Ziya Paann Eserleri
Zafername
Harabat
Defter-i Amal
iir ve na
Terkib-i Bend
Zafername Bu eser Ali Paa aleyhinde yazlm mizah manzumedir. 1866 da Giritteki R
um isyan, Ruslarn Rumlar himayesi, Yunanistann isyan alevlendirme gayretleri, ngiltere
ve Fransann kaypak siyaseti vb. sebeplerle ok ciddi siyasi bir problem halini almt. sy
nn silahl kuvvetlerden ziyade, iyi bir siyasetle bastrlabileceini anlayan Ali Paa bizz
at Girite giderek adann idaresini muhtariyet ekline balam ve Trkiyenin aleyhinde by
ir olay yattrmaya belli bir zaman iin muvaffak olmutur. Ziya Paa bu olay hicvederek s
l bir kumandann askeri bir zaferi gibi alaya alc bir mahiyet verip anlatmtr.dtan bak
li Paay gklere karan, hakikatte yerden yere vurmaya alan bu hiciv kasidesine Zafernam
dn vermitir. Ziya Paa bu vesile ile daha baka oyunlar oynayarak, kasideyi kendi adna d
eil gya Ali Paann himaye ettii zmit mutasarrf Fazl Paa imzasyla yazm, kasidenin
msra ilavesiyle yapt Tahmisi de yine Ali Paann adam Hayri Efendinin imzas ile yazm
asidenin hiciv havas iinde nesirle erhi ise zaptiye nazr Hsn Paa tarafndan yaplm
mitir.
Harabat
Ziy Paa nn (. 1880) klasik Trk, Fars ve Arap iiri iin dzenledii antoloji.
Ziy Paa, yllar boyunca seip toplad slm edebiyatn byk diliyle yazlm iirl
pand, znt ve hastalklar ile bir keye ekilmi bulunduu bir zamanda dzene sokarak
mtr (stanbul 1291-1292). Eserin bana ayrca edeb grlerini belirten mesnevi eklinde
ik bir manzum mukaddime ilve etmitir.
DEFTER- ML Ziya Paa; an; Jean Jacque Rousseaunun tiraflar adl eserinden etkilen
batl anlamda an trnn ilk rneklerindendir; yazarn ocukluk anlarn anlatt bir es
eserdir.
iir ve na Ziya Paa nn makalesidir. nce Londra da Hrriyet gazetesinde yaymlanan (18
az, dil ve edebiyat zerine ne srlen grler bakmndan nem tar. iir ve nesir kavram
aa, divan iirinin ve nesrinin ulusal olmayp ran ve Arap sanatlarnn taklidine dayand
ak bizim doal iirimizin iiri, nesrimizin de Mtercim Asm n ve Muhbir gazetesinin kullan
d yaz ivesi olduunu syler.
Terkib-i Bend
Ziya Paa (18251880) birer zdeyi hline gelmi beyitleriyle mehurdur. Ayrca halkmzn
b rn olan baz ataszlerini kendisine has slbuyla iirlerinde ilemi ve unutulmaz beyi
rmutur.
Ziya Paann iirlerinde lirizm yoktur. Ak, lm, ayrlk, sevgilinin gzellii gibi temalar
k kalmtr. O daha ok eskilerin hikem dedikleri felsef, din, metafizik meseleler zeri
mutur. Ayrca halkn baz meselelerini ve ahlak kusurlar ele alarak okuyucuya tler verm
halk bilgilendirip eitmeye almtr.
************
Ziya Paa ve Eserleri
HAYATI (1825 - 1880) stanbul da dodu, 17 Mays 1880 de Adana da ld. Asl ad Abdlhamid Z
eddin dir. Beyazt Rtiyes ni bitirdi. zel retmenlerden Arapa ve Farsa rendi. Sadare
alemi ne devam etti. Mustafa Reid Paa nn yardmyla 1855 te Saray Mabeyn Ktiplii ne gird
. li Paa nn sadrazam olmasyla saraydan uzaklatrld.
Zaptiye Nezareti mstearl, 1861 de Kbrs, 1863 te Amasya mutasarrfl grevlerinde bul
blgesi mfettilii Meclis-i Vl azal yapt. 1865 te Merutiyet yanls Yeni Osmanllar
di. kinci kez Kbrs mutasarrflna atannca, Mustafa Fzl Paa nn ars zerine, Nam
7 de Paris e kat. Daha sonra Londra ya geti. M. Fzl Paa nn salad olanaklarla, Nam
birlikte 1868 te Hrriyet gazetesini kard. M. Fazl Paa sarayla anlap, gsterdii ilgiy
ce, 1870 te Cenevre ye geti.
Namk Kemal, Agh Efendi, Ali Suavi ve br arkadalaryla Yeni Osmanllar Cemiyeti nin ynet
nde grev ald. li Paa nn lm zerine 1871 de stanbul a dnd. 1876 da Maarif Nezareti
sna dein birok grevde bulundu. Namk Kemal le birlikte Kanun-i Esas Encmeni nde alt
hamid tarafndan stanbul da bulunmas sakncal grlerek, vezirlik rtbesiyle 1877 de Suriy
aliliine gnderildi. Daha sonra Adana valiliine atand. Burada grevdeyken ld.
Ziya Paa, Namk Kemal ve inasi yle birlikte, Tanzimat la balayan Batllama hareketinin e
kisinde gelien ve ada Trk edebiyatnn ilk aamasn oluturan yazardan biridir. 1855
ev yapt yllarda Franszca y renmi, bu ona Fransz edebiyatn tanmann yollarn am
padiaha ve Reid Paa ya kasideler yazmtr. 1859 da yazd Terc-i Bend iiriyle tann
bulunduu yllarda eviriler de yapmtr.
Hece ile yazlm birka arks dnda, Divan iiri geleneine bal kalmtr. Kulland
e dn zelliklerinden youn biimde yararland grlr.
Batllama yanls dncelerini, siyasal inanlarn, dil ve edebiyat konusundaki grleri
le getirmitir. 1868 de Hrriyet te yaymlad nl iir ve na makalesinde, Trk edebiy
e erimesini, gerek Trk edebiyat olan halk edebiyatnn bu yenilemede temel alnmas gere
savunmutur. 1874 te kard Harbat adl antolojisinin nsznde ise halk edebiyatn k
biyatn vd grlr. Dnce yannda beliren bu ikilem onun alkanlklardan ve duygular
olarak nitelendirilmitir.
iirlerinde, Tanzimat la birlikte gelen halk, adalet, zgrlk, uygarlk gibi kavramlar sav
unmutur. Toplumdaki bozukluklar zerinde durarak yeni insan var edebilecek yeni bi
r dzenin nasl olumas gerektiini ilemitir. Kendi duygu ve dnce evrenini dile getirdi
nde de felsefi yan ar basar. Terc-i Bend de insann yaam gerei karsnda anlamazlk
rumunu, us ve inanlar arasndaki gizi Terkib-i Bend de de gene kiinin kkln, insan
in ve gcnn reddi ni tema olarak ilemitir. Zulm, adaletsizlik ve hakszlklar, dnemin
al bozukluklarn eletirmitir.
ESERLER
Zafernme; Harbat, 3 cilt, 1874; Terc-i Bend ve Terkib-i Bend, ty; E r- Ziya, (.s) , 18
1, Klliyat- Ziya Paa, (.s) , S. Nazif (der.) 1924-1925; Rya, (.s.) , 1910; Veraset Mek
tuplar, (.s.) , 1910; Ziya Paa nn iirleri, (.s.) , 1960
*************
BADATLI RUH
BADATLI RUH
Hayat
Badat doumlu olduu bilinen airin doum tarihi bilinmemektedir. Badat doumlu olduu iin
l Ruh olarak anlmtr. Gerek ismi Osman dr. Babas Osmanl ordusunda bir askerdi, kendi
ipahi olmutur. Dnemin nemli, nl isimleriyle arkadalk kurmutur. eitli savalara kat
tarz ve yaln slubu ile nlenmitir. Toplumun sorunlarna ilikin yazmay tercih etmitir.
ylnda am da ld bilinmektedir.
almalar
Badatl Ruhi nin en ok etkilendii air hi kukusuz Fuzuli dir, Fuzuli nin olu Fazl ile
kadalk kurmutur. Revata olan ak, kahramanlk gibi konular zerine yazmaktansa yaad b
dari sistemlerinin meseleleri, toplumun sorunlu ve eksik noktalar, yanl din anlay gibi
konularda, eletirel bir stilde yazmtr.
Hi kukusuz Badatl Ruhi nin en nemli eseri Terkib-i Bend isimli manzumesidir. 17 bendl
ik bu manzumeye eyh Galip, Ziya Paa gibi baz edebiyatlar nazireler yazmtr.
****************
ZYA PAA
ZYA PAA
Ziya Paa (d. 1825, stanbul - . 17 Mays 1880, Adana), Trk yazar, air ve devlet adam. As
ismi "Abdlhamid Ziyaeddin"dir. 19. yzylda Osmanl Devletinin en nemli devlet adamlarnda
birisidir ve en ok eser veren Tanzimat a yazarlarndandr. inasi ve Namk Kemal ile bir
te batllama kavramn ilk defa ortaya atan Osmanl aydnlar arasnda yer alr.
Sultan Abdlaziz dneminde Avrupa ya kaarak Gen Osmanllar arasna katlm ve gazete kar
in hkmeti ile mcadele etmiti; yurda dnnde eitli valiliklerde bulunmu ve son grev
dana da hayatn yitirimitir.
"yinesi itir kiinin lafa baklmaz / ahsn grnr rtbe-i akl eserinde" ve "Nush ile yol
ni etmeli tekdir / Tekdir ile uslanmayann hakk ktektir" gibi kimi beyitleri darb- me
sel olmutur. Adana da 1950 li yllarda ana cadde ilevi kazanan ilek yol, adn Ziya Paa d
n alr
EDEB KL
Eserlerinin zellikleri
Tanzimat a yazarlar arasnda Namk Kemal ve Abdlhak Hamit Tarhandan sonra en ok eser v
erden birisi Ziya Paadr.Daha ok iir tarznda eser verdi.
Eserlerinde baskc ynetime kar zgrlkleri ve merutiyeti savundu. Batllama yanls,
t Edebiyat nn ncleri arasnda yer ald. Namk Kemal ve inasi ile birlikte yeni Trk edeb
temellerini att. Trk edebiyatnn kendi geleneine sahip kmasn istedi, iir ve yaz dil
dili olmas gerektiini savundu.
iirlerinde divan iir biimlerini kulland ama ierikte hak, adalet, uygarlk, hrriyet gibi
temalar iledi. "Terci-i Bend" ve "Terkb-i Bend" isimli iki iirinde ise insann yargs ve
gerei kavramann olanakszl, Tanr nn mutlak egemenlii gibi metafizik konular zerinde
u iki nl manzume, balbana bir eser olarak pek ok defa basld.
1874-1875 te Arap, Fars ve Trk airlerin iirlerini "Harbt adl 3 ciltlik ansiklopedide t
oplad. Antoloji iin yazd manzum nsz, Mukaddeime-i Harabat, ayr bir eser olarak da b
szde divan edebiyatn vmesi, Namk Kemal ile aralarnn bozulmasna sebep olmu; Namk Kem
larak "Tahrib-i Harbt" adl manzumeyi kaleme almtr.
Ziya Paa nn manzum eserlerleri nce damad Hamdi Paa tarafndan Ear- Ziya adyla, dah
man Nazif tarafndan Klliyat- Ziya Paa ad altnda birer ciltte topland. Ali Paay hi
yazd Zafername adl bir manzumesi de vardr.
Ziya Paa, iir dnda siyasi konular zerine kk kitaplar kaleme ald. Rya, Veraset-i
ye, Ziya Paann Arzuhali bu eserlerdendir.
Gazetelerde yazd makaleler arasnda Hrriyetin 7 Eyll 1868 tarihli 11. saysnda yaymla
makalesi ok mehur olmutur. Bu makalesinde iirde halk iirinden faydalanmak ve halkn anl
ayabilecei dili kullanmak gerektiini syler.
Engizisyon Tarihi ve Endls Tarihi adl iki Franszca tarih kitabn Trkeye kazandrd; Mo
rtffe eserini Trkeye evrirerek Trk edebiyatnn ilk manzum piyesini ortaya koydu. Jean-J
cques Rousseaudan yapt "Emile" tercmesi yaynlanm eserleri arasnda yer ald.
Eserleri
Ziya Paa
Zafername (1868, dzyaz iir)
Rya (lmnden sonra, 1910)
Veraset Mektuplar (lmnden sonra 1910)
E ar- Ziy (lmnden sonra iir, 1880)
iir ve na Makalesi
Defteri Amal (an niteliinde)
Terkb-i bend (Ziya Paa)
Harbt
***********
