Deewue-ceF&-petve-2014

le=leere Debke

eoMe Je<e&

keyeerj eekee Je<e&

- 615

1.

cebieueeejCe

02

2.

mecheeokeere

03

3.

mele hejceheo kee eoMe&ve (yeerpeke-efJeceMe&)

05

men-mecheeoke :-

4.

F&MJej Ske ceeveleeeW Deveske

07

Ghe-mecheeoke :-

5.

Devle Yeuee lees meye Yeuee

12

mebj#eke ceC[ue :-

6.

esce keer hejekeee

16

7.

meoddieg keyeerj ceeveJe cetueeW kes ekeeMe mlecYe

20

esjCee :-

hebLe eer npetj Gefoleveece meensye

hebLe eer npetj cegkegvoceefCeveece meensye

mecheeoke :hebLe eer npetj DeOe&veece meensye

Oecee&efOekeejer megOeekej oeme Meem$eer
hesv oeme Meem$eer

cenble eer jeceefkeMeesjoemepeer meensye, DebkeuesMJej

cenble eer ieeskegueoemepeer Meem$eer meensye, Denceoeyeeo
cenble eer ejCeoemepeer meensye, ueeRye[er
cenble eer osJesvoemepeer meensye, metjle
cenble eer iegMejCeoemepeer Meem$eer meensye, ceesefjMeme
cenvle eer megke=leoemepeer Meem$eer meensye, mesueto
[e@. eer peiesmejoemepeer meensye, kevee[e
Oecee&eee& cenble eer osJeoeoemepeer meensye, JesmFb[erpe
cenble eer peerJeveoemepeer meensye, meespeleefmeer
Websitewww.hajursaheb.com www.kabirfederation.com
www.kabirpanth.com www.2kabir.co.uk

8. Shabd Surati Yog Sadhna

23

``me=peve''(keefJelee)

27

10.

DeLe keeMeervejsMe emebie (peerJeve-emebie)

28

11.

Jeeheke kees Debie (meeKeer-DeeBKeer %eeve keer)

32

12.

G"es Deewj euees (yeesOe-keLee)

34

13.

hebLe-Gpeeiej (hebLe-meceeeej)

35

9.

cegke SJeb ekeeMeke

hebLe eer npetj DeOe&veece meensye
keyeerj yeeie uenjleeje Deeece, JeejeCemeer-2
cegCe mLeue :
meve Dee@Hemesdme, censMehegj, uenjleeje, JeejeCemeer-2, G.e.
Ske eefle : 20/Jeeef<e&ke : 80/-,
ef$eJeeef<e&ke : 240/hebeJeeef<e&ke : 400/mebj#eke meome : 5001/efJeosMe ceW-1 Year 15/- US Dollar, 3 Years 45/- US Dollar, 5 Years 75/- US Dollar
keyeerj Dece=le-mevosMe ($ewceeefmeke) heef$ekee kee meome yevekej nceW meneesie kejW~

uesKe, keefJelee, mebmcejCe, jeseke emebie, efJeeej-efyevog, ueIeg-keLee, meceeeej,

meueen SJeb efMekeeele, meomelee nsleg ceveer Dee[&j Deeefo esef<ele kejves SJeb
mecheke& nsleg helee :
keeee&uee : keyeerj Dece=le-mevosMe
meodieg keyeerj eekeeOeece uenjleeje, JeejeCemeer-2, G.e.
Heesve
: 0542-2370498,
ceesyeeFue : 09415304040 (hebLeeer npetj meensye),
09450542242 (Oecee&efOekeejer megOeekej oeme Meem$eer)
09889236320 (hesv oeme Meeeerr)

meleveece
vece: meodiegosJeee vecees cebieueefheCes~
vece: melemJeheee keyeerjee vecees vece:~~
MeevleekeejceMes<emeodiegCeegleb eveJeoeleeYeced;
ueeskeeleerlecenesoeb megKekejb %eevewkeieceb eYegced ~
OeevesveeefKeueheeheleehenjCeb ee%ew: meceer[eb meoe;
Jevosnb keCeekejb iegJejb keyyeerjceevevooced ~~
meleveece
melemegke=le Deeefo Deoueer
Depej, Deefevle heg<e, cegveerv keCeecee, keyeerj
megjefleeesie mebleeeve, Oeveer Oece&oeme, etjeceefCeveece, megoMe&veveece, kegueheefleveece,
eceesOeieg yeeueeheerj, kesJeueveece, Deceesueveece, megjle mevesnerveece, nkekeveece, heekeveece,
eieveece, Oeerjpeveece, Geveece, oeeveece, hebLeeer npetj evLeceefCeveece meensye, hebLe
eer npetj ekeeMeceefCeveece meensye, hebLeeer npetj Gefoleveece meensye,
hebLeeer npetj cegkegvoceefCeveece meensye, hebLeeer npetj DeOe&veece meensye keer oee!
eej ieg JebMe yeeeefueme keer oee !

~~ cebieueeejCe ~~
ceesj kegefee kes peeies Yeeie, ieg kes ejCe he[s
heLe efvejKees ye[ Deeme ueieees, mJeeiele ceW nce DeebKe efyeees
Deye Dee iees leejCe nej ..... ieg kes
keensve kes ceQ osT Deemeve, keensve mes ceQ ejCe heKeeB
Deye keensve mes Deejleer GleeB ... ... ieg
kes
ebove efhe[gefueee Deemeve osT, Meerleue peue mes heie jpe oesTB
ceeefCeke peesefle mes Deejleer GleeB ... ... ieg kes
keensve kes ceQ osT keuesJee, keensve mes ceQ eJej [tueeTb
Deye keensve ieues [eB nej .... ... ieg kes
kebo cetue Heue osTB keuesJee, DeejCe mes ceQ eJej [esueeTb
Deye Hetueve ieues [eB nej..... ..... ieg kes
leve ceve Oeve meye Dehe&Ce kejntb, peerJeve kee meeje Heue ues uetB
ieg ke=hee jns nj yeej ... ... ieg kes
2

~~ske~~
~~
~~1~~
~~
~~2~~
~~
~~3~~
~~
~~4~~
~~
~~5~~
~~
~~6~~
Deewue-petve-2014

~~ meleveece ~~

mecheeokeere
`cesjs ceve yeme iees meensye keyeerj'

veneR, es mebleeer yeojeroeme meensye ves meoddieg kes veece kes Deeies
Deheves peerJeve kees meceefhe&le kej efoee, uesefkeve mebmeej kes
Deeke<e&Ce kees keYeer mJeerkeej veneR efkeee~ keesF& Oeve os os, keesF&
peceerve os os, keesF& keg Yeer os os, uesefkeve meensye kes Yeefe kes
Deeies Gmeves mJeerkeej veneR efkeee Deewj ener Oeveer Oece&oeme meensye
ves efkeee, hheve kejes[ keer mecheefe os oer Deewj keneB eues iees~
kenles nQ oesveeW heefle-helveer peneB meoddieg keyeerj meensye DeeMee
iee[ kes Yepeve kejles Les, JeneB peekej Dehevee Deefvlece MJeeme
efueee~ es Yeefe nw~ Gme Yeefe kes jnme, Gme Yeefe kes YeeJe
kees hetjer osMe Deewj ogefveee ceW eefo keyeerj meensye keer Yeefe keer
Deepe megievOe nw lees Gmekee meeje ese peelee nw Oeveer Oece&oeme
meensye kees~ Deehe Gvekes heoeW kees he{vee, osKevee efkelevee Gvekee
peerJeve meoddieg kes efueS meceefhe&le Lee~ peye meoddieg Gvekes Iej
hengBes lees Jees kenles meensye efkeme efJeefOe hetpee keB
legcnejer, ceneceueerve meensye osn nceejer~ ee efMe<elJe keer
pees TBeeF& nw~ ieg keer TBeeF& lees meye peeveles nQ, Deheves ieg lees
meyemes TBes nw, es meye peeveles nQ, uesefkeve efMe<elJe keer keesF&
TBeeF& nw Jees Oece&oeme meensye kes MeyoeW ceW nw~ Jees kenles `efkeme
efJeefOe hetpee keB ......' ns meoddieg cesjs Devoj helee veneR efkeleveer
ceefuevelee nw~ ceQ Meeeo Deehekeer hetpee kej meketB, ve kej meketB~
Fleveer efJevecelee nw~ Fme efJevecelee, hee$elee kees osKekej meoddieg
ves kene ns Oece&oeme!
osMe efJeosMe newJe efHeje, ieueer-ieueer kee "ewj ~
Ssmee efpeeje ve efceuee, pees ueslee Heke esj ~~
ns Oece&oeme! cegPes Ssmee keesF& veneR efceuee, efpemekees ceQ keg
otB Deewj Gmekees Jees Gmeer Deveghe mecneue kej jKe ueW~ ceQves
yengleeW kees efoee, uesefkeve ueesieeW ves GmeceW Dehevee efceuee efoee~
keeMeer mes ceQves ee$ee keer lees yengleeW kees efoee, uesefkeve Heke& keee
ngDee~ cesje efoee lees efueee, uesefkeve Jen Dehevee Yeer efceueekej
otkeeve euee efoee~ ns Oece&oeme Deepe legceves kesJeue meoddieg kee
ner efueee~ Dehevee GmeceW veneR efceueeee~ FmeerefueS kene cesje
cegPeceW keg veneR, pees keg nw mees leesj......~ es Gvekeer Yeefe
keer leekele nw~

en Ske eser-meer hebefe nw, yengle ye[er veneR nw Deewj

Fleveer-meer hebefe ceW Ske efMe<e keer Oe[keve peg[er ngF& nw Deewj
Fmeer Oe[keve kees Oeveer Oece&oeme meensye ves osKee efke `cesjs ceve
yeme iees meensye keyeerj' efpemekes ceve ceW meoddieg kee efveJeeme
ngDee nw, Jees Deheves ieg kes oj kees es[kej keneR veneR iees~
ceQves megvee nw efke Oeveer Oece&oeme meensye kes ej hej peye meensye
Deees, meensye mes Oece&oeme meensye ves oer#ee ueer, Gvekes efMe<e
yeves Deewj kenles nw hheve kejes[ keer mecheefe kees meensye kes
ejCeeW ceW meceefhe&le kej oer, es leLe yengle ceeeves veneR nw keeeWefke
oes, leerve kejes[ lees legce Yeer meceefhe&le kej osles nes~ es Oece&oeme
meensye kes efueS yengle ye[er yeele veneR, Gvekeer meyemes ye[er yeele
en nw efke `cesjs ceve yeme iees meensye keyeerj' Gmekes ceve
ceW pees meensye yeme iees, es ye[er yeele nw~ nce Yeer oeve osles nw,
keneR ieg Yeer yeveeles nQ, uesefkeve meensye nceejs ceve ceW veneR yeme
heeles~ es efJe[cyevee nw Deewj Fmekes Deeies hebefe nw keeMeer ceW
ieg eie Yees nw, iegCe kes ienerj iecYeerj~ Fme Deeies hebefe
kees efkemeves mJeerkeej efkeee, es hejce hetpe hebLeeer npetj
Gefoleveece meensye ves mJeerkeej efkeee~ Fme Ske hebefe kees Oeveer
Oece&oeme meensye `cesjs ceve yeme iees .............' Deewj 560
Je<e& yeeo npetj Gefoleveece meensye efke keeMeer ceW ieg eie Yees
nw, iegCe kes ienerj iecYeerj~ nceejs ceve yeme iees meensye keyeerj
Deewj es oesveeW Ske lejHe Oeveer Oece&oeme meensye Deheves meoddieg
kees yemeekej Gvekes Yeefe ceW peerJeve keer hetjer ee$ee kee Deefvlece
MJeeme efieve efoee Deewj otmejer lejHe hebLeeer npetj Gefoleveece
meensye uenjleeje kes heefjecee kejles-kejles Deheves Deefvlece
MJeeme efieve efoee~ Yeefe yengle keef"ve nw, yengle mejue veneR nw~
keeeWefke mebmeej ceW Flevee Deeke<e&Ce nw efke legcnejer Yeefe efnueves
ueieleer nw~ legcneje mebkeuhe [esue peelee nw~ legcnejer ceefle efyeie[
peeleer nw~ Deye Deehe efJeeej kejes efke meensye keer Yeefe peeoe
leekeleJej nw ee mebmeej kes Deeke<e&Ce, Deepe nce oes jeneW hej nQ~
Ske lejHe meensye keer Yeefe lees otmejer lejHe mebmeej kee
Deeke<e&Ce, leye peerle efkemekeer nesleer nw~ Deiej peerle mebmeej kes
Deeke<e&Ce keer lejHe ngDee lees nce mebmeej kes ngS, meensye kes
3

Deewue-petve-2014

Fme meceejesn ceW pees es osMe ogefveee mes ueesie Deees nQ, es
meye ueesie Gme Oece&oeme meensye kes Yeefe hejcheje kes nQ Deewj
Ssmee veneR, Fvekes eneB 150 Je<e& mes keesF& veneR ieee Deewj ve es
eneB Deees~ efHej Yeer Fve ueesieeW ves meoddieg keer Yeefe kees,
meleveece keer Gheemevee kees Deheves MJeemeeW ceW yemeekej jKee~
Gme osMe ceW Yeefe ueesieeW kes MJeemeeW Deewj oe keer Oe[keve mes
ieeer~ keesF& heesLeer he$ee mes veneR ieeer~ heesLeer he$ee lees meceg ceW
[tye ieee, uesefkeve MJeeme Deewj Oe[keve kees meceg veneR [gyees
heeee~ Yeefe Gme osMe kes MJeemeeW Deewj Oe[keve ceW yemeleer nw
Deewj efpemekes Oe[keve ceW Yeefe jnleer nw~ Gmeer kees meoddieg kee
cegkeece efceuelee nw Deewj mebmeej ceW Jees efMe<e hetCe& nw~ efpemekes
Oe[keve ceW meoddieg keer Yeefe eehle ngDee nw~
Oeveer Oece&oeme meensye kees Deheves F hej Yejesmee Lee~ Ske
cesje F cegPes YeJemeeiej mes leej osiee~ Ssmee Gmekees Yejesmee nw,
efpemekees Deheves Yeefe hej Yejesmee nw~ efpemekees Deheves F hej
Yejesmee nw, Gmekee veeJe YeJemeeiej mes heej nes peelee nw~ Deehe
Yeefe kes ceeie& hej nw keyeerj ieJe& ve keerefpeS, jbke ve
nefmeS keese~ Depeng veeJe meceg ceW, ve peeves keee nese~
Deepe Yee kes efueS ener hejer#ee nw~ Deepe yengle keg
hejer#ee veneR nw es mecePevee, Deewj keee hejer#ee nw~ efmeHe& F keer
Yeefe hej Yejesmee, Gmekeer TBeeF& hej Yejesmee~ Deiej F hej

Yejesmee nw lees he[s jnes ojyeej ceW, Oekee Oeveer kee KeeJe~
Fke efove Ssmee Deeesiee, Deehe Oeveer nes peeJe~~ Gme ojyeej
ceW legce jnes, Jees Oeveer kee ojyeej nw~ cesjs F SJeb ieg kee ojyeej
nw Deewj Fmemes Oeveer keesF& veneR nw~ yeme, Ske efMe<e kee Flevee
Yejesmee nesvee eeefnS~
Deehekees ye[e DeeMee& nesiee efke peye Oeveer Oece&oeme
meensye meoddieg kes MejCe ceW veneR Deees Les, lees Gvekee veece Lee
peg[eJeve oeme `pees[ves Jeeuee' uesefkeve efpeme efove Jees meoddieg kes
MejCe yew" ieee~ Gmekee veece Oeveer nes ieee, keeeWefke Gvekees
Yejesmee nes ieee efke ceQ Oeveer kes ojyeej ceW yew"e ntB~ Deehekees Yeer
Yejesmee nes peees efke ceQ Deheves Oeveer kes ojyeej ceW yew"e ntB~ legce
keYeer iejerye veneR nes mekeles, keeeWefke legce ieg kes Oeve mes Oeveer
nes peeDeesies ``Fke efove Ssmee Deeesiee, Deehe Oeveer nes
peeJe''~ Deewj ener Oeveer Oece&oeme meensye Deheves meoddieg keer
ke=hee mes keer~ es Yeefe nw, efkeme cegkeece mes Deeeer nw~ ceQ
mecePelee ntB, iebiee, iebiees$eer mes euekej iebiee meeiej menpe ceW
hengBe ieeer, uesefkeve Ske Yee keer Yeefe kees cegkeece leke hengBeves
ceW yengle IegceeJe nw, yengle "eskej nw, Deewj nce Fmeer kees eefo yeee
efuees lees meoddieg kee Jejonmle nce hej meowJe jnlee nw~
: eJeeve :
meespeleefmeer, heeueer (jepemLeeve)

hebLeeer npetj DeOe&veece meensye

~~ meleveece ~~

meved 2014 keer eewome-hete|Cecee efleefLeeeB

1. 14 Deewue
ew$e-14
2. 14 ceF&
yewmeeKe-15
3. 12 petve
pes (Meg.he#e)-14
4. 12 pegueeF&
Dee<ee{-15
5. 10 Deiemle
eeJeCe-15
6. 08 efmelecyej
Yee-14
7. 08 Deketyej
DeeefMJeve-15
8. 06 veJecyej
keee|leke-15
9. 05 efomecyej
Deienve-14
l
elekeeue ceW eefleheoe (Skeced) efleefLe veneR ueieveer eeefnS~
4

meesceJeej
yegOeJeej
iegJeej
MeefveJeej
jefJeJeej
meesceJeej
yegOeJeej
iegJeej
MegeJeej

12:34 yepes efove mes hete|Cecee~

12:18 yepes jeef$e leke hete|Cecee~
(keyeerj eekedde ceneslmeJe- hete|Cecee)~
4:56 yepes Meece leke (ieg hete|Cecee)~
12 yepes jeef$e leke hete|Cecee~
9:59 yepes mes hete|Cecee~
4:28 yepes efove leke Mejo hete|Cecee~
3:20 yepes jeef$e leke hete|Cecee~
5:24 yepes Meece mes hete|Cecee~

Deewue-petve-2014

~~ meleveece ~~

yeerpeke-efJeceMe&

mele hejceheo kee eoMe&ve

-mele. hebLeeer npetj ekeeMeceefCeveece meensye
mele. mJeeceereer yeeueerve cegefve meensye
kees es[kej meleheg<e hejceelcee kees eehle keerefpees~ efpememes
meoddieefle nesieer, keeeWefke Jen hejyee heejyee meyemes Deueie
efYevve nw~~1~~

DeyeOet! e[ng ceve efyemleeje~

mees heo ienng peeefn les meoddieefle, heejyee les veeje ~~1~~
veneR ceneosJe veneR cenceo, nefj npejle efkeg veeneR ~
Deeoce yeee veeEn leye nesles, veneR Oethe veneR ener ~~2~~
Deefmeeemew hewiecyej veeneR, menme De"emeer cetveer ~
ebo megjpe leejeieve veeneR, ce ke veeEn otefve ~~3~~
yeso efkelesye ve megefceefle mebpece, veneR peJeve hejmeener ~
yebie efveceepe ve keuecee nesles, jeceew veebefn KegoeF& ~~4~~
Deeeof Delbe ceve ceOe ve nelse,s Deeleme heJeve ve heeveer ~
ueKe eejwemeer peeJre pelbeg veenE, meeKeer Meyo ve yeeveer ~~5~~
kenebnE keyeejr mevgeng nes DeyeOe!t Deeies kejng eJfeeeje~
hetjve yee kene les eies, efkejlece efkeve Ghejepee ~~6~~

veneR ceneosJe veneR cenbceo, nefj npejle efkeg veeneR ~

Deeoce yeee veeEn leye nesles, veneR Oethe veeEn eneR ~~2~~
``DeelcewJesocee Deemeerled veeveled efke_eveefce<eled'' Fme egefle kes
Devegmeej peye kesJeue Deelcee ner Lee, Gme mecee ceneosJe,
cegncceo, nefj Deewj npejle es meye keg veneR Les Deewj Deeoce leLee
yeee Yeer Gme mecee veneR Les Deejw ve Oehte Leer Deejw ve eee Lee~r
efpemekes ienves mes, efpemekes GheueyOe nesves mes cegefe nesleer nw,
meeOeke hejceheo kees eehle kejlee nw Jen keee& yee mes veeje
kewmes nw, en egefleeeW kes ceeOece mes efme nw efke
``DeelcewJesocee Deemeerled ...... meosJe meescesocee Deemeerled
SkecesJeeefleereced Fleeefo DeLee&led peye Jen yeehe kesJeue
Deelcee Lee leye ve ceneosJe, ve cegncceo, ve nefj, ve npejle, ve
Deeoce, ve yeee Deewj ve Oethe ve eee Leer~ kenves kee leelhee& nw
efke ceve keer meejer FeSb, efJe<ee, keuhevee peye leke meceehle
veneR nesiee, leye leke Jen Metve oMee ceW veneR hengBe mekelee Deewj
Gme hejceheo oMee kees GheueyOe veneR nes mekelee~~2~~

meoddieg keyeerj meensye ``yeerpeke-evLe'' kes Meyo 22 ceW

kenles nQ efke ``DeyeOet e[nt ceve efJemleeje~'' mees heo ienng
peeefn les meoddieefle, heejyee les veeje''~ DeLee&led ns DeJeOetle peer!
ceve kes HewueeJe kees esef[es Deewj Gme heo kees DeLee&led efveefJe&Mes<e
Deelcee Meg esleve kees enCe keerefpeS, efpememes cegefe eehle nes~
Jen hejyee meyemes hejs nQ~
pees efJe<eeeW mes efJeje nes iees nw Ssmes DeJeOetle efmLeefle Jeeues
eesefieeeW kees ue#e kejkes Gvekeer Ghecee oskej, meeceves Ke[e
kejkes meoddieg kenles nQ efke ns leeieer, lehemeer efJeje
cenelceeieCe~ Deehe ueesieeW ves efJe<eeeW kees lees leeie efoee nw,
Gmemes Dehevee efee ne efueee, efkevleg leef<eeke ceeveme keer
meYeer mebkeuhe efJekeuhe heer keuhevee kee DeYeer leke leeie veneR
efkeee nw~ en Gefele veneR nw~ Dele: Deehekees Gmekee Yeer meJe&Lee
leeie kejvee eeefnes~ keejCe efke, keuhevee kejves Jeeuee ceve nw
pees mJeeb Yeer keeuheefveke nw, ceeefeke nw~ Dele: ceeee kes HewueeJe

Deefmeceemew hewiecyej veeneR, menme De"emeer cetveer ~

ebo megjpe leejeieve veeneR, ce ke veeEn otefve ~~3~~
Gme mecee Demmeer npeej hewiecyej leLee De"emeer npeej cegefve
Yeer veneR Les~ Deewj eeBo, metjpe leLee leejeieCe Yeer veneR Les~ celme
Deewj kehe es oesveeW DeJeleej Yeer veneR Les~
5

Deewue-petve-2014

me=ef kes Deeefo ceW Demmeer npeej hewiecyej veneR Les~ Deewj ve ner
Deemeer npeej cegefve peve Les~ es meye ceve keer keuhevee, ceve kee
efJemleej nw~ me=ef kes henues keee Lee, keee veneR Lee, Fme oMee
kees keewve peeve mekelee nw~ Gme mecee ev, mete& leLee leejeieCe
Yeer veneR Les Deewj eewyeerme DeJeleej kes celme (ceueer) leLee
kehe (kegDee) es oesveeW F&MJejer DeJeleej Yeer veneR Les~
meoddieg keyeerj meensye kenles nQ efke meejer keuhevee kees es[es
keeeWefke Jen meye legcnejs ceve keer keuhevee nw, ceve ceW peye leke
keesF& Yeer Fe jnsieer, leye leke meejer JeemeveeSb tsieer veneR
Deewj Deehe Deheves mJe heo kees enCe veneR kej heeeWies~~3~~

ceve keer DeLee&led ceve mes Gheueef#ele mecemle mebmeej keer Glheefe
efmLeefle Deewj veeMe veneR Lee~ hebelelJe kes Deefive, Jeeeg, peue veneR
Lee~ Fve leerveeW mes Gheueef#ele Mes<e DeekeeMe Deewj he=LJeer Yeer veneR
Leer~ eewjemeer ueeKe eesefveeeW kes peerJe-pevleg DeLee&led mebmeej ceW pees
eewjemeer ueeKe eesefve kene ieee nw efpemeceW ceveg<e, heMeg, keerhele Deeefo meYeer ekeej kes peerJe-pevleg Deeles nQ DeLee&led Jes Yeer
veneR Les~ meeKeer, Meyo ieerle, heo, eewheeF& Deewj Deve ekeej keer
keesF& JeeCeer Yeer veneR Lee~r
kenenE keyeejr mevgent nes DeyeOe~t Deeies kejng eyfeeeje ~
hetjve-yee keneb les eies, efkejlece efkeve Ghejepee ~~6~~

yeos ekfeleyse ve meegcfeelfe mepbece, veneR peJeve hejmeener ~

yebie efveceepe ve keuecee nesles, jeceew veeeEn KegoeF& ~~4~~

meoddieg keyeerj meensye kenles nQ efke ns DeJeOetle peer! megefvees

Deewj ceeee kes Deeies kee efJeeej keerefpees~ keejCe-yee (F&MJej)
ve Jeso Les Deewj ve kegjeve Deeefo Fmueeceer efkeleeyeW Yeer Deewj ve Deewj keee& yee (efnjCeieYe& ceve heeefjYeeef<eke efvej_peve) es meye
Oece&Meem$e Les Deewj ve efveece-mebece ner Les Deewj ve cegmeueceeveeW keneB mes eke ngS? Deewj ceeefeke ehe_e kees efkemeves hewoe
keer yeeoMeener (jepe) Leer~ yeebie,efveceepe Deewj keuecee Yeer veneR efkeee?
Les~ DeJeleej jece Deewj meeleJeW Demeceeve hej jnves Jeeuee Kegoe
meoddieg mJeeceer kenles nQ efke ns DeJeOet! megefvees Deewj Deeies kee
Yeer veneR Lee~
efJeeej keerefpees DeLee&led es meye Thej Jee|Cele, ceneosJe, nefj,
kenles nQ Gme mecee Gme keeue ceW keesF& Yeer Oeeefce&ke Meem$e npejle, Deeoce, yeee, Oethe, eee, Demmeer npeej hewiecyej leLee
evLe efnvot-cegefmuece kee veneR Lee~ Jeso, kegjeve Deeefo Deemeer npeej cegefve, eeBo, metjpe, leejeieCe, ce, ke,
cegmeueceeveer efkeleeye cevegDeeefo kee mce=efle evLe Deewj mebece Jeso, efkelesye, yebie, efveceepe, keuecee, jece DeJeleej Deeefo,
efveece Deeej-efJeeej Gme mecee veneR Les~ ve eJeve yeeoMeen Devle, ceOe, Deefive, heJeve, heeveer eewjemeer ueeKe eesefve kes
keer epee yeeoMeener jepe, ve yeeBie, ve efveceepe, ve keuecee, peerJe-pevleg meeKeer, Meyo, JeeCeer Deeefo mes Deeies kee efJeeej
eewyeerme F&MJejer DeJeleej ceW ve jece DeJeleej Deewj ve Kegoe ner Les~ keerefpees efke hetCe& yee pees keee& yee nw Jen keneB mes eie ngS nQ
DeLee&led Gme keeue ceW keg Yeer veneR Lee~
Deewj ke=ef$ece mebmeej kees efkemeves Glhevve efkeee nw~ YeeJe en nw
efke peye keg veneR Glhevve ngDee Lee leye pees Deefleere Meg yee
Deeeof Delbe ceve ceOe ve nelse,s Deeleme heJeve ve heeveer ~
ueKe eejwemeer peeJre pelbeg veenE, meeKeer Meyo ve yeeveer ~~5~~ Lee, Gmekee efJeeej keefjes~ `DeLeeleesyeeefpe%eemee' DeLee&led
efJeJeskeeefo meeOeve mechevve nesves hej Ssefnke heejueewefkeke efJe<eeeW
Deeefo Deble ceve ceOe Yeer veneR Lee, leLee Deefive, heJeve Deewj kees Deefvele peevekej yee efJeeej kejvee eeefnes~ efpeme Meg
peue Yeer veneR Les~ eewjemeer ueeKe eesefveeeW kes eeCeer Yeer veneR Les yee mele heg<e-heo kees enCe kejves mes meoddieefle nesleer nw Jen
leLee meeKeer Meyo Deewj JeeCeer Yeer veneR Leer~
keee& yee mes Yeer hejs nw~

Deewue-petve-2014

~~ meleveece ~~

F&MJej Ske ceeveleeeW Deveske

[e@. cenvle iegMejCe oeme Meem$eer meensye
eer keyeerj ceefvoj, yeesvelesj, yeekeJee, (ceesefjMeme)

Den&efvveleLe pewveMeemevejlee: kecexefle ceerceebmeekee: ~

meeseb Jees efJeoOeeleg cees#eheoJeeR $ewueeskeeveeLees nefj:~~

Fme me=ef-eJeen ceW peueeshejevle meyemes henues JevemheefleeeB-hes[heewOes ngS~ Fmekes yeeo Deveske ekeej kes peerJe-pevleg, heMeg-he#eer
Glhevve ngS~ Devevlej ceeveJe keer me=ef ngF&~ eejefcYeke keeue ceW
ceeveJe kee ceefmle<ke Delevle cevo Lee, efkevleg efJekeemeMeerue
eeCeer nesves kes keejCe Oeerjs-Oeerjs Fme ceeveJe kee ceefmle<ke
efJekeefmele ngDee, leYeer Fme Deheej mebmeej kees osKekej Fme ceeveJe
kes ceefmle<ke hej en DeeOeeeflceke YeeJe Glhevve ngDee efke Fme
me=ef kee keesF& kelee& nw~ Fmekes yeeo en ceeveJe Fme me=ef kes
kelee& kes he ceW Ske efvejekeej F&MJej ceevekej Gmekeer Gheemevee
kejves ueiee~ Gmeer F&MJej kes efveieg&CeesheemekeeW ceW keg eslece
Gheemeke ngS, efpeveceW SsMJee& iegCeeW kees osKekej yeeo kes keg
GheemekeeW ves Gvekees F&MJej kee DeJeleej ceevekej Gvekeer
Gheemevee kejves ueiee~ keg ueesie F&MJej kee DeJeleej ve ceevekej
efvejekeej F&MJej keer ner Gheemevee ceW ueies jns Deewj keg ueesie
F&MJej kes efvejekeej SJeb meekeej Fve oesveeW ceW efkemeer kees Yeer ve
ceevekej kesJeue kece& keer Gheemevee kejves ueies~ GheemekeeW ceW
celeYeso nesves kes keejCe Deepe Fme mebmeej ceW efveieg&Ceesheemeke,
meiegCeesheemeke Deewj keceexheemeke Fme ekeej F&MJej kes GheemekeeW
ceW leerve ekeej kes Gheemeke nQ~ Jeso Meem$e SJeb hegjeCeeefo efpeleves
Oece& evLe yeves ngS nQ, Jes meye Gheeme Deewj GheemekeeW kes
ceeOece mes yeves ngS nQ~ GheemekeeW kes meboYe& ceW efMeJeceefncve
mlees$e ceW efueKee nw efpemekeer efMeJe kes Gheemeke efMeJehe mes,
Jesoevleer yee he mes, yeew ueesie yeg he mes, eceeCe osves ceW
kegMeue veweeefeke kelee& he mes, pewveer ueesie Den&vle he mes Deewj
ceerceebmeke ueesie kece& he mes Gheemevee kejles nQ, Jen ef$eueeskeer
veeLe nefj Deehe meYeer ueesieeW kees cees#eheo eoeve kejW~ pewmes eb
MewJee: mecegheemeles efMeJe jefle yeesefle Jesoeefvlevees, yeewe
yeg Fefle eceeCeheJe:
kelexefle veweeefekee:~

Fve <e[ddoMe&veeJeueefcyeeeW ceW meYeer Deeefmleke oMe&veeJeuecye

Deheves mes es Dehevee Ske Deueie-Deueie F&MJej ceevekej
Gvekeer Gheemevee kejles nQ~ meYeer Deeefmleke oMe&veeJeuecyeer ener
kenles nQ efke Gvekee ceevee ngDee F&MJej efvejekeej he mes meYeer
eeefCeeeW ceW SJeb Jeeheke he mes meYeer peien efJeeceeve nw~ Fme
ekeej meYeer Deeefmleke oMe&veeJeueefcyeeeW keer ceeveleeeW Ske ner
F&MJej keer Deesj mebkesle kejleer nQ~ Deueie-Deueie
oMe&veeJeueefcyeeeW keer hetpee SJeb eeLe&vee keer heefle ceW efYevvelee lees
nw, efkevleg meYeer oMe&veeJeuecyeer Ske ner F&MJej kees eehle kejves
kes efueS meeOevee kes ceeie& hej eue jns nQ~ efpeme ekeej Ske veoer
kes Deveske Iee hej mveeve kejves Jeeues ueesie kenles nQ efke nce
Deueie-Deueie Iee hej mveeve kejles nQ efkevleg Jes meyekes meye Ske
ner veoer keer Ske ner peueOeeje ceW mveeve kejles nQ~ Fmeer ekeej
meYeer Deeefmleke oMe&veeJeuecyeer kenles nQ efke nce Deueie-Deueie
F&MJej keer Gheemevee kejles nQ efkevleg Jes meyekes meye veece Yeso mes
Ske ner meefeoevevo F&MJej keer Gheemevee kejles nQ~ Fmeer yeele
kees mhe kejles ngS meceleeJeeo kes hegpeejer meoddieg keyeerj meensye
ves kene nw
``veefoee Ske Iee yenglesjs, keneEn keyeerj Jeeve kes
Hesjs'' ``leovlejme yeeeme'' epegJexo kes Fme keLeve kes
Devegmeej Jen F&MJej Mejerj kes Devoj Deelcee ceW Deewj yeenj
Jeeheke he mes hetjs efJeMJe ceW Jeehle nw~ F&MJej keer Gheemevee
kejles ngS meeOeke kes ceve ceW F&MJej kes mJehe kees peeveves keer
Fe ngF&~ Fmeer yeele kees Jesoevle met$e ken jne nw ``DeLeelees
yee efpe%eemee'' efkemeer Yeer Jemleg keer efmeef kes efueS ue#eCe Deewj
eceeCe keer DeeJeMekelee nesleer nw~ ue#eCe oes ekeej kes nesles nQ~
7

Deewue-petve-2014

mJehe ue#eCe Deewj lemLe ue#eCe~ yee kes oesveeW ekeej kes
ue#eCe JesoeW ceW heees peeles nQ~ pewmes `meleb %eevecevevleb yee'
DeLee&led mele, %eeve Deewj Devevle mJehe yee nw~ en yee kee
mJehe ue#eCe nw Deewj `elees Jee Fceeefve Yetleeefve peeevles,
esve peeleeefve peerJeefvle, eleelveefYemebefJeMeefvle,
leefefpe%eememJe leo yee' DeLee&led efpememes Yetle Jeie& Glhevve
neslee nw, efpemekes eje peerJeve OeejCe kejlee nw Deewj eeeCe kes
mecee efceeceeCe eeCeer efpemeceW eJesMe kej peelee nw, Gmekeer
efpe%eemee kejes, keeeWefke Jener yee nw~ Fme ekeej JesoeW ceW yee
kes ue#eCe yeleees iees nQ~

cenevelee kees yeleeles ngS YeieJeeve JesoJeeme Deewj YeieJeeve efMeJe

ves ieg kees yeee, efJe<Ceg, censMJej, eke=efle kes F&MJej-mete&,
ev, Deefive mee#eelkeej yee SJeb leerveeW ueeskeeW ceW ieg mes keesF&
Yeer ye[e veneR nw kenkej vecemkeej efkeee nw~ pewmes
iegyeee iegefJe<Ceg: iegoxJees censMJej: ~
ieg: eke=eflejerMeeee iegMevesveuees jefJe: ~~
ve iegjesj efOeke: keefMeefl$e<egueeskes<eg efJeeles ~
ieg: mee#eelhejyee lemcew eer iegjJes vece: ~~

kelee& eenves hej Yeer peerJeeW kees cegefe eoeve veneR kej mekelee
nw Deewj ieg peerJeeW kees cegefe eoeve kejles nQ~ FmeerefueS meele
epegJexo ken jne nw efke mJeCe& hee$e mes Gme mele kee cegKe
erhe Deewj veew KeC[ DeLee&led hetjer me=ef ceW ieg mes keesF& Yeer ye[e
{kee ngDee nw~ ns ceeveJe! legce mele Deewj Oece& mes Gme {kekeve
veneR nw~ meoddieg keyeerj meensye ves ener kene nw
kees Keesuekej Gmekees osKe mekeles nes~ pewmes
meele erhe veew KeC[ ceW, ieg mes ye[e ve keese ~
efnjCeceesve hee$esCe melemeeefheefnleb cegKeced ~
kelee& kejs ve keefj mekew, ieg kejw mees nese ~~
leJeb het<evveheeJe=Ceg mele Oecee&e es ~~
efpeme hejceelcee kees {tB{les-{tB{les Fme peerJeelcee kees keuhe
Jemlegle: mele kees keesF& {ke veneR mekelee nw, efkevleg Jeso kee
yeerle ieee, efHej Yeer Jen hejceelcee Fme peerJeelcee kees eehle veneR
kenves kee leelhee& en nw efke De%eeve he DevOekeej ves ceeveJe
ngDee~ Fmekee keejCe en nw efke hejceelcee lees Deelcee ceW ner nw,
keer efJeJeske ef kees {ke efoee nw~ efJeJeske ef kees Keesueves
hej en peerJeelcee De%eevelee kes keejCe hejceelcee kees Deheveer
Jeeues ieg nesles nQ~ FmeerefueS YeieJeeve Jeeme ves ieg keer
Deelcee ceW ve {tB{kej Gmes yeenj {tB{lee nw~ FmeerefueS Fmekees
efJeMes<elee kees yeleeles ngS veejoere hegjeCe ceW kene nw efke Ieesj
hejceelcee eehle veneR neslee nw~ Denbkeej Deewj De%eeve es oesveeW
De%eeveevOekeej he jesie mes heeref[le ceeveJe keer ef kees
DevOekeej kes he nQ~ Dele: peye ceQ he Denbkeej oe ceW jnlee
%eeveheer De_peve Meueekee mes Keesueves Jeeues ieg kees vecemkeej
nw leye oe ceW nefj keer DevegYetefle veneR nesleer nw Deewj peye oe
nw pewmes
ceW nefj keer DevegYetefle nesleer nw leye ceQ he Denbkeej Gmeer ekeej
De%eeveefleefcejevOeme %eevee_peveMeueekeee ~
meceehle nes peelee nw efke efpeme ekeej oerheke jKe osves hej
e#egvceerefueleb esve lemcew eeriegjJes vece: ~~
DevOekeej meceehle nes peelee nw~ meoddieg keyeerj meensye ves ener
kene nw
DeKeC[ ceC[ueekeej keer lejn mechetCe& efJeMJe kes ej SJeb
pesefn Keespele keuhees ieees, Iener ceeeEn mees vetj ~
Deej meYeer eeefCeeeW ceW Jeehle Gme mele yee kees oMee&ves Jeeues
yee{er ieJe& iegceeve les, leeles heefjieew otj ~~
ieg kees vecemkeej nw~ Oece&Meem$e ceW ener efueKee nw
peye ceQ Lee leye nefj veeEn, Deye nefj nQ ceQ veeeEn ~
DeKeC[ceC[ueekeejb Jeehleb esve ejeejced ~
meye DebefOeeeje efce ieee, oerheke jsKee ceeeEn ~~
lelheob oe|Meleb esve lemcew eer iegjJes vece: ~~
Jeme mele yee Dehevee Ske ner he kees yengle mes yeveekej
mele yee kees leJele: oMee&ves kes keejCe ner yee
meYeer eeefCeeeW kes Devoj efJeeceeve nw, Gme yee kee mJehe kees
JewJele&cenehegjeCe SJeb iegieerlee Deeefo Oece&evLeeW ceW ieg keer
8

Deewue-petve-2014

pees Oeerj heg<e Deheveer Deelcee ceW osKeles nQ, GvneR ueesieeW kees mecePeeves kes efueS ner peieoddieg YeieJeeve Deeefo Mejeeee& ves
MeeMJele megKe keer eeefhle nesleer nw, otmejeW kees veneR ke"esheefve<eod JesoeW kee cevLeve kejkes Dewle Jesoevle efueKee nw~ Dewle Jesoevle
kes Jeekee es nQ ``yee meleb peieefvceLee peerJees yeewJe
ceW ener kene ieee nw
veehej:'' DeLee&led efvele jnves Jeeuee yee mele nw Deewj
Skees JeMeer meJe&Yetleevlejelcee
eueeeceeve peiele efceLee nw, peerJe yee ner nw, otmeje keesF& yee
Skeb heb yengOee e: kejesefle ~
veneR nw~ ``Denb yeeeefmce'' ceQ yee ntB ``leJeceefme'' Jen yee
leceelcemLeb esvegheMeefvle Oeerje:
legce nes~ Fme ekeej peerJe Deewj yee keer Skelee kee %eeve Dewle
les<eeb megKeb MeeMJeleb vewlejs<eeced ~~
%eeve nw~ Jesoevle Meem$e kee ``Denb yeeeefmce'' Fme Jeekee kes
``Ske yee efleerees veeefmle'' Jesoevle Meem$e kes Fme keLeve Deveghe ner meoddieg keyeerj meensye kee meesnb Meyo nw~ meesnb
kes Devegmeej yee Ske nw oes veneR~ Gme Dewle Jeeheke yee keer kee leelhee& en nw me Jen yee, Denb ceQ ntB~
eeefhle oe kes Devoj Deelcee ceW nesleer nw, efkevleg Gme Dewle
meesnb Meyo kee mee#eelkeej meoddieg ner keje mekeles nQ~
Jeeheke yee keesF& eehle kejves kes efueS wle kee meneje uesvee efpeme ekeej ncekees Dehevee ner cegKe ceC[ue kees osKeves kes efueS
he[lee nw~ wle kee DeLe& nw peerJe Deewj yee ceW Yeso, Dewle kee nceW ohe&Ce keer pejle he[leer nw, Gmeer ekeej ncekees Deheveer
DeLe& nw peerJe Deewj yee ceW DeYeso~ wle kee meneje uesves kee Deelcee ceW yee kees osKeves kes efueS DeLee&led yee keer DevegYetefle
leelhee& en nw efke wle kes efyevee DeejeOevee veneR nes mekeleer nw kejves kes efueS nceW meoddieg kes %eeve keer pejle he[leer nw~ Fme
Deewj DeejeOevee kes efyevee Dewle kee %eeve veneR nes mekelee nw pewmes ueeske ceW heefjece mes en ceeveJe meye keg eehle kej ueslee nw,
en ceeveJe MejerjOeejer peerJeelcee peye leke Deheves mes es Ske efkevleg Jen keewve nw, efpemekees eehle kejvee ogue&Ye nw~ Fme eMve
F&MJej, yee, ieg DeLeJee kees Yeer Dehevee FosJe veneR ceevesiee kee Gej eMve kes meeLe ner YeieJeeve Mejeeee& ves eMveesejer ceW
leye leke en efkemeer keer Yeer DeejeOevee veneR kejsiee Deewj peye efoee nw~ pewmes ``eEke ogue&Yeb meoddiegjefmle ueeskes'' Fme ueeske ceW
leke en efkemeer keer DeejeOevee veneR kejsiee leye leke Fmekees ogue&Ye nw? meoddieg kee efceuevee~
Deheves Devoj efJeeceeve yee kee yeesOe veneR nes heeesiee~ Deheves
meoddieg keyeerj meensye kenles nQ efke ns ceeveJe~ Deehe kes Ie
Devoj yee kee yeesOe nesvee ner DeelceyeesOe, Deelce%eeve DeLeJee
Dewle yee%eeve nw~ Fmeer Dewle yee%eeve mes meeOeke YeJemeeiej ceW efJeeceeve Gme yee kee Deiej Deehe oMe&ve kejvee eenles nQ lees
mes heej neslee nw~ Jen Dewle yee %eeve ieg mes eehle neslee nw~ Deehe Dehevee Devle:kejCe he ohe&Ce kee %eeve kes eje ncesMee
FmeerefueS Gheefve<eod kenleer nw efke Gme yee%eeve kees Deer lejn meeHe kejles jefnes, Devle:kejCe he ohe&Ce kees meeHe kejles jnves
mecePeves kes efueS neLe pees[kej Meem$eJesee yeeefve ieg kes mes Deehe kees Deheves Devle:kejCe ceW ner yee kee DevegYeJe he
oMe&ve hetCe&he mes nes peeesiee~ Deiej Devle:kejCe he ohe&Ce ceW
heeme ner peevee eeefnS pewmes
kegmebieefle heer keeF& ueie ieF& lees Deehekes Devle:kejCe ceW
``leef%eeveeLe ieg cesJeeefYeieslmeefcelheeefCe: eesef$eeb
efJeeceeve nesles ngS Yeer Gme yee kee oMe&ve Deehekees veneR nes
yeeefveced''
heeesiee~ pewmes
wle Deewj Dewle %eeve Jeso, hegjeCe, ieerlee, YeeieJele,
oMe&ve kejvee eeefnes, lees ohe&Ce ceebpele jefnes ~
jeceeeCe SJeb yeerpeke Deeefo meYeer Oece&evLeeW ceW efJeeceeve nw~
ohe&Ce ceW ueie ieF& keeF&, ojMe keneB mes heeF& ~~
FveceW wle %eeve kees mecePevee meYeer meeOekeeW kes efueS Deemeeve nw,
cesje meebF& hejceelcee meye Ie ceW efJeeceeve nw, Gme
efkevleg Dewle %eeve kees mecePevee Delevle keef"ve nw, hejvleg keesF&
leJeoMeea mevle-ieg efceue peee lees Jes Delevle keef"ve Dewle hejceelcee mes keesF& Yeer mespe-eEmenemeve he Ie Keeueer veneR nw,
%eeve kees Yeer mejuelee mes mecePee oW~ Dewle %eeve kees mejuelee mes efkevleg meye Ie ceW Jen eie veneR nes heelee nw, keeeWefke
9

Deewue-petve-2014

Devle:kejCe keer ceueervelee kes keejCe Ie ceW jnlee ngDee Yeer Jen
hejceelcee hejce lelJe kes he ceW DevegYeJe veneR nes heelee nw~ Dele:
meeOevee mes mechevve efpeme Ie ceW Jen hejceelcee eie neslee nw,
Gme Ie keer yeefuenejer nw~ meoddieg keyeerj meensye ves ener
kene nw

nw, Fme Deemeefe heer Deheves yevOeve kes keejCe kees ve mecePekej
en peerJeelcee megKeeW kes efueS keceeX kes JeMeerYetle neskej efHej mes
kece& kejlee nw~ FmeerefueS en peerJe kene peelee nw~ meoddieg
keyeerj meensye ves ener kene nw
kece& ner kes Jeme peerJe kenleg nw,
kece& ner kees peerJe oervne ~

meye Ie cesje meeFeeB, metveer mespe ve keese ~

yeefuenejer Ie leemeg keer, pee Ie hejie nese ~~

pees ceeveJe kece& kes JeMeerYetle neskej mebmeej ceW Deemee jnlee
nw, Jen meeselee nw efke nefj ncemes yengle otj nw, efkevleg pees mebmeej
mes Deveemee neskej nefj keer Gheemevee kejlee nw Jen kenlee nw
efke nefj oe ceW Yejhetj nw, Jen jesce-jesce ceW meceeee ngDee nw~
mele lees en nw efke pees nefj kees peevelee nw Gmekes efueS nefj
vepeoerke nw, keeeWefke Jen nefj meyekes Ie ceW hetCe&he mes
efJeeceeve nw~ keyeerj meensye ves ener kene nw

efpeme ekeej efleue kes yeere ceW lesue jnlee nw Deewj ekeceke ceW
Deeie jnleer nw, Fmeer ekeej legcneje meeBF& legcnejs Devoj efJeeceeve
nw~ Dele: legcnejs Devoj efJeeceeve meeBF& kees heeves kes efueS peie
mekeles nes lees peeie peeDees~ eneB hej peeieves kee leelhee& en nw
efke ieg mes Deelce%eeve eehle kejkes ceve, yegef Deewj efee kees
Skeee kejvee Deiej Flevee kej mekeles nes lees legcnejs Devoj
efJeeceeve legcneje meeBF& legcnW eehle nes peeesiee~ meoddieg keyeerj
meensye ves ener kene nw

ceQ peevet nefj otj nw, nefj oes Yejhetj ~

pees peevew lesefn efveke nw, jne mekeue Ie hetj ~~

peeW efleue ceeneR lesue nw, peeW ekeceke ceW Deeie ~

lesje meeBF& legpPe ceW, peeie mekes lees peeie ~~

`leoddotjs leoefvlekes' epegJexo kes Fme keLeve kes Devegmeej Yeer

pees hejceelcee kees veneR peevelee nw Gmekes efueS Jen otj nw Deewj
pees peevelee nw Gmekes efueS Jen vepeoerke nw DeLee&led Gmekeer
Deelcee ceW ner nw~

Fme ceeveJe MejerjOeejer peerJeelcee kees ncesMee Dehevee Demeue

mJehe yee kee Oeeve jKeles ngS Devle:kejCe mes `Denb
yeeeefmce' kee peehe kejvee eeefnS~ `Denb yeeeefmce' kee peehe
kejves mes mebmeej kes meeLe ner meeLe Fmekee osn kee DeOeeme Yeer
t peeesiee~ Deiej en `Denb yeeeefmce' kee peehe ve kejkes osn
ceW Deemee jnsiee lees Fmekees ecejepe yeej-yeej heke[kej uetlee
jnsiee DeLee&led Fme peerJeelcee kees pevce-cejCe kes ee ceW [euekej
Deveske eesefveeeW ceW Iegceelee jnsiee~ meoddieg keyeerj meensye ves ener
kene nw

ns mevleeW! pees ueKeves ceW veneR Deelee nw, Gme hejce leJe kees
meleieg ves ueKeeee nw~ efpemekee ekeeMe keYeer Yeer Ielee ye{lee
veneR nw Gme hejce ekeeMe kee hegbpe %eeve Oeve kees Ie kes Yeerlej
oMee&ee nw~ ``elees Jeeees efveJele&vles Deeehe cevemee men'' Jeso
kes Fme Jeeve kes Devegmeej hejceelcee kees ve eehle kej mekeves kes
keejCe ceve kes meeLe JeeCeer Jeeheme Dee peeleer nw DeLee&led Jen
hejceelcee ceve, JeeCeer Deewj yegef mes hejs nw~ Dele: Jeso Gme
hejceelcee kee Devle ve heekej Gmes Deiece, Deheej, DeLeen Deewj
Deieesej kene nw~ Jen hejceelcee efMeJe, meveke, mevevove,
meveeleve, mevelkegceej leLee Deeefo yeee kes neLe veneR ueiee~
Jeeme SJeb JeefMe Deeefo $e+ef<e-cegefve Gmekes efJe<ee ceW efJeeej
kej nej iees, efkemeer ves Gmekee Yeso veneR hee mekee~

`legcnjes osn YeeJe veeEn tw, leeles peceje Oeefj Oeefj uetw'~
mJeeb yee en peerJe Dehevee mJehe kee Deevevo yeeevevo
kees es[kej meebmeeefjke megKeeW kees eehle kejves kes efueS mebmeej ceW
Deelee nw~ mebmeej ceW Deekej en meebmeeefjke megKeeW kees Yeesielee
ngDee mebmeej ceW Deemee jnlee nw~ meebmeeefjke megKeeW keer Fe ner
Fmekeer Deemeefe nw Deewj Deemeefe ner Fmekes yevOeve kee keejCe

Jemlegle: pewmes efleue ceW lesue nw, heo ceW heoeLe& nw, mJej ceW jeie
nw leLee yeerpe ceW Debkegj nw Deewj Gmemes Je=#e, MeeKeeeW, he$e,
10

Deewue-petve-2014

Hetue, Heue SJeb eee Deeefo nQ, Jewmes ner Deelcee ceW hejceelcee kenQ keyeejr ke=heeue ke=hee keejf, evfepe mJehe hejKeeee ~
pehe lehe eesie e%e ele hetpee, meye pebpeeue g[eee ~~
nw~ Ssmes ner Deelcee ceW ner yee, peerJe Deewj ceeee Yeemeles nQ~
keyeerj meensye kenles nQ efke meleieg ye[s ke=heeueg nQ,
FmeerefueS GvneWves ceeveJe cee$e kes Thej ke=hee kejkes GvnW Gvekee
mJehe kee %eeve kejeee nw Deewj pehe, lehe, eesie, e%e, ele
SJeb hetpee Deeefo meYeer pebpeeue mes g[ekej Gvekees mele heLe
efoKeueeee nw~ MeyoeJeueer ceW pewmes
mevlees meleieg DeueKe ueKeeee~
hejce ekeeMeke hegbpe %eeve Oeve, Ie Yeerlej ojmeeee ~~
ceve ye eg
f yeeveer peeenf ve peevele, Jeos kenle mekegeeee ~
Deiece Deheej DeLeen Deieesej, vesefle vesefle pesefn ieeee ~~
eMfeJe mevekeeeofke Deeeof yeee kes, Jen eYeg neLe ve Deeee ~
Jeeme JeefMe efJeeejle nejs, keesF& heej ve heeee ~~
efleue ceW lesue kee ceW Deefive, Ie=le hee ceeeEn meceeee ~
Meyo ceW DeLe& heoejLe heo ceW, mJej ceW jeie meceeee ~~
yeerpe ceeeEn Debkegj le MeeKee, he$e Hetue Heue eee ~
leeW Deelece ceW nw hejceelece, yee peerJe De ceeee ~~

efpeme ekeej meeiej ceW uenj G"leer nw lees meeiej Deewj uenj
efYevve-efYevve eleerle nesles nQ, efkevleg peye uenj meeiej ceW mecee
peeleer nw leye meeiej Deewj uenj ceW Skelee Dee peeleer nw~ "erke
Fmeer ekeej peye meeOeke meeOevee kes ceeie& hej Deemej neslee nw
leye Jen Deheves meeOe hejceelcee mes Deheves Deehekees efYevve
mecePelee nw, efkevleg peye Jen Deheves meeOe hejceelcee ceW efJeueerve
nes peelee nw leye Deelcee Deewj hejceelcee ceW Skelee Dee peeleer nw
DeLee&led meeOeke Deheveer Deelcee ceW ner hejceelcee kees eehle kej
ueslee nw~ meoddieg keyeerj meensye ves ener kene nw
``Ske jne otpee ieee oefjee uenj meceee''~
ener nw meeOevee keer heefjhekeJeeJemLee, efpemeceW hengBekej
meeOeke peve hejceevevo kees eehle kejles nQ~

meoddieg keyeerj meensye keer Deejleer

euees meKeer Deejleer Gleejs, meoddieg meensye keer ~~ ske ~~
kenJeeb
mes
Deees
meensye, kenJeeb heOeejs-2
keewve meKeer Deejleer Gleejs, meoddieg meensye keer ~~1~~
meleegie
ceW
Deees
meensye, ceLegje heOeejs-2
KesceMJejer
Deejleer
Gleejs,
meoddieg .... ~~2~~
$eslee
ceW
Deees
meensye,
uebkee heOeejs-2
cevoesojer
Deejleer
Gleejs,
meoddieg .... ~~3~~
ehej ceW Deees meensye, ie{ efiejveej heOeejs-2
Fvceleer
Deejleer
Gleejs,
meoddieg
.... ~~4~~
keueegie ceW Deees meensye, ie{ yeeBOeJe heOeejs-2
Deeefceve ceelee Deejleer Gleejs meoddieg .... ~~5~~
keeMeer mes Deees meensye Yekelepeve Deejleer Gleejs meoddieg .....
11

Deewue-petve-2014

~~ meleveece ~~

Devle Yeuee lees meye Yeuee

ce. heb. megveerue oeme Meem$eer ``DeeMeglees<e''
eer keyeerj Deeece-Yeeieuehegj (efyenej)

peerJeve kee Deefvlece heue `ce=leg' nw~ en heue ye[e ner

cenlJehetCe& nw~ `ce=leg' kee en heue eefo mecnue peee lees efHej
ce=leg mes YeeYeerle nesvee vee he[s~ ce=leg kes mecee nceejer
``Deelce-efmLeefle'' yeveer jns lees ``hegvejefhe peveveb hegvejefhe cejCeb
hegvejefhe peveveer pe"js Meeveced'' kee keYeer meecevee ner ve kejvee
he[s~ ce=leg kes mecee eefo meeJeOeeve jns lees ce=leg-keeue ceW megKe
efceuelee nw Deewj ce=leg Ghejevle hejce megKe~ meoddieg keyeerj
meensye kenles nw
pesefn cejCes mes peie [js, cesjes ceve Deevevo ~
keye ceefjneQ keye heeFneQ, hetjCe hejceevevo ~~
Jewmes mebmeej kes eee: meYeer ueesie `ce=leg mes YeeefYele nesles
osKes peeles nw~' nesvee Yeer mJeYeeefJeke nw, keeeWefke efpeve eeCeerheoeLeeX kees yeesjves ceW meeje peerJeve ueiee efoee, Jen meye tlee
pee jne nw~ Gmekee DeYeer Yejhetj GheYeesie Yeer veneR kej heeee~
meblegef veneR efceue heeF&~ DeYeer lees Jen keg Deewj meese ner jne
Lee efke ``keeue Ke[e efmej Thejs'' ce=leg Deekej oyeese ueer~

%eeveer me" meeOeg-DemeeOeg keer,

kesJeue
jner
keneveer ~
keneB ieee keee helee efkemeer ves,
keesF& mebosMe ve ueeee ~
kewmee nw? Jen osMe efkemeer ves,
Deekej
veneR
yeleeee ~~
meoddieg keyeerj meensye kes MeyoeW ceW
``pees-pees ieee yengje veneR,
kegMeue keneB mes Deee''
Deeies Deewj kenles nQ
Deeee nw mees peeesiee, jepee jbke Hekeerj ~
Ske eEmenemeve e{er eues, Ske yeeBOes pebpeerj ~~
Fme mebmeej ceW Deveeefokeeue mes pees keesF& Yeer Deeee mLeeeer
ef"keevee yeveekej jn veneR heeee~ Gmes Fme mebmeej mes peevee ner
he[e~ eens jece ke=<Ce jns nes ee yeg-ceneJeerj, F&mee-cegmee jns
nes ee nes ee veeveke-oefjee-heueg, eens meoddieg keyeerj jns nes
ee ieesmJeeceer leguemeer oeme~ $eheefle efMeJeepeer nes ee cenejeCee
eleehe~ meYeer Dehevee-Dehevee kee&Je efoKeekej Fme mebmeej kes
jbie-cebe mes eues iees Deewj jespe kes jespe ye[s-ye[s Yethe ee jbke
pee jns nQ~ DeLee&led ce=leg kees eehle kej jns nQ~ nce Deehe jespe
cejles ngS ueesieeW kees osKeles nQ~

ce=leg kee Yee F&mehe keer keneveer keer lejn (Yesef[ee

Deeee Yesef[ee Deeee) veneR nw~ ce=leg DeJeMe Deeleer nw Deewj
meyekes heeme Deeleer nw~ ce=leg kees Yegueekej ee Gmes Peebmee oskej
keesF& Yeer eue veneR mekelee~ ce=leg kees legce Yegue peeDees, ceiej
ce=leg legcnW veneR Yetue mekeleer, keeeWefke ce=leg DeefveJeee& nw~ pevce
Gve cejves JeeueeW ceW meYeer lejn kes ueesie nesles nQ~ kesJeue
keer megefveefMele heefjCeefle lees ce=leg ner nw~ FmeefueS Fmes efkemeer yet{e ner veneR neslee, yees, efkeMeesj, egJee, mJemLe, jesieer,
Yeer keercele hej euee veneR pee mekelee~ ce=leg OegJe nw, ce=leg Oeveer-iejerye, meeOeg-mevle, jepeveslee-DeefYeveslee Deeefo-Deeefo
DeJeMecYeeJeer nw~ cenekeefJe- efovekej kenles nQ
meYeer lejn kes ueesie nesles nQ~ ieg veeveke meensye ves kene nw
jne keewve vej? meoe peiele ceW,
veefn yeeueke veefn eew yeves, veefn efJejOeer keg yevle ~
jbke
Yethe
DeefYeceeveer ~
vee peeveeW keye DeeFnw, keeue efueS ece Hebo ~~
12

Deewue-petve-2014

keue he[esefmeeeW kes Iej eesjer ngF&, en peevekej Deehe mJeeb

meeJeOeeve nes peeles nQ~ Gmeer ekeej he[esme ceW efkemeer keer ce=leg
ngF& en osKe-megve-peevekej mJeeb Deheves Deehe ceW meeJeOeeve keeeW
veneR nes peeles? nes peevee eeefnS~ meeJeOeeve, keee helee keneR
keue cesjs Iej, cesjs efueS ner ce=legosJe ve Dee peeSB~
ceeueer DeeJele osKe kes, keefueeve keefj hegkeej ~
Hegues-Hegues egve efuees, keue nceejer heej ~~

eehle keje osleer nw~ mJehemLe keje osleer nw~ FmeefueS ce=leg
Yetueves keer Jemleg veneR nw~ ce=leg lees ncesMee mees oe mes eeo
kejves keer Jemleg nw~ ce=leg mes YeeYeerle lees Jes nesles nQ, efpevnW cejves
kes yeeo heer[e keer DeeMebkee nes~ eeJeled peerJeve ce=leg kees eeo
kejles ngS peerJeve eeheve kejves Jeeues kees ce=leg-heer[e keer
DeeMebkee kewmeer? Gmekes ceve ceW lees ce=leg kes eefle Ske Gcebie
nesveer eeefnS

pewmee efke meoddieg keyeerj meensye kes ceve ceW Leer efke ``keye
keyeerj meensye keer Ge meeKeer kees nj heue nj-#eCe mcejCe
ceefjneQ keye heeFneQ, hetjCe hejceevevo'' Ssmee efvemhe=n YeeJe
jKevee eeefnes~ menpees yeeF& keer en hebefe Yeer meoe
nesvee eeefnS~ nceejs peerJeve ceW ``peeW keer leeW Oej oerveer
mcejCeere nw
eoefjee'' Jeeues ner Fme YeeJe kees jKe mekeles nQ~
heeveer kee yegueyeguee, Den leve Ssmee nese ~
Jeso ceW ce=leg keer Meefe kee JeCe&ve ye[e ner megvoj {bie mes
heerJe efceueve kees "eefvees, jefnes vee heef[ meese ~~
efkeee ieee nw~
jefnes vee heef[ meese, yengefj veeEn cevegKee osner ~
efJeOegb oeCeb meceves yentveeb,
Deeheve ner ketB Keespe, efceuew leye jece mevesner ~~
egJeeb veb mevleb heefuelees peieej ~
nefj ketB Yetues pees efHejs, menpees peerJeve ej ~
osJeme heMe keeJeb ceefnlJee
megefKeee leye ner nesesiee, megefcejwiees kejleej ~~
Deee ceceej me e: meceevee ~~
meensye kenles nQ
($e+iJeso 10~55~5)
keeue Ke[e efmej Thejs, let peeie efJejeves ceerle ~
DeLe& egJeeveb mevleb Ske Ssmes veewpeJeeve kees, efJeOegb
peekee Iej nw iewue ceW, meeskeme meesJew efveefMevle ~~
pees efke efJeefJeOe keece kejves Jeeuee nw Deewj, meceves jCe ceW,
veereflekeej ves Yeer kene nw

yentveeb yenglees kees, oeCeb ceej Yeieeves Jeeuee nw, Gmes

heefuele: Ske yeg[d{e, peieej efveieue peelee nw~ osJeme
osJe kes, ceefnlJee Fme ye[s cenlJe Jeeues, keeJeb keeJe kees,
heMe osKee efke, e: meceDeeve keue pees peer jne Lee, meeBme
ues jne Lee, me: Jener Dee Deepe, ceceej ceje he[e nw~
YeeJe en nw efke pees egJeke keue Deveske keeeeX kees kejlee ngDee
eg ceW hejeece efoKeeves Jeeuee Lee~ Jen Deepe ceje he[e nw~ Gmes
Ske yeg[d{e ce=leg efveieue peelee nw DeLee&led ce=leg kes cegKe ceW
mecee peelee nw~

``ie=nerle FJe kesMes<eg ce=legvee Oece&ceeejsled'' DeLee&led ce=legosJe

legcnejs kesMe kees heke[kej jKee nw, keye ueskej Yeeie peees helee
veneR~ ce=leg keye Dee peees keesF& ef"keevee veneR, nes mekelee nw,
DeYeer-DeYeer Deieues ner #eCe legcnejer ce=leg nes peee~ keee
ef"keevee~ DeleSJe meeJeOeeve nes peeDees~ pees ceveg<e Deheves Thej
ce=leg efevleve kee DebkegMe jKekej leLee ce=leg kees Deue ceevekej
peerJeve eeheve kejlee nw~ Jener ceveg<e peerJeve keer JeemleefJekelee
kee cetueebkeve kej mekelee nw~ pees ce=leg kees peevelee nw Jener
Fmemes lees ener eleerle neslee nw efke ce=leg peerJeve keer Ske
peerJeve kee DeLe&-eeespeve mecePelee nw~ Jen mechetCe& peerJeve ce=leg
kes efueS ner leweejer kejlee jnlee nw~ Deewj Ske efove ce=leg Deekej DeefveJeee& Ievee nw ``ce=legJez eeefCeveeb OegJeced'' ce=leg eeefCeeeW
Gmekes peerJeve kees meeLe&ke yevee osleer nw~ hejceevevo mJehe kees kes efueS DeefveJeee& nw~ ce=leg lees ceevees peerJeve Je=#e ceW ueiee ngDee
ceOegj Heue nw~
13

Deewue-petve-2014

Jemlegle: peerJeve Deewj ce=leg Ske he ner nw~ jeef$e kes Devle
ceW DeCeesoe neslee nw Deewj DeCeesoe kes Devle ceW jeef$e kee
efvecee&Ce neslee nw~ peerJeve ceW ce=leg kee Heue ueielee nw Deewj ce=leg
ceW peerJeve kee~ peerJeve keer meHeuelee kee efjkee[& ce=leg kee
Deefvlece heue nw~ peerJeve kees meHeuelee kes efMeKej hej hengBeeves
kes efueS F&Meeefoheefve<eod kes $e+ef<e cev$e ceW kenles nQ
Jeeegjefvele cece=leceLesob Yemceevle Mejerjced ~
elees mcej ke=le mcej elees mcej ke=le mcej ~~

keercele DeeBkeer peeleer nw~ pees jesles ngS ce=leg kee JejCe kejW lees
mecePevee eeefnS efke Gmekee peerJeve DemeHeue jne Deewj pees
emevveefee mes ce=leg kee mJeeiele kejW lees mecePevee eeefnS efke
Gmekee peerJeve meHeue jne~ efveke= peerJeve peerkej keesF& meeses
efke Deefvlece heue ceW YeieJeeve Deekej mJeie& keer mewj kejeves ues
peeeWies lees en Gmekeer Yetue nesieer, keeeWefke Jen lees Deefvlece #eCe
ceW peerJeve ceW efkees ngS kece& ehee keer yeele ner meesesiee~ peerJeve
Yej MegYe kece& kejves Jeeuee ner Deefvlece mecee ceW MegYe meesesiee
Deewj Gvekeer MegYeieefle nesieer~

DeLee&led MejerjeW ceW Deeves-peeves Jeeuee peerJe Decej nw~ hejvleg

ceveg<e efpeme YeeJevee kees Deheveer ce=leg kes mecee oe ceW
Mejerj Yemceevle nw~ ve nesves Jeeuee nw~ FmeefueS ns peerJe Devle OeejCe kejkes eeCeeW kees es[lee nw Gmeer ieefle kees Jen eehle
mecee cesW `' kee mcejCe kej Deewj Deheves efkees ngS keceeX kee neslee nw~ ieerlee ceW YeieJeeved eerke=<Ce peer cenejepe Depeg&ve mes
mcejCe kej~
kenles nQ
Fme ceb$e kee YeeJe en nw efke ceveg<e kees Dehevee peerJeve Fme
eb eb Jeeefhe mcejvYeeJeb lepelevles keuesJejced ~
ekeej efyeleevee eeefnes efke peerJeve kes Deefvlece heue ceW megke=le
leb lecesJewefle keesvlese meoe meodYeeJe YeeefJele: ~~
keceeX kee mcejCe nes~ meoddieg eje eoe veece meesnb, Jeens
ns kegvleer heg$e Depeg&ve! en ceveg<e (peerJe) Devle keeue ceW
ieg, meleveece kee mcejCe nes~ Ssmee nesves mes ner meoddieefle
efceuesieer DeveLee pevce-ce=leg kee ee euelee ner jnsiee~ Fmes efpeme-efpeme Yeer YeeJe kees mcejCe kejlee ngDee Mejerj kees leeielee
Fme ekeej mes mecePes efke ceveg<e ce=leg Meee hej hengBeves mes hetJe& nw, Gmekees ner eehle neslee nw~ meoe efpeme YeeJe kee efevleve kejlee
Dehevee meeje peerJeve mJelev$e he mes Des ee yegjs keceeX kes nw, Devle keeue ceW Yeer eee: Gmeer kee mcejCe neslee nw~ pe[ Yejle
mecheeove ceW ueiee oslee nw~ efkevleg peye ce=leg Meee hej Deefvlece kee eceeCe Fefleneme eefme nw~ Gmeves Devle mecee ceW efnjCe kee
MJeeme ueslee nw, leye Gmes Deheves peerJeve kee JeemleefJeke efe$e ee mcejCe kejles ngS eeCe leeiee lees GvnW Ske pevce nefjCe kes
uesKee peesKee peerJeve Yej pees efkeee nw, efoKeeF& osves ueielee nw~ Mejerj ceW uesvee he[e~ Deewj Depeeefceue ves veejeeCe veejeeCe
GoenjCe kes leewj hej eefo keesF& Jeefe Dehevee meeje peerJeve Oeve yeesueles ngS eeCe leeiee lees meoddieefle kees heeee~ pe[ Yejle keer
yeesjves ceW ueieeee nw lees Deefvlece mecee ceW Oeve kee ner mcejCe keLee Fme ekeej nw
kejles ngS osn leeie kejsiee~ kenves kee leelhee& en nw efke
jepee Yejle Ske yegefceeve, DevegYeJeer SJeb Oecee&lcee jepee
ceveg<e, peerJeve Yej pees keee&, pewmee keee& kece& kejlee nw, Gmeer
Lee~ ce=leg keeue ceW efnjve kes eefle Deemeefe nesves kes keejCe
kee mcejCe kejles ngS Deefvlece mecee ceW Fme ogefveee mes ketBe kej
Gvekees Ske pevce efnjCe kee enCe kejvee he[e~ jepee Yejle
peelee nw~ peerJeve kes Deefvlece heue ceW meleveece kee mcejCe leYeer
eewJevekeeue ceW ner Dehevee efJeMeeue meeceepe kee leeie kej Deelce
nes mekelee nw peye meeje peerJeve Yeefe Yepeve SJeb meoddkeceeX ceW
keueeCe nsleg Jeve eues iees~ keeeWefke Jes mecePeles Les efke peerJeve
ueiee nes~ peerJeve ceW efkees ngS kece& ner Deefvlece #eCe ceW mcejCe
kee hejce heg<eeLe& hegvepe&vce kes ee mes Deelcee kees cege kejvee
neslee nw~ Deewj Gmeer kece& kes Devegmeej YeeJeer peerJeve (pevcenw~ Jeve ceW Deeece yeveekej meeeflJeke peerJeve eeheve kejles ngS
eesefve) kee efveOee&jCe neslee nw~ Fmeefuees peerJeve keer meHeuelee ee
Oeeve meeOevee ceW ueies ngS Les efke Ske efove veoer le hej mveeve
DemeHeuelee kee efjkee[& ce=leg kee Deefvlece heue nw~ peerJeve efkeme
kejles Jee peue heer jner ieYe&Jeleer efnjCeer kee eEmen keer iepe&vee
ekeej efyelee Fmekeer hejer#ee ner ce=leg nw~ ce=leg mes keee& keer
14

Deewue-petve-2014

megvekej Yee kes keejCe veoer ceW ner emeJe nes ieee Deewj veJepeele
efMeMeg efnjCe kees es[kej ogefveee mes eueer ieeer~ Gme
ceele=efJenerve veJepeele efnjCe efMeMeg kees peue ceW efieje ngDee
osKekej $e+ef<e Yejle kee oe keCee mes Dee nes ieee Deewj
Gmes G"ekej Deheves meeLe Deeece ceW ues Deees leLee heg$eJeled
heeueve-hees<eCe kejves ueies~ Oeerjs-Oeerjs Gme MejCeeLeea efnjCe kes
eefle Yejle keer Deemeefe ye{leer eueer ieF&~ Ske #eCe Yeer Gmekes
efyevee ceve veneR ueieves ueiee~ eneB leke keer OeeveeYeeme keeue
ceW Yeer Jen Oeeve ceW Deeves ueiee~ Ske efove efnjCe kees Deeece ceW
veneR osKee lees Jes efJeeefuele nes iees~ Jeve kes Yeeeveke ceeieeX ceW
efJeef#ehle keer YeeBefle (pewmes meerlee njCeeshejevle jece keer efmLeefle
nes ieF& Leer) Deheves heg$eJeled Keeses ngS efnjCe kees Keespeles ngS
Yejle Deeeveke efiej he[s Deewj Ieeleke ees kes keejCe Gvekeer
peerJeve ueeruee meceehle nesves hej Leer, ce=leg kes Deefvlece #eCe ceW
he[s Les Jes efke Deeeveke Gvekee efnjCe efoKeeF& he[e pees Deekej
yew" ieee~ Fme ekeej ce=leg kes mecee ceW Gvekee ceve efnjCe hej
ueiee jne Deewj Gvekeer ce=leg nes ieF&~ efpemekes keejCe GvnW Ske
pevce efnjCe ceW uesvee he[e~ efnjCe pevce efyeleeves kes yeeo hegve:
ceeveJe leve ceW pevce ueskej pe[ Yejle kes veece mes peevee ieee~
pees pe[ yegef kes Les~ efhelee SJeb YeeFeeW eje Ghesef#ele jnles ngS
Yeer Oeeve-meeOeveeYee peerJeve efyeleeles ngS Deelce efmLeefle kees
eehle efkees Deewj pevce-cejCe keer heer[e mes meoe-meoe kes efuees
Deheveer Deelcee kees cege kej efuees, DeLee&led pevce-cejCe mes cege
nes iees~
pe[ Yejle keer keLee mes efJeefole nes peelee nw efke ceveg<e
efpeme-efpeme YeeJe kee mcejCe kejlee ngDee Mejerj kees leeielee nw,
Gmeer-Gmeer YeeJe kees Jen efveefMele he mes Deieues pevce ceW heelee
nw~ pees keg Yeer nceves peerJeve Yej meesee Deewj efkeee, Gmekee
mebmkeej cesjs ceve hej he[e nw~ Fme mebmkeejeW kee mecegee ce=leg
keeue ceW nceejs efJeeejeW kees eYeeefJele kejlee nw~ Fve efJeeejeW keer
iegCeJeee kes Deveghe Mejerj eehle neslee nw~ FmeefueS pewmee
Mejerj pewmee Mejerj Deepe nceW eehle nw Jen nceejs hetJe&-pevce keer
ce=leg kee met#ce eslevee keer DeefYeJeefe nw~ eefo keesF& Jeefe

keges keer ceeveefmekelee kees ueskej cejlee nw lees Jen Deieues pevce ceW
kegee kee leve heeesiee~ ieerleekeej kenles nQ, eefo Jen leeceefmeke
ceve:efmLeefle ceW cejlee nw lees Jen heMeg eesefve ceW pevce ueslee nw~
meeeflJeke ceve:efmLeefle ceW cejlee nw lees osJelJe (cees#e) kees eehle
kejlee nw Deewj eefo jepemeer ceve:efmLeefle ceW cejlee nw lees ceeveJe
eesefve ceW pevce ueslee nw~ keeeWefke cejves kes mecee keer ceve:efmLeefle
ner Deieues pevce kes efueS DeeOeej nesleer nw~ peerJeve hee&vle ceveg<e
efpemekes eefle Delevle Deemee jnlee nw, ce=legkeeue ceW Gmeer kes
efJe<ee ceW meeselee ngDee eeCe leeielee nw~ heefjCeece ceW Deieues
pevce kes efveOee&jCe kee keejCe yevelee nw~ eefo keesF& ceveg<e
Deheveer helveer mes Deemee nw lees ce=legkeeue ceW helveer kes efJe<ee ceW
ner meesesiee Deewj Deieuee pevce m$eer-leve heeesiee~ eefo keesF& m$eer
ce=leg kes mecee Deheves heefle kes efJe<ee ceW meeseleer nQ lees Jen
Deieuee pevce heg<e leve heeesieer, eens Jen efkemeer Yeer eesefve kee
leve nes~ ce=leg keeue kes mecee pees peerJe meeselee nw Gmeer kes
Deveghe Jen Deieuee peerJeve heelee nw~ ener lees nceejs $e+ef<e
ceveeref<eeeW kee efevleve nw~
meebmeeefjke keee&keueehe ceW DeleefOeke efveceive peerJe
(ceveg<e) Yeewefleke Mejerj ceW yengle Deemee nes peelee nw~ ce=leg kes
keieej hej Yeer Jen Jele&ceeve Mejerj Deewj Gmemes peg[s ngS meies
mecyeefvOeeeW keer yeele kejlee nw, meeselee nw,peerJeve keer Yeewefleke
mebkeuhevee ceW ner hetjer lejn [tyee jnlee nw~ ce=leg kes #eCe ceW Jen
Deheves Jele&ceeve Mejerj kees es[vee veneR eenlee~
eeCeer heoeLeeX kes ceesnJeMe keF& efoveeW leke ce=leg Meee hej
he[e kejenlee jnlee nw~ uesefkeve eke=efle kes efJeOeeveevegmeej ce=leg
kee JejCe kejvee ner he[lee nw~ FmeefueS ce=leg mes Ieyejevee veneR
eeefnes~ Jees lees nesieer ner~ ce=leg nceeje Dee yeves~ ce=leg kes
Deefvlece heue ceW meleveece ee Des MegYe keceeX kee mcejCe DeeJes
Fmekes efueS peerJeve hee&vle Yepeve megefcejve-mJehe efevleve SJeb
MegYe keceeX ceW ceve kees ueieees jKeves kee eelve kejvee eeefnS
leeefke keneJele kes Devegmeej ``Devle Yeuee lees meye Yeuee''
peerJeve meHeue nes mekes~

15

Deewue-petve-2014

~~ meleveece ~~

esce keer hejekeee

cenbleeer meesnbie oeme Meem$eer meensye
eer keyeerj Deeece-Deeceoer (.ie.)

esce meKeer legce kejes efJeeej,

yengefj ve Deevee en mebmeej
pees leesefn esce efKeueveJee eeJe,
meerme Gleeefj cenue ceW DeeJe
esce efKeueveJee ener megYeeJe,
let eefue DeeJe efke ceesefn yegueeJe
esce efKeueveJee ener efJemesKe,
ceQ leesefn osKetB let ceesefn osKe
Kesuele esce yengle heefenejer,
pees KesefuenQ mees peie mes veejer
oerheke pejw yegPes ens yeeleer,
Glejve ve os esce jme ceeleer
kenle keyeerj esce meceeve,
esce meceeve Deewj veneR Deeve

esce kejves keer yeele lees meYeer ueesie kejles nQ hejvleg Gme esce
kes jnme kees keesF& efyejuee ner peevelee nw~ kenves ceW Ske meeceeve
yeele nw, uesefkeve esce kes jnme kees heneeve kejvee Ske otmejer
yeele nw~ Ske heefle Deheves helveer Deewj yeeeW mes esce kejlee nw~
Ske keueekeej Deheveer keuee mes esce kejlee nw~ esce keer
hejekeee Deheves Deefvlece ue#e leke hengBelee nw~ egJeke egJeleer
mes Deewj egJeleer egJeke mes esce kejlee nw~ Fvekes esce ceW keneR
Jeemevee Yeer efoKeeF& he[ peeleer nw~ Jeemevee keer hetefle& efkeee ieee
esce #eefCeke nw, Dele: ceveg<e peye Ske yeej Gme heeMeefJeke
JeemeveeDeeW kes peue ceW Hebme peelee nw leye Gmes Ssmee ueielee nw efke
cesjer JeemeveeDeeW keer hetefle& Deye nesieer, leye nesieer hejvleg Ssmee veneR
neslee~ Ssmes ner Deeies heers kejles kejles ceveg<e yet{e nes peelee nw~
kegee Ske metKeer n[dd[er eyeelee nw leye Gmekes cemet[eW mes Ketve keer
Oeeje efvekeueleer nw leye kegee en meeselee nw efke en efOej cegPes
efceue jner nw, Jen Fmeer n[dd[er ceW mes~ Ssmee YeceJeMe Gme metKeer
n[dd[er kees es[vee veneR eenlee~ Fmeer ekeej ceveg<e peye
JeemeveeDeeW ceW [tyelee nw leye Gmes Yeer Ssmee ner ueielee nw~ pees
Deevevo cegPes efceue jne nw Jen FvneR efJe<eeeW mes efceue jne nw~
leYeer lees Gmes efJe<eeevevo kene keeeWefke efJe<eeeW kee Deevevo
#eefCeke nw~ mevleeW ves en kene efke ``keecejme'' leeiekej
``veecejme'' kes heeuee heeve kejes~ keecejme Ssmee nw pewmes e%e
kegC[ ceW efpelevee nefJe<e [euees Glevee Deewj ceebielee peelee nw
``meeje heddve peefj ieee efHej efHej ueeJes ceebie''~ Gmekeer hetefle&
ogefveee kee keesF& Yeer epeceeve veneR kej mekelee~ ``nefJe<eeke=<Ce
JelcexJe Yete SJeeefYeJeOe&les''

~~ske~~
~
~~1~~
~
~~2~~
~
~~3~~

meoddieg keyeerj meensye peve mecegoee kees meKeer kes he ceW

mecyeesefOele kejles ngS en kenles nQ efke efpeme esce kes yevOeve ceW
mecemle mebmeej kes eeCeer Ske otmejs mes yevOes ngS nQ, Gme efJe<ee
hej ns meKeer! efJeeej kejes~ Gme esce kee efJeeej kejes, efpememes
yeejcyeej pevce-cejCe kes Hevoe t peee Deewj efHej mes Fme
mebmeej kes YeJeee ceW ve Deevee he[s~

ceveg<e Deheves peerJeve ceW esce kej jne nw, hejvleg meoddieg
keyeerj meensye efpememes esce kejves keer yeele kejles nQ, Jen keesF&
Deewj nw~ meebmeeefjke eeCeer, eeCeer heoeLeeX mes esce kejlee nw, pees
Jeefe mes hetCe&le: he=Leke nw~ Deewj pees he=Leke nw Jen Ske ve Ske
efove DeJeMe t peeesiee~ pees eeCeer heoeLe& ncemes t peee
nefJe<ed keer pJeeuee efvejvlej ye{leer ner peeleer nw~ Fmeer ekeej
Gmemes ceveg<e kee esce kejvee Yetue nw~ Fmeer yeele kees meeKeer kes Ske yeej keecejme ceW [tyekej efJe<eeevevo uesves keer keesefMeMe
ceeOece mes keyeerj meensye ves kene
kejlee nw lees Gmekeer een efvejvlej ye{leer ner peeleer nw~ Dele:
Meem$ekeejeW
kee kenvee nw efke Gme hej mebece kejW~ meeceeve
esce esce meye keesF& kenw, esce ve eervns keese ~
ueesieeW kes efueS leeie kejves keer yeele veneR nw, hejvleg mebece kejves
Dee" henj YeeRpee jns, esce keneJes meese ~~
16

Deewue-petve-2014

keer yeele nw~ leeie kej mekes lees yengle Gece yeele nw, hejvleg
leeie ve kej mekes lees DeJemLee kes Devegketue meenee& kejW~
mJeemLe keer efkeesCe mes Yeer ceveg<e kees Deheves Jeere& keer j#ee
kejveer eeefnes~

keyeerj meensye kenles nQ efke mecemle ekeej kes Denbkeej kee leeie
kejvee he[siee~ %eeve, Yeefe, yegef Deeefo kes Denbkeej kees leeie
kejes leye Fme esce-cenue ceW Deevee DeveLee legcnW esce keer yeele
mecePe ceW veneR Deeesieer~

esce kees heneeveves kes efuees meoddieg keyeerj meensye Ske

megvoj lejkeerye yeleeles nw ``Dee" henj YeeRpee jns'' eewyeerme
Iebs Ske meceeve Deevevo efceuelee nes~ leerve Iebs kee Ske henj
neslee nw, Fmekes Devegmeej Dee" henj esce ceW YeeRpeves kee celeueye
lees ener neslee nw efke Skejme Deevevo keer DevegYetefle nesleer jns~
eeCeer heoeLeeX kee Deevevo efceueves hej neslee nw, hejvleg efyeg[ves
hej og:KeevegYetefle nesleer nw~ FvneR yeeleeW kees Oeeve ceW jKekej
keyeerj meensye kenles nQ efke ``esce meKeer legce kejes efJeeej'' ns
meKeer! Gme esce kee efJeeej kejes efpemeceW efvejvlej esceevegYetefle
nesleer jns, Ske yeeueke kes efueS Yeer Jen esce cegPemes efJeueie ve
nes~ en esce JeemleJe ceW DeelceevegYetefle kee ner nes mekelee nw leYeer
lees Deeies keer hebefe eejcYe kejles ngS kenles nQ efke

``esce efKeueveJee ener megYeeJe, let eefue DeeJe efke

ceesefn yegueeJe''

``pees leesefn esce efKeueveJee eeJe, meerme Gleeefj cenue

ceW DeeJe''

es Ssmee efKeueewvee nw efke Denbkeej kees es[s efyevee efvepe Iej

ceW hengBevee keef"ve nw~ esce kee megYeeJe ener nw~ esce kes Deeies
efkemeer keer veneR eueleer, meejs efveece peneB kes leneB Oejs jn peeles
nQ~ efpememes efpemekeer ueieve ueie peeleer nw leye Jen Jeefe mJeeb
euee peelee nw~
esceer kes ceve ceW Ske Ssmee egcyekelJe Meefe hejceeCeg kes he
ceW efvejvlej efvekeuelee jnlee nw pees Deheves efeelece leke mJele:
hengBe jne neslee nw~ efpemes eeeerve Yee<ee ceW sueerheLe eefeee
kenles nQ~ GvneR sueerheLe eefeee kes keejCe ner efJe%eeve JeseeDeeW
ves sueerHeesve, sueereece Deeefo kee efvecee&Ce efkeee~ nceejer
mejkeej Je Jew%eeefveke efpemes keef"ve heefjece Deewj keeHeer Kee& kes
yeeo peevee Gmes JeneR hej eeeervekeeue kes $e+ef<eeeW ves ye[er
mejuelee mes Jeiewj efkemeer Oeve Kee& kes meeOeveeDeeW kes yeue hej
peeveles Les~ Ske peien yew"kej meeOeveeDeeW kes yeue hej keewve keneB
eeo kej jne nw en peevekej mJeeb hengBe peeles Les~

eefo legPes esce mes Kesueves keer Fe nw lees meerme Gleejkej

Fme cenue ceW eJesMe kejvee DeveLee JeneB keer yeele legPes mecePe ceW
veneR Deeesieer~ esce keer ieueer Delevle mekejer nw~ FmeceW oes veneR
mecee mekeles, DeLee&led Yeefe keer ieueer ceW ceesn leLee Denbkeej kees
ueskej veneR Dee mekeles~ esce kes jemles ceW Denbkeej yeeOeke nw meoddieg keyeerj meensye ves kene
hejvleg Yeefe meeOeke nw~ Dele: Yeefe keer ieueer ceW lees kesJeue esce
ue#e keesMe ceW ieg yemes, megjefle efoees he"ee ~
kees meeLe ceW ueskej Dee mekeles nes~ FmeerefueS lees ken osles nQ
Meyo legjer DemeJeej nese, efve DeeJes heue peee ~~
(mevOee hee")
esce hee kee eesuevee, heefnj keyeer veee ~
heeefvehe efovnes leemeg kees, pees leve ceve yeesues meeBe ~~
ueeKeeW keesMeeW hej ieg efJejepeceeve nes Deewj Deehe Deheves
(yeerpeke meeKeer-58) megjle-%eeve mes Deheves ieg kes mJehe kees osKeW Deewj Deehekees ener
esce keer eesueer henvekej veeees, legcnW Jen efeelece hemevo yew"s ieg kee mJehe vepej Deeesiee, hejvleg efJe<eeeW kes peeue ceW
kejWies~ GmeceW Yeer leve ceve mes mele kee DevegmejCe kejvee nesiee GuePee ngDee ceveg<e Deheves ieg kes mJehe kees veneR osKe heelee,
keoeefeod FmeceW keesF& yeele efheeeer ieeer ee yeoueer ieeer lees keeeWefke meeOeke kee ceve mebmeej kes Deveske ehebeeW ceW ueiee ngDee
yeele yeveer yeveeeer efyeie[ peeesieer Deewj Ssmee esce, yeveeJeer yeve nw~ peye leke nceeje ceve yeefnceg&Ke nesiee leye leke nce Deheves ieg
peeesiee~ Dele: MeerMe kee DeLe& Denbkeej nw~ eeCeer heoeLe& kee kes mJehe kee oMe&ve veneR kej mekeles~ ieg kes mJehe kee
Denbkeej Je megvoj eewJeve kee Denbkeej ceveg<e kejlee nw, uesefkeve oMe&ve Yeer yeee oMe&ve nw, keeeWefke Jen Yeer cegPemes he=Leke nw~ Jen
lees nceW veneR efceuelee lees efHej DeelceoMe&ve kewmes nes mekelee nw~
17

Deewue-petve-2014

DeelceoMe&ve kes efueS hetCe& he mes Devlece&ve kes eje Deheves

Deehekees Deheves DeeheceW Keesvee nesiee~ Deheves DeeheceW Deheves
Deehekees Keesvee Deelce oMe&ve nw~ legPemes keesF& he=Leke nw ner veneR,
efpememes legPes efceuevee nw Jen lees Kego mJeeb nes (``leJeceefme''
meeceJeso kee ceneJeekee) efHej keewve efkememes efceuesiee~ eeCeer
heoeLeeX mes eeCeer heoeLeeX kees peeveves Jeeuee efveMee ner he=Leke nw,
Ssmee peevekej Deheves Deehe ceW MeemJele Meeefvle eehle kejes~ ceve
keer yeefnce&gKelee kees es[kej Deheves Deehe mes Devleceg&Ke neskej
esce kejes ener esce kee Dehevee mJeYeeJe nw pees Deheves Deehe kees
Deheves Deehe mes efceuee oslee n~w

hee iees, Gyej veneR heees~ Thej keer hebefe oes DeLeeX kees ueer ngF&
nw~ mebmeej kes hebe efJe<eeeW kes esce ceW he[kej JeneR kes JeneR jn
iees~ mebmeej kes efJe<ee ehebe ceW he[kej $e+ef<e cenef<e& kenueeves
Jeeues efJe%epeve Yeer veneR Gyej heees~ leYeer meoddieg keyeerj meensye
kenles nQ efke
kebeve lepevee menpe nw, Deew keeefceve kee vesn ~
ceeve ye{eF& F&<ee&, ogue&Ye lepevee esn ~~

kebeveeW kee heefjleeie kejvee mejue nw Deewj hejce heejer veejer

kee leeie Yeer menpelee mes efkeee pee mekelee nw, hejvleg ceeve
mecceeve Deewj Fmemes nesves Jeeues Deheceeve kees men heevee keef"ve
esce efKeueveJee ener efJemesKe,
nw
~ Des Des ueesieeW kees osKee peelee nw efke he[esmeer kes
ceQ leesefn osKetB let ceesefn osKe ~~
mecceeve Deewj Gmekes ye{les keoce kees veneR men heeles nQ~ en keesF&
esce-efKeueewvee keer ener efJeMes<elee nw efke legce cegPes osKees Deewj veF& yeele veneR nw FmeceW eeeerve keLee meeefnleeW kee DeJeueeskeve
ceQ legcnW efvejvlej osKelee jntB~ ueesne Deewj heejme kes yeere ceW eefo efkeee pee mekelee nw~
Ske yeeue kee Devlej nw lees ueesne meesvee veneR yeve mekelee~ ueesne
oerheke pejw yegPes ens yeeleer, Glejve ve os esce jme ceeleer~
kees meesvee yeveeves kes efuees en Ske yeeue kes Devlej kees meceehle
kejvee he[siee~ DeveLee egieeW-egieeW leke Jener he[e jnsiee Deewj
oerheke pejs DeLee&led oerheke peue ieee Deewj yeeleer yegPevee
ueesne kee mJeCe& nesves kee ue#e DeOetje ner jnsiee~
eenlee nw~ YeeJe en nw efke en Mejerj heer oerheke
yeeueJemLeeDeeW kees heej kejles ngS Deye Je=eJemLee Dee ieeer
meeKeer
Deewj Mejerj t peevee eenlee nw~ oerheke Deye peue egkee nw Mes<e
heejme heer peerJe nw, ueesn he mebmeej ~
keg Yeer veneR nw~ ceveg<e Deheves peerJeve ceW yeeueeJemLee mes ueskej
heejme les heejme Yeee, hejKe Yeee kemeej ~~
Je= leke meYeer keee& kej egkee neslee nw~ Devle ceW en keeee
(yeerpeke meeKeer-56)
mJehe oerheke efeleeefive ceW nw Deewj yeeleer mJehe es nbme es[vee
DeelceJesee heg<e ner heejme nw Deewj meebmeeefjke JeemeveeDeeW kes eenlee nw~
peeue ceW HeBmes ngS eeCeer ner ueesne nw~ Deelce%eeveer ieg mes
%eeve kee oerheke esceer kes oe ceW peue jne nw Deewj De%eeve
melmebie kejkes meebmeeefjke eeneW mes De%eeveer heg<e %eeveJeeve yeve
heer yeeleer yegPe peevee eenlee nw, otmejs ekeej mes mecePeeW De%eeve
mekelee nw~ hejKe kej Deelce %eeve kes len leke hengBee pee mekelee
mJehe oerheke pej yejkej Keeke nes ieee Deewj ieg kes eje
nw~ en leYeer nes mekelee nw peye nceejs ceve ceW Deheves ieg kes eefle
efoee ieee %eeve yeeleer Yeer neLe mes t peevee eenlee nw~ Dele:
hetCe& mecehe&Ce kee YeeJe peiesiee~ peye mecehe&Ce Deheveer hejekeee
esce kes jme ceW DeekeC" [tyee ngDee Jeefe Gme %eeve keer yeeleer
ceW hengBesiee, lees efHej Devlej meceehle neskej efvejvlejlee Dee
DeLee&led esce mJehe yeeleer nw Gmes Glejves veneR osvee eenlee~
peeesieer Deewj (letB ceesefn osKe ceQ leesefn osKetB) keer YeeJevee eefjleeLe&
``Glejve ve os'' meeceeve yeele nw oerheke keer yeeleer Glej peeves hej
nes peeesieer~
peueves mJehe efeee veneR nesleer Deewj Jen oerheke Devlele: yetPe
peeleer nw~ oerheke kes peueves hej ner ekeeMe efceuelee nw, FmeerefueS
Kesuele esce yengle heefenejer,
efpe%eemeg en eenlee nw efke cesje %eeve mJehe oerheke efvejvlej
pees KesefuenQ mees peie mes veejer ~~
peuelee jns, efpememes De%eeveevOekeej otj neslee jns Deewj peerJeve
Fme esce ceW Kesueles ngS Deveske ueesie oeBJe ueieeles ueieeles ekeeMecee yevee jns~ mecemle og:KeeW kee keejCe De%eeve ner nw~
18

Deewue-petve-2014

De%eeve efcee og:Ke hejeYeJe ngDee~ FmeceW keesF& mevosn veneR nw

Fmeer keejCe esce kes jme ceW ceelee ngDee efpe%eemeg eenlee nw efke
cesje en %eeve peesefle efvejvlej GOJee&keeMe neslee jns~

``meyemes TBeer esce

ogeexOeve kee cesJee
meeie
efJeogj Iej
esce kes Jeme Depeg&ve jLe
Yetue iees meyener

kenle keyeerj esce meceeve, esce meceeve Deewj veneR Deeve~~

keyeerj meensye kenles nQ efke esce jlve kes meceeve nw~ esce keer
meer{er mes e{kej Deheves efeelece kees Jeefe hee mekelee nw~
efkemeer ves ye[s ner megvoj {bie mes peiele Deewj esce keer TBeeFeeW
hej hengBes ngS Yeiele kes yeere ke[er kes he ceW esce kee JeCe&ve
efkeee nw
Fme Demeej mebmeej ceW, esce jlve nw meej
peiele Yeiele kes yeere ceW, kesJeue esce DeOeej
ecse mes vecse Lekele nw YeeF,& ecse mes yevOeve meye ojt peeF&
ecse ecfeueeJes eyfe[
g s peve me,s ecse mes melemeibele yeve peeF&

~
~~
~
~~

Ske otmejs kes eefle esce jnves hej Ske-otmejs mes otjmLe nesles
ngS Yeer meceerhe neslee nw~ Deewj otj osMe mes Jen Jeefe efceueves kes
efueS Deelee nw~ esce kes DeYeeJe ceW Ske oerJeeue keer otjer yengle
nes peeleer nw~ mJehe %eeve eehle kejves kes efuees ieg kes eefle
DeieeOe esce, hetCe& mecehe&CeYeeJe keer DeeJeMekelee nw~
keefJe jmeKeeve ves Yeer esce kes mevoYe& ceW kene nw
[jQ meoe eenQ ve keg, menQ meyew lees nese ~
jnQ Skejme eeefn kes, esce yeKeevees meese ~~
mebmeej kes eeCeer heoeLeeX mes [jles jns Deewj Gvemes keg heeves
keer Fe ve jKes~ mebmeej kes peeue ceW GuePes ngS Jeefe kes
heeme nw Yeer keee, pees Ske esce keer hejekeee leke hengBee ngDee
Jeefe kees os mekes~ meeOeke keer meeOeveeDeeW ceW, ceeee ceW GuePee
ngDee Jeefe yeeOee hengBeekej meeOeke kees meeOevee kes heLe mes
efJejle kej mekelee nw, hejvleg keefJe jmeKeeve kenles nQ ``menQ
meyew pees nese'' pees Yeer Fme esce keer meeOevee ceW yeeOee Deees Gmes
menkej Ske jme jns~ Ske jmelee ceW ner esce nw~ Ske jme, Ske
meceeve DeevevoeYetefle efceues Gmes ner esce kenles nQ~ metj meeiej ceW
metjoeme peer eje YeieJeeved eerke=<Ce Deewj cenelcee efJeogj kes esce
kees ye[s ner YeeJehetCe& JeCe&ve kejles ngS kenles nQ efke

meieeF&''
leeiees,
KeeF& ~
nekeeeW,
"kegjeF& ~~

eefo ogefveee ceW keesF& meieeF& nw lees Jen esce keer meieeF& nw~
YeeJehetCe& esce nes lees ceveg<e Deheves meye keg efveeJej kejves kees
leweej nes mekelee nw, uesefkeve peneB esce kee mJeebie neslee nes JeneB
lees keyeerj meensye kenles nQ ``eb efoees veneR peee'' peye
DeieeOe esce Lee leye neLe ceW Keeses kee keesje ueskej jen osKelesosKeles mecee yeerle peelee Lee hejvleg Deye esce efoKeeJee nesves ueiee
efpemekes keejCe eb osvee Yeer DemecYeJe nes ieee~ cetue keejCe
oe ceW esce kes YeeJeeW kee DeYeeJe nes ieee nw~ ogeexOeve kes ceve
ceW Denbkeej Lee efke Iej ceW jepeJewYeJe nw Deewj eneB kee hekeJeeve
YeieJeeve kewmes es[ mekeWies, hejvleg cenejepe YeieJeeved ke=<Ce
YeeJenerve Yeespeve es[kej cenelcee efJeotj kes Iej meeie heele Kee
iees~ en YeieJeeved eerke=<Ce keer cenevelee lees nw ner hejvleg Gme
esce keer cenevelee DeYetlehetJe& nw~ Ske meeceeve yeele nw DeyeesOe
yees kees esce mes yegueeDees Deewj Jen yeeueke esce keer Yee<ee peye
mecePe ueslee nw lees lelkeeue Deehekes ieeso ceW Deekej efkeuekeejer
Yejves ueielee nw~ mebmeej Yej kes efpeleves Yeer cemeueW nQ Jen esce mes
meguePeees pee mekeles nQ~ Denbkeej esce kes ceeie& ceW jes[e nw~
ceveg<eeW kees eeefnes elvehetJe&ke Fme jes[e kees esce kes ceeie& mes
nees~ en peneB Yeer jnsiee og:Ke ner osiee~ og:Ke kee keejCe
Ske otmejs kes Denbkeej kee kejeJe nw~ Denbkeej ne og:Ke
hejeYeJe ngDee~ meyemes henues ceveg<e kees keg nesves kee Denbkeej
ne osvee eeefnes~ efee kees mejue yeveevee eeefnes~ nceeje efee
efpelevee mejue nesiee Glevee nceeje JeJenej mejue Deewj ceOegj
nesiee~ ceOegjlee peerJeve keer es hetbpeer nw~ Fmes peerJeve ceW eeesie
kejkes peerJeve kees ceOegcee yeveekej cenkeeeW~ en leYeer mecYeJe
nw peye oe kes Devoj esce kee mece= efnueesjs YejWies~
meoddieg keyeerj meensye ves kene
esce ve yee[er Ghepes, esce ve ne efyekeee ~
efyevee esce kee ceeveJee, yeebOes pecehegj peee ~~

19

Deewue-petve-2014

~~ meleveece ~~

meoddieg keyeerj ceeveJe cetueeW kes ekeeMe mlecYe

meoddieg keyeerj DeefKeue meeefnleekeeMe kes DeoddYegle
osoerheceeve ve#e$e Les~ peye nce Gve hej ef [eueles nQ lees Jees
cee$e ekeeMehegbpe ner vepej Deeles nQ~ FmeefueS efkemeer ves kene nw
efke meoddieg keyeerj ege eesieer Les, keyeerj meensye yengcegKeer
eefleYeeMeeueer, peerefveeme Les~ Jees ele#ele: eLeeLe&Jeeoer,
meeceeefpeke he ceW SkeleeJeeoer SJeb oeMe&efvekele: DeelceJeeoer
Les~ ener Gvekes oMe&ve kee kesv Lee~ efevleve kes #es$e ceW me=ef kes
Fefleneme kee he peefueleeSb nw pees FeflenemekeejeW kes efJeeejeW ceW
eoefMe&le neslee nQ~ mebmeej kes mecemle MejerjOeeefjeeW ceW ceeveJe
peerJeve meJeexlke= nw~ meeLe ner mecee efJekeeme keer Yetefcekee Yeer
nw~ eefo peerJeve peerves keer keuee peeveW lees kene ieee nw ``peerves
keer keuee peeves, Decejlee hee mekes meesF&''~
DeveLee heMeg mes Yeer yeolej peerJeve ceveg<e kee nes peelee nw~
cenejepe Mebkejeeee& ves kene ``heMeew: heMeg: kees ve
kejesefleOece&ce'' DeLee&led heMeg mes Yeer heMeg keewve nw pees efveece
Oece&efJenerve DeeejCe kejlee nw~ Fmeer ekeej keyeerj meensye mes
hetJe& kes keheer Oece&OJepeer heeKeC[er meble-cenelcee, De%eeveer,
Yeesieer SJeb veevee ekeej kes cele hebLe eeejkeeW eje heesef<ele
yegjeFeeW mes meceepe kee he efJekeejege Lee~
Fmeer heefjes#e ceW me=ef ceW ceveg<e ner Ske Ssmee eeCeer nw
efpemes JeJeefmLele SJeb ceee&efole jKeves kes efueS vewefleke SJeb
meeceeefpeke efveeceeW kee efJeOeeve kejvee he[lee nw~ eefo efveeceeW
kee efJeOeeve ve nes lees ceveg<e Fme he=LJeer kees keg ner efoveeW ceW yeo
mes yeolej yevee os~ Gmekes keejveeceeW kees osKekej Mewleeve Yeer
Deheveer oeBleeW leues DeiegBueer oyee ues~ ceveg<e Ssmee heMeg nw efke
Gmekes efueS DekejCeere keg Yeer veneR nw~ en MewleeveeW kee Yeer
Mewleeve nw~ keg Ssmes Jeefe nQ pees Mewleeve kees ceveg<e mes Deueie
DeefmlelJe kes he ceW keuhevee kej uesles nQ~ hejvleg en keuhevee
mener veneR nw keeeWefke Mewleeve ee YeieJeeve ceveg<e mes ner efJekeefmele
ee Ieefle neslee nw~ nceW en Yeer Oeeve jKevee nesiee efke eefo
ceveg<e mebeefcele SJeb ceee&efole jns lees Gmemes ye{kej keesF& Yeer

-[e. cenble efJeJeske oeme meensye

censMeKet,Keieef[ee (efyenej)

YeieJeeve veneR~ mecemle %eeve, efJe%eeve, keuee-keewMeue, cele-hebLe

meceoee, Jeso-Meem$e, ceefvoj-ceefmpeo, efiejpee, ieg eje,
leerLe& cetefle&, F&MJej Deuueen Fleeefo kee mLeeheke SJeb keuheke
ceveg<e ner nw~ ceveg<e Dee yegje pees keg kejlee nw Gmekee Heue
Gmes lees efceuelee ner nw meeLe ner Gmekes keceeX kee eYeeJe Yeer otmejeW
hej he[lee nw~ FmeefueS mebmeej ceW mecYeuekej SJeb meese
efJeeejkej kece& kejves keer DeeJeMekelee nw~ meese efJeeejkej
efJeJeskehetJe&ke efkeee ieee kece& hetpee yeve peelee nw, efHej lees kene
peelee nw ``peneB-peneB [esuee mees heefjecee, pees keg
kejes mees hetpee'' nw~
Fme mebmeej ceW keuce<e kees Oeeskej heeJeve yeveeves nsleg meceemecee hej Deveske ceneheg<eeW kee DeJelejCe neslee jne~ meYeer
ceneheg<e Deheves Deheves efkeesCe mes peerJeve hee&vle mebmeej keer
YeueeF& kes efueS petPeles jns~ Fmeer ke[er ceW meoddieg keyeerj meensye
kee Yeer eewonJeeR (hevJeeR) Meleeyoer kes ceOe ceW DeJelejCe
ngDee~ keyeerj meensye DeoddYetle SJeb DeveesKes ceneheg<e Les~ Gvekeer
ef ye[er ner hewveer Leer~ Jees DevegYeJeer meble Les~ Deheves peerJeve ceW
GvneWves meceepe ceW Jeehle yegjeFeeB SJeb Deece pevepeerJeve ceW heeuee
ngDee DeceeveJeerelee kees ieewj mes osKee~ GvneWves osKee efke Mejerj
ceW GYeje yegjeF&eeB SJeb DeJeiegCe he ceJeeoege Heesjs Hegvmeer kee
meHeue Dee@hejsMeve ve efkeee peee lees Ske efove meceepe heer hetje
Mejerj ner me[ peeesiee, Fmeer ekeej Oece& Deewj hejcheje kes veece
hej heeues heesmes pee jns DevOe efJeMJeeme, heeKeC[ SJeb kegjerefleeeW
kee efvecet&ue ve efkeee peee lees es Ske efove Oece& Deewj hejcheje kees
ner [gyees oWies~ meejs jerefle-jerJeepe, efeee keeC[, hetpee heefle
ceveg<e kes megKe Meeefvle kes efueS yeveees iees nQ, hejvleg Deepe
Fvekes veece hej ceeveJe SJeb ceeveJeere cetueeW keer pees DeJensuevee
keer pee jner nw~ Jen Delevle ner efevleepeveke nw~ iegJej keyeerj
meensye mele kes Gheose SJeb mele kes ceneve GoddIees<eke Yeer Les~
Deheves peerJeve kee DeefOekeebMe mecee keeMeer ceW ner efyeleees peneB
20

Deewue-petve-2014

yeeeCe efJeeveeW keer veiejer Leer~ Deheves GoddIees<e ceW GvneWves keesF&
keceer ee keYeer efneke veneR ueeee~ efkeve-efkeve nes lees DeeBe
Deeesieer SJeb Deheves peerJeve hej keee eYeeJe he[siee kee keYeer
efHee veneR efkeee~ pewmee efke nce peeveles nQ efke GvnW FvneR
keejCeeW mes hebef[leeW SJeb ceewueefJeeeW eje meeefpeMe kej GvnW
Meemeke eje GvnW Deveske eeleveeSb efoueJeeeer ieeer efpemes
`yeeJeve keMeveer' kes veece mes peevee peelee nw~ Yeejle ceW eeeerve
keejCe mes meMee hejchejeSb eeefuele Leer~ eceCe SJeb yeeeCe~
eceCe hejcheje FmeceW yeew Deewj pewve leLee
mecemeeceefeke keg Deve cele eceCe hejcheje ceW Deeles nw, Gvekes
Gheose DeefOekelece efJeje nesles Les~
yeeeCe hejcheje Fmekes Gheose efJeje kece Deewj
ie=nmLe peeoe Les~ Fme hejcheje ceW eke=efle efYevve esleve DeefmlelJe
ceW Det efJeMJeeme jKeles ngS Jewjeie SJeb meeOevee hej Yeer pees[
oslee jne, hejvleg FmeceW kece&keeC[ SJeb hegjesefnle kee Jee&mJe
nesves kes keejCe peeefle-heeefle, JeCe& efJeYeso Deeefo keer keuegef<ele
heefjheeer cepeyetle nes ieee efpememes tle-Detle keer oerJeej Ke[er
nes ieF&~ efJeee, Jeso, meeOevee, lehemee, mebveeme, cebefoj eJesMe
Deeefo kes DeefOekeejer keg ner ueesie jn iees leLee DeefOekeebMe
ueeiseeW kees DeveeOfekeeje,r Delte ceevekej Fvemes IeC=ee kejves ueie~s
meoddieg keyeerj meensye Ssmes ceneve meble ngS efpevekes JeefelJe
ke=eflelJe, oMe&ve SJeb Deeeej ceW eceCe-yeeeCe Fve oesveeW ner
hejchejeDeeW kee Ske DeoddYetle mecevJee nes ieee~ etBefke meoddieg
keyeerj kes oMe&ve kee cetue kesv efyevot ceeveJe ner Lee~ keeeWefke
efkemeer Yeer ceeveJeJeeoer efJeeejkees, meblees leLee oeMe&efvekeeW kes
efueS ceeveJe keer mecee hetCe&lee ner Gmekee ue#e neslee nw leYeer
ceeveJe kee hetCe& efJekeeme ceevee peelee nw~
efJekeeme kee oes he neslee nw~ eLece Meejerefjke efJekeeme
otmeje DeOeeeflceke efJekeeme eefo Meejerefjke efJekeeme ve nes lees
ceeveJe Ske ceebme kee ueeWoe, efme neslee nw keeeWefke efJekeeme
mebmeej kes efueS DeefveJeee& nw~ efyevee efJekeeme kes mebmeej kee
mebeeueve nes ner veneR mekelee~ pewmes Deehe ieewj mes osKeWies lees
heeeWies efke keesF& Yeer HemeueW (Devve) pees peerJeve kes efueS
Gheeesieer nw kee peye leke GJe&jke ege Yetefce yeveekej GmeceW yeerpe
ve yeesee peee leLee Giee ngDee heewOee kees memecee GJe&jke heer
Yeespeve leLee peue ve efoee peee lees Deer HemeueeW keer Gcceero
nes ner veneR mekeleer nw~ Fmeer ekeej ceveg<e kees hetCe& efJekeeme kes

efueS meeeflJeke Deenej mes mJemLe Mejerj leLee mJemLe efJeeej

keer Mee DeeJeMekelee nesleer nw~
meoddieg keyeerj meensye keer lelkeeueerve meceepe ceW Jeehle
Deeeej heefle leLee DeeOeeeflceke efJekeeme ceW DeJe heefjheeer
Kekee efpemes GvneWves ienvelece DeOeeve efkeee SJeb ceeveJeere
cetueeW kes MeeMJelelee kee MebKeveeo kej efoee~ Gvekeer ef ceW
keesF& yeeeCe, Met, efnvot, cegmeueceeve, F&meeF&, entoer veneR nw~
Jes ceeveJe kees meceelee ceW osKeles nQ leLee Gme hej Dehevee Jebie
enej kejles nQ~ eLee
Skes lJeee ne[ceue cet$ee, Ske efOej Ske iegoe ~
Ske yetBo mes me=ef jeer nw, kees yeeeCe kees Mege ~~
jpeesiegCe yeee, leceesiegCe Mebkej, meleesiegCeer nefj nesF& ~
kenbefnb keyeerj jece jefce jefnes, efnvog leke ve keesF& ~~
iegJej keyeerj meensye ves ceeveJe Mejerj kes ceewefuekelee hej
efJeeej efkeee nw~ Gvekeer ef ceW Mejerj kee Gheeoeve keejCe
cetuele: pe[ Deewj esleve nw~ FvneR oesveeW lelJeeW kes mebeesie mes
ceeveJe Mejerj kee efvecee&Ce neslee nw~ eneB efkelevee Dee YeeJe nw
efke
efleer, peue, heeJeke, ieieve meceerje,
hebe lelJe en DeOece Mejerje ~
-ieesmJeeceer leguemeeroeme peer
Fve hebeYeewefleke lelJeeW ceW esleve heer yeerpe kes mebeesie leoelce
mes mepeerJe Mejerj neslee nw~ FveceW efnvot, cegefmuece, efmeKe, F&meeF&,
yeeeCe, Meg, JewMe Deewj #eef$ee kee keesF& iebOe leke veneR lees
efHej meceoee Deewj JeCe& Yeso keer keuhevee keneB mes Dee ieF&~
eefo efkemeer veJepeele kees meceeefpeke eewjens hej jKe efoee peee
Deewj ceewueJeer Deewj hebef[leeW mes hets efke en keewve JeCe& kee nw? lees
keee ceewueer ee yeeeCe hebef[le Gme veJepeele kee JeCe& efme kej
heeesiee JeneB meYeer cetke nes peeeWies~ otmeje keesF& Gej veneR
nesiee~
otmejer yeele keer ceewefuekelee ceW leerve iegCe ngDee kejlee nw eLee
jpeesiegCe, leceesiegCe, meleesiegCe~
etBefke Yeejleere oMe&ve ceW en efme nw efke etBefke keesF& Yeer
[esjer kee Meg he leerve iegCe, eneB iegCe kee DeLe& Ssmee nw kes
efyevee iegCe mes jmmeer kee efvecee&Ce veneR neslee nw~ Gmeer ekeej
21

Deewue-petve-2014

Ghejese leerveeW iegCeeW kes DeYeeJe ceW Mejerj veneR nes mekesiee~ YeeJe
he ceW leerveeW iegCeeW mes ege ner ceeveJe Mejerj neslee nw~ en yeele
Deueie nw efke Fve iegCeeW keer cee$ee kecees-JesMe neslee nw keeeWefke
en mebmkeejiele kecees-JesMe neslee nw uesefkeve hetCe&le: Deewj
DebMele: meYeer Mejerj OeeefjeeW ceW neslee nw~
yeeeCe ebLe ceW eneB leke efueKee nw efke ``m$eer Met ve
Oeereleeced'' DeLee&led m$eer kees efJeee he{ves kee keesF& DeefOekeej
veneR nw~ eneB m$eer kees efkelevee DeJeveefle kes iele& ceW {kesue efoee
pees menpe ner Devegceeve ueieeee pee mekelee nw~
keg efJeeveeW keer en OeejCee nw efke keyeerj meensye efpeme
ef mes efnvot, cegmeueceeve leLee yeeeCe, Meg kees Ske ef mes
osKe mekes Gmeer ef mes vej Deewj veejer kees Ske ef mes veneR
osKe mekes~ uesefkeve Ssmeer yeele veneR nw~ Jees en FmeefueS kenles
nQ keeeWefke Jes keyeerj meensye kee cetue ebLe yeerpeke kes DeOeeve
kes DeOeeve veneR nw~
meoddieg keyeerj meensye ves cetueebLe yeerpeke ceW vej Deewj veejer
keer meceeveleeW kees ye[s YeeJeheJtek&e SJeb mhe MeyoeW ceW Ieees<fele keer nw
hebef[le osKeng oe efJeeejer, kees heg<ee kees veejer
menpe meceevee Ie Ie yeessues, Jeekes eefjle Devethee
Jeekees veece ken keefn ueerpes, ve Jeekes JeCe& ve hee ~~
(yeerpeke Meyo-48)
Ssmees Yejce efyeiege&ve Yeejer~
yeso efkelesye oerve Deew oespeKe, kees heg<ee kees veejer ~
ceejer kee Ie meepe yeveeee nw, veeos eEyeo meceevee ~
Ie eyfevemes keee veece Oejnige,s Denceke Keepse Yeugeevee ~~
(yeerpeke Meyo-75)
pesles Deewjle ceo& Gheeves, mees meye he legcneje ~
(yeerpeke Meyo-97)
meodieg keyeerj meensye kenles nQ ns hebef[le peje Deheves oe ceW
efJeeej kej lees osKees, keewve m$eer Deewj keewve heg<e nw DeLee&led m$eer
heg<e lees eEueie Yeso he mes vekeueer keeee nw~ Fmekes Devoj
efveJeeme kejves Jeeuee esleve lees oesveeW ceW meceeve he mes meMe
nw~ Ie-Ie ceW yeesueves Jeeuee en esleve m$eer-heg<e veneR nw

Fmekee keesF& JeCe& he veneR nw~ m$eer Deewj heg<e kee meceeve
DeefOekeej nw~ en pe[-esleve efveefce&le Ie veeo efJebo mes peerJeve
Ke[e nw Fme Ie kee ve nesves hej Fme esleve kee keee veece
jKesiee~ m$eer ee heg<e~ Jemlegle: efpeleves Deewjle ceo& nQ vej ee
veejer meye legcnejs mJehe Meg-yeg esleve nw~
meoddieg keyeerj meensye Jeso efJejesOeer veneR yeefuke Gvekeer
JewMeeKeer veneR heke[les, Jeso-Meem$eeW keer ogneF& veneR osles~ Jes
Gvekee Deeoj kejles nQ uesefkeve GmeceW Jeehle DevOe eceeCe kee
KeC[ve Yeer kejles nQ~ Gvekes heeme keesF& Demele ceevelee veneR Leer
efpemekees efme kejves kes efueS leLeekeefLele, hewiecyej, F&MJej
DeJeleej F&MJej heg$e, YeieJeeve, Kegoe SJeb F&MJejere JeeCeer keer
DeeJeMekelee he[leer~ keyeerj meensye mele kes he#eOej Les~ mele
mJele: efme eceeCe nw~ keyeerj meensye mele kes keerues jemles kees
mJeerkeeje~ ceguuee Deewj hebef[le eewke he[s Jees Fmekeer keg Yeer
hejJeen veneR efkeee~ veleerpee en efvekeuee efke keyeerj meensye kee
keeruee ceeie& ceOeg yevelee ieee~ $e+iJeso kes $e+ef<e kenles nQ
ceOeg Jeelee $e+leeeles ceOeg #ejefvle efmevOeJe:~
ceeOJeerve&: mevlJees<eOeer:~~
($e+iJeso 1/90/6)
DeLee&led $e+le SJeb mele kes heLe hej eueves JeeueeW kes efueS
nJeeSb ceOeg {esleer nw, veefoeeb ceOeg yeneleer nw Deewj JevemheefleeeB
ceOeg keer Je<ee& kejleer nw~
Ssmee osKee ieee efke mele heLeieeceer meoddieg keyeerj meensye kes
heers veeveke, oeot, heuet, oefjee Ieermeeefo Deveske cet&ve mebleeW
ves Gvekes heers nes efueS~
Fme ekeej efve<ke<e&le: meoddieg keyeerj meensye kes efJeeejeW ceW
eceCe meceepe Deewj yeeeCe meceepe oesveeW keer yegjeFeeW kees
efvejmlele: kejles ngS SJeb DeeFeeW keer mLeehelele: keer Peueke
efceueleer nw~ Jes Deelce DeefmlelJe kes eyeue he#eOej nw leLee meeLe
meeLe ceeveJelee kes pJeueble meceLe&ke Yeer~ Fvekeer heoeW ceW
Yeejleerelee veneR yeefuke efJeMJe Jeehekelee keer meceelee nw~ Gvekes
meejs efJeeej MeeMJele mele kee mheMe& kejles ngS eueves mes Jees
efJeMJe ceeveJe Oece& kes GoddIees<eke nQ~ Gvekes oe ceW ceeveJe cee$e
kes efueS esce Deewj keCee keer iebiee eJeeefnle nesleer nw~ Fme ekeej
mele heLe kes Deeeflece heefLeke meoddieg keyeerj ceeveJe efJekeeme kes
ekeeMe mlecYe nQ~
22

Deewue-petve-2014

II SATYA NAMII

SHABD SURATI YOG SADHNA

Shabd Surati Yog Sadhna is a practical
(Dhiyan) Concentration technique to enable
the mystical experience of seeing the Inner
Light and listening to the Anhadh Shabd Soul
Music.
This science of the spirit has been distilled
from the ancient yogas of India. The method
was re-defined for modern times by Satguru
Sant Kabir Saheb.
The (Dhiyan) concentration technique of
''Shabd Surati Yog Sadhna'' which the mystics
have called the Pra-bhakti ''Science of the
Soul'' can be practiced daily in the comfort and
convenience of one's own home.
The practice of Shabd Surati Yog Sadhna
is a process of ''dying while living'', in which
the externalized attention is inverted to allow
one to come in contact with the divine power
within. Contact with this Primal Source of
(Shanti) Peace, (Prem) Love, and (Kripa)
Bliss, penetrates our entire being, removing
our fears and worries and anxieties.

By : Mahant Mukesh Kumar Dass

Kabir Panth Satsangh Group
Incorporated Australia

Nirupham Brahm Granth we have a spirutual

discourses of accurately recorded mystical
poetry of mystics and gurus, which unlike any
other scripture in the world is set to traditional
Indian music (raags) to guide, inspire and
elevate.
It's universal message is known as Guru
Kripa. Each and everyone has the capacity to
reconnect to the Primal Source of inner Peace,
Love, Harmony and Bliss.
The (Dhiyan Marag) concentration is the
method ''to go within to Dasham Dwar by
closing you nine orifices of your body (Nau
Dwar)'', and experience the Samadhi State
where your Ghat ka Chawka lightens up.
Without Samadhi state you won't be able to see
Saheb sitting on the Eleventh Dwar (abode)
Nau Dwar sansar sab, Dasham Yog Sadh I
Ekadassi abode bani, Janat Sant Sujan II

Soul Journey Return to Essence

Reference to the Divine light and Inner

sound, that flows out from the Creator, is
found in the writings and recorded
experiences of saints, yogis and mystics.

Preparation : General (Dhiyan) concentration instructions.

In the Guru Kabir Bijak Granth and Kabir

Dhiyan Marag can be practiced at any

A. Choose a place and time for concentration Practice (Abhyaas)

23

Deewue-petve-2014

time and at any place we wish. However

when we first begin to concentrate, it is
best to sit in a clean and quiet space free
from the noise of mobile phones and
television, away from other noisy
activities. The Guru's of Shabd Surti Yog
Sadhna encourage concentration on the
Five Holy Naam should be performed in
the quiet early morning (before
breakfast), and before retiring for sleep.
B. Choose a comfortable position (Asanasitting still)
Concentration begins with first making
our body still, by choosing a position that
is comfortable either sitting in a chair
(both feet flat on ground) or in a crosslegged position with spine erect (keeping
spine, head and neck aligned naturally)
the basic yoga pose called ''sukhasan''. It
is important to gradually develop one's
capacity of sitting with a relaxed attitude,
without any bodily tension. To transcend
the body is the goal, not torturing oneself.
C. Concentrate at the Eye Center
(Dharana-Mind Focus)
Once in the sitting position, the eyes are
closed. Shutting the external world out.
And returning the attention with in one's
self. This is done by focusing the gaze in
the middle of the dark inner screen. By
continuously looking into this ''dark veil'',
the darkness will fade to lighter and

lighter shades, eventually opening into

the infinite space.
What the mystics call ''Entering the Til''.
In Shabd Surati Yog Sadhna the
concentration is not inside the body. But
horizontally straight out, 8 to 10 inches
out of the forehead or Vertically, Elbow
length above head head crown (Surati
Naal). No tension is put on the eyes or the
forehead or headcrown. Gentle, loving
steady concentration is needed.
SIMRAN : repetition (to quiet the mind and
calm the vritties)
The Surati shabd yog Sadhna Guru's
understood the fleeting nature of the mind,
which they say prevents us from experiencing
the soul (atman).
Because the restless mind has a tendency to
wander from thought to thought, thinking and
worrying and fantasizing and reflecting on
anything and everything. Never still, always
going towards the exterior. Massive amounts
of continuous distractions that prevent us from
''going within''.
However this same mind can be tamed
gradually, not by force, but by focusing on
repetition. The masters have devised methods
of concentration to keep the mind focused
away from daily thoughts, by repetition of 5
holy Names of God (Simran).
This simran of Naam is the key that helps us
transcend thought (time and space) and opens
24

Deewue-petve-2014

the lock of the our inner being. Each tradition

and lineage has used different Name or Names
to help still the mind (Satyanaam, Allah hu
Akbar, Radha Soami, Haqq hu, Nirankar,
Great Spirit, Immaculate One, Blessed Light,
Infinite God, Om Mani Padme Hum, Vahi
Guroo, Satnaam, Akal Purkh, Noor Allah, Sat
Chit Ananda, Rama, Krishana, Holy Spirit,
Jesus, Jyoti Niranjan, Sohang, Satt, Ra
rankaar, Onkaar etc.) one can choose
whatever Name one is comfortable with.
Also good for this repetition (simran,
sumiran, zikr) is the ''Panch Naam'' which are
the ''5 Names of God'' in the modern Shabd
Yog Sadhna tradition.

ABSORPTION INTO LIGHT

The first part of Shabad Surati Yog Sadhna
Dhiyan begins with sitting still, quiet, eyes
closed down, mentally repeating the 5 Names
and lovingly gazing into the middle of the
darkness lying in front of us, which will
develop into concentration on the inner light.
Repetition (Simran) is continuous during
this. Breathing is natural and free flowing
without paying any attention to it. Breath is
not interfered with. It goes on by itself.
As we do so, the attenstion will collect
between and behind the eyebrows, (Any
strenuous effort will only interfere with the
process, for it creates resistance to the natural
flow of concentration). Repeating the Panch

Naam and gazing is all that's needed.

While concentrating on what lies in front of
us, darkness will fade and Light will emerge.
We may see lights of any color; red, blue,
purple, green, yellow, orange, golden or white
light- or flashes of light.
It is best to concentrate in the middle of
whatever we see inside, and continue repeating
slowly at intervals : (so as not to disturb the
gaze).
Guru Kabir Saheb said : ''Panch Naam Ka
Sumiran Karo.'' ''Repeat the Five Holy
Names''.
Eventually one experiences the withdrawal
of the sensory currents and one will fell
numbness set in, and gather at the eye focus (3
rd eye). The Inner Light will draw your
attention in. Later ...

MERGING INTO THE SOUND

CURRENT
The second part of Shabd Surati yog Sadhna
(Dhiyan) Concentration involves listening to
the Sound Current. The preferred traditional
position for this is done by by squatting on
one's feet in the ''Bhajan position'' known as
''Crow Pose'' in Kundalini
Yog and resting one's arms on the knees and
putting the thumbs in the ears (a seal from the
exterior) to the listen to the inner Sound. The
focus of our attention is at the seat of the soul
(Ajna Chakra, Tisra Til, Third Eye, Aggya
25

Deewue-petve-2014

Chakra) (between and behind the eyebrows)

and one listens to the inner Sound Current
coming at first from the right side and
ultimately from the top of the head (''the
heavens''), Sahasrara chakra. (Astam Chakra)
This Sound is the Voice of God, and is
referred to in the various scriptures as the Holy
Word, Naam, Shabd, Naad, Neej Naam, Saar
Naam, Sajeevan Naam, Kalma. It is the
Creative Impulse that brought all of creation
(millions of galaxies and solar systems) into
being.
Our soul being of the same essence as the
the Sound Current and God, and is attracted to
the Celestial Melodies, by which the soul can
travel on through the inner spiritual regions.
During the Bhajan practice the Panch Naam is
not repeated. All of one's attention is on
simply listening to the Audible Lifestream, the
''music of the spheres'',
Which will pull the spirit awareness up
above ''body consciousness'' and into the
intoxication of the higher realms, eventually
all the way to Sach Khand, Satyalok, Amarlok
and beyond ... God willing (Guru Kripa)
The secret to successful (Dhiyan Marag)
Concentration lies in the time and effort
devoted to sincere daily practice, and not in
worshipping a person, Murtis, Idols, Photos or
relying on books/shastras nor in intellectual
debate or Poojas, Varats, Archanas and
Upashnas.

Japo Maan Sat Naam, Sada Sat

Naam Japo.
Oh my mind Concentrate on Sat Naam, forever
Sat Naam Japo,
In the beginning was the Word, and the Word
was Satya-Naam!
Kabir Panths, Chawka Arti Pooja, Satsangh,
Parvachan, Bhajan and Kirtan is to connect
people to Prem Bhakti Line and Generate
Shardha, Satya Bhav and Vevek (Atam Gyan)
Shardha Bhav + Vevek (Atam Gyan) = Leads
towards Pra-Bhakti.
Pra-Bhakti is Simran, Sumiran and Dhiyan
(Concentration) on Five Alive Holy Naam.
SURATI KA HAI KHEL SAARA, SURATI
MEIN RACHYO SANSAARA, JAAKI
SURAT LAAG REH JEHVAAN, KAHEY
KABIR PAUHCHAUN TEHVAAN
Pra-Bhakti is above all other Bhaktis, such as
Sargoon Bhakti (Worship Devi and Devals,
Nirgoon Bhakti (Meditation on Chakras or
Mudras)
Pra Bhakti is concentration on Five Alive Holy
Naam given by Kabir Panth Guru's, Saints and
Hajur Saheb.
This is written by me to encourage the practice
and understanding of Shabd Surati Yog Sadhna
to optain Sahaj (easy), Samadhi and permanent
liberation from the net of Kaal Purush.

26

Deewue-petve-2014

~~ meleveece ~~

me=peve (keefJelee)

-Fefvoje Yeejleer
keeuesiebpe, megvojhegj, ojYebiee, efyenej

Deiej ve nesles ieg peiele ceW

cegPekees jen efoKeelee keewve?
Deiej ve neslee jefJe Decyej ceW
eKej peesefle efyeKejelee keewve?
Deiej ve neslee ceeveJe peie ceW
F&<ee&-s<e meceelee kewmes?
Deiej ve nesleer he=LJeer peie ceW
peerJe peiele ceW Deelee kewmes?
Deiej ve nesleer ceeer peie ceW
kegcYekeej yegle jelee kewmes
ke" hegleefueee@ efOejkeleeR kewmes
eueleer ogefveee keee leye Ssmes?
Deiej ve neslee Je=#e peiele ceW
Je<ee& kewmes nes heeleer?
veneR ceeueleer [eueer-[eueer
nefjeeueer efHej kewmes eleer?
Deiej ve nesles vej-veejer lees
me=ef keneB mes yeve heeleer
pevce ve neslee, ce=leg ve nesleer
ogefveee en metveer jn peeleer~

27

Deewue-petve-2014

~~ meleveece ~~

meoddieg keyeerj peerJeve-emebie

DeLe keeMeervejsMe eme

meoddieg eer keyeerj meensye ves pees Deheveer Deueewefkeke efmeef
Deewj Ge ekeej kes %eeve kes eYeeJe mes efnvot Oece& kee j#eCe
efkeee, Fme keejCe mecemle YetceC[ue ceW Gvekeer keerefle& Hewue
ieeer~

nQ, kesJeue Flevee ner veneR efkevleg %eeveJewjeieeefo mechetCe& meeOeg

iegCe mechevve nQ~ Dele: ceeefeke heoeLeeX ceW Gvekee Deeoj veneR nw~
DeLee&led cesjs pewmes ceeee ceW HeBmes ngS jepeeDeeW keer Gvekees hejJeen
veneR nw~''

Fme ekeej efJeeej kejves kes heMeeled ``eer keyeerj meensye kes
oMe&veeLe& cegPes mJeeb peevee eeefnes~'' Ssmee efveMee kejkes
keeMeervejsMe JeerjeEmen DeeeceJeeefmeeeW kees Deeiele mJeeiele kejves
ceW og:Ke ve nes FmeefueS yengle Lees[s DevegeeefeeeW kees meeLe
ueskej, neLeer hej meJeej ngS Deewj GlkeC"ehetJe&ke meoddieg kes
oMe&veeLe& mJeeceer eerjeceevevopeer kes Deeece hej eue he[s~
Fme ekeej kee efJeeej kejkes keeMeervejsMe ves Deheves Deeece kes meceerhe Lees[er otj hej ner neLeer mes Glej iees Deewj
[eroej kees eer keyeerj meensye kes heeme Gvekees yegueeves kes efuees hewoue euekej eerjeceevebo mJeceer leLee eer keyeerj meensye kes
Yespee~ jepee keer Dee%ee mes Jen meoddieg kees yegueeves kes efuees ejCeeW ceW meee eCeece efkees~
mJeeceer eerjeceevevopeer kes Deeece hej ieee~ eerjeceevevomJeeceer
eer keyeerj meensye ves keeMeervejsMe kees Deeeceesefele Ske
leLee eer keyeerj meensye kees veceleehetJe&ke vecemkeej kej,
keeMeervejsMe kee mevosMe efJevee mes megveeee Deewj kene efke ``ns eesie Deemeve hej yew"eee~ leye jepee ves meoddieg kees Deheves
mJeeceer peer! cenejepe keeMeervejsMe Deehekee oMe&ve kejvee eenles jepecenue ceW heOeejves kes efuees Delevle vece JeeCeer mes efveJesove
nQ~ Dele: ke=hee kejkes cesjs meeLe euekej jepeej kees heefJe$e efkeee~ leye eer keyeerj meensye ves efveYe&e SJeb Jewjeieege JeeCeer
mes jepee kees kene efke ``ns jepeved! peneB Oeve, oewuele, jepe
keerefpees~''
leLee eYeglee kee DeeefOekee neslee nw,JeneB hej mece&, Yeefe leLee
ejheeue kee Ge Jeeve megvekej meoddieg ves eleglej efoee veerefle kee uesMecee$e Yeer eJesMe veneR neslee nw~ keeeWefke, Ge
efke ``keeMeervejsMe efJeMeeue jepe kes mJeeceer leLee Oeveeefo mes De%eeveer peerJeeW kees ceo leLee Denbkeej nes peelee nw~
meJe&meeeOeerMe nQ cesjs pewmes mevleeW kees JeneB peeves kee keee
Ssmes ceoeefYeceeveer peerJeeW ceW #ecee, oemeYeeJe leLee oee Deeefo
eeespeve nw? keeeWefke, cegPes OeveJeeefo keer DeeJeMekelee veneR
nw~ Dele: legce eneB mes peekej jepee mes ken oes efke keyeerj meoddiegCe veneR nesles nQ~ Dele: Ssmes peerJe eewjemeer ueeKe eesefveeeW ceW
yeej-yeej Glhevve nes neskej Devle ceW ceneve vejke ceW he[les jnles
Deehekes eneB Deevee veneR eenles nQ~''
nQ~ Deewj en peerJeelcee Deveske yeej jepee neskej efveOe&ve Yeer ngDee
eeflenej ves jepeojyeej ceW Jeeheme ueewkej pees keg eer nw, DeLee&led yeee mes ueskej mlecye hee&vle eewjemeer ueeKe eesefve ceW
keyeerj meensye ves kene Lee, Jen meye jepee kees ken megveeee~ leye DemebKe yeej YeceCe Yeer efkeee nw; efkevleg ceeee kes DeeJejCe mes
keeMeervejsMe ves Deheves ceve ceW efJeeej kejkes en efveMee efkeee DeeJe=le nesves mes Fmekees Yetlekeeue kee %eeve veneR nw~ peye en
efke ``eer keyeerj meensye Deefevle Meefe meceLe& ceneve heg<e peerJeelcee lelJe%eeveer meoddieg kes Jeeve ceW Devlejelcee mes ee
Ske efove eer keeMeervejsMe JeerjeEmen JeeIesue ves Deheves ceve ceW
Ssmee efJeeej efkeee efke ``Ssmes ceneve meceLe& cenelcee Deheves
veiej ceW jnles nQ lees Yeer DeYeer leke Gvekes ejCe keceueeW keer mesJee
kee ueeYe cegPes veneR efceuee nQ~ Dele: GvnW jepeceefvoj ceW yegueekej
eesie melkeej DeJeMe kejvee eeefnes~''

28

Deewue-petve-2014

jepee keer Fme ekeej keer Ge efpe%eemee osKekej oe mes

kejlee nw, leye Gmeer #eCe mebmeej og:Ke mes efveceg&e neskej hejce
emevve nesles ngS meoddieg ves Gece cegntle& kee efJeeej kej
heo kees eehle kej ueslee nw~ DeLee&led cege nes peelee nw~''
meJe&ceeefueke meeOeve Ske$e kejJeekej Oeeefce&ke meeeflJeke
Fme ekeej meoddieg keer Yeefe, Jewjeie leLee %eeveeo,
e%ehe Deejleer eewkee keer efJeefOehetCe& kejves kee GheosMe
heejceeefLe&ke JeeCeer kees megvekej jepee JeerjeEmen meeskej G"s ngS
vej kes meceeve peeie=le nes ieee, DeLee&led meoddieg kes Ge GheosMe efJeefOehetJe&ke efoee~ Gmeer efove mes mJeeb jepee JeerjeEmen
ves Gvekes oe ceW meees Demej keer, efpememes jepee yengle ner Devle:mLe keece, eesOe, ueesYe, ceesn, ceo, ceelmee&he Deefj
eYeeefJele ngDee~ Gmekes heMeeled meoddieg kees vecemkeej kejkes <e[ddJeie& kees peerlekej, Deeueme leLee eceeo kee leeiekej
eeLe&veehetJe&ke kenves ueies efke ``ns mJeeefceved! Deehe pees cesjs meoddieg keer mesJee kejves ueies~ Gmekes heMeeled Ske efove jeveer ves
jepe keeMeer veiejer kes megvoj uenj mejesJej ceW eie ngS nQ, en jepee mes kene efke ``meoddieg kees iegoef#eCee kes he ceW eesie
cesje leLee cesjer epee kee DenesYeeie nw~ Dele: Deehe oesveeW mJeeceer YeW Dehe&Ce kejvee eeefnes~ GmeceW Yeer meoddieg kes jnves eesie
(eerjeceevebomJeeceer leLee eer keyeerj meensye) cesjs jepeie=n ceW Deeeceesefele Ske megvoj ceefvoj yeveJeekej meoddieg kees Ghenej
heoehe&Ce kejkes MejCeehevve keggcye meefnle cegPes heefJe$e kejves keer he mes osvee eeefnS, Ssmee cegPes eesie ueielee nw~''
ke=hee kejW~''
jeveer kee Fme ekeej kee efJeeeje jepee kees yengle efee ueiee~
Fme ekeej keeMeervejsMe keer DeOeervelee meteke eereflehetCe& Dele: hebeiee Iee hej eerjeceevevo mJeeceer kes Deeece kes
JeeCeer megvekej meoddieg ves Gvekeer eeevee mJeerkeej keer, leye meceerhe ner Ske efJeMeeue Deeece yeveJeekej jepee ves meoddieg kees
eerjeceevevomJeeceer ves meoddieg mes kene efke ``Deehe peeveles nQ iegoef#eCee kes he ceW Dehe&Ce efkeee~ efkevleg meoddieg eer keyeerj
efke, ceQ keneR peelee veneR ntB~ Dele: Deehe Dekesues ner peekej jepee meensye ves Gmekees uesvee DemJeerkeej kej efoee Deewj JeneB mes
kee ceveesjLe hetCe& keefjes~''
eerjeceevevomJeeceer kes Deeece hej peeves keer Fe eie keer~
leye jepee Deheveer meJeejer kes neLeer hej eer keyeerj meensye kees
leye jepee ves mecceevehetJe&ke meoddieg kees hetJe&Jele neLeer hej
yew"ekej GlmeJehetCe& MeesYeeee$ee (peguetme) kes meeLe jepeceefvoj ceW Deeies yew"ekej mJeeb heers yew"s Deewj eerjeceevevomJeeceer kes
ues ieee Deewj Ske megvoj Ge eEmenemeve hej yew"ekej jepee Deewj Deeece hej ues iees~ leye Deeece mecyevOeer meye yeeleW
jeveer ves YeefehetJe&ke <ees[dMe-Gheeej ceW meoddieg kee heeohetpeve eerjeceevevomJeerceer kees efveJesove kejkes~ efJeMes<e he mes kene
efkeee~
efke ``ceQves Yeer Ssmeer { eefle%ee keer, eefo cesjs eje Deefhe&le
jepee JeerjeEmen ves Deheveer jeveer mes kene efke ``nceejs Thej Deeece kees meoddieg mJeerkeej ve kejWies lees~ ceQ Yeer Devve peue kee
ke=hee kejkes meoddieg eer keyeerj meensye jepeYeJeve ceW heOeejs nQ, lees leeie kej otBiee, FmeceW mebMee veneR~''
nce oesveeW meoddieg mes iegcev$e oer#ee enCe kejW~'' jepee kee en
eerjeceevevomJeeceer jepee keer Deue eefle%ee leLee { Yeefe
Jeeve jeveer kees yengle efee ueiee Deewj yeesueer efke ``Deeheves
yengle Gece efJeeej efkeee nw~ Dele: Fme Oece& keee& ceW efJeuecye osKekej~ Delevle emevve ngS Deewj yeesues efke
kejvee Gefele veneR nw~''
``ns eer keyeerjpeer! ceQ pees kenlee ntB Gme yeele hej Deehe
Gmekes heMeeled jepee ves meoddieg kees efJeveehetJe&ke efveJesove Oeeve oW~ peye efkemeer Deveve Yee eje escehetJe&ke meceefhe&le he$e,
efkeee efke ``ns meoddiegosJe! Deehe nce oesveeW kees efJeefOehetJe&ke heg<he, Heueeefo hejceelcee Yeer mJeerkeej kejles nQ~ lees neefo&ke Deefle
cev$eoer#ee oerefpees~ keeeWefke, en ceeveJe osn yeej yeej eehle esce mes ve=he eje meceefhe&le Deeece ceW jnkej Deehe efvele meleOece&
neslee veneR nw~ Dele: DeelcekeueeCe eenves Jeeues kees Fmekee kes GheosMe mes YeeefJeke Yeepeve keer %eeve-efheheemee kees
meogheeesie kejvee eeefnes~''
Meevle kejW~''
29

Deewue-petve-2014

efJevee mes kene efke``ns meoddiegosJe! Deepe nce ueesie eneR peue
kes efyevee eeCeefJenerve nes peeeWies~ DeleSJe ns meoddiegosJe!''
Deehe ke=hee kejkes keesF& egefe keerefpees, efpememes nce ueesieeW kes
eeCe yees~''

leye eer keyeerj meensye ves jepee keer { Yeefe osKekej leLee
Deheves iegosJe mJeeceer eerjeceevevoemJeeceer kee Jeeve ceevekej
kene efke ``ns mJeeefceved! jepee kes eje meceefhe&le Deeece kees
ceQ Deehekes efueS mJeerkeej kejlee ntB~ Jen Deeece Deehekee
nesiee, cesje veneR~''

leye meoddieg ves kene efke ``ns jepeved! eneB mes DeeOes keesme
hej Ske efvece&ue leLee Meerleue peue mes heefjhetCe& mejesJej nw~ eefo
Deheves meye JeneB eueW lees DeJeMe megvoj peue eehle kej mekeles
nQ~'' leye mekeue Ye=leieCe yeesue G"s efke nce ueesie eneB mes
[s{ keesMe leke eejeW efoMeeDeeW ceW meJe&ekeej mes DevJes<eCe kejkes
efve<Heue nes egkes nQ~ mejesJej lees keee keneR hej Ske eguuet Yej
Yeer peue osKeves ceW veneR Deeee nw~
leye meoddieg ves Gve DevegejeW mes kene efke ``peneB hej Jen
mejesJej nw, JeneB hej Deehe ueesie iees ner veneR~'' leye jepee ves
Deheves DevegejeW mes kene efke ``legce ueesie ceeveles keeeW veneR nes,
meoddieg keer JeeCeer keYeer efceLee veneR nes mekeleer nw? Dele: legce
oes Ieg[meJeej JeneB peekej MeerIe osKe DeeJees~'' jepee kes Dee%ee
mes oesveeW Ieg[meJeejeW ves JeneB peekej osKee lees efJevOeeeue kes Ske
efMeKej hej (peneB meoddieg ves yeleeee Lee JeneB) efvece&ue peue mes
Yejhetj megvoj mejesJej Yeje ngDee Lee~~
Gme mejesJej kees osKeles ner oesveeW Ieg[meJeej Delevle emevve
nes iees Deewj GvneWves mJeeb eLes peue heerkej oesveeW DeMJeeW kees
Yeer efheueeee~ heMeeled Ske eeBoer keer Peejer ceW meoddieg leLee
jepee kes efueS peue Yejkej JeneB mes MeerIe eue efoes~
Jeeheme Deekej oesveeW meJeejeW ves kene efke ``peneB meoddieg ves
kene JeneB heJe&le hej mJe peue mes Yeje ngDee Ske megvoj
mejesJej nw~ Dele: meyekees JeneB MeerIe euevee eeefnS~'' leye
jepee leLee eOeeve eYe=efle Lees[e Lees[e Peejer kee peue heerkej meye
ueesie mejesJej kes le hej hengBe iees~ efvece&ue peue osKekej
Gce mes meyeves peueheeve kejkes Deheveer Deheveer leere le=<ee Meevle
keer~ mekeue DeMJeeefo JeenveeW kees Yeer heeveer efheueeee~ mveeveeefo
kejkes Delevle emevve ngS~ Deewj JeneB mes Lees[er otj hej Je=#eeW
keer eee ceW meyeves efJeeece efkeee~ Delevle DeeMee&eefkele
neskej meye keesF& Gme Dece=le meceeve mJeeog peue keer eMebmee kejves
ueies efke ``mechetCe& peerJeve ceW nceves Ssmee peue keYeer veneR
efheee Lee~''

Ske efove jepee JeerjeEmen ves meoddieg kees Deheves jepeceefvoj

ceW Deefle esce mes yegueeee Deewj efJeefOehetJe&ke Gvekes ejCe keceueeW
kee hetpeve efkeee~ Deewj efJevee kes meeLe efveJesove efkeee efke ``ns
meoddiegosJe! heJeve-mesJeve kejves kes efuees leLee Gmekeer
jceCeerelee kees osKeves kes efuees cesje ceve Jeve ceW YeceCe kejves keer
mhe=ne kejlee nw~ DeleSJe ceQ peevee eenlee ntB~ lees ns
meoddiegosJe!'' eefo Deehe Yeer Deeves keer ke=hee kejW lees cesjs ceve ceW
DeleerJe le=efhle nesieer Deewj Deehekes melme mes Meeefvle Yeer eehle
nesieer~''
jepee kee escehetCe& Deefle Deeen osKekej meoddieg ves Yeer
eueves keer Deheveer mecceefle eie keer, leye jepee JeerjeEmen ves
yengle mJeuhe mebKee ceW mewefveke Iees[smeJeej, efmeheener, veewkejeekej, eOeeve leLee meeOeve meeceeer meefnle Deefle Guueeme kes
meeLe JeveefJenej kes efueS emLeeve efkeee~ meoddieg kees neLeer hej
yew"ekej Deewj mJeeb jepee DeMJe hej yew"kej oef#eCe efoMee lejHe
keeMeer mes keg Lees[er ner otj hej efJevOeefieefj kes ceneJeve keer
Deesj meye eue efoes~
efJevOe Jeve keer eeke=efleke MeesYee kees osKekej meye Delevle
mevleg ngS~ heMeeled Jeve keer jceCeerelee kees osKeves kes efuees
meye FOej GOej YeceCe kejves ueies Deewj YeceCe kejles-kejles
Delevle heefjeevle nesves mes efJeHeue nes iees~ meeLe ner ceOee
kee mecee Yeer nes egkee Lee~ meye keesF& peue kes efyevee heeme mes
Delevle og:Keer ngS~ efmeheener ueesie meJe&$e Keespekej Leke iees,
hejvleg keneR peue veneR efceuee~
eer<ce $e+leg kee mecee Lee~ DeleSJe eeC[ leehe mes meye
mevlehle lees Les ner~ Gme hej Yeer eyeue heeme kes ueieves mes Deewj
meye Jeekegue nes iees~ GveceW meyemes DeefOeke le=<ee ueieves mes jepee
lees DeleefOeke Jeekegue nes iees~ leye ve=heefle JeerjeEmen ves Delevle
30

Deewue-petve-2014

leye jepee ves Deheves ceve ceW Ssmee efveMee efkeee efke
``efveMee ner nceejer eeCe-j#ee kes efueS meoddieg ves Fme ekeej
keer DeoddYegle ueeruee jeer nw~ FmeceW mebMee veneR~'' Ssmee {
efveMee kejkes hetJe& kes ner oesveeW Ieg[meJeejeW kees efHej mejesJej
osKe Deeves kes efueS Yespee~
leye GvneWves peekej osKee lees, ve JeneB mejesJej nw, ve peue nw
Deewj ve efkemeer kes Deeves peeves kee heo efe ner nw~ kesJeue heJe&le
ner nw~ Fme DeeMee&peveke Ievee mes oesveeW Ieg[meJeej eefkele
nesles ngS ueew Deees Deewj jepee kees meye Je=leevle ken megveeee~
leye Devegej meefnle jepee kees meoddieg kes DeoddYegle cenlJe kee
efJeMes<e Yeeve ngDee~ ``efveMee ner nce ueesieeW keer eeCe j#ee
kejves kes efueS ner meoddieg ves en ueeruee keer Leer~'' Ssmee
kenkej meee oC[Jeled eCeece efkeee~
Fme Ievee kee jnme peevekej Deve meye eOeeve eYe=efle
jepemenejeW ves Yeer DeeMee& eefkele nesles ngS Deeheefe keeue ceW
eeCe yeeeves Jeeues meoddieg kees yengle Deeoj mes eCeece efkeee~
yeeo ceW meoddieg keer Dee%ee mes leye ueesie keeMeerhegjer Dee iees~
meoddieg kees keg keeue jepeceefvoj ceW Gleeje oskej mJeeb jepee
leLee Gvekeer jeveer Oecee&vegmeej meoddieg keer mesJee ceW lelhej jnves
ueies~ heMeeled jepee ves Deheveer jeveer ceeefCeke osJeer kees pebieue ceW
yevee ngDee meye Je=leevle ken megveeee~

Jeve kee Je=eevle megveves kes heMeeled jeveer ceeefCeke osJeer ves
kene efke ``meoddieg keee ceeveJe nQ? Les lees mee#eeled hejceelcee ner
nQ~ Meem$eevegmeej ``Fvekeer mesJee kejkes Decetue Oece& kee ueeYe ues
uesvee eeefnes~''
jepee JeerjeEmen JeeIesue kes efJe<ee ceW FeflenemekeejeW kes efYevve
efYevve efJeeej heees peeles nQ~ efkemeer kee kenvee nw efke, jepee
JeerjeEmen JeeIesue yeevOeesie{ kes jepee Les, keeMeer kes veneR~ keeMeer
ceW lees Jes keeMeerJeeme kejves kes efueS Deefvlece peerJeve Jeleerle kej
jns Les~ Gvekes GejeefOekeejer yeevOeJesMe jepee jeceeEmen peer
yeevOeesie{ ceW Gme mecee jepe kejles Les~ Deewj efkemeer kee kenvee
nw efke, jepee JeerjeEmen keeMeer kes ner jepee Les~ Ssmeer efmLeefle ceW
Gvekees JeeIesueJebMeer kenvee Deege eleerle neslee nw~ Fmekee
meceeOeeve keesF& keesF& Ssmee kejles nQ efke, meoddieg kes DeeMeerJee&o
mes ner JeeIesue JebMeere #eef$eeeW kee efJemleej mecemle YeejleJe<e& ceW
Hewuee ngDee Lee~ GoenjCeeLe&, iegpejele kee Deefvlecejepee
kejCeeEmen JeeIesuee Yeer JeeIesueJebMeer ner Les~ en yeele Feflenemeeefme nw~ Deewj JeeIesueJebMe keer Glheefe leLee mecemle Yeejle ceW
Gmekee efJemleej meoddieg eer keyeerj meensye kes DeeMeerJee&o mes ner
ngDee Lee, en yeele Deeies jepee jeceeEmen JeeIesue kes emebie ceW
efJemleejhetJe&ke efueKeer peeesieer~

keyeerj les vej DebOe nw, pees ieg kees kenles Deew~
nefj Les ieg Leewj nw, ieg Les veefn Leewj~~
Kabir Te Narr Andh Hai, Jo Guru Ko Kahate Aurr.
Hari Roothe Guru Thowrr Hai, Guru Roothe Nahi Thowrr.
Kabir says, those people are blind who consider the Guru as an
ordinary person. For if God is angry, there is shelter at the Feet of the
Guru, but if Guru is angry, there is no shelter at all.

31

Deewue-petve-2014

~~ meleveece ~~

meeKeer-DeeBKeer %eeve keer

Jeeheke kees Debie

-eer jcelee oeme meensye

peslee Ie leslee celee, yeng yeeveer yeng YesKe ~

meye Ie Jeeheke meeBFee, Deiece Deheej DeuesKe ~~1~~

Kejefmeee (.ie.)

Hetue ceW megieefvOe Jeehle nw Jewmes ner ceeefueke peiele ceW Jeehle nw~
meoddieg kenles nQ efke efpeleves Ie nw DeLee&led efpeleves ueesie nw hejvleg Fmekee helee mevleeW kes meeefveOe ceW peekej melmebie ceW
Gleves ekeej kes efYevve-efYevve cele nQ, Deewj Gmeer ekeej Deveske efceuesiee Deve$e keneR veneR~
JeeCeer GheosMe leovegmeej Deveske ekeej kee JesMe nQ, hejvleg Iepewmeer ueke[er {eke keer, Ssmee en leve osKe ~
Ie ceW jceves Jeeuee meeBF& Deiece Deheej leLee DeuesKe meye Ie ceW
JeeceW kesmet efefhe jne, eeceW heg<e DeuesKe ~~6~~
Jeehle nw~
pewmes {eke DeLee&led heueeme kes Je=#e ceW kesMet (ueeefuecee)
peeefle peeefle kes heengves, peeefle peeefle kees peee ~
efhee nw, Jewmes ner Fme Mejerj ceW efhee ngDee Gme DeueKe heg<e
meeefnye meyekeer peeefle nQ, Ie Ie jne meceee ~~2~~
kees osKees Deewj Deheves Devoj DevegYeJe kejes~
peeQ vewvees ceW hetleueer, leeQ Keeefueke Ie ceeBefn ~
kemletjer veeYeer yemew, veeefYe keceue nefj veece ~
vej {tB{w heeJew veneR, ieg efyeve "eceefn "ece ~~7~~

cetjKe ueesie ve peeveneR, yeeefnj {tB{ve peeBefn ~~3~~

meeceeefpeke JeJenej ceW nce osKeles nQ peeefle kes heengvee

(mecyevOeer) Deheveer ner peeefle ceW peeles nQ Deewj vees efjMles pees[les
meensye kenles nQ pewmes kemletjer ce=ie kes veeefYe ceW jnleer nw Jewmes
nQ~ efkevleg ceeefueke meye keer peeefle nw Ie Jeemeer meyekee Ske nw, ner ceeveJe Mejerj ceW eYeg veeefYe ee oe keceue ceW nw, hejvleg
FmeerefueS meye Ie ceW meceeee nw~ Keueke kes Devoj Keeefueke iegcegKe Yeso heees efyevee, ieg kes heeme peees efyevee ceveg<e {tb{lee
Ssmes jcee nw pewmes ves$e ceW keeueer hetleueer~ De%eeveer pe[ yegef kes efHejlee nw Deewj Deheves "ewj keer eYeg kees veneR heelee nw~
ueesie Gmes veneR peeveles Gmes veneR mecePe heeles Deewj yeenj Keespeles
pee keejve peie {tBef{ee, mees lees Ie ner ceeBefn ~
efHejles nQ~
hejoe oeree Yejce kee, leelew metPew veeBefn ~~8~~
peeQ efleue ceeBefn lesue nw, ekeceke ceeBneR Deeie ~
ceveg<e efpemekes Jeemles mebmeej kees eve [euee DeLee&led mecemle
lesje eerlece legPeefn ceW, peeefie mekew lees peeie ~~4~~
leerLe& Oeece ceW peekej ceeLee ske efueee, efkevleg Jen IeJeemeer veneR
hengBhe ceOe peeQ yeeme nw, Jeeefhe jne peie ceeBefn ~
mevlees ceeBneR heeFes, Deewj keneR keg veeBeEn ~~5~~ efceuee Deewj DeeMee& lees Jen Ie ner ceW yew"e nw, DeeBKeeW ceW Yece
pewmes nj efleue kes Devoj lesue Deewj nj ekeceke helLej kes kee hejoe jnves mes Deheves ner eYeg veneR oerKelee~
peeQ ce=eflekee Ie ceOe ceW, ce=eflekee ceOes peese ~
leeQ peie ceOes yee nw, yee ceOe peie meese ~~9~~

Devoj Deefive nw, Jewmes ner lesje ceeefueke (F&MJej) legcnejs Devoj
ner nw let Deheveer efJeJeske yegef mes esle mekes lees esle ues~ pewmes
32

Deewue-petve-2014

pewmes Ie[e ceW efcedder nw Deewj efcedder ceW Ie[e nw Jewmes ner
peiele ceW yee nw Deewj yee ceW peiele nw, pewmes yetBo he[e meceg
ceW peevele nw meye keese~ meceg meceeee yetBo ceW peeves efyejuee
keese~ Fme jnme kees efyejues ner ueesie peeveles nQ~

peerJe, peiele, F&MJej Deewj yee FveceW hejmhej he=Leke YeeJe

veneR osKeves ceW Deelee~ meyeceW yee Deewj yee ceW meye Yece nw~
pewmes Ske ner cene Deekeeme ceW IeekeeMe, ce"ekeeMe,
efeoekeeMe Deewj DeekeeMe nQ Jewmes ner Jeeheke yee ceW peerJe peiele
Je F&me eleerle nesles n~Q

pewmes leJej yeerpe cenB, yeerpe leJejw ceeBefn ~

ken Q keyeejr eyfeeeejf kes, peiele yee kes ceeeBnf ~~10~~

De[bpe mJeospe GoeYfepe, ehEe[pe Deelece he ~

kenQ keyeerj efJeeeefj kes, eeQ peeQ metjpe Oethe ~~16~~
heeJeke Ske Deveske pees, oerheke Deewj cemeeue ~
kenQ keyeerj leeQ peeefvees, yee ceOe peie peeue ~~17~~

meoddieg meensye kenles nw pewmes Ske yeerpe ceW efJeMeeue Je=#e

hejmhej efYevve veneR nw Deewj leJej ceW yeerpe nw~ meoddieg keyeerj
meensye efJeeej kej kenles nQ efke Jewmes ner peiele yee hejmhej
Gmemes efYevve veneR nw~

Jeeheke Debie kee ue#eCe meoddieg keyeerj ieg Fme ekeej

efJeeej kej kenles nQ efke mete& Deewj Oethe kes meMe DeC[peeefo
meye Deelcehe ner nw~ Deveske Ssmes oerKeles nQ pewmes Ske ner Deefive
kes oerheke, ceMeeue he=Leke-he=Leke eleerle neslee nw efkevleg
JeemleefJeke Yeso veneR~ Ssmes yee peiele kees mecePees~

oefjee ceOes uenj peeQ, uenj ceOe oefjeeJe ~

leeQ peie ceOes yee nw, yee ceW peiele megYeeJe ~~11~~
oefjee DeLee&led DeLeen meeiej ceW uenj meceeee nw Jewmes ner
uenj ceW meeiej meceeee nw DeLee&led meeiej uenj nw Deewj uenj ner

Ie efyeve kentB ve osefKees, jece jne Yejhetj ~

efpeve peevee efleme heeme nw, otj kene Gve otj ~~17~~

meeiej nw~ Jewmes ner yee ceW peiele Je peiele ceW yee meceeee ngDee nw~

lece ceW meerhe ve heeFes, leeQ heeJeke efJemleej ~

peerJe F&Me peie peesFues, leeQ ner yee efJeeej ~~12~~
F&MJej ceW De peerJe ceW, yeew ceOe keyeerj ~
eflejefJeefOe Yeso ve osefKees, eEmeOeg yegoyegoe veerj ~~13~~

Gmekes efyevee keesF& Ie veneR osKeves ceW Deelee DeLee&led meye

Ie ceW efoKelee nw, meyeceW jce jne nw~ Yeso Flevee ner nw efke Jen
peeveves Jeeues kes meceerhe Deewj Devepeeves kes efueS otj nw~
meeBF& lesje legPeefn ceW, petB helLej ceW Deeie ~
peesle meheer jece nw, efele ekeeke nes ueeie ~~18~~

pewmes DevOekeej ceW ekeeMe Deewj Deefive ceW "C[ke veneR

nesleer nw Jewmes ner peerJe, F&MJej, peiele Deewj yee ceW Yeso veneR nw~
peerJe, F&MJej Deewj yee ceW leerve ekeej kes Yeso Ssmes veneR nw pewmes
meceg, yegoyego Deewj peue ceW~

ns ceeveJe! Deye letB mecePe pee efke lesje meeBF& legcnejs Devoj
ner Ssmes nw, pewmes helLej ceW Deefive meceeee nw~ Deye legce ekeeMe
he jece ceW Deheves efee kees ekeceke yevee kes Gme hej mheMe&
kejes efHej jece kee oMe&ve Deheves meeBF& kee oMe&ve kej ueesies~

keyeerj efYevve ve osefKees, peiele F&me De yee ~

meye ner ceOes yee nw, yee ceOe meye Yece& ~~14~~
yeecse ceOe peeQ Ie ce", De efeoekeeMe Deekeeme ~
kenQ keyeerj leeQ yee ceW, peerJe F&me peie Yeeme~~15~~

33

Deewue-petve-2014

~~ meleveece ~~

yeesOe-keLee

G"es Deewj euees

-hemlegefle : Meeceoeme `yeeeejer'
uenjleeje, JeejeCemeer

ceQ Deehe meyekees peerJeve kes mecyevOe ceW meese-efJeeej ceW

he[s osKekej yengle nwjeve neslee ntB~ peerJeve meese-efJeeej mes
veneR, Jejve Gmekeer meceelee ceW Gmes peerves mes ner peevee peelee nw~
mele mes heefjefele nesves kee Deewj ceeie& ner veneR nw~ peeiees Deewj
peerees~ peeiees Deewj euees~ mele keesF& ce=le Jemleg veneR nw efke Gmes
yew"s-efye"eS ner heeee pee mekes~ Jen lees Delevle peerJeble eJeen
nw~ peerJeve kes meeLe ner meeLe pees cege Deewj efveyee&Oe yenlee nw,
Jener Gmes heelee nw~ yengle otj kes meese-efJeeej ceW Dekemej ner
efveke kees Kees efoee peelee nw, peyeefke efveke ner mele nw Deewj
efveke ceW ner Jen Yeer efhee nw pees otj nw~ keee otj kees heeves kes
efueS meJe&eLece efveke kees ner heevee DeefveJeee& veneR nw? keee
mecemle YeefJe<e Jele&ceeve kes #eCe ceW ner GheefmLele veneR nw? keee
Ske ess mes keoce ceW ner ye[er cebefpeue kee Yeer DeeJeeme veneR
neslee nw?
Ske meerOee-meeoe efkemeeve, peerJeve ceW henueer yeej
heneef[eeW keer ee$ee kees pee jne Lee~ Jes heneef[eeb eeefhe Gmekes
ieebJe mes yengle peeoe otj veneR Leer, efHej Yeer Jen keYeer pee veneR
heeee Lee~ peeves keer Delevle Fe Leer~ uesefkeve keYeer Ske, lees
keYeer otmejs keejCe mes yeele ueleer eueer ieF& Leer~ efheueer yeej
lees Jen FmeefueS ner ke ieee Lee, keeeWefke Gmekes heeme keb[erue
veneR Leer Deewj heneef[eeW hej peeves kes efueS DeeOeer jele kes DebOesjs
ceW ner efvekeue peevee DeeJeMeke Lee~ mete& efvekeue Deeves hej lees
hene[ keer keef"ve e{eF& Deewj Yeer keef"ve nes peeleer nw~ Ske
efove Jen keb[erue Yeer ues Deeee Deewj hene[eW hej peeves keer KegMeer
ceW jele Yej mees Yeer veneR mekee~ jeef$e oes yepes ner Jen G" ieee
Deewj heneef[eeW kes efueS efvekeue he[e~ uesefkeve ieebJe kes yeenj
Deekej ner Jen ef""kekej ke ieee~ Gmekes ceve ceW Ske efevlee

Deewj ogefJeOee hewoe nes ieF&~ Gmeves ieebJe kes yeenj Deeles ner
osKee efke DeceeJeme keer jeef$e kee Ieghhe DebOekeej nw~ efveMee ner
Gmekes heeme keb[erue Leer, uesefkeve Gmekee ekeeMe lees ome keoceeW
mes peeoe veneR he[lee Lee Deewj e{eF& Leer ome ceerue keer~ Jen
meeseves ueiee efke peevee nw ome ceerue Deewj jesMeveer nw ome keoce,
kewmes hetje he[siee? Ssmes Ieghhe DebOekeej ceW Fleveer-meer keb[erue kes
ekeeMe kees ueskej peevee keee Gefele nw? en lees meeiej ceW pejemeer [eWieer ueskej Glejves pewmee ner nw~ Jen ieeBJe kes yeenj ner yew"e
Deewj mete& kes efvekeueves keer yee peesnves ueiee~ leYeer Gmeves osKee
efke Ske yet{e Deeoceer Gmekes heeme mes ner henef[eeW keer lejHe pee
jne nw Deewj Gmekes neLe ceW lees Deewj Yeer eser keb[erue nw~ Gmeves
Je= kees jeskekej Deheveer ogefJeOee yeleeF& lees Je= Ketye nBmeves ueiee
Deewj yeesuee ``heeieue! let henues ome keoce lees eue~ efpelevee
oerKelee nw, Glevee lees Deeies ye{~ efHej Flevee ner Deewj Deeies
oerKeves ueiesiee~ Ske keoce Yeer oerKelee nes lees Gmekes menejs lees
meejer Yetefce keer ner heefjecee keer pee mekeleer nw~'' en egJeke
mecePee, G"e Deewj euee Deewj mete& efvekeueves kes hetJe& ner Jen
heneef[eeW hej Lee~
meppeveeW! peerJeve kes ceeie& hej Yeer Gme yet{s keer meerKe eeo
jKeves eesie nw~ ceQ Yeer ener Deehemes kenvee eenlee ntB~
efce$eeW! yew"s keeeW nes? G"es Deewj euees~ pees meeselee nw,
Jen veneR, pees euelee nw yeme kesJeue Jener hengBelee nw~ mcejCe jns
efke Flevee efJeJeske, Flevee ekeeMe eleske kes heeme nw efke Gmemes
kece mes kece ome keoce kee Heemeuee efoKeeF& he[ mekelee nw Deewj
Glevee ner heee&hle Yeer nw~ hejceelcee leke hengBeves kes efueS Yeer
Glevee ner heee&hle nw~

34

Deewue-petve-2014

~~ meleveece ~~

hebLe-meceeeej

hebLe-Gpeeiej
ef$eefoJemeere melmebie meceejesn 25, 26, 27 peveJejer
2014 kees mechevve : eece-njoer, eermeie{
meoddieg keyeerj meensye keer MegYe oee mes ef$eefoJemeere melmebie
meceejesn SJeb meeeflJeke cenee%e eewkee-Deejleer kee Deeeespeve
efkeee ieee~ efoveebke 25, 26, 27 peveJejer 2014 kees
eece-njoer, efyeueemehegj, eermeie{ ceW hetjer ee Yeefe kes
meeLe ceveeee ieee~ keee&ece kee Deeeespeke : cenbleeer
KeiesMJejevevo meensye Deevevo Deewj Glmeen kes meeLe meceejesn ceW
veeoJebMe Deeeee& hejce hetpe hebLeeer npetj DeOe&veece meensye
(Deeeee& keyeerjhebLe) kees mevle-ceC[ueer kes meeLe meoddieg keyeerj
eekeeOeece uenjleeje keeMeer mes Deecebef$ele efkees~
melmebie kes keee&ece ceW megyen Deewj Meece oes me$e ceW Yepeve,
keerle&ve, eJeeve SJeb mevleeW kee ceewefueke efevleve leLee hebLeeer
npetj meensye kee DeeMeerJe&eve eJeCe kejves kee ueeYe YeeeW kees
efceuee~ cenble meensye SJeb hetje meheefjJeej ves mevleeW kee Ketye-Ketye
mJeeiele efkeee SJeb YeC[eje efkeee~ Deefvlece efove meeeflJeke
cenee%e eewkee Deejleer hebLeeer npetj meensye kes kej keceueeW eje
mechevve ngDee, leLee cenble meensye peer ves legueeoeve kej hebLeeer kes
ejCeeW ceW Jeoeve efkeee SJeb mevleeW keer YeW hetpee kej
DeeMeerJee&o efueee~

-hesv oeme Meem$eer

eekeeOeece uenjleeje, JeejeCemeer

meensye (Deeeee& keyeerjhebLe), hejce hetpe eer Oecee&efOekeejer

meensye SJeb mevle-ceC[ueer Deeeee&ieer eer keyeerj Oece&mLeeve,
Kejefmeee neue cegkeece meoddieg eekeeOeece uenjleeje, keeMeer
mes heOeejs~ Deve Deecebef$ele cenble meensye cenbleeer megke=le Meem$eer
meensye, cenbleeer eerjece meensye, cenbleeer hebece oeme meensye,
cenbleeer yeeyetueeue meensye, cenbleeer mesJeeoeme meensye, cenbleeer
megefcejCe oeme meensye cenbleeer KeiesMJejevevo meensye, cenbleeer
hejcesMJej meensye, cenbleeer efyevosMJejevevo meensye, cenbleeer
efJeJeskeevevo meensye SJeb cenble IeveMeece meensye~ Deehe meYeer
cenble meensyeeW kee Yeer eJeeve, melmebie eJeCe kejves kee ueeYe
YeeeW kees eehle ngDee~

melmebie kee otmeje efove 30 peveJejer kees megyen 10 yepes ieeBJe

ceW YeJe MeesYeeee$ee efvekeuee efpemeceW nj Iej keer ceeleeSb hebLeeer
npetj meensye kees veeefjeue YeW SJeb Deejleer hetpee kej DeeMeerJee&o
efueee~ Deefvlece efove 31 peveJejer kees megyen ceW hetjer leweejer kej,
meesuen metle eewkee Deejleer cenee%e 11 yepes DeejcYe ngDee, cebe
hej hebLeeer SJeb eer Oecee&efOekeejer meensye heg<he ceeueeDeeW mes mepeer
eewkee ceC[he hej efJejepeceeve ngS meeLe ner Deve cenble meensyeeve
veeres oeeeR SJeb yeeeeR Deesj efJejeefpele ngS~ mevleeW kes eje mebieerle
meesuen metle cenee%e eewkee Deejleer SJeb melmebie meceejesn
ceW eewkee Deejleer kee heo ieeee ieee~ Yeepeve Deeflenef<e&le,
29, 30, 31 peveJejer 2014 kees mechevve : ce[F&
Deefle Deeveefvole ngS~ ueieYeie eej yepes Meece kees eewkee Deejleer
(.ie.)
keer mechevvelee SJeb Yeepeve emeeo ueskej Deheves Iej kees iees~
ef$eefoJemeere melmebie meceejesn SJeb meesuen metle cenee%e eewkee
Fme ekeej en melmebie SJeb meesuen metle eewkee-Deejleer kee
Deejleer n<eexuueeme kes meeLe 29, 30, 31 peveJejer 2014 keee&ece meoddieg keer oee mes meHeue jne~ Deeeespeve meefceefle kes
kees eece-ce[F&, efpeuee-efyeueemehegj ceW ceveeee ieee~ meceejesn ceW meomeieCe mebj#eke : meble ekeeMe oeme meensye, DeOe#e : eer
ecegKe he mes veeoJebMeeeee& hejce hetpe hebLeeer npetj DeOe&veece ceeejece peer meent `efMe#eke', eer ieCesMe jece meent, eer
35

Deewue-petve-2014

efMeJekegceej DeeJeeue, eer yeveceeueer jece meent SJeb mecemle

Fme melmebie meceejesn ceW veeoJebMe eleeheer hejce hetpe hebLeeer
npetj meensye (Deeeee& keyeerjhebLe) mevle-ceC[ueer kes meeLe eer
eeceJeemeer~
keyeerj Oece&mLeeve, Kejefmeee SJeb uenjleeje Oeece, keeMeer veiejer
ceeIe yemevle he_eceer meble-meceeiece SJeb YeC[eje
mes heOeejs~ Fme meceejesn kees iegYeeF& meccesueve kes he ceW
mechevve : eer keyeerj Oece&mLeeve, Kejefmeee (.ie.)
ceveeee ieee~ FmeerefueS Deveske eosMeeW mes mevle-cenble hegjeves ieg
veeoJebMe eleeheer Deeeee&ieer eer keyeerj Oece&mLeeve, Kejefmeee YeeF& meensyeeve meeoj Deecebef$ele Les Deewj meYeer ves melmebie ceW
kee meble-meceeiece (ceeIe cesuee) SJeb Je=no YeC[eje kee keee&ece eJeeve kes he ceW Dehevee efJeeej kene efpemes megvekej esceer
4, 5, 6 HejJejer 2014 kees Yeejle kes keesves-keesves mes Deees Yeepeve Deeveefvole ngS~ efoveebke 8, 9 HejJejer kees hebLeeer
Yee mecegoee SJeb mevle-cenble, efJeeve ceneheg<eeW kes yeere hetCe& npetj meensye kee meejieefYe&le DeeMeerJe&eve ngDee leLee Deefvlece efove
Glmeen kes meeLe ceveeee ieee~
jeef$e ceW 7 yepes meeeflJeke cenee%e eewkee-Deejleer hebLeeer kes kej
meceejesn kee MegYeejcYe 4 HejJejer kees megyen 8 yepes hebLeeer keceueeW mes mechevve ngDee~ mevleeW-cenbleeW keer YeW hetpee
kes eje meleveece Debefkele MJesle PeC[e kee SJeb Deeeee& iegDeeW Deeeespeke : cenbleeer nefjoeme meensye, Kes[e (iegpejele)
keer meceeefOe hetpeve kej efkeee ieee~ efpemeceW eer Oecee&efOekeejer SJeb cenbleeer megefcejCe oeme meensye, keesjyee (.ie.) ves
meensye SJeb Deecebef$ele cenble meensye, Yeepeve, mesJeke meleer meYeer eoeve efkeee~ Fme ekeej en ef$eefoJemeere melmebie meceejesn
GheefmLele Les~ melmebie ceW mevleeW-cenbleeW kee oes me$e ceW Yepeve- meoddieg keer ke=hee mes meHeueleehetJe&ke mechevve ngDee~
keerle&ve-eJeeve SJeb hejce hetpe hebLeeer npetj meensye kee efve:Meguke eeefCeke nereEueie efeefkelmee efMeefJej
DeeMeerJe&eve neslee Lee~
meoddieg keyeerj melmebie meceejesn SJeb eewkee-Deejleer kes MegYe
melmebie kee otmeje efove 5 HejJejer kees Yeer ceneheg<eeW kee DeJemej hej eece-efkejejer peebpeieerj eechee (.ie.) ceW meoddieg
eJeeve kes ueeYe YeeeW kees efceuee~ meceejesn kes Deefvlece efove 6 keyeerj Gefoleveece meensye eeefCeke nereEueie efeefkelmeeuee MeeKee
HejJejer kees eele: 10 yepes Oece&veiej Kejefmeee ceW GlmeenhetJe&ke JeejeCemeer eesie efJeee eeefCeke nereEueie SmeesefmeSMeve keer Deesj mes
Je=no MeesYeeee$ee efvekeuee efpemeceW veiejJeeefmeeeW kees meoddieg efve:Meguke eeefCeke nereEueie efeefkelmee efMeefJej kee Deeeespeve
keyeerj meensye kes %eeveJeeCeer GheosMeelceke he ceW eJeCe kejeee efkeee ieee~ efpemeceW 1054 cejerpeeW kee efyevee gS, efyevee oJee
ieee~ oeshenj 3 yepes Yeespeve-YeC[eje kee emeeo meYeer kes meYeer jesieeW kee Fueepe leerveeW efove efkeee ieee~
Deeievlegke enCe efkees~ meble-meceeiele keer meHeuelee kes he ceW
henues efove Deejece nesves hej otmejs efove, otmejs efove Deejece
jeef$e 7 yepes meeeflJeke cenee%e eewkee-Deejleer hebLeeer npetj
nesves hej leermejs efove cejerpeeW ves DeefOeke mebKee ceW efMeefJej ceW Yeeie
meensye kes kej keceueeW eje mechevve ngDee~
efueee~ eeefCeke nereEueie eje eer efovesMe emeeo ieghlee, eerceleer
ef$eefoJemeere meoddieg keyeerj melmebie meceejesn 7, 8, 9 ue#ceer efJeMJekecee&, eer megveerue efJeMJekecee&, eer eoerhe kegceej
HejJejer 2014 kees mechevve : eece-efkejejer (.ie.)
Jecee&, eer DeeMeglees<e Megkeuee, eer yeueeroeme Meem$eer ves ueesieeW kee
meoddieg keyeerj meensye keer MegYe oee mes ef$eefoJemeere melmebie Gheeej efkeee~ [^eFJej eer mebpee peer kee Yeer meneesie efceuee~
meceejesn efJeMeeue Yee mecegoee, meble-ceneheg<e, mesJeke- eeefCeke nereEueie kes megeefme neruej Gheeejke ieg eer osJeeMeer<e
meefleeeW kes yeere 7, 8, 9 HejJejer 2014 kees ee Yeefe kes keebpeerueeue peer ves Deeeespeke : cenbleeer megefcejCe meensye kes Iej
hej 10 ueesieeW kee efve:Meguke eeefCeke nereEueie eefMe#eCe
meeLe ceveeee ieee~
kejeee~ pees YeefJe<e ceW Dehevee, Deheves heefjJeej SJeb meceepe kee
36

Deewue-petve-2014

Gheeej kej mekelee nw~ eeefCeke nereEueie eje efkemeer Yeer jesie
kee Gheeej efMeefJej SJeb eefMe#eCe kes efueS keesF& Yeer meble cenble
SJeb Yee meceepe mecheke& kej mekeles nQ~

efJejepeceeve Les~ cenee%e eewkee Deejleer kee emeeo eehle kej

meYeer Yeepeve hebLeeer npetj meensye mes DeeMeerJee&o efueee~ Fme
ekeej en ef$eefoJemeere melmebie meceejesn megmechevve ngDee~

ef$eefoJemeere melmebie meceejesn SJeb cenee%e

eewkee-Deejleer mechevve : eece-ceesnueF&, eermeie{

oes efoJemeere melmebie meceejesn SJeb eewkee-Deejleer

mechevve : eer keyeerj Deeece, veJeeieebJe (. ie.)

ef$eefoJemeere melmebie meceejesn Deevevo Deewj Glmeen kes meeLe

eece-ceesnueF& Iee eermeie{ ceW pees megjce veoer kes le hej
eeke=efleke eDeeW mes megMeesefYele Ieves Je=#eeW kes eJe ceW ceeveeW
mevleeW-ceneheg<eeW ves Ske Deewj melmebie keer veoer yene oer, meYeer
Yee mecegoee eeceJeemeer mevle iegpeve, mesJeke meleer ee
Yeefe mes efoveebke : 12, 13, 14 HejJejer 2014 kees
ceveeee~

eer keyeerj Deeece-veJeeieebJe ceW cenbleeer peiepeerJeve oeme

meensye ves oes efoJemeere melmebie meceejesn kee Deeeespeve kejeee~
efpemeceW ecegKe he mes Deeeee& ieer eer keyeerj Oece&mLeeve
Kejefmeee SJeb eekeeOeece uenjleeje keeMeer mes Deeeee&
efMejesceefCe hejce hetpe hebLeeer npetj DeOe&veece meensye mevle
ceC[ueer kes meeLe heOeejs~ Deees ngS Yee nbmepeveeW kees meoddieg
keyeerj meensye keer Deveceesue JeeCeer eJeCe kejves SJeb hebLeeer npetj
meensye kes DeeMeerJe&eve kee ueeYe efceuee~

keee&ece kes Deeeespeke : cenbleeer uesKeevo meensye

SJeb Yee meceepe, ceesnueF& Iee ves Fme meceejesn ceW ecegKe he
mes veeoJebMeeeee& hejce hetpe hebLeeer npetj DeOe&veece meensye SJeb
eer Oecee&efOekeejer meensye kees mevle-ceC[ueer kes meeLe eer keyeerj
Oece&mLeeve, Kejefmeee SJeb meoddieg keyeerj eekeeOeece
uenjleeje keeMeer veiejer mes Deecebef$ele efkeee, meeLe ner Deve
efJeeve mevle-ceneheg<e Yeer heOeejs~ efoveebke 12 HejJejer kees
melmebie kee MegYeejcYe meleveece OJepe heleekee Henjekej efkeee
ieee~ mevleeW keer Dece=lecee JeeCeer, Yepeve, eJeeve kes he ceW
oes me$e ceW YeeeW kees eJeCe kejves kee ueeYe efceuee, leLee hejce
hetpe eer Oecee&efOekeejer meensye kee GoddyeesOeve SJeb hejce hetpe
hebLeeer npetj meensye kee DeeMeerJe&eve kes meeLe ner melmebie
mechevve neslee Lee~

melmebie meceejesn kee otmeje efove 17 HejJejer kees Deeece ceW

Yeespe YeC[eje kee emeeo meYeer ves heeee leLee Meece kes mevOee
yesuee ceW meeeflJeke cenee%e eewkee-Deejleer hebLeeer npetj meensye kes
kej keceueeW eje mechevve ngDee~
cenvle Fv oeme meensye efMe<e cenvle ieesheeue meensye,
peesOehegj (jepe.) kee meleueeskeJeeme
meoddieg keyeerj meensye kee mLeeve,
cenecebefoj, peesOehegj (jepe.) kes
ieeoerheefle cenvle keyeerj-jlve Fv meensye
efMe<e ieesheeue meensye kee pevce meved
1923 ceW mete&veiejer, peesOehegj ceW ngDee
Lee~ Deehekee yeeheve mes DeeOeeeflcekelee
keer Deesj ueieeJe Lee~ Deeheves Yeejleere
mJeleb$elee Deeboesueve ceW Deheveer meefee Yetefcekee efveYeeeer~ Deehe
meveeleve Oece& kes Gheemeke Les leLee meveeleve Oece&evLeeW kes eefle
Deehekeer Det DeemLee Leer~ Deeheves peye en yeele megveer efke
keyeerjhebLeer melmebie ceW meoddieg keyeerj meensye keer JeeefCeeeW eje
Gvekes %eeve kees Jeso, hegjeCe, ieerlee-YeeieJele Deeefo kes %eeve mes
Deeies kee %eeve yeleueeee ieee~ meensye kes %eeve kes Devegmeej

Deefvlece efove 14 HejJejer kees Je=no YeC[eje kes yeeo efove ceW
3 yepes cenee%e eewkee-Deejleer eejcYe ngDee~ mevleeW kes eje
Yepeve ieeee ieee~ eer Oecee&efOekeejer meensye, cenble uesKeevo
meensye, cenble megveerue Meem$eer meensye, cenble hebece Meem$eer
meensye, cenble yeeyetueeue meensye, eer jeOesMeece Meem$eer meensye,
eer Devethece meensye, eer kemeej meensye, hesv oeme Meem$eer
meensye, eer Meece oeme meensye SJeb Deve meble cebe hej
37

Deewue-petve-2014

yeee, efJe<Ceg, censMe, jece, ke=<Ce Deeefo DeJeleej nQ hejcesMJej

veneR~ Fv meensye kees henues es yeeles Deer veneR ueieer Deewj
FvneR cegodoeW kees ueskej Deehe keyeerj meensye keer melmebie kes
efJejesOe ceW Ke[s ngS leLee melmebie ceW eerceeved ieesheeue meensye mes
Jeeo-efJeJeeo efkeee~ uecyes mecee keer melmebie leLee efJeeej
efJeceMe& heMeeled Deehekees mener %eeve kee yeesOe ngDee Deewj Deehe
keyeerjhebLeer cenvle ieesheeue meensye mes oeref#ele ngS~

meensye kes meeefveOe ceW Deejleer-eewkee, meble-meccesueve SJeb efJeje

YeC[ejs kee Deeeespeve efkeee ieee~ efpemeceW ye[er mebKee ceW meble,
cenvleeW SJeb YeepeveeW ves Yeeie ueskej Deheveer eebpeefue Deefhe&le
keer~ he. het. Deeeee& npetj meensye SJeb hetpe eer Oecee&efOekeejer
meensye ves meleueeskeJeemeer cenvle meensye kees meoddieg keyeerj
meensye kee Deveve Yee yeleueeles ngS Gvekes peerJeve mes esjCee
uesves kees kene~

Deehekees mecee mecee hej keyeerjhebLe kes efJeefYevve cebeeW mes

ueieeleej mecceeefvele efkeee peelee jne~ Deehe DeefKeue Yeejleere
keyeerjhebLeer cenemeYee keer jepemLeeve FkeeF& kes Je<eeX leke
GheeOe#e jns~ Deehekees meved 1987 ceW veF& efouueer ceW
Deeeesefpele keyeerjhebLe kes Devleje&^ere meble meccesueve ceW keyeerjjlve keer GheeefOe mes Deuebke=le efkeee ieee~

Deeece ceW Deeves Jeeues eleske meble, cenvleeW kees Jem$e, Oeeleg
hee$e SJeb veieo OevejeefMe efJeoeF& kes he ceW YeW eoeve keer ieF&~
Fme DeJemej hej meble-meccesueve ceW Deeece kes YeeeW keer efJeveleer
hej meeOJeer metjpe meensye efMe<ee cenvle ieesheeue meensye kees hebLeeer
npetj meensye kes kej-keceueeW eje eeoj Dees{ekej meoddieg
keyeerj meensye kee mLeeve cenecebefoj, peesOehegj kee DeefOekeejer
osMe kes efJeefYevve #es$eeW ceW keyeerjhebLe kes Devleje&^ere SJeb Ieesef<ele efkeee ieee~ Fmeer ekeej YeeeW kes Deeen hej he.het. npetj
je^ere mlej kes meble meccesueveeW kes DeeeespeveeW ceW Deeheves Deheveer meensye eje Yeeeer YeieJele eEmen peer Yeeer kees veJeefveege
DeefOekeejer metjpe meensye kes oerJeeve kes he ceW efveege efkeee
cenleer YetefcekeeeW efveYeeeer~
ieee~
efoveebke 27 peveJejer, 2014, efove meesceJeej ceen-ceeIe
ke=<Ce SkeeoMeer kees 91 Je<e& keer Deeeg ceW Deehekee meoddieg keyeerj melmebie SJeb cenee%e Skeesejer
meleueeskeJeeme nes ieee~ Deehekes meleueeskeJeeme kes meceeeej eewkee-Deejleer megmechevve : meespele efmeer, heeueer,
mes keyeerjhebLeer meceepe ceW Meeske Jeehle nes ieee~ keyeerjhebLe jepemLeeve~
Deeeee& npetj DeOe&veece meensye ves otjYee<e hej Deheveer mebJesovee
meoddieg keyeerj meensye keer oee mes `meespele efmeer' efpeueeJee kejles ngS kene cenvle meensye kes meleueeskeJeeme kees heeueer jepemLeeve keer heefJe$e Yetefce hej Oece&oemeere veeoJebMe
keyeerjhebLeer meceepe kes efueS DehetCe&veere #eefle yeleueeee~
Deeeee& iegDeeW keer mce=efle ceW cenee%e Skeesejer eewkee-Deejleer
meleueeskeJeemeer cenvle meensye keer heeefLe&Je osn kees Deeece ceW kee Deeeespeve efkeee ieee~ Fmemes hetJe& meved 2009 mete&veiejer
ner Yetefce meceeefOe efkeee ieee~ Gvekeer mce=efle ceW meceeefOemLeue peesOehegj ceW YeJe Deeeespeve ngDee Lee~ JeneB keer Yeefe DeefJejue
hej mebiecejcej kes helLej mes Ske meceeefOe-cebefoj kee efvecee&Ce Oeeje yevekej yenleer jnleer nw~
kejJeeee ieee~
meoddieg mes Ske efMe<e kee Det efvee, mebkeuheJeeve Deewj
Deehekeer MeJe ee$ee SJeb Debeflece mebmkeej ceW Yeejer mebKee ceW ee kee eleerke en cenee%e meYeer mevleeW, cenbleeW SJeb YeeeW kes
keyeerjhebLeer meble, cenvle SJeb YeeeW ves Yeeie ueskej Deehekees hetCe& meneesie mes mechevve ngDee~ Yeeeer keeuetjece peer mes" SJeb
cenbleeer peerJeve oeme meensye, meespele efmeer ves Deheves leve-ceveDeheveer ee-megceve Deefhe&le efkees~
Oeve kes meneesie mes ner meHeue yeveeee~ ueieeleej meele ceen leke
efoveebke : 22.02.2014 kees he. het. Deeeee& npetj
Fme keee&ece kes meneesie nsleg meYeer eevle kes YeeeW kes meceerhe
DeOe&veece meensye SJeb he. het. eer Oecee&efOekeejer megOeekej Meem$eer
38

Deewue-petve-2014

iees Deewj FmeceW yengle mes cenble meensyeeW kee Yeer meneesie eehle meensye SJeb eeueg Yee meoddieg keyeerj meensye kes ejCeeW ceW
DeemLee jKeves Jeeues meefoeeW henues Deheves oe ceW Yeefe kee yeerpe
ngDee~
ueskej Yeejle mes iees Yeepeve Deheves oe kes Goddieej kees Yepevemelmebie meceejesn kee MegYeejcYe meJe&eLece efJeMeeue YeJe
eJeeve SJeb Deheves efJeeejeW kes ceeOece mes DeJeiele kejees efke Jes
melmebie heC[eue kes heeme meleveece OJepe kee hetpeve leLee cebe
Gme meceg heej osMe ceW kewmes meensye keer Yeefe kejles nQ, kewmes
hej hebLeeer npetj meensye kes kej keceueeW eje oerhe eppJeefuele
Deheves F meoddieg keer hetpee SJeb melmebie kee Deeeespeve kejles nQ~
kej efkeee ieee~ keee&ece ceW ecegKe he mes heOeejs Deeeee&ieer
nce meyekes efueS ieewjJe keer yeele nw efke efJeosMe mes [e@. pes.
eer keyeerj Oece&mLeeve, Kejefmeee SJeb meoddieg keyeerj
oeme, eerceleer Gefce&uee oeme, kevee[e~ cenble osJeevo meensye
eekeeOeece uenjleeje, keeMeer mes veeoJebMe Deeeee& leeie
mehelveer, cenble esceoeme meensye, cenble hejMegjece meensye, cenble
leheesefve hejce hetpe hebLeeer npetj DeOe&veece meensye, hejce hetpe
megkeueeue osJe, eerceleer kejve [ee, ceelee nmeceervee oeme, eer
eer Oecee&efOekeejer meensye SJeb mevle-ceneheg<e heOeejs~ efpevekee
megosMe jecehe peer, ^erefve[e[~ cenble efce$eeeEmen meensye,
heg<henej mes mJeeiele meefceefle kes eje efkeee ieee~ melmebie kee
neuewC[~ cenble efovesMe oeme meensye, cee@jerMeme~ eer jepetYeeF&
eLece efove 2 ceee& kees cenble iegejCe oeme meensye, cenble
Keger, FbiuewC[~ eerceleer megMeeruee yesve et.Sme.S.~ DeCe
osJesv oeme meensye, cenble eYegoeme meensye, cenble Yepeve oeme
kegceej hesue, eerceleer Yeejleer yesve, uevove, oerJeeve, keceuee
meensye, cenble keeveoeme meensye, cenble jeceefJeueeme oeme
ceelee, veeruet yesve, et.Sme.S., SJeb cevemegKe oeme-kesefveee~ Deehe
meensye, cenble efmevOetcegefve oeme meensye, cenble ejkee oeme
meYeer Dehevee yengcetue mecee efvekeeue kes GheefmLeefle oskej
meensye, cenble megefcejCe oeme meensye, cenble efkeMeesj oeme meensye
keee&ece keer MeesYee ye{ees~ meYeer kees meoddieg keer Ketye oee
SJeb cenble esleve oeme meensye ves meYee kees mecyeesefOele efkeee~
efceues SJeb meeOegJeeo OeveJeeo~
heMeeled hebLeeer npetj meensye kee DeeMeerJe&eve kes meeLe ner eLece
melmebie meceejesn kee Deefvlece leerve efove 4, 5, 6 ceee&
me$e mechevve ngDee~ efleere me$e kee keee&ece Meece 6 yepes mes
eejcYe ngDee, efpemeceW mevleeW kes eje meoddieg keyeerj meensye keer efJeMes<e jne keeeWefke Fmekee meerOee-emeejCe ``DeemLee Yepeve
ewveue'' hej efkeee ieee efpemekee ueeYe pees Yeepeve meespele
Deveceesue heo Yepeve-keerle&ve kes he ceW ieeee ieee~
efmeer, jepemLeeve veneR Dee heees Jes DeevevohetJe&ke Deheves Iej hej
otmeje efove 3 ceee& kees efveele mecee mes melmebie keee&ece
melmebie megvee SJeb hebLeeer npetj meensye kee veeve oMe&ve kej
eejcYe ngDee~ Deewj cebieueeejCe kes he ceW meble jeOesMeece
emevveefee ngDee~ Fme me$e ceW cenble meensyeeW ves eesleeDeeW kees
Meem$eer meensye SJeb meble Devethece meensye, meble kemeej meensye ves
Dehevee efJeeej megveees-cenble peerJeve oeme meensye, cenble Kesceoeme
Deheves ceOegj JeeCeer ceW mebieerle kes meeLe Yepeve emlegle efkeee~
meensye leLee hejce hetpeeer Oecee&efOekeejer meensye kes mecyeesOeve kes
efpemes megvekej eeslee meceepe cegiOe nes iees~ Gmekes yeeo cenble
yeeo hejce hetpe hebLeeer npetj meensye kee meejieefYe&le eJeeve kes
meensyeeW kee eJeeve ngDee cenble meesnve oeme meensye, cenble
meeLe ner melmebie mechevve ngDee~ efoveebke 5 ceee& YeJe MeesYeeee$ee
efveYe&e oeme meensye, cenble megke=le Meem$eer meensye, cenble
kee efove Lee~ keee&kelee& kes eje eele: ner MeesYeee$ee keer meYeer
jecesMJej oeme meensye, cenble vejeEmen oeme meensye, cenble
leweeefjeeb hetjer kej ueer Deewj megyen 10 yepes hejce hetpe hebLeeer
efMeJejee oeme meensye leLee hejce hetpeeer Oecee&efOekeejer kes
npetj meensye leepe-Mesueer OeejCe kej neLeer hej efJejepeceeve ngS
eJeeve yeeo hejce hetpe hebLeeer npetj meensye kee DeeMeerJe&eve
meensye Deheveer emevve cege ceW meyekees DeeMeerJee&o osles jns~ hejce
ngDee~ Meece 6 yepes kee keee&ece keer efJeMes<e emlegefle jner
hetpe eer Oecee&efOekeejer meensye jLe hej efJejepeceeve ngS leLee Deve
keeeWefke Gme meYee ceW meceg heej mes Deees ngS efJeosMe kes cenble
meYeer mevle-cenble meensye eser-ye[er iee[er SJeb Iees[e hej efJejepes
39

Deewue-petve-2014

meYeer Yeepeve meleveece kee PeC[e neLeeW ceW ueskej ``eer keyeerj
Deeece jeceheeT meespemeefmeer'' mes yewC[ yeepee kes meeLe
meensye kes Yepeve ieeles ngS, peekeeje ueieeles ngS Deeies veiej
keer Deesj MeesYeeee$ee efvekeueer~ efJeMeeue peve mecegoee
`keyeerjhebLeer' Yee nbme meceepe meensye keer SJeb Deve mevleceneheg<eeW keer peeIees<e kejles, meensye mes Deheveer megjefle pees[
jns Les~
melmebie meceejesn kee Deefvlece efove 6 ceee& kees efove ceW 11
yepes cenee%e Skeesejer eewkee-Deejleer kee MegYeejcYe hebLeeer
npetj meensye kes kej keceueeW eje meeLe ceW efJejepeceeve eer
Oecee&efOekeejer meensye SJeb Deve 99 cenbleeW keer ieefjceecee
GheefmLeefle mes hetpee mLeue kee Me ceeveeW nceW meleueeske kee
Snmeeme keje jne Lee~ mevleeW kes eje eewkee-Deejleer kee Yepeve
mebieerle kes meeLe ee Yeefe mes ieeee pee jne Lee, meeLe ner meYeer
Yeepeve leeueer yepeekej meensye kee oMe&ve kej meYeer Deeveefvole
nes jns Les~ heC[eue ceW oeeeR Deewj yeeeeR Deesj meYeer cenble meensye
eewkee-Deejleer ceW efJejepeceeve Les efpememes heC[eue keer MeesYee ye{
jner Leer~

oskej e%e kees meHeue yeveees~ meYeer keee&kelee&, meneesieerieCe

efpevekes Iej ceW YeeeW kee Deemeve jne, efpemeves pees Yeer eser-ye[er
JeJemLee oer meyekees Ketye-Ketye OeveJeeo, Gve meYeer kees meoddieg
keer MegYe oee meowJe efceueleer jns~ meensye yeboieer!
`meoddieg keyeerj eekee ceneslmeJe' uenjleeje Oeece
keeMeer : 10, 11, 12 petve 2014
eer meoddieg keyeerj meensye kee hejce heeJeve eie efoJeme
meoddieg keyeerj eekeeOeece uenjleeje JeejeCemeer ceW eleske Je<e&
keer YeeBefle pes Megkeue eoMeer, $eeesoMeer, elego&Meer, 10,
11, 12 petve 2014 kees ye[er OetceOeece mes ceveeee peeesiee~
Fme ceneslmeJe ceW Yeejle kes Deveske eevleeW mes meoddieg keyeerj
meensye kes eer ejCeeW ceW DeemLee jKeves Jeeues eeueg Yee mesJeke
uenjleeje Oeece heOeejWies leLee mebmLee kes Deveske eefleefle efJeeve
cenble meensye YepeveesheosMeke meble-cenelcee heOeejWies~

Fme eekee ceneslmeJe ceW megyen Deewj Meece oes me$e ceW Yepeve,
melmebie SJeb eJeeve kee keee&ece nesiee~ Dele: Fmekee ueeYe
uesves SJeb ceeveJe peerJeve keer meeLe&kelee kees peeveves kes efueS
Fme ekeej jepemLeeve kees en otmejer yeej meyemes ye[er Deejleer meoddieg keyeerj eekee Oeece Deehe meheefjJeej DeJeMe heOeejs~
kee ieewjJe eehle ngDee~ Devle ceW eer keeuetjece peer mes" ves meYeer
keee&ece kes Deefvlece efove 12 petve kees eele: 9 yepes Yee,
cenble meensyeeW leLee mevleeW kees ceee&oevegmeej YeW hetpee kej mesJekemeleer, meble-cenble SJeb eeuegDeeW kes eje YeJe
DeeMeerJee&o eehle efkeee leLee DeeYeej eoMe&ve kej OeveJeeo MeesYeeee$ee efvekeeueer peeesieer~ efove ceW efJeMes<e YeC[eje kee
%eeefhele efkeee~ meespeleefmeer, jepemLeeve kes meble-cenble SJeb Deeeespeve nesiee~ heMeele jeef$e ceW hetCee&ngefle kes he ceW meeeflJeke
Yee meceepe kees OeveJeeo, efpevneWves meYeer YeeeW kes efueS hetjs e%e eewkee-Deejleer hebLeeer 1008 npetj DeOe&veece meensye kes
YeC[ej JeJemLee keer meeceeer Fme cenee%e ceW meoe mes oeve kej keceueeW eje mechevve nesiee~

hejce hetpe hebLeeer npetj meensye keer pevce efoJeme hej meeoj meceefhe&le
``nce pewmes De%eeefveeeW kees %eeve osves Deewj efve<keece kece& eCeeueer kes hegveerle heLe hej keyeerj mele veece Deewj
je^eW keer ceeveJelee kee yeewefke efvecee&Ce kejves kes efueS leLee DebOekeej ceW veJeerve ekeeMe lees uee ner jns nQ meeLe ner
meeLe Deehe eleske meleMeerue SJeb eelevee lehle nce meeOekeeW kes efueS meeeflJeke, DeefYeesjCee egie-egie
leke osles jns~''
eer ceLegje emeeo oMe&ve `Jeefj DeefOeJeee'
jeeie{ (eermeie{)

40

Deewue-petve-2014