Kwadratura Zmurszały Na tropie

budżetowa strona 14 arsenał strona 43 ODESSY strona 59

w w w . p o l s k a - z b r o j n a . p l
T Y G O D N I K

NR 5 (628) 1 lutego 2009 Cena 3 zł (w tym 7% VAT) INDEKS 337 374 ISSN 0867-4523

Eksperyment
w kotle
Oddziały omnibusów str ona 8
str ona 18
 Sa No Be Reg
The 8th Annual ve vemb fore ister
2nd – 6th up er 2014th
February 2009 to 08 to
£5
Queen Elizabeth II 50
Conference Centre,
London, UK

Unprecedented Speaker Line up!

Uncover global vehicle and technology requirements to ensure informed
procurement decisions are made and the right capabilities are delivered to
your soldiers in theatre. Compare your own project success with 12 leading
nations: UK, US, France, Germany, Spain, Canada, The Netherlands,
Denmark, Norway, Sweden, South Africa and Brazil. Your World Class Speaker
Panel Include
Maximum value-add content
Whether your focus is on protection, survivability, firepower, decision Gerald Howarth,
support, fleet management or generally reducing spend, Light & Medium Shadow Defence Minister,
UK
Armoured Vehicles 2009 is brimming with lessons learned, expert insights
and practical take homes to help you advance force capabilities. Lieutenant General Andrew
Leslie, Chief of Land Staff,
3 extra days of practical in-depth learning Canadian DND
There is so much to offer in terms of learning opportunities that we couldn’t Major General Tim Tyler CB,
fit it all in the main two day conference! So take home detailed insights from Director General Land
Equipment, Defence Equipment
the AFV Availability & Support Focus Day, the Heavy Amour Focus Day and & Support,UK MoD
the Survivability Site Visit to the Shrivenham Defence Academy – each day,
tailored to provide you real-life case studies, expert Brigadier Simon Levey, Assistant
Chief of Staff, Land Equipment,
advice and lessons learned on these fundamental HQ Land Forces, UK MoD
issues.
Brigadier Simon Caraffi MBE,
Quality networking activities Director Royal Armoured Corps,
British Army
Utilise the Cocktail Reception, Annual
Gala Dinner and Armoured Vehicle Brigadier General Chris
Gildenhuys, Commanding Officer,
Awards to engage with old and South African Armour Formation,
new contacts from a South African Army
range of backgrounds
including operational, Colonel Kevin Peterson, Project
strategic, tactical and NEW! Manager, MRAP Vehicle
Program, US Army
programme specific. Survivability Site
Visit to the UK Colonel J.F.A.M. van Griensven,
MoD’s Defence Branch Chief Land Forces
Academy Requirements,

Plus... Royal Netherlands Army

Colonel Crispian Beattie,

*A speaker panel of 50 leading armoured vehicle experts* Commander, Command &
Control Development Centre,
*Over 450 senior military, government, R&D and industry Land Warfare Centre, UK MoD
representatives in attendance*
Colonel Thomas J. Temple,
Director, Land Equipment
For more information or to register: Program Staff, Canadian DND
Quote Your
CALL: 0800 652 2363 or +44 (0)20 7368 9300
Priority Booking Colonel José Carlos Dos Santos,
EMAIL: [email protected] Deputy Programme Manager,
Code: 11363PLZA VBTP-MR, Armoured Personnel
WEB: www.armoured-vehicles.co.uk Transport Vehicle, Brazilian Army
 J A S N O W I Z O R

FOT. MACIEJ FIGURSKI/FORUM

WARSZAWA, SIERPIEŃ 2008

I D E O L O
MAREK
Ofiary bezpieczeństwa SARJUSZ-WOLSKI
„Polska Zbrojna” nie przypuszczała, jak
ogromnego rozmachu nabierze akcja.

U
radowana raczej niż zasmucona roku wyniosła około 37,7 miliona złotych. zwiększenia potencjału wojennego odrodzo-
1 czerwca 1939 roku nasza redak- Łącznie, do roku 1939, na pozabudżetowe do- nego państwa. W czasie piętnastu lat (1921–
cja poinformowała: „Wobec ol- zbrojenie armii wydano 1 miliard 264 miliony –1936) Polska wydała na siły zbrojne 10 bilio-
brzymiego napływu darów na FON 700 tysięcy złotych. To równowartość 1,6 nów 748 miliardów 9 milionów złotych. Suma
(Fundusz Obrony Narodowej) w ostatnich rocznego budżetu II RP na cele zbrojeniowe. ta stanowiła 33 procent ogólnego budżetu pań-
dniach pismo nasze ze względów technicz- FON nie był bowiem jedyną pozabudżeto- stwa! W owych czasach utworzenie i wyposa-
nych nie jest w możności zamieszczać pełnych wą inicjatywą społeczną pod hasłem „Dar żenie dywizji pancernej kosztowało 150 milio-
list ofiarodawców”. A miesiąc później dzien- serca narodu”. 20 stycznia 1933 roku na mo- nów złotych, bombowiec „Łoś” – pół miliona,
nikarze „PZ” pisali: „W kwietniu ofiarowano cy uchwały Rady Ministrów utworzono Fun- 10-tonowy czołg polski – 200 tysięcy, a 12-to-
na FON tyle, co w całym roku 1938. Ofiary dusz Obrony Morskiej na rozbudowę Mary- nowy czołg francuski – 160 tysięcy złotych.
w tempie wzmożonym płyną nadal i płynąć narki Wojennej (poprzedzony funduszem Ko- Cele najczęściej były jednak skromniejsze
winny nieprzerwanie, gdyż FON jest instytu- mitetu Floty Narodowej z 1920 roku oraz i lokalne. W Sierpcu, w listopadzie 1937 roku,
cją stałą, nie zamkniętą żadnymi terminami funduszem Komitetu Łodzi Podwodnej imie- rozpoczęto zbiórkę pieniędzy na karabiny ma-
ani ograniczeniami, a zadania, jakie ma do nia Marszałka Józefa Piłsudskiego z 1926 ro- szynowe dla 4 Pułku Strzelców Konnych
spełnienia, wymagają dalszych ofiar za strony ku). Za 8 milionów 200 tysięcy złotych po- w Płocku. Podobnych komitetów powstały ty-
społeczeństwa”. Głoszone przez komunistów chodzących z tych zbiórek zbudowano w ho- siące. FON był bowiem czymś więcej, niż tylko
hasło: „Ani grosza sanacji na zbrojenia” zosta- lenderskiej stoczni ORP „Orzeł”. Z pozosta- zbiórką pieniędzy na dozbrojenie armii. Był
ło całkowicie zlekceważone. łych 2 milionów 500 tysięcy złotych rozpo- wyrazem aktywnego patriotyzmu i woli obrony
Fundusz Obrony Narodowej utworzono na częto program budowy ścigaczy, który prze- ojczyzny. Entuzjazmowi towarzyszącemu tej
mocy dekretu prezydenta RP z 9 kwietnia rwała wojna. W 1923 roku założono fundusz akcji uległy również mniejszości narodowe.
1936 roku, żeby uzyskać środki na dozbroje- Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, W XXI wieku „Polska Zbrojna” musi poin-
nie armii i wojskowy program inwestycyjny. a w marcu 1939 roku (wkrótce po wkrocze- formować Czytelników, że bardzo znani pol-
Gromadził on pieniądze ze sprzedaży nieru- niu wojsk niemieckich do Pragi), władze pań- scy politycy nieoficjalnie zastanawiają się:
chomości i ruchomości pozostających pod za- stwowe ogłosiły Pożyczkę Lotniczą na do- „A właściwie do czego nam ta cała Marynar-
rządem wojska, dotacji skarbu państwa (głów- zbrajanie Sił Powietrznych. ka Wojenna?”. A młody dziennikarz pytany
nie z pożyczki od rządu francuskiego) oraz da- Choć wszystkie te inicjatywy spotykały się w znanej telewizji przez swojego kolegę
rów osób prywatnych i instytucji. Zgromadzo- z niewiarygodnym dziś poparciem społecz- o przyczyny kłopotów finansowych MON, od-
no około miliarda złotych, z czego wartość nym, nie one przesądzały o skali wysiłku fi- powiada: „Bo chłopcy pokupowali sobie za
wpłat i darowizn od obywateli do maja 1939 nansowego biednej Rzeczypospolitej na rzecz dużo strzelających zabawek…”. 

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 3

 K R Ó T K A S E SRP II S A T R E Ś C I

ARMIA 41 | ROBERT CZULDA

Kontrowersyjny rozjemca
8 | BOGUSŁAW POLITOWSKI 42 | ANDRZEJ JONAS
Oddziały omnibusów Czekanie na Unię
13 | BOGUSŁAW PACEK 43 | TOMASZ OTŁOWSKI
Przeprawa przez rzekę
Zmurszały arsenał
14 | JANUSZ B. GROCHOWSKI
46 | PAWEŁ HENSKI
Kwadratura budżetowa
Przeprogramowanie Pentagonu
BOGUSŁAW POLITOWSKI
18 | BOGUSŁAW POLITOWSKI
Eksperyment w kotle 48 | BOGDAN GÓRALCZYK
Oddziały 22 | ARTUR GOŁAWSKI Idzie Obama…
omnibusów 8 Łańcuszek świętego Antoniego 49 | TADEUSZ CHABIERA
WCIĄŻ NIE WIADOMO, jak w przyszłości ma 24 | KRZYSZTOF WILEWSKI Trzy razy nie
wyglądać system wojskowej logistyki, chociaż Oczy boga wojny 50 | KRZYSZTOF WILEWSKI
cztery wojskowe oddziały gospodarcze działają
już od roku.  26 | BOGUSŁAW POLITOWSKI Zdalne sterowanie
Miny pod lupą 54 | ROMAN KUŹNIAR
28 | KRZYSZTOF WILEWSKI Meandry gazopolityki
Zrobiony na miarę
32 | PIOTR BERNABIUK HORYZONTY
Skok jak lot w kosmos
36 | MARIUSZ JĘDRZEJKO 55 | PIOTR LASKOWSKI
Ciekawe czasy Tajemnice Mrzeżyna
58 | ZDZISŁAW NAJDER
Skok jak lot BEZPIECZEŃSTWO
Dobre wychowanie
w kosmos 32 37 | MARIUSZ BORKOWSKI 59 | DAMIAN MARKOWSKI
Z pułkownikiem w stanie spoczynku Przegrana wojna Izraela Na tropie ODESSY
WŁADYSŁAWEM KOŹMIŃSKIM o tym, dlaczego
podchorążowie powinni skakać ze spadochro- 40 | TOMASZ OTŁOWSKI 66 | MAREK PRZYBYLIK
nem, rozmawia PIOTR BERNABIUK.  W cieniu wyborów Z czego się śmiać

tel.: +4822 684 02 27, CA MON 840 227; WSPÓŁPRACOWNICY

Aneta Wiśniewska, +4822 684 52 13, Andrzej Jonas, Robert Czulda, ZDJĘCIE
CA MON 845 213; Marek Orzechowski, Andrzej Fąfara, NA OKŁADCE:
DYREKTOR REDAKCJI WOJSKOWEJ [email protected] Bogusław Pacek, Marek Przybylik, Jarosław
REDAKTOR NACZELNY Krzysztof Głowacki, Paweł Henski, Wiśniewski
Marek Sarjusz-Wolski, PUBLICYŚCI: Mariusz Jędrzejko, Marcin Kaczmarski,
tel.: +4822 684 53 65, 684 56 85, WARSZAWA: Norbert Bączyk, Włodzimierz Kaleta, Roman Kuźniar,
faks: 684 55 03; CA MON 845 365, Piotr Bernabiuk, Anna Dąbrowska, Damian Markowski
845 685, faks: 845 503; Paulina Glińska, Łukasz Puchalski,
[email protected] Roman Przeciszewski, DZIAŁ GRAFICZNY Redaktor
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa Małgorzata Schwarzgruber, tel.: +4822 684 51 70, CA MON 845 170; wydania:
Aaron Welman, Tadeusz Wróbel, Marcin Dmowski (kierownik), ANETA
ZASTĘPCA DYREKTORA tel.: +4822 684 52 44, CA MON 845 244; , Monika Klekociuk, Paweł Kępka, WIŚNIEWSKA
REDAKCJI WOJSKOWEJ tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229; Andrzej Witkowski
SEKRETARZ REDAKCJI „POLSKI ZBROJNEJ” BYDGOSZCZ: Krzysztof Wilewski, PRENUMERATA: RUCH SA, KOLPORTER SA,
Wojciech Kiss-Orski, tel. +4852 378 25 90, CA MON 415 200; OPRACOWANIE STYLISTYCZNE Garmond PRESS, GLM.
tel.: +4822 684 02 22, CA MON 840 222; GDYNIA: Tomasz Gos, tel.: +4858 626 24 tel.: +4822 684 03 55, CA MON 840 355; Informacja: +4822 684 04 00
[email protected] 13, CA MON 262 413; Renata Gromska (kierownik),
KRAKÓW: Magdalena Kowalska-Sendek, Małgorzata Mielcarz, Aleksandra Ogłoza, KOLPORTAŻ I REKLAMACJE
ZASTĘPCA DYREKTORA Jacek Szustakowski, Joanna Rochowicz Bellona SA +4822 457 04 37,
REDAKCJI WOJSKOWEJ tel.: +4812 455 17 80, CA MON 131 780; 6879 041, CA MON 879 041
ppłk Lech Mleczko POZNAŃ: Piotr Laskowski, CA MON 572 446, BIURO REKLAMY I MARKETINGU
Kwartalnik „Bellona”, przeglądy rodzajów sił mjr Tomasz Szulejko, Adam Niemczak (kierownik), DRUK
zbrojnych, [email protected], tel.: +4861 857 52 40, CA MON 572 240; Anita Kwaterowska (tłumacz) Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina
tel.: +4822 684 56 85; WROCŁAW: Bogusław Politowski, Małgorzata Szustkowska, Numer zamknięto: 26.01.2009 r.
tel.: +4871 765 38 53, CA MON 653 853; tel. +4822 684 53 87, 684 51 80,
REDAKTORZY PROWADZĄCY 684 55 03,
ppłk Artur Goławski, tel.: +4822 684 52 30, FOTOREPORTER: Jarosław Wiśniewski, faks: +4822 CA MON 845 387;
CA MON 845 230; Katarzyna Pietraszek, tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229; [email protected]
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze odzwierciedla stanowisko redakcji. Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzega sobie prawo do skrótów.

4 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 M E L D U N E K

Czas na spłaty F L E S Z
W O J S K A

Wizyta biskupa
L Ą D O W E

Jako przyczynę powstania zaległości finansowych przedstawiciele resortu obrony

wskazują spowolnienie gospodarcze na świecie. BOLESŁAWIEC. Z duszpaster-
ską wizytą w 23 Śląskiej Brygadzie

Z obowiązania dotyczące wy-

nagrodzeń, rent i emerytur
są realizowane terminowo. Infor-
czy gwałtowanie spada, może to Finansów przekazało MON 1,5
źle odbić się na obronności kraju: z 1,8 miliardów złotych, których
„Co zrobić, żeby kilka najważniej- brakuje w budżecie resortu. „Na-
Artylerii przebywał biskup polowy
Wojska Polskiego generał dywizji
Tadeusz Płoski. Spotkał się z do-
macje na temat wydłużenia pro- szych zadań dla wojska nie ucier- sze zobowiązania wobec tych, wódcą brygady pułkownikiem
gramów modernizacji będziemy piało? Czy MON, będąc w cięż- którzy dostarczyli nam usługi Romanem Kłosińskim, kierowniczą
mogli podać pod koniec lutego”, kiej sytuacji dla finansów pań- bądź produkty, są systematycznie kadrą jednostki, dowódcami podod-
powiadomił 22 stycznia posłów stwa, może podjąć dra- spłacane, zgodnie z tem- działów oraz dziekanami dekanatów
z Komisji Obrony Narodowej styczne programy Ministerstwo pem otrzymywania bolesławieckich. Generał złożył wizy-
Czesław Piątas, sekretarz stanu oszczędnościowe, za- Obrony Narodowej środków z MF”, mówił tę w odnowionej izbie modlitwy dla
do spraw społecznych i profesjo- równo na koniunkturę planuje przekazać 19 stycznia minister kadry i żołnierzy brygady, po której
nalizacji w resorcie obrony. Po- taką, jak mamy dziś, swoim dostawcom Bogdan Klich
Klich. oprowadził go kapelan 23 BA
zaległe płatności
słowie dyskutowali o zaległo- ale także, gdyby fi- do 10 lutego. Priorytety określo- ksiądz komandor podporucznik
ściach ministerstwa obrony nanse się załamały?”. ne przez ministra, które Sławomir Szelągowski.
w płatnościach za dostawy. Pułkownik Grzegorz nie są zagrożone, to
Sodolski, pełniący obowiązki
O tym, że w budżecie resortu
brakuje 1,8 miliarda złotych na
oprócz wypłat wynagrodzeń
dyrektora Departamentu Budże- także zagwarantowanie bezpie- Goście zza oceanu
pokrycie podjętych już zobowią- towego MON, poinformował, że czeństwa żołnierzom na misjach POZNAŃ. Delegację podofice-
zań, poinformował 18 stycznia na razie resort dysponuje tylko oraz profesjonalizacja wojska. rów armii Stanów Zjednoczonych
Zenon Kosiniak-Kamysz, pod- danymi szacunkowymi, a dokład- Finanse resortu obrony bada Naj- oraz przedstawicieli ambasady
sekretarz stanu do spraw uzbro- ne informacje będą znane pod ko- wyższa Izba Kontroli. Według amerykańskiej goszczącą w Wiel-
jenia i modernizacji. niec stycznia. Resort potwierdził informacji MON, rutynowa kon- kopolskiej Szkole Podoficerskiej
Przewodniczący KON Janusz także, że po 25 listopada 2008 ro- trola trwa od grudnia, a jej za- Wojsk Lądowych przywitał i opro-
Zemke zwrócił uwagę, że przepis ku nie zawarł umów, które skut- kończenie zaplanowano na kwie- wadzał po obiekcie komendant
o wydatkach budżetu na obron- kowałyby natychmiastowymi cień. Bogdan Klich zwrócił się szkoły starszy chorąży sztabowy
ność ustalonych na poziomie płatnościami przed końcem grud- do inspektorów z prośbą o przy- Zbigniew Kościelniak. Goście mieli
1,95 procent PKB (w 2008 roku nia 2008 roku. spieszenie prac nad wnioskami okazję zobaczyć sprzęt wykorzysty-
było to ostatecznie 1,68 PKB) jest Tego samego dnia w sejmie wi- z jej przebiegu kontroli, tak by wany do szkolenia podoficerów.
założeniem jak najbardziej słusz- ceminister finansów Elżbieta można je było jak najpełniej wy- Po krótkim instruktażu
nym w czasach dobrobytu, jednak Suchocka-Roguska podała, że korzystać podczas realizacji bu- uczestnicy próbowali swoich sił
w czasach kiedy wzrost gospodar- do 21 stycznia Ministerstwo dżetu na 2009 rok. (ANN, LP)  w trenażerach, jeżdżąc i strzelając
z BWP-ów i czołgów. 

Do jesieni przylecą F L E S Z
M A R Y N A R K A W O J E N N A

 Kapitan GRZEGORZ KALICIAK

 Kapitan FRANCISZEK KSIĄŻEK
roku. Kolejna zapowiedź
dotyczyła stycznia. Czesław Mi-17 w remoncie
Piątas, sekretarz stanu do GDYNIA-BABIE DOŁY. Wypro-
 Starszy szeregowy spraw społecznych i profe- dukowany dziewiętnaście lat temu
FOT. USAF

PIOTR MAŁACHOWSKI
sjonalizacji w resorcie obro- Mi-17 po osiągnięciu nalotu 2300
 Komandor porucznik PIOTR NIEĆ ny, powiedział, że dostawa godzin przejdzie kolejny remont.
 Chorąży sztabowy
KRZYSZTOF OCHMAŃSKI P ięć samolotów transpor-
towych Hercules ma
opóźnia się z przyczyn leżą-
cych po stronie Ameryka-
Na lotnisku 43 Bazy Lotniczej MW
Uwaga! Na jednym kuponie można wskazać tylko jednego kandydata!

specjaliści z zakładów remonto-

 Kapitan MIROSŁAW ORZESZEK trafić do Wojska Polskiego nów. Dodał też, że ponieważ wych rozpoczęli w związku
 Podporucznik JANUSZ PAJĄK do września 2009 roku. koszty dodatkowych prac re- z tym przygotowanie śmigłowca do
Pierwszy z nich zostanie montowych i modernizacyj- transportu drogą lądową.
 Generał brygady MIROSŁAW RÓŻAŃSKI przekazany na początku nych ponosi strona amery-
 Pułkownik pilot ROŚCISŁAW STEPANIUK
 Pułkownik ANATOL TICHONIUK
marca. Opóźnienia wiążą
się z remontem i moderni-
kańska, polskie wojsko
otrzyma gruntowniej zmo- Smutna rocznica
 .................................................................. zacją maszyn – wynika dernizowane samoloty. ŚWINOUJŚCIE. W szesnastą
Prosimy o nadsyłanie kuponów do 10 marca z informacji przekazanych Dowódca Sił Powietrz- rocznicę zatonięcia promu „Jan
pod adresem: Redakcja Wojskowa z siedzi- 22 stycznia przez przedsta- nych generał broni Andrzej Heweliusz”, delegacja Dowódz-
bą w Warszawie, Al. Jerozolimskie 97, wicieli resortu obrony Błasik poinformował, że twa 8 Flotylli Obrony Wybrzeża
00-909 Warszawa, z dopiskiem „Buzdygany”. członkom sejmowej Komi- główne przyczyny opóźnie- złożyła kwiaty i wieńce pod
Kupon można pobrać również ze strony sji Obrony Narodowej. nia wiążą się z trudnościami świnoujskim pomnikiem „Tym,
www.polska-zbrojna.pl i wysłać pod adre- Pierwotnie planowano, że w remoncie skrzydeł, mo- którzy nie powrócili z morza”.
sem: [email protected]. pierwszy samolot zostanie dernizacją awioniki i wypo- Prom samochodowo-kolejowy
W przypadku dopisania do listy swojego kandydata dostarczony w listopadzie, sażaniem samolotów w na- „Jan Heweliusz” zatonął 14 stycz-
prosimy do kuponu dołączyć krótkie uzasadnienie a następny w grudniu 2008 wigacje GPS. (LP)  nia 1993 roku na Bałtyku. 

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 5

 M E L D U N E K

Fatalny zbieg okoliczności MIROSŁAWIEC

P ułkownik Tadeusz Cieśla,

wojskowy prokurator okręgo-
wego nie potwierdziła usterek
technicznych samolotu, w związ-
Pozostaną
wy w Poznaniu poinformował
22 stycznia, że Wojskowa Proku-
ku z czym ta przyczyna została
wykluczona. Podkreślił też, że ja-
w pamięci
ratura Okręgowa w Poznaniu ko pierwszy minister w historii MODLITWĄ
przedłużyła śledztwo w sprawie Polski, łamiąc dotychczasowe za- EKUMENICZNĄ,
katastrofy wojskowego samolotu sady, zdecydował w kwietniu minutą ciszy,
transportowego CASA do 24 2008 roku o ujawnieniu opinii pu- salwami honorowymi
kwietnia”. Dodał, że pojawiają blicznej całego raportu na temat oraz uroczystą mszą
się nowe okoliczności, które wy- katastrofy. świętą uczczono
magają wyjaśnień, i dlatego ko- Szef resortu obrony przypo- 23 stycznia pierwszą
nieczne jest przesłuchania następ- mniał, że do katastrofy doprowa- rocznicę katastrofy
nych świadków. dził fatalny zbieg okoliczności: wojskowego
Natomiast minister Bogdan złe warunki pogodowe, zła ko- samolotu CASA
Klich zaznaczył 23 stycznia pod- munikacja pomiędzy wieżą a pi- w Mirosławcu.
czas obchodów rocznicy tragedii, lotami oraz to, że pierwszy i dru- „Katastrofy zdarzają
że Komisja Badania Wypadków gi pilot nie byli dobrze wyszko- się na całym świecie,
Lotniczych Lotnictwa Państwo- leni na tym typie Casy. (ATD)  ale zawsze pozostaje
pytanie, czy tak

Bliżej kwalifikacji musiało być.

Ludzie umierają,
„Rozporządzenia opisujące no- 2 lutego. Nowelizacja wprowadza ale zostają legendy”,
we zasady uregulowania stosun- kwalifikację wojskową zamiast po- mówił podczas
ku do służby wojskowej są goto- boru. Zgodnie z przepisami ci, któ- uroczystości
we”, zapewniał w sejmie 22 stycz- rzy nie zostali powołani do odby- przed pomnikiem
nia sekretarz stanu do spraw spo- cia zasadniczej służby do 4 grud- ku czci ofiar tragedii
łecznych i profesjonalizacji w re- nia 2008 roku, zostaną przeniesie- minister obrony
sorcie obrony Czesław Piątas. ni do rezerwy automatycznie. To Bogdan Klich.
Przepisy zostaną wdrożone po pod- samo stanie się z osobami, które Zapewnił też,
pisaniu przez prezydenta noweli nigdy nie stawały do poboru. Będą że na zawsze
ustawy o powszechnym obowiązku one jednak musiały stawić się pozostaną w naszej
obrony, co powinno nastąpić przed przed komisją. (ATU)  pamięci. (KW) 

Trudniej Priorytety i potrzeby

dzie kraju wymagają kilkuset no-
wych żołnierzy. Rebelianci są bo-

z eksmisją W ubiegłym tygodniu szef Sztabu Generalnego Wojska

wiem ciągle aktywni. Ich naj-
groźniejszą bronią są ukrywane

R ozszerzenie katalogu osób,

wobec których w przypadku
Polskiego złożył wizyty w Afganistanie i Pakistanie. w pobliżu dróg improwizowane
ładunki wybuchowe. Przy takim
decyzji o przymusowym wykwa-
terowaniu z lokalu Wojskowej
Agencji Mieszkaniowej nie stosu-
S zef Sztabu Generalnego
Wojska Polskiego generał
Franciszek Gągor po wizycie
Ocenili, że nowe zadania Pol-
skiego Kontyngentu Wojskowego,
między innymi przejęcie odpo-
sposobie ataków niezwykle cenne
są kołowe transportery opance-
rzone Rosomak. Wybuchy min
je się trybu egzekucji administra- w Polskim Kontyngencie Wojsko- wiedzialności za działanie lotni- pułapek uszkodziły kilka pojaz-
cyjnej, przewiduje nowelizacja wym w Afganistanie powiedział: ska w Kabulu (70–80 wojsko- dów, ale na szczęście nie było ofiar
ustawy o zakwaterowaniu Sił „Jestem zadowolony, że pomimo wych), oraz sytuacja na wscho- wśród żołnierzy.
Zbrojnych Rzeczypospolitej Pol- trudnej służby żołnierze prezen-
skiej, którą uchwalił 23 stycznia tują wysokie morale”. Wraz z do-
sejm. Według nowych przepisów wódcą operacyjnym sił zbrojnych
administracyjna eksmisja z miesz- generałem broni Bronisławem
kań WAM nie będzie stosowana Kwiatkowskim odwiedził on
nie tylko wobec kobiet w ciąży, 22 stycznia wszystkie cztery bazy
małoletnich, osób niepełnospraw- Polskich Sił Zadaniowych w pro-
nych lub ubezwłasnowolnionych wincji Ghazni. Ich dowódca puł-
oraz najuboższych emerytów kownik Rajmund Andrzejczak
i rencistów, ale także wobec ob- i oficerowie sztabu poinformowa-
łożnie chorych. W takich sytu- li delegację o sytuacji w rejonie
acjach eksmisja może nastąpić operacji i o związanych z nią za-
FOT. TADEUSZ WRÓBEL

wyłącznie w wyniku sądowego grożeniach, a także o osiągnię-

nakazu opróżnienia lokalu z jed- ciach żołnierzy i ich potrzebach.
noczesnym obowiązkiem orze- Wskazywali też na pilną potrzebę
czenia uprawnienia do otrzyma- wzmocnienia naszych sił na tere-
nia lokalu socjalnego. (ANN)  nie Ghazni.

6 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 F L E S Z
S I Ł Y P O W I E T R Z N E

Nowe logo
POZNAŃ. Konkurs
na oznakę rozpo-
znawczą 2 Skrzydła
Lotnictwa Taktycz-
nego (SLT) został roz-
strzygnięty. Zespół pod przewod-
nictwem zastępcy dowódcy
2 SLT pułkownika pilota
Dariusza Mikołajczyka wybrał
projekt, który po zatwierdzeniu
przez Komisję Heraldyczną Mini-
sterstwa Obrony Narodowej sta-
nie się oficjalną oznaką rozpo-
znawczą 2 Skrzydła. Autorem
zwycięskiej pracy został artysta
plastyk i grafik ze Szczecina
Marcin Wawrzaszek. 
F L E S Z
Ż A N D A R M E R I A W O J S K O W A

Przedstawicielka
MIŃSK MAZOWIECKI. Panie
służące w Żandarmerii Wojskowej
wybrały swoją przedstawicielkę na
posiedzenie Rady do spraw Kobiet
w Siłach Zbrojnych RP. Będzie je re-
prezentować kapitan Aleksandra
Michalik z Komendy Głównej Żan-
FOT. MON

darmerii Wojskowej. Zastępcą zo-

stała porucznik Aleksandra
W trakcie pobytu w Ghazni ge- kraju polskich żołnierzy”, powie- Mielnik z Mazowieckiego Oddziału
nerał Gągor spotkał się z guber- dział Franciszek Gągor. Żandarmerii Wojskowej. Wybór re-
natorem prowincji. Podczas roz- Na początku minionego tygo- Z bólem przyjąłem prezentantki był jednym z punktów
mowy afgański polityk podkre- dnia szef SGWP przebywał rów- wiadomość o śmierci spotkania 23 żołnierek w szkarłat-
ślał, jak bardzo jest zadowolony nież z wizytą w Pakistanie, nych beretach. Uwagę poświęcono
ze współpracy z naszymi wojska- gdzie spotkał się z ministrem generała brygady również regulacjom prawnym doty-
mi. W przeddzień odwiedzin na- obrony Chandry Hamadem STANISŁAWA czącym służby kobiet. 
szych żołnierzy na wschodzie Muchtarem, przewodniczącym KAROLKIEWICZA
Afganistanu generał Gągor spo- Połączonych Sztabów Pakistanu F L E S Z
człowieka L O G I S T Y K A
tkał się z zastępcą szefa ISAF bry- generałem Tariqiem Majidem
oddanego Ojczyźnie
tyjskim generałem Jamesem B.
Duttonem. W bazie Bagram roz-
i dowódcą wojsk lądowych ge-
nerałem Ashfaqiem Parvezem
uczestnika Nowe mundury
wojny obronnej
mawiał z przedstawicielami do- Kayanim. ŁÓDŹ. W Wojskowym Ośrodku
w 1939 roku
wództwa Regionu Wschód ISAF. Gospodarze poinformowali pol- Badawczo-Wdrożeniowym Służby
wieloletniego prezesa
Pobyt w afgańskiej stolicy był ską delegację o zaangażowaniu sił Zarządu Głównego Mundurowej (WOBWSM) rozpoczę-
okazją do rozmów o współpracy zbrojnych Pakistanu w walkę z glo- Światowego to prace nad nowymi mundurami
ze stojącym na czele armii tego balnym terroryzmem. Przedstawili Związku Żołnierzy ćwiczebnymi dla żołnierzy Mary-
kraju generałem Bismillahem również wojskową ocenę sytuacji Armii Krajowej narki Wojennej. W tym celu odbyło
Mohammadim Khanem. Pod- na pograniczu z Afganistanem, się spotkanie robocze kadry kie-
czas wszystkich spotkań jedną w tym formy swej współpracy RODZINIE rowniczej Szefostwa Służby Mun-
z kluczowych kwestii, jakie poru- z Międzynarodowymi Siłami durowej Inspektoratu Wsparcia Sił
szano, był rozwój afgańskich sił Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF) składam serdeczne wyrazy Zbrojnych i WOBWSM z przyszłymi
bezpieczeństwa. „Musimy dopro- w tym kraju. Dowódcy dyskutowa- współczucia użytkownikami nowych mundurów.
wadzić do sytuacji, w której li o perspektywach dwustronnej Uczestniczyli w nim również pra-
Afgańczycy będą zdolni zapewnić współpracy wojskowej. Podczas Cześć Jego Pamięci! cownicy 74 Rejonowego Przedsta-
sobie spokój, co pozwoli na za- pobytu w Pakistanie generał Gągor wicielstwa Wojskowego, które jest
kończenie misji Międzynarodo- złożył wizyty w kilku jednostkach Bogdan Klich odpowiedzialne za odbiór przed-
wych Sił Wsparcia Bezpieczeń- wojskowych i Narodowym Uniwer- minister obrony narodowej miotów zaopatrzenia mundurowe-
stwa, a tym samym na powrót do sytecie Obrony. (TW)  go z przemysłu. (PG) 

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 7

 P E R Y S K O P

BOGUSŁAW POLITOWSKI
relacjonuje
codzienne
funkcjonowanie
wojska

WCIĄŻ NIE WIADOMO,

JAK W PRZYSZŁOŚCI MA WYGLĄDAĆ
SYSTEM WOJSKOWEJ LOGISTYKI.

Oddziały
omnibusów
FOT. ROMAN PRZECISZEWSKI

8 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 ARMIA ARMIA
ARMIA Redaktor działu ARTUR GOŁAWSKI

E
ksperymentowi z wojskowymi
oddziałami gospodarczymi od
początku towarzyszyło wiele
kontrowersji. Już pierwszy etap
projektu okazał się falstartem,
gdy z zaplanowanych w zarządzeniu ministra
obrony numer 503 z 6 grudnia 2006 roku sze-
ściu WOG-ów w Wędrzynie, Wrocławiu, Biel-
sku-Białej, Gliwicach, Dęblinie i Ustce, po-
wstały tylko cztery. Z pilotażu wyłączono Wę-
drzyn i Bielsko-Białą. Powód? W garnizonach
tych trwało przygotowanie do ważnej misji
w Afganistanie i słusznie uznano, że logistycz-
ne nowinki w tych jednostkach mogą przy-
nieść więcej szkody niż korzyści.

POCZĄTKI BEZ PRZEPISÓW

Choć wspomniane zarządzenie weszło w ży-
cie 6 grudnia 2006 roku, a więc ponad rok
przed rozpoczęciem praktycznej działalności
przez cztery oddziały, to czasu na prawidłowy
rozruch było zbyt mało. Na łamach „Polski
Zbrojnej” pisaliśmy o tworzeniu obsady etato-
wej i innych pracach przygotowujących nową
instytucję we Wrocławiu. Informowaliśmy, że
chociaż ruszył już eksperyment z WOG-ami,
nie było wszystkich niezbędnych przepisów.
Mimo wielu uwag od 1 stycznia 2008 roku we
wspomnianych garnizonach WOG-i przejęły
odpowiedzialność za logistyczną obsługę jed-
nostek i instytucji.
W pierwszych tygodniach, zamiast działać
pełną parą, borykały się z remontami pomiesz-
czeń i zakupem niezbędnego wyposażenia.
Brakowało komputerów, telefonów, o internecie
nikt nawet nie marzył. Dokumenty trzymano
w kartonach, a etaty były obsadzone zaledwie
w 50 procentach. Wiele problemów wynikało
ze zbyt późnego wyznaczenia do WOG-u osób
funkcyjnych. Tylko zapał, doświadczenie i chęć
sprostania wyzwaniom osób pracujących spra-
wiły, że podołano zadaniom i start programu

ów
się nie opóźnił.
Mimo wielu trudności po godzinie „zero”
w jednostkach podległych eksperymentalnym
instytucjom żołnierze nie chodzili głodni,
a wszelkie należności finansowe były wypłaca-
ne terminowo. Na przykład WOG numer 2, mi-
mo problemów związanych z tworzeniem od
podstaw zupełnie nowej instytucji w tak dużym
garnizonie, od początku obsługiwał ponad trzy
tysiące osób.
Nowo powstałe oddziały przyjęły na siebie
olbrzymi ciężar całkowitego logistycznego ob-
sługiwania jednostek i instytucji. Dowódcy
mieli zająć się wyłącznie szkoleniem żołnierzy.
Jednak ktoś wymyślił, że WOG-i mają zająć się

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 9

 P E R Y S K O P

Podział ról
POWSTANIU WOG-ów przyświecała idea
oddzielenia w jednostkach wojskowych
funkcji finansowo-gospodarczych od opera-

FOT. KAROLINA PRYMLEWICZ

cyjno-szkoleniowych. Dowódca jednostki
miał zająć się tylko szkoleniem pododdzia-
łów, a przedsięwzięcia logistyczne, finanso-
we, medyczne, ochronę koszar, a nawet
pewne aspekty utrzymania gotowości mobi-
lizacyjnej miał przejąć WOG. 

Przepis na WOG
W idealnej sytuacji WOG-i powinny powstawać stopniowo.

N ajpierw łączono by funk-

cje finansowo-gospodar-
cze jednostek podległych w da-
w miarę bezkolizyjne wyłania-
no by wiodącą jednostkę,
która przekształcałaby się
mi przez komórkę zamówień
publicznych macierzystego
WOG-u. Ostatnio minister obro-
nym garnizonie Inspektoratowi w nowy wojskowy oddział go- ny poinformował, że dziewięć
Wsparcia Sił Zbrojnych. Na- spodarczy. istniejących rbm i dwie bazy
stępnie funkcji finansowo-go- Zaopatrywaniem jednostek materiałowo-techniczne zosta-
spodarczych pozbywałyby się – z ramienia WOG – w środki nie połączonych w cztery regio-
– na rzecz wspólnej organiza- materiałowe i techniczne – zaj- nalne bazy logistyczne. Przewi-
cji – jednostki należące w tym mowałyby się rejonowe bazy duje to program rozwoju i mo-
garnizonie do rodzajów sił materiałowe, uzupełniane za- dernizacji technicznej na lata
zbrojnych. W ten sposób kupami i usługami zamawiany- 2009–2018. 

także sprawami mobilizacyjnymi. I to nie tylko stotliwością zawartą w instrukcji, skoro pod-
własnych pododdziałów na wypadek „W”, lecz legający mu batalion radiotechniczny ma ma-
także sporą częścią zadań dotąd przypadają- gazyny broni rozsiane w kilku miejscach
cych obsługiwanym jednostkom. kraju, niektóre nawet kilkaset kilometrów od
Przy takim obciążeniu i brakach kadrowych garnizonu?
uporanie się z „mobem” zajęło oddziałom pra-
wie pół roku. Dlatego dopiero po sześciu mie- PRZEŁOŻENI OBSERWUJĄ
siącach zaczęły one działać pełną parą, co nie Komendant WOG numer 2 pułkownik Jan
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

znaczy, że bez problemów. Szybko bowiem do- Bereza jest doświadczonym oficerem i zna
strzeżono, że na eksperyment przeznaczono też się na zarządzaniu. Jednak nawet on z puste-
trochę za mało pieniędzy. go nalać nie potrafi. Jak mówi, od pieniędzy
W efekcie w wielu jednostkach, gdzie spra- zależy wiele spraw. Na przykład izby cho-
wami żywienia miały zajmować się wyłącznie rych w jednostkach garnizonu do dzisiaj nie
WOG-i, w stołówkach do dziś pracują żołnie- mają podpisanych umów z Narodowym Fun-
rze, bo nie ma pieniędzy na zatrudnienie wy- duszem Zdrowia na świadczenie podstawo-
starczającej liczby pracowników. Również wej opieki zdrowotnej. Aby kontrakt został Oddziałowi we Wrocławiu – największemu
część prac związanych z utrzymaniem terenów zawarty, najpierw trzeba zgodnie z wymoga- ze wszystkich – przybyło jednak zadań.
zielonych w garnizonach wykonują żołnierze, mi ustawowymi przystosować placówki do 1 stycznia powstało Centrum Szkolenia Wojsk
bo przy niewielkich pieniądzach przetargi moż- obsługi osób niepełnosprawnych, zatrudnić Inżynieryjnych i Chemicznych. Tam właśnie
na było ogłaszać na okrojony zakres usług. dodatkowy personel, a na to środków nikt nie pierwszy raz w historii wojska żywienie w try-
W niektórych izbach chorych pomocy nadal przewidział. Na razie dzięki temu, że służba bie outsourcingu powierzono firmie cywilnej.
udzielają sanitariusze w mundurach, bo na eta- zdrowia w garnizonie współpracuje z miej- Specjaliści z WOG-2 muszą jednak na bieżąco
ty dla cywilnych medyków nie ma środków. scowym szpitalem wojskowym, żaden pa- monitorować wykonanie usługi; w końcu to
O tym wszystkim wiedzą pomysłodawcy cjent nie pozostaje bez opieki. oni nadal odpowiadają za jakość posiłków.
projektu oraz zespół do spraw wdrażania pi- Pułkownik Bereza zdaje sobie sprawę, że A żadnych dodatkowych stanowisk w związku
lotażu, powołany na szczeblu centralnym. za wiele niedociągnięć programu pilotażowe- z tym nie dostali.
Zdają sobie również sprawę, że wiele woj- go on oraz jego ludzie niesłusznie zbierają cię- Wojskowe oddziały gospodarcze podlegają
skowych przepisów, jak ten, że szef żywno- gi od usługobiorców. Często wynika to z fak- bezpośrednio Inspektoratowi Wsparcia Sił
ściowy powinien codziennie osobiście pró- tu, że powstała nowa instytucja, a ludzie Zbrojnych. Te instytucje, jako odpowiedzialne
bować posiłków, ciągle nie przystaje do re- w garnizonie mentalnie nie są do tego przygo- za ich funkcjonowanie i prawidłowe wykona-
aliów WOG-ów. No bo jak na przykład żyw- towani. Oficer z optymizmem patrzy jednak nie wszystkich zadań, wystawią im jak najlep-
nościowiec z Wrocławia ma jeść obiad w przyszłość. Na rok 2009 budżet kierowanej szą opinię. W nadesłanym do nas komentarzu
w czterech stołówkach jednocześnie? Albo przez niego instytucji wzrósł o 10 procent. komandora Jerzego Bolka przedstawiciele in-
jak uzbrojeniowiec ma kontrolować maga- Gdyby zwiększył się o 20, komfort pracy był- spektoratu nie wspominają jednak nic o bra-
zyny broni lub wydawanie amunicji z czę- by optymalny. kach finansowych czy ślimaczących się, a tak

10 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 A R M I A

SZYBKO DOSTRZEŻONO, ŻE OPRÓCZ ZBYT

UBOGIEJ OBSADY ETATOWEJ NA EKSPERYMENT
ZAPLANOWANO TROCHĘ ZA MAŁO PIENIĘDZY

potrzebnych zmianach w przepisach. skomplikowaną infrastrukturę lotniskową jego

Bardziej realistycznie i zarazem sa- MYDŁO, POWIDŁO bazy w WOG-u włączono do ogólnej infra-
mokrytycznie o programie wypowia- I SAMOLOTY struktury garnizonu. Pułkownik na mocy odpo-
dają się oficerowie zespołu do spraw Główny zarzut dotyczy tego, że no- wiednich decyzji nadal zarządza lotniskiem
wdrażania pilotażu. wa instytucja wzięła na siebie, a wła- i odpowiada za bezpieczeństwo lotów, ale po-
„Wiemy, że pozwoliliśmy WOG- ściwie narzucono jej, zbyt wiele zadań. zbawiono go wielu narzędzi do wykonywania
STRUKTURY om zamawiać usługi na rynku cywil- Widać to na przykładzie baz lotni- tych zadań.
WOG-ów nym, dając im zbyt mało pieniędzy na czych, w których sprawy zabezpiecze- Ponadto pułkownik w strukturze swojej jed-
powinny być
dostosowane ten cel. Wiemy, że za mało było fun- nia lotów oraz dotyczące infrastruktu- nostki nadal ma specjalistyczne dywizjony,
do liczby duszy na obsadę personelu. Przewi- ry lotniskowej są zbyt ważne i zbyt spe- a nie ma szefów służb, którzy fachowo by ich
obsługiwanych dzieliśmy przechodzenie w żywieniu cjalistyczne, aby zajmował się nimi działania koordynowali i nadzorowali. Kłopo-
podmiotów, na outsourcing, na co także zabrakło ktoś spoza Sił Powietrznych. tów nastręcza także ochrona obiektów wojsko-
ich specyfiki
oraz odległości środków. Były to błędy roku 2008, Dowódca 6 Bazy Lotniczej w Dębli- wych w garnizonie. Odpowiada za nią komen-
między których w roku bieżącym chcemy nie pułkownik Bogumił Znojek za dant WOG-u numer 5, który nie ma jednak na
jednostkami. uniknąć”, mówi sekretarz zespołu, różne mankamenty, które pojawiały się ten cel wystarczających środków. Skutek jest ta-
pułkownik Krzysztof Marciniak ze w ubiegłym roku, nie wini bezpośred- ki, że o bezpieczeństwo garnizonu nadal dba
Sztabu Generalnego WP. nio swojego WOG-u i pracujących kompania ochrony z 6 Bazy Lotniczej, bo ktoś
Wielu specjalistów logistyki bacznie w nim ludzi, lecz założenia programu to robić musi. Ochrona ta jest możliwa tylko
obserwujących program pilotażowy od pilotażowego. W jego ocenie stało się dzięki dobrej woli przełożonych z Sił Powietrz-
początku traktowało go sceptycznie. źle, że przy podziale kompetencji nych, którzy nie poddali się hurraoptymizmowi

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 11

 P E R Y S K O P
C O M M E N T A R I U M

Bagaż doświadczeń
JERZY BOLEK

FOT. KAROLINA PRYMLEWICZ

W nowy rok WOG-i wkroczyły
z dużym bagażem doświadczeń,
ale także z nowymi wyzwaniami.

O ddziały gospodarcze z powodze-

niem realizują przedsięwzięcia
związane z zabezpieczeniem jedno-
logistycznego sił zbrojnych na najniż-
szych szczeblach zaopatrywania i ob-
sługi wojsk w układzie stacjonarnym. nas do ważniejszych decydentów. Nieoficjalnie
stek i instytucji wojskowych w obsza- W nowy rok WOG-i wkroczyły z dużym dowiedzieliśmy się, że do udziału w dalszym
rach określonych w dokumentach for- bagażem doświadczeń wynikających etapie eksperymentu wytypowano kolejne dzie-
malnoprawnych dla programu pilota- z zacieśnienia współdziałania z zaopa- więć garnizonów. Odbyły się nawet w tym celu
żowego. Dzięki dużemu wysiłkowi i za- trywanymi jednostkami, ale także odpowiednie rekonesanse. Słychać jednak tak-
angażowaniu żołnierzy oraz pracowni- z nowymi wyzwaniami wynikającymi że pogłoski o zaniechaniu eksperymentu ze
ków wszystkich WOG-ów zadania pole- z przyjęcia na zaopatrzenie nowych względu na brak odpowiednich systemów in-
gające na zabezpieczeniu finansowym jednostek i instytucji. Dotyczy to formatycznych. Jaka jest prawda?
i logistycznym są wykonywane na po- w szczególności 2 WOG we Wrocławiu Sekretarz zespołu resortowego do spraw
ziomie nie niższym od dotychczasowe- i 5 WOG w Dęblinie.  wdrażania programu pilotażowego pułkownik
go. Potwierdzają to wnioski z przepro- Krzysztof Marciniak poinformował, że prace
wadzonych licznych nadzorów i kontro- analityczne dotyczące usprawnienia systemów
Komandor JERZY BOLEK
li, w tym Departamentu Kontroli MON. jest szefem Oddziału Planowania Potrzeb logistycznych w naszej armii ciągle trwają.
(...) Tym samym sprawdza się trafność Mobilizacyjnych Inspektoratu Wstępne wnioski z funkcjonowania istniejących
wyboru nowej drogi rozwoju systemu Wsparcia Sił Zbrojnych WOG-ów zostaną przedstawione ministrowi
obrony w czerwcu, a ostateczne pod koniec 2009
po powstaniu WOG-ów i tej kompanii ochrony nostkach zabrakło małych delegatur WOG-ów roku. Wtedy też zapadną wiążące decyzje co do
nie zlikwidowali. z podstawowymi kompetencjami. Ich wpro- przyszłości. Tymczasem „wstępne wyniki, mimo
Eksperyment spowodował także w bazie pro- wadzenie skróciłoby system decyzyjny i dro- stwierdzonych ograniczeń, popełnionych błędów
blemy z medycznym zabezpieczeniem lotów. gę od usługobiorcy do logistycznego organu i złych opinii, są zadowalające. Inspektorzy De-
Pułkownik Znojek jest zdania, że jego baza sa- decyzyjnego. partamentu Kontroli MON stwierdzili bowiem,
ma w sobie była kiedyś najlepszym WOG-iem, Taka grupa zabezpieczenia logistycznego, że wszystkie cztery WOG-i dobrze wypełniają
potrafiącym na wysokim poziomie zajmować czyli mała filia WOG, wydaje się potrzebna, swoje zadania. Dlatego nasz zespół resortowy
się logistyką specjalistyczną. Zmiany, które bo oddziały nie dorobiły się żadnego systemu opowiada się za powoływaniem kolejnych od-
wprowadzono przed rokiem, tylko skompliko- komunikacji informatycznej. Wrocławski działów”, powiedział pułkownik Marciniak. Za-
wały wykonywanie zadań. WOG na podłączenie do sieci MILWAN cze- znaczył jednak, że będą to prawdopodobnie in-
ka od dawna. Jest nadzieja, że nastąpi to za stytucje z ograniczoną liczbą zadań, szczególnie
ZAPOMNIANO miesiąc. Jednak jak na razie obieg dokumen- mobilizacyjnych, a więc mniejsze, wysoce wy-
O SPECJALISTACH tów między jednostkami a WOG-iem trwa specjalizowane, funkcjonujące w innej formie,
Poza środkami niezbędnymi do dobrego bardzo długo. W mieście, w godzinach szczy- mające doświadczonych menadżerów, którzy
działania każdej instytucji potrzebni są także tu komunikacyjnego, trzeba stracić ponad go- ograniczyliby się tylko do zarządzania procesa-
specjaliści. Przy tworzeniu WOG-ów zapo- dzinę, jadąc w jedną stronę z fakturami czy mi w różnych sferach logistyki.
mniano, że siły zbrojne są organizacją wielo- decyzjami. W WOG-u Gliwice, który obsłu- Na razie nie ma więc decyzji odnośnie do po-
branżową, więc oddziałom tym przyjdzie za- guje jednostkę w Tarnowskich Górach, jest woływania następnych dziewięciu WOG-ów.
pewnić warunki do funkcjonowania specjali- jeszcze gorzej. Na pewno nie dojdzie do tego w 2009 roku.
stom i pododdziałom z wielu różnych dzie- Zdaniem mojego rozmówcy struktury Prawdopodobnie w przyszłości zrezygnuje się
dzin, poczynając od medyków, przez typo- WOG-ów powinny być dostosowane do licz- też z nazywania nowo powstałych jednostek
wych lądowców, po uzbrojeniowców, inżynie- by obsługiwanych podmiotów, ich specyfiki WOG-ami, bo według naszych rozmówców ze
rów infrastruktury lotniczej i meteorologów. oraz odległości między jednostkami. Jeśli Sztabu Generalnego nazwa ta raczej źle się ko-
Innymi słowy WOG powinien zatrudniać wie- myśli się o obsługiwaniu ich na wysokim po- jarzy. Powstaną instytucje pod inną nazwą,
lu omnibusów, a to przecież niemożliwe. ziomie, nie powinno się tworzyć molochów, a proces ich formowania ma być równoległy ze
Bardzo doświadczony logistyk z dowódz- przekraczać pewnych granic. zmianami niektórych przepisów, zmniejsza-
twa Śląskiego Okręgu Wojskowego, który od niem wojskowej biurokracji, uproszczeniem
początku miał co do koncepcji WOG-ów wie- ŹLE SIĘ KOJARZY procedur zarządzania i stworzeniem odpowied-
le wątpliwości, ocenia dzisiaj, że „grzechem Zarzuty pod adresem WOG-ów można mno- niego systemu przepływu dokumentów i infor-
pierworodnym” oddziałów jest wspomniane żyć. Centralizowanie logistyki ma także zalety, macji. Nie może być tak, że planowanie budże-
już przejęcie zadań mobilizacyjnych od ob- choć będzie ich mniej. Najważniejsza jest jed- tu w wojsku zaczyna się w kwietniu, a plano-
sługiwanych jednostek. Uważa on ponadto, nak odpowiedź na pytanie: co dalej? wanie zadań pod koniec roku. 
że struktura pilotażowych instytucji jest nie- Niestety, po tym pytaniu w Inspektoracie
wydolna. W większych obsługiwanych jed- Wsparcia SZ nabrano wody w usta. Odesłano Więcej o outsourcingu w żywieniu na stronie 18

12 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 W samo sedno
F E L I E T O N
BOGUSŁAW
PACEK
Drugi warunek profesjonalizacji, zastępca
dowódcy
czyli przygotowanie kadr, jest o wiele trudniejszy operacji EUFOR
od pierwszego – uzawodowienia. Tym razem to w Czadzie
kwestia nie tylko pieniędzy, ale i dobrego systemu.

Przeprawa przez rzekę

esteśmy w trakcie przepra- wołuje poklask mundurowych. Ale środków i pieniędzy. Bez odpowiedniej „amuni-
wy przez rzekę. Tak na ra- przecież „klaskaniem mając obrzękłe cji” nie nauczysz się strzelać, latać, wychodzić w
zie wygląda drugi warunek prawice (…) lud woła o czyny”. Mam morze. I znowu to kwestia systemu, a nie hurra-
profesjonalizacji. Czy zdą- nadzieję, że tym razem edukacyjne optymizmu.
żymy dotrzeć na brzeg do dziecko profesjonalizacji będzie rozwi- Kolejny problem to praktyczne szkolenie żoł-
końca 2010 roku? Z jednej jać się spokojnie. nierzy w operacjach zagranicznych. Działanie
strony mamy wszystko, czego trzeba: Zmiany nadchodzą. To widać. Szko- w realnych warunkach Iraku, Afganistanu czy
dobre szkoły oficerskie i porządne ły oficerskie przeszły w podporządko- Czadu od dawna wychodzi nam na dobre. Nie-
akademie. Naszym centrom szkole- wanie ministra. Podchorążowie pewnie stety, na międzynarodowe stanowiska w struk-
niowym również niczego nie brakuje. się cieszą. Wzrósł turach dowodzenia, sztabowych czy zabezpie-
Z drugiej strony zaś wciąż słyszymy
narzekania na brak systemu szkolenia
prestiż ich uczelni.
Powstaje jednolity
Nie można robić czenia wciąż wysyłamy za mało oficerów. Czę-
sto to problem nie tylko znajomości języka an-
i przygotowania wojsk.
Niby proste. Dowódcy muszą okre-
system wojskowych
szkół wyższych.
z wyjątków gielskiego, ale i braku dobrej woli dowódców,
którzy niechętnie pozbywają się podwładnych.
ślić, co szeregowy, podoficer lub oficer Poza tym chłopaki nowych reguł, bo A przecież w naszej przyszłej profesjonalnej
wiedzieć powinien, a specjaliści od pla-
nowania i programów tak wszystko uło-
z Wrocławia i Dę-
blina nie muszą wtedy to nie jest armii niezbędna jest duża liczba kadry przygo-
towanej do zajmowania stanowisk w NATO
żyć, by sprostać tym wymaganiom.
Czasami to, co wydaje się proste, wcale
zdobywać tytułu
magistra, by zostać
system, tylko i Unii Europejskiej, umiejącej współpracować
z sojusznikami.
takie nie jest. W całą żołnierską służbę oficerem. Teraz bałagan Przygotowanie kadr to proces ustawiczny,
jest wpisanych wiele różnego typu szko- pewnie sobie to rozłożony na lata. Na razie przed nami przy-
leń, kursów, studiów. Czyli znowu sys- chwalą. Ale jednak stawia to ich w ran- gotowanie kilkudziesięciu tysięcy nowych
tem wymogów szkoleniowych, które kingu niżej. No bo dlaczego w Akade- zawodowych żołnierzy. Swoją drogą, to cie-
żołnierz musi spełnić, aby wejść po dra- mii Marynarki Wojennej można zdo- kawe, ile można osiągnąć przez dwa lata.
binie rozwoju służbowego. być i jeden i drugi za jednym zama- Jak uda się przygotować nową armię do
System ma to do siebie, że musi być chem, a w Dęblinie czy końca 2010 roku? 
trwały i konsekwentny. Jeśli się powie, Wrocławiu nie?
że przed awansem na majora lub gene- Myślę, że z kształce-
rała trzeba spełnić określone wymogi, niem sobie poradzimy.
to trzeba tego pilnować i nie robić z wy- Gorzej z praktycznym
jątków nowych reguł, bo wtedy to nie przygotowaniem do
jest system tylko bałagan. zawodu. Cóż, tu po-
Wreszcie dobrze byłoby, żeby choć jawia się jednak
jedna idea w naszej armii przetrwała problem
dłużej niż dwa–trzy lata. System przy-
gotowujący żołnierza do profesjonalne-
go wykonywania zawodu musi mieć
szansę sprawdzenia się w rzeczywisto-
ści. Często jest tak, że jeszcze nie odro-
śnie od ziemi, a już okrzykują go star-
cem lub w ogóle zapominają o nim
FOT. WWW.SXC.HU

i fundują sobie nowe dziecko.

Jak to zwykle w wojsku bywa,
każda wprowadzana zmiana wy-

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 13

 N A C E L O W N I K U

Kwadratura
budżetowa
14 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009
 A R M I A

Z JANUSZEM ZEMKEM o problemach

budżetowych armii oraz ich skutkach
dla modernizacji i profesjonalizacji rozmawia
JANUSZ B. GROCHOWSKI
POLSKA ZBROJNA: Ministerstwo nierzy. Ale przede wszystkim trzeba mów dowodzenia, jest ułudą. Można o tym
Obrony Narodowej nie otrzymało myśleć o zaciskaniu pasa. Jeżeli się opowiadać, ale to jest niewykonalne.
w ubiegłym roku ponad trzech mi- tego nie zrobi, problemów przybę-
liardów złotych. To dużo… dzie, a wszelkie plany modernizacji POLSKA ZBROJNA: Rząd SLD też podjął
JANUSZ ZEMKE: To bardzo dużo. i profesjonalizacji będą budowane na się czterech dużych, kosztownych progra-
Takiej sytuacji nie pamiętam od lat. ruchomych piaskach. mów przewidujących zakup samolotów wie-
MON zaplanowało wydatki majątkowe lozadaniowych, KTO, Spike’a i radiolinii.
na kwotę 5,2 miliarda. Oznacza to, że POLSKA ZBROJNA: Czyli plany JANUSZ ZEMKE: Ale najbardziej kosztow-
ma niezapłacone faktury aż na jedną finansowe są zbyt optymistyczne. ny samolot wielozadaniowy był finansowany
trzecią tej kwoty, 1,8 miliarda złotych. JANUSZ ZEMKE: Uważam, że spoza budżetu MON.
przyjęte założenia, które przewidywa-
POLSKA ZBROJNA: Minister ły dojście do armii zawodowej w ciągu POLSKA ZBROJNA: Czy można takie roz-
Bogdan Klich mówi, że nie ma pro- dwóch lat, obok innych wątpliwości, wiązanie powtórzyć?
blemu, bo zaległości zostaną uregu- nie biorą pod uwagę realiów finanso- JANUSZ ZEMKE: Jestem gorącym zwolen-
lowane do 10 lutego. wych budżetu państwa. Jeśli liczby nikiem tego, by parlament przyjął narodowy
JANUSZ ZEMKE: Jest problem, czyta się ze zrozumieniem, można do- program budowy okrętów.
gdyż ubiegłoroczne zaległości zostaną strzec żonglowanie cyframi.
pokryte ze środków przyznanych resor- POLSKA ZBROJNA: Dlaczego akurat ten?
towi w 2009 roku. Tym samym ta kwo- POLSKA ZBROJNA: Na czym ono JANUSZ ZEMKE: Dlatego, że niedługo bę-
ta została przez MON bezpowrotnie polega? dziemy mieli w Marynarce Wojennej katastro-
utracona, co oznacza, że polski prze- JANUSZ ZEMKE: Mówi się na fę. Już teraz przeciętny wiek wielu okrętów wy-
mysł zarobi znacznie mniej, niż mógł. przykład, że wydatki majątkowe wzro- nosi 27–28 lat. Tymczasem rola tego rodzaju sił
sną w tym roku o 250–300 milionów zbrojnych rośnie. Jeżeli mówimy o dywersyfi-
POLSKA ZBROJNA: Dlaczego tak złotych. Ważne, co się uwzględnia. kacji źródeł dostaw ropy i gazu, musimy zakła-
się stało? Elżbieta Suchocka-Rogu- A uwzględniono – czym resort obrony dać większą rolę transportu morskiego, a zatem
ska, wiceminister finansów, twier- nie chce się chwalić – dwie kwoty. konieczność ochrony szlaków. Nie można wy-
dzi, że resort obrony skumulował Przede wszystkim część podatku VAT kluczyć zagrożenia dla ewentualnych elemen-
wydatki w ostatnich miesiącach za zakupy towarzyszące F-16. tów tarczy antyrakietowej – mającej powstać
ubiegłego roku, podczas gdy docho- w okolicach Słupska – nie tylko od strony lądu,
dy państwa spadały. POLSKA ZBROJNA: Przecież za- ale także morza. Wreszcie układ sił na Bałtyku
JANUSZ ZEMKE: O tym, że docho- kup F-16 jest finansowany poza bu- zmienia się na naszą niekorzyść. Marynarki
dy są mniejsze niż się spodziewano, dżetem MON. niemiecka czy duńska znacznie bardziej intere-
Ministerstwo Finansów musiało wie- JANUSZ ZEMKE: Niestety, w tym sują się Morzem Północnym, zaś Rosja przystą-
dzieć już na jesieni. Czy ostrzegło inne roku część VAT zapłaci MON. Mini- piła do modernizacji floty.
resorty? Na to pytanie powinna odpo- sterstwo zostanie też zatem pozbawio-
wiedzieć Najwyższa Izba Kontroli, bo ne przynajmniej 150 milionów złotych POLSKA ZBROJNA: Niestety, często moż-
to jest problem w skali całego państwa. na prace naukowo-badawcze, które do na spotkać się z lekceważeniem morskiego
Minister Jacek Rostowski pod koniec tej pory były opłacane przez Komitet rodzaju sił zbrojnych.
ubiegłego roku zapewniał, że kryzys Badań Naukowych albo resort nauki. JANUSZ ZEMKE: Walka o Marynarkę Wo-
gospodarczy Polski nie dotyczy. Inne Nie będzie też zatem przyrostu. Do te- jenną w gruncie rzeczy jest walką o utrzymanie
resorty uważały więc, że pieniądze za- go dochodzą duże zobowiązania za nakładów obronnych na poziomie 2 procent
pisane w budżecie na 2008 rok mają 2008 rok, wielokrotnie większe od PKB po 2014 roku, kiedy skończą się płatności
prawo wydać. Te kłopoty dotknęły tak- kwot, o których tu mówimy. za F-16. Gdy zostanie ona przegrana, wojsko
że wojsko i już wiemy, że plan zaku- może bezpowrotnie stracić tę dodatkową kwotę,
pów na ten rok nie zostanie wykonany. POLSKA ZBROJNA: Planowane którą otrzymuje na program samolotowy.
wydatki majątkowe nie spadają jed-
POLSKA ZBROJNA: Ma Pan nak poniżej ustawowo gwarantowa- POLSKA ZBROJNA: Czy jest szansa na
pomysł, jak wyjść z powstałej sy- nych 20 procent budżetu MON. przyjęcie ustawy specjalnej?
FOT. JAKUB CZERMIŃSKI

tuacji? JANUSZ ZEMKE: Wiara, że resort JANUSZ ZEMKE: Dwukrotnie komisja

JANUSZ ZEMKE: Trzeba uregulo- obrony udźwignie na raz cztery wiel- obrony występowała do rządu z dezyderatem
wać wszystkie zaległości. Należy też kie programy modernizacyjne doty- w tej sprawie i dwukrotnie dostaliśmy odpo-
ochraniać zakupy wyposażenia czące obrony przeciwlotniczej, Mary- wiedź, że nie ma problemu, bo budżet MON
zwiększającego bezpieczeństwo żoł- narki Wojennej, śmigłowców i syste- to udźwignie.

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 15

 N A C E L O W N I K U

FOT. JAKUB CZERMIŃSKI

W WOJSKU I KOŚCIELE rola centrum musi być zagwarantowana. Nie wyobrażam sobie, by biskup nie miał wpływu na obsadę proboszczów.

POLSKA ZBROJNA: To przecież niewyko- miliardów dolarów na uporanie się z kryzy- rencja wymusza obniżenie ceny. Nie ma inne-
nalne. Koszt takiego programu to 10–11 mi- sem gospodarczym. A tego nie da się zrobić go wyjścia. Dlatego w rozmowach finalnych
liardów złotych. bez cięć w budżecie Departamentu Obrony, trzeba mieć przynajmniej trzech partnerów.
JANUSZ ZEMKE: Kiedy czytam takie odpo- który wynosi 600 miliardów dolarów rocznie. Gdyby był przetarg, byłaby możliwa analiza
wiedzi, zastanawiam się, czy ten, kto je przygo- W takiej sytuacji zawsze chroni się koszta militarno-ekonomiczna, a tak mówimy: Pa-
towuje, bilansuje potrzeby modernizacyjne sił sztywne, a jedynym więk- trioty i nic więcej. W handlu
zbrojnych. Ja złapałbym się takiej szansy i robił
wszystko, by sejm taką ustawę przyjął, bo wte-
szym polem manewru są wy-
datki rozwojowe. Jestem za-
Sześć instytucji bronią liczenie na przyjaźń
jest błędem.
dy udźwignięcie przez MON pozostałych pro- tem przekonany, że cięcia walczy w MON
gramów byłoby bardziej realne, choć też nie obejmą program antyrakieto- POLSKA ZBROJNA: Czy
wiem, czy wykonalne. wy i zostanie on przynajm- z korupcją, wobec kłopotów finanso-

POLSKA ZBROJNA: Najważniejszym

niej spowolniony.
a przede wych państwa modernizacja
może być zahamowana?
z nich jest chyba obrona powietrzna, któ- POLSKA ZBROJNA: Mini- wszystkim chce JANUSZ ZEMKE: Na
rej ważnym wzmocnieniem byłaby tarcza ster Radosław Sikorski twier- szczęście mamy kilka pro-
antyrakietowa. dzi, że bez umowy z admini- uzasadnić gramów, które przyczyniają
JANUSZ ZEMKE: Nie ma wątpliwości, że
bez bezpiecznej przestrzeni powietrznej inne
stracją George’a W. Busha
nie mielibyśmy szans na
celowość swojego się do postępu w technice:
F-16, KTO (Amerykanie mó-
starania obronne tracą sens. Ten system trzeba otrzymanie Patriotów. istnienia wią, że z Polski wzięliby
będzie zbudować więc od nowa, tylko pytamy, JANUSZ ZEMKE: Cieszył- dwie rzeczy: żołnierzy i Ro-
ile, czego i u kogo kupimy. bym się, gdyby bateria Patriotów stacjonowała somaki), Spike’i i bezzałogowce. Natomiast
w Polsce. Ale też wiemy, że potrzebujemy ich niepokoi mnie, że ciągle jesteśmy w fazie
POLSKA ZBROJNA: Bez amerykańskich 8–10 i musielibyśmy je sami kupić. identyfikowania potrzeb. Jakby nie było wia-
Patriotów za kilka lat nie będziemy mieli domo od dawna, że są potrzebne śmigłowce.
czym bronić polskiego nieba. Dlaczego lewi- POLSKA ZBROJNA: Można próbować wy- Teraz ktoś odkrył, że podobnie jest z 19-oso-
ca jest temu przeciwna? negocjować dobrą cenę. bowymi samolotami dla VIP-ów. Przecież
JANUSZ ZEMKE: Uważamy, że zawieranie JANUSZ ZEMKE: Od firmy, która wie, że o tym się mówi od czterech lat. Brak jest sza-
umów z administracją, która odchodzi, było tylko u niej możemy to kupić? Chcę zobaczyć cunku nie tyle dla byłych ministrów – oni mu-
krokiem nierozsądnym. Poważnie obawiam „przyjacielską cenę” w kontrakcie, w którym szą być szczęśliwi, że następcy jak będą kultu-
się, że w lutym–marcu ten program zostanie naszym partnerem nie jest rząd USA, ale ame- ralni, to nie będą o nich w ogóle mówili – ale
formalnie utrzymany, ale straci zasilanie fi- rykańskie koncerny zbrojeniowe, dla których dla żołnierzy, którzy te analizy i uzgodnienia
nansowe. Amerykanie muszą znaleźć setki głównym kryterium jest zysk. Tylko konku- ciągle muszą przygotowywać.

16 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 A R M I A

POLSKA ZBROJNA: Oni zachowują sobie ny będzie zmniejszał dopływ do wojska pienię-
wcześniejsze materiały. dzy, ale z drugiej dla wielu młodych ludzi jest WIZYTÓWKA
JANUSZ ZEMKE: Ale to nie zmieni proble- to sygnał, że wojsko stwarza szansę na ciekawy
mów z podejmowaniem decyzji, które owład- zawód i na stabilizację. JANUSZ ZEMKE
nęły MON trzy lata temu. Zapanowała obsesja, Począwszy od 1989 roku
że za każdym przetargiem kryją się przekręty. POLSKA ZBROJNA: Profesjonalizacja wy- na kolejną, już szóstą ka-
W rezultacie obok standardowego nadzoru NIK maga dość gruntownej zmiany prawa. Na dencję wybrany w Byd-
czy departamentu kontroli, rzekomych afer tym tle dostrzegam kolejne pole konfliktu. goszczy na posła na Sejm RP. Nieprzerwa-
w MON szukają także biuro antykorupcyjne, Prezydent opowiada się za armią 150-ty- nie pracuje w komisjach obrony narodowej
oraz administracji i spraw wewnętrznych.
Służba Kontrwywiadu Wojskowego, pion sięczną, a minister Klich zszedł do 120 tysię-
Obecnie przewodniczy komisji obrony,
w żandarmerii i specjalna komórka prokuratury cy. W razie weta pomożecie rządowi?
a przez pół roku kierował także Komisją
wojskowej. Sześć instytucji walczy z korupcją, JANUSZ ZEMKE: Zawsze sprzeciwiałem ds. Służb Specjalnych (do końca maja
a przede wszystkim chce uzasadnić celowość się filozofii „nie, bo nie”, i dlatego wszedłem 2008 roku).
swego istnienia. Jak się ma zachować ten, kto do komisji rozpatrującej projekt nowelizacji Uważany jest za jednego z najlepszych
ma podjąć decyzję? Na wszelki wypadek jest ustawy pragmatycznej, która jest dla profesjo- znawców problematyki obronnej. Pracując
wyjątkowo ostrożny. nalizacji najważniejsza. Będę robił wszystko, w sejmowej KON, ukończył kursy specjali-
byśmy ją przyjęli szybko, a na pewno nie wpi- styczne w Kanadzie, RFN i Stanach Zjed-
POLSKA ZBROJNA: Kilkanaście spraw szemy do niej nic, co by utrudniało powołanie noczonych. W latach 1997–2001 repre-
trawiło jednak do prokuratury. zawodowej armii. zentował sejm w Komisji Technologii Woj-
JANUSZ ZEMKE: Rzeczywiście kilku mą- skowych w Unii Zachodnioeuropej-
drym ludziom wytoczono sprawy, prokuratorzy POLSKA ZBROJNA: Mimo że proponowa- skiej. W latach 2001–2005 był sekreta-
byli zajęci od rana do nocy, ale teraz sprawy te ne rozwiązania w niektórych przypadkach rzem stanu, zastępcą ministra obrony, od-
powiedzialnym za sprawy budżetu, inwesty-
są umarzane. Obsesja może dotyczyć poszcze- są wręcz zaprzeczeniem ustawy pragmatycz-
cje i techniczną modernizację wojska. Przy-
gólnych osób. Nieszczęściem jest, gdy wpisuje nej przygotowanej przez generała Jabłoń-
czynił się do rozstrzygnięcia wielu przetar-
się w mechanizm działania instytucji. Wszystko skiego, a przyjętej przecież głosami właśnie gów na zakup nowych samolotów, trans-
to spada na i tak przeciążony departament za- posłów SLD? porterów, pocisków kierowanych, systemów
opatrywania. Ludzie zajmują się zbieraniem JANUSZ ZEMKE: Ja tego tak nie odczytuję. łączności i dowodzenia.
dziesiątek opinii, że robią dobrze. Jeżeli ktoś Trzeba być podatnym na praktyczną weryfika- Jest porucznikiem rezerwy. Służył
w MON nie przerwie tej obsesji, której twórca cję prawa. Minęło kilka lat obowiązywania tej w 12 Dywizji Zmechanizowanej w Szczeci-
w nagrodę wyjechał do Brukseli, to kontrakty ustawy i jeżeli panuje opinia, że ona jest zbyt nie i 16 Dywizji Pancernej w Elblągu. Po-
będą zawierane długo i po czasie. formalistyczna, że usztywnia politykę kadrową, chodzi z Kowalewa Pomorskiego, ukończył
to trzeba ją zmienić. Nie chciałbym, żeby spe- prawo na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika
POLSKA ZBROJNA: Czy istnieje konflikt cjalista, który obsługuje nowoczesny samolot, w Toruniu, zaś w warszawskiej Wyższej
między profesjonalizacją a modernizacją? musiał siedzieć 20 lat na tym samym stanowi- Szkole Nauk Społecznych uzyskał doktorat
JANUSZ ZEMKE: Konflikt to zbyt duże sło- sku, bo nie ma możliwości awansu poziomego. z politologii. Jego żona Grażyna jest nauczy-
cielką. Mają troje dzieci: syn Leszek pracu-
wo, a jedno z nieporozumień, z którym mamy do Tutaj będę otwarty na propozycje, ale co do in-
je, zaś bliźnięta Ola i Olek są studentami.
czynienia, polega na tym, że dzięki zgrabnemu nych kwestii, podyskutujemy, bo zbytnia ela-
Wolny czas najchętniej spędza z rodziną,
PR-owi rządowi udało się doprowadzić w świa- styczność może powodować dowolność i su- lubi też łowienie ryb (w jeziorze Rulewo
domości społecznej do zbitki pojęć, że armia za- biektywizm przy awansach. w Borach Tucholskich złowił 3,05-kilogra-
wodowa jest tożsama z profesjonalną. Gdyby tak mowego lina) i strzelanie sportowe.
było, dawno można byłoby wstrzymać pobór POLSKA ZBROJNA: Nie odnosi Pan wra-
i mówić, że mamy wojsko profesjonalne. Ponad- żenia, że MON nie dał sobie rady z nowym na obsadę proboszczów. Dziwne byłoby zatem,
to cały czas trzeba pamiętać o trzech wymiarach systemem zarządzania kadrami, i dlatego gdyby dowódca brygady miał ograniczony
profesjonalizacji. Jeżeli służby zawodowej nie jest on zmieniany? wpływ na losy podwładnych oficerów. Batalio-
skorelujemy ze szkoleniem i modernizacją, bę- JANUSZ ZEMKE: Spokojnie. Zanim podko- ny ma tylko trzy.
dziemy mieli urzędników w mundurach, a nie misja przystąpiła do pracy, poprosiliśmy o róż-
profesjonalnych żołnierzy. ne analizy, żeby wiedzieć nie tylko, co jest POLSKA ZBROJNA: W sprawach obron-
wprowadzane, ale też co jest eliminowane i ja- ności państwa z reguły obowiązywało poro-
POLSKA ZBROJNA: Ta korelacja jest bar- kie będzie rodziło skutki. Nienormalne byłoby, zumienie ponad politycznymi podziałami.
dzo trudna. gdyby podoficer w policji czy straży granicznej Niestety, ostatnio coraz częściej wokół woj-
JANUSZ ZEMKE: Przyjęto założenie, że musiał spełnić wyższe wymogi niż jego kolega ska iskrzy.
wojsko zawodowe ma być priorytetem. Moim w wojsku. Wydaje się, że powinno być odwrot- JANUSZ ZEMKE: Są to echa konfliktu mię-
zdaniem proces mógł być przeprowadzony nie nie. Ustawa pragmatyczna nie może być zbio- dzy PO a PiS, a także na linii prezydent–pre-
w rok czy dwa, ale w pięć lat. rem przepisów, które ułatwiają życie tylko do- mier. Równocześnie obserwuję ich zbyt słabą
wódcom. Proponuje się chociażby, aby dowód- wolę współdziałania. Chociaż w konstytucji
POLSKA ZBROJNA: Generał Stanisław ca batalionu decydował jednoosobowo o awan- wyraźnie zapisano, że prezydent sprawuje
Koziej powiedział, że największą groźbą sach do stopnia kapitana. Dla mnie to ryzykow- zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi, nie przy
dla profesjonalizacji byłaby śmieszność. ne. Co prawda słyszę, że będzie on zawsze sta- pomocy Biura Bezpieczeństwa Narodowego
A śmieszność byłaby wtedy, gdyby w ko- wiał na najlepszych, ale też wyobrażam sobie – które często przypisuje sobie takie prerogaty-
szarach brakowało zawodowców, a na do- sytuację, kiedy na odchodne postanowi wyróż- wy – ale za pośrednictwem ministra obrony na-
datek ci, którzy do nich trafili, byliby źle nić kogoś, kierując się sympatiami. Są dwie in- rodowej. Formalnie więc jako jedyny członek
uzbrojeni. stytucje w kraju – wojsko i kościół – w których rządu ma on dwóch szefów: pierwszego – pre-
JANUSZ ZEMKE: Na szczęście są chętni. rola centrum musi być zagwarantowana. Nie miera, ale też drugiego – prezydenta. To obligu-
Paradoksalnie kryzys gospodarczy z jednej stro- wyobrażam sobie, by biskup nie miał wpływu je go do dobrej współpracy z nimi oboma. 

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 17

 L O G I S T Y K A

W
nowo powstałym Cen- sprzętu czy pozbywaniem się odpadów ku- Jak każde novum, tak i stołówkowy outso-
trum Szkolenia Wojsk chennych. Na razie firma żywi w centrum po- urcing ma zwolenników i przeciwników. Ci
Inżynieryjnych i Che- nad 500 żołnierzy. Docelowo będzie obsługi- pierwsi po dwóch tygodniach zarządzania sto-
micznych we Wrocławiu wała około tysiąca. łówką przez firmę chwalą ten stan rzeczy i za-
31 grudnia 2008 roku ko- Można się tylko cieszyć. Skoro udało się za- stanawiają się, kiedy Inspektorat Wsparcia Sił
lację wydano po staremu. Śniadanie następne- oszczędzić, uproszczono funkcjonowanie jed- Zbrojnych zdecyduje się na wprowadzenie po-
go dnia żołnierze zjedli już z cywilnego kotła. nostki i do tego znacznie poprawiła się jakość dobnych rozwiązań w kolejnych jednostkach.
Byli zaskoczeni. Dwa zestawy śniadaniowe do posiłków, to na usta ciśnie się pytanie: dlacze- Argumentują, że wojska innych krajów od
wyboru, dwa rodzaje zupy na obiad, wybór go tylko w jednej stołówce w całym wojsku dawna są żywione przez firmy cywilne, które
spośród trzech drugich dań. Dodatkowo na ży- i dlaczego dopiero teraz? zajmują się tym nawet w warunkach wojny.

BOGUSŁAW POLITOWSKI

Eksperyment w kotle
W stołówce zrobiło się czyściej, działają termosy i można rozpoznać,
z czego ugotowano kompot. Żołnierze wreszcie nabierają do kubków
prawdziwą herbatę, a nie zabarwioną wodę.
czenie kolacja na zimno lub gorąco. Z zado-
woleniem przyjęli, że takie posiłki nie zostały
im wydane tylko z okazji Nowego Roku, lecz
będą dostawać je nadal, a stołówka zacznie
wyglądać jak lokal gastronomiczny z prawdzi-
wego zdarzenia.

PROSTE, GDY SĄ PIENIĄDZE

Stołówka podlega logistycznie Wojskowe-
mu Oddziałowi Gospodarczemu numer 2 we
Wrocławiu. Kiedy okazało się, że instytucji
tej przyznano pieniądze na eksperymentalne
przedsięwzięcie, reszta nie była już skompli-
kowana. Rozpoznano rynek. Wytypowane
firmy zaproszono do negocjacji. Zebrano
oferty przetargowe. Z pięciu prywatnych
przedsiębiorstw ubiegających się o kontrakt
wybrano to, które ma duże doświadczenie,
dobre referencje, długo istnieje na rynku
i przedstawiło najlepszą propozycję. Podpisa-
no umowę.
W ostatnich dniach grudnia pracownicy fir-
my zrobili rekonesans. W noc sylwestrową
przejęli wszystko we władanie, na zasadzie uży-
czenia, wraz z pomieszczeniami oraz wszelki-
mi urządzeniami kuchennymi i magazynowy-
mi. Pierwsze śniadanie dla żołnierzy przygoto-
wali już własnymi rękoma, z własnych produk-
tów. Konsumenci byli zadowoleni.
Komendant wrocławskiego WOG pułkow-
nik Jan Bereza uważa, że wojsko zrobiło do-
bry interes. Dotychczasowe dzienne koszty
żywienia jednego żołnierza wynoszące około
28 złotych (nie należy ich mylić z wartością
wsadu do kotła, chodzi o całość kosztów) zo-
stały obniżone. Wojskowi nie muszą się już
martwić o personel stołówki, wyznaczać żoł-
nierzy do dyżurów kuchennych, nie mają na
głowie kłopotów z zaopatrzeniem i przecho-
wywaniem produktów, z serwisowaniem

18 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 A R M I A

Sceptycy kiwają głowami i pytają: kto bę- ność może sprawdzić lekarz jednost- nieczności w swoich kuchniach i sto-
dzie żywił wojsko, gdy jednostka ruszy na po- ki i wojskowy sanepid. Mało tego, łówkach może prowadzić szkolenie dla
ligon? Kto będzie uczył gotować młodych ku- reprezentanci przedsiębiorstwa sami kucharzy wojskowych.
charzy, skoro są tacy na etatach jednostek? poprosili, aby uaktywnić w żywionej System ograniczający dowolność
Kto dopilnuje, by firma cywilna podpisująca jednostce radę konsumentów! Dy- działań firm, które chciałyby karmić
kontrakt nie dbała tylko o bogacenie się kosz- rektor zarządzający firmy Tomasz żołnierzy w koszarach, o czym dosko-
tem żywionych? Kto będzie sprawował nadzór Andrzejewski uważa, że podpowie- nale wiedzą logistycy, jest bardzo roz-
nad przygotowaniem i jakością posiłków, sko- NA RAZIE FIRMA dzi ze strony konsumentów co do budowany. Istnieje program kompute-
ro firma nie podlega rygorom służbowym? żywi w centrum urozmaicania jadłospisu, sposobu rowy „Konsument”, w którym ukła-
ponad 500 podawania posiłków czy wystroju sto- da się jadłospis i który wylicza, ile
żołnierzy.
RADA KONSUMENTÓW Docelowo będzie
łówki mogą być dla niego i jego ludzi kalorii zawiera zaproponowane me-
Zbadaliśmy sprawę. Sceptyków uspokaja- obsługiwała cenną wskazówką. nu, a nawet jak wygląda jego skład
my. Kontrakt zawarty przez WOG numer 2 około tysiąca Jak się dowiedzieliśmy, nic nie stoi witaminowy. W programie tym każ-
z firmą PHU WIG przewiduje, że stołówka konsumentów. na przeszkodzie, aby personel ku- dy dzienny zestaw żywieniowy jest
żołnierska oraz cały proces przygotowywania chenny i pomocniczy żywił żołnierzy odpowiednio punktowany. Ten kom-
i dystrybucji posiłków, podobnie jak w innych także wtedy, gdy wyjadą na poligon. puterowy dietetyk nie zatwierdzi ja-
jednostkach, podlega ciągłej kontroli i nadzo- „Moje przedsiębiorstwo gastronomicz- dłospisu zbyt ubogiego. Firma, która
rowi ustalonemu resortowymi regulaminami ne działa od jedenastu lat. Ma tak do- podpisała kontrakt na żywienie słu-
i zarządzeniami. Jak wszędzie, tak i tutaj świadczony personel, że gotowanie chaczy Centrum Szkolenia Wojsk In-
służba dyżurna żywi się w stołówce, a szef i wydawanie posiłków «pod sosną» nie żynieryjnych i Chemicznych, jest zo-
służby żywnościowej, nie mówiąc już o do- nastręczy problemów”, zachwala wła- bligowana z tego programu korzystać.
wódcy jednostki, wciąż ma prawo do wszel- ściciel firmy Grzegorz Witek. Biz- Oszukanie żołądków żołnierzy nie
kich kontroli. Jak zawsze, firmę i jej działal- nesmen zapewnia także, że w razie ko- jest więc łatwe.

C O M M E N T
TOMASZ
ANDRZEJEWSKI,
dyrektor firmy
gastronomicznej:

P odpisany kontrakt traktujemy dwojako.

Z jednej strony, staramy się jak najle-
piej sprostać zadaniu, by zadowolić nowych
klientów i wyrobić sobie dobrą opinię.
Z drugiej strony, na nowym dla nas gruncie
chcemy nabrać doświadczenia jakościowe-
go i kosztowego. Armia chce tworzyć po-
dobne stołówki we wszystkich jednostkach,
a my nie wykluczamy startu
w kolejnym przetargu.

C O M M E N T
GRZEGORZ
WITEK,
właściciel firmy
PHU WIG:

K armionych żołnierzy traktujemy jak

naszych klientów i gości. Uważam, że
z armią można robić interesy pod warun-
kiem, że ustali się dobre i konkretne para-
metry współdziałania, a obie strony będą
wiedziały, czego od siebie oczekują. Pod-
czas negocjacji przedstawiliśmy szczegóło-
we wyliczenie wszystkich kosztów związa-
nych z prowadzeniem żywienia. Widocznie
nasza otwartość została doceniona, bo
podpisaliśmy umowę. Dwa tygodnie, które
minęły, dały nam wiele do myślenia. Są
FOT. BOGUSŁAW POLITOWSKI

sprawy wymagające uregulowania, na przy-

kład sposób terminowego informowania
się o zmianach w liczbie żywionych. Groma-
dzimy informacje i doświadczenia oraz fa-
chowców, bo chcemy być dla wojska part-
nerem w innych kontraktach.

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 19

 L O G I S T Y K A

FOT. BOGUSŁAW POLITOWSKI

Gdy zbieraliśmy materiały, stołówka działa- kalorie muszą się zgadzać, ale także jej war- Szeregowy Piotr Skorupa służy w cen-
ła w nowym systemie dopiero dwa tygodnie. tość w złotówkach. trum od początku listopada. Pamięta kuchnię
Ten czas wystarczył jednak, by specjaliści fir- Dyrektor Andrzejewski, po dokładnym za- przed zmianą systemu żywienia i widzi, jaka
my stwierdzili, że ogólnowojskowy kompute- poznaniu się z „Konsumentem”, stwierdził, że jest teraz. Docenia znacznie lepszą obsługę,
rowy program „Konsument” zawęża możliwo- kierowana przez niego firma poprosi wojsko chwali tak prozaiczną sprawę jak to, że na
ści urozmaicania jadłospisu. Otóż przed laty o zaktualizowanie programu i wzbogacenie stołach znalazły się serwetki i przyprawy.
twórcy programu umieścili w menu wędlinę przewidzianego w nim zestawu potraw. To „Kiedyś rzucano jedzenie na talerze i krzy-
z drobiu pod nazwą „baton drobiowy”. Teraz ważne, bo pojawiają się ciągle nowe produkty czano «następny». Teraz drugie danie na tale-
kucharze nie mogą zaserwować żołnierzom spożywcze, pod różnymi nazwami i w różnych rzu przypomina normalny posiłek. Jedzenie
wędliny nawet najlepszej jakości, jeśli nie ku- cenach, a aktualizujący oprogramowanie nie dostajemy gorące, potrawy są dobrze dopra-
pią czegoś nazwanego batonem. nadążają za rynkiem. wione. Nie tak jak wcześniej, gdy wszystko
Program nie przewiduje także tego, że firma Oprócz jakości posiłków żołnierze zauwa- smakowało prawie tak samo”. Obaj szerego-
prywatna częściej niż rejonowe bazy materia- żyli, że z dnia na dzień zmienia się wystrój wi dostrzegają, że w stołówce zrobiło się czy-
łowe negocjuje ceny zakupu produktów z do- stołówki. Jej kierowniczka Barbara Graczyk ściej, działają termosy i można rozpoznać,
stawcami. W tym przypadku akurat „Konsu- stara się, by szare i surowe dotąd wnętrze na- z czego ugotowano kompot. Chwalą także to,
ment” działa na korzyść żołnierzy, bo jeśli brało miłego wyglądu. Na parapetach okien że mogą teraz pić prawdziwą herbatę, a nie
coś zostanie kupione taniej, to trzeba im za- pojawiły się kwiaty. Jabłek nie rzuca się już na barwioną wodę.
serwować większe porcje lub dołożyć coś in- tacę, lecz wystawia w kształtnych wiklino- Kapitan Artur Cieńciała jest w centrum
nego. W porcji na żołnierskim stole nie tylko wych koszach, obsługa uśmiecha się częściej oficerem sekcji planowania logistyki. Mimo
niż kiedyś ta mundurowa, a niedługo spoży- że nie ma do czynienia ze stołówką, to z racji
C O M M E N T wanie posiłków będzie umilała płynąca z gło- kwatermistrzowskiego nawyku uważnie przy-
Pułkownik śników cicha muzyka. gląda się funkcjonowaniu obiektu prowadzo-
JAN BEREZA, nego w nowy sposób. Jest trochę zdziwiony
komendant TYLKO POCHWAŁY tym, że w ciągu ostatnich dwóch tygodni ża-
WOG Wrocław: Szeregowy Ariel Walczak na szkolenie do den słuchacz nie uskarżał się na żywienie. To
Wrocławia przyjechał ze Złocieńca. Pytany utwierdza kapitana w przekonaniu, że armia
J eżeli za postawionym zadaniem pójdą
odpowiednie pieniądze, to będzie ono
wykonane bardzo dobrze. Tak jest właśnie
o wyżywienie, bez wahania stwierdza, że jest
znacznie lepsze niż w jego macierzystej jed-
system outsourcingu powinna zastosować tak-
że w innych dziedzinach, na przykład w za-
z wprowadzeniem outsourcingu do jednej nostce. „Sam sposób podawania jest bardziej opatrzeniu w paliwa i w służbie mundurowej.
z podległych nam stołówek. Nowy system estetyczny. Dania są większe, potrawy lepiej Bagatelizuje obawy sceptyków. Uważa, że
działa od niedawna, ale już pokazał, doprawione. Możemy wybierać z kilku ro- skoro taki system żywienia oraz innego zaopa-
że żołnierzy można karmić lepiej i taniej dzajów dań. Z czymś takim u siebie się nie trywania od lat sprawdza się w armiach za-
niż dotychczas. spotkałem”. chodnich, to sprawdzi się i u nas. 

20 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

Wszechstronna analiza doświadczeń
i problemów armii

Lotnictwo we współczesnych
konfliktach zbrojnych
Gen. broni rez. pil.
prof. dr hab. JERZY GOTOWAŁA
Na naszych oczach bezzałogowe statki powietrzne
powoli zajmują miejsce zarezerwowane dotychczas
wyłącznie dla bojowego samolotu załogowego.
Przyjdzie taki czas, że zajmą je na stałe.

Wyznaczniki walki zbrojnej

w środowisku
sieciocentrycznym
Płk prof. dr hab. JAROSŁAW WOŁEJSZO,
płk dr ANDRZEJ CZUPRYŃSKI
Asymetria w środkach walki zbrojnej pozwala
korzystać bez ograniczeń z nowoczesności, ale może
się okazać, że będzie ona mało efektywna wobec
prymitywnych środków walki.

Przygotowanie oficerów
do operacji sojuszniczych
Ppłk dr LESZEK ELAK, dr ANNA ANTCZAK
Kluczowy problem dotyczący przygotowania ofice-
rów do służby w ramach misji poza granicami kraju
to ustalenie, czy dotychczasowe procesy eduka-
cyjne i szkoleniowe są dostosowane do wymagań
stawianych oficerom w takich warunkach.

S p o j r z e n i e s p e c j a l i s t ó w , p o g l ą d p r a k t y k ó w
 E M E R Y T U R Y

FOT. SXC.HU
ARTUR GOŁAWSKI

Łańcuszek świętego Antoniego

Wojskowe biura emerytalne zalała fala wniosków o przywrócenie waloryzacji pułkownik, który ze służby odszedł w 1992 ro-
ku, jego pełna emerytura podpułkownikowska
uposażeniowej, ponowne ustalenie wartości świadczeń i wypłatę różnicy wraz z dodatkiem inwalidzkim jest niższa niż
w należnościach za dziesięć ostatnich lat. pensja dzisiejszego szeregowego zawodowego.

W
To właśnie ów stary portfel.
ostatnich dniach nie wydawali decyzje. Wszystkie wnio- Jeśli przyjmiemy, że beneficjentami zmiany
grudnia do na- ski spotkały się z odpowiedzią odmow- byliby wszyscy klienci WBE – a jest ich 160 ty-
szej redakcji do- ną. Petenci mają prawo się odwołać do sięcy – i że przez dekadę każdemu z nich uzbie-
tarła kopia zbio- sądu. W biurach zdecydowało się na ten rało się w ten sposób 10 tysięcy złotych różnicy
rowego wniosku krok 435 emerytów. w świadczeniach wraz z odsetkami, to MON
wystosowanego 20 grudnia do ministra W 2004 ROKU, musiałby wypłacić im z tego tytułu 1,6 miliarda
obrony przez dziesięciu oficerów DAJCIE NAM PODWYŻKĘ! wraz złotych. Do tego doszłyby skutki na przyszłość.
– członków Stowarzyszenia Ojczyzna Byli żołnierze zawodowi, którzy z wdrożeniem Pułkownik Filipczak wyjaśnia, że w resorcie
nowej
Zbiorowy Obowiązek (SOZO). W tym przed 1 stycznia 1999 roku nabyli pra- pragmatyki, w 2008 roku przeanalizowano przywrócenie wa-
czasie Wojskowe Biuro Emerytalne wo do wojskowej renty lub emerytury, zmienił się loryzacji uposażeniowej. Kosztowałaby ona bu-
(WBE) we Wrocławiu otrzymało około domagają się waloryzowania ich świad- system dżet MON około dwóch miliardów złotych
2 tysięcy pism indywidualnych, do biu- czeń metodą uposażeniową, a nie ceno- kształtowania w stosunku rocznym. Gdyby więc emeryci i ren-
żołnierskich
ra w Olsztynie wpłynęło ich 850, do wą. Innymi słowy chcą przywrócenia pensji i trudno ciści mieli rację, puściliby ministerstwo z torba-
placówki w Rzeszowie – 600. W stolicy stanu z lat 1994–1998, gdy emerytury zrównywać mi. Ale racji nie mają.
padł rekord – 6 tysięcy wniosków na były związane z płacami czynnych żoł- obecne
36 tysięcy świadczeniobiorców. nierzy. Wzrost uposażeń przekładał się uposażenie
podpułkownika
PRAWO NIEABSOLUTNE
„W całym kraju zebrało się już 18,8 wówczas automatycznie na zwiększe- z tym, jakie Autorzy wniosków, w tym członkowie SOZO,
tysięcy pism o ponowne przeliczenie nie świadczeń emerytalno-rentowych. otrzymywał jego argumentują, że waloryzacja cenowa, wprowa-
świadczeń”, przyznaje pułkownik Zapobiegało to powstawaniu tak zwa- poprzednik dzona przez rząd Jerzego Buzka ustawą
Sławomir Filipczak, dyrektor Depar- nego starego portfela. 15 lat temu. z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
tamentu Spraw Socjalnych MON. To Przywrócenie tego mechanizmu wa- z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie po-
by oznaczało, że co dziewiąty emeryt loryzacji byłoby dla byłych żołnierzy winna ich dotyczyć, bo byli emerytami bądź ren-
lub rencista dał się porwać fali żądań. bardzo korzystne, bo tylko od marca cistami przed 31 grudnia 1998 roku. I stoją na
Dyrektorzy biur, z którymi rozma- 2004 roku do marca 2008 wynagrodze- stanowisku, że stosujący taką waloryzację świad-
wialiśmy, wyjaśniają, że starali się do- nia kadry wzrosły średnio o 40 procent, czeń dyrektorzy WBE naruszają konstytucyjnie
trzymać terminu miesięcznej odpowie- podczas gdy emeryci zyskali kilkana- chronione prawa nabyte. Dyrektorzy biur zaś od-
dzi na wnioski petentów. Systematycz- ście. Jak zauważył emerytowany pod- rzucają taką interpretację prawa. Argumentują,

22 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 A R M I A

że obowiązujące przepisy nie różnicują sposobu

prowadzenia waloryzacji świadczeń w zależno-
ści od tego, kiedy żołnierze nabywali prawo do
emerytury lub renty.
Paradoksem jest to, że w szermierce dowodo-
wej obie strony posiłkują się tymi samymi usta-
wami, konstytucją, a nawet wyrokiem Trybunału
Konstytucyjnego. Jednak w świetle kilku wyro-
ków sądów apelacyjnych w Warszawie, Białym-
stoku i Wrocławiu wygląda na to, że racja leży
po stronie dyrektorów WBE.
Sądy apelacyjne przyznawały jednogłośnie,
że kwestię waloryzacji emerytury wojskowej re-

FOT. KAROLINA PRYMLEWICZ

gulował i reguluje artykuł 6 ustawy o zaopatrze-
niu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich ro-
dzin z 10 grudnia 1993 roku. Jego pierwotne
brzmienie przewidywało waloryzacje w takim
samym stopniu i terminie, w jakich rosły uposa-
żenia czynnych żołnierzy zawodowych zajmują-
cych analogiczne stanowisko. Lecz brzmienie te-
go przepisu zmienił artykuł 159 punkt 1 ustawy
z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach Malejąca wartość emeryta
z FUS. Od jego wejścia w życie emerytury i ren-
ty wojskowych podlegają waloryzacji na zasa- Emerytom i rencistom marzy się powrót do sytuacji sprzed lat.
dach oraz w terminach przewidzianych w prze-
pisach o emeryturach i rentach z FUS, czyli
w taki sam sposób jak świadczenia emerytowa-
W aloryzacja uposaże-
niowa świadczeń by-
łych żołnierzy obowiązywała
cenową świadczenia otrzy-
mywane z Wojskowego Biu-
ra Emerytalnego są – zda-
wartość ekonomiczna była
integralnie związana z upo-
sażeniami żołnierzy pozo-
nych górników, kierowców czy sprzedawczyń. od 1 marca 1994 roku do niem emerytów – drastycz- stających w służbie czynnej
Organ emerytalny nie ma wyjścia i musi się sto- 31 grudnia 1998 roku. Po nie niższe od tych, jakie i zajmujących analogiczne
sować do zasad nakazanych przez ustawodawcę. jej zmianie na waloryzację otrzymywaliby, gdyby ich stanowiska. 
Co się zaś tyczy tego, czy waloryzacją cenową
powinni być objęci świadczeniobiorcy, którzy nie ryzacji, zachowały jednak samo założenie stabil- dziecie nadal bierni, pogodzeni z panującą sytu-
nosili już munduru w 1999 roku, sądy wskazały, nej wartości ekonomicznej otrzymywanych acją okradania Nas, Was przez WBE, to za parę
że artykuł 6 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym świadczeń oraz przewidziały mechanizm umoż- lub paręnaście lat przyjdzie Wam jeśli nie żebrać
żołnierzy zawodowych oraz przepisy ustawy liwiający jego urzeczywistnienie. Mimo zmiany pod Biedronkami, Lidlami i Tesco, to pod koś-
o emeryturach i rentach z FUS nie różnicują spo- przepisów istota instytucji przystosowującej war- ciołami lub biurami emerytalnymi”, ostrzegał,
sobu waloryzacji świadczeń w zależności od te- tość świadczeń emerytalno-rentowych do spad- a może straszył.
go, kiedy żołnierz zawodowy nabył prawo do ku siły nabywczej pieniądza nie została więc na- W ślad za apelem przedstawił na forum wzór
świadczenia. Uzasadnienie takiego stanowiska ruszona. Innymi słowy – w rozpatrywanej spra- wniosku do WBE. Wystarczyło skopiować treść,
zawierają wyroki Sądu Apelacyjnego w Warsza- wie nie doszło do pozbawienia uprawnienia do wpisać odpowiednie dane (własne i biura), wło-
wie z 17 maja 2000 roku (III AUa 1062/99, OSA waloryzacji świadczeń, ale jedynie do zmiany żyć do koperty i wysłać do macierzystego WBE.
2101 poz. 6) oraz Trybunału Konstytucyjnego metody waloryzowania ich wysokości”. Inicjatywa żagańskiego internauty stała się prze-
z 20 grudnia 1999 roku (sprawa K 4/99). Okazuje się także (co również potwierdzili sę- bojem forum, o czym świadczy 265 odpowiedzi
„Wnioskodawcy błędnie interpretują uzasad- dziowie TK), że zasada równości wobec prawa na jego post i ponad 32 tysiące wyświetleń (ostat-
nienie wyroku Trybunału”, przekonuje dyrektor wręcz uzasadnia dokonaną zmianę polegającą na nie z drugiej połowy stycznia). Emeryci dali się
Filipczak. Sędziowie orzekli między innymi, że zrównaniu zasad waloryzacji świadczeń emery- ponieść emocjom, niekiedy w sposób – trzeba to
artykuł 159 punkt 1 ustawy o emeryturach i ren- talnych żołnierzy (i to niezależnie od daty zakoń- przyznać – mechaniczny. Kopiowali wzór, wsta-
tach z FUS jest zgodny z artykułem 2 Konstytu- czenia przez nich służby) z zasadami dotyczący- wiali własne personalia, adresowali koperty
cji RP. Z uzasadnienia tego orzeczenia wynika, mi pracowników. „Istotna podmiotowo różnica i wysyłali, nie bacząc, że w nagłówku wniosku
że zaskarżone unormowanie badano pod kątem (podstawa zróżnicowania statusu prawnego) ma adresatem pozostał dyrektor WBE w Łodzi (tak
zgodności z zasadą ochrony praw nabytych. Za- tu miejsce do czasu pozostawania w służbie, co było we wzorze), a pismo wysyłali do swego
sada ta, według sędziów TK, nie ma charakteru wyraża się między innymi systemem płacenia biura, na przykład we Wrocławiu.
absolutnego i możliwe są od niej odstępstwa. składek i odrębnymi warunkami nabycia prawa Dyrektorzy biur odpowiadali im listami zwy-
„Ocena ich dopuszczalności musi być doko- do świadczeń. Później osoba taka staje się eme- kłymi, bo gdyby skorzystali z trybu poleconego,
nywana na tle konkretnej sytuacji z uwzg1ęd- rytem i winna zasadniczo podlegać ogólnym re- wydaliby zupełnie na próżno 60 tysięcy złotych.
nieniem całokształtu okoliczności. W szczegól- gulacjom dotyczącym tej grupy osób”. I wtedy należałoby ich ukarać za brak zdrowego
ności zaś potrzeba zapewnienia realizacji innej rozsądku. Teraz stosują prawo, jakie dekadę te-
wartości istotnej dla systemu prawnego, choćby KOPIUJ, WKLEJ mu, w obliczu kryzysu systemu świadczeń eme-
nie była ona wprost wyrażona w tekście przepi- Źródłem „wnioskowej zarazy” okazało się... rytalnych, uchwalili parlamentarzyści. Nic inne-
sów konstytucyjnych, może uzasadniać odejście forum dyskusyjne Redakcji Wojskowej. Jeden go zrobić nie mogą i nie pomoże nawet strasze-
od omawianej zasady”. z jego najaktywniejszych użytkowników, 61-let- nie ich skierowaniem spraw do Europejskiego
Trybunał wskazał, że „wprawdzie zakwestio- ni Kornel z Żagania, opublikował tam 14 paź- Trybunału Sprawiedliwości. Łańcuszki świętego
nowane przepisy zmieniły w stosunku do okre- dziernika 2008 roku odezwę do innych emery- Antoniego zawsze bywały nieskuteczne. Dlacze-
ślonej grupy świadczeniobiorców metodę walo- tów, którzy czują się pokrzywdzeni. „Jeżeli bę- go łańcuszek emerytów miałby być lepszy? 

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 23

 W O J S K A L Ą D O W E

K
iedy dwa lata temu minister-
stwo obrony kupowało system
bezzałogowych statków latają-
cych (BSL), postawiło oferen-
tom bardzo wysokie wymaga-
nia. Samoloty miały współpracować z Topazem
(zautomatyzowanym zestawem kierowania
ogniem) i Szafranem ZT (polowym zautomaty-
zowanym systemem dowodzenia związkami tak-
tycznymi wojsk lądowych). W sytuacji, gdy bez-
załogowce miały jak najszybciej trafić do żołnie-
rzy w Afganistanie, za postawienie tak wyśrubo-
wanych (zdaniem niezależnych ekspertów) wy-
magań na ministerstwo spadła fala krytyki.

PRZEDE WSZYSTKIM MISJE

Ministerstwo Obrony Narodowej, Sztab Gene-
ralny Wojska Polskiego i Dowództwo Wojsk Lą-
dowych były jednak na tę krytykę odporne.
„Każdemu było łatwo nas wtedy ganić. Żołnie-
rze w kontyngencie czekali na sprzęt, a sztab,
ministerstwo i cytadelę przedstawiano jako
tych, którzy wybrzydzają i wymyślają nie wia-
domo co”, złościł się oficer ze Sztabu General-
nego WP.
„Krytycy nie dostrzegali, że chcieliśmy kupić
takie systemy, które nie tylko pomogłyby żołnie-
rzom w Afganistanie, ale byłyby również tech-
nicznie przygotowane, aby wykonywać zadania
rozpoznawcze na rzecz artylerii. Zależało nam
na tym tak bardzo, że gdy trzeba było przygoto-
wać przetarg jeszcze raz, wykreśliliśmy ze spe-
cyfikacji istotnych warunków zamówienia wy-
móg współdziałania urządzeń obsługujących
bezzałogowce z Szafranem. Zostawiliśmy tam
warunek, że samoloty muszą być przystosowane

KRZYSZTOF WILEWSKI

Oczy boga wojny

Chcieliśmy kupić bezpilotowce również dla rozpoznania artyleryjskiego.
do przekazywania w czasie rzeczywistym da- wał pułkownik Aureliusz Chyleński, komen- W Warszawie pomysł pułkownika Chyleń-
nych z rozpoznania do naszych systemów kiero- dant Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia skiego zyskał poparcie. Oceniono, że toruńska
wania ogniem”. (CSAiU), który – gdy Orbitery wchodziły do placówka, która uczestniczyła we wdrażaniu do
Ostatecznie kupiono samoloty Orbiter. Zesta- służby – pracował w Oddziale Rozpoznania Za- służby między innymi przeciwpancernych poci-
wy natychmiast wysłano do Afganistanu i artyle- rządu Rozpoznania i Walki Elektronicznej G2 sków kierowanych Spike, zmodernizowanej wy-
rzyści, z powodu których narzucono bezzało- DWL. Choć Chyleński się tym nie chwali, to je- rzutni rakiet WR-40 Langusta i radaru rozpozna-
gowcom tak wysokie wymagania techniczne, go przyjście do CSAiU było impulsem do opra- nia artyleryjskiego Liwiec, potrafi zająć się ko-
musieli uzbroić się w cierpliwość. Tymczasem cowania przez kadrę szkoły programu szkolenia lejną artyleryjską nowością.
w Dowództwie Wojsk Lądowych i w Sztabie obsług bezzałogowców. Plany pilotażowego szkolenia były gotowe już
Generalnym WP analizowano, jak najlepiej spo- „Artyleria ma bardzo specyficzne wymaga- w połowie ubiegłego roku. Od tego momentu
żytkować sprzęt, który kupiła armia. nia, jeśli chodzi o dane z rozpoznania. Jeżeli ku- czekano, aż zlokalizowana w Pruszczu Gdań-
„Oczywiście, że chciałbym, abyśmy mieli ca- pione przez nas bezzałogowe samoloty rozpo- skim eskadra bezzałogowców będzie w stanie
łą flotę samolotów rozpoznawczych, ale nasze znawcze mają nam je dostarczać, to niezbędne wydzielić na ćwiczenia jeden z zestawów. Po
możliwości finansowe są ograniczone i zamiast jest przeszkolenie w tym kierunku obsług. A kto wielu tygodniach oczekiwania termin krótkiego,
narzekać, musimy umiejętnie wykorzystać to, zrobi to lepiej niż my, artylerzyści?”, pytał reto- bo pięciodniowego kursu, wyznaczono na poło-
czym w danej chwili dysponujemy”, komento- rycznie komendant centrum. wę grudnia.

24 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 A R M I A

FOT. KRZYSZTOF WILEWSKI (2)

Mini-BSR ORBITER
Orbiter staruje z przenośnej wyrzutni, ląduje na spadochronie.

Z estaw składa się: ze stacji

kierowania i kontroli
(SKiK), trzech bezzałogowych
silnikiem elektrycznym Orbi-
ter może spędzić w powietrzu
2,5–3 godziny. Staruje z prze-
łącznym przedstawicielem
producenta – izraelskiej spół-
ki Aeronautics Defense Sy-
samolotów rozpoznawczych, nośnej wyrzutni, ląduje na stems oraz zamówił cztery
dwóch modułów rozpoznaw- spadochronie. Lata z prędko- zestawy miniaturowych bez-
czych z kamerą do pracy ścią do 130 kilometrów na pilotowych samolotów rozpo-
w dzień, modułu z kamerą do godzinę. Potrafi wznieść się znawczych Orbiter.
filmowania w nocy, przeno- na pułap 6000 metrów, ale Podana cena za jeden ze-
śnego terminala obrazowego zwykle operuje na wysokości staw to 2,2 miliona złotych
– RVT, anteny do łączności 200–800 metrów. brutto. Rok wcześniej stołecz-
z samolotem, zestawu obsłu- W czerwcu 2008 roku Depar- na spółka G&R dostarczyła
gowo-naprawczego oraz dys- tament Zaopatrywania Sił naszym siłom zbrojnym sie-
ków twardych do zapisu uzy- Zbrojnych MON zawierał dem zestawów mini-BSR
skanych danych. Napędzany umowę ze spółką G&R, wy- Orbiter. 

Ponieważ organizatorom bardzo zależało na gać prowadzić do nich ogień, to musi- wał „Polskę Zbrojną” rzecznik prasowy
wiernym oddaniu realiów w czasie zajęć dla my się nauczyć, jak to robić”. Sztabu Generalnego WP pułkownik
operatorów (w Toruniu zjawiło się ich jedena- Na teorię przeznaczono dwa dni. Na Sylwester Michalski: „Wojska Lądowe
stu), włączyli oni kurs do zimowej szkoły poligonową praktykę – trzy. Niestety, przeprowadziły próby wykorzystania
ognia obsług armatohaubic Dana i samobież- OFICER SZTABU o ile pierwsza część kursu przebiegła bezzałogowych samolotów rozpoznaw-
nych haubic Goździk. Jak wyjaśniał major GENERALNEGO zgodnie z planem, o tyle drugą po- czych przez artylerię. Ich wyniki są za-
Ireneusz Jankowski z CSAiU (kierownik WOJSKA krzyżowała pogoda. Wprawdzie dłu- dowalające. W rezultacie podjęto dzia-
kursu), zanim żołnierze z Pruszcza Gdańskie- POLSKIEGO: go utrzymujące się mgły nie prze- łania na rzecz integracji systemów kie-
„Chcieliśmy
go pojawili się na poligonie, mieli okazję po- szkadzały artylerzystom, ale bardzo rowania ogniem artylerii Topaz z bez-
kupić systemy
rozmawiać z artylerzystami o możliwościach aparatów ograniczyły liczbę lotów, które mogły załogowcami klasy mini”.
i ograniczeniach sprzętu, którym dysponują: bezzałogowych, wykonać bezzałogowce. Mimo tych Czy decyzja o zgrywaniu systemów
„Było to nasze pierwsze wspólne szkolenie, które nie tylko okoliczności, uczestnicy szkolenia kierowania ogniem oznacza, że artyle-
pomogłyby
dlatego obie strony chciały się jak najwięcej naszym
ocenili je bardzo pozytywnie. „Na rzyści dostaną własne samolociki? Wie-
dowiedzieć się o sobie, poznać wzajemny po- żołnierzom pewno lepiej się poznaliśmy, przeła- le wskazuje na to, że do tego dojdzie,
tencjał i zakres działania. Właśnie dlatego kurs w Afganistanie, maliśmy lody. Kurs był zbyt krótki, ale na pewno nie nastąpi to wkrótce.
podzieliliśmy na dwie części, teoretyczną, ale byłyby też abyśmy mogli powiedzieć, że potrafi- Wątpliwe jest bowiem, czy w budżecie
technicznie
gdzie był czas na dyskusję, i praktyczną, czyli gotowe
my już wspólnie działać. Ale jest to ministerstwa obrony znajdą się w naj-
strzelania poligonowe”. do wykonywania bardzo dobry wstęp do kolejnych bliższych latach pieniądze na dodatko-
Podział chwalił kapitan Wojciech Gryz, do- misji wspólnych szkoleń”, komentował jeden we zestawy Orbiterów. Nic nie stoi na-
wódca klucza bezzałogowców. Podkreślał, że rozpoznawczych z żołnierzy z Pruszcza Gdańskiego. tomiast na przeszkodzie, by artylerzyści
na rzecz
prowadzenie rozpoznania dla artylerii znacząco artylerii”.
częściej korzystali z tych zestawów, któ-
różni się od zadań, które do tej pory wykonywa- WNIOSKI ZA PIENIĄDZE re ma już nasza armia. Tym bardziej że
ły Orbitery: „Artylerzyści potrzebują specyficz- Kolejne kursy odbędą się już wkrót- kierując się właśnie ich potrzebami, na-
nych danych. Jeżeli chcemy być im potrzebni, ce. O zacieśnieniu współpracy między rzucono bezzałogowcom tak wysokie
nie tylko poszukując celów, ale również poma- bezzałogowcami a artylerią poinformo- wymagania techniczne. 

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 25

 M I S J E

BOGUSŁAW POLITOWSKI

Miny pod lupą

Aby skutecznie rozpoznawać i unieszkodliwiać miny pułapki,
trzeba nie tylko doświadczenia, ostrożności,
ale i myślenia kategoriami terrorysty.

N
aszemu wojsku przybę- min pułapek. Zgromadzoną wiedzę dzili wiedzę na ten temat. W sali wykładowej
dzie jeszcze jeden ośro- personel zespołu będzie przekazy- OD NIEDAWNA, uczestnikom kursów udostępniono wiele mo-
dek szkoleniowy. Przy wał głównie dowódcom oraz człon- dysponując deli tradycyjnych min, jakie stosują różne ar-
nowoczesnym
Centr um Szkolenia kom patroli rozminowania i oczysz- sprzętem,
mie, oraz kilkanaście atrap i rozbrojonych ory-
Wojsk Inżynieryjnych i Chemicz- czania terenu (EOD). Polacy mogą ginałów min pułapek, tak zwanych IED (im-
nych we Wrocławiu ma powstać Ze- neutralizować provised explosive device), czyli improwizo-
spół Informacji Minowej. Zadaniem NIEETATOWY ZALĄŻEK pułapki. wanych ładunków wybuchowych, powszech-
Wcześniej
placówki – wzorowanej na podob- Obecnie we wrocławskiej placów- musieli korzystać
nie stosowanych w Iraku i Afganistanie.
nych w innych armiach zachodnich ce, w cyklu inżynieryjnym, istnieje z pomocy Zebrano tu także różne opracowania o mi-
– będzie zbieranie informacji, opra- nieetatowe Centrum Informacji Amerykanów. nach. Jako że armie NATO chętnie dzielą
cowywanie ich i prowadzenie spe- Minowej. Kierownik cyklu major się ze sobą taką wiedzą, są tam instrukcje,
cjalistycznych szkoleń na temat min, Franciszek Klimentowski oraz kil- broszury i skrypty zarówno amerykańskie,
ze szczególnym uwzględnieniem ku wykładowców od dawna groma- jak i włoskie czy niemieckie. Już teraz we

26 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 A R M I A

W SALI
WYKŁADOWEJ
uczestnikom
kursów
udostępniono
modele
tradycyjnych min
oraz atrapy
i rozbrojone
oryginały
min pułapek..

FOT. BOGUSŁAW POLITOWSKI (3)

FOT. US DOD

wspomnianym cyklu inżynierii szkoli się sa- wiedzieliśmy się, że powstał już wstępny pro- wać i unieszkodliwiać miny pułapki, trzeba
perów wyjeżdżających na misje. Jego pracow- jekt funkcjonowania zespołu. Pomysł poparli nie tylko doświadczenia i ostrożności, ale też
nicy przeprowadzają również szkolenia także przełożeni. Jest szansa, że placówka myślenia kategoriami terrorysty. Twierdzi,
w jednostkach. zacznie działać w 2010 roku. że w pojedynku na tę perfidną broń zwycię-
Saper, który niedawno wrócił z Afganista- ży zawsze ten, kto wykaże się większą po-
W PRZYSZŁYM ROKU nu, przekonuje, że aby skutecznie rozpozna- mysłowością.
Major Klimentowski to doświadczony Saper przyznaje, że gdy wojska koalicji
praktyk. Uczestniczył w paru kursach po- C O M M E N T najpierw w Iraku, a później w Afganistanie
święconych minom, także zagranicznych. zaczęły korzystać na patrolach z urządzeń
Dwukrotnie był na misji w Iraku. Ze współ- Pułkownik BOGUSŁAW BĘBENEK, zagłuszających sygnał nadajników, które
pracownikami wydał kilka instrukcji i porad- szef Wojsk Inżynieryjnych DWL: mogą wywołać detonację pułapek, terrory-
ników minowych. Uważa, że przyszły, już ści postanowili ustawiać anteny odbierające
etatowy zespół powinien się składać z kilku-
nastu osób w trzech działach. Pierwszy zaj- C entrum Informacji Minowej działa od
czterech lat jako nieetatowy punkt szko-
leniowy. Powstało na wzór podobnych komó-
sygnały z ich nadajników nie przy minach,
lecz dalej, poza strefą zagłuszania.
mowałby się kontaktami zagranicznymi, żeby Wcześniej nasi żołnierze w przypadku od-
zdobyć jak największą wiedzę i zebrać eks- rek w armiach innych państw NATO. Groma- nalezienia min pułapek nie mieli prawa ich
dzi informacje na temat zagrożenia minowe-
ponaty szkoleniowe z różnych zakątków unieszkodliwiać. Powiadamiali Ameryka-
go na całym świecie oraz zagrożenia ze stro-
świata. Drugi analizowałby zgromadzone nów, którzy zajmowali się zdetonowaniem
ny improwizowanych ładunków wybucho-
materiały, w tym dokumentacje i przedmioty wych. Jak na komórkę nieetatową, nasze lub rozbrojeniem znaleziska. Od niedawna
przywiezione z misji przez nasze kontyngen- centrum jest urządzone dość profesjonal- Polacy dysponują nowoczesnym sprzętem
ty. Dział trzeci byłby typowo szkoleniowy – nie. Ponieważ właśnie tam porządkowane i mogą neutralizować pułapki. Jednak taka
zdobytą wiedzę i doświadczenia mógłby są sprawy szkolnictwa wojskowego, stara- akcja wymaga sporych umiejętności i wie-
przekazywać saperom, a w mniejszym stop- my się o przekształcenie tej komórki w ele- dzy. Właśnie tę wiedzę oraz doświadczenie
niu także wszystkim uczestnikom pozosta- ment etatowy, działający w centrum szkole- ma przekazywać saperom Zespół Informacji
łych misji zagranicznych naszej armii. Do- nia inżynieryjnego. Minowej. 

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 27

 M I L I T A R I A

KRZYSZTOF WILEWSKI

Zrobiony na miarę
Jest jak wielofunkcyjny scyzoryk: na pierwszy rzut oka niepozorny,
w sytuacjach awaryjnych – nieoceniony.

M
iędzynarodowy Salon Prze- nauki i szkolnictwa wyższego oraz ry lata po tym, jak w Dowództwie
mysłu Obronnego w Kiel- skarbu państwa. W 2008 roku szef Wojsk Lądowych opracowano kon-
cach tradycyjnie kończy ce- MON wyróżnił 52 Batalion Remon- cepcję konteneryzacji sił zbroj-
remonia wręczenia Defende- towy (52 brem) w Czarnem za kon- nych. „Ministerstwo było scep-
rów, nagród przyznawanych przez organiza- tenerowy warsztat remontu pojaz- tycznie nastawione do programu,
torów wystawcom, którzy zaprezentowali dów (KWRP). Dowodzący jednost- i dopiero sukces projektu szpitali
produkty wyróżniające się oryginalnością ką podpułkownik Piotr Wagner, polowych misji pokojowych spra-
i nowatorstwem myśli technicznej. odbierając z rąk wiceministra Zeno- wił, że zapalono zielone światło
na Kosiniaka-Kamysza honorową także dla innych pomysłów”, wy-
WŁAŚCIWY WYBÓR szablę, nie ukrywał dumy: „To efekt jaśnia zwłokę oficer z Cytadeli.
Podczas MSPO nagrody specjalne przy- trzech lat pracy całego batalionu”. Na wykonawcę kontenerowego
znają również ministrowie obrony narodo- Pierwsze szkice KWRP powsta- warsztatu wybrano 52 brem, bo
wej, spraw wewnętrznych i administracji, ły w batalionie w 2005 roku, czte- jednostka dysponowała kadrą, na

28 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 A R M I A

Warsztat w kontenerze
Inżynierowie z 52 Batalionu Remontowego w Czarnem
zbudowali kontenerowy warsztat remontu pojazdów.
Wyposażenie KWRP to mo- macki, szlifierkę kątową, calowych, a także uniwersal-
duły: prasę do wyciskania sworz- ne ściągacze do łożysk
 elektryki samochodowej: ni, imadła i przecinaki, prze- i przegubów kulowych, wkrę-
tworzą go różne szczypce bijaki cylindryczne, wybijaki taki monterskie, smarowni-
elektrotechniczne, przyrządy do otworów, gwintowniki, na- ca nożna i ręczna, klucze do
pomiarowe, prostownik do rzynki, zestawy do wykręca- różnych filtrów, zestaw prze-
ładowania akumulatorów nia zerwanych śrub i regene- cinaków hydraulicznych, myj-
oraz przenośne urządzenie racji gwintów; ka z obiegiem zamkniętym
do wspomagania rozruchu  obsługi i remontu pojaz- i podnośniki hydrauliczne;
pojazdów o instalacji 12 wol- dów kołowych i gąsienico-  spawalniczy: w tym module
tów, 24 wolty i 48 woltów; wych: są tu komplety kluczy są spawarka elektryczna trans-
 ślusarski: zawiera pilniki, płaskich metrycznych, pła- formatorowa, zestaw palników
przyrządy pomiarowe, młotki skich calowych, nasadowych do spawania i cięcia oraz butle
ślusarskie i bezodrzutowe, metrycznych, nasadowych na gazy techniczne. 

sie ze sobą również ograniczenia: „Do nie-

których specjalistycznych napraw mechani-
cy muszą mieć komplety oprzyrządowania
remontowego (KOR), w których skład wcho-
dzą nie tylko części zamienne, ale przede
wszystkim unikatowe narzędzia do ich wy-
miany. Gdybyśmy chcieli przechowywać je
w kontenerze, trzeba byłoby zrezygnować
z dużej części uniwersalnego oprzyrządowa-
nia”. W Czarnem rozwiązano problem, bu-
Zdecydowano,
dując kontenerowy magazyn techniczny
że warsztat powinni (KMT), który w razie potrzeby będzie skła-
zaprojektować i zbudo- dem części zapasowych oraz KOR-ów dla
FOT. KRZYSZTOF WILEWSKI (2)

wać żołnierze, którzy byli pojazdów kołowych i gąsienicowych.

w Iraku, Afganistanie czy na
Bałkanach i przekonali się,
jakie narzędzia i urządze- LAURY
nia sprawdzają się pod- PRZEDPRODUKCYJNE
czas misji. Koncepcję specjalistów z Czarnego za-
akceptowano, po czym zaczęto kupować
wyposażenie KWRP oraz KMT. Procedury
przetargowe przeciągnęły się do końca
jakiej zależało decydentom – re- jazdów gąsienicowych i kołowych. 2007 roku. Major Klin podkreślał, że za-
montowcami po misjach. Doświadczenia z misji, szczególnie kupy trwały długo, bo jednostce zależało,
z Iraku, sprawiły jednak, że osta- aby za rozsądne pieniądze kupić najlepsze
DOŚWIADCZENIA tecznie w batalionie postawiono na narzędzia i sprzęt: „Myślę, że udało nam
Z MISJI uniwersalność i zintegrowanie obu się znaleźć kompromis między ceną i jako-
„Warsztat w pierwszej kolejności warsztatów. „Założyliśmy, że nasz ścią. W ocenie specjalistów, którzy oglą-
ma trafić do jednego z kontyngentów. produkt w razie potrzeby zastąpi dali nasz kontener w Kielcach, wybraliśmy
Zdecydowaliśmy się więc, że powinni każdy typ ruchomego warsztatu re- bardzo dobrego dostawcę, jednego z lide-
go zaprojektować i zbudować żołnie- montu pojazdów w Wojsku Polskim. rów w branży”.
rze, którzy byli w Iraku, Afganistanie Jego narzędzia i wyposażenie zosta- Ekspozycja 52 brem wzbudziła podczas
czy na Bałkanach i przekonali się, ja- ły tak dobrane, aby w czasie wojny MSPO duże zainteresowanie. Eksperci bar-
kie narzędzia i urządzenia sprawdzają mechanicy mogli przeprowadzić na- dzo dobrze ocenili decyzję o zunifikowaniu
się podczas misji”, komentował puł- prawy właściwe dla szczebla bata- dwóch typów warsztatów obsługowych, do-
kownik Adam Wojciechowski, szef lionu remontowego, a w czasie po- ceniając uniwersalność, jaką dzięki temu
oddziału służb technicznych logistyki koju zreperować w nim wszystko. zyskały. Ukoronowaniem projektu było wy-
Pomorskiego Okręgu Wojskowego, Także te pojazdy, które zostały nie- różnienie kontenerowego warsztatu nagrodą
który jako pomysłodawca kontenero- dawno wprowadzone do służby, jak specjalną ministra obrony.
wego warsztatu obsługowo-remonto- na przykład HMMWV”, wyjaśniał Jaki będzie dalszy los KWRP? Zostanie
wego miał duży wpływ na wybór wy- major Krzysztof Klin, zastępca do- on teraz poddany testom i sprawdzianom,
konawcy projektu. wódcy 52 brem. w kraju i za granicą. Jeżeli przejdzie je
Początkowo plan zakładał zbudo- Major nie ukrywał, że wszech- pozytywnie, są duże szanse, że trafi do se-
wanie osobnych warsztatów dla po- stronność wyposażenia KWRP nie- ryjnej produkcji. 

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 29

 P O R A D Y

Względność czasu
PRAWNICY WYJAŚNIAJĄ, CZY ZA POBYT NA POLIGONIE NALEŻĄ SIĘ DNI
WOLNE, JAK ŻOŁNIERZ NADTERMINOWY MOŻE ZOSTAĆ ZAWODOWYM I CZY
OKRES PRACY MAŁOLETNIEGO W GOSPODARSTWIE ROLNYM RODZICÓW
WLICZA SIĘ DO WYSŁUGI EMERYTALNEJ.
 Dni wolne ra emerytalne nie są jednak skłonne samolotach naddźwiękowych, w skła-
Czy za pobyt na ćwiczeniach poligonowych do wyjaśniania, czy przysługują nam dzie załóg okrętów podwodnych,
w soboty i niedziele należą się dni wolne? zwiększone podstawy wymiaru w charakterze nurków i płetwonurków,
 W opisanej sytuacji żołnierzowi nie przy- świadczeń. Interesuje mnie w szcze- w fizycznym zwalczaniu terroryzmu;
sługuje prawo do rekompensaty w postaci dni gólności sprawa uznania pracy na ro-  1 procent podstawy wymiaru za każ-
wolnych. Zgodnie z obowiązującymi przepisa- li w gospodarstwie rodziców jako dy rok służby pełnionej bezpośrednio
mi, zadania służbowe żołnierzy zawodowych małoletniego pracownika. Według – w składzie personelu latającego na
powinny być ustalane przez przełożonych WBE, ten dodatek do emerytury na- pozostałych samolotach i śmigłowcach,
w taki sposób, aby można było je wykonać leży się tylko w przypadku emerytur w składzie załóg nawodnych wojsko-
w ciągu 40 godzin w tygodniu. Gdyby się to wypłacanych z Zakładu Ubezpieczeń wych jednostek pływających, w charak-
nie udało, wykonywanie zadań służbowych nie Społecznych, a w przypadku emery- terze skoczków spadochronowych i sa-
może przekraczać przeciętnie czterdziestu tury wojskowej – już nie. Jakie są te- perów, w służbie wywiadowczej za gra-
ośmiu godzin w tygodniu, w czteromiesięcz- go uwarunkowania? A jeśli wprowa- nicą, w oddziałach specjalnych.
nym okresie rozliczeniowym. dzono mnie w błąd, to jakie doku- Za każdy rozpoczęty miesiąc pełnie-
Ponadto żołnierzowi zawodowemu przysługuje menty powinienem okazać, żeby uzy- nia służby na froncie w czasie wojny
w każdej dobie prawo do co najmniej jedenastu skać podwyższenie świadczenie? lub w strefie działań wojennych eme-
godzin nieprzerwanego odpoczynku. Jednak po-  Zgodnie z obowiązującymi przepisa- ryturę wojskową podwyższa się z kolei
wyższe reguły nie mają zastosowania do żołnie- mi emerytura wojskowa przysługuje o 0,5 procent podstawy wymiaru.
rzy zawodowych wykonujących zadania o cha- żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej Wspomniane wyżej okresy składkowe
rakterze nadzwyczajnym, niezbędne do ochrony służby wojskowej, który w dniu zwolnie- i nieskładkowe, które podlegają zalicze-
interesów państwa, w tym odbywających ćwicze- nia z niej ma co najmniej piętnaście lat niu do wysługi emerytalnej, są wymie-
nia i szkolenia poligonowe (morskie). służby wojskowej w Wojsku Polskim nione w przepisach o emeryturach
i okresów równorzędnych z tą służbą. i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Spo-
 Do służby zawodowej Emerytura wojskowa dla żołnierza, któ- łecznych. Niestety, przepisy te nie uzna-
Żołnierzem nadterminowym zostałem po ry pozostawał w służbie przed 2 stycz- ją za okres składkowy lub nieskładko-
czterech miesiącach służby zasadniczej. Do nia 1999 roku, wynosi 40 procent pod- wy okresów pracy małoletniego w go-
wojska zostałem powołany w maju 2008 ro- stawy jej wymiaru za piętnaście lat służ- spodarstwie rolnym rodziców. 
ku do jednostki w Ostródzie, gdzie zrobiłem by wojskowej i wzrasta o:
prawo jazdy kategorii C. Czy w styczniu, gdy  2,6 procent podstawy wymiaru – za ŹRÓDŁA PRAWA:
skończy mi się służba zasadnicza, mógłbym każdy dalszy rok tej służby;  Artykuł 60 ustępy 2–4 ustawy z 11
września 2003 roku o służbie wojskowej
zacząć starania o przeniesienie do Bielska-  2,6 procent podstawy wymiaru – za żołnierzy zawodowych (DzU z 2008 r.
-Białej do służby zawodowej? każdy rok okresów składkowych po- nr 141, poz. 892, nr 206, poz. 1288
 Do służby w korpusie szeregowych zawodo- przedzających służbę, nie więcej jed- i nr 208, poz. 1308).
wych może być powołany między innymi żoł- nak niż za trzy lata tych okresów;  Artykuł 10 punkt 3 litera b ustawy
z 11 września 2003 roku o służbie woj-
nierz nadterminowej zasadniczej służby woj-  1,3 procent podstawy wymiaru – za skowej żołnierzy zawodowych
skowej, który ukończył co najmniej gimnazjum każdy rok okresów składkowych ponad (DzU z 2008 r. nr 141, poz. 892, nr 206,
i ma przygotowanie zawodowe, jeżeli jego kwa- wspomniany trzyletni okres składkowy; poz. 1288 i nr 208, poz. 1308).
lifikacje są przydatne w korpusie osobowym,  0,7 procent podstawy wymiaru – za  Artykuł 12, artykuł 15 ustępy 1–3
w którym będzie pełnił służbę wojskową. każdy rok okresów nieskładkowych i artykuł 16 ustęp 1 ustawy z 10 grud-
nia 1993 roku o zaopatrzeniu emerytal-
poprzedzających służbę. nym żołnierzy zawodowych oraz ich ro-
 Dodatek do emerytury Ponadto emeryturę wojskową podwyż- dzin (DzU z 2004 r. nr 8, poz. 66, nr 121,
Wielu żołnierzy mogłoby zwiększyć swoją sza się o: poz. 1264 i nr 191, poz. 1954; z 2005 r.
nr 10, poz. 65 i nr 130, poz. 1085;
emeryturę przez punkty – współczynniki za  2 procent podstawy wymiaru za każ-
z 2006 r. nr 104, poz. 708 i 711;
pracę w cywilu, misje pokojowe w strefie dy rok służby pełnionej bezpośrednio z 2007 r. nr 82, poz. 559 oraz z 2008 r.
wojny, szkołę przyzakładową. Wojskowe biu- – w składzie personelu latającego na nr 208, poz. 1308).

Jeśli masz problem z interpretacją przepisów prawnych, napisz do redakcji pod adresem [email protected]

30 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

Zostań podoficerem Sił Powietrznych!
• Szkoła Podoficerska Sił Powietrznych w Dę- b) meteorologia;
blinie została utworzona na podstawie rozpo- c) ruch lotniczy;
rządzenia ministra obrony narodowej z 8 mar- 2. w korpusie radiotechnicznym
ca 2004 roku w sprawie utworzenia szkół pod- a) radionawigacja;
oficerskich. Kształci kadrę podoficerską oraz b) radiolokacja. Kontakt:
kandydatów na podoficerów dla wszystkich ro- Komendant SPSP,
dzajów Sił Zbrojnych RP, na wszystkich kierun- • Po ukończeniu szkoły absolwent otrzymuje tel.: (0 81) 551 97 78;
kach niezbędnych do prawidłowego funkcjono- pierwszy stopień podoficerski – kaprala faks: (0 81) 551 97 67;
wania lotnictwa Sił Powietrznych, Wojsk Lądo- – oraz uzyskuje kwalifikacje specjalisty woj- Komisja rekrutacyjna SPSP,
wych oraz Marynarki Wojennej. skowego w Wojsku Polskim. tel.: (081) 551 97 36.

• Szkoła Podoficerska Sił Powietrznych w Dę- • Szczegóły dotyczące rekrutacji na rok SZKOŁA PODOFICERSKA
blinie kształci na następujących kierunkach: 2009/2010 dostępne są na stronie inter- SIŁ POWIETRZNYCH
1. w korpusie lotnictwa netowej www.wsosp.deblin.pl/spsp. 08-521 Dęblin
a) inżynieryjno-lotniczym • Kształcenie i zakwaterowanie dla wszyst- ul. Szkoły Podchorążych Lotnictwa 5
− eksploatacja płatowca i silnika kich kandydatów na żołnierzy zawodowych
− eksploatacja osprzętu lotniczego jest bezpłatne. www.wsosp.deblin.pl/spsp
− eksploatacja urządzeń radioelektronicznych • Termin składania wniosków o przyjęcie do
− eksploatacja uzbrojenia lotniczego; szkoły upływa 31 marca 2009 roku.
Zapraszamy!

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 31

 S P A D O C H R O N I A R S T W O

Ćwierć miliona
skoków
W kameralnym gronie
podsumowano we Wrocławiu
44 lata działalności Zakładu
Spadochroniarstwa Wyższej
Szkoły Oficerskiej Wojsk
Lądowych.

S zkolenie spadochronowe podchorą-

żych w ówczesnej Oficerskiej Szkole
Wojsk Zmechanizowanych zostało wpro-
wadzone w 1964 roku decyzją Główne-
go Inspektora Szkolenia MON. Celem
było przygotowanie kadr dla 6 Pomor-
skiej Dywizji Powietrznodesantowej
oraz jednostek specjalnych, a także
wyrabianie u podchorążych predyspo-
zycji zawodowych potrzebnych każde-
mu dowódcy. W uczelni utworzono też
grupę wyczynową, zalążek sekcji spa-
dochronowej WKS Śląsk, przez lata re-
prezentującej polskie spadochroniar-
stwo na arenie międzynarodowej.
Dwie liczby podsumowujące dorobek
zakładu to ponad 220 tysięcy
wykonanych skoków i prawie 12 tysięcy
zdobytych tytułów Skoczka Spadochro-
nowego.

Skok jak lot w ko

Ponadto w zakładzie prowadzone są
prace naukowo-badawcze. Podjęto też
współpracę z wytwórnią w Legionowie
w konstruowaniu sprzętu spadochrono-
wo-desantowego. Od lat osiemdziesią-
tych przeprowadzano skoki doświad-
czalne i wdrażano kolejno nowe spado-
chrony desantowe dla Wojska Polskie- Z pułkownikiem w stanie spoczynku
go: SW-12D, AD-95 i AD-2000. Perso-
nel zakładu wykonywał ponadto próby WŁADYSŁAWEM KOŹMIŃSKIM o tym,
desantowania z dużych wysokości tech-
nikami HALO i HAHO, opracowując nie- dlaczego podchorążowie powinni
zbędną do tego aparaturę tlenową
i sprzęt nawigacyjny oraz tworząc pod- skakać ze spadochronem,
stawy do tego typu specjalistycznego
szkolenia. We współpracy z Katedrą rozmawia PIOTR BERNABIUK
Fizjologii i Biochemii AWF we Wrocławiu
oraz Wojskowym Instytutem Medycyny POLSKA ZBROJNA: Co przed kilkudzie- POLSKA ZBROJNA: A teraz skoków
Lotniczej w Warszawie badano także sięciu laty przyciągnęło do wojska młodego w szkole nie będzie. I co się stanie?
fizjologiczne i psychofizyczne reakcje szybownika i skoczka spadochronowego WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Uważałem
organizmu człowieka podczas skoków Władysława Koźmińskiego? zawsze, że oficer powinien spróbować spado-
z wysokości ponad 8000 metrów. WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Oczywiście chroniarstwa, bo to w warunkach pokojowych
Nie udało się wdrożyć koncepcji utwo- spadochroniarstwo! najlepszy sprawdzian jego odwagi, sprawności,
rzenia we wrocławskiej podchorążówce umiejętności podejmowania decyzji w stresie.
szkoły spadochronowej dla Wojsk Lądo- POLSKA ZBROJNA: To dziś nie wstąpił-
wych, wzorowanej na europejskich pla- by Pan do wrocławskiej szkoły oficerskiej? POLSKA ZBROJNA: Skoki przygotowują
cówkach. Z końcem 2008 roku Zakład WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Spado- również żołnierza do działania w trzecim
Spadochronowy WSOWL został rozwią- chroniarstwo było wizytówką uczelni i ma- wymiarze...
zany. Od 1 stycznia 2009 roku w Leźni- gnesem przyciągającym najbardziej warto- WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Zaś działanie
cy Wielkiej powstaje Ośrodek Szkolenia ściowych ludzi. Tworzyliśmy tam elitarne w trzecim wymiarze jest dziś równie ważną spra-
Aeromobilno-Spadochronowego. (PB)  środowisko. wą jak znajomość języka angielskiego. Szkoli-

32 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 A R M I A

więc jako podchorąży skakałem od pierwszego Dedalem. W ciągu dwóch lat i kosztem (!) 5 ty-
roku. Najpierw w kole zainteresowań, które szyb- sięcy złotych wdrożyliśmy go do użytku w Woj-
ko przerodziło się w sekcję sportową WKS Śląsk. sku Polskim. Następnie z majorem Romanem
Założył ją pierwszy kierownik Zakładu Spado- Wysockim opracowaliśmy spadochron taktycz-
chroniarstwa podpułkownik Józef Dwernicki. ny AD-2000, który w ciągu roku został wprowa-
Przez lata ze znacznymi sukcesami reprezento- dzony do użytku w Wojsku Polskim.
waliśmy Śląski Okręg Wojskowy. Byliśmy dzie-
sięciokrotnie drużynowymi mistrzami WP. POLSKA ZBROJNA: Za to badania nad sko-
kami z dużych wysokości nie zakończyły się
POLSKA ZBROJNA: Czy sport wyczynowy sukcesem.
miał wówczas bliskie związki z wojskiem? WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Najpierw mu-
WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Wystarczy sieliśmy dobrać spadochron do przelotów na du-
przypomnieć skład naszej ekipy: Jacek Szrek, że odległości. Tak powstał AD-2000. Następnie
Henryk Zieliński, Stanisław Sośnicki, Jan zaczęliśmy prace nad aparaturą tlenową, której
Stryjak, Stanisław Kuźniar, Józef Krawiecki, w Polsce nie było. Butle ściągnęliśmy z Wielkiej
Włodzimierz Warchalski, Andrzej Żdan... Brytanii, zawory opracowaliśmy w polskim za-
Większość tych postaci znakomicie zapisała się kładzie. I tam zrobiliśmy badania w niskich tem-
w historii wojsk specjalnych czy powietrznode- peraturach, do minus 40 stopni Celsjusza.
santowych. Następnie przetestowaliśmy aparaturę w warun-
kach rzeczywistych skoków z wysokości
POLSKA ZBROJNA: Więc skoczek sporto- 7500–8500 metrów z natychmiastowym i opóź-
wiec może być pełnokrwistym żołnierzem. nionym otwarciem spadochronu, w temperatu-
WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: W tamtych rach sięgających minus 51 stopni Celsjusza, bo
czasach koronną konkurencją sportową był wie- to najniższa temperatura w troposferze. Wykona-
lobój desantowy: skok na celność lądowania, liśmy łącznie ponad sto skoków z tym sprzętem.
bieg na 5 kilometrów z oporządzeniem, strzela-
nie na 200 metrów z kałasznikowa i rzut do celu POLSKA ZBROJNA: Po co się braliście za
granatem. Byłem w tej dziedzinie pięciokrotnym wyważanie otwartych drzwi? GROM kupił
mistrzem Wojska Polskiego i mistrzem Armii system spadochronowy od Amerykanów.
Zaprzyjaźnionych. A ponadto mistrzem AZ WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Choćby dlate-
w konkurencjach czysto spadochronowych. go, że była ogromna różnica w cenie. Zadbali-
śmy o kompatybilność sprzętu: końcówki łączą-
POLSKA ZBROJNA: Czy również drużyno- ce aparat tlenowy skoczka dostosowaliśmy do

kosmos
wo byliście najsilniejszą ekipą? zaworów aparatury pokładowej samolotów ame-
WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Tak silną, że rykańskich. Na dalsze badania nie było pienię-
w Związku Radzieckim, gdzie w końcowej roz- dzy, chodziło głównie o godziny nalotu, chęci
grywce o pierwszym miejscu decydował wielo- i zaangażowanie ludzi spoza naszego zakładu.
bój desantowy, w samym tylko biegu wyprzedzi- Aparatura tlenowa i nawigacyjna, które opraco-
liśmy gospodarzy o pięć minut. Następnego dnia waliśmy do lotów bez widoczności ziemi, nie zo-
łem dopiero co pododdział przeciwlotniczy Bun- rano przywieźli nowy regulamin i nas zdyskwa- stały wprowadzone. Ktoś tego nie chciał... i ko-
deswehry, w którym wszyscy wykonują skoki lifikowali. Nie mogliśmy wygrać, bo to była set- niec. Akurat wtedy odszedłem do cywila.
spadochronowe. na rocznica urodzin Lenina i 40-lecie radziec-
kich wojsk powietrznodesantowych. W tej kon- POLSKA ZBROJNA: Przy okazji tych sko-
POLSKA ZBROJNA: Potrzebne jest im to kurencji jako reprezentacja Wojska Polskiego nie ków badaliście stan fizjologiczny i emocjonal-
na polu walki? mieliśmy równych w Układzie Warszawskim. ny spadochroniarzy. Z jakimi efektami?
WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Pewnie nie, WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Na konferencji
ale dziś trudno przewidzieć, co i kiedy może się POLSKA ZBROJNA: Jak zakończył Pan ka- naukowej na temat stresów w lotnictwie, zorga-
przydać. Z pewnością jednak skoczkowie są żoł- rierę sportową? nizowanej przez Główny Ośrodek Badań Lotni-
nierzami znacznie bardziej wartościowymi, czę- WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Przyszedł czas czo-Lekarskich, wystąpił między innymi generał
sto działają bowiem w ekstremalnych warun- na pracę szkoleniową i badawczą. Czterdzieści Mirosław Hermaszewski z opisem badań z lotu
kach, gdzie bezpieczeństwo, życie i zdrowie za- lat dorosłego życia spędziłem w zakładzie spa- w kosmos. Okazało się, że wyniki naszych ana-
leżą od odpowiedzialnej współpracy. dochroniarstwa, gdzie byłem instruktorem, star- liz idealnie pokrywały się ze stanami emocjonal-
szym instruktorem, wykładowcą, starszym wy- nymi towarzyszącymi startowi, osiąganiu orbity
POLSKA ZBROJNA: A u nas od paru lat kładowcą i wreszcie kierownikiem zakładu, sze- i schodzeniu do lądowania.
w szkole słuchacze nie tylko nie mają predys- fem koordynującym wszystkie działania.
pozycji, ale nawet chęci do skoków. POLSKA ZBROJNA: I co z tego wynikało?
WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Więc problem POLSKA ZBROJNA: Nie można w parę zda- WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Wyniki na-
rozwiązano, że tak powiem, ostatecznie. niach streścić dorobku kilku dziesięcioleci. szych badań fizjologicznych spadochroniarzy
Więc proszę jedynie o perełki. podczas skoków z dużych wysokości były publi-
POLSKA ZBROJNA: Wróćmy jednak do WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Gdy skończy- kowane w specjalistycznych wydawnictwach na-
historycznego wątku. ła się licencja na radziecki spadochron D-5, ukowych w kraju i za granicą.
WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Wstępując do z pułkownikiem Janem Likusem, w ramach
szkoły we Wrocławiu, miałem już 39 skoków pracy badawczej opracowaliśmy nowe spado- POLSKA ZBROJNA: A jak Pan wypadł
wykonanych w Aeroklubie Częstochowskim, chrony AD-95 i AZ-95 jako komplet nazywany w tych badaniach?

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 33

 S P A D O C H R O N I A R S T W O
WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: W czasie jed-
nego ze skoków z ośmiu tysięcy metrów ratowa-
łem się na spadochronie zapasowym. Zaraz po-
tem badano mi poziom adrenaliny. Był nie-
znacznie wyższy. Inni mieli dwu, a nawet
czterokrotnie wyższy poziom, choć otwierali
czasze bezawaryjnie.

POLSKA ZBROJNA: Po odejściu z wojska

nie przestał Pan zajmować się spadochroniar-
stwem. Mało Panu skoków?
WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Nadal się tym
emocjonuję. Prowadzę ośrodek szkolenia Związ-
ku Polskich Spadochroniarzy. Trenujemy tu
Niemców, Amerykanów, Brytyjczyków, Holen-
drów, Francuzów, Szwedów, Greków, Hiszpa-
nów, Austriaków i Nowozelandczyków... wojsko-
wych, policjantów i cywilów.

POLSKA ZBROJNA: Spotkaliśmy się tu

na stypie po Zakładzie Spadochronowym
wrocławskiej WSOWL. Lecz nie jest to po-
grzeb spadochroniarstwa wojskowego, je-
dynie zmiana miejsca i ludzi.
WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Budowali-
śmy we Wrocławiu zespół przez blisko pół
wieku, utrzymywaliśmy kontakty ze światem
spadochroniarzy, chcieliśmy tworzyć nowe,
prowadzić badania naukowe, przekazywali-
śmy najlepsze doświadczenie i wiedzę z poko-
lenia na pokolenie, dbaliśmy o to, żeby wszy-
scy kończyli wyższe studia, bo również podofi-
cerowie mieli u mnie dyplomy magistrów.
Mój następca, podpułkownik doktor Lech
Plezia, próbował założyć we Wrocławiu szkołę
spadochronową na miarę naszych czasów; de-
speracko robił co mógł, by dołączyć do rodziny
skoczków NATO. Teraz tego wszystkiego nie
da się zgrać na płytę z komputera, i przekazać
do Leźnicy Wielkiej. Zresztą, nie wydaje mi
się, żeby ktokolwiek tego oczekiwał.

POLSKA ZBROJNA: Materia więc pozo-

stanie, ale bez ducha...
WŁADYSŁAW KOŹMIŃSKI: Nowy ośro-
dek będzie szkolił spadochroniarzy i z pewno-
ścią zrobi to dobrze. Lecz z naszego dorobku
pozostanie co najwyżej solidne rzemiosło. 

WIZYTÓWKA

WŁADYSŁAW
KOŹMIŃSKI
Pięciokrotny mistrz Wojska
Polskiego i mistrz Armii Za-
przyjaźnionych Układu Warszawskiego
w wieloboju desantowym, były szef Zakładu
Spadochroniarstwa WSOWL, obecnie dzia-
łacz Związku Polskich Spadochroniarzy.
Chociaż ma 64 lata, nadal jest instrukto-
rem szkolącym skoczków spadochrono-
wych, z którymi na zakończenie każdych
FOT. USAF

zajęć wykonuje skok, żeby w praktyce po-

twierdzić wygłaszane teorie.

34 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

A R M I A

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 35

 Kamyczki
F E L I E T O N

MARIUSZ
JĘDRZEJKO
profesor doktor
habilitowany,
socjolog i pedagog Stara chińska klątwa brzmi:
społeczny obyś żył w ciekawych czasach.

Ciekawe czasy
eden z najciekawszych wielkie firmy finansowe! Niemal każ- Po czwarte: zmiana polityczna w USA, tak
współczesnych historyków dego dnia dowiadujemy się o kolej- barwna, obserwowana przez cały świat, wydaje
beletr ystów Rodney nych kłopotach banków i korporacji się być początkiem przemeblowania globalnych
Casteldon pisze, że wiek (ostatnio CityGroup). Przewidywane relacji polityczno-militarnych. Nie ma wątpli-
XXI zapisze się w dziejach koszty kryzysu w ciągu pięciu miesię- wości, że Amerykanie dadzą sobie radę z kry-
świata co najmniej dwoma cy wzrosły już z „niewinnych” 350 mi- zysem, choćby dlatego, że są najbardziej kre-
wydarzeniami: terrorystycznym zama- liardów dolarów do 3 bilionów. I to nie atywnym i nowatorskim społeczeństwem na
chem na nowojorskie WTC (2001 rok) koniec. Zauważmy też, te koszty na ra- świecie. Aby jednak pokonać ten kryzys, zde-
i wielkim tsunami (2004 rok). Ten uta- zie zjadają tylko wielkie korporacje cydowanie zmienią priorytety. Unia Europejska
lentowany pisarz będzie mógł dopisać i banki, a nie społeczeństwa! (z przewlekłym procesem decyzyjnym) stanie
do tej listy jeszcze jedno wydarzenie: Po drugie: w takich krajach jak zatem przed prawdziwym sprawdzianem: albo
kryzys finansowo-ekonomiczny lat od Polska, Hiszpania, Niemcy, Wielka jesteśmy graczem światowym, albo drugą ligą.
2008 do… No właśnie, trwający do Brytania bezrobocie wzrośnie naj- A graczem ekstraklasy można być, jeśli jest się
kiedy? prawdopodobniej od 200 tysięcy do skonsolidowanym. Kto wie, czy kryzys pośred-
W związku ze współpracą zagra- miliona, proporcjonalnie do poten- nio nie pomoże UE?
niczną ośrodków naukowych poprosi- cjału ludności. Ale ta proporcjonal- Po piąte: najbliższe lata przyniosą nowe kon-
łem siedmiu znanych socjologów i po- ność oznacza w Chinach 7–10 milio- flikty, ale stare chyba nie wygasną. To spowo-
litologów z Rosji, Niemiec, Francji, In- nów bezrobotnych tylko w wielkich duje kolejne interwencje oddziałów wojsko-
dii, Wielkiej Brytanii, RPA oraz Sta- miastach. Większość z nich nie bę- wych i policyjno-wojskowych. Pamiętajmy,
nów Zjednoczonych, o wspólną próbę obok USA tylko NATO i UE dysponują siłami
zdiagnozowania zmian, które mogą się
złożyć na nowy obraz relacji społecz-
Na wojsku odbije się zdolnymi do takich zadań. Pracy dla naszych
żołnierzy, przepraszam za określenie, zatem
nych na świecie. Analiza taka powsta- kryzys i będzie trudno nie zabraknie. I tu pojawia się problem we-
nie do października 2009 roku, a jej wnętrzny.
wyniki zostaną opublikowane jedno- zrealizować plany Implikacje zewnętrzne wymagają zgody co
cześnie we wszystkich wymienionych
krajach. Wiemy już, że opracowanie
modernizacji do modelu, wizji i finansowania wojska, trzy-
mania go poza polityczną hucpą. Boję się tym-
będzie na swój sposób ułomne, bo- czasem, że idzie czas hunwejbinów, zderzaków
wiem w tak krótkim czasie nie można dzie chciała ruszyć na biedną pro- i politycznych jastrzębi. Ponieważ na wojsku,
zestawić wszystkich najważniejszych wincję, a to doprowadzi do napięć czy chce ono tego, czy nie, odbije się kryzys,
danych społecznych i ekonomicznych, społecznych. Nie inaczej będzie będzie naprawdę trudno zrealizować plany mo-
jakie mogą być przyczyną powstawa- w Indiach. A Rosja i Ukraina, któ- dernizacji. Choć życzę obecnemu kierownic-
nia lub ograniczania problemów po- rych rozwój zależy od eksportu su- twu MON i SG jak najlepiej, jeśli im się to
szczególnych krajów. Ale wiemy też rowców i dóbr masowego użytku? w 80 procentach, będzie znakomicie. Obawiam
o kilku istotnych tendencjach, które Po trzecie: najbiedniejsze kraje się także, że obiektywne przeszkody zostaną
z pewnością dadzą znać o sobie także świata, uzależnione od wymiany han- wykorzystane przeciwko nim, bo taka jest obec-
w Polsce (i naszym wojsku). Przywo- dlowej z bogatą północą, nie mają żad- na logika walki politycznej, wyznaczana kolej-
łam tylko kilka z nich, na podstawie nego pomysłu na rozwiązanie nowych nymi wyborami.
pierwszych maili napływających od problemów, nie gromadzą rezerw fi- Do wojska trafi w najbliższych latach około
rzeczonych profesorów. nansowych, lecz kontynuują między 20–25 procent zupełnie nowych ludzi. Trzeba
Po pierwsze: nikt nie potrafi jeszcze innymi programy przezbrajania swo- ich nie tylko wyszkolić, uzbroić, ale i zintegro-
powiedzieć, jakie będą skutki kryzysu ich armii (zakupy na nową broń wać. Tylko wtedy do księgi historii wniesione
finansowego, głównie dlatego, że wie- w 2009 roku mają być o 4–5 procent zostanie profesjonalne wojsko, a nie kolejny
le danych jest ciągle ukrywanych przez większe niż rok temu)! ambitny plan. 

36 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
MARIUSZ BORKOWSKI
Redaktor działu TADEUSZ WRÓBEL

specjalizuje się
w tematyce
bliskowschodniej

Przegrana
wojna Izraela
TRZEBA PROWADZIĆ ROKOWANIA Z WROGIEM,
JAKIEGO SIĘ MA, A NIE, JAKIEGO CHCIAŁOBY SIĘ MIEĆ.
WTEDY JEST SZANSA NA POROZUMIENIE POKOJOWE.
FOT. REUTERS/FORUM

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 37

 B L I S K I W S C H Ó D

Przegrana wojna Izraela

G
enerał Joav Galant, dowódca atakujących ich Niemców. Bezpośrednim efek- na Hamas nie głosowano po to, by negocjował
południowego okręgu wojsko- tem tego stylu walki jest coraz mocniejsza pokój z Izraelem.
wego w Izraelu, jeszcze nie- identyfikacja ze „swoimi” i popieranie ich nie- Fiasko dyplomatyczne utrzymujące, a nawet
dawno twierdził: „Mamy wy- zależnie od liczby ofiar oraz nienawiść do pogłębiające katastrofę gospodarczą i społeczną
jątkową szansę skończenia agresorów. W ten sposób „produkuje się” no- w Gazie będzie orężem w rękach krytyków Ha-
z Hamasem. Jeśli tego nie zrobimy, stracimy hi- wych bojowników Hamasu, nowych zama- masu nie tylko w świecie arabskim. Jednak jego
storyczną okazję”. Jednak przeprowadzenie ko- chowców samobójców. niezaprzeczalne zwycięstwo to przywrócenie Pa-
lejnej fazy operacji przeciwko Gazie wymaga- lestyńczykom godności.
łoby wejścia izraelskich żołnierzy w dzielnice PRÓBA BILANSU Izraelski atak na Gazę miał wiele celów.
bardzo gęsto zabudowane i zaludnione, a więc Chociaż atak izraelski na Gazę na razie się za- Pierwszym było uniemożliwienie przyszłego
narażenia się na znacznie większe straty. Dlate- kończył, to już teraz można pokusić się o próbę zwycięstwa w demokratycznych wyborach partii
go armia izraelska w dzień prowadziła ostrzał zbilansowania jego efektów. W sferze militarnej islamistów. Drugim celem Izraela – znacznie
i kierowała oddziały na wysunięte pozycje, Hamas poniósł porażkę, ale też nigdy nie było to ważniejszym – stało się zniszczenie całej infra-
a nocą wycofywała żołnierzy, pozostawiając je- dla niego sprawą pierwszoplanową. Organizacja struktury palestyńskiej. To z kolei miało spra-
dynie zamaskowanych snajperów. ta nie wygrała – bądź co bądź demokratycznych wić, że nie powstanie samodzielne i niezawisłe
Taktyka ta, zrównując zwykłych Palestyń- – wyborów w Gazie i na Zachodnim Brzegu państwo palestyńskie, a Gaza i Zachodni Brzeg
czyków z 15 tysiącami nieumundurowanych Jordanu po to, by wyzwolić Palestynę. Z punk- będą wieczną „autonomią” niezdolną do nor-
bojowników Hamasu, powodowała ogromne tu widzenia dyplomacji działania Hamasu za- malnego bytu.
straty po stronie cywilów, ale także wywoły- kończyły się fiaskiem również dlatego, że nie W czasie ofensywy bombardowano całą in-
wała takie same odczucia, jakie żywili cywilni będzie negocjacji pokojowych. Najwyżej jakiś frastrukturę gospodarczą wybudowaną za pie-
mieszkańcy Warszawy w 1944 roku wobec wymuszony, niepewny rozejm. Z drugiej strony niądze z pomocy Unii Europejskiej i państw

38 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 B E Z P I E C Z E Ń S T W O

W CZASIE OFENSYWY C O M M E N T A R I U M
bombardowano całą infrastrukturę
gospodarczą wybudowaną za pieniądze

Złowroga cisza
z pomocy Unii Europejskiej
i państw arabskich.

W niedzielę 18 stycznia w Gazie

zapanowała cisza, ale wojska izraelskie
się nie wycofały.

H
amas – o ile Izrael de- gnacji z blokady Izraelczycy impasu to zawarcie rozejmu
finitywnie wycofa woj- nie mówią nic. Bilans ataku trwałego, złagodzenie blokady
ska z Gazy i zdejmie na Gazę to 1,3 tysiąca zabi- ekonomicznej i postawienie
blokadę ekonomiczną – go- tych i ponad 5 tysięcy ciężko na granicy Strefy Gazy sił
tów jest przedłużać rozejm co rannych – z czego ponad po- wiernych szefowi Autonomii
rok. Izrael, mówiąc, że w ogóle łowa to cywile, w tym wiele Palestyńskiej Abbasowi. Ha-
nie zamierza brać opinii Ha- dzieci i kobiet – po stronie pa- mas nigdy bowiem nie pogo-
masu pod uwagę, gotów jest lestyńskiej i 14 zabitych po dzi się z porażką. A byłoby fa-
utrzymywać rozejm pod wa- stronie izraelskiej. Zdaniem talnym, kolejnym błędem przy-
runkiem, że Hamas nie bę- Mattiego Steinberga, izrael- pieranie go do muru tak, by
dzie odpalał swych rakiet na skiego komentatora, „jedyne nie miał już zupełnie nic do
pogranicze izraelskie. O rezy- możliwe wyjście z obecnego stracenia”. (MB) 

Sytuacja jeszcze bardziej się pogorszyła po w pierwszej połowie 2008 roku. Z kolei Izrael
wyborach parlamentarnych w 2006 roku, w któ- nie dopuszczał nawet myśli, by uznać istnienie
rych wygrał Hamas. Izrael postanowił ekono- i wpływy Hamasu, i zacząć (zapewne przez po-
micznie „zadusić” Strefę Gazy i w ten sposób średników) negocjacje dotyczące dalszego losu
spowodować polityczne bankructwo tej organi- ziem palestyńskich. Już teraz bowiem wiadomo,
zacji i utratę społecznego zaufania. W odwecie że kierownictwo Autonomii Palestyńskiej i Fatah
za blokadę ekonomiczną Hamas zaczął spora- nie mają czego szukać w Gazie, a ich wpływy na
dycznie ostrzeliwać przygraniczne tereny Izraela, Zachodnim Brzegu szybko topnieją.
a armia izraelska rozpoczęła karne ekspedycje
do Gazy. Do Strefy docierało zaledwie 14 pro- POWIELANIE BŁĘDÓW
cent towarów w stosunku do tego, co sprowadza- Analiza przyczyn, przebiegu i ostatecznych
no przed rozpoczęciem blokady. skutków izraelskiego ataku na Strefę Gazy wska-
Po przejęciu władzy przez Hamas i rozprawie zuje, że Izrael podjął kolejną błędną decyzję stra-
FOT. REUTERS/FORUM

z administracją Fatahu w Gazie pierścień bloka- tegiczną. Jej skutki Izraelczycy w pełni ocenią
dy zamknął się na dobre. Dov Weinglass, dorad- dopiero za kilka lat. Być może przyjdzie im za-
ca byłego premiera Izraela Ariela Szarona, po- płacić wysoką cenę. Jest to taki sam błąd jak na-
wiedział: „Weźmiemy Palestyńczyków na dietę, paść na Liban i nieudana rozprawa z Hezbolla-
to odechce się im popierać Hamas”. I faktycznie. hem w 2006 roku, z której organizacja szyitów
Izraelczycy przepuszczali do Gazy tylko 4 pro- wyszła nie tylko wzmocniona, lecz stała się tak-
arabskich. Te zniszczenia nie osłabią jednak cent dostaw. Licząc na złagodzenie embarga, że elementem decydującym na libańskiej scenie
Hamasu. Pierwsze uderzenia zmiotły co prawda Hamas zgodził się na „rozejm”, czyli zaprzesta- politycznej. Jest to taki sam błąd jak wsparcie, ja-
posterunki policji, ale nie zadały prawie żadnych nie ostrzału rakietowego pogranicza. Jednak na- kiego udzielał Izrael w latach osiemdziesiątych
strat nieumundurowanym i zakonspirowanym dzieje Izraelczyków okazały się płonne. Hamas ubiegłego wieku niepozornej wówczas organiza-
brygadom Al-Kassam, które jest zbrojnym ra- stracił cierpliwość i wypowiedział rozejm cji palestyńskiego Hamasu w nadziei, że studio-
mieniem organizacji. w przekonaniu, że nawet najgorsza alternatywa, wanie Koranu oraz pomoc socjalna odciągną Pa-
Paradoksalnie problem Gazy drastycznie za- to znaczy atak Izraela, spowoduje jakieś rokowa- lestyńczyków od Organizacji Wyzwolenia Pale-
ognił się po jednostronnym wycofaniu się Izraela nia i rozejm, a w końcu zniesienie embarga. I tak styny i podkopią prestiż Jasera Arafata. Po 20
z tego obszaru 12 września 2005 roku. Niemal właśnie doszło do obecnej, patowej sytuacji. latach to właśnie Hamas, a nie OWP, stał się
natychmiast pierścień wokół tego największego Ten impas spowodowany był ogromną nieuf- głównym przeciwnikiem Izraela. 
na świecie obozu dla uchodźców zacisnął się nością antagonistów. Izrael żądał nie tylko roz-
jeszcze mocniej. Amerykańska sekretarz stanu brojenia Hamasu, ale przede wszystkim za- WIZYTÓWKA
Condoleezza Rice musiała niemalże walnąć mknięcia tuneli przy granicy między Gazą
pięścią w stół, by Izrael zgodził się zawrzeć po- a Egiptem i stworzenia specjalnego kordonu bez-
rozumienie o otwarciu terminalu w Rafah dla pieczeństwa. Tunelami tymi Hamas transporto- MARIUSZ
tranzytu towarów i osób z Egiptu do Gazy. Po- wał broń, ale także cywilne zaopatrzenie pozwa- BORKOWSKI
zostałe przejścia graniczne między Gazą a Izra- lające złagodzić nieco skutki blokady. Komentator do spraw
elem otwierano dla zaopatrzenia zależnie od Hamasowcy obawiali się, że nawet po zawar- międzynarodowych radia i telewizji. Były
humoru władz izraelskich. Przepływ towarów ciu rozejmu Izrael nie zniesie blokady, a oni sami korespondent BBC i PAP w Maghrebie. W la-
był bardziej utrudniony niż przed wycofaniem pozostaną bez broni i możliwości działania tach 1996–2006 zastępca dyrektora Infor-
się Izraela. w pozbawionej zaopatrzenia Gazie – tak jak macyjnej Agencji Radiowej Polskiego Radia.

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 39

 B L I S K I W S C H Ó D
również Izraelczycy musieli zakończyć swoją
operację przed osiągnięciem jej głównych celów,
co dało libańskim szyitom i ich irańskim patro-
nom asumpt do ogłoszenia „epokowego zwycię-
stwa” nad państwem żydowskim. W obecnym
konflikcie stanie się najpewniej tak samo, i to
niezależnie od tego, jaki był faktyczny poziom
strat zadanych Hamasowi i skala zniszczeń w je-
go potencjale militarnym.

NIEROZWIĄZANE PROBLEMY
Ostatnie szacunki wskazują, że Izraelczycy
zredukowali zdolności bojowe Hamasu zaledwie
o połowę – najlepszą miarą kondycji tej palestyń-
skiej organizacji był nieprzerwany ostrzał rakie-
towy terytorium Izraela aż do dnia ogłoszenia ro-
zejmu. Ogłaszając go przed wyraźnym i jedno-
znacznym osiągnięciem założonych celów ope-
racyjnych, Izraelczycy nie zdołali też zmienić

FOT. IDF
powszechnego w regionie od czasu kampanii li-
bańskiej latem 2006 roku przeświadczenia, że
TOMASZ OTŁOWSKI potęga militarna państwa żydowskiego słabnie.

W cieniu wyborów
Wydaje się, że właśnie ten psychologiczny i pro-
pagandowy aspekt operacji w Gazie będzie
szczególnie eksploatowany przez wiele ośrod-
ków politycznych na Bliskim Wschodzie.
Także drugi ważny cel operacyjny izraelskiej
Wycofywanie oddziałów izraelskich ze Strefy Gazy dowiodło, kampanii w Gazie – zlikwidowanie rozbudowa-
że władze w Jerozolimie nie myślą o wznowieniu działań bojowych. nej infrastruktury Hamasu umożliwiającej prze-

I
myt uzbrojenia z terytorium Egiptu do Strefy
zrael nie był dłużej w stanie oprzeć się dowane obszary miejskie. Wstrzemięźliwość ta – nie został w pełni osiągnięty. Aby go zrealizo-
narastającej presji ze strony opinii mię- wynikała głównie z obaw izraelskiego kierow- wać, siły lądowe IDF musiałyby wkroczyć bez-
dzynarodowej i został zmuszony do za- nictwa politycznego przed gwałtownym wzro- pośrednio na tereny Gazy graniczące z Egiptem,
wieszenia 17 stycznia 2009 roku kam- stem strat IDF. Po części być może zdecydowały wzdłuż tak zwanej Philadelphi Route, co wiąza-
panii w Strefie Gazy. Choć formalnie przerwa- też o tym obawy przed znaczną liczbą ofiar łoby się z koniecznością podjęcia działań bojo-
nie działań zbrojnych przez Izrael jest tylko jed- wśród cywilów po stronie palestyńskiej. wych w gęsto zabudowanym regionie Rafah.
nostronnym „zawieszeniem broni”, to należy Zgodnie z zasadą im wyższa liczba poległych Izraelskie lotnictwo, dzięki precyzyjnym da-
uznać, że w istocie mamy już do czynienia z fak- żołnierzy IDF, tym mniejsze propagandowe ko- nym wywiadu, zdołało co prawda wyeliminować
tycznym zakończeniem operacji „Cast Lead”. rzyści z podjęcia operacji militarnej i tym więk- dużą liczbę podziemnych tuneli służących Ha-
Zawarcie rozejmu i spowodowane tym spo- sze straty polityczne dla rządu ze względu na po- masowi do przemytu uzbrojenia, ale w pełni do-
wolnienie działań bojowych oraz uwarunkowa- tencjalne niezadowolenie społeczne. W tym sen- kończyć dzieło mogłyby tylko wyspecjalizowane
nia międzynarodowe sprawią, że wznowienie sie zbliżające się w Izraelu wybory (10 lutego jednostki saperskie i inżynieryjne IDF. Obecnie
operacji w jej dotychczasowej formule będzie 2009 roku), które były katalizatorem decyzji szczelność zachodniej granicy Strefy Gazy
bardzo trudne. Pośrednim tego potwierdzeniem o podjęciu działań zbrojnych w Strefie Gazy, te- – a tym samym tempo odtwarzania przez Hamas
jest wypowiedź premiera Ehuda Olmerta, któ- raz stały się przyczyną zawieszenia operacji de zdolności bojowych – zależeć będzie już tylko
ry w chwili ogłaszania rozejmu ocenił, że Izrael facto w jej połowie. Nie można wykluczyć, że od porozumienia negocjowanego właśnie mię-
w pełni „zrealizował już swoje cele” w operacji przywódcy dominującego w rządzie izraelskim dzy Izraelem, Egiptem a USA.
w Strefie Gazy. Także rozpoczęcie 18 stycznia ugrupowania – Kadimy – wręcz kierowali się Ze względu na ogólną sytuację geopolityczną,
procesu wycofywania części oddziałów izrael- przy podejmowaniu decyzji w sprawie dalszych w jakiej znajdują się dziś Izrael i Autonomia Pale-
skich ze Strefy Gazy dowodzi, że władze w Je- losów operacji w Gazie ostatnimi sondażami styńska, Izraelczycy – podejmując działania mili-
rozolimie nie myślą już o wznowieniu działań wyborczymi. Badania te jednoznacznie wskazu- tarne przeciwko Hamasowi – i tak nie byli w sta-
zbrojnych. ją, że to właśnie Kadima ma szanse odnieść nie zrealizować swoich głównych celów strate-
w zbliżających się wyborach zdecydowane zwy- gicznych: rozbicia ruchu i pozbawienia go wiodą-
OBAWY PRZED STRATAMI cięstwo. Kontynuowanie operacji, przy narasta- cej roli politycznej w Strefie Gazy, a tym samym
Choć Izraelczykom udało się w ciągu ponad niu międzynarodowej krytyki i dużych stratach ograniczenia wpływów Iranu w najbliższym oto-
trzech tygodni trwania operacji odnieść wiele własnych, mogłoby to zmienić. czeniu międzynarodowym państwa żydowskie-
sukcesów taktycznych, to należy jednak uznać, Od samego początku wojny w Strefie Gazy go. Wskutek jednostronnego i przedwczesnego
że w ujęciu całościowym „Cast Lead” zakończy- upływ czasu i przeciąganie operacji były nieko- przerwania kampanii Izrael pozbawił się również
ła się jeszcze przed pełnym osiągnięciem głów- rzystne dla Izraela, sprzyjały natomiast Hamaso- szans na pełne zrealizowanie swoich celów ope-
nych celów operacyjnych. wi. Z perspektywy Palestyńczyków już samo racyjnych. Problem Hamasu, jego stosunku wo-
Zasadniczą przyczyną takiego obrotu wyda- przeczekanie i przetrwanie izraelskiej operacji bec Izraela i związków z Iranem nie został roz-
rzeń było zbyt wolne tempo działań Izraelskich będzie olbrzymim strategicznym sukcesem. Do- wiązany, co oznacza, że w przyszłości powróci
Sił Obronnych (IDF) w Strefie Gazy i powstrzy- kładnie ten sam mechanizm zadziałał w przy- on ze zdwojoną siłą, stawiając Izrael w bardziej
manie się przed wkroczeniem w jej gęsto zabu- padku Hezbollahu latem 2006 roku – wtedy skomplikowanej sytuacji strategicznej. 

40 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 B E Z P I E C Z E Ń S T W O

C na to  NATO
również, jakiego obszaru miałyby pilnować
siły, bowiem nie ma zgody co do granic Stre-
fy Gazy – nie jest nią zbudowany przez Izra-
Izraelscy elczyków mur, który w wielu miejscach
oficerowie sceptycz- przebiega przez palestyńską ziemię. Co
nie podchodzą do mię-
więcej, NATO musiałoby działać na gę-
dzynarodowych sił, bo-
wiem wielokrotnie zawie- sto zaludnionym obszarze, w którym
dli się na oddziałach trwa walka o władzę między poszczegól-
pokojowych ONZ nymi palestyńskimi frakcjami.
Plan generała Jonesa został mocno skry-
tykowany przez izraelskich wojskowych
i proizraelskie grupy w Stanach Zjednoczo-
nych. Izraelscy oficerowie sceptycznie pod-
chodzą do międzynarodowych sił, bowiem
wielokrotnie zawiedli się na oddziałach po-
kojowych ONZ.
„Udział NATO to zły pomysł. Tutaj walka

FOT. BUNDESHEER.AT
trwa nieustannie, a sojusz nie będzie ryzyko-
wał życia swoich żołnierzy dla dobra Izrael-
czyków”, stwierdził jeden z wojskowych.
Równie krytyczni są przedstawiciele Wa-
szyngtońskiego Instytutu Polityki Bliskiego
ROBERT CZULDA Wschodu. „Misja NATO nie miałaby charak-

Kontrowersyjny
teru rozjemczego, lecz de facto wprowadzała-
by pokój. Co więcej, sojusz nie ma prawdopo-
dobnie środków i woli, aby przeprowadzać ak-

rozjemca
cje kontrterrorystyczne i wywiadowcze”.

GOTOWOŚĆ SOJUSZU
Pomysł nie jest jednak skazany na porażkę,
a wszystko w rękach Izraela. Po wojnie
Wydarzenia w Strefie Gazy kolejny raz wywołały dyskusję o konieczności z Hezbollahem w Libanie wśród izraelskich
międzynarodowej interwencji w palestyńsko-izraelskim sporze. władz wzmocniło się przekonanie, że najważ-

N
niejszych problemów nie można rozwiązać sa-
atowski kontyngent w Autonomii czyniła się do uzyskania przez prowincję peł- memu. Wtedy to zrodziły się pierwsze pomysły
Palestyńskiej? Pomysł mógłby zo- ni niepodległości. odnośnie do udziału NATO w konflikcie. „Izrael
stać uznany za niedorzeczny, gdy- Sprawa Strefy Gazy jest jednak znacznie coraz bardziej skłonny jest opierać się na mię-
by nie jego autor. Taki zaskakujący trudniejsza. Do Kosowa żołnierze KFOR dzynarodowej społeczności”, wyjaśnił Yossi
scenariusz przedstawił generał James L. wkraczali strzec pokoju. Jeśli chodzi o Au- Alpher, były pracownik Mossadu.
Jones, amerykański wysłannik na Bliski tonomię Palestyńską, nie ma żadnego poko- Ideę udziału sił sojuszu poparł pośrednio
Wschód, były dowódca sił NATO w Europie ju, który międzynarodowe siły mogłyby także sekretarz generalny tej organizacji.
(SACEUR), a od kilku dni doradca prezydenta utrzymać. W odróżnieniu od kazusu Koso- „NATO może wesprzeć stabilizację Bliskiego
Baracka Obamy do spraw bezpieczeństwa wa, w tym przypadku nie jest możliwe Wschodu”, przyznał Jaap de Hoop Scheffer,
narodowego. Jest on również gorącym zwo- przymuszenie którejkolwiek ze stron do dodając od razu – „ale dopiero wtedy, gdy zo-
lennikiem misji NATO typu out of area, czyli rozmów ani tym bardziej do wyrażenia zgo- stanie zawarty układ pokojowy”. Nie musi to
poza terytorium członków sojuszu. dy na obecność oddziałów NATO. Trzecia być trudne, bo już w 2000 roku Izraelczycy
różnica polega na tym, że o ile bojówki wal- skłonni byli zgodzić się na udział międzynaro-
BAŁKAŃSKI SCENARIUSZ czyły w Kosowie o niepodległość prowin- dowej misji wojskowej pod jednym warun-
Według planu Jonesa, siły NATO miałyby cji, o tyle większość palestyńskich parami- kiem – miały to być siły amerykańskie.
zająć w Strefie Gazy miejsce wycofujących litarnych formacji za jeden z celów uznaje Pomysł jest wart rozważenia. Skuteczna
się oddziałów izraelskich i przejąć odpowie- zniszczenie Izraela. misja NATO umożliwiłaby spełnienie pod-
dzialność za bezpieczeństwo. Sojusz przejął- Jeśli chodzi o Autonomię Palestyńską, to stawowych warunków obu stron konfliktu
by również kontrolę granic, szczególnie tej ostrzał rakietami terytorium Izraela nie byłby – po pierwsze doprowadziłaby do stworzenia
z Egiptem, gdzie od dawna kwitnie przemyt. jedynym problemem do rozwiązania. Przed palestyńskich sił bezpieczeństwa, a po dru-
Taki scenariusz od razu przywołuje skojarze- NATO stanęłaby także kwestia żydowskich gie umożliwiłaby pełne wycofanie sił Izra-
nie z misją w Kosowie (KFOR), która nie tyl- osadników, którzy budują nielegalne osiedla ela. Wtedy do zawarcia pokoju byłoby bliżej
ko utrzymała kruchy pokój, ale także przy- na terenie Autonomii. Nie do końca wiadomo niż kiedykolwiek. 

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 41

 M i g a w k i z e ś w i a ta
F E L I E T O N

ANDRZEJ
JONAS
redaktor naczelny
„The Warsaw Voice”

Czekanie na Unię
Unia marzła, domagała się gazu, ale Rosja kurki odkręciła
dopiero wtedy, gdy dogadała się z Ukrainą. To pokazuje,
że Unia nie jest dostatecznie silna.

P
olski sejm wystosował to, by to jego presja otworzyła gazowe można sobie poradzić, sięgając po mechanizm
apel do polskiego prezy- kurki. Unia marzła, domagała się ga- kreowania wspólnych stanowisk. I tu warto od-
denta o ratyfikowanie zu, ale Rosja kurki odkręciła dopiero, wołać się do traktatu lizbońskiego.
traktatu lizbońskiego, gdy dogadała się z Ukrainą. Bo Unia Naszym naczelnym zawołaniem jest soli-
który przez nasz parla- nie jest dostatecznie silna. darność. Słabsi, tacy na przykład jak my, po-
ment został zaakceptowany już przed Nie chodzi oczywiście o siłę mili- trzebują jej więcej. Choćby w sprawach ener-
dziewięcioma miesiącami. A ze stro- tarną, lecz o wspólne stanowisko, któ- getycznych. Powinna obowiązywać, uważa
ny prezydenta nadeszła szybka odpo- re, nawet jeśli osiągalne, jest na ogół Warszawa, także w odniesieniu do niechcia-
wiedź potwierdzająca jego dotych- dość wątłe. I to nawet wtedy, kiedy nego przez nas Gazociągu Północnego i wo-
czasową postawę: traktat zostanie ra- sprawa jest ewidentna i dotyczy nie- bec chcianego Gazociągu Nabucco. Nasze
tyfikowany po zaakceptowaniu go jednego członka Unii. argumenty mają charakter me-
przez Irlandczyków. Z tą słabością rytoryczny, ale ich
Kryzys gazowy pokazał, jak bardzo przeciwnicy także
Unia jest nam potrzebna. Bułga- się takimi posługu-
ria, Słowacja i kilka innych ją. Warto by sięgnąć
krajów członkowskich, więc po argumenty poli-
szczękając zębami, pa- tyczne, tyle że w tej właśnie
trzyło wyczekująco
w stronę Brukseli i kieru-
jącej obecnie Unią Pragi,
Rosja i Ukraina rozgrywa-
Kryzys gazowy
ły swój nie do końca zrozu- pokazał,
miały spór, a panowie
Baroso i Topolanek się- jak bardzo Unia
gali do magazynu coraz
groźniejszych min i spra-
jest nam potrzebna
wiali wrażenie, że to je-
dyny arsenał, którym dziedzinie Unia drepcze w miejscu,
dysponują. Negocjujący oczekując na ratyfikację traktatu li-
rozejmowe porozumienie zbońskiego. Także ważne dla nas Part-
podczas kryzysu gruziń- nerstwo Wschodnie może nabrać pełni
skiego prezydent Nicolas barw, gdy wspólna polityka zagraniczna
Sarkozy korzystał nie tyl- przestanie być jedynie projektem.
ko z autorytetu Unii, którą Traktat lizboński nie jest jedynym lekar-
wówczas kierował, ale także stwem na słabości Unii. Ale to krok
Francji. A i tak rozejm oka- w dobrym kierunku. Potwierdziła to rów-
zał się trudny do osiągnięcia. nież Polska – prezydent Lech Kaczyński
Premier Czech niewiele mógł po- efektywnie uczestniczył w jego wynegocjo-
łożyć na szali i nic nie wskazuje na waniu. 

42 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 B E Z P I E C Z E Ń S T W O

USS „WYOMING” (klasa Ohio) wyposażony

w 24 rakiety balistyczne „Trident II”

FOT. US NAVY
TOMASZ OTŁOWSKI

Zmurszały arsenał
W arsenale nuklearnym Stanów Zjednoczonych znajduje się około 5400 aktywnych
głowic jądrowych. Eksperci cywilni i żołnierze są zaniepokojeni.

W
erze zimnej wojny arsenały linii Waszyngton–Moskwa, ale także w krótkim czasie uzyskać własną
nuklearne były jednym z waż- z uwagi na szybkie powiększanie się „bombę A”.
niejszych elementów militar- „klubu atomowego”. W ciągu całej Przez długie lata po przełomie na
nej potęgi USA i ZSRR, wy- dekady lat dziewięćdziesiątych ubie- początku lat dziewięćdziesiątych
znacznikami ich statusu jako supermocarstw. głego wieku grono państw dysponują- ubiegłego wieku wydawało się, że
Rozbudowane do niewyobrażalnych rozmia- cych bronią jądrową zwiększyło się w nowych postzimnowojennych re-
rów, teoretycznie umożliwiające kilkakrotne z sześciu (włączając w to Izrael, który aliach międzynarodowych, w dyna-
zniszczenie całej planety, arsenały te stanowi- jednakże nigdy oficjalnie nie zadekla- micznie zmieniającym się środowi-
ły jednocześnie pewną gwarancję nietykalno- rował posiadania tego typu uzbroje- sku bezpieczeństwa, olbrzymie ame-
ści i „polisę bezpieczeństwa” mocarstw, nia) do ośmiu, a nawet dziewięciu, je- rykańskie i rosyjskie arsenały atomo-
w myśl osławionej doktryny wzajemnego śli uznać, że dokonany przez Phenian we są już tylko kosztownym bala-
gwarantowanego zniszczenia (Mutually Assu- w październiku 2006 roku „ekspery- stem i przeżytkiem. Przekonanie to
red Destruction, MAD). ment” był próbą nuklearną. Kolejnych doskonale wpisywało się w tenden-
30 krajów podejrzewanych jest o pro- cje zapoczątkowane jeszcze pod ko-
KLUB ATOMOWY wadzenie zaawansowanych progra- niec ery dwubiegunowej przez USA
Wraz z upadkiem Związku Radzieckiego mów jądrowych o profilu militarnym i ZSRR, które w lipcu 1991 roku
i końcem zimnej wojny broń jądrowa znajdu- (Iran) lub o to, że dysponują odpo- – niespełna pół roku przed rozpadem
jąca się zarówno w USA, jak i w Rosji zaczęła wiednimi możliwościami technolo- Związku Radzieckiego – zawarły
tracić swe wcześniejsze znaczenie. Działo się gicznymi i potencjałem naukowo-ba- pierwsze z serii strategicznych poro-
tak nie tylko dzięki normalizacji stosunków na dawczym, który pozwoliłby im zumień rozbrojeniowych (START I)

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 43

 S T A N Y Z J E D N O C Z O N E
będących kontynuacją wcześniejszych umów agresywnej postawy w środowisku między-
dwustronnych o ograniczeniu zbrojeń (SALT, narodowym sprawia, że znów zaczęto mó-
ABM). Traktat ten, a także późniejsze wić o kwestii zdolności arsenału nuklear-
START II (z 1993 roku) i Układ Moskiewski nego USA do skutecznego zadania ewentu-
(z 2002 roku) stanowią prawno-międzynaro- alnego ciosu odwetowego. Okazuje się
dowe ramy ograniczające wielkość potencja- tymczasem, że prawie 20 lat względnego
łu nuklearnego USA i Rosji. odprężenia między Waszyngtonem a Mo-
skwą poważnie nadszarpnęło amerykańską
OBAWY O STAN ARSENAŁU zdolność odstraszania nuklearnego. I tak
Obecnie arsenał nuklearny USA liczy około na przykład Siły Powietrzne USA stopnio-
5,4 tysiąca aktywnych głowic jądrowych, wo wycofały wszystkie wykorzystywane
z czego co najmniej 4,1 tysiąca utrzymywa- tradycyjnie w tym celu bombowce dalekie-
nych jest w reżimie operacyjnym. Kilka tysię- go zasięgu na rzecz konwencjonalnych
cy głowic starych typów, wycofanych już działań bojowych.
z użytku, czeka na zniszczenie. Docelowo, na Z kolei liczba rakiet balistycznych
mocy wszystkich porozumień rozbrojenio- Minuteman – podstawowego typu nosicieli
wych z Federacją Rosyjską, amerykański arse- amerykańskiej broni jądrowej bazowania
nał atomowy ma liczyć od 1,7 do 2,2 tysiąca lądowego – wskutek porozumień rozbroje-
głowic. Administracja prezydenta George’a niowych i cięć budżetowych spadła z tysią-
W. Busha planowała wielkość arsenału na po- ca do około 450 sztuk. Jeszcze 15 lat temu
ziomie zbliżonym do górnych granic przewi- połowa z rozmieszczonych wówczas rakiet
dzianych w Układzie Moskiewskim, a więc Minuteman (około 500) należała do kate-
około dwóch tysięcy głowic. gorii wielogłowicowych (MIRV). Obecnie
Trwające niemal dwie dekady procesy re- wszystkie wyposażone są w pojedyncze
dukcji i zmian jakościowych w arsenale nukle- głowice.
arnym USA sprawiły jednak, że jego stan za-
czął budzić niepokój części ekspertów i woj- SŁABA TRIADA
skowych. Szczególne powody do obaw wywo- W praktyce oznacza to, że arsenał nukle-
łują czynne głowice oraz to, że w perspekty- arny Stanów Zjednoczonych ogranicza się
wie kilku dekad broń ta może stać się nieefek- dziś jedynie do 450 jednogłowicowych ra-
tywna ze względu na zaawansowany wiek kiet balistycznych zgromadzonych na lądzie
i przestarzałe rozwiązania technologiczne. Co oraz najpewniej do około dziesięciu atomo-
więcej, od 1989 roku w Stanach Zjednoczo- wych okrętów podwodnych Trident (klasa
nych nie produkuje się już nowych głowic nu- Ohio) wyposażonych w 24 rakiety bali-
klearnych; dopiero dwa lata temu wznowiono styczne Trident II.
też proces modyfikacji części posiadanego ar- Nie brakuje więc w USA głosów o błę-
senału (przy czym nie dotyczy to strategiczne- dach i zaniechaniach ostatnich kilkunastu
go uzbrojenia nuklearnego, a jedynie taktycz- lat, które doprowadziły do tego, że amery-
nych bomb typu „niszczyciele bunkrów”). kańska triada odstraszania nuklearnego jest

W USA NIE BRAKUJE GŁOSÓW O BŁĘDACH OSTATNICH LAT, KTÓRE

DOPROWADZIŁY DO TEGO, ŻE AMERYKAŃSKA TRIADA ODSTRASZANIA
NUKLEARNEGO JEST NAJSŁABSZA W HISTORII
Sukcesywnie natomiast rezygnuje się z uży- najsłabsza w historii. Niewielkim pociesze-
wania starych modeli głowic (na przykład W62 niem może być fatalna kondycja sił atomo-
– najstarsza głowica nuklearna w arsenale wych największego potencjalnego przeciw-
amerykańskim, umieszczana do tej pory w ra- nika, Rosji. Kwestia efektywności i jakości
kietach balistycznych typu Minuteman III). Za- odstraszania nuklearnego ma dla USA (i dla
stępuje się je nieco nowszymi konstrukcjami, każdego innego mocarstwa atomowego)
zdemontowanymi kilka lat temu z wycofanych fundamentalne znaczenie. Aby było ono
z użycia na mocy START II rakiet balistycz- skuteczne, powinno być przede wszystkim
nych typu MX/Peacekeeper i składowanymi wiarygodne. Każdy potencjalny przeciwnik
dotychczas w specjalnych magazynach. musi być przekonany o tym, że atakując
Stany Zjednoczone, zostanie w odwecie po-
NA DRODZE DO ZACOFANIA traktowany w podobny sposób.
Niepokój ekspertów amerykańskich bu- Już w 2002 roku, kiedy wzrosło zaintere-
dzą też zmiany w polityce zagranicznej sowanie społeczeństwa i polityków amery-
i działaniach Rosji (a także, choć w mniej- kańskich kwestiami bezpieczeństwa naro-
szym stopniu, Chin). Powrót Moskwy do dowego po zamachach terrorystycznych

44 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

B E Z P I E C Z E Ń S T W O

z 11 września, administracja prezydenta

STANY George’a W. Busha przyjęła plan moderni-
ZJEDNOCZONE zacji i zwiększenia efektywności uzbrojenia
prawdopodobnie
pozostaną nuklearnego. Projekt ten zakładał między
jedynym innymi przedłużenie okresu żywotności gło-
mocarstwem wic (zarówno tych będących w wyposaże-
nuklearnym niu, jak i składowanych w magazynach),
świata, które
nie modernizuje a także podjęcie prac nad nowym typem
swojego arsena- głowicy jądrowej, bardziej skutecznej od
łu nuklearnego dotychczasowych, o dłuższym resursie
ani też nie ma i bezpieczniejszej podczas składowania.
w praktyce
możliwości Ten ostatni projekt, nazwany Reliable
wyprodukowania Replacement Warhead (RRW), napotkał
nowych, zaawan- jednak poważny sprzeciw w Kongresie
sowanych USA, który kilkakrotnie odrzucał wnioski
technologicznie
typów głowic administracji o jego sfinansowanie na po-
jądrowych. ziomie gwarantującym sukces całego przed-
sięwzięcia. Nieznane są nawet przybliżone
koszty całego projektu, demokratyczna
większość w Kongresie odmówiła bowiem
przyznania funduszy (89 milionów dola-
rów) na ich oszacowanie.

PROJEKT DO SZUFLADY
Obecnie, w obliczu głębokich zmian
w układzie sił politycznych w Stanach Zjed-
noczonych i spodziewanej reorientacji stra-
tegii Waszyngtonu w polityce zagranicznej
i bezpieczeństwa, nie należy spodziewać się
zasadniczych postępów w procesie moder-
nizacji i rozwoju arsenału nuklearnego
USA. Projekt RRW zostanie najpewniej
schowany do szuflady, co będzie oznaczać,
że Stany Zjednoczone pozostaną jedynym
mocarstwem nuklearnym świata, które nie
modernizuje swojego arsenału nuklearnego
ani też nie ma możliwości wyprodukowania
nowych, zaawansowanych technologicznie
typów głowic jądrowych.
Pacyfistyczne nastawienie większości
demokratów spowoduje też zapewne, że ar-
gumentacja Pentagonu o konieczności
szybkiej modernizacji posiadanego arsena-
łu spotka się z niechętnym przyjęciem. Pro-
cesy, zapoczątkowane jeszcze przez admi-
nistrację Billa Clintona, będą więc konty-
nuowane, z niekorzystnym skutkiem dla ja-
FOT. US DOD

kości i efektywności amerykańskiego arse-

nału nuklearnego. 

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 45

 S T A N Y Z J E D N O C Z O N E

PAWEŁ HENSKI

Przeprogramowanie
Pentagonu
Czy wydawanie miliardów dolarów na myśliwce ma sens w świecie,
w którym wroga trzeba ścigać, przeszukując dom po domu?

Z
daniem amerykańskie- w Afganistanie. Już w pierwszym zda- do posprzątania bałaganu, a nawet odbudowania
go sekretarza obrony niu artykułu Gates stwierdza, że naj- na powrót domu”.
Roberta Gatesa, Penta- ważniejszą zasadą nowej strategii Pen- Zatem Stany Zjednoczone nie mogą zanie-
SEKRETARZ
gon musi nauczyć się my- tagonu powinna być równowaga. „Sta- OBRONY dbywać atutów strategicznych, czyli na przy-
śleć o wojnie w nowych ny Zjednoczone nie mogą oczekiwać, ROBERT GATES kład powinny unowocześniać arsenał atomowy,
kategoriach. Redakcja magazynu „Fo- że wyeliminują zagrożenia dla bezpie- nie ukrywa, a jednocześnie muszą umieć prowadzić progra-
reign Affairs” opublikowała w styczniu czeństwa narodowego poprzez coraz że pieniądze my rekonstrukcji politycznej i gospodarczej
pochłaniane
jego artykuł zatytułowany „Zrównowa- większe budżety obronne, robienie i ku- przez F-22 w takich krajach jak Irak czy Afganistan. Z ko-
żona strategia. Przeprogramować Pen- powanie wszystkiego naraz”. chętnie lei broń konwencjonalna staje się coraz droż-
tagon na nowy wiek”. Według szefa Pentagonu, Ameryka wydawałby sza, coraz dłużej się ją konstruuje, a do arsena-
nie może wciąż przygotowywać się do na aparaty łu trafia wciąż w zbyt małych ilościach. Obec-
bezzałogowe
SPRZĄTANIE BAŁAGANU dużego konwencjonalnego konfliktu, oraz systemy ne konflikty wymusiły zastosowanie takich
W grudniu ubiegłego roku prezydent zaniedbując wojny takie jak w Afgani- walki narzędzi jak pojazdy MRAP (ze zwiększoną
elekt Barack Obama ogłosił, że zacho- stanie: „Aby osiągnąć prawdziwe zwy- i rozpoznania, odpornością na ostrzał i wybuchy min pułapek)
wa Gatesa na stanowisku sekretarza cięstwo według przepisu Clausewitza odpowiadające czy technologie ISR (wywiad, obserwacja
specyfice wojen
obrony w swoim gabinecie przynajm- – czyli zrealizować cele polityczne w Iraku i rozpoznanie).
niej przez pierwszy rok rządów. Będzie – Stany Zjednoczone potrzebują woj- i Afganistanie. Gates dziwi się, że aby rozwinąć te projekty,
on odpowiadał za rewizję amerykań- ska, którego zdolność do wyważenia trzeba obchodzić biurokratyczne procedury zwią-
skiej polityki i strategii działania drzwi kopniakiem jest równa zdolności zane z rozwojem, zakupem i wprowadzeniem no-

46 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 B E Z P I E C Z E Ń S T W O

kilkanaście samolotów w zapasie. Administra- –powietrze AIM-9 Sidewinder. Zwolennikiem

cja prezydenta George’a W. Busha zgodziła szerszego wykorzystania bezzałogowców jest
się na podniesienie liczby Raptorów jedynie do generał broni David Deptula, zastępca szefa
200 sztuk. sztabu do spraw wywiadu i rozpoznania USAF.
Pod koniec ubiegłego roku w Kongresie roz- Jego zdaniem siły powietrzne wchodzą w epo-
pętała się polityczna burza. We wrześniu zare- kę, w której każdy samolot uderzeniowy będzie
zerwował on 524 miliony dolarów na zakup również odpowiedzialny za zbieranie i transfer
części i komponentów do wyprodukowania ko- danych, a każda maszyna zwiadowcza uzyska
lejnych 20 samolotów. Z powodu wyborów pre- zdolności uderzeniowe. Najważniejszym zada-
USAF
zydenckich departament obrony mógł wydać niem USAF jest koordynacja i sprzężenie
wciąż zbyt z tej sumy jedynie 140 milionów, zanim no- wszystkich platform w sprawnie działający
mało środków wa administracja ustali, czy chce kontynu- megasystem.
przeznacza na zakupy ować produkcję F-22. Jednak departament
bezzałogowych statków
powietrznych, takich jak
wstrzymał się z wydaniem tych pieniędzy. PIERWSZE ZMIANY
MQ-1 Predator oraz Wywołało to oburzenie grupy senatorów, Siły powietrzne wyraźnie zainspirowane suk-
MQ-9 Reaper. bo przerwa w dostawach części może spo- cesami armijnego lotnictwa zamówiły w listopa-
wodować czasowe zamknięcie linii produk- dzie 2008 roku 23 nowe samoloty dyspozycyjne
cyjnej Raptora. Wznowienie produkcji wyma- Beechcraft King Air 350 oraz siedem używa-
gałoby wydania dodatkowych 500 milionów nych. Zostaną one wyposażone w urządzenia ISR
dolarów. Pentagon stwierdził wówczas, że zo- i w 2009 roku zaczną służbę w Afganistanie.
stawia decyzję o kontynuacji zamówienia ad- Pentagon zamówił również jedenaście samo-
ministracji prezydenta Obamy i ograniczy się lotów C-12 dla lotnictwa armii oraz trzy dla
do wydania 50 milionów (na budowę czterech lotnictwa sił specjalnych (SOCOM). Po wyposa-
myśliwców), tak by produkcja nie stanęła żeniu w pakiet elektroniczny Constant Hawk po-
całkowicie. służą do wyszukiwania i zwal-
Powstał spór prawny o to, Stany Zjednoczone czania min pułapek drogo-
czy departament obrony
może w ten sposób nie sto-
nie mogą oczekiwać, że wych (IED).
Obecnie w Afganistanie
sować się do poleceń Kon- wyeliminują zagrożenia działa przeniesiona z Iraku
gresu. Skutek może być ta- dla bezpieczeństwa Grupa Operacyjna ODIN spe-
ki, że jeśli nowy rząd nie po-
dejmie decyzji do 21 stycz-
poprzez coraz większe cjalizująca się w wyszukiwa-
niu i zwalczaniu grup podkła-
nia, to koszty ponownego budżety obronne dających miny i ładunki wy-
rozruchu produkcji będą wy- buchowe na drogach. Wyko-
sokie, a podatnicy dowiedzą się, że obydwie rzystywane przez ODIN śmigłowce AH-64 Apa-
ekipy marnują ich pieniądze. Sedno problemu che oraz bezzałogowe MQ-1C Warrior otrzyma-
to cena F-22A, która wynosi dziś około 160 mi- ły nowe uzbrojenie – rakiety AGM-114P Hellfi-
lionów dolarów za sztukę, oraz wysokie koszty re II. Ta wprowadzona wcześniej przez USAF
FOT. USAF

eksploatacyjne. Dylemat dotyczy też tego, czy najnowsza wersja pocisków powietrze–ziemia
większy sens ma kupowanie nowych samolo- Hellfire została zaprojektowana specjalnie na po-
tów, czy modernizowanie posiadanych. trzeby aparatów bezzałogowych. Rakiety mogą
wej broni. Narzeka, że czas trwania tradycyjnych Senator Joseph Sestak, emerytowany admi- być odpalane z dużych wysokości i mają szero-
programów modernizacyjnych liczony jest w la- rał US Navy, nazwał F-22 „latającym Seawol- ki kąt celowania, rzędu 180 stopni. Pozwala to
tach, podczas gdy działania przeciw partyzantom fem”. Tak jak F-22, okręt podwodny typu Se- na zaatakowanie celu, nad którym samolot już
wymagają usprawnień w ciągu kilku miesięcy. awolf został zaprojektowany na potrzeby zimnej przeleciał – po wystrzeleniu rakieta jest w sta-
„Wyzwanie polega na tym, aby sprawić, by te wojny. Miał być o generację lepszy od wszystkie- nie zawrócić i polecieć w odwrotnym kierunku
dwa modele (tradycyjny zakup i przyspieszona go, czym dysponował przeciwnik. Planowano niż samolot.
ścieżka kontraktowania) koegzystowały”, docho- budowę dwunastu okrętów, ale koszty programu Armia modernizuje też flotę małych startują-
dzi do wniosku sekretarz obrony. Z wyjątkiem były tak wysokie, że przerwano go w 1995 roku cych z ręki bezzałogowców RQ-11 Raven. Pięć-
„Pustynnej burzy” żadna z wojen prowadzonych po skonstruowaniu czterech sztuk. dziesiąt nowo wyprodukowanych i 200 już uży-
przez USA w ciągu ostatnich 40 lat nie była kon- Sekretarz obrony Robert Gates nie ukrywa, wanych Ravenów otrzyma cyfrowe łącza danych,
fliktem konwencjonalnym. A mimo to, wskazuje że pieniądze pochłaniane przez F-22 chętnie które zastąpią stare, analogowe systemy. Dzięki
Gates, nigdy w Pentagonie nie pojawiła się ten- wydawałby na samoloty bezzałogowe oraz sys- temu więcej samolotów będzie mogło w tym sa-
dencja do instytucjonalizacji środków potrzeb- temy walki i rozpoznania, odpowiadające spe- mym czasie przekazywać obrazy wideo, które
nych do prowadzenia asymetrycznych i nieregu- cyfice wojen w Iraku i Afganistanie. Uważa, że zajmą mniej kanałów łączności. Pentagon budu-
larnych konfliktów oraz do szybkiej odpowiedzi USAF wciąż zbyt mało środków przeznacza na je obecnie we wschodnim Afganistanie sieć baz
na zmieniające się potrzeby wojsk. zakupy bezzałogowych statków powietrznych, dla bezzałogowców. W ten sposób Amerykanie
takich jak MQ-1 Predator, RQ-4 Global Hawk zamierzają skrócić do minimum czas potrzebny
LATAJĄCY OKRĘT oraz MQ-9 Reaper. Czy w sytuacji całkowitej na ich dotarcie nad cel. W przypadku dość po-
Tezę polityka świetnie ilustruje trwający od dominacji USA w powietrzu ma sens wysyłanie wolnych bezzałogowych statków powietrznych
kilku lat spór o to, ile myśliwców F-22 Raptor w misję kosztownych myśliwców czy bezzało- operowanie z głównych baz lotniczych sprawia,
mają posiadać siły powietrzne. USAF ma zgodę gowych Reaperów? Szczególnie gdy te ostatnie że większość czasu aparaty te tracą na przeloty.
na zakup 183 samolotów, ale dowódcy chcieliby mogą unieść tyle uzbrojenia, ile F-16, a wkrót- Dzięki nowym bazom bezzałogowce będą dłużej
mieć ich 381, dla dwudziestu dywizjonów oraz ce także bomby JDAM oraz rakiety powietrze– pozostawać nad rejonem akcji. 

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 47

 S T A N Y Z J E D N O C Z O N E

Kr pka na  globie
Oto pierwsze z ważnych kwestii do rozwią-
zania. A za nimi są następne: Jak ułożyć sto-
sunki z Rosją, ostatnio szybko oddalającą się
od Zachodu? Co zrobić z coraz bardziej
asertywnymi Chinami, które zaczęły kupo-
wać Amerykę i wsadzać do swoich kiesze-
ni? Czy zbliżyć się z Europą, a więc
Ameryka, zmienić własne zachowania, które
choć teraz wybitny analityk Robert Kagan
w tarapatach, nadal
jest największym i naj-
określił niedawno starciem kultury
potężniejszym pań- z Marsa (siła równa się USA) z kul-
stwem na globie. turą z Wenus (Europa równa się
konsensus i dialog)? Innymi słowy:
co zmienić u siebie i gdzie oraz za jaką
cenę szukać sojuszników?
Sojuszników – tu nie ma wątpliwości
– szukać trzeba. Kryzys walutowy przekła-
da się na gospodarczy. W sensie ekono-
micznym Ameryka jest podminowana.
Tymczasem, dodatkowo, wizerunek pań-

FOT. US DOD
stwa i mocarstwa został w ostatnich latach
na całym świecie mocno nadwerężony. Co
zrobi tandem Barack Obama – Hilary
Clinton, żeby odbudować amerykański pre-
BOGDAN GÓRALCZYK stiż i znaczenie? Na kogo postawi? Z kim

Idzie Obama...
będzie chciał grać?

GLOBALNA WIOSKA
Ameryka, choć teraz w tarapatach, nadal
Czy nowy prezydent, jak chcą niektórzy, będzie „nowym mesjaszem”? jest największym i najpotężniejszym pań-
Nie mamy odpowiedzi na to pytanie ani na wiele innych. stwem na globie. To, co teraz zaproponuje
Ciekawe czasy przed Ameryką, ciekawe czasy przed nami… Obama, a oczekiwania zmian są przecież

C
ogromne, zarówno w samych Stanach Zjed-
zterdziesty czwarty prezydent zydent, postrzegany jako wielka nadzieja; noczonych, jak i na świecie, będzie miało
Stanów Zjednoczonych nie bę- na tyle wielka, że w długiej kampanii wy- niemałe znaczenie dla przyszłości nas
dzie miał łatwo. Wkracza na borczej poważniejszym problemem był dla wszystkich, nie tylko Amerykanów. W tym
grząski teren. Piętrzą się prze- zwycięskiego kandydata demokratów bój świecie naczyń połączonych, w jakim przy-
ciwności – i to bynajmniej nie z powodu, wewnętrzny niż finał wyborów. Pokonanie szło nam żyć, potrzebne są pozytywne wzor-
który do niedawna był jeszcze przedmiotem przeciwnika z nielubianego teraz obozu ce. Ostatnio takie znad Hudsonu i Potomaku
wielkich kontrowersji: rasowego pochodze- było o wiele łatwiejsze niż zadania stojące nie płynęły. Czy teraz zaczną? Czy nowy
nia kandydata. Jeszcze kilka miesięcy temu przed nowym prezydentem. prezydent, jak chcą niektórzy, będzie „no-
wybór Afroamerykanina nie był przesądzo- Oto Ameryka, po upadku porządku dwu- wym mesjaszem”? Nie mamy odpowiedzi na
ny, bo przecież tym samym złamano by biegunowego niekwestionowany lider na wiele pytań. Ciekawe czasy przed Ameryką,
wielkie tabu: Biały Dom nie może mieć globie we wszystkich bodaj możliwych wy- ciekawe czasy przed nami… 
czarnego gospodarza. A jednak ma! miarach – strategicznym, politycznym, eko-
nomicznym, militarnym, soft power, czyli
WIELKIE SPRZĄTANIE oddziaływania w sferze kultury i mediów
Teraz przed tym gospodarzem wielkie – musi powściągnąć swe ambicje. Natural- WIZYTÓWKA
sprzątanie – zarówno po nieudanych, jak nie, nadal jest to wielkie mocarstwo. Takie-
twierdzą eksperci i potwierdzają sondaże, go statusu nie traci się z dnia na dzień. Stany Doktor habilitowany
dwóch kadencjach prezydenta George’a Zjednoczone cierpiały jednak na to, co wy- BOGDAN GÓRALCZYK
W. Busha, jak też przede wszystkim z racji bitny historyk Paul Kennedy nazwał nie- W latach 2003–2008 był jednocześnie
narastającego kryzysu i widma recesji. gdyś trafnie imperial overstreach – na „im- ambasadorem w Królestwie Tajlandii,
Ameryka, a tym samym Barack Obama, perialny przesyt”. Próby narzucania Pax Republice Filipin i Związku Myanmar.
staje przed wielkimi wyzwaniami. To one, Americana odbijają się czkawką w Iraku, Pracuje w Centrum Europejskim
nie łudźmy się, spowodowały, że do Białe- Afganistanie i na Bliskim Wschodzie. Z Ira- Uniwersytetu Warszawskiego.
go Domu wprowadził się właśnie ten pre- ku trzeba wyjść, a z Iranem rozmawiać. Jak?

48 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 B E Z P I E C Z E Ń S T W O

Na Wsch dzie  bez zmian

chodem na własnych warunkach. Niestety ta
wielkomocarstwowa retoryka zderza się z rze-
czywistością, czyli z odchodzeniem od demo-
kracji, pogrążaniem się w kłopotach gospo-
darczych i fałszywą wizją dzisiejszego świata.
Większość europejskich stolic podchodzi
do rosyjskich planów z rezerwą. Paryż, Ma-
dryt czy Rzym zgadzają się na rozmowy
z Moskwą. Berlin jest wstrzemięźliwy, a Wa-
szyngton, który na początku był bardzo scep-
tyczny, ostatnio zmienia zdanie.

ROSYJSKIE WYZWANIE
Znany w Polsce ekspert z zaplecza Partii
Demokratycznej Ronald D. Asmus w artyku-
le w „Washington Post” (z 13 grudnia 2008 ro-
ku) mówi wprost, że do rosyjskiej inicjatywy

KREMLIN.RU
trzeba podejść pozytywnie, choć musi być ja-
TADEUSZ CHABIERA sne, czego w niej szukamy. Podejmując rosyj-
skie wyzwanie, można wzmocnić zaangażowa-

Trzy razy nie

nie Zachodu w obronę zasad demokratycznego
pokoju i zdecydowanie odrzucić jakikolwiek
powrót do archaicznego podziału na nowe stre-
fy wpływów. Powinniśmy postawić na bardziej
Rosję trzeba angażować, pomóc jej otworzyć się na świat zewnętrzny. skuteczną rolę OBWE w monitorowaniu za-

W
chowań państw członkowskich zgodnie z przy-
krótce po wyborze na prezy- nie ma wyłącznych praw do utrzymywania po- jętymi normami. Zależy nam na lepszej zdol-
denta Rosji w maju 2008 roku koju i stabilności w Europie. A ostatni punkt, ności wspólnoty międzynarodowej do wcze-
Dymitrij Miedwiediew jakby na osłodę, wspomina mgliście o większej snej reakcji na pojawiające się konflikty. Może
w Berlinie przedstawił plan kontroli zbrojeń w relacjach rosyjsko-amery- to być dobre forum do przeglądu obecnych re-
nowej koncepcji bezpieczeństwa na obszarze od kańskich. W reakcji na ten plan prezydent żimów kontroli zbrojeń. Słowem – jak pisze
Władywostoku po Vancouver. Na początku by- Sarkozy uprzejmie zaproponował, żeby przed- Asmus – zróbmy krok dalej niż Moskwa.
ła to luźna propozycja przebudowy obecnego stawić tę sprawę na szczycie przywódców Polska także nie powinna czekać z zało-
porządku, który najwidoczniej Rosji nie odpo- OBWE przewidzianym w połowie 2009 roku. żonymi rękami, aż rosyjska propozycja przy-
wiada. Na konferencji w Evian (Francja) 8 paź- bierze bardziej konkretne kształty. Powinni-
dziernika Miedwiediew przybliżył opinii mię- GRA TOCZY SIĘ DALEJ śmy opracować własną agendę do prowa-
dzynarodowej, na czym polega ten pomysł. Jak na dłoni widać, na czym zależy Rosji. dzenia w przyszłości negocjacji. Trzeba
Przedstawił pięć podstawowych założeń, Chce mieć prawo weta w sprawach euroatlan- stworzyć listę naszych celów i postulatów,
na których miałby się opierać nowy ład. Już tyckiego bezpieczeństwa i powstrzymać dal- skonsultować ją z sojusznikami i spróbować
dwa pierwsze: potwierdzenie podstawowych szą ekspansję NATO w pobliże jej granic oraz włączyć się do trudnej gry. Oczywiście,
zasad bezpieczeństwa (poszanowanie inte- zablokować budowę tarczy antyrakietowej, je- przy okazji Polska będzie czuwać, by nie
gralności terytorialnej, suwerenności i poli- żeli nie mogłaby o niej współdecydować. Za- powtórzyły się Helsinki. 
tycznej niezależności) oraz niedopuszczanie mierza też zagwarantować sobie nową strefę
do użycia siły, budzą zrozumiałe kontrower- wpływów (strefę „uprzywilejowanych intere- WIZYTÓWKA
sje po uznaniu przez Rosję niepodległości sów”). A może chodzi tylko o skłócenie za-
Abchazji i Południowej Osetii. chodnich aliantów?
Dla nas najbardziej intrygująca jest „zasada Rosja powraca do starej idei zawarcia trak- Doktor
równego bezpieczeństwa”, którą Miedwiediew tatu o bezpieczeństwie europejskim, który le- TADEUSZ CHABIERA
ujął w trzykrotnym niet. Nie – dla zapewnienia gitymizowałby jej pełny udział w kształtowa- Wicedyrektor Instytutu
swojego bezpieczeństwa kosztem bezpieczeń- niu „nowego” porządku. Niewykluczone, że Prawa Międzynarodowego, Unii Europejskiej
stwa innych; nie – dla działań osłabiających mogłoby to przyjąć formę podobną do aktu i Stosunków Międzynarodowych Uniwersyte-
jedność wspólnej przestrzeni bezpieczeństwa; końcowego z Helsinek z 1975 roku, tylko bez tu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, wice-
nie – dla rozwoju sojuszy wojskowych, które pakietu gospodarczego i praw człowieka. Naj- prezes Stowarzyszenia Euro-Atlantyckiego,
ekspert do spraw polityki międzynarodowej
działałyby na niekorzyść bezpieczeństwa in- wyraźniej Moskwa nie potrafi i nie chce wy-
(szczególnie polskiej polityki zagranicznej),
nych sygnatariuszy traktatu. rwać się z myślenia w kategoriach z czasów
wykładowca w Centrum Europejskim Uni-
Czwarty punkt mówi o tym, że żadne Związku Radzieckiego. Tak jakby wierzyła wersytetu Warszawskiego.
z państw czy organizacji międzynarodowych w nowe–stare „odprężenie” w relacjach z Za-

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 49

 M I L I T A R I A

FOT. US DOD
KRZYSZTOF WILEWSKI

Zdalne sterowanie
Amerykańska armia wprowadza system komputerowy, dzięki któremu problemy. Gdy zawodzi klimatyzacja, mogą ją
logistycy będą alarmowani nawet o minutowym opóźnieniu zdalnie zdiagnozować zlecić naprawę załodze
statku lub obsłudze w bazie. Jeśli zaś towar

T
w przeładunku kontenera. wpadnie w niepowołane ręce i nie ma szans na
ajemniczy skrót NGWC kryje i tysięcy ludzi w portach i na lotniskach na jego odzyskanie, mogą wysadzić kontener
elektronikę umożliwiającą świecie, co udowodnił już podczas miesięcz- w powietrze. Prezes Impeva Labs Tony
nadzór nad zaopatrzeniem na nego sprawdzianu, gdy za jego pomocą moni- Moroyan zapewniał, że dzięki interaktywności
niespotykaną dotychczas skalę. torowano wszystkie transporty kolejowe, w logistyce amerykańska armia zwiększy wyko-
Dzięki niej wojskowi na odle- opuszczające bazę na zachodzie Stanów Zjed- rzystanie infrastruktury kwatermistrzowskiej.
głość, choćby z bazy w Teksasie, będą mogli noczonych. System NGWC jest przystosowany do współ-
w czasie rzeczywistym nie tylko zlokalizować Prezentując wyniki testu, Monty Montero, pracy z siecią teleinformatyczną, z której korzy-
kontener z amunicją, płynący do Iraku, ale wiceprezes firmy ARINC, podkreślał, że szcze- sta armia. Moroyan podkreślał również, że obie
również sprawdzić, czy nie był on otwierany, gólnie w przypadku przewozu materiałów nie- firmy włożyły dużo pracy w zabezpieczenie pro-
jaką ma temperaturę i wilgotność. Użytkowni- bezpiecznych NGWC wprowadza rewolucję. duktu przed ingerencją i przejęciem strategicz-
cy mogliby konfigurować listę zamontowa- „Choć na świecie jest wiele urządzeń do nadzo- nych danych. Właśnie dlatego przy projektowa-
nych w kontenerze czujników w zależności od ru nad frachtem, to tylko NGWC spełnia przy- niu NGWC zrezygnowano z urządzeń wykorzy-
potrzeb, dodając na przykład kamerę, a rezy- jęte przez Departament Obrony USA normy stujących sygnał radiowy, a GPS pełni w nim je-
gnując z czujnika ruchu. HERO, które ustalają zasady transportu broni, dynie funkcje pomocnicze. Transmisja szyfro-
Pod koniec grudnia ubiegłego roku Agen- amunicji i materiałów wybuchowych”. Normy wanych danych odbywa się wyłącznie za pomo-
cja Innowacji Logistycznych Wojsk Lądo- HERO – Hazards of Electromagnetic Radiation cą łączności satelitarnej. Choć producenci tego
wych Stanów Zjednoczonych (US Army Lo- to Ordnance – odnoszą się do ryzyka wywoła- nie zdradzają, to prawdopodobnie wykorzystano
gistics Innovation Agency – LIA) ogłosiła, że nia przez promieniowanie elektromagnetyczne w tym celu jedną z sieci obejmujących całą zie-
trwające dwa lata testy systemu łączności detonacji amunicji i materiałów wybuchowych. mię, taką jak Iridium.
bezprzewodowej (Next Generation Wireless Produkt ARINC i Impeva Labs jest wyjątko- Agencja LIA podpisała na razie kontrakt na
Communications – NGWC) zakończyły się wy nie tylko dlatego, że spełnia wyśrubowane wdrożenie systemu tylko do obsługi transportów
sukcesem i armia chce ten system nabyć. amerykańskie normy. Oferuje wojsku znacznie AA&E – Arms, Ammunition and Explosives
Oznacza to nie tylko lukratywny kontrakt dla więcej możliwości niż stosowane do tej pory – czyli broni, amunicji i materiałów wybucho-
firm ARINC Incorporated i Impeva Labs, urządzenia i oprogramowanie do monitorowa- wych. Ze względu na możliwości, jakie on ofe-
które go opracowały, ale także wprowadzenie nia transportu. Dzięki nowej elektronice żołnie- ruje, prawdopodobne wydaje się, że wkrótce
wyjątkowo nowoczesnej logistyki. rze są w stanie nie tylko sprawdzić, co w danej NGWC obejmie „opieką” całą logistykę amery-
Jak zapewniają twórcy NGWC, system nie chwili dzieje się z oddalonym o tysiące kilome- kańskich wojsk lądowych, a może i całości sił
wymaga dodatkowej infrastruktury w terenie trów ładunkiem, ale natychmiast zareagować na zbrojnych. 

50 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 B E Z P I E C Z E Ń S T W O

M i l i t a r i a
SZWECJA

Tysięczny CV90
Od rozpoczęcia produkcji w 1991 roku
powstało już tysiąc bojowych wozów
piechoty CV90 w różnych wariantach.
Poza szwedzkimi siłami zbrojnymi zaku-
piły je też armie duńska, fińska, holen-
derska, norweska i szwajcarska.
Tysięczny pojazd dostarczono do Ho-
Po uwzglę- landii, która zamówiła 184 CV9035
dnieniu ostatniego
Mk III. Realizacja zawartych do tej
francuskiego zlecenia
liczba zamówionych NH90 pory kontraktów na produkcję
wzrosła do 529. tych wozów bojowych zakończy
FOT. MARIO SERANO

Postanowiło je kupić się w 2011 roku. (WW) 

14 krajów.
FRANCJA

Przedświąteczny zakup
23 GRUDNIA 2008 ROKU RESORT OBRONY ZAMÓWIŁ 22 ŚMIGŁOWCE NH90 TTH za prawie 600 milio-

FOT. BAE SYSTEMS

nów euro. Podobnie jak tuzin maszyn w tej wersji, które postanowiono zakupić w listopadzie 2007 roku,
mają one trafić do lotnictwa wojsk lądowych Francji. Ich dostawy rozpoczną się w 2011 roku. W sumie
Francja, która jest uczestnikiem programu NH90, zakupiła 61 tych śmigłowców. W 2000 roku zamówio-
no już 27 maszyn w wersji 27NFH dla lotnictwa marynarki wojennej. (W) 

CYPR DOMINIKANA

Czołgi z Rosji
cim zagranicznym nabywcą największym użytkownikiem
Waleczne tych maszyn. Jako pierwsza
kontrakt na Super Tucano
Super Tucano jest brazylijskie
lotnictwo wojskowe, które ma
tukany podpisała Kolumbia, której si-
ły powietrzne ostatni z 25 za-
ich już 63. Ogółem Embraero-
wi udało się sprzedać dotych-

B razylijski Embraer poin-

formował o sprzedaży
mówionych samolotów dosta-
ły w sierpniu 2008 roku.
czas 144 maszyny. Ten turbo-
śmigłowy samolot bojowy jest
FOT. ARMYRECOGNITION

ośmiu samolotów Super Tu- W tym samym miesiącu poin- wykorzystywany do patrolowa-
cano Republice Dominikany. formowano o sprzedaży tuzi- nia granic i zwalczania prze-
Tym samym stała się ona trze- na maszyn do Chile. Jednak mytu narkotyków. (wr) 

Moskwa staje się głównym

Made in USA
STANY ZJEDNOCZONE
dostawcą sprzętu pancernego
dla Cypru. N iemieckie przedsiębiorstwo po urucho-
mieniu w końcu ubiegłego roku w zakła-
amunicję 5,56x45 milimetrów oraz HK M762
na 7,62x51 milimetrów. Wywodzą się one

G wardia Narodowa dostanie nowe czołgi.

Komitet Obrony rządu Republiki Cypru
zaaprobował zakup 41 wozów T-90 w Rosji.
dach w Newington w stanie New Hampshire
produkcji pistoletu HK 45 zapowiedziało, że
w tym roku dołączą do niego dwa nowe modele
z HK 416 (na zdjęciu) i HK 417 produkowa-
nych w Niemczech. Firma nie ukrywa, że uru-
chomienie produkcji w USA ma zwiększyć
Koszt tej transakcji wyniesie 115 milionów broni. W Stanach Zjednoczonych powstaną szanse na rządowe kontrakty. HK 416
euro. Część tej kwoty przewidziano w tego- karabinki szturmowe HK M556 na uchodzi za czołowego kandydata
rocznym budżecie. Rosyjska oferta wygrała na następcę karabinka M4
z francuską. Cypryjscy Grecy kupili już od Ro- w amerykańskich siłach
sjan w latach dziewięćdziesiątych XX wieku zbrojnych. (w) 
czołgi T-80. Mają też w swym arsenale fran-
cuskie AMX30B2. Minister obrony ujawnił, że
prowadzone są rozmowy z Moskwą na temat
zakupu mobilnych zestawów przeciwlotni-
czych TOR M2 i przeciwpancernych pocisków
kierowanych Kornet. W przeszłości Grecy cy-
pryjscy nabyli w Rosji system przeciwlotniczy
S-300, ale ostra reakcja Turcji spowodowała,
że nie rozmieścili ich w kontrolowanej przez
nią części wyspy. (WW) 

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 51

 M E L D U N E K

WIELKA BRYTANIA

Skrócona misja

FOT. US DOD
NAJWYŻSZY W HIERARCHII WOJSKOWEJ armii brytyjskiej (wojsk lądowych) szef sztabu generalnego generał Richard Dannatt stwierdził, że restruk-
turyzacja pozwoli skrócić misje bojowe żołnierzy i przedłużyć im czas spędzany z rodzinami. Jego zdaniem, brytyjskie siły zbrojne są „poważnie wy-
męczone” konfliktami w Iraku oraz Afganistanie, a liczebność armii powinna zostać zwiększona z obecnych 98,5 tysięca do 102 tysięcy żołnierzy.
Misje bojowe powinny zaś trwać sześć miesięcy, a przerwy między muszą być nie krótsze niż trzy lata. Obecnie wynoszą często tylko rok. (MS) 

Raport oskarża o „nieproporcjonalne” stosowanie

siły. W walkach na gęsto zaludnio-
Nowe szlaki dostaw
USA. W zbrojnym konflikcie mię- nych obszarach Rosjanie i Gruzini Rosja i sąsiadujące z Afganistanem kraje Azji Środkowej
dzy Rosją i Gruzją o Osetię połu- używali niecelnych rakiet Grad, co zgodziły się, aby dostawy dla znajdujących się tam
dniową wszyscy dopuszczali się „było brakiem poszanowania dla
amerykańskich żołnierzy szły przez ich terytoria.
licznych naruszeń praw człowieka, bezpieczeństwa cywilów”. Z kolei
w tym prześladowań cywilów osetyńskie milicje miały celowo AFGANISTAN. Informację ta- stan, następnie Uzbekistan i stąd
– napisała w raporcie organizacja niszczyć wioski zamieszkałe przez ką podał w Islamabadzie generał docierać do Afganistanu. Trans-
Human Rights Watch. Autorzy ra- Gruzinów, dopuszczając się przy David Petraeus, szef Centralne- port odbywałby się koleją i cię-
portu oskarżyli Rosjan o to, że pa- tym grabieży. Raport został prze- go D owó d z t wa U SA żarówkami. Inny szlak miałby
trzyli przez palce na okrucieństwa, słany Międzynarodowemu Trybu- (CENTCOM) odpowiedzialnego biec z Turcji lub Gruzji do Azer-
jakich dopuszczali się sprzymie- nałowi do spraw Zbrodni Wojen- za operacje wojsk amerykań- bejdżanu, stąd przez Morze Ka-
rzeni z nimi Osetyńcy, a także nych w Hadze.  skich w Afganistanie i Iraku. Nie spijskie do kazachskiego portu
ujawnił jednak szczegółów. Aktau i przez Turkmenistan do-
Hamas chce rozejmu W tym roku liczba żołnierzy
amerykańskich w Afganistanie
cierać do granicy afgańskiej.
Uruchomienie tych tras nie bę-
STREFA GAZY. W grę wchodzi o odrzuceniu propozycji. Rozmo- ma zostać podwojona – do 60 ty- dzie jednak oznaczać rezygnacji
roczne zawieszenie broni oraz ot- wy pokojowe zostały zawieszone sięcy, zaś 75 procent dostaw dla z dwóch wykorzystywanych
warcie granic Strefy Gazy. Przed- na czas przedyskutowania oferty tych sił przesyłanych jest obec- obecnie szlaków pakistańskich.
stawiciele palestyńskiego Hama- z kierownictwem Hamasu w Da- nie drogą lądową przez Pakistan. Codziennie przejeżdża tamtędy
su rozpoczęli w Kairze negocja- maszku. Główny szlak, prowadzący przez średnio czterysta ciężarówek
cje pokojowe z Izraelem. Rolę po- Zawieszenie broni pomiędzy graniczną Przełęcz Chajberską z zaopatrzeniem dla sił między-
średnika pełnił wywiad egipski. Izraelem a Palestyną nastąpiło 18 na północnym zachodzie tego narodowych – w tym trzysta
Izraelska strona przedstawiła stycznia 2009 roku. Do tego czasu kraju, w ostatnich miesiącach był pojazdów pokonuje Przełęcz
kontrpropozycję w postaci półto- śmierć poniosło 1330 Palestyńczy- wielokrotnie zamykany z powo- Chajberską i miasto pogranicz-
rarocznego rozejmu i tylko częś- ków i 13 Izraelczyków. (AW)  du działań miejscowych talibów. ne Torkham, a sto porusza się
ciowego odblokowania granic Agencja Reutera sugeruje, że szlakiem Ćaman, biegnącym
Strefy Gazy. Przedstawiciel Ha- Więcej o rozejmie Strefie Gazy czytaj nowe szlaki transportowe mają do południowoafgańskiego
masu Ajman Taha poinformował na stronach 37, 40, 41. przebiegać z Rosji przez Kazach- Kandaharu. (MS) 

52 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 B E Z P I E C Z E Ń S T W O

dzą do kwestii wyposażenia af- R Y K O S Z E T E M

Pomoc z Rosji gańskiej armii do walki z taliba-

Rosja odpowiedziała pozytywnie na prośbę prezydenta

mi. I chociaż otrzymała ona tro-
chę sprzętu natowskiego, nadal Wysyp rekrutów
Hamida Karzaja o pomoc wojskową dla Afganistanu. musi polegać na broni i samolo- USA. W sytuacji, gdy coraz trud-
tach pozostałych z lat osiemdzie- niej znaleźć pracę, młodych ludzi
AFGANISTAN. „Wyposażenie żają się, że NATO i Stany Zjed- siątych, kiedy wojska ówczesne- przyciąga stały żołd, związane ze
naszej armii narodowej, nasze noczone zbyt opieszale podcho- go ZSRR okupowały Afganistan. służbą w armii świadczenia socjal-
śmigłowce i czołgi są wyprodu- Prezydent Karzaj zaapelował ne i okazja do zdobycia zawodu
kowane przez Rosjan – taka proś- też do państw zachodnich o zmia- – pisał „New York Times”, powołu-
ba ma więc aspekt techniczny. nę strategii militarnej w jego kra- jąc się na Pentagon. W ostatnich
Honorujemy jednak nasze strate- ju, a także o zwiększenie pomocy. latach wojsko napotykało trudności
giczne zobowiązania wobec Jak mówił, główną przyczyną bra- z werbowaniem rekrutów do ochot-
NATO i USA”, – tłumaczył rzecz- ku stabilizacji w Afganistanie jest
nik afgańskiego prezydenta to, że w operacjach prowadzonych
Humajun Hamidzada, podkre- przez zagraniczne wojska giną cy-
ślając, że Afganistan nadal za wile. W zeszłym roku w walkach
priorytetowe uważa swoje stosun- w Afganistanie poniosło śmierć co

FOT. ROB NEIL

ki z NATO i Stanami Zjednoczo- najmniej dwa tysiące ludzi. W su-

FOT. US DOD
nymi. Jak pisze agencja Reutera, mie w 2008 roku zginęło ich po-
Afgańczycy coraz częściej uskar- nad pięć tysięcy. (MS) 

Rebelianci w rozsypce Umocnią

niczej armii. Od służby, zwłaszcza
w wojskach lądowych, odstraszała
niektórych perspektywa wysłania
Siły Sri Lanki zdobyły Mullaitivu, ostatni bastion
Tamilskich Tygrysów. współpracę do Iraku, gdzie zginęło już ponad
4,3 tysiąca żołnierzy. Ostatnio jed-
SRI LANKA. Ufortyfikowane okazał się przełomowy w wojnie CHINY. Rzecznik resortu obro- nak obserwuje się przeciwną ten-
miasto położone w północno- domowej w Sri Lance. 9 stycznia ny ChRL Hu Changming na dencję – od października werbow-
wschodniej części wyspy poddało rządowe wojsko przejęło kontrolę konferencji prasowej w Pekinie nicy z każdym miesiącem przekra-
się rządowym siłom po miesięcz- nad Przełęczą Słonia, strategicz- podkreślił, że likwidacja barier czają plany naboru ochotników.
nej walce. O sukcesie poinformo- nym punktem łączącym półwysep hamujących takie kontakty zależy W ostatnim kwartale zeszłego roku
wał generał Sarath Fonseka w lo- Jaffna z główną częścią wyspy. wyłącznie od Pentagonu. Chiny przyjęto 21 443 nowych żołnierzy.
kalnej telewizji. „Jestem dumny Tym samym zostały odseparowane zawiesiły współpracę wojskową
z tego, że nasi bohaterscy żołnierze
zdobyli Mullaittivu” – powiedział
siły rebeliantów znajdujące się na
północy i wschodzie kraju. Po utra-
z USA w październiku 2008 roku
w ramach protestu po sprzedaży Kierunek Somalia
dowódca. Szef armii Sri Lanki cie Mullaittivu zmuszone są chro- Tajwanowi przez Amerykanów HISZPANIA. Parlament przegło-
podkreślił, że miasto zostało odzy- nić się w mniejszych bazach ukry- broni, wartej 6,5 miliarda dola- sował wysłanie 400 wojskowych,
skane po 12 latach. Początek roku tych w dżungli. (AW)  rów. Wypowiedź rzecznika jest którzy będą uczestniczyć w patro-
związana z opublikowaniem lach sił UE przeciwko piratom u wy-
Przed terminem Irakijczyków niepokoi szybkie wy-
cofanie się Amerykanów. Obama
w Pekinie dokumentu Rady Pań-
stwa (rządu) na temat strategii
brzeży Somalii. Minister obrony Car-
me Chacon oświadczyła, że pierw-
IRAK. Irak jest skłonny zaakcep- obiecywał podczas kampanii wy- wojskowej ChRL w 2008 roku. sza grupa 200 hiszpańskich żołnie-
tować wycofanie się wojsk USA borczej, że wycofa wojska z Iraku Wskazano w nim na poprawę rzy popłynie wkrótce do Zatoki
przed końcem 2011 roku, czyli w ciągu 16 miesięcy od objęcia bezpieczeństwa kraju, podkreśla- Adeńskiej na pokładzie fregaty
przed terminem uzgodnionym urzędu prezydenta. Jako prezydent jąc jednak zagrożenia związane i statku zaopatrzeniowego.
z administracją George’a W. Busha. zapowiedział przystąpienie do „po- z separatyzmem, a także groźbę,
Rzecznik irackiego premiera
Ali al-Dabbagh powiedział, że
zostawiania w sposób odpowiedzial-
ny Iraku jego narodowi”. (MS) 
jaką dla rozwoju kraju może być
globalny kryzys finansowy. (MS)  Inauguracja KSF
KOSOWO. Zainaugurowano
działanie Sił Bezpieczeństwa Koso-
wa (Kosovo Security Force, KSF), li-
Z głębokim smutkiem i żalem żegnamy Panu czących 2,5 tysiąca ludzi w służbie
gen. bryg. pil. dr. Edwarda HYRĘ gen. bryg. pil. Leszkowi czynnej i 800 rezerwistów – poin-
zasłużonego żołnierza, komendanta Wyższej CWOJDZIŃSKIEMU formował ich dowódca, generał Sy-
Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych, szefa wyrazy głębokiego współczucia i żalu lejman Selimi. Utworzenie formacji
szkolenia – zastępcę dowódcy WLOP, z powodu śmierci liczącej około 2,5 tysiąca osób
wybitnego pilota i wspaniałego człowieka. MATKI przewidywał plan onzetowskiego
RODZINIE ZMARŁEGO wysłannika do Kosowa Marttiego
wyrazy szczerego współczucia składają: Ahtisaariego. W założeniu KSF ma
szef Sztabu Generalnego WP, kadra mieć charakter wieloetniczny. No-
składa w imieniu własnym, kadry, żołnierzy i pracownicy Sztabu Generalnego WP wa formacja jest uzbrojona w lekką
i pracowników wojska dowódca Sił Powietrznych broń i pozostaje pod kontrolą
gen. broni pil. Andrzej Błasik cywilną. (MS) 

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 53

 Powiększenie
F E L I E T O N

ROMAN
KUŹNIAR

Meandry
szef Zakładu Studiów
Strategicznych
w Instytucie Stosunków
Międzynarodowych UW

gazopolityki
Polska histeria w sprawie kryzysu gazowego była odwrotnie
proporcjonalna do skutków tego wydarzenia dla naszego kraju.

N
iedawny kryzys gazo- wiadomości, że w tej sytuacji, choć aby nie obciążać politycznie stosunków Litwy
wy pomiędzy Rosją ofiarami sporu było bodaj dziesięć z Ukrainą i Rosją.
a Ukrainą był dla wie- państw członkowskich Unii, Brukse- Po piąte, jeśli budując gazociąg bałtycki,
lu w Polsce pretekstem la nie mogła mieć większego wpły- Rosjanie chcą dywersyfikować linie przesyłu
do bicia na trwogę wu na postępowanie Moskwy i Kijo- gazu do Europy i ominąć Białoruś czy Polskę,
i formułowania bajecznych spekulacji wa, które zachowywały się dokładnie to Polska powinna przyłączyć się do tej rury.
na temat przyczyn i politycznych kon- według wzoru: „złapał kozak Tata- Moskwa nie zakręci kurka Niemcom i Angli-
sekwencji użycia przez Rosję „gazrur- rzyna…” i za nic miały gniew i po- kom w razie czego, my też będziemy bez-
ki”. Co ciekawe, polska histeria w spra- gróżki unijnych polityków. Unia w tej pieczniejsi. Bo właśnie tutaj powinno się li-
wie kryzysu gazowego była odwrotnie sprawie nie miała instrumentów bez- czyć bezpieczeństwo, nie ideologia. Mówią
proporcjonalna do skutków tego kryzy- pośredniego wpływu. o tym wszyscy zachodni eksperci – w Polsce
su dla naszego kraju. Po trzecie, wołając o interwencję za tę oczywistość można stracić stanowisko.
O tym, że tak było, niech zaświad- Unii i jednocześnie poddając ją suro- Po szóste, przegranym – wbrew lamentom
czy fakt, iż na tym kryzysie Polska za- wej krytyce za bezradność, zupełnie – okazała się Rosja. Ukraina była do sporu
robiła, a bardziej precyzyjnie, mniej nie dostrzegano, że w tej sprawie tak przygotowana, a chytra Julia nie dała się ograć
wydała. Normalnie gazu z Rosji otrzy- samo bezradne było NATO, mimo butnemu Wołodii. Anemicznemu Wiktorowi
mujemy więcej, niż potrzebujemy. To wpisania na ostatnich jego szczytach spotkanie z Lechem nie mogło pomóc. Zaś dla
skutek zawartych wcześniej kontrak- w Rydze i Bukareszcie obowiązku UE ten kryzys, niezależnie od jego źródeł, bę-
tów. Otrzymując nieco mniej gazu, ale dbania o bezpieczeństwo energetycz- dzie silnym bodźcem do zmniejszania udziału
zgodnie z naszymi realnymi potrzeba- ne jego członków. Rosji w dostawach ropy i gazu do Europy.
mi, nie musieliśmy płacić za nadwyż- Po czwarte, choć tak się akurat Po siódme, kryzys pokazał, że polskie my-
kę. W sumie zaoszczędziliśmy, ale nie szczęśliwie złożyło, że Polska w tym ślenie o bezpieczeństwie energetycznym po-
to było ważne. Ważne było to, że „Ro- kryzysie była bezpieczną „chatą skra- winno być mniej meandryczne, a bardziej
sja znowu nam zagraża”. W dyktowa- ja”, niektórzy jej przedstawiciele zdroworozsądkowe. 
nym przez niektóre środowiska poli- (głównie urząd prezydenta) rozpacz-
tyczne i medialne dyskursie aż roiło się liwie próbowali wejść, jak to się cza-
od mitów i przeinaczeń, które prowa- sem jeszcze powiada, „między wód-
dziły także do politycznych błędów. kę a zakąskę”. Postawienie na prezy-
Po pierwsze, ignorowano fakt, że denta Juszczenkę, który nie tylko
ten gazowy spór dotyczył przede walczył o interesy związanej z nim
wszystkim dwóch koncernów gazo- firmy gazowej, ale dał się w tym kry-
wych spoza Unii Europejskiej, a nie zysie całkowicie zmarginalizować,
rosyjskiej blokady dostaw gazu do
Unii. Owszem, był w nim obecny
było błędem diagnozy i błędem poli-
tyki życzeniowej. Już nawet lojalny
NA KRYZYSIE GAZOWYM
czynnik polityczny, bo też obie spółki, do tej pory w takich sytuacjach pre- POLSKA ZAROBIŁA, A BARDZIEJ
rosyjska i ukraińska, są państwowe
i Rosja chciała wykorzystać sprawę
zydent Adamkus wolał po-
zostać z boku, PRECYZYJNIE, MNIEJ WYDAŁA
dostaw gazu do zwiększenia swego
wpływu na ukraińską politykę.
Po drugie, nie chciano
przyjąć do

54 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 HORYZONTY
HORYZONTY
HORYZONTY HORYZONTY PIOTR LASKOWSKI
Redaktor działu ANNA DĄBROWSKA

zajmuje się
lotnictwem

Tajemnice
Mrzeżyna
WYRZUTNIE RAKIET S-200 WEGA Z 78 PUŁKU RAKIETOWEGO OBRONY
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

POWIETRZNEJ STACJONUJĄ BLISKO MIEJSCA, W KTÓRYM W CZASIE

II WOJNY ŚWIATOWEJ NIEMCY ROZSTAWILI STANOWISKA RAKIET V-2.
POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTYEGO 2009 55
 P O W R Ó T D O P R Z E S Z Ł O Ś C I

Tajemnice Mrzeżyna
Z
bombardowanie przez był możliwy tylko od strony Trze- li setki ton betonu, bo po tej drodze miały jeź-
RAF w październiku biatowa drogą wojewódzką numer dzić także czołgi i ciężki sprzęt z Mrzeżyna,
1943 roku ośrodka w Pe- 104 (obecnie 109). To ze względu w którym w połowie lat trzydziestych powstał
enemünde spowodowało, na stacjonowanie 75 Pułku Artylerii ośrodek szkolenia czołgistów. Jednorazowo
że dowództwo Luftwaffe Przeciwlotniczej w Rogowie od mogło tu szkolić się aż cztery tysiące żołnie-
postanowiło umieścić 22 stanowiska wschodu i 78 Pułku Rakietowego rzy. W czasie wojny w ośrodku trenowały od-
rakiet V-2 w zachodniej części Mrze- Obrony Powietrznej w Mrzeżynie działy Panzerwaffe.
żyna. W czasie wielkich sztormów be- od zachodu. Zachodnia część miej- Kilka kilometrów przed Mrzeżynem poło-
tonowe podstawy wyrzutni rakieto- scowości wraz z wojskowym osie- żony jest wojskowy ośrodek wczasowy w Ro-
wych widać tu do dziś – ale nie tylko dlem była niedostępna dla obcych. gowie. Tu w 2007 roku w tajemnicy przywie-
one przypominają o historii miejsco- Dopiero 3 czerwca 2000 roku zli- ziono na wypoczynek grupę dzieci i młodzie-
wości, która kiedyś nazywała się Deep. kwidowano bramę na moście i udo- ży z Afganistanu. Goście mieszkali w budyn-
Obecna nazwa obowiązuje od czerwca stępniono dla wszystkich tereny po ku dawnej komendantury lotniska, teraz za-
1947 roku, chociaż w ciągu dwóch po- zachodniej stronie Regi, z wyjąt- mienionym na dom wczasowy.
wojennych lat o tej nadmorskiej wio- kiem ogrodzonych koszar. Po drugiej stronie ośrodka stoją inne pawi-
sce mówiło się Głębokie. Do Mrzeżyna jedzie się drogą lony wczasowe z lat siedemdziesiątych. „Wy-
z wielkich i grubych, kilkudziesięcio- poczywali w nich żołnierze po stłumieniu
DROGA DONIKĄD centymetrowych betonowych płyt, w 1970 roku wystąpień robotniczych na Wy-
Letnisko leży u ujścia Regi do które ponad siedemdziesiąt lat temu brzeżu”, opowiada dyrektor WDW Rogowo
Bałtyku. Aż do końca 1998 roku do- położyli niemieccy robotnicy. Budo- Ryszard Plewa. Na tym terenie przed II wojną
jazd do Mrzeżyna, położonego kil- wali wtedy w sąsiednim Rogowie światową miejscowe kasyno oficerskie stało
kanaście kilometrów na zachód (za- (niem. Kamp – kępa) lotnisko i infra- się kwaterą marszałka Hermana Göringa.
raz za Dźwirzynem) od Kołobrzegu, strukturę dla wodnosamolotów. Wyla- Pamiątką po nim jest ozdobny żyrandol, który

56 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 H O R Y Z O N T Y

BUDOWA
KOSZAR
I URZĄDZEŃ
WOJSKOWYCH
przyspieszyła
rozwój Mrzeżyna.
Od 1935 do
1939 roku liczba
mieszkańców
w niemieckich

FOT. ARCH. PIOTRA LASKOWSKIEGO

mundurach
wzrosła blisko
pięciokrotnie.

schronów wyrzutni rakiet S-200. Z kolei jej nie rzeki i zajęli istniejący do dziś najstarszy
odnogi prowadzą do wysuniętych stanowisk, dom zdrojowy, obecnie dom wczasowy Koral.
z których czołgi mogły strzelać w głąb morza. W 1950 roku na mocy rozporządzenia ministra
Po wojnie ćwiczyli tam artylerzyści. Drogę obrony narodowej marszałka Konstantego
zbudowano równolegle do linii brzegowej mo- Rokossowskiego Mrzeżyno zostało uznane za
rza. Utwardzona została granitową kostką bru- teren ściśle wojskowy. Na siedem lat zamarł
kową, żeby nie niszczyły jej gąsienice ciężkich ruch turystyczny w regionie. Dojazd na most
czołgów. na Redze ograniczono szlabanem na znajdują-
Budowa ośrodka szkolenia z kilkoma budyn- cym się nieopodal skrzyżowaniu z drogą na
kami, hangarami i zapleczem socjalnym trwała Trzebiatów. Terenu wokół pilnowały patrole.
od 1936 do 1940 roku. Do dziś wszystkie bu- Obok jednostek radzieckich w poniemiec-
dynki i hangary, w których stały niemieckie kim garnizonie stacjonowały: jednostka cze-
czołgi, a potem sprzęt polskiego ośrodka samo- chosłowackiej armii, dwie baterie artylerii
chodowego, są używane przez 78 Pułk. przeciwlotniczej i Wojska Ochrony Pograni-
KOLOROWA MOZAIKA
z wizerunkiem germańskich Na terenie koszar zwraca uwagę budynek cza. W latach pięćdziesiątych po lewej stronie
wojowników przetrwała na z wysoką wieżą dawnej pralni. Czyszczono tu- Regi działał też poligon, na którym celność
budynku sztabu przez blisko taj aż do początku 1945 roku mundury żołnie- sprawdzały obsługi armat przeciwlotniczych.
FOT. PIOTR LASKOWSKI

siedemdziesiąt lat. rzy z jednostek od Świnoujścia do Koszalina. W 1960 roku powstał 24 Ośrodek Szkolenia
W obecnym budynku izby chorych mieściła
się izba porodowa organizacji Liebensborn,

PRZED II WOJNĄ ŚWIATOWĄ MIEJSCOWE

można oglądać w budynku obecnej kawiarni, KASYNO OFICERSKIE BYŁO KWATERĄ MARSZAŁKA
dawnej willi kasyna.
Dojazd z Rogowa do mostu na Redze trwa kil- gdzie niemieckie kobiety przyjeżdżały rodzić
HERMANA GÖRINGA
ka minut. Za mostem w części zachodniej widać przyszłych germańskich wojowników, zdo-
ślady po biurze przepustek i bramie zamykającej bywców świata.
wjazd. Aby dostać się na teren 78 Pułku, który Budowa koszar i urządzeń wojskowych Specjalistów Samochodowych, a w 1986 roku
znajduje się w dawnym niemieckim Ośrodku przyspieszyła rozwój Mrzeżyna. Od 1935 do zastąpił go 78 Pułk Artylerii Obrony Powietrz-
Szkolenia Czołgistów, a później polskim 1939 roku liczba mieszkańców w niemieckich nej Kraju. Ostatni Rosjanie opuścili Mrzeżyno
24 Ośrodku Szkolenia Specjalistów Samocho- mundurach wzrosła blisko pięciokrotnie. w 1989 roku po zakończeniu szkolenia pol-
dowych, trzeba najpierw pokonać drogę dojaz- Pierwsze ćwiczebne strzelania artylerii prze- skich rakietowców.
dową wybrukowaną kocimi łbami. ciwlotniczej odbyły się tu już w 1936 roku. Od zakończenia II wojny światowej koszary
Dzięki obecności żołnierzy przed wojną roz- niewiele się zmieniły. Dostawiono tu tylko bu-
GERMAŃSCY WOJOWNICY winął się również ruch turystyczny. Nowy per- dynki dla Wojsk Ochrony Pogranicza. Nieste-
Wejście do jednostki znajduje się niedaleko sonel potrzebował więcej miejsc do mieszka- ty kasyno i kino zdewastowali żołnierze so-
popularnej, zwłaszcza w weekendy, ścieżki na nia, więc powstały osiedla, które istnieją wieccy, a rozebrali polscy.
plażę. Uwagę zwraca mozaika ozdabiająca bu- do dziś. Teren jednostki pokrywają gęste lasy. Dzię-
dynek sztabu pułku. Przedstawia nagich wo- ki temu, że przez lata ludzie z zewnątrz nie
jowników germańskich. „Próby jej zniszczenia GARNIZON mieli tam dostępu, zachowało się wiele rzad-
nie powiodły się”, mówi szef sekcji wycho- MIĘDZYNARODOWY kich gatunków zwierząt. Miejscowi często
wawczej pułku major Adam Kuzdra. Na tere- W marcu 1945 roku oddziały radzieckie mogą oglądać łosie i orły. Można tam także
nie jednostki właściwie wszystko przypomina zdobyły Deep i wkrótce potem w poniemiec- odnaleźć pozostałości po budynkach, których
o jej przeszłości. Poniemiecką drogą o długo- kiej jednostce pojawili się żołnierze Armii przeznaczenie nie zostało ustalone i czeka na
ści 11 kilometrów dojeżdża się do ukrytych Czerwonej. Polscy zaś stanęli po drugiej stro- swoich odkrywców. 

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 57

 Rycerskie sprawy
F E L I E T O N (5)
ZDZISŁAW NAJDER

Dobre wychowanie
Historycy obyczajów piszą o „rycerskich” czynach dokonywanych
półtora tysiąca lat przed pojawieniem się pierwszych rycerzy.

eszcze pół wieku temu słowo „ry- z „prawdziwych” książąt: „jak to, pan z fizycznymi. Można się zastanawiać,
cerski” odnosiło się do sposobu za- jest księciem, a nie ma pan przodków” ilu trzeba było pokoleń powabnych ob-
chowania. Tak określano mężczyznę, – odpowiedział w imieniu całego poko- łudników, by to przekonanie podać
który był uprzejmy, zwłaszcza w sto- lenia napoleonidów: „to my jesteśmy w wątpliwość. Ale dzisiejsi specjaliści
sunku do kobiet, i postępował według naszymi przodkami”. od wizerunku nadal się do takiej naiw-
zasady znanej dziś pod angielską na- Homerycki wojownik musiał być od- nej wiary odwołują.
zwą fair play. Był to synonim „bardzo dobrego ważny: tchórzostwo, a nawet wahanie Starożytny wojownik walczył z po-
wychowania”. To określenie ma długą i bogatą w obliczu niebezpieczeństwa kompro- dobnymi do siebie. Świadomość wła-
tradycję. Historycy obyczajów piszą o „rycer- mitowało nieodwracalnie; musiał być snej godności nakazywała mu okazy-
skich” czynach półtora tysiąca lat przed pojawie- sprawny fizycznie: starożytni Grecy wanie przeciwnikom szacunku. Co
niem się pierwszych prawdziwych rycerzy. uważali, że cnoty duchowe są związane prawda wojownicy przed walką obrzu-
Pojęcie „dobrego wychowania”, które kształ- cali się pogardliwymi wyzwiskami, ale
tuje człowieka pełnowartościowego, zrodziło się był to tylko rytuał podobny do popisów
w starożytnej Grecji. Jeszcze zanim stało się te- rogaczy na rykowisku. W walce obo-
matem rozważań filozofów, zajmowali się nim wiązywała uczciwość: napaść od tyłu
pieśniarze opiewający czyny bohaterów. To oni albo zabijanie leżącego uchodziły za
pokazywali wzory do naśladowania. Poematy haniebne. Wobec pokonanego należało
Homera były najbogatszym źródłem takich okazać wyniosłą litość.
wskazówek. Odyseusz tak się przedstawia: „Je-
Dobre wychowanie często zależało od dobre- stem Odys, syn Laertesa, moja sła-
go urodzenia. Wzorowy mężczyzna pochodzi ze wa niebios sięga”. Czy jest samo-
znamienitego rodu. Przodkowie są jego wizy- chwałą? Nie, on po prostu stwier-
tówką, stąd u Homera tyle genealogicznych wy- dza, że nie tylko ma znakomite-
liczeń. Kiedy Ajas, „potężny syn Telamona”, go rodzica, ale okrył się chwałą
ciska „połyskującą włócznią” – trafia w oczach podobnych jemu Gre-
„w Amfiona,, syna Selaga
Selaga,, co w Paizos miesz- ków. Okazuje cechę – cnotę
kał, bogaty we wszelakie dobra i włości”. – którą Grecy nazywali „słuszną
A co z ludźmi ambitnymi i zdolnymi, którzy dumą”. To informacja, która
nie mogli się powołać na świetny ród? Na roz- oznacza tyle, co generalski wężyk
wiązanie tego problemu trzeba było długo cze- na ramieniu: mówi o osią-
kać. Jeden z najdzielniejszych generałów Napo- gnięciach. 
leona I,, drobnomieszczanin Jean-Andoche
Junot,, z powodu odwagi i ogromnego tempera-
mentu zwany Tempête (burza), otrzymał od cesa-
rza tytuł księcia d’Abrantès. Na słowa jednego
Etos rycerski
zawiera hierarchię
WIZYTÓWKA
zasług uznawaną
Profesor ZDZISŁAW NAJDER
przez wspólnotę
W 1976 roku założył podziemne Polskie
Porozumienie Niepodległościowe. W latach
1982–1987 był dyrektorem Rozgłośni
Polskiej Radia Wolna Europa. Skazany
w 1983 roku zaocznie na śmierć przez
Sąd Wojskowy w Warszawie. W 1991 roku
założył Klub Atlantycki, postulujący wejście Pol-
ski do NATO, i został jego pierwszym prezesem.

58 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 H O R Y Z O N T Y

Z pomocą
ODESSY wielu
esesmanów znikając
gdzieś w świecie unik-
nęło odpowiedzialno-
ści za zbrodnie
wojenne.

FOT. ARCH. POLSKI ZBROJNEJ

DAMIAN MARKOWSKI

Na tropie ODESSY
Działalność tej tajnej organizacji do dziś wierzono rolę „budowy gospodarczej nowej,
IV Rzeszy”.
owiana jest tajemnicą. Niektórzy nawet uznali Tak zwana konferencja strasburska odbyła
się bez wiedzy Hitlera i dowódcy SS Heinri-
ją za wymysł ofiar Holocaustu. cha Himmlera. W jaki sposób naziści chcieli

Z
wywieźć wielkie zasoby złota, srebra i papie-
bliżający się koniec II woj- istniała, to w znacznym stopniu wy- rów wartościowych na drugi koniec świata?
ny światowej postawił wiązała się ze swych zadań. Otóż postanowili użyć okrętów podwodnych.
w trudnej sytuacji tysiące Choć plan ten był tyleż fantastyczny, co niereal-
członków SS i czołowych ZŁOTO III RZESZY ny, to według danych amerykańskich co naj-
niemieckich przemysłowców. Więk- Na początku sierpnia 1944 roku bi- mniej kilkanaście U-bootów podpłynęło pod
szość z nich doskonale wiedziała, że twa o Francję dobiegała końca. Pod- wybrzeże argentyńskie przy ujściu Rio de la
za popełnione zbrodnie należy im się czas gdy siły armii sprzymierzonych Plata.
kula w łeb, a nie ciepła cela w obozie zatrzymały niemieckie kontrnatarcie WIĘKSZOŚĆ Kolejnym zadaniem było umieszczenie za-
jenieckim i wolność za kilka lat. Moż- i wdarły się w głąb kontynentu, w ho- OSKARŻONYCH ufanych ludzi w zarządach firm w powojen-
O LUDOBÓJSTWO
liwe, że to wtedy stworzyli ODESSĘ telu Maison Rouge w Strasburgu ze- nie doczekała się nych Niemczech. Dzięki temu można było li-
– ponadpaństwową sieć dysponującą brała się grupa kilkunastu wysokich wyroków, czyć na wpływy w administracji. Chociaż
znacznymi zasobami finansowymi. rangą oficerów SS i przedstawicieli gdyż procesy aliantom udało się przechwycić ponad 97 pro-
Sama nazwa oznacza Organizację By- kluczowych koncernów dla przemy- zamykano cent hitlerowskich łupów wojennych, to pozo-
ze względu na zły
łych Członków SS (Organisation der słu zbrojeniowego Rzeszy – Messer- stan zdrowia stałe 2–3 procent prawdopodobnie pozostało
ehemaligen SS-Angehörigen). schmitta, Kruppa i Volkswagena. podejrzanych w rękach nazistów. Nie była to bagatelna kwo-
Według dostępnych źródeł było to Według meldunku agenta amery- lub... ta: od 5 do 8 milionów dolarów (po przelicze-
tajne stowarzyszenie, które chroniło kańskiego wywiadu z 17 listopada niestawianie się niu na dzisiejszy kurs dolara: 50–80 milio-
na rozprawach.
zbrodniarzy wojennych i ułatwiało im 1944 roku, spotkaniem kierował ge- nów). Dzięki tym pieniądzom ODESSA mo-
ucieczkę do krajów Ameryki Połu- nerał SS Ernst Scheid. Zebrani gła pomagać zagrożonym esesmanom.
dniowej. Ukryte łupy miały pomóc uzgodnili, w jaki sposób przerzucą
esesmanom w zdobyciu dokumentów kapitał do Argentyny, gdzie wyko- BRUNATNA OŚMIORNICA
i rozpoczęciu nowego, dostatniego rzystano by go do rozwoju miejsco- „ODESSA będzie istnieć tak długo, jak dłu-
życia. Jeśli ODESSA rzeczywiście wych niemieckich firm, którym po- go będą żyć przestępcy, których chroni”, napi-

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 59

 P O W R Ó T D O P R Z E S Z Ł O Ś C I

NAZIŚCI,
którym udało się
uciec wymiarowi
sprawiedliwości,
mogli cieszyć się
wolnością

Prawo, nie zemsta i organizować

zjazdy
weteranów.
Przyczynił się do postawienia przed sądem
około 1200 zbrodniarzy hitlerowskich.

S zymon Wiesenthal do
1941 roku mieszkał na
Kresach Wschodnich. Cudem
skąd został uratowany przez
wojska amerykańskie. Posta-
nowił do końca życia ścigać
przeżył dwukrotną likwidację zbrodniarzy hitlerowskich.
obozu koncentracyjnego w Ja- Na zdjęciu z lewej Walter Rauff,
nowie pod Lwowem – ocalał konstruktor ruchomych samo-
jako jeden z 43 spośród 149 chodowych komór gazowych
tysięcy więźniów żydowskich. uniknął odpowiedzialności,
Po masakrze Niemcy wywieźli ukrywając się w Ameryce Połu-
go do obozu w Mauthausen, dniowej. 

sał Szymon Wiesenthal, na własną rękę ści- zdrowia podejrzanych lub... niestawianie się ropy walczącym z komunizmem”. Biskup Hu-
gający zbrodniarzy nazistowskich. Trudno po- na rozprawach. dal uważał, że aliantom nie zależy na sprawie-
wiedzieć, kiedy organizacja powstała, ale dliwości i ukaraniu winnych masowych mor-
wspomniane spotkanie w Strasburgu mogło DROGA KLASZTORÓW dów, a na zwykłej zemście. Najprawdopodob-
być pierwszym krokiem w realizacji tego „Dziękuję Bogu, że otworzył mi oczy niej twórcami „drogi klasztorów” byli moco-
celu. Dokumenty Stasi wspominają, że i powierzył niezasłużony dar możliwości od- dawcy ODESSY, choć nie ma na to w dostęp-
ODESSA istniała od 1948 do 1954 roku wiedzenia i pocieszenia niektórych ofiar okre- nych archiwach jednoznacznych dowodów.
i przejęła zadania od uprzednio działającej su powojennego i poprzez wyposażenie wielu Uciekinierów przeprowadzali przez góry
organizacji konspiracyjnej o kryptonimie z nich w fałszywe dokumenty, umożliwienia wtajemniczeni w spisek żołnierze, którzy
„Pająk”. im ucieczki przed ich cie- w czasie wojny służyli w jednostkach strzel-
Byli esesmani miężcami do szczęśliwszych ców górskich. Zatrzymani, tłumaczyli się, że
zdaniem Szymona
ODESSA była tajnym krain”, wspominał katolicki chcieli jedynie w ciężkich czasach dorobić na
Wiesenthala, roz- stowarzyszeniem, które biskup Alois Hudal, rektor boku. Wygląda na to, że jednak nie chodziło tu
budowali organiza- chroniło zbrodniarzy Santa Maria dell’ Anima o drobny przemyt. „Z rozmów prowadzonych
cję do takich roz- w Rzymie. Wszystko wska- między mężem a przemycanym mogłam wy-
miarów, że osoba
wojennych i ułatwiało im zuje na to, że Hudal pomógł wnioskować, że w wypadku obywateli nie-
zagrożona areszto- ucieczkę do krajów Ameryki uciec między innymi Adol- mieckich chodziło wielokrotnie o przestępców
waniem mogła li- Południowej fowi Eichmannowi (główny wojennych, a przynajmniej o obciążonych na-
czyć na schronienie koordynator zagłady Ży- zistów”, zeznała w śledztwie Maria F., żona
u towarzysza broni co 30–40 kilometrów na dów), Josefowi Mengelemu (eksperymento- aresztowanego eksżołnierza, przewodnika al-
terenie Niemiec Zachodnich. Tropiciel nazi- wał na więźniach Auschwitz) i Walterowi pejskiego.
stów dostrzegał też wpływy ODESSY Rauffowi (konstruktor ruchomych, samocho- Pomimo mocnych dowodów w sprawie
w niemieckim sądownictwie, które dość dowych komór gazowych). oskarżonego Karla F. zapadł symboliczny
pobłażliwie traktowało ludzi podejrzanych Rzym był ważnym ogniwem w tak zwanej wyrok i skończyło się na grzywnie za przemyt
o zbrodnie popełnione w Europie Środko- drodze klasztorów, czyli w szlaku biegnącym i nielegalne przekraczanie granicy. Ilu zbrod-
wo-Wschodniej. Z tego powodu był niemile od Tyrolu przez Alpy po wybrzeże włoskie, niarzom udało się uciec „drogą klasztorów”
widziany w Niemczech i musiał prowadzić którym przemieszczali się hitlerowcy pragną- przed zasłużoną karą i przedostać do Argenty-
poszukiwania z Wiednia. Protokoły sądowe cy odpłynąć z Genui do Argentyny. Niektórzy ny? Oddział V/4 Stasi powołany 5 czerwca
spraw przeciwko esesmanom pokazują, że księża pochodzenia niemieckiego lub austriac- 1961 roku do badania związków Watykanu
miał rację. Większość oskarżonych o ludo- kiego uznali okazywanie pomocy zbiegom za z nazistami podaje liczbę 750 osób. Ilu udało
bójstwo nie doczekała się wyroków, gdyż postawę godną chrześcijanina. Byli przekona- się uratować ODESSIE? Zapewne na zawsze
procesy zamykano ze względu na zły stan ni, że pomagają „bojownikom o wolność Eu- pozostanie to tajemnicą. 

60 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 H O R Y Z O N T Y

Z głębokim żalem i smutkiem „Wystarczy nieobecność jednej bliskiej Z wielkim smutkiem przyjęliśmy
przyjęliśmy wiadomość o śmierci osoby… aby cały świat wydał się wiadomość o śmierci
3 stycznia 2009 r. wyludniony…” płk. dypl. rez. Stanisława
rtm. Witolda DEIMEL CYMBALISTY
żołnierza 1 Dywizji Pancernej Ks. bp. gen. dyw. dr. hab.
dowodzonej przez gen. Stanisława Tadeuszowi PŁOSKIEMU Z RODZINĄ i BLISKIMI
Maczka, uczestnika kampanii wyrazy szczerego współczucia łączymy się w bólu i składamy wyrazy
wrześniowej 1939 r., z powodu śmierci współczucia.
kampanii francuskiej 1940 r. OJCA
oraz walk w Normandii, Holandii, Belgii Dyrekcja, kadra i pracownicy
i Niemczech w latach 1944–1945, składa Dowództwo Wojsk Specjalnych. Departamentu Strategii
prezesa Zarządu Głównego Związku Kół i Planowania Obronnego
1 Dywizji Pancernej. Ministerstwa Obrony Narodowej.
Odszedł od nas człowiek oddany służbie
dla Ojczyzny.
Przez noc droga do świtania
Przez wątpienie do poznania
Wyrazy głębokiego współczucia Wyrazy szczerego współczucia
Przez błądzenie do mądrości
RODZINIE i BLISKIM i głębokiego żalu
Przez śmierć do nieśmiertelności.
RODZINIE I BLISKIM
składają: dowódca, żołnierze i pracownicy Zmarłego
Ppor. Maciejowi CYMBALIŚCIE
wojska 10 Brygady Kawalerii Pancernej sierż. sztab. Dariusza
z wyrazami głębokiego żalu
im. gen. broni Stanisława Maczka. DZIENCIELEWSKIEGO
z powodu śmierci
OJCA
składają: dowódca, kadra i żołnierze
grupa rozpoznawcza oraz pracownicy wojska
Pani Marioli RADZIEJEWSKIEJ Studium Oficerskiego 2007/2008. 14 Batalionu Remontu Lotnisk
oraz pogrążonej w smutku RODZINIE w Elblągu.
wyrazy szczerego żalu oraz głębokiego
współczucia z powodu śmierci Cześć Jego pamięci!
OJCA Z głębokim żalem i poczuciem
niepowetowanej straty
składają: dyrektor, kadra i pracownicy przyjęliśmy wiadomość o śmierci 15 stycznia 2009 roku pożegnaliśmy
Departamentu Wychowania i Promocji gen. bryg. prof. dr hab. na cmentarzu wojskowym na Powązkach
Obronności MON. Elżbiety ZAWACKIEJ „Zo” moją małżonkę
śp. Kazimierę Marię WITKOWSKĄ
legendarnej kurierki Armii Krajowej,
jedynej kobiety wśród Cichociemnych, Jego Ekscelencji księdzu biskupowi
Patronów Jednostki Wojskowej GROM. polowemu WP gen. dyw. prof. dr. hab.
Pani Dorocie SZWEJSER
oraz pogrążonej w smutku RODZINIE Tadeuszowi PŁOSKIEMU oraz księżom
Łączymy się w bólu z Jej najbliższymi. kapelanom i pracownikom Ordynariatu
wyrazy szczerego żalu oraz głębokiego
współczucia z powodu śmierci Polowego WP składamy
Żołnierze Jednostki Wojskowej GROM najserdeczniejsze podziękowanie za
OJCA
oraz Zespół Historyczny Cichociemnych. udział w uroczystościach pogrzebowych
składają: dyrektor, kadra i pracownicy oraz za modlitwę i wsparcie w tych
Departamentu Wychowania i Promocji trudnych chwilach.
Obronności MON.
Dowódcy Garnizonu Warszawa
Jego Ekscelencji
gen. bryg. Kazimierzowi
ks. bp. gen. dyw. prof. dr. hab.
GILARSKIEMU i Jego
Tadeuszowi PŁOSKIEMU,
współpracownikom za okazane
biskupowi polowemu Wojska Polskiego
Panu ppłk. mgr. inż. współczucie i pomoc oraz za udział
wyrazy najgłębszego
Włodzimierzowi KRUKOWI w uroczystościach pogrzebowych
współczucia po stracie
wyrazy szczerego żalu oraz głębokiego Zespołowi Szkół im. ks. płk. Tadeusza
OJCA
współczucia z powodu śmierci Dłubacza w Sufczynie oraz Ochotniczej
SIOSTRY Straży Pożarnej w Moszczenicy Wyżnej.
składają
dowództwo oraz żołnierze i pracownicy
składają: dowódca, kadra i pracownicy Płk w st. spocz. Antoni WITKOWSKI
9 Rejonowej Bazy Materiałowej
69 pplot Leszno. z córką Małgorzatą BRAŃSKĄ.
w Warszawie.

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 61

 P O Ż E G N A N I A
G E N E R A Ł
H Y R A

Zmarł doświadczony Wyrazy szczerego współczucia 4 stycznia 2009 r. zmarł

pilot, były komendant i głębokiego żalu zasłużony oficer wojsk radiotechnicznych
„Szkoły Orląt” st. chor. Adamowi MIKOŁAJCZYKOWI płk mgr inż. Roman TRZECIAK
z powodu śmierci były dowódca 2 Brygady Radiotechnicznej
w Dęblinie, członek TATY w Bydgoszczy.
Krajowej Rady Wyrazy najgłębszego współczucia
Lotnictwa. składają: komenda, kadra, pracownicy wojska RODZINIE i NAJBLIŻSZYM
i słuchacze Szkoły Podoficerskiej w tej tragicznej chwili

G enerał Edward Hyra urodził się

8 października 1938 roku w To-
runiu. Przygodę z lotnictwem rozpo-
Wojsk Lądowych im. Kadeta Zygmunta
Kuczyńskiego we Wrocławiu. składają: dowódca, kadra
oraz żołnierze i pracownicy wojska
czął w technikum budowlanym jako 3 Brygady Radiotechnicznej.
członek Aeroklubu Pomorskiego,
w którym wykonał pierwsze skoki ze
Jego Ekscelencji
spadochronem i loty na szybowcach
ordynariuszowi polowemu gen. dyw. księdzu
i samolotach. Karierę lotniczą rozpo-
biskupowi Tadeuszowi PŁOSKIEMU Panu Pułkownikowi Januszowi
czął w 1958 roku na stanowisku
wyrazy serdecznego współczucia KORPUSIKOWI
mechanika uzbrojenia w 3 Pułku szefowi Oddziału Współpracy z Zagranicą
z powodu śmierci
Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego OJCA Departamentu Polityki Zbrojeniowej
w Bydgoszczy. Na własną prośbę zo- wyrazy głębokiego współczucia
stał skierowany do Oficerskiej Szko- składają kadra i pracownicy wojska i żalu z powodu śmierci
ły Lotniczej imienia Żwirki i Wigury Departamentu Polityki Zbrojeniowej MON. OJCA
w Radomiu. W 1962 roku otrzymał
stopień podporucznika i dyplom pi- składają kadra i pracownicy wojska
lota wojskowego wraz z przydziałem Departamentu Polityki Zbrojeniowej MON.
do 51 Pułku Lotnictwa Myśliwsko-
Szturmowego w Pile. W roku 1971 Jego Ekscelencji księdzu biskupowi polowemu
został dowódcą eskadry w 45 Pułku Wojska Polskiego
Lotnictwa Myśliwsko-Szturmowego generałowi dywizji
w Babimoście, po trzech latach Tadeuszowi PŁOSKIEMU Wyrazy szczerego współczucia
awansował na zastępcę dowódcy do serdeczne wyrazy współczucia i głębokiego żalu
spraw szkolenia pułku. Cztery lata z powodu śmierci zastępcy szefa Zarządu Szkolenia Sztabu
później został dowódcą 6 Pułku Lot- OJCA Generalnego WP
nictwa Myśliwsko-Szturmowego gen. bryg. Leszkowi CWOJDZIŃSKIEMU
w Pile, a w 1978 roku – zastępcą składają: kierownictwo, kadra zawodowa z powodu śmierci
dowódcy 2 Dywizji Lotnictwa Myśliw- i pracownicy wojska Departamentu MATKI
sko-Bombowego w Pile. Wojskowych Spraw Zagranicznych.
Na początku 1990 roku objął obo- składają dowódca Sił Powietrznych
wiązki komendanta Wyższej Oficer- gen. broni pil. Andrzej Błasik
skiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie. wraz z kadrą, żołnierzami
W 1995 roku został zastępcą do- i pracownikami wojska.
wódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Wyrazy szczerego współczucia
Powietrznej – szefem szkolenia. Na i głębokiego żalu
emeryturę odszedł w 1998 roku, po
Jego Ekscelencji
biskupowi polowemu Wojska Polskiego
czterdziestu latach służby w lotni-
gen. dyw. dr. Tadeuszowi PŁOSKIEMU Panu ppłk. Krzysztofowi ROGOWSKIEMU
czym mundurze. i RODZINIE
z powodu śmierci
Generał Edward Hyra był pilotem wyrazy szczerego współczucia
OJCA
klasy mistrzowskiej i Zasłużonym Pi- i żalu w trudnych chwilach po śmierci
lotem Wojskowym. W powietrzu OJCA
składają: szef, kadra zawodowa
spędził ponad 3,1 tysiąca godzin,
i pracownicy wojska Wojewódzkiego
z tego ponad 2,6 tysiąca na samo- Sztabu Wojskowego w Rzeszowie składają: kadra, koledzy i przyjaciele
lotach odrzutowych. i podległych wojskowych komend uzupełnień. z Zarządu Organizacji i Uzupełnień – P1.
Generał zmarł po długiej chorobie
nowotworowej. Jego pogrzeb odbył
się 24 stycznia w Toruniu.

PIOTR LASKOWSKI

62 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 H O R Y Z O N T Y

MAŁGORZATA SCHWARZGRUBER

Pułkownik AKADEMIA
OBRONY NARODOWEJ

na piedestale
zaprasza na studia podyplomowe

Studia trwajà 2 semestry i prowadzone

sà w systemie niestacjonarnym.
Zaj´cia odbywajà si´ w soboty i niedziele.
Zdrajca, który złamał wojskową przysięgę,
czy bohater, który chciał zabić Hitlera? Zar zàdz anie kryzysowe
Rozpocz´cie zaj´ç: luty 2009 r.
Program studiów obejmuje obszary:
geografii bezpieczeƒstwa, bezpieczeƒstwa
narodowego, przywództwa i negocjacji
w sytuacjach kryzysowych, zarzàdzania
kryzysowego, analizy systemowej sytuacji
kryzysowych oraz analizy ryzyka w z a r z à-
dzaniu kryzysowym.
Nabyta wiedza i umiej´tnoÊci powin-
ny umo˝liwiç absolwentom studiów zro-
zumienie interdyscyplinarnego charakte-
ru zarzàdzania kryzysowego, prowadze-
nie analiz zagro˝eƒ mogàcych skutkowaç
sytuacjami kryzysowymi, wariantowanie
rozwiàzaƒ problemów reagowania kryzy-
sowego oraz prac´ w zespo∏ach zarzà-
dzania kryzysowego, w tym opracowanie
dokumentacji.

Bezpieczeƒstwo
ekonomiczne paƒstwa
Rozpocz´cie zaj´ç: marzec 2009 r.
Program studiów obejmuje szerokie
spektrum teorii i praktyki kszta∏towania

C
bezpieczeƒstwa ekonomicznego kraju.
laus Philipp Maria Schenk ło rannych. Hitler wyszedł z zamachu trochę Poruszana w czasie studiów problematy-
Graf von Stauffenberg, puł- poparzony i pokłuty dębowymi drzazgami wiel- ka obejmuje m.in. przedmioty: system
kownik, szef sztabu armii re- kiego stołu, nad którym się pochylał w momen- bezpieczeƒstwa paƒstwa, polityka gospo-
zerwowej, pochodził ze starego cie wybuchu. Spiskowców natychmiast areszto- d a r c z o-obronna, teoria bezpieczeƒstwa
i zagro˝eƒ ekonomicznych, gospodarcze
rodu arystokratycznego o trady- wano i rozstrzelano na dziedzińcu bloku Ben-
podstawy bezpieczeƒstwa paƒstwa, bez-
cjach militarnych. Jego ojciec był marszałkiem dler w Ministerstwie Wojny.
pieczeƒstwo energetyczne i surowcowe,
dworu ostatniego króla Wirtembergii. Do hi- W ciągu 65 lat, które minęły od tego zda- bezpieczeƒstwo ˝ywnoÊciowe, bezpie-
storii przeszedł jako sprawca nieudanego za- rzenia, pułkownik i jego towarzysze zmieniali czeƒstwo finansowe, ewaluacja ryzyka
machu na Adolfa Hitlera, który miał miejsce miejsce na kartach niemieckiej historii. W no- ekonomicznego, teoria wsparcia przez
20 lipca 1944 roku w kwaterze fuehrera zwanej cy z 20 na 21 lipca 1944 roku w przemówie- paƒstwo-gospodarza, wspó∏praca gospo-
Wilczym Szańcem położonej niedaleko Kętrzy- niu radiowym Hitler nazwał spiskowców prze- darcza w sojuszu militarnym.
na na Mazurach. stępcami. Przez lata traktowani byli jako zdraj- Opanowana wiedza i umiej´tnoÊci,
Spośród 40 planowanych zamachów na Hitle- cy ojczyzny. W 1951 roku więcej niż połowa z zakresu ekonomii bezpieczeƒstwa oraz
ra, których doliczyli się historycy, ten był najgło- Niemców krytycznie oceniała zamach z 20 lip- dyscyplin pokrewnych, powinny umo˝li-
śniejszy. Dlatego dziś pułkownik to bohater, któ- ca, a 21 procent uważało, że III Rzesza wygra- wiç absolwentom poprawne prowadze-
ry poświęcił życie, ratując honor Niemców łaby wojnę, gdyby spiskowcy nie osłabiali du- nie analiz i dokonywanie oceny stanu
w czasach, gdy ogromna większość zarażona cha w narodzie. Zmiana nastąpiła na początku bezpieczeƒstwa ekonomicznego paƒ-
była wirusem narodowego socjalizmu. Tak chcą lat osiemdziesiątych – wówczas dwie trzecie stwa oraz u∏atwiç im podejmowanie
go widzieć Niemcy. Niemców uznało, że opór przeciwko nazizmo- efektywnych dzia∏aƒ zwiàzanych z jego
wi był uprawniony. Od lat dziewięćdziesiątych zapewnieniem na poziomie zgodnym
z wymaganiami aktualnej polityki gospo-
OD ZDRAJCY DO BOHATERA cztery piąte ankietowanych dostrzegało
darczo-obronnej na wszystkich szcze-
18 lipca 1944 roku von Stauffenberg dostał w Stauffenbergu bohatera, który wierność
blach zarzàdzania.
polecenie, aby przygotować na 20 lipca spra- sumieniu przypłacił życiem. Jednak aż 57 pro-
wozdanie o użyciu jednostek armii zapasowej cent nie znało jego nazwiska.
Szczegó∏owe informacje:
na froncie wschodnim. Wykorzystał okazję „Czy Claus von Stauffenberg jest bezimien-
i kilka metrów od Hitlera zostawił walizkę wy- nym bohaterem?”, pytał w 2007 roku, w setną www.aon.edu.pl
pełnioną materiałem wybuchowym, a sam opu- rocznicę urodzin oficera, dziennik „Die Welt”.
ścił naradę. Zginęło czterech ludzi, kilku zosta- W minionym roku niemiecka prasa dużo pisała

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 63

 P O W R Ó T D O P R Z E S Z Ł O Ś C I

C O M M E N T C O M M E N T
Profesor MIECZYSŁAW Doktor
TOMALA, redaktor KAZIMIERZ WÓYCICKI,
naczelny „Zeszytów historyk z Uniwersytetu
Niemcoznawczych”: Warszawskiego:

W 1985 roku z inicjatywy Forum Polsko-

-Niemieckiego odsłoniliśmy w Kętrzy-
nie, na miejscu baraku, gdzie pułkownik
P ułkownik Stauffenberg był bez wątpie-
nia odważnym człowiekiem, a jego
czyn nosi znamiona bohaterstwa. Takich
podłożył bombę, tablicę w językach pol- ludzi, którzy spiskowali przeciwko
skim i niemieckim, upamiętniającą za- Hitlerowi, było w Niemczech niewielu.
mach. Przyjechali synowie Stauffenberga. Trudno jest zebrać owych symbolicznych
Wygłosiłem wówczas przemówienie. Mówi- dziesięciu sprawiedliwych, choć postacie
łem o tym, że Stauffenberg działał w trud- takie właśnie jak Stauffenberg czy ro-
nych warunkach, bo w społeczeństwie nie- dzeństwo Sophie i Hans Scholl budzą
mieckim nie było zrozumienia dla jego pla- szacunek. Większość społeczeństwa po-
nów. Po wojnie uważano go za zdrajcę. pierała Hitlera bardzo długo. Te proporcje
Dziś Niemcy patrzą na niego inaczej, zrozu- nie powinny być zagubione, kiedy mówi-
mieli, że chciał on odwrócić zło. my o chwalebnych wyjątkach. Oddziały-
wanie filmu „Walkiria” będzie można oce-

W ogniu krytyki nić po tym, jak wpłynie on na pamięć nie-

miecką: czy będzie relatywizował zbrod-
nie nazistowskie, czy wręcz przeciwnie
13 lutego na ekrany polskich kin wejdzie „Walkiria”. – będzie je ukazywał, podkreślając też

B ohaterem superproduk- zwoicie, z wojskową posta- wie, dlaczego spiskowcy ze- odwagę, jaką wykazał Stauffenberg i cały
cji za 90 milionów dola- wą, w sztywnych kostiumach rwali z Hitlerem i zaczęli krąg z Krzyżowej. Stauffenberga i zama-
rów, reklamowanej jako thril- i z minimalistyczną grą”, z nim walczyć. „Cruise jako chowców trzeba widzieć też w kontekście
historycznym, pamiętając, jaką przeżyli
ler historyczny, jest pułkow- ocenił z kolei „Washington Stauffenberg jest równie głę-
oni ewolucję. Musieli wiele przemyśleć,
nik Claus von Stauffenberg, Post”. „Potrafił pokazać, że boki jak miska z płatkami ku-
aby zdecydować się na swój czyn i prze-
którego gra Tom Cruise. pułkownik był charyzmatycz- kurydzianymi”, napisał „Welt zwyciężyć wiele z mitów niemieckiego
„Cruise nie sprawdził się ja- nym mężczyzną”, akcento- am Sonntag”. W filmie poja- agresywnego nacjonalizmu. Sam zamach
ko niemiecki bohater wojen- wał „Los Angeles Times”. wia się także wnuk organiza- na Hitlera jest niewątpliwie czynem boha-
ny. Jest zbyt współczesny Zdaniem berlińskiego dzien- tora spisku. „Moja rola jest terskim, za który ci ludzie zapłacili naj-
i zbyt amerykański”, uznał nika „Der Tagesspiegel” po- znikoma. Dwa zdania i to wyższą cenę, zaś słowa ministra obrony
dziennik „New York Times”. stacie w filmie wypadają bla- wszystko”, mówił 34-letni wskazują, jak trudne jest niemieckie rozli-
„Poradził sobie z rolą przy- do, bo nie wiadomo właści- Philipp von Schulthess.  czenie z historią.

o zamachu z 20 lipca 1944 roku, jednak głównie dowanych w imię idei nazizmu. Był doskonałym Żona Clausa Stauffenberga, Nina, dowie-
w kontekście filmu „Walkiria”, który kręcił strategiem i wiedział w 1944 roku, że wojna jest działa się o zamachu i rozstrzelaniu męża ran-
w Berlinie Tom Cruise. Czy dziś, dzięki amery- przegrana. Zdawał sobie sprawę, że to najwyż- kiem 21 lipca. Trzy dni później aresztowało ją
kańskiej superprodukcji, Niemcy zapamiętają szy czas, aby podjąć rozmowy z aliantami. Kto gestapo. Pod koniec sierpnia 1944 roku trafiła
nazwisko Stauffenberg? jednak chciałby negocjować z Hitlerem? do Ravensbrueck, gdzie w odizolowanej celi
W 2008 roku minister obrony Franz Josef Peter Steinbach w wydanej w 2008 roku pod nazwiskiem Schank spędziła pięć miesię-
Jung w okolicznościowym przemówieniu posta- biografii „Claus von Stauffenberg. Świadek cy. Była wówczas w zaawansowanej ciąży
wił pułkownika i spiskowców niemieckim żoł- w ogniu” dowodzi, że pułkownik nie był nigdy z córką Konstanze, którą urodziła w styczniu
nierzom za wzór do naśladowania, a zamach gorliwym nazistą. Trzeba jednak przypomnieć, 1945 roku. Dzieci Stauffenberga: Berthold,
z 20 lipca 1944 roku uznał za część tradycji Bun- że jego poglądy na temat niemieckiej wojny na Heimeran, Franz-Ludwik i Valerie przetrwa-
deswehry. Peter Steinach, szef Miejsca Pamięci Wschodzie i przeciw Polsce były zgodne z ide- ły wojnę pod przybranym nazwiskiem w domu
Niemieckiego Ruchu Oporu w Bendlerblock, ologią mającego długie tradycje niemieckiego opieki w miejscowości Bad Sachsa w górach
ostrzega przed kreowaniem mitu: „To skompli- nacjonalizmu. We wrześniu 1939 roku Harzu. W czerwcu 1945 roku odnalazł je Czer-
kowana i tragiczna postać. Długo wiernie służył Stauffenberg pisał z Polski w liście do żony.: wony Krzyż. Po dziewięciu miesiącach ponow-
narodowemu socjalizmowi”. Biografowie puł- „Miejscowa ludność to niewiarygodny mo- nie zobaczyły matkę.
kownika nie są zgodni, kiedy z poplecznika tłoch, bardzo dużo Żydów i mieszańców. Na- Nina Stauffenberg zmarła w 2006 roku w wie-
Hitlera stał się jego przeciwnikiem. Większość ród, który, aby się dobrze czuć, najwyraźniej ku 93 lat. O mężu pisała: „Jedną z cech jego cha-
wskazuje na przełom lat 1942 i 1943. potrzebuje batoga. Tysiące jeńców przyczynią rakteru było odgrywanie z prawdziwą przyjemno-
się na pewno do rozwoju naszego rolnictwa. ścią adwokata diabła. Konserwatyści byli przeko-
ADWOKAT DIABŁA Niemcy mogą wyciągnąć z tego korzyści, bo nani, że był okrutnym nazistą, a okrutni naziści
W 2004 roku w 60. rocznicę zamachu kanc- oni są pilni, pracowici i niewymagający”. byli przekonani, że był nieprzejednanym konser-
lerz Gerhard Schroeder chwalił członków nie- Warto też wspomnieć, jak spiskowcy widzie- watystą. Nie był ani jednym, ani drugim”.
mieckiego ruchu oporu występujących przeciw li miejsce Polski: „bez Pomorza, Śląska i Wiel- Dziś blok Bendler, gdzie rozstrzelano spi-
narodowemu socjalizmowi: „Nie zdradzili kraju kopolski, może sobie zdobyć dostęp do morza skowców z 20 lipca, jest miejscem pamięci anty-
ci, którzy chcieli go uwolnić od barbarzyńskiej poprzez unię z Litwą”. Miały obowiązywać nazistowskiego ruchu oporu. Mieści się tam sta-
dyktatury”. Historycy nie mają jednak wątpliwo- granice z 1914 roku. Stauffenberg nie chciał, ła wystawa z ponad pięcioma tysiącami fotogra-
ści, że Stauffenberg nie doprowadził do zama- żeby aliantom wydano niemieckich zbrodnia- fii i dokumentów ukazujących różne organizacje
chu, dlatego że żal było mu milionów ludzi mor- rzy wojennych. ruchu oporu działające za czasów Hitlera. 

64 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009

 H O R Y Z O N T Y

P o s ł u ż b i e
 Nie przegap
 Warto
 Niezłe
 Nie warto
FOT. TOMASZ SZULEJKO


W krzywym
FILM
zwierciadle
Kolejny raz w hollywoodzkiej produkcji ważniejsze
 są tanie fajerwerki i akcja niż prawda historyczna.

Zrodzone w powstaniu… H istoria oddziału party-

zanckiego braci Bielskich
docznych nieprzyjaciół. Miej-
scami widz może odnieść

W ystawa zorganizowana z okazji

dziewięćdziesiątej rocznicy wy-
buchu powstania wielkopolskiego
znaniu w 1919 roku wykonane przez
Kazimierza Gregera stanowią bez-
cenne świadectwo wydarzeń.
wzbudza w Polsce wiele emo-
cji. Żydowscy bojownicy są bo-
wiem w naszym kraju postrze-
wrażenie, że John Rambo
mógłby się od Bielskich sporo
nauczyć. Tym bardziej że
przez Wielkopolskie Muzeum Woj- Atrakcją dla zwiedzających wystawę gani przez pryzmat licznych przedstawione bitwy z Niem-
skowe jest poświęcona stutysięcznej jest wizyta w gmachu, który od 27 grabieży i mordów dokona- cami nigdy nie miały miejsca.
armii, która walczyła o odzyskanie grudnia 1918 roku do 5 stycznia
i utrzymanie niepodległości Polski 1919 roku był siedzibą powstańczego
w latach 1918–1919. Można zoba- Oddziału Wywiadowczo-Wykonawcze-
czyć chorągwie, sztandary, mundury go sformowanego z członków Polskiej
powstańcze, odznaki rozpoznawcze, Organizacji Wojskowej zaboru pruskie-
odznaki pamiątkowe oraz broń, opo- go. Dzisiejszy budynek Muzeum Naro-
rządzenie, dokumenty, fotografie, dowego był w pierwszych dniach po-
druki i różne inne pamiątkowe przed- wstania wielkopolskiego wojskowym
mioty z czasów powstania. zapleczem i ochroną hotelu Bazar,
Dodatkowo na trzech ekranach jest z którego okna przemawiał do roda-
prezentowana ikonografia przedsta- ków Ignacy Jan Paderewski. (TS) 
wiająca wojska powstańcze autor-
stwa Leona Prauzińskiego i Stefana Muzeum Narodowe w Poznaniu,
Sonnewenda. Unikatowe fotografie al. Marcinkowskiego 9.
z uroczystości odbywających się w Po- Wystawa czynna do 15 lutego

 nych na polskiej ludności. Największą zaletą filmu są

KSIĄŻKA
Wielkopolski etos Film wchodzący właśnie na
ekrany kin przemilcza te wy-
świetne zdjęcia i sceny kręco-
ne w plenerze, w potężnych,
darzenia i przedstawia wyłącz- dziewiczych lasach Kanady
Marek Rezler określa powstanie wielkopolskie jako wielką nie jasną stronę działalności i Europy Wschodniej. O wiele
demonstrację zbrojną, która pokazała światu, do jakiego Bielskich, czyli ratowanie Ży- gorzej wypada zgodność z hi-
dów w latach 1940–1941. storią, o której tak głośno mó-
państwa chcą należeć ludzie zamieszkujący te ziemie. Gwarancją sukcesu ma wią twórcy „Oporu”. Mimo że

H istoryk Marek Rezler od 40 lat

zajmuje się powstaniem wielko-
polskim. Książka wydana w dziewięć-
nie jako element walk Polaków o nie-
podległość, a nie wyizolowany frag-
ment historii. Ponadto opisał charak-
być Daniel Craig (główny bo-
hater – Tevia Bielski), który
wcielił się niedawno w postać
akcja dzieje się na ziemiach
okupowanej Polski, jedyny
czytelny polski wątek to zdję-
dziesiątą rocznicę tego wydarzenia terystyczny dla Wielkopolan sposób Jamesa Bonda. Jednak cie Tevii Bielskiego w mun-
opisuje nie tylko samo powstanie, łączenia pracy organicznej z gotowo- wszystko wskazuje na to, że durze Wojska Polskiego po-
lecz także zaangażowanie Wielkopo- ścią do walki zbrojnej. sam Craig nie wystarczy, kazane tuż przed napisami
lan w walki narodowo-wyzwoleńcze Według Rezlera, powstanie wielko- choć gra całkiem dobrze końcowymi. Wygląda na to,
od wybuchu insurekcji kościuszkow- polskie pokazało światu, do jakiego i przekonująco. że prawda o dziejach braci
skiej w 1794 do roku 1921, czyli trze- państwa chcą należeć ludzie za- Sceny batalistyczne wygląda- Bielskich i ich oddziale jesz-
ciego powstania górnośląskiego. mieszkujący te ziemie. Dzięki niemu ją sztucznie i nie mają nic cze długo poczeka na solidną
Marek Rezler stara się wyjaśnić nie- parę miesięcy później w Paryżu pra- wspólnego z realizmem. Nie- ekranizację. (DM) 
ścisłości związane z tymi wydarzenia- wie cała Wielkopolska została wcielo- mieccy żołnierze i białoruscy
mi, między innymi obala mit pierw- na do Rzeczypospolitej.  policjanci jak gdyby nigdy nic „Opór”, reż. Edward Zwick,
szego i jedynego zwycięskiego pol- jeżdżą nocą małymi grupka- wyk.: Daniel Craig, Liev
skiego powstania i wątpi w to, że Marek Rezler, „Powstanie wielkopol- mi po ostępach Puszczy Nali- Schreiber, Jamie Bell,
Józef Piłsudski był jego przeciwni- skie 1918–1919. Spojrzenie po 90 bockiej, a podczas starć Alexa Davalos, dystrybutor:
kiem. Udało mu się pokazać powsta- latach”, Rebis, Warszawa 2008 ochoczo nacierają na niewi- Monolith Plus

POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009 65

 Bez kamuflażu
F E L I E T O N
FOT. MACIEJ DROZDOWSKI

MAREK
PRZYBYLIK
wiceprezes
S.A.S.W.U.W. Dużą stratą dla dowcipu wojskowego jest
im. P.O.
zakończenie poboru.

Z czego się śmiać?

W
ojsko zawsze by- nach dotarł do renesansu, odszedłem i wypadło... 287 tysięcy odpowiedzi na pyta-
ło krynicą hu- do sierżanta. nie o humor wojskowy. Przykleiłem się do
moru i dowcipu. Ten rozpoczął od podkreślenia zalet komputera i niestety… znalazłem dowcipy na-
Dowcipu dość techniki wojskowej mającej sposoby na wiązujące do czasów potopu, rozbiorów, po-
specyficznego, wszystko, z wyjątkiem sześciu czynno- wstań, światowych wojen, pamiętające ubiegłe
który z lekkością i finezją raczej był ści, których nawet w wojsku nie da się ustroje i sojusze szczęśliwie minione.
na bakier, ale cóż wymagać od twór- wykonać, począwszy od okopania się Gdy tak wędrowałem po internecie, zupełnie
czości powstającej w środowisku tak w wodzie. Wykazał przy tym niebywa- przypadkiem udało mi się z rozsypa-
jednorodnym i zdominowanym przez łą przewagę nad ży- nych w nim skrawków odtworzyć
mężczyzn, w którym kobiety stopnie wojskowe z drugiej połowy
występowały jedynie ubiegłego stulecia przypisywane
w wyidealizowanym świe- zapomnianemu kalamburzyście
cie wyobraźni. Badania Józefowi Prutkowskiemu. Za-
nad wojskowym humorem, proponował on następującą woj-
dowcipem, kawałem, czy skową gradację: szczelec, pa-
jak to się teraz nazywa, roz- pral, pytonowi, śmierżant,
począłem od sondy. Repre- straszny śmierżant, polucnik,
zentatywnej oczywiście. Za- kapyton, jajor, półkownik, jej-
cząłem od generała. Próbo- gmerał, zmurszałek spychalski.
wał on przystosować do sy- Dużą stratą dla kondycji
tuacji wojskowej anegdotę dowcipu wojskowego jest za-
o mężu, który zawiadomił kończenie poboru. Koty za-
żonę o wygranej w lotto. Gdy wsze stanowiły przedmiot we-
ta w euforii zadecydowała, że sołości. Jednym przypisywa-
wygraną dzielą po połowie no wrodzony kretynizm, in-
i biorą rozwód, szczęśliwiec nym niebywałą umysłową
wręczył jej osiem złotych przenikliwość. Kto teraz, gdy
i pięćdziesiąt groszy – jej do- to wojsko tworzyć będą jedy-
lę za trafienie trójki – i zaczął nie ochotnicy, stanie się bohate-
się z radością pakować. Jak to rem anegdot? Zapewne łatwo ich mogą zastą-
się ma dowcipu wojskowego, tego ge- ciem cywilnym, w którym występuje pić politycy. Już dziś z właściwą sobie subtel-
nerał mi nie powiedział. jeden tylko zbadany przypadek niemoż- nością wypowiadają się w tym względzie bez
Z kolei pułkownik, jakkolwiek by ności, czyli próba otworzenia parasola większych zahamowań. Już teraz w annałach
było dyplomowany, odpowiedź po- w pewnych okolicznościach. Przypo- wyrafinowanego dowcipu znalazł się wic mini-
przedził wykładem na temat roli dow- mniał również o swej dyskusji z żołnie- stra, który zadeklarował, że polski lotnik potra-
cipu i jego wkładu w poszerzanie, rzem, który usiłując się wymigać od za- fi latać nawet na drzwiach od stodoły. Zanim
pogłębianie oraz oczywiście umac- jęć, tłumaczył, że dostał zwolnienie le- jednak politycy zrobią swoje i nas rozśmieszą,
nianie... Następnie zaczął przytaczać karskie z powodu zapalenia ucha środ- trzeba skonstatować – nie ma się z czego śmiać.
kawały, zaczynając od najstarszych, kowego. Nadział się – skonstatował A to już jest sytuacja poważna.
wykopanych w Biskupinie, i wyma- sierżant (starszy zresztą) – każdy widzi,
gających odpowiedzi na pytania: co że ucho jest tylko prawe lub lewe. Od redakcji: Trudno służyć bez uśmiechu.
żołnierz je, co żołnierz ma (pod łóż- Sonda nie wykazała wyodrębnienia Jeśli znacie autentyczne anegdoty z wojskowe-
kiem, w plecaku, w spodniach), do się współczesnego dowcipu wojsko- go życia – piszcie i przysyłajcie je pod adresem
czego ma chlebak, ile ma butów, kie- wego, skorzystałem więc z internetu. redakcji. Spróbujemy stworzyć z nich księgę
dy może użyć broni. Gdy po godzi- W wyszukiwarkę wpisałem hasło współczesnego humoru w mundurze. 

66 POLSKA ZBROJNA NR 5 | 1 LUTEGO 2009