0% found this document useful (0 votes)
107 views86 pages

Pa Auk Buddha Look Alike Lotus

The document discusses different types of meditation practices in Buddhism. It provides explanations of four types of meditation - on loving-kindness, on compassion, on emptiness, and on impermanence. For each type of meditation, it describes the meditation object and benefits. It encourages regular meditation practice to help reduce suffering and cultivate wisdom and compassion.
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
107 views86 pages

Pa Auk Buddha Look Alike Lotus

The document discusses different types of meditation practices in Buddhism. It provides explanations of four types of meditation - on loving-kindness, on compassion, on emptiness, and on impermanence. For each type of meditation, it describes the meditation object and benefits. It encourages regular meditation practice to help reduce suffering and cultivate wisdom and compassion.
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 86

!

Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

zm;atmufawm&q&mawmf

w&m;emy&dowftwGuf taxmuftuljyK w&m;pmpOf

c ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

oA'geH "r'geH Zdemwd?


'getm;vH;k udk "r'geu atmifEikd \
f /

oA&oH "r&aom Zdemwd/


t&omtm;vHk;udk w&m;t&omu atmifEdkif\/

oA&w "r&wd Zdemwd?


arGUavsmzf ,
G t
f m;vH;k udk w&m; arGUavsmjf cif;u atmifEikd \
f /

wPSua,m oA'kuH Zdemwd/


'kut
m;vH;k udk wPSmukejf cif;u atmifEidk \
f /

pd&H wd|wk o'arm? "ar a[mE K o*g&0g/


bk&m;&Sif\ tqHk;tr omoemawmfonf
t"Ge&Yf n
S pf mG wnfygapownf;/
o'ro
;kH jzm dak oav;pm;jcif; &SMd uygapukeo
f wnf;/

]]"r'ge}}
w&m;pmpOfukd "r'getjzpf rnforl qdk ul;,lciG hf yHEk ydS cf iG hf &So
d nf/

rmwdum ! *

earm w b*0awm t&[awm ormorK'/

Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

rmwdum
pmrsufESm

pmrsufESm

1 avmb-'d|d tkyfpk IykHpepf


38
orm"dokwef
1 (puKtMunf"mwftmkH)
Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif - ykyokwef 2 "rmkHvdkif;-raem'Gg&0Dxd-raumif;tkyfpkZ,m; 39
lygkHvdkif; taumif;tkyfpk Z,m;
40
kyfur|mef;ydkif;
5
lygkHvdkif; taumif;tkyfpk pdwfapwodufZ,m; 41
kyf (28) yg; Z,m;
5
lygkHvdkif;-raumif;tkyfpk tukodkvfaZm0Dxd
kyftppf (18) yg;
7
Z,m;
42
tedyEkyf = kyftwk (10) rsKd;
8
t&d,opmav;yg;ydkif;
43
(6) 'Gg& wnf&Sdaom kyfuvmyfrsm;
10
ul#m*g&okwefaumufEkwfcsuf
43
raem'Gg& [lonf
11
'kuopm[lonf - cEokwef
44
(6) 'Gg& kyfur|mef;Z,m;rsm;
12-17
ork',opm[lonf
45
(42) aum|mo - "mwfur|mef; tus,fenf; 18
eda&m"opm[lonf
52
urZkyfuvmyf (9) pnf;
21
r*opm[lonf
57
pdwZkyfuvmyf (8) pnf;
22
OwkZ kyfuvmyf (4) pnf;
25 tcef; (2) ]]tpJGjyKwf wJukyf a&Teef;awmf}} 63
tm[m&Z kyfuvmyf (2) pnf;
25 r[mowdy|meokwef
63
Ak'tbd"rm\ kyfydkif;qdkif&m t,ltq
26 0ifoufav-xGufoufavukd
64
emrfur|mef;ydkif;
27 Iqifjcifjcif;tcef;
67
pdwfydkif;qdkif&m odrSwfp&m
27 tmemyge orxydkif;
tEkykAeda&m"okwef
67
apwodufydkif;qdkif&m odrSwfp&m
apwoduf (52) vkH;
27 tmemygewd orm"d bm0emu
68
0dwuf-apwem-reodum&
30 NyD;pD; jynfhpkHvmaomtcg
69
twpGJ (2) rsKd;
31 tmemyge 0dyemydkif; - yxrtqifh
70
arm[ESifh 'd|dudk twdkcsKyf cGJjcm;rSwf&ef
32 "mwfur|mef;tusOf;enf;
73
rm,mESifh omaX,s
35 0dyemydkif; - 'kwd,qifh
0dyemydkif; - wwd,qifh
74
tmemygey#dbm*edrdwftmkH - "rmkHvdkif; 75
raem'Gg& psmeormywd0DxdZ,m;
36 0dyemydkif; - pwkwqifh
PfpOf (16) yg;
75
uodkPf; y#dbm*edrdwftmkH - "rmkHvdkif; 77
raem'Gg& psmeormywd0DxdZ,m;
36 yXr ty&dZmeeokwefaumufEkwfcsuf
"rmkHvdkif; raem'Gg&0Dxd taumif;tkyfpkZ,m; - azPyd@LyrokweftwGuf BudKwifodrSwf&ef 78
79
kyftppfudk tmkH,l IykH
37 azPyd@Lyrokwef

tcef; (1)

rmwdum NyD;\/

C ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

jrifjh rwfaom touf&iS jf cif;


a,m p 0owH ZDa0? 'kDavm torm[dawm?
{um[H ZD0dwH aoa,sm? oDv0E psm,daem/
tMuifolonf ..
udk,fusifhoDv r&SdbJ
Oypm& tyem ESpfjzmaom pdwfwnfMunfrI orm"d r&SdbJ ..
ESpfaygif;wpf&m umvMumatmif touf&Sifav&m\/
xdkyk*dKvf\ ..
ESpfaygif;wpf&m umvMumatmif touf&Sif&jcif;xuf ....
uodP
k ;f ynwfpaom tmku
H kd uyf IwwfaomaMumifh
tm&rPlyedZmepsmef trnf&aom orxpsmef
ocFg&w&m;wdkY\ tedppaom vuPmudk uyf IwwfaomaMumifh vuPlyedZmepsmef
trnf&aom 0dyempsmefwdkYudk 0ifpm;avh&Sdaom ..
oDv&Sad om olawmfaumif;\ ..
wpfaeYwpf&uf wpfeHeufrQ touf&Sif& jcif;onf omvGef jrifhjrwfvSay\/
("ry'? *gxm?110/)

a,m p 0owH ZDa0? 'kyanm torm[dawm?


{um[H ZD0dwH aoa,sm? yn0E psm,daem/
tMuifolonf ..
orx 0dyem ESpfjzmaom ynm r&SdbJ
Oypm& tyem ESpfjzmaom pdwfwnfMunfrI orm"d r&SdbJ ..
ESpfaygif;wpf&m umvMumatmif touf&Sifav&m\/
xdkyk*dKvf\ ..
ESpfaygif;wpf&m umvMumatmif touf&Sif&jcif;xuf ....
uodP
k ;f ynwfpaom tmku
H kd uyf IwwfaomaMumifh
tm&rPlyedZmepsmef trnf&aom orxpsmef
ocFg&w&m;wd\
Yk tedpp aom vuPmudk uyf IwwfaomaMumifh
vuPlyedZmepsmef trnf&aom 0dyempsmefwdkYudk 0ifpm;avh&Sdaom ..
orx 0dyem ESpfjzmaom ynm&Sdaom olawmfaumif;\ ..
wpfaeYwpf&uf wpfeHeufrQ touf&Sif& jcif;onf omvGef jrifhjrwfvSay\/
("ry'? *gxm?111/)

!1

earm w b*0awm t&[awm ormorK'/

tcef; (1)
orm"dow
k e f 1
om0wded'gef;/y/ cspfom; &[ef;wdkY... pdwfwnfMunfrI ]orm"d}udk yGm;rsm;Muukefavmh? cspfom;
&[ef;wdkY... pdwfwnfMunfrI orm"d&Sdaom &[ef;onf [kwfwdkif;rSefpGm odjrif\/ tb,fodkYvQif [kwfwdkif;
rSefpGm odoenf;
1/ ]]um; 'kujzpfonfh t&d,mwdkY\ trSefw&m; ]'kut&d,opmw&m;}wnf;}}[k [kwfwkdif;rSefpGm
orm'd|d Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf odjrif\?
2/ ]]um; 'kujzpfaMumif;jzpfonfh t&d,mwdkY\ trSefw&m; ]'kuork', t&d,opmw&m;}wnf;}}[k
[kwfwkdif;rSefpGm orm'd|d Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf odjrif\?
3/ ]]um; 'kucsKyf&mjzpfonfh t&d,mwdkY\ trSefw&m; ]'kueda&m" t&d,opmw&m;}wnf;}}[k
[kwfwkdif;rSefpGm orm'd|d Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf odjrif\?
4/ ]]um; 'kucsKyf&m (edAmef) odkY a&mufaMumif; tusifhjzpfonfh ]'kueda&m"*grdeD y#dy'g t&d,opm
(= r*t&d,opm)w&m;}wnf;}}[k [kwfwkdif;rSefpGm orm'd|d Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf
xGif;azmuf odjrif\?
cspfom; &[ef;wdkY ... pdwfwnfMunfrI ]orm"d}udk yGm;rsm;Muukefavmh? cspfom; &[ef;wdkY ...
pdwfwnfMunfrI orm"d&Sdaom &[ef;onf [kwfwdkif;rSefpGm odjrif\/
cspfom; &[ef;wdkY...xdkYaMumifh omoemawmf ..
1

om0wded'geH/ orm" bdua0 bma0x? orm[dawm bdua0 bduK ,xmblwH yZmemwd/ ud ,xmblwH
yZmemwd? ]]'H 'ku} }Ed ,xmblwH yZmemwd/ ]]t,H 'kuo
rk'a,m}}wd ,xmblwH yZmemwd/ ]]t,H 'kue ad &ma"m}}wd
,xmblwH yZmemwd/ ]]t,H 'kue ad &m"*grdeD y#dy'g}}wd ,xmblwH yZmemwd/ orm" bdua 0 bma0x? orm[dawm
bdua0 bduK ,xmblwH yZmemwd/
wom wd[ bdua0 ]]'H 'ku}}Ed a,ma*g u&PDa,m? ]]t,H 'kuork'a,m}}wd a,ma*g u&PDa,m? ]]t,H
'kueda&ma"m}}wd a,ma*g u&PDa,m? ]]t,H 'kueda&m"*grdeD y#dy'g}}wd a,ma*g u&PDa,m/ (oH?3?363/)

2 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

1/ ]]um; 'kujzpfonfh t&d,mwdkY\ trSefw&m; ]'kut&d,opmw&m;}wnf;}}[k odatmif BudK;pm;


tm;xkwf&rnf/
2/ ]]um; 'kujzpfaMumif;jzpfonfh t&d,mwdkY\ trSefw&m; ]'kuork', t&d,opmw&m;}wnf;}}[k
odatmif BudK;pm;tm;xkwf&rnf/
3/ ]]um; 'kuc sKy&f mjzpfonfh t&d,mwd\
Yk trSew
f &m; ]'kue ad &m" t&d,opmw&m;}wnf;}}[k odatmif
BudK;pm;tm;xkwf&rnf/
4/ ]]um; 'kucsKyf&m (edAmef) odkY a&mufaMumif; tusifhjzpfonfh ]'kueda&m"*grdeD y#dy'g t&d,opm
(= r*t&d,opm)w&m;}wnf;}}[k odatmif BudK;pm;tm;xkwf&rnf}}[k rdefYMum;awmfrl\/

" " "


Mumyef;ESihf yrmwlonfh bk&m;&Sif
ykyo
w
k e 2f
om0wded'gef;/ cspfom; &[ef;wdkY...igbk&m;&Sifonf avmuESifh rjiif;cHkyg? avmuBuD;uom
igbk&m;&SifESifh vma&mufum jiif;cHkaeay\/ cspfom; &[ef;wdkY...w&m;twkdif; "rudkom a[majymwwfolonf avmu wpfpHkwpfa,mufaom olESifhrQ rjiif;cHkyg/
cspfom; &[ef;wdkY ... avmu ynm&Sdolawmfaumif;wdkYu r&Sd[k ac:qdkorkwftyfonfukd igbk&m;&Sifuvnf; ]]r&Sd}}[kyif ac:qdkorkwftyfyg\? cspfom; &[ef;wdkY ...avmu ynm&Sdolawmfaumif;wdkYu
&Sd\[k ac:qdkorkwftyfonfukd igbk&m;&Sifuvnf; ]]&Sd\}}[kyif ac:qdkorkwftyfyg\/
cspfom; &[ef;wdkY...avmu ynm&Sdolawmfaumif;wdkYu r&Sd[k ac:qdkorkwftyf igbk&m;&Sif
uvnf; ]]r&Sd}}[kyif ac:qdkorkwftyfaom t&mum; tb,fygenf;
cspfom; &[ef;wdkY...jrJaom ckdifchHaom wnfwHhaom azmufjyefjcif;oabm r&Sdaom kyfw&m;ukd
avmu r&Sd[k ynm&Sdolawmfaumif;wdkYu ac:qdkorkwftyfyg\? xkdkyfw&m;rsKd;ukd igbk&m;&Sifuvnf;
]]r&Sd}}[kyif ac:qdkorkwftyfyg\/ a0'emukd/y/ onmukd/y/ ocFg&wdkYukd/y/ jrJaom ckdifcHhaom wnfwHhaom
azmufjyefjcif;oabm r&Sdaom 0dnmPfukd avmu r&Sd[k ynm&Sdolawmfaumif;wdkYu ac:qdkorkwftyfyg\?
xkd0dnmPfrsKd;ukd igbk&m;&Sifuvnf; ]]r&Sd}}[kyif ac:qdkorkwftyfyg\/ cspfom; &[ef;wdkY...avmu
2

om0wded'geH/ em[H bdua0 avmaue 0d0'grd? avmaum0 r,m 0d0'wd/ e bdua0 "r0g'D auepd avmuo
0d0'wd/ ,H bdua0 ewdorwH avmau y@dwmeH? t[rd wH ]ewD}wd 0'grd/ ,H bdua0 twdorwH avmau
y@dwmeH? t[rd wH ]twD}wd 0'grd/
ud bdua0 ewdorwH avmau y@dwmeH? ,r[H ]ewD}wd 0'grd lyH bdua0 edpH "k0H owH t0dy&dPmr"rH
ewdorwH avmau y@dwmeH? t[rd wH ]ewD}wd 0'grd/ a0'em/y/ onm/y/ ocFg&m/y/ 0dnmPH edpH "k0H owH
t0dy&dPmr"rH ewdorwH avmau y@dwmeH? t[rd wH ]ewD}wd 0'grd/ 'H acg bdua0 ewdorwH avmau
y@dwmeH? t[rd wH ]ewD}wd 0'grd/
ud bdua0 twdorwH avmau y@dwmeH? ,r[H ]twD}wd 0'grd lyH bdua0 tedpH 'kuH 0dy&dPmr"rH
twdorwH avmau y@dwmeH? t[rd wH ]twD}wd 0'grd/ a0'em tedpm/y/ onm/y/ ocFg&m/y/ 0dnmPH tedpH
'kuH 0dy&dPmr"rH twdorwH avmau y@dwmeH? t[rd wH ]twD}wd 0'grd/ 'H acg bdua0 twdorwH
avmau y@dwmeH? t[rd wH ]twD}wd 0'grd/
twd bdua 0 avmau avmu"arm? wH wxm*awm tbdorKZwd tbdoarwd? tbdorKZw
d mG tbdoarwGm
wH tmpduwd a'aowd ynaywd y|aywd 0d0&wd 0dbZwd OwmeDua&mwd/

tcef; (1) - ykyokwef ! 3

ynm&Sd olawmfaumif;wdkYu r&Sd[k ac:qdkorkwftyf igbk&m;&Sifuvnf; ]]r&Sd}}[kyif ac:qdkorkwftyfaom


t&mum; onfyifwnf;/
cspfom; &[ef;wdkY...avmu ynm&Sdolawmfaumif;wdkYu &Sd\[k ac:qdkorkwftyf igbk&m;&Sif
uvnf; ]]&Sd\}}[kyif ac:qdkorkwftyfaom t&mum; tb,fygenf;
cspfom; &[ef;wdkY...rjrJaom qif;&Jaom azmufjyefjcif;oabm&Sdaom kyfw&m;rsKd;ukd avmu
&Sd\[k ynm&Sdolawmfaumif;wdkYu ac:qdkorkwftyf\? xkdkyfw&m;rsKd;ukd igbk&m;&Sifuvnf; ]]&Sd\}}[kyif
ac:qdkorkwftyfyg\/ rjrJaom a0'em/y/ onm/y/ ocFg&/y/ rjrJaom qif;&Jaom azmufjyefjcif;oabm
&Sdaom 0dnmPfukd avmu &Sd\[k ynm&Sdolawmfaumif;wdkYu ac:qdkorkwftyf\? xkd0dnmPfrsKd;ukd ig
bk&m;&Sifuvnf; ]]&Sd\}}[kyif ac:qdkorkwftyfyg\/ cspfom; &[ef;wdkY...avmu ynm&Sd olawmfaumif;
wdu
Yk &S\
d [k ac:qdo
k rkwt
f yf igbk&m;&Siu
f vnf; ]]&S\
d }}[kyif ac:qdo
k rkwt
f yfaom t&mum; onfyif
wnf;/
cspfom; &[ef;wdkY...avmu ysufpD;wwfaom w&m; (avmu"r)[l &Sd\? xkdw&m;ukd wxm*w
trnf&awmfrlaom oifwdkYq&m igbk&m;onf orm'd|dPfynmjzifh xdk;xGif;odjrifawmfrl\? orm'd|d
Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmufodjrifawmfrl\/ xkdw&m;udk orm'd|dPfynmjzifh xdk;xGif;
odjrifawmfrlNyD;vQif orm'd|dPfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmufodjrifawmfrlNyD;vQif xkdw&m;udk
tusOf;tm;jzifhvnf; a[mMum;ay;awmfrl\? tus,ftm;jzifhvnf; a[mMum;ay;awmfrl\? okyfxkwfum
uGu
J jJG ym;jym; odatmifvnf; a[mMum;ay;awmfr\
l ? xkw
d &m;udk oifcspo
f m;wd\
Yk todPf wnf&v
dS matmif
usiphf Ofukd Tejf yvsuv
f nf; a[mMum;ay;awmfr\
l ? teuft"dym ,fuv
kd nf; zGiq
hf jkd yay;awmfr\
l ? uGu
J jJG ym;jym;
odatmifvnf; cGJjcm;a0zefum a[mMum;ay;awmfrl\? Oyrmxkwfaqmifum ay:vGifxif&Sm;atmifvnf;
jyKvkyfay;awmfrl\/
cspo
f m; &[ef;wd.Yk ..wxm*wtrnf&awmfral om oifwq
Ykd &m igbk&m;onf orm'd|d Pfynmjzifh
xdk;xGif;odjrifawmfrlNyD;vQif orm'd|dPfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf odjrifawmfrlNyD;vQif
tusOf ; tm;jzif h v nf ; a[mMum;awmf r l t yf a om tus,f t m;jzif h v nf ; a[mMum;awmf r l t yf a om
okyfxkwfum uGJuGJjym;jym; odatmifvnf; a[mMum;ay;awmfrltyfaom oifcspfom;wdkY\ todPf
ud bdua0 avmau avmu"arm? wH wxm*awm tbdorKZwd tbdoarwd? tbdorKZdwGm tbdoarwGm
wH tmpduwd a'aowd ynaywd y|aywd 0d0&wd 0dbZwd OwmeDua&mwd lyH bdua0 avmau avmu"arm?
wH wxm*awm tbdorKZwd tbdoarwd? tbdorKZdwGm tbdoarwGm tmpduwd a'aowd ynaywd y|aywd
0d0&wd 0dbZwd OwmeDua&mwd/
a,m bdua 0 wxm*awe {0H tmpdu,
d rmae a'od,rmae ynyd,rmae y|yd,rmae 0d0&d,rmae 0dbZd,rmae OwmeDu&d,rmae e Zmemwd e ywd? wr[H bdua0 AmvH ykxkZeH tEH tpuKuH tZmeEH tyEH
udEd ua&mrd a0'em bdua0 avmau avmu"arm/y/ onm bdua0/y/ ocFg&m bdua0/y/ 0dnmPH bdua0
avmau avmu"arm? wH wxm*awm tbdorKZwd tbdoarwd? tbdorKZw
d mG tbdoarwGm tmpduw
d a'aowd
ynaywd y|aywd 0d0&wd 0dbZwd OwmeDua&mwd/
a,m bdua 0 wxm*awe {0H tmpdu,
d rmae a'od,rmae ynyd,rmae y|yd,rmae 0d0&d,rmae 0dbZd,rmae OwmeDu&d,rmae e Zmemwd e ywd? wr[H bdua0 AmvH ykxkZeH tEH tpuKuH tZmeEH tyEH
udEd ua&mrd
ao,sxmyd bdua0 OyvH 0g y'krH 0g yk@&DuH 0g O'au ZmwH O'au oH0H O'um tpK*r Xmwd tEkyvdwH
O'aue? {0ar0 acg bdua0 wxm*awm avmau Zmawm avmau oH0am avmuH tbdbk,s 0d[&wd
tEkyvdawm avmauemwd/ (oH?2?113-114? pmydk'f?94/ ykyokwef/)

4 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

wnf&Sdvmatmif usifhpOfudk Tefjyvsufvnf; a[mMum;ay;awmfrltyfaom teuft"dym,fudkvnf;


zGifhqdkjyay;awmfrltyfaom uGJuGJjym;jym; odatmifvnf; cGJjcm;a0zefum a[mMum;ay;awmfrltyfaom
Oyrmxkwfaqmifum ay:vGifxif&Sm;atmifvnf; jyKvkyfay;awmfrltyfaom avmu ysufpD;wwfaom
w&m; (avmu"r) [lonf tb,fenf;
cspfom; &[ef;wdkY...kyf (a0'em onm ocFg& 0dnmPf)w&m;onf avmu ysufpD;wwfaom
w&m;wnf;? xkdw&m;ukd wxm*wtrnf&awmfrlaom oifwdkYq&m igbk&m;onf orm'd|dPfynmjzifh
xdk;xGif;odjrifawmfrl\? orm'd|dPfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmufodjrifawmfrl\/ xkdw&m;udk
orm'd|dPfynmjzifh xdk;xGif;odjrifawmfrlNyD;vQif orm'd|dPfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf
odjrifawmfrlNyD;vQif xkdw&m;udk tusOf;tm;jzifhvnf; a[mMum;ay;awmfrl\? tus,ftm;jzifhvnf;
a[mMum;ay;awmfrl\? okyfxkwfum uGJuGJjym;jym; odatmifvnf; a[mMum;ay;awmfrl\? oifcspfom;wdkY\
todPf wnf&Sdvmatmif usifhpOfudk Tefjyvsufvnf; a[mMum;ay;awmfrl\? teuft"dym,fudkvnf;
zGifhqdkjyay;awmfrl\? uGJuGJjym;jym; odatmifvnf; cGJjcm;a0zefum a[mMum;ay;awmfrl\? (kyfonf
a&jrKyfpdkifESifh yrmwl\? a0'emonf a&yGufESifh yrmwl\? onmonf wHvQyfESifh yrmwl\? ocFg&wdkYonf
iSufaysmwkH;ESifh yrmwlMu\? 0dnmPfonf rsufvSnfhkyfESifh yrmwl\..ponfjzihf) Oyrmxkwfaqmifum
ay:vGifxif&Sm;atmifvnf; jyKvkyfay;awmfrl\/
cspfom; &[ef;wdkY...tMuifolonf odkY igbk&m;&Sifu orm'd|d Pfynmjzifh xdk;xGif;odjrifawmf
rlNy;D vQif orm'd|d Pfynmjzifh ud,
k w
f ikd rf suaf rSmuf xGi;f azmufojd rifawmfrNl y;D vQif avmu"r trnf&onfh
,if; kyf (a0'em onm ocFg& 0dnmPf)w&m;udk tusOf;tm;jzifhvnf; a[mMum;ay;awmfrltyfonf
jzpfygvsuf tus,ftm;jzifhvnf; a[mMum;ay;awmfrltyfonfjzpfygvsuf okyfxkwfum uGJuGJjym;jym;
odatmifvnf; a[mMum;ay;awmfrltyfonfjzpfygvsuf oifcspfom;wdkY\ todPf wnf&Sdvmatmif
usiphf Ofukd Tejf yvsuv
f nf; a[mMum;ay;awmfrt
l yfonfjzpfygvsuf teuft"dym ,fuv
kd nf; zGiq
hf jkd yay;awmf
rltyfonfjzpfygvsuf uGJuGJjym;jym; odatmifvnf; cGJjcm;a0zefum a[mMum;ay;awmfrltyfonf jzpfygvsuf
(kyfonf a&jrKyfpdkifESifh yrmwl\? a0'emonf a&yGufESifh yrmwl\? onmonf wHvQyfESifh yrmwl\?
ocFg&wdkYonf iSufaysmwkH;ESifh yrmwlMu\? 0dnmPfonf rsufvSnfhkyfESifh yrmwl\..ponfjzihf) Oyrm
xkwfaqmifum ay:vGifxif&Sm;atmifvnf; jyKvkyfay;awmfrltyfonfjzpfygvsuf avmu"r trnf&onfh
,if;kyf (a0'em onm ocFg& 0dnmPf) w&m;udk Pfynmrsufpdjzifh rod? Pfynmrsufpdjzifh rjrif/
cspo
f m; &[ef;wd.Yk .. ynmrsupf d r&So
d nfh ynmrsupf d umPf;aeonfh (kyf a0'em onm ocFg& 0dnmPfu)kd
rodrjrifonfh xkdykxkZef irkdufom;ukd igbk&m;&Sifonf tb,fokdY jyKvkyfay;EkdifygtHenf;/
cspfom; &[ef;wdkY ... jzpfoifhjzpf&m EIdif;cdkif;zG,f&m avmu Oyrmaomfum; MumnKdyef;onfjzpfap?
Mumy'krmyef;onfjzpfap? Mumyk@&dufyef;onfjzpfap a&xJyif jzpfay:cJh&\? a&xJyif BuD;yGm;cJh&\?
a&xJrS a&rsufESmjyifay:odkY wufa&mufum yGifhvef;vmaomtcg a&ESifh vdrf;usHrI r&SdbJ a&ay:yif
&yfwnfaeEdkifcJh\? a&ESifh vdrf;usHrI r&Sd/ cspfom; &[ef;wdkY... Oyrmtwlyif wxm*w trnf&awmf
rlaom oifwdkYq&m igbk&m;onf MoumoavmuBuD; arG;zGm;vmcJh&\? MoumoavmuBuD;yif BuD;yGm;vmcJh&\? MoumoavmuBuD; arG;zGm;vmcJh&aomfvnf; MoumoavmuBuD;yif BuD;yGm;vmcJh&aomfvnf;
avmuBuD;udk ausmfvTm;vTrf;rdk;um avmuBuD;ESifh Niduyfvdrf;usHrI r&SdbJ oDwif;okH;aexdkifEdkifyg\}}3 [k
a[mMum;awmfrl\/
3

oifcspfom;wdkYonf xdkcEmig;yg;udk rodMuaomfvnf; ..igbk&m;&SifrSm oifcspfom;wdkYESifh NiduyfrI vdrf;usHrI r&Sdyg


(= 0rf;enf;rI aMuuGrJ I r&Syd g)/ igbk&m;&Si\
f edAm efoYkd oGm;&m vrf;aMumif;jzpfonfh w&m;awmfukd a[mMum;jyoay;jcif;
qdkonfh wm0ef0w&m;udk &Gufaqmifay;jcif;rQom jzpfayonf[k qdkvdkayonf/

tcef; (1) - kyfur|mef;ydkif; ! 5

kyfur|mef;ydkif;
kyf (28) yg; Z,m;
kyftppf r[mbkwf "mwfBuD; 4 - yg; (edyE-r[mblwly)
1/ yx0D"mwf
(yx0D"mwk)
2/ tmayg"mwf (tmayg"mwk)

3/ awaZm"mwf (awaZm"mwk)
4/ 0ga,m"mwf (0ga,m"mwk)

+
Oyg'gkyf 24 - yg; (Oyg'gly)
kyftppf Oyg'gkyf 14 - yg; (edyE-Oyg'gly)
tMunfkyf
1/ rsufpdtMunf
2/ em;tMunf
3/ ESmacgif;tMunf
4/ vQmtMunf
5/ udk,ftMunf

(yom'ly)
(puKyom')
(aomwyom')
(Cmeyom')
(Zd0Sgyom')
(um,yom')

tmkHkyf
1/ lygkH = tqif;
2/ o'gkH = toH
3/ *EmkH = teHY
4/ &omkH = teHY
(5/ azm|AmkH =
tawGUtxd"mwf)

(a*gp&ly)
(ly = 0P)
(o')
(*E)
(&o)
(azm|A)

bm0kyf
1/ trsKd;om;jzpfaMumif;
2/ trsKd;orD;jzpfaMumif;
1/ [',0wK
1/ kyfoufapmifh"mwf
1/ uAVDum&tm[m&
= tqDtap; = MoZm

(bm0ly)
(yk&dobm0)
(wdbm0)
([',ly)
(ZD0dwd`Ed,)
(tm[m&ly)

kyftwk Oyg'gkyf 10 - yg; (tedyE-Oyg'gly)


1/ tmumo"mwf (tmumo"mwk) trlt&mkyf
= tMum;tayguf (= y&dap'ly) 1/ ayghrI
2/ El;nhHrI
0dnwfkyf
(0dnwdly)
3/ trI
1/ ukd,ftrlt&m (um,0dnwd)
aumif;rGef
2/ EIwftrlt&m (0pD0dnwd)
chHnm;rI

(0dum&ly) vuPkyf
(v[kwm) 1/ a`ErjynfhpkHrD
a&S;OD;tpjzpfjcif;
(rk'kwm)
(urnwm) 2/ a`EjynfhpkHNyD;aemuf
tqufqufjzpfjcif;
3/ &ifhjcif; = XD
4/ ysufjcif; = bif

(vuPly)
(Oyp,)
(oEwd)
(Z&wm)
(tedpwm)

6 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

kyf (28) yg;


kyfw&m;wdkYonf blwkyf Oyg'gkyf[k tusOf;tm;jzifh ESpfrsKd;&Sd\/ tjcm;aomkyfrsm;xuf oabm
vuPmtm;jzifv
h nf;aumif; txnfu,
kd jf 'yftm;jzifv
h nf;aumif; Bu;D us,x
f if&mS ;aom "mwfBu;D av;yg;ukd
blwly = blwkyf r[mblw = r[mbkwf[k ac:qdkonf/ r[mbkwf av;yg;udk rSDjzpfaom (24)rsKd;aom
kyfudk Oyg'gkyf[k ac:qdkonf? r[mbkwf"mwfBuD;av;yg;udk jzLatmif 0gatmif eDatmif odkY ponfjzifh
jc,fvS,faom trTef;wifkyfrsm;wnf;/
wpfzef .. ,if;r[mbkwfav;yg;udk "mwk (= "mwf) [kvnf; ac:qdkjyef\/ rdrdoabmudk rdrd
aqmifxm;Ekdifaom rdrdoabmtwdkif; xif&Sm;aom w&m;udk "mwk (= "mwf)[k ac:qkd\/ yx0D"mwfonf
rm-usef;-av;-aysmh-acsm-aygh[laom rdrdoabmukd rdrdaqmifxm;\/ tmayg"mwfonf ,dkpD;-zGJUpnf;[laom
rdrdoabmudk rdrdaqmifxm;\/ awaZm"mwfonf yl-at;[laom rdrdoabmukd rdrdaqmifxm;\/
0ga,m"mwfonf axmufuef-wGef;uef[laom rdrdoabmudk rdrdaqmifxm;\/ xdkaMumifh ,if;av;yg;udk
"mwf[kvnf; ac:qdkonf/

(1) r[mbkwf "mwfBuD; (4) yg;


1/ yx0D"mwf
*kyx0Dtkyfpk

v[kyx0Dtkyfpk

1/ rmrI ...oabm
3/ Murf;rI ...oabm
5/ av;rI ...oabm

2/ aysmhrI ...oabm
4/ acsmrI ...oabm
6/ ayghrI ...oabm

2/ tmayg"mwf
1/ j'0bm0 = y*&PvuPm
2/ tmAEebm0 = tmAEevuPm

= ,dkpD;rIoabm
= zGJUpnf;rIoabm

3/ awaZm"mwf
1/ (u) OPSbm0 = OPSawaZm = ylrIoabm
( c ) oDwbm0 = oDwawaZm = at;rIoabm
2/ y&dygpebm0 = &ifhusufaprIoabm

4/ 0ga,m"mwf
1/ 0dwrebm0
2/ ork'D&Pbm0

= axmufuefrIoabm
= wGef;uefrIoabm

(2) yom'kyf = tMunfkyf = tMunf"mwf (5) yg;


1/
2/
3/
4/
5/

puKyom'
aomwyom'
Cmeyom'
Zd0Sgyom'
um,yom'

=
=
=
=
=

rsufpd tMunf?
em; tMunf?
ESm tMunf = ESmacgif;tMunf?
vQm tMunf?
udk,f tMunf?

tcef; (1) - kyfur|mef;ydkif; ! 7

(3) a*gp&kyf = tmkHkyf (7) rsKd;


1/
2/
3/
4/
5/

lygkH
o'gkH
*EmkH
&omkH
azm|AmkH

=
=
=
=
=

tqif; = ta&mif = 0P?


toH?
teHY?
t&om?
tawGUtxd (= yx0D awaZm 0ga,m)?4

(4) bm0kyf (2) yg;


1/ wdbm0kyf
2/ yk&dobm0kyf

= trsKd;orD;jzpfaMumif;kyf?
= trsKd;om;jzpfaMumif;kyf?5

(5) [',kyf (1) yg;


1/ [',0wKkyf = raem"mwf raem0dnmP"mwf [laom todpdwfwdkY\ rSD&mjzpfaom kyf?6

(6) ZD0dwkyf (1) yg;


1/ ZD0dwda`E = ZD0dw = oufapmifhkyf = oufapmifh"mwf??7

(7) tm[m&kyf (1) yg;


1/ uAVDum&tm[m& = pm;rsKdtyfaom tpmtm[m& yg0ifwnf&Sdaom tqDtap; tESpf MoZm?8

kyt
f ppf (18) yg;
txufazmfjyyg (18)rsKd;aom kyfw&m;wdkYudk uuVw = cufrmrI paom rdrd rdrd\ Opmjzpfaom
udk,fydkifobm0vuPm = y&rw"robm0owd udk,fpDygaomaMumifh obm0kyf[kvnf; ac:onf/ (1)
4

rSwcf suf ---- yx0D awaZm 0ga,m "mwfo;Hk yg;udyk if awGUxd &aumif;onft
h wGuf azm|A"mwf[k ac:qdo
k jzifh
,if;"mwfokH;yg;ESifhwuG a*gp&kyf = tmkHkyf (7)rsKd; jzpfonf/ a&wGufNyD;onfudk xyfr,l&aom t*[dw*[P
enf;t& qdk&rl kyf (28)yg;ukd a&wGuf&m ,if;"mwfokH;yg;wdkYudk "mwfBuD;av;yg; xnfhoGif;a&wGufaomf tmkHkyf
(4)rsK;d wnf;/
5
rSwcf suf ---- a,bk,stm;jzifh trsK;d o;D trsK;d o;D jzpfaMumif;bm0kyw
f pfrsK;d om &S\
d ? trsK;d om; trsK;d om;jzpfaMumif;
bm0kyw
f pfrsK;d om &S\
d / wpfO;D wpfrsK;d pDom a,bk,stm;jzifh &Sw
d wf\/ bm0kyo
f nfvnf; wpfu,
kd v
f ;Hk ysUH EHUS
wnf\/ ObawmAsnf; = vdif = Asnf;ESpfrsKd;&Sdaom yk*dKvfwdkYvnf; &Hcg&SdwwfaomaMumifh a,bk,s[k qdkjcif;jzpfonf/
odkYaomf ,if;ObawmAsnf;wdkYvnf; bm0kyfum; wpfckaom tcsdefumvtwGif; wpfrsKd;pDom &SdEdkifayonf/
(tbd?|?1?359 - Munfhyg/)
6
ESvkH;tdrftwGif; ykef;nufaphcefY us,faom wGif;i,f wnf&Sdaom aoG;rsm; ysHUESHUvsuf jzpfyGm;aeMuaom [',
'ouuvmyfwdkYwGif yg0ifaom [',kyfonf raem"mwf+raem0dnmP"mwf[laom todpdwfwdkY\ rSD jzpf&mkyf
jzpfaomaMumifh [',0wKkyf rnf\/ ya0gum& = cEmig;yg;&Sdaom bkHudk &nfTef;xm;onf/
7
kyfum; uHaMumifhjzpfaom urZkyfuvmyfwdkif; yg0if uvmyfwl urZkyfwdkYukd apmifha&Smufay;aom
urZkyfwdkY\ toufwnf;? wpfudk,fvkH; ysHUESHUvsuf wnf&Sd\/?
8
rSwfcsuf ---- y"meenf;tm;jzifh qdjk cif;wnf;/ urZ pdwZ OwkZ tm[m&Z kyu
f vmyfwikd ;f MoZm yg0ifvsuyf if
&S\
d / urZMoZm pdwZ MoZm OwkZMoZm tm[m&ZMoZm[k toD;toD; ac:qd\
k / (kyu
f r|mef;Z,m;rsm;wGif Munhyf g)
pm;rsKdtyfaom tpmtm[m&onf cEmtdrftwGif; rysHUESHUrD OwkZkyfuvmyfwdkY\ taygif;tpkrQomwnf;/ ,if;
kyfuvmyfwdkYwGif yg0ifwnf&Sdaom MoZmudk y"meenf; ed'eenf;tm;jzifh uAVDum&tm[m&[k ac:qdkxm;jcif;
jzpfonf/

8 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

1/ jzpfNyD;vQif ysufaom tjcif;t&m[laom tedpwm


2/ jzpfjcif; ysufjcif;jzifh tESdyfpufcH&aom tjcif;t&m[laom 'kuwm
3/ rysufpD;bJ tusdwftcJ tcdkiftrm tESpfom&tm;jzifh wnfaeonfh tw r&SdrI tjcif;t&m[laom
tewwm ---odkY paom .. kyf-emrfy&rw"mwfom; tm;vkH;ESifh oufqdkifaom trsm;qdkif omrnvuPm
&SdaomaMumifh ovuPkyf[kvnf; ac:onf/ (2)
uH-pdwf-Owk-tm[m& [laom taMumif;w&m;wdkYonf jzpfaptyfaomaMumifh edyEkyf[kvnf;
ac:onf/ (3)
kyfqdkonfhtwdkif; a&S;ujzpfoGm;aom kyftpDtpOfESifh rwlbJ wpfrsKd;wpfzkH ajymif;vJ topftopf
jzpfwwfaomaMumifh = azmufjyefwwfaomaMumifh lyly = lykyf[kvnf; ac:onf/ kyfqdkrS wu,hf
kyftppf[k qdkvdkonf/ (4)
tedp 'ku tew[k vuPm,mOfokH;csuf wif okH;oyfaumif;aomaMumifh = 0dyembm0em
ur|mef; pD;jzef; IyGm; &aumif;aomaMumifh oroe = oroekyf[kvnf; ac:onf/ (5)
atmufwGif qufvufazmfjyrnfh usefkyftwk (10)rsKd;wdkYum; xdkuJhodkY r[kwf (1) tobm0kyf
(2) tvuPkyf (3) tedyEkyf (4) tlykyf (5) toroekyf = toHroekyfrsm;wnf;/

tedyE yk f = kyt
f wk (10) rsK;d
(8) y&dap'kyf (1) yg;
1/ tmumo"mwf = kyfuvmyfwdkY\ tMum;tayguf = y&dap'kyf? 9

(9) 0dnwfkyf (2) rsKd;


1/ um,0dnwf = udk,fjzifh odapwwfaom udk,ftrlt&m
2/ 0pD0dnwf = EIwfjzifh (= pum;oHjzifh) odapwwfaom EIwftrlt&m10
9

kyfuvmyfwdkYudk wpfckESifhwpfck ra&m,Suf&atmif ykdif;jcm;wwfaom kyfuvmyfwdkY\ tMum;tayguf tmumo


"mwfudk kyu
f vmyfwu
Ykd kd ykid ;f jcm;aMumif; jzpfaomaMumifh y&dap'ky[
f k ac:qd\
k / tmumo"mwfonf y&rwftppf
r[kw?f kyu
f vmyfEpS cf k odrYk [kwf kyu
f vmyftrsm;pk jzpfay:vmonft
h cg tvkv
d dk jzpfay:vmaom ynwfrQomwnf;/

10

0dnwf ---- rdr\


d twGi;f oabm tvdq
k Eukd olwpfyg;tm; odapwwf odapEdik af om trlt&mtxl;udk 0dnwfyk [
f k
ac:\/ um,0dnwf[o
l nf rdr\
d twGi;f oabm tvdq
k Eukd olwpfyg;tm; ud,
k jf zifh odapwwfaom trlt&mwnf;?
Oyrm - vuf,rf;jyac:jcif; ponfwnf;/ / 0pD0dnwf[lonf EIwfjzifh (= pum;oHjzifh) rdrd\ twGif;oabm tvdk
qEukd olwpfyg;tm; odapwwfaom trlt&mwnf;/ Oyrm - vmyg[k EIwjf zifh (= pum;oHjzif)h ac:a0:jcif;rsK;d wnf;/
vuf,rf; jy&m vmapvdak om rdr\
d twGi;f oabm tvdq
k Eukd olwpfyg;u odEikd jf cif;onf vuf,yfac:vdu
k o
f nf
wGif yg0ifaeaom um,0dnwfkyf\ tpGrf;wnf;/ vmyg[k toHudk jyK&m vmapvdkaom rdrd\ twGif;oabm
tvdkqEudk olwpfyg;u odEdkifjcif;onf xdktoHwGif yg0ifaom 0pD0dnwfkyf\ tpGrf;wnf;[k rSwfyg/ / oufrJh
t&m0wKwdkY\ vIyf&Sm;rI xdkodkY rodEdkifjcif;rSm xdk0dnwfkyfrsm;\ oufrJht&m0wKwdkY\ vIyf&Sm;rI r&SdaomaMumifh[k
tqdk&Sd\/ um,0dnwf 0pD0dnwf kyfwdkYum; pdwfaMumifhjzpf&um; oufrJht&m0wKwdkY pdwfr&SdaomaMumifh xdk0dnwf
kyfrsm;onf oufrJhkyfwdkY rwnfEdkifjcif; jzpfonf/

tcef; (1) - kyfur|mef;ydkif; ! 9

(10) 0dum&kyf (5) rsKd; (3) rsKd;


1/ ly v[kwm = (pdwZ-OwkZ-tm[m&Z) kyfwdkY\ ayghrIoabm?
2/ ly rk'kwm
= (pdwZ-OwkZ-tm[m&Z) kyfwdkY\ El;nhHrIoabm?
3/ ly urnwm = (pdwZ-OwkZ-tm[m&Z) kyfwdkY\ trI aumif;rGef chHnm;rIoabm?
(0dnwfkyf ESpfrsKd;ESifh kyf okH;rsKd;udk 0dum&kyf[kvnf; ac:qkdonf/ xl;axGjcm;em;aom trlt&m
kyfrsm;[k qkdvkdonf/)

(11) vuPkyf (4) rsKd;


1/ Oyp, = (u) b0wpfck kyftppfwdkY\ a&S;OD;tp jzpfjcif;oabm?
( c ) a`E jynfhpkHonhfwkdifatmif = b0wpfck &xdkuforQ kyfrsm; jynfhpkHonfhwdkifatmif
kyftppfwdkY\ txuftxuf wdk;wuf jzpfjcif;oabm/
2/ oEwd = b0wpfck a`EjynfhpkHNyD;aemuf kyftppfwdkY\ aU&SESifh aemuf tpOfrjywf qufpyfvsuf
txyfxyf jzpfjcif;oabm/11
3/ Z&wm = kyftppfwdkY\ &ifhjcif; tdkjcif; aqG;jrnfhjcif;oabm/
(kyftppfwdkY\ wnfrI XDumvudk qdkvdkonf/)
4/ tedpwm = kyftppfwdkY\ ysufjcif;oabm/
(kyftppfwdkY\ ysufrI = bifudk qdkvdkonf/)
tmumo"mwfEiS w
hf uG 0dum&kyf (5)rsK;d vuPkyf (4)rsK;d ? (10)rsK;d aomkyw
f o
Ykd nf vuPma&;
okH;wefodkY wifum 0dyem IyGm;okH;oyfjcif;iSm rxdkufaomaMumifh toroEky*kyf = toroekyfwdkY
rnfMu\/ uH-pdw-f Owk-tm[m& [laom taMumif;w&m;wdaYk Mumifh jzpfay:vmaom edyE yk w
f Ykd r[kw&f um;
tedyEkyfwdkY rnfMu\/ wu,fh kyftppfwdkYvnf; r[kwfMuukef/ xdkwGif tmumo"mwf[lonf tE&y&dap'
rQom jzpf\/
tE&y&dap'-[lonf xkdxkd kyfuvmyfwdkY\ kyfuvmyfwpfckESihf kyfuvmyfwpfck ra&m,Sufjcif;\
taMumif; jzpfaomaMumifh kyfuvmyfwdkY\ tMum;taygufjzpfaom e,fjcm;a'o tydkif;tjcm;wnf;/12
0dnwfyk w
f rYkd mS vnf; ud,
k t
f rlt&m EIwt
f rlt&m tjcif;t&mrQom jzpfonf/ kyt
f ppfw\
Ykd trlt&m
tjcif;t&mrQomwnf;/ vuPky[
f o
l nfrmS vnf; kyt
f ppfw\
Ykd jzpfrI wnfrI ysurf I tjcif;t&mrQomwnf;/
0dum&kyf[lonfrSmvnf; pdwZkyf OwkZkyf tm[m&ZkyfwdkY\ xl;axGuGJjym;jcm;em;aom trlt&mxl;rsm;
omwnf;/ xdkaMumifh wu,fh kyftppfwdkYum; r[kwfMuay/ xkdaMumifhvnf; 0dyem rIaumif;ay/ odkYaomf
uho
J Ykd kyw
f &m;wdu
Yk kd y&rwfoYkd qku
d af tmif odr;f qnf;aeonfh emrlyy&dap'Pfyidk ;f 'd|0d o
d 'k pd cef;um;
13
,if;kyftwk (10)rsKd;wdkYudk a&maESm odrf;qnf;&ef 0dok'dr*t|uxm vnf;aumif; vuPm[m&aewd
enf;tm;jzifh r[m&m[kavm0g'okwef14paom xkdxdkokwefwdkYvnf;aumif; zGifhqkdxm;ayonf a[mMum;
xm;awmfrlayonf/
11

rSwcf suf ---- kyt


f ppfw\
Ykd jzpfru
I ydk if a0ae,sw\
Ykd tvdt
k Zmo,"mwftm;avsmpf mG tcsed u
f mvykid ;f jcm; ESprf sK;d
a[mMum;xm;awmfro
l nf[k rSwyf g/ kyEf pS rf sK;d vk;H wdo
Yk nfyif kyt
f ppfw\
Ykd jzpfjcif; Oyg'foabmw&m;om jzpfMuonf/
12
tE&y&dapa'gwd wHwHuvmygeH touF&um&Pwm, tE&blawm y&dapa'g/ (r[m#D?2?354/)
13
14
(0dok'd?2?225/)
(r?2?86/)

10 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

tmumo"mwfudk rjrifu kyfuvmyfudk rjrifEdkif/ kyfuvmyfukd rjrifygu kyfuvmyfwpfcktwGif;


wnf&Sdaom y&rwkyfw&m;tppfwdkYudk rodrf;qnf;Edkif/ y&rwfodkY Pftjrif rqkdufu tewodkYvnf;
rqdkufEkdif? tewodkY Pftjrif rqdkufu ppfrSefaom 0dyemPfvnf; rjzpfEdkifay/ xdkaMumifh kyfemrfudk
odrf;qnf;aeonfh 'd|d0dok'dykdif; tmumo"mwfudk I&ef TefMum;ae&jcif;jzpf\/ kyfuvmyfwpfckwpfck\
twGif; wnf&Sdaom y&rw kyftppfwdkYukd odrf;qnf;Ekdifaomtcg ,if;kyftppfwdkY\ jzpfrI wnfrI
ysurf u
I v
kd nf; rvTrJ a&Smifom jrifawGUaernfom jzpf\/ xdak Mumifh ,if;vuPkyw
f u
Ykd v
kd nf; odr;f qnf;&\/
15
jzpfrI wnfrI ysufrIwdkYum; ocFww&m;wdkY\ ocFwvuPmwnf;/ ,if;ocFwvuPmudk jrifygrS um;
ocFww&m;wpfck um; ocFww&m;wpfck[k a&S;ocFwESifh aemufocFwudk ydkif;jcm; &Edkifrnf? oEwdCe
[laom kyftpOftwef; twkH;tcJ NydKEdkifrnf/ CeNydKrSvnf; y&rwfodkY Pftjrifqdkufrnf/ y&rwfodkY
Pftjrif qdkufygrSvnf; tewodkY Pftjrifqkdufrnf/ tewodkY Pftjrif qkdufygrSvnf; vuPma&;
okH;wefvkH; xif&Sm;um ppfrSefaom 0dyemPfonf jzpfay:vmEdkifayrnf/ wpfzef &d,myxydkif;qdkif&m
IuGuf orZOfydkif;qdkif&m IuGuf pdwZkyf OwkZkyf tm[m&ZkyfIuGufwdkY 0dum&kyfwdkYum; a&SmifvTJ
r&Ekdifaom rvTJra&Smifom awGUjrifae&rnfh ,if;kyftppfwdkY\ xl;axGuGJjym;jcm;em;aom trlt&mkyfwdkYom
jzpfMu&um; ,if;wdkYudkvnf; tydkif; a&maESm odrf;qnf;&ef ygVdawmfESifh t|uxmwdkYu TefMum;
xm;awmfrjl cif; jzpf\/ odaYk omf ,if;kyt
f wkwrYkd mS kyt
f ppfwu
Ykd dk rS
D jzpfay:vmMuaom twkta,mifwo
Ykd m
jzpfjcif;aMumifh oroePf O',A,Pfpaom 0dyemykid ;f odYk a&muf&adS omtcgum; ,if;kyt
f wkwu
Ykd kd
0dyem rI&efvnf; TefMum;xm;awmfrlayonf/

(6) 'Gg& wnf&adS om kyu


f vmyfrsm;
0do'k rd *t|uxm16um; puK'Gg& aomw'Gg& Cme'Gg& Zd0Sg'Gg& raem'Gg&wdkY (54)rsKd;aom kyfw&m;?
um,'Gg& (44)rsKd;aom kyfw&m;wdkYudk a&wGufjyxm;\/ odkYaomf ,if;0dok'dr*t|uxm17yif awaZm
aum|mo (4)rsKd;ESifh tmoymoaum|morS wpfyg;aom 0ga,maum|mo (5)rsKd;wdkY ZD0dwe0u
uvmyfkyfw&m;wdkY toD;toD; &SdaMumif;udk azmfjyxm;\/ ,if;awaZmaum|mo 0ga,maum|mo
kyfw&m;wdkYum; cEmudk,fwpfudk,fvkH; tESHYtjym; wnf&SdMuaom kyfw&m;wdkY jzpfMu\/ odkYtwGuf pdwZkyf
OwkZkyf tm[m&Zkyw
f o
Ykd nf cEmud,
k w
f pfu,
kd v
f ;Hk tESt
YH jym; wnf&adS eMuouJo
h Ykd tvm;wlyif ZD0w
d e0u
uvmyfyk w
f o
Ykd nfvnf; cEmtdrw
f pfcv
k ;Hk tESt
YH jym;yif wnf&adS eMuayonf/ xdaYk Mumifh v,fwq
D &mawmf18
bk&m;u rdrd\ y&rw'DyeD wGif um,'ouuvmyf bm0'ouuvmyf ZD0dwe0uuvmyf (3)rsKd;wdkYonf
15

(tH?1?150/)
puK'gG &o [d puK-um,-bm0'ou0aoe wo urZlyged? Oywru
med ye awoH Owk-pdwm -[m&ork|memed
pwk0DowDwd pwkyPmo a[mEd/ wxm aomw-Cme-Zd0Sg'Gga&ok/ um,'Gga& um,- bm0'ou0aoe ap0
Owkork|mem'd0aoe p pwkpwmvDo/ raem'Gga& [',0wK-um,-bm0'ou0aoe ap0 Owkork|mem'd0aoe
p pwkyPmoar0/ (0dok'd?2?259/)
17
aoaook pwkork|maeok t|ok ZD0dwe0ua0 wDPd p MoZ|rumeDwd awwo lyged ygu#med a[mEd/
(0dok'd?2?223/ pmydk'f?664/)
aoaoolwd oEyem'd0aoe ap0 O'*Frm'd0aoe p y0awok awaZm0ga,maum|maook/ (r[m#D?2?352)
18
0dok'dra* ye aoaook pwkork|maeok t|ok ZD0dwe0ua0 wDPd MoZ|rumed pmwd awwo awwo
lyged ygu#med a[mEDwd 0kwH/ ww t|olwd ygpu*dtmoymo0Zdawok wDok awaZmaum|maook
yok 0ga,maum|maoolwd t|ok/ wd umravmauyd ouvo&D&AsmyDok awaZm0ga,maum|maook
vArmewm {wH ouvo&Da&{0 '|AEd/ (y&rw'DyeD?321/)
16

tcef; (1) - kyfur|mef;ydkif; ! 11

cEmtdrfwpfckvkH; tESHYtjym; wnf&SdaeMuonfh ]]ouvo&D&AsmyD}} kyfuvmyf (3)rsKd;wdkY jzpfaMumif;udk


txufyg ,if;0do'k rd *t|uxmudyk if ud;k um; zGiq
hf x
kd m;ayonf/ odt
Yk wGuf ,if;ZD0w
d e0uuvmyfuykd g
(6)'Gg&vkH;wdkY xyfrH aygif;pyfvdkufygu um,'Gg& kyfuvmyftrsKd;tpm; (6)rsKd; kyftrsKd;tpm; (53)rsKd;?
usef 'Gg& (5)rsKd;wdkY kyfuvmyftrsKd;tpm; (7)rsKd;pD kyftrsKd;tpm; (63)rsKd;pD toD;toD; wnf&Sdaeayonf/
odkYaomf trsKd;tpm;\ ta&twGufudkom qdkvdkonf/ wpfrsKd;rsKd;um; kyfuvmyfaygif; rsm;pGm
kyftrsKd;tpm;aygif; rsm;pGm wnf&SdEdkifayonf/
xdkZD0dwe0uuvmyfwdkYwGif tpmudk aMuusufapwwfonfh *[PDtrnf&aom ygpu0rf;rD; ac:
ygpuawaZm"mwf yg0ifonfh ZD0dwe0uuvmyfkyfw&m;wdkYvnf; yg0ifMu\/ ,if;ZD0dwe0uuvmyf
kyfwdkYonfvnf; cEmtdrfwpfckvkH;yif tESHYtjym; wnf&SdaeMu\/ ,if;odkY wnf&SdaeonhftwGuf --- o&Da&
rudwm[ma&myd lyH ork|maywd/19 --- cEmudk,fay: vdrf;usHay;vdkufaom tm[m&aq;0g;onfvnf;
wpfenf;qdk&aomf cEmudk,fay: vdrf;usHay;vdkufaom tm[m&aq;0g;[k ac:qdktyfaom OwkZkyf
uvmyfwGif yg0ifaom MoZmonfvnf; ,if;vdrf;usHonfhae&mwGif toifhwnf&Sdaeonfh ,if;ZD0dwe0u
uvmyfkyfwdkYwGif yg0ifaom ygpuawaZm"mwf\ taxmuftyHhudk &&Sdojzifh tm[m&Zkyfuvmyf
topftopfudk jzpfapEdkifayonf/ xdkYaMumifh rsufpdtwGif;odkY rsufpOf;aq;udk cyfvdkufvQif em;twGif;odkY
em;qDaq;udk xnfhay;vdkufvQif tvm;wlyif tm[m&Zkyfuvmyfrsm;onf rsufpdtwGif; em;twGif;odkY
ysHUESHY jzpfay:oGm;ayonf/ (ysHUESHY jzpfyGm;oGm;ykHudk tm[m&Zkyf jzpfykHtydkif;wGif Munfhyg/) xdkYaMumifh
ZD0dwe0uuvmyfkyf\ 'Gg& (6)yg;vkH;wdkY tESHYtjym;wnf&SdrIrSm 'Gg& (6)yg;vkH;wdkY wnf&SdMuaom
pwkork|meduMoZm toD;toD;\ tm[m&Zkyu
f kd jzpfap&m r&Srd jzpfaom vdt
k yfcsuw
f pfcyk if jzpfayonf/

raem'Gg& [lonf
t&m t|uxmq&mawmf16u [',udk raem'Gg&[k ac:a0:okH;pJGxm;\/ uhJodkYaom
tokH;tEIef;ESifh qufpyf raem'Gg&taMumif;udk qufvufwifjytyfygonf/
oH,kwft|uxm20ESifh r[m#Dum21wdkY\ zGifhqdkcsufESifh tnD --1/ b0ifudkvnf; raem'Gg&[k ac:qdk\/
2/ raem'Gg&m0Zef;ESifh wuGaom b0ifudkvnf; raem'Gg&[k ac:qdk\/
3/ [',0wKudkvnf; XmEsLypm&tm;jzifh raem'Gg&[k ac:qdk\/
XmEsLypm& --- b0ifonf wpfenf; tm0Zef;ESifh wuGaom b0ifonf [',0wKudkyif rSDjzpf&\/
rSDwwfaom b0if\ wpfenf; rSDwwfaom tm0Zef;ESifh wuGaom b0if\ raem'Gg&[laom trnfudk
rDStyfaom rDS&mjzpfaom [',0wKkyf wifpm; wpfenf;qdk&aomf XmeDjzpfaom b0if\ odkYr[kwf
tm0Zef;ESifh wuGaom b0if\ raem'Gg&[laom trnfukd Xmejzpfaom [',0wK wifpm; Xmejzpfaom
(= rDS&m jzpfaom) [',0wKkyfukdyif XmEsLypm&tm;jzifh raem'Gg&[k ac:qdkxm;ayonf/
rSwfom;vG,fulap&ef 'Gg& (6)yg; wnf&SdMuaom kyfuvmyftrsKd;tpm;ESifh kyfta&twGuf
trsKd;tpm;wdkYudk Z,m;rsm;jzifh azmfjyxm;ygonf/
19

(0dok'd?2?251/ pmydk'f?703/)
20
{w ye raemwd b0*FpdwH/y/ tm0ZeH b0*Fawm tarmapwGm raemwd o[m0Zaee b0* '|AH/ (oH?|?3?5??)
21
raem'Gg&H emr om0ZeH b0*/ w ed,bm0awm [',0wKH oEm, eddwa0g[ma&e ]]raem'Gga&}}wd
0kwH/ ,w raem'Ggkywd/ (r[m#D?2?410/)

puK'Gg& (= rsufpd) &Sdaom kyf (63) rsKd;

12 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

1/ puK'ouuvmyf 2/ um,'ouuvmyf 3/ bm0'ouuvmyf 4/ ZD0dwe0uuvmyf 5/ pdwZt|uvmyf 6/ OwkZt|uvmyf 7/ tm[m&Zt|uvmyf


1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
3/ awaZm
3/ aw
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5 / 0 P
5/ 0P
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
9/ ZD0dw
9/ ZD0dw
9/ ZD0dw
9/ ZD0dw
10/ bm0kyf
10/ puKyom'
10/ um,yom'
urZkyf - Munf\/ urZkyf - Munf\/ urZkyf - rMunf/ urZkyf - rMunf/ pdwZkyf - rMunf/ OwkZkyf - rMunf/ tm[m&Zkyf - rMunf/
1/ puK'ouuvmyf
2/ um,'ouuvmyf
3/
4/
5/
6/
7/

bm0'ouuvmyf
ZD0dwe0uuvmyf
pdwZt|uvmyf
OwkZt|uvmyf
tm[m&Zt|uvmyf

= lygkH\ a&S;S L dkufcwfjcif;iSm xdkufaom puKtMunf"mwfvQif (10)ckajrmuf &Sdaom (Munfaom) kyfuvmyf/


= azm|AmkH (yx0D-awaZm-0ga,m)\ a&S;S L dkufcwfjcif;iSm xdkufaom um,tMunf"mwfvQif (10)ckajrmuf&Sdaom (Munfaom)
kyfuvmyf/
= bm0kyfvQif (10)ckajrmuf&Sdaom (rMunfaom) kyfuvmyf/
= ZD0dwkyfvQif (9)ckajrmuf&Sdaom (rMunfaom) kyfuvmyf/
= ,',0wKudk rSDjzpfaompdwfaMumifh jzpfaom MoZmvQif (8)ckajrmuf&Sdaom (rMunfaom) kyfuvmyf/
= kyfuvmyfwpfcktwGif; &Sdaom awaZm"mwf (= Owk) aMumifh jzpfaom MoZmvQif (8)ckajrmuf&Sdaom (rMunfaom) kyfuvmyf/
= tm[m& (= MoZm)aMumifh jzpfaom MoZmvQif (8)ckajrmuf &Sdaom (rMunfaom) kyfuvmyf/

rSwfcsuf ---- (63)rsKd;aom kyfwdkYudk oorm&puK[k ac:qdk\/ xdkwGif puKyom'rSm yom'puKvnf; trnf&onf/

aomw'Gg& (= em;) &Sdaom kyf (63) rsKd;


1/ aomw'ouuvmyf 2/ um,'ouuvmyf 3/ bm0'ouuvmyf 4/ ZD0dwe0uuvmyf 5/ pdwZt|uvmyf 6/ OwkZt|uvmyf 7/ tm[m&Zt|uvmyf
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
3/ awaZm
3/ aw
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
9/ ZD0dw
9/ ZD0dw
9/ ZD0dw
9/ ZD0dw
10/ um,yom'
10/ bm0kyf
10/ aomwyom'
urZkyf - Munf\/
urZkyf - Munf\/ urZkyf - rMunf/ urZkyf - rMunf/ pdwZkyf - rMunf/ OwkZkyf - rMunf/ tm[m&Zkyf - rMunf/

1/ aomw'ouuvmyf

= o'gkH (= toH)\ a&S;S L dkufcwfjcif;iSm xdkufaom aomwtMunf"mwfvQif (10)ckajrmuf&Sdaom (Munfaom) kyfuvmyf/

rSwfcsuf ---- (63)rsKd;aom kyfwdkYudk oorm&aomw[k ac:qdk\/ xdkwGif aomwyom'rSm yom'aomw[laom trnfudkvnf; &&Sdonf/
um,'ouuvmyf paom usef (6)rsKd;aom kyfuvmyfwdkY\ oabmt"dyg,fudk a&S; puK'Gg& qdkcJhonfhenf;twdkif;yif rSwfyg/

tcef; (1) - kyfur|mef;ydkif; ! 13

Cme'Gg& (= ESmacgif;) &Sdaom kyf (63) rsKd;

14 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

1/ Cme'ouuvmyf 2/ um,'ouuvmyf 3/ bm0'ouuvmyf 4/ ZD0dwe0uuvmyf 5/ pdwZt|uvmyf 6/ OwkZt|uvmyf 7/ tm[m&Zt|uvmyf


1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
3/ awaZm
3/ aw
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
9/ ZD0dw
9/ ZD0dw
9/ ZD0dw
9/ ZD0dw
10/ bm0kyf
10/ Cmeyom'
10/ um,yom'
urZkyf - Munf\/ urZkyf - Munf\/ urZkyf - rMunf/ urZkyf - rMunf/ pdwZkyf - rMunf/ OwkZkyf - rMunf/ tm[m&Zkyf - rMunf/

1/ Cme'ouuvmyf = *EmkH (= teYH)\ a&S;S L dkufcwfjcif;iSm xdkufaom CmetMunf"mwfvQif (10)ckajrmuf&Sdaom (Munfaom) kyfuvmyf/
rSwfcsuf ---- (63)rsKd;aom kyfwdkYudk oorm&Cme[k ac:qdk\/ xdkwGif Cmeyom'rSm yom'Cme[laom trnfudkvnf; &&Sdonf/

Zd0Sg'Gg& (= vQm) &Sdaom kyf (63) rsKd;


1/ Zd0Sg'ouuvmyf
1/ yx0D
2/ tmayg
3/ awaZm
4/ 0ga,m
5/ 0P
6/ *E
7/ &o
8/ MoZm
9/ ZD0dw
10/ Zd0Sgyom'
urZkyf - Munf\/

2/ um,'ouuvmyf 3/ bm0'ouuvmyf 4/ ZD0dwe0uuvmyf 5/ pdwZt|uvmyf 6/ OwkZt|uvmyf 7/ tm[m&Zt|uvmyf


1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
3/ awaZm
3/ aw
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5 / 0 P
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
9/ ZD0dw
9/ ZD0dw
9/ ZD0dw
10/ bm0kyf
10/ um,yom'
urZkyf - Munf\/ urZkyf - rMunf/ urZkyf - rMunf/ pdwZkyf - rMunf/ OwkZkyf - rMunf/ tm[m&Zkyf - rMunf/

1/ Zd0Sg'ouuvmyf = &omkH (t&om)\ a&S;S L dkufcwfjcif;iSm xdkufaom Zd0SgtMunf"mwfvQif (10)ckajrmuf&Sdaom (Munfaom) kyfuvmyf/
rSwfcsuf ---- (63)rsKd;aom kyfwdkYudk oorm&Zd0Sg[k ac:qdk\/ xdkwGif Zd0Sgyom'rSm yom'Zd0Sg[laom trnfudkvnf; &&Sdonf/

tcef; (1) - kyfur|mef;ydkif; ! 15

um,'Gg& (= udk,f) &Sdaom kyf (53) rsKd;

16 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

1/ um,'ouuvmyf 2/ bm0'ouuvmyf 3/ ZD0dwe0uuvmyf 4/ pdwZt|uvmyf 5/ OwkZt|uvmyf 6/ tm[m&Zt|uvmyf


1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
3/ aw
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ * E
6/ *E
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
9/ ZD0 dw
9/ ZD0dw
9 / Z D0 dw
10/ um,yom'
10/ bm0kyf
urZkyf - Munf\/ urZkyf - rMunf/ urZkyf - rMunf/ pdwZkyf - rMunf/ OwkZkyf - rMunf/ tm[m&Zkyf - rMunf/

rSwfcsuf ---- (53)rsKd;aom kyfwdkYudk oorm&um,[k ac:qdk\/ xdkwGif um,yom'rSm yom'um,[laom trnfudkvnf; &&Sdayonf/ "mwfur|mef;
tus,fIyGm;enf; vm&Sdaom (42)aum|mo[lonf um,'Gg& (= udk,fXme) wnf&Sdaom kyfw&m;rsm;udkyif xyfrH (42)ykH ykHum cGJjcm;pdwfjzm Ijcif;
jzpfonf/ odkYtwGuf "mwfur|mef; tus,fIyGm;enf; tcsKdUtcsKdUaom aum|mo wnf&Sdaom kyfw&m;wdkYudk a&wGufjy&m (53)[k awGUvQif txufyg
(53)rsKd;aom kyfw&m;wdkYudkyif qdkvdkonf[k rSwfyg/

raem'Gg& (= [', = ESvkH;) &Sdaom kyf (63) rsKd;


1/ [','ouuvmyf 2/ um,'ouuvmyf 3/ bm0'ouuvmyf 4/ ZD0dwe0uuvmyf 5/ pdwZt|uvmyf 6/ OwkZt|uvmyf 7/ tm[m&Zt|uvmyf
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx0D
1/ yx 0D
1/ yx 0D
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
2/ tmayg
3/ aw
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
3/ awaZm
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
4/ 0ga,m
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
5/ 0P
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
6/ *E
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
7/ &o
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
8/ MoZm
9/ ZD0dw
9/ ZD0dw
9/ ZD0dw
9/ ZD0dw
10/ bm0kyf
10/ [',kyf
10/ um,yom'
urZkyf - rMunf/
urZkyf - Munf\/ urZkyf - rMunf/ urZkyf - rMunf/ pdwZkyf - rMunf/ OwkZkyf - rMunf/ tm[m&Zkyf - rMunf/

1/ [','ouuvmyf

= raem"mwf+raem0dnmP"mwf[al om todpw
d w
f \
Ykd rS
D jzpf&m [',0wKyk v
f Qif (10)ckajrmuf&adS om (rMunfaom) kyu
f vmyf/

rSwfcsuf ---- (63)rsKd;aom kyfw&m;wdkYudk oorm&[',[k ac:qdk\/ xdkwGif [',kyfrSm [',0wK[laom trnfudkvnf; &&Sdayonf/

tcef; (1) - kyfur|mef;ydkif; ! 17

18 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

(42) aum|mo - "mwfur|mef; tus,ef nf;


yx0D"mwfveG u
f aJ om yx0Daum|mo (20)
wp yu
1/
2/
3/
4/
5/

auom
avmrm
ecg
'Em
wapm

=
=
=
=
=

qHyif
arG;nif;
ajconf; vufonf;
oGm;
ta& (ta&xl+ta&yg;)

1/
2/
3/
4/
5/
6/

qHyif ponf (53)rsKd;aom kyfw&m;wdkY[lonfum; ..


um,'ouuvmyf
= 10
bm0'ouuvmyf
= 10
ZD0dwe0uuvmyf
= 9
pdwZt|uvmyf
= 8
OwkZt|uvmyf
= 8
tm[m&Zt|uvmyf
= 8
tm;vkH;aygif;aomf

=
=
=
=
=

53
53
53
53
53

= 53

atmufwGif qufvufazmfjyrnfh aum|mowdkY (53)rsKd;[k azmfjyvQif txufyg (53)rsKd;aom


kyfw&m;wdkYudkyif qdkvdkaMumif; oabmaygufyg/

0u yu
6/
7/
8/
9/
10/

rHoH
ESmk
t|d
t|drdH
0uH

=
=
=
=
=

tom;
taMum
tdk;
dk;wGif;jcifqD
tndKU = ausmufuyf

=
=
=
=
=

53
53
53
53
53

yygo yu
11/
12/
13/
14/
15/

[',H
= ESvkH;
,ueH
= tonf; (toJ)
udavmruH = tajr;
yd[uH
= tzsOf; = o&uf&Guf
yygoH
= tqkyf

=
=
=
=
=

53
53
53
53
53

udavmruH --- udavmruH = tajr;onf zkH;vTrf;aom tajr; rzkH;vTrf;aom tajr;[k ESpfrsKd;&Sd\/


zk;H vTr;f wwfaom tajr; um; cEmud,
k \
f txufyikd ;f t&yf jzpfay:vsuf &S\
d ? rzk;H vTr;f wwfaom tajr; um;
cEmudk,f\ txufydkif; atmufydkif;[laom ESpfrsKd;vkH;aom t&yfwdkY jzpfay:vsuf &Sd\/ zkH;vTrf;wwfaom
tajr;um; ESvkH;om;udkvnf;aumif; tndKU = ausmufuyfudkvnf;aumif; zkH;vTrf; wnfae\/ rzkH;vTrf;

tcef; (1) - kyfur|mef;ydkif; ! 19

wwfaom tajr;um; ta&xl\ atmuftzdkYrS tom;udk zGJU,Suf ajr;&pf wnfae\/ ta&xlESifh tom;udk
uyfoGm;atmif pyfay;aom aumfwpfrsKd; jzpfonf/22 xdktajr; ESpfrsKd;vkH; kyf (53)rsKd;pD &SdMuonf/

rwvk*F yu
16/
17/
18/
19/
20/

tEH
tE*kPH
O'&d,H
u&DoH
rwvk*

=
=
=
=
=

tlr
= 53
tlodrf (tlxkH; = tlcsnfBudK;) = 53
tpmopf
= 8
tpma[mif;
= 8
OD;aPSmuf
= 53

tpmopf tpma[mif;wdkY awaZm"mwf = OwkaMumifhjzpfaom OwkZt|uvmyf wpfrsKd;om &Sdojzifh


kyfy&rwfw&m; (8)rsKd;[k txuf azmfjyxm;ygonf/ aum|mo (20)wdkYum; yx0D"mwf vGefuJaeaom
yx0Daum|mowdkYwnf;/
acGxm;aom ajcokwfBudK;0ef;\ tMum; xdkajcokwfBudK;0ef;udk csKyfpyf wnfaom BudK;ao;uJhodkY
(21)ckaom tlacGw\
Ykd tMum; xdt
k al cGwu
Ykd kd ravQmusatmif csKypf yf wnfaeaom tlord f = tlcsnBf uKd ;onf
tE*kPwnf;/ (tpmoGm;vrf;aMumif;um; r[kwfay/) taMumif;um; --- tE = tlr - t& a&rsKdtp
0pr*f = usifBuD;ayguf tqkH;&Sdaom tpmoGm;&m vrf;wpfavQmufvkH;udk odrf;usKH; ,lxm;aomaMumifh
jzpf\/23

tmayg"mwfveG u
f aJ om tmaygaum|mo (12) rsK;d
ar' qu
1/
2/
3/
4/
5/
6/

ydwH
aorSH
ykaAm
avm[dwH
aoa'g
ara'g

=
=
=
=
=
=

onf;ajc
ovdyf
jynf
aoG;
acR;
tqDcJ

=
=
=
=
=
=

53
53
8
53
16
53

onf;ajc --- A'onf;ajc = ttdrfonf;ajc tA'onf;ajc = t&nfonf;ajc[k onf;ajc ESpfrsKd;&Sd\/


ttdrfonf;ajcrSm tonf; ESvkH;wdkY\ tMum;wGif&Sd t&nfonf;ajcrSm wpfudk,fvkH; tESHUYtjym; wnf&Sd\/
,if; t&nfonf;ajc[lonf cg;aom t&om&Sdaom t&nf"mwfrsm;wnf;/ tmayg"mwf vGefuJaom
kyfuvmyfwdkY\ taygif;tpkomwnf;/ ,if;onf;ajc ESpfrsKd;vkH; kyfoabmw&m; (53)rsKd;pD &SdMu\/24
jynf --- 0ufjcH tempdrf; ponfh temwpfckck&Sd&m 'Gg&om wnf&Sd\/ awaZm"mwfOwkaMumifhom
jzpfaom OwkZkyf jzpfojzifh kyfuvmyfwpfckwpfck kyfy&rwfw&m; (8)rsKd;pDom &Sdonf/
aoG; --- tonf;ESvkH; tl ponfwdkY\ ywf0ef;usif tdkifaeaom (oEdpdwavm[dw) aoG;wpfrsKd;
taMumtwGif; wnf&Sd wpfudk,fvkH;odkY tESHUtjym; oGm;vmvnfywfaeaom (oHo&Pavm[dw)
aoG;wpfrsKd;[k - aygif; - aoG;ESpfrsKd; &Sdonf/ wpfrsKd;pD (53)rsKd;pDaom kyfw&m;rsm; toD;toD; &Sdonf/
22

(0dok'd?2?248-249/) 23 tE*kPEd tEabm*|maeok AEeH/ (0dok'd?1?250/) (0dok'd?1?249-250 - Munhf/)


24
(0dok'd?1?252/ 0dok'd?2?223 - Munhf/)

20 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

acR; --- acR;um; pdwfaMumifhvnf; jzpf\? pdwZMoZ|rukyfrsm;wnf;/ awaZm"mwf OwkaMumifhvnf;


jzpf\? OwkZMoZ|rukyfrsm;wnf;/ odkYtwGuf kyf (16)rsKd; &Sdonf/

rkw qu
7/
8/
9/
10/
11/
12/

tk
0om
acaVm
odCFmedum
vodum
rkwH

=
=
=
=
=
=

rsuf&nf
qDMunf
wHawG;
ESyf
tap;
usifi,f

=
=
=
=
=
=

16
53
16
16
53
8

rsuf&nf --- rsuf&nfum; pdwfaMumifhvnf; jzpf\? awaZm"mwfOwkaMumifhvnf; jzpf\? pdwZ


t|uvmyf OwkZt|uvmyf[laom kyf (16)rsKd;wdkYwnf;/
qDMunf --- vufqD ajcqD rsufESmqD ponfonf qDMunf rnf\/ kyf (53)rsKd;wdkYwnf;/
wHawG; - ESyf --- wHawG;-ESyfwdkYum; pdwfaMumifhvnf; jzpf\? OwkaMumifhvnf; jzpf\/ pdwZt|uvmyf
OwkZt|uvmyf ESpfrsKd; - kyfoabmw&m; (16)rsKd;pD &SdMu\/
tap; --- wHawmifqpf 'l;qpf ponfh auG;onhf qefYonfh tdk;tqpfwdkY\ tMum; wnf&Sdaom
pufqDuJhodkYaom cRJyspfaom tqD wpfrsKd;wnf;/ kyfoabmw&m; (53)rsKd;wdkYwnf;/

awaZm"mwfveG u
f aJ om awaZmaum|mo (4) rsK;d
1/
2/
3/
4/

oEyeawaZm
ZD&PawaZm
!m[awaZm
ygpuawaZm

=
=
=
=

wpf&ufjcm; zsm;jcif; ponfjzifh jyif;xefpGm ylavmifaomawaZm


tdkap &ifhusufap aqG;jrnfhapaom ylavmifaomawaZm
xuf0ef;usif ylavmifaomawaZm
tpmudkaMuusufapwwfaom ylavmifaomawaZm = ZD0dwe0uuvmyf

= 33
= 33
= 33
= 9

awaZmaum|mo (4)rsKd;um; yx0Daum|mo tmaygaum|mowdkYuJhodkY aum|mo ykHoPmef


r&Sday/ awaZm"mwf\ obm0owdpGrf;tif vGefuJaeaom rMunfaom kyfuvmyftrIefrsm;om jzpfonf/
(33)rsKd;aom kyfw&m;wdkYrSm atmufygtwdkif; jzpf\/
1/
2/
3/
4/

ZD0dwe0uuvmyf
pdwZt|uvmyf
OwkZt|uvmyf
tm[m&Zt|uvmyf

=
=
=
=

9
8
8
8

tm;vkH;aygif;aomf

= 33

ZD0dwe0uuvmyf[lonfrSm ZD0dwvQif (9)ckajrmuf&Sdaom rMunfaom kyfuvmyftrIef


jzpfonf/ twdwfu uHaMumifh jzpfonfh urZkyfrsm;omwnf;/ ygpuawaZm"mwfum; tpmtdrf0ef;usif
ponf wnf&adS om tpmudk aMuusuaf pwwfaom tpmudk csuaf y;aom O'&*d ac:onfh urZ0rf;rD;wnf;/
ZD0dwe0uuvmyfkyfwGif yg0ifaom awaZm"mwfyifwnf;/ odkYtwGuf .. ygpuawaZmaum|mo
ZD0dwe0uuvmyfkyf wpfrsKd;om &Sdonf/

tcef; (1) - kyfur|mef;ydkif; ! 21

0ga,m"mwfvGefuJaom 0ga,maum|mo (6) rsKd;


1/
2/
3/
4/
5/

O'*Frm 0gwm
ta"m*rm 0gwm
ukpdo,m 0gwm
aum|mo,m 0gwm
t*Fr*FgEkom&daem 0gwm

= txufodkY qefwufaom av
= atmufodkY pkefqif;aom av
= 0rf;AdkuftwGif; tltjyifbuf wnf&Sdaomav
= tltwGif; wnf&Sdaom av
= udk,ft*FgBuD;i,fodkY tpOfavQmufaom
taMumtwGif; wnf&Sdaom av
6/ tmaom-ymaom = 0ifoufav-xGufoufav

=
=
=
=

33
33
33
33

= 33
= 9

0dok'dr*t|uxm25\ zGifhqdkcsuftwdkif; O'*Frm-0gwmrS t*Fr*FgEkom&daem-0gwmwdkifatmif


(5)rsKd;aom 0ga,maum|mowdkY --1/
2/
3/
4/

ZD0dwe0uuvmyf
pdwZt|uvmyf
OwkZt|uvmyf
tm[m&Zt|uvmyf

=
=
=
=

9
8
8
8

tm;vkH;aygif;aomf

= 33 rsKd;aom kyfwdkYwnf;/

tmo-ymoum; pdwZo'e0uuvmyf = pdwfaMumifh jzpfaom toHvQif (9)ckajrmuf &Sdaom


kyfuvmyfwpfrsKd;wnf;/ (kyftwkwdkYESifh a&maESmaeaom o'v[kwm'd'Gg'ou uvmyfudk aemufwGif
Munhfyg/)

kyu
f vmyf trsK;d tpm;rsm;
urZkyfuvmyf pdwZkyfuvmyf OwkZkyfuvmyf tm[m&Zkyfuvmyf[k kyfjzpfaMumif; ork|mef
tm;jzifh kyfuvmyftrsKd;tpm; (4)rsKd; &Sdonf/ xdkwGif ---1/
2/
3/
4/

urZ kyfuvmyf
pdwZ kyfuvmyf
OwkZ kyfuvmyf
tm[m&Z kyfuvmyf

=
=
=
=

9
8
4
2

rsKd;
rsKd;
rsKd;
rsKd;

tm;vkH;aygif;aomf kyfuvmyf = 23 - rsKd; &Sdayonf/

urZkyu
f vmyf (9) pnf;
1/ puK'ou uvmyf?
4/ Zd0Sg'ou uvmyf?
7/ ykrm0'ou uvmyf?

2/ aomw'ou uvmyf?
5/ um,'ou uvmyf?
8/ [','ou uvmyf?

3/ Cme'ou uvmyf?
6/ wdbm0'ou uvmyf?
9/ ZD0dwe0u uvmyf?

kyfuvmyf (9)rsKd;wdkYum; twdwfu uHaMumifhjzpfaom urZkyfuvmyfrsm;wnf;/ kyftppfwdkY


omwnf;? 0dyemIaumif;aom kyfwdkYomwnf;/
25

{w p yk&drm y pwkork|mem/ tmoymom pdwork|mem0/ (0dok'd?1?345-346/)

22 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

pdwZ kyu
f vmyf (8) pnf;
1/ pdwZ ok'|u uvmyf = pdwfaMumifhjzpfaom oufoufaom t|uvmyf = MoZmvQif (8)ck
ajrmuf&Sdaom kyfuvmyf/ (6-'Gg&ESifh tcsKdU aum|mowdkY wnf&Sdaom MoZ|rukyfwnf;/)
2/ um,0dnwd e0u uvmyf = um,0dnwfkyfvQif (9)ckajrmuf&Sdaom kyfuvmyf/
(8+um,0dnwf = 9/)
3/ v[kwma'u'ou uvmyf = v[kwm ponfvQif (11)ckajrmuf&Sdaom kyfuvmyf/
(8+ v[kwm+rk'kwm+urnwm = 11/)
4/ um,0dnwdv[kwm'd 'Gg'ou uvmyf = um,0dnwf-v[kwm ponfvQif (12)ckajrmuf &Sdaom
kyfuvmyf/ (8+um,0dnwf+v[kwm+rk'kwm+urnwm = 12/)
5/ 0pD0dnwd 'ou uvmyf = 0pD0dnwf-toHvQif (10)ckajrmuf&Sdaom kyfuvmyf?
(8+0pD0dnwf+toH = 10/)
6/ 0pD0dnwdo'v[kwm'd aw&ou uvmyf = 0pD0dnwf-toH-v[kwm ponfvQif (13)ckajrmuf
&Sdaom kyfuvmyf/ (8+0pD0dnwf+toH+v[kwm+rk'kwm+urnwm = 13/)
7/ (tmo-ymo) pdwZ o'e0u uvmyf = (0ifoufav-xGufoufav) pdwfaMumifhjzpfaom
toHvQif (9)ckajrmuf&Sdaom kyfuvmyf? (8+toH = 9/)
8/ (tmo-ymo) pdwZ o'v[kwm'd 'Gg'ou uvmyf = (0ifoufav-xGuo
f ufav) pdwaf Mumifh
jzpfaom toH-v[kwm ponfvQif (12)ckajrmuf&Sdaom kyfuvmyf?
(8+toH+v[kwm+rk'kwm+urnwm = 12/)
tbd"rwo*F[ trnf&aom oN*K[fusrf; eHygwf (1)rS eHygwf (6)txd pdwZuvmyf (6)pnf;om
azmfjyxm;\/ odkYaomf 0dok'dr*t|uxm26um; - tmoymom pdwork|mem0 = tmoymowdkYonf pdwork|mefkyfwdkYom jzpfukef\[k zGifhqdkxm;ojzifh 0ifoufav-xGufoufavum;
pdwork|mefkyfyifwnf;/
0dok'dr*t|uxm27t& tmo-ymo aum|moum; toHvQif (9)ckajrmuf &Sdaom o'e0u
uvmyfkyfwdkY\ taygif;tpkrQom jzpfonf/ ,if; tmo-ymo aum|moum; ESpfrsKd; &Sdoifh\[k
q&mjrwfwdkY t,l&SdawmfrlMujyef\/ &Hcg toufS L aumif;\? ayghyg;oGufvuf\? acsmnuf\? tcsKd;us\/
&Hcg toufS L raumif; jzpfwwfjyef\? ayghyg;oGufvufrI r&Sd? acsmarGUrI r&Sd? tcsKd;us tqifajyrI r&Sd/
odkYtwGuf tmo-ymowdkY - v[kwm+rk'kwm+urnwm kyfwdkY yg-ryg ESpfrsKd; jym;oGm;onf/
odkYtwGuf pdwZuvmyf (8)pnf; jzpf&onf/
kyfuvmyfwdkYudk IyGm;vdkaom a,m*g0p&yk*dKvfonf txufwGif azmfjyxm;aom (6)'Gg&
(42)aum|mowdkYwnf&Sdaom kyfw&m;wdkYudk odrf;qnf;xm;NyD;ygu ydkaumif;ygonf/ tenf;qkH; (6)'Gg&
wnf&adS om kyt
f ppfwu
Ykd kd odr;f qnf;xm;Ny;D ol jzpf&ayrnf/ kyt
f ppfrsm;udk y&rwfoYkd Pftjrif qdu
k af tmif
IyGm;odrf;qnf;NyD;ygrS kyftwkrsm;udk odkYr[kwf kyftwkrsm;ESifh a&maESmaeaom kyfuvmyfrsm;udk odrf;qnf;
zdkY&ef vG,fulrnf jzpfayonf/
26
27

(0dok'd?1?346/)
wxm pdwaZ tmoymoaum|maoyd MoZ|rua0 oa'g pmwd e0/ (0dok'd?2?223/)

tcef; (1) - kyfur|mef;ydkif; ! 23

1/ pdwZ ok'|u uvmyf ---- trSwf (1)tjzpf owfrSwfxm;aom kyfuvmyfum; (6)'Gg&ESifh


(42)aum|mowdkYwGif tcsKdUtcsKdUaom aum|mowdkY wnf&Sdaom MoZmvQif (8)ckajrmuf&Sdaom
pdwZMoZ|ruuvmyf jzpfonf/ ,if;kyfuvmyftwGif; wnf&Sdaom kyfw&m;wdkYum; kyftppf
wdkYwnf;? 0dyem Iaumif;\/ [',0wKkyfudk rSD jzpfaeaom pdwfaMumifh pdwZMoZ|rukyfrsm;
tqufrjywf jzpfaeykHudk Pfjzifh jrifatmif Munhf IyGm;odrf;qnf;yg/
2/ um,0dnwd e0u uvmyf ---- b0ifraemtMunfwGif pdwfpdkuf vufndK;wpfacsmif;udk auG;Munhfyg?
qefYMunhfyg/ auG;csifaompdwf qefYcsifaompdwf paom pdwftoD;toD;aMumifh pdwfwpfckwpfcku
kyfuvmyfaygif;rsm;pGm jzpfxGef;ay:aygufaponfudk Pfjzifh jrifatmif Munfhyg/ xdkpdwZkyf
uvmyfrsm; wpfudk,fvkH;odkY ysHUESHUoGm;onfudk jrifaomtcg auG;aeaomvufndK;txd xdkpdwZkyfrsm;
ysUH ESUH oGm;onfukd Pfjzifh jrifatmif Munhyf g? Iyg/ vufnKd ;udk rawGUawmhbJ kyu
f vmyftrIerf sm;udo
k m
awGU&Sdaernf jzpfonf/ xdkkyfuvmyfaygif;rsm;pGmxJu auG;csif qefYcsifaom pdwfaMumifh jzpfxGef;
ay:aygufvmaom pdwZkyfrsm;udkom xdk auG;rI qefYrI jyKaeaom vufndK; Pfjzifh jrifatmif
qufIyg/ xdkkyfuvmyfwdkYrSm MoZ|rukyfuvmyfwdkYyifwnf;/ xdk (8)rsKd;aom kyfwdkYESifhtwl auG;csif
qefYcsifaom pdwfESifhtwl jzpfaeaom auG;onfhtrlt&m qefYonfhtrlt&m kyfwdkYudk (= um,0dnwf
kyfwdkYudk) Pfjzifh jrifatmif quf odrf;qnf;yg/ (8+um,0dnwf = 9) um,0dnwd e0uuvmyf
kyfw&m;wdkY jzpfMuonf/
3/ v[kwma'u'ou uvmyf ---- txufyg pdwZ MoZ|rukyrf sm;udk jrifatmif Munhyf g/ &Hcg xdk yk w
f Ykd
ayghyg;oGufvufrI = v[kwm El;nHhaysmhaysmif;rI = rk'kwm tcsKd;us tqifajyrI = urnwm [laom kyftwkrsm;vnf; a&maESm yg0ifaerIudk Pfjzifh jrifatmif Munhfyg? odrf;qnf;yg/
4/ um,0dnwdv[kwm'd 'Gg'ou uvmyf ---- txufyg um,0dnwde0u uvmyfudk jyefIyg/ wpfcg
wpf&H auG; qef
Y ayghyg;oGuv
f ufrI &S\
d ? El;nHah ysmah ysmif;rI &S\
d ? auG; qef
Y tcsK;d us tqifajyrI
&S\
d / xdt
k cg v[kwm-rk'w
k m-urnwmwdYk yg0ifae\/&Hcg xdo
k Ykd r[kwyf gu xdk yk f (3)rsK;d wdYk ryg0ifay/
xdkkyf (3)rsKd;wdkY ryg0ifaomf um,0dnwde0u uvmyf jzpf xdkkyf (3)rsKd;wdkY yg0ifaomf um,0dnwd
v[kwm'd'Gg'ou uvmyf jzpfonf/ <uif;usefaom auG;jcif; qefYjcif; oGm;jcif; paom xdkxdk udk,f
trlt&mwdkYvnf; enf;wl Iyg/ &d,myxIuGuf orZnIuGufwdkY - kyfuvmyf ESpfrsKd;wdkYum;
jy"mef;vsuf &Sd\/ aemufydkif;wGif &d,myx IuGufESifh orZnIuGufwdkYudk xyfrH azmfjyOD;rnf
jzpfygonf/
5/ 0pD0dnwd'ou uvmyf (0pD0dnwdo''ou uvmyf) ---- a,m*Dolawmfaumif;onf b0ifraem
tMunf"mwfwGif pdwfudk pdkufxm;vsuf (u-c) [k toHwdk;wdk;uav;jzifh &GwfzwfMunhfyg/ u-c-[k
&Gwfzwfcsifaompdwf &GwfzwfaompdwfwdkYaMumifh pdwZMoZ|rukyfwdkY tqufrjywf a&S;ESifhaemuf
qufpyfvsuf rsm;pGm jzpfaeykHudk Pfjzifh jrifatmif Iyg/ u-cwdkYum; vnfacsmif;Xme jzpfaom
tu&mwdkY jzpfMuojzifh xdktu&mrsm; jzpfay:&m vnfacsmif;XmeodkY wdkifatmif MoZ|rukyfwdkY
ysUH ESUH oGm;yku
H kd jrifatmif Iyg/ vnfacsmif;XmewGif oEwt
d pOftm;jzifh jzpfay:aeMuaom um,'ou
uvmyf paom kyfuvmyfwdkY &SdMu\/ ,if;pdwZMoZ|rukyfwdkYwGif yg0ifaom yx0D"mwfonf
vnfacsmif; wnf&SdaeMuaom um,'ouuvmyf ponfwdkY yg0ifaom urZyx0D"mwfwdkYudk
0ga,m"mwf tultnDjzifh vnfacsmif;Xme dkufcwfrdaomtcg toH xGufay:vm\/ u-c-[k
ajymqdkaeaom EIwftrlt&m 0pD0dnwfvnf; &Sdae\/ odkYtwGuf (8+toH+0pD0dnwf = 10) 0pD0dnwd
'ouuvmyf jzpfonf/ useaf om tu&mwdYk vnf; xdx
k kd &Gwq
f v
kd u
kd af om tu&mwd\
Yk jzpf&mXmeodYk
wdkifatmif vdkuf enf;wlyif IMunhfyg/

24 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

6/ 0pD0dnwdo'v[kwm'daw&ou uvmyf ---- &Hcg u-c paom pum;oH jzpfay:vmatmif &Gwfzwf&


onfrSm ayghyg;oGufvufae\? acsmarGUae\? tcsKd;us tqifajyae\? v[kwm rk'kwm urnwm
wdkYvnf; yg0ifvmjyef\/ 0pD0dnwdo'v[kwm'daw&ou uvmyf jzpf\/ &Hcg oGufoGufvufvuf
r&SdbJ racsmarGUbJ tcsKd;rus jzpfaeygu v[kwm rk'kwm urnwmwdkY ryg0ifawmhay/ xdktcg
0pD0dnwd'ou uvmyf jzpfonf/ trSwf (5-6) kyfuvmyfwdkYum; pum;ajymqdkpOf I&rnfh
orZOfydkif;IuGuftwGuf jy"mef;aom kyfw&m;wdkYwnf;/
xdkxdk toHjzpf&m tu&mjzpf&m Xme oEwdtpOftm;jzifh jzpfaeMuaom urZkyfuvmyfwdkYwGif
yg0ifaom urZyx0D"mwfwdkYum; wkH;-ESifhwl\/ xdkxdk toHjzpf&m tu&mjzpf&m XmeodkYwdkifatmif oEwd
tpOftm;jzifh ysHUESHUjzpfay:oGm;Muaom pdwZkyfuvmyfrsm;pGmwGif yg0ifaom yx0D"mwfwdkYum; vufdkufESifh
wl\/ wkH;udk vufdkufjzifh dkufaeonfh trlt&mESifh 0pD0dnwf wl\/ xdk0pD0dnwfum; xdkxdk tu&mtoHudk
jzpfapvdkaom pdwfaMumifh jzpfay:vmaom 0ga,m"mwfaMumifh jzpfay:vm&\/ xdk0ga,m"mwfum;
pdwfaMumifh jzpf&\/ odkYtwGuf pdwfaMumifhjzpfaom 0ga,m"mwf\ obm0owd pGrf;tif vGefuJaeaom
kyw
f &m;taygif; = kyu
f vmyftaygif;\ wpfu,
kd v
f ;Hk odYk ysUH ESUH oGm;jcif;aMumifh pum;oHrsm; jzpfay:vm&\/
Pfjzifh jrifatmif I&ef jzpfonf/
7/ tmoymo - pdwZo'e0u uvmyf ---- [',0wKudk rSD jzpfaeaom pdwfwdkYaMumifh
0ifoufav-xGufoufavwdkY jzpfay:ykH odkYr[kwf 0ifoufav-xGufoufav trnf&aom o'e0u
uvmyfkyfw&m;wdkY jzpfykHudk Pfjzifh jrifatmif Iyg/ toufS L vrf;aMumif;twGif; wnf&Sd
jzpfymG ;aeaom avudk a&S;OD;pGm jrifatmif Iyg/ xdak vudk orm"dvif;a&mifjcnfprG ;f tifjzifh awGUjrifaom
tcg "mwfBu;D (4)yg;udk xdak vtwGi;f jrifatmif Iyg/ xd0k ifoufav-xGuo
f ufavtwGi;f "mwfBu;D
(4)yg;udk jrifatmif IEdkifygu orm"dt&Sdef&vmonfESifh wpfNydKifeuf kyfuvmyftrIefrsm;udk pwif
awGU&Sdrnf jzpfonf/ xdkuvmyftrIefrsm;udk Pfjzifh cGJjcm;pdwfjzm Iygu - toufSL oHESifh wuG
(9)rsK;d aom kyyf &rwfw&m;wdu
Yk kd awGU&SEd ikd yf gonf/ toufSL oH[o
l nf ,if;toufSL vrf;aMumif;wGif
wnf&MdS uaom uvmyfw\
Ykd yx0D"mwfEiS hf ,if;pdwZ uvmyfw\
Ykd yx0D"mwfwYkd tcsi;f csi;f du
k cf wf
ay:vmaom toHwnf;/ pdwaf Mumifh MoZ|rukyw
f Ykd toufSL av jzpfaeykH yx0D"mwfwt
Ykd csi;f csi;f
dkufcwf toH jzpfay:aeykH uvmyfwpfckwpfcktwGif; toHESifhwuG kyfoabmw&m; (9)rsKd;pD
&SdykHwdkYudk jrifatmif Iyg/
tu,f toufSL vrf;aMumif; wnf&Sdaeaom 0ifoufav-xGufoufavtwGif; oEwdtpOf
tm;jzifh jzpfaeaom "mwfBuD; (4)yg;udk Pfjzifh jrifatmif pdkufIaomfvnf; kyfuvmyftrIefrsm;udk
rawGUao;bJ twk;H tcJ jzpfaeao;ygu tmumo"mwfukd jrifatmif pdu
k f v
I u
kd Ef ikd yf gu kyu
f vmyftrIerf sm;udk
vG,u
f pl mG awGU&SEd ikd yf gonf/ vif;a&mifjcnfprG ;f tif\ tultnDuu
kd m; rsm;pGm vdt
k yfaernfom jzpfayonf/
&Hcg toufSL onfrSm ayghayghyg;yg; oGufoGufvufvuf acsmacsmarGUarGU tcsKd;us tqifajyae\?
toufS L aumif;ae\? v[kwm-rk'kwm-urnwmwdkY yg0if\/ &Hcg toufSL Muyfaewwf\? av;av;
vHvH Murf;Murf;wrf;wrf; jzpfae\? toufSL tcsKd;rus jzpfaewwf\/ v[kwm-rk'kwm-urnwmwdkY
ryg0ifay/ tmoymo-pdwZo'v[kwm'd'Gg'ou uvmyfESifh tmoymo-pdwZo'e0u
uvmyfwdkY jzpfMu\/
kyfw&m;wdkYwGif um,0dnwf 0pD0dnwf v[kwm rk'kwm urnwmESifh tmumo"mwfwdkYum;
kyftwkom jzpfMu\/ 0dyem rIaumif;aom kyfwdkY jzpfMu\/ odkYaomf emrlyy&dap'Pfydkif; ,if;

tcef; (1) - kyfur|mef;ydkif; ! 25

kyftwkwdkYudkyg a&maESm odrf;qnf;&ef 0dok'dr*t|uxm28 TefMum;xm;ayonf/

OwkZ kyu
f vmyf (4) pnf;
1/ ok'|u uvmyf = OwkaMumifhjzpfaom oufoufaom MoZmvQif (8)ckajrmuf&Sdaom kyfuvmyf/
2/ o'e0u uvmyf = OwkaMumifhjzpfaom toHvQif (9)ck ajrmuf&Sdaom kyfuvmyf?
(8+toH = 9/)
3/ v[kwma'u'ou uvmyf = v[kwmponfvQif (11)ck ajrmuf&Sdaom OwkZkyfuvmyf?
(8+v[kwm+rk'kwm+urnwm = 11/)
4/ o'v[kwm'd 'Gg'ou uvmyf = toH-v[kwmponfvQif (12)ckajrmuf&Sdaom kyfuvmyf?
(8+toH+v[kwm+rk'kwm+urnwm = 12/)
kyfuvmyfwdkYwGif ok'|uuvmyf o'e0uuvmyfwdkYum; kyftppfwdkYomwnf;? 0dyemIaumif;
aom kyfrsm;wnf;/ ok'|uuvmyfum; (6)'Gg& (42)aum|mowdkY xdkufovdk OwkZkyf jzpfcGifh&Sd&mwdkY
&&SdEdkif\/ o'e0uuvmyfum; 0rf;atmfoH paom toHygaom kyfuvmyfwnf;/ ok'|uuvmyfESifh
o'e0uuvmyfwdkYum; tZwvnf;aumif; A[d' ouf&Sdavmu oufrJhavmu ESpfrsKd;vkH;vnf;aumif;
wnf&Sd\/
trSwf (3-4) kyfuvmyfwdkYum; kyftwkrsm;ESifh a&maESmaeaom kyfuvmyfrsm; jzpfMu\/ v[kwm
rk'kwm urnwmwdkYum; 0dyem rIaumif;aom kyftwkrsm;om jzpfMu\/ ,if;kyf (3)rsKd;udk 0dyem
rIaumif;ojzifh z,fxkwfvdkufygu ok'|uuvmyfESifh o'e0uuvmyfwdkYom <uif;usefawmh\/ a&S;wGif
azmfjycJah om (6)'Gg&ESihf (42)aum|mowdw
Yk iG f tcsKUd aum|mowdYk wnf&adS om OwkZkyf u
I u
G w
f u
Ykd kd enf;rS;D
Iygav/ ,if;trSwf (3-4) kyfuvmyfwdkYum; kyfemrfudk odrf;qnf;&m emrlyy&dap'Pfydkif;om
a&maESm odrf;qnf; IyGm;&rnfh kyfw&m;wdkY jzpfMuonf/ ,if;ESpfrsKd;aom kyfuvmyfwdkYum; ted`Ed,A'
jzpfaom A[d' oufrJht&m0wKwdkY r&Edkif/ tZw A[d' ouf&Sdow0gwdkY oEmefom &Edkifonf/

tm[m&Z kyfuvmyf (2) pnf;


1/ ok'|u uvmyf = tm[m&aMumifh jzpfaom oufoufaom MoZmvQif (8)ckajrmuf&Sdaom kyfuvmyf?
2/ v[kwma'u'ou uvmyf = v[kwmponfvQif (11)ckajrmuf&Sdaom kyfuvmyf/
(8+ v[kwm+rk'kwm+urnwm = 11/)
kyu
f vmyf ESprf sK;d wdw
Yk iG f ok'| uuvmyfum; (6)'Gg&vnf;aumif; (42)aum|mowdw
Yk iG f tcsKUd aom
aum|mowdkYvnf;aumif; &&SdEdkif\? kyftppfwdkYwnf;/ 0dyemIaumif;aom oroekyfwnf;/
trSwf (2) v[kwma'u'ou uvmyfum; v[kwm+rk'kwm+urnwm[laom kyftwkwdkYESifh
a&maESmae\? ,if;kyftwkwdkYum; 0dyem rIaumif;ay/ kyfemrfudk odrf;qnf;&m emrlyy&dap'
Pfyikd ;f om a&maESm odr;f qnf;&\/ tm[m&Z kyu
f vmyf ESprf sK;d wdu
Yk m; tZw A[d' ouf&o
dS w0gwdYk
oEmefom &&SdEdkifonf/

28

(0dok'd?2?225/)

26 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

Ak't
bd"rm\ kyyf ikd ;f qdik &f m t,ltq
ow0gwdkY\ cEmtdrfum; y&rmPkjrLcefY tvGefYtvGef ao;i,faom kyfuvmyftrIefwdkY\ taygif;
tpkrQom jzpf\/ ,if;kyfuvmyf wpfckwpfcktwGif; tenf;qkH; yrmPtm;jzifh yx0D-tmayg-awaZm0ga,m-0P-*E-&o-MoZm[k kyfy&rwfoabmw&m; (8)rsKd; &Sd\/ tcsKdUkyfuvmyfrsm; kyfy&rwf
oabmw&m; (9)rsKd; (10)rsKd; ponf &SdMu\/
,if;kyfy&rwfoabmw&m;wdkYum; trIef r[kwfyg? twkH;tcJ r[kwfyg/ txnf0wK oPmef j'yf
r[kwfyg? y&rwfoabmw&m;oufoufrQom jzpf\/ rmrI ,dkpD;rI ylrI axmufrIpaom oabmw&m;
oufoufrQom jzpf\/ (8)rsK;d (9)rsK;d paom ,if;kyyf &rwfoabmw&m;oufoufrsm;udk aygif;pkwnfaqmuf
vdkufaomtcg kyfuvmyfac:onfh trIefuav; wpfrIef jzpfay:vm\/ yuwdrsufpdjzifh rjrifEdkifaom
Pfrsufpdjzifhom jrifEdkifaumif;aom tao;qkH;aom kyfy&rwftzGJUtpnf; wpfckudk kyfuvmyf[k ac:\/
,if;kyfuvmyftrIefaygif;rsm;pGmudk aygif;pkwnfaqmufvdkufygrS qHyif arG;nif; ajconf; vufonf; paom
(32)aum|mo odkYr[kwf (42)aum|mo tpkta0;rsm; jzpfay:vmjcif; jzpfonf/ ,if; (32)aum|mo
odkYr[kwf (42)aum|mowdkYudk twdwfu uHpDrHonfhtwdkif; tcsKd;wus wyfqifvdkufygrS orKwdopme,fokH;
a,mufsm; rdef;r yk*dKvf ow0g ponf jzpfxGef;ay:aygufvmjcif; jzpf\/
odkYtwGuf vlom;wdkY\ cEmtdrf0,f rlvtajccHtusqkH; wnfaqmufxm;aom kyfwdkYum; rmrI
,dkpD;rI ylrI axmufrI paom oabmw&m;oufoufrQom jzpf\/ ,if;kyfy&rwfoabmw&m;wdkYum;
rjzpfcifu r&Sjd cif; jzpfNy;D aemuf r&Sjd cif;[k qdt
k yfaom r&Sjd cif;ESpcf w
k \
Ykd tv,fomvQif ,m,D tcdu
k t
f wefY
tm;jzifh jzpfay:vmMuaom "robm0wdo
Yk mvQif jzpfMu\/ ,m,D[o
l nf rnfrQtcsed Mf umonfh ,m,Denf;[k
ar;&ef&Sd\/ tajzrSm odkYwnf;/
{up&uaP aum#dowo[ocFg OyZdwGm edkZwd 29 = vufzspfwpfwGuf (= wpfpuefY)[k
ac:qdkxdkufaom tcsdeftcg umv twGif; emrfw&m;wdkYonf tBudrfaygif; uka# wpfodef;cefY jzpfNyD;
csKyfoGm;\[k zGifhqdkxm;ojzifh pdwuPac:onfh pdwfwpfck\ oufwrf; tcsdefumvum; vufzspfwpfwGuf
(= wpfpue)Yf tcsed u
f mvudk uka#wpfoed ;f ykyH gu wpfycHk efo
Y m oufwrf; &S\
d / kyw
f &m;wdu
Yk m; ,if;pdwu
P

aygif; (17)csuf touf&Snf\[k tqdk&Sdojzifh uka#wpfodef;udk (17)jzifh pm;aomf uka#ig;axmifausmf


tajzxGuv
f mojzifh wpfpue[
Yf k ac:qdt
k yfaomtcsed u
f mvudk uka#ig;axmifausmcf efY ykcH ahJ omf wpfycHk efo
Y m
oufwrf;&SMd uayonf/ rQ oufwrf; wdak wmif;vSaom kyyf &rwfw&m;rsm; jzpfMu\/ ,if;odYk tvGet
Yf vGef
oufwrf;wdkawmif;vSaom kyfw&m;rsm;udk a,m*g0p&yk*dKvfonf [kwfwdkif;rSefpGm xGif;azmuf odjrifaom
tcgodkY qdkufa&mufygrS tedpmEkyemPf 'kumEkyemPf tewmEkyemPfrsm;vnf;
[kwfwdkif;rSefpGm jzpfxGef;ay:aygufvmrnf jzpfayonf/ tewa&mifjcnfawmfonf wifhw,fpr,fpGm
xGef;vif;awmufyvmrnf jzpfayonf/ ,if;tewa&mifjcnfawmfum; omoemawmfwGif;om &&SdEdkifonfh
tESpfom&BuD; wpfckyif jzpfonf/
odkYaomf kyfw&m;oufoufudk 0dyemIaekHrQjzifh 0k|me trnf&aom t&d,r*fPfonf rnfonfh
enf;ESifhrQ rjzpfay:Edkifojzifh emrfw&m;wdkYudkvnf; qufvuf IyGm;odrf;qnf;&rnfom jzpfayonf/30

" " " " "


29

(oH?|?2?295/)

30

(tbd?|?1?271 - Munhf/)

tcef; (1) - emrfur|mef;ydkif; ! 27

emrfur|mef;ydkif;
pdwfydkif;qdkif&m odrSwfp&m
pdwfonf tmkHudk odjcif;oabmtm;jzifh wpfrsKd;wnf;om jzpf\/ odkYaomfvnf; .. pdwfESifh ,SOfwGJ
jzpfMuaom apwodufwdkY\ ta&twGuf uGJjym;rI t&nftcsif;pGrf;tif uGJjym;rIudk taMumif;jyK ..
pdwftrsKd;tpm; tusOf;tm;jzifh (89)rsKd;? tus,ftm;jzifh (121)rsKd; jzpfay:vm&ayonf/ apwodufwdkY\
ta&twGuf uGjJ ym;rI t&nftcsi;f pGr;f tif uGjJ ym;rIukd emrfur|mef;ydik ;f Z,m;rsm;udk Munfyh gu tawmftoifh
oabmaygufEdkifygonf/ odkYtwGuf pdwfydkif;qdkif&mudk tus,f razmfjyawmhbJ apwodufydkif;qdkif&m oabm
w&m;rsm;udkom wGif qufvuf wifjytyfygonf/

apwoduyf ikd ;f qdik &f m odrw


S pf &m
pdwfESifh,SOfaom apwodufwdkY\ vuPm (4) yg;
1/
2/
3/
4/

{ukyg'
{ueda&m"
{umvrP
{u0wKu

=
=
=
=

pdwfESifhwlaom
pdwfESifhwlaom
pdwfESifhwlaom
pdwfESifhwlaom

jzpfjcif; = pdwfESifh twljzpfjcif;?


csKyfjcif; = pdwfESifh twlcsKyfjcif;?
tmkH&Sd jcif; = pdwfESifh tmkHwljcif;?
rDS&m0wK&Sd jcif; = pdwfESifh rDS&m0wK wljcif;?

odkYtm;jzifh apwodufwdkY apawm,kwvuPm (4)yg; &Sd Muayonf/ rnfonfhapwodufrqdk


pdwf,SOfaomtcg umrbHk lybHk t*Fg (4)yg;ESifh nDGwf&jrJ "rwmjzpfonf/ tlybHkum; {u0wKu
t*Fgwpfyg; ,kwfavsmhayonf? rSD&m0wKkyf r&SdaomaMumifh jzpfonf/ ,if;apwodufwdkYum; (52)vkH;
&Sdayonf/

apwoduf (52) vkH;


1/
2/
3/
4/

oApdwom"m&Papwoduf = pdwftm;vHk;ESifh qufqHaom apwoduf (7)vHk;?


yudPf;apwoduf
= NydK;>yrf;,SOfaom apwoduf (6)vHk;?
tukodkvfapwoduf = tukodkvfpdwfESifh ,SOfaom apwoduf (14)vHk;?
aombPapwoduf = wifw
h ,faumif;jrwfaom aombPpdwEf iS hf ,SOaf om apwoduf (25)vH;k ?
tm;vHk;aygif;aomf apwoduf (52)vHk; jzpfonf/

28 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

apwoduf (52) vkH; Z,m;


oApdwom"m&Papwoduf (7) vkH;
1) z
2) a0'em
3) onm
4) apwem

5) {u*wm
6) ZD0dw
7) reodum&

yudPf;apwoduf (6) vkH;


1) 0dwuf
2) 0dpm&
3) t"darmu

4) 0D&d,
5) yDwd
6) qE

tukodkvfapwoduf (14) vHk;


1) arm[
2) t[d&du
3) taemwy
4) O'p

5) avmb
6) 'd|d
7) rme

8)
9)
10)
11)

a'go
m
rp&d,
ukuKp

12) xde
13) rd'
14) 0dpdudpm

aombPapwoduf (25) vHk;


aombPom"m&Papwoduf (19) vHk;
1) o'g
2) owd
3) [d&d
4) Mowy
5) tavmb

6) ta'go
7) wMwrZswwm
8) um,y'd
9) pdwy'd

0d&wdapwoduf (3) vHk;


1) orm0gpm
2) ormurE
3) ormtmZD0

10)
11)
12)
13)
14)

um,v[kwm
pdwv[kwm
um,rk'kwm
pdwrk'kwm
um,urnwm

15) pdwurnwm
16) um,yg*knwm
17) pdwyg*knwm
18) um,kZkuwm
19) pdwKZkuwm
tyrnmapwoduf (2) vHk; ynda`Eapwoduf (1) vHk;
1) ukPm
1) ynm = tarm[
2) rk'dwm

oApw
d o
m"m&Papwoduf (7) vk;H
= pdwftm;vHk;ESifh qufqHaom = pdwfwdkif;pdwfwdkif; ,SOfaom apwoduf (7)vkH;31
1/ z
2/ a0'em
31

= tmkHudk awGUxdaom tjcif;t&mtm;jzifh jzpfjcif;oabm (vuP)?


= tmkHESifh todpdwfudk qufpyfay;jcif;oabm (&o)?
= tmkH\ t&omudk cHpm;jcif;oabm?

rSwfcsuf ---- pdwuPwpfck\ twGif; twl,SOfwGJ jzpfMuaom pdwfapwodufw&m;pkwdkYudk or,kwfw&m;[k


ac:qdkonf/ txufyg apwodufwdkYwGif {u*wmapwodufudk tcsKdUt&m pdwfwnfMunfrI pGrf;tifukd trSDjyK
orm"da`E orm"dAv
kd f orm"doarmZif ormorm"dr*if Oypm&orm"d tyemorm"d ponfjzifh ac:a0:oH;k pGx
J m;ayonf/ wpfzef a0'emapwodufudkvnf; owdjyKyg/ a0'emapwodufonf pdwfwdkif;pdwfwdkif; ,SOfaom oApdwom"m&P apwodufwpfrsKd; jzpf\/ todpdwf&SdaeorQ umvywfvHk; a0'emum; tjrJwrf; yg0ifwnf&Sdaernfom
jzpf\/ xdka0'emrSm okc 'ku aomre a'gre Oayum[laom a0'em ig;rsKd;wdkYwGif wpfrsKd;rsKd; jzpfEdkif\/
a0'emrygaom a0'emr,SOfaom pdwf[lonf Ak'tbd"rm r&Sdpaumif;ay/ a0'emum; csKyf\? todpdwfum;
rcsKyf[laom 0g'rSm Ak'tbd"rm\ t,ltq r[kwfay??

tcef; (1) - emrfur|mef;ydkif; ! 29

3/ onm
= tmkHudk rSwfom;jcif;oabm?
4/ apwem = tmkaH y:odYk ,SOzf uf pdwaf pwoduf = or,w
k w
f &m;wdu
kY kd a&mufatmif aphaqmfay;jcif;
= EId;aqmfay;jcif;oabm?
5/ {u*wm = tmkH wpfckwnf;ay:odkY pdwf usa&mufaejcif;oabm?
= wnfNidrfaejcif;oabm?
= or,kwfw&m;wdkYudk zkdz&J rMuJapjcif;oabm?
6/ ZD0dw
= ,SOfzuf pdwfapwoduf = or,kwfw&m;wdkYudk apmifha&Smufay;jcif;oabm?
= emrfoufapmifh"mwf?
7/ reodum& = tmkHbufodkY pdwfudk = or,kwfw&m;wdkYudk OD;vSnfh wGef;ydkYay;jcif;oabm?
= tmkHudk ESvHk;oGif;jcif;oabm?

yudP;f apwoduf (6) vH;k = NyKd ;>yrf;,SOaf om apwoduf (6)vH;k


1/ 0dwuf
2/ 0dpm&

=
=
=
=

tmkHay:odkY pdwfudk = or,kwfw&m;wdkYudk a&S;I wifay;jcif;oabm?


MuHpnfjcif;oabm?
tmHkudk xyfumxyfum oHk;oyf qifjcifjcif; = qkyfe,fjcif;oabm?
tmkHudk xyfxyf ,ljcif;oabm?

3/ t"darmu = tmkHudk qHk;jzwfcsufcsjcif;oabm?


4/ 0D&d,

= BudK;pm;tm;xkwfjcif;oabm?32
= tm;wufoa&m &Sdjcif;oabm?

5/ yDwd

= tmHkudk ESpfoufjcif;oabm?

6/ qE

= tmkHudk vdkvm;awmifhwjcif;oabm?
= tmkHudk jyKvkyfvdkjcif;oabm?33

apwoduf (6)vHk;wdkYonf pdwftm;vHk; r,SOfbJ tcsKdUtcsKdUaom pdwfom ,SOfojzifh [dkwcsKdU


onfwcsKdU a&ma&m>yrf;>yrf; ,SOfwwfaom apwodufrsm;jzpfjcif;aMumifh yudPf;apwoduf[laom trnfudk
&&SdMuayonf/
oApdwom"m&Papwoduf (7)vHk;ESifh yudPf;apwoduf (6)vHk;? ESpf&yfaygif; apwoduf
(13)vHk;wdkYudk tnormef;apwoduf[k ac:qdk\/ taombP-trnf&aom tukodkvfpdwf t[dwfpdwfwdkY
vnf;aumif; aombP-trnf&aom tusOf;tm;jzifh pdwf (59) tus,ftm;jzifh (91)yg;aom pdwfwdkY
32

tmkHwpfckay: ,SOfzufpdwfapwoduf = or,kwfw&m;wdkY jzpfatmif BudK;pm;tm;xkwfjcif;oabm jzpfonf/


raumif;bufvnf; avmbjzpfatmif a'gojzpfatmif arm[jzpfatmif ponfjzifh BuKd ;pm;rIrsK;d ? taumif;bufvnf;
tavmbjzpfatmif ta'gojzpfatmif tarm[jzpfatmif ponfjzifh BuKd ;pm;rIrsK;d wnf;/ orm"dyikd ;f orm"djzpfatmif
BuKd ;pm;rI 0dyemydik ;f "mwfBu;D av;yg;udk odatmif BuKd ;pm;rI kyw
f &m;udk odatmif BuKd ;pm;rI emrfw&m;udk odatmif
BudK;pm;rI taMumif;w&m;wkdYukd odatmif BudK;pm;rI taMumif;w&m;ESifh wuGaom ,if;kyfemrfwkdY\ tedptcsuf
'kutcsuf tewtcsufwkdYukd odatmif BudK;pm;rIrsKd;wnf;/
33
tmkHwpfckay: avmbjzpfvdkonfhoabm a'gojzpfvdkonfhoabm arm[jzpfvdkonhfoabm tavmb
jzpfvo
kd nfo
h abm ta'gojzpfvo
kd nfo
h abm tarm[jzpfvo
kd nfo
h abm orm"djzpfvo
kd nfh oabm ynmjzpfvo
kd nfh
oabm odkYponfjzifh t&mXmetm;avsmfpGm oabmaygufygav/ jrifvdkrI Mum;vdkrI eHvdkrI t&omodvdkrI xdvdkrI
odvdkrI oabmrsm;udk tmkHudk jyKvkyfvdkonfhoabm[k qdkvdkonf/

30 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

vnf;aumif; xdkufovdk ,SOfwGJjzpfMuojzifh ,if;apwodufwdkYonf taumif;-tqdk; ESpfbuf& apwodufwdkY


jzpfMuonf/

0dwuf-apwem-reodum&
0dwufonf or,kwfw&m;wdkYudk tmkHay:odkY a&mufatmif a&S;Iwifay;wwf\/ apwemum;
0dwufonf wifay;tyfaom or,kwfw&m;wdkYudk tmkH ,SOfpyfay;\/ reodum&onfum; or,kwf
w&m;wdkYudk tmHkay:odkY ajzmifhajzmifhrwfrwf a&mufatmif jyKvkyfay;\? armif;ESifay;\/

tukov
kd f apwoduf (14) vH;k
tukovom"m&P apwoduf (4) vHk; = tukodkvfpdwftm;vkH;ESifh qufqHaom apwoduf
1/ arm[

= tmkH\ oabmrSefudk rodjcif;oabm (opmav;yg;udk rodrIoabm)?


= tmkHudk todrSm;jcif;oabm? (a,mufsm; rdef;r yk*dKvf ow0g vl ewf jA[mponfjzifh
todrSm;aerIoabm)
2/ t[d&du = (u) 'kpkdufw&m; (c) avmb a'go arm[ ponfh tukodkvfw&m;wdkYrS r&Sufjcif;
oabm?
3/ taemwy = (u) 'kpku
d w
f &m; (c) avmb a'go arm[ ponfh tukov
kd w
f &m;wdrYk S raMumufjcif;
oabm?
4/ O'p
= tmkHay: pdwfrNidrfrouf ysHUvGifhaejcif;oabm/
apwoduf (4)rsKd;wdkYonf tukodkvfpdwfwdkif; pdwfwdkif; tjrJ,SOfaomaMumifh tukovom"m&P
apwoduf[laom trnfudk &&SdMuonf/

avmbtkyfpk apwoduf (3) vHk;


5/ avmb

6/ 'd|d
7/ rme

= tmkHudk jrwfjrwfEdk;Edk; ]]igh[m}}[k pGJ,ljcif;oabm?


= tmkHudk vdkvm;wyfrufjcif;oabm?
= tmkH uyfNidjcif;oabm?
= tmkHudk edp okc tw okb[k pGJvrf;,HkMunfjcif;oabm?
= tmkHudk edp okc tw okb[k t,lrSm;jcif;oabm = cH,lcsufrSm;jcif;oabm?
=]] ig ig}}[k pdwfwuf<u jrifharmufjcif;oabm?
= axmifvTm;jcif;oabm?
= tom,lvdkjcif;oabm?

xyfr&H iS ;f vif;csuf
arm[udkyif t0dZm[kvnf; ac:qdk\/ (31)bHk twGif; wnf&Sdaom ouf&Sdavmu oufrJhavmu
= ouf&Sdt&m0wK oufrhJt&m0wKwdkYudk y&rwopmodkY qdkufatmif 0dyemorm'd|d Pfynmjzifh
cGJjcm;pdwfjzm "mwfcGJMunfhEdkifojzifh -----1/ kyfw&m; tpktyHkrQom&Sdonf[k
2/ emrfw&m; tpktyHkrQom &Sdonf[k
3/ kyf+emrf tpktyHkrQom &Sdonf[k = cEmig;yg;tpktyHk tm,wewpfq,fhESpfyg;tpktyHk "mwf
wpfq,fh&Spfyg;tpktyHkrQom &Sdonf[k odonf jzpftHh? xdktodrSm rSef\/ emrlyy&dap'Pfwnf;/

tcef; (1) - emrfur|mef;ydkif; ! 31

4/ taMumif;w&m;tpktyHk tusK;d w&m;tpktyHrk Qom &So


d nf[k odt?hH xdt
k odrmS vnf; rSe\
f ? yp,y&d*[

Pfwnf;/
xdk ky-f emrf-aMumif;-usK;d w&m;pkwu
Ykd kd ocFg&w&m;pkw[
Ykd
l ac:qd\
k / xdo
k cFg&w&m;wdu
Yk m; jzpfNy;D vQif
ysufwwfonfh tedpw&m;wdkYom jzpfMu\/ jzpfjcif; ysufjcif; 'Pfcsufjzifh tjrJrjywf tnOf;yef; tESdyfpuf
cH&onfh 'kuw&m;wdkYom jzpfMu\/ rysufpD;bJ tusdwftcJ tcdkiftrm tESpfom&tm;jzifh wnfaeonfh
twr[kwfonfh teww&m;wdkYom jzpfMu\/ &HG&SmpufqkyfzG,f tokbw&m;pkwdkYom jzpfMu\/ xdkaMumifh
,if;ocFg&w&m;wdkYudk -----1/ tedpw&m;wdkYom jzpfMuonf[k
2/ 'kuw&m;wdkYom jzpfMuonf[k
3/ teww&m;wdkYom jzpfMuonf[k
4/ tokbw&m;wdkYom jzpfMuonf[k odtHh? xdktodrSmvnf; rSefae\/ 0dyemPfrsm;yifwnf;/
xdkaMumifh (31)bHk twGif; wnf&Sdaom ouf&SdoufrhJ t&m0wKwdkYudk kyfw&m;tpktyHk emrfw&m;
tpktyHk kyf+emrftpktyHk = cEmig;yg;tpktyHk = tm,wewpfq,fhESpfyg;tpktyHk = "mwfwpfq,fh&Spfyg;
tpktyHkwdkY[kvnf;aumif; taMumif;w&m;tpktyHk tusKd;w&m;tpktyHkwdkY[kvnf;aumif; tedpw&m;
tpktyHk 'kuw&m;tpktyHk teww&m;tpktyHk tokbw&m;tpktyHkwdkY[kvnf;aumif; od&Sdaeygu
xdktodudk todrSef = orm'd|d = 0dZmPf[k qdk&ayonf/
xdkodkY trSeftwdkif; rodbJ a,mufsm; rdef;r yk*dKvf ow0g vl ewf jA[m ponf[kvnf;aumif;
toufaumif vdyfjymaumif 0dnmPfaumif twaumif[kvnf;aumif; a&T aiG opfyif a& ajr awm
awmif ponf[kvnf;aumif; edpw&m;tpktyHk okcw&m;tpktyHk tww&m;tpktyHk okbw&m;tpktyHk[k
vnf;aumif; ,if; ouf&Sd oufrJh 0wKwdkYudk ajymif;jyef odjrifaeygu ,if;todudk todrSm; = t0dZ m =
arm[[k ac:qdk&ayonf/34
wGif t0dZm = arm[ESifh 'd|d = rdpm'd|dwdkY\ oabmudk ydkrdk oabmaygufap&ef 0dyeme,f
ta&;wBuD; odxm;oifhaom twpGJESpfrsKd;udk qufvuf a&;om;wifjytyfygonf/

twpGJ (2) rsKd;


avmua0g[m& twpGJ = avmuornm twpGJESifh omoemyt,ltq &SdMuonfh rdpm'd|d t,l0g'
&SdolwdkY MuHqxm;tyfaom tw'd|dpGJ[k tMurf;pm;tm;jzifh twpGJ ESpfrsKd; &Sdayonf/35
1/ avmua0g[m& twpGJ = avmuornm twpGJ ------ ouf&Sd t&m0wKwdkYudk a,mufsm; rdef;r yk*dKvf
ow0g vl ewf jA[m uRJ EGm; wd& pmef ponfjzifh pGJ,lrI oufrJh t&m0wKwdkYudkvnf; a&T aiG v,f ,m
tdk;tdrf opfyif a&ajr awmawmif ponfjzifh pGJ,lrIwnf;/
a,m*g0p&yk*dKvfonf A[d' kyfemrfwdkYudk odrf;qnf;Edkifaomtcg A[d' ouf&SdavmuodkY 0dyem
Pfudk apvTwfMunfhyg/ A[d'ouf&Sdow0gwdkY [lonfrSmvnf; kyfw&m;tpktyHk emrfw&m;tpktyHk
kyfemrftpktyHk taMumif;w&m;tpktyHk tusKd;w&m;tpktyHk tedpw&m;tpktyHk 'kuw&m;tpktyHk
teww&m;tpktyHk tokbw&m;tpktyHkom jzpfonf[k orm'd|dPfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf
xGif;azmufum odjrifEdkifayvdrfhrnf/
34

y&rwawm t0dZrmaeok wdyk&dom'Dok Z0wd? 0dZrmaeokyd cEm'Dok e Z0wDwd t0dZm/ (tbd?|?2?127/


0dok'd?2?157/)
35
(r?#D?1?365-366/)

32 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

wpfzef A[d'o
ufrahJ vmuodv
Yk nf; 0dyemPfukd apvTwMf unfyh g/ ,if; A[d' oufrt
hJ &m0wKwYkd
(a&T aiG ...) wnf&Sdaom "mwfBuD;av;yg;udk Pfjzifh pdkufIyg/ kyfuvmyftrIefrsm;udkom awGU&Sdrnf
jzpfonf/ ,if;kyfuvmyfwdkY rSm kyfuvmyfwpfck twGif; wnf&Sdaom awaZm"mwf = OwkaMumifh qifhuJ
qifhuJ aU&SE Sihfaemuf qufpyfvsuf txyfxyf jzpfaeaom OwkZMoZ|rukyfwdkYESifh &Hcg toHygaomf
OwkZo'e0uuvmyfkyfwdkYomwnf;/ xdkaMumifh oufrhJt&m0wKwdkYudk OwkZMoZ|rukyfw&m;tpktyHk[k
vnf;aumif; toHygcJhaomf OwkZo'e0ukyfw&m;tpktyHk[kvnf;aumif; odjrifcJhaomf xdktodonf
rSefae\/ a&TaiG ponfjzifh odcJhaomf xdktodum; rSm;ae\ = t0dZmwnf;? arm[wnf;/
ouf&Sdow0gwdkYudk kyf-emrf-aMumif;-usKd; = ocFg&w&m; tpktyHk[k rodbJ tedp 'ku tew
tokbw&m;tpktyH[
k k rodbJ a,mufsm; rde;f r yk*Kd vf ow0g vl ewf jA[m ponfjzifh odcahJ omf xdt
k odum;
rSm;ae\/ t0dZm = arm[wnf;/ a,mufsm; rdef;r yk*dKvf ow0g vl ewf jA[m ponfonf wu,f
xif&Sm;&Sd\[k pGJvrf;,HkMunfchJaomf pGJ,lcJhaomf cH,lcsufrSm;cJhaomf xdk pGJvrf;,HkMunfrI pGJ,lrI cH,lcsuf
rSm;rIonfum; avmua0g[m& twpGJ = avmuornm twpJGwnf; = vlwdkY ac:a0:oHk;pGJonfhtwdkif;
wu,f xif&Sm;&Sd\[k cH,lcsufrSm;rIwnf;/ rdpm'd|dwnf;/
oufrJht&m0wKwdkYudkvnf; kyfw&m;tpktyHk[k rodbJ a&T-aiG-pdef-ausmuf ponfjzifh odcJhaomf
xdktodum; rSm;ae\? t0dZmyifwnf;/ a&T-aiG-pdef-ausmuf ponfonf ]wu,f xif&Sm;&Sdyg\? wu,f
[kwfyg\}[k pGJvrf;,HkMunfcJhaomf pGJ,lcJhaomf cH,lcsuf rSm;cJhaomf xdkpGJvrf;,HkMunfrI pGJ,lrI cH,lcsuf
rSm;rIonfum; avmua0g[m& = avmuornm twpGJwnf;/ avmua0g[m&twdkif; pGJvrf;,HkMunfrI
cH,lcsufrSm;rIwnf;? rdpm'd|dwnf;/
2/ tw'|d pd J G ------ tw'd|dpGJ ..
(u) y&rw 'd|dpJG = y&rtw 'd|dpGJ
( c ) ZD0tw 'd|dpGJ[k tMurf;pm;tm;jzifh ESpfrsKd; cGJEkdif\/
(u) y&rw = y&rtw'd|dpGJ ------ avmuBuD;ESifh wuG ow0g toD;toD;udk zefqif;aeaom
zefqif;&Siftw = y&rw = y&rtw&Sdonf[k pGJ,lrI cH,lcsufrSm;rIonf y&rw'd|d = y&rtw
'd|dpGJwnf;/
( c ) ZD0tw'd|dpJG --- ow0g toD;toD;\oEmef tzefqif;cH&aom ZD0aumif = toufaumif =
vdyfjymaumif = 0dnmPfaumif = twaumif &Sdonf[k pJG,lrI ,HkMunfrI cH,lcsufrSm;rIonf
ZD0tw'd|dpGJwnf;/
y&rw ZD0tw[k todrSm;rIum; t0dZmwnf; = arm[wnf;/ y&rw ZD0tw wu,fxif&Sm;
&Sdonf[k pGJvrf;,HkMunfrI pGJ,lrI cH,lcsufrSm;rIum; tw'd|dwnf;? rdpm'd|dwnf;/

arm[ESifh 'd|dudk twdkcsKyf cGJjcm;rSwf&ef


arm[onf (31)bHt
k wGi;f wnf&adS om ouf&o
dS ufrhJ t&m0wKwu
Ykd kd edp okc tw okb[k todrmS ;\/
'd|donf (31)bHk twGif; wnf&Sdaom ouf&Sd oufrJh t&m0wKwdkYudk edp okc tw okb[k ,HkMunfcsuf
cH,lcsufrSm;\/ edp okc tw okb[k todrSm;rIum; arm[? edp okc tw okb[k t,lrSm;rIum;
'd|dwnf;/

a'gotkyfpk apwoduf (4) vHk;


8/ a'go

= pdwfcufxef Murf;wrf;jcif;oabm?
= zsufqD;vdkjcif;oabm?

tcef; (1) - emrfur|mef;ydkif; ! 33

9/ m

=
=
=
=

10/ rp&d,

olwpfyg;\ pnf;pdrf*kPfod&f csrf;omudk jiLpl apmif;ajrmif;jcif;oabm?


udk,fhxufom remvdkjcif;oabm?
rdrd pnf;pdrfudk vQKdU0Sufjcif;oabm?
rdrd pnf;pdrfudk txdrcHEdkifjcif;oabm? 0efwkdjcif;oabm?

11/ ukuKp = (u) jyKcJhNyD; usifhcJhNyD;aom raumif;rItukodkvfESifh 'kpdkufw&m;wdkYudk jyKcJhrd usifhcJhrd


aemifwwpfzef ylyefjcif;oabm?
( c ) rjyKvdkufrd rusifhvdkufrdaom aumif;rIukodkvfESifh okpkdufw&m;wdkYudk rjyKvdkuf&
rusifhvdkuf& aemifwwpfzef ylyefjcif;oabm?

oocFg&dutkyfpk0if apwoduf (2) vHk;


12/ xde
13/ rd'

=
=
=
=

pdwfxdkif;rIdif;jcif;oabm?
pdwfr&Tifvef; rxufoefjcif;oabm/
,SOfzuf apwodufwdkY xdkif;rIdif;jcif;oabm/
,SOfzuf apwodufwdkY r&Tifvef; rxufoefjcif;oabm/

arm[tkyfpk apwoduf (1) vHk;


14/ 0dpdudpm =
(1) ormorK' bk&m;ppf bk&m;rSef
(2) ormorK' bk&m;&Sif\ w&m;ppf w&m;rSef
(3) ormorK' bk&m;&Sif\ t&d,om0u oHCmppf oHCmrSef
(4) oDvusifhpOf orm"dusifhpOf ynmusifhpOf[laom odumoHk;yg;
(5) oHo&m\ aU&StpGef;[laom twdwfb0 = twdwfcEm
(6) oHo&m\ aemuftpGef;[laom tem*wfb0 = tem*wfcEm
(7) oHo&m\ aU&t
S pGe;f aemuftpGe;f [laom twdw+f tem*wfb0 = twdwf tem*wfcEm ESprf sK;d vH;k
(8) aMumif;-usKd;-qufEG,frI = y#dporkyg'foabmw&m;36
(8)XmewdkY ,HkrSm;oHo,&Sdjcif;oabm/37

aombPapwoduf = taumif;apwoduf (25)


aombP apwoduf (25) vHk;rSm -----(u) aombPom"m&Papwoduf = aombP trnf&aom taumif;pdwt
f m;vH;k ESihf qufqaH om
tjrJ,SOfwGJjzpfaom apwoduf (19)vHk;
( c ) 0d&wd apwoduf (3)vHk;
( * ) tyrnm apwoduf (2)vHk;
(C) ynda`E apwoduf (1)vHk;
tm;vHk;aygif;aomf (25)vHk; jzpfonf/
36

rSwfcsuf ---- uH-uH\tusKd;w&m;tay: oHo,&Sdjcif;rsm;onfvnf; aMumif;-usKd;-qufEG,frI = y#dporkyg'f


oabmw&m; oHo,&SdrIwGif tusKH;0ifvsuf&Sdayonf/
37
(tbd?1?208/)

34 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

aombPom"m&Papwoduf (19) vHk;


1/ o'g

= (0dpdudpm azmfjyxm;aom &SpfXmewdkY) ,HkrI + MunfrIoabm?


= ,HkMunfjcif;oabm = ouf0ifwnfaejcif;oabm?38
2/ owd
= (owdy|mefav;yg; paom) owd\wnf&m tmkH or,w
k w
f &m;wdu
Yk kd Al;awmif;uJo
h Ykd
ray:apbJ ausmufzsmuJhodkY epfjrKyfapjcif;oabm?
= tmkH pdwfcdkifjrJjcif;oabm = tmkHudk rarhaysmufjcif;oabm?
3/ [d&d
= (u) raumif;rI tukodkvfw&m; (c) 'kpkdufw&m;rS &Sufjcif;oabm?
4/ Mowy
= (u) raumif;rI tukodkvfw&m; (c) 'kpkdufw&m;rS aMumufjcif;oabm?
5/ tavmb = avmuDtmkH pdwfruyfjidjcif; rwyfrufjcif;oabm?
=]] igh[m}}[k rpGJ,ljcif;oabm?
6/ ta'go = tmkHay: pdwfrcufxef rMurf;wrf;jcif;oabm?
= rzsufqD;vdkjcif;oabm?
7/ wMwrZswwm = (pdwfwuf<u jrifharmufrI rme pdwfwGefY qkwfrI xde + rd' w&m;ESpfrsKd;bufodkY
pdwu
f kd ra&mufapbJ pdw+f apwoduw
f u
Ykd kd rdrw
d Ykd udp tydt
k vGef r&Sad p&atmif)
tmkH pdwfudk tv,ftvwfxm;jcif;oabm?
= tmHkudk tnDtrQ vspfvsLIjcif;oabm?
8/ um,y'd
= apwodufwdkY Nidrf;at;jcif;oabm?
9/ pdwy'd
= pdwfNidrf;at;jcif;oabm?
10/ um,v[kwm = apwodufwdkY vsifjref ayghyg;jcif;oabm?
11/ pdwv[kwm
= pdwfvsifjref ayghyg;jcif;oabm?
12/ um,rk'w
k m
= apwodufwdkY El;nHhaysmhaysmif;jcif;oabm?
13/ pdwrk'kwm
= pdwfEl;nHhaysmhaysmif;jcif;oabm?
14/ um,urnwm = 'ge oDv bm0em ponfh xdkxdk aumif;rI apwodufwdkY cHhnm;jcif;oabm?
= tcsKd;us tqifajyjcif;oabm?
(bm0emrIjzpfvQif IvdkY tcsKd;us tqifajyjcif;oabm/)
15/ pdwurnwm = 'ge oDv bm0em ponfh xdkxdk aumif;rI pdwfchHnm;jcif;oabm?
= tcsKd;us tqifajyjcif;oabm?
(bm0emrIjzpfvQif IvdkY tcsKd;us tqifajyjcif;oabm?)
38

rSwfcsuf ---- um; jcHKiHk a&;om;xm;jcif; jzpfonf/ ae&mXmeodkY vdkuf cGJjcm;,lwwfzdkY vdkayonf/
1/ bk&m;*kPfudk tmkH,l&m bk&m;*kPf ,HkMunfrI
2/ w&m;*kPfudk tmkH,l&m w&m;*kPfudk ,HkMunfrI
3/ oHCmh*kPfudk tmkH,l&m oHCmh*kPfudk ,HkMunfrI
4/ oDvydkif; oDvodum oDvusifhpOfudk ,HkMunfrI orm"dydkif; psmeform"dodum = orm"dusifhpOfudk ,HkMunfrI
ynmydkif; kyfemrfy&rwfwdkY\ obm0rSefudk xGif;azmufodonfh ynmodum = ynmusifhpOf ,HkMunfrI opm
av;yg;udk xdk;xGif;odatmif usifh&onfh ynmodum = ynmusifhpOf ,HkMunfrI
5/ twdwfudk I&m twdwfcEmwdkY wu,fxif&Sm;&Sdonf[k ,kHMunfrI
6/ tem*wfudk I&m tem*wfcEmwdkY wu,fxif&Sm;&Sdonf[k ,HkMunfrI
7/ twdwf+tem*wf ESpfrsKd;vHk;udk I&m twdwf+tem*wf cEm ESpfrsKd;vHk; wu,fxif&Sm;&Sdonf[k ,HkMunfrI
8/ aMumif;-usK;d -qufE,
G rf I = y#dpo
rkyg 'fwu
Ykd kd I&m aMumif;-usK;d -qufE,
G rf I y#dpo
rkyg 'foabmw&m;wdYk ,HMk unfr?I
odkY ponfjzifh tIcHtmkHodkY vdkuf ,HkMunfrIrsm; uJGjym;yHkudk oabmaygufygav/

tcef; (1) - emrfur|mef;ydkif; ! 35

16/ um,yg*knwm = 'ge oDv bm0em ponfh xdx


k akd umif;rI apwoduw
f Ykd >yrf;wD;avhvmEdik ef if;jcif;
oabm? (= yGef;wD; ...)
= uRrf;usifvdrmjcif;oabm?
= udavom temuif;jcif;oabm?
17/ pdwyg*knwm = 'ge oDv bm0em ponfh xdkxdkaumif;rI pdwf >yrf;wD; (= yGef;wD;) avhvm
Ekdifeif;jcif;oabm?
= uRrf;usifvdrmjcif;oabm?
= udavom temuif;jcif;oabm?
18/ um,kZkuwm = apwodufwdkY ajzmifhrwfjcif;oabm?
= rm,m omaX,s tauGUtaumuf uif;jcif;oabm?
19/ pdwKZkuwm
= pdwfajzmifhrwfjcif;oabm?
= rm,m omaX,s tauGUtaumuf uif;jcif;oabm/

rm,mESifh omaX,s
xif&Sm;&Sdaom tjypfudk zHk;uG,fxm;jcif;oabmum; rm,mwnf;/
xif&Sm;r&Sdaom *kPfudk xkwfazmf csD;rGrf;jcif; = xif&Sm;jyjcif;oabmum; omaX,swnf;/39

0d&wd apwoduf (3) vHk;


1/ orm0gpm =
=
2/ ormurE =
=
3/ ormtmZD0

toufarG;0rf;ausmif;ESifh rpyfqdkifaom 0pD'kpdkuf (4)yg;rS a&SmifMuOfjcif;oabm?


0pD'kpkdufudk rvGefusL;jcif;oabm?
toufarG;0rf;ausmif;ESifh rpyfqdkifaom um,'kpdkuf (3)yg;rS a&SmifMuOfjcif;oabm?
um,'kpdkufudk rvGefusL;jcif;oabm?
= toufarG;0rf;ausmif;ESifh pyfqdkifaom 0pD'kpdkuf (4)yg; um,'kpdkuf (3)yg;rS
a&SmifMuOfjcif;oabm?
= toufarG;0rf;ausmif;ESifh pyfqdkifaom um,'kpdkuf 0pD'kpdkufudk rvGefusL;jcif;
oabm/

tyrnm apwoduf (2) vHk;


1/ ukPm
2/ rk'dwm

=
=
=
=

'kudw ow0gudk tmHkjyK oem; Muifemjcif;oabm?


qif;&J'kurS u,fwifvdkjcif;oabm?
okcdw ow0gudk tmHkjyK Munfom 0rf;ajrmufjcif;oabm?
olUpnf;pdrfudk rjiLpljcif;oabm?

ynda`E apwoduf (1) vHk;


1/ ynda`E

= ynm = y&rw"rwdkY\ oabmrSefudk xGif;azmuf odjrifjcif;oabm?


= opm (4)yg; trSefw&m;udk xGif;azmuf odjrifjcif;oabm/
Pf[kvnf;aumif; tarm[[kvnf;aumif; orm'd|d[kvnf;aumif; "r0dp,[kvnf;aumif;
ac:aom ynmudkyif opm (4)yg;udk odrIudp tpdk;w&jzpfaomaMumifh ynda`E[k ac:qdkayonf/
39

oEa'goy#dpm'evuPm rm,m/ toE*kPorm0evuPH omaX,sH/ (r[m#D?1?84/)


toE*kPyumoevuPH omaX,sH/ (r[m#D?1?128/)

36 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

onfwdkYum; taumif; aombPapwoduf (25)vkH;wdkYwnf;/ wGif apwoduf(52)vkH;wdkYudk


azmfjyNyD;jzpfonf/ y&rw"rrsm;udk Pfjzifh ydkif;jcm;,l&m odrf;qnf;&m tm;xkwfp tm'durduyk*dKvfonf
obm0vuPmuaomfvnf;aumif; &o = vkyfief;udpuaomfvnf;aumif; pwif ESvHk;oGif;Edkifojzifh
tcsKdUapwodufrsm; vuPESifh &o ESpfrsKd;vHk;udkyif a&;om;wifjyxm;ygonf/

tmemygey#dbm*edrw
d t
f mkH - "rmkv
H ikd ;f - raem'Gg& psmeormywd0 x
D Zd ,m;
[',&Sd rSD&m0wKkyf
yxrpsmef
'kwd,psmef
wwd,psmef
pwkwpsmef

63
r
12
12
12
12

63
y
34
34
34
33

63
O
34
34
34
33

63
Ek
34
34
34
33

63
a*g
34
34
34
33

63 ...
Z ... (psmefaZm tBudrfrsm;pGm)
34 ...
32 ... (0dwuf+0dpm& jyKwf)
31 ... (yDwd - xyfjyKwf)
31 ... (okcjyKwf - Oayum0if)

tu,f a,m*g0p&yk*dKvfonf uodkPf; (10)yg; ormywf (8)yg;wdkYudk yGm;rsm;xm;NyD;ol jzpfygu


,if;emrfw&m;wdkYudkvnf; atmufygZ,m;twdkif; qufvuf odrf;qnf;yg/

uodP
k ;f y#dbm*edrw
d t
f mkH - "rmkv
H ikd ;f - raem'Gg& psmeormyw0d DxZd ,m;
[',&Sd rSD&m0wKkyf
yxrpsmef
'kwd,psmef
wwd,psmef
pwkwpsmef
tmumomem,wepsmef
0dnmPm,wepsmef
tmudnm,wepsmef
ae0onmemonm,wepsmef

63
r
12
12
12
12
12
/
/
/

63
y
34
34
34
33
33
/
/
/

63
O
34
34
34
33
33
/
/
/

63
Ek
34
34
34
33
33
/
/
/

63
a*g
34
34
34
33
33
/
/
/

63 ...
Z ... (psmefaZm tBudrfrsm;pGm)
34 ...
32 ... (0dwuf+0dpm& jyKwf)
31 ... (yDwd - xyfjyKwf)
31 ... (okcjyKwf - Oayum0if)
31 ... (Oayum - {u*wm)
/
/
/
/
/
/

tmemygeyxrpsmefemrfw&m;awGudk ykHpHxkwf a&wGufjy&aomf ...


todpdwf
1-vkH;
tnormef;apwoduf
13-vkH;
aombPom"m&Papwoduf
19-vkH;
ynda`Eapwoduf
1-vkH;
tm;vkH;aygif;aomf psmefemrfw&m; -

(34)vkH;wdkY jzpfMuygonf/

tcef; (1) - emrfur|mef;ydkif; ! 37

"rmkHvdkif; raem'Gg&0Dxd taumif;tkyfpk Z,m; - kyftppfudk tmkH,l IykH


[',&Sd rSD&m0wKkyf = 63
raem'Gg&m0Zef; (1)Budrf

63
aZm (7)Budrf

63
63
o[dwfw'gkH (2)Budrf (0g) t[dwfw'gkH (2)Budrf

1/ puKtMunf"mwf[k - 12
12
12
12

34
33
33
32

34
33
33
32

(0g)
/
/
/

(12^11)
(11^11)
(12^11)
(11^11)

2/ kyfw&m;[k -

12
12
12
12

34
33
33
32

34
33
33
32

/
/
/
/

(12^11)
(11^11)
(12^11)
(11^11)

3/ tedp[k -

12
12
12
12

34
33
33
32

34
33
33
32

/
/
/
/

(12^11)
(11^11)
(12^11)
(11^11)

4/ 'ku[k -

12
12
12
12

34
33
33
32

34
33
33
32

/
/
/
/

(12^11)
(11^11)
(12^11)
(11^11)

5/ tew[k -

12
12
12
12

34
33
33
32

34
33
33
32

/
/
/
/

(12^11)
(11^11)
(12^11)
(11^11)

6/ tokb[k -

12
12
12
12

34
33
33
32

34
33
33
32

/
/
/
/

(12^11)
(11^11)
(12^11)
(11^11)

oabmayguf&ef
puKtMunf"mwfudk ..
1/ puKtMunf"mwf[k odaom pdwfapwoduf
2/ kyfw&m;[k odaom pdwfapwoduf
3/ tedp[k odaom pdwfapwoduf

38 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

4/ 'ku[k odaom pdwfapwoduf


5/ tew[k odaom pdwfapwoduf
6/ tokb[k odaom pdwfapwoduf --- pdwf+apwoduf = emrfw&m;wdkYudkom odrf;qnf;IyGm;aejcif; jzpfonfudk oabmaygufygav/

ykHpHwl I&ef kyftppfrsm;


1/
2/
3/
4/
5/

aomwtMunf
CmetMunf
Zd0SgtMunf
um,tMunf
tmayg"mwf

6/
7/
8/
9/
10/

wdbm0kyf
yk&dobm0kyf
[',0wKkyf
ZD0dwkyf
MoZmkyf

avmb-'d|d tkypf k IypHk epf (puKtMunf"mwftmk)H


1/
2/
3/
4/

vdktyfygu orm"dudk tqifhqifh jyefvnfxlaxmifyg/


b0ifraemtMunf"mwfudk = raem'Gg&udk odrf;qnf;yg/
puK'ouuvmyfudk "mwfcGJvsuf puKtMunf"mwfudk vSrf; tmkH,lyg/
xdkpuKtMunf"mwftmkHonf raem'Gg& a&S;Ixifvmaomtcg ,if;puKtMunf"mwfudk tmkH
,lvsuf raem'Gg&duaZm0Dxpd w
d t
f pOfrsm; jzpfay:vmMurnf jzpfonf/ xd0k x
D pd w
d t
f pOfwiG f yg0ifaom
raem'Gg&m0Zef;u xdkpuKtMunf"mwfudk okb[k qifjcifqHk;jzwfyg/ xdkpuKtMunf"mwfrSm tvdk
&Sdtyfaom |mkHvnf;jzpfrl ta,medaomreodum&jzpfojzifh aZm okb[k om,mwyfrufaom
avmb-'d|dtkyfpk emrfw&m;rsm; jzpfay:vmMuayvdrfhrnf/ ESvHk;oGif;rSm;rI = okb[kESvHk;oGif;rI =
ta,medaomreodum&rSm ,if;avmbaZm apm&eftwGuf teD;uyfqHk;aom taMumif;wpf&yf
jzpf\/

xdkpuKtMunf"mwfudk edp[kvnf;aumif; okc[kvnf;aumif; tw[kvnf;aumif; qifjcifqHk;jzwf


ESv;kH oGi;f &mvnf; enf;wlyif rSwyf g/ avmbrlpw
d f (8)rsK;d wGif 'd|*d wor,w
k pf w
d f (4)rsK;d wnf;/ aomre
a0'emESifh ,SOfvQif yDwdyg\? Oayuma0'emESifh ,SOfvQif yDwdryg/ oocFg&du = wdkufwGef;rI&SdvQif xderd'
yg0if\? tocFg&du = wdkufwGef;rI r&SdvQif xderd'ryg/ wdkufwGef;rI[lonf avmb (a'go) ponfh
tukodkvfw&m;rsm; jzpfay:vmatmif rdrdudk,fudkrdrd wdkufwGef;&rI odkYr[kwf olwpfyg;wdkYu wdkufwGef;&rIudk
qdkvdkayonf/ ,if; raem'Gg& 0DxdpdwftpOf\twGif; yg0ifwnf&SdMuaom pdwuPwdkif;\ pdwfapwoduf
ta&twGufudk atmufygZ,m;wGif azmfjyxm;ygonf/
avmb-rme tkyfpk --- raem'Gg& xifvmaom puKtMunf"mwfudk y&rwfodkY qdkufatmif
]]igrdkY I&wm}}[k rdrdudk,fudk rdrdtxifBuD;vQif avmb-rme OD;aqmifonfh raem'Gg&du tukodkvfaZm
0Dxdrsm; jzpfay:vmMuayrnf/ (4)csufyif Iyg/ rmerSm u'gpdapwoduf jzpfojzifh &Hcg 'd|d-rme ESpfrsKd;vkH;
r,SOfonfvnf; &Sdwwf\/ rme rygonfh 'd|d*w0dy,kwfpdwf (4)rsKd;wnf;/
a'go --- raem'Gg& xifvmaom ted|jzpfaom puKtMunf"mwftmkH MunfhvdkYraumif;jcif;
paom taMumif;w&m;aMumifh trsufxGuf pdwfqdk;aom yk*dKvf\ oEmefvnf;aumif; pdwfrcsrf;ajrhaom
yk*dKvf\ oEmefvnf;aumif; pdwf"mwf cufxefMurf;wrf;rI 0rf;enf;aMuuGJrI a'go OD;aqmifonfh
emrfw&m;pkrsm; jzpfay:vmMuayrnf/ oocFg&du tocFg&du (2)csuyf if Iyg/ raem'Gg&duaZm0Dxd pdwt
f pOf
yifwnf;/

tcef; (1) - emrfur|mef;ydkif; ! 39

a'go-m --- ]]puKtMunf"mwfrsKd; igrSwpfyg;ukefaom olwdkYonf r&&SdMuygukefrlum;


aumif;avpG}}[k odkY jiLplapmif;ajrmif;aom pdwf"mwf&Sdaom yk*dKvf\ oEmef a'go-mtkyfpk
emrfw&m;rsm; jzpfay:vmMuayrnf/ oocFg&du tocFg&du (2)csufyif Iyg/ olwpfyg;wdkY &&Sdxm;onfh
tvGefvSywifhw,fonfh puKtMunf"mwf = rsufvkH;udk tmkH,l Iygu ydk oabmayguf jrefonf/
a'go-rp&d, --- rdrd&&Sdxm;aom puKtMunfudk olwpfyg;wdkYESifh rqufqHjzpfatmif jyKvkyfjcif;jzifh
tjcm;oltwGuf 0efwdkaeaom rdrd puKtMunf"mwfudk txdrcHEdkifaom yk*dKvf\ oEmef a'go-rp&d,
tkypf k emrfw&m;rsm; jzpfay:vmMuayrnf/ ]]eifrh supf u
d bmyJ nmyJ}} ponfjzifh wpfbufou
l ajymqdv
k mvQif
rcHcsifonfh oabmudkvnf; tmkH,l IEdkifygonf/ oocFg&du tocFg&du (2)csufyif Iyg/
a'go-ukuKp --- puKtMunf"mwfESifh ywfouf jyKrSm; ajymrSm;rdaom 'kpdkufwpfckckudk awG;rdwdkif;
pdwfraumif;jzpfrI jyKrdajymrdwm rSm;avaygh[k aemifwwpfzef ylyefrI jzpfaom a'go-ukuKp emrfw&m;
pkrsm;wnf;/ oocFg&du tocFg&du (2)csufyif Iyg/ puKtMunf"mwfudk rysufpD;atmif tcsdefrD aq;uko
zdkY&ef &nfrSef;xm;aomfvnf; aq;rukovdkuf& pdwfrcsrf;rom jzpfrIrsKd;wnf;/ a,m*Dtrsm;pk uJhodkY
puKtMunf"mwf y&rwfw&m;udk tmkH,l a'go-m a'go-rp&d, a'go-ukuKp emrfw&m;pkwdkYudk
odrf;qnf;IyGm;&onfrSm tcuftcJrsm;pGm &SdwwfMu\/ y&rwfokdY Pftjrif qdkufaeaomaMumifhjzpf\/
edAme*grdedy#dy'g 'kwd,wGJwGif a&;om;wifjyxm;onfh lygkHudk tmkHjyK oHa,mZOf (10)yg; jzpfay:yHk
tydkif;udk enf;rSD; Pf&Sdovdk odrf;qnf; IyGm;yg/
0dpdudpm --- ]]puKtMunf"mwfonf owavavm = twavavm ow\ Opmavavm =
tw\ Opmavavm ow\ puKtMunf"mwfavavm = tw\ puKtMunf"mwfavavm}} - odkY
,HkrSm;aom yk*dKvf\ oEmef 0dpdudpmtkyfpk emrfw&m;rsm; jzpfay:vmMu\/ raem'Gg&duaZm0Dxd pdwftpOf
yifwnf;/
O'p --- puKtMunf"mwfudk taMumif;jyK avmbvnf; rjzpfbJ a'govnf;rjzpfbJ pdwfrNidrfrouf
oufoufom jzpfaeaomf O'pjzpfae\/ O'pOD;aqmifonfh emrfw&m;pkyifwnf;/ raem'Gg&duaZm0Dxd
pdwftpOfyifwnf;/
,if;txufyg raem'Gg&0Dxd toD;toD;\ pdwu
P
wdik ;f wnf&adS om pdwaf pwoduf ta&twGuu
f kd
Z,m;jzifh atmufygtwdkif; azmfjyxm;ygonf/ Pf&Sdovdk odrf;qnf; IyGm;yg/ Pfudk toHk;jyK&rnfh
t&mXme jzpfonf/

"rmkHvdkif; - raem'Gg&0Dxd - raumif;tkyfpk Z,m;


[',&Sd rSD&m0wKkyf = 63
raem'Gg&m0Zef; (1)Budrf
1/ avmb-'d|d
2/ avmb-rme
3/ a'go
4/ a'go-m
5/ a'go-rp&d,
6/ a'go-ukuKp
7/ O'p
8/ 0dpdudpm

12
12
12
12
12
12
12
12

63
aZm (7)Budrf
20 (19^22^21)
20 (19^22^21)
18 (20)
19 (21)
19 (21)
19 (21)
16
16

63
63
t[dwfw'gkH (2)Budrf (0g) o[dwfw'gkH (2)Budrf
12 (11^12^11)
12 (11^12^11)
11 (11)
/ /
/ /
/ /
12 (11^11)
/ / /

(0g)
/
/
/
/
/
/
/

34^33^33^32
34^33^33^32
33^32
/ /
/ /
/ /
34^33^33^32
34^33^33^32

Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif ! 40

lygkH (= ta&mif) vdkif; - taumif;tkyfpk Z,m;


puK'Gg&0Dxd

raem'Gg&0Dxd

kyf = [', = 63 puK = 63 [', = 63 [', = 63 [', = 63 [', = 63 [', = 63 [', = 63 [', = 63 [', = 63 [', = 63
y'Gg&m0Zef; puK0dnmPf or#dp dKif; oED&P
0ka|m
aZm (7) w'gkH (2)
b0if raem'Gg&m0Zef; aZm (7)
w'gkH (2)
qifjcif
1/ lygkH[k
11
11
11
11

j rif o d
8
8
8
8

vufcH
11
11
11
11

pkHprf;

qkH;jzwf

12
11
12
11

lygkH[k
12
12
12
12

aZm (7)
34
33
33
32

w'gkH (2)
34^12^11
33^11^11
33^12^11
32^11^11

b0if
34
34
34
34

qifjcif qkH;jzwf
lygkH[k
12
12
12
12
2/ kyfw&m;[k 12

3/ tedp[k
4/ 'ku[k
5/ tew[k
6/ tokb[k

12
12
12
12

34
33
33
32
34
(33^33^32)
/
/
/
/

34^12^11
33^11^11
33^12^11
32^11^11
34
(33^33^32)
12^11
/
/
/
/

lygkH (= ta&mif) vdkif; - taumif;tkyfpk pdwfapwodufZ,m;


puK 'Gg&0Dxd
y'Gg&m0Zef; puK0dnmPf or#d pd Kif;
11

11

raem'Gg&0Dxd

oED&P

0ka|m

aZm (7)

w'gkH (2)

b0if

12

12

34

34^12^11

34

o'g-ynm

o'g-ynm

tkyfpk

tkyfpk

raem'Gg&m0Zef; aZm (7)


12

o'g-ynm todpdwf

w'gkH (2)

34

34^12^11

o'g-ynm

o'g-ynm

tkyfpk

tkyfpk

emrfw&m;

emrfw&m;

(34)

(34)

todpdwf

todpdwf

todpdwf

todpdwf

todpdwf

a0'em

a0'em

a0'em

a0'em

a0'em

emrfw&m;

emrfw&m;

onm

onm

onm

onm

onm

(34)

(34)

apwem

apwem

apwem

apwem

apwem

(0g)

apwem

(0g)

{u*wm

{u*wm

{u*wm

{u*wm

{u*wm

t[dwf

{u*wm

t[dwf

ZD0dw

ZD0dw

ZD0dw

ZD0dw

ZD0dw

w'gkH

ZD0dw

w'gkH

12^11

reodum&

12^11

tkyfpk

emrfw&m; a0'em
(34)

onm

reodum&

reodum& reodum& reodum&

0dwuf

0dwuf

0dwuf

0dwuf

0dwuf

0dpm&

0dpm&

0dpm&

0dpm&

0dpm&

t"darmu

t"darmu t"darmu t"darmu


yDwd*

rSwfcsuf/

0D&d,

t"darmu
0D&d,

/ oED&P aomrea0'emESifh ,SOfaomf yDwd yg0ifojzifh pdwf-apwoduf (12) jzpfonf? Oayuma0'emESifh ,SOf yDwdrygaomf
pdwf-apwoduf (11) jzpfonf/

tcef; (1) - emrfur|mef;ydkif; ! 41

lygkH (= ta&mif) vdkif; - raumif;tkyfpk tukodkvfaZm0Dxd Z,m;


puK'Gg&0Dxd
rSD&m0wKkyf

[', = 63 puK = 63 [', = 63 [', = 63 [', = 63 [', = 63 [', = 63

Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif ! 42

raem'Gg&0Dxd

= 63 = 63 = 63
= 63
raem'Gg- aZm
y'Gg&m0Zef; puK0dnmPf or#dp dKif; oED&P
0ka|m
aZm (7)
w'gkH (2) b0if
w'gkH (2)
&m0Zef; (7)
1/ avmb-'d|d
11
8
11
12
12
20
34^33^12^11 34 12 20 34^33^12^11
2/ avmb-'d|d
/
/
/
11
/
19
33^32^11^11 /
/
19 33^32^11^11
3/ avmb-'d|d
/
/
/
12
/
22
34^33^12^11 /
/
22 34^33^12^11
4/ avmb-'d|d
/
/
/
11
/
21
33^32^11^11 /
/
21 33^32^11^11
5/ avmb-rme
/
/
/
12
/
20
34^33^12^11 /
/
20 34^33^12^11
6/ avmb-rme
/
/
/
11
/
19
33^32^11^11 /
/
19 33^32^11^11
7/ avmb-rme
/
/
/
12
/
22
34^33^12^11 /
/
22 34^33^12^11
8/ avmb-rme
/
/
/
11
/
21
33^32^11^11 /
/
21 33^32^11^11
9/ a'go
/
/
/
/
/
18
33^32^11^11 /
/
18
/
10/ a'go
/
/
/
/
/
20
/
/
/
20
/
11/ a'go-m
/
/
/
/
/
19
/
/
/
19
/
12/ a'go-m
/
/
/
/
/
21
/
/
/
21
/
13/ a'go-rp&d,
/
/
/
/
/
19
/
/
/
19
/
14/ a'go-rp&d,
/
/
/
/
/
21
/
/
/
21
/
15/ a'go-ukuKp
/
/
/
/
/
19
/
/
/
19
/
16/ a'go-ukuKp
/
/
/
/
/
21
/
/
/
21
/
17/ O'p
/
/
/
/
/
16
/
/
/
16
/
18/ 0dpdudpm
/
/
/
/
/
16
/
/
/
16
/
rSwfcsuf - a'go-ukuKp jyKNyD;'kpdkufudk tmkH,l (2)csuf? rjyKvdkufrdaom okpdkufudk tmkH,l (2)csuf? aygif; (4)csuf Iyg/

tcef; (1) - t&d,opmav;yg;ydkif; ! 43

t&d,opmav;yg;ydkif;
ul#m*g&okwe af umufEw
k cf suf40
&[ef;wdkY ...wpfa,mufa,mufaom yk*dKvfu ..
1/ ]]igonf 'kujzpfonfh t&d,mwdkY\ trSefw&m; ]'kut&d,opmw&m;}ukd [kwfwkdif;rSefpGm orm'd|d
Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf rodrjrifbJ?
2/ 'kujzpfaMumif;jzpfonfh t&d,mwdkY\ trSefw&m; ]'kuork',t&d,opmw&m;}ukd [kwfwkdif;rSefpGm
orm'd|dPfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf rodrjrifbJ?
3/ 'kuc sKy&f mjzpfonfh t&d,mwd\
Yk trSew
f &m; ]'kue ad &m"t&d,opmw&m;}ukd [kww
f idk ;f rSepf mG orm'd|d
Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf rodrjrifbJ?
4/ 'kucsKyf&m (edAmef)odkY a&mufaMumif; tusifhjzpfonfh ]'kueda&m"*grdeDy#dy'g t&d,opm (= r*t&d,
opm)w&m;}ukd [kwfwkdif;rSefpGm orm'd|dPfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf rodrjrifbJ?
oHo&m0#fqif;&J'ku\ tqHk;tydkif;tjcm;jzpfonfh edAmefodkY a&mufatmif igjyKvkyfaytHh}}----[k ajymqkdvmjim;thH? xdkyk*dKvf\ xdkuJhodkYaom ajymqdkcsufonf ajymqdkonfhtwdkif; jzpfEkdif&maom
taMumif;t&mrsKd;onf r&SdEkdifonfomwnf;/
&[ef;wdkY ...wpfa,mufa,mufaom yk*dKvfu ..
1/ ]]igonf 'kujzpfonfh t&d,mwdkY\ trSefw&m; ]'kut&d,opmw&m;}udk [kwfwkdif;rSefpGm orm'd|d
Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmufodjrifNyD;?
2/ 'kujzpfaMumif;jzpfonfh t&d,mwdkY\ trSefw&m; ]'kuork',t&d,opmw&m;}ukd [kwfwkdif;rSefpGm
orm'd|dPfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmufodjrifNyD;?
40

a,m [d bdua0 {0H 0a',s ---- ]t[H 'kuH t&d,opH ,xmblwH tebdoarp 'kuork',H t&d,opH
,xmblwH tebdoarp 'kueda&m"H t&d,opH ,xmblwH tebdoarp 'kueda&m"*grde y#dy'H t&d,opH
,xmblwH tebdoarp orm 'kuEH u&dmrD}wd - aewH XmeH 0dZwd/y/
a,m p acg bdua0 {0H 0a',s -- ]t[H 'kuH t&d,opH ,xmblwH tbdoarp/y/ 'kueda&m"*grde y#dy'H
t&d,opH ,xmblwH tbdoarp orm 'kuEH u&dmrD}wd XmearwH 0dZwd/ (oH?3?394? pmydk'f?1114/)

44 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

3/ 'kuc sKy&f mjzpfonfh t&d,mwd\


Yk trSew
f &m; ]'kue ad &m"t&d,opmw&m;}ukd [kww
f idk ;f rSepf mG orm'd|d
Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmufodjrifNyD;?
4/ 'kucsKyf&m (edAmef)odkY a&mufaMumif; tusifhjzpfonfh ]'kueda&m"*grdeDy#dy'g t&d,opm (= r*t&d,
opm)w&m;}ukd [kwfwkdif;rSefpGm orm'd|dPfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmufodjrifNyD;
oHo&m0#fqif;&J'ku\ tqHk;tydkif;tjcm;jzpfonfh edAmefodkY a&mufatmif igjyKvkyfaytHh}} ----[k ajymqkdvmjim;thH? xdkyk*dKvf\ xdkuJhodkYaom ajymqdkcsufonf ajymqdkonfhtwdkif; jzpfEkdif&maom
taMumif;t&mrsKd;onf &SdEkdifonfomwnf;/

'kuo
pm[lonf
cEokwef
om0wded'gef;/ &[ef;wdkY... cEmig;rsKd;wdkYudkvnf;aumif; Oyg'geuEmig;rsKd;wdkYudkvnf;aumif;
a[mMum;awmfrlaytHh ..? xkdw&m;awmfudk em,lMuukefavmh ...../
&[ef;wdkY... cEmig;rsKd;wdkY[lonf tb,fwdkYenf;
&[ef;wdkY...twdwf-tem*wf-ypKyefvnf;jzpfaom twGif;-tjyifvnf;jzpfaom tMurf;-tEkvnf;
jzpfaom t,kw-f tjrwfvnf;jzpfaom ta0;-teD;vnf;jzpfaom kyt
f m;vH;k udk lyuEm [k qkt
d yf\/ twdw-f
tem*wf-ypKye v
f nf;jzpfaom twGi;f -tjyifvnf;jzpfaom tMurf;-tEkvnf;jzpfaom/y/ a0'emtm;vH;k ud/k
y/ onmtm;vHk;udk/y/ ocFg&tm;vHk;udk ocFg&uEm[k qkdtyf\/ twdwf-tem*wf-ypKyefvnf;jzpfaom
twGif;-tjyifvnf;jzpfaom tMurf;-tEkvnf;jzpfaom t,kwf-tjrwfvnf;jzpfaom ta0;-teD;vnf;
jzpfaom 0dnmPftm;vH;k udk 0dnmPuEm [k qkt
d yf\/ &[ef;wd.Yk .. w&m;wdu
Yk kd cEmig;rsK;d wd[
Yk
l qdt
k yf\/
&[ef;wdkY...Oyg'geuEmig;rsKd;wdkY[lonf tb,fwdkYenf;[lrl - &[ef;wdkY...
1/ tmoa0gw&m;wdkY\ tmHkjzpf wPSm-'d|dwdkYjzifh pJGvrf;tyfaom twdwf-tem*wf-ypKyefvnf;
jzpfaom/y/ ta0;-teD;vnf;jzpfaom kyftm;vHk;udk lykyg'geuEm[k qkdtyf\/
2/ tmoa0gw&m;wdkY\ tmHkjzpf wPSm-'d|dwdkYjzifh pJGvrf;tyfaom/y/ ta0;-teD;vnf;jzpfaom
a0'emtm;vHk;udk a0'Ekyg'geuEm[k qkdtyf\/
3/ tmoa0gw&m;wdkY\ tmHkjzpf wPSm-'d|dwdkYjzifh pJGvrf;tyfaom/y/ ta0;-teD;vnf;jzpfaom
onmtm;vHk;udk onKyg'geuEm[k qkdtyf\/
4/ tmoa0gw&m;wdkY\ tmHkjzpf wPSm-'d|dwdkYjzifh pJGvrf;tyfaom/y/ ta0;-teD;vnf;jzpfaom
(a0'em-onmrS <uif;aom apwoduf) ocFg&tm;vHk;udk ocFgkyg'geuEm[k qkdtyf\/
5/ tmoa0gw&m;wdkY\ tmHkjzpf wPSm-'d|dwdkYjzifh pJGvrf;tyfaom twdwf-tem*wf-ypKyefvnf;
jzpfaom/y/ ta0;-teD;vnf;jzpfaom 0dnmPftm;vHk;udk 0dnmPkyg'geuEm[k qkdtyf\/
&[ef;wdkY...w&m;wdkYudk Oyg'geuEmig;rsKd;wdkY[l qkdtyf\[k rdefYMum;awmfrl\/41
oHcdawe yKyg'geuEm 'kum/42
txufyg "rpuy0weokwef r[mowdy|meokwef ponfh xkdxkda'oemawmfwdkY vm&Sdonfh
twdkif; - lykyg'geuEm a0'Ekyg'geuEm onKyg'geuEm ocFgkyg'geuEm 0dnmPkyg'geuEmwnf;
[laom Oyg'geuEmig;yg;onf 'kuopmw&m;rnf\/ ,if;odkYjzpfvQif lykyg'geuEmponfh Oyg'geuEm41

(oH?2?39/ cEokwef/)

42

(oH?3?369/ r?1?82/)

tcef; (1) - t&d,opmav;yg;ydkif; ! 45

[lonf tb,fenf;[k ar;&ef&Sd\/


txufyg cEokwef27 a'oemawmfjrwf bk&m;&Sif a[mMum;xm;awmfrlonfESifh tnD ..
twdwf tem*wf ypKyef tZw (= udk,fwGif;) A[d' (= jyify) MoVm&du (= tMurf;) okckr (= tEk)
[De (= t,kwf) yPDw (= tjrwf) 'l& (= ta0;) oEdu (= teD;)[lonfh (11)rsKd;aom tjcif;t&mtm;jzifh
wnfaeonfh tmoa0gw&m;wdkY\ tmkHjzpfMuonfh wPSm-'d|dwdkYjzifh pJGvrf;tyfaom wpfenf; - wPSm'd|dwdkYonf uyfa&muftyfaom uHonf ]]ig\tusKd;}}[k pGJ,ltyfonfh kyfw&m;tpktykHonf lykyg'geuEm
rnf\/
tvm;wlyif (11)rsKd;aom tjcif;t&mtm;jzifh wnfaeonfh a0'emw&m;tpktykH onmw&m;
tpktykH ocFg&w&m;tpktykH 0dnmPfw&m;tpktykHtoD;toD;udkvnf; a0'Ekyg'geuEm onKyg'geuEm
ocFgkyg'geuEm 0dnmPkyg'geuEm[k toD;toD; ac:qkdaMumif;udkvnf; ,if;cEokwefa'oemawmfjrwfwGif qufvufum a[mMum;xm;awmfrlayonf/
txufyg t&yf&yfaom a'oemawmfrsm;ESifhtnD (11)rsKd;aom tjcif;t&mtm;jzifh wnfaeonfh
Oyg'geuEmig;yg;wdkYonf 'kuopmrnf\/ ,if;Oyg'geuEmig;yg;wdkYwGif lykyg'geuEmum; kyfw&m;
tpktykHwnf;? a0'Ekyg'geuEm onKyg'geuEm ocFgkyg'geuEm 0dnmPkyg'geuEmwdkYum; emrfw&m;
tpktykHwdkYwnf;/ odkYtwGuf Oyg'geuEmig;yg;wdkY[lonf kyfemrf ESpfyg; w&m;tpktykHwdkYom jzpfMuonf[k
rSwfom;ygav/

ork',opm[lonf
bk&m;&Sifonf tbd"rm0dbif;ygVdawmf43 ..
1/ wPSmudk ork',opm[kvnf;aumif;?
2/ wPSmESifh wuGaom udavomtm;vHk;udk ork',opm[kvnf;aumif;?
3/ wPSm <uif;udavomtm;vkH;ESifh wuG tukodkvfw&m;tm;vHk;udk ork',opm[kvnf;aumif;?
4/ wPSm <uif;udavom <uif;tukodkvfw&m;tm;vHk;ESifh tmoa0gw&m;wdkY\ tmHk,l&mjzpfaom
oHo&m0#fudk vnfywfapwwfaom tavmb ta'go tarm[[laom ukovrlvw&m; oHk;yg;udk
ork',opm[kvnf;aumif;?
5/ wPSm <uif;udavom <uif;tukodkvfw&m;tm;vHk; tmoa0gw&m;wdkY\ tmHk,l&mjzpfaom
oHo&m0#fudk vnfywfapwwfaom tavmb ta'go tarm[[laom ukovrlvw&m; oHk;yg;ESifh
<uif;avmuDukodkvfw&m;tm;vkH;udk ork',opm[kvnf;aumif; ----odkYvQif ork',opmudk ig;enf; cGJjcm; a[mMum;xm;awmfrl\/ xdkYaMumifh oarm[0daem'eD
t|uxmESifh 0dok'dr*t|uxmBuD;44wdkYu atmufygtwdkif; zGifhqdkxm;awmfrlMu\/
]]ukodkvfuH tukodkvfuH rSeforQudk apwem apwemESifh ,SOfzuf or,kw"r[k txl; rajymawmhbJ
ork',opm[k txl;rr omrntm;jzihf op0dbif;ygVdawmf bk&m;&Sifonf a[mMum;xm;awmfrl\/}}
wpfzef t*FkwdK&fygVdawmf wduedygwf wdwm,weokwef45 ork',opmudk bk&m;&Sifu odkY
a[mMum;xm;awmfrl\ ../
43

(tbd?2?112-118/) 44 ww ,om ukovmukovurH t0daoaoe ork',opEd op0dba*F 0kwH/ (tbd?|?


2?185/ 0dok'd?2?217 pmydk'f-655/)
45
(tH?1?178/)

46 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

uwr bdua0 'kuork',H t&d,opH t0dZmyp,m ocFg&m? ocFg&yp,m 0dnmPH? 0dnmPyp,m emrlyH? emrlyyp,m oVm,weH? oVm,weyp,m zam? zyp,m a0'em?
a0'emyp,m wPSm? wPSmyp,m Oyg'geH? Oyg'geyp,m ba0g? b0yp,m Zmwd? Zmwdyp,m
Z&m-r&PH aomu-y&da'0-'ku-a'grek-yg,mom or0Ed/ {0arw au0v 'kuuE
ork'a,m a[mwd/ 'H 0kpwd bdua0 'kuork',H t&d,opH/
]]&[ef;wdkY ...'kujzpfaMumif; ork', t&d,opmw&m;[lonf tb,fenf; ---1/ t0dZm jzpfjcif;aMumifh
ocFg&wdkY jzpfukef\/
2/ ocFg&wdkY jzpfjcif;aMumifh
0dnmPf jzpf\/
3/ 0dnmPf jzpfjcif;aMumifh
emrfkyf jzpf\/
4/ emrfkyf jzpfjcif;aMumihf
oVm,wejzpf\/
5/ oVm,we jzpfjcif;aMumifh
z jzpf\/
6/ z jzpfjcif;aMumihf
a0'em jzpf\/
7/ a0'em jzpfjcif;aMumihf
wPSm jzpf\/
8/ wPSm jzpfjcif;aMumihf
Oyg'gef jzpf\/
9/ Oyg'gef jzpfjcif;aMumifh
b0 (Oyywdb0 + urb0) jzpf\/
10/ b0 (urb0) jzpfjcif;aMumihf Zmwd jzpf\/
11/ Zmwd jzpfjcif;aMumifh
(12) Z&mr&P jzpf\? aomu y&da'0 'ku a'gre
Oyg,mowdkYonf jzpfay:vmMuukef\/
odkYvQif csrf;omrzuf oufoufaom 'kuwHk; 'kutpktyHk\ jzpfaMumif;w&m;onf wpfenf;
'kuwHk; 'kutpktyHk\ jzpfjcif;onf xif&Sm;jzpfay\/ &[ef;wdkY... aMumif;-usKd;-qufEG,frI =
y#dporkyg'foabmw&m;wdkY\jzpfpOfudk 'kujzpfaMumif; ork',t&d,opmw&m;[l ac:qdktyf\??}}
wdwm,weokwef taMumif;w&m;ESifh tusKd;w&m;wdkY\ aMumif;-usKd;-qufEG,frI = y#dporkyg'f
oabmw&m;wdkY\ jzpfpOf tm;vHk;udk ork',opm[k a[mMum;xm;awmfrlayonf/

y#dor'd gr*ygVdawmfenf;
txufygtwdkif; bk&m;&Sifonf ork',opmw&m;awmfudk uRwfxdkufool a0ae,s ow0gwdkY\
tZmo,"mwfcH[lonfh tvdktBudKuf pdkuf0goemodkY vdkufvnf;aumif; o'g 0D&d, owd orm"d
ynm[lonfh a`E ig;yg;wdkY\ tEkHYtxuf tEkt&ifhodkY vdkufvnf;aumif; em;vnfoabmaygufEdkif&ef
odrYk [kwf xd;k xGi;f odjrifEikd &f ef enf;rsK;d pkjH zifh ork',opmw&m;awmfukd a[mMum;xm;awmfrcl \
hJ / txufwiG f
wifjyxm;aom op0dbif;ygVdawmf vm&Sdaom enf; (5)enf;wdkYwGif a&SU(4)enf;wdkYum; ork',opmudk
t<uif;tusefESifhwuG a[mMum;xm;awmfrlaom om0aooenf;rsm; jzpfMu\/ oHo&m0#fudk vnfywf
apwwfaom ukodkvfuH tukodkvfuH rSeforQudk ork',opm[k a[mMum;awmfrlaom yrenf;onfum;
ork',opmudk t<uif;tusefr&Sd ukefpifatmif a[mMum;awmfrlaom tem0aooenf; jzpf\/ xdk
ukodkvfuH tukodkvfuH rSeforQu ork',opm jzpfaeykHESifh ywfouf vufawGUIuGufudk IwwfEdkif&ef
Tejf yawmfrv
l o
kd nft
h wGuf tEkavmry#dpo
rkyg 'fw&m;awmfukd ork',opm[k txufwiG af zmfjyxm;aom
wdwm ,weokwe w
f iG f bk&m;&Siu
f a[mMum;xm;awmfrcl ahJ yonf/ xdt
k Ekavmry#dpo
rkyg 'fa'oemawmfukd
t&Sio
f m&dyMk wm ud,
k af wmfjrwfBu;D uvnf; a,m*g0p&yk*Kd vw
f Ykd orm'd|
d Pfynmjzifh ud,
k w
f ikd rf suaf rSmuf
xGif;azmufodjrifEdkifa&;twGuf vufawGUIuGufudk Iwwfa&;twGuf IuGuftusOf;csKyfudk y#dord'gr*
ygVdawmfBuD;46wGif odkY a[mMum;xm;awmfrlcJh\ ../
46

yk&drurb0o arma[m t0dZm? tm,l[em ocFg&m? eduEd wPSm? Oy*reH Oyg'geH? apwem ba0g? ar y

tcef; (1) - t&d,opmav;yg;ydkif; ! 47

twdwftaMumif;w&m; ig;yg;
a&S;twdwfb00,f ypKyefb0odkY a&mufaMumif; uHudk jyKpkysKd;axmifcJhpOfu ..
1/ t0dZm = t&d,opmav;yg; trSefw&m;udk rodrI a,mufsm; rdef;r yk*dKvf ow0g vl ewf jA[m
ponfjzifh todrSm;rIoabm?
2/ ocFg& = ypKyefb0 cEmig;yg;&&Sda&;twGuf tm;xkwfaMumif;jzpfonfh ukodkvf pdwf-apwoduf
emrfw&m;tkyfpk (tcsKdUtcsKdUaom ypKyeftukov0dygufrsm;twGuf tukodkvf pdwf-apwoduf
emrfw&m;tkyfpk)?
3/ wPSm = ypKyefb0 cEmig;yg;udk wG,fwmrufarmrI eduEd?
4/ Oyg'ge = ypKyefb0 cEmig;yg;tay: pdwfuyfa&mufpGJvrf;rI (wPSm'Vw)?51
5/ b0 = urb0 = uH = ,if;ocFg&w&m;tkyfpkwGif tusKH;0ifaom ukodkvfapwem (tukodkvfapwem)?
twdwftaMumif;w&m;ig;yg;um; ypKyefb0wGif 'kut&d,opmw&m; xif&Sm;jzpfay:vmaMumif; ork',t&d,opmw&m;wnf;/ ,if;twdwftaMumif;w&m;ig;yg; ork',t&d,opmw&m;aMumifh
b0wGif 'kut&d,opmw&m; xif&Sm;jzpfay:vm&\/ ,if;'kut&d,opmw&m;pkwdkYrSm odkY jzpfMu\/

ypKyeftusKd;w&m; ig;yg;
ypKyefb00,f xif&Sm;jzpfay:vm&aom ..
1/ 0dnmP = b0wpfckESifh b0wpfckudk (= cEmwpfckESifh cEmwpfckukd) qufpyfwwfaom tjcif;t&m
tm;jzifh jzpfaom y#doEd0dnmPf?
2/ emrly = trd0rf;wGif;odkY ouf0ifbdouJhodkY jzpfaom y#doEd0dnmPfESifh twl,SOfwGJjzpfay:vmaom
apwodufemrfw&m;pkESifh kyfw&m;pk?
3/ tm,we = puK aomw Cme Zd0Sg um, rewnf;[laom twGif;tm,we (6)yg;?
4/ z = puKor aomwor Cmeor Zd0Sgor um,or raemorwnf;
[laom tawGU (= z) (6)yg;?
5/ a0'em = puKorudk taMumif;cH jzpfay:vmaom a0'em? aomworudk taMumif;cH
jzpfay:vmaom a0'em? Cmeorudk taMumif;cH jzpfay:vmaom a0'em? Zd0Sgorudk
taMumif;cH jzpfay:vmaom a0'em? um,orudk taMumif;cH jzpfay:vmaom a0'em?
raemorudk taMumif;cH jzpfay:vmaom a0'emwnf;[laom cHpm;rI (= a0'em) (6)yg;?
tusKd;w&m;ig;yg;um; twdwftaMumif;w&m;ig;yg; ork',t&d,opmw&m;aMumifh xif&Sm;
jzpfay:vm&aom ypKyeftusKd;w&m;ig;yg; 'kut&d,opmw&m;pkwnf;/

ypKyeftaMumif;w&m; ig;yg;
ypKyefb00,f tm,we (6)yg;wdkY\ &ifhusufvmjcif;aMumifh jyKpkysKd;axmifvdkufaom ..
1/ t0dZm = t&d,opmav;yg; trSefw&m;udk rodrI a,mufsm; rdef;r yk*dKvf ow0g vl ewf jA[m
ponfjzifh todrSm;rIoabm?
"rm yk&drurb0o " y#doEd,m yp,m/
" y#doEd 0dnmPH? MouEd emrlyH? yoma'g tm,weH? zka|m zam? a0',dwH a0'em? ar y "rm
"lyywdb0o yka&uw ur yp,m/
" y&dyuwm tm,wemeH arma[m t0dZm? tm,l[em ocFg&m? eduEd wPSm? Oy*reH Oyg'geH? apwem
ba0g? ar y "rm " urb0o tm,w y#doEd,m yp,m/

48 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

2/ ocFg& = aemiftem*wf0,f cEmig;yg;&&Sad &;twGuf tm;xkwaf Mumif;jzpfonfh ukov


kd f pdw-f apwoduf
emrfw&m;tkyfpk (tukodkvf pdwf-apwoduf emrfw&m;tkyfpk)?
3/ wPSm = aemiftem*wfb0 cEmig;yg;udk wG,fwmrufarmrI eduEd?
4/ Oyg'ge = aemiftem*wfb0 cEmig;yg;tay: pdwfuyfa&mufpGJvrf;rI?
5/ b0 = urb0 = uH = ,if;ocFg&w&m;tkyfpkwGif tusKH;0ifaom ukodkvfapwem (tukodkvfapwem)?
ypKyeftaMumif;w&m;ig;yg;um; aemiftem*wfb0wGif 'kut&d,opmw&m; xif&Sm;jzpfay:vm
aMumif; ork',t&d,opmw&m;wnf;/ ,if;ypKyeftaMumif;w&m;ig;yg; ork',t&d,opmw&m;aMumifh
aemiftem*wfb0wGif 'kut&d,opmw&m; xif&Sm;jzpfay:vm&aythH/ ,if; 'kut&d,opmw&m;pkwdkYrSm
odkY jzpfMu\/

tem*wftusKd;w&m; ig;yg;
aemiftem*wfb00,f xif&Sm;jzpfay:vm&aom ..
1/ 0dnmP = b0wpfckESifh b0wpfckudk (= cEmwpfckESifh cEmwpfckukd) qufpyfwwfaom tjcif;t&m
tm;jzifh jzpfaom y#doEd0dnmPf?
2/ emrly = trd0rf;wGif;odkY ouf0ifvmvwHUaom y#doEd0dnmPfESifh twl,SOfwGJjzpfay:vmaom
apwodufemrfw&m;pkESifh kyfw&m;pk?
3/ tm,we = puK aomw Cme Zd0Sg um, rewnf;[laom twGif;tm,we (6)yg;?
4/ z = puKor aomwor Cmeor Zd0Sgor um,or raemorwnf;
[laom tawGU (= z) (6)yg;?
5/ a0'em = puKorudk taMumif;cH jzpfay:vmaom a0'em? aomworudk taMumif;cH
jzpfay:vmaom a0'em? Cmeorudk taMumif;cH jzpfay:vmaom a0'em? Zd0Sgorudk
taMumif;cH jzpfay:vmaom a0'em? um,orudk taMumif;cH jzpfay:vmaom a0'em?
raemorudk taMumif;cH jzpfay:vmaom a0'emwnf;[laom cHpm;rI (= a0'em)?
tusKd;w&m;ig;yg;um; ypKyeftaMumif;w&m;ig;yg; ork',t&d,opmw&m;aMumifh xif&Sm;
jzpfay:vm&aom tem*wftusKd;w&m;ig;yg; 'kut&d,opmw&m;pkwnf;/
odkY a[mMum;xm;awmfrlonfh y#dord'gr*ygVdawmfBuD;udk udk;um;awmfrlvsuf IuGuftusOf;csKyfudk
em;vnfoabmaygufEdkif&ef t|uxmBuD;rsm;47u odkY tusOf;csKyfum xyfrH&Sif;vif;wifjyxm;awmf
rlMu\/
twDaw a[wa0g y? 'ged zvyuH/
'ged a[wa0g y? tm,w zvyuH/
xdk&Sif;vif;csuf\ qdkvdk&if;rSm odkY jzpf\ ../
twdwfb0u jyKpkysKd;axmifcJhaom t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uHwnf;[laom twdwf
taMumif;w&m;ig;yg; ork',opmw&m;aMumifh ypKyefb0wGif 0dnmPf emrfkyf oVm,we z
tm,w y#doEd 0dnmPH? MouEd emrlyH? yoma'g tm,weH? zka|m zam? a0',dwH a0'em? ar y "rm
tm,w Oyywdb0o " uw ur yp,m/
wdar pwkoacFay wa,m ta' wdoE 0Dowd,m tmuma&[d y#dporkyg'H Zmemwd ywd tnmwd
y#d0dZwd/ (y#doH?50-51/)
47
(tbd?|?2?182/ 0dok'd?2?214/)

tcef; (1) - t&d,opmav;yg;ydkif; ! 49

a0'emwnf;[laom tusKd; cEmig;yg; 'kuopmw&m; xif&Sm;jzpfay:vm&\/ wpfzef ypKyefb0wGif


xyfrH jyKpkysKd;axmifvdkufaom t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uHwnf;[laom ypKyeftaMumif;w&m;ig;yg;
ork',opmw&m;aMumifh aemiftem*wfb0wGif 0dnmPf emrfkyf oVm,we z a0'emwnf;[laom
tusKd; cEmig;yg; 'kuopmw&m; xif&Sm;jzpfay:vm&\/ twdwftqufquf tem*wftqufqufwdkY
enf;wloabmaygufyg/

b,fwkef;u wPSmvJ
odkYaomf "rpuy0weokwefponfh xdkxdka'oemawmfwdkY y"meenf;tm;jzifh wPSmudk ork',opm
[k a[mMum;xm;awmfrlcJh\/ b0opfudk arQmfvifhawmifhwonfh wPSm tpdk"mwf tap;"mwf &SdolwdkYu
jyKpkysKd;axmifvkdufaom uHuomvQif b0opfudk xyfrHjzpfay:apEdkif\/ wPSm tpdk"mwf tap;"mwf
cef;ajcmufaeol &[Emt&SifjrwfwdkYtzdkY t&[wr*f t&[wzdkvfodkY rqdkufa&mufrDu jyKpkysKd;axmifcJhaom
xdkukodkvfuH tukodkvfuH rSeforQwdkYonf b0opfudk vkdvm;awmifhwonfh wPSm tpdk"mwf tap;"mwf\
tm;ay;axmufyhHrI tultnDudk r&&SdMuonfhtwGuf b0opf[lonfh tusKd;w&m;udk jzpfay:apEdkifonfh
pGr;f tm;um; r&SMd uawmhNyD jzpf\/ odt
Yk wGuf y"meenf;tm;jzifh wPSmudk ork',opm[k a[mMum;xm;awmf
rlcJh\/ odkYaomf t&m qef;ppfoifhaom tcsufwpf&yfudk xyfrHum wifjyvdkayonf/
wPSmudk ork',opm[k bk&m;&Sif a[mMum;xm;awmfrlonfum; rSef\/ odkYaomf vuf&Sd 'kuopm
w&m;pk\ taMumif;&if;ppfjzpfaom ork',opm trnf&onfh wPSmum; b,fwkef;u jzpfcJhonfh
wPSmenf;[k pl;prf;qifjcifoifh\/
]]kyfemrfESpfyg;onf cEmig;yg;wnf;? xkdcEmig;yg;onf 'kuopmwnf;? xdk'kuopmudk jzpfapwwfaom
a&S;a&S;b0u jyKpkysKd;axmifcJhaom wPSmonf ork',opmwnf;/}}48
txufyg t|uxmBuD;rsm;\ zGifhqdkcsufESifhtnD twdwfb0u jyKpkysKd;axmifcJhaom wPSmonf
omvQif b0 'kuopm\ taMumif;&if; jzpf\? b0wGif jyKpkysKd;axmifvdkufaom wPSmum; b0
'kuopm\ taMumif;&if;um; r[kwfay? tem*wf 'kuopm\om taMumif;&if; jzpfayonf/ wpfenf;
qdk&aomf twdwfb0u jyKpkysKd;axmifcJhaom t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uHwnf;[laom taMumif;
ork',opmw&m;uomvQif b0 'kuopm\ taMumif;&if; jzpfayonf/ b0wGif jyKpkysKd;axmif
aeaom t0d Z m wPS m Oyg'gef ocF g & uH w nf ; [l a om ork ' ,op m w&m;pk u m; aemif t em*wf
'kuopm\om taMumif;w&m; jzpfayonf/ tu,f twdwfb0u jyKpkysKd;axmifcJhaom t0dZm wPSm
Oyg'gef ocFg& uHwnf;[laom taMumif; ork',opmw&m;udk b0 'kuo
pmw&m;\ taMumif;&if;tjzpf
vufrcHEdkifcJhbl;qdkygu b0wGif jyKpkysKd;axmifaeaom t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uHwnf;[laom
taMumif; ork',opmw&m;wdkYu aemiftem*wf 'kuopmw&m;udk jzpfapEkdif\[laomtcsufudkvnf;
pOf;pm;&awmhrnf jzpfayonf? yg&rDukodkvfuHrsm;udkvnf; xlaxmifzdkY vdkrvdkudkyg xyfrHpOf;pm;&awmhrnf
jzpfayonf/

t0dZd m \ t"dyg ,f
wpfcsdefwGif &[ef;awmfwpfyg;u bk&m;&SifxHawmfodkY csOf;uyfNyD;aemuf bk&m;&Sifudk uJhodkY
ar;jref;avQmufxm;awmfrl\ ---- ]]jrwfpGmbk&m; ...]t0dZm t0dZm}[k ajymqdkaeygonf jrwfpGmbk&m;?
tb,fudk t0dZm[kac:qdkygovJ jrwfpGmbk&m; tb,frQaom twdkif;t&Snfjzifh t0dZmodkYa&muf&Sdaeonfh
yk*dKvf[k ac:qdkygovJ jrwfpGmbk&m;}} .. odkY xdk&[ef;awmfu jrwfpGmbk&m;tm; ar;jref;avQmufxm;\/
odkY ar;jref;avQmufxm;onfhtcg bk&m;&Sifu atmufygtwdkif; tajzay;awmfr\
l ../
48

lyglyH yuEm? wH a[mwd 'kuopH? wHork|mydum yk&drwPSm ork',opH/ (tbd?|?2?68-69/)

50 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

1/
2/
3/
4/

]]cspfom; &[ef; ...


'kut&d,opmw&m;udk orm'd|d Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf rodrjrifrI?
'kujzpfaMumif; ork',t&d,opmw&m;udk orm'd|d Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf
rodrjrifrI?
'kucsKyf&m eda&m"t&d,opmw&m;udk orm'd|d Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf
rodrjrifrI?
'kucsKyf&m (edAmef)odkY a&mufaMumif; tusifhjzpfonfh 'kueda&m"*grdeDy#dy'g t&d,opm (= r*t&d,
opm)w&m;ukd orm'd|d Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf rodrjrifrI?

cspfom;&[ef; ... rodrjrifrI (4)rsKd;udk t0dZm[k ac:qdk\/ odkY (4)rsKd;aom rodrjrifrIodkY


a&muf&Sdaeaom yk*dKvfudk t0dZmodkY a&muf&Sdaeonfh yk*dKvf[k ac:qdk\}} ..[k bk&m;&Sifu jyefvnf
rdefYMum;awmfrlvdkuf\/49
t&d,opmw&m; (4)yg;udk rodru
I kd t0dZm [k ac:qdv
k Qif ,if; t0dZm (= arm[)onf tb,ft&mudk
od&Sdaeygoenf;[k ar;&ef&Sd\/ tajzudk t|uxmBuD;rsm;50u odkY zGifhqdkxm;awmfrlMu\ ../
]]y&rwtm;jzifh wu,fxif&Sm;&Sdaeonfh odoifhodxdkufonfh cEmig;yg; 'kuopmw&m; ponfh
opmav;&yf w&m;jrwfwdkY orm'd|d Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf rodrjrifbJ kyfw&m;
emrfw&m;[k y&rwfodkY Pftjrif qdkufatmif rodrjrifbJ taMumif;w&m; tusKd;w&m;[k rodrjrifbJ
,if;kyf-emrf-aMumif;-usKd; (= ocFg&) w&m;pkwdkYudk tedpw&m;tpktykH 'kuw&m;tpktykH teww&m;
tpktykH[k rodrjrifbJ ajymif;jyefvSefum rodoifh rodxdkufonfh rjrifoifh rjrifxdkufonfh a,mufsm;
rdef;r yk*dKvf ow0g vl ewf jA[mponfjzifh todrSm;aerIoabm ,if;cEmig;yg; kyfemrfw&m;wdkYudk edp
okc okb[kvnf;aumif; ,if;cEmig;yg; kyfemrfw&m;pkwdkYwGif cEmwpfyg;yg;udk odkYr[kwf cEmtrsm;pkudk
toufaumif vdyfjymaumif 0dnmPfaumif twaumif[kvnf;aumif; todrSm;aerIoabmudk t0dZm
(= arm[)[k ac:qdkaMumif;}}udk &Sif;vif;wifjyxm;awmfrlMu\/
,if; todrSm;rI t0dZmudk tajcwnfum trsKd;om;b0 trsKd;orD;b0 vlb0 ewfb0 jA[mb0
ponfh xdkxdkb0wdkY wG,fwmrufarmrI wPSmw&m; xif&Sm;jzpfay:vm\/ wpfzef Oyg'gef (4)yg;wdkYwGif
ow0gtrsm;pkwdkY trsKd;om;b0 trsKd;orD;b0ponfh ouf&SdoufrJh vdkcsifp&m umr0wKtpkpkwdkYtay:
pGJvrf;rI umrkyg'gefum; tjzpfrsm;Mu\? 'd|Kyg'gef oDvAwkyg'gef tw0g'kyg'gefwdkYum; tjzpfenf;Mu\/
odkYtwGuf t|uxmBuD;rsm;51u umrkyg'gefudkyif &nfTef;um Oyg'gefudk odkY zGifhqdkxm;awmfrlMu\../
]]bk&m;&Sifonf 0dbif;ygVdawmf52wGif ]ouf&SdoufrJh vdkcsifp&m umr0wKtpkpkwdkYtay: vdkvm;
49

{urEH edodaEm acg aom bduK b*0EH {w'a0gp -- ]] ]t0dZm t0dZm}wd baE 0kpwd/ uwrm Ek acg baE
t0dZm udwm 0wm p t0dZm *awm a[mwD}}wd ]],H acg bduK 'kau tnmPH? 'kuo
rk'a, tnmPH? 'kue ad &ma"
tnmPH? 'kue ad &m"*grde,
d m y#dy'g, tnmPH? t,H 0kpw
d bduK t0dZm / {wm0wm p t0dZm *awm a[mwD}}wd/
(oH?3?376? pmydk'f?1087/ t0dZmokwef/)
50
y&rwawm t0dZrmaeok wdyk&dom'Dok Z0wd? 0dZrmaeokyd cEm'Dok e Z0wDwd t0dZm/ (tbd?|?2?127/
0dok'd?2?157/)
51
]ww uwrH umrkyg'geH a,m umarok umrpaEm umr&ma*g umreED umrwPSm umraoa[m
umry&dVma[m umrrkpm umraZmomeH -- 'H 0kpwd umrkyg'ge}Ed tm*wwm oacFyawm wPSm'VwH 0kwH/
wPSm'VwH emr yk&rd wPSmOyed,ypa,e 'VorLwm Ow&wPSm {0/ ......a,bka,se p tmv,&mrwm
yZm, ygu#H umrkyg'geH e w&med/ (tbd?|?2?172-173/ 0dok'd?2?204-205? pmydk'f?645/) 52 (tbd?2?389/)

tcef; (1) - t&d,opmav;yg;ydkif; ! 51

awmifhwrI NiduyfwG,fwmrI ESpfoufjrwfEdk;rI rufarmrI Niduyfwwfonfh tpdk"mwf tap;"mwf ylyefrI


awGa0arharmrI rsKdrwwfpGJvrf;rIudk umrkyg'gef}[k a[mMum;xm;awmfrlcJh\/ ,if;odkY a[mMum;xm;awmf
rlaomaMumifh tusOf;tm;jzifh cdkifjrJaeaom wPSmudkyif umrkyg'gef[k qdkvdk\/ cdkifjrJaeaom wPSm[lonf
a&S;a&S;wPSm\ Oyed,yp,owdjzifh aus;Zl;jyKay;rI t&Sdeft0gwdkYudk qufcH&onfh aemufaemufaom
wPSmwnf;/ ,if;odYk cdik jf raJ eonhf aemufaemufaom wPSmonfyif umrkyg'gef rnf\/ ,if;umrkyg'gefum;
ow0gtrsm;pkwdkY tjzpfrsm;Mu\/}} odkYtwGuf twdwftaMumif;w&m; ypKyeftaMumif;w&m; ponfwdkYudk
azmfjy&m ,if;umrkyg'gefudkyif OD;pm;ay;um azmfjyxm;ygonf/
t0dZm wPSm Oyg'gef ok;H yg;wdu
Yk m; udavo0#fw&m; ok;H yg;wdw
Yk nf;/ ,if; t0dZm wPSm Oyg'gefw\
kdY
taxmuftyhHudk &&Sdaom ocFg& uHwdkYuomvQif b0opf[laom 0dnmPf emrfkyf oVm,we z
a0'emwnf;[laom tusKd; cEmig;yg;udk jzpfapEdkif\/ ocFg& uHwdkYum; ur0#fwnf;/ 0dnmPf emrfkyf
oVm,we z a0'emwdkYum; tusKd; 0dygu0#fwnf;/
txufwGif azmfjyxm;aom tEkavmr y#dporkyg'fa'oemawmf0,f twdwftaMumif;w&m;ydkif;
t0dZmESifh ocFg&udkom wdkufkdufa[mMum;xm;awmfrl\/ ,if;odkY a[mMum;awmfrl&m0,f t0dZmum;
udavo0#fwnf;? t0dZmwnf;[laom udavo0#fudk a[mMum;awmfrlvdkufvQif t0dZmESifh udavo0#fcsif;
wlnDaeMuonfh wPSmESifh Oyg'gefwdkYudkvnf; odrf;usKH;,l&\/ tvm;wlyif ur0#fydkif; ocFg&[laom
ur0#fudk wdkufkdufa[mMum;awmfrlvdkufvQif ur0#fcsif; wlnDaeonfh urb0 (= uH) udkvnf; odrf;usKH;
,l&\/ odkYtwGuf t0dZmESifh ocFg&udk wdkufkdufa[mMum;awmfrlvdkufvQif t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg&
uHwnf;[laom twdwftaMumif;w&m; ig;yg;pvkH;udkyif odrf;usKH;um aumuf,l&ayonf/ twdwf
taMumif;w&m;ig;yg;um; twdwftaMumif;wpfvTmwnf;/
wpfzef ,if; twdwt
f aMumif;w&m;ig;yg;aMumifh xif&mS ;jzpfay:vm&onfh ypKye f tusK;d w&m;ydik ;f wGif
y#doaEtcdkuf jzpfay:aeaom 0dnmPf emrfkyf oVm,we z a0'emwnf;[laom tusKd;w&m;ig;yg;udk
y"mexm;um a[mMum;xm;awmfrl\/ ,if;y#doaEtcdkuf xif&Sm;jzpfay:aeonfh 0dygu0#fw&m;ig;yg;udk
wdkufkdufa[mMum;awmfrlvdkufvQif ,if;twdwftaMumif;w&m;ig;yg;aMumifhyif b0wpfavQmuf0,f xif&Sm;
jzpfay:aeMuonfh 0dygu0#fcsif; wlnDaeMuonfh 0dnmPf emrfkyf oVm,we z a0'emwnf;[laom
tusKd;0dygufw&m;udkvnf; odrf;usKH;um aumuf,l&ayonf/ tusKd;w&m;ig;yg;um; ypKyeftusKd;
wpfvTmwnf;/
ypKyeftusKd;w&m; cEmig;yg;wdkYudk trSDjyK ESvkH;oGif;rSm;rI ta,medaomreodum&udk taMumif;
cHum aemiftem*wfb0twGuf &nfarQmfum t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uHwnf;[laom ypKyef
taMumif;w&m;ig;yg; ork',opmw&m;udk xyfrHum xlaxmifMujyef\/ taMumif;w&m;ig;yg;um;
ypKyeftaMumif;wpfvTmwnf;/ ,if;ypKyeftaMumif;w&m;ydkif;wGif udavo0#fydkif;udk a[mMum;awmfrl&m
wPSmESifh Oyg'gefudkom wdkufkdufa[mMum;xm;awmfrl\/ wPSmESifh Oyg'gef[laom udavo0#fudk
a[mMum;awmfrlvdkufvQif udavo0#fcsif; wlnDaeonfh t0dZmudkvnf; xnfhoGif;aumuf,l&ayonf/
t0dZmudk trSD&rSomvQif wPSm Oyg'gefwdkYum; jzpfEdkifcGifh&SdMuayonf/ wpfzef ur0#fydkif;wGif urb0
(= uH) udo
k m wdu
k f u
dk af [mMum;xm;awmfr\
l / ,if;odYk urb0 (= uH) udk wdu
k f u
dk af [mMum;awmfrv
l u
kd v
f Qif
ur0#fcsif; wlnDaeonfh ocFg&udkvnf; odrf;usKH;um aumuf,l&ayonf/ odkYtwGuf ypKyeftaMumif;w&m;
ig;yg; ypKyeftaMumif;wpfvTm jzpfayonf/
wpfzef ,if;ypKyeftaMumif;w&m;ig;yg;aMumifh (oHo&mc&D; rqkH;ao;olwdkYtwGuf) tem*wfb0wGif
0dnmPf emrfkyf oVm,we z a0'emwnf;[laom tusKd;cEmig;yg; 'kuopmw&m; xif&Sm;jzpfay:
vm&jyef\/ ,if;tem*wf tusKd;w&m;ydkif;wGif Oyywdb0ESifh Zmwdudk y"mexm;um a[mMum;xm;awmf

52 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

rl\/ Zmwdum; tem*wf y#doaEtcdkuf xif&Sm;jzpfay:vmonfh cEmig;yg;wdkYyifwnf;/ Oyywdb0


[lonfum; xdkuHaMumifh wpfenf; - t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uH[laom xdkypKyeftaMumif;w&m;
ig;yg;aMumifh tem*wfb0wpfavQmufwGif jzpfay:aeaom 0dygu0#fjzpfonfh 0dnmPf emrfkyf oVm,we
z a0'em[laom tusKd; 0dygufcEmig;yg; 'kuopmw&m;pkwdkYyifwnf;?53 tem*wftusKd;wpfvTmwnf;/
odv
Yk Qif tEkavmry#dpo
rkyg 'fw&m;a'oemawmf twdwt
f aMumif;wpfvmT ypKye t
f usK;d wpfvmT
ypKyeftaMumif;wpfvTm tem*wftusKd;wpfvTm[k tvTm (4)yg; &Sdayonf/ wpfvTmwpfvTm tjcif;t&m
ig;yg;pD &Sdojzifh tvTm (4)vTm tjcif;t&m (20) &Sdayonf/ wpfzef twdwft"GefYumv ypKyeft"GefYumv
tem*wft"GefYumv[k t"GefYumv (3)yg; &Sdayonf/46
wpfzef twdwt
f aMumif;w&m;ig;yg;ESihf ypKye t
f usK;d w&m;ig;yg;wk\
Yd tMum;wGif (= ocFg&ESihf 0dnmPf
tMum;wGif) taMumif;w&m;ESifh tusKd;w&m;wdkY qufpyfaeonfh tpyfwpfck? ypKyeftusKd;w&m;ig;yg;ESifh
tem*wfb0udk wpfenf; tem*wf tusK;d w&m;ig;yg;udk jzpfay:apEdik o
f nfh ypKye t
f aMumif;w&m;ig;yg;wk\
Yd
tMum;wGif (= a0'emESifh wPSmtMum;wGif) tusKd;w&m;wdkYudk pGJrSD taMumif;w&m;rsm; xyfrH jzpfay:vm
Mu&ojzifh tusKd;w&m;ESifh taMumif;w&m;wdkY qufpyfaeonfh tpyfwpfck? aemiftem*wfb0twGuf
jyKpkysKd;axmifxm;onfh ypKyeftaMumif;w&m; ig;yg;ESifh tem*wftusKd;w&m; ig;yg;wkdY\ tMum;wGif
(= urb0 = uHESifh Oyywdb0 = ZmwdtMum;wGif) taMumif;w&m;ESifh tusKd;w&m;wdkY qufpyfaeonfh
tpyfwpfck - odkYvQif tpyf (3)ck &Sdayonf/54
tEkavmry#dporkyg'fw&m;a'oemawmfudk orm'd|d Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf
odjrifatmif wu,fvufawGU IyGm;&m odrf;qnf;&m azmfjyyg tvTm (4)yg; t"GefYumv (3)yg;
tpyf (3)yg; tjcif;t&m (20)wdkYudk orm'd|d Pfynmjzifh udk,fwdkifrsufarSmuf xGif;azmuf odatmif
jrifatmif usifhMuHBudK;ukwf yGm;rsm;tm;xkwf&rnf[k rSwfom;em,lygav/

eda&m"opm[lonf
1/ wPSm\ t<uif;tusefr&Sd tukeftpif csKyfNidrf;jcif;udkvnf;aumif;
2/ wPSm <uif;udavomwdkY\ t<uif;tusefr&Sd tukeftpif csKyfNidrf;jcif;udkvnf;aumif;
3/ wPSm <uif;udavom <uif;tukodkvfw&m;wdkY\ t<uif;tusefr&Sd tukeftpif csKyfNidrf;jcif;udk
vnf;aumif;
4/ wPSm <uif;udavom <uif;tukodkvfw&m; tmoa0gw&m;wdkY\ tmkHjzpfaom ukovrlvw&m;
(3)yg;wdkY\ t<uif;tusefr&Sd tukeftpif csKyfNidrf;jcif;udkvnf;aumif;
5/ wPSm <uif;udavom <uif;tukodkvfw&m; tmoa0gw&m;wdkY\ tmkHjzpfaom ukovrlvw&m;
(3)yg; tmoa0gw&m;wkdY\ tmkHjzpfaom <uif;ukodkvfw&m;tm;vkH;wdkY\ t<uif;tusefr&Sd
tuket
f pif csKyNf ird ;f jcif;udv
k nf;aumif; eda&m"opm[k op0b
d if;ygVdawmf55 a[mMum;xm;awmfr\
l /
wpfzef bk&m;&Sio
f nf t*kw
F & edum,f wduedygwf wdwm ,weokwe 56
f wGif odYk a[mMum;xm;awmf
rljyef\ ../
53

w'bdedAwm cEm Oyywdba0g/ (tbd?|?2?176/ 0dok'd?2?209? pmydk'f?650/)


54
wdoEdEd wa,m oEa,m tmwd wdoEd? wH wdoE/ twDwa[wkypKyEzvmerE&m {aum a[wkzvoEd?
ypKyEzvtem*wa[wlerE&m {aum zva[wkoEd? ypKyEa[wktem*wzvmerE&m {aum a[wkzvoEd/
55
56
(y#doH?|?1?225/)
(tbd?2?112-114-115/)
(tH?1?178/)

tcef; (1) - t&d,opmav;yg;ydkif; ! 53

uwr bdua0 'kueda&m"H t&d,opH t0dZm, awG0 taoo0d&m*eda&m"m ocFg&eda&ma"m?


ocFg&eda&m"m 0dnmPeda&ma"m? 0dnmPeda&m"m emrlyeda&ma"m? emrlyeda&m"m oVm,weeda&ma"m? oVm,weeda&m"m zeda&ma"m? zeda&m"m a0'emeda&ma"m? a0'emeda&m"m
wPSmeda&ma"m? wPSmeda&m"m Oyg'geeda&ma"m? Oyg'geeda&m"m b0eda&ma"m? b0eda&m"m Zmwdeda&ma"m? Zmwdeda&m"m Z&mr&PH aomu-y&da'0-'ku-a'grek-yg,mom edkZEd/ {0arw
au0v 'kuuE eda&ma"m a[mwd/ 'H 0kpwd bdua0 'kueda&m"H t&d,opH/
]]&[ef;wdkY ...'kucsKyfaMumif; eda&m"t&d,opmw&m;[lonftb,fenf;
1/ t0dZm\omvQif t<uif;tusefr&Sd ukefpifatmif csKyfjcif;aMumifh ocFg&wdkYonf csKyfukef\/
2/ ocFg&wdkY\ csKyfjcif;aMumifh 0dnmPfonf csKyf\/
3/ 0dnmPf\ csKyfjcif;aMumifh emrf+kyfonf csKyf\/
4/ emrf+kyf\ csKyfjcif;aMumifh oVm,weonf csKyf\/
5/ oVm,we\ csKyfjcif;aMumifh zonf csKyf\/
6/ z\ csKyfjcif;aMumifh a0'emonf csKyf\/
7/ a0'em\ csKyfjcif;aMumifh wPSmonf csKyf\/
8/ wPSm\ csKyfjcif;aMumifhf Oyg'gefonf csKyf\/
9/ Oyg'gef\ csKyfjcif;aMumifh b0 (= urb0+Oyywdb0) onf csKyf\/
10/ b0 (= urb0)\ csKyfjcif;aMumifh Zmwdonf csKyf\/
11/ Zmwd\ csKyfjcif;aMumifh (12) Z&m+r&Ponf csKyf\? aomu-y&da'0-'ku-a'gre-Oyg,mo
wkdYonf csKyfukef\/
odkYvQif csrf;omrzuf oufoufaom 'kuwkH; 'kutpktykH\ csKyfjcif;onf jzpf\/ &[ef;wdkY...
aMumif;-usKd;-qufEG,frI = y#dporkyg'foabmw&m;wdkY\ csKyfpOfudk 'kucsKyf&m eda&m"t&d,opm
w&m;wnf;[l qdktyf\/}}
eda&m"opmum; 0dyemPfjzifh xdkwGif;odjrif&rnfh eda&m"opmjzpfonf/ tocFw"mwf
edAmefw&m;awmfjrwfum; t&d,r*fPf t&d,zdkvfPfwdkYjzifh xdkxGif;od&rnfh avmukw&m eda&m"opm
jzpfonf/

taMumif;w&m; tusKd;w&m;wdkY csKyfNidrf;rnfhtcsdef


a,m*g0p&yk*dKvfwpfOD;onf 0dyembm0emur|mef;udk tpDtpOfwus pD;jzef;vmav&m O',A,
Pfydkif;odkY a&muf&Sdonfhtcg txufwGif &Sif;jycJhonfhtwdkif; taMumif; ork',opmw&m;rsm;\ xif&Sm;
jzpfjcif;aMumifh tusKd; cEmig;yg; 'kuopmw&m;wdkY\ xif&Sm;jzpfay:vmjcif;udkom 0dyem Pfynm
rsufpdjzifh odatmif jrifatmif I&onfom r[kwfao;? taMumif; ork',opmw&m;wdkY\ t<uif;tusefr&Sd
ukefpifatmif csKyfNidrf;oGm;jcif;aMumifh tusKd; cEmig;yg; 'kuopmw&m;wdkY\ t<uif;tusefr&Sd ukefpifatmif
csKyfNidrf;oGm;rIudkvnf; odatmif jrifatmif I&awmhrnf jzpfonf/
t&mwGif y#dord'gr*t|uxmESifh 0dok'dr*r[m#DumwdkY57\ zGifhqdkcsuft& O',A,0dyem
Pfydkif;udk tm;opfvsuf&Sdaeonfh a,m*g0p&yk*dKvfonf b0rSmaomfvnf;aumif; aemiftem*wfb0
57

t0dZmeda&m"m lyeda&ma"mwd tem*wb0 yp,blwm, ro ba0 t0dZm, t&[wr*aPe


eda&ma" uaw yp,mbm0g tem*w ly tEkyg'eda&ma"m a[mwDwd tawm/ (y#doH?|?1?236/)
t0dZmeda&m"m lyeda&ma"mwd t*r*aPe t0dZm, tEkyg'eda&m"awm tem*w ly tEkyg'eda&ma"m a[mwd yp,mbma0 tbm0awm/ (r[m#D?2?421/)

54 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

wpfckckrSmaomfvnf;aumif; tem*wfwpfcsdefcsdef0,f t&[wr*fodkY qdkufa&mufonfhtcgwGif t&[wr*fPf\ pGrf;tm;aMumifh t0dZm wPSm Oyg'gefwdkYonf t<uif;tusef r&Sd ukefpifatmif csKyfNidrf;oGm;Murnf
jzpfonf/ xdkuJhodkY t0dZm wPSm Oyg'gefwdkY\ t<uif;tusefr&Sd ukefpifatmif csKyfNidrf;oGm;Mujcif;aMumifh
t0dZm wPSm Oyg'gefwo
Ykd nf b0 t&[wr*foYkd rqdu
k af &mufrrD mS yifjzpfap twdwb
f 0xdx
k u
kd yifjzpfap
jyKpkysKd;axmifcJhonfh ocFg& uHwdkYudk tem*wfb0opf jzpfay:vma&;twGuf taxmuftyhH ray;EdkifMuukef/
uJhodkY t0dZm wPSm Oyg'gefwdkY\ tm;ay;axmufyHhrI tultnDudk r&&SdMuonfhtwGuf t&[wr*fodkY
rqdkufa&mufrD oHo&mwpfavQmuf jyKpkysKd;axmifcJhonfh ocFg& uHwdkYonf aemiftem*wfb0opf[k
ac:qdt
k yfonfh tem*wfb0 cEmig;yg;wdu
Yk kd jzpfapEdik o
f nfh pGr;f tifrsm; ukecf ef;oGm;Mu\? t<uif;tuserf &Sd
csKyfNidrf;oGm;Mu\/ uJhodkY t&[wr*fPf\ pGrf;tm;aMumifh t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uH[laom
taMumif;ork',opmw&m;wdkY\ t<uif;tusef r&Sd ukefpifatmif csKyfNidrf;oGm;MuonfhtwGuf aemif
tem*wfb0 cEmig;yg;wdkYudk jzpfapEdkifonfh taMumif;w&m;wdkY\ xif&Sm; r&SdMujcif;aMumifh aemiftem*wf
b0opf tusKd;cEmig;yg; 'kuopmw&m;wdkYonfvnf; xif&Sm;jzpfay:vmEdkifonfh pGrf;tifrsm; r&SdMuawmhjcif;aMumifh tusK;d cEmig;yg; 'kuo
pmw&m;wdo
Yk nfvnf; y&deAd m epkwu
d kd aemufq;Hk xm;um t<uif;tuserf &Sd
ukefpifatmif csKyfNidrf;oGm;Mu\/ odkY taMumif;-tusKd; ESpf&yfvkH;wdkY\ t<uif;tusefr&Sd ukefpifatmif
csKyfNidrf;rIudk eda&m"opmw&m;[k wdwm,weokwefwGif bk&m;&Sifu a[mMum;xm;awmfrlcJhayonf/
eda&m"opmw&m;onfum; O',A,mEkyemPf (= O',A,0dyemPf) jzifh xd;k xGi;f od&rnfh
eda&m"opmw&m; jzpfayonf/58

oOyg'daooedAmefESifh tEkyg'daooedAmef
uJhodkY O',A,Pfponfh 0dyemPfwdkYjzifh xdk;xGif;odjriftyfonfh eda&m"opmtaMumif;udk
qufvufum aqG;aEG;wifjytyfygonf ../
a,m*g0p&yk*dKvfonfh ,ckuJhodkY O',A,Pfydkif;odkY qdkufa&mufvmonfhtcg O',A,Pfudk
tm;opfaeqJ tm;xkwfaeqJtcsdeftcgwGif ykxkZeftqifhrSmom wnf&Sdaeao;\/ qufvuf 0dyem
bm0emur|mef;udk tpOftwdkif; tqufrjywf tqifhqifh qufvuf BudK;yrf;&OD;rnfom jzpfonf/ xdkodkY
BudK;yrf;vdkufonfhtcg yg&rDw&m;taygif;wdkYuvnf; &ifhanmif;vmcJhaomf b0 odkYr[kwf aemiftem*wf
b0[lonfh wpfckaom tem*wf wpfcsdefcsdefwGif t&[wr*f t&[wzdkvfodkY qdkufa&mufrnf jzpfonf/
uJo
h Ykd tem*wfwpfcsed cf sed w
f iG f rdr&d &Sad wmhrnfh t&[wr*fPf\ pGr;f tm;aMumifh t0dZm wPSm Oyg'gefwYkd
OD;aqmifaeonfh udavomxk tpdkiftcJwdkYonf t<uif;tusefr&Sd ukefpifatmif csKyfNidrf;rIrsKd;udk &nfTef;
awmfrlum bk&m;&Sifu wdwm,weokwef ponfh xdkxdkokwef a'oemawmfwdkYwGif..]]t0dZm, awG0
taoo0d&m*eda&m"m}} ..ponfjzifh a[mMum;xm;awmfrlcJhayonf/
uJhodkY udavomwddkY\ csKyfNidrf;rIudk aemufxyfwpfzef jyefvnfum rnfonfhtcgrS jzpfay:jcif;
tvQif;r&SdMuawmhonfh csKyfNidrf;rIrsKd; jzpfonfhtwGuf tEkyg'eda&m"[lvnf; ac:qdkayonf? aemifwpfzef
jzpfay:jcif; tvQif;r&Sdonfh csKyfNidrf;rIrsKd;[k qdkvdkayonf/ uJhodkY udavomtylrD;wdkY\ csKyfNidrf;rIudk
udavoy&dedAmef[kvnf; ac:qdkayonf? oOyg'daooy&dedAmef[kvnf; ac:qdkayonf/ oOyg'daoo
y&dedAmef[lonf udavomawGu t<uif;tusefr&Sd ukefpifatmif csKyfNidrf;oGm;aomfvnf; cEm (5)yg;um;
<uif;usefaeMuao;onfhtwGuf y&dedAmefpHonftxd qufvuf wnf&SdaeMuOD;rnf jzpfjcif;aMumifh
oOyg'daooedAmef[k ac:qdkjcif; jzpfayonf/
aemufwpfrsKd;onfum; cEy&dedAmef jzpfayonf/ uJhodkY t&[wr*fPf\ pGrf;tm;aMumifh t0dZm
wPSm Oyg'gef[lonfh udavomxk tpdkiftcJwdkYonf t<uif;tusefr&Sd ukefpifatmif csKyfNidrf;oGm;Muonfh
58

(0dok'd?2?267-268/ r[m#D?2?423-424/)

tcef; (1) - t&d,opmav;yg;ydkif; ! 55

twGuf udavomwdkY\ tm;ay;axmufyHhrI tultnDudk r&&SdMuonfhtwGufaMumifh twdwfb0xdkxdkwGif


vnf;aumif; t&[wr*fqdkufa&mufrnfhb0wGifvnf;aumif; t&[wr*fodkY rqdkufa&mufrD jyKpkysKd;axmif
cJhMuonfh ocFg& uHwdkYonfvnf; aemifwpfzef b0opfudk jzpfapEkdifonfh pGrf;tifrsm; t<uif;tusefr&Sd
ukefpifatmif csKyfNidrf;oGm;Mu\/ uJhodkY t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uH[lonfh taMumif; ork',opm
w&m;wdkYonf t<uif;tusefr&Sd ukefpifatmif csKyfNidrf;oGm;MuonfhtwGuf tusKd; cEm (5)yg; 'kuopm
w&m;wdo
Yk nfvnf; y&deAd m epkwt
d cdu
k w
f iG f y&deAd m epkwu
d kd aemufq;Hk xm;um t<uif;tuserf &Sd ukepf ifatmif
csKyfNidrf;oGm;Mu\/ uJhodkYaom csKyfNidrf;rIrsKd;ukd aemufxyfwpfzef rnfonfhtcgrS wpfzefjzpfay:vmjcif;
tvQif;r&dSMuawmhonfhtwGuf tEkyg'eda&m"[lvnf; ac:qdkayonf? cEy&dedAmef[lvnf; ac:qdkayonf? tEkyg'daooedAme"mwfodkY 0ifpHawmfrlonf[lvnf; ac:qdkayonf/ tEkyg'daooedAmefqdkonfrSm
twdwfu jyKpkysKd;axmifcJhonfh t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uHqdkonfh taMumif; ork',opmw&m;
awGaMumifh xif&Sm;jzpfay:aeMuonfh tusKd; 0dygufcEm 'kuopmw&m;wdkY\ t<uif;tusefr&Sd ukefpifatmif
csKyfNidrf;rIudk tEkyg'daooedAmef[k ac:qdkayonf/59

udavoy&deAd m efEiS hf cEy&deAd m ef


ae&mwGif bk&m;&Sifudk OD;wnfum udavoy&dedAmefESifh cEy&dedAmeftaMumif;udk qufvuf
&Sif;vif;wifjytyfygonf ../
bk&m;&Sifonf r[mou&mZf (103)ckESpf? uqkefvjynhfaeYn rdk;aomuf,mrftqkH; aAm"dyifajc
jrwfaom yvifaAGxufwGif oAnKwPftxGwfwyfxm;awmfrlonfh t&[wr*fPf t&[wzdkvfPf
wdu
Yk kd &&Sad wmfro
l nft
h wGuaf Mumifh 0goemtaiGU"mwfEiS w
hf uG udavomwd\
Yk t<uif;tuserf &Sd ukepf ifatmif
csKyfNidrf;jcif;[lonfh udavoy&dedAmefudk 0ifpHawmfrlcJhayonf/ bk&m;tjzpfodkY a&muf&SdawmfrlNyD;aemuf
(45)0g tcsdefumvudk ausmfvTm;vGefajrmufawmfrlNyD;aemuf r[mou&mZf (148)ckESpf? uqkefvjynhfaeYn
rdk;aomuf,mrfumv\ aemufqkH;ydkif;rSmyif ukodemkHjynf rvmrif;wdkY\ tifMuif;O,smOftwGif;0,f 0dyguf
cEm (5)yg;wdkY\ t<uif;tusefr&Sd ukefpifatmif csKyfNidrf;jcif;[lonfh cEy&dedAmefudk 0ifpHawmfrlcJhayonf??60
xdkaMumifh udavoy&dedAmef odkYr[kwf oOyg'daooedAme"mwf0ifpHawmfrl&m tcsdefumvESifh ae&m
a'owdkYonfvnf; xif&Sm;wnf&SdaecJh\/ tvm;wlyif cEy&dedAmef odkYr[kwf tEkyg'daooedAme"mwf
0ifpHawmfrl&m tcsdefumvESifh ae&ma'owdkYonfvnf; txift&Sm; wnf&SdaecJh\/
odkYaomf tocFw"mwf tNidrf;"mwfedAmef[k ac:qdktyfonfh avmukw&m t&d,r*fPf t&d,zdkvf
PfwdkY\ tmkHjzpfonfh avmukw&meda&m"t&d,opmtppf tjzpfBuD;jzpfawmfrlonfh edAmefw&m;awmf
jrwfBuD;onfum; edpxm0& tjrJwnf&Sdaeonfh wpfckwnf;aom tNidrf;"mwfw&m;awmfBuD;om jzpfayonf/
xdkavmukw&m edAmefw&m;awmfjrwfBuD;onf taMumif;w&m;wdkYu jyKjyifjcif;aMumifh jzpfay:vm&onfh
w&m;rsKd;um; r[kwfjcif;aMumifh xdkedAmefw&m;awmfjrwfudk tocFw"mwk (= tocFw"mwf) [kvnf;
ac:qdkayonf/61
59

y&deAd K awmwd a'G y&deAd m emed udavoy&deAd m e ,m oOyg'daooedAm e"mwk? cEy&deAd m e ,m tEkyg'daooedAme"mwk/ (ax&*gxm?|?1?55/)
0'kuu
ad vo'ku
mwd 0'ku
ap0 udavo'ku
p/ oOyg'daooedAm eOd udavo'ku
tEu&PH?
tEkyg'daooedAmeH 0'ku/ (r?#D?2?432/)
60
ww udavoy&dedAmeH aAm"dyvauF ta[mod? cEy&dedAmeH ukodem&m,H/ ('D?|?3?83/ r?|?4?81/ tH?|?1?70/
oarm[0daem'eD?413??)
61
uwar "rm tocFwm a,m {0 aom "arm typa,m? aom {0 aom "arm tocFawm/ (tbd?1?219??)

56 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

xdktocFw"mwf edAmefw&m;awmfjrwfonf rysufrpD;bJ tjrJxm0& wnf&dSaeonfh w&m;rsKd;


jzpfjcif;aMumifh avmuwGif bk&m;&SifwdkY yGifhxGef;ay:aygufawmfrlonfyifjzpfap avmuwGif bk&m;&SifwdkY
ryGifhxGef; ray:aygufawmfrlcJhonfyifjzpfap tjrJxm0& wnf&Sdaeonfh wpfckwnf;aom w&m;awmfjrwfyif
jzpfayonf/
bk&m;&SifwdkY yGifhxGef;awmfrlvmonfhtcg xdkedAmefodkY y&dedAmef 0ifpHawmfrlMuonfh olawmfaumif;rsm;
rsm;jym;vmjcif;aMumifh xdkedAmef y&dedAmef0ifpHawmfrlMuonfh yk*dKvfwdkYjzifh jynfhESufydkvQHoGm;onf[lvnf;
r&Sd? bk&m;&SifwdkY ryGifhxGef;awmfrlonfhtcg oknurmrsm;pGmwdkY y&dedAmef 0ifpHawmfrlMuonfh olawmfaumif;
rsm; r&dSMuonfhtwGufaMumihf xdkedAmef y&dedAmef 0ifpHawmfrlMuonfh yk*dKvfwdkYjzifh ,kwfavsmhoGm;onf
[lvnf; r&Sd jzpfayonf?62 edpxm0& tjrJ wnf&Sdaeonfh w&m;awmfjrwfwpfqlom jzpfayonf/ xdk
tocFw"mwf tNidrf;"mwfedAmefw&m;awmfjrwfBuD;onf rnfonfhtcsdeftcgu pwifjzpfcJhonf[kvnf;
ajymqdo
k wfrw
S zf &Ykd ef tcsed u
f mvvnf; r&Sd jzpfayonf? ]]rnfonfah e&m rnfonfah 'owGif jzpfay:aeygonf}}
[k ajymqdkowfrSwfzdkY&ef ae&ma'ovnf; r&Sd jzpfayonf? edpxm0& rysufpD;bJ tjrJwnf&Sdaeaom
w&m;awmfjrwf wpfqo
l m jzpfayonf/63
odkYaomf udavomwdkY\ csKyfNidrf;rI udavoy&dedAmef odkYr[kwf oOyg'daooedAmefw&m;awmfjrwfESifh
cEmwdkY\csKyfNidrf;rI cEy&dedAmef odkYr[kwf tEkyg'daooedAmefw&m;awmfjrwfwdkYwGif jzpfay:vmatmif
jyKjyifay;aeMuonfh taMumif;w&m;wdkYvnf; xif&Sm;&SdaeMu\? y&dedAmefpHawmfrl&m tcsdefumvESifh
ae&ma'owdkYvnf; xif&Sm;&SdaeMu\? rnfonhftaMumif;w&m;wdkYygenf;[k ar;&ef&Sd\/ avmuDr*if (8)yg;
usifhpOfw&m;[k ac:qdktyfonfh orx 0dyembm0emudk &ifhusufvmatmif tqifhqifh usifhMuHBudK;ukwf
yGm;rsm;tm;xkwfEdkifygrS uJhodkY &ifhusufvmMuonfh tqifhqifhaom 0dyemPfwkdYu tm;BuD;aomrSD&m
Oyed,yp,owdjzifh aus;Zl;jyKay;EdkifygrS uJhodkY &ifhusufvmonfh 0dyemPfwkdY\tqkH;
av;qifhaom t&d,r*fPf t&d,zdkvfPfwdkYonf avmukw&m eda&m"opmjzpfonfh tocFw"mwf
tNidrf;"mwf edAmefw&m;awmfjrwfBuD;udk tmkH,lum wpfqifhNyD;wpfqifh (wpfqifhESifh wpfqifhtMum;wGif
pdwuPaygif;rsm;pGm 0dyemaZm0Dxdaygif;rsm;pGm jcm;vsuf) jzpfay:vmMu\/ av;qifhaom t&d,
r*fPfwdkYu rdrdwdkYudk tm&rPlyed,yp,owdjzifh aus;Zl;jyKay;aeonfh tocFw"mwf tNidrf;"mwf
edAm efw&m;awmfjrwfBu;D \ tNird ;f "mwf tat;"mwf t&Sed t
f 0gowx
d ;l Bu;D tultnDukd &,lum qdik &f mqdik &f m
udavomtylrD;wdkYudk wpfqifhNyD;wpfqifh orkap'y[mef[lonfh t<uif;rJh y,fowfjcif;jzifh Nidrf;at;atmif
Nidrf;owfMu\/ av;qifhaom t&d,zdkvfPfwdkYuvnf; tvm;wlyif rdrdwdkYudk tm&rPlyed,yp,
owjd zifh aus;Zl;jyKay;aeonfh tocFw"mwf tNird ;f "mwf edAm efw&m;awmfjrwfBu;D \ tNird ;f "mwf tat;"mwf
t&Sed t
f 0gowx
d ;l Bu;D tultnDukd &,lum qdik &f mqdik &f m udavomtylr;D wdu
Yk kd wpfqifNh y;D wpfqifh y#dy'd
eda&m"oabmjzifh wpfzef xyfrHum Nidrf;oxuf Nidrf;at;atmif Nidrf;owfMu\/ uJhodkY Nidrf;owfMuonfh
twGuaf Mumifh udavomtylr;D [lonfh ork',opmw&m;wdo
Yk nf wpfenf;qd&k vQif txufwiG f &Si;f jycJo
h nfh
twdkif; t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uH[lonfh ork',opmw&m;wdkYonf t<uif;tusef r&Sd ukefpifatmif
csKyfNidrf;oGm;Mu\/ uJhodkY taMumif;w&m;wdkY\ t<uif;tusefr&Sd ukefpifatmif csKyfNidrf;oGm;Mujcif;aMumifh
tusKd;cEm (5)yg; 'kuopmw&m;wdkYonfvnf; t<uif;tusefr&Sd ukefpifatmif csKyfNidrf;oGm;Mu\/
62

e awe edAme"mwk,m ODewH 0g yl&wH 0gwd toacsFa,syd uay Aka'ok tEkyaEok {uoawmyd y&dedAmwkH e
oaumwd? w'gyd ]]wkpm edAme"mwl}}wd e oum 0wKH/ Ak'umav p ye {auuo orm*ar toacsF,smyd owm
trwH tm&ma"Ed? w'gyd e oum 0wKH - ]]yl&m edAme"mwl}}wd/ (tH?|?3?221/)
63
edAmeH edpH "k0H owH t0dy&dPmr"rH (uxm0wKygVdawmf?101/)

tcef; (1) - t&d,opmav;yg;ydkif; ! 57

xdkaMumifh udavomtylrD;wdkY&JU Nidrf;at;jcif; udavoy&dedAmef odkYr[kwf oOyg'daooedAmef..


1/ 0dyemPf
2/ t&d,r*fPf
3/ t&d,zdkvfPf
4/ tocFw"mwf tNidrf;"mwf edAmef ---[lonfh uJhodkYaom taMumif;w&m;rsm; xif&Sm;wnf&SdaeMu\? uJhodkYaom taMumif;w&m;
rsm;aMumifh xif&Sm;jzpfay:vm&onfh oabmw&m;rsKd;om jzpfacsonf? jzpfay:vm&m tcsdefumvESifh
jzpfay:vm&m ae&ma'owdkYonfvnf; ,if; udavoy&dedAmef odkYr[kwf oOyg'daooedAmef txift&Sm;
&SdaeMu\/
wpfzef .. cEmwdkY\ csKyfNidrf;rI cEy&dedAmef odkYr[kwf tEkyg'daooedAmefw&m;awmfjrwfvnf;
udavomwk\
dY csKyNf ird ;f jcif; udavoy&deAd m ef[o
l nfh taMumif;w&m;onf xif&mS ;&Sad e\/ udavoy&deAd m ef
0ifpH&jcif;aMumifhomvQif cEy&dedAmef 0ifpHEdkifjcif;jzpf\? wpfenf;qdk&vQif oOyg'daooedAme"mwfodkY
0ifpEH ikd jf cif;aMumifo
h mvQif tEkyg'daooedAm e"mwfoYkd 0ifpEH ikd jf cif;jzpf\/ t&mvnf; cEy&deAd m ef0ifp&H m
odkYr[kwf tEkyg'daooedAme"mwf 0ifpH&m tcsdefumvESifh ae&ma'owdkYonfvnf; txift&Sm; wnf&Sd
aeMuayonf/

tbm0 ynwfrQom
t&m oOyg'daooedAmefESifh tEkyg'daooedAmefwdkYonf wpfenf; - udavoy&dedAmefESifh
cEy&dedAmefwdkYonf O',A,PfuJhodkYaom 0dyemPfjzifh xdk;xGif;odjriftyfaom eda&m"opmw&m;
jzpfcJhvQif eda&m"opm trnf&Muonfh ,if; oOyg'daooedAmefESifh tEkyg'daooedAmefwdkYonf wpfenf;
udavoy&dedAmefESifh cEy&dedAmefwdkYonf avmuD eda&m"opmw&m;avavm odkYr[kwf avmukw&m
eda&m"opmw&m;avavm[k ar;jref;Mu\/ t&m0,f anmifvGefYawm&q&mawmfbk&m;u rdrd\
edAm ewyumoeDusr;f wGif ]]oOyg'daooedAm ef odrYk [kwf udavoy&deAd m ef[o
l nf udavomwd\
Yk csKyNf ird ;f rI
qdwfokOf;rI r&SdrI ]tbm0}oabmrQom jzpf\? tEkyg'daooedAmef[lonf odkYr[kwf cEy&dedAmef[lonf
cEmwd\
Yk csKyNf ird ;f rI qdwo
f Ok ;f rI r&Srd I ]tbm0}oabmrQom jzpf\}}[k qk;H jzwfxm;awmfr\
l / tmudnm,we
psmefpdwfonf tmumomem,wepsmefpdwf\ qdwfokOf;rI uif;qdwfrI r&SdrI ]ewdbm0}oabmudk tmkH
jyKouJhodkY tvm;wlyif O',A,PfuJhodkYaom 0dyemPfonfvnf; udavomwdkY\ csKyfNidrf;rI
qdwfokOf;rI r&SdrI tbm0oabmudk cEmwdkY\ csKyfNidrf;rI qdwfokOf;rI r&SdrI tbm0oabmudkom tmkHjyK\/
tmudnm,wepsmef\ tIcHtmkHjzpfonfh ewdbm0oabmudk ewdabmynwf[k qdkouJhodkY t&m
udavomwdkY\ csKyfNidrf;rI qdwfokOf;rI r&SdrI cEmwdkY\ csKyfNidrf;rI qdwfokOf;rI r&SdrI tbm0oabmudkvnf;
tbm0ynwf[kyif qkH;jzwfxm;awmfrlonf/

r*opm[lonf
r*opmonfvnf; ..
(1) orxykdif; r*opm?
(2) 0dyemykdif; r*opm?
(3) t&d,r*fPftcdkuf avmukw&m r*opm - [k (3) rsdK;&Sd\/

orxykdif; r*opm
tmemygeur|mef;uJo
h aYkd om orxur|mef;wpfcck u
k kd psmef&atmif yGm;rsm;olwt
Ykd zdYk yxrpsmeform"d
tcdkuf r*ifw&m;udk,f (8)yg; &Sdayonf/ tmemygeyxrpsmefudk pHxm; wifjyaytHh/ tmemygeyxrpsmef

58 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

tcdkufwGif psmefemrfw&m; (34)vkH; &Sd&m ,if;wdkYwGif r*ifw&m;udk,f (5)yg; yg0ifayonf/


1/ orm'd|d
= tmemygey#dbm*edrdwftmkHudk xdk;xGif;odjrifjcif;oabm?
2/ ormouFy = tmemygey#dbm*edrdwftmkHay:odkY pdwfudk a&SUIwifay;jcif;oabm?
3/ orm0g,mr = tmemygey#dbm*edrdwftmkHay: bm0empdwf uyfNyD; wnfaeatmif BudK;pm;
tm;xkwfjcif;oabm?
4/ ormowd = tmemygey#dbm*edrdwftmkHudk trSwf&aejcif;oabm?
5/ ormorm"d = tmemygey#dbm*edrdwftmkH pdwf Nidrf0yfpGm uyfwnfaejcif;oabm?
tmemygeur|mef;udk tm;rxkwrf ED iS hf tm;xkwq
f u
J mvwdYk BuKd wif aqmufwnf usio
hf ;Hk xm;tyfaom
usifhokH;aeqJjzpfaom oDvr*if (3)yg; jzpfonfh ..
6/ orm0gpm = 0pD'kpkdufrS a&SmifMuOfum aumif;rGefrSefuefaom pum;udk ajymMum;jcif;?
7/ ormurE = um,'kpkduf okH;yg;rS a&SmifMuOfum aumif;rGefrSefuefaom vkyfief;&yfudk jyKvkyfjcif;?
8/ ormtmZD0 = rdpmtmZD0trsKd;rsKd;ESifh rtyfaom ukefoG,frI ig;rsKd;wdkYrS a&SmifMuOfum aumif;rGef
rSefuefaom qGrf;cHjcif; v,fvkyfjcif; ponfjzifh toufarG;jcif;?
tm;vkH;aygif;aomf orxydkif;tcdkuf r*ifw&m;udk,f (8)yg; jzpfonf/

ukefoG,frI ig;rsKd;
vlyk*dKvfrsm;twGuf ..
1/ ow 0PdZm = vufeufudk ukefoG,fjcif;
2/ ow 0PdZm = vludk ukefoG,fjcif;
3/ rHo 0PdZm = tom;wdk;yGm;atmif arG;jrLa&;vkyf ukefoG,fjcif;
4/ rZ 0PdZm = ao&nf ao&uf rl;,pfaq;0g;udk ukefoG,fjcif;
5/ 0do 0PdZm = tqdyfudk ukefoG,fjcif;[k ---&wemokH;yg;udk udk;uG,fqnf;uyfaeaom Oygoum-'g,um Oygodum-'g,dumrwdkY rjyKusifh
rjyKxdkufaom ukefoG,frI (5)rsKd; vm&Sd\/ ,if;ukefoG,frI (5)rsKd;aMumifh &&Sdaom ypnf;rsm;udk rokH;pGJbJ
a&SmifMuOfrIoabmonfvnf; ormtmZD0yif jzpfonf/64

0dyemydkif; r*opm
xkdopmav;yg;wdkYwGif a&S;jzpfukefaom 'kuopm ork',opm ESpfrsKd;wdkYum; oHo&m0#f vnfywfae
aom 0opmw&m;rsm;wnf;/ aemufjzpfukefaom tocFw"mwf tNidrf;"mwf edAmefw&m;awmfjrwfwnf;
[laom avmukw&m eda&m"opmESifh ,if;eda&m"opmudk xGif;azmufodjrifwwfaom t&d,r*fPfESifh
,SOw
f aJG eonfh r*iw
f &m;ud,
k f (8)yg;wnf;[laom 'kuc sKy&f m eda&m"edAm efoYkd a&mufaMumif; usiphf Ofjzpfonfh
avmukw& m r*t&d,opmwdu
Yk m; oHo&m0#frS uif;&m csKy&f mjzpfonfh edAm efw&m;awmfjrwfEiS hf ,if;edAm efoYkd
a&mufaMumif; usifhpOfw&m;rsm; jzpfMuonfhtwGuf 0d0opmwnf;/ xkd 0opm 0d0opm ESpfrsKd;wdkYwGif
0dyembm0emur|mef;udk pD;jzef;aeaom a,m*g0p&yk*dKvfonf 0opmjzpfonfh 'kuopmESifh ork',opm w&m;pkwdkY 0dyembm0emur|mef; pD;jzef;jcif;trIudk jyKvkyf&rnf jzpfonf/ 0d0opmw&m;
ESpfrsKd;wdkY 0dyembm0emur|mef; pD;jzef;jcif;onf r&Sday/65
64

(tH?2?183/ 0PdZmokwef/)
65
ww yk&drmed a'G opmed 0H? ypdrmed 0d0H/ awok bduKaem 0a ur|membdeda0aom a[mwd? 0d0a ewd
tbdeda0aom/ (tbd?|?2?109/)

tcef; (1) - t&d,opmav;yg;ydkif; ! 59

,if; 'kuopm trnf&onfh twdwf tem*wf ypKyef tZw A[d' MoVm&du (=tMurf;) okckr
(= tEk) [De (= t,kwf) yPDw (= tjrwf) 'l& (= ta0;) oEdu (= teD;)[k ac:qdktyfonfh (11)rsKd;aom
tjcif;t&mtm;jzifh wnfaeaom Oyg'geuEmig;yg;ESifh ork',opm trnf&onfh t0dZm wPSm Oyg'gef
ocFg& uHwdkYum; rdrdwdkY\ qdkif&m qdkif&m taMumif;w&m;wdkYu jyKjyifay;rS jzpfay:vmMu&onfh w&m;wdkY
jzpfjcif;aMumifh ocFg&w&m;wdkY rnfMu\/ ,if;ocFg&w&m;wdkYum; vuPma&; okH;wefodkY wifum 0dyem
IyGm;okH;oyf&rnfh 0dyemPf\ tIcHtmkHwdkY jzpfMu\/

0dyemqdkonfrSm bmvJ
tedpponfwdkY\ tpGrf;jzifh trsKd;rsKd;aom tjcif;t&mwdkYjzifh 'kuopm"r+ork',opm"r [lonfh
ocFg&"r (= ocFg&w&m;)wdkYudk IyGm;wwfaomaMumifh 0dyem rnf\/66
txufyg t|uxm\ &Sif;vif;wifjycsuft& 0dyem[lonf 'kuopm"rESifh ork',opm"rjzpfMuonfh ocFg&w&m;wdu
Yk kd tedp[
k 'ku[
k tew[k trsK;d rsK;d aom tjcif;t&mwdjYk zifh IymG ;ok;H oyfjcif;udk
qdkvdkayonf/
xdkaMumifh 0dyemydkif; r*ifw&m;udk,f (8)yg;wdkYrSm atmufygtwdkif; jzpfMu\/
1/ orm'd|d = ,if;ocFg&w&m;wdkY\ tedp 'ku tew tjcif;t&mudk xdk;xGif;odjrifjcif;oabm?
2/ ormouFy = ,if;ocFg&w&m;wdkY\ tedp 'ku tew tjcif;t&may:odkY pdwfudk a&SUIwifay;jcif;
oabm?
3/ orm0g,mr = ,if;ocFg&w&m;wd\
Yk tedp 'ku tew tjcif;t&mudk odatmif BuKd ;pm;tm;xkwjf cif;
oabm?
4/ ormowd = ,if;ocFg&w&m;wdkY\ tedp 'ku tew tjcif;t&mudk trSwf&aejcif;oabm?
5/ ormorm"d = ,if;ocFg&w&m;wdkY\ tedp 'ku tew tjcif;t&mtmkH pdwf Nidrf0yfpGm uyfwnf
aejcif;oabm?
0dyembm0emur|mef;udk tm;rxkwfrDESifh tm;xkwfqJumvwdkY BudKwif aqmufwnf usifhokH;
xm;tyfaom usifhokH;aeqJjzpfaom oDvr*if (3)yg; jzpfonfh ..
6/ orm0gpm = 0pD'kpkdufrS a&SmifMuOfum aumif;rGefrSefuefaom pum;udk ajymMum;jcif;?
7/ ormurE = um,'kpkduf okH;yg;rS a&SmifMuOfum aumif;rGefrSefuefaom vkyfief;&yfudk jyKvkyfjcif;?
8/ ormtmZD0 = rdpmtmZD0trsKd;rsKd;ESifh rtyfaom ukefoG,frI ig;rsKd;wdkYrS a&SmifMuOfum aumif;rGef
rSefuefaom qGrf;cHjcif; v,fvkyfjcif; ponfjzifh toufarG;jcif;?
tm;vkH;aygif;aomf 0dyemydkif;tcdkuf r*ifw&m;udk,f (8)yg; jzpfonf/
wpfzef txufwGif &Sif;vif;wifjycJhonfhtwdkif; O',A,PfuJhodkYaom 0dyemPfonfvnf;
opmav;yg;udk xdk;xGif;odjrifonfjzpf&m 0dyemPftcdkuf jzpfay:aeaom opmav;yg;udk jcHKiHk
qdk&aomf avmuD0dyemPfjzifh opmav;yg;udk odjrifckdufvnf; r*ifw&m;udk,f (8)yg;wdkY &SdaeMu
ayonf/ ,if;wdkYrSm atmufygtwdkif; jzpfMu\ ../
(1) orm'd|d
= opmav;yg;tmkHudk xdk;xGif;odjrifjcif;oabm?
(2) ormouFy = opmav;yg;tmkHay:odkY pdwfudk a&S;Iwifay;jcif;oabm?
(3) orm0g,mr = opmav;yg;tmkHudk xdk;xGif;odjrifatmif BudK;pm;tm;xkwfjcif;oabm?
66

tedpm'd0aoe 0d0da"[d tmuma&[d "ar ywDwd 0dyem/ (tbd?|?1?175/)

60 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

(4) ormowd = opmav;yg;tmkHudk trSwf&aejcif;oabm?


(5) ormorm"d = opmav;yg;tmkH pdwf Nidrf0yfpGm uyfwnfaejcif;oabm?
(6? 7? 8) BudKwif aqmufwnf usifhokH;xm;tyfaom oDvr*if (3)yg;?
tm;vkH;aygif;aomf 0dyemydkif;tcdkuf r*ifw&m;udk,f (8)yg; jzpfonf/
vufawGUI&mum; ... kyfoufoufudk 0dyemIaecdkufjzpfvQif kyfw&m;wdkY\ tedptjcif;t&m
odkYr[kwf 'kutjcif;t&m odkYr[kwf tewtjcif;t&mudk tmkHjyK r*if (5)yg;?
emrfoufoufudk 0dyemIaecdkufjzpfvQifvnf; emrfw&m;wdkY\ tedptjcif;t&m odkYr[kwf
'kutjcif;t&m odkYr[kwf tewtjcif;t&mudk tmkHjyK r*if (5)yg;?
taMumif;w&m;wdu
Yk kd 0dyemIaecdu
k jf zpfvQiv
f nf; taMumif;w&m;wd\
Yk tedpt
jcif;t&m odrYk [kwf
'kutjcif;t&m odkYr[kwf tewtjcif;t&mudk tmkHjyK r*if (5)yg; ----odkY ponfjzifh oabmaygufyg/ aqmufwnfusifhokH;aeqJ jzpfaom oDvr*if (3)yg;ESifhaygif;vQif
r*if (8)yg;yif jzpfonf/ odkYaomf avmuD0dyemPf jzpfyGm;cdkuf oDvr*if (3)yg;wdkYrSm 0dyem
Pf\ tIcHtmkH jzpfMuonfh ocFg&w&m;wdkY\ tedptjcif;t&m 'kutjcif;t&m tewtjcif;t&m
wdu
Yk u
kd m; tmkrH ,lEikd Mf uay/ rdrd rdrw
d \
Ykd qdik &f mqdik &f m olUtouf odrYk [kwf olUypn;f odrYk [kwf olUom;r,m;
ponfh a&SmifMuOfxdkufonfh 0d&rdwA0wKudkom tmkHjyKMuonf/ wpfzef avmuDoDvr*if (3)yg;wdkYrSmvnf;
wpfyg;ESifh wpfyg; tmkHcsif;um; rwlnDMuay/ ,if;odkY tmkHcsif; uGJjym;aomaMumifh ,if;r*if (3)yg;wdkYonfvnf; avmuDtcdkuf pdwuPwpfcktwGif;0,f twl,SOfwGJum rjzpfEdkifMuay? pdwuPwpfcktcdkuf
wpfrsKd;pDom ,SOfwGJjzpfEdkifayonf/ odkYtwGuf avmuD0dyemtcdkuf 0dyempdwuPwpfcktwGif;0,f
txufwGif wifjyxm;onfh r*ifw&m;udk,f (5)yg;wdkYom twl,SOfwGJum jzpfEdkifMuonf[k rSwfom;yg/
odkYaomf avmukw&m t&d,r*fPftcdkufum; r*ifw&m;udk,f (8)yg;vkH; NydKifwl,SOfwGJ jzpfEdkifMuayonf/

t&d,r*fPftcdkuf avmukw& r*opm


Oyrm ----- yxrpsmefemrfw&m;wdkYudk 0dyemIcdkuf t&d,r*fodkY qdkufa&mufcJhaomf xdkt&d,r*f
tckduf emrfw&m; (37)vkH; &Sdayonf/ xdkemrfw&m;wdkYwGif r*if (8)yg;vnf; yg0ifayonf/ xdkt&d,r*fESifh
,SOfwGJaeonfh ,if; pdwfapwoduftm;vkH;wdkYum; tocFw"mwf tNidrf;"mwf edAmef wpfckwnf;udkom
tmkHjyKMuonf? xdk;xGif;odjrifaeMuonf/ ,if;r*if (8)yg;wdkYrSm odkY jzpfMuonf ../
1/ orm'd|d = tocFw"mwf tNidrf;"mwf edAmeftmkHudk xdk;xGif;odjrifjcif;oabm?
2/ ormouFy = tocFw"mwf tNird ;f "mwf edAm eftmkaH y:odYk t&d,r*fpw
d u
f kd a&SUIwifay;jcif;oabm?
3/ orm0g,mr = tocFw"mwf tNidrf;"mwf edAmeftmkHudk xdk;xGif;odjrifatmif BudK;pm;tm;xkwfjcif;
oabm?
4/ ormowd = tocFw"mwf tNidrf;"mwf edAmeftmkHudk trSwf&aejcif;oabm?
5/ ormorm"d = tocFw"mwf tNidrf;"mwf edAmeftmkHay: t&d,r*fpdwf\ Nidrf0yfpGm uyfwnf
aejcif;oabm?
t&d,r*fonf tocFw"mwf tNidrf;"mwf edAmefw&m;awmfjrwf\ tm&rPyp,owdjzifh aus;Zl;
jyKay;onfh tultnDjzifh orm0gpm rjzpfatmif ormurE rjzpfatmif ormtmZD0 rjzpfatmif wm;jrpf
aESmifh,Sufaeonfh udavomwdkYudk y,fowfvdkuf\/ odkYtwGuf t&d,r*fPftcdkuf orm0gpmoabm
ormurEoabm ormtmZD0oabmw&m;wdkYonf a&S;IwnfaeMu\/ xdkaMumifh ..

tcef; (1) - t&d,opmav;yg;ydkif; ! 61

6/ orm0gpm = rSefaom pum;udk ajymqdkjcif;?


7/ ormurE = rSefaom vkyfief;&yfudk jyKvkyfjcif;?
8/ ormtmZD0 = rSefaom toufarG;jcif;?
oDvr*if (3)yg;vnf; t&d,r*fPfESifh ,SOfwGJvsuf jzpfay:vmMu\/
tm;vkH;aygif;aomf t&d,r*fPftcdkuf r*ifw&m;udk,f (8)yg; jzpfonf/
odkYvQif .. orxydkif; r*if (8)yg; 0dyemydkif; r*if (8)yg; t&d,r*fPftcdkuf r*if
(8)yg;wdkY jzpfMuonf/ xdkwGif orxydkif;r*if (8)yg; 0dyemydkif;r*if (8)yg;wdkYum; avmuD r*opmw&m;wdkY
jzpfMu\? t&d,r*fPftcdkuf r*if (8)yg;wdkYum; avmukw&m r*opmw&m;wdkY jzpfMu\/ avmukw&m
r*opmw&m;wdkYjzifh tocFw"mwf tNidrf;"mwf edAmefudk tmkHjyKEdkifa&;twGuf avmuD r*opmw&m;wdkYudk
yGm;rsm;tm;xkwf&rnf jzpfonf/67
avmuDr*if (8)yg; usifhpOfw&m;wdkYudk ..
tpDtpOfwus usifhMuHBudK;ukwf yGm;rsm;tm;xkwfEdkifMuojzifh ...
rsufarSmufb0rSmyif ..
avmukw&mr*if (8)yg; usifhpOfw&m;wdkYESifh jynhfpkHaom t&d,r*fPf t&d,zdkvfPfwdkYjzifh
tocFw"mwf tNidrf;"mwf edAmefw&m;awmfjrwfBuD;udk rsufarSmufjyKEdkifMuygapaom0f...../

" " " " "

67

('D?|?2?336? r[mowdy|meokwftzGifh/ r?|?2?165? r[ma*gygvuokwftzGifh/)

62 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

y'krm Mumyef;ESihf wlol

,xm ouFm&Xmeo? OZdwo r[myax/


y'krH ww Zma,x? okpd*EH raem&rH/
{0H ouFm&blawok? tEblaw ykxkZae/
twda&mpwd ynm,? ormorK'om0aum/

vrf;rBuD;0,f ..
pGefYypfxm;aom trIdufykHtwGif; ...
arT;BudKifvIdifxHk ESpfoufzG,f&Sdaom y'krmMumyef;onf
aygufa&mufaeouJo
h Ykd ....
udavom trIu
d o
f kdufwdkYjzifh xlajymvsuf&Sdjcif;aMumifh
trIdufykHozG,fjzpfaom ow0gwdkYtv,f wnfaeonfh
ormorK' bk&m;&Sif\ wynfhom0uonf ..
y&rwft&mudk odjrifwwfonfh Pfynmrsufpd r&Sdjcif;aMumifh
tumPf;ozG,fjzpf aeMuonfh ykxZk efwu
Ykd kd ..
y&rwfudk xGif;azmufodjrifwwfonfh Pfynmjzifh
omvGe
f wifw
h ,fay\ ..../
("ry'? *gxm?58-59/)

! 63

tcef; (2) - ]]tpJGjyKwf wJukyf a&Teef;awmf}}


r[mowdy|meokwe f68
1/ wynfhawmf tmeEmonf bk&m;&Sif\xHawmfarSmufrS odkY emcHrSwfom;aqmifxm;vdkuf&ygonf
bk&m;/ tcgwpfyg; jrwfpGmbk&m;onf ukkwkdif; urmo"r69 trnf&aom ed*Hk;&GmBuD; oDwif;oHk;pHaeawmf
rl\/ xkdtcg .. jrwfpGmbk&m;onf &[ef;awmfwdkYukd ]]&[ef;wdkY...}}[k ac:awmfrl\/ &[ef;awmfwdkYonf
jrwfpGmbk&m;tm; ]]t&Sifbk&m;...}}[k jyefvnfavQmufxm;Muukef\/ jrwfpGmbk&m;onf w&m;awmfukd
a[mMum;awmfrl\ ../

tusO;f csKyf
2/ &[ef;wdkY ... c&D;vrf;onf .. ow0gwdkY\ pdwf"mwf oefY&Sif;pifMu,f&ef pkd;&drfylyefjcif;
ikda<u;jcif;wdkYukd ausmfvTm;vGefajrmuf&ef ukd,fqif;&Jjcif; pdwfqif;&Jjcif;wdkY csKyfNidrf;&ef t&d,r*fukd &&Sd&ef
edAmefukd rsufarSmufjyK&ef wpfaMumif;wnf;aom c&D;vrf; jzpfay\? ,if;onfhc&D;vrf;um; owdy|mefw&m; av;yg;wdkYyifwnf;/
tb,fav;yg;wdkYenf;[lrl ---- &[ef;wdkY... omoemawmf &[ef;onf ..
2-1/ tjyif;txef BudK;pm;tm;xkwfaom vHkYv0D&d,&Sdonf jzpf orZOfPf&Sdonf jzpf owd70&Sdonf
jzpf avmu71 tbdZsm72 a'gre73ukd y,fazsmuf um, um,ukd tBudrfBudrf Iavh&Sdonf
jzpf ae\/
68

1/ {0H ar okwH ---- {uH or,H b*0g uklok 0d[&wd urmo"rH emr ukleH ed*arm/
wMw acg b*0g bduL tmraEod - ]]bdua0g}}wd/
]]b'aE}}wd aw bduL b*0awm ypamokH/ b*0g {w'a0gp ----Oa'aom
2/ {um,aem t,H bdua0 ra*g owmeH 0dok'd,m aomuy&da'0geH orwdurm, 'kua'gremeH
tw*Frm, , t"d*rm, edAme opdud&d,m,? ,'d'H pwma&m owdy|mem/
uwar pwma&m " bdua0 bduK ..
2-1/ uma, um,mEkyD 0d[&wd tmwmyD orZmaem owdrm 0dae,s avmau tbdZma'greH?

64 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

2-2/ tjyif;txef BudK;pm;tm;xkwfaom vHkYv0D&d,&Sdonf jzpf orZOfPf&Sdonf jzpf owd&Sdonf


jzpf avmu tbdZsm a'greukd y,fazsmuf a0'emwdkY a0'emwdkYukd tBudrfBudrf Iavh&Sdonf
jzpf ae\/
2-3/ tjyif;txef BudK;pm;tm;xkwfaom vHkYv0D&d,&Sdonf jzpf orZOfPf&Sdonf jzpf owd&Sdonf
jzpf avmu tbdZsm a'greukd y,fazsmuf pdwf pdwfukd tBudrfBudrf Iavh&Sdonf jzpf
ae\/
2-4/ tjyif;txef BudK;pm;tm;xkwfaom vHkYv0D&d,&Sdonf jzpf orZOfPf&Sdonf jzpf owd&Sdonf
jzpf avmu tbdZsm a'greukd y,fazsmuf ("r)oabmw&m;wdkY ("r)oabmw&m;wdkYukd
tBudrfBudrf Iavh&Sdonf jzpf ae\/
tusOf;csKyf NyD;\/

0ifoufav-xGufoufavukd Iqifjcifjcif;tcef;
orxydkif;
3/ &[ef;wdkY... tb,fodkYvQif &[ef;onf um, um,ukd tBudrfBudrf Iavh&Sdonf jzpf aeoenf;/
&[ef;wdkY... omoemawmf &[ef;onf awmodkY oGm;a&muf jzpfap opfyif&if;odkY oGm;a&muf
jzpfap qdwfNidrf&modkY oGm;a&muf jzpfap wifyvifacGNyD;vQif ukd,fukd ajzmifhrwfpGm xm; owdukd
(ur|mef;tmkHodkY) a&SUIjzpfapvsuf xkdif\/ xkd&[ef;onf owd&SdvsufomvQif 0ifoufavukd jzpfap\?
owd&SdvsufomvQif xGufoufavudk jzpfap\?
3-1/ &Snf&Snf 0ifoufavudk &SLoGif;vQifvnf; ]]&Snf&Snf 0ifoufavudk &SLoGif;\}}[k od\?
&Snf&Snf xGufoufavudk &SLxkwfvQifvnf; ]]&Snf&Snf xGufoufavudk &SLxkwf\}}[k od\?
3-2/ wkdwkd 0ifoufavudk &SLoGif;vQifvnf; ]]wkdwkd 0ifoufavudk &SLoGif;\}}[k od\?
wkdwkd xGufoufavudk &SLxkwfvQifvnf; ]]wkdwkd xGufoufavudk &SLxkwf\}}[k od\?
3-3/ (0ifoufav\) ]]tp tv,f tqHk; tukefvHk;udk xifxif&Sm;&Sm; odvsuf 0ifoufavudk jzpfapthH}}[k
usifh\?
2-2/ a0'emok a0'emEkyD 0d[&wd tmwmyD orZmaem owdrm 0dae,s avmau tbdZma'greH?
2-3/ pdaw pdwmEkyD 0d[&wd tmwmyD orZmaem owdrm 0dae,s avmau tbdZma'greH?
2-4/ "arok "rmEkyD 0d[&wd tmwmyD orZmaem owdrm 0dae,s avmau tbdZma'greH/
Oa'aom ed|dawm/
um,mEkyem - tmemygeyAH
orxydkif;
3/ ux ye bdua 0 bduK uma, um,mEkyD 0d[&wd " bdua 0 bduK t&n*awm 0g kur v
l *awm
0g oknm*g&*awm 0g edoD'wd yvu tmbkZdwGm OZkH um,H yPd"m, y&drkcH ow Oy|aywGm? aom oawm0
towd oawm0 yowd/
3-1/ 'DCH 0g toaEm ]'DCH tomrD}wd yZmemwd?
'DCH 0g yoaEm ]'DCH yomrD}wd yZmemwd/
3-2/ &H 0g toaEm ]&H tomrD}wd yZmemwd?
&H 0g yoaEm ]&H yomrD}wd yZmemwd/
3-3/ ]oAum,y#doHa0'D todmrD}wd oduwd?

tcef; (2) - ]]tpJGjyKwf wJukyf a&Teef;awmf}} ! 65

(xGuo
f ufav\) ]]tp tv,f tqH;k tukev
f ;kH udk xifxif&mS ;&Sm; odvsuf xGuo
f ufavudk jzpfaptH}h }
[k usifh\?
3-4/ ]]kefY&if;aom 0ifoufavukd Nidrf;apvsuf 0ifoufavudk jzpfaptHh}}[k usifh\?
]]kefY&if;aom xGufoufavukd Nidrf;apvsuf xGufoufavudk jzpfaptHh}}[k usifh\/
4/ &[ef;wdkY...Oyrmaomfum; uRrf;usifaom yef;yGwform;onfvnf;aumif; yef;yGwform;\
wynfhonfvnf;aumif; ..
(yGwfBudK;ukd) &Snf&Snf qGJiifvQifvnf; ]]&Snf&Snf qGJiifonf}}[k od\?
(yGwfBudK;ukd) wkdwkd qGJiifvQifvnf; ]]wkdwkd qGJiifonf}}[k od\/
&[ef;wdkY...twlyif &[ef;onf ..
4-1/ &Snf&Snf 0ifoufavudk &SLoGif;vQifvnf; ]]&Snf&Snf 0ifoufavudk &SLoGif;\}}[k od\?
&Snf&Snf xGufoufavudk &SLxkwfvQifvnf; ]]&Snf&Snf xGufoufavudk &SLxkwf\}}[k od\?
4-2/ wkdwkd 0ifoufavudk &SLoGif;vQifvnf; ]]wkdwkd 0ifoufavudk &SLoGif;\}}[k od\?
wkdwkd xGufoufavudk &SLxkwfvQifvnf; ]]wkdwkd xGufoufavudk &SLxkwf\}}[k od\?
4-3/ (0ifoufav\) ]]tp tv,f tqHk; tukefvHk;udk xifxif&Sm;&Sm; odvsuf 0ifoufavudk jzpfapthH}}[k
usifh\?
(xGufoufav\) ]]tp tv,f tqHk; tukefvHk;udk xifxif&Sm;&Sm; odvsuf xGufoufavudk
jzpfaptHh}}[k usifh\?
4-4/ ]]kefY&if;aom 0ifoufavukd Nidrf;apvsuf 0ifoufavudk jzpfaptHh}}[k usifh\?
]]kefY&if;aom xGufoufavukd Nidrf;apvsuf xGufoufavudk jzpfaptHh}}[k usifh\/

0dyemydkif; - yxrqifh
5-1/ (u) odkYvQif tZw um,rlvnf; um,ukd tBudrfBudrf Iavh&Sdonfjzpf ae\?
]oAum,y#doHa0'D yodmrD}wd oduwd/
3-4/ ]yr,H um,ocFg&H todmrD}wd oduwd?
]yr,H um,ocFg&H yodmrD}wd oduwd/
4/ ao,sxmyd bdua0 'aum bruma&m 0g brum&aE0goD 0g ..
'DCH 0g t aEm ]'DCH t mrD}wd yZmemwd?
&H 0g t aEm ]&H t mrD}wd yZmemwd/
{0ar0 acg bdua0 bduK ..
4-1/ 'DCH 0g toaEm ]'DCH tomrD}wd yZmemwd?
'DCH 0g yoaEm ]'DCH yomrD}wd yZmemwd/
4-2/ &H 0g toaEm ]&H tomrD}wd yZmemwd?
&H 0g yoaEm ]&H yomrD}wd yZmemwd/
4-3/ ]oAum,y#doHa0'D todmrD}wd oduwd?
]oAum,y#doHa0'D yodmrD}wd oduwd/
4-4/ ]yr,H um,ocFg&H todmrD}wd oduwd?
]yr,H um,ocFg&H yodmrD}wd oduwd/
0dyemydkif; - yxrqifh
5-1/ (u) wd tZwH 0g uma, um,mEkyD 0d[&wd?

66 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

5-1/ ( c ) A[d' um,rlvnf; um,ukd tBudrfBudrf Iavh&Sdonfjzpf ae\?


5-1/ ( * ) tZw A[d' um, ESpfrsKd;vkH;wdkYrlvnf; um,ukd tBudrfBudrf Iavh&Sdonfjzpf ae\/74

0dyemydkif; - 'kwd,qifh
5-2/ (u) um, jzpfaMumif;w&m;ESihf jzpfjcif;oabmukd tBurd Bf urd f Iavh&o
dS nfjzpfrlvnf; ae\?
5-2/ ( c ) um, csKyaf Mumif;w&m;ESihf csKy+f ysujf cif;oabmukd tBurd Bf urd f Iavh&o
dS nfjzpfrlvnf;ae\?
5-2/ ( * ) um, jzpfaMumif; csKyaf Mumif;w&m;ESihf jzpfjcif; csKy+f ysujf cif;oabmukd tBurd Bf urd f Iavh&o
dS nf
jzpfrlvnf; ae\/

0dyemydkif; - wwd,qifh
5-3/ xdjYk yif ]]um,onfomvQif &S\
d }}[k xk&d [ef;tm; owdonf a&S;Ixif\? (xko
d wdonf) 0dyemPf
tqifhqifh wkd;yGm;jcif;iSmom jzpf\? 0dyemPfESifh ,SOfaom owd tqifhqifh wkd;yGm;jcif;iSmom
jzpf\?

0dyemydkif; - pwkwqifh
5-4/ (xk&d [ef;onf wPSm-'d|w
d jYkd zif)h rrSrD wG,rf
l vnf; ae\? (Oyg'geuEm ig;yg;wnf;[laom) avmu
wpfpHkwpfckaomw&m;ukdrQvnf; (ig ig\ Opm[k) pJGvnf; rpGJvrf;/
6/ &[ef;wdkY...odkYvnf; &[ef;onf um, um,udk tBudrfBudrf Iavh&Sdonfjzpf ae\/
0ifoufav-xGufoufavukd Iqifjcifjcif;tcef; NyD;\/
5-1/ ( c ) A[d'g 0g uma, um,mEkyD 0d[&wd?
5-1/ ( * ) tZwA[d'g 0g uma, um,mEkyD 0d[&wd/
0dyemydkif; - 'kwd,qifh
5-2/ (u) ork',"rmEkyD 0g um,o 0d[&wd?
5-2/ ( c ) 0,"rmEkyD 0g um,o 0d[&wd?
5-2/ ( * ) ork',0,"rmEkyD 0g um,o 0d[&wd/
0dyemydkif; - wwd,qifh
5-3/ ]twd uma,m}wd 0g ye owd ypKy|dwm a[mwd ,m0a'0 Prwm, y#dwdrwm,/
0dyemydkif; - pwkwqifh
5-4/ teddawm p 0d[&wd? e p udd avmau Oyg'd,wd/
6/ {0rd acg bdua0 bduK uma, um,mEkyD 0d[&wd/
tmemygeyAH ed|dwH/ ('D?2?231-232/ r?1?70-71/)
69

urmo'r-urmo"r[k rlESpfrsKd;&Sd&m urmo'r &Sdonfhtvkd ajcusm;ukd qHk;r&m (ajcaxmuf ikyfpl;rdojzifh


'Pf&mrsm; &&Sd&m ,if; 'Pf&mrsm;rS aysmufusm;vsuf&Sdojzifh ajcaxmufaysmufusm;vsuf&Sdaom ayg&dom'udk
qdkqHk;r&mae&m) jzpfaomaMumifh[k qkdvkdonf? urmo"r &Sdonfhtvkd usifh0wfusm;ukefaom olwdkY\ wnf&m
jzpfaomaMumifh[k qkdvkdonf/
70
73
atmufarhjcif;? 71 Oyg'geuEmavmuukd qkdonf? 72 vkdcsifwyfrufjcif;?
ESvHk;romjcif;?
74
uma,mwd a'G um,m emruma,m p lyuma,m p/ (y#doH?181/ pmydk'f?170/)
(um, = emrum, + lyum, = emrfw&m;taygif;tpk + kyfw&m;taygif;tpk)

tcef; (2) - ]]tpJGjyKwf wJukyf a&Teef;awmf}} ! 67

tmemyge orxydik ;f
tmemyge orxusifhpOfydkif;wGif ..
1/ 0ifoufav-xGufoufav\ t&Snfudk odatmif BudK;pm;tm;xkwf&ef
2/ 0ifoufav-xGufoufav\ twdkudk odatmif BudK;pm;tm;xkwf&ef
3/ 0ifoufav-xGufoufav\ tp-tv,f-tqkH; tukefvkH;udk xifxif&Sm;&Sm; odatmif BudK;pm;
tm;xkwf&ef75
4/ 0ifoufav-xGufoufavudk Nidrfatmif Nidrf;atmif csKyfNidrf;atmif BudK;pm;tm;xkwf&ef ----odkYvQif tqifh (4)qifh cGJum TefMum;xm;awmfrlayonf/ xdkwGif ]]t&Snf-twdk}}udk t|uxm
#Dumrsm;76u odkY &Sif;vif;wifjyxm;Mu\/

t&Snf-twdk
]]tcsed u
f mv cyfMumMumjzpfaeaom 0ifoufav-xGuo
f ufavudk ]t&Sn}f [kvnf;aumif; tcsed u
f mv
cyfwdkwdk jzpfaeaom 0ifoufav-xGufoufavudk ]twdk}[kvnf;aumif; od&Sdygav/}}

yr,H = tmemygecsKyfNidrf;rnfhtcsdef
tEkykAeda&m"okwe77
f
&[ef;wdkY...tpOftwkdif; csKyfNidrf;jcif;wdkYonf ukd;rsKd;wdkYwnf;/ tb,fukd;rsKd;wdkYenf;[lrl ..
1/
2/
3/
4/

yxrpsmefukd 0ifpm;aomyk*dKvftm; umronmonf csKyfNidrf;\?


'kwd,psmefukd 0ifpm;aom yk*dKvftm; 0dwuf-0dpm&wdkYonf csKyfNidrf;ukef\?
wwd,psmefukd 0ifpm;aom yk*dKvftm; ESpfodrfhrI ]yDwd} onf csKyfNidrf;\?
pwkwpsmefukd 0ifpm;aom yk*dKvftm; 0ifoufav-xGufoufavwdkYonf csKyfNidrf;ukef\?

5/ tmumomem,wepsmefukd 0ifpm;aom yk*dKvftm; lyonmonf csKyfNidrf;\?


6/ 0dnmPm,wepsmefukd 0ifpm;aom yk*dKvftm; tmumomem,weonmonf csKyfNidrf;\?
75

oAum,y#doHa0'D todmrd/y/ yodmrDwd oduwDwd ouv tmoum, tm'drZy&da,momeH 0d'dwH ua&maEm ygu#H ua&maEm todmrDwd oduwd/ ouv ymoum,
tm'drZy&da,momeH 0d'dwH ua&maEm ygu#H ua&maEm yodmrDwd oduwd/ {0H 0d'dwH ua&maEm ygu#H
ua&maEm Por,kwpdawe towd ap0 yowd p/ wom ]]todmrd yodmrD}}wd oduwDwd
0kpwd/ (0dok'd?1?265/)
76
,m ye awoH 'DC&wm? om t'ge0aoe a0'dwAm/ (0dok'd?1?263/)
t'ge0aoemwd 'DCumv0aoe/ (r[m#D?1?320/)
77

]]e0,dar bdua0 tEkykAeda&m"m/ uwar e0 --1/ yXrH psmeH ormyE umronm edk'g a[mwd?
2/ 'kwd,H psmeH ormyE 0dwu0dpm&m edk'g a[mEd?
3/ wwd,H psmeH ormyE yDwd edk'g a[mwd?
4/ pwkwH psmeH ormyE tmoymom edk'g a[mEd?
5/ tmumomem,weH ormyE lyonm edk'g a[mwd?
6/ 0dnmPm,weH ormyE tmumomem,weonm edk'g a[mwd?

68 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

7/ tmudnm,wepsmefukd 0ifpm;aom yk*dKvftm; 0dnmPm,weonmonf csKyfNidrf;\?


8/ ae0onmemonm,wepsmefukd 0ifpm;aom yk*dKvftm; tmudnm,weonmonf csKyfNidrf;\?
9/ onm a0'emwdkY csKyfNidrf;&m eda&m"ormywfukd 0ifpm;aomyk*dKvftm; onmonfvnf;aumif;
a0'emonfvnf;aumif; csKyfNidrf;\/
&[ef;wdkY... tpOftwkdif; csKyfNidrf;jcif;wdkYonf ukd;rsKd;wdkYwnf;[k rdefYMum;awmfrl\/
tmemygeur|mef;udk orxydkif; tmemyge csKyfNidrf;onfhwdkifatmif usifh&ef TefMum;xm;awmf
rl\/ tmemygeonfvnf; txufygokweft& pwkwpsmeform"dodkY qdkufa&mufonfhtcgrSomvQif
csKyfNidrf;rnfjzpf\/ odkYtwGuf tmemygeur|mef;udk orxydkif; pwkwpsmefodkY qkdufonfhwkdifatmif
IyGm;&ef bk&m;&Sifu TefMum;xm;awmfrlonf[k oabmaygufyg/
edrdwH tmoymom? tem&rParupdw/
tZmeawm wa,m "ar? bm0emEkyvAwd/ 78
edrdwH tmoymom? tem&rParupdw/
Zmeawm0 wa,m "ar? bm0em OyvAwd/ 79
tm;xkwfp a,m*Drsm;twGuf ...
1/ edfrdwf[lonf ESmoD;zsm; odkYr[kwf txufEIwfcrf;t&yf jzpfonf/80
2/ tmo[lonf 0ifav jzpfonf/
3/ ymo[lonf xGufav jzpfonf/
edfrdwfESifh 0ifavonf odkYr[kwf edfrdwfESifh xGufavonf wpfckwnf;aom Ipdwf\ tmHk jzpfEdkifonf/
odaYk omf (1) edrf w
d f (2) 0ifav (3) xGuaf v - ok;H ckpvk;H onf wpfcw
k nf;aom pdw\
f tmHu
k m; rjzpfEikd af y/
tu,f wpfckwnf;aom pdwfu okH;ckpvkH;udk rodEdkifygu tmemygewdorm"d bm0emonf rNyD;pD;
rjynfhpkHEdkifay? od&SdygrSomvQif NyD;pD; jynfhpkHEdkifayonf/ tb,fodkY od&SdEdkifrnfenf;

tmemygewd orm"d bm0emu NyD;pD; jynfhpkHvmaomtcg


tmemygewdorm"dbm0emudk yGm;rsm;tm;xkwfvsuf&Sdaom a,m*Dyk*dKvfonf bk&m;&Sif TefMum;
xm;awmfrlonfhtwdkif; ...
1/ 0ifoufav-xGufoufav\ t&Snfudk odatmif BudK;pm;tm;xkwfjcif;?
2/ 0ifoufav-xGufoufav\ twdkudk odatmif BudK;pm;tm;xkwfjcif;?
3/ 0ifoufav-xGufoufav\ tp tv,f tqHk; tukefvHk;udk xifxif&Sm;&Sm; odatmif BudK;pm;
tm;xkwfjcif;?
4/ 0ifoufav-xGufoufavudk Nidrfatmif Nidrf;atmif usifhjcif;?
7/ tmudnm,weH ormyE 0dnmPm,weonm edk'g a[mwd?
8/ ae0onmemonm,weH ormyE tmudnm,weonmonf edk'g a[mwd?
9/ onma0',dweda&m"H ormyE onm p a0'em p edk'g a[mEd/
ar acg bdua0 e0 tEkykAeda&m"m}}wd/ (tH?3?207/ tEkykAeda&m"okwef/)
78
79
(y#doH?169/)
(y#doH?169/ 0dok'd?1?277/)
80
edrdwEd OyedAEeedrdwH emodu*H rkcedrdwH 0g/ (0drwd?1?216-217/)

tcef; (2) - ]]tpJGjyKwf wJukyf a&Teef;awmf}} ! 69

tqifh av;qifhpvkH;udk atmifatmifjrifjrif usifhEdkifaom 0ifav-xGufavtmHk bm0empdwfudk


Nidyf0yfpGm uyfNyD; wnfNidrfEdkifatmif xm;Edkifaom a,m*Dyk*dKvf\ todPf0,f ESmoD;zsm; odkYr[kwf
txufEw
I cf rf;t&yf wnf&adS om 0ifoufav-xGuo
f ufavonf edrw
d t
f oGio
f Ykd ajymif;vJomG ;\/ xdek rd w
d u
f kd
tmHk,l orm"dudk qufvufxlaxmifvdkufaomtcg orm"duvnf; tm;aumif;vmaomtcg ..
1/ rD;cdk;a&mifuJhodkY jzLa,mifa,mif npfxyfxyf&Sdaom y&duredrdwfrS?
2/ 0g*Grf;qdkifuJhodk jzLazG;aeaom O*[edrdwfodkY ajymif;vJoGm;wwf\/ ,if;O*[edrdwfudk tmHk,l
orm"dudk qufvufxlaxmifvdkufaomtcg 0g*Grf;qdkifuJhodkY qGwfqGwfjzLaeaom O*[edrdwfonf..
3/ aomuf&LS ;Mu,f aomMumMu,fuo
hJ Ykd Muifvifawmufyaeaom y#dbm*edrw
d t
f oGio
f Ykd ajymif;vJomG ;\/
(bm0emonm\ uGJjym;rItay: tajcwnf edrdwfta&miftrsKd;rsKd;ESifh edrdwfykHoPmeftrsKd;rsKd;
jzpfay:Edkifygonf/)
,if;tmemygey#dbm*edrdwftmHkonf Oypm&orm"dESifh wuGaom tyempsmef av;rsKd;wdkY\ tmHk
jzpfonf/ xdktcg ...
1/ edrdwf[lonf tmemygey#dbm*edrdwf jzpfonf/
2/ tmo (= 0ifav) [lonf tmemygey#dbm*edrdwf jzpfonf/
3/ ymo (= xGufav) [lonf tmemygey#dbm*edrdwf jzpfonf/
odt
Yk wGuf (1) edrf w
d f (2) tmo (3) ymoonf wpfcw
k nf;aom bm0empdw\
f tmHk jzpfEikd o
f nf/
xdkaMumifh tmemygewdorm"dbm0emonf NyD;pD; jynfhpkHEdkifayonf/
yuwd a om tmo-ymoud k trS D j yK jzpf a y:vmaom (y&d u r e d r d w f ^ O* [ ed r d w f ^ )
tmemygey#dbm*edrdwfudkvnf; tmo-ymo[kyif ac:qdkEdkifygonf/81

tmemyge 0dyemydik ;f - yxrtqifh


1/ (u) odkYvQif tZw um,rlvnf; um,ukd tBudrfBudrf Iavh&Sdonfjzpf ae\?
( c ) A[d' um,rlvnf; um,ukd tBudrfBudrf Iavh&Sdonfjzpf ae\?
( * ) tZw A[d' um, ESpfrsKd;vkH;wdkYrlvnf; um,ukd tBudrfBudrf Iavh&Sdonfjzpf ae\/74

kyfur|mef;ydkif;
orxydkif; ur|mef; (40) &Sdonfum; rSef\/ odkYaomf 0dyemydkif;um; kyfur|mef; emrfur|mef;
[l ESpfrsKd;om &Sdayonf/ xdkESpfrsKd;wdkYwGif kyfur|mef;udk a[mMum;awmfrl&m "mwfur|mef;tusOf;enf;ESifh
"mwfur|mef;tus,fenf;[k enf;ESpfrsKd;udkom a[mMum;xm;awmfrlayonf/ "mwfur|mef;tusOf;enf;udk
r[mowdy|meokwef 82wGif a[mMum;xm;awmfrlayonf/ "mwfur|mef;tus,fenf;udkum; r[m&m[kavm0g'okwef83ponfwdkYwGif a[mMum;xm;awmfrlayonf/84
81

tmoymao edm, OyEedrdwarw tmoymoornar0 0kwH/ (r[m#D?1?319/)


82
('D?2?234/ r?1?73/) 83 (r?2?86/)
84
'k0d"Od ur|meH - lyur|meH tlyur|me/ lyy&d*a[m tlyy&d*a[mwdyd {wa'0 0kpwd/ ww b*0g
lyur|meH uaxaEm oacFyreodum&0aoe 0g 0dwm &reodum&0aoe 0g pwk"mwk00wmeH uaxod/ w'kb,rd
oAmum&awm 0dok'dra* 'dwar0/

70 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

"mwfur|mef;tusOf;enf;
1/
2/
3/
4/

yx0D"mwf rm-Murf;-av;-aysmh-acsm-aygh[k oabmw&m; (6)rsKd;?


tmayg"mwf ,dkpD;-zGJUpnf;[k oabmw&m; (2)rsKd;?
awaZm"mwf ylrI at;rI[k oabmw&m; (2)rsKd;?
0ga,m"mwf axmufuefrI wGef;uefrI[k oabmw&m; (2)rsKd;?

tm;vkH;aygif;aom "mwfoabmw&m; (12)rsKd; jzpfonf/ xdk (12)rsKd;udk wpfvkH;pD wpfvkH;pD ajcqkH;


acgif;qkH; Pfjzifh jrifatmif Munfh orm"dudk xlaxmif&ef jzpfonf/ orm"d'D*&D pHcsdefrDvmaomtcg
cEmudk,fBuD;udk rawGUawmhbJ "mwfoabmw&m; tpktykHudkom Pfjzifh awGU&Sdaernf jzpfonf/
xdk"mwfoabmw&m; tpktykHBuD;udk tmkH,lum orm"dudk qufvufxlaxmifEdkifcJhaomf a&cJwkH;
zefwkH; rSefwkH;uJhokdY Munfvifaeonfh "mwfBuD; (4)yg;wdkY\ tMunf"mwf twkH;tcJ tpktykHBuD;udk pwif
awGU&Sdygvdrfhrnf/
1/ puKyom' (= puKtMunf"mwf = rsufpdtMunf"mwf)[lonf lygkHudk tmkH,lwwfaom puK0dnmPf
emrfw&m;pkwdkY\ rSD&m 0wKkyfom jzpfonf/
2/ aomwyom' (= aomwtMunf"mwf = em;tMunf"mwf)[lonf toH = o'gkHudk tmkH,lwwfaom
aomw0dnmPfemrfw&m;pkwdkY\ rSD&m 0wKkyfom jzpfonf/
tlyur|meH ye uaxaEm a,bka,se a0'em0aoe uaxod/ wd0da"m [d tlyur|mae tbdeda0aom
z0aoe a0'em0aoe pdw0aoemwd/ uxH {up [d oHcdawe 0g 0dwma&e 0g y&d*[daw lyur|mae
wod Htm&raP pdwapwodumeH yXrmbdedygawm wH tm&rPH zkoaEm OyZrmaem zam ygua#m a[mwd/
{up wH tm&rPH tEkb0ED OyZrmem a0'em ygu#m a[mwd/ {up wH tm&rPH y&d*a[wGm 0dZmeEH
OyZrmeH 0dnmPH ygu#H a[mwd/
ww , zam ygua#m a[mwd? aom ]]e au0vH zam0 OyZw
?d awe o' wa'0g&rPH tEkb0rmem
a0'emyd OyZw
?d omeermem onmyd apw,rmem apwemyd 0dZmeermeH 0dnmPrd OyZw
}D }wd zyraua,0
y&d*PSmwd/
, a0'em ygu#m a[mwd? aom ]]e au0vH a0'em0 OyZwd? wm, o' wa'0g&rPH zkormaem
zamyd OyZw
?d omeermem onmyd apw,rmem apwemyd 0dZmeermeH 0dnmPrd OyZw
}D }wd zyraua,0
y&d*PSmwd/
, 0dnmPH ygu#H a[mwd? aom ]]e au0vH 0dnmPar0 OyZwd? awe o' wa'0g&rPH zkormaem
zamyd OyZwd? tEkb0rmem a0'emyd omeermem onmyd apw,rmem apwemyd OyZwD}}wd zyraua,0 y&d*PSmwd/
aom ]]ar zyrum u eddwm}}wd Oy"ma&aEm ]]0wKH eddwm}}wd yZmemwd/ 0wK emr u&Zuma,m?
,H oEm, 0kwH ]]' ar 0dnmPH {w odwH {w y#dA'}}Ed/ aom twawm blwmedap0 Oyg'glyged p/ {0arw
0wK lyH? zyrum emrEd emrlyar0 ywd/ lyaw lyuaEm? emrH pwma&m tlydaem cEmwd yuErwH
a[mwd/ emrly0dedrkwm [d yuEm yuE0dedrkwH 0g emrlyH ewd/
aom ]]ar yuEm ud Ha[wkum}}wd Oyy&duaEm t0dZm'da[wkumwd ywd/ wawm ypa,m ap0
yp,kyE 'H? tanm oawm 0g yk*avm 0g ewd? ok'ocFg&ykrwar0gwd oyp,emrly0aoae0 wdvuPH
tma&maywGm 0dyemy#dyg#d,m tedpH 'kuH tewmwd oroaEm 0dp&wd/ (r?|?1?280-281/)

tcef; (2) - ]]tpJGjyKwf wJukyf a&Teef;awmf}} ! 71

3/ Cmeyom' (= CmetMunf"mwf = ESmacgif;tMunf"mwf)[lonf teHY = *EmkHudk tmkH,lwwfaom


Cme0dnmPfemrfw&m;pkwdkY\ rSD&m0wKkyfom jzpfonf/
4/ Zd0Sgyom' (= Zd0SgtMunf"mwf = vQmtMunf"mwf)[lonf t&om = &omkHudk tmkH,lwwfaom
Zd0Sg0dnmPfemrfw&m;pkwdkY\ rSD&m 0wKkyfom jzpfonf/
5/ um,yom' (= um,tMunf"mwf = udk,ftMunf"mwf)[lonf tawGU = azm|AmkHudk tmkH
,lwwfaom um,0dnmPfemrfw&m;pkwdkY\ rSD&m 0wKkyfom jzpfonf/
xdk puKyom'paom yom'kyf = tMunfkyf (5)ckwdkYonf lygkHponfh qdkif&mtmkHwdkYudk tmkH
,lwwfaom puK0dnmPfemrfw&m;pk ponfh qdkif&m qdkif&m emrfw&m;pkwdkYudk rSD&m 0wKkyftjzpfjzifh
(0wKyka&Zmwyp,owdjzifh) aus;Zl;jyKay;aeaom rSD&m 0wKkyfw&m;rsm; jzpfMuonf/
xdkuJhodkY rSD&m 0wKkyfjzpfaeonfh yom'kyf tMunfkyfwdkYonf ]]aMu;rkHrSeftjyifuJhodkY Munfvifaeonfh
twGufaMumifh}} yom'kyf (= tMunfkyf)rsm;[k ac:qdkayonf/85
xdktMunfkyfrsm;udk kyfCevdkYac:qdkonfh kyfwkH;kyfcJawGudk Pfjzifh rNzdKcGJ rzsufqD;EdkifrD a&cJwkH;
zefwkH; rSefwkH;uJhokdY Munfvifawmufyaeonf tMunf"mwf twkH;tcJhBuD;udk twkH;vdkuf tcJvdkuf tpkvdkuf
tykHvdkufBuD; awGUjrifaejcif; jzpfonf/
xdktcgwGif r[m&m[kavm0g'okwef "mwk0db*FokwefESifh tbd"rm0db*F "mwk0dbif;ygVdawmf86
wdkY ]]tmumo"mwf}}udk jrifatmif I&ef bk&m;&Sifu TefMum;xm;awmfrlcJhonfhtwdkif; ,if;tMunftjyif
tmumo"mwfudk jrifatmif Iyg/ tmumo"mwfudk awGUjrifonfESifh wpfNydKifeufwnf; kyfuvmyfrsm;udk
pwifawGU&Sdrnf jzpfygonf/
ae&mwGif r[m&m[kavm0g'okwe u
f kd zGiq
hf x
kd m;onfh rZrd yPmot|uxm87u atmufygtwdik ;f
&Sif;jyxm;ygonf/
1/ tmumo"mwfudk OD;wnfum qdkif&m qdkif&m kyfuvmyf wpfckwpfcktwGif;rSm wnf&SdaewJh qdkif&m
qdkif&m "mwfBuD; (4)yg;udk rSDwG,f jzpfay:aeMuonfh qdkif&mqdkif&m Oyg'gkyfawGudk odrf;qnf;zdkY&ef
Pfjzifh ydkif;jcm;,lzdkY&ef TefMum;jyoawmfrlvdkjcif;?
2/ kyfw&m;awGudk kyfy&rwfodkY qdkufatmif IyGm;odrf;qnf;&m vG,fulaom enf;pepfudk TefMum;
jyoawmfrlvdkjcif; ---xdkOD;wnfcsuf ESpfrsKd;jzifh tmumo"mwfudk IyGm;odrf;qnf;&ef bk&m;&Sifu TefMum;xm;awmf
rlaMumif;udk &Sif;vif;zGifhqdkxm;ygonf/
xdkaMumifh kyfuvmyfrsm;udk Pfjzifh awGUjrifaomtcg ,if;kyfuvmyf wpfckwpfcktwGif;
wnf&Sdaeaom "mwfBuD; (4)yg;ESifhwuG ,if; "mwfBuD; (4)yg;wdkYudk rSDwG,f jzpfay:aeMuonfh tqif; teHY
t&om MoZm tp&Sdaom Oyg'gkyfawGudk Pfjzifh ydkif;jcm;,lEdkifygu kyfy&rwfw&m;rsm;udk pwifum
IyGm;odrf;qnf;EdkifNyD jzpfayonf/ 'Gg& (6)yg;ESifh (42)aum|mowdkY wnf&SdMuukefaom kyfw&m;wdkYudk
pepfwus Pfjzifh ydkif;jcm;,lEdkifygu tZwwGif kyfur|mef;IuGufudk atmifjrifrI &&SdoGm;NyD jzpfayonf/
85
86

pum'dy0d"H lyg'DeH *[Pyp,bma0e tm'gowvH 0d, 0dyoEwm yom'lyH/ (0dok'd?2?81/)


87
(r?2?83-89/ r?3?281-290/ tbd?2?83-87/)
(r?|?3?97? pmykd'f?114/)

72 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

emrfur|mef;ydkif;
1/
2/
3/
1/
2/
3/

emrfur|mef;ydkif;IuGufwGif ...
zu p emrfw&m;rsm;udk IyGm;odrf;qnf;aom enf;pepf?
a0'emu p emrfw&m;rsm;udk IyGm;odrf;qnf;aom enf;pepf?
todpdwf 0dnmPfu p emrfw&m;rsm;udk IyGm;odrf;qnf;aom enf;pepf?
[l enf;pepf (3) rsKd; &Sd\/ xdkwGif ...
zu p emrfw&m;rsm;udk IyGm;odrf;qnf;aom enf;pepfum; "rmEkyemowdy|mefwGif tusKH;
0if\/
a0'emu p emrfw&m;rsm;udk IyGm;odrf;qnf;aom enf;pepfum; a0'emEkyemowdy|mefwGif
tusKH;0if\/
todpdwf = 0dnmPfu p emrfw&m;rsm;udk IyGm;odrf;qnf;aom enf;pepfum; pdwmEkyemowdy|mefwGif tusKH;0if\/

emrfur|mef;udk IyGm;vdkaom a,m*Dyk*dKvfonf kyfur|mef;udk IyGm;xm;NyD; jzpf&rnf[k 0dok'dr*


t|uxm88ESifh txufwGif wifjyxm;aom rZdredum,f rlvyPmot|uxm84 ponfwdkY zGifhqdk
xm;Muayonf/ rSD&m0wKkyfESifh tmkHkyfw&m;rsm;udk yl;wGJodrf;qnf;NyD;rS emrfw&m;rsm;udk IyGm;odrf;qnf;&ef
Oy&dyPmo tEky'okweft|uxm89 zGifhqdkxm;aomaMumifh jzpfonf/
Oyrm .. tmemyge yxrpsmef emrfw&m;wdkYudk IyGm;odrf;qnf;vdkaom a,m*Dyk*dKvfonf ..
1/ [',0wK[laom rSD&m 0wKkyf odkYr[kwf b0ifraemtMunf"mwf[laom raem'Gg&ESifh
2/ tmemyge y#dbm*edrdwftmkHwdkYudk yl;wGJodrf;qnf;vsuf ..
(u) zu p jzpfap? (c) a0'emu p jzpfap? (*) todpdwf 0dnmPfu p jzpfap ..
psmefemrfw&m;wdkYudk odrf;qnf;&rnf? Pfjzifh ydkif;jcm;,l&rnf jzpfayonf/
xdkodkY odrf;qnf;&m Pfjzifh ydkif;jcm;,l&m zwpfckwnf; a0'emwpfckwnf; todpdwf = 0dnmPf
wpfckwnf;udkom odrf;qnf;IyGm;&rnf r[kwf? ,if;w&m;wpfckckudk OD;wnf psme0DxdpdwftpOftwdkif;
jzpfay:aeMuukefaom pdwuPwdkif; pdwuPwdkif; wnf&SdMuukefaom ,SOfzuf pdwf-apwoduf (= psmef
emrfw&m;) tm;vkH;wdkYudk odrf;qnf;&rnf Pfjzifh ydkif;jcm;,l&rnf jzpfayonf/
puK'Gg&0Dxdponhf 0Dxd (6)rsKd;pvkH;wdkY ykHpHwlyif oabmaygufyg/ puK'Gg&0Dxdponhf 0Dxd (6)rsKd;wdkY
wnf&SdMuukefaom emrfw&m;rsm;udk IyGm;Edkif Pfjzifh odrf;qnf;Edkifygu emrfur|mef;odrf;qnf;jcif;
vkyfief;cGifonf NyD;pD;atmifjrifNyD jzpfayonf/
tZw kyfw&m; emrfw&m;rsm;udk IyGm;odrf;qnf;NyD;ygu .. A[d'wGifvnf; ykHpHwlyif IyGm;
odrf;qnf;&rnf jzpfayonf/
xdk kyef mrfwu
Ykd m; pdwu
P
wdik ;f pdwu
P
wdik ;f wpfv;Hk csi;f jzpfEikd o
f nfh pGr;f tm;um; r&S/d kyu
f vmyf
ac:onfh kyftkyfpktvdkuf emrfuvmyfac:onfh emrftkyfpktvdkufom jzpfdk; "rwm &SdMu\/ ,if; kyfw&m;
tkyfpkudk lyum, (= kyfw&m;taygif;tpk)[kvnf;aumif; emrfw&m;tkyfpkudk emrum, (= emrfw&m;
taygif;tpk) [kvnf;aumif; ac:qdkayonf/ tZw A[d' ESpfrsKd;pvkH;wdkY ,if; kyfw&m;tkyfpk emrfw&m;
tkyfpkwdkYudk ukefpifatmif 'Gg& (6)yg;pvkH; IyGm; odrf;qnf;Edkifygu r[mowdy|meokwef tmemygeyA
0dyemydkif;wGif yxrtqifhum; NyD;qkH;oGm;NyD jzpfayonf/
88

(0dok'd?2?226? pmydk'f?670/)

89

(r?|?4?60/)

tcef; (2) - ]]tpJGjyKwf wJukyf a&Teef;awmf}} ! 73

0dyemydkif; - 'kwd,qifh
2/ (u) um, jzpfaMumif;w&m;ESihf jzpfjcif;oabmukd tBurd Bf urd f Iavh&o
dS nfjzpfrlvnf; ae\?
2/ ( c ) um, csKyaf Mumif;w&m;ESihf csKy+f ysujf cif;oabmukd tBurd Bf urd f Iavh&o
dS nfjzpfrlvnf;ae\?
2/ ( * ) um, jzpfaMumif; csKyaf Mumif;w&m;ESihf jzpfjcif; csKy+f ysujf cif;oabmukd tBurd Bf urd f Iavh&o
dS nf
jzpfrlvnf; ae\/
tydkif;wGif .. bk&m;&Sifonf ....
1/ taMumif;w&m;wdkYudk odrf;qnf;wwfonfh yp,y&d*[Pf?
2/ twdwf tem*wf ypKyef[laom umvokH;yg; tZw A[d'[laom oEmefESpfyg;twGif; wnf&SdMu
ukefaom tMurf; (= MoVm&du) tEk (= okckr) t,kwf (= [De) tjrwf (= yPDw) ta0; (= 'l&)
teD; (= oEdu)[lonfh (11)rsdK;aom tjcif;t&mtm;jzifh wnf&dSaeMuonfh Oyg'geuEmig;yg;wdkYudk
tedp 'ku tew vuPma&; oHk;wefodkY wifum IyGm;okH;oyfwwfonfh oroePf?
3/ (u) ,if; (11) rsdK;aom tjcif;t&mtm;jzifh wnf&dSaeMuonfh Oyg'geuEmig;yg;wdkY\ jzpfrI ysufrIudk
cPypKyefodkY qdkufatmif Pfjzifh jrifatmif MunfhIvsuf vuPma&; oHk;wefodkY wifum
IyGm;okH;oyfwwfonfh cPawm O',A,'ePf?
(c) t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uHwnf;[laom taMumif;w&m;ig;yg; (= ork',opm
w&m;)aMumifh 0dnmPf emrfkyf oVm,we z a0'emwnf;[laom tusdK; Oyg'geuEmig;yg;
(= 'kuopmw&m;)wdkY xif&Sm;jzpfay:yHkudk Ijrifwwfaom yp,awm O','ePf?
(*) (b0tem*wfwGif odkYr[kwf aemiftem*wfb0wpfckckwGif t&[wzdkvfodkY qdkufEdkifavmuf
atmif 0dyemPfrsm; &ifhusufvmaomtcg a,m*Dyk*dKvf &&Sdawmhrnfh t&[wr*fPf\
pGrf;tm;aMumifh) t0dZm wPSm Oyg'gefwnf;[laom taMumif;w&m;rsm; t<uif;tusef r&dS ukefpifatmif aemifwpfzef rjzpfaom csKyfjcif;jzifh csKyfNidrf;oGm;jcif;aMumifh t&[wr*fodkY rqdkufa&mufrD
ypKyefb0wGifvnf;aumif; twdwfoHo&m tqufqufuvnf;aumif; jyKpkysKd;axmifchJonfh
ocFg&+uHwdkYonfvnf; y&dedAmepkwd\ aemufwGif aemufxyfwpfzef b0opfudk jzpfapEdkifonfh
pGr;f tifrsm; ukecf ef;oGm;Mu\/ xdu
k o
hJ Ykd taMumif;w&m;ig;yg; (= ork',opmw&m;)wd\
Yk t<uif;tusef
r&dS ukepf ifatmif aemufxyfwpfzef rjzpfaom csKyjf cif;jzifh csKyNf ird ;f oGm;jcif;aMumifh tusKd ; Oyg'geuEm
ig;yg; (= 'kuopmw&m;)wdkYonfvnf; y&dedAmepkwdtcdkufwGif t<uif;tusefr&dS ukefpifatmif
aemufxyfwpfzef rjzpfaom csKyfjcif;jzifh csKyfNidrf;oGm;Mu\/ uJhodkYaom csKyfNidrf;rIudk tEkyg'eda&m"
[k ac:qdk\/ ,if;tEkyg'eda&m"oabmudk IyGm;wwfaom yp,awm 0,'ePf?
txufazmfjyyg yp,y&d*[Pf oroePf O',A,Pftm;vkH;wdkYudk pkaygif;um a[mMum;
xm;awmfrlayonf/
xdkaMumifh a,m*Dyk*dKvfonf tydkif;wGif t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uHwnf;[laom
twdwftaMumif;w&m;ig;yg; (= ork',opmw&m;) xif&Sm;jzpfjcif;aMumifh ypKyefb0wGif 0dnmPf emrfkyf
oVm,we z a0'emwnf;[laom tusdK; Oyg'geuEmig;yg; (= 'kuopmw&m;)wdkY xif&Sm;jzpfay:
yHkudkvnf; Pfjzifh odatmif jrifatmif I&rnfjzpfonf/ wpfzef ypKyefb0wGif jyKpkysKd;axmifvdkufaom
t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uHwnf;[laom ypKyeftaMumif;w&m;ig;yg; (= ork',opmw&m;)
xif&Sm;jzpfjcif;aMumifh aemiftem*wfb0wGif 0dnmPf emrfkyf oVm,we z a0'emwnf;[laom
tusdK; Oyg'geuEmig;yg; (= 'kuopmw&m;)wdkY xif&Sm;jzpfay:yHkudkvnf; Pfjzifh odatmif jrifatmif
I&rnfjzpfonf/

74 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

tvm;wlyif pGrf;EdkiforQ IEdkiforQ twdwftqufqufvnf;aumif; tem*wfb0&Sdolrsm;twGuf


tem*wfb0qkH;onfhtxd tem*wfqufqufvnf;aumif; .. taMumif; ork',opmw&m; xif&Sm;
jzpfjcif;aMumifh tusdK; 'kuopmw&m; xif&Sm;jzpfay:yHkudk qufvufum odrf;qnf; IyGm;&rnfjzpfayonf/
xdkYaemif twdwf tem*wf ypKyef[laom umvoHk;yg; tZw A[d'[laom oEmef ESpfyg;twGif;
wnf&SdMuukefaom (11)rsdK;aom tjcif;t&mtm;jzifh wnf&dSaeMuaom Oyg'geuEmig;yg;wdkY\ ..
(u) jzpfrI ysufrIudk pGrf;EdkiforQ Pfjzifh jrifatmif Munfh tedp[kvnf;aumif;?
(c) jzpfjcif; ysufjcif; 'Pfcsufjzifh tESdyfpufcHae&onfhoabmudk Pfjzifh jrifatmif Munfh
'ku[kvnf;aumif;?
(*) ,if;w&m;wdkY rysufpD;bJ tusdwftcJ tcdkiftrm tESpfom&tm;jzifh wnfaeonfh tw [lonfh
tESpfom& r&SdrIoabmudk Pfjzifh jrifatmif Munfh tew[kvnf;aumif; ---odkY vuPma&; oHk;wef wpfvSnfhpD wifum IyGm;okH;oyfyg/ ,if;odkY Iaeaom Pfum;
oroePfwnf;/ ,if;odkY 0dyemIvm&m ,if; umvoHk;yg; oEmefESpfyg;twGif; wnf&SdMuukefaom
cEmig;yg; kyfemrfw&m;wdkY\ jzpfrI ysufrIudk cPypKyefodkY qdkufatmif uGufuGufuGif;uGif; &Sif;&Sif;vif;vif;
odjrifygu O',A,Pfydkif;odkY qdkufa&mufoGm;NyD jzpfayonf/ xdktcgwGif ..
,if; umvoH;k yg; oEmefEpS yf g;twGi;f wnf&MdS uukeaf om Oyg'geuEm ig;yg; kyw
f &m; emrfw&m;wd\
Yk
(u) cPypKyeftm;jzifh jzpfrI ysufrIudk Pfjzifh jrifatmif Munfh tedp 'ku tew vuPma&;
oHk;wefodkY wpfvSnfhpD wifum qufvuf 0dyembm0emur|mef;udk pD;jzef;yg/
(c) taMumif; ork',opmw&m;rsm; xif&Sm; jzpfjcif;aMumifh tusdK; 'kuopmw&m;rsm; xif&Sm;
jzpfay:yHkudkvnf;aumif;?
(*) taMumif; ork',opmw&m;rsm; csKyfNidrf;jcif;aMumifh tusdK; 'kuopmw&m;rsm; csKyfNidrf;yHkudk
vnf;aumif; qufvufum odatmif jrifatmif Iyg/
xdaYk emif taMumif; tusKd ; ESp&f yfv;Hk wd\
Yk jzpfrI ysurf u
I kd cPypKye o
f Ykd qdu
k af tmif Pfjzifh jrifatmif
Munfh vuPma&; oHk;wefodkY wpfvSnfhpD wifum qufvuf wGifwGifBuD; 0dyemIyg/

0dyemydkif; - wwd,qifh
3/ xdjYk yif ]]um,onfomvQif &S\
d }}[k xk&d [ef;tm; owdonf a&S;Ixif\? (xko
d wdonf) 0dyemPf
tqifhqifh wkd;yGm;jcif;iSmom jzpf\? 0dyemPfESifh ,SOfaom owd tqifhqifh wkd;yGm;jcif;iSmom
jzpf\?
tydkif;um; b*FPfrS p txufydkif; 0dyemPftm;vkH;udk &nfTef;xm;awmfrlayonf/
xdak Mumifh a,m*Dy*k Kd vo
f nf tydik ;f wGif umvoH;k yg; oEmefEpS yf g;twGi;f wnf&MdS uukeaf om Oyg'geuEm
ig;yg; kyfw&m; emrfw&m;wdkY\ jzpfrI ysufrIudk cPypKyefodkY qdkufatmif Pfjzifh jrifatmif Munfh
vuPma&; oHk;wefodkY wpfvSnfhpD wifum wGifwGifBuD; 0dyemIEdkifojzifh 0dyem\ npfnL;aMumif;
w&m;wdkYudk ausmfvTm;vGefajrmufoGm;aomtcg ,if;cEmig;yg; kyfw&m; emrfw&m;wdkY\ jzpfrIudk rIawmhbJ
ESvkH;roGif;awmhbJ ,if;wdkY\ tysufoufoufudkom tmkH,l 0dyembm0emur|mef;udk qufvufum
pD;jzef;vdkufaomtcg ,if;kyfemrfwdkY\ tjzpfudk rjrifawmhbJ tysufoufoufudkom Ijrifaeawmhrnf
jzpfonf/ xdktcgwGif ,if;Oyg'geuEmig;yg; kyfemrfw&m;wdkY\ ..
(u) tysufoufoufudk tmkH,l tedp[kvnf;aumif;?

tcef; (2) - ]]tpJGjyKwf wJukyf a&Teef;awmf}} ! 75

(c) NydKNydK ysufysufaeojzifh aMumufvefYzG,faumif;onfh teufoabmudk tmkH,l 'ku[k


vnf;aumif;?
(*) rysufpD;bJ tusdwftcJ tcdkiftrm tESpfom&tm;jzifh wnfaeonfh tw [lonfh tESpfom&
r&SdrIoabmudk tmkH,l tew[kvnf;aumif; ---odkY vuPma&; oHk;wefodkY wpfvSnfhpD wifum wGifwGifBuD; 0dyembm0emur|mef;udk qufvuf
um pD;jzef;yg/ xdkodkY pD;jzef;Edkifaomtcg &ifhusufvmaom ,if;b*FPf\aemufwGif b,Pfpaom
txufydkif; 0dyemPfrsm; wpfqifhNyD; wpfqifh qufvufum jzpfay:vmMurnf jzpfayonf/

0dyemydkif; - pwkwqifh
5-4/ (xk&d [ef;onf wPSm-'d|w
d jYkd zif)h rrSrD wG,rf
l vnf; ae\? (Oyg'geuEm ig;yg;wnf;[laom) avmu
wpfpHkwpfckaomw&m;ukdrQvnf; (ig ig\ Opm[k) pJGvnf; rpGJvrf;/
tydkif;um; &ifhusufvmaom tqifhqifhaom 0dyemPfwdkY\ tqkH; jzpfay:vmMuukefaom
av;qifhukefaom t&d,r*fPfwdkYESifh av;qifhukefaom t&d,zdkvfPfwdkY tqifhqifh jzpfay:vmykHudk
Tefjyawmfrlaom tydkif; jzpfayonf/ xdkav;qifhaom t&d,r*fPfwdkYu tqifhqifh qdkif&m qdkif&m
udavomwdkYudk y,fowfvdkufMuojzifh t&[wr*fodkY qdkufa&mufaomtcg ,if;t&[wr*fu t0dZm
wPSm Oyg'gefwdkYudk t<uif;tusefr&dS ukefpifatmif y,fowfvdkufayonf/ odkYtwGuf Oyg'geuEmig;yg;wdkY
tay: pGJvrf;rIrsm; vkH;0 r&Sdawmhay/ ]]tpJGjyKwf wJukyf a&Teef;awmf}}b0odkY a&muf&SdoGm;NyD jzpfayonf/

a'oemawmfe*d ;Hk
]]cspfom; &[ef;wdkY ...
odkYvnf; &[ef;onf um, um,udk tBudrfBudrf Iavh&Sdonfjzpf ae\/}}
ed*kH;csKyf w&m;pum;awmfum; .. tmemyge orxusifhpOf jzpfonfh pwkwpsmeform"dudk
0dyemPf\ tajccH yg'upsmeftjzpf xlaxmif tqifhqifhaom 0dyembm0emur|mef;udk
t&[wzkdvfayguf usihfMuHBudK;ukwf yGm;rsm;tm;xkwfvdkygu ]]odkY usifh&rnf}}[k Tefjyawmfrlaom
a'oemawmfed*kH; jzpfayonf/

PfpOf (16) yg;


1/ emrlyy&dap'Pf = emrfkyfudk ydkif;ykdif;jcm;jcm; odwwfaomPf (= 'kuopmudk odaomPf)?
2/ yp,y&d*[Pf = emrfkyf\ taMumif;w&m;udk ydkif;jcm;,lwwfaomPf (= ork',opmudk
odaomPf)?
(Pf ESpfyg;um; 0dyemPf\ tIcHtmHkjzpfMuonfh odoifh odxdkufaom Oyg'geuEmig;yg;
'kuopmw&m;ESifh t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uHwnf;[laom taMumif; ork',opmw&m;wdkYudk
xdk;xGif;odjrifwwfaom Pfrsm; jzpfjcif;aMumifh wy&dnm[laom trnfudk &&SdMuayonf/)
3/ oroePf = ,if; 'kuopm ork',opm trnf&onfh ocFg&w&m;wdkYudk tedp[k 'ku[k tew[k
IyGm;okH;oyfwwfaom Pf?
4/ (u) O',A,Pf (tEkydkif;) (wkP0dyemydkif;) = ,if;ocFg&w&m;wdkY\ jzpfrI ysufrIudk
cPypKyefodkY qdkufatmif Ijrifvsuf tedp[k 'ku[k tew[k IyGm;okH;oyfwwfaomPf?
( c ) O',A,Pf (t&ifhydkif;) (Av00dyemydkif;) = 0dyemnpfnL;aMumif; Oyudavo
tnpftaMu;wdkYrS vGwfajrmufoGm;aom taMumif;w&m;ESifh wuGaom kyfemrf"r ocFg&w&m;
wdkY\ jzpfrI ysufrIudk cPypKyefodkY qdkufa&mufatmif &Sif;&Sif;vif;vif; odjrifum vuPma&;

76 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

okH;wefodkY wifum IyGm;okH;oyfwwfaomPf?


(oroePf O',A,Pf ESpfrsKd;wdkYum; ocFg&w&m;wdkY\ jzpfrI ysufrIudk tmHk,l tedp[k
'ku[k tew[k pl;prf;qifjcif qkH;jzwfwwfaom Pfrsm; jzpfjcif;aMumifh wD&Py&dnm[laom trnfudk
&&SdMuayonf/)
5/ b*FPf = (w+P trnf&onfh) ocFg&w&m;wdkY\ tysufoufoufudk tmkH,lum tedp
'ku tew[k IjrifwwfaomPf?
6/ b,Pf = ocFg&w&m;wd\
Yk NyKd NyKd ysuyf suaf eojzifh aMuufvefzY ,
G af umifonfh oabmudk tmk,
H u
l m
tedp 'ku tew[k IjrifwwfaomPf?
7/ tm'De0Pf = NydKNydKysufysufaeonfh ocFg&w&m;wdkY\ tedp 'ku tewjypfcsufwdkYudk Ijrifwwfaom
Pf?
8/ edAd'gPf = ,if;ocFg&w&m;wdkY\ tedp 'ku tew jypfcsufwdkYudk Ijrifae&onfhtwGuf ocFg&
w&m;wdkYtay: NiD;aiGU &GHrkef;aomPf?
9/ rkpdwkurswmPf = ,if;ocFg&w&m;wdkY\ tedp 'ku tew jypfcsufwdkYudk Ijrifae&onfhtwGuf
ocFg&w&m;wdkYrS vGwfajrmufvdkaomPf?
10/ y#docFgPf = ocFg&w&m;wdkYrS vGwfajrmufvdkojzifh ocFg&w&m;wdkY\ tysufudk tmkH,lum tedp
'ku tew[k wpfzef jyefIaomPf?
11/ ocFgkayumPf = ocFg&w&m;wdkY\ tedp 'ku tew jypfcsufwdkYudk uGufuGufuGif;uGif; Ijrifae&
ojzifh ocFg&w&m;wdkYtay: aMumifhMurI awmifhwrI r&SdawmhbJ tnDtrQ vspfvsLIwwfaomPf?
12/ tEkavmrPf = a&SUykdif; 0dyemPfrsm;ESifh aemufydkif; t&d,r*fPfudk qDavsmfatmif jyKvkyf
ay;aomPf?
13/ a*gMwbkPf = ykxkZeftEG,fudk vTrf;rdk;vsuf t&d,tEG,fodkY a&mufatmif edAmefudk tmkH,lum
jzpfay:vmaomPf?
14/ t&d,r*fPf = y,foifyh ,fxu
kd af om udavomwdu
Yk kd t<uif;rJyh ,fowfvsuf edAm efukd odaomPf?
15/ t&d,zdkvfPf = t&d,r*fPfu y,fowfxm;NyD;onfh udavomwdkYudk Nidrf;oxufNidrf;atmif
Nidrf;vsuf edAmefudk odjrifaeaomPf?
16/ ypa0uPPf ---(u) r*fudk qifjcifjcif;
( c ) zdkvfudk qifjcifjcif;
( * ) edAmefudk qifjcifjcif;
(C) y,fNyD;udavomudk qifjcifjcif;
( i ) ry,f&ao;aom udavomudk qifjcifjcif; ---(b*FPfrS p tEkavmrPfodkY wdkifatmifaom 0dyemPfwdkYum; ocFg&w&m;wdkY\ tysuf
oufoufudkom tmkH,l vuPma&; oHk;wefodkY wpfvSnfhpD wifum IyGm;okH;oyfwwfaom PfwdkYcsnf;
jzpfMuonf/ ,if;PfwdkYonf ocFg&w&m;wdkY\ tedp 'ku tew tjcif;t&mudk ydkif;ydkif;jcm;jcm; odvsuf
y,foifyh ,fxu
kd af om udavomwdu
Yk kd w'*Ftm;jzifh y,fpeG EYf ikd jf cif;wnf;[laom taMumif;y&d,m,ftm;jzifh
y[mey&dnm[laom trnfudk &&SdMuayonf/ odkYaomf a*gMwbkPfum; ocFg&w&m;wdkY\ tysufudk

tcef; (2) - ]]tpJGjyKwf wJukyf a&Teef;awmf}} ! 77

tmkHr,lbJ tocFw"mwf tNidrf;"mwf edAmefw&m;awmfjrwfudk pwif tmkH,laom Pfjzpfaomfvnf;


udavomwdu
Yk kd t<uif;rJh ry,fowfEikd o
f jzifh t&d,r*fPf[al om trnfukd r&&Sad y/ um; avmuDy&dnm
okH;yg;wnf;/)
av;qifhukefaom t&d,r*fPfwdkYum; odoifhodxdkufaom tocFw"mwf tNidrf;"mwf edAmef
w&m;awmfjrwfukd xd;k xGi;f odjrifMuvsuf y,foifyh ,fxu
kd af om qdik &f m qdik &f m udavomwdu
Yk kd t<uif;tusef
r&Sd ukefpifatmif y,fowfEdkifMuoonfhtwGuf rkcstm;jzifh y[mey&dnm[laom trnfudk &&SdMuayonf/
xdkodkY udavomwdkYudk y,fowf&m opmav;yg;udk rodatmif zkH;vTrf;xm;wwfonhf t0dZm (= arm[)
w&m;udkvnf; t<uif;tusefr&Sd y,fowfvdkufMu\/ odkYtwGuf t&d,r*fPfwdkYonf avmukw&m
eda&m"opmjzpfonfh tocFw"mwf tNidrf;"mwf edAmefw&m;awmfjrwfudk tm&rPy#da0" oabmtm;jzifh
tmHkrsufarSmuf xGif;azmufodjrifMu\/ usefopmokH;yg;udk rawGra0 xdk;xGif; odjrifjcif;wnf;[laom
toarm[y#da0"oabmtm;jzifh xd;k xGi;f odjrifMu\/ odt
Yk wGuf 'kuo
pmw&m; ork',opmw&m; avmuD
r*opmw&m;wnf;[laom ocFg&w&m;wdkYudk toarm[y#da0"oabmtm;jzifh xdk;xGif;odjrifjcif;wnf;
[laom taMumif;y&d,m,ftm;jzifh wy&dnm[laom trnfudk &&SdMuayonf/
wpfzef ,if;t&d,r*fPfonf 'kuopmw&m; ork',opmw&m; avmuDr*opmw&m;wnf;
[laom ocFg&w&m;wdkY\ tedp 'ku tew tjcif;t&mudk rodatmif zkH;vTrf;xm;wwfonfh t0dZm
(= arm[) w&m;udkvnf; t<uif;rJh y,fowfvdkuf\/ xdkaMumifh ,if;ocFg&w&m;wdkY\ tedp 'ku tew
tjcif;t&mudk rawGra0 xdk;xGif; odjrifjcif;wnf;[laom toarm[y#da0"oabmtm;jzifh xdk;xGif;
odjrifjcif;wnf;[laom taMumif;y&d,m,ftm;jzifhvnf; wD&Py&dnm[laom trnfudk &&Sdayonf/

yXr ty&dZmeeokwe af umufEw


k cf suf
cspfom; &[ef;wdkY ...tvkH;pkHaom cEmig;yg; kyfemrfw&m;wdkYudk ..
1/ wy&dnmynmjzifh xdk;xGif; rodcJhaomf
2/ wD&Py&dnmynmjzifh ydkif;ydkif;jcm;jcm; rodcJhaomf
3/ xdkcEmig;yg; kyfemrfw&m;wdkYtay: wG,fwmrufarmaeaom wPSmw&m;udk y[mey&dnmynmjzifh
uif;jywf kwfodrf; csKyfNidrf;atmif rusifhEdkifcJhaomf ry,fpGefYEdkifcJhaomf oHo&m0#fqif;&J'ku ukefjcif;iSm
rxdkuf (= oHo&m0#fqif;&J'ku\ ukefqkH;&mjzpfonfh edAmefodkY a&muf&Sdjcif;iSm rxdkuf)/
cspfom; &[ef;wdkY ...tvkH;pkHaom cEmig;yg; kyfemrfw&m;wdkYudk ..
1/ wy&dnmynmjzifh xdk;xGif; odcJhaomf
2/ wD&Py&dnmynmjzifh ydkif;ydkif;jcm;jcm; odcJhaomf
3/ xdkcEmig;yg; kyfemrfw&m;wdkYtay: wG,fwmrufarmaeaom wPSmw&m;udk y[mey&dnmynmjzifh
uif;jywf kwfodrf; csKyfNidrf;atmif usifhEdkifcJhaomf y,fpGefYEdkifcJhaomf oHo&m0#fqif;&J'ku ukefjcif;iSm
xdkuf\ (= oHo&m0#fqif;&J'ku\ ukefqkH;&mjzpfonfh edAmefodkY a&muf&Sdjcif;iSm xdkuf\)/90
90

oAH bdua0 tebdZmeH ty&dZmeH t0d&mZ,H tyZ[H tbaAm 'kuu,m,/y/


oAH p acg bdua 0 tbdZmeH y&dZmeH 0d&mZ,H yZ[H baAm 'kuu
,
m,/ (oH?2?249-250/ yXrty&dZmeeokwe )f
wd ro okaw wdamyd y&dnm uxdwm a[mE/d ]]tbdZme}}Ed [d 0paee wy&dnm uxdwm? ]]y&dZme}}Ed
[d 0paee wD&Py&dnm? ]]0d&mZ,H yZ[}}Ed 'GD[d y[mey&dnmwd/ (oH?|?3?6/)

78 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

azPyd@Lyrokwe t
f wGuf BuKd wiford w
S &f ef
azPyd@Lyrokwe u
f kd em,laeMuukeaf om &[ef;awmfwu
Ykd m; tm;aumif;armif;oefonfh 0dyem
[laom Av00dyemydkif;odkY a&muf&SdawmfrlMuNyD;onfh &[ef;awmfwdkY jzpfMuonf/ xdk&[ef;awmfwdkYonf
0dyemPf\ tIcHtmHkjzpfMuukefaom 'kuopmw&m; ork',opmw&m;[lonfh ocFg&w&m;wdkYudk
tedp 'ku tew vuPma&; oHk;wefodkY wifum cPypKyefodkY qdkufatmif wGifwGifBuD; 0dyem
Iaewwfolrsm; jzpfawmfrlMu\/
xd&k [ef;awmfwo
Ykd nf pwkwp smeform"duo
hJ aYkd om psmeform"dwpfcck u
k jkd zpfap "mwfur|mef;uJo
h aYkd om
Oypm&ur|mef; wpfckckudk tmHk,lum Oypm&orm"dudk jzpfap 0dyem\ tajcyg'utjzpf orm"dudk
xlaxmifNyD;aemuf ---twdwf tem*wf ypKyef[laom umvoHk;yg; tZw A[d'[laom oEmef ESpfyg;twGif; ..
(1) kyfw&m;wdkYudk IyGm;wwf Pfjzifh ydkif;jcm;,lwwf odrf;qnf;wwfaom lyy&d*[Pf?
(2) emrfw&m;wdkYudk IyGm;wwf Pfjzifh ydkif;jcm;,lwwf odrf;qnf;wwfaom tlyy&d*[Pf?
(3) kyf-emrfwdkYudk yl;wGJum IyGm;wwf Pfjzifh ydkif;jcm;,lwwf odrf;qnf;wwfaom lyglyy&d*[Pf?
(4) emrf-kyfwdkYudk ydkif;jcm;rSwfom;wwfaom emrly00wmePf ---PftjrifwdkYudk &&dSxm;NyD;jzpfMuojzifh twdwf tem*wf ypKyefponfh (11) rsdK;aom tjcif;t&m
tm;jzifh wnf&dSaeMuaom Oyg'geuEmig;yg; 'kuopmw&m;wdkYudk IyGm;wwf Pfjzifh ydkif;jcm;,lwwf
odrf;qnf;wwfNyD; jzpfawmfrlMu\/ wpfzef ..
(5) t0dZm wPSm Oyg'gef ocFg& uHwnf;[laom twdwftaMumif;w&m;ig;yg; (= ork',opm
w&m;) aMumifh ypKyefb0wGif 0dnmPf emrfkyf oVm,we z a0'emwnf;[laom tusKd; Oyg'geuEm
ig;yg; (= 'kuopmw&m;) xif&Sm;jzpfay:yHkudkvnf;aumif;?
(6) tvm;wlyif ypKyeftaMumif;w&m;ig;yg; (= ork',opmw&m;)aMumifh aemiftem*wfb0wGif
tvm;wl tusKd; Oyg'geuEmig;yg; (= 'kuopmw&m;) xif&Sm;jzpfay:yHkudkvnf;aumif;?
(7) enf;wlyif twdwftqufquf tem*wftqufqufvnf; taMumif;ork',opmw&m;aMumifh
tusKd; Oyg'geuEmig;yg; 'kuopmw&m; xif&Sm;jzpfay:yHkudkvnf;aumif; ...
IyGm;wwf Pfjzifh ydkif;jcm;,lwwf odrf;qnf;wwfaom taMumif;w&m;wdkYudk odrf;qnf;wwfonfh
yp,y&d*[PfwdkYudkvnf; &&dSxm;awmfrlNyD;Muonfh &[ef;awmfrsm;vnf; jzpfawmfrlMu\/
(8) xdk 'kuopmw&m; + ork',opmw&m;wdkYudk tedp 'ku tew vuPma&; oHk;wefodkY wifum
wGifwGifBuD; 0dyem Iwwfolrsm;vnf; jzpfawmfrlMu\/
(9) twdwftqufquf tem*wftqufqufwdkY .. taMumif;ork',opmw&m;aMumifh tusKd;
Oyg'geuEmig;yg; 'kuopmw&m; xif&Sm;jzpfay:yHkudkom IyGm;wwfMuonfom r[kwfao;? aemifwpfcsdef
tem*wfwGif (ypKyefb0 tem*wf odkYr[kwf aemifvmrnfh tem*wfb0 wpfckckwGif) t&[wr*fudk
rdrd&&dSaomtcg xdkt&[wr*f\ pGrf;tm;aMumifh t0dZm wPSm Oyg'gefwdkY t<uif;tusefr&dS ukefpifatmif
aemifwpfzefrjzpfaom csKyfjcif;jzifh csKyfNidrf;oGm;jcif;aMumifY t&[wr*fodkY rqdkufa&mufrD ypKyef
b0wGifvnf;aumif; twdwfoHo&m tqufqufuvnf;aumif; jyKpkysdK;axmifchJonfh ocFg&+uHwdkYonf
y&dedAmepkwd\ aemufwGif aemufxyfwpfzef b0opfudk jzpfapEdkifonfh pGrf;tifrsm; ukefcef;oGm;Mu\?
xdkuJhodkY taMumif;w&m;ig;yg;wdkY\ t<uif;tusefr&dS ukefpifatmif aemufxyfwpfzef rjzpfaom csKyfjcif;jzifh

tcef; (2) - ]]tpJGjyKwf wJukyf a&Teef;awmf}} ! 79

csKyfNidrf;oGm;jcif;aMumifh tusdK;Oyg'geuEmig;yg; 'kuopmw&m;wdkYonfvnf; y&dedAmepkwdtcdkufwGif


t<uif;tusefr&dS ukefpifatmif aemufxyfwpfzef rjzpfaom csKyfjcif;jzifh csKyfNidrf;oGm;Mu\/ uJhodkYaom
csKyfNidrf;rIudk tEkyg'eda&m"[k ac:qdk\/ xdk&[ef;awmfwdkYonf ,if;tEkyg'eda&m"oabmudkvnf; Ixm;
wwfolrsm; jzpfawmfrlMu\/
um; azPyd@Lyrokwef91udk em,laeawmfrlMuukefaom &[ef;awmfwdkY\ aemufcH-buf*a&mif;
(Back-ground) jzpfayonf/ uJo
h aYkd om 0dyemIuu
G u
f kd pepfwus IymG ;xm;wwforl sm;udk tm;aumif;
armif;oefaom Av00dyemodkY qdkufa&mufaeolrsm;[k ac:qdkayonf/ `Ed,y&dygu = o'g 0D&d,
owd orm"d ynm (= 0dyemynm) [laom a`E ig;yg;wdkY &ifhusufjcif;odkY qdkufa&mufaeolrsm;[kvnf;
ac:qdkayonf/ r[mr@v c&D;0ef; rZdrr@v c&D;0ef; taEmr@v c&D;0ef;[laom c&D;0ef; okH;rsKd;
taMumif;udk &Sif;vif;zGifhqdkxm;onfh 'DCedum,ft|uxm92wGif Munfhyg/

azPyd@Lyrokwe f
tcgwpfyg; .. jrwfpGmbk&m;onf t,kZNrdKU **Fgjrpfurf; oDwif;oHk; pHaeawmfrl\/ xkdtcg
jrwfpGmbk&m;onf &[ef;awmfwdkYukd rdefYMum;awmfrl\ ../
(1) cspo
f m; &[ef;wd.Yk .. Oyrmaomfum; **Fgjrpfonf Bu;D rm;vSaom a&jrK ypf idk Bf u;D wpfcu
k dk o,faqmif
arQm,lvmav&m\/ xkda&jrKyfpkdifBuD;ukd rsufpdtjrif&Sdaom a,mufsm;onf MunfhI&m\? pl;pl;pdkufpdkuf
MunfhI&m\? enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh ynmouf0if qifjcifav&m\/ xkda&jrKyfpkdifBuD;ukd MunfhI aeaom
pl;pl;pdkufpdkuf MunfhIaeaom enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh ynmouf0if qifjcifaeaom xkda,mufsm;\
todPf xdka&jrKyfpkdifBuD;onf ckdifrmonfh tESpfom&wdkYrS qdwfokOf;aeonfh oabmw&m;[lomvQif
xifvmav&m\? cdkifrmonfh tESpfrrSD; tcsnf;ESD;[lomvQif xifvmav&m\? ckdifrmonfh tESpfom&
bmrQr&Sd[lomvQif xifvmav&m\/ cspfom; &[ef;wdkY... a&jrKyfpkdif cdkifrmonfh tESpfom&[lonf
tb,frSm &SdEkdifygtHhenf;/
cspfom; &[ef;wdkY... Oyrmtwlyif twdwf tem*wf ypKyefvnf;jzpfaom? tZw A[d'vnf;
jzpfaom? tMurf; (= MoVm&du) tEk (= okckr)vnf;jzpfaom? t,kwf (= [De) tjrwf (= yPDw)vnf;
jzpfaom? ta0; (= 'l&) teD; (= oEdu)vnf;jzpfaom kyfw&m;tm;vHk;ukd a,m*g0p& &[ef;awmfonf
0dyemPfjzifh MunfhI\? pl;pl;pdkufpdkuf MunfhI\? enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh ynmouf0if qifjcif\/
xdo
k Ykd Munfh
I aeaom pl;pl;pdu
k pf u
kd f Munfh
I aeaom enf;rSev
f rf;rSet
f m;jzifh ynmouf0if qifjcifaeaom
xdk&[ef;\ todPf xkdkyfw&m;onf edp okc tw okb[lonfh tESpfom&wdkYrS qdwfokOf;aeonfh
oabmw&m;[lomvQif xifvm\? edp okc tw okb[lonfh tESprf rS;D tcsn;f ES;D [lomvQif xifvm\?
edp okc tw okb[lonfh tESpfom& bmrQr&Sd[lomvQif xifvm\/ cspfom; &[ef;wdkY... kyfw&m;
edp okc tw okb[lonfh ckdifrmonfh tESpfom&onf tb,frSm &SdEkdifygtHhenf;/
(2) cspfom; &[ef;wdkY... Oyrmaomfum; wefaqmifrkef;vtcg rkd;BuD; onf;xefpGm &GmoGef;vwfaomf
a&jyifay: a&yGuo
f nf jzpfvnf; jzpf\? csKyv
f nf; csKyyf su\
f / xkad &yGuu
f dk rsupf t
d jrif&adS om a,mufsm;onf
MunfhI&m\? pl;pl;pdkufpdkuf MunfhI&m\? enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh ynmouf0if qifjcifav&m\/ xkda&yGufudk
MunfhIaeaom pl;pl;pdkufpdkuf MunfhIaeaom enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh ynmouf0if qifjcifaeaom
xkda,mufsm;\ todPf xdka&yGufonf ckdifrmonfh tESpfom&wdkYrS qdwfokOf;aeonfh oabmw&m;
[lomvQif xifvmav&m\? cdkifrmonfh tESpfrrSD; tcsnf;ESD;[lomvQif xifvmav&m\? ckdifrmonfh
91

(cE0*oH,kwfygVdawmf? oH?2?114-117? pmydk'f?95/)

92

('D?|?1?215/)

80 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

tESpfom& bmrQr&Sd[lomvQif xifvmav&m\/ cspfom; &[ef;wdkY... a&yGuf cdkifrmonfh tESpfom&


[lonf tb,frSm &SdEkdifygtHhenf;/
cspfom; &[ef;wdkY... Oyrmtwlyif twdwf tem*wf ypKyefvnf;jzpfaom? tZw A[d'vnf;
jzpfaom? tMurf; (= MoVm&du) tEk (= okckr)vnf;jzpfaom? t,kwf (= [De) tjrwf (= yPDw)vnf;
jzpfaom? ta0; (= 'l&) teD; (= oEdu)vnf;jzpfaom a0'emw&m;tm;vHk;ukd a,m*g0p& &[ef;awmfonf
0dyemPfjzifh MunfhI\? pl;pl;pdkufpdkuf MunfhI\? enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh ynmouf0if qifjcif\/
xdkodkY 0dyemPfjzifh MunfhIaeaom pl;pl;pdkufpdkuf MunfhIaeaom enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh
ynmouf0if qifjcifaeaom xdk&[ef;\ todPf xkda0'emw&m;onf edp okc tw okb[lonfh
tESpo
f m&wdrYk S qdwo
f Ok ;f aeonfh oabmw&m;[l omvQif xifvm\? edp okc tw okb[lonfh tESprf rS;D
tcsn;f ES;D [l omvQif xifvm\? edp okc tw okb[lonfh tESpo
f m& bmrQr&S[
d
l omvQif xifvm\/
cspfom; &[ef;wdkY... a0'emw&m; edp okc tw okb[lonfh ckdifrmonfhtESpfom&onf tb,frSm
&SdEkdifygtHhenf;/
(3) cspfom; &[ef;wdkY... Oyrmaomfum; aEGOwkwdkY\ aemufqHk;v0,f rGef;wnfhtcsdef wHvQyfonf
wjzwfjzwf wkev
f yI \
f / xkw
d v
H Qyu
f dk rsupf t
d jrif&adS om a,mufsm;onf Munfh &I m\? pl;pl;pdu
k pf u
kd f Munfh &I m\?
enf;rSev
f rf;rSet
f m;jzifh ynmouf0if qifjcifav&m\/ xkw
d v
H Qyu
f dk Munfh
I aeaom pl;pl;pdu
k pf u
kd f Munfh
I
aeaom enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh ynmouf0if qifjcifaeaom xkda,mufsm;\ todPf xdkwHvQyfonf
ckdifrmonfh tESpfom&wdkYrS qdwfokOf;aeonfh oabmw&m;[l omvQif xifvmav&m\? cdkifrmonfh
tESpfrrSD; tcsnf;ESD;[lomvQif xifvmav&m\? ckdifrmonfh tESpfom& bmrQr&Sd[lomvQif xifvm
av&m\/ cspfom; &[ef;wdkY... wHvQyf cdkifrmonfh tESpfom&[lonf tb,frSm &SdEkdifygtHhenf;/
cspfom; &[ef;wdkY... Oyrmtwlyif twdwf tem*wf ypKyefvnf;jzpfaom? tZw A[d'vnf;
jzpfaom? tMurf; (= MoVm&du) tEk (= okckr)vnf;jzpfaom? t,kwf (= [De) tjrwf (= yPDw)vnf;
jzpfaom? ta0; (= 'l&) teD; (= oEdu)vnf;jzpfaom onmw&m;tm;vHk;ukd a,m*g0p& &[ef;awmfonf
0dyemPfjzifh MunfhI\? pl;pl;pdkufpdkuf MunfhI\? enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh ynmouf0if qifjcif\/
xdkodkY 0dyemPfjzifh MunfhIaeaom pl;pl;pdkufpdkuf MunfhIaeaom enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh ynm
ouf0if qifjcifaeaom xdk&[ef;\ todPf xkdonmw&m;onf edp okc tw okb[lonfh
tESpo
f m&wdrYk S qdwo
f Ok ;f aeonfh oabmw&m;[lomvQif xifvm\? edp okc tw okb[lonfh tESprf rS;D
tcsnf;ESD;[lomvQif xifvm\? edp okc tw okb[lonfh tESpfom& bmrQr&Sd[lomvQif xifvm\/
cspfom; &[ef;wdkY... onmw&m; edp okc tw okb[lonfh ckdifrmonfhtESpfom&onf tb,frSm
&SdEkdifygtHhenf;/
(4) cspfom; &[ef;wdkY... Oyrmaomfum; tESpfukd tvkd&Sd tESpfukd &Smavh&Sdaom tESpf&SmrSD;&ef
vSnfhvnfaeaom a,mufsm;onf xufvSaom "m;rukd ,laqmif awmodkY 0ifa&mufoGm;av&m\/
xkda,mufsm;onf xkdawm ajzmifhrwfaom vwfqwfaom twGif; oD;ckdifwH ra&mufao;aom iSufaysm
wHk;BuD;ukd jrif&m\? xkdiSufaysmwHk;ukd t&if; jzwf&m\? t&if; jzwfNyD;vQif tzsm; jzwf&m\? tzsm;
jzwfNyD;vQif txyfxyfaom tyyfukd cGm&m\? xkda,mufsm;onf iSufaysmwHk;\ txyfxyfaom tyyfukd
cGmaomf tumukdrQaomfvnf; r&Edkifav&m? tESpfukdum; tb,frSmvQif &&dSEdkifygtHhenf;/ xkdiSufaysmwHk;ukd
rsufpdtjrif&Sdaom a,mufsm;onf MunfhI&m\? pl;pl;pdkufpdkuf MunfhI&m\? enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh
ynmouf0if qifjcifav&m\/ xkdiSufaysmwHk;ukd MunfhIaeaom pl;pl;pdkufpdkuf MunfhIaeaom
enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh ynmouf0if qifjcifaeaom xkda,mufsm;\ todPf xdkiSufaysmwHk;onf
ckid rf monfh tESpo
f m&wdrYk S qdwo
f Ok ;f aeonfh oabmw&m;[lomvQif xifvmav&m\? cdik rf monfh tESprf rS;D

tcef; (2) - ]]tpJGjyKwf wJukyf a&Teef;awmf}} ! 81

tcsnf;ESD;[lomvQif xifvmav&m\? ckdifrmonfh tESpfom& bmrQr&Sd[lomvQif xifvmav&m\/


cspfom; &[ef;wdkY... iSufaysmwHk; cdkifrmonfh tESpfom&[lonf tb,frSm &SdEkdifygtHhenf;/
cspfom; &[ef;wdkY... Oyrmtwlyif twdwf tem*wf ypKyefvnf;jzpfaom? tZw A[d'vnf;
jzpfaom? tMurf; (= MoVm&du) tEk (= okckr)vnf;jzpfaom? t,kwf (= [De) tjrwf (= yPDw)vnf;
jzpfaom? ta0; (= 'l&) teD; (= oEdu)vnf;jzpfaom ocFg&uEmw&m;tm;vHk;ukd a,m*g0p&
&[ef;awmfonf 0dyemPfjzifh MunfhI\? pl;pl;pdkufpdkuf MunfhI\? enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh ynmouf0if
qifjcif\/ xdkodkY 0dyemPfjzifh MunfhIaeaom pl;pl;pdkufpdkuf MunfhIaeaom enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh
ynmouf0if qifjcifaeaom xd&k [ef;\ todPf xko
d cFg&uEm w&m;onf edp okc tw okb[lonfh
tESpo
f m&wdrYk S qdwo
f Ok ;f aeonfh oabmw&m;[l omvQif xifvm\? edp okc tw okb[lonfh tESprf rS;D
tcsnf;ESD;[lomvQif xifvm\? edp okc tw okb[lonfh tESpfom& bmrQr&Sd[lomvQif xifvm\/
cspfom; &[ef;wdkY ...ocFg&uEmw&m; edp okc tw okb[lonfh ckdifrmonfhtESpfom&onf tb,frSm
&SdEkdifygtHhenf;/
(5) cspfom; &[ef;wdkY... Oyrmaomfum; rsufvSnfhorm;jzpfap rsufvSnfhorm;\ wynfhjzpfap
vrf;qHkvrf;r rsufvSnfhjyav&m\/ xkdrsufvSnfhukd (rHorsufpd + ynmrsufpd[lonfh) rsufpdtjrif&Sdaom
a,mufsm;onf Munfh &I m\? pl;pl;pdu
k pf u
kd f Munfh &I m\? enf;rSev
f rf;rSet
f m;jzifh ynmouf0if qifjcifav&m\/
xkdrsufvSnfhukd MunfhIaeaom pl;pl;pdkufpdkuf MunfhIaeaom enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh ynmouf0if
qifjcifaeaom xkad ,mufsm;\ todPf xdrk suv
f n
S o
hf nf ckid rf monfh tESpo
f m&wdrYk S qdwo
f Ok ;f aeonfh
oabmw&m;[l omvQif xifvmav&m\? cdkifrmonfh tESpfrrSD; tcsnf;ESD;[lomvQif xifvmav&m\?
ckdifrmonfh tESpfom& bmrQr&Sd[lomvQif xifvmav&m\/ cspfom; &[ef;wdkY... rsufvSnfh cdkifrmonfh
tESpfom&[lonf tb,frSm &SdEkdifygtHhenf;/
cspfom; &[ef;wdkY... Oyrmtwlyif twdwf tem*wf ypKyefvnf;jzpfaom? tZw A[d'vnf;
jzpfaom? tMurf; (= MoVm&du) tEk (= okckr)vnf;jzpfaom? t,kwf (= [De) tjrwf (= yPDw)vnf;
jzpfaom? ta0; (= 'l&) teD; (= oEdu)vnf;jzpfaom 0dnmPfw&m;tm;vHk;ukd a,m*g0p& &[ef;awmfonf
0dyemPfjzifh MunfhI\? pl;pl;pdkufpdkuf MunfhI\? enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh ynmouf0if qifjcif\/
xdkodkY 0dyemPfjzifh MunfhIaeaom pl;pl;pdkufpdkuf MunfhIaeaom enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh
ynmouf0if qifjcifaeaom xdk&[ef;\ todPf xkd0dnmPfw&m;onf edp okc tw okb[lonfh
tESpo
f m&wdrYk S qdwo
f Ok ;f aeonfh oabmw&m;[lomvQif xifvm\? edp okc tw okb[lonfh tESprf rS;D
tcsnf;ESD;[lomvQif xifvm\? edp okc tw okb[lonfh tESpfom& bmrQr&Sd[lomvQif xifvm\/
cspfom; &[ef;wdkY... 0dnmPfw&m; edp okc tw okb[lonfh ckdifrmonfhtESpfom&onf tb,frSm
&SdEkdifygtHhenf;/
cspfom; &[ef;wdkY... odkY 0dyemPfjzifh &Ijrifaeaom tMum;tjrif A[kkw&Sdaom
t&d,mjzpfawmfrlaom igbk&m;&Sif\ wynfhonf kyfvnf; NiD;aiGU\? a0'emvnf; NiD;aiGU\? onmvnf;
NiD;aiGU\? ocFg&wdkYvnf; NiD;aiGU\? 0dnmPfvnf;NiD;aiGU\/ NiD;aiGUaomf pGJrufrI &m* uif;\? pGJrufrI
uif;jcif;aMumifh udavomrS vGwfajrmuf\? udavomrS vGwfajrmufaomf ]]udavomrS vGwfajrmufNyD}}[k
ypa0uPm todPfonf jzpf\/ ]]ightm; y#doaEaerI ukefNyD? t&d,r*fwnf;[laom jrwfaomtusifhudk
usifhokH;NyD;NyD? omoemawmf jyKoifhjyKxdkufaom t&d,r*fudpudk jyKvkyf NyD;chJavNyD? r*fudptvdkYiSm
wpfyg;aom jyKzG,f r&SdawmhNyD}}[k od&dSav\/
jrwfpGmbk&m;onf w&m;pum;awmfukd a[mMum;awmfrlNyD;aemuf xkdrSwpfyg;aom *gxmwdkYukd
a[mMum;awmfrljyef\ ../

82 ! Mumyef;ESifh yrmwlonfh bk&m;&Sif

kyfukd a&jrKyfpkdifESifh wl\[lvnf;aumif;? a0'emukd a&yGufESifh wl\[lvnf;aumif;? onmukd


wHvQyEf iS hf wl\[lvnf;aumif;? ocFg&wdu
Yk dk iSuaf ysmwH;k ESihf wl\[lvnf;aumif;? 0dnmPfudk rsuv
f n
S Ehf iS hf
wl\[lvnf;aumif; aerif;taqG jzpfawmfrlaom jrwfpGmbk&m;onf a[mawmfrltyf\/
tMuifynm&Sdonf xkdcEmig;yg;ukd tMuiftMuif tjcif;t&mtm;jzifh [kwfwkdif;rSefpGm 0dyem
Pfjzifh MunfhI\? pl;pl;pdkufpdkuf MunfhI\? enf;rSefvrf;rSeftm;jzifh ynmouf0if qifjcif\? xkdxkd
tjcif;t&mtm;jzifh [kwfwkdif;rSefpGm 0dyemPfjzifh MunfhIqifjcifaom xkdynm&Sdtm; xkdcEmig;yg;onf
edp okc tw okb[lonfh tESpfom&wdkYrS qdwfokOf;aeonfh oabmw&m;[lomvQif xifvm\? edp
okc tw okb[lonfh tESpfrrSD; tcsnf;ESD;[lomvQif xifvm\?
cEmukd,fukd taMumif;jyK r[myx0DajrBuD;yrm BuD;rm;us,fjyefYaom ynm&Sdawmfrlaom
jrwfpGmbk&m;onf uJhodkY cEmig;yg;wdkYukd a[mMum;awmfrl\? w&m;oHk;yg;wdkY\ uif;aysmufjcif;aMumifh
pGefYypftyfaom oabm&dSaom cEmukd,fukd MunfhIMuukefavmh/
ZD0w
d ad `E[
al om touf urZawaZm[laom tck;d taiGU 0dnmPf (w&m;oH;k yg;wdo
Yk nf) uk,
d u
f dk
pGefYoGm;Muaomtcg cEmukd,fonf pGefYypftyfonfjzpf pdwfapwem aphaqmfrI r&SdbJ ykd;avmuf
ponfwdkY\ tpmjzpf tdyfae&\/
cEmuk,
d o
f nf odYk oabm&S\
d ? 0dnmPuEm onf vlru
dk w
f u
Ykd dk ua,mifuwef; a,mif,rf;um
trSm;rSm;t,Gi;f ,Gi;f ajymqkad paom rsuv
f n
S o
hf nf jzpf\? cEmuk,
d u
f dk olowform;[k qk&d \? cEmwdYk
edp okc tw okb[lonfh tESpf[l bmrQr&Sd/
xufoefaom vkv
YH 0D&,
d &Sad om &[ef;onf aeY jzpfap nOfh jzpfap qifjcifwwfaom orZOfPf
&Sdonf atmufarhrI owd&Sdonf jzpf cEmwdkYukd odkY a[mMum;xm;awmfrlcJhonfhtwdkif; Iqifjcif&m\/
aojcif;uif;&m tNrKd ufeAd m efudk vdv
k m;awmifw
h vsu&f adS om trsKd ;aumif;om;^trsKd ;aumif;orD;onf
(tu,fpifppf vdkvm;awmifhwolrSefvQif) ..
1/ oHa,mZOf taESmiftzGJU tm;vHk;ukd pGefYvTwfvdkufyg?
2/ rdrd\ ukd;uG,f&m tm;xm;&mukd rdrdudk,fwdkifyif jyKvkyfyg?
3/ ]OD;xdyfxuf rD;pGJavmifaeolyrm} .. orx 0dyem bm0emwdkYudk tjyif;txef usifhMuHBudK;ukwf
yGm;rsm;tm;xkwfyg}}/91
udk,fpdwfESpfjzm &Tifvef;csrf;ajrhpGmjzifh orx 0dyem bm0emwdkYudk ..
tjyif;txef usifhMuHBudK;ukwf yGm;rsm;tm;xkwfEdkifMuygapaom0f ....../
zm;atmufawm&q&mawmf

You might also like