0% found this document useful (1 vote)
7K views130 pages

President Rajapaksa's Election Manifesto. Mahinda Chinthana Lowa Dinana Maga - (Sinhala Version)

The document discusses the history and development of Sinhala language. It provides details about the origins of the language and how it has evolved over time. Key events and factors that have influenced the language are also mentioned.

Uploaded by

Ada Derana
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (1 vote)
7K views130 pages

President Rajapaksa's Election Manifesto. Mahinda Chinthana Lowa Dinana Maga - (Sinhala Version)

The document discusses the history and development of Sinhala language. It provides details about the origins of the language and how it has evolved over time. Key events and factors that have influenced the language are also mentioned.

Uploaded by

Ada Derana
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 130

uyskao

ka;k

f,dj kk u`.

iqrCIs; rgla

wm
iu.s imkak cd;shls'
wmg
iqrlaIs; rgla we;'
wNsudkj;a
cd;shlg
wod< ish mok
wm imqrdf.k we;af;uq'
oeka l< hq;af;a
ta wNsudkh
ta iqrlaIs;;dj
;yjqre lr .ekSuh'
os ysfhka iq/lSuh'
rg jeishkaf.a
wjYH;d iy m%dr:kd"
hy .=Ko /flk
mirhl imqrd .ekSu Wfoid
udf.a oelau yd wfma fufyjr wka;r.;jQ

uyskao ka;k f,dj oskk u


uf.a wdorKSh ud;D N+fha
w;s mQckSh meos W;=ukag"
ohdnr ujrekag" mshjrekag"
fidhqre" fidhqhkag"
ore oehkag iy
;=re ;=hkag
fifkyiska ms<s.kaj'

mgqk
msgqj

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

fuf;la l:dj

cd;sl wdrlaIdj ms<sn| f.da,Sh wdorYhla

13

mq`M,a foaYmd,k m%;sixialrKhla


- w;a foaYmd,k ixialD;shla

17

iodpdr imkak iudchla

23

rgg jevlrk cd;sysff;Is rdcH fiajhla

27

fmdfydi;a rgla

32

cd;sl lrudka; kHdh m;%h

49

ixjrOkffha ys M, .ug f.k hk ke.=u

60

cd;sl fm!reI;aj wOHdmkhla

66

ksfrda.Slu mru ,dNhhs

74

r>dhq msKsi l%Svd

80

hfidaord mrmqrg fmdfydi;a fyg ojila

82

;=reKq fygla msreKq rgla

84

.ukg iqjmyiqj

89

mK fia iqrlsk mirh

94

;srir ck fijk

98

h;, myiql ma,jh fkdkej;S bhg

100

oHd ;dCIK yd kfjda;amdokh

107

l,d fl; wiajkq ux.,Hh

109

iudc wdrCIKh

112

idufha ixyshdf m%;s,dN ck;djg

115

f,dj kk u.

fuf;la l:dj
uug ksoyi w;am;a lr .ekSu ms<sn|j jQ w;suy;a m%d:kdj oYl
.Kkska jhig hk whqre Tn b;d wirKj yQ,aka n,d isk whqre
uu gqfj' uyck ksfhda;fhl= f,i th ug bjiq fkdfokakla
h. ;u ;h fkdj wdorKshhkaf.a ; yd foafmd< w.aks cd,d
ueo iqkqiqKq hk wdldrh n,d fkdisg Bg tfrysj bm;a jQ
ieug;a ud;DN+hg;a ys jQfha mrdch yd ,;e,a, muKs.
je<mSj,ska wvqjla fkdjqKq uf.a;a Tf;a wdorKSh ud;D N+hg
ksoyfia iy idufha wreK`M jefgkafka ljod o hkak ms<sn|j
lsisfjl=g;a kskjla fkd;snqKs. w;sysiqKq ;%ia;jdofhka wfma u
u uqod .ekSf j.lSu uiska Ndr .; hq;=u nj uu oej is;g
.;af;' uf.a tu wIaGdkh Tn f;are .;af;ah' ta n jug mila
jQfha 2005 lsis pls;hlska f;drj Tf ckjru ug ,ndka
fyhsks'
uu ckdm;sOQrfha jqre fok fudfydf;a l mqrjd.;a
fofk;ska l< yo llshjk b,a,Su jQfha wfma uu l=re
;%ia;jdofhka ksoyia lr fok f,igh. uf ksoyi i|yd jk
taldhk wruqK uf.a yojf;a .eUqfrys ;ekam;a lf<a Tf tu
lh' ud,awdre fidfrdj jid ug j;=r fmdola fkd uf.a rf
ckhd iajNdl urKhlg m;a lsug ;%ia;jdka .;a W;aidyh rg
uqojd .ekSf igfka m<uq fj uqrh lr .ekSug ud lghq;= lf<a
tneks.
9
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

2005 Tn ug Ndrka rg ;%ia;jdofhka muKla fkdj wdr:l


wfmalI
a d w;skoa fyn;aj ;snK
q 's /lshdj yd WoaOukh by< w.hla
.;a w;r" h;, myiql b;d j, ugul mej;=Ks' cd;sl
wdodhu my< ugul mej;s w;r .S mam;alu by, ugul
mej;=Ks' wOHdmk" ffjoH fiajd j, fld;r mqrmamdvq ;snqKo rdcH
fiajfha n|jd .ekS iSudlr ;snqKq neka tlS fiajdjka mej;sfha
cd;sl wfmaCIdjka ;nd mqrjeishkaf.a tfkod wjYH;djka bgq
lsug fkdyels wjdikdjka; ;;a;ajhlgh' rdcH Kh m%udKh
cd;sl wdodhu fuka 102] la h' tu ksid Tf ; wdrlaId lsf
j.lSu fukau wd:l yd iudh jYfhka in, .ekaf NdrOQr
j.lSuo ud fj; mejreKs'
2009 Tf;a uf.a wdorKSh ud;DN+h ksoyi yd iduh bmKq
fidre fldfojla njg m;ah. forK isidrd i;=g fodaf
.,kakg mgka .;af;ah. Tn m%S;sfhka Woaoduh ch f>daId k.oa
ud ta foi n,d isfha i;=gq l mqrjd.;a oEisks. msfhl=
ifydaorfhl= {d;sfhl= ys;jf;l=f.a f,ka.;=lks.
2005 ug mejrE j.lSu bgq l,dhehs i;=gq jQ Tn bka miq
uf.ka b,a,kafka f.j;a iudc wd:l ixjOkhla nj uu oek
isfh' 2010 m<uq jrg jvd by< ckjrula Tn ug ,nd kafka
tneks. Tnf.a tu n,dfmdfrd;a;= o iM, lrka .Slu 7] olajd
wvqjqKq talmqoa., wdodhu fvd, 4000 la olajd;a wd:l jOk
f.h 7] lg jvd jefhka wLKav wd:l jOkhla iys; rgla
uu Tng Wodlr kafk'
olaIsK iy lgqkdhl wf.S ud. m%uqLj .u iy k.r hd jk
uyd ud. moaO;shla cd;Hka;r ugfuka b lf<' iEu .%dh
ud.hlau m%;i
s xialrKh lf<' wrdcHjd hq.fha f.dvke.+ lsis
m%;sixialrKhlg ,la fkdjQ md, o ;%ia;jdka iska lvd o oeuQ
md, o we;= iuia; md, moaO;shu w;a lf<' ud.mqr w;a
10
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

jrdh" ol=Kq fld<U kj jrdh iy .d,a," ;%Sl=Kdu,h" T,a jrdh


we;= jrdh moaO;shla f.dvke.=fj' lgqkdhl .=jkaf;dgqfmd<
uqukskau klrKh l< w;r u;a;, kj cd;Hka;r
.=jkaf;dgqfmd< ksujd wNHka;r .=jkaf;dgqfmd<j,a moaO;shla o
ys lf<'
fl,jrmsh" fkdfrdfpdaf,a iy by< fld;auf,a n,Yla;s
ksYamdokd.dr b lrka ieug ,sh ,nd kafk' fmdf<dkakrej"
;%sl=Kdu,h" .d,a," fld<U w;ska bl< mdkSh k,c, jHdmD;s
u.ska tu m%foaYj, ckhdf.a c, whs;sh iqrlaIs; lf<' wksl=;a
ish ia;%slj, fuu jHdmD;sh imQK lrka ieug c,h ,ndf
jevigyk o uu imQK lr' fudr.ylkao" Wud Th" oere Th"
hdka Th" udre Th uyd mudK jd c,fhdackd l%u u.ska
lDIslufha c, wjYH;dj imQrK lf<'
kQ;k NdId.dr" .Ks;d.dr" oHd.drj,ska iuka; uyskafodaoh
mdi,a 1000 jevigyk u.ska fld<U k.rfha by<u mdif,a
orejkag ,efnk wOHdmk whs;sh wE; msir .f mdif,a orejkag
o ,efnkakg ie,eiaiqfj' <ud ;=re mdi,a ixl,amh yryd uQ,sl
myiqlj;a fkdue;s mdi,a 5000 lg c,h" ,sh ikSmdrlaIl
myiql ,nd kafk' fld<U uyd frdayf,a isg .%dh frday,
olajdu iuia; fi!LH moaO;shu ixjOkh lf<' f Tn uf.ka
wfmalaId fkdl< ;rf tfy;a uu rgg ,nd ka ixjOkfhka
|la muKs'
fo fkd;ld ud;D N+fha ish ;eka j,g ixjOkfha wreK
jegqKs. 2005 gq l fjkqjg iskdfik uqyqK;a rgjeisfhla uu
f.dv ke.=fj' ta iuu ksoyfia foaYmd,kh lrk, jd rd;%S
fkdhj ieirk, hymd,kh yd IK jxpd j,g tfrysj ksoyfia
l;d lrk ,shk lshk mirhla uu ksudKh lf<. 1977 isg
;%ia;jd j,dfjka ie ;snQ ish ud;Dld ksoyfia t<shg taug
11
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

ux mEfh. ta ud;Dldj,g wod< uQ,sl mok" ;SrK yd l%shd mmd


.;a uu Tn iu tla W;=rg m<d;a iNdjla msysgq. m<d;a md,k
ue;sjrK meje;a. fld Nghka mqkre;a;dmkh fldg iudc.;
fldg wj;eka jQjka h<s mx lf<. ;=kaish yegmia ojfiau ;snQ
yis kS;sh bj;a lf<. W.;a mdv fldiu msysgqjd tys ksfoAY
l%shd;aul lf<. wdKavql%u jHjia:d m%;sixialrKh i|yd
md,sfka;= f;a ldrl iNdjla msysgqjd ish mCIj,g wdrdOkd
lf<. ud n,hg m;a jk g ,laI 7 fkdblaujQ rdcH fiajh ,laI
14 olajd mq,a lf<. ksoyia yd idOdrK ue;sjrK meje;ajQfh.
mqoa.,sl yekqm; ke;sj weu;sjrfhl=gj;a Pkaoh oeh
fkdyelsjk ;rug kS;sh n,j;a lf<. orejka meyerf.k f.dia
<ud fid,aodjka l< hq.h uu ksud lf< /iaf, NdIKfha
ksoyig jegne| ;snQ yis kS;sh ksud lf< m%N+ wdrCIdjg jid ;snQ
ud. jD; lf< mdf ;snQ yuqod fmd,sia ndOl bj;a lf<
wdrCIdjg ;ckhla fkdjk whqka w wdrCIs; l,dm bj;a lf<
tjeks oE ms > ,ehsia;=jla we;s nj Tn kshu f,i okakd ksid
ta .ek ;j;a fkd,sh.
fujeks miqul f;jeks jrg;a Tf ckdm;s f,i lghq;=
lsu i|yd jk ckjru ud b,a,d iskafka ixjOkfha iy
m%cd;ka;%Sh hymd,khfha mmQK;ajh wdorKSh ud;D N+hg
,ndf f;jeks fufyhqu h;a lsf Wodr wruqfKks.

12
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

cd;sl wdrCIdj ms<sn| f.da,Sh wdoYhla

we;euqka fmkajdug W;aidy lrkqfha ;%ia;%jdoh w;S;hg isudjQjla


i" j;udkhg ta yd neKq wkd.; ;ckhla fkdue;s njh'
tfy;a i;Hh th fkdf' fld ixOdkh hqfrdamh yd ngysr rgj,
l=re fnjdoh ysi ordf.k ;ju;a ;u f.dre fidhd fkdksod
ieirk nj uu oks Tjqka fkdlrkafka t<smsg word igka
fkdlsu muKs'
cd;sl wdrCIdj flfrys Wmu wjodkh wm ;nd .; hq;=j we;af;a"
mqmqrkq ,nk tla fndanhlska cd;sfha b .uk h<s wdmiaig
yerh yels neks' tneka" ud;DN+fha cd;sl wdrCIdj ikd: lsu
hkq" wdl yd iudc ixjOkfha wksjdh mQj fldkafoaishla nj
ud ;rfha Yajdi lrkafka tfyhsks' cd;sl wdrCIdj flfrys
fuf;la wLKavj wfma rch ;nd we;s by< wjodkh ;jrg;a
Yla;su;a fldg mj;ajd f.k hEu uu iy;sl lr'
isxy,, fou<, uqia,s, uef,a, n. wd ieug ksoyfia j;aug
yels rgla uu f.dvkd kafk Tn wo fhka Kq yoj;ska"
i;=ka is; mqrjdf.k j;ajk kuq;a fkdksok uu lsis ,dxlSh
mqrjeisfhl=g ckjd.sl;ajh, wd.u, NdIdj fyda wka lsis fNaohla
u; fjkia lr fkdie,lSu iy;sl lrk w;r iudcfha fmd hym;
iy rf cd;sl wdrlaIdj iy;sl lsu Wfoid talSh rdcH m%;sm;a;sh
wLKavj bhg f.khkafk Bg ydkslr lsis b,a,Sulg fyda
n,mEulg bv fkdfo'


uu lsis ,dxlSh mqrjeisfhl=g ckjd.sl;ajh, wd.u,


NdIdj fyda wka lsis fNaohla u; fjkia lr fkdi,lk
nj iy;sl lr'

13
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


talSh rdcHh wdrCId lr.ekSu i|yd wm ieu f.jd we;s


< b;d wlh. tneka iudcfha fmd hym; iy rf
cd;sl wdrlaIdj iy;sl lsu Wfoid talSh rdcH m%;sm;a;sh
wLKavj bhg f.khkafk kej; jrla fnjdohg
fyda rg wia:djr lsug lsisfjl=g;a bv fkd;n'

udkqISh fufyhqug inka rKrejka we;= lsis


,dxlsl mqrjeisfhla ljr cd;Hka;r wlrKhlg fyda
mCIKhlg bm;a fkdlr ysfhka Tjqka iqrls'

udkqISh fufyhqf ,xldf fjfik lsis


mqrjeisfhl=f.a udkj whs;sjdislula lv we;ak rf
mj;sk kS;suh rduqj ;=< foaYSh l%ufohla hgf;a kso
nka hq;=j hqla;sh idOdrKh bgq lsu i|yd wjYH
hdka;%Khla we;s lr

kQ;k wrdcHjdofha hlv im;a;=jg mE.S ta wkqj yqiau


.kska fyda h hka isk ifydaor rdcHhkag wdoYhla
f,i fhdod .; yels foaYmd,k wdoYhla iys; rgla uu
ilia lr

;srir foaY m%;sm;a;sh




f,dalh n, l|jqre follg fn mj;soa;a j bjqr |


je f,dal foaYmd,kh wiu;=<s; fjoa;a wm wdrCId lr
.;a wfma fkdne foia ms<sj; ;sridr f,i bhg f.k
h

;%ia;jdohg tfrysj wm keS iskd g wm iu w;aje,a


ne|.;a ish rgj,a iu fukau ;%ia;jdoh mrdch lsu
jrola fia i<ld wmg o~qj lsug n,d isk rgj,a iu
o ;%YS,S m%;sm;a;hla wkq.ukh lr
14

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


bkahdj" mlsia:dkh m%uqL idla l,dmfha rgj,a iu


in|;d ;jrg;a Yla;su;a lr .ekSug l%shd lr

bkahdj" kh" reishdj iy cmdkh hk l,dmSh ;=rka


iu we;s foaYmd,k" wd:l yd ;dCIKsl in|;d
Yla;su;a lr

ueo fmr. l,dmh ;=< fukau wm%sldkq iy ,;ska


weuldkq rgj,a iu we;s foia in|;d ;jrg;a
jHdma; lr

ol=Kq wdishdf rgj,a w;r by<u kS;sfha wdm;H iys;


iduld rgla f,i f,dal we.hSug ,laj we;s uf.a rg
l,dmSh yd f,dal .egqj, idu ;fhl=f.a ldh i`oyd
fhduq lrj'

wdydr iqrCIs;;djg uq,a;ek


h rgl wdydr iqrCIs;;djh tu rf cd;sl wdrCIdj ;ru
jeo.;ah' ta wka lsisjla ksid fkdj h rglg wjYH wdydr
f;d.h ksis m /ia fldg .=Kd;aulj yd m%udKd;aulj
mj;ajdf.k hdug wfmdfydi;au fyda ys;d u;d Bg ndOd
lsfuka tu rf foaYmd,k ia:djrNdjhg iy cd;sl
wdrlaIdjg n,mE lsug wka rgj,g yels jk neks' tneka
,dxlSh ck;djg h<s;a oKska jefgkakg uu lsis bvla
fkd;n'


rf wjYH;djg .e<fmk whqka m%udKj;a wdydr


ksIamdokhg" wf<hg iy f;d. /iafldg mj;ajdf.k
hdug wjYH kS;suh rduqjla ilia lrkq msKsi wdydr
iqrCIs;;d mk;la md,sfka;=jg bm;a lr'
15

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


rf iy,a ksIamdokh by< ugulska mj;ajdf.k hk


w;r tod mgka wfma foaYSh wdydr jk O j.fha OdkH
iy fldia" fo,a" w," n;, hkd im%odhsl j.dj
m%jOkh lrj'

m%;sixialrKh lrk iEu jejla wdY%s;ju c,fmdaIs;


m%foaYj, fldia" fo,a jeks foaYSh wdydr Ydl j.d lsf
jevigykla l%shd;aul lr'

rch iska , .kakd m%udKh cd;sl wiajekafkka 10]


olajd jelr tu f;d. l=vd iy uOHu mudK fuda,a
i|yd ksl=;a lsug lghq;= lr'

16
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

2 mq,a foaYmd,k m%;sixialrKhla


- w;a foaYmd,k ixialD;shla
1978 ksis ixjdohlska f;drj wm u; megjQ jHjia:dfjka jir ;sia
yhla mqrd wms neg lEfjuq' tfukau tlsfklg fkd.e<fmk
ixfYdaOk me,eia;r u.ska mj;sk jHjia:dj lD;s yevhla f.k
we;ehs uu o ms<s.kak' tneka ;j ;j;a me,eia;r tl;= lsu
fjkqjg ck;d me;= ms<sUq flfrk kj jHjia:djla jirla
we;=<; iu; lsug wjYH lghq;= lr'


ck;d wfmalaIdjka ykdf.k kj jHjia:dj ksudKh


lsu i`oyd ishu foaYmd,k mlaIj,g wh;a uyck
ksfhda;hskaf.ka iuka; iuia; md,sfka;=ju
jHjia:d imdol uKav,hla njg m;a jkq we;'

w;a jHjia:djg mqrjeis woyia yd fhdackd ,nd .ekSu


i|yd md,sfka;=j ksfhdackh fkdlrk foaYmd,k mlaI"
fhdjqka md,sfka;=f ksfhda;hska" wdKavql%u Ydrohska"
oaj;=ka yd jD;a;Shfkaf.ka iuka; mqrjeis WmfoaYl
iNdjla m;a lr'

jHjia:d flgqm; mj;sk jHjia:df Odkj,g wkqj


iu; lr .ekSu i|yd md,sfka;=jg bm;a lr'
fojkqj fuu flgqm; Tf wkque;sh i`oyd cku;
pdrKhlg bm;a lr'

mj;sk Odhl ckdm;s l%uh" ue;sjrK l%uh" kS;sfha


wdm;H" iy hymd,kh jeks fCIa;% ish,a,u kj
jHjia:dfjka wdjrKh lr'

17
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


Odhl ckdm;s OQrfha fyd`o krl ms<sno isjk jdohg


uu idjodkj ijka kafk' ta wkqj md,sfka;= l%ufha
mj;sk j,;d neyer lrkao hym;a ,laIK Wlyd
.kskao Odhl ckdm;s l%uh jHjia:d imdol
uKav,fha ;SrKh wkqj iqiq m ixfYdaOkh lr'

mj;sk ukdm l%ufha we;s whym;a ,CIKh bj;a fldg


ia:djr wdKavqjla" iu;a mCIhla" iq ck lKavdh
we;= iudcfha O;ajh ue;s inh ksfhdackh u hk
wruqKq <`.d lr .ekSu ioyd iudkqmd;sl ksfhdackh yd
fldGdY l%uh uqiq l< kj ue;sjrK l%uhla ykajd fo'

uyck ksfhda;hska ck;dj iu`. wLKav ixjdohl ksr;


h hq;= nj uu Yajdi lr' tfukau kS;s imdok
l%shdj,shg ck;d woyia iDcqj ,nd .ekSfuka
m%cd;ka;%jdoh jv jvd;a hym;a jkq we;' ta ioyd uyd
ix>r;akh yd wksl=;a wd.l mQcljreka" jD;a;ShfoSka"
oaj;=ka" fhdjqka md,sfka;= ksfhda;hska" jD;a;Sh i;s
ksfhda;hska iy m%cd uQ, ixOdkhkays cd;sl kdhlhskao
iuka; mqrjeishkaf.a iNdjla m;a lsug fhdackd lr'

uyck ksfhda; wdh;kj, ldka;d ksfhdackh by<


kexu ioyd wjYH jHjia:dms; Odk kj jHjia:djg
tla lsug fhdackd lr'

ixjOk l%shdj,sh m%idrKh u;a iu`. hy md,kh


ms<snoj kj udkhlska i,ld ne,Sug wmg is we;'
tuksid hymd,kh <`.d lr .ekSf wruqKska msysgqjd we;s
wdh;k j, mj;sk n,;d wOHkh lr tu wdh;k
m%;sixialrKh lsug ld,h t<U we;ehs uu is;'
tneka ;dlaIKh" l<ukdlrKh iy uQ,H .Kk
18

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

yelshdfjka hq;a cd;sl .Kk fldiula ia:dms; lr'


iajdkj ish uYk isl< yels whqka wjYH uQ,H iy
udkj im;a fukau n,;,o tu fldiug ,nd
fokafk'


foaYmd,{hskaf.a meje;au ms<sno iudcfha l:sldjla u;=


we;s neka iEu uyck ksfhda;fhl=u ish ;k;=f
rdcld werug fmr hy meje;au iq/lSu ms<sno m%;s{djla
,nd ug Odk i,iaj' tlS m%;s{dj OQr ld,h ;=<
wdrlaId lrkafkao keoao hkak ms<sno iqmlaIdjg ,la
lsf n,h .Kk fldiug ,nd fokafk'

lek uKav,fha iduQysl j.lSu iy ryiHNdjh


wdrlaId lsu jHjia:duh j.lSula njg m;a lr'

cd;sl jkdlula iys; fhdackd ms<sno woyia oelaug


;reK mrmqrg we;s whs;sh iy;sl lsu ioyd tjeks
fhdackd md,sfka;=jg bosm;a lsug fmr fhdjqka
md,sfka;=jg bm;a lr Tjqkaf.a u;h ui'

wkd.; foaYmd,kh ms<sno m%d:kd o,ajd .;a fhdjqka


md,sfka;= iudlhskago m,sfka;=f WmfoaYl ldrl
iNd j,g ksfhda;hska m;a lsug jHjia:duh wjldYhla
,nd fo'

bka-Y%S ,xld odYksl Wreuh iys; hymd,k jevms<f


s j,la
hy md,kh hkq kj ,snr,a hg;a ;jdofha jHdc YslaId mohla
fkdf' tys ienE uQ,Ou mok we;af;a .yfld< i;d iSmd
muKla fkdj br y|" wj jeiai" iq<" c,h" uyfmd<j hkd
ish,a, yd neKq bka ,xld odrYksl Wreuh u; hehs uu Yajdi
19
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

lr' tneka hymd,k uQ,Ou ud Wmqgd .kafka kj ,snr,ajdofha


wkqYdil ixOdk fyda wkqldrl ixOdkj,ska fkdj l,ajeis jisk"
fl;a j;= idr iudch iuDoau;a jk" fidndoyu iy YS,dpdr
ksia iudch tlsfklg ne| ;nk fya;=M,jd ft;sydisl Wreuhka
iys; bka Y%S ,xld oeye rdcH md,khka ;=<sks' jir 5"000 la muK
merKs tu Wreuh fkdkeiS Yah i;a;djla njg m;aj wo o wm
kshdukh lrkq we;ehs uf.a yeSuhs' mqoa., flakaShj kS;sh muKla
u; fkdkej;S Oufha wdm;H olajd by<g Tijd we;s tu
hymd,k uQ,Ouj, ienE Wreulrefjda Y%S ,dxlsl wms fjuq' uu;a"
Tn;a ta Wreufha idvnr whs;slrejkah' tlS Wreuh u; wfma ud;D
N+hg wjeis ienE hymd,k l%uhla ia:dmkh lsug uu Tng
iy;sl jkafk'

idx.l m%cd;ka;%jdoh yd m%cd wdKavqlrKh


f rf Tn;a" uu;a ;ks yqfol,d ksiqka fkdf' jir oyia
.Kkl b;sydih ;=< wfma uq;=ka ;a;ka j;a jQfha iduQysljh'
idx.ljh' /ljrKh" iqrlaIs;;djh" fmdaIKh" fkdaoh yd
wOHd;al meje;au tlsfkld u; tlsfkld ne| ;nk iqkaor jQ;a
nridr jQ;a ixialD;shla wm i;=j mej;s ksidh' mjq," m%cdj" .u"
m%foaYh" k.rh f ish,a, tlu oje,l mqrela fia wog;a hd
we;af;a ta ksidh' .u ;=< k.rh;a" k.rh ;=< .u;a wm gq isyskla
jqj o th wo wm w;ak h:d:hla njg m;a ;sf' tlsfkld
iafPdfjka neKq l=vd" wkq l=vd m%cd ixOdk" iud. uf.a rf
m%cd ;h iudc foaYmd,k jYfhka il%Sh fldg we;' f,dalfha
wka ljr rglg;a jvd iduQysl ixOdk.; ck;djla f rf j;a
jk nj ud lshkafka Bg wjYH mirh ilid ka wfhl= f,i
ksy;udkSjh' rf wd.l wdh;k;a is,a iudc ixOdk;a"
wfkl=;a ish m%cd ixOdk;a" rdcH ixOdk;a taldnoaO jQ
jevigyka u.ska .f;a" k.rfha;a idx.l m%cd;ka;%jdofha wkqyi
20
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

n,.ekau i|yd uu lghq;= lr' ta i|yd wd.l ixOdk" m%cd


yd .%dh ugf m%cduQ, ixOdk" m%cduQ, wdh;k" is,a iudc
wdh;k" rdcH ixOdk kdhlhska ks,Odka yd l%shdldka tlg
tl;= msysgqjd .; yels .%duks,Od ji ugf .%du iNd l%uhla
i|yd wjYH jHjia:duh ffk;sl yd mmd,k mirhla ieliSug
ud lghq;= lr' ta i|yd jk mfhaIK yd lshjQ jevigyka
oekgu;a wjidk fldg we;' ta oekqu yd wjfndaOh u; idx.l
whs;sh ;yjqre fldg" .%du iNd ugf ixjOk iudc yd
ixialD;sl ;Ska ;SrK .ekSf;a" l%shdjg ke.Sf;a ck;d wjldY
we;s lr'
md,sfka;=" m<d;a iNd iy m%dfoaYSh wdKavq u; mok jQ ksfhda;
m%cd;ka;%Sh l%shdud. ;yjqre lsfuka fkdkej;S m%cd yd .%dh
ugf ;SrK .ekSu ioyd Rcq m%cd;dka;%Sh iy iyNd.s;aj
m%cd;dka;%Sh l%ufo wkq.ukh lsu .kaj' tu.ska uf.a rf
ifydaor ck;dj m%cd;dka;%Sh hymd,k l%shdj,sfha ftkaSh
fldgialrejka fldg" furg foaYmd,k ixialD;sh idj ugf;a"
CIq ugf;a by<g Tijd ;eug Odk i,iaj' m%cd uQ, yd
idx.l cd,h taldnoaO fldg idx.l cd;sl ixiohla msysgqjd rf
m%;sm;a;s imdokfha wkqYdil jHqyhla njg m;a lr'

NdIKfha ksoyihs' ksoyia udOHhhs'


NdIKfha ksoyi uQ,sl whs;sjdislula f,i fYaI;ajfhka ms<s.kakd
m%cd;ka;%jd iudchl j;ajk wms udOH wdh;kj, iajdk
meje;au yeu gu wdrlaId lruq' tfukau iudcfha ishu
idudlhkaf.a NdIKfha whs;sh olajd udOHfha ksoyi uu yeu gu
wdrlaId lf<' tfyhska ckudOH lafIa;%fha ksoyia yd iajdk
meje;au ;jrg;a wdrlaId lsug lem fj' udOHfha uQ,sl
ldhNdrh yq ikaksfok inkaO;djkaf.ka Tng hka th
21
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

cd;sl ixjOk iydhlfhl= njg m;au nj uu Yajdi lr' wo


wm j;ajk fuu g,a hq.h ;=< uqs; udOH" .=jka,s udOH"
oHq;a udOH yd fj udOH l%shdld;ajh rf ixjOkhg;a"
m%cd;ka;%jdofha meje;aug;a" w;HjYH idOlhla nj Tn fydka
okakjd we;'


idm%odhslj meje; tk uqs;" .=jka ,s yd rEmjdyskS


lafIa;% w;r ;dlaIKsl mqyqKq i|yd fYaI
jevms<sfj,la ykajd fokafk'

ckudOHfhd jD;Shffhl= njg m;alsu ioyd wjYH


jevigykla l%shd;aul lr'

ish wdldrfhau udOHfka oekqfuka yd jD;a;Sh


mqyqKqfjka in, .ekau i|yd ckudOH YajoHd, oHd
wdh;khla msysgqj'

ckudOHfka i`oyd fld<U k.rh wdikakfha fjku


ksjdi ixlSKhla blr fokafk.

ckudOH hkq yq fj<|fmd< l%shdj,shla fkdj cd;sl


wNs,dY flakaShj l%shd;aul h hq;= cd;sl j.lSula iys;
fCIa;%hla neka ta i|yd jQ ckudOH ixialD;shla f.dv
ke.Sug lghq;= lr'

22
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

3 iodpdr imkak iudchla


rgla fN!;sl ixjOkh ;=<ska ,nd .kakd ch.%yK .=ld,Skj
wdrlaId lr.; yelafla tu l%shdj,sh iodpdr imkak iudchla
f.dvke.Sf l%shdj,sh iu ksis f,i uqiq lr.;fyd;a muKla nj
uu ;rfha Yajdi lr' wm f,dalfha merKsu YsIaGdpdr lsysmhlska
tllg wh;ajk cd;shls' ta ms<sn|j jk wdvnrh wm rf isxy,"
fou<" uqia,s uyd cd;shgu wh;a fjhs' tu ksid wm cd;shla f,i
,ndf.k we;s uyd ch.%yK wm iska ;yjqre lr.; hq;af;a wmf.a
tu wiuiu YsIaGdpdrfha Wreuh u; fomd ;ndf.kh' cd;sfha
wLKav hqKqj yd jOkh muKla fkdj cd;sl iu.sh iy
tald.%;djho r|d mj;skafka wmf.a tu YsIaGdpdr.; Wreuhkag
mKug wm fldf;la iu;ajkjd o hkak u; nj uu oks' tu
Wreuhkag mKu hkq wka lsisjla fkdj ft;sydislj wm i;= jQ
iodpdr imkak iudch kej; f.dvke.Suhs'

wd.l ixjOkh


inqoaO Ydikh m%Odk lr wfkl=;a ish wd.l


ixia:djka fmdaIKh lsu i|yd mQK rdcH wkq.%yh ,nd
fokafk'

ishu wd.l ixia:djkaf.a fft;sydisl im%odhka iy


l;sldjka wkqj tajdfha hqKqj ;yjqre lsu iyd wjYH
kS;suh rduq wd.l kdhlhskaf.a Wmfoia m ilia lr'

inqoaO idikfha hqKqj i|yd idlPdjg nka we;s


kj ydr. foajd, mk; we;= ish wk mk;a lkka
idlPdjg ,la fldg iu; lsug lghq;= lr'

23
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


Y%S ,xldf wjqre 2300 la ;r fjk fn!oaO ixialD;sfha


m%Odk;u me;sudkhla jQ fn!oaO fmd; m; iy f,aLK
Ydiksl Wkak;sh iy nqouyu .ek Wkkajk
foaYslhkag fukau fjk;a wd.lhkag o myrKh
msKsi wkd.;hg odhdo lr u i|yd kQ;k ;;a;ajhkag
.e<fmk f,i iqrCId lsu i|yd cd;sl fn!oaO
mqia;ld,hla wkqrOmqrfha ia:dmkh lr'

mdi,a wY%s;j orejkaf.a iodpdr jOkh uq,alr.;a cd;sl


jHdmdrhla wdrN lr' tu jHdmdrh m%udKd;aul
jYfhka fukau .=Kd;aulj Wiia ugka Bg iEu
mdi,lu orejka woyk wd.u uq,alr .kska ysh hq;=
nj uu ;rfha Yajdi lr' uu tu jHdmdrhg b;d i;=ka
kdhl;ajh ug leue;af;'

<ud iy ldka;d ysxikhg ;s;




orejka wmfhdackfhka yd ysxikfhka uqod .ekSu i|yd


wjYH oe kS;s moaO;shla oKav kS;s ix.%hg tla lr'

iEu wdldrfhau ldka;d ysxikhk je,elau i|yd ysxik


frda iy ka; /ljrK kj mk;la bm;a lr.

orejkag fyda ldka;djkag tfrysj isjk ysyer ms<sn|j


oekajQ iekska l%shd;aulu i|yd fjku cx.u fmd,sia
n,weKshla ia:dmkh lr'

iEu .ulu <ud iy ldka;d /ljrK lgqjla msysgqj.

wkjYH orejka Wmf;au urd oeu je<elau i|yd tjeks


orejka ujf.a wkkH;dj fy<s fkdjk m m<d;a <ud yd
mjdi uOHia:dkj,g Ndrug yels kj l%ufohla
ykajd fokafk'
24

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


ksjfia fyda mdif,a orejka myrlEug" mSvdjg yd


wmfhdackhg ,lau je<elau iyd foumshka .=rejreka
yd isiq isiqhkaf.ka ie,;a <ud iqrel= mjqr
jevigyk ykajd fokafk

ish rcfha wdh;kj,;a" m%dfoaYsh f,al ldhd,j,g;a


ufkda iudh WmfoaYljreka m;alsug fhdackd lr'

orejkag wys;lr T!IO j. w,lrK T!IO wf,i,a


yshkag yd tajdfha fiajh lrkakkag yd iudc frda
l%shdjkag" orejka fmd<Ujkakkag tfrysj oe ovqj
meKu i|yd wjYHh kS;suh m%;smdok Yla;su;a lr'

md;d,hg iy u;a l=vq Wjrg i|ygu kej;=u


md;d, kdhlhskag iduodk ksYapldrlj,g iy lD;Hdld
uKav,j,g m;a l< ld,hg ;s; ;nd uu ta md;d,h iy l=vq
wrdcHh oe uOkhlg ,la lf<' md;d, l=vqldrhka,
lmamldrhka we;= iEu wmrdO l,a,shlau imQKfhkau uokh
lr Y%S ,xldf wmrdO ixialD;sh keue;s fmdf;a wjika msgqj
,shkafk'


u;ajH cdjdr iy uyd mudK wmrdO je<elau i|yd


hqoyuqod iyh iys; fYaI wdrCIl n, weKshla msysgqjk
w;r tu jer Nd. lr lkka jerlrejkag o`vqj
,ndu i|yd fYaI wmrdO wlrKhla msysgqj

wfma f.dvfuys fukau uy uqyqfoys;a u;ajH cdjdrug


inkaO lsis l%shdjlg bv fkd,efnk m u;ajH
kdYl kdjql n,ldhla f.dv k.'

25
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


u;ajH furgg f.kau;a furg yryd fnodyeu


je<elaug;a fmd,Sish fmd,sia u;ajH kdYl wxYh" f.=
fomd;fka;=j iy wod< wfkl=;a wxYj, ks,Odkag
wjYH myiql yd im;a fkdwvqj ,nd fokafk'

i;d iSmdjdg o fifkyfia /ljrK


wms fhys jegqKq l=yqUqjd mjd wes,af,ka bj;a lrk fifkfyjka;
cd;shla fjuq. fifkyi wfma cd;sl;ajfha ixfla;hhs. ksoyfia
ieirk iqkLfhl=g mjd ysyer fkdlrk wfma i;aj lreKdj
Wiia nj uu oks. tneka ksiqkag muKla fkdj i;d iSmdjdg
mjd olajk fifkyfia /ljrKh ;jrg;a mq,a lrk i;aj
lreKd jevigykla l%shd;aul lr'


uyu`. oud hk megjqka we;= iqkLhka iqrCIs;j /ln,d


.kakd uOHia:dk wdrN lsug i;aj lreKd
ixOdkj,g wdrdOkd lr. ta i|yd wjYH ia:dk iy
wdOdr rcfhka ,nd fokafk'

wLKavj i;=kag wdorh lreKdj olajk mqoa.,hka


we.hSf jevigykla l%shd;aul lr'

26
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

4 rgg jevlrk cd;sysff;Is rdcH fiajhla


klg remsh,a oyhl jegqma je lsula b,a,d jckh l< jevlrk
mx;sh meh isy;frka f.or hejQ iy rcfha fiajh lmamdlr Y%du
jegqm wys lsug fjr oerE w;S;h Tf u;lfha we;ehs uu is;'
Wmdh ud.sl rdcH jHjidhka kdY lf<a o jeo.;a rdcH ixia:d
l=Kq fld,a,hg l=Kd oeuqf o Tjqkah' ta ish,a, lsu i|yd Tjqka
n,h ,nd .;af;a jpkj,g muKla iSud jQ uyd mudK jegqma je
lsf fmdfrdka ,nd fuka nj Tng fydka u;l we;s nj uu
oks' fm!oa.,SlrKh lsu i|yd ck;dlrKh jeks jpk Nd;d
l< Tjqka ;ufilalrKh .ek l:d lrka h<s W;aidy lrkafka
rdcH fiajh uqukskau h lr yef ;u iejqKq kHdh m;%h
l%shd;aul lsug nj Tng wuq;=fjka lsjhq;= ke;s nj uu oks'
tneka rdcH whs;sh ;yjqre lrka rdcH fiajh ;j rg;a n,
.kajd jdIsl jegqma jOl ,nd foka wm f.kshk jevms<sfj<
lsisfia;a fjkia fkdlrk nj uu Tng iy;sl jkafk' Y%du
jegqma whs;sh" w:idol wruqo,a whs;sh jeks rdcH fiajlhdg ys
ish jrm%ido ;j ;j;a Yla;su;a lr rdcH fiajlhd f.!rjkSh
mqrjeisfhl= lrkakg uu wemlem isk nj m%ldY lr'


wkjYH uey;a yd iSudlsj,ska f;drj iajdkj ;u


fiajh bgq lsug yels jk m kj fiajd wdpdr Ou
moaO;shla rdcH fiajhg ykajd fokafk.

ksis jegqma;,hka yd udKav,sl ;k;=re i|yd m%fY h


yels l%ufohla iys; fiajd jHjia:djla WmdOdka iy
ixjOk ks,Odka i|yd ilia lr'

l<ukdlrK iyldr yd iudka;r fYa%Ksj, fiajh lrk


WmdOdka fkdjk ks,Odka i|yd ,xld ixjOk
27

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

mmd,k wdh;kh iu taldnoaOj Wmd ,nd.ekSf


l%ufohla ilia lr'


;dCIKsl yd oHd;aul fiajdjkays jOkh i|yd tlS


fiajdjkaj,g nef|k ks,Odka we.hSug ,la lrk
l%ufohka l%shd;aul lr'

rcfha fiajlhska i|yd ;ukaf.au ksjdil whs;sh iy;sl


lrk kj ksjdi fhdackd l%uhla ykajd fokafk'

foam<l iar whs;sh wfmalaId fkdlrk kd.rdY%s;hkays


/lshdlrk whf.a l=,S ksjdi b,au je we;s ksidu
ksjdij, l=<sh idudkH ckhdg ord.ekSug fkdyels ;r
by< f.dia we;s nj uu oks' tneka rdcH iy fm!oa.,sl
hk fohxYfhau wdfhdackh odhl;ajfhka Wmk.r wdY%S;j
l=,S uy,a ksjdi moaO;s l%uhla ykajd fokafk'

;u fiajlhkaf.a kjd;eka myiqjg Wmldr lsug leu;s


fm!oa.,sl iud. iy jHdmdlhkag o fuu jevigyk
wdfhdack odhl;ajh iemhSfuka ;ukag wjYH ksjdi
m%udKh wdrNfhau fjkalrjd .ekSug bv i,i'

ck;djg isjk mmd,kfha w;miq ms<n


s |j fidhd n,d
ldHlaIu fiajdjla ,nd u ioyd uey;a ug mmd,k
hqla;sm;sfhl= m;a lr'

kS;sfoSkag iy fkd;diajrekag we;s Tmamq ,Sf whs;sh


iy;sl jk wdldrhg f,aLK ,shdmosx lsf mk;
ixfYdaOkh lr'

28
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

wNsudkj;a yuqodjla iy f.!rjdka; fmd,Sishla


frdaOdr ;%sO yuqodjla fukau wNS; fmd,Sishla iy is,a wdrCIl
n,ldhla fkdjkakg Tng;a ug;a wo rgla fkdue;s nj uu lsisod
wu;l fkdlr. rdcHh;a" rgjeishd;a wdrlaId l< ;%sO yuqod"
fmd,sia yd is,a wdrlaIl n,ldh tod fuka ieuod Yla;su;a fldg
in, .kaj'


ldhCIu;dj iy wmrdO mCIK yelshdj w;ska wfma


fmd,Sish f,dalfha ljr fmd,Sishlgj;a fkdfofjks nj
miq.sh iufha lrk ,o wmrdO uYk u.ska ukdj
Tmamq lr we;' tneka wmrdO uYk ;jrg;a oHd;aul
yd myiqlrKh lsu i|yd kk WmlrK, ;dCIKsl
myiql mqyqKq iy m%K udkj im;a ,nd fokafk'

fjk;a rgj, fuka hqoaOh fyda m%n, yuqod fufyhq ksud


fuka miq is lrkafka Yd, jYfhka yuqod Nghka bj;a
lsuh' ;k;=re j,ska my; fy,Suh' tfy;a miq.sh yj
jir mqrdu tn lsisjla uu fkdlf,' bhg;a lsis
yuqodjl ia:r fiajfhka hq;= finka" w;sfl n, yuqod"
iafPd Nghka fyda is,a wdrlaIl fiajd n,ldhka bj;a
fkdlr'

lsis yuqod ks,Odfhla fyda finf,la Tjqka orK ;k;=re


j,ska bj;a fkdlr'

wdnd;Ndjhg m;ajqkq ish finka Tjqkaf.a cS; ld,h


mqrd Tjqkg ys ish jrm%ido ,nd foka /l n,d
.kafk'

29
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


Y%dl yuqod finkg /lshd wjia:d ,nd .ekSu ioyd


wjYH u fmka lrk w;r Tjqkg ys ffjoH myiql"
fl uOHia:dk wd myiql ;j rg;a jOkh lr'

fmd,Sisfha iajdk;ajh wdrCId lr .kska rdcldh


bgqlsrSf Tjqkg wjYH kjd;eka" jdyk yd wfkl=;a
myiql fkdwvqj iemhSug lghq;= lr

yuqodjkag" fmd,Sishg yd is,a wdrCI n,ldh we;=


ishu rcfha fiajhhkag wjxlj yd ;Dma;su;aj lr
f.khdu myiq lsu i|yd Tjqkaf.a fm!oa.,sl .eg mjd
;ks ;ks jYfhka ykdf.k Wmldr lsf kj WmfoaYk
l%ufohla ykajd fokafk.

wO rdcH wdh;k" nexl= iy fm!oa.,sl wxYh


rf wd:l ixjOkh Wfoid fuu wxYfhka ,nd fok odhl;ajh
uu lsisgl ,>q fldg fkdi,l.


fiajl w:idOl wruqo, iqrCIs; lrk w;r ta i|yd


Tjqkaf.a whs;sh ljr lreKla ksid fyda wys fkdlr.

fm!oa.,sl wxYh i|yd Yla;su;a fi!LH rCIK l%uhla


,nd ug lghq;= lr'

kej; l%shd;aul lrk ,o nexl= Y%du jegqma whs;sh


fuf;la tu whs;sh fkd,o nexl=j, fiajlhka i|yd fuu
jif ckjd udifha isg j,x.= jk m ,nd fokafk'

w:idOl wruqo,aj, whs;shg wu;rj fm!oa.,sl wxYhg


o tu wdoYh wkqj hka leue;af;ka we;=<;a h yels
wdlIh Y%du jegqma l%uhla uu fhdackd lr'
30

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

foaY fiajd kshqla;slhka




> ld,hla foaY rgj, fiajh lr ,xldf ia:r


mxh
i|yd mefKkka i|yd n iyk jdyk n,m;%hla ,nd
fokafk'

foaYhkays fiajfha fh ish iodld,sl wdnd;j


,xldjg meKs whg foaYfiajd kshqla;s ldhdxYh u.ska
udisl iyk uqo,la f.ug i,iaj'

rgre jevigyk yryd foaY.;jk ieuf.a ksjdi


isyskh ienE lr u i|yd Tjqkg ksji blr f ldhh
bgq lroSf jevigyk Yla;su;a lr'

foaY .;j fiajh lrkakkag foaYSh ue;sjrKj, Pkaoh


f whs;sh ,nd fokafk'

foaY /lshd ldrhdxYfha ,shdmx jir yhlg jvd


jeld,hla foaY rgj, fiajh lr mefKkakkag Y%du
jegqma l%uhla f jif ykajd fokafk'

foaY /lshdj, fh isk .Dy fialdjkaf.a mjq,aj,


iqnidOkh i|yd m%dfoaYSh f,al fldGdY ugka
u;a WmfoaYk fiajdjla wdrN lr'

31
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

5 fmdfydi;a rgla
n; nq,;ska irej ;snQ Y%S ,xld oamh ngysr wdl%uKhg k;=jQodu
mydKsfha oajdrh jr lr .;af;ah' 1948 wm ksoyi ,nk g wm
i;=j mej;s iajhxfmdaIs; wd:lh" hymd,k rdcH l%uh" Wiia
im%odhdkql+, Ys,amSh oekqu iy fmdfydi;a iudc ixialD;sh
uqukskau | jegqKs'
ksoyiska miq ysjQ wdKavq o wmg jr lf<a merKs mdfu hk
mrdk wd:l m%fY ud.hls' wfma wdKavq ld,j, mjd bka ug
wm.;a W;aiyhka imQKfhkau id:l lr .; fkdyels jQ nj
uu ksy;udkSj ms<s.ks'
1977 wdrN jQ jD; wd:lh u.ska rf fodr.= f,dalhgu
jD; u;a iu l fofkla w;sYhska fmdfydi;a nyq;rh
mam;=kaf.a f.dvg weo jefuka iudc wiudk;dj wyi fmd<j
;r ria h' 1987 ;reK ke.su" W;=f ikakoaO ke.s wd
ish,a,u fulS wiudk;dj iska wfma iudc wd:l foayhg
n,y;aldrfhka ldjoaokq ,enQ Nhdkl frda.S;ajhkaf.a i<l=Kqh'
2005 uf.a wNsfhda.h rgg iduh Wod lsu h' 2010 rg
fhdaO ixjOk m%fY ud.hlg f.khduh' oeka wmg wjYH
we;af;a idufha isis,i N=la;s k ck;djg we;s ke;s mr;r fLdj
uld oud ixjOkfha m%;,
s dN f.k hdfuka ish fokdu fmdfydi;a
lrk .uk wdrN lrkakgh' f lshk fmdfydi;alu fldfyka
flfia fyda fidhd .kakd i,a,sj,ska idlal= mqrjd .kakd
i,a,sldrlula fkdf' oeyej Wmhk uqo,ska w;g ire lr .kakd
ukqiailfuka yoj; mqrjd .kakd fmdfydi;aluls'
we;s wh ke;s wh foi wj{dfjka n,k" ke;s wh we;s wh .ek
oafYfhka is;k iudc udjf;a oeka wd r fyd|gu m%udKj;ah'
32
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

n;la fkdbfok ksjila hkq w;S; u;l fl!;=ld.drfha is;=,a,la


muKla jkq we;' kamiq wfma rf mej;sh hq;af;aa fmdfydi;a
mqrjeishka w;r fjkial kd mam;a iy fmdfydi;a
wiudk;djhla fkdh hq;=h' ;uka .ek muKla fjfyfik
is;=,a, fjkqjg iudh yeSfuka hq;a fmd iudch .ek yeSfuka
hq;a fm%!v Y%S ,dxlsl;ajh fjkqfjka fjfyiS jevlr tys wd:l m,
fk<d .kakd kQ;k Y%S ,dxlslfhl= uu ksudKh lr'
2010 " uu Tng fmdfrdka jQfha 2016 jk g wfma rf tal
mqoa., wdodhu we'fvd' 4"000 la njg m;a lsugh' ud ka tu
fmdfrdkaj" 2015 u bIag lrkakg ug bv ,eu .ek uu
ksy;udkSj wdvnr jkafk' tf,i" 2020 jk g wd:sl ixjOk
f.h wLKavj 7] lg jvd je f.hlska mj;ajdf.k hka" rf
tal mqoa., wdodhu we'fvd' 7"500 la ke;ak remsh,a oY ,laIhlg
jvd by, ugulg m;a lrkakg uu lghq;= lr' tu.ska ,shk
20 ck;djla fmdfydi;=ka njg m;a lr'

mir ys;ld ;dlaIKsl lDIs m%fYhla


uf.a mshd f.dfhls' Tyqf.a mshd;a f.dfhls' ud f;dard.;a fl;
Tjqka j.d l< l=Uqrg jvd uv f.dfydka ms ;snqK o uu th
wiajeoafj' wo Tn N=la;s kafka ud fk tys wiajekakhs' tfy;a
l=Uqf, flf;a, kshf uv iqj| uu fydka yk' nKa f.dhu
lsjkd fl;ahdh msi yukd iq< ;r ug lsis;a ys ke;'
tneka f.d;ek todfuka wo;a" fyg;a wfma wd:lfha jkd,sh
nj uu Yajdi lr'
y; ma,jh u.ska ykajd we;s c j." ridhksl fmdfydr
iy lDIs ridhkj,ska f;drj fkdjefjk ksid wfma j, ukqIH
mfNdackhg kqiqiq I ridhk rys; lDIslufha l%udKql+,j iy
33
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

idOkSh jOkhla ;=<ska mir ys;ld lDIsludka;hla f.dvk.d


.ekSf kj m%fYhlg rg fhduq lr' j.djg u" ksis l,g j;=r"
me< f.dhug fmdfydr" wiajekak fkE g ksis ,la we;s
fj<|fmd<la we;ak l=Uqf ish;a iEu f.dfhl=u rcl= jk nj
uu oks'

j.djg bv


ksis m Nd;hg fkd.kakd bv wdydr ksIm


a dokh i|yd
fhdod .ekSu msKsi ck;djg ,ndu i|yd bv ms<sn|
md,sfka;= ldrl iNdf ksfoaY l%shdjg kxj'

tjeks bv ykd f.k ,shdmx lsu i|yd;a bv


wfmaCId lrkakka ,shdmx lsu i|yd;a bv nexl=jla
msysgqj' tlS bv l=vd iy uOHu mudK jHjidhkg n
moku hgf;a ,nd fokafk'

.yfld<g i;d iSmdjdg hjr


c,h wfma uf mQckSh;ajhhs' uqKs ismd myi ,o iuk<
lkafoka mek ke rf isfldK .,d hk uyje,s, l, le<Ks,
j,f hk .x.d tu mQckSh;ajfha i ixfla;hkah' tneka uyd
mrdl%undyq rc;=ud lS m c, jla fyda wmf;a fkdheh hq;= nj
uu o Yajdi lr' ksiqkag muKla fkdj" .y fld<" i;d
iSmdjg o c,h flfrys we;s whs;sh ;yjqre lr'

hdmkhg .la - w,suxlvg jejla


tla hq.hl ol=fKa f.dhd ia, Kq j.d lsu i|yd bf.k .;af;a
hdmkfha f.dkaf.ks' tu f.dkaf.a c, wjYH;djh iemsu uf.a
34
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

j.lSula nj uu oks' 1920 .Kkaj, lklrdhka wdreTh yryd


w,suxlv l,mqjg .,d .sh c,h r|jd .kska h ,la ksudKh
lsug W;aidy lr ;snQ wdldrh uu wOHhkh lsfuka tys YlH;dj
uu ykd .;af;'


wlalr 19"000 la muK jk w,suxlv l,mqj kef.kysr


Ydfjka . je,s jehlska jeiS we;s ksid pqkal=,
wi,ska l,mqjg we;=jk uqyq j;=r j,lajd .ekSfuka
lrh we;=<;a fkdjk w,suxlv jej f.dv ke.Sf uyd
jHdmD;sh wdrN lr' ta i|yd foaYSh oekqu Nd; lr
mq,a wOHhkla lsu wfma jd fYaI{hskag mjr'

jkshdf isg jeis c, Odrdjkaf.ka o fmdaIs;j w,suxlv


jejg lsf,da g 90 la r f.jd Yd, c, Od;djla iys;
lklrdhka wdreTh mq,a lr hdmkh . ksudKh lr'
tuska c,ySk;djfhka mSvd k W;=re m<df;a ckhdf.a
j.djg wjeis c,h imhd fokafk'

rggu c,h


fudr.ylkao - l . c,dY fhdackd l%u hgf;a


W;=reueo we< jHdmD;sh 2015 l%shd;aul lsfuka ta uyd
c, im; W;=re ueo m<d;g f.k h'

my< u,aj;= Th yerf jHdmD;sh u.ska ukakdr


ia;%slalhg c,h imh'

,xldf m<uqjrg c, fmdm lsf jHdmD;shla u.ska


;%sl=Kdu,fhka kslrefka uqyqog wehk c, l| kej;
fmdmlr ld,sx.kqqjr" wue,a," kafkah hk m%foaY
c,fhka fmdaIKh lr' thska W;=reueo c, wjYH;d
imQK lr'
35

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


2014 jif ck;djg mjrd ka oereTh fhdackd l%uh


jvd;a mq,a lsfuka jhU m<d;a c, wjYH;dj imQK
lsug yelsjkq we;'

WudTh jHdmD;sh yryd fudKrd., yd ynkaf;dg hk


ia;%slal foflau ck;djg kej;;a c, ysfhka mSvd
kakg we;s bvlv jid ou'

.sx . jHdmD;sh yryd ol=Kq m,df;a c, .egj ksud


lr'

N+.; c,h ms<snj| fu;la wfma rf YajikSh


weia;fka;=jla islr fkdue;s neka m<uq j;djg N+.;
c,h ms<sn| u;a is;shula ksudKh lsug lghq;= lr'
c, im;g fyda mirhg ydks fkdjk m by; lsis
jHdmD;shlska c,h fkd,efnk m%foaYj,g N+.; c,h
iemhSug lghq;= lr'

ishu m%Odk .x.d iy tajdfha fomi bjqre Y=oaO m;%


lsf jevigykla wdrN lr'

jhsfka we;s ish je yd we,f,s ta ta .j, j;ajk


whf.a Y%u odhl;ajfhka m%;sixialrKh fldg wdrCId
lsf j.lSu ks,Odkag fkdj tajdfha w.h uekka
okakd f.d ixOdkj,g mjr' tu jdmoaO;s ksis m
kv;a;= lghq;= mj;ajdf.k hdu i|yd cd;sl je
wruqo,la msysgqj'

ke.=u u. fmkau hgf;a 30000 wl . ugf l=vd


je iy wuqKq tlla kEr m%;sixialrKh lsfuka .f
flf;a hjrg we;s ndOd ksu lr'

36
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


tu.ska h<s l,dmfha N+.; c, ugu by< kexug iy


ksidg muKla fkdj i;d iSmdjdg iy .yfld<j,g o
iqjfha j;ah yels mir moaO;shla f.dv k.'

j.djg c iy fmdfydr


f.dhdf.a c whs;sh iqrCIs;;djh iy;sl jk m


c ksmou iy fnodyeu ms<sn| rcfha j.lSu ;jrg;a
iy;sl flfrk kj kS;suh rduqjla iys;j cd;sl
jevms<sfj<la bm;a lr'

ienE ,dxlSh rihla iys; fouqyqka c rg ;=<u


wNsckkh lsug yels jk m lDIsc mfhaIK
uOHia:dk kQ;k ;dCIKfhka mmQK lr'

lDIs ridhk Nd;h wju lrka iajNdl f.d;eka l%u


u.ska foaYSh c m%fNao m%p,s; lsu i|yd uQ,sl;ajh
fokafk'

lsf,da 50 fmdfydr h remsh,a 350 ne.ska ;j rg;a ,nd


fokafk' ta iuu ldnksl fmdfydr ksIm
A dok .ekau
iy Nd;h by< kexf jevigykla h;a lr'

f.dhdg m%d.aOkh


f.dhd fj<|fmd< h.ig ne| ;nk Kh.e;s lfuka


.<jd.ekSu uq,alrf.k f.d Kh iydu fjkajQ f.d ck
nexl= l%uhg h<s mK fokafk' f.dck fiajd
fomd;fka;=f im;a fhdod .kska b;d wvq msjehla
hgf;a ldhlaIuj Kh u ioyd nexl= hdka;%Kh ilia
lr'

37
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

j.dj iy fj<|fmd<


wfma lDIsluh oeka w;dCIKsl hdka;%SlrK l%shdj,shg


m%fY we;s neka hka;%dKqidrfhka me< bkaou" j,a
me,E uOkh" wiajkq fk,Su iy ieliSu hk ksIamdok
l%shdj,sh i|yd wjYH hka;% iy WmlrK ksIamdokh lrk
iy jehqKq lrk jHjidhlhskg
a mia wjqre n iykhla
,nd fokafk.

iajNdl f.d;eka l%u hdka;%SlrK l%shdj,shka u.ska je


hqKq lrka lDIslufha fhug leu;s ;reK
jHjidhlhkag remsh,a 2,500,000 l wdfhdack Khla wju
fmd<S wkqmd;hla hgf;a ,nd fokafk.

l=vd iy uOHu m%udKfha fuda,a yshka kd isgqu i|yd


ksYa; cd;sl jevms<sj,la ykajd fokafk'

Wiia ugf iy,a ms ksmou iy mfNdackh jOkh


lsug tu ludka;h klrKh lsu i|yd iyk
fmd,shg Kh uqo,la ,nd fokafk'

lDIs ridhk Nd;h wju lsu i|yd ldnksl fmdfydr


Nd;fhka ksIAmdokh lrk lsf,dajla i|yd by< ,la
mshjfrka mshjr kshu lr'

ji fika f;dr wdydr f,la ck;djg imhkakka


.ekau i|yd lDIsldl wud;HdxYh hgf;a fjku u
wxYhla wdrN lr.

iy,a iy nvb= ksIAmdokfhka iajhxfmdaIS ;;a;ajhg


meKs mu 2020 jkg uqxweg" lms" fidahd fndax"
l=rlalka" rsia iy W jeks wfkl=;a wdydr fNda.j,ska
rg iajhxfmdaIs; lr'
38

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

wjdf m<;=re iy t<j




,xldj lDIs mdil l,dm 46 lg fnod tla tla


l,dmfha tla tla m<;=re yd t<j M,odj ,efnk
wdldrh ykdf.k wiajkq ,s; ilia lr'

tu ,s; wkqj j.d lsug f.dkag ufmkafuka yd


;dCIKsl myiql iemhSfuka foaYh
S iy foaY fj<|fmd<
b,lal lrka t<j iy m<;=re j.dj wjqreoao mqrdu
M,odj ,efnk wdldrhg j.d lsf jevigykla wdrN
lr'

ta i|yd wjYH c j. ksmojk fyda me, ;jdka


mj;ajdf.k hk f.dkag ish myiql iy iyk ,nd
fokafk'

O frdaO;d fya;=fjka fuf;la l,a mud jQ Wvrg


t<j f.dkaf.a wiajkq iqrCIs;j l,a;nd .ekSug wjYH
YS;d.dr moaO;sh 2016 jk g blr'

t<j m%jdykh i|yd wvq ho hdka;%Khla ilia lsu


msKsi uOH mudK jHjidhlhka fm<Uu i|yd
.eka iys; jevigykla l%shd;aul lr'

mY= im;a ixjOk jevigyk




mY= im;a ixjOk uKav,fha ;dCIKsl u`.fmkau iy


iyfhda.h hgf;a mjHdma; i;aj wNsckk f.dm<
cd,hla msysgq jkafk' Bg wu;rj i;aj wNsckk
f.dm<j,a msysgqu i|yd ;reK f.dka .ekau i|yd
fYaI iyk meflachla ykajd foaYShj ls.jhska
wNsckk lghq;= jOkh lr'
39

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


mY= ffjoH Wmdh i|yd YajoHd,j,g n|jd .kakd


YsIH ixLHdj by< kexfuka fuu ludka;fha
ixjOkh i|yd wjYH jD;a;slhkaf.a ixLHdj mq,a lr'
ta yryd .jmj, irenj yd lsfokqkag nyq,j je<fok
frda. wju lsug mshjr .kafk'

lsf.dhka i|yd wOHdmk mqyqKq jevigyka iy


mfhaIKuh jHdmD;s lghq;= ms<sn| oekqj;a lsu ;=<ska
;reK jD;a;Sh ls wdY%s; jHjidhlhka yslsu iyd
cd;sl ugf jevigykla wdrN lr'

.j wdydr ksIamdok i|yd wuqjH f,i fhdod .kq ,nk


mqkaklal= iy ksjqvq ;s= ;rld <la hgf;a foaYShj
<g .ekSu u;a lsug wjYH iyk rch u.ska ,nd ug
lghq;= lr'

wo wm rgg wjYH l=l= ksIamdok m%udKh foaYShj


imQK we;s neka wfma ksIAmdok i|yd bkahdj,
ol=Kq wm%sldj iy ueofmr. rgj, fyd| fj<|fmd<la
we;s neka wod< jHdmdlhkag tu fj<|fmd< ch.ekSu
i|yd wjYH jgmsgdj ilia lr fokafk.

W;=re yd kef.kysr ck;djf.a im%odhsl mY=


ludka;hla jk tjka we;s lsf ludka;h hqKq
lsu i|yd wjYH megjqka iEu mjq,lgu ,nd u i|yd
wjYH jevigykla ke.=u fomd;fka;=j hgf;a
l%shd;aul lr'

40
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

je,s wd:lfha ;dlaIKsl udj;


f;a j.dj
w;S;fha mgkau ,xldf lS;skduh f,dj mqrd nn,jkakg uq,a
jQ m%Odk idOlh wfma f;a j.djh. tneka f;a j.dj hqKq fldg
wkd.;fha;a cd;Hka;r fj<|fmdf<a ,xld kduh uq,a ;efka
/|ug wjYh mshjr .kafk.


f;a j.djg oHd;aul {dKh iy w;dCIKsl l%u


ykajdu i|yd uyd mudK f;a ksIAmdolhka .ekaug
rdcH uey;au ,nd fokafk.

ksIamdok msjeh wju lsu i|yd hkaf;%damlrK Nd;h


l=vd f;a j;= yshka w;r m%p,s; lsug rcfha wkq.%yh
,nd fokafk'

je wiajkq ,nd.; yels .=Kd;aul nka hq;= noaO me<


,nd .ekSug yels jk fia ;jdka ixjOkh lsug;a
tajdfha fCIa;% mlaIK islsug;a wjYH l%shd ud.
.kafk'

l=vd f;aj;= yshkaf.a ixOdkh Yla;su;a lsu i|yd


i;s n, m%foaYhla ;=< o tal;= lsf uOHia:dkhla we;s
lsug wjYH myiql imhkafk'

rn j.dj


rn , my; jeug ms<shula f,i fiia noao ixfYdaOkh


fldg iy;sl , l%uh ia:djr lr wLKAvj mj;ajdf.k
hkafk.
41

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


fudKrd.," wmdr" jkshdj" uq,;s iy ynkaf;dg


jeks im%odhsl fkdjk m%foaYj, rn j.dj jHdma; lsu
i|yd tu m%foaYj, rcfha me< ;jdka ia:dms; fldg kj
fmdfydr Y%Khla ykajdug lghq;= lr'

rn j.dj l=vd f.dka w;r jHdma; lsu i|yd wjYH


iyk meflachla ykajd fokafk'

m%dfoaYSh ugka rn iuQy ieliq uOHia:dk wdrN


lrk w;r ;dCIKsl Nd;h mq,a lr w.h tl;= l, rn
NdKav ksIamdokh by< kexug ,nd fo'

fmd,a j.dj


.ilska ,efnk f. m%udKh jelr .ekSu i|yd Wiia


cdkuh me< j. ms<sn|j mfhaIKh lsu i|yd fmd,a
mfhaIK wdh;k n,.kaj.

fmd,a j.d fCIa;%hka ;=< M<odhS;d ixl,am ls%hd;aul


lsug bm;ajk jHdmdlhkg wjYH oekqu yd mqyqKqj
,ndug lghq;= i,iaj.

f;a" rn" fmd,a j.djkag wod< ish wKmk;a kQ;k


wjYH;djhkag .e<fmk m ixfYdaOkh lsug mshjr
.kafk.

kQ;k ;dCIKsl Nd;djka weiqfrka rn ls lemSu, f;a


o fk<Su iy fmd,a lef kj l%ufohka ykajd
fokafk.

N+f.da,Sh f;dr;=re u; mokj f;a, rn yd fmd,a bv


is;sh .; lsug lghq;= lr.
42

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


foaY rgj, odhl;ajh we;sj f;a, fmd,a iy rn wdY%s;


ishu mfhaIK wdh;k kQ;k ;dCIKfhka mmQK
lr.

wmkhk fNda. j.dj




,xldj f,dal fj<|fmd<g Wiiau j.fha l=re


imhkakd njg m;a we;s neka l=re j.dj kexf
m%jOk jevigykla wdrN lr' ta hgf;a l=re ;e,Sf
Y%u W!K;dj uyeu i|yd w;dCIKsl kj WmlrK
fidhd hk foaYSh oHd{hkag mQK iyh ,nd fokafk.

uykqjr yd ud;f,a ia;s%lalj, .%dh ck;djf.a m%Odk


wdodh ud.hla jk idlald j.dj ;jrg;a jHdma;
lsug yd m<odj by< kexug wjYH myiql
imhkafk'

lrdnqke" fldfldajd iy mqjla j.dj kexu i|yd;a


f.dhkag fYAI iyk Kh l%uhla ykajd fokafk.

fmd,a iy rn bvj, foaYSh fj<|fmd< mok


lrf.k lgqje,a, je,aw, iy lsw, jeks fNda. j.djka
jHdma; lsug whjeh iykj,g wu;rj wdfhdack iyk
Khla ,nd fokafk'

id.r wd:lhla uq;= mx;sfha ;hla


fn,af,l=g uq;= fia jhsklg we;s by<u im; uy id.rhhs' kuq;a
bkaoshka id.rfha uq;= wegh ;ju;a bka ksisM, fk<df.k fkdue;s

43
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

nj uf.a Yajdihhs 2020 jk g ,xldj id.r wd:lhla iys;


rgla njg m;a lsug uu oe fia wIAGdk lrf.k iskafk


2007 u Y%S ,xldjg wh;a uqyq m%udKh fyj;a uydoam


;gdlh uek wjika lsug ,eu f.dv hqoaOh ksud
lsug fmr wm iska w;alr.;a YsIag ch.%yKhla nj
uu is;.

Y%S ,xldjg ys uqyq iSudj > lr .ekSu i|yd ud iska


tlai;a cd;Skaf.a ixOdkhg lrk ,o b,a,Su ms<s.ekSu
.ek uu w;sYhska wdvnr jkafk' tu.ska kqre
wkd.;fha wmg ys uqyq iSudj wfma ,xldj fuka 23
.=Khla muK jkq we;'

tu uqyq iSudj ;=< we;s Lksc f;,a" .Eia yd Lksc je,s


hk im;a w;am;a lr.ekSfuka wmg ysjk wd:l
jkdlu we' fvd' %,shkh blaujd hkq we;'

ukakdr fdaKsfha oekgu;a fidhd f.k we;s iajNdl


.Eia jdKscuh jYfhka ksiaidrKh lr tys m%;s,dN
uyckhdg w;am;a lr fokafk'

uqyqo wdY%s; T!IO ksIamdokh" u;aiH iy uQ Ydl wdYs%;


ksIamdok, w.h tl;=lrk ,o jrdh fiajdjka iy uqyq
;dm n,Yla;s ;dlaIKh ksIamdokhkag rdcH uey;au
;=< m%uqL ia:dkhla ,nd fokafk.

Wmdh ud.sl ludka;hla f,i ka ud ludka;h


ixjOkh lr' ta i|yd iqiq u;aiH wiajekak nyq,
m%foaY 5 l ludka; Yd,d 5 la wdrN lr'

44
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

ienE jQ fiao udjf;a isyskh




fld<U yd ynkaf;dg wdY%s; wx. imQK kdl


myiqlj,ska iuka; jrdh k.r folla blr
tu.ska rg ;=< fj<| kdl flaI;%hg wod< uyd mudK
jHjidhlhkaf.a ldhd, ixlSKhla we;s lr

ixpdrl fydag,a" idmamq ixlSK" fkdao uOHia:dk"


m%oYk yd iuka;%K Yd,d myiql hkdfhka iuka;
l,dmSh fj<| flaJ folla jrdh k.rdY%s;j f.dv
k

ksoyia jrdh ixl,amh h:d:hla njg m;alrka


fld<U yd ynkaf;dg ksoyia jrdhka njg m;al< mu
;%sl=Kdu, jrdh o ;jrg;a ixjOkh lr ksoyia jrdhla
njg m;a lr foaYSh yd foaYSh wdfhdaclhska .kajk
fYaI jevms<f
s j<la ilia lr tuska NdKav ksIm
a dokh,
tl,ia lsu iy jkdl tl;= lsf l,dmSh
flakaia:dkhla njg ,xldj m;a lr

uyd mudK kdjql iy jrdh ludka;hkag wjYH iyh


fiajdjka iemhSu i|yd l=vd iy uOH mudK foaYSh
jHjidhlhka u;a lsug fYaI jevms<sfj,la ilia
lr

fk!ld ldh uKav,j, wfma foaYSh wdydr flfrys fYaI


m%sh;djhla olajk neka fo,a" fldia" w," n;, jeks foaYSh
wdydr ilia lr jkdlu tl;= lsf l%uhla u.ska
fk!ldj,g iemhSfuka f.d ck;djg wdodhula ,nd
.ekSug yels jk meye,s jevms<sfj<la oekgu;a ilia

45
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

lr we;af; ta hgf;a ilial, wdydr iemhq Ndr .kakd


uOHia:dk 10la rgmqrd we;s lsug lghq;= lr


oekg ie,iq lr we;s .d jrdh ixjOk jHdmD;sh u.ska


ixpdrl wdlIKh iys; m%foaYhla njg .d jrdh mej;s
m%foaYh m;a lr' tu.ska jk jD;a;sh lr.;a ol=Kq
m,df;a j;ajk Yd, msilf.a w;g jvd irejkq we;

w;ska bl< T,a jrdh" klrKh fjka mj;sk


lkalika;=f jrdh iy ;%sl=Kdu" jrdh Nd;d lrka
W;=re kef.kysr m<d;aj, j;a jk ck;djf.a ksIamdok
fld<U m%Odk jdksc flakahg myiqfjka yd wvqu ,lska
f.khdug yels jk fia uqyq m%jdyk fiajdjla wdrN
lsug lghq;= lr

jrdh fCIa;%h wdY%s; fuu ixjOkh ;=<ska by< jegqma


iys; Rcq /lshd ,CI ;=kla yd jl% /lshd ,laI folla
b jir 6 ;=< ksielju ksudKh lr

f ish ixjOk jHdmD;s u.ska b jir 6 ;=< wfma


wd:lhg w;ska tl;=jk foaYSh wdfhdack m%udKh
weuldkq fvd, ,shk 10 blauug lghq;= lrkq
,ef.

jrdh yd kdl fCIa;% wdYs%;j iy id.r wdY%s; oHd;aul


oekqu jOkh lsu iy ;reK ;reKshka w;r fnodyeu
iy tu flaI;%h ;=< .fYk yd mlaIK is lsug yels
jk m id.r YajoHd,h Yla;su;a lr.

fld<U jrdh wl ldh nyq, jrdhla u;a iu we;s


;sfnk fiajd nyd msg; f.khdf isjk m%udoh
je,elau i|yd wjYH ldhCIu l%ufohla jydu l%h
s djg

46
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

kxj. tuska hrkaf.a yd wfkl=;a Bg inkaO


fiajlhkaf.a ld,h wmf;a hdu iy udkisl w;Dma;sh
u.yerug lghq;= lr'


fld<U iy ynkaf;dg m%Odk cd;Hka;r jrdhka


foflysu fN!;sl im;a yd myiql cd;Hka;r jrdh
wjYH;djhkag wkql+, m%;sfhka hqla;j wLKavj
klrKh lsfuka Y%S ,xldj f,dalfha kdl flaIa;%fha
m%Odk flakaia:dkhla njg m;a lsug lghq;= lr

jr m%%cdjg w;a ;hla


uu o jrla f rf jr weu;sjrhdj is ksid uqyqo ish ;h
lr.;a wvq myiql hgf;a j;ajk jr ck;djg iudc jkdlula
iys; w;a ;hla ,ndu i`oyd Tjqka wd:l jYfhka Tijd ;eu
msKsi w;ska f.dv kef.k ,xldf ish fodrgq jD; lr.


jr Ndhdfjda ;u iehd hUg .sh fudfydf;a mgka


jefgk jeiaig iy yuk iq<g o fhka miqfj;s. ta
tfkod jr ludka;fha fhfok wfma jrhkaf.a Tre
iy l=vd fndagqj, we;s wkdrCIs; nj ksidh. tneka
tjeks jrhskaf.a myiqj i|yd ikaksfok iy .nvd
myiql iys; fl k hd;%djla ksIamdokh lsu i|yd
bm;a jk iud. .kaj' uQ,sl f.ulska f;drj
iyk f.f moku u; jrhkag tu fl k hd;%d ,nd
ug lghq;= lr.

;reK mrmrdjg cd;Hka;r m%;Skag wkql+,j jr


ludka;fha fhu i|yd wjYH kQ;k l%ufohka ms<sn|
oekqu iy mqyqKqj w;ska ixjOkh jk id.r im;a iy
kdjql YajoHd,fhka wod< mqyqKqj ,ndug lghq;= lr'

47
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


lrj," Wn,lv iy cd ksIAmdok ludka;h i|yd


ldka;d jHjidhl mx;shla yslsu msKsi ke=u nexl=j
hgf;a fjku iyk Kh l%uhla ykajd fokafk' tu
ksIAmdok cd;Hka;r fj<|fmd<g fhduq l< yels
wdldrhg w.h tl;= lsf jHdmdrhkag m%fYu i|yd
jr ;reK m%cdjg wjia:dj i,id fokafk.

uqyq ud. iy ud whska ms<sn| wOHhkhla lr u;aiHh


im;a iy uqyq ud. ms<sn| is;shula ksudKh lr'

wka;cd;sl fjf<|fmd< ;=< u;aiH wiajkq wf<h


inkaOfhka u;=jk wNsfhda.j,g uqyqKu i|yd kj
fjf<|fmd< fidhd hk m%jOk jevigykla l%shd;aul
lr'

h u;aiH ludka;h m%jOkh lsu i|yd wNHka;r


c,dY fhdodf.k cd;sl ugka mq,a c, ixjOk
jevigykla rg mqrd l%shd;aul lr'

48
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

6 cd;sl lrudka; kHdh m;%h


lDIslufhka fukau ludka; wxYfhka o rg bhg .ekSu b
ih jir ;=< uf.a m%uqL b,lalhhs' ta i|yd rf wdlhg Wmdh
ud.sl jYfhka jeo.;a ludka; ykd .ekSug;a" tu ludka;
lrejkag we;s Odldr ndOd bj;a lr Tjqka .ekaug;a" /lshd
,laI ;=kla iy jfkdamdh wjia:d mka,laIhla f.dvkexu i|yd
wjYH cd;sl ludka; kHdh m;%hla ilia lr' Bg myiql
ie,iSu i|yd kj kS;suh rduqjla o ykajd fo' ta i|yd mQK
n,;, iys; ludka; ixjOk mk;la f.k tkafk'

nlrKh ;jrg;a ir, iy myiq lsu, rcfhka ,nd.;


hq;= ish wkque;Ska tlajy,la hg ,nd.ekSu iy ta
i|yd .;lrk ld, rduq ksYaph lsu, wuqjH imhd .ekSu
myiq lsu, udkj im;a l<ukdlrKh, mirhg
ixrCIKh, kj kqu iy kk ;dCIK Nd;h iy
wmkhk fj<|m< jdis wd ish fCIa;%hka fuu mk;ska
wdjrKh lr.
rdcH wdh;kj, .Kkfha m<uq uQ,Ouh h hq;af;a ;u
wdh;kj, fiajd fyda m%d.aOk iemhqu fld;r
ldhlaIuj cd;sl wruqK i|yd iM,odhS f,i fhdod
f.k we;a o hkakhs' ta ksid fuu wruqKq u; mokj iEu
wdh;khlu ixhqla; ie,iq 2015 isg w;ska ilia lsug
fhdackd lr'
uyd mudK lrudka; iy Wmdh ud.sl ludka;j,g
foaYSh fyda foaYSh nexl=j,ska m%d.aOk wdfhdack ,nd
.ekSug yels jk m iq/l= j.lSm;a yd nelr ksl=;a
lsu i|yd wmkhk nexl= l%uh hgf;a l%shd;aul lr'

49
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

lrudka;lrKh i|yd wjYH jHqyhka ixjOk wfmalI


a djg
wkql+, lru i|yd mj;sk kS;s wKmk;aj, fjkial
we;s lr'
ludka;lrKhg fhduq isk fndfyda fokdf.a
ueis,a, k ljr myiql rcfhka ,nd kak o tu fiajd
,nd.ekSug hdf udi .Kkla m%udo jk njhs' tneka
tla jy,la hgf;a ish wkque;Ska ,nd .ekSug fukau
wod< l%ufo ,sys,a lsug;a wjYH oe mshjr fkdmudj
.;af;'

uyd mudK lrudka;lrKhg wkqn,


ixpdrl ludka;h
f,dalfha fndfyda rgj,a ;ju;a oreKq ;%ia;jdofhka .sks .kakd g
iy fndfyda rgj,a wdr:l jYfhka lvd je isk g iajNdj
fi!kaofha wish ksid o w;a Y%S ,xldj ;=< f.dvkef.k m%Ndu;a
ixjOkh ksid o ixpdrl ludka;h cd;sl wd:lfha by<u
ia:dkhla w;am;a lr .kq we;'

mq,ajk ixpdrl ludka;hg m%udKj;a fydag,a ldur


80"000 la f.dvke.Sug wjYH ishu iyh ,ndfuka
,xldf fydag,a lrudka;h wka;rcd;sl ugug Tijd
;n' ta weiqfrka ixpdrlhka i|yd wjYH wfkl=;a fiajd
iemhSu ;=<ska jfkdamdh wjia:d 100"000 muK f.dv
kef.kq we;'
l,amsh, l=pf,s, hd, iy mdisl=vd hk m%foaY uqyq l%Svd
mok lr.;a fjr< ixpdrl ludka;hg .e<fmk
myiqlj,ska hqla;j hqKq lr.
50

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

lDIs ixpdrl ludka;h" mir f,da,S ixpdrl ludka;h"


jkdka;r ,e ixpdrl ludka;h ixjrOkh lsu i|yd
;reK jHjidhlhska iy jD;a;slhska u;a lr'
;reK ixpdrlhskaf.a is;a ne| .kakd ;%dickl l%Svd
wjia:d by< kexug mshjr .kafk'
wfma rgg mefKk ixpdrlhkag wmg wdfKsl
wd.ka;=l i;aldrfhka ie,lSu ;=<ska ,xldf
lS;skduh f,dj mqrd m%p,s; lrk jevigykla l%shdjg
kxj'
ldnksl wdydr" foaYSh wdydr yd mdk j. wdhg
ixpdrlhkag imhk l=vd jHdmdlhka remsh,a 500,000
l iyk Kh uqo,la ,nd fuka u;a lr'
wu;a f,i ixpdrlhkag fiajd imhkakka yg u;a
mqyqKqjla ,nd fokafk'
foaYSh ffjoH fiajd iemhSu uq,alr .;a ixpdrl
jHdmdrhla iqfYaIS f,i rgmqrd m%p,s; lsu i|yd foaYSh
ffjoHjreka u;a lrkafk' ta i|yd iyk iemhSf iy
kshdukh lsf hdka;%Khla ilia lr'

bls ludka; ms<sfj;

foaYSh bls ludka;h oekg ,nd we;s ch.%yKhka


bhg mj;ajdf.k hdu yd m%jOkh lsu i|yd kj
bls ixjOk mk; hgf;a ish fiajdodhlhska"
jD;a;slhska blslrejka yd bls Ys,amSkaf.a mQK
odhl;ajh ,nd.ekSf cd;sl bls l%shdms<sfj;la
ksudKh lr'
51

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

l,dmfha wka rgj,a wNsnjd bhg hdug wjYH wNsfhda.


ch.ekSu i|yd foaYSh bls ludka; m%;sm;a;shla
m%ldYhg m;a lr'
fuu ludka;fha fiajfha fhfok ,CI 6 lg muK
wdikak ishu Ys,amSh fY%aKSka i|yd u;a mqyqKqjla ,nd
ug;a Tjqkaf.a jk ugu Wiia lsug;a Tjqkg ksis
iudc ms<s.ekSu w;am;a lrug;a uydNsudks cd;sl Y%du
iqnidOk iy rlaIK jevigyk ykajd ug;a wfmaCId
lr'
bls Ys,amSkag foaY /lshd wjia:d ,nd u i|yd fYaI
jevms<sfj<la l%shd;aul lr'
bls ludka;h i|yd wjYH wuqjHh Wiia m%;shlska
hq;=j ksIamdokh lsu i|yd wjYH m%;Ska ykajd
fokafk'
cd;sl bls f;dr;=re cd,hla ksudKh lr'

we ludka;fha yerjqula

;;ajfhka Wiia we by< mdfNda.sl fj<|fmd<


i|yd ksmoug;a w;a cd;Hka;r fj<|fmd< fidhd
hdug;a we. ludka;Yd,d yshkag rcfha mQK
wkq.%yh ,nd fokafk.
fi!LHh fCIa;%fha Nd;hg .kq ,nk ish frms<s
(Medical Textiles) ksIamdok iy O ldhhka i|yd
fhdod .kakd iqfYAI frms<s (GeoTextiles) ksIamdok
ludka;h Y%S ,xldf we ludka;hg ykajd
52

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

fokafk. tu ludka;fha m%jOkh i|yd wjYH ish


myiql rch u.ska ,ndu iy;sl lr.

uvl,mq ia;%slalfha foaYSh frms<s ksIamdok ludka;h


kQ;k ;dCIKfhka hqla;j hqKq lsug ;reK
jHjidhlhkag wjYH m%d.aOkh yd oekqu ,nd ug lghq;=
lr.

Wmdh ud.sl ludka; moaO;shla

jdIslj foaY rgj,g we hk kuq;a" wmsg ksIamdokh


lr.; yels" foaYSh ksIamdok mok lr.;a ludka;
moaO;shla ia:dmkh lr' tjeks ludka; rdcH
wkq.%yfhka yd rf by< fm!oa.,sl ludka;lrejkaf.a
odhl;ajfhka f.dv k.'
fldgia fj<|fmdf<a by<skau isk iud. 200 o we;=j
wm rf by<u jHdmdlhka iEu m%dfoaYSh f,al
fldGdihlu tla ne.ska w.h tlalsf ludka; iy
foaYSh wuqjH wdY%s; ludka; we;= ludka; Yd,d 325
la wdrN lsug wdrdOkd lr. ta i|yd Tjqkg wjYH
myiql yd ukd ish,a, imh.
fuu jevigyk hgf;a ;ukaf.au jk m%foaY ;=< isgu
l< yels /lshd 100"000 la ksudKh lr.
cd;sl ludka; moaO;sh ;=< kj kqu iy foaYSh kj
fidhd.ekS jv jvd;a .ekau i|yd ;dCIKsl
mfhaIK oHd.dr moaO;shla rg mqrd YajoHd, wdY%s;j
msysgqj.
53

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

O oHd{hska mfhaIlhka tjeks kj fidhd .ekS iy


mfhaIK iy ixjOk lghq;= i|yd fm<Uu i|yd
cd;sl mfhaIK iy ixjOk wruqo,la msysgqj' tu
wruqo, u.ska ludka;lrejkag iy mfhaIlhkag wjYH
uq,H iyh ,nd ug lghq;= lr'

iSks ludka;h
kj Wmdhud.sl mk; hgf;a rdcH iy fm!oa.,sl yjq,a wdfhdack
ludka;hla f,i iSks ludka;h ixjOkh lr' 2020 jk g
,xldf iSks wjYH;dj foaYShj imQK lsug wjYH ie,eiau
oekgu;a ilia lr we;af;'

mj;sk iSks iud. i;= j.d l< yels imQK N+fhkau


Wla j.dj ixjOkh lsfuka foaYSh iSks ksIamdokhka 40]
olajd by< kxj'
me,aj;a;" fijK., yd ys=rdK ludka;Yd,d
imQKfhkau klrKh lr' tu m%foaYj, oekg
fylaghdrhlska ,efnk wiajekak fu%la fgdka 100 olajd
jOkh lsug wjYH w m<|d c j. iy kQ;k j.d
l%u m%p,s; lr'
wkqrdOmqrh" jkshdj" uvl,mqj" uq,;s" ukakdru iy
, hk m%foaYj, fylaghd 120"000 w;ska Wla j.djg
tl;= lr' tu iEu m%foaYhlu w;s kk ludka; Yd,d
moaO;shla wdrN lr'
fuu w;a ludka;Yd,d weiqfrka Rcq /lshd 25"000 la
we;s lr Bg wu;rj oekg mj;sk lDIslufhka ksis M,
fkd,nk tu m%foaYj, f.dka weiqfrka w;a Wla j.d
54

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

mka;shla f.dv k.' wju jYfhka m%foaYfha f.d mjq,a


100"000 lg w;sfl jfkdamdh ud. Wod jkq we;'

iSks ksIamdokfha w;sflhla jk t;fkda,a u;ameka i|yd


fkdj bkaOk uqij
q la f,i Nd; lsug wjYH l%fudamdhka
ilia lr'
ldfnda" lvodis iy ma,diala weiqfrka w;=re ksIamdok
.Kkdjla rg ;=< f.dv k.'
iSks ludka; Yd,d weiqfrka mqkckkSh n,Yla;s
ksIamdokh cd;sl ,sn, moaO;shg tl;= lr'

ls ludka;h - Oj, ma,jh


> ld,hla ;siafia foaYSh ls ludka;hg l=vudf.a ie,ls,s
,efuka |je ;snqKq foaYSh ls ksIamdok ludka;h ;=< ma,h
fjkila lrka foaYSh ls ksIamdokh 13% isg 40% olajd jOkh
lsug yelsu wm ,enQ YsIag ch.%Khls' tuska ,;a wd;au
ffOhfhka hqla;j 2020 Y%S ,xldf ls ksIamdokfhka
iajhxfmdaIs; lr'

oekg ,xldf ls t<fokqka ,laI 12 la isk nj jd;d


we;;a Bg idfmalaI ls ksIamdokhla is jk nj nj uu
fkdols' Bg fya;=j hr ls tl;= lsf fyda wf<
lsf ksis l%ufohla rg mqrd jHdma; fkdjk neka rg
mqrd me;=reKq ls tl;= lsf cd,hla iy .nvdlrK
uOHia:dk iuQyhla ia:dmkh lr'
iEu m<d;lgu tl ne.ska m%Odk ls wdY%;
s lrudka; Yd,d
9 la wdrN lr'
55

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

tu ldudka; Yd,dj, ls ksIamdok wod< m<df;a kka


wf, lsf l%ufohla ykajd fokafk' tuska
ksIamdok wf, lsu m%jOkh lr'
m%Odk ms ls ksIamdok ludka; Yd,d 4 la msysgqj'
tuska wdkhksl ms ls iu ;r. lsug ji fika
f;dr foaYSh ms ls ludka;hg yels jkq we;'

uOH mudK mdIdK ludka; moaO;shla


fndfyda fokd l,amkd lrkafka f,dalfha we;s jkdu N+.; im;a
jkafka r;a;rka, huka;s iy Lksc f;,a muKla njhs' wfma rf
fndfyda fokd o ;ju;a miqjkafka tu ml,amkfhau nj uf.a
yeSuhs' tuksid wmg Wreu we;s ueKsla b,aukhs ksrka, is,sld,
ys.,a jeks N+.; im;aj,ska wm ;ju;a ksisM, fk<df.k ke;s
nj uu oks' tneka mir moaO;sh o wdrCId jk m oe
md,khla hgf;a cd;sl mdIdK ludka; ixjOk jevigykla
wdrN lr

ueKsla ludka;h

ks,a ueKsla i|yd cd;Hka;r fj<|fmdf<a wm kd we;s


lS;skduh mok lrf.k ,xldj f,dalfha wxl tfla
ks,aueKsla fj<| uOHia:dkh njg m;a lr
f,dj m%uqL fmf<a ueKsla iy iajKdNrK
wmkhklrejka wdlrIKh lr.ekSfuka ,xldj ueKsla
ludka;fha m%uqL rgla njg m;alr
kk oHq;a ;dm msh lsf ;dCIKh furgg ykajd
f.jqv iy l=rekao ueKsla i|yd w.h tla lsfuka fuu
56

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

fCIa;%fha kshef<kakkag w;a jHdmdl fodrgqjla jD;


lr

;ju;a wfma rf Nd; fkdjk w;dCIKsl iQCIu


lemq ;dCIKh (Precision Cutting) furgg ykajd
.ere jfha jemqru we;s jkdlfuka wvq l=vd
ueKslaj,g w.h tla lsfuka by< wdodhula Wmhd
.ekSug wjia:dj Wodlr
ueKsla ludka;hg inkaO l=vd jHjidhlhskaf.a
wdodhu by< kexu i|yd r ueKsla ksIamdok jOkh
lr ta i|yd foaY fj<|fmd< jD; lr fokafk

hqKqf fkdgq im;

wm i;= ksrka" fmdiafma" hlv" hmia" Lksc f;,a,


iajNdl .Eia iy Lksc je,s hk im;aj, ksisM,
fk<d.ekSu i|yd;a w.h tl;= l< ks ludka; yslsu
i|yd;a cd;sl ;srir Lksc im;a ludka; m%;sm;a;shla
ilia lr'
tmamdj, fmdiafma ksh jeks im;aj,ska foaYSh
f.d;efka yd je,s ludka;fha wjYH;d imqrd .ekSug
wjYH frdla fmdiafma" isx.,a iqm fmdiafma iy %m,a
iqm fmdiafma" ksmou kQ;k ;dlaIKhka uqiq
ludka;hla f,i ixjOkh lr'
fuu ludka; i|yd j ;dCIKh" kefkda ;dCIKh"
oHq;a ;dCIKh" frdfnda ;dCIKh" f;dr;=re yd wNHjldY
;dCIKh wdh Nd;fhka ksIAmdok Od;dj kexu i|yd
mfhaIK lghq;= u;a lr'

57
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

Y%S ,xldf fjr< ;Srj, isreKq Lksc im;a tl;= lrk


wh l=vd yd uOH mudK ludka;lrejka f,i hqKq
lsug mshjr .kafk'
wjodku ysiska ordf.k m;,aj, jefvys fhfok
Y%lhkaf.a ; wdrCIdj i|yd fYaI jevms<sfj<la
ilia lrk w;r Tjqkg ; rCIK l%uhla ykajd
fokafk

l=vd jHdmdr ixjOk jevigyk

.Dy, l=vd iy uOH mudK ksIAmdok foaY fj<|fmd<g


fhduq lsu mok lrf.k chu ,xld jevigyk
l%shd;aul lr.
ldl ixjOk uKav,h jvd;a Yla;su;a lr fuu
jHdmdlhka i|yd wjYH mqyqKqj" ;dCIKh yd fj<|fmd<
f;dr;=re myiqfjka ,nd fok jevigykla l%shd;aul
lr'
Y%S ,xld wmkhk ixjOk uKav,h imQKfhkau
m%;sjHqy.; lr l=vd iy uOH mudK jHjidhlhskaf.a
ksIamdok cd;Hka;r fj<|fmd<g ksjerj fhduqlrk
jevigyfka kshuqjd njg m;a lr.
ishu rdcH nexl= yryd iyk fmd,shla iy m<uq jir
fol ;=< jdl wh fkdlrk fYaI ixjOk Kh fhdackd
l%uhla fuu fCIa;f
% ha Wkak;sh fjkqfjka l%h
s d;aul lr.
l=vd jHdmdlhkaf.a O wjYH;d bgqlsu i|yd
ia:dmkh lr we;s ishu rdcH wdh;k iy wod<
jHjidhlhkaf.a o ksfhdackh iys; cd;sl iNdjla msysgq
jkafk.
58

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

im%odhsl Wreufhka kQ;k fj<|fmd< ch.ekqu


jD; wd:lh ;=< fj<|fmd< jidf.k f;dfrdn,a fj<|du
me;sfrk g jvd;a wirK jQ im%odhsl yia; ludka;lrejkaf.a
ksIamdok f.da,ShlrKfha cd;Hka;r ksud;Djrekaf.a ksfjiaj,
w,xldrh msKsi ;nd we;s fyg ojila oelSu ug buy;a i;=gls tu
ksid im%odhsl ksIAmdok ludka;h cd;Hka;r fj<|fmd< b,lal
lrka ixjOkh lrk jevigykla l%shd;aul lr.

cd;sl fudaia;r uOHia:dkh jHqyd;aulj yd .=Kd;aulj


fjkialr merKs im%odhdkql+, NdKav ksIamdokh lrk
.udk iu iDcqj inkaO lr
yia; ludka; fCIa;%fha rcfha uey;au ork m%Odk
wdh;khla jk ,lai, yryd fmr weKjq (Forward
Contract) ,nd u Tiafia foaYSh fj<|fmd< ia:djr lr'
ta i|yd pl%Sh wruqo,la wdrN fldg fuu wxYh flfrys
Wkkajla olajk ;reK ;reKshka cd;Hka;r
fj<|fmd<g wjYH Wiia ugf NdKav ksmou i|yd
wjYH uQ,H myiql ,nd ug mshjr .kafk
.%dh lDIs ksIamdokfha fhfok l=vd mudK f.dhdf.a,
jHjidhlhdf.a ksIamdok /ialsu iy fnod yeu i|yd
jhi 35 g wvq ;reK jHjidhlhka 25"000 la i|yd l=vd
f,d r:hla fyda ,g .ekSu i|yd iyk fmd<shla hgf;a
Kh uqo,la ,nd fokafk'
fuu jD;a;SkayS ksheKq jfhdajDoaO whg ms<sirK hhq;=
wjia:d ykd f.k jk ukdjla f.ug wjYH mshjr
.kafk

59
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

7 ixjOkffha ys M, .ug f.k hk ke.=u


ke.=fuka ,iaik k.rhla" iqms .ula
merKs iqkaor;ajh ims .u" fmd myiqlj,ska msreKq j;al we;s
ksiqkaf.a jk jdiia:dkh njg m;a lsu i|yd .uke.=u
jevigyfka isg ke.=u olajdu lghq;= lrkafka uu o .efhla
neks. k.rh w,xldr ;ekla njg m;a jkafka bka miqjh. wo uf.a
.f wh o b,a,d iskafka k.rhg iudk myiqlj,ska yd
msislka ims .uls.


.u ke.=u jevigyfka b,lalh jQfha ixj; iy


w,xldrj;a m%fY ud., msis jd c,iemhq ud.,
myiql ims fi!LHh uOHia:dkh, klrKh jQ
iuQmdldrh, is;
s s Whk uelr.;a fmr mdi,, w,xldrj;a
mdi, we;= fmd myiql ish,a,u iEu .ulgu ,nd
uhs.

ke.=u l%shd;aul jk ims .udk 25"000 jevigyfka


wruqK jkafka .uke.=fuka hqKq l< fmd myiql ims
.f j;ajk iEu mjq,lau fmdfydi;a lsuhs.

iEu mjq,lgu ia:r jy,la iys; ksjil whs;sh iy;sl


lrk w;r ta iEu ksjilgu wju jYfhka ,sh, msis
mdkSh c,h, u;a ikSmdrCIl myiql ,nd fokafk.

hqKq l< fi!LH uOHia:dkfha fi!LHh /ljrKh tu


.f fjfik iEu .eks ujlgu, orefjl=gu ,nd fok
w;r fmd m%jdyk fiajfha, keKi, wd fiajd
uOHia:dkj, fiajh iEu mjq,lu wod< idudlhskag wvq
ke;sj ,ndu wksjdh lr.
60

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

6 cd;sl lrudka; kHdh m;%h


lDIslufhka fukau ludka; wxYfhka o rg bhg .ekSu b
ih jir ;=< uf.a m%uqL b,lalhhs' ta i|yd rf wdlhg Wmdh
ud.sl jYfhka jeo.;a ludka; ykd .ekSug;a" tu ludka;
lrejkag we;s Odldr ndOd bj;a lr Tjqka .ekaug;a" /lshd
,laI ;=kla iy jfkdamdh wjia:d mka,laIhla f.dvkexu i|yd
wjYH cd;sl ludka; kHdh m;%hla ilia lr' Bg myiql
ie,iSu i|yd kj kS;suh rduqjla o ykajd fo' ta i|yd mQK
n,;, iys; ludka; ixjOk mk;la f.k tkafk'

nlrKh ;jrg;a ir, iy myiq lsu, rcfhka ,nd.;


hq;= ish wkque;Ska tlajy,la hg ,nd.ekSu iy ta
i|yd .;lrk ld, rduq ksYaph lsu, wuqjH imhd .ekSu
myiq lsu, udkj im;a l<ukdlrKh, mirhg
ixrCIKh, kj kqu iy kk ;dCIK Nd;h iy
wmkhk fj<|m< jdis wd ish fCIa;%hka fuu mk;ska
wdjrKh lr.
rdcH wdh;kj, .Kkfha m<uq uQ,Ouh h hq;af;a ;u
wdh;kj, fiajd fyda m%d.aOk iemhqu fld;r
ldhlaIuj cd;sl wruqK i|yd iM,odhS f,i fhdod
f.k we;a o hkakhs' ta ksid fuu wruqKq u; mokj iEu
wdh;khlu ixhqla; ie,iq 2015 isg w;ska ilia lsug
fhdackd lr'
uyd mudK lrudka; iy Wmdh ud.sl ludka;j,g
foaYSh fyda foaYSh nexl=j,ska m%d.aOk wdfhdack ,nd
.ekSug yels jk m iq/l= j.lSm;a yd nelr ksl=;a
lsu i|yd wmkhk nexl= l%uh hgf;a l%shd;aul lr'

49
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

lrudka;lrKh i|yd wjYH jHqyhka ixjOk wfmalI


a djg
wkql+, lru i|yd mj;sk kS;s wKmk;aj, fjkial
we;s lr'
ludka;lrKhg fhduq isk fndfyda fokdf.a
ueis,a, k ljr myiql rcfhka ,nd kak o tu fiajd
,nd.ekSug hdf udi .Kkla m%udo jk njhs' tneka
tla jy,la hgf;a ish wkque;Ska ,nd .ekSug fukau
wod< l%ufo ,sys,a lsug;a wjYH oe mshjr fkdmudj
.;af;'

uyd mudK lrudka;lrKhg wkqn,


ixpdrl ludka;h
f,dalfha fndfyda rgj,a ;ju;a oreKq ;%ia;jdofhka .sks .kakd g
iy fndfyda rgj,a wdr:l jYfhka lvd je isk g iajNdj
fi!kaofha wish ksid o w;a Y%S ,xldj ;=< f.dvkef.k m%Ndu;a
ixjOkh ksid o ixpdrl ludka;h cd;sl wd:lfha by<u
ia:dkhla w;am;a lr .kq we;'

mq,ajk ixpdrl ludka;hg m%udKj;a fydag,a ldur


80"000 la f.dvke.Sug wjYH ishu iyh ,ndfuka
,xldf fydag,a lrudka;h wka;rcd;sl ugug Tijd
;n' ta weiqfrka ixpdrlhka i|yd wjYH wfkl=;a fiajd
iemhSu ;=<ska jfkdamdh wjia:d 100"000 muK f.dv
kef.kq we;'
l,amsh, l=pf,s, hd, iy mdisl=vd hk m%foaY uqyq l%Svd
mok lr.;a fjr< ixpdrl ludka;hg .e<fmk
myiqlj,ska hqla;j hqKq lr.
50

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

lDIs ixpdrl ludka;h" mir f,da,S ixpdrl ludka;h"


jkdka;r ,e ixpdrl ludka;h ixjrOkh lsu i|yd
;reK jHjidhlhska iy jD;a;slhska u;a lr'
;reK ixpdrlhskaf.a is;a ne| .kakd ;%dickl l%Svd
wjia:d by< kexug mshjr .kafk'
wfma rgg mefKk ixpdrlhkag wmg wdfKsl
wd.ka;=l i;aldrfhka ie,lSu ;=<ska ,xldf
lS;skduh f,dj mqrd m%p,s; lrk jevigykla l%shdjg
kxj'
ldnksl wdydr" foaYSh wdydr yd mdk j. wdhg
ixpdrlhkag imhk l=vd jHdmdlhka remsh,a 500,000
l iyk Kh uqo,la ,nd fuka u;a lr'
wu;a f,i ixpdrlhkag fiajd imhkakka yg u;a
mqyqKqjla ,nd fokafk'
foaYSh ffjoH fiajd iemhSu uq,alr .;a ixpdrl
jHdmdrhla iqfYaIS f,i rgmqrd m%p,s; lsu i|yd foaYSh
ffjoHjreka u;a lrkafk' ta i|yd iyk iemhSf iy
kshdukh lsf hdka;%Khla ilia lr'

bls ludka; ms<sfj;

foaYSh bls ludka;h oekg ,nd we;s ch.%yKhka


bhg mj;ajdf.k hdu yd m%jOkh lsu i|yd kj
bls ixjOk mk; hgf;a ish fiajdodhlhska"
jD;a;slhska blslrejka yd bls Ys,amSkaf.a mQK
odhl;ajh ,nd.ekSf cd;sl bls l%shdms<sfj;la
ksudKh lr'
51

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

l,dmfha wka rgj,a wNsnjd bhg hdug wjYH wNsfhda.


ch.ekSu i|yd foaYSh bls ludka; m%;sm;a;shla
m%ldYhg m;a lr'
fuu ludka;fha fiajfha fhfok ,CI 6 lg muK
wdikak ishu Ys,amSh fY%aKSka i|yd u;a mqyqKqjla ,nd
ug;a Tjqkaf.a jk ugu Wiia lsug;a Tjqkg ksis
iudc ms<s.ekSu w;am;a lrug;a uydNsudks cd;sl Y%du
iqnidOk iy rlaIK jevigyk ykajd ug;a wfmaCId
lr'
bls Ys,amSkag foaY /lshd wjia:d ,nd u i|yd fYaI
jevms<sfj<la l%shd;aul lr'
bls ludka;h i|yd wjYH wuqjHh Wiia m%;shlska
hq;=j ksIamdokh lsu i|yd wjYH m%;Ska ykajd
fokafk'
cd;sl bls f;dr;=re cd,hla ksudKh lr'

we ludka;fha yerjqula

;;ajfhka Wiia we by< mdfNda.sl fj<|fmd<


i|yd ksmoug;a w;a cd;Hka;r fj<|fmd< fidhd
hdug;a we. ludka;Yd,d yshkag rcfha mQK
wkq.%yh ,nd fokafk.
fi!LHh fCIa;%fha Nd;hg .kq ,nk ish frms<s
(Medical Textiles) ksIamdok iy O ldhhka i|yd
fhdod .kakd iqfYAI frms<s (GeoTextiles) ksIamdok
ludka;h Y%S ,xldf we ludka;hg ykajd
52

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

fokafk. tu ludka;fha m%jOkh i|yd wjYH ish


myiql rch u.ska ,ndu iy;sl lr.

uvl,mq ia;%slalfha foaYSh frms<s ksIamdok ludka;h


kQ;k ;dCIKfhka hqla;j hqKq lsug ;reK
jHjidhlhkag wjYH m%d.aOkh yd oekqu ,nd ug lghq;=
lr.

Wmdh ud.sl ludka; moaO;shla

jdIslj foaY rgj,g we hk kuq;a" wmsg ksIamdokh


lr.; yels" foaYSh ksIamdok mok lr.;a ludka;
moaO;shla ia:dmkh lr' tjeks ludka; rdcH
wkq.%yfhka yd rf by< fm!oa.,sl ludka;lrejkaf.a
odhl;ajfhka f.dv k.'
fldgia fj<|fmdf<a by<skau isk iud. 200 o we;=j
wm rf by<u jHdmdlhka iEu m%dfoaYSh f,al
fldGdihlu tla ne.ska w.h tlalsf ludka; iy
foaYSh wuqjH wdY%s; ludka; we;= ludka; Yd,d 325
la wdrN lsug wdrdOkd lr. ta i|yd Tjqkg wjYH
myiql yd ukd ish,a, imh.
fuu jevigyk hgf;a ;ukaf.au jk m%foaY ;=< isgu
l< yels /lshd 100"000 la ksudKh lr.
cd;sl ludka; moaO;sh ;=< kj kqu iy foaYSh kj
fidhd.ekS jv jvd;a .ekau i|yd ;dCIKsl
mfhaIK oHd.dr moaO;shla rg mqrd YajoHd, wdY%s;j
msysgqj.
53

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

O oHd{hska mfhaIlhka tjeks kj fidhd .ekS iy


mfhaIK iy ixjOk lghq;= i|yd fm<Uu i|yd
cd;sl mfhaIK iy ixjOk wruqo,la msysgqj' tu
wruqo, u.ska ludka;lrejkag iy mfhaIlhkag wjYH
uq,H iyh ,nd ug lghq;= lr'

iSks ludka;h
kj Wmdhud.sl mk; hgf;a rdcH iy fm!oa.,sl yjq,a wdfhdack
ludka;hla f,i iSks ludka;h ixjOkh lr' 2020 jk g
,xldf iSks wjYH;dj foaYShj imQK lsug wjYH ie,eiau
oekgu;a ilia lr we;af;'

mj;sk iSks iud. i;= j.d l< yels imQK N+fhkau


Wla j.dj ixjOkh lsfuka foaYSh iSks ksIamdokhka 40]
olajd by< kxj'
me,aj;a;" fijK., yd ys=rdK ludka;Yd,d
imQKfhkau klrKh lr' tu m%foaYj, oekg
fylaghdrhlska ,efnk wiajekak fu%la fgdka 100 olajd
jOkh lsug wjYH w m<|d c j. iy kQ;k j.d
l%u m%p,s; lr'
wkqrdOmqrh" jkshdj" uvl,mqj" uq,;s" ukakdru iy
, hk m%foaYj, fylaghd 120"000 w;ska Wla j.djg
tl;= lr' tu iEu m%foaYhlu w;s kk ludka; Yd,d
moaO;shla wdrN lr'
fuu w;a ludka;Yd,d weiqfrka Rcq /lshd 25"000 la
we;s lr Bg wu;rj oekg mj;sk lDIslufhka ksis M,
fkd,nk tu m%foaYj, f.dka weiqfrka w;a Wla j.d
54

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

mka;shla f.dv k.' wju jYfhka m%foaYfha f.d mjq,a


100"000 lg w;sfl jfkdamdh ud. Wod jkq we;'

iSks ksIamdokfha w;sflhla jk t;fkda,a u;ameka i|yd


fkdj bkaOk uqij
q la f,i Nd; lsug wjYH l%fudamdhka
ilia lr'
ldfnda" lvodis iy ma,diala weiqfrka w;=re ksIamdok
.Kkdjla rg ;=< f.dv k.'
iSks ludka; Yd,d weiqfrka mqkckkSh n,Yla;s
ksIamdokh cd;sl ,sn, moaO;shg tl;= lr'

ls ludka;h - Oj, ma,jh


> ld,hla ;siafia foaYSh ls ludka;hg l=vudf.a ie,ls,s
,efuka |je ;snqKq foaYSh ls ksIamdok ludka;h ;=< ma,h
fjkila lrka foaYSh ls ksIamdokh 13% isg 40% olajd jOkh
lsug yelsu wm ,enQ YsIag ch.%Khls' tuska ,;a wd;au
ffOhfhka hqla;j 2020 Y%S ,xldf ls ksIamdokfhka
iajhxfmdaIs; lr'

oekg ,xldf ls t<fokqka ,laI 12 la isk nj jd;d


we;;a Bg idfmalaI ls ksIamdokhla is jk nj nj uu
fkdols' Bg fya;=j hr ls tl;= lsf fyda wf<
lsf ksis l%ufohla rg mqrd jHdma; fkdjk neka rg
mqrd me;=reKq ls tl;= lsf cd,hla iy .nvdlrK
uOHia:dk iuQyhla ia:dmkh lr'
iEu m<d;lgu tl ne.ska m%Odk ls wdY%;
s lrudka; Yd,d
9 la wdrN lr'
55

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

tu ldudka; Yd,dj, ls ksIamdok wod< m<df;a kka


wf, lsf l%ufohla ykajd fokafk' tuska
ksIamdok wf, lsu m%jOkh lr'
m%Odk ms ls ksIamdok ludka; Yd,d 4 la msysgqj'
tuska wdkhksl ms ls iu ;r. lsug ji fika
f;dr foaYSh ms ls ludka;hg yels jkq we;'

uOH mudK mdIdK ludka; moaO;shla


fndfyda fokd l,amkd lrkafka f,dalfha we;s jkdu N+.; im;a
jkafka r;a;rka, huka;s iy Lksc f;,a muKla njhs' wfma rf
fndfyda fokd o ;ju;a miqjkafka tu ml,amkfhau nj uf.a
yeSuhs' tuksid wmg Wreu we;s ueKsla b,aukhs ksrka, is,sld,
ys.,a jeks N+.; im;aj,ska wm ;ju;a ksisM, fk<df.k ke;s
nj uu oks' tneka mir moaO;sh o wdrCId jk m oe
md,khla hgf;a cd;sl mdIdK ludka; ixjOk jevigykla
wdrN lr

ueKsla ludka;h

ks,a ueKsla i|yd cd;Hka;r fj<|fmdf<a wm kd we;s


lS;skduh mok lrf.k ,xldj f,dalfha wxl tfla
ks,aueKsla fj<| uOHia:dkh njg m;a lr
f,dj m%uqL fmf<a ueKsla iy iajKdNrK
wmkhklrejka wdlrIKh lr.ekSfuka ,xldj ueKsla
ludka;fha m%uqL rgla njg m;alr
kk oHq;a ;dm msh lsf ;dCIKh furgg ykajd
f.jqv iy l=rekao ueKsla i|yd w.h tla lsfuka fuu
56

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

fCIa;%fha kshef<kakkag w;a jHdmdl fodrgqjla jD;


lr

;ju;a wfma rf Nd; fkdjk w;dCIKsl iQCIu


lemq ;dCIKh (Precision Cutting) furgg ykajd
.ere jfha jemqru we;s jkdlfuka wvq l=vd
ueKslaj,g w.h tla lsfuka by< wdodhula Wmhd
.ekSug wjia:dj Wodlr
ueKsla ludka;hg inkaO l=vd jHjidhlhskaf.a
wdodhu by< kexu i|yd r ueKsla ksIamdok jOkh
lr ta i|yd foaY fj<|fmd< jD; lr fokafk

hqKqf fkdgq im;

wm i;= ksrka" fmdiafma" hlv" hmia" Lksc f;,a,


iajNdl .Eia iy Lksc je,s hk im;aj, ksisM,
fk<d.ekSu i|yd;a w.h tl;= l< ks ludka; yslsu
i|yd;a cd;sl ;srir Lksc im;a ludka; m%;sm;a;shla
ilia lr'
tmamdj, fmdiafma ksh jeks im;aj,ska foaYSh
f.d;efka yd je,s ludka;fha wjYH;d imqrd .ekSug
wjYH frdla fmdiafma" isx.,a iqm fmdiafma iy %m,a
iqm fmdiafma" ksmou kQ;k ;dlaIKhka uqiq
ludka;hla f,i ixjOkh lr'
fuu ludka; i|yd j ;dCIKh" kefkda ;dCIKh"
oHq;a ;dCIKh" frdfnda ;dCIKh" f;dr;=re yd wNHjldY
;dCIKh wdh Nd;fhka ksIAmdok Od;dj kexu i|yd
mfhaIK lghq;= u;a lr'

57
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

Y%S ,xldf fjr< ;Srj, isreKq Lksc im;a tl;= lrk


wh l=vd yd uOH mudK ludka;lrejka f,i hqKq
lsug mshjr .kafk'
wjodku ysiska ordf.k m;,aj, jefvys fhfok
Y%lhkaf.a ; wdrCIdj i|yd fYaI jevms<sfj<la
ilia lrk w;r Tjqkg ; rCIK l%uhla ykajd
fokafk

l=vd jHdmdr ixjOk jevigyk

.Dy, l=vd iy uOH mudK ksIAmdok foaY fj<|fmd<g


fhduq lsu mok lrf.k chu ,xld jevigyk
l%shd;aul lr.
ldl ixjOk uKav,h jvd;a Yla;su;a lr fuu
jHdmdlhka i|yd wjYH mqyqKqj" ;dCIKh yd fj<|fmd<
f;dr;=re myiqfjka ,nd fok jevigykla l%shd;aul
lr'
Y%S ,xld wmkhk ixjOk uKav,h imQKfhkau
m%;sjHqy.; lr l=vd iy uOH mudK jHjidhlhskaf.a
ksIamdok cd;Hka;r fj<|fmd<g ksjerj fhduqlrk
jevigyfka kshuqjd njg m;a lr.
ishu rdcH nexl= yryd iyk fmd,shla iy m<uq jir
fol ;=< jdl wh fkdlrk fYaI ixjOk Kh fhdackd
l%uhla fuu fCIa;f
% ha Wkak;sh fjkqfjka l%h
s d;aul lr.
l=vd jHdmdlhkaf.a O wjYH;d bgqlsu i|yd
ia:dmkh lr we;s ishu rdcH wdh;k iy wod<
jHjidhlhkaf.a o ksfhdackh iys; cd;sl iNdjla msysgq
jkafk.
58

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

im%odhsl Wreufhka kQ;k fj<|fmd< ch.ekqu


jD; wd:lh ;=< fj<|fmd< jidf.k f;dfrdn,a fj<|du
me;sfrk g jvd;a wirK jQ im%odhsl yia; ludka;lrejkaf.a
ksIamdok f.da,ShlrKfha cd;Hka;r ksud;Djrekaf.a ksfjiaj,
w,xldrh msKsi ;nd we;s fyg ojila oelSu ug buy;a i;=gls tu
ksid im%odhsl ksIAmdok ludka;h cd;Hka;r fj<|fmd< b,lal
lrka ixjOkh lrk jevigykla l%shd;aul lr.

cd;sl fudaia;r uOHia:dkh jHqyd;aulj yd .=Kd;aulj


fjkialr merKs im%odhdkql+, NdKav ksIamdokh lrk
.udk iu iDcqj inkaO lr
yia; ludka; fCIa;%fha rcfha uey;au ork m%Odk
wdh;khla jk ,lai, yryd fmr weKjq (Forward
Contract) ,nd u Tiafia foaYSh fj<|fmd< ia:djr lr'
ta i|yd pl%Sh wruqo,la wdrN fldg fuu wxYh flfrys
Wkkajla olajk ;reK ;reKshka cd;Hka;r
fj<|fmd<g wjYH Wiia ugf NdKav ksmou i|yd
wjYH uQ,H myiql ,nd ug mshjr .kafk
.%dh lDIs ksIamdokfha fhfok l=vd mudK f.dhdf.a,
jHjidhlhdf.a ksIamdok /ialsu iy fnod yeu i|yd
jhi 35 g wvq ;reK jHjidhlhka 25"000 la i|yd l=vd
f,d r:hla fyda ,g .ekSu i|yd iyk fmd<shla hgf;a
Kh uqo,la ,nd fokafk'
fuu jD;a;SkayS ksheKq jfhdajDoaO whg ms<sirK hhq;=
wjia:d ykd f.k jk ukdjla f.ug wjYH mshjr
.kafk

59
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


jhi 18 jQ miqj yeKqm; muKla fkdj Nd. iy;sl


we;= fmdf rcfhka iemfhk fiajd ksjigu ,ef
l%uhla ilia lr'

iEu .ulu orejkag l%Svdf fhug wx.imQK iss;s


Whkla o blr'

lsis ksjil n;la fkdbfok ojila ;sfnkakg uu bv


fkdye' ta i|yd mjqf,a tla idudlfhl=g fyda
/lshdjla fyda ia:r wdodhula iy;sl lr' ta nj iy;sl
lsu i|yd kS;suh rduqjla o ilia lr'

ta ta .udkj,g wod< idm%odhsl ludka; h<s mqkjk


lrk w;r tu ludka;j, kshe<Sug wjYH , uqo,a
ke.=u nexl=fjka fmd<S rys;j iy wju fmd<shlg ,nd
fokafk'

ldka;d jHjidhl;ajhg uq,a;ek ,ndfok w;r Tjqkg


.DydY%S;j fhh yels u,a j.dj, me< ;jdka oeu, t<j
m<;=re wdY%s; ksIamdok, foaYSh wdydr ksIamdok, i;aj
md,kh fyda fjk;a iajhx /lshdjl fhug wjYH oekqu
iy mqyqKqj ke.=u ks,Odkaf.a u.fmkau hgf;a ,nd
fokafk.

iEu ;reK ;reKshlgu ksjfha isg ks;sm;d uqo,a bmhsh


yels Ok ckkS wka;cd, jevigyk ykajd fokafk.
wka;cd,h yryd O fiajdjka iemhsh yels msia
,shdmx lr tlS fiajd wjYH;d we;s msia wod< fiajd
ksjfia isgu ,ndfuka wju jYfhka uilg remsh,a
25,000 jvd Wmhd .ekSug yels ;;ajhla Wod
lr.

61
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


foaY.; ujreka orejka, fYaI wjYH;d we;s orejka,


|jegqKq mjq,aj, fyda jeysfhl=f.a ksis /ljrK
fkd,nk orejka wd /ljrKh wjeis orejka i|yd iEu
.ulu ims im;a uOHia:dkhla wdrN lr.

Y%du iqjfha miqjk fogq mqrjeishkag iy /ljrKh wys


jeyshka i|yd o tlS uOHia:dkj,u jdiqj fmfoila
fjkalr. km;d mqj;am;a, nK oy fmd;a, ieye,a l%Svd
NdKav, od" ler" fpia jeks .Dyia; l%Svd WmlrK iy
jHdhdu WmlrK tu uOHia:dkj,g imhkafk' fujeks
uOHia:dk f.dvke.Sf wd.l ia:dk uq,alr .ekSug
Wmfoia fo'

wd.l iy iyjk ixjOkh jevigyka u.ska u;ska


fuka Kq .ula" ldka;d <ud ysxikfhka f;dr .ula"
wmrdOj,ska f;dr .ula f.dvke.Sug lghq;= lr'

msis mirh" rlaIs; bv iy jk frdo wdrCId lsu"


ldnksl fmdfydr Nd;h" li< l<uKdlrKh" rela
frdamKh ck ;fha wksjdh fldgila njg m;a lr'

cd;sl;aj fyda l=, moku fyda fjk;a iudh lreKq


mok lrf.k lsisfjl=g;a fuu m%;s,dN wys ug bv
fkd;n'

msmqka jfkdamd ixjOk jevigyk


rf wd:l meje;au i|yd Yd, odhl;ajhla imhk fmofrejd,
jvqldlhd, ixpdrl fj<|df fhfokakd, fmd,a .ia k.skakd
jeks Ofiajd imhkakka iy km;d l=,S moku u; fiajd
imhkakka jeks Yd, msilg ;ju;a wfma iudcfha iudk

62
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

ms<s.ekSula fkdue;s nj uu ms<s.kafk. Tjqkg iudk iudc


jkdlula ,ndfok msmqka jfkdamd ixjOkh jevigykla
l%shd;aul lr.


fkdu;a /lshd lrkakka .ek fidhd ne,Su i`oyd


fkdu;a /lshd ldhdxYhla msysgqj. ta hgf;a wod<
/lshdj, fhfokakka ,shdmx lr yeKqm;la ksl=;a
lr.

Tjqkg jD;a;sh mqyqKqj, f;dr;=re ixksfok yelshdj,


;dCIKsl Nd;h hqKq lsu, .skqlrKh iy nexl=
lghq;= ms<sn|j ksis mqyqKqjla ,nd fok w;r iudc oekqu
hqKq lr.ekSu i|yd we;s bv m%ia:do mq,a lr.

l=vd f,d r:hla fyda fudagihsl,hla" jD;a;shg wod<


WmlrK yd fuj, iyk ,g ,nd ug lghq;= lr'

ksjil fyda ldhd,hl blsula fyda w;ajehdjla we;s


g wka;cd,h yryd wod< fiajd imhkakka ykd f.k
jefvys iajNdjh wkqj f. tl;d we;slr .ekSug yd
w;a;sldr uqo,a f.ug wka;cd,h yrydu myiql
iemfhkq we;' wk;=rej ;ukaf.au f,dhlska wod<
wuqjH" WmlrK iy fiajlhka o iu wod< ia:dkhg
f.dia blsu imQK lsug wod< Ys,amshdg yelshdj
ie,fikq we;' fuu.ska fiajd,dNshdg ;u ld,h b;sjk
w;r fiajd imhkakdg by< iudc jkdlula ie,fikq
we;.

fuu w;a jHjidhlhskag WmlrK iy fuj, m%%jdykh


lsug wjYH l=vd f,d r:hla iyk <g ,nd ug
lghq;= lr'

63
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

iajhx /lshd wdrCIK jevigyk




rg mqrd fjfik ish iajhx /lshd,dNSkaf.a /ljrKh


i|yd
iajhx
/lshd
ldhdxYhla
ke.=u
fomd;fka;=j hgf;a msysgqj.

.%dhj fyda kd.lj iajhx /lshdj, fhfok ish


fokdgu we;sjk tfkod w;udre wjYH;d imQK lr
.ekSu i|yd w;a nexl= l%uhla ykajd fokafk. ta
hgf;a jirlg je ld,hla remsh,a 20 isg 500 olajd jk
ffoksl wdfhdack .sKqula mj;ajdf.k hkafkl=g wem
iy fmd<S rys;j udihl ld,hla i|yd .sKqf we;s uqo,
fuka ;=ka.=Khl wdfhdack Khla ,nd fokafk.

kQ;k oekqu weiqka ;u /lshdj ixjOkh lr.ekSug


ula jYfhka Keki< u.ska fkdf,a m.Kl idCIr;d
mqyqKqjla ,nd fokafk.

kd.l iajhx/lshd,dNSkag ;u ksIamdok w,lr .ekSu


i|yd wjYH ia:dkhla iEu k.rhlskau ,nd fokafk' ta
i|yd widOdrK n uqo,a wh fkdlsug m<d;a md,k
wdh;kj,g Wmfoia fo'

;%Sfrdao r:" nc gelais" mdi,a jEka r:" ixpdrl m%jdyk


r: wd ish fm!oa.,sl m%jdyk wxY fm!oa.,sl m%jdyk
wud;HdxYfha wlaIKh hg;g m;a lr'

m%jdyk ldhfha ljo;a mam;df.a ys;j;d ;%Sfrdao r:h


nj uu fyd|dldrju oks udkqIsl fufyhqu mj;soa
rKrefjda rg rlsoa ;%Sfrdao r: kshuqfjda k.r wdrCId
lsug jd ? lemjqKq ye uu lsisod wu;l fkdlr
tneka Tjqka ks;r uqyqK mdk yis uqo,a wjYH;d imqrd
64

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

.ekSu i|yd rdcH Wlia yd wdfhdack nexl=j yryd


h kka w;a b;=re l%uhla iy remsh,a 50"000 olajd
wem rys; 6] fmd<sfhka Kh l%uhla ykajd fokafk
tfiau wjqre 20 lska f.jd ksu l< yels ,CI mkyla
olajd ksjdi Khla wvq fmd<S wkqmd;hla hgf;a ,nd
fokafk


l,an l%uhg ;%Sfrdao r: ,nd.ekSfuka miq jdlhla


ys;su jeks lreKq fkdi,ld ksis f,djg wdodh
n,m;% iy rCIK lghq;= lr.ekSug we;s ;sfnk
m%dfhda.sl .eg iug l%shd lr'

ixpdrl wdjrK l,dmhkaj, fiajd imhk ;%Sfrdao r:


kshuqjkaf.a NdId yelshdj iy wksl=;a jD;a;Sh yelshdjka
m%jOkh i|yd fkdf,a u;a mqyqKqjla ,nd Tjqkf.a
iudh ugu by< kxjd .ekSug o bv i,iaj'

ke.=u fomd;fka;=f iudc wdrCIK wxYh u.ska


fm!oa.,sl nia r:" f,d, ;%Sfrdao r:, nc gelais, mdi,a
jEka r: iy ixpdrl m%jdyk wd ish fCIa;%j, hreka
i|yd fi!LH rCIK l%hla yd Y%du jegqma l%uhla l%shdjg
kxj

65
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

8 cd;sl fm!reI;aj wOHdmkhla


rgl wNsudkSh meje;au hkq tu rf NdIdj u; mok jQ idr
moaO;Skaf.a yrh Wrd.;a cd;sl fm!reIhhs. weuldkq" cmka, k,
bkahdkq wd jYfhka yekafjkafka tu rgj, N+f.da,Sh;ajh fyda
ckjd.sl;ajhkag tyd .sh cd;sl fm!reI wkkH;djhs. ;siajirl
hqoaOh iska wfmka Wrd bj; fy<d we;af;a;a f cd;sl
fm!reI;ajhu hehs uu Yajdi lr. f.da,ShlrK l%shdj,sh Kq
cd;sl fm!reIhka hglrf.k tl msf bhg wefoka ;sf. tu
ksid wo wmg Wjukd lrkafka wfhdauh fm!reIhlska hq;a
cd;sl;ajhls' ta i|yd wo Wmk mrmrdjg ft;sydisl Wreuhka yd
jkdlj,ska ims kQ;k;ajh ;=<ska cd;Hka;rh ch.; yels
wOHdmk l%uhla w;HdjYH nj uu oefia Yajdi lr.


ish mCI ksfhda;hkaf.ka iuka; md,sfka;= f;a


ldrl iNdj iska iu; lr we;s kj wOHdmk mk;
fuu jif isg l%shdjg kxj.

fuu mkf;ys wruqK rg bfha ;nk oejeka; ixjOk


wfmalaIdjg b,lal.; jk wdldrhg oekqfuka yd
mqyqKqfjka ims W.;a mrmqrla f.dvk.d .ekSuhs'

fmr mdif,a fmr<sh


cd;sl fm!reI jOkfha iqn fudfyd; werfUkafka fmr mdif,ks.
tu ksid fmr mdi,a wOHdmkh .ek uu b;d l,amkdld fj.


iEu orefjl=gu fmr mdi,a wOHdmk whs;sh wksjdh


lr.

66
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


oekgu;a ilialr we;s fmr <udh cd;sl wOHdmkh


m%;m
s ;a;h
s kej; ish
q j mCId lr n,d fkdmudj l%h
s djg
kxj.

mdi,g fmr mdi,la ixl,amh hgf;a iEu mdi,lgu


inkaO fmr mdi,la ta wdikakfhau wdrN lr. tu
fmr mdi,g wjYH im;a iy iydhl fiajd wod<
mdif,ka ,nd ug lghq;= lr.

wOHdmk wud;HdxYh hgf;a fmr mdi,a mqyqKq


wdh;khla wdrN lr. tu.ska iEu fmr mdi,a
.=rejhlgu wjYH kQ;k fmr mdi,a wOHdmk mqyqKqj
,nd fokafk.

ieug iu keK jr


m%d:l mx;s meje;afjk ,xldf uq mdi,a ixLHdj 10000


la olajd jOkh lr.

.f orejkag;a w.%.KH mdi,la ys lr fok uyskafodaoh


oa;Sl mdi,a 1000 fia lghq;= 2016 jk imQK lr'

uyskafodaoh fmdaIs; mdi,a ixl,amh hgf;a mdi,a 5000


la wx. imQK mdi,a njg m;a lr.

w;ayer oud ;snQ .f mdi, c,h" ,sh" ikSmdrCIl


myiql" we;= ishu fN!;sl myiqlj,ska iuka;
<ud ;=re mdi,la njg m;a lsu hgf;a 2016 ishu
m%d:l mdi,a <ud ;=re mdi,a njg m;a lr.

idudkH fm< olajd mx;s we;s iEu mdi,lgu oHd.drhla


,nd fok w;r oHd IhOdrdj iys; mdi,a ixLHdj 1000
olajd je lr'
67

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


iEu m%dfoaYSh f,al fldGdihlgu tl ne.ska oHd"


jdksc, l,d yd ;dCIK mdGud,djkaf.ka iuka;
wx.imQK uyskafodaoh oa;Shsl mdi,a jevigyk hgf;a
oekgu;a mdi,a 100 la wdrN lr we;s w;r 2016 tu
wruqK o imQK lr. m%udKd;aul f,i v NdId udOH
mdi,a o fuu jevigyk hgf;a wdrN lr.

2020 jk g iEu ia;%slalhlgu tl ne.ska iqms cd;sl


mdi,a 25 la wdrN lr. 2015 kqjrt<sfhka fuu
jevigyk wdrN lr.

.Ks;h mjqr | oeu


ljr fyda fya;=jla ksid fldmuK Wmdh ud. fhj o wfma
orejkaf.ka wvla muK ;ju;a .Ks; Ihg iu;al olajkafka
ke;. tneka tjeks orejkaf.a jk ixjOkhg lsis ndOdjla we;s
fkdjkq msKsi wjYH mshjr l%shd;aul lr.


Ih ksfoaYh, b.ekaf l%u, .=rejrekaf.a wdl,am


iy kQ;k b.eka l%u ms<sn| oekqj;alu, orejka flfrys
n,mdk ufkda iud fya;= wd lreKq ms<sn| > f,i
fidhd n,d fuu .egjg ;sridr iula fiu msKsi
ckdm;s f,aljrhdf.a uQ,sl;ajfhka hq;a ckdm;s
fldiula m;a lr.

Wiia fm< IhOdrdj yeoEu i|yd iqiql we;s kuq;a


.Ks;h wiu;a isiqkag ;dCIKsl IhOrdj fyda l,d
IhOdrj yeoEu i|yd wjia:dj i,id fokafk'

68
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


Ihka yhla iu;a" .Ks;h wiu;a isiqkag jir folla ;=<


iu;a lrf moku u; Wiia fm< yeoEug wjia:dj
i,ik w;r tlS fojir ;=< .Ks;h iu;a lsu i|yd
fYaI mx;s meje;aug lghq;= lrkq we;.

ft;sydisl oekq ma,jh


;dCIK Ih Wiia fm< Ih oyrdjg tla lsu wkd.;h Wfoid
wfma rch ;enQ fft;sydislu mshjr f,i kl b;sydifha rka
wl=frka ,shfjkq we;s nj uu oej Yajdi lr. ulaksido tuska
YajoHd,hg hdug fkdyelsj Wiia wOHdmkh wys fuka iqiq
fyE oefha jd orejkag tu wjia:dj;a /lshdj;a hk folu
imQK jk neks.


;dCIKsl Ihodrdj yodrk iEu isiqfjl=gu cd;sl


jD;a;Sh iqiql iy;slhla (NVQ) ysjkq we;. tu
iy;slh Wiia wOHdmkhg fhduqug wlue;s iEu
isiqfjl=f.au /lshd fodrgqj m%fY m;%h o jkq we;.

iEu ia;%slalhlgu tl ne.ska YajoHd, oHdh;k 25laa


wdrN lr. 2015 Wiia fm< iu;a YajoHd, m%fYh
fkd,nk isiqka 7500 lg 2016 tu oHd wdh;kj,g
n|jd .kafk.

uyskafodaoh ;dCIKsl YsIH;aj wruqo,ska ;dCIKsl wOHhk


mdGud<dj yodrk wd:l Ialr;d we;s orejkag uilg
remsh,a 1000 l YsIH;aj uqo,la ,nd fokafk. jhsfka
iEu mdi,lu f;dr;=re ikaksfok ;dCIKh b.ekaug
mshjr .kafk.

69
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

fYaIs; wjYH;d we;s orejkag fYaIhs




fYAI wjYH;d we;s orejkaf.aa wOHdmkfha whs;sh iy;sl


lsu i|yd wx. imQK im;a uOHia:dkhla fld<U
msysgqj.

tu orejka i|yd fYaI ls;ail uOHia:dkhla iEu


wOHdmk fldGdihlgu tl ne.ska wdrN lr.

b yh jir ;=< rcfha mdi,a 500l fYAI wjYH;d we;s


orejka im;a uOHia:dk msysgqj.

ishu Ih fm< fmd;a f%,a NdIdjg mj;kh lr oDIH


iy Y%jKdnd; orejka i|yd wejeis Y%jH oDIH WmlrK
ish,a, fkdf,a ,nd ug lghq;= lr.

tlS mdi,aj, fkajdisl isiqkf.a udisl ukdj remsh,a 500


olajd je lr.

mei, orejka <g




fld<U f wdhd <ud frdayf,a iy uyr.u ms<sld


frdayf,a >ld,Skj m%;sldr ,nk orejkag wLKavj
wOHdmkh ,nd ka mei,a myiql" tjeks orejka we;s msg
m,d;aj, frday,aj,g o fi!LH wud;HdxYfha b,a,Su wkqj
,nd fokafk.

udj;ajdiS orejkag yhy;r lshdu i|yd cx.u nia


mdi,la ykajd fokafk. Tjqka isk ia:dkj,g f.dia
nia mdi,g f.dv lrf.k ksh; meh .Kk uQ,sl
wOHdmkh" m.Kl oekqu iy oEf;a ludka;hla i|yd
jk oekqu ,nd fokafk.
70

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


T;am,j weug fkdyelsj isk orejka mdi,a fj;


/f.k taug foumshka k l uu oks. Tjqkaf.a
fokdj wju lsu i|yd tjeks orejka isk ksfjiaj,u
f.dia Tjqkg wOHdmkh ,ndu i|yd .udk 5 lg tla
;reKsh ne.ska f;dardf.k Tjqkag wjYH mqyqKqj ,nd
fokafk. wod< iqiql iemsfuka miqj tu ;reKshka
o .=re iydhl ;k;=rg wkqhqla; lr.

ioy iq/l= wOHdmk




iuia: wdishdjgu oekqu me;srE uyydr jxYfha Wreuh


wkd.; ix> mS;D mrmqrg odho lrKq jia mfkdm;s
iajdka jykafia,df.a uyd if,kfha ufj; bm;a
l< fhdackd weiqfrka cd;sl msfjka m%{dma;shla ilia
lr.

ta hgf;a msfjka ixjOk uKav,hla iy msfjka


ixjOk wruqo,la o ia:dmkh lr'

msfjkaj, iy Wiia wOHdmkh ,nk ;reK iajdka


jykafia,dg uilg remsh,a 2500 l ioy iq/l= YsIH;aj
uqo,la ,nd fokafk. ta i|yd uyfmd< YsIH;aj wruqo,g
iudk wruqo,la we;s lr'

wyi iuqr ch .kakd Wiia mrmqr


wfma YjoHd,j, wOHdmk l%uh fndfyda rg iuka; we;af;a
im%odhsl ngysr wdlD;sh wkqj nj YajoHd,hl fiajh lr we;s
ksidu uu o okafk. wo wfma rg ,nd we;s ixjOkh iy tys O
fCIa;%j, me;sug wkqj tu fCIa;%j,g wod< WmdOdka iy

71
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

oekqj;a jD;a;Slhkaf.a yslu oeka wmg we;s m%Odk .egjls. tu


ksid wfma rf ixjOkh bhg f.khdug wjeis nqoau;=ka wfma
rfgkau ksIamdokh lr .ekSu i|yd YajoHd, wOHdmk l%ufha
mq,a m%;sixialrKhla we;s lsug uu fhdackd lr.


tlS wruqK i|yd mj;sk YajoHd, mq,a lr 2020 jk


g jirlg isiqka 100,000 lg YajoHd, jr ,nd ug
lghq;= lr.

Wiia fm< iu;a ish isiqkag Wiia wOHdmk wjia:d


ysjk m rcfha YajoHd, oHdh;k (University
Collage) l%uhla rg ;=< ia:dmkh lr'

kjljoh w;S;hg muKla iSud fldg YsIHhkag ksoyfia


wOHdmkh ,eug we;s whs;sh wdrCId lr.

YAjoHd,hg we;=jk iEu YsIHfhl=gu fkajdisld.dr


myiql yd YsIH;aj fyda uQ,HdOdr ,nd u iy;sl lr'

f;dard.;a YajoHd, 7la wdishdf m%uqL YajoHd, 20


w;rg f.k taau i|yd wjYH jevms<sj,la ilia lr'

YajoHd, fiajh i|yd fjku fiajd jHjia:djla we;s


lr'

YajoHd, .udk l%uh yryd iEu YajoHd,


wdpdhjrfhl=gu YAjoHd, mj;sk m%foaYfhau ksjil
j;af whs;sh ,nd fokafk'

YajoHd, wdpdhjre cd;sl ixjOkhg il%Sh f,i


odhl lr.ekSu i|yd mfhaIK lghq;= fjkqfjka ksis
we.hSula tlS wdpdhjrekag ,nd fokafk'

72
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


cd;sl mYapd;a Wmd irih wdrN fldg w;ska fiajhg


tlajk l:ldpdhjrekag o cd;Hka;r lS;sh iys;
YajoHd,j, Wmd ,nd .ekSf wjia:dj Wod lr'

W;= idmdfudla mrmqrg




,xld .=re fiajd jHjia:dj 2015 l%shd;aul lr.


tu.ska fuf;la .=reNj;=kag wod<j Wiia iy jegqma
jOl wdh ms<sn|j mej;s ish .eg ksudjg m;a lr.

;dCIKsl IhOdrdj b.eka i|yd cd;sl wOHdmk


oHdmSGhla fkdmudj wdrN lrk w;r ta i|yd
.=reNj;=ka 2000 lg mqyqKqj ,nd fokafk'

ishu .=re Nj;=ka i|yd myiq ,g ,emafgdma m.Klhla


,nd ug lghq;= lr'

iEu .=re w;afmd;lau ixksfok ;dCIKh u.ska


myiqfjka ,nd .ekSug wjYH lghq;= i,iaj'

cmdkh" uef,aishdj, fldhdj jeks rgj, mqyqKqj ,eu


i|yd jdIslj m%K;d ugu wkqj YsIH;aj ,nd
fokafk.

73
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

9 ksfrda.Slu mru ,dNhhs


fi!Nd.Hfha moku ksfrda.Su;a cd;shhs 2006 isg fi!LHh fCIa;%hg
lrk ,o w;sYd, rdcH wdfhdack ksid .%dh m%foaYj, mjd fi!LH
fiajd jOkh l< mu b yh jir we;=<; ixj; rgj,
fi!LH idOk ugug iudk fi!LH fiajdjla Tng ,nd fokakg
uu ne is


frday,aj,g wefok ck;djla fjkqjg frday,a .;u


wjYH fkdjkakdjQ ck;djla ys lsug lghq;= lsfuka
2020 jk g Wmf;a wdhq wfmaCIKh wjqre 80 olajd by<
kexug wjYH myiql i,ik fi!LH fiajd moaO;shla
f.dv k..

2020 Y%S ,xldj <ore iy ud;D urKj,ska f;dr rgla


njg m;a lrk nj uu wdvnrfhka lsh'

ke.=u hgf;a .NkS ujrekag udi 9 mqrdu wm oekg


,nd fok fmdaIK u,af,a jkdlu remsh,a 40"000 la muK
jkq we;' tu jkdlka 50] uqo,a jYfhka ,nd u rchg
b;d jdisodhl kuq;a Bg jvd ug jkafka wfma rf
wudjrekaf.a iy Wmkakg isk orejkaf.a wdrlaIdjh'
tneka .eKs ujrekaf.a fmdaIK wdOdr jevigykla
w; Wmka orejkag jirla olajd ,nd fok fmdaIK
jevigyk ;j rg;a Yla;su;a lr'

ldka;d iy .NSkS ujrekag ixj; rgj, ,efnk


m%Yia; fi!LH fiajdjla ,ndug wjYH jk ffjoHjrekg
fYaI mqyqKqj ,nd u i|yd ;=ka wjqre fYaI
jevigykla l%shd;aul lr

74
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


tu kj oekqu Nd; lsu i|yd wjYH WmlrK iy


myiql iqiq l%ufohla hgf;a .%dh frday, olajd
,ndug lghq;= lr

jdyhg iQodk jk wjfha isgu iEu ldka;djlgu


ksfrda.S orefjl= ys lsu iy ; wjodku wju
lr.ekSu ms<sn| oekqj;a lsugu yelsjk m Wmdh
olajd oekqfuka o fiajh bgq lsu i|yd wejeis im;aj,ska
o mjq,a fi!LH fiajh mq,a fldg in, .kaj

iEu m,d;lgu tla <ud frday,la blr ta hgf;a bm


udi 3la we;=<; orejkg wkd.;fha we;sh yels udkisl
wdndO iy ysNdjh jeks frda. 30la ykd .ekSu i|yd
lrdmsh frdayf,a oekgu;a islr we;s mfhaIK l%u
l%shdjg kexu i|yd wjYH m%;smdok iy WmlrK
frdy,aj,g ,nd fokafk

ms<sld" jl=.vq frda. iy fvx.= jeks fYaIs; frda.dndOhka


i|yd iqfYaIS wxYhkaf.ka ie,;a frday,a ixlSKhla
njg iEu m<d;lu m%Odk k.rfha msysgqjd we;s YsCIK
frday, mj;kh lr

uef,ahdj, c,NS;sldj, luq,a.dh, refn,a,d, ,dre,


CIfrda.h iy nrjd hk frda. y; iodld,hgu f
N+fhka ;=rka lsug fi!LH moaO;sh hqKq lsu i|yd
fYaI wjOdkh fhduq lr

fvx.= Wjr iyuq,k


s u
a ke;sl
s u i|yd ilSh
% jevms<f
s j,la
ls%hd;aul lr'

g fmr fiajh l< fi!LH weu;sjrfhl=gu" ;u


mrs.Klh ;=<j;a wdrlaIdlr .ekSug fkdyels jQ cd;sl
T!IO m%;sm;a;sh iy mk; fiakl f,a m%;sm;a;s j,g
75

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

wkql,
+ jk f,i kej; iudf,dapkh lr lkka wkqu;
lsrSug iy l%shd;aul lsrSug lghq;= lr'


wkqrdOmqr YslaIK frdayf,a jl=.vq tallh i|yd ish


myiql iys;j widOH frda.Skaf.a {d;Skag kjd;eka
.ekSu i|yd iyk fijKla blr

iEu jl=.vq frda.sfhl=gu udiam;d remsh,a 3000l m%;sldr


iyk ukdjla f.j

kqjr, hdmkh, n,a,, wmdr, lrdmsh, r;akmqr iy


l=reKE., hk frday,aj, ms<sld tall kk myiqlj,ska
wx.imQK lr

frda.Ska i|yd fukau Tjqkaf.a fokdld udkisl;ajh iy


fjfyi uykaish o ie,ls,a,g .kska ms<sld frda.S
{d;Skaf.a myiqj i|yd wx. imQK iyk fijkla
uyr.u iy by; frday,a wdY%s;j msysgqj

kk ffjH myiql iys; w>d; frda. mfhaIK iy


m%;sldr uOHia:dk kuhla m<d;g tl ne.ska msysgqj tu
jevms<sfj, ;=< ngysr iy foaYSh ffjoH l%u taldnoaOj
m%;sldr l%u ykajd u i|yd mfhaIK iy kshuq jHdmD;s
u;a lr'

iEu .%du ks,Od fldGdihlgu tlla ne.ska .f


wd.l uOHia:dkh flaJ.; lrf.k m%cd fi!LH
uOHia:dkhla f.dvk

ffjoH WmdOdka yg Wmdfhka miq mYapd;a Wmd


f{aI{ oekqu ,nd .ekSug jQ wvqj ksid th imqrd,Sug
fmardfoKsh" hdmkh iy reyqKq YajoHd,j, w;a miq
fYaI{ mqyqKqjla ,nd ug lghq;= lr'
76

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


lk Wiia" fYaI ukd Ialr m,d;aj, fiajh lrk


ffjoHjrekag ,nd u ioyd l%ufohla ilia lr'

fyhka iy fi!Lh fiajd WmdOdka i|yd YajoHd,


Wmd jevigyka ;jrg;a mq`M,a lrk w;r ta wh i|yd
mYapd;a Wmd wjia:djka o ,ndug lghq;= lr'

oifoi ial mE fy< fjo mrmqf mqkrd.ukh


foaYSh fjo mrmqr wo;a f,dj u; lrk ial fjolf fhfo;s
wo uq f,dalfhau wjOdkh foaYSh fjolu foi fhduq we;s
fudfydf;a wfma oial f,dalhg fmkaug ld,h Wod ;sf.


iSudjdisl mqyqKqj imqrd we;s ishu foaYSh ffjoHjreka


foaYSh ffjoH fiajhg n|jd .kafk'

foaYSh ffjoH m%;sldr l%u iy T!IO ms<sn|j mfhaIK


mq,a lsu i|yd oekg l%shd;aul cd;sl mfhaIK
uOHia:dkh Wiia ugug hqKq lr

oekg l%shd;aul jk foaYSh ffjoH m%cd fi!LH fiajdj


.=Kd;aulj iy m%udKd;aulj jOkh lsu i|yd iy
foaYSh ffjoH oekq moaO;shg wod< ugf mfhaIK
lghq;= i|yd kdhl;ajh ,nd u i|yd m%dfoaYSh f,al
fldgdYhlg foaYSh ffjoHjreka ;=ka fofkl= ne.ska m;a
lrkq ,ef' ta i|yd l%udkql+,j WmdOd foaYSh
ffjoHjreka 1000 olajd n|jd .ekSug Wmfoia fo'

wmkhk m%;sfhka hq;a Nd;hg myiq foaYSh T!IO uyd


mudK iy uOH mudK jYfhka ksIamdokh .ekau
i|yd iyk fmd,sh hgf;a remsh,a ,shk myl Kh
uqo,la tlS ksIamdolhkag ,nd ug lghq;= lr
77

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


foaYSh iy foaYSh wdhqfo m%;sldrf,da,Skag .e<fmk


kk myiqlj,ska hq;a fm!oa.,sl wdfrda.HYd,d wdrN
lsu leu;s foaYSh ffjoHjreka iy jHjidhlhska i|yd
ngysr ffjoH wdh;kj,g ,ndfok ishu n iyk ,nd
fokafk

mdrml foaYSh ffjoHjrekaf.a Y%du h iqrCIs; lsu


i|yd ia:r Y%du jegqma l%uhla l%shd;aul lr

im%odhsl foaYsh ffjoHjreka f,i .%dh ugfuka


fiajh lrk ffjoHjrekag je r wOHdmkh iy
,shdmxh ,nd f myiq l%uhla ykajd fo.

rdcH fiajh ;=< ngysr ffjoHjreka iy foaYSh


ffjoHjreka w;r jrm%ido wdY%s;j mj;sk wiudk;d wju
lsu i|yd mshjr .ks'

j;= wdY%s; ia;%slj, iy W;=re yd kef.kysr m<d;aj,


osia;%slhg tl ne.ska wdhqfo frday,a jD; lr'

j;=lrhg ksfrda.h


wvq jhiska jdy lsu iy .e .ekSu, ukaofmdaIKh iy


kSrla;sh j;=lrfha uQ,sl fi!LH .eg nj uu oks
tneka fuu ;;ajhka je<elau i|yd fou< NdIdj l;d
lrk uyck fi!LH mCIljreka iy mjq,a fi!LH fiajd
ks,Odka 500 la w;ska n|jd .ekSug lghq;= lr

fuu ck;djg iqfYAI jQ fi!LH .eg ykdf.k m%cd


i;aldrfha fhu i|yd wjYH fYaI mqyqKqjla tu

78
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

m%foaYj, fiajh lrk ishu m%cd fi!LH ks,Odkag ,nd


ug lghq;= lr


j;= frday,a i|yd wjYH .s,ka r:" kk ffjoH WmlrK


iy fnfy;a fya;a m%udKj;aj iy wLKavj ,ndug
lghq;= lr

79
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

10 >dhq msKsi l%Svd


ksfrda.su;a wkd.; mrmqrla yslsu i|yd fuf;la ;reKhkag
muKla hehs is;d is l%Svdj iEu mqrjeisfhl=f.au wdlIKhg
,lafjk whqka kd isgqu fyd|u wkd.; wdfhdackh nj uf.a
Yajdihhs.


wdishdf l%Svdfjka mquqL rgla njg m;au b,lal


lrf.k molal ksh yels bi 6 la uq,alr l%Svdj wxY
46 la hgf;a fl, uOHld,Sk yd .=ld,Sk ixjOk
jevms<sfj<la iys; cd;sl l%Svd m%;sm;a;sh l%shdjg kxj.

iEu orefjl=gu l%Svdj wksjdh iy wdlIKSh Ihla


njg m;a lrk w;r l%Svdx.Khla fkdue;s iEu mdi,lgu
m%;shlska hq;a l%Svdx.Khla ,nd ug lghq;= lr'

cd;Hka;r ugf l%Svd mqyqKq mdi,la wdrN lrk w;ru


2005 jif le<Ks YajoHd,fha wdrN lrk ,o l%Svd
Wmd Ihla f,i b.ekaf jevigyk mq,a fldg l%Svd
lghq;= ms<sn| fjku wOHhk wxYhla wdrN lsug
lghq;= fhdo'

cd;sl jd;d msysgqjka cd;Hka;r ;,hg msi isk iEu


l%Svl l%Sldjlgu udislj remsh,a 25000 l ukdjla ,nd
fokafk'

m%dfoaYh
S f,al ldhd,j,g m;alr we;s l%v
S d ks,Odkaf.a
fiajh ksis m ,nd.ekSu i|yd iyk , fudag
nhsisl,hla ,ndug lghq;= lr'

wvqmyiql iys; ish l%Svdx.K klrKh lrk w;r


iEu ia;%slhlgu .Dyia; l%Svd mshla" msyskq ;gdlhla
iys; wx. imQK l%Svd mshla blr'
80

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


foaYSh mqyqKqlrejkag l%Svd ffjoH oHdj, l%Svd ;dlaIKh"


l%Svd l<uKdlrK oHdj ms<sno Wiia oekqula ,nd u
i|yd foaY mqyqKqlrejkaf.a yd foaYSh l%Svd mqyqKq
wdh;kj, fiajh ,nd ug lghq;= lrk w;ru ;ud
kshef<k l%Svdjg wod<j Wiia wOHdmkhla ,nd ug o
lghq;= lr.

l%Svdj b,lal lr.;a wdpdr Ou moaO;shla ykajdug


mshjr .kafk.

l%Svd WmlrK yd we me< ksudKh lsf ludka;


i|yd foaYSh iy foaYSh wdfhdaclhska .ekau i|yd
Tjqkg rdcH wkq.%yh ,nd fokafk.

m%dfoaYh
S f,al fldGdi ugka l%h
s d;aul Ydl iqj;d
uOHia:dk 331 la wdrN lsug;a kd.l yd wO kd.l
m%foaYj, rcfha fiajlhka i|yd Yr iqj;d uOHia:dk
msysgq ug;a mshjr .kafk'

kd.l ixjOk jHdmD;sh hgf;a nekagka" fgksia"


fjd,sfnda,a iy mdmka l%Svd i|yd myiql ,nd ug;a
lghq;= lr'

81
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

11

hfidaord mrmqrg fmdfydi;a fyg ojila

wm YsIagdpdrfha meje;au ft;sydislj r mej;sfha hfYdaord


mrudoYh iys; W;= ldka;d mrmqr u; hehs uu Yajdi lr' wm
rf ksialu iy YsIAgdpdrh wdrCId jQfha orejka Wmka ;eka isg
ksjrd Tjqka f,vg lg m;ajkakg fkd rlskd, fyafka l=Uqf
fjfyfikd, j;=lrfha f;a o l fk<kd, we lyf,a, ueo
fmr. fiajfha fhfokd isy<, o<, uqia,s, uef,a, n. W;=
ldka;d mrmqr ksidh hfYdaOrd mrmqf ujreka fkdjkakg Wmka
u rlskd is;a we;s fin< mrmqrla rgg ysjkafka ke;s nj uu
oks


ixjOkfha m%;sM, ksid b;s jk org, j;=rg, bhq


mshqug jeh l< hq;=j ;snQ w;sfl ld,h uqo,a njg m;al<
yels .Dyia; wd:l jevms<sfj<la ugf isg ilia
lr.

ldka;d jHjidhl;ajh fjkqfjka fjkalr we;s m%dfoaYsh


nexl=j u.ska jirlg ldka;djka 50,000 lg ;ukaf.a
jHdmdrhla wdrN lsu i|yd iyk fmd,shg Kh ,nd
fo

;reK ujreka /lshdj, kshq;=u .ekau i|yd iEu


m%dfoaYSh f,al fldGdYhlu jd iq/l= uOHia:dkh
ne.ska wdrN lsu i|yd wjYH wdfhdackh ksis mqyqKqj
iy oekqu ,nd fokafk

iEu wdfhdack l,dmhlu ldka;d WmfoaYk uOHia:dkh


ne.ska wdrN lr tu uOHia:dkh ;=< tu l,dmfha
fiajfha kshq;= ldka;djkag wjYH WmfoaYkh" u. fmkau
iy /ljrKh ,ndfokafk'
82

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


kqmqyqKq ldka;djka foaY /lshd i|yd fhduq lsu k;r


lrka mqyK
q q ms Y%lhska foaY /lshd i|yd u;a lsu
u.ska ldka;djka /lshd i|yd foaY.; u ksid we;s jk
mjq,a .eg wju lr'

83
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

12

;=reKq fygla msreKq rgla

tla lf,l f rf ;reK m%cdj uqukskau w;ayer oud isf


m%;sM,h jQfha Tjqka m%pKav foaYmd,kg keUqrefuka ,CI
.Kkdjla urKhg m;auh ta orejkaf.a umshkaf.a fidaiqiq
;ju;a f jd;,fha iersirk nj uu oks 2005 isg ;ukag
wkd.;hla b,a,d ,CI iailg je ;reK mrmqrla ,xld ksoyia
mCIfha ;reK ixOdkh jQ ks,a mjqf yefmka iskafka ta wre
w;S;hg h<s .uka lsrSug wlue;s ksid nj uu oks. ta ;reK
mrmqrg cd;sl wNsudkfhka yoj; mqrjdf.k cjimkakj
keSisug yels rgla uu Wreulr fokafk

yelshdj iy /lshdj


mdie,g jdIslj we;= jk orejka 340"000 la w;=rska Yaj


oHd,hg we;=,a u ioyd iqiql ,nkafka 25"000 la
muKs' ;=ka ,laIhlg wl b;srs ore msilf.a wkd.;h
msfhl= fia uu j.lSfuka Ndr .kafk' jD;a;Sh iy
ldl wOHdmkh Tiafia WmdOdrsfhla u olajd jQ
wOHdmkfha ysKsula Tjqkg ;kd fo'

ta wkqj rdcH fkdjk wxY iu.o tl;=j jirlg 250"000


la orejkag jD;a;Sh wOHdmkh ,nd oSu ioyd jQ cd;sl
jevms<sfj, il%Sh lr'

lsish wd:sl m%Yakhlg f.drej wOHdmkh iu.


fmdrnok orejka fjkqfjkau ;reK ixjOk wruqo,la
msysgu ioyd ksmqK;d ixjOk wruqo,la Yla;su;a lr'

oekg ueo fmros. l,dmh flakaSj l%shd;aul foaY /lshd


fj<o fmd< hqfrdamh" W;=re weursldj yd Tiaf%,shd uyd
84

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

oamh fj; m;=rejd,Su ioydu fYaI wOHdmk uOHia:dk


20 la ksmqK;d ixjOk wud;HdxYh yd foaY /lshd
m%jOk wud;HdxYh iu. tlaj msysgqj'


oekg iajhx/lshdjkays lghq;= lrk fmofre oej ldl


rEm,djkH Ys,amS jeks wu;a fCIa;% fj; ludka; .=Kh
,nd oSu fjkqfjka fmr oekqu msrslaiSf l%uh (PRL) Y%S
,xld iqiql rduqj (SLQF) ia:dmkh fldg jD;a;Sh
wOHdmkh chgeU lrd /f.k h

flda ixLHd; uqo,a jeh lrka foaY wOHdmkh ioyd


fhduq jk oi oyia ixLHd; Y%S ,dxflah mq;=kg Y%S ,xldj
;=<oSu cd;Hka;r Wmd ,nd .ekSu ioyd ol=Kq wdishdf
m%:u yrs; irih jk NSBM irih jvd;a mq,a fldg
f,dj f.!rjkSh Yaj oHd, iu. wkqnoaO lr'

2005 oS ud n,hg m;a jk g 5] lajQ mrs.Kl idlaIr;dj


wo 42] olajd by, oeugo r;=., jeks wdoS jdiS ckmo
j,g mjd f;dr;=re ;dlaIK oHd.dr ,nd oSugo uu
lghq;= lf<' 2020 oS mrs.Kl idlaIr;dj 90] olajd je
lsrSug ie,iq lr' tfukau tlS oshqKq ;dlaIKh k.rhg
muKla iSud fkdfldg ;reK m%cdj m%uqL ish
mqrjeishkag whs;shla f,i ksoyfia wka;cd,fha
ieieug wjldY ,nd fo'

bos jir 5 we;=<; fN!;sl inkaO;djhlska f;drj


wjldYfha isfrk ;rx. u.ska wka;cd,hg msiSu ioyd
uq rgu ol=Kq fldrshdj fukau fydiafmd tlla njg
m;a lsrSu uf.a wruqKhs'

Y%S ,xld fhdjqka md,sfka;=j Y%S ,xld foaYmd,k


OQrdj,sfha iqfYaIS fukau mrudoYs wdh;khla f,i
f.dvk.d thg wjYH ms<s.ekSuo f.!rjho ,nd fo'
85

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

;reKhskag /lshd mka,CIhla




rdcH fiajh mq,a lsu" rdcH flakaSh ludka;" mq,a jk


nexl= fCIa;%h" ixpdrl ludka;h iy f;dr;=re ;dlaIK
fCIa;%h weiqfrka b jir my ;=< ;reKhskag /lshd
,laI 5 la ksudKh lr'

/lshd mqrmamdvq m%dfoaYSh f,al fldGdi ugfuka


ykdf.k /lshd wfmaCIs; ;reK ;reKshkag f.dkq.;
lr.ekSu i|yd wod< m%dfoaYSh f,al ldhd,j, /lshd
nexl=jla ia:dmkh lr'

Wiia fm< joHd Ih Odrdj yerE ;reK ;rehka


15"000g ufkda WmfoaYkh" m%:udOdr fiajh" fi!LH
m%jOkh iy frda. ksjdrKh ms<sn| ksis jD;a;Sh mqyqKqjla
,ndfuka m%cd fi!LHh iydhl ;k;=re ,nd fokak

;reK jHjidhl;ajhg w;ys;




;reK jHjidhl;ajh m%jOkh iy;sl lsu i|yd


ldl ixjOk uKav,h m%;sjHqy.; fldg ;reK
jHjidhl;aj ixjOk uKav,hla ia:dmkh lr

wjqreq 18-35 w;r ;reKhska i|ydu ;dreKHhg iSud jQ


;reK nexl= l%uhlaa wdrN lr ta hgf;a
jHjidhl;ajhg" wOHdmkhg iy jD;a;Sh mqyqKqj
.ekau i|yd ,laI 10 olajd wvq fmd<S Kh myiqlula
,nd fokafk

wmkhk fnda. j.djg iy i;aj md,khg leu;s ;reK


;reKshkag >ld,Sk n l%uhla hgf;a bv ,nd uOHu
mudK jHjidhlhka 15"000 la yslsf jevms<sfj<la
l%shd;aul lr ta hgf;a lDIs ixpdrl ludka;h wdY%s;j
o wdfhdack .kaj'
86

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


ta i|yd wjYH ,CI ismyl Kh uqo,la wjqre ;=kl


f. rys; ld,hla iu wvq fmd<shg ,nd fokafk ta
i|yd wjYH oekqu mqyqKqj iy inkalrKh rdcH
uey;afuka ,nd fokafk

.%dh ksIm
a dok tl;= lsu" m%jdykh iy fnod yeu i|yd
iEu .ulgu tla ;reK iemhqlrefjla yslsu i|yd
l=vd m%udKfha f,d r:hla ,g .ekSu i|yd wvq fmd<S
Khla ;reK nexl=j yryd ,ndfokafk Tjqkaf.a NdKAv
,g .ekSu i|yd tu m%foaYj, we;s yuqod l|jqre iy
frday,a jeks rdcH wdh;kj,g iemhS fldka;%d;a ,nd
fok l%uhla ilia lr'

ls ksIamdok fCIa;%hg u;aj ;dlaIKh Nd;h iys;


;reK jHjidhlhskag wkq.%yhka ,nd fokafk

NdKav ksIamdokh" tl,ia lsu iy w.h tl;= lsf


ludka; i|yd bm;a jk ;reK jHjidhlhka ;reK
lghq;= wud;HdxYfha f,aLK.; lr Tjqkaf.a ksIamdok
rdcH wdh;k i|yd ,.ekSf l%ufohla ilia lr'

ue" ms;a;," iajKdNrK we;= yia; ludka; fCIa;%fha


hq.fha wjYH;djhg .e<fmk m kj ksudKd;aulj
w.h tl;= lsfuka fj<|fmd<g ksIamdok bm;a lsu
Wfoid ;reK jHjidhlhskag wjYH kQ;k l%ufo" kk
;dCIKh iy wfkl=;a myiql ,nd fokafk

kj ksudKd;aul ixpdrl m%jOk jevigyka u.ska


;reK jHjidhlhka i|yd ixpdrl ludka;h ;=< w;a
wjia:d ksudKh lr' fYaIfhkau lDIsldl ixpdrl
ludka;h ;=< l=vd iy uOHu mudK wdfhdack lsu
i|yd ;reKhska u;a lr'

87
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


ix.S; fCIa;%fha ;reK l,dlrejka" ;reK iskudlrejka


yd fld kdgH ksudKlrejka i|yd kj ksudK
t<soelaug ;reK nexl=j yryd remsh,a ,shkhla olajd
Kh myiql ,ndfokafk tfiau Tjqkg m<d;a md,k
wdh;k iy rdcH wdh;k i;= rx. Yd,d iyk ,g ,nd
.ekSug bv i,i'

;reK iskudfkayg wjia:dj ,ndu i|yd kj;u


iskud m%oYk uKav,hla ia:dms; lr'

f;dr;=re ;dlaIK k.rhla uq,;sj, ia:dmkh lsfuka


W;=f ;reKhkaf.a f;dr;=re ;dCIKsl oekqu kxjd,
;reK jHjidhl ix.j, b,a,Su m fjk;a m%foaYj,
o tjeks k.r ia:dms; lsu i|yd lghq;= lr'

foaYSh wdydr m%;sm;a;shla l%shd;aul lsu u.ska kj wdydr


fj<|fmd<la we;s lsug iy tu wjia:d ,nd .ekSu i|yd
;reK ;reKshka .ekaug lghq;= lr' ishu mdi,a
iy rdcH wdh;kj, wdydr iemhSf fldka;%d;a l=vd
mudK foaYSh wdydr ksIamdolhska fj; ,nd u i|yd
mmd,k kS;s iy l%ufo ykajd fo'

jD; wd:lh iska kkak;a;dr lrk ,o fh!jkh


fndfyda g k;r jQfha u;ameka iy u;ajYHj,g
weneysfuks tjeks ;reKhka mqkre;a:dmk lsu i|yd
wd.l isoaOia:dk flakalrf.k wOHdmk iy WmfoaYk
uOHia:dk ia:dmkh lr

<ud wmrdOlrejka jYfhka isr.;j > ld,hla .;lr


isk ;reKhska iudchg ffjrlrk msila f,i
iudc.;u je<elau i|yd ksis fYdaOk l%ufohla
iys; mqkre;a:dmk uOHia:dkhla msysgq jkafk'

88
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

13

.ukg iqjmyiqj

fmd m%jdykh ms<sn|j ud ljo;a is;kafka fmd u.shdf.a ukisks


;%ia;jdka iska fndan mqmqrejd mS<s .,jdf.k hdfuka miqj
;siajirla ;siafia k;r hd,afoa wNsudkfhka wef.a fojk .uk
wrUd ;sf uu tys keS hdmkhg hk g u fomi /iaj is ,CI
ixLHd; ckhdf.a yoj;a yS ke=Kq mS%;sh Tjqkaf.a uqyqKq mqrd
me;sreKq iskdfjka ykd .;s iqms fhka hk ;eke;a;d yd
iudkj fmd u.shdg o iqjmyiqfjka hd B l< yels m%jdyk
fiajdjla uu ia:dmkh lr


2018 fld<U isg l;r.ug iqjmyiqfjka hd yels


jdhqiukh l< ,xldf m%:u ,s h Odjkh lrj

hdmkfha k,a lkaoid foajd,h" ;%sl=Kdu,fha


fldfkaIajrka foajd,h, y,dj; uqkafkaIajr foajd,h iy
fojqkaor Wmq,ajka foajd,h hk isfldka foajd,
jkaokdjg myiqfjka hdyels m l;r.u h ud.h
;%Sl=Kdu,h olajd .= lr

l=reKE., isg y,dj; olajd yria h ud.hla blr

uvl,mqf isg fmd;=,a olajd h ud.h r> lsug


o lghq;= lr'

fld<U isg lgqkdhl .=jkaf;dgqm< ;=<gu iy ud;r isg


u;a;, .=jkaf;dgqm<gu kEu fudfyd;l hdyels jk
m kk h fiajdjla ia:dmkh lr

mdi,a isiqkaf.a myiqj i|yd isma ieh kka mdi,a


h fiajdjla wdrN lr Wfoa iji iEu hlu

89
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

mdi,a uehla fyda foll wjYH;djg .e<fmk m


fjkalr


wmg wjYH iqj myiq nia r: wfma rfu ksIamdokh lsu


i|yd tu ludka;hg fhduqug leu;s jHdjidhlhkag
wjYH bv" n iyk iy uQ,H wdfhdack myiql ,ndug
wjYH mshjr .kafk

m%Odk k.r wdY%s;j mj;sk ud. ;onoh fmd m%jdyk


fiajfhka rdcldhg hk tk whf.a udkisl wd;;sh by<
kxjk nj;a th ;%YS,S uyck fiajhla iemhSug Tjqkg
we;s wNHka;r udkisl ndOdjla nj;a uu is; tu ksid
k.rdY%s; fYAI m%jdyk jev ms<sfj<la l%shd;aul lr

ta hgf;a fldgfyak uglal=,sh yryd ud,f isg


le<Kshg fudfkda h fiajdjla b wjqre ;=k
we;=<; l%shdjg kxj

fudrgqf isg fld<U olajd nia m%jdykh i|yd fjku


ux ;Sre folla fjka lr

fld<U kqjr wf.S ud.fha kqjr bu jk .=ydf.dv isg


;ekafkal=Uqr olajd m%Odk k.rfha ;onofhka .uka
l, yels jk whqka ls 6.6 .ska hq;a ,xldf m<uq
Wux ud.h 2018 jk g blr wjika lr

jdhq IKh wju lsu i|yd ,s fudag r: Nd;h


m%p,s; lsug mshjr .kakd w;r ,s wdfrdamK
uOHia:dk rgmqrd msysgqug mshjr .kafk'

fld<U fldgqj, flddj wf.S ud. uxiJh,


uykqjr, l=reKe., iy wkqrdOmqrh we;= k.r mKyl
kQ;k m%jdyk flaJ l%uhla we;s lr tys we;s m%;sM,h
90

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

k h kej;=u, rcfha iy fm!oa.,sl nia kej;=


fmd<, ;%Sfrdao r: kej;=u, l=,S r: kej;=u iy fm!oa.,sl
jdyk kej;= wx.khla o tlu ia:dkhl msysgqfuka
uyu. ria;shd fkd jvd myiq iy ldhCIu fiajhla
ck;djg ysjkq we;'


kk lv idmamq" wdmk Yd,d" O fiajd ie,a iy l=vd


iskud Yd,djla" kdk ;gdlhla iy <ud l%Svd
uOHia:dkhla iys; iaud wdfla 50 la fuu m%jdyk
flaJh wdikakfhau we;s lr

h wk;=re wju rgla




hfula wld,fha h.sh miqj mjqf,a idudlhkg oefkk


fokdj;a ; ld,h mqrdjgu tu mjq,aj,g uqyqK ug
isjk wm%udK Ialr;djkq;a uu oks 2020 jk g h
wk;=rla hkq b;du;a r< isula njg m;a lsrSug wruqKq
lr .kafk

hrka ud. kS;s wl=rg ms<smk iy ksis kfhka hq;=


hrka njg m;a lsu i|yd cd;sl m%jdyk mqyqKq
flaJhla jydu msysgqj

hre jD;a;sh my;a /lshdjla hk iudc u;h fjkia


lsug iy tu jD;a;sh i|yd wjYH iudc jkdlu tla
lsf j.lSu o tu mqyqKq flaJhg mjr

ixjOk l%shdodu f.j;au;a iu nrjdyk hrkag


fyd| b,aula we;s ;sfnk neka ukd fm!reIhlska hq;a
nr jdyk hrka f,i ;reKhska fuu /lshdjg
fhduqlsu i|yd jD;a;Sh nrjdyk hre mdGud<djla
wdrN lr.
91

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


rcfha fyda fm!oa.,sl wxYfha /lshd i|yd hrka n|jd


.ekSf cd;sl m%jdyk wldfha fhda.H;d mCIKhlg
fmkS isu wksjdh lr

kjl hrka w;ska isjk wk;=re wju lsu i|yd


cd;Hka;r m%;Skag wkql+,j w;ska ksl=;a lrk iEu
hre n,m;%hlau jirl mjdi ld,hlg hg;a lr

h wk;=rej,ska .Dy uQ,slhska h hdu ksid wirKNdjhg


m;a isk mjq,aj, .Dy uQ,sld iska ,nd f.k we;s
fkdf.jd mj;sk ksjdi Kh i|yd whlrkq ,nk
ovfmd<sh imQKfhka lmd yeug;a b;s uqo, w;a
Khla f,i mjqf,a fjk;a idudlfhl=f.a kug
yerug;a ishu rdcH nexl=j,g ksfhda. lr

h wk;=re ksid iodld,sl wn.d; Ndjhg m;a


iskakka fjkqfjka uilg remsh,a 3000l wdOdr uqo,la
msku'

tu mjq,aj, bf.kqu ,nk orejka i|yd YsIHdOdr uqo,la


f.ug o wOHdmk wud;HdxYhg Wmfoia fokafk

uyu ria;shdj j<luq




r:jdyk jer fjkqfjka Wid hkakg ie,eiau u.ska


jev lrkakg we;s mehj,ska jeyhla Wid .dfka
ria;shd fjka f.jd oukakg isjk nj uu oks
tneka wod< ov uqo,a cx.u rl;kfhka SMS u.ska
f.ug wjYH kS;suh m%;smdok fkdmudj i,id
fokafk

92
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


urKSh fyda ;=jd, isfkdjk h wk;=re i|yd rCIK


uqo,a ,nd .ekSu msKsi iy Wid .dfka ria;shdu
je,elau i|yd;a iq kvq iu i|yd;a m%cd Wid
l%uhla ia:dmkh lr hful= m%%cd Wid ;Skajg tl
fkdf k by< wlrKhg hdf wjia:dj ysjkq we;'

jdyk ,shdmxh" n,m;% w;a lsu fyda hre n,m;%hla


,nd .ekSug fld<Ugu meKSfuka Tng isjk ysyerh
uu oks tfia wmf;a hkafka rg fjkqfjka jev lsug
Tng we;s jkd ld,hhs tneka by; fiajdjka m<uqj
iEu ia;%sla ldhd,hlskau o miqj iEu m%foaYSh f,al
fldGdYhlska o ,nd .; yels ;;a;ajhla we;s lr.

m<d;a iNdjkag whh hq;= n,m;% .dia;= we;= iEu


f.ulau wka;cd, myiql bgqlsug yelsjk m
m%jdyk wud;HdxYfha ish lghq;= m.Kl.; lr

mdi,a isiqkg yd rcfha fiajlhskag ;ukaf.a h fyda


niar: iSikam; ,nd .ekSu i|yd fmda .dfka ria;shd
fjk l%uh fjkqjg iaud ld l%uhla ykajd ta u.ska
SMS yryd f,da l%uhg f. lsug wjia:dj
i,i

93
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

14

mK fia iqrlsk mirh

ksid iska mirh mrdch lsu i|yd lrk iod;ksl wr.,fha


< wkd.; mrmrdj iska f.h hq;=h ta mirh wm wkd.;fhka
,nd .kakd Khla jk fyhsks tneka ksid iy iajNdj Ouh
w;r mej;sh hq;a;d jQ wkqW,a>kSh in|;dj fkdf|k m 2005
uyskao ka;kfha fmdfrdka jQ mu fyg;a uu mirfha
Ndrldrhd f,i i|yd lghq;= lrkafk

wm rlskd jkka;f


,xldf msys ish jkdka;r kq fldg udhs i,l=Kq


lsu i|yd jk kq fldiula m;alr

rcfha iy fm!oa.,sl wxYfha o bv Wmfhda.S lrf.k


fylaghd ;=ka,CI mkyia oyil w;ska jk j.d lrk
w;r kdY f ;ckhg uqyqK md ;sfhk iajNdl
jkdka;r kej; m%;sIaGdmkh lr

j,a,mgd, iq yka iy .,aishU,d jeks uQ,H jkdlu


iys; .ia j. 15 jdksc yd .DydY%s; j.djka f,i jHdma;
lsug iy tys wiajkq ndOdjlska f;drj fk<d.ekSug
wjYH kS;s ixfYdaOkh lsug mshjr .kafk

oej ludka;h i|yd wjYH jk f;alal, keka jeks .ia


j.j,ska hq;a .Dy jkhka j.dj jHdma; lr

ldnka oykh idudkH .ilg mkia .=Khlska je


lfvd,dk ixjOkh i|yd fidnd fi!kaoh ixpdrl
ludka;fha fhfok f,dl= l=vd ixpdrl jHdmdlhka o
inkaO lr.kafk
94

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


jk j.dj weiqfrka w;ska we;sjk ldnka ix;fha


jeu jdIslj .Kkh lr tlai;a cd;Skaf.a foaY.=Ksl
fjkia ms<sn| m%{dma;sfha i|yka f. wkqj mirh
kdY lrk rgj,ska wm rgg ,nd .ekSug lghq;= lr

mir ixrCIKh iy mir wmrdO je<elau i|yd oekg


we;s kS;s ms<sn| i,ld n,d wkd.;hg;a .e<fmk m
wjYH ixfYdaOk bm;a lsrSu i|yd mir kS;s imdol
lgqjla m;a lr

mxp flaJSh mir ixrCIK m%;s{dj


ksoyfia by<g .kakd iqiqfuys mjd i uqiq ;sf k,
fmdf,dfjka WKk c,fhys iy mfiys ji uqiq ;sf k, ys
h hq;= Yoh wm fm<hs k, kd kd iQl oiaik wm fofk;a
fjfyihs k ysu; ;h ksidg fidre fkdjk nj uu oks
tneka jdhq, c,, mdxY=, Yo iy oDIa hk mxpO mirh IKh
ud. jid oeu i|yd mxp flakaSh mir ixrCIK m%;s{djla
ilia lr


fidaka ia:rhg ydkslr ishu wdldrfha jdhqj. rg ;=<


Nd;h 2020 jk g imQKfhkau kj;d ou ta
fjkqjg YS;lrK, jdhq ilrK, ,s mxld, O fudag
j. wdh foaYShj ksmof wys;lr jdhqj. Nd;h
je<elau i|yd ;re ,l=Kq iy;sl l%uhla ykajd
fokafk'

,s nqnqj, we;s rih iy ;Ska;j, we;s Bh ukqIH


Yrhg wys;lr neka jvd;a mir ys;ld ,s ksIamdok
rg ;=< nyq, lsu i|yd wdlrIKSh n iyk l%%uhla
ykajd fokafk
95

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


N+.; yd u;=msg c,hg uqiqjk ldl fukau lDIs


ridhksl ksid isjk c, IKh je<elaf u;a
jevms<sfj,la l%shdf fhdojkafk'

ueKsla m;,a ludka;h u.ska N+.; c,hg fukau c,


W,am;aj,g;a isjk ydks wju lsu i|yd u;a
l%ufohla ykajd u iy tu ludka;h ms<sn|
wCIKh mq,a lsu i|yd ueKsla yd iajKdNrK
wldh Yla;su;a lr

m<sfndaO kdYl iy ridhksl fmdfydr u.ska I iys; nr


f,day mirhg tl;=u je,elau i|yd Bg wod< kS;s ;s
fkdmudj Yla;su;a lr'

jl=.vq frda.j,g fya;=jk njg f,dal fi!LH ixOdkh


iska ksfoaY lrk ,o m<sfndaO kdYl wdkhkh iy
Nd;h keje;aug lkka wjYH mshjr .kafk'

li< im;la f,i fhdod.; yelsjk whqka li<


l<uKdld;aj jevms<sfj< b jif wksjdh
ixjOk ldhhla f,i l%shdjg kxj

Yo IKh je,elau i|yd ksh; m%udKhg jvd


Yofhka jdyk k<d ye~u j,lajkafk' kd.l fyda
ckdY%s; m%foaYhkayS meje;afjk wl Yoh m;=rjk ish
l%shdldrl i|yd Nd; l, yels Yo mudjka ykajd
fokafk'

m%pdrKjdoh jv jvd me;su;a iu wmg wei .efgkakg


i,iajd we;s O oYkhka yd jK oDIa IKhug
n,mdk m%Odk fya;=jls' ks;r wei .efgk ;ekayS wdf,ams;
jK o tfiah' tneka oDIa IKh je<elau i|yd
udf.damfoaY moaO;shla ykajd ug lghq;= lr'
96

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


fuu mxp IK fCIa;%hka wdYs%;j mfhaIK lsug


bm;ajk oHd{hskag rcfha mQK wkq.%yh ,nd
fokafk

mdisl=vd" ks,dje,s" WKjgqk jeks f,dalfha w;sruKSh


fjr< ;Srhka lSmhl Wreuh ,eug wm ,;a Nd.Hh u;=
mrmqrg o odhdo lsu Wfoid fjr<dY%s; kS;sh Yla;su;a
lrk w;r uyckhd iy mir oaj;a ixOdk tla fldg
mir wdrlaIl n,uqjla f.dv k.'

.c ;=re wdrjq,


wkdrCIdjg ,la we;s ish .udkj,g w,sjeg


fkdmudj blsu i|yd wjYH jH, jdyk iy wfkl=;a
im;a wod< wxY fj; ,ndug mshjr .kafk

is y;r meh mqrd .udkj,g jk i;=ka we;=<au


je<elau i|yd m%dfoaYSh f,aljrekaf.a wCIKh hgf;a
wod< rdcH wxY iy .%dh iafjPd i;s iy rdcH fkdjk
ixOdk wdfhka ie,;a m%cd jk wdrCIl n,ldhla
msysgqj ksiqkag isjk ydks je<elau fukau jk
i;=kag ydks fkdlsu tu n,ldfha j.lSula njg m;a
lr

tjeks wk;=rej,ska .Dy uQ,slhd h.sh mjq,aj,g udisl


ukdjla ,ndug;a tu m%foaYj, iEu mqoa.,fhl=u
fkdf,a ; rCIKhla ,nd ug;a lghq;= lr

97
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

15

;srir ck fijk

YS% ,xldf iEu mjq,lau ksjila ys mjq,la h hq;= njg Yajdih


;nka cd;sl ksjdi m%;sm;a;shla t<slaug yelsu ksjdi yd
cdkdjdi lafIa;%fha wm ,enQ iqfYaIs ch.%yKhlss' ta hgf;a ksjila
wys iEu mjq,la i|yd;a wkd.; mrmqr i|yd;a ;ukaf.au ksjila
yslr f jevigyk uq Y%S ,xldju mqrdu taldnoaO jevigykla
f,i l%shd;aul lr'


ishu k.rj, kd.l me,am;a yd uqvqlal= ckdjdiSkag


ish fokdg ishu wNHka;r myiql yd fmd
iyiqlj,ska iemsreKq ksjil whs;sh iy;sl lrk
kd.l m%;sckkSh jevigyk hgf;a b yh jir ;=<
ksjdi tall 60000 la blsug lghq;= lr'

j;=lrfha j;ajk iEu mjq,lgu mpia 07 bvula iy


;ukaf.au ksjila ,ndu i|yd kd.l ixjOk iy
wdrCIl wud;HdxYh hgf;a oekgu;a uQ,sl lghq;= wdrN
lr we;s w;r tu jevigyk hgf;a 2015$2016 ;=< j;=
ksjdi 50"000la blr'

ykdf.k we;s ishu wjodk iy.; m%foaYj, j;ajk


m%cdjg fkdmudj wdrCIs; m%foaYj, ksjdi ys lrf
lk jevigykla l%shd;aul lr'

ia:djr wdodh ud.hla m%ldY lsug fkdyels iy wjYH


iq/l= fkdue;s .%dh kd.l wvq wdodh,dNSkag ck
fijk jevigyka hgf;a ksjdi Kh myiql ,nd f
jevigykla ;j rg;a Yla;su;a lr' uQ,H myiqlj,g
wu;rj wvq ho ksjdi blsf ;dlaIKsl myiql
imhkafk'
98

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

uOHu mx;shg uere uy,a ksjdi whs;sh




kd.l m%foaYj, j;aug leu;s by< ue wdodh


ldKavfha ck;djg kk;ajfhka hq;a w,xldr ksjdi
fhdackd l%uhla rdcH nexl=j, wdfhdack u.ska l%shd;aul
lr' tu ksjdi i|yd 90% olajd jir 30l ld,hla i|yd
nexl= Kh l%uhla ykajd fokafk'

rdcH nexl==j,ska ksjdi Kh ,nd f oekg l%shd;aul


jk ixlSK iy l,a.;jk l%ufoh fjkqjg wvq
,shlsh,s m%udKhla iy nexl=j u.sku
a ,shlsh,s ilialr
f fiajdjla o ykajd ug lghq;= lr'

99
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

16

h;, myiql ma,jh fkdkej;S bhg

;%ia;jdoh iska W;=re kef.kysr muKla fkdj rgmqrdu ish


h;, myiql ixjOkhg kej;Sf ;s; ;nd ;snqKs' ta fjkqjg
km;d wfma fk; .egqfKa .sks.;a lvd | ouk ,o f.dvkes,s
iy mqmqrjd yk ,o mdrj,ah' lvd ouk ,o ,s lKqh. .ug lsis
myiqlla fkdjQ w;r k.rh l=fKka ,af,ka wmsislfuka ms
;snqKs' uu h;, myiql fCIa;%fha Yauckl ma,jhla lf<'
uu f fk;a is;a fkdwoyk ,ma,jh bhgu f.khkafk.

,iaik k.rhla
jg mjqfrka jid oud fk; fldgql< fld<U k.rfha ne | oud
uu th Tf oEig jr lf<. fld<U k.rh, hjkakd fmfoi,
fn,a,ka, iy kqf.af.dv jeks kd.l ixjOk jHdmD;s Tf
wm%udK mS%;shg fya;= we;s nj uu oks.


2020 jk g fld<U k.rh ol=Kq wdishdf w,xldru


k.rh njg;a chjOkmqr m%foaYh oel=l yd
l%udkql+,u mmd,k w. k.rh njg;a m;alr.

Bg iu.dj jhsfka iEu kd.l m%foaYhlau mmd,k


f.dvke.s,s" fydag,a" ksjdi jHdmD;s" kd.l WoHdk"
fkdao lghq;=" k.r w,xlrK jHdmD;s fyda Y% ixjOk
lghq;=j,ska hq;a mir ys;ld iy j;aug m%sh Wmojk
ienEu k.r njg m;a lr.

uQ,sl myiql mjd fkdue;s" kuq;a O .%dh m%foaY tlg


hdlrk ck;djf.a fiajd myiql iemhq uOHia:dk njg
m;a we;s l=vd iy uOHu m%udKfha k.r 100 la
ixjOkh lsf jevigykla l%shd;aul lr'
100

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


oekgu;a l%shd;aul jk fj<kag iy mdfNda.slhskg


wjYH myiql ish,af,kau ims kd.lfmd< ixjOk
jevigyk hgf;a uq jhsku wdjrKh jk m
f;dard.;a k.r 75l fmd fmd<j,a blr'

uyck wjYH;dj wkqj kd.l ixjOk wld mk;


hgf;a kj kd.l m%foaY m%ldYhg m;a lsu yd m%ldYs;
l,dmj, ixjOk ie,iq ms<sfh< lr' tu n,;,
hgf;a uy;aud .dJ;=uka iska 1943 ,xldjg meK
yuqjla meje;ajQ .Eiamy ykah ixjOkh lr uy;aud
.dka p;=ri%h f,i k lr.

uy k.r iNd" k.r iNd iy m%dfoaYSh iNd j,g wh;a


k.r fyda kd.l m%foaY ixjOk lsu i|yd wjYH
ie,iq imdok iydh kd.l ixjOk wldfhka
iyh ,ndf l%shdj,sh ;jrg;a Yla;su;a lr.

uy ux mqkreoh
Y%S ,xldf m%:u jrg ksYa; ud. is;shula yd ixjOk ie,eiaula
iys;j ud. bls wdrN lrk ,oafoa uu uyd ud. weu;sjrhdj
is wjfha isg u nj uu ioyka lrkafka wdvnrfhks. .u ke.=u
hgf;a .f mdr fldkal%S lsfuka werUqK ta ud. mqkdfrdaoh f
jk g wf.S ud. folla ys lsu olajd ys we;s nj tajdfha
hk tk Tn fyd|skau okakd nj ug Yajdih.


olaIsK wf.S ud.h" u;a;, .=jka f;dgqfmd< iy


ynkaf;dg jrdhka hd lrka > lr.

olaIsK wf.S ud.fha isg me,auvq,a, olajd r;akmqr


wf.S ud.h b lr.

101
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


msg; jgrjq udfhka wdrN jhU, W;=re ueo,


kef.kysr m,d;a yryd hdmkhg fjk W;=re wf.S
ud.h b lr.

W;=re wf.S ud.fhka werfUk uykqjr wf.S


ud.fha bls lghq;= fkdmudj wdrN lsug wjYH
uQ,sl lghq;= lr'

ish wf.S ud. tlg hd lrk fld<U msg; jgrjq


ud.hfha lvqfj, isg lvj; olajd fldgi 2015 jD;
lr'

2020 jk g u;a;, .=jkaf;dgqmf,a isg hdmkhgu


wf.S ud. j,skau hd yels fmr<sh uu lr.

miq.sh ld,h ;=< l%shd;aul lrk ,o uy ud. m,d;a iNd"


m%dfoaYSh iNd iy .%dh ud. ixjOkh lsfuka miqj
Tn fldfya j;a jqjo Tf ksjfia isg meh yhlaa we;=<;
,xldf kEu ;eklg hdyels ud. is;shu uu . y.

cd;Hka;r rNdjh uekSf oYlhg wkqj wfma ud. j,


;;a;ajh 2020 100] olajd je lsug wruqKq lr'

ieug c,h
c,h i|yd ieug we;af;a iudkjQ;a Y=oaOjQ;a whs;shls' uu ta whs;sh
ms<s.kafk' jd c,h fukau 2020 jk g ieug msis mdkSh c,h
,nd fuka ta whs;sh iy;sl lr'


ljo;a c,im;ska fmdfydi;a wfma iuia; ck;djgu


k, c,h wejeis fkdjk kuq;a kd.l ckhdf.a c,
wjYH;dj ta u; r|dmj;sk neka bjir fol we;=,;
102

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

ishu kd.l ksjdij,g k< c,h iemhSug lghq;=


lr.


fld<U k.rh yd Wmkd.l m%foaYj, mdkSh c,Od;dj


by< kexu i|yd mshjr .kafk.

ta hgf;a 2015 fiajd .= lsf myiql we;s m%foaYj,


kj c, inJO;d 400"000 la ,nd fokafk.

fmdf,dkakrej ia;%slalfha msis mdkSh c, wjYH;dj


imQK l, mu wkqrdOmqr ia;%slalfha jl=.vq frda.
ksjdrKh lsf mshjrla f,i 2015 u k, c, iemhqu
100% njg m;a lr.

n,Yla;sh
wkd.; ldl wd:l ixjOkfha .dul n,f.h jkafka
n,Yla;sh nj uu oks' tneka Bg .e,fmk wdldrhg n, Yla;s
fCIa;%h ;j rg;a Yla;su;a lr'

LKsc f;,a ludka;h




oHd;aaul l<ukdlrK fjkial ;=<ska mdvqmsg mdvq


,nka ;snQ LKsc f;,a kS;s.; ixia:dj ,dN ,nk
wdh;khla njg lsu ksid idudkH ck;djg iyk
ie,iSug lghq;= lr.

rcfha iykdOdr fkdue;sj jir mqrd ia:djr <la


mj;ajdf.k hka N+f;,a wvq <l mj;ajdf.k hdug
lghq;= lr.

103
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


LKsc f;,a wjYH;djhg .e<fmk m iy kQ;k


;dCIKhg .e,fmk whqka LKsc f;,a msmyj
klrKh lsfuka msmy Od;dj fo.=K lsfuka
bkaOk iqrlaIs;;djh ;yjqre lr'

jhsk mqrdu yshlska f;drj bkaOk fnod yeu i|yd


l,dmSh bkaOk .nvd ia:dmkh lr'

,s n,h
uyskao ka;k b oelaf ud fmdfrka jQfha 2016 ieug ,sh
,nd ugh. f jir wjidkh jk g tu fmdfrdkaj bgqlrkakg
,eu ud ,enQ ch.%yKhls. cd;sl n,Yla;s ksIamdokh i|yd 2010
ie,iq l< ish fhdackd l%u l%shdjg kexfuka ,enqKq ,dNh
ck;dj w;g m;a lsu 2020 uf.a wruqKhs.


wvq wdodh,dNS mjq,a i|yd kj ,s inJO;d ,ndf


wvq fmd,S Kh uqo,la jir 6la ;=< ,s f,ka wvqlr
.ekSf moku u; ,nd fokafk.

l=vd iy uOHmudK ludka;" cd;Hka;r ludka;


j.SlrKhg wkql+,j iykodhS ,lg ,sh ,ndoSug
lghq;= lr' tu.ska wvqjk ,s .dia;=j u.ska tu
jHjidhlhkag Yd, iykhla w;ajkq we;.

2020 jk g msueiqodhS ,s mrsfNdack i|yd


mdfNda.slhka u;a lrkq msKsi wvq,shla jehjk
NdKav wdkhkh yd ksIamdokh .kajk w;r tlS NdKav
ykd .ekSu i|yd n,Yla;s ldhCIu f,an,a (Energe
Efficenccy) l%uhla ykajd fokafk.

104
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


idm%odhsl fkdjk mqkckkSh n,Yla;s n,d.dr u.ska


2020 uq ,s W;amdokfhka 25% odhl;ajhla ,nd
.ekSug lghq;= lr'

fhda; idla l,dmSh ,s cd,h yd inJOfuka ,xldj


iy bkahdj w;r n,Yla;s fj<|dug inJOug wfmaCId
lr'

ikaksfok yd f;dr;=re ;dlaIKh


Y%S ,xldj f;dr;=re ;dlaIKh ioyd b;d Yla;su;a w;d,ula oud
we;s neka ;dlaIKh iy ikaksfokh wfma wd:l jOkfha B<
fodrgqjhs.


ikaksfok yd f;dr;=re ;dlaIKh md lrka


ck;djg ,nd fok fiajdjka jvd;a iqyoj iy ldhlaIuj
,ndug n,dfmdfrd;a;= fj'

iEu ia;%slhlu ikaksfok yd f;dr;=re ;dlaIKh


uOHia:dkhla ia:dmkh lrk w;r BPO uOHia:dk 100 la
iy uyskafodaoh iy iail B keK mshi oHd.dr 400 la
b lr.

tu.ska kj /lshd wjia:djka 10000 ys lrk w;r wm rf


ikakf
s ok yd f;dr;=re ;dlaIK idlaIr;dj 2020 100%
by< kxj'

ikaksfok yd f;dr;=re ;dlaIK jD;a;slhska fjkqfjka


jD;a;suh wdh;khla msysgqj'

rcfhka ,nd fok fiajdjka 300 la wka; cd, fiajdjka


njg m;a lrk w;r ta wdldrhg ishu mqoa.,hskaf.a
f;dr;=re iy bv ms<n
s | f;dr;=reo wka;cd, .; lsug
lghq;= lr.
105

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

wNHjldY ;dlaIKsl fCIa;%fha mq,a jk ks j,,a,


cd;sl wd:lh kfjda;amdok u.ska i n, .ekafjk oekq
wd:lhla njg m;a lsf ldHfhys ,d m%uqLhd jkafka wNHjldY
;dlaIKh nj uu oks' fuu fCIa;%h ms<sn wfma m%;sm;a;suh
Ydk;sh k fuu wxYfhka by<u YlH;djka w;alr f.k isk
rdcHhka iu. m%iia; ;dlaIKsl iyfhda.S;djla mj;ajdf.k hduhs'


w ;dlaIKsl pkal
s d mD;= uOHia:dk myiql j,ska hq;a
f,dalfha l%shd;aul jk mD;= kslaIK pkasld j,ska
ria: ikaksfok o;a; m%;s.ykh lrf.k fnod yef
cd;sl uOHia:dkhla msysgqj'

Y%S ,dxlsl bxfkarejka yd oHd{hska ie,iq fldg


ksudKh lrkq ,nk Y%S ,xldf m%:u mD;= kslaIK
ria: ikaksfok pkasldj 2020 jk g llaI.; lsug
lghq;= lr'

;jo lDIsluh" iaNdl im;a l<uKdlrKh" kd.l


ixjOkh" mirh" ld<.=Kh" foaY.=Ksl mhdi
wOHkh" iuqSh mirh" m%jdykh" .=jka yd kdl lghq;=
jeks ixjOkhg wod< O fCIa;%hkays ldHlaIu;dj yd
M,odhS;dj by< kexf ,d wNHdjldY ;dlaIKsl
Nd;hka Wmfhda.S lr .ekSf cd;sl jevigykla
l%shd;aul lr'

106
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

17

oHd ;dCIK yd kfjda;amdokh

wm oeka t<U iskafka f.j;a wd:l ixjOkhla lrd .uka


lsf fudfyd;gh. msfok wdishdf wxl tfla mx.=ldr;ajh kd
.ekSug k wm ksh; f,iu oHdj ;dCIKh w;ska fmruqK .;
hq;=uh.


oHd;aul idCIr;djh iys; oekq iudchla ys lsf


l%shdj,shg kdhl;ajh iemhSu i|yd cd;sl oHd
uOHia:dkla msysgqj.

oekqu u; mok jQ ludka; wdrN lsu i|yd wjYH


m%d.aOk imdokhg iyh jkq msKsi ,xld kfjda;amdok
wruqo,la ia:dms; flfrkq we;'

,xldj oHdj yd ixjOkh ms<sn| wdishdkq flaJhla


njg m;a lsfuka oHd;aul oekqu uqo,a njg mj;kh
lsf jevigykla l%shd;aul lr.

2020 jk g w;dCIKsl wmkhkhka 15% la olajd by<


kexf ie,eiau n,.kaj.

wdkhksl NdKav fjkqjg ;dCIKsl jkdlulska hq;a


foaYSh NdKav ksmou i|yd oHd;aul oekqu tla lsug
fhdackd lrk w;r ta i|yd jehjk m%d.aOk wdfhdack
fjkqfjka n iykhla ,nd fokafk.

2006 wrUk ,o cd;sl kefkda ;dCIKsl uQ,drNh


Tiafia oekq wd:lhla Wfoid odhlug wfma
oHd{hskag yelsjk wdldrhg oHd yd ;dCIK
kfjda;amdol n,ldhla msysgqj.

107
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


ldhidOkh u; ukd ,eug yelsjk cd;sl


mfhaIK n,uqjla ksudKh lr. tuska nqoa .,kh
fjkqjg nqoa ,dNhla rgg ys jk w;r furg yd
foaYhkayS j;ajk ,dxlSh oHd{hkag tu n,uqjg
tlaug wdrdOkd lr.

wmf.a rf iudc wd:l ixjOkh is lsug


joHd;aul im;a fhdod .ekSf wmf.a fmdfydi;a
ffcj O;ajh wdrlaId lsu iy iqrlaIs; lsu uu
iy;sl lr'

w;dCIKsl ksIamdok iy ludka; WoHdk rg ;=< ys


lsfuka w.h tl;= lsf ludka; ixjOkh ;=<ska
wmkhkh .ekaf l%shdj,shla wdrN lr.

108
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

18

l,d fl; wiajkq ux.,Hh

u fjkqjg |f Wreuh lrmskakdf.k j;a jQ wre wjfha


iskud y,a, rx.k Yd,d, ixoYk fld mdjg f.dia ;snqKs. r
oelajQ tlu kdgHh ur h muKs. uu cd;sl wdrCIdj ;rKh
lf<. wo fk fmdl=fKa oyila l,d u,a msfmhs. ;%mg,
fg,skdgH ;r.hg ksufjhs. fmd;am;a ,shkafkda fukau lshjkafkda
o iq,Nh. f l,d fl; wiajkq fk<k iuhhs.

idys;Hh


<ud iy fh!jk idys;H lD;s we.hSu iy m%p,s; lsu


i`oyd iqfYaIS rdcH hdka;%Khla ykajd u i|yd
wOHdmk iy Wiia wOHdmk wud;HdxYh hgf;a jeh
YSIhla fjka lr.

idys;H iy wfkl=;a l,dlD;s ksudKh i|yd


l<dlrejkag iyk fmd<shla hgf;a nexl= u.ska Kh
,ndf hdka;%Khla ykajdu iy Bg wod< wkque;sh
,nd .ekSu i|yd ir, iy myiq l%ufohla iys;j cd;sl
ugka tu fCIa;%j, oaj;=ka iy m%K l,dlrekaf.ka
iuka; cd;sl kduf,aLKhla ilia lr'

fl l;d, l fmd;a i|yd we;s b,au my; je we;s


neka tjeks idys;H fmd;m; uqKh by< kexu i|yd
uqK ludka;fha fhfok jHdmdlhskag ksYa; n
iykhla ,ndug lghq;= lr.

;uka iska lD;s m%ldYhg m;a lrk f,aLlhska yg


uQ,HdOdr ,nd f l%uhla ykajd fokafk'

109
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


ta ta ckj.hka w;r ;u yeS iy is;=,s yqjudre lr


.ekSu ioyd idys;H iudk Wf<,j, iudkhg
md;%jk fmd;m; isxy, fou< bx.%Sis hk NdIdj,g
mj;kh lr rcfha hoka uqKh lsug lghq;=
i,i'

> ld,hla uq,af,a ksy~j mj;k ldhfha fhfok


f,aLl f,aldjka fuu jevigyk hgf;a ,shdmx lr
Tjqkg tu jevigyfka m%uqL;dj fokafk'

kdgHh l,dj


gj fyda,a ry, moku wdYS%;j YS% ,dxlSh kdgH l,df


m%jOkh Wfoid cd;Hka;r kdgH uOHia:dkhla we;s
lsug lghq;= lr.

fk fmdl=K fuka iEu m,d;lgu tla wx.imQK


rx. Yd,d mY%h ne.ska boslr' kdgH mqyqKqf ia:dk
yd l,dlrejkag kjd;eka .ekSu i|yd fkajdisld.dr Bg
we;=<;a lr.

wkd.; ksudKlrejka fldjg mh .ik mdi,a rx.N+


ixjOkhg ixialD;sl wud;HdxYh hgf;a fYAI
jevigykla wdrN lr.

iskudj


;%mg fCIa;%fha Wkak;sh i|yd jdKsc iskudj fukau


l,d;aul iskudjla o mj;ajdf.k hdu wjYH kuq;a tjeks
;%mg i|yd wdfhdackh lrk ksIAmdoljreka ys nj uu
oks' tu ksid ta i|yd ;%mg ixia:dj yryd m%d.aOk
wdfhdack wruqo,la ksudKh lr. l,d;aul ;%mg
ksudKh i|yd tuska ienE ksIamdok hofuka 60% l
iyk fmd,S Kh uqo,la ,nd fokak.
110

iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


l,d;aul ;%mg fmkau i|yd miajk uKav,h o" ;reK


iskudfkaf.a ksudK i|yd wjia:dj ,ndu i|yd
kj;u iskud m%oYk uKav,hla ia:dms; lr'

kd.l fydag,a ksjdi ixlSK Nd i,a idmamq ixlSK


wd fmd ia:dkj, Wiia .Kfha l=vd iskud Yd,d wdrN
lsug yelsjkq msKsi wod< wK mk;a ixfYdaOkh lr.

ishu rx.Yd,d iy iskudYd,d ksis m%%;slrKhg ,la


lr'

,dxlSh fou< iskudjla f.dvkeSu i|yd lemjk


ksudKlrejkag mQK rdcH wkq.%yl;ajh ,nd fokafk'

;reK l,dlrejka u;a lsu i|yd Tjqkaf.a ksudK


ldHhka i|yd ;reK nexl=j yryd remsh,a ,shkhla
olajd Kh myiql ,nd fokafk'

jeys l,dlrejka


l,d fCIa;%h fjkqfjka uq ;hu lem lr j;udkfha


yqol,du iy wirKNdjhg m;a isk l,dlrejkag
;fha ieoE iuh iduldj .; lsu i|yd l,dlre
lD;.=K ksjdi l%uhla wdrN lr.

ksudK ldhfha fhfok ksudKfka wksjdh Y%du


jegqma l%uhlg odhl lr .ekSu iy ta ;=<ska Tjqka hm;a
l< wkqkag w; fkdmd j;aug iqiq wdodh ud.hla
ilia lsu uf.a hq;=lula fia i,l'

.S; ksudK fa;%fha .dhl .dhsldjkag yd .S;


rplhkaf.a ksudK whs;sh iq/lSu yd Tjqkag ys m%;s,dN
,ndug u;a ls%hdud.hla .ks'

111
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

19

iudc wdrCIKh

jfhdajDoaO foumshka /ln,d .kafka jeys orejkah. ta wfma rf


we;s iudc wdrCIK l%uhhs. tfy;a j;udkfha we;s ;sfnk we;e
Iu;d ksid lsish msila wirKNdjhg m;ajk nj uu oks.
jeys fha oefkk yqfol,dj Tjqka ;=< ishq yd ixlSK
ufkdaNdjhka we;s lrk nj uu oks. tu ksid wirKNdjhg m;a
jQjka fukau fcHaIaG mqrjeishka i|yd o l,dlrejkag iqrCIs;
jevms<sfj<la uu l%shdjg kxj.


wd:l ixjOkfha iy fi!LH ixrCIKfha hym;a


m%;sM,hla jkafkA wdhq wfmaCIdj by<hdu iy Y%du
jhfia;a ksfrda.Sj jev lsug we;s yelshdj hqKq uh.
ta ksid rdcH iy fm!oa.,sl fowxYfhau Y%dlhska kej;
jefvys fhh yels ixjOk n,ldhla uu ksudKh
lr. rf ixjOk ldhkays wjYH u.fmkau
WmfoaYkh iy Tjqf.a oekqu yd w;aoelS wod< ldhhg
,ndu Tjqkg mejfrk ldhNdrhhs.

Ydu jegqma iy oekg l%shd;aul jk O iudc wdrCIK


l%uhka wdY%%s;j we;s .eg fidhd n,d fkdmudj iu
i|yd wjYH ksfoaY bm;a lsu i|yd lgqjla m;a lr'

oekg we;s iudc wdrCIKh uKav,h mq,a n,;, iys;


kshduk wldhla njg m;alr'

Wm;ska fyda wk;=re u.ska wdnd; isk iEu


idudlfhl=gu ksis iudc f.!rjh yd wdrCId ie,fik
whqka wOHdmkh ,eug lsish jk jD;a;shl kshe<Sug
wjYH h jevigyk l%shdjg kxj.

112
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


jdld,h ldxisfhka f;drj .; lsu i|yd Yr iqj;dj


myiql yd fkdao myiqlj,ska mmQK fogqmqr wNsuka
ie, uOHia:dk iEu m%dfoaYsh fldGdihlu msysgqj.

mej;s rchka 1977, 2001 hk ue;sjrKhkag miqj isl<


ue;sjrK m%pKAv l%shd iy foaYmd,k m<s.ekSj,g
,lajQjka yg O fya;= ksid wod< jka uqo,a fkd,e we;s
nj ug oek.kakg ,e we;. ish fya;= mfil,d tu
f. jydu islsug mshjr .kafk.

jir 20 lg jvd je ld,hla fcHda;sIh iy n,sf;d,a


IhkayS fyda im%odhsl foaYSh ffjoH l%uhkays kshef<k
msiaj,g wfkl=;a l,dlrejkag yd foaYSh ffjoHjrekg
,ndfok rdcH wkq.%dyl;ajh ,nd fokafk.

wdmod l<uKdlrKh


ks;r we;sjk Odldrfha iajNdl wmod l,ska


ykd.ekSu i|yd wjYH m%udKj;a ;r w;skk
;dCIKsl WmlrK wod< wud;HdxYhg ,nd fokafk'
tuska m;g fmr wod< ck;dj wdrCIs; ia:dk fj;
fhduq lsf CIKsl ldh idOk tallhla ia:dmkh lr'

wmodj,g uqyqK fok ck;dj blaukska h:d ;;a;ajhg m;a


lr Tjqkaf.a jk meje;aug ydks fkdjk fia l%shd;aul
f cd;sl jevms<sfj<la ilia lr'

u;ska wirK jQjka




u;ajHj,g wneys isk jd orejka thska ksoyia lr


.ekSu cd;sfha hq;=luls' ta i|yd >ld,Sk fukau

113
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

flld,Sk l%ufohla ksudKh fldg l%shd;aul lsu


i|yd ldh idOk n,ldhla jydu wdrN lr'


u;ajHj,g weneysjQ ;reK ;reKshka i|yd iEu


ia;%slalhlu wd.l isoaOia:dkh flaJlrf.k
mqkre;a:dmk uOHia:dk ia:dmkh lr'

<ud wmrdOlrejka iy isr.;j isk ;reKhska ksjerj


iudc.; lsu i|yd;a wmrdOld;ajfha Iu pl%fhka
Tjqka .<jd .ekSu i|yd;a Tjqkaf.a jk wNs,dIhka by<
kexug yelsjk wdldrfha kj mqkre;a:dmk uOHia:dk
cd,hla ia:dmkh lr'

114
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

20

idufha ixyshdf m%;s,dN ck;djg

;%i;
a l%h
s d inkaOfhka ielmsg r|jd.k isk" oekg kvq
mjrd ke;s ishu W;=f ;reK ;reKshkag kvqmeju
fyda fkdmeju inkaOfhka fidhd n,d fkdmudj l%shd
ud.hla .ekSu msKsi Y%dl ksiqrejrfhl=f.a
m%Odk;ajfhka mQK n,;, iys; lgqjla m;a lr.

f,dalfha lsis rgl is fkdl< m b;sydifha m<uqjrg


udkqISh fufyhqf ck;dj w;yer .sh jdyk o ijd
;enQ rka wNrK o yuqod ksier wkkH;dj ;yjqre lr
.ekSfuka miqj kej; mjrd f ldhh o f jir ;=<
imQK lr.

;%ia;jd ;ck mej;s wjia:df wdrCIl yuqod iska


myrKhg .kq ,enQ ;ukag wh;a ke;s bvlv yd
f.dvke.s,s o udkqISh fufyhqu wjika fuka miq kej;
yslrejkag mjrd f lghq;= f jk g iEfyk rg
ksudlr we;af;' cd;sl wdrCIdjg ;ckhla fkdjk m
ksYa; ld, rduqjla ;=< tu lghq;a; wjika lr.

;%ia;jdoh fya;=fjka l,la m%Odk ixjOk Odrdfjka


neyer is W;=re kef.kysr ;reK ;reKshka cd;sl
ixjOk l%shdoduhg iudk yjq,alrejka f,i odhl
lr.ekSu msKsi iudc wk;.%yK iy ixyshd l%shdj,sh
f.j;a lsu msKsi uOHld,Sk ld, rduqjla ;=< ksYa;
jevigykla l%shd;aul lr'

b jir ;=< oehg lsre< W;=re iy kef.kysr m<df;a


meje;aug lghq;= fhdo'

115
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.


jhsfka ljr m,d;l fyda ;%ia;jdoh ksid wj;eka isk


ljr ck fldGdYhlg fyda wh;a jka fkd,e we;s
mjq,a j,g ys ksfoaYs; jka uqo,a ,e fkdue;s k tajd
jydu f.ug lghq;= lr'

W;=re iy kef.kysr m<d;aj,ska wj;ekajQ iy l|jqre.;j


isk isxy," fou< fyda uqia,s ckfldgiaj,g wh;a
mqoa.,hska kej; mx lsf l%shdj,sh lkka fldg ta
ish fokdug ;ukaf.au ksjil mosx f whs;sh
fkdmudj Wod lr fokafk'

wjdikdjka; f,i w;f<diaila jQ cd;sjd fyda w.jd


msia iska we;slrkq ,en we;s iudc .egq wkd.;fha
imQKfhkau keje;aug lghq;= lr' tjeks .egqj,g
ue we;s isxy," fou< fyda uqia,s iEu ckfldgilgu
wh;a mqoa.,hskaf.a wdrlaIdj iy wd.u weoySf whs;sh
;yjqre lr'

j;= wdY%s; m%foaY j, oekg we;s .%du fiajd fldGdY j,


Yd,;ajh ksid tajdfha j;ajk ck;djg ;ukag wjYH
mmd,k lghq;= lr .ekSf O .eg j,g uqyqK ug
isjk nj uu oks' tu ksid tu fldGdY kej; ilia
lsug lghq;= lr'

jhsfka tla tla m<d;aj,g we;s wOHdmk iy fi!LH


myiql" h;, myiql yd fmd myiql tl iudk
ugug f.k tau ioyd wjYH lghq;= imdokh lr'

116
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

uyskao ka;kfha wdoYh f,djgu


2005 uyskoa ka;kh bm;a lrk g f,dalfha lsis rglg ;ksj
ke.sug fkdyelsh hk u;h oerE cd;Hka;r wdh;k wo
fm!oa.,SlrKh fjkqjg l<ukdlrK fjkial islsu
inkaOfhka Wmfoia fok tall wdrN lr ;sf wdoYh wfmah
tuksid ;u rgj, ixjOk m%d:kd bgqlr .ekSug leu;s rgj,g
uyskao ka;k m%;sm;a;sh l%shdjg kxjk wdldrh ms<sn|j
u.fmkau i|yd uyskao ka;k f,al ldhd,h ksudKh lr

Tn ish fokdf.a ck jrka f ish,a,


h:d:hla njg m;a lsug
ug Tnf.a wkque;sh" iyfhda.h" yd Yla;sh wjYHh'
wm kQ rg" f.dv ke.+ wdorKSh ud;DN+h"
wdishdf wish
iy
f,dj kQ wNsudkkSh foaYh njg m;a lruq'
ud Tng iqrlaIs; rgl iqn wkd.;hla m;'

117
iqrCIs; rgla

f,dj kk u.

igyka

118
iqrCIs; rgla

You might also like