See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/317358920

The relationship between the structure and transparency of the glass ceramics,
lithium Alumino silicates containing beta-quartz nano crystals

Article · July 2012

CITATIONS READS

0 70

1 author:

Mohammad Rezvani
University of Tabriz
90 PUBLICATIONS   243 CITATIONS   

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

I am working on Chalcogenide glass. View project

chalcogenide glasses and glass ceramics View project

All content following this page was uploaded by Mohammad Rezvani on 07 June 2017.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 ‫راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ در ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﺷﻔﺎف ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻟﯿﺘﯿﻮم‬
‫آﻟﻮﻣﯿﻨﻮﺳﯿﻠﯿﮑﺎت ﺣﺎوي ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮي ‪ -β‬ﮐﻮارﺗﺰ‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدق ﺷﺎﮐﺮي‪ ،1‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﻮاﻧﯽ‬
‫‪ -1‬داﻧﺸﺠﻮي ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﻮاد‪ -‬ﺳﺮاﻣﯿﮏ‪ ،‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﻮاد‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺒﺮﯾﺰ‬
‫‪ -2‬اﺳﺘﺎدﯾﺎر و ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺌﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﻮاد‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺒﺮﯾﺰ‬
‫‪[email protected], [email protected]‬‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫اﺗﻼف ﺷﺪت ﻧﻮر ﺗﺎﺑﺸﯽ در اﺛﺮ اﻧﺪازهي ﺑﻠﻮرﻫﺎي رﺷﺪ ﮐﺮده در ﺳﺎﺧﺘﺎر و اﺧﺘﻼف ﺑﯿﻦ ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﺴﺖ ﻓﺎزﻫﺎي ﺑﻠﻮرﯾﻦ و ﺷﯿﺸﻪاي ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ از ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﺷﻔﺎف در ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي اﭘﺘﯿﮑﯽ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎلﻫﺎي ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮي ﻣﺤﻠﻮل ﺟﺎﻣﺪ ‪-β‬‬
‫ﮐﻮارﺗﺰ و ‪ -β‬اﯾﻮﮐﺮﯾﭙﺘﺎﯾﺖ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان اﺗﻼف ﭘﺮاﮐﻨﺸﯽ ﻧﻮر ﺗﺎﺑﺸﯽ در ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻟﯿﺘﯿﻮم آﻟﻮﻣﯿﻨﻮﺳﯿﻠﯿﮑﺎت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺌﻮريﻫﺎي‬
‫ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻧﻮر ‪ Mie‬و ‪ Rayleigh‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪي ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از آزﻣﺎﯾﺸﺎت ﻋﻤﻠﯽ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺗﺌﻮرﯾﮑﯽ ﺗﺌﻮريﻫﺎي ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ وﺟﻮد ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮي ﻣﺤﻠﻮل ﺟﺎﻣﺪ ‪ -β‬ﮐﻮارﺗﺰ ﮐﻪ اﺧﺘﻼف ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﺴﺖ ﻧﺎﭼﯿﺰي ﺑﺎ زﻣﯿﻨﻪي ﺷﯿﺸﻪاي دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺰان اﺗﻼف از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻧﻮر را ﺑﻪ ﺷﺪت ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﺷﻔﺎف ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ‪ %90‬ﻧﻮر ورودي را ﻋﺒﻮر داده و ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده در ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي اﭘﺘﯿﮑﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﯾﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫واژهﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي‪:‬‬
‫ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺷﻔﺎف‪ ،‬ﻟﯿﺘﯿﻮم آﻟﻮﻣﯿﻨﻮﺳﯿﻠﯿﮑﺎت‪ ،‬ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮي‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل ﺟﺎﻣﺪ ‪ -β‬ﮐﻮارﺗﺰ‬

‫ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﺑﻘﺎي ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ در ﻣﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ (1) .‬وﺟﻮد‬ ‫‪ -1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫اﺧﺘﻼف ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﺴﺖ ﮐﻢ ﺑﯿﻦ ﻓﺎز ﺷﯿﺸﻪاي و ﺑﻠﻮرﯾﻦ و )‪(2‬‬ ‫ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎ در اﺛﺮ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺒﻠﻮر ﮐﻨﺘﺮلﺷﺪهي ﺷﯿﺸﻪﭘﺎﯾﻪ‬
‫ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮي ﺑﻮدن اﻧﺪازهي ﺑﻠﻮرﻫﺎ ]‪ .[6-11‬ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭘﺲ از ﺗﺒﻠﻮر‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ‪ %50‬ﺣﺠﻢ ﻗﻄﻌﻪ را‬
‫‪ LAS‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﯿﺸﻪ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺎوي ﻓﺎزﻫﺎي‬ ‫ﻓﺎز ﺑﻠﻮرﯾﻦ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ در زﻣﯿﻨﻪي ﺷﯿﺸﻪاي ﭘﺨﺶ ﺷﺪه‪-‬‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻠﻮرﯾﻦ ﭘﺲ از ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺒﻠﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﻓﺎزﻫﺎي ﺑﻠﻮرﯾﻦ‬ ‫اﻧﺪ]‪ .[1-5‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻮاد ﺷﻔﺎف در ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي اﭘﺘﯿﮑﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﺒﻠﻮر در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ را دارﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺎز ﻓﺮاﭘﺎﯾﺪار ﻣﺤﻠﻮل‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻔﺎف ﺷﺪن ﺷﯿﺸﻪ‪-‬‬
‫ﺟﺎﻣﺪ ‪ -β‬ﮐﻮارﺗﺰ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎري‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﺴﺖ‬ ‫ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎدهاي ﺟﺪﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻫﺮ دو‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﺸﻪ ﭘﺎﯾﻪ دارد‪ .‬از اﯾﻦ رو‪ ،‬ﺗﺒﻠﻮر ﻓﺎز ﻣﺤﻠﻮل ﺟﺎﻣﺪ‬ ‫وﯾﮋﮔﯽ ﺑﻠﻮرﻫﺎ و ﺷﯿﺸﻪﻫﺎ را دارا ﺑﺎﺷﺪ را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮرﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي‬
‫‪ -β‬ﮐﻮارﺗﺰ ﺷﺮط اول را ﻣﺤﻘﻖ ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬ﺣﺎل در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ‬ ‫اﭘﺘﯿﮑﯽ ﻣﻬﯿﺎ ﺳﺎزد‪ .‬از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ اﭘﺘﯿﮑﯽ‪ ،‬وﺟﻮد دو وﯾﮋﮔﯽ در‬
‫ﻓﺼـــﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤـــﯽ ﭘﮋوﻫﺸـــﯽ ﻣﻬﻨﺪﺳـــﯽ ﻣـــﻮاد ﻣﺠﻠﺴـــﯽ ‪ /‬ﺳـــﺎل ‪ / ...‬ﺷـــﻤﺎره ‪... / ...‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪودر ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ آراﻣﯽ داﺧﻞ ﮐﻮره ﺗﺎ دﻣﺎي اﺗﺎق ﺳﺮد‬ ‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﺒﻠﻮر را ﺑﻪ ﻧﺤﻮي اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻓﺎز ﻓﺮاﭘﺎﯾﺪار‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ‪ XRD‬اﺧﺬ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮاشﺳﻨﺞ‬ ‫‪ -β‬ﮐﻮارﺗﺰ در اﻧﺪازهﻫﺎي ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮي)ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺎﻧﻮن ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻧﻮر‬
‫‪ ،Siemens D500, Germany‬ﻧﻮع و اﻧﺪازهي ﻓﺎزﻫﺎي ﺑﻠﻮرﯾﻦ‬ ‫‪ Rayleigh‬ﺣﺪ اﮐﺜﺮ ‪ (100 nm‬ﺗﺒﻠﻮر ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺣﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻃﯿﻒﺳﻨﺠﯽ ﺟﺬﺑﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺷﻔﺎف ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﺑﺎ اﻧﺪازهي ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪100 nm‬‬
‫اﺳﭙﮑﺘﺮوﻓﻮﺗﻮﻣﺘﺮ‪ T70 UV-VIS PG instruments‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻧﻮر و ﻣﺎت ﺷﺪن ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬درﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﯿﺎتﺣﺮارﺗﯽ ﺷﺪه در‬ ‫ﻧﺎﻧﻮﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻮدن ﻣﺎده ﻣﻮردي اﻟﺰاﻣﯽاﺳﺖ‪ .‬ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺣﺎﺻﻠﻪ‬
‫دﻣﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺧﺬ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي اﭘﺘﯿﮑﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﻟﯿﺰر ﭘﺮ اﻧﺮژي ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺎﻣﺪ‪،‬‬
‫‪ -3‬ﻧﺘﺎﯾﺞ و ﺑﺤﺚ‬ ‫ﻓﯿﺒﺮﻫﺎي ﻧﻮري‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻧﻮري و ﻏﯿﺮه ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪[12-‬‬
‫ﺷﮑﻞ)‪ (1‬آﻧﺎﻟﯿﺰ ﺣﺮارﺗﯽ ‪ DTA‬ﺷﯿﺸﻪي ‪14.8Li2O-20Al2O3-‬‬ ‫]‪ .18‬در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﭘﺲ از اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺮﮐﯿﺐ‬
‫‪ 65.2SiO2‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﺮارﺗﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﺎزﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮي ﻣﺤﻠﻮل ﺟﺎﻣﺪ ‪-β‬ﮐﻮارﺗﺰ در زﻣﯿﻨﻪي ﺷﯿﺸﻪاي ﻟﯿﺘﯿﻮم‬
‫آﻟﻮﻣﯿﻨﻮﺳﯿﻠﯿﮑﺎت‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ -2‬روش اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺸﺎت‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻓﺎز ﻣﺤﻠﻮل ﺟﺎﻣﺪ ‪ -β‬ﮐﻮارﺗﺰ ﺣﺎﺻﻞ ﺟﺪاﯾﺶ‬
‫ﻓﺎزي در ﻓﺼﻞ ﻣﺸﺘﺮك ﻓﺎزﻫﺎي ﺷﯿﺸﻪاي‪ -β ،‬اﯾﻮﮐﺮﯾﭙﺘﺎﯾﺖ و ‪-β‬‬
‫اﺳﭙﻮدوﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬درﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ﻓﺎزي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻟﯿﺘﯿﻮم‬
‫آﻟﻮﻣﯿﻨﻮﺳﯿﻠﯿﮑﺎت‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ در ﻓﺼﻞ ﻣﺸﺘﺮك ﻓﺎزﻫﺎي اﯾﻮﮐﺮﯾﭙﺘﺎﯾﺖ‬
‫ﺷﮑﻞ)‪ :(2‬آﻧﺎﻟﯿﺰ ﺣﺮارﺗﯽ‪ DTA‬ﺷﯿﺸﻪي ‪LAS‬‬ ‫و اﺳﭙﻮدوﻣﻦ ﺑﺮاي ﻓﺮآﯾﻨﺪ ذوب‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ DTA‬دﻣﺎي ‪ 517 ˚C ،Tg‬و دﻣﺎي ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ‬ ‫اوﻟﯿﻪي ﺑﺎ ﺧﻠﻮص ﺑﺎﻻي ‪ ،٪99/5‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﯿﺸﻪي ‪14.8Li2O-‬‬
‫ﺗﺒﻠﻮر ‪ 665 ˚C Tp‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪي ﺑﺪﺳﺖ‬ ‫)‪ 20Al2O3-65.2SiO2 (wt%‬در ﺑﻮﺗﻪي آﻟﻮﻣﯿﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫آﻣﺪه از ﺷﮑﻞ)‪ ،(2‬دﻣﺎﻫﺎي ‪ 625 ،645 ،665 ،685 ˚C‬و ‪ 605‬ﺑﻪ‬ ‫روش ﻣﻌﻤﻮل ذوب و رﯾﺨﺘﻪﮔﺮي ﺗﻬﯿﻪﺷﺪ‪ .‬ﺷﯿﺸﻪي ذوب ﺷﺪه در‬
‫ﻋﻨﻮان دﻣﺎﻫﺎي ﺗﺒﻠﻮر در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻟﺐ ﻓﻮﻻدي ‪ 7.5*1.5*2 cm3‬ﭘﯿﺸﮕﺮمﺷﺪه در دﻣﺎي ‪550 ˚C‬‬
‫ﺷﮑﻞ)‪ (2‬اﻟﮕﻮي ‪ XRD‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﺒﻠﻮر ﯾﺎﻓﺘﻪ در دﻣﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫رﯾﺨﺘﻪﮔﺮي ﺷﺪ‪ .‬ﻗﻄﻌﺎت ﺷﯿﺸﻪاي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ‪Wire Cut‬‬
‫را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ در دﻣﺎي ‪645 ˚C‬‬ ‫و اﺳﯿﺪ ‪ HF‬ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ 1‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺑﺮﯾﺪه ﺷﺪﻧﺪ ‪ .‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‬
‫ﺗﺒﻠﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺷﯿﺸﻪي ﺑﺮﯾﺪه ﺷﺪه ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺸﺎت اﭘﺘﯿﮑﯽ ﭘﻮﻟﯿﺶ ﺷﺪ‪.‬‬
‫وﺟﻮد ﭘﯿﮏ ﻓﺎزﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻨﻪي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪي ﺷﯿﺸﻪاي‬ ‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ دﻣﺎي اﺳﺘﺤﺎﻟﻪي ﺷﯿﺸﻪاي و دﻣﺎي ﺗﺒﻠﻮر‪ ،‬آﻧﺎﻟﯿﺰ‬
‫)ﺑﺎ ﺷﺪت ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ( در اﻟﮕﻮﻫﺎي ‪ b‬و ‪ c‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺸﺨﺼﻪي‬ ‫‪Pyris Diamond‬‬ ‫ﺣﺮارﺗﯽ اﻓﺘﺮاﻗﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه‬
‫اﺻﻠﯽ ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﺷﻔﺎف ﻧﺎﻣﺒﺮده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫‪ TG/DTA, Perkin Elmer‬در ﻣﻮرد ﻧﻤﻮﻧﻪي ﺷﯿﺸﻪاي اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎي ﺗﺒﻠﻮر‪ ،‬ﺷﺪت ﭘﯿﮏﻫﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫‪.‬دﻣﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ) ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﺑﻌﺪ و ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ دﻣﺎي ﺗﺒﻠﻮر (ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﻣﺎﮐﺮوﺳﮑﻮﭘﯽ و در ﻣﺤﺪودهي ﻃﻮل ﻣﻮج ﻧﻮر ﻣﺮﺋﯽ‪،‬‬ ‫زﻣﺎن ‪ 2hr‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﮐﻮرهي‬ ‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺒﻠﻮر در ﻣﺪت‬
‫ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﻣﺘﺒﻠﻮر ﺷﺪه در دﻣﺎﻫﺎي ‪ 605 ˚C‬و ‪625‬‬ ‫اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ ‪ 10 ˚C/min‬از دﻣﺎي اﺗﺎق‬
‫ﺷﻔﺎف ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﻣﺘﺒﻠﻮر ﺷﺪه در دﻣﺎﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ‬ ‫ﺗﺎ دﻣﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﮔﺮم ﺷﺪو ﭘﺲ از زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري ‪ 2 hr‬در آﻧﺠﺎ‬
‫‪3‬‬ ‫راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ در ﺷﯿﺸﻪﺳـﺮاﻣﯿﮏﻫـﺎي ﺷـﻔﺎف ﺳﯿﺴـﺘﻢ ﻟﯿﺘﯿـﻮم آﻟﻮﻣﯿﻨﻮﺳـﯿﻠﯿﮑﺎت ﺣـﺎوي ﺑﻠﻮرﻫـﺎي ﻧـﺎﻧﻮﻣﺘﺮي ‪ -β‬ﮐـﻮارﺗﺰ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﻬﻦ ﺑﻮدن ﭘﯿﮏﻫﺎي ﺑﻠﻮري در دو دﻣﺎي ﺗﺒﻠﻮر ‪605 ˚C‬‬ ‫ﻣﺎت ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﻮع ﻓﺎز ﻣﺘﺒﻠﻮر ﺷﺪه ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬دﻟﯿﻞ‬
‫و ‪ ،625‬اﻧﺪازهي ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎ در دﻣﺎﻫﺎي ﺗﺒﻠﻮر ﮐﻤﺘﺮ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫راﺑﻄﻪي ﺷﺮر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮد]‪.[19‬‬ ‫اﻧﺪازهي ﻓﺎز ﺑﻠﻮري ﻧﺴﺒﺖ داد‪ .‬اﻧﺪازهي ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮي ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪ در زﻣﯿﻨﻪي ﺷﯿﺸﻪاي‪ ،‬دﻟﯿﻞ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ)‪ :(2‬اﻟﮕﻮي ‪ (a XRD‬ﺷﯿﺸﻪ ‪ (b LAS‬ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏ ﻣﺘﺒﻠﻮر ﺷﺪه در دﻣﺎي ‪685 ˚C (f 665 ˚C (e 645 ˚C (d 625 ˚C (c 605 ˚C‬‬
‫ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ رادﯾﺎن‪ λ ،‬ﻃﻮل ﻣﻮج ﭘﺮﺗﻮ ‪ X‬ﺗﺎﺑﺸﯽ و ‪ θB‬زاوﯾﻪي‬ ‫)‪(1‬‬
‫ﺑﺮاگ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﯿﮏ ﻧﺎﺷﯽ از ﭘﺮاش اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول)‪ (1‬اﻧﺪازهي‬ ‫در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎﻻ‪ D ،‬اﻧﺪازه ﺑﻠﻮر‪ B ،‬ﻋﺮض ﭘﯿﮏ در ﻧﺼﻒ ﺷﺪت‬
‫زﻣﯿﻨﻪي ﺷﯿﺸﻪاي ﺟﻮاﻧﻪ ﻣﯽزﻧﺪ‪ .‬درﻧﺘﯿﺠﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻠﻮرﻫﺎ را در ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﻣﺘﺒﻠﻮر ﺷﺪه در دﻣﺎﻫﺎي‬
‫ﺑﻪ زﻣﺎن ﮐﻢ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﺮارﺗﯽ‪ ،‬ﻓﺎز ‪-β‬ﮐﻮارﺗﺰ در زﻣﯿﻨﻪي ﺷﯿﺸﻪاي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮي دﻟﯿﻞ اﺻﻠﯽ‬
‫ﺟﻮاﻧﻪ زده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ ICCD Card‬ﻓﺎزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ‬ ‫ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﻣﺘﺒﻠﻮر ﺷﺪه در دﻣﺎﻫﺎي ‪ 625 ˚C‬و‬
‫ﺗﺒﻠﻮر دارﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻮﮐﺮﯾﭙﺘﺎﯾﺖ و ﺑﺘﺎ ﮐﻮارﺗﺰ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ]‪ .[14, 22‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫‪ 605‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎي ﺗﺒﻠﻮر‪ ،‬ﻣﯿﺰان اﻧﺪازهي ﺑﻠﻮرﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﭘﯿﮏﻫﺎي ﻣﺨﺘﺺ ﻓﺎز ﻣﺤﻠﻮل ﺟﺎﻣﺪ ‪-β‬ﮐﻮارﺗﺰ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ)ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ (100 nm‬و درﻧﺘﯿﺠﻪ ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﻓﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو‬ ‫ﻣﺘﺒﻠﻮر ﺷﺪه در دﻣﺎﻫﺎي ‪ 645-685 ˚C‬ﺷﻔﺎف ﻧﺒﻮده و ﺑﺮاي‬
‫ﻓﺎز ذﮐﺮ ﺷﺪه ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﺴﺖ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﺷﯿﺸﻪﭘﺎﯾﻪ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ‪-‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﺠﻬﯿﺰات اﭘﺘﯿﮑﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺎن ذﮐﺮ اﺳﺖ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﯾﺠﺎد ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺷﻔﺎف ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ)‪(3‬‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ دﻗﯿﻖ ﻧﺒﻮدن راﺑﻄﻪي ﺷﺮر ﺑﺮاي اﻧﺪازهﻫﺎي ﺑﻠﻮر ﺑﺰرﮔﺘﺮ‬
‫ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺷﯿﺸﻪ و ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏ ﻣﺘﺒﻠﻮر ﺷﺪه در دﻣﺎي ‪ 625 ˚C‬را‬ ‫از ‪ ،100 nm‬اﻧﺪازهي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻠﻮر در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ‪ e ،d‬و ‪ f‬ذﮐﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻘﺎﯾﺴﻪاي ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﮐﺴﺮ ﺣﺠﻤﯽ ﻓﺎز ﺑﻠﻮرﯾﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ راﺑﻄﻪي ‪Ohlberg-‬‬
‫‪ Strickler‬و ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ]‪:[20, 21‬‬

‫)‪(2‬‬

‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ‪ xc ،‬ﻣﯿﺰان ﮐﺴﺮ ﺣﺠﻤﯽ ﻓﺎز ﺑﻠﻮرﯾﻦ‪ Ig ،‬ﻣﯿﺰان ﺷﺪت‬
‫زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺮاي ﺷﯿﺸﻪ‪ Ix ،‬ﻣﯿﺰان ﺷﺪت زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺮاي ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏ و ‪Ib‬‬
‫ﺷﺪت زﻣﯿﻨﻪي ﻣﺨﻠﻮط ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول)‪ (1‬ﻣﯿﺰان‬
‫ﺷﮑﻞ)‪ :(3‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺷﯿﺸﻪ و ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏ‬
‫و اﻧﺪازهي ﺑﻠﻮر در ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏ ﮐﻤﺘﺮ از ﺷﯿﺸﻪي‬ ‫ﺟﺪول)‪ :(1‬ﻣﯿﺰان و اﻧﺪازهي ﻓﺎزﻫﺎي ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ‬
‫ﭘﺎﯾﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﻣﯽﺗﻮان در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪي ﻃﯿﻒ ﺟﺬﺑﯽ ﺷﯿﺸﻪ‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺪازهي‬ ‫ﮐﺴﺮ ﺣﺠﻤﯽ‬ ‫ﮐﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎت‬
‫و ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏ در ﻣﺤﺪودهي ‪ UV-Vis‬ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫ﺑﻠﻮر)‪(nm‬‬ ‫ﺑﻠﻮر)‪(nm‬‬ ‫ﺣﺮارﺗﯽ‬
‫اﺳﭙﮑﺘﻮﻓﻮﺗﻮﻣﺘﺮ ‪ Shimadzu‬ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ درك‬ ‫‪30‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪b‬‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﺷﮑﻞ)‪ (4‬ﻃﯿﻒ ﺟﺬﺑﯽ ﺷﯿﺸﻪ و ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪LAS‬‬
‫‪70‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪c‬‬
‫را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪100‬‬ ‫‪88‬‬ ‫‪d‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪100‬‬ ‫‪95‬‬ ‫‪e‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪100‬‬ ‫‪97‬‬ ‫‪f‬‬
‫دﻟﯿﻞ دﯾﮕﺮ ﺑﺮاي ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﻣﺘﺒﻠﻮر ﺷﺪه در‬
‫دﻣﺎﻫﺎي ‪ 605 ˚C‬و ‪ ،625‬ﻧﻮع ﻓﺎز ﺑﻠﻮرﯾﻦ ﻣﺘﺒﻠﻮر ﺷﺪه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﯿﺸﻪ ﺑﺮ روي ﺧﻂ ﺗﻌﺎدﻟﯽ ﻓﺎزﻫﺎي‬
‫اﯾﻮﮐﺮﯾﭙﺘﺎﯾﺖ و اﺳﭙﻮدوﻣﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود ﮐﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻠﻮر در اﯾﻦ ﺷﯿﺸﻪﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮ دو ﻓﺎز ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺎز‬
‫ﺷﮑﻞ)‪ :(4‬ﻃﯿﻒ ﺟﺬﺑﯽ ﺷﯿﺸﻪ و ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪LAS‬‬ ‫ﻣﺤﻠﻮل ﺟﺎﻣﺪ ‪ -β‬ﮐﻮارﺗﺰ ﻓﺎزي ﻓﺮا ﭘﺎﯾﺪار و ﺣﺎﺻﻞ ﺟﺪاﯾﺶ ﻓﺎزي‬
‫از ﺷﮑﻞ)‪ (4‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﺟﺬب در ﻧﺎﺣﯿﻪي ﻣﺮﺋﯽ و ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻓﺼﻞ ﻣﺸﺘﺮك ﻓﺎزﻫﺎي اﯾﻮﮐﺮﯾﭙﺘﺎﯾﺖ‪ ،‬اﺳﭙﻮدوﻣﻦ و‬
 ‫اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺮژي ﻓﻮﺗﻮن ﺗﺎﺑﺸﯽ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﯿﺸﻪ‪،‬‬
‫)‪(7‬‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﻣﺎ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﯿﺰان ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺷﯿﺸﻪ‪-‬‬
‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ‪ θ ،‬زاوﯾﻪي ﭘﺮاﮐﻨﺶ‪ L ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﻣﺮﮐﺰ ﭘﺮاﮐﻨﺶ‬ ‫ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‪ %90‬ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺷﯿﺸﻪ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪ r‬و ‪ M‬ﻧﺴﺒﺖ ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﺴﺖ ذره ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ‬ ‫ﻣﺎدهاي را ﺷﻔﺎف ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از ﻧﻮر ﺑﺮﺧﻮدي را‬
‫اﻃﺮاﻓﺶ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺷﺪت ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬ ‫از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر دﻫﺪ‪ ،‬در ﻋﻮض ﻣﺎده ﻣﺎت ﻫﯿﭻ ﻋﺒﻮري ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ دو‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺷﻌﺎع ذره ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﻮج ﻧﻮر)‪ (r/λ‬و ﻧﺴﺒﺖ ﺿﺮاﯾﺐ‬ ‫دﻟﯿﻞ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﯾﮏ ﻣﺎده ﮐﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺬب و ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻧﻮر‪ .‬ﺟﻤﻊ‬
‫ﺷﮑﺴﺖ)‪ .(M‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﻘﺪار از ‪ L ،θ‬و ‪ ،λ‬ﻫﺮ ﻗﺪر ﮐﻪ‬ ‫اﯾﻦ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ ﺑﻌﻼوهي ﺑﺎزﺗﺎب ﺳﻄﺤﯽ ﻧﻮر‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ r/λ‬ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ و ‪ M‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ واﺣﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎده اﻧﺘﻘﺎل‬ ‫زﯾﺮ ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫دﻫﻨﺪهي ﺑﻬﺘﺮ و ﻣﺎده ﺷﻔﺎفﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﻧﺪازهي‬ ‫)‪(3‬‬
‫ﻣﺮاﮐﺰ ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﯾﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ λ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‬ ‫ﮐﻪ‬
‫ﺗﺌﻮري ‪ Rayleigh‬ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﺌﻮري ‪ Mie‬ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫)‪(4‬‬
‫ﺗﺌﻮري ‪،Mie‬‬
‫‪ I‬و ‪ I0‬ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي ﺷﺪت ﻧﻮر ﻋﺒﻮرﮐﺮده و ﺗﺎﺑﯿﺪه ﺷﺪهي‬
‫)‪(8‬‬
‫اﺑﺘﺪاﯾﯽ‪ β ،‬ﻣﯿﺰان ﺿﺮﯾﺐ ﺟﺬب ﺧﻄﯽ‪ S ،‬ﻣﯿﺰان ﺿﺮﯾﺐ ﭘﺮاﮐﻨﺶ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ‪ p < 4‬اﺳﺖ و ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺪازه ذره‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫‪ X‬ﻣﯿﺰان ﻓﺎﺻﻠﻪاي ﮐﻪ ﻧﻮر در داﺧﻞ ﻣﺎده ﻃﯽ ﮐﺮده‪ n ،‬ﺿﺮﯾﺐ‬
‫ﺗﺌﻮري ‪ Mie‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺪازه ذره‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﭘﺮاﮐﻨﺶ رو ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﺴﺖ و ‪ R‬ﻣﯿﺰان اﻧﻌﮑﺎس ﻧﻮر از ﺳﻄﺢ ﻣﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺰان ﺿﺮﯾﺐ‬
‫ﺟﻠﻮ)زواﯾﺎي˚ ‪ (90-180‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﭘﺮاﮐﻨﺶ رو ﺑﻪ ﻋﻘﺐ)ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻧﻮر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻻت زﯾﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫˚‪ (90‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺪازه‬
‫)‪(5‬‬
‫ذره‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ)‪ (5‬ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮات‬
‫و‬
‫ﻣﯿﺰان ﭘﺮاﮐﻨﺶ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻧﺪازه ذره‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫)‪(6‬‬
‫در اﯾﻦ رواﺑﻂ‪ N ،‬ﺗﻌﺪاد ذرات در واﺣﺪ ﺣﺠﻢ‪ V ،‬ﮐﺴﺮ ﺣﺠﻤﯽ‬
‫ذرات ﺑﻠﻮري و ‪ k‬ﻓﺎﮐﺘﻮر ﭘﺮاﮐﻨﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺪازه ذرات‬
‫در ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪ k‬ﻧﯿﺰ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫اﻧﺪازهي ذرات ﺑﻪ ﺣﺪ ﻃﻮل ﻣﻮج ﻧﻮر ﻣﺮﺋﯽ ﺑﺮﺳﺪ و در اﻧﺪازه‬
‫ذرات ﺑﺰرگﺗﺮ از ﻃﻮل ﻣﻮج ﻧﻮر‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺪازه ذرات‪ ،‬ﻣﯿﺰان‬
‫ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ )در ‪ r>>λ‬ﻣﯿﺰان ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ(‪.‬‬
‫ﺑﯿﺎن ذﮐﺮ ﺷﺪه را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺌﻮريﻫﺎي ﭘﺮاﮐﻨﺶ‬
‫ﺷﮑﻞ)‪ :(5‬ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﯿﺰان ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺌﻮريﻫﺎي ‪Rayleigh‬‬ ‫‪ Rayleigh‬و‪ Mie‬اﺛﺒﺎت ﮐﺮد‪.‬‬
‫و ‪Mie‬‬ ‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺷﺎﻣﻞ داﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﻧﺪازهي ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫اﺗﻼف ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺗﺌﻮرﯾﮑﯽ ‪ K‬ﺑﺮاي ‪ N‬ذرهي ﻣﺴﺘﻘﻞ در ﻣﺤﺪودهي‬
‫‪ 0/1-0/2‬ﻃﻮلﻣﻮج ﻧﻮر ﻣﺮﺋﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﻌﺎدﻟﻪي‬
‫اﻧﺪازهي ذرات ‪ Rayleigh‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺌﻮري ﭘﺮاﮐﻨﺶ ‪ Mie‬در‬ ‫ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻧﻮر ‪ Rayleigh‬ﺑﺮاي ﭘﺮﺗﻮ ﺑﺮﺧﻮردي ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ و در‬
‫ﻣﺤﺪودهي ‪ Rayleigh‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮدد]‪.[23‬‬ ‫اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻮزﯾﻊ زاوﯾﻪاي ﻧﻮر ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﺷﺪه از راﺑﻄﻪي زرﯾﺮ‬
‫)‪(9‬‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
 correlation between the crystalline phases and optical
reflectance in glass ceramics for IR reflector, Journal of
‫ ﺷﻌﺎع‬a ‫ ﮐﺴﺮ ﺣﺠﻤﯽ ﺑﻠﻮرﻫﺎ و‬V ،‫ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻫﺮ ﺑﻠﻮر‬Csca ‫ﮐﻪ‬
Ceramic Processing Research, Vol. 3, No. 3, pp. 153-158
(2002). ‫ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﯿﺰان اﺧﺘﻼف و‬ ‫∆ و‬n .‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻠﻮر ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‬
[10] M. Clara Gonçalves, et al, Rare-earth-doped
transparent glass ceramics, C. R. Chimie 5 (2002) 845– ‫( و ﺑﻠﻮر‬1/535)‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺿﺮاﯾﺐ ﺷﮑﺴﺖ زﻣﯿﻨﻪي ﺷﯿﺸﻪاي‬
854.
[11] P. Riello, et al, Nucleation and crystallization ‫(( و‬4)‫ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪي دادهﻫﺎي آزﻣﺎﯾﺸﯽ )ﺷﮑﻞ‬.‫( ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‬1/505)
behavior of glass-ceramic materials in the Li2O-Al2O3-
SiO2 system of interest for their transparency properties, ((1)‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺗﺌﻮرﯾﮑﯽ )ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮارد اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺟﺪول‬
Journal of Non-crystalline Solids 288 (2001) 127-139.
[12] Hou Zhaoxia, et al., ‘Effect of Crystallization
of Li2O-A12O3 -Si02 Glasses on Luminescence Properties
‫ ﺑﺎزده ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﺣﺎﺻﻠﻪ‬،‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ‬
of Nd3+ Ions’, JOURNAL OF RARE EARTHS 24 (2006)
418 – 422. -‫ ﻣﯽ‬%95 ‫ ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬،‫( در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﺸﻪي ﭘﺎﯾﻪ‬c ‫ و‬b ‫)ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي‬
[13] Marina Sirota, et al., ‘glass-ceramics for laser
applications’, US Patent 2008/0207425 Al. ‫ اﺧﺘﻼف ﺟﺰﺋﯽ در ﻣﯿﺰان ذﮐﺮ ﺷﺪه را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ وﺟﻮد‬.‫ﺑﺎﺷﺪ‬
[14] Gaofeng Feng, et al., ‘Transparent Ni2+ -doped
lithium aluminosilicate glass–ceramics with broadband ‫ ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎري و ﺟﺪاﯾﺶ ﻓﺎزي ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺒﻠﻮر ﻧﺴﺒﺖ‬،‫ﺗﺨﻠﺨﻞ‬
infrared luminescence’, Journal of Alloys and Compounds
457 (2008) 506–509. .‫داد‬
[15] A.A. Dymnikov, et al., ‘The structure of
luminescence centers of neodymium in glasses and
transparent glass-ceramics of the Li2O-Al2O3-SiO2,
‫ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‬-4
system’, Journal of Non-Crystalline Solids 196 (1996) 67-
72.
‫ ﺷﯿﺸﻪﺳﺮاﻣﯿﮏﻫﺎي ﺷﻔﺎف ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺒﻠﻮر ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ‬-
[16] A.M. Malyarevich, et al., ‘Nanosized glass-
ceramics doped with transition metal ions: nonlinear .‫ﻟﯿﺘﯿﻮم آﻟﻮﻣﯿﻨﻮﺳﯿﻠﯿﮑﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪﻧﺪ‬
spectroscopy and possible laser applications’, Journal of
Alloys and Compounds 341 (2002) 247–250. -β ‫ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺣﺎوي ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮي ﻓﺎز ﻣﺤﻠﻮل ﺟﺎﻣﺪ‬-
[17] G. DOULON, ‘LUMINESCENCE IN
GLASSY AND GLASS CERAMIC MATERIALS’, ‫ﮐﻮارﺗﺰ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺷﯿﺸﻪي ﭘﺎﯾﻪ داﺷﺘﻪ و ﺑﺎزده ﺷﻔﺎﻓﯿﺘﯽ‬
Materials chemistry and physics, 16 (1987) 301-347.
[18] I. A. Denisov, et al., ‘Study of the optical .‫ دارﻧﺪ‬%95 ‫ﺑﯿﺶ از‬
absorption and luminescence of transparent
aluminosilicate glass–crystal materials with a CoO ‫ ﻣﯿﺰان‬،Rayleigh ‫ و‬Mie ‫ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺌﻮريﻫﺎي ﭘﺮاﮐﻨﺶ‬-
additive’, J. Opt. Technol. 70 (12), December 2003.
[19] B.D. Cullity, S.R. Stock, Elements of X-ray
diffraction, 3rd edition, 2001, Prentice Hall Publication.
.‫ﭘﺮاﮐﻨﺶ در ﻣﺤﺪودهي ﻃﻮل ﻣﻮج ﻧﻮر ﻣﺮﺋﯽ ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‬
‫ ﻣﺮاﺟﻊ‬-5
[20] A.I. Berezhnoi, A.S.Krasnikov, A method for
determining the quantitive content of phases in glass-
ceramics, Vol. 61, No. 5-6, 180-182, 2004. [1] D. A. Duke and G. A. Chase, Glass-Ceramics
[21] S. Khonthon, S.Morimoto, Y. Ohishi, for High Precision Reflective-Optic Applications, May
Absorption and emission spectra of Ni-doped glasses and 1968 / Vol. 7, No. 5 / APPLIED OPTICS, p 813-823.
glass-ceramics in connection with its Co-ordination [2] Peter Hartmann, et al., Optical glass and glass
number, 114/9 (2006) 791-794. ceramic historical aspects and recent developments: a
[22] K. Nakagawa, T. Izumitani, Metastable phase Schott view, 1 June 2010 / Vol. 49, No. 16 / APPLIED
separation and crystallization of Li2O-Al2O3-SiO2 glasses: OPTICS, p 157-176.
Determination of miscibility gap from the lattice [3] Fouad El-Diasty, et al., Optical band gap
parameters of precipitated β-quartz solid solution, Journal studies on lithium aluminum silicate glasses doped with
of non-crystalline solid 7 (1972) 168-180. Cr3+ ions, JOURNAL OF APPLIED PHYSICS 100,
[23] A. Edgar, G.V.M. Williams, J. Hamelin, 093511, 2006.
Optical scattering in glass-ceramics, Current Applied [4] James F. Shackelford, Robert H. Doremus,
Physics 6 (2006) 355–358. Ceramic and Glass Materials Structure, Properties and
Processing, Springer, ISBN 978-0-387-73361-6.
[5] Wolfram Holand, George Beall, Glass
Ceramics Technology, Published by the American
Ceramic Society, 735 Ceramic Place, Westerville, OH
43081.
[6] Hans Bach, Dieter Krause, Low Thermal
Expansion Glass Ceramics, Springer-Verlog, Berlin
Heidelberg 2005.
[7] A. Buch, et al., Transparent glass ceramics:
Preparation, characterization and properties, Materials
Science and Engineering 71 (1985) 383-389.
[8] A. Arvind, et al, The effect of TiO2 addition
on the crystallization and phase formation in lithium
aluminum silicate (LAS) glasses nucleated by P2O5,
Journal of Physics and Chemistry of Solids 69 (2008)
2622– 2627.
[9] Kyu-Han Park and Dong-Wook Shin, The

View publication stats