciit in hnptismnto j»cccntoriim
rpsot Deo hottiam riram, tanctam, Deo placenlem, el rcmissio daliir ad vcniam, ita por itiictioncm snnoti-
r«Hiqiia. Nam saoordotos in Vi-lcri Tostamcnlo qiio- liialio Spiriliis adhiholtir nd gloriam, ol boc de pri-
Hain inTslico volaniino capiil scmpor orttahatit. De- stina uncliono Iriiliim i>st exempluin , qtia iingi iii

inde rorpore el sangnine Dominico orone prrcodons s.ioerdoiiuin cl rogniiin solohant aiilii|iti , iiiide et

Mrranicntnm in eo cnnriiinatur, qiiia h;i'c idoo acci- Aaron ot filii cjiis post lavacnim a Moyso uncli siint,

jMTo dchet . nt Douin h.ilicro moroatnr in so hahiln- iit sacenlolos D«>mini ficront. Et Salonion ot c;eiori
lyicm, el illiu» sit cap'»'- •<>•
Mihnim , qiii passus cM rcgcs |Hr pnip!;cias cl s.-.ccnlotcs pciliisi sunl coniu
51$ II. IIMJANJ MALIU AKLIIU r. .Mtmi.M. OI'LULM l'Aas I. 5JG

uli'i iil r('Kii1 t;ii1irrii;inil.i iPiicrrnl. Qiioil iJiiiii t;tr- A mcmbra corpori» cum Mint multa, unum corput tunl,

ii;il>li'r lil, s|iiiil;i!ili-r prolicit , (|iioiiio<lo «( ipsa li;i- ila cl (.hrihlui. Klcnim in uno tpiritu omnet not in

|)tihiiii gnilia vibiliilis arlUH csl, qiioil iii a(|u:i iiiiT|ji- unum curput baptizali tumut^tive Juda'i,tive genttleSf

liiur, Bcd K|)irit:ilii> (•nccliis (|tioil a dciicliM iiiiiii(b- tive terci, tive Itberi, et omitet not uno ipirilu potali

liiiir. Vi(li';iiiius ci^^o cl i|is;iiii oIim ii;iliir:iiii, si (juid numin. Spirituni cnini sancliini aqiu: norniiic ap|)<-l-

iti i';i liiiic si|{nili(':ilioiii ( onvciiiciis possit intciii({i. i.itiiiii iii LNaiigclio ic((inius, ip^o Doiiiino claniaiitc el

Olciiiii h;iiii(|iic :)r(lcns illiiiiiiiial, ol iiicdicaiis Haiiat, diccnli'. : Si quit titil, veniut et bibat ; qui credit in me,
VI a(|iiis iiirusuiii porspiciias cas rcddil : ipiod bcni; pumina de venlre ejut fluent aqua: tiva. II(k: Kvan-
gi':ili;iiii Spiriliis s:in('ti pol(;st (lcnionstran;. Ipsc gclista cvposiiit iindc diccicl, w:culuk ciiiiii ail: lluc
cniin I1;iiniii:i (:li:iril:itis cl splcndorc s:ipi(rnti:i;, aiii- enim diccbat dc Spiritu quem accepturi cranl cndenUt
iii:is illiiiniicit. Ipsc iiKMlicaiiiinc clcinciitia: su:i: pcr in cum. Scd aliiid csl a(|iia i>aciainciili, jliud a<pi.-«

ACiiiam poccalortiin viiliiera sanat. Ipsc adinistioiic qua; signilical .Spiriluni i»ancUiiii. A<pia enini feacia-
virlulis su:c aquas kiptiHuii ad c(Tiig:uidas pcccato- niciili visibilia e.st, aqua Spiritun iii\ii>ibiliik ekU IIU
luin teiK^liras vcracilcr illustnil. Tislaliir cti:im lioc :ibliiit (Orpiis ct si^iiilical qiiod i»il in aiiiina ; pcr
sacia Scriptura, ail eniin 1'aiilus : Churitus Dci dil- islaiii autciii, id csl, \M Spiriluni sanctuni ipsa ani-

fusa esl in cordibus noslris pcr Spirilum sanclum ,

" m:i niiind;itur. Sicut ctiain aqua corporalis corpus
qui dulHs esl nobis. El Joanncs : Qni diliyit , inquit, laval cl ptjtat, ila spirilalis spirituiu laval ct pascit.
fratrcm suuni, in lumine mancl. El ilcni : Vos, inquil, Mco autcin Spirilus sanctus scptiforniis nuncDpatiir
unclioiicm habelis a Spiritu sancto , et uostis omnia. prcplcr dona qiijo divinilalis ejus plcnitudinc parli-
Eccc :q)oslolorui)i senlcnti:c manifcstant |)cr iiiictio- ciilalini quique ul digni sunl, conscqui proincrciilur.
iicm Spirilus saiicti luracn charilnlis cl scicnli:c nos Ipsc enim spiritus sapienlix ct intclleclus, spiritus
habere. Nani Salvator in Evangi linm Spiritiiin san- consiiii el fortitudinis, spiritus scientia; el picUlis,

cliim medicinam cssc peccalorum ostendit, ciiin i)<r alijuc spirilus timoris Doniini appcllatur.

ipstim polcslatcm apostolis dcdil peccata rcmitten;, CAPtT XWI.

diccns : Accipile Spirilum sanclum; quorum reinise- De sacramenlo corporis et sunguihii Dvmiiii.
ritis peccata, remiltuntur eis, ct reliqiia. Qiiod autcm Sed quia dc duobus sacramentis , id est baplisnio

gralia Spiritus saiioli aqiias baptismi feciindans illu- ct chrisiuatc jam quantum iiobis Doininiis dcdil su-
strot, insiiRial Joaniies, cum ipsum Dominum in Spi- pra disseruimus, suporesl ut dc reliquis duobiis, id
rilu sanclo 1 nplizarc testalus est, dicens : Sed qui cst, corporc cl sanguino Doiuini, ctiam uunc quanliini
misit me baptizare in aqua, ille mihi dixil: Superqucm Dominus annuerit, diligcnlius invcstigcmus. Primiini

videris Spirilum descendcnlem el manenlem super eum, nobis (luxrcnduni esl car Dominus corporis el san-
hic cst qni bapiizal in Spirilu sanclo. Nunquain eiiim giiinis sui myslcria in liis re!jus sanciri vo!:iissCl

a(pia Laplisuialis Hiios lucis generare possct, nisi qiix comcdi ct coiisumi possunl , cl non poliiis in bis

jiriiis ipsa dono cjiisdcm Spiritus saiicti iliuminala qu;e majore honorc scrvata diulius inlegra baberi
csset, ut in ipsa mirabiliter partiiin spiritalis lucis poluisscnl? deinde, cur iu cibo et potu idcm sacra-
eiriceret, i;!en\ Spirilus (jni in primordio siiniil ciiin luenlum voluissct, cum ex tcrrcnis fruclibus coin-
Patrc et Filio illani purgationi aptam cioavit. A!)l;!it numi usu tcrrcstres utcrcntur, et non magis cx alia

ergo nos Dominus a pccoatis in baplisinale, el iinxit aliqua re illud ti aderct , qiice similitcr pcrcipicnles
nos cl consi.-;navil no^ Spirilu promissionis sanclo, rcficerel? SeJ lamcn aliquate:ius res inusitala pro
el dcdit piginis Spiriius in cordibiis nostris, qui esl, raajori miraculo etiam ab imperilis venerarelur, sic-

nli(inc pignus hivreditatis nostra; in rcdemptionem ut manna cibi coeleslis pavil in descrlo populiini
ac^juisilionis in laudem gloria: ipsius , ut adoptioncni Israoliliciim, ct omnibus a^Jmirandus pluit. DcinJc
fdiorum reciperemus. Quoniam autem estis , ait Apo- illud eliam qujcri potesl, cur iuter omncs fructus
stolus, filii Dci, misit Spirilum Fiiii sui in corda no- teiTie poiissimum ad hoc elegeril frumcnlum atque
slra clamanlcm Abba Pater. iS:im confirmatio totiiis vinum quasi ipsa cunclos fruclus tcrrsc dignilatc
Siinclitalis ct virlulis cl justili;c in
D ,

ipsoconstat: ipsc priccoliaiit, ct preliosiores omnibus fianl : qiue vidc-

csl remissio omnium pcccalorum , ipse filios Dci a liccl om:;ia sclvi possc crcdimus. Maluit eiiim Do-
filiis diaboli secernit. Quicunque enim Spirilu Dci minus corporis ct sanguinis sui sacrameuta fidcliuni
acjuntur, hi filii sunt Dci. Ipsc justifioat sanclos cl ore pcrcipi, et in pastum eorum redigi, ut per visi-
ilhiminat, ipso esl Dous, ipse Dci donum , co qc.oj bilc opus invisibilis ostenderetur cffectiis. Sic cniiii
dalur a Deo. Unicuique dalur manifestalio Spiritus cibus malerialis forinsecus niitrit corpus ct vegelal,
ad utilitalem pcr ipsuni. Alii dalur sermo sapientUv , ita ctiara vcrbum Dei intus aniinam nutrit cl robo-
alii sermo scientia: secunihnn eumdem Spiritum , ul- rat, quia noji in solo pane vivit homo, sed in omni
teri fides in eodcm Spirilu, alii gralin sanitatum in verbo quod proccdil dc ore Dei. Et : Verbum ca^o
uno Spiiitu, alii opcralio viriutum, alii prophelia, alii factum est, et liabilavit in nobis {Joan. i). Ail crgo
discretio spirilutim, alii gencra linguarum, alii inter- ipsa Veritas : Caro enim niea vere csl cibus, el san-
pretalio sermonum. Ha'c autem omnia operalur unus guis ineus vcre est po.'jis. Vcre scilicct caroCIirisli
atque idem Spiritus, dividenc sitigulis proul vull. Sicut cst cibus, quia vere pascit, ct ad ajlernam vitain lio-
aiim corpus uiiumcst, ct mcmbia mulla, omnia aulem mintni nuirit; et sanguis ejus verc csi potus, ([Uia
 /:

317 DE CLKRICORIM INSTITl tiom:, etc. - Lin. i.

513
esurientem cl silioulein aniiiiaiii ju^tiliuin iii x'ler- A tum cniin in alimontnm cor|H>ris rodi^iltir, \irtulu

luun verurilor satiat. Toiii|K)ia!iiii i|ni|»(»«' \ilani antciii sacratiiciili :i-lciii.i- vita- digiiil.is ailipiM-iliir.

sine isto fibo el [m>Iu lialHre pussunt liuiiiinos, .otor- lii s;icramoiilo lidolcs quii|UO coniinnnicaiiles p.icluiii

iiain oinniiio iion |)ussuiit, qnia i>ie cibus el pulus s<K'iolatis el paiis iiiounl. lii virliile cnim sacra-
a*ternain sooiolaiora capitis inonibroruinqne suoruni iiionti omiiia moinbra capiti sno conjunota ol cn-
«igpitiiat. Qui manducal, in«|uit, cariicm nwam , tl adiinala iii :oleriia clutilalo gaudcbuiit. Siciil orgo iu
bihil sanijniiwm mt-ttni, ipse in me manct, et ajo in iios id con\crtitiir ciiiii id iiianiliic.uiiiH ct l.ibiiiiiis,

to, quaproptiT neccsso haboinus s.unioro oorpns et sic ct iios iii corpiis ('.liri;>li coiiMTtiiiinr dniii obo-
sanguineni ojiis, ul in ipso nianoamus, et ojus cor- dienlor cl pie vivimus. S<'d tainoii ip^ius sacianionti
poris mcinbra siinus, quia nemo utcendii in cce- (sicul sitpra diviniiis) t:iiita osl digiiit:is ot taiita po-
/miii, iiiii i/ni detcendil de ccelo, fUius hominis, qiii ctt tontia, ut qiiit iiim|ii(' illiid iiuligiic [lorcopcrit, niagis

in ccrlo (Joan. iii). Qiunl autom os tornn fiuciibus sibi damnationoii) qiiain s:iltitoi:i aoqiiirat , (|iiod

vi.luil liaT saoramonta conlici, lixo ralio est : quia ostoii.tit .\[)ostoltis dicoiis : Quicunque cniin minulu-
cr^o ipse Filius Ooi homo in lerra inter lioniinos cavcrit pancin liunc, vel biberil calicem Domini indi-
fjctii» osl, et ex lerronis paronlibus, scilicel cx gne, reut eril corporis el tangniiiis Domini. 1'rohct

stirpe Aila:n progenitus : Yerilat de lerra orta est B autem scipsum liomo ct sic de pauc illo cd.il, ct dc
(Psa/. iv), ut ox terrigonis culicolas facerct , lio calice bibui. Qni enim mnnducitt ct bihit indignc,jii-

torreuis fructibus cibuiii cu>loslom lioino cwleslis diciHm sibi mnnducal et bibit, non dijudicnns Do-
focit. ul sicnt ipso Dcus invisibilis in carne Yisit)ili mini corjms {I Cor. xi). Tiinc ciiim verc cl s:ilii-

ad salvandos luorlalos niort.ilis apparuit, ita etiam britcr coipus ot saiigiiiiicni Chrisli porciiiimiis, si

ox matoria visibiii rein iiivisibilfm coiignie ipsis do- non tanium voliiniiis, ut in sucraiuoiito canicni ol

iiion>travil , ut in eaJom re siniul ediscoront et sangiii!iciii Christi edaniiis, sod iiS(|iio ad S|tiriiiis

quiil iVus proplcr nos factus csl , ct quid nos por partici|)alioncm inandticemus el biliaiiuis, ul iii Do-
ipsuin fuluri sumus. .\il oiiim apostolus Joannes : mini corporc lanqnam monibra manoamus, ut cjus
('
filii Dci tumus, et nondnm apparuit Spiritii vcj^otcnuir. Siiimiiil cr;,'() fidclcs loiie ct voraci-

ij:..,. .,, i.. :>ut quoiHudo cuiu apparucrit, similcs lcrcorpiisCliristi, sicorpiisl.lirisli iioii iit'^'iig:ihtcsso,

ei erimui {
I Joan. iii). Ciir auteui paiiem el vi- flaiit <or|)iis Clirisli, si volunl vivcro do Spiriiii (ilirisli.

.luin lianc ilignilatem elej^cril exponil Scriptiirn, De Spiritu Chri>ti iion vivil iiisi cor|tiis Cliri^ti. I;u!o

qux lostalur Spirilum s.iiiclum pniiiunliassc socun- cst quod cxpoiiciis iio!>is .\|)o>t('liis liiiiic paiicin

dum ordinoin .Melcbi-»odocli Cbri!>tnni sacordotom uniiin, iiniiin cor|)iis Cliiiili sigiiilic;ire iiitclli^-i vo-
essc fyturuin. Mclchisodocli ergo Genosis narrnl, C Init. Caiiccm, ini|tiit, bcncdicliouis cui bcncdiciiiius,

panem ct Tinura oblnlissc (6>n. xiv). Oportcbal' nonne communicalio sanguinis Clirisli csl? cl pav.is

enim ul qui sccundum ordincm Mclchiscdcch saccr- qucm frangimus nonne participalio corporis Domini
dos factus fucral oblatioiicm ejusdcm ponlificis ipsc cst? Quoinodo un::s ptinis, unum corpus mulli sumus,
poniifox farlus iniilarotur, ul Scriptura dc co pro- omitcsque de uno panc cl uno calicc parlicipainus.
nuiitians voridica osse proliarctur, qiiia Josus non Ncc cnim in sacramenlis aliud ollorri licel , iiisi

vonit solvcre legem, scd adimplerc, sicul Ipsa Ve- quod Domiiius ipsc conslitnit, ot suo exoiiqdo fa-

ritas lestatur : Quomodo necesse ett, inquil, impleri cere nos docuit. Quonitnn Dominus Jcsits in qua
omnia ijUiV scripta tunt in legc , ct proplielis, et psul- nocle Iradebaiur acccpil panem, et gralias agcns frc-

mis, dc me? Propleroa qiiippo Dominus nostcr cor- (jit et di.Til . Hoc est corpits mcuin quod pro rubis
piis el sanguiiicm suum in cis rcbus commcndavit Iradilur ; hoc facite in ineam coiiimemoralioncm. Si-

qux ad nnura aliqnid rcdiguntur, ex niultis sive militer el calicem pnstiiuam ccenavit diccns : llic calix

;.'
^ is, ut sanrldrum cliaritalis iiiuLitom yovi Tcslamcnli cst in nieo sanguinc, Itoc facitc quo-
i , . » iiilcllij;i darot corporis memlirorum- liescunqtie bibctis , in mcum commcinoratioiicin (

i| im unilalem, qiiod esl sancta Ecclesia in Cor. XI ). Ergo panom iiirorinoiit:iliiii), cl \iiuiii)

prx*ilostinalis el vocalis justificatis ali|ue glorificatis,

D aqua luistum in sacramciitcm coriioris ol sanguinis

sanclis cl fidelibus cjus : qunrum priinnm jam Christi sanclificnri nportct, qiiia ipsas rcs dc sc Do-
factiiin ost, id ost, in pra.'dcslinali«ino ; s<'ciindiim miiiiini lostilicari Cvangi-linm narral. .Ait ciiim ijist;

cl tortium cl farlum osl, ot fil, ot ficl, id o>l vocalio Doniinus : Hgo sum panis vivus qui dc cwlo dcscciidi

ct justificalio; qnarlum autom in re futuniin est, id si quis manducavcril ex lioc pane, vivcl in a'lcrnnm ,

ost glorificatio htijus rci sacramcntum, id osl unilas el punis quem ego dabo caro mca cst pro mundi vila
corporis ot sanguinis Chrisli dc monsa Dominica as- (Joan. vi). El ilom Ego sum, iiiqiiit, vilis vera.
: I'a-
tnmitur (|uibus<1ain ad vilnni,qiiil)iisdam ad cxitinin, nis eiiini Doi doscondit tlo ca'lo, ct dal vitaiu iiiiin.

ros \ero ipsa onini boniini a.l vilam, nnlli ad oxi- do ,

qiiom Pator signavit, Doiis iiiisil iii iiintnluiti.

tjum. Quicunqito onim ojus particops fiicrit, id osl, liic ost panis vit:r, hunc qui inandncat, non osiiriet
Christo capiii mcmlmiin associatus fiicril in rogno in xlomuin. Istc panls cor honiinis confirniat, istc
c I ! sii, quia alind osl saoramciittim, aliiid viilns qiiidcm dc lcrra natunc nostrc prodiictu^ cst.
^i. ramonli, sacramenliiin onim or»' pcrcipilur, vir- fslU(l<|iio vinuin Ixtificat cV)r linminis, qiiod cx viio
lulc Miranicuu iulcriur kumu salialur. S.icraincn- vcia |)iofcs>it. Nc( ciiiiii aliii I c\ \itc fjii.iiii \in":ia
S19 n. HAIJAM MAI.KI AP.CillF;!'. MOGl.NT. OPKRLM I'AHS I. JiO

ii:isci polOHl.Eigofjiiiii itaiiiH corpori» cotillrriiul, iJco illud in:j;Mtiinabilcc't inviolabilc Doniinici corporl» cl
j^

illi; (-oi-|iiiH riiiisli ('oiigriiciilrr iiiiiiiiip.iliir. Viiiiiiii haii|{iiiniH s.-icramcnlum Wmvrjrc prafhuinil. Ille Do-
atiliMii (|iti:i .s:in;;tiitictii o|M-r:ittir iii (':iriic , iili-o ad niiiiiim vcitdit, qiii, cjus liinorc aUpic ainorc iic-

saii^iiiiiciii (ilirisli rcrcrliir. 11. cc aiilciii (liiiii htiiil p;l(-( lo. tcri(-na pro illo ct caducii, iino cliaui tiiuii-

visiliilia Kauclillcala, t:iiii(;ii |icr Spiriluin saiiL-tiiin iiosa, dili((crc cl curarc convinciUir. Scd io 6acra-

iii sncranicnliini tlivini corporis Iraniieuiit. Qiioil aii- iiicnlo viniiin aqiia iiiihluni oflcrri dclK-l, quia iii

lciii |»:uicm s;icrirK ii siiic fcruiciitf) cssc oportcat, Kvaiigclio lcgitur ipiod ciiin apcruibM;! unus niililnni
lcsl:iltir lilicr L(;Ni(iciis, iilii cotiiiiicnioratiir Doinl- l.iiic(;a latns JcHU, contiiiuo cxicrit hanguih ct aqua.

niiiii pcr Mojscu liliis Isracl ila pra;<:(!pissc. Omtiiii, lilc cnim sangiiih in rcinihhioncn) ruhus Cbl |)<;ccalo-

ini|iiil, oblatio ijiKr offcrtHT Domiiio absifue fcrmeiilo riiin, a(|ua illa salularc lcnipcr;it poculuiii ha;c, cl

fiiil, nrc iiuidiiuiim fermeuli ac mcllis udolcbitiir »n lavacrum prxstal cl potum. NcuU:r ergo Iioruiii

siirrifiiio Douiiiii {Levil. viii). (j-cdiunis cr^'0 cl hinc altcro in sacrificio dcbcl ofTcrri, iicc viniiin

paiioin illuin (|iicin priiuiiin Duniiuus in C(x:na iny- binc aqua, ncc aqiia siiic vino, quia cl ii()s in Cliii-

slica in inystcriiiin corporis siii cons(;cravit, infcr- 6lo, ct iri nobis Chrisluin niancrc oportet, qiiod

inciilatiitii cssc, inaxiinc cuiii in t(;niporc pasclia; ostendit sanctiis Cyprianus iU diccns : CAiXf iiiquit.

Diilliiiii fenii(;iiltiin ciiiipiain V(;sci, .sed ncc in domo B Doniiuiciis vino inistus otfcrtur ,
quia vidcnius iii

Iiabcrc iilii licelial, Doiiiiiio illiid in lcgi; prccipiciiLe aqiia poitulum intclligi, in vino vcro oslcndi han-
ac dicenlc, siciit Kxoilus leslalitr. Primo meiise, in- guincm Christi. Quando autciu in calicc aqiia vino

quit, quarladecima die mensis ad vesperam, comede- miscelur, Chrislo populus adunatur, ct crcdcntium
Its azyma usque ad diem vicesimnm ejusdem mensis plebs ci in qucm credil copulatur cl jungitnr. Qu;^:
ad vesperam ; sep'em diebus non invenielur fcrmen- copulatio et conjunclio aqux ct vini sic miscclur
tuni in doinibns vestris ; qui comedcril fcrmentalum, in calice Domiiii, ul conimistio ilia ab inviccin non
peribil anima sua de coelu Isrue! , lam de advenis posiil separari, ila nec Ecclesia a Chrihto potesl
(juam indigenis terra; (Exod. xii). El paulo post dividi et separari, etc. Attestantc enim Joanne, aqua
Azijmn, iiKpiii, comcdelis seplem diebus, non appare- populi sunl; et neqiie aquain solain neque vinuin
bit apud le aliquid fcrmenlatumy nec in cunctis finihus solum, sicut nec granum frumenli solum sine aqu.e
luis, et rcrujua. Qtiod crgo noque in domo iieque in adinistioiie el confectione in panem cuiquarn licct
fiiiiiius cuiiclis eormii popiilo Dei habere licebat, oflerre, ue videlicet talis oblatio caput a inembris
superfluuin cst arbitiari id Doniinum foris cxqui- secernendum esse significct, et vel Chrislum sioe
sissc. Q lid aulcm illud significcl, quod in Pasclia nostrae rcdcmptionis amore poluis.se pali, vel nos
comedi vcliliim eiat oslcndit Apostolus, el paschae C bine illius passione salvari, ac Patri oflerre posse
et azymorum ralionem manifestissima narratione confidat. Neque enim illi audiendi sunt qui aquam
exponcns. Et eniin, inquit, Pasclia noslrum iinmola- sine vino in cahce offerunt, conlra quos etiara par-
lus esl Cliristus, itaqne epulemur, non in fermento tcm capiluli de libro pricdicti inartyris Cypiiani, in
malilia; et ncquitia:, sed in azymis sinceritatis el ve- qno de sacramento calicis disputat ponamus. Solvi-
rilalis {I Cor. xi). Quicunqiie crgo ad niensam Do- tur quippe ibi quaestio in qua quaerilur utrum calix
niini ubi Agni immaculali et incontaminati caro Dominicus aquam solara, aul cara iii vino mistara
inaclatur, et ubi veneranda mysleria passionis et re- debeat habere? Post principium ergo epistolae idem
surreciionis ejus a fidclibus celebrantur, plonus dolo martyr jam solvere incipiens pra;positarn quaestio-

atque malitia accedal, et aut odii, aut invidia^, aut nem, ita loquitur : Admonilos autem nos scias, in-

avaritise, aul luxurise, facibus accensus, corpus Do- quit, ut in calice offerenda Dominica traditio serve-

mini percipere non meluit, verenduin est ne ubi tur, neque enim aliud fial a nobis quara quod pro
vitam accipere dehuit judicium damnationis inve- nobis Dominus prior fecit, ul calix qui in comme-
niat, et magis incitetur ad poenam, quam retraha- morationera ejus offertur mistus vino offeratur. Nam
tur ad veniam. Scriplum est enira de Juda prodi- dicit Christus : Ego sum vilis vera. Sanguis Chrisli
•*^
lore, qui maliguus al niensam Domini accessil , non aqua esl utique, sed vinum ; nec polesl videri
et sacri convivii parliceps esse non timuit, quod sanguis ejus quo redemptietjustificati sumus,essein
post buccellam stalim iiitroisset in eum Satanas, calice,quando vinum desit caliciqaoChristi sanguis
Dominusque ei dixerit Quod facis, fac citius, qui: osienditur, qui Scripturarum omnium sacramento ac
mox id quod prius lalendo machinabatur, conlinuo lestimonio pnedicetur. Invenimus enim in Genesi
cxiens, insaniLie suae raanifcslum effudit viriis, ila circa sacramentum Noe hoc idem praccurrisse, el

ut cuin lurba mulla gladiis et fustibus, facibiis et figuram Dominicje passionis ilUc exstitisse, quod vi-

arinis, inslructa ad eum tanquam ad latronem ca- num bibit, quod inebriatus est, quod in domo sua
piendum veniret ,
qui mori ultro vcnerat. Qui cigo nudatus est, quoJ fuit recuir.bens nudus, et paticn-

insidiis menle conditis, qui prsecordiis aliquo sce- libus femoribus, quod nudilas illa patris a medio
lere poUutis mysleriorum Christi oblationibus sa- Qlio nudata cst, a majore vero et minore contecla,

crosanctis participare non metuit, ille in exempluin ct cstera, quce non est necesse nunc exsequi, quia
Jiidae Filium hominis Iradil, non quideui Judsis, cum satissit hoc solum complecti, quod Noe typiiiu

scd pcccaioribus, membris vidclicet suis, quibus futuric vcritatis oslcndamus, noii aquam scd vinjun
 :

Zl\ DE CLKUICOULM INSTI TlllO.NE, ETC. - Lin. I.

biborit, cl sic inuifiMin nuiuiuiia' p.ts.siuiiis expres- ,\ nicnus remaiisit, ciea( furas ; ct iiidc niissn, qiiia

S4.*ril. llciii iii sacerJute .McKliiscilcch, huc buiiiiiiici s;icraiiicii(is altaris iiiUr>-sse non possuiit, qiii iiuii-

sacraiiieiili pricligiiratuiii \i(!ciiius uiyr>(eriuiii, so- Juiii rigciicrati iio.>cuiitur. .Missa autcm cst Icgatio

«uiiiluin quuil Scriptura dtxiiia tcslatur, c( dicit : Kl inlcr IVuiii ct homiiicN, ciijus lc^atioiiis oflicio fiiu-

Hilihiudech Tix Salim protulit patum et linum; gitur saccnlos, « uiii |>opuli vola j>cr prcccs ct sup-

(uit a»tirni sacerdot Dei iummi, et benedixit Abrtihum plicatiiMics aJ Dcum onert. Et Utic hoc lomporo sa«

(Gen, xi\). QuuJ autcm MclchisciK^ch ty|uim l'.hri>ti crilicii lit, quanJo illius passionis mcuioria cclcbra-

purtarc(, Jcclarat iii l'»almis Spiritus sanctus c\ tiir ('liristi viJclicct, nic.liatoris Dci ct hoiiiiiiuiii,

pcrs ina 1'atris aJ lilium Jiccus : .4/i(t- luiiftrum qiii sciiictipsum oliliilil Palri pro iioliis. Iluiic aiiloiii

genui le, tu et lucerdot in irteruum $ecundum ordi- iiiorcm sacriticii primuiii D«>iuiiius iiustcr Jcsus Chri-

neiH ilelchitedech (l'tat. cu). Diciint aliiiui, ni»i ali- sliis cl magistcr iiisliluit, quaiuto commciiJavit
quo in(erceJentc pcH:ca(o , Hucharistiain quutiJic .\|M)st«ilis siuis corpuscl s;inguiiiem siuim, priusi|uani
accipicnJam. Ilunc eiiiin |>aiicin quoti !ie Jari iiu- IraJcrctiir.sicutlcgitur iii Evaiig(li«i : .Kcccpit, iiii|iiit,

bis (jubi'nto iKiuiino) |H)s.tulaiuus Jic<ntcs : /'u- yaiumicsutct benediceiisfrcijit etdcdil cis, ctail : Su-
nfnt nostrnm i/uotidinnum da nobis hoilie (Matih. mitc, hocett corpusmcum. Et accepto culice jjruliat

VI ) , nuod quiJcni tH'ncJicunl. si huc cuni rcligioiio H agens dcdil eis (itutth. xxvi), et biberunl omn«>s ex
4f( J«>\u(iuiice( humili(a(c suscipiuiit, nc liJciKlo Jc illo. ct n-liqu.i. Ciiin lH'iicJiclioiic ciiitu ct graliaruiii

justitia, su|MTba pra-^umplionc i<l faci.int. ('.itiTU-n aclioiic primum Douiinus corporis cst saiigiiini» sui

iii (alia suni crimiua, i|u.c quasi mortuum ab aliari sacramcnla «leJicavil, ct apustolis traJiJit, «|iiuJ cx-

reuiu\eaiit, prius agciiJa picnitcntia es(, ac sic inJe inde apostoli imilali f«>cci-c cl succcssores suos fa-
b.iluiircruni metlicaiiicntuiii suscipere. Qui cniiu cere docuerunt, quod et iiunc pcrtoluiii orbcni t«;r-

iiianJu(avcri( inJigiic, juJicium sibi manJuca( ct rariiiu gciitTalitcr tota custoJil Kccl. sia. .Scd ciiiui

bibit. IIiK' CDini iudigiic accip*'rc cst, si « u lcmporc iii iiiili'1 mos iste caiilaiuli uuii eral, «lui iiiiiic iii

quis accipiat, quo Jcbct a niensa Dominici cor|)oris Ecclcsia anle sacrilicium cclebratur, sc«l Uiinoii Epi-
scparari, iic Juiu fur(c Jiu absentatus quis pnJiilc- stulx' Pauli rccitabaiitur, cl sauitum Evan^^clium.
(ur, a Christi corporc scparctur. Maiiifeslum cst Cu-lcs(iiiiis aiilcm, \I.V cpiscopiis posl rclruiii llo-
ciiiiu eo« vivere, qui corpus cjns atlingunt, unJe iiiaiia' Ecclcsi.c, traJitiir piiiiitis sl:iliiissc iit psalmi
limendun) (Sl, oe Juin Jiu quis s<'paratur a Clirisli 1.'>0 aiite s.icrilicium psaili'r«>iitiir aulipliuuatiiii e\
corpore, alieous reinanea( a saliKe, ipso Jicen(e umnibus. Fertur eliam ct loiigc anto Tliclcsphorus
Niti eomederitif carnem Filii hominis, el biberilis Papa id csl W (mjsi Pctruni, (-«uistituisse, ul aiilc

ejut tamguinem , non habebitis fuirlem mecum, el C sacriticiuiu liyiuiiiis (iloriu in crcclsis Deo «liccrclur,
ritam in tobit {Joan. vi). Qiii cnim jaiii poccarc (|UoJ laiiicu iiiodu iiuii sciiipcr agiliir, seJ iii diclius
quievit, coinmunicare non dcsiiiat. lanluin Doiiiiiiicis, el iii saiictorum fcslivilalibiis,

CAPCT XXXII. quoJ Syuiinachus, papa LVI post Pclrum, \li\ licri

De officio miitiv. iiianJavi(. Vciuiu «piia ile sacrilicii cclcbralione

De sacramentis (ut reor) satis siipcrius Jiximiis, scrmoiiciu faccrc iiicipi«>Iiauius, .^ccunJum quaiu
iiuuc de ollicio inis»a>, quo ipsa sacramcnta corporis convcniciiliam oinuis orJu illc iuslitiiliis sil, pcisc-
el saiiguinis Christi coariciuntur, quia ordo postulat, quainur.
brcviier dicamus. Oflicionim autcm plurima iicct CAPUT xxxin.
sint gcDcra, tamcn illud pra»cipueqiiml In -..icris divi- /)(• orditit' misstc.
nisquc rcbus halR'tur, olhcii uominc cciiscbilur cssc Priiiium autcni iii cclcbralioiic niiss;e ad inlro-
uuocupanJum, quia qiianlo ipsa res majoris digni- itum sacer«lotis ad altarc aiiliphuiia caiilatur a clcio,
latis esl, (an(o para(iorcm e( proDipliorcm istius nii- u( audiatur soiii(us quaiido iiigroJilur saiicluariuiu
nistcrii quierit cfTcctum. OfTuium auit-m Jicitur ab iii coiis|M'tiu Doiiiiui, si( ul iii Vctcri T«>stamciito |icr
enicicudo, quasi cflicium, proptcr Jccorcm sormoiiis tinliiiiubiiloruiii soi.iluiii iiigrcssiis iiiiiottiil poiitili-

uua roulata U((era. Sacriricium Jic(um, quasi sa- I^ tis. B«'iio crgo iii iugrcssu s.iccrdtilis coiicrcpaiili-
erum fac(um, quo<l prcce my8(ica consocratur in bus choris auditur modulatio divina: laudis, ut Do-
meiuoriam Domiuica* passionis, unJe hoc co julionte, niiiiico; celebratioiiis mystcria iiiinisliorum pic
in cor)>u$ Christi e( sanguincin Domini qiioj dum pr.i>c«>dat consonaiilia, ci «-orporis cl saiipiiiiiis Cliri-

»il ex fruclibus tcrra sanclificalur, et lit sacramcu- sli vcncrabile sacramciittiiii aiilcced.it (ligi):e hiudis
luin, operanle invisibiliter Spiritu Dei : cujus panis sacrificium. Namque chorus cs( multitudo iii sacris
r( calicis sacrainen(um Gra?ci Eucharis^iam, cvx°'~ collecla ; el diclus chorus, qiiod in initio in iiio-

«(oriav, Jicun(, quo«l Lalinc bona gratia intorpn-ta- «luiii coron;o cinum aras staronl, ct il.T psallcrent.
Inr. E( quiJ niolius corpore c( sangiiiuo Christi .'
Sa- riido cl Ecclcsiasticus libci scribit stanlcm saccr-
crainentum es( in aliqua cclcbra(ione, cum rc ges(a (I(>ti>in aiito aram, ol in circiiitu coruiiaui fralrum.
i(a fit, u( aliquiJ &ignilicarcinlelligalur, quo<l sanctc Alii chorum Jixorunt a coiicorJia, qux> in ciiaritalc
at iin cst. consisiat, sivc de conciiicnliasoni. Cum auloni unut
^ii-^i . >l tcnipore sacrificii, quando catochumeni caiiil, Groco monodia /xo>voi«, I.atino siriuium, Ji-
(oras luittuntur, clamantc Lcviia : Si qiiis ratcchu- citur ; ct ruiu Juo caiiunt, biciiiium dicitur; cuiu
 r,2r. !J. nAP.AM MAII'.! AUCIIIKI'. MOr.lNT. OPEfU.M PAHS I. 5 ;

aiiU-iri iiii'lli, < Iionm vooaliir. Aiili|ili(iiKi uvrtfwi, .\ nem Doiiiinl non cum liiil<'amiiiil)ii)> [>Ofeiliini, v^A
Grirc.0, vox roriproca, ok (IiioIhi» scilic(>l clioris :il- worKnm involiiliim invpniri. Ponijnltir qiioipic tunc
ti;i'n:iliii) |)K:ilIciilil)iis, iliciliir. Tosl iiitroiliini :iiili-iii sas;i Handi f qiiod «alix cst i-l p:ilrii.-i) su|)cr allaic.

«accrilolis :i(I :ill:ir(! Iil:ini:r, ^igiinliir a clcro, nl go (pi;R qiioitainmodo Doiniiiici M>pulcri typuin liabcnt,

ncr:iiis or:ilio |ir;i'vcni:il spccialcni s^iccriloti^ : ftiil)- «piia hitul tiinr corpiis Chrisli aronulibus uiiclJim
8C(|uitur aiilcm onuio sacordoli.s, ct p:icili(;a priiiinin iii scpiilcro novo pcr pioriiin oflicium condchatur,

s:iliilalionc popiiliiin snliit:iiis piicis rcsponsim) :(l) iia moilo iii l>r|(>sia mysticnm rorpuH iliiiiii cuiii

ill(> acci|)i;it, iit vcr:> conconlia cl cliiirit^ills piira ilc- iinp;iici)lis sarr.T orationis rondilum in Karris rasin

volio raciiiiis p()sliil;ila iinpiln-l :il) co rini cor(l:i ns- ad pcrcipicndiiiii lidclilins pcr saccrdoliiin oflirium
picil ol intcrna dijiiilicat. Tiiiic loclor Icgii Icclio- adniinistratiir. Postea t.mtalHr missa a s:ircr.'ole,

111111 c:inoiiic;iiii, nl ;inimits auditornin pcr lianc in- (pii postqiinin loqnitur ad populiim (^t Hevalioix;
stiiicliis ad c;(t(!ra iiilciisior assiir(,';it. Po^t hanc ronlis :id Dcu :', cxliortatiirqiic r^s ad gratias a^'cn-

oij:;o caiitor dicit rosponsorimn : ad coinpiinclioncin (las Doiiiirio, laii libus os iin|dcl, roplqiie iil ipvc
provocct, el lenos animos auiiicntiiiin facial. Rc- oninipotcns Dcus Pntcr, cni dcsrrviunt cadesldpo-
sponsorium crgo inde dicilur, qiiod, alio dcsincnlc, teslales, .sua gratia illorum vocibus jubeat humanas
id altcr rcspondcat. Iiitcr responsoria cl aiitiplionas ^ associare confessioncs; quaili dcprccalionem mot
lioc differt, qiiod in responsoriis liiius dicat vcrsuin, siibscqiiitur laus ex angclicis ct Iiumanis rantibwR
in anliplionis aulcm allcrncnt vcrsihus cliori. Aiili- ronfecla. Sanctu», Sanclui, Hanctui Dominu» Dcut
phoiias Gricci, rcsponsoria vcro Ilall Iradunlur pri- Sabaotli, pleni sunt ccr.li ct lerrn gloria tua, eic.
:niim invenissc. Ilcsponsoriuin cnim istud quidam Deliinc jam cortsccratio corporis el sanguinis Do-
gradalc vocant, eo qiiodjuxta gradus pulpili caiila- niini fil, ct dcpreralio valida ad Dciim, intcr qiia;

lur. Posl rcsponsorium canlalur alicluia, scilicct ul ct D:)minica oratio decaiUatiir. Poslquam enim ad
ad coeleslia mcntc popiilum siiblevet, ci ad divinam coinmunicandum el ad pcrcipien luin cOrpus pcrvcn-
conlemplationcm crigat. Allcluia cnim duorum vcr- tuin fu.-rit, pacis osculiim slbi invicem Iradunt,
borum iiUcrprctalio csl, lioc est laiis Dei, ct csl IIc- cantanlcs : A/jnns Dei, qui totlis peccata mundi, mi-
Lnxjum. la cnim dc deccni no.-^ninibus quibus apiid spyre nobis, iil,p:icifici sacramciiliim percipicnlcs, in
llcbraeos Dcus vocalur unum csl. Siiniiitcr cl aincn filiorum Dci numero (rcmissis deliclis omnibus) mc-
llcbr;cum cst, quod ad omnem saccrdoiis oralioncm reanlur copulari. Post communionem crgo, el posl
scu bcnedictioncm rcspoiidcl popultis fidclitim. In- cjusdem nominis caniicum, data l>enedictione a sa-
terprclari quoque potcst amen in I.atinum, vcrc, cerdole ad plebcm, diaconus pra^dicat missa; ofTi-

sive fidelitcr, scii fial. Ilicronymo lcste in Psalterio, ^ ciura esse peracium, dans liccntiam abeundi. Istum
ubi ait : Fiat, fiat, in Ilebraico legitur, Amen, amen. ergo ordincni ab apostolis, et ab apostolicis viris
Haec duo tamcn verba, id cst, amcn ei allcliiia, nec traditum RomanS tenet Ecclesia, ei per lolum pcnc
Grnecis, ncc Lalinis, nec Barbaris, licet in suam Occidentem, oraiies Ecclesiae eamdem traditionem
linguam omnino transfcrre, vcl alia lingua annun- servant. Sed qnia de ordlnijju.s sacris, et de quatuor
tiare. Nam
quamvis interprctari possunt, jiropler sacrainentis, nec non et de officio missie sermonem
sanctiorem tamen aucloritatem, servala cst ab apo- cxplicavimus, hiilc libfo terriiinum hic ponendum
stolis in bis propriac linguye Tanlum
anliquitas. esse cerisemus : in sequenlibus, de caeteris ofliciis

cnim sacra sunl noniina, ut etiam Joanncs in Apo- atque oLserVitionibus (si Doniinus annuerit) plufa
calypsi rcferal Spiritu rcvelanle sc vidisse et aii- relaluri.
vocem cceleslis exercilus, tanquam vocem aqiia-
disse AT^ditid de missa.
rum multarum, ct tonitruum validorum dicentium, Anastasifts, natione Romamis, ei patre Maxiino
amen ct alleluia {Apoc. xix), ac per boc sic oportct in (ut legitur in gestis episcopaFibus), constituit ut qiio-
terris utraque dici, sicut in ccelo rcsonant. Deinde a tiescunqiie sancla recilarentur Evangelia, sacerdo-
diacono cum summa auctoritate in auribus populi tes et reliquuin vulgus non sederent, sed starent.
recilatur Evangelium, ut ipsius ibidem audiatur do-
D Doindc cralionem pro suis propriis dcliclis el plebis
clrina, ad qucm fcrvet inlentiotola,ipsiusque virtus remissione, ut dignus sit accedere ad altare, ct ad
intelligatur pcr Evaiigclinin, cujus lunc corporis tactuin oblalarum, ne fiat illi quod faclum esl De-
sacrosanclam cclebratur niysterium. Per boc obla- thsamitis qui tcinerearcara Domini tangebant (/ Iie(i.

tiones offeruntur a populo, et offertoriuni cantaluf v). Sasceplis oblalionibus reverlilur sacerdos ad
a clero, quod ex ipsa causa vocabuhim sumpsil, aliare, el lavat raanUs suas, el extergit ab aciu
/ quasi offcrentium canlicuin ; immiKilur usquesuper coramunliim raamiuin atque terreno pane, sacerdos
allare corporalis palliura, quod significat linleiim facit de oblata duas cruces juxta calicera, ut donai
quo corpus Sahatoris involvebalur, quod ex lino Cbristum deposilura esse de crucc, pro duobus po-
purci textuni esse debel, et nOn ei sefico vcl purpu- pulis et crucifixura. EHevatio sacerdolis et diaeoni
ra, neque ex panno tincto, sicut a Silveslro papa corporis et sanguinis Christi, elevalionera ejus ad
insUlulum invenimus, quia in Evangelio legitur sin- crucem insinuat pro totius mundi s;Uule. Paniius
dotic munda involutum esse a Josepb corpus Salva- exlcnsus super altare, corpiis Domini raonslial cx-
loris,' et sudarium capitis ejus post resurrectio- tcnsuni in cruce, et super eo corpus el sangnis
3iS DK C.LKnU.OKrM INSTI rnio.NK, Kft:. - i.iii. i. o
'^ifj

Hoinlnl conscor.tlum, qitiKl iios iiKimlmainiK, aqua A cil pui-iMii, iil oslcndatur qiiod nos incnilira «•jus

cl vimiin iii ralice iiioiislmnt bacranionla, q«T ik' sunius, qui pro nobis truririxiis esl el rcsurrfxil,
latcre Doniini in crtKc nuxeninl. quibiis iios [MUali facla pacc sacerdus ruiupal oblalam ci lalerc dcs-
$unitt!i. Iinniissio panis in riiiuni, \arie apuil qno*- Iro uiia parlicula rclicta scpcr allari. ct rdiquas
<laiu halietur cl a^iUir. Ilali qncwine priiiio inilliinl oldatioiics p(in.lt in |)atciiain lciirntc oam diacoiio.

panc i-jlicein, jMKifa ilicunl j>ar IVr parliciilani olilat.c iinmi>s;c calicciii ostcndil
tle sanclo iii < t : iii

Pomini, allqul YCro nscrvanl iniinissioncni usquc r.lii-isli corpus, quod jaui rcsurrexii a luortuis. IVr
iliini pai celcl)ral.i sit ct fraclio panis. Koinani voro cumestam a s.icerdolc et (lopulo, (piud |Kist rcsur-
«•UMi «lirnnt Pax Domini tit «.•iMpcT rohisaim, iiiil- rcclioiiem adliiic riim disciputis amliulaiis iii tcfra,

luiit corpus Homini iii raliccni olilat;c parliciiLc. ct scipsuin \ictum pnclions. Pcr rclii tani in altari,

Ipsiiin corpus nol>is aiile wiilos ostciidit qnod pro iiisiiiuat euni jaccie iii sepulcro. ct a discipiili.s iii

iiobis esl rnicilKuiii. Iileo vcro tnngit quatuor la- passioiic (lercliclnm. QuxMiliir in qno loco iiiclioa-

«era ralicis, quia p<T ilhul liumanum gciius per lur oflicium iiiiss;i*, cl si furte ad lolum oflicium nuii

qoatuor climata inuii.ll ad unitalein uniiis corporis lucnncril. ubi pr.cscnlarc dcbcal in inilio miss;i' ?

cuhjun^il et ail pacciii Kcrloix calliolic.c ct aposlo Nobis vidclur iiiissain Mirari ab co loco. ubi iii-

licx> producit, talibus naniquc verbis niiltil in ca- i> cipit sacerdos sacriflciuin IVo ofl*crre usqiie ad iilti-

liiem corj>u« Doiuiui : tiat commitlio corporis ct mam bcncdictioncnt qua (Haiiianic I.cvila, diiit :

amitfmiMi Domimi accipientibut noHt ad tatulcm mtn- //(, mista ctl.

ti$ et corporii in ritam a-lernam ; tnnc popiilus ra-

LIBER SFXUiNDUS.

c.\prT PuiMrM. qiia (/ Thcss. \). nenediccrc cnini Dciiin csl iu oni-

Dt oj)ktil cl ora:ioHibus cauonidintm lioranini. ni lompore, soinpcr illiiiii digna convcrsaliom' lau-
(Midain ergo inisvr, qucxl iii superiori libro con- d;ire; el sinc intcrmissiuiic oraro, rsl omiiia in glo-

ii*(uiinus. niaiima c\ partc ad s<dum pcrlincl sa- riani Dei agere, siciil dicil idoni .\posloltis : Sivc
rdotcin, cni sacrificandi daUi lic^ntia est, ct veiic- cnim manauculis , sivc bibilis, tive aliiid quid fuciiis,

I,, > rarc. Sed qiiia isliid pro sua omnia in glorium Dci facite (/ Cor. x). Supiaiiicl.i!
ic; : ..-r
'' primo loci) [visiliim csl, dc C cnim lior.e ideo spci ialilor adoraiidiim di.scrol;e suiit,
rrtcris olDciis diurnalium sive nocturnalium bora- i!t si forle aliqiio opcre fuerimus dC.cnti, ipsiim iios

rum, qiiibus ccrtis spalioruni terminis prcccs ct ad ofliciiim teinpus adiiionoat. {}u:v toinpnra iii Scri-
oraliones jreneralilcr sine diircrcnlia univcrs;c I>o- pluris diviiiis pra-stiluta invcniuntur. Nain in Vclcri

mino offcrre decct Kcclcsiac, conscqucnler cxpona- Tcst;inicnto pr.eccplnm cst quolidio, iiianc cl \e-

inus. Oralio cnim pclitio dicitur, nam orarc csl spcre, Domiiiu adolcro iiicoiisiim. Kl David liicit :

peferc, sicut cxorare iin|H'trarc. Conslal aiitcm Vespere, mane, et meridie, narrabo et annuntiabo, et

oralio loco et tcmpore. Loco, quoniam ubiquc ct exaudict vocem nicam (Psal. cx). Kt ilcm : Septici
in pulilico sive in platcis more Pliaris.i'orum orarc in die laudem dixi tibi. Sod el sanctus D:>nicl pru-
a Chrisio probilM^mur, scd ubi opportunilas dc- pliola lcrlia, cl scxla, cl iiona, bora dioi ail dcprc-
<!eril, aiil iicccssilas iinportavcrit. .Ncquc oniiii Imio ( anduiii Dominuin ascoiidit in solanimi sutiin, oxpan-
illud Aposloli conlrarium esl, quoil dicit ad Timo- sis nianibus ad ca'Ium Douni doprecaliir pro sc cl
tuciim scriliens : Volo, in(|nit, riroi orare in omni pro populu Israol.
loco, lcrantetpurat mnnus tine ira el disceptatione, et C.\Pl T II.

rcliqua (/ 7im. i\). El ncqiic illud PsalmisLe qiiod Uc malulina cclcbralione.

dicit /n omniloco dominaiionit ejut, benedic, anima
: ^ Priinum ergo de nialiitiiiorimi anliipiilalo David
mea, Dominum {Ptnl. cu). Scd hxc ad inlerna rc- propbcla test;ilus cst diccns: Deus, Deus mcus, ad te
«p<»ctanl, quilius seni|MT neum orare cl beiiedicerc de luce rigilo (Psal. cx). Et ilom : In malulinis me-
ujiortet. Ille crgo in omni loco orat Dcuni, qui por ditabor in te. Kl itcin : Piiirenerunt oculi mri ad te
charitatis offlcia ot bona ojiora uliiquo niaiius cor- diluculo, ut mcdilarer cloguia tun. Diliiciiio aiilciii

dis oitmdas eloTare ad Dcain sata^it. Tcmpore aii- proindc oralur, ul resurrectio Clirisli cclcbrctur.
tem, qtioninm canonicas lioras ad orandum a Pa- Iii vigilia crgo matutina iX^miniis israol ducoiis por
tribus conslitulas inr -
r sorvat Kccbsia, quas niare Riilirtmi, Pbai-aonoin rl .'^vpiios iii ipM» di-
quasi pro ilcbilo eior io statuas iiullo uiodo incrsil ; cl iii:itulinu bor;i Christiis a niorlc rosiir-
nogligpre fas esl, ut Biint prima, tcrlia, scxta, noiia, gons, populiini suuin s:il>ans, dialK)liim ol satollilt^s
vesiwra, ct ca;tcr» qnx similiter observanlur. Ncc cjus :cterna caplivilatc dauiiiavit. Matulina ciiiiii

illnd hanc conslitutioncnj confiindil, quod liice radiaiilc, Doniiiius et Salvalor nostcr ab iiife-
...iiisla dicit : Henedicam Dominum in omnitem- ris rcsurrexil, quaiidu ccppil oriri lidrlibus Iiu, qii;e
>re, temper laut ejut in ore meo {Pinl. sx\iii). El iiioriciitc Clirislo occidoral pcccaloribus. Siquidom
Aposlohi* : Sinf inlerminionc, inquil, orale, et rcli- ct codem tcmporc cunclis spc» futurx rcsurrcclionis
 n. IIAIJAM MAI.RI AlUnii;!'. .MO(-l NT. (Jl'KlllM l'AHS I. sss
croilitur, Cllin JuKli cl uiniics al> liac lciiiiHnM^fvyjniu-.s-Mt-T^ittlAUfuurlUhiAhv.iu^tiUf-Uh^lMtiyatur
iiiitrii', i|iiasi a HO|>()rc Koiiiiii rcsurgonlcn cvigi- oralio tncii ticul imcntum in cuntpcctu tuo ; elevuliu

l:ii)iiiil. munuHtn inearuin tucrificium rcipcilinum. Iii .\ovo

CAMIT III. qii()i|iic TciilaniciiU) eo l4-m|»<>rc l>oiiiiiiu» cl Salvali>r

De offido pTivur lionr. lioiilcr <:<i'iianlil)Uii apoHlolis uiyKl«riuin nui corporis

PiiiiKO aiilriii iior;)- <rli;i)|-:ilio |iroiiiiii- iil, (juia i<i cl sangiiiiiis iii iiiilio tiailidil, ut li-iiipoit ipkuiu m-
ortii (lici (|iiaiiilo sol ali occiiicnli; priiniiiii a|)|)arcl, ciilicii vcspcruni oslcndcrcl ba;culi. Pioindc in bo-
opoilcl iil Solciii jiislilia: oriii |)osliilciiiiis, iil in il- iiurcui ac incmuriaui laiilurum bacramcnluruiu in

lius luniinc ainbuiantcs pcccaloriiiii lciicbras cl la- liis lciiipuribub adc->bc nub deccl Uci cunbpc<:lil)U» ct

<|iioos iiiortis cvailainiis. JiiMa iiliul (|uoil i|)sa Vcritas pcrsoiiaic, in <'jiis ciillibus oralionuiii nobtraruin illi

iios ailinoncl, dici^ns : Ambitlale (linn liuittn hiibctin, saciilii iiiiii oHciciitcs, alquc iii <-jus laudibub parilcr
iic forlc tniibrw vos coniprclicudinil {Jnuii. xiij. Ll cxsnllaiiti b. Vcspcruin autciii iiuniinalur a bidcrc

ilcin : Qiii (nnbiilat in dic, non offcndil {Joan. x). quod Vcspcr vo< atur, ct dccidentc boic exoritur, dc

CArUT IV. <|Uo propIi<'la dicil : Kl vetperum tuper filiot homi-

De lerliiv. Iwtck celebratione. nuni producere (acit (Jub. xxxviii).

Tcrlia! Iior.c olliciuiii iiJeo lit, ([iiia lcrlia liora " CAPLT Vlll.

Clirisli passio co-pil, cuiii jicr Juda-oruni iiii}{uas Jam De completorio.

lunc Doiniiuis crucili.xus esl, et posl rcsurrcclioncin I)e complclis aiitcm <:cl<;braiidib etiam in Patruni
ejus in dic Penlecosles, terlia hora, Spiritus sanclus invcnimus cxcmplis, David proplicu dicente : Si at-

supcr aposlolos dcsccndit. Suo uliiiuc loco et nii- cendero in lectum strali mei, si dedero somnum ocu-
nicro ad probationcm vciierabilis Triiiitalis, Spiritus tis mcis, el palpcbris meis dormilalionem, aut reriuiem

Paradetus dcsccndil ad tcrras, implclurus gratiam lemporibus, donec inveniam locum Domino ,tubernacu-
quain Chrislus promisit. lum Deo Jacob {l'sal. cxxxi). Quis non slupeal lanlam

CAPLT V. in amore Dei devolioncm animi, ni bomnum sibi,

De officio sextw horcc. sne quo utique corpora liumana (Jcficiunl, pciiilus

Sexla auieni hora Cluislus in aram crucis ascen interdixcrit, doiicc locuiii ac lcuipluin Doiniiio labi i-

dil, ccierno Pairi seipsum offerens, ul nos a pote- caiidum in pectore suo rex ct prophcla rcpcriiel?
slate inimici el a perpetua morte liberaret; atquc Qu3C res nos debet fortiter admoncre, ut si ipsi io-

ideo convenit ul ca nos hora oranles et deprecantes cus Domini essc volumus, el tabcniaculum cjus, ac
iii laudibus ejus inveniat, qua ipse nos per suam teinplum cupimus haberi, in quantum pussumus
'-'
passionein ad vitam ateriiam restauravit. cxempia sauctorum imilemur, ne de nobis dicalur
CAPUT VI. quod legilur : Dormierunl somnum suuin, el nihil

De officio nonce horcc. incenerunt, et reliqua. Circa undecimam autem bo-

Nona utique hora inde consecralur, quia in ea Do- ram, id cst in One diei, quando hujus oflicii teinpus
niiaus pro inimicis poslulans in manus Patris spiri- cst, credimus Salvaloris corpus posiium essc in se-

lum commendavit, qua videlicet fideles quosqiie pulcro, ac perinde istius quoque cursus solemnis de-
oporlel ut se Deo commendent cum devota oratione, bet esse celebratio ; aique magnopere posiulare de-
qua caput suum coguoscunt propriam animam Patri bemus, ut ipse qui hac hora quietem sepulcri inlra-
suo comiuendasse, ul in cjus corpus coadunati, cum vit nobis aelernara requiem in c(i;hs concedere di-

ipso regnum possint inlrare perpctuum. Hocque con- gnelur.

sideralione dignum est, quod per cuncta haec tem- CAPLT IX.
porum spalia ternarius numerus satis vcnerabilia De nocturna vigiliarum celebratione.
emicat, nos adiuonens ut posl irium horarum curri- De vigiliarum quoque nocturnalium celebralione
cula unumquodque horum ofliciorum peragenles ar.liqua est institulio, vigiiiarum devotio famiiiare
sanctam Trinilalem sacris laudibus celebremus. _. bonum est omnibus sanctis. Isaias quoque exclamat
Horum quoque ofliciorum statula observasse ipsi ad Deum dicens : De nocte vigilat spiritus meus ad
apostoli leguniur, sicut in Actibus aposlolorum legi- le, Domine, quia lux prcecepta tua sunl super lerram.
lur, quod Pelrus qua die visionem communicalionis Itcra David el regio et prophetico sanctificatus un-
in illo vasculo expertus est, sexta ora orandi gralia guento ita canit : Media nocte suryebam ad confiten-

ascenderit {Act. x). El item : Petrus, inquit, el Joaii- dum tibi, super judicia justiticB tuce {Psal. cxvni).
nes ascendebanl in templum ad horam orationis no- Hanc namque tempore vaslator angelus transiens,
nam (Acl. iii). primogenita iEgyptiorum percussit. Lnde et iios evi-

CAPUT YII. gilare oportet, ne periculo ^gyptiorum admiscea-

De vesperlina celebratione. mur. Eisdem etiam horis venturura se esse in

Vcspertinum oflicium in diurnse lucis occasu est, Evangelio Salvator astruxit, unde et ad vigilandum
cujus ex Veleri Testamenlo solemnis est celebratio. auditores suos excitans, dixit : Beali servi illi, quos
Deiiique hoc tempore velerum sacrificia offerri ado- cum venerit Dominus invenerit vigilantes {Luc. xu).
lerique allario aromata et thura (sicut supra dixi- Vigilate ergo, nescilis enim quando Dominus tettiat,

nius) mos erat, cujus rci leslis est hymnidicus ille, sero, an media nocle, ac galli cantu, an mane, ne
 ;

5i<) I)K CI.F.UICOIllM INSTITITIONK. ETC. — IIR. II. 7.50

ium itnerit inveuiat vo* dormientei (Mmc. \iii). Kl \ "it {fsat. \). Nain a:>^>idiie el iiisl.iiilor oiate ips i

iif s<)lis aposlolis iiliKl pni-iopluiii fv».- cnslerelur, VcriUs iius dociiil, iiiiii di\il : l'tttie •/ ilubiiur lo-

IIIO& suljiiiivil : Quud auum, iiii|uil, vobis dico, vm- bit, quarile el tnveuietn, puUtiti- «•( iipenctur vobit

uibut dico, liijilate. Siqiiidfiu iioc \i>rbis solum do- umnit enim ifui petil nccipil, et i/ui ^iKtTil invenil, et

cuil vi);ilias. sed etiam coiiririiiavil evcinpio, iiaiii- yultanti aperielur (Matth. vii). Kl ut cieuiplo ali-

que lc!.taliir Kvangcliuiu quia eral Jctut pernoclant quo caiudciii reiii iiia^is suadeiel. p:iralK>i.ini de lio-

iit oriitione D^i. Pauius iiuih|uc ol Siias iii «uslotlia iiiiiie iii iiiediuin poMiit, qiii aiincuin suiiiii in coii-

|iuMica circa inediuiii ikm li» oraiilos, liyniiiuin (au- (ia\i iMisiluiii de Inliiis p.iiiibiis poslui.ivil, et \yjt\w>

nieiiiorjiilur {\ct. et lapidi>, piscis el s«'rpentis, ovi el scurpionis coin-

dieiilibus cunctis) vincli «li\i!>se
|uraliiiiieui lacieiis, iio\issiiiie ita iiarraliuneiii toii-
xi\), ubi U'rrxMiiotu repentc racio, et conciis&is car-
ceris fuiidanienlis, el jaiiuj s|M>iile ajMTla', et oiii- « liisil. ^( crr«;u 101, inquit.rufii titit vtitH, nostit bou i

niuiii viiicula siinl soluta. l iide opurut liis iioiis diita dare fiiiit veslits, ijHiinlo muyit Putcr vctlcr dc
psalleiidi orandique rrequeiilijin nos in sanclis lia- ccrlo dabil tpiritum b.>num petcntibut tc (Ibid.).
bere onk-iis, ruieni(|ue iioslruni, vcl si adxcncrit siib CAPLT \ll.

lali aclu exspoclare seciims. K>l aiileiii qiiodJani /'«• quadiipartitn ^pecie urationnm.

i;eniis bxrcticoniin, siqHTnuas e\istiiiiaiiliuiii saoias H OiJtioiiuiii crgo speciein .VposUiius qu:idriparlil:t
vigilias, el spiritaii u|HTe iiirriicluoj>as. dicentes jur;i ratione distinvit, dicens : Dcpiccor itaquc prinio unt-
leinerari divina, cuiii I)eus iioi-leni feceril a.l re- '»""« fieri obtcerationci, orationet, postnlatiunet, yrn-

quieu, sicul dieni ad blioroni. Q:ii liaTClici Gr.eco tiarum aclionet (I Tim. viii), qu;e iiou iiianiUT ;il>

s«-riiione nystages, vjv^^af/ti;, boc cst soninicolosi, Apostolo ita fuisso di\isa ininiine dubilamiuiii e-l.

vocantur. Iste autein cst calbolicus ordo divinaruni '^•>u eniiii credendum est aliquid tran>iU)rie
ac sine
celebrationuin, qui ab univcrsa Kcclosia Chrisli iu- ratione Spiritura saiictiim per A|)osluiuiii proiulisse.

commulabiliter servatur. ac ideo priiiiitus iudagaiidum csl quid olsecialione,

CAPIT X. quiJ oraliune , quid poslulalioiic , quid gratiaruni

De etettri» legitimit orationibut. actione sigiielur; deiiide perqiiirenduin uliuni Irc
8mt el alix onilioneslegiliin.e, qu:e siiio ulla ad- quatuor species ali unuquuque oraiite siiil p.iriur
moniiione debealur, ul esl illa quam diciiniis anie assumeiuia', an alius quidem obsccratioiies, aiius
lin eplionem alicujus operis, Doniini adjutorium po- oraliones, alius vero postuiatioiics, aiiusipie gratia-
fcUiijnU's. Nec enini decel Chrislianum aiititiotl opiis rum acliones Deo delioal exliiiiore. Sed nieiisiirani
sua prji'iumplione incipere, antequani sliiceat Doiui- scilicet a'ialis siKC, in qua uiiaqu:eqiio niens per iii-
iiuni in auiilium advocare, qiiia ips^; dixil : Sine me C tenliunem prolicil,
et indiislriain unntnqiienKiui;
niAii potettit facere (Joun. \\). Iluniilitcr ergo advo- oporlet inlcnderc. Obsecraliones ilaquo siiiil impiura-
calus dignatur nos adjuvarc, sicut de ipso scriptum lioiies scu pctitioiics pro pcccatis, quibus vcl pra;-
esl : Invocabil mc, iiiqnit , et cgo csoHdinm eum : seiilibus vel prelerilis aiiiiiissis suis iinusquis(|iio
cum ipto tum in iribulatione, eripiuin eum et gtorifi- conipunclus veniam dcprecalur. Oraliunes suiil ,

tabo eum, el reliqua (P$al. xc). Sed el cibum non quibus aliquid olTerimus seu vovcnius Deo, verbi
prius sumere licel quam intcrposita oralionc, priora gralia : Oramus, cum renuntianles huic miindu et
enim balienda siinl spiritus refrigeria quam carnis, arlibus, atiiue conversatiuni iiiundan:o spoiiileiiius

quia prinra sunl ca^leslia quam teriena. Simililer nos lanta intenlinne «unlis Doniiiio servilurus. Oia-
a4ilcni ct post (ibuin orare convenil, ut Dumiiiu pro inus, ( iim proiiiilliiniis iius piiiissiiiiaiii < urpiiri-> ca-
suis doiiis gralix rcferaiitur, ut illud iii huc com- slilatem, scu immobileni palienliaiii exliiluturus cs^c
pleatiir Psalmi^L-e qiio«| dicil : Kdent pauperet, et m- per|K'luo, \el cum de corde noslro radiccs ir.e, si\e
lurubuntur , et laudabunt ftuminum qui rcqiiirunt tiislilie niorlem oper.inti^ vuveinus ii«)S ruinliliis
eum (l'tat. \\i). «'riieic. Tcrliu I.mo poiiiinlur pusiul.itiunes, qiias pn»
CAPIT XI. aliis qiioquo, dum suniiis in fervorc spiriliis cunsli-
De peculiaribut orationibut. luli, soleiiiii>> cmillert;, veiiharis scilicel nostris,
Periiiiares aulcm orationcs pure frequcnter faccre, vel pro Uitius miiiidi pace posccnlcs, ul ipsiiis Apo-
Cl btiuuin el lamlabile est, tjuia miilluruin Patruiii sUili verbis cloquar, ciim pru omnibiis liiiininil)it<:,

eiempla id nos faccre suadent, ipse Doininus ctiani jiro ngibiis ct pro his qni in siiidiinilalc sunl sup-
suo magisterio hoc doccre nos dignntus csl dicens : pli« amus. Qiiarto dciiidc loco, grati.iriiiii acliones
Tm autem cum oraverii inlra in cubiculum, et clauso fionitnlur, qiias inens vel cuin pra'U'iiia D i recolit
o$t»c ora Palrem tuum, el Paler tuus qui ridel te in benelicia, vci ciiiii prj-senlia coiiipi. «'tiliir, seii riini

mkteomdiio reddet tibi (Mutth. vi). Sed et liuc non in iii fuUirum qu.e el qnanla prj'p;iraverit Deiis his
cbmou voce faciendum est, sed cuni inlentione cor- qiii (liliguiil eum prospicil, per inefl;il iles exe..'ssus

dis el compunciione lacrymarum, quia Ikm: mtwlo Doniino refert. Qiia inleiilione minminqiiam prcces
Dosexaudiri a Domino rreilinius, dicentc P<.alniista : ulieriores emitli soletil, (iuin ilia qii.c posita siint in
Fxaudirit Dominut vocem flctut mei , cl rcliqn.n fiituio pni'mia, piirissiinis ocuiis iiiliicnlo, grali u
(Ptal. Ti). El ilem : Sacrificium Deo tpirilut eontri- ciim iiiinieiiso gaiidiu spirilus iiosler iiisligatur iu-
hululut : cor conlritiim el humiliatuin Dcui non iper tundere.
Patroi. CVII It
 :,z\ n. nvPAM mai iii Ancirr.iv MOCINT. OIM HUM I'.VU.S I. VH
CAITT XIII. A I >iii sic u! i h.fc xU-iuj: da.iiiialioiiis uhiioiia ci»-

Quumolo fx lii» npciii-bus rumjiunclio niiscatnr. (.;iio\it, crgiiiliH hiv, < '.i.i.i-iur «•irurcin. Cotih^kbio

Kx liis qiio(|iif; (|iiiiliinr fcporieliijs soW-til occahi»»- aiilcin crroriH, piofi . ilchiiiendi. DcMneiiduui
nrs 8ii|i|ili('ali))iiiiiii |iiiiKiiiiiiii Kciicraii. ^ain ct (\o. crgo i*Hl a |>ecca(i» ; duiii cimUtnsu» est, confcMio au-
(ilisrcratioiiiH spfcic, (|ii;c (li; c()iii]Miiictionc iiasciliir toiii antcctidil, n miitMO itvquilur. Ca^liriuiii autem
|tcccatoniiii, ct (!(• oralionis slalii, (|n:i; tlc fiilinia c\tra \iani cst qiii pcci :ttuni cogiioM^it, luu: aigniium
olilalioiiiiin cl coiisiiniinaliiioc riiliiiviriiiii |iro coii- conliliiur, dc qiio ii.sliiixii noti l'ii:iliiiibta (iictiUh :

scicnli;n pronnit piirilatc, ct dc posliilalionc qn:*Mic lierelit Domino tiam lunm, elc. (Ptal. XXXM). Nani
( haritatis ardorc procedil, el de gratiarimi actioiic, idcni el kc fccihsc teslalur diceiu : Dijci ; pTi>uuHtiubo
(|ii;e iMMiclicionim ac rTingnitiidiiiis ac pict;ilis cjns nilversum iiie iujuhtilici nicui Doniino, clc. Apo-.lolui>

coiisidcralioiic giMicralur, rcr\ciilis»iiii:is Sicpiasimc vt^ro J.i( ohiii idciii iiob luccrc exhurlalur, diicns :

vovimns prccc» ignotasrpic prodirc. Ita el constat Con/ilcmini alterutrum peccala venra, et orale pro
omiics lias (jnas prandiximus spcrics omiiiliiis lionii- invicem, clc. (Jac. \). il:i(|iic CKOinologebi», prohteriti
nibiis ulilcs :ic iioicssarias invciiiri, iil in uno co- cl huniile riciondi houiinihuii disciplina cst, hahilu

dcmfic.c viio, iiunc quidcin obsccrationum, nuiic au- vili aiqiic vidu gntcili , baccu cl cincrc corpus
tcm nralioiiiim, iiunc posliilatioiiuin, ol iiunc gra- n incurvaie, ac Kordibus ol/S4.uiare, aiiiiuuui iiUi:-

tiaruin acliomim piirns ac fcrvcntissimos supplicalio- roribus dcjiccrc, ilia qua: pcccavil lri»ti traclatione
nis variatos emitlat airecliis. Prima ad illos pcculia- niuture.
riiis viilcliir porlinerc, qui adliuc vilionim suorum CAPLT XV.
aciilcis ac mciiioria roiiioniciiliir. Scciinda ad illos De litaniis.

qui in profcclu jam spiritali appetitu virlutum qiia- Lilani;c auteiiv "knecHiai Gnrco Doinine appclbn-
dam mciilis sublimiialc consisliint. Tertia ad oos qiii (ur, ([ax Luliiie dicunlur rogaliones. Iiilcr iilanias

porfcctioDem voloriim siiorum operilius adimplciitos, veio ct cxomologcsin hoc diffcrt, quod evomoUigettis
intorcodoro pro aliis qiioquc consideratione fragili- cx sola confcssiono poccatoruni agiliir, lilania; \cro
lalis eorum cliaritalis sludio provocanlur. Quarta qu;e indicuntur propter roganuuin Douiinum, el iin-
ad illos qui, jam poeiiali conscientiae spina de cordi- pelraiidam aliquain c]us iiiisericordiain. Siipplica-
biis puls;i, singularcs jani inunificcnlias Domini ac liunis iiomcii quodammo.lo nunc ex gcntil.late icli-

miscraiiones, quas vcl in praclcrilo Iribuit, vol in iietur. Nam feria;, aut legitinix eranl apud cos, aiit
piiVSCuU largitur, vcl pricparal in futuro, menlc pu- iiidicla\ In.licUe autem quia pauperias uniiqua Ko-
rissinia rclractantes, ad illam ignitam, et quse ore nianorum ex coUaliune sacriticabat, aul certi de
r
honiinum nec coinprehendi nec cxprimi potesi, ora- bunis damiiatorum. Lnde supplicia dicunlur sup-
lioneni forvenlissimo corde rapianlur. Nonnunquam plicationcs, qua; fiebant de Lonis ex pass<^»rum siqi-
l;iincn niens quoc in ilUim veru n puritatis proficit plicio. Sacra' ciiim res de rebus ex&ecianJoruiu
anoclum, alqiie in eo cooperit radicari, solet hsec fiebanl.
oinnia simul parilerque concipiens, atque in modum CAPUT XVL
ciijusdam inooniprehensibilis ac rapacissimae flaramaj De discretione orationis Dominicce.
cuncla pervolilans, incirabilitcr ad Deum emillero : Apud evangelistam Matihaeum septem petitiones
tanta scilicct iii illius horae momenlo concipiens, el Domir.ica contiiicre videtur oratio, quarum tribiis
eflabililer in supplicalione profundens, quanta non sclerna poscunlur, reUquis quatuor temporalia, quaj
dicani ore percurrere, sed ne ipsa quiJein menle tamen propter a-terna consequenda sunt necessaria.
valeat alio lempore recordari. i^ Nam quod dicimus : SancAficelur nomen tuum, ad-
CAPUT XIV. lenidt regnum tuum, fial voluntas tua sicut m ccelo et

De exomologcsi, id esl, confessione. in terra, quod non absurde quidem intellexerunl, io

[ Exomologesis ^ofxoXoyrjat; Grtcco vocabulo dici- spiritu et corpoie omnino sine fine retinenda sui:l,

tur, quod Laiine confessio inlerprelatur. Cujus no- quae hic quidem inchoantur, et quantuincunque pro-
minis duplex signihcatio esl ; aul eniin in laude in-
D ficimus augcntur in nobis, perfecle vero in alia ,

telligilur confessio, sicutesl .Confueov tibi, Domine, vita, quod sperandum est, semper possidcluniur. J
Pater cceli et terrwt aut dcnudatioue peccatorum, Quod vero dicimus : Panem nostrum quolidianum
cum quisque Deo conGtetur sua peccata ab eo indul- da nobis hodie, et dimitle nobis debiia nostra, sicut
genda, cujus indeliciens esl niisericoruia. Ex hoc et nos dimittimus debitoribus nostris, et ne inferus
igilur Graeco vocabulo exprimitur et frequentatur nos in tentationem, sed libera nos a malo, quis ncn
exomologesis, quod dciiclum noslrum Domiiio con- viJeal ad pr;Esentis vit;e indigenliam pertinere? la
fiternur, non quidem ut ignaro, cujus cogniUoni nihil illa utique vila sterna, ubi nos speramus seinp<r
occultum est. Unde per sapientiam dicilur : Qui abs- fuluros, el nominis Dei sanclificalio, ct rcganm cjiis

cundit scelera siia non diriyelur, qui autem confessus et voluntas ejus in uostro spiritu et corpore perfecle
fuerit, et reliquerit ea , misericordiam consequctur atque immorlaliter permanebunt. Panis vero quoti-
{Prov. xxvin). Confessio esl rei scilicet ejus quae dianus ideo dictus, quia bic cst necessarius quantus
ignoraiur prssfessa cognilio. Utile enim acjucundum animic carnique tribuendus est, sive spiritualiter,
quisquam esse existimaverat rapere, aduUerari, fu- sive corporaliler, sive utroque intolligaiur modo. Hic
-3!^ OE CI.F.IUr.OIU M INSTITiriONE, KTC - l.llt. II. Z:/>

esl eliai» q»»" |>ostiinns reinissio, iil»i eitl omnis .\ fiiim prti^loriiunlur vilia, liunuli;iliii f.iro. dialKili

luuiiuissio |K'«T:ilnriim. Ilic leuialioiH-s qun* ik)$ a«l liMilaiiieiila MiKunlur.

alliciuul vol iui|M«lltiiil. Iiic «leiiiniH- r.APlT \MII.
IHtraniluui \tl
iiialum uihle cupimus iiberari, illic auU-ui nihil lin- 0"»«' «" •'""^ jfjnntum tl Hattonem.

Doini- Jejuiiiiim el parciuiniiia vicius, absliiieiKi.ujtie

iniu esl. K>aii!;elisU Ycrn Lucas iii oralioiir «-sl

iiica jielilioues non seplt-m. seJ quiuque coinploius eiboniui, cui noiueii iiiililuiu tsl rx (]uailani pirlo

est, iiec ab tpso urnpic ili^crepavil, s«'(l (pioiiio o >i>(viiiiii liuiii seiii|K'r el \acua, «|iio<l vulgo jfju-

isla septeiii sunl iiilclli'r''-ii.';i,

••
i brevitalc com- iiiiiii vocaiur. liide Jcjuiiio iioiiieii ilcrivalimi, (pioii

iiioiiuil. .Nomeu ()iiippc !>>• i - • .<iur iii spiritu, t>ui iiiedia viscera vacua cl exiiiaiiita f\i>Ljiil.

D«'l aulem regiium iii c.-iniis resiirreciione veuliirum Jcjiiniuiii auiciii ct ^tatio dicitur. Sl.iliu aiilein do
est. Osteinlens ergo Lucas tertiani peiilionem ilua- inililari escmpln iiomcn accepil, pro cu qiiod iiulla

nim si n esse quoilauiniodo niietilioncm. la-titia ohvcniciis ca.slri> slaliuncm iiiilituiii re.M'iiidil.
;

niagis ( , .; iiiiltcn*lo feril iiiU-lligi ; deiiule tn's >:iui I.Llilia libeniis, iristitia sollicilius adiiiini^tial
,

alias piie quotidiano, de remissioiie

adjungil de disci|ilinam. Discerminl .luioiii (|uidam inlcr jeju-

peccalonim, dc lenlaliune viianda. At vcro quod iHe nium cl staliuncin. Nain jejiiniuiii iiniilTcreiiler cu-
in ultimo po»uil Sed libera nos a malo, istc noii B ju^liliel dici cst ah^tiuciilia, iioii pcr le-^ciii, scd se-
:

posiiit, ut ii."
" '^••mus ad illud siipcrius ([uod dc ciiudum piopriam voliinlalcin. Slatio observatiu sla-
lcnlatiune (t: >i |>ertinere. Mcu quippe ail, ted tiiloruni dieruiii vel lciiiporum : dieruiii, ul quarla:

/i>era, non ail tl libera, lanqiiam petiiionem esso feri:e el sexuc lcria; jejiiiiium ex veu-ie lege pra;-
demonstrans. noli hoe, scd hoe, ut seial unusquis- cepluni, de qua slatione iii Kvaugelio dixil ille : Je-
(jne in eo se lilierari a malo, qiio iion infcrtur in jnnobit iit sabbato (Luc. wm), id esl, in qiiarla el

lcntationera. Hk ergo oralio, licct omiiem vidfatur sc\l.i sabbali ; tcniporuiii auteiu qu;e lcgaliluis aul

perfectioni^ plenitudineni conlinere , uli>ole qu;e pruphelicis iiistilulionibus lerminutis teinporibiis

ipsius Dofltini auclorilate vel initiala sil vel staluta, slaluta sunl, ul jcjuniimi quarti, jcjiiiiiuiii <|uinli,

pniveliil lamen donicslicos snos ad illiim pnccelsio- jejuiiitiin seplinii, ct ji^jiiniuin deciini ; vel sicul iii

rem quem siiperiu» eomnwaioravinitis ^tatuui, eos- Evangelio dics illi iii quibus ablatiis cst spoiisiis ; vcl

^e ad ilbni igneani »c perpaucis cuguiiani vel ex- sicut observalio yiiadr;igosim;c, qii;e iii iiiiiverso orlio

perlam, inio (ul prius dixeram) inclTabileni oratio- inslitulionc aposlulica observatur ctrca tonliuiuiii

nem gradu eniinenliore perducil, quem slatuin Do- Domiiiicx pas^ionis.

minns qiioqtie no^ter illorum siipplieationum for C.AriJT XIX.
iiiula, quas vcl solus in nionle secedens, vel ta«ite ^'
Df jejunio quarti, quinii , septimi et deciini mcnsi$
fudis^e ('eseribilur. simililer ligunivil, eum in ora- Jcjuniuiu orgo (|iiarti osl iii ineiiso Julio, seplima
tiunis agtmia co:islitutus etiam gutlas sanguinis iiii- decima die iiiensis ejusdcm , i|uaiido descendeiis
milabili inlenlioiiis profudit exeniplo. Qtii eniin viili .Moyses de muntc tabulas l(>gis confregit ; in co ciiani
orationciii suam ad Itoininum volare, faciat illi duas die .Nahiichodonosor urliis Joriisalcm prinium inuros
alas, ji-jiiniuiii et clcemusynain, et asceiidet celeri- dciiiruxit. Dios jcjiiiiii (|iiiiili iii inciisc Aiigiisln es!,

ler, et cxaudietur. Jejunium ergo cum oratione om- quando pro speculaluribus aJ tcrram sanclam tnis-

nem virtulein inimici snperat, ct cunclam protervi- sis, sediliu in caslris Hebneorum exorla esl, el fa-

tttem ejiis expeHil, quod oslcndit in evangelio Do- ctiim esl ul per deserluni qtiadrjginla annos discur-
niinus ; cum aposluli conquosti fuerant (piod liina- tcronl laborinsc, ot iii aiiiiis (|uadr:igiiila in ercmo
ticum cunire non potcranl, ita rcspondot eis. Hoc oinncs porirenl. Siquidcm cl in oo iiiense a Nabu-
CMtem gentit non cjieietur nisi per orationem et je- cliodonosor, et miilUi posl lcnipore a C:csare Tito
jmnium (Matth. xvii). Elecmosynas aulein orationcm lciiipliini eversum est alque succensum, ot in op-
ronnmint adjuvare lilM^r .\clus aposloloruni, cum prubriiiin geniis pcrdita; oxaraliim. Dics jcjiinii se-
narral angeluiu Coriiclio ceniurioui ita dixisse : tor- .. ptinii, in seplinio incnso est, (jui apprliattir Si piem-
nWi, orationet lua el eleemosyncr tuae ascenderunt in hris, in qiio occisus ost Gulias, el reli«pii qiii oraiil iii

contpec:um homini {Act. i). Sed prius de jejunio, Jorusalem interfecli sunt, juxla quod loquitur Jcre-
po6tea de eleemosynis dicemus. Quis eniin parci- mias [Jerem. xxwi). Diesjcjiinii dccimi esl in nicnsi-
iDoniam non landet, qui recolit prinii humini» la- dccimo, qui aptid iios vo«'atur Dccoiubfr, (piandn
pMin per gnlje appetitum accidissc ? «pits j«>j'inium cOf^nuvcriint cuncli Dabylnnii capti (juiiitu ineiiao
iiou predicel, qui noTii prolopbsliim parcntem no- lempltim fuisse deslructuin, et fcccrunt plauctuin al-
slniiu per esum victum, et Salvalorein per jcfinium (pie jcjunium. Hxc bealissimiis lliornnyuius in coni-
dialMvluui V ici^ ? incntariis Zachari;c scripsit. Scd qtiia ba;c jejunia
magis in Veleri rcsUiniento qtiaui iii Novo coiebrata
CAPUT \ML
snnt, ne pcnitus illa pnetermisisse viden^mur ^quia
De jejunio.
iii prophela Zachnria coinmemurala sunt) breviler
J«\unium res est sancla, opus ccrlcste. janua rc adnutavimus, ad Novi T«".lam*'nti jcjunia expotieiuia
gni, forroa futuri. Quod ipii sanctc agit, Dcojungi- irarsru".lc>.
tur, alicnalur miindo. spiritalis elTici:ur. Pcr liu«
 Z7,:; ij. iiAiJAM MAi lu Ancim I' m<)(;lnt. ()I'i;iu.m I'aus i. ifz$
CAPI i XX. A /ilii ifon^t iuijeic ifuandiu ium illi$ ett Bijontui? le-
/>(' (luiidiiiiiraiinitH ji-juniii. iiienl auhin diei rum iiufereluT ubeit tpomut, el (unr
I'riiiiiiin ciiiiii jcjiiiiiiiiii (JiKulr.i^rhiinx (.'sl, (|n<>il :i jejunobunl (Marc. ti). Dii iini cniin posl rcsurrcclio-

vc-l(M-il)iiH liliris (;u:pil vx jrjiinii) MnysiH cl lili.i-, «( ncin lioniidi (pia(Jr:igiiila illn» dieliu» (|ui: Uh cuin (Jibci-

cx Kviiii^clio, (\{i'i.i loliilnn (liciiiis Woininuh jcjiiiia- pulih|K)stca lcgilurcuiivcn»alu»,n(>in.i>(irU.Tciiccjcju-

vil, i!i-iiioiihlr:iiis Kv:iii|^'i-iiiini iioii ilissi-iilin: a li-^'(; ii;iic iicc lugcrc : (piia in la;liija huiiius. PosU-a vero
ol |iro|iiii:lis. Iii |ii:i'hoii:i i|iii|i|ii; .Moysi Irx, iii ixr- (Jiiain lciiipiis illuJ cxplclur.quu Cliiikluk aiJvubii» ad
KOiia Kli:i: pioplicLc accipiiinliir, iiilci i|Uos iii iiiuiile ciclu», pr.ci»cnlia cur|orali rc^Chsil, tunc im.iuiKJuin

Clirisliis gloriosiis app:iriiil, ut cviilcnlius cniiiicrcl cs»c jcjuiiiuiii, ut \H'.r cunlih liuinililaU;iii el alikti-
(jiioil (lc ilio (licil Apohloiiih : Teslimonium linbens a iiciili.iiu carni.s, nicrcaniiir c coelis pr'>imsbuin hUM;i-
Irge cl proiihetis. In ipia cr^o parlc aiini coiigrucn- pcrc Spiriliiiii s.iiittiiiu. Scil siciil (lixirnus, bcne o.l

liiis oiiscrvulio Qii:iiir:i(,'csiin:c coiisliliiciolur, nisi icgiilaritcr lio< post l'cnU;cuslcn a I'aliil)iis cuiibti-
coiifiiiis :iliptc coiili^Mia l)uininic:c passioiiis, (piia tiiluin csl incliuarc, ul gaudia pronii.ssi Spirilu»Kan-
iii ea signilicaliir li:i;c vila lalioriosa? Ciii cliain opiis cli cxsuliantcs in lauililiUb Dei aiJvcnluin ipsiuH ex-
csl ('oiiliiiciiti:i, iil al) ipsiiis innnili iiicicbris jcju- spcclcmus, cl tiiiic pcr cjus gr:itiaiu iniiuvali, ac
iicniiis, vivcntos iii sol;i iiiaiina, id cst iii ca-lcstiijus B cijclo spirituaii iiinaiiiinati, abstiiicntia; ct jcjuiiio
Bpiritualibusquc pncccptis. Nunicro aulem quadra- opcram demus. Cujus rei concordanl veiba Luca»,
gcnario vila ista proplerea figuralur, quia dmarius quibus Dominum asccnsurum in cu-los diM;ipulis
esl perfi^ctio bcaiiludinis iiostnc. Cicatura autein pru;(:cpissc narravit. \'ot aulem, inqiiil, tedete in ci-
septciiario figinatiir, qiia; ;i(ili:ci'ct Cieatori, in quo lilalem quoadusque indnamini lirlule ex iillo iLuc.
declaratur uiiitas Trinitalis pcr uiiivcrsum mundum xxiv). Tamcn si qui munacborum vcl clericoruin
tciiiporaliter annuntiata. Et quia niundus quatuor jcjiinare cupiunt, non sunt proliil>cndi, quia cl An-
venlis describitur, et a qualuor clomentis erigitur, lonius, et Paulus, ct ca;U;ri 1'atres aniiqui his diebus
el a qualuor anni lemporum vicibus variatur, decem iu eremo leguntur abstinuisse, ncc sohisse abstinen-
qiiaier ducta in quadraginta coiisummaiitur : quo tiam, nisi tantum Domiiiico die.
nuinero ostenditur ab omni lemporum delectatione
C.APLT XXII.
abstineudum et jojunandum csse, el casle conlinen- De jejunio ante nativitatem Domini, quod fil in nono
terque viveiidiim, licel el aliiul sacramenli mysteriura et decimo mense.
exprimilur iu hoc, quod quadraginla diebus eadem Terlium jejuniuiu esl quod constat in mense No-
jejunia celebrantur. Lege eniin Mosaica generaliler vembrio, quod diviiia anctoiilale instiluium vel ini-
universo populo est pra;ceptum, dccimas ct primitias ^ tiatum Jeremiae proplietje teslimonio declaralur,
olferre Domino Dco. Itaque cum in hac sentenlia dicente ad eum Dornino Tolle volumen libri, et tcri-
:

piincipia consummalionesque operum

voluplalum bes in eo omnia verba quw locutus tum tibi adversut
nostrorum referre ad Dci graliam aduionemur, in Israel et Judam, et adversus omneni yentem ; si forte
suppulatione tamen quadragesimae summa ista le- revertatur unusquisque a via sua pessima, propitius
galium decimarum explelur. Totum ciiim anni tem- eio iniquitati eorum. Vocavil eryo Jeremias Baruch
pus triginta sex dicrum numero deciinatur, subtra- (ilium yeriw, et scripsit Baruch ex ore Jeremics
clis enim e Quadragcsima diebus Dominicis, quibus omnes sermones Domini, quos locutus est ad eum in

jejunia resolvunlur, bis diebus quasi pro tolius an- volumine libri. Et prwcepit Jeremias Baruch dicens :

lii decimis ad ecclesiam concurrimus, acluumque Ingredere et lege de volumine quod scripsisti ex ore
nostrorum operalionem Doo in liosliam jubilationis meo, verba Domini audiente populo in domo Domini
offerimus, cujus quidem Quadragesimse lege (sicut in die jejunii leges, si forte cadat oratio eorum in con-
.•^it nosler Cassianos) quique perfecli sunt quodam spectum Domini, et revertalur unusquisque a via sua

niodo non tenentur, nec exigui hujus canonis subje- mala, quoniain magnus furor et indignatio, quam lo-

ctione contenti sunt. Quem prfcseitim illis qui per cutus est Dominus adversum populum hunc. Et fecit

totum anni spatium deiiciis ac negotiis saecuiaribus

D Baruch fiiius jSerice juita omnia qua/ pracceperal Je-
implicantur ecclesiarum priiicipos statuerunt, ut vel remias propheta, legens ei volumine sermones in domo
Loc quodam modo dierum
legaii vilae su3e, quos lotos Domini. Et factum esl in mense nono, prcedicaverunt
quasi fructus qnosdam fuerant voraluri, velut deci- jejunium in conspectu Domini omni populo in Jeru-
mas Domino dedicarent. salem [Jerem. xxxvi). Hac ergo auclorilatc divinae

CAPUT XXI. Scripturae Ecclesia niorem oblinuit, et universale

De jejuiiio Peniecostes. jejuniura hac observatioue celeLrat quod lamen ;

Secundum jejuuium est, quod juxta canones post jejuniura iiicipiens in noiio mense in deciraum exten-
Peutecosten alia die inchoatur, secundum quod et ditur, id est, usque ad diem natahs Domini pertin-
Moyses ail : In initio mcnsis ordinarie facietis vobis git. Congrua ilaque dispositione a niagistris Eccle»ia

hebdomadas septem {Exod. xxxiv). IIoc jejunium a hoc loco jejiinium quadragesimale fleri conslilutum
plerisque cx auctorilate Evangeiii post Domini ascen- esl, ul ante diem natalis Domini jejunio el abslincn-

sionem completur , lestimoniuni illud Dominicum lia nosmetipsos castigemus , qualenus veuieutein

bistorialiler accipienles ubi dicil : JSunquid possunt ReJomplorem digna conversalione suscipere pos-
 ; ,

ZZl DE r.LEI\lCOUL.M I.NSril L IIO.NE. ErC. - LIB. l\. 358

simns, slcul anlo lomiius resurrcftionis rjus cariioin A Ifijfrunl in tolumine Uijis Ihwiiin />« i tui quulfr in

iiusimn jlHigiinu!), ut resuiroi tioiiis gratiuin, qu.o dit, it quiiler in nocU- confiubanlur, et nilornbaut
per ipsuin lit, con^oqui nicrcaiuur. Scd lixc ilc Iribus Doniinum Deum suiim. Oii-irtuni voro csl jejiiiiiiiin

quatlraf;e>>iuiis dicla suniciant. s.nlili.iii iii dociino iiiense anlo diom natalis Domiui
C\I»IT XXIII. qiiaiiilo veiitiiii S;dvntoriN saliibris iii sacri-» leclii»-

De C(rleris leijiiiiHit jejuHiit. iiiluis pr.r licaliir advontiis, ul liilelesquiquc liac rc

Preter ha^c autein et l<-^'ilinia leni|Htra jcjuniuruin li;;iono inslrucli, el inodicainino sanciarum or.ilio

sunl, sicul esl ouiiu?> seila feria , iu <)ua proptcr iiiim siniul cnin sacru jejuiiiu cunnrmali nulivikilem

passiunein Doinini .1 lidelilius jfjiin.itur, et saltltati Uedemptoris l.eti o\s|M«cti'iit. .\iite li.i-c \idelicet

dies, qui a plfriM|ue propler qiiotl iii eo (lliri>tus j.»- i|iiatiior oaldiata in oadem liebdoMiada seiiiper qiiarl.i

sepuUro jejiiiiio coiiveiatiis lialietiir, siciit cl so\la foria logilima jejuiiia lieri et caiion or.ilio-
cuil iu

in decrclis Iniiuienlii i>ap.t' cuiisliluluni iiiveniiiui> ,

iiiiin et locliunum iii ois<loni feriis ad nii>sariiin su-

8i-ilicel no Judjei» exsullandu pnliealur quud Cliri- leiiinia conslilutiis indicat, el e\einpla pr.eco.lon-

s:us sustulil tuurienilu. Nani uliqiie conslat aiMtsto- tiiiin ratruiii coiilh-inaiit. Sacrns aiilotii ordiiialiones

los biduo islo et in nuvrure fuis>e. et propler nio liis diebii> oportore lieri, decreUi (lehisii pap.e le-

luniJudxoruniStf ccculuisM>,quudutiquenondubiuin '^ slaiiliir, in qiiiliusila scriplum cuiilinctiir : Orilina-

esl : et jejunassc eus biduu meinoralo, qiije furnia tiones nutem prcsbijterorum diaconorumque nisi cer-

ulique per siugulas louenda esl hebdumadas, pru- lis tcmporibut et dicbtts exerccre non dcbcanl, id o^l,

pier id quud commeiuor.ilio illiiis diei soni|)<T ost inquarti niensis jojnnio, septiini et deciiiii, scd cliam

celebranda. Qiiotl si putaiil uno laiiien sabbjlo jejn- qHadragesiinalis ac mcdiana initio Quadnujcsiinic

nanduni, ergo cl Duniiiiicum, el sexta feria scnicl 111 die sabbati jcjunio circa vetfierain ncrerint celcbrun-

Tascha eril ulique celebranduin. dat. OiVic ia auloin liuruni (|naluur sabbaloruin vulgu
diMdeiiiii lccliones vocanliir, eo (|iiod iiiiii lectioni-
C\PLT XXIV.
bus i|u;c legiintur, ct cuni psalin s qui lc^iiiitur,
D* jeju •lor tiibbdtorum, in quibui duodccim
> fiunl, el sacrif ordinationci. duudeiiarins iiuniorus adiiiqilelur, qiii I eiiedictiuncs

Siiiil quoque el quatuor sabbaia, in quatuur moti- po>suiil vocari, co quoJ iiilcr canunicus Scripluras
sibus, singula per singulos, in quibus specialia joju- annuineraiitur.

iiia suiit coii>litiita, ol ullicia bis diobus m.ijora ora- C.\PLT XXV.
liunum el li-cliuiiuin in Ecclosia celebranlur, id cst, De privalis jcjuuiis.

in Martio niense, prinio sabbat-i. Quarli niensis, id Prxlciea unicuique licet iit libcl jojiinioriim mo-
esl, Junii. In sopiiiai quiH|ue mensis, id est Se- ^ «lu"i babcrc, scu incdiam cvtonderc, servata pra;
plembris, tertiu sabbalo, cl iii qiiarlo sabbatn di^iini oiiuiibiis conslitiitiono log>:tinioruin jejuiiiorum quas
ensis. id esl, Deccnibris. (Juorum priiiium jii\ta supra nicmoiaviiiius, ijii;c genoraliliT s;iiicla el .Tpo-

obscrvationem Quadragesiinx verno leinporc cclc- .slidica sorvat Ecclesia. Noc iion ol illa oiniiimoducu-
bralur, quando mcnsis novoruin apud Jiidoxis ha- sioilirc o|X)rtct uiiuiiKpicinquc, qu:c conimiinitcr
Itelialur. Secunduin aulcin in jejiinio (>osl Pcnleco- uiiinibus facere sive pru tribulatione, sive pro gratia-
ston xslalis lempore , qiiando apiid Judxos dios luiii aclioiio proprius Ecclcsiii' inaiidat opiscnpus,
priwiliarum ei legis prxcepto custoJiobanliir, id quia qui conslilula alqiie ilemnndata jejiiiiia sorvarc
cst, de frugibus priini panes Doo olTerebanlur; ct ncglexeril peccat, qui autem explelis legiliinis pri-
utiuni logiliinum ipsius dici cckbralin-. Tertiuin cst \aia supcr cxpoiideril ,
propiiam incrcedeni habc-
in septiniu nien-.e, autiiinni videlicel leniporo, qui liit. N.1III lcguntiir aliqiii sani-toruiu por biduaiias,
lolus in lege variis solcninitalibus Dcudicatiis erat, sive per triduaiias, sivo eliain per lolain licbioma-
in qiio dies eipiationum oral , diconto Doniino ad dain jrjiiniiim exlendero; pleriqiio <pii>d noc viiiinii

Moys«>n : Decima die mcntii hujus tcpiimi , diei iioc siccram bibcruiit, iiec aliqiiid ninnducaverint
eipiatioHumeril ac celebernmui, el vocabitur tanetui, pra-tcr |>aiicm siccum ctolera; alii qiiod ab oiiiiii

afflijetiique aniwua Mtrat in eo, et o/feretii holucuu-

D lariicsc abstinuorii:!. nlii qiiod iii tniittim sc alsli-
ttum Domino. Omme opui non facielii in tempore dici nu< riiit, quod iiec paiie iii cibo iisi suiit, sod paiicis
kmjui, quia dici propilialionis ett, ul propitielur tobit caricis corpus suuin sustoiiUtvcrint. El alia plurima
Dominui Deui veiter , elc. In quo cl dios dccein suiit gcncra nbstincnlijo, scd ante oninia cavorc de-
Sceiio[>«>gi.e fu'-rnnl, id cst Tabornnciilonim. Nam bot <|ui so abstinero viilt ab aliqiio 1 ibo vel potii,
qninla decima die monsis bujus vcteres solemnitati-s 110 menscjiis occtiltn <-o<((ilatiune poliiialttr, ila ut ali-
Taltcrnarulorum celebrabanl, scptein diebus cam- qiiain crealuraiii Dei dninnet jiitliciaria sttpersti-

dcin solemuitalem exigcntes, qiio qniilcm jojunio liunc scductus, ilicens hoc licere, illiid aiilc:ii n<ui

Dsos fuisse intiqiiu^ Esdrx lil»or memiiiil. Poslquam boc iniiiiilum, iiiud auloin immiiiiilum essc cogilcl.
eniin redi<ninl lilii Israel in Jorus.dem et fecorunl (Jiicin liiijiis iniiiidi cogitalio piiisat, vidoat Apo.sto-

sibi tabcmririiloriini l.ctitiaiii niagnaiii, deliinc ron- liiiii liivissc . Oninii crcaturn Uci inunda etl, ct niliil

teneruHl in jejunio in laccii, el humui luper eoi, et rejiciendum quod cum graliiirum actione peTcipitur,
tleleruHi, et confilcbaniur peccata ina et iniquitalcs cl nialum esl homini qui pcr offendiculuni mundiir„i
yatium iii0rum, rf coniuirciefunt ad itandum, el {I Tiin IV , Rom. xiv}.
 Ese 11. UAIlAM MALIU AlU.lllhl'. MO(.l.M. UI'hiaM i'Ah.S I 3i0
CAPtr XXVI. A CAPtT XXNill
De otighie bidiiuiKC $ive triduana:. />< eleemosynarum differeutia.
Klcirmosyna cif/o, Cr.ccum votabu-
UiiliiaiuiiM !iiit(:iii niorein jcjiiiiii m*r iinh; buiii- «>i/if/07v//> ,

liiiii, l-alinc iiitcrpretatur opiis mitvcricordij;, indc,

pliiiii. <|iiii(l :i|)OKioli ji-jiin:tv<M-iiiil ii!o liiiliio i|iio l>o-
III icordicta, ipjod miseria buman.if iMliriiiitaUs cor
iiiiims p;ihsiis ;ic Kcpiilliis csl. ri-iilii:iiiis <:iko jcju-
sivc animiim puisct. Scd b.i:c apud boniiiK», <|uibiis
n.'ir(: nl) cxoinplo (tiicUiin csl Ninivit.-iniin, «pii (lain-
varii aiiinio acciilunt afr.'( tiis; v.r.WtMwi apud Dciiiii,
nali» prislinis viliis lotos sc Iribiis dicbus jcjiiiiio ac
(pii s<:ciindum naluiain scinfx^r cst lM,-iiigiiiis ct iniw;-
p<iMiilcnli;i' (onliiliTiiiil. Scd illiiiH soIiiiiimkxIo j(;jii-
ri< ors, nun csl hiijiisc<;modi crcdcnda aircctio. Nc-
niiiin \)v:<) ;ic('C|il:iltilc cst, <pii sic jcjiin.il a cil)is, iit
(pi<; ciiiin tcmporaiitcr iliic aliquid arcidcre valcl,
:il)Sliiical a p<'ccalis, c;i;tcriiiii (pii vi-ntrc taiituin jc-
iilii a;tcriiilas siiii; ulla siii mulatioiic fita iiiaiiet, (wd
jiiiMil, rcprobatiini cril cjiis jcjuiiiiim corain I)(;o,
ciiin dicilur miscricors, iiilclli^ji dcl.ct csw; piiiK cl
qni divil pcr proplictam : Kccein diebn.s jejiinii vcslri
clcniens, qiia; magis nomina propriclaU;m ipsius na-
invciiictnr voluntas veslrn, et omncs debilorcs vestros
tur.c vidcnlur oslcndere. Sunl cl cbicmosynarum
repclitis. i'.cce nd litcs el contenliones jcjunatis, ct
spccics pluriin.X', (pianquam in dispcnsationibus paii-
y,ercutitis pugno impie. Nolite jejunare sic usque ad
IJ pcniin Iioc vocahiiliini qiiiilam haiicri delx;re arbi-
hanc diem , ut nudintnr in excelsis clnmor vester.
licnliir. KI('eniosyiiain lacil, qui pcccaiitcm cl pra-
Niiniiuiii tdle esl jcjunium (inod elegi, yer diem affli-
vis opcrilius insistCMlcm ;:Iiqiio modo, sive per ad-
ijerc hominem aniiiuim siiam {!sa. Lviii;. Ll (lcinilc :

Noiine lioc cst tnacjis jejunium quod elegi? Dissolve nionitionein, sive per dis< iplinam crirrigit. Noc enim
sine niisericordia esse credendus est, qui re^ulari-
colligntiones impietntis, solve fasciculos deprimentes,
dimitle eos qui confrncti sunt liberos, el omne onus ler, sive pcr excoinmimicationem, scii pcr verliera,

disrumpe. Frange csurienli panem tnum, et egcnos bominem a peccalis cl vitiis coercere sludet, quia

vugosqne inducin dumum tnam. Cum videris iindum,

rion seciindum ejus volunlateni, sed secundum ntili-

operi cum, luam ne despexeris, tunc erum-

et carnein latem ipsius iniscretur. Eleeniosynam facil, qui cr-

pet quasi mane lumen tuum, et sanilas tua citius ranleni in viam verilatis deducit. Eleeniosynani fa-

orietur, elc. {Ibid.) cit, qni indoctiim docct, qiii vcrhum Dei proximis
CAPUT XXVII. suis pra;dic.it. Elcemosynara facit, qiii hona tenipo-
ralia cum fralribus suis, id esl, caeieris hominihns
De esH carnium et potione vini.
parlicipare non desinit. Elcernosynam facil, qui vi-
Carnes aulcin ct vinum posl diluvium sunt homi- clum ct vestilum indi,:rcnliljus pncbet, qui hospilio
nibus in usum conccssa, nain in iiiitio pcrmissum C suscipit, qui infiimos visilat, qui in carcere
el in
non fucrat, nisi tanlum illud, ut scriptum est : Li
de bonis suis suhmini-
tribulationibus coiislitutis,
nnum frncliferum et hcrbam seminabilem dedi vobis
stral, qui ad morteni el ad supplicia destinatos erucrc
in escum. Postea vero pcr Noe data sunl in csum iion cessal. Omnia eiiim bona qiu-e in hac pncsenli
cuncla animalia, vinique allributa licentia csl. Sed hoc uno iioinine com-
vita justus quisquc operatur
poslquam Cbristus (qui esl principium et finis) ap-
prcbendi possunt, nec solum ulique in aliis Iiomini-
paruit, boc quod in principio suspcuderat, eliam in
bus, sed eliain in nobismetipsis eleemosynas facerc
lemporum fine rclraxit, loquens per ApostoUim
possumus, sicul scriplum est : 3Iiserere anima; tuw
suuin : Donum est non manducare carnem, el non bi-
placcns Deo {Eccli. xxx). Cum ergo nos a peccatis
bere vinuni {Rom. xiv). El ilerum : Qui infirmus est,
ad bona opera converliinus, a superbia ad humilila-
olera manducet Non ergo quia carnes malae
{Ibid.).
tem, a luxuria ad conlinentiam, a livore el invidia
sunt ideo prohibenlur, seJ quia earum epuloe carnis
ad charitalem et dilectionera, ab ira el disceptatione
luxuriam gignunt. Fomes enim ac nutrimenlum esl
aJ luansueludinem et patientiam, a gula ad sobrie-
omnium vitiorum. Esca venlri et venter escis, Deus
tatem, ab avarilia ad largilalem, a Iristilia sa;culari
eutem (ut scriptum est) et hunc el hanc destruet. Pi-
ad spirilualem lcctitiani, ab accidia temporali ad
scem sane (quia euin post resurrectionem accepil D
studium bonum, quid aliud faciraus quam eleemosy-
Dominus) possumus manducare. IIoc eniin nec Sal-
nas in nosmelipsos impendimus, cum noslrimet mi-
vator nec aposloli vcluerunt. Avium quoque esum
seremur , ne per inohedienliara mandaiorum Dei
credo inde a patribus permissum esse, eo quod ex
suppliciis ajleriiis depulenuir? Quid eniin [M ipse
eodem elemenlo de quo ct pisces creata; sunt. Nam Salvatoi) proderit homini si universum mundum lu-
in regula monachorum non invenimus aliarum car-
cretur, animce vero suce delrimenlum patialur? aut
iiiuni esum eis contradiclum esse, nisi quadrupe-
quam commutationem dabit homo pro anima s«a .'elc.
dium.
(Marc. viu.) Bene ergo et ordinate artera raisericor-
Additio.
dia; exercet, qui primuin senietipsum iKuiis operi-
Sola quadrupedia non volatilia nionachis interdi- bus el sancta conversatione ac virtutura fruclibus
cia. Hoc autem lempore Pii Ludovici sic immula- cgere non sinit, et deinde in quocunque potest, sive
liTm esse dicilur, ul in omni eorum pulmenlo san- in spiritualibus rebus, sive in corporalibus, proxi-
tuine uti liceat, propler nimiam el aliis damnosam mos suos a.ljuvare non desislit.

coiisumplionera volaliliiim quaai faciebaiil.

 ;
:

341 l)E CLLIUCOULM INblll L nO.NK. LTC. — Hli. 11. 5;«

CAPLT WIX. A ruiili.c notalur (•uii(ra\i»»o iiei;iec(us , .iiu kicnt
De pQniiuntta. in baplistuo ouiiies iiiiquil..tcs reuiitti , vel itcr

PoailCBiibut exeinpluui Jub priuius e\lii!iui( , laarivrinin iiiilli poccatuiu creJiuius impiKari, ila
iiuando pttsl fnncra vol nagdla ailliiK- iu siii roJar- |Ki'i:ilenii.e cuinpuiicliuiio fructuite.i, univorsa fatoa-
giitiuiio, oliam in rilicio el riuere lanicnta ptriiilii- iiiur ileleri peceala. Lacrym.e ciiim |>U'iii(oiaiuiu

Jiiiis ft(tni|isil tlii-ens : Idciu* atjti pwniieMliam in fa- apuJ Deuin pru luiptisiuo repiUanlur : uiiJc ol quatii-
rtii« el cinere. Fii>«l btiiie D.-wid iK>bitk pu:niti*i>li.r libot siiil iii.-igiia Jcliila, quaiuvis gravia, nun est
nnr • - ;ni pr.i>l>uil, i|(iaii lo |;ra^i vtilnere la|»vi-, laiiien iii iili> Doi iiiiM>ricot-Jia Jcs|H>r:iiiJa. Iii acliuin-

du .. M'l a pnipliela, pe<-eai.ini !>:iutii eonffslJiu audiu pu-iiidijini» uil supia Jicluiii esl) iion (ain

p4eoituil, ei tulpain iiu.i* pa^iiilentiar ronlesiiiuiie sa- tuiiMtieratiJa ost inensiira teiiiporis, quaiu Juluris.

iiavil. Sie .Niui\i(x' et abi luulia peeeala »na run- Lor emim coiUrilum ct humilialum Ueus non spcrnii.
frcsi Miiil. ptciiilenliaiu ef;ertiiit , tli>plieuere >il>i Vrrumlatncii qtiaiita in poccato fuit aJ uialiiin ab-
qual«s fneruiil, et t|uales [tcr Deuin iaeli biiiil, illi rnpl.o iiieiiiis intoiiiio, (anta iiece»!>c ost in iiilontiuni.'

pbtuiTUiit. tst auteiu ptenitentia ni«-<lieanieiiiiiiii Jevolio. Diiplex aulcm est pujnitenlia; geiiiiiiis, vcl
vulitt<n!>, «ipeji s-jlulis, ptT «|uani pi t-e.
'

^iii- Juin |)iaiigintus qnuJ malc gcssimus, vel Jiiin iion

tiir, |»er qiiain Itoniintis aJ iniseheui-iii.iiii provoca- " :i|;iinus qnuJ agere Joboli.intns. Ille attloiii \ero \)x-

lur, i|ii.e non leinpore pensatnr, setl prufuiiJilale niteiiliam agit, qiii ncc p»i'iii(iTo pr:e(orit i iieg!i};ii,

iuctus el lat-ryuiaruui. roeniieiitia auteiu noiuen iiee a.llinc pioniteiiJa coiinnittil. Qni veio lacryiiias

Mioiptit a pu>na, qua aninia cruriatur el morlibea- inJcsinenler funJil, el Uiinoii [icctare iioii liosinil,

tur caro. Dicla esl auteiii |>ceiiilenlia quasi puiiien- bic iamoiiluin balicl, scJ mnuJatioiiem noii lia!iol.

tia, eo ipioJ ips«' I

'
!>:iniat quol inale .Si (|ui aiilom pcr graliaiii Dei :iit pa'niloii(iaiii coii-

aJaiisil. Hi vero qiu ;

i :... „ ruiil, proiiiJeea- vortuntur, perturliari iiuii Jebciit , si rtirsus |>ust
pillos e( IkirlMin nulriiiul, ul ticino istreiil abtiiiJau- eiiierJationom rolicta vitia cor piilsent , Juiii noii
tiaiu criiiiiiium qui'>us rapnl {
: is gravaUir. possiiiit buiii convcrsatioi:i nocerc, si (alis cn^'ilalio

CapiUi cuiiu pro viliis acripiitiiUir, >icul seri;>luin non erunipal iii conseiisu vel opore. Ferre eniin siin^
est : y.l criminibus peccalorum $uoruiH unuujuifquc p. i-teclioiie vidoniiii cogitalioiies, iion osl aJ Jaiiina-

^onUiiugilur. Vir quippe it eomam milrial, iil ai( lioMom, seJ aJ |)rul>atioi.ciii, iiec esl occasio sub-
Apo4li>iut, ifiiominia r</ illi (/ Cor. ii). Ipj^iiu crgo ciiuJi Jiscrimiuis, scJ pulius aiigcnJx virtulis. N iin
ignoiuinlainsiisclpiunt pueiiitentt-s pro inerilo pecca- ct si (piis circa liiiein suiiin |)cr piciiiloiitiam Jesiiicl

toniin. Qno I vero in eilieio prostcrnunlur, nienio- cssc niaius, iioii iJeo Joiiel Je-jper.iro, quia in ler-

riam jirccaloruni suorum eos babere sigiiilical. Por ^ niiiio cs( ultiiiio vita', qiioiiiam nuii Dcus rcspici:
cilieium quippc onI recorJalin pceealorum, proplor quaies antc;i fuimus, seJ quales circa fiiicin viLc
hxdos ad sinistrain fiiluros. InJe crgo paMiilciiU*s iii existinius. Ex riiic ciiiin suo uiiunii|uoinqiic aii( ju-
cibcio pru:>teriiiiiiur, lanquani (jcoiilos : El pecca- slilicat au( cunJemii:i(, sicut scriptiim csl : If-.se judi-
lum meuin coram me etl iemper. QiioJ autem cinero cal cjtrcniu tcrriv. Kt alilii ; Lniicisorum fincm i; s-:

asperguiUur, vel u( siii( nicinores, qiiia ciuis el pul- considcral. I'|-oiii(lo iioii Jubitamtis circa liiioiu ju-
vis bUnl, vel quia pulvis facli sunt, iJ cjil impii facli stilii ari boniinem pur pieiiitculi:c CDinpiinctionetn
•anl, uutle el illi prxvaricaloros, priini liouiinis re- sc.l quia raio iJ lioii solct, nietuciiJiini cst ne Jiiiii

Mileoleta IK>0, malisquc factis onenJeiiles Crealo- aJ fincm JilTerliir coiifessio sporata, anticipol niors
rem, in pulvcrem unJe suiupti siiiit roJicruiil. Benc qii.iin \eniul ptjenileiilia. Pio qua ic el si Lona esl
er^o in ciUcio et in cinerc pocnitcus Jeplorat pecca- aJ c\lremum convcrsio, luelior lauicii cst qux' longi:

tom, qtiia in ciliciu asperitas el punctio )>eccatoriim, aiito liiiciu agiiur, u( ab bac viia sccurius Irans-

in riuereautcni pulvis os(>'nJi(ur iiiorltiuniin. o( i.l- camus.

circo in utniqiic p>i>ni(rntiain agimus, ut et in pnii- C.M»LT X\X.
cfione cilicii, rugiHisramus viiia qn:e pcr culpam De talisfactionc el rcconciliatione.
'^
roiiimi^iinns, el |)r?r favillam cineris perpendainiis Salisfaclio an(om cs( causas pcccaloruin cl sug-

iiiort-s vnlentiam, aJ quam |>ercanJo perveniuius. geslionuin cxclnJcro, c( uitra pcccalnin nun iterare.
PtEnili ':' -
-i remoJiuni Loi ic»ia (-aliioiica in Uoconciliatio vero cst, (pi;c po^t coniploinenlnin
ipc in ••lilor alii^al oxercoiiJum, el posl pii'nileii(i.e adliiLetnr. Naiii siciil coiicilianiiir Dco,
UQum baptisnii sacramenlum, qiioJ singnbri IraJi- qiiaiiJo primuiii a gciiliiitalc convcrtiinur, ila re.-

tione coniniendalnm, sollicite proliibol itcranJum, conciiiainiir, qnamio |K>st pcccalwm picnilonJo rc-
'

edicinaii remeJio |Mrailen(i.T stibrogal : greJimur. ^uoruni anloiii pi'cca(a iii piiMico suiit,

lam, cujn» romeJio egere se cuncli agno^. . ,^ ..,- iii puLlico Jebcl esso pu-niloiitia, por teuipora qnaj
I>eiil, pro qtioiiJiaiiis liuinan.T fragiiitatis eKces«i- episcopi arbitrio pa'iiiten(ibus secunJuin Jiffcrcn-
Ims sine quibns iii bac vila essc non possuniiis, liain ptveatorum Jccornuntiir ; ooruniqiic rcconci-
hnrum Junla\at ili^nitale s<>rvata, ita ot a ssicerJo- lialio in pubiico csse Jebo( ab episcopo, sivo a
liUis et Levitis I>eo tesle fi.il, a cateris vcro astant<; probyii-ris, jussu tauion opiM:upurnm, sicut canonrA
rorani Doo soieinniler sacerJule, iit liir (cga^ lni- .\fiicaiii (onciiii tcstaniur, ubi ita scripliiin csl
ctuosa confcssio, q»ioJ lemcrarius 3pp«'liln<», auligno- C.iiju>cum|uc aulcin piunilentis puLlicuoi c( vulga-
 ^i3 H. UAHAM M.UIU .Ml llll.l'. .NKX.LM. OM.ULM I-.MIS I 541
libsiiiKiiii (riiiifii (sl, qniiij iiiii\iis:iiii K« < |«-«iam A "alnra Dci aL-qtialik 1'alri, iii iialura iKtiiiini» fjriuj
cotiiiiio\<:ril aiitu ubhiilain iiiaiius ri tin|MMialiir. iiiorlali», iiobiM, pro
, iii iiolii», cJc iioljih, maaeiii
(Jdoniin ci^o piTCiila occiill.i Hnnl, ol h|ionl:iiifa <pioi| crat, Miwipicns <pioil non crat, nl lilicrarci
r<nilcssione soli lanliiiiiiiio<lo jircsliylero, sivc cjn- rpioil lcccral. ILcc cst crj/o iJoininica! .Nalivitaliii
hcopo ali cis fiierinl rcvclala, honiin occiilla dclict inaKiia Kolcinnilas. Il»!r ont diei Iiiijun nova ct ({lo-
csM! patnitciilia, hcciiikIuiii jiiiliciuin prcslivtcri, »ive riosa f<!biivitaH, advcntu» Dci facl<is ad lioniin<-s.
cpisropi cni coiifcssi siinl, uc. indrnii in Kcclcsia Ila<pi<: di<s iste pro co <piod in <!0 r.lniMim nalu» e«l,
scandalizcnlur, vidcnlcs cornin p<i;nas, r|iiornni pc- nalalis di< iliir : r|ii<;in<pic i<lco ol)w:rvarc (wr revolii-
iiilns i}?noraiit <-aiisas. Qiiali aiitcni lciiiporc posl tiiin ciniiluin aniii lcstiva solcinnitate Milcnius, ut
pipnitcnliani ro<'on<:ilialio licri <lclioat , osU-mlunl in memoriam rcvoc(!tur Cliribtus <|uo4l uaiuk ekt. In
ilccrcla Imiocciilii p:ip:c, nlii ila scripluni rc|)criliir. |{cllilc|i<;ni <iiio(|iic Chrislus iiatuR c«l, e| jn .Na/a-
« l)i; pu;nilcnlilius anl(;ni <|ui sivc cx ^raviorilnis rclli niiliiliis, ul cx locoruni vocahuli<i, rcriiin ips.i-
coinniissis, sivc cx lcviorilnis p<i;nitciili;iin gcrnnl, riiiii apparcrcl eveiilus. Ki^o ^pio-l in licthlehcin
si iiulla intorvenit a-grituilo, (|uiiita feria ante Pasclia iiasoerelur, oporluil, quia cibus txflcKti», de roi-lit
cis icniitlcndnm, HonianM; Ecclosia; consueludo dc ad tcrras vciiit. B<-thleliem qiiippc iloinus panis di-
nioiistrat. i C:eteriim dc pondcre ;estinianilo d<-li- ^ filnr. Kt Salvator dc sc ifiso dixit : K (jo tum piini$
<t()ruin, saccrdolis (!Sl jiidicaro , iit altendat ad vivus ,
qui dc cwlo dencendi (Joan. \i). Krgo lielh-
coiifessioncm poenilcntis, et ad flelus atqiie ad la- lchem vere doinus panis esl, quia CbriHlus lioino iii

crymas corrigcndas; ac tum jiihere ilimilti, oum ea nasci dignatus esl : panis videlioel vilae, de quo
videcit coiigriiam salisfaclioncin. Saiie si quis aigri- qui inanducavcrit, vivet in 3;ternuin. Ex bac eliain
tiidiiiem incideril, atquc usquc ad <lcsporationem causa credimus in Rlcclcsia hunc niorein iiiolevi>,s(!,

devenorit, ei est ante tempus paschae rolaxandum, ut in ea noctequa Christus creditur esse nalus,
ne de sajculo absque communione discedat. Iloc sacra missarum solemnia celebranlur, ui ea hora
crgo anle omnia oavendum est, ne in exlremis fideles quique sacramentum corporis el sanguinis
pcEnilentia ct roooncilialio doncgclur, ne in despe- Chrisli peroipcrenl ,
qiia cum inlorhomines nii-
latione pereat, quia piotas omnipotentis Dei ad se sericorditcr natuin scirenl. Cujus lamen celebralio-
qiiovis teinpore concurrenli succuriere valet, cl pe- nis, Telesphorus papa apud Romanos primus auctor
riclilantein sub oncre peccaloruin potosl sublevare. legilur ^xslitisse. Nam quod in Nazareth nutritus
rerdidissel lalro iii cruce pra;mium ad Christi dex- erat, ca causa fuit, ut qiiia Nazareth flos sive mun-
leram pcndens, si iilum unius horse pcKnilentia non „ ditia interpretatur, a-tcrna; puritalis ejus index cxsi-
cum esset in poeiia poenituit, et per unius
juvisset, steret, cum floret floris ipsius nuirix, qiii de virga
sermonis professioncm, babitaculum paradisi (Deo radicis Jesse ascendens, septiformem Spiritum ha-
promitlente) promeruit. Vcra ergo ad Deum conver- berel, et perpetua purilate insignis, mcrito Naza-
sio in ultimis posilorum nienle poiiiis est a!stimanda raeus, qiiod est mundus, vooarelur.
(luain tempore, prophela boc aliter asserente : Ctim C.\PUT XXXH.
coHversus, inquit, ingemueris, lunc salvus eris. De epiphania Domini.
CAPUT XXXI. Epiphaniarum proinJe fesla solemnitate viri

De Nativitate Domini. aposlolici signaverunt, quia iii eo cst prodilus stella

NatalisDomini dies ea de causa a Patribus volivae Salvator, quando magi Christum in praisepe jacen-
solemnitatis inslilutus est, quia in eo Christus pro lem adoraverunt eum, offerentes ei competenlia
leJemptione mundi nasci corporaliler voluil, pro- munera Trinilatis, myrrham, regi
aarum, ihiis, et
diens ex Virginis utero, qui erat in Patris imperio Deo atque passuro. Ideo ergo diem liunc annua
ciijiis suscepiae carnis causa ha!C est : Postquam celebrilate sacraverunl. ut nnindus agnoscat Domi-
e.iim invidia diaboli parens ille primus spe sedu- num, quem elemenla coelilus pro liderunt. Siquidem
clus inani cecidit, confestim e.vsul et perditus in j» eodem die idem Jesus etiam Jordanis lavacro lin-
onini genere suo, radicem malitiae et peccati trans- gitur; divisoque coelo Spiritus sancti descendentis
<hi.\it : crescebatque in maluin vehementius omne teslimonio Dei esse Filius declaratur. Cujus dici
geiius mortalium , diffusis ubique sceleribus, et nomeii ex eo quod apparuit gentibus, Epiphania
quod est nequius, omnium cullibus idolorum. Volens nuncupatur. Epiphania enim,Gra!ce ertoovEta, appa-
ergo Deus terminare peccatum, consuluii verbo, lege, ritio vel ostensio dicitur. Tribus ergo ex causis hic
prophetis, signis, plagis, prodigiis. Sed cum nec sic dies hoc vocabulum sumpsit. Sive quod imnc in ba-
quidem errore^ suos admonitus agnosceret muiidus, plismo suo Christus populis fueril ostensus, sive

misit Deus Filium suum, ut carnem indueret, et quod ea die sideris ortu magis esl proditus; sive
omnibus appareret, et peccatores sanaret. Qui ideo quod primo signo per aquam in vinum conversam,

iii horaine venit, quia per seipsum ab bomiiiibus multis est manifestatus. lllud tamen sciendum. quod
cognosci non potuit. Ut autem videretur, yerbum licet ea die baplismus Chrisli, a Joanne Beri cre ia-

curo factum assumendo carnem, non mutatum

est, tur, universale lamen baplisma celebrari in ea, ca-
in carnem. Assumpsil enim humanilateni, non ami- nonica oontradicit -auctoritas. Paschaeergo tcmpus
sit diviuitalem ; ita idem Deus et idem homo, in taiitummodo ot Pentecostcs, ad hoc ab apostolis
sm DK (1 tUK.OIUM INSTITLTIONK. tTi:. - Uii. U. S46

M apo^lolit-is \in» il<t rtliim, U.Mii.in.i nislo.lil Kr A suciii.linoin bciie imil.ivit Clirisliana roli^-lo, cii i

dfiia : qiix* \iUtliit'l duo U'iii|>oia ud hoc o|>l»orluiia iinii^o io«l«'iii, »lic !>aiK'l.i- Maii.i', pU-lis iiiii>i-rsa

e«S4>, C.linsli Doiiiiiii iioslri a inortuis rvsurrccliu, ciim &act>nlulibu9 ic miiiislris, liyiniiis, inodiilatio-

et Spirilus saiicli sii|M-r |iriiiiili\aiii Kcclt>!>iam ile- iiibiis ilexotis, pcr ccclcsias, pcri|uc c«Mi(;nia nrbi<{

clar.it aiUciilU'». (*"'«""'/"*' «''!'" (•*'' .^|h»sIoIii>) ba- loi ;i |>ro«i' lii, iluloM|ue a ponliliic ciincli cerctis iii

pliiuii mmut in l.lirino Jetu iri morte iffnui biipli- ni.iiiil>u> ^•Ni.int arili-nlcs : non ulii|iie in liistialiiH

gati iumu$, e c. (Hom. xi. Kt Salvalor aMcnsiirus nein teircslri» iiii|ierii i|nin(|uciiiiein, scil in peieii-

in cceluin, .\|M>Ntolis tlisit •.Joannes quidem btipliuiril nem re^ni cti>leslis memoriam, <|uaiiiIo juxl:i p:ira-

•^mi; ro« aulein bapliutbimini Spiritu tanclo, nun bolam vir^iiinm pniilenlium, umiies clecti liicenli-

poU mmllo» hot dits {\ct. \\. bus lioiioruiii openini laiiip.itlihus, oliviain spon>o ac
C.MTT XWIII. rejjl suo vi-nirnles, iiiov (uin eo m\ niipli.is Mipfrno:
Dt Punficalione. civitatis inlrabuiil.

Puri(tralionis ergo matris Uoinini lempiis, iM>st (iVPlT \\\IV.

tlie» qnatlrii;iiila a nativilale ejus cclehr.iliir, ((uia l)c Scpluiigcsima, el .Sciaijcsima, ct Qiiinqiingcsimn.
e\ lejjis prcceplo hoc leiiiptis Nlaltiliim esl pnrieiiii- l>e SepUiijjoiina (jiKXpie el Se\.ipesiiii:i, ()uiu-
bu) feminis, qiin puriticari delKTenl. Scri|>tiim est n (|ua^esiina alipie Qiiailragoiina, cur Doiiiiiiiti (iies

enim in libro Leviticti, qitotl I>t)niiiins per Moyseii aiite quadragesitiinle jejiiiiium sic appelleiiliir, di-

niandaTcrit israel, ut ronlier (]u:r in siisceplo se- versa multoriim opiiiio esl ; ot ideo maxiine, qiiia
«line panret niascuhini, imninnila esset sepiein diiv ipsa Itoniiiiiia i|ii;e Sepliiagesiina ilicitur, sepltuiKe-

biis, rt die oclaTa cireumcidereliir inrantithts; ipsa siiiia .iics atile r.isiha n porilttr : iicc ca (pi;i' Sexa-
vero Iri^inla quatuor diebns mnnerel in san((niiic gesima, sesagenarium iiutiicrum plenitm bahet iis-

purinoalionis sux. Omne sanctuin iion tangerct, qi>t-> in Pascba. Nam alii siiiipliciler narrant b:iiic

nec iiigre<!erelur sanrluaritim , doitec implereiiliir Kcclcsi.e esse coiiMieluiiiiieut, el Uottiaiia aucloril.ilc

dies pnrgaiionis t>j:i>. Siii aiitem reininam parerel, liiuin bujus relij-ionis esso liriii:ittiin. Alii diciiiit

Inimun.la esset duahus bebdomadibus, et qiiadni- q<«>d synecducbico tottim babeitdiim sil (iictttiti, id

ginla ac Iribus diebus manerel in sangiiine puriliea- c>i ubi major tlc niiiiuri iiumoi-u dieruitt iiiveitititr,

litinis suT. Cumqiie impleti essenl dies purgatioiiis ut est Septuagesima ac Scxa;?esiina, id esl a lolo
cj" ••- partein
t1lio sive lilia (lcferrel agiiiiin aiHiiculuiu iii iittciiigi deliere. Lhi vorn ntinor, iit esl
b' niii, et pullum coiiiinbx, sive turturcni pro 0"adiagesiiiia, a parle totuin iiiloilii;i oportctc. .\iii

l»ercato. Quod si non poluerit agnuni ofTerre, su- qnoquc nescio qiioruui urc ducli asseverant, quod
meret duo.< turtures vel dnos pullos colamh,T, unum C Orientaies popuii novcin beiidomadas, el Graici octo,
in holocaufttam, et alterum pro peccato, orarctqnc el Kaliui seplein jejiiiiare soieant, ct oh buc his
pro ea Mcerdos, ct sic inundaretur {Lcv. i\i). Ilac oitinihus .\iicltiia miiiimo in Ecciesia delieri canlari.
erfrn d« causa statula in Ecclesia feslivilas b:i>c, .\lii ciiam (piorum raliu pnc c:etoris iaudahiiior
qitia mairem Domini st>cundum legem in hac dic n>>l>i es.se videtitr, dicunl Septiiagesimam diclain
constahat piirgari ; sed non idco, qiiod aliqua legali esso projitcr deceiii liehiioinadas, qu* siiiit ah ipxi
purpalione indiguerit, qurc [V>minum ^.-i^stahat lejiis, die usiitie ad clausuiii Pas(li;e, qtio liie alha loliiui-
•cd (piia Jesus non veiiil legcni stjlverc, scd adim- l»>' vosliinenla a nttper hapti/.alis. Igilitr iit Aposlolo
plere. Venit ergo malcr [)omini ad templum se- lt>gimus : Regnavit murt ab Adam utqtte ad Moijsen,
ruiidiim legem, ducens sccum puenim, ac dcfcrcns " »"" utque ad tdiima lcgis qiuv pcr .Maijscn dala,
Mostias ipi.-e lex pra-cepit, ut in niiiio p:)lrilius fie- dccurrit in Clirisli Dci nustri tcmpora ( Hom. \ ).

rel disMiuilis, ac illud iii sc primo ostenderel, (ptixl Porru Sexagesiiitain iiide dici pos>e, quia sexa^inla
s<-riptum esl : Qunnlo magnut es, humHia le in omni- dies siint usipie a I moilium Pascli:e ,
qiiod crit

but {Eccli. iii). Obvios bahuit grand.-i^vum Simco- lcria quarta paschalis behdomadis. Otiiiiqitagesimam
ncm, et .\nnani mullorum annorum viiliiam, ct ca>- vero rilc diclain ose, co ipiud tali iiitittero [>erveiiit
leras personas in hoc sa( ro miiiisterio aflrtiisse, qu.t D usipie in (lieiii sanolum roMirreclioiiis. (Jiiaili-:igcna--

beiiedixenint et glorilic:i\eriitil Deuni, et inuila dc ritiin eliaiii nuiiierttiii ila iiii posiUiiii, (|Uod ctitn

co vaticinaTcre , sacer Evangelii texlus luciilento Duminica sua cuncurrat ad mysticum P:isclia lle-
•eniionc deroon<>irat. Ob haoc quippe raiisam ea- braroruni, quod nominits noslcr Jcsus (ihrisliis riini

4cai fesUviLa» llypante, jKcrrcri. iiiiiiciip:itiir, qitia discipuiis suis cclchravit , et nos (iiciittus Ca>iiaiii

pnedlcUP pcrsoii.e ad lemplum oii^iain (JiriNlo ad- Doittiiii. Scd Ikcc omitia iios ila hic posiiiiitus, siciil

venerunl, ilevolo cordc ct obscqiiio, bypanlao eiiini in alioruin dictis vcl scriplis comperiinus, lcclori
Crseco serroone OirervTXM dicititr, qtitxl ohvio l^tine viam danlcs, si qux vcracitis ct ralionahilius cx-
iulcrpraUtur. Est qiiO(|uc festivitas h.cc Piiriricalio- quisita iii\eiicril, olirtnere. .Nolaiidttm tatiien csl,
nit ineiptente Fcbruario mense, ipii a Fcbruo, id qttod a (Juiiiqu.igesima jejuiiiiim iiii ipere apud Ko-
est, Piutone, qui luslralionuin |>nii-ns a geiilihtis niaitos Teiesphorus s:i;pe montoratus papa cuiisli-
crc.lebalur, ita vocatus est , lustrariquc eo in' n '
luit : iil pt>r septeni belidomadas aiile Pascha cor-
apud Romanos ciTilalem consuetudo crat, utju»la ptis jejuniis casliucmus, «piia alias sepicm post Pa-
diik Manibus Mhcicntur. Scd liaitr iiislrandi (oii- s( lia iisque iii Pcnlccuslen , in la.-litia a jojuiiiik
 .'>*7 I!. lUlJWI MAlJlll AlK.mi.l' MO(,i:m. OI'LlirM l'AUS I. Zii
rti:ixnro vdIiiiiiiis, iil |»ri«)n'in <|iMii(|ii.n(?csimaiii iii \ lialx-liir, r|iii:i in no «lic ChrisUis mvfttoriuiii cruri»
pitMiiliiiliiio |)i'<'<':ilitriini iioslroniiii <*xi^:iintiK :iil pro- <:xpicvil, propicr (pKxl vcncral in Iiiiik- niuiMluni, ul
lii(M-<'nil:iiii iniH<M'irorili:iiii, t\ in IniKlihiiH (MTcubsi rucriinuii in A(I;im,
h<'<;iiii(I:i r|iii li(?iio runm» jKrr li-
<'l or:tlionil)iis o|)(>r:iin (LiiiIck, sitiilcnmtiH |M'rveiiir<! gni iiiyslcriiim saiiarcnnir. ii(iju)> cnim cauna triura-
:iil |ii'iiiiiiss:iiii S|)iiilits s:iti( li ^'r:ili:ini. phi, htMiKinn piisiilit.is Chrihto jx-r oiiiiicni iiiiiodum
(;ai'i I \\\v. (Miicljritalcin aiiiiiinm prjHicl, pro co (|uoii (Ji^natu*
I)e die Ptihniirum. c«l niiffiiinc pnssioni» ftua; lui-culum rr^ilimcrp, rl
Dins p:ilm:iriim idro colchniltir, qiii:i in co Dotiti- pcr <:ilum miiiKti pcr cruceinmorle <i(;victa al>»olvere,
iiiis cl S:ilv;ilor noslcr, sictil propiicl:! (C( iiiit, Jciii- ( iijiis r[iiiil(;iii cnicis iiijiiriam non ixTliilil illn divi-
s:iii;in lcinlciis, siipcr :isclliitii scdissc pcrliiiiclnr. iiil;iti-, siii>sl;intin, scd soln siiscefiL;« humanilalii» na-
Tiiiic gradicns ciiiii rnmis p:iltii:iriiiii mtiliiliido jilc- liira. Passio cniin corjKiris fuit ; divinilns vcrocxsors
hiiim obvi:im ci, clniiinvcnitil : llofnnna ! benediclut iiijiiri:i; iiinnsil. TripnrliUi aiilcm ralio Dominic^ pas-
qui vcnil in noniiiic Domiiii rcx Isrncl (Miillh. xxi). sionis ostciidiinr. FVimn it;irpie cnnsa CKt, ut Chrislns
Iti r:imis ciiini p:iini:iriini si;>nilic:ii)n(itr victorin, pro rcaln niuiidi rcdcmplio rlar(;tur, M;iiic(?l ul rpiris

qnn cral Domintis iiiorlcm moiicn:lo siiporatnnis : serpcns ahsoihucrat cvomcrct , ct prxdani (jiiain

cl IrojKeo cnicis, <!c (ii:il)oIo mortis piincipe tritim- H lenciiat amiltcrct, non prMcntia vicliis, 8<;(1 justilia
|ili;ilnrtis. In ascllo nulcm stipcr qticm scdcndo Jcro- non dominntione, sed ratione. Secunda cnusa csl, ut
soiyii!;im venil, iiiilicnhat simpliciacordngcntililniis, srjculiiris hoiniiiiiiiis vita; magistciitjm pcafbcreiur.
qiuun prcsidcndo alqiie rcgcndo, pcrdticciiat ad vi- Ascciidil ciiim iii criicem Chribltis, nl iiohis pas-
sioitcm pacls. Iloc atilcm die Symiiolnm compcicii- sionis cl resurrcctionis pr*l)erel eieniplum : pas-
libus Iradiliir, proplcr coiifinein Dominic:e Pnscli;e sionis :id firmandam palientiam; restirrcclionis, ;id

solciiiiiil:>!cm, iit qni ad Dei graliam percipicndnm excilandain spein ; iit (Iiins viias iiohis o.slenderct in

fesliiianl, fidcin qiiain coiililciitur agnosc.snt. Viilgus cinic : tiiiani I;il)orios;im, ailerain l^eatnm. Lahorio-
aiitcm idoo ciim dicin capitiilariuin voc;it, qiiia tiinc sam ijuam tolerare dcbemus, healam qiiam s[>(;iarc

nioris esl lavandi capila inranlitim qni ungcndisunt, dehe:iiiis. Terlia (^aiisa esl suscepi.-e crucis, ul su-
ne forle obscrvalione Qtiadragesimaj sordidata ad periia sceculi el inflnta sapientin per cnicis sttillam,
uiiclioiicm acccderent. ut piitalur, pr;e!!ica:ioneni huniiiiata corrucrel, ut
C.\PUT XXXVI. patercl id quoi stultum Dci esl qtianto sit homini-
De Coena Domiui. bus sapiontius ct qiiod infirmiim Dei est, quanto sil

Coena Domini hicc esl fcria qninla ullims hcbdo fortius tola hominum fortitudine. Docel autem i\io-
mailjs Qiiadragcsiniic qiiaiulo Doniiniis cl Salvator C slolus Paiiliis illuininaios nos debere oculos cordis
rosler post lypictini iUtid Pascha coinplelum, ad vc- habere, ad inlelligcndum qu;c sil iatitudo crucis, el
rum Pascha transieiis, myslerium corporis ct sangui- longiludo, el altitudo et profundum. Crucis lalitudo
nis sui primum aposlolis Iradidit, quando posl sa- est transversiim iignum qiio extenduntur mnnus.
crainenla coelcsiia discipultis fallax ct prodilor pre- Longiludo a latilu liiie deorsuin usque aJ terrani.
lium a Jiideeis accepit, et Chrisli sangtiiiiem vcndi- Allitudo, ab alliiudine siirsiini a I capjt. Prolunduin
d\l. Eo ellain dio Salvalor surgens a coena, pedes vcro quod tcrrai infi.xum absco:idilur. Dicilur ho-
discipulorum lavit, propler humililalis forinam coni- mini : ToUe crucem tuam et sequere me. Dura eaim
incndandain, qnam docendani venorat, sicui el ipse cniciatur caro, cutn morlificantur memhra nosira
consequenler exposuil : quoil ctiani dicehal potissi- siiper tcrram, fornicatio, immundilia, luxuria et

iniini ut faclo docerel quoJ obseivare discipulos c;«tera, duuique cxlerior hoino corruinpilur, ut in-
pr.Tiinoncret. Hinc esl qnod eodem die allaria tem- tcrior rcuovetur de die iu diem, passio est crucia.
iVi, parieles et pavmicnta lavanlur, vasaqiie purifi- El haec quidem dum sint bona opera, taraen adhuc
canlu;', qiiae sunl Dominoconsecrata.Quodieproinde laboiiosa, qtionini merces rcquies est. IJeoque dici-

Cliani saiiotiim chiisina conliciltir, quia anle biduuin lur spe gaudentes, ul cogitantcs scilicet requicin fii-

Paschae, Maria caput ac pedes Domini unguenlo D lurain, cura hilaritate et laborihus operemur. iiaiic

perftidis-e perhibetur. Unde el Doiuinus discipiilis hilaritatcm sigiiificat crucis lalitudo in iransvcrao
suis dixit : Scitis qnia post biduum Pascha (iet, et ligno, ubi figuntur mauus; per manus eniin opus
filiits hominis tradelur ut criicifigatur {Mallh. xxvi). iiitelligilur; per iatitudinera , hiiaritas operantis,

Eodcm cliain die (sicul supra oslendimus) poeuiteii- quia iristilia facit angustias. Porro pcr alliludinera
les reconcilianlur, quia scilicel ipsa die qua sacra- crucis cui caput adjungitur, exspeclalio supenia; re-

inenla corporis et sanguinis sui Domintis primtim tributionis de sublimi juslilia Dei sanctificalur, ut el

coiifocit, ac discipulis suis percipieiida iradidit, ips.i opera bona non propier i>cneficia Dei terrena
oportebat ad h.Tc resumenda poenitenles reslauicn- ac temporaiia facienda credanlur, seJ potius propler
lur : eo vidclicet tempore, quo sanguis Christi in illud quod dcstiper speiat fiJes, qtiae per dileclionem
remissionem omniiim fusus est peccalorum. operatur. Jam vero per iongitudinem qua loluiii

CAPUT XXXVil. corpus e.xienditur, ipsa tolcranlia sigiiificatur, ul

De Parasceve. longanimes permancainus. Uiidcionganimes dicuntur

Parasccvc, id esi, scxla sabbali, ideo in solcmnilale qui tolcrant. Pcr profunduin auicru, liotest pariem
 '

349 DL tl.tUlLOULM I.N-.mLTIONE, KTC. — lA\i. 11. 550

illuiu ligni <|U.t- in ierrjd alMlilo •lcli\a lalel, s<'d \ oiiiiii btH>rc oiiiiiimii niolcslijruin |)M>1 niorlcm, |itr

uiidc tonsur(;il ouinc quod cniiiifl, iiiNCruijtiilia in- (|iijni lil traiisiliis |K>r n^nrrfi-lioiiciii iaiiiiN aJ
dicaulnrjudicia Dci, de quibus ucculla cuni volnu- iilafii viuiiu (|na:ii Doiiiiiins iiostcr suj rosurrcclione
latc vocalur lioino ad parlitipaiiuiicni (anU> grali.c pr.finonslrassc dixnaUis cs(. la bac dic cuui uiiini

Dci. IIjc crgo dic Lcdcsi.r alljria in IniiK-ntis snis silciilio it lniiii]iiillit.it(> oporlct nos inaiifit-, ct cuin
fcpulijla dcnudanMir, quia in ca (.liiislu» suis vcsli- oralioiic cl p>jliiio lia »am-l:iiii icMirrcclionis lioiani
luciilis exutus cssc legilur, e( vcluui (ciiipli sci&iium cxspccLire, uc nos inagis cura s:i'culjris jifcslclf cl
e&«c occiio Cliris(o, pcr Kvaiigcliuni pmrdicadir. lcrrena iicgotia inquic(cn(, qtiani .spiri(alia itludia cl

llac dic iii Ecclc!>ij Iniiiinaria n ndiintiir, qiiia ciiia saliitaris aiiiiiuruin noslrariiiu ociupcnt. Ilac
iu ipso Rcdunipli^rc crncilito >. ....: .iii^curattanuir. autciii dic inclinaiitc ad vcspcrain, statiila irlclira-

In liac dic jMiiclarum plcliiuni pra^^kiilcs, qnia iiian- (io ii«K-(is IKiiniiiic.c in Kcclc>ia incipitur, ct priiiiiini

dala »ibiine( le)jaliuuc runguii(ur, apud iliviiiain clc- sccunduni institulioiicni /oiiiuii pap.c , arcliiilia-

n>en(iam liuiuani (tcncris aj;iin( cansani, e( (o(a se- cono ccrcuui licncdicentc, aplc qiiidcin lit, ul iii

cuiu Eccicaia congcinisccntf ''l.intcl prcianlur: roiisccratioiic luiiiiins pasclialis ccl(>lii-atio iiicipiat,

priuiuin pru stalu (otius L< <.!iri;>li ; dciiulc u( ipi.c atcrn.c liicis iio^is coniiilit claritalciii. Dcindc
iiilidelibus duiuinctur lideii, c( idulolatrx* ah inipicta- U lcctiouuui Yctcris Tcstaiiicnti e( urationiiin urdo
ti6»u.u liberenlur crruribus; u( Juda;is ablato cordis pcragitur, ut innotcscat qiianta cs.spcclatione apii-
vcbniinc, lus vcritalis apparcat ; iit li:i>relici cadio- iiiordio iiiundi pcr patriaulias ct piopiiclas .salus

lic^ lidci reccplione rcsipiscant; ut scliisiiialici spi- iioslra prx^agiclialiir, qii.c in SalNaloris nustri pas-
rituin rcJiviv;e cbarilatis accipianl; u( bpsis |Mrni- siouc ct ri;surrc«lioiie (ouipicla csl. Dciiidc lil:iiii:u

l<>iitia; reineJia conrcraiilur; u( dcniquc catccliunic- nguntur, u( cowuiunicatiu c( niciiiuria c( uraliu

ni& ad regeueralioiiis sacraiiicnta pcrductis, cutlotis saiictoruiu iios ud vcnlura gaudia coiis«>((uciida ad-
iniscricordio: aula reticrclur, quia pro boriiin oni- jnvct : quas st>qiii:iM- bapti^ini sacrainciitiiiii, ct
iiiuni rcdcniplionc, in liac dic sanguis clTusus cst asicndil grcx (icalbaloruiii dc lavacro. Oi<>t"»M"*'
Cbristi. Iia>c aulcui non inaiiitcr a Doiniiio pcti, re- atitcm .scire dcsidcrjl qiianla auctorilalu cl rationc
ruin ipsarum uionslrat alTcc(us : quonio.lo quidcni bapli>inuin islius (cinporis nobis (-oinincndatur, lo-
ex oniiii crroruni gcncrc pluriinos Dcus dignalur pat dccrct;! Leonis pap;c, ct invenict. VoA baplis-
allralicrc, quos crulos de |>ulcslatc (cnebraruin iiiiiin Ncioet litanias, s'>i|iiit.ir saiicta niissariiin ce-
(ransfcrat in rcgnnni Filii ibaritatis, ex vasis ira* l>>liiatio , c( coininuiiicalio cni-|)oris ct saii^uinis
fjcia( vasa ni.sei'7Cordi;R. Quod a Dco (oiuiu divini Doinini , ciijiis parliciparionc quicunque fidcliuin sc
opcris esM" scn(i(ur, u( bxc cnicicnli Dco scinpcr C |,ac „ocie abstinueril, iicstio quoino lo «licaiii illu in
>• vquo tunfcssiu, pru illuiiiiiia-
graliar---- ! ' '
'
Cluistianiiin, «>xccptis bis qiii, pro c 'pitaiilius cri-
(iuuc i < :i " I liuiic, rcfcratur. Ip»a «lic a iniiiilius cxcoiiiniunicali, |i(i>nilcnliain gcniiil. No-
puntifice e( a clrro e( ab oiniii populo species cru- tan.luin vero i|nod .ipud Hicroiiyinuin lcgiiiuis, qiio I

CMftaluljtur, quia paiksio Kcdcinpturis a lid«*libus in in Oricntalibns Ecclesiis nios sil in liac noclc, aiilc
bora I iiiis sux digna biutc vcneratur. In mcdia<u noctcin, fKlcIcs ab cctlcsia non rccedorc,
ha>- -''
...iiicnia pciiitus iiuii (.ciebranliir; sed lioiani illaui cx>porlanlcs iii sacris vigiliis, de qiia
Ei. lUi iu cu-iia Doinini consetrat;ini, pcr- scripluui cst : iJedia nocle clainor (ucius at, clc.

acl<> "I : ) liH-lionum e( oralionum, c( santke cru- (Matlh. xxv).

cb «alulniione, rcstiinunl, qiiia, u( Innoccnlius papa C.\PLT XXXIX.
leMis es(, cx eo qiiod a|M>s(ori e( anialor(>s Cliristi I)i' Puicha Domiui.
eobtdiioquo (-ni(ilixus ct sepulliis Satvalor csl, in Jaiu vcro pastlialc sai raiiiciiliiin «pio I nunc iit

PMrrore consliluli, ah omni cihn ahslinucninl s«>, Salvatoris iioslri inyslcriiiin manif^-slis^iine cclebru-
binc Iraditio Kcclcsix hahct biduo mcmora^o sarra- lur, iii Vclcri lcstainenlo li^^uratilcr priinuiii gcstuiii
Bt<*nla non ccU'brari, se<l niagis saiirtam resurie- p. cst, (piainlo agiio occi-o, Ca.si ba rclcbravit populus
rtionis nortcm exsp"rlari, el in ipsa cum la^lUia ci r>ci iii .Kpypto : cujus rigora iii vcril.il'! roiiiplcta
gaudio sp«>riali sarriHrinm ailerri. Iii liar dic ve- csl iii Cbri^io, (|tii sirut ovis ad iiiiiKolaiiduin dii-

S|>era cnro silenlio ctrlobradir, n( qiiie(i Doniinicx ctus esl ; ciijus s.inguinc illinilis poslibus noslris, id
•cpaltunc vencraUo exhitiealnr. cs(, ciijiis signo trutis si;;na(is riuntibus noslris, a

c.vpi T x\\vm. pcriclitationc htijiis s.'cruti, Liiiqiiaiii a raptixitalo

D* tabbalo tancto 1'atcha'. /Kgvplia, lilicr;iiniir. Citjiis qiii lcui di«'iii pa.Kchalis

fiabbali pMcbalis veneratio hinc rclcbratur, pro rcsurrct (io:iis noii sutiiiii pio co cclciiraiiius, quod
Mdeni die Doniinus in scpulcro quievit : in eo lcin a inoriuis rcsurrc\i(, scd ctiani e( pro
el bene in Hebraeo sermone sahh.itnni rc(|uies atiis sacrainentis qu;e p r cuind«-ui sigiiifitaiitur.

iiHCfpreUlur, sive qnod neus in co rcquicvit dii>, Qiiia iMiiiii, siinl dicit .\postolus : .\lortuu$ cst pro-

nMndo perfecto ; sive qinvl in <>o DMminMs c( Re- ptcr dfVHla nottra, ct rcturrcxit proptcr juttificatio-
(teiiiplor noAler reqnievit in s<'p:ili-ro. llic autcm wm notiram (Hom. iv), traiisitus quidcni de niorlc
dies inter mortcfli Domini r( ri>surr04-lioiiem niedius ad vitani in ilb passionc Doniini cl i-c.surr«^clione

C»l, >ii;niricans requirm quaindani aniinaniin ah ^acralus cst. Nain cl voi-a!iiiliiin ipsuni qno I P.<-
SM ii HAIJAM MAI l'.l AllCniK MOr-lNT. OPl.IU M 1'AIlS I SSi
BiIm (liciliir, iioii (jr.rfiiin, scd ilrljrnirii cst. Neqiic di(;m Doniiniciini in qna rcmrrcxit a mortiiit , e«
eniiii a |):issioiM-,(|iioni:iiii |i:iH<-liicn, TroiT/Ky («r»* (*, hp<-ctar(; (l(;lH;ainuH. Imle e.%\ qiKHl al (Mimdcm anni
p.nli ili(;iliir, HCtl :i tniiisilii ll<;ltru;o vcrlio r:is(-li:i |licm)ii(»n r«r^crtclur PaM!lia.Nuin Jiid.ri lanlunwhMn
n|)pi'll:itiini cst : (|iioi| rl iii:i\irni- ('v:iii;.'(|jst:i cX- iiKMiscrn novoriim ct lun.iiri ohscrvant : dicm autcm
|ircssil, ciini cclcl)r':ir(;tiir :i Doiniiio l*:tscli:i ciim di- aild(Midiiin patrcs iioslri cciisiieriint , iit ct nosira
ficijnilis : (liirn vidissct, irM|iiil, Jc/ihh, finia retiil liorn fcslivitas a Jiid;foriim fcitiviiaU; «listingucrciur.
til lr.\ns'\r<'X df mtiiulo ail 1'iilrciii (.liiiin. xiii). Trriiis- Iiiiliiim \idclicct prinii mcnftiH oltMTvandum c«l, ab
iliis (;i-f;o di; fi:ic vil:i niiirl:ili in ;i!i:iin vitnn im- oclavo Miiiim Marliiriim us<|mi; in Pionanim Apri-
inorl:ilcm, lioc cst dc riioilc :i(l vil:irn, iri [):ission(^ liiiin rlicm. <.)ii..rta dccima vcro hina Pasdin; a dno-
cl i'csiirrcctiori(; hoinini coinrncriil:itiir. Ilic tr.iiisitns diMima KaliMid. Aprilis iisipic in <l(;ciinani quartain
a nohis niodo agilitr por nd(;in, (|ii:i; noliis daliir iii K.ih-nihis .M:iii<pi;frcnila esl. Porro dir» P.isch
, i-

rcniissioncrn pncc^atorum, (|iiando coiiscpclimiir ciim Doininica, ah undccima Kalcndis Aprilis uhqnc in
C.lirislo pcr lciprisimim, (pi.isi a inortnis traiisciiritcs scptimam K il(Mid:is Maii , cl hoc a liin.-i qiiindci iiii:«

iW pcjoiii.irs ad rnciioia, dc corporalibns a I spiri- iis(|iic ad vicfsimam primam. Nunqiiam crpo «onlin-
(iialia, dft convcrsatione hiijiis vit;R ad spcin fiiliinB gere polcst , ut luna (Jcciina quarla primi mcMisis
rcsurrticlionis el glori;c. Proptcr ipsum crf,'o initinrn n aiiU; vcrnalc :rquiiioctium ,
qiiod fit iri \ii Kalcndis
iiov;i; vit;i; ad ipiani li:insinnrs, cl proptcr rioviim Aprilis, cvcniat, qnia luminare minus luminarc ma-
lioiniiicrn (|iiein jiilicmiir iiidiicre et exucre vctercm, jus scqiii in plcnitiidinc sua i on pi;c<cdcrc (ichct.

cxpiirguiitcs vctiis fcrnuMiliini, iit si iuis nova con- Nam cum inVctcri T<-slain«Milo tiihus aigiimcntoriiin
spersio, quoniaiii rasclia noslriim iininolalus est indiciis paschalc tcmpus ofiservari >it praeceptum,
C.hristus, proptcr haiic vilae novitalcm, primus mcn- vidclicct ut posl a-qninoctium , el mcnse primo ,

sis iii anni niciisihiis ccleltrationiallributiis est; nain iit tcrtia cjtis scptimana , id cs» , a vi-spera dc-
ipse dicilur el nionsis novoiuim. Qiiod vcro in toto ciina; qiiarlc liincC qnod cst initiiim dcciina; qiiinl.-i;

lcmpore snnculi niinc terlium tempiis apparuit, ideo usqiie in vcsperam , id esl . terminum rigcsimre
lesurreclio Domiiii triduana esl. Prinium cnim tem- prinuc , ccl(;bretur ,
qnarta in cjusdem ohscrva-
pus esl anle legcin, sccnriduin suh logc, tcrlium suh tione rcgiila cst noliis a lcmporc Dominicje r »ur-

gratia, uhi jam nianifcslatiim est saci-amenlum quod rectionis imposila, ut ciim a*quinoctio transccn^o
oral in prophclico cTnigmatc occultum. IIoc ergo Innam primi nicnsis quartain dccirnam vcspcre or-
el in lunari numero significalur. Quia enim numerus tiim facereviderimus, nonstalim ad faciendiimPascha
scptenarius solet in ScripMiris ad quamdam pcrfe- prosiliamus , sed Dominicum exspectantcs in ipvj
clioncm mysticiis apparere, in tcrtia hcbilomada congrue Pascha cclebrcmus. Et si fieri possct iit ca-
liin;c Pascha cclcbralur, id esl, qui dies occurrcril a dein oinnihus aniiis sabbati die luna quarta decima

15 in 21, sed non soliim propier tempus tcrliiim, contigisset, nihil noslcac paschahs obscrvanlis tera-
quia incipit hehdomada lertia, scd ctiani propter il- pus a legali discrcparot. Nam el nos ipsi jiixta legis

lam conversionein lunai. Tunc cniin illa ah inferio- edicla,scmper quarla deciraa !una primi mcnsis ad
rihiis ad superiora convertilur; et h;t;c nohis de luna vesperam, iramolanlcsetcoraedentcs agni immaculali
siiniiiludo assumilur, de visibilihus ad invis bilia, carnem, sanguinemqiie illius, ad repellendnm exter-
de corporalihus ad spiritualia sacramenla transire, minatorem, nostris poslibus aspergenles, iJ esl, bap-
iit niagis magisque huic s.Teculo moriamur, et vila tismi el paschalium celebrantes solemnia missarum,

iiostra abscondatur cum Christo, omnemque lucem spiritalem superai-eraus .^gyptum, atque illucescente

sludii nostri quae ad iufcriora vergebal, ad superiora rnane in luna dccima quinta nicnsis ejiisdcra,primiim

converlamus, ad illani scilicet sternam conlempla- Azyinorum diem intraremus, septenique diescjusdera
tionem immutahilis veritatis. Usque ad vicesimam celebritatis Icgiliinos, a mane decimi quinti diei,

primam idoo Pascha ohsorvatur, propter numerura usque in vespcram vicesimi primi raensis ipsius, id

soplenarium quo universitatis significatio saepe figu- csl, a Dorainico Paschse, usque in Dorainicura ocl;i-

qui eliam
D vura Paschae, debila veneratione complercmus. Scd
r.ilur, ipsi Ecclesi;^ trihuitur, propter iii-

slar universitatis ; ideoque el Joannes apostolus in qiioniara lunae dies idem diversas sepliman.-e devol-
Apocalypsi septein scribit Ecclesiis. Ecclesia vero vilur in ferias, inde fit ut qni propter resurrectio-

adliuc in isla mortalitalis carne constituta , propter nein Kederaptoris nostri Dominicum diem Pasch.-e

istam mutabililatera , Iuuk nomine in Scripluris sic- initium servare doceraur, aliquoiies nosira festiviias
pe vocatur. Quod vero anniversarius dies paschalis sepiimo post Icgaiiuin Azymorum cxordiura sumal
non ad curadem redit anni dieui, sic ut pnta dies ingressum, nonnunquam tamen conlingal , ul noslra

quo credilur Dominus natus, hoc fit propler Do- soleranitas paschalis aliqncm legalium pascha; dic-
iiiiiiicum diera et lunain. Manifcslura est enira quo ruin, sspeautem oranes intrasecomplectatur. Nolaii-

die Doininus crucifivus sit, et in sepulcro fuerit et dura tamen quod int^?r pascha et azyraa legis hoc
iesurre.\erit. Adjiincta est eniin ipsorum dierura oh- distat, quod illa una dies qua agnuin occidi neccsse
servatio per Nicsenura conciliiini , et orbi universo erat, etnocte sequenti transiensDoininuspriraogenila

Chrisliaiio porsuasum eo inodo Pascha celehrari ./Egvptioruni percussil, libciaiis domus filiorum Israel

oportcre , ut iion soluin lunara paschalem , sed et signalas agni sanguine (£aod. xii),pabcba dicchalur,
 1

3-,3 HE CI.F.RU.ORIM INSTITLTIONE, ETr,. — l.m II. :i..l

&et4ii)*nli*s \i^ro ilios si^pltMii, i.l ol , a «1«'« iuio i|iiiiilu \ iumf>liittiali (iicli iumus iiiniliiuJiiit inurtu viut,siinul
usqiie ad viccsiniuiii piiimiiii nu-iisi:> t-jii»>iriii, j/\iiio. ff rtsurrnlionii erimui [Itom. \i).

ruiii pruprie v.<oabau(ur. Qut-ui l('^.iliuin uiorfiii C\ V l T X 1.

Ecdesia iion ignubililer vliam iiniL-ilur, unain \iJe- />«• Pentecotle.

lieet iMK.lein lransi(u<> Doininica> n-surret tionis a Ini(ium sane e( causa fi>s(i\iia(is Pentecostes, id
mortui^ ,
qiia , iinpios (riunipliamlo, lidt-los salvarc es(, quiiiqiiagcsiin.e, paulo alliiib n p<>(i-iula i>s(. iVn-
dignatns e^(, priiu ipali(i>r observans, ac ileintte alios lito>(e> iiiini liii-s liiiu- ii>pi( ovoriiiuiii, i|u.iiulo Di-i

leptem tlies in incnioriain ejustlein doniinii < n^nr- vuk iii Siiia uion(e desiip<>r iiUonans aiiili(a i-si, (>t

rectionis con|{rua res(ivi(ale subjuiigcns i\uu» sepifui lex i!a(a es( .Moysi. Iii Novo au((>ni Te>.(aiiu>ii(o Ft>n(e-

dlM Albas voi'i(aiiius, prop(or t-os iiui in saiu(a iuk(o (•os(es iu'pi(. i|uaiulo advonluin saiu li Spiritiis qunii
lnp(iza(i, all is prr (olani liebtloiiuidaiu u(un(ur ve- Cliristus pniinisil , e\liibiii( , qiu-iii ai( noii es^c
&iibus: et tune niaxiiiie dum alba (ollunlura bapliza- venturuni, iiiiti ipse ascendisset in ca>luiii. iViiiqiic

tis vesliuieDla. |H*r manus iin|M)silioneiii a |)on(ilice J""' pur(aiu ca'li Chri.slus iiilrasset. deceni diebus
Spirilum s^inclum arcipere cunveniens est, qui in inlcrposili-., inlreniiiit subito orai.li! iis :iposlolis lo-

bapti&ino ninniiini n-ce(K>runl remiv>iuiu>in peccativ. '"^« ^'' de^cfiidciile Spirilu s;inctu siijMr t>os, con-
riim, el |»er sepl.ni dies evangelico castilatis liabitu •' "'"iin^U sunl, ila ul lingiiis omniiiin gi ntium Dei
ci biminibus coelestis clarilalis sanclis :issislere sa- magnalia loqucreiilur. .\dventus itaque Spiri(us
crificii» lolent. Saiuti de ca>lu su|H'r apostolos in variclaU- linguarum

c.\ri T \i,. difTusam solcmiiilalein Iransmisil in poslcros, on(|ui;

•-le caiisa Penlocosto colt>liratur, el ilios ipso pioiinlo

D« Atcentiom Domini.
insignis habolur. Concordat uuteiii ha>c feslivitas

Ascensionis Dominicx solomnilas ideo celebralur, Evangelii.cum reslivilale logis. Illicenim posloaquam
qdia eodein die post inuiuli \icturiam, post inioriii a^'nus immolatiis o>t , inlorpositis i|iiiii(|iia^iiita itio-

lefrcMum, »9cen4lere momoratur ad cu*los,

Chrisliis bus, dala osl lox .Moysi scripla digilo iK-i. ilic posl-
fticut scriptum esl Atcendent in aUum, cepil capti-
: Q""'" occisus est Chrislus, qiii taiii|uum ovis ail

tilatem, dedil dona homimbut (Ptal. Lxvii). 0"^« immolandum duclus csl, celebralur veium Pascha,
foNlivilas idoo per revolulum circuhim annonim cole- *^' intorpusilis qiiiiiquagiula diobus, Spiriliis sanclus

bralur, ut humanilas a>suinpu> cariiis asceniiens ad Ja'ur, qiii osl digilus Doi, super coiitiim el viginti

deMoram Palri* in nionioriam revocelur : ciijus cor- discipulos .Mosaica' a-talis iiumoro coiislilutos. Siqui-

piisitaincvrlnessecrc.liiniis,uleralquaniioascenilit, •'^''" ^'' '•*'C feslivitas aliud ublinel sacramonlum.

quoJ et voj anfelica proleslalur diceus : Sic teniel C Coiislat enim cx soptoin soptimanis. Scd dierum
^mewuidMtodum viJitiit eaM MM/t-m i»i fa>/«Mj {.Wt. i), <ltiiilem .soplimaiKe gonoranl oaiiulom Ponlocosicn in

id eel, eeJem camis specie alqiie substanlia, cui pru- qiio til poccali remissio por Spiriluiii satuiiiiii. Ai.iin-

feclo carni iiumurlalilatoni deJit, naluram non abs- ruiii vcroseplin)anx(|uiiiquagosinuiin annuiii fuciunl,
tulit. Doiteru autem Patris ad quam idcin Filius qiii upud llobreos jubiia-us numiiinlur, in quo simi-
se iere croJi(ur, non esl corporea, quod nofas esl dc liler lorra> lil romissio , ol servorum lihorlas, el
Deo M>n(ire, sed dc\(cra Palris, i>sl bealitudo perpc- posscssionum rcsliluliu, qu:c prolio fuoranl cumpa-
tua, qua* s.iiictis in resurrectionc promittitur, id esl rala. Septcm elcnim septies multiplicati quini|ua-
univerve Ecciosix> qua> es( corpus Chri>(i ; sicut et gonariuiii cx sc gcneranl numenim,assunipta luonude
siuistra ejus in(elligi(ur niiseria et pu>na pcrpetua, quam ex fuluri sa>culi figura pra-sumplam cssc ina-
qua; impiit ilabi(ur. AiUe hanc ergo diom .\!>cciisioiiis jurum utictorilas Irudil. Fil cnim ipsa et octava
Doniiiii, mos es( Ectlcsiarum OcciJonlis por tios scmpcr ol prima, imu ipsa csl sompor uiiu, qu;e est

dies pro\imus ji>junium exercere, et lilanias agere, omnis dies. Nccessc est enim sabbatismiim aniina-
cl hoc mngrue. Nam si creJimus Cbri»iuin in hoc ruin|>upuli illucoccurrcn>ulq(ieibi cumplori ubi dalur
lempore ad cibIos ascenJisse, dignum (>sl eliain ul pars his qiii oclo, sicul qiiidam ilissorens Sultimuiiis
anle As^ensionis ejus diem operam demus Jrjuniis ^ Jicla sapiontor oxposuit (llccle. \i). licirco aulem
et oralionibus, ca<>tiganles camem nnslrain, el cni- tolius qiiinquagi-sima: dics pust Duniini rcsurrcclio
ceui ejus in noLismetipsis goslantes, qualenus illum nem resolula abslinenlia iii sula la-lilia colcbranlur

w^iui mereaniiir. Qiii enim , inquil , rM/( potl me re- pruplcr figurum fulunu rosurrccliunis, ubi jam non
»ire. aknegel temeliptum , el tollat cruccm suum, et labor, scJ roquios oril Iaiili;r. IJoo his Jiclius noc
it^atur me (Luc. n). Sicul crgo porLimus iii inani- genua in uratioin; tloiiiiiitiir , qiiia sicul ({iiiJam

biis nostris speciem crucis ejus, ita porlemiis oi in &apienlum ait, iii flcxu gcnuiim pu.-nitonti.e et luctus
came nuslra siniilitudinem passionis ejus. Qui aulem inJicium est. UnJe cliam per oinnia eainJcm in illis

iiiNi Chriati , Jixii Ap' '

curnem tuam cruci- solemnitaloin qiiam Dominii i» Jic cusloJimus, in qiia

fijtrunt cum tiliit cl i ,

..,; f«/iii (f.a/. v). Et ila majuros noslri noc jojuriium agoiiJum, iioc gcniia
•d, ut ubi Chrislus post resurrectionem suim cuin cssc noclenJa, ob rc^ercntiani Dominica: rcsurrec-
gloHa ascenJil , illuc et nos resurgenles a mnrtuis, lionis, IraJiJeruiil. Ilis diebus sanclis allcluia proplcr
ia came p«"r ejiis graliam asccnJere ganJium resiim-ctinnis assiJiic esse caniaiiJum in
valeaBiiM, -... ... -n,.,. ,.l. m Apostolus : Si enim, inquit, Ecclcsia magislri sancivcrunl Ecclosia*. yuia vcio u
 i{. iiAnAM MAi i;i Aiu:inr.i' M()(;i:m. oim.iii m I'AUs i «u;
Doiniiiica Sc|ilii.nf»'siinT lolo tcinporr' jcjiinii, iis<|u<; A '" Wiio haTiili, «|ii«nl in iKnnini noslri IvhU (.lnifcSi

jii 1'iisrlia, ijiio iMfnilciili.T cl corpori» nfmtri inorli- ( or|iorc pr:i'iiioiiitirutuiii tMil, qiii Pht itriiiingciiiUik i

flciitioiii iiiNtari! (IcIiriiiiis, :iI) isla htuiln alisliiiciiiliiiii iiiorttiiA. Sahliaiiini aul4*ni a prion* populo iirotin
csl, lircl niitlo tciii|n)rc iii Flcclcsia l:iiis I)ci licit, ( (irporalilcr cclchratiiiii h^iniu^, iit fijrura «*«»cl iti

ila in (licluis soliMiinitalis paKchaliK, imo pcr lotaiii rcijiiicm, nndc cl sah!iatuin rcquics inti-rprclaliir.
Qiiin(liia|,;csimaiii nsipK! in I'cntccostcn, al(|ii(r in I)o- I)ics aiilcm DomiiiicuH, non JiKl.-ifiH M'iI Christiani*
ininicis di(.'l)U9, qnaiido Lclari nosconvcnit. ct jcjunio pcr rcsiirrcctioncm Domini dcclar.ilns e«t, etcx lllo

rclaxari, sim; ccssatioiic illain in canln IrcipKinlan; ca-pil hahcrc fcsti\ilatcin suam. Ipsc csl enim rli(?t

«lchomtis. Anlc pascha crj^o lcnipiis jcjiinii prascntis priiniix, qtii post scptinnim rcpcrilur octavus, un^le
\il.T significaliDiiciM Iciicl, ipiia pmplcrpcccata iioslia ct iii Kcclisiaslc ail diiornm Tcstaincnt/irum Ai(;nifica-

ptrnis ncnimnisqtic (pioi'!i(; anii(;iniur. Tcnipiis vcro lioncm dicitur : llli scpl4:ni , idcm illi nr.in. Primo
(juinqiiagcsimrt; paschalis rntiiram rcsiirrcctioncm Ri.im sfilnm cdchrandum Kahhatum traditum cst,

(•oiportiiii iioslioriim, iil ';st, .Ttcrnaiii in ro-Iis vi- qnia cr;il aiitr^a rcrpiics mortiiornm, rcsiirrectio aii-

lam.co (piod capiil noslnim eo tempoic icsurrcxcrit, t:;m nijlliiis crat usrpic ad Clirisluin Doniinum, qni
(lcmonsliat, nc. idco ctJulcsLc canlicum allcluia, qiiod rcsurijen^ n niortuis, nnn morilur, mor$ illi ullra nvn
Joanncs aposloius in cuilis sanctorum lurhain mullam ^ dumiitabiiur. hni |)0Slquam facla esl lalis resHrrc-
cancre in Apocalypsi coiiiincnior:il, co lcinporc frc- ctio in coiporc homini, ut pr<firet in capile Kcclcsia;,

qucntandum esse' (juo inimorlalitalcm iioslnm dcsi- qnod corpiis Kci l.-sia' spcrarci in finc, dics Dominicus
(Icramiis, Salvaloris noslri glorificalionem celcbran- octavus, qui elprimus, in frstiviiatc succcssit. Appa-
tes; el hoc oplandum, ul qui in lerra alicna posili ret autom hunc dicm eliam in Scripturis sanclis essc

canlicum Doinini caiilare digne non possumus, ad solcmnem. Ipse enim est dies primus sxculi, in ipso

lcrram viveiiliiim porveniamiis, qua siiic finc gau- formata sunt clcmcnta mundi, in ipso creati sunl
dciites caiiliciiin iiovum Domino sine cessatione in Angeli, in ipso qiioque a mortuis rcsurrcxit Chri-
aclcinum decantemus. Iii sabbalo aulemsanclo Penle- slus, in ipso dc coelis Spiritus sanctus super aposto-

costes, sicut in sabbalo sanclo Pascha;, baptismum los descendil, nianna eremo primo de
iii eo die in

celcbralur, leclionibus Veleris Tcslamenti anle roci- ca-lo datum cst. Sic enim dicil Dominus Sex diebui :

talis, et oralionibus alque lilaniis aiite peractis, colligetis manua, in die aulem sexlo duplum coUigetit

subsequenlesancia missarum celebralioiie. Bcne (Exod. xvi). Sexlus enim dies est parasccve, qui ante
quoque sabbalum saiiclum Pcntccosles simili cele- sabbalum ponilur, saiibatum autcra oclavus dies est,
bratioiie sabbato sanclo Pasclue vencralur, quia ipse quem scquitur Dominicus in quo primum manna de
unigenilus Dei Filius Infide credeiitium, el in virlule C ccrlo venit. Unde intelligant Jurkci jani tunc pr.T-la-

operum, nullain inter se ei Spirilum sanclum voluil tani esse Judaico sabbato Dominicam noslram, jam
csse distantiam, quia nulla esl diversilas in natura, tunc indicatum quod in sabbalo ipsorum gralia Dei
diceiis: Ego rognbo Palrem ineuni, et alium paracle- de coelo ad eos nulla descendcrit, scd in noslra Do-
tum dabit vobis, ut vobiscnm sit in a;lernum, Spirilum minica in qua primiim Dominus eam pluit.

veritutis {Joan. iv). El ilcrum : Paracletus autem CAPUT XLllI.

Spiritns sauctus, quem mittel Pater meus in nomine Dc feslivilatibus sanclorum.
mco, ille vos doccbit omnia, el suggeret universa qua'- Feslivilates aposlolorum sive in honorem mar-
cuncjue dixcro vobis [Ibidcm). Et iteruiu : Cum vene- tyrum solemnitates , antiqui patres in venerationis
rit ille Spiritus verilatis, dirigel vos in omnem verita- niyslerio celebrare sanxerunt (.Augusl. de Civil. Dei),
tem {Joun. xvi). Cum ulique verilas Chrislus sit et vel ad excitandam imilationem, vel ut merilis eoruin
Spirilus sanclus verilas, nomenque paracleti ulrique consociemur, alque orationibusadjuvemur, ita lamen.
sil proprium, non dissiraile est feslum, ubi semper ut nulli raartyrum, sed ipsi Deo martyrum, quamvi»
ununi est sacranientum. in memoriis martynim, constituamus altaria. Quis
CAPUT XLII.
^ cnini
antistitura in locis sanctor<im corporum assi-
De die Dominico. slens altari aliquando disit : Ofiferimus tibi, Petre,
Doaiinicura diem aposloli ideo religiosa solemnitate aut Paule, aul Cypriane? Sed quod offertiir, Dofl
sanxerunt, quia in eodera Redemplor noster a nior- offertur qui martyres coronavit , apud memoriaj
,

tuis resurrexit , ideo Dominicus appellatur, ut in oo eorum quos coronavit, quod ex ipsorura amore raajor
a terrenis operibus vel mundi illecebris abstinentes, affeclus cxsurgat ad acuendam charitaiem, et in illos
tantum divinis cullibus serviamus, dantes scilicet quos iraitari possemus,
et in illo quoadjuvanlepossi-
diei huic honorem el reverentiam, propter spera re- raus. Colimus ergo martyres eo cultu dilectionis et
surreclionis noslraj quam habcmus in illa. Nam
, societalis, quo cl in hac vita colunlur sancti hominei:
sicut ipse Dominus Jesus Chrislus et Salvalor noster Dei, quorum cor ad lalera pro evangelica veriiale
tertia die resurrexit a mortuis, ita et nos resurre- passionemparatuni senlimus.sed illosianto devotius,
cluros in novissimo die speramus. Unde eiiam in quanlo securius posl incerta omnia superala, quanto
Doininieodie stanles oramus, quod est signura futu- eiiara fidentiori laude prcedicamus, jam in vita feli-
rae resurreclionis. Hoc agit Ecclesia universa, quae ciore viclores, quam in isla adhuc usque pugnantes.
in percgrinalione morlalilatis invenla psl, exspectans Ai vero illo cullu qtii Grsece latreia, ).KTciia, diciiur,
o<il m: (iKrii('onLM iNSTmTioNK. ktc. - i.in. ii. sr.R

uno verLo Jiti iiou |xiUst, cum j.n'prio sil A ttiim inI n sanrlo .Viigtisiino. .I.fimrlonini aninias
LaliiiC
qiKfdant divinilali dcbila sorvilus, ncc rulinuis, ncc sinc liuliio |iirint(* suoruni ^ivoiilium rclovari, riiiii

riilcaiium dmoinus, uisi uniim IVuni. tlnm autom pro illis saiTiru-ium olTciiur, vi-l olcrmosynif llunl,

nd hunc culfim i»crtiiical oMaliu sarrlflcii, undc idulo- si taiiien aliqiioil qMtsijiic sihi moriliiiii pr.r|taravil,

latria dicilnr curuni, qui lioc ctiam idolis c\hil)cnt, iluin aiihuc in corporc vivrni, pni qna isla prosinl,

nidlo nuuiu ariqitid talo ofrorimus aul ofrorondnm i|a.rrunquc pro illo tiunl. Naiii nnii nmnilMi<« pru-

pr.ccipimns, vcl ruiipiam itiartyii,vcl ruiquam sancl.o siml, iiiNi pro liiiTrmili.i vila', qti,»- qnisqiir possit

aniin.c, vcl cuiquam aiigi lo, cl quis«iuis iii liiinc crro- iu corp«»rc. Nain pro vaUlc bonis gralinriim acliuncs

rcni d.lal.iUir, ronipialur pcr sa: am dottiinani, sivc sunl, pro non vnMc lionis, cl non valilc malis, pro-
ut r.M rigalur, sivo ul ravcatur dum otiam ipsi s inrli liitiiiliinies siinl, pro valilc malis, si cliam niilla siiiil

\,\ lioinincs vol angcli rxhihi-ri sihi nolint. quod i:ni niljiiincntn inortiionim, quali>sruiii|iic lainrii vivi.-

JicLi d-lK'ri tioriiil. .\ppariiil hor iii P.iulo cl naniaha rum con»olationcs sunt. ^tiiiliiis autciu pi-nsiint, a:>t

cum , coniiiioli niiraciilis , qn:v pcr cos farta suiii, nil lioc prosiinl, ut sit plrna ninissio, aul ccrlc ut

I.Ycannii, tanqiiaiudiis iininularc volucnint (.\ct. x\\). tolerabilior flal ipsa Jnmnatio.

(
> cniiu voliniontis siiis, cunnicntos ct pr- (.\nT XI.V.
sc deos nun os>o, sihi ^ctitcruiil. .\p-
H omuis urdo
> ;- s ista De F.nCirniii, et undi' ille oriijiiiem dtt-
p.iniit el in angclis, sicul et in Ap^n-alypsi loginius xcrit.

aigolum se adorarc prohilicnlcm ac diccnlcm adora- FcMivilalcs anniias (lcdirntionis crrlcs^nruni, cx

lori siio : ComrrrHs tuus tum et fralrum tuoruw, niorc vctcnim ci-lclir.iri, in Kvaiigrlio Irgimiis, iilii

bcnm adf • •••(•. \i\). Uorlc ilnque scrihilur hiw ilirilur •

hacla kuiiI autcin encnuitt Jcroiolijmii

ii.iiii uh ;i .oh:ti:uin cssc* adonresc, scduituii) {loan. \). Kiictcnia quippc rrslivitalcs crnnl dcilica-
I>e im sub qno ci cssct rl ille conscmis. Non erpo sit tioncs tcnipli. Gncre cnim jwtvw dicilur nuvum.
i.o! i-, ille diviii;c religionis riiltiis iit niigolo> aut iiinr- Quinlrunquc cnim aliqnid novtmi fncrit drdii-atiim,

lyros, qiiia iton sir halM ntiir nt talos qiu-rant honorcs cnr.Ti ia vocalur. lilum onim ilicni qno ijcdiratnm
iit iVus, qiiia noc ipsi vohint sc roli pro lloo,S4-d fst tcmplnni a Saloinonc, sicnt Ilcj.Miin lilxT ct Pa-
iilitm » nobis coii votnnl qtin illuminnnie hctantiir. r:i|ipomcnon narral, Jiidai solcmnilcr cek»liraltanC,
Iloiirrandi er^o sunl niartyrc«, pro|»tcr iiiiitnlioucni, ct ipse dios apud cos fcs'ns hnbolialur; qtii u^us
'
iion '
rniulirhnritate \ii!olicct in illis cxolcvit qiii rariicnint ol rullii cl

iioii -
,
. . 1 (lix, p. pn Ro- tomplo. C.hri.sliani nntom scrvanl inoicm ilinm pa-
ni.in!i>, vigcsimus seplimus post sanctitin IVlrum, Iriim, in qiiil us {;loria Irnnslala vidclitr. Nani (luod
I' gitiir constituissc supra nicmorias marlynini missns iii dodicalione trmpli, in noclc prteredcnle dicm dc-
c< lchrari. .\ltamcn boatiis (in*porins pnpa scx^iposi- dicationis, rcliqni;r saiu lorum forctro condila* ia
nuis S4-\lus Itoinaiuc nrhis ronslitnit stipra rorpus lcntorio vigiliis ciistoilinnlnr, qiiid nliud iloinonslrat,
nuss-is colchrari. Uicuntur qiKcdain fcslivilalos iiata- qtiam qnod arra U-slamcnli ciim sanrtis qn.T in ca
lilia. cl merilo. (>iionio«lo cnim consuole nasci diriiur, eranl, in lahcrnactilo Mosaico antc a-diliraliononi
<. dc uiero nintris proccilcns, hanc in Inwm tcinpli pcr cxruhias Lovilnnim scrvnlialnr. Kl qnod
-. ita rcctissin)»» polosl nnlns dici, qnia viii- in lcmporc dcilicnlionis midtilinlino iiiiiliqitc roiivo-
.: iiis si.liitus, ad Inrem siihlimaUir ;cloninm, cl raw, fonirnin rtim i-cliquiis snmlonim por sacor-
inle mos ohlinuit ccclcsiasticus , ut dios lionlorum dotcs dc lentorio ad tcmplnin fcrtur, qniil nliud iii-

ni.irtyriiin, si»e confcssonim C.hrisli, qui de siculo tiinat, quam qiiod lilicr Pnralipomouon iiarrat, ipiod
' :il, natalcs vocitcmits, corumquc solcmnin, rfiierunt omnex viri Israei ad reijcm S.ilomonoiu in
II '
l*ria, sod natalilin dicanlur. die solemui, et porlaverunt lAivitir arcain jivderit

C.\I'LT XLIV. Domini cum omni appnratu tubcrniiculi, ct iiilulcruiit

De tmcrificiit pro defunclit offerendit. eam taeerdoles in tocum suum {II Hur. \), id csl.

Sjcrificium pro dcfuncloruin tidclium roquic of- |> oraculuni lonipli in sancta sancUirum? ^tnod veru
ferre, vel pro eisoran", qiiia p«T lotniii orlK-ni lioi pontifc^ siniiil cum saccrdolilius forolrnin |Hir(an
ni»to<H(ar, credimus quml ab ipsis aposU>lis tradi- tibiis, cl omni cloro ac caicro popiilo landoin cl li •

UiBi sil. Hoc enim ubiqne ratbolica lciict Ecclesia, tanias cancndo antcqtiam ingrodiatur iit lcmpluni,
<|«z nisi crederel fidelibus dcfunctis diinitti percala, ler foris illud circuil, quid aliud signifM-at, (|uain
M» pro eoram sperialibns vel clccniosyn:iiii faccrcl, qnod iii ndventii Domini ct sanclornm ojiis, qni (ii

'«l •acriScioro oirorrot. Nam et cum dii it, 7«! pec- pcr iiivocalionom ojns sicul ipso dixit : ( bi dno
raterit im Spiritmm tanclum, non reinittelur ci in hoc vel Ires congrcgal> fncrinl in uomiiic mco, in mcdio
uremlo, neque in fHluro (Malih. xii), demonstrat qui- eorvm sum {Malth. xviii), oinnis supcrbia ct virtns
huidam illic dimiucnda peccala, cl qua^am purga- diaboli, si qii;e in doino laliluveril, cornint cl dissi-
lorin igne purgunda. Krpo ut in I
'• 'alogi s;in- pctitr, el qno«l s«'riinduni prophetam : KxaliabilKT
cttis (.regonns nanal, ct I5«.'da 1; ,
1 iit Geslis Dominus solus in die illa, et vocahilur deinceps rro-
angelonim, fre«pi«»ntor e\eraplo ostensum scii visio- mtn lod illius Dominns {IHd.). Legimus ctiam in
»•«' rcvelatum esl, :^nimabns dcfunclorum miiltum Jesu Nave, quod sacenloles et Lcvii.T, atque uni-
oro eis sacrificia. El iii qundam Uxo di- vcrsii'* Nrii-i >iinul ciiiu arr;« Domiiii riixiimircnl
3;i<> II. IIAIJA.M MAl.lil AUl.llil.r . .\i(>(.l..M. OPI.III.M I'Al;S I. :(;()

iirlinii Jfiirrio, <-i sarciiliililnis « l.iii({fiitiliUH Ituc.ti- A tius CHt vcteri illi ili-ilic;iiioiii, qnoij illir inaiUbaii
iiis rl loiiiiaiii.itiU' iiiiiM.-iM) |iitpiilo, siiliilo corruu- liir bourii ct oviuiii iiiulia iiiiilia, liic vcro iiiiiuuL;*-

niiil iiHiii rivilaliH, (|iioil iiliijiK; sigiiilii .il :iil mktui lur agiii illiiis corpUH. qui abiilulil peccala iiiundi ;

|ir;iilii alioiiis rl laiiitis Doiiniii posl SalNaloris ail- iilic coiirri-pabat iiiultiliido lubaruiii ct «ymbaluruiii,

vi-iitiiiii, siiprrliiaiii iiiiiiiilaiiaiii coiriiisM-, ct rc^iiiun cl ca-lcra iiislriiinciita inusiioriiiii, liic aulciii Jubi-

lii.iliiiii ilcstriirtiiiii cssc. Qtioil vcio (liioilrciiii lii- liis i:\ dcvolo p<:< torft prolatus, i»ua\ili:r winat fXT
ccnia- iiitiis jiixlii paricK;» lciiipli potiiiiilur, iluoilc- voccH iiomiiiuiii. (Juantum aulem dintal ab iiiiibra

iiaiiiiiii iiiiiiicnini oxpriiiiil aposloloriiiii ct palriar- vcritas, tantuin dislal a legali viclima nf^hlruinna-

cliaiiiiii, ipiciii ctiaiii Jii.-iiiiics apostoiiis iii .\pocaly- ci iliciiini, ct (piantuiii pra-sl^il iiiMMii»ibili wnsibile,
psi coiiiiiiciiioiat iii a;iiilicio ciiicstis Jcriisaii;iii ci^c tanluni pncslal laus vocis buinanj; cx puro corde
iiisigneiii. Qnoii vcro allarc poKl aKpcrsidiiciii aipia; prolata, iuani flalu lubanjiii, el pcrcusHionc cyniba-

(lirisinalc pcrnngitnr, ail iiiiilalioiiciii palriarcli:r; loruiii. Scd quia omnia in figurain coiitiiif2<-i>aiil

Jacob facliini osl : ipii posl visioncni ill;iiii l<;rrilii- ilii.s, ct iios rcvclata facie gloriam Doniini contcin-
lcin, ercxit lajiidcm iii litulum, fuiidcm olcum dau- pbiiiur, iiiorcm ilium vctcruin translatum in nostra

;;cr, vocans iociini, doinus Dci (Ccn. xxviii'. Logi- reiigioiie lanlo (ongruontius qiianlo vcrius obscr-

lurqiie iii Exoilo, (jnoil Moyscs hcc.rai saiiclum uii- U vamus. OniiiC'S aulcm fcsliviiates pro variclate re-
Clionis olcum, uiigcicl(|ne cx eo lal eniacnlum lc- ligionum, divcisaque in bonorem inartyruiii tem-
sliinoiiii, cl aicani tcslamcnli, nicnsamqiic oiim pora, idco a viris prudenlibus insiiluia sunl, iie

vasis suis, canilcialiniin cl iileiisilia (;jiis, aitarc fortc rara congrcgalio p(jpuli fidem niinucrct in Ciiri-

Uiymiaitialis el liolocausti , ct univcrsam supcllc- sto. Proplcrea ergo dies aliiiui consliluti sunt, ui in
clilem qua; ad culliim corum pcrlinel. Aaron quoqiic unum omnes parilcr convcnirenl, el ex conHpectii
el lilios cjns, nt saccrdolio Domini fiingercnlur. Be mutuo, et fides crescat, ct Ia;lilia major oriatur.
iiciiicil, ut res sacrificandu; sacro clirismalis liniaii- CAPLT XLVI.
tur ungueiito, ut (lemonslrclur quod omnis saiicli- De festivitatc veterum, et unde el festn rel feria: tini

licatio conslal in Spiritu sanclo, cujus virtus invi- dictoe.

sibilis sanclo chrismate ad sanctificationcm pr;r- Tcsti aulem dics iii veteri lego isti fuernnt : dies
bendam pcrmisla cst. Quod vcro tunc inccnsum a Azymornm et Phase, quando, luna plenissima, ab-
|ionli(ice supcr altarc poniliir, significat sacerdolis jecto fcrmenlo, agnus iramoI;ibatur. Dics Penteco-

puram super illud orationem esse debere, ut possit stes, qua in vertice montis, Sina lex dataest Moysi,
dicere Domino cum Prophcta : Dirigatur oratio mea in quo de frugibus primi panes offercbantur propi^-
sicnt incensum in conspectu tuo (Psal. cxl). Qnod C sitionis. Dics sabbalorum, in quo otia oeIebral;an-
autem subtus tabulam allaris reliquiae sanclorum tur, cl in quo nianna in desertonon licebat colligere.

ponuntur, significat sanctos sub Ibrono Dei scdes et Dies Ncomeniarum, celebratio novae lunae. Sempcr
rcquiem babere. Testalur etiam hoc Joanncs in Apo- autem Judx-i in niensium principio, boc est priiiia

calypsi, cum dicit : Vidi subtus altare animas in- luna, diem festuin agebant. Sed idcirco in principiu
terfcclorum propler verbuin Dei, et propter testimo- mensis boc facicbant, quia deficiente luna, tempus
nium cjuod liabebunt, et clamabant voce magna dicen- finilur, cl ilerum nascente, incipilur. Dies aulem
tes : Usquequo Domine sanctus verus, non vindicas et tubarum septimi mensis principiuin est, quando Ju-
judicas sanguinem de his qui liabilant in terra ? Et da;i solemniialem agentes amplius luba canebanl,
datw sunt liis singulw slotw albo', et dictum est illis, et plura ofrer^^bant in eo sacrlficia qiiam per singu-
tit requicscerent tempus adlinc modicum, donec im- los menses. In boc mense prirao, decimo die mensis
yleantur conservi eorum el fralres eorum, qui inler/i- bujus, dies propitiationum sive expiationum erat,
ciendi sunt sicut et illi [Apoc. m). Perfecla veio quando ponlifex semel in anno introik-.t in s:incla

dcdicalione templi cl altaris, induit se ponlifex et sanctorum, et populo foris orante, ipse solus inlus

clerus vestimentis aliis, et celebrant solemniter orabat, tam pro sua quam populi ignorantia offerens
sanclarum missarum celebralioncm. Et hoc ex ve- D incensum Domino super allare ihymiamatis. In quo
teriusu servatum est, quia legitur in Paralipome- mense ct dies erant celeberrimi Scenopegise, id esl,
non, quod postquam collala sit arca in loco suo, id TabcMKicuIorum, quando a quindecimo die mensis
est, in sanclis s;inctorum, et egressis sacerdotibus biiji!S, |>or septem dics in umbraculis habitabant,
de sanctuario, omnes sacerdotcs sanclificuli sint, et sumciilcs sibi spatulas palmarum, et ramos ligni
tam Levitw quam cantores, et qui sub Asaph erant, dcn-^arum frondiu:ii, et salices de torrente, et laeta

etqui sub Eman, et qui sub Idilhun, fil.i et fratrcs bantur coram Domino Dco suo, in commemoratio-
vestili byssinis, cymbulis et psalteriis et citharis nem esilus illorum de i€gypto, qnod Dominus eos
concrepabunt, stantes ad orientalem plagam altaris, in labernacnlis habitare feceril, cum eduxeril eos
et reliqua (// Par. v). Et item Rex autem et om- : de terra /Lgypli. Dies jejunii, piimi, quarli, septi-
nis populus, immolabant victimas coram Doraino. mi et decimi raensis, ob eas causas celebres api:d
Et paulo post : Et dedicavit domum Dei rex et uni- eos fiierunt ob quas supra commemoravimus, cum
versus populus. Sacerdotes autcm stabant in officiis de jejunio disputabamus. Festi autem inde vocantur,
suis, etc. (// Par. vii). In hoc autem istud praslan- quod JHS in eis falur, id est, dicitur, el nefasti,
 ;

-61 DE CLERICORIM INSTlTlTIONE. ETC. — Lllk 11. SM

ilnr. Simililer et fiTi.o a f.>iiik> ilinm- A "« moilico llcTU voiis farorci ro>oiiarf pi^allcntcm.
quibus noii Jn
tur. ob «juaiu lausaiu Sil\i'slcr papa priuius apud ila iil proiiuiiiiauli viciiiior esset i|uani caneiili. i*ro-

iuiistiluit ut ilieruiu iioiiiiiia qux> uiiloa plcr cariiale» auleiii iii Ecciesia.iioii propter spiri-
Ituinaiius
lales, consueludo canlaiidi esl Institula, ul quia ver'
secuniluiii noiuina ileoruiii suoruiii ^ocabanl, id esl,

SolU, Luiia*, Martis, .Mercuni, Veneris, Saturni, bis iioii coiiipiin).Minliir, sii.ivitale inoilulaiiiiiiis mo-
secunda >caiiliir. Sic naiiique cl bcalisNiuius Aii^ustiiius iii
feria ifeinceps vmareiit, iJ esl, priiua fiTia,
quarla fcria, quinla feria, s«'\la libro Confcssionum suaruiu. cuiisuctudiiiein caiiendi
fcria, terlia feria,

feria, quia iii principio Genesis scripliiui etil quud approbat in Ecclesia, iit per obleclaiutnta, iiu]ijil.

Ueus per siugulus dies diieril : prinia, fiul lux ;

aiiriiiiii, innruiior aninius ad elTecliiiu pielatis e\-
siirj-al. .Naiii ip>is sanclis diclis, rt'lij<iosiiis el ar-
seciinda, Hat finuamenlum ; lerlia, Producal Ifrra
Sabbaluiu aiilciu au- ilenlius iuo\enlur aiiiiiii iioslri ail naiiiinani piclaiis
lurbam virftiU-m, siiiiililer. elc.

liquo legis xocal.ulo >ocare pri'cepil. el priiuaiii fe-

cum canlalur. quaiu si noii caiitetiir. Oiiiiies eiiiiu

riaiu dieiii l>uiuiuicaiii. fu ipiod Doininus in illa ro- alTeclus iioslri pne sonoruni diversilalc vel iioviUUe,

surrcxit. Slaluil auteui idem papa ut ulium s:ibbali iiescio qua occiilta f.iiuiliarilate e\«ilantur iiiai^is.

Douiinicaiu Iransfcrretur, ut ea die a ciini suavi et arliliciosa vuce canlalur. 1'saliiiistaiii

uia;;is in diein

lerrei.is oiKribus aJ lauilaiidum Deuiu vacareiims, II autem et voce el arle pra-claruiii illuslreiiique esse

Vacau et videtc, quo- oportci, ita ul obleclameiitu dulcedinis aninios iii-

iu\la iliud quoJ scriptum cst :

iiiam fgo tum Dfut (l'tat. XLv). Sccundum liunc cilei audiloriiiu. Vu\ auleiu ejus iioii asper vel rnu-

.luleni inorviu In nalaliliis saiicluruni vacare, id est, ca, vcl dissoiia, sed caiiora eril, suavis, liquiila, al-

ad lauJes Uei celebraudas, s;incta nos jubet Eccle- que acuia, liabeiis soiiuni el iiuloiliaiii saiiclx» reli-

tia. Celeruui qui bis diebus ad buc vacaa* vult ab gioiiis congruenteni, iioii ipue tragicain exclanici

agri cultura, ut cnipul.e el ebrietali dcscrviat, vel arioni, sed qux' CJirisliaiiam siiiiplicitaleni iii ip^a

joc» inanibus opcniin dei, agnoscat sc niagis pcc- iiiodiilalione denuiiislrel, neque qiuc niu&ico gi slu,

carc per lalc oiium quaiu si alicui ulili opcri iiisi- >el llicalrali arlc redolcal, sed qii;e conipunrtiuueiii

sterel. Sakjwonc tesle, qui ail I a- i7/ii qui moran- :

niagis audieiitibus facial. Perfect.i nuteiii vu\ csl.

tar in timo, et Uudfiit calicibu$ fpotandis (Prov. alta, clara et suavis : alla, u( iii siibliiiic suniciat ;

ixtll), ei item : Accfplut, inquit, regi , miniitcr ftl clara, ut aures adiinplent ; suavis, ut aniinis audicn-

inuUigfHt, iracundium inutilit tuslincbit (l'rov. xi\). tiuiu blaiidialur. Si aiitein e\ liis ali(|uiil defiieril,

ScJ qitia dc fe>li\iUitibiis celebrioribus, ad iiistru- perfccta vux non eril. Anli(|ui eniiu priiiie (juaiii

ilioiieiu coruiii qui in Eci lcsia l>co ser>iuiil, et po- cantandum crat, eibis nbsiiiiebaiii, palleiilia tan-

pu!o prxsuni, sccundum scnsum majorum jain su- C luni leguuiina causa vocis sunicbanl, undc cl vulgo

prj diximus, de originc quoijuc caiilus, et lcclio- cantorcs fabarii dicti siinU Si crgo boc apud geiili-

num, ci aucioriiaic Symboli, adliuc in pncsciiti di- lcs Laiituni scrvaiiiUc vocis cnusa agtbaliir, qiiaiilo

< JIIIU-. inagis apuJ Cbrisliaiios, qiius noii taiii \ucis qt:n!i)

CAriT XLVII. virtutis ipsius tcncl cura, ab onmi illcccbra volupla-

De caniico. tuni abstinerc opurtel.

Canlicuni cnim priuius oiiinium Muys4's lcgitur CAPLT xi.rx.

iii".liluisse, quauJo pertiissi .-tgypto deceni plagis, De liymnis.

et l'Iiarauiie sul iiicrso, cuin popiilo per insucla llymnos prinium eiiinJcin DnviJ proplictnm con-
niari<» iijncra, ad det>cnuni gra:ulabundus egrcssus didissc ac cecinisso, niaiiifcsluni ost, deinde et nlios
Ckt, diceos : CaHtcmut Domino, gloriote enim liono- propbelas. Posica quidcm ci Ires pucri in fornacc
rifuiUui ctt (tljod. x\). Ilcin, idcm auctor in Dcu- positi, couvorain oniiiiuiii crealiira, crealori oin-
tcniiioiiiiu canlicum |>' ' •'•'iiii futiiroruiii coiiscri- nium byiuiiuiii caiieiitcs dixcrut.t. Iiaquc el in byiii-
|is t. IVinde qiioquc I • iioii igiiobilis feiiiiiia, nis ei psalmis cancnJis, non suluiii proplitlaniin,
in libro Judicum lioc niystcrio funcla reperilur sed etiam ipsius Domiiii et apostolortini b:ibenuis
p(i i'M !;ii;hiis nou soluiu viros, scd ctiam feniiiias cxeniplum, cl pra'cepln dc linc re iililia ad niovcn-
'1 .iii di\:ii) coinpletas, Dei ccciiiisso inysleria. duni pie animuiii et iiillaiiimanduiu iliviii.c dilectionis
I
:>iii.uiu aiiieiu \ux biiiuaiia csl ; p^alintis auleiii, alTectum. Siiiit aiiteni Jiviiii byiiiiii, stiiil cl iiigeiiio

q'ji canilur aJ ps.ilierium. liiiiiiano composili. llilarius niilem Gnllus episcopiis.

Ficiavis geiiilus, cloquciilia co:ispicuus, liyiiinoruin
CXPVl XI.VIII.
De psalmit. (arniine (bjruit priiiuis. posl quetii Aiiibnisius opi-

Psallere aulcm usuiii cssc priinum Moyscn, Dn- scopus vir inagiKc glori.x- in Clirislo, cl in Ecclcsia
vid prupbctani io uiagno niyslcriu. prodil Ecclcsia. clari.ssimus Jortor, copiusus iii biijusmoJi caruiiiii:

Hic enim a pucrilia in boc niuiius a Doinino s]>ccia- floruissc cognosciiur. atqiic indc byinni ex cjus ni -
blcr elecius, et cantorum princcps, psalmorumque inine .\mbrosiaiii vocanlur, quia ojiis tcii.pore pri-
'••- Ecdesia .Mc-diolanensi cclcbrari nrperuiil,
•' • ' . riiil. Ciijiis psalteriuni idcirco luum in

narum sua^iuin ab Ecclesia fre- ctijus cclebritalis devolio Jeliiiic per loluis ()c« i-

qucntal'ir , quo animi ad compunclioncm

facilius dcntis Ecclesias observ^itur. Cariiiina aiiteui qiix-
Qeclautur. Primilita auteni Ecclcsia ita psallcbal, ciinqiic in lauJcm Dci dicuiitnr, byinni vxariur.
pATIirL. CVII. 12
 :..;:> it. haham mm r.i \i'.liiii.I'. MDGLNT. OPKIUM PAIlS I. r>GS

CAII i l„ .\ iii rontrnrlam rcrcdnnt Kciilccljjm , Kictii csl illiid

l)i' llHtijlhullil, Ap')i»loli : Qiti» accuBiibit iuhi-rtut eteclut Ifei? iJtui

Aiiii|ili(>n;ts Gr:iH-i priiiii i:i)iiii)(><siii>riiiit , (!ii'iliii<. ifvi jiiKlipcfii {Itnm. viii). Onoil kj r|n.iHi iitnriiiit:iiivi>,

thoiis MllrriKiliiii (-(iiKinciMilMis, i|ti:isi diio hcr:i|iliiiii, iioii Ki-rv:.lo (;cm>icproniinli:ilionts »ti.T, diculiir, ma-
(iiioi]iic T(-st:iiii('iil.i iii\i('i-iii silii (()ii('l:iiii:iiit!:i. Apiil ^'iin pr-rvcrsit.is orlttir. Sic cr^o proniiiitianliim r>s(,

],:iliti(is :iiilciii |)i'iiiiiis idciii lic:itissiiiiiis .\iiilirosiiis i;l pi-:i'(-(: lal |)cr(()iil:illo, ^ciiujiur inlerrogalio. Iii-

iiili|ili()ii:is iiistiliiil, Gi-:i-(-oriiiii cxciiipliiiu iinil.iliis; lcr pi'rcoiilali(jn(Mn sinlcin cl inUTrogaliuneni , boc
I \ liiii(< iii ( iiiK tis Occiduis i-c(;ioiiil)iis curiiiii usiis vclrrcs iiilcrcssc ditcruiii, qtiod ad |>crcoiilalionem

liurcluiil. iiinlla rcspoiKicri possnnl, ad inlcrrog:ilioncrn vcro,

CAIMT I.I. aut noii, aiil cliam. Pronuiiliabiliir cr[;o ila, n( |iost

f)e rcspoiiHoriis. pi'rcoiilatio;;cm qtia diciinns : Qui$ accumbit udver-

Rc«pnnsoria :il) Il^ilislongo tomporc aiiK; Kiiiit rc- tus ctcctos Dei? Illinl quod scqniiur, snno interrogao-
pcrt:», cl voc:ita hoc iiomiiic, quod niio cancntt; clio- tis cniinliclur : l)eug qui juslifical, ut tacilc rcii|Kin-

nis rccoiisoii.uiilo rcsiioii !cal. Anlea aiilcin itl soliis dc;itiir, iion. Kl prr ilcni pcrcontcinur : Quis enl tjui

(juisipic agcliat, iiuiic iiiti'n!iiiii iiiiiis, iiitcrdiim duo coiulemnat, rursiisquc inlcrrogcmus , Ch\is'.ut Jesua

vd ircs coiiiinuiiiler cancnt, clioro iii pluriinis re- " qui morluus ett, mngit aulcin (jui returrexil, qui ctl in
spondcnlc. dexlera Dei ,
qui el interpeltal pro nobir, ? ut ubiquc
CAPIIT LII. tacile rcspondealiir, non. At vcro in illo loco n!(i ail :

De lcctionibus. Qiiid ergo dicemus? (luiti ijenlet quic non tectabanlur

Lcclioncs pronunliare, anliciiiai instilutionis essc, jusliliinn, npprelicnderunt juslilium, iii-.i posl pcrcoii-
Jiidocoriim Iradilio habet. Nam el ipsi Icgitimis prae- talioiicni qiia diclum csl : Quid ergo dicemut? llein

finilisqnc diebus, c\ lcgc ct proplielis , lcctionibus rcsponsio subjicialur, qiiia gentet quie non tectabnn-

iitiinl!ir,el hoc de voleri Palriiin iiislitiilinnesorvan- liir jusliiiain , apprelienderunt justitium (liom. ix),

los. Kst aulcin lcclio iion parva audientium rc lifica- ti-xlus conseqiicns noii cohaerebil. Kl alia ini.lla

tio : nnde oportct ut qiian !o ps:dlitiir ,

psallalur ab sunt, qux' propriam similiter vitn pronuntiationis
ontnibus; cum oratur, oretur ab omnibus; ciim le- qu;crunl. Praiicreactacccntnumvim oporlcl Icciorcm
clio logitur, facto silciilio icque audialur a cunctis. scire, iit noverit in qna syll.iba vox prolciid;ilur pro-
Nani el si lunc supervcniat quisque ciim lcclio celc- nuntiantis ,
quia iiuill;c suiit dicliones qnx' solum-

bralur, adoret tanluni Dcnm, et, pracsignata fronlo, nio;lo accentu di.scorni de!>cnt a pronuntianic, ne ia
aureni sollicitc accommodct. Patel tempus oran:!i scnsu earum errelur. Sed hxc a grammaticis di-
cum omnes orainus; palcl cum volueril orare p;-i- scere oporiet. Porro vox lectoris simplex esse debel

valim, o!>lcnln orationis. ?<c pordidcris lcctionem cl dara, ct ad o.i.ne pro;iuntiationis gonus accom-
quia non senipcr qnilihot paralam eam potcst ha- niodala, plcna succo virili, agrcslem el subrusticnm
bere, cumorandi potcstasin promplu sit; ncc pulcs 'cflngicns sonum, non humilis , nec adeo sublimis;
parvam nasci ulililalem cx loctioais auJilu siqni- : non fracta, non tenera, niliilquefemincum sonans;
dem oratio ipsa fil pinguior, dum inens reccnli Ic- non iiabcns iiiflata vcl anhclanlia verba, non in fau-
clione signata, per divinarum rernm (quas ntiper ar.- cibus rrcndenlia, nec oris inanilate resonantia, nec
divit) imagines cnrrit. Nam cl Maria soror Marlh:?', aspera frendeniibus, non hiantibus labris prolata,
quai sedens ad pedcs Jesu, sorore ncglecta , verbuni sed pressim, el ajqualiter, et Icniler, ei clare pro-
inteiilius audiebat, bonain parlein .sibi elegisse Do- nnntiata, ut suis quajqne liilerje sonis enunlientur,
iiiini voce firinalur [Lnc. x). Ideo el diaconus clara et nnumquodque vcrbuin logilimo accentu decorelur,
voce silonlium admonot, nt sive duin psaliitur, sive nec ostenialionis causa frangatur oralio. Corporis
diim leclio pronuniialnr , a!) omnibus unitas con- quoque molum impu.Jenlem habere nondebct, sed
scrvetur, ut quod oiniiibus pr;cdicalur, ccqualiter ab graviiatis speciem, auribus enim et cordi consulere
omnibus au liatur. Quicuiiquc cnim oiriiium deceii- debel lector, non oculis, ne potius ex seipso specta-
ler cl rite peragerc vult, (!octrina ct libris dobct esse
D quam Vetus opinio est,
lores iragis aiiditores faciat.
iinbutus, sonsuup.iqne ac vcrborum sciciitia perorna- leclores pronuntiandi causa, pnpcipuam curam vocis
tus, ita nt in disrmelionibus sententiarum intelligat habiiisse, ul exaudiri in lumultu possint, unde et du-
n'ii finialiir jiinctura, ubi adhuc pendealoralio, usqiie dum lectores pr.ccones vel proclamalores vocaban-
libi senlciitia cxtrcma chuuiatur , slcqnc expedilus, tur.

viinpronunliationis obtinebit, ut aJ inlellectuin nion- CAPLT Llll.

tes omnium scnsusque permoveat. Disccrncndo gc- Dc libris duorum Tcslamentorum.

nera pronunliationum , aique exprimendo proprios Pionuiili inlur aiitem loctiones in Christi ecclesiis,
sentcnliarum afTcctus, modo vocc indicantis simpli- dc Scripliiris sanclis. Cop.siat autem cadem sacra
cilcr, modo doleutis, nio;!o indignanlis niodo in- , Scriptiira cx veteri lege et nova. Yetus Icx illa est

crep-inlis, modo cxhortar.lis, modo miscranlis, raodo quse data est primum JuJa-is per Moyson cl prophe-
percontanlis, ct bis similia secundum genus propriie las, quse dicitur Velus Teslamentum. Teslanicntnm
pronunlialiouis, cxpromenda snnt. Multa siinl enim aiiiem dicitur, qnia iJoncis tcstibus utiquc a prophc-
in scrip'iiris, qu;c nisi proi»rio luodo promintiontiir, lis scriptum csl alqiie signalum. Nova vero Ics esJ
 , ,

SUS 1>K (.LKmi.OULM I.NSini TIO.NK. KTC - 1.115. 11 SO.;

K»aiigL'ruiiii,<|iioil tliiiliir Novuiii TcjHainoiiUiMi.nuiHl A vero s*Tip;.oruiil ili-reiu ()riipli<-l.i*, i>l i'sC, Mi>yM-!>,

pcr ipsuiii KiliuiM lK'i Clirisluiii cl »iiu;> a)n>!>lulu!> do- DaviJ, Saluiiiuii, .Vs.ipli , Elliaii, llithuii, Eiiiaii ct

ilit. lUa lei vctua vclit raJix Oftt , lixt* uuva vclut (ilii (a»ro, iJ c!>l, .Vsir, Kk-aiia, Epliiasali. Suiil (|tii

rrucius ox radito. K\ It-gc ciiiui vonilur ad Evangc- ot K^.Iraui, ct .Vgg.cuui, ct Zacli.iriain scripsissc di-
liuin. Si quitlcii) f.liristiis «jiii liii- niaiiifcstalus c>l c\iil. Saluinun scripsit rruvcil»ia,cl Ecclcsiastcn, cl
anlc in lcgc pi.c.lKlU:> C!»l. Iiiiu ipsc luculus iii pro- Caiitica caiilii-uniin. Uaias scii|»i( lil»ruiii suuiii,
|ilietis,sicul t>cripluin cat : Qiti /u(/ut-6<ir, rcr^ uds>aii, siinilitcr ct Jcrcniias (uiii l.aiuciitaliunibns cjus.

Uff<m prmHUleuM vitul infuHlibuM pivdu^ogum, Kvan- Viri Synagug:i' s.ipicnlcs scripscruni Ktccliiclcin ,

tfcliuin rcru, perftctum vitir miitjitlt^riuiit, jitnt itdut- I>aiiiclcin, ct P.iiMli|»(iiiiciiu!i, ct K>tlicr. Ksilra scri-

tit oiniiibui pr,vitani. IJco iii illa o(»«-raiiUl)U'> bona psil Ubruni suuiii. Oiniics autciii lius liliros iilciii l;s-

lerra* piuiiiiilcliantur, liic vcru sub gratia c\ lidc vi- dra |H)st iiiconsaiii l(*gcin a Clial l:ris, (liiiii Jiid.ci in-

ventibus rognuui ca-lo!>lc triliuitur. Kvangcliuni au- gressi ruisscnt iii Jcrusalcm , diviiio alHatus Spiriiu

teiu dicitur lionuin uuDliuin, el rcvcra bonuni nun- rcparavit, cuiuUKpic prup!ic(aruni vuluuiiiia, «pia;

(iuu), ui ^"^«••liir. fucraiii a jjciilibus currupta currcxit tuliinKpu;

q
M i""ri''lf ''lii I^*'i
;! , ;

lli suul '

^ Vctcris Tcstanicnti (luus sul» Tc.staiucntiitn iii vi^iiili Juus liluus cuiisli(ui(, iil (ut

aiuurc «luctriii.T et pietalis lcgciidos recipicndosipie, B libri cssenl iii lcge i|uot liabcnliir c( li((orj>. rriinuni

Kcclcsiaruin principcs (rndidcruiU. Priini naiiupic pust Esdmin odiliuncni «lo llcltnou in Gnecuin So-
lcgis , i.l osl, Moysi libri quiii<|uc suiit, Ccnosis, ptuajjinla intcrprctcs c,iid«'nml, siili PtuIciiKcu .f^gy-
K\«»di, Levitici, Nuiucri, Doutcronumii. Ilos scipiun- piiuruin it^'c, succcssorc .Mcxaiulri, (pii in lcgcndu
lur historici libri «|uindcciin, Josu Navc sciliccl, ct studiosus fuit, omiiiuiuiiuo libros gcntium cuiigicga-
Jtidicuu) libri singuli, sivc Uuth. Rogiini ctiaiii libri vit. Isto ciiini al» Klcazaro, qui orat priiicops s:icor-
qiiatuur. Paralipoincnonduu. Tubi.equo«]uoct Esthor, dutuiii, nmUa duna niiUcns ad (ompliim, pclit ul so-
ct Juditb singuli. Esdre duu, ct duo .Machab.coniiii. iics do duu.lcciiii tribtibiis Isracl (raiisiiiincrciidir,

Super hus prophc(ici libri scdccim sunl, l^aias, Jc- «|"i intcrprclarciitur uiiiiics libroscorum, cl ul li.li iii

rcuiias, Ezechicl et Danicl , libri singuli. Duodocim intcrprctationis aJvcrtoret, singtilis oorum qui fiio-

qitoipic pruphclarum libri siiiguli , ei h:cc quidoiu nini «loslinati singulas collulas dodit , ct assignans
piophotica stiut. Pust ha-c vcrsuuiu oclu libri habcn- omiiibus, omncs Scripturas jussit in(crpi-olaii. Qui
tur, qui divcrsu apuJ IIi-br.cos iiiclru scribuiitur :
ciim [>cr scplua-iula «lics islius rci iicgoliiim ailiin-
i.l cst, Ji»l» liU'r, cl lilx-r PsaliU'»ruiu , cl P.ovcrbio- plcssciii, umiiiiim simul iiitcrprctatiuucs, qtias per
ruui, ei Eccleikiasles, el Canlica canlicorum,Sapicn- divcrs.is ccllas segrogati nullo ad iiullum |»n)pin-
tia ei Ecclo3>iaslicus , LaincnlalJuiie!>quc Jercmia;. C quaiite fccerunt, congrogavit iii iinum, atque ita oin-
Sic cuniploiitur libri VcU'ris Tcstamcnti quaJra- '"*s 1'hii inlcrprctati pcr Spiritiim saiictiim invciiti

giuta quiutpio. Novi auloin Tostamcnli primuin,qtia- suiit, ut iioii soltim iiitcllectu , vcnim cliam c( in
iuor Kvangclia suiii , .Ma((h.L'i, .Marti, Liitc, Juan- scriuonibus consonantcs invcnirentur. II.uc fuil

nis. IIus quatuorJetiiu Pauli apostuli Kpistohe sc- priina intcrprctatio vera ac diviiia. IIos libros me-
quuntur : «piibus etiain subiuiicix suni septcm cano- ditari omiiiiim gciiiiiim Ecclesi:e primum cocperuiit,
«100" K; '
iacobi, Pctri, Joannis e( Jud.c. .\c(us oos Icmqiic dc Cnccu iii L.tliiiiim iiitiTprclanlcs,
qiioqtic ..an apo^tuluruui : quurum omiiiuiu priiui Ecclcsiarum provisorcs tratliJi ruiil. Pusl lia-c

(igiiaculuiu e^l Apotalypsis Juannis, qiiod esi rcve- secunJam ediiitmcm Aqiiila , lciiiam ct quartam
lalio Jcsu ( Jiristi, qui omnc:» libros el ienipore coii- Theodotiun ci Symmat^ius cJiJcrunl, ainbo JmlaM
rludii ct orJino. Hi suiii libri canonici S4.'ptuai;iiita prusclyti; qtiintam vcro ei soxt;iiii cditionciu Orige-
duo, cl "' !- Moy>M'S ^'•- '•••' •'•t prcsbytcros ucs ri'|K'rit, ct cuiii c;etcris supra.lictis eJilioiiiluis

qui pru| .iii;ubi .liuiis iiustcr cuiiiparavit. Ili siiiit itaqtie taiiluiii, «iiii Stripliiras
scpttiaginla diins divipulos pra^iicare inandaviL Et sacras de Hclira^o in Gra-cum scrmoMcm vcrtoriiiit

qiiuuio-Ji> s a du* lingux in hoc mun.lu 'l"iiiquoctiaiiict nuiiicniiitur. Nani Latiiiorum inicr-

rrunt dilTu:.!-, ( .:,-nic proviJit Spiritiis sanctus ut |>rctiiin qiii dc Cr.-k.'fo in iiostrtiiii cluqiiiiim traiislu-
tul libri cssiMit qiiut natiuucs, ipiibus pupuii cX gcn- liTunt , iit iiiciuiiiit saiK tus Atigiistiinis , iuliniliis

le» ad perfitieuJam fiJci gratiaiu a^dilitareiitur. numenis esl. Si r«ii eniin, inqiiit, priuiis fiJei tcin-
poribtis aJ maniis vcnii codcx Grx>cus atqiic ali-
CAPITLIV. ,

/)c tcriploribut tacrorum tibrorum. qiiantiilum csse sibi utrius«pic Iiiigii:c pcrili:iiii scii-

Vctcris autciu Tcstaincnti scctiii !uiii IIc! r.corum sit, aiisns cst s(a(im iiitcr]ir«'tari, :it(|U(! inJi' acci iit

IraJiliunciu hi scripioict hjbcntur. Primuui .Moyscs '•"" iiiniinicraliil<s apiiJ Latinos cxstiii^se iiitci|iri--
Mrripsii Pcuiaieuchum. Je&u Nave ediitit libriini '«-^- ^ Hcbrxo aiiicm iii Laliniim clu(piiuin, Liitluiii-

iiium. Itidicum autciu, ct Itiith, ct S.imiielis priniam niodo llicronymiis prcsbytcr sacras S«riptiiras cnn-
I scrip«.it S:iii)ii«'l ; sc(pii'mia Samiiclis iisquc v.-rlit : riijiis c.iiliuiic ^cucralitcr umiics Kci lc.i:^
•m, «cripsit Davi.l. .Malai hini tulum iMliJii us(pic(|uj«pie iititiitiir, pio co «pioJ vcncratior sit in

Jcrcniias : naiu aiilc sparsiis erai [>€r singulunim sciitontiis, ei clarior in vorbis. Libnim Sapicnli:e
rrjoini lii<.turias. Jub libruin llcbr.ci .M«>y.scn Mri- Salumon srripsisHC prnbatur, (cslimouiis lllis quibui
f^uof pntanl , alii uniim ct proplHti^. Psallcriuni l<-^itiir Tu mr, inqiiil, eleqitli regnn populo luo , et
 %1 It. IIAIJAM MALKl AllLilU.I'. .M()«.LM. Ol*hllLM 1'All^i I. 5<i8

dixUti adi/ifurf limplum uwnini suiicto tuo, in cii /- ;\ iriiiiiiH : Sic IfiUNiircs |ii»|)iiliiiii iim-ii!ii, ct f^n hnie-
iiite mnctii' hnhiliilionis tuitt (Sup. ix). Ilric o|)ii>> lli:- dicaiii illos. Uenedtcat le Dominus el cuslodiui te

l)rx-i (iil (|iiiil:iiii sa|)ii-iiliiiii iiiciniiiil), iiitir cunu- (.Vum. vi); illiiriiiiict I)oiiiiiinh racicin buain fcu|>cr

licas S(ii|tliir;is rc(i|)ifl ;uil. Scil |t()sli|ii;iiii i oiiiprc- lc, cl iiiiscrcaliir liii { l'iial. i.tM); conterluttiue Do-
tiriiiicnlcsdliiivttiiii iiitcrri.ccriiiit, iiiciiutraiilcs inco- minus vullum suum ad te , el det libi paccin (.\um.
ilciii lihro liiii cviilcnlissiiiia dc (iliiislo lcbliiiioiiia \i). Iliiic (|iio(|iic usiis Kcclciiiju inulttiiliccb beiicdi-

(|iiilttisili(:itiir : /)u (?ru/i/ iiitcr sc iiii|iii : (^oiiiprclicii- clioncft in divcnis rdiUH iialict. licncdicitur oleuin
(laiiiiis ;Hs/i/m (|uia inulHis est nobis,ct conliarins esl c\ a|)Oslolica aucloritatc, ad intirnioruin incdicanicn-
oj^cribus noslris, et proinillil sc .sriniliiim I)ei Intberc, liiin, Jacol o aposlolo lioc ila pficcipicnlc : Infirma-
el i'ilinm iJci se nominiit (.S'«;;. iij. Kl iiifra : Si enim lur, \i\(\W\{,tiuit in vobii,inducal presbyleros Hcrlesitt',

ext vere Filius Dei, suscipicl illum el liberiibil illum ui orent super eum, ungenles eum oleo in nomitu Do-
di' m:inu conlruriorum. Ac duiiKJc : Vt sciamus reve- mini nostri Jc:iU (>liristi (Jac. v). ricncdicilur ftal ct

reiiliiim illins, el probemus palicntiam ejus , morte a(|iia in divcrsos nsiis riileliuin, ad honiincs infirnios,
tHrjiisiiimii condeiitncmus enm {Ibid.) ; collalioiic facl:i, coiitra pliantasiain ininiici, ad pccoruin saiiilalcm,
iic iioslii cos |tio taiu apcrto saciilcgio (icrogarciit, ad niorltos aiifcrcndos, ctc, sicut lifgilur Alcxander,
a proplielicis cum voliiiiiiiiibus reciiieniul, lcgcndiiiii- H scptinius posl Pctruin, Romanje urbis episcopiis, el

qne suis proliibucruiit. Libruin aulcniKccIcsiaslicum niartyr, coiislituissc aqiiam sparsionis cuin sale IjC-

composiiit Jcsus filiiis Siracli llicrosolyiiiilamis, iic- ncdici iii lialjitaculis hominum. Nam inillum esl

pos Jesu saccrdolis, de quo meminit Zacliaiias. Qiii aliudeleiiientumqiiol in lioc inumlo purgct universa
libcrapud Lalinos , proplcr eloijuii similitudincui, quam aqua, qiiodqiie vivificct cuncta : iJcoque cuin
Salomonis tilulo pncnolalnr. Pricterca JuJilli el To- baptizamur in Chrislo, per ipsnm rcnasciinur, iil

bia; sive MacIiah;eorum libros, qui auclorcs scripsc- purificali vivificcinur ; qiioJ in tenqKjre pabsioiiis

riiil, iniiiinic conslat. una cum sanguine de lalerc Christi profl(i.\it, ad

Novuin aiilcm Tcslamcnlum, quatuor libros Evaii- oslcndendum uliquc oninis sanclificationis et inun-
gelioruni ([uatiior cvangelistic singulos scripserui.t dilix" validum se inde babere sacrarnenluin. Quod au-
quorum solus Mallliscus Ileliraio scripsisse perhil;e- tem sal sanctificatum aquaj immiscetur, ex divina
l-ir cioquio, cictcri Gi\tco. Paulus apostoliis suas aucloritatc processit, qiiia illud per Elisaeum in fon-
scripsil Epistoias, c.v qiiibiis novem scplem ecclosiis tcm milti jussit, ut sanarelur slerllilas aquaruin Je-
scripsil, reliquas discipulis suis, Timolhco, Tilo et richo. Ergo nalura salis nalurx aquae vicina el con-

Piiilcmoni. Ad Ilebrasos aulem Epistota plerisque junctissima est, quia ejusdera clemenliaj ambo suiit,

Laliiiis ejus esse incerta est, propter dissonanliam C et ideni olTicinm ct significalioncra habent. Nam
sermoiiis, camdemque alii Barnabam conscripsisse, aqna a sordiwus mundat, sal putredinem fugat; aqua
Jilii a Clcnieiitc scriptam fuisse suspicantur. Petrus nilorem piiebel, sal sincerilalem adhibct; aqua po-
scripsil duas nomine suo Epislolas, quK Calholicu; tum sapienliae significat, et sal gustum prudenluB
iiominanlur, quarum secunda quibusdam cjus esse
a indicat, qiiod scilicet sacrorum librorum salis tesla-

non crediUir, propter styli sermonisque distanliam. tur aucloritas, et mulliplicia eoriiin produni lcsti-

J;icob'.is siiam scripsit E])isloIam, qiuc et ipsa a noii- inonia. Fit enim hic mirabilis operalionis diviirjc ef-
nullis cjus esse negalur, sed s ib noniine cjus ab d.o feclus, ul per sacerdotum ora Deus ipse benedicat,
dictala existimalur. Joannes Epislolas Ires edidit et per sensibile corum ministerium virlus divina in-
quariim tanlum prima a quibusdain ejus esse asseri- visilililer efTicial sacramentum. Deprecatur qiiidem
lur, reliquae duie Joaiinis cujusJam prcsbyleri exisli- pro salule bominnm pia sacerdolis intentio, ct pra;-
mantur, cujus, aUeium
ju.xla Ilieronyini sentenliam, sial eam divinic pielatis devolio ; sicque lit ut cha-
scpulcrum apud Ephesum demonslratur. Judas suam riias qua; exhibel in sacerdole depiccalionem, ipsa
edidil Epislolam. Aclus aposlolorum Lucas compo- pKCStet a Domino integram sanitaiem.
snit, sicut auilivil vel vidit. Apocalvpsin Joamies CAPUT LVI.
cvangclisla scripsil, eodcm tempore quo ob Evange- D De symbolo.
lii priedicalionem in insulani Palhinos traditur rcle- Symbolum lali ralione inslitulum majores nostri

^atus. Hi sunt scriplorcs sacrorum librorum, divina tradunl, quod post asccnsionem Doniini el Salvaloiis
iiispiralione loqucnles, ad erudilionem noslram prac- nostri aJ Palrein, cum posl Adventum sancli Spiri-
cepla ca>!eslia in Ecclcsia dispensaiiles. Auctor au- tus discipuli ejus iiiflammali, linguis omiiium geii-

lem earumdem Scriplurarum Spiritus sanclus esse tium loquereniiir, ut naUa illis gons cxlcra, iiulii

credilur. Ipse cnim scripsit, qui per prophelas suos lingua barbaris inaccessa vei iuvia viJeretur, prcece-
scribenda dictavit. pinm eis cst a Domino dalum, ad pr.cd candiiin Dei
CAPLT LV. verbum, ad singiiliis quasque nationes adire. Di^ccs-
De benediciiombus. suri ilaque ab in^icem, norinam prius sibi fuluroe
1'encdictionem aulem dari a sacerdolibus populo pra^dicationis in communi consliluunt, ne velociler
anliqua per Moyscn benedictio pandil ci compro- ab Invicem disiedenles, diversum aliquod vel disso-
Jiat ,
qua bcnCvliccre populo suo, sub sacramento ninn pnedicarcur his qui ad fidein Christi iiiviia-

iriiuc iiiVocalionis jtiboltir. Ail c:iiin ad Moyscsi Do- b;,ntur. Oaines crgo in uno positi, cl Spiritu suu-
 ;

5{J9 DE CLERICOillM I.NSTITI TIONK. KTC. — I.lil. II. r.-;-^

rlo rrf»lili. I)r4've siSi pt-x-ilitalionis ii> liiiiim confo- \ imc «li>si'hti(iia. Soil iii iilroi|m> Ti-.l.ni»iMilo Ji\iiij

rriitk) , iii tinuiii iiui><t si-nliebaiil eoii:|)(>iiu:il , al(]ue prole.'.t;iiiiiir t'l<N|iii.i , litH- t.iiiliiiiinio lo si'nlieiiiliiiii,

liaiic crC.VntiliusiIaialatiiesscregulani slatuunl. Syni- <l'io.l bi\o lioiiiiiinii. siu' univiTsa, ihiII.i Ooiis iifocs-
lioluiii auteiii lioi- nmtlisotjuslissimiscausisappcllarc sitale rroavoril. iioe iillaiii es-^c uiiiiiiin) viMbilcni
vulueruut. Syinboliiin eniiii, Gra'cc vJuCe^oy, el in<ti- iaviNiliileiiiqiic su|islan:i.iii), iiisi aiit i|iia: lh.'iis sil,

ciuni iliii |M>tesl et eollatio, boe csl. qiMnl plurcs iii aul a liono Deo lioiia ereala sit ; seil Itfns s iiiino ct
unuui eoiirrniiil. IJ eniiii reecruiit npostoli, iii Itis iiie(tiiuiiiil.il'itiler 1 oihin. erealura veio iiileriiis il
•emiooibus in untim conrercndo uiiusqui.si|uo qiiu.l niulabililcr bon.-i ; et «piod aiiiiiKC origo iiieerta sit

sensit. luilieium aulem vcl sigiiiim iilcirit) ilieitur, et qiioil aii};elurum iialura, vel aiiiin.i-, noii sii p:irs
qiio.l illo iii ttn)|x>re sieut raiiltisa|M>^lolus (!ieil, el tlivii;.e siilislanli.e, se I l>ei crealura e\ iiiliilo eoii-
iii .Vetibus npiistolonmi nTerltir : Mulli siiiititabaiit ilila, idcuipie iiieorporea ,
qiiia a.l iiiiai;iiiem l>ei

M* cssc .-ipo^ioliis C.hrisli, iioiiiinanlcs qiiiiteiii Clui- cre.ila cst. De pielaU' iiinniiii siiit^ i|iia li.les dixiiii

Ktiiiii, scd iiuii integris traililiuiiuiii liiiois iiunlianics. cultus uliosa torpcscil. el ctim qiia inlegrilas diviiii
Idcirco crgu islud indieiuin |M)suorc, per quu.l eo- cultiis |H'rli«ilur; el ul i:nits(piisqiio Deuiii proplcr
ptioscorctiir is ip.ti Clirisliim Nenim sieiin Itiiii apo- I eiim, el |)ro\imiim iii Deo diligal, iit pirlirie.i !o

blotieas li;tcias pncdicarcl. Kst aulem Syiiiboliiiii > pervonial. Atlenim (pi()i|iii' ailerius iioii |)oltiii posso
si;;iium, pcr«p!«Ml agiioseittir Dciis; qtiodtpie proiiiilo poccalo, ubi par voluiilatis noii teiu-liir coiisi-iisio.

rre.!etitcs acc piunl, nt novcrint qiialitcr cuiitra dia- Lc;;ilimas miplin^ nun ere li d^tmiiaiKias, licol ox eii

bolum fidoi corlamiiia pra-paront ; iii «piu qiii.'cm quoqtie originati pei( ato olnioxia eredalur iiasei |>o-

pauea Siinl vorba, so loinnia contiiienltir s:)erameiila. slerilas; eis^ptc jtiro li li-liiim >ir(;inuin et eotitiiu ti-

Do lulis eiiiin Scripluris, lia.'C breviatim eotlala siiiit liuiii pra-reremla doeealiir iiile^rilas. Ne uiiiiiii ba-
ab aposltdis : ut qnoniam plurcs crc.lciitium littcras plisiiitim Trinilatis (ipuMl iicr.s osl) itorclur ; nei|iic

nosciiint , vel qtii seiunt , pratM-eupatioiic «ccculi, pio divcrsilatc Iradciitium miiiislrorum siiigiitis pii-

S riplM! • iioti possimt, lia'C corde rcliiientos. lolur (piiiiusipie eoiiHlfri, sed ab eo siiigulari pote-
batH'aiil :ilom siln seioiiliani saliitarcm. Kst stalo donari, do «pio (iiettim legimiis : .S;(/)er >iuiiii

eiiiin brovc lidci vcrbMm. ct olim a propbela pncdi- vidcris Sfiiiilum desccndi-nlcm ct maucntcm suiicr
cltim : QNOniam rerbum breriatum faciet Dominus eumjtic est qui buptiutl in Spirilu sancto ; el ego vidi,
tuper lerram. el teslimonium pcrltibui tjuia hic cst Filius Dci (Joan,
CAPLT KMI. i). Kl no |)iriiileiili;e rcitiodiis non ei^eio puleiiiiis.
De regiila fidci. pro (piolidiauis liuinaiia- rragitilatis excossibus, siiic

ll;ec esl autero post apostolicum Syml)«diim cor- quibus iii liac vila cssc iioii possumiis, ita ul ptuni-

lissiiua fidcs, qiiaiu doclorcs noslri trauidorunl, tit toiiti.c coiiipiinclioiic rrucluusa tiiiiveisa f;tlc;imiir

;
iiurPalrem, ol Filiiim, et Spiritiim s;iii«-lum deleri pocc.ita, sieiil sciiplumesl: Bcuti quorum rc-
i ->enlix, cjusilem |>oleslatis cl sempiternita- inissa- suiit iniqu.ldtc^, ct quoruin tccta suiit pcccalu.
lis, nniim invisibilem, ila ul iii siiigiilis persoiiarum Ucatus vir cui iion impulmit Dominuspeccaium (Psal.
proprictaie sorvala, ncc subslanlialilcr triiiitas di- x\xi). Nullum tpio^pie suis vlribus. scd pcr diviii;ii!j
vi.li. nec pcrsonalitcr dobcal omnino conriindi ; Pa- graliam capili Clirislo siitijungi, alquc iMdirii|)U' p;i-

Ircm qiioqii.' eonfilori ingeniitiin. Filiiim unigenilum, cis iH-rsi^vcraiilia iii tiiiilalc K( elesi;e ipsius .solidari.
Spiritum autcin sanctum n(»c gciiilum ner ingeni- Nec liuinan;c voliiiilalis artiilrio Imii (piiddam dcpu-
lum , scd ex I'atrc ct Filio pmccdenlcm ; Fitiiim a taiidam existiinari , scd scctiiidiim proposiltim vo-
VdiTx' nascendo prtvederc, Suiritum vero saneium tunlatis Dci omnem iiumertitii clcclorum aciptiri.

lcndo non nasci ; ipsiim '(pio<]iic Filiiim pcrfe- Doiia qti(M]uc lein|i«)ralia bonis nialisi|Uo ediiiiiiiiiiia

I :..iii 01 Vtrgi.ic, siiic pccc^lo, bomiucm .sus«-opis<»o, a Dco ercari. cjusiiiic dispciis:ilioiii' siiti^iilis (luibiis-

tit (|ucm sola ItoniUitc crcavcrat, spoiilc la|isuiii nii- i|Ui' vel Iribtii vel iie^ari : i|iioriiiii tioiioitiiii iii uno-
scricorditcr repararcl; qccin vcracilcr crucirixiini, t^ )|uoquc lidelium iion babitus, scd usus aut iiii|)ro-

cl lertia dic rosurrcxissc, ct cum ca.tcin ipsa canic bandus, aut probaiidiis. Cerla vero a.'lcrnaqiie bona,
ijl-.rifiiata as<'cndisso in (d-Iuin, io qtia et ad jiiili- solos posso boiios iii fiituro coiiseqiii, (|iioniiii |)i-

(rir.i viNoniiu el morluoniin cxspcctaltir veiittirus; gnorc Kcclcsiam iiuiie iiiroriiial;iiii cieiiiiiius tl(-li-

ct qiio.l divinam bumanaiiiquc siilislanliam in ulro- ncri, bic babcntem primilias S|>iiilus, in fuMiro pcr-

quo pcrfcctus una Christus pcrsona gcslavcrat, qiiia fcciionem; bic suslcntari in spo, |N>ste;i pasci in rc;

nec grminavit ulriiist|<ic substaiili.r inlcgrilas pcrso- liic videri pcr s|>eeuluii) iii :i'iiigiiinl(', iii rnliiio aii-

nam. nec coiirinlit gcininam tinilas person.p «ubstan- lem facio ad faciem, cuiii ad spci iciii fucril pordii-

liiMi :altero «]iiip|M' neutrum cxi Iusil, qnia utruin- « la por lidcin. Quod donoc pcrlicialtir, iit siiiiiitii

q-ic iinu$4|uis«)iio intonicralo jtirc scrvavit. Qiiod Dci b«mis fruamur a?teriiis, fruentltim, iiidc iioii ob«-
N«.*i cl Vclcris Testamcnti saliibris comn:cndat au- rimus et proxiinis. Kam quoquc nos spein rcsurrc-
cli>rila.s. illa |M»r propbcliam, isU pcr bi>loriam vc- clionis balM-rc, iit eodem onlino eaileniqiie foriii i

ra<iler pcrsoiuta ; ct quoj neqiie «le Di o, iu^qtic tic qua ips«.' Domintis rcsuricxit a iiiorliiis, no^ qu(M|iic
crc;ttura *.ceuli sit ruiii |»agaiiis aiit eiiro b.crcli«'is rcsiirrccturos cs»c crctlamus, iii «•odcm corpor»' iii

«llipiid scnlicudum iii bis rcbii5. in (|it;bus a \eri- <|iio stimus vel vivimus, iumi iialtiiaui aut seMuii
571 (}. iiAi.AM MAJ ..I Aur;.ii;,i* MOGL.^I". OPKIiUM 1'AIIS I. STJ

iiiiil:iii!rs , si-il iJMiIiim fi"i(,'ili(:ili'iii <l vili:i dcponnn- A Esn:ci«t;i'(!icitiil Ipstiin c)(»cr:iitisliiiiiqtii liocnit il-

tcs. ||isiiiii i|ii(ii|iii> S:il:iii:iiii niiii :iti(;rtis siiis :it(|iic loK oinncin :ihsliitcn(i:im.

ciillorihits :i;l('riio itirriiilio (:(inil<'iTiri:itiiliitii, n(;i|iii', M.irlionaM dicunt iiwitm mv. Chrislfim qiii dnriiil

wciiiiiliitii (|iir»rittitil:iin saciih!;,':!^! (lispcns;ilionciii, lllos iii ointii rc Katitialiy.arc.

:iil |iiisliii:iiii, iil csl :in;,'i'lii':uii itif^iiil.ilcin, cx <\m (Icnist;i' (li( li, co qiiod dc / nfn: Ai^r >:, i- c^v' jln-

I)i(i[»ri:i tii:ili;,'iiil:it(.' ccriilil , iciIikjcikIiiiii. 11;i'C esl rianliir. .Nani ciiiit iii n:ib}i(iniain %ciiihM-t |K)puiiis

c:illioli(-:e Iradilionis lidci iiitc(;ril:iK, dc (|u:i si iiniim Dci, plfTique rctinqucnlM uxorcs i>iia«, naliylonicis
qiioillil;cl rcKpualiir, lota ni|(;i cri^iiiilitas aniilliliir. itttilicribus adhu^scrunl ;
qiiidain Israclilicis Uinliiin

CAIM T [,VIII. conjiijjibits cont/'nrt, vel cx cis gcnili, dutii rcvcrsi

De litrresihiis variix. es.scnt d(j liatiylcnia, diviscriinl sc ab omni |H>piilo

lloc ergo cnveniliiin cst oiiini aiiiin:c timcnti Dcitrn, t'.l assumpscriinl sitii lioc nomcn jacUinlia;.

nt non a fidc catliolicn dccidciis, ct rcliiiqncns do- .Mcrisl:t'i appcllali, co quod w^parant Striplurae.

(trinain vcrilalis , in orrorcs li:crcli(;onim tadat, iion crcdcntcs omnibiis propliclis, diccnlcs aliis ct

(liiia liDC ccrlissimtiin morlis csl gcniis. Scd iil lioc aliis spirilitiits prnpliclasse. Meros eniin, fjiiyj{ Grycc,
fiicilius possil pnccavcrc, (piascuiiipic scctas dc cr- Laliiic pais dicitur.

roribus h:crclicorum aliiue schismalicorum, dcno- ^* SamaritXMlicli, qiiod lcgcm solam cistodiunt, nain
talas a calliolicis docloribiis invcnimus, simul ciiiii prophcias non rccipiunt.
oaiuiii auctorihus, sive seclaloribus, in hoc iibro Ilcmcrobapliscc, eo qiiod quolidie vcslimcnla sua
(ieicrniinamus. el torpora iavcn(.
IKcrcsis, uipeatg Crjccc, ab cleclione vocaiur, quod Quidam lucrclici qui dc Ecclcsia recesscruiit, cx
scilicet unusquisque iJ sibi cligat quod mciius ilii noniinihus snorum auctorum nuncupanlur, quidaiii
ossc vidclur, ut phiiosoplii, Peripalclici, Academici, vcro cx caiisis qiias eiigentes instilucrunt.
Kpicuroi, ct Sloici, vcl sictii alii, qiii pcrvcrsum do- Simoiiiani dicli a Simoitc , magic:t' disciplin.TR pc-

ijiua cogilantes, arbilrio siio dc Eccicsia rccesseruni. rito, ciii Pctriis in .Vctibus aposloloruin iHaledi\il,
Iiide crgo iiaorcses sunt dict.x Gripca voce cx inlcr- pro eo qiiod ab apostoiis Spirilus santli graliam pc-
pretatione eleclionis, quas quisquc arbitrio siio, ad cunia emere voiuissel. lli dicunt creaturain non a
iastiluenda sive ad suscipicnda quaelibet, ipse elcgit. Deo, sed a virlutequadam superna creatam.
Nobis vero nihil ex noslro arbilrio induccrc liccl, Menandriaiii a Mcnandro mago, discipijio Simonis
scd ncc eiigcre quod aliquis de arbitrio suo induxe- nuncupali, qui mundum non a Deo, sed ab angclis
rit. Apostolos Dci habemus auclores : qui nec ipsi _ faclum esse asserunt.
«luidquam ex suo arbitrio quod inducerent elegcrunt, Basilidiani a Basilide appeliali, qui inler reliquas

sed acceptam a Chrislo disciplinam lldeliter natio- l)iasphemias, passum Jesum abnegant.
liibus assigiiavcruiit. Secla a scclando ct tcnen;lo Nicolaitae dicti a Mcolao diacono Ecclcsiic IliciO-
iiominata ; nam seclas dicimus habitus animorum ac soiymorum, qui cum Sicphano el csteris constii!!-
instilula, circa disciplinam fideliter propositam, quoe tus est a Petro : qui propler puichriludincm rcliu-
lcnendo sequuntur, ionge alia in rciigionis cuitu opi- quens uxorem, dixerat ut qui vellet, ea uteretur.
nantcs quam cseleri. Schisma a scissura animorum Ycrsaque est in stuprum (aiis consuetudo, ul invi-
iiomen acccpil ; codcm ciiini cuitu, eodemque ritu cem conjugia commutarcntur.
credit ul cseleri, solo congregationis delectatur dissi- Gnosiici proptcr exceilenliam scientise se i(a ap-
dio. Fit auleni schisma cum dicunt : Homines nos pellare voiuerunt; aniraam naturam Dci esse dicuHt
jnsli sumus, nos sanclificamus immundos, et csetera bonum ct malum Deum suis dogmatibus fingunt.
similia. Supcrslitio dicta, eo quod sit superflua aut Carpocratiani a Carpocrale quodam vocantur, qui
superinstituta obseivatio. Alii dicunt a senibus, quia dixit Christum iioniinem fuisse tantum, et dc ulroqiic
raultis annis superstites, per selatem deiirant et er- sexu progenitum.
rant. quodam nuncupati. Hi
D Cerinlhiani a Cerintho in-
Apud Jud;oos autem hx fuerunt h;iereses : Phari- tcr caetera circunicisionem observant, miile annos
s;corum, SadducLi^orum , Esna?istarum , Marbonen- post resurrectionem in voluptate carnis fuluros pr«-
sium, Genistarum, Mcristsorum. dicanl. Liide et Grsece chiliaslce yj/.rxszM, Latine
i'haris;ci ergo et Sadduccei inter se contrarii sunl. milliasli sunt appellati.
\.\m Piiarisaii ex Hebnvo in Latinum inlerprelantur
Nazuraii dicti, qui dum Chrislum, qui a vico Na-
divisi, eo quod tradilionum el obscrvalionum quas
zaroeus est appellalus, Filium Dei confileanlur, om-
illi deuleras vocant justitiam prKferunt. Lnde et
nia lamen veteris legis cuslodiunt.
divisi vocantur a populo quasi per justitiam.
Sadducaei interpretanlur justi; vindicant enim sili OphitiE a coiuhro nominn.ti sunt. Cohiber enini

quod non sunt, corporis resurreclionem negant, et

Grsece ovt; dicitur. Colunl onim serpentem, dicen-

animam interire cuni corpore praedicant. Sed nec tes ipsum in paradiso indiixisse virlulis cognitionem.

spiritus esse, nec angelos crcdunt. Hi quinque tan- Valentiani a Vaientino quoJam Piatonico seclalore
tum iibros logis recipiunt ,
propiielarum valicinia vocati : qui otVwvKj, id cst s*cula qti^dam in origi-
respuunt. ncm Dei creatoris induxit. Christum quoquc d«
-73 DK (XKftU:OUlM INSTITI TIONK. ETC. — LIU. II. 37 4

Virgioo nikil eorporis a^uiii|)»is>c, »o.] |>cr oaai A llcriuogi-niuni, ab llcriuogciic qiiuda ti vucali : (|iii

q laiii per Hsliilain transisse avM*ruit- inaleriain iiuii uatatii iiitrodiiccns, IhHt nuu iialo

Apcililaniui qu(ii|iie ApoUcs princcps fuil : qui caiii cuuipara\it, niatrcin«|uc elciiientoruin cl deiiii
• rcalurciu, aii(;>-luiu acMioquciii ^luriusuiu su|>crio- assciuil, quus .VihisIoIu» iinprub;«l ilciiiontis scr-

ris Dci raciciiN, l)v*utii U"^\> Urai-1, illuiu igiicuiu aflir- \iiiilcs.

nians. Aitvllita' (|uoniui auctur Ap ilcs, i|ui di&it .Maiiich.i'i a qutxlaiii Pcrsa e\stitoruiil, qui vocitus
r.liristuiu iKUi IViiiii iu vcritalc, ^4;it liuiniuciii iii cst .Maiics. Ilic duas naturas et substantias intrudu-

|i|iaulasia apparui»se. \it. id cst lioiiatii ot iiialaiu, cl aiiiiiias o\ Dco i|iiasi

Arclioutiaci a priucipibus appi*llanlur ; qui uiii- c\ aliqiio foiilo inaiiaio asM-ruil ; VoUis ToslatiioiiUitii

versilalciii (|uaiii Ucus cunJiilit , u|>era cssc urcliaii- rcspuil, .No\uiii c\ parlc rocipit.

g(*l(>ruiu (lcrcnduul. Canuniaiii Latinc siiic logc dicunlur.

.\«iaiiiiani vocati, quo.l .\iLi: iinitantur nu<liialoin, .\titlii(ipoiuorpbit:t> dicli , pro co qiiod siiuplicil:iti;

unik* cl nu*li eranl , el nuili in 6C uiares rcnuna>que ruslica Douiu liuiiiaiia nioiiibra b:ibi-i°o, ipi:o in divi-

cuu^ciiiunl nis scripla siitit, arbilraiiUir ; aiillin<piib ouiiii, (•noco

r.aiuani proioJc sic appcllali, q<iuui.ini Cain aJo- a-.6^u>ro; , Latino bonio inlorpiolalur ; igiiorantos

ranl.
" vo( cm Doniini , qiii ait : Spiritiis Dciu ftl. Incorpo-
S< lliiani iMMnen acc(*peruiit a lilio Atlaiu, qui voca- reus esl enini, noc meiubris disiingiiilur, noc corpo-
tus cst Sclb, diccotcscuiu esse ('.liri>luiu. ris inolo consolur.
Mclcbiscilochiani vocali pru eu i|iio.l .Melcliiscilech lloracliUu ab llortciilo aucturc exorli , nionarbos
saccrJolcui Dci, nun Uuiiiiiiciu fuisAe, sed virluleiu lantuin rccipiunl, coiijugia rcspuuul, rogua ca-luniiii
Ik' arbi(r.iulur. parvulus halH^re iion crodunl.
Angcli viM-ai)i(ir qdi angolos (uUiiii. Novaliaiii :i Novalo Uoiiia' urbis prosliyloro ovorli,

.\|>«>«tuiici liuc silii iioinoii idcu ^uiiipx-niiil. ipiod qui 3d\ofsiis Coriioiiitiii c.iliicJratii sacordolaietti oo-
nibil |>ossideiitcs prupriuni, ne*(ua(|uaiu rccipiiiiit cu.-i iiatus invadcre iKorosiui instiluit, nuicns apuslatas
ipii aliqiio iu hoc luundo utunlur. susciiicre, et i-cbapli/atis iiaptizalus.
4 ':i a (lcplone quodaiu nuuiiiiali : qui duo Mutilaiii li;orelici dicli , quuJ loitiporo pcrscciitio-

coii.i.i ..I |>riiicipi.'t asscruil. tiis iti moiililMis laluoniiit , qiia oc( nsiuiic sl' a cor-
Mar( ioiii^tUi' a M m iuiic Sluico pliilosoplio appel- pore calholica- Kccio^i.u divisoruiit.
l.iti : qui Cerdonis dogina S4-culiis, .ilteniiu bonuiii, Kbioiiit;c ab Kliiunc dicti, sive a paupcrlato. Cliri-
allcruiu justuui Dcuiu asscruit; tauquaiu duo priiici- sUini eniiu pcr pru\ccluiii soliiiu jusUtni pntaiit cfl*.-

pi.i I - •
,. C clutii. liido co:ii| clciitor Kbionoi piu paupcrlalo iii-

A .i.iiie vocati ; paiioin cniin ct tciiigoiili:o appoilati sunt. Ili soiiiiju(l:oi suiit, cl ila
rascuui oflcrual direules priiuis houiinilius oblalio- tonciit Kvangoliiiiu, ut logciu carnalilor ^crvonl, ad-

uein a rruclibus tcrrx ct a rruclibus oviuni ruis.<^* versus «luos ad CalaUis Apustolui. scribcus iiivcnilur.
Ci-icbnilaiii. Piiotiiiiaiii a Plioliiio Gallo-Cr.ctia; Syrniiic opi-
Aquarii apf)«'ilali , co quod aquain soiam ofrerunt scopo iiuncupati, qiii KLionilaruni b:cicsiiii siiscilaiis,

in calicc sacrainciili. asscruit C.lirisluin a .Maria pcr Jos* pli iiupliaii coilu

Scveriani, a Scveru oxorti, viuuni noii bibunt, el Tuissc concopluni.

VclusTcslanienluin,cl resurrcctioneui non rci-ipiiinl. yEriani ab .Erio qiiodatti nuttcupali sunt : bi olTorrc

Tatiani . a Tatiaitu quo 'aiu vucati , qiii ct Lncru- sacriricinni pro doriiiulis spi-rtuii:t.

litx' (bcli, quia cariiL-a al>oti)iiiaiilur. Ktliiaiii al) Klliio sunl vocali, iiiotiKpio Kuii()iiii:iiii

.\lo);ii \ucantur lainiuani >\i^ii veriiu; logos enini, ab Kunoinio qiiodaiu (balcclico, Klhii discipuio, cx
ky»» Cra.H.-e, vcrbuui diiilur; Dciiiu ciiiiu \erliiiui ctijiis noniinc inagis innotucrunt, (!i»siiiiiiciii Patii
non creJuul, respueutes Joauuis KvaDg*-liiiiu cl A(>o- asscrcnlcs Filiuni, ct Filio Spiritutii saticUini, dicimt
c.il)p<iiii. ctiaiti iiulliitn itnpiitari poccaliiiti iii li !c iiianoti!iititi.

Ca:.ipbr)'gis iiuiucn pru\iii4 ia Phrv-fris dcJii

D Urigoniani :ib Orij^ctio ;iu( lorc o\orti siinl, diroii-
,
quia
ibi ei&litcrunt auclorcs coruui. lc> quod noii possit Fiiius vidore Patrcin. noc Spiii-
Ilonlanus, Prisca ct Maviiuiiia rucrunl : ii advon- tus sanctus Fiiiiiin; atiinias (pio«pto iii niuiiiii priiici-

tiiui Spiriliis sancti nun in apuslulos, scd in sc Iradi- pio diciitit pocrasso, ct pro liivotsiUilo pocc:iU)riiiu c
tuiii a^scruut. cu-lis usquc ad lcrram divcrsa corp«)ta qii.isi vincnia
Caihari proptcr inunditiani ita sc noniiuavcninl; nicrui.sse, caqiie dc causa facluui fuissc luunduiii.
glorianlc» «nim de suis meritis, ncgant p<i'uilculibtis Noctiani a (piodaiu Nootio viKati, qui dicciiaiil
\<-niain pcccatoryiii ; \iiluas si niipMTiiit, Lintpiaiii Clirisluniouiiidcni c.^sc Palroui ot Spiritiim saucliiiii.
a.iulleru (l.iiiinaiit; irutuliorcs sr i .rtcri- ;
'
mi; ip-witiKpic Tritiilatcin inoni( iuruui iioiiiiiiiliiis, noii iii

qui noiiicn suum ^i c.>i;no>ccrc \ij!I' iil, i . -, ^c |M'r»oiiis, aciipiiiiit : uiulc ct Palri|ias.siani vocaii-
pt>iius quaiu mundos \ocarcnt. lur, ipiia Palrcni pa.ssum dicuiit.
Paiiliani , a Paulo Saniusatcno c\orli sunl, qni di- Sabclliaiii ab c<hIoiii No«'iio piillulasso dicuntiir,
\,( •
•iiiK-r riii^sc Chri>lniii, scd a Maria suui- nijus dis«-ipiiliiin p<-rliiliciil fiiisvc SalM-llium, o\ «ii-
^ .11.
I jiii iioiiiiiio iiMviiiu- iiiiiiilin iiiiit , iiiiili' ot S.il>oili:iiii
 575 II. MMJAM MAim MtCimp. MOOr.NT. OlMiltLM 1'AllS I. i, I o
vocali biint ; lii iiii:im pfrsoiiarii l':ilH» ci Filii cl A «"iii (;iiri.,tiim alio« Mariaiii Wio» dc viro JoscpL
Spiritiis sancti astniiiiit. J»Cp<T|S',C.
Ari;iiii :il) Ario Alcxaiidriiio prcsliytcro orii siitil, l*dl(Tiii:iiii a Patcrno qiiodam eiorti, qni infcriorci

qiii co:i-lcrnniii l':ilri I' iiiiiiii iioii af;iiosrciis, ilivcrsas rorporis parlcs a diaholo factas opinantiir
iii Triiiil:ilc siilist:iiili:is asscriiil, coiilra iliiwl ijiioiJ Aial)i( i niinciipati, co «piod in Araliia cxorli Minf,
.'lil Domiiiiis : lujo ct Vnlcr tinum tumun (Jonn. x). dicenlcs aniiiiam ciini torporc mori, aUpie in no^i»-
M:iceiloiii:iiii a Macoiloiiio Coiistaiiliiio|)olilano('pi- siiiio iitriitiiipic rcsurgcrc.
scopo iliclt siiiit, nc;^a[itcs Dciiiii essc Spiritiirii s:iii- Tcrliilliaiiislrj; dicli a Tcrtiilliano, prcsl.ytcro Afii-
Cllllll. rana: provincia; et civitatis Cartliagincnsis, atiitii:>iii

Apolliiinrisl»; ab Apolliiiaii vocali siinl, dicentcs immortalem csse, j»cd cor|)Oreaiii prx-dicanlcs , ci
Cliristiim corpiis lanliimmoilo sinc anima susccpisse. animas liominiim pcccatorum, jwsl morlcm in da*-
Aiiliiliconi:iiil:c ap|)ell:ili sunt, pro eo ipiod Maii:i; iiioncs coiiverti piitantes.

vii-f^inihili conlradiciint , asserenlcs eam posl Cliri- Tessarodecadila; dicli ,

qiiod qitarta d«^cima luna
stiim ii:»lum viro siio fuisse commistam. pascha cum obscrvandum contendunl; nain
Jiida;is

Melangismonit;e ideo talc nomcn acccperunt ,

quia lessara qualuor, deca dceem signMical.

angos, «770? Graece, vas dicitur. Asscrunt enim sic B Nyclares a somno nuncupali, quod vigilias nficlis

osse in palrc Filium , tanquam vas minus iritra vas respuant, superstiiioncm esw: dicenle», jura lemei-ari

niajiis. Dei, qui nocteiii ad requiem tribuil.

Patriciani a qiiodam Palricio nuncupati sunt, qui Pelagiani a Pelagio monacho exorli. Ili liberurn
substanliam Iiumanae carnis a diabolo conditam cssc arbitrium divince graliae
anteponunt, dicenles sulli-

dicunt. cere vohinlatem ad implenda divina jussa.

Coliritliiani a quodam Colinlho nominati , qiii di- Nestoriani a Nestorio Constanlinoprjlitano epivcof)0
cunt Dcuni non faccre inalum, conlra illud qiiod nuncupali, qui bcatam virginem .Mariarn non Dti, ved
scriptum est : Ego Dominus creans malum {Isai. xly). hominis lanlummodo asseruit genilricem ut , aliain
Florinni a Florino, qui e conlrario dicunt Deuni personam carnis, aliam faceret deitatis; nec utiura
crcassc mala, conlra id quod scriptum cst : Fccit Christum in Verbo Dei et carne credidit sed , .sepa-

Deus omnia bona. ralim alque scjunclim, allerum FiUum Dei, alterum
Donatistae a Donato quodam Afro nuncupati qui filium horainis praedicavit.
,

de Numidia veniens, totam pene Africam sua per- Eulychiani ab Eulyche Conslantinopolilano abbate,
suasione decepit asserens minorem Patre Filium
:
qui Chrislum posl humanara assumptionem negavil
,

et minorem Filio Spirilum sanctum , et rebaptizans ^ e.xislere de duabiis naluris, sed solum in eo divinam
caiholicos. asseruit esse naturam.

Bonosaici a Donoso quodara episcopo e.\orli pro- Acephali dicti , id est sine capite quod sequantur,
(iuiitur, qui Chrisluin Filiura Dei adoptivura , non haeretici; nullus enim eorum reperitur auctor a quo
proprium , asserunt. exorti sint : hi trium Chalcedonensium eapitulorum
Circumcelliones, dicli eo quod agrestes sunt, quos impugnalores, duarum iii Chrislo subslantiarum pro-
Cothopitas vocant, supradictae haeresis habentes do- prietatem negant, et unara in ejus persona naturam
ctrinam. Hi araore marlyrii semelipsos perimunt, ut pnedicant.
violenler dc hac vita discedentes, martyres nomi- Theodosiani et Gaianitae appellali a Theodosio el
iioiilur. Gaiano, qui leraporibus Justininni principis in Aie-
Priscillianistse a Priscilliano vocali , qui in Hispa- xandria, populi perversi eleclione uno die sunt ordi-
nia ex errore Gnoslicoruni et Manichaeorum permi- nati episcopi. Hi errores Eulychetis et Dioscori se-
stum dogma composuil. quentps, Chalcedonense coneilium respuunt ; ex dua-
Luciferiani a Lucifero Syrmiae episcopo orti. Epi- bus unara in Chrislo naiuram asserunt, quam Theo-
scopos calhoUcos, qui Constantu persecutione per- dosiani corruplam, Gaianitie incorruplam contendunt.
fuiise Arianorum consentienles erant, et postea cor-
D Gnoitae et Tritoita; a Theodosianis exorli sunt, ex
rccli, redire in Ecclesiam catholicam delegerunt, quibus Gnoitae ab ignorantia didi, quia perversitati
dainnanles sive quod crediderant, sive quod credi- a qua exorli sunt, id adjiciunt, quod Christi divinitas
disse se simulaverant, Ecclesia calliolica materno ignoret futura quae sunt scripla de die et hora no-
recepit sinu, tanquam Pelrum post ftetum negalionis. vissima ; non recordantes Christi personam in Isaia

Uanc illi matris charitalem superbe accipicnles, Io([uentis : Dies judicii in corde meo (Isai. lxiii).

eosque recipere nolentes, ab Ecclesiae communione Triloitae vero vocati , quod siciit tres personas in
recesserunl, et cum ipso Lucifero auctore suo, qui Trinitale, ila quoque tres astruunt deos esse, conlra

inane oriebalur, cadere meruerunt. illiid quod scriptum est : Audi, Israel, Dominus Deus
Jovinianisloe a Joviniano quodam monacho dicti, tuHs, Deus utius est. Sunt et aliae ihaereses sine au-

asserentes nullam nuptiarum et viigiiium esse di- ctore, ei sine noniinibus, ex quibus aliae triforraera

slaniiam, nulhimqne inter abslinentes et simpliciter pulant Deum esse, aliie Chrisli divinitatem passibi-'

epnlantes essc discrimcn. lcm esse dicunt, alise Chrisli de Patre nativilati ini-
Elvidiani ab Elvidio nomiuali, qiii dicunt posl na- tium temporis dant, aliic libDialionera homnum
 .

377 DK CLKRICORIM INSTITITIONK, KTC. - IJll. III. 378

non cre- A c' ^l* a|>oslolis sainli» I\ilril.iis, vcl ronciliis pr.r-
apiul iiiferw factam r.liri«4i d.'!i«i'n«iione t-t

animain iinaj;imin I>ti nog.int, alix' aoi- tlanmata', i|u:r<lani in nmllis i*rn)ribn!i diwrs.»! invl-
duiil, alijc
luas i-onverti in danioii.%, oi in i|nxcuni|ue animalia ccni sibi disMMitiiinl, tonimuni laiiuMi noiniiie ailvcr-

eiistiniant, alue de mnndi slaln dissenlinnl, alU- sus Kccle^ian» Ori cons|iirant. S -d el «|niciim|nt' a!i-

innumerabilcs muiuios i piiMiilnr, ali.i" aiinain I>eo ter Snipliiiaiii .acram inlflli;;il. (jnain mmisu^ Sjiiri-

ciKeteriiam raiiimt, ali.c niiiiis |H-dilins amliulanl, tiis saiicti llagital. a qiio (oiiscri|ita ctl . licet i!e

ali.e cuni hominibus noii manducanl. Ecclesia iioii recesscrit, Uinicii h.ercliuis a|.|)cllari

llx »unt lu-eresos a.lvcrsus calholicam lidein exorta', potebl.

lii;ei; riurus.
CAPIT PRIMl M. bus, neqnaqunm divinilus voeati, scd sua cnpidiiate

Quid eot tcire tt haber,- ii , qwi ad sacruin acrciisi, culincn rc^iniinis rapiiiiit polins qiiain asse-
orJinem Ui unl.
qiiuiitiir, qiios lamcn iiitcriiiis jiiijix provcliii, cl ise

Inslitulio ergo ecck^siastica, qualiter ad divinum scit quia ipios permiltendo tolcrat. profcclo per j.uli-

oflkinm iii»trui nporleat sanctissinmni ordincni cle- ciiim reprobationis ignorat. Pastorum cr;;i) iiiipcrilia

ricortini , multimoda narralionc declarat, iinia et voce Veritatis incrcpaliir, cuiii pcr proplielain dici-

sciciilie |ilcnilii.!inem, el viue rcclitndinem, el erti- tnr : Ipii paslores ignoraverunl inlclliijeniiam, lenenes
dilionis |H*rfccluineiii inu\iinc co> halierc decel , qui letjem nescierunl nie (Isa. lvi). Nesciri crj;o se ab eis
in i|uodain culniine conslitnii ,
giilM>rnaculiini re{;i- queritur Veritis, et iiescire sc principaium nescicn-
minis iu Kcclesia tenent. Nei- eniin eis aliqna eorum tiuiii prolestaiur, qnia profedo lii qiii ea ipix' SMiit

i(;norare licel , cum nuibus vcl sc, vcl siilijirlos in- Doinini nesciunl a Diiniiiio ncsciiinliir, Paiilo : llc-

slnicre del>ent , id cst , sciciiliam sanclarum Scri- sUinlc, qiii ail : ^i <iuis uiiteni i(jnonil, iijnorubilnr

pturanim, pnrani verilateni hisloriaruni, modos Iro- (I Cor. iv). Qux' iiimiuiu paslorum s.i>iic iinpcrilia

picartim locntionum, signiflcationcm rerum myslica- meritis congruil subjectoriim ,

qiii qiiamvis lumen
ntni , utililJtem onininm disciplinanim, honestaleiu seientix' sua culpa cxigcnle noii habeant, liislriclo

viue in proliilate morum, clcLMnti.iin in prolalione taincn jiulicio a^'ilur ut pi.-r coriiin i^'iior;intiaiii bi

8«*rinoiiuin. diM-n-tioncm in cxliibitiune iKi^malum, eliain qui seiiuuntur oirciiilanl. Iliiic iianii|iic in

difTerenliam medicaminum, contra varietatein a>gri- p Evangelio per scmctipsani Verilas dicit : Si ciirus
tudinum. Ifa>c ergo qui nescit, non dico aliornm, sed ca^co ducalum praslal , ambo i/i foveam ciidint
ncc MMin b<>ne [M.lesl dis|M>nere utiliialcm; ac ideo (Malih. \\). Ki suiit noiiiinlli (|ui soL-rti cura spiri-
neeesse est ut futunis popiili rector,dum vacat.parel lalia prxccpta pcrscnilaiitur, scd qiuc intclligciulo
sibi anle amia, in quibiis [m^sI inodiim hostcs fortiler penctrant, vivciulo coiiciilcaiil, repoiitc docenl qtue
tiiperet , et gregeni sibi conimissnai opjKirlunc de- non opere , sod medilalionc, didiccniiil, el quo.l
r>-ndat. Tnrpe e«t enim lunc prinium (|ueinlil>el vellc vcrbis pra:dicanl , moribus inipiignant. l'nde lil

disrer*, dnm ilcUn (

paslor constiliiUis) docere , et ut cnni paslor pcr abrnpta graililiir, ad pr.c< i-

pcriculosum e>t eum magislcrii pondus subire, qni pilitim grcx scqiialur. lliiu: ii;im<|uc pcr proplio-
non , srientia* prpsidio sufrullns ,
polcns csl illud t;iin Duniinus coiilra conlcniplibilcin pastoruin scn-
soffcrre. Nnll.i ars doceri presumatur, nisi prins in- tcnliam qucrilur dicens : (.«»1 ipsi liinpidissi-

tiMita nicilii itione discatnr. .Vb iinperilis crgo pasto- mnm aquam biheritis, reliquum pcdibus vesiiis lur-
r:tl<- II a;*isii-riiiin qua tcmcritale suscipiliir, quando babatis y et oies iiuw quic concuUala pedibus vcslris
.irs i->i jrtiuni regimcn aiiiinanim? Qnis anlem co- fueranl, pascebantur, et qmv pedes vestri iHrbaveranl ,

gitalioniiin vnlnera occultiora esse nesciat vulnoribns /i<rc bibebant(Ezech. xxxiv). Aquaiii(|iiippcliinpiilissi-
viM-emm? Et Lainen sx|K! (|ui neqnaqunm spiritualia j) maiii pastores bibunt,cuin nuciita verilalis rccteinlcl-

pnecep4a Ol>gi)ovcrunl, i
'
- rac<Iicos profileri ligcnles baurinnl ; sed caiudein .-\i|uatiipcdibiis liirlia-

non nieUliint , duni qui i^. : >rutn vim ncsciunl, re, est saiicta: medilationis sliiilia m:ilc vivciulo cor-

videti medici camis embescunl. Nani sunl nonnulli mmpcrc. Aquam scilicct eoruni pcdibus lurlialam
qui inlra sanctam Exclesiain sola ambitionc honoris oves bibunl, cuni snbjccti (]ui(pic non scctanlur
culmeii appetunl. atqnc altcstanto veritate primas verba qux andiiinl, scd ea sola (]ikc co:is|iiriiinl

salutationes iii foro, primos in ctriiis rccubitus, pri- cxenqila pravilatis, iniitanlnr. Ilinc rursus Doiiiinus
Nias in convcnliunibus calbednis qii.Trunl; qui sus- pcr pnqtbclam dicit : tacli sunl domui Israel in
replum curx pastoralis oflicium ministrarc dignc offendiculum iniquitalis (Kiech. XLlv). Nemo quip|ic
lanto magis ncqucunt ,
qnanto ad liumilitatis niagi- amplius in Kcclesia nocet, qiiain i|iii iN:rvuriH: agi'ns,

sleriuui e» so!a ' •

|M'rvcnciunt. yiios conlra iioincn vol ordinem sanclilalis liabrt. Kcriigcrenl
Doininns pcr pr' ,
i querilur, djicns : lp$i re- antcm indigni iiuiijue tJiiti rcalus iM)nilcra, si vcri-
gturenmt tt non tx me, principet tjcslilerunt, et ego tatis sentenliam sollicita cordis anrc pciisarcnl , qiii

tgnorari {Otear viii). E\ sc nami|ue cl non ex arbi- ail : Qui scandaliuicerit unum lU' pnsitltt istit, inelius
lri.> suouni rccloris rrgnaiit, ipii, nnllis fulii virluti- crut ei ul liqtirctur mola minaria in coHo cius, ct
 37.» n lUIlAM MMUI AlW.lllLl'. MUtiUM'. OPKllLM I'AIIS I. 3H0

yinjhi-irtui- in ftriifiniitiini iiKiris {Miillli. \\H\). I'<;r A •l"''"'" !>' i 'I tri.i<'.t!io «riil hiiiiifnri. Si:.l pritii» liic

tiiiil:itii i|iii|)|>i' :isiii:iriaiii, s:ri'iil:in'> mLi! < in uilii'> i.-l (piu<l:iiiiiiii)ilo clarilii aliir l)iju<), diiiil pir liJ. iii ux-
l.ilior r\|iiiiiiiliir, ct iiroriiniliiiii iiiariH , ctlKMiia dcnliuiii ct ftanclaniiii Scripturaruiii iiianircikUlio-

(laiiiii:!!)!) ilcHignaliir. Oiii iMgo fiaiK-tilali» b\tc(:\K iiciii iii lola iiiiuidi latiludiiif pra;Jicalur. Sunccnun
(I(! !iirtns, V(;l vcrlio , vol oxoinplo (m-Iim-os (I(;slrnil, xidimui cum jirr iju-culum in unitjmale, tunc uulem

iiicliiis |)i'orc('li) riKM-al , iil liiiiic ail inorlt-ni siili ix- fiicii; ud fuiicin; niinc coijuotcinnu ei jiurle , luuc
liriori li:iliilii lcrr(;iia acla <oiislrln^'(M-(Mit, (iiiaiii iiulcm coijnotcemu» iicul el coijnili tumut.
liiiiu; .sacr;i oirici:! iii cnlpa c:i'tcris iinilaliilciii dc- CAi'i;i III.

inoiislrarcnl, ipiia iiiniiniiii si solns cailcrct, iitf.iiiiquc

Quibus obicurilalibui Scriplura tncra til inrolula, cl
Iiiiik; loliMahilior infcriia |i(iMia cniciarct. Snl (pii:i (juod eain Irincrc iilicui teijere non liceitl.

iilniiiK|ii(; nccessi; (;st , iil hoiiani vilam sapicnlia Igitiir S( ripliira diviiia, (pia lanlis iiiorliiN liuiiia-

illiislnM, ct sapiciitiaiii liona viln (;oiiiinciiilol, titriiin- naruin \oluiit:iluiii sulivcniliir, ab una lingua per-
qiic in lioc liliro (si Doniinus annucril) (ligcrcmus, iJ fccta, qiia opporliinc potuit pcr orbcm lcrrarum dis-

cs(, iil .'.(i:inl lii qni iii sacris ordiiiiliiis K(('lcsi:i', scmiiiari ,
pcr varias intcrprctum linguas longe
aiitjain Doiiiino dcscrviunt , aul dcscrviluri cruiit, l:;tcqu(' dilTusa cst, ul innotcsccrct gcntihus ad sa-
(pianta; cruditioiiiscisopus sitin aniiiio, ct ipiam so- i* lutciii. Quain lcgcnlcs iiiliil ap;>ctunl aliud, quam
l)i-i;u vha;cxemplo, qiiaiit;cquc virlulis cl discrclionis cogilalioncs voliiiilatcmquc illorum, a quibus con-
in doccudo, ut iicc discordcl vita prudcntiy, iiC(|iic scripla est invcnirc, ct pcr illas volnnlatcm Dci sc-
scrnio dissciiliat discipIin.T. cundiim qiiam talcs bomii:cs locutos crcdiiiiiis. Scd
niullis ct niiilliplicibiis obscuritatibiis ct ani!)igiiiiali-
CArUT II.

De emincnlia sncrarum Scriptnrarum , et ad quid bus dccipiuiilur, qui tcmerc Icgunl, aliiid pro aliu
omnis scienlia rcfercnda sit. sciiticnlcs, quibusdam autcm locis qiiid vel falso

Fundaincnliiin aiitcm, slalus ct porfectio pru.Icn- suspiccnlur, cuni non invcniunl , ila obscurc dicla
ti;c , sciciilia csl saiiclaruni Scripluraniiii : (pnc ab qu:ciiani, dcnsissiinam caliginem obilucunt. Quol
itla ii:cominul:)bili a;lcrnaquc sapientia pronuciis lotiim provisum csse divinilus non dubito, ad edo-
qna; ex ore Altissimi prodiit, primogcnita scilicct inandam labore superbiam, el intcllrclum a fastidio

aiite omnem croaliiram Spiritus sancti distriljutio- rcnovaiiilura, cui facilc invcstigala plerumquc vilc-

nibiis ,
pcr vasa Scripliinc liiincn indcficiens , (jiiasi sciiiit. Sunt enim in divinis libris pbirima loca tropi-
pcr lalcrnas orbi bicel univcrso , ac si quiJ aliud cis locutionibus dilTicilia, sunl quoque luulta rcrum
I esl, qiiod sapienti;c nomine rile censcri possit , ab .^
magnitudine cximia, atque ideo necesse est , ut cl

\ uiio Ecclcsi;cque sapicnti* fonte derivatum, a'.l cjus ^*

seiisus et ingcnii sagacitate investigcnlur, cl pro sui

rcspoclat origincm. Quidquid onim veri a quocunquc dignitaie intcllccta vencrcnlur. Nemo enim anibi;:!l

ropcritur, a verilale vcrum esse per ipsam vcrilatem per similitudincs libenlius quxquc cognosci, et cuiu

(iignoscitur ; ct quidquid ubique boni invcnilur. a aliqua diflicultate qu;esila mullo gratius iiiveniri.

lionilale bonuin esse dcpreliendilur; sic el quidqiiid Qui enim prorsus non inveniunl quod qua;i-iiiit, fanic
s:;pieiUioe a quoqiiam invcstigatur, a sapicntia sa- laborant; qui autcm noiiquxrunt, quia in piomplu
liions csse iiilolligitur. Nec enim illa qua; in libris habent, fastidiose permarcescunt. In utroque aiitc:n
liiudenliuni bujus sa;culi vera ct sapienlia rcpcriun- languor cavcndus esl. .Magnifice ergo et sabibriicr
tur aiii quain veritali et sapicnliae attribuenda sunt, Spiritus sanctus ita Scripturas sanclas medicavit, ut
<l'iia iion ab iilis ha;c primuni siatuta sunt in qiinrum locis apertioribus fami occurreret , obsciirioribus
dictis h;cc kguntur, sed ab ailerno inaneiitia inve- aulein faslidia dctergcrct. Nibil aulcm fere de illis

siigata sunl, (luanlum ipsa doctrix cl illuminatiix obscuritatibus eruitur, quo;l non plauissime dictum
ouinium veritas etsapientia eis investigareposse con- alibi reperiatur.

cessil; ac ideo ad unum terminum cuncta referenda CAPUT iV.

siint, el quae in libris gentilium utilia, et quse in t^ De gradibus siipientia et charitalis.

Scripluris sacris salabria invoniunlur ut ad cogni- Antc orania cnim opus cst ci qui dcsidcral ad
lionem perfectam veritatis et sapientia; pervenia- sapientioe pervcnire culiucn, Dei timore converti, aJ

"^-uius ,
qua ccruitur ct tenetur, suramum bonum. cognoscendum ejus voluiitalein, qiiid nobis appelcn-

Sumnio auiem bono assecuto et adopto, vere beatus dum fugiendumque puccipiat. Tiinor aulem Iste

quisque fit , cuni sunima sapienlia plene et perfecte cogilationem de noslru inorlalitate et de fulura
in ;clernum perfruitur : quia sine hac sapientia nemo morte necesse csl incuiial, cl quasi clavatiscarnibiis,

fieri bealus potest, sicut ipsa veritas et sapientia oinnes superbiaj molus ligno crucis a05gal. Deinde
Clirislus ad Patrera loquens testatur : Hcrc est aulem, milescere opus est piolaie, neque contraJicerc di-
inqiiit , vita Kterna, ut cognoscunt tc solum veruni vinse Sciipturoe, sive intellcclce si aliqna vitia nostra

Deum, et quem misisli Jesum Christum [Joan. xvii). peicutit, sive non intelleclo; quasi noanielius sapcre
Consequenter aulem hic intelligitur Spiritus sanclus, meliusque percipere possimus , sed cogitare polius,
qui csl Palris Filiique lanquam cliaritas consubstan- et crcdere id esse melius et vcrius quod ibi scriplum
tialis ainboruin. Tunc ergo cognitio Dei cril perfcctai csl, etiamsi latoal, quam id qiiod nos pcr nos ipsos
quando inors crit nulla. Tunc ol bcaliludo eril plona, s;iperepos5uiiuis. Posl ijlos duosgradus limorisaique
 ,

:S| DE CI.KUICOUIM INSTIT LTIO.NK LTC. - Lin. III. SSi

piftatis , ail lorliuin vtMiitiir sfifiilia» gradiim, dc A consilio miscrioordi.c ptirjjal nniniani liiiiuilltiniiiciu

(]iio nuiie 3gi*re ronstitui. Nain iii oo •>«• e\<*nTl o:n- qiKKlaiiimoJo, ali|uo oli!<tro|M-iitoin ^ibi de uppotitti
iiis (iiviiiaruni Si-ri|iliirarnni >luiIiosns. niliil in eis inroriontin oonoopiis sordibus. Ilio \or>i so in dilt^-

aliiid inxMiilur us4]uain (!ili^-<'ii>tuiii osno IVnin |)ro|itor clio- proxiini iion igiiavitor e\orocl, in eaque jht-
iVnin, 01 |iro\iiiitiin pr<i|iii'r lUiim, ot illiiin i|iiiiloin o\ nriliir, 01 5pc jatii pl.-nits alqtic iiitog.-r viribus, oiiiii

tnio lonlo, o\ lot.i ;iiiitii.i, i-\ lula nioiito, pro\iniuin porvi-noril iiS(]tio a.l aiiiici dilcotiuiioiii , nsi ciiiiit iii

vorolaiii|uani soipsuni.id ost.ul jani pni&iinidilootio, so\luin graduin, ubi jain ipsiiin (K-uliini piirgat, ipio

sioul otiani noslri roforalur in Oouin. ^uisquis ergo vidori IVuspolcsl ab cis, qui huic s;eonlo moriiin-
Srriptur- 'iililH«l partoiii i'aniin inlol- tur, nain in laiitiiiii \idciit, iii (|uaiittiin itioriiinlur

lo\i»M' m; . ., ,• ,..., ..t .a oo iiilolloolu iion avlilio.-t liuio s;oculo ; iii qiiaiittiin atitcin hiiio \iviiiit iioii

istani gi-niiiiani oliaritalom iVi ot pro\iini, nomlun) \idonl, cl idoo qiiamvis jain oorlior, ol iioii siiliiiii

iiilolleiit (pionKutiiHHluin o|M)rloIial eum soiro. Ilai|uc lolorjlilior, scd ctiain juonndior spocios lucis illiiis

tria lia-o ^unl, i|nilins el S4*ientia omnis, et propliotia inripil apparcre, in a-nigniatc adhuc tainon ct por
niilitat, tUles, >|h»8, rharit.is; s«^d fiiloi suooodil spo>, spoouhim \idcri dioitiir, tpiia inagis pcr fiiloiii qitaiii

tl sp. i v!.i,>'ii ?,.• iiiindo; oh.iiilas auloin oliiin por spooictn niiibulatur, cuiii iii liao \ila porogiina-
islis lur poliiis. Cum orgo qna- n nnir, (piniiivis conversaliononi habiMiiiiis in civlis.
iiior diligenda sunl , nntiin qtioil supor nos, id est In hoc aulcni grndu ila purgnt ooitlutn obrdis, iil

I* > ; allonim ipiod iios siimus, id osi aiiima ad iinn- vcritali iioo soipsuin qitidoni prafcial, tit conroial
j;iiiiin !Vi oroala; tortiuin qtiod jti\t.T noso!>t,id o«l proviniuni, orgo noo soipsuni, qiiia iioo illiiin (|itoin

altor hoiiio; qtiarliiiii 'piod iiirra iion, id «>st oorpiis; diligit siotit soipsitni. Liit orgo islo saiiottis taiii sitn-

do secnndo, el quarto nulla pnrorptn danda oranl. plici conlo , alqtio intin.lalo, nl nc(|tic hoitiiuibtis ,

(Jnantunililx-t eniin lioino eicitnt a olinrilnte, retna- placondi sludin doloripi atur a \oi-o, ncc rcspoclu
i;oi illi taiiion tliloolio sni , ol diloolio corporis sui, devitniidortini (|tioniinlibot iiiooiiiiiiodoriiin siiortim

rfNiabal nl de illo qiiitl supra nos ost, et dc illo q-io I qua> advorsaiitiir liuic \il;c. Talis lilius a.I sa))ii'iiti;ii!i

j ivia nososl. pr.tHopla siitnoronins. Diligis, in(|uil, ascondil, qux> nltiina ol so|iliina ost, i(iia pac.iltir,

l) ininHm Di-mm iMum ex loto cortle tuo, elc. Omnis ItniKpiillusqnc pcrrmilur. Initiiini oiiiin sapicnli;i:
i|iiip{H> liotiio in quanlnm hoino est, diligendns est linior IVniiiii, ab illo oniin usipie ad ipsutn pcr bos
- - ,.
•
: r I» ft ,,| ;\inp]*nis grailus asconJitur cl \oiiitur.
,1 ~
1
I' 1; ;
,: ,
-iiii , iloni
,
C.M»LT V.
nmplius alius homo diligondns est quani rnrpns no-
N',nim, quia propler IVitm oinnia ista diligonda suiit, ^' Qttod ii qui nd $(i\)ientia- inleifrUaUm pcrvenit, ail
iharttuiit pcrfccliuncm pcrvcniat.
,1 |..,i.'.i !.oi>i>cuni aliiis lioino Poo [t.Trnii, qiiod non
l...i. -i . .1] 1 s, qiiia corpns por aiiiniam vivit , ipia Oiiiounqiie igittir ad sapicnlia! culinon poivonit,
liiiimur D. o. Oiiinos anlem lioininos ;oqUf diligondi al f;isligiiitii cburitalis poi vcnial nccessc cst , qiiia
snnl; sed cuin omnilms prolosse non possimus, his ncnio porfecle sapit, nisi is qui rcclc diligil. Quaiido
|»otissimum consnlondum cst, qni locnriim et tom- cnim (piis por gradus snpra dictos nd su|)ionli;i! plo-

p>nim\el qunrtimlihot roriiin opporiuiiilatilttis roii- niltidiiicm stn.lol porvcnit-i-, niliil :diiid agil, iii<.i iil

Mriotitis nobis , ipiasi qtiadain s it lo jting:intur. Yollc ad p'-rfoclioii>.Mii tliaril;ilis pcrvcniat , ot (]uaiiliiiii

l,imcn ilebemus, ul omnes homines noljisoiitndilignnt, pcrflcit in snplcntia, tanttim in chnritnlc. Pr;odi\i-
1
1 toium qtiod eos vel a<ljuvainuH, vol adjuvamur ah nins oniin quod in cogitationc porfocta sapiontio: ,

iiium illum finem roforonduin cst. Juro ciiiin bcatitudo vera consislerot, boc i ioin (liciiniis ol de
i.,r .. ;,.nij,. ctionc
rliarilas . i|iiia soltimnio.Io charilato, qiiia in dili porfcctn oliarilatis

iii cliaritalc roii>islil. Sciciitia , ail bcalitndo sntnina coiisi^lit. Nani cronlor oiiiiiiiitn

A|H>slolus, inflat, fhitrita$ tfro (cdificat (/ Cor. viil). D«^us, qni lealiludo noslra est, iilrorumquc noinine
Si '
lenduiii csl quod innat, mullo mngis .rqiialilcr nuiutipalur, sicnl in libro Supioiili;i* de co
fi:' I. ut ciim soiiDus voluiitntoni Doi, dili- scriptiim osl : Oinniuni , inqiiil, arlifcx docuit mc
V*'' '«' !*•*«. wl porvnianius ad IVuin. Nam tapicntia. Ett enim illu Spiritus intcllcclux , sanctus,
isla soienlia bonx sp«?i homincm sc non jaotantcin, unicus, elc. (Sap. vii). Et nposloltis Jonnnes : Dcus,
sotl Limentanlom facil, quo alTfotu impolrat scdulis inquit, charitas cst, et qui mancl in churitate, in Dca
' "
i a.ljntorii, nc dcsp<*ra- manet, et Dcus in eo (/ Joan. iv). Nain Sal\alor in
i- ' . .)>il iii qiiarto gradu, hoc I^vangolio snpioiitiain cl obarilatom iiniini csso iii-

c»l. for! .iir cl silitur justitia; hoc tclligi volciis, ad Paln-in divit : Palcr juttc, mundut
enim aOectu .ib omni inorlifora jncundilatc rcrum te non coynovil , njo autcm te cognort, cl hi cognove-
aium vppc cxtrahittir, cl indc se aTertciis, run' , quia tu memisisti, ctnotum fcci cit nomen luum
t ad dili-olioncm ai. i
, iiiiniuLibilrm ct uotum fuciam , ut dilcc.io qua dilc.risti me , in iptit
iinitatoin, eamdcroqtii i iioin , (piani ibi tit,et ego in ipsit {Joan. >vii). QuiMiii«> orgo pcroi|ti»
aspesfril , qnanlum polosl, in longinquo radianlcm, plcnam iiotitiain iVi, sininl halM^l in so perrootam
sniqae aspeotu^ infimiitale suslinerc sc illam luocm dilcotionom Doi,ot his aml>ol>u» rrucns,.r|i inanibca
n«n posse |K'rsenscril, in qninlo gradn, liuc o>l . iii l:tii<liiicni adopto siiniiiKi bono lonobiL
 883 !•' I'.\UAM M.M lU AIICIII!.!'. .MOf^INT. OPKIILM 1'AIIS I.

CAPII VI. A (luarluh Coliclclli , (|iii crhl Kcilcsiaslcf ; qtiinlu»

/>(• m()(/(i lcdciidi ndcran ScrifilHnn. Sirli.-siiiiii, (pio I cst (^-iiilicuiii ( aiilicoriiiii ; Kciluo
Si>(l nos liis il:i |ii';flii);ilis, :i'l [(iliiiiii illiiii {{i.i- I) inicl ; hcplimus I)il»ri'liaio;iiiiii , «pioJ ckI Vcrba
diiiii, iii (;sl s(:iciili:iiii, ('oiisi<l('rali()iii;iii rcri.r.-iiiiiiH, «liiriim, i(l csl , Pjraiipoiiiciiun ; ocliivus Eodrai» ;

Ao. (|ii:i (lisscnMc (|uiiil l)i)iiiiiiiis si!g(;(;sscrit al(|ii(; rionii.s cst Ksllicr. Qui Hiiiiul oiiiiick v, cl \iii, ct ir,

lr:i(-l:ii'(; iiisliliiiiuiis. Kril i({iliir (liviii:iriiiii Si riplii- niiiil XMi, siciii sopciius Hiint coiiipnliciiiii. yiii-
nriiMi solcilissiiniis iii(l:i;;:il()r, (|iii priiii') lol.''s !(•;.,'(;- (laiii aiilcin Msilii, ct Cinolh, qiiod I.atinc diciliir
ril, ii()la.>>i|ii(; ii:il)iiciit, cl si iioiiiliiiii iiilrllcclii jaiii laiiiciiLitio Jcrciiii.c, liaKio;.'ra|)liis adjiciiiiit, ct vi-
,

t:iincn lcclionc, (liinlaxal cas i|iia' :i|i|)cllaiiliir (':ii>o- (,'iiili qiKiliior voliiinina VeU'riH Tf?htanicnti fai innt
nic.c , natii cu:leras suciirtis lc(;:it liiic V(;rilalis in- jiixla XXIV scniorf;», qiii aiilc coiih[Kyttiin I)ci ah-
slnicliis, ni; pncocciipcnl iiiilxcilliiin ;iiiimiim, cl hisltint. Isli stml liliri qui ap"id llcl^ri-os caiioni(aiii
pciiciilosis iii(Miil:i('iis :ili|in; pliaiil:isinaliliiis cliKlcn- aucloritalcm lialieiit. (Jnarttis cst apud nos oido
les pra'jii(li(^(;iil aliiinid conlra sanam inl(;lli},'cnli:ini. Velcris T(*slamcnti, corJim liljrorurn ipii in cmv.uw
In cano;iicis aulein Scripluris, ccclcsiarum caliioli- Ileliraico iion siinl, qiiorum primiis SapirMili:i; lilxr
caniin (iii;implin'iiiKim aiicloril;it(;m scqualur, iiiler csl, scciiikIus Ficclesiaslicus, lcrtiiis To!.i:e, qdarnij
qii;is saiie ill;e siiiil qtia" ;ipostolir;is scJes habcrc, ct ^^ Jiidilii, (piintiis ct scxliis .Marliab.coriirn, qiios iicct
Epislolas acciperc mcnicrunt. Teneliil igitur hiinc Jii(l;ti iiit(;r aj)Oci-ypl!:i sc|)jrciil , Kc( lcsia t;iiiicii

modum in Scripluris4;anonicis, iit eas qnae ab om- ('brisli iiiter divinos libros Iionorat cl pra; lical.
iiil)us accipiiinlur Ecclesiis calliolicis prx'ponat cis In Novo autcrn Tcstarnento duo sunl ordincs, pti-
qiias quidam non acoipiiinl, iti eis vero qiiae non ac- mus Evan^'cliciis, in q;io siiiit .MattlKciis, .M:iniis,

(ipiiiiilur al) omnibtis, pi;i'ponal cas qiias pltircs Liicas, Joannes; sccundtis A|K)slolicus, iii qiio siint
gravioresquc accipiuiil,eis(pias paucioris niinorisquc Epislolie aposloloruin I'elri, Jacobi, Joannis, Jiid;e
auclorilalis Ecclesia; tenent. Si atitein alias invenei it cl Pauli, et libcr Aclus apostolorum, ct Apoolypsis.
a pltiribns, alias a gravioribus liaberi, qiianqtiam lioc lii liis omnibus Iil)ris timentcs Oeum et pietati:

iiivetiire non possit, ;equalis laii;cn aiiclorilalis cas mansucli quicrunl volnntalern Dci, ctijiis opcris ct
habendas puto. Tottis atilom canon Scriplurarum, in laboris priina obscrvalio est, ut diximtis, iiosse islos
qno islam considerationem versandam dicimus liis libros, ct si nonduin ad intclleclum, legendo tamcii
libris conlinelur (ut breviler dicam) Yelcris Testa- vel inan lare memoriic, vcl oinnino incognitos non
meiiti XLV, Novi aiitcm xxvii ,
qni siint i.xxii. Quo- habere. Deiiidc illa qii;t in eis apertc posila siinl,
rum omniiiin nomina el scriein,elaticloritatcin, quia vel prseccpla vivcndi, vcl rcgulje credenJi, solcrtius

in stipcriori libro quanlum polui dcscripsi, non ne- ^ diligentiusque invcstigaiubi siint, qu;c tanto quisque/
cesse crcdinius iterare. plura invenit, qiianlo est intelligcntia capacior. In(

CAPUT VII.
his cnim quae aperle in Scripturis posila suiit, in-'

De canone Hebrworiun, (juomodo apud eos tripartilus

veniuntur illa omiiia qnx continent fiJem, niores
est ordo divinurum Scripluraruin. vivindi, spem scilicci alque cliaritaiem cum vero ;

Nolandum tamen qiiod llebraei Velus Testamcnlum, fiicla quadam famili.irilale cum ipsa lingua divinanim
Esdra auclore juxla numerum lillerarum suarum in Scriptiirarum, in ca (iu;c obscura suiil aperienda
xxii libros accipiunt, dividentcs eos iii Ircs ordines, el discuticnda ,
pergcniltim est ut ad obscuiiorcs
legis sciiicet, propbetarum et bagiographoriini. Pri- locutioncs illuslrandas, de manifestioribus suman-
nius ordo legis in quinque libris accipilur, quorum tur excmpla , ct qu;edam cerlarum sentenliartim
primus est Bresilh, qui est Genesis. Secundus Elles- teslimonia, diibilationeui cerlis auferanl, in qua re
mot, qui est Exodus. Tertius Vaiicra, qui est Levi- memoria valet pbirimum, nuae si defuerit, non polest
ticns. Quartus Vaiedabbet, qui est Numerus. Quin- his prajceplis dari.

tus Eilebadabarim , quod csl Deutcronomium. Hi CAPUT YIIL

sunt quinque libri Moysi ,
quos Hebroei Thoralb , ,, Unde fit quod non intelliguntur quoe scripta sunt
Latiiii legem appellant ;
proprie autein lex appella- Duabus autem causis non intcUiguntur qua; scripla
tur, quacpcr Moyscn dala est. Secundus ordo prophe- sunl, si aut ignolis, aut ambiguis signis obteguntur.
tarum, in quo conlinonlur libri oclo, quoruni primus Sunt aulem signa propria ve! translata. Propria lii-

Josue bennun, qui Latine Jesu Nave dicitur. Secuu- cuntur, cara his rebus signilicandis adbibentur, pro-
dus Sopbtbiin, qui est Judicum. Tertius Samuel, qui pler quas sunl insliluta , sicut dicimus bovein cum
esl Regum prinius. Qiiartiis Malacbim, qui cst Regum inlelligimtis pecus ,
quod omnes nobiscum Latin.-e

secundus. Quinluslsaias. Sextus Jeremias. Septimus linguE honiines hoc noinine vocant. Translata sunt,
Ezocliiel. Octavus Tbereasar, qui dicilur duodeciin cum et ipsae res quas propriis verbis signiQcamus,
propbetarum, qui libri qula sibi pro parvitate ad- ad aliquid aliud significandiim usurpantur, sicut
juncli sunt, pro uno accipiuntur. Tertias ordo Ha- dicimus bovem , et per has dtias syllabas intcl-
giographorum, id est, sancta scribontium, iu qiio ligimus pecus, quod isto nomine appellari solct;

sunt liliri novem ,

quorum prinuis Job ; secundus sed riirsus per illud pecus intolligiir.us evangeli-
Psaltcrium, qui in quinquc incisionibus dividitur ;
stam (piem signiricavit Scriplura, interpretante Apo-
tertius Massoth ,
qtioJ cst Provcrbia Salomonis slolo ct diceute : Bovem triturantem non infrenahis
585 I)K CLERICORIV! INSTITLTIO.NK KXC. — lAll. III. T.vo

{I f'or. j\>. .\il pro|»iia aulom si^'n.i i^rlincnl vcrlia, A qnain viin liatH-al , qni.Iipio si^nirKfl qin» I it^iKna-

(|ti:L* prorsus iiilor liuniiiies ubtiiiuerunt princi|*aiuin iiius , facilo ailjinaiit*' iiUMioria |M)ssiinus aJvertcre
signilican«li , i|(iocuii(|ue aniiuo conc'piuntur, si ca el Jisccre. IK^Ik-i autctn sluilere, Iti r|ui proprioruin
quisque prodere volit. SeJ quia verberalo aere sia- si^Mioruin perilus esse vult, id esl, qiiantnin ad scr-

titn transeutit, iiec diulius inanent i|uani sonanl, iii- nuiiies pcrtiiut , nl et r(*rlain (ognoscal viin veiito-

stiluta suiil per liltoras sigiia vcrloruin el il.i \(>(-<s riiiii, el pmpriuni si iat inoiluni lo* uliniiutn ,
qiioi a

oculis oslenduiitur. iioii per M>ip<(as, sod |M>r signa {•raniinaticis el rlietorilius non inediocriler disccrc
(pia>dani siia. l->la signa er>^o iion |M>liierunt coiu- ((|ui vull) valel.

luunia es»e ointnlius i;eiilibus. pitcalo quodaiii dis- r.APrT X.

sensiunis liuiiian.v , ( uin ad st* quisipie priiicipatuin /V tnitulatis iijnolis.

Ripit, cnjiis sn|x-ri<i.i- M^niiin est erecta illa turris in lii translalls vero signiH, si ipia forte i;;nola co-
(aiuin, ulii lioinincs inipii nun soliiin aninios , sed giint li.erere lecloieni, pariiin lingiiai-nni iiolilia ,

eliain vuces divioujs balRTe nieruenint. Setl pmlia partini reruin, inveslipnda siiiit. .\lii|iiid (Miiiti ad
I ^iiin esl, iil Scripliira divitia siniililii iineni vaiel , cl prociil diiliio si-ireliitn qiiid-

>, , ^ .1 , qua lioiiiitiis prinii loculi dain iiisiiitial Silua pisciii:!, iilii raciciti lavare jtissiiH

^uiit priniilus c(Hiscripla est, ah ips:i \wr varia in- " esl cui ociilos Iknninus liilo de spiiU) facto jiinxiTat;
lerprelum oflicia ad nutitiain lioininuin (iercrretur, qiio I lainen nonuMi liiigu;e inco|7nit:e nisl ev.itige-

iic liuinana niiseria raine verlii I>ei deruieiis, sinc lis!a interprelnlus essct , lamen iii:i;;niis inlrllcctiis

n-ineJio in a'leninm |MTirct, scrv.ilo la-i.eii ordiiie, lalercl. Sic cliam niiilla qii:e ali aiu loiil.ns eoriini-

qiieiii tnaxiinc canon inxenit liariim Scriplurariim deni lilinTiim inl(Tprci:ila iion siinl iiomina llrbra-n,
iiiis tribus lingtiis, qux in cnice redeinptnris et Sal- non est dubitandiim linbere non parvain vim niqiie
valoris noslri dedicaUe siiiil, llcbnea vidclicet.Gr.eca ailjutorinni ad solvenda :eni^'mnla Scripliirnriini , si

el I.aliiia, ad insinuaii.'ani s;nui;e Trinilalis (ideni, quis ca possil inlcrptclnri. 0"""' noiiiiiiili cjiisili-m

iii liil>ii<% niuiidi parlibiis Iriparlito biiinaiiu gcncri lin};ii:e periti \iri, iioii sane pnrvitin lieiicru-iiim |)o-

pni.i ip.ililcr cuinnicndnri, ut cx liis utiaqu.cquc gcns sleris coiiliilcriinl, qiii scpantn de Scripliiris e:i(iciii

ct uatio proprix lingua; adniiniculo iutcllcclum sibi oinnia verba intcrprctnti siinl ; ct qitid sit Adnm ,

salubreui attrahcret, interpretando ac colliMpicndo qnid Eva , qtiid .\bralinin , qiiid .Moyses; sivc etimii
srnsuin euindem canonicuin propriis verbis. Sed loconim iioiniiia ; qnid sil lliiTiis:ilem, vcl Sion, vel
quia pr.ediviinus, quod aut in ignotis si};nis, aiit in Jcriclio, vcl l.ibnntis, vii Jorlanis, el qii;eciitiqiiti

anibi^uis ha'reret intelleclus, ut non facile intelli^e- alia in illa lin^iin nobis siint incognila nomiiin; qiii-
rcnlur qu.T scripta sunt, de anibigiiis sigiiis |>ost lo- bo.'' apcrtis el interprclalis , mtilL-c in Scripiiris
'
ur, nunc de incognitis agitnus. Agcrc enim ligtiraLe locnlioncs nianirrslaiiliir. Rcriim niilciii

^'iiis, ut si Domiiius vellct ,

qu:cciiiiqiic in ignoraiitia facit obsctiras li^Miralas lociilioncs ciitii

1 ^ duobiis signis nece>saria esscnl ad discen- ignoranins vel nnimaliiim , vel lapidiim, vcl lierba-

iiin nobis, distributo ordinc modoqnc disposilu, rum nnliirns, alinruinvc rcriitn ,
qit:e ploninupu' in
quanliim posoemus conscriberemus, unde o|M)rtcbnl, .Scripliiris siiiiililndinis nlicujiis gratia poniiiitur.
I" '
- oiis propriis sijrnis post agorcmns, in qiti- Nnm et de scrpcntc, qiiod nolum cs| , iDtinn corpiis
i I
\ cl itiiiium di->ccn.li consislil. Deiiide de cum pro capile objiccrc ferienlibiis, qii.iniiim illii-

igiioli^ Iranslalis, in quibus subliliUis et utiliUis lc- slrat sensum illiini , qito Domiiins jiibel nsitilos nos
clionis hal etur, |>osJea vero de ambiguis signi', pn>- essc sicut sorpcnles , iit scilicet pro capiie noslro,
priis atqiic translalis, qiiibus ad piirum clii itis , cl quod est Cliristiis , corpiis polius pcrscqnenlibiis
secun.luin vcrilatiMU invenlis, (irniilns ct inlegrilas ofTcramiis, iie lides r.brisiiana l:iiiqiiain iicccinr in

lccliuuis gvueratur. nubis, si parcentos corpori , ncgcmiis Dcum. Vcl il-

CVPLT IX. Iud <l"«'l P^r cavern:e angiistias coarctalus, deposila

/)(• iijnoiit $ignit. jv vcteri tunica. veslcs novas accipcre dicitiir, quanltim
Ip-notorum aulcni sigiionim du;c form;p siint ,
concinit ad iniilandam ipsam scrpcnlis astiilinm ,

quaiilnm ad vcrba perlinet ; namquc aut ignolnm CMicniluinqiie \L(crciii Iiomiiuin situl Aposiolus di-

vtTbum facil harere lectorem , aut ignola loculio. •'' . "' indumuur novo (Col. iiO.et exeundiim pcr
Qux si cx aliis linguis vcniunt, aut qua'rcnda siiiit angustias dicenle Doinino , Inlrate per angustnm
ab eanini lingnanim hominibus, aut lingija eadcin ,
yorlam {Matlli. vii). L't crgo nutilia iialiir.e scrpctilis

•i ct olinm cst et ingeniiim ediscenda, niit pluriiniim ilbistrat mullns siinililudines, i|uas de liuc niiimaiilir

interprelum consulenda collatio. Si autciii ipsius Scriptura dare consucvit, sic ignoraiitia nonnullo-
lingiia? nostrx, id esl Latina*, aliqiia verba l(M:utio- ruin animalitim, qu.-e non minus pcr siinilitiiilinos

ncsque ignoramus , legendi consuctudine audiendi- commcmorat , impedit plnrimnm inlcllcctorcm. Sic
que ianot^scunt. Nulla sanc sunl magis mandanda lapidnni, sic bcrbartim, vcl qu.-i'qiie tcncnlur rndici-
niefnori9,«|aam illa verlMiniin locutionumque genera bns. Nain ct carbnnculi notiiia (piod lncel iii lcne
quaj ignoramus, ut ciim porilior (Kcurrcrlt , dc eo bris, inulta illuminat elinm olisrurn libronim , ubi-
qii.rri possit, vel talis leclio, qn.-« vel prccedcntibus, runque propler similitudincm ponitiir; et ignoranlia
\»l toiw^^qiunlibtis, vclocius [vcl ulrisqiicl osicnJat, \ycri\i\ vcl a lamanlis clatidil plcrumqiic intelligenlia
Rs? I!. iiAHAM MArm aii(;iui.I' MOCINT. ()I'KUI M I'AUS I. 5H.H

forCH. Nrc :ili,-iiii olt r:iiiH:iiii rac.lc esl iiilrlli((cri; A vidcrcliir. Sie cr^io <li)itiii(;iiitiidiiin om\, fi quid elhjiim

|>:ici'iii |)i-r|)clii:iai si^nilir:iri oliv:f rjiiiiilu, i|iiciii iijnnro .'

eompellor nutem ex duobut, (|ii:iin diclioiicin

ri-iliftis :til .'UT.ini ('i)liiiiil>;i pcrtiilil, iiisi (|iii:i iiovi- M'(|ititiir, concupiicemiim hubcn^ iliittnlri el ente tum
iiiii.s ct olci lciicin conliicliiiii iinii liicilc :ilicii(> liiiiiiorc (.lirislo. lA taiiqii;(in qua-rcrctiir (|iiare linjis rci po-

('i)rniii)|>i , ct :ii'lioi-cm if)K:iiii rroixlcrc {icrciiiiilcr. tius habcat conciipiHCCiitiam, mullo enim mugin opli-
Miilli :iiili'iii |icr iKiior:iiili:iiii liyssi)|ii (luiii ncKciiiiil mum , iiii|iiit. Ciir aiilciii e du<ibii» (-ompclliiur ?

(jii:ini viin li;il)c:it, vcl :iil |)tii'(;;iii(iuiii piilitioitciii ,

(,» ii:i iii:)iiciidi chl iictc-.;»ilaH, quain ila iiubjecit

vcl :i(l s;i\:i i:i.!iciliiis |)ciicli:ini!:i , ciiin sit lierl).'i Mumrc in carne ncceimrium propier ro«. Lbi iicqui;
liicvis :it(|iic Ininiilis, otiiiiiito iitvciiirc noii possiiiit pi,i:s(ripto fidci, iK-qiic i|)->iuii scriiuMiiii U;xln aiiibi-
(jnarc sil (liclnin : Aspcrciea vie InjKKopo et muiidabor (;iiitas cxplicari potcst. iiihil obcbt »eaindum qurim-
(/'sf(/. I.). Nntiicionim ctiain iiii|)crilia , cl iiiusica- libel carum qua; ostcnduntur, Kcntciiiiam dibtiiijrucre
nini n riitii i;j;ii(iraiirta , iniilla r;ii iiiiit non intclli;,'! cnrcl. Vcliiti cst illa ad CoriitlbioR : lla» erijo lia-
li';iMsl;ilc :m; iniisicc posita in Stripliiris ; dc (inibus benles promiaioncs, cliuriniimi , mundemus nos ab
(|naiiilo (lc singiilis (ii.scipliiiis disptilabiiiius, apcrlius omni coinquinalionc carnis el spiritus, per/icienlrs

eJisscrciiius, dc ainl<i^,'iiis nunc dicluri. sanctificalioncm in limore Dei \ll Cor. vii). Dubinin
CAriJT XI. " cst (piipi)C, iiltiiui ilundemns nos ab omni coinqui-
De amhiijuis siijiiis quomodo consiunl. nniione curnis et npirilus , scciindiim illam s';ii(cri-

Aiubijjiiilas ;iiilein Scriptiinc, aiil iii Ycrl)is pro- tiain, it sil suncta corpore et spirilu, an Mundemus
priis est, aul in Iraiislalis. Scd cuin vcrba propria nos ab omni coinquinatione carnis, utalius sit !>cnsus,

faciuiit anibigiiani Scripliirain, primo vidcndum esl, El spirilus perficientes sanctificalionem in timore Dei

iic inalo dislinxeiiiiius :iiil proniintiavcriinus. Cuni capite nos (sic). T:ilcs ergo distinclionuiti ambiguila-

crgo a(lliil)ila iiilcnlio iiiCLitiiin es.se pr^cviderit fjno- tcs in polestalc legcntis sunt. Quiccunque anlcni de
iiiodo (lisliiigiicndiiin aiil quoiuodo pronimtiandnin ambiguis distinctionibus (ii\imu.s, ea'lcm observanda
sit, consnlal regulam fidci, quam de Scriplnraniin sunt et in ambiguis prominlialionibus; qux iii>,i

planiorilius locis cl Ecclesia* aucloritale percepil. lectoris nimia pcrturljantur incuria, aut rcgulis tidei

Quod si anilja!, vol cliain omiics, ;.i |)lures fuerinl corrigiinlur, aut prycccdcnlis vcl conscquenlis con-

parlosanil.iguit.ilis, secuii ium liJein sonucrrint, te\- tcxioiie scrmonis. Quod si neutrum horum adbibclur
tus ipsc sernionis a pr:ecedciili!)iis cl conscquenliljn.> ad corrcctionem , nihilominiis dubix reman(*buiit
parlilius, qiiae anibiguilatem illam in nicilio posue- ul quolibct modo leclor pronunliavcrit , non sit in
ninl, rcslat consulcnvlus, nl vii-eainus cuinam scnten- p culpa. Quali a;item voce pronup.liciur illud qiiol
ti:e, de pluiiljus qu;c sc ostendunl, fciat sullragium, Nntlianacl dixil, A yazaretli poiesl aliimid boni esse
eamquc silii contexi patiatur. Jain nunc exempla {Joan. i), sive adirmantis, ut illuJ sohim ad intcr-
considcra. Illa liaerelica dislinciio : ht principio erat rogationem perlineat qiiod ait .4 yaiarelli ? sive
Verbum , et Verbum erat apud Hcum , et Dcus erat tolum ciim dubitalionc iiiterrogantis, non vi.deo quo-
Vcrbnm [.Joc.u. i) , iit alius sit sc:isus : Verbum erat rnodo discernatur : ulerque aulcm scnsus fidem noa
Itoc in principio apud Deum, non vult Vcrbum Deum impcdil.
confiteri. Sed hoc regula fidei rcfcUendum est, qua CAPLT XII.

nobis dc Trinitalis aiqualitale pra;scribilur, ul dica- De ambiguis propriis.

nius : Et Deus erut Verbum. Deindc subjungamus : Rarissimc crgo et dillicillime inveriiri potest am-
Hoc eiat in principio apud Denm. llla vcro dislin- biguilas in propriis veri is , quanlum ad libros

dionis ainbiguitas, ncutia partc resislit fidoi, el ideo divinarum Scriplurarum spec at , quam non aiit

lo.xlu ipso serinoiiis dijudicanda est, ubi ait Aposlo- circumstanlia ipsa scrmonis qua cognoscitur scri-
lus : Et quid eligam icjnoro. Compellor autem ex duo- ploruni inleniio, aut interpreium collatio, aut prae-
bus : concitpiscentiam luibens dissolvi, et cum Clirislo cedcntis linguse solvat inspeclio. Nam quoJ scriplum
esse ; mulio enim mafjis oplimum : nuinerc in carne j) csl,3'o;j est abscondituma le os meum^cjuod fecisti in
necessarium propter vos {Pliil. i). Incertuui eiiiin abscondito, non elucet legenli, utrum correpta lit-
iitrum ex duobus concupisceniiam luibens , aii com- lera os pronunliet, an producta. Si enim corripiat,
pellor autem ex duobus, ut illud adjungatur, concu- ab eo qnod snnt ossa; si autcm proJiital ab eo ,

pisceniiam Itabcns dissolvi et essc cum Christo. Scd quod sunl ora, inlelligitnr numerus singularis. Sed
qiioniaiii ila scquilur, multo CHiin opiimum, apparet talia lingu:p praeccdentis inspectione id judicanlur:

euin ejus op'.inu dicerc sc habere concupiscenliain, nam in Gra^conon «rToaa.sed oa-in positumcst. Ilera

ul cuiii cx diiobus compellalur, alterius taiiien ha- iilud Aposloii : Quce prxdico vobis sicut pra^dixi,
Leal toiicupiscentiam, alleiius nccessitalcm; concu- quoniam qui tcdia agunt, regnuni Dei non possidebunt
piscentiam scilicet esse cuin Cbrislo , necessitatem {II Cor. xui). Si lantummodo dixisset, quce prcedico

mancre in carne. Quae anibiguitas uno consequenii vobis , neque subjunsisset prcedixi, dubium esset

verbo dijudicatur, quod posilumest, enim. Quam iilrum in eo quod dixil, prwdico, producenda an
parliculam qiiia absiulerunt interpretes, illa potius conipienda esset syllaba media ; nunc aulcm mani-
senleiilia ducli sunt, ut non soluin coinpelli ex duo- fostuin csi pro.iuccndam esse; non enim ail sicut

bus , sed eliani duorum habere concupiscenliam prcrdicavi , scd sicut prcedixi. Sed (piia luxc raro, ut
 rso Dt a.tuu.oRi M INSTITI TKINE KTC. - UIl. I!l. -t?

pr-T- '
• ,..'., iiivcniiiiitnr, (|iiv nun rncilosn .\ tiiiia ihmihi |»(iif-.| cx >"•;"> ' ' ' • •• i
|.

Ii.i;. . aii vt*rlKiruiii iriiiisljtoniiii aiu- UmI. yM;iiilo ;iiil-rii n» .

i-

liiguitales jil>liiiu \erlaiiiu«, qu.i" noii mOiliocrfin l"r, lanU» cluirilalU aiifptur. Onilqniil crgii aspo-

cunini iMiluslriaiui(ue iloiileranl. Nain in priiu*i|tio rum rl (|u."»si t>a'vuni f.iflii dirluqiir in !»aiu*li» Scrl-
cavenduin t'sl, m* i; • i loculioncm a>l lillorjin pluris lcpiliir, cx |M*rNoii:i IVi vcl sanctoriiin cji|.i,

accipias. .\il hoc »ii:;.i , ...!u*l (|uotl uil .\poslolus : a I ciipiil.ialis r-giiniu tlfNlrufri.Iuin valcl. (juo I si

Liltera otcidil ^ $piritui autem ririficat (II Cor. iii). p *rspicuc sonal, noii rst u<l aliird n-rcrcn luin, ([tiasi

Nulla niors aninu' congrucntius apiM'llj|ur, quain fipurate tlictuiu sil, sicutl csl i!!u<l Aposloli : TAir-
cuiu cliain ipiotl in c Hil, Imm* csI »fii«rfi.;jfi /i7»i. in(|uil. irttm die irir
,....11 —
iil

iiia, cariii Mil»ji(

>

li .1 .. -.. ili(*c|.solam jusli judicii />ri, ijiii rcddet

iii

nnicuiijut'
»•/ rere!atiuiii$

tecuiulnm
I I. (Jui cniui S(*(|uilur i
, iraii^lata vcrlia ««/vra «urt , ct rfliipia. (/?• wi. u. ) Kr^-o in lociitimii-

Mcul prt)pria tcii«l, ncque illuil (|uotl pmprio vcrbo liiis figiiralls ivgiib sit liiijusinodi, ul tam tliii vcrsc-
&ignilicatur,refcrt ad aliaiii signilicatiunein. Kt ca est lur diligcnli cousideraliime qnod lcgiliir, doiicc ad
nii»craltilis .1 -i ;'iia pro rdtus acciyMTc, rp;!iiuin chnrilal s intcrprpiatio pcrdii(;iliir. Si an-
cl supra cn : ; ., ...iiu. uculuiu luciitis aii tciii jinc jaiu piopiic sotiat, niilla pntcinr lignrata
IinuiicnduDi xlcrnum luiiicn lt*varc non posse. Qu.c B l<M*iilio. Si pr.cccpiiva locir.io csl, :itit nagitiuiii, aiil

lamcn serviius in Juibn) iMtpulo longc a c:i'tcraruin fat iiius vctans, aiit utilitalciu aiit hcncilrculiam jii

1 luore distabai ,
qu.iniIo(piid('in rchus tcm- lK.'ns, non csl ri..;urat:i. Si aiilcin fla •iliiiiu aiil faci-
••:» siiltjugali cranl, ut unus eis iii oinnibiis nus vidciur jtiljc.c, aul iitiiiialeru ct hcncfi.cMiam
I (ur IVus. Gentcs aute II simulacra ma- veiarc, ngiirala esl. .Visi in inducan-rilii , inipiit,

iiuracla dcos babcbant, cl si qiiando ali.]ui corum carnem filii hominis, et tantjuinem rjus hibentis, non
illa lanquam sigiia inlerprelari conaliaiilur, adcrca- habebitis vitam in vobit (Joun. vi). Fatiniis vcl fl.ijji-

lurjm colcndam vencrandaiiKjuc rcfcrcbaiil. Scd '•""• vi.lcliir jiilnTe. Fi;;'irata crgo c-l, pr.rcipiciis
ait lijc utraipie scrvilutc, vciiiciis Cliiislus vciitalis l»J>^ioiii Domini cssc coiuniuiiicandiim, cl siiavitcr

SU.U lucc illumiiiaiis, umncs in sc crcdt.'ules vcraciler iii»|<io u:iliier recolenduni in nicmoria, quod pro no-
liU:raviL l»is caro ejus crucifixa ct vulncrata sit. Ait Scri-
(".APIT Mll. Plura : 6i esurieril inimicus luns, cibu illnm : si silit,

Modut in^Hieiuii ulrum locutio propria "*'""" '^" *"' '''"'"• '"'^' "'"" """'' «I"l'i«;'"tc hciicli-
til an trans-
lala. ceiilijiii prccipil ; scil qiiod sciiuilur : Hoc cnim fa-
Uuic aut4!fn observatioui qiia cavcmus figuralain cifns, cnrbones ignii eonqcres titper capul ejus, iiiale-

loculioncm, id est translatain, quasi propriam sc- C ^'»'**""'C facinus pntes jubcii. .Nc igitiir putavoris
' eliam illa esl. ne propriam quasi fig"ralc dicliiin, d cum jtossit diqilicitcr iiilci-pro-

is acci|H're. iV-inonslrJiidus csl ipi- lari, uno niodo ad iiocciidiim. altcro ad pr;cstaiidiini,
i . lus niiidus iiivenicnd.c liK'ulioiiis, proprianc a-l hcueliccntiam lc poiiiis charil;is revocet, ut iii-

au liguraU sit, cl islc omnino niotlus est, ut quid- lelligas carlMHies ignis esse iironles pipnitentiit; gc-
quid in sermonc divino ncque ad morum honcsta- mitus, qiiihiis siipcrhia sanaliir ejiis qni (!olcl se iiii-
'
'
!"•* ad li tjlcm propric rcfcrri potest, miciiiii fuissc lioniinis, a qiio cjiis miseri;c siilivcni-
II Cssc ( ^ J5. .Moriim huiicslas ad dili- lur. Ilciii cuiii aii l)o:iiiiius : Qui ainnt intimam sunm,
giii.luiu Dcum el pru&imum, fidei verilas ad cogno- pcrdal eam (Malih. x), nnn ulililaicm vetarc puiaii-
sicuJiim Dciim et pro&inium pcrtiuel. Spcs autcm ilus est , qiia dehct quisqiic ctmservarc aniniam
•*'•>«' 1 propria , (|ucniadmo- suaiii, sed liguratc (licliiin, pcrdal nnimuin, id esl,
I
. .jil ad diln , ..i Dfi ft proxinii cogni- pcrimal atipie aiiiittjl iisuiii cjiis (piciu niiiic hal.ct,

tionciuque proliccre. Nou cuiin pnt ipit Scripliira pcrvcrsiim scilicct ati|iie pr.cpostcrum, qiio iiulina-
nisi charitJlcin, nisi ciipidilalcm ncc tulpat """ 'Pni|H)ralihu8 alcrna non
ct co ; , iil qii.XTJl. Scri|iliiiii
uiodo infurmat murcs hominuin. (Iharilatcm voco <**' - ^" miscricnrdi , el ne tuscipias pcccalorcm.
niulum .1 ' '
udum 1' '
r ipsuin, el sc D ^'"stcrior par.s lnijiis sentcnli;c vidftiir vclarc hciic-
*'1"c \>.
^ ,
i,;r Dci. .
, idiiaiem aulcm (itciiliam. Inlcllife'ascrt;o ligiiratc pDMluiii, pn» pcr-
molum auiuii ad frucndum se cl proximo, ct quoli- cato peccalorem, ul pcccatum cjiis iiou siiscipiiis.

bel corporc non propter Deum. Quod aulem agil in- CAPLT XIV.
domita cupidilas ad corruiiipendum animiim et cor-
De varia tiijnificatione vcrbnrum, i/ua' constal in con-
pus suum, Oagilium votaliir; quod auleiii agit ut trnrtclulc cl dircisiinte.
altcri noccal, facinus dicilur. Kl hac sunl diio gc- Scd quoniam luuUis modis rcs siiiiilcs nppari*nt,
ncra omnium pcccatorum scd flagiiia priora sunl. , non pulfiiius iUi csstr .scriptum, ut i|uod in aliipio
Qu-c cum c\inaniverint animuin, ct ad quamdam locu rcs aliqua pe r siiiiilitudiucm significavcrit, hoc
' '
•'
'
' '• •
" nl, in fji in.irj prosiiitur, quihus cain scuiper signiliearf crfdamiis. Nain cl in vitii-

, lucnla nj^iliiirum , aut adju- peraliitn(; por>uii fcrnifntum Doiiiinus cum diccrct :

nicnta quxraiilur. Ilcin quo.l agit charilas quotl sihi Cavete a fermento Pharitirorum (Luc. xii); ct in laiidc
prosil, ulililas esl ; quod autcin agit ul prosil pro&imo, ciim dicfrel : SimHe ett regnum cirlorum mitlicri
beiicGcenlia nominatur. Kl lnc prxrodil ulilila» : ilAcr abtcondil fermcnlum in Irihu^ mcitsnrii farinit;
T.>.)\ It. IIAIIAM MAM-.I MICIIIKF'. , MOCl.NT. Ori.llIM 1'AKS I. 304
iloucr lulum \crmeiilarcl (Luc. xiii). liujii» ijjilur va- \ fcine dubilalioiii; prxvidil. iiiio iil <K-currercl,quia (•»

riitlnli» ol)siTV:iliii iIii:ih ii:il)<-t roriii:iH; Hic niiiiii ipsi vcrilati; hii!>iiixa pio\idil. Nain quid iii di\iniu

:iiiii<l :il(|ii<- :iliii<l r<'s (|ii:i-<|ii<' si^'tiili(':iiil, iil niil coii- il<»(piiis lari^iijs cl ubcriiis poluil divinilus providcri,

lr:iri:i, :iiil <liN<Ts:i sii^'iiili< ciil. (i(iiili'jii:i Milicct, qii:iiii iil cadcm ^crba pbiribiis iiilcllig^nliir ino.Jis,

( iitii :ili:is iii Itoiio, :ili:is iii iii;ilo ics cadi^iii (kt siiiii- (joos alia iioii iiiinns ili\iiia ronlcslanlia facianl »|>-

lilndiiiciii poiiiliir, hlcut iioc ust rjiioil ilc riTmcnlo probari? Lbi aulcin lalis kc.tmik cruilur, cuju» in-
bii|H:i ilixiniiis. T:ilo <-sl cli:iiii (|iioil lco si(,'iiili(;al c(;rliim ccilis sancLiriiin S^ripliiraruiii Ipitinionii»

Clirislniii, iilti (iicilnr : Vicit lca (ttt tnbit Jnda {Apoc. iion jios.sil ajtcriri, rcstal ul latlone rcJdila niaiii-

vj. Sii;iiilii::il cl (li:ilioliiiii , iilii s( ri|ituni rsl : Adier- feiitus ajiparcal, ctiain si ille cuju» verba inlcllii^cie

$rtrius vcsler dUtbolm laiKiuam lio ruijicn» drruil, qiiaTimuH, cuin forle non aaitul. Scd iia'X c/jfibuc-

(IHirrcns <incm dcvoret ( / Pelr. v) Serpciis iii hoiio : tiido jicridilosn cst. I'cr Scriptura» ciiiiii divina»

Kstolc aslnti ut srrpcntrs (Miilth. r). Iii iiialo autciii : ila niulto tiitius amliulatiir, si hoc c&hibciiiub, iit

Scrpciis JCvain />cdii.iil astntia sua^llC.or. xi ). In cum aliijua vcrbis transIatiH op ica Hcrutari voliiiiiiis,

Iiono, panis : Kijo siim panis vivus, iiui de cwlo de- aut lioc inde cxeal quod non habcal contruvcn>iaui,

sccndi [Joan. vi). Iii iiialo, paiiis : 7'«;»'» occullus li- aiil, si habc:il, cx cadcin Scriptura ubicunque cis
hcntcr cdilur ( Prov. ix ). Sic cl alia pliiriina. Kl lia;c U invcntis alqiic adbibitis lcstibus, tcrniinctiir. Se 1

(piiiioin (|iKi: coiniiieinoravi, iiiiniiiic dubiain signiii- b;cc in prcsciiti di^ bigni.> dicla sudicianl. Ca^lcruni

calionciii jjcniiit, qnia cxcmpli gratia iion nisi iiia- qiii plcniiis dc hin scire dcsidcrat , in IibriH bancti

iiitcsla coinnicinorari dcbucrunl. Sunl autcm qiiui Augiistini dc Doctrina Christiana, undc hxc excer-
iiiccrlniii cst iii (luaiii parleiii acci|>i debcant, sicut, psimiis, qu:cr.il ct invcnicl. Iliiic de his (jiiat in gcn-

Cali.T in mann iJomini vini mcri plcnus est inisto lilibus doctrinis cxcrcciitiir, cl qii;c liberalcs dicun-

(l'siil. Lxxiv). Inccrluin cst cniin ulruin iram Do- lur arlcs, quid confcrant ulilitatis , si perscrutentur
niiiii signilicct non usiiue ad novissimani pocnam, his qui canonicas Scripluras legunl, quantum valco,

id est usque a J fajcein an polius graliam Scrptii-

;
cxjdicabo.

raruiii a JuiUcis ad gcnlcm Iransciintem, quia incli- CAPLT \VI.

navil C.V hoc in lioc, rciiiaiiciitibus apud Jud;cos ob- De duobus yeneribus doctrinctrum Qenjiliim, el (lum
sint ilta' quw institueruni hommes.
scrvalioniLus quas carnaliter sapiunt, quia fa'x ejus
uon est exinanita. Cum vero res eadein non in con- Duo sunt gencra d(X;lrinarum ,
quai in ^eiiiilibiss
liMria, sed tamcn in significalioiie ponitur diversa, etiam moribus cxercenlur : unum earuiu rer;im
ilhid cst in cxciiiplo, quod aqua et populum signill- quas insMluerunl bomincs ; alterum earum quas
cat, sicul iii Apocalypsi legimus; el Spirilum san- ^ animadvcrtcruiil jam pcraclas, aut diviniliis irislilii-

ctuni, unde esl illuJ : Flumina de ventre ejus fluent tas. IUud quod est secunJum inslilutiones bominuin,
aquai v.vic (Joun. vii), et si quid aliud atque aliud, partim superslitiosum esl, parlim non cst. Super-
l>ro locis iii quibus ponilur, aqua significare intelli- stiliosum esl quidquid institutum est ab bominibus
gilur. Ubi aiilom apci tius ponuntur, ibi discendum ad facienda et colenda idola perlincns, vel ad co-

csl (iuoiiioJo in locis inlelligatur obscuris. >"eque lendum sicut Deum crcalurara , vel pariem ullam
ciiim mclius polesl intelligi quod diclum est Deo, creaturaj, vel ad consultationes et pacla qu;edam si-

Apprehendc arma et sciitum, el exsurge in adjulorium gnificalionura cura daemonibus i>Iacita alque /oede-
tnlhi (PcuL xxxiv), ([uam ex lioc loco ubi legilur : rata, qualia sunt molimina magicarum artiom, qii.-e

Domiiie, iit scuto bonw voluntatis lucc coronasli nos quidem commemorare polius quam d(x;eie as ole;:l
(Psul. V.) poelae. Ex quo genere sunt, sed quasi liccnliorc vani-

CAPUT XY. tale, liuruspicura et augurum libri. Ad hoc genus

Quod 7ion sit periculum varius inlelleclus in cisdem perlinent oinnes cliam ligaiurse alque reniedia, qiiae

Scriplura' vcrbis, si sensus ipse concjructl verilali. medicorum quoque discipliiia coolcmnit , sive in

Quando aulem ex eisdem Scripturae verbis non priecantaiionibus , sive in quibusdam notis qcias
D cbaracteres vocanl, slve in quibusdam rebus stispcn-
unum aliquid, sed duo vel plura sentiuntur, etiam
silalct quid senserit ille qui sciipsit, nibil periculi dendis atque illigandis, nonpropter vim naluiae
csl, si quollibel coruin congruere veritali, ex aliis quodaminoJo ad teinperationem corporuni, sed aJ
locis s;inclaruni ScripUiraruin doceri polcst ; iJ la- quasda:n significationes occullas aut inanifeslas.

nicn eo conantc, qui divina scrulaliir eloquia, ul aJ INeque illi ab hoc genere pcrniciosac superstitionis
volunlaiem perveniatur auctoris, per quem Scriplu- segrogandi suat, qui gcnetbliaci propter nalaUura
r;im ill;\m saijcius operatus est Spiritus; sive boc (Jieru:n considerationes, uunc aulCini vulgo niathe-
assequatur, sive aiiain sentenliam de illis verbis nialici vocantur. iNanrel ipsi, quamvis vcram slella-

qu;c fidei rcclse non refragatur, exculpat, testimo- runi posrtionem, cum quisque nascilur, conseclen-
nium babens a quocunque alio loco divinoruni elo- lur, et aliquando etiam pcrvesligent, lamen quoJ
quioruin. lile quippo auctor in cisdcm verbis quae inde conantur vel actiones roslras vel aclioiiiim
iiilclligere volumus, et ipsam senlenliam forsitan evenla prLcdicerc, niniis erranl, el vendunt imperi-
vidii; et cerle Doi Spiritus qui per eum bccc opera- tis homiiiibus n.iscra'^iiom sorvitulem. CoininoJa
lus cst, etiam ipsam occursuram leclori vel audilori vero et necessaria hominum cuni boniuiilus insti-
 ;

395 r»K CI.KKKOUIM I.NSTniTIONK. KTt:. — I IH III. 59».

liita suni, i|ii;i>cuni|iif in lu' li;i el cnlui cor|uiris aJ A t|«.i* Av lotniuin Kiui, n.iluriM|uo aiiiiuuliuin, li^Mio-

seiuii \t'l lionurt's ilisct'rnci:il(M difrcrcntia placuit miii. Iiorbaruin. lapiilniii. alioruniNo coi°|K)runi scri- 1

»•1 iiiiiuinerjltili;! pi-ncra •.itniflc.ilionuin sino qui- pla sunl. m* i|'.io <;fniTf Nii|M'riiis eginius, eaniqnn

1"- >'<>') iiia !>ocielus, uiit iiou oniiiino , aul luiiiiib cognilionoin \alcre aJ .enigiiiata SoripturaEuin sol-
I
-
geritur ;
qu.i<|iio in pondorilius alqiH' veiiiia, (locuinius. iioii nt pro quilinsilain signis ail-

111. : ^nris, ct nununoruni iiiiiir- ^>ionihus el a-sliina- liil>caiilur taiiquani ad reiiiodia. vel iiiacliinaineiila

I sua ciumi.' cniijii ft |' ; II. su|Mr-.tilioiii-> alidijiis. Sitlernin auteni co^nnsern-
r. . . II .1 luiju^;: '• • <"-' ; 1.- -.-.it» dornin non narralio. vil deinoiislrali.) est : qiiornin
c-.M'iit, noii |>ir .
, ,
vari;f cssiMil. n.c poi-|>a(tca Striptura coniineiuorat. ilaliet aiiteni |ii.e-

i I ipsis populis singulis pru arhilrio .>^uoruiu piiiici- ter deiiionslralionein presentium , riiain pr.oler-
piiin niularentur. Sed tuin; luta pan> liuiuaiiornin i iioruin narrationi hiniilo aliquid, qiiod a pr.osonti
....:•.. .....^
ad«..„.....:.
.-. .. ' .. :.: i......
iiiriitutomni ,
qu.e ad usum
I
\il.o niT
, .

piisitioiie. niotnqiie siileruin,

:
pr.eteiiia ei)riiiii ve.^li-

ciiiiit..
«.•.i... iieipiaqujin
................. osl rugcii.la
.--. .-e C ,
Hia
p... regulariler
,. Q...... ..^. licct
.,»... reciirrciv. ........ eliain
..v.....^... Il.ilni riituro-
.••.•1..

cliaiii. qiiaiitniu satis est, intuon.la. meinoriaqno ro- j |-uni regularc^ conjoclnras non snspiciosas ot olio-
i.iieiida. .\d banc partein cliaiu jKjrtinont litleraruin sas, &ej riras ol cerlas ; iion ul o\ eis aliqiiid tra-
li;iii,r, qii.o pro libitn lioniiiiuin constitnt.o sunt. nhorc in nostra fala cl cvenla lonloiuiis, quali.i peno-
i... l.iiucn oninibus ^ciililais coininuncs. sed .nlias tliliaconini ileliraincnla sniil . si-d qiiantiiin ad ipsa
l|.'|ir.ra, alias Gr.oia , alias Lalina gons liahet, ot porlinot siilera. Nain sicul is qiii conqiulal iiinaiii

la-ter.o qu.odainnionles, siuiililer a.l propriolalem lin- cuin hoilic ins|Hnorit qnota sil. ot anle quoslihin
gii.vsu;o, litterassibi secunduin pbcilum rurniaTemnt. annos qiioia rneril. et |v)^t qnosliliol annos qiinla

f..\Pl T Wli. riilura sit potosl dieere ; sic de iinoqiioqiii' si-

Qu.r dirinilut iiistituta invcsligarfruHt. iloruii: . qni ea perile coinpntant, respoiulere con-
Jain vcro illa qua; iion inslilueii<lo. sod aul traiis- suevcrunt. ;\i-iinni oniiii c.elcraruin quibus aliqiiil
acta teinporibus, aul divinitus iiistiluta investi- rabricatur, vel qnid roinaneal posl oporatioiuMii
gando hoiniiios proitiiiernnt , ubicnnqne discanlur, artilicis ab illo cflreclnm . sient domns et scain-
11. 11 --:iit liuminum insliinla c&istiman la. Qtiornin niim ; vel qii:e niiiiisti riiiin qiiodilani evliil.eiit ope-
Mi.i . .1 ad sen»us cur|>oris . alia \ero ad rationcin ranli Deo , sicul nie.lii iiia el agricuiliira ot gulier-
.inimi pertiueiitia. Sv-d illa qii;e ad seiisus corporis nalio : haruiu ergo cunctarnin artiutn de pr;i.'torilis

.iilinguiil, vcl iiarrala credimn-i, vol demonstrala faciunl cxperinienla. eliani fiitiira conjicienda. Nul-
-.•iiniiiiis. vel etperla coiijii iiiiii>. (Juidqiiid cigo ile lus cariiin arliiiin artirev ineinbra inovel in opet-aiulo,
i.liiif iem|>oruiii trjn>ai l.jruin iiiiicat ea qu;i; ap- (> nisi pnvteriloniin nu-moriain ( uin Inlnionim e\s|M'-
l
iiir liisinri.-i, plurimum iios adjnvat ad libros ( tatione coiitexal. Sed h:i'C noii oli aliiid cominomo-
i:i - . iidos , eliam si pnoler Kcclesiam ravimiis; nisi ul noii omniiio ncsciamns qnid Scri-
piierili eriiditionc discatur. Nam cl p«>r Olympia las, ptnra vclit insiiiuare, ciim do liis arlilins nlii|iias

'l pi-r consnluin iiomina. miilta s;epc qii.orunlnr a liguratns tocutiones inserit. iteslant ca qii;c tioii :iil

iinl.is; ct i^iioraiitia consulalus qno natus cst Domi- lorporis seiisns. sed :iil nlionein aiiiiiii |ierliiieiit.

IIII9, et ipiando passus osl, nonnullos cocgil crraro, nii disciplina rcgnat disputationis el iiumcri. Seil

ut putarenl quadragitsima scila annorum xtalc pas- disputationis disiiplina ail oniiiia genera qn:estio-
siim •>>>> Doininum. quia |>cr tol annos xdilicatnm nuiii qiia- in lilleris siiiulis siiiit peiielraiitla et dis-

l.-inpl 11) ess<' ilictnin cst a Juil;cis, qiioj inia^'iiieni soiveiiila plitrimiitn valel; t:iiitiiiii ilii cavenila ost
Doiiuiiii I lurii.iris lial>el>at. Si'd aiinoriini r.-n- tri- libido rivatiili, et piierilis qit:otl:im ostcnsio deci-

ginta b.iplij!alum csso rolincmus anclorilalo evan- pieiidi adversarinm. Sed do lioc ptcniiis diccmus
grlica ; fted poslen quol aniios in hac >ita cgeril ciim de (lialectiea ati|uo rlielorica disputabiiiiits.

quanqiiain tcvtu ipso actionum ejns auima Iverlere Jam veio nitnieri ilisiipiiua cnililict larilissitno cla-

1
..»,i- 1 rii n ne aliiiiulr cali^'o tlu! ii rMiiii> orialur. rittiiesl, qiitid uoii sit ab lioiiiiiiibiis iiistilnl:i, SOii

-ntiitin collala (um I. >. Iiquiiliiis 1) poliiis iiidagata ei inventa. .Non ciiiin sicul primani
rerliusipio colligitur. Tunc cnini vidobiliir iion rrii - syllabam iiali;c quaiii breveni pt°onnnliavci-uiit vele-
slra es<e dictuni. qiiod ., inta aniiis lenipliim tes. voluit Virgiliil" et lon;;:i f:i(ta ost, iln qilistpiaiii
• sit, ut cuin i >te numeriis al .oia- |M)tosi enicere (-iiiii \olui-ril, iit tcr ltrii:i aiit iiini

iion |M>tuerit, ad sccrctioriin iiistriictio- sint novem, aut iion |>ossiiil eniccro qiiailratiin li^ii-

iieni humani corporis rcferalur. qnod indui proplor ram, aut iioii ad teriuiriiim niiiii(?ruiii tripla sint, .id

iios non dedignatus esl uiiieus Dei Kilius, per quom sonariniii sesi iipla, ad nulliiin diipla. qnia intclligi-

(jcta suiil omnia. Aliud est enim fa. ta iiarrare, aliutl liil. s nniiifii ,M'iiiis-.cm non lialieiil. Si\c erfjo in
ilocere racicnda. Ilistoria f:icta iiarrjt li.lflilor at- setpsis loiisi.leieiilur, sive al lijjiiraniiii, :iut atl so-

que ulililer; libri aulem amspicnm ct qii.¥qiie siini- noruni aliorum ve| iiiolio,,uin legos nnnicri adlii-

lcs iilterx. facicnda vei obscrvanda iiitcndunt ilo- t>oantiir, iiKoinmulabilcs rcgula-. Iiatieiit, neqiie nlln
ffr. ludacia, non iiulici» litle. Kst ctiani iiiiiilo .ib boiiiiiiibiis iiistitutus , sed in}.'eiiitisoruin

>i->
'
.t>-iiionstrationi, qua noii prx^terila, s.i^.M iiaic compcrtJs. Vfna* tamon omiiia quisqiiis
:itur ignaris in qnn grn-ro sunt ita ditejcril, ul jactarc bo iiitcr inqHTilos velil, el

fvTnni. i:\ l\. J3 -

m n. »An\M MAiiu Aiu.iurp. mocu.nt. orKni:M i-aks i. m
iK.ii |ioliiis (|ii.'i'i'cr(; iiiii!«; hitil vcri, rjii.i- l:iiiiiiiii A s:i|t|)|ii(() tiiiiicl, iiuiic Kt-inipcilc iiinrc.liliir. l)ciili>

liioili) \tT:i csse |>iTNCiiHciil ; cl iiikIi: <|iia:il:iiii imiii roiiiiiiiiiiiii tiTo, fl ls:ii:i; caiiliciiiii, ncciioii ct Sa-

miliiiii vcra, 8C(1 cli:iiii iiirimiiiiiit:i!iili.i, (|ii.u iiicom- loiiioii cl Juli, liexanictrii» ct pinlaiiicliiH vcrMliu«
iiiiil.ihilia usHti coiii|ir(;licii(lcrit; »c bic uU h\)C,c\c (iil JoHi pliuH cl Ori^ciK*» licribiiiil) a|Hjd »110« coni'
toi'|)<)riiii) iisi|ii(; ail liiiiii:iiiaiii iiiciilciii iicivciiiciiH, pohila dccurniiil. (jiiatnolirtfin non ci>t Kp<*mcn(1'j
(11111 cl i|is:iiii iiiiil:iliilciii invciicril, ipio I iiiinc liocla b:i'c, qiiaiiivis [.'Ciilili! iis coiiiinniiis ralio, m*(I (|ii:iii-

liiiiic iiiiio('l:i sit, ( oiisliliil:i l:iiiicii iiilcr ('Oiiiiiiiil:i- luiii satis csl iMTdi^-rctid.i, qiiia ulii|(ic iiiiilti cvat:-
Ijilciii siipra sc verilalciii , cl iiiiilahilia iiirra liC c:i:- gclici viri, iiibigiiCH libms liac arlc condidcrtiiil, cl
lera, ad uiiitis Dei latiilcin alijiic ililcclioiicin niiicla Dco placcrc pcr id Halagcrunl, ut ruil JnvcncuH, S«-
toiivcrtcrc, a (ino ciiiichi csm: co;;iio(il, iloi liis diiliiis, Aialor, Alciinu», (>I<-iiiciih, PaiilinuH c! For-
Viileri iiotcsl, csse aiilcni sa|iieiis liiiiio itio<!o. Iliir- litiiatiis, ct (-:clcri iiiulti. Pocmala aulciii cl libnH
us(]iie geiier:iliter al^iiie periiiixlitii dixi dc discipli- gctitilium bi vclimus pioptcr norciii cloqiienlia' lc-
iiii> gciililiiitti ; deiticcps seorsuin de singulis diclurus. gcrc, lypiis mulicriii caplivx lciicndus ckI, qitaiti

CAPUT XVIII. Uculcronoiiiiuin dcscribil; el Doiiiiniim ila pni*cc-

De artc grammutica, el specicbus cjus. pisse coiiiiiK niorat, ut si Israclitcs cam liabcrc v( |!ct

l'riiiia crgo liberaliuiii artiuin cst graiiniialiia, I^ uxorcin, c.ilviliiiin ci laciat, uiigiics prx'sctct, piloH

sccunda rliclorica, lerlia dialcctica, (|uarla aritli- aufcrai, ct ciiin munda fue it cflecta, lunc (rafiscat
iiielliica, quiiita gconiclria, scxla musica, scptiuia in uxoris amplexus. llu:c si sccuiiduiii lillcram in-

nslroiioiiiia ;
giaiiiiitalica ciiim a lilleris iioiiicii ac- lclligiinus, iionnc ridicula siint '!
Itaqitc cl iios li(>c

ccpit, sicul vocabuii illius dcrivalus soiius ustcniiil. faccre soicmus, hocque facere dcbcinu';, quamio
Oiiliiiitio :iulciii cjus lalis cst : Grauiiiuilica csl poctjs gcnliles legimus, quaiido in nianus no.slra!i
scieiilia iutcrprclandi poclas atquc iiisioricos, ct li.jii vcniuiil sapientiue s;ecularis, si qitid iii eis utile
recle scribcndi loquciuliiiuc latio. Ha;c cl origo el rcpcrimus, ad noslrum dogina ('onvcrliiitiis ; si quid
fuiidanienluiii csl arliuin libcraliiiin. Ilaiic itaquc vcro superfluum de id(jlis, dc amoie, dc cura s;i(u-
scliolaui Uouiiiiicam lcgcre convenit, qiiia scicnlia l.irium rcrum, lixc radainus, his cahitium indu-
recte loquendi et- scribendi ratio in ipsa consistit. camus, hxc in unguium more fcrro aculissimo de-
Quoiuodo quis viin vocis articulataj seu liltcraruni scceinus. IIoc lamen prx omnibiis cavcre dclicmus,
cl sj lliiijaruin potestateni cognoscil, si noii prius per ne hsec liccntia noslra offendiculum fiat infirmis : ne
eain id didicit? Aut quoinodo peduni, accenliiuin cl pcrcat qui infirmus est in scientia iioslra fraler,
posiluraruin discrelioncm scil, si non pcr hanc propler qiiem Chrislus morluus cst, si viderit in
disciplinani cju.s scicniiam ante percepit ? Aul quo- idolio nos recumbentes.
niodo partium oralionis jura, schcmaluin dccorem, CAPLT XIX.
iroporum Yirluleni, ctyniologiarum rationcm, et or- De Thetorica.

thograpliiae rcctitudinem novit, si uon granunaticara Rhclorica esl (sicul magistri iradunl) sx-cubrium
arteni anle sibi notam fecil? Inculpabilitcr cnim, litlcrarum Lene diccndi scicntia, in civilibus qua»-

imo lauJabilitcr lianc artem discit, quisquis iii ca stionibus. Sed hsec diflinilio licet ad mundanam sa-
lion inancm pugnam vcrborum fiicerc diligit, sed picnliam videatnr perlinere, lainen non ost extranca
recta; locutionis scienliaiu el scribcnJi pcriliam abecclesiastica disciplina. Quidquid enim oralor et
habcrc appelit. Ipsa esl cniin omnium judc.x Ubia- prcedicator (iivinae lcgis discric cl dccenlcr profert
riorum, quia ubicunque crrorcm perspcxcrit, re- in docendo, vel quidquid apte etelcganter dcproinit
V
prehendit, et ubi benc dicta suiii, suo judicio com- in dictando, ad hujus arlis congriiit pcriliam ; nec
probabil. Schcmala autem omnia qiiotcpiot sa.'cularis iiliquc pcccarc dcbet arbilrari, qui hanc arlem in

disciplina conscripsit, in sanclis libris sx'pius posila coiigrua alalc lcgit, quiquc cjus prjccepia scrvat
rcperiunlur. Necnon tropis auctores nostros nsos in dictantlo. ac proloquendo serinoncm ; iino bonum
fuissc, ct multiplicius alque copiosius quam possit r^ opus facil, qui eam ad hoc pleniter discit, ut ad
cxislimari vel crcdi, (]uisqiiis libios divinos cliligon- prcedicanduin vcrbum Dei idoncus sit. Nam ciira

li'r legil, invcniel. Istoium auleni Iroporuiii non pcr artcm ihcloricam et vera suadeaiitiir cl f;ds3,

soluui cxciiipla sicut omnium, sed qiiorunidam cliaui quis audeat dicerc adversus niendacium in defcnso-

noinina in diviius libris legunlur, biciit aliegoria, ribus suis inermem dcbere consistere veritatem, ul
a'nigma, 'parabola. Quoruni omnium cognitio pro- viijelicet illi qui res f:ilsas suadere conanlur, nove-
pterca Scripturarum ainbiguilalibus dissolvcndis esl rinl auditorein vol benivoliim, vcl intentum, vel fa-
necessaria, (^uia sensus ad proprietaieni verborum cerc (locilcra pro(Enno, isti auiem non noverinl ? illi

&i accipialur, absurdus esl. QuaTendum esl utiqiie, falsa breviter, aperte, verisiniililer, et isti veia sic

ne fortc illo vel illo tropo dictum sit quod non iiilel- narrent ul auJirc tsedeat, intelligcre non paleal,
liginius, et sic pleraque inventa sunl quie latebant. ciedere poslicjno noii libeal ? illi fallacibus argu-

Metricam aulem ralioncm qiue pcr arlcni granim;\- mentis verilaicra oppugnent, asscranl f.dsilalem,

licam disciiur, noii ignobile est scire, quia apud He- is;i nec veia defendere,nec falsa valeant rcfutare ?
Ijraeos bealus Hieronymus testatur)
PsaUerium (ut illi animos audienlium in errorem moventes impel-
uunc iambo cunii, imnc alchaico personal, nuuc lcntcsque diccndo icrrcant, coniristent, exhilarcut,
J97 DE CLKKIl.Olll.M INSTITITIONE. ETC - LID. III. Sf)«

exborrculur iirilcnter, isii pro verilale lw«ti, frit;iili .\ sj'loj?ismunmi conclnsionibus coi.fulare. Suiil cniin

tluriDitciil ? Qiii* iia dcsipial, ul lioc sawiU? Cnm nmlla inia; :>|HHll.iiiim !.«iiilii-<!iiala, falsa; coiu lusio-

crgo sil In nioiiio |>osila f.irultas t-lo<|ui. . t\nx al nes ralioiiuiii, ol plcrtiinqiio ila voras iinitnntes, iil

jK-rsuaJen.la si-ii pra\a s.mi rccla \altMl /'irimum, nou solum l.inUis, si'il iiig.-niosos eliam minns di-

tur no» Loiioriiin sluJio ctNnparalur, ul riililcl \<s ligiiiUr aliontos tlccipianl. iVopo^uil ciiim quMam
rilali, si cam niati ad olitiminlis iHTVcrsa» \anasi|iic «li<-ciis ci cum qiio loqmliaiiir : QnfHi ego tum, tu

raus.15 in usus iniquitaiis cl i-rroris t ? Sc.l »10« «•». .\t illr ronMNisii. Ychiiii cnim erat «x parte,

(Itiictirqvf sunl ilc li

- • •'• ': , ;e pr:»*- vrl eo .p.so qiio.l i.sle iii>iilio.«.iiH, illo siinpl«*\ crat.

<.:.., < i.<iis ciiiii . ' .s \eri.is oriia- Tum istc adilitiit : /-.'f/o (in/oni Aoiiio «hiii. IIoc quo-
nKnlisipic veibonim. exerciiatioris liiigua» solcriis- que cumab co aciepisscl, ctiiiclusit diccus : Tu igilur

siina consueludo, lil illa qtiu* faci.ndia vcl clo.;ucntia non e» homo. (juo 1 Kcmisraptiosanim comlnsionum,
'' SiTiptuiai; cxislimo dficsl iiur,
iiominalur, b.>>c s»'; -iio tomi>i»ris :i illo loco iilti

sp.ilio, apta ct con^ 'a S'. iit ( i'* tiicliim i-si, liisiicc toquilur odibilij al (Kccli.

qui boc celcriicr p<>s.Mii.t. Nam el ipsos Iloma:i.c wxvii). Qu.uiqnam cliam scrmo noii capliosus, 6c:l

priiuipcs clu4|uenu.c non piguii dicerc, quod banc lamen abuiid:inlius quain gravitalciu dcoct , vcrbo-
artom nisi qtii «i TC, nunq<iam om- [{ nim orn.imoiilacoiisoctaMs, sopliisl i'ii:>.Iic:i!iir. Suiil

I s,ii. Si'tl . . .. .. vj ...,,ii iiondiiiiis, tit ois oii.iin vcru! coiiiicxiuncs ialit)ciiialioiiis fal>as lia-

-.
Jam ii-atiira<, vel cliam gra\os I.Dminiim bentcs scntenlias, 4|ti:c conso-<uuiitur errorcin illius

alalts volimii» imp"n.ri. Salis csl ul atlolcsccnlult»- cum qiio agiliir. Qu;c Umicii ad boc iiifoiuiilur ;i

runi ista sil rura; ncc ipsorum oinnium qtios uli- lo::o cl doclo bomine, ul bis crubescens illc cujns
I
'
.pimtis oniiiiri, sod «N>nim qiios crrnrem scqiiilur, cunidcin n linqiiai crrorom, <|i'i

1 15, ct buic rci sinc dubio pnr- si in cotlom maiicro vohierit, lu t osse cil iil cliaiii

))«ino:uIa 110. a-iipavil. Quoniam si .-tculum cl illa qti.c damiKil tonerc cogattir. Noii cniin vcra
fcrvcn» alsil ingcnium, fiicilius ailbxrcl eloqiicntia infcrcbal A|»osloIus cum tliccrel : NcqueCltrisius re-
1 .qiiain cloqr.cn- jMrr^xi/. Kl illa alia : //m»ii fi/ /?./«» «('«/rfl, iH,/;iij

i.. ,•,...,... - .nt occlosiastica? e$t ct privdic^ilio noitra (/ Cor. xv), Qikc omniiio
l.ilir.c oliani (, ;ii in auctorilatis arce falsa sunl, qtii;i ct Clnistiis rosurnxil, cl iion cral
«»;ilul>rilor collocati', quas l.-gcnJo bomo capial, cl si inaiiis prxdicalio corum (itti boc aniumliabanl, noc
id noii agal, srU lanluiumoil» icluis qu.x ibi dicun- li.Ios eonim qiii boc crcdidcnnif. Al qtiia falsum csl
lur iiil» I
'
iliriinlur, diira qittid soi|iiitiir, nocossc csl iil f.tistim sit qtiod pr.Trf-

iii 1"'^ ! iilc vcl m:ixi:iie C dil. rrxoi-dil onim noii csso rosiiiTci lionoir» v.\"--

r\f. • sivc scribeii.li, frivediclanill, poslrciiio luonim, «itiod tiifottaiil ilii, qiinniiu crrorciu «le-

rliain iliocnili, qux srcuniiiim piolalis ac fidoi rc- strucrc vuluil Aposiolus. 1'orro illaiii seutonliini
culam srntit. S.*d b.i«c Ao rbrtorira nniir tlirta siilTl- pniccdcnlom, qiia dircbant non ossc n'siirfcnioiii iu
' •' • ;i •:' ' itira cj-iS'lom in inorlunrum, n«Tossariosoiiiiilur, .Vc7Hr^.'(:i.NfH.trr.<Hr-

, '
>• rrji/. Hoc atKom «piod sfqniliir, f.iUimi c^l; Clirliliis

liAPrT X\. cniiii rcsurrexit : falsiiiti esl crj;o qtiod prrcc«lii.

De diulccticii. Pr.occdil auloiii non cssc rcsiirroctioncm morltio-

Dial.clica csl distiplina nilionalis qn:rn'nili, «lif- rnm : csl igilitr rosurrortio niortiinrnm. Qiiod loiimi

f r ': oi disscrcn.ll, cliam vor.i rt a falsis disror- l.ffvilcr ila diiilur : Si iioii ost rosiirrottio mortiio-

l>olciis. H.TC ergo disi'i|dina disriiiliiiariim nun. ncqiio Cbrisliis rostirrcxil : Cliristus aiilfiii

csl; li.Tr «locel iloccre, b:cc doccl diMrcre, iii bao so r '«.iirroxil ; cst igiiur rcsurrcctio moittiorum. Cuiii

ijHa mlio domonslral atquo apcril qux* sil, qni.l or-io siiil vcnc connoxlnncs, iion soliim vcrarum, s0.1l

-
' I
oii.im falsariim soiilonliinim, f.uilo osl vorit.vtoiu

roiir.oviunum cliam in srliolis illis dis^ero, i\iuy.

to-. « oi iinilo siiiuii> ; por D pr.olor Kcclosiam sunl, sf utontianim ntilom vcritatcs
baiic intolligiiUHs quid s'n farifiis bonum, ol quid iii sanclis libris ecclcsiaslicis invosligandx stiiil.

fa« ! qiiid croalor, cl qiiid cn-alura ; por Ipsa tamcn verilas coniicxioniiin non ii;stitula, sod
^ '
-
'
. ol di^prolic" '• -• •
•'advorsa cst ab bomiiiibiis ol iinl:ita, tit r:im
i iniiir, ol ii.i' ,
i;it vol «lisccrc vol «lorcrc. iNaiii osl in loniiii 14-
quid sil cuuseqiicns, qiiid Don ronscquons, cl quid linnc |M^r(>cltia cl iliviiiitiis instiluta, qiia; a Dco auc-
irpiij; i.ms in rcruni ualurn, quiil verum, qulil vc- lorc siinl farla. Sdl qnia «Ic logica jaiu diximus, de
•
risiii ilo, 1 '
i^uiii iii .! '
inalbcuiatica consoqitot;lor dircinus.
In hac eniui ...^- ., :...!pi.im«|iii ; ..: ,
c\rrT XXI.
saf(.ii,irr, el diniiiimus vi r.icitor, cl di De mallicm.iticii.
pnt '«Micr. Qiiaproptcr oporlcl cloricos banc arlom Maibcmalica csl quam l.atinc possumu» «licoie
r.i. Klriiialcin scjentiam, qii.T ab»t;:ict3m coiisiik-ral
li:' '
111. Abslnirla oiiim qdaulitas tliriliir, qii.iiii
ll.
.1 iiKilcn.i v-paranius, vcl ali aliis aLii.lcii-
599 it. n\n\M MAi ui \m,iii:i' Mt)<;iM, OPKfU M PAUS I. m
li!iii<i, iil csl |i:ir, itn|):ii, \i\ :i') ;iliis lii:jiis< i>iiioiti \ iwH iniii iiilclli;?!, ir:iii'l.!(f ac iiiuijtc pOKJla in
1(11:1; iii si)l:i r.ilii)( iii:ilioiii> lr;irl.iiiin!t. il.r<- iliNiililiir Scripliiris. iii;{i niitni <piipp(>, iil il.i ilixfriTn, iii;'('

in :iiilliiii<>lii::iiii, iiiiisi(:im, (;<>oiii<>iii.iiii, usliiiuo- niiiin noii pdli-M iion movcri i|ni>l sibi »<-lil, qiio I

iiii:iiii : di'' <|iiil>ii8 KingiiliK si>c-iiiii!iiiii oriliii<>iii tlis- cl .MoyscH ct Kliaii •l Ipiw? Domiiiiiii (luadra^^^inla
.s<>n'iiiiis. ilicbiiH j(;jiinav(Tunl. Ciijns actioniii n|$iir.iliiH qn:(I;.ni

(:aim;t xxii. nodiis siiK; lnijiis niiincri (-o;,'iruioni' ct coiisi<l<'r:i

I)e tirillimcliiti. tiorif; noii solvil-ir. Ii;il)ct «Miiin ili-inrinni qnatcr,
Arilliiiit;lir:i i>Kl <lis(-ipiiii:i (|ii;iiilil:iliH niiirr^nihiliA lanqiiain ropjnilioncin ornnium rcruin liitcktam lem-
fti>< uiiihiin s(;i|)s;iin. Kl iiiiiii liisi iplinn nuiiicroriiiii. p'ii-i!iiis. Qiialcrnario nainqiK; numero, cl (lliirna cl
Ci:((-i ciiiiii iiiiir<riini vf.i^Jyj-^, .'trilliiiioii, vo- ariniia cnrrii nla pcragiinliir : <liiirna nialntinis, me-
(:iii(, (iiiciti siriplon-s lillcr;»riini s:cciihiiiiiiii, ii)l<>r ridianis, V(>s|)crliiiis, n(Mliiriiisq»(; horanini sjialiis;
(lisciplin:is iii:illicni;Ui(:as iJco priinani cssi*. voliio annna verrii<;, :rslivis, antumnalib<is, liicmalil.nsqiK;
ninl, (pioniani ipsn iil sil, iiulia alia indical disci- niensibiis. A tcmiKirnm autcm deIe(-l:irKjnc diim in
pliiia. .Miisii:i ;iiilciii cl ^ct)iii(>lria cl asli-oiioiiiia tcniporiliiis vivirnus, pr-oplcr JEtcrnitaiern In qna
(Hi:c soiiiiiiiiliir, iit siiil al(|iie siil sisl:inl, isliiis egcril vivcrc voliiniiis, abslincndiirn el j(*junaiidiini cst,
aiixilio. Scirc aiitciii (lclicniiis Jusc|iliiiin Ilcbneoriin) B quamvis tcm[toriiin cursibus ipsa insiniMi-r nobis
(loclissiiiiiiin in prinio iiliro Aiiliipiitatiirn, Liluio (ioctrina cori(cinncii<Jorum lcmponim, et ajtpeten-
r.ono, diccrc arillinieticani el astronoiniain Aliraliam doriiin relernoriim. Porro aiilcm denarius nuincnis
priimiii) y1-'{;yptiis Inididissc ; uiide sciiiina susci- crcaloris alqiie oreatiinc signilical scicnliain ; nain
picnlcs, ul buiil lioniiiies accrriiiii iiigcriii, e.xco- triiiilas crealoris (St, scptenarius autem nnineius
Iiiissc silii i'cii(|uas lalius disciplinas. Quas nicriio cr.>atur:iiii iiidical, proplcr vilain ct corfiiis. Nam in
sancli palrcs nosli"i Icj,'ciKlas siudiosissiinis persiui- ill.i Iria sunt : un lc etiain lotocorde, lola anirna,(ot.i
dtMil, (|iioni:iiii cx iiiagna parle per eas a c:iriialil)us mcnlc diligcndiis rst F)e«s ; in corporc aiiteni niani-
rcbiis apiicl Ins :il)Sli'aliilur, cl faciuiil dcsitlcrare feslissima qiiatuor apparent, qiiibiis coiistat, cl>;-

iliuc, piicslanle Doiiiiiio, solo possiiiius corde le- niei!la. Iloc crgo dcnario diim tcniporalilcr iiobis
spiccie. Unde lalio nunieri conlcinnenda noii esl, iiisinualiir, id cst, quater ducalur, caste el conii-
(jiuv in nuillis saiiclaniin Sciiptiiraruin locis (piaiu nenter a teniporuin (JeIi'ctalione vivere, hoc esl qua-
liiaijiii cx sliiiiaiida sit, luccl diligeiiter iiiluenliljus. draginta diebus jcjunare. floc csl lex ciijiis [icisona
INc( fnislra in laudiijus Dei dicliiin esl : Oinniu in est in Moyse; boc cst prophciia, ciijus pcrsonaui
memura et uiimero et pondere disposuisli [Sap. xi). geril Elias; hoc ipse Dominus nionel, qui tariqiKm
lla vcio suis (iuis([ue nunicrus propriclaliLus lerini- C lestimonium habcns a lege el prophctis, meJius inlcr
i.a;ur, ul iiiillus coriini par csse cuiijuani allcri illos in monte, tribas discipnlis videnlibiis al(|iKj

possil. Krgi) ct dispaies inter se al(iue (iivcisi sunl, slupentilius, claruit. Deinde ita quicritur qiiomodo
cl siiiguli (piiqiic diversi suiil, el siiiguli ([ui(|iie li- quii!q'iagenarius de quadragenario nuinero exislal,
iiili s:i:il, cl o.iines inriiiili sunl. Nec audebuiil isti (|ui non njcdiocriter in nostra rcligionc sacralus cst
coiitciiincre niinieros, et cos ad scicnliain Dei noii propter Penlecoslen ; cl quonio.Io tcr diicliis pro-
portincrc, apiid ([uos Plato Deuin iiiagna aucloritalc pter tria tempora ante legein, siili legc, sub gralia ;

couinioiidal iDUiuiuin luiiiiciis faLric;inlcin. El apud vel propter nomen Palris, ct Filii, ct Spirilus sm-
iios Pio[)licla dc Deo dicil : Qui proferl numerose cti, adjuncta eminenlius ipsa Trinitale, a<I piirga-
stvculum. El Salvator in Evangelio : Caj.itli, inciuit, lissimie Ecclesiic mvsterium referatur, pervcniatqce
veslrionnies nninerati sunt {Mutlli. x). Quanivis cnini ad cciitum vel trcs pisces, qiios relia posl rcstiric-
sc olsjeclenl aspeclui, quasi corpusculorum (luaidam ctionem Domini in dcxleiam partem missa ce|jc-

simuiacia, cum senarii numeri conipositio, vel ordo, runt. Ita ninltis aliis atquc aliis numerorum furmis
vel partilio cogilatur, lainen validior cl pniepotentior qii.xdam propter similitudinem in sanctis libris sc-
dcsuper latio non eis annuil iiiterius, qiia? vim nu- _ creta ponuutur, qnoc propter iiumerorum imperitiam
lucri continct, per queni circuitum fideliler dicit id legenlibus clansa sur.t. Quapropter nccessc est eis

([uod (iicilur uiium in numeiis, in nullas [larles diviJi qiii vohint ad s.icr;« Striptura; notitiam perveiiire,
posse, nulla autem corpora nisi iii partes iiinumc- ut hanc arlcm iiitcnte discant; et ciirn didicerint,

raLilcs dividi, el facilius coeliim et terram Iransire, mysticos nuraeros in divinis libris facilius hinc in-
(|i!:\; scciindum seiiarium numerum fabricala sunt, lelliganl.

([iiaiii cirK-i posse ul senarius numerus non suis par- CAPLT XXIU.
tibiis compleatur. Quamobrem non [lossumiis dicere De geometria.
proptcrea senarium numerum esse perfeclum quod Nunc ad geometriam veniamus, qiia' cst descriptio

sex diebus peifecit Deiis omnia opera sua, sed pro- coiitcmplativa formaium, (locumciitum etiani usuale

plerea Dcum scx diebus perfecisse o[)era sua, quia [AL , visualej pbilosojihorum ; q ;od , ul [jra;coniis

Ecnarius numerus perfcctus est. llaque eliaiii si celeberriiiiis referaiil, Jovein suum in operibus pro-
isla non essenl, perfectus ille essel ; nisi aulem priis geomelriare leslanlur. Quod iicscio ulrum
ille perfcctus csset, isla secunduin oiiin perftcla laudibus aii vituperatiouibiis applicelnr, quando qiioij

non esscnl . Numcrorum eliam impciitia multa ilii [liiigiiut iii ptilvere coloreo, Jovem facere iiicii-
 ; ^

401 DE CLKRK.OUIM INSTITl IIO.NK, tn:. - l.llt III m

tiuntur iu ca^lo. QuimI si vem ci\':iU»ri ol ouini|K»len(i A liainur s(Mn|t<'r i bsc MM-iali ; t|uantlo voro init|uil.ili>«

|)eo sjlubriler ii|>|ili«'('tur, p.ttiv>i cx scnUMUiu for- ^'rrinnis, niiisic.iin non lialioin.i^i. (liritiui i|iiO'|i:(' n
.stkiu coiivenin* veritale. (je«)iiioiru enini, si fm osl (iTrii. >ol ouiiii.i (|ii.o iii ois buiKTiu ili>|>oiis.i iiMU'

ilioere, sancla Jivinila<i, (|iioiiiaiu creaUinc sae, ix^nt^sunlur, nou sunl nisi miisicA (li<u.i|>liua, i-iiiii

i|iiaui usque hoJie raoil exislere, diversas speoios Pvlli^f^oras liiiiir iuuikIiiiu |M>r uiusicaiu o(Hi(lituiii,
roruiulaS(|ue coiiceilit ; i|iiun lo (-ur>us stotlaniiii |>o- ot pcr oaiii |;iilH'riiari |>ons(; toslatiir. II rv ot iu ipsa
loniia veneraiiila ili^triltuit , ol staliilis liiiois focil (|iioi|iio roli^ioiu' Ciiristiana val lo |>oniiisti esl ; ac
1 urrore i|u.c iiiovontur, ('<'itai|uo sode i|ii.e sunl li\a iii'!e lit iil iioii paiic.i oliaiii ('laiidat ati|iio olito^Mt

riNiiililuil. C}t>i«t*l"'ii <^i>>ii> (><'"** (lispoiiiUir at(|tic nuniiiill.iriiiii roniui miisioarum ig loraiitia. N.iiii oi
cuinpoiiitur, |K>U'>l (ii-tipliiio liujis (|ualilalibus ap- de psilterii et cilliira: ditroroulia, (piidaiii iion iii-

pli> <: aiuolria l.aii.io diiilur lorr.u diinousio. coMoimio ali'|iia.i roruiii liguras aponiit; ol doooni

M('i aiiiiur : (^ot)iiu-tria o>l discipliiia luagiii- cordanitii psalloriiiiii iioii iiuporttiiii' iiitor (l<'Clo.s

lu.liuis iniiuobilis c( furiuaruui. Quoil |M<r divei&as qua'rilur, ulnim lialM'ul alii|uam mtisioa> legem, (|iia:

fornias ip»ii» discipliua', ul nunnulli dicuut, primiim ad laiiluui nervoriim iiumerum cogal; aii vero, si

.1! ;r o»se parlilus, cu- iioii lialM'l , oo ipso iii:i};is saor to aooipioinliis s.l

ju» ,
- uos anto diLcbaiitur. B ipso iiuinerus, xcl proplor docalo^iim lo^is, do (jiio

Si-d Vurro, |K'riiisAiiuus Latiiioruni, liujus iioiuiiiis ilotu iiumoro si qiu'ralur, iioii iiisi a.l ciealDrom
(au->.iiii sic cistiliiise couiincmorai, diccus, prius crealuraiiiquu rcforeiidus osl, vol propUT o\po:)iliiiii

quideiu boiniiie:» per dimoiisiuno<> lerraruni leriuiiiis i|>&uiii dcnariuin. Kl illo iiuinorus ^edilicaruiiiiii

positi:», V.I.- :
'
'
V is utilia pr.oslili.sso tompli qiii comiuoiiioraUir iii Evaiij,'.li(», i|iiailr.ir;inl.i

JeiiiJe loliii >lriiali iiuiiioro riii.sao scilicol ot s''\ aiiiioriiiii, iioscio i|iii'l iiiiisioiiiiisiii.il;

partit>>6; undeet ipsi ino.i^M-s qiio.l annuiii niclianlur, ol relaUis aJ faliricam Duiiiinioi oorporis, proplcr
cdicli suul. Vcruni posU|uam isla roporla siiiil, pro- qii:<m louipli moiiiio faciu osi, cogit iioniitillo^ li i:-

vocati sluJiosi aJ illa invisibilia o(i{;iioscciida, co-pe- rolii-os conrnori riliuni Doi iioii ralso sod \oro ol
riiiil qu;i*n*r.' qiiaulo s|>alio a lorr.i luna, a lnna s.il liuiiiano coriMire iiuiulum. Ilaipie ol iiiimoniiii ot
i(>se (lislarel. ol usi|ue ad \orlicoiu ca>li quaiila so iniisicaui plorisipio locis iii s;iiiclis Scripliiris li.mo-
uioiisura JistenJerel ; qiioJ pcrilis.siiuos gtHiinelras rabiliter posila iiiveiiimus. Nun ciiiiu nudioinii suiii
a>secuu>s couii . Tuiic ct diineusioneui uui- crrores goiitiliiim siijKjrslilioiium, (jiii iiovcui .Miis;is,
vorvo lome pi"ii.i;ii.i reforl nlione colloclam; ol Jovis ol .Moiiiori.o lilias osso linxoriint. U.follil
i !o.M|iio faclum ul (ii^cipliua ip>;i geoiiietri.c nouu-n ^^^ Varro : quo iiosi:io ulru:ii apud cos ipiisqiMui
acciperet, qiiuJ per s.eculu lonp'a custolil. Il:i'c
^ lalium reruni diKlior vel curiosior esse po^>sit. Dicil
igitur Jistiplina in laberiiaculi lcinplique a-Jiiicn- cuiin civitatom iioscio quam (iiun ciiiiu iiumon re-
(io 'la e»il, ubi liiioalis uieusurie uuiiis ct colo) loc.isso apud tros arlilii-os lorna simclacra
»^>>> ipliene aliue licmi^piiorioii qiiailraii- ,
.Mu.s;iriiiu. ipiol iu k-iiiplo .\polliiiis doiiiini poiiorcl,
guU' i|uo.|ue furiiuc, el ca?toraruiii figiirariim dis- >il quisqtiis arlilicuiii |iiilibriora foriuassol, a!) illit

posilio liabila cst : qiioriim omniuiu iiolitia a.l polis.->imum clocla cmerot. Ila cuiitigissc iit o|)oia
spirilaleiu inklleclum non paruai adjuval Iracla- s:ia illi qiioqtie arlilicos ;u(|tic piilclirc cxplicaront.
lorcm. ct placuisso civit;iii oiiuios iiovoiii at.nio oiniios os.^c

CAPIT XXIV. oiiiptas, ul iii .\|M>lIiiiis lcmplo dclicaroiitur. qnibus

De mutica. poska dicil liosio.lum pootaiii iinpostiisso ^ucabala.
Musica cst Jiscipliiia qu.x Je numcris loquilur qui ^on ergo Jiipilor novcui Musas gciiiiit, scd lios fa-
ail aliquid sunt . ij esl, liis ijiii iii\oniiinttir iu so- 1'" lernas croaveriiut. Tros aiiloui iioii propicn';i
nis : ul dupliiin, Iripluui, quadnipbiin. fl bis siiiiilia >"•> fivilas locavcr.il, quia iu soiiinis o.is vidiial ,

qii.i: dicuulur aJ aliipti.l. ll.cc oigt liix-.pliiia iaiii '>ul lol su cujusi|iiaiii ill.irum uculis doiiiousti'a\i.--
nobilis cst, lamqiie ulilis, ul qui ca carucril, cccle- laul ; soJ quia facile crat aiiim;iJvoriere oiiiiio:ii

sia>licuiu uflliium cougrue iinpb'rc nuii possit. sonum, qu:u uiatcries canlitoiiarum csl, Irifoniiciii
'
(inr ' ' -litij in 1. l;jr, c<.s«: naJura. .Vut ciiiiii voco odilur, siciili ooriiiii o>l
ac '. , 1 do psai : .. . ... j|a- qui faiicibus sivc orgaiio caiiiiut ; aiil Ilalu, biciit
tur, liujus (liscipliiif sciciilia iui k':nperalur, ct uuii Uibnnini cl libiarum; aul piilsti, siciil iii citbaris ot
sohiiii por lianc logiiuus et p3.illtiuus in ccclesia, lyiiipuiii>, cl qiiibiislibel aliis, i[u;c pcrctiliendo ca-
1 Dei rile iniploiiiiis. Musira erjjo iiora stiut. ScJ sivc se ila babcat qiiol Vurro rotiilit,

u. ., ,^ . ., ., r.!i '- '•' ! . ' .

iiac ralionc si\o iioii ila, nos laiiioii iion (loUriniis pr.iplor su
diilun.lilur : priuiuiii si <
<:a fjcianius p -rslilioiicui prDranoruiii iiiu.tiraiu fngoi^:, si quiJ
et puris nicnUI>u.«, stalutis abco rogulis, scrviinius. iiiJc ulile ail inlclligcudas sanctas Scripturas ra-

t^iiidquij enim loipiiinur, vel intrins.-cns venarum (h:ic potcriuius; nco ad ill.iruin lliea.ricas ungis
puUibus cnr - -- mu>ico> ' '
lur- (.•iivoiti, si ' ! '
• '
is ol do or;;anis, qii.» i

monix viri , ^ r .
.• ~ .>;ca al siiirilalia \-- i, dispulcmus. Noijii.-

qiiippe scieulia rs» b«'no ; li. (^;io.l »i nos ciiiin cl lillci lo non Jobuimus, i|uia corutu
l>0O4 • unverviliono tractanius, lali «lisciplin:c pro- [icuin Jicuul csse Mercuriuiu ; aiil i|iiia Jiislili;C
m n iiAnAM mai!iii Ancinf n MOGLNT OPKiaM l'AU8 I. 404

Virliiliiiiio lcinitla (lf(li<ariiiit, cl (|ii:i' coplf j,'cslaii(!:i .\ iil'|iic I';ii-» li.ilis fcsti c\or(li.i, ft rcrta loca oninium
suiil , iii l:i|Hililiiis :ulor:ii(: iiialiicriint ,
|ii'(i|)tcr(;:i holcniMilaliiiii atqiie cclcbralioniiin, bibi bciat intl-

iKiliis jiislilia virliisf|iu; rnf-i*'»!:! «•Ht. Iiiki vcro (|niH- inan; oliMfrvaiida, et popiilo I)«;i riti; valeal indicare

v(;riis(|ii(! Cliristiaiiiis c.sl Itciiin hiiiiiu ( )-lcl)rand:i.

(|uis lioiiiis ,

esso iiilcrHigat, iilii(iiii(|iic iiivciKirit vcrilalcni.

(AI-LT XXM.
he philompliorum librtt.
CAITT \\V.
I)t' aslioiiiiiuiii. Fkcc dc scplcin libcralibuK artibus pliilosoplioruin,
Aslioiioiiiia cif-o siii>crcsl, (|ii;c, iit (jiiiilaiii dixil, ad ipiam iitilil:ilcm dlsceiida: hinl calholicis, Kaliv,
(li};imin cst roli},'iosis ar;?iiiiicnliiiri, nia}(iiiMiir|U(; cii- ut rcor, supcriuK diximti». Illud adhnc adjiciinuic,
riosis toriMCiidiiii II:iiic cri^-o si c;isl;i :i<; iiio<lcr:ita «piod pbilosoplii ipsi qni vocantiir, si qua forl': vera
iiiciiK; |)(;r(|irniiiiiis, sciisns (|iio(|iic iioslros, iil cl et fiilci iio>lra; acc/jmmodala in dispcnsationibus suis
vcliMcs (liciiiit , iiiagiia tliaritatc pcrfiinilit. yii:ile Bcu scriptis dixcriirit, rnaxiiiic 1'latonici, iion sobim
rst cniin ad corIos aiiimo snliirc, toiamqiic illam formidandi non sunt, s«d ab eis ctiain l^nquain
iD.ichinnni siiponiain iiiil;if^;il)ili ralioiic disciilcrc, injiislis posscssoribiis in usiiin nostrnm vindicanda.
ct iiispccliva iiiciilis siiMimitali: cx :ilii|iia partc col- 15 Siciit cniin .1';{y[)iii non tanlnrn idola babcbant r

ligcrc, (piod laiit.c iii:ignilndiiiis arcana vchivcriiiil? oncra gravia, qii:(' popnhis Isr;icl dctcstarctnr ct fu-
Nam niuiiiiis ipsc, iil (prulani dicnnt, sp!ij;rica fcr- gercl, sed etiam vnsa atque ornnmenta de atiro r;t

tiir rolniulitalc collcclns, nt diveisas rcnini formas argcnto, cl vcstem, qna; illc populus exicns dc /K-
Jimbitus sui circiiilione concliulcrct. Uii.lc lilinim gvplo sibi tanqnam :id usnin iiicliorcn clancnlo ven-
Seiicca conscntanca pliilosopliis (iispulalioiie for- (licavil, non auctoritale propria, scd pra;c( plo cl

mavit, cui ti!iilu:s csl De forma mundi. Astronomia mandato, ipsis .flgyptiis ncscicntcr commo ianlibus
itaque (iiciliir, ii!i:3o nobis sermo, astrornm I'x :
ca quibus ut bonis ntebantur : sic doctrin;f; omncs
qnia nesciunt nllo ino:lo alilcr, qnain a sno crcalore gciitiliiim non solum simiilata et supcrstiliosa fi-

(iisposita smil, vel consislcrc, vcl movcri : nisi forlo ginciita gravcsqne sarcinas supcrvacanei laboris
(piando, aliqiio miraculo facto, divinitatis arbitrio babcnt, qna; unosqnisqne i;oslrum diicc Cbristo de
commulantiir; siculi Jcsu Nave soli in Gabaon iit societale gentilium cxiens, debel abominari at'[oe

btarel legilsir imperasse {Jos. x); et temporilius dcvilare, sed etiam liberales disciplinas, de qni'ius
Ezccliici; icjis, rclrorsum decem gradibus reversum panlo ante egimiis, usni veiilaiisjptioresct qicc.lam
fuissc (/ 1'
Re(j. x\) ; el in passione Domini ti ibus inorum pr.cccpta ulilis^ima continent, deque 'pso
horis sol leiiebrosus eneclus esl {Luc. xxm) , cl C uno Deo colcnlo nonnulla vera invcninntnr apn.l
)iis similia. IJco cnim miracula dicuntur, qiioniam eos; quod eorum lanqnam aurum et argcntuin, qnod
conlra co;isuelu,!iiiem renim admiranda contingnnt. non ipsi inslitucrunt, sed de qulbiisdam qnasi rae-
rcrunliir enim, sicut dicunt aslronomi, qiia; coelo tallis divina; providentia;, quce ubiqne infiisa esl,
fixa s-.ml; moveiilur vero planct.TC, id est erratica;, eriierunl; et q;io pcrvcrse atque injuriose ad obsc-
qu.ne cursus suos certa lamen diffiiutione conftcinnt. qnia dajmonum abuLiintnr, cum ab eorura misera
Astronomia esl ilaque, sicnt jam diclum est, disci- societate sese animo scparat, debet ab eis auferre

plina qiuie cursus coeloslium siderum et figuras co:i- Chiistianus ad nsnm justu;n pr.Tlicanii Evangflii.
templalur, onines el habiludincs slellarum circa se Yeslcni quoqnc illonim , i J est hominum qni !em
el circa terram inuagabili ralione percurrit. Intcr instiluta, sed tamen accoinmodala humanae socie-
astronomiam anlem cl aslrologiam aliquid dilTort, tali, quibus in hac vita carcre non possumns, acci-
licet a.l nnam disciplinaiu amb;B pcrlineant. Nam pere atque habcre licuerit in usum converten la

;;stronomia coeli convcrsionem, orlus, olilus, mo- Chrislianura. Nam qni.l aliud fecernnt boni ninUi
tnsqnc si.lerum contincl, vel ex qua causa ila vo- fideles nostri? Nonnc aspicimus quanlo auro el ar-

cenlur; aslrologia vcro parlim naturalis ,

partim genlo et veste suffarcinali exierunt de ^flgypto Cj-
supersliliosa est. Naturalis, dum exsequilur solis D prianus ct doctor suavissimus, et martyr bealissi-
limceque carsus vel stellarum , cerlas tempornm mus? quanto Laclaniins? quanto Victorinns, Opta-
(piaisiiones. Snperstitiosa vcro est illa, quam mathe- lus , Hilariu.s ? quanto innumcrabiles grammatici
matici sequuntur, qui slellis augurantur, qnique [A/.,Gra;ci]? QuoJ prior ipse fideHssimus Dei famu-

eliam duo.lecim coeli signa per singula animac vel Ins Moyses fecerat, de quo scriptum est quod eru-
corporis membra disponunt, siderumque cursn na- ditus fueril omni sapien.ia yEgypliorum (Act. vii).
livilales hominuni el morlcs prsodicare conanlur. Quibus omnibiis viris superslitiosa gentium consue-
llanc quiuem partem astrologis quce naturali inqni- tuilo, et maximc illis temporiijus cuin Christi rocu-

silione exsequilur, solis lunoeque cursus alque stella- licns jngum Christianos persequebatur, disciplinas

rum, et certas tempornm dislinctiones cante rima- quas uiiles h:ibebat nunquam commo 'arct, si eas in
inr, oportet a clcro Domini solerti medicamine disci, usnm colendi unins Dei, quo vanns idolorum cnltus
ut por cerlas rojMiIarum conjeclnras, et ratas ac exscinderetur, conversas susplcarclur. Sed dcie-
veras argumenloruin sestimationes, non solum prcc- runt aurum et argentum et vcstem suam exeunti
tcrita annoruin curricula veraciter inveitiget, scd de .€gypio populo Dei , nescientes queraadmodum
et dc futiiris noverit fidcliter ratiocinari tcmporibus illa qn:c dabant in Christi o!>scquium redderenlur.

:/ ^.y^yi ^ ^y. -Ci. ^r,^<^^ jr^ye>,u

 . . ,

40.;; l.K ^l.l.Uiami I INSTITl TIONK. ETC. I n; lll -iita

HIimI oiiiiii in Kxo.lt» i.uliim siiK' »li::

'
\ / //..:i«s, ^/ ii<(Wiii.'iO c-
prj-siijiiaivl i|ni.i siiic pi.j - • .....i j//i«j wrti/iKj (/.iii-. vi).
ut liiK- . ,

paiis .imlioiis iiilrllij;.-mn' iliioriiii. S.-.I l»^"''»-» aul.-iii tinusijiiis.|iii- cailmlicus uiiiversi» virlu-
jul aiil

liiK nioilo iiistnulus »li\iii:iruiii .Vripluraruiu slii- lilniN aqualiifr i.|HTaiu «laro, ul el iulus ol foris iio-

liiosus. cuiu ail las .sirulaiul is aavilerc c»rn.'ri( . I.i!il»r oruaiiis. ;vu-ini r.'j?is convixio dignus oiislal,

illii.l aposloli. I
ir.' iioii ..-svl ; .S./V(i/i.i in- «-l «lua.lrijja «.|»irilali \c.liis. :i 1 aM.Tiiaiu p.ilriaiii

chtirilitt ,1 .. / Cur. \iiii. Ita cniui s«':iiil coiis. .ii.lal. h.ln'1 a.il.'iii |»ni lciili.»- iiiU-iil.-r.*. iil
ftat , I

iliiauivi& .le .l.j;)!»!.» »li\.'s e\cal. laiu.-u uisi pis. I.a pru I.iilcr |iiovi.l.Ml. \craciUr iiiUlllgtU, i:ilellecla-

e^eril. sal\uiu s.' ess.« iiou |M»-se. I',i$iha auian «ni»- nieiiioriler r.'liiie;U. IMicl juslili.e ul religiosu!».

noUrHm iminulutH» <U Ckritlut: niliil.pie inagis iiti I>

s liiiiiiiliM|ue li.il; ut ^t'a(i.iiii cl \iii.Iic.ilioiu'ii>,

Mti.l i|iio.l ip>e . !..

(' 'r\aii(i:iiu el \i'ri(a(eiii coiiscrM'(; |»:ic(iiiii<|iiu cl
iiiolali.) C.lirisli iii»^ ' ' ^ t

1'itar... parjiKlicatiiiu el legciu cuslodial. iVliel rorlidrliiii

iiutt, t inpiaui a I . , • '

. i>l.> siil) :i.'

\i.lel i;il>unire : W/irte ml inf, «^Ki luboru.is ct vu,-- sliiuiutu iiii|)Ciulerv* , iil iiia^uilicentiain el liileutiani.

rii:i ettitt rt ego tot tefiiiam. Toiliu jiiifum iijcjji» ^r;- |i.iticiili iiii el pfr^cveraMliaiii lialic.it. Ue"...*l tcm|K.--

huinitia roii/e"; ./ r.iiiiia' iit coiiliiii'iis clctiietis .1 iiio.Icratus lial ; it

;'i'r roi, et * •"••»'i c' .

iititiiittit i^., • !.u* tttiris. Juijuin t-i.iin

" sii|H'r li;t>c omnia . ut pacis ct . Ii;iri(alis li.lu.s c\So-

onut uti-Hin leec ett {Valth. \i). ciilor cxistat :

.iu:u sciliccl est viiiculiiiii perfrrtio-
Mi.-i.jN «Niinr esl , et
uis. Ilis aiileiu s|K'ciebiis \irtiituiii perrccte ailorna-
CVILT XXV!I tus. ct sapieiiti.f luniiiie illiislr:ilus Iionio Dci , rili' ct
ftc aetiMttitinne et exercilio rirtulHm.
coiigruc scr^iliiiiii polcbl agcrc, at.pie oraU.ris or.i-

|.iU'n'a i|'itp|K.* Jiiui iiileiita iiic<litatioiic scicutiaiii vitiiii tli^iic p.il''sl iii Kcclcbia iuipl.;rc : qiietii anti-

iritualeiuoptjt auipisci, necessccst ut ju-jii ciercilio «pia aiHi:;iliu aniriuat, \iniiii lio.iuni et .licciili peri-
si

virlutuiu silii qiucrat u{utkutiaiu . iic iluiii iii uiio liim csse «lcl.crc. Si etgo li.ec .Iclinilio in o:atori.iiis

divcs e»se ciipil. c( allcrius «>pos .pia-rerc iic^li^-il, i^.iit'liiitti uliscrval.alitr, iiuilto ni:ipis iii oiatorilms

\cnc opulcutix* fri!c(us |H'r.lat; ac noii solniii ipsi l.lirisli oIiscr\aii coiivcnil, (pioium iio;i sol.nii sci -

c\ciiiat, ipiia (pi.esi(aruiii rcru:u ulitilaleiu i:on lia- ino , iino eliain UUa vila .lottriiia virlutuiii .lclict

Lt*at. inu> iHiMias injustus pos-scssor pro cis Doiuino essc. ScJ ipiia ilc iiio lo iiivcuieiuli ca (puc iiilclli-

».»lval. .Ait eniiu ipsa Vcrilas sirvis : Qiii tcil eolun- i;o:uIa suiit i;i S. lipl.iiis imilta jain .livimus, ailju-

!,:• : '' • •• ' • • ' • ' '

r; iiiuliit; qui vaiilc Doiiiiiio lic |>idrci'.'iuIo ca (puc inU'Ilocta suitt

4.1 u'ji (/.U(-. \ii). pauca dicotiius , ut liuc novlssiuio libru totuni o|itis

Quiil ergo pru.Iciil lioniiiiibiis ingcntcs divitias tlaulati.us.

i-tiii^n'i;4rc, ct earuiu usuiu niiiiiiue lialiere, ciiiii CAIi T XWIII.

uiiiltu II clior sil illc j.crlatc siia contciitiis QuiJ dcbcnl d^tor c.ilhiilicns in iluen i > <i ji .

csl ct U'Uil)ilur i!c 1.: . .i, ci qiii totaiii vitaiii Dl-IicI igiiiir (liviiiariiiii S(:riplur:iriiiti tractaUir ct

6i:ain. liivitias lial>cns , iu cgcstale consuiiiil, Salo- (iuctor, (lcrcnsor rccl;c li.lci ac (lcbcllalor crroris, et
uiuiie attcsLintc, ipii ait : ilclior e.M uauper el tuffi- hona ducore, cl mala dcdoccrc ; at.pi.; in lioc opcrc
eicnt ttbi, qttam gturiotut et indiij.ns panc {Proe. Mi) serinuiic conciliare a\.;rsns, romissos crigcre, nc-
ifancia rustici' '-:iu silii pi-o.l<'sl ; ct qiinntiitu scicnti! its ipii 1 agi*rc , (piid eNpclcio (lobeatit iiiti-

ordilical e\ \i( i ., laiiluiii iiocct si t.o:i ct va- learc. L> i attteiii bciiovolos, 'iitlotitos, docilos, aiil

let contradicciitihus resislcre. Si*d ex dnobus iiii|x*r- invetieruiil, atit ipsi rccerunl, c:elcra pera|;cnda simt

fctlis, luagis eligo sanclaiu rusliciLiU*iu quaiu . lu- sicul posUilal causa. Si docendi stiiit ipii aiidiiiiil,
|
'
H" <-cin; ipi' ;ilia di.it : .l/</;or narratioiu* racioii.ltim esl, si tiiiiicii iiniifioat , iit res
c*. f...i IJ4 ifi *"• <i'(i , f/»<j"J diret do qiia :ij,'itur imioloscat. l l attlom .pia' (|iibi:i siinl

praii* itineribut : qui autem cuttodil lcijcin, filius tit- ccrla liatit, documeiitis adliil.itis ratiociiian.liiiu est.

jtient ett (l'roc. \i\). 0|M>rUt qiiidciu euin ipii sa- fjiii vero audiitiit movcii.li suiit potins qiiaiu docou-
piciiii.e stiidct, \irluti sUulerc , ut id ipio.l sa|»iculor di, ut in co quiMl jam sciiiut, agon>Io noii tor|Hant. ct

i.i " mciito, utilitor evcrccat lobus ipias voias csso ritoiilur, asscnsiiiu accomiiio-
: iii iii op.'rc; cl

H . ,iic 1 oiii vcrbis aliis faccre pra'cip:l , siiis dciit, iiiiijoribiis diciuli viribus opiiscsl; iibi oliso-

u(M'ribus facicnduin esse prius diKCal, ut faci iis ct c:ationes (*t iiicropation«;s, concilatiunos ct cxcrcila-

duccns iDandata Dci , ni.ijor voccliir in regiiu c.elo- liuu..'s, el qu:i'cuii<pii' alia valoiit ad coiuniuvcndos
ruiu : luiiiimcs aulciu. si .I.k uorit ct solvcrit .'.ctioiio auimos, sunl iio.cssaria. Kl h:cc (piiilem cuucla ipi:u

unuin dc inanilatis Dci iiiiniiuis. Orjirii« fiiiii, iiiipiit divi, oiiines rcro lioiniiios in liis (pi.e loipion.Io a^tiul,

SaUalur. </ui ccnil ad mc et audtt tcrmuncs iitcos , ct f.ic.rc iioiiipiiosciiiil. So.lcuiu alii facianl oblusc, do-

farj< eot. timili» ett homini ardiftcanli domum, qui fj- formiler, fri;;i.le; alii aciitc, ornate, vcliomentcr; il-

ik .in altum, et posuit fun iamcntii tuitra pctrain. luiu ad Ikk; opus uii.lo a^iinus (>|M>rtct neccJcro jam,
imundatione autcm f icln , t!'i\iiin >/ f.iuu.-ii >/> //inv .|<ii [MiU-st (lisput:iri! \ci di.-oro s;ipioiiU'r, otiaiii si

iiii, €t noH potuit c^tn tnmiic : /uj.J .Id iiiiin cr.u su- noii iMilcst cl.Mpiciilor, iit prosil ati.licntibiis cti.ini

p^ pelrain Qui aulcm anail et uon facil, simHit esl i>;ipi iiUt . »i luiuus quani prulessct cbNpK^ntcr pos-
komtini a:dificauli dvmuin suam sttpra arenitm sine bct diccrc {}»'i vcro allluit insipicnli clmpiculia, la.v
4'i7 l!. HAIJA.M M.\i;r.l All(;illl,l'. M()(.l M. 01'IJllM TAIls I. 40t
lo ni:iKi.s cavc ikIiih vM, (|ii;iiilo iiiugiH al> <:« iii liin A ii'l>"!» MTnioiiiljUH Miis |iriiiiilii» a<. iiiaxiiiu; iil iiilcl-

(lun- aiiiliK; iniilili; tsl, (lelcilaliir aiidilor, cl (MIiii ligaiilur (;lalMjn;iil, <a <iiiaiituiii |n>ssiiiiI |>c'rKpicui-

(|ii(Mii (lis(;rlc dici^ro aiiiiil , cliaiii vcrc diccrc cxIhIi- Uilc (li<:<ii(li, iil aiil iiitilliiiti lanlu» sil (|iii iioii inUii-

iiial. II.cc imlcm sciciilia iicc ilios fiiKil. (|iii arlcm ^Jij/il ,
aiil iii rciiiin (itias cx|.li(arc al<|iic osU-ii.lcre

rli(;loricaiii (locciiiiain |»iilav(;niiil. Fa,si Hinl cniiii voliiiiiiis (lilliciillalc ac sulilililaU; , iion iii iiosiia lo-

H:>i)iciiliuiii siiic cl(i(|iiciitia |t:iriiiii proiUtsHC civilali- ( ulionc bil causii qiio niinui» UirdiuikVe qii;*: diciinus

Iiu.s; cloqiicitllaiii vcro siiic sa|)iciitia niiiiiuin oKcsse possinl iiitclligi. Suni ciiiin (|U;i:dani, qiix* aiil iion in-

pIoriiiiHiiic, prodcssc niiii(|iiam. Sapicnlcr aiilciii di- tclli;;iiiiliir, aiilvix iiitcllii^iiiiliir, quiiii\ispl.iiiissiiiie

cil lioiiio laiito iiia^is vcl ininiis, (|ii:into iii Scripttiris dicciilis v(;M>cntur cloijuio, (pi.c in txiptili audieit»

Siinclis iii:ijus niiniisvi; jirolicil. .Noii dico iii cis iiiiil- ti.iiii, vcl raro, si alifinid tirgcl, vol iiuiniujni oiuni-

liiiii Ic^ciulis iiicinori:i;(|uc niandandis , scd bcnc in- 110 miltoiida sunl.

lelligondis , cl dili;{cnlcr carum scnsibus indagandis. tAI'l7r XXX.

Stiiit cniiii (|iii c;is lcj;iint, cl iic|,'li;.;tiiil; lcf^iinl iil tc- Qiioil facili loculioue uli in vulgut dcbenl.

neaiit, no;;ligiiiil n:: inlclligant. Qiiibii.s loii(;c sinc Quanivis in Ixiiiis docloiibus Uiiita d(K'Oiidi cura
dubio pra;l'oreiidi suiil qiii vcrba cariiin niiniis te- sil vel cssc (lcl>eat, ul vcrbuin quod niiuii> obsciiiuni

nont,etcorcarunisui coidis oculisvi:Ienl. Sed iitri.s- B sit vol aiiibit.Miiiiii, Latiiium csse noii (lossil, vulgi au-
que ille iiiclior, qiii ot ouin volot cas dicit, cl siciit tom inore sio dicalur, ut aiiii>igiiitas obM;uritas(|ue
oportol inlclligil. Ihiio orgr) (pii s:ipionU'r dcbol di- viiolur , noii sic dioatiir ut a doclis , sod potius ul
cerc, ctiaii) qiiod noii polost oloiiiionter, verba Sori- ;ib inloclis dici S(d(;t. Quid enim prodost lociitionis

pUirarum lcnoic ma.vime nccessaiium est. Quaiito intogrilas quain non scquitur iiitelleclus audiontis,

enim se paiipcriorein coriiit in suis, taiiUi iii istis cum non iiitolligunt proptcr qtios ut intclligant lo-
oporlet eiim ossc diliorein , ut quo! dixcril siiis vcr- quiinur'Qui crgo docct, vitabit vorba oninia qua;

bis, probot ol illis. Porro qui non soliim .sapicnlcr, iion docenl ; el si pro eis aliqua ,
qiKC intollig:intur,

verum cliam clo.iuentcr vult dicerc, qiioniain prolo- integra polost dicere , id luagis eliget ; si autem non
clo plus prodorit , si utrumquc poluorit, ad legendos potest, sive quia non siint , sive quia in pnesentia
vel audiondos ot excrcilalione iiiiil;indos eloqucnles, non occiirrunt , ulotur oliaiii vorbis niiiius iiitogris,

cum muUo magis quam magislris artis rlietorio;e va- Uum tamcn rcs ipsa cloccatur alque discalur inlogte.

care praccipio , si lamen lii qiii lcgtint et au.liuiilur, Et hoc quidom non solura in collocutiunibus, sive
non solum eloquenter, sed etiam sapieiiter dixisse, flant cuni aliquo uiio, sivc cum pUiribus, verum
vel dicere vcraci praedicalione laudanlur. Qui enim etiam niulto niagis in populis qiiando sernio proiui-
elo(|aonlcr dicunt , suaviler; qui sapienler, saliibri- C tiir, ut iiitolligamur iiislandum esl. Quia in collocu-

ler audiuiitur. Sunt ergo ecclesiaslici viri, qiii divina tionibus est cuique inlerroganui potcstas ; ubi au-
cloquia non solum sapienler, scd fl oloquciiter tra- tem omnes taeent ut audiatur unus, et in eum in-

claverunt; quibus legendis magis non suflicii tcmpus, tenla ora convertunl, ibi ut repiirat unusquisque

quam deesse ipsi studenlibus el vacanlibus possunt. qiue non iutellexerit , nec nioris est nec decoris ; ac
per hoc (Jebet n.axinie tacenti subvenire cura ili-
CAPUT XXIX.
eeulis. Solot autem ir.olu suo signilicare utrum inlel-
Qiiod auctorcs canonicorum tibrorum, et sapicntes et
cloquenles (uerunt. lexerit cognoscendi avida multiludo : qiia; donec si-

llie aliquis forsitan quaerit ulrum auctores nostri, gnificet , versandum est quod ogitur muUimoda va-
quorum soripla divinitus iiispirata canonem nobis salu- riotale dicendi quie in posteslate non habent
; qiii ,

berriina auolorilale fecerunl, sapienleslantunimodo, pr.eparala el ad verLuni raemoriler rctenUi proiiun-

an eloquonles nuncupandi sint. Qux quideni qua'slio tiant. Mox autem ut inteUectum es.^e consliierit , aut
apud mcipsum, et apud eos qui raecum quod dico sermo sumendusest, autin alia transeundum. Sicut
setilUint, facillime solvitur. Nam ubi eos inlcUigo, enim gratus est qui aguoscenda enubilat , sic onero-
11011 soluin nihil ois sapienlius, verum etiam nihil sus, qni cognita inculcat.
"
cloquenLius niihi videri polcst ; et audeo diccie om- CAPLT XXXI.
nes qui recle inlcUigunt quod iUi loquunlur , siuiul
De optimo modo dicendi , et quid oporicat pra^dicalo-
inlelligere non eos aliter loqui debuisse. Siout au- rem in dicendo obsenare.
lem cst qu;edam eioquenUa quyc magis a;tatem juve- Est autem oplimus modus dicondi ,
qui fit ut qui
iiiitin deoet , esl qu;e senilem ; nec jam dicenda elo- audit, veium audial; el qua; audit, inleUigat ; bono-
queuua, si persouae non congruat eloqueulis. Ubi rum(|ue ingoniorum insignis est indoles, in verbis
\ero non eos inteUigo , uiinus quideni apparet mihi veruui amare, noii verba. Quiil enim prodest cla-

eorum eloquentia, sed eain iioii diibito esse laleiii, vis aurea , si aporire qu;e volumus non potest? Aut
(jiialis ost ubi inlcUigo. Sic quippe illi ioculi suiil, ut quid oliosl ligno , si hoc potesl ,
quanJo nihil qu;e-

posteriores qtii eos recle inlelligoreut elexpoiierent, rimus, iiisi ut pateat qiiod ciaiisum esl? Disil orgo
alleram gratiam, disparem quiJem , verumtamen qiiidam eloquens, et verum dixil, ita debere elo-
Eubsequenlem in Dei Ecclesia reperirenl. Non ergo quenlem loqiii , ut doceat, ut delectet , ut flectaU
cxposilores eorum ila loqui debcnt , tanquam seipsos Deiiuie addidit : Docere necessitatis est, deleclare
exponenclos &imiii aucloiitalo proponani; scd in om- suavil.ilis , et flectcre vicloriLe. lloium tii.im quod
 . ,

40!l DK (.I.F.IUC (nu M instititiom:. KTr.. — Llll IH. i!0

|iriiiio l(X'0 po»iliiiii esi , lioo e>l «kRvnJi noci'»siU!>, A ininiiiiuiu csl, niiiiiiiiuiii cdI; »cti iii iiiiiiiiiio li.Mciu
in robus esl roiisliliK:) qiias «iiciiiius ; rotii|iia tliio, in c^M', niaguuiii c»l.

iiiutlo «|uo iliciiiiiis. Piorsii ' ! ' 'd cl<>- CVfl T XXXIII.
)|iiciilia, noii ul litnMl ij .. .1 li.il (JuiiiJo tubiiiitio ycitt-re, el tjuamlo lcnipcrato, ifi.itn'
doijiu ijritiidi uiciidum til.
i|uo.1 pigi>Jt , soJ ul a|tp.irfal (]iio.i lalfli.nl. Q-.ioJ si

eliain deloclan; vull ouiii rui Jicil, aul flccloro , 11011 .Vll.iiiicii cuin (ItH-lor islo Jel.oal rcriiiu diclor osso
i|iiocuii(|iio moJu Ikh' iti\i*ril, faciol ; sed iiiloiv>l iii.ii;iiaruiii , iioii soinporoas Jebol graiulilor dicere,
«Iiioiiioito (tical, iil r.i " • I ilOMi iU liiu n- sc i .suliiiiiss«', cuin .ili«|(ii(l (iiMTiiir; lciniM-iatc , ciini

lur aJ auJiotiiliiin d. r , il.i nccu-ii- aliijuiJ \iUi|>oialiir si\c laudaUii. Iviiii >cro ali(|iii.l

itus, ul inove.itur i.l n ; cl »!cul Jelecl liir dgeiiJuin onI , el aJ «>os l«H|uitiiiir (|ui li«>c a{;cie «its

!.i suaviier lo]uari> , ila lk'cUlur si auiel «|uoJ |v>lli- bonl, n(>c lamoii voliinl, luiic ca «iiia' liia^jiia suiit, di-

corls, lim I ccn.la siinl r, el aJ Uccli ii.lns aiiinnKs coii-

roinniouil.i-. .<
gruciilT. l.i , u!o Jo iiiia eadctiii|iic rc n):ii:iia

(ioleal, cuin i| 1. iiii- el Miliniisso dicilur, si lioccliir ; ul lciii|)Ci\iU; si iiia:-

scroatur eoriim i|)i'»s inisomn>los anle oculos Jiccndo dicalur ; cl granitilcr si avoriius iiido aiiiiiitis ul con-

conslilni^ fngial e<.sqiio» ca\cnJos lorriMiJo pr;o|)0- li v. rlalur iinpcllil.ii. yiiil cniin Dco ipso iu;ijiis c^l ?

i) Iquitl aliii I (('"• ' ' |iioiilia li.-ri piao>t Nii.itpiil i.Ico noii diciliir? .\ul i|iii docol (iiiilalcin

.... , ...ivcn.tos aniinos .^. . . — ..1 , iioti i]iii.l a^cn- Triiiil.ilis, Jcbcl nisi su'i(Uiis.>a disptiUilit iic aj;cic,

tlnm sit nl scianl, sc.i iil ag.iiit qu.e agoiida essi-jaiii ul res a I di^ao&conduin diilicilis, (iwaiiluiii dalitr,

•icinnl. Oportel ergo elot|uenlem ecclosiasliciiin ,

posstt inlcHigi'/ Nun«|iiid liic ornaiiKiila el noii do-

quanJo sua tet aliqiiiJquod agon luni osl, non .stduin cuiiie la (pKcriiiiliir'^ Niiii)|uiJ ul aliiiuiJ agat cst
diKoie nl instnial, ol dolcctarc ul vcnial, vcruiii n cliii liis atidilor , ol iKin iii discal politis inslrucu-

iiiain flccli '.• iit \incal. diis ' Porro cuni latiLiliir Dciis .sivc i\c ipMi , si\c il(.>

opcr biis siiis, iiuanla facics piiK lir.c ac sptondida>

C\PLT XXXII. suborilur
Jictiuiiis oi i]ui potcs: qiiuiiiuin polcsl laii-
/'(' iripliii tjtiuff ' -•'^•s ....^./ tlontaiti ductor dar.', (iiioiii iietiio couvtiiiciilcr lati l;il , nctuo (iuo-
iiio.iocuiKiuo iaiidal ! .\l'<.i iioii col.aur, aul cuiii ilio

\i\ b.rc eoini tria , id est. ut ilnccal, iil dcloclol, vel eliain pro illo colaiiltir idola, sive J;cinoiiia,

iiinerlet. etiam iila tria vitlelnr poriinere vuliiissti sivc )itia>cuiK]uo crcalura, qtiaiiliiiii lioc inaluiii sil,

l^ '
'
iJeni i)><o iloinani auclor eloquii, cuin iliJein dicit
' : , qiii fMilcril parv.n subinistc,
:

C
alquo ut ab
gran.liler dici
lioc avcrUiiiUir lioiniiics , Jebel utiqiie

.
.iaj,'iia graiidilcr diccro : laii- (:.\pi T XXXIV.
quatn si ad<iorcl illa etiain tria, et sic esplicarot Eicmpla in Aposlolo , dc privdictis generibtts Iribits.

uiiaiu cjinJeinquo scnlcnliain diccns : b erit ergo Subinissu; diclionis exoiiipluin est apud aposloluin
rlotjuins. i]ui ul docoal . poioril parva submi^sc ; iit Patiliiin, iil plaiiius ali(]iii 1 coiiiinciiiorcm, iilii ail aJ
rfelitlel, nio lica lcin|H>ralc : ul flcclat, niagiia Jico (i lalas : Dicilc milii , sub lccjc volcntcs f««c, /cf/ci»

»e grjiiJiU>r. Hxc aulo:n tria ah 00 Jiila , in causis tton lctjistis? Scriptiim csl ciiim , ifiK.niam Abrdliiiin
forensibus (mssunt oslcndi ; iiun aulom liic, lioc csl duot filiot liiibuit, unnm de aitciHu , et unuin de li-

ni ••) I -. qn.Tslionibiis, in qtii'>ns liujiis, qiieai bcra. Scd qui dc ancilla, secunduin carncm natus
V'iliiiii;;> ,1: riiiaro , scrtiio vcts.ilii:-. Iu illi!, cniin f-a cst ; qui iiulcm dc lilicra , pcr rcproinis.iioncm :

par\.i .liitiiilur, ubi iW' iclius pccuiiiariis ju.lic.iii.Iuiii (/«(!• sunt pcr allcgoriam dictii. ILvc cnim tunl diio
rst; ea magua. ubt de salutc ac capile lioniinuin; tettaincnia, elc. ( Galat. iv. ) llein ubi raliucina-
ea vcm ubi nibil jiidiranduin esl niliili|ue agilur ul liir ct dicit : Fralres, tecundum /iomi/i< m dico. Tii-

utcn liominit confirmiittnn tcstaincmuin ncmo irriiniii

di;.. I
...: ii- facit aut tupcrordinat. Abraluv dicliv sunl promit-
ra , boc est i: 1 di\oruiit : mo.Iicis ctiiiii niu- ^ nioncs ct temini ejut. Mon dicit, Et siinin.bus, qnusi
dis noinen posuit; nam iiiodic.i pro pnrvis ali- in multit, sed taiKfuain in uno, l.t scinini luo qui cst

u>ivo. iion pn>prie diciinus. In islis aulcin noslris , Llirtstus. Uoc autem dico, testamcntum confinnatuin
(\- ' '
'-•.
m.i\iuio qii.o do l()t:o supo- a Dco, piist quadrinijcitlos ct triijiiita nnnos facta L.r,
r. N boininnin ^aluUin, iioc i .
•*•' nun infirmat ad evacuandas prumissioitcs. Si ciiiin ix
>-iiiporariam, scd xtcrnam rererro dclomus nbi , lcge hicrcditat, jam non ex prontittione. Abraliw itu-
rtiam cavendus est i>lemus inlcriUis omnia snnl , tciH per repromittioncm donairit Deus. El quia ocrur-
iiiagii 1 ••0, ul iicc )If ij»-.is p >- rerc polerat audicnlis cogilalioni, ll quid crgo lcx
•""'•'.• i » v ,
' ^^ ' '"itt«'ii;ii>, panra itala C!>l, si cx illa nnn 0^1 b;cicjila>.' ipse sibi liuc

d^^lifanl, qiiiT iltH^lor ft iis dicil . si\o (di^ciil, atqni- ait vcltil inlcrrogans : Quid crgo lei?
t ilia magna, »ive parva pecunia. Ni>i|ue oiiiin par- lK>in.le respondit : TrnntgrestioHit gratia propotita
*a e>i i|iiam proffcio el par\a pocunia ni.<n- etl, doiuc reHiiel temen, cui proniitsuin csl, ditposila

dire .n . • ili • '• I ;

(Jui 1« w ' '- pei iu m.inu iiicdiaton*, cl) . i'( 1 linct ri^o
Uttti, et I : :
. Lhc. wi K ( .^1 iiii.iiii i.iiM .(iluiii .i|MM iiti clauba, ci nti
4 11 n. IIAHAM MAI Ul AIU lllir, MiM.l .Nl. 01'i:iH M l'AUS I. iM
(2tis Kolvcn: i|ii rHlii)iitiiii, wA riiaiii (liiiii Iiiir :i;;itiii', \ cfTla in ndjntorio Dci {Itum. viii). Ail anlcni cl |{raii-

nliis i|M:i'4iiiiriliiiH (|ii;i! riirla^i^i s iiici lcriiil, iic 11 (lilcr cl orii ilc : S^iinin iiwn l'tm diliijt n,ibu$ Denm
(|ii(i<l (lii^iiiiim iiii|)rol)('lur \>i'r iil:is iiiil rcrcllaliir, oc- otnnitt toopernttlur in bonnni hit qui vcundum propo-

riirriMT : si liimeii ipsa pontin fio!iiiio paiilfir occiir- t,i'um pocali uttl tanfti : qnottiam ifuu$ onle prtr$fivil,

rcrit, iu> iiiovoaiiiiis i|ii(i'| aiircrrc iion possiiiniis. Fil el pr(fdeii:inaril ronformct fieri iniatjiiti» l''ilii $ui, ul

aitl>-iii, iil (11111 iiiciiliiiics i|ii;cslii)iii •aVw. ipia"-lioiics, *// /;'*(' pTiinnijfnitut in multi$ frulribu$, ctc.; «|iia- i.i

c(i lcin cipiliili) sc(piiiiiliir.

cl :ili:t' riirsiis iiiciilciilili;is iiuilciilcs pcrlracl;i:iliir

alipic solvitiiliir, iii c:iiii loii^iKcliiicni ratio. iti:ili')- (;\i'i'r XXXV.

iiis cxlciiil;ittir iiilentio, iit iiisi iiicmoria plorimitm Quoinodo dcbeant inlcr $e hwc Iria ijenera permi$ecri.

v;ilc:il :il(;iii' ^i^'i':il, :iil rapiil iiiiile .ig(;l)atiir dispii- liilcrest enini qiiod g(*nns cui ({cncri itilprpf>natur

l;ilar rcdiro iioii posiil. V:iI.Ic aiilciii lioniiiii cst nl vcl a lliibcatur C"rlis cl tic(e!.,!>ariis loci». Nain (pian-

(]!ii(l(pii(l (•oiittadici poiesl, si occiirrcrii, rcfiil liir; ilo prolixa cst in iiiio gcncre, iiiinut» dclinct aiidiio-

nc il)i ficciirral ubi non esl qni respondeal ; aiil rcm. Cum vcro (it in nliiid ab alio Iratisilu^, cliaiu

prxseiili qnidc:it, sed lacenll OfCiUT.il, ci niiinis si longiiis crrel, dcccnlius procctlil oraliu. Iii gramli

s;inalns aliscedal. In illis ant<'in aposlolicis vcrl)is cigo gciKTC scmiicr, aiil pcne h(:m[H:r, tcniiici.ila

diclio est letnpfiMla ; Srninyoii ne hicrppniwix, xeil H deccl essc principia ; el in polcblate csl cloqnciilis nl

obsrrra ut palrrin, jnniorrs nt fratres, aniia ul tnn- dicantur nonnitlla suliniisbc, cliam qux poss. i:l

trrs, adoleacentnliis ut sorores (/ Tini. v). Va iii illis :

grandiler 'dici : ut cu qux dicunlur grandilcr, cx

Obxecro autem vos, fratres, per misericordiam Dri, nl illorum fiaiil conipirationc grandiora, cl roruiii lan-

exliibeatiscnrporavcstra linsliam vivaniy saiirtr,m, Deo q:ia;n iimbiis liimiiiosiora rcd lanlur. Iii (picc itii|iie

plarr.nlcm {Boin. xii). El toltis ferc ipsiiis cxli0'tn- aiilein geiicrc aliqua qua.:slionutn vincula sohcniia

lionis lociis tcmporaliiin haliet locntionis goniis :

sunt, acumine opus est, quo:l sibi sumniissiim gcnuii

nlii ilia piilcliriora siint, nhipropria propriis tanquam proprie vindical. Ac per Iioc eo gcncrc ulcndnin csl

dehita reddita, decenter cx( nrriint, sicnti ost : Un- cl aliis duolius goneribus, qiiando cis isla ir^ idniil

bentrs donn divrrsn secundum graiiam qua; dnta est sic;it cst biii.landiim aliquid vcl viiiiperaniiim, nbi

nobis; sive jiroplirtiam, secnndiim rr(;n!nm fidei;sivc nec damnnlio cujusquam, nec libcralio, ncc a.I

niinisterium, in niinislrando ; sive qui docet, in do- actionem quamlibcl assensio rcquirilur, in qiiccun-
ctrina; sive qui e.rhorlatur, in cxliorlatione ; qui tri- qiic alio gencre occurrit, genus adhibendum el inler-

buit, in simplicilate ; qui prarst, in soUiclludine; qni ponendum est tenipcratum.In grandi ergo genere in-

nnserelur, in hilnritatr, (>lc. Et alitpianto posl : Re '- viuiiunl locos suos duo cictera, ct siibmisso simililcr.

dite, inq :;lt, omnihus dcbila : cui Iribulum, tributnm;

G Temperatnm aulem genus non qnidera scmpcr, seil

cuivcctigal, veclignl : cui timorem, timorem cui ho- lainen arKiiiando suhniisso indigcl, si, ni dixi,quieslio
;

norem, lionorem {Ibid.). Qii?e niembraliin fusa cl;ui- cnjiisnodus solvendus csl, incurrat ; vclqiiaii(!o non-

dnnlur cliam ipso circnilvi ,

qiicm duo mcmlira con- nuUa qux ornari possent, idco non ornantur. nt q'ii-
texiiiit : Nrmini quidquam debcatis, nisi nt invicera biisdam quasi Ihoris ornamentorum pnebeanl Ciiii-
diligatis {Flom. xiii). Grande autem dicendi genus ncntiorem locum. S;iromissum genus dicendi silenles
lioc maxime dislat ab islo genere temporalo, qiiod docct; el lemperatnm genns dclectalione sua accia-

non lam verboriim ornnlibns cnmptum csl, q":am nialiones au;!ionti!im excitat ; gcaiide aiilem genus

violeijtum estanimi aflLCiiiiiis. Nain capit eliam illa lilcriimqiie pondere suo voces preinil, seJ lacrynias

ornamenla pcne omiiia non non expriniit : et hoc unJe, nisi qnia verilas sic demon-
; sed ca si habiierit,

roqniril. Fertur enim impclu sno, et eloculionis pn!- slrala, sic dcfensa, sic invicta delcctaliir? isle ergo

chritiulinem, si occnrreril, vi rerum rapil, non cura doctor noster magnopere cnrare dcl>et, ul
et dictor

decoris assiimit. Salis ostenim ei proptcr qno.i agi- ro!i sobim inlolligcnter, verum eliam libciilor el

tnr, nt verba congrucnlia, non oris eligantur in- obedienter auJiatar; iJque verbis agat ut verilas
paleat, veritas placcat, veritas movcat quoniam
Nam
'

:
dnstria, sed pecloris seqiianlur ardorem. si
nec ipsa qu.-c priecepti finis el pleniiudo lc^-is csl
aurato gemraatoqiie ferro vir fortis armetur, inlen-
'

lissimiis pugn;TC, agit qiii.lem illis armis qnod agif, i

cbarilas, uUo moJo rocta esse polcsl, si ca qu;e «i-
liguutnr, non vcra se falsa sunt. Sicul aulem cujus
non qnia pretiosa, scd quia arma siint. Agit aposlo- !

csl piilcbrum corpns, ct dcformis est anlmus, magii

lus, ut pro evangclico ministerio patienler niala
hnjus temporis cum solalio donornm Dei omnia lo-
( est dolendus, quam si deforme haberel corpus ; ita

qni eloqucnler ca qti.c l^alsa stiiit dicunt, niagis misc-

lerentnr. Magiia res esl, et grandiler agilur, noc de-
sunt ornamcnta diccndi : Ecce nunc, inqnii, tcmpns
randi sunt, quam si lalia (lcformiter diceient.

acceplabile, ecce nunc dics salulis. Nullain in quo- CL\PLT XXXVI.

quam dantes offensionem, ut non reprehendalur mini- Quid sit sapienler et eloquenter dicere; el quod alie-
steriiim nostrum ; sed in omnibus commendantes nos-
num non dicat, qui ab alio prolata, vivendo pra--
dicat.
metipsos ut Dei mlnistros, in multa paliemin, in tri-

bulationibus, in necessit'itibus, clc, qucc perseqc.i Quid crgo est non solum Cioqnentcr, veruin ctiam
longum est (// Cor. vi). Iieinque ad Romanos sapienter uicere, nisi verba iii snbmisso gciicra
ail :

Ut persecutiones hujus mundi charitale vincautur, f.pe

suHlcienlia, in tetnpcrato splcndcnlia, in grau.ii ve-
 4:3 DE CLEIUCOIllM INSTITLTIONK. ETC. — I.IH. 111. 411
htMiiontia, veri!» laiiioii n-biis (luibiiii auiliri o|N)rloal \ «!urtriii:i iioii iiin oadiiii c&liorlaliuiic i-orJ;i uiiJici!*
.ii!liib«;ri'? Scvl qui ulrunique iioii pulest, tllcal sa- liiiiii tangoro Jobi'l. (Ureg.,pa$lorulis CHrtv /ifr. iii.)

pienlcr qtioj non iliiat cliH)iicnU>r, potius quam ili- .\liliT iiaiiique adinoiirntli sunl viri, aliler reniiii:i>,

I il i'l<><|Mi-Hlt>r quoil (lirii iiiNi|ii'iiier. Si autcin ncc quia illis se«-iin>luiu vvuin siiiiin t;ravia, islis \i-i-u

l.oc ijiuii-ni potf^t, ita (-oii\i-i!>i-tiir,ut iioiisnltiiii si!)i

' iiijuti;;eiula .suiil leviora : iil illus ni.igna exerecaiil.

|ira-iiiiuin coiitparel, se«i cl pr.elH-at aliis e\i-nqiluu) istas vero lcvia demulcendo coiiverl:iiit. .\lii4>r jiive-

el sil ejits quasi copia «lieendi, roriiia vivendi. Siint iies, atqiie aliter sencs : quia illos pli-ruinqiic t»cve-
ine qnidain iy\\ !>i-!ie proiiuiitiart> possunl, «|uid aii- r.las coiiiiiioiiilionis ad iM-rrecttiin dirigil; isios vero
ii-in pronuni: ' '
- ' <*• ' -tib a I iiielioia o|ii>i-a (lepre«-aii«) lilaii<!a coiiiponii. Aliler

aliis siiiiianl , ^, iiio|>es, atqiie aliler loiuplcles : illis ii iiiit|ui> «'iMircrru

.

iiieniari.r<|ue cumni<>ndenl, ali|tie a I populiiiii pro- coiisolalionis solalium contni Iribiil.itioiicni; islis

fi-ranl, 61 eam personain geruiil, non linproprie fa- vcro iiiferre nietuni contra elalioiit>iii deb«>miis.
( iiinl. Sii- ri;i it, i|ii(> I |>riifi( lii ulile esl, niiiM pne- I'!i I
lainen iMliiliiiii pt>rsiMiariiin pcriiiiil:il

diraiDii-N mi il.ai> liiiiit : mc iiiulli iini^istri, si uiiiiis qn iruu), iil sit divos liuiiiiiis, p.iiipcr elalns.

rii iii.ip-;!>tri iiiipsiim dicaiit oiniii>>, i-t iion sint iii eis Unde iiio\ pra>Ji(a .lis lingua euiii auJicntis dcbcl
scliismala. Nec «lelcrrcndi sunt isti voce Jerenii.e B vita coinponi. ul lanlo dislricliiis iii panpcre elalio-
prophet», pcr qucm Deus arguil eos, qul furanlnr iH>ni fcrial, quaiilo eiini iicc illata paiipcrtas iiicli-

I
'
.l.«7'lr' n '
- - .tMO (yiTi>HI. s\iv). nal; cl laiito leiiius liiiiiiiliialetii di\iUiiii mnlcc.il,

V ir, ali ir: . , iiit ; vcrbiim au ein ipianlo eos ii«>c al>(iti>!ati(ia q!:.e siililcv.il, e\:illat.

Dei nun cst alienuin ab «>is, «lui o!iteiiiperant ei ; |>o- Aliter adnionendi stinl l:v>li, ati|iiuulilcr iristes : Lrlis
tius4|ue dicit ille alieii.^, cui cuin «ticit beiie, vivil vi lcliccl inrereiida suiil lri»tili.i qii.e seipiiiiiliir c\
ni:ilc. Oi •
eiiiin lona dicil, (jiis viileniiir SMpplicio; Irislibiis veio iiircrciida siiiit l.i-la qii:i>

i-v ' ' : .. _ ... 1, se I ali cjiis niorilius alieiia siiiil. promiltunlur cx regno. Alilcr siibilili atjiie alitcr
1 le difit Dciis furari verl>a siia, qiii boni vo- pnvlati : illos ne sii!>jeclio coiiterat, islos ne Imcms
luiit vileri, loqiiendo qu:e Dei S'inl ; cum mali siint, siiperior e\lollal ; illi ne niiiius iiiqile.itit q-taiii jii-

facicn lo qiia> sua sunt. Ciiin vero boni fiilelcs bonis lii>nlitr. isti nc plusjiisto jitlieant qiiaiii cunipliraiitiir.

fi !cli!>M> !ianc opcram :irri>mir.o lanl, ulriqiii* siia .\lilcr sorvi, alqiie alilcr iIo;i.iiii : sorvi qiii>!oiii iit

dicMiil : (jMi) 1 cl Dciis i; '^ irum csl, c;ijus snnl illa sc:i>|>.-r buiiiilitalcin coii !itio;iis as|)'ciant; doiiiiiii

qu.T3 dicuntur et ea sna raciunt, qti.r non ipsi com- vero ut nalune sux qna .a>qii illler Mint cum s"rvis
|)Oiicrc |H)iueniiil, qui secunduni illa composile vi- Ciin !iti, meiiioriam iion aniliaiil; isti adiiionondi
viint. ^ siinl ul sciant se sevos esse doniiiioriim, illi aMmo-
CAPIT XXX VII. noii !i .siinl ut co^nosrant sc coii<-ctvos e.>se ser\o-
Df di$crftione dogmaium jiixtn qualilalem tiudilnrutn. rtiin. Alilor adinoiicinli stint sapicnl<-s bnjiis sa'Ciili,
lloc q-oque nosse convt>nil uiiuinqiieinque catho- , atque alit"r hebolcs : s:ipientcs qiiippe admonendi
liciim doctorem, quomodo sibi concilict sui sormo- SMnl tit non nmiltant scirc qii.-e sciiinl, hobotes qiio-
1'» •' '
', til tluni sciat por supradiolam ratio- qiio itt appctHit soiro q'i.T nosciiml ; illi tit sliilam
iiciii 1.. l.Kiilioniim olspocies. benc dispcnsairlo sppicnliaiii doscranl ot sapionliaiu D'-i iion slnltaiii

fnirtus inveniat siuc predicalii)nis cl laiidt s. Ciim tliscant, isti voro tit al) oa qii:c pnlaiiir slnltilia, ad
enira nratio in se e\hib(>t porrtctloncm, nccossc est veram sapientiam vicinius oiirr.nt. .\litor impiitlor.-
til |«>rp'-ndat auditoniin qiinbtalcm, quia. iil rcve- tcs admoncntli .sunl, atqn!' alilor vcreciindi ; iltos

reiii!.i-ni.- - r- > •
; •')ruil, non namqMc ab impiidioiti:e vitio noii nisi inrropalio
""•1 'a.lc . .:, quia noc dtna composrit, i-^toi aiitom pIoriMnquc ad mi-liiis
ciinclos par inorum qualitas aslringit. S.epe namqnc exhortatio moilesla compfinit; itli sc «b>Iitiqiiere

alins ofTondunt qu.T atiis prosunt. qiiia plt>ruinqiic nrsciiint nisi etiam a plnribiis incropcnlur. islis plc-
I» iiitriiini. alia occl Iiint ; ot t» riiiiique ad coiivcrsionom snlTirit, qiiia ois dooior
1 :• -
I
••- ....i ^it, «atMlos insli;:at ; ct mo inalasiia sallom lciiitor a<I mcmorinm lo.liioil. .Milor
dicanienlum qiio«I liiiiic morbiiiii iiiimiiiiiil, atlcri n<Iinont>iidi sniil prolervi, alqiic aliler piisillanini(>s.

vires injiingit; et pnnis qiii vitani fortium roborat, Illi cniin dum valdc de se prxsumiinl, c\probrnnilo
par\>itoriim necat. Pro quatitate crgo aiilionlinm, o.Tloros dedignantur; isli .•Jiitem diim niinis infirml-
f«jriiiari dolot s«>rnio tloclorum, i t
-
l.i sin- tntis su.T sitnt oonsoii, pl(>riiirquc in i!i s|ioralionoin
fiilis congcnat. el a coinniniiis -, arte radunl. .\Iitor ailinoncn 'i sniil in.pali(>iitos, alqiie
nunqiiam recedal. Quitl enim sunl intenLn mcntes aliter paliontes : diccnduin naniqiie csl itiipalionli-
aiidiionim, nisi, ul ila di\orim, qu.Tdam in cithara biis quia diim frenare Kpiriltiin ncgli(.'util. por mutla
ten>inncN • ' , .irtifex t '>>, otiani qn.T nni> '
.liriipta ra-
"l tion > I
, . i.rum fai . ...., ;. ,- piuiitiir, (juia \ ; ..i furor qiio
siniiliier piiUat. et idcirro rlii>r I.e conson.im nio !ii- non Irahit dosi<Ierium, et agit cuniinota vclut r.e-
lationem rcditunt. quia uno quidom ptectro, sed non Acicns. undc [trAl dnleal scienii. Diccndiiiii ilaquc est
•JiK) iinpiilsii I"
T '
iit in pni <-.';6o

una cunciOb \ ..,.., . * .i.inala cslt--.... .,...,.... . , ...iiir,

4i:i I! UMiA.M MALIU AnCIJII.P. \K)(;i NT. OrtULM PAUS 1. 410

iii «iRlniorcin i'iii|i;iiii o lii virliiit o.-.li:ii~>:i V( rUliir. \ ilattttitodo cx uliiii h|><-cic!iui» ({ii:i«i c\ arhorihiit. ranii

Alilcr n.lnioiiiMidi JK-iifvoli, :il(|iic iililcr iitviili. A>l- procc luitl : ipi c i|tiia ah uiia viiluliiin raJitc gciic-
sic iilicitis Ixinii mto radids hlipllc ''• mI-
nionrndi iniii(|iii; suiil bciicvoli, tit raiiiiir, iii «•jii-iilcin fr-i-

{i;aii(l(':tiit, i|ii:il(-iitis li:tl)i-r(>. pro|iri:i ('oiKUpi^riiitl : ( hcriiiiii gCHlwtitiir. Siinl cl econlrario iii •>»

sii: |)roxiii:Oriiin r.i('t:i (lili({(;nil() l:iiiili;nt, iil ea cli:iin (l:iin vinilciiUi gcrmina, ile t|uil>UB oinni» illa niul-

iniil:iii(lo niiillipliccnt, (pii:i iiiltil ini.>rcc*lis sihi :ignnt, tiliido pcstircr» ncfiuitianitn goiicraliir, d i^icnl in

si (>:i (\u;r (lili^Minl, in (pi:iiitiiiii possiiiit noit iint m- virttitibus ali:i: v\ aliit piocc i!unt, (pinsi i'X (^cni-lri-

liir. .\i!iiioiu>iiiii su.it iiiviili, nl pi-i'pi-iiil:iiit (pi:tnt.i- ( il iis pioli><>prclii)^a*, siccl in i-lis (pn-d.ini (|iia^i mv
(';i>(-il:ilis ct iiiri>licil:ilis siiitt, i|iii :iliciu) pror<:clu qiiissint:!' Hohohri», cx Kptirciiisiniit» mnlrihn» pro-
(lciiciiint, alicit:i oxsnit:itioiic coiilaiicscunt; qni itic- dciinl. Scil quia cunt virliiiihus vilinnim diittnrna
lionilioiic pi'o\iitii dctcrioros sniit. Alilcr :idnioiu:iiili siinl hclla, iilriiis^pic malili.f; qiii isinl dn(c<>, qiii-

8>iiil siinpHccs, alipic alilur iittpuri. I.^inilaiiii siinl (pii: coriint sint coinitcs spccialilcr quantum |)iih>>ii-

siiii|)liccs, ut slmlcanl nunquain falsa diccrc, scfl ntiis cxponamus : ila lamcii ut qua; virluft cuni (| o
.'

adinoncndi siiiil, ul novcrinl nonnnnqiiam vcra rc- virto propric piignaro gcrat, paritcr ostcndnmuH.
ticorc, nl siinplicilalis bono priiilcntiain ailjunganl, cnim alitcr possu:iius ignil:t viliorum jaciila d(>vilaie,

qiialcnus sic sccurit:iti iii dc siiiiplicilali; possiilcimt, ]> ir.si sciamus opportiina virtutum tcginina illis op{K)-

ut cii'cuii:s|)cctioiii;ni prinliMitia; noii aiiiiti:iiit. At iu-ro,"iil cx ipsis dcrcnsi, prolervum ilhjin cxcrcititiii
coiilia adnioiicndi sunl ini]iiiri, iil (jiiain gravis sil simiil ciim cjus ducihus, Chrislu su|)cr nns rc^tantc,
qucm cuiii ciilpa suslincni, diiplicilalis laljor agiio- possimus supcrare. Tcntanla qtiippe viiia qii.r iu-

scant. Diiin cniiii dciircliondi ineliiunl, sc:i!per iiii- visiliili conlra nos pra:Iio rcgnanti sii|)''r so siipcrl iu;

prolias (k^ronsioiics qiiaTiiiil. Alitcr adinoncndi suiit iiiilitanl, alia more ducum pr.x-eiint, alia more cxcr-
incolumcs, aiquc alilcr ;cgi'i. AJmonendi sunt inco- cilus subscqiiunlur. Ncc enim culprc omncs parl ac-
luaios, lic opporliinilalem salulis in perpoluum pro- ccssii cor occupanl ; scd diim m.'ijorcs cl paiicx
morcnda) dcspicianl ; nc placcrc Dco si ciim possunl ncglcclam mcntcm pncvcniiint, minores inmMioa;
nolucrinl, cmn voliicrint sero non possinl. \l contra ad illain se calervatim fun liint. Ipsa nainqne vitifH

admoiiomli suiil a-gri, iit sc (ili03 Dei scnli:inl, quo- rum rcginasiiperliia,cum deviclum corplcne ccp-;ii!,
iiiiuii illos discipliiia; llagclla castiganl. Ni.i cnim inox illud seplcm principalious viiiis, qiiasi qiiihus-

correclis hiiereditatcm dare disponcret, erudire eos dam suis ducibus devastandnm trahit : qiios vi.:c-

pcrmolcstias non turarot. Alilor a.Imoiicndi sunl qui licet duces cxcrcitus sequilur, qiiia cx eis procul

ilagella metuuiil, cl pioplcrea iiinoccnler vivunt; dubio importunai vitiorum miiUilud:ne.s oriiintur.

aliter qui sic ia iaiquitale duraverunt, ut ncquc pcr ^ Uadix quippe cuncti mali superhia csl : de qua Scri-
flagella corriganUir. Diccndum namquc esl his qui ptura attcslante dicitnr : Inilium omnis peccali su-
proptcrea bona faciiiiit quia tormentorum m;'.la me- perbia est [Eccli. x). Prinue aulem cjtis soholcs, sc-

luunt, ([iiia i.ullaiii spiritus libcrlalein tenciil. Nam- ptem nimirum principalia vilia, dc hac virulenla

qnc nisi pu'iiain iiun meluercnt, culpani procul du- radice profcninlur : scilicet iiianis gloria, invi.iia

hio pcrpelrarcnl. Unde luce ciarius constal, quia ira, trislilia,avaniia, venlris ingluvies,luxiiria. Nam
f*. )ram Deo iiinoccntia amillitur, ante cujus oculos quia his septcm viiiis S'.'perl-ice nos capms doiuii,

a ..csidciio poccalur. Alquc iniqui quos ab iniquita- idcirco Uedeirplor nosti r aJ spiiitaie liberationis
libus, ncc flagclla compescunt, tanto acriorc inve- prxlium, Spiritu seplirormis grat';c plcniis venil.

clionc feiioiuli sunt, qiianto m;ijore inserisihililatc Sed habent conlra nos hrcc si:-gula exercilura suum.
duraverunt. Aliicr admonendi suiil nimis laciti, ali- Nam de inani gloria, inolcdicntia, jacUinlia, hypo-
lcr muUiloquio vacanles. Insinuari namque nimis crisis, contentiones, pertinaciv-e , disconli.ft el iiovi-

tacitis dcbct, quia diim qua^dam vitia incai/le fu- tatum pr;vsumj)lionos oriiintur. De invi-Jia odiiim,

giunt, occulie ucterioribus impliccntiir. INam sx'pe susurriUio, delraclio, essultatio in adversis
proximi,

lingiiam qiiia immodcralius frcpant, in cordc gra- t^ afllictio autem in prosperis nascitur. Dc ira, rixa,

vius muUiloquium tolerant. At contra admonondi et tnmor mentis, conUimert:P. clamor, imlignatio,
sunl mulliloquio vacanles, ut vigilanter inspiciant a b!aspbcini;c proferuntur. Dc Irislitia. malilia, ran-
quanto recliludiiiis statu dopcreunl, dum per nuil- cor, pusillaiiiiiiitas, desperatio, lorpor circa
prsce-

liplicia verba dilabunlur. Ueliqua vide apud Grego- pla, vagatio mentis erga iUicila nascilnr. De avarilia,
violen-
riiiin loco quo supradictum est. prodilio, fraus, fallacia, perjuria, inquieludo,
el contra misericordiam obdurationes conlis
CAPUT xxxvm. iist,

oriuntur. De vcnti is ingluvie , inepla tetitia, scirri-

Qu(evirtntum species CGUtraricv sint singulis spccicbus
multiloquium, bcbetudo sensiis
vilioruni. lius, immunditia,

Ilxc igitur tanlo congruenlius unusquisque pra- circa inteUigcnliam propagatur. De luxuria, c;pcitas
prtEcipilatio.
dicator valet cxprimcre, quanto veracius .species mentis, inconsideratio, inconslantia,
amor oaiam Dei, aiToolus sxcidi pr.Tsenlis, hor-
virluUim, et e contra viliorum novit disccrncrc : sui,

ror aulcm vcl dcsperalio fuluri geueralur. Sed cnu-

ul cuni singula singulis novit opponcro. ci-.i.pic
vi;l-

meralis s.piem supcrbix sordibus, qux' vilioriim

neri aiilum possit mcdieamcnlum iiivonirc. Suiit
smt
virlutiluis qiuTiJam :>pcoios, quiC quo- excioilum conlra nos ducunl. vidcamus qu;c
auleni in
 j

417 DK (.LKlUa>IU M INSTITITIONK. IITC. — LID. l!l. liS

'
ilil.»i|s A •'l'
' •' ' . ' t:ilio:iiini c:>rn:iliiiiii cx

_,,
.

,,, j . .^ : .. .. : ,1 III loii- «ln .

ii' iius »ic sii|K'rliis |»r.riii-
I

Ua \iliorum lohoilfs; cl o|>|)o(iuiiii's «.ingulis tlufi- celur liuniililas, ul t:im«*ii liinidii nun au;?«'alur ino
jiii!. \iiioriiiii tluics coiilraiios virluUiin, «'teicili- lus; sic liiuiilis iiiriintlalur auslerilaH, nl l.imcii su-

lniMluc eicnilus. IHu i i^jilnr in;iiii jjlori;!- i-onlra p«'iliis non cn-sc.il «fri-cnalio ; sic solliiittulu lioni

st iluonila csl «!ux liiinuiitas, qn.v mavinic gcvcral «>p. ris, ut lanicn iiii|ui«'tis iinni(Klcrai:c lircnlia iioti

iii liiiiiiiiie (tc>|M>«'lioiicin Mii cl coiitcniptuin ca<lucj- aii^fatur aclimiis; sic int|iiictis |i«inatur nioiliis, iit

nini rcriiin; coniiiibuM|uc cjus coniitcs conlraiii, id laiiicn oliosis iioii lial lor|M>r s«'ciirus; sic ab iiii|):i-

I Hl. inobeilienli;c olR^lieutia ;

j;Hrlanlia\ linmilis |in>- ticnlibuscvslinxuaiur ira, ul l;iincn rcinissis ae lciii-

|,..si(»; !^ '
ilas; conlciitioiii, innoccii- luis iuin cn'Ncal iuvliKciitia ; sic lcncs afccn laiitur

II I ,
• '. disionlix, |>a\ ; no\ita- ad Zflum, ul laiiicn iiaciimlis iiiin adilatiir iiiciit-

1,1,. . IVi el hoiioralio |>alMim. diuin ; sic teii;icibiis inrundaliir IriliutNidi largitas.ul

I»'iri «|iiiMine invidia> o|>|toncnt!a csl du\ UMicvtilcn- lamcn prodigis cnusionis frcna iniiiiine la\ciilur;

! lilibus cjus conlr.ir.i coti.itc%, iil csl otlio sic i»rod'^is |ii-.c,lii «'tiir parrilas, ul laiiicn coiiti-

, , ,1 \,ra: '
' ' i vera ; «Irtractijiii, ncntcs noii tc\(M'cnlur a>l luxum; sic «-oiitiiiciiiibtis

|'i I l.iuiialit'. r is |ini\iini, cotn- H laudclur \irgiiiilas, ul laiiicn iii conjti^ilius dopccla
|M~^io in <-j>:s ainiclione; in pi-os|HM-is ipsins, l.clilia nun llal recuiKlitas cariiis; sic pt-;i'ilican.ln suiil boiia,

III MiS{MUIe cjtis. Int> duci contraria Pst dui inaii- iic c\ lalerc jii! canlur cl mala ; sic laudaiitla suiit

iiitcs isliiis, id l)ona sitminn, nc (lcspcrcntiir itltima ; sic nutricinla

; .1 ;:.4 .... , :. , ittntutiicli.c , suiit ulliina, iic duiti crc.iiintur sulliccrc, iic(pi:ii|uaiit

;iiit;is; cl iniuri gra\itas vcrlmritin ; iiidignalioni, tendalur ad siiinma. (iuraiulum cst itacpic pncdica-
Niiavitas nM>nim; lil.nsp|ieiui.e, puritas oris. Trisfi- tori, ipiatcnus sic lcrgaliir Iristitia i|u:c vcnit c\
lif nannpie duci,obsislit d.t\ spiritalis la'lilia; c\cr- lciii|M)re, ut nun aii'.'catiii' Lctilia i|ii:c cst cx coii-
1 itiii'litr cj ;s c\cnil':~ : • •
id csl in;>l li.c iMUiii.is; spcrsionc ; ct sic rictictnr l.clilia ipi:c cx conspcr-
r.iimiii, l.iilas; pu-, i.ili, loiig.inimilas; «!c- sioiic csl,ul laiiicn ikiii crc»c:it Iristilia i|ti:c \cnil c\
^|M-raii«)iii, p-Tsevcrantia; torpori circa pncccpla, tciiiporc, sic il.iipic iii islo rcpriiii:iltir ^uliito oIhiiI:)

vtiidiiiro spirilale; vag.-ilioni nicniis erga illiciia, in- rormido, ut tnmen non cxcrcscat ciiutnlajiii pncci-
l.'iilio iliviiKi* 1(1 : ^ diici ad\crsa csl pilatio; sic in illo rcprimaliir iliii oliorla pi^ccipi-
.!ii\ largilas; a^.. ,. ^j-^ a^niina islius, id talio, ut laiiicii noii v:ilcsc:il iiiipicssa cx ('iitis|icr-

< si ,
proliliitni, lidcs non ftcta ; fraudi, siiicerilas; sioitc rurinido.

r.ill.ii i.c. verilas; |K>rjuriis, lion jurare; iiii|iiielu.lin), C c.vruT \\\i\.

!;las; violeMti;e, palicnlia ; durilia-, niiseri- Quod oporleal postutai u Doiuino jtossibililas jtra'di-
1' -
''•'•' I', id csl, liorrcn.l.i; idiiili.

N .V tiiiciilia ; coliorli- Kl h;ec sc possc si potiicrit, cl iii (piaiiltiiii potiic-

I uvpie illiiis, coborles istius, id esl incpt.c l.ctili:c, ril, pieialc niagis tiralioiium tpiaiii uraloriim racul-

ni.xleslia scurrililnti , ralio scrinoiium iminundi- lale noii diibilet : ul oiaiido pro sc ac pro illis, qiio
; ;

I
lio laiiliiriiilas; l:cbcludiui cst : lloculurus, siloralor atitcipintn ilictor. i|isa Imn
...... . ,..i- ...p ..; ..tii , ftiror disccndi .snpicn- jain ul dical ncccdciis, priiisiptam cvcral pnilcicc-

iM.ii; somnolcntia-, vigilantia. I.u\uii.ci|iic ditci ac tcni liiiguaiii, ad nctiiii lc\ct aniinam siliciitcin, i.t

plcbi cjiis rcliiclattirdux caslilas cum plclc sua : iil riiclcl qiioil bilM>ril, vcl ipuitl iiiiplcvcril riindal.

itati incnlis, conlcmplalio I>ci ; iiiconsidcra- (iiitn ciiiiii dc iiti:ii|u.iipic rc, ipia' sccitiiibim fiilcui

i:i. '. .ni^io; inconstnnli;c, rr- • •

; pi- diici lioiiciiiqiic Irai laii la siiul, iiitilla siiit i|ii.c di-
1

ijii 111. 1 i.i.iiiiei lia ; aniori sui, i i

c- c.inttir, el nuilli inodi ipiibiis dicanlur »b cis «pii

rionini caniis siiar!; o<!io Dci, charitas |N*rrecla hci. li.cc sciiint. quis novil qiiM ad pra-seits tciiiptis \rl

I 1- b;i*c sniit qitx prxsulcra animarum «>{>orlct nobis diccrc, vcl |K-r iios cvpcilial aiidiri, iiisi «pii

.-, ct «jii I
' '
r^it;ilc «n- I) corda oiniiiiim \iilci? cl ipiis facit iil qtnid «i|>t)iiit

^t '
i rc, ut i ...> 1..; . . -. iiriiin pirr- clqiiciiiailiiMMluni nporlcl dicaliir noliis, iiisi iii ciijiis

I»
iiiial, ct congnia coruin vulncribus lucilicaniina nianii sunl ct nos ct scrtnoiics iioslri? .-Vc |M>r boc
upiHin it. Si*d cuin magni studli sit ut exliortaiulis discalqiii i!occl oniitia qii.x>.loccndasiiiil, ipii cl nns.se

-
ad singula, cum valdc labonosuni vult ct iloccrc racultnlcni dicciuli, ipi.c iil dccct vi-

Uiriosius audiloresinnumcrosac di\crsis passionibus

' '

.1
' t'.ne «lc-
csi Li-
niin ccclcsia^licum, coiiiparct. .\d lionini vcro ipsiiis
«iiclioiiis illitd

ipiod Doniiiius nit

polius
:
Iioiki' nieiili

Nolile coijiiare
cogilcl coiivciiirc,
quomodo aul quij
b: onnti>s, uno co.lcmquc lenipore, tocc uiiius cl loffuainiiii : dnbilur eniin vobit in illaliora quid loqua-
I \' rtationis adiiio:icrc. I' i
.•
tanla mini. .Vo/i enint roi eslit qui loquiiniiii , sed Sfiirilut

...,i .jn.Ia csl, ut I u.ii dni .1 au.li- l'alri% retlri qui loquilur in rubit [Mitllli. x). Si ci-;^o

Inniin viiia, el singulis invcniaiilur congrua, et ta- l.iqiiiliir in cis Spirilus sanclus qui pcrsetpiciililM.s
min »ibiincli|>sis non sint divcrsa, nt iiilrr nicdias Irndunlur prn C.bristu, cur nun ct in cis qiii trailnnl
^.»>i lii.-. uno ipiiilcm duclu tninscal , scl inore an- dis<c;ilib!is (ibiislnni* (iui autcin dicit lioniiiiibis
4!0 n. U.M5AM MALUl Alir.lllKl' . M(U;i NT. OI'Eni,M 1'AIIS I. 420
iioii nftfto pr.Tcipicniliiiii <|iii(l vrl qiicmadino liiiii «lo- A inonirni darcl, r|iiaiitoin:)',.'iH or.irc debel, ut lali;

rc.int, si ilocloroH t-IIicil S|iiriliiM HiiDcliis, polcst di- inuniiH accipiat, (|ui pro ;i;U;rna lioiiiiiiutn balule in
cciv. ncr. oran<lniii cssi; iioliis qnoil Doniinns »i( ;
doctriiia cl vcrlM) lal.orat. Illi vcro (|)ii ca dictnri
Si il l'alcr vcnlrr ijuid rubis nprcniiiium » t, priuh- Kiiiit ipia: al) aliis acccpcrnnt, cl ant<-(piaiii arcipiaiit,

ifuiim pelutis ali cn Oliiillt. v). Siv<; aiilcrn :ipud po- orcnt pro ipsis a (piihuH accipiiint, ut cis dctur(|uo<l
|iiiliiin \rl :i|iiii| i|iiii>,lilti-i j:ii!ijann|ni; (licluniK, sivc pcr cos accipcre voliini ; ci cuin accc|>criril, orcnt
(|no(l apnd popniniii liiccndiini vcl hI) cis (|i!i voIn(;- ut ticne ct ipsi proicranl, ci illi ad quos profcraiil
riiil ant pdliicrinl l(';,'ciiilmii, c4 dictaliirus, orcl iil siiinant; ct prospffro cxilu diclionis, ciilcin gratias

l)(!iis scriiionciii lioniiin dcl in oscjiis. Si cniin Pgiiia a;^'anl, a (pio i>l sc acccpissC non duhilaiit : ut qui
onivil Kslhcr pro sn.c gcnlis lcnipor;.li salnh; locii- gloiialur, in illo glorietur in cujus inanu bunl cl nos,
liira apiid rc^'i'ni, iil iii os (;jus Deiis congruuin si;r- cl scrniuncs noslri.

BEATI RABANI MAURI

FULDENSIS ABDATIS ET MOGUNTINI AUCIIIEIMSCOPI

LIBER DE OBLATIO.\E PUERORUM

'ANNO 819.)

(Mahill., Annal.Ueiicd., Append. ad tom. U.i

INCIPiT OPUSCLI.rM RAR\MM\tRl CONTRA EO'? B tcs. Ncc rccolunt id Aposioli, qiio ait : « Sive scrvi,
(^LJ KlifLGNANT INSTlTUltS B. P. BENEDICTI. sive li!:eri,omncs unnin sunitis in Chrislo. > Et idcin :

Si qiiis Scripliiram sacrani, quani per hoinines • Qui cnim, iniiuit, U!;er vocitus est, serviis esl

probosdiviniliis inspiralos siipcrna sapicnlia humano Christi; > et : < Qui servus vocatus est, lilKTlns

gcneri contnlerat, inspexcril, non aiiiiil cam qMam csl Domini. > Maxime cum el hoc pro magno honorc
deslniclioncm infi(iclitatis ali-iio cupiuilalis, et snVi- sancli Patrcs habucrc, quod servi Dei nuncupareii-

ficalioiicm fidei ac diarilalis nobiscnm agcrc rcpc- tur. Unde ct Abr;il:ain, Is:iac et Jacoh scrvi Dei ex-
liet : ut abrenumiantes dialolo, ct poinpis alque celsi appeilali sunt. Ilinc et Moyscs el prophet:e,

operibus cjus, pcr fidcm, spcm cl chaiilatcm, uni hinc Job et David scrvorum Dei nominc nohilitiT ad-

Deo Palri, el Filio, el Spiritiii sanclo fuieHler ser- iiotali sunt,cuni ipse Domlnus :;d Satan ait : t Nm:-
viauius. Uiide iiiiraiidi, inio miscranili sunl illi qui, qiiid considerasti scrviiin menm Jnb, quod non «it

hoc negligciiles qnod in infanlia professi sunl, ct ci similis in tcrra? » cl dc David : c Iiivcni, iinjiii!,

quod in primoi'i'io vil:c siiac abdicavernnt, quasi emi- David scrvum meum, oleo sanclo meo unxi cum. »
neniioris ac niajoiis dignitalis sit, ei pi.Tcponunt. Sed ad hac forsitan isti noAonim dogmatum insti-
Snnl crgo qiiidain qui a cnnabulis suis sacras liUer.is tntores respondcnt, non se contra icerc quiii oniiie

(Jidicernnt, el sanctxc Ecclesiie nulrimcnlo tan;!iu C gcnus hnmanum divina; serviluti olinoxiiiiu sit, scd
aiili suiit, quousque satis edueati in sublime sacro- non velle quod ad monasticam disciplinam el ad re-
rum ordinnm proveh^renlur. Sed ingrati tanto mu- gnlarem ordincm sequcndum aliquis (lUum sunm
ncre,coiitiaria orthoiioxorum Patrum fidci senliunt, Iradat. Quasi in eo imnuincs sint quod non grncri,

ac matrein univcrsonim fidelium tclis iniquitalis Sii;T! scd speciei derogeiit, cura spccies ad gcnus lefera-
qiiotidie iinpugnant ; cum hoc quasi probum fin- tur, nec genus sine spccicrum diversitate consistei'e
gunt, atque pro vero qnibusque comnicndare sat- possit. Quis unquam hcereticorura vel schismalico-

agunt, quod nec palriarchs, neque prophelie in Ye- runi fuit ,

qui universam religionem Chrislianara

leri Toslamenlo iinquam habueruut, ncc apostoli pcnilus aiijiceret atque denegaret? hoc enim pro-
atqne evangelistoe in Novo lieri omnino consuernnt. prie infiJelium est ; sed quia veris falsa pcrmiscebant,

Unde dementia eorum omnibus nola fiet, quando nec et regulam veritatis pcr omnia sequi nolcbant, cx-
prioribiis, nec sequentibus vcris Dei culloribas iu torres facli sanctai Ecclesiie, communione pcnilus
"^
ulla parle cnnconianl. privati sunl. Nam in Evangclio Dominus ait : « Qui
Aiunt eniin ponipalice pravornm aoginalum impn- solveril unum de mandaiis islis mininiis, et docucrit

('cnles arlificcs, quo:' non liceat parenlilius filios sic hoinines, mininnis vocabitur iii regno ca-lornni. »

parvulos ad Dei scrviiinm iraderc, nec convenire ^ Unde Jacohus aposlolus ait : t Qui in uno o.Tendil,
homini libcro ingeniium filium servum facere, huma- faclus est omnium reus. » llinc ct Paulus ail :

n.)m legem Deo imponere, vclnnlatcs ac doMiir.alio- t Modicnn) ferm::ntum lolam massam corrumpii. >

Rom omncm humanis sanclioni.bns sii!'jiccre conan- Ilinc cl Joar.ncs dicit : « Ex nobis cxicruul, >< !
 , ,:

a\ LinKu nn oiu.atiom: n F.aoRiM. i-a

i:uu cranl e\ iiobis; naiu m fuijMiiil es noliis, |»er- A "i' .i,;ui.;i Aj> '-jtnlum (licriiUMu : « .Ntiin-

niaiisi&scut ulique iiobiM'iiiii ; seil ut ntaiiitesti &iiit, (|::i iiira e!>l Di-ii.' aii iiiu('i<> scripta i>iiiit

i|uuuiniu iiuii suiil uiiiiii'> e\ nii:>ii. > Kl ileiu : « Oiit- proplor iius? • llinc D.Miiiiiu^ por iSjlniislJiii dicil

nin, > ini|uit, < <|ui iioii luaiii-l in il«K-iriiiu Chribli, « .NiMi art i|»ia;ii de iluiiiu liia vitulos, ii(*<|iie de gi'(V-

ISruiu Don lialH.>l; qui |>crinaiict in (l«H'triiia, liie Ki- (;ilius liiis liireus, «|ii(iiiiaiii iiiim' suiil uiiiiies fi-ra]

liuiu el Palreui habi-l. S; \ ,iiil ail \os, 01 liane siivaruiu, juiiienla iii inoiilibns cl iMnes. » Kt |iaulu

«hM-lriiiaui iiuii allcri, in' .. ^ •re euiii iii (U»uiitiii, pusl : « liuiiiola, > nit, i Peu sacriliriuiii lauiiiM, el

iM*c Ave ei «llierilis, qui cniui dicit Ave, rutnniuni rc.ldc .\llis>iiiH> voia ttia. > Kl ileiu : « Saeriliciuin

cat opeiibus illius iiialigtiis. > Krgo, quiciin.|iie roli- lauJi», iiii|iiil, honorilicabit nie, cl illic iler est, ia

i;tiiui(!li' .ets.iii.1 i-,t|uain ab aj»i>sl(»lis qiin ostcnd.iiii illis s.ilutare IK-i. » r.iiiii niitiiii C.aiu

r
'
iion el .1.1 t> •Miuo suM-ej»tant propler iiiviiliaiii iiilerliceret .\bel, rursiis .\iiaiii

• . la eusl«»(lit I ,es aliiitiaparte coi;uo\it uxoreiu siiain, qiia.' |H'peril ei niiuui, qiii-m

orc blaspheitio rcprcheiisionein ini;cril, scti diiuinu- vucavit Sclli, (liceiis : < l'usiiit niilii Dcus scincii

lioneui rjcil, sciat se roqmris C.hrisli oiunino unilaie aliu.l pro .\bel, (jueiii ucciilit Cuiii. > Sed ot Setli

1 rnss*' ni.si |»or p.viiiUMitiant coii- nalus esl liliiis, (|iieui \oc:ivil Kiios.dequo iion

Miiiaiu cl culcslis rcj;iii aililuiii B fru.stra siibs. (jiiilur Scripltira diceiis : « Isle cti»jiit

I, sccuuilum Salvaloris sonlontiam, i:;\ocarciio;;.cu Doiniui. > Sicut eiiiiii .Vbel lilii.Vd.iui
;

< .Nenio asccndil iu cu lum. nisi qui dc cibIo desceu- ol latiuneiu Dco |if;tccrc ajiprubaxit, ila ct iiejiiilis

,iii, Kili >

'
I eiiim iiia- ijisiiis, lioc csl, Knos, (lcvolioiniu iii laiiileiu Dei cx-

ixi iii li , ,.,.^ ,

I 1, .
, loi pic^bi:, cuni (licit : « l«>lo cu-pil inNdcaic i.oiiicii Do-

cuui capilc ; «pii autem ..i anial, : cst luiiii. > Nun ciiim ail, iste studiusus ac c;illciis fiiit

ul iii iuta inrerni alqiic ia tartariprurunJa simul cuni iu cxcrcitio upuiis tcrreiii : sed quu luai^is Doiiii-

crruris auctore ac > <uis aiiiiiiatore diabulu iium (lelcclari iiuvit, liuc jiro iiia^'iio laiulis lioiio o

Qiergalur, '
• . u •

is. cxiulil, dicciis : < l>le cu>pil iiiviu aie iioiiicii Do-
«I'.-

Sed quia . .>us iiiiui. > lllc crgo rile iiivocal iioiiieii Doiiiiiii, qiii de-
cus qui dicuut nun liccrc pareutilms liLeris rdios voluin pcclus, ct oris olliciuiii, ac buiii ojiciisslu-
»iios iii^niuos Dci scrvilio nianciparc , necnon ct diuui ad glurilicaiulum Duiiiiiium coailiinat. I.slu

I
'.
.ij Deo merilu cuiii ISalinisla diceie jiolcst : ( lii iiie suiil,

\ . . , ^ . , i suiit, Dcus, vula, qua; red.laiii ldUil;ilioiics lilj. > Siiiiili-

quasi <>ii)C rcatudcM-Tcrc poss^nt, iu :igiie abjiciunt; lor qiio<iuo Nue liuc iii
Kiioch ct lauilis liliilo

iiioiia^:icam quu«pic discipliuam secuuJum sancto- C principj:u;u habcnt, quod Duiiiinuiii tiinereiil el

riiiii r.ilruii: >iii,ccii' iiiven- aiiiireiit, alijue iii c,]us jii-.eceplis boiiiiniiii ojirnuii
« ' • -1 ui iritatt^ I -.11, dc- grcssibus auiLiularcnl. yiioruiii prioiciu lulisbo l)cii.s

i deleatantur ; priiiiu s;icraruui Scriptura- iliciiur, iic diutius lolcrarct pecc.iloruiii vcxatio-
niiu tesliwouiis c( sancloruin Pjtrum cxciiiplis os- ncin; alicrum, uiuudo diluvio pcicunic, iu arca si-
s, liccre hoiiii;.i Christiano suaiu s(>bo!cin n>ul cum subulc ad reslaurandaiu huiiiaiiaiii proge-
I
_...-. I I 1. , .
._j.^ iiicin inscriliilur reservasao. Cujns j»rii:ioj;i iiiius

. , , , 1110 Seiii, j(i\la llcbncoruiii ojiiuioiuiii, eial s:iicri!o3

%ilani Q;on.islicam non huiuana arguiuculatioiic Dei siimnii, qucm iii siibsequeiilibus Scriptura Mel-
kcddivina atictorilalc institulaiuos.se: ul hi qui in cliiscJcch apjiollal, ulTerens paiit':u el viiiuiu, se-
n liiiit qiiaiu iu < ivii:oriiii) li- cuiidum cujus ordiiifiu i!lc sacer.los cxslilissc |ierlii-
l; . , .... -.um ipsa veril.te siipcrali, jxrui- bclur; aJ qiiciii jtalria vox iii psalnii.s ait : « Tu es
lcnti.iin .igaiit, erroreiiujue suuut reliiiijuenlcs, so- saccrdos iu a'ti riiuiii sccuiidiiiu oriliiicm .Melchiso-
iiielii»sos de«.ipcre alios<itie sccuiu ad pcrdilioncm dcch. > Igilur Abraliaiu iii.icuin lidei et ok^Jicntia',
• '•i 'l atqiic vcno pielalis cvciiijilar, qui ad vocom Doiuini
^ j. '"• "' '" '' "1 '""" - . ubi do *^ egrcssus esl de lerra siia, cl de cogiiatioiie siia, ol
foi'.; '.isU I
.
, . [a , ita |>erc,jriiialus csl in tcrra (jiiaiii illi Doti:iiius jironii-
.1, dicens : « Fuit aulom Abcl pastor oviuni, scral sc daiurum, ot sciuini «'jiis post ciiin in pos-
est aulem j»ost niiiltos dics scssioncm. Hic haac, dc quo
" niiuui
i
!
suiiiii accej^it
'
'•' Domino : rcpromissiouem, ad inipiTiiiiii Doiniiii olitiilisse dc-
**
. ^.
^siii, ctdc scribitur, in Iihuiu, (Juciii o.sleii:icral ei Deus, iu
adipiLus oorunt. Kt resjHJtit D«»ininus ad Alel, ct quo adificavit altare, el desuper ligiia roiujHJsiiit
aJ munera cjus; ad tain vcro, ct ad munera illius cumquc colligassct fllium suuiu dilcclisMinum, po-
'»"-''
.
' '
.
lu hu- 8-.iit cum in allarc siiper stiiiem ligiioruut, csteuilit-
"' " .u,.. , , "••'ira qiic niaiiiim, ct arrijniil gladiiim , ut iiniiioIari't li-

y m, dc innoccnli pecl->rc atqiie , uc runii; scJ angi-bis D.miiiii prohibuit euiii, diccus :

cbariUlis proUtam, magis quara aJ inq<iisitio:)eni « Nc cxten.Ias manum luam supcr piicrum, ncquo
'
'
'4. »hi ingcnium r.il! i Iiiin .luuiu. Kl ne fjci.v» ci quidqnam. Nunc rngiiuvi quo I tiineas Do-
..... ...-.-. bit Ltuluruiii a.ii.i.;liu:ii obiatiiMie Do- miiiuni, ot non iM'j»erc(ris lilio tuo uiiigenito pro-

/
4'r. It l;\l!\M MAl Iti AlU.illi:!'. MOCrNT. OPi:Ui:\l l'Alt.S I m
|,l'M' iiK^ » Kt |»;iiilo post h<-i[iiiliir Scripliira ijc co- ^ iiii-iiliiiii. Koilit ptilcnii |iliiriiiio'>, nt invcnircl aqitatii

i!i'lil il:i iiiiiraiiH : < l'cr iiwiiw;ti|Hiiiii jiiravi , ili( it \i\.iiii : iloccn;i iiok iiil«iii<; uiclilari Scriptiiras ha-
I)i)itiiiiiis, ijiiia rcrisli niii liaiir, cl noii |ii-|H'r( isli <rar>, iloncc pcrcipiainiiH (li\iiiatn sapicnliain. Ilic

lilio liio iiiii^ciiilo, iiciiciiicaiii liiii, ct iiiiiiliplicaiio (•rj!o palicntia stia cl oiiclicnlia ar(?iiit illoK, qui
KiMiicii Iniiiii siciil hlciias C'(i'li, ct vciiil aiciiaiii (|ii:i! pitcrno stipcrbc rchislunt volo, alqiu; ilc« rcto, iic in

csl iii iittorc iiKiris. Possiiiuliil Beiiicii itiiiiii poilaK eis ilivinx fi(;r%-iluliH cxpl(;atur <>Oe(-tuii.

iniinicoriiiii, cl iiciiciliccnliir in Kciiiiiii; tuo oiiiiich Siiniiilcr et Jacolj, vir Kimplr-x hahitanK in laher-
({ciilcs tcn.c, ipii:i ()l)i;i!i-.li voci iiic:c. t nacnlis, liuinililalis F.iimin.i; ac i. 'Klinis iioliiH

Oiiiii aii ii;cc rcspoiiilciil iiiiporliiiii (Jcfcnsorcs go- pr.clict cxcnt|)liiin, nt si vcliiiin , ;.. .. .n tioncin li:i;-

nnina; iiiiorlatis, ci v:iiiilii(pii coiitra Doiniiinin? ruilitarc patcrnain, mancainiiH in himplicitatiH no-
Niiii(|iii(l (iiciinl, liiinc p:ilriai'('liaiii iniipic cgissc ,
Rtra; tahcniaculis, et EccUjbia? inutriHpcr oiniiia fcu!>-

ipioii nniiMiin liliiini cl li:cri;ilcin, dc iilicra iixoic diti, iiiaKis siilijiciaiiiiir rp(:ulis, quam cuin Evaii
ii:iliiiii, |)rii|)lcr iii:inilatiiiii Doinini ()i1°crci):it'.' anl rtiro cl hispiilo, vaiiis inundi HcrvininuH iic;.'oiii,.

:ir;i;iiiiiil Doniiiiiiin inipiclalis, (pioil Iiiii;icin siinni Qiiid ciiijiiic:o spccialitcr patriarcharuni hii^giiio-

ctillorcin coeg(;ril iiarriciiiiiini toinniillcrc? aii iioii rum facla, ad comprolandani pnlcrn.T; auclorilatis
iiiagis iniipia csl opiiiiu cornin (pii ic{,'cin muniia- H polcsUitcm, in (iiiis suis ad scr^iliuni Dci Ira !eii-
ii:uii ct icniponiicin icgi (livin:i' atcitic :i'lcriKC, (jii:(' dis ; ciiiii Doiiiiiius ipsc in lcgc pr:crejK*ril Isradi,
uiiiiiia rcgilcl cniicla iiiilii suo ciisponit, pi:cpoiiiiiil'.'' oiniiitiin primogcnilorum sihiincl facicndatn coii-uC-

Si ciiiin lioc iiun licel iiuoil Dcus octcrnus lici i juljct, cralioncm, diccns ad Moysen : < Sanclilica inihi
<|noiiioiio licct quotl univcrsa vanilas (iocet? scri- oinnc primogenitum, quoJ aperit vulvam in (iiii^

pluiii csl cniin : « Univcrsa vaiiilas Oiiiiiis lioino \i- Isracl, tain dc tiomiiiihiis, quam de JMmentis; ii.<.i

vciis. » QiiaiKjuain iii iniaginc Dci atiiliulcl, lanicii sunl ciiiiii oninia. > Et ruisiim cu:n Lcvilas pio p;i-
\aiie coiilitrl.aliilur. Klcin crjjo Doiiiinus, (jui lunc niogcnilis veilet ciigerc in cultnni taijcrnaculi, iij

oraculo suo jiisscrat patriarciiain oflcrrc iiiiiiin suiiiii iocutus est ad .Moysen, dicens : « Tolle Lcvilas de
in iiolocauslum, nuiic iii livaiigciio siio juijcl plcijcin medio fiiiornni Israel, et purilicahis eos. » Et pauio
ecclc-siasliiain sol;olciii suaiii tradcrc ad scrviliuin post . < Apjilicaljis, inqnit, Lcvit ^s corani lalicriia-
saiicluiu; ct (jui Imic lauilavit pio ainoic suo olic- cuio foedeiis convocata oiniii iiiultiluiline (iiioriini

dionliain piam , nuiic prolial in anioi-e suo devo- Israel : cumque Levitu; fuerinl coram Domino ,
po-
lioiiein sanctam. Nam qui Uinc dixil in lcge sacer- nent fiiii Isracl raanus suas super eos, ct oflercl
doli ut vcslinieiiliiiu iioii sciiulcrel, ct ad cninein Aaron Levilas niunus in conspectu Domini a filiis

niorluiiin noii ii!gi'C>Ierclur oiniiino, supcr palrc C Israel, ut scrviant in ministerio cjus ; et consecra-

(luoquc suo cl nialre non conlaminarctur, ncccgre- Lis eos in oblatioiiem Doniini, qiioniam dono do
dercUir de sanclis, ne polluat sanctuarium Domiiii, nati sunl milii a filiis Israel; pro priinogeniUs, qua:

qiiia oleum sancta; uiiclionis Dei sui super cuni est :

aperiunt omnem vulvara in Israei, accepi eos. Mea
ip.sc nnnc in Evaiigclio dicil honiini Clirisliano : < Si sunt enim oinnia primogenita filioruin Israei, tam
oculus Uuis dexlcr staiidalizal te, eruc euiii, cl pro- cx Iiominibus, quani cx jumenUs ; ex dic quo pcr-
jice a^s te; et si dcxiera manus tua scandalizai tc, cussi omne primogenitum in terra iEgypli, sancti-
absciiide eam, ei projice abs le. Expedit enira tibi ficavi eos mihi, cl tuli Levitas pro cunctis primoge-
iil pcrcal uiiuni mcnibiorum luoruin, quain lotiiin nitis filiorum Israel, tradidique eos dono Aaron , el

corpus luum eal iii geheuiiam. » El itoni : « Qui filiis ejiis de meJio populi, ut serviant raihi j.ro

aniai palicin aul malrcm pius quain me, non esl me Israel in taberiiaculo ftederis, et orent pro eis, ne
digulis ; cl quiamal fiUum aut liliam super me, non sit in populo plaga. » Ecce Dominus expelit omi:e
esl nie dignus el qui non accipit crHcein suam, et
:
primogcnilum ab his qui iegibus suis obtemperare
soquilur nie, noii est me dignus. » Elitem : « Si quis, djbent, et non tanlum hoiniiium, sed etiam primoge-
iinpiit, vuli posl iiie vcnire, abneget semelipsum, et nita jumenloium:utostendalquoJ non sohiin iioslia,
U>lial crucein suam, et sequalur me. Qui enim vo- ^ sed eliain nosmelipsos debitores sumiis iiii offerre.
hierit animain suam salvam facere, perdet eam ; Et ne aliquam qucrimoniam rite opponcre possis,
qiii autcin pcrdiileril aiiimam suam proplcr me, in- et dicere fas non esse honiineni quemlihel lilium

vciiicl cam. n El rursum : « Omnis, » inquit, < qui suum a;que liberuni ad servitium Dei offerie, juljct
reiiiiquil donuini, fratres, aul sorores, aul matrera, universum popuhim, unam tribum de duodecim si-
aui patreni, aul uxorem, aut filios, aut agros propicr mul totam offerre ad tabernaculum foederis, el con-
noinen ineuiu , ccntuphun accipiel, et vitam icler- secrare ibi in oblalionem Domino ad min^sleriiim
iiam pobsidcbit? » Dciiique Isaac liJelis Dei cullor, ejus. Utrum tunc videlur majorem poteslalLin ha-
auiue palcnise voIuntaUs devolissimus exsecuior, berc fllios Israel iii fratribus suis Levitis offeiendis,
lypus illius de quo dicil Aposiolus : < Faclus obe- quibus post oblaUonem decrelo Domini abnegala
diens Patri itsque ad mortem, morleni autem cru- est sors oranis haereditalis terrenae , et possessio

tis ; » idcii co portavit ligna ad conficiendum de se- inler cseleras iribus haheri : vel patrem cuiii fiiio

metipso holocaustum, nt Clirislum exprimeret por- proprio adhuc quiiiem lenerce setalis, et nondum
laiilcin crucem ad poragenJ.um passionis su;c sacia- secundum legera sui juris aul Doteslalis esislcn-
 i:

425 I.IULU 1>K OIJI.MIO.NK miumiM. 4i8

tctn ; cuiu euin &ocuniluni s.i;:it.L- HogiiU- iu^tiluLi A i$>i>>"-)>i> «'^^*-' otilatioiioni |*ar(.-ii(iini iii iiliis siiK,

oiiinitMis niunJanii curift nogoiiisiptc Atque possM- pauca Je pliirilius romiiieiiiorasse suDici.il : iiuiic cn
«ioiiibus esutuin , suli 1K'0 aJ S'*rvieiiJuni inaiici- qiuc lie Jtuticum alqiie Hcgum tem|>oriliiis ineiiii

|ure JotTCveril f .\Iiud est eniiu ab .i'i|ii:ili ;ri|tia- ocrurriinl, al conliriinndaiti eannl m rem, sl\li>

k-m trai!i, et aliuJ a in:ijore ininorcni alicui siil»- proreramiis. I.ej;iti:r in libm J>i(!iciim qiUMl Jcplil>'

j.ci. Iiilcr ;ci|ualcs eiiiiii siipo cuiilrauictio oritur, Galaadites, \ir riirtissiinus, cuiii belliini coiilia Am-
no una pars alterain superel, aut ser\'ire cogatur : moiiilas ag re disiKisuissel, iit cruerrl Isr.iel de
scJ inter majorciu el ininoreui oulla raiio rxistit, maiiu eoriiin, f.icto sii{>er S(> spitilii Dci, •'oliim vo-
•1110.1 jiiii; i(>(>iniiiiio se iion sul jiciat. vctit l>o liino. diceiit : « Si tra 'iJeris Illios .\mmi)n

Si ciiini ii.
i
- i.i i; ct iii niajoiiliiis, el iii nii- in niaiius meas, qiiiiuiiqiie riieiit piimus epiessns
noribus justuni est : cur iion cossanl vani iniirmu- de foribus domiis nie.e, inihiipie oc< ttrrrril rever-
ratorcs isli, el inii|u.inin) composiloros qiierel.iruiii tetiti cum pace n litiis .\mmon, i uiii liolot niisiutn

lcgibus Dfi i! ; atipie conlru illuiii lorjui ne- (•fTer.im lioi,.iiio. Tr:iiisi>il(pie Ji>p!i(e al lilins .\ii<

<|uitiaiu , qiii < i m ii el terrain, et oiniiia qii:v iii mon, ut piigii:iret rontra eos, qiios trali.lil iiuti.i-

eis su:il crea\il, regil, et s<.'cun luin suam volnii- iius in ninniis rjiis. Porciissitqiie ab Aiier, nsipn;
luleni disponil ? ir.aiiuie cuin per Psalmistam iiicrc- jj
diim venias iii Mcimitli, vij;iiili (ivilales, el nsqne
p.mlo talcs Spirilus sanclus ila loquatitr, dict^ns :
a I .\b"l, qii.T cs| viiieis consiln, plag:i iiia;:iia iiiii)i.<(.

"^ -• siml .\ninion

(
' •
'!i'rr iti altiiin coriiu veslrum, el nnHle iltTinilialifpic lilii n liliis Ixr.iet. Ili'-

I
,
;s I>cuiti iiiiqtiitatcm : qnia ncqiic ali verten i aiilein Jeplile iii Misplia doiiiiim suaiti,

orienie, ncqtic a deserlis luoulibus, quoiiiniti Deiis occtirrit uni^^eiiiln iilia ciim lympaiiis cl clioris
judcx esl. i Meminerintqiie illiiis scntcnti.e, qiinro non ciiiiii liabcbnt nlios liberos. 0<>*> >'>^'> scidit vc-

Jiid s :i|>i»toIus in siia Kpislola proltilit diiciis :

sliinenla sua, ct ait : Ileu, fiiia nii I decepisli iiic,

« Subiiitruicrunt qiiidani honiiiics, qui olim pr.rscri- et ijisa dccepla cs. Apenti etiiiii os nieiim a I Donii-
pti sunlin boc judiciiim, iiiipii, Dei nostri gr.iliatii inini, et aliud facere non polero. Ciii i!la respondil:
traiisferenles iii lusuriam, ct soltim dominaloreiii Pnler mi, si apcniisti os liiiim a.l Doinimim, f».':

Dominum noslrum Jesum Ciiristiim negnntes. » mihi (piodctinqiic pollicilus es, conccssa til.'i ultione
Qiiibus et paulo post in e:idoni Kpi>tola COinilii- atque victoria de bostibiis tnis. Di\ilipie ail p.itrem .

iiaiulo subjungens ait : « Vx' illis qiii via Cain abio- IIoc soluin inihi pre.stn, ipiod tc dcpiccor : (iiiiiilio

runl, el errorc Dalaam clTiisi sunt, el coniradiclione mc, ut duolius incnsiliiis circuiiu.*am moiites, cl
Corc perieruul : hi sunl in epdlis suis niacula;, plangnm virgiiiiLilcm mcam ciim so lalibiis. Cui ilie

coiiTivjQles sinc liinorc, scmetipsos pas ciites; nu- C rcspon !it : Vadc. Kt diniisit eam (liiobus mciisibus;

bcs sine aqua, qu;i' a vciitis circumrcriinlur : arlio- cun:qtio abiissct ctiin sociis nc solalibus siiis, 11. •ba;
rib auttimnalcs, iiirructiio>.e, Lis ii.orliue, eradi- virgiiiitatom stiam iii mn.tibus. Kxplotisipie dtiobtis
ratx : Quctus feri niaris, cl despumanlcs suas con- mcnsibus rcversa csl ad p.ilrom, ct fecil ei siciil

fusiones : siJera crranlia, quibus procella lcncbrn- vovcrat, qua; igiioraliat virum. » Ad bnpc qiiid re-
rtiiu in xlenium servatn cst. > Via (iain al ounl, qiii .spon.lent isli aiiiici iii.-i, qjiornm sernio lotiis vorstis

pmplcr inviiliain moliorum, noincn sil.i iloclonim ,

csl in stiggillationem or.liiiis noslri? Qiiis crgo laiii

quo honoriticanlur, a^sunmiit. Krruro Dalaani per- sltillus el tam perversus csl, iit liiiiic Jeplite sacriic-

cunl, qui, ainurc lerrcslrium comnio.lorum, vcrila- giim esse dical, pro eo qiioJ filiam propler votiini
lom, quaiu ip^i noniiit, iinpugnanl. Coniradicliouc qiiod Deo vovil. obtuleril? ciim Sripliira dicnt boc
Core. qui viviis ad iiiferna ili sccndit, intereunt .
etim fecis.sc faclo siijxr eum spiritii Dei ; t^iaxime
quitunipic appelilu iiuiebili primatus scm: ab uni- citm Paiiliis apovsloln», in Kpislola (piam nl ilcbrxos
late saiicUc Ecclc^ix seccrnuiil, scientesque ct prx- scripsil cum in calalogo sanctorum cnumcret. Si
viJctitcs, ipianlum inali gciaiil scclorum, lamcn ad cnim patriliiis illiiis temporis liciiit per ferriim filium
tarlara d :it. El quidein Caiii do fratricidio aiil rili:im Deo ofTerre, ciir non iiioiio licet islins .x-vi

( i>;iIjIiUi.. us corripuit, scd otim invidia sal- lioiiiimbus sol.oleiii s;iani Dco spiritualitcr conse-
v..ri nuQ sivil. Balaain advorsus Dci populnm itcr crare, ct exbiberc hosliam vivain, snnctam, Deo
agcnlem Doaiioiis vctuit : scJ amor pccuui.e, ne placcnt MU, ralionabililcr in obseqtiium Chrisli? Si
o".lfiiipcrarct, obsliiit. Corc superbientcm Moyses autem .\brali.T oMalio placitit Dco, (.1 Jcphte ractiiiii

Domiiioin so loqucnle lenire curavil ; fied cuin etjtio, meritiim s:iii( titatis illi ncqnisivii, cur non ninllo
qiia* forvcbal, insanabiletn roldidil. Sic profocto, mngis spiritualis oblalio per cvnngclicam i!octriii;iiii

sic faiiunl bxrctici, qtii aJ increpationem sancto; instiliila Deo plnccrc creden(\ isl? cnm de Abra-
Kcclcsi.t: cmcndari dc^piciuiit; quin potius fratres bnm Jacobus npostoliis testntiis sit dicens : « Abra-
gladio mala' <!ocliiiia>, sictil Cain. inlcrficere ; in.iIo liam pnter no>.ipr, non-io c^i operilms jiistilicatus eti,
roiisil.o dccipere, sicut n^tlaam'. contra dortorcs ca- olTcreiis I.saac filiiitn suitm snpcr altare? » ViJcs
tbdlicos se crigerc, sicut (iore, ad suani ipsorum quoniam fides c«M>peraliatur operibtis illiiis. E\ op«-
p«'rdilionem coQicndiint. ribus enim iliius flJes consummali esi. ei siipplrla

ILvc Je illis patriiius quos Pentateucbns Moysi csl Scriptura dicens : « Credidit Abraham Dco. «

copiosc cnumcrat, aj comprobaniam r.itaTn ct lc- rcpntalum est illi ad jtistiliam, el aniicns l>( i npp< :-

Patrol. CVII.
 .i-27 n. IIAIIAM MAl Ul AllCllil.l'. MOMJNT. OPERLM l'AH.S I. 4-28

liiliiK cst. » lil ilc Jr|ililr, |ii>^l voltitii i|iio<i Di-o vo A riTrc, il:i liic (;t lia*c iiiiilirr ft.iiK la ;tl<|ii<- |>ro|ilii tiMa
vit, il:i scripliiin PHt: < Traiihivit Ji-plilr :mI liliosAiii- liliuiii biiiiiii iiir.iMttiliiiii ciini ol>l.-iiioiii' l;iriii:i; ct
iiioii, iit pii{;ii:in l coiilra ook, qiios Dniiiiinis trailiilit (uvlfun spccii-liUH (|uri; in libro llc((iiiii roMiiiieinn-
iii inaiMis cjiis. » r.ccc Al>;:ili;iiii, oflirciKlo liliMiii ranliir, coraiii llcii H.ic^irdotc iti talternactilo I>(miiiio
miiiin, ainiciliain I)ci piomcriiil ; Jcjililc, vovcmlo .vilciiiiiitcr ofTcrclial. l'litiin Aniiain piotcrvi.i- Koi-
l)co votnin, Yicturiain ilc itiiinicis Ktiis a.lcpliis csl. ritti iin it.ilain iioc c(,^sm; aiLiinfiiliir iniir, (niasi
^niil poKl Ii:r;c coiis(;ipiiliir, iiisi ipio;! iili ipii Dci pioiiri:i.> potifstaii» csbct, binc viri coiisilio scii pra;-
olil:ilion(;in spcrnunt, el l:ili; ractuin saiictornin p:i- ccpto anti; conccpliiin piieii priniitui» I)eo votiini vo-
triiin :ili()iiiin:)nliir, iniinir.i Doi iioiiiiticnliir ac sint; vil? Di-indc posl iiativitjitcm cj i», lirct cnm viri Hni
(H ol) lioc s;)iritii:ili!)iis iiiiinicis niin s:)liiin iioiidoiiii- coiisciisM, taiiicn ipsa ciini Doiniiio fiilccialiicr olilti-

ncntur, iino miMilo sii:i: pitrvcrsitalis omnino siiliji- lit, nlqiic Hcli saccrdoti ilidcin toliiin ordiiicm voii
(ianliir? Scriplimi cst ciiiin : * {J\\kun({\w vnll c»sc 8:ii diligcnter cxjiosnit. Qus autcin audct diccrc
iiinicns s.TCitli, iniiniciis Dci i onslitnitiir. > Deo eniin Doinintini iiiiqiiiiin t^sse, qtii huic niulicri, oti rnici
pl.icere oinnino, nisi boniiin, iioii polesl. Qnod aii- ni(!ritniii ct ina(.^n;c dcvf-lionis cfrcrtimi, (;r.-)liani
tem bonum esl facienli , id nicrilum sanclilalis Spirilns saiicli sni liilniit? Si eiiiin hujns oLIalionis
ac(piiril. " displicuisscl factum, iieqnaqnain post p.Tpclratam
lloc cliain proiial Ann;!; faclnm laudabilc, (piod o'.)l;ilioneni Spiritus sancti illi imi>cndcrel dnnnm,
liiior Sainuelis coinincinoiat. Ciiin cniin slcrilis cssc uiidc poliiis8f;l dc fittiiro sacramcnlo advcntus Cliri-
ilcscribalur, el ob lioc :ib ;e;iiiila sua, allera scilicel sli, cl dc miilalionc vetcris sacer.lolii, ICnMiqnc pri-
iixore Ilelcanye viii sui, irridcrelur, ad dcprccanduni stin.T, nec non et dc abjcctioi.e plcbis incr(;ilula*, al-
Dominum convcrsa esl; ncc fraudavit cam spcscjiis, qtie convocatione gcntinm ad fiilcm prophctare.
sed pclilionis su;c conscquebaliir efTectum; sic ciiim Poslquam enim parcntcs bcati Samuelis adoraveriinl
scripluin esl : « Cum essel Anna amaro aiiiino, ca- Dominum in Sylo, oravit Anna, et ait : t Ex>.t,ll.)\it
vit Doininum ficns iargitcr, el volutn vovit dicens:'- cor nicuni in Damiiio, et exaltatum est cornu iiieum
Domine excrciluum, si respiciens videris afflictio- in Deo meo, » elc. E conlrario vcro, si mundana lex
ncm fainuhe tu;c, ct rccordalus mci fucris, nec olili •
lantum dominari dcbcrct in ciiltu divino, quod iiulli

rus a:)C!ll;E tu;c, dcdcrisqnc scxum viiilein servae cain Iranss^redi liccrel in Cbristi ofTicio : auclor lo-
lu.c, dabo cum Domino omnes dies vitai cjiis, et lius boni ct jnstitiie oliscrvanlissimiis cuslos, de quo
novacula non ascendet supcr caput cjus. »Etnon scripluin est : t Juslus Dominus, el jnslitiam dilcxit,
iniilloposl:<CognovilIIelcana,in([!iil, Annamuxor>^in Kquilatcm colil vullus cjus,» quomo !o id noii suo
snam, et recordatus esl cjus Doiiiinus. » Et factuui ^ teslitno:iio coinprobarcl, atque omniljus ni.inifestum
osl post circulum dicruin, conccpit Anna, el pcpcrit judicium sua; voUinlalis prxbcrct? Idcirco ccssent
liliuin, vocavilque nomen cjus Samucl, eo qiiod a aliqnando vaniloqui isti el dctractorcs religioni

Domino postulasscl euin. Asccndit autcm vir cjus Christiinoe detrahere, ac grnliam Christi, qiiae in

llclcana, et omnis domus ejus, ut immolaret Doniiuo diversis donis sanct;e malri distriliuta est Ecclesia?,

hosliam solcmnem, ct votuni suum. « Et Anna non (lentc venenoso lacerare qiiia ( di-ppriJct Domi-
ascendil; dixit enini viro suo : Non vadain doncc nus, » Scriptura teste, « univcrsa labia dolosa, et
ablacielur infans , et ducam eum ut apparcat co- linguam inagiiiloquam. »

ram Doinino, et niancat ibi jugiter. Et ail Helcana Scd qiiia in Vcteri Testamento phirima hnjnscc-
vir suus : Fac quod bonum tibi vidctur, ct mane, modi possunt inveniri exempla, et in Novo similiter
donec ablactes eum, preconiue ul impleat Dominus hiijuscemodi rationis non pauca exslant lcstinionia:
veibum suum. Mansit ergo mulier, et lactavit filium ne ullra modum oratio progre !iatur, veleris oinissis,
suum, donec amoveret cum a lacte. Et adduxit eum de Novo exempla proferainus. Narrat enim sanctum
secum, poslquam ablactavcrat, in vilulis tribus, et EvangeUuin quod parcnles Salvaloris paerum Jesum
tribus niodiis farinae, et amphora vini, et adduxit cuin oblalione secuadum legem sibi dccretam in

eum ad domum Domini in Sylo. Puer autem erat

D templo sislerenl Domino, ut dator legis suo escroplo
adhuc infanJulus : et imraolaverunt vilulum, et obtu- eam comprobaret alque confirmaret, ostenderetqne
lerunt puerura Holi. Et ail : Obsecro, domine mi, omnino sibi non displicere in ecclesia sua oblatio-
vivet anima tua Deo ego sum iUa mulicr quae ! nem el devoiionera Gdelium. Si enim Jesus a pa-

stelicoram te, hic orans Doiiiinum pro puero islo. rentibus ad tcmpluin deferri voluit, ibique offerri
Oravi, et dcdit mihi Dominns petitionem meam pro se hobtiam Deo, quis est qui parentum oblatio-
(jnam posulavi ci. Idcirco et ego eum commoJavi nem in flliis suis reprehendeie prjesitraal, et prohi-

Domino cunctis diebus quibus fuerit acco:nmo jatus bere quod non eshibeant eos hostiara viventem Deo?
Oomino. » A'ellem scire, osores isti el conlradiclo- nam Udes non solum oblalorum, sed etiam offeren-
res oblatioiiis regiilaris, quid de bac oblalione dicc- tiiim, Scriptura teste, Dco acceptabilis eral. Unde
rent, quse pene oonsimiUs est regulari oblaiioni, et iu sancta Ecclesia per parentum fidera atque
qnam bealus Paler Benedictus in sua Kcguia consli- professionem conficitur baptisma parvulorum. Offe-
luit . quia sicut ibi jubct parentes lilios iiifaiilulos rehaiit Jesu paralyticum aUi, < qnorura fidein ut vi-

cum oblaiionc atiiue pelilionc Deo jiixla aliare of- dit, disit paralylico : CouftJe, fili, remillunlur libi
 « ;

i.mMu i»i: ()f»i.\Ti()M: i'i F.noniM. 4:.o

4i9
iMH*rala Uia. Siirgo. c» lolle locaiui imiin. fl \a'.v \ niuiiiliialioiifin Jo»u iii corporc noani iuiiiiif»r<i»

iluiiiiini liiam. » l,ciiliiTioiii> liil»':» iiU|K)lra\il !.a- lc!i, iil cl vit.i Jcsu iii corporibiis no>>lii> maiiifcsttf-
iii

liileiii s<?ivo; «'l r««g«li lilius, crfdoiilL' |Mlr«? scriuo- tiu'. I Kt alilii : < Diiiiiia aiilciii suNtinoo proplcr

«d s;iiiilaleai revfrsus esl. clcclos. iit ct ip>i saliitcni (-oiiS(-i|uaiitur, r,u.c csl
iiibus Jesu. |»ri«»liiiam iii

Arclii>) liagoiji liliai», nigaule eo. a luorluis l>«>iui- Ckrislo Jcsii iu gloria cuMcsli. » lliiic esl qiiud plii

iius» 6ustiu\il, el IVlri sticruiu |)osUilalus itliMU iKi- riiiii p«>r graliam l>«i , el pcr boiiuruin stiidiiim

iiiihus a Tebribus lilicraxit. (U^giiilo advciilii Ji-^u iii ma(;i>>lroritiii , laiii cx J.iil.cis qiiaiii cliain ci gcnli-
lcrra Gciic.sar. viri U»ci illius aiiseruul iii oimicm lius, coiiNcrtcrciilnr ad li Icm Cliristi : sicul in Acti-

rcgiunciii illaui, el oblulcrunl ci omncs nialc lialicn- bus aposloloruiu lcgilur, qu(»il pia>dicaiilc rclro un.i
lc«, el rogjliiiiit euiu ul vcl linihriain vcsliincnli cjus dio apposiLo siiit ad oiiinoruiii crcdeiitiu ii aiiiina'

laiigerciil : el tiuicuunuc lciij;cnml. salvi facli suiil. circiUT Iria inillia. « Vcrbiim ciiim iKiniiiii crcscc-

Mulier Clianaii.ca pro lilia r • ' tiiioniaca, cl ^a- lial. 01 niiiltiplicalialur iiumcrus dicipuiiinim in Jc-

lutein illi a iHuiiino nicruil. < nl J< su parvulos, ntsalcm valdc. * .Miilta ctiaiii liirlia saccrdouim olie-

nl langercl eos : tliscipuli auicin coinmiiialiaiiUir iliobat lidci. Siinililor I'aulo ol Ibrnaba pnodicaiiti-
oOiMOnlibus, quo«. cuui vitlisscl. imli^nc lulil, cl ail bus in Aiitiocliia, luultus numcrus crtidciitiiim ooii-

illis : < Sih' I iiic, cl iiolilc piobi- H vcr>us ad Domimim cst, ila iit co^iiominarcnUir pri-
1*0 ro oos : i lum cu-loniiu. Amcii imim .Vnliocbi.c diMipiilt, Clirii>li.iiii. Ciisput» aiclii-

dico voliis, qui ih)ii roccpcril rc(;iiuin Dci iicul puor, synagogiis crcdidit Domino cuin o:niii doiiio sun, cl

nun inlnil»il in illud. Cl coinplcxans oos, el impo- iiiulli Corintliiorum audiei)U>8 crodobant, ot bapii-
kcus Diauiis suiM^r illos, boneiiicobal cos. i .Vudiaiil tabaiitur. Ludu idcni apo:>lulus Paulus gloriatur
ki-c qui oldatiiHii dclrubunl parviilonim, cl iiiU-lli- qiiod ali Jorusaloin iisquo ad liiyricum icplmcril
ganl coiialuni siiuin ad iiiiquilalem lendcir, Iruslra- Kvangcliutti smim. K coiilrario vcro, qdi.laiii num:

quo 6c nili in ubjeclioiio a^latis parvn>, quasi nun inlendonles spirilibus erroris, cl doclrinis dx-moiiin-
liceal parenlibus filios 6U4)s inranlcs oiTeire Dco, riim iii liypiK-risi loquciitium inciidaciuui, cl caiilc-
cjusiiue scrvilio illos ninnciparc. Si ciiim ipsa Vcri- rialam liabcntcs suam conscieiitiam, pruhibciit dis-
las caniales adliuc discipulos, ct noiiduin p.issioiic ccdcrc quosdam a s;cctilari pompa , a cupidit:iU!

Mia aiqiic resurrccliono ncc iioii ot advciilu Spiritiis lcrrv'iKi, el sc sociari coiUcmplorilius miimli, scr-

Miicli illuiniualos alqiic couforUilos, cuinminantes viiiilibus Dco sub dis ipliua rcgiilari. Vidrant lii,

ofrertnilibus panulos iiidignc lulit. quid piiUinl isli iic forlo ad ipsos respioial illa Duminica sonlontia,
se proinoreri qui dilalaU : --'cm r.cclcsia, el qiia iii Kvaiigclio ail riMrisoos ct lc}:is|i<-rilos ip.sa

nianircstata ubiqiic vorilaic. ubcacalo corde C Vciitasait : t V;c vubis IMiaris;ois, qui diligitis pri-
pcr cupidiLilcin torronain, conlraria fidci calbolicc nias callicJrns in synagogis, cl salulalioncs in foro
aentiiuit, alqite sectas novas, appropinquantc fiuc v;g vobis, quia cstis ul luunuinoiila, qu.u nun paroiil,

nniti(!i, in V <mi introduciinl? Klcuim, duin dc- el liomiiics ambuianlcs siipra, ncsciunl. t Kt ilcm :•

bucrant 10..^.^.. . • ssc prnptcr lcmpu>, rursiis iiili- < Vx> voiis, im|uit, lc};ispcritis, qiii lialu>lis ciavcm
gciil ul docoanlur qu;o sint olomcnta cxordii >»ormo- scicntia* : ipsi iioii inlioislis, cl oos qni iiilri)ibaiii,

uum Dci. Quaro iion pcrtiaioscunt l'auli scjilcutiam proliibiiislis. » Ilitic Pcirus in Kpislola siia scripsil.

diccnlis : 1 Irritan) quis facicns legeiii Moysi, siiic diiens: * Novil Dous pius do loiitaliunc cri|)cro, iiii-

ulla misorationc duubus vel tribiis moriliir toslibiis: quos vcro in (licm judicii cruciainios rcscrvarc;
qiianlo niagis piitnlis dctcriora niorcri supplicia, qiii inagis autcni cos ()ui po^t carocm :'.llciaiii iii cuiicii-

liliuin Dci conculcaTcrit, el &aoguiiicm lcstauionti pisconliain iinmumlili;o ambulaiit, domiualio:.cniqitc

pollutuni duieril, in quo sanclilicalus Chl. ct spiri- conlcinnunt , aiidaccN, sibi placc>iitcs , st^clas nnii

lui gratix cnntunicliain fcccril? sciinus cnini. qni inotuunt faccro, bla>pliomaiilo'>, dcliciis suis aniucii-
di\il : Milii viiidictam, et ogo rcddain. Kliloium: lcs, iii conviviis Ritis liiMiriaiitcs, pfliiccntcs niiiiiia>>'

quia judicabil Doiuiuiis populum .suum : liorrcndiim iiislaldlcs. for cvcrcitaUim ;iv;irilia lialiciitc.-> : malc-
esl incideru in manus Uci viveolis. > Bonorum cnim D dictionis tilii. dciclinquoiiles viaui rcclain , erravc-
d(Kloruni S4>nipcr mos fuit vorbis atque ctCdplisDco riint; secuti viani Balaain ox Uosor (|iti incicedeiu
populiiui lucrifacerc , el sludcre a regno dialKiii iiiiqtiitatis amavit , corrcptionoin vcro liabiiit sii c

qiioscunquc cripere, alque ad sorvitiuni Doi coii- vcsaiii:o. subjiigalc nmluiii in liomiiiis vocj; lo<|ueiis

vcrlorc. L'udo geiiliuin doclor Coriutlii:» ail : < Cum prohibiiit prophcUc iiisipicnliam. Ili siinl fuiitcs sino

liber esaem c\ oinnibus, oin:iiiim ine tervum (<n:'\, aqiia. ct iiobuLo lurbinibus osagilaUr, quibiis caligi)
iil pbircs lucrifacerem : fadus sum infirmis iiifir- tonebranim rchorvalur : superbia eniin vanilalis lo-
luiis, ut iiilirinos lucrifacorem ; omiiibus oinnia fa- qiiciitcs pcllicciit in dcsi Iciiis carnis luiitria^ oo>,

cUis sum . ul ouincs salvos raccicm. Omiiia autcm qiii panlnltim clTugiuiil, «pii in orrorc coiixorsaiilur,
Caciopmpter Kvaogolium. iil parlicep< rjiis efliciar. > Ii!»*>rlatem illis p«*riniitc;iies , cum ip<c sorvi siiit

El ilem : < lii omnibus, > inqtiit, < irilvilalionom rnriuplionii» : a quo qnift riiitn siqieratns vrit, bujiK
l>.iiiinur, »cd noii '
inur : apoiiamnr. s^hI noii n sorvus osl. Si enim ref gi«'nlcs (niiiqiiiiiali>iiiC'i

•!'•''""'' ;•-'- n paliinur, scl non derc- nimidi. iu cognilinnem Domii.i i>oi«tri ot S;tl\.iturit

!. ,
•. I noii pcrimu* sc:rpir Jc>u Cbrisii, bis rur»::<> iinpli ili supcranr.ir, f.i< u
41 I!. UAHAM MAn:l MW III! l'. MOCIM. OlJ.r.l M IMly I.

Miiil cis |iiiKli-iii(r:i (U-lnioni piioriliiu. Mrliiiit ciiiiii \ <-t r\ i^citliltiiH «|iiO(]iie ('rc>l«-i«'i'"

nul illis iioii :if^'iio.s(-n-i! \i:iin jiislili:!', i|ii:iiii posl piutil, vl iii n!iiiiero(pialuor i. iit.ui{i.

;i)('iiilioiinii relrorrttiiii coiiverli ali co, (|uo(i illi» ira- hciiH ciiim p('rM)iiaiii lioinini» iioii a(cipit, hcJ iii

(liliiiii est, n:iiicIo iii:iii(I:iIo. > oiiiiii (,'cnlc cl coiiiiitione rpti li;iicl Duininiiin cl opc-

|I:i;(' (|tiiilein ciiiii :iiiri! tis cor|ioris |i(ti ipi:itiliir, latiir jiistitiain :tc(-(pli!H cbt illi,

i.cc atms iiilcriorcs, ([ii^is S;ilvator iii K>:iMxelio re- ll:i-c vcru ciini sc ita lialjcanl, (|u i; ralio c,l bccun-

(|iiiril, (JiciMis : i 0«> IkiIicI .iiirrs aiiilicinli :iiiili:ii, • «!iini DtMini, aiil Mfcmuluui tioiniiics, ul qui inrciiorcii
:i|)|>iiiuiiil, ul iiitclli^Miil i|tioniaiii (|tii lalia .'i(;nnl, Kunl virliilc rt iligiiitale, ftiipt^riorcs sibi et ciniiiciili(v
'

i!i;;iii siiiil innrtc : iioti soluiii (|iii r:ii iuiil ; sc<| cli:itii rcsspcrnaiit, ct (piasi ii:' .n-
(jiii coiisciiliuiil lacicDliltiis, pra\a iiilciilioiic diccr- lcs al jii-i:iiil, ijuibiis siii, , ^ . ,i!ii

l:iiil, iiiioiiiodo iiiiniiaiit, atU rtiiiililus cvcrtaiit iiio- ignornl sit!i liac pia^'a iiiundi iiubit.ins, FratKOs.nde
ii:<stic-jni convcrsutioncni. Ciiin ciiiin autiicrinl rc(;ii- SaxoniMi in (^hribli lidc aKpic rcligioiic niiftse, ({tiok ii>r,i

l.;rcin olilalioiieni iii |iiicris ininoris ;clatis, lcstibiis postiiiodtini sti»; doitiinalioni stibcgcntiit :< :uc

iiioiii is coiifirniari (lcl)Cic : (|iiia apcite coiiirairc stiiieriores cUccti, doiniiKiritm lilti, iiiio ;....r.- i>'-
aliiiu; rosiblcrc vcrilali iioii audciil; cx obli(|tio (|ii:c- tcrno alii;( 1(1, ab idoioruin culiu abatr..liciiti;s, a^! li-

luiil (p.ioniodo id, (piod pcrvcrsa iiicnlc Iraclanl, lioc |> dcin Claisliconvcrlcrunt? .SeJ nunc aipiibusdmnpii-
;iotu ncfaudo pcrliciaiit : stiblililer ari,'uiiiciil:iiitiir, inalibusdc ipsa gcntc sccuiiduincarncin c 'itisii gratc
atipie lioc iii comineiitiitn crroiis sui assiiiiii:i:l, ([110 .<<pci-:itiiitiir, ac conlra jiis co:li conlrarprc j'is fori,

l;uiliiis possiiil sibi obs(.'(|ii' iilts aUpie obc;iiciili s l!c- iie tc.ilcs cssc vciitalis vatcaiit, indigne a jiiiu:;tiir :

Uidcre : (piod non liceat cuiiibcl lcstes cilarc ad con- cuni lioc nec ralio huinana, iie pic liivina id ficri dc-
(iriiiaii.lani Ycritalcin rcligioiiis Clirislianx', nisi dc berc ullo iiio;!o dirtel, nec talis ordo unfjuani in or) e
piopria sr.a gciilc : vcrbi ^ialia, dicuiil (iuod siipt^r tritpiadro fucril. Narra::! ciiiin bislori:e lotani Asi^ini,
Saxoneiii niillr.s dc Francoruiii aiil lloinaiK.rum, aiit siib ceiitiim viginii saliapis cons:ilu!am , lcgi!:i:s

cx alia (juaiibcl gciilc, liccl inlcr s;!os nobilis nalu rcrsarum obcdissc. Sic eli:im Uomaiioruin lioniina-
aUjiie lioiicslus coiivcisalioiic liabcatur, nisi Sa\o lioni omncs gcntcs censu ac sensu seciindum saiicila

icslis csse possil. Hoc eiiim, aiiiiil, lei;cm gcntis si!;e iinpcraiorum per diversas provinciu.> suis lcinpori-
pati noii possc, iil allcrius gor.lis boiiio iii lestimo- Liis suljeclas cssc, civemtjue Roniaiiiim abcrili pro
i;:iim cilcUir ad ii:tiiiigc!idam legcm libcrl.;itis su.t. niagiia (!ignilate ac veneratione apud oinii(;s nalioncs
Quasi ilii lil)ertate;n ac iiobililatem geiieris sui pcr- haberi. Sed non miriim (juod isti, (jui lcgibus divinls
(iant qui servilinni Ciirisli profilenlur, cuiii magis contraria scntiunt, f'jedera pacli humaiii ritc iioa

illi liLcri siiil ({ui usii Dco, ipiam qtii divcrsis viliis C scrvoiit ; erranlcs enim, el iu eirorcm iiiitlcnltb.

aliiuc peccalis, scrvirc probanlur. llanc profecto non apud Deiim culpabilcs cl ap:id hoaiines vit'iperabi!cs

ob aliiid aigumciilaiionem igilur fmgiiiit, qu-.im iit iitint. Dciiique vcritas, qux ubiqiie rcgnat, o:i:i.ia

inonaslicam convcrsalioiiem ac rcgubrem (Jiscipli- viiicit; licel n.uitos inimicns halK-at, ip^a t:iii.c:i

i.am iu odium homiiiibus vertanl, dicciues cos sei- viclrix omnes hostcs suos.:elerna siqicra! il vicloiia,

VGS (iori qui monacbi fuinl; el r.oa inlclligtinl sc Ciijus sanc;a Kcctesia fidclissinia observatrix ac cu-

conlra Dominum piignarc qiii ejus Jevotioncin ser- slos, in soiiiiilale tirii;issim£ peii-;e fundata, nulLi
vitii dicuiit pciisuni esse nalur;ii, cum nulla sil ine- rccipil consorlia pcriidorum. Lnde iicc portae iiife:i

iior majoique poloslas quam scrvire Deo, cui hev.Q prajvalebunt adversus cam.
servil amor. Si verilas a lestibus expeleiida est, fi- Hujus quoqiie non pars miiiima monacho.^-um ex-
des et probilas lcstium reqiiii-onila sunt. Et qiioniolo slal turlia, qunc creatori suo ucvole f;:niulai!S pene
iiivcniunlur testcs idonci, nisi h;cc coiisidcia;io iii tolius parlibus orbis greges suos colligit, tlomici-

apad cligentem fiat, ul non solum nobililas generis, lia construit, a!(|ue niti Dco omuipoteuti gratuiu
sed cliam constantia menlis in eis approbetur? sic serviiiiim exliilerc conleniiit. ILec ex aposlolic;e
ciiim ab inilio teslcs a prudentibus honiinibus cx- iradilionis novnia insliluta, niliil proprium po5>iJen.»,
(luirebanlur, piae qiiibus plr.ciiit anle omnia iiiveiitio
jy communilcr vivit proprii^qiic n:a:iibus si:i victuni
veritatis, et non fictio falsilatis. Si aulem person;\- quairilans, Patris spiritiialis in oinnib;:s geslit (jb -
rum acceplio, ct qualitas genlium a quolibet consi- dirc imperio; nullum spernil, nr.l!:im conlemnil.
doranda est; et leslcs approbandi, ul non alios qiiis- Oir.nis sexiis, oimiisaHas, oniniscondilio apiiJ ipsa:;i
que tesles recipi:U, nisi suai genlis bomiucs, quo- habilis Dei servilio habctur. LiUiCd rocipil iiifaules,
moilo genles natiira Jud;eorum lestiiuonium, qiii non ; ppetit jiivenes, nun rcspuil sencs alque infirmos.
fuerunt religione et natione sibi consimiies, in fi-Je Apud har.c lociim ha! et adolescens in pucritia Doo
Christi reccperunl? Aposloli enim et prophelye om- Ciinsecratns : in hac renieJiuin surc salutis invonit
iies ex Jud;eis fuerunt. Aut quonioJo Jiid;i'i genliiim jiivenis, p:o pctcaUs suis salubriter co:np:iiict!is; in
lesiificalionem rcc pere voluerunt, qui non fueriii.t iila senex \h\ decrcnilus unde^imse hora non perJit
iilis rilu ac dignitale coaequales? Lucas enim evaii- lalorem, 00« per.Iit sero conversus. Per ipsam et
gelista Anliocbcnus , arte meuicus, Syri:s fuil, lit David jtesler cos quos mundus pro sccleribus vel in-
scribilur, natione, et magis ex audilu qi:ani cx visu firmi:ale corporea despiciens aijjecit, r.Toiligens re-
S!i!;m coiiscrip-ii Evana^t^liun! : qnoJ tauicn e\ Jii !;vii^ f'c;i, :'.tque (!tic':'s iiineris su! '"'•cit. L';id.^ pj-irimcs
\:;s I l.I.ll DK OUI.ATiO.NK rUlUiULil. i:>i

III 1'uliuiii Cwllalioiiilju» jc \ aa iloM:i i|)lu]» iinciii- \ »v orc Uio lucutub cs. » N. lu cl iSaLiii^l.i ttiuiitiUr

inus, q>ii a 1 prupubiluin luoii.isttcuiii »crvaiidiiin spi- cxliurtauir, ilicciis : « Yuvclc cl rc.llitc nouiiiio IKm)

|I - - '>>, oiniics <]iii iicnilii ijii<> alliTtis iiiiiiirru. i

Mlti Dci iiislitaiilc (lc:bivciii:l iii t
'
;

lili»> ad Pci scr\i!iiii:i initM u ;.>> i

"' ' ;iu* c\c!inilo liof (-oM'|)ioliaiis, .iliu loco il'cil ;

• l Lfatus papa (in^oiiiis .i;. i l \ci ' < Vota iiwa Doiiiiiio nvl lani iii alriit» dunais I)oii:iiii,

heuedicliim. ciijus Vitani ipv.' iit>»«ripsil. ac K.-guliiiii ia coii.>|N-r(u oiiiiiis popiili (•]• s, iii iiifdio liii, Jcrii-

ii; , ila fcf is»o iii li- salctii. I Kt ilt'111 : < Sic |w:t|iiiiiin (li(aii), » iiii|iiil^

Lri5 ; i-ns : i r.iiin s;)i!- « iioinini tuo, IViis, iii s.c(t.l(:iu s.iHMili, n nvlilam
ilus \i: . "<5 virttitibns ^i- voia iiica i!c dic iii (iit-in. » lliiic cl Kc(-lcsia><l(S :iit :

giii>i|iie succrcscer^ l, luulli ab eo in loco cudcm ad i Si qtild vovisli noiiiiiio, iic iiiorcris rcildcre : di.s-

omnipotcnlis Doi sunt scr\ittun> cuiigrt>giti, ita ul plicrl oniiu ci iiili iclis proiuissio, sctl qti.Tcun(|i)()

illic duodc.itn iu<'. , ,

i
: liiis J 'su vovcris rcddc : luultoijiic iiiclius csl iion vovciv,
C! . :
•; l^ . •
'•
I. , V . . ucrcl : iii qiiatn posl voitini proinissa non rcildcre. » .Naiii cl

(j .
,
.,i»s niouacbos ilcpsita- idi|is-iin Salv.itor in Evangclio siib qnadaiii siinilili:-

Ml, (lancos \cro secuui dctiuuit, quos adbuc iu s<ia diiio cxpressil, diixvis : < Nrino niitlcnsiiiaiiiiin siiatii

r.c^ciilia aptius ;
ic ctiaiii I) iii aratruin, ol a>ipicicns rctro, apttis csl rcgiio Dci. »
I

tii; ' '.'.

. . .. .
c iosi coii- Kt itcin : « Qiii fiicril, > iittiiiil, t iii tcclo, cl vasi

c i
; "'' 1*^'" uolricn- cjus in doiuo, iic dcsicii !at tollcn* i!la, ct iini iii
,

i!(»« darc. Tunc qiio<]iic buiue s|>ci suas subolcs K<{iii agro siniiliu-r. Mciuorcs oslotc iivoris Lol. Qiii-
lius Mauniin, Tcrtullus vcro pairicius Placidum ira- cunqiic qii.Tsieril aiiiinani siiain s:dva;)i raccrc ,

did.l : c qnibus .Maurus jiinior, cnni I licrct pcrdct illiiii; ct qtiiciinqtic pcrdideril ill.iin, vivifi-

ininkis, magislri a 'J:ilor ctrpil cs>c : l \cro cabit c.iin. i liinc cl doclor (;ciititiin iii Kpistola ad
picrilis adbuc iudulis gcrcbat annos. > Kniiuvoro HclirtPos, admonot diccns : « Nolilo ilaqtic, fralrcs,
Kincliis («rcgorius, qui pr.csulutu apusttdicj: .sedis aiuittero confidcntiirn vostram, qiix* ina<;natii lialiol

fi.ucius io pontilicuniur.liiic uotiilissi:iius babcbalur, rcniuncrationein. Patioiitia cnini vobis uccossaria

qi. : r !" '
1
' :os, oiiini vc- ost, ul ^oluntatcm Dci facicnlcs, rcporlclis prnmis-
II . ,,-- - - .-bralur, qiM- sioncni. .-Vdliuc oiiiiii inodiciitn aliqiiai:ttili!iii ,
qi.i
i

uio !u s.incli viri gc^ta dcs > pucronim ull.i- veiitnrus ost venict, ct nou tardabit. Jnsius nulrio
tii<ii.":!i aJ ouinipotculis Doi scrviiium nntricn.loniin nicus ex ndo vivit. Qiiod si sublraxcril sc, iion pla-

rcbil aniniT mc:)*. ol pnslor Kccb'si:c liorla-

• •
ri..: Iii'ri c
.
^3(3^ scJ » lliitc

c - • • : • '
V .o.idacrit?C tur, dic.-ns
.. : < Succincti Itimbos mciilis vcstr;o, so
i]tii acli!)U3 cst rcprobus; iicc brii pcrfccto spcrale in cain, qu:c vobis oncrltir.
laiiJc dt^niis, qiit di\iiiis logiints invenit:ir ossc con- graliani, in rcstirrcclionc Dotiiini iiostri Jcsu Chri-
I. .r''.«s. Qiiaproptor vi!caiil lii, quoriiin sensits ac sli. I Unde Joanncs apostobis iii Fpistola sna salii-

>
"^
'
'
ionilius, atquc sanclor..'m I'a- brilcr pcrsiiadcudo nos instrucns, dicit : t Viilcic
l- V ,
.it, nc cupilitatc tcrr .na cor- vosmctipsos, iie pcnlalis qiue oporali cslis, sed iil

rii,t:i, ct insuis voluplalibus aboininabibs facti, san- moroedem pl(>nam acci|iiatis. » llis crgo et similibr.s
« '.ii.ilii meriluin sibi niinuaul, ac pncinium pcrdaiil. Scripliir.c tes'imoniis sacno instruiinur, no xolniu
C « DtMis iion irri lelur. Quv cniui qiiod Dco voviiniir, rc.Idcro nogligamiis, qiiia noii
li;cc cl iiiclct, quoniam qiti sc- biibi bit bniic itisuiilcm Diiminus, qui ci mcnliri noii
i. de carnc ei inctcl corruplioiicm ;
pcrliincscil. Scd, piolidolor! ipiidam, parvipondcn-
«jui aulcm scmioal iu spirilu, dc spirilu mcicl vilani lcs fic.lus qnotl cuin Doo iiiicrnnl, qiiasi siiie peri-
a:< iiiim. I culo dcscri possil, ingraic oinnino alijicinnl, atqin^
^ i ,11 •: 1
,
-m ( iniii lii.iii .:;ii aniiciliam ln'j is miiii.li appctcntcs, ini:iiici Dci fuMi
I
qiKC brt-\ilcr ilc non pcrliuw>cuiil. Qui ciiini vult aniiciis essc hiij-.is

ScripUiris sacrii cxccrpta posuimiis, salis essc cre- D s.-cculi , ininiiciis Dci constituitur. Quamloqniilciu
dculcs; nunc dc volo, quod Dcu vovctur, adiniplcndo, licrf ctiura scqui sua spo:ile cicgoriiiil, cl o!) hoc
quaiu ncccssarium sit, c\ eadcin Scriplttra, tcsiiiiio- .niiiiiias S!i:is, votiiin vovcndo, Deo cons.^crariiiil, iil

iiii» paucis ostcndcmus. Koquiliir Doiiiiiius pcr .Muy ci |M'r otiiiiia piaccieiit, cui se s«'nirc soliiiniiiodo
»cn ia lcge ita diccns: < Si qiiis viroruin vulum Do- prol.avcnuit : paulati:ii pcr dcsidiaiii a I viiia rcla-
uiiuo voveril, aut sc cunstrinxf ril jurjincuto, nou bcntos, coiitra Kvangcl.uni, mtindn siinul .ic Doo &*'>

faciet irritum vcrbum .>uitm, scd onmc quod pruinisit scrrire possc arlilranliir, ru 11 Salvalor inanirc-t''
iwpiobit. » Kl ilctn : < Ciiin vo\cris. » iiii|iru, « vo- dical : « Dnobus doiiiiiiis ncmo scrviro polost, boi:
tum Dumino Dcu luo, iion lar.Jaltis icldcrc, quia csl IK.'U ct iti.imiiion f. > l-'alliiiitur crgo liiij>i8nH>:'.i

rir^uirct illud Dotiiinus Dcus luus : et si moralus babcntcs damn^tioncm, qtioniain primam lein irri«
fueris, rcputabitur tiinc in p«*ccatum. Si nobieris taiu feccninl, olsi iion cnnvcrsi doniin, id, qtiod ' •

polliceri, abs<iuc p^ 1 atn i>ii> : quod autem scnicl sirii\'T'itil, pro viribiis rcstaiirare sluducriiil , sal:i-

c^rcss«"> ••-• -i- !' '

, <(!»>«'r\abis, cl faoics si<:- (t-iii .'•iiS4>qiii non |Hitcniiil.

ut pr l-jo ; piopria vuluntalc Scd qiiia bunt ipii<!am qui monacbicain >iUim .'<«:-
 n HAhAM MAiini Aiirim;!' MOfilJNT. OPEUUM I'AIIS I. m
l<;Hluiitcs, ('onstiliKiijiiiliiiH hiiiicI:!^ Ui*i(iil.c cotilrnili- A dcnlc, »c;;r(;gall a cr(;dcntiuin lurbj», adoo (|U(»<1 a
niiit, (li-s|)i('ii-iilrsi|iii; r:iiii, iiiiirniiir:iiiilo irivin ni ((injii^-ii» ahslinorofit, ct a paii^iiliiin m; (onv^rlio
MiMirninl, (jiioii siipfi'nii:i sil miik lio ri';{iil:iii-., cl iiiiiiidi(|M(; ihliiis coiivcrMiiionc s/'(iTiicrcnl, nioiuchi
iioii ii(-c(;ss:iri:i ; iii:i(( s(|ii(; |iiiin:tii:i: flclioiii, (|ii:iiti blvc iii.iiiozantcn, Ikm: 'e»l, MngiilanK, a kolilariae
:Micl()ritnli (liviiKi; caiii iiiniti : |iiiiniiiii, scciitiiliiiii vllc dislridioiie noiiiinaii siiiit, Liide fonscqiiciri
coriim sciisiini i|iii , c;tlliolic;i vcrit;il(; iiiilnili, tli; Itiit iit cx conimitiiion'; consortii c<i-..ohil!i', cc||;i'qiic

Iiiijiis oniiiiis iiiiiio ct r;ilioii(; plciiissiiiK; srri|)S(;- ac divcrsoiia coriim co-noiiia xirnrciitur. Isliid crt'o
riiiit, oslciiilciiiiis nion:isli( :iiii convcrsnlioiiciii Dco soliim fiiit anliipiissinium iiionacliornm (.'cuiift. qiio:|
:uRlorc pcr snticlorutn rnlritin dicia vcl f:icta iiisli- iioti mfjdo lcmpoir, scd ctiam priinum cit, (|uo(l(iiirf

liitnm cssc ; dcliinc siilijiingomiis cx caiion); divino pcr aiiiios pliiriiiios soliiiii uvpic ad ahhati» 1'aiili

lc litiioni:i liiiic disci|)liii:i; coiivcnictilia : iil (|ui j.itii vcl .\nlonii diiravit a^lalom : cnjiu ctiam nunc ad-
diiiliiis liiiic orrori dcscrviiiiil, b:illcni, |):tlcr:icta iii hiic in districtis rrjciiobii» ccrnimus re»idcrc vcsli-
cmnihiis vcritntc stipcr:ili, vatia garrirecriibfiscant. gia. De l)OC priscoritin nnmcro, ct, ot iti dijorim,
Il:i(|iic cwnoliitnnim disciplina a tcn porc pra;.Iica- fccitndissima radice, saiirlonim cliam anarhorctanmi
tionis ;iposloIic;c siiinpsit cxor.iium. N;iiu talis cxsli- post li;cc floros friicliisqiic pr(d;ili sunl : ciijii» pro-
lil in Jcio.sol}tnis onmis illa crcdcntium mulliludo, n fcssionis priiicipcs hos. qnos paiil<) anto mcmoravi-
(Iii:c in Aclihus apostolorum ita descriliitur : « Miil- 111118, sanclitm scilicet Paiilum vcl .\iitoniiim, novi-
liludinis autem credcntiiim crat cor eX anima una, miis cxstitisse , (jiii non quidcin piisillaiiitnilatis

iicc quisquam eoruin, qiiaj possidcbat, ali(iuid siium caiisa nec impationtirc morho, sc.l desidcrio siibli-

essc diccbat, sed crant illis omiiia comtnunia. Pos- inioris profoclits conlomplalionisquc divinT, solitu-
scssioncs ei substutilias vcndebant, ct dividcbant ca dinis S0( rela si-ct iti siint, licet coriim prior, ncccs-
otnniliiis, proul cuique opus erat.
ilein Nc- ) El : « silatis ohtentu, dum tcinporc pcrsccutionis afTininm
(]uccnim quisquam egens erat inter illos qiiot(|iiot :
suorum deviiat insidias, cremum pcnclrasse dic-itiir.
ciiim possessiones agrorum vcl domorum eranl ven- Ita ergo proressit ex illa, quam diximus, disriplina
denles, ofTerebanl pecuniam eorum, qux vendcbant, :iliud porfectionis genus, ciijus secliitorcs anarho-
el ponebant ante pedes apostolorum. Dividebatur rcUT, id esl, seccssores , merilo nuncitpantur : co
autem singulis, proul cuique opus crat. > Talis ila- quod nequaquam conlenti hac victoria qua inter ho-
que erat tunc omnis Ecclesia ,
qualcs nunc perpau- miiies occullas insidias diaholi calcavcrunl, af»eito
cos in coenobiis invcnire difiicile est. Sed cum apo- cortamine ac manifes'o conflictu dc omi.il.us ron-
sioloriim post excessum lepesccre coepissct creden- gredi cupicntes , vastos cremi ror^ssus ponctrarc
lium muliiludo, ea vel maxime, qux ad lidem Chri- non timeant,aJ imitationem sancti JoamiisB;!ptista',
sli dc alienigcnis ac divcrsis gentibus conflucbat, a qiti in eremo lota a;ta:e permansit; EIi;e qtioqiie ac
quibtis apostoli, proe ipsis fidei rudimentis ot invcle- EIi.soi, atque illorum (?e quibus aposloli ila meminc-
ratae gonlilitatis consueludine , niliil amplius expc- rutit : « Circuierunt in melotis, ct in pellibus capii-
tebant, nisi ut ab ipsis imniolalitiis idolorum, ct iiis, angustiali, afflicli, egcntes ,
qiiibus dignus iion
fornicalione, cl suffocalis, et sanguine temperarent eral mundus, in solitudinibus errantes, et montihus
alque isla libcrlas, qux gentibus proplcr infirmila- ct spoluncis, el in cavernis terrrc. De qiiihus eliain
»

lem prim:c crcdulilalis indulta esl, eliam illius Ec- figuralitcr Dotninns ad Job : < Quis autem est, qiii
tlesia; perfectionem, qua; Jerosolymis consislebat, dimisit on.Tgnim liherum, el vincula ejus resolvii ?

j^;uilalim conlaminari c(Episset, et crescenle quoli- posuit hiddlaculum ejus desertum , et lalernacula
dic vel indigenarum nuinero, vel advenarum, prima; ejus salsuginom, irridens multitudinem civitalis, et

illius fidei refrigesceret fervor ; non solum lii qui qiierclam exactoris non exaudiens. Consideravit
ad fidem ChrisLi cotifluxorant, verum cliam illi qui niontos pascuae sux, et post omne viride qua:rit. i

eranl Ecclesiic principes, ab ipsa dislrictionc laxati Iii psalniis ([uoque scriplum esl : « Dicant nunc qui
sunt ; nonnulli aesliraantes id quod viJebant genti- j^ redempti sunt a Domino, quos redemit de manu ini-
liiis priE infirmitale concessum, sibi ctiam licitum, mici. > Et post pauca « Erraverunt in solitudine, :

n.hil se delrimenti perpeti crodiderunt, si cum sub- in siccitate, viam civitatis habilaculi non invenerunt.
stanliis ac facullatibus suis lidem Chrisli confessio- Esurientes et silientes, et anima eorum in ipsis de-
iiemquc sequerenlur. Hi aulem qiiibus aposloliciis fecit. El clamaverunt ad Domiiium cum tribularen-
adliuc itieral fervor, memores illius pi islinje perfe- tur, et de necessilatibus eorum liberavil eos. i Quos

clionis, discedentes a civitatibus suis, illorumquc etiam Jercmias ita describit, dicens : < Beatus, qui

consortiOj qui sibi vel Ecclesiie Dei remissioris vike tulil jngiim a juventule sua ; sedebit solitarius et ta-

negligenliam esse credebaiit, iuultoties suburbanum rehit, quia levabit se supcr se. » Quique id Psaliiii-

ac secretioribus commanere, et ea qua? ab aposlolis st;t affecLu et opere conficiunl : « Similis factiis

per universum corpus Ecclcsis generaliter niemi- suin pellicano soliludinis, vigilavi, et faclus suin sic-

neianl insliluta, privalim ac peculiariter excrcere til passer solitarius in teclo. i Igitur qui dospicicn-

coeperunt. Alque ila coadolevit ista, quam dixinius, dam raonasticam disciplinain arbitrantur ,
primiim

discipulorum, qui se ab eorum contagio S(?questra- oportet ut attendant quae sit virtus hujus normae ai-

qui paulalim lenipoie proce- que comeisationis et si perppcxerint logihus Dei

verunt , disciplina , ,
;
 1

45; UnEU I>F. OBI.ATIONE PLEUOm M. ioi

C.IIII t:»e coucunlcni, dcsiiiant e.iin uJiis iiiseclari, A ^pirilii, qiiuiiiaiii ipsoriiin est nY»ii*ii (u-loriiin.

<l* si!>luiit urc bl.i!>pli(-iiiu lacerji«>. i|itKi nuii crit iin- Kc.iti ittilcs, quuniaiii ipsi |Hissiilebiinl l«-rram. » Kt
|>iiiiitus i|iii (luiii.> I>ci |M-r iiixiitiam |iciii lus e&slat ilcruiii : «.Nuii vcni, iiii|iiii, fjccn- \uluiiiaU'ttt iiuaiti,
iiiiniicus. L'iiii>- lKiiuiiiii> i>cr pn>|ilii Lain : < Y:P vobis, scd ejtis, ipii uiisit inc. I'atris. i lliiic «t A|i«isluliii

qui (licilis uialuiti lionuui, cl boiiniu nialiiin: poncn- ait : < (iliristus factiis est pro uubis ubciliciis l*alii
!(>! tiiicliras lucciii, et lucem tcnebras : (Mxieiitcs iisipie .1(1 iiiurlcm, miiriem auiem crucis, i ctc. Naiti
aiii.triiiii iii (!ulce. ct (iiilce in nniarum. > Muiiaclii cl in libru Uc^tiiii Sjinitcl :ul Saitl rcp«-m pcccaii-

ctiiin prupusituiii cst ul abrcnuuliet s.cctilo ct vulu- tciii :iit : « Niiiiqiii I \iili Duiiiiiiiis bolucauslum, aul
|>lalibu5 , coutiiicnttur ac quicti, olKMlienti.L' atqtir \icliniah. et iiuii |M>iius ut ubediatiir vuci Doiuiui T

buniililaii operain det, tribulalionesqtic atqitc ni ;;ii- .Mcliur cst eiiim ubcdicntia iptam victiin;e, ct aiiscul •

^ - \iLe |»alieiilcr sitlTerjt. et pr''iiiiMni tare ma>rMs i|iinm otri-rie adi|iciii ariciiini ; (inoniai.i

C'i .. ...i.c MijHT oiuiiia e\p« tat. rmle ctiiisi 'e- iptasi prcciluiti lianulaiuli cst rcpu^iiare cl i|ii;i.->i
. . p ,

rvuiu.s si b.ec c\ divii.is cuniprul.ciilur tc^tiiiioniis. scclus idululatri.v uulle acquicsccn\ i Uu tribtil iliu-

Naiu Sahatur in E^angdiu ail : « \)in iion nMiumia- uis aulciu tideraiiliu cl patieiiiia ipsa Vcrilas ail (!i-

veril oiuui! us qii.r |H)!»i !et, non putest nieus csse M ipulis : « lu uiiiiiilu pressuiaiu li;ibcbilis, sed cun-
tli '
. Kl oiiiuis i|iii rclii|iieril itutiiiim, vcl fra- r< litlite, ipiia e>;u vici iituiiduin. Iii paliciitia vcslra
ti . orurcs, attl |iiln*!ii, aiit niaticm, aul iixu- pussiilcbilis aiiimas veslr.is. » Kl qiiia iiioiiaclii upus
reiu, aiit filios, aut agrus pruptcr notneii iiieuiu, ren- est oratiu cljcjuiiiutn, cutiimt>iid:it liuc atquc appru-
liipluiu accipiel, ct vilam a'tcniain |v)ssidebil. > Kl bat iilcm Mcdiatur I>ci huiiiiiiuiiKpie, ctiin siiiji^illaiiti

ilcm : « Qui vult, i iiiqiiit, < vciiire pust nie, abno- npostulos dc daMUoniacu -.<b eis iiuii sanato rcspuiniil,
get scinclip»uiii, ct tidljl rruceiii suaiii qtiutidie, et (licciis : < liuc gcniis a iiiillu pulest cxirc, iiisi pcr
sci|itatur me. » llinr et diviti i!e salute sna sullicilc urationcm ci jtjuniiim. > Kcce itiuiiacburuin ordi-
<|iia-rcii(i ipsa Veriias res|>onilil, dicciis : Si vis per- nem nc vitam, euin ipsc Domiuus suis scnlenliis uc
fcclus csse, vade, veudc omnia qux babes , ct da prupbctarutii atqiic a|>.isloli)rtiin suortim scriptis
rilus, ct balicl.i.> ibc^aiiniiti iti cti-lu , et vciii, cuiiipiuliet, iptis csl qiii t,>aiti r.>prcliciidcre atidcal,

, :e ine. i lliac ct ad apo.tulus ail : < Estulc iiisi <|ui insaiiits ore ct conle cst, ct ub boc legiluis
l»crfix'li sicut et Palcr vcsler cu-lcstis pcrfoclus cst. Dci cuntrarius ? Nun est ergo levc rriinen, atqiic mi-
Nolite sollicili csse dicenlcs : Qttid manducaliiniMs, unsculum pt^rcatum, vclle niciidacem facerc Vcrita
:i-.tt iiuid bibemus, aiit quo o|>cricmttr? ba'c omnia teiu, et Doiiiinum iititpiiim fiic^cre , cuin lioc (luud
i; -:il<-5 iiiqiiinint. S<it eiiiin Patir voslcr qii.i bis ipsc laudal isle nilitur itiipiobaro. Scd si isle advcr-
Mitiibii"» iiidigclis. Qu.rritc priiniim legiintu Dci, ^ sarius iioslcr aJbtic perslilcrit iti nequilia semcl
«t jiistitiam ejus, el h:cc omnia aiijicieuliir vubis. coiirepta, el dixerit siiie monacbi voto bomincs posse
X ;;:ilalc it.tquc omiii tempure oraiites, ut digiii ba- salvari : non boc negaiiiiis, scd pcrfcdioiils tramili
|i.-jiiiiiii fugen> isla umnia qu:e vciiliira suiit, ct staro dctrabcrc no.'i audeiiius.
aiiU* t ilium bumiiiis. .\iiieii dico \ubis quiaplurabitis Il.ec eigo, prout putuinius, ex multis pauca liba-
et lleliilis vus, mundus aiilcin gau !ebit, vus autcni vimtis ; scd si iioslra scrijila faslidiu ducit, audial
ruiilri>tal>imiui, scd tristitia vcstra vcrtclur in gnu- qitid bealus llicronymus , in libro qucin scripsil
diiim. lieati i]tii liigciii nunc, quoiiiam ipsi consola- advcrsus Vigilantitim , inoiiacbos simili blaspbcuiia
buutur. I S«>qtienli orgo iqicra dnnda Isains ostcn.lit Inceranlem, seiiscril. « Quo I aulciii asscris, ii:i|tiit,

d:C(*ns : i Kril «qiti^ jii.slili.i* , pax ct ciilttis jnsliii.i*, iiii lius faccie cos ipii iitatilur rclnis suis, et paiila-

silenlium et sccuritas usque in sem|>ilernum. > hcin titii fnictus pnsscssiuuum paupcriiiiis dividaiit, qiiaiii

|)tir Jeremiani dicitur : « Ronum cst prrsiolari cuin illus qiii ,

posscssiuuibus vcntindatis sciiicl omuia
,

silciiliu salulan* Dumiiit : b«)num cst viro, cuin por- largiuiitur : iiuii a iii«> eis, scd a Dumino rcspondc-
la\crit jiigum ab adidcs^enti i sua. S«.*ilcbit solilnrius biliir : « Sivis i>sse pcrfi'(-ttis, vadc, vcnde oiiiiii;i qii.i;

ct taccb.t, (|uia lcvabit sc stipcr se ... ;

ponet in puivcre
. .-
^
liabcs,, ct
- da paiipcribus,
I.
ct vciii,- scqiicrc
.
iiic. i Ad
os suuui, si fortc sit spcs , dabit pcrcutieiili maxil- etim loqiiitur qiii vull ess4^ perfcctus : qui cuin apo
laui, saturabitur opprobriis , quia non rcpelicl iii stiilis patrom, naviciilaiu, ct relc diinittit. Iste, qitein

fteiupitcriium D:>ininiis. Qiii dilcxit movcro po<ios lii lauibis, bccuiidiis, vcl terlius gr.idiis cst, qiicin «i

siios, el uon quicvjt, ct Dumino nuii plnciiil. > llinc nus rccipituiis, duiDiiiu !u siiamus priiiia scciiiuiis 1

et I'aulus a.l Tltessalonironscs ail : < Rngaiiius .iu- l<!rtiis pra;ferciiilji. .Ncc .nstu tuo ac studio moiiaclii
lcni vos, fratrcs, ut abnnd<*tis magis cl o|ieram da- deicrrcndi sunl, arti; liiigiuc vipcroa; et morsii s.x-
lis, ut <piicti silis, ct ut vostnim nogotiuiii agatis, el vissimo ; de qtiibiis argtiincnlaris et dicis : Si oiniics

ppercniini, sicut prcccpimus vol>is, et ut brinct>tc 80 rocliiscriiil, et fueriiit iu soliliiditic, qiiis celcbra-
ambulctis ad eos, qiii furis stiiit, nullius aliqiii I <lcsi- bil c« clc^ias, quis sxcularcs boiiiiu(;s lucrifaciel, q-iis

deretis. I Dc humiiilatc aulom, ct mansuctudiii)> pcrratorcs ad \irl4itcs putcril coarctarc? Iioc cniin

aU]ue obe«liciitia ipse Salvator iu Kvan;;<*lio nos in- tiiodo, si oiiiues lccum falui suut, s;ipiciis essc (|ui8

«truit dic-ns : < Discitc a mo ,

quia iiitlis suiii «-t IMiicrit'.' Kt virgiiiitjs iiuii ost ^.ppnibanda : si oni-

buiuilis curde. Omuis ergo i|ui se ovaltjt bumili.i- iics viri;iiick luciitil, niipt.e iiuii cruiit, iulcribil liii-

bitur, cl qui »c huniiliat, 'Xjhabitur. Ucali paupcn-» miuiiiu gciius, infaiile& in cuuis iiou vagicui, oLiae-
 4.'9 n. UAIIAM MALUI AIl(:iIII.I'. MoliLM. OITJILM 1'AIl.S I. 440
Iriccs al)s(jii(: iiii'ri:i;.Hi)ii'. iiicmJicaburil : cl v;ili.lii- A (Ievila\i ; i>i aulem MrU-To, aut vi:jccinl irn initii esf
biiiio ri'i^!(iri; sdltis :i(()ii(: coiitiucltiH Doriiiilaiiliui :iut (:ji!irii<luiii. Qiid aiilciii ii(?cci»ft(; ccrLa (iiiiiitteic
vi<;il:il>ii iii lcclo. Cljia csl virdis, ncc a jtliiiibiH cl iiiccr(a hcclaii ? aul sciKo, aul ix^ilittuik iikmk vi-
i.lipclKur ,
alipii; iitinaiii oimics Iioc c.y,iiil (|iio;i tamla (;st. Tu (|tii jm};iiah, ct hiij.crari jxjI-* ct \iii-
l»aiici siiiil, (lc (|uil)iis iliciliir : < Multi vocati, jiau. i tcrc. Kgo cum fii^io, iion Mucor iu co (juoJ fu^jio,
:iii(piii clccli ; » vai iii csscnt c:iiccrc3. .Moiiaclins scil idco fugio nc vincar. Nutla Mcuritab (sl s«r-
;uilcin noii docloris liiijiis, Rcd plan^'cn(is oflit iiiiii, jiciilc vicino doruiirfc. P(iU?sl ficri ul itie iion nior-
(lui vcl sc, vcl iniimluiii lufjcat, et Doniini pavilus dcal, tamcn po((;st ficri iil alifpiando mordcat. »

|>r:cslol(;lur advciiliiiii ijiii sciciis iiiil)(!( illiUilciii .Stiiit pr.ctcrca cl alii Haiicii I'jircs
;
orttiofioxi,
suam, ot v;is fia^ili! (juod portat , tiinct ofrt.-nderc, (jufirnni Hiijicr Iiac re par S(!iisiis cl giniili» 8"n:cntia
iic impingat ct corriial ul Iraiij,'a(ur. Undc ct inu- c.-.l , aniniiaiiliiiin norinarn rcBtjbri» di»cipliiix' Dco
licriim, niaxiiiicqiic ailolcsccnluLiniin, vilat asj^c- acclorc jicr aposlolicam tlo( Irinam in.slitut:i:n at^jiie

ctiiiii, cl in laiitiim c;islit,':i:ur stii csl, iit cli.iin (juic rimd;:laiii cssc. Sed t|iiia liliri incnsurain cxcedcrel,
liila siml pcrlinicscal. Cur, inijuics, pcigis al cio- si corum plurima dicla in lioc npiisculuin vc-lisji co-
mum ? ViJcliiel ul le noii aiidiam, iion vidcam, iit acervaiT.sufliciaiilliajc sobrio !(.*cU)rl qu.Tdicla suiu.
1 10 furorc noii movear, iil liia Ijcll.i iion paliar, nc II C;cterum, ijui plura ac majora (j'jxsieril, el noilr»
i:i(; capi;U oculiis mcrctritis, m; fjrnvi piilclicrii.in scripta faslidio duvcril, lc-al callioIiLnium docto-
.-.
1 illicitos (!i!c;il. ;implc\us. Kt^sjinn Idiis : lloc lioii iJim muliiplicia volumiiia, ct, ul creJo, a noslro
rst piignaro, se.l fugcrc ; .sla iii acic : ather.sario j.rj-scnti lioc opusculo corum scnsuin non discre-
;iimalus obsisto, ut poslquam viceris, coroneris. Fa- pare videbii.
l(;or i.Mihccillilalern incani : nolo S|)c pngiiam vicl(>- Ajr/Wic/7.
riae, ne pcrdam aliam victoi iam ; si fngcro, gladium

BE^TI RABAMI MiLURI

FULDENSiS ABBATIS ET MOGUNTIM ARCIIIEPISCOPI

COMMENTARIORUM IN GENESIM
LIBRKQUATUOR. fANNO 8!9.)

FRECLLPIILS EPISCOPUS -MAURO ABRATl.

Freculpuus episcoporum infimiis, veneiabili ab- G compcnJiosum fieii flagitarans, ul primum scnsiis
bali M.iuRO et cousacerdoti, in Chrislo Dei Fiiio, liilercc ac dcinde spirilualis intclligenliu; accnrate
salnlem. succisa prolixitate pandalur : ct siiigulorum noiniua
Novit, nii dilectissimc, ture cbaritatis benevolen- auclorum in fionte iiolenlur pagellu;, e.\ quiLus
tia in occiduo littore Oceani, quamvis nullis su.ffra- pr.neseiUes dccerpserilis scntcnlias. liisuprr pr.;ca-
ganlibus meritis, pasloralem me suscepisse curam : mur obnixe ut qnidquid Spiriius sanclus, qui loque-
iibi famem passum verbi salutaris reperi,
jjopulum balur olim in viris Deo deditis, el atihnc -loquiiur

sed niinime suam scnlicnlem inediam. Non enim et loquclur, vestro bencvolo et devoto inspiravcrit
spirilualcs esuricndo desiderabat dapes, quarum animo, sub nullo reliceatis silenlio : sed liltcrani
suavitalis guslum necdum experlus erat ; (juem pri- procnominis veslri primam seorsura adnotelis, ut
nnim lacle alendum, non solido censui c.ibo. Igitur, eminenlius c(iam de proprio gaudere valeamus pa-
annuen(e Domino, cscam jam ambiunt contingere, riter dono. His quoque prailibatis, ul fuerimus oJo-
et quamvis adbuc parvuli, pancm sibi dari depo- ribus respersi dapibusque refecli, vertetur occasus
scunt : sed ut eis fraugalur, cl in viscera eorum nosler in orientem : et regio conligua asi occiduo
salubriter trajiciatur absque discrimine strangula- fietrfudaea, nostriqueBritonum vicini erunt Israelila;.

lionis, veslro indigcmus solatio, maxime aulera in D Ergo si aliquas excusaiionis prcetendere tentaveris
Penlateucho. Qiii scilicet legislaloris libri bumilitcr occasiones, nc tanlae mobs opus ingentisque btijori.^

deposcimus ut ita veslro succincle dilucidentur siu- subeas, et respondere nisus fueris cur non proprio
dio , uv priorum perscrutando confcralis tractalo- sudore eos legendo pcrlustro libros ex qniiius b;ec
ruinlabores; el velut ex pratis vcrnanlibus amocnis- fieri mando, et quseque li!.>uerinl decerpendo colli-

tjue flores mellifluos caipendo, apum more in alvca- gam, ad hsec vestrse cbarilatis vigilantia inten lal,
reum congcstos, iiobis faviim cuin mclle odoiifcro quoniam nuila nobis libiorum copia ut haeC n-.crc
l>orrigei'e non ncgligalib. Evgo it ..jiic moJ.o opMs hov possimu.s, si!j>;iedit;i!, pfaniii parviuis obtusi scnsus
 ,

4.1 COMMKNT. IN CKNKSISI. 4li

liOslri visfret, duiii iii episcopio nostrx |urvilati A lics tfniutiir niort.)rio. co4|iiuntiir igiie, sictjnc bc-

romniisso nec i|wos Novi Veterisqne Teslanifiiti ca- inicotla- r:niu-lii-o aiivio .nppiiiKiiiiur : ipi.npie iiiiiiia-

I - rrpfri lilros, nniilo miims lioruin evposi- lure suiit ntii>erLr nun Ki.iliini siipoiein poreipien-

i , iu'c eli.iiu lioi* vcslrani priiileiiliaiu lalft tibus pi-.e>l.iiit. (Jii.ipioplcr ea tpi e iiiea par»il s

qiioU niulto suavius ab esiirirnte liic Miniitur rilms ve^tne injun^it rrateriiiinti, <|iii lUliiciain «!e tna i!i-

qui cuni fragrantia pretioMinim pigincjUoruni. tein- leetioiie >iiiuil et olieitienliu lialMN), ul oeiiis laiili
|K)re npportnno, ab alii; Mliter est coinli- o|k'ris stiiiliiiin a^lliilu-as, liiliici:ilil)-r iiiipen). lloiie,

lus, (\<f?m \\\'' ijiii inerti i .. » ..iliore : et ipi:iiulo hater, valeas, noslrii|ue assiJue nicnior li is.

jaiii liv»:a vi-m.ii li esl, tum priinuni ilivers.aj spe-

u.vn.vNUS i-ui:r.LLPUO.

Ueverciiilis^;'ii> :^(i\i\c sanctissimo Palri Freci l- 1> iruai tra litionc baberel, el qu.T ox pnrvilale iioslra,
riio, Dci Joi. ;h), R\tiA.xi.s peccator in C.Iiristo licel serinonc nistico, tamen, iit cr.Mlo, sensn ca-
!>..lutem. tliolico exposila invenirct. Undc, frati-r sanclissimc,
M I virorum conjm.''^ antiipiilii!» fuit, iil o!!iiixe dcprecor nl op:!s qno.l iiiiiiia prsjnbiiioiie a

i'i\ii I i.i
'
'
sii:i provocarejil stiulia • t exiT- mc cxtorsisli, pia inlcntionc rcb-gas, (!ili;^ei:lcr ex.i-
tt-reiit ii
'

litet coruin cM'nn!!() n-.oi!i-riio liiines : cl siciilii corrcclionc opiis sit, fraicmo af-

tenipore agcre liccrcYcris, lamen niir.inJus in lioc feclu Iioc niilii iiitimarc non larJcs. nt ca qiin? in

es quod convenicnleiu peisonam ad islud conamen variis occup.itionitnis deteiiliis forsit.Tii incaiite pro-

n >n i> : c:in) taiii vileni atip.e inhabilciii al luli, tua adiniMiilioiir runveiiliis, rorrip;.'i(' sltidea!i):

boc V....1 hoinineiu eli-geris, cui ncc scieiili.e ul cl qiii sciiiiiiat, i>i:iiul g.itiJiat, ct q'ii ir.ctit, frc-

epi^s, nec eioqiientix facultas vires tribuunt maxiine : ctumqiic pariter congregont srmpiiernum. I.egc
cum in desorlo pirali operc magis institutus siin, crgo vetcrum libros, et lcgis Dei inteiitus meJilntor
viiluni propriis maiiil.us qiixiere, qiiain urbana fa- cxislc, doctorisqiie, sicnl libi iiijuiictiiniesl, miiiistt*-
iiiniJia libros conderc. Iiijunxisti cnim milii iiegn- riuin slrenuc peragc. Kt priiiiiini ex li! ro fieiicseos,
tium ultra virtutcin mcain : ul iViitateucbum Mnysi, pcr reruin invisibiliuni creatioinMi) iiivi.>i!iiliii:nine.!i-

periectis sanclorum Patnim usque»iuaqiic dictis C leriseffcctum, acde niacliiiia corporalis niiin:li spiri-

simul sensum litlerx ac spirituali» inlelligenti:c in tiialein cx<|uii-e intelligeiitiaii); sicque dciiiJo per
'

Viiliiniiii < : ct ca qii:e a!i aliis exiHisiia Paliuiii bi^toricain geiieratioiiein s;incl;e Kcele-
no;i iiiv;.... ... ,..j)rio labore eniiclearc cuiareiii. six' iiiysli(.am cJisce fcctinditaltiin , iiior.ilitpie ii,-

Yeniin bxcquantum nicam possibilitatem excedant tcllcctu sutricionter inslructus ,

ptr palriarclia-

tu nuliiis nosti, cum in difncillimo loco conversans, niin de loco iii locuni Iransmigralioiieni nostrnr.i iii

propter curain gregis Doininici, ne ci necessaria boc munilo coi.si Jcra pcrei;rinalioiicin : quihiis ti;cie-
r' -
* '
nlum occupatus sim, ut ncc aliorun: dicta diias noii in pncsenli, seJ iii fulura vita proMiitlitiir,

1
.-, ncc propria cxcogitarc lieeat. Sed qnia quia Dius Deorum viiUbiiur iii Sion. I)e c;i-lcro qfo-
liix cbaritati aliqiiiit dcne^arc non aiidco, nec ctiam quc ohsecro ut coniniissum tibi opus ca iiicnte act i-

lux sanctJt^iti inulicdicns es.se \clim, arctius liuic pias qiia tihi dircrtum cst, ct lani tuis qiiain ctiaiii
I I ' |'ivi, ul qiiantuni valereni, tu;c sa- tuoruiii ulilitatiliiis ipsuni accoinnioJes : iiee cliai))

i ilali, iiun quoJ milii, scd qiiod aliis si alicui de aninihiis tuis illuJ placucril, pneslaie ei

utilc sil, coiiMderans. Feci enini sictil posliilasli, el deiieges, ut lu.e dileclioiiis ancctiis, ac iiOslri laho-
Mnclonini Patniin libros, in quibns rcbar aliqiiid ris eirectus, phiriinornin, Dei si vohintas sil, consii-
lu csse, qu:inltini licnil " lal ulilitati, qiiatenus inagis pro cxpenso talcnlo lii-

1 ..£... it >..,^. ... II opporluiiitntetn lorl, cro nicrce.Icni acrip:aiiiiis, qnam Jelcnto aliine in
proiit mibi sati:» «- ' i>atiir , inserui, eoruin lcrrain defosso, dainiiuiii |)ro partitatc nostra sciilin-
nouiinibiis ante tn pagina pncnolalis. Si qnid mus. nealitiitlinem tiiain oiiuii lemporc hcne vatentcin
vero grjlia divina inJigno mibi eluciJare dignata di^ina gralia cusloJial , sanclc Pater, mcinorcni
est, iii loiis necessariis siiuul cuin nola ajnoiiiinis nostri.
r.K'i intcrposui, quatcniis scirct lcctor qux cx Pa-
Uli i;. luiiAM M\i ui Micfiii.i'. M()(aM. 011 i;i M r\i;s i. >u

INCini NT

COMMI.NTAHIA IN (;i:NFSIM.

\A\nW IMllMLS.

C.MMIT riUMlM. A cens: qiiia Dcutfeci(c(clumellcrram.\tuythl\:uicUtrcii],

Dc ircdiiimc cnli cl tcrnr. duhilarc iion dchcs. Qiiis diihilcl rpii;» Di-us \v,va: fcccril,

{Cat. I.) lii princii)io crcavit Dcus ciclnm el lcrrnni. ipii pi-r I'r(iplictani loctilns ait (Jui.; mennii» eU mnvu
:

(Ucdn.) 1'liiriiiia Siipci' nMiiiii i;:iliit'a pliilosophi Cr;i;- aiinani, et calinn palnio, et unircnam lerram claur,t
cormii (iispiilavciiiiil; scd iiiilliis apiul eos scrnio mauH ? Qui» slutuil moute» in libra et rupcs in slatcra ?

fixiis lialioliir cl slaliilis ,

prion; scriipci' a sc- (Isa. XI.VI.) De qiio ctiani alihi lcgiinus : Qui tcnel cir-

qiionlc (lcjcdo. (.\nibros.) Aliqiii eiiiin lioniiiips cuitum terrip, et lerram relut mliilum firii (Isa. xi).

Iria piiiicipia oiiiiiiinii, Dcimi cl cxcmpiai' cl rnale- Va Jcreiiii;is;rit : Dii. fiuinonfccerunt cwluinenc^ram,
riani, siculPlalo (liscipurKiiie cjiis; eloa Incornipla, percunt n terra, et de liis qua: sunt sub coelo. Dominus
el iuci'e,ita , ct siiie iiiillo essc assevcraverunl : qui fecil terram in virtute tna, et correxit orbem in sa-

l>ciini(iue iioii laiKiiiain crcMloiOiii iiialcri;c, scd lan- pientin sua, el in sua prudemia eTtendil ccelum, tt

i|iiam artiliccin. Arisloloics vcio (hio priiuipia piila- muliiludinein aqua: in co'lo (Jerem. x). Principinin
\il, nialcriain cl spccicin, et lorliiim ciim liis, (|uoJ aiitem refertur ad leinptis, aut ad numernni, :tnl .kI

operalorinni diciliir, cui snppcterctcoinpcienter cffi- furidam«ntuin. Ad lcmpus referlur, si velis direrc,
core quoil a 'oricnliiin piilasicl. Kx quo faclum est, in (p!0 tcmpore fccit Deus ca-luin et terram, id esl
m parlcs miindi dcos csso crcdcrcnt, quaii.\is dc B in cxordio miindi quando fieri cmpit. Ad nimicniri
ip mundo non nicdiocris iiitcr eos qiuestio sit. anlem si refcras, ita convenil ut si dicas : Iii primis
Narn Pylhagoras unuin niiin^Unn asscrit : alii innu- fccit cceUim cl tcrram, deinde colles, rcgiones, fines
inerahilcs csse dicunl inundos ut scrihit Dcmocri- inhahitahilcs, ligna fructifera, diem, noclem, ani-
lus, cui pluiimiim dc physicis aucloiilaiis vetuslas manliiiiTi genera. (Deda.) Si ad fundameiitum rcfc-
ddtuiit. Ipsiimqijc iniindum scnipor fiiisse cl forc ras principiuin, quomodo iii xvlificanda domo, '!;i-

Aiisloteles usiirpal dicerc coiitra autcin Plato non

: tiuin fund;iinentum est, principiam fundamcnttim
scmper fnisse et scmper forc priKsumit aslrucre. esse teri';e legisti, dicenlc Sapicntia : Quando fortia

Plurimi vero non fuisse soinper, noc semper fore fecil fundamenta terra;, erain pcnes illun: disponens.
sciiptis snis lcstifioantur. Undc dlviiio Sj^irilu prsvi- (Srt/).viii). Volunlas ergo Dei, fun.lamcninnt e-t nni-

dons sanclus Moyscs hos honiiniim crrorcs fore, vcrsorum. In principio itaquc lemporis, c(J5him el
etiam fortc ca-pissc, in cxordio scrrnonis sui sic ait terram Deus fecil. Tcmpus cnirn ab Iicc mundo, non
In priucipio fecit Deus, ctc. Initium rcnim auclor-em aulc mundum : dies autcm temporis cst porlio, non
inuiidi, creati.iicm matcriic compi'cheiidei!S,ut Doum principium. Deus autem, ciijus omnipotens mair.is
cognosccres ante iiiitium mnn li esso, vel ipsum esse est, ad explendura opiis suum non eguil mora tem-
iiiiiium wmcrsorum : In principio , inquil. Quam C poruin : quia, sicut scriplum est, Oinnia quwcuiuiue
honus o.'"do ut illud primum assereret, quod iiegarc voluil fecit (Psal. cxiii). Unde bene dictum cst : quia
consueveranl , ct cognoscercnt principium esse in principio creavit Deus coilum et terram : ut aperte
inundi, iie sinc principio mundum esse homlnes ar- (lctur intelligi, quia utrumqne simul ab eo faclutn
'
hilrontur. Et puichie addidit, fecit, ne moia in fa- est, quamvis uirumque siinul ah hoinine dici non
ciendo fuisse ocslimarelur, ut vol sic intelligercnt possit. Denique dicit Propheta : Initio terram tu fun-

homiiies ,
quia incoipoialis operalor esset, qui tan- dasti, Doinine (Psal. ci) : hic autein Dominus in
tnni opiis hrevi cxiguoqiic momento sn?e opcratio- principio ctKlum et lerr;im creasse narratur. Unde
nis alsolvorot, ut vohintatis effeclus seusum lompo- liquido colligitur, quia factura esl elementi utrius-

lis praivonirel. Kcmo opcrantem vidit, sed agnovit que pariler explcta, el hoc tanla vclocilate divina;

cperalum. Uhi igilnr mora, cum legatur, quiu ipsc virlutis, ut necdum primum mundi nascentis luo-
dixit, et facta sunt? Nec artis igitur nsum, ncc vir- mentum esset transcensura. Potest autem non impro-
liuis auxiliiim cxpeliit, quia su;e momenlo voUinta- habiliter intelligi, in principio fecisse Deum c(clum
lis majestatom tantu; operalionis implovit; ut ea quce et lcrram in unigenito Filio suo, qui inlerrogantiL.us
lion erant, esse faccrcl lam velociter, ul neque volun- se Jada,'is quid eum credere deherent, respondit
las operationi pru;currcrel, ncc operalio volunlati. .Mi- ^ Principium qui et loquor vobis (Joan. viii) ;
quia in
rarisopus, quairis operatorcni, quis piiiicipium tanlo ipso, ut ail Aposlolus. condita sunt omnia tn cti-Us

opcri dcdcrit, qui& ijin ciio focerifS-.ihjcci! sialiindi- et tcrra (Cclcss. i). Scl diUgenlcr iiit':eu kini, ut iia
 i*5 CuMMt.NT. l.N CtNtSI.M. - Llll 1. 4JG
i|iiiM]iit' soiuiluis allcguriiis blu>liiitii iiii|>«*iit|jt, (|iia- A ^'»»1 U.*iicbras eiiiii aulc liicoiii cre.i .m*, (|iii.i iinii

U-iius aficrtaiii bi&toria.* H.lcin all«>giiriaii.'ii iioii dc- m*us lciicbra» iii aipia vol a(*rc rc(-it ullus, Si*d or-
ri'!iii(|ual. ^>iiihI aiitcin vcl i|ii.ilc Mt Oii-lniii, (|ii xl in diiic distinclo |)i(i\i>l«*iili.c sti.c priiis at^iias cuiii

pr;ucipii) ctnii lcrr.i f.it tiiiii i -^l , sc<|ii(-;ili!iU3 xcrbii» ca-lo cri-a\il ac tt-ira, ct lia.t po.stinodtiiu cutii \o-

I. ^iiiu.itur, cuui ilicitur :

liiit ipso, lucis i^ratia vciiustavil. (tuod ciiiu u-««;ni>

Terra autcin eral iNtiiiu cl tacua, el lenebrir erant iiioilo, ct iii aiiua ips;i, cl iu ai-tc p<*r )|tiolidiannni
tuper fiuit'tn ubijwi. L'i ({iiid cniui Iki*c ile lcrra iiolis acccssum ac (iisccsstim faccrc udciuus. Nc(|iiC
pr.L-tcrmisaO cu lo iiitnlil, ni»i quia uil lalc dc C(rlu ciiiiii aiiuas nisi a l>«-o faitas crcilorc fas csl. O-io I

iiiii-lligi vuluil? I|)suiii c>l cuim ca*lum Mi|H>riu!(, ct si liic Scriplur:i p.d.iiii nuii dicil, paiatn si^i.ili« .il

()iiih1 ab uuiiii liiijtis uiuiiili volubilii^ staiu si*i-rctniu l.iin(*u, cuni hasa Dco illustralns al>|uc ad ju^suui
(li\iii.L* gloria |ii.i'>ciili.i- iiiaiicl MMiipiT ({uictniu. cjus or.liuatas iuainual. Sc.l ps;dniiis dicil .ipcrtc :

Nam (lc iiostro culo, in i|uii suiil poMla Itiiiiin.iria F.l lufuiv ijurt' (Mficr itrlut nuit, tiiudinl noiiicn lh>-

liiiic s.i*culu iiivo^^aria, iii sciiucntibus Scriptura uiihi, quia ipse disil, el fiula sunt (l*tal. (:\i.vtii).

i|uou>u.to vcl qitauJu i>it rartuiii dcclamt. Nou i rgo Tbi iHitandum, (piod cuiu ctclo iu priiicipiu duo
su|icriu!i illud cadiiiu, i|U(hI iiiurtalium csl uuuiiuiu inuiii!i biijus clciucuta, ai;tia vidclic**! cl tcrra, iio

ti'ilo coii^pcclibus , iiinuc crcaluui esl cl " tiiitiatim fada incittorantitr, i|tiiliits taiiicn dito rcli-

. III lorra, qu.c iiil in prima siia creatioiic (pia rnissc coa>.lat itulita, i;:uciii vidclic(*t iii rcri-ocl

;ii goruiiiium, nil vixciitium proiluxil aiii- lapidibtis, qit.c l(-rr.c vi^ci-ic jain luiti con.Iila lalc-

inaiilium, quia iiimirtim suis incolis luux croalum, \ b.tnl, acrcm vero iii ips.T tcrra, ('tti cssr pcrmislus
lioc csl bealissimis angoloniui agminibtis iinplclum ex eo coguoscilur, qtiia ctiiu rucrit ltuntccl.ita, ol
cst, qiius iii 1 .1 cuiu crlo ct lcrra ess«.* «oiitli- lcitipcricui solis acccpcrit, niox va|iorcs cxlialat lar-

los, ac mux iicm stiaiu siiitul ol tutius erea- ((issiuios, i^nciu i|iu)i|ii(- ar>li-iitciii, tcti-ic inlcriori-

lura* priiuor.liulis ad bu lcui (Umdiloris rctitlisse bus iusitum, calidi ai|uartitu runtes |>io liint. Qita*

lcstaltir i|n>oCondili>r, qiii loqiicns ad sauctuin fainu- cuin pcr certa (|ti:cdam mctalla in ;ii)iruiido ai|ii:i-

liiin sutiin Joli «licit : Lbi erns quando ponebam fun- rum tiansciimttit, noit ^.oliim «alid.c st*d ct fcr\)-ti-

ditmcnia terrof (Job. wwiti)? Kl paulo |m)sI : (.'iiin tcs itt sti|i<'rrK-i)-ni tcrra* einanaitt. Non ciiitn b:i-* , til

i/it- LiuJarent simul uslra matutimt , el jubilarciit ipiidaiti dispiilaiit, iiiroriiiilcr iiivictiti itiista, scil

omnes filti Dei (Ibid.) ; aslra vidclicct maluiiua cos- ipsts, quibus cl itiiitc csi lliiilnis tiiidititic vcrstim
doni angolos, qiios cl Hlios I)ci nuicupaiis, ad distin- circumscripta, tali» ttinc crat tota, qiialis ailliiic

cti«>ii«'itt niihiriim li«)mintiin sanctorum, «pii posPno- sub inio in:iiis proriiin!)) ex parlc ieii:aii)*l. A(|ii;e

dttiu croainli, rc vclul astra v«*sporliiia post ) oiifcs-

c auteiti utiivcrsam cjiis sMporlicicnt iii laiitattt lcg).*-

siottom )li\inx iatidaliouis pcr iDorlcm eraitt carnis baiil altilU)liueiu, ul a.l illos usqtie btcos perlii.g)*-

occ-isuri. E qtiilius vidclicol aslris maltitiiiis, uuum rt*itl, ubi iiuiic usquc stipcr ruHdaiuciitum ca-li c\
ob dospectum socia; I>ci laudalionis audirc lucruit :
partc rcsidcntes, iinmcii Dci crcatoris euiii coclis cic-

QMomoJo cccidis'i de eitlo, Lucifcr, qni mane orieba- lurum laudaic iioit (lesitiuiil. Ad b;cc, laiiliiin esl iii-

ris? Corruisli in terram qui vulncrabas genles, qui furinis ill.i mal«-rii s, dc ipia ntuii 'tiiit r;icliim cssc
dicebat in corde tuo : In ca'lum asccndam, snpcr si- lcslalttr Scriplura, qti:c in Hci lautlibiis dicil : Qui
dcra cteli exaltabo soUum meiim (Isa. xiv). In ciijtis ffcisti niunJum de inaleria inforiui (Sup. xi). N iiti

'^ iic seiiloi:ti,e sancliis llieronymtis mrmiitit cuiicla qii;cctiiti .n«itiis cl tcrra vitlcrc miIcuiiis iu
' .. 1.. perio is ca-li, ita scrilens : « Vol aiilcquam iiitiiido, vel dc i;.sis cxoidititn ii:iliir.t*, vcl stim|»>.ne
)lo cilo cornicral isla diccbal ; vcl postqnaiii i!e dc nilitlo. Ipsa autctii tcrra cl ips.i; aqit;t* pnipteit-a
ca>lo oorruit. Si adhiic in ca'lo positus, quouiodo noiiicii sortil;c suiit matcri;c inroriiiis, quia priiis-
tlicit, Ascendam in carlum? Sml quia i..'gituus, Cw- quniti iit luceiu vcnircnl, uiide rormosilatcitt lialM>-
''m cixli Uomino {Vsal. ctiii), ctim csscl in ca-lo, rent iion pntl. Quid aiiteiii iitcoiiV)'iti)-iis si miti;il.i-

i'l • st, ririnamcn:o, iu (u>lniii ubi suliuin Doiuini na* inatcri.c fueraitt teiD-brosa pri;iior)lia 7 IJl acce-
sl rupiclMl ascondcre, non in bumililato, gcd
D (lcnlc lucc mclitis qiioil r.ielum
'
sit- csl roldcrcltir, el
l>crbia. Sin aulcm poslqtiam corriiil dc coclo isia lo- lait)|uam pruliciciilis boininis, qiio I postca riiliiniiti

,
'
" \ ' '
iiiiis iuiolligcrc, qui cr.il, hoc mn.Io sif^iiiliraretiir alTt-ctio, expuu^-nlc
l- >•;'• — '- 1 " . adbuc sibi grandia .\|K)s|olo, ac diceiitc : QHoniain Deus, qui disil dc
ri proiniitii , uun ut iutcr aslra , sc.l supor aslra timbris lumen splendescerr, qui illiixU in cordibus
Dci sil. • Merilo iiaquc coclum ca>li nuii inaiM.- vol v:i. nosiris (II Cor. iv). Cndo alibidicit : l' uisiis uiujuando
) itiim essc mctuoraliir raclum, scd ncc lcnclihs iu co tenebra', nunc aulcin lux in Dumino {F. Itci. v), illo
' ' ^
\ '
s r)-iitat:rrc ulltis perbi! cUtr, qtiod vidclicct qtii, nimtenebra* crseitt sti|K.'r f. ciciii abys-
'UiDinal, cl cujuh luconia cst a^Mitis. hi, ilicil : Hat lui, el fncla esl lux.
\l\ iuorUn inanit erat ac tacua terra, ciim adbuc Et Sptrilus tki fcrebatur supcr aquns. Non csl
|i>t:i nbyvbo, i.l cst, immonsa pruruti iilalclogcliatur opiiiaiidum pti)*tililcr (iuo«l S;»iriliis cn ator, dc quo
aipianiro. .Morito touobno stiptr facicm erant abijssi, srripttini cst Quia Spirilus Uinnini
: rcplcxlt orbcmlcr-
cum nccduni lux, qu.i* has fiigarot, crota osl. Non ruruin (Sap. i), positioiio Km i liis (iii;e cranl (reaii«la
a;ilcm audiendi sunl, qni r- pK lica-lcntci Dcuin, di st»|K*ir'iicltir. ScJ iiiti*llig)-ndiim i'(»li'is fjiiia virliiic
447 n. lUIJA.M MVIIW AUCIIir.I» MOCU.NT. OPKKLM PAllS f. i:s

tliviici |ir:i>('iIli-lKil citr.-itiiiis, li.iliciifi iri |irnpri:i po- A erut Vftbum, Hoe eral in priiuf^ilo apiu' Ik-uin
lc.st;ili! i|ii:iiiil() :ii|ii:iriini illiistKirct aliyssiitn, i|ii:iti- ouini.ipir ((;»i/m fucta tuui iJunn. i . f '
'lai;,
(lo iii lociiiii CM» scccriicrcl iiiiiiiii, ul ii|)pai'crcl :iri- (iiiiiiia fac.a pcr Vcrbum l)ci Jiianinvs, i. ., ipiol
ili, (|ii:iiiil() el (piomoito cro^iliir:!» (':i;U>raK pro kuo .Moyws ail, quia dixit Dens, tiai tux; diiil, l-uii
i.iiln (lispoiicrcl, iii siiiiilittiiliiiciii viilcliicl r.ilni, Itrmamentum ; dixil, Fial cd:lcra cnalura. Hoc «iiio.l

cijiis V(iliiiil;is liiii (|ti;i! r:tlii'i( :ii)(l.i; siiiil rciiiiK soicl p.:ilM.iiH adjiuicla ei Spiiim, huiidi pnrMJiia diiil :

Mijicrfcrri. Qiio I ;iil i|.s:iiii (|iim|ii(: (li.ilinctioiiciii Vcrbo Domini cwli firmuli tunl, ct Spiiilu orii fju$
siipcrioris ciuli pcrliiici, iii (pio itiox pcrfcctc oin:iia ouin s virlu» eorum (l'sal. xxxii). Si auU'in tpi:i.ri-
(ii.->p(jsil:i Spiriltis s:incli pncscnliu illu.str:ib:it. Koti tiir qiiiljiis in locis jiib(;nlc Dco facUi mI Iu», tuiii
[Al., Ii:cc| aiilciii ul iii ii.fcriorilins, hoc csl,, litijus ailbiic abyssus oniiieni tcinc ainpliui liiicin toiacgc-
iiiiiiKli cri:itiM'is, l:oii;i; piiiiionlia coiiiiitiiiiiis t\ lctii- ret, paU'l profccUj qiiia iii hiip«rioribtis cjiislcin
pi)i'c:id pcifccliitii (Icdiiccrc inteiiilebat. Naiii cl iiic.> Ujrr.i; parlibus, qua» el iiiinc divina lux i»oIis li. i-

Aloyscs taiii l)i'cvi;cr supcrioris iiniiKii fccil niciitio- slrarc coiisiicvil, lunc printipalis illa lux cmii ii.

i:cin, qtiiu ilc inimdo lioc, in (pio lioino faclus csl, Ncc miiandum nobl* divi.ia opcralionc luccin iii

;nl iiislitKlioiiein geiicris litiinaiii serinonein fa- aquis possc rcsjdf iidcsccrc, cum ct lioiniiiii::i opc-
ccrc iii.slilueial : siilliceie crclens, si o:;:iie;n crca- li ratioiie constct c.isbaiiii.s ili.i»lrari : nauUiru.ii vi-
ttiric spiiilalis ct iiiviblliilis slaluin nUpic ornalum dclicct, qiii in profiindo maiis diincrM, cniisso cx
'^
iiiio cu-li noiiiii:c, (priil in priiicipio facliitn dixil, ore oleo, perspicuum sibihoc ac lucidum rcJdiint.
coiiiprcliein!cn!l; corpotalein vcro visiljilcni cl cor- Si cnim lionio lulia pcr oleum sui oris potc '

ri!plii)ilcm crcaliiram hiliiis cx oruine dcscriljcicl, qtiantani D.;us per s|)iriUim oiis sni liicem crca:.;
id col, Uicilis cis (piac ahioia (pucsilu cl forliora posse crcdendiis csl ? pr.pscrlim cuni niulUj r.i-

scrutalu sur.t lioinimirii, illa polius qua; cssenl a Dco riores qiiaji nio.lo in lcrris videre solemus aquo: i:i

pnvcepta, sivc proniissa,Iioniiiiibus cogilaiulapropo- priiiciplo fuisse fact;e crcdenda; stiiil, prius qua:ii
iicrel. Uiidc cliain consiiliC (!c casu pricvaric:ilioiiis iii locuin esseiil unum, ul apparcrct arida, t<jngie-
aiigeli el sociorutn ojiis pciiilus rclicuil, quia boc gaUc.
iiiiiiirulu ad slatum iiivisibilis illius ac spirilalis Kt vid,t Dcus lucem, quod cs»et bona. Non velcl
crealura; perlincl. Cujtis snpcrioris cl iiivisibiiis iiicognilam ante repcnlc lucem vidcns laudnvit, qnia
creaturie sanclus Aiiibiosiiis iii libio Ilexaiiicroii bonani didicit, sed eain qtiam laudabilcm se factu-
sccundo ila nieniitiil : Arbilrauiur enini qiiia si fuit rum novcrat, jani faclam liominibus laiide dignam
qtii.ipiain anle iiisUuuioiicai sjusibilis luijus cl cor- ac niirandam csse declaravit. Venim quia iion tolas
luplibilis inuiidi, profccto in lucc fuit. Ncquc enim ^ niundi lencbrashice iiifusa dispulii (boc enim superni
(iignit;>.s ai!ge'orHin, ncc omnium ccclesiiuin niilili;e, est sa;culifixa acperpelua lucepcifrui), sedab tina il-

vcl si qiii.l cst nominalum, aut iiicon pcllabile, aut Iiiiii parte illuslrans, aliam reliqiiit ob.-cuiaiu, rctle

aliqua ralionabilis virliis, vel ininislrator spirilus, Siibdilur :

dcgerc posscl in teiicbris, sed in luce el laililia de- Et divisit lucem ac tenebras. Divisit namqiic
cenlem sibi liabilum possidebat. Bene auiem cum cas , non solum qnalitatis, scd el lcconim (Ji-

in principio Deum, id est , iii Filio Palrem fe- stantia : luce::i vi.ielicet in superiore orbis parlc
cisse ca'l'a:n ct terram pneJicerel, eiiam sancli diffundeiido, in qua buinana erat coiivcrs^ilio fulura';

SpiiiUis inlulil meiUionem, addeiulo : Lt spiritus Dei iiiferiora vero ejus pristis iri tcneljris rcmancre si-
""
ferebatur super aqnas, nt videlicel lotius simul Tii- nendo.
nitalis in crealione mundi virlulem cooperalam esse Appellavitque lucem diem, el tcnebras noclcm. Ap-
sigiiarel. peJlavit autcm cictuin est, quia sic dislinxit oiniii;;,

CAPUT II. et ordinavit, ut el disccrni po&sent, et roinina ac-

Vbi luv primuin fieri jubetur cipere. Sic eoim ditimus : ille paierfamilias ledili-

Et dixit Deus : Fiat lux, et facla est lux. C.ongruit cavit islara domura, id esl, sedificari fccit, el muita
opcril'us Dci ut mundi ornaluni a luce incipiat, cum
D l:'.Iia per onines liljros divinaru.-n Scripliiraruni

ipse sil lux vera, luccnujue habitet iuaccessibilem inveniuntur. lloc ad inlelleclum noslrnm dicUim
{I TijH. vi) ; cuji.ts Lealissima visione n.ox creali est. Qua enira lirgua appelhivit Deus lucem dicni,

in ccelis coelorura angeli jara perfrui coepcraiit. Apte el lenebras noctero, ulrum Ileljrsea, an Gra;ca, a»
luiic quoque sa;culo ornanJo priniam nialerialis Latina, an alia aliqua, et sic onniia qu;e vcciivit,

graliam lucis donavil, ut essot unde c;cleia qtia; qu;i;ri potesl qua lingna vocavcrit. Sed apud Deu:n

c;'cai'Cl apparercnt. Qiiod aulem dixisse Dcus, si\e purus intclleclus cst, sine strepitu et diversitale lin-

C!l Uix rierct, sive alia quaeqiicpeibibelur, non no- guarura.

siro luore per sonuin vocis corporeum fecissc cre- Factumque est vespere et inane dies unus. Factum
Deum cst vcspere, id est, oicideiile paulatira Iuce post cx-
deiidus est, sed allius inlelligendum dixisse
ul lieret crcalura, (iiiia per Verbum suuni omnia, plelum spalium diuir.se longiludinis, alque iiiferiores
id esl, per unigenil-im Filiuni fccil. Dc quo ni;i- inundi parles subeuntc, (luod nunc usiUito solis cir-

nlfeslius cvangelisla Joanncs : In priuc:pio, inquil,- cuilu nociibus agi solcl ; hictum cl mane rcdeu:''.

ciidem pauhuiin supra lcrras, ;\Uiuc aliura dicin

erat Vcrbum, ct Vcrbuvi erat ap:td Dcuip., ct Dcus
4. > f.OMMrNT IN CFNF.SIM. — l.Ul. I. 4:.o

iiulijiili- ; i-l lr.!c iisiiuo ilios e\|tk-liis csl uiiMs, >i ,\ qiiam <itio.l i|isiiii tirriV i.'i..<»i ^til Scilptiua «!i.iO
.. . .; -. ;i ....I ,.( i]iijiiiur lioraruiu. Ciijus coinnirii- uppcndil in mhito .' [Ibid.) .Nain cl iiiiil;c, sive l'.;i-

., S.ii|itiir:i vigilmiliT a.imoiiol iil iu- liri uiaris. sivc niivii Jurdunii», cui:i ad Irau.siliini

.
III qiix facla osl iiiferiura orbis occasii sno i:i- lsi.icliiica? plcliis in alliiiu crecla; uiuronim iiislTr

irasse Uicaiiiiis. N:ini si iiun lioc rarcrcl, sc<l niaKis liKiiiitur. i.oni.c c\i !«-!is ilaiil iiiiii< iuiii, <|tiod eliaiii
siipra rultin<.!italciit cu '•';'
ijclo vcs]M're |i;iubliiii li»la iK^rircl, ac niistiiu !i il.-in, fl\a pu.ssiiil '

1 !•. pa''l.iii;ii iii re crr.ila rcsnrgcrcl, ikmi jain in liuitc iiiaitcrc? Sane «]ii. ,
ic il.i aqii.e sinl,

•
tlK-i !MH|iicnli», wJ potius in vcsMfra luiini, iniiuMi cas ibi, qiiod Scriplurasancta di\il, iiulli du-
:
nuiii clicercl eifc.e dicm |tcrrccluai. l'ii»lc niiiic ina- bilait !iim rcli«)iiil.

'I :»c »li»in f;»- VJ;iid sil aulciu iii.i:>- Doi : Fial hic, vcl illa

, 11 ,:,. .
, ... ....... i itiiic priin:iri.c cn^atura, jain su)irailicliiiii rsl. I)i\it ciiiiii ul llc-

I ii-; artiiin cssc i , i]U(Mi iiiinc cimiilii rel, cuiu iu co.Tlcrno ^ibi Vcrbo, unigcnilo vid>'li-

•
lir nnclnqiio pcri conslnl : praMcr hoc soiiini- rcl Filio, cuiirla crcanda di.>|)ustiit. Cuin cri^o :iii-

i.in io, quo<l,pml crcala «itlora, no\ qiioqtie sini, div iniiis : Dixit liev.s, Fi.:l finntiincntitin in mcdio nifun-
I iii.rt^i :
n ,?i.>s, iiii e |H"rfrnililiir ; Iri- ruin, el dividiil aijHiit ab uqtiis, iiitcllii:;niius qiio.l in

'. .1 <> . ..: ;..;iio, lciiclirn-.T |irorsiu cl o'.*-

B Vcrbo IKm crat ut licrcl in «)iiu l.i< iiMi.liiin iiiliis

'.

al. IWcliat n:inintic oiiiiii! iis niolis, anle omiic lcnipus pr.vviilil i)iii.t«]iiij foris cx lcin-

iil iiir& a liirc iiicipions, in niiino «lici sri|iii-nlis ]M)re Oeus fecil. Cum cvffl ntidivinius : F.l f.cit Dcus
"
iti'S, <|ualcniis iiilinKircliir «ipcra rj-is, fiiiHinncnlum, ditisUque iquis quv etunt ttib fii-

., I . -i i.v vora , rl in «|iio tcncl;r.r iton siint

viantcuto ab liis quic ciunt su',icr fittnuincntuin ; cl

i:llj- . a lucc iiulior.rc, cl in luco ciir.rt.i osso faclum etl ila, iulclligamcs faiLiin cu'ii aqiiaruiiii)iie

roinplcta. crcatiuncin ac dis)iu>iliunein, noii cxccssisse pra'scri-

r.vn T plt»s sibi iti Vcrl)o Dei li'riiii:.os, jiivta illti.l r.saliui-
III.

l umaKii <
isio nqna- sta; : Pnvceptum posuit, ct non pnvtcrlbit [Psal.
xi.viii). yiriil ;c«)tic (!c crcaluiis qiia.' sciiufiitlbiis

Diril quoqve De*t : Fir.l firtncmcntum in mrdio qtiatiiur «liobiis fai Lc rcfciunliir iiilclli?;iiiili!in csl.

nm, ft diridat aquat ab aquit ; el fecil /)rM« firma- l'bi vcro ai'juncltiin aiiili\intus :
/•.'/
r/(//7 Ihut quo.i
I um, dititilijme aquat qtio' eranl tub firmamcnlo esscl bonutn, iiiti-lli-jMint^s iii bciiignilalc Spiriiiii

'um. F.l fiicium e$l cjiis, iioii qiiasi c(igi;i;uin i-ostca quaiii facliini cst,

, ,
"I cce'um, ct faitvm plactiisso, scil potius iii ca l.<iiiitalei>l. ciii>sc, iil ira-
*-'
re cl inane dict tecHnJvt. IFc nostri cu>Ii, iierct ubi )ilaccbal ut licrcl. .Noli.niiiiiii iiiihi i|ii() I

in qi:o d\a sunl sider.i, cre:iliu «lcscriliilur : quod iii hiijiis verbi a''jo«rio lioc iii loco in Ilcbraica vcri-
tii 'io ronslal nrinaluin «*ssc a<|iiariim. Naiii siip- lalo nnn babi-liir. Kl iniran liiiii i|ii:ire inicr oiiiiii i

pi -.it.is ri .^--' iqii.TS, cl ipsi in .icro tcrris<|iic vido- qu;c crcasse Dons lcgiliir, i.ic soIiiiiiiikkIu, id c.sl, iii

iiuis. Scj is atilrni, non soliim littjiis Scriplu- iecuiuli dici ojK'ribi;s, probalio «livinic visioiiis iiii-

ijp aiirtorilatr, s«Hi cl rmplicla; vcrlis ci!o<'Cinur, uiuic ad laltir : qiue Liiiien i))sa ctiin c;cloris qii;c

(]<ii ail : Fslendent ctrfnm ticul pellem, qui lcgit in fccil D«'o bona cssc visa «loinoiislraiiltir, cuiii in sj-

cjiiii iuperiora ejut {Psil. r iii). qiicnlilMis dicitur : Vidilqne f)cus cuiictaquo' fccit, lI

Iii nictli'j orgo aipiartiin liniiatnni cssc coiisUil erant valdc bona. Msi fort-', sicut qiiiiiaiit P;iln;;ii

siJcrcum coelum, ncqiic aliqnid proliibct ut csse dc csponunl.intclligere nos in bacScriptiira vuluil, c.oii

. quis rarluin crcJaUir ? Quia ciiiiu crj^stallini lapi- cssi' bonum du]iliocni iiiiiiicrtini, (]iii ali iiiiilalc di-

(.1 firniilas, qii;csit p Uas iioviinus ac vi.iat, cl pr:i li;;iiict fnilcr:» iiii|>liarii:n. l iido rl iii

y-m dc aquartiiii •uic riMluin csl arca Nuc, oiiinia aiiiinalia i|ti.i < tiii>)i!(> bina i:.grc-

• tiiiii, qiiiJ ubstat crc..'i qiKMl iilciii dis- diunlnr immunda sunl, cl imiiar nunionis cs.so uuii!-

I
osilor naluranim in firmaiiirntum ca*li subslan- dus oslrndilur. De his s:inc, qit;v haclcntis cxpusiia
i am soiidarcl aqiinrum? Si qiicm v<-ro m«iv<'i qiio- sunt, i>Iest, <le rrciliore <!ici priini ol !>o«'uni!i, iii

: • ({o aqii.T, qn.iniin natiira " -

M^mpcr at- liisioria snncli Cloiiicnlis ila rcfcrtur dixissc :i)i.»-

i;':i- ail iiiia dclalii, «npcr c<i ; re po-siiil, sl(ihi:n Pclrtiiii : Iii priiw ipio, ciiiii fccissot Dons cuj-
rum rjus rolunda vidclur esse rigura, meininrrit liim ct tcrrnni, t;iiiqiinin ilomiim nnniii, ipsa qit;n

Siriplur.c diccnlis dc Deo : Qui ligat aquatin nu- r\ corporibus iiiundi rcdditn cst iiniliia, bis «iii.r in-
libtittmit, ul noH erumpanl paritcr dcorsutn {(Job. Irinscciis claMsa fiicrant tonoliris c\ s/' ilr.iil. S. d
"^' • ' '!i;;al «piia qiii infra c<i luiii lignl cuni vobiiitas Dci introiliuii btcrm, l.ncbirr illr

. ciim viiU, ut iion pnritcr dcciilaiil, qtix ex uinlira corportuii facLc fiicranl, «o:;liM <t

onllo rmuioris sulstanli.v crcpidinc suslcnlat.is, sc>l devoral.T sur.l. Tum «Irimlo lii\ in «licm, lrnr!r:e
^ ;mo<!o iiiil,ii;iii n-t.Milas : ipsc rtiain «'• ptitanlMr in nocl«»m. Jain vito aqita, qiiic cr.t iii-

I
- •• '
' ' :n- Ira inuuJiim in ii.e<iiM prii:)i illiiiH «r'- *

. •

,
,
•
: .i- »p.ilio, qtiasi gcbi courrcla rl try>< ,

lalc sn^sp^Mvlrre ;,'!3ria!i. S •

! pIm liq'icntr* ibiaqu.is distru'lilur. Fl bcjusinoili liruianieiilo vcitil i

tistere \.>l;iil, nnuquid luajori» lioc miruculi csl, cludunliir incdia rce^i ac lcrre spntia ; ijquc iiima-
^;;, \i. UAHAM M\rr;i mu.iiu p. Mor.iNT. orKUiM 1'Aiis I. ir,i

iiic!iliim r(rliiiii ntii 'ilor :i|>|»fll.i\il, aiiii(|iiii)i is il- \ ilrlirrl proplrr niiil»ili<'oH «•anini Miiiib, (|iit ilivorsa

liiis voniltiili»
niiiirii|i;iliiiii. l-l il;« loliiH iniimli iii:i- pm rc(;ioniiiii x<ic;il»iilis ct ipiii iioniiii.i «orliuiiliu.

rirniiiiii, «•iiMi iiiiii (JoiiiiiH csHcl, i;i iliniHilivisil ri'^'io- l-.l viilit />("i(» (/«orf rtml bniium. Ncc •liiin liTia

li:ic fiiil Jmiis^i, iil sii;»iTiia ({••riiiiiialial, iiritilnMi \#-l ip«,a vi ain c aiiiiiianlia viva
iics. Divisionis :iiilc!ii I

n-^io :iiix''li'' li:iliil u:iliiiii, inrciior V( ro jn-irlifna prodiixcraiit, <( lamfMi viilcrc tliciiiir Dcnsqiirxl (*shcI

liomiiiiliiiK. Ilrc. noslroopcii p.iin'iH inscriTi' lilmil, boiiiiiii ccdciililins ;\(|iiis n|)p:iriiiMc ariilam, quia \i-

111 (|iiaiiliiin lioc PiUriiin seiisni coiK-onlcl, Ntclor (lcliccl :r"qiic .xHtimnlor iinivcr ilalis pr.rvi.lciis qtiae

iignoscal. f.itiMa siiiit, qii.isi pcrfccla jam l.itnbt, qr.-c aiJliiic

r.APirr iv. |iriiiii opcris cxordia snnl. Ncc mirnm, apiid qMcin

Vbi aqurc a lcrrn xrpnratio firri jnbctur, cl terra grr- rcriiin pcpfcclio, non in conKiimmalionc opcris, Rcd
iHiiiarc die tcrtia. in siise cst pra^deKlinaiionR voliiiilaliii.

Dixit vrro Druii : Coiirirrfjrntur nrjurr, (]U(r aub F.t nil : Cerminrl Irrra hrrhnm vireulrm, el ftirim-

C(rlo suiit, iii liicuin uniim, rl nppurrnt nridn. SiiImIii- (cm Krmrn, et litjnum pomifcrum fncittis fraclum
cuiiliir :>(iii;(' (|ii:c iiilcr ((j-limi cl lcrr;Mii iinivcrs.i juitn rjruu% tuum, cujus tcmcn in trmeiipto lit itup:'r

coiiiplcvciMiil, cl iiiiiiiii citii^rcgnnliir iii lociim, iil irrrmn.

Irrrnin. it
I t fnctuin
fnct etl ita. El jtrolulit lcrra lierbnm

( l iiix (]»T pia-lcrilo liidiio aqii:)S clar:i lnslra!i:it, '' virriiirm, ct nffiercntem scmen juiln gcnut tuum ,

(huioi* piiro in acrc splcndcsccrel, ct lcrra (jiia; lirjnumrjuc f cirut frucluin, et linbcns unumriuodque
lalcliat app;irorcl ;
qiucfiiic conlccta aqiiis liiiiosa $emenlrm xcruiidum xprciem snr.m. F.t vidit I)e s

iiianebal ct iiivali«la, iiariim aliscessii rciJderclnr quod csset bonum, fnclumque esl vcspere el m:ne diet
:\ri(ia, ct siiscipiciiiiis apta gcriiiinibiis. Si quis vcro terlius. Patcl cx liis Dei vcrhis qnia vcruo V mpore
qiKcsicrit iilsi coiigrcgalaj siint aqncc qurc onincs lcr- miiii !i csl pcrfiictiis ornatiis. Iii hoc eniin solenl licr-

r;c parlcs ad caliiin usqnc conpcrnorant, sciat po- bac vircntcs apparcre in lcrra, et li;:na pomifera
Inisse nt tcria ipsa loiigc laleqne jussn Crcaloiis stare. Simiilquc notandiim qiiod non priina hcrba-
siibsidens alias parles praibcrct concavas, qiiibns rnm ar!)oriimqiic gcrmina de sominc, rcH pnjrficre
confliicnlcs aq!i:r r.^ciperenlnr, nl apparerct arida de lerra. Nam ad iinam Condilorisjiissioncm, lerra,
cx liis partiluis nndc liiiir.or cxcc;lcret iit arida fic- qiire ari('a :ipparci'at, rcpcntc licrlis compUi, el r.eir.o-

rel. Potcst cliam iion Dlisnrdc crcdi rariores (sicut rilius esl vcslila florentibns, alque b.nec conlinno, sui
el snpra commemoraviniiis) primarias IV.isse aquas, qii.f;quc gcrminis poma cx sesc ac semina pro:!uxft-
quae veliil nebula terras legcrcnt, congrcgalione au- rmit. Oportelial en'm «t forma qnseque renim a.l

tcm essc spissalas, qiKC (lalis sibi locis capi possciil, imp Ti;im Domini primo perfccta procedcrct, qno
apparenle arida in roliquis. Bene aiitem, cum nuilla niodo ct bomo ipse, proplcr qiiem omnia facta siirl
conslet cssc maria, in locum umim lamen congre- in tcrra, perfccl.T, hoc est juvcnilis, ai-taiis plasmaliis

galas dicit aquas, qnia videlicel cuncta haec jngi esse credendus est.
umla attiue conlinna, Oceann ac mari jiingiinlur
CAPIT >.
magno. Sed si qui l;\cus iii somelipsos vilentur esse juhrniur, quarlo.
Ubi luniinnria fierj ct fada suiit dic
circuinscripli, el bos ferunt occullis qiiibusdam per- Dixit r:utcin Deus : Fiaiit luminaria in f.rmamemo
foratos cavernis in mare suos evolvere meatus. Nam creli. Dccenti satis ordine mundus cx maieria in-

cl fossores hoc puteorum probant, quia {d\m oninis forniicongruam proceJil ad forraam. Postquani
per invisibiles vcnas aquis est leplcla manautibus, enim anle omnem hiijis socculi diem, ccnlnm el lcr-
quK trabunt ox mari principium. ram el aqiiam Deus creavit, hoc est superiorem il-
El vocavil Deus aridam terram, conrjrerjationesque liim et spiritualcm cum suis incolis mundum, ct in-

aqutirum nppeltavit tnaria. Prius quiden» ad dislin- formem materiam loiius hojus mundi, juxla quol
clionem aquarum, lolam hanc solidiorem mundi scriplum est : Qui vivit in wternum crearit omnia si-

parteai appellavit tcrram, cum diccret : Inprincipio mut {Eccti. xiii) ;

primo hujus ssculi die luccm focit.

creavit Deus coelum et terram ; terra autem eralinanis ^. quce ca?leras creaturas speciei capaces rerlderet. Se-
et vacua. At nunc posiquam formari jam raundus ciindo firmamentum coeli, superiorem videlicet hujus
incipit, el, aquis suum in locum recedentihus, toirai mundi partem in aquarum medio solidavit. Terlio
facies apparet, ad dislinctionem parlis cjus qu» ad- in inferioribus mare lerrasqne suis decrevit finibus,

huc aquis premebalur, CLClera poilio, quam aridam acremque suis in locis cedente aqua diffudit. Opor-
essc licebat, tcrrae nomen accepit. Inde dictum est tuit ergo ut eodem quo cre.^ta sunl ordine profectum
Laline, quod animantium pedibus teratur. Congre- caperent elemenla amplioris ornatus, id est, quario
giniones aquarum appellantur maria, videlicet pro- dic c(Elum luminaribus insigniretur, qiiinto aer et
xima [Al., pro maxima] sui parte. Nam et apud He- mare, sexto terra suis implerctnr animantibu?. Nam
l)r;cos cunct» aquarum congregationes, sive salsoe, quod die terlia lerra herbis est arboribusqne veslita,
sive sint dulccs, appellari dicuntur maria. Et apte non ad ornalum ejns, sed ad ipsam, ut ita diserini,

qui prius propter contiiuialionem omnium quce in figura; ejus superficiem perlinct.
terris sunt aquarum, in iocum unum eas dixit con- Dixit autem Deus : Fiant luminaria in frmnmeiito
grog;Uas, nuiic el earum coiigregaliones pluraliler cocH, et dividinit d'em ac ncctein. Ea vi Idicel divisior.e

iiominal, et hxc appellari maria pluraliter dicit, vi- qux \u sequenlibus explicaiur aperlius, ut sol qui-
 :

4r.3 C.OMMF.M. IN C.V NE^IM. - UU. I. Vi

»fi'ni »"u-m, tiiiia voro ol «lcll.i* uootcni iil.isiivut. Ilno \ ^iia |ii);suitiiis :it ri|M>re, non l:ini alioritni roi!-|iat-a>

Hiiiii Tartis siilrril.iis ail .iiit;nit'nluin |iriiiiari;i- liicis tiotio, qiiain mio mttnen*, iit est ctoltiin in.iptitiin, ot

atifsMt, iil otiaiii luniiiiosa iiox |MiHi'.!fn*l, \i'l liina' loaro tnagiiiini. Nani el it-ai;iiiis sol, i)tii r<ini)d»-t

i!li<|iio splfudore, vol slelianini, vcl ulro^iMe irra- t»rboi(» torrartitn sno ralore, vel luna stto lnniiiif :

iliala, qu;e eali-nus iiil pr.etcr leitebras noveral anti- qu:o in i|iia(-iii,qtio )iarlo fuorinl ro'li, illitniiiiaiit

qins. Nani el si noliis s.i'i>is>iiiif iu)\ lenebiwa vi- oiiiiiia, ri :i':]iii> s|if»-t.iiit'ir a rctit I s. Kxinqiliini

dealur el ca'«'a, olistur.ilo \i!ili»«'t ncliulosi.s turlti- mai;iiituiliiiis ooruiii fxiiK-tis, i)U(>(l ontniliiis hoiniiii-

nibus aere qui torra? proviniu» c>t, siiporiora laiiien liit-^orbis i))sonini i tvtn vidctur. Nam si lon^o ))t>hitis

illa sfialia, qu;e a-llioris noinine ceiiMMilnr, el a Inr- ininor viderotnr, ol pi-(i|iius ronstiliitis tu:ij(>r n^riil-

biilenlu hoc aere nsipie ail siilereuni perliiii;imt ra'»- gorel, proilerol oxi^iiiiatis iiulirium.

|i:in, Si^mpor ob sitlonini rirriiniruiitiiini ful^onMii I.umtnnrc nniJHS ut fnresscl tliei,ft lumintirc miuus,

mklunlur luciila. Sc»! el h«»r di^iiii luuneris cvorla ut praYstet nocli ; et slellas, el ptrsuit e.:$ iii f.rwti-

»idera cum atlditaiuonlo lucis mnntlo allulerunl, ut mt'Jtlo carli. laiminaro iu:ijiis est miI, iion soliim for-

di.<>linrlio i)uo(|ue leinporuni labentiuin por ea-fuisM-l iiia sui qiialiscuiique esl cor)M)ris, scd oliain magiii-

di];nosci. tnde sot|uitur tiiilino luiiiiiiis, qiiia ot i)isiim liiniitiaro niiniis cl

t't sinl I" ". »*' diti »' annos, qiiia

15 ^tollas illi/-)trare rro,liliir. M.ijtis ost ol virlutc ar-

uiiiiiniin ,. .j lierrnt, non crat i)ui!i!is (toris, ()uia iniiiuliiin ratofa( i( evoriitin, ouiii ))i-:ol< r-
ik.i. ;.i ..:

ur»io lcni)M)ruui aunotaretur iiutiriis. Non eral uiuic itis antc cjiis rreationom diobits niliil oniiiino caloris

uieridijiia bora digiiosccrelur, anlei)uain baliiiissol. Qiiod autoin :i.'()ualis uiiiusqiio nia^iilii-

diiiis luna ciini solo rornitiir, o\ oo liiMi (lifiinl, (jiioii

Soi meittMmU coasrrnderrl igneus urbeni ;
tcrris al()uo
illo inittto tuLgiiuiuiur a :ittior ()uaui

iion ui:de c.etcrc dici norlistiuc signnrclur Iioit, liitia incedat, idoo()uo niaptiitu.lo ojiis qiianta sil, nO'>

dtuiec aslra pulura cquali intra se sorle dic noctuquo qiiai|itam iiobis, qui iii torris (lo^imus, valoat dii^^iiosci.

di>itlereni. Sunl crgo luiiiiiiariu in signa, el loiii- Oiiir:ia onini longiiis posita S()Ii'iil bioviora vidori.
pora, et dies, ol aiinos, iioii qiio I a rondiliono eoriiui F.l luntinurc, inqiiil, ih/hh.s uI prircsscl nocli ; cl stel'

loiin>'ira ra^i^cnint, qu;o rojisUt ctrpiN.sc a priiic'>)i!o las, el jiosuit eai in ftrminneiito cwli. (jiiia rl si liiii:iin

quo roi il DtMis rtjeluin cl lorraiii, vt-i dios et aiuii, omiii monso, si aliqiiolios ol stellas ni:ijoros iii dio vi-

qiii origintMii sun){)>isso nosrunlur c\ quo dixil Dous : dori contin};at, ncquaqiiam oas dioi, sod iiocli so-
Flnl luj, el fticlii ctl lur ; scd qiiia j):^r ftrlii- oi riim, liinimodo lucis sotntium aliqtiod a(T('rro ccrtissi-

ft!ve Iransitus, tiMii)H)nini ori!o dioruniqiie aiiiioruni- niiiiii osl.

qtie signalur. Nain ttiliim illud iritlnum siiprrius iii- ^ Ul lucerent super terrnm el prwesscnt diei nc nocli,
disrrclo cjrsus sni prorcssu Iraiisiorat, niillain pi'- et diviiicrent lucein ac tenchra.. fl.or fl ilo tiiiuina-

ciliis .
noin lialiens boiarum, ul))oto qiiia ribus magnis ol stotlis intolligi pnssunt : oa tai^tiiin

luniiiio iM.hi.iiio adbuc gencralitcr oiniiia ro)ilento, (iistiiK tiono, iil qiio I i!i( Imiii ost, Kl prircsxcnt dici,

Dulluiiiiiuo c.quit liabci.li*, qiiod luiiir dc sole .nrri- ad soloin sporialilor ;

qiiod sulijiiiiclum, cl nocli, ad
pil, nus4]naiu radii anlentiores illuveranl, iiulla suli tunain ol strllas ))ortiiioal. Qiiod vcro suiiinfcrliir :

raale, vol arborc, rcmolior uml.ra frigebal. Scd Et ditidercnt lucem ac tcnebras, oinnibtis x'iiue
etcipla aniiolaliono toin)Miris, suiit luiiiinaria in sidoribiis ronvotiial : (iu:c iiliit-iinquc inrodiiiit, lu-

jiin 1 !,!; is vlt:c usibus nciossaria, qu.T vo) naiitui rom serum rirriiiiiffrunt ; utii aulfin altsiint, lonc-
ii» iitlo, vel in dcscrlis /Hlliiopia* aronosis brosa cuncta rctiiiquunl. Sin autoin qii.oral atii)tiis

((uiqu viunles o'.:scrYanl, ubi levissimo venti im- qiialc ])Otiioril csse lunvn diiirnum anto croaiionom
f)ul>ti. cunrla rooi, ciim invcnta fiieriiil. ilinrrantiuin sidonini, nnn ab rc csl rrodi ()tiod l:ilf fiionl (|ii:ilo

Ttsligia roinpbnanlur. Klooiiue iion iiiiiius illis in viitomus quotilio, inano ap))io\im..iit<' Sfilioot soli»
rei;ioiiibus euiilos qiiaiii qiti in inari navigaiil, luK^to ortu, sod noodutn Ifriis a|piioiilo, (^iiando liiool

dioqiic signis cgenl sideruin. Sunl itcm in sigiia, qitiilotn oblusis slollaruin tadiis dios, scd mii-.imo

qiioqnc qualilas,
D ailhiic sol ortits refiilgol. riido tunc cssc d srre-
quia noiiniinqiiam at^ris qu.x> sit niill:i

Tcnlura, honim conloinplalionc providcmus. So- tio liir.poniin, pr.oti r dioi soluiii ol iiortis, ))olfr:it;

qullur : iiieritoi|uo factis si.ioriluis dicliim osl : itsint in

l'l luce inl in firmamento cali, el illuminent lerrnm. signa, el tempora, et dies, et aniios. Cn>)if riiiil n ini-

Hl factum eU ila. Sompcr q'.iiilctn luminaria iii (irina- ()iic disrcriii toin^xirtim vires ox quo sol dio qtiaito

moulo t (t-Ii lurrnl. iil i1i\imus, ot pnivima eis lora niiindi nasconlis, a nioiiio luocodons Orici.lis, ;o()iii-
..... 1... ... .. 1 ., ,.. . ... 1 , .
.,.,rii)ii«, iip)>ortiinis norlium vornalo suo cons^ ( ravil ovdrlii. Kt quoti-

.i>'s Rfhulosits ob- dianis proffctihus ad atta r(i>li rulniiiia sramlotulo,

,

^iil acr ne vel iuQ.T, cum parva cst, vol stollaniin nirsumqtic a sulstitiati vertico ad inlinia )iaitlaiim

luiiicn terris a)>parcal ; si'd el orlus sot limatn slrl- descendomlo, nec mora ab iitruiiis liihf riii;i()iio locis
bsqui^ ii,3]orc lumiiic nc Ifrrain illumiiu>iil iin- aquinoclialos gyros ro))ot(Mid(), discrflis lotiiporibtis

pedit : unilc el nomrn I.iiiiic accopit, »)iio«l m»1us. qiialtior iioiissintis, diob!iM)iif prj^liniii.s, aniii >)>.i-

Qllusis stcllis una cunt luna, pcr diciii Irrris fnli^oal. liutn coni|)Io\it. Scd cl luna vosj)orc )iloiia n]qiareiis,

ttcit UcitM duo muqiu lumiiutria. Lutniuaria ma- ca qiia' io celobrationfm P.»m-Ii.t scr\aiula cranl
f * ^
4>>) II I.AI-.AM MAl U; AUCHIKP. MO .IM. OPKUtM PAUS I. iTA

|)M:«\il aHtciisii. Ip»a csl iiaiii- .\ pawlia.' legaU katraiiicitla, Doiiiiiiuii «o»ler p(«l
UiJilKna, piiiiio »ti<)

;iiili.iiiii.s illi; i)(|»iiliis I).ri, csiini :i;^i»i lypice n y^lciia noliif» ;.ui corporib ti sao-
qui' liora, qnaiii noii soliiiii
iios lioilic |iriii)iiiii ii> a^jfndo l'astlia bii v.innis, ;.^(ii!:is (< ichraoda iiiitiasil ; quu luccsientt; manc,
(,ril i'l

€1111) iiqiiiiioclii »lii! lr;iii.si:<;iihO, pl<'na \Chpfic luiia, qiia:,i Agnuk iininaculatns Mio nos «tanguine r(uliroeiu>,

lioc Cbl, qiiarla.U:! iiitii, iii racieni cu-.li prodieril. Nani :i ilaiiioiiiaca; doiiiinalionit kcrvtlutc li!)cravU. Qux
Doiiiiiiicii» tlics ailvcncril, aptiiiii lioc vi.Idiccl luii c p! I <!in» Sn (Tcalionc qol !em
uiox posl, »1
ccli:l;rani!ui rcsurrcclio is iJoiniiiicic lciiipus in.Ui- iiiuiiili quarta pi . ..:. Al in tciiiporc Doinioica;

tiniiplclo aii iiacraiii (iiioqiic I'ro|ilielx' vciliO, pa:>:iioiii», a!lio:iu (^ralla sacrainenli, in qiiitilam
l;il,

luiiiiiu in lcmpitia, «o/ ccxjiiovit tc- !>;:l)l)<tti inciilil : ut viilclic<;t Doniinus tvctla sabtiati
(pii tlixil : /'Vi(<

tiii). Slclla; (iiioqiic, cxtt|»io to crucifixus, fcal-hato ipso in s< pulcro quirsccrcl, ac
ciinuinsuum (I'sal.

.supra (li\iiinis, qnia vcl Mia spccic, qii;c sil priiiiain Kalibali sua rcsiirrcctionc (oiii>ctr:irtt, ci
'|iioil

cursu quola sil vigiiia nol/is qiioqiiu in ca, in qua el lni facU ohl, r-kur-
jliira (|iialil;is acris, vrl siio
a iiiorluis ac l<jceni pcrpctuani iiitratiUi fiJcm
juclis osLciidilur, sunl in siKna cl lcnipora, quia li;c
gciiilj

n cu:luiii vciiiciilcs, .'csliva lciupora, ill;c tlcbignaul spcniquc (Joiiaret.

lijl:erna. Sunt el in tlies, quia isla! vernis (licbus C\1'LT VI.

sokMii, illx co!!;il:Milur aiiHininaril.iis. Siiiil cl iii aii- " 11,1 ^,j. „,y„jj, aiiinuilia jubentur educi dic (fuinto, el

iios, qiiia qc.ic niiiic (vcrlii gralia) i:i icquiuoclio vcriio ipsa auimuHa bencUicunlur.
nialuliiiyc oriuulur, ipsai omnibus annis iu eodeni Dixil etiam Deut : Prodvcanl aquflc rtplile animn
;cqniiioclio iii ca'li facicm vcniunl; qua: iiunc in sol- tiientii, el rolalile «:'per lerram sub firmainento ca'.i.

vespoic vil ni::ne, h:e scnipcr iii illo cis;!cni Fosl oinalam quarla dic tijli facicni luininarihus,
stitio

horis oriiinlur. Scil el (|u:c.iaiii suiil slell;c quas pla- oriiantMi consenucnlcr quinta infcii:jrcs inuodi par-

crranlcs vocant astrologi, qna; m;»jores lcs, aqua vidclicet cl acr, his qux* ipiritu vilae mo-
iic:as, id esl,
ad cumdem cceli ventur. Quia cl hxc elcmcnta quadain quasi cogna-
aiuios suo circiiiui f;i' iuiit, (lua;

Nam sUila qiia; Salurni dicilur, tri- lione et sibi ad invicem el ccclo copulanlur. Sil;i
locuni rcdcanl.
ginla aunis, q\irs: Jovis duodcciin a:!iii'-, qua; Mirlis quidcni, qiiij naliira aquarum aeris qualilati pro-

explelo, xima est. L'nde exhalationibus earum pingucscerc

duo!)US fcrlur aiinis soL.rilnis circnilu cccli

probatur, ita ul et nubila conlrahat, et possit volalus

ad eadcm loca sidcruni, qiiiLus fueranl anlea redirc.
sui cursys pcr- avium susliocrc, atlcstante Striplura quia subito
Liina quoquc cum duoJccics sp:itia :

ogcril, aiuiuin facil cominuiicm, id e.st, dicruni trc- aer cogetur in nubes, et venlus iransiens fugabil eut

ccnUirum i,uinquaginla (iuat;:or. Et ul aniio solari (Job. x.\xvii). Dcniquc per noctesetiamscre:ias rorat.
possit cjus coiicor dare circuilus, tcrlio quoque vcl ^ cujus roris gultae mane in herbis inveniuntur. Ca-lo

secundo anno, lerlium dccimum addidit menscm, aulem hoc moJo injunguntur, quoniam adco vicinus

quem enibolismum vocaiit aiinum calculatores, el fit esl ei aer isto, ut et ipse nomen nonnunquam cji:?

dieruiii trccenloruni octoginla quatuor. acccperit, sicul volalilia cali cogncrainat Scr.ptura,
El vidit Deiis quod cssel bouum. Necessario s.^ncla qua; voLirc couslat in cere. El Dominus ipsc turbis

Scriplura muUoliesrepelil, quod vidil Deus bona esse qu?c lcmpus siii advenlus dc virlulum os:ensione
(\\iM fccit, ul hinc informarelur piclas fiJcliuni, non pro lion cognoverant loq::itur diccns : Cuin lidcr.tis nu-
luimano sciisu, qui sajpe cliam bouis rebus oflcn- bcm orientem ab occasu, slatim dicilis, yiinbus venit.

dilur, quarum causas aiquc ordincm ncscii, de crca- Et ita fit. Et cum austrum flantcm, dicitis, Quia ten-
lura \isibili alque invisibili judicarc, sed laudanli tus erit. El ila fit. Hypocritcc, faciem cceli el terrce

Deo crcdere et cedcHC. Tanlo enim quisquc facilius noslis probare, lioc autem tempus quomodo non pro-
aliquid proficicndo cognoscit quanlo rcligiosius,
, bastis ? [Luc. xu) ubi certum est qnia faciem ctt-li,

anlequaui cognoscerct, Dco credidit. Yidit ergo Deus non aliam quain variantem hunc statum ceris ap;iel-
quod essent Lona qua; fecit, quoniam quce facienda lat. Dixil ergo Deus : Producant aquce reptile animce

place!;aiit ut fierenl, facta placuere ut nianerent, viventis, et volatile super terram sub firmamento cceli.

quanlum cuiquc rei exisleadi, sive manendi, a tanto D Et nc forlc, quia sant aquijrum animantia quse non
f'al;ricatorc fueral coiisliluenda mensura. repfando, sed natando, vel pedibus ambulando ince-
Facluincjue est vespere et mane dies quartus. Haec dunt, sunt inteJl voladlia qua; ita pennas habent, ut
cst vespera illa nicnioran.la, in qua populus Dci in omni usu volandi careanl, putaret quisquain aliqiiod
yEgypto in celcbralioncin pascl;a; agnum oblulil, boc gonus volatilium, sive aqiiatilium animanlium in
maiie quod priinum po>l cxcussum long;B servitulis hoc Domiiii verbo esse p;;ulermissum, vigilantcr
jugum, ca-plo libevlalls ilinere vidil. SciiptJim est a.ijungitur :

enim, dicente Domino ad Moysen : Mensis iste vobis Creavilque Deus cete grandia, et omnein animam xi-

principium mensium, primus eril in mens-bns anni. ventem atque motcibilem ,

quam produclurw eraut
Deciina die mensis hitjns, tollat unusquisque agnum cqux omne volatile secundum genus
in species sucs, el

per fdinilii^s et domos suas, el servabitis eum usquead si;;.'f;i. ISulliira igiiur genus exceplum est, ul i cuin
quarlum decimum diein incnsis fiujus ; immolabitque celis grandibus crcala esl omnis anima viveiis, eoiuin
eum universa mul:iludo filiorum Israei cd vesperam, qiue produxerant aquoe, in species suas diversas,
eic. (Exod. xii). Qua ciiam vespera ad concuir.ma::da hac est, cl replilium, cl Balalilium, et volatihum,
 '

4 V7 ( ».ntKM IN r.KM.SlM. IJIi. 1. ^>S

sc.l ccr.no (|ii.v, iiullo apU» i:icos«iii, lixu i-aiililtU"» .V C.\K 1 Ml

<;l

liilian nl, ul sHiil pliirima (oiiclianiiu giMicra. 0"«' i bi dc tina auimnliii i.roduii lubciitur dic (c.rio, e:
esl F.l io'u;iV *iip.T urrtim sub Ihtininus hoiuincui fii-ri jubct, ^iii ttr.tiiti factnt, ab
:i;;ltiii dit liiiii : fir
ipso Duuiiuo bciicdicitur.
tnanii^nto Cirli, iiil ralioni NniLilis o!i»i->lil. «juia lii-

iiiiriiiii et si iiiiiiuiiso iiilcij KfiKe &|ulio, sub siilerro lHdil quociiie Dcu* : l*roducat lcrra animam tivcii-

Innien ca>lo voLnt a^es, tiu.e »uper lerraiu volaiii, tcm in (fcnere tuo, jumcnla el rcplilia, el betliat lerrn-

tccuiutuiu tpccics lUii» fiicluiuquc cs! ila. 1'onI irr.i-

qiioiiio^io lan(|uam nos lioiniiies iii lerra posili, su!i ;

.ssl» veracller el recli- tliaUiiii siilerilius ca'liiin |>o>l iuipKtuni volalilibiis

cu-lo ac sul» soli" t>> ,

aiMViii, i|ui oli viciiiiaiu (iit itixiiniis) cu-li noiiien nic-

Uicinuir, aUoslaiiti- ^ ,
, «ina* ail : iiaiA cruul

Judai ex omui ruil, jHisl lo4'U)iielalas suis :iniin:iiitil)us aquas, qu;u

in Jerusult-m huiiinHtin ciri religioti,

QuiJ Itabci el i|»s.L- aeri suiit iiia^iia nalur:i: viciiiilatecoiijiiiirta::

uatioue quit tub ctcto e$l {Act. ii) ; el :

uiuic el (lc illis stiniiftit aiiiiiianli:i, ct lie illis iiiibres,

'>ie tno, quo laborat sub
\i.. .i...iin Ir.inslaliiineni, nio\cl iiives, graiuiiiies, ct c.ctcia siiiiiil iiiijusiiioiii : con-

i,i:ii esl : t't tclutili.i sccunJuin scqucns eral etiain lcrrain suis aniiiiantibus, Ikm' esl

cst, juxta lirinainenluin ca>li. Soii ex sc genilis iiiipleri. Naui el ipsa imecipuatn iiabel
firmameHluni, iiJ

inteltg.iuluin esl. qiioii i.leo dictuin sil volare ayes B cognationeni cuni a«nrts,iit|>i.te «|ii;e sinc liaruin succo
'
!ii tiriiiaiiuiitiiin caii, qiiia lioc iiotiiiiie eli;\in el irrigaliunc, iioii si>tutii rnutilicare, sed ipsa iiec

.:...., ;:iJicatur, Lih; csI su|»erius illuil aeris >j).iliuni consislete possil, Pelro aliestaiite, (|ui ail : Quia

<,iio«l a lurliuicnlo hoc el caiiginoso ioco in quo aves ca!i eraut priiit et terra de nqua, el pcr aquam coiisi-

\oiaiil usque aii astm perlingil, el esse lran(|iiitiuin sicus Dci vcrbo (II Vclr. iti ). Jitbcl crgo produccrc

prorsus ac luce pieuuin, non ininierito crciiitur. Nani lcn;iin l)eus jutiieiita, ot roplilia, et Ifjstias lcrne,

ct erranlia siiii r.i scpleni, i|u.c in iioc ;eliioris sp:ilio iiuia iioininc bestiaruiii oitiiio ({uiiliptid orc, vol titi-

vaj^a ferri perbibi-iilur, Scriplura rirnianictito ctcli

guibus sxvit (cxccptis borpeiititius) coiislal essc coiii-

es»e posiLi di&il. liie<K|uc avcs rcclc dicunlur sccus prelicnsuni. Noniinc auletti roplitiuiii lerrq:, otiaiii

firmaiiienluin ca-ii volare, quia vicina suiit (ut di- scrpcntes contineiitttr. Notiiiiie vero jitnioiitortii|i ea

xeri ri tiirbuteiila La:c aeris spalia, qtia* vo-

qu;o in usu sutil liuiiiitiiiiti :Miiitt:iii.i (lcsigti:tiiliir. Itii

btu> ....,.,.1 susliuenl. Ncc iniranduni si a-tlicr fir-

ergo cotulitio (iescril.ititr c.itotoriiin (iii;tilriii)Ciiuiii ,

inanieiituin ca'li noniinelur , cuiii aer appetlelur vcrlii gratia , cervorum , caprearuin, buliatortini cl

co^ium, ul siipra docuimus. Ncc pnelereuiiiiuni quud aproruni, ca'leiortiin(|uc cjtisinodi ? Nisi forte ot) fiv

ciiin creasse diccrclur IVus o/iiri^rri aiiiiiinni viventem. rocilaloin iii loiiiiLe inentis ititor 1 csiias cssc atiiiii-

.iii.lilnni esl alqtie r.

' '
i. ad disliitclionem vl- ^ mcrala (li.vorimus, juxla aiiliqitatn sano translalio-
.1. lii !! liDiniiiis, i|uciw :...:. ;iis cral ad iinaginem ol nciii, in qiia scrii>tuiii ot : l-jiciat Urra omiicm aiii-

. iiiicm suam ; ilu ul si ejus pr.ecepta servarot, tnam vivain tecundum gcnus ,
quadrupedia et reptilia

perpeiua vivercl incommulabitiialc Leatus. Naiii aiii- ct bcstiat lerriv. >til omtiiiio (|ti;eslioiiis csl , (]iiia vi-

manlia ca>lera ita sunt prinia iiios coiidiiione facla, dciiccl nuniino qiia<lrii|.odiim cttncta ('Oiii|iro|i<>iis;i

nt vei alia aiiis in aiinioiiiam ccdoroiil, vet ipsa suo suiit qii.T, cxccptis licstiis .1 roiilililuis, loria pro-

>onio ileli. ieiilia pcrireuL diixit, sivo qiKi* sub cura htimana, seu qux siiiil fora

et agrostia.
f.'( tidit Dcut quod ettet boiium ; bcnedixilque eit
Et fecil Dcus beslius lcrnr juila species suas , et
dicen* : Cretcite ei multiplicamiui , cl rcplcle aquas
jumcnta ct omnc replilc tcrriv in (jcncre suo. .Ni)tan(l.'i
mari». .ireiquc niultiplicentur tuper lcrram, el faclum
traiiimulalio vorlxiruin, i|iiia sii|ira(lictiiiii ost .|iioil
e$t tetpi :
'
< :ne diit quinlus. Qiiod divil, crcscile
)irodiicerc jusscril Dcus terram Jumenla cl replilin
tt mullty .!,el rcplcte aquas tnaris, ad ulruiiii|uc
ol bestias tcrno, nunc aulciii niutalo ordinc, rcoissr
gcnus animanliuin dc aquis faclnni, boc est ad pi.sces
dicitur Dous lK*stias lcrr.e, ct jtiiiionia, el ottinc r(>-
|>erlinot et ad ave», quia sicut pisccs onines non iiisi
ptitc lcrnc ; cl iiitellij^.iulum (|iiia dicto citiits oiiiiic
in ai|iiis vi\ere po^sunl, ita sunl pterj'i|uc avos, i|ii.i' r\
ijuod voluit fccit ; nitqtu; dilTcrl qiiid loqitela liit-
cl si iii lerris aliqiiaiiilo rcquio!<cunt , fclus4]ue pro-
|aganl, non tainen de lerra, scd dc inari vescniiUir,
jii.ina prius iii crealurarum ordine nominol, qitas

(liviiia |M>lenlia siinul coiididit cunclas. Ciiiii atiteni

Diariiiisque sedilius iil>cnlius nlunlurquam lerro^tri-
soiiiiitiir :
bus. Qiiod vero sulijiingit : Avetque multipliceniur
tupcr itrrani, ad iiininiqiic cc-niis aviiiin , Unc osl rt
/'./ vidil Deus quod ettcl bunum , qu.oriliir inerilo

raruui i|u;f de aquis, ol ouriini .]ii;e \escunliir

(|iiaro iion cliam iijc aililatur itluil qu.id (licliim cst
.lo
dc eis qiix> aqiur produveraiit aiiimanlilius : llencdi-
terra , rrspicit. (jiiia oliam ili.x> viik*licol qiix sine
iitque eis diccns : Crcscilc cl muliiplicainiui cl replelc
aqiii» \ivere iiesciunt avcs , ila ul iniillo sa-pe anni
teiiiporc sub profundo ai]uaruiii, quonioilo pisccs, la-
lcrraiii. An forte ijuod ile priiiia crcalura aiiiinx \i

vonti> dii luiii a Deo cummendavoril , cliiiin (!e s<-

teanl, noniiunqiiain cgredi siqN-r lcrras M»lent , nia-
.un.la iiobis sul>iiiU;lligt;niluni relii]iiit.' .Maviino, quii
xuiie cum tcLint el nnlriiinl pulii».
in liiijti:> dioi oporibus |)liiia cral ali.i s.ibjuiictuni-.

Porro de Loiiiinc faclo hoc necesMrio ili rare ciira\!'.

(lurns: fUiuduitquc ilii» Deui, n aii ('.r:Kile e:

rAlROL CVll. 15
i','.) ri. IIMJA.M M\U\l WUMU.l'. MOCLNT. ()I'LULM l'AllSI. 4i;u

fnltliiiciiniini, il ni>letf u-inini, iic •iuiH lio;,ora|jili A liMmililcr, rl ailli:tTcii» (;r.itix Mii OiiitlilorU, qiii

t-oniiiiliio iccssc pccc.iliim , loiiiiii!|ti(.> rinlicili ;ic :ilcrn.ilil(T ac |)rrf< cti- J istiis, s.inctiis ct vcriis, exi-
foniii alioiii |iii[:in'l cs^o ('oiii|i:ir;iiiilitiii. K:kI:i :iii- Mit. Qii ([uoi.iani haiic puU Ik rriinam iio\ilal/-iii 'Ji-

lcin :il(|iic oni:il:i li:',liit:ilioii(^ iiitiii(l:iii:i , iiti|>crcr:it \\ux in Hii imaglniH pcciaiKloiornipit.c-orrtjplaiiKpK
iil ipHC cli:iiii proplcr (picin oiniii:i p:ir:ilj:iiiliir, li.ilii- cx s'* |>roHapiarn gcncilK Itnmani pro<;rcavil, vciiit

l:ilor ac (loiiiiiiiis rcritin, lioiiin ( triitcliir. Sc(|iiilur scciiikIus .\ilain, i<l csl, Doiiiiniis ipv; cl Con'litor iio-
cl :iil :
stcr n:iliiscx Virginc, cralns iitcorniptiljilitcr a! '•'•

luicinmns lioiniiwm ad iiiiiiijimiii rt siiiiilitiiiliiiiin incotiiniulaliililcr, :i.l iiinginciii l)ci, id csl, iniin
voslram. ^um: ;ipp:iicl c\i(lciiliiis (piiirc dc crcalis oinnis dclicli, ct plciiiis omuis gralix ol vcritaiiH, nt |

licrliis cl :irl)oril)iis ,
|)is( ilnis cl volalililjiis, lcrrc- itnagincm in nohis siinrn ac biniilitiiilincm ckcni|<li>'
slriliiis (pio(pic :iiiiiii:iiililiiis , (licliiiii sil iil (icrcnt Miis rcslatiran t ct dotiis. Ip&c csi cniin iioviis Itn : 'i

^iiigiil;) jii\t;i griitis cl spccics suas. In ruli:i';i atil m vcr;.citcr sccundiini Dciiin crcalU"., ipiij ijiuiin ti
]:oriiini.s crc.^ilioiic, ipii iion soliiin suo gcncri biinili- itn vcram dc Adam caniis sulistantiani Biinipsi', ni
tiiiliiic congrucrcl cl spccic, .sed ctiam ail iiiKigiiicm nil dc illo vitii sordcntis Iralicrcl, Ciijiis oxcnipla pro
sni crcaloris ac siiiiiiiliniinoiii ficicl, pioplcr iiohili- caj)!!! noslio sc(pii, cujus aillrcrcrc donii, ciijms (iIi-

lalcin croalionis lioc (csliiuoiiiuiii dat, (piod iioii si( iil H iciiipcrarc niaii'lalis [Ucforincinus crgo iii ixdiis .u

iii ca!lcris cicaluris dixit Dcus :

!• iat liomo, cl faclus novo liorniti.", pro captii noslro.iniagin.-m I):;i, (ptani

csl lioino ; vcl prodncal terra hominem , cl produ\il in vctcri pcrdi iimns liOMiinc, i;l cst iii (piantiiin jkis-

lcrra lioiiiiiiciii ; scd priiis fpiain fieict ,

faciamus sninus, excmpia cjiis scqiianitir: 3'!Ii:rrcaniu8 dcmis,
dicilur, itl videlicct , (pii:i ralioiialis crcaltira conde- (dilcinpcrcimis ii:a:! !atis, cti.], Iioc cst, iiiiag ncni
Iialur, quasi cuiii coiisilio f;icla vidcrclur, quasi pcr Dci, quarn in veleri tiomine perdidiniiis, re<,-iipcraic
studium dc terra plasmarctur, el inspiralionc Condi- iii novo. Non ergo sccnndum corpus, sed sccnnduni
loris iii virlulc spirilus vilalis crigcrclur, ul scilicel iiilellectum menlis, ad imngincm Dei condiliis c-t
i.on pcr jus->ioiiis voccm , sed per (li|.'iiilalcni ()[»cra- liomo, (pi;inqiiain et iii ipso corporc haficat quain-
lionis c.xistercl, (piia ad Condiloris iuiagineiii ficlial. darn propricliitcm, qu.r. lioc indiccl, qiio 1 erctla sla-
Ctiin autcin diciluf : Faciamus ad imatiinem el simi- lula f.ctiis csl, iit lioc ipio admoncrelur iion sil i ler-

Htiidinem nostram , iiiiitas saiicuc Trinitatis apcrtc rena esse scclaiida . vclut pccora , quonim voliiplas
|

commendalur. Si(piidc!!i cadcm individiia Trinitas in omiiis ex lcrra est. Lndc in alvum cuncta pro;;a at-

pnccc.lenlfi rcritui rornvUione myslicc cral iiisinuala, que proslrala suiil, jiixla qiiod qtiidam poclanim pd-
(pi;imio (liceljaiur :
/:."/ ('('.1/; Deuf, Fial. Et fecil Deus. clierriinc ac verissime dixil (Ovid., Melam. 1) :

Kt vidit Deus quod esset bonuin. Nuiic auleiu mani- C Pronacpie cui>i sppctenl animalla coelera Ir rram ,

fcslius Ikvc ipsa insiiiualur, ciim dicilur : Faciamus ()s lomini huliliiii** dedil ciclumque lucri
Juss;l, ei ('rcclo:> ad bidera loUcrc \uUus.
hominem ad inmijinem et simlliludineni noslram ; el
reclc ; quia doncc is qiii doccrclur non cral, in pro- Congruit ergo ct corpus ejus animae^atjonali , i.on

fundo fuil a'udila pr;edicatio Deilalis. Ubi vero ho- scciindum lineamcnla figurasqne membrorum , scd
minis cocpit exspeclari crealio, revelala est fi(!es, ct potius secundum id, quod in c(Elum crectum esl , ad
evidcntcr dognia vcrilals emicuil. In co cnim qiiod induenda quie in corporc ipsiusmundi supemi sunl,
dicit F(jciflHi((s,uiia osleiidiuir trium operatio pcrso- sicut aiiima rationalis in ea debet erigi ,
qua; iii spi-

iiarum. lu eo vero quod scquitur: Ad imaglnem ct ritualiljus natura maxime e.xcellunt : ut qua; sutsuiu
similitudinem nostram , una cl ccqualis subslantia sunt sapiat, non quw super terram {Coloss. ui). Bene
cjusdem sanclae Triiiilatis indicalur. Quomodo cnim autem addilur :

esscl una iniago ac simililudo, si minor Palre Filius, Et priTsil piscibus maris et tolatilibus cceli , et be-

si miiior esset Filio Spiritus sanctus, si non consub- stiis universce terra, ommciuc reptili quod movelur 'n

slanlialis ejus'Jem polestatis esset gloiia tolius Tri- terra. Quia nimirum in hoc raaxime faclus est hoiKO \

nilalis; aut quomodo dicerelur : Faciamus, si trium ad iraaginem D(?i, in quo irratio:»alibus aniinanlib::
iii una D-eilalo pei'scnarum coopcratrix virtus non D anteccllit, capax videlicet raiiouis conditus, per (juam
esset? iNeqiic eiiim angclis a Dco dici poterat : Facia- ct creata in mundo quoeqiie recte gubernare el ( jus
j

mus ad imaijinem et siiniUtudinem nos/rain, quia nulia qui cuncta crcavit possct agnitione perfrui. In quo /

piorsus ralio sinit ut Dei et angelorum nnani esse honore posiliis si non inlellcxerit ut bene agal, cis-
camdenujue imaginem sive simililudincm cred;uiius. dem ipsis animantiLus insensatis quibus prcelalus esi
lu qiio aulem sithomo faclus ad iniaginem et simili- comparabilur, sicul el Psaluiisla testatur :

ludinem Dei, teslalur Aposlolus, cum r.os solerter El creavit Deus homimm ad imaginem suam, elad
a imoiieat, ut hanc quara in primo parenle perdidi- imaginein Dei creavit illum. Quod prius dixerat , ad
mus ,
pcr graliam ejusdein Conditoris recuperemus imaginem suam, conGrmaiionis gratia geminavit, ad-
iii iiobis. Renovamini, inquit, spiritu mentis vesirw ct demlo: Ad imnginem Dei creavil iltum, ut diligentius
induite novum hominem, qui sccundum Deum creatus iiisinuaret nobis quales a Deo facti simus, el speciein
est in justitia cl sanctitate verilaiis {Ephes. iv). Crea- rccipienda; Dei iniaginis arciius nostris mentibus in-
tus est ergo Adam novus homo de terra secundum figeret [inculcaret], ne qui imagine Dei ambulamus,
L*eu)i!, iit essct juslus, sanctus ei vcnis, suhdiliis vane conlurbcraur thesaurizanles in incerto divilia-
 iCX U»M.Ui.M. I.N (.KNTfil.M. i.in. I. ;o-.

r.:u» , sed V\^pttlcnui<. r><)litia lUnniiiuni , silionlt'» .\ aliu!» |)otf^l oi ranlarc , tlc»«.Ui.il. i'. >;» naiii.iiic at

qiianilo Ycniainus el pari-annis aiiio farioin rjiis, forli n<iiiiiiiiis iinsloi , ntii iii |trinioriru> inuntli na^coiitis

i;uiacum am>aruent, simtUs et eriinus.ifuoniom rit/c- roniinaiii c\ \iri lalorc rorni.4\it, ut niiitua iltoiuin

limHt euiH siculi esl. Quod aiilcm noiic liicitur : Ad conjuiu tioi.e torraiii o&so iiiiploiiilani iturorcl, ip!>o iii

imatfinem Dei creuril eMin, cuin suporius sil, Facia- rnic s;cculi as»uinp!>it \iruiu dc cariic Virginis luliiis

. >igiiirK"it quiHl hon id oontagionis o\N|KMtoin, lota di\iiiil.ili> ploiiiliiilini

rf,.; , 1 , iin , ul pluros doos oro- porroduin, iil \ii'^iiiit;kli» !>o ijKiri.uii potiits qiiaiii

dauius, !K-J l*alroni, ot Filiuui, rl S|tirituni sanctuiii, iitiplias dili;;oru proluivt.

pn^iter (|uain Trinilatcm dicluni C!>t : Ad imayiiicin t'l duminamiiii pisctbus maiii el voUitUibut cacH ei

nattram ; unuiii iKuiiu aoiipianius propier qtiod «li- universis animr.nltbus super tfrrnin. Morito qinirilui
«.tuin r^t : .{d imanincm Dei. in qua iitilitato lioino doniiiialtiin iii pisoos, cl \o!u-
ilitsculuin tl limtnam crearil eos. rionius iii so- tros ol ;iiiiiiiaiilia lorr.o otiiiota poi t oporit , vol quos
quonliliUi, uu>lv ot quniuodu proloplaslos fecoril IKmis ad uaus qu:vve solalia siiit luec crt*ata lioinini, si niiii-

rspuniiur. Sod uuiic bre\itali» causa crrali n*ronin- quaui |K'»*carel, cui (siciil scqticnlia Scripluro.* Injus
tur, iit s<'\ti dioi o|K>ral.u ac »eptiiiii dedicalio ciini doolaraiil) non lia-o ad csoain, soil liorl):iriiiii solum
(-:otoris ovplioolur, ac sic ot loniporo liborius cl Ikk' B ot arboruin sunl riuiliis iii priiiia ouiiililiono con-
ol alia pr.otorniis:>a, «|u;i* cranl rclalu digna , dican- oossa. Nisi forlo diooiiduiii oslqiiia poco:ittiniiii pni'-
l:ir. M.ist-uluiu auioin uiiuni ct rcniinain iii piiinis soiobat Ootis lioiniiiein, ct inorlaloni |iocoaiido rutii-

( rr.ivit Deus uiiani, noii iil aniniantia octera (piu* iu runi, tpieiu iinniorl:iloin ipsc crcavit. Idooque ca itli

f:M.,''iliN scMiorilHis noii singiiKi, sod plura croa\il, iit sohilia priniordiaiilor iiistiluit, qiiibtis suam fragili-

;ir li<>c liMiiiaiiuiu gcnus arctioro ad in\icoiii oDpula lalein inorl:ilis possol luori , \ol .iliii;oiitiiiii vidoiiccl
rliarilalis co::slriiigerrt ,
quod se rx uiiu toluiii pa- ev his, \cl induiKCiiluni , \ct taburuiii sive itiucrii'

orlum rsse nieininisscl.

roiitc Ciijus cansa unionis liabens adjuincntuin. Nec qua;silu iiidignuin osl

Nriplura sacra, cuni ditissot : t.t creavit Ihns hoini- quan* iioii ctiani iiuiii cunclis tioino doniinctur aiii-
nem ad imaijinem suam, ad simililudtnciit Iwi crcavtl inantibus, |K)stquani ciiiin ip'so suo cuiniilori sulijc-

eiim , slattmque tubjuwjeret : .Uascutum et fcmtnum clus esse iiuliiil, porJidil (loiiiiiiiuiu conini iiu.c siio

iriitiiieot. noluil addere, ad iui.>gineni Dci crea\il cundilor juri subjeccral. Doiiiipio in lostiiiiouiuiu

ci>». Kl foniina rniin ad iinagiiioin Dei creala esl, bc- priuup crcaliunis, leginuis viris sauclis atque tiiinii-

luiidtiin id qiUKl rt ipsa lialH'bat inoiiloni ritioiiabi- litor Doo sorxioiitibus ol aves obsoipiiniii pra'btiisse,
ii-tii ; v-d aildoiuluni i\v illa iioo noii puUiNit Scriplura, cl riclus ccssissc bcsliaruin, el vencnuiii iiocero non
qno<l pntptrr unitalem rtiain conjunctionis iii illa iii- ^ potiiis^e sorpenltini.

icllifiendum reli«|uil, imo in omni quud de liis orliiin CAriT \ltl.

,
.. -i-norc liuniano inlclligendiiiii essc signavit. Oin- Lbi Adam escarum acccpit potistatem.
< linnio otiain ntinc in quantuni raiioiio ulitur, DiTit Diiis : luce dedi lobis omncin hcrbuvi u/)c-

11 D.-i iii se habet. liulo dioit Joaiinos : Krat renlcm semen super tcrram, et universa liyna tjuiv hu-
/kJi rera qna illuminal omnem hominem ventenlem in bent in temelipsis semeiilcm geiierit sui, ul sint vobis in
rtundnm (Joan. i ). Ipsuni csl enini liiiuen de quo cscam, et cunctis animuntibus terrcr, omnlque volucri,

I
'
.1 gloriatur Duiirnu dicoiis : Siijnalum cst et uniicrsix quw movciitur in lcrru, et in quibus es'

.,% tuitien vultus tui , Domine (l'sat. iv). El anima vivens, ud vesccndum. J;iiii liic palol ({uoil :iiil<'

.ciii .tplc iii Kko Iiuc iiiasculiis el feniina croati roaliiin tioniinis iiil noxiiiin prululil torra , null.iiii

ossc comniemorjiitur, taniclsi niodus ojiisdem cn>a- hcrbaiii vcnonalain, niillani arborom storitoin, (Uiii

tionis nooiiuui roforatur, iit videliccl linbcal locuin manifesle dicluin sil 1111011 oinuis bcrba cl universa
ri)ii;:niiiiii S4.*rnN) diviiue iH-nci! rlionis. Dc qHO sc- ligna data siiil linininibtis ac \oIalitibus, lcrr:i* (piiH

1'iitiir : quc aiiiiiiniilibus cuiictis in oscaiii ;

palot quia i.ec

V.enediiilque ilHt, el uii: Cretcile et mutiiplicamini, ipsx avcs raplu iiirirniiuruin alituin vivebanl, iiec

et replete lerram cl suljicile eam. llx*o eloniui mulli-

D tiipiis insidias cxpturabal ovilia circum, ncc scr|H.'aii
' .1, c. roplolio ton.i', iioii iiisi por piilvis p.iiiis eral, .m* I iiiiiversa cuncordilor licrliis vi-

t , .. ... t.il uiaris ol romiiia- pcrlioienda. Si ronlilius ao fruclilius vosccbanlur arl>oruiii. Saiic iii-

auloui briio liolinnc Doi oros«il ct inulti|ilicaiur go:ius lcr lucc nn:i pra.'torcunda nascilur qu;L'slio : i|uoiiiodu
humanuin, quanla siinl i!i;;iii malcdiotionc qiii pio- cl iinniorlalis facius sit liomo pnc atiis aniinalibui.,

hihrnl nuh»"re , el di->|N>'>iiionein « u-lestis doi roti, el nihiluininus aciopo^ril coiniuuuiter lorrcnam cuir.
qnasi a dialHilo rcfirrtain ooiidomnant. .Noii orgn dain- itlis aliiiioniaiii. Iii (pio intuoiiduiii iiobis est qiiia aii:'

nandx sunt nupli.r, quas ad prop.-i^:iliuii( ni geiicris esl iniiiiorlaliUis carnis, (piaiii in priiiia condiliufu
bumani lcrramque roplondam supcrtio' graiia benc- in Adaio accepiinus, alia «|uaiii nus in rcsurreclioiii

diolioois inslituit. Sod magis bonnranda niajori csl , per r.liristiim aooopiuros esse spcranius. Ita quip{M>
'
'
-:.a virpiiiitas, ipi.r |»*)iit<piain iinplrla i>iiinorlali.-> fjitus ot illo, iit possct iion inori, si iioi:

ilius, casla nicnto siniiil «1 corp<jrc pctcarel, siii aiilcni pcccarct, mororclur, ila \oi.:
.^Cmim qiiociinquc icril, id c»! Dnininiim Josum in ininiortalc*iirrunl filii rcsurrrctionis, cunicriint aiiii,<

ccfloslihn!» ici\%u, cl ranliruin novum quod ncnio tcs angrlis Dci, ul ncc mori ultra ncc pcccarci»y&ifiiil.
4(;r, it ia.:\M viu m mu iiii:i ' MlM^l.M. OM.UI M I".IIS I. (oi

I |i:iM|ii'; r.ini iii/-.lr;i p>)>l rfhtaircUoiiciit iiiiKj i'($i I A

.
qii:i' Miiil (ria. tiiniii ciihii , <;( diiu, ct Iriu, hvx ia-

rcrfclidiiu ciiKiHMii, i|iii:i iiiill;i li hif|i|iflil :t r;iiiif, vrl (iniil, ({iiali! iii iiioiiadiJiiii» iiuiiiciii, iiiiM|iiaiii pr.i-

lassiliiiiiiii' , vcl ali.i i|iialilicl iiiliiiiiilalc iltriilio. tcr(|iiaui liic iiivciiiiib : hcd iictjm' i:i (Jccadibuij prx-
(i:iii) :iiili-iii Ail.i! aiili*. |)f('<':iliiiii il.'i c.aI iiiiiiioil:ilis lcr vicchimiitii el octavuiii iiuiiicriiiii. Scx crgo iliclMH»

crc:it:i, ut :iiliiiiiii(:ulis :ii!jiil:i l(riii|)oi':ilis aliiiioiii:i:, pcrfiiil Dciiii oiiiiicni oriiatiiin cicli et (crra-, iitipiia

iiiorlis cxsiiijrs :t<; doloris cxihlcrcl, (loiicc <;or|iora- (tiiinia iii iiiciisiira, ct iiuiiicro, ct iHtiidcrc conkii(uil,

liliiis iiii rciiiciilis atl ill;tiii iis(|i:c inTiiiiclus :i't:it(!iii, ipso c(i: in niiiiKTO, iii qno opcrarctiir, Miia opcra
i|ii;c (loiiilitori |ilaccrcl, liiiii, ('i'c:il:i |ir(*(^iMiic iiiiilUi (ioccrcl csse pci fo< (a.

litijiisnioili, jaiii juhciilc ipso siitiicrct cliaiii ile ligno tAPlT IX.
vil:u, c\ (itiu pcircclc iiniitorlalis etrcctus, suslciila- Orbi» romummatio die teptimo.
ciil;i cilii ('()r|ioi:il:s iitill;i i'i'i|iiii'crcl. Sic crgo cl iiii- (.oiiiji rriltinr l},Hn dic »i']itiuio oput »num quod fr-

iiioi't:ilisel iiicorriipliltilis c^t c()ii(Ji(:i c:ti(> priiiioiuni ccral. Iii :tlia translationc dicitur : Quia coniummarit
lioininiini, nl eaiiKlcin buaiii iinniortalilalcin atrpn; Diut in dic sexlo opera tuajjutv fecit ; quo:l niliil oni-
incorruplibilitatciii, per obscrvaiiliain inaiiilatoiiiiii iiino qiKcstionis aflcrt, quia inanircsta dciicnptioiic
Dci ciistodircnt. Iii (luiltns iiiaiiil:itis crat ut de li(,'(iis (pKc in 00 siiitt facta dcclarantur. Sed inorito qca*-
p^iradisi c()iu'cssi.s vosccrciilur ct ul intcr.licli sc a!j H riliir qiioniodo iiosda cditio qiiu; de llchraic:f; v(!ri-

csii tciiipcr.trcnt, pcr lioruin cdiiliiiin indit:c silii ini- tatis ionte dcbccndit, coinplcviss*; Deiiiii iii die scpli-
inortalilalis doiia scrv:ircnt , iic illiiis taclii ruiiiaiii iiio dical opus suuiii qiiod feccrat, in qiio nil riovum
inorlis invcuirciit. Sic vero incorruplihilis ct iininor- creassc commcinoratur, nisi forlc ipsuin diciii s<'p(i-
[alis in line crit caro iioslia ad siiiiilitudineni angc- muin ttim oiim fecissc atquc in cjus fai tura optis

lic.^e sul)liinil;itis, ut in codciii stalu pernianeal, iie- suum coiiiplcvisse di.\erimus, (juod
(;o facto nieiisu-
<|ue cibis corporalibus egeat, quippe in vita spiritali ram numcruinque consummaverit dicrum, quorum
Kulli cruiitqui egerc possinl. Nam quod angcli cuni circuitu omnia dehinc saxula aJ iincin usquc pro-
patriarchis inandiicasse lcgiintur, non indigcntia; currcrent. Nam in revoliitione tcinporum, oclavu.s
causa , scd beiiignit;ilis agcbanl, ut vidclicct lucc idem qiii cl priiiius compuljlur dics. Complevit igilur

agcndo dulcitis lioniinibus ijuihus apparehant con- die septimo Dcus opus suum quod fecerat ,
quia die-
grucrcnt. Doniinus quoque post resurrcctioncin mau- rum quos fcccral sumniani in eo tcrminavil, aldilo
ducavil cum dis(ip!ilis , nec rcfcctionis neccssilale, ipso seplimo, quem sahhalum dici voluil et essc, eo
scd ut vcram post morlem rcccpisse carncm nioii- quod eam mystica prae ca.'leris hcncdictione e( san-
straret. clificalionc donarel, ut seqiicntia doccnt. Lnde
Ek facluin esl itn, iil cst , iil dominaretur homo ^ etiam dies judicii et consummationis su;culi ,
qiiia

cunclls quaj in lcrra vol aqiiis creatasunt, el ul fa- post soptimam sabbati ventura esl, octava in Scri-
culialem potesiatemque edcndi de fruclibus terrae plnris nuncupatur, vidclicct quasi scplem soli pr;o-
cum volalilibus coeli ct animanlibus terrae perci- ccsserinl. Dicltim csl eniin in tilulo psalini : In ftnem
peret. in Injmnis pro octaia psalmus David. Qiiod dc dic ju-
Vidilque Deus cuncla quw fccit, et erant valde bona. dicii scriptum tolus sequentis psalmi lexlus docet,
Qiiia de singulis Dei operibussigillatim fucral dictuni in quo iram vcnluri ju !icis tiinens Proplieta excla-

quod vidcrcl ca csse bona, rcclc iii coiiclasione. per- mal Domine, ne
: in ira tua arguas me, clc. {Psal. vi;.

leclis omnibiis, positum est cum additamcnlo quia Sed el dies Dominicce rcsurrcctioiiis, cum posl tdt
vidit cnneta (jua: fecit, et erant valde bona. Sed qu;r,- dierum millia venlura esset, oclava tamen et ipsa

riiur merilo, quare de hoinine facto non sit adjun- dicla est in titulo alterms psalmi ,
qiiia niniirum
clum singillallin :t']t vidit Dcusquod csscl 1 oiuim, scd septimam seriuehatur, ul septiman.e scquentis priina
ipsius magis factura jiilcr cKtcra univcrs;ililcr lau- exisloiet, id est, eadem ipsa in qua in principio ,

danda rcservelur ; an qui pncscicbat Dciis homiucm dixil Deus : Fiat lux, el facta est lux. Quera quidcm
peccalurum, ncc in suai iiuaginis perfectione man- psalmum dc resurreclione Dominica sciiptum prohal
suium, non singulatini, scJ cum cx'tcris eum dicere ^ ipsc qiii in co loquitur, dicens : Propter niistriam
voluit bonum, vclut intimans quiJ essct fiiturum. inopuin el gemitum piiuperum , nunc exsurgain dicil

Homo igitur antc peccatum, et in suo utiqiie generc Dominus {Psal. xi). Potcsl aulcm recte accipi compi!.'-
bonuserat, sed Scriptura prx'termisit 1m)C dicere, ut vi;sc Dcura die seplimo opus siium quod fecerat,
polius illud diccrel, quod fulurum aiiquid pncnun- cliam in eo quod ipsiim dicm bcnedixit ei sajHli-
li;trct. Dcus ciiiin iialuraiuin oplimus conditor, pcc- ficavit. Ncque cnim nulium opus est beiiedjciio t-t

canlium vero jtislissinius oriiinalor cst, ul ciiaiu si sanclilicatio, neque S:!lomon iiil operis fecisse (ii-

qua singulalim (iunt dclinquendo deformia, seniper ccndus est, cum tcmpltun quod fecerat deJicavii;
lamen cum eis univcisitas pukhra sit. imo eximium Dei optis est, cum ea qu* fccit liene-
/:'/
fuctum cs! vcspcrc el mune dies sextus. (Cap. ii.) diciione ct stnctificatione celerna glorifical. Deiiique
I(litur jierfecli sunt coeli ct tcrra et omnis ornutus (!e hoc opere quod in u;tenio die sabb.ili faeil dicii
eorum. Senaiium numerum couslat essc perfcctum, ipse in parabola fidelium servorum : Amen dico vobis
(juia primus suis parlibus impletur, sexia vidclicet, quod prwcinget se, et faciel illos discumbere, cl

quod ost iitiMiii, 01 leilia qu.T sunlduo, ot dimi.'ia transiens ministrabil ilH'> (Luc. xn). Qui enira pi";c-
 4<3 «(.MMKM. IN I.KM MM I li: I. 4fi6

r:iugil »e, qiii Ji.i.ii ii.iin |)i.i-tur.i(. <iiii lr.iii>il. i| >i \ ln i|.i.i rti.nii tli'.*, «|ii.i!»i jiilii|iii rrcolciis oporis.
nii:iistrj(, utii|iio op T.iliir. Std liis tainon xrr* is aii 'rln vriiMiiic «liH-ljravit s:i!\;i(ioiicMii si* j:uii niiindi

oiiiiiitius iiit aliiiil iiitiiiiatiir qiiain nnoil sanctos m:os |>r:fri i>,i». (,'«»1 eniiu (ti-i'<-/Murf (av.'iitfi, diiil : Cun-
iKuiiinus in a>termiiii lM>nt*(licit ol s;inrtinrat, iil »'>l, suminniMin etl. h'.l hiclinao cnpite iradidil $piriluin
Tjsione sna* gloria* |m)sI opera I ona, «Ju* i.'ona\il, iMiUili. \\\ii). Scil ol lixr sanr(ili«-a(ioe( boneiliriio

roinirjn;it. sepTiini «liei, ot nvpiies iii illa tlie po<.i uppra 'iia

/-/ ri-(/iiijtri/ rfiV tfiilimo ab UHiterto o\ffre tuu v:)li|e I ona , ilesi^navit , ipnnl nos siii;^iili pnst opera
q»od palr.iral. Non «piasi la^Mi* ox niniio la! oro hona, qii.T in noltis ipse o|M'rntiir el v«-lle et p«Tll-
fVus iiiMnr liiiin:in.-i> riagililalis coniplota iir;ii>li <-ero , al n-qiiiein len limiis viur ra'le>(is, in ipia

ralirira roqnicvil, *eil roipiioviiso al» iiiiivorM» «ip.Tw .eleriia ejns sam-(irK-mioiie «•( Ix-iielii lione perfriia-
wio ilio^.lfir. «;nia no\aiii rrenturam nUra in>'i(iiero iiiiir. (Crcf).) rmle I eii.' idein «lies septimiis vespe-
aliquani r.-~ ^ t *» .li-l ii.irmnie Srriplura s;vpe iuh rain liatiiiisse noii srrilMtiir, qiiia nimiriiin pi-rpetiiani

miiit n*qiii - slve sormonis itiili- iios(rain in illo ro(]uiem ilesignat. I>ei.ii|ue iii sepd*-
rare. Sinil in .\poralvpsi r.o sanrlis aniinali!.us. Kt nnrio numoro suiiiin 1 perferdonis arripi(ur. Ut eiiim
retjnitm, Impiil, «OM huhth.inl «/»V ai- noclc diccnlia : liiiin.in;o ralioiiis raii«.as ilo srplenario mimero la-
SiinCiMt, SiiHClHt, SanclHt Domiuus Deut em»i/>o- ?'»
1 ramus, qua; assenmt qiioil iilririo perferdis >il,

icns {.\po{. iv); pro 00, ut liiceret : Nnn cossaliaiil qtiin cx priinn qni iliviili |M)lesl, ot priiiio :pii <!i\i:li

h.iv somper d< cantaro. Nain nia\iina ot uiiien !>a:i- non potest, oxislat : rertissimo srimiis ip:o(l si'pd'-

Clis osl roqiiios iii nolo, laiiilem siinimo Trinilati, inrium niiinenim Srri|.tiira s:irra pro perfertion«
qii:i' Doiis 0-1 , iiiilef. ssa vo«'e ilitoro. Pi)t>'sl vero p')ni're consue\il. rn le i-l si'|tiitiio die |)«)iiiiiiiiin ro-
a!li':b inlelligi reqiiie\issi' iKuin a!) omnilms operiltus qiiicvisse a!» operilms ;isseiit. Hiiic .'sl cli.tiii qiio;l

s>iis. non cnm opus habuisse illis 0[>oribus suis. in septimus iliis iii reipiiem homiiiibiis, id ost, iii

ipiiiiU'} requiosi-cret ,
qnipp>cnjtis i-eqiii(>s in seipso sabbnlo «lalus os(. Ilinc os( qiioil jiiliihoiis aniiiis, iii

si'ii* iiiitio ar lomiino sompor ost vera, soil sola bo- qiio pleiinria qiii<'s cxprimitiir, scpleiii lieliloinadibiis

iiil.itis sii.-v rausarcrissoopcra qii.T iii ipso n>quio;«ro- roiisuiiimatiir , <pii moii:i'le adilita iioslne adnii;i(ii)-

niii. Qiiod c ronlrario raciliiis intelligidir, riini lec- ni.T iuqilclur. Iliiic csl eiiiiii ipiod p^-rfcctioiic te|ili-
niinorimns hnniaiiam indigenliani prn hoc niavinie formis grati;c impleiidi diio Icriin sunl apostoli
lal.orilMis qiiolidianis iiiMstero, nt in oiicribus siiis (-iorti. .\ se|)tcn;irio qiiippc niimero iii iluodonariinii
" pos>it
:ii porrf|H>re . diccntc li l>omiiio : /n siir^iliir. Naiii «•eplciMrins siiis iii sc parlibiis iiiiilli-

I i(/.'us liii (t-ftvris /xtnc ^f>«-»(. 111). n<'us anleui, pliratus, ad dui)iteii:iriiiiii teiidit. Sive ciiiin (pialiior

qui anlc cn-aliononi iniimli :oternaliter iii s -ipso per Iria, sive tria p.T (p:atuor iliicaiiliir, sc|itcm
perfoctam b ilicltat reipiiom , ipso otiam croato in (liiodocim vorliiiil. riiilc saiicti nposloli . ipii

nmndo, noii in opcribiis (pi;c fecit , sctl ab oinnibiis Triiiilateiii in qiiadior miiiidi |iarlil)us pr;i'dicai-«>

i
;
•' -r^; qii;r fecil re«piio\it, ul|K)te nil li:ibons ne- miKcliaiitur diio lecim siiiil elcr;i , iil eliam tiiinicro

. i> in rroaturis leipiiesrere siiis , qiiin prtliiis pcrlVclioiieiii Datciiilcrciit , qnam \ila cl vote pra--
creaturis rationabilibus ipsc rei|ui«>m pr.(>st;ms, cum dicnrciit.

in seipso pcrrccle somper rcquicscal, coqiie bono ''-' bencdi.ril, iiiqiiit , dici scpnmo, ct sanctifunvit
bcjtns sil, qiiod ips«> sibi cst. i.luin, quia in ipso cessdveral iib umni opcre suo qi:od
tJ benedi-' ' • -''«0, et sanctificaril ilhim. Itla crcatil, id csl, complcto miiiiili oriiadi, cessavoral nb
vidclicct Ix i i s:inrliliraiione qiinni po- iiistiliicnilis ultra iiovis reruiii gcncrilius. .Neqiio

pulosoo in loge plenius inlimat «iicons : Mementu ut oiiim huic scnti*nti;u ronlrarium , dcbct illiid .TSli-

diem tabbali tanclifiee». Sex diebnt operaberit , et mnri, (|uod dicit ipsc : Paler ineus usque modo opr-
f.iiici omnia opeta lua. Sepliinu auiein tahhalum Du- r.itur. el eijo opcror (Joan. v); respoiidens vidcli. i

miiii Ihi lui e»i, non facies omne opus {l\xod. xx). eis qui proplcr requicm Dci , Scri|)Uir.e biijiis ;iii-

Kt panloposl : Sex enim diebns feci! Dominus cirlum .. ((<)ri(a(e aiilii|iiilus coiiimcndalam, sabbnliim ab co
et terram, et mare , et omnia. qinr in eit tunt, el re- n »" ronscrvari qucrcliaiitur. Ccssavcrnt cnim sepii-
qnierit in die teplimo , idcirco bcnedixil Dominut 11:11 die a condeiidis generibiis creatiinc, qiiia iillru
diem te;' • '
'•' --(7 ckiii (//>i(/.). Qu.o pro- j nn non coiididit aliipia jjciu-m iii)\a. Deiiiccps aii-
fccto li' .
iii) ilici Heptiiiii in lv|)iiin l''iii iisipio nuiic operalnr coriiiiiilcm ^'eiicnim ailiiii-

majnris benediclionis ac saiicliricntionis racta cst. 11 stralioncin, qiix* tuiic iiistilula simt, iion ii( ipso
Nam sicut por crebras, imo (piolidinna'', in legc vi- ^iiltein dic scptimo potenlia cjiis a cirli ot tornc oin-
rlimas sanpiiis t' . 1
" .nis, qui s«'m»l eral iiitimipic reriiiii , qiins condidiMat , ;;iit)i'iiiali()iic

pro salulc munut 1; .ignabatur, ila cliam (fss.int, ;i!i<ii|iiiii conliiiiio (Iilal)crciilur.

por rrqniom dici septimi, qu v im)»I oporn scx ilicriim CMTT X.

ftenipcr rcl(*brari solebal, pr.Trignrabalur iiiagmis Allcgorica expotiiio de tex dierum ofiere.
illti (lii-s s.ibl)ali , in quo Dominus s.-mol iii srpiilcro Iltic iisquo dc primonlio tiinnli nasrenlis jit\ta
erat reqiiiotnrus, coinpl.-lis .ir |M-rfcrlis in diesevto siiisiim litter.o di\i.s.sc siilfK-ial. {Isidur.) S<'( tiiidiiir
oinnibus «)p-ril)us suis, ipiibiis muiiibiin «pioin ;(ll<'g<>riain aiilcin ila |H)(es( arripi ipiotl in priiii ipio

lU dic sc\lo |trrfeccrat, jani inrdiluin roslaurabal. Deiis rerit cu^Inin rl lcrrain. PriiK-ipinm ('.brisins
;i.7 l\. llAIiAM MAtlll AHCIIIKI'. MJKiUNT. OI'i:ULM PAP.S I 4&S

e I, siciil ipsc iii Kniiiik* li" ail : /-(/" »«"• prinripium, A virlnliim iii eixlcsla niiincro)»iLaH : ijiiju iii liujuii vila;

(jui el lu(juor lobis (Jmin. viii). Iii lioc ixiliir piiiici- ol»s(iiril:ilf tan(|iiain in nrx U; rcfiilicntcs , dividant
|iio fccii Dciis cirliini, iii c:>l , spiriliialis, qui ca-lc- in lioc liriiiainciilo Mripliira; bcnsibilia cl inu.-lli|;i'

slia iiici!il:iiiliir cl (iiucruiil. hi i|)so fccil cl (ariia- biiia, qnasi intcr Iuc/mii pcrfccloruin ct lcncLras par-
lcs, liiii lcn-ciiiiiii lioiDiiiciii neciliiin <lc|)OHUcruiit. vuloruin, ct Hunt iii »ignis virtuluni ct niSraculuruin.

7crr« aiilcm cral inani» cl vncm. Tcrra scilicct car- Siiiilctiaiii in l<'inpoi"i ctanDO«,quiapra-ilicatorcKpro-
:ii.s iiostr:c in:iiiis cr:il ct v;icii:i, priiisqiMrii accipcrcl |)riis lciii[)()iiljiis viviinict tranM^iint : Verbuin aiit<;!ii

(loclriii:i: roriii:iiii. Kllciiclnirciuiilintpi'!- fdciiinnlnjssi. Domini in incl iii (vii I nmn (Ita, XL^.tJuarcaiiti^in piiii.o

(.)uia «lclicloriin» c:«,'cilas cl i|^iioraiili;i; prorunda ob- tcrra gcrininavcrit, ilcindc facta Kunt Inininaria, ni»i

sciiritas coiila iioslra lcgcl):it. Spiiiltn aulctn Dci qiiia post opcra l>ona vcnit illuniinaliu luci», ad coii-
siipcr cor noslnmi lcochiosniii cl lluiiliiiii <|iiasi sii- lcinpland.iin spccicin siipcrii:c virtiitis? Iiitcr hac di';

per a(|ii;is jaiu su|tcrfcic!)alur, iii (|iio siil)sislciitc-> (|iiiiita fa( la sunt rcplilia aiiiniariiiii vivanini : Ijo-

iciiuicsccrciiiiis, ciijiis((iie vivilic^ironiiir naln, ct cu- iniiics scilicct rcnovati In vitain p<;r haptistni sacra-

jiis •1110 al)liieic!ii:ir. Dixit (ino'iiie Dent : Fial lux, nici.tuin. Kacla siint ct volatilia, id cst, sanct:i;

iil esl, illuniiiialio cic(liilila:is :ipparcal. Priiiia ciiiiii aiiiiiKi; ad siiporiia volantcs. I'ost Iijbc, sexta dic.

i!ie l-iccin ruiei (!c;lil, (|iiiapriina in convcrsione (ides " prodiicit tcrra aiiiinain vivatn, qiiando nostra caro,

cel.Unde et ipsmii piiiniiin in pra:ccptis mandaluin ahstinciis al) opcrihus tnorluis, viva virtuluiii gcrinina
Cil: Domiuus Deus tuus , Deus unur. est. Proplcr p;irtiirit, scciindum genus scilicel suuin, ii cst, vi-

({iiain fulcin ipsebonii:;us, etiam visihilitcr in mundo tain iinilando sanctorum sicut ait Apnstolus : Imila-
!\pp;ireic voluil. Jain l-i:ic Deus jiixla pra;senliu; su;e tores mci eslole (PltHip. iii). Sccunduin iiostruin

l^i':iliam divisit jiislos, id csl, filios Dci ct Iiicis, a quippe gcnus vivinius, qiiando in opcrc loiio sanctof?
;i3Ccaloiihus lanqiiain a lenehris, islos vocansdicin, viros qnasi proxinios iniiLimur. Deindc pro liicit

iilos iioclein. Nam ([iii lucis noinine jusli apiiellanliir, tcrra besti.is, lioinincs in polentia rerum, sive fcro-
aiidi Apostoluin -.
Ftiislia, iiiqiiit, ali^iiiaiido lcncbrw, citate siiperlii.e, siniilitcr ct pccora, fiilcles in sitn-

tninc uulein lux in Douiino [Eplics. v). Deindc se- plicitate vito; vivcnlcs. Serpentcs quoque innoxios,
ciinda die disposiiil Deus firinamenlum, id cst, soli- sanclos scilicei viros, astuli;e vivacitale, l>onnm a
vJamentum sanctarorii Scriplurarum. Firmaincntuin iTialo discerncnlcs, el in quantum fas cst reptanlo
enim in Ecclesia Script;ir;e diviiiu; inlellignnlur scrutantcs terrcna, per qua; inlelligant scnipilerna,
qiiia caduin |)ntal)iiiir siciil li! cr. Discrevihiuc su- non illos venenosos <i!ii sc in linjiis munJi tcrrcnis

jer lioc finnainenlian aquas, id est, ccelesles popu

. . ciipiditalibus collocant. Posl ln:c fccit Deus hoini-
los angeloniin, quia non opns habent hoc suscipere ^ neni ad iinaginem suam, perfeclum sciliccl virum.
firniaincnlnin, ut Icgem legcnles , aiulianl verbuin qui non qucmnhet sanclornni virorum imitando, sed
Dei. Yidenl enini ctiin seinper el diligiint ; sed su- ipsain veritalem conlemplahiliter intuendo opcralur
pcrposuit ipsiim fiiin.iincnliun legis suae super infir- jr.sliliam, ut ipsam i;;(elligat el scquatur, ad cujus
inilatein inferionim populornra, ut sihi suscipicntcs imaginein factus cst sccundnm veritateni. Iste

cognoscant ((ualiter discernant iiilcr carnalia et spi- ctiam accipil polesiatem piscium maris, el volati-

1 ilualia ,
qiiasi inler aqiias superiores et inreriores. lium coeli, pecorumqiie, ferarum quoque alque re-
Posl ha;c die lerlia, collegit in nnum aquas inferio- penlium, quia spiritnalis quisque cffectus, et Deo si-

res falsas , hoc est. hoinines infideles, qui ciipidila- milis faclus, scciindiim Apostolum jat/ica.' oinnia, rpse

tMin tempcstate cl lentalionuni carnalium fluctihns atttem judicctur a tiemine (I Cor. n). QuoJ vero scqni-
qiialiunlur, eJ inseii)sisquasi amariludo inchuhintur. inr : Masculum et feiniiiam fecit eos, spiiituaL-s in
Segregavit ab cis aridain ,
(lopuhim scilicct fonlem Ecclesiael ohedientes oslendit, qiiia sicut viio suh-
fidei silientrm, olifixitiiiiedehincsnperhorum limites, dita cst mulier, sic spirituali et pcrfecto viro

cl eoercuil eos, ne luilnile:;lis ir.iquilaliim suarum obediens esl is qui inimis perfectus est, slcut Ai)0-
fluclibus aridam, il esl , animam S!tie:item Dcum p. stolus ait : Rogamus vos,fratres,ul cognoscalis eoscfui
contnrhent, liceatqiie ei gernnnare honorum operum iti vobis laboranl , et pricsunt vobis in Dcinino
fniclus secniuliim genus, (liligens proximum in suh- {I Tltcss. iv). Dicilur cnim cis : Crcscite ct nullipli-

sidiis necessitaliini carnaliiiin, hahens semen

in se camini, sivc in linguis, sive iii spirilnalihus inlclli-

secundum similitu Jinem, ul cx siia infirmitate com- gcntiae gradibus, nt tloiniii(!nlur rationis inlellectu

patiatur art suhvenicndnm iiuiigenlibus, producens omnium carnalium i>erlurbalionuin, (juasi insensibi-
ol ligiiam fbrfi rohorc el fn;cliferum , id csl , bene- lium aniinaniium. Omnis autem herha seinii.alis,

liciuin ad cripicndiini cnm qni injuriam patilur de et omne ligniim fnictuosum ,

qiiod hcminibus datiim

niaiui poteniis , el {>ra;heni!o proteclionis umhracu- esl in escaiii, fideles sunt de oblationibus suis san-
hiin v:iIido roborc jusli judicii. Deinde quarla die, ctorum necessitatihuB communicantes. Uude Aposlo-
cmicuerunt lumiiiaria firmaniento legis infixa, id lus ail : yam si in spiritualibus participes fucti sunt

csl, evangelistffi, doctores el Seripturc sanc!.:c dis- gcntiles, debent et in carnaitbus intnistrare eis (I Cor.

piitaiuio coliairenlcs, et oinniI;i;s inrerioribus lu- ix). Hiec siinl fruclifera ligna. In islis ergo «rjdibiis,
iiien sapientia; monstrantes. Prooiil eliain simnl ct lanquam in quihiisJam dicbus, vespera est ipsa per-
'lalcra micanliuni siderum lurha, id est, divcrsariim fcctio sii^nlorum opcrum, cl niane incho-jlio sc-
 , ,

^ca COUMLNF. IN lii: .NK>l.\L — LIU. I. ;:ti

,

i|iieiiliu<ii. 1'uj( lia-c lUniii i I >.iiiil «itia.ti !k-\ liioruin \ Natn sicut iii l!!j »<.\lj ,;,c piiini:, hiuiio \ !jiii oc
(ipc-ra boiKi, \alilc ^ptTJt liuuio tciiclcui iiioulis luii- liiiio lcrno ail iiiiagiiioiii Dei Itiriiiatiis osl, sic ct iu
blilului in s|»!riliiali paradiso, quu ^igiiirujlur vila isla sxculi a.>t;ilc i>c\la sectindus .\datt) , itl cst
bcala, ulii suiis e!»t sa|iieulia.'. divisu!» iii qualuor ('.liri>(us iii oanie de Muria virgine nalus esl, ille iii

|nrtei ^irluluui, ultioibti(tiV)iigni vita'grali:iui. ubi aniiiij vivoiito, hic iii spirilu vi\ilicar(c. ^M tiuit in
uliie!> iliMripliaa!» nioruiii qiiasi rrucliis li^i.omti i'Ij ilie lit aiiitiia viva, sic iit isin s.cculo vilain dc-

t*;irpjl. K>t iium<]iii* |K-ir:tiit>>iis \ila boaloniui. Qua- si lotat .oli-riiain ; ol sicut iii illa so\ta dic sorpeii-
liiur nitiuina, qualiior virtutos. Ligiia i'jus . oiiiiios titiiii ot reranim goncra toiia produ\il, it.i in bac
utilos (liscipliiuc ligutirtiiii fruclu!», niortM pioiiiui, seila a>tale s.-ectili, gcnles vitani appcionios ;cloriiaiii

liKuiiiti viLr, ipsa iMMioritin oniiiittin iiKilcr sapiotilii Kccio.Nij geiioravit. ( Iki;.) Qiiem oiiam beiistim vas

oat, ilo qua scripliiiii r-.l S.iluiiiuiu' JioeiilC : LignHiH usleiisiiiti rotro iiiaiiireslivil <.tc(. \); et quouiad-
tiliv m hit qni afyrtluiulunt eam ; el qui lenuerit nso<ltini iii ilia di)> croaliir masculiis et fciiiiiia, sic iii

euiM, beului eU |/'ror. iii). Liguum sciou(i;c boiii rt islj (>.i>culi ;c(jle iiianifc-^latur Clirislus ct Kcclosia.

iiiali, traii»gre!><»io cst uiauilali ovporiuu iitti. ilaotc- Kt biculi praponittir lioino in dic illj peoribus, ser-
••1 V .•ttiin o{K'r.i, qii.ililiT itt K.rclosia spiriltiali- poittibds ct oueli voiatilibiis , iia C.ltri.sttis iii li;ic

Iji ... •1'iiir cxplicala stiiil, t^oiiulo i|iii<l iii tii,'ii- R .clate goiilibiis, pi>;):ilis ol nalionibiis, ul ab co rc-
rjiii > iiiiicoiit, S'.il jicietitlum cst. S.-t iiiilius gjiilur xolcarnaii coiictipisconti.cdc.lilisiciili pccora,

(oiisuHimavit l>eus n:niia opcra sua : ot iu ^opiiiiio \cl lerrcf.a curiosiuilo obscurali qiiasi sorpciilcs, vel

ruquicvit. Sos :ota'i' tis huiiiaMiiin griins iii boc sx- clati sit|H'rbia qiiasi nves. Kt siciil iii illu dic pasci-
culo ficr siif ci'>*iutios |iMtip<^niiii I>ei opera insiniKint. tur biiiiio et aniiiulta, iiii;e cuiii illu suiit liorbis so-

V>uarttiti piiiiij cst ali .\ilatii UMpit> aJ .\ik>, socittnla iniii:ilib:is, ol lii^iiis friu'tireris, ol bfri is viieiitibus,

a Nuc usque aJ .\b.~alinm, lorlia ab .Mirabain usi|ue sic ista :oiatc spirilu.dis homo, qui loniis ntinistor
aJ Daviil, quarla a Uaviii usqtic a:! (raiisniigiMtieitotti csl Jcsii Chrisli, ciim ipso pop.ilo spirilualitor pasci-
r.
' 1 iloiniic usqttp ail lninrtbMn a!- lur sanci.irtim Scripttirariiin aliiiioiilis, cl lcgc divin.i
\( 1 i ' .islri Jo^u i.liiisii, sc\ta qii;c minc ad coitcipiiiiilaiii feciiitdilatcm r.ilioiinin a(i|tic sor-
agtlur, UM|U(*qiio nuiiuliis linialiir, donec K&coUiis inoiiuiii , luii(|iijn) iierbis seiniiialii:tis , partini a I

venial ad juiliciuin, S4*pliii>a \on) iiitolli;;itiir iu rc- utilitalem monim conversiunis luiii:an;c , tanqiiaiii

qiiie saiictoniiu, qux scilicot noii linbot vcspcraui Hgnis fruclifcris, parliin .n.l vigorein fidei, sjici ol

quia oaiii jain torinintis iutlhis i Knitlol. IVrgamiiscr,;n cbarilalis iii vilani ^ileriiain, t:iii'iiiaiii Iierbis vireiili-

bn'viior (icr ha> otnn<'s iiiniiili .Tlalos. ol roplicanlos bus , Qu;e iiiilio .vAn tribu!alioir.:m arcscuiit , sc.l

ordiiicni lemporuin, coniin myslicc (lilToiviiiias dis-

C
sic spiritiiaiilius cibis, sic islis aliiiioiitis pascidir, iit

linguanius. Priino namquc sa.'culo factiis csl tan- iiiulla iiHolligal, carnalis auteiii, i.l ost, parvtiltis iu
quam bi\ bomo iii paradiso, in qua :plale tilios Dci Christo, tanquaiii |»oous Doi , iil iiiiilta credat qti:i:

iit
'-
: ');niiie Jivi;>il Deus a liliis hoiuinum ipiasi iiitcllii^ore iiec.luin polosl; lamen cos ictn cibos oiii-

a ;
-, liiqitc hnjus dioi vespcra dilu\iutn. So- iics bitboitt. iliijiis aulein u.'(a(is ijtta-.i vospcia ulitiar.i

eumtu n s.-eculum Tactum est quasi tirmamcntum iii- iios nou invcniat. Illa csl cnim iW qua Domimis di-
lcr aquam ct aquara, arca uliqiie iila qua: iiatavil cit : Pulas, veniens fHiui hoininis invenicl fidein
iii im cl mari.i; hiijus vcspcr.i fuit confusio super lerrain {Luc. xviii)? Posl islaii) vosporam ti^t

Iii>- iii. Terlitini s.Tculum facttiin osl, qtiari.lo se- maiio, cum ipsc Doiiiiiius iii cliaritate vonturus cst.
paravii populum suiim a gcnlibus pcr .Vbrjliaiii, dis- Tiinc rcquic.-.cciit ctini Cliti^to ab oiiiiiilius operibiis
cerncus cum quasi ariitam ab aquis , ul profoi rel suis , hi qiiibus dicluiii ost : llslotc pcrlccli sicnt
pcrmcn hcrbaruin alquc lifjiiomm, il ost, sancto^ ct Paler vesier, qni in ccelis cH (ilallh. v). Ta!c> cniiii
rntclii'" • 'nnjin Srripliirarnin , liiijns vospora facitint opora boiia valde. l'o.»t tjlia oiiiin op«Ma spc-
f"il p" t ot malitia |K;«(sittii npis S.iul. Iinlc randa Cit reqtiios iti die .sfjilitiio qiii vc>pei.»iii uuii

•;'ijrlum &.-ecul'jin ca*pit a David ,

quantlo coiist:ltiit .. Iinbot. Soqiiilur liinc rccapiltilalio univcisx con-
I>eus luminnria in lirmainonlo ca-li, i<l esl, splendo- dit.i! crcattinc.
n" 1 cicclloiiliani solis , cl in Itin.i! C.\PLT XI.

'i'-
'.
..., ..i.i;ciu,lanquaiii Syna(;ogain, ol stil- liccapilutalii} lolius crealionis, ct de ejiis niijstico

Ijs principos ojiis cujus aUilis vcspora intcllciin.

: til iii pcc-
catis regum, qiiibns geus illa mcruit caplivari iii Islcv sunl generaliuiics caeli cl lernv ijuando creatic.

nj|»)iloni3iii. Porro ipiinto s.x'cu|o, id est in traiismi- aunl. Ilac concliisione Scriplura saiicta lan;{it cos
j;nilioiic |!i' •
' T '^.ria siint qtiasi aniinalia, in i|iii iiiuniliim .siiie itiitio sotii|K'r ftiissc anirmant, vci
aquis, cl ^ '

, quia Uiiic Judi-i iiiler (^'i-iiles i|iii l.uluni :i Dt o qtiidem pulaiit, veruin cx matcri.i
l-ini|uaiu in mari viTerc cocpi-nuit ; iioc habobant qiiain non fcccritDcns, sed qii:o coa>tcina ipsi abs<pti^
&Ubtltiin locuiu tanquam \ulanU>s avci». Ilujns diei iiiilio fuerit Creaturi. Dicit ciiim gcncratioiics ccvli
quasi Tcspern cst mulliplicatio peccaloruni in |>opiiio 01 torrr, ipsum ordincm divin.i; iiisliliiliniiis , qtio
JuU:enrum. quando s>:c cxcTrali siinl, til clijiii Do- urnalns coruin |)cr opera sc\ dioruin ad illaiii if>ipi.'

niinuiii Jesum nun po»»ciil ( •igntisccro. Jjin si-xiiiin p.rforiiuiiein, qii:r sttporiu.H o^t dosigiiJlJ, pcrv''ii.l,
s^^culuiu lil in adrtntii Domini iioslri Jcsu Clirisli. jiivla iiu<mI in Dccalogo b'gi5 bua* di\il ipsc cuiuli-
 471 IJ. UAIJA.M .MAll.l UU.llU.l'. .M()(,l,M. (Jj'hUl M I'AUS I. 47>

*li.r : Sex iiiim tli.liu:> ficil l)eu» cipluin vt lerriim, ct \ rniii, ct niiiiij vinjulluin ugri nnlfijunm tiitelur in
vittre, el umiiiu iiuai in <•?« tunl {ICxod. xx). (JikkI li-rni, umiuntiine lierbiim rrijionii prifviuain gcrmi-
vcro «oi|niliir : luirct. (J\U)<\ h\ In «11«? qiifiri ijicll irMijni'. iutclii^imnx
//( (lic ijiio fccil Douiiiiiis Itciin ro:!um cl lcrrim^, cl i!Pi I ilcSi;^ii:iiiit)i, (|ii:ini!o ai1l<; o iiiicin linjil» srfcnn
oiinic virijnlliim ofiri, oiiUiiHiiiu orirclur in lcrrit, oiA- (!i<;iii hct:! ftiint (/iiiniu kIiiiiiI, ricills |i;itcl Acnsiis,
iiciiiijuc licrlniiii rrijioiiin, priusiiiiiiin (jcrmiiuirct, i\c- (jiioil ct li(;rl)a oiniiis cl aibor in ipsiiu liirni- i^u|>-

(|ti:iqii:iHi iiiciiioriilic Doi s«iniciili.i; vl lcri ilclu-t :i I- sl iiitin sit f:au«alitcr f.irla, priusqiiam vUib liler l»rl-

vcrsiiin , 8(;il iiporli; iii(<>lli;,'i , (|ii1:i (licm lioc loco rcnliir aiit gcrniinnrenl cx lcrra. Sin auliin apjWlla-
ScriitUini pro oiniii liMiipoK! illO |')Osiill, ipio piiiiior- lioiicin (!i<;i, nt conscqiiciirnis arliilr.ullir, pro )>ij,'.i-

(li:ilis crc:iliir:i r<)riii:tl:i csl. IH(.-(]iic ciiiiii iii iiiio (pio- lii':iliiin(; jiosilam accipianins tcniporis illiii*, in q';o

li^jcl scx (licriiiii ca-liiiii nuliini, vol sidfrilMis illii- iiiuiiiliis ist«; pcr iP.x «Ji«"9 factiis cl omatu*. p«l : po*-
slraliiiii, cl tcrr:i csl scp:irat:i :il) :i(piis aUpu» :irl)ori- stiiiins iiilcllig(;rc «piia iiimc apcrlius Srripinra \o-
Imis, cl licrhis coiisil:i, ?o.l iiiorc silii solilo Scriplur:! Iticiit c\|)liraic qiiomo !o snpra «!ixcrit: Quiu pro-
(liciii pro lciiiporc posnit, qtioiiUiiW cl Ajiosloliis inlit tcrra herbain virenlcm ct affcrenlcm icmen juTta
(•iiiii ail : Krcc iiimr ieii)pul. iicccjilabile , ecce nwnr (f^nus svuin , liijnum'iue facienii frurlum juxla 'jcnas
ilics s-ilulis (/ Cor. vi); iioii iiiinm spccialilcr dicni, i^ snum. Non cnim sic in piiinorlio rrnim Ikpc l(;rra

sc.l loliiin si};niricat lcin|Mis lioc, qiio in pncsciili prodtixit, qiiomodo niiiic si irri;;.tio adfuoril aqua-
vil:i pro ;cl('ni:i s;iliil(; !:i!)0i;>iiiiis. \'A iiri!plicl:i iioii iiim, eisponcnlc Doo, tcria uilio friK lifical, scd nii-

(Ii; iiuo sjioci^ililcr die, sed dc piiirimo tciiipoic di- i;ili;liorc prorsus opcrc toiidiloris tuiic antcquam ali-

vin:T) grali;fi dicil : In illa die andient surdi verba qui frnctiis e.t lc:r3 cresccndo orircntiir aiit g.Tiiii-

libri (Isa. xxix). C;clcrum dilTicilc iiilellcclu csl iiar.nt, rcpciile campi oinncs ci colles cranl hcrhis
(pioiiiodo iii iiiio dic feccrit Doniinus coelum el lcr- e( ar!:ori!)US coopcrli , liahcnlihus congiiiam allitu-
r;u)r,ol oniiic virgiilluin agri , ()mnciii''jiic licrljam (liiic:n statiircc , difrusioncm ramorum , opncilatcul
K^j^ionis, nisi forlo dixcriiiius qtiod iu malcria infor- folioniiii, copiain friictuiim ,
qtioiiiam non paul.iliiu

mi omiiis pariler cicalura sil facla, jiixla lioc qnod c\ lciTa oriendo vcl gorminaiido ct accessii iiicre-

scriplum csl : Quia vivit ih wlcriinm, crcitvil outnia mcnrorftm prt^ficieiiiio, scd siihdilo cx iila cjiistciido

siniul [ErcH. xviu). (Grefj.) Uoruiii qiiippc sn!)Slanlia acccpcnint. ISain cl hunc inagis scfisuni suhjuncia

sinnil crcata c!t, scl simul pcr specics foricata non quoque vidcnliir verha juvarc, q:ii!)US dicitiir :

csl; elq.iod simul cSolilifpcr snl)gt:uiliam nialcriLC, Non enim pluerat Dominus Deus siqier lcrrain, et

nou "simiil apparnit pcr spcciem formai. Cum enim lioino non erat qtii operare.ur lerrarii ; sed fous usccri-
siniul facluul ctrlimi tcrramquc dcscrihilur, simul dcbal e terra , irrigans univcrsam superfrciein icrnr.

spirilualia alqne corporalia, simiil quidqiiiil de ca^lo (^iiis cnim iion vidcal, quod haec dici non putcraiit de
oiitur, simul facltim qui(!(piid de lerra pio;lucit in- prima crcatione tcrru;, quando cial adlinc iiianis el

dicalur. Hiilc in superioriI)us quoqne scriplum est vaciia , cl lcnehnc super faciem ahyssi? Nu:iqui<l
Creavil Deus hominem ad irnaginein suam, ad iiiuigi- op;is crat de pluvia non dcscendenlc in tcrrarn inr-

iiein Dei creavil illuin, musculum et fcminam creavil rari, eo tempoie quo ncc ipsa adliuc accipcrc plu-
CDS. Necuum enim Eva facla dcscrihitur, el jam vi;im,ct nec aer d re poierat, co qiio i loca uiriusinie
lioiiio mascuhis ct femiiia pcrliiijelur. Sed quia ex adhuc arpia; cuncta implcrcnl; scd nec fons asccn-
.\ f:T; laVcfo cVal ^rocid (lul»io f(;mina prOressurn, rri derc (ite terra ad irrigandam eani pot:iil quandiu
irio jam coiujiulaliir pcr suhslauliam, a quo fucral tola tcgehatur ahysso. Unde (ni f.dlor) rcsl:it inlcl-

proilucenda per forniam. Considtirarc tamen hxc \%\ quod nomine dici sup.-a cum diciiur : In die quo
ci in ininimis possiimns, ut cx miuimis majora pen- crcuvit Dominus Deus ccc.uin el lerntm , U nipus sil

seinus. nerha namque cum creatur, necdnni in i!la inlimatura iilud sex dicriim primorum , in i|no uui-

fnictus, «ecdnm sui scmen osle;idilur. Iiiest vero ei versa mundi esl creatura formata. li!;i n/clc coui-
cliam ciim non appaicl fruclus ct senicn, quia s;- ,. mcmoralur quod iion pluisset Dci»s supcr teiTar??
mul niniirnm snnl in radicis subolanlia, quic non ct hoino non cs.^ict qui oporarclur terram-, uliiitelii-
siinul proilcuiil per tomporis incrementa. Sed ha::c gamus quanliiin priina terr* germrnatio a nio it;riia

nlique crcationem maferirc, ante omnem diem hujus dislarel. Nam uiolo cl irrigali/ine pluvia^s^mi , lerr.t

s;cculi fecil, cum in principio ccehim crcavil el ter- spoiite germinat , et industria cufluq:re hominuu
lain, quan.lo cl si lona crat inanis el vacua, ct le- mulla in horlis sala ac neinoriliu? prt>C!ca:ilur. Sed
nohr;ie super ahyssum, in ipsis lamen terra; ct ahys- longe aliter priina heriianmi ci arioriun est per-
si, id esl, aquarum natura, quasi per suhstanliaiii feCiA crCatio, in qiia novo sumnii opificis imperio,
semlnalem, simiil con:!ila hitebant» qua)-poslmodi!:ii lcrra qua arida apparchat, absipie pliivia et absque
cx hiijusopere creatoris non simul eranl prodnceiuI:i. operehumano repciile esl louge ialeqne multifariis
IJeoque si hoc dicimus, ad cumdem revolvitur nic- fnutuum cxpleta gciieriuus. Scd fons, iurpiit, ascen-
moiata quaislio, ut appeilalionem diei pro significa- debal clerra, iri igans universain superficicm terra:. Da
lionc temporis positam inlelliganuis, iliius videlicot hoc fonte et ascensu cjus e tcrra dicturi, priino vi-
quo Ii:ec Deus in principio simul cuncta creavil. In deainus quia prima illa gcrminalio terric , ciyiis

di-:, inqnil, guo crcavit Dominus Deus ccelum rl !rr- prjimissa seulenli,i incminil. si:;e ulla iirigalioue
 .:3 CoMMK.NT. IN r.KNtSlM. - 1 ll'.. I. ri
.:.|'i.)rtiiii Di'0 juIkmiU' facla est. Iluju» aulom ruiUis A panunuii, uiius funs diilus cA , |ht oiniios ilispor-

laliM-uiDiuc eril irngalio posl ve;>ti'aiu IutIhs ac hiunes suas ascenileiis ilc lerra, el irripns onineni
•I

liguis lerrani suptTveiiil. O*'*^^ *[>^*^ eliani SiTi- ratiein lerre, sive eiiam (i|uo:l csl creililiilius) qni.i

|)iriri' syll iliis |in)lialiir , «pi.e pos|i]iiain verlK» prr- iiun .lil : riiiis funs nsecniiclial i!e lerra , seij ail :

lerili leni|Miris iMTreeli tlitit i|uia tT<-.ir>/ l)ominut Foiii iiuliin ateenitehal, pru iiiiiiieru plurali posiiit
D<ut ctrluin el lerram , et omne rirguttum agri om- sin^iilareni. iil sic iiilellig:iuius ruiites luiillu^ per
nemque herbam regionit, Milijunxil niox verlio leiu- universain lerram lt>ca \el rcgiones proprias irri-

(loris prx'teriti ])liiSi]uain perft^cli : Son enim plue- giiiles, siiiit ili< itiir iiiiles , el iiiiihi inleiiigiiiitiir ;

rnl Pomffiui Heut iM;vr lerrmn , et hortio non erat sinit ilieta cst lunisin et raiia iii pl;i;:is,, i|iiili|is

q::i Oj erar.tur urram. lhl<'iulens i|UU4l aiile erealiiH .K.gyplti percussi siiiit, ctiiii esset inmiiiirratiilis lu-

iK-iu ^lrgulluruin el luTlianim, |)luviani neiis non nii- eustaruin niinieriis rt ranariiiii , jaiii iliiitiiis non
lat. Qiiiii vero |iostea rarluiu sil slalini verlio pr.e- i.ilHireniiis. riim eigo Hicliim esM>t cr<>asse neuin
ItTili t. lil.tlit-ens : Qti!-. lirrlias el \irj;iill.i, iie<'iliiiii pliivia tleseeiulcnte, no-
foii)t Ui i-rmm jM/vr/uirm i|tic luiminc e\i»Iciitc i]iii iipi>ratiir tcrraiii , euiisc-
lerrtr; in i|isa ileclinaliiuie verhi signilirans , iitiii i|iieiiler liuiiiiuiscrt>atio Miliiurcrtiir, .nr ilieitiir

lnic seinel.seil s.ppius essc ge&liim, iluiu nun ait ,

U Ftrmatit igitur Dominut Deut hominein ite limo
ascciulil, sttl I asceiulissi' (lii i- terra", et intpiravil in faciem ejus tpiraculum vitir, et

lur Tunl c teri'.i. .pn iiiuti i >.ii.i .jiis siipcrlii iciii li- faclttt cst homo in aniinam viventem. Ilic it:ii]iie la-

garel, merilo qiio unliiie asccii lerit i|ii.iTitiir. Ne- titis tiuiuinis fattura tlt^seriliitur, t|iii iii tlie qiiiiieni

qiie aliqiiiil ulislal cntli qiiuj iia per viccs aJ irri- scxlo Tactus cst, rciI ilii tircviier esl commeniurata
gan lani eam ascen<terit ac reilierit, quonunlo usqiic crcalio, qu.x* Mc |>leiiiiis cxponitur. Qiiia \iilplicet

tiudie sulet Mlns :ii| irri;;an>la .Fgv|iii |tl.iiia aiiiiii:i- iii oori><>ris ct aniiii;i' siitisl;iiitiaiii fai tiis sit, e qiii-
thii ascctulerc, <|iiuiiiuilu iiri^'aliat alupiaiuto Jurilaiiis liiis ile liiiiu t-<ir)>iis furiiialuin, aniiiia vero tlc iiiliilo

lcrraiii rcnlapulifli, tlc qua Seriptiira ail : qAia um- sil [>eo inspiraiite creala; scil el feniina tlc cjiis la-

reria ifTigabatmr ticut paraditut Domini (Cen. Xlli) ; t<rre sil ilormienlis cuiuiila. In qiia viilelicct senlen-

et ticut .Egyitut, anteqnam tuhverterel Dewt fiodo- In vilamla est paiipi>rtas s"iisiis i:arii:ilis, ne furtc
mam et Comorrham ; quomulu (tesle .Aii^jiislinu saii- pntemiis Hciim vel inaiiiliiis eorpoicis ilc linio fur-

ctu) tle i|Uuriiinitain r<iiiliuni niira vicissiliuline per- liiasse curj>iis luiiiiinis , vcl faiiiilnis liliiisvc iiis|ii-

liiiieliir, eerlo aiinonim inlcrvallo sic eos inuiidarc, r.-^sse in farieui forniali, iil vivern possel, ei spiraeii-
ul loiam illam re^ioncm rigenl, eiiiu alio tcmporc ex liiiii viuc lialicr^. Nam el propli^^la ciiiu ail: .Vanns
altis piil< is a! |Mitaiiifuifi siinicicnlem prelieiit '- /nir /m-r/iii/ iit'', et plasmaveriint me (Joh. \); tro-

aquaiii. (°.iir 01 ergu iiit re.li ile (ut iilem tlitil) si cx pir.i linc liictiliiitie uia^jis i|ii;ini propri;i, iil est, jii\la

uiiu alivssi capile, alterua miiL.itiunc fluenlc atiiiic rursuctudinem qiia solenl liomincs operari, luriiliis

rtniienle , innc univcrsa lcrra rigaia csl. Quoti si, esl. Spiriliis cniiii cst l»ciis , nec siinplcx cjus siiU-

inqint, Ipsius dliyssi magiiitiiiiini'iii ea parlc exccpt;i .stantia lineamenlis nicinlirortim corpunilium e se
quiul iiKire ilieitur, cl cvlili-nii amplittiiline, atqtie romposiUi , nisi ali ineniililis crcilitiir. Foimavii
aiuari^ niirtilius lerras aniliil, in ea miLi partc qiiam i;.'iliir ile liiiiu Dciis liuiiiiiicin, qiiein verbo siio tlc

nToiulitis siiiihus lcrra contiiiet, uiitlc se onincs limo fieri jussil.

funles (li\cr^is traclitiiis vcnisqnc dislriliiiiinl . el Inxpiravil in fdcicm ejus spiracnlum ri/.r, el faclus
Mris <|':- ' liris priiinViul , fonicisi vuli:il Srri- cit Itnmn in nnimam vivcntrm, riim ei siilisianti.iiii

y\tfr\ ., ,
•, uoii fuiites, prupler naliirj: iiiiila- ani'i:i,' ar s|ririliis, in qua vivcri>t, rreavit. .Nani ila

Irm.pfcmipic i>cr innnmeraliiles vias anlmnim :ilqiic r. I !

•
intelli^itnr sjiira.sse neiim iii facicm lioniiiiis,

rimTnim a>'ci'ndeulem <lc lcrra, el uliqno dispersis spiraeiiliim ci tjtio viverct creassc, sicnt snpra iiilel-

qn.isi II farien) lerr.e. lccliim cst : Vocavit Dcus Incem dicm : jiru eu jxisi-
Brr I"-. ,. _ |. . . ...: i ..,., aiit stagni, scd tuni, qnotl esl vurari ali huiniiiilnis ferii. Ilrne atitcni
I)
trul \ilcuuis ire aq:ias peral\eus niiuiimiiii llexns- in f.iricin iiis]iirasse iliriliir Deiis li(niiiiii, iit iicn'l iii

qiic ri\uriim, ct eunim cxccssu virina perfundere, animam \ivcnlcni, qiiia nimiriiin sensus umnes cor-
qiiis n-iii ai ripiat nisi qui coiitt n:in<>o spiritu lal)0- jioris, per quos insilus ci spiritiis ea qn:c foris siiiil

nt? Piissiiil it i. omnis tcrre f.i- riinlniijit .l'tr, niaj;i . iii f.nie \i^rcnl, visiis viirlin t,

ci«rs irri;;.il.i, , uir oinnis vcsli'. a I !il is, i'lf.irlus, gtislus el taettis. Llj>oto qtiia jiars

farie colurala, cliamsi non eoiKiniialim , scO manl- rtreliri anterior, uulc scnsiis omiics distrihiiiiiitiir,
biim lial, jiri-scrtim tpiia tiinc in imvif:>te torra- ail fninleiii cidlocata esl. >;iin et langcndi Rensiis,

nim, el si nun omni.i, pl-ira ir: '

" cre- qui pcr loliim cui-piis eirtiiuliliir, rli:iiii ipsc :i|i

dihilc rsl, qiia latius puH^.-iit ci ;.;.., ..^.i dis- eailem aiileriurc parte cerehri ustciiiiilur lialM>rc

prrgi ali|i:e ilistrn<ii. ni>piuptrr ilc islius funlis \iain siiaiii, qii.T relrorstim j>er verliecin altiiir eer-
nngtTiiiidiiic el muiliiudine , qui si\e iinaiii lialiuil vicem, ail iiiedullam spiiix' dediicilur. Congrnil aii-
a^ inein , sive projilcr aUqnaiu in h-rra lem liiiir seiilenli.e , (jiUHi siiprilirtiim csl : Ad
• •! ' t;
- '
. a^jii.u MijM-r ini rpncm Dci creavit iUum , mascutimn et feminam
1 . .iir>in) .iiijiic },.iilcoi. Quod eiiini tlit Uiiii r,l, ,\.l inii:ijinctn
 \-ti , u. liAi;AM .MAUlll AIICIIIM'. MO(.lM. Ol-Klllil VVAS I. 4TG

addiLmi, A limu lciw. Et iiupiruvit inficliin ejr$

Dii iirinit iUum, l;iii<i'«^<i«
:iiiiiiiu (|iio«l «J«-'
iioji iiihi iii ;

viiiicuium et (i-iniiiniii , iidii iiiti lii coiporc fadniii, tpiruiuluin tilit , iilir|iic iiiriii>ioiieiii fcaiu li S|iiii-

ivaW. iiitcllii^iliir. Noii «'iiiiii :»ii(li<'ii(li suiil (jiii |hi- Uh, (jiii ojMralus fhl tiuiiiiiiciii Cljrikliiiii : El fa-

t:iiil aiiiiii:iiii p:tilciii I)i'i cssc : «piia si lioniiiiis ctu» enl homn in aiiiin,:m rirentem : %tt\U>-l iil (pii

:iiiiiii:i p;iis l)i-i (•-.m-I, iicc a scipsa, ncc ali aliijm» pcrlcclui < r;.t D.iis, prrfci tiis rrc I. i, lur cl homo.
•Iccipi, iicc:i(l ^iliipiiil m.ilclicicii iiim, sivc pilicinliim
CAITT XII.
iill.i iicccssilalo coiiipclli, iicc iii iiicliii.s vei «lclcrius
l)e pliinliitione piirailini et ifuutmtr fluminum il.ii-
iiiiilari oiiiiiiiio |)otiii.-.sct. Flaliis aulcm illc Dci (pii tiune, in quu iiumo cultor el cuMtot a Deo coiu'i-
lioiiiiiicm aiiiiiLuil f;uliis csl ;il) ipso, iioii dc i|)^o : lUlUt L'5(.

(piia iicc li')miiiis lliliis, liomiiiis iiirs cst , ii(;c liomo I'liiiilineriit aulim Dominut heut paraditum ro-
ciim lacil de soiiiso, sc;l cx aerco anliclilu huiiipto ct luiJlntiii a principio, in quu poiuil hominem quem (ur-

Dcus p -
offiiso. Dciis vcro poliiil ct (l<; niliiio, ct viviim ra- mnxeral. Ali illo uti(|Ui; priucipio plaril3S!.c
rKmal.ilciiiipic, <pio;l 11011 jiolcst liomo.(piaiiivisiioii- ra.liMim cn; lcmhis csl , cx (juo irri;,';iiis UTiam
luilli cxistimcnl iioii tiiiic aniimitum priiiuim liomi- Oiimciii, n-iiioti') (jii;c caiii coopcrucruiit aquis, licr-

iicin, (piaiiilo Dcus iii cjiis faciciii salllivit, cl factus bas el ligiia fruclifcra produccrc jussil ; iu «juo la-

csl hoino in aiiimaiii viveiitem, scil tiiiic acccjiissc B meii hoiirmcm dic scxlo, qno el ipsuin formaveral,
Spirituni saiutiiiii. Qiiodlibct aulciii horuiii cicili- posuit. Ncijuc uli.ilciiiis duhitaii.liim csl p.iradisum

bilius oslcii l;itiir, :\iiimam taiiicn iion cssc iinrlcm in qi:o posilus csl Ikjiiio priuiUK, cl si Lcclesia:

Dei, ncc de substaiilia ct iiatura cjiis creat;iiii sivc pr.csciitis, vel futune palri:v lyjium leiict, aJ pro-

prolalam, scd c.\ niliilo faclam, du' ilarclas noii esl. prietatcm lillcru'. inlelligcnduin csse, locum scilicel

(Isidor.) Myslice autem sic inlcllijjilur : Islai gene- ania-iiissimum , fructuosis iicmoribus oj^acaluiu ,

rationes cwli cl terra; qiunido crentiv snnl, in dte qno cumdcin(|uc magiium , cl niugiio fontc fccundum.
(ecil Doininus cailum el terram, ct CcClcra. iliijus liiei Pio eo autcm quo I iioslra edilio, qc.a; de Ilcbraica

nomiiio sccuiKlum prophetiam omne tcmptis hujiis vcrilatc Iranslala est, habel a principio, \n aiiliqua

vilie significatiir, iii (juo cu'lum el lerra facla sunl, translatioiie[>osilumest,«(i orieniem. Ex quo iiomiuili

id cst, in (juo creatura; visibiles disponunliir, adini- volunt iiileUigi qiiod in orieiilali parte orbis lerrarum

nislrantur alque cxislunt. Sed quid sibi vull, (piol sit locus paiadisi ,
quamvis loa^issimo iiiteijacenlc

nunc noniiiiato ca'lo cl tcrra, adjecit virguttnm agri spalio, vcl Oceaiii, vc4 lerrarum , a cunctis rcgio-

el lierbam reijionis, et tacuil caelera qu;e suni i:i

nibus, qiias nunc humanum gcnus incolil secrclum.

'
cffilo el in leira, vel etiam in mari, nisi quia per Lnde nec arjua; diluvii, qua; lotam nostri orbis su-

virgullum agri invisibilcni creaturam demonstrat ^ P^ficiem allissimc cooperucrunt, ad eum pervenirc

inlelligi, sicnt csl aiiiina? Dieta autem, virgultum potucrunt. Verum sive ibi, seu alibi sil, Dcus ikjvc-

propter vigorcm vila;, hcrba propler eamdem vi- ril, nos tamen locum bunc fuisse, et esse lerreauu},

l.im nunquam marcesccnlem. Deinde addit : Aii- dubilare non licet. Deni^jue sequenlibus vcrbis Scri-

tcquam esset super lerram : intclligilur antequam ptura plcniu:. qualiler eum Deus planlaveril, expu-

aiiiina j)cccarcl. Terrenis cniin cupiditalibus sor- nit dicens :

iliiiata , lanquain super terram nata , vel snj)cr Produxilque Dominus Deus de hutno omne ligiiutn

terrain cssct, rcctc dicilur. Unde adjecil : iVon- pulchrum vibu, el ad tesceiidum suave; lignum eliam
duin ettitii plnerat Dominus super terram : quasi vilw in tnedio paradisi, lignumqiie scientiie botii el

apcrle diccicl : AnleijiKnn poccaict aniiiia, nonduni miili. Hoc eo die factum intelligitur, quo cl reliij'.:!

iinhibus Scriplurarum pliiviaui doctrina; Doniiniis ligna fruclifera tcrra Deo jubente pro.iuxit. Sed hic
ad animam irrigandam conccsserat; noiidum pro- ideo necessario repelitur, ut (jualis sit locus par;i-
plcr hominem,qui estlerra.Dominus nosler nubiium disi nosse jiossemus, maxime quia de ligiio vila;,

carnis iioslr;e assumpserat, per qiiod imbrcm sancti lignoijue scieutite boni et mali erat specialiter re
Cvangclii largissimum inrudit. Quod vero subjunxit ferenJum. quorum uno iiomini sigiium obc-
la
Et hotno noti eral qui operarelur terram : qiiia nullus dientiai quain Deo debebat, in allero saciameiilurn

Iiomo operatns est in virginc, unde natiis esl Chri- vitie ajlerna;, quam per ipsam obedientiam mererelur,

sUis. I|ise esl eniin lapis dc nionte aliscisus sine inerat. Ei quidem lignum vita; inde dicluin, quia
inanil us, id est, absquc coitu et humano seniine, hanc virtutem, ut diximus, divinitus acceperit, ut qiii

dc virginali utero, «juasi de monte humana; nalurte ex eo manducaret, corpus ejus slabili saniiaie Gr-
ct substanlia carnis abscisus. Sed (ons ascendebat e maretur, neque ulla unquain inGrniitaie vel a;lale
lerra, irrigam luiiversam superficiem terra.'. Terra in delerius mutarelur, aut in occasum eliam labe-
maler virgo Doinini Maria rectissime accipitur, de rctur. Sed hOc ita corporalitcr factum est, iit sacra-
«jiia scrijituin esl : Aperialur lerra et germinei Sal- nicnti quoque esset figura spirilualis, id esl, Dei et

valorem (Isa. xlv). Quam lerram irrigavit Spiiitus Duinini nostri Jesu Christi, de quo in laude sapien-
'sanclus, qui fonlis et aqua; noniinc in Evangelio liai dictum est : Lignum vita; est his qui apprehen-
^igitilltaiur. Formavit igilnr Dens hominein de limo derinteam. Et in Apocalypsi sancti Joannis inqiiit :

.eiiir, id est, (aclus esl Chrislus, jiixla quod ait Apo- Qui viceril, dabo ei edere de ligno vilw quod est in
stohis, e.v semiiic David sccundum curiiem (Ikim. i), puradiso Dei mei (Apoc. ii). Quod cst apcrte diceic :
 ,

COMMENT. IN GKNESIM. - Ll!!. I. 47«

yui *iceril lcululii^ncm >or|K'tilis uiili«|ui , a «|ii" .\ t'"' indi-' dhldilur in iiHutuor capila : nomiti uni
\.\ ti> fst \ii.iiii, t!a!M) i|iio I •l.iiiinis tMaiii, si viceril, /'/lifon. Conslu:, as(nieiitil)iis ccr(i!«siii)is .•nic'«jriltiis,

A !.i-, 'il ()r.rM-iili \i»ii)iu> i;i<>ii.i (ilirisli in xleriuim liuruin uiiiniiiin nuiniiiuiii, i|ii;l> ile |iaru«iisu r\iro

rvlUiatur, itJe«H]ue nullo iMts^il iiicursu iiiorlis ul- referufilnr, in iio>,lra lcrra fon(es csi» nutos. Plil-

(iiiKi. Q«ii \iilelti'el Doiiiiiius Qirislus, virliis e( su- sonisqni !cni, i|neiii nnnc Gangen a|<|tcltnii(,iii lncis

piciilia l)ei ralii», iu |».ii i tu-le.slis, l!aiil*.tsi ii:oii(is. .Nili veio, «inciii Sciipiiua, iii ilivi •

i|iic:ii cnui c.rUris suiici. • ;. v i-n(i se iii niii!i, (•ci*ii niiiiciip il, i.oii |)io(iil aS AiI.imIc inoiHr,
critte b(i-uui pruiuiKerc &i^ .atui esl. S«-i|uiliir tit (|ui eikt nitiiDUS .\rric.L> aJ uccidcnlein niiis. PurrJ
M>!ejiiiiis> ili* ligiiu M'ii'iilix lii^iioscenili boiiuiii cl Tigris cl Kupliralcs in .\rniciiia. Unde creilendniu
iiuluni. Pn>rsus el li«H: ligiiiiia erut \isibile et cor- est (]uoni.im locus ipsc paru<li>i a cii};iiitiune liomi

porate sici;' '

is c;e(er.e. 0'i>»«l «-"'8" liis'i;uiti es>(M, niiin csl rcniotissiiiius, iii.lc qiiadior ai|iiar:iiii par-
uon esl «! uii, scil cur Ihh: noincii accei^oril, li>s liixiili; sctl ea lliiiiiiiia, iidoriim foiUcs ni)(i ess*;

roiirirciiiluni. Milii aii(ein e(ium xi\nc consiUTund tlicunliir, aliciilii ipsn sub (crris, el post Iraclns
(liti nuii |Mi(e>( i|u.nu(nm |ilacvat illa 6Cii(cnlia, non^ prolixariini rcgioiiiim, lucis aliis eriipis.>,e, ulii Inn-
f" 1 >;i>in ciltu ol)iiu3iiaiii. .NcijiiC •niiii (luam in suis fonliitus iioti csse perliiliciidir. Naiii
.,. .. Umij uinnia in para(!i>.o iiiv(i(uc- U lioc solere iionnullus aipias faccrc qiiis ii;iiora'.?

^ . ! niali, scil maliiiii ftiis.se lioniiiii Irans- Sc.l ilii hoc scitur, iilii iioii diii siib lcrris curriint.

' vsiuue prJX'cp(i. O|)ortcl>at uiUcm ut licino suli neiiiijiie cadcin i|isa lliiiniii.'! Tigrin, r.npliralcn (1

Huniinu Deu posilns, alicunJe prohilM<rclur, ul ci Niluiii fcnnit liislorici plcrisq;ic in locis (crra :ib-

pruincreniii essct Doniinum siinin ipsu viitiis obe- suiiii, ct alii|iiai)to iiilcijacciilc sp.ilio riirsiis cincr-
i^ientia , ipi.im pussumus \erissinie «licere solaiii gcnlia. solidim a^cre cursi:m. Qiiod cliam ipstifi

sc virtutem omiii creatunc rationaii agcnli sub Doiiiinns ad indiciiiin f.tccrc crcdcndiis est illiiii

Dri |M)icsLate; pri(nuui({ue es»ct ct nia\i:rum tiimo- cnrsus, quu li.cc ad nos de paradiso |i r occulliorcs
ris viliuin ad ruinam sua poleslalc vclle uli, ciijiis lcrr;c siniis \cnasquc loitj^iitrcs cxcunl. Inlcrprcla-
vitti no iien (>st in obeJicntia. Nitii csset crgo, itn(]<; tur aulcni IMiison orii liiu/rt/io, sivc os pupiltv; cl
^e doMiimin) lioino hulMre cogituret utiiiic scniiret, rcclc, qiiia i.itninim :ili:iiii iii iios(rn (crra gialiain
nisi ci ulii|iuil j>ii crctur. Arbur tUiquc uon illu crut facici, id cst, viliorcm inullo, qiiaiii in paradisu li.:-

inula. S(> I appellata c&t scieutix tiignov:endi bonutn bt't, oslcndit.

el ni.ili.m, i|i>ij si pioplcr proliiNiliuneni cx ill.i I])sc eit ijui circuit omnem lerram Eriliili. Ilcc
! 11111) (• 'crel, iii illu cr. l praccpti fiiltira Iran.sjjrcs- csl Indi.c rcgio, nonicii iiulc lial ciis, qiiod posscs.sa

I qua lioiuo pcr exptiriiiicntiiin picii.i! disccrct ^ bit iM)St dilu^iniii ab K\il.tli filiu Jcclaii, qui fult
I ii.tcr olM'di«3)li.t: iMjnnin ct inobcdicnti;c filius Ilebcr patriaicli;c Ilcbncorum. CJnciti cliatii

ituiiiiti. i'iuini!c ct Ikk: non in fignra dicluni , scd Jjscplius rcfert cuni fradilius siiis a numiiic Cc-
vcre qiioddam li;;num accipiendum csl, ciii iioii «li; p!icnc c( rcftionc Indio; usqnc ad locuin ctiin i]i:i

rructn. vcl |M)iiio, qiiod iiide iiasccrctur, scd c.\ ipsa ap|M.>llalur Ilicria posscilissc.
rc noincn iiiipusittiiu cst , qux> , illu coutra vctidim Lbi nascitur aurum, el curum lcrnv illius oplimufii
lacln, fiicrul sccntura. cst. Et Pliiiius Scc:in;ius nanat litdiu! rcgioncs auri
' ' liebalur de luco toluplatis ad irri- vcnis pr;c catcris aliiiinbirc lcriis. linilc cl insuhc
.i<i,i.,inii, id csl, ligiia i!l:i puUbia atqiie coniiii y^c.jcu C{ uyfJi.i,j n'\thi aiiri sive argcnti \c-
'' qu.t; oiunciii lcrram rci^iouis illiiis opa- cabtila suiiipseruiil.
banl. Qu<)«i eo fucdiin fiiissc or<linc crcdcn lum Ibiiiuc inveiiilur bdellium et Inpis onijcliinus. Udcl-

«»1, «|iio iii hac, qtiam iius iiicolimus ti>rraiu, .Niliis lium esl, nt idcm Pliniiis dicit, arliur aromalica,
plana irrigat .tiKypli- Indc qiiod ct supra |N)siiinius culorc nigra, niagitittiiliiie oliv.c, ct folio ro! oris,

•lii t.i II cst ilc tcrra So.loinorum, qn.T uni\i'rsa irri- liucluquc c^iprilicus, ipsius natiini (|u:i' gtiinmi. Kst

•r siciit para !isus Domini , ci sicnt .ipypliis. aulcm lacr)iiiu cjtis lncida, subalbida, levis, pinguia,
D
^J proviilu liliqtie disposilione Doniinus ac comlitor ccrcali liipiore, ct qu;c facilc mullialur, giisdi ainara,
iTiiiiii iii i.oittro orbv vuluit lial>crc similitudincni oloris lioiii, scd viiio pcrfusa odoratior, (itjns ct

nooniiliam palrije illins, a.i qiiani possidcnt!am in libcr .Numcroruiii niciniiiil : Lrul autim, iiniiiicns,

piinio parcnle creali sainus, ul ad promcrcndum Tnan quasi semen loriaiidri, coloris bdcllii (Sum. l),

pjiii n dilum dc vicino nos admoncrct cx(>mplo id csl, lucidi et subailiidi. ()iiy\ attdiii l.ipis c.s(

niakimc px nuininc illo, quod dc paradiso conslat prctiosus, indc appclla(ns (piod hubct iii sc pcr-
rmaHurc. Niliis nanique qiii in '
'vplniii, ipsc misluiii candorcni, iii siiiiilitii(liiiciii iin^uis iiuniani.
e$l Gcon, qui in scqttpiilibus .; , t.-o proccdcrc Gr.cti cniin uiigucm diciinl onyclnm. Iluiic cl .\ra-

meintiraliir. Sicul etium cvcr>is cisdeni Sorfoninrum bia gi^'nil, scd Indiciis igniculu.s liabcl, albis cin-
dfilatibus, qti.T quondam iil paradisus Doinini irri- Kcnlibus zuuis. Arabicus autcin niger cst cum caii-

fabanlur. cvctiiplum coriim, <|ui iiiipie acturi (iimlil.us /onis. Antiqua (ranaLuio pro liis liai<et

—wiiil, ut \c5:ij:ia piTililioiiis nialortiiii ccrli^M.ii lurbttiiculuin et lapidi-in prasinum. Kst aiilcin car-
i
iiiutidu lial.ciili'^, \i^il.intitis ;i-tciiia curuiii tur- biiiictilus, ^icut cl iioiiiiitc pro! at, lapis igtn-i coluris,

jiila fiigcrcinus. i|iii nuc(is q'iu«|iic (cncl.ras illuslrua' p«:rliibc(ur. Est

^79 li. KAHAM M U lll AlU.IIIi.i' . ,M(H-i;.M. OI'MU M 1'AIIS I. 48J

l:il)is |)r:isiiiiis viriil:ititis :is|m'(Iiis. rmlc cl (ir.i;C'c A lum; do ipjo. qiii, rclii la Dci {fralia ({(iHla\cr.l, iiiorlc

:i |iiii II) ,
i|iiiiil .'i|)iiil i-o^ nr.ufyj tliciliir, iioiiirii ac- iiiorictiir.

ct'|)il. Tulit erijo Domiiiu» l)eu$ huminem quem for-

l'.t nomcii flnvio necnfido (ieon : ipsc enl qui ciicuit

maverat , ct potuit rum in paradito roluptutu ut
opcrarctur et cutlodirct illuin. \.| (•iiiii vidcinr rcspi-
omiicm lcrriiin .fCtfi vinii^ri iiil<'r|iri'l:iliirf)t'c7uii sivo
ccrc lociim, iii qiio siipradictiiiii (•sl : llomo non erat
lirirnijitiiiH.
ifui operaretur terram. Vcriiin iioscl iii liujui» c»|K»si-
iSninrn vcni fliiminis lcrtii Tiiiris : ipnc viidit
tioiic vcrlii, dicla saiicli 1'alri» Aiigiiisljiii «•xi>oii:i-
coiilrii Assjirins. Vo(;iliir (|iio(iii(; Ti^Mis propliT
iiiiis : Qiiod opcrrircliir, inqiiil, m;I qni I custodin;!?
v(>l()(-il:ilciii , iiisLir i)(:sli:i! iiiiiii:i periiicil:ilc cur-
niiiKpiiil fort(; a;,'ricitltur;iin !)oniinuH vcjluil opcraii
n^ilis.
printiiiii hoinincm? An non Cst crc(Jibilc qiiod cniii

Flnviiis (lulcm (inartus ipsc cst Euplirate». Eu- anlc pcccaluiii (lainnaveril ad laborcni? iia &nnc
plinilos vcro iiil(Mprc(:iHir frvijifcr sive crescens. arbitrarcntiir, itisi vi Icrctitns cuni laiita >oli>plal<;

lciciico (Ic Kiiplii:il(! iil)i v:i(!:il, (pi:isve lorras cir- aniiiii agricolari quosdam, nl cis iitagna pn-na sit

'ciiiiic;it, iioii dicit, (pii:i ipsc iii vicino profliicns iitilc ad aliud cvocari. Qni.!(|uid crgo d<'li< i.iiitin

lornc rcproniissionis, facillinic a popiilo Israel , (jiii n habcl ngriciillura, tiinc utiqiie iongc aniplius crat,
'if/i(icni posiliis Ikcc lectiims oral, ptitcralsciri. Qiii;i tpiando iiiliil accidebal vel lcrrae, vel culo advcrsi.
V^ro pcr aipns r(>gonor;ilri(\!s rcgressiis noliis :cl .Ni;!! c:iiin crat I.ilioris afllictio, sed cvhilaratio vo-
'coelcslia palel, congriiil salis clispcnsalioni (liviii:e liiiil;itis, ciiin ca qii.x' Dcus crcaverat, hiiinaiii operis
piolalis, nl ipsnni cicnioiiliuii p^riiuoilail siipi;rii:iiii a Ijiilorio hctius fcraciusquc prove;:ircnl, undc Crea-
palriam rciJiiciinnr, noMs sit cuni paraiJiso, in qiio tor ipsc ubcrius laudarctnr, qui aniinx in con>ore

posilus csl Iiomo prinnis, conimune, el sicul gratia animali constitula; rationcm dedissel opcrandi ac
iios rocroans invisiiiililcr rcgiii c ilostis ingrcs-^iiiii facullatem, qiianiiim aiiiino volenli salis esscl, non
pr;cparal, ita ctiam invisibiiitcr ad nostniin orliem quantnm inviinm iniJigciitia corporis ogcrct. i't

(Je paracliso per terr;c venas ipsa, per (piam iios rc- operaretur, inqnit, et custoJiret illum, cuslodiret
creal, uncla prosiliat. Si ergo spirilus ubi vnlt spi- vidclicct eumdem paradisum ipse sibi, ne aliquid
rat, el voccm cjus andis , sed non scis unde veniat adinitlerel, propler qiiod imJe moreretur espclli.
aut quo vaddt (Joan. in) , sic eliam clcccbai nl Denique accipil prajccptum , ul sit por quod sibi

aciua, quai eos qiios vull Spirilus sanctinc.il, ignotis custoiliat paradisum, id cst, quo scrvato non inde
ad nos viis de paradiso advcniat, ct ad ignola nobis projicialur. Recle e:iiin quisiiuc dicilnr non cuslo-
loca redeat, quam lamen de paradiso voiiiplatis con- C disse rein suam ,
qui sic egit ut amitterct eain
siat habere originem. Plantavcrat autem Dominus eliam si alteri salva sit, qui eam vcl invenit, vel ac-

Deus paradisum voluptatis a principio. Paradisus (?ipere meruil. Est alius iit Itis verbis sensits, qiiem
Ecclcsia est, sic enim de illa legitur in Canlicis can- pulo non iramerito prseponendum, ut ipsuni homi-
licorum : Horlus conclusus soror mea [Cant. iv). A iicm operaretur Deus et cuslodirct. Siciit cnim
principio autem plaiilatnr paradisus, quia Ecclesia homo operatur terram, non ul eam facial csse tcr-
calholica a Christo, qui est principium omiiium, ram, sed ut cullam atque fructuosam; sic Deus ho-
(Oiidila es,secognoscilur (Isid.). Fluvius dcparadiso miirem niullo magis quem ipse creavit ut homo sil,

cxicns, iniaginem portal Christi cle paterno fonle cum ipse operatur ut justus sil, et iit homo ab ilio

l'uen!is, qui irrigat Ecclcsiam si'.ain verbo praidica- pcr supeibiam non abscedat. Posnit ergo homincm
lioiiis cl (!ono bapiisnii. De quo bene per prophe- in paradiso voluptatis, etc. Opcraretur, scilicel ul
tam diciUir : Dominus Deus nostcr fliaius gloriosus, bonus bealus<iue esset ; custodirei vero ut tulus cs-
cxsiliens terram sitienlem {Isa. xliv). Quod qiiatuor set, ipsins se doniinatioiii ac protectioni hnmilit-er
nnniiiiibus de paradiso cgrcdienlibus lerra rigalur, subdcndo.
solidum iiieiUis noslne ^cdificiiim , prudentia, (e;ii- CAPUT xni.
i)
peranlia, forliludD, juslilia conliiiet; qnia iii his Lbi prwccplum Adiv a Dco in pnrr.diso datum esl, ct
(pialuor virlutibus lota boiii operis slnrclura con- Adam noinina cunclis animantibus iinposuit.
surgil. (Grcg.) Qnatuor ergo paradisi flumiiia tcrram Pr,rcepitque ei dicens : Es otani ligno faraclisi
irriganl, quia dum his qiialuor virlulihus cor in- comede, di ligno nulem scienlia; boni et niaH ne co-
fundilur, ab omni dosidcriorum carnalium ;estu medas. >'on esl creJendum qnod in lifjno itlo aliipti.l
temperatur. Item allegorice quatuor paradisi ttii- mali naturaliter inessct, siait et supra (iocuimus,
mina, quatuor snnt Evangelia ad pr.Bdicalionem sed ab eo ligno quod mahim non erat prohibiuis cst
cunclis gonlibus inissa. Ligiia fructifera , niniies h(")nio, ul ipsa per se prycepti conser\ati() Donv.ni
sancli sunl; fruclus cotuni, opera eonim; lignitm iili ossot cl Iransgressio mahim. Dcnique a peccarile
vilx' , sanclus sanclnriim uli(pie cst Christiis, aJ iiihil aliiid appclilum esl, nisi non csse sub (ionii-
quem quisfiuc .si porrexeril nianiim, vivel in a'ler- naliouc Dei, (pi;in !o illud a.i:nissuni est, iit qno, ne
i.inn. (Isid.) Ligmnii aulem scienli;« boni ct mali admitlereUtr, sob dcberet jussio dominanlis allcn !i.

proprium esl vobintalis arbilrium, quod in medio Qu;i' si sola altendcrclur, quid aliit! qiiam D(^i vo-
iibsui esl posilnm ad digiiosccn J-Jiii honnm cl ina- luiilas ainaiclui? qni! aliud (|uaiti Dci voltrpias hu-
 ,

iM COMMKNI. IN C.KNKSIM I.IJi. I.

iiiuia: \uluiilJli ni.i|mi.tiLiiii ' .Ni-c fu-ri |miI -^t iit .\ ci** •»« iUJittt milii fuitviiivi yJoan.

Mildiita!» iimpriu iioii ^mdiiiIi ruiii.i* (•uiiJerc ssjkm* wii). 1 . ;...>piiti|K'rt.* t-»t, t|iiia l>uiia pru-
Ituuiiiiciu cadat, »i caui \uluiitJli &u|»criuri!i cilul- dfssc nctpiciiiit, si nial.i ipi «• b>ilirt*|iu:il iiuii cavcn-
ii>utlu |)rJ-|>^)iial. IIuo e&(M<rlu<> csl lioiuo coiitcniutMis tur. IVril otnnc iMuiuni i]iiu.l ngitur, si nuii sollicilc

I
111 lUi, ct huc c\|K*riiiiculu iliiiicit, quiJ iii liuniililau* i ii<.iiKliatur. linii^ licne i|Uoi|ue tlo

i iiiU-r Ikhiuiii cl iiulnui ; lM>nuiu sciliccl ipsu parc:itc iiiisiin ilicilur : Pomii cmwi .''
.'ii in
c, iii.iluiu .-lulciii iiiobc !iculi.i*, si4K*rbi.c, paruinsum rn/M/jj .tis, ul operarfinr c/ . / »/-

>nluiuarix, ptTVcr&c iuiitaliuuis Uei, c( iioiia: li- lnm. (>|x'ralur ipiip|K* tjtii agit buiiiiiii ipiuil prx^ci-
lH*rlaiis. IKk: aulcni iii quo ligiio accidore ptiluit, ex pitur, st*tl i(tiuil upcralii& fiirral |K.'r.iit, cui liuc kt-li-

ipaa rc, ul jaiu su|ir.i<lii tuiu cst. iioincii :iii-i*|iil. ripitiii iimimI prtilitlH'tiir. rinli* tuagnopcrc o|K)rU*l
I'ra*ci'ptuin quiKl aic>|iit (i^(iralit<'r (itiristiis, iios ct boii.i sciiipcr aj;i'ri', cl ab ijisis iius boiiis opc-
accipiinus iii illo t|uia unusipiisquo (iliristianus nun ribus caule in cugitatiuiie cuslii;!in<, ne si inciitcui

incoiignic i;<*>tal pcrsonaiii Clirisli, iliccnlo ipso elevciil iMJiia sitil, t|ii.c nuii aucluri iiiilitaiil bc 1

liDiiiiiio : Qutt (ed$tit uni ex mimmit inis, milti fe- elaliiiiii.

<
" '• * ^•. i.(/ii<i.> l>icil • •
< • : liijno (:.\PLi .\i\.

/• ^ , df ligno .i •ni fl H De fucliirit muiierit i-x cotlu AUir.

m,ilt lu comedat. I>m*cipitur cniiii iiobis ut rriiaiiittr lHxii quinfue Dotninut Deut : Mon etl bonuin etsj
o.iini l.gnn paraiiisi, tpio si^tiilicaiitur s|iirilualcs homiticm tulitm, faciumut ei adjw.orem similem tibi.

iK'lii'i.e. tructut aulem i;)iri(Mt al c!i iriltit, y,iii- Kt li:i'c liKUtio l>ci no.i ii>r[ii)i.iii vucc rur.is i:i :iiiias

Hium, pax. lontjitniiHilaf, b.ni.jnilas, batii:i!s, mantue- cinissa, scJ iiilcnia f.itiune iii\iii;c vuluiit:ilis, p.-r

luJo, contiHeHlia, cuttiiot {(ialal. v), siriil ilicil .\\%i- qitaiii creata sunl oiiitiia, iiietrabilitcr r.uta essv
slulus. t)l nun l.itiganiiis ligtiuiii iii iiic lio p.ira;lisi creileiiiia c*.!. Jiixla qiioil cl supra itociiitiius, ti', i

plaiitaluin scicnli.c boiii cl inaii , iil csl , non vcli- scriptuiii .'sl : haiiamtit linmiiiem lul im(.ijiiicin ti

iiius sup>*rl>irc ilc iiatitra arbitrii iiostri, ipi.c itic li.i iimitiludincm nostiiiin. Si aiili.>iii qi..cril al:i|iii>. al
i-kt , ut tlcicpli proplcr siiciiliaiu c\|K:ri.tiiiur .i.l qtiaiti rciii licri op ^rliicril bui: ailjiiloriiiiu , .iiulial

lll.ll lUI. rcspoiisuni s;iiit li .\u^iistini, ciijus el supcritis vcil):)

In quocuHtfUi etiim die comederit ex eo, morle mo- sa'pissitiie (acilo e/is notuine po.^uitiius. iNiliil , iii-

nerit. Noti ait : Si conifilcris iiiurlalis, cris. In ifiio- qiiil, aliud p|-uba!iiliu*r ocruriil, i|iia:ii pmplcr iiiiiu

cuuifHC, iiiipiit, i/iii cameJerit ex co, morte morierit. piocrcainios, siciil .iiljiiloriiiiu sciiiiiii iti leira csl
Muituu» naini|Uti csl liintio iu aiiiiiia cuin peccavil. ul virgiiiluin cx utrariiiii pur(u ituscatur. Iloc ciii.ii

quia rcccssii ab co Dcti^, qiii e^l vita aniin.i'. Ciijus C et iii priitia icruiii crcatioiie i!ic(uiu era( : .Mnsculuin
uu'riu> inorlis secula «tl cliaiii niors cor|Miris, iljs- el feminum fccii eot, el bcucdixii eis dicens : Crcscite
tclciii'' ;ib tllo anima, qii.c csl viia cjus. yu.cqui! et mulliplifamiui, implc c terruin ct doiuininniiii ejus.

iiiui» riii-ui priitiu liotniiti luiic cvctiil, ctitii pr.i:- ^>u.c raliu cuii liioiic cl coiijiiiicliuiiia iit^isriili cl li*-

senlis vi(;e (tiriiiiiiuni acccpi(, non parvo po>l lcttt- iiiina: alipic benc.iiclio, iicc posl |>ccc:iliiiti hoiiiinis

p<>r<- i|(i.ii)i M>tittini cotncdil. Polesl cl ita iiilelligi pactiantquc liclcril. Ipsa cniiii csl, secuiidtiiii qii:iiii

qiiH t iil.iiii iiiurlcin in ci> frrent liics illc, iii ipio iiuiic lci la lioiiiiiiibu» iilcna est doiiiiiialio:ii!i!is cjii;-.,

p«->La\ii4(, quani A|mi>U)|ii-> (;i'iiicns dicil : Condc- ^uaiiqiiaiit ciiiiii jaiii ciiiijsi dc par.idis > co:i\cnis>i;
leciur legi Dei tecundum inlrriorem limniucm ; t'ii/i'«) cl genuissc cotiiiticiiiorciilur, t.iu.cii iioii \i co qnil
uutem aham legem in membrit meit rcpugnantem lcgi proiiiUcrc poliierit, u(i csseut eis ciiaiii iti para lis»

ueuiit metr, el caplieanlcm me in lege peccati , quiv lioiioraiiilcs iiiipli:e ct tiiortis iiiiinacuialiia. lloc l>cti

eu m membna meit. Infclix ego homo, quit me li- prxsiaiitc iiilciitcr jii.itcqiie vivculilms, :iq'ic oI)C-
btr:iii de (orpvre mortit hujut .' [Itom. \ii.\ Nott dicntcr sanctcque scrvicutinis, ut siiic uli» iiiipiicl:u

eiiiin suilictfrel ei si diccrct : {ima nie iiberabit de ardore libidinis, siiic ulio laborc' ac dolorc pjriciidi,
lnN! nioriali curiMirc? sv^ de corport, inquil, mortit Tctus cx coruni sciniiie gi/ncretur, ti»n ul tiiorien-
kujui. Situl ctiani illutl : Corput guidem mortuum ' (ibus parciitibus lihi siicccdcrcii( , scd it( illis qiti

ett, inquil, propler peccatum. .Ni-c ibi ai( nior(alc, ;:e!!ui-kM'iil iti ;iliipio roriii.c >(.i u iuaiiciilibus, c( c\
mJ tiMjrluutn, quatiivis litjqui* ct luortal,', qitia iiiu- ligiio vi(.e qiiod iiii plantattitn era( corp;)i-:i| 'm vigo-
rituruni. Non iti rrcdcnduin f>»( ftiis!>ti tlia tiir|Mira, iciti siiniciidlius, ct ijii qiii gigiiurcnlur ad cuiiuicin
jiiiiiiaiia iioudniii spirilualia, iioii (.iiiicn perduccreiitur sladiiii, duiicc ccr(o luiincro iinplcui,
/. ... ., il i-^l. i]n I' i!i*i-i--.m; cst ul niorcrciitur, quod si juslc oiiincs til) dictitc.squc \i\crciit, liiiii- lii>ii*l

•1 dn' fjciijiii • si, i^ij.i ii^ouiii coiilra vctiluin tcti- iila t-uiniiiula(ii>, ul siiic iiil.i niurtc aiiiin.ilia corpiira
.''runl. conversa in alia.n tpialitaicni, eo quiMl ad oiiincin
(/•»<.) Mjnuicc aulcin tulii Deut hoininem el potuii uuliuii rcgculi se spiritui dcscrvircnt, cl siilo spirilu
raai iii pmrmdisum, h<M- c>t . a-^suiiipsit l>i".is car- viviric.iiiu* siiie ullis aliiiiciitorutn t ••rporaiiiiiii su>
nani. e( facUM csl capu( I . <
'> ~: i . ( ( o;>craiclur et (•'iilai ulis vivcrciit, spiritu.ilia vocaiciitur. .Nani si

(uatodirtl illum, id e>( , \ . I*a(ris. cx oiiiiii- Ktiix b cl KJias iii .\ilain iion inorlui, iiior:isqiic pit>-
bns gttndbtis Erciesiam adiiiiplcrc( ; adpic iinpl •- pMgincui in carne ^c<.latitc», qunj ili-bilutn ut $ol-
rrtur kcniio, ipK*in l>otiii;iiis di\it : tgo f-errah-.ui \,i|ii. (iu'ur.ttir rli,-ini relrfiii a.l li.mr vitaiii, it,
 m W. HAI;\M MAIIll Air.lIIII'. MOlit.NT. OMIU.M PAUS |.
4S4
i|:iiiil (.iiiiliii ilililiiiii <ni, iiioriliiri, iiiitic t:iiiini iii \ (|ii<; ;;iMili priipriam siUfi<- ilivi*r)>:im iriliu<Trl lin-
:\li:i \ii;i siiui, nlii aiiK: rcsiiiTiu tioiicm (ariiis, aiilc- ({ii:iiii, (iiiic cii rrcdciila sunt ctiain aiiiiiiantiiiin

(|ii:iiii :iiiiiii:il<; ('or|)iiH iii spiriltnli' iiiiilcliir, iicr; voc:il):il:i, i|iioin')<)o cl rcriirn ccti-ranmi, jtixta suain
iiKirlio, ii(;(' s(!ii('('liil(; il(;liriiiiit, (|ii.iii(o jiistiiis :it(|ii(: ciiiipic (li^linxissc t(»(pi(!l;itii : (pianivis ctiatn iion
pMili:iliiiiii» |iriinis illis liriiiiiiiihtiK pi-:i-K(:iri't(ir siiio lalct lioiniiics poslea pliirinii» (pi;p sil)i iio\a foric
iitio siio p:iii'iiliiiiivc pcccalo vivi-nlilnis, iit iii tnclio- ocnirrcrcnl rdius, «Itc aiiimantiliiin. pijr k ii.;ubt

ri-iii :iliipiciii st:itiiiii (iliis (;ciii(is ccilcrciit, iiiiilc h:c- gciiics jiixta siiiini phicitnm iinli lissc v(M:il>ula. cl
( ".ilo liiiito ciiiii oiiiiii poslcril:i(c s:iii( (<iriiiii iii ;iii|;c- iiiuic ciiain iiKK: (lis<:criicrc s<)lcre. I>»irKpie (\f pisci-

Iiim:ii roriiia ii, iioii pcr (':iriiis iiiortcui, scd |)cr I)ei liiis aiMiictis ad Ailani iil cis nomina iini>«)n<Tci, liil

virliitciii iittillo fcliciiis iniitarciilur. Scriptura rcfcrt : quibus Limcn crcdibile e»l paiila-
Fonnttis iyitur DomiiiHi Druf de liumo cnnclit lim cogoitis pro divcrsitalc gcntium iiomina al> oiii-

animunlibns terrfi\ ct univcr!,i$ rolnlilihus cccH, <id- iiiliiis cssc (livcrsa iinp()si(:i. 1'riitiam autcm liiigitam
<liij.it ra iid Adiiin. Si (pictii iiiovcl, (pii:i iion (iixil, luissc gcncri liiiinano llclii';ca;ii viJctur, cx co quod
ti>iiii:iii> lic liiiiiio ('iiiiciis aiiiiiiantiliiis tcrne, cl dc iioniina ciincta homiiiuin qtiOMsqtic ad divi>iion(?m
:i.|;ii> iiiiivcrsis vol.itilibus crcli, scil (aii(pi:iin iitra- liiig-iariiiii iii Gcnesi lcgimiis, illiiis constat es»e lo-
(Hk; gciicra de (crr.T forniaveril, Formnlia, inrpiii, jj
(pn-l.c. Caiisa aulcin addiiccndi ad Adam cuiicla aiii-
Dominus Dcus, dc liumo cunctis aniniantibus terrn\ iic.iitia (crr;c cl voIa(ilia ciKli, ii( vijcrel quo.l vo-
ct universis volatiHhns cceti; videal duoliiis inodis carct ca et cis nomina ifnponcrcl, hoc est , ut sic
cssc inlclligciidiiiii : ;iiil (acuisse niiiic iindc forma- Dciis dcinonstrarel honiini qiianto mclior csscl oni-

vcril volatilia caiii, qtiia ct tacilnni possil occnrrcrc, ni!)us irrationabilibus aniniaittibtis. Ex hoc cnim
iil iion (lc tcrra iiliiiiai|iie accipiattir Dciiin for- apparct ipsa ratione lioiiiincn) in''!iorcm cs>c quani

inassc; se.l taiil:iiiuno(!o aniinanlia lcrr;c ct volalilia pecora, (jnod (lislingueie ct iio-iiina(im e.i (iisc^r-

cadi , cliam laccnle Scriptiira iiiiclllg:iinns, iiii !c ncre non nisi ra(io potcst, qii.T mclior e«l. Spirituj-

fi)rinavcril aiit tcrram univcisalitcr sic appcllntam lilcr vcio, faciamusei adjntorium iimi'e tui, quia iti

simiil ciiiii aiinis, (picniadiiio:Iiini ap;ioII.>.(a csl in ilio ipso homiiie siisrcpto Kcdcsia D..'0 copuhiia cst.

psalmo, uhi cORle>tiu:ii laiidibiis tcrmiiialis a.I tcr- Appeli:ivit Adnm no:ninilius siiis ciincta aniinaritia
rain facta cst convcrsio scrmonis ct diclnm : Lnu- et volatilia cali, et bestias tcrre, significans gcntes
dale Domhmtn de terra, dracones cl omnes abijssi, ct qii.-e salv;e ficrent in Ecclesia, et pcr Cbrislitin no-
ca:lcra (Psal. cxi.ix) ; Ncc postca dictum csl : Laudate inen cianl acceptura; quol prins non habuerant,
DoniiiHun dc aquis. Ibi cnici simt oiiincs aliyssi, (|ua; sicul scripium cst : Et vocabo senos nicos noraine
ta:iic:i de teria laiidap.l Daiuimiin. Ibi eli:nn rcplilia C ^ilio.

et volatilia pcniiata, qiuc iiihilo.iiinus de terra lau- Adam vero tion inveniebalur udjutor similis ejus;
(iaiil Dcum secundiuu islam univcrsalem appellatio- (itique qnamYis fidelis aul justus sit quisqne, Christo
ncin lci-nc, secnn;!iini qiiani ctiani i!e tolo niiindo (amen awpiari non potest. Quis enim, inqiiit .Moyscs,
dicitur : Deus qui fciil ca;liiiu ct lcnain , sivc dc siinilis tibi in diis, i[)o»ni»e .' Nam et David ait : Spe-
arida, sive de aquis qiKvcunqiie cieala sunt, de ciosus forma prc; filiis hominum [PsaL xi.iv). Nemo
(erra veracilcr intelliguntur crcata. enim poleral a morte genus bominum liberare, et
Adduxit ea, inquit, ad Adam ut viderct quid vo- ipsam mortcm superarc nisi Christus, sicut Apoci-
(arel e.i. Nou est cogilandiim canialiler, qiio I i(a Ivpsis ait : Semo inventus est dignus, neque in co;.o,
adduxerit Deus aniinaiilia lerra^ vol avcs ad Adam, neque in lerra , neque infra terram aperire librum
(iuoniodo solet pastor gregcm minarc suum de loco {Apoc. v).
stc\ locuin; sed magis iiuclligenduni, quia sicul di- Imniisit erqo Dominus Deus soi-orein in Adam.
vina polcnlia, cnm voliiit, h.-ec de aquis vcl dc lerra Cumque obdormisset , tulit iniam de costis ejus, cl

creavit; ila cliam caJeiii occwUo nulii sua: potenlioe rcplcvit carnem pro ea, el cedilianit Dominus Deus
quando voluit, ad homineni conspicienda perduxil. costam quam tulerat de Adam in mulierem. Qtiod

(}iiomodo cliam ad arcam Noe ciuicti generis vola- D niuiicr de viri latere facta est, propter ip^ius con-

l\\}% vel qiiadrupe.lia non hoininis mann congrcgata, juncrioiiis viin comraendendain , ila tleri oponuis^c
sed divinilus atla vcnisse, eainque intrasse legunntr, ci-Oilenuiun cst. Quod aut^m dormienli illi factiun

ncscientibiis (piiilcni ipsis ad quid vcnirent, sciente cst, (|uod osse detracto in hujus locum caro supplc-

;iu(c!n honiine qui ea venicnlia in arcam Deo do- rctur, allioris myslerii gratia faclum csl. Signi(ic:i-

cenle ac juhcnlc suscipicbat. baiur ciiim quod de latere Christi in cruce per nior-

Onine enini qucd vocavit Adam aiwnw viventis, lem sopili, saciv.menla esscnt salulis esitura, vide-

Jlisum est nomcn cjus. Appcllavitque Adain nominibus licet sanguis cl aqua, de quihus sponsa illi conie-

snis cuncla animamia tcrnv, et univsrsa volalilia cceH, retur Ecclesia. Nam si tanti s.acranienli non es;et
ei omnes bestias terrar. Constat .\dani in ca rmgiia figura in creatione feniinap prseiniltenda, qjid opjs

(jna lotoin geiuis hiimannm usque ;u1 coiis(nictionein crat dormisse Adam, ut costam illi Deus de qna fe-

lurris, in qiia lin.gii.c divis;c suiu, h>qi:ohalur, ani- ininani facercl tollerel, qni ct vigilanli ac non do-

liiaiilibus tcrne ct voIaliiiLus nornina iniposnisse. lenti idcin faccre poterat? QuiJ necessarlum fult,
C;Ptcrum in deieclione lurris, ciim Deus suani ciii- nt cuni os qnod de viri lalere sumptum est in femi-
 iS5 COMMLM. l.N CtNKSI.M. - LIU. I. is(k

iKini toiiJcbnlur, iii I.hhihi (ks s, ikih o>4, ft«'»I «";>ro .\ »i'l» liivt Cliiistiaii.i vo<-ari'liir, a Ji«mi, iij c^i , S .1-

!.'.|t|i!frelur, iii>i quia (ii^nrabaUir qiiml Clirislus pro- vaton-, saluteiu coiisoqiicrolur a-lontJiii. .Non aiilt-iu

|.i.r Ecclesiam iiilinnus, at voro KccliVia por ipsum prilerciintlum, quoJ •Mtpor illo, si\c cx&la6i!i, i.l csl,

cs*''l llrina fuliira? TnJe cjusdem myslerii gratia iiieniis oxcessiis, ut aiiliqna iranslatio lial»ct, quaiii

lyj.Ico qii04|u.' \oi1k) us.i ost S. riptuia ut non dioorot Doniinus traiisinisit in .\ lain, roi lo iiiloirgilnr, iil

f.iit.aul fi.riiia\il. antcroaxil, sicnt in o:iiniltHs saiicliis .Viigiu'.iiiiis ilicit, a.| lioc iiiiinissa, iit ipsiiis

iiipra o|torilius, sctl adificBtil, iiiqiiit. Doittiiiui Iku^ inens pcrcxslasin particops ficrct tanqu.iiii aiigoliiu'

eoitam quam liiUr.it de AJam in muUerem, non curix, ct iulr.ins in saiiotuariuin Doi , inlolligorot

taiiquam coipiis liiinianuin, so«i tatiqii.iinJoinum : iinvi.>siiiia. Doni |tio oxi^ilaiis taii<|iiaiii pmplioiia pK--

(fU.i* (loiiitis Miniiis iiits, si fiJiiciain d gloriain spci iius, cuiii aJ s.' ai| !ii(l iiii niiilioroiii Miain \iilorot,

usi|iic aJ niie.ii lirtnain retinoainus. Talilor eiiiin oructaxit conliiiuo ina^iiiiin sacranientuni qiioJ coni-

dtfcehat. iit liiiinaiii generis origo Dco ctNiporaiitc inciiJavit .\|»oslolus : lloc nunc os ei onibus lueix.

proccJcrel, <|tialonus reJemptioiic ipsiiis qii.e in linc el caro de ciirnc men. Ilirc tocabilur virago, iiuia Wc
eral s.i*on!i p.'r oiinuloin vonlura co;j lil(»n'in coiici- rtro tumiila etl, ct (|uo I so(|iiitur.

no:ilibus ii^iiris lestiinoiiitiin Jarot. {(•reij ) Soion- ()ii<im(i/>ri-iH reliiiiiuel liomo juilrem SHuin el malieiii.
iluiii vcru esl quia nc4|uai|uani culinen conlonqila- " et adha-rebit uxori tu.r , el erunl duo III r<ir/it' una.
tioiiis altingiinus, si non ali citcriori cunc oppros- Qu.T verba cuiii priini bontinis fiiisse Scriptiirn ipsa

sione cessaraus. Ncqiiai|uam nosinolipsos iniuoiniir, tostaliir, Dominiis tantoii iii K\aii(:(-li.) Di nin Jivisso

nt sciamus aliuJ in iiitliis o»m' rationalo ipio I rogil, Joclaravil. .\it oiiiin •
.Vo»i lcijitlis quiu qui fecit iib

aliuJ aninuilo qiioJ rogitur, nisi aJ soorotiiin silcntii inilio , masculiim el fiiuin>im fecll eos? et dixit .

roc4irronlcs, ab oinni ct torius pcrturltalioiio sopia- Vropler lioc dimillct liomo patrem et matriin , cl

niur. QuoJ silentiuiu no««iruin l>cno AJain Jormicns adlia-rebit uxori suir , el erunl duo in citrne una
fi^uravil, Je ciijus mo\ laicro inulior procossit, qua (Mailli. xix), tit liiiio iiitclligrieinus proplcr cxstnsin

quisipiis aJ inleriora iiitolligoii<ia rapiliir, a rcbus qu;c prxcossorat in .\J.iiii , lino oiiin (Ii\iiiilus l;iii-

invisibilibus mcntis 04-ulos clauJil, ct tunc in scipso quam propliotain (licoro puluisse. Si cigo Chri.stiis

Ycl qtii prxeMe Jebeaiit virililer, vcl qux* suLessc aJhxsit Ecclosi.T, nt csseiit Juo iii rariio iina ,

pos^iiit inlimia Jislinguit, ut aliuJ in ipso sit quoJ quoino('o roliqtiit pntrcm, qiionioJo inalroin? Qiiia
rogore valeat tanqu.iin vir, aliud lanqii.tni roiiiiiia futn in fonnn Dci essel , non rapimim arbilrutns (-«l

qiioJ rcgatur. etse te aqunlem Peo , srd seinelipsuin ciiiiaitiiil

K/ addusil eam ad .Irfain. bixilque Adam : lloc ,'ormam seivi naipicns {Pliil. ii). Iloo est oniiii ,

nunc ot ex oitibut meit, tl caro de earnt meu. Quo- ^ roliquit patrcin. non qiiia Jescmit , ct rcccssil a

I. \ '
,
' '
ij so atiiinaiilibiis lori;o cX vo- Patrc, soJ qiiia non in (\i forin i apjinruit lioiiiinilnis

l.ii ^ :.- iin iii bis silii Mtttilo invcnoral, in qtia a-(|iialis ost l*alri. QiioiiioJo roli(|iiit iiiatioin?

incrito nunc ubi aJjutorium siinilc sui factum atquc lloIiiii|uoiiJoSynagtigani JiiJ.ooiuin (lcqiia sociinJiiiii
a.1 se aJJurliiin viJil, agnovil et cxclaniavit Jiccns : cnrncin nalus osl, ol inh.TrenJo Kcclesi;c qiiaiii vx
fiv iiunc ot ex ui\ibut iiim, el caro de cariie mea. omnihusgontihuscongrognvil, iit pace novi tcslanionli
Niinc viJelicot ,
qtiia prius visis niiiinanttbtis aliis, os.soiit (hio in rnriio iinn; (|iiin cnm sil Pens ;q)ii,l

(ttnilc silii iioii xiJornt. Oi nutein de otsibut meit, el ralront Donin, farius cst porcariicni parliicpsiiosiir,
irw dt earne mea : qtiia c*lcra qti.T os ct cameni til illius capilis corpus cssc posscnttis.
l.alK'tilia \iJcrat noiniiiatint<|tic Jistinvcral, non cx F.ral autcm uterque nudus, Adiiiii scilicct cl urcr
^
' :;j, sc,| c\ torra vo| aqtiis essc facla ejus , et non erubestcbnn', el niciilo QiiiJ cnini
I . .1 voro nliis vocahnltim aJ sc ailJiiciis puJerot, qnanilo niillain logem scnsonint in nicnihris

p.»-.iorat , sic restabat , nt ci quoin sibi siiniloni suis ropiignanloin logi ineiitis sux? qu.i. illos p<i-ii;i

ac ilc suo corpore crcaluiii cugiiovil itunicn in- pcccati, post pcr{>ctrationcni prxvaricationis soctita
dcrct. n csl, usurpantc inuho liontia prohihilnm, ctjtislilia
/.'<, itiqitit, f^ ^ ' • • •
qupuain de viro punicntc coinniissuni. QiioJ anloi|i;ain liorcl , iiii.li

lu.iifUii eil. Quuni ,0 oljiiiol<t;^ia coii- oratit, ut (lictum ost, ol non cunri|ii(!c!uintur. Niillns
p^niit iii his nnininil.us, cum a viro nunotipatur vi- crat inulus in coqiore cni voiccutiJia Ji;hcrctur niliil

rago, ita convenit ct lleltr.ca, in qiia viJcli^ot lingti.-i putabanl vclanJuin, (]uia iiiiiil sciiscrant rcrroiiaii-
<ir .1 " .r u C*N. ct «lrri\ato ab lioo noniiiio, Jum.
fomii.u .... ..ar itta rMTN. Doniqiio quoJ Ji .npp.|lo- CAPUT XV.
iitr Hebraicc vir, tcstalur cti.itn itoinen Uraol ""s-C" sedudtone Adii ri ii.i:j::glt
l)e tugijctlione terpentit et
|iii rir rident Z)!*!!!!! inteqtretatur. ScJ ctsacranictitii ejui.

• .liiisii ct Kcclosi.c convcnil nptissiinc, qiioJ AJuin (CxP. iii). Sed et terpcnt eral calHJior cunciit
;:. i! .•rotn ilo ^ii.-i ramc cr(-Jt.iiii, noininis sni p>rti- nuimamiius l.rrir qnir fcicr.J Dortnius Dius. Polosi
!•• !ii iiiii viiliiit , (|uia et Doiiiitins n(t>lor Jcsiis i-^tc sor|M'iis nun irralionali aiiiina siia , seJ aliono
hristns, scquc Ecclcsix qitani pcr sui corporis ci j.iin spiritn, iJ cst, Jialtnlico, calliJior Jioi cnnclis
inguinis prelium reJcinit sibique aJoptavit iii spon- anininntibiis. Qiiantiinilibct cnim pnrvaricatores
Miii, j. irii. !>; i:ii sui noniiiiis Jonavii, ul a Cliristo anflcli Je siipcrnis sc.lihus siin' pcrver>it»tis ot su-
4K7 V. ll.MiAM M\l Kl .\li!;illl.l '. ,\:()(;i NT. OM.Ul M I'vll> I. 4M
p(M'l)i;i>iiii'ritii(li'jc( li sitiil, iirilurii laiinMi (.xccilriil o- A JienMii. Cul.idub naniqiK; liiitnaiti (jciieiiii iitiinicuh,

ri!S .siiiil (iiiiiiiliii.s .'iiiiiiiiiiililiiift t(Mi':r pi(i|(l('r riilioiiiit qiioil iii paradiHO i;gil, \uh: qitolidit; a^'(rn; ituii dttti-

riiiiiiciili.ini. ij\i'u\ (M'g() iiiiriiin si siio iiislinclii dialio- blil. Vcrha qni|tpc I)ci dc (U)nliltn'> iioniinnm iitoliliir

liis jaiii iiii|il(Mis s(M'|ii'iili III, ciiiiic siiiiiii spii iliiiti iiii- «rv(;ll(M'e, at(]ite iit cis (i. la pioiiiii^siniiis i^u:f' Itlandi-

s('(Mis,('oiti()i(' (|ii() v:i(cs(i:ciiioiiiiii iim iiii|i!i'ii solcnl, iitcitta r:idicarc. (Jiiolidi(; id quod Dcus iitinatur Lc-

( :iliit!issiiiiiiiii i ri!iliilcr:il otiiitiiiiii :iiiiiii:iiitiiiiit U'i r:c ? vi((al , i;l ad lioc cr(;dcn(liiiii qno I falso piOKiiltil

sivi- iil :ili;i liii il ((lilio, s:i|)i(Mitissimuiii oiiiiiiiiiii iii\it:il. Falso (-nini |ioHi('ctur lcin|>oralia, ul iiiciili-

lcsliarniii, sihiiiuIiiiii aiiititain viv:tiii iria(iuiialiil(Mii- hns Itoiiiinum i;a supplicia lc\i(.'ct, qux* Dcus iiiina-
(liic vivontiiiiii? (.\uiiust.) Si (Tt^o (|ii;i riliir citr Dciis lur :i'|(;rrta. .Nam ciim pr.fsiMilis viLc gloriain Kpfiii-

l( itt.iii |)ciitiis('iit Itoiiiincnt, (|ii(Mtt tcnlatoii ('oiiscii- (lc|, (|uid :iliitil (licil : Custatc cl crilis bicut dii? ^c
siirniti csse iiratsciclial, occurril raliovcra, iioii iita- b\ apcrle dical : Tcniporalcm (;onc:jpiM;en(i;2iit taii-

(^ii:c l;iitilis ritliiiiitii riiis>>c lioittincin , si proplcrca gilc, cl in lioc niiindo 6iililinicR apparele. bl cuin
p()ss(H liciio viv(M'i!, (iiiia itciito iiiali.' vivcrc sii:t(!ci'ct, limoniii (liviiic scnlcnli:(; a corde aniovere (oiiatiir,

ciiin cl in n;iliiia po.ssc, cl in potcslatc lialtcrcl vcllc qiiiil aliud loqititiir qiiaiii iJ qiiod priinis lioniinititis

iinn consciitirc suadcitli , adjnvanlc laincn illo rpii dicil : Cur prtccepil tobis Deut ul non comcderelit de
sttpcrbis rcsistit, liumilibits nulem dul ijrnlicmi {Prov. I{ 0»«;»' ligno paraditi? Scd i|iiia diviiio muncr^' rcccplus
iii). Ncc arbilrandiini est qnod csscl lioiniiKMii lioiiio jusliti;iiii recipit, qiiam (liidum conditus aini-

dcjcctunis islc UMitalor, nisi pra;ccssisscl in :iiiiina sit, lobiislior Mi jam coiitra Ijlandimcttla callid:?

lioniinis (iu;cd:>ni cl;itio coiiipriincnda, iil pcr Itiiini- pcrsuasionis cxcrccl , qiiia cxperinieitto didicil ,

liationein pcccari qnain dc se falso pr:csuinpsciil quantnm obcdicns csse dcbcat pncccplo; cl qucin
disccrel. Vcrissiinc quippe dicUini esl : Ante ruimtm tuiic ciilpa a:l p(cnani , nunc prcna sua resliin^ii a

exnllalur spiritus, cl aittc (jloriain ItttmHiatur [Vrov. ciilpa; cl lanto niagi:, dclinqitcre mcluit, quajito,

xvi). Sic aulcm quidaiti iiiovciitur dc Iiac priini lio- cogontc supplicio , ct ipse jam qiio I porpclmvlt ac
niinis lcntalionc quod oaiii licri pcriniscril Dcus, pusat.
,

quasi nunc non videanl univcrsuin genus liiimanum, Dixil aulem serpfiis ad muliercm : yequuquam
diaholi iiisidiis siiie ccssalionc lentari. Cur el lioc morte moriemini. Scit enim Deus, quod in quocunque
porinitlit Dciis? an quia proltalnr, ul excrccalur die comederitis cx eo, aperientur oculi restri, et eritis

virtus cl esl palnia j-loriosior iioii conscnsisse ten- ut dii, scientcs bonum et malum. Qiiid Iiic inlelligilur,

lalum, quam noii poluisse tcntari? Si aulem qua;ri- nisi persuasum esse eis nl suh Deo esse nollenl, scd
ttir cur potissimum pcr serpentcm di;iboliis tentari in poleslatc potius sine Deo, ut legern ejus non ob-
pcrniissus sil, jain hoc significandi gratia factiiin cst, C servarent, quasi invi.ienlis sibi ne se ipsi regerenl,
non (|i!oddi;djolus aliiiuid ad inslriictioiicm iiostrain non indigcntes illiiis a-tcrno lumiite , scd utente»
sii;nilieai'e volueiil, sed cum accederc ad tenlanduin pioprio, providontes quasi oculis suis ad digitoscen-
iion possel nisi permissus, niini aliud possel, nisi dum bonuni el ir.alum, quod ille prohibuissel. Iii

quod perniillebatiir acccdcre? Quidquid Igitur ser- quihus verbis notandum quanla arlc nequilix diabo-
petis ille significavil, ci providcnlice liibiiendum esl, liis hominem ab inilio toiitaverit ,
qi>i iion s^liiin

siil) qiia et ipse di;ibolus liabct quidcm cupidilatem cum inobeJjenliam contcmptiiiiiijue sui ci ealoris
iioccndi, facultatcm autein non nisi quse dalur, vol vclul sibi inviJentis docuit, seJ et niimcrositalcm
ad subvcrlenda ac perdenda vasa ira; , vel ad humi- (leorum illi piedendam propos;:il, dic ns : Et eritii

liaiida sive probanda vasa misericordi;c. Noii ilaqiie sicut dii, qiiateniis ct si fprle a.l inobedicnliam, cos
scrpens verborum sonos intelligc! at, qui cx illo fie- perlralicre neqitirel, fulei tanion qua uniini Dcurn
bant ad niulierem ; iioquc cnini conversa credcnda colebant ciistitatcm corrurnperel. Si vero perlriilte-
est aiiiina cjus in naturam rationalem, qnandoquidem ret, in utroquc victor exisleret. QiioinoJo his auiein
iiec ipsi lioiitines qiiorum rationalis nalura esl, cum verbis crev'erct mulier a bona atque ulili re diviniliis
dxnion in cis loqnilur ca passione cui exorcisla re- se fuisse probibitos, nisi jam inesset menti anior ille

(juiritur, sciunt quid loquantur; (luanlo minus ille

D propriaj polcslatis, et qita;dain de se supciba pr;e-
inlolligcrol verboriim sonos qiios per eum el ex eo sumptio, qij.c per illam lcntalionem fueral convin-
diabolus illo modo faciebal, qui hominem loquenlem cenda cl bumiliaitda? Denique veibis non coj;t;;itla

iion intclligeret. si euin a diabolica passione imnuiiiis scipcntis, co;isi(!eravii ligniiin.

audirel. Viditque, ut Scriplura dicit, quod bonutn esicl ad
Di.x:it ercjo ad muliercm : Cur prcvcepil vobis Deus vescendum, el pulclirumocuHs, aspectuqae delecltibile;

ul non comcderctis de omni ligito paradisi? Cni re- ot non credens posse in:!e se mori, ari.itror quod
spondit mulier De fructu lignorum qua sunt in para-
: pulaverit Deum aliccjussignificationiscausa .iixiss'^

diso vescimur, de fructu vcro ligni quod cst in mcdio Simanducaverilis, morte moriemini. Atqiiciueo: Tulil
paradisi, pra'cepii nobis Deus ne comedercmus et ne , dc fructu iilius et comcdit, deditque viro suo, forlassis
la)igeremns illud , ne forte moriamur. Idco prius eliain cum verbo suasorio, quod Scriptura intelli-
iMlcrrogavil seipens el respondil lioc niulier, ut pra}- gendum tacens roliqnit. An forte nec suaderi jam
varicalio esset iiiexcusabilis : noque r.llo inodo dici opus erat viro, quando eam illo cibo inorluain iioa
poisol id quoJ pneccperat Dcus oLlitam fuisse niu- csse ccrnebal? A!;liq<uis hoslis contra primiim lio-
 ,

4^0 COMMLM. i.N CENKSIM. — LIU. 1. -HIO

tuinoiii parciileiu iinblnim ui iiibii» m.' i.-nlaliouiliu» .\ jaiu vir iVcrpUi;» r>t, j.iui iiiiiIkt iltduM' xiiu tilniiu

ere\il. tjuia huiic MJciiccl ^ul.i. \.iii.' i;loria cl ava- viilc(ur. Uloccbrx' ouiiii cuiisciiliro, to lij;uo pruhi-

rilia U-iiU%i(, scd loiil.iiidu !>u|R>ravil, i|uia sibi cuui li(u uianiiucare cbt. Tuuc quippo juro a boata \i(a
pcT cuiiseusuiu !iub«liilil. Ex (;ub quipiio (cuLivil, (au(|uain a pjradisu o&iK-lUtur liotuo, pcccatuuiquc
ci iiii{iuta(ur, ctiauisi iiou i>ubM-<{ualur olTortU!), (|uia
luui cibum bgiii vflituui u^lcndit, a(t|ue cOiiicilouJuui
bua^il. Ex \ana audiu ;;luria (• iitJ>i(. cuui (ticoiol, cl>i nun ot iii f.iclis rulpa , iu courossioiio t.iiiioii

t.rttu tUul dii. Ll prufet lu c\ a\ari(ia lcii(a\i(. cuiii roa toiiolur c(uiM'iontia. ll.oo socuii<!uin auaiioircn.

ScieHle$ bonnm <( in4|/mmi. Avaritia euiiii c.vloruui ju\ta nu-lapliurani potorit calliJus sorpoiis
ilicervt :

Uei-(e isto li.oroliiuruiu \crbutiaiii (losii^iiaru. .Nuuuulli

iiou soluiu |»ocuiiije o»(, »oil oliaiu aUituJUiis. ,

euiiii avarilia itici.iir, < i(i!> oiiiiu lo(|uacius atquo sublilius pi-oinittunt curiu^ilatc

auibitur. Si ei:i"' • " !.,i:iia st-c rotoruiii a(l.i|icrliuiioiu atquo Miciiti.uu buiii ot

|H-rliiicrvt, iicii ilo unigouilo Kil.o iiiali , ot iu ipso houiino tnuiuauiiii arlorc, qux
(licvrvl : SoH r rbilra^u» tU tui u «i quulcm |ilaiitala ost iii uiodiu paradi>>i,*-aiii ctiaui digiioacon-

Dio (Vh\l, ii). lu Lo». orgo oI.iIkjIus parouteni no- daiii doiiioiistraro. Contra hunc s(-r|iiiitoiii cljiiuit

Sln;: '
-' ; - ', qcu ouiii ail a\ari(iaiii \liostulus, cuiu dicil : .WcMiu »10 »iVh/ icvycns llcmiit

su: : -.^ - . (luibus luudis piiniiiui 1( «'>''<.ii< uslulia sua , sic scitstis valii cunuiitpaitlttr

bouiiiioni stravit , ei»doui uiodis sccundo lioiniui [ll Cor. xi). Scducilur autoni vorbis hiijiis sor{)oiilis

U-iitalu succubuit. Por gulaui leutavit cuui di\it : carnalis iiostra roiicupiscoiitia : ot |>or illaiii decoptus
Dic ul lapiJcs isli panes fiaitl (Malih. iv). IVr vai::uu i-st Adain, iiuii Christus, soit Clirislianus. l)i( it oigo
gluriaiu lonta\it cuiu di\it : Si Filius Dci ts . millc isto ad uiuhoroin : Cur pracepit lobis Dcus ul cont-

U deorsum (Ibid.). IVr »ul>liiiiitalis avaritiaui tcul.i- tdertlis tx omni ligno paradisi? Sic ol h:orc:icoruiii

\jt, cuui regiut oiuiiia inuuiJi ostondil dirons : Hwc curiosa cupidilas, sic pra\i pra>d:calurcs ad diligcii-
tibi omma daboyiprocidtns adoraicris tite[lbid.). SvJ daiii orioris fallaciaui audilui-uiii cariKilium ror.ia

cisdcui iiiodi:» a socuuJu hoinino \ic(us cs(, (|uilius sticcoudunt , dicciitos : Quarc fugislis scicnliaiii

rrinuitii linuiinotu vicisso so gloriab.i(ur, ul a 110- halero latilaiitoiu? No\a soiiipor o\i|iiirito, 1 o;ii

us i|>soadi(u captus cxc.tl quo iios aditu nialiqncsciciiliani poriiclratc. tudc apud Saluiisoneiu
intromissus lcnobal. inulior ilia, h;croticoruiu speciom (ciieiis, dicit:.!^»!^
'
'.' •iii nmburum , quo, furtiviv dulciorcs sunt, cl panis ubscondilus suavior
uii. ..;.>,.;.. ,.;...„.ii.' ad iK'ccali iMcnani (l'rov. i\). Subjocit douiquo iJcm scr{ioi!s: Quacun-
caniis ipsius inurlc coucoptani ? ut jaui cssot cor|>us quc die ccmedcrilis, slatim aperienlur oculi veslri, et

non aniuiale (autuni, quod polcral, si obediL-uliaiu ^ erilis siculdii, scienles bonttm ei malum. Siccl omncs
conservarent, in inolioroni s{iirilu.iloin<{ue habituni goneralilor li;orctici divinilatis moriluiu prufitontur,
tinrniorlo inulari,sodotianicorpusii:ortis, iii ({tio lcx atiiue scionli;o pullicitiiliouc doii{)iunt ol roiuola-i;-

iu uioinbris ri|iugii3rol logi tiioiitis. Not{iiconiiuclau- dun( cos, si quus siipplicitor ( loJoulos iiivoiieriiil; cl

fis nculis fjc(i crant, ct in paradiso doliciarum cxci ({iiiauiuiiiacariialia{>crsuadont, «{uasiadcarualia ocii-

|>al|<an(os4iuoi>berrabant. Talcest illud Evangelii,cuni loruni adaiiortiouom conantur adduccro, ut iiitorior

diccrr( ilc illis duobus, quorutn unus era( Cloophas, oculus obscurotur. Yidit igilur mulier quod bonuin
quod cuin frcgisset eis Dumiuus panom , apcrti sunl essctlignuin, lulilqucde frtictu illius et comedit. Mulior
oculi eorum , tl cognoreninl eum (l.itc. 11//.), qiicm cunicJit anloa o( nuii vir, idou, <{uia fat ilius caruales
per viani non cognoverunl. iiuu uliquc clausis oculis pi>rsuadeutur ad pcccatuni, iioc vclocilcr spiritujlca
aui <. sed cum '
non valcules. .\d
re doci{)iunlur. F.l dedit tiro suo, et comcdil , uliituu
hi>' 1
1. rti -"; t 1 •
; , innini hoMiinum ad ,
qiiia iios( dcloc(a(ionoiu carnalis cuncupiscoiitiai
•{u" I . h > .1 i.'>ii jMiiiMi.;, ; ..iiii\is ad alia p.itcront. nostra*, oliaiu ratio nostia siiljicitur ad poccatum ,

8rrp«.>us auicni ille, sapiontior oinnium liestianim un;!c qu.x-ilain lubrica in cogilationc versomus. l*ro>.

kiJii .it diabolum, qui indo sorpens dici(ur, quod vo- vidcndum nobis csl, quia intuori non dcbol qiiod iiou
lu' 'I i|uid os( qucil ipso
D
'

|)«>r licct concii|iisci. L'l enim inunda iiiciis iii cogitatiouc

Bi'- . -!., ,1 \irum? quia tioii po(ost sorvotur a lascivia vulu|)latis su.e, dcpriincndi sunl
ralio notra scJuci aJ pocondum , nisi pr.ecodcnlc (H-iili, quasi qiiidam raptures, a ciilii;i. .Noqiie oiiiiu
dder(atione caniali iuflnnitads aRcctu , qu;c magis Ilova ligniim votituin coniigissot, nisi hoc prius iu-
rationi Lin<|uani viro doniiuand. cautc resiiiccrct. Iliiic crgo pousanduni, «{uanto dc-
—'':'' -, occuUo i{uo-
iii boinus niodcrainino or(;a illicita visuiii ri-striii^'orc,

1 ,
iioiu i|ui{)pi' s<-r- ii<)s<|ui motalilor \i\imus, si ct iiiatcr viv<>ntiutii pcr
ilciiiaccipinius, niuliercui \oroaniuial<-iii corpuris uculos ad mortoui veuit. Hinc otiain siib Ju l;c \uce
I
, ralionem autcni viruin. Ergo quauilo oo- qui c\leriora viJondo, non roiicupiscons liuia, iulc-
'

. liM|uilur ; scj si riora i>onliiI«'ral, prophcla <licil: Oculus men* depra--

^ - t . .; -. iioiiis, cl ratioiic dalus esl anim:im mcam (Thrcn, Iti). ('.t)ncu|iisceii«
;ren.inle consonftus cvploiidi o(,iris uoii succedal, riiini \isibilia , in\isibiles \irlulr8 amii^il. Qui er^o
>j mulicr videtur comeJisse illiciluiu. Quod si ip- interioreiu fructuni per ejloriorciu visum perJiJit.
;;; i.i-ccaluin eiiam el mons pori»clranJum doccnial, por oculum cor{>oris {Krrlulit prr laiu corJljk. l'n lo
l'ATauL. C^ II.
 rjl 'i5. Il.M;.VM .MAllll AUCIIli:!'. MOCINT. OM.Ill .M l'All.S I. 4«
r\ iliis :iil (•iis(o<i(rml;iiii coidih niiiii.lili:iiti, cxlciio- ;\ rrni (•.itMiiim ^iiotiiin pari i-l l.rliii;i' roii^Pf raiilPf;

riiiii (|iio(|ii<! soiismiin (liscipliiia siTvaiida csl. Naiii iii; liciis aiilnK; id csl , i!lc( clfros:! (Icliciarijin obutii-
<]ii:iiilaiil)ci virliitc mciis pollc:il, (|iiaiil:ililicl (;iavi- l>rcl piinigo iiniiKli , liiiinilib ad allilijdiiicm, fragilis

talc vige:il, caiiial(!s lamcii dciisiis |tiicrilc i|iiidiiaiii :id laliorciii, iiioliis ad uhiim, slcrilis ad rriictuiii. El
(\lcri:.s pcrstrcpiiiil; ct iiisi iiilcrioris ((ra\it;ilis i" :dio loi o : Oiiod igiliir gravius cwt, iii(|iiil, liac f.e

poiidcrc, cl (|iia>.i jnvciiili (inodaiii \i;^oic ricnci im, Adaiii iiitcrprctatiotic succiiivil, co loco iilii fructu
:i.l fliixa r|ii:c(iiic cl lcvia niciitcin incrmcm Iraliiint. iiiagis castilalis sc snccingcrc ddiuiswil. In lunihit
]ii |irimo paicntc iiosli'0 di liciiniis (|iiia li'il)iihmodi.s cnini, (|iiiljiis prccingimur, (|u:c(lain hcniina gcncra-
oiiiiiis ciil[i:c ii(:(|iiili:ini pcrpclr:iiiiiis : siiggcslionc lioiiis essc dicunliir; ct idco malc ilii snctincUis
sciliccl, (lclcclatioiic, con>cnsii. 1'iiinnni il;w|Mc pcr Adarn foliis iniitililjus, iilii fiitiir.c Rcncralionis non
Iioslcm, scciindinn vcro pcr carncin , tdtiiim p<!r fniciiim fiilnriini, scd (pi:i:!am p(;ccala sigiiarci.

spiritnm pcrpclratur. Insidiator cnini prava suggcrit, CtinKiuc cofjnovitsenl t>e uudos cue , consucrunl fotta
caro sc dclcctationi sulijicil, alipic ad cxtr<inum /ir/, c/ .^(j ro^iff-f/u»/, ipiia qiii sajculum aspcnim ain-
spiiitiis victns dclcclalionc conscnlit. l'ndc cl scr- plccluiilnr, (jiii priirigiiic carnalis volupl;Uis arantiir.

;)ciis piava suggcssit. IIcv:i aiilciii (ju^isi c:iro bc ilc- (jiiiipic dcci pli li;cictica pravilale, elgralia Dci iiii-

loclalione siibdiiiil, Adam vcro vclul spirilus sug-Bdali, tcgiimcnta incndacioriim tan(|iiam folia fict

geslione, dclcctationc superalus, asscnsit. Siigges- colligunt, facienlcs sibi cincloria praviialis, cum de
lionem itaqsie per pcccatuin aguosciinus, dcleclationi^ Doinino vcl iJcicsia mcnliunlur.
vincimiir, conscnsu ctiam l:t,'aniur. Uiule cl excla- A/ cnm (ludissent voccm Domini Dci denmbui.ntis
inindiim nobis ciini Apostolo : /H/t/Jx ef/o /lonio, f/»is '« paradiso ad auram posl meridiem, nbscondit se

vie liberabil de corpore mortis liujus? {[tom. vii.) iil Adam el uxor ejus. I*o.U mcridiem lalesjain conve-
cxaudianuis subscqiiciitem nos consolalioncni : Gra- neral visitaii, qui dcfeceranl a Iiicc verilatis. Unde
lia Dei fierJesum Cliristum Dominuni nostrum{Ibid.). ;iple Domiiiiis cruccm mcridic ascendil, et, promissa
Itom qiKituor mo.lis pcccatuiii pcrpelraliu' in corde, latroni lia!>ilalionc para.lisi, post mcridiem, iJ csl,

(lualiior consumiiialur in opere. lii (Ordc nainqnc nona bora, spirilum tradidil, ul vidclicet eadem
suggeslione, dclcctalione, consensu, el dcfensionis boia, qua primus borno lignum prx-varicalionis teti-
audacia pcrpeiratur. Fil enini suggcslio per advcr- gerat, secundus boino lignuin redemptionis asccnde-

sariuni, dclectatio i
cr carncni , consensus per spiri- rcl, ct (jua bora dici pra;varicalores paradiso expu-
tiimderciisionis. auJacia pcr clalioneni. lisdom cliam lcrat, ea confessorem in paradisum induceret.
quatiior inoilis peccaluin consummatur in opcrc. Abscon d ii se, inqmt, Adain et uxor ejus a facie Do-
Prius namquc lateiis culpa agitur; poslmoJum vero mini Dei, in medio licjni paradisi. {Beda.) Cum Dcus
cliam antc oculos boniinuni siiie coiifusioiift rcatus avertil faciem suam intrinsecus, non miremur bx-c
aperitur ; tiebiiic ol in consuciudinem ducitiir; ad fieri qua; similia sunt demcntix', per nimium pudo-
exlreinuni qi^cquc, vcl f:ilsai spei seductionibiis, vcl rem ac limorem. Illo quoque occulio inslinctu nou
obsliiialloiie ir.iscnc dssperalionis, enuiritur. quiescente, ul ea nescientes facerent, qua; aliquid si-

gnificarcnl, qiiandoque scituris posteris, propter quos

CAPUT XVI.
Ubi se nudos vidcrunl Adam ct lieva. isla conscripta suiit. Abscondunt se nainque a facie
CunKjuecognovissenl esse se nudos,consucrunt folia Dei, qiii peccant, quia indignos se divins pielatis
ficus ,
fecerunlqne sibi perizomala. Anima rationalis reddunt aspcctiLus; abscondunt se a facie Dei, non
iteslialem motuin in membris suai carnis erubuit, nt ipsorum conscienliam internus arbiter non videal,
eiiiuc incussit pudorcm : non soluni quia boc ibi scd ut ipsi gloriam vultus ejus nunquam nisi resi-

scnlicbal,"ubi nunquam antea tale aliquid senseral, piscendo conspiciant.

vcruiu eliam quod ille pudcndus motus de pnccepli CAPLT xvn.
iransgressione veniebat. Ibi enira sensil qua prius Ubi Dominus Adce in paradiso loquitur posl transgret-
giatia vestirctur, qiiando in sua nuditate nibil inde- sionem ejus.
D
"
cens paliebatur ; deniqne illa conturbalione ad folia Vocaviique Dominus Deus Adam, et dixit ei: Ubi et?
ficulnes cucurrerunt ,
qn;e forte pcrturbali prima ^on ntique ignorando qusesivit, sed increpando ad-
invenernnt, perizomata, id est, succinctoria consue- loonuit, ut aitenderel in quo non esset Deus. Jam
runt, cl quia glorianda deseruerant, pudenda texe- enim quia de arbore vetita comcderat, mortuus erat
ruiit. ISec arl)ilror eos cogilasse aliquid in illis foliis morle animae, cuni eam descruisset vita sua Deus.
quod lalibus congruercl contegi jam membra pru- Et boc sane ad aliquam pertinet significalioneiu :

rienlia, scd occuUo instinctn ad boc illi per contur- quod sicul pra;ceptum viio datum csi, per quein ve-
bationem compulsi sunt , ul etiam talis pcKuae suce niret ad feminam, ita vir prior inlerrogaiur ;
praecc-

significalio a nescienlibus ficret, qus peccatorem ptum cnim a Domino pcr viriim usqiie ad feminain,
lacta convinceret, et doeerel scripla lectorem. Mys- pcccalum autem a diabolo per feminam usque ad
lcriuni aulcm bujus arboris , sub qua et Naibanael viruin. Vocavitque Deus Adam, Ubies? Hic osiendil

:j(!buc positum Dominum viJit, beatus Ambrosius quia qui a fiJe vel bonis operil.us ad mcndacia sua
bi'evilcr quidem , scd patenter exposuit dicens : desideriaque labuntur, non despicit illos Deus, scd

Bo;ni qni s;ib vite ct olca equos suos alligant, laijo- adbuc ut reJcant pcr pocr.ilentiam vocat, qu!a ncu
4or> (:OMMt:.\T. I.N r.KNKSIM. - I.ii;. l. 4"»

peccaloris, uh\ ul coiu.rt;«H:r rl \i*jl. mr. 0"» c»"' .in;ii.To:ur a numiiin. quo.l ilr |i;uo
vull mortcn» pC' .\

1 r,'<) noa csl ilis|)cr;uulnm quiliuslibft |Kicalorilius, \flili) cuiiirtliSM-l, Ailam M-ilirct ct tixor cjus. illicit

ai.iii el ip>i ii»pi> i'J H^'^» iiulul^ciili.c provotentur. responilil : Serprn* drtepil me, *i comedi. .\il lioc

Qui ail : VoiYin luom uudni iu pttradi$o, el timui, quipp*' rci]uiNili riicruiil, ut pcccalum qnoil traiis-

lO quod nudui eistm. et abscondi me. Satis prol>al ile grtMliciiilo (ouiiuisoranl, ciuintiMulo «lclcrciii. rnilo

i-,l >.)1. rc Dciiin p.r ne.iluram tali aclioiii c.tugruain cl scrpctis illi" porsuasor, qui non crat rcvocandus

ni lo;Kia bumana piiiiii> illis lioininibus apparcre : a<l xciiiuiii, non cst de ciilp.i rcquisiliis. lu(crro|;.itU4

quos ntinquain |K'rmisil adverlere niitlitatem swiaiii, honio qiiippc esl ulii t>ssoi, ut pcr{MMral.im ciilpani

eoruin inleiilionem in supt>rna sustollcns, nisi pt»:»; rcspicorfl, cl conHlcnilo cognosccrct quain loiigc a

peccalum. pu.lcii !iini iii mcniliris nioluiii |>4rnali Coiiilitoris siii r.icic al>cssct. Sc»! ailliil crr siMiiirl

iiieiiilironiiii ! - 'isisM-nl. J»»c er^o allccti suiit, ut iilriqtic ilcrcnsionis sol:itia quam coiifcssioiii> clcjjo-

ottlc.it lioiiii. 1 Mib oculis honiiniiin ; el talis ruiil. Ciiinquc cxcusarc |H-ccatuin \oiuil vir |>cr mu-
aOeclio peccali ile pii-na erat, eum lalere v.lle, quciii licrcin , iiiiilier pcr M*rpcntcm , aiixcniut ciilpam ,

n:bil laterc polesl. Oin»tI enim jam ipM»s piiiltliiil qiiani lucri coiiuli siint oliliquc : Ailain Domiiiutn

eiga seipsoft. umlc sibi ct >ucciiirtoria fcieranl. t.ii!|;cns, qiioil ipsc pcccali cnniiii aiii lor cxslilcrit.

luulto vebementius ab illo ciiaiii sic suct iiicli videri H qui iiiulicrcin fccil ; Ilcva cii!|)aiii ad Doiiiiiiiiiii rcf.'-

vercbaulur, qui lanquain familiari leiiipciauiciito a>l rcns, qni sorpcntrm in paratliso posiiil. Qui eiiiiii

eos viilciulos, per creaturain visibilcm, velul Iiiiira- orc dialMiIi fallcnlis aiidicrant, Eritit sicul dii, qiiia

iios oculo» affercbal. Doininiis vero volcns eliaiii IVo csse similcs in diviiiil;iie iicipiivcniiit, ad crio-
p«cialon's iiiore jiistiUo iiiterrogatos piinire aiii- ris siii cumiiliim, Dciiin sibi faccrc sisiiilciu in ciilpa

plius ipiam eral illa ptcna t!e qua jain coni-baii- coiiati suiit. Sic cr;;o rc:ituiii siiiini diiiii diTfiiili-ri;

lur erubcwere <f»'m, iiiquit. indicavit tibi iiioliuntur, adiliitcniiit, iit ciilp.i curiim atrocior dis-
:
C'"'»

quod nudut ettet, niti quod ex ligno de quo pracepe- cussa Hcrcl, quam fneral perpiMraUi. Liido niinc

ram ne c-^mederet toincJi»»!.* Ilinc ciiim niors coii- qiioqiic biimani pcnciis raini cx liac adliuc ra;!ice

cepta propler iK-i sentculiaiii, qui sic fiicrat coiiimi- aiiiaritudiiieiii tr:iliuiit, ul cuiii de vilio siio qiiisqiiu

naius. fecil adverli concupiscenlialitcr incmbra. \A'\ arguiuir, siib dcfcnsioiiis vcrba, quasi s'ib qti.cilaiii

ducli (diclil suiil aperli oculi, et scculum esl qiiod se arlMiriim folia abscoiidil, ct vcliit ad qiia'dam c\-
piidcret. cusationis su.t opaca sccrcta facicm Conditoris fii-

Dijiiliiue Aditm : iluyurquam ilc:isti milii tociam, git, dum nnn viilt co:.;iinsci qiH).l fciii. Iii qiia vidc-

dedil mihi de Itgno, et conudi. Su|H>rbia nunqiiam licct occt.ltjtii):ic noii s;' Domiiio, seil Doiiiiiium a!:s-

dixit Peccavi : baU'1 dcforniitatcni coiifusionis, «l <- comlit sibi , agit qiiippc iic omnia viJaitcm vi-

iion liabel confetsionis bumilitalein. Atl Iioc Lsta dcat, non aulciii nc ipsc vitlealiir. Qiio coiitra cniqiii^
scripla miiiI, t|uia ct ipvi* iatrrro^alioiics nimiriim pccc:ilori jam c\nr.!iiiiii illiiniiii:itiuiiis cst hiiinilit:is
ad boc lac:jesuiit. ul uliiilcr m ribcreiilur, iit advcr- conressioiiis, qiiia sibimctipsi jam paricre reiiuil,

laiuus (iiioiuo.!o supeibia laborent boiiiines Iio.Iic, qiii inaliim non criibcscit conlitcri qi:o I focit. Et
noii iiisi iii Crealorem coiianlos rererrc si quid cge- qiii derondcndo cxciisarc potiiil, acciisan.lu sc cclir-
rinl n:ali, ciira sibi vdiul Iribui si quiil cgcrinl bniii. rime dcfendit. Unde ot ninrliio Laz;»ro, qui molu
itulur, inipiit, quam dedisli tociam mihi, dcdit milii iiia;;nn prcmcb. lur, ncqiia |ii:iin dicitiir. Itcviviscc,

dc tijiiu. et conudi, tjuasi a<t Imh: dala sit, ul iiun ip^a scd, Vciii fnras. Ex qua scilicct rcsiirrcclionc, (|ua5

polius obcilirel vini, cl ainbo Deo. posta csl iii illius corporc, sigiiatur qiialilcr nos re-
A'l dijnl Dominut Deut ad mulierem : Quare hoc siiseitcniiir in corilo, ciiin vidclicct mortiio dititur,
fecitli ? Qua retpondil : Scrpent decepit me, el com- Veni fnras. Ct nimiriim liomo in pi-rcal-) stio nior-

edi. Nec isla ciintitctiir pcccatiim, s«'.l in allcrum tiiiis, et pcr molcm iiiahc consiictudiiiis jam scpiil-

rcfcrt iiiipari ««cvii, pari faslii. Serpens, iuquit, decc- tiis, quia iiitra conscicntiam siiam abscimsus jaccl
pit me, el conudi, qua:'>i ciijus<laiii suasio pnoccpto p<r ncipiitiam, a soipso foras excat per confcssio-
Dei ilcbucril aircpoi.i ; et ipsa aulom culp.!: causani " ncm. Morliio onini Veni foras dicitiir, iit ab cscu
in r.r< utorcin rcfcrt, qui scr|»cntcm in paradiso, pi'r saliono alqiic occiiltalionc pcrrali ail acriisatioiiciii

qucm dcci|H'rclur. rrcaverit. Vcr.e bumililalis lesli- siiaiii orc proprio cxiro iirovocclur. Liule David pro-
monia sunl, iniquilalcm siiam qiiomqiic cngno-^ccrc, pbcta ab illa tanti morlo facitioris rcvivisccnsnd to-
etcognitam vnce confessionis aperirc. .\t contra, ccni Domini qiiasi foras cxiit, duiii, pcr Natlian cor^
usiUiliini biimaiii g-ncris vitiiim est, el labcntlo p«»c- rcptus, quod fcccral acctisavit.

ralum coinmillcre, et coiiiiuis^iini ncgando tlefcii-

CAPLT XVIH.
derc. el cnnv:i-|um dcreiiilciulo niuliiplicarc. V.\ illn L bi senttniia fcrlar in hcrprnlem.
quippc lapsu priini honiinis, h.-rc a"giiicnla ncqiiiti.Y Et ait Dominut ad serpentem : Quia fccitti hoc.
duciniu.s, rx qiio ipsam rjdicrm traxiiniis culpa'. Sic mnlediclus es inter nmnia animantia et bcsliat terra\
namque ille diim ligiiuiii v>-liliiiii < ' <l, i.bs- Oiio.l M-rpfiis ciir lioc fccorit iion cst iulcrrn;:ntiis,

condit se a facic Dumiiii iiitcr ligna ^ '• In qua poli-sl vi.lcri qiiod iioii ipsc uti<|iii' i'l sii;i naliira ct

3Li>9rnnsionc scilitel, quia Dciim latorc nnn polcrat, vnbir.tatc fcccral, setl dialxdu. de illo rt pcr illiiRi

oon lalcnJi clTeclus dcMiriliiur, scd aflcclus nota- fucrat fipcialus, qui j.im c\ pcccato impictatis ac
m n. uMtAM MAi;ui Auciiu:!'. mo(;lnt. oi'KUIm i-aus i. 4%
)iiipcrl)i;c Biirc i};ni il<'»liiiaUi» fiicr;il. Nimc crj?oqiioil A 'alcinco, • iiiii in (Inc \ila' |tra'(;ciili8, nos r:ti»ci«

bi.Tpciili (iiiiliir, cl :iil <-'iiii '1'" I"'' si'r|ii'nli;iii «)|m'- h:il.)j;il. (;:dc.iii('onamqiic, qiii linis ( sl (oriioiis, lioii

raliis csl iilit|nc irri-rliir, |inii'iii iliihio li;;iii:iliin) imincrilo liiiis mUv nohlta; lU-Myu-Am : (juod ulruiii-

f sl. Niiiii in liis vcrlv;!' lciilalor illc ileHcriliilur, «jiia- (pic ijjsa (pioqiic MMp(Milis comlilio lipfUiatc (leiiun-

li» gciicri liiiiiiaiio riiliinis cssel. ti.il, (pii ct contirri holcl ;it) oinnilius (pii pohsunt, ct

Suprr peclus (unin (jrudicrii, cl lcrram roincdcx ipsc fcricndis liominum vci,ligiis insidiari iion (Wi»
cunclin dichiis vilw Iniv, clc. SiijH-r pciliis f|uip|ic iiil. ilt.id.) Qiiidam aiitciii \un: ipto I dictum csl :

Siiiiii) ^'"••lil'"' hcrpcns, (|iii:i Oiiiiifs j^rcssiis di^iltoli liiiviicitiin poniim inlcr te et muUcrcin, dc Vir((iiic

nc<piillae siiiil el fraiidcs. Nain iii pec;orc calli'lila- (l(; (|ua Doiniiius n;it:is c«>t iiit<;llckcrunl : co quo.l
lon cl vcrsulias cngilalioiiuin cjiis iiidical, quibu» illo tcniporc c\ ca Dominus iiaKcituru» ad inimii u:ii

ail cos qnos vull. (Iccipiirc, scr[)il. Pro qiio aiitiqiia dcvincciidum, cl ad inortcm, ctijiis illc aiictor cr;!!

tiMi i>l;ilio li;il)Cl : Pectore cl veiilrc rcpct. Ucpil aii- (lcslruciidain, promilUljaliir, sicul in Davil fctripiuiii

iciii pcclorc, ciiin tcrrciiis lioniiniltiis quos siia nicin- csl : I)e frnclu veulris lui ponam tupcr tedem tuant

Lra facore dcsidcral, iiiiquas co?;ilaliones snggoril. (l'sal. tix). Nani cl illud qMod stilijuntlum est : // «a

Kepil cl vcnlrc, cuni cos ingliivic s'.ipcralos in contercl capvl tuum, et lu insidiuberis calcaneo cju».

.TSlum libiiliiiis cxcilal. Omnia nani(iue qua; rcpiinl IJ |ioc dc fructu V( nlris Maiic, qiii csl Cliristus, inlclli-

torpus per lcrram Iraliunl. Corpus aulcin diaboli gunt, iJ cst, tu cum siipplanlabis iit inoriitnr; ille

suiil omnes rcprobi ; cl ipsc pcclorc el vcnlre suo aulein te victo rcsurgcl, ct tapul tutim conlcret,

rcpit, cum pcr iniquas cogitalion(;s, vel illcccbras quod e.st mors; sicut cl Davi.l dixcrat cx pcrsona
comcssationis ac luxuiiLC, ad iiifima dcpriiiiil. Dc- Palris :id Filiiim : Sitper azpidcin el bat,ili>.cuni am-
voral aulcm lcrram, cum errorc pcctanlium pasci- bulabis, cl conculcabis leoncm cl draconem (Ptal. x( ).

tur ac cieleclalur, cosque seluceiiles ad intcriliim AspiJem dixit morlcm, basilisciim pcccalum, leo-
rapil. Sicutenim sancti sscpe ca;loruni, iia nomiiic uem Aiilichrislum, draco.ncm diabohim.
lerne lii qui lcrreiia sapiunl i;idic. nlur. Quoniodo in
CAPLT XIX.
soquciitibus Ad;c dicilur : Tcrra cs, et in tcrram ibis, Vbi mulieri necnon Adr corrnptio iiidicilur.
qiiod noslra Iraiislatio liabjl ; Quia pulvis cs, et in Mulieri quoque dixit : Mulliplicabo a-rumnas tunf^,

piilvereni reverteris. In ciijus signum devoralioiiis ct conceplus luos : in dolore paries filios. IIx-c qiioqMC
.spiritualis ipse eiiam scrpcns irrationalis, quoJ de- iii mulierem Dei vcrba ligurate ac prophelicc miillo
cipiciiduin homineiii vclul organo suo visiis est dia- tommorlius inlcHiguntur; vcrumtamen quia non !um
bolus, nuuc tcrram malcrialein comcdcre jubclur. pep^^reral feiiiina, iicc dolor ct gcmilus paricnlis
cui prius una cum CLClcris animanlibus lerrac herbis C ^^\^\gj oorporc morlis [morienlis] cst, qu;e illa pr*'
ei lignorum fructibus vesci concessum crat. ccpti transgressionc concepta cst, rcfertur lisec
Jiiimicitias pona^n inler te et tnuHerem, ct semen pocna etad proprictalcm liltcrcc. Nam et in co quod
tnnm ct scincn iUius. Semcn mulieris tolum csl ge- sequilur, Et snb viri poteslate eris, el ipse dominabi-
nus humanuni , somcn diaboli, piccva;icalores suiit tur lui, cum et anle pcccalum alilcr faclam fuissc
angcli, qui exemplo suni superbijc illias ac rebellio- non deceat credere mulierem, nisi ut vir ci domiiia-

nis depravati. Scmen iilius esl pcrversa suggcstio ; relur, et siib cjus ipsa potcslate dcg^rct, recle ac-
gcmcn mulieris, fruclns boni opciis, qiio perversce cipi polesl haiicservilulem significalam, qua; ciijus-
Euggcslioni rcsislilur. liajus aulcm serpentis ac se- dam conditioiiis csl ])0lii!S quiira dilectionis, ul
niinis ejus ininiicitiam quantum genus
mcmorali , cliani ipsa lalis servilus qua homines hominibus
liumanum loUeret, quantum adversus eam inimici- poslea servi esse coeperunt, dc pocna peccaii rcpe-
liam omncs clecli recie vivcnJo excrccanl, cuiiciis riL.lur cxorta. Dixit q;iidcm Apostolus : Per cliarilu -

sole clarius fidelibus conslal. Cujus signum inimici- lcm senile inviccm (Galal. \), scd nequaquam dixil,

tkc in iiatura ctiara apparct irralionaiis serpcntis, Inviccm dominamini. Possunl ilaquc conjuges per
quia cunclis animanlibus et besliis terrae, pro iiisila chjrilalem scnire iiiviccm, sed raulierem non per-
sibi pesle vcneni gcneralis, sempcr exislil inimicus,
D millit Aposlolus dominari in vii-um. Hoc cnim viio
quod viJclicet ei a tcnipoie maleJictionis bujus, el polius scntentia Dci (ictulit, et maritum habere do-
iion anle, uisituiuesse credcndiim cst. '
niinum ineruil mulieris iion n.Uura, sed c>:lpa : q::o.l

Ipsa conteret caput tuum, et lu insidiuberis calca- tamen iiisi servelur, depravabilur air.plius natura, ct

neo ejus. Mulier conlerel capul serpenlis, cum Eccle- augebitur culpa. Figurate aiitera verba hacc aJ Ec-
sia sancla insiJi.^is diabcli, et suasiones venenosas, tlesiam , co;ijugcra videliccl Chrisli, convCi.iunt :

in ipso mox inilio dcpreliensas abigit, et quasi co;i- cujus :crumnce posl realum praevaricallonis mulli-
culcans ad iiihilum dcdiitit. Conteiet capul serpcn- plica;itur in bac vila, ulad vilim perpeluam casli-

lis, cum superbiae per quam lleva decepta est, sese gaia perveniat. 51ultip'.icantur ct conceptus . cum
sub polenli manu Dei hu:iiiliando resislit. Initium spiriiualom Dco sobolem praedicando ac recte vi-

ciiim omiiis pcccati supcrbia. Et scrpens insidialur \cnJo, gignere salagil. IJnde eidom su.-e soboli per

taIta;ico mulieris, quia Ecclesiara diaboius vehil cgrcgium prseJicalorem dicil . Filicli mci, quos ile-

leo rnyicns circiiit, qucrrcus quem devoret, quomo;!o rum parlurio, doncc Chrisius formeiur in vobis (Ga-
giessus Lona2 nostnc aclionis averiai. InsiJiatur lai. n). Parit in doloi"e lilios, cura sollit:ila incl;;ii..
 ,

407 COMMK.NT. IN CFNKSIM. - 1.11» I. iOS

nc &iculs«rpcns soiluxit Ilovani a^iulia sua. ita cor- A scitMuluin or.1, quoil Sciiplura siicra Jiioljiis nioJJK
I i:ii[>.inliir ««'n^iis eoniiii, cl >
'
t a >iinpli(it:itc in:ilnli<'luiu iiicinnr.-tt, uliiul \iik-licct qiiud apprulial,

({'i.e f>t iii Chiislt). .Vgit siili •.

... , .. 4.iti', (|iiia.vcr- alitiil i|(i(><l (laiiiiiat. Alitcr riiiin niali-dictitiii prurt-r-
%il Doniino in tiinorc, cl cxsullal ci non in scciiri- uir jiiilicio jiistilix', alilcr li\ore viiuiiclo.'. .M;ilc-

l.ilc, scil cuni Ircmorc ; cni si nunquain pcccassct, (iicliiiu (|uippc jtidicio jiislilia', ipso priiiio liouiino
Sdlo iliL-clionis coptilarcttir aniptctu. El ipsc (loiiii- |H.'ccantc prolaluin cst ctiin audivil : MaU-dicia terra
naliilur ci, carnalcs c.tis toIiilNMis iiiolns, caini|iic a.l inopere luo. Malcdicltiin jiislili.i' jtidicio ptDfcrltir,
n'ilciiipli()iicin viia- iirlcttis Cdnliniio stipcriKC insli- cnin ad .\braliaiii dicilur : Mulidicam malciluciilibut
lutionis eicrcitio pru\clicns, a qua si nuiiqiiain rc- tibi. Riirs(iiii(|nc «inia nialci!icltiin iiuii jusln judicio
cosisscl, socia ctiin illo senipcr lii)crlale rcgnarcl. scd livorc vindicl;L' proinilur, vucc Fauli adnHiticiniir
'
*! ' .•:n ilc p(i'iia im nnitl signilic .1
pru.'(licanlis, (itii ail : liciicdicite, cl iiolite mulcdiccre
,
ir, /m ilolvrc par; , iu»i (|iiia >o- {Ihm. tii). L]t riirsiiin Vcrilas dicil : .Vi-</»t' mulcdici
lcptas carnalis qux cuni dolun? rcluclavcral ul fa- rcijnum Dci 1'osiidcbun'.. Dcns crgo inalcdiccrc di-
-rct consuctuJluciu bonain, cnin aliipiani coiisuc- ciUir, ct taincn liunio prulnhctiir inalediccrc, quia
Utitinctn malain vu!t \iiiccrc, palitur in cvordio do- «piod hoino agil inalitia viiidict:i', Dctis non facil nisi
lorcs, alquo ila pcr incliorciu coiisncludincin paril H i.\ainiiie ct virUHc jtisliii;c. .Nain ct sancli viii ctiiii

lioiiuiu opus qua^i tilios ? QuihI vcro adjccil : Et iiialcdiclioiiis sciitcnliaiii prurcnml, iion ,'.i\ haiic c.v
nvrr^otua ad tirum tuum, et ipse tui duminabilur, vuto nlliunis, scd ex justili;e cxaininc cruinpunt.
Uoc signillcal, qtiod illa voltiptas carnalis qtue cuni Iiiltis ciiiin suhlilc Dci jiulicinin nspiciiiiit, cl iiiula
dolorc rcl.iclavcrat, ut faccrci co::siicttidiiiciu lio- fiiris cxsiirgcntia qnia nialciliclu dcl caiil fcrirc co-
ii.Mii, jain ipsis doluribus crudila cantior lil, ct iic pnosciiiil ; cl co in iiialcdicli) ikhi prccant, (|iili(I ab
'irual ublcmiH^rul rnliuiii, el libcnter scrvil quasi iiilcnii) judicio non discordanl. iliiic cst ({iiul l*clitis
jubculi viro. iii ulVcrcnlcin sihi pcciiiiias Siinoncm, scnteiiliam
.IJir rcro disit : Quia audisti vocem uxoris luir, et nialodiclionis inlorsit, diccns : Vcciniia tua tccum
ivincd-- ' Hgno ex quo pnrccperam tibi nc comcde- sit in ftcrdtlioncm {.\ct. viii). <)iii ciiiiii iioii ;iil, Cbl,
ns, 11. ; lerra in opere tuo. In laboribus com- scd sil, non indicativo, scd «^plalivo niodo i>c hxc
U-t es en cunclit diebut tittv tua' ; tpinat et tribulus dixissc sigiiavit. Iliiic Klias duobiis ad se (luinqua-
•j.rmiHabit tibi, el comedet herbat lerrcr, etc. Ilus genariis venicnlibns dixil : Si humo Dei sum, descen-
t->sc in tcrru laburcs litiinani gcncris qnis ignoral? dat nunc iijnis de ccelo, et consumat vos (I V lleg. vii).
qui non csscnt , si fclicit..!> ({(i.c iii paradiiyo fuc- ytionini iiltoruinqnc scnlcntia (|(iaiiUini \crilaUs ra-
rat tcnerclur. Per peccatnm cniiu hoininis tcrra C iio„e uinvaliiii, icnniiius caiis.c iiioiisliaMl. .Naiii cl
malcdicla est ut spinas parcrct , iion ul iii»a Siiiion fftcrna perditioiie pcriit cl duos quinquage-
pa'ius sentirct, qiix sine scnsu e^t, &ed ut pcc- narios (lesupcr vcnicns nainina cunsuiiqisil, virlus
cali htimaiii criincn scmpcr hominibus nntc oculus crgi) siihsc({iicns tcslificalur, <{ua iiiciilc iiialcdicliu-
puncrct, ({110 admuticrcnttir aliquando avcrli a pcc- iiis scntciilia (ironiiltir. ('.uni cniin ct iiialcdicciilis
catis, ct ad Dci prarccpla convcrti. Nam cl licrbx iiinocciiUa pcrniaiiel, cl lanicii cum (|iii iiialcdic iUir
Teoenosa: ad pa'nam vel ad cxercilationcm iiiorta- usqiie atl intcriluin malcdictiu absorlict, cx ulrius-
lium t 'inl ; ct Ikx' loiuin pioplcr {icci aliiiii, (|iic {larlis iine colligilur, quia a bono cl inlimu ju-
quia 1 proplcr |U'ccatiim facli suimis. iVr dici; iii i-cuiiiscnlciitia stiiiipta jaciiIaUir.
ii.fiui juuquc arborcs iiisulUUu' lioiiiinihtis, In sudorc tullns tui vcsccris punc luo, dor.ec rever-
ui ii iriii^ant quani sit crul>cs enduiu sinc rruitu laris in terram, de qua sumplut ei, quia pulvis et, et
bunoruiu opcrum e;>sc iu agro Doi, huc est, iu Ix- in pulverem reverterit. lllum liic iiaiicin inlclligc qui
clcMJ. cl ul t; * ' • " !' , qtiia ol ail Ktjo tuin pnnis vilo" qui de coclo desccndi (Joan.
:

ipsi iii a^ris su . . luiit, ncc vi). {)u(} iii sndorc vulliis iiostri vcsciiiinr, ({tiia ad
lli(Iiiatu culturara eis adhihcnt. Anle pcccattim crgo conspcclum di\iii:c cclsiuidinis non nisi pcr lahorcin
bomiiiis non est scriptum qioJ terra prolulcrit nisi neccssaria; aniictionis asccndimus. Priiuus lioino ila
berbaiu pabuli et ligna rnictuosa ; post pcccalum cunditus fuit, ul mancnte illo dcccdcrcnt lcinpora,
autcm vidcnius inulta horrida ct iiifructiio>a iiasci, iicc ctiin lciiiporihiis ipsc transirct. Slahal cniiii

propter cam vidclicct quain diviinus causam. My- mumcntis dccurrciitihus, qiiia nc<iiiai|tiain ad cvlrc-
Micc vero, terra qu.L* in opcrc prcvaricationis .\d.c mum viUc pcr dicruni incrcnicnta tcii.lcbat. Slahnt
injlcdicta esse pcrhibctur, non alia niclius qitain lanlo rubustior, quanlo sempcr slanii arctius inli:e-

"ilur ntistra, qiuc spiiias jain ct liiliulos rcbat. At ubi vclitnm conligil, mo\ olFciiso crratorc,

e iiuh;- ••I pcr caniis cunctipiscciitiam cu-pil irc cum tciiiiHirc. Lnde ct ci (lictiim cst :

rrnp.igati, pui. ct iuccnliva vitiorum dc ipsa Tcfra cs, el in lerram ibis ; staUi vidcliccl iinmor-
nic palimur. Cum malcdiclionis jaculum divina lalitalis aniivso, cursus cum inortalilalis abs4irhuit
'\ gravi instruat ullione plcctcndum, ita ut rcgni ct dum juveiiiiite ad iu.'uium, scniu trabcrctur ad
•i'
'
'> adiUiin claiidal, ijui ! cst ipioJ iiMiic iiiortiin, traiiM-tindu didicil standu ({uid fuil. Ciijiis
I' iiic, iu lcrrx inalcdictiunc divina vuce iios qiiia dc propagine nasciinur, radicis ainariludi-
'.'
quoJ bomo fa-^crc prohibctur infcrtur ? Scd ncni, quaoi in virgutto rclinrmus. .Nam qnia ex illo
i'.)0 l:. llAliVM MALi;l All(;illl.I'. M()(,LM. OI'LULil l'AH> 1. m
origincin (liiciiiniH, njiis ciirsum iiuscciuto hortiiiiiir, \ Qtiomodo, iiiquit, lioc |)Cr quo ^libct vct (pioiiiudu-

iil «'0 ipso liuolidiaiio iiioiniMilo qiio viviiiiiiH, iiiccs- lilMtt diclum bil, Dcuh lamcii ijiiit, noa atiU^r iiitcl-

h.iiilcr a vita traiiscuiinis, il vivi-ii<ii iioltis s|):tliiiiii li^;ciidiiiii csl quod ail, uiiu» ex nobi$, iiihi propU;r
iiinlc crcsccrc cmliliir, iiiilc dccrcscjt, (iiiia diiiii trinilatcm iiiiiiicnis pluralis accipialur, Hi( ut diclniii

iiifaiitia ail piici iliaiii, ailolcscciilia uil Jincntiiiciii, I rat : liuiamui hominim ud imaifinem et iimililu-

jiivciilMS ad sciiccliili-iii, sciicclus tiaiisil ail iiiortciii, diitcm iiottram, sicul cliaiii Domiinis de ne et I'alrc :

cl iii ( iirsii vil:c |incsciilis, ipiiis siiis aii(,'iiieiilis a<l \'eniemui ud eum, el mantioiiem upud eum facieniut

(lclriiiiciila iiiipclliliir ; ct iiidc sciiipcr dclicit, iindc (Joan. xiv). Kcplicatiim cst i}(itur iii raptit snpcrlii

profircrc sc iti spaliiiiii vila; cicdit. I*ixiiiii ctcniiii quo cxitii conciipicril quod a hcrpcntc »'i',;^cvti|iii

slatiim liic liabcrc i.oii possiimiis, iilii iransiloiic cst : Eritis %icnt dii. Ecce, inqiiit, Adam fuclun enl

•\ivimiis, atijiic lioc ipsiim iioslnim vivcre, qiiolidie sicul unut ex nobit. Yerba onim sunt bu^c Dci, non
a vitsi transirc cst. Qiicm vidclicel lapsiim primiis tam huic insullautis, quum ca-t';ros iie ita sii(»er-

lioiiio aiilc ciilpam lialicrc noii poliiil, qni.i liiiipoia Iiiant dctcrrciitis, proplcrquos isla conscripta sunt.
(;o slaiitc transibant. Scd postqiiam dcliipiil, iii qiio- Factus est, inqiiil, laiiquain unut cx noLit, tciciit

(iain se quasi liibrico tcmporalilalis posnii ; cl quia bonum el malum. Quid aliud inlctligei.duin, ni->i
cihiim comcdil vclitum, slatus sui protiiius invc.iil B cxemphim timoris incuticndl ei^s^; proposituni? Quod
(lefecluiii. iion sotitin iioii fiieril f.ictus quali-> ficri votncrit, scd

Kl vocnvit nomcn uxoris sua: llevii, eo qiiod waler ncc iliiid quod factiis fticrat conservavciit. iJc hoc
sit ainclorum vivrntium. tt lioc noinen Adam diviiio atio t;jco : Ncc Dei coi.filentis, iiiquit, vcrba suiil,

jnsliiiclii conslal uxori suac posiiisse, qnod aptissi- scd potius exprotiraiitis : Ecce Adam fnctut etl tnn-

mc congniit Ecclcsia; sanclic sii3e in cujns soliim quam timis ex nobit, sicut Apostotus dicil : Dale mihi
unilalc, qv.x calholica vocatur, vit;c cunclis janua hanc injurium {II Cor. xii), utique e coiitrario viiil

lialcl. iiiti.lligi.

Fecit quoijue Dominus Dciis Adic, et u.xori ejus Nuric ergo ne forle mitlat manum suam, et lumnt
tunicas pelliceas, et induit eos. Et hoc signilicalio- etium de ligno vitiv, et comed.it, el vitat in aternum,
:iis gratia factum cst. Naiii hujusmodi iiulumento cmisit euin Dominus Deus de paradiso voluptalis, ut

Dominus eos morlalcs jam faclos fuisse insinuat. o;erarctur tcrram, de qua sumptus est. Supcriora
t^elles qnx. nonnisi mortuis pecudihus sulilrahuii- verba Dei sunt lioc autem facliun proptcr ipsa
:

liir, niorlis figuram conlincnl. ila, ciitn conlra pra;- verba seculura est. Alienatus enim a viia, non so-
ccplum, non imitalione legitima, sed illicila super- liim quam fuerat, si i;ra;ceptu:n servasset, cum an-
bia Dciis essc appelit homo, usquc ad bc!luanrn C gelis accepturus, sed ab itla eliam quain ducel;at in

inorlalilalcm dejeclus csl. Et quidem ipsi sibi fcce- paradiso, felici quodam corporis statu, scparari
runt pcriiomata de foliis fici, quibus pudenda le-
uliijue debuit a ligno vita;, sive quod ex ipso itli sul>-

gcrenl; sed Dominus fecil illis tunicas pelliceas, sislcret felix itte ipse status corporis ex re visii ili

quibusomiiccorpus illorum induit, quia ipsi, perdita virlute invisibiti, sive q.iod in eo e-^sel et sacra-
per pncvaricationem gloria iniiocenli;t!, praitciide- invisibitis sapientia;. Atieiiandus
nieiitum visibile
lunt sibi vclamen excusationis, qua suam culpani iiide utique fucial vet jam moriturus, vet etiain
in Conditorem iransfuiiderent; et ipse Conditor illos taiiquam excommunicatus, sicul etiam in hoc para-
per scnlciitiam jusli judicii, ablato stalu vilK immu- diso, id est, in Ecctesia, solent a sacramcntis at-

labilis, in anima simul et carne mulavit poena nior- taris visibilibus homines disciptina ecclesiasiica
talitalis. Narrat autem evangelica parabola {Luc, removcri.
xv) quia pius pater revertcnti ad se per poenilen- CAPLT XX.
tiam filio luxurioso, inler alia niunera, eliam slolam Expulsio prctoplastorum de paradiso.
primam prorerri et eum indui pncceperit, mystice Ejccitque Aduin, et coUocavil anle parad.sum vo-
iiisinuans quia electi habilum immorlalitatis, quem luptatis cherubim et (lammeum gladium alque vena-
in Adam in exordio saiculi perdiJerunl, in Une '^ lilem ad custodiemium viam ligni vitce. Hiinc locuiu

sscculi sint recepturi in Chrislo, et quideni ampliore anliqua translalio sic halct : Et ejecii Adam, et

gralia. Nam Adara ita immortalis factus est, ut pos- collocavit eum conlra paradisum voluptntis ; et or-

sel non raori si prieceptum servaret ; filii autem dinavit cherubim et (lammeum rhomphceum^elc. Qnain
resurrecliunis ita crunl immortales, ut ncc moii si. sequimur, el hoc significandi gralia faclum cre-
unquam, nec melu raorlis possint afiicl. De cujus dere debemus ; sed lamen facium ut contra para-
receptionfc stolac dicit Apostolus : Oportet enim cor- disum, qiio beata vila etiam spiritualiter significaba-
ruplibile hoc induere incorruptionem , et mortale lur, habiJaret ulique pcccator in miseria. QuoJ au-
hoc induere immortaliiatem {I Cor. xv). ULi in- tem dicilur coliocasse Deus ante paradisum vo-
duere sonat, ablatam uliquc signilicat nuditatem, Inptatis cherubim et flanimeum gladium, hoc per
quam Adam in sc et Heva posl pcccatum agnitam coelestes utique potestales in paradiso visibih faclura
crubescebant. esse creJendiim est, ut per angeticum niinisteriuin
lil ait : Ecce Adam factus est quasi unus ex nobis, cssct illic ignea qu:Edam cusiodia; non tamen fiiistra

iC»V/|s bcnum ct nialum. De hoc sanclus A!isi:s'ir.!:5 : r^Liiim esse, nisi qnia signilical alifjuici eti;'.m do
 " 5 ;

51
501 COMMKNT. SN CE.NtSIM. I.IIJ. II.

dubilaiultiui. yu.e eliain A anie paradiiuni o«iC coll.Haluni nl fiiionitas iii

».,iriluali paiaJiso. no» t-sl .

pro eo noliis ilK-cebras concupiscoinios UM.HM.ralis iusinurl

cuslolia lK«ne ts.o v.-nialilis assfvi-ralur.
9'"''"^ tp:ritui quod eU tcrtuin iKi {h.yh.t. w), bi
•]tiod iiiuin.!o.iue Tonirtl leinpus til eliani renio\oii

Ueniota esl nam.jue En.Kli a poccatoribns ail ligMUiu Ailif.tntoil osl l>..i»intis Clirisus peneirait!
|K>luis4el.
in curru raplo leniola c.ncupisciinus. Bciie ctini.lem glaJiuni versalileni
iranslaU). i.-ii...la Klia iiii.e.. ;

aplizaU). «perri tuBl cssc refert, ul iinlicel myslico iioii m)l.is s.nipcr
«.ninilm eleclis. cnni iKjinino I

cum baplismi hunc iie.e^vaiiuin e> e gla.liuiu, sel. ul s.iipluni

eicith: reinola iU'm siu„Mili» eleclis,
lavanuir rom..la ii>il.MU
' : ;>. cum s..luli e>l. UMupu^ e«.sc l.elli. U mi.tis p;icis tUiiuiili.l : b.lli
f.,iae ; 1

ctH.«>lis i;l..riam .pii vi.l.-licel. cutn iii liujiis viu- »lu.lio a.lveisiini aereas
a vinculis earnis. ail ;,

consceudunU Iumii .pii.i tlierul.ini puU«>laU's, vel eliam noslrx' nieulis cl c.ipori»
q.ic su.) UMn|K)rc

uitiitite mmltilmdo, tict tcientia mMllipUrala inler- ^ilia, cerl.imus; pacis auUMii, cum |KMrocla viclori.i

pretaUir, lK.Mie clieriil.iiu el fl > gladius a.l coroiiamur. !l.e.- eig.) tlc cie.itiono iniin.li alqui^

viain li-Mii vit.o •< •'^- i»''r- li>.aiiiiis coiisiilulionc iii paiaili>>o liist.iri.ililor sive
cusU)4lienil.iin

bibctiir ; nnia nimirum per di . i. 11- spiiilualiler, sccundum inajonim nostroruiii dicla

liani ca«ltv.i», cl pcr labortMU UMn|M»niiiuiu afflictio- ac scns tni brexiler explanaiites, lil nini priinum

iiuiii. rtslitus ad MiiH-rnani patriam patet, es «pia II hiijtis opcris hoc lo.o lormiiian ren>>iiiiii;!s ; ut cx*-

por sltillitiaiu pr.evaricationis. peripio appotilnm U la «|U t; Si riplura sniiM po.^t dejecli .;i.':ii .\daiii

c-iriinlniiii vi.luplalum diMcssimus. Kl l'»'i:«' ikmi .1.' para.Iiso cumiiioinoiat iailio sc.picnlis iibii con-

ftiinpliciter Qauiwaui, scd glat'ium dicit n.immeum siJeromtis.

LlliEK SLuU.NDLS.

C.VPl T IRIMI M. eril. Sed tub :c ciit ai^pctttus cjit,et lu di^iiiiHiibcni

Deduo.tit, id etl, C ns; il qiwin illius. .NiTOssiUito coinpcirnuir in siii;^iilis diiiliiis

lifpum eoi iininotari. Sii[uiJoni ot nunc iiiiilli. iii Ilolinco aiins

iCvP. IV ) .\Jain vcro cognovil llfvam uxorcm quain in Seplti:i[;iiila translatoribiis sciisus csl. Ait

j
Mam.- qutr concepil el pq>eril Caiu, dierin : Poueii enim Dous a I Cain : Quare iratceris, et quure conci-

t
'
1. Cain 'I ''. in- C (/;/ vultus luus? Soiine si bciic cijcris diiuiltetur tibi?

If., i....... .. i. «TfiTt;. -. i|.-,ins et si non bciie egcris , aiilc forcs ficcciilum luum-
eipiimeiis, ail : canithi ip'3u. id csl, pouedi Iwmi- sedebil, et ad le societas ejus, scd lu magis doininnre
»em per Deum. ejus. Quod aulein dicit, Quarc irasceiis, ot inviJia:
Rurtumiue peperil ejui fratmn Abel. Al.el iiiter- in frati-em livorc crucialiis, Ytiliuni dcmitlis in lor-

p>etatur luclut, sivc r<ini(as, vel vapor atit mltcra- rain? Sonnc si bene fcccris, dimillclur lili oiniic dc-
biii. lirtuin ? sive, iil Th.'0(tolinn all, otf('/'/;i6i7c eril, i.l

tuit ttutem .Abel patlor otium, el Cain agricota. osl, niuniis tuiiin siiscipiani, til suscogi munus n-a-
i factum ett autem pott multui diet, ut o/ferrel Cain tris tiii. Qnol si m:)lc ogeris. illico poncaliim tuiini
I i/r iro! munera Doinino : .\btl auteni obtulit niite v.->til)uhini sc.libit. ct t;ili j:uiilori' . .)iiiil:tbcris.

lii
,
li greijii tui , el dc udnjibut eojuin ; ct Vcrtiin qiiia libori arbitrii c, nioiieo ul iioii tiii

Tctpesil Domiiiut ad Abel et ad munera ejut : ad peccalum, scd lu pecc:.to don.ineris. Qiiod voro iii

lin tero et ad niunera eju* iion retpexit. Undc scirc .3;'p:naginla legiiur : Disit Dominus ad Cnin: Quare
ptjtuit Cain ipioil rratris in.in<-ra '
Dciis, triitis faclus ei? el quare concidit fncics lua? .\'onne
ei siij ri'|' '' \, nisi ilL intorj.. » csl, ti r C.e offerai, recle aittem non dvid.s, peccatli?
()-iatii Tii . p'.suil : F.l inftammavit Dominut I) ipiia non cluc l ciir vel unJc sit dichiiu. niullos
<per .\bel el tacrificium eju%; tuperCuin kto et 111- scnsus pepcrit cis obscurilas, cuin divinaruin Scri-
per tacrificium cjut non inflaminavit. l^iicin aiilein pturaruin qnisipic trnclalor socundum li tei rcgnlaiii
al sa. ' : ;
' voraiiduin soliitim veiiiro ile ca'!... iJ . oii.itiir c.\|W)nere. Keci.' (|iiippo oneitiir sacrili-
el ii. leiupli siil. ^atf.inunc le^imiis. et tium Dco voro, cui uni t uittinimo lo sacrilicaiidiiiii
i)uaiido Elias in niontc Cannchi construxil allarc. csl; iien autoin rcclc diviJitur. diiin non disccrnun-
'>'j oinnipoU>nlc nauM]uo D<-o niuiius cx inaiiu iu.n tur reclc vcl liK-a, vcl lompora, vel ipsaJ rci quic
'iltir, ipioil cnriie .jbli;;..lo iii nialilia prof.-rlnr. oir.-rtintnr ; vei qui olTert, ct cui olTertnr; vcl in
!jrc ctrnim prius .!c1m:i animum. «pii muuMs ipiibtis ad vcsion.luin .!i»lribtiilur .pn.J obl.ilnm isl,
vull Dco. qnia oiiinc qtiod datur Deo, f ul divisionom bic iliscr.-liononi int.-lligainus; sive
'1.1 s III. -Dtc pcusatur. cuin olTertur ubi non o|M)rtol, aut qiiod iion ibi, sed
Irulutque ctt Cuin tchcnuiilcy, ct concidit tultm alibi upurlct; sive cuin oirorttir qnnndo iion oporlcl,
"/11.1. Lt (lixii Dominut ad euin : Quitre iralut ei, et niit .]iio<l non tniir, si^.l ali.is (ip..rtct; >ivc cuin iJ
> ;*r conc dit fitcict lua ? yionne ti b^ne eijcrit recipict ? oflcilur ipiod nusquam et nunqnain pciiitus dcbuit
1 '; r.ui^m m ile, slalim in ffribut peccalum tnum ad- sivc cuni clectiora sih eJMMlcm ^«JfTis r.Tuin tciici
 «03 U. li.UJA.M .MAl lll AUCIIU I'. MOCt.NT. OPtttCM l'AUS I. 5(tl

lioiiK. r|n:iiii .stiiil ta (|ti,ir oll: li Dco; M\<» cjus n;i A n-iiltir. Niinr aulciti igi.or:mU-R D*;! jiistili:ifn. <i
«jii:i' ()l)l:il:» csl fil |i:iiii<<|)s proniriiis :ii:l <|MililM'l. kii:iiii vol^-nleu cwiMitiierc, clall de »i>cribiJH Icgi«,
»|ii(Mii f':iH 11(111 (• l licii. Iii (|iio ;iutcm lioriiiii <Iis|ili- nofi litiiiiili:i(i ('«• p.Tc.itis <i\un, noii «inicvcninl, m-iI
«•iicjil C;iiii Dco, f;i(.il(! iioii pol.st iiivciiiii. Scd o(Tcii(i<Ttiiil iii l.ipidcm offpnsionis
, cl cx:iFs<Tunl
.|iioiii;im .lo:inii(^s .iposloliis, riiiii dc liis rr.ilrilius iruundi.i .Tlvcrsiis Christimi, aijiis o|M-n \id«nU's
Io(pioi«'lur. Nonsinit, \ui\uU, Cain cx mttlifjno erat, Dco acccpta cssc, doliicninl. (Creg ) 1 roiKjloj-ifc
rl vrridil fratrrm t.uinn. l.l nijiis rri tjratln orridit? aiiK-m rcrtc oflTciliir, ciim rccla iiitcclionc ali<|uid
(jnia ojirru illius malujva fnrrunt, fralrix aWern ejnii agiltir; scl non rcrlc ('ividitur. si w n lioc <juod pi«?
justa {I Joan. iii). I):iltir crgo iritcilifji pr()|)tcr(;a agi(ur. etiain stihlilitcr di^crnatur. OLbta (iiirn
non rcspoxissc Dominiim in iniiniis cjiis, (|ttia lioc rcctc dividerc, cbI qu.-clilicl hona noslra sliirlia s<»ili-
ipso ni:ilc divi<lc|i.it, d:itis D(*o :irK|tiid stittin, sil,! cilc disfcrncndo pcnsarc quol niniinim qui
: a;;crc
:iulcm scipsu:n. Qiiod omiics fariiint, «]iii iion Dci, dissimiilal, cti.irn rcclc ofTcrcns pcc<at. S.cpc nam-
scd siiam srctanlcs voIiiiil:it('m, id cst, iioii rccto quc cl qiioil hono slinlio gcrimus, dum dis<crncrc
scJ pcrvcrso conlc vcnicntcs, offcrTuir l:imcii Dco caulc iicgligimus,qnojudicctnr8ii:efiRC nescimiis; cl
nittiius, quo pul;\nl ctirn rcdimi, ul conim non opi- nonnuriqtiaiii lioc (il rcilus criminis, qiiod put:'.lur
liilcltir saiKiiidis pravis citpiditatiliiis, scd cxiileii- B ca-i^-a viiiiiii';. Uiv trr cr>jo ofTcri.i iis, ctim l)or,o slu
(!is : cl hoc csl tcrrcti.-c propriiim civilatis, dctim dio l)Oiinm opiis agimus; s<i(l rcclc non <IiNi'liiiius,

\cl dcos colcrc qitihtis a(Ijiiv;inlihiis rc^nct in victo- si liahcrc discrctionem in bono opcrc poslponainus.
riis cl pacc tcrrena, non charilalc consulondi. scd Ilaque post liacc occidilur .Vhcl minor n;it!i, a fratre
dominandi citpidilalc. IJoni quippc ad lioc uliinltir ni:ijorc nalu. Occiditiir Christns capul n.inoris po
iniiiulo, iit IViianlurDco; mali aitlem conlra iit !'rii;in- piili nalu, a popiiio Jiid:corum m;ijoris nalu. Ilic iii

lur iiuiinio, uli voliiiil Deo, (iiii lamcn cuin vcl cssc, carnpo , isl" iii Cahariu; hjco. [hid.) lutcrrogal
vcl rcs humanas curare non crcdunl Dcus Cain, non tanqiiarn ignariis eum a qtio dis<:a(,
Dixilqne Cain ad Abcl fralrem smtm, sithaudilur scd tanquam jtidcx rcu:i>, quem puniat, iihi sil fra-

ea qu:c loculus cst Dominiis. Supcrfluiim csl crgo, ler cjits. Ucspondil illc noscirc se, ncc cjiis sc essc
quod iu Samarilanorum ct nostro volnmiiic rcpoii- cuslodcm. Usqtic niinc quid rcsponlcnl no!,is Ju:!:ci,

lur : Transcamus in campuni. C!!m cos Dci, hoc csl saiiclarum Scripturarjim vocc
Cumqne essent in agro, surrexit Cain adversus Abel intcrrogamus de Chrislo? Illi ncscirc se Chrisliiin
fralrcm snum, et intcrfecit enm, cl ca^lera. Nativilas rcspondent. Fallax enim Cain ignoralio Judaconim
duonim ri!ic)riim Adani, similiiudinern habol duoriim cst falsa negalio. Esscnt aulcm qitodanunodo Christi
popiilortiin, qui cranl diversis lcmporihus ad riJcin C cu.sto-Jes, si Chrisliauam fidcni accipcrc cl cnstolirc

venluri, pari opcrc ct dissimiii charitale antcDeum. voluissenl.

Fuit (jt!cm Abel pastor ovium, ct Cain agricota. Sed Dixit Dcvs ad Cain : Quid fecisti ? Vox sanguinis
sirul Cain sacriilciu.m ex terr.nc fruclihus rcpro- fratrii tui clamat ad me de tcrra. Sic arguil in Scri-

lialr.r, Al :el ar.ti^m sacrificium ex ovibus et earum pturis sanclis vox divina JuJajos; habet cnim ma-
aiiipc s'.!scipilur, ila INovi Tcslaincnli fiJcs, c\ in- gi;am vocem Chrisli sauguis in terra ciim, eo acce-
noccnliai gralia Denm h-udaus, Vcleris Teslamenli pto, ab omnibus gcntibus respondelur ainen. Hocc
terrciiis operibus antcponilur. Dixit Dcus ad Cain: esl vox clara, vox sangiiinis, qiiam sanguis ipsc
Si rcctc Ojjcvas, ct rccte non dividas, fcccasti, ulique, cxprimit cx ore fidelium eoJem sang?;in8 redem-
quia ct si anlea Jt!d:ci reclc rccta il!a feccrunl, in plorum
ca tamen infiderilatis reisunt,quia, Christo vcnienlo, Dicit Dcus ad Cr.in : }fa!edictus eris super terram,
jatntcmpusNoviTestamenli a lcmporeYcierisTesla- quK aperuit os suum, ct suscepil sangninctn fratris

nienli non distinxcrunt. Quia sicut si obleniperasset tui de mann tua. Undc Cain irialcdicitur in peccalo
Cain Doo ciiccnti : Quicsce , sub te erit appelitus ejus, suo, in pcccato vcro Adaj tcrra malei;icitur? nisi

et domiuabcris tu illius, ad se converlissetpeccatum qiiia Cain sciebat damnationem pnevaricationis

suum sibi hoc tribucns, el confidcns in Pco; acsic pnmre, el non timuit originali peccato fratricidii
adjutus per indulgcntioc gratiam, ipsc peccalo suo supcraddcre scelus, idco majorc maledictione dignus
doiuiuarctur, non illo sibi dominanto, servus peccali habebat-.:r. MaleJictus est enim popnhis JuJ:eornm
fralrcm occidcrcl innocentom. Sic et Judsei in quo- iiifidelis a terra, iJ est, ab ecclesia, qus aperuit os
rum hfcc figura gerebantur, si quiescercnl a sua suura in confessione peccalorum accijiere sanguinem
perturbalionc, cl tempus salutis per gratiam ia pec- Christi, qui eiTusns est in remissioncm pcccatorum
caloruui rcmissiouoin cognosccntcs, audire:il Chri- omnium , de manu perseculoris nolcnlis essc sub
stum diccntcm : Non vcni vocare justos, scd pcccato- gralia, scd sub los-e, ut essel ab Ecclcsia makvliclus,
rcs ad pccmtenliam, tunc ad se convcrtorcut pecca- id est, ut responderet eum ab Ecclesia malediclum
tum suuin iu confessione, sicut in psalmo scriplum leslificanle Aposlolo : Quicungue cnim ex operibus
csl, Di'ophoia dicente : Ego dixi, Domine, misercre lcgis sunt, sub nialediclo sunt legis {Hebr. \\).
v!ci : sana animam mcam, (juia pcccavi tibi {Psal. Cum operatus fucris eam , non dabit libi fntctus

m), oidcmquc pcccato qnaiidiu cssent achjc i:! snos. In ipsa cuim tcrra quam Chiistus poriavii, id
mortali corporc, pcr spciii gratirc libcri dornina- esl, in cjus carnc, ipsi opcrali sunl salutem iiosirani
 ;

»;^5 COMMENT. IN Gt.NEslM. - LIH. II. f;, •

crucifigoiulo CtirUluiu, (lui innrliius ost propUT Jo- \ ili.)-ii' m irtis fuiiiv criiciatii, ncc trniK-ns pn^irc,
lir!;» noslr.i; iu'c t.iiucii t-is ti.-Jii cailom lerra virtii- iji.a stijue i!anin:«vorat ail : .Y6»i iiV, IiIca!, non iti

I ',:i suaui, (luia iiou juslillciii suui virluto rcMiriv- ul .csliiii.is luorioris, ct morioni pro rcini' iio scii-
t-tiuniii eju.s qui resurrcvit pruptcr ju&tilicationcm (>ic.s, vcrum vivcs usr|U(> a 1 soptiiUMm gctioralinncui,
iioslram. Qui ct »i cnioilUus est cx iutiriuilalc, sctl ct conscieuti.c tu.r iguc tonpiolicris, ita ut (]iiicuu-
vivil in virlutc noi. Il.i'.' o-,', .•i>'.» vIiMs l-rnr illius. q-ic lo ocoi.lcrit, srcunjiim diijiIiCiMU iiitollijjontiam,

(piaiu noii ustoulit ii::;).4> ol iiioio.ltilis. liuli' r.i^o nul iii sopliiua goucr.Uiono, niil magr.o to li'. orct
rcsurgons eii» a qiiili.ts crat cruoifuus apparuit, cruciatii : uoii qao.l ipsc qiii porcusscrit Caiu sc-
tan«|uain Cain opcraiiti tcrrjiu, ut grauiiui ilhui ptom iitlionilius sulijicicnitus sit, scd qiioif scptcin
Si-niinarclur. viu.tiolas qu.c iii Cain tanlo tcinporc ciiourrcrunl,
\aqus el ;• ,
• , im-, iil in Soptuaginla >.ii- solvat iii inlcrfooto, oroiilons ctim qui fuont vit-c

plum cst. (.1.•;;.;< tMTi »;u-Mi <Ti* iH /frru. Ntino cctH; ilcivliotus al piriiam. .Majiiiiiiu nostronnn ista c.^l

qtiis r.on viJcat. qiiis non a^noscat in tul.) tcrra, scntcntia, qiioJ putaiit in soptima gcncrationc a Ln-

quncunquc iiispi>rsus csl illo (lopulus, quouiojo sit niocli intorrooluui Caiii. A.lani qiiippc goniiit Cain ;

vapus iu pcnlibii>, ct proriigiis a Jorusal.-m? (|;:o- C.iiii goniiit Knooli; Kuooli gcniiit Irail; Irad goiiuit
nu>;!' ( r
• • 'mis^i rogiii. cl troiu.it tic- B .Maliuiaol ; Maliuiaol gouiiit .Matii>aol ; .Maliisaol go-

III M' .1., I iis |M»pulis Cliribtiauis? Lloo- nuit Laiuccli ; ipii sopliuius ah Adain, iion spoiiti^,

iji;o rositontlit Cnin diocns : sicul iu quodaiu lichnoo viduiiiiiic scrihilur, iiilcrlc-
Uajor est iuiqniias tma, qnam ut fttiiuui Hu*r<r.ir. cit Caiii. Fl ipsc poslcn cnnfllotiir : Quiti vintin oe-
V.cce ejici» me hotlie c facie /tTT.r . el a facic liia ciili in vuliwrc mco, el juvciicin in livorc mco-; quo-
abtcondar; et ero ragus el profugus in terra. Iijilur niam icpics viiidicabitur d: Cain, dc Limcclt aulcin
omnitqui invenerit me. occidet mc. Dcspcraud.) Iioc septuagies seplics. Ilofcrcliat niihi qiiidc;ii Ih^hmMn
Ji&it. Postqiiam cnim Cain occidcrat rratrcm, inlcr- in npocryphis corum lihris. soplu^;i. i-

rui;.ili:s a Doiuino, 1'bieU Abcl fraler luus? contu- mas cs I.auucti progiv liii. 'i
.iil;ni.> dc-
niilioso rospon.icral .V«fi"o; uumquid cusios fratris lcUc sii]]; ot iu Iioo iiiiin i>i lul.uii .»o \in.!iotain

rii-i jiiwi .' Quam oh rcni malodicliuiie daiunal;is, ut Jcl.aiiiooli, quod gciius ipsiiis iis(pic ad oataolys-
foniens e* trciucns vivcrel su|>cr tcrrani, vohiit vc- muni aqii;c pcrscvoravcrit. Aliiile scplcm viiidiotis ;
niatn doprccari; scd peccalis p<'ccata congcniinaus, ^jn Taiia siisprcaiiiur,'" ct priimim ojtis assoninl
I ' ' '
>, cni a Dco noii possot ig'io>ci. pcccatum fiiisso ipiod non roolo divisoril ; socuiitlum
I' . .
,
,; ...I Doniinum : .l/wjor tMHi« nao.j, qiio<| iiividoril fralri; teriitiin quod dolosc c^'orit

<; . 1 ;:.' . id esl, phis poccavl, quam ut nio- ^'

diccns : 7'ivjHuoflHiHs in campum; quartitm quod iii-

rcar alisolvi. Ecce ejici* me a facie lerra-, et a facie terfeccril; qiiiiitnm i|ui) l ptotacilcr iicgavciil, .\e-
lua r; et ero gemeus et Ircmcns supcr tcr- icio; scxtuni qiiod soipsum daiunaveiil: .'/(^or (•«//)«

rani. i. . ii, oir-- • invcncrit mc , occidcl mc. mea est quain ut diiniltar ; scpliiuum qiio.I noc (!aiu-

Ljioi.ir, inquit, a '

, ;u luo, cl conscicnlia scclo- nalus cgcrit pa*iiitoiitiain, scouiiduiu .Niiiiviias ot

ris luccni ipsam fcrrc non sustincns, ahscondar ut Ezechiam rcgom JuiLc, qui immincntcm morlcm
latitcm : critquc.omnis qui invencrit incocci;lcl luc, lacrymis dislulcriiiit, iil ipii danuuiti fiioranl iinn
duin c\ tromorc corporis et furiata; mcntis ngilatu, pcrirout, scd agoiilos picuilciiliaiu inipolraront mi •

*.! o-,sf iiii.liigat qui morcaiur iulcrfici. (/jirf.) .Mlc- scricurdiam Doi; cl dioiinl iiltiin a cl.Mnoiilissiiiio
porii aui. 111. vcre iiide vagus et profugiis gomil Dco usipic ad soptcm gciicralioiics fiiisjc ddatuiii,

I
o^iulus Judaicus, ue regno etiam tcrrciio pcnlilo, ideo ul sallcm inalis ipsis ot long.^ viloi mixrorc
i^la vi>ihili inorte occi latur. Ilanc dioit majorem compulsus, pociiitcntiam agcrct, ct mcrcrctur ati-

ru;<ir;i f];i.i u illam qnod oi lcrra iioslra non dat .sotvi. Scciiiiduni niystioain crgo iiiIcI!ii;o:ilinm h.cc
vrl itiiii suam, ne spirilualilcr inorialnr. Carnalilcr rcsjMUisio Doiiiiui a.l Caiii, ila aJ Jitd;oi;s |M)tcst

enim sapit el alisconJit sc a facic Doi, il cst, ira- |. transforii, tremcntihus pru amissionc rcgni tciiipo-

lum liahere Deuin gravcnon putat; sedlioc tinict, ne ralis. Non sic, inquit, cvcnicl quomodo dicis, non
invenialur et oicidalur. Cariialitor cniiu s.ipil, tan- corporali inorlo iiilcrihil g.Miiis iinpionim carna-
qnaiu opcraits tcrraui, rujiis virlutom lum aocipit liuiu Jud.ioruin, quicuiiquo cos ila pordidcrit, sc-
ftapcre aulcin secunduin carncin, niurs c«l. (Jtiatu plom viiidiclas cxsolvot, id esl, anfcrct ah eis sc-
ille non iulclligcns, aniisso regno gemit : ct corr-.v plcm viiidictas, quilitis alligati sunt proplcr rcaluin
ralem mortem tremil. ScJ qiiiJ ci rcspoiidit Dcu»? occisi Chrisli, boc toto temporc (pio<l sopt.-^nario

SeQuaquam iia ficl ; j.-^ '

i (lain, dicrum nuiuoro vuhitiir, nin^'is qiii;i iion inlcriit

tcpluiittimpunielur,iiyi:,iu ^
. .; ,'niiit, gciis Ju.l;ca salis apparoat fiioiihtis Chrisliai is, sod
•entera viodictAS exsMlvct. Sulct eniin septcnariu3 solain Jispcrsioncni morucriiit, jiixta qiiod nit Scri-
liuiiicrus sapissime in Scripluris saiictis pro plciii- plura : Se occideri» eos.ntquando oblivitcunliir legi$
l;uliiir cujushhct roi pi>..i, 'i';
i.a luj. Disperge eo$ in virtuie tua, et destruc cos {Psal.
uliioi.c punioii.liii.i '-• • ! , . :..... ....,..;,!> i.viii).

arerlilaic a:! uiitc fuitdondo vuluil l'osui[ Domiau$ in Cain tijnum, ut non ciim intcr-
uiauus lohibcre. Ycruiu Dcus nulen& cuoi compon- ficcret oinuis qui iiitcHl$$cl ctiiu; ipsum \i;!clicct si-
 r,07 n. UAIJAM MALIll AllCIIIIiP. MOCUM. 0J'KUIJM I»AUS I. r,08

f;iiiim, (iiiod irfiiiciis vi (,'niioiis, v:ij;iis cl pr(irii;;iis A isl.iiii ( i^il.ilciii, «;l iiiiliiifn cl liiifMU liahcrc lcrrenun»
Miiiiicr \iN(!rcl, iicc :iii(i(;i(: ('11111 iis|>i;iiii orltis l(Mi;i- iiIjI iiiliil jjIii (jiiain (|ii(i(| c/Tniliir s|»craliir. ((ireij.)

iiiiii scdis lialicn; (|iiiclas; ct fdrlc iilcirw) civilalcm liii(|iii diMii cor.lc lran«ir« ad alcrna ncgli}.Mjnl, cl
(diidiilil in (|ii:» salv:iii posscl. Iloc rcvcra iiiiiMliilc (iiik la pncscnlia fii^iliva cssc noii inluciilur, nien-
csl, (|iiciii;i(liii()diiiii oiiiiics (,'(;iilrs (|ii;c :i U()iii;iiiis trnj in ;iiiiorc viLc prcscniis fi(5iiiil, cl «luasi lonjjae
Milijii:;;!!;!- siiiit iii liliiiii Uoiiiaiioniiii sacroriiiu |i;iliii:itioriis in ca sihi
, f'iiiiilaiii ciilniii (oiislruunl ,
•

Iraiisicriiit , c;i(|ii(; s^iciilc^ia obsci v:iiida cl C(;lc- (jiiia iii clcrnis rclins jicr dcsiijcriuiii non solilanliir.
IjiMiida siis('C]>(;riiil; {,'ciis ;iiit(;iii Jiidu:a itivc sul> l!n«Jc cl priinus Cain civilalcm conft(ni\iss(; dcMri-
]ia};:inis rc(,'il>iis , sivc silli Clirislianis, non aniisil liitiir, iil a])crlc nionstrarclur, qiiia ipsc in lcrra I

si;,'iiiiiii lc},'is ct circiiiiicisioiiis sii;c, qiio a r;cl(;ris (iiiidainciitiiiii ))Osiiit, i|iii a soliditatc .t-UtruA: jialria:

Kciitibiis )io])iilis()iic distiiiijiiitur ; scd ct oiiiiiis iiii- ;ilicMiisliiil. I'( rcgriiiiisquipjic a siiminofundarncnluin

pcralor vcl rc.\ (]iii cos in regno suo ciiiii ijiso posuil in iidiniis, quia stalioiicm cordis in lciTcna !

hil^iio suo invcnil, noc occidil. dclcclalione (ollocavil. Lnde el in (;juR slirpc Knocli,
Lxiit erijo Cuin a fiicie Domitii, et linhilavit in terrn (jiii dcdicalio iiilcrprciatiir, priiiius nasciliir; in elc-
Naid. Qiiod LXX ^aid traiistiilcniiit, in !lc!)r:i;o ctonim vcio progciiic Iviocli scptiinus fuiss<; nicrno-

iiod Tu dicilnr, cl inlei j)iclatur o-a/evioaivof, id cst, " latur, quia vidcliccl rcjirolji in liac vila qua; anle
iiislaltilis el flncliiaiis, ct sc iis inccrlac. Non cst igi- esl, semetipsos .c lificando dedicanl, elecli vcro aidi-
Inr Naid tcrra, iil vulgiis noslroruin putat, sed cx- ficationis su;e dedicationcin in fiiie lcmjjoris, id csl,
plcliir sciilciilia Doi, (jiiod Iiuc alqiic illiic vagus cl iii scptimo cxspcclant. Vidcas naniqiie plurirnos
pruriigiis oberiavil. Coiilra quod iiialuiii Doiniiiiis tcnij)oraIia sola cogilare, Iionores qua;rcrc, aniiiicn-

logalur iii Psalnio : Nc dcderis ia viotu pcdes nieos, (iis rebus inhiarc, nihil pnelcr hanc vitam rcquirere.
elmanus peccntormn uoii moveanl me {Psal. xxxv). Quil itaqiie ista ni.^i in priina generatione dcdicant?
Nunc ergo el Judici, ei oiuiies (|ui diversis erroribiis cl vidcas clcclos nibil pr.cscntis vitse gloriui qu;crere,

contuniaces suiit, resistLMido vcritati exeuiit a facie liijenlcr iiiopiam susliiici(;, mala niundi x-qnanimi-
Dci, id est, a inisericarJia dileclionis cjus, vel a tcr pcipcli, ut possint in fiiie coronari. Klcclis ergo
parlicipatione lucis cjus, cl Iiabilanl profiigi in lerra Enoch in septima generalione nascitur, quia sui dc-
coniiiioiioiiis, id est, in pcrturbalionc carnali, con- dicationein gaudii in exlrcmas retriLuliouis gloria

tra jucuiulitatein Dei, boc est coiitra Edcn, quod requirunl.

jnleipietalur epnlalio, id cst, pianlalus paradisus. CAPUT 11.

Cocjnovil anlem Cain ujccrem suam, ifuiv concepit el De filiis Lamcch

qui ostenderunt musicam, et arlem
pepcrit Enocli, et a^dificavit Cuin civitalem. {^ug.) ferrariam atque (erariam, et de vindicla Lamecli.

QuicriUir quonio;!o Cain polueiil conderc civiialeni, Porro Enocli genuit Irad, el Irad genuit Maviael;
cuin civitas alicui utique conslit;:alur lumiiniuii niul- ct Maviael genuit Malusael ; el Malusnel genuil La-
\ litudini ; illi aulem duo parentes et duo filii fui.-»se mccli, qui accepit uxores duas : nomen uni Adn, el

relerunlur, quorum lilioruni ab allero alter occisus nomen alteri Sella. Cenuitque Ada Jahel, qui fuit pa-
est. In cujus occisi locuni alius natus esse narratur. ter habitanlium in tenloriis alque paslorum : et nomen
An ideo (jnjcslio cst, quoiiiam qui legiint, putanl so- frnlris ejus Jubal : ipse fuit paler canenlium cith;,ra
los lunc fuisse Iiouiiiies, quos diviua Scriplura com- el ortjano. De hoc Joscphiis historiograplius Judseo-
nicniorat, nec adverlunt eos qui prius sint condili ru.n ila rcfert Jubal autem, inquit, musicam coliil,
: u"^!'/

duos, vel eliani eos quos genucrunl lam diu vixisse, el psalterium cithararaquc laudavil ; ct nc dilabe-
ul multos gignerent ? Non cnim ct Adam ipse solos rentur ab boniinibus, quae ab eo invcnla vidcbanlur,
eos genuit, quoruin nomina leguntur, cuni de illo aul antequam venirent ad cognitionem deperirent,
Scrijilura loqiiens, ita concludai, quoJ genuerit filios cum prredixissct Adara eslerminalionem rcrum om-
el filias. Proinde cnm multo i)luri!;us illi vixeruul nium, nnam igiiis virtute, allcrara vero aquarum vi

.nnnis quam Israelitai in .(Egypto fucrunt, quis non „ .ic iniiltiludine fore venturara, duas faciens coluin
videat, quain mulli hoinines nasci poluerunl, unde nas, a!iam q:iidem ex lateribus, aliam vero ex lapi-
illa civilas impleretur, si Ilebraii multo minore tcni- dibus, in ainJiabus qus invenerat conscripserat, ut
pore ila muUipIicari potiierunt? {Isid.) Quid ergo el si constiiicta laleribus exterininarclur ab imbri-
hibi per liguram vult, quod inipiorum progenies ci- bus, lapiJea permanens prLcberet horainihus scripla
vilalcra in ipsa muiidi origine construxil, nisi quod cognoscere, simul ct quia lateralem aliam posuisset,
noveris impios in bac vita csse fundalos, sanclos nlhsc ab igniura arJorc servaretur, etiam si lapidea
vero bospites esse et peregrinos? Unde Abel laniiuam solveretur; qu;u lainen lapidea permanet haclenus
peregrinus in terris, populus Christianus non condi- in lerra Syria. Tubalcain vero qui ex altera natus
(lit civitatem. Superna est etiara sanctorum civilas, est uxore, forlituuine cunclis excellens, res bellicas
quamvis hic pariat cives in qiiibus pcregrinalur, do- decenter exercuit. (Isid.) Ex his etiam qiiie ad libi-

ncc regui cjus leinpus advcniat. diuem alliuent corporis cnutrivit, ferrariara artem
El vocavil eam ex uomine filii sui Enoch. Iste filius primus invenit. Notandum aulem quod in progenie
iii cujus noinine condila csl Enoch, id e^t terrestris Selh, nulla ibi progeiiita fcmina nominatira expri-
Jcrusalcm, quod inlerprctaluv possessio, sigiiifical luilur; nisi laiilum in progonic Cain fcniina coninic-
500 IDMMKNT. IN GHNKSIM. — l.IU. II. 5l<l

inoralur: quoJ signilUMl ternnam ii\ilati*iii usque \ Vdaui aJ iuiagiiiL>iu el siuiililudinnu Doi faclus cst,

iii nneiii sui carnales liabiliiram geiieraliuiies, qiix* liumiiies auleiii ail siiiiililuilineiii .\d;e racli siiiil.

marilorum ac fi-uiiiiarum loiijuiKliuiu- proveiiiiiiil. t.l fncti iuut diei \dam poiUfunm qfnuit Sitlt, oc-

Lamcih uionbui tuts Adit et Scllir .\h-

lHiilifue tiinjciiti iiiiii, g^iiuttiiuc fitiot <t (ilius. t.l (actuin cst

r.itc tocem meam; ujorct Lamcch, auscultale sctmo- omiu teiiipus quod rixil .idam, anni noiujenti triginta,
ncm iHcuin, ifuoniam occidi virum tn rulnus mcum, <-( mortUHt etl. Vixif quoifue Seth centum quinque
et adolcscentutum iH litore mco,teptuplitm ullio diibi- annR», et rienuil Hnos. liciu h.nos qenuil l.uiiian ;

tnr de Cain : de Lamech, teplu -'lics. (.\lbinus.) C.ainun autcm ijcnuit Malatecl ; Ualnlccl ijcnuil Jarclh ,

Ouia buiniciilii p<i-i'aUiiii M'|i:i lalioiu' ili!u\io Jare h gcnuit Knoch, cl rflii|ua. (/sii/.) Ilic aiilrm
\indicatuni esse le^^ilur, adullerii \ero scelus, qiiod Kiiocli sc|itimus ab .Vdam, qiii placuil iK-o cl liaii!«- /

l.amech priimis omniuni in duabus commisil u\ori- l.ilus esl. si>|>limam irquiem ^'gnirfal, ad qiiam re- '

I sanguine C.hrisli evpi.iiidum cssc, qui fcrlur oiiiiiis qiii lanquaiii scxta die, id csl, scMa
s , i ...^ t et M'plinia jjeiieratioiie .secuiiduiii a-tale vcciili, jkt IJirisli ad\ciilum lurm.ilur. Traiis-
I.uce Kvang'-liuai venil iii mundum {Itid.); igiliir aclis enim scx a*lalibus s:i'cnli, faclo eliaiii judiiio,

ah .Adam us^iue ad r.hrisluni septuapinta et seplem cl rcnovalis ca'lo ac tcrra, transferuiiiiir sancli iii

peneratiom^ invcniiuilur in qiiibus |M'icaliim l.a- B \ilam pcipclua imiiiorl:ilil:iiis. ynod auti-m pcr
iiicch, id esl toliiis miiiiili, saiigtiiiiis tiliristi cllu- Si-tli ab .\ iam t.qiii'ail Noi' dciiariu> iiiimeius iii-

Moiie solulum esl. Siqiiidein ct in |Mqnilo Juilaoium siiiuatiir, loiiipleiiiciitwm iiiaiidatoruiii in Kcclcsi;!:

pntpler interfeclionem C.lirisli, septua^inla septem operibus fi^iiralur. Ciii niimcro si ndjiciuntur Ircs
sunt vindiclx statiiUr, juxta illud Kvangvlii in quo lilii Nue, inedio roprobalo, duodeiiarius cunsunima-
dicluin esl Pelro apostobt : .\on solum scplics, scd lur, qui iii p:ilriarcbariim cl aposloluniiii iiiiiiicro

Hiam tfptuagict teptiet, si p<i>nilueril, tralri reiiiil- insigiiis lialM>Uir, proiilcr sc|iU-ii:irii p;irtcs alicras,
lcndum (Malth. xviiO, id est Judxum revciientem |M^r alleras inMltiplicatas; ii:iiii ler qiiatcrni, vel qua-
po<»l septuaginta seplein vindictas stalulas recipien- lcr lorui ipsuiii laciuiil. Qiiod vcro pro^ciiies ei
duni ad indul(;cntiam <'.brisli. .\dain pcr (iaiii iii deiiariu niimcro liiiilnr, tiaiisgrcs-
Cognotit qu • <•/ ••! "'tc uxorcm tuam, et pe- sio iii:iii(latoniiii sivc pcccatiim oslciitlilur. .N;im duni

feril fitiuin, i i illiut Seth, dicent : Laiiiccli scpiimiis ab Ailam rcpi-ii.itiir scriptiis, ail-

l'otuit mihi Oominut temen aliud pro .\bel quem occi- diinlur ei Iros lilii et una lilia, iil uiideiiariiis niimc-
dtt Cuin. (Hieron.) Setb proprie iiiti, id est posiiio rus cumpleatur, pcr qnod denionslrclur poccatuin.
i!ii ilur, qiiia ipilur p«>siicrit cuiii iK^us pro Abel, Naiii cl ipsc iiuiuertis fcmiiia iliiditiir, a qno scvii

proptcrca Sctli,
c:iniliuiii
id esl posifio appclLitur. Si-lb qiiippc, pecc;»li coiiiinissiiiii cst, pcr qiiod omiics
ul quidain putanl, inlerprctatur returrcctio, qui est niorimur, scilicot ut voluplas carnis qii:o spiriltii ic-
Chrislus ; et Enos filius ejus inlerprctalur hoino, qiii sistcrot , sequcrctnr. Iniio cl ipsa lilia Kamecb
ca«pit iuvocare nomen Oouiini. Licol plcrique llo- NiH*uia, id est voluptas, iiilcrprclalur. Ailam intor-
br.ronim aliud arbitrenUir, qund luiic priiiium in prelatur hotno sivc tcriciiiis aiil indigcna, aul tcrra
nomiiie Doniini , el in simililudinc cjiis fabricata rubra. Iiilcrprctalio aulciii coruindciu noiiiiiitiin oaiii-

»int idola. (Itid.) Quid aiilcm per hoo intolligilur, doni rem signiticat. Selb quoqnc intcrprctalnr po-
qtiod Knos dicilur invocare nonien Domini, nisi quia tilio, sivc returrectio, iil diximtis : Knos interprclatiir
in roiif«»ssione Dei vivit omnis boino, qiii cst liliiis /lonio ; f.ainan iiitcrprclatiir /(i//i(->i/a(if> , vcl posilio

n ^urrcclionis, qiiandiu peregrinatur in U'rris.' ilcui eoruin; MaLiIccl iii!crpicl:itiir liiuduns licuin ; J.irclli

ex diiubus illis boniinibu;> .\bel, qiiiMi intcrprclatur ru/)oriin5; Knucb inlciprcUitiir dcdicatio ; .Malbtisala
Iiictus, el ejus fratre Setb, quod interpretatur re- »nor/i« cmissio ,- Kaiiiccb humiliatut; yoc requiet iii-

surrectio, mors Cbiisli , el vita ejtis ex niortuis terprclalur. Ergo pr(K.-edoiis lioino ox lcrra rubra,
figuratur. Ergo. ut brevius dicam, .VIm>I luctiis, Selb rcsiirgoiis a |M>(cat;s, ol apposiliis civtni cio Iciitiniii,

resurreclio, Knos boino, qiiia posl luclum resurro- j) ''•"'' bunio iiivocaiis Deiiin, cl dctlciis pociala pri
ctio, de resurrectione bomn invucans Deuin. slina; possidol animam suain por patientiam ; sicipic

>,.,._ . . rilc laudaiis Dcuin, roburalnr Spirilu Dei; iledicaliir

:id vilaiii .rlcriiaiii ; alqiic victor mortis subjcclus
Dt Adam quomodo rur*jtm filiot tutceperil, et fine Oco, possidct icquioiii scinpiicriiam.
tiltr ejut.
(;ai*lt IV.
{(Uf. V.) Ilic etl liber gerurationit .\datn : in die I)e Malhutala el Laincch.
qna crearil Dcut hominem, ad timililudinem t)ci fe- (Cap. V.) yijcit quoque Malhusala crntum ocloginta
ei:illMm; matculum cl (eminam creaiit cot; et bene- teptem annot, et gcnuit Laincch, clc. NoUiiidiiin aii-
dixil i'/ij, el tocaiit nomcn eorum Adain in die qua tcm quod in S<'plu:iginla iulcrprctibus lnr luciis ita

creati tunt. {ItieroH.) Et vocaTit, inqiiil, Domen oo- babctur :

/.'/ vixil Slalhutala aniiit centuin teiaginla
nim Adam, id est homo. Muiiiinis aulcm nontcn tain teplem, el genuit Lamech. Et ttiil Muthittula potl-
viro quain femiiue ronvfnil. qunm gcnuit l.amcch aniws octingenlos duos, et genuil
\ixil auttm Adam ceiitum Ingima enjiii, et genuit filics cl filuit; ct (uerunt omnet dici Mathutaliv quos
ad simUitndtnem et «i imaginem ittattt. >ota quia rtril attni nongcnli texaginta nonm, ct mortuus cu
 r.ii n. nAUAM MAuni Ancmrp. .Mor,i:.Nr. operi^m pars i. 5t%

Kamos^ qii:i'sU() cl (lis|iiil:ili()iif l'>(l('si:iiiiiii oiiitiiiiiii A <|'ii|i|)f, ci ilij KiinitiUr :i|>pi;ll:iiilur. Pioplcr quod

i \'ciitil:it:i, (|ii(iil jiixl:i iiili|^'(>iil(>i!i Hii|i|iiit:ilio:i('iii (|iia- A(|iiil:i pliirali iiuiiM;ro (iiioit (lcoriiiii aiisut cht liiccre,

(
tiioril('('ii>i :niiios posl ililiiviiini M:illiii)i:il:i vixisst; «!coA iiilcllif^cnH i>aii< luH Bivi; aii^clo^i. Dcm enim atelit

rofcralnr.f F>l(iiini ('11111 css(^l Mnlliiisala aiiiioriiin jn mjttddofja drorum : in mrdio attlcm deo$ diiccrnit
foiiliini snx:iRiiita S('pt(>iii, Rcniiil l.ainccli; nirHiiiii (/'»«/. i.xxxi).(/lu9.) riid^r ci SyroiiiarliiiH isliiisiiiodi
i 1 .•jiii"cli cmii csscl aiiiioriiin cciiliini <)cl')j,'inl:i oclo, hfiisiim sfqncnH ail : Vidnitei filii polenltim filin»

f;('ii"ii .Noc; cl liiiitt siiiitil iis(pic ad iliciii iialivitaliH hoininum, cl rcli<pia. Scd hoc niovct, quomoiJo vd
Miio aiiiii vil:i! M:il!ii4sal;c, Ircccnli (|iiiii(|ua(;iiita ipiiii- cx liominiim coiiculiiln nali ^i'^anli!H, rcniiniH uiii^ccrr:

(pio. Scxccnlosiino auteiii aiiiio vila; Noc, ililiiviniii polucnint so, si non iiMinincs Mui angcli fucrunt. S<

r.icliiin cst, ac jicr Iioc li:il)ita sitppiilalioiic pcr [lar- dc gifjaiilil.us, id <!sl, nimiiim grandihus atfpic forti-

lcs, iioij{;ciiIcsiiii() (piiiKpiagcsiiiio (juiiilo atiiio Ma- |)ii,, pnlf) noii cssc mirandum (juod ex lioniiiiil<iJS

tliiisalic, diliiviitm racliiiii cssc coiivincilurjdiiin au- r;asci polucrunl, quia el post (iiluviuni quidani tali s

tcin siijxM' noiigcutis scxaginla novcin aiiiiis \ixisse fiiis&c rcpcriuntur; cl qn.cdam cr^rpora bominiim iii

sil dicliis, iiiilli dnliiiiin csl qtialtiordccini atiiios oiim incrcdihilciii iiiodii:n ii:gc:r.ia nostris qiKvjiic lcinjiO-

vi.visse posl dilnviiim. \il qiiomodo vcruiii esl (jtio I ribtis cxslitcrunl, non soliim virorum, scd ctiam
i "
oclo l;iiitiiin :iriiin;c in arca salvfc fact:o siiiil? n(!Sl:il fcniiiiaruin. Unde crcJiiilius cst iiomincs ju.>lo.s

ergo nt (inoinodo in plcrisqut^, ila ol in lioc silerror apj)cllalos filios Dei, concupisccnlia lapsos peccassci
in riumcro. Sirniidcm iii Hcbncis el Samarilaiiorum cum fcmiiiis, qiiani angclos cariicin non habentcs,
liiiris it.i sciipltitii icpcri : FJ vi.iil Mnlhusnla ceiilum usqucad illud pcccaluiii dcsccndcrc potiiissc : qtiam-
oclo(jinln se;>tein (uiui.;, ct (jcnmt Luincch ; cl vixil Ma- vis dc quib;:si!Hm da;moniljus qiii siril iinprobi mu-
thusala poHlquam (jenuit Lumech, seplin^jentos oclo- '«jribus, a mullis lani muUa dicanlur, ut non facilis
ginta duos aunos, cl (jcnuit liiios et filias; el fuerunt sit de hac re finicnda seiilcntia. (Albin.) Aliler fili::s

omnes dies Malliusahv, aniii nongcnti sexa(jinlu no- honiinuiii progcnicni Cham, et fiiios Dci stjbolcm r^

vein, et morluus csi. Et vi.vit Laincch ceiitum octoginta Scth api)cilaic voluil Scriptura, hi avita Ijcnedi-
duos aniws, et (jcnuil Noe. A dic crgo nalivitalis .Ma- ctione religiosi, illi p;itcrna raalediction'i inipudici.
thusahc usqiic ad dicm ortus Noc, sunt anni trcccnti Sed poslquam filii Seth, concupiscenlia victi, ex fi-

sexaginla iiovein. His adde sexccnlos annos Noe, '.anus Cham connubia conjunvcj-unt, ex tali con-
qnia in scxccnlesimo vil;c cjus aiino liiluvium f;)ctuiii junclione homincs iinmenso corpore, vinbus superbi,
esl, alqtic ila fit ul nongciUesimo scxagfsimo notio nioribus incoudili, quos Scriplura gigantcs ajipellal,
anno vila; siia; Malliusala morluus sit, eo anno qi:o procreati sunt.
Cdcpit esse diluviuin. (Isid.) Nain Mathusalaj secun- Di.xitque Deus : Non permanebit spiritus meus in
diim Scptti.Tginla iillra diluviiirn luinieranlur anni, homine in wternum, quia caro est ; erunlque dies illius

ul qtiOiiiam soliis csl Chrislus, citjus vila nullam cenlum vicjinti anni. (Ilieron.) Iii Unhrxo scripliini

seiilil ajlaiein, in ni;ijoribus quoque illis noii sensissc est : Non judicabil spiiitus mcus hoinincs islos in

diluvium videieltir. wlernum, quia caro iunt ; hoc esl, quia frag lis cst
Vixil autcm Lamcch cenluin ocloginta duobus an- in homine condilio, non eos ad aelernos servabo
tiis, et cjcnuit filinm; vocaviUjne nomencjus Noe, di- cruciatus, scd hic illis resliluam quo:l mcrcnlur.
cens : Isle cunsulubilur nos ab opcribus et laboribus Eigo non severilatcm, ut in nosliis codicibus lcgilur,
r.
mannum nostrarum, in lerra cui maledixit Dominus. '
sed clemcntiam Dei sonat, dum pcccalor hic prosuo
(
Ilieron. ) Noe requies inlcrprctalur. Ab eo igilur scelere visital-ar. Unde ct iralusDeus loquilur aJ
quod sub illo omnia letro opcra quieverunt per di-' quosdam : Non visilabo fiiias eorum cum fuerint for-
luviiim, appcllaliis est requics. Significat autem Noe nicato', et sponsas eorum cum adulteraverint (Osea:
per Oiiiiics acUis siios C!ii'isluir.. Noe eniin, ut dlxi- iv). Et ia alio loco : Visitabo in virga iniquilates eo-
mus, requies inlerpretalur. Dominus dicil : Discite a ruin, ct in flacjellis peccata eorurn. Verumtameti mi-
ine quia initis sum et huinilis corde, et invenietis re- r^ sericordiam meam non auferam ab eis (Ps. Lxxxviii).
quicin animabus vestris (Malih. xi). Soltis jtisUis in- Porro ne vi:leretur in eo csse crudelis, quod peccan-
veniliir noe iii illa geiue, ctii seplem hoiiiines donaii- tibiis locum poenilentiai non deJisset, a;ijccit Sed :

lur propler justitiani suam. Solus justus Clirisius ertint dies eorum centum viginti anni, hoc est, cenlum
esl alque perfectus, cui seplem Ecclesiie propier vigiiiii annos habebunt ad agendam poenilentiam.
seplcniplicem Spiriliim illumiiiantem in uiiaiii Eccle- ISon igiliir Ir.imaiia vita, ut multi errant, in centura
siam coiiJonanlur. viginti annos contracta est, sed generationi rili cen-
CAPUT V. tuin vigiiili anni ad poenitentiam dati sunl. Siqtiidom
Dc (jiganiibus, et de cenium vjgin'i annis hominibus inveniinus quod post diluvium Abraham vixerit an-
ad pmhitenliam a Deo concessis. nos ceiiUiin septuaginla quinque, et caiieri ainplius
(Cap. VI.) Cumque ccepissent honunes multiplicari duceniis trccealis annis. Quia vero poenitonliam
super terram, ct filios procreassent, vidcntes filii Dci agere conleniiiserant, nokiil Deus exspeclare teinpus
ftHas liominum,quod essentpulchra, acceperunl uxo- decrctum, sed viginli annorum spatiis aiupulalis, ir-

res siLi ex omnibus quas elegerant. Vcrbuin Ilcbrai- duxit diluvium anuo ccndsiuic agcndaj pccniientiae
C!jm cloLim C^lSs' coniniunis ost liumeii, ot Dcns dcatinato.
 .'15 COMMKM. I.N «iKNtSIM. — LIIl. II. 5U
YnUn» autem Deus quod tnu^ttt malnia komi- \ Fac libi urtam de liijuit lerigalit; mansiuuculnt
Mum euel in terra, et {ututu c^xjitutio cordit intenln i« iirni facics. yu.e siiiit erjfii ligna levi};at:i, »Ie qui-
estet ad maU.m omni lcmporc, ynmluil eum iiu-nl ho- lui-. jiij |ir.eei|Mtur lieri, iiisi lorlia el insoluiiili:i el

minem feeittet in terra; el laclui dolore cordu intrin' i ene coaplala? De quibus alia Iraiislalio dicit, qua
tecui. belcbo, inquit, hominem quem creairi, a facie diata, ul area nee \entoium \i, iiee aquarnin inuii-
lemr, ab homine utque ad animantia, a replili uujue dalioiie solxeretur. II.ee uli<|ne arca niansiuii<-iilis

cd volucret ca-li ; parnilet cnim me fccisse eot. (Juiil iiiliis distincla er.il, propter dixer^as s|>eei()s et Ke-

csl qiio«l de IKk) liititur : l'arnitet me homincm fecitse, iicia aniiiialiuin.

cl ilpniiii : Taclut dolore cordit tHlriMiccus ? Num|uid El bitumint limcs intrinsecut ct exlrinsccus ; et lic

in hfuiii |ta'iiileiiliu aut dolor cordis cadere |Milest? faciet eam. Uitumen est rerventissiuiuni cl >iolen-
Ini Dei nou |K-ri ' : -st, sed judiiiuiu lissiinum plutfn. eiijus csl liee \irlus, nl li;;iia lioe
quo irro^alur j>. i
, uo \ero ejub el oblila, iiee \einii>;us exet!i, ncc sulis ar<!oie, nee
recogitatio luulaiidaruiu reruin est iuiiuulubiiis ralio. aquarum possiiil inunJalionc dissohi. Dc lioc bitii-

Nou Ueus de fjclo suo pocnilel aul dolcl sicul liuino, minc IMiniusnisturicus ita rcrerl [Lib. ii, cap. 101) :

Ctii Cbl ' ^ oinniMo l:nn fita senleiitia nitiiininis |il(ires laeus in\eiiiri <!ieuiitiir, nt cst in
I.. ,....-.. ....... sci! utilur Seriptura saneta »» lioinagenc, urbe S.iinosata st:i;;nuiii emiltentes li-

nobis \crbis iiilelli^eiiliiins, ul coaplel sc innni (i{uo.l ni.illl.ain voeaiit) n:i^i-.iiit<-iii, (Uin iiiio

iiostr.e parvilati, ((ualcnus cs cognitis incogiiiia co- (lerendere iiiuros sob-nl, qtiia laelu adluerens relra-
g'ioscainus. bil ru};ientes. Lstol in I>ciila|inli, n! i niarc Morluuni
r..\riT M. \el laeus Sa!iii:iru!n cssc dieitiir, iii qtio (|ii;eriiiii<iiu

Ve S'oe et constructione arciv ejus. viveiilia n;crj;<'iula tint;i\eris, sUiliiii resiliunt ; et

Soe rir JHstut alque perfeclus fuil in gcneralionibut quamvis vebcmentor illi;.», cunrcstim eveitliunlur.
tuis, cu.n Deo ambularil. (.l/^Jri.)Si nullus siiic pec- Sed nequc vciilis ir.ovctur icsislcnle lurl inibns bilu-

calo, ipiomodo ali<|uis |H'rfeclus cssc potesl?Perfeeti niiiie (|iio aqiia oiniiis hta^Mialur ; iieqiie iiavi;^alio-

bic aliqiii dieuiitur , iton siciit perliiiendi siint iiis patiens esl, (|iiia omai i vila carentia iii ptoruti-
saneti iii illa immortalitale, ipia :i-<piabiiiilur angelis dum mergunliir* nee iiia;<'riaiu ull:iiii sii.>lit:el, iiisi

Ik-i, scd sicul csse posiunt in bac peregrinationc qu.u bitumine illiistraliir. LMceinani aceens:un feiunl
iKTfecli. Liidc s:gn;inler ail, iii gcneralionc sua, ut siipernalarc eK>tincto demor};! luniiiie. Suiil et in
'
jtiMa jiislitiam 'iialani, sc.l H.ibylonis r<-^ioni!)us piitei |ji;utiii::is, <p:<) i>i'o cx>-

j. i... p ;i!S sii.T euin Jiisii;; <- justitiam ;

mento iii lurris coiisiruclioiic lilii .\.lain usi suiit,

cl liuc est qiiod in Ilebrao dieitur : .Vo«r iirjMs/iis

c (iuia conlra naturam .'iqu:e lirniijsi:iiuin cs:.

atipie perfectut crul in generalionibut tuit, cuin Deo Trecentorum cubilorum eiil longiludo arcii-;quin-
ambulab.tl, lioc csl, illiui \estigia scquebaiur. quatjinta cul'i:orum latitudo, et Iriijiiila cubilorum
F' ' '- - '''$, Scm, Cliam et Juphcth. Seni altiiudo iUius. Fcncslriim in arca facies, ct in cubito

inli I

,
: \el rioriiiim(ii5. Lbaiii iiiterprc- cvnsHiiimabis suminitatcin cjus. Q'i:eri sid >t ipi.e li-

talur calliJut, Japhelb intcrprclalur latitudo. giir:i \el fjrma fuerit arc:c. Viiletur eniin ex liac

Lorriij:la esl aulem lerra coram Deo, et replela ett narrationc, illa quatiior a:igulis ex iino assurgero, cl
iniquitate. Cumque tidissct Deus lerrain esse corru- ci.sdem paulatiin usq':c a I siinimttm iii anguslntii al-
pL.m. [Omnit quippe caro corruperat viam suam tu- traetis , in spatium nniiis ciibili fitissc collcela,
per lerrain.) Lorrup;am autcin dieil i-ssc leiTani ,
cpiia si( refcrtur, q'io.l iii ruiidaincnlis Ircceiiti cu-
quia oni: is caro, id cst omni» boino pcccando cor- bili iii lon};iluiline, ct iti l.itiluJiitc quiiupiagitita

ruporat viain suain.boc Cst \itam, quia totuin tem- sinl, el in allitudinc trigiiita, scd eolleeta in tacu-
I
'
\it in pt'ceatis. Solo enini l.oniine mc:i angusliiin, ila iit eitiitiitn sil biisgitii.linis ct In-

1 ... earu dicit'ir (.ornipi.sse \i3in suam, tilulinis ejus. Lt verc nulla potuil taiii (uii\eiiieiis ,

i; :i.i pmpler lioniiiiem omnis caro crcata csl. et congrua arca: spccies dari, quaiii ul siiinmo vibit
l^
lnjil ad Soe : Finit uuirertir carnit tenit cor.im c lcclo q<iod:ini aiigiis;o cnlincii difrundciet imbriuiu
» 'ela etl terra iiiiqttitnte a facie curuiu, cl ego ruiiias, cl iiiia iii aiptis qiiadraLi slabili;ale < onsi-
u .. .»1 roi rurN lerra. Qiii.J cst quod dixit Dcus, slcrct, iiec iinpuUu \eiitoruiii iicc iiiipelu lliietuiitii,

/ ifi:t uriir«rr(4r carnis icnit coram me, iii^i quia pcr nec in<piietu.iiiic aniiiKiiiain qu:e iiilrinsi>cus eraiii

uui\ersain carnein sigiiiticavil onine gciius iiiorta- aut inciinari possct aul mcrgi. Fcn<>stra crgo id(>o iii

lium prxtcr iilos (|ui in area saivandi craiit? Ilii aii- summitatc arco: jubctiir licri, ul baiicrct Noe niiilo

li>ui qu.i '

i ! : 'cun(Le pentTaliotiis scr\ali cinill<.Tc possel aves, ad cxplorandain lirnc siccila-
suiil. /.; , ,
it, f «rri /ti ra. (>!!oniodo cuin tein.

lerra dispcrierunt, dum lerra poslca remaD.sil? Tra- Oslium autcin arcic ponet ex lalere dcortum,eit-

dunt cniro (ioetorc» tcrrx* vigorctn ct focunditatcin nucula cl trislegn fnciet in ea. Quoinoilo crgn liica-

I I cssc post (liluNi III antc; cl UK-rata ct Iricamerata f.ierit area, qiiidain doetoruni
..•..T.'i... .....js r " •• .....iii esse da- ila ;\ss<'ritnl. ul biranK-r.itatn in iiileriiiribiis. triea-
l.ini, e'. 4!ilo cliam li > lcnx solu.ii- iner.il.ini veru iii sitperioribus, ila ul i|iiinquc liabi-

uiudo viclit lalionitm distinclioncs in ca cs»e adverlatuus, ii.fo-

Ki:; II. l;.\r.AM MALill .MiCllll.r. M(Ka M. OI»KRi:il 1'AKS I. m
ri()r;i »jiih lt)r.:i sli'rroril)iii cl s|)iir(ili;i: c»»(; tlcpn- .\ (Hotn. v). Oiiifi(|u:igebiiiio ci)ini dic |»o»l rcsiirrcclio-

l;il:>, lU! .'niii»;ili;i ••l pnrciinK' liotiiiiics niiii fcloic iicm huaiii (liristus harictiiiii Spirilutii iiiibit, '|iii

vc\;irinhii : liiiic iiiilcm iiii|>(;rior cl coiil.gii.i c:iiiicra cor !a crcdciiliiim dilatuvil. (JuoJ aitttMii allitiido cjuA

(1 iis< rv.iiiilis |);iliiili-. :iiiiiii;iliiiiii (lc|iiil;ircliir. Iii lios ti i;!iiita ciiliilis hiir(;il, (pic;ti numcrum dccics halicl
l)i(:iiiicr;il;c ilii iiii- i:i Irciiiitis (iiliiliH aic:c lotigitiido, difsigii»! (|uia
c.v^o iisiis iiilciiorci |);irlcs (jiKC

liir liMiliiiil fiiissc (iisliiicl:i8, siiperion!» vcro parlcs (^lii i»liM cBl alliludo noblra , (jiii iriKiiila aniiorum
qiiye Iricamciatu: dicuiiUir :iil Itiliilaciliiiii |)riiiio I r- .'ctaicm Kcrcns, doctriiiaiii cvangclicam WMiwcravit.
stiis, vcl aiiiiii;ilil)iis iiiiiiiiliorilnis, vcl sirpciilihns, ( o.lir^taiis Icgcm iioii sc Vi-nissc sohcrc mmI implcrc.
(lcpiil;ilas css(>. Al) liis vcro coiigrii:iiu siipcrioriliis I.cgi» tiiitci» (or iu dcccm pr.cccplis ai^noMiliir,

lo(;i iiiilioril.iis aiiimaiililiiis sl;il)iila fiiifjso ; siipcr hinc ilccicK Iricciiib arca: ioiigitudo iicrficilur. l'iid(;

oiniiia vcro iii cxcclso liominibus scdciii loc:itaiii , cl ipsc Noc ab Adain dec iniu» c onijxitaiur. (Jnod
iil polc siciil lioiioro cl sapiciitia aiilcccilil, ila cl sc\i'-s loiiga ad altiliiiliiictii, cl dccics lonjja ad la-

ioco ciiiicl;i pr.cccllcrcl aiiimali;i ; cl sic (piiiKiuc titudincni suam , liitmaiii corporis inslar oslcn-
iii;iiisi()iics iii ca cssc iiilclliyiiiiliir : priiiia slcrc-o- dil , iti (|ito Chiisliis a])|)aruil. Corporis ciiiin

riiia [slcrcoraria], sccuiida apolliccaria, lcrlia fcris longiliido (|ii:c cst a vcrticc ad vcsti'c'iuin , scxics

aiiimaiilibiis, ([uarla niansMclis, ({uiiita liotirnil.us.inantum hahct , (|iiain laiiludo cst ah uno b
Sic ol dc oiilio f|iiO(l iii lalcrc ar(;c «.'dKicaliiin csl tcre ad altcritni laliis, cl dccics tantum quam alli-

Iradiiiil, (piod co luco fuissct, ubi iiil(,rioi;i (iii.c tiiilo, ciijiis alliliidiiiis mcnsura cst iii bitcic a dorso

dixil bicaiiicrala infra sc babcicl; ct (]u;c dixil Iri- ad vcnlrem, vclul si jatcnlcm homincm nicliaris sii-

cainerala supcrioia a loco oslii babcrctiliir; cl iiide piiiiim seu pronuin, sexics lautuin longits esl a capii/;

ingrcssa univin'sa anini;irKi, pcr sn;i (]ii;r(nic loca sc- iisfiuc ad pcdes, (|iiam laliis a dextcra in sinistram,

cunihim quod siipra dixiimis, coiigrua (!i>ct'Cli(>iie vcl a siniolia iii dcxlcram, et decics qu;im altus a

direnipla siiiil. {liicl.) Qiio 1 vcro Noe per aquam cl lcrra. IJnde facta cst arca Irccentoruni in longitii-

lignuin liberalnr, allegorica inteipielalione sic accipi diiic cubitorum, cl qiiinquaginla iii latilu'Jinc, cl

polesl. nt lignuin et aijtia crucem designel ct l;a- liiginla iii altitiidinc. Item cadein arca collccUt iii

plisina. Sicut eniin ille cuin siiis per aqnain el li- uiiiirn ciililiini, dcsnpcr coiisunimalur, sicul Eccle-
gnuin salvaliir, sic faniilia Clirisli per baplisiniim sia corpiis Cbristi in unilale collecta, suhlimaliir et

ct crucis passionem sanatur. Arcam inslruxii Noe perficitur. Unile dicitur iii Evangeiio : Qui mccuin
de lignis non jmlrescentibus, Ecclesia conslruitur a Quod aulem aditus non coHujit, spargit [Luc. x).

Chrisl.'), cx boininibus vicluris in aMernum. Arca ejiis (it a latere, sigiiificat qnia nemo inlrat in Ec-

cnim i.sta ecolcsiain deinonslral, qurc nalat Uuclibus C clesiam, nisi pcr sacramcntum rcmissionis peccato-
iniindi biijus. Qiiod anlein caJcni arca dc ligiiis runi, quod e Cbristi latcre aperlo manavil. Inferiora

quadralis lieri jubctur, undiiiiie stabilem vilam san- arcoe bicamcrata et Iricameraln conslruuntur, sicut

cloruin significal, ad onme bonum opus paralam. ex omnibusgcnlibiis, volpcrbipartilammulliluitineni

Quacunquc c;iiin verloris quadialum, Grmiler sla- congrcgalur Ecdcsia piopler circuincisioncmel pra;-
bit. IJitiimiiie gluliiianlur arcic ligiia inlrinsecns ct j)iilium, vel lri])arlilaiii prcpter Ires filios >oe, quorum
extrinsecus, ut in compaginc unitatis, significclur progen e rcpletus est orbis lerrarum ; et ideo arcc
l( leranlia cliaritalis, ne scandalis Ecclesiam lenlan- inferiora isla dicla snnt, quia in hac lerrena vita
lilius, sivcab bis qiii inlus sunl, sive ab bis quifoiis divcisilas csl genlium. In summo aulem omne in

sunt, ce;lat fralerna jiiiictura, ot solvatur vincti- unuin consuinmatur, ct non est isla varietas, qiiia

lum pacis. Esl cniin bilumen fervcntissimum ct omnia et in oinnibus Cbristus, lanquam nos uno
violeiitissimum gliilen, ut supra dictuni est, signiQ- cubilo dcsuper coeb.sti unilate consumnians. (Oreg.)
caiis dilcclionis ardorem vi niagna forlituilinis ad Recle itaque per arcain universa Ecdesia designatiir,
tciieiidam sociclatem spirilualem, oinnia lolcran- quoc adbuc in muUis suis carnalibus lata est, ia

lcin. Arca treceiilis cubilis longa est, ut sexies paucis spii ilualibus angusta ; ct quia ad unum lionii-

j!iiiiq!iagi:ita compleatur, sicut sex aitalibus omne j) nem, qui est sine peccato colligilur, quasi in uno
lnijiis sie.nili tcmpus cxtenditur, in quibus otnnibus cubito consummalur. ViJemus etenim multos intr.'\
(lirisliis nunquam desistit priedicari, in qiiinqiie cjus !em Ecclesiae sanctai si:ium in supeibiam erigi

per propbeliam piitnuntiatus, in sexla per Evange- in carnis voltiplale dissolvi, in adquirendis terrenis
litnn diffamatus. Polest quidem et in his Ireceiilis rebus inbiare , in^perantc avaritia niaria trans-
cubilis lignuni ligni passionis oslendi. Ipsius etiim iro, deservire iracundiaj, jurgiis vacare, proxitnof
ritlcrae nnnienis crucis demonstrat signnin per qiiod q;ios prajvalent Ueder.\ Si'd quia eos adhuc sancta
socii Clirisli passionis effecli, jier baplisinum lon- Ecclesia lolcrat ut convertantiir, qiiasi in arcac lali-

giludinein vit:« ailerns adipiscimur. Quod vero cu- tudine deorsum bestiae morantur. Videnius aliosjain
bilis lalitudo quinquaginta ejus expandilur, S'gniii- aliena non quierere, iliatam injuriam a-quanimiter
cat aniplitudinem cbarilatis in fidelibus, sicut dicit porlare, rebus propriis esse ccaientos,humililer vi-
Aposlolus : Cor nostrum dilatalum est {II Cur. v:). vete; sed quia isti jam pauci sutit, anguslaiur arca.
Umie nisi cb.^irilate spiriluali? propter quod ipse Alos autetn conspicimus eiiain possessa relinqucre,
iterutn dicil : Cliarilas Dei di/fusa est in cordibus niilhin terrenis rebus studium dare, inimicos dili-
fioslris, per Spirituin sancium qri (laius cst nobis ger3, carr.cm a cunclis volitrtalibns domare, n^otiis
 ;,

r.\- fOMMKNT. IN GK M.si\i. - i.in. II. .ri.^

«.iiuirt sub nlioiic jiiilicio pnMiuTf, jkt cu?l».'>U' ile- ,\ sunt qiios b.cc inovcl, sic accipiendnn) cs$e qiio.1 df
siil4'riuni cootoiiipljlionis (k>ii!u «>iiMcvari. Sctl i|iii.i clum csl, ifuiv rcptunt tuper tcrrnm, ut iiccc>se noii

\..\\i-< »4iiit|iu' \aiil- r.iri siiiil. juiii an-a ju\la i-ii!iiluiii fiicrit conscrvari iii nrca qii.c possiiiil iii aipiis \i-

ducilur, ubi lioiuiiH-s cl \olalili.i louUii» iilur. Uu.r- >cn>, nuii Miliiiu iiicrsa siculpisccs. vcriiiii euain sii-

lalur lauicn m quis iii cis t*<»!>i> \alcat tJiiti pii-calo, pcr iialanlia, sicul mttl(.x' alilcs. I>cin.!o cnui dici-

H niillus iireniUir. Oui^ ilai|uc Iioiho c»l hiiic poc- tur, matculut et femina erunl, prufccto iiitclli^iltir

lalo, nisi ilK' qui iii jxHialis coiuvpius iioii ol? Iii nJ rcparanduin gciiiis dici ; nc pcr lioc ncc ilLi iic-

uuus ci's>c fiicr.tl ibi csM* ipi.c piis..iint hinc cDiuiibilii

uiu) cr^o cubilo cousutumalur arca, ipiia csl

rc(li'iu|tlor sancl.c Kcclcsi.c siiu' |H'ccalo, dc <|uibuscuiiquc rcbus \cl rciuin » »>rntptionibus
auclur cl
qui cssc iiasci ; vcl si fiicnint siciil in ibiniibus cnnsiicvc-
aJ i|iicni cl )M'r <|iiciii oiiiiics proliciuiil, !>c

ruiil cssc, sinc ullo niitticro (b-fiiiilo cssc p»)luissc

pcccalon>s no\crunl. Sttpiilur :

uinr lun aul si inystcriuiu sacratissimuia qiuiil a^ibalur, cl

El ingredUrit «irciiHi lu el /i.ii Itit. , c/

ucum. lant.c rci li^ura ctiam vcrilalc facla alitcr iion pos-
usurts /i/iuruiH tuorum t.l lUiulit iiiiiiiiuii-

arcam rirwiW M-t iinplcri, nisi ul omiiia ita ccrlo illo luimcro os-
iibut Mnivfno' cafHii, bina ducti in ii/

matculiui et feminiHt tcxu$, clc. (Albin.) scnt, qux* vivcrc in aqtiis, illitis naliira |>robibcntc.
/. »«i;i.

<^)uiil sibi viill i|uu(i liic biiia ilc oiiinibus auiiiianli- B n»)n possciit, non fuil isla ctira illiiis hoiniiiiN, vcl

l)us intriMluccrc juk-l iii arcani, cl iii s»>»|ui'nlibus illoruin boiiiiiiiiiu, scd diviiin. .Noii ciiiin ca Noi;

(luo ci liuu, scplcna cl s4'pU-iia, niasculiiin cl rcini- capicns intromitlcb.l, sod veniciitia cl intianlia

iiani? aii qualuur c\ inunundis cl qualiiordccini c\ pcrniillcbal. .\d boc ciiiiu vab>l qnoil dictum est,

I
luuiiilis aninialibus iolclligcrc dclM.'nius inlruiluccnda Inlrabant ad tc, iion scilicct buininis aclu, scd Dii
'
cssc?Nuu ulique duo cl diio pruptcr qiialuor scd iiuUi.
,

pnptcr niasculuui cl rciiiiiiaiii. .Naiii ilc iiuinumiis Totlet igilur lecum ex omnihut escit qua' mnndi
Ijiiluiiiuiodo duo, et de nuiiidis sulununo.lo scplciu. potsunl, et comportabit apud le , el erunt Inm libi

Inde iuiinunda pari nuineio posuil; inunda vcro ini-

quiim illit in cibum. Solct cliaiu nio\ere nonniillos
pari, ut babcrct >oe uiidc boslias iininolarct c\ gcncrn cscaniin qtuc illic liahcrc |iolciant aniniitlM

iMiiM'Ji> ; cl iiidc plura rucrunt inuiKia qu.iiu iiuiiniii-

ipix' non nisi cariic vcsci piil;iiiliir. tilnini pr.ttcr

(!.», pii>pior ruluiiiin buiuaiii gcncris ustiiu »pii »'\ iitimcrum ibi fuerint, sinc transgrcssianc niandali

iiiundis debebatur boininiLus, ut plura cssont qiix*

qu;R aliorum alcndoruni neccssilns illic cocgissct

pro-Je&senl, quaiu qiix' iiucereiil. iii» Itidi, an vcro tpiiul polius cst cicdt>ii luiti |»r.ctcr

Dc toluciibMt jusla genut tuum, et dc juincnits iii

cariics :ilii|un niiiiiciit:i csse polticniiil, »|ii;c oiiiiiihtis

qtiwre tMo, et tx omni rcptili lerrtv tecundum ge- C cunvciiiicnt. Nuvinius eiiim ipiniii iiiiihn niiiiit.i-

iiut tuuin, bina de omnibut ingreditnlur lecum , ut

lia qiiibus caro cibus csl, fructibiis pomisqiie vc-

louint tirere. Qu;eri ciiiin sulcl ulnini Linln capaci- scnnlur, et luaxiiiic licubiis atquu cnslancis. (jiiij

lutc arca dcscribalur essc, quoil aiiiinalin lanla, ct vcro niiruin si vir ilh* snpcns el jusUis, cinm di-

tot cuni inaiisiunculis convciiicnlibiis sibi, ct escis viiiittis jduioniUis ipiod cuiipic c»>ii;;rucrcl , siu^>

eoruni fcrre iK)Uierit. {.iug.) Ilaiic qiix-slioiieni Oii- cainihus nplnin ciiiipic gcneri aliinoniaiu rcpcrirci

gciics solvit cubito gconictrico, asscrcns ctibitLin cl condcrcf Quid csl «pio vcsci nuii cogerct fa-
gcomclricuin lantuin valerc, quanliiin noslra cubita iiics ? atil ipioil non siiavc ac s:iliibrc fnccrc possci

sc\ \aU'iil. Si crgo lam niagna cubila intclli-ainii!»

Dciis, (|ui clinin ul siiie cibo vivciciil divina facili
,

iiiilla qua.'slio Cbl lantx> capacilalis aicani fiiisse,

lalc donarcl?
ut pos6ct ilia oninia conliiicrc. Ilcni ijuTritur iilriiin
C.tPl T VIL
iri .1 Uinjiijigua. .ccoUiiu aouib |
i a
"

tis, id csl, .Nuc cl liibiis De ingretsn animanlium in arcam el de dilitvio,

(iliit cjus.
.'^
> i.-.>..i.'ril non cral niagiiuin fabros alios (C\i'. vii.) Vnivertw nves omnesque votucres in-

aiiliibcre, qiiani\is u|M;ri<> siii lucrcidc actcpla mui grets(v tunl ud Moe in arcam bina et bina , e.i omni
curavcrint utrum eain Noe sapicnlcr, an vcro iiiani-
D carne in qua eral spirilut vila; ; et quir ingresta sunt
U>r fahricavcril ; et non
iJ«>o in ea.ii iiilraveriiil ,
matculut et feminn, ex omni carne inlroierunl, sic-
quia non crcdi»If>ninl quod iilc crciliilcrat. Qnod ati' ut prarcepcrul ei Dcus. (.\tbin.) Ilinc (|nid.iin qn.i'-

lcni dicluiu csl iiigrcssa csse omnia aniinalia in ar- rcnduin piitnnl qiiid dc nninialibiis sciiliri (lch»Mt ,

cain, non No« colligenU>, sed Dco jiilM.>nU' facluin quoruni nalura ncc Si'nipcr iii aridis, iiec sempcr in

est. Sicut ciiiin dictum cst in priina crcationc, qiut.l bumidis \ivcre potest, sicul sunl lulri ct vituli ni.i-

Deus addu\il ca ad Adaiii, ul \iilcrcl »pii»l vocarci rini, cl miilla avium i;i*ii»'ra, »pi:c in n»piis vu Uiiu
cani,«ic di\ino nulu coacla animalia, sp<inic pra-fi- rcqtiiruiil, scd in ari> is dormiunl, nutritint cl rc-
oito nunicro vcnicbanl ad arcain Nim^. Iicm qiucri quicsciint. l'oluil cniiii virUis tlivina ulramvis co*

tolet de minutissimis bestii'^, non soluin quales suiil ruin naluram »loncc dihivium transircl. niitigare.
nuircs ct slc i>ones, scil cli.im qualcs loousLe, sca- teinpcrarc, ut aul in buinorc tanluin, aul in ari.lo
rabxi , muscx deniqiic cl piili» cs, ulruni nnn atnpliu- laiiUim vivcre posscnt, nisi forlc c\lra arcam iii

ri» nuiiieri in arca illa fiicriiil, qiiaiu qui csl dcUni- aliqua cjtis parlc loca ilbs pr.rparata CNSi^nl , iin.l»!

uilus cum hoc impcraret Deus. Prius adinone.idi etinaquis vivcre, clin aridisrci^uicsccrcpoluisscnt.
 rta n. KAIIANI MAMll .\IU;illi:i'. MOCL.NT. OPKm.M P.MSS I. R»
(•( )rt(7usi/ nim Diwiiuut lU-forh. Iloc cniiii siiii! A r""i : «)"!orijin uimih i-kI li^Tosii» ClialJjMJS. N uraii»

(liiliio (liviiiiim oiiiis rnil, w iiixnilcniiliir aqia: \n'.{ ciiiiii <lc ililiivio lalilrr csl (;(TaluH : I)icitur aulciii el

noii nniiii«;ral iiiaiii|H. iiaviH rjiii» (|iia: iii Anncuia vciiil < irca iiioiilcin Cor-
aditiim, niJoi! Iiiiiii:iii:i

dicbus supcr diciiin iiilauc arMptam parlciii i-stw:, cl (|iirisiluiii bilu-

VdcUmqne ctit ililuilum <inudru(jinla
mulU]iUcutir sunt aiiuw, ct clcvincrunl iir- iiii-ii cxiudc c dligcic, (|iio inatinic lioininch ad cx-
lcrrum; ct
[lialioiics ulujiliir. Mciiiinil aiilci.i lioiuni llicro-
in snhlime a lcrra, vchcmcntcniue inundinerunl,
i-l
cnm
in tupcrficie terrce. Porro urca jiyiiius A\^y\)t'\m, <\»i anlii|Miialcin IMiueniccs iiosci-
ct omnia rcplcvcrunt
ferebalur supcr uiiuns, cl aijuir. pnrvaluerunt nimis tiir conscripHissc. Sed cl MaiiaHscas Damabccnus iii

iioii'i^<siuio scxlo Ilisloriariiin lihro, ila dc ci» di-

super tcrrum. Operliqnc sunt omnes monlcs excelsi
til L->1 cl sjpcr .Mun.adain cxcclbu» iiioiis iii Arinc-
snh nuivcrsn cir'o. Quindccim cubilis ullior fi.it
:

supcr monlcs (inos opcrucrnt. rciiiiil i[ui- iiia, qui I'..ris apjicllalur, In ({uo inullo.> rugicitlct
niiua
iion cssc li.i:c gi!S'.a, sed solas rcriim signifi- &cj-moc.-il diluvii lcmporc lil;cratos, cl«{ucindamsijnul
tlain
arca «lcvL-ciiim inonlis (soiialc) suniiirtl.ttc pcr
caiiilanim figiirascssc conlcmlunl. PriimimopinanUir
iii i.i

ligiioruin iniillo leinporc cu:iscrvatas.

lain iiiaj^niim iion potuis.se, ilcnKjiif! aliud lanlnin in
i'cliri'iias

Kiip('rioril)!i.s liiMi ililiivium , ulallisiimos inontcs CAPLT Vlll.

(luimlcciin ciibilos aipia crcsccndo iranscendcrct B ^^ ^^^.^^^j^ ^.^^ ^^ ^^^^^^ ^^ ^^^^.^^.^ ^^.j^^ ^^^^.^^ ^^^^^

i proplcr Olynnii vcrliccin nionlis, super quein pcrlii dictione.

\
lionlur nul;t-s no:i posse concrcscctc ,
quoJ lain sulj- Decimo eniin mense, primo die mensis, apparuc-
lime j-.iiii cujliim sil, ubi noii ibi sit acr isle cra.s- runl cacumina monlium. Cumque Iransissen! qundru-
sior, libi venli , iicbula} imliicsqiic gignuiitur. Nec (j-.nla dics, apcriens Aoe fenestram arca- quam fece-

allcndiinl omniuin clcnicnlorum crassissiinam tcr- rut, cmisil corvum, qui eijredicbatur et non reijredie-

ram ibi cssc poluissc. An forle nogant vcrliccin inontis baiur, donec siccarenlur aqutc super tcrram. Emisit
osse tcnani? Cur igilur usquc ad illa coeli spalia quoque columbam jost eum, ut videret si jam ccssus-

terris cxallari liciiisse , cl aqnis c.\aUari iion li- scnl aqua' super fuciem terr(v. Quuc cum non invcui^scl
ciiisse conter.diiiU , cuin isli incnsorcs ct pensores ubi rc(juiesceret pes ejus, reversaesl in arcam ad cum,
clenicntoniin aqiir.s lcnis pcrhibcant s-upcriores aqucv enim erant super universam terram. Quxstio so-
alquc levioics? Qiiid itaque ralionis afferunt qiiarc let oboriri utruin conus mortuus sil, an aliquo nioJo
lerra g;avior ct inferior loc.iin cocli iranquillioris vivcre polueril, qui utique si fjcrit teria ubi rcquic-

invaseiil pcr voliimina tot annonim , cl aqua levior scercl, cliam columba rcquiem potuil iiivcniie pedi-

ac snperior perniissa non sil lioc facore, sallem bus suis. Undc conjicilur a multis, quod cadavcri
ad tcinpus cviguum? (Cap. viii.) Recordaius aiilem potuil corvus insidcic, quod columba naturaliter re-
Domiints !Soe cnnctorumciue animanlium cl omniuni fugit. IlCin qiKTStio quomodc columba non inveni-
jumeulornm qua; eranl in arca cum eo, adduxil spi- rol ubi requiesccrct, si jara, sicut narralionis ordo
riltnn super terrani , et imminuta: sunt aqua:; et clausi coiilcxilur, nudata fucranl cacumina montium ? qiue
bunt fonles abijssi ct cataractK coeli , et prohibita' sunt vidctur quacslio aut per recapitulalionem posse dis-
pluvicc de coclo. Bonc cnini dc illo spirilu inteUigi salvi, ut ea poslerius nariala inlcHiganlur qua;prias
])0test de quo dicluin csl : Spirilus Dci fercbatur facla sunt, aut potiu» aqujc nonduin siccat;e fue-
supcr cquas. Tunc cniin fcrebatur, ut congregalis ranl. (/s.d.) ilyslicc aulcm quod cuncla animalium
aquis in suum locuin, terra apparerel; nunc autcm gencra incladuntur in arca, significat quia cx omni-
adductus dicilur, ul ablalis de niedio aquis diluvii, bus -geiilibus cl narralionibus congrcgalio fil iii Ec-
facicm terr.-c revclarcl. Pot«st cl spirilus nomine clcsia. Quod eiiam Pclro demouslratus discus ilie
•\ciilus inlcUigi, juxta illud Ps.dmista; : Et s:elit spi- sigiiilicat, uLi munda el immunda sunl animalia
rilus procelta {Psal. cvi), ciijus natibuscrcbris aqua (.lc;". x), sicul in Ecclesia; sacramcnlis boni et mali

cogerctur reccdere. ^. versanlur. Quod seplena sunl munda el bina iin-

Reveria^que sunt aqua; de terra eunics et rcdcumes, liiunda, non quia jiauciores sunt mali quam boiii,

el coeperunl ininui posl centum quinqnaginta dies.

D sc 1 quia boni servanl unitalem spirilus in linculo
Quo enim revcrsuj suiil aquae, dum diciiur: Reveniv pacis. Sanctum aulem Spiritum diviua Scriptura in

sunt aquce de terra cuntes cl redeunies ? videtur quod sejilifoMiii cpcratione commeuJat, id est, Spirilus
juxla liilcramomnes fiuviorum ac rivorum docursus sapicnliic el irilcUcclus, consilii ct fortiludinis,

pcr occulias tcrnc vcnas ad n.aLricem abyssum scicutiLC, pielalis ct tiinoris Dei. Unde el illenume-
rcdeantjuxla ill-ad Saloinoiiis : Ad locum unde exeunt rus quinquaginta dicrum, ad adventum sancti Spi-
flumina, reverlantur, ul ilennn fluanl (Eccli. i). rilus pertinens, in septies scptcnis, qui fiunl qua-
Rccpiicvilqne urca inensc sepdmo, septima decima (Iragiiita novem, uno addilo, consummalur. Aopicr
dic mcnsis snper monles Armenia'. Slcniinil bujus qiiod diclum esl : Studenlesservare unilalcm spiiiius
loci Joscpbus liisloriograph;isJuuicorum, ila diccns: in tinculo pacis [Ephcs. iv). Ma!i aulem in binario
Iiunc aulem locuni Anncni Egressum vocanl. Illic iiumero ad schismata faciles, cl quodaniraodo divisi-
nunc iisque provincialcs
eniiii arcaj soluiae reiiqiiias biles osienduntur-. Quod autcni Noe ipse cum suis
oslcnduiil. IIujus vero diluvii el arcce incmoiiain oclavus numeralur, significat quia in Cbrislo i-pcs

faeiuiil omr.cs qii bisloiias barbarioas conscripbc- icsurrcclionis iioslrLC apparuil, quia octavo dic, id
s:i rOMNENT. IN f.ENKSlM. - 1 111. II.
".«

A n»r|H)ri> pt^rffCla itniuorlali salulr rciio^alnm,

poit sabLaii ^oplmuiin. prlmo a iiiorlais rciiir-
«*» »-l
'nI,

nnnicro aiilein in .TlertKC vita' munits assuniil. 0'-'-> •*>?<• M'piini;i

r •\il : qiii dics a passioiic torliiis. iii

«Hlavus rc«pii«'s ciiiii «M-lav.i resiirr«Hiioii«' eoiijuniiitur, lior

.l:i'niin «jui p<'r onine volviiiitnr tiMiiptis, et
sairiinenlo n^xoiicralionis, i«l e^t, in b.tplisiito,
.1 priinits esl. Qiio.l post si-plein ilies ei ipio inprcs- iii

arcain r.uiuin e>t ililuviuin, ostciulit alltiiii pntrunduniqtie nivslcrium «1, qn«»<l quiiuk*-
Mts est N<K' iii

i|nia in sj»cni fiitune qnietis, qiix* scptimo dicsigna- «iin cubilis supennvit aqua, cxcedens altitudinctn

Qno arcain onini* caro iiioiitiuin. Oelo it:itpie ei s('pt<-tti (|ttiiiil«eim r.iciiiiit ;
tj est. knplizaiiiur. I pr.»'ter

sn
'
ntn»:it.i est, sed o<i(» sigtiant if^iirrtHiioiuMO. scptcm qtiicleiii.
i|iiain terra .' ' ' .

iiisiniiat qiiia i.aqua l>:i- IIiM- igilur sacrameitlHin rcsiirrcctii>ni» et qtticiis

p:

Itlismi, quanivis catleni sit, non soluin non valel aJ ininsienHliir omiiem s;ipl»-iiliaiii superl>ortim. ii.v

iinlhiteMUS possil iii.la7:ire si ieiiti:e su:e alliliidiiic

vilntem, scd |M»tiu8 ad pcniiciem. Quo I qu:»draginta ttl

qiia lru^'iiil:i noclil»iis pluil. dfsign.it tiuia resurri'» lioiiis «|ui«'teni. Kl i|iii:i sepluapinla a s«pic:ii
l

iMlns |>e<'(-:ilorum decein pmfcptis legis et octoginla ab «irto «tenoiiiiiiantiir, coiijiMicto ulro-
iii

; ir p«M niuvrrsuin orltein lerraruin, qui qua- (|iic iiumcro, ccnluin (|uiii«itia^inta dicbus exallata

liinr parlibus conlinetor. niTein qnippc quatcr dii- esl aqua, camdcm coniinendaiis nobis atqiic coii»

nunl. Sive n-atiis qui ad dies ^' fim'-»'"» ;>"'""''"•'•» ''•'P''''"'', in cons.vran.Io novo
;a qtta.lr.iginta illc

ad nfM Itotiiine, :til lcncniiani qtticlis ct iesurredionis (idcm.

t. c\ n'nim prosperitale. sivc qtii tes,
Quod |M>st dicsquatlr.ii;iitta eniissiis corvus non csi
Liin a lver>»itale coiilraclus, s;icraineulo bapli-

vini ccplrstis abluitur. Quod Noe quingentorum crat lercrsus aut aquis nliijuc iiitcrreptns, aul aliiiMo

ot Dominu>. supcrnnlanti cailavcre iilcctus, M^Miificnt liontincN

annoram cum ci loculns arcam sibi
iil

r.iccrcl, ct ^
'
it annum, ctim in in tmmuiulitia cti|)i litatis «iclcrriiiios. ct ob liw m*

ram fuissci .i.^., .... .,,,.. ,.... Iti;^iiiir p<'r cciiliim

c:i qu:e roris siint iii Ihh: nittiido iiiiiiis iiiteitlos, atil

aniios arca faSricala), (piid aliud bk' vidcntiir ccn- rcb.tpti/.ari. atit ab liis qtios pnctcr arcam, id csl,

tum anni signincarc. nisi a^lalcs singulas s;cculi ? pneler tcclesiain, baplisinus occidit, scduci el !<••

itndc ista «c\la 3Ptas qtur completis quiiigentis usquc neri. Qtiod cnliimlta cniissa noii invtiita (|iii('i<- n--

ad iiir, in in:inlfestaliono cvan- versa csl, oslciuHl pcr novuiii leslaniei:ttim re^itiicm

pci, :. uit; et ideo qtii sibi ad vi- s;uiclis in hoc inundo non cssc |ironiiss;iin. INisi

lam consulil, sil Tchit quadrattim lignuin paralus qiiadrag nia ciiim dies einissa cst, qiii iiumcrus \\-

ad omiic opiis bonum, f t intret in fabricam sanctam, lain qii.-c in Ikm.- mun>!o agitur signiflcat. Uciti te

i|Ut.i ci Aiv, qiio iii- pi»-.l s<';»l(iii «lics emissa, |M-r illaitt septeitariam
p
Irat Ni> 1 lalem sii;ni- operaliuitem spirilualcni oliv.c rriu liio^iim surni-
firat. I>uo cnim mciises sexagenario nuinero con- luin retulit : quo sigtiilicarel nonnullos eiiam exir.i

< iii ! iiiiur ; a sonario autcm iiumcro cl scxaginta Kcclesia;n baplizalos, si eis piiigiiclo iion deriK' ii

1 r. :,iiir, et sc\centi. ct scx millia, cl S(?\a- cliaritalis, posteriore leinpoie in oio coIiiiiib:i', laji

, rt scxrenta niillia, cl sexccnlies. cl (|<iam in osculo pacis, ad iinitatis sucictalcm po.^.;«^

• -'ps in niajoribus .sitinniis per cusn- perdiici. Qiio I autein post aii«»s septem dies dcitiio

<!cro artirultim nnmcri pcr infinila incrcmcnla cnn- ciitissa non csl revcrsa, significal lincm sa^culi.

snrgit, Et qiiod virjM^injus ct scptimtis dies mcnsis «|iiando erit saiiclorum n>qiiies noii ailiiiic iu sacra-
<. '
itisr, ad cjcslcm quadraliira; significau- iiicnto spei, qito iit lioc lentporc Kcclcsia coiistu ia-
i ..:: ,
...:.« t. qn.T jani in qtiadralis ligiiis cvposila tiir, i|uandiu biliitur id qtio.l dc latere (Uirisli ni:t-

«si, sed b:c cTiilcntiiis. qiiia nos ad omiic opiisbo- iiavil. scil j.^m iti ipsa perrcclionc s;tlutis noslt:c,
ni'm paraton, itl cst, qnodaniniodo coiiqii.idralos ciim tradetur regnum I»co ct P.itri, iil in illa pcr-
^- in ittcittoria «pia rKiiin recolimus,
il spicna cnntcinptatinne iiicomnutlaliilis vcritalis, niil-

III ..... f.
I qna cofjnoscinius, in vnlunlatc qtia lis iniiiisleriis rorporalilitis cgcaniti^. Qiiod sevccit-
. ili-^iniu-.. Tria enim tcr, et Ikk: tcr. riiinl vigimi j^ icsimo (i iino aiino \il;n Noc, id esl. pernclis se\-
s. picm, qui est numcri ternarii qundraliis. Qiiod centis anuis, apcritiir an-.T tcrtnm. si^inificat qtto.l

«ipiimo niensc arca scdit, boc esl, requlevii, aJ il- niiita sc\la :etatc s.fctili, rcvi bibiiiir aVscondittiiii

li ' tien» sifrniflealio recurrit, i|nia s.icrainenliiin aJqiie proitiissiim. Oiir \iccsimo cl
p- : -. , i. nbi (jooqne illitis qtirulraliini! sepiimo (lie sccu:;di iiu-nsis diciiur siccasst* I rin.

luimcras itcralur. Nam viccsinia .scptima die sornn.li I.nnqnaiti fiiiila ess«:t jam I-..iptizan'{i ncccssit.is, nisi

mcnsis, commcndatitm csl hoc sacmmcnliim, ct quia in iiiimero dierum qtiiiiqua;;cbiino ct scplimo
r-.irMH T}crAi,iiu s^piima «iic srprimi ni^-nsis cadem (ipsc est cnini dics srctiii<li iiicnsis vircsiniiis scpli-
rn«i.>»o>. !.•;'. "'irmala est. ruin arca rc^pticvit. ntiis) n-siirrcctioiiis Irinpus cxprimiltir. quo s;icra-
;iliir in sjic. hoc cxliilx lur iii iin ittiini baplisiialis rott.plclttr * Qiii runicrtis rt ill.i
r.' r<^.

I i»rfo qtiia ip4a Hcplima rcqnics cum oclava resiir- ronjtinclionc spirilus ct rorporis, sf>piics oclnnos
r lal qitoij ncqnc rcsii-fi- balM-t, uno addilo propler iinitalis vinriilitm. Tur
l.i iMMf I. i| I..S, qii.r po t linnr vilatn dc ar. - : .. .j (.tciii.t qtii disjtinrli inlravcrnni
• ^ ', s«»l jx.ii is iiiiiiiti liiiiiiiiicm itfin (sic I I cral, qiKMl inlravcriinl in arrani
aiihiic ^pc, sctl jam rc ip';a ct omni parl- spirrtus Nnc, ci filii cjiis, ri. u\or cjns cl uxorcs filiirum
rArr.ou CM\. t7
 .'« 15. i.AUA.M MAi ni Aiu.niiir. M(x;iNr. oi-kuim iars i. r,A

r\ is R/»ori»ii!ii \iii, ci Hcoismn fciuiiiir roiiiiiiciiior.i- A ']»' l'««l «liliivjiiiu tliccrct •

Cretfite fl nitiUiplunvn

I c siml), itisi <|iio<l iii lioc tciiiporo ctiro cuuciipigcil III ei reiitele lerram, biiliilidit :
/.'/ terror vetler uc

niii'cr»u» xpiiiluiu, y.iiiriliit inilein udvcrmt citruem '.'

irrtnor sil mper cuncla aitimnH t leirir {Cen. \\).
iditliil. V.) l'osliiio(liiin .'iiitctii (xciiiii Noc ci uxor Iloiiio (]iii|)|ir' iinimaiiliiis irn>tioii:iliilii>UK, non .iiilcin

rjiis, niii cjiiH ct uxori;s (ilioniin cins : iioc OHt (oii- r rlcrih lioiniiiiliiis, natiira |ir;i'|:iltiii CKl; p! |.'cirro

jiiiirli iiiusciili cl rcitiiii:c. (|tii.'i iii linc 8:i'Ciili .ili|iic ci (licilnr ttl atiiinalii.Hi ct non al) lioniine limealcr

in icsiirrcclioiM! jiisloiiiiii, oiiiiiiiiio(l:i cl pcrffci;i (|(i::i coiilra i!at'ir:iiii siiptrrhire f(»t, aii :c(|i»9]i vcli<;

|<;icc spiriliii cor|i(is :i(IIj;i>rctiil, tiiill:i iiiiil:il'ilif:ilis liiiicri. Ciincii cr'^'o (|)ii prcsuiit, tion in \p. polcsla-
ni'li};ciilia vcl (;oiiciipiscciiti;i rcsislciilc. tcin ilciictit orJiiiis, scd :c(|iialilatciii pciisar(> con-
/luiificavil aulem Soc allnre Domiwi , et lolleni dc liilioiiis. Narti, fticut dixiiniis, anliqtii palros nofttri
runclis pccoribus et volucribus muudiXf nblulit hnlo- paslorcs p(*coruni ct non rcgcs liomiiium fuissA iiic-

rausla super allitrc iJoiitiuo. Odonttusque est Doiui- inorantiir, ct lanicn ncccssc cst iit rcclorcs a smIi-
tnis odorem sunvitdlis, et ail iid euiu : .\eiiuaquatu (iitis limc;iiilur. (|tiaiido al> cis Dium niiiiimc liin( ri

lilira maledicam terric propter liomines. Quid sibi (icprcliciidiintur, til lnimaiia sailcm rurinidinc pcc-
viiil (juod Doniiiius ilicil : Non adjiciam udliuc ma- c;irc mctuanl, (pii divina judicia non formidani.
lediccre super tcrram propter opcra liominum, quia H .Nc(pi;iqii;iin namrpic pncpositi cx hoc (jiKcsilo li-

npposila esl incus liomiuum ad niulili^tm a juveutule? inorc siipcrbiaiil, in q'io non sttam gloriam, f>c(\

^on adjiciam ergo, iiiquil, adiiuc pcrculere omncm suiiditoriim jiislitiam qurcrunt. Fn co aiilctn qi:n I

carncin vivam, qucmadiiiodum feci, cl deiudc adje- mctum sibi a pcrvcrse viventibus cxig-ml, quasi
cit qti.x secundiim largitalem honilalis suac donat ron Iiominibus, scd animali' iis (kiminsnlur, qiiia
liominibiis indigiiis. Ulniiu iiic lcslamcnli novi in- vidclicct cx qiia parlc bci-tialcs sunl stbdiii, cx
dulgenlia figurala sit, ct pralcrila ullio ad vctus c,T Ciiam dcl»ct;l fiirmidine jaccrc sulistrali.
perliiicat teslamenlum, iioc csl illiid ad lcgis scve- Omne quod movelur et vivil, erit vobi$ in cihum.
ritalem, lioc ad gralise bonitalcm ? quasi olern virentia. Ou:ciitur, cur esuscarniiim posl
Sensus eiiim, iiHinit, ct cogitatio humani cordis in dil;iviiim Iiomini conccijilur ct non antc ? Proptcr iii-

vialum prona sunl ab adolcscentia sna. Corruplionis fccundilatcm tcrrae, ut aestimatur, ct homiiiis f a-

maluiii qiiod unusquisque noslrutn ab ortu dcsiderio- gililatcm.

/um carnalium sumpsil, iii prorectiim aetalis cxcr- Tradidi vobis omnia, excepto quod carnem cvm
ccl, et nlsi Iioc cilius divin.ii foriiiidinis manus re- snnguine non comedetis. Qiiol exccpto sangiin*»
primal,omne
in
condilae natura;
j
Lonum, rcpentc cnlpa
/- jiibenlur
""- carncm
- ^ manducare
' " ne
•" vita Ipristina
profundum vorat. INemo igitur sibi cogitationum ^ q„;isi suflbcala in conscicnlia tcncaiur scd ba
,
' — ,

suarum vicloriam tribuat, cum Aposloliis dicat IS'e- beat lanquam effusionem per confessionem. :

que qui plantal est aliquid, nequc qui rigat; sed qui Sanguinem enim animarum vestrarum requirnm
incremenlum dal Deus (/ Cor. iii). de manu cnndarum bestiarum, et de mnnu hominis,
(Cap. IX.) Crescite et muUiplicamiui, el iinplete tcr- ct de manu liri et fratris ejus, requirtm animam ho-
ram; et terror vester el tremor sit super cuncta ani- minis. (^ug.) QuiJ est quod dicit, et dc manu iio-
malia terra?. rolcntibus viris magna cst virtus hu- niinis fratris exq'iiram animam homiiiis? anomnem
militalis coiisidcralio, lequalitas condilionis. Omncs homincm fralrcm omnis honiinis intelligi volitit se-
liamqne homincs nalura a^quales sumus ; sed acccs- cundum cognat'onem cx uno diiclam ? .Mystice au-
sil dispensstorio oruine utquibusdam pr.ielali videa- tem quod dantur eiscunctaanimalia in escam, sigiii-
mur. Si igUur hoc a raenle dcprimimus, quod tem- ficat in convocatione gentium ad fidem nonesse di-
poraliler accessit, invenimus citius quod naturaliler sianliam, sicut in illo disco Petro dicitur, ifactn
sumus. Plerumque enim animose acccpla poteslas et manduca.
odicit, eumque luiuidis cogitalioiiibus fallit. Manu Arcutn meum ponam in nubibus, et erit signum fas-

igitur humillimac considerationis deprimendus cst „ deris intej me et inter terram. Quod vero leslamcn-
luinor elationis. Si eaim apud semelipsam mens des- tum posuit Deus inter se et homincs atque omncni
cendil de vcrtice culminis, citius planiliem invcnict animam vivam, ne perdat eam diluvio, arcum sri-
naluralis scqualitatis. Nani ut prcelati sumus, omnes licetqui spparct in nubibus,qui nunqu:)m nisi dcsoic
homines natura seqnales genuil; sed vaiiante meri- rcsplendef, significat qiiia illi r.on pereiint diluvio,
lorum ordine, aliosaliis dispensalio occulla postpo- qiii iu prophclis et omnibus divinis Scripluris, tan-
nit. Ipsa autem diversilas qurc acccssit cx vitio, quam Dei nubibus, ognoscunt Christmn. Arcura om-
recle cst divinis judic is ordinr^ta, ut qtiia omnis nipotens Deus inti^r se atque iioraines in signum
homo iler vitoe jeque non graditur, aller ab allcro posuit, ut uUra mundum diluvio non delerct. Unde
regaliir. Sancli autem viri cum prajsunt, non in se el in arcu eodem, color aquse el ignis simul osten-
poteslatem ordinis, sed Kqualilatein condilionis at- ditur, quia ex parte est ceruleus, ct exparierubi-
londunt ; nec pryecsse gauden! hoininibus, sed pro- Cimdus, ut utriusque judicii tcstis sit, uniiis vi !eli-
desse. Sciuntenim quod antiqui patrcs liost-.i, non cel facienJi, et alteri;is facli, id est, qiiia raundus
tam reges homir.um quam pecorum pastores fs^isse ji iicii igiie creniabilur, nam aqua diluvii nnn f,'i--

Hicmorantur. Ijndo ct civ.n Noe Dominus niiis'j';c I'i:r.

>**>*-^. u. Li'
f, (rr.
 , ;

KiS lOMMKM J^ i.KMSIM lin ll. al.

fAIHT l\. A inli*r|iii-t.<ltir r.iiiii iUi^riili iMihk Diiillitiulinc tiilatJtiM

Tif fflanlMlione rtne«r p^r .>'«><• , «"* nuJationf tjnt ,

«•» c«il |H)|>iiliis f\ j;<iitibiiH, <|;ii ciiin proiiWtiK ol a|>o-

irnnone Lhum. M4<lis fmt li:iliil:itunis : $iqui<ltMn el xiijenius jii\U

ptnnlanl Niie palris prii|)lu'liraiii bfiieiltttioiioiii in lahcrn)-

Cmftk So€ tir agncola txerctrt lerrum, el ,

ttnsam tHtntque iirium inebriiilui e$l : el Hudiiiui , nilo S«*iii ir:iiisi<.so luittit.ilionnii J.ipli>-I, \vh- ost, iii

jaeuil in labernaculo suo. Qnod cnm riJtttel l.ham (loiiio l«-^is ct prophot.irtiiii, Kci Irsi.im poliiis jii&ti

pmltr Chanaan, tercnJd i.utccl palri» $ui ette uttdala. lii-jri. niiiiorriii ipiiilein toin|>oriini :o\o, se«l Rrat .T

nmnliatil Jnob»$ (ralribu$ foTa$, rl reliipia. (^n;;. ) K-ge iiiajon>in. Cliaiii (torru qtii inierprolatur callidut,

Qiia-ritur quare poccans <'.liain in patris ttlTensa, non iiicilins lllius lanqiKini ali iilroi]Uo tliMrolus , nor iii

ta vripsn, se<l in lilio mio ( li.ni.uii nialoiliritiir , nisi priinitiis Israflitaruiii . nec in ploiiitiulino goi.tiiini

quia pr<>|i' '1 <'i"ii o^t «jui><'aini!ioilo lorntin C.lnnaaii |>oriiiaiions, sigiiilicat noii stiluiii Jiiil:i"onim. scd li.o-

rjtrcti» 1 is in«Ic rt dob«'llati», acceptures fuissc reticurum geiius caliitlum, non spiritu sa|ticnli;o, si-.l

filios Israel, qni *enire»l i!e semine Sein ? (l$iJ.) impationtl.T, qiio stilcnt iKTrelicorum forvcie priiiior-

Jam vero illu«i qinHl |<nst «hliiviuin tte vinea quain ilia, ot paoeiii porturl>are saiiotoriiiii. Soil ct oiiiiioh
,.... . .... ...oliijatus .Ntx'. ot loiilatus in tlomo &ua ,
qiii thri^tiaiio vooabi.lo gloriaiilur ot porilile \iviiiit.

iroal Christi os>e ligur.im, qui incbrialus H ipsius liguram goslare viilenlur. 1'assioucni qiiippo

nl tliiin passiisest, nudalus esl tluin crutilisus esl, thiiiti, qu.X' illiiis homiiiis iiuilitalc siguilicata esi.

k) ikMUO wa, iil c^l, in gonte sua, el in tiomcsticis el annunliant Itoiie pronicnilo, el malo agoiulo cvlio-

sui sanguiois, ulique JutLeis '!

Yunc ciiim niuljta esi noraiit. Do laliluis crgo (licluiii osl : I\s fiuclibut

morulilAS camis ejus. ^uam nutlitalem, itl ost, p.is- eortim cognosceiis eo$ (Luc. vi). Idco cl Cti.iiii iii lilio

sionem Chrisli, \idfas liham derisil; el JuiU-i Cbri- suu tnalc.lictus csi, lanqtiain iii fruclti suo, id cst, iu

sli morlem viilentes, siil)saiin.iverunl. Sein vero cl opere suo. Uqdc convcnicnlcr et ip.sc liliu» ojus Clia-

Japhcl, Uoquam ilun populi e\ ciroumcisiono ct pr:e- ii;i:iM inicrprct.ilur molns eorum. Qnod ipiid csl aliud.

patio credeatos, cognila nuiiitato patris, qua signili- qiiam opus ct)niiii ? Iloni qiiod Cliam poocaiitc posto-

ealur pas^io Sahaioris, sumontos veslimentiiin, po- rilas cjiis dainniitur, sigiiilioat qtiixl roprolii liio do-
sueruut supor dorsa sua. et inlranles aversi. operuiv linquunt, scd in pustoniin, id csl , iii riituruin, son-

ninl uuditatem pairis, nec vi.ieniul quod vorenda tcntiain damnalionis cvoipiunt. Sed ct plcbs Jud;ra
patris tcxerunl. Quodani cnim iii ianoin Cliii- quu; Dominur.i cruci(ixit, cliaiii in rilii^ ptonani iJaiii-

sii \oljnienlo legimus, id Cst, - ito hoiiora- nationis su.x Iransiiiisil. Dixoruiit oiiiiii : Sanju s

aius,(^us«]uc wtisU'rii ralioncm red.ientcs, Judx'omm fjut tuper nos el tuper fHios noslros (Mutih. xxvit).
delrarlioncm opcrimus. Vestiinenlum cnira signi- C Et fucli sunl omnes dies Soe nongvnli qninqtiaginin
Bcal sacraineiiluin, dorsa memoriam proloritorum, anni. Ecce posl diliivium treccntis qiiinqu;igiiit.i

({uia passionoiu Christi transacLim celebrat Koclosia, aniiis vixil Noe. K\ qiio porspicutnn ost contiin)
RM) aJbuc pruspcctat futuram. ((jreg.) Moraliler ati- vigiiiti annos gencrationi illi, ut dixiiniis siipra , a.l

tcm axcrsari ilicimus quod ropnibamus. Qnid cst ptcnitenliam datus , cl non vit.i; mortalinm consti-
rrgo quod 4ilii vercnda palris supcrjocto dorsis pallio, tutos.
aversi vfnicntes opcriunt, nisi quod bonis subdilis CAPLT X.
sic pni'|)usttorum suuruiii mala displicont , ut tanien Generalioncs filioruvt .Yoo.
Imtc ab alii:i occullenl? (UiJ.) Oporimcnlum avcrsi Dcncdiclis igitur duobus (iliis Noo, alqiic iino co-
dcferuiil, quia dijudicaoles factum cl venorantes ma- rum incdio malcdicto, deinccps conim gencrationt-s
gisleriuni, noluDt videri quod tcgunt. .Modius aiitoin lcxuntur, ox qiiibus soptiiaginla diia; sunl gcnti--»
frairum Chaiu , id est, iiiipius iMipulus Jud;coruii) orta', id est, quinilorim do J.iplict, Iriginla ilc Chani.
ideo medius, quia oec primatum ai»ustolorum toiiuil, \iginti soploin do Soin.
nec uUiiuus in genlibus credidil, vidit nuJitatem pa- (Cap. X.) Fitii Jnijhfl. Gomer el Magog, MaJ..i.
et
IriA, quia co.-isensit in n.c.m Doiniiii Saivaloris. «•/ Javnn, el Thub.tl, cl Mosoch. (Uieron.) Japhct fi!io
Pott h(tc nuHliatil f >ru$ fratribus. l'or euiii qiiip[)e ^ Noo n.ili siint soplrni filii, qiii p<)Ss»»dcrunt terrani
reauifosluro esi, qnitd eral in prophetia &ccrctuiii ; iii Asia, ab Amaiio i-t Tatiro Co losyri;e ol Cillri;i'
idi-oquc fit servus fratrum suoruin. Quid est rnim niontibus, usquo ad fltiviurn Taiiaim ; in Kuropa voro.
aliod hodic gens ipsa, nisi qn.-ctlam scrioiaria Cbri- usqiic ad G.i(!arn, nomina iocis et gontibus rolinqticn-
stiauorum, bajulaiis legemet pmpbctas, ad tosiiiuo- tos. K qiiibiis posloa inmiiit.ila Minl pliirima . ca'loia
Dium asxrtiunis Ecdeiix, ot nos honorcmus p r sa- jtormanont ut fuonint. Siinl aiitoin Gninor, id cst.
eraiaenlum qtjod nunlianl ilii per liUcrain ? Post hxc r.alalx; Magog, idest, S<yih.r ; .Mailai, id osl, Medi
bmedicuutur doo ilii qui uudilatem palris lionora- Javan, id esl, lones, qui ct Grxci, undc marr loniuni.
\crun(. Tliul al, iil est, liH-ri, qui ot lli%pani, a quihns (>I-
B4mtdictu$, ioquit, Dominu$ Dctu Sem ; $it Cha- lilirri" !•' ' quiilain Ilalos Ruspiconliir. Mnsoch , id
M«n $trtu$ illiui. b.lalel Dcu$ Japhel , el kubilci in t-st, < ' '"•, umle rt urbs apud oos nsqiiP hotlio
laktrnacnli$ Seat. ilic Som m.ijor natii , ipse o»l vx Mazorlia dirllur. Porro S<-ptuaginla inlerprelr* Ca-
•I
'
ir ct npo^tuli ^riicrati sunl. |bili< riin (,.i;ipad«><-es arbiiranliir, Tiiiras Thrarrs ,

J.., ...v. ,. ..
j t »1 pni» r qiii rti im /<i.'i.'N«/i« qiioriini iioii ^.iti-. iiiwniiljlii;ii voojbtiliim rsl. Soi<>
r.:7 li. i{\r!\M \i\i m auciiikfv \IO(;i'M. OPKRI M 1'VllS I 5i«
i|iipiiiil;iiii (iiii^ r\ M.i^ii^', i:iiii ilr prcM-iili loci) «|n.iiii \ llcbirco /•cripliiiii i'»>l , hegi-B Saba fl Sabu. 1'riiiiiuii

ilr li/iM liii-l, :iil (iollidi iiiii iiiiprr iii lcria iiOhli:i |j:it - lioiiicii pcr siii U. M-cuiii!iiin p( r hniiuthC- Dui'.:iii

I li:iiitiiiiii liisl(ii'i:ini n tnli.SM; . (jiioil iilritiii viriiiiii (.;>'iin csl 4'lltiiii|ii.i- iii ()criil<iil:ili pl:i;:.i.

sii, |>ra'lii i|isiii!> (iiic iiioiislr. liilnr. Ll ccrle (jollios

cai'i;t XI.
oiniiPS relro oruiliti iii:igis C(:lii»qnain (jOg cA Mago^; De Nrmrod gignnle , ri de ronfutione linguarum in
:)pp(;ltai'<; ('Oiisncvoninl. i]:i; ila(|ii(; scpti.in g(;iit(s lurriit (1'diftcaltvnt,

(|iias dc J.ijiliol vcniro slirpc iiienioralns sniii , ad 1'oiro Chns gmuil .\i inrnd ; ijue cu:pit eue poleiin

Aqnilonis parliiii lialMlaiit. In terrn. tt erat T(thu$lut venalor coram Domino. Ab

FUii Gomer Assetiez el tiiphulh et Tlioijurmu. Assc- hoc exivit proverbium ; Quati Semrod robu»lu» vena-
n('zCr;i;(i (tcginos vocaiil; Kiplialli Panagoncs : TIio- lor coram Uomino. I uil au!em principium mjiii ejaz
porina IMiiy},'cs. llahijlon ct Araih t/ Achad, ct Chalanne in lerra Scn
Filii (intem Juvan, Kliia el Tharsia , et Celhim cl luiar. De terra illu rgrcaut e»l Atsur. {Itid.) Friiitui
Dudatum. Ab his divisd' sutit itistilie natioiium in ter- postdiluviuiii iiilcr homiiics Ncinrod iitiusGlnis iiov:i

ris suis, utin.sqnis(iuc secutidutn liiKju^tm suam, et co- iniperii ciipidilalc tyrannidciu ariipiiil, rc;;navilquc
(inationcm snam, rl gctitcm snaiii. l)c lonibus, id csl, iii babylonia, (|u.c ah co qiiod iiiidcni coiifiise 6mii
GraDcis, nasciinlnr l-^iisici, qui vocanlnr A^oiiilcs. lilingiKC, Rabcl :ippcllala cst, qiiod inlcrprelalur ccj/i-

tJndc cl quinla liiigna Gnecia;, yColis appcllalur, fusio. Cujns acdilicandu; turris idcm Nemrod exstilil

quain iHi rriaKTKjv oiddsy.zov vocaiil. Tharsis Joscplius :iuclor; qiiiquc pro eo quod ullra natiirain t>uaui

(]iiicas arbilralur : aspiralionis lillerain , viliosc a ca;li alta pciictrarc coiilendit, nonincoiigriie di.iboIo
poslcris iu T diceiis fuisse corruplain. Uiide ct inc- coinparalur, qui, cogitalione cordis sui intuincsccns,
iropolis eorum civilas Tarsus .appcllaUir. Pauloapo- super sidcra se cxallari voluit, id cst, super oninein
siolo gloriosa. Celliim siinl Cillii, a quiLus liodic ((uo- poiestatem angelorum Deo se co;equare dis[>oneii6,
que nrbs Cypro cilium noniinatur. Dodanim, Rliodii, dum dicil : Ascendam super altiludinem nubitttn, et
ila cnim Scptuaginla interprctcs Iranstulernnt. Lcg;i- ero similis Altissimo Usa. xiv). Quod aulcm dicilur
nius Varronis dc Anliquilatibus libros, et Sinii Capi- vcnator, quidsignificalur hoc iiOininc,nibi aiiimaniin
lonis, et Graecum Phlegonta, cseterosque eruiiilissi- lerrigcnarum dcceplor, et capiens homines ad mor-
nios viros, et videbimus omncs pene insulas et totius tem? {Ilieron.) Regnavit auteni el in Arach, hoc esl
orbis litlora terrasque mari vicinas , Griccis accolis in Edessa, et in Achad, quaj nunc dicilur Nisi! is, el
occupalas, qui, ui supra dixinius, ab Amano et Tauro in Chalanne, qua; prjstca verso nomiue a Seleiito
inontibus, omnia maritima loca usque ad Occanum rege dicta cst Seleucia, vel ccrle quai nunc Krvcif^j
possedere Britannicum. ^ appellatur.
Filii aulein Cliam, Clius, et Mesraim et Phuth et De terra Hla exivit Assur, et cedificavit Niniven et

Chanaan. CIius usque hodie ab Ilcbraeis yEthiopia Roliobolh civitatem. De hac terra, Assyriorum pulli:-
nnncnpalur, Mesraim yEgyptus, Philh Lybies, a quo lavit imperium qui ex nomine Niiii Beli filii,Miiuin
ct Mauritanise fluvius usque in praesensPhulh dicitur, condiderunt urbem magnam, quam Hebraei appellant
omnisque circa eum regio Phutensis. Mulli scriptores Niniven, ad cujus vel ruinam vel poenitcnliam to;a
lam Gracci quani Latini, hujus rei lcstes sunt. Quare Jonae pertinet prophetia. Quod aiitem ait >imiven et
aulem in una lanlum climatis parte, antiquum Lybi;e Rohoboth civilatem, non putemns duas esse urbes ;

nomen resedcrit, et reliqua terra vocaia sit Africa , sed quia Rohoboth p/a/e(E interpretantur, ita bgen-
non hujus loci nec temporis est. Porro Chanaan ob- dum est : el cedificavit yiniven, et plateas civijaljs.
tinuit tcrram quam Judsei deinceps obsederunl eje- Et Mesraim genuit Lndim et Anamim et Laabtm el

ctis Chananxis. ISeplituim, et Phetrusitn et Chasluim, e quibns egiessi

Filii autem Chus, Saba et Hevila et Sabatha et snnt PhUistiim et Caphtorim. Exceptis Laabim a qui-
Hegma et Sabalacha. Saba, a quo Sabaii : de quibus bus Lybies postea nominali sunt, qui prius Phulei
S'irgllius vocabantur, el Chasluim qui deinccps Pbilistiim ap-
D
. Solisque cst tarea virga Sabseis pellati sunt, quos nos corrupte Palaeslinos dicimus,
;

cxterae sex gentes ignota: noijis sunt, quia bello

cl alibi
iElhiopico subversae usque ad oLIivionein prslerito-
.... r,cnlumque Sabaeo
Thure caleui uraj. . . .
rum nominum pervenere. Possedermit aulem terram

Hevila Getuli in parle rcmotioris Africse eremo eobos- a Gaza, usque ad extremos fines iEgypti.

rentes. Sabalha, a quo Sabatheni, qui nunc Aslabari Et Chanaan (jcnuU priir.ogenUum suum Sidoncm
nominanlur. Regma vero et Sabatacha, paulatim an- et Helhaum. et Jebusivum, et Amorrhcrum et Ger- ,

tiqna vocabula perdidcre, et quaj nunc pro veteribus gesceum, et Hevwnm, et Aracaum, et Sina-um, et Ara-
habeant, ignoratur. dium, Samaraum, et Amathccum. De CLanaan primus
FilH Regma : Sabu et Dadan. Hic Saba per sin V nalus est Sidon, a quo urbs in Phoenice Sidon roca-
htleram scribitur; supra vero per D, a quo diximus tur ; dein Aracaeus ,
qui Arcas condidit oppidum

appellalos Sabceos. Interprctatur ergo nunc Saba coiitra Tripolim , in radicibus Lilani situm. A nuo
Arabia. Nain in septuagesinio primo psalnio, ubi nos haud procul alia civitas fuit nomine Sini, quae postoa

Inbemns, lieges Arabnm et Saba munera offerent, in vario evcnlu subversa bcllorura, nomeii taiitummoJo
 :

5M LOMllt.M. l.S GL.NLblM. - LIU. II. 5iJ

l(X'0 prUliHUiu reM.>r\a\tl. .\rjJu suiit qui Araduin A <>curilateiu r.tcil, <|uuil eo geni*n} ioculiuiii« coiiIcmi
iiisuljiu posik-ileruul, angu^lo freto u ('lia'nicts li;- i»t;i. quasi narralio tie his qux* postca faita stnit

lure tteparalaiu. Saiiiar.ei quibu» Lilt-]>»a uubilisCirle- c(iiisfi|iiatur.

»yrix ci^itas, tuKitti usijiie ad nuslriini tenipiis, tatii Cuiuiiue proficiicereniur di- Oritiiie , inreneruni
a Syriii «|ujni ab lli It.i i>, ita ut apud veleres dicla cuiiipuiH in hrrii Scnnaar, et hubilaierunl in eo. Diiil-
luoral, a|>pellatur. Ilanc Maretluiii^ ,
qiii po»t .AKv que alUr adprvsimHm %uuin: \eMte, faciaimu latertt
taiidrum iu Orieiite rfgiiarunl, Kpiplianiaiu nnncu- <' ciHfuainu*eot igni. Ilabucruntque luterei pro tujcn.
paverunt. Noiifiulii Vntiociiiaiii ita ap|M llalain ptilant. t( biluiuenpro caiitCHto,el diiernrii: Yeuile, facinmui
Mii licel iioii \t-u*. tatnon opinioneni snain i|ii.isi nubis cicitatem , et lurriin, cujut caeuinin pertingut

verisimili vocal>iilo ctnisolaiites, tjiialli priniani ab ud cielum ; et celebrcmui uomen no^lruin, unle/juum
Vnliochia maiiMoneni h.de.>sam |HM<^cntibu!i appol- ilnidamur in univertas terrai, et relii]iia. Turris lix'i'.

lari putanl ; et eaindiiii esso qu.e apud veteres dicla sU)H.'rbiaiii hujus luiindi sigiiiflcat, vel iiiipia dogni:ila

sil tinalh. lia-ieticoruin. O"' |M)Stqiiani iiuiti siint, ab Oricntc ,

Et fuit terminui Chaiunurorum , a Sidoite dvnec id csl, \eru luinine rcccsseruiil ; et venetunl iii cain-
renia» in Cerara u$tfue ud Catam pergenlibui Sido- puiii Seiinaar, qui interpn-talur excunio denlium.
niam et Comnrrham, el Adamam , et Seboiin uique l^ Statiiii adversiis Deuni inipietalis su.x' itHliflcant tui'
Leta. Quia cxtenp civilales, Sidon videlicet et (ie- riin , ac du^inatuni sniH^rbiani nerario uiibu coiilin-
rara, el So(loina,el (ioinorrlia, et .Vdama.et '^eboini punt, volenles ciinositate iiiiii licita ip>itis ca'li alta

iioljr suntomnibu), Imh: laiilum annotaiidtini vidilur, |Kiielrare. Scd sicul illi por bii|RMbi.iiii .ib uiia liii-

quod I./^ ipea sil qua> nunc C.allirhoe ilicitur, ulsi gua iii inuluis divisi sunt, ila el iKorctici ab unitale
aqiia; calid;e prorun>penlos in niare .Mortuuiu de- (iJci, eonressioiie segregali, inler se diversilate crro-
llMunl. ris, i|u;i>i per dissonaiili.im rnigiia' , iiiviiein sc«'cr-

Fiiu Stm, /E/aiN et .l»jiir, el l.ud , et .Arpftax,:d nunlur ; ct qinis armal udversus Dcum clutj' conspi-

et .Aram. iii ab Etiphratc llinin partcm .Vsiiu us<]iie ratioiiis periiiciosa coiisensio, rursiis interccileiilo

ad In.licuin oreanum liMicnt. tst auteni i-tl.un, a qiio dugmaluni discordia, dividii uborla rep«>nle conriisiu.

.dainitx, piiiicipiiim l'er>iilis. Dc .Viisiir anlc jam l)uos quidein ipsa Triiiitas duiiinal in quam uiroii-

dicluui -' ^ • '

; U>m condidrril. .Vrplia- diinl ; ipsa cos dispcrgit dum dicil

sad, a . a qiio LyJia. Ar.iin , a Venilc, confundamus liinjuiis eurum , in varietilc

quo Syri, quuriim niclru|Htlis ost Daniascus. iilique crroris sivc scliismaliim. Desccndcrc Dci, esi
1 1 f .(raiii, l I et llul , et Ceiher et Uei. L's, Tra- humanus acuis iiis|iiccre , vel corum sensibus pro-
clnMiiiii.i-. «I I>.im.i- 'itor, iiiter ral.cstinam cl '>
iinquare. Qiiod vero iiliiraii nuniero dixil Descendn-
Ca'l< s}rt.im teiiuit \ , liim, a qiiu Sepluagiiita inut, el ileruin sin{;ulari. Confudil Dominus labiuin
inU*rprctes in libru Job, ubi iu llebr;vu scriliiuir, unirertce terriv, distinctioiie porsoiiariini sanctain Tn-
<<rrraiM 1«, regionein Auiitidem, qiiasi Lisilidem iiilalcni cl opcralionis uiiilalcni in majeslalc di^inu
IranittulcruiU. Ilul , a qtio Arntenii ; Gethcr, a (|uo xiduil ostciulero, sicul iii cxordiu luiman.x crcalioiiis
.\raniaiiii, jive ('.a«-ii. I'orro Mes, pru qiio Septiia- dictuin esl: 1'ucinmus homincm ad iinafiinein ct simi-

(:inla in^erprelos iioioch diNi>riiiil, qtii nunc vocan- hludinem uoslrain, el iteriim : t eiil Duininus homi-
tur MeoneS. Arphjiad geHuil Sale .'
tt Side genuil nem ad simililudinem suain, ut TriniUts in porsonis,
lleber ; et lltber nati luut duo filii : nomen uni Pha- cl unilas in potcnlia esse cretialiir. Si (|iiis qtixrii
leg , eo quod in diebut ejui dirisa sit lerra; et noinen iii (]iiu ratnilia illa permaiisit liii;!iia qtnc priiiiitus
(ruirii ejus Jectan. liebcr a «jiio licbni>i, vaticinio .Vdain dalu fuit, scial creaibilc essc quod in faniiiia

quoiiaiii suo lilto Phaleg nonien im|)Osuit, qiii iiiter- l[ob«>r, cx quo Ilebnci dicli .sunl, in ca partc honii-
prelalur ditisio, ab eo quod in diebus ejiu lingiix iium (|ua Dci porlio pcrmaiisit, in qua cl Chrislus
in Ilaliylone di\ nascittirus eral. Oporluit eniin ul iii ca lingtia $al:is
J -' -rnuil ini'',ii:ti , rl .Sinfj'!! , cl \\r.Tmi>lh ,
iiitimlo prx'>licarclnr prinio, per (jiiain priiniiiii iiiira-

Jui, 1 'iram et Vial, et Dccla et l.bal, tl Aht-

D voral iiiors in ntundum. 0>U iidil iiiiuqiic litiilus iii ^
,

mahel Stiba , et Ophir, ei llerila , tt Jobab. Il.irum criicc Salvaloris scripUis, hanc cssc o:iiniuin lingiia»

ft«niliuui poslcriora iioinina invenirc itoii polui, sod ruiu primam. Ilcm si qtieiu niovcl hoc (fiiod srriplum
usque iu prj>sens quia pnN iil a nobis suiit, vel ila Cr,l in supcrioribus : Ilequieiit Dcus die siplimo nb I

viKraniur til primiim vel qii.p inimiitala sint ignoran- omnibui operibus suis (Cen. i), un«le stibilo tanta .ip-

tur. ro&sc leninl aulem a OL*phero fluvio oiniiem p.irercl divcr.sitjs lingnaruin, ul cngnosral non iii

luilix rcgiiinera quie vocalur llicira. h-ic divibione lingiiarnm itovuin quid condcrc Oca-
Erat autem terra labii unius et lermonum eorum- torrm, sed dicondi niu 'us el roriiias in divcrsis 1«»-

dem. Kral autcni, in<|uil, omiiis Irrr - ' -

n nniini. i|iielani:ii generibi;» i!i\isit. Liide «•asdeiii sylLibas,
QiKitiiuJu pour^l inU?lbxi , qiianiio -
, iliiliiin tt «>jnvl«-jn |K}U>>.tJlis liiler.is , aliUr conjunclas in
esl quod filit Noc vcl filioruin rjiis dislribuli esscnt divcrbis invenimus genlium lingui.s. Sj>pc cli^iin cl

pt>r lerrani, «ernndiim Iribiis el secundum gonten, pl e.idem ncniina vcl verha aliud quidem significaiilij
s4-ctiiKhiin lingiia\ siun : nisi (|tiia p«>r i- ' ; I. al<)ue aliu<l iii alia. I bi dieiiiiiie iu

iiem |o»ir.j roinmemornt «pind prin» n ,

rijn (tnca [I'--!. \t ). in (ir/co li.itict
 551 U. IIAHA.M M\LKI AKCniKI'. MOCLNT. ori:i'.LM I'AItb I. SM
'Kv i'j(/t^'.i at^fifj'/- lK'liir iii Liitiiio iitl-ra iioii feireu \ u.lliiii aiiiioiuiii si pliiagintj quiiif|ui' < uiii pal«fr ejinv

skgiiilicul bicul iii (Jrj.-cu, bcd aslru. juiii iii()rliiu& cs^jct, ijui Kuiii M-pliia^fChiiiio a-lJlis »u;e

aiino gcnncrut, ul Ahruiii |m( inorlcni pitlii» biii uii-

CAI'l!T XII.
iiorum ciiHCl ccnliim cl IriKinla quinquc si uinnefe
De generaliofie Abram, ct dc. exitu ejut a lerra
Chuldirorum. ;iiiiii putris cjus diiccnti (piiiKpic ruerunt. lif^capilu-
l.ilif. il;i(pic islu hi ailvcilaliir in Sfjriptiiris, inult;i«
Ila; snnl aulem (jvneralionch Tfiarc : Tliare (fcnnit
vV Ahram cl Sachor c.l Aran. 1'orro Aran (jcnnit l.ol. (l.i.i-NlidiMi.s sul\il, qii;c insuiuhile» pussunl vidm. St:-

.Morlnus^jun cnt Aran unte Tliare piilrem snum, in ter- cunduiii cliam supcriurein qii;i;sliuiiuiii <:sposiliun.-ni

r« nalivilalis sua^ in Ur Clialda^orum. Pono qnoii ii*-

pcr caniilcm rccapiluLiliuncin fuctaio, quunquam cl
aliliT isla qii;csliu a
f^iimis jiixla lAX in rcijionc Chaldirurum, iii lli-lirfo qiiilrisduni sulsulur, cx illu

liulifl Ur casdim, a^Ti:'^ — l'N, iilcsl, iii ijriif; Cli:ilil.i:o- rompiilui i anitus .clali.s .Abralw, cx quo lil»cratu<i Csl

ruiii. Tr;i(!iiiil aiijj^:iii lli;l»ra;i cx hac occa->ioiio isliii» dc ignc Clialdx-orum, in quem inisbus csl iit anlerd,

1110(11 (ariiiiam : qnud Aiirniu iii igiiciii niissiis sil ,

(luiu cumdcin ignem supcrstilione Cliald;«urum co-
(|uia igiioin adurarc iioiiicril (|iiem Cliaida;i coiiinl Icrc noiiiit, liberatus inde , clsi in Scriptiiris non
ot Dciauvilio iilicraliis, dc idololalria; igiic profii^^cril, icgitur, Judaica tanien narratiunc Iradilur. Polc^l

qiiod in scqiienlilius scribiliir cgressum cssc Tharam I^ aulem ct sic solvi : q>ioiiium Scriptura qiia; disil,

ciim soljole sua de icgione Clialda-oriim, pre quo in cum Thara csset annoruin scpliiaginla gcnuit .\hrum

llcliraco iiabclur de incendio CiiaId;eorum, el hoc es- et Nachoret Aran, nonulique; hoc intclligi vuluil,
qiiod eudem annu septuagesimo xtatis siirc umncs
6e quod iiiiiic dicilur, Mortwus est Aran ante coiispe-
clum Thare palris sui, in terra nativilalis suw in ig.ic Lrcs gfniiit, scd cx qno anno gcnerare ci^f-pit, cuni

Chaldaorum quod videliccl ignem noiens adorare,

,
annuin commcmoravit Scriptura. Ficri aulem potcst,

igne consumptus sil. Loquilur autem poslea Domi- ut posterior sit generatus Ahrarn , sed merilo cxccl-

nus ad Abram Ego sum qui te eduxi de ignc Chal-

:
lenliai, qiiia in Scripluris vui Ic commcndatur, prior
dtrorum. fueril noiiiinatiis sicut prophcta priorcni nominavit
Duxeriint aulem Abrimi et Nuchor uxores : uomen niiiiorem : Jacob dileii , Esau odio habm (Matlh. n,
uxoris Abram Sarai , et nomen uxoris Naclior Mel- et iii Paralipomenon, cum sil quartus nascendi or-
cha filia Aran palris Melcha; , el palris Jcschw. Pater dine Judas, prior csl nominatus, a quo Judaicae gcn-
autem Melcha: ipse est paterJeschce. .\ran filiusTliare ti nonien est propler trihum regiam. Cominodiiis
Iraler Abramet Nachoris, duas fiiias gcnuil, Melcham aulem pUires exitus inveniuntur ,
quibiis qH:i.sliones

ct Sarai cognomenlo Jcscham ouwvvj^ov. E quibus difficiles solvantur. Considcranda est sane narratio
Mdcham accepit uxorem Nachor et Sarai Abram; ^ Stephani de hac re {Acl. vij), cui magis harum expo-
necdum quippe iiiler palruos el fralrum filias nupliic silionum non rcpugnct difficullas. El illud quidcm
fuerant lege proliiLit?e, qiioc in priniis liominibus cogit, ut non, sicut narrari vidctur in Genesi ,
post
eliam inlcr fraLies et sorores iiiilae sunl. iwoi lem Thiire iocutus est Deus Abrahac, ul exirel de
Tnlil ituque Tliare Abram filium suum, et Lot fi-
cognatione sna, el de domo palris sui, seJ cum essel
Huvi Aran, (ilium fiHi sui, et Sarai nurum suam uxo- in .Mesopotamia, priusi(uam babitaret in Ilaian, jam
rem .Abram filii sui, el eduxil eos Ur Chaldworum,
de ulique egressus de terra Chaldseorum, iit illo itincre
ul ircl in leiram Chanaan : veneruntqne usque Aran ii.leliigatur ei loculus Deus. Sed quod Slephanus
et habilaveiunt ibi. Et fucli sunt omnes dies Thare poslea sic narrat : Tunc egressus Abram de terra Chal-
duceniorum quinqne annorum , et morluus esi in darorum , habilavil in Haran , et inde postquam mor-
Aran. (Aug.) Merilo qureritur quomodo accipiendum tuus est pater ejus, collocavil cum in.terra hac. noii
sit quod cum esset Thara patcr Abra; annorum sep- paivas affert augustias huic expositioni [qua^slioni]
liiaginla genuit Abram , et postea cum suis omnibus qii3e fil per recapilulationem. Videtur enim habuis-
mansit in Ilaran, cL vixit annos diicentos quinque in se imperiura Domini, quod ei fueral locutus in iti-

Haran, et mortuus cst, etdixil Domlnus ad Alnam ul nere Mesopolamiic , egresso de terra Chaldseorum,
D
exiret de Haraii; et exiit inde cum essel idem Abrani et eiinti Haran , et hoc imperium post morlcm pa-
seplnaginta quinque annorum , sicut in sequentibus tris sui obedienter implesse, cum dicilur ; El habila-
oslenditur : uisl per recapitulalionem osiendatur, vil in Haran; el inde postquam morluus est palcr
vivo Thara locuiuin esse Dominum, ct Abram vivo pjiis coUocavil illam in lerra hac , ac per hoc manel
paire suo secuiuium prcecepluin Domini cxisse de quicstio, si septuaginta quinque annorum , siciu e\i-
llaran, cum esset septuagintaquinqueannoium, cen- dcnter Scriplura Geneseos loqiiitur, fuil, qiiamlo
tesimo et quadragesimo et quinlo anno vila; patris egressus est de Uaran, quomouo esse possii hoc vc-
sul, si dies vitae patris sui anni ducenli quinque fue- rum? nisi forte quod ait Stephanus : Tiinc Abnirn
iiint, ut ideo scriplum sit , Fuerunt amii vilw Thara egr.essus esl de terra Chaldworum, et hahilavit in Ila-
(Incenli quinque in Haran ,
quia ibi complevit omnes rau, non yc accipialur. Tunc egressus est postea-

annos toiius vitae su;>i. Solvitur ergo qii;eslio per rc- quam ci locutus est Doiniiius ,
jamenim erai in Me-
capilulalioncm, quaj indissolubilis remaneret, si post sopotainia, sicut supra dictum est, quando illud an-
nioricm Tharc acciperemns loculiim esse Dominum uivii a Dumino , sed ipsam regnlam recaoitulalionii.
itii A!)rain, i;t cxircl dc il:uan, (;iiia non poieral csse (oiiicxcrc voliiit Si.^pbanr.s, cl simul diccfc : tiiu^
533 COMMtM. IN CENtSlM. 11». II.

.gre^ius c*l ik lcrni aiuLU-oruui , «?l Iiulila\il i:i A /;''"•<« <»' itJ^yn.- .\/'r../»u»H »;.«.' ;
riit\;'.-' i» ri

ll.»rjn. In nv^ 'io ;uili*iii, i ! o<>i. imor cgrcssum i'e Uoin:nus cum et iv\t eo Lot. SeplU'tqiiita quinijue
erat annorum Abram , cum egredirretur de llaran.
Ifrra r.ha!J:vorum, el luliil.ilioiiiiii iiili.ir:iii. ei li>-

. ulus esl IkMis. Poslea ven» quod ailjiingil Sleplia-

Nun rontemnriila esl i};itur illu llebr.puruni Iraciiiio
qiinmsiipra «ti\iiiiiis, quod «-^rcs^ussil Tliara cum li-
iius , Ft indf poitijunm mort»Ht eU puter ejus, cotlo-
intunutuiu e>t quol lii^ suis ilc i^iic CliuMAtiriim, cl qiiod .\lii niii tialiylo-
ciiii iUum in terra liac ,
iioii

postqiiaiii niort - -• luU-r eju.s, fgrei-sus ost nio vaMalus i:icciidio, quia itlud aitorarc iiulcli.it, IK-i
ilivil :

.!e Ilara:), seJ Iiide . .mhi t)eM$ in terra hac, sil ausilio liberatus, ete\ itlo tenipore ei dies vitv tl

ul po'>l lialiitalioi.ein ii llaraR , collocun-lur iii torr.i (cmpus n^putetur :itatis, ex quo rnnfl>ssus esl Donii-
'
inaan, non pnM morlcm p.ilris rolliicaliis iii It-rra niim, spcrncii.i iilola ('liaM.iiiriim. Polcst aiilcni (lci i
t

, - • ' • ' •••m sit : ll.il'itavi( iii Il.iran; iit qiiia Scn;itiira retiiitiit iiicerlum , aiile paiicos an-

l: ;
II lerra liac ,
po>lquaiii iiior- iios Thnra de ChaM;t>a prufectus venerit iii llarnii ,

qiia niorte obin'(, vel cerlc slatim post p'.'rs«*culio-

laus esl pater rjus, ut tutic iiitclligaiuus cutloralum
tcrra Clianaan, qnando upiu iii Iltraii vctieril, ct ilii (tiiilius ^il iiioratus.
vtrl coiistituluni .\brain in
.""
,,,,.,,,,.•/: , : , I.' ,
Niiiii sciiicii
.4;>/i<iri!if<7Ncr Uoitiintis .\briiin ct di.iit ci Scviiiti

. ,,
,11 hvrclitnlc '' '"*' •^''^" lcrrain hanc. Qui adifieavit ibi altarc l)o-
1 ..V 1... iui r.pi.Ji ;i 111 I
,^ j .)

inino qiii avparuil ei, etc. Advenieiile igiliir Abra:ii

iljnata. Nam e\ ipso .\brani natus est lsinj«l de ,

non iii ternim Cliaiiaati, qii:im liiiu: Cliaiiaii:eus habil:tlor

.\ ^ar. Nati rt alii ei Cetura, ad qiiud illius tcrr.e
lciiebal, app:truissc ci iKimiiius dcscriiiitttr, cui al
jK'rtinen'1 hxmlilas. F.l r\ \^i\:\c iintus e->t Fsaii, q>ii
(are ipse :cdilicavil, qnia sprclis iilolis geiiliuii»,
similitcr ab illa ! ' ' ilo aticualus cst. V.\ Jmo!)
uiiiiis Dei cutlor fuit.
auteni tilio Isaac , ,
t lilii nali siiiil, id cst , uiii-

versuro seiiH'n ejiis, ad itlam h.rredilalem p<;rliniiit. CVPUT XIII.

Sic ergo c9lto«^atus el con^titiitns esl in il!a tcrr.t De descensione .Xbnr iii .Fijiiptiivi, et cis (/UiP (mijc
ibi (jeUa sunl in Saru usore ejus.
A! r.i'i 1 vivit usqnr ad iiativilntciii J:icob.

i>i in.ir i;.;. . .p.iiir. solula qu.esiio esl sccuti.iuin rc- Dcsccndilque .ibrarn in .EtjijptHin, ulpcrcgrinaretur

capitutalionem ,
quanivis et alix solutioues non siitl ibi. Prarvalueral eniin famcs m lerra. Cumque prope
conteraneniLe. esset ul ingredcrelur .l'gyptnm, dixil Sarai uxoii

{C*i%T XII.) Diiil autem Dominus ad Abriim : sitce : .Yori quod pulchra sis inulicr, ct qtiod cum vi-

Fjredere de tcrra et de cognatione tiia, et de domopa- dcrint te .tjijyptii , dicturi sunl : Vxor ipsius esl, et

tns tui , el teiii in terram quain monslratero libi; interficient mc, cl lc reservabunl. Dic ergo, obsecro u,

faciamqne le in genlem magnam. {Isid. )

autcm ^ quod soror mea sis, ut bene sil mihi proptcr
Qiiis te , tit ti-

aiius exivit iii .\bram de terra siia et de rognalionc val anima mea ob gruiinin tui. (.\lbin.) Q:i:eiiti!r

tua, ut apud eilcros lociiplctaretur , ct essel iti gen- iilrum roiivcnircl.Vtiram (ani sjiiclo viro ul cotaici S .-

1...1I in ^iinm, ni^i Chrisliis, qiii, rclicla lcrrn cl co- raii uxoroin siiam, cl ciir noii inagis poiicrcl sp;.- ;i

Jiid:coniin. pr.rpotlct nunc , ut videmus in stiam in Deo, nc occi.Icre(ur a rcgc. Oslciuliliir ciiiiti

l^»>pulis genlium ? Sed et nohis ad excmphim Christi isto faclo ejus quoil lioiiio non delicl lciilarc Df.n:i-

evrunJumest de lerra nostra, id est, do racitllalihus iiitm Dciim suiitn ,

qunndo bnbel quod farial ex r;i-

«itiiidi hiij'is , upibus lcrrenis , et de cngnalione no- lionabili consilio. Fccit enim qiiod poluit pro vi';i

»:r.i. id el, de conversalione et iiioribiis viiiisqiic sun. Quud aiilom noii potuit, illi coiuiiiisit in qi:o

priorilNis, qiiT nobis a nostra nalivitale coha?rcntia ,

spcravit, cui ct pudicirtniu cotijiigis comnietftaxii.
velul afliiKiate quadani et consangiiinilate conjunrla Nec cniin eum fides ac spos fcfcllit. Namqiie Pliatao
kuiit, sivc d<'
'
-Iri. id rst, omrii metiio- a Doo lerrilns, iniittisqiic |iio|ilcr enm malis aftli

lia luundi, i.i ^ possiiiiiis in poputo Dei ctiis, ubi cjiis uturoni diviiiiius didicil, ill.csam cuiii

dibtari, el in lerratn ctelestis repromissionis, cuin hotiorc iradidit viro suo. Ncqtic cnitn Dcus ab itlo

lcuipns advenerit, introduci. iioit poterai mortem rcpeltere qitam liniebal, cunKpi •

D
Faciamque te in gentem mngnam , ei bencdicam cuin conjuge sua in illa porcgriii:ilionc tittnri , itt nco
;., .1 »,..r,..;/;..,,;..> ....,„ .^ ^uum , erisque bcncdictus. uxor ejits quamvis e^scl piilchcrrinia , nppclcrclnr
,

s libi, et malcdicam inuledi- ab aliqito , nco praotor illam nocarolur iilo ? l'olri ..t

eentibM» libi ; alme tn le benedieenlur Hnirers(r co- sinc dubio hoc cflicere Dous. (\ug.) Qiiis ila sit d< -

I /irrr<r. Dti:e aulem promissiones daiitiir nicns ut hoc neget? Sed si inlcrrogatus .\braiti, ill nu
\ - ••Tm terramChanian po<srs-;iirum fcminam iiniicarct uxorem.iiuas res niclticn.Ins coin-
»«in.M .
::lur, dum dicil Dcus : \ ude in millcrct Deo, et suam viiain cl ronjtigis pudiciiia::i
lerrairi /t- :rn m. ii'.»nivro (iW, faciamqve U in genlem Pcrtinet autem aJ sannm dortrinam, qtian.^o hahct
'•;'i.'i. Alia Tero tongp prrilanliorem , non dc qiiod f.icial homo. non teiiUire Doniinum Deuin siiuin.

f T- .i , s,' ! -
"
'i scmini'. por quo I paicr cs( non N.^ijii" Piiim rt i;>-r Salvalor non poteral lucri di ci-

ii:ii ^ In. •:, , s<»d omnium giMilium qux piit.K ;»uos? qiii!)us tanicn ail : Si tos pcrstculi fuc-
h'l.^1 ']••>. V. ^ nlur, qii».l promi((i ca-pit rinl in una cicilate , fugite in aiiam {Malth. x). Cujns
hi» veriHS: Fl benedicenlnr in le univerttt cngnitlionet rei prior etrmplmn pra-btiit. Nam cuni polostalein
itrrr. b.il^^rei ponendi nniiiMin •Mam, iiec eani pon^-rc»
 !,'.% n. flVlJAM MMKI AIUJIIKP . M()r.i:.NT. OPEKUM P.\IIS I. .-;.-

hWi cuiii v<-ll('t , iii /1^t;y|iliini liiiiicn iiirjns, purUiii' .\ ilai lixil. Ik-tlicl cniin civiialub csl, in duoJciiiuu
liliiis Hiircnlilius , liiKili ''l :»il <li''iii l';^liirii iioii cvi- ah .l.lia lapi lc aJ JcMraiii cuiilihus .Nca|xJiin, quj-
Jciilrr, snd I.iu;iiUm- iihi.ciniil, ciiiii uiias paiaiii irK|iii:- /iiiiis l,ii/..i, i<I cst, .Xiiiy^daloii, Micahatur, ct ceciJil

r(*liir .l(iJii:ii> irascuiiliiius, cl iiiiinicissiiiio aniiao aii- iii Hortem Irihiiit Itciij.iiiiin. Hiti in Iribu JuiLc eJ
ilicnlilius , iicc laiiicn valciililins iii ciiiii iiiilU:rc ma- iirhs sacerJolihiis scparala. Iiilcrprclatur aiiUiin lk«
iiiis, qiiia noiiiliiin vciicial liora cjus, non cujiik thcl domnn I)ci, llai vcro otulun, vcl foH». Kl iKMic
liora: ncccssilaU: co^creUir iiiori, sod ciijiis lionc op- Ahraiii tahcrnaciiliiii) huimi iri moiilc qui cral iiiU>i

|>!)i liinilaU! (ligiiarclur oci idi. Qiii crgo |ial.iiii doc.cii- Hctlicl ct Ilai figcrc Jiciliir, iliiqiie Dco a;Jili<uie

do ol arginMido, cl lanicii iiiiiiiicoruin rnliicm vnlcrc altare, quia Haiicli viri, posli|uam a inunJi principc

iii se nlii|iiid noii sincndo , I)ci (Iciiionslruhal |ioU:ii- <'t sicciili vfjiiptatihiis rcccsserint , abliili forilc sacii
tinu), idciii taiiicn riigiciido cl iaU:iiiiO Iioiiiiiiis iii- haplismaiis, cursuiii pr.fscnii.s vii;e cautc cl convi-
slnicbal iii(irnii!aU:iii , nc Dciiin lcnlurc auilcal, <I';ratc Juccnlcs, hosliam lauJis ;!C bonoriiin opcriifn

(jiiaiiilo Iial)cl qiiod facial, ul qiiod caverc opoilcl in altari rcct;c liJci Dco exhihcnJo, aJ Jomuni I». i,

cvadat. Neque cnim ct aposloliis Pniilus despcravcrat coelcstem viJclicct Jcrusalcm, fclicitcr tcnJunl.

niljiilorium prolcclioniMnqiic divinam , lidcmquc per- (:.\pi:t XIV.

(jjdcrat, quando pcr miiruiii in sportu siihniissiis csl,
n I)e cnnteniione inlcr pantom Abrtr et Lol et df pro~ ,

»il iiiimitorum iiiuiiiis ciriigorcl (// Cor. xi). Noii miisione Abrir , qua Oeu» ei promiltil lerram Clii-
naan in possesiionem.
crgo in Dcum non credendo sic fugit, scd Deum len-
tassel si fugcre noiuisset, ciim sic fugerc polnisset. IHxit er.jo Abram ad Lot : Se, quteso, til jurgium
Cum ilaqne ingressns essel Abrdin /Eqiiplnm, vidc- inter me et le, el inler paslores meos el paslora luot,

ruiil .'Eytjplii mnlicrcm quod e>;set pulchra nimis, el fralro, enim sumus. Ecce universa terra coram le esl

nunliaverunl principcs Pharaoni, ct laudaverunl eam recede n me, obsecro. Si ad sinistram ieris, ego dci-
apiid illum; el sublula esl mnlier in donium Pliarao- leram tenebo ; si lu dexleram elegeris, ego ad tini-

nis. Abram vero bene usns cst propler illam ; fucrunt- slram pcrgum. Typice aulem b^atus Ahram (Jiscor-

que ei oves et boves, asini et servi , ct familiiv, et ca- Jiam pastorum suorura ac pastorum Lol vilare cii-
ineli. Licel corpus saiiclarum nuilicruin non vis ma- picns, ct oh hoc seccssum abinviccm cligens, nos aJ-

culel, sed voluntas , ct excusari posset Sarai quod, moiiet ul niliil charitati et concorJiae pneponamiis ,

famis tenipore, sola regi in pcrcgrinis locis, marilo seJ semper parati simus, sive per prospera,» quoj
funnivente, resistere n(j<]uivcril,<tnnien potestctali- dcxtia significat, sive pcr advcrsa, qiuc per sinislram
lcr fooda neccssilas e.\cusaii , quod ju.vta lihrum exprimuntur, in pace ct dilcctione persevcrare.
..V
\ Esllior, quoccunque mulierum placuisset regi , apud Elevalis itaque Lot octilvs, vidil omnem circa re-

\ veteres sex mensihus ungehatur oleo myrrheo, el .sex gionem Jordanis, quw universa irrigabatur ante-
mcnsihus in pigmciitis variis erat ct curalionihus qncm subverterel Dominus Sodomam et Gomorrltam,
fcniiiiarum, rt tunc dcmnni ingrediehalur ad regcm ;
sicut paradisus Domini, et sicut /Egtjptus venientibus
alque ila potesl fieri ul Sarai poslquam placuerat rc- in Segor. (Aug.) QuoJ lerra SoJomorum cl Gomor-
gi, dum per annum cjus ad rcgcm pra^paratur in- rha; anlcquam delcrelur comparatur para.iiso Doinini
troitus, et AbrahcE Pharao mulla donaverit, et postca co quoJ eral irrigun, ct lerrae JEgypll ,
qiiia Nil -.s

Pharao sit pcrcussus aDomino, i!la adhuc intacla irrigat, satis, ut opinor, ostenJitur qnod deheat in-
cjus concubitu permanenle. telligi ille paradisus quem plantavii Deus, uhi con-
(Cap. xni.) Et ascendil Abram ex ^Egrjpto, ipse et stituit Adam. Qiiis e.".im ahus intelligalur paraJisiis
uxor cjus, et omnia quai illius ertint , el Lol cnm eo Dci, non video. El utique si arhores in paraJisu fru-
ad Auslralcm plagam. Erat aiUem Abram dives val- ctiferac virtutes animi accipiendie essenl, sicul noii-
de, in posscssione argenti et auri. Reversusque est per nulli existimaiit , nullo corporali in terra paradiso
iicr quo venerat , a meridie in Betliel , et ivliqua, veris generibus lignoruin instiiuto, non Jiccret Je
Pulchrc dc ^gyplo lihcratus, asccndisse dicilur. Sed p. ista lcrrn, sicnt paradisus Dei.

occurrit huic sensui illud quod sequitur, quomoJo Elegitque sibi Lol regionem circa Jordanem, cl

poliierit exiens de .^gyplo esse divcs valde. QuoJ rccessil ab Oriente. /Hvisiqtie sunt alter Irum a fra-

solviliir illa Ilchraica vcrilale in qua scrihilur : tre suo. Abram vero Imbitavit in terra Chanaan , el

.ibram gravis veliemcnter , hoc cst, /3a//jf (r«.oS/;«. Lot moralus est in oppidis qux erant circa regionem
iCgypti enim ponderegravabatur; et licet viJcanlur Jordanis, et Itabitavil in Sodomis. Polest et secun-
C£se pccoris divilis, auri et argenli, tamen si -'Egy- duin allegoriam in pastoribus Lot ,
qui planilicm
ptiaj sunt, viro sanclo graves sunt. Denique non ut iii teri\B SoJoraorum et locum voliiptuosum clegenint,
Septuagiiila legiinus, abiit unde venerat dcscrium hicreticorum turha accipi, qiii volnplatihus praescp.-
usque liellicl, sed, sicut in Hehrseo scriplum csl, tis vilje dediti, alque errorum calenis vincli, dccli-
abiii ilinere stio per Austrum nsque Belltel. Idcirco nant a via verilatis, et consorlium Christi catholi-
cnim dc non ut deserlum in-
.^Egyplo profccfus est , Cicque fiJei unilalcm hahcre spernuHt. Quod hene
grejeretur quod cum yEgypio reliquerat, sed utper iiomen Lot expriniit, inlerpretatur nanique vincivs,
Austrutn qui Aquiloui contrarius cst , vcnirctad Jo- vcl dcclinatio.

iiimn Dci, uhi lahcniaculum cjus in mcdio Bcthcl ct E( viri Sodoinoriim mali cl yeccatores inconspeclu
 r.37 COMMLM. IN GKMlr^lil. — I.IU. II. rr^
lititihenunliT. Superdue hii- iii St-ptunginU iiilcr- A 'luntH cuiiiii^.tlt'iuim(UHtSiivf,Caruithuimf:(!hor'
prelibus aJdiluin ei»!, in lomjK-ctu Uei. Sii|uitk'iii So- r<ro« iii 111011/1611« .St-ir iistfuc ad iiiiiipisiriu Phnrun
lianiuruni culuiii ;ipu>l ii:iiiifA uiali v( pci-caturos qutr fit in iolitHitiMi:. Htvtiuque tunt, et tvneruiil ad
erant. IUu aiilcin tlicilur 111 cuii>|>ec(u l><*i |Hvc;itur, fitnlent .l/ii/>/i<{/, ipta nt Cudes ; tt fiercuiterunl oin-
<|ui poicsl huiiiiiiibus junIus viJcri, quuiiiuitu ilc l*- neiH rcgionem Amaleiitaniin el Amorrhivorum, qui hu-
rliaria ot Je Elisabclh in pr.cconio |Mtuitnr qiiu.l bitab^il in Atatonthamar. Atia aiitciu e«liliu h\v ha
fwrint jusli ambo in coiispeclu Dei (Luc. 1) ; cl iii bet :
/."/ coneideruut ijiijaiittt in Aiiarulhearmiim, tt
pN^iiino Jicitiir . Son juitificabilur in contpcclu tuo ijentcs fortet cam eit timul, el (imiiurot in Sahe r»-
oiHiiit tirtnt (l*tal. cxtii). vilute. AiiliMpi.iin Soiloniani pcr\cnircnl «pialiior rc-
liixitiftte Uoinnut ad Abram ,
poitquain divisut gcs profccli ilc Bahytiine, inlcrrccernnt gi};an(e«,
est Lol ab eo : !.• :iiin, tl vide a loco, in hoc cst U.iph:iiii), roltiislos qiioMpic .\rahi.r , et Zii-
quo nune ei ad .1./;. Ueridicm, ad Oiiiitein lini iii Iloiii, Liiiiin iii civitalc S.ivc, qu.c usipic lio-
c/ Occidentem : oinncin lerram quain eonsfiiis libi tlie sic vocalnr. /uiiiii aiitein et Kiiiiiii tcrribilct ct
il ibo, et temini luo uique in ^eiHpilcrnnm , fuc anique horrendi intcrprel;uitur, pro qiio Scpliiagiiit:i, m*ii-

i--iiii'ii tuum iicut pulv.rem lerrtr. Si quii potcit ho- suui niagis qiiaai vcrhuui c\ verho Iraiisrcrciiles,
;
'
iTi-m, tcinen quoque tutiin iiu- " (jcntes fortissimas pusucruiit. F.t rcvrrtcHtcs vcnerunt

', ;i|t»r cliinala iiiuiiJi po>iiit, oi/ /'u/j/ci/i Jui/iiii, /loc cs/ (.'(ii/fs. IVr aiilicip.ilionriii

Orinitciii e( 0*.'cilciitcni, Seplcntrioiicin cl .Mcri- dicilur, qiioj |>ostea sic vocatiini est. Sigtiirical aii-

itieiu :posscssioqiie ternr Pal.i>$tiit;i> socinuluiii histo- tciu locuui apml pclrain, qiii roiisJudicii iioiniiMtur,

nim <' vp<i!) I<>inr et sciiiini cjiis, lioc c>t popiilo Is- qiiia ihi Dcus popiiiuni jndicaril. F.t percussi rnnl
1 ji i.Lu>). ijuu.lauteni iiiquilitiMlauic\ciiiplarii>«is»cri- omiuni re<jioncm Ani.ilciiiiiium , et Atuorrha'uin
pluiu rcpcrilur, Lera oculos tiiot ad .iqutloHcin et ad s.dcntein in Asasonthamur. Iloc op^iidiiiii cst «niod
Autlriim, tl ad Orienlem el mare,vlc., niare pmOci i- tiunc vocalur Kngadili, balsaiui el patmaniiii rcrlilc.

«!ciiie ponit, ab eo i|uod ral.estiiuL* rvaio ilu sita sit, Torro .Vsasonlliainar in liii;;ua iioslra urhs paliiia-

ni- in Occi.lt ntis pl.ifja ha!»cat. .Mvslice atiti*in r.iiu rosonal. Tha:i!ar q.iipi»,* paliua dicilur. Scicn-
1 .Xbratue quoJ cst Clirisliis, oiiiaiiiui ginliuiii dMin aiilciii, pro eo (piot pnsl p.iiiliiliiiii soijuilur, /•.'/

hjrrcdila* proniitlitur, «pii ecclesiani suaiu jicr lolani diiexcrunl conlra eos ariein ad belluin in valle Sali-

inuiili longitudinein et laliluihin-ni cffuiidit : cui Pa- HfirHMi, in Ilohr.io haholtir, In valle Siddim, C^Tr.
lor ail :
/' . et dabo libi gcntct I
'
:- quol Aqiiila cl TliCo;!otion nmtf/Ki Ht'»ioru iulerprc-

tetH luam, .. , , :uin tuam lerminos /t*... ,.-.... l^li sunt.

11) ; el Pkaluiiaa :
*.'/ doininabitur, inqiil, u mari Ft tuterunt omncm substanliam Sodomoruni et Co-
utque ad mare , el a fluinine iitque ad lerminot orbit morrhirorum. Scpluagiiila : Ft tulcntnl omiwnt
lerrtr. Ft advrabunt cum omHcs regct ttrra-, oiitius equitnluiu Sodomorum et Cinnorrhiv. Pro cqMilalu
qtntet tervient ei (/'i(i/. i.\\ii). in Ilfhneo hahet ruchus , C""l , id csl suhslan-

•'""•
CAPLT XV.
n--^ ................. j c j • ''•' '7'" fuqcrnt, nuutiavit Abrain Iransitori. Ipse
r
{Juoa awrUinr rrtfci aarermit Sodomorunt quinque
..
re- 1 1 j •

ij.-s ierunl. el l.ol pradavcrunl : et quod vero tedebat ud quercum Mambre Amorrhiri fralri.\

.\bru,u i,,,.
il.im cum Lol redttxit. F.tco', el fratris .innnii, qnieinnt conjurali ibriv.

(Cap. iiv.) Fucium etl auiem in illo tenifwre ut Pro eo, ipio.l iios ptisuiiiius tr.tiiutoii, iii Ilcbnco
Amraphel rtx Stnnaar, el Arioch rex l'onti, et Clio- sci iptiiai esl, ibri i^zv, Mc eniiii Irans-ilor expriuii-

dorlahomor rex Flamilarum, et Thadul rex gentium, lnr. Qtioil aiiloin ail, apud quercum Manibre Aiiior-

inirent bellum (onlra llara regcm Sodomorum, et con- rlurt, niilius iii IIobr.ro lo;jiiniiis apiid qncrciim Mam-
iraCersn riqrip C. - - ' •
, el contra Scnnaab reg^in bri .Atnorrhivi fntlris F.scnl el fralris , noii .\unaii, ut

\il.imir, ei ioiiiru .s regein Seboim, conlriiqiie Sopliiaj;iiita traiiNliilcriiiil, sed .incr, ul o.sloiidcrcl

j. jcvi galtr, ipta eit Segor. Oinnet hi conrf/iirrMn/ . Maiiihro et Ksctil ci .Vncr .VniorrlKros alqiic gcrina-

apud vallem lilrttlrtm qua" nunc ett mare talis. U.\U'. nos, socios fuisse Ahr;e. Fl persccutus est eos usque
liii I' '
I detorati '
T "
;iit i|,'ilMr llo- l>nn, nil Phn-liii is oppiiliiin, qiiol iiiiiic Paiieas di-
:>! : leni iu .... ^ ..,.:..:.:... .11 toco S.disa citiir. Daii aiiloni iiiius c loiilihtis csl Jonlaiiis. .Naiu
iioiuiuari.diciquo TUVMiim uiv/^vj T/;«0:Cojffav, id esl, ct alter vocatur Jor, qiiod iiitorprclaltir ptirpw, id

vituliim coiileriiantein, quo.l scilicet lcrnc niotu lcr- osl, rii*i«. Duohiis crgo funtihus, «pii liaud pruciil a
lio ahv>rpl3 sit, e( cx co lcinporc qiio S<nk)nia cl sc «lislaal, ia iiiiiini riviiliiin ruuieralis , Jordaiiii
Ckiniorrhj, Ailaina cl S<>hoini, divii:" • .1 • - r dciiiccps ap|H*!lalur.
sunt, itta p.ir>*iUi.iiac:ip.)liir. Siq-n Quo.l cum aiidissct Abrain, caplum videlicet Lol
rcriiir in par^ani, «pi.r in liigna Sjra Znara diriiur. fratrcm tuum, numeravit espeditot vernaculot tuot
Yallis aulem Saliaaruin , mcu( in hoc eodeiu tihro trccentot decem et oclo , et pertecutut ett eos usquis
scritiiliir, iiii|i.> nl aale pulci hiluniiiiis, |Miit li.in, ctc. Fxpcditot di\it juvoiics ad lM*lliini proiii-

Uci irnini cl s;!.; .. . . phniam i:i iii.ir.- MmIiiiiih plos, ct «pii iion rti«'riiiit uxorali, dc iiuiliiis iii so-

vcrsa cs(. queiititiits (lisil, Fxcepiit liit quce comcdcrunl ju-

V:rcutieni:lque Hnvhnim ht .iMurollicnrnaim ct lencs.
 KVJ U. UAbAM MAl I'.l AHtlllKH . .MIJOL.M. OJ'fcllLM FAUS I. f,40

Hfdiijiliiiic ointtiin !iiili»liniii:iin , vi l.ot jiutrein A oiKi coiiiil;iiililiU» ajwrr»urius priiicipet drbcllavil,
»uutn cinn snhxtiiuliu illiux, n ulicn-s (luotfue ct iiojiu- jatit iti Kacrunicnt(> cnici>., cMJui» fi -^'•Atu
/iim. Mystiii; j^iliiri|ii:iliior rrgi.-s (|iii i|iiiii(|ij(: rcgc» (Jr.i'(aiii lic((M:t(niiin nuincro ci, ...,ii.a-
biii)eravcr:iiil, possuiil coiilrarias poU-stiilcb hignili- balur, qitod nos (:hrit.li paWio libi.Tarct u doiiiinalii
niro, qiix- canialcB (|iiiiii|iic bciisihus corporis aitu- tarnali» scnsus, qiii iio» anUja variii» vilii» c pliva-
tciilcs vitiis vinciuit, :ic iii (loiiiiriiiini hiiiini nnligiint. tos rxbUpcravcra!.
i\;iiii Amniplid, i\\\\ iiili'rprit;iliir (lix.l ut cuilcrcl, cl CAIM 1 .\\l
rex esl Sciiiiaar, (|iii cxcusnio deuiium, vet fetor eo- l)e Melcliitedfch, et de drcimatiinu Abrtr.
rum iiilciprctalur, polcsl liicrcsin) sigiiillcarc, (|ua: At vero Metcliitedcch rex Halem, profercni pauem
aii ccrliiiii c:istiiii tciiilciis, vcrliis dolosis sciisiiiii fc- et vinvm (ernt enim sacerdos Dci attitsimi) benedtJiit
liiliiiii cvoinil. Ariolli aulciii , (|iii iiitci'pi'cl;itiir ei, et uit : Benedictus .\bram Ueo excelso, qui creatit
cbrius, let cbrictiis, lypicc dcsignal gciililium slulli- cadum et tcrram ; et benedictus Deui excetsui, qut>
liaiii, (|ui iuiipiilatc cbrii , c:ccu corde crcaturaiii proteijente Itostes in manibus tuii lunt, ctc. {Ilieron.)
proCicutorc vciiciaiilur, el s;cculi illccebris per oiii- (Juid llcbra-i dc hixi scntianl inrercmus. Aiunl liuiic

uia iinolvuntiir. Cliodortuliomor vero, (jiiol iiilcr- csse Scin filiinn Sok, cl siippulanlc.) annos viLe
prclatiir (jnasi dccorns munij)ulus, cl rcx cst Klain, B ipsiiis, oslciidunl curn ad Isaac usque vixisse, oni-
lioc cst, s;cculi, vcl orhis, liypocrisin non incoiive- nesqiie pi iinogcnitos Noe, doncc saccrdotio fungc-
iiiciilcr cxprimil, qiui! licct vana sit cl pcrniciosa, rctur Aanui, pontifices fui.sse. Porro rcx Salcra rcx
t:iiiicii ticcora siipcrficic iinpcrilo viil;/o iii pncscnti Jerus;ilcm dicitur , qu;E prins Salein appilbibalitr.
cssc vidi'lur, scd in fnliiro pcr ailvciilcin vcri liimi- Mcichisedcch aulcin, bcalus Ajtoslolus aJ Ilcbr.i:o&
iiisipialis fueril apparchil. Porro Tliadul, qiii sciens {Cap. vii) sinc palrc et matrc coinincmorans , ail

ju(jum, sive exploralor dicilur, cl rcx cst gentium, Christuni rcfcrl, et pcr Chrisluin ad gcntium Lccle-
aple ad signi(ic:ilio:icm avaritia^ transfcrri potcsl, siarn ; oinnis enim capiti.<( gloria rcfcrlur aJ inem-
qu:c sagax a!qiic vcrsiita, iimltos siio siilijugat iiiipe- bra, co qiiod prx-pulium habens, .\brahae bcncdixe-
rio. Talcs crjjo rcgcs primuin vincunl Bura, qiii ma- rit circumciso, cl in .\brahaiii Lcvi , ct pcr Lcvj
tiiiam sonai, sive creuturum, el rcx est Sotlonioruin, Aaron, dc q'io postea sacerdotium. £x quo coiligi

lioc esl ccscilatis, sive pecudis silentis, cum eos qui vult, sacervlotiuin Ecclcsi« habenlis prxpuliiim, be-
iii nsalilia vetiista persoverant, quatciriis moro picu- nedixisse circumciso sacerdolio Synagoge. QuoA
diim caxilatem libidiiiis scquanlur, persnadcl. Vin- autcm ait : Tu es sacerdos in celcrnum secundum or-

cuiil cl Bersa, hocest, iti angustia constilutum re- dinem Slelcliisedcch {Psal. cix), mysterium nostruin
gciii scilicel GomoiTh3f, id cst populi tumenlis ac t^ ia verbo ordiiiis significalur, iicquaquam per Aaron
sediiiosi, cura cos, qiii procsentiiim curis anguslan- irralionabilibusvictiinis iinmolandis, sed oblato pane
tur rerum, ac nefas rapin:e agcre non formiJant, et vino, id esl, corpore Domini Je»u et sangnine.
obruunl ac prostcrnunt. Vincunt ct Scjinnar rcgem {Isid.) Al vcro patriarcha magnus deciiuas omncs
Adanise, hoc est terr», cum eos qui carnalia tantum substantiae suae Melchi.sedec sacerdoli posl benedi-
sapiunl, el de coeleslibus non cogitant, ut in luxii ctionern dedit, sciens spiritualiter melius sacerc'o-
voluptaluiVi p.Tmaneant exhortantur, qiialenusjnxla tium futurum in populo gentium, quam Levilicum,
illud propheiicum, aclibus suis dicanl : Comedamus quod iii Israel de ipso erat nasciturum, futiiruinque
el bibamus, cras enim moriemur (/ Cor. xv). Vincunt ut sacerdolium Ecclesisc habentis pneputium be:.e-
cl Semcber, qui intcrprclalur ibi perditio, et rex est diceret in Abraham circumciso sacerdotium Syna-
Seboin, id est, cimjuli moeroris, cuin per iraciindiam gogK. Qiiis cnim major est, is qui benedicil, aii qui
et invidiam incautos quosqr.e dccipiiint. Unde scri- benedicitur? Unde ct sacerJoles ex seniine .\brahje
pl-ini est : Stultos inlerfnit iracundia, ac parvtdos nali fralres siios beneditel anl, id esi populum Is-

occidit invidia {Job. v). Quinlum ergo regcm, hoc i-ael : quibus illi dccimas secundum legis inanJalum
cslrcgcm !/(//«' siinililcr vincunl spii'ilualesne(|uitiic, dabanl, vere ut majoribus et eminenlioribus suis.
ciim pusillanimt^s ac formidolosos in desperationcin Noinen aulein ipsum MelchiseJech rex prfcis, ve! rcjc
iiiiiluiil. Bala enim inlerpreialur prwcipitatio vcl ab- jusliiifu interprelatur qaod bene refertur aJ Chri- ,

sorbitio, et in nulla re antiqutis lioslis inagis cerlat s;um, sicut supradictum est. Ipse est enim res pa-
ac satagit, quam ut post lapsam peccati dccoptos, cis, quia per ipsiim reconciliamur Deo; ipse esl rex
|n desperationem , ne se rccuperare possint, iniinit- juslilis ,
quia ipse veniel, ut discernal sanclos ab
i.:U ac perd;it. Sed quid lixc vicioria Abrahce de iinpiis. Klem quoque sacerdos et rcx, quia ad re-
([iiatuor rcgibus indicabal, quos ille fidei paler my- de:;iplioneni omniura hosiiaiu Deo patri scinefpsum
sierio superavit, nisi quod lldes noslra si confir- oblullt, el verus rex in prajsenli s.cculo populuiu
niala sit in spiritu princip:\li, corpus nostrum, quod si:um regit, el in futuro judicabit.
qualuor constat clemcnlis, VerboDei subigil? {Isid.)
CAPLT XVil.
N;',iii sicul i!!e de proximo in regibiis viclor exslitc-
Lbi Deus lerlio visus est Abrahi.'. et fitium ei pror.nt-
r;il, ila ct fides pro anima victrix, de exteriore ho- til : e! dc sacrifitio AbraU.e.
mine triumphal. QuoJ vero ille uon mulutiidtiic nec (C\p. XV.) His itatfue transactis fcdiis cst sermo
viriule lcgionum , sed l.iiil;i:n ticccntis u'eLC;n ci Domini ad .Kbram p-i li.noncm ('•.ccns : NoH limeTe
 :

5it COMML.M. 1> Ct.NtSIJI. - LUJ. IL fi\i

Abram. ego prottc:or Ihus tum, ct mcrce» tua mtiijna A tinis, iiisi qiiod cannlib el in po|iii!u \cltii. il intnc
nuNii. Disiique Abravi : l>omint Veui ,
quid </.<(>ij iiilor !.f tli\iJtiiiliir? rorro a\os IJcircu iioii ilivi-

niihi f Ego raiinm abujue liberi», el filiu» procuralo- liiiiitur , (]ui.i ^piriluuli-s iiiiliviJui sniil : gcliisnm
ri» domtit n:e(r, itte Itiinuiuus t.lieter. .\ c noii mgil.int, ntH' sotlncuutur nti huTOticiii ; Si><l pax
Abram : ilihi autem ikhi dtdisli wmen , ei ... >.r- fsl MMiipor iii ipsis, si\e :i lurltis inovoanl so>o. iit

naeulutmeut lurr:s m;us eril, i'\ n*rK|iia. {tlieTon.^ tiirlnr , sivo inl'T illas convoisonlur sicul culuiiibj.
Oiiod autoni .llcil, lioc «"Sl : W^a sinc lilioris nioriar, uiraqiie tumonavis ost lialx^ns slniplicilatom cl iiiiio.

rt flliusprocuraloris nioi vol villici, qiii univorsa diS' coniiain. Volucros auloin doscondonlis snpra cor-
' ' irilmil riharia famili.v , V()o.iliir<nio |Hir;» (|'i.r di\isa onuU, spirilMS itninnnili si'^'i)il!r:in-

-'•r, liio niiMis li.fros crit. Porro Klio- tur, p:isttiiii <]ii(-niilaiii siiniii do c:irnaliiini (livi;>i:itia

icr intorprolattir Dcut meii» adjutor. .\b hoc niiiiit inuiontos. Qno.l auleiii illis consi.lons Aliratn, .ihi-
Damnscuiu et con litani ct niincupc\tam. gob.it eas, signilicabat inultos carnalos nicrito sitn-
Slatim/jue termo Domiiii faclus cst ad eiim, dicent clurum in inuiidi ab angusliis lilicraiidos qnuJ
.Vci« «•- '
'• * - - ' — ' •.'«r de ulero anioin oirca solis occasiini pavor
fliic

irriiit iii .\hr.iiii, ol

;

iMo, »f" ,
' "'" fornt. et liorror niagniis ol toiHhfosiis sii;nilic.il ciria liiiji:$

ait illi : Suspice ea'um, cl numera ttcllas , ti potes. " sioouli llnoin inagnain jKMlnrbalionom ah .Viitiihri

A7 diiil ei : Sie eril lemen luum, Credidit Abrain stu in sanctis riilnrani, do ()ua Doniinns dicit iiiEvan-
liumino, et Teputalum ett ei ad juttitiiim. Di^pl-v gAu) . Hril cniin tunc iribttLttio mujmi, quaHsnon fuil
llgurj pnniiis^i sominis ojiis , i.l ( si . in simili- ab inilio {Miillli. \\\\). Qnod orgo adjniij^itnr, cuiii

tiidliioni aronx* mari> , vol in siniilitudinoin stol- on iibui«.S't S(d, f.icla csl oali^o ti-iiohiONa, el ap]ia-
lan!m ccrll. EJuccns ergo Dens .\bratii foras, ruil clihanns fumans, cl lampas ignis traiisicns inlor
Osloiidlt illi sti*llas cadi dicens : Sio raciam sonion ino.lia illa quo; divisa crant, signiticat posl fineiu
tiiiini, i I osl, r*irisli:uiam p^iitoin, cnjns tn p.itor iii s.oouli , futnruni di(Mii ju.licii, qnanto por ignoiii

fiJc sul sislis, sic fjciam n^snrrocliniis Ininin* co- sogrogibniiliir saiiolorum jiojMiii el iniijiiornin.

rnscarc. Doinde doinonstravit illi aronam niaris, ct (trrj;. ) Tropcdogioc aMlom.sipe corda jiistornm s;i!i-

di\il : Sic crit in niiiltitudino somon tuum, ho<! cst. ort:i; cogitationes tcrrcnarniii rornm didoctatioiii-

cril qui.lcm copiosa gons Ju.la>orum, s>*d storilis ct bu-. tanguiit ; sod cnm citins mann sanct;o discru-
iiifocnn la sicnl arciia maris. Posl h.oc cuin pro- tiouis ahigmitnr, fosliiic agilur no cordis f;iciein ca-
niillerot oi n.>.niiins qno I essot posscssnr roproniis- ligo lonlalinnis oporiat ,
qii:c hano jam cx iliicira

kionis futunis, signum pi-til, jtor qnod agnosccrct, ^ dolootali.inc tangobal. N;!m s;oj)oin ijiso oralini:is

iinn qnasi duhitans an florol, 5«*d qnomolo fntunim iiostrx* sacrificio, imporiuna» se cogitatinnos int;c-

rssot oxquirens. Cui Domiuus hanc simililndinoni riint, i\»:v lioc lapi-ro vd inaonlaro valoaiit, (inod in

prvposuil. nol i«. Doo jil.uoiilos iinmolamus. S.'.l nos ad exoiii-

Smme , iiiqiiit. m/Ai vnccam triennem, el capram jil;im Ahraho, dum inaiacordis holocanslnm Doo
iTimam, et arietcm annorum trium, lurlurem quoifiie olToriiiius, ah iiiimnn lis hoc volucribns cnstodiamiis,
«I columbam. Tollent ifritur .\bram unircrta Iiitc di- ne maligni spiritns cl jiervorvT cogitaliones rapiaiil,

riiil ea per neJium, el ulrauiue parles contra te al- <iuf» I m.-ns iioslra olTorre se I). o ntilitcr sjioiat.

innietut posuil , are» autein non diiisil. nctondc- {hid.) ynoJ voro dicliim csl ad Abram, Sciciido

ruHlque tohicrei tuper cadarera, et abiqcbal eas Ab- iciet quia peregrinuin enl scmen tuum tn terra non
paror irruit tuper iu!i, et in fervilutem redigent eos, et afpijrnl eot
ntm. Cum^iue dtcubniiut tol, .\b-

horror magnui lenebrosus irniil supcr euin quc.drinijentis aniiis, lioo do jiopnlo Israol qnin orat
ram, et el ;

apparuilijite ctibanui fumant el laniput ijnis Irnnt- iii .I-gypto sorviluru>, aporlis>imo pnijtliolatnm cst :

tena inter media illa quir ditiia erant, dicluinqiie csl i.on (iiiol suh .Egypliis quadringonlis nnnis sorvio-
ti : Cognotceudo uiai quia peregrinum eri: lemen rii.t, sod quo<l iste nuinerus in oadom alHiclioiio

tuum non tua, t""'S'I«lu* c^t, qui coiiijMHalur ab lllo tcmporc qno
in lerra el lerriel el affligclitr, ctc. D
St;itutns e*t ilaqno ,
'
\hrah;o. i,ia Aliraha- prnniittuntnr.

»1 ista •-' f' •'

'n. r ...;(ala ost 'fu nulem ibis ad palics tuos in pare , sepullus i:i

plobs il) jngo logis ; pcr capram , cadoni teneclule bonn. Ceneralione autem qitarla reverleniiir
I

plehs peccalrix fiitura. Pcr arietom, cadem plolis liuc. {Ilicron.) Cnr DtMis loqiiilnr ad .\hrani ,
qiio 1

liouo otiam rognatura. Aniinalia vero idco Iria di- qiiarta i)ro;,'pnio filii Isrin-I ossimU do l.rni .i"Kyi'''

rnnttir. q-iia por articnlos temponim ah .\dMm iisqiic icvorsuri . cl posloa .Moyscs sci il il : Quinla aulcni

Nof , el in'le uv|uo a.l .\lirain« ot in lo iis.|iio a.l l)a- progenie ,

filii hrael atccnderunt de lerra yKgifpii .'

vM, Unquam U>rliain a>tati>in gorons illc popnlus {Kxod. ui.) Qnoil uliiiuc nisi exponalur , vidoti r

ailoleTit. Por lnrturom cl cohinilam, sjiirilualos pn- o*sc contrariom. K}'rcs-i sniit or^o qnarla ponor.t

puK figanMi sitnt, indivi.lui filii :<>iiis. oi luo- liono filii Isr.iol do liMra .t^gyjUi. itcplira goncalo-
t>

rcd«* regni fuluri : qnoruin ,ti .

ris idoo la- giatii Lovi : l^vi K»Mr:it K:^ath ; Kaath goniiit .An:»

cetur, qub Tlcnia mo liiaulc.*, transgrc&si sunl de- rain ; .\niram goniiit .\amn ; Aanin gonuit Klcazar;
itthiria mnponlia. Sod qui i o>t. qnnl aiiiinalia illa Klo.iiar jj<M:nit IMiinoos. Ka.itli antoin rnm patro suo

iria divj lu.itiir. a IvorM.s »c iiiviccin patlil Ui consl:-

\.<'\'\ jrgri-»i(J» csl .tgvjilum . rcrsns Klcizar cu:ii
Iil3 n r. MJ\M MAllll AIIC ILl'. MOGLM. OPKUI M l'\US /. M
p.ilie KiK» A;iroii rijir^siis i -.1 al) A.'^\\tUi. A K:i:illi A il«inn'|ts ; Hcct un luiuefnni tt pniici filium : tO'
iisi|iic ail Kli-a/.ar ruiii|iiJlaiiliir ^i-iicrulionrh (|iiu- ntbi»(ine uomen ejut Itmuel , eo quud audierit fjo.
liior, licol i|iiiil:tni vrliitl al) Aiiiraiii inriporc, (;l ail mniui ufJJictioitfm tuuvi. lltc enl lerut lioino : manu»
Fliinirs , iil iiiis iii lileuzur feciiiiUH , itcrveniir. Si ejut coitlra omnrt, manut omiiium conlra eum ,
et

vno voliiiris ilisp:iii iiiinnTo osIi-ikIim; (|iioiiioi!o et e reijione univertorum fratrum tuorum fujei luber-
srcMiKliini K.xodiiiii (|iiiiil.i (;iMK-ralioii(; c^rcssi hiint nuculu. Alia cdilio il;i lialiCl : IHe erit rntticut liomv
lilii Isracl dc tcri u yK;{y|)li , li ilms lilti Jinla: onlo miniut ijun ttuper omnit, mnnut omnium tuper
et

ii(iinor«;liir. Jmla (jciinil I'li;ircK , 1'liurcs ),'ciiiiil envi, el conlra faciem omnium fralrum tuorum liu
Ksron; Ksroii gcniiil Aiuin; Araiii (^ciiiiilAiiiinailalt ;
bitabit. I'ro nisliio in Ilcbrx^o kcriptuiii LaJicC ,

Aniinnclali {^cniiil N:t;issoii ; N^iasson (^iMiiiil S:iliiioii. plicrc n~E ,

qiio I iiitcrprcUilur onuger. Sigiiiric.il
riiaics cuni paln: siio Jiida iii;^rcssiis csl yl.i^ypliiiii. aute:ii sciiicii cjiis lialjilaluruiii iii erciiio , id cbt ,

Nausson piinccps Irilins Jiida in Jcscrlo dcscrililur, Saraccnos vagos inccrlisijuc scdibus, (|ui uiiivcib4iik

cnjns lilius Salinon lcrruni rcproniissionis inlroivil. gciitcii, (|uil>us dcscrluin c\ blcre jurigitur incurMii-
('.oiii|)iila a IMiarcs usiiuc ad Nu:isson, ct invciii(;s tcs , inipngnaiitur ab oninihuH. Mystice autcia lue
;,'cncralioncs qninipic , laniclsi iioniiiilli, ut in irihii dii:c iiiiiIii.Tcs S;irai viilclii ct ct Agar, dno tc^lanicnla
i.cvi oslonilinius , in Ksroii iniliiini faciant , ct ad I) juxla Aposloli inlcrpiclalioncni hignificant, lioc csl

Sainioii nscpie porvonianl. Agar legcm vclcreni, (\ux in Synagoga popiiluni Ju-
In die illo pepicjil Doininus fmdns cum Abram di- daiciiin scrxiluli obnoxiuin nutriebat. Sarai (puxjiie
ccits : Sriuini luu dabo Ivrram liaiic a fluvio /f^gtjpti evangolicani gi;tliani , (iiia; popnliun Cbrisliaiiuin
us(jue ad llnmen uKujnum liupltraten. Non ergo a in liberlaloin bdoi gonoravil. Mjlliplirali sunl ergo
niiniiiie niiigno yEgypii, lioc cst Nilo , scd ab arvo Jud:oi ancillje (ilii , cl non nutnorabai.tur piu; inut^
(!ividil inter i4:^gyptiun ci raLoslinain, ubi csl civilas titiidiMe : de quibus siipra scriplu:n esl, quod iiist^ir

Uliinocorura. arenu; luaiis niulliplioontiir.

C.\PtT XVIII. Hic est ferus liumo ct manus ejus conlrn onnuA , ,

De conjunclione Agiir uncHlce Sarai ad Abram et fuga manutque omnium conlra eum, ct e reyione univer-
ipsins Agur. sorum fratrum suorum figel tabernacula ; quia ipsc
(Cap. XVI.) Igilttr Sarui uxor Abram non genuerat populus fcrocitate sua acinulus est et contrarius oii.-

sibi liberos : scd liabens anclUam /lujijpliam nomine nibus bonis, n)a\iine cum Cbristianam plebcm lotu

Agar , dixil inurito suo : Ecce conclusil ine Dominns orbe i:ividia stimulaiile pcrsoquilur , et longc latc-

ne parerem, ingredere ad ancillam meam, si forte que dispersus circumvagando atque negotiando
saliem ex illa suscipiam filios. {Albin.) Quomodo de- C Inccrlis sedibus sempcr cxislens, omnibus oncri cst.

fenditiir Abrain adiillorii reus non essc, dum vivente Legi tamen in quodam traclalii ,
per Sarai uxorem
legiiima uxoro, coiijunctus est ancillo) sua;, nisi quia Abram , Ecclesiam priniilivam iiiler])relalan) ; an-
necdnm pronuilgala est unius uxoris (nangelioa lex. cillam aulem jtgypliam Ecclesiam ex gentibus, qiKi'

Habobat quoquc promissioncm a Domino mullipli- postquani conceperit verbnni fidei, despexeril sieri-
cati scininis sui, sed necdum scicbat ex qua uxore ,
lilalem Synagogce ;
quoJ autem angelus adinonuerai
qiiia poslea dictum est ei de Sarai babore filiiim. k"'AV redire ad doniinam suam Sarai, et hnmiliari

Nam propterea sic propagandi semiiiis voluntas pia sub manibus ipsius , sigiiiflcare , aposlolicam doctri-
fuit, quia concumbcndi voluntas libidiiiosa non fuit. nam admonuisse gentes ne superbircnt conlra Ju-
JLtiain el Saiai prolcm quam de se babere non po- daicam plebem. Unde dicit .\poslolus : Soli gloria-
liiil, de ancilla habore voluii. Consenlicbal ulerque ri adversns ramos. Quod si lu glortaris, non rr.dicem
in faclo, quia uterque Sarai slerilein esse sciobat. portas , sed rudix te (Rom. xi); et ilein : Si Dsus ,

Qui ingressui csl ad eain. At illa conccpissc $e vi- inquit , naturalibus ramis non pepercit, ne forle ncc

dens , despexit dominani suum. Dixilque Sarai ad tibi parcet (Ibid.). Qui ferus homo inJirecte dici
Abram : Inique agis contra me. Ego dedi anciUam possit, quod cor.tia daemo' es ethLoreiicos piignet et

rneam in sinum luum quw vidcns quod concepcrit,: D vitiis rosist;U. Sed Ii.tcc lecloris jiiuicio relinqnimus.
(lcspectui tne liabel : judicet Dominus intcr me el te. Agar nomen Domini, qui loquebatur
Vocavil au!em
Cni respondens Abram : Ecce ait ancilla ttia in manu ad eam, Tu Deits, qui vidisti me. Dixit enim : Pro-
(•la est utere ea tU libct. Affligenle igitnr eam Sarai
, fecto iiic vidi posleriora vidcntis me. Rectc ergo di-
fnqani iniit. Cumque invenissel eam at^gelns Domini ctum esl quod nomen Domiiii vocaverit, Tu Deus ,

JHXta fontem aquw in soliiudine ,

qui est in v.a Assnr qui vidisti me, quia graluito launere consulit mise-
ris, el consolaiur buiniles in iribulaiioiie sua. Iliua
in deserto, dixil ad eani : Agar ancilla Sarai, unde
venis et quo vndis ? Coiisequentor ^Egyplia in via Psalmista ail : Tu, Domim, laborem vides, et dolorem

qucc per erenuim ad yEgyptum, ire consideras. Tibi eiinn derelictus esl pauper, pupillo
Assur ,
ditcit

eam tu €risa:ljutor{Psnl ix). Et illud, qiiod siibscquiliir,

yEgyptum festin.ibat, ubi angeliis Doiuini In-

vonil. Dixitqne oi augolus Domiiii :

Profecto Itic vidi posleriora videntis me, beiie con-

Revertere ad dominam tuam, et humiliare sub manu gruil illi diclioni qu;e Dominus ad Moy>eii lo( nlns

ipsius. El rursum : MultipUcans, inquil, multiplicabo esi, Ciim majestaiem snam sibi osiendi rogaverat :

fcmcn tuum, ct uon Kunicrubinir p)a mnlliludinr. Ac Svnpoi^rii, inquii, vidcrc faciem meam el vivcre. -\on
 m: rOMMKVr. IN GKNKSIM - I.IR. II r.lfi

enim fidfbit homo /Vit-/Vm meam el titrt. Kl ait Po- A prr he n qtiiilrin Mrilien', srd prr ii lr{:err. Sicul r
iiiiiiiift : Keee tocM$ peni-t me e»t, $tabi$ tupra petram: contririu a litlrraiii s.i-pr prr n ptonuntiaiil.
$iaiim Mi iransiet muje$ta$ mea, poitam le in specHla Diiboque tibi el tt^ini luo terrain peregrinatioiii$
felrtr, el i^jaM mamn mea $uper /« ' ',im, lUiV, omnem lerram f.hnnaan in potsc$siuncin irter-

et auferam wtanum meam, el Iniie i u>ra nitm , rt rcli<|ua. (.tii;;.) y'-i's>!'u rst quomolu diio-
mea. Kam faeie» mm non apparrkit tibi. Non rr/o rit airrnam , ruin Israrlitis lrni|)onilitcr dala sit .

imnieiilo oento potcsl rafioin, iil r»l, iptnm ni:ini- uinim srriindtiiii lior s.Triilum di( la sit :rlrriia, ut ali

fi'- ux' I»i'i ^ • i Nivrrc. Ips;i rsi <'o qtio.l rst «tinkiv (ir.rcr , qiioil siiculHtn si'^iiin< at ,

ri....i ,
- ... tomiini iispir.it ojiuiis (]iii iliiiuin sit aivviov. Iaiii|itaiii si I.:ilino ilici pusbil nr-
alTocui liili^crc Dciim i*\ loto oorJc, ct c\ lolu ani- culare ; an ri liur aliquid siciiikIuiu spiriltialrin pru-

nui, fl ex tota nicuie , :ul qii:nn ronlcmpl.iiiibm ,

missionrm liic intrlligrrr cogjniir, tii .aicrnaiii uli*ii

etiaiu proiimitiii , iiiiaiiliiin polost , prr ips;im dilr- dirliim sit, qnia liini- :titTiiuiii aliqiiid Kigiiilicaliir.

rtionem qua ciini ililijjit - '

-Mpsiim .nlilirat. Tu crijocutli dies pactuin mcum cl scmcn tuumpusi
Posleriora Tcro Domiiii ii niin cjiis, qiKiin te in gcneralionibus suis. Iloc al pi:cium mcuin, ijuoil

in Itiie trntpiinim siimp»il ex Virgine, possHmtis obsertubilis intcr ro« el $etnen tuum post le. Circum-
inli-Uipere. qiiam mir.r p4*r nil<>m et ililc(iiuiu>iii in R ctdctur ex lobis omne mnsculinum, et circumcidctit
prTsenti i!< ' r, in rtitiir.i au- carncm pnrpnlii rcslri, ut sil fitjnum fmlcris iitter

trin vila lui , , ur ;»icrn:i. me cl vos. Infans vcta dicrum circumcidclur in ivbis.
froplerea app<-l!avil pnleum illum puLiim liretitis Omtie masculinuin iu gcnerutioiiibus vcslris, lam vcr-

tt ridenli$ me. Is4|iic lio 'ie ptiliMis .\gar dciiion.slra- nnculus quam emptilius, circumcidctur , el quicunqiw
lar in de^erlo Araliijr. inler Tailes el Iturad. Ty- non fucriitt de tlirpe lestra , eritquc paciuin ntcKm
pice aiitrni pulciis istr lcgnn viirrcm ac iiov:iiu in cariic vcstru in ftdus scmptlcrnum.^lascu us cujus
tigiiiticat, quam !'.• ii ..itor nosli-r, qui C!>l vitu vivcii- prirputii curo circtimcisa nvn fuciit, tlcJcbilur aniinu
liuin et spcs murientium, iniuiltt pi.t> 'niisorationis illa de populo $ho, quia pactum ineum irrituin fctit.

oiurialibus dedil, ut pcr ilbtn edocti atquc a vitiis Jam ttiiic proptor prre^riiiationom fuluraiii, ne cuiii-

corrccli , rjus visiune in culis porpctna digni cssc misconiiir soiiion <-jiis ii.tiT ^nitos , l"'pit;it Doiis
U'!'' Milur. pnrlum riim .\!)|-.ilium , rt daltir ci < iriiiiiaisiu iii

/ , > riiqite Agiir Ahrar filiMm, qni tocarit nomen sic'ti;itii liis vcrliis : Circumc dctur ex wbis vinne
eju$ Itiuael. .\d nomrn allusil ; Isinarl eniin iiiUT- inasculiniim. Infuns oclo dicruin ciicuinciddur in

I
rruitur audiiio Dei, >icut nngclns supra ad .\gar robis, tiim vernaculus quam emptitius circumcidetur.
«li^ii :
' " !%mael, eo quod mdicrit ^ Masculus nulcm cujus prtvputii caro ciycuinci.^a noii

Itomni fucrit , dcUhilur aniina illius de populo suo ,

qaia
paetttm mcutn irritum fecit. Sod quid aliud circum-
rwij \\\.
(isio signiruat , ni^i rciiovalam iiaturam pcr bapli-
iestcmctuum Uft /
/ .\brnin ; et quod Domi- siiium posl spoli:iliniioiii voli ris lioiiiiiiit> .' et qiiis
Niii etiiu pnuem ,n fulurum iivlticelur, et osi oclavus ilios nisi Ciirislu>, <iui bobilutiiaila coiii-
nomen ei Aitrahaiu tinpotuil.
pliia , boc cst post sabbaltttii , rosurroxil ? Quod
(Cip. \Tn.) 1'ottquam xero nonagtnta el novem '«cro non soliiin rilius, sed ol scrvus, cl vcriiaculus ,

aunvrnm esse copj'crat, apparuit ei Dominu$, dixiique ei cmplitios, circiimciili prxoipil, ad omiiosgraliam
ud eum : Eqo Deu$ omniyotent : ambula coram me ,
roilomplionis porliiioro loslatiir. llii p.irciiliiiii iiiii-

el etto perfeclu$ ; ponamque fadtit tncum iutcr me lantur ol nomiiia , ul umnia losuuoiit iio\iiati-iii.
et le, el mmliiplicabo le tehementer nintit. Cecldit Nam Abram ,
qitod anloa vocabaliir, inlorpri-Liliir
Abram pronus in fuciem. Diiilque ci Deu$ : Kijo sum, pater excelsus, Abrahntu pater mutttiruin. (juo iiu-
ei I
m , eriaque paler vtultii- miiic pnriiunliabaliir qiiod iiitiil:o gi-nlrs liil<-i ojns
rm;. ., l itur iiomen ttiutn .\brani, vostigia s<'qiiorotitiir. 'Illud auloiii qiiiil sit , i|iiij j

»ed nppeltuberii Abrahain quia patrein multarum

D
, ilirliim est : ilascutus, qui nan circumciditur uclava
yentium con$l.l»i le. Nnlandum quod ubiiunqur iti die, piTibit aniina illa de populo, quia pactum incniiy
trrt-o MTnKMie lettamentnm lcgiiiius , ilii in llc- irrilum feeil ? Cur autom poroat aniiiia parNuli iii-

l>raico sennonr sit fifdnt swv. puitim , id cst, berith ciroiiinoisi , diiin ipsa p.iiiitiii [lii irriliiiii iion ricilr
»T»^. Dirunl autrni llrbnfi quod cx iioiiiinc suo sod qui cuin cirouiiuiilrro no{;li \rrunl , ni>i uk
beo», quod apiid illos riToa-//>«uu«T«v est, he n lille- signilicarct quod parvuli iion siHundum opus, seJ
raiuAbrx el Sar« artdidiTit. Diccbalur rnim pri- S4'cundum origiiirm in primo bumine pa« tuin Deii
nion Abram l*^, qiifMl iiit< rprii:itiir paicr eiccl- dissipavcrinl, in quo onutrs poroa\<*ruiil ? Nascutiliir
t»$ ; el publra vocalus csl .\ltr:iliaiii Z."r::ft ,
qiiod oiiiiii oninos non propiic, sctl origiiialilor, lecci-
Iransrrrtur palcr muliarum. Nain quod !>iM|truiir , toro:» : qtk-ni iiisi ic^oiicralio libcrol, p<Tibit aiiiina
geniium, non lialiclnr in noniinc , srd sulMuJiliir. rjiis do |Mtpulo suo, quia paolum Doi irriiuin fotii,
Nec nr . qiiap! cum apiid (Ira-cos, ct nos a quaiulu in .\dain origiiialiler etiam ipse prc<avit.
H'" " ' he r\ lillrrain llc''ra>ain Iiloirro .\bi-alu; circiiincisio conuiirndata rst priii-
* I < eniin lii j;n:p illiii<i i-vi. ffp" , iit Mib If/i" oss I siri:t ot \ l.nii . ii,- i!i- li;;i o
 \

'>{! h. UAUAM MAIIU AlU.llli.l'. .NKXili.NT. OrKFil.M PAFlS I Kif,

innndiic.ufl , nl inolt.irciiii si roiiiplcn;! Iifir aii \ Sara riwril , iil<-(i euin riMirn vocaliim rKM> , (|ii<ii

lioii. (/Mliin.) (ircdil ciiii" sc liliniii li:tl)iiiiriiin , falimin cbl. Alii \( ro, (|iu»J rlicril Altraliaiii, qiiou

|ipr ciijiiK gciKTalioiKMii oriinihiis gciililnis Ijcncditlio cl iioh |»r(jl>aniiih. I*osUjiiain (•nini ad riHum Ahraliw

^ rntiira csscl, (;l iii

liriclatis iiiiicmii iiiaiisissct cx(;iii|»lar. IJidc

(iijiiH iici»olil»ns (Mslilalis cl ho-
cl iii «a
^ocaliiK cst
Saraiii.
liliiis cjiis

S( iciKliini aiitcin
Uaac, Innc
(|iiod
\i-;\vtn%

(|iialii(ir
risisiw ri

iii vclcri

rnrU; rorporis sit(iiiiiii iidci acccpit, uiidc liliiis lidci, U!btain(;iito ahk({uc ullo vclainiiK; nominibuH Ktiis

non c.Trnis , nascitiirus cral. N(!c iriinrala corporis aiitc(|iiain nasccnMitur, vocati suiil : Lrnacl, l»aac,
jiartc dcfomiior, scd fidc in I)ciini gloriosior. l;^itur Saloiiion cl Josias. I-ckc SMripliiras.

id Dco a!ii|nid pt-rdcrc, liicrnin csl, non daiiinnm. Dixilqne ml hrum : iAinum Itmael tital cornm te
I

Ita Aliraliain (idci su.c si-^mim accipicns , iinii dc- /'-'< ait iJeut ad Abraham : Sara uxor tua puriet tibi

ormatiis cst, scd nielioralus. Si cnim Adam pacliim filium , vocabinfue nomen eju$ Ituac, et conttiinum
])p.\ ciislodissct, noii Ahraliani lioc pactnin acccpis- i7/« puclum mcum in fwdut tempiternum , et temiui
sct. Scil (piia illc in lioc nicinbro tiilpam inohc- cjut puti cum. Snpcr hmael qnoque exaudiei te. Krre
(licnti;c priiiio aj^iiovil , dccuil iit islc in lioc incin- bcnedicam ti , el autiebo el mullipticubo eum ruldr.

Iiio sigmiin obedlcnllae sccuiido acccpisscl , iit buodecim ducet generabit, el faciam illum in gen-
osicndcrclur obcdientcs quando(iuc gencrasse filios B tem mugnam; paclum vero meum italuam ad Itanc ,

rtii vitani, dum oliin piaivaricalorcs gcncrarunl ad riucm puriet libi Sara lempore islo in unno allero.

n.ortcni. iJcniquc dc Isinacle, qiii typuin tcncl popiili Jii(b;o-

Dominus ud Abraham : Sarai uxorein
Dixilque nim , bcne dictuin est ,
quod augcrelur el mullipli-

luam non vocabis Saraiy sed Saram, el benedicam ei, carclur valde, duodecinique duccs gcnerarel. ciiin

ct cx illa dabo libi filium, cui benediclurus sum : inulliludo carnaliiim Juda*orum, cx duodcciin pa-
criiquc in wiliones, el recjes populorum orienlur ex co. triarchis gcuita , in duodecini tribus dispcrtita sit.

llic jam detlaratur proinissio dc vocatioiie genliuin Paclum vcro Domini cum Isaac csl, hoc est iiopislo

in Isaac filium proniissionis, id cst, gratia, non na- ciedentium ,* quem matcr Ecclcsia per fidem el

lura ,
quia de scnili palrc ct slcrili m.-ilrc, ct quia baplisiniim gcncravit, r iqiic foedus consiitulum csl

hoc non pcr gcncralionem qui cst Ismacl, scd pcr scmpitcrnum, qnia .xlcrnjc vitx* possessio illi soli

regencralioiiein fulurum eral, id cst ihideni inipe- proinitliliir, qiii cum capile suo Chrislo ca-lornin

rala est circumcisio ,

quando dc Saia promiltilur scmper possidebit regnum. Annus ergo altcr, qiio

filius iu lypo EcclesiaD, non quando Ismael qui typum genuit Sara Isaac , significat leinpora regeneralio-
tennit Jnd;coruiii. Erranl qui pulant priuium Sarani iiis, in qiiibus Cliristi sanguis fusus, ct humanum
per umun r scriplum 1'uisse cl poslea ci allerum r ^ gcnus ad vitain rcstauralum cst

addilum, ct quia r apud Grj;cos centenarius nume- CAPLT XX.

rus est , super nomine ejus multas ineplias suspi- Circumcisio Abrahtv ct Ismaelis filii ejus, el ouinium
canlur, cum uiique ulcunque vohint ei vocabulum vernuculorum domus ejus.
coinniulatuiu , non Groccam , scd Hebrjeani debeaut Cumque finiius esset sermo loquentis cum eo, atcen-

(!are rationcm , cuin ipsuin nomen Hebraicum sit. dilDeus ub Abruham. Tulit autem Abrabam Ismae-
Ncmo autcm in altcra lingua quempiam vocans , lem filium suum et omnes vernaculos domus sucr,
,

clymologiain vocabuli suniit ex allcra. Sarai igitur universosque quos emerat cunctos mares ex omnibus ,

{iriioum vocata est per sin U , res ~i , iod >. Sublalo viris domus suw et carnem prwputii
, circumcidil
cigo iod, id est i eleinento, addita est littcra n qu;c eorum slalim in ipsa die sicul prorceperat ei Deus. ,

per a legitur, et vocata esl Saraa nTw*. Causa auleni Igilur quandoqnidem in bos devenimus locos requi- ,

ila noniinis immurali hsec est, quod antea dicebatur rere volo , si omnipotens Deus , qui coeli ac tcrra;
princeps mea , unius lantummodo douuis materfa- domiuatum tenet , volens testamcDtum ponere cum
iiiilias ; postea vcro dicilur absolule princeps , id viro sancto , in hoc summam tanti negotii colloca-
cst apyjivToi. Omnium quippe geiilium futura jam p. bat, ut praepulium carnis ejus, sed ct futura ex ipso
princcps est. Quidam pessime suspicanlur anle eam soboles circuincidcretiir. Erit enim , inquil , testa-

leprum fuissc vocitatam , et poslea principem , cura menlum meum super carnem tuam. Hoc inerat quod ,

lepra zuraalh rt'J~)'J dicatur, qu;c iii noslra lingua coeli ac lerrae Dominus ei quera e cunctis morla- ,
,

qiiidcm videtur h:ibcre aliquam similitiKiinem , in libus solum delegerat, aeterni testamenii munera
liebriKo autem penitus est diversa. Scribitur eniin coufcrebat. UcTC (nim sunl sola in quibus magistri
per n et my , quod multum a superioribus et doctores Synagogae sanctorum gloriam ponunt.
tribus lilleris, id est, miT, quibus Sara scribilur , Audite ergo quomodo Paulus doc:or genlium in fi.ie

discrepare manifcstum est. et vcrilate de circumcisionis mysterio , Chrisli Ec-

Et cecidit Abraham super faciem suam, et risil, et clcsiam docel. Vidcte, inquit, concisionem, de Ju-
dixit in corde suo : Si centenario nuscetur (ilius ? et daiis loquens ,
qni concidunlur in carne. Sos enim
si Sara nonagenaria pariet ? et quia post pauluhim sumus. ait, circumcisio, qui spiritu Deo servimus , et

sequitur, Et vocabis nomen ejus Isaac, diversa opi- HGH in carne fiduciam habemus ( Pliilipp. iii ). H.tc
iiio est , scd una irx>'j.o).oyi.a. quare appellatus sil Hiia Pauli dc circumcisione senteniia. Audi et aliam.
Isaac. Iulerpretatur cnim risus. Alii diciint qwia iVo/j cnim qui in tnanifesto Judauf, esl , inquil , nc-
 , : ,

Si? CaMMi NT. IN t;K\KSIM. — UC. il. m

que qu<t maHtietic in M.nt* cU ciu-uiuti^io, led qui \ SiM vt illiritus p.mi u poii.Vl ani|iU'«us , iU[\w III

tn occuUo Juda-ui at , circHnuifioue cordi$ in ipiriln i.ninoin liliiilinis (^urgilcni ri-rtnr inrrvniii, islc iiuir-

non Vitura { Rom. ii ). Nun libi ili;;nius ^idrlur lali$ ninKisus isl nnfpiiiio farnis Mia». Vcium tA:iUsia
•
'n in snnctis el ainitis l)fi ,
qnaiu l!liri>ii gnilia t-jus i|iii pro so cnK-ilixus rst ri)t>ii-

Soil s< rinoiiis ni»itas rorlasso ratJ , noii soluin ab illi(ilis ncrau ii>i|ur (uliil>biis ,

nnii soluni JutLvos, scd eliain alii|iius rrutrnui n«>- M-nini rliani a conccs!>iA cl liiilis tcniixral , rl taii-

ftroruin delcrreal. Imi>i)«>ililia ciiiin vijciur rnuln<i i|u:ini \irgo hptmsa Cbrisli , casli» cl puilicis \ir

pr.o*umeri', qui firriiiiiii>ioiu'ni ronli"» inJiii-it. Qiio- ginil iis (lorft , iii qiiibiis \era cin iininsio cariii.
ti:oJu (-iiini licri poiiicrit iit circiiiiiciilaltir iiictiibriiiii pr.ipiilii racli csl , cl \crc tcsUincnliiiii Dci ct lcsta-

t[nw\ inlcrni$ visccribus tiblccluui, ctiani a (-otis|ic- niciituni a-lcmuin in coruni cariic scrvaiiir. Siipcrcst
clihus ipsis honiinuin latct? Yos aulcin , n pop>iliis (l«>si^narc rii:im circumcisioncni cortlis. Si (|uis csl

Dci, ri popiiliis in ac«piisilioneni clccltis, ad rnar- qui obsniiis ilosiilcriis cl ftrilis tiipiilitulibiis a-stiial,

nMilas virlutrs Ooinini , shm* pitc ilignani circii ici- cl , iil Ircvitcr titam, (|iii nKrcliatiir conlc , bic iii-

sioiirm vcrbi Dci in jurtlius vcslris. cl iii labiis cl circnnirisus rst cordc. Scil cl «pii lia>rclit-os scnsus
iii cnn!e, ct in prxpiilio caniis veslrx, ct in oiiini- nicnt.- rctincl , cl llasplicnias asM-rtioncs coMlra
Ins omnino nicnibris vesiris. Circuincis.T nani(]uc li scicntiam Cbristi disponil in cordc, hic incircum-
^int air '
c sccuntlum vi rbiim Dci . iit votcni cisus rsl cor.lr. Qiii vcro puram fulcm iii cunscicn-
non reci i . jirccljulis. ut nialcilici ct blasplicnii li.c siiic. rililc cuslo.lit , islo circiiiiuiMis csl conlc.
vcrba iion auilianl, vcl falsis criininalionibus nicii- <lo qiio «tici pol st : Iteali muitdo corde, quonitim i,'ti

Irm non ptcfacianl. Oppilciitur et cl.nis.T sinl , nc Peum t.dibunt ( UatUi. v ). Kgo voro aiulco cx si-

jiiilicium sanguinis aiidianl , aiit impuiticis c.iiiticis miti , cliaiii ti:co propliclicis vociltus aiUlcic, qiii.i

1 1 Ihcalralibus sonis pnlcanl. Niliit olistcniim rcci- sicnt o|>ortcl aiirihus ct l.ibiis ct conlc, c^iriiis pr.c-

piant ; scd ab omni sccna corniptio.-iis avors.T siiil. 1'Utiu sccuiiJuiii ca qii.c siipra Jixiiiius circuiiiciili ,

Wxc esl circumcisio qua Kcclcsia Christi aurcs suo- i(a (urtassis ct niaiiiis noslrx- iiuli''ciit circiiinci-

rnm circumcidit inraniuin. Islo', creilo, snnt aures sioue, el ptnlcs, et visus, ct Oiluratns , el taclus.
qiias in audiloribus siiis r>oiiiiniis rcqiiirrhat diccns ll ciiiin pcrrcctus sit boiiin I)ci in omnilnis,
Qui habet anres audiendi , audiat l Luc. viii ). Nc- cuncla circiimcidciula suiit mciiibra : m:'niis qiiiilciii

mo enini potest inrircnmcisis auribns rt immundis a rapinis, a furlis, ac cxditius, cl ad sula opcra Uci
mnnda v«rba Kapicnti.r ct vctilatis audirc. Vcnia- pandcndx. Circiinuidendi sunt pcJcs, ne vcloccs sinl
niQs, si viiltis, ct ad lal ioniin circunu isioncm. Kgo aJ cfftinilcn.Ium saiiguiiictii , cl iie inlienl iii coiici-
pnlo quod incirciiwcisus sil tabiis, qtii nondiini ces- C liuin nialignanliiiin, scd iil tanUiin pro inaiidiHis Iiei

savit a slutiloqiiio, a sctirrilitatr, (|iii boiils ilcrog.it, rinunicanl. Circiimci-Jaltir el oculu.s, nc concupi-
qni criniinalur proxiinos, qiii Utcs instigal , qui ca- scat atici.nin , nc viilcat ad concupisccndam niul.e-
himnias movel, qni fratros inlcr se fatsa toqucndo rcin. Ciijiis cniin circa rcininarum roniias lascivus
roniti:iUil, qui vana cl inrpla , s.TruIarij cl iir.pu- ct curiosus obcrrat aspeclus, isle iii« itciiiiicisiis c-l

dica, turpia rt injuriosa. prolcrva, bla.spbcnia, cl oculis. SeJ ct si qiiis csl qiii sivc niaiuliucl , sivc
,

fTlcra qua- indigiia sunl Christiano , proloquitur. Si bibat, sicul Apustolus pr.cccpit, ad gloriain Dci
qois Tcro ab bis omnibus coniinct os suuni, et di- m:inducel el bibat ( / Cor. x } , istc circiiiiicisus csl
sponit - > suns in jiiilicio, vcrl.ositatcm rc- giislu. Cijjus Dcus vcnlcr est, cl siiavii:itibus gnl.T
priinit ...p... III tcinprrat , verba modcratiir, islc dcscr\il, htijus incircutticisuiii ilixcriin gusl:in). Si
nieriio circumcisus taliiis dicilur. Sed ct qui iniqiii- quis Chii>ti uiiorcin buiiiini i-apil, lu in np rilius
talem in cxcclsiim loquuntur, ct c\tcndunt in c<i-lum misi-ricordia: odoreni suavilalis rrqiiirit. hiijus rir-
lingnani suam sicul h.cretiri faciunt, incircumrisi cumcisa cst odoratio. Qui vcru priniis uiignonlis dc-
rt in.inundi I
'
-
•
li siinl. Cirrumcisiis vcro ct libutus iiiccdit, islo iiuircunicisus odoraUi diccn-
iiiundii^, qii _
,:uni D«-i liMjuiiur, ct sanam dus csl. Sod et siiigula quu!<|uo nuuibroruiii si in
dotttinam cvangcluis cl aposloticis munilam rcgu- ofliciis mandatoruin Dci dcscrvianl, circiinicisa di-
li< profcn. Iloc cr„o modo et circumcisio tabiorum crnda sunl. Si vcro ullr.i pr.c.scriplas sibi diviniltis
'
'
1 Dci. Nunc vcro sccundtiin pollici- Inxnriaiilur lcges, inciiciimcisa rcpiil;iiiila siiiil.

.- 1 .. • .:iii , qnalilcr rliain (arnis (ircunui- C.\I'LT XXI.

Mu suscipi debcat, lidcanius. .Mcmtiriini hoc in quo (;.) ;r, i liri apparucrunl Abrnliir in ronviitlf W. uilr,
tirvpulinin vi Icliir essc, oriiciis naluralihiis coitus icJcHli iH otlio tabernaculi iui.
rt gciicritioois «Irscrvirc , ncnio rst qiii dubilcl. Si ( Lkt'. xviii. ) Appaiuit auhm ri Dominui in cun-
quis igitur erga hiijnsctMiioti iiiolus noii iiiiporlii- rnlle Hlambre , icdcnli in oilio iubernaculi iui in i/<»o

nos cni&tjt , noc stalnlos l«-(;ibiis tcnninos siipirct , feriore dici. Cumquc elevaaet oculoi , apparuerunl
nec aliam fciiiinam qiiain cnnjiigrin Ir^ilimani no- ei trei i-iri HaHtet prope cum. Quoi cum lidiact, cu-
Tenl, et nec qnoqne ipsa nisi pr>>lfritalis Lintuin- currit in occunHm corum dc Oi.io tabcrnaculi mi , el
motio cansa ccrti.» rt t '
it, aitoraiil in lcrra ct disil : l)omiiic,ii invcni gralicm iii

iUe circoiU4ri»-.is p.^cp^ii; . csl. ocuiit lui», ne truHtciii tervuin lunin ; tc I affirni»
V)ui TTro in oniitcm las«iTi.-im proniil , el prr diTc- pauxVlum aaMtr, «t laiiHlur itdri rfitri ; tl rt ; ,e-
>;;,, II iiMJxM MAir.i \i;(:im;j'. Mor.iM. oi»EnrM p.xris i. .v>2

ric {lnid.v.) N<.i:m<limi (|iiip|K- A K""''- «i'''|"'l»:'*> ^»'""* r*;r\or(r pcrvrrMC dnririiri
i>cile tvh nrhor,- ,

liiiirKCin li;il)<':il (ii.Mii:iiu in scnicl- (.p()rlc:il «»«;*€ trc(|('nliutn uiiil:il<*m.

^- ' •
•'•lilii au-
<|iioil Altr:ili;iin

i|i!,<». Piimiim S^ilvatoris , (|ii!iiiilii ,

ri-ricl;! (ogii.i- trm iilco, iil pcr p(f'(iit<iiti;iiii pi m dcli-

in linnc mimiliim. Altcram palriK (inriim , Spiritii» huncli vaiK»rc dfvitrli , velul Cbca
lidiic siia, vciiil

(|iiaii(lo inimol;ivil filiiiin imiciim. Tcrtiatn vcro li( iic pl:i( ita Dcn, acccptithilcft cnicianiur. S;ib ar-

(Idod hoc loro csl , fl;;iiram j^cslavil s;iiirloriiin, qiii bor-- jiulcm cos fi<'<lift«c , |
I^ t

;idvontum Chrisli riim gainlio stisrcpcriiiil. T^ilicr- si'/iiiim , (•'jiis ipsi suiit |ii .i! .• ,. i
j • j > . n
ii;iruliiin aiilcm illiid Al)i;ih:i; , ipsain Jcnisalein proiiiit.il Dciis S:inc Klcrili filiuin dicens, Circa hnc

habuil, ubi pro lcinporc proplicLe cl apostoli liabi- tnnpuf tcuiam , non dc tcmporilnift i>i;;{nificat , hc.l

laverunl. IJnde el Doininus priinum advciiicns , a (lc (prilil.ilc a hciilus siii , tpian !o pcr filiuiu rcpro-

rrcdonliliHs arrcpliis, :il» iiincdiilis iii li^'no sif-pcn- missiim (iilclis eiat pii|itiluft iiasritiiruH. Isla ci.iiii

siis csl. Iii tribus :iiilcm viiis (|iii vrncruiil ail il- S:ira slcrilis, ctii pcr itioplielam Dinniiiu» «li'il

liiin , Domini Jrsii Chrisli pronimliatur advcntus ,

Liiiare , stcrili$ ,
qua non paria , erumpe el claina ,

riim qiio diio angcli romil:ii)anlur, qiios plcriiinc fimr non parluri», quoniam plurei filii detcrKc , nni-

.Moy^on cl Fliam arcipiiiiil. l'mini prisca' lcgislato- (jis qunm cjnx qwc h.ihct virnm {Ita. \t.\ j. Flisiis :<ii-

rom ,
qni pcr eam''ciii lrgc:ii advcnlum indiravit B tern Sar;c pr(jphclia o.sl : rujiis risus (iupliccm liaicl

arniin qni in riiic mitiiili vcnliinis cst, dcnuniialurus sigiiincalioiicin : sive (piod risus essel futurus in-

el seciindiim advenlttm Cbrisli , alque ejits Evangc- crc.lulis Chrislus, sivc quoJ oinnes iniiiiicos suos

liitm Jmhcis prrcdicalunts. l]ndc ct in monlc diim in jmlicio suo esset risurus. Unde cl ipse (|ui natus

Dominus fiiis.;rl Iransfiguraliis, hi diio, Moyscs ct csl d<: Sara risns nornen accepil. Isaac ciiim cx

Klias cum co ab aposlolis visi siinl. Abiaham vero Ilclirrna linKiia in Lalinum .scniioncm ri«a» inicr-
trcs vidcns, imtim adoravit , Domintnn scilicel Sal- prel;itiir. {f^reg.) Deniqiic sccuiidum moralcm intel-
\alorcm ostciidens, ctijtis jam advcntus csl pncsio- Icclum ,
pcnsandiim esl, quanla discrctionc m;i^Mii

l:\Uis. Jtixla qiiod ctiam Domintis in Evangclio ait : niodcraminis carnis ciira refrenanda esl, ut scr-

Abralinm quasiiit vidcre dicm mcum , vidil el gavisus viai cl niinimc pracipilelur , iie quasi doniiti.i

est Tunc cnim futiiri

{Joan. vui). aspcxil niyslcrinm vinCiU , sc.I sub:icia dominio, quasi ancilla famii-
sacramenli. Unde el pcdes corum lavit, ul in exln;- lelur, ul jussa a;Isil , atqiie a nutu cordis repulsa ,

nio lavacri puriricalioncm dcmonslrarcl fuluram desiliat, ul vix a tcrgo sancla) cognitionis apparcai,

pciks nanique novissitna sigiiiricant. Si quidcm ci el niin(|iiam (•onlia facicm rcclic cogilatioriis oL-

coiivivium pncparat, vilulum scilicet saginalum. sist;il. Quod bciie nol is historia sacri; leclionis in-
Iste aulem vilulus lcncr saginalus Doniini noslri C nuilur, cuni Abraliain Iribns angelis occurriesc n:c-
Jesu Clirisli cst corpus. Ilic ct vilulus Domiiii ,
qni moralur. Ipse q.iippe vci.icniibus exlra oslium
proplcr salutem credenlium ad arborcm crucis est occurrit, Sara vcro posl ostiiim subaislil. Quid cr^o
immolalits. Ilic cst vitulus Domiiiici coiporis, qtti r.ol.is per liunc occursum Abrahai imiiiilur , nisi
in Evangelio pro peccatorc occidiiur filio. Sed ct quia vidclicet ul vir ac dominus domug spirilualis,
bulyrum et lac cum cariie viliili apposuit. Lac noslcr scilicet intelleclus, debel io cognilior.e Tri-
qnippe prisca; lcgis habtiisse figtiram AposloUis no- nitalisclaustra carnis exccdere el qua<i h bilalionis
sler annuntiat dicens : Lac vobis potum dcdi non infiin;!; januarn exire; cura aulem carnis ut fe-

escam ; nondum enim poteratis, nec adliuc quidem po- mina foras non appareat , et videre jactantiam
testis {I Cor. iii). Tradiderat enim illis legis man- erubescat, ul quasi posl tergum viri stib discrelione
datum quasi lac de uberibus duarum tabularum cx- spiritus solis necessariis inlenla , ncquaqiiam sciat
pressum boc cst lestamenlum fulei. Nondum cnim
,
procaciler delegi , sed verecunde moderetur? Mo-
polerant, propter iiiCaiiliani sensus sui, evangelics; landum autem quod aliquando imaginibiis et anlc
(loclrinae solidam ac robustam escam accipere. Bu- corporcos oculos ad lempus cx aere assumptis per
,

lyrum autem uLerriii;um et pinguissimum Evange- angelos Ioq'.titur Deus , sicul nunc Abraham non
liorum estteslimonium, quod veluti oleum fRlelibus D solum tres viros videre potuit, sed eliam hahilaculo
lii signum datur. Scd proinde viluUim cum lacle ct terreno suscipeie , sed et eonim usibus eliam cil os
liiuyrum Abraham edendum apposuit, quia r.e cor- adbibere. Nisi enim angeli , cum qusedam nobis in-
p;is Domini , quod cst vitulus , sine lacte legis , nec terna nunliantur, ad teirpus ex aere corpus assu-
lac legis sine bulyro, hoc esl sine Evangelii tesli- mercnl exlerioribus profoclo noslris obiulibus non
,

monio csse potest. Tria aulem sala, unde Sara pa- apparerent, ncc cibos curn Abraham sumeri nl , nisi
iies subcinerilios fecit, trium filiorum Noe imagi- propler nos soliilum ali(]uid ex ccelesti elementn
tiem indicaverunt, ex quibus omne genus bumanum geslarent. Nec mirum quoJ iilic ipsi qu: suscepii
iiatum est qui divina; TriiiiSati credeules per aquam
,
sunt, modoangeli, modo Domiuus nuncupaiilur ,

baplismalis, per ecdesiam , cujus iiuago Sara erat, quia aiigclorum vocabulo exprimui.tur ,
qui exlerius
conspergendi essent et in uno paue Chrisli corporis miiuslraban' , el appellalione Domini osterulitur, qiii
rcdigendi. Hxc sunl ilia Iria sata quoe mulier in cis inleriiis praeerat , ut et per hoc prsesidentis im-
Evangelio cognoscitur fermcntasse. Azymi atitcm pciiiim, ci pcr illud claresceret onicium ministran-
janes, co quod sino ferniciilo nialili;e, et sinc lan- lis. (Auri.) Ouivri aulcm polest sccundum l''slori;i;ii.
555 r.oMMKNT. IN Gi:M.SlM. - I IH II. nni

quatf Sarain rCibrgual Dv.minu» luiii .Xbrali.im ri A ««an.e iiiariiiii.ili rongruil, cui Dcui» co.i|»l;il locu-

nTil, nisi i|uia illius risus ,

aduiiralionii vt U-lili.c U..iieni Miaui. i'.'cialuui cum \ut« tbi culpa iii

Sara-aulennlul.ilalionis, el ab illo lioc .lijmli- ailiono; poccaUini \cio cliani cuni claiiiore e:>K
fuil,

«ari [lOluil, nui iDrda liiiiniiiiiin iio\il Sfijinit Sara «ulp.» i uiii lilcrUile. Scd ((uid lioc exiiiiplo, iiisi

liuYMJ . -Vi»" riii. «imtii««'»i"». Quiiinodo iulclligtUinl nos adnioiieinur , uc ad prurrrendain s> nlen(i;iiii

Mse Dcum qui lo<iiiebalur, cum eliam ncgare au>a iim|uam pracipilcs essc debeainuN . uc lemerc iii-

sil Sara quod riserit, tani|uam illc lioc possel igiio- discnsM jiidicemus , nc qiialibel in.ib aiidiia nii<i

rare, nisi forto S.i.i Iioinines piilabal..\brahain

viio movraiit . ne pa!»iin dicla siiie piiibaliitne rretla-

l)e»im iii'. " .11 * S. d .liain ipse illa bumanil.ilib

' iiius .' qiiuil profeclo perpelraie p<Mliiiiesriiiiiis , si

olllcla ,
qu;r necesaria nisi iiilirma; carni nuclorib noblri subliliiis facla peiisamus. Ipsc qiiippK
I

es«c non possenl, niirum nisi bomines prius c^m^ ul nos a pr.i-cipitala seiilenii;e prolalione coinpeMe-

nrbitralus est, se«l forl.issis, in quibus Deum loqiii lel, ciiiii oniiiia iiinla et a|M'ria siiit oculi.> ejus, iiiala

iiilellcxit , 1]
' '
;
'
v in.ijeslalis e\i>leiilibiis l.inien Soiloinx> noliiil undita jiidicare, qni ail :

cl app..: 1
r
;l iii lioiiiinibus iKi iwepc Dvtcfiulam fl iutcbo ulrttm ddmorim qtii rciiii cd
appanii ,'lura teslatiir. Sed rursus qiuerilirr me, opere compleveriitt . an noii e»l ita , u: tciam.

Si ita c»l, uiide angrlos postea fuissc cognoverinl . [l Omniiiolens ilaqiie Doininus el omnia seieiis , cur
* aiile prubatiiiiiem
iiisi forte cum, eis videnlibus, iii cu'lum isseiit i|ii:isi dubilat , nisi iil (;r:ivil;itis

iiiibis exempiiiin prupoiKit, ne iii:ila biiiiiinum ante

C.VPIT \XII.
De Soiiomilit ct Lot hotpitalitate. pncsumanius credere quam prolure ? Kt eccc per
Cum ergo turrejittent inde viri, direseruiit oculot angelus ad cognoscemla inala (lesoeiuiit , moxqm*
comtra Svdoiuam, el .\broham timul gradicbatur de- f;'.ciiiorosos perciitit , alqui* ille palieiis , iile iiiilis,

ducent eot. Disilifue Dominut : Sum cclare polcro ille «ie qtio scriplum esl : Tn aiitcm, Domiiic , citm

Abrjhtim qucr getlurut tum, cum (uturut til in gcn- traiiquillilatc jitdicas (Snp. xii), iili- lic qiio rursuni

lem magnam ac robuttitsimam, el bcnedicenda- liiil SLTiplum eH Dominus

: paliins eal retlditor {Eccli. \),

in eo omnet naliontt lerra ? Scio namque quod priv- in tanto crimine iiivulntos inveniens, quasi paiicii-

ceplnrut til fiUit tui», et domui tuir pott sc, ut custo- liam pr.elermisil, cl dieiii e\U'«'mi jmiit ii exs|ierl:ire

diaiit riuin f' '

''
:iit jut itiain ct judiciiim .
iiiiluil ad viiiilii lam, sed eos v^uv jtidicii niile diem
N< adducal /
. ,
'' •^1'raham omnia qutv jnJicii pnevenil. Ki rc malum il qtiod ciim «iilTiciil-

locMlut ad eum. lk>nc quo^iuc Abrabx liuminus

ett lale credidil ciiin atiiiixit, <l t.iinen sine tardilatc

secrelorum suorum pandil arcaua de quo ccr- .

percussil ciim verum c«igiiusi emlo rrpi-rit, ul ncbis
liis cfat qiui.l vuluiilalis su;e el pi,fceplunini C >iJeliccl dnnt rxemplnm. quod ni:ijora criminn ei
&iioruin liJclis exsecutor cxistcrel. Do tpio eliain el tarde crcdemla suiit ciiiii aiiiliiiiiliir, cl citius puiiien-

ille futuriis erat in camc nascituriis, in quo, atte- da rum vcracilcr agnoscunltir.
slaiite .\postolo, liabitant thctauri tapienlia: el tcientiir Converteruntque tc inde , et abicrunl Sodomam,
abtcondili {Colott. u). Necnon proinitlil Dominiis Abraham vero adhuc slabal corain Domiiio, et appvo-
Abrati.T, non solum pr.L-mia, scd eliaiii obeilienii;e pians ait : Sunquid perdcs justum cuin impio? Si
bliuruin ejus jusliliani, ut circa cos eliam pneniia fuciint quinquagiiitti justi in civitute, peribuut siinul,
promissa cuinplcantur. Hun>uinqiic promittilur II- cl iton parcet loco illi propter quiiiquaginta juslos, st

lius Isaac in genlem niagnam futuriis , cl qtiod in (uciinl in eo? e( cartera. Quid signilical, qunil a quin-

eo '
>r omn<>s gentes tcrnp. Ouibus verliis i|ii >ginla jiistis iisqiie in dcceni si iiivciiireiilur iit

dHu .... , ^^a sunt , boc cst, gcnus Jiida-onim Sudumis, dixerit Doininus urbein essc salv.iml:iiii?

secunduin caniem , el omncs gentcs seciin.Iuni Niiuirum quippc (|iiim|uagenariuin niimeruiu pro-
Gdem. Di&it ilaqiie Dominiis : pler pa>nilenli;c signnm posuil, si furlc convertcr<:n-

Clnmor Sodomorum el Comorrhivormm multiplica- tur cl salvarentiir; q:iiiii|iiageiiaritis eiiiin scmpcr ait
tat ftt .
' '•tm eorum an — 'r;! ett ninus. piinilenliam refcrtiir. Lnde ct David in codem nu-
Detceiiii : t>o, ulrum I 'I qui venit ad ^ iwro psalmuin scrijiil pa*nilenli;e. Druindc qiiaiuiu
me opere compleverinl, an non etl ila ul tciam. Vcrb:i aspicit Deus dt*linqii(>iilium vilani , neqtiaquam velle
bxc si non dubilantis qnid diiorum potius cvcnlii- revcrti ad pocnitcntiam, qiiam quinqiiagcnariiis nu-
nini sit. sed irasccntis et minantis accipinmus. niilla iiierus pr.cligiirnl, confesliin ardurein iinmuderat:i:
qii.Tstio est. Morc quippe hiiniano Deus iii Scripttiris liixiirix rumpescit igue gchciin;c. L.-que ad decem
al hoinines lo4|uiiur, et (jiis iram iiorunt sine per- a)il<'in jiislus nuii pcrirc Sudomam divil, quia si in
turbalioiie rjiis inlelligcre, «pii crcdunt Dt*nui inrom- qiiotilM*l per «lecein pra-c<*ptoruin custiKliam Clirisli
niiilabilcra esse. Solemus el sic niinnnter ioqiii : nomen inveniat, islc non perit , dennrii namquc nii-

Viileamus si non tibi farin, aut. Vid«>amiis si non ineri figura Christi cnicero dcinonstrnt. Naiii ct
il.'i fjtio, el, Si non pulii.-m lil i f.irere ; vel, S<ian)
^
qiii> I (|uinque siiil civitatcs qiix imbribiis igncis
iJ e<it boc ipsum experilior, utrum non possim , runnaKrala; sunt . ilbid, ni fallor, s^Kiiirtcat quo<i
qiio<l romniiiiandu non ignorando diritur. Irati ap- oiniies qiii quinqiic sensus corporis sui likidinose
furci aflierius, M-d p<*rliirhalio non radit in Drum. Irn< laverunl, in illo futuro jur!i( io [incendio] coii-

ilus autem hiimana: l<M'iiiionis, ct usilatus cst, e( bu- crcmunJi siiit. [^ug.) Qii.rri soict i;irtim (ptou i!o

pAraoL. CVII. Ib
r.ZH U IIAIJAM MM III AIU llll.l' .sUHAM. (.11,111 M l'All«> I. r,5«

SoiloilliH flixil DcilS, IHHl hi- |)i-|i|rir lo< lllli Sl illMlii A " iiiiiiiiitu u»qiie ud inajiiniiiii , ilu ul oniuin invcnirt
iiiiliir illic vrl ili-mii jiisli, spcciali i|ii:iit:iiii scnlrd iion poiiirnl. Dciiiqiic virofc illos qiii cranl ad ostium
ti:i ilc illa civiliitc, :iii ilc oiniiiiiiis iiitclli^^ciiiliiiii sil doiiiiiH, pcrcijsscriinl caMrilat*;. Gi;j-< i halxfiil v/.f.u<jw.,

geiici:ilitcr, parccrc Dciini loco iii (|iioctiiu|iic \<l (|iiod magiH signilicat, bi dici |>oi»i>et, avidmlia qux
(lociMii jiiKli riicriiit. Iii ipia qiKcstioiic iioii cst qiii- r:ici:it iion vidcri noii omiiiu, M;d qiiod non (jpuh cbt.
(lcni ncccssc, iit lioc (l(J oiiini loco ;i(cipcrc compil- .N.iin mcrito niovct qiioniodo potiicriiiit dcliccrc qu:i»-
laiiiur; vcriiiiit:iiiicii ilc Soiloiiiis potiiit ct sic diti, rciido osliiiiii , si t.ili craiil c.ccilalc pcrcusfti, ut oin-

qiiia scicbat Dcus ibi iion csf»c vcl (leccni, ct idco sic iiiiio iiihil viderciit. Ilnc cniiu laodo bua uilafiiitale
lespoiulcliatiir Alirali:e iit signilicarctur ncc tot ibi tiirhati ultcrius ostiiiin non rcquircrent. llac &oyie(7<a
posse invcniri ad ex:i},'^ci:iti()iiciii iiiiqiiil:itis illoruiii. cl illi [iiTdissi siint, qiii qu;j-r(;banl Elisa:uni. Il.inc

iSoii ciiiiii iicccsbc cr:il iJco l;iiii i(clcr;ilis lioiiiiiiilius cl ilJi lcibiicriiiit, qiii I)oiiiiiium post nrsurrcctifjiicm,
parcerc, nc cuin illis pcrdercl jiistos, cuin possel cimi illo amhiilaiilcs in via, nrjn cognovcrunt, qii:jiii-

jiistis inilc IilM;ratis, rcdderc iinpiis digna supjilii i;i. vis noii sit ibi lioc vcrburn posilum, i>cd rcft ipsa in-
Talo aliipiid apiid Jcrciiiiaiii cst, iilti :iil : (^iicuiie tcliigaliir. .Mysticc autcrn, qiiid cst quod malis ad-
vias Jerusulcm, et videle, el (juwrilc in plateiH ejiiH, ct vcrsaiitibus intra donium Lot rediicitur ct iiiunitiir,

rcujnoscite si invetiiclis Ituminem facicntcm justitium, " iiisi qiiod jiistiis qiiisqiic duin piavorum insidias sus-
ct qucerentem (idetu , et prupitius ero peccnlis eorum tinet, ad meiilcm revertitur et impertcrritusmanet?
(Jer. v), id esl, iiivciiilo vcl uiiuiii, cl parco cajlciis, So lomilin aiitcm viri in domo Lot (jstium invenire
nd cx:iggcranduni, ct dciuouslraudiiin qiiod iicc iicqiiciint, qiiia corriiplorcs nicnliuiii conlia vit in
uiius ibi posscl iiivcniri. jiisli nulliim accii5.alionis adituin depichciidiint. Tcr-
Abiil DoDiinus postquam cessavil ioqui ad Abn'.- cussi rsccitale qiiasi doimim circunicunt, qiii invi -

ham; et ille reversus cst in locuin suum. (Cap. xix.) dciites facta dictaque perscrutantur. Scd quia cjus
Yeneruntfjue duo ungcli Sodomam vespcre, Si-dciite dc viia jiisii Forlis iindiquc ac laiidal.ilis actio o!)vi:il,

Lot in (oribus civitatis. Qui cum vidisset eos, sur- cirantcs iiihil aliiid qiiam parictern p:ilpaiit.

rexil et iiit obviam eis; adoravitque pronus in terram

CAPLT XXIII.
dicens : Obsecro, Domine, declinate in dotnutn pueri
vestri, et manele ibi , etc. Quod occurrit Lol aiigclis, De abscesfione Lot a Salomis, et conrubitu dunrum
faciem, videtur intcUexisse quod an- filiarutn ejus cum eo.
et adoravil iii

gcli cssciu. Sed rursus cum eos ad refeclioncm in- Egresstts itaqtie Lot locutus est ad generos suos, qui
vitat corporis, quie mortalibus necessaria esl, vide- uccepturi erunl filias ejus el dixit : Surgite, egredi-
lur pulasse quod homines essent. Ergo qutcslio simi- ^ niini de loco isco, qtiia delebit Dominus civitatem
liter solvilur, ut soUita esl in tribus qui veneruiil ad hanc. Et visus est eis quasi tndent loqui. Et locutut
AbraliPiMi, iil aliqiiibus siguis apparcret eos divinitus esl, inquit, ad generos suos qui accepturi erant ftlias

niissos, qui tameu homines crederentur. Nam hoc et ejus. Quia postea duje liliae Lot virgines fuisse dicun-
in Epistola quaj est ad Hebrsos, cum de hospitalila- lur, de quibus ipse dudum ad Sodomaeos dixerat :

lis bono Scriplura loqueretur, ait : Per lianc enim r,!ii- Ecce duce jilia: mea: quce non cognov runt virum, el
dam nescienles, liospilio receperunt angelos (Uebr. xi). niinc Scriplura commeiiioral euni habuisse generos,

Prius aulem quam irent cubitum, viri civitaiis val- nonnuUi arbilrantur illas quae viros habuerint, in

laverunt doinum a puero usque ad senem, omnis po- Sodomis remansisse, el eas exisse cum patre quae
pulus simul; vocaveruntque Lot et dixerunt ei : Lbt virgines fiierint. Qtiod cum Scriptura non dicat, Ile-
sniil viri qui ingressi sunt ad te nocte? Educ illus br;ca veritas exponenda cst in qua scribitur : Egres-
liuc, ut cognoscamus eos. Egressus ad eos Lot posl ter- sus est Lot et locutus est ad sponsos qui accepturi
ijttin occludens oslimn ait : Nolite, quaso, fratres mei, erant fitias ejus. Necdum ergo virgines filiae nialri-

nolite malutn lioc facere : liabeo duas filias, quw nec- monio fueraut copulauc.
dum cognoverunt virum, elc. Quoniara prostituere vo- Cutnque esset mane, cogebanl eum nngeli dicentes :

lebat Lot filias suas hac compensatione, ut viri ho-

D Surge et tclle uxorem tumn et duas filias quus habes,
spites ejus nihil a Sodomitis tale paterentur, ulrum tie et tti pariter pereas in scelere civilalis. Dis$itnu-
admiltenda sit compensatio flagiliorum, vel quoniin- lante illo apprehenderunt tnanum ejus , et tnanum
(jue peccalorum, ul nos faciamiis aliquid mali, iie uxoris ac duarutn fiUarum ejus , eo quod Dominus
;dius gravius faciat malum, an poiius perlurbationi parceret illi, et eduxerunt eum ,
pusuerutV.que extra
Lot, non consilio tribuendum sit, quia hocdixerii, civtntem; ibi locuti sunt ad eutn dicenles : Salva ani-
mcrilo quseritur. Et nimirum periculosissimc admil- mum tuatn; tioti respicere post tergum, nec stes in

litiir h?RC compensatio. Si aulem perturbationi hu- otnni circa regione, sed in monte salvum te fac, ne et

iiiaiia; tribuitur, et menti lanto malo permolie, nuiio tu simul pereas. (Isid.) Igitur Lot frater .\brahain,

modo imitanda esl. jtistus et hospilalis in Sodomis, qui ex ilio incendio

Vim quoque faciebant Lot vehementissime. Jamque qiiod erat similitudo fuluri judicii, meruit salvus
prvpe erut , ut frangcrent fores, et ecce tniserunt ma- evadere, typum figurabal corporis Christi, quod iii

umn viri, et introduxerunt ad se Lot, clauzerutilquc oniiii!)US sanctis et niK.c inter iniquos aique impins
uslium , et eoi qui eranl foris percusserunt civcitate. gcmii, quorum factis non consentit, el a quoruiu
BS7 COMMKM. IN GE.N KSiM. - Llli. II 9M
peniiistiooe, sxcuii in fiiie lil)orabitur. illis ilauuiatis \ nibus inlercedunt. Lnde rette p«>r angfluin ad «•uiu-

Sup{)Iit-io i;;ni» irlerni. deiii Lot (lieilur : t!cce eitam tn hoc $u$cepi firece$

bixiiqui: l.ul ad ev$ : Quivbo, Uumtue mi, ifuia in- lua$, ut non $iibterlam urbem p>o qiia loculu$ e$, i|iiia

ttnit $ernu luui gratiinn coram le, el muijHificatli videlicel cuiu Ueo deprecatio runditur, iiequai|iiain

mis^riiorJiam tuam quam f^ci$li mccum , ul $alvare$ talis conjiigiim vita damnalur. I)e quii precatioiij

animam meum, nec poaum in monle $alvari, ne forte (piiwine 1'auliis adiiioniiil diiens : Sntite fraudare m-
appreheiidal me lunhim el moriar. t!$t civila$ hwc in-t-Mi, riiti forle ci con$en$tt ad lempnit, ut vaccli$

iusla ad ifiiam punuin fiigere parta, et $alvtibor in onilioni (I (ior. vii)

ea Munquid nou muiiica e$t,

: et tiret unima meat Sol e(ire$$u$ e$l $uper lerram el Liu iiiijve$$ui c$t
lHiilque ad eum : tUct etiam m koc $u$cepi prece$ Sigor. Iijilur Uominu$ pluil $uper SoJuinam et Ho-
lu.is, ul nun $tibierlum mrhtm pro '/iiu tocutu$ e$. inorrham sulphur el iijncm a Ihnnino dc nr/o; el sub-

t ettuin et $atvare iu ea, qiiia non potero faccre quid- vcrtil civilale$ ha$, cl omnein firtu rnjioucni, uaivcr-
quam, doaec iiigrediari$ tltuc. Idcirco tocalum c$t »os habilalore$ urbium, cl cunclu lerriv virenlia. ((ireq.,

nomcn iUiu$ urbi$ Setfor. Qui«l crgo siijnilic.it , quuJ Quid in sulphure iiisi felor cariiis, et (|iiid per ignetn
i|ibe Lut arikiileio S(h1uumiii rugivii!», xfiiil Sfgnr, el nisi ardor desiilerii carnalis evpriiiiiliir? Ciim ergu
iii* Itiaquaiu ad inunt.iiia coiim eiiiiit , iii.si quuii Su- 11 lialntaiitiiim Sodumis vel Guiiiurrli:e carnis scclcra

<:<>:!i.i, i]u.i' iiiter|tret.itur caciia», iiiuiulaiut cvpriiiiil ptinire Doitiiiiiis dccrevissel, in i|isa i|nalitatc ultio-

itisideria, aililuda \eru iiiuiitiuiii, s|»eciilaliu e!>t p<'r- nis ihnuluil inacuiam criuiinis. Siiiphur (|iiippe rctu-

Jccluruui? ScJ quia niulli suiit jubti, qiii iiiuiuii qiii- rem habet, igiiis ardorem. Qiii itaqiie ad perversa
< «•III .' ' : I, s«'ii I.Tnieii, in artiune positi, desiilcria e\ carnis fclure arscrant, ilignum fuit nt

«uiiit I
,
,.. in subire iioii queuiit, lioe esl siiniii siilpliure pcrircnt cl i^'nc, (|iialciiiis cx Justa
qiioii i>ii\ii quidein de Suduniis, sed taiiien ad inun- |Hcna discereiil ex injiistu dcsiderio qnid fci-isscnt.
tana iiuu per^enit, qui.i daiunabiiis vila reiitiquitur, Ite$picien$que uior illiu$ po$i sc, ver$n est in $ta-
M'd adbuc iclsilutlu sp<'i-ul.itioi!is siibtililer iion te- inam $ati$. Lxor anlcin ejns, coniiii seiliret peiiiis

Ui'lur. Indo idein Lol ad anKeliiin dicit : t'.$l citiia$ ligiiravit (|iii, pcr gratiam vocati Dei, retro respi-
birc jusla, ud quam po$$um fugcre parva, el $atvabor ciniit, ct al ea i|u:e reliqucrant rcdiie contcii.lnnl,
in ea ; nunquid non modica e$t, et tivet aniinu mea in d<! qtiibus ipse Uuiuinns, Neino, inqiiii, ponen$ ina-
ea? Jujla igiuir dicilur, et lainen ad saiutem tuta uum suam $uper aralnim, resptciens reiro, aplu$ esl
perhibetur, qiii i actuaii^ vila iiee a inuiitli curis ex regno Dei (Luc. vi). liiih; cl illc pinliilietnt- rclro
lota di^creta e»l, nec Liineii n g.iudiu salutis a:lern.e r<'spiccre, per quod o^lctiderel noii csse i-edeiindnni
^'
alieaa. Ileiu aliler : Ardentein Soduinain rugcre, e>l ad veierem vitani, qui, pcr gratiam i-(>generati, ulli-
illicita caruis iiiceudia declinare ; ailitudo veru (>st nnim eupiuiit cva lore jiidieiiim. (tuod vero oadcin
niunliuin, luunditia Lontinenliuin ; vci cerle qiiasi iu t-c^piciens remansit, el iii s;ilcin coiiversa cst, oxem-
iiioute sunl, qui etiani caniali «opiil.i' inhxrent, sed pluin pnrst:it ad coiulimciitnni lidclintn, iinde :i!ii

laineii exlra suscipieiuLe proli!> aduiisiioneni deli- salvanlur. .Natn iiec ipsiitti tacnil Cliristiis dicciis :

tam , nulla carnis voluptate soivuntur. lii inonl«? llemenlolc uioris Lol {Luc. xviii), seilicet ul imm
qiiippe stare, est rniclum propaginis in carne nnn tanqiiam sale condirct, iit iion tanqiiam falui negli-
qiia-rerc. in nionle stare, est cariiaiiter noii a<l- peremns. sed prndentcs cnvcrctuns; h<u- eniin ci ili.i

ba:rere. Sed quia iiiulti sunt qiii scelera quideiii adnioiiuil, ciiiii iii stalnain salis rotivcrsj est.
carnis deserunt, ncc tauion, in coiijiigio posili, usiis C.um enim subverterel Domiuus civitates rctjiunis il-

s<duinmo4lo debili jiira conservant, exiit quideni Lot litts, recordalu$ e$l Abrahce, ct tiberavil Lot de $ub-
de Sodtnnis, sed tanien inox ad montana non per- versione tirbium in quibiis habitavcral. Comtiiciul:il
veiiil, qiiia jaui damnabilis vita ri-liiupiilur, sei\ ad- Seriptiira iiiciitis inagis AliralKC liboi-atiim cssc l.ol,

iiMC (tl-iiuilo loitjngalis (ontiiifiitia- sulilililcr iion ul inlclligamiis Lot Jiistiim dictiim sei iindum i|iiciii-

tcnetur. El»l in lucdiu Segor civitas qux rugieiiii>in dain modum, nia\iine qiiod uiitiiu veruiii Deuin coie-
^
fcilvot et inrirnium ,
quia videlicel rum sibi per in- l«it, et propter comparationcni scclernm Soiionio-
(i>iiiiii(>iitiim ir.iscenlur conjiiges, et l.n '
itn rum, inler quos vivciis ail vilaiti siiiiilct!i noti iiotiiil

riigiiiiit, et lanifn venia Niilvantur. <^' . ;

.. a:n iiulii.ari.

luippe civilaiem inveniunt, in qiia ab ignibiis dercn- A$ceuditifue Lol de Scgor, et mansii in monte, dua:

ilanlur, qiiia coiijugalis lixc vita, non qiiidem in vir- qtioque filia: cju$ cum eo. Timuerat eniin maiiere iii

titibus luira est, sed tnmen a siippliciis sccura. Lmle Scgor, el mausil in spctunca, ipse et duir jiliiv cju$.

tst citita$ ha-c juila, Qiia.'iilur qiiare ciiin priiniim riiga- niuiitis prx'tiilerit
idem Lot «d aDgeium dicil :

ad faoM p«MKJil fuyere parva, et $attabor in ea. Segor, et eam iii iialiilaculuiii snum Miini;rit liberari,

.Sunquid non modtca e$t, et titel iu ea anima meaf nunc de Scgor rursiiin ad inonlem mi;.{rcl. lU>s|)oiiiie-

Juita igitur diciliir et tamen ad saiiiliin tuta p4>rlii- iiiinus verain esse illaiii Ilcbra-oriini (oiijei liirain dc
IxHur, quia coiiju^alis vila m^c a mun lo longe di^isa Srgur, qiiod frcqiKMiter lcrnemolu uiiriila Kale pri-

i-ol. uec taiuen a gaiulio saliitis aUeiia. Sed tnnc iii iiiiiin, ct pustca Salisa appcllata sil; tiiiiucritqiKt Lot
acliuiie kac vilam suain conjiiges qiiasi in parva ci • i:ici>nj : Si cum c:eleni: adhuc url>es slarcnt, ista S3'pti

vitale CMlOdiunt, quandn pro se assidois (W>precatio- s ihverM esl, quanio roigis nunc in cosiiinuni ruiua
 f;'i9 II. iui;\Ni MAiui Aiu.im;p. ii()j:i;.nt. opkrlm i-aus i. sr.a

poloril llhcrari, <l li;iiirorc.i',i<)iiom iiin<ii-rit;itiK, \ iiolurrii reddirr, tcllo ifuod morle morirrn, tu
1 (»11 rl om-
cliaiii iii (iii:is <li'(liss(! coiliis |)riii< ipiiiiii. (Jiii chiiii tiiii quir lua tunl. yiio.l ail U<'iis ail AliiriK-K-ch nro-
f;i!H'ras vi(l»'r:il Kiibnii civil:il(!» cl li.niic »l:irc, B»-(|iu' plirr Saram : rc|»«rtl lilii, ui nori (M!(t;irc» iri ino,
I>(>i aiixilio criittiiii, iili(|iic dc co (inod bilii conccssiiiii .|n:iri(lo ciirn adnioiiiiit •norfrm Ahraharn ctte, niiaiii
sororcrn
;iii(licral, :uiiliiKcrc iioii dchiiil. |)iil:il);il , advcrlciKluiii csl c| noUindum h
DitililHc iniijor <ul iniiiorrni : Viilcr notlir tnicx exl, ltcii;ii jxiccari, (|iiando lalia coiiiiiiiiiiinlur, (|ii;f' pu
el nulliiK viroruin rciniinsil in tcrrn, qui posnil iugrcdi l.i il hoiniiKs l(:viii!r hahcnda, lani|ii;iiii m tairic
ad uos juxtti morem univcnw lerrw. Yeni, inebricmus pcccali. Qiiod auUfrn dikit ci : Erce lu moricriH,
cum vino, doriniiiniuHiiue rum en, ul scrvure possimus cliani hoc notaiKliini csl , quornoilo diral fVus, lan-
cx piitrc noslro scmcn. Illiid if^iliir (|iiod procxciisa- qiiaiii pr.Tili(ciis sinc diihio riiliiriiin, qiiod admo
lioiK! diciliir lili;iriiiii , co «Jiiod i»iil;ivcriiil dcfccissc iiciido dicil, iit ahsliiiciido a pcccato cavcalur,

Iiiimaiitiiu gcnns, cl idco ciiin palrc concubucriiil, \orinii iiitlcm Abimclcch etiam Abraham, et diiil

non cxciisal palrcin. Dcnifiuc llchraci qiiod seqiiiliir, ei : Quid fccislis nobis ? quid peccarimus in te,quia iii-

I''t ncscivit cl ciim ilonnissct riim co, et cum surrexis- duxisli super me ct supcr rcijnum meum peccnlum
Hl (ib eo, a[)|)iiiit;iiiil dcsiipcr quasi incrodiljilc, et 'jrandc? Quir non dcbuisli facere fecisli nobis. Itur-
(|;ioil icniiii iialura non capiat coire qiicinpiaiii ne- li susque expostuluns ait : Quid tidisli ul lioc faceresl
scicnlcm. Uespondit Abrnham : Cngitavi mecum dicent : Forsi-
Concepernnl crgo dncv filiic Lot de palre suo ; pepe- tnn non est limor f)ei in loco islo, et inlerficienl me
ritque miijor liliuin, cl vociivil nomcn cjus Moiib. Ipsc propler uxorem meam. Alias autem et vere soror mea
csl puler Moabilaruin usquc in prascnlem dicm. Mi- esl, filia palris mei,el non filia malris mem, et duxi
uur qiiofjue peperit lilium, cl locavil nomcn ejus .\m- eam uxorem. E:enim vere soror mea estdepalreet nnn
iiiou, id cst filius populi luci, ipse est puler Ammoni- dr matre, id cst, fralris Aaran non
(ilia, sororis. Sed
iii:t;ni u»quc liodie. Moah iiitcrprol;ilur e.t palrc, cl q:iia in llchnco habct : Vere soror mea est, filia pa-
loliim uoiueu ctyuiologiaiu liabcl. Aiuuioii vero, cu- tris mei, scd tinn filia matris meir, cl majris sonal
jus qiiiilciu causa noiuinis rcddilur, filius generis inci, quodsoior Abrahac fucrit, in excusalione cjus dici-
sivc, iil niolius csl iu Ilcbrsco, fiHus populi mei, sic nuis, necduin illo tempore lales nuplias lege prohi •

<!crivalur, ul cx parlc scnsus uoniiiiis, ct ex parte bitas. {h.d.) Dohiiic historia de Ahiiiielcch, quando
ipsc sil scruio. Atnnii "f^" euiin, a quo dicli sunt Aiii- Abraham luliluxorein suain Saramctdixit sororcm,
iiiouilx', vucatur populus nicus. lii ipso aulcin Lol nc, se occiso, ab alienis capliva possiderctur, ccr-

quar.do fili;c concubuerunt cum eo, non illud quod a tusdeDeo, quod eam -
non permilleret,
r T — --
sicul violari -

Sodomis lilicralus cst, sohI aliud figuralum cst. Tuuc ^ ncc priinuiu a Pharaonc, Unde et Abirnelech, som-
enisu ipso Lol fiiluia! legis vidobalur goslasse pciso- uio commoiiitus, non maculavit eam
coiicubiln, scd
rain, quaiu qui.laiu ox illa procicali cl sub lcgc po- iulaclam restauiavit marito. Vcrumlanien quis lunc
inale inlclligeudo, quodaiuinodo se incbriaut, iii illo figurabatur viro, scire volo, el ciijus
sili, sit uxor
eamque nou Icgiliine uIcikIo, iufulelilalis opera pa- (luae inhac pcregrinatio- c atqueinteralienigcnas pol-
riuut. Uona esl enim lex, iuquit Apostolus, si qitis ea lui macularique non sinitur, iil sit viro siio sine
lctjiiitne uliiur (7 Tim. i). luacula ct ruga. In gloriaiu qiiippe Cliristi rccte vivii
Ecclesia, ut pulchritudo ejus honor sit viro cjus, sic-
CAPUT XXIV.
I)i' pcreijrinalionc Abralice in Ceraris : cl de Abitnclech
ut Abraham propter Sarae pulchriludinem, inter
reije Palwstinorum. alieuigenas honorabatur; eique cum dicitur in Can-
(Cxv. XX.) Profeclus inde Abraliam in lerram au- ticis cauticoruui : pulcherrima inler mulieres, ip-
slralcm, habitavit inler Cades cl Sur, ct percgrinntus sius pulchriludini uicrilo leges offenint muncra,
esl in Ceraris. Dixitqne de Sara uxore sua, Soror mea sicutSarcE obtuUtrex Abinieloch, plus in ea mirans
est. Misit erijo Abiinelech rex Geranv, el lulit eam. fonuie decusqc.oJ amare poluit. Est enim et sancta
Vcnit auteni Deus ad Abimelech per somnium nocle, ^^
Ecclesia Doniino Jesu Chnslo in occulto uxor. Oc
--.(._.•//:. 17
et dixit
_____-__._ ._ __ /•___ ...
illi : En motieris proptcr mulierem quain lu
*-' ii^^ —
^ :__.! !•...
i --. -.___•_•
cullc quippe alquein abscondilo, hocest sccretospiri-
1

listi ? Habet eiiim virutn. Abiinelech vero non teligerat luali, auinia huniaua inhaeret verbo Dei, ut siut duo
eam, et ail : Doinine, ntim genlem ignorantcm cl ju- in carne uua. Quod magni conjugii sacramentu:n
stain inlerficics? iSonne ipse dixit tnihi , Soror tnea iii Chrislo et iu Ecclesia coiiimeudat Aposlolus
cht, el ipsa ait, Fraler meus cst ? In sitnpHcilale ctu- {Ej.lies. v).

dis tnei et mundiiia tnanuum mearuin fcci hoc. Qua'ri Proinde regiium lerrgnum s<xculi luijns, cajus fi-

solet quouiodo adhuc iu illa ajiale pro Sara pulchri- guram gerebant reges, qui Sarani poUuere permissi
ludine poiiclitari Abrabam luelucbal. SeJ magis uon sunt, nou esiexpcrlum; nec iuvouit Ecclesiam
tornuie iilius vis mirauda cst qune adhuc amuri po- coiijugem Christi, nisi cuui violare tentavit. Diviuo
leiat, quam qua;slio dillicilis putauda. Dixilque ad aulein teslimouioper fideiu inartyrum cessit, corre-
eum Deus : El ego scio quod simplici corde feceris, el cuimque in poslerioribus rogibus honoravit munere.
ideo ciislodivisse, ne peccares in ine, et non dimisi, ut quam corruplioui suae subdere in prioribus non va-
lantjcres eam. ISunc igilur redde uxorem viro suo, I'.:it. Naiu quod tunc in codem regc prius et posle-
quia propheta est, el orabit pro le, el vives, Sin aulein rius figuratum est, hoc in isio regno prioribus el
 . :

COM iKM. l.\ (;ENE<PI i.i:;. lil. ^«il

! r..iiii aiiUMii A «Ixi |>>iU'^l, ciiiii bil illo 1)011 >, 11.1.1 cri.-aliu.i. Siiiiii-

diniiir ti.iiiii.-. -ii L. .losia aoi\ dc iluiu Ikh- fiiiiii t>|iuiiMis t-l s|Htii!>a vol \ir »'t iixor,

tiiatre. iiuii lcrrein '

>is, qu.i* osaciiabitnr, (i|)ri»l(isi-l ti-dosia <li( uiilur, i|uia \cro cHigiiaiione

sihI gralia? ca'lcstis, qii;c in .vloriium iiiaiickil.cugiia- siiil frjtrcs, C.liristu» ii>jus c( oiiiiics tuiH-ti, i^ralia

lio cuiuiiiondatur. Sih uiiduiu i|uaiu graliaui griius diviiia iioii ctiiisaiigiiiiiitato Ivrroua, Imc ost (i« |iutro

Miurlaic niMictiiiHiN. .1. • |>l.i |iole&late ul lilii hci \o- iion i!<' inalrc, cl analiiiius ditilur, ot ca|Mcius an-

roiuur ct sinai^. N^>(iif ciiiiii gratiaiii liaiic dc s^ii- ditiir. .Njiii iiilor s»; (Miiik^s saiuti |icr c.iiuiloiii gra-

agoga luaWo C.hiisli socuikIuiu canioiii. soJ do Uoo tiani riMlics suiit, 6|)Oiisus autotn calcrortini wH-ie-

Talrc perco|»iuiui. Ilaiio vero rognatioiioiii lorrc- lalo iiullus ilioniiu csl. V!tiod aulciii Altiiuolocli Sara.*

iiain, vo aus iu aliaiu \itniu, ul>i juillus niorilur, dixil:

Ncgaro iios (!'•'•- '

•ii, noii falcri, ctini dis< i- /•.Viv nii//>-
- • '
\>s dctti fratri liio, lioc eril tihi in

piilisail'. .Vc /*u/r<'iM in ((Trii, tiiiMi csl fr liimcntuin "i, nd iMtines qui tcium tunt, ct

twm 1'aieT tittcr qui in raeiis cn {Hutth. wiii). r/MoriKu/ut' pcrrexcris, mcincnto lc dcprclicnuim, qiia.si

Qtioil \oru Eccleitia oiijns u\or sit, oo<'nlla(iir alie- jooaniio lt>i|uitiir, co i|iiO(l i{is;i divcrit frali-ciu suuiii
III soror iion lacelur, li.iv inloriiu osso sininlando, (iiii fiiil iii.uitii-., Iiorl;»lni-<|uc nl lior

iil, «juia ocoullum csl ct (iinii.-ilc ad ]{ in |tostcrniii nicinincrit, nc dciiicc|)s siiiiuialione, i.i

iii- im, (|Uoiiiodo aiiiuia liuiuana \orlMi Doi est. o|)|)iobriuiu Jcproliciisa incunoiel.
C0|Mile(ur &i\e luisceatur, sivo, <|uod luolinsolaptitis

Lnu:u TKimus.

CAri r liUMi M. vila gorilur, quasi octavo lciiiporc surgeuuis; luiic

D* Salivitute Isuuc cl dc ejectione Aqar cum purissiini, lioc cst oiiinibus cariialis concupiscciitia;
Ismacle. uliisetcurruplioiiibus, iii quibiisniaxiiiie luxuriii ic-

Sane quia socundus libor o\|M)bili«)iiis iii Gonos<>o$ gnal, exspoiiali.

ab oo loco inti|tiobat, i|uu |Mist oipulsioiicni Ad.o do Crciit iijitur pucr ct ublaclnlua cst : /(i;..7«e

paradi»«.i, iu hac aruniiij iiiurl.ilis vit;o u\urciii suain .4/>r(i/i<iiii yninde convivium in dic ublactulionis cjiis.

iileui protoplastus cogiiovissc dcscribitiir, atquc iii

p {.\ug.) Mcrilu qiuTilurcur Abi-.ibaiii iicc die quo iia-

liistoria .Xbiiuolot U iu qua Sara laudatur, ad calcom tusost oi lilius, iicc die ipio circunicisns est.sed dio
II- !ucliis 0!,t, ci)ii^'riiuiu o>se ar!iilror, <|iiitd qno ablaclaliis csl, ipiiliiiii rcicrii. (Jiiud iii.-<i ad ali-

tci..... .iJi r in co loco priiicipiuiu suuial ubi liliiis quaiii spiritualein sixiiilicaliuiioiti rorcialur, iiulia so-

proiui&^iouis .\braba: patriarclix coucc&sus est, cu- lutio <|u;ostiouis est, tunc scilicol essc (lebero ina-
|tis penMina ipsius tv puiu lciieroL, qui origiiialis pec- gnuni gaudiuin spiritiialis a*lalis, quaiido rueril fa-

cati viiicula dissolverol, ot hiiuianiini gi>nus docuri (tus hoiHo iiuviis spiritiialis, id cst, non lalisquaiibii'
prisliiio, (|uo dtidiiiu s|Miliatuin riicrjl, per graliain dicil .•\postoius : Lnc vobis potuni dcdi, non cscam ;

suaiu coiistitucrct, ;ic paradiso colonuiii suuui rc\o- nundunt enim polcralis, sed iwc adliuc polalis ; eslis

larcl. cnim adhuc carnatcs {I Cor. iii).

^Cap. ui.) \isilaril uulcm Dominus Soram sicut Cumquc vidisset Suru filium Aijar .F.gijpluv luden-
pi ' . el imptevit tfu<r loculus cit ; loncepilqiic ^'t liin cum Isuac, dixit ad .\bruhain : l.jicc nncillavt

p.^. ,. ,.-ium in scncclute sua, tcmi>orc quu pradi- liinc et filium cjus. .Vu/i cnini hwres erit jilius nncillir

.xerul ei lieus. \oiatiique Abraham nomen filii sui cum filio meo Isaac. I>iipii( itcr itaiiiie hoc ab llc-

quem genuil ei Sara Isuac, el circumcidil eum octavo bnuis e\|M)nitiir, sivi; quod idola ludo recoril, jtixla

die sicut ;-' ;( ei Ucus. Circuincisioiiis lyptrs ac I) iliiid i|iiod aiibi srriplUMi esl: Scdit popnlus mnndu-
li-^-
-' Nani et sign;i( iiiunicst M'tiin- C(irc cl bibcyc,ct surrcxcruiil Indcrc (ICxod.xxxil), si\»'

liiK . . IV), justilix' lidci .Vltr.iii.o ot (| ioJ advorsuin Isa.ic ({U.isi inajoris a-talis, joco si:>i

MTiuiui ojus, et inditiuiu lastigandi eos qui ad hoc cl Itiilo primogoiiila viii licarot. (Jiiod quidciii Sar.i

soiiicu baiicque ridcin [seniou por riilomj |M.*rlinoroiit audiciis nou tnlil, cl huc cx ipsius apprubatiir scr-
Ab oniiii ii. -l spirituo, ct proplic- nioiic dicontis
lia u.i&citi. . -wiloris, «|ui iKJb cl in Durc hocacccpil Abruham pio filio suo. Cui dixil
pra-MMili per l>apli»inuni ab uinni raortirora: actiuiiis Dcns : Son tibividcalur uspcrum super puero, et c/i-

polluliune uiuudarel, ot in luturo |K.-r resurnxliu- per ancilla tua. Omuia qutr dixcrit tibi Sara, audi
itrui .1 »111? in pcrpc- 1 >c-<-m ejus, quia in Isaac tocabitur tibi semen. Sed cl

l'-- -Ti .
'
•, rcsun-o- /i.ii.in ancilliv fnci^im in tjcn'cm miiqnam, quia tcincn
( ... ,
>rcl. .N.II11 /i.-iiiit rjf. Qux*ritur Sara (lic'tilc: Hjice ancillum et
rl Uuiiiinusoclavu, Ikk osl posl s<*pliniain sabbati ro- lilrim e^us, noii enim hwre» eril filius ancillar cum fi-
aurmil, et ipsi post »e\ hiijus vculi xlates el Mp- li<t mcu Isaac, quaro contrisl;itiis sil Abraham ciiin
Uuiaoi sabbati aiiiir.aruiu, '\uje uuiic iutcrim in aiu ikij riKTit propholia, «|uaui ulique tujgis dobuit
Bi;?, r.. HAUAM MM III \i'.(;mi;p . McjcrNT oPF:i\rM pahs r m
liofisc iphc (|iiani S;ir:i. S.- 1 inlrlli^.MKluiii rsl, vil «•« A carii:il<iii p<.p'i!iiin ; S:ira \cro lilxra (fM.iiiC |)opiiliin:

rcvrlaliorK! \uu: (lixissr Saiiun, <|iii.i priiis tlli (iicial qiii hCciiiKltirn (::iriicni noii ctl, hcil in liJKrrtalc vu- I
rcvi-lalnin. Illnin v(;ro (|ii(mii de liac |ios((;a Doiiiiinis (atiiH c«l, qua lihcrlaU; lih«!ravii<'um (Jirislus. iiue
roininolnm, ijriliir iiiyslcrio fi(;urahalur,priorcin |)opiihiin in he.r-
iiislnm.palorno adcclii pro filio fiiiKHi^

cst, pcr viliilc pcclorniii ((ciicr:ilnm. in dorno S.-ir.i!, id eftt

M'\ anihos priiis n(^scissc, (|irKlnain illinl v.i

|ii(t|iliclico (li( liiin cssc, niiii Kc(:l(!si:r', iioii inaricrc iii ;i-(crriuin, nc(|iic chs*- li:rr«-
arani ii(!scicnlcin lioc
ila niola csscl niuiiclni aiiimo jiroplcr aii(iii;c sn- dcni vcl consorlcin ciillorihuH Clirisli, ni!r ciim lili<^

..crl)i:im. Nol:iii(liim (iiiod cl Ismacl ijiclns sil a D(M) nohili, iil cst, fidcii populo, rc(;iium celod» i;lori«

s(!ineii AhralKC, proplcr iHiid (piod sic a(;ci[»icndiim pos»cssiiriim.(;uincjiccr<!l igitur Ahrahain Ag^irdcdo-
csl In Isaar vocabi- iiiosua, acccfMi p:in<!S(!liilr(jiiiaqii;i: cld<!lil A;'ar, cl
(loccl Aposloliis, (|iiOil dicliini :

iin[K)siiilsupcrhiiiiicroH<-jiih iiirjiil<m,cldimisili!ani.
Inr tibi ncmcn, noii l:!ii carnis, scd lilii proniissi(niis

(icpiilanliir iii scmiiic, iil lioc projirio pcrlincat ad I-^xicns aulein Agar, crrahal in B(jliludin(!, et cum
camis, promissionis inoricnlcm sili filiiim projccihSf!t suh ai1)orc, appa-
Isaac, (|iii non liliiis 8(!d (iliiis

riiit ci angchisDomiiii, ct dcmonstravil fonlcrn aqiw,

Aiil, nhi promissio fildc omnihiis {.^cnlihiis.

Snrrpxil itaqnc Abralumi mane, lollctis pauem et ulrem <!t polavit (iiiuiii .siiiim. Qiiii crgo bignificat, quod
iqncv, imposuit scapuUrejns ; tradidilque pncrum,et di-
R cxiens Agar, inCanlem in humcros suos iinposuil, nisi

misit cam. Qua; cum abisset , errabat in solitudine liersa-

<|iiod pcccalor populus et insipiens cervicern inalris

bece. Cumque consumpla esset aqiia in utre, abjecitpue-

suae synagog:c gravavil cum dicil : Sunguit ejut tu-
per nos, et super filios nostros {Malth. xxvii). Paiicsau-
rumsublcrunamarborem qua;ibieral,el abiil, sedilque
c rccjione procul quantum polest arcus jacere. — lcm hoc indicahanl, qiiod vetiis sacerdotium [ian<.-.s pro-

Dixit enini : I^on videbo moricntem puerum,et scdens

positionis, sicut scriptum esl, porlaret secum ul vesce-
relur. Ller vero aqus!, qui dcfccit, Judaica purificatio
conlra, levavit vocem suam et (levil. Exaudivit autem
significalurdefeclura, sive doctrinacorurn carnalis in
Dominus vocempueri, ct rclifpja. {Ilieron.) In IIf'br;r,o
pclle morlua clausa, id esl, in carne veteris horninis
onim, post hoc quod serii)tiiin est Non videbo mor- :

praevaricalionis sententia damnata, quae nec refrige-

^cm ;;?i(;ri j?jfi, ila legitur, qnod ipsa Agar sclcrit
contra piieriim ellcvaverit voceni snam el fleverit, el
rium prx'slat, nec satiat silim, sed aeslu lepiJa vomi-

exautlierit Deus voccm parvuli. Flente eniin malre lum facit. Quod vero erial Agar in solitudine cum
el mortem filii miserahililcr pr.tstolantc, Deus ex.iu- filio suo, significat synagogam ciim populo suo ex-
divit pueruin, (!e quo pollicitus fuerat Ahraho! di-
pulsam de lerra sua, sine saccrdotio et sacrificio in

eens: Sed et filium ancilUc tua: [aciam in gentem ma- lote orbe lerrarum errare, et viam, quae esl Chri-
(jnam. (Aug.) Alio(Hii ct ipsa mater, non suain mor-
'-'
stus, penilus ignorare. Quod filius illius siti deperit,

tem, sed (ilii deplorat. Pcpcrcil igilur Deus ci pro quo ostendil populum niillam habentem spiritualem piiri-

fuerat et flelus. Solct qu;icri quomodo cum pater ficationem. Qiiod vero filium morienlem sili suh ar-
esset annorum amplius quiiidccim, projecerit cum borc projecit, et sic demonstrante angelo aspicit
siih arhore et ierit longc quantnni arcus niittil, ne fontem, significabat quosdam ex eo populo ad um-
\idcret eum morientem. Quasi eniniporlahat proje- bram ligni crucis refugium petiluros. Quod exda-
cerit, ila videtur sonare quod dicitur. Sed intelligen- nial puer plorans, et exaudivit eum Deus, et sic de-
(him projectum esse non apporlanle, sed nt fit ab monstrante angelo aspicit fontem, hoc pro illis dicit,

animo , tanquam moriliiruni; neque enim quod quiexjudjcis ad Chrislum convertuntur, ac flentes

sum a oculorum tuo- retro aclos errores exaudiun(ur, rescratisqne ocu-

scriplum est : Projectus facie
lis cordis, vident foiitem aqujc vivse, id est, pcr
rum {Psal. xxx), porlahalur qui hrn- dixit ; ef est in

quolidiano loquendi usu, cura projicilur aliquis ab

Chrislnm Filium Dei, qui Ego snm jons aqure
dicit :

viva; qui silit veniat et bibat{Joan. iv). Lnde Ismael

aliquo cum qiio erat, ne ah illo videatur, autcuinillo ;

maneat. Intelligendum exauditio interpretalur. Angelus autem iste simili-

est ergo, quod Scriptura ta-
cuit, itadiscessisse matrem a filio, ut puer ignoraret tudo est Elise, per quem populus iste estcrediturus,
B„:, Ecce ego miitam vobis
quo iwater ahieril, et cam in siheslrihus stirpihusla- sicut per Malachiam dicitur :

tuisse, ne filiumsili deficientem videret. lile aiitera

Eliam, qui convertat corda patrum in filios {Malac.

in illa etiam aetate, quidmirum si matre diulius non iv). Verum quod slalim vocavil angelus Domiiii Agar

remanse- dicens
visa et tanquani perdita, eo loco nhi sohis

rat, flevit? Quod ergo postea dicilur, accipepuerum,

Surge et tolle puerum ,
quia in gentem magnam
faciam eum, hoc significabat, sive quod copio-
non ut cum de tcrra, vehujacentem lolleret, dictum
eum manu sus Jud;ieorum populus esset regnatorus in saeculo,
est, sed ut ei conjungeretur, et teneret
sive quia coeleslis regni gloriam consecuturi essent,
deinceps comitem sicut erat, quod plerumque fa-
qui ex eis credidissent in Christo. Quod autem eum-
ciunt simul ambulantes cujuslihct fetatis. Igiturquae-
renduni est cur antea Sara voluit marilura de an- deiii angelum qui loquitur ad Agar prius angelum

eilla suscipere filium; aut cur nunc cum matrejubet Scriptura pronuntiat, deinde Deum, Filium Dei eum
fuisse credendum esl, qui per legem et propl;elas
cxpellidomo, quod non zelo fecit accensa, sed pro
myslerio propheline Agar quippe seraper loculus est, qui propter obedienliam pa-
compulsa. {Isid.)

lufiindum Aposlolum {Galat.w), in serviiulem genuit lernae voluntatis angelus vocaiur, Deus autem secun
 . ,

505 LOMMK.M. I.N Li. .M-biil. - 1.1U. III. M

Jiiiii iiaUirum Falri». i|Uiii vcrc i'l ip!»o csl iK-us» «lii ul V lliijus rei Scriptura tcslis csl qikf ail : Ei Itabihiril

IVitcr. .\brahitm in terra l'hitiilinorum mutlis dicbut.

( MIT II. .\braham rcro ptanlavit ncmus in Itcrsabcc , ct in-

Pe JHram^nto Abrdhir et pnclo cum Abhiulnh roearil N<»;ne'/i l^inniiii Dci irlcrni ; et fiiit cotonut
F.odem lempore dtjit Abimetefh el Phicol princept lerra- Philittinorum diebut mullit. ^ua:ri potcbl (|uo-
txercitut ejus ad Abraham : Deut lecum ett in uni- iii<><h> npiid putcuin jiiramcnli agrum plaiilavcrit

rersii i\nce agis. Jura ct<\o per Dominum nc noccas .\lirah:iin, si iii lcrra illa, qiieiiiadiiio<liiiii Slc|ihanus
tnihi cl posleris meis, ihrfM./iK» Mif"«r ; tcd ju.rtu mi- dicil {.icl. vii), iiun accc|M*r.il hcrcililatciii iuc pas-
tcricordiam «/««in feeil liH faciet mihi et terrtv in 7«« sum pedis. Si*d ea est iiitclligcnda h.crcdilus (|uam

tertatut et adrena. lHxilque .\braham : F.ijo jurnho. Dcus munerc suo fucral dalurus, non eiiipta pretio.

Fl iHerqtaril .\bimclcch propter pulcum ik/hit' qnem lntclli^'iUir aiitcni spatiuiii circa |iuti-iiiii ad illud

H ffl^s- '
rri i//iiii. Respondil .\biinc(cch : ciiiplionis pactuin pcrlincrc, iii iiiio fucraiit a^^iKc

Sescr ii hanc rem, scd et lu non indicatlt scplcm daUv, quaiidu Ahimclcch ct Abraham sibi

ntiki , el ego mon audiiri prcrter hodie. Tutil ergo cliam Juravcrunt.
Abrukam otet el boret, el dedU .Abimetech ,
percus- CAPl 1 III

'
<. F.l tlaluil .\braham scplcm H De eo qnod tcnlarit Dcus .\briih(im de fitio , et obtu-
liune arielis pru cudcm (ilio.
. I.Mi dixil Abimelcch : Quid sibi

rolunt teplem nqntr itfce, (fuat tlare feeitli teortum .' (Cap. s\ii.) Quiv potlquam getla sunl , lenlavil

Al ilH : Sepiem, inifuil, agnat aecipiet de manu mea, Dcm .\braham, ei dixit ad eum : .ibrahuin, Abraham ?

ml anl in leuimotnmm mihi, ijuoninm eijo fodi pn- Ittc rcspoiidil, Adsuin. Qua-ri solcl qiiomolo hiw
leum itium. lieirto roetilus est locus itle licrsabee, vcrum sil, cum diial iii Lpistula sua Jacohiis (C.ap.
quia ibi ulerque juraiil, el inieninl faedut pro pu- 1), qiiod Dcus ncniincm tenlal , nisi quia lociitionc
leo jurutHenli. {Aug.)iiuxTi potest quantlo cuni isto Scripturarum soiol dici lenlat pro co quodest probul.
Aliiiiielech pacturo fccii Altrjliam, ot a|>|H>llattis est Teiitatio vcro illa dc (lua Jacohus dicit nuii iiili-lli^i-

|iiilou$ quem foilit, imtcus jiirntionis, qiionnMlo con- tur nisi qua quisi|uc poccatu iniplicatur. Cic.lc

f»rii3t Tcrilali. .\g:ir cniiii iU' .\liraii:c ilonio cx|>uls;i .^poslulus dicil : .Vc forle lenlureril ros is qiii lenlat

cuni lilio, juxla puteuin, siculi ilicluin est, jiiraliunis ( / Thet. 111). Nani et alibi scriptum e&t : 7Vri((i( vos
crnikal, qui in \*alle postca dicitur factus ali Alira- Dominut Deus vesler, ul tciat si diligalit ciim ( Deut.
li.iiii. Ibi namqiic Abinick>ch ct .Xbraliam jiirav<>- XIII ). Kliaiii hor gcncre lucutioiiis, itl sciai, dictiim

runt. quoil noiulum uiiqiic rarluni cral , ciiiii (te cst , ac si (liccrctiir, ul scire vus lacial (|u(miaiii
«!unio .Vbrabx Agar rum fllio fuissei expulsa. <)iio- C vires dilcctiunis su.e homincm latcnt, iiisi experi-
irtNlo ergo errabal justa ptilcuin juraliouis? .\ii fa- ineiito etiain cidcm iunutescant.
cliiiu jani fiiiMC iiitclligcMuluin esl, cl pcr rccapi- .li( i7/i ; Tolte filiuin tuum unigenilum, (jucm diti-

liiljiiuiicin poittca conimeiiioratuiii quoil egil Abia- gis, Isaac, et viide in Wrram risionit, fld/iu' o/Jcr euni

Ikiiii lum .Vlaiiiclcch, si furlc qui loiigc |)Oslca li- milii Uulocauslum supcr ununi iiiunlium r/iici/i hiun-
bruui scri|Kiil numinc pulei juraliuuis appcllavit re- Uravero tibi. .Aiuiit ergo liehru>i buiic niunlom esse
(:i<>iieiii in qua cum lilio inatcr crrabat? Liiiquam in i|uo poslca tcmplum coiidituiu est, iii Area Oi'n:o
(lircrcliErrabal in illa rCjijiunc ubi pulciis juratioiiis Jchusa-i , siciit in 1'aralipuiiicnon scripliim c^l : Ft
fat tiis csl, quaiiivis puleus puslca sil ractus, sed caepcriinl adi/icare tciiipluin iii incnsc i,ccuiido, in
loiigc anle xlatciu 6€riploris. Sic autciu ap|>cllaba- tecundo die mensis, in monle Moria (II l'ur. 111),

tur pulcus cuin liber &criberelur, noinen teiicns au- qui idcirco itluminans iiiterprclalur cl iuceiis, quia
tiiiuiiin, iiuimI iinposucrat Abraliam. Si aiilcm islo ihi csl «/«/iir -«"2T, liuc csl, ur:i(uiiiin Dci, cl lc\, et
piilcuN, quciii apcrli» uculi» vitlil .\gar, iiiliil nslal Spirilus saiiclus, qui docct huiiiiiics \crilalcni cl
ut per rccapilublioiiem qua;slio ilissulvatur. Nuc ino- inspiial pruphclas.
vcre debcl, quumoJo pulciim qtieiu fodcrat Abra- Igiiur Abrahmn de nuclc conturgent tlraril atiitum
iibal A^.ir, si aiilc csl fuvsus qu.uu *f »11111/1. duccns tccum duus jurcncs,
li.iiii. ii<-s< illc illa cl Isunc filiuin

cv|Hil.-va. \ Ji !c iiaiiii]ue fieri puiuil ul |>ccurum suo- tHUin.Cumijue coiicidisscl ligiia in holucausluin , ubiU
ruui causa loiige a domo in qua cum suis habilahat ad locum qucin privccpcral ci Deiis. Dic aulcm lcr-
|>ulcuni foJerol quom illa ncscirel. buplcx aulcm tio etevalit oculit vidit locum procut, dixilquc ud
causa esl cur ila ap|>cllatus sil, Mve quia scplcni pucros tuos : Eispcctate hic cuin asino, cgo ct piicr

afvi^ Ahiniclccli de manu Alirab.c acccpcril, scptciii illiic usque propcianlcs, posiquam adurareriinu.i
luiiniiic duiiulur Sabe i~w', .'ivo (iiiod ihi jiiiavc- rercrleinur ud ros, cu. ^ulaiidum qiiud dc Gcraris
runl, quia juramcnlum &altc siinililcr appcllalur. usqiie al monlein Muria, id csl, sedeiii lcinpli. iler

Noiandum auloin et ex prioribus cl cx prxsciili dicrum Irium sil, el conscquciilcr dic lcrlio illuc

l<Ko, quu.l Isaac noii sil nalii> a I qncrcum M mlirc. pirveiiisso dicilur. Malo i^-itur qiiiil.iui .Miraliani pii-

sive iii AuKme Mauihrc, ut iii llchrau hahctur, m: I

l.iiil illo lenqiurc hahil.iN^c a I qiii-rcum .Mainhic.
in Gcraris , uhi ol Uorsahco Usquo lioilie dppidum ctiin iudc aJ inunleui 3Ioria vix uniu» dioi itcr plc-
cst : quj> provincia autc iion graiide tenipus e\ nu.ii »il.

«livisiwur pncsidium rjijr^liiix*, salutarb cst dicla. Pergcbanl crgo pariicr , tencrunlque ad tucum
 rt: IJ. IlAHA.NI .MAIJIU AIU llll.I'. MuGl-Nr. 01'KIU M I'AIIS l. ri68

qiinn oUfnJrrat ci Drns. Iii qnt) adificavit altare, it \ et>!»c Scpliiagiiila vl Tlmodoliori, i|«ii l|»siiiri iiorii(>ii

ilif.iiprr iiijua componuit. Cumfjuc coUiijaBiel Itaac tubcdi -p::: posiiiriiul (li(;<:iiU.-i. : /« virtjiilla Snhecli
fiHiim niiiiiii, posuit euiu in altuic tuprr atrucin liijwj- cornibu$ *ui«. Klciiim ou/vcfar^bivi; retc (|iio<i A(|iiila

rniii : ciliiiiHtquc vuniiim, el arrijiuil ijladium, ul posiiil, cl Syiiiiiiicliiis |)«-r »i;i n lillcraru fccribil, hl
iiiiiudlarct fiiinm auum. l.l crcc uuiji^Uin Domiui de vcro tamcclt c lilu;r;iin iiosilam. Kx (juo iiiaiiifcslinri
c(»to cliimiivit dircns : Abraluim, Abruluim. Qui re- cssi;, rioii iiitcrprclalloiniii slirpiiim
(oii(l(!iisariim. «'1

spondit, Adsuin. Dijcitque ei : iVon extendas miinum iii moiliim rclis irilcr hc virgiilla corilexu V(?rlMim
tuiim supcr pucrum, ncquc facias ei quidquam. Nunc ttalxrcli.scd rioineriKonarc vir((iilli,qiioiI ila
llctjraice
rnijiiovi qiiod tiuiriis Druiii, ct non pcprrccrin rilio dicitur.

(«0 uiiiijrnito proptrr mc. Kliaiii isla (|u.cslio siiiiili Appcllavilque nomen loci itliut , iJominus ridet.
loculiouc solviliir. IIoc esl cniin : yunc cognoii inde uscjue Iwdie dicitur : In monte Dominus ridr-
quod timcas Drtim tn; (iiioJ sii;iiilic.it : iNunc lc bil. Pro eo qiiod hic lialxil, vidct, in llehnfto tidebi-
fcci oognoscerc. In consoiiiiciilihiis aulcm Iioc gciius tur, scripluni est. IIoc autcrn apiid llehraos eiivit
iDciilioiiis ovidciilcr apparct iibi diciliir : ht vocavit iii pro\crhiiim, nt si fjiiando in angustia constiUili

Abrnliiiin uomcn loci illius, Dominus dk/ 7, iit dicant siinl, ct Doiiiiiii optanl auxilio suljlevari, dicant :

hodic : In monte Dominus appiiruit. Vidit pro co li In monte Dominus videbit, hoc e»l, sicut Ahrahx
quod esl; apparuit, hoc cst, vidil, pro eo qiiod miser-lus cst, niiscrchitur el riostri. (/«rf.) Unde cl
cst ; videri fccit , significans pcr cflicieiilcui id in sigiiiim dati arietis, solent etiam nuiic comu
(jiiod eflicitur , sicul frigus pigruni quod pigros clangcie. Age, nunc videanins quid suh hnjus sacn-
facit. Et non pepercisli , iii(|uit, filio tuo dilecto pro- incnti lateat myslerio. enim Al>raliam quando Isle

pler mc. Nunquid Abrahain proptor angcluin non filium suum unigcnilurn perduxil ad immolandtim.
pcpercit filio suo, et iion proptcr Deum? aut crgo hahchat personarn Dei Patris. Sed qiiid est qiiod
nominc angcli Doniiniis Jesns Christus significatns euni scne.x suscepil. Non enim sencscit Dcns; sfiil

csl, qui sine dubio Deus cst.ct nianifosle a propiiela ipsa prr.nunliatio dc Chrislo jam quodammodo se-
tlictus rnrtf/ni co/JSi7ii angelus (/s«. ix), aut qiiod nuerat, quando natus esl Christus. Inchoata est ah
Deus cral in angelo, ct ex persona Dei angelus lo- Adam ubi dictum est : El eruni duo in carne una
qiiehalur, sicut ia piophelis cliam solet. Nani in (Gen. ii). Sacramentum illud magnum est in Cliri-

coiisequcnlibus hoc inagis vidctiir a|»paiere uhi lo- sto et in Ecclesia (Eplies. \); el coniplela est sexl:i
gilur :
ifctale srcculi, qiue senecta significatiir Abrah.e, qiii.i

Et vocavit Abraham iterum de

angelus ipsum sacramentiim Dei jam longaevum erat, el se-
Domini
cwlo : Per memclipsum juravi, dicil Domiiins. Non ^ iicctus Sarae in plebc Dei, lioc esl, in inukiludirK;
facile onim inveiiilur Doniiniis Christiis Palrem prophetaruin, hoc idem sigiiificat, qiiia in fine tein-
Doininum dicerc lanqiKun suum Doniinum, illo prx- poruiii, cx ipsa plebe sanctarum animarum naliis

sertiin lcinpore, anlequain sumeret carnem. Nam est Christus. Sterilitas aulem ejus intimat quod in

secunduin id quod forinam servi accepit, non in- hoc s.Teculo spe salvi facti sunt, et in Chrislo lan-

congrucnter hoc dici viilelur. N;\m secundum hujus quain in Isaac oinnes nati siiinus, quein patnim Ec-

rei fulur» propheliani, illud est in psalmo : Domi- clesia in fine lemporiim, mirabili Dei gratia , non
71US dixit ad }7ie : FiHns mcus es tu (Psa/. ii ). Nam naturali fecunditate procreavit. Jam deinde s«>

iieque in ipso Evangelio facile invenimus a Chrislo quenlis historioe sacramentura ,

qiiid iirjaginaric

Dcum Patrein appellatiim, quod e^us Doniinus essot, portendebat, inspicienduin est. Quis ergo in Abra-
quamvis invcnianius Deum illo loco ubi ait : Vado ham, ut pmedictum est, per illam immolationeni
ad Patrem meum , ct Palrem veslrum Deum meum, ,
figurabat, nisi Paler excclsus? Quis in Isaac, nisi
et Deum vestrum (Joan. xvi). Quod autem scripluui Christus?Nara sicut Abraham unicum el dilectum
est , Dixit Domiiius Domino meo (Psal. cix) , ad filium Deo viclimara obtulit, ita Dominus uniareni-

ipsuin qui lo(iuel)atur refertiir, id est, Dixit Domi- tura filium snum pro nobis omnibus tradidit. Et
Domino meo aler scilicet Filio; ct Pluit Dp-
D sicut Isaac ipse sibi ligna portavit quibus erat
lius : \ : im-
minus a Domino, qui scribebat tlixit, ul Doininus poncndus, ita et Chrislus geslavii in huraeris li-

cjus a Domino ejus, id esr, Dominiis nosler a Do- gnura crucis suae, in quo erat crucifigendus. Duo
iiiino noslro pluisse intelligatur filius a Patre. aulera servi illi diinissi, et non perducti ad lociim
Levavit Abraliam ocnlos suos vidilque post tergum sacrificii Judsos siguificabant, qui cura serviliter
r.rietcm inler vepres ha-renlem cornibus, quein assu- viverent et carnaliter saperent, non intelligebanl hu-

mens obtulit liolocaustum pro filio. Nolaudum quod, niilitatem Christi : ideo, quia non inlelligebant pas-
secundum Aquilce iiiterprclalionem, veprelum vel sionem Christi, non pervenerunt ad locum sacrificii.

spinclum habcinus, qui ut verbi vi:n inlerpretemur, Cur autem duo servi, nisi quia populus ipse in duas
\orboGi;cco a-jyyiui-^ condensa et inter se implexa partes dividendus eral? quod factum est Salomone

virgulla siguificavil. Unde et Syniniachus in cain- (Peccanle quando divisus est idem populus loco re-

dcm ductus opinionein : El apparnit, ait, aries post gni, non errore impietatis. Quibus etiam ssepe pf r
hoc retentus in rete cornibus suis. Verum quibusdam propholas dicilur : Aversatrix Israel et prccvariculii:»

in ho.": duiitaxat l-jco ruclius vidcnlur intcrpreiati Juiii (!cr. ni), .\sinus aulem ille inscnsala Csl s;u!-
 ,

5r.9 COMVIKM. l.> (IK.NKShl. - Llll. III. .170

lilia Jiitl;«oru!ii. bia iiiscnsala sluUilu p4ir(.il>.i( \ Qimi.I iii tiis iiui iiuii(ia\oruiil .Miralix oclo ii.iI<m

oiuiiia sacrtnieJKa, e( (|uiiii rerfku iu'M'irb;il. Jaiit (s> - lil.iis .Mi-lchie, iiiiiiiiiialiir 1 1 C.aiiiufl pater Syrn-
quod diciam e&( eis . f.j^pnWtftc' /ii>' CHin aiiint. ruiii, iiiiii ulii|iii' i|ui iiiiii(i.(viiuiil, iiiiiiliare paln* ii

l'u)t(]uaiu auloin atktniveriiiius, reverlciuur ad vus. Syniruiu |xiliieruii(. Kx urigine (|iii|)pe illius, Syro-
.\)N>s(uiuiu auiii. Circitat, intfHil, ex parle Itrael facla ruin g<-iius loiij^e poslea pntp.igatiiiu csl, ^e.l dicluin
tu {Hom. \i). Quotl fs( c.ftit 1
' y :ie hic cnm es( a iMTsona scriU^iilis, i|>iia |i<ist oiiini.i illa u*m-
tuino, ul plcnituJo, iiii|uil. gc: / ; hut' e>l, pora, h.ec scrilieiitlu narravi( i|uein.kdinoJuiii ilo pu-
[N)s(t|uaiu aduraverimus, ubi sacriliciuui crucis» Iky- ((*o st:pradi\iiiius jiiralioiiis.
uiiiiicx ini|ile(uiii |ht geii^os fueril prji*dica(uin, hoc (GtN. XMii.) Yisit auicm Snra ccnlum liijinii

Psl, ul I
•! intrarel (Ihid.). Quid fS( : teptem aunis, et mortua etl in ciiiltite Arbee, tfuiv
t.l reecrit.i.... ».. .... ii tic omnii hrael mliut fiitl. est llibrou, quir est in lcrra Clianauu. Vcniliiuc .\br<t-

Triuuuiu auioin ilhid iii t|uu veiii-nini jtl lucuni iiiiiiio- hiim ul planijcrct el flcrel eam. Iloc t|uo.l liic posi
la;ionis, (rvs luiiudt x(ales signiiica( : unani aiile (iini reperi(ur jiixUi (|u.edani e\ein|ilaria, (iu.e os( iii

II, aliaiu »iib lege, leriiam sub gralia. .\ule le- valle, in aulhenlicis codicihiis noii lialN'iur. Noinon
ab .\dani tis<|Uf ad .Mi>y.seii. Sub lego, a Muvso t|iio ;iii; cixilalis .\rlioe ,
paiilaliiii a scribenlilnis
adJoamioui. Iiide jjin a Uoinino, ol (|ui Iqiii t B Ifgentibusiiue corrtipliim cst. .Net|iie eiiiin piil;ii.-

'eslal, ler(ius dies esl gnili.e '

in ipia lerlia a'lalf duiu Septuagiula iiilerprclos iiumeu civita(is Ile-

piaM pos( (ridiiuin, sacraiiionliim sacrilicii C.luislt bnr.e b.irbare al(|ue corrupto, o( alitor qii.uii iii

lclum on(. Doiiidt* ligaii-> |K><li!iiis allari super- suo tlicilur (ranslulisse. Arboc eniiii niliil omuiii)
x>iii(ur, e( Duiuiuus in ligno Nuspeiisus, cruci alii- sigiiilic.il, soil dicitur .\rl»oo, "Z^'J, hic fsl (|iiatiioi',

;ilur. Scd illud q<iud ligurjluin e»l iii Isa ic, Iraiis- qiiia ibi .\biahaiii, Naac ol Jacub coiiiliti siiiil ; il

;esluiii osl ad arieleni. Cur? quiu C.hristus uvis. Ip.>f ips«* princops huinaiii generis .\dain, u( iii Jesu lilco
«1 euiiu Kilius, ipse .\gnus. FiUiis quia na(us, arif s :i|)erlius demotistralur.
!'is. Sod quid os( i|uod iii vopribus hre- Cumtfue turresisset iib olficio funeris, locutut esi rtl

. .lle? Cnix cormia haU^. Sic enim duo filios lleth diccns : .\dvcnit sum cl pcicifrinus apuil rt/» ;

coiiipiiigunlur sfcuin, el s|ieciom crui is ro>l- Date milii jus sepulcri vobiscum, ut sepctium mortu:ni
lunl. Uude e( soriptum e.sl dc eo : Cornua in mani- meum. Rcsponderunt filii llelh : .iudi nos , doinine,
M4 ejui tuml (llabae. iii). Cornibus ergu iKerenlem princept Dei es apud nos. In eleclit tepulcrit nottrit te-
iliviim Chrislum signilical. Vepros au- mortuum tuum. Sultust[Ui'prohibcrcpotcril, quiii in
peli

.:iil. Spina* init|Uos e( poccalores signi- monumcnlo cjus trpctitts luorluum luum. Suirciit .Xtna-
i, qui snspendorunl Duminiim in crucem. Inlor C' hum, et adoruvil populum lerrtr, fitios videlicet Hcih.
pinas iljquo peccaloruiu Judaicorum suspensus csl {.\ug.) QiLvrilur, i|uomndo scrip(iiin sii , Domiuum
HNninus , sicul per Jeremiam ideiii dicil : Spinis Dcuin luitm adoritbis,el ilti soli scrvies [DcuI.m), (11111

wccalorum tuorum circumdedil me populus hic. .\lii .\braham sic honoravil p(i|)uliim (|iiomdam geiititiui,

lonc arielem coniibus iii vi-pribiis oMigatiiin eum- u( eliam adorarol? Sed aiiiiiiailvortciKiiiiii est , iii

leu Chrisliim sonseninl, aiileqtiam iinmolaroltir, eodoin pnecoplo non dictum : Dominiiiii Doiim soliiin
~ a Ju(la>is coronalum. Pcraclo igiliir sacrificio adorabis, sicu( dicdiin cs( : Kl illi soli servies ,
qiioil

\' i

',f :
Osl Cr.icc ).aTciv<ri(;. Talis fiiiin sorvitiis, noii iii>i

:uo benedicenlur omnet genlet. Qii.indo Di'U (lebelur. Lndc (laiiinaiitiir iilololalne, iil e >i ,

«lim hoc racluin esl,nisi quamlodicit ille aries: Fo- cjtisinodi !>en'ilulein exhibenlcs idolis qii;u dobetur
\erunt inanut meat el pedei meoi, el dinumeraverunt Dfu. Nec movo4i( qtiotl alio loco in (|iia(laiii Sc rip(ura
mnia otta mea ? { l*tal. x\\.) Iloo eniiii qujmlo |K>r- {.\poc. xi\) prtdiiliel ati^'elus homiiii-ni a.ioraio s<;

icdim fsl illud in psalmis sacririciuni, lunc iu ipso ol admoiifl, ut Doiiiinus politis ai!>>it>liir. Talis iiaiii-

mIuio ilii lum osl : Commemorabuntur et conver- qiie appjruorat angfhis, nt pro Deo possil adorari c(
tmtur ad Dominum unieerti finei teira. Kl adorabunl ideu rucra( corrigcndus adoralor.

eonipt-clm ejmi, otmnei palricr genlium. Quoniain ^ .\doravit .Abruham coriim vopulo tcrnc : et locutut

mmimi eil refmmm. !'ilur gentium. cit ad Ephron circumstante ptebe : Quirso ut audias
'intitlato ergo Ahrah.s... ,
. . 1 :. o siio, vocavil inc. Dabo pccuniam pro agro, suscipc lunn, cl sic sepc-

II illius lori : Dominui ri</i/, pro eo qno.l esl, liam morluum meum in eo. Reipondil Kphron: Do-
>.);iitiiii> vi len ri.*ril , nliqiie per incarnalioiif m. mine mi , audi : Terra qutim pusiulas, qundiingcniis

?» V\m IV. arg. nli sictit valel. Istud csl prclium inUr luc
morluum luum.
et tc.

[1 ........r
(JCHf '
t Sar<r ujorii Scd quantum cst hoc '/
Scpeli Qiiutl

ii. cum uutlissct Abraham , appendil pccuniam quam

//ij ilaqme getlit. n Htiaium est .\briihain qu<>d Mcicha F.phron pottulaverat , audicntibus filiit llclh. In llf-

fmoque grnaiiul filioi finchor fralri luo, Hui priino- brreo, sicul hic posuimus, priiiiuiii iioinon ejus de

finilmm, et Bes fralrem ejui. CaniHcl quoque Sgro- «cribiliir, Kphron, ]~nr7 : secundum h.phran, psy.
'^''1 jMifmn, et Cuted et .\uim. 1'hildai qmoque , et I'u3iquain eiiiiii prclio viclus e>(, nl scpulcrum von-

ph eic lia'huel, dt qna nmta etl Hebecca. Oclo derei e( acci|ierc( 3rgcn(um, licr( cugcii(e .\brahaiii,

lUvi qenmit Vetcha Sueh.yr fralri Abrahain. ( \ng.) ruf ] lill^^ra qiic apu.l i!!o^ pio logiinr, aLiaia de
t;71 n. UAIU.M MAl.Ill AlU.im.l'. .MOCLM. OMJU M I'AK^ I. .',7i

ejiis nOiiiiiK; «•'l, <:l |»ri) Kiiinoii ,

:i|)|)i:IlulU8 nnl \ liium ul liibiiin, ct illa retpoiuleril : liibe, quin ifi cw
l')|)tir.'in , siKnifi('iiiil<: Scripliir;! in)ii ciini riiissc coii- mclinlun ditlm jolum, ipta ett qunm priipnratli tentt
siiiiiiniit.i" |><'if<'<t.r'iiic virliilis, «|iii |)<)Iiii,t:iI iip-nio- tuo : nc pcr hoc inlellignm iiuoil fccrr.t mnrricordi. m
ri:is vcndcn" iiioi liKnnni. Scinnl i^'iliir (|iii sfpiilcni cum ilomino mio.^^Auij.) yii.i-pnduiii (juo di/rr;inl

vcndilnnl , cl iioii co^iiiilui iil :icci|)i.iiil pn-liiiin ,

aiifjiinilioncs illirll.R ah ill:i pclitioiiir »lgni, qiia ito-

8cd :i nolcnliliiiK i|iioi|ti(; <>\lon[iienl, iinniiil:iri no- livil scrvns Abi.iham, ul cl oslcndcrct Deus ips:ini

iiicii siiiiin , (>l pcrirc <|iiid d<- ni<-iilo coriiin ('iiin cssc fnliir.Tin iixorcin doiniiii sui Is;i:ic , a qua ciirn

cli:i!ii ille rciirclicinhiliir occiiltc (iiii inviliis :icc(;- pclivisscl itl hil.crcl, diccrciur illi : Itibe et tu, il uu
poiit. ttfiunbo cameloi tuot, qiio:i(luHf|uc iiib«Te desinciciil.

Confirmnlusfjue etl nijer <iuon(lnm Kplironix , in quo Aliud est enim miriitn aliipiid pclerc, qiiod ipso ini-

erat speluucn iluplrx respicicns Mnmbrc, litm ipte niciilo si(;nnm sil, .iliiid h.cc ohscrvnre, (|U.T ila nunl

fiunm speluncii, cl omncs nrborcs ejus in cuncti» ler- qiiod niir:i non sint, scd coiijcclorihus siipcr>lilio-,a
miiiis per circuitum Abrnliiv in possessioncm. {(•rey.) vanit:ilc iiilcrprctanliir. Sed hoc ipsnm eli;ini qiiod
Qiiiil nohis pcr Ahraha; duplex scpulcrnm iniiuitiir, mirum aliqnid postnlatiir, qito si;,'niflcctur qiiod qnis-
nisi qiiod pcrfcclns qiiisque pncdicatorexslinclain a qiie viill nossc, iilrum audicndurn sil , non par\a
prrescnlis vil.c dcsidcriis ;uiiniam siiam siih Iioikc IJ qii:j-slio csl, co n.imque pertinct qiiod dicnnlur qui

opcralionis logiiiinc et conlciiiplalioiiis ahscondit, iil hoc non rcclc fa( iunl lcntarc boniinum. >'.ini ci ipsc
carnalis concu|)isccnlia sub aciiva conteniplalivaqne Dominiis cuin a diaholo tcnlaretur, testimoninm dc
vita quasi insensihilis latcal, qiii priiis mnndi desi- Scripturis adhihuil : iVon r«n(a6i< bominum Deuwi
('oria sonlions, morlaiiter vivcl):it? Unde ct pcr egre- luum {Deul. vi). Siig^crchaliir cnim lan<[uam hoimni,
giuni pr;c(licaloicin dicitiir : Morlui enini esiis, el vitn "l signo aliquo explorarcl ipse qiiantus cssel, id Cit,

rcstrn iibscondiln est ciim Christo in Deo {Coloss. i).

quam mullum apud Deum possel qiiod vitiose fil ,

Acliva qtiippe vita scpiilcrum cst, qu.T a pravis oi»o- *^"'" fi^- ^^ hoc aittem discernilur, quod Gedcon fe-

libiis niorliios togit; sed conlcniplaliva iieifoctius cit, piigniB iniminente periculo : consiiltatio quippc
sopolit ,
qiKC a cunctis aclionihns fundilMS dividil. i'la magis quam tenlalio Dei fuit, Unde et Achaz
Qnisqiiis crgo jam iii se coiiltimolias cariiis odomiiil, apiJd Isaiam {Cap. vii) timet signum pelcre, n.- Deuin
siiperest nt nientem per slndia sanctje ©[icrationis tentare videatur, cum hoc eiim Dominiis admoneal
cxerceat, ct quisqiiis.ja'n mcntem per sancla opera pcr prophetam, credo existimans qiiod ah ipso pro-
(lihitat , supcrost iit hanc nsqnc ad soorola iiitima; phcta exploraretiir, iitrum prscepti memoresset, quo
conloiii|)lalionis oxlciuiat. Ncipie enim perfectiis pr.-t- ^
tentare Deum prohihetur.
dioalor est, qui vel propter contoniplalionis studiiim ^ Protulit vir inaures aureas, appendenles siclot duus,

oporanda negligit, vel propler operalionis instanliam et armillas tolidem pondo siclorum decem; dixilque

conleinpianda poslponit. «d eam : Cujut es filin? indca mihi. Est in domo

CAPUT V. palris tui locus ad manendum? Quw respondit : Filia
De desponsalione Rebeccw per servum Abrahw. Uatuelis sum filii ^achor, quem peperit ei Melcha.
(Cvp. xxiv.) Erat aulem Abraham senex diertim- Bace yp3, quod in hoc loco pro didragma scribi-
qne multorum el Dominus in ctinclis benedixerat ei. tur, semiunci.i est. Secel Vt^t vero , qui Latino
Dixiique ad servuni seniorem domus sua\ qni pra-erat sermone siclus corrupte appellatur, unciae pondus
omiiibus quw habebat Pone manuin tuam subler fe- : hahct.

niur meum, ut adjurem te per Dominum Deum cccli et Seri'us,inquil, Abraham sum , et Dominns benedixit
lerra' , ut non accipias uxorem filio meo de filiabus domino meo valde : magnificatusque est ; et dedit ei
Channuworum inler quos habito, sed ad lerram et co- oves et boves , argenlum et aurum , servos et ancillns ,

gnationem meam proficiscaris , et inde accipias uxo- cnmelos et asinos; et peperit Sara uxor domini mei
rcm ftlio meo /saflc , etc. Tradiint Hebrnei, qiiod in fHium domino meo in seneclute sua, dedilque illi omnia
sancliricalione ejus, hoc est, circumrisione jurave- quw habueral. Et adjuravit me dominus meusdicens:
Nos aulem dicimus eum jurasse
,

D
" ^on accipies uxorem filio meo de ftliabus Chananwo-
rit. in semine
Ahrah.ie, hoc csl, in Chrislo, qiii ex illo nascilurus '""'"' inquorum terra habito;sedad domum patris mei

oral ,
juxta evangelistatTi Maltha;um loqiieiilem :
perges,et de cognatione mea accipies uxorem filio meo.
Liber generationis Jesu Christi filii David, filii Abra- {^"9-) Servus Abrahse narrans quse sibi mandata
fum {Mnllh. i). fueranl a domitio suo , dicil eura sihi dixisse : Aon
Profeclvsque perrexit Mesopotamiam ad urbem Na- sumes ftlio meo uxorem de filiabus Chananworum in-

chor. Cumquc fecissct camelos accumbere exlra oppi- '<-''' ?"<'« ego liabito in lerra eorum, sed in dotiium pa-
ilum juxta puteum aquce vespere, eo tempore qno so- Iris '.nei ibis et in tribum meam et siimes tuoreni jilio
,

knt mulieres egredi ad hauriendam aquam dixil : meo inde, etc. Si legantur quemadmodum illi man-
Domine Deus domini mei Abrnhnm, occurre obsecro dala sint, senlenlia eadera reperitur, verba vero non
hndie mihi et fac miscricordiam cum domino meo
, omnia vel ipsa vel ita dicta sunt. Quod admonen-
Abraham. Ecce ego sto propter fonlem aqua' el filice , dura pulavi propter slultos et indoclos homines, qni
liabilalorum hujus civilatis egredientur ad haurieiidam evangelistas hinc calumniantur, quod in alicjuihu?

aquam. Igilur puclla cui ego dixero : Inclina hijdriam vorhis non omni modo convcniiml, i];:ainvis rebii*
 , ;

ST3 COMMKM. IN GKNK.SIM. - l.lll. III. r.Ti

ali|uo sfiilciili.!i, uiiuiiiio non disfn^pent. Orlc eiiiiii A l»s orabat iii nionti*. Plinm Isaac qui iii typo Doiiiihi
i^tuin 1
'
tiniii •« ri|i>il ,
qiii ca ipi.c supr.i rnil, uJ (irutioiicni <|n:isi \iriiiii jiiNltini doiiio rj^res-

(li&i , 1 1... ::- t Alii.ili.iiii \ol Ilfliotca , sic [w- siiiii, «'l >ol noiia hora, mI auW m>1is u( i ;i>nin, s|iiri-

m-rc poluit , si ad rem pcrlinfro jiniirarrt , cuni ve- tuales Deo virtiinas uhtniisse.

ritas oarrationis eiigitur, iiisi ut rrmni senlrnlia- Cumifue Uvattet oculot, rulit camelo$ Tfnlente$ pro-
runM]ue ftil, quibns ^oiunlas pru|iler quani iiiliin.iiula chI : Hihecca qitoiftie, Imai- cousjiecto, deicemtit de

v»»rba fiuot, salis e^iiieiiler a; ' OiuMi lKtl>ent camelo, et uit ad inierHm : Qiii* est liomn ille qui ve-
l.atini codiees, narranle ser\o.\l ,.i.e silii inaii- nit per agrum in oc>ursHm nnbis? lHiilque ei : l\ite

daverat Douiinus ejiis. Tune innoeens eris a jnra- ttt dominus meus. At illa tollent cito pallium , opc'
incnlo ineo, tcI juralione mca, Grseci liabtMit, a ruil te , sive jnxta aliain edilionein , tulit ilierislrum

nialeJicto nieo, o.axof enim diri;- - - " '

' ma- et operuit se. Tlicrislnmi paHiiim (liciUir, piMiiu

ledictHm. l iide ct ««rti&cTo,' mn ,

* -^tTB- etiain nnnc .\raliici M'sliineiili qin) nuilicrcs pro-

^«T«c dicilur. Proiiide oritur qu;estiu qnoniodo illa viiici;e illins velantnr. Nunc erpo qnid isle serviis

juralio male.lictum po^sit intelligi , nisi qnia niale- Aliraliain, qtiem ille inisit ad di>s|)oiisandoni lli-liec

dictiis est , qui coiilra jiiralioneni feccrit. O"-*»»»»- cam, et qii;e de eadciii liisiori;! siilisciinniiliir sjiiri-

Iirein ]»( facilis niisericordiam ct vcritaloni i tiiii 11 (naJiiiT si^'iiiliceiil, viilc.iniiis. l>iii(l ot (|ni>(l Alinihain
Doinino meo, inilicatti uiihi. Dno ilia quie asiiiiluo piionim jtilicl siil» roinore siio in:uiiiin ponero, el por
ponuntur, io aliis sanctis Scripturis et niavime iii c<iqi Denm jiiraro, nisi qnod illius caro por illiiM

Psjlmis, misericor.lia ot juslilia, UinluiiKieni oiiim meniltriim (lescensiira ornl, qiii ol Ahrah:e (ilins ossd
valol inisericordia ct vcrilas, liic jani apparcro ca*- o\ linm.iiiit:ile, ot Doiiiiiuis ox (livinilalo? .Sic ilaqne
pfruiit. puoro (liciltir : l'one munum siib fcmore mcu, el jiira

CMaT M. per Deum cceli, ac si apcrlc diccrct :,Tango liliiiin

De adientu Hcbeccie ad I$aac. niouin ol jura per Doiniiuiin nieum. llndo nec siipor
Hetp0Hderunt Laban el Uatiiel: A Domino egretsus fonuir. s*'(l siih foiiiore iiiaiuim ponoro jnl.oinr, (|iiia

etltermo, nvn postumus estra placitum ejut quid- c\ illo foiuorc ille desconsnriis or:il i|iit liiiiiio ipii-

quam aliud tecum loqui. En Rebecca coram te etl dcni , sed snper oinncs liominos vonirol. Quid cst
lolle eam el proficiteere , et tit usor filii domini lui , qnoil Isanc dileclo iilio nxor dc lilialnis Ctianan.To-
/'
$icut '' ' .':
:ns. Qu.eriltir qtiaiido l(X'Ulus ruiii dnci prohiliotnr, nisi qiiod illi ilo qno scripliim
Mt Doii. , ..a \ol propliclain cs»e .\braliani esl : tiliits »i<»s dilcclus in qiio milii conipliicui
noverat, et prophelice a Doinino dicium quod p«*r (M allh. ii\) , iiiill.o roprob;e anini.e conjnnjinnltir
illura dictum fucral agnoscebanl; ant signuiu iliud C j^. (.„g„glio„c anlein uxorem lilio dedncerc servns
qnod sibi datum scrvus ejns narravit , luculioncm pnecipitiir, qiiia sola sancla clcctornm Kcclosi:i uni-
Doniini appeila\erunl , lioconini inagis dc Uobecca goiiiio (ilio copnlanda erat, (|iiaiii i|>so iini;.MMiilns cx
exprcssum ot. .Nain quud Abraliain dixcrat, iion de pra-,lesliiialioiie jaiii cl pratsciiMilia oxlraiicaiii iion
Rcbecca dixcrat, sed de aliqna feniina cx Iribu vcl haboliat. Qnis vcro esl pncr, qni ad dodiiconilam nxo-
cognatione sua , ct hoc ad ulrumqnc imniunis csset rem inillilnr, nisi proplielarum ordo alipie aposlolo-

» juramcnto s«^rvus, si non inipclrasscl, quod uli(pio ruiii oiiiiiiiiiiKiue (lo< lorum? ()ni dnni vorbnm pr.odi-
non dioiiur, tnin aliquid prupbclalur, ccrlaiii ciiiiii calioiiis boiiis iiioiililnis raciuiit, ad unaiiii|iiaiiK|ue

decet esse prophetiam. aniiiiam unigenilo lilio coiijnn;,'en(laiii ipiasi proviso-

Dimiterunt ergo eam el nulricem illiut, terrumque rcs rinnl. Qui pergcns , sccuin de bonis oiiiiiilnis

Abraham et comitet ejus, et imprecantet prutpera so- lioinini sui doliilit, qiiia ct iii iiis (pi:e do Dotiiino
Tori tuir alque dicentct : Soror notlra ct, cretcat in lu<|tuiiilur, iii ^cmctipsis viilulum divilias osI^mkIi iil,

tiii/f^ mi/(iu, «>( ;)ot«i<ifii( «em^/i /Kum ;>or(a< i/timic0- c( laiilo cilius ad bO(|uciiduiii Douin prolraliiiiit ,

rum tuorum. (Juod Uol>ccc;e discnint lratn*s ejus ipiantnm audiloribus suis in scmclipsis nionslraiil
proliciscenti : Soror iiostra es, esto in uiillia miilium, qiu- narrant. .\lque idein pncr jnxia ((iiilcin stelit,

et lixri^dilatem oblineat scincn tuum civilalcs ad- al((no ox pncfua sontonlia qii;e |inolla clig^Mida csscl
versariurum tuonnn , non prophcla: fuorunt, aul ptoposuit, quia pra:(iicalorcs saiicli s:uMi cloqnii
vanilaie lam magna optaverunl, sed ea qux pronii- fltienda cpnsidcrant, at(|nc ex ipsis colligiinl qii:e vci

serat Deus Abrahx latere non poiiiit. :]uibus pnedicationis siia* vcrlia comniiilant , ol es

V.odem tcmpore , Itaac deambulabat per viam quo! quibus audilorihiis (idiKi.iiii corlitniliiiis assuiiiant.

ducil ad puleum,cujut nomen ett Viiv/i(i< cl \ identis: roluiii vero pcliit, ipiia pr.odi('al()r omiiis aiiiiiiani

tlaHlabat autevt in lerra Auitrali, el egretsut fuerat sui andiloris silil. Sed UciHVca poliiiii pradinit, ipiia

ad meditandum in aqro inclinala jam die. Terra Au- sancla eloctorum Ecdcsia, pnrdicatoruni snorum do-
strali Geiaram signiiicat , iinde a patre ad immolan- sidcrio , ex virtute snx fidci Katisfacit. Qu.t er.irn

rtuni qnomlain fuerat abdut lus. Qund autom ait : /-.( Denin qnein aiidivil cnnfessa csl ,
prrdiiatori stio
fyr«-j«u« cj/ uf fjr^rc^nrfur i/t <-iMii;>», i|uod (ir.ccc di- aijnaiii rcfeolioni'» oblnlit , cjuMpie aiiiniam refiige-
ritiir, ajol(?;(«7ai,in Hebrx-o legitur :
£.'( ^9r«s«ii< ^j/ ravit. Kt nutandum quud hydriam ab hnnioro in

l(<i«ic, ii( /(M^M/rr/ur i/i agro declinante jam teipera. iilnas posuit, quia illa est plarita confessio , qux a
Si{inilirat auiein, s<>cundnm illud, quod dominus so- iiono opere procedit ; vol rcrlo aqiiam pncbiiil, quia
K7:i 1). uAi;\M MALUi Aiu;iiii:r , .MOGtNT. oprni M VWS T s*c

lii <!U i|iioiI *'ri'ili<lil , v:i<jii;i iion rtMn^iii^nit. Naiii iiiox A ck (fiiiporalilxK» KlipfiMlnD < iintiufii; p.ir.iti Mint,
)ir.i;ilii:ait: sliitlnil i|iii)il ainlivil, i-l ii(>i:i;iiilii iiiiillo» <;x wd pra:dicaton;s h^iiicli , |)«-t< iiwrc iiolufil t«Mn-

m; pra-iJicalorrs piotiilit. Atjiia i|iii|i|ii: iii liyiliia cbl poralia , iiisi priuK ()htiii«*aiit a;l4Tiia. Si «nim in

Kciciilia prxMlicalioiiis iri moiibiira ,

qiiia saiii la Ia- aiiim:ibuH rnictum rion inveiiiuiil , Miinpre sli|»(>n-

clL'sia slu(l(;l nun phtx sapere ifunm opurlcl mtperc, nd dia cor|Hiril)iis coiitfiniiiinl , nec (HMkft a«|iia la-

siipcrt' iiil sDlniflitlnn. Kl lijdria a(|ii;i; iii iiliia csl vant, quia hiboris sui dcsidcriittu nulla ronsolationr;
«li»<;tritia |>r;«;ili(:atioiiis iii (i|>i;ro , (|ii:i: iioii soliiiii ijiis relcvanl. .Mox vero nt caiisain conjifrMi tlonniii

comilibiis, scd |ioliim cliam camclis pru:l)et, qiii ver- Mti pui;r obtinuil, vaHa aurca atque argentca ac
liiim vilu.' iioii soliim pruiJeiililjiis , ftcd cli;iii) slullis vcHtcii proliilil, qiias Kelieccae dcdit, quia <loclor(;8
liixdicaiit, jiixta I*aiili vocciii (licciitis : Sapicntibns viii sancl;e Eccl(;si;i; tot ornrimcnta prj-hiMit, qiiol
cl insipicnlibiis lUbitur snni (lioin. i). Vcl ccrle aiiua virtiitiim boiia do«:ucriiiit. Qu;«: cniin prius iii aurr,'»

ctiaiii jiiiiiciitis (laliir, quaiidu cura caniis qiiomodo cl armillas acccperat, jam nunc vasa aiirca el ar-

sil hahcndu dispoiiiliir, urcx vuliiplale impendi iion geiitea ac vestcs accipit, quia sancta Ccclesia qux
dc!>cal, cl Uuucii iii iicccssitalilais iioii ncgclur, siciil antc pcr fidciii ohedientiam el opf;rationciii pcrcipit,
scriptuiii csl : Citrnis curiitn ne feccrilis in ilcsidcriis excrcsccns, postinodiiin ctiain ad spiritualia doiia
(lioin. \iii). ^iii ciiiiu liaiic iii dcsidcriis (icri prolii- " coiivalcscit, nl proplicti.p spiritu ct virtiitum grall.i

l)uil, procul diihio iii neccssilale cunccdil, juxln hoc replcta, ampliatis jam muncribus crcscat. Pucr vcro
qiiud nirsuin dicitur : ISemo crirnem sniim odio ha- nialri «'jiis ac fratrihus dona nblulit, quia gentilita>
bel , sed nutril cl fovel enm [Eplies. v). Puer .•lutcm cx qiio Ecclfsia ad fi lcni vcnit, post convcr»ionciii
Ucbccc;i; inaures ct aiuiilias dc.lit, qiiia pr;cdic;itur cjus in gloria tcnipoiali convaluil, bicul et nunc
quisquc el audilum sanclaj Ecclesi* pcr obedicn- cernimus, quia uhiquc Christiani afDiclionem sen-
tiam, cl niaiuis pcr bonu; opcrationis meriluni cxor- tiiint. Et gcntilcs <|uiquc in terrcna virlute gloiian-
nal. Scd iuaurcs duuruiu sicloruin sunl, armillaj tur. Sed et fratres cjiis dona percipiunt, quia hi (|iii

auiem siclorum dccci», quia priiiia virltis obedieiitise in ca (idem Acrbolenus teiienl, sed tanicii profcs.'>ii>-

iu cliarilatc cst : qii:e vidclicct cbarilas in duobiis nem suam niorihus non sequentcs carnaliter vi-

prccccptis distiuguilur, ut Dcus cl proximus diliga- vuiit, benigne a lidelihus bonorari solent pro eo
lur, cl recta operatio cx decalogi complclionc perfi- qiiod esse videntur (idcles. Maler ergo et fratres
cialur, ul cmn boua agi ccepcrinl, niala jain nulla dona percipiunl, a sorte lamen haeredilalis ilieni,

jierpciienlur. Ucbecca aiilem cssc in domo palris sui quia sive infideles seu carnalcs qiii inlra fidci pio-
locum spaliosum ad inancndiiin pcrlubuit, qiiia a fessionem tcnentur ad hsereditatis aeternaj sortem
priore jaiu populo naturx legcm sancla Ecclcsia se iion vciiiunt, sed lainen superme largiiatis gloiiaiu

scisse monslravil, el pnvdicalionis vciba in ainplo lemporaliter cousequuntur. Rebecca anlem cum
charilalis grcuiio suscepil. Doctoii cnini spatiosus ad puellis suis virum secuta est, quia sancla Ecclcsia
niancndum locus esl iii auliloris corde, latitudo bo- habct sccum minoris nierili animas sodales suas, ct

nitalis. Unde el quibusdam dicilur : Capite nos : JSe- in quibusdam per ascensum raenlis thronum con-
niinem Itrsimus, ncminem corrupimus, Angustiaminif templationis non habet. Quae viJeliccl taies anim:c
non in nobis : angustiamini atitein in visceribus rcslris quasi pueUa: Rebeccc sunt, quia sequunlur mori-
(11 Cor. vi). Ac si aperte dicereliir : Ad suscipien- bus, sed lamen ad coniemplationis Ihronum miniinc
dain doclrinam spatiosuin mentis locum facite , sed ascendunl. Nam et idem puer quosdam habuit in

ad cogitaiida carnalia, angiisti renianele. Quod palea- comitalu, quia cum sanclis prophetis quidam qui
runi ftc feni plurinuim haberet indicavit, quia sancta bene viverent, sed prophetia; spiritum iion habe-
Ecclesia verha vilae audiens, terrena slipendia prse- rent. Cum beatis apostolis fucrunl pierique qui vi-
dicatoribus reddidit; quae duni Pauhis quasi pro ni- tam moribus tenerent, sed prxdicationis verba non
hilo acciperet, dis.it: Si nos vobis spirilualia semi- promerent. Feslinus autem puer ad dominura redit,
vavinius, magnum cst si a vobis carnalia metamus j^
qiiia proedicatores sancli, cum pra;dicando vitain
(1 Cor. ix)? Eiater aiilem Rebecca; eiat Laban, qiii audientiuin obtinent, illi nios gratias reddunt, de
concile egressus, inauies et anniiias sororis aspi- cujus hoc raunere perceperunl, ul sibi in ea opcra-
ciens, intus puerum vocavit, qiiia siint carnales qiii- tione nihil trihuant, sed auclori. Eo autem tempore
que fidelibus conjuncti ,
qui dum spirilualium dona Isaac deambulabat per viam qu.-e ducit ad puteuni,
conspiciunt, in admiratione suspciisi, el si non Hsqiie ciijus est nonien Viientis et vidcnlis. Quis cst vivcns
ad opera, laiucn in aniinuin usque ad suscipicndani el vi.lens, nisi omnipolens Deiis , de quo scriptum
lidem verbum pr;t>dicationis admitlunt. Quia eniin csl : Vivo cgo in oeteniura, dicil Dominus, de quo
jjonos S3epe miraculis fulgere considcrant, ea qiise rursum dicilur : Omnia nuda et aperla sunt ocutis
de ieternilateaudiunt non recusanl, quamvis sanctam ejtts (Hebr. iv)? Puleus vero vivenlis et viJentis esl
cleciorum Ecclesiain nioribus non sequentcs, in sacrse Scripturae profunditas, quam nobis ad irri-

carnali operalione renianeant. Qui Laban paleas galionem menlis prsbuit oinnipolens Deus. Quse est
fonum, panem , aquam obtulil, sed puer nisi caii- aiilem via quae ducit ad puteum vivenlis etvidenlis,
sam piii!s conjugii obtiuerct, acceptum se cssc nisi humilitas passionis unigeniti, per quam iiobis

rccusavii ,
quia suiit pkriqiie qui doctores suos apcrlum cst hoc quod prius latenler Scripiiira: sa-
77 COMMK.NT. I> t>K.>F.Sl.M. - I.in. III. :.T8

rm* (luiMila Io<|tieI».nnlur? Nisl iMiim iinigciiitus l>ei A cl por caiiifltiiu cui prcscilil lorlis inolilius aunic
imliis, liMil;iliis, ai>iir«'ln'iiMi>, ci»!.ipliis oniistis i.lolonini «ultibns «l«Hlilus gcntiliuin popuhis

., -j. ...> illtisus, t-niiiliviis ac inorluus fuisM-t, «l«'>ii;iialur '.'

(Jiii ciiiin c\ s(Mn(.ti|i»i!> sibi n.MMieruiil

^ liiijus puiei, i«l csl Scriptune »acnc profuiiili- (lc«isqiios culcrent, «piasi a scinctipsis onus in dorMi
»s non patt-nM. Qtiil rrgo flilclilius liumilitas p.is- cicrcvorat «luod |>ortarcnl. ncbecca erg«» ad Isaac
s farl:> est, nisi clavis apcrtionis, ikTinian» \ciiicns, «lorso caincli «lcdutitur, ipiia cx ^iMililitale
'* : iiin iii\i niimis, nt .i(|iiani sciiMi- Kccloia propcnns in lnrlis \iti*)<tiH(|iic \ii.c \clcris

ir«Mnii> '
liir.irn.iliiiMiMn i|uippi*, convcn<ationilius invcnitiir. Qii;i' ut Isaac vidil, de
oncni, mortrm, rcsurreriion«>ra al»pic asccnsiti- camclo dcsceiidit, «piia sancla Eccleitia, ipiaiito Rc-
illius, Mcri cHuii pajsin.e l«>(|uuntur, qii;e «|uia demptorcm sunni sulitiliiis ^igimscil, lanlo carnaiis
' cogiiovinins, jaiii luinc intclligiinus aiidita. vil.e Atiidia lininilins dcscrii, :iti|iic in seiiicti|)>.a

autcm |ir iis lc^i |>otcranl: sed qtiia nccduin fortiludiiii \itiiisc cDiilradicil. Igilur l^>aac \i»(> dc-

ranl, inti lligi non valcbaiit. liide cl pcr Joaii- i^ccndit, quia, Doniino cognilo, viaiii suam g«Mililitatf

nrni dicitur : Yicil Uo de Iribu Jnda , apfrire librum desoruil, ct ab eLili«>iie cclsitudinis ima liiiinilitalis

rtre tefHem i ejut ( \))oc. \). Ipsc cniiii pciiit. Quid csl aulcin quod Isaac iii cainclo sedens
in apcnr' ' II iila cjus sul\il, qiii nasccndo, B llcbccca conspcxit, nisi i|iiod Ucilcinplorcm suiiiii

!iMid«», 1' ) atqne ad cados ascendenJo, Kcclesia c\ Kcnlibiis \ciiiciis, diiiii adliiic viliis cs-
fH-ripturjr sacrr nobis arcana patefecil. Et notan- sct inuisa, ct necdum spirili.alibus, scd aninialibu.4
diini i|uod iion dicilur : Ambiilaltat pi^r viani qux molibus inliu.*rerct, cons|K'xit? Nec nioverc debcl
hicit ad pulcum , sed deambulabal. Dcamlnilat qnod piicr qiioipie cum c.iinclis vcncrat iii qiiibui
';m)«' qui viam pt^ i|iiani ainbulat cuiido ct rcd- siii doiniiii diviti.is fcrcbat, «|uia ipsi ipnuiiic prcdi*
I) conculcat. In buniililale pa^ionis IV)niinu9 catores s.incti, qnaiuvis jaiii ad siipiTiDra iiilclli-

Ji^ambularil, quia modo a Jud.i>is verlMirum conlii- gon.la alqiic profcreiida, cl iiit<.>llcctii cl vita cini-
is, modo contra se falsum tcslimonium, iikxIo cent, adbuc tanieii in siMiictipsis contradictionein
;
>, I
'
iiti, modo criicom, niodo coronani cariiis sentiuiit. Nain vi leiit aliani lcjjcm in nicm-
j> .,• iin i i -.,':<} sustinuit. Deanibiilasse eigo in bris siiis rcpiign;iiilcin lc^i lucnlis su;e, el capliMis

liunulilate pssionis est lot advcrsilalcs cl pnibra seducciilcm in lcgc peccati (/iom. vii). El «liviiias

rfivcrsU modis ilerando perlulissc. Qui Isaac Rc- ii> camelis portat, «piia ne nia^nitiido rcveialioniim
tc iii terra .\iistr.ili liabiLit, quia uni- eMtill.it eos, datiir cis ^tiiniilus c.-irnis sm»'. Il.ibciit

l'..iiiinus ac Redemptor no>lcr, venienlo ad cniiii tliesaunim istuni iii vasis iiclilibiis, iit si:liliini-

-ij, in illnnini mcnlibus maiisil ipios ci Ju- ^ las sil Virlutis Dei, et iion e\ eis. Qni cr;,'»» pcr car-
-•ditos, non torporis frigus, sc<l fcrvor cbarilalis nii" c«i'|i*stia loqiiuiitur, et lanicii adbuc in carne
leiiuit. Es illo qiiippe populo .\nna propliclis&a, ex conlradictionem de vilio scnliunt, «|uid aliud qiiaiii

illo Sinieon cistilil, qui in iilnas Doniiniim acccpil siipcr tortuosa canicloniiii dor.ra divilias fiTiiiil? Uc-
' f<'f. II I. Kgressus aulcm fucral ad meditanduin in l>ccca vcro haac \ibO, <|uib illc lioino sit, rcqiiibilo

'. quia ager mundiis accipitur. Ipse per se Do- pnero, retognoscil, quia cpiolidie sancla Ecclesi.i

niinus cxponil diccns: .Ager aulemetl mundut (.Matlli. adbiic per propbclarum alqiic apostolonim dictaqiiid
iiiO. Q;iia in boc egressus, qutxl visibilis. apparcre de rcdcniplorc siio crodcre dcboat intclli};il. Qu:n
digiiatiis e>l, sicul scripliiin csl : Ejciili in talulem ^*sc mox paljio oporuit, (|iiia qiianto siilailiiis Sal-
poputi lui, ut tuliot /«ifiai f/irii/o*- ««0«. Solcnl aii- valoris sui niystcria pcnclr:il, tanlo alliiis de an-
lcra fxen ituti juvencs in armorum usu inciliLiri. teacla viu confunililiir ; ct qiiia pcrverso egcrit,
Isaac orgo ad nieditandnm in agro eiiit, quia Re- vcrctunilaliir. Pallio se ciopcriro curavii, quia viso
'
' nostcr se V i.iin biiinilil.itis Doinino , inlirinitatom sii.i' aclionis crnbnil, ct ill.»

..-. pcr cvcrcii. ,. .ilis su± passio- qua- priiis iii caniclo libcrc jjistabalur, dcscciiilcns
,110 in ic el palicnlix eicmpla nionstravil. Me- ^ postmodum, vcrccundia tcgitur. Lnde eidoin Kc«lo-
dilatio quippe armonim est frequcntalio passionuin. siai a priore clatione convcrs;c, per apostcdicam vo-
•'niin vcrhora mannnm, lanc«'ani, cnicoin per- com, qiiasi Rcbccci' de cain<'lo desccn.loiiti, sibi<pui
...... iiMjiic ad morlein frcqiicn- p.illium siiponluccnti, dicilur : Q»cr» fnini fruiium
.1 ^ \oro ariiia «iiciinus, qiiia hubuittit lunc in illit, in ffuibii» tuuc erubetcitit.'
p»r ip^-is ab advcrsario occullo lilieramur, sicnt |N'r (Rom. vi. ) Qtinni Isaac in laliernaculum sux ma-
>uin Dominus ilicil : /n palientia vetlrn pottide- tris iii(ro<luxil alqiie iixorcm acccpil, qiiia lcKO Sy-
"11 rat ( Luc. XXI). Qiii ad nicilit.indiini r»flgog;e Doniiniis ox qiia por c.-irnoiii natns «>st s:iii-

in :
,
la jani dic exiit, qiiia p.iv^ionuin < tam F^ccbsiani <!< Ic^il, <-:iiiiqiio sibi iii aninre <-l

eierritia jnsta nncm mundi suMopil, situt p4>r Psal- cnnlemplatione cunjuiigil, ut qiix prius ex cognn-
niist.tm de cnicifixionis su.-p expressione l«H|uitur tione prnxinia, i<l csl, cognila pcr pr.i!destinationcni
' '
• manuum niearum tacrificium r**-^ f'icrat, poslinodiim j'm cohjiiikUi in anioro conii-
! -.!. cxl). Q:iid csl aiilcin qiiod Ui*- ii;io usor lial. Qiiaiii in lanliim dib-xil, iil doiurcm
brrr.i a.l Isajc dorso caincli dcilutiliir, nisi qiiod qiii r\ mnrte ni.ntris acces.crat, lomperaret, qiiia
jan» |»«*r Rcbrrram, sicui prrfati siiinu^, Errlesia, rs lucro sanctx Erclcsix Rcdcnriitor iiosler caui
 fi7fl II. I-.AUAM MAini AUCIIIKI'. MOCIM. OrKHIM 1'AllS I. r.K«

<|ii:iin cx pcrdiliofic SyiiagoK.i; inridcre i»(»liiit, Iri- A Ifcdil aulein cnnla Abruhum ifuic po^siJebat
fililiain (lclcrsil. Dniii ciiiiii Uchccca roiijiiii^iliir, haac filio tuo. !• ilii$ itulem cunrubinarum !arginn
(lnlor ilc inalris iiiorlc aiiipiilaliir, (|iiia iliini saiicla lit muiiera, el n-puravil eo$ ab l$aac filio $uo, vU
licilcsia cx gciiiilitalc >ciiiciis iisi|ii(; ad lliroiiiiin Oiiid lioc «tigniliiat, nisi (piia dniitiir (( noniiidla
roiilciiipialioiiis |icrdiiciliir, Jiiilca pro niliilo lia' c- iiiiincia liliih coiiciiliiiiuiiifn, id cst, (arnaliiiin? Sel
liir. Qiii si iiitcr|)rclari i|>sn cortim iioinina ciirniiiit<-, iion iw;rvcniijnt a I rcgnum promibMim, ncc h»'ielici,
Isaac ritu», ItclxM-ca aiilciii padfnlid dicitiir. Kisiis iicc Jud.ci , (piia carnalia lucra KecUnlur. Pratcr
Ycro cx liclitia cst, paticntia aiilciii dc Iriliulatiniic. Isiiac cniin niilliih ciil ii.-i-rcs , iiliipic (|uia iioii fllii

Kl (luaiiivis saiicla Kcclcsia codcslis sil gaiidii cn- carnis, scd lilii proinissionis dcpuiantur iii sctuiiic.

leiiiplationc siispciisa , liahct laincii adiiiic (piod tri- CAPIT VIII.

slc d(! niortaiis carnis poiidcrc lolcrct. Isaac vcro el De morte Abrahce et l$inacli$ progenie.
Ilcliccca coiijiiiijriliir, id (;sl, risiis ct paticntin pcr- V.l morlunn e\t Ahrnhnm in $rnectule bona, $enex
iiiisccliir, (|iiia lil in s;ancta Kccl(;sia lioc (piod scri- el plenun dierum, el colleclut ctl ad populum $uiim, cl

piiim csl : Spe mtlcm (jaudenles, in Iribulaliune palien- niliqiia. Malc in Scpluaginla inlcrprclibii» addituMi
les {Honi. xii), til Iianc cl prospcra dc conlcinpla- esl : Et deficient mortuut eit Abraham, qiiia iirin con
tioiie Lctiliccnt, et adliuc advcrsa dc triliulalionc Ij vcnit .Aliralia; dcficerc ct iinminui. Illu I (juoipji!

pcrlurhcnt. qiiod nos pobuimiis, in tenectute bona, tenet d plfnut,

CAPUT \TI. in Gnccis codicibus pocilur, plenut dierum. Quod
De Ceturu uxore Abrahw. cuin scnsum vidcalur cxponere , eo quod lucc dici
(Cap. XXV. ) Abraham vero aliam duxit uxorem no- opcribus plcnus occiibucril, tamcn magis ad anago-
mine Celurnm, qua' peperit ei Zamram, el Jecsan, et gen facil, si siniplicilcr ponaliir plenut.

Mudan, el Madiun, et Jesboc, et Siie. Jecsun fiuvque Et hcvc nomina filiorum Ismael in nominibut tnit
ijennit Saba, et Dadan. Filii Dadan fuerunl Assu- et generationibui suix. Priinogenilus Ismaeli» .V«6«-
rim, cl Ldtusim, et Loomim. Al vero ex Madian or- , joth et Cedar, cl rcliqui usqiie ad eiim locum ubi
tus est Epha, ct Opher, et llenoch, et Abida, et El- ait : Et habitnverunt ab Evila usque Sur, quic esl

daa. Omnes hi lilii Celurcc. Colura Ilcljnco scrmoiic contra faciem j€!gtjpti renientibus in Assyrios. In
copiilala inlciprclalur aut coiijuncla. Quam ob cau- conspectu omnium fratrum suorum obiit, elc. Duo-
sain suspicantiir Ilcbnci, mulalo noiiiiiie, (>aindcin deciin filii nati sunt IsmacIiUc, cquibus [>iiinogeni-
csse Agar qii:r, Sara niortua, dc coiiciiiiina Iransie- tus fuit Nabajotb, a qiio omiiis regio ab Euphrale
rit in uxorcni. Et videlur decrepili j:im Abrahae ex- usque ad mare Riibrum Nabalhcna usqiie bolic di-

ciisari .Tlas, ne senex post niorlem uxoris velulae C citur, quse pars .\rabi3e cst. Nam et famili;e ipsoru in

novis argiialiir nupliis lascivisse. Nos quod iiicer- oppidaque ei pagi ac munita caslella et iribus, bo-
iMin est relinipieiiles, hoc dicimus, quod de Cclura rum appellatione celebrantur. Ab uuo ex his Cedar
nali lilii Abrabani jiixta bisloricos Hebr.icoruin, oc- in deserlo, et Duma alia rcgio, et Thema ad Au-

cupaveruiil Tow^j/Aoojtijx ct Arabiam, quae nunc vo- strum, ct Cedma ad Oricnlalcm pl.!gain dicilur.
calur EiJS«tfit.jv, iisque ad inaris Rubri lerminos. Di- Quod autem in extremo hujiis capituli juxta Sepiua-
cilur aulem Ui.us ex posleris Abrahae qui appellatur ginta legimus, contra fiiciem oranium fratrum suo-
Apiier duxisse adversus Libyam exerciluin, et ibi rum habilavit, verius est illud quod nos posuimus,
viclis hoslibus consedisse, ejusque posleros ex no- Coram omnibus fralribus suis occubuit, id cst, in
iiiine alavi, Africam nuncupasse. Quod autein ail : manibus omnium filiorum suorum mortuus est, su-
Et filii Dadan fuenint, Assurim, et Latusim, et Lao- perstitibus liberis, et nulio prius morle praereplo.
mim, Assurini in negotiatorcs transferri putant, La- Fraires aulein pro filiis appellari Jacob quoque ad
liisim a'ris fcrrique metalla cudentes, Laomim vero Laban demonstrat dicens : Quod est peccaium meuni,
^vlc/.p)r_o{, id est, princeps multarum tribuum atque quia perseculus es post me, et qiiia scriitalus es omnia
populortim. Alii ab hoc Assurim vocatos Syros esse vasa mea? Quid invenisti de universis vasis domus
Abrabse ex Cetura I^ tua;? Ponatur coram fratribus meis et fratribus
contendunt, et a plcrisque filiis titis.

occupalas Iiidiic regiones. (

Isid. )
Quid est quod et Nec enim possumus credere,
dijudicent inter nos.

Abrahain posl obituin Sarx', Celuram duxil uxo- ul Scriplura comraemorat, quod Jacob exccplis li-

rem? Nunquid ob incontinenliam, dura essel jam beris, secum fralres aliquos habuerit.

selaie grandsevus? Absil. An propter filiorum pro- CAPUT IX.

crealionem, diim ilii seraen quasi stellse ccBJi ex Dc conccpiu Rebeccue et nativitate duorum filiorum
Isaac filio promillerelur? Non. Ergo quid sibi vull ejus.
ista Cetura, nisi quia sicut Agar et Ismael significa- Deprecalusque est Isaac Domintim pro uxore sua
veruntcarnales Veteris Teslamenii, sic et Cetura el eo quod esset- sterilis. Qui exaudivit eum, et dedit
filii ejns significabant hxreticos, qui se ad Tesia- conceptum Ilebeccce. Sed collidebantur in ulero ejus
nientum Novum existimanl perlinere? Sed utraque parvuli, et reliqua. Pro conimotione, vel collisione,
coiicubin» dicuntur, sola Sara semper uxor nuncu- Sepluaginta inlerpretes posuerunt, eo-zifrojv, id est,
palur, sicut scriptum esl : llna est enim columba ludebant, sive calcitrabanl, quod Aquila Iranslulit
mea, perfecla mea ( Cant. vi). Confringebantur filii in utero ejus, Syramachus verc
 :

r.si
O^MMKNT. IN C.KNESIM. - l\\\ III. nsi

'/«li«»,t«1 f*l. ii» siinililuirmcin iiavi, iii »in>rrlit ii- \ noriMH pro iiiajon* Iioiuvtiiil. IIoc eiiiiii (tikit liiloii»

<.reo. Ea qu;i- soncli \iri oraiitlo t-ni- ni:ijori, cuni ct ipMiin |>0!>tca b«Micdiccrct.
^relKvntur. ( )

(iont, ita i>railcslinata sunt. nl prfcilius olitincan- Jam tcmi>us paricndi mlvenerat, et ecce gemiiti in

liir. Nani ipsa qin><|nc |KTcnni^ rcgni pra'(lc>linalio uUru cjut reperli sunl. Qui ynmus eyrestut ett, ru(ut

Ita esl ab onuii|>otciilc I>co iK>posila, ut ad lioc

ernt, et toiut in morem pellit hitpidut, vocntumque eit

electi e\ lal>ore pervcniant, quatcnus posluljntlo nomenejus F.sau. Ihi no^ piloMim posiiimiis, in llc-

'•antiir acci|>crc (|ii.>»l ci<i iinii»ip>>tciis IVus anlc br.co balicl Seur -yc. undc ci i:>.au, situt cl alilii

,,iula di^iM>sml doiiarc. yuod ulriiin ila >\l, con- Icgimiis, S«-ir, id c>>l, pilosiis csl dit Itis.

fitc valcl prol>ari. ('ertc clcniin iioviiuus, qiKKl aJ

Proiinus alter etjredient , plantain fratris lcnchal

M>raham [)«uniuiis divil . In haac roecbilur libi manu, et idcirco appellavit eum Jacob. (Itid.) Qiiod

i^men. Cui eiiam di\i'rat : Pntrfm muftrtrum ijenlium n};iiralilcr ractiini cliam ipsis Juda-is noH crcdcjililms
coniliimi li-. (.ni rursum proiiiiNil diccns : i»VMtt/iiiim iioltiiii i-st, i|iialitcr |H>ptilus Ki clcsi.c SMKii;og.i; po-

tibi, et muliiptic>ibo temcn luum ticnt ttcllai citli, et piiliim siipcravit, cl quomodo plcbs Judxorum lcm-
telut arenam qua eU in litlore marii. Ei qua re |M)rc major scrvil niinori |m>|)iiIo Cbristiaiiorum. Si-

a|>orle conslal quia (Hnni|M>tcns Dcu> semcn .\bralKC qiiidcm ct sin^iilis noliis Iioo dici potcst ,
qiiod tlu:i;

in ultiplicare |>cr Isaac pridcilinavcral, cl lamcii B K^'"'*''* ''l i'"" lx»P»'' siiit iiilcr nos, vilionim st ilit tt

»criplum esi. Dtprecatui ett Dominum Itaac pro atquc virlutiim, scd islo iiiinor cst, illc iiuijor. S<in-

uxvre lua, eo quod ettet iterilii. Qui exaudicit cum, pcr cnim plurcs sunt mali quam boiii, ot vitia nuiiie-

ei dedit conceptum Rebeccar. Si crgo niiiltiplicalio rosiora sunt virtiitiluis; sod laincii ct in nobis gra-
\ \i I I ,. p,-r Isaac pncdc^tiiiala fuil, ciir tia Dci iMipiiliis popnium itiipcrat,ct ni.ijor sci\il

; r' •' ;• "lcin acrcpit ? Sod uimirum coiistal miiiori. Scrvit ctciiim taro spiriliii , cl \ilia virliili-

quia pncdestinatio precibus implctur, quanilo is in bus cedunt. Pruccdil autcm Esau priinus ruriis, ct

qiio Dcus multiplicare senien Abrab;e pnedcstina- lotiis tanquain pcllis birsutus; dointlc cxiit riatcr
cjus Jai(di,ct maiiiiscjiis im|dcxa cialcalc;iiict) Ksaii.
verat, oratione obtmuit ut lilios Iiabore poluissot.
Scd cur illc lotiis ruln us ct bispidus, iiisi (|iiia popii-
l'errcxitque Rebecca ul cousulerel Dominum, qui
lus prior propliclarum et Clirisli cruore fuil polliiliis,
Tttpomlcn» ail : Duit gentei in utero tuo tunt, et duo
ac ucccati el iiequili:e squaloro exstitil circumdatus?
popuit cx utero tuo dividcnlur, populutque populum
Cujus idco niiiior calcancum lciiuit, qiiia my.-.ticc
luptrabil, ei major urti^^t minori. (Aug.) (^iiATtXuT
in:ijorcin popiiluin minor supcraturiis cs>cl.
quo ioril, nun ouim eraol lunc proplictx aul saccr-
Scxagcnarius cral Isaac (juando nati snnt ci par-
lotes socundum ordinem taboriiaculi vel tompluin n
Doinini. (Jiio crgo icrit merito movol. nisi
^forto '^

ad
^ kj
„.,,•
vutt .
. „..-, j.,i,;, r ......
quibus adullii factus cst
, •
t.sau vir gnarus vc-
nandi et hoino agricola , Jacob autem vir timplex /i«-
ItKUiu aram conslitucral Ai>raliain
i»lii ; sod illic
bitabat in tabcrnacutis, etc. (.\uq.) Qiiod Gnccc dici-
quoniodu rcsponsa (lenUir, omuino lacel SiTiptiira,
lur otTr/aTTO,-, boc Latini simpl.ccm intcrprotati siiiil.
ulruin |H-r aliquein sacerdotcni, quud incredibile
Propric autem, «r:l«TTO,-, non fictus. Liiile aii(|iii La-
rst, si crat i.oii fui>»o nominatiiiii, et niillaiii ibi
tiiii iiitcrprctcs, sine dolo inlerprctati sunt,diconlcs :
uniiiino >at ertioliiin aliquoruin fai lain osso iiicnlio-
Eral Jacob tine dolo, habilans in domo, ui inagiia
nrni. .\ii forle ibi cuin oniiido alligassont tlesidcria
sit qua>stio , quomodo p^r dolum acccjK^ril bcncdi-
sua, dorniicbant in loco, ulpcr somnium nioiieren-
ctioiicm, i|ui crat siiic dolo. Sod ad sigiiilicandiim
tur? an adbuc vivel>al Mclcliisedccb? ciijiis taiita
magnuin aliquid, qiiod Scri|)tura pnomisit. lliiic
foit excellonlia, ul a nounullis duhitciur ulriiin
cniiii maxime cogimur ad intclligcnda illo loco spi-
bomo an angclus fuoril. An craiit ali<|ui Uilo-. otiain
ritualia, <|uia siiic dolo cr.it ipii <loliim fccit. {('.rctj.)
illo in lempore homioes Dei, iii quibus |K)v«cI Dcus
(Juid p<r \ciialioncui Ksau, iiisi coruni viia (iguraliir,
inlerrugari ? (}uid<piiil horuni et»!, cl si quid aliiid
ipii iutcrioribus voluptatrljus fisi, carnem sc({uuulur?
qiio I mo forto nc roinineiuorarcni pnctcricril, iiicii-
(jui etiain agricola essc describitur, ipiia ainaturcs
liri lamon Scriptura
•
non pot»-st,
r •
(pi.o
I
ditil UtlK'C- n
1'
, ,

bujus sicculi, > . ,

l;inlo niagis
.
exlcnora
< .
incoluiit, quaiilo
cam isso ad intcrrogandum IViminiim, eiquc Donii •

iiitcriora sua iii ciilpa dcrcliiiqiiuiil. Jacob v< ro vir

unin rcNpoiidi<>.M:. In eo qnod iKiminus respuudit
simplex in l:ibcrnaciilis vcl iii domo liabitaro pcrlii-
llclK-cru:
bctur, quia niinirum omnis qui in curis cxtorioribus

Du.r genict in utero tuo lunt, el duo populi de ven- spargi rcfugiuiit, siinpliccs iii cogitationu , atquo in
tre itparabuiitur, et populm» popnlum luperabil, et cons( iciilix su;e b.ibitationo consistunl. (.tiiifrros.)

major lerviel minori , biaMriat propricialc jior rc- In labcrnaciilis ciiiiii aut iti doiiio Ii:iliilarc, cst sti

•tftniiMnn invoHitnr esM coiiiplctnm , iil>i popwlus inlra mcnlis socrota rcstringcre , el nctpiaqiiam ex-
Israol, lioc esl, Jacob minor filius, sii|H^ravii Idn- tci ius por dosidoria dissipare, nc dum ad niulta forati

' c^t, genlem qiiam prop.ipavit Ksaii, cos- inliiant, a soipsis, alicnalis cogitatiuiiibu6, recedant.

i
iit Inbularios pcr David, quod diii rucrunt CAPIT X
itsqiie »d r«*gcm sub qiio Idnm.Ti n>lK>llarcrunl , ci Ife eo quod Ftau Jacob vendidtl primogenila tHa.
iuf^iim Uraciilarnin Itbiiua-i a rervico sna dcposue- Coxit autcm Jacob pulmcntum. Ad qucm cuni rriii»-

runl, secuniium pnipbrliain ip>ius l<iaar . qnan«lo ini- itl f.tnu dc ngro latiut, ait : Ua mihi de coetionc hat
f585 r.. liUI.V.M MAllll .Ml(;i»lKI'. MOCINT. O» I.IU il I'AUS I. m
rufn, qulii i<j)\>'nlii Iiishih huni. Qnnm ub inutam vucn- \ hiih, «jiii:i noii «ilniiu, %fA ciiii «.•onfn|»i!>'<^iiliain ••sw
fMifi esl uiiiiun rjim l.dum. Uiiliriiin Hivu riilviiiii (auhaiii ilaiiiii:aioiit4 iuli-lii^it, <tl priiiiuiii kilii hoiiii-

liiii;ii:i lli-lii':i'a iliriliir Kiloiii. Ali ro ii{iliir (|uoil ni- iii'iii non ('arnc iw.-d ponio bubiliilil, el bccunduni non
IxM) (iho v(>iiiliilt'ril priiiiiliva sii.i, riilvi, iil cst, Kiloiii carnc, scil panc tcntavit. Ilinc cht (|iioil {ilcrum(|iie

80llilllS CSl IIOIIIIMI. Ailani coljia coiiiiniltiliir, cliam cimi ahjci la ct vilii

C'i(i dixil Jiicob : Vendc milii yrimogemla lua. Ille suiiiiiiiliir. .N(f(jiH'. Adaiii soliis, ut a vclilo sc jioiiio
rchpondil : lin morior, ijtiid mihi proderunl primo- siisjicndcrct, pra-cciitiiin proiiiliilionic acccpit. .Naiii

gcnilu? Ait Jiicob : Jura erijo milii. Juravil Etau, et cuni aliiiicnla (jiiaMlaiii saluli nostne IX*u» contrari.-i

vcniliilil jiiimiiiicniUi, ct sic aacpto piinc ct icnli^ cdu- iiidicit, al> liis ii(is (jtiasi j)cr pra-M-ntiam vclal; vl

lio, comcdil cl bibit , cl ahiil ,

purvipcndcns quod pri- ' inii coik iipi>ci'iil(;s iioxia alliiigiiiuis, proreclo ijuid

moijrnita vcndidissel. {Isid.) 0""<l islc Esaii prinio- armd (juaiii vctila dcgustamub? Ka iUi({uc siiiiici^la
gciiila siia proplcr escani eidcm fialri suo juniori siint (ju.c nalunc n(;ce8silas quxril, cl non (ju:c
vcimiidavil, ac iioslniodnni palcnia liencdiclioiic edcndi liliido suggcril, nc etiain si liaec n.oJciata
sihi pioniissa iirivai.us esl, sigiiificat eumdcm Isracli- dibcrclio iiiiiius caiilc prospexerit, illiciUc concujii-
liciiiii |)0|)uliim (iiii a Dco, ul Exodi lihcr indicat, sccnlia: quis in voragincm vcrgat.
primogcnilus filius nuncupatus esl, fjui proplcr prs- B CAPLT XI.
.senlis sicculi lucra, iiou soliim priinaliis siii honorcm /;^, !,t,„siiuhaac ad Abimelech regem 1'alwstinorum,
aiiiisil, veruni cliam rogiii co-iiislis pncinium pr;c- ubi Ilebcccam uxorem tororem suam es$e finxii
el de puteis quos fodit Isaac.
paralum adipisci iion mcruil, Domino (|iiodammodo
id eideni expiohranlc, cnm dicil : Transferelur a (C.vp. XXVI.) Orta autem fame $uper terram ,
ponl

vobis regnum Dei, et dabilnr genli facienli fruclum eam slerilitatem qucc acciderat in diebus Abraham ,

cjns {Maltli. xxii). Piimogciiila aulcm ipsa veslis abiit Isaac ad Abimelech regcm Palaslinordm in

cral saccrdolalis, qnan^ majorcs nalu cum henedi- Cerara; apparuitque ei Dominus et ail : .Ye desceudin
clione palris induli, viclimas Deo velut ponlilices »« ^gijplum, sed quiesce in terra quam dixero tibi,

oirerchanl. lloc dono lerreni amoris desiderio carue- et peregrinare in ea ; eroque tecum et benedicam iibi.

ri:nl Jiida'i , cum gloria rc^gni fiittira. Sciciidiim cst 'I ibi enim et semini tuo dabo universas rcgiones has,
q.iia qiiiiujue modis iios guKc vilium tenlat. A\\- complens juramentum quod spopondi Abraham palri

q;!ai!do naniq-.ie prye->ciiil lempora indulgenlia, ali- tuo, et mulliplicabo semen tuum sicut stellus coeli, cl

(piando vero lempus iion prncvenit, sed cibos lau- reliqua. {Aug.) In eo csl Facta esl quod scripium :

liores quacrit : aliqiiando qusc sumenda sinl accura- autem fames snper terram,po$t famem quw antefncia
lins expctil pr;cparari, aliqnando autcm el qu:dilale
C est in tempore Abraham. Abiit auiem Isaac ad Abi-

ciboium el lemporc coi:gruit, scd in ipsa quanliUite melech regem Palwstinorum in Gerara. Quicrilur hoc

sumendi mensuiam refeclionis excedil. Nonnunquam quando sit faclum ulrum poslea quando Esau vcn-
,

vero et ahjectus est quod desideral.el lamen in ipso tlidit primogeniln sua ciho lenticulye (post illam
a^slu immensi desidcrii dclerius peccal. Quoe vilio- quippenarrationem hoc narrari incipit), an, ut fieri

rum tenipora meliiis oslendimus, si hoec exeniplis solct, per rec;ipitulalionem narrator ad eam reversus
eviacnliovibus approbamus. Morlis quippc scnten- sit, cum progressus de filiis ejus ad eum locum per-
tlam patris oic Jonalhan meruil, quia in gustu niel- venisset qui de lenticula commemoratus est. Movct
lisconsllTutum eJendi tempus anlecessit. Et ex .^gy- aulem si ipse invenidir Ahimclech, qui etiam Saram
plo populus ductus, in cremo occuhnit, qui, despeclo concupiverat, ipsius enim paranymphus et priiiccps

nianna, cibos carnium petiit, quos lauliores pulavit. commemorati sunt, eliam hic com-
militi;c qui ihi

Et prima filiorum Heli culpa suborta est, quod ex memorantur utruravel vivere potuerit. Qtwndo
,

eorum voto sacerdotis puer non antiquo niore coctas enim faclus est amiCus Abraha;, nondiim natus erat
veilet de sacrificio carnes accipere, sed crudas quse- Isaac, sed jam prondssus. Ponamus ante annnia
reret, quas accuratius exhiberet. El cuin ad Jerusa- quam nasceretur Isaac illud luisse faclum : dciiide

lem dicitiir : Hwc fuit iniquitas Sodomw sororis tuce, D Isaac suscepit filios, cum essetannorum sex.iginla.
superbia et saturilas panis, et abundanlia {Ezech. xvi), illi autem juvenes erant, quando Esau vendidit pii-
aperte ostendilnr qnod idcirco salulem perdidit,qiiia mogenila sua. Ponamus eliam ipsoi circa viginii
cum superbi;c vitio mensuram moderatae rcfeclionis annos fuisse, fiunt anni aetaiis Isaac usque ad illiid
excessit. Ilinc priinogcnilornm gloriam Esau amisit, factum filiorum ejus circiier octoginta. Adolescen-
quia magno sestu desiderahilem cihum, id est, len- tem accipiamus fuisse Abimelech, quando matrem
liculam concupivit, quam venditis eliam primoge- ipsius concupivit, et Ahrahae amicus factus est. Po-
iiitis praetulit, quo in illa appetilu anhelaretindicavit. tnit ergo jam esse quasi cenlenarius, si post illu 1

Neque enim cibus, sed appelitus in vilio est. tnde f.ictnra filiorum suorum perrexit in eam terrara famis

el lautiores cibos plerumque sine culpa sumimus, el neccssitate Isaac. Non ergo ex hoc cogit ulla neces-
ahjectiores non sine reatu conscientiae degustamus. sitas, per recapitulationem putare narratara pcrfe-
mc quippe quem diximus Esau ,
primatum per ien- ctionera Isaac in Gerara. Sed quia ibi diuturno tem-
liculam perdidit, et Elias in eremo virluiem cor- pore esse Isaac scrihitur et p-^icos fodisse, et de his
pori? carues edcndo servavit. Unde et antiquus ho- coi.lendisse, el diiaium fuisse pecunia, mirum i.isi
 fiSj coMMr.NT. iN (;km:sim. - i.ii; iii. Siu
retMpilubihlt) isla (•oiniiiiMiioniiiiir : nii.i' nlco rui'- \ i-.Vcv ri','i(»/iitfMr ini'»» i/t.';u(i loa.i J.s.tm (I/1////1.

niil prxtrriiiiitsa, iit |iriiiiuiii do liliis i'ju> um|uo :uI ssitiK FiMlil cr^.i l!>aac iio\uin pnteuni, iino pu .'ri

illiiiii lucuin do lciairiila narratio pcrvoiiin-t. Mro Uanc To iiuiil. Piicri suiil Isaac, .MillhxMis, Marcus,
({uihI itcriptuni csl de Isaac : lltntdixitaHUM eum Ih- I nr , . ii Jjanncs, IVlriis et Jaculius, Jiiilai» el apo-

minut,el exallatut eu kumo et procedeH» mnjorfiebul, sliilii., I'a'ulus, qui oiniics No\i Tcslanieiili piilciiiii
-*
''iiu /'rt».'iij ist v<ilJt\ siTniuluin lcrrc- r ' '. 1 1 invoncruiil a(|iuin vi\ani, (|ii.c iit fotis

1 diiUim M'iiui"iiij (locail. K\>>i'<|uilur 1

,
>i'ii iri liuim iKc-rMwm. Sctl pio liis aJi-iic

iiami2ii(> narraUir ca»Jein ejiii ili^ilLis, (|uibu!t ina};nn.s allorcanlur illi qui loirona &;ipiunl, iiec iiova comii
f:ic(us Ciil, vl liinc inotus .\liiiiH'lccIi, tiinuit illuni p.diuiilur, iicc votcr.i piirgari, evangolicis pulcis
ibi cbV, lic 1. Qu.ui- 1 (iiilnidicuiit, aposluli>i a(l\ersaiitur ; oi (|iiiiiiiani i:i
;

,.,..... contradicuiit dicitur ad

,>-g|) .,..,j ni ,111111. u. Mi.i >ip.i.i!i 1 iii, t:iin('ii otiiiiil.us lilig:intcs. cijS :

III itl (piod conligcrunl. ivlco pr.iMiii.NNiiin {Juoniam iHdiijnos vot fccistit gralitv Dci, ex hoc jum
cst : licncdixil eum Dominui , ut s.ina OJo iiilclli- uJ ijentcs ibimttt (Act. &V111).

guiniii» cliani inla louiporalia Joua nt*c dari possc, l'osl lurc jam fodit tcrt.tim {mlcum Ititac, et appcl-

I
' '
-r^', cti:iin ctiiii ali intiriiiioribiis ap- iivit Honicn Uci illiitt l.atiludo, diccns : .\iinc dilu-

1
..i) iinu iXo, ut (|iii in niiniinis lidclis JJ '•"•' ""« l>om nits, ci fccil crcsccrc siiiicr tcrrum. Vcrc
cst, ot in luagnis Alclis sit ; et qni iii inaininonn ini- dilalatus est Isa.nc^ei iniplcvil oiniioni tcrrani bcionti.i

qiio lidclis inveiilU6 osl, eliain voruin accipcre inc- Triiiitatis, ot iu lolo orbc laliludiiicni Kcclosi:u cul-

ri-j|iir, &icul Doiuinus in K\ .ingollu loi|uitur (Luc. xvi). locavil. Piius tanJuin i;i Jud n i nutiis crat [)cns, et in

Talia oniin de .Vbr.iliain dii la sunt, qnod ci iiinntTa Israel nomlnubctur [l'sal. i.\\\); nuiii; autcni in

iVi pru\ciicriiit. Lndo iion |<aruni :o.lilic:il s;iiiaiii omncm tcrram cxiit sonus corum , ct in fiiics orbis

li ieui, pic intclligciitibus ista iiarralio, cliamsi dc tcrriv vcrba corum {l's:tl. wiii). Lxounles oniin pueri

li:s rcbus allcKorica sigiiilicaliu iiullapossot exsculpi. Isaac pcr univcrsnni orbcni lcrr:c, rudcruiil putcus,
<j ud autcni silii \clii ipiod, orta r.mio sii|H>r lcrrain, 01 aqiiani oinnilius o.^^londorunt , bapiiiuntcs onniiS
1 .11 ad AbiiKclccb iigctii l'.tl.cbliiioruni iii Cc- gcnlcs, in nominc l'titris,ct Iilii,ct Spiritus sancti.

: .
. .1 e& pr.eceplu ct iMMicdiclionu Doiiiiiii porrcxil, Sod quiJ cst qiiod pulcos Abrali;iin quos npcruit
liiique Ueboccaiu usorciu siuni liuioris causa fiuiil Isnac, sic vocavil cos sicul ot palcr cjiis, nisi quiu
rciu, qiiain rc& . .a l^aac coiijugoni tnnc Moysos apud nos ctinin .Moyscs app.ll.iiiir, ol pro-
- co." • ' •• iii luiii la ludcntoni \idit ;
plietu} uiiusi|ui.s(|iio siin iiuiiiinc npp' ILiiitiir? noc
'1 1: i III - ' -li cl Ivcclosia', quod lantns inntaiitiir iiiiasi o iruiiidoin vocabula puicoruni. IIxc
p.itriarcbn ciiiu cui^ugc lu&cril, coiyugiuiuiiue iliu.l C uiyslice. .Moralilor aiilcin Isanc npiid nlioiiam gcnloni
iiidc sit cogtiiluin; vidct prorcclo, qiii.<.quis, iic nli- puloos fodissc dc4»cribitiir, i|uo \idclicel cxoniplu
' '
poccel, sccroliiiii \iriojus liao (lorogrinatiuiiis :rrunina positi,
' ' 01 di.sci:iiiis, iit iii

'
, " - ... i^ciilcr inlirtliir, (l invciiil co;{ilalio:itiiii iiostrarUMi proriiiiila poiiclroiiiiis; ot
ciiiii ni.ije3lalcni suain qua in rornia Dci :o(pialis c.^t (|u.i'.is(ji!c iiilclligciiti.c \ore iiobis ai|ii:i ic.Npondi at,
l'ulri, paulispcr abscondissc in fornia S'.'r\i, iii i j;is iioqtiaquani iiusti:c iiniuisiliunis inauMS ail cxliau-
i\ essc bumana inflrniilas |M)sscI, cu<{uc luoJo ricndnin corJis tcrrain lorposcal. Qiios lanicn pulcui
-: uTuuiii ilcr aptarct. (JuiJ cnini absiir- Allopbyli iiKsiiliantcs rcplcnl, quia iiimiruin iiiiiniiinli

, ! iiicoii\cnicnlcr riiluroruiii pronuii- spiritus, ciiHi nos slndiusc roJorc c.')ii>pi(.iu:il, coii-
tialiooc accoiuinodalum, si propliclJ Dci carn:ilo joclas nobis cogilatioiics tonlationuin crigunl. Sapc
jliquiJ lu»il, ul cuin capcrct alToctus uxoris, cu:n cuin obiqniis sncris int«,'ndiiiius, malignoruin spiri-
i;i-Miu YcrbumD«M carufactuni silui baiiiUirci in i.o- liiuni ii:siJias gravius tuloiainii.s, i|uia nicnti iioslr.c
1 ij.' (Joan. I.) I'osl b.cc rofcrl Scriptura qiio.| toricnaruni ci>git:)lioiiiiiii pulvcnMii a^porgunl, ul in-
Isaac posliiiiam bencdixit illum Donnnut et magnifi- lciiliouis i.osli.c (K uliis a liico intini.i' visionis ub-
calut eit talde, aggreuut etl oput et caiMt fodereputeot scurcnt. QuoJ etiain l.-^aac opcrc ol .Mlopliyloiuni
< tui Abruhum,scd inridcntet D pravilalo. cognoviinus Jcsignari.iiui pnlcosqtios Is.iac
i cos, implcntet hiimo, ct ra- fojcral tcrr.o coiii^cric icpb-lMiil.
I.qii 1. Quis ost islc Isaac, ni^i Salvalur iioslor, qui .^os ciiiin, iio.> iiiininiiii pulcos fo.iiiiius, ciun Scri-
duni dc^cnJi;»sct in istaiii lorrciiloni Gerara, priino plura: alHiilis stMisibiis :ilta poiioliaiiiiis : qiios Uiiiicii
• 'luiiiuui illos puteos fodcrc vult, qiius fuJeraiil puori •Mcuilc roplciit .Mliipliyli, quaii lo uobis ad alia Iimi-
:
.' IJcui MoyscspMlcuni lc-isf(Hlcral Da\iJ, deiiiibus iuiniuiidi spirilus lcrrcnas cogilationcs in-
i. ct proplicta:; bbros stiipacrunl Vcleris gcrunl cl quasi iii\ciil.iin (li\iii:c sciciiiiii aipi:iin
Tc^lainenli, quos t.iiiien torrcua el sorJida rcplcve- tullunt. Ouod niihiruiu I'salniisia proiulorat cuiii
rat inlclbgcnlia Judjeoruin et ooruni os ctim vollol man-
;
(licebal : Dcclinate a me,maligHi,ct tcrutabor
' '
i>
, ul ostcuJcret qiiia qu.ccnnijue lex cl daiaDei mci (l'tal. (.wiii). Viiiclicet pitonlcr iiisi-

I
vcrtint, dc ipso divcrunt, riiali sunt cuin niiaiis quia ni:iiidaU Dei pi^^rsirulari iioii potcr.il,
. iJ cst Jiid.ci a i.giio, Doi ..l.cni. Scd ciiin inaii^'iioiuiii spiriluuni iiisiJi.is iii nicuic t«'!«>
Jcscenilil ab eis : non potcst cs«c cum bis qui in rabit.
puloi» aquain iioluiil bjberc.scJ lorram.ol Jicil cis :

Pafrol. «:\ II. l'J

BS7 li UAIIAM M\li:i \1'.< !!i:i'. MO'.;! M ()Ii:i'.l M I \i'. I Ci,S

('API T XII. A j'»' vo(-:iliir, .-irt i-piio Ifgih cikl Jiiihroniiri. Qiiod etcat

l)v oKlciiiionc Dii nil lntmr, ciii ipgc nnmi ivdi- alipic rapliiraiii ililij^il paUT, lioinincH biiiil ab er-
(iciivil.
roic hahati, (pios |(cr iloi iriiiaiii jnstiis qnisipic vc-

Asccmlil iiHlch. ex illo loro in licrsiihcc, ubi appfi- ii:itiir. Scriiio iJii, riproinivKi<)nis «•>l Immic iiiiiu i (

rvil ci Doniiiius in ijiiKi noclc diccnn : lujo sum Deui spcs rcgiii fiiliiri, iii ipto riiiii Clirislo haiuii rcgiiu-
Ahriiliiim piihis lui ; noli mciucre, (luia lcrum sum. liiii siiit, Cl vcriim sahiialiini rc|i'|)r.iliiri. Hclxcca
Ihncdiiiim libi ct mullipliniho srmcu liiuni jirnplcr pli-iia S|iirilii saiK to, <i sciciift ipioil aii(<i^sii antc-
hrrinm mcum Abruhnm. llnifHc (rdifnuvit ibi ultarc , (pi:ini parcict, qiiia ni:ijor bf^vicl niiiiori, rornuin
et invocato nomine Domini, cslcndil labcrnaculum (:cril in boc !oco Spirilus hnncii ;
qii.if rnliira no-
pnvcipitque servis suis ut fudcrcnl putcum. Ad (lurin vcral in Christo, in Jucoh antc ni(;(Jilatur. Loqniliir
lorum cum renisscnl dc (icniris .Abimclcch , (Jchozalh ad (ilitiin :

niiiirua illiiis, cl Phiriil dn.r mililum, lic. Pro Oclio- Vadc ad (jrcijcm, ct accipe milti inde duot h(rdos
z;ill) i>roiinl)(), iii H(!iir;co l!:il)Cl, collcijium iimicorum opimos. I'r:j:ngiirans carnciim Salvaloris advcntuni,
ejus, iil non inni hoiiiiiuMii sigiiiiiccl, qiiaiii amico- iii quo eos vcl maxiine lihcrarcl, qiii pcccalis lcne-
run» lurbam, qiuv cum rcge vencral iii (juil)iis fiiil hantiir ohiioxii. Siqiiidom in oniniljus Scripliiris

Cl Pliicol priiiccps cx(^r(iliis cjiis. B h:c.Ji pro pccr:iloriiiiis accipiiinliir. Qnod aulcin diios
Kcce auicm vcncrunl iii ipso die servi Isaac ojinnn- jubclur oiroric, duoriim populorum significatur as-
liaules ei dcputco qucm (odcrunt atque dicenles : Inve- sumptio ;
quod tcncros cl honos, d(x;ihi!cs cl iiino-
venimus aquam. Unde avpellavit eum Abundantiam, cenles signi(icanlur animic. Slola F^sau fidcs cl Scri-
et nomen urbi imposUum cu fkrsdbei iiscjuciv.piascn- pli.rce suiit llchracorum, qu;c illis primo datae siiiit,

tcm dicm , clc. Nc scio qiiomoJo in Scpluagiiila in- ctposlmoflum gciitilium indutiis csl popiilus. Pcllcs

lcrpiclibiis, ul)i sic liahctiir : iU vcnerunl pucri Isaac, autcm, quaj cjus hrachiis ciicumdalje sunl, f>cccala
et nuntiaverunt ei de puleo quem fodervnl, et dixerunt ulriusque plehis, qiia; Chrislus in extensione manuiini
ei : Non invenimus aqnam; ct voravil nomcn ejus cruci secuin pariler aflixil. Ipse enim iii cori>ore

Jnramcnlum, proploiva vocari Jnrameiiliim (licaliir, suo, noii sua, sed aliena peccala lolcravit. Qiiod
qiiod aqnam noii ii.vcncriiiil; c coiUr;»rio in Ilobraio, Isaac qu;erit a Jacoh cur lam cilo vcneril, adniii:i-

cui iiilcrpiclalioiii A(piila qii0(pic coiiscjilil cl Sym- tur vclocem in Ecclcsiis fidem crcdcntium. Quod cihi

maclnis, hoc signilicel quoil invencrmil aquam, cl deleclahiles offeruntur, lioslia placens Dco salus cst

piopterea appcllalus sil pulcus ipse Satuiiias, el peccalorum. Quod postrcmo consequitur henedictio,
vocata civilas Bersahce, hoc cst, putcus sdlurilatis. ct cjiis odore perfruilur, virlus rcsurrectionis el
Licet cnim supra ex verbo jiinimonli, sive ex scple- ^ rcgiii apeita voce pronuntiatur. Taliler enim hciic-
nnrio numero ovium, quod sahe dicitur, asserueri- dicilur :

nius Bersabee appellalum, lamen nunc ex eo qnod Ecce odor filii mei sicut odor agri pleni. Od' rc
aqua invciita csl, Isaac ad iioiiicu civitalis quoc ita noiiiinis Christi, sicutager mundus impleliir ; (ujiis

vocabalur alludeiis, declinavil pauliiluni lillcram , et est hcnediciio de rore cali, hoc est dc verhoruni
pro sti idulo llehr.Torum sin U', a quo sal e incipitur, pluvia divinorum , et de pinguedine lerrae, hoc est,

Gnecuin o-, id est, Uobraiorum samecli d, posuit.Alio- congregatione populorum. Mullitudo frumenti et vini,
qnin el juxla allegoria; lcgom pnst tantos putcos in ,
hoc csl, mullitudo quam coUigit de sacramento cor-
fine virlutum, ncquafpiain congniit ut Isaac inininie poris ct sanguinis sui. liii scrviunt populi ex gen-
aqiiam rcperiret. libus ad euin convorsi, ipsura adorant trihus, id csl,
CAPUT XIII. populi ex circuracisione. Ipse est Dominus fiatrum
De senectule Isaac et bencdiclione Jacob. suorum, quia plehi dominatur Juda-orum. Ipsum ad-
(C.w. xxvii.) Senuit aiitem Isaac, et caligavcrunt orant fiiii matris ijus, quia et ipse secunlum car-
oculi cjus, et vidcre non poterat. Yocavilque Ksiiu nom ex ea natus est. Ipsurn qui maledixeril, maledi-
filium suum majorem , et dixit ei : Fili mi. Qui re- clus est ; et qui benedixerit, benediclionibus replebi-
spondil : Adsum. Cui pater : Vidcs, inquil, quod se-
D tur ; Christus, inquam, nosler, ex ore patiis igno-
vnciim, et iynorcm diein morlis mciv. Sume arinatua, ranlis bencdicitur, id esl, veraciter dicilur ; sed
pliarelram et arcnm, et ecjredere foras. Cumque vc- aliiis a Judicis henedici putatur, qui ab eis crran-
natu aliquid apprehendcris, fac milii inde pulmcntum tibus exspcctalur. Ecce benedictionem promissara
sicut velle mc nosti, et affer ul comedam, cl benedicat repenle niajori expavit Isaac, ct aliura se pro alio
tibi anima mca, anlequam moriar, elc. {Isid.) Ilip- heiiedixisse cognoscit ; nec tamen indignalur reve-
polyli mariyiis verba, sicul oa excollenlissima? scieii- lato sihi sacramento, sed confirmat in filio hencdi-
tia; ac doclriiue Hieroiiymus replicavit, in hoc loco clionom dicens : Et benedixi ei, et benedicius est.

poncnda sunt. Isaac, inquit, portat imaginem Dei HaiC esl bene.lictio prima Isaac, qua; data est minori
Piliis, Rebecca Spiri;us sancti, Esau populi prioris popiilo Christianorum. Sed neque tamen m.ijor filius

ac diaboli, Jacob Ecclesi;c ei Chrisli. Senuisse Isaac penilus fuit despeclus , quia cuin intraverit pleniludo
consummationem orbis oslendil ; oculos cjus cali- gontium, tunc omiiis Israol salvus erit : cujus taiiien
gasse, fulem pernsse lie muudo, ot religionis lumen sccund;v. Lenedictionis prophelatio bsc esl : In pin-
anle eum nedeclum esse siguilical. Quod (ilius ma- ijucdine tcKC, ei in rore caeli desupcr eril benedictio
S89 COMMKM. I.N GK NKSIM I.IH III. r»9l)

(u(i. Iii piii^iioiliiie uli<|iie lorrj.*, iii rfctiiiililau* re- A gna t*>t \irtu» buiniliuni, qii' cx JcsiJcrio luca iilti-

ruiii et p4»leiilia regiii, qua- iu illo |Kipiilo fuil, cl iii iiia lcncnU^s so pcr buinililatcin a torra in aluiin non
rore cti-li oril beiie.liilio liia, iJ esl, iii el(»4|nii<> Dci. snliK-vant, ct ctclc.ttis rc^iii |iurpur.iiit iii iucnto scr-

Ijisis eniai cretlila suiil cliMiuia Uci, cl lipii lcsla •

v.iiit. .Mitcr rcjolct spii a, cnni aJ iiialuritalcin pcr-

iiiriila. litc-< tjladio, id c^t, qiiia saiiguiui |io|iulus iliicilur, quia iMtnoriiin opi-ruin prrli-clio aJ saUni*
iliv tkilitus iicceni iii Ciiri^lo vcl pro|ilicli!i excrcuit. tatein etirnin qiii justitiain csiiriuiit pr.i-paraliir. Qnia
Ht fralri luo urtus miuori, scilicel p(i|iiilo Clui- crgo ^rniilts |M>pnlu!> in elei li:> stii» uliii|iic pcr iiiun-
btiano. Ttir------ rcHic/ cum eicutiat et $oliat Juin sparMis i-sl, ct c\ cis virtiililiu<« qiia*i a;;it oiii-

jttijum dt- i. > tuit. Uuni |H*r a^iiilioiicni liiici nes qui iiiU-llignitt oJorc Ihiii.c opinioni!, nplcl, di-

ad gratiain C.liristi couversus, iie|H>siieris onus legis, catur rcctc : Odor filii mei ticiit odor agii pleni. ScJ
quamlujaiii noii scrsics poptilo iniiio.i. scd |H*r liJ4>iii qiiia eastioin virtiiU-s cx soiiiclipso iion baltct, ailjuii-

fraler viHalHrris. Il«in alio inoiio. O"''' •'"*'. •!"*'*' gil : (lui bfiieilisit Dvnnnus Dcus. lit qiioiiiain iilcni

Isa.ic lie inajiiris lilii sui vcualione vi*>ci coiicupiM-il, cloctoruni popuUi!» pcr quoMlaiii cliain iii ruiilciiipla-

lii*>i i|iiod oiniiiputcns Deiis Juilaici populi iMiia opt^ tiunnn surgil, imt quusJani veru in activ;c viUT so-
ralione pa»ci ilcitiileravil? Seii, illo tartlaiite, niiiio- iuinniuJo u|>ei-a piiiguc>>(it, recto illic aJJitiir: /A/
rt-in llelHH-i*a siip|H)suit, quia tluiii JinLiicu^ pnpnliis B tibi Doniinus de rorc cali, el di' pinijuediiie terrtv

ItDnn npi*rn foris qua*rii, gentilciii popiiluiii in.iU-r abundaiiluim. Uos eiiiiii Josupcr Icnitcr voiiil, ct siib-

^r.ilia intrmluiil, ut oniiiipoteiili Patri cilaiin Loiii tilitor caJit ; ct totics Je rorc ca-li accij.iiitiis, qiio-

uiM?ris oflerrel, el Ivuetlictioiicin niajoris rratris ac- ties per ii.rusiuiiotn contcinphitionis inliina; tlc sii-

ciperet. Qui costlcin cibtis c\ tlonicsticis aniiualibiis |M:riiis aliqiiiJ toiiMilor viJentus. Ciiin veru iioiia

pnebuil, quia gcnlilis populus placere IVo extcrio- opcra cliani pi-r (nrpns ai;iini!s, Je te«i;c piiignc-
ribus wcriliciis non qu.Trcns, pcr vocciii l'n»pbcl.c dine Jit.)iiiur. QiiiJ c.->t antciii iinul Ksaii lardc aJ
ilicit : /n iNt* $unt, Deus, tota tua, quu' reddiim lauJa- patrcm rcJil, iiisi quoJ JuJaicus populus aJ placan-
tioHe$ tibi {P$al. lv). Qui.l est qnoil iilciu Jacob nia- Juiii Doiuiiiuiii scro rcvertiUir ? Ciii ct hoc iii bcnc-
nus ac bracbia ct culluiii b.Tiliiiis pcllibus tesit, nisi Jictionc Jiciiur : liinpusiiue erit cuin solvalur jiigiiin
qiUHl iixJus pro |Kt-cato offcrri cousuevil, ct i;cii- </«• collii tUK, qni;i a scrvilntc pcccali Jiiihiicus po-

ttli<> |M>piilus, ttuin se pot*cntorcin conliteri non cru- |iulu.>> iii riiio libcratur, sicut scripluin ost : Donec
liMcil, carnis in sc pctcata inactavit ? QiiiJ esl quoJ jlenitudo geiiliiim introirct, sic oninis hrael $alvu$
vesliiueiilis ni.iji)ris fratris iiiJuitur, nisi quoJ siicr.u ficrel [llom. xi).

Scriptnrx pneceptis, <|ii:e inajori populo Jata fuo- Oderat crgo scinpcr Esau Jucub pro bcncdictione
rant, in bona operalioiie ve^tilU!> cst ; el cis iiiiiior *- (/iia bcncdiscrat ei putcr, dixilijuc in corde suo . \ c-

iri tioiiio utitiir, ijua! major foras exicns iittus rcli- iiicnt die$ luclus putris mei, el occidam Jacob fralrcin

quil? Qiia: ille JuJaicus pt>|)ulus babcrc iioii puliiil, mcum. yunliata sunt htvc Jlebeccce. Quiv mittciit ct

iliiin solani in eis liiu-rain atlciiilil. Kt iiniJ ost, i|iio(I vocans Jacob filium suum, dixil ad cuin : l.cce F.siin

Isaac cuuiJcni liliiiin ncscit, queni bcncJixii, iii>i fraler luus minutur ul occidal te. Munc crijo, fi:i,

boc, qutMi Jc genlili (M>puIo Doiiiiiiu^ pcr P^jaiiiii^taiii f.udi voccin nicam, el consurgcns fuijc ad I.tibun fr.i-

Jicit : Populm$ quem non cognoci $en>iet mihi ? {P$al. trcni meum in Uaran ; habitubisgue cum co dics pau-
XVII.) QuiJ est, i|uoJ pr.csenlciii noii viJit, ol lainen co$, donec quicscut furor fralris lui, et ccssel indigna-
qtucei in fuUiro cvciiiant viilil, nisi qiioJ oniiiipolcns lio ejui, obliviscalurque coruin tjuir fccisti in cum ;

Ueus, cuiii pcr propbctas buos pra^Jiccrot g>.-iiltlilali pusliit iniltam ct ndducam !e iiidr hur, clc. {\ug.)
gratiam pra:rogaiiJain, eani et iii pncsciili [H^r gra- Quuinodo aitnuiiliata vcl reniintiata sunt vcrha Ksau
noQ
liain viJit, quia tuiic in crrore tlcrcliquit ; cl ilobocca*, quilius comminalus cst occiJcre fratront
tamen quia lianc qu.iii<l<M|ii<? colI<-ctliriis crat, pi-r suiiiii, ctiiii Scriptnra Jicat iioc ciiiii in sua co;.;ita-
Iwoetiiclionis graiiaui pr.e\it!it ? KnJo et ciJcni Ja- tioni* Ji\i»sc, ni^i (|iiia liinc iioliis ihiliir iiitelli^i

rob i;enliiis populi liguram lcncnli, in bencJii tioiie quod Jiviiiiliiboi rovclabaiitur oinuia ? l.iiJc aJ nia-
I)
dicilur : Lcce odor filii mei $tcul odor agri pleni, cui giiuni niystcrium pertinel qiioJ lilinin suniii iiiiiio-

benedisit Dominu$ Deu$. Sicut in Kvangclio Vcrilas rein pro majore voluit bcncJici. Igiuir Esau post
dirit : Agcf ett hic mundut (Mutlh. xiii). Va (\'\\a heiicJiclioiicin p.ilris iiivi(li:o sliitiulis (-oiicitatiis,

clccUinini popiilus in univorso niuiiJo virlntiltii>> notxin ir.ilii siio Jacob cxcogilat fraiiilulciitor. (Isid.)
reilulet, tMiur fuici tMlor eslagri plcni. liuc niuiiruiu ol JuJaicus populus in Cdristo pr.c-
Aiiter naniqiic ulet llos \x\jc, quia ntagna esl virtus nioJiUilus, uon suluni patibiilo Uoniiiiuiit crucis tri-
et npinto pnvJicatorum, qiii iiM-liri.inl iiicnle.> au- diJit, veruiii cliaiti rrcJciitcs in illo us''MC aJ ciruAio-
dienltuni. nein saitguinis pcrscculus cst.
Alitcr Oos oliva>, quia suave esl opus niiscricor- (LkP. XXVIII.) Vocavil ituque l$aac iacob, et bcne-
dia>, qiiod morc olei refuvel el lucct. diiit, prtecepilque ei, dicciu: Koli accipere conjugem
Alilcr flos ro>a.*, qiiia iiiira esl fragrantia, qiix ni- de genere Chanaan ; $cd rade cl proficitcere in .¥e-
tilal cl redolct ex iniorc niartyntni. topolainiam Sijriiv ad domum Pallntcl pnlrem malrii
Alilcr flu» lilii, quia can litia viia carnis cst tlc in- luif, et accife tibi inde usuuiu dc filiabut Lalnu
corruplioiie virginitalis. .\iilcr flos vi')l.r, qnin ina- avunculi lui. (Aug.) QuoJ babcnt I.:iliiii cndicr^.
 ti.ll li. i;\ii\M \i\ii;i Miciiir.r. Mof.rM. opkiu m i-aiis i. tm-
ls:ii < (licniic fili siifi ; V.iili" in M('«<)|»ol:imiaiii iii .\ nuh lciif, ul po» ijui iiib liije er/ml ridimrret. Ilta

ilntiiMiii ll.tliiiii I |i:iltis riialiis liKf, i-l sitiiii* ritii iiti!*' ciiiin K(uil:i :i t<Tra ihijiii' iti coilnm, a «ariic iiwjue
uxoiTin, Ci;rri «•((iliccs iiori li:iliciil rnilc, wil /"".'/<", ait «>|iii-itiirn, qnia in illo ca-iialcn, pmfici n'lo, «clul
Iiof csl, «noo aC/(. lliidi! iiil«lli;^iliir cli;iiii Isnar c»- a rc i.lcii 'o 'piriliialcs (iiinl. :• t «|.:os h( l«r iiiilricinlo^
(;Mi)^i'jM' (jiioil liliiis cjiis K-,:iii ilc fi;ilrc sito iii i iL'i- cliant i|)si spirilii ilcs (lchccnitiiiit (|Mi)ilaiiiiiio:!o, (um
Lilioiic sii:i (livciil. cis iioii |K)H^iint lo(|iii (jiMsi spirilu.ililius, mvI (|iia<ki

Iliiis iiiiltui omiiipolens bcncdic-.i libi, cl crescere (arnaliliiiH. ijiHc oM Hiir-<uin iii capilir mio, ipsc (tc<ir.

Ir fi.cial iilijue iiiiilliplircl, ul sis in lurlun poj.ulorvm : sMiii iii corporc siio, iil cst VjAUtstJ . \\tsutn cr^'o sra-
cl dcl lihi biiicdiclionem Ahrultiini, cl xcmini InopoM l;iiii iiilclligiiiiiiK, (jiiia ipsc (!i\il : h.ijo tum via. AJ
lc, VI possideas lerriim j ercijriniiliimis lua\ fjuiim pol- i|isiini crgo asreiidilur, iil in exc<;liii» iiit«lligat«ir ;

licilus esl nvo tuo. Cumque dimisi.isel eum Isnac, pro- elad ipsuin desccndilitr nt irnbrihus buis partulith
fcclus vciiil in Mcsopnlimiiiim .Si/r/Vc, nd Liibnii filiuin iiMlriiiliir. Va pcr illiitn soluiii sc crigunt, ul cuiii
lUilUucl Sijri, fralrcm Hchcccn-malris sno', cl rcli(|iia. siil.rniiilcr cxspociciit. I'i;rjpsiiiii sc ciiam liuinilianl,
J;ico!) aiilciii dolos riij;ioii.s fralris, iclicla doiiio jia- iil ciiiii suliliiitiicr ac lciiipcranlcr aririiiiilieul. Tro-
li ia vcl parciilibiis, vaiiil in regioiicm longini]iiau}, po'ogice vero in iiinere dorinire, esl in boc pra,'scn-
iil accipciTl sihi uxorcm. {Isid.) Noii aliler Chrisliis '^ tis viLc Iransiloritc rcriiin tcinporaliuin amore (inic-
rcliclis p:iionliiius sociin;!iiin cariicm, id esl, popiilo ?ccro. {(•reij.) In iiincrc (lorinirc, cst in dicriim la-

Iracl, cl paliia, id csl, Jorosolyiiia, cl omiii rcgione liCiiliuin cursii ab appotitu visihiliuiu nieiitis o(:ulo«

Judycic, aliiil in gcnlihiis accipicns sihi indc Ecclc- cliiidcre, (|uos primis lioniiiiilius irCiluctor a[>eniil,
s:am, iit imiilorctiir (jiiod diclum esl : Vocnbo non (pii ail : Sf // enim Deus quod in quocunque die com-
plehcm lurinn plcbcm mcam, el non dilcclain dileclnm ;
cdcrilis e.v eo, aperienlur oculi vettri. Liidc et paiil.)
cl ciil in luco ubi diclum csl, A'oh plcbs mea vos, ibi post subdiliir : Tul.t de fructu iUius, et comedii , de-
vocabnntur filii Oei viii (Rom. ix). dilijue viro suo, qui comeilil ; et aperti tunt oculi am-
CAPUT XIV. boriini. Culpa (juippr; oculos conciipiscciili.'e aperuit,

De visione Jacoh, dim iret in Mcsopolamiam, el voto

(|iios iniioccntia claiisos tencbat. Angelos vero asccn-
ipsius. dontcs ci dcsccndontcs cerncrc, esl cives siipcinrc
Igiliir ogrcssiis Jacoli de Bcrsabec, pcrgclial Ila- lialii.c conlemplari ; vcl (juanto aiiiorc siio ancloii
ran. Cnmcjue vcnissel ad quemdam locum, et vellel in siipcr semetipsos inbscreant, vel quanla compassionc
eo requiescere post solis occtibilmn, lulit dd lapidibus cbaritalis nostris iiirnmitatibus con.iesccndanl. \A
qiii jaccbant, cl svpponens cnpiti suo, dormivit in eo- notandum valde csl quod ille dormiens angelos coii-

(iViH loco. Vidilque in somnis scalain slanlcm super C spicil, qiii in lapidcm caput poiiil, qiiia iiiminim
terrnm, et cacumen illius tanyens coclv.m; angelosquo- ipsi, qni ab extcriorilius operibus cossanl, iulcrna
qne Dci ascendenles el descendentcs per eam, el Domi- pcnetrant, qiii iiilciita mente, quse priiicipale e»l
unm innixum scaltc dicentem sibi : Ego sum Deus bominis, iiiiiUitioncm sui Redeniptoris observanl.
Abraliam palris lui,el Dcus Isaac: terram,inqun dor- Capnt qiiippc in bipide ponere, est meiile Cbrislo
niis, tibi diibo el semini tno, ctc. {hid.) Poigenie iubxrere. Qui eiiim a pr.vscnlis vit;e aclione rcnioli
aiitem Jacob in Mesopolamiam, venil in locum qui sunt, sed ad superna nullo amore rapiuritur, doriuire
r.nnc Belbol vooalur, et posuit sub capite suo lapi- possunt, sed viJere angelos nequeunt, quia capiit in
dom magiuim, ot dormiens vidil scalam suiiiiixam lapide tencre contcmnunl. Snnt namqiie noniiidii

innilonlem calo, el angolos Doi ascondonl(?s cl dc- qiiimundi quiilem actioncs rngiiint, sed liuiiis virtii-
scciidcntos. Hoc viso cvigilavil, uiixilque lapidcm exeroentur. lli nimirum torpore, non stU(iio,
tilius

dioeiis : Veie hic donuis Dci ost et porla coeli ; el dormiuut et ii5circo inlerna non conspiciunl, qiiia
;

his diotis, disccssit. Sommis istc Jacob mors sive caput non in hipide, sed in torra posuerunt. Qiiibus
passio csl Cbrisli. Lapis ad capiU ojus, qui noniina- l)U'rumiiuc contingit, ut qiianlo securius ab extcrnis
tiin quouamuiodo diolus est, oliam unclus Cbrislus actionibus cessant, tanio latius immundse in se co-
signitical,ur. Capnt enim viri Chrislus est. Quisenim
D gilalionis stropilum populorum congrcgant. Uiiiie

iiesoit Clirislum ab uiiclioue appollari ? Domus au- propbetam lorpente otio ani-
sul)Jiid;e?e specie per

lem Dci, quia ibl natus cst Cbrislus iii Beihlebem. ma donolur, cumdioitur: Videiunl eam hofilcs, el
Porla vero cocU, (piia ibi in tcrram descendit, ibi deriserunt sabbata ejus {Thren. i). Pnccepto eniin
ilerum ad cahim consccndit. Ei'eclio autem lapidis logis ab extcriore opere in Sabbalo cessatur. IIoslcs
rosiirrectio Cb; isli est. Porro scala Christus est, qui ergo sabbata videntes irrident, cum maligni spirilus
dixit : Ego sum via {Joan. xiv). Per lianc ascende- ijisa vocationis olia ad cogitationes illicitas pertra-

banl angcli, et doscendobant, in quibus significali bunl, ut unaqiKTque anima quo reniola ab extoriiis
siinl cvangclislje pnedicatores Chrisli, ascendentes aclionil-us Deo servirc creditur, eo magis eorum
utique, cuni ad intoUigendam ejus supereminonlis- tyiannidi illicila cogitando famuleiur. Sancti autem

simam divinitatcm exccdunt universam creatnraiu, viri quia mundi operibus non lorpore, sed virlute
nl euni invcniant In principio Vcrhum apttdDcum, sopiiir.tur, bboriosius dormiunl, qu;im vigilarc po-
per quem facta siint omnia (JortJi.i); (iesccndenlcs tueiunl. Quia in eo, qiiod acliones hujus s;eculi i\c-

autem, ui cum inveniant faclum ex mulisre, faclum serentes superant, robusto conflictu quolidie contra
 : .

COMMKM. IN GKNKSIM. I.Ilt 111. SUI

soniclip$os piigitniil. i:C mons p.'r iifgligpuliam lur- A H"". 'itia- |M'rliiK't aJ iimlloi.tii. lii.lc C.hiisii in»

Hoal, iic suluuU ulio, ac iK^siJciio iiiiniuiKia, frig»'- mcn a ihiiMiiatc cs» apiKlIalnni.

scal, uo iiteius lorii> pltis jii^lu iiisorviaiil, A''pcHi:rilif'.u' nomcii urbis Ih-llicl, quiv piiut /.iizu

ne siib iliMroliiM.i^ >j.. . »• ol i».iriouJo a i>4'rfoolioiio rociibittur. Niiiio looo uoinoii iiiiponit , ol vocat oiiiii

langncstant. .\j;il h ic , ol ah liiijus iiuiiuli iiiiinieia r>.-lliol, iloMuim IK-i : qiii lonis vooali.itiir aiiloa Lu/.i,

cuncupisrcnlia so p^Miiliis suliiruhil, ac terroMariim t|iiiHl inlorprotaliir nux si\c umijg.lalon. tiulc ridi'
aoiionnm stroiul-iiu tjcsoril, el pcr quiotis sluilinni (iilo (|iii(lam vorbum Ifchraicuiu utuiH nomon cssu
\irtulihiis inioiili, \ '
'
iiiil. N.'i|iio oniiu aJ urhis palaiit, otim ulam intorpriii-ttir prius. Onio
«•onlonn'l.iiiil.i iiili-: . - r, ni>i ali liis «ju.c ilaijuo isli' ost loolituiis :
/.'< voiaril noiiun loii illiii\

c\ti-riiis iinpliiant snblrahalur. Hinc csl Dctlu-I, el f/riut Luiti vocubiilum civiiiilit aiiiiifii.r

rnim qnotl |»or somolip.am Verilas dixil : AVmo po- Omncs Soripluru' vorlio ulain, sivc elain, ploiix siinl,

lesl dnohus douihtis jLrifr.' (3/.rr//». vi). Iliiu" Paiiliis qiiuti niliil aliu.l si'jiii!icil, nisi antc aiit prins, mI
ait : AViMo militatn 0*'o iiupHcut $* inrgntiis sirciilit- rcslibulum, sivc supcilimiiuirc, vrl postcs.

ritut, ul ei placeiil, cni sc prubarit {II Tiin. ii). llii.c Voiit eliiim rotum diicns : Si fucrit Ucus mcus me-
p<*r pri>p!.otatii IXiininiis atlmoiict dioons : Yucale CHin, et ciistodicrit mc in via pcr quam niiibulo, ct dc-

el ridete^ quoiiiam eijo ttim Dcus (Ptal. xt\). Qiiod II dcril milii paiicm ad tcsccnJum, et vcstimcnlum aU
a.il.Mii locnlus csl ! > ad Jaco' '
N scal.c in.lucnd in, rcvcrsus.jue (ucro prospcre ad (iomum pi-
diccns oi : t!go tuin , > Dcus . I p::ris Ins mci, ciit iiiilii Uominus i/i Dcum, ct lapis istc quan
tui, el Deut liaac. Terrarh in qua dormit tibi dabo, ercx' in litulum, vocrbitiir Domus Dci, clc. {Augiitii'

el temini luo, eritquc gcrmcn tuuin quati putris lcr- iius.) Qiiud auloiii vovil votiiiii si pni.sporarolur
r.r. Diltttabeni ad OcciJ '
Oj icntcm', Scptcn- cuiulo ct ro louii 'o, ol dociiiias piouii^it iloiiiiii Dci
irioyiein el Stcridicm, .( cnlur in tc cl in sc- fuliir.c iii luco illo, prii|i!iclia cst .loiniis Doi, u!'i ol

mine Ino cuncUr tribits lerrii-, otc., niystioo dosigMal. ipso rc-.liciis Doo sacravit, noii illuiii lapidoiii Doniii

Miandatuiu ilivinitalis ad humaiiilatom Chrisli dirc- aiipolaiis, scd domiim Dci, i I cst, quia iu illo loco
ctuni, riii lerra fIctIosi.c proiuillitar ot somini illiii<, fulura cral duiiius Dci.
i I 0^1, pitpi.li» Clirtskiano u*qiio iii soi - mn. Ciii
C.VPIT XV.
tlii il 1'aUT: Pvstula a mc, cl dabo li . s luvrc-
Dc udventu Jacob in Mcsopotnmiiin, ubijnxta pulcivn
diialem luam, et pottestioncm tudin terminot lerra: lluclul aijiiuiit.
(Ptal. ii). Alitcr, Occidciis iu hoc loco (KCasum vi- (Cap. xsix.) Profeclut ergo Jacob vcnit aJ tciruin
lionim ct pooralorum dcsignal, Orioiis lucoui fidci Orientalem; el ridit pu cum in agro, tresqite gicijct
v.-lurtiim I»t»noriim oprnim, Scptonlrio conslrictio- C o,.,„,„ f,ff„fcfl„/,.j y„j-/fl ,.„„, y.ihj ex iUo adtniiui-
ncm vtduptjlis cl moiliricationom dcsidoriuriim. Mc- bantuT pccora, ct os cjiis ijraudi liipidc cliindcbatnr,

ridics claritatcm sapicnlia; cl fcrvorom charilatis elc. (Jsidoiut.) Figuralilor pcr ovi^s jiisloriiiu popiili
iion ihoonvonionler Obtcndit. Talilcr eiiim veri po- siynificaiiliir, siciil ilia.l, qiioil dictum osi in Evan;,'o-
l.sias Javol) d'lataliir, hoc csl, innioliLus rojinnm lio : Slaluct ovcs od dextcram {ilullli. \\\). V:\Aii-
("lirisli projiagatur. Por occasiim ulique viliorum rcs vcro prop!iol;c siiiit, qiii usijiio al alvonlum Do-
et pccraloriiiu, cl por orliim lldci ac bonoruin ope- niini, Spirilii saiiclo niiindali, jiopnliiin Israol piilior-

niiii, pcr conlinenliam voluplalum, nocnon p^r nio- iinbant. I,:ipis piiloo siiper|)osiliis figuraui Doiniiii
dilntiuncni sa;<ienli;c cl fervureiu dilcctio.iis. nein* pnofiTolial ; putotis, gratiani S|)iriiiis saiicli pcr pr.o-

autciu sub iitur dic.:lioncin Cliristi vcuturaiii a.l ICcoIosiam ox yoiili-

1 us, qii.T ohlocla cral, iion.Iuui a.lvoiiiciilo ol liuiniiio

Cttin erijilasset Jacob de < "^
nt : Vere Domi-
facto Cliristo. .\liicr, p.T |)iilcum b.'iplisiuii6, pcr
nus est in loeo isto, el ego >. a. Puvensquc :

Quam Urribiiit ett, iii.|uit, locut iite : noit ett hic

ngnim hic niundus cxpriiiiiltir. Qiio I aiileiii ircs

aiiud miti domut Dei et porta ctvli. IIxc vcrba ad grofios ovium arciiban: dicnnlnr jiixla ptiloiim, si-

: ' i.iiii p«-rliiicnl, qiiia ibi ftitiinun crat lalior-

piiilical oos, (jiii ad s,aiicUc Triiiitatis li.Ioiii capioii-

,
qu..d tonsliluil Dcus iii homiuibus in prinio
^ '';'^'" P^ni'"'"». '» Immililate oxj^oicre l.ajitiMiii gia-
liam. Lapis, quia clau.lelat os piilei, duriliaiii inli
piipulu s:io. rurtani dcli aiilcm sic iiilclligcrc debc-
dolilatis insiiuial, qiia abjocla, hoiiiiiios possiinl rilc
iiius, lanquam inu<; fial a.litus cretlontibus ad capc-
Mi ctt-lorum. Spiriltialilor aiilem b.iplisniiiiii jicrcijiorc. P;ist<(ros anlom doctttrcs siiiil
,

i, ,...> ^ . ; 'rjMircm inerti^: rilo ovigilavoril, ol Kcclosi;c, quia, amuto Lijiido jii^r J.icob, adaqualianl

|>«T cvorc itiiim boni optTi!» vcrc rc*urro\crit, siiie d;i-

groges; quia,Chrislo aufcrcnlo omnem iiirulcUlalcm

biu iii Lcclcsia sn|)crcininentcm graliaui Doi ol iii-

ah cnrum cor.iibus quos pnciloslinavit aJ bnjilismi
Iroiiuui regui cu lo^iis e»s«: iulriligit. Quod staluil
sacramonlum p.Tlincro, rilo crcilonlos aitliiunltn-

iiiiiia purilicationis. Iioui aijiia j)iili-i sigiiilicat scion-

I . ; ,...,
Jj,-,,!,^ qiioiii sibi ad oapul |>osiiorat, el coii-

iin liUiliiiii, cl pt.'i fuilu iiiiii olou, noii

liam VoliTis Tcslamonli, qiiam lajiis claiidob.il, qiiia
iii ;ili-

tjuid iduloblru: »iiiiilc fctil, non vcl luiic vcl po>U-a

lillora l.*gis scn>nm spiritii.iloiu iii co ccbbat; se.l

froqiicntavil lapidcni adoraiido aul ci Mcrificando,

vonirnlo Chrislu lapis rciuottii ost, cuiii jior pncdi-
scd ^ignuui catioiicni Novi Tt.stamr.iti uiubra lcjjis o.tlusa. ct
fuil iii prupliclia cv idculisMUic cuuslilu-
xcritas K\aiig<-tii palcfaila c»l.
 )r> i{. i'..\i:\M .M\U'.i \ii(:iiii.i'. .M()(.i .Ni ()i'i;iu M i'.\i'.s i. rm
AilliH( iniiiirhuiilnr, d cccf Itiirlii-l vciiiilial cKm A f '>"l<'iii|i!.iliv:i viu» signalur ? Ija rjiiif»pn inHTi»ri'la-
iiiibiiH pulrin xKi, ti/int (jrrijcm ipm pnncchal. Qiiam tiir liiliiiriofa, llacli(rl vcro otii, vel tliui ptincipium.
nnn riilissri Jiudli, rl srini rdtinohriii m nuam, ovcn- Activa aiilom vila laborioKa Cht , qnia dciiudal in
qiic l.ahaii avniinili iiii, aiiwvil lapiilrm, (juo pulrm opcrc. Coiilciiipbiliv:! vcro himp!'rt, ad M»Iuin vidcn-
claudrhalur, cl adaijualo (ircijc, Ofciilalun csl cain; rlr- (hiii priiicijiiiim anln lat , vidclifci ipsiirn r|ui ail :

valnijuc vocc flcvil, cl iiidicavil ci (juoil fralcr cs$rl pa- l-.ijii principium, propUr (/mo(/ el loifuor robii (Joan.

Iris ejux, et lilius Hebcccce, clc. {Auquilinus.) Oiiod viii). Ikatiis auli.-m Jacob Kachcl (piidem concupie-
vriiit lliicliol cnin ovihiis p.ilris r.iii, ct dicil Scri- ral, scd in nocU: acccpji l.iam, (|uia viikdiccl oiiinis

|itiir.'i (|iiO(l ciiin vidissct J:icol> H.-iclicl (iliain I.;il);in qiii coiivcrliliir ad [)oiiiiiium coiilcmplati\ain vilani
ri:ilris iii;itris siiii', acccssit cX rcvolvit l:i|)i(lciii :il) di.bidoral, ipiiclcm :clcrna: palri.f: appciit, b(,-d piius
oro puloi, nia^is nolandiim csl aliqnid Scriptiimm ncccssc ciil ul in nocle viUe pra:scnlis opcrcliir bona
pratonnitlcro, r|ii()d intftlli(,'(TC dolionius, (|iiam ulla qiia: potcst, dosud<-l in laborc, id est, Liam accipiat,
(|M;csti(> coiiiiiiovcnda. Int('lli},'itiir oiiiii} r|iiod illi ciini iit post, ad vidoiidiim principium, in Racbcl amplcxi-
qnibiis priino lo(|ii('l)atur Jacob, intorrof,'ali qiuo biis roqiiioscal.

csset quiB vonicliat cum ovibus, ipsi dixcriint filiam Kral aulem Racliel videns et stcrili» ; Lia auteni
cssc Laban. Quam utiqiie Jticob non novcrat, sed B Hppa, ted fccunda. Ilachel pulcbra el infccunda, qiii:i

illius intonogalioncni rcsponsiononiqiio illonim Scri- iiimirum mcns qii:(: coiilcmplando olia appclit, plus
ptiira pnv.lcrmillcns intclligi voliiit qnod scripliiin vidct, scd iiiiiiiis Dco filios gcncrat. Ciim vcro ad la-
cst :
Lorciii se pncdicalionis (iirigit, ininiis vidct, scd ain-
Osculatus est Jacob Racliel, el exclamnns voce sua plius parit. Contcmplaliva crgo vila spcoiosa esl in
flcvit, cl indicnvit quod frater esset patris ejus,et(iuia animo; scd dum quiesccre in silenlioappctit, filios
filins llrhccca'. Consiiotiidiiiis qnidcni fiiit, inaxime noii goiicrat cx pr:cdicalionc. Videl cl non paril,
in illa siniplicitalc antiiiiiorum, ut propiiiqui prtjpin- quia quictis &\\x studio minus .sc in aliorum collcclio-
quos osciilarenlur, ct boc hodie fit in nuvllis locis. nem succcndit, et qiianlum inlrorsum couspicit, ape-
Sed quoori polesl qnomodo ab incognilo illa oscu- rire aliis prxdicando non sufficit. Lia Yero lippa et
Inm acceperit, scd postca indicavit Jacob propinqni- fecunda esl, quia activa vila dum occupalur in (jperc,

tatem siiam. Ergo intelligendum est aul illuin, qni miiiiis vidot, modo per verbum, modo pcr
sed duni
jam audicril (\ux illa esset, coiirulentcr in cjns oscn- excmphim, ad imilalionem suam proximos acccndil,
Inm irruisse, ant postea Scriptnram narrassc per re- mullos in bono opere filios gcneral; el si in conlem-
capitnlaiioiiem, qnod primo factnni crat, idest, qnod plalionc mentein tenere non valel, ex eo tamen
indicaverat Jacob qnis esset, sicul de paradiso posl- quod agit extcrius gignere scquacos valel. Post Lije
ea dicilur, quomotlo Deus enm insliluerit, cum jain ergo complexus ad ilacliclem Jacob pervenit, qnod
'liclum essel quoJ planlavit paradisum, et posueril profeclo qnisqiie anle activaj viiaj ad fccunditatem
illic hominom, qncm finxerat, el mulla pcr recapitu- jungilur, et post conlemplativa: ad requiera copu-
lalionein dicla intcUigunlur. lalnr.

CAPUT XYI. Fac:o mane vidit Jacob Liam, et dixil ud socernm

De scrvitule Jacob qna servivit Laban pro duabus sunm : Quid est quod facere voluisli ? .Yowwe pro Ra-
,

fiiiabns ejus , el sicjnificalione mijstica earumdcm cliel servivi tibi ? Quare imposuisti milii ? Respondit
(iliarum.
Laban : Non est in loco nostro consuetudinis ut mino-
Ilabcbat vero Lahan filias dnas : nomen majoris res ante tradamus ad nuplias. Imple liebdomadain
Lia, minor appellabatnr Raclicl. Sed Lia lippis erat dierum liujns copnlw, et hanc quoque dabo tibi opere
ocnlis. Raclicl decora facie et venusto aspectu. Quam qno serviturus es milii seplem annis aliis. Acquievit

diligens Jacob, ait : Serviam tihi pro Racliel jilia tna placito, et, hebdomada transacta, Racliel duxit uxo-

Tninore scplcm annis. Respondit Laban Melius est : rcm, cui paler servam Balam dederat, elc. Non igi-

nt libi eam dem, quam viro alleri ; mane apud tne. ry tur, ut qniJam male sestimant, post septera annos
Scrvivit iijilur Jacob pro Racliel seplem annis, et vidc- alios Rachel accepit uxorem, sed post sepiein dies
bnnlnrillipauci dies pra; ainoris magnitudine. Lixit- nuptiarum uxoris primae. Nam seqnilur : El ingres-

ijue ad Laban : Da mihi nxoretn meaiti, qnia tcmpns sus esl ad Rachel, et dilexit Rachel magis quatn Liam,
explctum est ut ingrcdiar ad eam. Qui, vocalis mullis et senivit ei septem annis aliis.

amicorntn tnrbis ad convivinni, fecit nnptias ; et ve- CAPLT XYII.

spere filiam suam Liam introduxit ad eum, diins an- De getieratiotw. filiorum Jacob ex quatuor uxoribus.

cillain fili(V Zelpham nomine, etc. Qnod scriptnm est, Videns Dominus quod despiccret Liatn, operuit vnl-
ot scrvivil Jacob pro Rachel annis scptem, et erant vnm ejus, sorore slerili permanenle. Qnw conccplnm
in conspcctu ejus vehit panci dies, eo qnod diligebat twmen ejus Rnben, elc. Oni-
genuil fiiium, vocaiilque

eam, qu.ion^ndum qnomodo dictnra sit, cnm niagis ninm patriarcharnm, propter compendium lectionis,
etiam brcve tempns longum esse soleat amanlibus. elymologias nominiim volo pariter dicere. {Hiero-
•

Diciiim est ergo propter laborem servitulis, qnem fa- niim.) Et vocavii, inqnit, noinen cjus Ruben, diccns

cileni et levem amor faciebat. Quid in his dnabns Qnia vidit Dotniaus in humilitate mea. Ruben inler-

uxoribus Jacob, Lia videlicel et P»acbel, ni.si acliva et prelaliir visionis filius.
 :

5'J7 (.OMMKNT. IN (.tNiKSlM. 1 llt III. il08

tll coHC*pit, iiii|iiit, aUi-iuiH (ilimm, tt dixit : Qno- \ Jieitur ab oiniiibus, liliniii snum boaluui voojvorit.
niaiH eiauitifit nu- !' '
I odio ihc hubt-rct .\M-r er^;!) noii tliviti.e, soJ UmIus Jicilur, ilnulaval
bir meut, et didit i;..-.. , t-( rvciitit hoiiuh iii pr.o-oiiti loni. Naiii in alii-«, seeuiiJiim aiuliig:iila-
fju» SimeoH. Alt ro i|iioJ >il c\JUtlila, SiiiiiHHii ii<>- li-iii verbi, p<i>Miiil ot •liviti.i' sie vooari.

iiien iiii|M>suil. Siineon i|iii|)|)o lulerprfUlur uudiiio 1 1 auditil Dcut l.ium, el concepil, et peperit Jacob
I>o lcrlio veru sotiiiitur imn qHintuin, el dixit l.ia : Dedil Domiiiut mercC'
F.l coHcepil adhuc, t-i '.ntiin, ft Uiiii Nu'/i «• iri r.'i,Mni, </iiiii dcdi aitcilium incithi iiiu iiicn, i'( vo-
erit mecuiH rir mens, ifi. , , i t-i trcs filios; ulto c.til nonicu lis hsuchur. Klyiiintii^iaiii iiiuiiiiiis So-
rocatit uomen ejiis Levi. Vh'\ no:» legimus, aynd nic plua^iiita iiilerprotos ettii!orniit, est mercet. Noii igi-
cril rir mrut, .Ai|uila iiiliTprolaius est , aiiplicubi- tiir, titpleiique aJ.tito pronoinino nuite lc^iiiil, :osti-

lur lir meus iHihi, i\i\u.\ lli-bnire ilititur i7«i4<', ,tV, iiiaiiJtiiii o»l ita scri|)tuiii osso, qiioj est nierces, s<-<l

cl A d«n • ;! iiv llclirj-onun uliter tr.ui!>rer(ur, iit tli- totuiti iiomon iiitorpretatiir , esl mc\c<-s. /c» , C',
eant, y- ,r me tir incus, '\<.\ esl : Non aiiibi^o »!e qiiipjie Jiciliir, csl, ot sachnr, "i:C mciccs. Ilot aii-

ainorf ia uic viri niei ; eri( luihi kac iii vita coiiies, t-1 teiii itleo, qnia niaiiJragoris litii lliition intioiliim qiii
ejus Jilectiu nic ad uiorti-ni us<|ue deJucot et prose- llailu-ti ilctielialur aJ so viri emorat. Soipiiliir :

•|u«-tur; tres eniin ei lilios geiiiii. H tJ conccpit Liu adhiic, ct pcpcrit fiHuin sixtiim Ja-

t.t conceyit el pcpciit . el gtiiuit fitium et di.rit cob, cl dixit Lia : Doluvil uic Doiuiniis dutc b mu. F.c
MuHe tmper hoc coiifiwbor Doniino; et ob id focavit hoc lempore habitubil mccum vir meus, quia pcperi ci

nomcH ejus Juda. Juila confctsio dicilur; a conrcs- tex filiot. El vocuril nomcn ejut Zabutoi. L'bi nos
sioiie nti>]iic ciuife^soris iionien cst Jiituin. Veruin- pnsuiiiuis,'/iii6iM^i/ mt-riMii, ol Si-|)liia}^iii'a iulor|)ro-

Lit;icn liic c«inr<-s.>io pro grntinriiin aciione aiil pro tali snnl, diliijcl nic, in Ilebr.oo li.itn t:.r, hbolciii,

LiuJc aceipilur, ul rre(|iieiiter iii ps.tliiiis et iii tvaii- ';'1V ot ost seiisus : Qiiia so\ lilios gentii Jato!», pro-

gelio. Confileor tibi , inquit, l*atcr Domiiw coeli et ptoroa jain socura suui; Iiabitaliil namqiio mocuiii
lemr (ilatth. xi), iJ t-»i, gralias ago tilti, sivc glo- \iriiieus : unJo ot liliiis iiious Yooetiir b.iliilaoiiliim.

riltrabo te. Male igitiir cl violeiili-r iii liliro Noinimim, /abtiloii

\»:\i'. i\\.) Kt eoHccpit Bula, et yepcrit Jucob flnctut noctis inlerprelaliir.
fi-
lium, et dijit /lacAW ; Judicatit me Uominu» , ct esau- Et post hoc peperi' fitiain, et vocavit nomen ejut
dicit rocem mcam, el dcdil fiium ; proplcrca vocarit Diiia. ILcc Iraiisrcrtur in caiisam, qtiam sigiiintan-
noinen ejus liun. C.ius;un iioaiitiis expres-.it, til ab li-.is Crxco tcxir^ vocant. Jiirgii iiamqiic iii Sieliiinis

eo ipioJ juJicasMTt so I)oiiiimis , (ilio aiicill.i; jiiijicii causa oxstilit. Posl niios ct paieiiluni |ii)iiiMiJa siitit

nonien ini)M)iicrct. Dan <pi;|>iK,' interprclatur jiidi- nomiiia. Lia interpretaltir laborans. Il.icbol ovis :

cium. cujiis filius Jo^opli , nb oo quod sibi aliiim aJiti ma-

Et concepit adhttc, el pcperil Daia ancilla tluchcl ter optavoral, vocatiir augmenlum. Nunc atiteni <iuiJ
fi-
Uumtccund f '
b, el duil llachcl : Uubitare iiie reruiii siijnillcaveriiil iiualuor iiXDres Jaroli, qu:i;n'ii-
(ctit Ihus it :ic ciiin sorure inea, et invului ; et Jiiiii esl, (piartiin Ju;o libenc, Jii.x' ancilho fiiero. Vi-
rocaril nomen ejut Seplnali. Caus.iin noiiiiiiis ;No- diiiius naniqiio .Xposloliim in liliora ol ancitla, qiias

pbiali inulto alitor bic lcs ponil, qiiaui iii libro llc- batieliat Abraliani , Jiio Teslameiila iiitolligorc. Sc I

br.iiroruni noniinum scripta est. Uiiiio cl .Vipiila ait : ibi iii uiia ct una rat-itiiis apparet qiioJ tiicilitr, tiic

Z.vowtt^CtT^ pi 9i6,-, /.ac rrtornnrpi-.T,-/. I*ri) i|iui iii nutoin ttux siint ct du;o. Di:iiiJe ibi aniili.^- (ilius

IIe:»ri-o scripluni est, napliihule Elohiin naflhuliti, oxli.i-roJatur. Ilic voro aiicitlartim filii siiiiul ciiin

^n^re: CViSx ^Ste:. UnJe a ronvcrsatione , sive filiis liberanini torrain promissionis accipiuiit. Umlc
coinpuralioiie, qnia utruinquc sonat roniparatioiieni, prociil Jubio aliquiJ sigiiiGcatnr ,
qiiani|unin diKC
'
&ivoconv<-r- I, >< plilalini, lilio noinen tilx-no uxores J.i<-o!>, aj novtiin tostameiiltiin, qiin
iin|M)siiit. <^'
,
iitiir : in lilx-rLitc vocali siimus oxislimoiitur poniiioie,
Kl peperil Zelpha, ancilla Li,T, Jacob filium, el di- iion taincii frustra duu; sunt, nisi qtiia du;o vil.c nobis
j^
xit Lin : /« (ortuua; et rocatil nomcn ejut Cad. llii iii Cliristi corpore pravlicaiitiir : una temporalis , iii

oos posuiinus in /br/nna, et Gr.roo Jicitiir iv rJ/r, tpia laboramiis; nlia .'otcriia, iii «pia Jilirlioiiem Dei
quod poli-st el evontus Jici, iii llobr.eo b.<l)ot buijad, (-oiitiniplabimur. I.ia iiaiiKjiio iiili;rprot:itur luboruns.
t:z, quoJ .\quilj intcrpntatur r<rmV accincio, nos H.icbel nuteni t/tus ;iii/it-i/)jum, sivc vcrbuin. .\iUu
auteni Jicrrc possuuius in procinctu. Da oniui polosl ergo bujiis \iUv , in qiin vivinius ox flilo , lalMjriosa
c( ;
oiiosonarc in, o( tenit. .\b evontu orjjO asl iii oporilitis, ot incorta qiio exitii pcrvoniat at
si\< |>i"< u„ iii, qiii g.ij Jicitur, GaJ Zolpluc filius \o- tililitatem eoruin (piibus consiileie volitiiiiis. Ipsa osl
caluiost. S-qiiitiir : I.ia prior u\or Jacob, nc |ior lioc ol iiilirinii oculis
Kl peperit Zelpha antilla Liir filinin sccumlum Ja- fuissc commeinoratnr. Cogitationos naniqiio mnrla-
tob^ et dixit Lia : Deala ego, quia beaiificant ine mu- lium limiJx , e( incorl.e snnl proviilenti:o noslra-.
lieret ; et eoeavit nomtn cjus .\ter diiilir. M.ilc aiMil.o Spcs \t-ro ;otoni.x (i)iiloin{il.ilioiiis Dei. balions cor-
•iiiil Jivilij;, i.l cst, Tr/o-^rok. cuiu ctymologia noniiiiis tani iiitelligenliain \eritalis, ipsa ost Ilacbcl : uiulc
A.«cr Scriptur.c auctnrital<> pan>latur Jicentis : El ab ot Jicilnr lM)na facio ol piiK lira spocio. Hanc nin >(

«0 quoJ bcatiricanl mo iuuliore.<i, ot ab co quoil boala eiiiin «iiuni-> pio sluitiosus. et piopl«-r lianc scnit
 5'H) IJ. h\l;AM MAlilll AUCIIIKI'. MOCI NT. OPKniM PAnS I. m<)
(,'raliii- \)n, (|il:i ju-ci:iil(i twiira rl r.i furrhit f.lcut plnr- \ \,'U{ in piirir ipio V.Tl.imi D.iim .iiMi.j O.iim, ci \ull
iiicium, tiiivjnitm iii.t dcalbubnntur. \.:\\y.\n q.|i|.|)i; |iinT.',«l noii |)Oli*,^t, r|iii:i Crntrntioium ejn$ quit
iiilcrpiTlaliir dcMutio, cni seivivil Jaoob piopKT cmrrnbil? \:\vim\\i\'. conlcinphiinli olin apprlil, ul di-
llaclicl. Nciitic cdim 80 qtiisqiK; co:ivorlil iml) Kr,iJi:i ^itiil.ilcm incir:il)ilcin ccriial. Vac;irc viill al» omni
rcmi.ssionis iicn :ilorum scrvirc jiisliric nisi lU iii-'olio, cl idco
, sl. rilis, (|Mia in varii). prchMiriH noo
«|iiiclc vival iii vcrljo, cx ipio vi.lctiir iniiicipiiiin, Miliv.-iiil. Scl i|!ii:i ip^:i inliTiliim proi rc:iiMli chari-
<|iiOtl csl Dciis. Krgo proptcr II:k:!icI , iioii propl.ir tntc iiianlcHcil (viilt cniio doccrc rpio.J novil), vidcl
Lium Kcrvitiir. Nam ipiis taiiliim amavi-rit iii opcri- sororcm laborc agcndi flliis aliundaiilcni , el dol.t
liiis jiislili;K laliorcm aclioiium alqiic passioiiiiin? poiius currcre lio:iiincs ad e.im virlutcm, qua coruiri
(inis caiii vilaiii proptiT scips:im pcticrii? sicnt iicc iicccssilatilius consiilatiir, (piain ad illam iindc divi-

J.icol) Li:iiii, scl laiiliiiii sibi iii iioclc siiiipo->il:iiii iii niiin ali(|iiid discitiir. Ilic dolor figiiratiis vidiiiir in

iisii gcnerniidi anip'cxns, fccnnlilalcin cjus cxpcrUis co (iiiod scripliim est : El tclurit lUichel tororem
cst. Doiiiiiiiis eniin cam, cinia pcr scipsam diligi non suam. Proiiidc qiiia purus intellectusspiritualiK siil>-

poleral piiino, tit a.l Uaclicl pjrvenircliir tolcrari stantise vcrMs carnc cditis cxprimi iionpolcsl, ilc/it

fccit, dcindc pioi>lcr fiiios coiiimcnJavit. Ila Vi;ro (loctrina s:ipicntiri; pcr quaslilicl corfKircas sinii!

ulilis uiuisqiiisiiiic Dei scrvus sul» dcalI)atio;iis poc- '^ ludi;ics insiiinarc divinas, sicul clcgil Itaclicl ex vito
calorum suoriim gratia conslitiilus,quid alitidaniaiis, siio ct ancilla siiscipcre filios, quam sinc filiis om-
<.;t in sua conversationc mcdit;itur, nisi doclrinam niiio rernancrc. Bala quippc, aiicilla Ra'liel, intcr-
s;\picnli;i;? (]ii;uii plciique siisccpluros pulaiit statini, prctalur inveteratn. De vclcrc qnippc vit:i, c^iriiali-

til se in ieplcni pra;ccplis lcgis cxcrcucrinl, qu:c siinl Lns .scnsilnis dcdila, corporcx cogitanlur imagincs,
de ililcctione proximi nc cuiquc noccalur, id csl : cliam cnm aliqnid dc spiritiiali et incomniiitabili
Honora patrein tuuni et matrem. Non mcechabcris. siibstaiitia Divi;ii!atis aiiditur. Suscipit ct Lia de aii -

Non occidcs. Non furabcris. Non fahum testimoniiim cilla sua libcros, amorc babcndi niimcrosiorcs prf>-
dices. Non concupisccs uxorem froxiviu lui. Non con- Ics accciisa. Inve..iniiis aulcm Zclphani ancill.iiii
cupisces rcin proximi tui {Exod. xx). Quibns observa- cjus inlerprclari os diccns, quaproplcr b.cc ancilLi
lis, poslcaquam boniini pro concupila dilcclione illosfigural qnorum in pnedicalionc fidci cvangclic:e
doclriiur, per tcnlalioncs varias, quasi pcr bujus sc- os crat, et cor non erat. De quibus scripluin est
culi noclcm lolcraulia laboris adli;cscrit, velut pro Populus liic labiis me honorat, cor auiem eoruin
Kacbe! Lia inopiiiala conjuiigilur, cl banc sustinct, longe est a me {Isa. xxix). De quiljus Aposlolus
ut ad illam pervcniat, si pcrsevcranler amal acceplis dicit : Qui prwdicas non furandum furaris{Iiom. ii).

scptem aliis pra;ccptis, ac si ci dicalur : Servi alios C VciunU:inicii, ut etiam per hanc conditioncm libcra
seplcm aiinos pro Raclicl, ul sil pauper spiritu, nti- illa uxor Jacob laborans fiiio? bxTcdes regni susci-
lis, lugens, esuriens ct sitiens juslitiam, misericors, piat, idco Doininus dicil : Qua; dicunt facite qua
;

iiiundi cordis, pacificus. Vellet eiiim homo, si fieri autem faciunt, facere nolite {.Maltn. xsiii). Unde et
posset, siiie iilla toleranlia laboris quoe in ageiidopa- Apostolus : Sive , iiiqiiit, occasione, sive verilale

lieiuloiiue esl aiiiplcclcnda, slatim ad pulchrae con- Christus annuntietur; et in hoc gaudeo , sed el guu-
l'jmplalio!iis delicias pervcnire, seJ boc non polest debo {Philip. i) ; lanquam cl aiicilla paricnte, de
in lerra morientium. Iloc namque videlur significare, prole nuinerosiore Ijetatur. Est vero quidam Lke
.[iiod diclum est ad Jacob : Non est moris in loco lclus cxbencficio Racbel edilus, cum virum suum
Itoc ui vunor habeatur priustiunm ninjor. Quia non. secum debita nocle concubitur.um, acccptis a filio
;iljsurdc m;\jor appellatur, qui tempore prior est. Li* mandragoiicis raalis, cum sorore cubarc per-
iTior csl aulem in bominis cnidilione labor boni millit. Quid eiiim de mandragora diccndum e^l?
opcris, quam requies conlemplalionis. Ad uiiuin Proinue rem comperi pulchram et suave olenlcin,
crgo cotilciidendum, scd propler boc multa referenda sapore autcm insipido; et ideo in illo mandragorico
sunl. Ilaquc duoe sunt uxores Jacob liber:» , ambae pomo figurari intelligam famam bonam popularem.
(luippe sunt fiiia; remissioiiis peccatorum, boc cst D
^ Unde dicit Apostolus : Oportet etiam tcstimonium
dealbalionis, quodcsl Laban, verumtamcn una ama- habere bonum ab cis qui foris sunt (/ Tiin. iii); qci
lur, alia tolcratur. Sed quoe toleratur, ipsa prius ct licet parum sapiant, reddunt lameQ plerumque la-
uberius fecundatur, ut si iion propler seipsam, ccrte bori eorum per quos sibi consulitur, et splendorciE
|iropter filios diligaltir. Labor n»mque juslorum lauJis , el odorem bonoe opinioiiis. jNcc ad istaiu
liiaximum IVuclum babet in eis quos reguo Dei gloriam popularem primi pcivcniunt eorum qui sunt
generat inler nuiUas tribulaliones el tenlaliones, in Ecclesia, nisi quicunque iu actionum periculis i'l

praedicando Evaiigelium ad eos qui sunt in laboribus labore versantur. Propterea Liae filius mala mandra-
abuiiJantius, in plagis supra modum, in mortibus gorica invenit exiens in agrum, id cst, honesie am-
s.t^pius, propter quos habet foris pugnas, inlus limo- bulaus ad eos qtii foris sunt. Doclrina vero illa

rcs, quosque gaudium et coronam siiam vocanl. Na- sapientiLe q.une a vulgi slrepitii remotissuoa , i:\

scuiilur aulem eis facilius atque copiosius ex illo coiilemplalione veritalis dulci delectatione defigiltir,
scrmone fidei, quo pr.edicant Christum crucifixum. bauc popularem gloriam quantulumcunque non as-
UHCliel autcm clara as^pectu mente excedit Deo, et sequerelur, nisi per eos qui in niediis Lui-bis, agcnJo
 :

601 rOMMF.NT. IN CK NESIM. - I.in. I!l m

ac tii.idiMiilo, po|) !li-. pr> s i: I, <|iM.i (lniii Uii aclutisi \ noi le hiijiiH N.ICIIII IiIkis generent fidei , i;iiiJ.i|iir

e( ucgoliosi liuiiiiiR'>, I
(-1 <]ii(is iiiiiltitiiilinis ailiiii- eli.iiii a pop.ili» iHa vita, eiijus utiiure eoiiversi, s|tetu

uiiitralur ulilitas , tM (lunruni :iurtorilas p(>|iuli> cliara 8.eculi reliqtteruttl, et ei niiiis prolc^sione ad iiii.se-

esi.testiiiinuiuui perhiluMit rtiaiii viLe proplerslutlinm riconliam rcgend;L> plebiii assiiinpii sunl. 1 1 eiiiia

ronquireiuLe el cuiil<-n)|>hiiil:e verltatis, oliose (|tio- agiiiit iii umnibus bboribiis suis, ul ill.i ptofessio i|iia

danunoJn inala niniiilrapiMita p<*r I.iani veniuia a<l sc roiiV(>rlerant, qui;i talcs rectnrcs pnpnli dcilit,

Raihel, ad ipsain v«ro I.iain |»er liliuin priino^eni- hitiiis ct < larius glorilicelitr, taiiqii;iin iinti reriNati-
luro. Kl csl, per honorcin recundilatis ejus, in (|iio les itoeteHi Li;e, ul Uachel pntiiis suave (deiiiibtis et

csl oniiiU rrueliis bboriosx aiqne inter ('erlautiiia rlarc nilenliliiis pnlialtir. O"' aliqiiatulo ei i|is:i.

tentaliiiniini |
•
. q-ain pli'rlc|iii- iiiiMTic<iriIia Dei pnesiaiili', [x^r sei|isani paiit, vi\

bono if '
:rantes, (|iiaiii\is l;inilem quiilein, quia |>crrariiiii est iit In piincipiu
idonei i :il, taineii evilanl erat Verbum, et Verbum erai apud Oeum, c/ Ihus
propter liirbulenlas oecupationes, el in doelrin.e erat Verbum {Joau. i) , et qiiidqiiid dc hac re pie
olinin loto pcolorc, lanfpiaiii in speeios;v U.ieh''l sapieitlerqiie (liritttr , siiio phantasmaU' carnalis
feruiiliir ain ' '^ •
V '
'
• • * til etiaiii hae rogitalionis et s;ihiltriter vel ex parlc eapialur.

...
, ,

vila latius , "> ni<»reatiir. H Alio (pioqiie senMi Liitii ct Uaclicl Nielnrinus mar-
injuslum est aatem iil eain conse«|uatnr. si ainato- lyr el cnptcri in simililtidinem Kcelesinp V(>1 Synagogj;
reni snum ailininistrandis oeclesiaslicis eiiris aplnm inlerpretati siinl. Liain eirtiii iit:ijoi-ein n ilu Syita-
'

et '
lel, nee giilieriialioiiein c< in- goi;:!' teiiiiisse typtiiii :»'sliiiiai.aiil , qiiia prior Dei
mi....> .. . •j i ;
proplerea Lia sorori su;u genuil |)<i|iitli;m. 11. ce <|itiiletii el ocuiis I 'giliir gra-
diiil :
vi(!a, qiiia le\ per .Moysi n data cnopcrl.» csl ;ilqiic

l^arrum ett libi quod rinim mcum acccpisti, intup^r signata. U.icliel nuteni, jiinior el piilcliia , pi ius slcr

tl mandragorat filii mci tit accipere ? Per nnum vi- nlis cl postmoiliim feeunda , siitiiltiuilo cst lu:elesia:
nim si{;nificans eos omnes qiii enni siiit .Tgcmli vir- jininr qitia teiiipore posterior ;
iiitlclira, qiiia saiici.i

Inle hal.iles el digiii qiii!ius regiinen Keilesi.T eoiii- eorporc et spirilii, Uciili ejiis decnri, quia Kvaiige-
mitlatur ad dispensaiutum fiilei saernmcnlum, stiiriio liiim perspicerc mernerunl; qii:e eliam landiu sto-
doclrina* acccnsi, atquc indagand;c el conteinphin !;l> rilis fuil ,
qiioitsqiie Synagoga pop.ltim g-neravit.
Mpienti;c, sc ab < ' - :ielioiiiiiii iiiolesliis re- Ctir aiilcni pro U;icliel servivil. <l siipptiniliir ei Lia

nioverc, atqiio in o. . ; ndi aiil (lnrindi voluiit ninjor, nisi <|tiia Doittiiins, ut Kcclcsiam a>.siinieret,

consciicre. Ila ergo diclum cst : Parvum est liH priiis SynagOp'aiii sibi ronjunxit? Serviliis itaqiie ips.i
quod accei itti nmin meum, intuper et mndragnras L Jaeob septein aiinoruin pro diiahiis uxoribiis hiijtis

filii mei Ac si diccnM Parvtini csl

ris accipere ? : vil;c prn'.scnli.> U'inpiis signilknt, ipiin pcr s«>pteii)

quO'l homincsad laborem rerum regendaruin jieci-s- dies evnlvitur, in <pia I)>)itiiniis fiirmani siTvi aere-
sarios in otio detinet vila stinliosoruni, insnpcr el pit, ficius olieilieiis p.iterii;e voliiiilali iisqnc ad
popularcm gloriam rcqnirir? ProioJe ul cam jnste iiinrlem. Ille citltn pro omnibus servivil, cl Dotiiiiiiis
comparct, imparlit Rachel viriiin sorori stia> illa noster ait : A''jri vcnit filiut liominis miiiislrari, siU
riocte. nl scilicel, qiii virliite lab<iriosa regiinini po- miii.slrire (Mallli. w). llle oves pa\it, el Doiiiinus
pul 'ruin acrominoJali snnt, eliam si scienti.x* rac.tre in Lvangelio liicit :Lgo sum pasiur buuus {Joan. \).
cleg(*rint, suscipiant cxperieiiliani tentntioniiin, cii- Ille nicrccilis lucro varium sibi pecus alisttilil : C.liri-

ranim qooqiic sarcinam pro utilitale ronimuni, nc slus divcrsarum genlium varietatem siiiiinel (iiti-

ipsa doctrina sapienli;e, cui vacare &tatueranl , bla- gre;::ivit. Ille tres virgas aiiiptitatis corlictlius , iii

8pf; '•- ••• ' "• - .'Tir ab iinperitiorilitis po- alv<is atpiarum .ipposiiil, ul <~aruin coiileniplalioiiu

pii, I, qtiotl illa poiiM sigiiin- intilliplicarentitr ejns oves, cl Doinitius iio^tcr iii

cant, ct qnod ncec>sariuni cst ad c\horl:ilioiiein aqua baplisinatis, triuiii p4>rsoiiartim iiouiiita, Palris,

dis<entium. Sed plane, tit hanc curaiu suscipiant, el Kilii , et Spirilus saiicli, populo liilcli propositit,
I)
vi cogiinlur satis, et hnc sii.'nilientiim esl, qnod riiin ul qitisipiis liiM' pleiio corde pcrspi>xeril, cliici.iinr

venirct de agro Jaroli, occurril ei Lia, cniiiqiic deli- ovis Dei. Qiialiter :iuleiii It.ec res s<'cutiduiit lii^liiii.itii

ncns ait : Ad me inlralrit, conduxi emm te pro mnnr iiiU:lligi dcbeat, non cst prx>lcrcuiiJuiti.
dragorit filii mei. Tanquam diceret duclrinx* quam :
CAPLT XVIIl.
dilipis vis honam o|iinioneni ? noli fu'_"re De tcrikutc Jacob, qua scrvivit Luban pro grcgi-
uniciosiim i....«.i- ..I. H ec iii Kcclesia gi'ri <piiM|iits bus suit.
advcrterit cernit, el e\p«'ritiir in exenq-lis (|iio(l iii- rctcnlc igitur Jucob suum socc.nim. ut cuni itxo-
lclligiinu< in libris. Qiiis non vi.leat hnc geri loUi rilius et lil eris suis Iie4*rct sibi ad patentes rcdire,
orlie terrartiin , vcnin* h«itiiinrs ab np^Tilnis <rculi, sii:isit i>i Laban, ul secuiu mancret alt<|uanUim lciii-

et ire in nti'iin cognns< i'iiii.e •l rimteinp!;iiid.e vcri- pnii.^, (lixittpie ci :

lalis, lan-piaiii iti atiiplcvn U.tcli<l, et e\cipi du Quid dtibo libi? At ipte reipondit. Ai/ii/ tulo. Scd
imitsverM) ecclesijslica nerfstit ite , ut<|uc onli- «i fecerit quod potlulo, ilerum fHitcum, cl cutlodinin
Mr\ in lalion^ro. tampiam Lia diccuU*. Ad me intrabit? fccora tua. (•tjra oiunet gregtt luot, et tepiira cunciiis

Qu but iblnJ mvstcrium Hei disjicnantibiis , iit iii orct vnrias, et tparto tellcre,et guodcHiuiuc fulrum ci
003 11. IIMIAM M\i:ill AUCMIKI'. M()(;i;.NT. OPKIILM I'AUS I. (iUi

tnnciiluyim v(trln>ii<iui- ^m-nl, liim in ocibui, <iunm in \ ulriiiii f\ uiiiiis Kciierik ligiio Viiiictiliir \ir^j%3u
ciiprix , crit mrrics mvn; rnipnndiliiliiue milii cnu liliira hiiit !i;{iionjiii gciicra, curii MiLi qiiXTulur

juslitiii me.n , (fniinili) plmili tcnipiin nilvcwril ruriim (oliiriiiii variclaH. Ac pcr lioc iiii|iiiii «ogil proplic-

tc, vlc. Miilliiiii :i|iiiil Sc|ilii:i^'iiil;i iiilciprr-U.-s cdnrii- tiuiii, cl aliqiiam (iK*ir:ilaiii )>igiii(icaiioiiciii rck ii>(a :

8IIS CHl sniisiis, v.l nsqiic. iii |)r.i-soiiUuii ditMii iitillniii (piaiii Hiiie diiliio iil proplicla kcit J:iujb, d idco

poliii invt-iiirc iifislrdriiiii (|iii :itl lii|iiiiliiiii <|iiiil iii ii< c lr;iii.lis ar((iicii<liis c>l. Noii fniiii (alc aliipii I,

lioc iocti iliccn-liir ('\|ii>iicrcl. Vis, iii(|iiil, J;ici)l) iiic iiisi rcbitiiHic hpirilu:ili ciiiii lccihsc rreilciiduiii csl.

scrvirt! lilii cii;iin ;iruis st pUin aimos? (ac, tpiOil po- 1'oslipiaiii autciii iiati fiicraiil a^iii ci Iia;^li varii c(

sliilo. Scp;ira oiiincs tliscolores cl varias lain ovcs, di!>c(ilorcs cx albis ct uiiiHs coloris grcgiliu» , ht:[>d-

i|ii;iMi c:ipras, cl Iniilc iii iii:iniis niitnniii liiornm. r:ib;it illoa Jacob, cl prociil css4; facicbat a pribtino

lliirsnm(|iic cx iilriKpic ^rcKc :ill);i cl iu'/.v:\ jit.cora ,

gngc. Si qiii aiitcni nasccbaiitur unius coloi is , iJ

i(l csl, iiniiis coloris tl:i iiiilii. Si tiiritl i;^iliir cx alliis cst, aibi vcl iiigri, tradcbat iii iiianu!> (ilioruiii I^ban,
ot nii,'ris, qnac nniiis coloris, sunl, variiim naluni fuc- et poiu'l):i( virgas, qua» discoloravcra( [discoriavc-

rit, iiiciim cril. Si qiiid vcro uiiius coloris, tuum. ra(| iii caiialibus, iibi clTuiidcbanlur aqua:, ct venic-

Iloiii non (liflicilom posliilo. Tcciim facit nalura pt;- baiit ad potaiidum , con(ra pccora,ut conci|>crc:it

coriim, ut alha cx alhis, ol nigra nascanlur cx ni- K eo ((iinporc ciiiii vaiiiicnt ad potanJiim. El conti-

gris, mecum cril jiistilia nica, dnm Dens liiimiiila- piebant pccora contra virgas Jacob, quas posucia(

leni meam rcspicit el laborcm. 0|»li()iieiii L;iiian an(e pccora iii canalibus atl coiicipicndiim in cis,

datam lihcnter arripiiit, cl ita ul Jacol» poslnhihal el iii scrolinis ovibiis noii poiic!)a(, et fi(*l)aiil scio-

facieiis, triiiin dierum iter iiiter Jacob et suos lilios (ina Laban , c( (cinporaiica Jacob. iloc in Scpdia-

scparavit, iic qiiis ex vicinitate pccoris nasceretur giii(a intcrpit:(ibus non habcdir; scd pro sero(iiiis

dolns. Itaque Jacob novam stropliam coinmciilqs cl lemporancis, aliud ncscio quid, qiiod ad seiisuin

osl, et contra naturam albi et nigri pccoris nalurali non pertinet, Iranstiilorunt. Quod aiitcm dici( Scri-

arlc pugiiavit. Tresciiiin virgas i)0])!i!oas, ol aniyg- ptiira, hoc cst : Jacob prudens ct callidus, jus(i(iam

d;iUnas, ct maligranati, qiianqiiam Se|)tuagii)ta sty-

cl aqiialila(cm c(iam in nova artc .scivaba(. Si

raceas, et nuccas, et plalaninas, habcaiil, cx parle eniin omncs agiios c( h;cdos varios pecora procrcas-

decorlicans, varium virgarum fecit colorcm, ut ubi- sent, era( aliqua siispicio doli, cl aperte huic rei

ciinqiie in virga corticcm rcliqiiissot anliqiius por- Laban invidus contiaisset. Ergo i(a oinnia lempo
maneret color; ubi voro tulissct corticcm, color lavit; ul ct ipse fructum sui laboris accipeici, c(

cantiidus panderoliir. Obsorvaliat crgo Jacob , et Laban non penilus spoliarctur; sed si quando ovcs
tompore qiio asccndebantur pccora et posl calorem C et capra; primo tcmpore asccndebantur, quia nieli;tr

dici ad polandum avidc pergcbant, discolores virgas est veriialis [vcrniis] fetus, an(e ipsas pone!;a( virgas,

ponebal in can;ilibus, et admissis arictibus et hiicis, ut varia soboles nasccretiir. QiKecuiique aulcin ovcs

in ipsa potandi aviditate oves et capras faciebat el caprae sero qusrebant marem, ante hariiin oculos

ascendi, ul ex duplici desiderio, duni et avide bibunt non ponebat virgas , u( nnius coloris pecora nasce-

el ascciuluntur a maribus, lales fetus conciperent, reiilur; et quidquid nascebr.tur primum, suum crat,

qiiales umbras arielum et hircorum desnper ascen- quia discolor cl varium eial; qiiiuqiiid poslca, Laban.

denlium in aquariim spcculo conlemplabantur. Ex Uiiius cnim lam iii nigro qiiain in alljo coloiis pecus
virgisenim in canalibus posilis varius etiam erat oricb.itur. In co autem loco iibi scrip<um est, ut
imaginum color. Nec mirum hanc in conceptu femi- conciperent in virgis, in Hebraeo habet, iehammenna
narum essc naluram, ut quales pcrspexerint sive ~-72nv Vim verbi Heliraici , nisi circuilu expii-
inente conceporint , in extremo voliiplatis sestu, quo mere non possum. lebainmenna enim propiie ditilur
concipiunt, lalem sobolem procrcent, cum hoc ipsum exlremus in coitu calor quo corpus omne conculir ,

ctiam in equarum gregibus apud Hispanos dicatur tur, et patranti voluptali vicinus est finis. (Greg.)
fieri, cl Quinlilianus in ea controvorsia qua accusa- Polest autem et secundum mysticum .sensura , hoc
tur malrona quod ^tliiopem poporit, pro derensione
D lactura et alio modo intelUgi. Iniellcctus sacri elo-
illiiis argumentotur hanc concepluum esse naturam quii inter lexlum et myslerium tanta est libralione

qiiani supra diximus. Et scriptum reperitur in libris pensandus, ut ulriusque pariis lance moderala, hunc
anliquissimi ct pcrilissimi medici Hyppocratis, quod ncque nimi;e discussionis pondus deprimat, neque
mulier qu.fdam suspicione adulterii fuerat punionda, rursum torpor incuri;B vacuura relinquat. MulLe
cum puloherrimura peperissct, ulrique paronli gene- quippe ejus sententis tanta allegoriarura conceplione
rique dissimilom, nisi mcmoralus mcdicus solTissct sunl gnwidae, ut quisquis eas ad solara lenere hisio-
quwslionem, illos nionens qua^rere nnm forte aiiqua riara niliiur , earum notitia per suam incuriam pri-
t;Uis Dictura essot iii cubiculo, qua invcnta, mulier veiur. ^onnulla vero ita exterioribus prcocepvis in-
a suspicione liberal?. est. {Aiuj.) Sed aJ hanc rem, seiviunt, ut si quis eas subtilius penetrarc dosideret,
quam fecil Jacob, virgarum ex diver.-is arboribns intus qiiidcin nihil invoniat, sed hoc sibi ctiara quod
Irium copulalio quid contulerit utilitalis, quod alli- foris loqmintnr abscondat. Liide bene quoque nar-
nel ad varias pecudes niullipHcanaas, non apparct ralione liislorica |)or signilicalioncra dicitur :

omiiiiio, iicc aliqiiid ad lioc coinmoaUiii iiiloresi, ToUciisJucob virgns pojudcas viiidcs cl ami/fjdnlinns
 fi05 r.OMMENT. IN (iKNFSIM. — 1.111. llf noo

el er pliiliiHU, ex pnrle decoTilciit ent , ol ri'li>|in. .\ lloiiii|Ui' cl o\ riiitsrqiioutiltiis liic maj^is soii.hus |i|i>-

M •;
( eil virgas virLlfs rl aiiiyg l.iliiias alijiii* rv pla- li.iliir, qiiod |ior siugiilns roliis scmprr I.abaii coiidi-

> ;in(e ocnlos grf^iiin |i<>iirri*, uisi |H'r ScripUir.c lioiiom iiiiilavorit. Si vidohal variiim iiaM-i pociis,

seriein .inliiiunruni l'alrnm >ilas a(i|U(> MMUenlias in ]Hi>«t rotiiiii dicobai : Vnlo ut iii fuluro milii varia na-
e\enipium |>opulis pnplere? 0»-c niiniriuu i]iiia jiula scanlur. Jacoh ()iii|>]io boc aiiililo, virgas in canalibiit
rulitinis e\aiin'ii reola» siinl. s\r^.\' Doniinanlur. Qui- iion [lonobal, iil ruluros folus silti ]H'cora iiniiis cob>-

lius e\ parii" corlicem siihiralnl, iti in liisqna* e\siH>- ris ]inMroaroiil. Ilursiim cuiii vidissoi iiuiiis ('oliiri!<

lianlur, intimus camlor appaieal ; el cx parlc cor- iiasci pocora habaii, sua> parlis ea lieri doboro di-

iicem servat , si ut ru«>ran( e\lerius in veritato cebal. Et quid plura? us<|ue ad vicos doceni seiii]H>r

MTinaneant ; variiiM|iii' >ir;;arnni nilnr eniciliir, iltiiu a l.ahan poeoris sui J.icoh iiiutala coiidilin osi ; oi

•orlei e\ parlo siililraliiliir. cl »\ parle rclinclur. qiii>(louni]uo sihi iirnjinsitorat ul iiascorotiir, iii cnln-

^ulf coiisiiler.ilionis cniiii nosir.e i>riilos pr.oilif.in- rt>m conlrarium vortobatiir. Nc cui atiloin iii ses aii-

ium Palnim senlenlia- quasi virga; vari.o pouunliir, nis decom pariondi vicos incrodibilos vidoaiiliir, lcgc

n i|uibiis dum plcrunii|ue intcllcet.ini lilleno fiigi- Virgilium, in qno dicilur :

"' 'imiis; ct inlclle-

nus, qiiasi eorlictMii - (luiii Ili^ graviila? pecu les,

lnm liller.e plcninii|ti. , ...mir, qiiasi corlicoiii ic- " Nalura auloiii Ilalic:iruiii nvium et Mosnpotami.o iiua
4>rvainus. Ihiniqiio ali ipsis corlcx litlere sublra- osso iradiliir.
lilur, allegorice eanilor inlerior ilemonstralur; cl Uesponderunt Hachet et Lia : Sunquid habemus re-

'iim corlcx rclinqnilnr. cMcrioris inlcllipenlia' vinni- tidui quidqunm in fucutlalibus el ha-redilate domus
ia e\empla monstrantiir. Qiias bcne J.u-ob in aqu.TC palris nostri? .\onne qunsi ulienas repntavil nos, tl

lanalibus posnit, quia el Iletli-iiiplnr iiostcr in lihris rendidil, conccdilque pretiumnoslrum? sed l>cus lutil

'assacrx scientix, quibus nos intriiisecus infuuili- opet patris notlri, el nobis eat Iradidil ac fitiis noslris.

nur. n\il. Hasaspieientesariciescum ovil:usro«'uiit, inde omnia quiT prircepit tibi Dominus fac. Surrexit
— stri spirilus inlcilcclus, ilum c.iruin itaque Jacob, et iniposilis tibcris el conjugibus siiit

,.. ,,. ,:. ..VI sunU siiigiilis (]uibus acliunibus tuper canietos abiil ; lutilqiie omucm subslanliam, et

I rmi-^ci.tur lalos foius oiK-ruin procreant , qualia greges, el quidquid in Mesopotamia ucquisierut , per-
xeinpla prrcc.ienlium in voeihiis pn»'ceplorum vi- gens ad Isaac palrem sunm i/i lerram Clianaan. Ko
jenl; et di^crsum culorom pn>lis luuii op-ris baheiit lempore Laban ierut ad londendas oves suas, el lla-

;;i subtrncta lillor;o corliii', aiuliiis chet furala est idota palris sui , cl roliqiia. Lhi iiuiio

iiil, ol rosorvalo nonnuiiqu.mi liislo- idola logimtis, in llohnoo //itTrt/j/iim.z^Z^TI.scri^ituiii

•\x tegmino, bcncse in cxlcrioribus forinant. ^ est, qiuc Aquila fjLopftl^uMtu, id esl fiquras, vol iina-
Dilalutque ett homo utlra modum ; et habuit grege$ ginet, iiilorprolatur. IIuc aulem idoo, ut sciaiiius
nuUot, el ancillai, et terrot, camelos el aiinut. qiuM iti Judicuin lihrn tliorapliiin sur.ot.

C.\PLT XIX. Suniialum esl Labuii dieUrlio quud fugcrel Jacob ;

qui assumptis fralribus suis, pcrseculus esl euin diebus

Dr rediiH Jacob ex Vesopolamia cum uioribut el
libent, et paclo quod cum Jacob initil Laban. seplem, et comprehendil eum in nionle Cataad, elc.

(Cap. xwi.) Potlquam aulem audivil verba (iliorum Nun qiiod eo temporc G:ilaai! nions dicorolur, scd
'
niium Tulit Jacob omnia qH(r fuerunl pa-
: piT aiiticipaliniioiii, itl fro(|tioiilordi\iiiius, illn vota-
...i, cl de itliut facuttale dilnlus , faclut eit tur nouiiiio, qiio ])osloa nuiicupaiidiis osl.
lus, animadverlit quoque faciem lAiban qund non Mun es passus, iiii|tiil, Laban ad Jacob, ul oscu-

tuet erga te ticul heri el nudiutlerliut , mujrime di- larer filios meos ac fitias, clc. Fiiios ac filias Jacub,
'
ino: Rcrerlere in lerram palruni luoriim, l.ahan sitns nioro S« riptuni* sacr.T, qiio lilins soii

• •rn luam, croque lecum. Mitil et toca- fratros C(ii,'iiatos ap])ollat, sicul in soi|uciilihtLs oslon-

I. 1 in agrum, ubi pateebal greget, di- dctur, iibi scri])luni ost : Dixilque Jacob fialribut
rilque eit : Yideo faciem palrii teitri, quod non tit tuis : Afforie tapides, filios, fralnim noiiiino nunru-
rrga me ticut heri et tiudiutleriiut. f)eut aulem palrit
D pans, et iii Evangolio filios Mari:emator(crx Domini
^Hii mecum, el ipttr nottit quod lolit riribut mcit fralros Domini apprllal. Pnst lnn(;am igititr sorvitii-

.rim palri rcttro. Scd paler tetler circumrenit lotii i|iiaiii Jacob apiid soceruiu stiuiii pro u\(irihus
me, et mutatil mercedem nieam decem ticibut, ot ro- v(>l pro morcede susliuuit, pnccopit oi Dous ul ro-
liqua. Et palor vo^ler, inqiiit , nionlitus est niilii oi vertcrouir ad patriam siiam. (!sid.) Tunc igiioranlc
ivii morceiiom iiioaiii «U'com vicibus; oi iioii de- snooro stto, ciim uxoribiis siiis, ciiin coitiilalit pro-
I
l>ous ut noiorol mibi. Si di\orat liuc : Variuni pcravil. I.aban aiiloiu o(ni>oculus os( otiiii iii iiionlo

> eril inoiccs lua . nas4-i-l>alur ninnc pccus va- Galaad riim luroro, at()uc idola qiia: U.k liol fiirata

rium ; el si diterat : uuiiis onloris orit mcrces tua, cst, apiid eum reqiiisivi* nec rcpcrit. Quid orgo sibi

•'baliir omnc pecus unius coloris. Pro en nnod lioc ipsuinri;;iiralitor vilir dtcamus. Diiiii oniiii Laban
I
!• niniiiN. rnu(«ii( «ii rr. «/.m iiii-nm decem ticibut, .Hii|v>ritis aliain gerat porsonani, iiiinc t.iiin-n dialHili

."•«'
jHii.i^iitla iiilcrprclo pii^inTUiil, i/nciH aijnit , iio- l>]iitin li^iiral. Laban i]iii]i]M' iulor])ii'lalur ^/('a/ta/io.

lcio qua opiniono dncti , cum vcrbuin llobr.iicum Doalhalbi aiitom dialtolus non iticoiiveniontor ac« i-

monim Z^rc . numcruni niagis quain agnos Muiel. pitur, qiiia cuin sil tciiobrusus c\ morito, traiisfi^iu-
f,()7 n. UMP.Nl MAIJUI AUCmi:!'. MOCU.NT. OrKUl^M PAUS I. tm
aiiK'liiiii liuiH. iliiii: srrvivil iM.»'>, \ Accrvum leitlii. Traditur ab «-it» (iiii cl Syr.nn el
r;il Mi vfliil iii

o»l, cx piiilr ir|no' onim Jii(!:ii(iis |ir.|>ii!u», cx Mclinraiii liin,'ii:iin iio\«riiiiil, prcipUr |iro|»riel;iU
i(l

(iijiis VMiM'. iiK .irii.iliis Doiiiiiiii» V(.-iiil. l'olesl tli:iiii iiiiiiis< iijuMiiu; linxn;»* r;iilii(ii. Ki«;ri miiii iwl< l M
|).r I,;il»;>ii iniiinliis liic cxpriiiii, qui ciiiii fiirorc Ja- ali;i linKna iion ditaliir uiio veri.o, qii« d alb diciliir.

cloolosiiuosriiu:, qiii UediMiiploiiH el viriiiilaU; hignilicnlioniH quidqiiC' aptK-lleliir. N^iiii

coli K«M|iiiliir, (|iii:i

i.oslri iiiOMilir:i siiiil, |M'r.si'i|ii(-iiilo o|i|iriiii(;ri; ('oiia- |i(»sU':i diciUir : i'riipl«:r lioc a|ip<'llaUini vhI ikiiiii-ii

liir. iiiijiis rili:iin, id csl, scii iiiiiinli, sivc (liaiidli, Accrviis U-slis. iloc ciiiin incilit; poiviliiin c»l, ii::!'!

J:i('oli :ilisliilil, cuin Clirisliis siiii licchsiani coiijun- uU'ii|iic, convenirct, cl ci qni dixcral, Accrrut lctt
\il : i|ii:iiii vl dc donio palris absUilil ,
qiiia ci |)cr monii,'i'l ci qiii dii«;rjl,i4rerrH< Uitit. (Uid.) MyUiio
I*i'()plu'l;Mii dicil : Olilitisccre poi>ulnm Initm, el do- auleiii iiilcr (idclcs, laiii Jii(|:i-os qiiaiii gcnidcft, U:sliA

mum piilris tui (/',s«/. xi.iv). Quid vcro iii idolis, iii.'>i
csl lapis ciiiincns in siiniliUidiiicin T' r^ ••,
ci accr-
av.iiili;i dcsi'^ii:iUir? Uiiilc el pcr 1'aiilnin diciUir: vus lapidinii qiii c^l iiiiillilirlo rrc
Kl avurilia, qutc eal idolurumscrcilUR {ChIuL). I,.alj:in Jiilneatur bominut el judicel iiiler iiut ,
qKtiiido

crgo vciiicns :tpud Jacoli, idoluni noii invccit, quin, recetteriinm a nobit. Si afjflixerii filiat meat , el ti

osionsis niiiiidi liiosauris, dialjolus in Uedcrnptorc itilrodurcris hxoics aliaa tnpcr eat , nnUut termonit
liosU-o vesli^i.i coiiciii)iscci;li;c lcrreiia: iioii rejicrit, B nostii leslit cst, ubsqne Ueo quipra-ient aspicil. (Auj.)
6cd quic Jaco!) non liaijuit, ea Ruclicl seciendo coope- Qiiid cst qiio I Laljaii dicit : yuUus serrr.oiiis noiUi
ruit. Per Uaclicl qMippc, qu;e Dci ovisdicilur, Eccle- ctt lcstis, iiisi fortc nemo cxtrancorum ? Ant pr.tpi r

sia fii;ui'aiiii'. Scdcre aiilciii, csl liuniililaleni pa-iii- (csiificationciii Dfci qiiem-ila lial.-cre dcl crciil , toii-

lcnti;e appclcrc,sicut scriplmii csl . Surtjile posUjuam qiiam r.omo cum eis csstt, quciii lcsruiionJo cjiis

scdciilis (Iscil. txxvi). Uaclicl crgo idola scdeiido arjlllli;Crcill.

operuit ,
qiii;i s iicta Ecclcsia Cliristuni scquciis, El jiiravil Jacob pcr limorem patri» iui Jsacc. l\ r

vitii:in lcrrcnui coiicupisceuliae per liuuiiiiialein pcc- tiniorcm Hliquc qiio limcl^al Deuin ;
q^ieni linKjreni
nitciiliic coopcruit. De hac coopcrliouc vitioruiu pcr etiam snpcrius commciiiavil, cnm diccrcl : De:is
Propliclani i\\(.\[nv : Bcati quorum rcmir,sic suiit ini- palris mci .\wra!ia;, cl timor pjtris mci Is.Tac.

quitales, et qiioniin lecta sunt peccata {1'sal. x.\:ii). Ldban vero, de nocte consurgena, osculalus csl fiio»

Nos igiliir Uadiel illa significavit, qui iJola sedcndo ac fiitas suas, et benedixil illis; recersusqne eslin !o-
prcniimiis , si culpas avaritiaj pcciiilcndo damiiaiims. cnm suitin. Qiiol a:itcm Lal.an cl Jaco!> am!,o viaiu
Qu;e uli(iiic avarili:^c ininiunditia, non illis qui viri- qi!3e diicit trans flmium in terram roproniissionis irc
litcr currunt, qiiibus dicilur, Yiriliter agilc et con- coepernnt, sed tamen aml.o usque ad dcstinaluin lo-
forietur cor vestium {Psal.w), sed his maxime cve- '^cum non pervencriint, quia Lahan acccplo iiinere
nil, qui quasi cffeminalo gressu gradienles , pcr destilit, non inconvenienier significarc polcst duos
blaitdinieiila sa^ciili rcsoivuntur. Undc ct illic cjus- populos tentantos ire per baptismum ad tcrram Ec-
deui Rachclis h;cc vcrb;i siml : juxta consuctudincm clesire ; sc;l Jacob illiic progrcdicnlo, Labaii re\jL'r>::s

feminarum nunc accidit mihi, id est, quasi muliebria gst, quia filiis lucis in profectu virlulum per bapli-
se liabere inmituit. Sumpsit autem Jccob lapidcm, et smum ad fuluram patriam properantibiis, rcprobi (!c

eum in titulum, clc. Diligonler aiiiniadvcr-

couslituit iiica-plo sln.Jio reiro labu:.liir,el ad pristnias sordes
tcndum csl quomodo istos litulos in ciijuslibcl rci revcrtuntur. Unde el sequilur :

testimonio conslilncbant, non ul eos pro diis cole- (Cap. XXXII.) Jacob quoque ebiit in itinere quo coe-
rcnl, sed nt cis aliquid significarent. perat; fuerunt que ei obviain angcli Dei. Quos cum vi-

Dixil Jacob fralribus suis : CoUigamus lapides, et dissel ail : Caslra Dei sunt lia^c. Et appeilavit noinen
congregalis lapidibus fecerunl acervum cl comedcrunt loci illius .V«/ianaim , 3';n'2, id esl, castra {Aug.).
snpcr cum. El vocavit illum Laban Acervum teslimo- Caslra Deiqu;c vidil Jacob iii itinere, nulla duLilaiio

iiii, ei Jacob Acervum testis. Acervus lingiia llebrasa est quod angelorum fuerat mullitudo. Ea quippe in

gitl, Sa, dicilur, ed, ij;, vero leslimonium. Rursum, . Scriplurismililiacoilinuncupantur. Ubi caslra hicpo-
Syralingua ecervus igar,'^^i appellatur,
r, leslimoniuin sila sunt , in Ilebrseo habet mahanaim, ut scianius.
saudutlia, Kn'"in'kl*. Jacob igitur acervum teslimonii, si quando inlerprctatuin in alio loco poiiilur, qiioni

lioc esl Galaad , lingua appellavit Hebrsca; Laban locum significel; et pulclirc ad fratrem iuirus i.ii-

vcro ad ipsum, id est, accrvum teslimonii, igar saa- micum, angclorum se comitantium excipitur choris.
diilha gcniis sua; scrmonc vocavit. Eral enim Syrus, CAPUT XX.
et anliquaiii linguam parenlum provinci* in qua ha- De eo quod munera misil Esau fraJri sno ; ct de
bilabal serinone inulaverat. luctumine viri cuin eo a quo benediclus est.

Dixitque Lahan : Tumulus iste testis erit inler me SJisit cutem ct nunlios ante se ad Esau frairem
el tc liodie, ct idcirco coappellatum estnomen cjus sutim iii tcrram Seir regionisEdcm ; pracepilqre ei di-

Galaad , id cst , tunuilus testis. iSotandum tamon ccns : meo Esau : Ha^c dicit
Sic loqulmini doinino
quod acervuin l.ipiJum qucm inler se consliliicrant frater tuus Jacob: Apud Laban percgrinatus sum, ct
Laban et J;icob, aliquanta diversilate appcUaver.int, fui usque in prcvsentem diein. Habeo boves et asinos,

sicul in quibusdam exeniplaribiis scriptum ropcrilur, ovcs cl servos , alque ancillat : mittoque nunc lcga- i

lil cum vocaret Laban .\cervim teslimonii , J;;cob lionem ad dominum meum, ut invcniam g,aliiiin in
 , ;; / .

C«9 tO.MMKM. I.N ul M.SINI. - l.lll. III. C.O

jHM^icU' tut. lUtrerii ntiti itt<Hiii ud lucob •/»f<*mr' \ talva faeta etl annna mea. Oiiod al» Isiacl xoraliuid

Viuimu$ iiJ F.siM (titlrem luttnt, cl tice prop€ral tn (lcriv;itur, principem »«nat. Schmis il3(|uo liic cst

Meun^m Itbi, cvm (/mn/rm^i-M/u lirit. Ttmuit Jaev^ Nuu voc;i()itur nonicn liiiini »ii|t|>lantalor , I.(H' c>t,

l prrlcrrilut diritil pofiuhnn ifui ii-inm fr«/ Juci>b, «icd \(M-.ibiUir iiouicn luiiiii |>|-iiu'<'|is (tiin l>co,

,.-,.. Liuoquf, el vvfi, «•/ ioia, i/ i-<iiHc-/t'S, iw dum Ituc e.st, lsr;icl. (JiioiihkIo cniiii cpo |>riiico|is suiii,

iHrmas,diieii» : Si teutrit H^tu ud uuam lurmumel sic ci lii, qiii niccuiii luctari |>utu;8li, |iriii(('|>s 4'oc.t-

perruutril eam, alia lurma qutv lelitiua e$l, talin- bcris. Si Mitciii lucctiin i|iii l>ci>s suiii, sivc aiigclus;
">
-il»i fraln' Mi.i J.iculi \niirnU' ul>%i;uii (|uoiiiani |ilrriqiio v.nrie iiiti-r|irc :intnr , pu'p'-:.'re

. . i,..pi'iiliN, UiiluUi» e»l (luiuciii, rl iiiniU* p<ilui»li, i;uaiilo ui.ii;is cuiii li<>iiiiiiiliU!> .' Iioc csl ( uiii
,

confu-iUs, i|uuiiiain liaiitil ^alJo, cl \i»uin vs\ lioiiiini b»;iu, (lueui ruriniilaro iiou (lebn». IIUul ;iutoui (|iii>(l

pcriurhalo «livi!>niu niulliUiJiuoui kiiain in duu ta- iu libru .Notuinuiu, iiitcrprct;iUir Isr.iel lir viditts

blra (iivp^uii. Lbi (iii.i-ri |M>tesl (]uouiu(|(> lialuicril Deuiit, si\c iiifiK vidcns Ocum, oniiiiiitiipciic scriiioiu:

(iilcui i'' I*ci, (lu.Ti!

'
!iiii (lixit : iii iv- (UUilitui, non tuiii \cie (|uaiii \i(ili-ulcr tiiilii iiiu-r-

uenluii i (ruler tn ..iJiii/ en,erutil piciaUiiii \i(ictur. liic riiitu Isiacl pcr liaK liitctas

»ecuu:la in tululem. Scd oti.-iin Ikh: ftcri |:uluil, ut scribiltir : iod, i, tin, ir, ret, i, uleph, «, /«in.'(/, S.

evertorol caslm (jiis Esju, et Utnc lK.nis posl lllain ^ «|uoJ intctprclalur ^<ri/iffp« 7><iif,sivo dircciut Dcuf.

.tITT
'
- : ,
'
'
i.ucl cuin, cl qii;r p.u- \ir voro viJcns Dcuiii liis litlcns S(i-ritit;iT, iit \ir

lui^ .. .vi. l . .; .1 li ruiiiius h(K* oxoii pio, c\ triliiis jiUcri.-^ siribaliir, ulcult, a, itx/, , »i;i, C'.

ul quamris oreJamus iii Dcitui, raci;'.iuu8 lau.on (pt;c ut dicatur uit, U?>n; \idens c\ Iribus, rcs, atcphjic,

r.icini la suul al> liouiinibus iii pr.csiJiiiin salilis, no dicntur ralie, T^H")- l'orro el, Sn, cx duabus, ulcph cl
pi^irlcriiiiacntcs ca, Dciuu loiiUirc vi liuuuur. Dciii luincd, il iiilc:prcl;iUir Dcus, si\c /(ir/ix. Qiiaiii\is

i|iio p<ts| lixc i|ux* vcr! a uica: i .ctii J.iC(ib, coiisiJc- ij;ilurgraii is •uii.loril;ili-. siiit ci cloqi.ciili.c, cl ipso-

r;.ii<luiii ost. iMmumbra iios oppiiuial, qui Isracl vituiii sivo lucii-

I>eut, iiiquit, palrit mci Abrnlium, cl Dctit Oittrit tcui viJctilcm l)cuin tratisiuicrunt, iios magis Scri-
inei Itaac, Domiuc, qui dijtitli mi/ii, Uecurrc lu ter- plura* otaigcli\cl Dci, qiii Israel i|>siiiii vuc.(\it,

riii' < luir, el bcncfuciain libi, idoneu» ct a'U'li<ntatc:ii scqu.imiir, qit;HU (iijii^lilicl oloi|iiciiti.e

ni:/.. )ii/i/ia </ h^ cmiii ifri/ijrf qnir fcculi srciilaris. IIIuJ qtioqtic i|iioJ |>i blca .vipiilur.

puero luo. In tirgti cnim inea itta, Irunsiii Jordancm El bcncdijcit cum ibi, cl vucavit Jucvb uonteii loci

kuiic. Sunc aulem faetu» tum iu duo cattra, Erm illiut, Faciet Dci, diccnt : Vidi cniui lUuin fucie ad
•«« de manu frattit mci, dc nig/iu E*au, quiaegi fuiicm, et tulv.i fitcin ctt aniin:i inca (/.>i./.), iti llt--

litnen illum f .1111 rcncril fcriat mc et matrcs

,
^ iit* ,
l-r.co dicitiir ph.tnu^, h:C2^, nl sciamiis i[isum c.vsc
lixiiiii ipii iu c.( tcris saiict;e Scii|)lui-;e \(iliiiiiiiii!ius,
Tu aulcm dixitli : llcncfucium libi,
«tt;'«r /i /<jf . »

penam tcm.n tuuin lanjuam ureuam mari», qua- lun it;iut iullcbncoEcriplUiu est, plianucl icgiuir. lui|:.o

dinumerabiiur prae multiludiHe. Salis in bis vcrbis priucipaIilor-s:u-raiiiciili Di)tiiiuici iiiiago pr;clij,'iir;ila

ct tiiiMiana iunrmil:is et njos pici iiis a|)|>;ircl. csl. Vir riiim il!r typuni (.Iirisii cviLlcntissiiiio f^i-s-

Pr.rcetterunl ilaquc ntuiiciu tiw.c cum ; iptc vcro sciat ; cui taincu i<lco pi-.i;\aluo:'al Jacob iitiqiie

muntil noetc illa in cattrit. CunuiHC inalurc turrixis- \oIci.li, iil iiiysUTium ii{:iiiarct passioiiis Doniiiii.

, lulit d::at uiore* »ua», el lolidcin fumulus cnni tl>i visiis csl J.icnb iu Jii>l.ooruni ty(M), lioc csl iii

uutccim fi!iit, et IransivU tudum Juboc. Jalioc (lu- coi|M)ris sui siJi ilc pra'\.<liiissc Doo, cl qtiasi ciiiii

vi'js csl q>'i flitit iiiler .Vimu.iiiiu, boc csl Pl.ilaJi-l- ii.liiun), ita cutit cartic cjus luclaiiicn iiiirc, ct iuva-
|iliiaui cl Gcrasain, in quarlo ojus luilliario cl iiUia K.Mire iu |>iissiuiu: cjus, sic^l sciiptuiu csl cuiu (ii-

priH-rdcns. Jordaiii ntnio conifiiiscotur. Iluc uuloni cerel, Cruri/ff/i; (.V/i///i. \i\ii); cl taiiicii Jacob ab
amiir ir ,<>, lui lalu» csl Jacoli aJven.us cum co.loin aiigclo lioticJicliouciu qneiti viclor supcravo-
•pii sibi . ^ij, iucr.nl, viH-alusqiic csl Israel. tiido rt rat ini|iotr i\il. C.iijus nuiiiiiiis itupusiiio iitiipic br-
«•-ipiitnr : |. ucJiclio fiiit. liili-rprclaUir Isi ucl vident Ihunt ,

J rantduetitque ommbut quar ad te yeriiiubanl, rc- qiiod orit in Gnr pra.-ii>itiiu >ai:clontui oiiiuium. Tc-
mantit tulut, et ecce tir luclabatur cuin co utijue li;:il porrn iife idciu aiigcius I.ililitJiticiii rciuoris, ct
mant-. I ! euin inpcrure non } ustit, ('l.itidutii reiJidit. Sicipic cial iiiius al(jiic iJcni J:i-

lelij't ;..... ,..

j
., ,j„.., cl ttalint einarcuil. IUxil- coli bciicJiclus ct ilaiidus : lH.Micdi('tus iu liis ipii

que ad eum . Dimillc nie, jum cuitn usccndil aurorn. in Cbrislum o\ co popiiio cicJidcruiit, aUpic iii in-
Rctpottdtt : .VoM dimitlam te , niti bencdixerit inihi. n.lclibus daudus. Naitt in romoris nrrvo v.ilotitdo,

Ait ergo : QuoJ noinen etl libi? hctpondit : Jacob. Al gcociis luultiliido csl : plurcs (|uippo suiil iii

ille : S \t, Jacob appcllubitur nomcn .stirpr ipii di-^ciicraulrs a liJr patruui, cl a prrcrplis
fmrin, t .. (
, ,„i li contra Dcutn forlit fuitti, auctoris sui lioviantcs, iu ciruiciu siii sciiiinis d.iu-

quanlo mcgit conlrn hominct pratalebit ? Interrogatit dicatit, dc qiiibus prnpbciicn pni.>Jicluni csl : Et
eum Jacob : Dic mihi quo appetlarit nomine ? He- cluudicarcrunt a tcmilis tui» {l'tal. XMi). (Oreg.) yiii
»pofi»frt .- Cur qmrri mcuiu? Kl bencdiiil tum I ; iiulus |M)s', laLlis sibi viribii.s, noii miIiiiii
tn rrdcm loco. Vt ,. . Jucvb nomeu loci iiitut ( ;, scJ cl Uirpcsiil, nc ullra jaiii liiios i/^-nc-
1'hat'jet . diceiu : YiJi Dominum f.icic cd fnci:iu, cl r.'.ro pi.Hsit. Polcst ol srcitndum ti-opoUc^iaiii iu
(311 It. UAIIA.M MAi iU AllCIIII.IV M()<.l M. OIT.IUM I'AKS I. 012
»':iili!:ii n-, iilililcr alii|iii(l iiilfllij^i. Ma^jiKi csl iii coii- .\ lioiiio cral ruliiruH qui cuiii J.k ob populo «jclarctur.
l('iii|)l:iliv:i vila cuiitciilio iiicnlis, «iiiii schc ad cw- ((irey.) Qu:iTitur duin iph.» |Krr w; VcriUs dii il :

losti:i cnKili <<>>>> >>> r<'ljii!> s|iii'itiialihiis aiiiiiiiiiii tcii- Nemo vidil fiiciem meam uiniuiim, ipjoiiio^Jo Jaail.
tlil, (-11111 tniis^rcili iiitittir oiiiiic (|iii)il (:or|»)r:ilit(;r tcstatur diccn» : Vidi hominum fucie ud fuciem '!

viilcliir, ciiiii scsc :iii(;iisl:il, cl ilihital, cl alii|uaiiili) (l.xod. xxxiii.) Huiuaii:c clciiiui iiiciili)» orulo iiilc-

(jiiiilciu viiicit, ct rcl(icl:iiilcs lciichiMS suu; ca'cil:ilis riorc piiigati», duiii vilioriiiii oiiiiiium tiibul.ilioni-»

cxsiipcral, cl de iiicirciiiiisi ripto liiiiiinu (|iiiililaiii igiic crugo rut-rit coiict(;iiiala, luiic, uiuiidalis ocuhs
p;irliiii ct stihtilitcr altiii|,'it ; scil l;iiiicii ad sciiicl- cordis, illa lartilia palria: cwlcblJ!» apcrilur, ulpui-
i|)s:uii |ir()tiiiiis rcvcrl)cr:ilur, at(|iic ab ca liicc ad gciiius lugciido prius qiiod fcciinus, cl |Mistui<)diiiii

1111:1111 rcs|)ir:iiiilo irMiisiil :iil sii:c ('j;i it:itis lcnclMas iiianifcstiiis coiitciiiplciiiur \rv.t g;iudia quod qua:-
s(is|iiraii(lo rciliil. Qttod bciic sacra historia ilcsi- raiiius. 1'riiis ciiiiii a uKriitis acic, exurcnlc Iristitia,

giial, qiia! bcaliiiii Jacob ciiiii angeio liicl:iiilciii ii:ir- iiitcrposita inaloruiu caligo delcgilur, el tuuc rc-
ral. (liini ciiiiii ad parciilcs proprios rcdiicl, iii vi:i S|)lciiilcii(c niptiiii coruscationc, iucircuiiiscripli lu-
aiixcliiiii iiivciiit, cuiii (pio iii luclaniinc nia(,'nuiu niiiiis iiliislnitur, qu j utcunqiic cons|>cctu iu (^audii)

ccrtaiueii babiiit. Is ciiiiu qtii ccrlat in liiclaiiiinc, cujiisdaiu scciiritatis absorbelur, cl qiiusi posl (J<
-

ali(|iiaiido supcrioreiu se, aliqiiaiido co cuni quo coii- II firctuin vilx pncsciitis ultra &«; rapla, aliqiiouiodo in
leiidil inferiorciii invcuil. Dcsignat crgo aiigi.-lus Do- quadaiii noviiaie recrcalur. Ibi nicii!> ex iiniiKiivj
luiiiiiin, el Jacob qiii cuiu aiigclo contcudii, iiiiius- fonlc infu.siouis suj)crni roris aspcrgilur; il/i non si;

ciijtisiiu') pcrfccti viri, et iu coiileiiiplalioiic positi, sulliccie ad id qitod rapla cst coiilcinpiatur ; el vcii-

auiuiaiu cxpriiuit, quia videliccl auiuia cuui coulcm- lalcin scntieiido videt, quia quanla csl ipsa veritas,
plari Dcuin uititur, vciiit iu quodaiu ccrtauiiuc po- iioii viilet. Cui vcrilali laulo luagis se longe existi-
sila, luodo (juasi exubcrat, (piia iiitclligcndo ct seu- uiat, qiianto niagis appropiiiquat, quia nisi illaiu

licudo de iucircuuiscripto luiuiue aliipiid dcgiislat; utcuuque coucupisccret, ncquaquam eaiu c<yi)C'J-

niodo vero succumbil, qiiia degiistaudo ileruiu d fi- pisccre noii posse seutiret. Ai.-nisus crgo aniuia:,
cit. Quasi ergo viiicitur angelus, quaudo iutellcclu dum iu ilia attcnditur, imuicnsilatis cjus coruscaule
iiilimo appiciicuditur Deus. Sed notaudum quod circuinstautia reverberalur. Ipsa quippc cuncta iiii-

idciu victtis angclus ucrvum fcmoris Jacob tcligit, plens, cuncla circumstat ; et idciico nicns iiostra

cumquc maicescere statiiu fecit, atquc ab eo Jacob ncqtiaiiuam se ad couiprebendenJain iiicircuinscri-

leiupore uno claudicavit pcde, quia scilicel oinnipo- plam substantiam dilalal, quia eam inopia; suae cir-

lens Deus, cum jam per desidcrium cl iutellectiim cumscriptio aiigustat. Lnde et ad sernctipsam cilius
cognoscltur, omiiem in uobis voiuplalciu carnis are- ^ rclabitur, el piospectis quasi quibusdam veritalis

facit; el quia pvius, quasi duobus pedibus iuniten- vesligiis, ad suam iinaginern revocalur. nj.'C ipsa
lcs, et Deum videbamiir quccrere, el saiculum te- lamen per coiiicmpIalion(.'m fd(;la, noii solida el pcr-
nere, posl agnilionem suavitatis Dei, unus in uolis luanensvisio, sed,ul dixerini, quasi qu^dam visionis
pes saiuis rcinansit, atque aiius claudicat; (luia ue- imitatio, Dei facies dicilur. Quia enini per faciem
cesse est ut, debllitato aiuore sscculi, solus iu nobis qtiemliljct :tgiioscimus, non immcrito cogiiitiontm
convalescat amor Dei. Si ergo tenenuis aiigelum, Dei faciem vocamus. Hinc ergo Jacob postquam
uno claudicamus pede, quia dum crescit iu iiojbJs luclatus est cum aiigelo ail : \'idi Dominum facie ad
forlitudo amoris inlimi, infirmatur procul dubio for- faciem, ac si diceret : Cognovi Deum, quia me
litudo carnis. Omnis quippe qui uno pede claudicat, cognoscere ipse dignatus est. Quam cogniiionem
soli illi pedi iimititur quem sanum babet, quia et cui plenissime fieri Paulus in fine teslatur dicens : Tunc
desiderium jani terrenum arefactum fuerit, in solo coynoscam sicul el cognitus sum (/ Cor. xin).
pede amoris Dei lota se virtute sustinel, et in ipso CAPUT XXI.
stat, pedem amoris saiculi, quem ponere in
quia De collocutione Esau cum Jacob.
lerram consueverat, jam a lerra suspensum portat. (Cap. xvxiii.) Levans autem Jacob oculos suos vidit
El nos ergo si ad parentes proprios, id est, ad spiri- venienteni Esau, et cum eo (fuadringentos viros; di-
tuaies palres redimus, teueamus in via angelum, ut visilque filios Lax et Rachel famularumque ambarum,
suavitate intima appreheudamus Deum. Coutempla- el posuit utramque ancitlam el liberos earum in prin-

livse etenim vilac amabilis valde dulcedo esl, qu:^eque cipio, Liaiii vero el liberos ejus in secundo loco, Ra-
stiper semetipsuui aiiimum rapit, coeleslia appeiit, cliel auteni et Josepli novissinios; el ipse progrediens

terreua auiem debere esse couteuiplui osteudit, spi- adoravit pronus in terra septies, donec appropinqua-

ritualia mentis oculis patefacit, corporalia abscoii- ret frater ejus, etc. Non, ut plerique seslimant, ires

dit. IJude bene in Canticis canticorum dicit : Ego turmas fecit, sed duas. Denique ubi nos babemus
dormio, et cor mcum vigilat {Cant. v). Vigilante et- divisit, Aquila posuit riM^-JTiy, id esl, dimidiavit,

euim corde dormit, qui per boc quod interius con- ul unum cuneuui facerel aucillarum cum parvulis

lemplando proficil, a pravo foris opere quicscit. suis, et alium Liae etRachel, qua; liber* erant cum
Dcuique quod adjecil idem patriarclia vidisse se (iliis earum. Primasque ire faceret ancillas, secundas 1

Deum facie ad facieui, cum superius virum sccuiii liberas. Ipse aulem ante utrumque grcgem occurre-
uarrel ftiisse Uictatum, id sigiiilical quia idem Dcus lel frairem aJoialurus.
 ;

r,\z COMMKNT. IN GKNtSlM. l.llt. III. G14

ElKiiyMHiQuirniim shn/ ittiv tHmiir, tfHtisobeiat \ si\WiiniicL\ v<il, pacificum iioslro !»('riiioiM> Ir.iiisrcrii.

hr.btii? He9i>omlil : l't iHfenirem gruliam eorum doini- l lriiiiM|iio eniiii, :i«ivittii |).uiliiliiiii licrliiKiU», lioc

Mc meo. .U ille : Habco, iiil, flurima, fraler im. »i/i< \oi-abiiUiin soiiat. Tnuliiiit ilt-lir.i-i i|iiO(l < l.iiiiiicaiilit

M(i libi. Mxtl Jucob : -Vo/i i<<i, obscero, tcd si invem V-iiitir Jacoli ilii conxaliicril cl s;itialiiiii sil, pro-
qialinm in oculit tuit, accipc munusculHm de manibus plcrca ('aiiidem ci\it.ilciii cuiali alqiie iierfccli voca-

meit Sic eitim tidi faciem luitm, quttsi riderem rn/- biiliiin coiiseculani.

f >i« liei, elc. (-iNt;.) Quid sibi vull t|u<Kl Jaeob ail (Ali T Wll.
r .tiri siio : iVopler boe vitli racicin luam, qiieinad- /V r(i/i(M />iii(r /i/i.r l.iii- ;>«t Siclicm fitititn llcinoi
uioduin ciiiu viilet alitjuis facieni Dei? iilruiii paven- llcviti, t'( <it' itlliune iiiipri.

lis el perlurbali uiiiini verba, iist|ue iii li.iiie adula- (Cap. x\xi\.) y.gresta etl aulein Uina filia l.uv, ul

lioiieiii prorii|ieiuiil ? an secuiidiiiii alit|iiciii iiilelle- viderel niuHcra rcijionit illius. Quain cutn vnlnscl
ctiiiu siiie |kc't.cato dicla accipi |ttiv>iiiil? l'<irtas»is Stchcin lil.us llcinor llcvai princcps lcrur illius,aJ-
riiiiii ({uia dicli buiil et gcnl.uiu dii, i|ui suiil d.i-ino- ainavil el rapuil, el durmivil cuin illa, vi opprimcns
iii.i, iiuu pr.tjudicetur e& hiit verbiit liuuiiiii Uei tirijinem; el conijlutinula esl anima ejus cuin ca, Iri-
i|iiih1 ei si U'nignu aniniu dicta lia-c vcrba rraleriia tlcimiue btanditiis liilinivil, i-tc. (.i/^iri.) Diiia i|iii|)|M;

>t iKMiain susccplioiicin luoliis B ul nuiliercs >iilcrcl eMraiiea: rcgiunis cgivditiir,

I; i,
i . iil sic dici, «luciiiadiiio.Iiiiii el «liiando nnai|ii:i'<|ue niciis, siia stii ia iic^lij^cns,

^i<iv»<'s l*baraoni deus diclus csl, i»ccutiduui (iiiod actioiies alienaH curaii<>, e\ti-.i babituni al([ue exlra
dit il .Viiostulus : t'.l ti tunl tjiii dicuntur dii, tive in ordiiiem proprium cvagatur. (juain Sichuiii priiucps
cu-io, tire in lerra , ti i/miJciii suhI dii itiulti et du- lerrr o|i|iriiiiil, qiiia vidciiccl iinchtaiii curis cntc-

ininiinHUi i/ Cor. viii), nia&iiiie (|uia siuearliculu io riuribiis dialioltis curriiiuiiit. Kl a^^luliiiala esl aiii-

Crafu di.-ltini est, i|iio arliculo evidenlissiiue sulel Uia ejus cuin ca, quia itiiitaiii sibi pcr iiiii|iiitalciii

l>ei veri unius fleri signilicalio. Non eniin divil. respicil. bt quia cuni iiieiis a ciilpa rcsipiscil, allici-
r oT'j?Tov TOv 6icC, scd iVlWl roiottT.Oi &to'j. Fai ilc lur, al(|ne atiiiiihsuiii llcrc coiiatur, corrtiptor aiitciii

auleiii lioc inlelliguut iiua dislanli.i dicatiir, iiui Gr.c- spi-s ac securitales vacuas aiilc oculus vocat, «luatc-
ciiin <*UH|uiuiu audire alquc iulellif^ere suleut. iiiis utililatcii) Iri3titi.c sulitraliat, rct tc iliic siilijiin-

Yix fralre coiMpelUnte tuscipient ail : Cradiamur gilur : Tristcnnjue blanditis dclinivil. .Mo.lu cnim alio-
timul; eroque lociut iiinent lui. I)ij:ilque Jacob : ruin facta graviura, niodo niliit csse iiiiu.l perpelra-
iVui.i, i/() • ' ::rr«/os habcnin lcncrus, cl liini est, iiio !o iiiiserii-orilctii Diiiiii loiiuitiir, iiiodo
oret ac bi ,
,
quns si ptus in itmbulando adbuc tcnipiis >iilisc<|iiciis ad |i(i'iiilc li.iiii |Milliccl[ir,

fceero luborart^ morienlur uno die cuncti (jregct. C ul <!uiii pcr li;cc ilc« cpta iiiciis «liicitur, ali iiilciilioiie

Pnrcedal dominut meut aiite serrtnn tuum, el ego te- pa'iiitcnli;c suspciidatur, (|iiatciius liiiic buiia nulla
qnar ' cj,is, sicul 'idcro posse parvu- pcrcipiat, «tuaiii iiuiic iiiilla iiiala culilrislaiit, cl liiiic
lot m< ., •.. ; in ad doininum mcHin in Scir. piciiius al.sorbclur siippriciis, i|u:u g.iuib-t ctiain iii

l)u.i'rilur utriiin inen<lacilcr proniiserit Jacub rratri di-licti?». l*o>ti|uaiii crgo Scriptura ii;irrrtl ile pai to
siio quod sc4|uens |>edes suuruui iii ilincrc, proplcr qiiod Ueinur ct lilius ejus Sichcin cuin liliis Jacub
qiios iiuniuraretur, venlurus esset in Scir ad euin. pi-pigerunt, subjungit de circunK-isioiic ila diccns :

Iloc ciiiin. sicul Scripttira Dei deinJe iiarrat, iion .\ssciisi sunt omiics circumcisis inaribus cunclis. Kl
fccil, sed eo perrcxit in iliiierc qiiod dirigcbat ad ccce dte lcrtio quuudo ijruvissimus dulor vutncruin
siios. .\n fortc veraci aniino pruniiserat, sed aliud esl, urrcplit duo Jacub Siincoii et Lcvi fralret
filii

IMjsica rogiinntlo elegil? llintv gladiis, inrjressi suiit uibem cuufidcnlcr, inlcr-
Herertut est ilaque illo die F.sau ilinrre quo rcncral fcctisiiue omiiibus inasculis, llcinor et Sicltcm pariter
in Scir, el Jacob renit in Socoih, ubi, ndificuta dunto nccuvcrunl, lullcnlcs Itinain dc dvinu Sichcin sororein
fixit lenloriit, appetlatil nomen loci ilUut Sucolh, suani. Quibus cyressis, irrucrunt supcr occisos catcri
id etl, tabernacula. L'bi nos ^labernaciila babcmus, sunt urbcm in ultioncm ttu-
filiiJacub, el depupulali
iii lle: ra-olcgilur Socolh, rM'Z- T.sl aiilcni usijuc ho- ^ pri : oret eorum, el uriitenia, el asinos, cunctnque
ilie civilas Iraiis Jordaiiciii huc voiabulu iii partc rustantiS, qnir in agris cl duinibus crunl, piirvulos
Sevlliopolcos. quuquc et usorcs duxcre cuplivus. Quibus pcrpetrulis
Trantiviique in Salcm urbem Sichimorum, qua: etl audacter, Jacub dixit ad Simeon et Levi : Turbastit
(n lerra Ckanaan, potlquum retertut etl de )lctopo- me el odiosum fecistit Chananwit el 1'hcreurit habi-
luinia Stjria- c: ' *- ' ' -'- oppidum, ctc. yuA'slio tulotibut terrtv hujut, et ca'tera. (aiiii paulo ante
otNtriliir, qii(>:i - ^ iicin civitas appelleliir, io(|uciis Jacob cuin fratrc suu Esau, inraiitcs lilios
< iiinJcrusalcm, ini|ua rcgnavit .MelcliiM*«lccb, Salcin e>se suus signilicet, qui (jr.ecc iliciinUir rraiai;,
ante sil dicla. .\ut igitnr unius urbs iitraqiic noiniiiis qux*ri pulest quuniudu pulucnint faccrc lanlam slr.i-
ol, qiioil elinin «le jdiiril iis Jii 'ii-x* l<Mis possiinius gcin, dircptiuiicmquc civitalis, iiil<'rf<'< tis ijuanivis
iiivcnirc, ul ii!cm urbis el loci iiomcn iii alia alquc iii dubirc circuii» i^ioiiis coii.stitutis, pro soi-ore siia
alia Iriliu sil, aul ccrlc istam Sali*ni ipi.x* niinc pro Diiia. ^ed intctligi iuluiii cst diu illit halutassc Ja-
Siclieiii noniinalur, dicemiis liic iiiteqirelari coiisutn- rub, donec ct G.ia cjub virgo licrci el lilii juvrncs.
vialiim iltYif ;ierfeclani, et ill.iin qiix |H>fcle.a Jcrii- Nani ila srriplum csl : Kl liubilatil juxla o\qnduint
m II. ll\U\M MMIll AIICIIIKI'. MOGl NT. OIT.ULM IV\H^
am-pifcv
I. (HG

emiltinc parlnn iiqri, in iiita ftrtrat lahcrnaciila, a \ iii:iiini* S« riptiiia t<'hUiliir, i|it<Ml iioii flfril

fHiiH llfinor inilriH Sirlinn rriilum aiiim ; et erecto M ci» inaiireft ornaiiifnli i^iatia liabcrc iion liccrel.

altari, invocavit suprr ilhul fintiHniinum Ih-uin Kr^it ill.c inaiii cs (|ii:c i iiin ilolin (lal;i- hunt, ul dictuia
ibi

hrnfl. Kiircnsn exl aHtnn Dinn filia l.iir, ut vitlcrel rst, idoloriiiii pliylaclcria rucrunl.

viulicreii rciiiiniis illiHn. \|t|t:in'.l cif^o liiH Mrrliis, iioii (jumiiuc prufccti enenl , lerror I)ei tnratil ompfi
Iriiiisniiitcr siciil vialor koIcI, illic inaiiHiHSC Jacol), per circuilum civitule» , tl non *unt auti pcrteiiui

scd agriiin cinissc, cl lalicriiaciiliiiii constiliiissc, rrredentes. liicipiainnH ciiiiii advcrtcrc(|ucinadinoduiii

aniiii iiislriixissc, ac pcr lioc iliiiliiis lialiilassc. 1- ilia l)i-tis opcrctiir in lioiniiiiiin iiir-ntihuK. A (|uo ciiiiii

vcio iHiiis ciiin ad caiii vcnisscl rclalciii, iil ainic.is liiiior I)ci lai lus cst in illis civilatiliiifc, nisi ab illo

jaiii halicfc poliiis.sct, comlisccrc voliiisse lilias ci- (jui sua proinissa in Jac^ili liliiMpic tucbalur.

\iiini loci, al(|iic ila factani cssc pro ilia criicnlissi- Venii igitur Jacnb hizan, iiuve ett irt terra Cha-
niaiii c;c(!cni et dcpi-cdatioiicin, ipia; jain, iit piilo^ nnan coqnomen'0 llrlhel, ipte el omni» pnpu'ut cinn
(piicslioiicin iion liahct. Miiliilti lo ciiiiii cial iioii en ; wdifirnriniue ihi at:uie, et apprllavil nomen lori

|)arva ciiiii .I:icol), <|iii piiiriiiiiim rlilalus luit; scd fiiii l)omm l)ri. Ibi rnim apparuit ei Deu» cum fuijrrrt

cjiis iii lioc facto noininaiilur, qnia cjiis<Icm facli fratrem suunt. Kccc inanifcslissim^i comproliatiir

principcs aliiiic auclorcs fiicniiil. B IJcllicl non IJsam Liiz, nl s-ipra diclum (;sl,,scd Luzari,

Quib.ia pntralia audaclrr, .lacob di.ril ad Slnieon e.l id cst, Am.f^dalon, antc vorilatnin.
Li-!'i ; Turbaslis me, cl odiosum fccislis ('Jiauannis el Kodem tcmpore mortua est l)cborn nutrix Ilrbeccir.

Plicrezeis luibitaloribiis terrcc liiijus. Nos pauci sn- et sepulla ad radiccs lietliel subler quercum. Si iiior-

vins, illi conijrcgali pcrcutieut mc, el delebor ego et tua esl nulrix Rclicccnc nomiiie Dcbora, ul Scptua-
donius inea. Proiiter bclla pliirimn qni consiirgcre ginta qiioqnc iiiterprctcs Iransiiilcrunl , cl ipsuiii

pnteraMl, sc dixit numcro cxiguuin, non quod mi- verbiim csl Hebraidim menekct , T^VZ, sciic iioii

iiiis iiuillos liabcrel quam possent sullicere cxpii- possuinus ,

quare ibi subslanliam posucrunt , hic
gnnlioni civilatis illius. nulricem.
RcsponderunUiue filii Jacob : Nunquid ut scorlo Apparuit aulem ilerum Deus Jacob, poslquam re-
nhuli debuerc snrore nosna ? Zc\as (picm habueniiit versus est dc Mcsopotamia Sijrivc ; bencdixitque ei

(ilii Jacob iii iilcisccndo slupro sororis succ morali- diccns : iVo/i vocaberis ullra Jacob, sed Israel erit

tercommonet pasloies fideliura quatenus habeant nomen tutim, el appellavit eum Israel. Diidum ncqu;i-
curam aniinarmn sibi commissarum, ne violcntnr quam ci ab angclo nonien imponilur, sed quod iin-

aiit coiporali (ieliclo, anl foniicalionc spiiituali, p.v ponenJuin sit a Doo praedicatur. Qiiod igilur ibi

ratiijue sinlipaiscniporsccnndum Aitoslohim {II Cor. C funirum promilliUir, hic docetiir expleium. Qux-rilur
\) ulcisci omncm inoLedicnliam resislcntem verilali, aulcm, ciim semcl dixcrat ad Jacob : Jam non voca-
alque excommunicationis gladio ferianl stupralorim, beris Jacob, sed Isracl crlt nomen tuum, cur poslca
ne pro tanto commisso impunilus evadat. Icgilur codem nomine idera Jacob vocitatus, qiiod

CAPUT XXIII. iii fiequcnlissimis locis sanctarum Scripturarum ita

l'bi Dcus ad Jacob loquilur, vuindans ei de idolorum posilum inveuimus. Niujirum ergo nomen hoc ad
dispcydilione. illam recte inteUigilnr perlinere promissionem , ubi
(Cap. xxxv.) Interea locutus cst D^minus ad Jacob sic vidcbilur Deus, quomodo non est antca palribus
Surge et asisndc Bellicl cl hubila ibi ; facque ibi altare visus, ubi non crit noir.cn velus, quia nihil rcmancbit
deo qui apparuit tibi quaudo fugiebas Esau fraircm vcl in ipso corpore velustatis, el Dei visio summura
tuum. {Augusl.) Quid csl quod non dixil, cl fac ii-i cril praemium.
arain mihi, qui apparui libi, sed dicil, fac ibi aram Dixiique ei : Ego Dominus omnipolens : Cresce et

Deo qui apparuit libi ? Ulrum Filius apparuit ibi, ct mxdliplicare ; gentes et populi tiationum erutit ex le;
Deus Pater hoc dicit? An in aliquo gcnere loculionis reges de lumbis tuis egredienlur ; terramque quam
annumcrandum ? dedi Abraham el Isaac, dabo tibi et semini luo post
Jacob vero, comocala omni domo sua, ait : Abjicile te; et recessit ab eo. Hxc promissio ad spiriluale
deos alienos qui in medio vestri sunt, ct mnndamini, sicut de Abraham anle jam
seinen Jacob pertinel ,

*ic mutale vestimenla vestra. Surgite ct ascendainus Omnes enim qui supplaniant vilia, et
dicliim est.
in Belliel, ut faciamus ibi altare Domino, qui e.rau- veteiem bominem cum actibus ejus dcponuiit, men-
divil me in die tribulationis mew, et fuit socius iti- lisque suse oculos ad videndum Deum inlentos ha-
neris tnei. Dederunt ergo ei omnes deos alienos quos bent, rile ad Jacob perlinent, cujus fidem et aclus
hnbebant, et inaures qu(V erant in auribus eorum. At iniilantur ; regesque de lumbis ejus egredienlur,
Hle infodil cos subter terebinlhum qua' est posl urbcin hoc est saucii, qui vcre reges dicuntur, eo quod
Sichem, Quod autem dicitur, ct dedcrunt Jacob dcos vcraciler secundum Dei voluntalcm seinctipsos ac
alienos qui erant in manibus eorum , ct inaures qn;e sibi subdilos regunt. De ejus semine spiriluali ,

erant in auribus corum, qu.icritnr quare el inanres hoc est fiJei imilatione iu bouis operibus feciin-
quK si ornamcnla eranl, ad idololalriam non perti- dantur.
iicbant, nisi quia iiilelligcndiim cst phylacteria faisse Ille vero erexit lilulum lapideum in loco quo ei

deoriim alienorum ? INam Rebcccam a servo Abraluie locutus fuerat Dcu%, libuns super eum libamnia zt
 ,

«51' (.OMUKNT. IN (iK.NKSIM. - UU. lil. (;i3

tffHHii^Ht oleum, ucaHUfUf nomeH locis iiliHs Btlhel. \ l.HmqHe kabilarcl m iiln n-yionc , nh,i lluben fl
llirriiin ractiiin caI Iiik' K»ci» i|uud j.ini facUiiii lu«>r.il doniiitii ciim llalu coiuubina palris sui
,
quud iUaiH
aiite? ai) iteniin cuinnicinoiutuiii rsi ? Sed «)ii<h1- miniine laluii. (Isid.) Qii«)d inccsli crini.-ii iiun st ri-
lilM>t lioruin sit . 6ii|x'r lapiilt>ni liba^it Jjcub , non bcri-tnr, nisi futura {lupnli jKTVcrbilas
proininliaro"
lapidi lilijvit. Nnn (<r);it !>iciit idiiliil.itr.c Milcnt aras tur. yii:iii»|iiani et in illu i|ui
b«.c coininiscril consi-
anli* bpi<lo4 con^tituere , e( t.iii>|iijiii >iiis liii:tri> «lcniur Ibgiliuin css.«, in Siripliiris aiii.ni pruplielia
hipiditius. • st fiitiiruruin. ^uiJ nani.jne p.r IIiiIku priniogeni-
rvpiTXXiv. Inin nisi populus priinugenitns Israel ex circumci-
De obitu liachet ob itarius JilJicHHatcni, m. . non ct dc
,

obiiu Isaac et sepullura ejus. sione si-iiili.atur ? i|ui tliuruin concubiiKi- pulhiit, id

Kgrcsstts aulcm est ltt;cin V.teris Ti>taincnli s,ipe pr.ixaricandu

in.lc, rtnit rerHO lemyorc ait icr- ,

ram quir ducii •un, In qua cuin finrlurirct ina.ulaxit. yiio I auteni cuiuubina lf.\ Veleris
' •
Tc-
Hachct , ob lii : /M parlus periclilnri cupii. slainenti ponatur. Paiilus cducuit dicens : .{brnhurt
Diiitque ei obstelrix Soti timere quia et hunc duos fitios hubuit : unum de ancilla, d unum
: , de li-
habebis filium. hijredienle aulem anima pnr dolore, bcra {Gat. i\). H.ic autein diio siint TesUinicnla.
ln
cl imminente jam niortc, tocavit nomen sui lic- «luu .\gar,qii.e cunnil.ina fuil, in V.ieii.^
fiiii Te.^lainemi
noni, id ett, filius doloris mci. Valer tero appcUaiil " l'<J"'lu'" '.vp«). l na eiiiin esl peificta. cuhiinlia geiii-
eum Uenjamin, id esl, fitius dcxier,r. Ephrata veru Iricis siuc. «|u;e \irgu casla, sooiisa, i«>gina regi Kc-
et Ik-thlehciu unius urbis vocabuluai aX, sub inter- clesia per Evaiigebuiii jiingilur Cliristo

pnlatiune coiisimili , siipii.lem in (ruyiferam et do- Kraiit aulcm filii Jacob duodccim. I',lii Li,r ,

MMJN panit vertilur, prupt. r euiii patiem <|iii de cvelo priinu.jcnilus Itubcn, cl Siincon, cl Lcvi, el Judat.,
descendisse se dicil. Kl faclnm esl cuui diinittcret ct Issachar et Zabu^on. tilii lluhcl , Juscph tt
lienjumin. Filii
eam aninia , siquidem muricbalnr, vocavit noincn IhiliV nncilUv Uachclis , l),in cl
.\cphlalim. Filii Zclphw anciita Li,v, Cad el .\ser.
rjus fiiius dolorit mei. Palcr vero MKavit iiumen ejus
lienjamin. In llcbraM)
Ili filii Jacub qui nali sunt ci in .Mcsupulamia Sijricr.
simililuilo oiiinis resonat.
Filittt doloris mei, qu.Hl iiomiMi muri.Mis nialer iin-
(.iiiy.) yu.ei ilur quomudo duodcciiii liiii cuiiipnlautur
Israel, qui nati sunt, cl dicilur
)>osnit, diciuir Bcn oni : filius \ero dcxlcnr, hoc csl : lli suni filii hrael,
qui nati sunl ei in ilcsopoiamia, cuin lUiijaniin lung«i
rirtulis, qnod mutavit Jacub, appellalialnr. Lnde cr-
rant qui pulanl Benjamiu fiitum dicrum inlerprctari.
poslea nalus sil , « um jiin tiaiisissent Helhi-I . ap-
lliim enim dcxlera appt^lleliir !./hiih, T^Z*. et rinialur
prupiiKpiarciiliiuc nollilehem. Qiue talilrr s.dvcn.la
•liKcslio est, ul iileo inleliigatur dicuiin,
iu H litleram, dies qiiiiieiii appeliaiiliir el ipsi iamiin, coninicinu-
p
C*. sed in m lilleraiu lerminaiitur. Scd quid sibi ''^^'* J^x^^^^-^'"' <''''*: Wi sunl filii Jacob qui facti sunt
vnll qiiod cum eum.lein Benjaniin Kachei parerct
ei in ilesopolumia Syria- , quanquain inlcr omncs,
viH-avii noineu rjus filius doloris mci, nisi riilurum «jiii lam mi;lli eraiit. uiius taiiUim cral nun ilii iialu<:,

'
'ins e\ ea Irihu Paulum, qui allligerel filius
qui lanieii inde haluiil nasccndi rausam, qiUKi
r il)i

i . pen»cciilionis suo lempure ? .\liU'r, per nialcr ejus patri cupulata esl. Nulia esl faciliur

Ik>njjniin lern^^ttris Ggurabatur Jerusalem qux est qua;slionis iiuius suluiio, qiiani ut per synecdochen
,

iii Iribu ejusdeni Benjamin , cujus populus gravi accipiatur.

nintr. m (!uh>r\> allicit , efTiindendu sanguincni pro- y cnit cliinn ad Isanc palrcm suum in Mainbre
phetaruin . instiper ctiani iii ni>c«-iu Chrisli iiiipiis ciiilatcm Arbce. Il,rc csl llcbron, in qua pcrcgri-
acclaniandu vocihus. Sanguis c*ut tuper not et tuper natus est .\biaham et Isuac. Pro .\rbec Sepliiagiiil;i

filiot nottrct (Matlh. xwii). cumpum habenl, cum llebron in inonlc sila sit. Kadem
Murtua est erijo Rachel, ct tepuila i/i i t<i quiv ducit aulein tivilas dit iliir et .Mainbrc ab amico AbralKi-
1 phralam, hcrc esl Bethiehcm. F.reiiiquc Jacob lilu- ila anlii|uiUis appellata.
lu.H super scputcrum ejut : liic ett tiiuius munumcnti El cumpicli suiil dics Itaac, cenlum et octoginia
Ruchet, utque in prtetenlem d.cm. F.grestus indc. anni; consumplusque a-tate, mortuut ett, ct apposilui
[ixil labernaculum Irant turrim Cregit. Proletlns ^ po^ju/o ^y tfnex el plenut dicrum ; et tepclierunt
I >t fsraci. et estcndil labernacuiuin suuni trans lur- cum Fsau el Jacob fiiii tui.

nm .\der. Iluiic locuin cs.>e llebra>i voiunt , ubi

CAPUT XXV.
|H>tea templum xdificaium esl, et Inrrim Ader lur-
riin Gregis signilicari hoc esl congregalionis ct
De progenie Esau.
,

ra-iij* ;
qinHl et .MichT.is prupheta testalur dicens :
(C.w. \\\vi.) Hcr suul aulem gcncialiones F.snu,

F.l tu,turris (,regi*,ncbuiosa filia Sion.otr. (Mich. i\), ipse est F.dom. F.snu accrpil uxnrcs dc fiiabus Cha-
illoqiie tempore Jat.ub trans li>cuin ubi pnslea lcm- naan, Ada filiam F.lom lleiha-i, et Ooiibama, fi'iam

pbim ;pdiGcaUim est, habuissc tentoria. Scd si sc- Ancr, filii Sebeon llcrtri : Batcmalh quoque filinm
•pnmur orilioein viz, pasioruin justa B<'ililebem hirael tororcm Mabaiolh. Quod auU-m posl narra-
1 •' 'I* e5i . ubl vcl angelorum gres in oriii Domini tionem inorlis Isaar nnrratur qiias u\oics Es.nii acrr-
.' '
:nit. vrl Ju«ob pc.ora .^ua pivit toto numen iiii- perit. ct q«ios rccrcavrrit , n>capltiiijiiu inleliig(-ii.!.i

p ...ons, Tel. quod verins esl, qiiodam vaticiiiio futu- c-^t. Neqiic enim post morlem Isaac fieri ca!|)it, ciim
••Mni jrtm lunc myslerium mo:islral)atiir- Jam esscnt Ksau ct Jacob ccntum riginli anaonnii
,

pATrtOL. CVII. 20
<;i«) I!. ii\i!\M MAUM .Mi(;ini;p. m(»(:int, oii;nrM paiis i.
( •-

nam <'oh MN.igfiiMiiii» KiiHc<'|iil, «;l \i\il oiii!ii** ainios A Miill;i cl vari.T npinl IMin^m <lc li<»r (-ripitiiJo «llHfKi-

vil;i! sii;«; (•(•iiiimi «clii^iiil:!.

i:iiiliir. Apiiil firirco» quipp- rl nonlnw, t,n\ter hor
Vfjwril aiilnii Ailn F.liyhin. \>\c <• ,1 r.lip|i:i/. ciijiis hilcntiiim cst. Alii ptilant . /«mfy» in.i;'

Si:ri|)liii:i in Jol) voliimiiic rooonhsliir. iisilcm cnim Kcriliin.lur lillirtiH ni:it! ' '

'fnlil uHti;m Kntm tixorei suas ct filins el f\

ius, liic wrrmo (lcscriptus CHt, cl roluii» I
^ i

rt umnein nnimtiin tlomm sttcr, el subttanlinm, et a/inos palris sui, iii dcMTto aqunmm liic ronsrr*»^:*-

fiecnru, cl cnnctn qutf fiabcrc potertil, in terra (jhu- lio'iPS rcjxTisM:, fjua; juxla i-lioina lifigii:c 1'

tuian , et iibiit in nlternm rcfiinncm , reccnsiitiue n niaria nnncijpanliir, quud scili' '-

frtttra suo Jacob. Diriles enim erant rnlde, et simul nijiih rci iiivciitio in crcmo li.

hnbitarc non polerant ; nec sustinebat eos lerra pc- putant aquatt caliJas, juvu Punicx Yiuhmv. viciniatn.

reqrinationis corum, prn; inultitudine grrfiiim. Itn- qii:c Hi-hraica! conlcTinina <.*«»l, hoc vocabrlo sij.';.i',;-

bitnvilque Fsau in monte Seir ipse est Hdom. , cari. S:mt qiii arhitrantnr onagro&ab Ir

(jiunslio cst qiiomodo Scripliir:! ()ic:il, posl morleni csse ad asinas, cl ipsuin istinsmodi rcp' !

Is;»ac palris sni Esau abscessisse de lcrra (;h3ii;ian, i.itiim, iit veiocis&imi cx his a»iui nasccrcnlnr, qiti

el haliilassc in monle Seir, cnm vcnieiile de Mcso- vocantur inmim. 1'leriqiie pulanl qiiod equarum gie-
p()l:unia Jacob fmlre cjiis, legatiir qiiod j:im illic B ges ai» asinis in deserlo ipsc fccerit priiuus asc<Mi(ii,

h;i!)ilaliat. Pioiiide quid indc ficri potuciit, nl Scri- i.t miiiorum inde iiuva conlr.i naluram anint.ili.t

pliiia faili vel f:illcre noa credatiir, in promptu csl nascercntur. Aquiia hunc iucuni ita iraualulil : Ipte
cogitare : qnod scilicet Esau postea ipiam in Meso- cal Anu, qui incenil a-j* rw atu4i}t. El Symnij(:hu.<i
polniniam frater ejiis abscessil, noluit haliilarc ciiia siniiiilcr : Qiti invenit to-J; >nyj.'.u. yuuj interprclalio
p.irenlibns snis, sive ex illa commotionc qua <io:c!):it piuralem numcrnm slgniiic:it. Sepluaginla vcro et
se Len(!iiiclionc IVaiidaliim, sive aiiqiia causa siia \e\ TiicOviOtion ;i.'qiialil(;r ti.iiialuleruul dicenlcs : t&v
u.\orum .suarum, quas odiosas videbat esse parcnli- ix'j.il-j, qiiod indicul iiunierum singuiareni.

biis, vei qiiniiler alia, ei ccepcral babilarc in monlo Urges nulem qui reijnaverunl in lerra Edom ,

Seir. Deinde post rediluin Jacob fralris sui , facla iinlequnm liaberent reyem fdii Isrnel fu^ri.nt hi :

inter eos concordia, rcversus esl cl ipse ad paren- liela fitius Beor ; nomcnque urbis Dunuba. Q:inJ
les, el cum niortuum palrem simnl sepeiissenl, qiiia scriptum est : Et bi reges qui regnaveruut in K.Ioni
eos pbirimum dilatos lerra iila, sicut scriptum esl anlequam re^narcl rex in Israel, non sic accipic-n-

minime capiebal , abscessit rursus in Seir, et ibi dum esl, lan([ua!r) omiies reges noininati sinl usq :c

propagavil genlem Idum.X'oriim. ad ea teinpora qiiibus corpeninl reges Isracl, q::o-

l&ti filii Esau , et diices eorum. Ipse cst Edon'.. C rum priir.us fuil S:nii. Miilli fucrunt enim in to-
Isti filii Scir Ilorrwi liubitatores terrcc. Lotan, et dem usque ad tempora Sanl, cura temporibus etiara
Sobal, et Sebcon, el Ana, Dison ct Escr, et Disan. Jijciicum ,
quorum tcmpora fuerunt ante reges
Esau, el Edom , et Scir, unias noinen esl Ijominis, exsliterinl. Sedc.\ his mullis eos solos potuit comme-

el qaare varie n^jucepenliir sapradictum est. Qiiod morare Moyses qiii fueraiit antcquam ipse morcre-
aulem sequitiir, el Horr.ei habilantes terram , el tur. Nec mirum est, quod numeranlibusabAbraliam,
reliqua. Postquam enumeravit filios Esan, allius per Esau patrera genlis EJom, aique per Rahr.el
rcpelit et exponit qui anle Esau in Eaom
,
lerra iiiinm Esau, et Zara liliuni RLthuel, ct Jobab fiiiuui

principes fuerunt ex generc Horneorura, qui in lin- Zara, cui Jobab siiccossil in regno Balac, qui pri-
gna noslra inlerprelanlur liberi. Lcgamus diligentcr mus in terra EJom rcx fiiiisc commcmoralur,
Deuterononiium : ibi manifeslius scribitur quoniO.lo us([ue ad ultimum regera ,
qtiera potuit nominare
venerint filii Esau, el iiiierfeccrinl Uorricos, ac ler- Moyscs, plures g; r.erationes inveniiwUur, quaio nu-

r:\iii cornm baereditale possederint. ili duces Hon-jei ir.eranlur ab Abiaham per Jacob usque ad Moyscn.
lii;i Seir in lerra Edom. Nam illic inveniunlur, fcre duodccim , hic aalem
Facli sunt aiUem fiHi Lolan, Hori et Ileman. Erat iis;]ue ad Moysen, fermc scptem. Fieri eniai poluil
autem soror Lottm Thamna, et isti sunt filii Sobal ,
^ ul ideo ibi plures norainarenlur, quia citius mo-
Alvan, et Uanahat, ctc. \lx.c est Tbamna de q-.ia licndo plures, alter alleri successerar:t. Sic cnim
scriptum esl : Et Thamna erat concubina Eliphaz conligit ul ad aiium ordincm sequens M. tlliaeus ab
filii primogeniti Esau ex ipsa natus est Amalec. , Abrabam usque ad Joseph, quadraginta duas ge-
Idcirco autem Hormeorura recordatus est quia pri- , neraliones numeret. Lucas a-jiem iu orJine alio

niogeniius filiorum Esau ex filiabus eorum acceperat nameians generalioncs, non per Salomonem, sictit

concubinam. Quod aulem dicilur, Tbeinan el Cencz il.e per ISallian , ab Abrabam usque ad Josrpb
et Auiaiech, el reliqua, sciamus poslea regionibus quinquaginta quiiique commeinoret. In iilo quippe
IdumcBorum ex bis vocabula imposita. ordiae, ubi plures numeranlur, citias mortui sunt
Et ki filii Sebeon , Aia ei Ana. Iste esl Ana qui qaam hic ubi pauciores. Ne fortc aulem moveat
invenit aquas calidas in soruntline , ctm pasccrel aliquem qnoJ inter reges Edom coraaiemoratur
asino! Scbeon patris sui , et reliqaa. In alia autem BjI.ic filius Deor, et de similituJine nominis exi-
cditione ila legitur : Ipse est Ann, qm invenii haiemim slimel iilam csse Balac, qui restitil Moysi duceiili
in dcserto, cum pnscerct nsinos Scbeo7i patris sui. pop iia-ii Lrael, sciat niam Bnlac Mo:ibiiem fuisse»
 COMMt.NT. I.> {.t .NKSIM. -- i.m. ill. r.2«
C.^\

iioii I Juiiuiuiii , Mia^pie fui.N»e liiiuiit S«p1iur iiuii \ sit faotus, ct \ondilus. Aul oi,;ii cu.ioin aiiiiu Mpli-
(iliinii Ikror, soJ fuis^o eliain ilji luitc liliuiu Bi>or IDO dooiiuo, : nl cliain aliqnaiitu iiiujdr vciiil iii A ^')-

it.iiaam, iiuii Ualac : quoiu Uabdiii roiiiluscrjl iiloni |i|um ao |x'r h(K* ulrulilcl iiioik) pcrniaiKt qu.otio.
ad iualcjii't>iuluiii |M)puluin Isracl. Si ouiin doooiii ot soptcm annorum fuit posl iuoitoiii
i].ilac

" — ri- ; l/i/u, ft rniwntl pra eo Jaeob avi bui. qtiaiiiio palor ojus contnin \i(;iiili fuit. priv-

, clc. IIiiiii- tpiubm suspicaulur foclo aiiuu ij :s irico.siuu) oliiono, qujiuiit Jatob vo-

cftse Jul), ul iu.fiiio voluuHuii ipsius aJtliluni cst. nit i:i .K^yptuui, oonluin quadraginli duos anni>!i

Cuiilra llcbrxi a&»enMit, Jc Nachor cum slirpo i;»'-

lileni J.icob agcro dobuil. luit auloiii tunc Jacolt
ncruluiu, ut jain supia ilit tiiin ost. ccntum trigiiitj, no per lioo si drcoiii el .Noptcni aiino-

« \rL \\\M. 1 rumJii&oph in /^('Ypluiii ost veiiiiiliis, aiile duDilo-

D* Jiiii^ph soHiNio ifuod tideral. cim aniius qiiaui iuuioretur avus ojus, vondilus in-
(Cap. \\x\\\.)J(nt\ih (umtMt udecim aimoruiii, vciiitur. Dcc(«iu cl scfiloin eiiim anniirum cssc noii
pat. ^ adkuc pver. Quu- |M>luit, nisi nntc duodooiin annus mortis Isa.ic, con-
nioil.' |. iu el soptein anuo- lesiiiiO ol (K'Uvo aniio patris siii Jaooh. ilis ciiiii!

runi iii\ . .,
,.olciu, siculviileiur la«- ontn adjcccrinius \iginti duoi annos, quilius Jusopli

«|unm e\ online Scriplura iiarrarc ; (|uocunquu sc r> us!]uu ad advciituin patris sui fuit iii it:(;ypto, rienl

qui^que rouverla!, iiivcnirc (iiilicilc esl. Noio cniui u'talis anni Jnsoph iriginta novoni, ot Jaoob ccnlnni
dici;rc non p<>sM' iiiMMiiri, no forlc iiio fugiat liituil tri}:iiita, ct imlla crit <iu:cslio. Sod qiiunia:ii Sori
aliiiio nun rugil. Si enini po»! luurlcniavi sui l>;iar, pluia postinortotnlsaao i&la narr.ivii, piilatur Juso|ih

(Icccni ci sqilciu annornui fuil Joscpb, (|uaiulo euui po6l ojusiicm a\i sui niorlciu, dccem ot soploni aii-
fralre» in Ai^yptiini veniSiJerunl, procul dubin cl pa- iiurutn fiiisso. Qua[iroptcr intolligannis , ifc vit.i

lcr J.icub, V '

•II filii ^ui anno Josrph, ccn- Isaac, taii<|uam inultuiu deoiopiti soni taoiii^sc Sori-

tuiu \i^iuli a !. Geiiuit aulcni eus Isaac, pliirain,cumdoJacubelojus liliisloqiioiotiir, vivo 1 1-

cuiu r^>l aniiuruui scvagiula, sio.nl scripluiu e^t. V i- nicn Isaac,dcocin cl so|)tein aiinoruiu essc cupil Jo-
sit ergo Itaacpottsa ceulum tijinli annot, tfuia cen- so|ih.

luiH ocloginla morluHt ett. lucircu rciiquil lilios con- Et erat cum fiUii Balic el Zclphiv uxorum piilrit

t'ia» vi^: • ! ' .>r,A, ct J - ' '

cin el sop- $ui ; accusaiitijue frntres suos apud patrem criininc

trm. Jo.- , , 'iiain fuu ,, ,i aniKiruin, pestiino. Itrncl uulcin dilitjfdat Joscjili super omnes
quaiiJo appaniil iu Cunspeclu fbaroonis, soculi i>uul filiot suos, eo quod in tenectute gcnuiisct eum. Fecit'
autetu scplom anni ubortatis ct duo rautis, doiicc ffue ei tunicain ^o/y»<i(nni. Jusopli unus ex duoJc-
f ." >> vciiit ; trigint» noveui V. cim liliis Jaciili, qiiein pator pr.r o:rtoris diloxit filiis,

^. . J.'.. ,.!i. i|uaiido Jacob iiilra- Chrisluni Diiininum ligur.itil, qiio n Dous Patcr se-
vit .. . auloiu J.ii.((ti, t|U0(lure suoPiiu- cunduin carncni natuni, oxtcris iratrihuscx .MiniliT
raoni dicit, contcsininni et trigobiiauui a>iiiuiii age- alirpe progenitis prctulit. (Isid.) Liule ot ihi dicilur:

bal Tialis, ccaUiin aulcm cl viginli Jaculi, quaiiilo Amabul euin Jacob, eo quod in scncctulc gcniii^^sclcum.
rral dorcin et <opiem Josoph : qiiod voruniosse uiiUo Senoscenle onim niundu, ilhioosccns I>ei Filins por
n.utiu pulcsl. Si cnim dciinio cl sepliino uuuo viuu Mariio virgiiiis parluin, seriis adveiiil taiiqtiain fiii .s

Ji>»eph, Jacob rcnluni ct vi^iuti agercl, procnidubio scncclulis sccundum sacramentum suscopti corporis,
tnge&iaio cl nono anno Juscph, nonccutuin iriglula, qai or.'it anle sicut spnipor apird P.ilrom. Fooit, iti-

«eJc^^nluni <.l o,- ;a, cl duos annos, agere in- qiiit, oi lunioain |)nlyini'am, id cst, tariam. l'ro va-
v«nirolur Jacob. -.la .inii il:i> ii; •t;'s l^iac, nondum ria tnnira .\quita inti-rprolattis rst tuiiioam «.'jrpuyu-
rrat anm>ruin dccrin cl v;>i< lu J" .
idi, sod aliqiian- )!tov, id est. lalurem. Symniaclius, tiinioani vtaiiicn-
tulo tenipore post mortciu avisui, ad srpiiinum de- lam, sive qiiod ad talus nsque dcsccndcrct, cl in;i-

oimuin pcnrenit aonum.quo annn, Soriplura tcsUtnle, nibiis artifiois mira esset varietatc (iislincta ; sive
in .rgTpUuD ett a fialribus venJitus, iiluii iin rliain qnoil li.>l)Oret mrmioas. Anliqui ciiiin inagis cnllidiiis
qiiam cenUim quadraginla duoniin annoruni esfiedo- l^ utobantnr. Tunica :iutem poljmita, quam fooitcipa-
buit paier ejus, quanJo esl filium in ./tgypluui con- tpr, sccundum allegoriam, varielatem popuhirum cx.

secutu^i. Scripluia quippe poslraquam narraut an- omnihus pontilins in corpon; Christi congrogalam,
uum vi" I ;ii rl ociogesi- significavit. Iiem alio modo. Josoph qui inlor fralics
n»;un, c: ., .!. ir.,'.. romroe- undccim usque ad finem jusliis porsevcr-issc doscri-

luoravit qu . : a fra- bitur, soins laiarem tunicam ii.ibuisse pcrhibotiir.

Ire suo de terra Chanaaa in moBte Seir, el conto- QiiiJ est ergo talaris lunic.i. nisi actio consumm.it:i.
luit co: im et prinoipuiu gentis {(jreg.) Quasi ciiini propcusa tnnica lalum corjtoris
i;»«:us, III .
. ., I . -.
; ..,v,i rooperil, rum bona aoiio anlc Dri ornius, usquc a 1

HviU. fosl . di- vii.c urniinuni nos iigil. tiule rt prr .Moysen,caudj
cens: Bubiictjt Jacob ih ttrru Lhaman. Wr. autetn liosti:e in aitari offrrri prscipitur, ut videiicel oniue
procrcaturx Jociib, JuH('()}i :io(t>iii oi so|.tt'ni annoruin bnnnm qmvl incipimii^, etiam pcrsevcranli finc cotu-
cral pasrrns cui;) fi ' >. !>. ini;o i arr.Uur plr.imtiS.
CJllSa biinUi:,. 1. ;), !^, , .. ,\ , '.\i ,';^ '; ./..., ViJcntet uutcm fratret ejut, quod a putre plui
023 11. liAIlVM MUIU \1'. IIH.IV MOCLNT. OPFJIIM I'A11S I. Oii

iitnili» filiii iiinunlur, ud,-riiiil i-uui, tirc putrrinil n \ luuilu i>ruti„-ta liitt nija \nilnt tuot ft \.riora. et re-

Imjui. |- r;ilics (ilirisli MTurnltin uuiitiu milii qiiid </(/ri<ur,cl) . Jjcoli inillil (iliniii huum
ijuiiliiuiim pncilin-
Jii'l:i-i oraiil, dt: qiioruiii cofjiia- Jos(pli, iil ilc (ralribui» Koiliciludincm gcrerct ; et
< imiis ii:ilivil:ilt;iii

Dciis ralcrmisit l-ilium ouum iini(;ci;iium. ni gcnns

lione ipsa liunianilas K(Mi(in|)lori» «usccpla oral. S(!(l

viilulum co (ic- hiiiii.inniii pc(('alis l.iii{^itidiim xi^it.iM-l. .Miliilur alt

(|uia vidcraiil, (pioil ni:ijor •^r.xixw iii

lcKl;iliainr Dci I'iiliis pr;c( ipiuinidiliclio- i.lo nliipjc Palic dc (pjo hcriptutn cbt; ilihit Dcut
li.il, i\\\vt\

(piid(pi:iin iiiicilic:! iiicnlc lo- rHium tuum in timililudinein carnit peccali {Hotn.
iiciii, iiivid(.'l):inl ci, iicc

(jui polcrant, qncn» STpiiis insidiis pclchanl, ct p:i- viii), Ul vidcrcl bi rcclc esMiMt ovc», ct Duminn» iii

licmfamilias iii IJcclzcbu!) princi[ic d.cinonioruin cji- 1'vangclio iiKpiil: Son venl uiti ad ovet quw perieruul

(crc dicmoiii;! I)l:isplicin:il):int. domus hracl [ildllli. %\).

Accidn (jHoiiue vl visumaniuhium rcferrct (ratribus, lincml erijo Johtpli (rntres in Dolliuim. I)olliaiiii

dcfeclio. Vere in grandi dcreclionc

quce causa viajoris odii tcmiuariiim (uil. Dixilqiie ud iiilcrprclat;ir

eoi : Audite somnium meum quod vidi. Vittabnm li- crant, qiii dc fralricidio cogitahaiil.

qnre nos muiiipulos iii ngro, ct quasi cousurgere maiii- Qui cum viJissenl Joaeph (ralrem luum proiui, oc-

incum slare, veslrosque manipulos ciicum- cidere eum coijiiabanl. Kl hi&J:i vidcnlc» vcruin Jo-
luilum el

litnnles, adorurc mauipulum meum. liesponderunl (ra- B scph DoniinuiTi Jcsum Cliriilum, nt eum cruciligc-

ires ejus : Nunquid rcc nostcr cris, nut subjicicmur rent, ununi consilium omnes slatiierunt dicenles:

dilioni lucc? lla'c erijo causa soinniorum (ilque sermo- Crucifuje cum {)latth. xxvii).

uiim, iuvidiiv et odii fomitem miuistravit. Aliud quo- Fera pessimn devoravil eum, iil est, Judaica Lc-

que somnium vidit, (juod nurraus (ratribus ail : Vidi slia intcrfccit cum, de qiia Dominns in Kvangclio di-

per sownium quasi solem et luiiam et stellas undecim cil: Ecce ego mitto vos sicut oves in medio luporum.
(idorare me. Quod cum pntri suo el fratribus relulissel, {Mallh. s).
increpavit euin pater cl di.ril : Quid sibi vull hoc som- Confeslim igitur ul pervenit ad fralres, nudaverunt
uiinn quod vidisti ? A'hjh ego, cl nuiter tua, el fratres eum tunica talari et pohjmita, miserunlque in cisler-

tui, ndorubimus lesuper terram? Nisi in aliqiio my- nnm qu(C non habebat nqunm, el sederunt ul comedc-

slerio diclum accipialur, quomodoinlcUigiturde ma- rent paneni. Nu^averiint Joscph fralres sui tunica

ire Josoph, qn;'.! jain cralniorlua? Unde ncc in JE^^y- polymila cl lalari ; Cluistiini Jud;ci per mortcm cni-
p;o ciim suhiiniaretur, piilanduin cst cssc coinpie- cis exspoliaverunl innica corporali. Polyniila autcni,
Uiin, qiiia ncc paler cum adoravit, qiiando ad euin id esl, dccorala omniiiin virtulum cMversilate. Re-
vcnit in yEgypluin, nec maler oliin defuncla poluit. sparserunt autem tunicam hscdi sanguine, qnia falsis

Im Chrisli ergo pcrsona facilc inlclligi potest etiam ^ cuin lestimoniis accusantcs, in inviiliam deduxcre
de moriuis, scciindum ilhid quod dicil Apostolus pcccati, omnium peccala donantem. Mitiittir ('ehinc
{Phil. ii). Quiu donavil ci noinen quod est super om- in cisiernam.id est, in lacum, etChristus exspolial:»
ne nomen, nl in noinine Jesu omne genu fleciatur,rce- carne humana, descendit ininfernum.
lestium, lerrestriiun et iiifernorum. {Isid.) Souinium Viderunlciue vinlores h.maelitas venire de Calaad,
vcro ilhid per qiiod fialrum iiianipuli adoraverunt et camelos eorum portanles aromata, et resinnm, et

inaiiipuUimejiis, illud csl quod spirilualilerinChrislo stnctem,in /Egijplum. {Aug.) Qurcritur quare Ismae-
implelum esl : Et adorabunt euin, inquit, oinnes reges lilas Scriplura qiiihus a fratribus venditiis est Jo-

terrce, omnes gentes servient ei {Psal. Lxxi), scilicet seph, etiara Madianilas vocel, cum Istnael sil de
pcr fidem fructiini honorum operum offerentes. Ipse Agar filius Abrabx, Madianit.'e vero de Cetura. An
c.U quem sol , el hina, et slcUa; adoranl, tic quo sole qiiia ScripluradixcraldcAhrahara, qiiod munerade-
diclum esi : Laudate eum, sol et luna, et omnes stella (lerat filiis concuhinarum suarum, Agar scilicet el
{Psal. CLViii). Ipsum enim excellenlia sanclorum Ceturae, et diviserit eos ab Isaac filio suo iii terram
i