J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú

hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh
„QÆO^èŒ Ñ¨iK«Ü«∞O

hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh
hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh

_®Hõì~ü a.q. ~å=∞<£ *’ºu+¨ „QÆO^ä•=o

J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú

PRACTICAL HORARY ASTROLOGY

POQÆ¡ =¸Å=Ú
QÍÜ«∞„f^Õq "åã¨∞^Õ"£

`≥Å∞QÆ∞ J#∞"å^ŒO
áêÅѨiÎ NHÍO`ü

D „QÆO^èŒO HÍ=Åã≤# Ü≥∞_»Å :

"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û
HÀ@QÆ∞=∞‡O, J[O`åǨϟ@Öò Z^Œ∞~°∞QÍ
~å[=∞O„_ç. 1. á¶È<£ : 2462565
"≥Å ~°∞.50-00
hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh
 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
Anubhava Prasna Jyotisham
POQÆ¡ =¸ÅO : („áêH˜ìHõÖò Ǩϟ~°s Z¢™êìÅr)
QÍÜ«∞„f^Õq "åã¨∞^Õ"£
`≥Å∞QÆ∞ J#∞"å^ŒO : a.q.~å=∞<£ QÍi „QÆO^äŒ=ÚÅ∞
áêÅѨiÎ NHÍO`ü *’ºu+¨ q^•º~°OÉèíO ~°∂. 50/–
„QÆǨÏÉèÏ= |Å=ÚÅ∞ ~°∂. 50/–
HÍÅK«„Hõ^Œâ◊ ~°∂. 50/–
J#∞Éèí= „Ѩâßfl*’ºu+¨O ~°∂. 50/–
„Ѩ^äŒ=∞ =Ú„^Œ} : *’ºu+¨âßGOÖ’
1999 –"å`å=~°} Éèí∂HõOáêÅ∞ ~°∂. 50/–
ÉèÏ"å~°ú~°`åflHõ~°O ~°∂. 75/–
ÉèÏ~°fÜ«∞*’ºu+¨ ã¨~°fiã¨fiO ~°∂. 75/–
=Ú„^Œ} : J+¨ìHõ=~°æ Ѩ^Œúuó ~°∂. 75/–
ѨÙ~ÀQÍq∞ *Ï`«HõO ~°∂. 75/–
*’ºu+¨ âßGOÖ’
–ã¨O^ÕǨÅ∞, ã¨=∂^è•<åÅ∞ ~°∂. 75/–
„ѨK«∞~°} Hõ~°ÎÅ∞ „Ѩâ◊fl`«O„`« ~°∂. 75/–
=ÚǨ˙~°ÎO ~°∂. 75/–
qt+¨ì *Ï`«Hõ=ÚÅ∞ ~°∂. 125/–
ÉèÏ~°fÜ«∞Ѷ¨e`«*’ºu+¨O ~°∂. 125/–
300 =ÚYº"≥∞ÿ# Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞~°∂. 125/–
*Ï`«HõOѨijeOK«_»OZÖÏ ? ~°∂. 250/–
™ÈÖò _ç¢ã≤ì|∂º@~üû :
"≥∂ǨÏ<£ Ѩa¡ˆH+¨<£û
HÀ@QÆ∞=∞‡O, J[O`åǨϟ@Öò Z^Œ∞~°∞QÍ
~å[=∞O„_ç. 1. á¶È<£ : 2462565
All rights reserved. No part of this Publication may be reproduced or trans-
mitted in any from or by any means, electronic or mechanical including
photocopying, recording, or any injuration storage and setrieval system,
with permission in writting from the publisher.
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 3

J#∞"å^Œ‰õΩx =∞#q
|∞∞+¨μÅ∞ *’ºuëêxfl "Õ^•Å‰õΩ <Õ„`«=ÚÅ∞QÍ =i‚OKå~°∞. J@∞=O\˜
*’ºuëêxfl x`«ºrq`«OÖ’ ™ê^è•~°} =∂#=Ùx ™ê^èŒHõ ÉÏ^èŒHÍʼnõΩ
ã¨=∂^è•# q∞KÕÛkQÍ xeÑ≤Ok „Ѩâ◊flÉèÏQÆO.
<Õ\H˜ ÍÅOÖ’ „Ѩâfl◊ *’ºu+¨OÖ’ Jq~°à◊ Hõ$+≤ [iÑ≤# "åiÖ’ N=∞u
QÍÜ«∞„f^Õg "åã¨∞^Õ"£ „Ѩ=ÚY∞Å∞. P"≥∞ N a.q. ~å=∞<£QÍi ‰õΩ=∂Ô~Î.
JO`«‰õΩ q∞Oz"åi L`«Î=∞ t+¨μº~åÅ∞. „Ѩâ◊fl âߢ™êÎxfl ™ê^è•~°}"≥∞ÿ#
=∞#∞+¨μºÅ‰õΩ ‰õÄ_® J~°÷=∞ÜÕ∞ºÖÏ POQÆ¡OÖ’ P"≥∞ „"åã≤#
‰õΩ J#∞"å^Œ"Õ∞ D ѨÙã¨ÎHõO.
<Õ#∞ *’ºu+¨ âßGOÖ’ XHõ ™ê^è•~°} q^•ºi÷x. <å‰õΩ `≥eã≤#k
`«‰õΩ¯=, l*Ï˝ã¨ Z‰õΩ¯=. N P‰õΩŠѨ=<£‰õΩ=∂~üQÍi „áÈ`åûǨÏO`À <Õ#∞
D J#∞"å^ŒO KÕÜ«∞\ÏxH˜ ™êǨÏã≤OKå#∞.
<å `«e¡^ŒO„_»∞Å, QÆ∞~°∞^Õ=ÙÅ, ÉèíQÆ"åx#∞x Pj~°fiK«#|ÅO=Å¡ D
J#∞"å^•xfl ѨÓiÎ KÕÜ«∞QÆÖÏæ#∞. QÆ∞}ÏÅ∞ „QÆO^äŒHõ~°Îq. ^ÀëêÅ∞ <åqQÍ
=∞xflOѨ „áê~°÷#. g∞ Pjã¨∞ûÅ#∞ x~å‡}Ï`«‡Hõ"≥∞ÿ# q=∞~°≈Å#∞ ã¨^•
HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl#∞.

W@∞¡
áêÅѨiÎ NHÍO`ü
4 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 5

POQÆ¡=ÚÖ’ `˘e=Ú„^Œ}‰õΩ =ÚO^Œ∞=∂@

„Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú x`«º rq`«OÖ’ LѨÜ≥∂yOz#@∞¡QÍ
r=`«OÖ’ =∂ˆ~KÀ@ LѨÜ≥∂yOK«^Œ∞. HÍx D *’ºu+¨ âßY
ѨÓiÎQÍ J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∞|_»ÖË^Œ∞. „Ѩâ◊fl *’ºu+¨OÃÑ· „áêp#
„QÆO^ä•ÅJ#∞"å^•Å∞, q=~°}Å∞ =∞#‰õΩ <Õ_∞» Åaèã∞¨ <Î åfl~Ú. HÍx
„Ѩâ◊flʼnõΩ ã¨=∂^è•#O W=fi\ÏxH˜ `«y# áê~î°º „QÆO^äŒO ÅÉèíºO
HÍ=@O ÖË^Œ∞.
„áêp# „QÆO^ä•ÅÖ’ H˘xfl ~°HÍÅ „QÆÇ¨ Å HõÅ~ÚHõÅ∞, „Ѩâfl◊ ʼnõΩ
ã¨iÜ≥ÿ∞# ã¨=∂^è•<åÅ∞ W™êÎÜ«∞x `≥eÜ«∞*ËÜ«∞|_çOk. HÍx D
Ü≥∂QÍÅ∞ J#∞Éè=í OÖ’ KåÖÏ `«‰Ωõ ¯=QÍ LO@∞<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`«
<Õ#∞ =∞iO`«QÍ J#∞Éè=í O`À ã¨=∂^è•<åÅxKÕÛ „QÆÇϨ ã¨OÜ≥∂QÍÅ
QÆ∂iÛ "≥^Œ∞Hõ =Åã≤ =zÛOk. "≥Ú`«ÎO „Ѩâ◊fl âߢ™êÎxfl H˘xfl =¸Å
ã¨∂„`åʼnõΩ ‰õΩkOK«=K«Ûx Hõ#∞Q˘<åfl#∞. D ã¨∂„`åÅ#∞ U „Ѩâßfl
K«„HõO K«∂_»\ÏxÔH·<å "å_»=K«∞Û#∞.
<Õ#∞ "≥Ú^Œ@ „Ѩâ◊fl âߢ™êÎxfl, <å `«O„_çQÍ~°∞ N B.V. ~å=∞<£
POQÆO¡ Ö’xH˜ J#∞=kOz# hÅHõO~î∞° x ''„Ѩâfl◊ `«O„`«O——`À P~°OaèO
Kå#∞. `«~°∞"å`« Éèí\’ì`«ÊÅ∞x ''„Ѩâ◊fl*Ï˝#O——, ''ã¨Ñ¨ÎѨOKåtHõ—— (D
Ô~O_ç\ ˜x H©IIâıII N q. ã¨∞„|=∞}º âߢã≤Î WOw¡+¨μÖ’x J#∞=kO
Kå~°∞) <å `«O„_çQÍi KÕ`« JѨC_»∞ J#∞"å^ŒO KÕÜ«∞|_»∞`«∞#fl
J~°∞^≥·# „áêp# ˆH~°à◊ „Ѩâ◊fl „QÆO^äŒ=Ú „Ѩâ◊fl=∂~°æ (1 #∞O_ç 16
J^蕺ܫ∂Å∞) #∞ J^茺ܫ∞#O KÕ™ê#∞. uiy „Ѩâ◊fl `«O„`«O K«k
"å#∞. „Ѩâfl◊ `«O„`åxfl Z<Àfl™ê~°∞¡ ÉÏQÍ J^躌 Ü«∞#O KÕã≤ U „Ѩâfl◊ HÔ <· å
ã¨=∂^è•# q∞=fiQÆÅ XHõ =¸Åã¨∂„`åxfl Ѩ@∞ìHÀQÆeQÍ#∞. D
ã¨∂„`«O W^ŒÌâßÅ Ü≥∂QÆOÖ’ LOk. Wk „QÆǨÅ XHõ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ#
ã¨O|O^èOŒ =Å¡ U~°Ê_»∞`«∞Ok. D ã¨~åѶ,¨ HÍO|∂Å, #HõÎ =∞iÜ«Ú
~°^Œú J#fl W`«~° Ü≥∂QÍÅ∞ D Ü≥∂QÍxH˜ qã¨Î~°}Å∞, q∞#Ǩ~ÚO
ѨÙÅ∞ =∂„`«"Õ∞.
 6 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
<å `«O„_çQÍ~°∞ *’ºu+¨OÖ’ <å QÆ∞~°∞=Ù. <å QÆ∞~°∞=Ù QÍi`À
<å rq`«O JO`å Hõeã≤ LO_Õ J~°∞^≥·# J=HÍâ◊O <å‰õΩ
ÅaèOzOk. =∂ =∞^茺 Wq, Jq Jx HÍHõ D Éèí∂q∞ÃÑ·x Jxfl
q+¨Ü∂« ÅÃÑ· *’ºuâßG s`åº K«~Û° Å∞ [iQÍ~Ú. P K«~Û° Å∞ ^Œ∞ã¨∞ÅÎ
~°OQÆ∞Å∞, =∂i¯[O, ™êOYºO, q"åǨÏO, q[Ü«∞O =∞iÜ«Ú
=∞~°}Ï#O`«~°O rq`«O QÆ∂iÛ LO_Õq. D K«~°ÛÅ∞ *’ºu+¨OÖ’
Z<Àfl ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ K«kq<å ÅaèOK«x J~°∞^≥·# JO`«~ü^Œ$+≤ìx <å‰õΩ
„Ѩ™êkOKå~Ú. HÍx <Õ#∞ <Õ~∞° Û‰õΩ#fl q+¨Ü∂« Å#∞ Z<Àfl ѨÙã¨HÎ ÍÖ’¡
xOѨ=K«∞Û.
=∂ J=∞‡QÍÔ~·# N=∞u ~å*Ëâ◊fis ~å=∞<£QÍ~°∞ ‰õÄ_» <å‰õΩ
QÆ∞~°∞=ÙÖË. "å~°∞ ##∞fl Z<Àfl „Ѩâfl◊ ÖË¿ã"å~°∞. P „Ѩâfl◊ Å∞ ã¨∂~°∞ºx
„H˜O^Œ Jxflq+¨Ü«∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOzÜ«ÚO_Õq. "å\˜H˜ ã¨=∂
^è•#O K≥ѨÊ@OHÀã¨O <Õ#∞ „QÆǨÅ`À l=∂flã≤ìH±û KÕÜ«∞=Åã≤
=KÕÛk. Jk <åѶ¨e`åÅ#∞ "åºMϺxOKÕ â◊H˜Îx ÉÏQÍ ÃÑOzOk.
<Õ#∞ D ѨÙã¨ÎHõOÖ’x ¿ÑrÅ#∞ <å QÆ∞~°∞=Ù QÍi =^ŒÌ
<Õ~∞° Û‰õΩ#fl q+¨Ü∂« Å∞, Z<Àfl K«„HÍÅ#∞ ѨijeOz# J#∞Éè=í O`À
xOáê#∞. D ѨÙã¨HÎ Íxfl K«^=Œ \ÏxH˜ *’ºuëêxfl QÆ∂iÛ# ™ê^è•~°}
*Ï˝#O, K«„HÍxfl "ÕÜ«∞QÆÅ <Õ~°∞Ê HÍ"åe. D ѨÙã¨ÎHõOÖ’x ã¨∂„`å
Å#∞ LѨÜ∂≥ yOz KåÖÏ „Ѩâfl◊ ʼnõΩ ã¨=∂^è•#O K≥Ñʨ @O ã¨∞ÅÉèOí .
=∞Oz *Ï˝<åxfl á⁄O^•Å#∞‰õΩ<Õ "å~°O^ŒiH© D ѨÙã¨HÎ Oõ LѨÜ∂≥ y
ã¨∞ÎO^Œx ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞.
DѨÙã¨HÎ Íxfl JO^ŒOQÍ =Ú„kOK«@OÖ’#∞, „ѨÓѶÅπ ∞ k^Œ@Ì O
Ö’#∞ ã¨Ç¨ÏHõiOz# <å ™È^Œ~°∞_»∞ x~°O[<£ ÉÏ|∞, N ã¨∞„Ѩ*Ï
~å"£∞‰õΩ <å ^èŒ#º"å^•Å∞ `≥Å∞ѨىõΩO@∞<åfl#∞.
25-03-1979 QÍÜ«∞„f^Õq "åã¨∞^Õ"£
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 7

POQÆ¡OÖ’ <åÅ∞QÆ= =Ú„^Œ}‰õΩ `˘eѨÅ∞‰õΩ

„Ѩâfl◊ âßG=Ú *’ºu+¨ âßG q+¨Ü∂« ÅÖ’ KåÖÏ ã¨∞ÅÉè"í ∞≥ #ÿ k.
Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞ J_çy# J`«º=ã¨~° q+¨Ü«∂ʼnõΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ W=fi
@OÖ’ KåÖÏ ¿Ñ~°∞QÆeyOk.

=¸_À =Ú„^Œ}#∞ „Ѩ[Å∞ ZO`À W+¨ìOQÍ ã‘fiHõiOKå~°∞.

JO^Œ∞KÕ`« <åÅ∞QÆ= =Ú„^Œ} "≥O@<Õ J=ã¨~°O J~ÚºOk.

01-02-1992 QÍÜ«∞„f^Õq "åã¨∞^Õ"£

8 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 9

LáÈ^•…`«O
"Practical Horary Astrology" ‰õΩ LáÈ^•…`«O „"åÜ«∞@O <å‰õΩ KåÖÏ
P#O^•xfl Hõeæ™ÈÎOk. „QÆO^äŒHõ~°Î QÍÜ«∞„f^Õq "åã¨∞^Õ"£ <å ‰õΩ=∂Ô~Î. P"≥∞ *Ï`«Hõ
ÉèÏQÍxfl „Ѩâ◊fl ÉèÏQÍxfl ÉÏQÍ J^茺ܫ∞#O KÕã≤Ok. „Ѩâ◊fl K«„HÍxfl ã¨iQÍ
"åºMϺxOK«@OÖ’ KåÖÏ J#∞Éèí"åxfl, P¢ã¨ìÖÏlHõÖò =∂ºQÆ*ˇ·<£Ö’ KåÖÏ ~ÀAÅ
#∞O_ç "庙êÅ∞ „"åã¨∂Î =∞Oz ¿Ñ~°∞#∞ ã¨OáêkOzOk.
Ѷ¨Å *’ºu+¨OÖ’ „Ѩâ◊fl ÉèÏQÆO KåÖÏ =ÚYº"≥∞ÿ#k. WO^Œ∞Ö’ ã¨iÜ≥ÿ∞#
q=~åÅ`À K«„HõO "Õ™êÎ=Ú. JO`ÕHÍHõ Ѷ¨e`åÅ#∞ `˘O^Œ~°QÍ<Õ ã¨iK«∂K«∞HÀ=K«∞Û.
„Ѩâ◊fl *’ºu+¨O, *Ï`«Hõ ÉèÏQÆO HõO>Ë KåÖÏ LѨÜ≥∂QÆHõ~°"≥∞ÿ#k. Wk ™ê^è•~°}
„Ѩ[Å∞ x`«ºO Z^Œ∞~˘¯<Õ =ÚYº"≥∞ÿ# W|ƒO^Œ∞ʼnõΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ Wã¨∞ÎOk.
<å ‰õÄ`«∞~°∞ D ѨÙã¨HÎ Íxfl K«H¯õ x q+¨Ü∞« *Ï˝#O`À#∞, <≥Ñ· Ù¨ }ºO`À#∞ „"åã≤Ok.
q+¨Ü«∂xfl K«Hõ¯QÍ, ã¨∞ÅÉèíOQÍ J~°÷=∞ÜÕ∞º suÖ’ q=iOzOk. L^•Ç¨Ï~°}Å∞
Jxfl ‰õÄ_® P"≥∞ J#∞Éèí=O Ö’x"Õ.
ZO`ÀHÍÅO #∞O_ç „Ñ¨âßfl*’ºu+¨O‰õΩ ã¨O|OkèOz#, J#∞Éèí"åxH˜
„áê^è•#º`«xKÕÛ, [#∞Å ÉèÏ+¨Ö’ „"åÜ«∞|_ç# „QÆO^äŒO Ü≥ÚHõ¯ J=ã¨~°O =ÙOk. D
J=ã¨~åxfl <å ‰õÄ`«~°∞ f~°Û@O <å‰õΩ ã¨O`À+¨OQÍ LOk.
D ѨÙã¨ÎHõO *’ºu+¨âßG „áê~°OÉèí‰õΩňH HÍHõ, âßG *Ï˝#O Hõeæ# q^•ºi÷H˜,
*’ºu+¨μ¯Å‰õΩ KåÖÏ LѨÜ≥∂QÆHõ~°"≥∞ÿ#k.
Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ <å ‰õΩ=∂Ô~Î `«#∞ ã¨fi`«O„`«OQÍ =∞Ô~<Àfl ѨÙã¨HÎ ÍÅ#∞ „"åã¨∞OÎ ^Œx,
JO^Œ∞Ö’ <ÕxO`«=~°‰õΩ „"åÜ«∞x ^Œ$+¨μìÅQÆ∂iÛ q=~°}Å∞ W=fiQÆÅ^Œx <Õ#∞
ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞.
P"≥∞‰õΩ PÜ«Ú+¨μ¬ „Ѩ[ʼnõΩ LѨÜ≥∂QÆѨ_Õ =∞Oz rq`«O, HõÅQÍÅx <Õ#∞
=∞#™ê~å Pj~°fikã¨∞Î<åfl#∞.

29-3-1979 a.q. ~å=∞<£

10 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú

q+¨Ü«∞ã¨∂zHõ
*’ºuâß≈G âßYÅ∞ 11
~åt jÅ=ÚÅ∞ 12
ÉèÏ=HÍ~°Hõ`«fi=ÚÅ∞ 18
„QÆÇ¨Ï jÅ=ÚÅ∞ 30
~åâ◊√ÅO^Œ∞ „QÆǨÅ∞ 37
^Œ$+¨μìÅ∞ 48
`åK«Hõ ^Œ$+¨μìÅ∞, Ü≥∂QÆ=ÚÅ ã¨=∞#fiÜ«∞O 56
„Ѩâ◊fl q+¨Ü«∂Å∞, qâıëêÅ∞ 59
„Ѩâ◊fl ZÖÏ "ÕÜ«∂e? 61
â◊√Éèí∞Å∞, áêѨÙÅ∞, |ÖÏ|ÖÏÅ∞ 63
^Œ$+≤ì q"ÕK«#O 66
K«O„^Œ, UHÍ^Œâ◊=ÚÅ „áê^è•#ºO 70
H˘xfl q∞#Ǩ~ÚOѨÙÅ∞ 76
HÍÅx~°‚Ü«∞O 80
ÉèÏ"åÅ∞, „QÆǨÅ Jã¨Î=∞Ü«∞O, =„HõO, ~åǨïˆH`«∞=ÙÅ∞ 84
H˘xfl J#∞Éèí"åÅ∞ 87

–˛˛˛˛–
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 11

*’ºuâß≈G âßYÅ∞
*’ºu+¨=Ú 3 ÉèÏQÍÅ∞. 1) Ѷ¨Å*’ºu+¨=Ú 2) ã¨OÇ≤Ï`«
*’ºu+¨=Ú 3) =ÚǨ˙~°Î *’ºu+¨=Ú.
Ѷ¨Å *’ºu+¨=Ú Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ [~°∞QÆ∞ â◊√ÉèÏâ◊√Éèí=ÚÅ#∞
q=iã¨∞OÎ k. ѶŨ *’ºu+¨=Ú *Ï`«Hõ ÉèÏQÆO, „Ѩâfl◊ ÉèÏQÆ=∞x ~Ô O_»∞
q^èŒ=ÚÅ∞. *Ï`«Hõ ÉèÏQÆO, „Ѩâ◊fl ÉèÏQÆ=∞x Ô~O_»∞ q^èŒ=ÚÅ∞.
*Ï`«Hõ ÉèÏQÆO [#‡HÍb# „QÆǨÏ, ÉèÏ= |Å=ÚÅ∞ P^•~°OQÍ,
„Ѩâfl◊ ÉèÏQÆO „Ѩâfl◊ HÍÅK«„Hõ=Ú##∞ã¨iOz Ѷe¨ `åÅ#∞ K≥|∞`å~Ú.
K«„HõOÖ’x Jxfl q+¨Ü«∂Å#∞ *Ï„QÆ`«ÎQÍ Ñ¨ijeOz#>ˇÂ¡`Õ, *Ï`«Hõ
ÉèÏQÆO, „Ѩâ◊fl Ô~O_»∂ ã¨Ô~·# Ѷ¨e`åÅ<Õ W™êÎ~Ú.
„Ѩã¨∞Î`« „QÆO^èŒ q+¨Ü«∞O „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú. ã¨OÇ≤Ï`« ÉèÏQÆO
^•fi~å ^ÕâßÅ â◊√ÉèÏâ◊√ÉèÏÅ#∞, Éè∂í =∞O_»ÅO ÃÑ· ã¨OÉèqí OK«∞ ã¨q∞+≤ì
â◊√ÉèÏâ◊√ÉèÏÅ#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
=ÚǨ˙~°Î *’ºu+¨O ѶŨ *’ºu+¨=Ú#‰õΩ =º`«ºÜ«∞O. WO^Œ∞Ö’
XHõ HÍÖÏxfl Z#∞fl‰õΩx, JO^Œ∞‰õΩ K«„HÍxfl U~°Ê~°z P HÍÅOÖ’
KÕ¿ã Ѩx =∞OzQÍ [iˆQÖÏ K«∂K«∞‰õΩO\Ï=Ú.
[#‡HÍÅO `≥eÜ«∞#ѨC_»∞ XHõ"Õà◊ `≥eã≤<å ã¨iÜ≥ÿ∞#k
HÍ#ѨC_»∞ [#‡K«„HõO #∞O_ç ã¨Ô~·# Ѷ¨e`åÅ#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=@O
KåÖÏ Hõ+¨ìO. D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ѩâ◊flK«„HõO =∞Oz Ѷ¨e`åÅ#∞
Wã¨∞ÎO^Œx Q˘Ñ¨Ê¿Ñ~°∞. HÍx *Ï`«Hõ K«„HõO ^•fi~å *Ï`«‰õΩx "≥Ú`«ÎO
rq`åxfl QÆ∂iÛ K≥Ñʨ =K«∞Û. „Ѩâfl◊ K«„HõO ^•fi~å Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _»∞ J_çy#
„Ѩâ◊fl‰õΩ =∂„`«"Õ∞ ã¨=∂^è•#O K≥ѨÊQÆÅO.
 12 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
*Ï`«HõÉèÏQÆO, „Ѩâ◊flÉèÏQÆO Ô~O_»∂ ~åâ◊√Å∞, ~åtjÖÏÅ∞,
ÉèÏ"åÅ∞ =∞iÜ«Ú ÉèÏ"åkèѨ`«∞Å q+¨Ü«∞OÖ’ XHõ>Ë ^Œ$+¨μìÅ
qKå~°}, Ѷ¨Åx~°‚Ü«∞O q+¨Ü«∞OÖ’ =∂„`«"Õ∞ Ô~O\˜ =∞^茺 `Õ_®
LOk.
~åt jÅ=ÚÅ∞
*’ºuâß≈G q^•ºi÷ ~åâ◊√Å∞, "å\˜ PkèѨ`«º=ÚÅ∞, „QÆǨÅ∞,
„QÆǨÏjÅ=ÚÅ∞, ÉèÏ"åÅ∞ =∞iÜ«Ú Jq ã¨∂zOK«∞ q+¨Ü«∂ÅÃÑ·
K«Hõ¯x Ѩi*Ï˝#O HõeæÜ«ÚO_®e.
*’ºuâ◊Û„Hõ=Ú#O^Œ∞ 12 ~åâ◊√Å∞ L<åfl~Ú. Jq
1) "Õ∞+¨=Ú ^ 2) =$+¨Éèí=Ú 4 3) q∞^èŒ∞#=Ú `
4) Hõ~å¯@Hõ=Ú a 5) ã≤OǨÏ=Ú b 6) Hõ#º c
7) `«∞Å d 8) =$tÛHõO e 9) ^èŒ#ã¨∞û f
10) =∞Hõ~°O g 11) ‰õΩOÉèí=Úh 12) g∞#=Ú i
i ^ 4 `

h a

g b

f e d c

"Õ∞+¨=Ú : "Õ∞+¨O Jyfl`«`fi« O, x~°Å˚ K«~~° åt. t~°ã∞¨ û, J_»q,

Ѩâ◊√=ÙÅ#∞ "Õ∞Ѩ٠„Ѩ^ÕâßÅ∞, H˘O_» „áêO`åÅ∞, Ö’HõѨC, QÆ∞„~°Ñ¨Ù
âßÅ, `«∂~°∞Ê, W@∞Hõ |\©ìÅ∞, Hõ=∞‡i "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∂Å∞ nx
Pnè#OÖ’xq. WO^Œ∞ [x‡Oz# "å~°∞ =∞s X`«∞ÎÖËx A@∞ì,
qâßÅ"≥∞#ÿ #∞^Œ∞~°∞, ^Œ@"ì ∞≥ #ÿ Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞, Hõeæ Z`«∞QÎ Í#∞, ã¨#fl
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 13
QÍ#∞ ZO_ç#@∞¡QÍ HõxÊ™êÎ~°∞. gi K«~°‡O ѨÅ∞K«QÍ LO_ç Z„~°x
=∞K«ÛÅ#∞ HõeÜ æ Ú« O@∞Ok. giÖ’ <åÜ«∞Hõ`fi« ÅHõ}Δ ÏÅ∞, JkèHÍ~°O
K≥ÖÏ~ÚOKÕ QÆ∞}O LO\Ï~Ú. giÖ’ f„=`«, P"ÕâO◊ J<åÖ’K«#
Ö’áêÅ∞ Z‰õΩ¯=, ã¨OÜ«∞=∞#O `«‰õΩ¯=.
=$+¨ÉOíè : Wk Éè∂í `«`fi« O, ã≤~÷ ~° åt, =ÚYO, á⁄ÖÏÅ∞, ѨzÛHõ
|Ü«∞à◊√§, "≥∞ÿ^•<åÅ∞, QÀâßÅ, ѨšѨÙQÆ^Œ∞Å∞, "Õ∞_»„H˜Ok ÉèÏQÆO,
ѨÓÅ á⁄^ŒÅ∞, Éè’QÆ=∞Ok~°O, Éè’[#âßÅ, D ~åtH˜ K≥Ok#k.
D ~åt "å~°∞ JO^ŒOQÍ#∞ ÃÑ^ŒÌ K≥H˜¯à◊√§, H˘kÌQÍ K«Ñ≤Ê_ç =Ú‰õΩ¯,
Z`«∞ΉõΩ `«QÆæ ÖÏ=Ù, ÖÏ"≥·# "≥∞_», #Å¡x X`≥·# A@∞ì, K«Hõ¯x
ѨÅ∞=~°∞ã¨, ÃÑ^ŒÌ Hõà√◊ § HõeÜ
æ Ú« O\Ï~°∞. g~°∞ <≥=∞‡^≥#· #_»=_çHeõ ,æ
ã¨∞MÏã¨H˜Î`À LO\Ï~°∞. giH˜ ǨÏ~îå`«∞ÎQÍ HÀѨO =ã¨∞ÎOk. JO`«
`˘O^Œ~Q° Í âßOuOK«~∞° . g~°∞ W+¨Ñì _¨ `ç Õ #=∞‡Hõã∞¨ ÅÎ ∞QÍ#∞, q#Ü«∞
q^èÕÜ«∞`«Å∞ HõeæÜ«ÚO\Ï~°∞.
q∞^è∞Œ #=Ú : q∞^è∞Œ #O "åÜ«Ú`«`fi« O, kfiã¨fiÉèÏ=~åt, HõO~îO° ,
Kèåu, â◊Ü∞« # =∞Ok~åÅ∞, QÀ_»Å∞, QÆK∞« Û, ÃÑ^ŒÌ ÃÑ>ˇÅì ∞, HÍO_»=Ú,
q^•ºÅÜ«∞=ÚÅ∞, K«^Œ∞=ÙH˘<Õ QÆ^Œ∞Å∞, q^Œ∞º`ü ZÅ¢HÍìxH±
ѨiHõ~=° ÚÅ∞, ã¨=∂Kå~° qÉèÏQÍxH˜ ã¨O|OkèOz# "≥~· ∞° ,¡ >ˇbá¶È#∞¡,
ˆ~_çÜ≥∂, \©.g.Å∞, "å~åÎѨ„uHõÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q D ~åt Pnè#=Ú
Ö’xq. WO^Œ∞ [x‡Oz#"å~°∞ á⁄_»=ÙQÍ, K«Hõ¯x â◊s~° ™œ+¨ª=O,
xO_≥·# =ÚYO, |∞QÆæÅ∞ HõeæÜ«ÚO\Ï~°∞. K«Hõ¯x K«~°‡ ™œO^Œ~°ºO,
xQÍiOѨ٠QÆÅ A@∞ì, qâßÅ"≥∞ÿ# Kèåu ‰õÄ_» HõeæÜ«ÚO\Ï~°∞.
giÖ’ Ǩ㨺 „Ñ≤Ü∞« `«fiO, L`«∞ûHõ`,« *Ï˝<åã¨H,Θ K«=∞`å¯~°O, ѨijÅ#
=∞#ã¨∞û `˘O^Œ~°QÍ =∂~°∞Û‰õΩ<Õ ÅHõΔ}ÏÅ∞ LO\Ï~Ú.
Hõ~å¯@HõO : Wk [Å, K«~° ~åt ǨÏ$^ŒÜ«∞O, K«#∞fl, h~°∞
xO_ç# á⁄ÖÏÅ∞, z#flÜÕ∞~°∞¡, [Åáê`åÅ∞, #^Œ∞Å∞, HÍÅ∞=Å∞,
„áêOfÜ«∞ ~°"å}Ï, #∂`«∞Å∞, hà◊§ `˘>ˇì, HõO^ŒHÍÅ∞, JQÆ_»ÎÅ∞,
 14 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
=O@QÆk, Wà◊√§, ÉËHõsÅ∞, ‰õΩàÏ~ÚÅ∞, PǨ~° Ѩ^•~å÷Å∞ xÅ∞=
LOK«∞ „Ѩ^ÕâßÅ∞, z~°∞uà◊√§ J"Õ∞‡ ^Œ∞HÍ}ÏÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q D
~åt JkèHÍ~°OÖ’xq. z#fl^≥·# PHõ$u, xO_≥·# PHõ~°¬}©Ü«∞"≥∞ÿ#
=ÚY Hõ=oHõÅ∞, Hõà◊√§ =∞$^Œ∞"≥·# y~°*ÏÅ A@∞ì, J=Ü«∞=ѨÙ+≤ì,
J#∞~åQÆO, Hõ=Δ ∂QÆ∞}O, ã¨∞xfl`«"∞≥ #ÿ =∞#ã¨∞û, W`«~∞° Å `«ÑC¨ Å#∞
=∞~°∞K«∞@ J<Õ ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ"åÅ#∞ D ~åt"å~°∞ HõeÜ æ Ú« O\Ï~°∞.
Jxfl ã¨O|O^è•Å Ö’#∞ `«e¡ =ÖË =º=ǨÏi™êÎ~°∞.
ã≤OǨÏO : D ~åt Jyfl`«`«fiO, ã≤÷~°~åt Wk á⁄uÎHõ_»∞ѨÙ,
r~°‚=Ü«∞==ÚÅ∞, ÉÁ_»∞¤, Ѩ~°fi`åÅ∞, J~°}ϺÅ∞, QÆ∞ǨÏÅ∞, ~åu
„Ѩ^ÕâßÅ∞, Z_®~°∞¡, ~å[=∞Ok~åÅ∞, L^•º# =<åÅ∞, HÀ@Å∞,
Jyfl LO_Õ „Ѩ^ÕâßÅ∞, á⁄QÆQ˘@ìO, HÍQÆ∞Å∞, "Õ_çx ѨÙ\˜ìOKÕ
ѨiHõ~°HÍÅ∞, W#∞=Ú, L‰õΩ¯ Hõ~å‡QÍ~°=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ÃÑ·
JkèHÍ~°O Hõeæ Ü«ÚO@∞Ok. WO^Œ∞ [x‡Oz#"å~°∞ ã¨#flQÍ#∞,
"Õ_`ç `« fi« O QÆeÜ
æ Ú« O\Ï~°∞. â◊s~°O HõO>Ë `«Å ÃÑ^ŒkÌ QÍ LO@∞Ok.
HÍà◊√§, ^Œ=_»Å∞ „Ѩ`ÕºHõOQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. J=Ü«∞"åÅ∞ JO`«
PHõ~°¬}©Ü«∞OQÍ ÖË#ѨÊ\˜H©, â◊s~°OÖ’ ~å[sîq L\˜ìѨ_»∞`«∂ LO
@∞Ok. "åiÜ«∞O^Œ∞ "åiH˜ qâßfiã¨O Z‰õΩ¯=. H˘kÌáê\˜ JÅHõΔ º=Ú
‰õÄ_» ÉèíiOK«ÖË~°∞. W`«~°∞ÅÃÑ· JkèHÍ~°O KÕÜ«∞\ÏxH˜, P[˝Å∞
W=fi\ÏxH˜ ѨÙ\Ïì=∞x ÉèÏq™êÎ~°∞. HÍà◊√§ ã¨#flQÍ LO_ç #_»∞O
ÉèÏQÆO ÃÑ^ŒÌQÍ LO@∞Ok.
Hõ#º : Éè∂í `«`fi« O, kfiã¨fiÉèÏ=O : `«∞O\˜, r~°H‚ Àâ◊O, HÍÖËÜ∞« O,
h~°∞ xO_ç# á⁄ÖÏÅ∞, HÍÅ∞=Å∞, ѨKÛ« x L^•º<åÅ∞, Ѩà§◊ `À@Å∞,
*Á#flKÕÅ∞, ã¨=∞$kú, „QÆO^ä•ÅÜ«∂Å∞, ѨÙã¨ÎHÍÅ ^Œ∞HÍ}ÏÅ∞,
áêÅL`«Ê`«∞ÎÅ∞ J"Õ∞‡ „Ѩ^ÕâßÅ∞. `Õ<≥, ѨO@á⁄ÖÏÅ∞, "å\˜x
P#∞H˘x LO_»∞ Wà◊√§. ‰õΩ\©~° L`«Ê`«∞ÎÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q D ~åt
Pnè#=ÚÖ’xq. D ~åt "å~°∞ q∞ye# Jxfl ~åâ◊√Å "åiHõO>Ë
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 15
JO^ŒOQÍ HõxÊ™êÎ~°∞. ÖË_ç Hõ#∞flÅ =O\˜ Hõà◊√§, qÅ∞¡ÖÏ =Oy#
Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞, zxfl <À~°∞, `≥Å¡x =~°∞Ãã·# ѨÅ∞=~°∞ã¨, H˘#`Õi#
QÆ_»¤O, ÖÏ=ÜÕ∞º â◊s~°O HõeæÜ«ÚO\Ï~°∞. g~°∞ W`«~°∞Å`À `«fi~°QÍ
HõeûáÈ`å~°∞. `≥e"≥·#"å~°∞, K«∞~°∞ÔH·#"å~°∞, =∞Oz =HõÎÅ∞, `˘O^Œ
~°QÍ ^è≥·~°ºO HÀÖ’Ê`å~°∞. „â◊^ŒúQÍ Hõ+ì̈Ѩ_»`å~°∞. â◊s~° |ÅO `«‰õΩ¯=
á⁄^Œ∞ÃÑ#· JÅ"å@∞¡ Hõeæ ~À`« ѨÙ\˜Oì KÕ ã¨xfl"ÕâßÅ #∞O_ç qK«H}Δõ ,
K«`«∞~°`«`À `«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ<Õ <Õ~°∞Ê HõeæÜ«ÚO\Ï~°∞.
`«∞Å : K«~°O, "åÜ«Ú`«`«fiO : á⁄uÎ Hõ_»∞ѨىõΩ, `˘_»Å‰õΩ
=∞^茺 „Ѩ^Õâ◊O "åºáêi, qѶ¨}˜, „HõÜ«∞q„HõÜ«∂Å∞ [iˆQ „Ѩ^Õâ◊O,
ÉϺO‰õΩÅ∞, q<À^ŒO HõeæOK«∞ „Ѩ^ÕâßÅ∞. |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ [iˆQ
"Õ_∞» HõÅ∞, L`«û"åÅ∞, JÅOHÍ~°Q$Æ Ç¨Å∞, ™êfl<åÅ QÆ^∞Œ Å∞, =∞~°∞QÆ∞
QÆk, h\˜`˘>ˇìÅ∞, JO`«ã¨∞ÎÅ`À ‰õÄ_ç# Hõ@ì_®Å∞, "≥Ú^ŒÖˇ·#q D
~åtq. D~åtÖ’ [x‡Oz#"å~°∞ `Õ*’=O`«"≥∞ÿ# ~°∂áêxfl Hõeæ
Ü«ÚO\Ï~°∞. ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ |∞kú, z#flq+¨Ü∂« ňH ÃÇÏ· ~å<åѨ_Õ ã¨fiÉèÏ=O
HõeÜ
æ Ú« O\Ï~°∞. g~°∞ =HõÅÎ ∞HÍx H˘xfl™ê~°∞¡ =¸~°Oö QÍ, J<åÖ’z
`«OQÍ, Hõiî#OQÍ =∂\Ï¡_»`å~°∞. gi â◊s~°O ™⁄QÆã¨∞QÍ, ã¨#flQÍ
LO@∞Ok. K«~‡° OÃÑ· "≥Ú\˜=∞Å∞QÍx, ѨÙ@∞ì=∞K«ÛÅ∞QÍx LO\Ï~Ú.
=$tÛHõO : ã≤~÷ O° , [Å~åt : ~°ÇϨ ™êº=Ü«∞==ÚÅ∞, ~°O„^è=Œ Ú,
Ö’`≥#· QÆ∞ǨÏÅ∞, c@Å∞, ѨQ∞Æ à◊√§, QÆ#∞Å∞, <ÕÅ=∂oQÆÅ∞, Q͈~rÅ∞,
HÍ~ü áêi¯OQÆ∞Å∞, J_»∞QÆ∞ÉèÏQÆO, =ÚiH˜ HÍÅ∞=Å∞, z`«_Î ç <ÕÅÅ∞,
áê_»∞ Ѩ_ç#k, K≥`«Î‰õΩѨÊÅ∞, =ÚiH˜ hà◊√§, c_»∞ Éèí∂=ÚÅ∞,
c~°∞"åÖ’ „H˜Ok J~°Å∞, "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q D ~åt Pnè#OÖ’x
q+¨Ü∂« Å∞. D ~åt"å~°∞ z#fl^≥#· , K«H¯õ x ™œ+¨=ì O Hõe#æ â◊s~°O,
^Œ@ì"≥∞ÿ# LOQÆ~åÅ A@∞ì, W`«~°∞Å#∞ PHõi¬OKÕ Hõà◊√§, =Oy#
HÍà◊√§, HõeÜ æ Ú« O\Ï~°∞. `˘O^Œ~Q° Í <˘K«∞Û‰õΩO\Ï~°∞. K≥_∞» ÉèÏ"åʼnõΩ
^ŒQÆæ~“`å~°∞. ¿ãflÇ≤Ï`«∞xH˜ „áê}q∞™êÎ~°∞. â◊„`«∞=Ù „áê}O f™êÎ~°∞.
 16 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
„Ѩ[Å #∞O_ç, QÆ∞OѨÙÅ #∞O_ç ^Œ∂~°OQÍ LO_»@O W+¨ìO. =Ú‰õΩ¯
ã¨∂\˜ ã¨fiÉèÏ=O, ã¨∞ÅÉèíOQÍ HÀѨO =ã¨∞ÎOk. z~°z~°ÖÏ_»∞
`«∞O\Ï~°∞.
^è#Œ ã¨∞û : D ~åt Pnè#OÖ’ `˘_»Å∞, ~å[ „ѨÉ∞íè `«fi QÆ$ǨÅ∞,
„ѨÉèí∞`«fi HÍ~åºÅÜ«∂Å∞, PÜ«Ú^èŒâßÅÅ∞, ѨO^≥Ѩ٠Éèí∂=ÚÅ∞,
E^ŒQ$Æ Ç¨Å∞, QÆ$ǨÏOÖ’ ÃÑ· JO`«ã∞¨ ,Î QÆ∞„~åÅ#∞ ÃÑOK«∞ „Ѩ^âÕ ßÅ∞,
ѨO^≥ÑÙ¨ QÆ∞éÏ]Å∞, "åǨÏ<åÅ∞, q=∂<åÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q L<åfl~Ú.
D ~åt "åiÖ’ ÖÏ=ÙQÍ, ÃÑ^ŒÌQÍ LO_Õ Éèí∞[㨯O^è•Å∞, =OѨÙÅ∞
uiy# HõO_»~åÅ∞, ã¨∂>ˇ#ÿ =Ú‰õΩ¯, Ö’`≥#· Hõà√◊ §, ѨÅ∞K«x A@∞ì,
ÃÑ^ŒÌ Ñ≤Hõ¯Å∞, `˘_»Å∞ QÆeæ# â◊s~° ™œ+¨ì=O LO@∞Ok. Ѩ#∞Ö’¡
hu, x*Ï~Úf QÆeæÜ«ÚO\Ï~°∞. "åix Ô~K«ÛQ˘@ì#O`« =~°‰õÄ
ã¨~°^•QÍ LO\Ï~°∞. =∞Oz ã¨fiÉèÏ=O, `«#∞ ã¨O`À+¨OQÍ LO@∂,
W`«~°∞Å#∞ ã¨O`À+¨OQÍ LOK«∞`å~°∞. Z<Àfl ™êǨϙêÅ∞ KÕ™êÎ~°∞.
JáêÜ«∂Å`À ã¨ÇϨ "åã¨O KÕ™êÎ~∞° . ѨÙ@∞ìH`õ À ''HÍÜü∞ ~å*Ï HÍÜü∞——
J<Õ ã¨fiÉèÏ=O HõeÜ æ Ú« O\Ï~°∞. D ~åtk kfiã¨fiÉèÏ=O, Jyfl`«`fi« O.
=∞Hõ~O° : =∞Hõ~O° K«~~° åt, Éè∂í `«`fi« O : "≥∂HÍà◊√§. =∞$QÍÅ∞
ã¨OK«iOKÕ h\˜ `å=ÙÅ∞, "≥Úã¨e, PˆHfiiÜ«∞OÅ∞, KÕѨÅ∞ Ѩ>Ëì
=ÅÅ∞, QÀâßÅÅ∞, ѨxH˜~åx™ê=∂#∞¡ LOKÕ Wà◊√§,=Úà◊√§, á⁄^ŒÅ∞,
Ö’`«@∞ì Éèí∂=ÚÅ∞, "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q D ~åt PkèѨ`«ºOÖ’x
q+¨Ü«∂Å∞. D~åt"å~°∞ á⁄_»"≥·# "≥∞_», z#fl`«Å, QÆOcè~°"≥∞ÿ#
K«∂ѨÙÅ∞, ã¨#fl^≥#· â◊s~°O Hõe#æ "å~°∞. K«=∞`å¯~°∞Å∞, =∂ˆ~ ã¨fiÉèÏ=O
HõeæÜ«ÚO\Ï~°∞. „Ѩuq+¨Ü«∞OÖ’#∞ ѨiѨÓ~°‚`« ™êkèOKåÅ#∞‰õΩO
\Ï~°∞. Ѩ^uúŒ QÍ Ñ¨#∞Å∞ KÕ~Ú™êÎ~∞° . ã¨fiÉèÏ=OÖ’ *Ï„QÆ`,Ϋ QÀѨ#O
LO\Ï~Ú. ™êkèOKåÅ#fl `«Ñ¨#, Ѩ@∞ì^ŒÅ, =º=Ǩ~° ^ŒHõΔ`«
HõeæÜ«ÚO\Ï~°∞.
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 17
‰õΩOÉèíO : Wk ã≤÷~°~åt, "åÜ«Ú`«`«fiO. D~åt Ñ≤Hõ¯Å∞,
‰õΩ=∞‡i,H˘eq∞,㨄`åÅ∞, K«Å∞=~åà◊√§, ~åà◊√§H˘@∞ìQ#Æ ∞Å∞, „ѨÜ∂≥ QÆ
âßÅÅ∞, q^蕺ɒ^è#Œ KÕ¿ã QÆ^∞Œ Å∞, [ńѨ"åǨÅ∞, Ѩ~fi° `« „Ѩ"åǨÅ
=¸Å™ê÷#O "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å\˜ÃÑ· PkèѨ`«ºO HõeæÜ«ÚO@∞Ok. D
~åt"å~°∞ á⁄_»=ÙQÍ, Z=ÚHõÅ∞ HõxÊã¨∂Î LO\Ï~°∞. QÆ∞O„_»\ ˜
=ÚYO, z#flHõà◊√§, z#fl<À~°∞, ã¨iQÍÖËx ѨÅ∞=~°∞㨠HõeæÜ«ÚO
\Ï~°∞. A@∞ì "≥∂@∞QÍ, â◊√„Éèí`« ÖˉõΩO_® LO@∞Ok. Hõ+¨ìѨ_ç
ѨxKÕ¿ã `«`fi« O, P^蕺u‡Hõ`"« ÑÕ Ù¨ "≥ÚQÆ∞æ LO@∞Ok. ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ∞
Ѩ@¡ Pã¨HΘ LO_»^∞Œ . JO^Œ∞KÕ`« ã¨OÜ«∞=∞#O HÀÖ’Ê~°∞. x*Ï~Úf,
W`«~°∞ʼnõΩ =∞Oz KÕ¿ã ã¨fiÉèÏ=O HõeæÜ«ÚO\Ï~°∞.
g∞#O : g∞#O kfiã¨fiÉèÏ=O [Å`«`«fi ~åt : á⁄ÖÏÅ∞,
ã¨=Ú„^•Å∞, JMÏ`åÅ∞, Pã¨Ê„`«∞Å∞, HÍ~åQÍ~åÅ∞, „Ѩã¨∂u
"å~°∞¤Å∞, #~°∞ûÅ x"å™êÅ∞, =∞^茺O `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«Ú „Ѩ^ÕâßÅ∞,
áê#âßÅÅ∞, JѨH©iÎ „Ѩ^ÕâßÅ∞, =Úx P„â◊Ü«∂Å∞, ã¨ÉèíÅ∞,
h\˜Ñ‘áêÅ∞, HÍѶ‘, \© ^Œ∞HÍ}ÏÅ∞, Sãπ„H©"£∞ ëêѨÙÅ∞ "≥ÚII D
~åt Pnè#OÖ’xq. D ~åt"å~°∞ á⁄\˜ìQÍ, ÖÏ=ÙQÍ JO^Œ"≥∞ÿ#
=ÚMÏÅ∞ Hõeæ ÃÑ^ŒÌHõà◊√§ QÀ^èŒ∞=∞ =~°‚OÖ’QÍx hÅO~°OQÆ∞Ö’QÍx
LO\Ï~Ú. QÍeH˜ Hõ^Œ∞Å∞`«∂ LO_Õ A@∞ì, ÃÑ^ŒÌ Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞,
=∞Oz ѨÅ∞=~°∞ã¨, <åEÔH·# â◊s~°O, <≥=∞‡^≥·# #_»Hõ HõeæÜ«ÚO
\Ï~°∞. |^ŒúHõã¨∞ÎÅ∞, ÉèÏ"å"Õâ◊O Z‰õΩ¯=, Ñ≤iH˜"å~°∞, ã¨Oâ◊Ü«∂`«‡
‰õΩÅ∞. x*Ï~Úf, =∞Oz PǨ~°O, Ѩiã¨~åÅ#∞ W+¨ìѨ_Õ"å~°∞,
Z‰õΩ¯= =∂\Ï¡_"Õ å~°∞, JO`«~^ü $Œ +≤,ì P`«‡â◊HΘ Hõeæ W`«~∞° Å =∞#ã¨∞
Ö’x q+¨Ü∂« Å#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ∞æ`å~°∞. Éèqí +¨º *Ï˝#O LO_»=K«∞Û.
~åtjÅ=ÚÅ∞, P ~åâ◊√Å JkèѨ`«∞Å∞ L#fl™ê÷<åxfl J#∞ã¨
iOz, ~åâ◊√Å Ü«∞O^Œ∞#fl „QÆÇ¨ Å∞, ^Œ$+¨μÅì ∞ P^è•~°OQÍ =∂~°`å~Ú.
D q+¨Ü«∂ÅÃÑ· K«Hõ¯x J=QÍǨÏ# Hõeæ`Õ Ñ¶¨e`åÅ#∞ HõzÛ`«OQÍ
K≥ѨÊQÆÅ=Ú.
 18 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
ÉèÏ=HÍ~°Hõ`«fi=ÚÅ∞
*’ºuâ◊Û„HõO 360 ÉèÏQÍÅ∞ QÆeæ XH˘¯Hõ¯\˜ 30 ÉèÏQÍÅ∞ Hõe#æ
12 ~åâ◊√Å∞QÍ qÉèlí OK«|_ç#k. ÅQÆflO "≥Ú^Œ\ ˜ ÉèÏ==Ú q∞ye#
ÉèÏ"åÅ∞ XHõ^•x "≥O@ =∞~˘Hõ\ ˜ =™êÎ~Ú. Ç≤ÏO^Œ∂ *’ºuëêxfl
J#∞ã¨iOz D ѨO„_≥_»∞ ~åâ◊√Å∞ ÖË^• ÉèÏ"åÅ∞, =∂#= rq`«O
Ö’x qq^èŒ q+¨Ü«∂ÅÃÑ· PkèѨ`«ºO HõeæÜ«ÚO\Ï~Ú.
ÅQÆfl=Ú : =$K«Ûù‰õΩ_»∞, â◊s~°O, â◊s~° x~å‡}O, P~ÀQƺO,
|ÅO, J=Ü«∞"åÅ∞, [#‡Éèí∂q∞, =Úkq∞, ã¨O`À+¨O, ^Œ∞óYO,
Q“~°=O, ~å[hu, âßOu, PÜ«Ú~å÷Ü«∞O, ˆHâ◊=ÚÅ∞, QÆ~°fiO,
r=#O, K«~°‡O, *Ï˝#O, Ö’Éèí`«fiO, áœ~°∞+¨O, JǨÏOHÍ~°O, Jã¨O
`«$Ñ≤,ΠѨâ√◊ =ÙÅ∞, |O^è∞Œ [#∞Å #∞O_ç JѨ"å^ŒO, q#Ü«∞O, „ѨtflO
z# =ã¨∞Î=Ù ã≤÷u, ã¨=Ú„^ŒÜ«∂#O, P~ÀQƺã≤÷u, z`«ÎO, "≥Ú^ŒÖˇ·#q
D ÉèÏ=O `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.
2= ÉèÏ=O #∞O_ç 12 =kQÍ -‰õΩ@∞O|=Ú, PǨ~°O
áÈQ˘@∞ìH˘#∞@
3= ÉèÏ=O #∞O_ç 11 =kQÍ - ™È^Œ~°∞Å, q∞„`«∞Å ÖÏÉèÏÅ∞
4= ÉèÏ=O #∞O_ç 10 =kQÍ -`«e¡ Q“~°=O, WÅ∞¡,
ã¨=∂[OÖ’ ã≤÷u
5= ÉèÏ=O #∞O_ç 9 =kQÍ- ã¨O`å#O Ü≥ÚHõ¯ „Ѩܫ∂}ÏÅ∞,
J^Œ$+¨ìO
6= ÉèÏ=O #∞O_ç 8 =kQÍ- â◊„`«∞=ÙÅ |∞∞}„QÆÇÏ‘ `«Å ÉÏ^èÅŒ ∞
7= ÉèÏ=O #∞O_ç 7 =kQÍ- Hõà◊„`« P~ÀQƺ q+¨Ü«∂Å∞
~°∂ѨO, JÅ"å@∞¡, WëêìÅ∞
8= ÉèÏ=O #∞O_ç 6 =kQÍ- Hõà◊„`« ‰õΩ@∞O|=Ú, |O^èŒ∞=ÙÅ
~ÀQÆ=Ú
9= ÉèÏ=O #∞O_ç 5 =kQÍ- `«O„_ç Ü≥ÚHõ¯ J^Œ$+¨ìO
10= ÉèÏ=O #∞O_ç 4 =kQÍ -L^ÀºQÆ q+¨Ü«∂Å∞,
L^ÀºQÆOÖ’ ZHõ¯=Åã≤# "≥∞@∞¡
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 19
11= ÉèÏ=O #∞O_ç 3 =kQÍ -„Ѩܫ∂}ÏÅ∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å
UHÀ^Œ~°∞Å∞
12= ÉèÏ=O #∞O_ç 2 =kQÍ -Pã¨Ê„u aÅ∞¡Å∞, HÀ~°∞ì Ѷ‘AÅ∞,
Y~°∞ÛÅ∞ `≥Å∞™êÎ~Ú.
kfifÜ«∞ ÉèÏ=O : ^èŒ# ™ê÷#O, Éèí∞lOK«∞@, Pã¨∞ÎÅ∞, <Õ~°∞Û
H˘#∞@, PǨ~° áêhÜ«∞=ÚÅ∞, ‰õΩ_çHõ#∞fl =ÚY=Ú, K«~åã¨∞÷Å∞,
ÖËYÅ∞, Ѩ„`åÅ∞, "å‰õΩ¯, ‰õΩ@∞O|O, =∞`« qâßfiã¨O, QÀà◊√§, =Ú‰õΩ¯,
<åÅ∞Hõ, JÑ≤ÊzÛ# ^èŒ#O, D ÉèÏ=O ^•fi~å `≥Å∞™êÎ~Ú.
1= ÉèÏ=O #∞O_ç 2 =kQÍ -^èŒ# ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# =º=Ǩ~åÅ∞
3= ÉèÏ=O #∞O_ç 12 =kQÍ - ™È^Œ~∞° Å, W~°∞QÆ∞ á⁄~°∞QÆ∞ "å~°∞Å
#ëêìÅ∞, Pã¨Ê„`«∞Å Ü«∞O^Œ∞
KÕ~°∞Û@, K≥~°™êʼnõΩ "≥à◊√§@
4= ÉèÏ=O #∞O_ç 11 =kQÍ - `«e¡ ™êOѶ‘∞Hõ
HÍ~°ºHõÖÏѨ=ÚÅ∞, ÖÏÉèÏÅ∞
5= ÉèÏ=O #∞O_ç 10 =kQÍ- ã¨O`å#O Ü≥ÚHõ¯ L^ÀºQÆ
q+¨Ü«∂Å∞, Q“~°=O,
q^•ºÅÜ«∂Ö’¡ "åi K«^Œ∞=ÙÅÖ’
Q˘Ñ¨Ê`«#O
6= ÉèÏ=O #∞O_ç 9 =kQÍ - `«e"¡ Ñ·≥ Ù¨ |O^è∞Œ =ÙÅ „ѨÜ∂« }ÏÅ∞
7= ÉèÏ=O #∞O_ç 8 =kQÍ - Hõà„◊ `«O ^•fi~å=K«∞Û =∞~°}Ï#O`«
~°O ã¨O„Hõ q∞OKÕ Pã¨∞÷Å∞
8= ÉèÏ=O #∞O_ç 7 =kQÍ - Hõà◊„`«=∞~°}O
9= ÉèÏ=O #∞O_ç 6 =kQÍ - `«O„_ç, QÆ∞~°∞=ÙÅ J<å~ÀQƺO,
JѨCÅ∞, â◊„`«∞ =ÙÅ∞
10= ÉèÏ=O #∞O_ç 5 =kQÍ - L^ÀºQÆ=∞O^Œ∞ ÃÑ@∞ì|_ç,
PÖ’K«#
20 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
11= ÉèÏ=O #∞O_ç 4 =kQÍ - q∞„`«∞Å Wà◊√§
12= ÉèÏ=O #∞O_ç 3 =kQÍ - ~°Ç¨Ï㨺â◊„`«∞=ÙÅ ^ŒQÆæi
„Ѩܫ∂}ÏÅ∞ `≥Å∞™êÎ~Ú.
`«$fÜ«∞ ÉèÏ=O : D ÉèÏ=O =Å¡ ‰õΩ_çK≥q, ^è≥·~°ºO, g~°`«fiO,
™È^Œ~∞° _»∞, Ü«Ú^ŒOú , HÍà◊√§, =∞#ã¨∞û, K«eOK«∞@, Éè@í ∞Å∞, K«Å#O,
z#fl„Ѩܫ∂}ÏÅ∞, |O^èŒ∞=ÙÅ∞, L`«Î~° „Ѩ`«∞º`«Î~åÅ∞, Pã≤÷
ѨOѨHÍÅ∞, ^•ã‘[#O, W~°∞QÆ∞ á⁄~°∞QÆ∞"å~°∞ "≥ÚII `≥Å∞™êÎ~Ú.
2= ÉèÏ=O #∞O_ç 2 =kQÍ- ‰õΩ@∞O| ^èŒ#O
4= ÉèÏ=O #∞O_ç 12 =kQÍ- `«e¡ Ü≥ÚHõ¯ #ëêìÅ∞, HõÅÅ∞,
|O^è#Œ O, Pã¨Ê„`«∞ ÅÖ’ KÕ~∞° @,
=∞iÜ«Ú ~°Ç¨Ï㨺 „ѨÜ≥∂QÍÅ∞
5= ÉèÏ=O #∞O_ç 11 =kQÍ- ã¨O`å#O ÖÏÉèÏÅ∞
6= ÉèÏ=O #∞O_ç 10 =kQÍ- â◊„`«∞=ÙÅ =$uÎ L^ÀºQÍÅ∞,
ã¨OѶ¨∞OÖ’ Q“~°=O
7= ÉèÏ=O #∞O_ç 9 =kQÍ- Hõà◊„`«=Ú ÖË^• ÉèÏQÆ™êfiq∞
Ü≥ÚHõ¯ `«O„_ç, "åi ^Œ∂~°„ѨÜ∂«
}ÏÅ∞, =∞`«ãO¨ |O^èŒ q+¨Ü∂« Å∞
8= ÉèÏ=O #∞O_ç 8 =kQÍ- #∂`«<À`åûǨÏO, ^Œ∞~°^Œ$+¨ìO,
P@OHÍÅ∞ `˘ÅQÆ∞@
9= ÉèÏ=O #∞O_ç 7 =kQÍ- `«O„_ç Ü≥ÚHõ¯ "åºáê~°
ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO
10= ÉèÏ=O #∞O_ç 6 =kQÍ- =$uÎ, Ǩϟ^•‰õΩ ã¨O|OkèOz#
HÀ~°∞ì =º= Ǩ~°=ÚÅ∞
11= ÉèÏ=O #∞O_ç 5 =kQÍ- q∞„`«∞Å ã¨O`å#O `≥Å∞™êÎ~Ú
K«`«∞~°ú ÉèÏ=O : WÅ∞¡, Éèí∂q∞, "Õ∞#=∂=∞, "Õ∞#Å∞¡_»∞,
"åǨÏ#O, `«e¡, P=Ù, QÆ#∞Å∞, áÈ~Ú# =ã¨∞Î=ÙÅ∞, ^Œ∞#fláÈ`«∞,
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 21
~å[ºO, ã¨∞QÆO^èŒ „^Œ"åºÅ∞, =¢™êÎÅ∞, PÉèí~°}ÏÅ∞, h~°∞, =O`≥#,
#k, HÍÅ∞=Å∞, q^Œº, áê~î°âßÅ, z#fl Ѩ_»=Å∞, =∞Oz ¿Ñ~°∞,
áêÅ∞, QÆ∞_®~åÅ∞ Éè∂í ^•#O, L^•º#=<åÅ∞, ÉÏ=ÙÅ∞, `«\ÏHÍÅ∞
`«=Ùfi@, PÖ’K«# Ü«∞O^Œ∞ ã¨Ê+¨ì`«, `«_çã≤# Éèí∂q∞ =Å¡ ѨÙ>Ëì =i
"≥Ú^ŒÖˇ·# ÃÑ·~°∞¡, áÈ~Ú# =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ ã¨O|OkèOz# PK«∂H© D
ÉèÏ=O =Å¡ `≥Å∞™êÎ~Ú.
5= ÉèÏ=O #∞O_ç 12 =kQÍ -ÃãʉõΩºÖË+¨<£ #O^Œ∞ #+¨ìO
6= ÉèÏ=O #∞O_ç 11 =kQÍ -â◊„`«∞=ÙÅ ÖÏÉèÏÅ∞, "Õ∞#=∂=∞
q∞„`«∞Å∞
7= ÉèÏ=O #∞O_ç 10 =kQÍ -Hõà◊„`«O Ü≥ÚHõ¯ L^ÀºQÆO,
ã¨OѶ¨∞OÖ’ Q“~°=O
8= ÉèÏ=O #∞O_ç 9 =kQÍ - ÖÏ@s ^•fi~å J^Œ$+¨ìO HõÅã≤
=K«∞Û@
9= ÉèÏ=O #∞O_ç 8 =kQÍ - `«O„_çH˜ "å~°ã`¨ fi« OQÍ ã¨O„Hõq∞O
z# Pã≤÷
10= ÉèÏ=O #∞O_ç 7 =kQÍ -Hõà◊„`«O Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨ÏŸ^ÀºQÆ∞Å∞
11= ÉèÏ=O #∞O_ç 6 =kQÍ -q∞„`«∞Å â◊„`«∞=ÙÅ∞, |∞∞}ÏÅ∞
12= ÉèÏ=O #∞O_ç 5 =kQÍ -`«# â◊„`«∞=ÙÅ Ñ≤Å¡Å∞, ÃãʉõΩº
ÖË+<¨ Ö£ ’ "åi ÖÏÉèOí `≥Å∞™êÎ~Ú.
ѨOK«=∞ ÉèÏ=O : Ѩx=Ú@∞¡, Ѩ#∞flÅ∞ =∞O„`«∞Å∞, `≥eq
`Õ@Å∞, Ñ≤Å¡Å∞ - „Ѩ`ÕºH˜Oz Ѩل`«∞_»∞, á⁄uÎHõ_»∞ѨÙ, ™êO„Ѩ^•Ü«∞
#ëêìÅ∞, hu, „¿Ñ=∞ =º=Ǩ~åÅ∞, ÉèÏ"å"Õâ◊O =∞O„`«O, `«O„_ç
Ü≥ÚHõ¯ â◊√ÉèíHÍ~åºÅ∞, QÆ~°ƒùO, #ѨÙOâ◊Hõ`«fi=Ú, QÆ~°ƒù^•#=Ú,
ÃãʉõΩºÖË+¨<£, =¢™êÎÅ∞, =ÚO^Œ∞K«∂ѨÙ, =Oâ◊áê~°OѨ~°º Ѩ^Œq D
ÉèÏ=O =Å¡ `≥Å∞™êÎ~Ú.
4= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 2 =kQÍ - `«e¡ #∞O_ç P^•Ü«∞O, Pã¨∞÷Å∞,
"åǨÏ<åÅ∞, Éèí∂=ÚÅ∞.
 22 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
3= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 3 =kQÍ - ™È^Œ~∞° x q∞„`«∞Å∞, á⁄~°∞QÆ∞"å~°∞,
"åi „Ѩܫ∂}ÏÅ∞
2= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 4 =kQÍ - ‰õΩ@∞O| Pã¨∞÷Å∞, HÍ~°∞¡, QÆ$ǨÏ=Ú
#O^Œ∞ âßOu ã¨O`ÀëêÅ∞
11= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 7 =kQÍ - ã¨Ç¨ÏŸ^ÀºQÆ∞Å`À ã¨O|O^è•Å∞
10= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 9 =kQÍ - L^ÀºQÆ=Ú#O^Œ∞ W|ƒO^Œ∞Å∞,
P@OHÍÅ∞, #ëêìÅ∞
9= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 9 =kQÍ - `å`«
8= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 10 =kQÍ - Hõ à ◊ „ `« ‰õ Ω @∞O|O Ü≥ Ú Hõ ¯
™êOѶ≤∞Hõ Ǩϟ^•
7= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 11 =kQÍ - "åºáê~° ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO ^•fi~å
ÖÏÉèÏÅ∞
6= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 12 =kQÍ - ~°Ç¨Ï㨺 â◊„`«∞=ÙÅ ~°Ç¨Ï㨺
HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞, Ѩx"å~°Å #+¨Oì
`≥Å∞™êÎ~Ú.
+¨+¨ª ÉèÏ=O : JѨCÅ∞, KÕ`«∞Å∞, ^˘OQÆÅ∞, ^˘OQÆ`«#=Ú,
„=}=Ú, ~ÀQÆ=Ú, â◊„`«∞=Ù, `«O„_ç "≥·Ñ¨Ù |O^èŒ∞`åfiÅ∞, HõѶ¨=Ú,
"åѨÙ, =∞â◊¥z, áêѨHÍ~°º=ÚÅ∞, ÉèÜí ∞« O, J==∂#O, L„QÆH~õ ‡° Å∞,
Ñ≤zÛ, L<å‡^ŒO, =∞<ÀÉèÏ=O, JHÍÅ Éè’[#O, |O^èŒ∞=ÙÅ #∞O_ç
HõëêìÅ∞, =¸„`«^ÀëêÅ∞, Ju™ê~°O, JѨ"å^ŒO, K≥~™° êÅÅ∞, ¿ã=,
™È^Œ~°∞Å`À =∞#ã¨Ê~°úÅ∞, ¿ã=‰õΩ_»∞, D ÉèÏ=O =Å¡ `≥Å∞™êÎ~Ú.
5= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 6 =kQÍ - ã¨O`å#O Ü≥ÚHõ¯ ‰õΩ@∞O|O
4= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 3 =kQÍ - `«e"¡ Ñ·≥ Ù¨ "Õ∞#=∂=∞Å∞, "Õ∞#`«ÅÎ ∞
3= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 4 =kQÍ - W~°∞QÆ∞ á⁄~°∞QÆ∞ "å~°Å Pã¨∞÷Å∞
2= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 5 =kQÍ - ‰õΩ@O| "åºáê~°O, "å‰õΩ¯,QÍ#O
=Å¡ J^Œ$+¨ìO
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 23
12= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 7 =kQÍ - ~°Ç¨Ï㨺 â◊„`«∞=ÙÅ Hõà◊„`«O,
=º=Ǩ~°=ÚÅ∞
11= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 8 =kQÍ - q∞„`«∞ʼnõΩ gÅ∞<å=∂ ^•fi~å
ã¨O„Hõq∞Oz# Pã≤÷
10= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 9 =kQÍ - JkèHÍiHõ „ѨÜ∂« }ÏÅ∞,|kbÅ∞,
W`«~∞° ʼnõΩ ã¨Ç¨ Ü«∞=ÚQÍ "≥à√◊ §@
9= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 10 =kQÍ - `«O„_ç Ü≥ÚHõ¯ L^ÀºQÆO
8= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 11 =kQÍ - q∞„`«∞Å =∞~°}O
7= ÉèÏ==Ú#‰õΩ 12 =kQÍ - Hõà„◊ `«OÜ≥ÚHõ¯ ~°ÇϨ 㨺â◊„`«∞=ÙÅ∞,
"åi =º=Ǩ~åÅ∞ `≥Å∞™êÎ~Ú.
ã¨Ñ¨Î=∞ ÉèÏ=O : Hõà◊„`«O, HÍ=∞O, q"åǨÏO, =ºaèKå~°O,
„Ѩ^•è #O, ÉèÏQÆ™êfiq∞, L^ÀºQÆOÖ’ xÜ«∞q∞OK«∞@, ~°ÇϨ ^•i, Z#∞fl
‰õΩ#fl =∂~°æO, „Ѩ[Å∞, ã¨OѶ¨∞O, áêu„=`«º=Ú, ѨÓÅ∞, WO„kÜ«∞
ã¨∞MÏÅ∞, ѨÙ~°∞+¨`«fiO, q"åǨÅ ã¨OYº, QÆ∞^Œ, "åºáê~°O, q^Õâ◊
=Ú# LO_»∞@, ~åÜ«∞ÉÏ~°=Ú, HÍ#∞HõÅ∞, ~å*Ϻxfl Ѩ_»Q˘@ì_»O,
â◊„`«∞=Ù#∞ [~ÚOK«@O, ^Œ`«ÎѨل`«∞_»∞, q"å^•Å∞ D ÉèÏ=O =Å¡
`≥Å∞™êÎ~Ú.
6= ÉèÏ=O #∞O_ç 2 =kQÍ - â◊„`«∞=ÙÅ ã¨OѨ^Œ, Pã¨∞Ѩ„`«∞Å∞,
*ˇà· √◊ §, "≥^· ºŒ âßÅÅ x~åfiǨÏ} =Å¡
ÖÏÉèíO
5= ÉèÏ=O #∞O_ç 3 =kQÍ - „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ / „Ñ≤ÜÚ« x ™È^Œ~∞° Å∞
4= ÉèÏ=O #∞O_ç 4 =kQÍ - `«e¡ Pã≤÷, WÅ∞¡ =∂~°∞@
3= ÉèÏ=O #∞O_ç 5 =kQÍ - "Õ∞#à◊√¡_»∞, "Õ∞#HÀ_»Å∞
2= ÉèÏ=O #∞O_ç 6 =kQÍ - ‰õΩ@∞O| HõÅǨÅ∞, áêiáÈ~Ú#
"å_»∞
12= ÉèÏ=O #∞O_ç 8 =kQÍ -â◊„`«∞=ÙÅ =∞~°}O, [i=∂<åÅ∞,
Ѷ≤~åº^Œ∞Å∞
 24 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
11= ÉèÏ=O #∞O_ç 9 =kQÍ -"åºáê~° ÖÏÉèÏÅ∞, q∞„`«∞Å
antecedents
10= ÉèÏ=O #∞O_ç 10=kQÍ - Ü«Ú^Œú =∞O^Œ∞, HõÅǨÅ Ü«∞O^Œ∞
q[Ü«∞O, L^ÀºQÆO#O^Œ∞L#fl`«,
ã¨OѶ∞¨ ¿ã=, ™êOѶ∞≤ Hõ, =∂#=`å
projects
9= ÉèÏ=O #∞O_ç 11 =kQÍ -`«O„_ç Ü≥ÚHõ¯ Hõ+¨ì=Ú
8= ÉèÏ=O #∞O_ç 12 =kQÍ -=Ú^•Ì~ÚÅ∞, ^˘OQÆÅ∞, áêi
áÈ~Ú# "åi PK«∂H˜, Hõã¨ì_ôÖ’
=ÙOK«∞@ `≥Å∞™êÎ~Ú.
J+¨ì=∞ ÉèÏ=O: =∂OQÆź |O^èŒO, =∞<ÀÉÏ^èŒ, F@q∞,
J==∂#O, PÜ«Ú+¨μ¬, Ѩ~°∞=ÙáÈÜÕ∞ q+¨Ü«∂Å∞, ^ÀëêÅ∞, J_»¤O
‰õΩÅ∞, ÉÏxã¨Å∞, =∞~°}O á⁄Ok#"åi #∞O_ç =zÛ#^Œ#O, gÅ∞
<å=∂, =∞~°}O, cè=∂ÅÃÑ· É’#ãπÅ∞, ~ÀQÆ„QÆã"Ψ ∞≥ #ÿ =ÚYO, ~å[
^ŒO_»#, ^èŒ##+¨ìO, „Ѩ=∂^•Å∞, J=Ü«∞==Ú ÖËHõáÈ=Ù@, JO`«∞
ÖËx PѨ^ŒÅ∞ D ÉèÏ=O =Å¡ `≥Å∞™êÎ~Ú.
7= ÉèÏ=O #∞O_ç 2 =kQÍ - Hõ@flO,ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞, Hõà◊„`«O
^•fi~å P^•Ü«∞O
6= ÉèÏ=O #∞O_ç 3 =kQÍ - â◊„`«∞=ÙÅ ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∞ "åiÃÑ·
^ŒÜ«∞ K«∂ѨÙ"å~°∞
5= ÉèÏ=O #∞O_ç 4 =kQÍ - ã¨O`å#O Ü≥ÚHõ¯ K«^Œ∞=Ù, q^•º
ÅÜ«∂Å∞
4= ÉèÏ=O #∞O_ç 5 =kQÍ - q^•ºã¨O|O^èOŒ , „"å`«Å ã¨O|O
^èŒOQÍ ÖÏÉèÏÅ∞
3= ÉèÏ=O #∞O_ç 6 =kQÍ - ™È^Œ~°∞x â◊„`«∞=ÙÅ∞, |∞∞}ÏÅ∞
2= ÉèÏ=O #∞O_ç 7 =kQÍ - Hõà◊„`« ^èŒ#O
12= ÉèÏ=O #∞O_ç 9 =kQÍ -‰õΩ„@^•~°∞Å∞, â◊„`«∞=ÙŠѨÓsfi‰õΩÅ∞
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 25
11= ÉèÏ=O #∞O_ç 10=kQÍ - L^ÀºQÆ=∞O^Œ∞ ÖÏÉèÏÅ∞
9= ÉèÏ=O #∞O_ç 12 =kQÍ - `«O„_çx Pã¨Ê„uÖ’ *Ë~°∞Û@,
ÖË^• ~å[H©Ü«∞OQÍ K≥~°™êÅ
Ü«∞O^Œ∞ |OkèOK«|_»∞@, x~°‚
~ÚOz# q^èŒ∞Å∞ x~°fiiÎOK«Hõ
áÈ=Ù@ `≥Å∞™êÎ~Ú.
#==∞ ÉèÏ=O : QÆ∞~°∞=Ù, q^Õâ◊Ü«∂#O, J^Œ$+¨ìO, `«O„_ç,
Láêã¨#, <åºÜ«∞ ã¨O|O^èŒ q+¨Ü«∂Å∞, ^èŒ~°‡HÍ~åºÅ∞, ѨÙ}ºO,
=∞#∞=∞_»∞, B^•~°ºO, ‰õΩb#`«, f~å÷Å∞, =∞O^Œ∞Å∞, q*Ï˝#âßGO,
=∞<À <≥·~°≈ź`«, q^ŒºÜ«∞O^Œ∞ <Õ~°∞Ê, Sâ◊fi~°ºO =∞Oz Hõ^äŒ, f~°÷
™êfl#=Ú, QÆ∞éÏ]Å∞, U#∞QÆ∞Å∞, Ü«ÚH˜,Î „âıÜ∞« ã¨∞û, Ѩ\Ïìa¿è +Hõ =∞Ok
~°O, \∫<£ ǨÖòû, ã¨=∂"Õâ◊ =∞Ok~åÅ∞, ^èŒ# K«Å#=Ú, "≥ÚII D
ÉèÏ=O `≥Å∞ѨÙ#∞.
8= ÉèÏ=O #∞O_ç 2 =kQÍ - „QÆO^ä•Å q[Ü«∞O, W#∂ûÔ~<£û
áêÅã‘Å ^•fi~å ÖÏÉèÏÅ∞,
Hõà◊„`«|O^èŒ∞ =~°æ=Ú
7= ÉèÏ=O #∞O_ç 3 =kQÍ - ÉèÏQÆ™êfi=∞º Ѩ„`åÅ∞, Hõà◊„`«=Ú
Ü≥ÚHõ¯ ^ŒQÆæi „Ѩܫ∂}ÏÅ∞
6= ÉèÏ=O #∞O_ç 4 =kQÍ - â◊„`«∞=ÙÅ Pã¨∞ÎÅ∞
5= ÉèÏ=O #∞O_ç 5 =kQÍ - =∞#∞=∞Å∞, =∞#∞=∞~åà◊√§,
ã¨O`å#O, ÃãʉõΩº ÖË+<¨ £ ÖÏÉèÏÅ∞
4= ÉèÏ=O #∞O_ç 6 =kQÍ - `«e¡ P~ÀQƺO, <åºÜ«∞Ѩ~°"≥∞ÿ#
z‰õΩ¯Å∞, JѨCÅ∞
3= ÉèÏ=O #∞O_ç 7 =kQÍ - ™È^Œ~°∞x ÉèÏ~°º, ™È^Œi Éèí~°Î,
™È^Œ~°∞Å`À Q˘_»=Å∞
2= ÉèÏ=O #∞O_ç 8 =kQÍ - ^èŒ# #+¨ìO, ^èŒ#Ѩ~°"≥∞ÿ# z‰õΩ¯Å∞
 26 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
12= ÉèÏ=O #∞O_ç 10 =kQÍ - â◊„`«∞=ÙÅ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞,
"≥∂ã¨Ñ¨Ói`«"≥∞ÿ# Ѩ#∞Å∞
‰õΩ„@Å∞
11= ÉèÏ=O #∞O_ç 11=kQÍ- q∞„`«∞Å "åºáê~° ÖÏÉèÏÅ∞
10= ÉèÏ=O #∞O_ç 12=kQÍ- L^ÀºQÆ=∞O^Œ∞ #ëêìÅ∞, Y~°∞ÛÅ∞
`≥Å∞™êÎ~Ú
^Œâ◊=∞ ÉèÏ=O : "å}˜[ºO, Ѩ^Œq, Q“~°=O, =$uÎ, q[Ü«∞O,
H©iÎ, P"Õâ◊O, =∞Oz „Ѩ=~°Î#, =∞OzQÆ∞}O, W+¨ìO, P[˝, =º=
™êÜ«∞O, ‰õΩã‘ÅÎ Ü«∞O^Œ∞ <Õ~∞° Ê, "≥^· ∞Œ º_»∞, `˘_», ã¨∞r=#O, É’^è#Œ ,
=Ú„^•kèHÍi, "≥ÚII D ÉèÏ=O `≥eÜ«∞*ËÜ«Ú#∞.
9= ÉèÏ=O #∞O_ç 2 =kQÍ- `«O„_ç P^•Ü«∞O, ‰õΩ@∞O|O
8= ÉèÏ=O #∞O_ç 3 =kQÍ- Hõà◊„`« ‰õΩ@∞O|=Ú Ü≥ÚHõ¯ z#fl
„Ѩ=∂}ÏÅ∞
7= ÉèÏ=O #∞O_ç 4 =kQÍ-Hõà„◊ `«=Ú Ü≥ÚHõ¯ `«e,¡ WÅ∞¡, K«^∞Œ =Ù
6= ÉèÏ=O #∞O_ç 5 =kQÍ- ¿ã=‰õΩÅ ã¨O`å#O
5= ÉèÏ=O #∞O_ç 6 =kQÍ- ã¨O`å#O Ü≥ÚHõ¯ â◊„`«∞=ÙÅ∞,
J<å~ÀQƺO
4= ÉèÏ=O #∞O_ç 7 =kQÍ-`«e¡ Ü≥ÚHõ¯ ™êOѶ‘∞Hõ HÍ~°ºHõÖÏ
áêÅ∞, Ѩa¡H±„@ãπìÅ∞,
q^•ºÅÜ«∂Å∞
3= ÉèÏ=O #∞O_ç 8 =kQÍ- ™È^Œ~∞° Å =∞$u, "åi `«^#Œ O`«~O°
ÅaèOz# ^èŒ#O
2= ÉèÏ=O #∞O_ç 9 =kQÍ- ‰õΩ@∞O| J^Œ$+¨ìO
12= ÉèÏ=O #∞O_ç 11=kQÍ- *Ï`«‰Ωõ x K≥_∞» HÀˆ~"åi q[Ü«∞O
HÀˆ~"å_»∞
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 27
11= ÉèÏ=O #∞O_ç 12=kQÍ- q∞„`«∞Å ~°Ç¨Ï㨺 â◊„`«∞=ÙÅ∞
#ëêìÅ∞
UHÍ^Œâ◊ ÉèÏ=O : ÖÏÉèÏÅ∞, ÉèÏQƺO, HÀiHõÅ∞, =∞<ÀHÍ=∞#
ѨÓiÎ JQÆ∞@, *Ë+¨ª „ÉèÏ`«, ™È^Œs, ‰õÄ`«∞~°∞, PǨ¡^ŒHõ~°"≥∞ÿ#
ã¨=∂Kå~°O, P^è•~°Ñ¨_»@O, |OQÍ~°O, ã¨OѨ^Œ, `«O„_ç "≥·Ñ¨Ù Pã≤÷,
=Ú`åºÅ∞, PÉè~í }° ÏÅ∞, ã¨HÅõ ã¨OѨ^ÅŒ ∞, =∞O„u Ѩ^qŒ , QÆ∞iÎOѨÙ,
Q˘Ñ¨Ê ¿Ñ~°∞, =O_»@O, K≥q, Hõà◊Ö’ <≥·Ñ¨Ù}ºO, Ñ≤Hõ¯Å∞, qÅ∞"≥·#
Ѩ„`åÅ∞ "≥ÚII D ÉèÏ=O `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.
10= ÉèÏ=O #∞O_ç 2 =kQÍ -ã¨fi„Ѩܫ∞`«flO =Å¡ P^•Ü«∞O
9= ÉèÏ=O #∞O_ç 3 =kQÍ - `«O„_ç "≥·Ñ¨Ù "Õ∞#=∂=∞Å∞, "Õ∞#
`«ÎÅ∞, ÃÑ^ŒÌ<å#fl, ÉÏÉÏÜ«∞Å∞,
`«O„_ç Ü≥ÚHõ¯ ^ŒQiæÆ „ѨÜ∂« }ÏÅ∞,
`«O„_ç #∞O_ç ã¨=∂Kå~°O.
8= ÉèÏ=O #∞O_ç 4 =kQÍ - z`«ÎâßOu HÀÖ’Ê=Ù@, <åºÜ«∞
q^Œº, ~°Ç¨Ï㨺 *Ï˝#O
7= ÉèÏ=O #∞O_ç 5 =kQÍ - Hõà◊„`« =º=Ǩ~åÅ∞, "åºáê~°
ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞, ÖÏÉèÏÅ∞
6= ÉèÏ=O #∞O_ç 6 =kQÍ - â◊„`«∞=ÙÅ â◊„`«∞=ÙÅ∞, ¿ã=‰õΩÅ
J<å~ÀQƺO J^≥̉õΩO_Õ "åi
JѨCÅ∞
5= ÉèÏ=O #∞O_ç 7 =kQÍ - Ѩل`«∞x ÉèÏ~°º
4= ÉèÏ=O #∞O_ç 8 =kQÍ - `«e¡ `«^Œ#O`«~°O ã¨O„Hõq∞Oz#
Pã¨∞ÎÅ∞
3= ÉèÏ=O #∞O_ç 9 =kQÍ - ™È^Œ~°∞Å q^Õâ◊ Ü«∂#=ÚÅ∞
2= ÉèÏ=O #∞O_ç 10 =kQÍ -‰õΩ@∞O| Q“~°=O, ™êOѶ‘∞Hõ
Ѩiã≤÷u
12= ÉèÏ=O #∞O_ç 12=kQÍ - â◊„`«∞=ÙÅ#∞ <åâ◊#O KÕÜ«∞@O,
 28 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
P~ÀQƺO á⁄O^Œ@O, #ëêìÅ
#∞O_ç QÆ>ˇì‰õΩ¯@ `≥Å∞™êÎ~Ú.
^•fi^Œâ◊ ÉèÏ=O : ^Œ∞óYO, HÍÅ∞, Z_»=∞Hõ#∞fl, #+¨ìO, QÆ∂_è®
Kås, ~°Ç¨Ï™êºÅ∞, +¨_£ Ü«∞O„`«=ÚÅ∞, JO`«O, ¿Ñ^ŒiHõO, áêѨO,
â◊Ü∞« #O, K≥~™° êÅ Ü«∞O^Œ∞ |OkèOz|_»∞@, x„^•ÉèOí QÆO, JѨCÅ∞
f~°∞Û@, `«O„_ç "≥Ñ· Ù¨ ã¨OѨ^,Œ â◊„`«∞=Ù, ã¨fi~°=æ Ú#‰õΩ "≥à√◊ §@, [#∞Å
q^Õfi+¨O, |O^è#Œ O, HÍ~åQÆ$ǨτáêÑ≤,Î q"å^ŒO, â◊s~°Ñ_‘ ,» =∞~°}O,
W`«~° ^Õâ◊=ÚʼnõΩ "≥à◊√§@KÕ =∞~°}O, Y~°∞Û, ÉèÏ~åº Ç¨x.
11= ÉèÏ=O #∞O_ç 2 =kQÍ- q∞„`«∞Å`À qO^Œ∞‰õΩ PǨfi#O
10 = ÉèÏ=O #∞O_ç 3 =kQÍ-L^ÀºQÆ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ „Ѩܫ∂}ÏÅ∞
9= ÉèÏ=O #∞O_ç 4 =kQÍ-=∂`å=∞Ç≤Ï, ѨÓsfi‰õΩÅ Pã≤Î,
ã¨=Ú„^ŒÜ«∂#O.
8= ÉèÏ=O #∞O_ç 5 =kQÍ- ã¨O`å<åxH˜ ã¨O|OkèOz#
W#∂ûÔ~#∞ûÅ∞
7= ÉèÏ=O #∞O_ç 6 =kQÍ- Hõà◊„`« J<å~ÀQƺO, "≥·"åÇ≤ÏHõ
rq`«O
6= ÉèÏ=O #∞O_ç 7 =kQÍ- ¿ã=‰õΩÅ`À, J^≥̉õΩO_»∞"åi`À
q"å^•Å∞
5= ÉèÏ=O #∞O_ç 8 =kQÍ-ã¨O`å#=Ú Ü≥ÚHõ¯ =∞$u, qѨ`∞« ÅÎ ∞
Z`«∞ÎH˘x áÈ=Ù@ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q
4= ÉèÏ=O #∞O_ç 9 =kQÍ- q^Õj K«^Œ∞=Ù, x"åã¨O
3= ÉèÏ=O #∞O_ç 10 =kQÍ -™È^Œ~°∞Å L^ÀºQÆO
2= ÉèÏ=O #∞O_ç 11 =kQÍ -|O^è Œ ∞ =ÙÅ ‰õ Ω @∞OÉÏÅ∞,
‰õΩ@∞O| q∞„`«∞Å∞
3= ÉèÏ=O "≥Ú^Œ\ ˜ `«=Ú‡x QÆ∂iÛ, 3= ÉèÏ=O #∞O_ç
3=k (5= ÉèÏ=O) ~Ô O_»= `«=Ú‡x QÆ∂iÛ `«ÖÜ ˇ ∞« *Ë™êÎ~Ú. JÖψQ
ѨOK«=∞=Ú "≥Ú^Œ\ ˜ ã¨O`å#O QÆ∂iÛ `≥eÑ≤`Õ, ^•x #∞O_ç 3=
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 29
ÉèÏ=O (7= ÉèÏ=O) Ô~O_À ã¨O`å<åxfl, 9= ÉèÏ=O =¸_»=
ã¨O`å<åxfl `≥eÜ«∞*Ë™êÎ~Ú. WÖÏ H˘kÌ „ѨÜ∞« `«flO ^•fi~å U ÉèÏ=O
UU |O^èŒ∞`åfiÅ QÆ∂iÛ `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎO^À Hõ#∞HÀ¯=K«∞Û. ÉèÏ"åÅ∞
"Õ\ ˜ÃÑ· PkèѨ`«ºO HõeæÜ«Ú#flÜ≥∂ `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞, `«# ¿ãflÇ≤Ï`«∞x `«Ñ≤ÊáÈ~Ú# H˘_»∞‰õΩ QÆ∂iÛ
J_çQÍ_»#∞‰õΩO^•O. ÅQÆflO Ѩ$K«Ûù‰õΩ}˜‚, UHÍ^Œâ◊O q∞„`«∞x,
UHÍ^ŒâO◊ #∞O_ç ѨOK«=∞O, JO>Ë `«$fÜ«∞O `«ÑÊ≤ áÈ~Ú# ÉÏÅ∞x
`≥Å∞ѨÙ`å~Ú.

"Õ∞+¨O
ÅѶ¨∞flO
‰õΩOÉèíO
K«„HõO : 1

^èŒ#ã¨∞û

K«„HõOÖ’ ÅQÆflO ‰õΩOÉèíO Ѩ$K«Ûù‰õΩ_»∞.

11= ÉèÏ=O - q∞„`«∞_»∞ (`«Ñ≤ÊáÈ~Ú# Ñ≤Å¡"åx `«O„_ç)
11= ÉèÏ=O #∞O_ç 5=k JO>Ë "Õ∞+¨O - `«Ñ≤ÊáÈ~Ú#
Ñ≤Å¡"å_çx ã¨∂z™êÎ~Ú.
ÖË^• WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ `«$fÜ«∞O q∞„`«∞x ã¨O`å
<åxfl `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.
 30 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú

„QÆǨÏjÅ=ÚÅ∞
D J^蕺ܫ∞=ÚÖ’ =∞#=Ú „QÆÇϨ jÅ=ÚÅ QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞
‰õΩO^•O. =∞#=Ú ™ê^è•~°}=ÚQÍ „QÆÇ¨ Å∞ J#∞ =∂@ "å_»∞`«∞#fl
ѨÊ\˜H˜ „Ѩã¨∞Î`« =∞# J^茺ܫ∞#OÖ’ `˘q∞‡k „QÆǨÅ∞ =∂„`«"Õ∞
=ÚYº"≥∞ÿ#q. Jq :
1) ã¨∂~°∞º_»∞ 2) K«O„^Œ∞_»∞
3) ‰õΩA_»∞ 4) |∞^èŒ∞_»∞
5) QÆ∞~°∞_»∞ 6) â◊√„‰õΩ_»∞
7) â◊x 8) ~åǨï=Ù
9) ˆH`«∞=Ù
D „QÆǨÅ Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ"åÅ∞, QÆ∞}=ÚÅ∞, PkèѨ`åºÅ
QÆ∞iOz =∞#=Ú ã¨Ô~·# J=QÍǨÏ# ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ"åe. „Ѩu
„QÆÇϨ =Ú J<ÕHõ q^è=Œ ÚÖˇ#· ÅHõ}Δ ÏÅ#∞ Hõe=æ ÙO@∞Ok. D QÆ∞}ÏÅ∞
ÖË^• „ѨÉèÏ"åÅ∞ YQÀàÏxHÀ Éè∫uHõ âߢ™êÎxH© ã¨O|OkèOz#q
HÍ=Ù. „QÆǨÏjÖÏÅ∞ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# xQÆ∂_®~å÷Å∞ Hõey#q.
~°q : ~åy, |OQÍ~°=Ú, W`«Î_ç, qÅ∞"≥·# =ã¨∞Î=ÙÅ∞, `«O„_ç,
QÆ∞O_≥, r=â◊HΘ Jxflq^è=Œ ÚÖˇ#· â◊√ÉèÏÅ∞, P`«‡, H©i,Î nÑ≤,Î ^è~·≥ º° =Ú,
q[Ü«∞=Ú, „ѨÉèí∞`«fi=Ú, „ѨÉèí∞`«fi ÉèÏQÆ™êfi=∞º ã¨Oã¨÷Å Ü«∞O^Œ∞
L^ÀºQÆ=Ú, „w+¨‡ |∞∞`«∞=Ù, t=Ù_»∞, J_»=ÙÅ∞, Ѩ~°fi`å~ÀǨÏ},
Ü«∞[˝ Ü«∂QÍ^Œ∞ÅÖ’ áêÖÁæ#∞@, ^Õ"åÅÜ«∞=ÚÅ∞, "≥^· ∞Œ º_»∞, ~åA,
|∞∞ufiA_»∞, =∞O„u,ѨÙe, ÖË_,ç ǨÏOã¨, ~å*Ï„â◊ Ü«∞=Ú, PÜ«∞#=Ú,
Hõà√◊ §, „Éè=í ∞}=Ú, HõÅѨ,t~À"åº^è∞Œ Å∞, ~åà◊√§, ™êOѶ∞‘ Hõ HÍ~°ºHõÖÏ
áêÅ∞, #nf~åÅ∞, HÔ OѨÙ, â◊„`«∞ |O^è#Œ =Ú, ÖÏ=ÙQÍ =ÙO_Õ^•~°=Ú
HÍëêÜ«∞=Ú, â◊„`«∞`«fi=Ú, n~°…HÀѨ=Ú, ~å[™œ^èŒ=ÚÅ∞, "≥·Éèí"À
¿Ñ`«"≥∞ÿ# Wà◊√§ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å\˜ÃÑ· ã¨∂~°∞ºxH˜ JkèHÍ~°=Ú HõÅ^Œ∞.
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 31
~°q "Õ_ç `«`«fi=Ú QÆÅ â◊s~°=Ú, ѨÅ∞K«x A@∞ì, ѨÅ∞K«x
Hõ#∞Ô~ѨÊÅ∞, Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞, Z„~°x "Õ∞xKèåÜ«∞, ~°HõÎ =~°‚<Õ„`åÅ∞,
Z„~°x =G=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz#"å_»∞, Z=ÚHõ ѨÙ+Hì≤ eõ y# ^è$Œ _»HÍÜ«Ú_»∞,
P*Ï#∞ÉÏǨï_»∞.
t"åÅÜ«∂Å∞, á⁄ÖÏÅ∞, ZO_ç# Éèí∂=ÚÅ∞, `«∂~°∞Ê k‰õΩ¯
"≥Å∞QÆ∞ Hõey# „QÍg∞} „áêO`åÅ∞, "≥∞^ÿ •<åÅ∞ "≥ÚII ~°q ã¨OKå~°
™ê÷<åÅ∞.
K«O„^Œ∞_»∞ : `«e,¡ P"≥∞, ã¨~H° }
Δõ , =∞#ã¨∞û, ã¨=Ú„^Œ ™êfl#=Ú,
|∞∞`«∞Ѩ=<åÅ∞, Q˘_»∞QÆ∞Å∞, qã≤<≥Hõ„~°Å∞, Ѩà◊√§, ã¨∞xfl`«`«fiO,
ѨÓÅ∞, *Á#flÅ∞, =º=™êÜ«∞O, =Ú`åºÅ∞, HõOK«∞, "≥O_ç, fÑ≤,
áêÅ∞, ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞, hà◊√§, #∂`«∞Å∞, `«\ÏHÍÅ∞, ‰õΩ@∞ì Ѩx"å~°∞,
F_»ˆ~=ÙÅ∞, Q˘Å¡ÉèÏ=∞Å∞, =∞Oz PǨ~°=Ú, ã¨fiã¨÷`«, JO^ŒO,
JÜ«∞ºÑ¨Ê Éèí‰õΩÎÅ∞, ¢ã‘ÎÅ∞, KåHõe, Ô~·`«∞Å∞, [ÅK«~åÅ∞, ‰õΩO^Õà◊√§,
H˘OQÆÅ∞, ÖËà◊√§, K«HÀ~°=Ú "≥ÚII"å\˜ÃÑ· K«O„^Œ∞#‰õΩ JkèHÍ~°=Ú
HõÅ^Œ∞. K«O„^Œ∞_»∞ ÃÑ^ŒâÌ s◊ ~°=Ú, ã¨#flQÍ#∞, =∞OzKåÜ«∞, JO^Œ"∞≥ #ÿ
QÀ^èŒ∞=∞ ÖË^• he =~°‚=Ú Hõey# Hõà◊√§, ѨÅK«x "≥∞`«Î<≥·# A@∞ì,
=∞$^Œ∞ÉèÏ+¨}=Ú, `≥Å¡x ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞, <åEÔH·# áê~°^Œ~°≈Hõ ~°∂Ѩ=Ú
HõÅ"å_»∞. âı¡+¨‡=Ú, "å`«`«`«fi=Ú, <≥=∞‡^Œ~Ú# ã¨fiÉèÏ==Ú
HõÅ"å_»∞, `≥eq, ã¨∞QÆO^è•Å∞, ^Œ∞~°=æ ÚÅ∞, „ÉÏǨχ}∞_»∞, |^ŒHú =õ Ú,
ã¨~°∞ÌÉÏ@∞`«#O, JѨ™ê‡~°Hõ=Ú, L^Œ~°=Ú, ѨÙÅ¡^Œ#=Ú, K≥~°‰õΩ,
>ˇáÿ ê¶ ~Ú_£, qxÜ≥∂QÆ=Ú, =_®¤}=Ú, LѨC, â◊~^° $Œè `«∞=Ù, =ÚǨï~°Î
HÍÅ=Ú, =ÚY=K«ã¨∞û, QÀ^èŒ∞=∞Å∞, ÃÑ~°∞QÆ∞, „Ѩ[Å∞, q^Õj
Ü«∂#=Ú, ~å[zǨflÅ∞, ã¨~°Ê=Ú, Ѩ@∞ì =G=ÚÅ∞, ã¨Ê\˜HÍÅ∞,
=O@ ™ê=∂„y, HõuÎÑ‘@, =∞$}‡Ü«∞ áê„`«Å∞, "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ÃÑ·
K«O„^Œ∞x PkèѨ`«ºO HõÅ^Œ∞.
 32 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
J=∞‡"åi ^Õ"åÅÜ«∂Å∞, JO`«óѨÙ~åÅ∞, =O@QÆ^Œ∞Å∞,
™êfl<åÅ QÆ^Œ∞Å∞, `«\ÏHÍÅ∞, =¸eHõÅ∞, "≥ÚHõ¯Å∞, =∞^茺=Ú
#∞OK«∞ „Ѩ^ÕâßÅ∞, JÅ"å@∞¡, Dâß#º k‰õΩ¯ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q
K«O„^Œ„QÆÇ¨Ï ã¨OKå~° „Ѩ^ÕâßÅ∞.
‰õΩA_»∞ : |Å=Ú, g~°`«fi=Ú, ™È^Œ~°∞_»∞, Éèí∂q∞ #∞O_ç
L`«Ê#fl=∞QÆ∞#q, „‰õÄ~°`«fi=Ú, Jã¨Ç¨Ïº=Ú, ^Õfi+¨=Ú, Jyfl,
=O\˜Å∞¡, |OQÍ~°=Ú, |O^è∞Œ =ÙÅ∞, PÜ«Ú^è•Å∞, ^˘OQÆÅ∞, âßs~°Hõ
â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ∞, Jã¨`º« =Ú, Hõeq∞, ÉËHsõ Å∞, =∂O㨠^Œ∞HÍ}ÏÅ∞,
¿ã<åkèÑu¨ , |∞∞}ÏÅ∞, ~°H„Îõ ™ê==Ú, =O@"å_»∞, â◊G^è•i, HõO™êe,
"Õ∞+¨=Ú, HÀ_çѨÙOA, QÆ∞O@#Hõ¯, HÀu, QÆ^ŒÌ, <≥·uHõ qÅ∞=Å∞
HÀÖ’Ê=Ù@, Z„~°x =∞^茺=Ú, â◊„`«∞=Ù, #QÍ~å, =¸~°∞ö_»∞,
^Œ∞+¨ì=∞$QÍÅ∞, HÀѨ=Ú, q^ÕjÜ«∂#=Ú, L+¨‚=Ú, ~å[¿ã=,
P\’"≥Úɡ·Öòû, Ü«∞O„`åÅ∞, ~åy, Y_®æÅ∞, |Öˇ¡=Ú, Hõ`«∞ÎÅ∞,
ÉωõΩÅ∞, `«∞áêH©Å∞, Ü«∞=fi#=Ú, ^Œ∞~åfiã¨#, ã¨=∂"Õâ◊ "ÕkHõ,
xO^ŒÅ∞, J|^ŒÌ „ѨKå~åÅ∞, =∂Oã¨ÉèíHõΔ}, „w+¨‡ |∞∞`«∞=Ù, „|Ǩχ,
J@g JkèHÍi, „QÍ=∂kèHÍi, JqhuѨ~°∞_»∞, ^Œ∞~°ƒùÅ`«fi=Ú,
^Œ#∞ifi^蕺 „áêg}º=Ú, ™ê=∞"Õ^Œ=Ú, W#∞=Ú, „‰õÄ~°=∞$QÆ
<Õ`«$`«fi=Ú, ™êfi`«O„`«º=Ú, ǨωõΩ¯ÅÔH· áÈ~å@=Ú, JâßOu,
^Œ$_è`» fi« O, ~°HÇÎõ Ï‘ #`«, "åǨÏ<å~ÀǨÏ}, ѨQ_Æ ®Å∞, „ѨÜ∂≥ QÆâßÅÅ∞,
=∞[˚ y~°*ÏÅ A@∞ì, ^Œ$_è»HÍÜ«∞=Ú, ã¨#fl<≥·# #_»∞=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞
"å\˜ÃÑ· ‰õΩA_»∞ PkèѨ`«ºO HõeyÜ«ÚO\Ï_»∞. ‰õΩAxk L„QÆ^Œ$+≤ì,
Ü«∞=fi# ~°∂Ѩ=Ú, ÃÑ·`«º`«`«fi=Ú, „‰õÄ~°`«fi=Ú, J`«#∞ Z„~°x
=G=ÚÅ∞ ^èŒiOK«∞"å_»∞, Z„~°x â◊s~°KåÜ«∞ QÆÅ"å_»∞.
áê`åà◊=Ú, ^˘OQÆÅ∞, ^Œ∞+¨μÅì ∞ ^•y=ÙO_Õ „Ѩ^âÕ ßÅ∞, QÆ#∞Å∞,
Ü«Ú^Œú Éèí∂=ÚÅ∞, Jyfl=ÙO_Õ „Ѩ^ÕâßÅ∞, ^ŒH˜Δ}O "≥Ú^ŒÅ~Ú#q
‰õΩAx ã¨OKå~°™ê÷#=ÚÅ∞, ‰õΩ=∂~°™êfiq∞ ‰õΩA#‰õΩ Jkè^Õ=`«.
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 33
|∞^è∞Œ _»∞ : q^•º~°#˚ , "å‰õΩ¯, =Hõ$`«fiO, Åe`«Hàõ Ï <≥Ñ· Ù¨ }º=Ú,
"Õ∞#=∂=∞, Jã≤÷Hõ`«fi=Ú, |∞kú`À „QÆÇ≤ÏOKÕ q+¨Ü«∂Å∞, `åºQÆ=Ú,
"≥·+¨‚"å~å^èŒ#, ã¨`«º=Ú, =Ú`«ºÑ¨Ù zѨÊÅ∞, qǨ~°ã¨÷ÖÏÅ∞, q^Œ∞º`ü
ZÅ¢HÍìxH± q+¨Ü∂« ÅÜ«∞O^Œ∞ <≥Ñ· Ù¨ }º=Ú, "≥*· Ï˝xHõ ѨiHõ~åÅ∞, ÖËY#
™ê=∂„y, HõÅ=ÚÅ∞, „"å`« Ѩx=Ú@∞¡, |O^èŒ∞`åfiÅ∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞,
Ǩ㨺O, K«=∞`å¯~°=Ú, ™È^Œs ã¨O`å#O, QÀáêʼnõΩ_»∞, ѨO_ç`∞« _»∞,
KÕu=$`«∞ÎÅ"å_»∞, QÆ}‰õΩ_»∞, q+¨μ‚Éèí‰õΩÎÅ∞, QÆ~°∞_»∞_»∞, ~å=∞zÅ∞Hõ,
Ñ≤e,¡ QÆ∞„~åÅ∞, Y*Ï<å, QÆ}`˜ =« Ú, ~°K#« , „ÉÏǨχ}∞_»∞, â◊¥„^Œ∞_»∞,
Ѩ^•u ^Œà=◊ Ú, ÃÑ^ŒÌ |OQÆàÏÅ∞, P‰õΩѨKÛ« , tÅÊ=Ú, *’ºu+¨º=Ú,
^Õ"åÅÜ«∞=Ú, "Õ^•O`«O, =∂`å=∞Ǩï_»∞, `«O„_ç"Ñ·≥ Ù¨ |O^è∞Œ `åfiÅ∞,
#ѨÙOã¨Hõ`«fi=Ú, ѨK«Û~å~Ú, ÉÏʼnõΩ_»∞, "≥·~åQƺ=Ú, ¿ÇÏ=∞O`«
|∞∞`«∞=Ù, <åaè, |ǨïÉÏëê „áêg}º`«, J^è~Œ fi° } "Õ^OŒ , ѨÙ#~°∞`«ÊuÎ
J=Ü«∞"åÅ∞, ã¨=∞ÉèÏ==Ú, ~°`fl« ѨsHõ‰Δ Ωõ _»∞, „áê~°#÷ Å∞, J=`å~åÅ∞,
=∞O„`«=Ú, Ü«∞O„`«=Ú, ~åÜ«∞ÉÏ~° HÍ~åºÅÜ«∂Å∞, QÆ∞=∂™êÎ
L^ÀºQÍÅ∞, aÅ∞¡Å∞, K«~‡° =Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞"åxÃÑ· |∞^è∞Œ _»∞ JkèHÍ~°=Ú
Hõey =ÙO\Ï_»∞.
|∞^èŒ∞_»∞ P‰õΩѨK«Ûx KåÜ«∞, K«Hõ¯x â◊s~° x~å‡}=Ú Hõey
ÃÑ·`«º, "å`«, âı¡+¨‡ ÅHõΔ}ÏÅ∞ =¸_»∞#∞ HõÅ"å_»∞ Z„~°x qâßÅ
<Õ„`«=ÚÅ∞, #~åÅ∞ÃÑ·H˜ HõxÑ≤OK«∞ â◊s~°O, „Ñ≤Ü«∞"å‰õΩ¯Å∞,
ѨÅ∞‰õΩ"å_»∞† q^•ºÅÜ«∂Å∞, „QÆO^ä•ÅÜ«∂Å∞, "≥·+¨‚"åÅÜ«∂Å∞,
PǨ¡^Œ=Ú LÖÏ¡ã¨=Ú HõeyOK«∞ „Ѩ^ÕâßÅ∞ |∞^茄QÆÇ¨Ï ã¨OKå~°
™ê÷<åÅ∞.
QÆ∞~°∞_»∞ : *Ï˝#=Ú, ã¨^Œ∞æ}ÏÅ∞, ã¨O`å#=Ú, ã¨p=ÙÅ∞,
=∞O„`«∞Å∞, jÅ=Ú, *Ï˝#"åºÑ≤,Î ÉèÏsHÍÜ«∞=Ú, "Õ^•Å∞, âߢ™êÎÅ∞,
Ѩq„`« „QÆO^ä•ÅJ^躌 Ü«∞#=Ú, ã¨=∞$kú, „áêÜ«∞tÛ`«OÎ , ÃÑ^ŒÅÌ Ü«∞O^Œ∞,
^≥·==Ú Ü«∞O^Œ∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ Ü«∞O^Œ∞, ÉèíH˜Î „ѨѨ`«∞ÎÅ∞, Y*Ï<å,
 34 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
WO„kÜ«∂Å∞, WO„kÜ«∂Å#∞ [~ÚOK«∞@, Éèí~°Î Ü≥ÚHõ¯ ™œYº=Ú,
ɡ·~åy, =ÚY∞ºÅ∞, =∞`åkèHÍ~°∞Å∞, Ñ‘~îåkèѨ`«∞Å∞, áê=Ù~°=Ú,
ǨÏOã¨, QÆ∞é]=Ú, ã¨fi^èŒ~°‡=Ú, P=ÙÅ∞, áê^Œ∞ѨÙ, HÍ~°∞¡, g∞=∂Oã¨
*’ºu+¨º=Ú, `å`«, =∞#=_»∞, h~°∞"åºkè, J#flÜ«∞º, Éèí=#=Ú,
¿ÇÏ=∞O`«=Ú,`˘_»Å∞, *ÏfÜ«∞™ê÷~Ú =∞iÜ«Ú ~åK«iHõÑÙ¨ ѨÙ~°™ê¯~°
=ÚÅ∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞, =HõÎ $`«fi <≥·Ñ¨Ù}º=Ú, |Å∞ѨÙ, Ѩq„`« [Å=Ú,
Z`≥#Π™œ^è•Å∞, `Õ<,≥ #∂<≥, Ѩ@∞ì, ѨÅH¡ Å© ∞, ѨÙ+¨º~åQÆO "≥Ú^ŒÅQÆ∞
"åxÃÑ· QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ JkèHÍ~°=Ú HõÅ^Œ∞.
QÆ∞~°∞=Ù S# =HõΔã¨÷Å=Ú, X_»∞¤, á⁄_»∞QÆ∞, ÖÏ=Ù, ÉÏ#á⁄@ì
Ѩã≤q∞KåÜ«∞, Q“~°=~°‚O Hõey# Hõà◊√§ =∞iÜ«Ú A@∞ì ã¨Ê+¨ì`«
‰õÄ_ç# "åQÍú\ ˜, `≥eq`Õ@Å∞, ^èŒ#=Ú#O^Œ∞ Pã¨H˜Î, âßO`«ã¨fiÉèÏ
==Ú, âı¡+¨‡`«`«fi=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞#∞.
Y*Ï<åÅ∞, x^èŒ∞Å∞, Jâ◊fi^Œú, =$HΔÍÅ∞, ^Õ"åÅÜ«∂Å∞, K«iÛ,
Ñ‘~åî Å∞, Dâß#ºO, Ѩq„`« ™ê÷<åÅ∞, ¿ÇÏ=∞O`«=Ú, <åºÜ«∞™ê÷<åÅ∞,
=GHÀâ◊=Ú "≥Ú^ŒÅ~Ú#q QÆ∞~°∞ ã¨OKå~° ™ê÷#=ÚÅ∞.
â◊√„‰õΩ_»∞ : ã¨OѨ^Œ, "åǨÏ<åÅ∞, =¢™êÎÅ∞, PÉèí~°}ÏÅ∞,
Éè=í <åÅ∞, ã¨Ow`«O, <å@ºO, ã¨Ow`«"å~Ú^•ºÅ∞, ÉÏ^è,Œ ã¨O`À+¨O,
ã¨∞QÆO^è•Å∞, ѨÙ=ÙfiÅ∞, HÍ=∞„Ѩ=$uÎ Hõq`«Å∞, P@Å∞, q<À^Œ=Ú,
WO„kÜ«∞ã¨∞YÖ’Å`«fiO, ã¨ÅǨ^•~°∞, =∞^è∞Œ ~°"å‰õΩ¯, ÃÑo§ "Õ_∞» HõÅ∞,
"åºáê~°∞Å∞, <Õ`« Ѩx"å~°∞, #~°‰Î Ωõ Å∞, QÍÜ«∞‰õΩÅ∞, "Õâº◊ Å∞, <≥=∞e,
^Œ∞#fláÈ`«∞, zÅ∞Hõ, P=Ù, ^èŒ=à◊=~°‚O, "≥O_ç, =„[=Ú, "≥·â◊√ºÅ∞,
JO^ŒO, =∞^茺=Ü«∞ã¨∞û, ™ê~°Oy, g}, "Õ}∞=Ù, ¢ã‘Î "åº"≥∂ǨÏO,
g~°º=Ú, ã¨`º« =Ú, #@#, ~°u„áêg}º=Ú, ™êO„Ѩ^•Ü«∞ #$`åºÅ∞,
ÅH©;^Õq, H©}Δ O˜ K«_O» , ѨQÅÆ ∞ `«ex¡ , ~°ÇϨ 㨺 J=Ü«∞"åÅ∞, Ü«∞[ˆ~fi
^Œ=Ú â◊√„‰õΩx q+¨Ü«∞=ÚÅ∞.
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 35
â◊√„‰õΩ_»∞ JO^Œ"≥∞ÿ# J=Ü«∞= ™œ+¨ì=O, Z`≥ÂÎ# PHÍ~°=Ú,
Ѩ@∞ì=Öˇ "≥∞`«Î<≥·# LOQÆ~°=ÚÅ∞ uiy# X`≥ÂÎ# A@∞ì, qâßÅ"≥∞ÿ#
JO^Œ"≥∞ÿ# Hõà◊√§, J<ÕHõ =~°‚=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# =G=ÚÅ∞ ^èŒiOK«∞
"å_»∞, „áœ_è=» Ü«∞ã¨∞û, QÆiHÔ ~°OQÆ∞ HõeyÜ«ÚO_»∞#∞. JO`«óѨÙ~°=Ú,
ã≤x=∂Å∞, Ǩϟ@à◊√§, â◊Ü«∞#=∞Ok~åÅ∞, #~°Î#âßÅÅ∞, "Õâߺ
„QÆ∞ǨÅ∞, =ã¨O`« |∞∞`«∞=Ù, PˆQflÜ«∞=Ú, â◊√„Hõ ã¨OKå~° ™ê÷<åÅ∞.
â◊x : â◊x PkèѨ`«ºOÖ’ PÜ«Ú+¨μ¬, Hõ~°‡, Ѩi}Ï=∞=Ú,
ÉèíÜ«∞=Ú, Ѩ^ŒK«∞ºu, J<å~ÀQƺ=Ú, Ѩx, Ѩx"å_»∞, ^•i„^ŒºO,
HÍÜ«∞Hõ+¨ìO, áêѨ=Ú, JѨq„`«=Ú, qâßfiã¨=Ú, ¿ã"åQÆ∞}=Ú,
W#∞=Ú, pѨÙà◊√§,=º=™êÜ«∞ Ѩx=Ú@∞¡, outhouse, K≥~°™êÅ,
|OnQÍ =ÙO_»∞@, #∂<≥ =~°Î‰õΩ_»∞, #Å¡x~°OQÆ∞, U#∞QÆ∞, Hõ=∞‡i,
HÍH˜, HÀ~ÚÅ, hK«=~°‚=Ú, ^•ã≤, QÍ_ç^Œ, JO^Œ"≥∞ÿ# K«∂ѨÙÅ∞,
HõÅѨ, Ѩ‰ΩΔõ Å∞, ^Œ∞~°∞}æ r=#=Ú, â◊¥„^Œ∞Å∞, tt~°|∞∞`«∞=Ù, J„Hõ=∞
ã¨O`å#=Ú, hK«[#‡, ã¨O=`«û~°=Ú, â◊¥„^Œ∞_»∞, "≥·â◊√º_»∞, `«O„_ç,
^Œ∞ѨÊ\˜, *Ï˝u, „H˜O^ŒÑ¨_»∞@, #∂<≥, J*Ï˝#=Ú, JkèHÍ~°=Ú,
"Õ∞HõÅ∞, ^Œ∞#fláÈ`«∞Å∞, ~°u™œYº=∞O^Œ∞ W+¨=ì ÚHõÅ"å_»∞, Ü«∞=Úx
ѨÓlOK«∞"å_»∞, hÅO, ™È_çÜ«∞O HõÅ=Ù. â◊x á⁄_»"≥·# ã¨#flx,
á⁄_»∞K«∞H˘KÕÛ Z=ÚHõÅ∞, Ѩà◊√§, a~°∞Ãã·#, ^Œ@ì"≥∞ÿ# á⁄\˜ì A@∞ì,
^Œ@"ì ∞≥ #ÿ Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞, ‰õΩO\˜`#« =Ú, #~°=ÚÅ∞ ÃÑH· ˜ HõxÑ≤OK«∞@,
|^ŒÌHõ=Ú, JÅã¨`«fi=Ú, "≥#∞fláÈ@∞ ã¨fiÉèÏ==Ú, "å`«`«`«fi=Ú,
#~åÅÃÑ· PkèѨ`«º=Ú HõÅ"å_»∞, Hõiî# ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú, Jâ◊√z,
~“„^Œ=Ú, HÀѨ=Ú, #Å¡x ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ ^èŒiOKÕ"å_»∞, =Úã¨e"å_»∞,
hK«[#„Ѩ^ÕâßÅ∞, ‰õÄbѨx "å~°∞O_Õ „Ѩ^ÕâßÅ∞, =∞$`«∞º
^Õ"åÅÜ«∂Å∞, Z_®i, Ѩ_»=∞~°, [#ã¨OKå~°=ÚÖËx „Ѩ^ÕâßÅ∞,
K≥`«Î ‰õΩO_ôÅ∞, tkäÖÏÅ∞ "≥Ú^ŒÖ~Ú#q â◊x ã¨OKå~° ™ê÷#=ÚÅ∞.
~åǨï=Ù : Q˘_»∞QÆ∞Å∞, ‰õΩ`«~¯° =Ú, ~å[ºã¨=Ú^•Ü«∞=Ú, „‰õÄ~°
"åHͺÅ∞, "Õ∞¡K«∞ÛÅ∞, ^Œ∞+¨ì¢ã‘ÎÅ∞, <åã≤ÎHõ`«fi=Ú, "≥·q^茺=Ú,
 36 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
áêëê}`«fiO, ^ŒH˜Δ}O, Ñ‘_»Å∞, ‰õΩ~°∞ѨÙÅ∞, ѨQÆ∞à◊√§, Ѩ~°fi`åÅ∞,
JÜ≥∂=∞Ü«∞=Ú, ^Õâ◊|Ç≤Ïëê¯~°=Ú, "å`«=Ú, âı¡+¨‡=Ú, ^Œ∞óY=Ú,
`Õà◊√§, ã¨~åÊÅ∞, HõÅʼnõΩ J~°÷=Ú, =∂#ã≤Hõ â◊‰õΩÎÅ∞, =∞O„`åÅ∞,
`«O„`åÅ∞, =#^Œ∞~°æ [O`«∞=ÙÅ`À Hõeã≤ ã¨OK«iOK«∞@, P`«‡Ç≤ÏOã¨,
ã¨fieOQÆ ã¨OѨ~°¯=Ú, QÍe "≥ÚII ~åǨï=Ù Pnè#=ÚÖ’xk.
p=∞ŠѨÙ@ìÅ∞, ™⁄~°OQÍÅ∞, â◊‡âß#=Ú, ã¨=∂^è∞Œ Å∞, QÆ∞ǨÏÅ∞,
É∫^Œ∞úÅ∞, áê=ÚÅ"å_»∞, QÍ_ç^Œ, Q˘„Ô~, `À_ÕÅ∞, pHõ\ ˜, ^À=∞Å∞,
„H˜=ÚÅ∞, H©@HÍÅ∞, QÆ∞_»¡QÆ∂| "≥ÚII ~åǨï ã¨OKå~° ™ê÷#=ÚÅ∞,
g\˜`Àáê@∞ â◊xHÍ~°Hõ`åfiÅÃÑ· ‰õÄ_® ~åǨï=Ù PkèѨ`«ºO Hõeæ
=Ù<åfl_»∞.
ˆH`«∞=Ù : "≥·^Œ∞º_»∞, ‰õΩHõ¯, =O@"å_»∞, "≥∂HõΔ=Ú, xkè, ÉÏ^èŒ,
ã¨OѨ^,Œ ^Œ∞óY=Ú, Juã¨∞xfl`«`fi« O, Ѩq„`« #n™êfl#=Ú, KÕ`|« _ç,
`«O„`Àáêã¨#, q*Ï˝# âßG=Ú, P`«‡*Ï˝#=Ú, =∞ø#=Ú, qÖÏã¨=Ú,
J^Œ$+¨ì=Ú, â◊„`«∞=Ù #∞O_ç W|ƒO^Œ∞Å∞, H˘OK≥=ÚQÍ Éèí∞lOK«∞@,
"≥·~åQƺ=Ú, J<åã¨H˜Î, PHõe, Hõ_»∞ѨÙ<˘Ñ≤Ê, ™ÈÊ@Hõ=Ú, P^蕺u‡Hõ
™ê^èŒ#, t=Ùx, q<åÜ«∞Hõ P~å^èŒ#, â◊¥„^Œ∞_»∞, p=∞ÅѨÙ@ìÅ∞,
HõÅ∞QÆ∞, ™⁄~°OQÍÅ∞, pHõ\ ˜, É∫^Œ∞ÌÅ∞, áê=ÚÅ"å_»∞, QÍ_ç^Œ,
`À_ÕÅ∞, áê=ÚÅ∞ Hˆ `«∞=Ù Pnè#=ÚÖ’xq g\˜`Àáê@∞ ‰õΩ[ „QÆÇ¨ kè
Ѩ`«ºOÖ’ L#fl q+¨Ü«∂ÅÃÑ· ˆH`«∞=Ù PkèѨ`«ºO Hõey =ÙO\Ï_»∞.
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 37

~åâ◊√ÅO^Œ∞ „QÆǨÅ∞
#=„QÆǨÅ∞ `å=ÚO_»∞ ~åt ##∞ã¨iOz, qq^èŒ ~°HÍÖˇ·#
Ѷ¨e`åÅxã¨∂Î LO\Ï~Ú. ~åt jÅ=ÚÅ∞, „QÆÇ¨Ï jÅ=ÚÅ∞
Hõeã≤ q∞„â◊=∞ Ѷ¨e`åÅ#∞ ã¨∂z™êÎ~Ú. WÖÏ ã¨∂zOK«|_Õ
Ѷ¨e`«=ÚÅ∞ P~åt U ÉèÏ="≥∞ÿ#k J#fl^•xfl |\˜ì Ѩ$K«Ûù‰õΩx
QÆ∂iÛ ÖË^• Z=i QÆ∂iÛ „Ѩâ◊fl "ÕÜ«∞|_çO^À P =ºH˜Îx QÆ∂iÛ
`≥eÜ«∞*Ë™êÎ~Ú.
"Õ∞+¨=∞O^Œ∞ „QÆǨÏã≤÷u
ã¨∂~°∞º_»∞ : "Õ∞+¨=∞O^Œ∞O_»QÍ =∞^茺ã¨ú"≥∞ÿ# Z`«∞Î,
„ѨHÍâ◊=O`«"∞≥ #ÿ â◊s~° KèåÜ«∞, Z„~°\ ˜ Hõà√◊ §, ѨÅ∞K«<#·≥ A@∞ì,
QÍ~°Ñ¨à◊√§, ~å[sîq.
K«O„^Œ∞_»∞ : H˘kÌ ÖÏ=Ù, ™ê=∂#º"≥∞ÿ# â◊s~°=Ú, "≥∞`«Î<≥·#
ѨÅ∞K«x A@∞ì, áêeáÈ~Ú #@∞¡O_Õ â◊s~°KèåÜ«∞, K«OK«Å
<Õ„`åÅ∞.
‰õΩA_»∞ : K«Hõ¯x â◊s~° ™œ+¨ì==Ú, ÃÑ^ŒÌ"≥·# Z=ÚHõÅ∞,
^Œ@ì"≥∞ÿ# A@∞ì, ^Œ@ì"≥∞ÿ# Hõ#∞ ÉÁ=∞‡Å∞, fHõΔ}"≥∞ÿ# K«∂ѨÙ,
Z„~°x ~°∂ѨÙ, P`«‡qâßfiã¨=Ú `˘}˜H˜ã¨ÖÏ_»∞`«∞Ok.
|∞^èŒ∞_»∞ : =∞^茺ã¨ú"≥∞ÿ# Z`«∞Î, ™ê^è•~°}"≥∞ÿ# "Õ∞xKåÜ«∞,
JO_®HÍ~° =ÚMÏHõ$u, K«∞~°∞‰õΩ `«#=Ú, K«=∞`å¯~°=Ú,
@Hõ¯i`«#=Ú HõÅ K«∂ѨÙÅ∞.
QÆ∞~°∞_»∞ : =∞^茺ã¨Î"≥∞ÿ# Z`«∞Î, ѨÅ∞K«x A@∞ì, H˘#`Õe#
=Ú‰õΩ¯, ÖÏ=ÙQÍ #∞O_»∞ â◊s~°=Ú, K«∂ѨÙʼnõΩ JO^ŒO ÖË#ѨÊ\H©
‰õÄ_® PǨ¡^ŒHõ~°"≥∞ÿ# „Ѩ=$uÎQÆÅ"å~°∞.
 38 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
â◊√„‰õΩ_»∞ : X`≥·# yi*ÏÅ A@∞ì, Hõà◊√§ ÃÑ^ŒÌqQÍ ÖË_çHõà◊§
=ÖË K«OK«Å=ÚQÍ =ÙO\Ï~Ú. ã¨#fl<≥·# â◊s~°=Ú, P`«‡
qâßfiã¨=Ú Hõey# PHõ~°¬}©Ü«∞"≥∞ÿ# ~°∂Ѩ=Ú.
â◊x : F =∂ki Z`«∞Î, ZO_ç#@∞¡ LO_Õ A@∞ì, â◊s~°=Ú
ÃÑ· ѨÅ∞K«x ~À=∂Å∞, p\˜H© =∂\˜H© HÀѨO =KÕÛ ã¨fiÉèÏ==Ú,
J<å~ÀQƺHõ~°"≥∞ÿ# „Ѩ=~°Î#.
=$+¨ÉèíOÖ’ „QÆǨÏã≤÷u
~°q : á⁄\˜ìQÍ=ÙO_ç, Z=ÚHõ ѨÙ+¨ìHõey, =Ú^Œ∞~°∞ ~°OQÆ∞.
qâßÅ"≥∞ÿ# K≥H˜¯à◊√§, Z‰õΩ¯= X`«∞ÎHÍx A@∞ì, "≥ÚO_ç`«#=Ú,
ã¨O`«=Ú QÆÅ „Ѩ=$uÎ.
K«O„^Œ∞_»∞ : ™ê=∂#º"≥∞ÿ# Z`«∞Î, xO_≥·# |∞QÆæÅ∞ ã¨∂>ˇÿ#
=Ú‰õΩ¯, ã¨Ô~·# PHõ$u, =∞Oz â◊s~°KèåÜ«∞, "≥ÚO_ç`«#=Ú.
‰õΩA_»∞ : ™ê^è•~°}"≥∞ÿ# Z`«∞Î, X`≥ÂÎ# "≥∂>ˇÿ# A@∞ì,
=Ú^Œ∞~°∞ ~°OQÆ∞ P`«‡qâßfiã¨=Ú, ѨO`«=Ú`À ‰õÄ_ç# „Ѩ=$uÎ.
|∞^èŒ∞_»∞ : =∞^茺ã¨Î"≥∞ÿ# Z`«∞Î, ÖÏ"≥·# â◊s~°=Ú,
„Ѩuq+¨Ü«∞OÖ’ ™È=∞i`«#=Ú, "≥Ú~°>ˇÿ# „Ѩ=~°Î#.
QÆ∞~°∞_»∞ : =∞^茺ã¨Î"≥∞ÿ# Z`«∞Î, ÖÏ"≥·#, |Å"≥∞ÿ# â◊s~°=Ú,
K«H¯õ x "Õ∞xKåÜ«∞, light eyes, y~°*ÏÅ A@∞ì, ¿ãfiKåÛù „Ñ≤Ü∞« `«fiO
Hõey# „Ѩ=$uÎ.
â◊√„‰õΩ_»∞ : =∞<ÀǨÏ~°"≥∞ÿ# ~°∂Ѩ=Ú, HÍOHõΔ`À ‰õÄ_ç#
Hõà√◊ §, =∞^躌 ã¨"Î ∞≥ #ÿ Z`«∞,Î xO_≥#· =ÚY=Ú, ¿ãflǨÏѨÓi`«"∞≥ #ÿ ,
x*Ï~Úf HõÅã¨fiÉèÏ==Ú.
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 39
â◊x : Jã¨Ç¨ÏºHõ~°"≥∞ÿ# â◊s~åHõ$u, ™È=∞i`«#=Ú, #Å¡x
A@∞ì, QÆOcè~°"≥∞ÿ# ÉèÏ=„ѨHõ@#, ‰õΩã¨O™ê¯~°=Ú, JÅã≤áÈÜÕ∞
â◊s~°=Ú.
q∞^èŒ∞#OÖ’ „QÆǨÏã≤÷u
~°q : ^Œ$_è»"≥∞ÿ# â◊s~° x~å‡}=Ú, ~°HõÎ =~°‚ "Õ∞x KèåÜ«∞,
|@ì`Å« , ѨÅ∞K«x Hõ#∞Ô~ѨÊÅ∞, ã¨O™ê¯~°=O`«"∞≥ #ÿ ã¨fiÉèÏ==Ú.
K«O„^Œ∞_»∞ : =∞Oz, X_»∞¤, á⁄_»∞QÆ∞, QÆ∞O„_»\ ˜ ÃÑ^ŒÌ Hõà◊√§,
=∞Oz "Õ∞xKèåÜ«∞, l*Ï˝ã¨ Hõey# ã¨fiÉèÏ==Ú.
‰õΩA_»∞ : =∞Oz Z`«∞,Î #Å¡x =~°=‚ Ú, ã¨iÜ≥∞ÿ # J=Ü«∞=
x~å‡}O, Jã≤÷~°`«fi=Ú, K«OK«Å ã¨fiÉèÏ==Ú.
|∞^èŒ∞_»∞ : =∞Oz X_»∞¤, á⁄_»∞QÆ∞ Hõey# â◊s~°=Ú,
ã¨∞xt`«"≥∞ÿ# K«∂ѨÙÅ∞, ã¨OÉèÏ+¨}Ï Kå`«∞~°º=Ú.
QÆ∞~°∞_»∞ : =∞^茺ã¨Î"≥∞ÿ# Z`≥ÂÎ#, xO_≥·# â◊s~°=Ú, =∞K«ÛÅ∞
Hõey# â◊s~°O ~°OQÆ∞, QÀ^è∞Œ =∞ ~°OQÆ∞ A@∞ì, =∞$^Œ∞ ã¨fiÉèÏ==Ú.
â◊√„‰õΩ_»∞ : =∞Oz Z`«∞,Î ™⁄QÆÃã#· Hõà√◊ §, =∞Oz "Õ∞xKèåÜ«∞,
X`≥ÂÎ# ™⁄QÆÃã·# A@∞ì, ã¨#flx â◊s~°=Ú, HõÅ∞ѨÙQÀÅ∞`«#=Ú,
ã¨O™ê¯~°=Ú Hõey# ã¨fiÉèÏ==Ú.
â◊x : á⁄_»"≥·# PHõ$u, X`≥ÂÎ# A@∞ì, Ö’`≥·# Hõà◊√§, "å_ç
K«∂ѨÙÅ∞, "åkOK«∞ ã¨fiÉèÏ==Ú HõeyÜ«ÚO_»∞@.
Hõ~å¯@HõOÖ’ „QÆǨÏã≤÷u
~°q : z#fl^≥·# â◊s~åHõ$u, ÖÏ=Ù, r=O ÖËx ѨÅ∞K«<≥·#
A@∞ì, z#fl"≥·# fHõΔ}"≥∞ÿ# Hõà◊√§, ã¨O`À+¨ ã¨fiÉèÏ==Ú.
 40 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
K«O„^Œ∞_»∞ : ÖÏ=Ù, á⁄\˜,ì ã¨O™ê~° ѨH"Δõ ∞≥ #ÿ =ÚYO, QÆ∞O„_»x
â◊s~åHõ$u, X`≥·# A@∞ì, QÆ∞O„_»\ ˜ Hõà◊√§, ^ŒÜ«∞, ã¨O™ê¯~°=Ú
Å`À ‰õÄ_ç# ã¨fiÉèÏ==Ú.
‰õΩA_»∞ : áêeáÈ~Ú# ~°OQÆ∞, z#fl â◊s~åHõ$u, X`≥ÎÂ#
A@∞ì, áÈ\Ï¡_»∞ ã¨fiÉèÏ==Ú, K«OK«Å`«fi=Ú.
|∞^èŒ∞_»∞ : z#fl â◊s~° PHõ$u, r=OÖËx A@∞ì, =Ú^Œ∞~°∞
~°OQÆ∞ Jã≤÷~°"≥∞ÿ# fHõΔ}"≥∞ÿ# K«∂ѨÙÅ∞, ™⁄O`« PÖ’K«<å ã¨~°o
Hõey# ã¨fiÉèÏ==Ú.
QÆ∞~°∞_»∞ : xO_≥·#, ™ê=∂#º â◊s~°=Ú, JO^Œ"≥∞ÿ# QÆ∞ÖÏc
K≥H˜¯à◊√§, QÀ^èŒ∞=∞~°OQÆ∞ A@∞ì, P_»O|~° ã¨fiÉèÏ==Ú.
â◊√„‰õΩ_»∞ : xO_≥·#, =∞^茺ã¨Î"≥∞ÿ# Z`«∞Î Hõey# â◊s~°=Ú,
#Å¡x X`≥ÂÎ# A@∞ì, ™È=∞i, HÍOHõΔ`À ‰õÄ_ç# PHõ~°¬}©Ü«∞"≥∞ÿ#
Hõà◊√§, ѨxH˜~åx ã¨fiÉèÏ==Ú.
â◊x : z#fl^≥·#, J=Hõ~åÅ`À ‰õÄ_ç# â◊s~åHõ$u, #Å¡x
KåÜ«∞, r=OÖËx A@∞ì, Ñ≤zÛ K«∂ѨÙÅ∞, K≥_»¤^Œ$+≤ì HõÅHõà◊√§.
ã≤OǨÏ=ÚÖ’ „QÆǨÏã≤÷u
~°q : =∞^茺ã¨÷"≥∞ÿ# Z`«∞Î ÖË^• á⁄\˜ì, |Å"≥∞ÿ#, ã¨#flx
ѨÙ+≤ì Hõey# â◊s~°=Ú ÖË`« QÀ^èŒ∞=∞~°OQÆ∞ A@∞ì, ~°HõÎ =~°‚=Ú,
QÆ~°fi=Ú, sîq QÆey# â◊s~°=Ú.
K«O„^Œ∞_»∞ : á⁄_»"≥·# â◊s~åHõ$u, QÀ^èŒ∞=∞~°OQÆ∞ Hõà◊√§,
K≥H˜¯#@∞¡O_Õ ^Œ=_»Å∞, P`å‡aè=∂#O, ™êkèOKåÅ#fl `«Ñ¨#
HõÅ"å_»∞.
‰õΩA_»∞ : ^Œ$_è»"≥∞ÿ# â◊s~åHõ$u, Z„~°x â◊s~° KèåÜ«∞, ÃÑ^ŒÌ
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 41
Hõà◊√§, sîq`À ‰õÄ_ç# "ÕQÆ=O`«"≥∞ÿ# #_»Hõ, L„^ÕHõ ã¨fiÉèÏ==Ú,
¿ãfiKåÛù„Ѩ=$uÎ.
|∞^è∞Œ _»∞ : QÆ∞O„_»x =ÚY=Ú, Z`≥#Π=Ú‰õΩ¯, ™ê=∂#º"≥∞#ÿ
PHõ$u, QÀ^èŒ∞=∞, ~°OQÆ∞ Hõà◊√§, ^Œ∂‰õΩ_»∞ ã¨fiÉèÏ==Ú.
QÆ∞~°∞_»∞ : Z`≥#Π, K«H¯õ <≥#· â◊s~° ™œ+¨=ª O, ÖÏ"≥#· â◊s~°=Ú,
y~°*ÏÅ A@∞ì, Z„~°x KèåÜ«∞, QÆ~°fi=Ú, ^•#QÆ∞}=Ú.
â◊√„‰õΩ_»∞ : =∞Oz KèåÜ«∞, QÆ∞O„_»x =ÚYO, K«Hõ¯x Hõà◊√§,
X`≥ÂÎ# A@∞ì, Z`≥ÂÎ#, á⁄OkÔH·# â◊s~åHõ$u, HÀѨ=Ú, ^ŒÜ«∞
Hõey# ã¨fiÉèÏ==Ú.
â◊x : ÃÑ^ŒÌ"≥·# Z=ÚHõÅ∞, Z`≥ÂÎ# ~°∂ѨÙ, ѨÅ∞K«x A@∞ì,
^Œ@ì"≥∞ÿ#, X`≥·# Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞, QÆOcè~°"≥∞ÿ# ã¨fiÉèÏ==Ú.
Hõ#ºÖ’ „QÆǨÏã≤÷u
~°q : ã¨#flx á⁄_»"≥·# â◊s~°=Ú, X`≥ÂÎ# #Å¡x A@∞ì,
âßO`«=Ú W`«~°∞Å∞ "≥∞KÕÛ ã¨fiÉèÏ=O.
K«O„^Œ∞_»∞ : =∞^茺ã¨ú"≥∞ÿ# â◊s~° PHõ$u, #Å¡x KèåÜ«∞,
QÆOcè~°=Ú, Kå`«∞~°º=Ú, ^Œ∂ã¨∞‰õΩ "≥àı§ ã¨fiÉèÏ=O HõÅ"å~°∞.
‰õΩA_»∞ : K«Hõ¯x =∞^茺ã¨÷"≥∞ÿ# â◊s~åHõ$u, #Å¡x X`≥ÂÎ#
A@∞ì, Z„~°x "Õ∞xKèåÜ«∞, L`åûǨÏÉèií `«"∞≥ #ÿ , ã¨=∞~°=÷ O`«"∞≥ #ÿ
ã¨fiÉèÏ==Ú HõÅ"å_»∞.
|∞^è∞Œ _»∞ : Z`≥#Πâ◊s~°=Ú, Hõà§◊ Ö’¡ "≥∞~°∞ѨÙ, K«∞~°∞‰õΩ^Œ#=Ú,
K«=∞`å¯~°=Ú LO\Ï~Ú. X`≥#· A@∞ì, á⁄OkÔH#· J=Ü«∞"åÅ∞.
QÆ∞~°∞_»∞ : ÖÏ"≥·#, ÉèÏs HÍÜ«∞=Ú, ™ê^è•~°}"≥∞ÿ# KèåÜ«∞,
 42 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
^Œ∂ã¨∞‰õΩáÈÜÕ∞ ã¨fiÉèÏ=O, ™êkèOKåÅ#fl `«Ñ#¨ , Hõ+Ñì¨ _¨ Õ `«`fi« O
QÆÅ"å~°∞.
â◊√„‰õΩ_»∞ : =Ú^Œ∞~°∞ ~°OQÆ∞KèåÜ«∞, JO_®HÍ~° =ÚMÏHõ$u,
"≥∞i¿ã Hõà√◊ §, `≥e"≥#· , @Hõ¯i ã¨fiÉèÏ==Ú. g~°∞ JO`« J^Œ$+¨=ì O
`«∞Å∞ HÍ~°∞.
â◊x : KåÖÏ á⁄_»"≥·# â◊s~°=Ú, #Å¡x A@∞ì, qëê^ŒO
xO_ç# Hõà◊√§, á⁄_»"≥·# =ÚY=Ú, =∞O^Œ|∞kú, XO@i`«#O.
`«∞ÅÖ’ „QÆǨÏã≤÷`«∞Å∞
~°q : á⁄_»"≥·#, ã¨#fl<≥·# â◊s~°=Ú, áêeáÈ~Ú #@∞¡O_»∞
KåÜ«∞, ѨÅ∞K«x A@∞ì, t+¨ì =º=Ǩ~°=Ú, ã¨∞jÅ`«.
K«O„^Œ∞_»∞ : PHõ~°¬}©Ü«∞"≥∞ÿ# xO_≥·# =ÚY Hõ=oHõÅ∞,
"≥∞i¿ã â◊s~°KèåÜ«∞, ã¨~°^•QÍ, Ǩ㨺„Ñ≤Ü«Ú_»∞QÍ LO\Ï_»∞.
‰õΩA_»∞ : K«Hõ¯x â◊s~°=Ú, Z„~°x â◊s~° KèåÜ«∞, ѨÅ∞K«x
A@∞ì, P#O^Œ=ÚQÍ#∞, ~°Ç¨Ï㨺„Ѩ=~°Î# HõeyÜ«ÚO^Œ∞#∞.
|∞^èŒ∞_»∞ : ™ê=∂#º"≥∞ÿ# Z`«∞Î, á⁄OkÔH·# Z=ÚHõÅ∞,
ÖË`« ~°OQÆ∞Hõà◊√§, F =∂ki X`≥ÂÎ# A@∞ì, =HõÎ $`«fiO, q#Ü«∞O
HõÅ"å~°∞.
QÆ∞~°∞_»∞ : á⁄_»"#·≥ â◊s~° PHõ$u, =∞K«ÛÅ`À ‰õÄ_ç# K«H¯õ x
KèåÜ«∞, xO_≥·# ÖÏ"≥·# |∞QÆæÅ∞, J=Ü«∞"åÅ∞, x^•#ã¨∞Î_»∞,
ÔQeKÕ ã¨fiÉèÏ==Ú HõÅ"å_»∞.
â◊√„‰õΩ_»∞ : JO_®HÍ~° =ÚY=Ú, Ö’`≥·#, QÀ^èŒ∞=∞~°OQÆ∞
ÖË^• #Å¡x Hõà√◊ §, X`≥#Π"≥∞i¿ã A@∞ì, =Ú_»`Å« ∞ Ѩ_¤» =ÚY=Ú,
á⁄_»"≥·#, PHõ~°¬}©Ü«∞"≥∞ÿ# â◊s~åHõ$u, L`åûǨÏ=Ú, PǨ¡^Œ=Ú
Hõeã≤# ã¨fiÉèÏ==Ú.
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 43
â◊x : =∞^茺ã¨Î"≥∞ÿ# Z`«∞Î, X`≥ÂÎ# #Å¡x A@∞ì, Z`≥ÂÎ#
#∞^Œ∞~°∞, gi „Ѩ=~°Î# J~°÷OHÍxk, âßO`«O.
=$tÛHõOÖ’ „QÆǨÏã≤÷u
~°q : z#flq, =Ú^Œ∞~°∞ ~°OQÆ∞ Hõeæ# Hõà◊√§, =Ü«∞ã¨∞`À
áê@∞ ѨÅ∞K«|_»∞ X`≥ÂÎ# ‰õ#∞ÉÁ=∞‡Å∞, #Å¡x =~°‚=Ú, QÆ\ ˜ì
x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞HÀQÆÅ"å~°∞.
K«O„^Œ∞_»∞ : ÖÏ"≥·# á⁄\˜ì â◊s~åHõ$u, X`≥ÂÎ# A@∞ì,
Ñ‘Å="≥∞ÿ# ~°OQÆ∞, J<å~ÀQƺHõ~°"≥∞ÿ# PÖ’K«#Å∞ KÕÜ«Ú
ã¨fiÉèÏ==Ú.
‰õΩA_»∞ : â◊√+≤¯Oz# HõO_»Å∞ uiy# â◊s~°=Ú,
|∂i|∞QÆæÅ∞, Z„~°x KèåÜ«∞, X`≥ÂÎ# y~°*ÏÅ A@∞ì, „HÀ^èŒ=Ú,
„ѨfHÍ~°=Ú, HõÅÊ<å K«`«∞~°`« HõeyÜ«ÚO_»∞#∞.
|∞^èŒ∞_»∞ : ™ê=∂#º"≥∞ÿ# Z`«∞Î, qâßÅ"≥∞ÿ# Éèí∞[=ÚÅ∞,
F =∂ki y~°*ÏÅ A@∞ì, ™ê^è•~°}"≥∞ÿ# ~°OQÆ∞, HõѨ@`«fiO,
"≥∂ã¨=Ú, áÈ\Ï¡_Õ`«`«fiO QÆÅ"å~°∞.
QÆ∞~°∞_»∞ : ÖÏ=Ù, á⁄\˜ì, ѨÙ+≤ìQÆÅ â◊s~°=Ú, r=O ÖËx
Hõ à ◊ √ §, áêeáÈ~Ú# ~° O QÆ ∞ , ™êfi~° ÷ = Ú, P_» O |~° = Ú
HõeyÜ«ÚO_»∞ "å~°∞.
â◊√„‰õΩ_»∞ : ÖÏ"≥·# Éè’QÍã¨H˜Î QÆÅ â◊s~°O, #Å¡xA@∞ì,
QÆ~°fi=Ú, HÀiHõ QÆÅ Hõ#∞flÅ∞, Jã¨∂Ü«∞ xO_ç# Ѩâ◊√„Ѩ=$uÎ,
J#∞=∂#O HõeyÜ«ÚO\Ï~°∞.
â◊x : á⁄\˜ì â◊s~°O, #Å¡x KèåÜ«∞, ÉÏQÍ =OѨÙÅ∞ uiy#
r=O ÖËx A@∞ì ÃÑ^ŒÌ"≥·# Éèí∞*ÏÅ∞, „HÀ^茄Ѩ=$u Hõey
Ü«ÚO\Ï~°∞.
 44 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
^èŒ#ã¨∞ûÖ’ „QÆǨÏã≤÷u
~°q : Z`«∞Î, JO^Œ"≥∞ÿ#, ѨÅK«x QÀ^èŒ∞=∞~°OQÆ∞ A@∞ì,
=∞Oz~°OQÆ∞, ™êkèOKåÅ#fl `«Ñ#¨ , `«`fi« ^Œ$+≤ì HõeyÜ«ÚO\Ï~°∞.
K« O „^Œ ∞ _» ∞ : PHõ ~ ° ¬ }© Ü « ∞ "≥ ∞ ÿ # ~° ∂ Ѩ O , á⁄OkÔ H · #
J=Ü«∞"åÅ∞, K«~‡° O ÃÑ· "≥∞~°∞ѨÙ, `˘O^Œ~° Z‰õΩ¯= ™êkèOKåÅ#fl
Ѩ@∞ì^ŒÅ, ^ŒÜ«∂ „Ѩ=$uÎ HõeyÜ«ÚO\Ï_»∞.
‰õΩA_»∞ : á⁄_»=Ù, K«H¯õ x â◊s~° x~å‡}O, Ö’`≥#· K«∞~°∞HÔ #·
Hõà◊√§, QÀ^èŒ∞=∞ ~°OQÆ∞ A@∞ì, ™êfi`«O„`«ºO, `˘O^Œ~°QÆÅ
ã¨fiÉèÏ=O.
|∞^è∞Œ _»∞ : K«H¯õ x á⁄_»=Ù, á⁄OkÔH#· K«H¯õ x â◊s~° ™œ+¨=ì O,
PHõ~°¬}©Ü«∞"≥∞ÿ# â◊s~° KèåÜ«∞, =Ú_»∞`«ÖËx K«~°‡O, ÖË`«~°OQÆ∞
Hõà√◊ §, =Ú‰õΩ¯ „QÆ^ÌŒ =Ú‰õΩ¯ÖÏ =ÙO@∞Ok. `˘O^Œ~á° ê@∞, "≥∂@∞
ã¨fiÉèÏ=O, HÀѨO =zÛ#ѨÊ\˜H˜ `˘O^Œ~°QÍ "≥∞`«Î|_ç áÈ`å~°∞.
QÆ∞~°∞_»∞ : K«Hõ¯x P~ÀQƺO =∞Oz X_»∞¤, á⁄_»∞QÆ∞QÍ
LO\Ï~°∞. Z„~°x â◊s~°KèåÜ«∞, ÃÑ^ŒÌHõà◊√§, ^ŒÜ«∂ ã¨fiÉèÏ=O,
=∞Oz ¿ãflǨÏOQÍ LO\Ï~°∞.
â◊√„‰õΩ_»∞ : Z`«∞Î, JO^ŒOQÍ HõxÊOK«∞ â◊s~°O, X`≥ÂÎ#
A@∞ì, HÍOu=O`«"∞≥ #ÿ #Å¡x Hõà√◊ §, L„^ÕHõ ã¨fiÉèÏ=O, LѨHÍ~°O
KÕ¿ã `«`«fiO.
â◊x : ÃÑ^ŒÌ^≥·# â◊s~° x~å‡}O, Z=ÚHõÅ∞ HõxÊã¨∂Î
LO\Ï~Ú. =∞Oz ~°OQÆ∞, QÆOcè~°"≥∞ÿ# ^ŒÜ«∞QÆÅ K«∂ѨÙÅ∞,
™ê#∞Éèí∂u, ã¨Ç¨Ü«∞O KÕÜ«Ú `«`«fiO.
=∞Hõ~°OÖ’ „QÆǨÏã≤÷u
~°q : =∞^茺ã¨÷"≥∞ÿ# Z`«∞Î, ã¨#flx â◊s~°O, ѨÅ∞K«x A@∞ì,
HÍOuÖËx KèåÜ«∞, Q“~°qOK«^Œy#, PǨ¡^ŒHõ~°"≥∞ÿ# „Ѩ=$uÎ.
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 45
K«O„^Œ∞_»∞ : á⁄\˜ìQÍ, |Hõ¯QÍ LO\Ï~°∞. |ÅÇ‘Ï#O.
=ÚYOÖ’ qëê^ŒO, HÍOu ÖËx Hõà◊√§, ã¨#fl<≥·# "≥∞_», #Å¡x
A@∞ì, "≥∂ã¨O, #=∞‡^ŒQÆx, JqhuHõ~°"≥∞ÿ# „Ѩ=~°Î#.
‰õΩA_»∞ : X`≥#Π#Å¡x A@∞ì, z#fl â◊s~°O, ™êkèOKåÅ#fl
Ѩ@∞ì^ŒÅ, K«∞~°∞‰õΩ^Œ#O.
|∞^èŒ∞_»∞ : z#fl^≥·# ™ê=∂#ºOQÍ LO_Õ â◊s~°O,
fHõΔ}"≥∞ÿ#, J#∞=∂#ã¨Ê^Œ"≥∞ÿ# Hõà◊√§ ã¨O‰õΩz`« ã¨fiÉèÏ=O,
"≥∂ã¨O, @Hõ¯i`«#O.
QÆ∞~°∞_»∞ : z#fl â◊s~°O, ÖË`« Ѩã¨∞ѨÙѨK«Û ~°OQÆ∞ KèåÜ«∞,
ÖË`«~°OQÆ∞ Hõà◊√§, â◊s~°O g∞^Œ =ÚYO g∞^Œ A@∞ì ѨÅ∞K«QÍ
LO@∞Ok. z~å‰õΩ, Jã¨O`«$Ñ≤Î x~°∞`åûǨÏO.
â◊√„‰õΩ_»∞ : =∞^茺ã¨÷"≥∞ÿ# Z`«∞Î, áêeáÈ~Ú# KèåÜ«∞, #Å¡x
Hõà√◊ §, ™È=∞i, ™êkèOKåÅ#fl `«Ñ#¨ , qÖÏ™êÅ Ü«∞O^Œ∞ W+¨Oì .
â◊x : ã¨#flQÍ, Z=ÚHõÅ∞ HõxÊã¨∂Î LO\Ï~°∞. #Å¡x A@∞ì
a~°∞ã¨∞QÍ LO@∞Ok. z#fl Hõà◊√¡, K˘K«∞ÛH˘x áÈÜÕ∞ K«∂ѨÙÅ∞,
Ö’ÉèíO, Jã¨O`«$Ñ≤Î.
‰õΩOÉèíOÖ’ „QÆǨÏã≤÷u
~°q : =∞^躌 ã¨"÷ ∞≥ #ÿ , ™ê=∂#º"≥∞#ÿ â◊s~°O, H˘kÌQÍ ÖÏ=ÙQÍ
LO\Ï~°∞. QÆ∞O„_»x Hõà◊√§, ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# â◊s~° KèåÜ«∞, ѨÅ∞K«x
A@∞ì, ™êkèOKåÅ#fl Ѩ@∞ì^ÅŒ , rq`«OÖ’x Jxfl q+¨Ü∂« ÅÃÑ·
JkèHÍ~°O K≥ÖÏ~ÚOKåÅx K«∂™êÎ~°∞.
K«O„^Œ∞_»∞ : =∞Oz x~å‡}O, =∞^茺ã¨÷"≥∞ÿ# Z`«∞Î Hõey#
â◊s~°O, QÀ^èŒ∞=∞~°OQÆ∞ ÃÑ^ŒÌHõà◊√§, ѨÅ∞K«x A@∞ì, â◊s~°OÃÑ·
Z‰õΩ¯= A@∞ì LO@∞Ok. ¿ãflÇ¨Ï ã¨fiÉèÏ=O, K«Hõ¯x PÖ’K«#,
xѨÙ}`«.
 46 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú
‰õΩA_»∞ : Z`«∞Î, =∞Oz ™œ+¨ì=O, Z„~°x KèåÜ«∞, QÆ~°∞ÔH·#
A@∞ì, JÅ∞ÃÑ~°QÆx P`«‡qâßfiã¨O, =∞Oz „Ѩ=$uÎ.
|∞^èŒ∞_»∞ : =∞^茺ã¨÷"≥∞ÿ# Z`«∞Î, ™ê=∂#º"≥∞ÿ# â◊s~°O,
xO_≥·#=ÚYO, =∞Oz ¿ãflǨxfl K«∂Ñ≤OKÕ Hõà◊√§, =∂#=`«fiO,
ã¨O`À+¨Ñ¨~°K«∞, ^ŒÜ«∂ã¨fiÉèÏ=O.
QÆ∞~°∞_»∞ : ÖÏ=ÙQÍ =∞^茺ã¨÷"≥∞ÿ# Z`«∞Î, =∞Oz KèåÜ«∞,
XHõ=∂ki X`≥ÂÎ# #Å¡x A@∞ì, ã¨Ç¨Ü«∞HÍi, K«∞~°∞‰õΩQÍ,
ã¨~°^•QÍ LO\Ï~°∞.
â◊√„‰õΩ_»∞ : JO^Œ"≥∞ÿ# â◊s~°O, K«Hõ¯x KèåÜ«∞, "≥∞`«Î<≥·#
QÀ^èŒ∞=∞~°OQÆ∞ A@∞ì, =∞Oz Q“~°=O, W`«~°∞Å Hõ+¨ì#ëêìÅÖ’
áêÅ∞ ѨOK«∞‰õΩ<Õ "å~°∞.
â◊x : =∞^茺ã¨÷"≥∞ÿ# Z`«∞Î, #Å¡x A@∞ì, Ö’`≥·#, fHõΔ}"≥∞ÿ#
Hõà◊√§, ǨïO^•QÍ x„QÆǨÏO Hõeæ LO\Ï~°∞. =∞Oz`«#O,
<≥·Ñ¨Ù}ºO HõeæÜ«ÚO\Ï~°∞.
g∞#OÖ’ „QÆǨÏã≤÷u
~°q : =∞^躌 ã¨"÷ ∞≥ #ÿ Z`«∞,Î ÉÏQÍ ÖÏ=ÙQÍ LO\Ï~°∞. =∞Oz
KèåÜ«∞, =∞Oz ã¨fiÉèÏ=O, ^Œ∂ÉÏ~å KÕ¿ã ã¨fiÉèÏ=O. =ÚYO,
Éèí∞*ÏÅ∞ QÆ∞O„_»OQÍ LO\Ï~Ú.
K«O„^Œ∞_»∞ : ÖÏ=Ù, J<åHõi`«fiO, =∞OzHõà◊√§, xO_≥·#
|∞QÆæÅ∞, ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ =∞O^ŒO, |^ŒÌHõO, ^ŒÜ«∂ã¨fiÉèÏ=O.
‰õΩA_»∞ : ÖÏ=Ù, =∞^茺ã¨÷"≥∞ÿ# Z`«∞Î, áêeáÈ~Ú# KèåÜ«∞,
K«OK«Å <Õ„`åÅ∞ K«Ñ¨Å`«fiO, ™È=∞i`«#O, K≥_»¤ JÖ"å@∞¡.
|∞^èŒ∞_»∞ : qHÍ~°"≥∞ÿ# ~°∂ѨO, D_»∞ã¨∂Î #_»=@O,
h~°ã¨OQÍ LO_Õ Hõà◊√§, ѨÅ∞K«x HÍOuÖËx A@∞ì, ~°Ç¨Ï㨺
J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú 47
„Ѩ=$uÎ, =∂@HÍi`«#O, ¢ã‘ÎʼnõΩ =∞^茺=Ú#‰õΩ ÉÏxã¨.
QÆ∞~°∞_»∞ : =∞^茺ã¨÷"≥∞ÿ# Z`«∞Î, H˘OK≥O K«∂_»K«Hõ¯QÍ
=ÙO\Ï~°∞. #Å¡x A@∞ì Hõ+Ñì¨ _¨ Õ `«`fi« O, ™êkèOKåÅ#fl Ѩ@∞ì^ÅŒ ,
Éè’QÍâ◊H˜Î.
â◊√„‰õΩ_»∞ : ™ê=∂#º"≥∞#ÿ â◊s~° x~å‡}O, "≥∂ǨÏO ÖÏ=ÙQÍ
LO@∞Ok. PHõ~¬° }Ü © ∞« "≥∞#ÿ Hõà√◊ §, |∞QÆÅæ ∞, JO^Œ"∞≥ #ÿ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞,
HÍOuQÆÅ â◊s~° KèåÜ«∞ „ѨâßO`«"≥∞ÿ#, <≥=∞‡^≥·# ^èŒ~°‡|^Œú"≥∞ÿ#
ã¨fiÉèÏ=O.
â◊x : =∞^茺ã¨÷"≥∞ÿ# Z`«∞Î, ÃÑ^ŒÌ Z=ÚHõÅ∞ Hõeæ# J=Ü«∞
"åÅ∞, Hõà◊√§ z#flq, #=∞‡ÖË=Ú, „^ÀǨÏO.
ÅQÆflO, ÅQÆflOÖ’ L#fl „QÆÇ¨ Å∞, K«∂¿ã „QÆÇ¨ Å∞, ÅQÍflkèÑu¨
L#fl~åt Ѩ$K«Û‰ù Ωõ _çfl `≥eÜ«∞*Ë™êÎ~Ú. „Ѩâfl◊ Z=ifl QÆ∂iÛ "ÕÜ∞«
|_çO^À, "åifl ã¨∂zOKÕ ~åt, ~åt<å^èŒ∞_»∞ D Ô~O\˜ ÃÑ·
„ѨÉèÏ=O K«∂Ѩ٠„QÆǨÅ∞ P =ºH˜Îx QÆ∂iÛ K≥ѨC`å~Ú.
48 J#∞Éèí= „Ѩâ◊fl *’ºu+¨=Ú